co N T R o V E R s I A-

RVM PRAECIPVARVM IN COMITIIS Ratifponenfibus traó:atai^,amp; quibus nuncpociflimum ex«nbsp;agitatur Chrifti fides ôd religio, diligens dC luculentanbsp;« explicatio per Albertum Pighium Campenfem,nbsp;D» loannis Vltraicden» Præpofîtum, ab ipfonbsp;autorefumma diligentia fub mortemnbsp;recognita»

Accefiïcnuncpnmum eodemautorcfuccinâa componen« dorum diflïdioR2,amp; farciendæ in religio ne concordiæ ratio*

Singuîarum controwrßdrum cäpitd ucrjânbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;indie db it.

Colontdc axofficindMMtorii

ni, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;X L V*

s* EXPLICATAH hoc LIBRO

Controucrfiae,

I* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;De peccato originis»

It nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;De luftificatione hominis,fide 5lt;f operibus^

lit nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;DeEcckfia»

mt nbsp;nbsp;nbsp;De Euchariftia,an I'n ea mancant panis vini*

que fubftantiæ»

V» nbsp;nbsp;nbsp;De Miflæ facrifîcio, atcp eius vtihtate ac va*

lore.

VL De MifTis priuacis,

VIL Decommunionefub vtralt;paut altera fpe* cîc,

VIIL De Adoratione Chrifti m Euchariftia»

IX nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;De Pœnitentia, Sgt;C vniuerfîs,quc ad eandem

pertinent: Contriuonc,Confeflïone, Sa« tisfadionibus»

X, De veritate feptenarrj facramcncorum, deep vfu eorundem in vniuerfum.

XL Deordineecclefiaftico,

XIL De humanis atep ecclefiafticis traditionibus. XIIL De cuitu atep inuocatione fanlt;Sorum.nbsp;XIIIL De votismonafticis»

XV ? De cœlibatu auc coniupio monachorum, fa* ccrdotum,amp;: altaris miniftrorum»nbsp;XVL De poteftate ecclefiaftica»

Ad hæc pertraiîlaca eft queftio de diuortiatorum con iugtjs amp; vxorum pluralitate fub lege euangelica.

Adiuniîfa cft præterea fuccincta componcndoß2 dif* fidio%amp; farciendæ in religione concordiæ ratio»nbsp;BEA«

BEATISSINCHRI-

ST O PATRI PA VLO, R O.

manæ amp; catholi'cæ ecclcfîæ anciftiti Pórt» tifîcicft M.aximo,eius no minis tertio,nbsp;ALBERTVS Pighius

S» D.

lis ita explicauimus, vt euidens faceremus, ex qua parce in fingulis ftarec orthodoxa catholicacp vericas, vixdum reuerfi in patriam, in vnum nucnbsp;i^orpus redaâ:as,elegantioribus typis,cum expeterentur ab omnibus,nbsp;prius impreffx non fufficcrenc, icerum excudi curauimus, amp; tuæ fandinbsp;latidicandas cenfuimus: vt cuius autoritatem in his omnibus, quæ circanbsp;fidemSc religionem,quæftionibus,pugnis Sc concertationibus oriunturnbsp;in domo ecclefiiaftica, vbicp afferuimus conferuandæ in eadem paci Scnbsp;fidei vnitati prorfus neceffariam, re quo9 ipfa Sc fado religiofeagnof»nbsp;ceremus.Nam in illis,tametG ad pietatis regulam,quam didicimus in ca^nbsp;tholica ecclefia;, perpetuo collimantes, ab eadem in nullo nos deflexiffenbsp;eonfidimus.Vt tamê homines omnes fumus, 8c erroribus multisobnoxnbsp;q, hoc vnum mihi probabitur perpetuo in omnibus, quod tuæ fandi«nbsp;Utis,8d apoftolicæ fedis veftræ iudicio comprobatum fuerit, vc quod dinbsp;ninac in his affiftentix pro totius Chrifti ecclefiæ neceffitate fingulari prçnbsp;logatiua nititui\ Nec moror,vt noftrum hoc fadum calumniaturi fintnbsp;’^digionis hoftes aduerfarrj » Nam dedi operam, amp; fpero effcciffe me,nbsp;’^t omnes poffint intelligere, fufcepiffe me laboresiffos, nullius demerênbsp;di,quam vnius Ghrifti, vniust^ orthodoxæ ÔÔ catholicç veritatis afferennbsp;dac Jarciendæcç vnitacis concordiæ ftudio in ecclefia» In qua cum ad

EPISTOLA NVNCVPATORIA, «txtremam lam neceffitatem vccum fic, in tuam fancflitatem piorum otttnbsp;nium poft deum refpiciuuc oculi, amp;!. expecftant, vt illi fe totam impcndafnbsp;pro fuo officio,ncc quicquam intêtacum relinquat,quin potius extremanbsp;quoqueextremis morbis remediaadhibeat, amp; deo hominibuscß, pra:^nbsp;fentibus pofterifque re ipfa conteftacum faci'at, per ipfam non ftctiflftjnbsp;quo minus , peccatorum noftrorum dcmerito, ab ecclefia fublatafu^*nbsp;rint hæc pernicioftflima diffidia.Quam vt fuæ ecclefiæ Chriftus diuf^^’’nbsp;uet,dirigat,profperet, 8c eidem fuggerac reparandæ conftitucnsnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dæcp in eadem vnitatis, dignitatis ÔC difciplinæ ccdea

fiafticæ confilia efficacia, eundem prjs votis cum pi» is omnibus orare non ceffabimus,

Datum Coloniæ No» nislanuari)»nbsp;Annoa nato faluatorcM* D» XLH.

ALBEIT?

^ALBERT VS PI-

GHiys CAMPENSIS CAN-dido 5c Chriftiano Lelt;flo«« rimChrifto

Sgt;

derunt homines, qui etiam ligno nbsp;nbsp;lapidi colendo fe maluerunt demit»

ï^^ejquam nullum deu videri habere»Vt etiâ £gt;C hoc extra controuerfiam J nulla re,quam efFicaci religionc, atque eius Vnitate, quamuis fal*nbsp;*®}in vnius corporis focietatem conciliari, continerique liberos homi»nbsp;nihil eos magis feparare, contra fe diuidere,quam in religione di^nbsp;Iidium, pugnam ÔC difcordiam, Ica hoc extra controuerfiam fit opor»nbsp;nihil effepofle vtilius humano genen',nihil magis neceffariumjin eiusnbsp;fynceritate coneordia : qua non folum paratur ÔC conferuatur pax internbsp;homines,fed etiam hominum erga deum pax conftac, amp; ad vitam illamnbsp;beatam, immortalemque nobis eft aditus* Quæ cum præcipue pendeaCnbsp;ex vnitate fyncerae atque orthodoxæ fidei, nihil egit ab initio hoftis illcnbsp;humani generis diligcntius,ac maiori ftudio,quam vt earn quoquo mo»nbsp;do corrumperet : in earn introduceret quacftiones 8d controuerfias:amp; vnbsp;ïium hac, alterum iliac quaqua perfuafione illiceret, amp; abduceret ab vni*nbsp;Ute orthodoxæ Sc catholicæ fidei, ab illo corpore, ad quod congrcgan»nbsp;turillæ aquilæ,in quo folo eft Chriftus,viaad falutem,vita amp; veritas,innbsp;defertum,in aliquos angulos, in fingularitatemnbsp;nbsp;nbsp;nouitatem aliquam»

Aduerfus cuius infidias, tametfi fuos, amp; cautos, amp; falutari antidoto fa* tis præmunitos Chriftus reddiderit, nempe vtobturemus aures, velut ad vocem incantantium, nouæ alicuius dodrinæ profelforibus: illisnbsp;non credamus,etiamfi refpondere nopoffimus eorum argumentis amp; ra

EPISTOLA

tîonibüsî non exeamus extra fepta ouilis fui, non feparemur ab illocQf* pore,fed Srmteer in eo nos contincamus,etiam qualiscunc^ nobis dïusr*'nbsp;fa, quæ ingeritur, oftcntatur ôd docetur, doétrina appareat» Inuenic w*nbsp;men ille fenlper aliquos,falutaris illius prscmonitionis amp; dodrinæ Chr^nbsp;pi parum meniores,quos feduceret,varrjs ad ho'c inftrumentis abufus 5^nbsp;ambus. Nunc pfeudoprophetarum fuorum vitæfeueritace,ôlt;nmulaC®nbsp;faneftimonia, quæ facile perftringit imperitorum fimplicium animos,nbsp;fibiep apud illos autoritatem facie Sgt;C ijfdem infinuat: nunc etiam fingub*nbsp;rierudicione,eloquentia, amp; fcripturarum peritia, ex quibusmagnapro*nbsp;habilitate aduerfus catholicæ fidci veritatem ac fîmpîicieatem inducebatnbsp;Ceftimonia:amp; venena fua, magno artificio tecta, Si. celatafub aromate^*nbsp;loquiorum cœleftium, propinabant incautis. At nunquam ab initio,nbsp;fcio qua fatalianimorum ad nouitates propenfione, quapaftorumfo*nbsp;êordiaac negligencia,quam nunc, meflem fecit tam vberem: nunquaninbsp;fimplicius, minore cum negocio Si artificio. Nec^ enim funt admodun'nbsp;ârtificiofi impoftores, per quos tantum n ego ci um aggreffus, tanto fi^*-ceffu perfecic, fiue vicam eorum ,fiuc eruditionem Si literarum peritian’nbsp;fpetffes. Neque enim in illa,necp in hac,quicquam admiratione dignurnnbsp;eft cernere, quicquani, qUod vlli merito poflit imponerc : vt mihi mbnbsp;rum videacur, tarn multos viros principes, optimates, prudentes alio*nbsp;qui, graues Si cordatos, tam multas infîgnes ciuitates Si refpublicas,abnbsp;duciab illis potuifle * Ne tarnen hic ignem , quoddicitur,fodiamO’nbsp;gladio, fed contra potius, Chriftiana nobis mutuo occurramus cha*nbsp;ritate Si modeftia, quomodocunque demum , Si quocunque malonbsp;geniohæ pugnæ,hæc diffidia, in fide ac rclïgione in ecclefiam intro*nbsp;ierunc,per vifeeraredemptoris noftriChriftiIefu, atqueeius precio*nbsp;fumfanguinem ,obfecro Si obtcftoromnes,nefalutemfuamtamVi*nbsp;lem habeant, vt earn permittant quibusiibet, qui fuum forte in his tof*nbsp;bisagunc negocium. Neque enim de re parua aut negligenda, nontl*^nbsp;fortunis, non de ditionibus, non de vita corporali, fed de æterna falo^^nbsp;âutdamnatione agitur.Jpfiperfccontrouerfias vniuerfas , quæ interünbsp;los Si nos funt, expendant diligentius curentintelligerc : neque i^^nbsp;fîmpliciter credant, quæipfis dicunturafuisillismyftisamp;dotfforibos*nbsp;Res enim longe habet aliter, Si dedimus operam, vt quiuis orthodo^^^nbsp;vericatê per fingulas facile poffetintelligere.Ad quod nos animauit,p’**nbsp;mum prjffîmorum ac religiofiiTimorum principum noftrorum, Imp^*nbsp;ratoris Caroli Si Ferdinand! Cæfaris pro reparâda vnitate fidei,relig*^*nbsp;nis fynceritate, ôdChriftiana pace in ecclefia, fingulare ftudium. Deinlt;^^nbsp;etiam fpes,quam non exiguâ diuerfæ quoep a nobis fidei principes,

AD LECTOREM,

mates jftatufc^ de fepræbuerunt, expecentes indici Chhftianum coHo* quium,in quo vtrinque douE aliquot colloquucuri inter fe (iî forte red=»nbsp;ditaacceptac^ mutuo ratione fuæ fententiæ, conuenirc poffentin cathonbsp;licam Chriftianamc^ fidei concordiam ) conuenirent Vvormatiam: eonbsp;ipfo lacis conteftanteSjfepertæfos iamdudutn iftarum controuerfiarumnbsp;(quæ magna rerum acque ordinum omnium confufione vigent innbsp;cccleiïa, amp; quas in publicam pernitiem Cliriftianæ Reipublicæ palamnbsp;Vergere nemo non intelligic) Chriftianæ adhuc pacis amp; concordiænbsp;fe elfe percupidos,amp; orthodoxam veritatem intelligere fequi, Accefnbsp;lithis,quodSlt;ego Vvormatiæexiftensinterconuocatoscæteros, ad^nbsp;uerfariæ docîlrinæ præconum amp; anciftitum vocibus aliquot iadlari peranbsp;fentifccrem, fe iamdudum reddidilTe orbi rationem fuæ fidei,quam cernbsp;to veram crederentta qua, nifî certiori ratione accepta, nec polTent, necnbsp;Vellent recederc, id quod amp; feriptis fuis palam contefiari videntur, atepnbsp;cam etiam rationem a nobis orbem exigere ob plerofi^ multos toto oranbsp;be terrarum,quibus hæc publica,tanto tempore perdurans,de fide puganbsp;tgt;aamp; cocertatiOjfaltem dubitationes amp; fcrupulos in fide infjcic ? Quibusnbsp;ego rationibus permotus ,amp; quoniam non magnum illius colloqurj frunbsp;ftum perfpiciebam fore ob pleratp, quæ non eft neceffe affcribcre, ncnbsp;qua parte meum in ecclefiam cefTaret officium, hanc ipfe mihi defumpffnbsp;prouinciam, vt fummatim fingula percradarem controuerfiarum, quænbsp;Inter nos funt,capita,iuxtaordinem confeffionis fidei illorurn,quam an*nbsp;tcannos aliquot Auguftæexhibuerunt Imperatoriamp; Imperij proceri*nbsp;busiinde fperans certiorem fru(ftum,quam ex omni colloquio,p6ruentunbsp;fum non folum ad abfentes toto orbe feandalizatos, nÔnihil hæfitan*nbsp;tes,ex his publicis de fide côcertationibus,fed etiam apud pofteros» Quanbsp;tarnen in re,non tam eruditioni,quam caufæ noftræ confifus fum,atquenbsp;tUius adiutorio,cuius caufa agitun Hoe tarnen, quo æquiorem nobis tenbsp;præbeas Lelt;ftor,oro te, vt perpetuo memineris, procul domo,libris re*nbsp;büfcp familiaribus,peregre in apparatu procincftuqj viatico,tempore exinbsp;guo,quo feruiremus têpori, heclucubrataa nobis:imo priores duas,nê*nbsp;pc de peccato originis,amp; de fidcjOperibus amp; luftificationc ho minisnbsp;controuerfias, inter imprimendum elaborauimus,vtnô ponbsp;tuerimus antequam iam prodrjffcnt, earundem conferre

cum fine principium.Spero tarnen in Chrfto, quodlaboristui nonpœnitebis,fînbsp;vno has veritatis ftudio lege*nbsp;ris.Datum Coloniæ Nonbsp;nis lanuarfi. Anno

ALBERTI PIGHII

G A M P E N S I S DB P E G C A-toofigïïTfs jContrbuetfîà B

ON EST LEVIS MOMENT n,nec ill pàùcis autcxiguis pugnas,vt g’nbsp;bufdâ forte videtur, depeccato originisnbsp;inter aduèriàrios 8lt;: catholicos controucrnbsp;ßa,a qua explicanda diligentiu s, poft ha«nbsp;bitum de eadem V uormatiæ coUoquiû,nbsp;vt multa me deterrucruuPrimumj quodnbsp;fortaflïsægre laturos quofdâ hoc fufpi«nbsp;cabar:Sc aduerfarioi^ qui fuæ dotftrinaenbsp;myfteriaillic fatis artifîciofc ftudioic cè

Iata,inaulgari ac traduci ægre laturi effent, ôc luculêtius redargui:amp; no» ftroR2,qui noftram düigcntiam (vt fumus fere omnes hoîes} ad iuaninbsp;rapturiiniuriam.Deindc,quoddifficillimam eius explicationem cerne«nbsp;rem,vt quam hadlenus a nemine oîm, nec ab omnibus in vnum, quosnbsp;mihi vidère côtigit,iâtis explicatâ inueniffem, Qtiâ nobis difficilioreninbsp;fecit Vita viatoria,8c a libris familiaribus abfentia.Poftremo,quod vere«nbsp;bar etiam hinc inuenturos aliquos anfam aduerfum nos alicuius calumnbsp;*^iæ,quafî inuulgaremus fecretum Vuormatieh«coKoqurj:Ita adueriumnbsp;bæcomnia nos armauit zelus religfonis Sd fidei, Qui vt aduerfus oémnbsp;ïllam dîfficultatém nos animauit,ac niti coegit,et Chrifti glon'anijquamnbsp;hominum æftimationem pluris facere, atcp hoc potius cauere, ne tedanbsp;ac diffimutataimpietas,videretur anobis tuliffe approbationis calculu»nbsp;Ita aduerfus calumniam ex indidfo fecreto V uormatiem colloquij,hocnbsp;nobis fuccurrebat.Quod nullum nobis verbum dicendum foretin ex^nbsp;plicanda hac controuerfia, quod didum effet in Vuormatieh. colloqó,nbsp;fed plane diuerfîffima omnia:amp;r proindc non fore illi aduerfum nos lo«nbsp;cum calûniæ:vt quam res ipfafacilercdargueretJn hune modum per«nbsp;penlîs vtrincp omnibus. Et quia putabam, reparationis ,iuftificationifanbsp;que noftræ myfterium rite explicari non poffefquod proxima contro«nbsp;ucrfîa faciendum eft)nifî ante intelligeretur lapfus nofter in origine, in«nbsp;duxiin aîm exordiriab hac prima,ne fine cap ire(quod aiunt) prodiretnbsp;fabula.T u proinde,le(ftor Ghriftianc,noftros hos labores boni confulc.nbsp;De peccato originis ante D. Auguftini tempora,nulla vnq concerta«nbsp;tio aut controuerfia inuenitur fuiffe in eccleha, imo, mira apud feripto«nbsp;res omnes fermonis parcitas,8lt;S fobrietas, Hoc tarnen ßmpliciter, à v «nbsp;num de illo credebant omnes,ncminem indeliberari,nifi per vnam me«nbsp;diatoris Ghrifti gratiam, cuius morte, illud mortis ab Adam in nos oêsnbsp;introdü(ftæ,ôlt;: in vniuerfos propagationetranfmiffæ, dânationifcp, ru5nbsp;A ptum

DE PECCATO ORIGINIS,

ptum fît cîcktiimcp chîrographum: quo nemo vfque ad illam baptif^^ facramento,aut æquiualenri aliquo perceptam regencrationis gratfan’rnbsp;nô teneatur obnoxîus.Hoc(inquam) vnum SC certum eft,quod hac d^nbsp;reab l'nitio orthodoxi crediderunt omnes: în quo vno enam qeui't etnbsp;tit definicio fedis apoftoHcæ,ôô catholicoRz Epifcoporum omnium,ad*“nbsp;iierfus Pdagium èc Cocleft:ium,qui primi negarunt nos reatum orig^'’nbsp;nalts deli Ai naicendo contrahere. Quêadmodum clarifli me conftatnbsp;varrjs librorum Auguftini locis,5lt; pracdpuc ex eius ad O,ptatum,dco*nbsp;rigineanimarum,epiftola,quæ numéro eft,clvi).Quo vno faluo, caet^^nbsp;omnia,quæ de hoc varia dicuntur,atcp intelliguntur a varrjs,ipfe cuiuf«^nbsp;ingenio permittendacenfet,modo Deum autorempeccati nonfaciaßt»nbsp;catholicæ ecclefîæ definitio de peccato originis, nihil ph’^nbsp;nobis efFe- habeat,q quod fît, Bc quod propagationeab Âdam,ei ipfî fubdimur,0lt;^nbsp;qui eius in nobis efièAus fint,nêpe moricndi necenitas,amp; omnium,qu3ßnbsp;naturam noftram corpoream êc mortalem de fcconfequunturjmiicri^*nbsp;rum amp; incommodoR2, catena quædam perpétua, quæ nos confixiAo^nbsp;ab ipfo conceptu, materno vtcro in mortem rapit,a quibus,nifî pc^*nbsp;caffet noftri generis origo,nos liberaffet Dei gratia ? Ad hæc,intcftinuninbsp;in nobis diffîdium,amp;: affidua pugna earn is aduerfus fpiritum.VoIun’’nbsp;tatis infirmitas quædam,amp; naturalis pronitas ad carnis fui hofpins d^*nbsp;fyderia,rationis a fenfîbus dependents,ad comprehêdendailla verebo’’nbsp;na inuifîbilia,pigr:£ia,ac tardicas,a£c^ adeo cæcitas.Quæpartim planchanbsp;ftuliflet,partim mitiorareddidifletiuftitiailla, quam originalem dit*nbsp;mus, Poftremo (quod eft complementum mal or um omnium) quodnbsp;ob id ipfum nafeimur irsefîlij, extqrres a Dei regno, Bc dânationi obno’’nbsp;xfjgt; HæCjinquam,depeccato originis cum certatantum habeatecclcfîa=*nbsp;ftica definitio,etiam extra controuerfîam funt in præfcnti controuerfî^'nbsp;ièd vniuerfa ea nobifeum affirmant adueriàrq:ÔCreAenobifcum da*nbsp;mnant contra fentientes Pclagianos, 8lt; alios»

Quid vero fît ipfum peccatum originis,(5lt;S in quo confîfiat eius pro* originis «c pria ratio ecclefîaftica defînitione certum non eft : Bc proinde variæ d^nbsp;defînSoncnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fucrunt,at(^ etiam nunc funt,orthodoxorum fententix^^

emum nô adhuc fub iudicclis eft. Auguftinoferc vifum eft,concupifcentiamcat •ndè varias nalcm in concupifcibiliter genitis,amp;r lege nafcêdi corn muni propagafisnbsp;doxoräeflenbsp;nbsp;nbsp;Adam,verc rationem peccati habere.’per baptifmû colli eius reaturf»

fencentias. Bc vniucriàm culpæ,et peccati quam habuit rationem,ipfam vero in bis relinqui ad agonem. Alijs non probatur ea ipfa Auguftini fententia,nbsp;nec videtur concupifeentiam illam,qualis efle poteft in paruuïis, veraninbsp;peccati rationem habere pofte,vt in qua, diligenter expendentes omnia»nbsp;nihil inueniunt,quod Dei ipfîus opificiu non fîtjS^ proptereaad veraO*nbsp;peccati rationem vicinius collimantes,peccatum originale definiuntca*nbsp;rentiâ iu ftitiæ originalis debitæ ineffctCuius opiniôis D, Anfelmus lit»*nbsp;dcpiiP’

CONTROVERSIE !•

dcpartu virginco autor fuiffc vidctur * Et quamuis inter duas has dc peccaco originali dcfinùioncs amp;C fententias fere fcholæ hærcâf,nifî quodnbsp;quidam,velue media via quærentcs incedere, ex duabus vnam faciantjnbsp;vtranque in vnum canfundant : nuUa tarnen earum omnium exec»nbsp;cldîæ definitio^nc certa eft : imo, omnes mihi certo atque cuidenter faliàcnbsp;videntur,cuius mcacfcntenriærationem mox cxplicaturus fum.Non tanbsp;’nen damno eos/jui aliquam fequuntur ex prædidis fententrjs : nec de»nbsp;tnum, fî quis afferret nouam aliquam, quamdiu certa nulla de hoc ipfonbsp;«ftcatholîcæ ccclefîæ dcfinitio,acièntentia. Aduerlàrios vero non da«nbsp;ninare non poffum,quod ipfî fibi hanc autoritatem arrogent,ftatuendi, mn«inhacnbsp;defîniendique nobis id,de quo haélenus inter orthodoxes libéré difee snbsp;ptatum eft: amp; tanquam certum id proférant in articulo luæfîdei, quodnbsp;fitentesfcntentiam ,bis fcre per omnia ab codem diffentiunt: proeiusnbsp;quamuis non certa,fed(vt mihi videtur) parum probabili fententia,alii»nbsp;am introducentes plenam in Deum conditorem noftrum blafphcmiazinbsp;quemadmodum poft euidens faciemus ?

Diui Auguftini hac dere fententia quæ fuerit, ex placriftß librorum d.äu^ih cius locis clariffime colligitun Siquidem cap» VIIL lib.I de pecc^ me,ac 3è pTiatonbsp;«¦emiffi. peccatum originale affirmât carnalera concupifeentiam in con? origini«,nbsp;cupifeibiliter genitis ab Adam, qui peccato fuo ea, velut tabe quadam,nbsp;infeccrit omnes e ftirpefua,vt prædidû eft,genitos.Et cap.XXXVIlhnbsp;tiufdem^Per baptifmum autem euacuariilludipfum peecatum,quodinnbsp;carne noftra eft, non vt concupifeentia confperfanbsp;nbsp;nbsp;innata, repente ab»

fumatur amp; non fit,fed ne obfit renato.quac inerat nato, fitque illi poft re» generationem exerdtium ad virtutem,fi dei gratiam non recepit in va»nbsp;cuum.Etrurfus: Non extinguitur, inquit, lex peccati, quæ in membrianbsp;noftris eft, repugnans legi mentis noftræ,fed ignofeitur quiequid ab honbsp;mine fadum cft,cum eidem concupifeentiæ fubiedta mente feruicrat» I »nbsp;pfa vero foluco reatus vinculo, quo per illam, diabolus animam capti »nbsp;uam retinebat, 6ó interclufione deftrudla, quæhominem a fijo creatore

üituti fubijeimus ?

In eandem fententiam habet ibidem lib JL cap. HU* Concupifeentia, inquit,tanq lex peccati manens in membris corporis mortis huius, cumnbsp;paruulis nafeiturun paruulis baptizatis a reatu foluitur:adagoncm relinnbsp;quiturante agoncm mortuos,nulladamnationeprofequitur: paruulosnbsp;non bap£i2atos,reos inneeftit : tanquam iræfilios,etiamfi paruuli mo»nbsp;riantur,ad damnationem trahit. In grandibus autem baptizatis(in qui»nbsp;bus iam ratione vtentibus,quicquid ddem concupifeentiæ,mens ad pecnbsp;candum cqnfencit,propriæ volunwttseft} delecis peccatis omnibus.

DE PECCATO ORIGINIS,

folato etiam reatii, quo vindos originaliter dctinebat ,ad agoncm inte^ rim manenfibi ad illidta non confentientibus nihil omnino nocitura,dlt;^nbsp;nec abforbeatur mors in vidoria,8c pace ßfedagt;nibil quod vincatur extnbsp;ftat ? Confcnticntcs autem fîbi ad ilhdta, rcos tenet. Et hoc effe maluninbsp;vult a quo vt libercmur,orare nos docuit dominus, quod perfîcietur iunbsp;fine*Quod malum maneat in carnenoftra,non natura in qua diuinitusnbsp;creatus eft homo,fed vitio,quo voluntate prolapfus cft.Hoc malum ha*nbsp;bitare in carne fua,fciuit,inquit,amp; Apoftolus, 8c ^epit, ne regnet in no*nbsp;bis.Hadenus illc loco memorato. Et lib J, de nuptrjs amp; concupifccntia»nbsp;cap.X VUE Concupifeentiam carnis,non effe ex natural! connubionbsp;niens bonum,fcd ex antiquo peccato accidens malum: propter camnbsp;ri,vt de iuftis,amp; legitcimis nuptijs fih'orum Dei,gencrentur fili) nonnbsp;fed fæculi.Ex concupifeentia carnis,quod nafcitur,mundo,non Deonanbsp;fàtur:cuius reatum,fola regeneratio dimittit, quem generatio trahitjS^^^*nbsp;Hæc con cupifcentia,quæ folo facramento regenerationis expiatur, pe.ogt;nbsp;cati vinculum,generacione traqeit in pofteros: tametfî ipfa in parentibuSnbsp;regeneratis, peccatum non ßt,nifi quodam modo loquendi,quia a peccanbsp;to fada eft:vc lingua, locuciormanus, feriptura : auteriam, quia foUicitî^nbsp;ad peccatum,fîcuc dicimus frigus pigrum^Hæc atque eiufmodi nunednbsp;lato loco.Quæ ideo aliquâto prolixius adfcripfimus, q clare pateac Au*nbsp;guftini hac de re fententia ? Quam fequi fe dum profitentur aduerfari^nbsp;fuam(quod mox euidens facicmus)pro cadem nobis intrudunt lèntcunbsp;tiam ,ab ilia Auguftini diuerfiffïmam : amp; velutarticulum fîdci certufUnbsp;nobis ftatuunt, Cum necilla,vt dixi,Auguftini,certafit»

Epiiogus Tradit ille,vt audifti, peccato Adæ, carnalis concupifeentiæ occoU* Auguft^f t^be ac contagionc,infedam vniuerfam pofteritatem cius, vt quæ fît iunbsp;depeccato came noftra.nô natura in aua diuinitus creatus eft homo. fed vitio quonbsp;fa, atque innata (quæÄ: ipfa lex dicatur ab Apoftolo, quæ in membri’nbsp;noftris eft,legi mentis noftrærepugnans)in nondum bapti2atis,vere,ttnbsp;proprie peccatum fît,quæ ignofeatur quidem, fed non tollatur in bapu*nbsp;îmo Jgnofcatur,inquam,non,vt nÔ fîc,fed ne in regeneraos ampliusnbsp;catum fît.’ipfa in le manente ad certamcn,8f cxcrcitationê noftram» No*nbsp;tabis autem Auguftinum perpetuo loqui,de concupifeentia carnis,noigt;nbsp;rationis,non voluntatis,non fpiritus:dcca,inquam ,quæin came nofb*nbsp;çft,aut confpcrfa,aut innata carni:quam,8d âlam Icgem membrorum

mortis huius,habitarcin carne noftra,amp; nafci cum paruulis.Notabis*^ cundo,affirraari ab codem,concupifcentiam hanc manere in bapri^au^nbsp;fed non habere rationem peccatÉQuç duo, cur memoriæ notanter maOnbsp;dari cupiam, poft intclliges.

Untia,S^ primum, qua paree dicic, Adam, pcccato fuo, carnalis concu* do hoe co m munieer intcUigicur, (nam vt fane id ipfiim poilic intelligi,nbsp;poft intelligcs)vt peccatum illud corrupinct naturam Ada^ catenus fa-naiïi,amp; integranii S)C fcciflet morbidam quandam in came qualitacem,nbsp;per qua,efFrcaato impetu deinceps fcrrcrctur in vctita,amp; rebcUarct rationbsp;ïii ac fpiritui,quæ corruptio, feminis ex eadem infcAi propagatione de«nbsp;riuaretur in Slios^ca mihi demonftrari poffe videtun

Si pcccati illius efus de interdiólo frtidi:u,is cfFc^us fuit in carne Ada, Quod pec-neccflecftjVt illud cius caula naturalis fucrit.Nccç enim pcccans.volebat fibi Sc pofteris illam carnis corrupponcmaccirc,ncc in cam fcrebaturj «3«“« cornbsp;Vtin fuac volitionisobicdhim,Si autem peccatum illud, viquadam fuse potueritîïnbsp;Qaturæ eum in modum corrupit naturam, ncceflc cft, vt vis ilia corru^nbsp;nbsp;nbsp;fubftaa

ptrix illi compctierit,yel quia peccatum, vel quia hoc peccatum, Singu» laris illius pcccati,nihil eiufmodi,præali)s peccatis,naturalitcrcompern(;nbsp;fe inueniens^Proinde fi corrupit naturam, quia peccatum, corrupit. Er«nbsp;go vis cadcm,inerit peccatis omnibus, Sc fîngulis : amp; tanto pernitiofîor,nbsp;quanto grauiora font ? Quanto igitur erit noftra natura,quam eorumnbsp;qui priores nati funt,corruptiotlt; vt quæ,,per tot, tam grauium pcccato«nbsp;rum a primo parente nofi:ro,?id nouiffimum commiiTorum Chyliades,nbsp;continuo fafta fît deprauatior.

Sed ratio ipfa,pcr fe plane intclligit,com mentum Koc efle, vt dicatur corporea natura,corrupta in fubfi:antia,amp; aliqua cfientialis corruptio innbsp;«a fadla per peccatum primi hominis : fîuc aeflum voluntatis cius illicit«nbsp;fpcélcs, quo, ncglecfio creatoris mandate, mulicri acquieuit : fîuc culpæ,nbsp;aut deformitatis rationcm,quæ crat in aéhi eiufmodi.Huic,vt meræ pri-tiationi,nulla adfcribi poteft adio corruptiua fubftantiæ. V t autê adusnbsp;alle voluntatis,quo illc nihil minus voluic,vi fuæ naturae corruperit fub-(lantiam,euidenti veritati aduerfatur.Nihil enim in vniucrfa rcrum na«nbsp;tura tam malignum efi:,quod primo intendat,aut nonefie,aut corruptionbsp;nem alicuius;fed tantum generatio, prima in intcntionc cft:ad qua con«nbsp;comitanter fcquitur corruptio contrarrj,atcp incompoffibilis ci quod innbsp;tenditur per generans.Quid igitur gencrare intendens adus illc volun«nbsp;tarius Adae,quo diuinum mandatum præuaricatus eft,corrupit integrinbsp;tatem humanænaturæ,amp;: fubftantiæ,præicrtim corporcacC

Deinde etiam hoc mihi cuidenter falfum videtur,quod dicit conew» Quod eon* pifeentiam illam camalem,quæ in came noftra cft,rcpugnantê Icgi men«nbsp;tis noftræ, proprie, ÔC vere effe peccatum in his qui baptizati non iunt, paruulisnónbsp;quod ignoîcatur quidem inbaptifmo,ncamplius peccatum fît,atcamennbsp;maneat,reatu eius fublato quo per illam diabolus animam captiuam de»nbsp;nbsp;propre,

tinuerat, quo paruulos abfc^ baptifmo hinc difeedentes, velut iræfîUos, Son fîu

DE PECCATO ORIGINIS,

wccffario nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ottima admoncndus es ledloryAuguftinumfquod fupra

loqui dlt; vf difti) dl vi lUa concupifcibili innata infpcrfaquc corpori, non de dus ESnfpv- ’i^otibusjhoceftjcarnisconcupifccnrijsjkgimentis noftrse aduerfanO'*nbsp;fainnatacj busjoquijquæ in paruulis rccenseditis,aucin macerno vtero adbuccxt*nbsp;ftentibus nullæ funt,ncc effe poffunt,vt, non folum omni adhuc vfanbsp;tionis deftitutiSjiêd omnis quocp rci diicretione carentibus.QuosJi qu»nbsp;concupifcencia,reos,ncxofquead damnationem pertrahic,vim effcillarunbsp;concupifcibilem necefle eft^vt nondum cxpJicantcm aÄus üios, fed ad’nbsp;hue plane fcpultam, neque dum vllam rerum concupifcibilium difcrc*nbsp;tionem habentem,qua fine,illa ferri non poteft in obieda fua prorfus in*nbsp;cognita, V t autem hæc ipfa vis illa concupifcibilis,proprie peceatura ßtinbsp;culpa,iniquicas,de fe Deo odiofa,5c exccrabilis,amp; nos in eius ira,indignafnbsp;tione,aut offenfa cöftituens,mihi abfurdiflime dici videtur: Nee minusnbsp;abfurde,quod eadem ipfa mancre poflit, amp; non effç Deo aboniinab*nbsp;lis,(i talis aliquando fueriu

Cuius raeæ fcntentiæ,priuïquani rationem cxplicem,hocantc mih^ praefandum videtur« Auguftinum, quantum equidem meminiffe pof*nbsp;fum,nec tcntarc quidem vfquam, feu autoritatc feripturæ,fcu vlla vi at*

fed parum effîcaXjVt cuius præcipua ratio, ex vltimo Decalogi prîcce* pto dûcitur« QuOjCum concupifccreprohibeamur,vult concupifeenU*nbsp;âm omnem,ctiam illam quæin cameeft, vduthuicpræcepto contraria»nbsp;eife peccatu mjamp;Z legis trani^effionem.

amp;d ipfa præeepti verba,hanc illius iêntentiam mox euidenter redar* guunt,Nam illo præccpto prohibetur aôtus,aut motus concupifccnti^^nbsp;feu carniSjfeu voluntatis illam intellexeris,non vero, vis ipfa concupifc^*nbsp;bilis infperfa,innatacp carnfvndehi motus prodirc dicerentur : didtuf jnbsp;em,Non concupifees domum proximi tui, ncc defiderabis vxorc eiu?»nbsp;nbsp;.

non fcruum,non ancillam, non boue,non afînum ,nec omnia quae illins funt«Ä£ noftra quæftio eft, de concupifeentia ilia carnis, quaUs antenbsp;omnium diferetionem eft in paruulis, quos per earn ipfam diabolus/^*nbsp;cundura animam captiuos,antcbaptifmum retinereilleaffirmat,ethiJ^^nbsp;difccdêtes,velutiræfîlios,reos,ncxoflt;^ ad dânationem pertrahere.nbsp;que cnim illi,adhuc concupifcunt,aut concupifeerepoffunt domunbsp;ximfnec deiîderant vxorem eius,non ieruum,non ancillam, nô bouem,nbsp;non afînum, nec quicquam omnium, quæ illius iunt) hoc eft, de vinbsp;concupifcibili,quæ carni iniperià ,atcp innata eft, quam,amp; fomitetn df*nbsp;cunt«Hæcfingiomnino non poteft prohiberi illo intcrdilt;fto Decalo^’nbsp;primo,palâ refî ftentibus interdidi ipfîus verbis,vt iam dcmonftratünbsp;deinde,ipfa rei de qua a2itur,natura,qu£P infît,nô infît,in noftra poteft^^^nbsp;nbsp;nbsp;j

CONTROVERSIA t

non cft,ncc ïntcrdid potcft, non magis, ne nafcamur cum capitcpculis, naribus,ore,vcntre,aut quam,ne nobis infîc vis tangib ill's,gu dato ria,olfa»nbsp;ûoria,auditoria,amp; cætera, quæDeus,amp; natura nobis in did it » Nam,nbsp;vim illam concupifcibilem fibi amicorum^ôi: fuauium, quæ in came eft,nbsp;qua etiam réfugie ab horum contrarijs Dei ipfius, ÔC naturae opificiuninbsp;^cmox demonftrabimus,

Italt;^ quo clarius pateat iftam carnis concupifcenciam in nondum ba ptizatiSjpropric peccatum no cffe,quo ctiâ ante omnem cius motum,velnbsp;in materno vcero ,fub ira^ct offenia Dei conftituuntur paruuli,amp; mortis,nbsp;damnationifep rcacu inuoluuntur,ante omnia, vt methodo agamus,nosnbsp;bis conftec oportet,propria pcccati ratio,alioqui abflt;q^ fcop© ferretur ora inueniga-tio,amp; aliam nos,aliam aducrrari},peccati rationem intelligêtcs, nihil aliud wrproprianbsp;quam verbaprofunderemus,in ventum,slt;:ridicula cuaderetomnisdis So?*“’**nbsp;fputatio» Cuius methodijdum obliuifcunturplæricp,nihil mirum eft,finbsp;poft prolixa difeeptationem, omnia æque incerta maneant, vc ab initio*

Nee eft,quod imaginentur quidam,aliam effc rationem peccati,fecu» Peccatû«M dum quam pdm originis,aliam item fecundum quam,pdmaduale pec aSuak'u?nbsp;catu dicatunSunc ein hæc,primæ peccati fpecies, originale,inquam, Sc a«nbsp;duale,amp; fecundum vnicam,veram,propriamqj peccati rationem,originnbsp;tiale pdm,qualecuncp demum illud dixerimus,aeque,vt aduale,pdm,8£nbsp;dicitur»Nam æquiuocc etiam Chriftus,ecia hoftia oblata pro peonbsp;^ato,etiam concupifeentia carnis,aut fonies poft baptifmum, peccata di«nbsp;cuntur in diuinis fcripturis, quemadmodum paulo poft explicabimus*nbsp;Propriam autem veramcp peccati rationem, lohannes prima fua epi-ftola mihi explicarc vidctur:Omnis,inquit,qui facit peccatum, iniquita^nbsp;tern facit,quandoquidem peccatum eft iniquitas, Etrurfus: Omnis ini»nbsp;quitas peccatum eft, Conuercuntur ergo inter ie,peccatum,amp;: iniquitas;

amp; haec,illius,propriam rationem explicat Nam,quod iniquitatis, quam peccati,fit nobis notior ratio,ex eo eft, quod illius mox fe offert pofitiuunbsp;contrarium,excuiusnotione, ignotaeffenon poterit iniquitatis ratio;nbsp;quod in peccaco,pcrindc non eft,Reifte itacp notionem peccati nobis exnbsp;plicauitarcanorum diediuinorum confeius Euangelifta, 8c Apoftolus,nbsp;cum dixit,peccatum effeiniquitatem, Nec definiuitignotum perigno»nbsp;tius,ied per id quod cuiep facile patet, notum eft. Iniquitas fiquidem,nbsp;aequitaci eft cotraria.Acquitas autem eft iuftitia,autreditudo,quâ Deusnbsp;a nobis exigit,ad fuse legis regulam.Eft ergo iniquitas,obliquatio a redi» Pcecatu»nbsp;tudine,quæ nobis lege præfcribitur, aut legis tranfgreffio, vt in co etiamnbsp;verifiTima comprobetur ilia Pauli £ententia,qua affirmât, præuaricationênbsp;non cfle,vbi lex non eft,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fio^*'^*^*

Sicuc autem infînitæ iuftitiæ,amp;: scquitati,non aduerfari, necp difplicc» re non poteft iniquitas, atqueiniuftitia, atqueiniquura, iniuftumquenbsp;«idem non odibilê reddere,it^vt quid modo talc ßc,modo idem in fc im

A iiij mu*

DE PECCATO ORIGINIS,

peccatum^ nos in Dcî offenfa,atlt;^ ira conftituat,8ô æternæ damnarionis reos faciat» fit^uncno poftbapcifmum vero eandem ipfam,ab orani culpapcccati,amp; iniquita*'nbsp;ris ratione abfoluunt,intelligun£, quam prætcr rarionem faciun^ cum V*nbsp;na eademcjp maneat æquitaris,et reditudinis,qua diuinæiuftitiæ confernbsp;memur,rcgula,a qua, quicquid ante baptifmum diffidetjCtiam poft ba*nbsp;prifmum diffideCjSó quiequid diffidct,pcecari,iniquitaris,amp; iniuftitiaer*nbsp;tionem habet,atc^ oculis diuinæ maiefûtis odiofti m eft*

Scd ne ab inftituto longius dcgrcdiatur orario.Eft,vt diximus,pecca* turn fecundum propriana fuam rationem, legis præuaricatio. Obliqua”nbsp;Nee legis ; riû nempe, auc error, a régula, cui confor mari teneamur Vnde conftaC#nbsp;S'raÇoSquot;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pcccati rarionem conftarc his, qui liberum voluntatis arbi*

«öftare his tfium tollunt cx hominibus.Dcbct enim adefle illi cui lex fcrtur,rariofe^ BbeSS’S indicium, quo poftit vim legis apprehenderc^Dcbet quoqj obfeq«»*nbsp;homïnïb'^nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;debitum habere in Rja poteftatc, Vt ligno, Só lapidi ftultc qui*

feS^præferiberetjVt mouerentur ftirfum,atcp ne deorfum caderenc: ho* mini, vt auium inftar volarct per aera:cæco, vt videat: furdo, vt audiat^nbsp;daudo,Ioripedilt;^ vt rcde,cxpcditecp ambulet,Ncc impoffibile aliquid»nbsp;inquit Auguftinus,potuit Deus imperarc, quia iuftus eft:nec damnatU*nbsp;rus eft hominem pro eo quod vitarc non poteft,quiapius eft»

Acception nbsp;nbsp;Ad hancautem quam nunc diximus, rationem propriam pcccadj*'’

peccan t nalogia quadam fada, funt amp; aliæ quædam peccati acceptiones in feraprnris.De quo,ne quis dubitarc poffit,vnus Pauli locus stunde conU’^

éîus°mV-^ rios efficeremur iuftitiaDei in ipfo» Eum,inquam, nempc Chriftum fe* rem pro^ fum,qui nott nouerat peccatum,agnus quippe innocens, ÔC fine maculanbsp;qui abftulit pèceata mundi, patri fadus obcdicns vfcp ad mortem, mof*nbsp;tern autem crucis,idem ipfe pater,pro nobis peccatum fecit, vt nos effi^^nbsp;remur iu ftitia dei in ipfo.Pcceatum fecit,ea locutiôis ratione, qua fcrip^^nbsp;ra vtituncum dicittfacerdotes comcderc peccata populi » Et in Leuitir^’’

CONTROVERSIA t

turn fuum,in ßmilitudinem carnis peccaci', dc peccato,mqui£,damna? uit peccatum in carne, vel (vtadmonecOrigenes vérins legi in quibui«'nbsp;damGræciscodicibus) SCpropeccato damnauit peccatum incarne»nbsp;Certtjipfa dcmonftrat locutionis forma,in tribus his verbis varie pecca«nbsp;tum accipi.Eft itacp quod dicit eodem Origene interprété: Per hoftiamnbsp;t^nis fuæ (quam, peccatum ab eodem dici ex more diuinarum fcriptunbsp;tar urn iam palam fecimus)damnaflc ilium,et deftruxiffe peccatum,pronbsp;quo expiado in ara crucis ie obtuIit.Damnaffe ergo Deum patrem pec#nbsp;catum totius mundi,pro illo peccato ,illa carnis fui filfj hoftia, velut pronbsp;uoftræ redemptionis predo*

Ita quoep quia ex peccato eft,quod vis ilia concupifeibiKs quæ in car^» XnSî ne noftra eft, aduerfetur fpiritui, atque ctiam, quia ea, velut inftrumena carnis no»nbsp;to quodam ad ßbi fubrjeiendum iugo peccati hominem, aduerfarius no ‘’ήnbsp;ftcr,illeferpensantiquusvtitur,candemipfam,etiampeccatum,ficutil- «tû'dkiînbsp;lam’camera peccati, ÔC corpus mortis appellat Apoftolus, vt cum dicit»*nbsp;Peccatum occafione accepta per mandatum feduxit me, per illud oc=»nbsp;cidit» Hie certe non accipcre ilium in propriafua fignificatione,peccatu,nbsp;pro iniquttatc, aut legis iuftitiæ tranfgreflïonc,indubitatum eft: vt ea ve*nbsp;lut per occafionem ex mandato acceptam feduxerit nos, fed cogimur vcnbsp;lutautorem quendam peccati hie intelligerc,feu ilium de quo Eua : Ser«nbsp;pens feduxit me,aut certe, concupifeentiam propriam, de qua lacobus:nbsp;Vnufquifquevcrotentatura concupifccntiafua abftradusSc illedus,nbsp;deindeconcupifeentiacum conceperit, paritpeccatum,peccatum veronbsp;cumconfummatum fuerit, generat mortem. Vides itacp, quod fit illudnbsp;peccatum,quod nos tentât, oC feducicad peccatum, quo confummato,nbsp;per illud ipium, mortis nos rcos facit:nempcconcupifeentia, quæ occa=nbsp;Gonem ad nos feducendum ex mandato acccpit,irritata videlicet,lege fisnbsp;bi contraria, amp; fada efferaclor » (Juarft candem, idem Paulus intelligic,nbsp;cumdicit: Nuncautem,noncgoopcrorillud,fedquodhabitatin menbsp;peccatum, fcio enim quia non habitat in me, hoc eft, in came mea, bo«nbsp;num . Loquitur autem de motibus veteris hominis ,nbsp;nbsp;nbsp;carnis peccati,

quos aduerfantes legi mentis noftræ,8c fpiritus,in fe adhuc vehementes, atlt;ç effcros fentlunt, qui nouitati vitæ ftudere incipiunt : quos dicit, a fenbsp;aut a nobis non fieri, fed a peccato quod in nobis, hoc eft,in carne noftra o5 fieri monbsp;habitat,concupifeentia,inquam, aut fomite a nobis, vt huiufmodi, pro« qu’ nob!» ’nbsp;prie non fit,quod fimpliciter nolumus,et quod nobis inuitis in nobis fit.

Illa enim dicimur facere , quævoluntariefacimus , amp;^in poteftatc no» uerUntur ftra habemus non lacere » Si quis alius per nos inuitos, repugnantefqucnbsp;quid faceret,non nos, ied illc, id ipfum verius, ac proprie diceretur face»nbsp;re » Vt fi quisalterius, fui impotentis, articulis fcriberet falfam fyngra*nbsp;pham, aut falfum teftimonium, huic, non illi, imputaretur hæc falficas»nbsp;Vere proinde Apoftolus î Si autem quod nolo , illud faclo, iam non

r

DE PECCATO ORIGINIS,

ego operor îllud,fed quod habitat in me pcccatum. Si concupifeo fecurt^ dum carnem aduerfus fpiritum,nolens,amp; inuitus, iam non ego propr^nbsp;Quod apo dicendusfum concupiieere, autillius concupifcentiæautor icdhabi*nbsp;^pifeen-quot; in me peccatum,hoc eft,vis iUa concupiicibilis,quæ fo mes pecca*nbsp;no^nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ti,infperfa,innatacp carni ? Nam quod non proprichicloquatur de

habitant^ cato,hoc eft,iniquitate,aut obliquatione a reditudine, quam régula diui* peccatutn nacM'uftitic a nobis exifi*itnpr ir pfi- nnmm afftePiiirîrnsîOim illam

fuaKdo nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fueriuSimiliter enim odio funt Deo,impius,amp; impietas eius»

nem pecca peccatum illud, de quo hoc loco Apoftolus loquitur ,ctiam in iuftifî«^^* pi«,Deo placentibus,etiam his qui primitias fpiritus acceperunt,a^nbsp;que adeo in illo iplb Apoftolo, Deinde, peccati fcdes,non Garo,rcs inqi»’nbsp;bruta,nec legis, nec iu ftitiæ, aut iniuftitiæ capax, fed voluntas eft « De ea^nbsp;dem quoc^ carnis concupifcêtia »idem loquitur Apoftolus cum iterüf^nbsp;dicit:Non ergo regnet peccatum,in veftro mortali corpo^’c,vt obediat^®nbsp;concupifeen tfjs eius.Quam ca locutionis figura (vt etiam ipfe Auguih*

appellat,quomodo (cripturam,manum,loquelam4inguam, amp; frigus gru m dicimus, quia amp; ex peccato eft, amp; nos repugnans Icgi iuftitia^ 2^3nbsp;peccatu inclinât,Ct follicitat,!! ea negleda, illi potiusaulcultauerimus Jö*nbsp;bet proinde Apoftolus, non,ne in nobis fit, quod noftræpotefiatis no’’nbsp;eft, led ne regnum illi concedamus, nc obediamus concupifeentrjs ein®»nbsp;quod in noftra poteftate eft,cum diuinæ gratiæ paratas omnibus,eamnbsp;deliter expctentibus,adiutorio*

Hanc itaqj tarn variam amp; multiplicem acceptioncm pcccatfqui no” ante diftinguunt in fcripturis, dum inquirunt,non, quid propriepecc^*nbsp;tum fit,amp;: dici debeac,neque in eo,quam explicauimus, analogiam atte”^nbsp;duntjSó principalem ,propriamlt;^ eius fignificationem non diferimin'’^nbsp;a cæteris,abfc^ methodo inquirunt ƒamp; velut Andabatarum more innbsp;nebris dimicant,nec rede fccant verbum veritatis^uxta præccptum A*

uinegaqn^ccffeeftjVtlcgein, fîctranfgrefîïo

CONTROVERSIA Î.

Qüe cum nulla (îc,nec efîe poffit,primum,quoniam hi,quibus nec Kbcri arbitrij,nec rationis vfus vÙus eftjege obliaari non poffunt, nempe par»nbsp;üuli,quemadmoclum nonfolum diuinæphüofophîæpî'ofeflbrumjednbsp;totius humani generis concordi fencentia alibi euidentiffime demonftranbsp;uimuSjdeindeÇquod eadem euidentia^eodem totius humani generis co»nbsp;fcnfu conftat)qih lege interdici nÔ poteft,quod prorfus vicare non pof»nbsp;runins,imo,quod neceflario, atque ineuitabiliter nobis ineft: nec a nobisnbsp;tneftjfed ab sdio,etG qua^in rc eiufmodi,imaginari poffet culpa,amp; iniqui»nbsp;tas,non habenti, fed autori eius mcrito imputari deberct, ficut fî pcccatûnbsp;Kflet,cæcum,claudum,amp; mancum effe,non cæco,claudo,aut manco,quinbsp;contra voluntatem fuam ifta pateretur,fed illi qui alteri cgcitatcm fua vonbsp;lu n ta te intuliffet, aut membro mutilaflet, merito hoc imputandum fo»nbsp;tct,ÔC hic,non ille peccare merito diceretur.Euidenter hinc fequitur,conlt;»nbsp;cupifcentiam illam, quam diximus, carnis, nec in paruulo, nec in adulto,nbsp;nec ante,nec poft baptifmum,proprie,amp;: vere elfe peccatum.In paruulo’nbsp;vtracp ratione iam di(fta.Et quia rationis vfu deftitutus, nondum fub knbsp;gceft.Ec quia ineft neceflario,atqj ineuitabiliter: necg a nobis,fed a natu»nbsp;ra,atque eius opiHce, refulcat enim, æque vt mortalicas, ex compofitione,nbsp;ac temperaturapartium corporis,quas ita mifcet ac temperat natura,autnbsp;visillanaturæquævigctinfeminçjcooperanteipfo naturæautore. Etnbsp;abfquc vlla culpa: fuit in corpore organizato Sc iam apto ad receptio»nbsp;Item rationalis animæ, priufquam eandem recipiat,qLiemadmodum,8lt;Snbsp;in a^imantibus cæceris.Etfi Deus crearet corpus fîmile,quod ad fubftannbsp;tiam pertinetjCi quod ex femine faélum eft,fcd præcer corn munem genenbsp;rationis leaem,in alicuius mulieris vtero, atq? illi animam infundcrec, fî»nbsp;militer nafceretur ille,amp; prodirec,vt nos, cum vi ilia concupifcibili, quænbsp;in carne eft,qua,eadem,vt res omHis,appcteret fîbi falutaria,arnica,aedelenbsp;dabilia,8lt;S refugeret, abhorrcretque ab horum contrarijs, nullo refpedunbsp;legis iuftitiæ,cuius;velut res bruta,capax non eft» Sed ad rationis hoc of#nbsp;ficium percinet,eandem, amp; cohibere, ÔC dirigere, Sc in obfequium fuumnbsp;cogéré,öd affuefacere» Nafceretur quoc^ idem ille, æque vt nos in rerumnbsp;omnium ignorantia, Sc in eadem permaneret, donee ætate exiccatius fa#nbsp;lt;îlum cerebru m,viribus anime per id ipfum cxplicandis inftrumentumnbsp;aptum fieret. Nafceretur paruulus,continuoincremento ad ftatumnbsp;peruenicns,amp; omnibus incerira,quibus amp; nos, fubiedus calaraitatibus,nbsp;amp; miferi)s,deinceps,amp;S in corruptionem tenderet» Hæc enim omnia na*nbsp;turales conditiones funt, eius quam circumferimus naturæ corporeæ,nbsp;quam inhabitat anima» À quibus tamcn,fi iuftitiam,quam accepimus,ç#nbsp;tiam conferuaffemus in origine,nos vendicaffet diuina gratia.

Et haólenus,de Auguft,fcntenaa, qua concupifcentiam illam infper? Epiiogaa fam,iniratam(^ carni noftræ,in nondum regeneracis,affirm at peccatum HintftnSânbsp;originiSjSe per eandem in Dei offcnfa,atlt;^ ira eofdera confticui, ÔC æter# «a.

n«e dam»

DE PECCATO ORIGINÏS,

næ damnati’onrs reos fieri ,lt;l«æ per baptifmum ,ealt;lem nihÜominusift fe manens,omni reatu,omni quocß culpæ,peccatinbsp;nbsp;nbsp;iniquitatis ration^

abfoluatur,non folurti,quod certa non fît,vt a quibufais,velut inter arU* culos fidei nobis obtrudi debeat, imo, quod certo falfàfît, mihi fatisnbsp;monftratumyidetun

Quodpec- nbsp;nbsp;Nihilo hîs veriora,aut probabiliora mihi afFerre videntur,qui pecca*

ginaïc non tum Originale, carentiam iuftitiæ originalis debitæ faciunt,çuius (vt iiîftkiæ orinbsp;nbsp;nbsp;nbsp;indicauimus) opinionis: Anfelmus lib.Lde partu virgineo,autor

ginaiis de- iflc videtur.Nam ante hune neminem inuenio, qui illam ipfam iuftifi^ originalis carentiam peccatum originale fecerit, nec in Augu ftino,qüat'nbsp;turn ego equidê meminifle poflumyllum verbum eft,quo iUara ipfa^^’nbsp;carentiam,nobis peccato deputauerit»

Et quanquam ad veram ipfam peccati rationem,hæc magis coUin^^’ rc vidcatur opinio, quæeft iniquitas, aut iniuftiria, oppofita iuftitiæ,nbsp;reditudini, quæ a nobis lege exigitur, quam prædiAa Auguftini, qü^nbsp;vim illam concupifcibilem peccatum facit,propter quod, amp; Scotô,S^^^^nbsp;ffjs plærifiqp probabilior videtur, æque tarnen fîbi non conftat,{èd mü^^nbsp;includit euidenti veritati pugnantia»

Supponunt ex communi catholicorum fententia, quod Adani aef^ périt illam originalem iuftitiam, non folum pro fe, fed pro vniuerfanbsp;fteritate fua,aut Humana natora,quæ tune in iplo erat,vt in origine,eanbsp;men conditione,amp;r lege,fi creator! fuo adhærens,perftitiflet in eiusobe^nbsp;cntia,qui cum peccauit, ÔC diuinum mandatum tranlgrefîus eft,nbsp;li fibi,fed nobis,eam iuftitiam perdiditHadenus cum eifdem nofl P^nbsp;Caréciamnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fatemur nos,ôô accepiffc,5(f perdidiffe iuftitiam illam in

iuftitixori gine.Scd vnde carentiam eius iuftitiæ,aut adultis nobis,aut paruulis p^quot;^ póffc^no^nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;peccatum demonftrcnt,amp; nos elfe debitores illius iuftitiæ, nihil

bis impu- bent,imo,idipfum euidenti veritati adueriàtun «tum.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Quod dicunt ideo nos elfe debitores eius,quia eahdem ,in Adam,^^*

lut communi omnium parente, accepimus, ÔC perdidimus DicU*^^ tantum,at fine ratione,imo,contra euidentem rationem dicunu |

Primum,Quia non quicquid accepimus,ctiam fi noftra ipforuifl pa idipfum perdiderimus,ad peccatû nobis imputatur eius carentia,^^nbsp;kgem proftrrent,qua obligaremur illud habere continuo,nbsp;nbsp;nbsp;perpct^^’*

Accepimus plæricp noftrum,fanitatcm corporis, noftra,ièu ignof^^* tia,feu negligentia,fèu intemperantia,eandem perdidimus,et pro eanbsp;bum cotraximus.Quainre,peccauimus quidem,quod fanitatem ncg‘nbsp;5£imus,nec tutati fumus,vt potuimus, attamen,morbus ipiè, aut lâni^^Lnbsp;contraria ex noftro peccato carentia,proprium peccatum non eft, ny’ .nbsp;gern protuleris,per quam obligemur fani elfe perpetuo:ita,vt carcrcnbsp;, tate,aut-contrarium illi morbum habere,peccatu fît? itaep cum nuH^nbsp;ƒ roferatur,per quamobligentur amncs,amp; adwlti, paruuli,habcrc^^^^^

S

GONTROVERSIA t

ginalcm ilïam,quam dicimus,iufticiam,datani AdaSjper qua 8^ immor« uks eflemus,8^ pacatis nobi's vteremur, abfcß vUa pugna carnis aduer«nbsp;fus fpiritum, non eft confequens,carcntiam eiufmodi, proprium pccca*nbsp;tum eflèjCx hoc,quod candem,etiam quomodocunque accepiffemus*

Deinde, vt daremus vniufcuiuftp, quod a Deo accepimus, doni, it3. nos debicores efle, vt deputaretur nobis pcccato eius carentia, hoc fanenbsp;intelligendura foret in rjs,qui propria fuaipfum culpa perdidiffent» Vtnbsp;fi omnes nafeerentur membris integris,et præccptum effet integritatemnbsp;fllam membrorum,amp; feruare, habere perpetuo, fi quis fua malitia in*nbsp;Uitum mutilaret alium, non poffet mutilatio hæc,autintegritatis caren*nbsp;tiaipfi mucilatoimputariadculpam, fedillitantum ,quifuaculpa,illi»nbsp;Us caufacxtitit Jtacp non poteft carentia eius,quod etiam ipfî proprieacnbsp;cepimus, etiam quacunque lege poßta, deferuando, 8c perpetuo haben-do co ipfonbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;accepimus, cuiquam imputari ad culpam,nifi qui pro

pria ipfum,amp; non aliéna culpa perdiderit, Nec quicquam refert,pater il k Gt, per quern ipfum perdidimus, an extraneus, fed hoc vnum refert,nbsp;quam Gbi,fuæque voluntati, èC propriæ culpæ imputari poffit, aut nonnbsp;poffit,quod mancus Gt,vt dicam verbi gratia, Acque enim,in nunc pro-poGto cafu extra culpam foret, G quis inuitus mutilaretur a malo patr^nbsp;quam G ab extraneo^

Qiianto ergo minus imputari nobis poteft ad culpam, iuftitiae illius originalis carentia, quam ncc ipG proprie accepimus quam vt omnesnbsp;habcamus, nulla lex cxigit, nec poteft exigere, quam nuUa noftra culpanbsp;perdidimus,Quam vt habeamus,in noftra poteftatc non eft,fed ex alie-no,diuinç nempc voluntatis,pendet arbitrio,De qua quod ipfam in carnbsp;ne mortali nemini dare velit,certi fumus»

Accepiteam Adam,non nos,fedaccepturieandem fuiffemus Sc nos, G file in fuo perftitiffet officio,Sua illam culpa perdidit: In quo, etG pcc-cauerit grauiffime,nec tarnen illi ipG ad propriam culpam imputata fuit amiflæ carentia,niG legem protulerint,qua exatfta in ipfo fuiffet perpétua eius exiftentia,

Gerte, vt effet lex aliqua quæ exigeret ab omnibus eius poftcris,tä par uulis,5 adultis, vt earn haberent iuftitiam, ipfarerum natura no patitun

Fieri cnim non poffe, vt lege obligetur quis, cui aut deeft rationis tendæ facultas, qua poffet vim legis apprehendere, aut liberi arbitri) eanbsp;poteftas,qua eandem, faciens quiequid poffet, implere, amp; debitum leginbsp;obfequium in fua poteftatc haberet, alibi a nobis euidentiffime demon-ftratutn eft, ita per fe notum eft, vt eius demonftrationi ncceffe nonnbsp;Gthic diligentiusinGftere,Quæratio,etiam quiequid demum effet il- Nulla legenbsp;lud,quod præcipcretur,vt nullalegc Gnit obligari paruulos, qui fub legenbsp;nondum funt, ita nec adulcos ad faciendum, aut vitandum, quod faeftu, uuios.nbsp;aut vitatu ipGs effet prorfus impoffibile ,fed debet legis obfequium effc

B in

Adimpof fe,ccclum dipito contingere,aut auium inftar fublimes ferri in aéra. fibileobU,______Ö nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;_______n.^ nbsp;nbsp;nbsp;______¦. r__________

fcntennam(quæ nunc placet aduerfarrjs) qui aufi funt affirmare contra’* SuehS» a”’ mortalium ab initio omnium confenfu probatam(quod alibi clarif*nbsp;rum incon fîmc demonftrauimus)fententiam inducunt,primum et vltimum pra?*nbsp;trarium, cgpta decalogi,nempe de diligendo deo ex toto corde noftro,in tota an^nbsp;ma noftra,ôd in tota mente noftra,amp;r de non concupifcendo,quoru neu*nbsp;trum impleri a nobis poffe pro huius vitæ ftatu contendunt. Sed vt innbsp;primo ob id crrant,quod contemnunt veram fcripturarum intelligentnbsp;am in ecclefia querere,fed fuo fenfu metiuntur,et intelligi volunt omnia»

ftentiam,non folum eius a(ftus,ac raotiones ,fed vim quoque illam con* cupifcibilem,quæ in membris noftris eft, prohiberi intelligunt, adeo, Vtnbsp;eandem,etiam in paruulis baptizatis vere peccatum affirment, amp; prtett^nbsp;pto legis contrariâ.Sed paulo ante demonftrauimus, non vim illam cotnbsp;cupifcibilem.fcd eius motus,non qualefcunqj, nec de quibufcunqHe,fc^nbsp;qui ex nobis,hoc eft,corde ôô voluntate noftra prodeunt, vetari hac kg«nbsp;decalogi. Nobis enim,non carni brutæ dicitur: Non concupifces.Quacnbsp;autem nos libera voluntate facimus, ea demum facimus. Qiiæ inuiti innbsp;nobis patimur, ea a nobis fieri negat Apoftolus, fed a peccato .i. a fomit^nbsp;peccati,qui in nobis eft.Nec quidlibec concupifcerc,cft prohibitum.Nc*nbsp;que enim pauper vetatur concupifeere nccefl arias,aut honeftas diuitiasînbsp;æger fanitatem,ôlt; robur corporis:efuriens cibum,Sc potum fîtiens.nbsp;quidî'Non cÔcupifces,inquic,domum proximi tui,ncc defiderabis vxtgt;‘*nbsp;rem eius,non feruum,non ancillam,non boucm,non afinum, nec omni^nbsp;quæ illius funt.Et hæc lex nobis impletu eft impoffibilisC

In illo primo mandato,vt dixi,errant ideo, quia penes ie, non in tholica ecclefia quærunt fcripturarum intelligentiâ. An forte ipfum notnbsp;legeratdiligentiffimus ille diuinarum fcripturarum excuffor,Sc ftudi^^nbsp;(îffimus diuinorum mandatory obferuator Hieronymus an ignorationbsp;fieri non poffe, vt quamdiu mortale hoc corpus circûferimus quod ag*nbsp;grauat anima, quod nos in multa neceffario iecat, ac diftrahit,vt ex to^^nbsp;cordc,in tota anima,tota mente noftra,deum diligamus,ita vt nihil fit itnbsp;nobis eius amore vacuumCfnulIi locus amori rei alterius C Hæc,inquaf’’’nbsp;an ignorauit ille, cum aduerfariorum execrarctur velut in Deu blafp^ ?nbsp;niam fententiam,8ô anathema in eofdem pronunciaret, qui dicuntnbsp;præcepiffe nobis quicquam impoffibileC Nunquid eadem nefciuitnbsp;guftinus,cum diceret deum non potuiffe, nec poffe, impoffibile aliq^^nbsp;nobis imperare,quia iuftus eft^ Minime omnium. Sed intellexit vterlt;^’nbsp;ficut hoc ipfum intellexerunt orthodox! omnes, fummam illam pkni^*^

GONTROVERSIA t

dincm,amp;pcrfcótioncmcharitatis proponi quidem nobis,primo illo, 8lt;S summa ik maximo omnium mandato, velut fcopum præceptorum omnium, in '3™nbsp;quem perpetuo coUimaret noftræ in cis obedientiæ ftudium,icmper co= tudmê pronbsp;naretur proximius acccderc,non tarnen fub neccflïtate exigi,ct in obhganbsp;tionem venire,velut impoflïbilem pro huius incolatus tempore, quo ad mo nio amp;:nbsp;illam ipiam perfedionem,tcndimus quidcm,fed non peruenimusxona mädato, atnbsp;mur, fed non affequimur ï quamdiu bas domos inhabitamus luteas,nbsp;quamdiu bic videmus per fpeculum in ænigmate,quamdiu peregrinaanbsp;mur a domino. Sed tune locus illi perfedioni eric, quando euacuabiturnbsp;quod ex parte eft, amp; omnis abforbebitur imperfedio, quando ambula»nbsp;bimus,non per fidem, fèd per Ipeciem èC ipfuni quem diligimus intuc*nbsp;bimur.Cuius,vt tune plena erit cognitio,ita SiC perfeda diledio.Interimnbsp;a nobis bic nibil exigitur, quod noftræ mortalitatis, conantis quiequidnbsp;poteft, amp; adiutæ diuina gratia, qualis in bac vita exbibcri folet mortali«nbsp;bus,vires fuperat.IIIe Deum diligit,quod bic facis eft, qui cætera manda»nbsp;ta eins ftudiofe obfèruat,qui diligenter excquitur, quæ faciunt ad nomi»nbsp;nis eius bonorem,8ô reuercntiam,atcp odio prolêquitur, execratur conbsp;trariaîqui fratrem propter Deum diligit,atc^ illi opera diledionis fynce«nbsp;rcimpendit,qui fein omnibus,diuinæ voluntati fubijcit. Qui,inquit,ba3nbsp;bet mandata mea, iêruat ea,ille eft qui me diligit,amp; rurfus: Qui diligitnbsp;ï^e,fermones meos feruat. Hæc eft itaque ilia meta amoris Dei, qui bic a Meta amonbsp;nobis exigitur,mandatorum eius obferuatio ? Quod ipfum apertiffimis hsnonbsp;Verbis confirmât Iobannes,dicens:nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;bisexigi-

Hæceft charitas Dei,vc mandataeius cuftodiamüs, Sc mandataeius grauia non funt. Attende quid dicat: Mandata eius grauia non funt, ne»nbsp;dum,nonimpoflibilia.Sediugum,inquit ille, meum fuaue, ôc onus me»nbsp;um leue.Iserao mandatum illud primum,amp;^ maximum,quantum hic a.nbsp;nobis exigitur, fatis obferuat, qui cætera mandata Dei ob feruat om nia.nbsp;ïucp tametfi Chriftus tentanti fclegis dodori, interroganti quod manbsp;gnum mandatum effet in lege,maximum amp; primum illud efle,quod dtnbsp;ximus,rederefpondit:altero tarnen interrogante, quid faciendo, vitamnbsp;conlêqucretur æternam,mandatorum quidem Dei obfèruatiam exegit;nbsp;fed illius maximi mandat! impletionem non exegit, vt ad affequendamnbsp;làlutem neceffariam.Refpondit itaep illi,vt feruaret mandata, fi vellet adnbsp;Vitam ingrcdiDequibus autem mandatis diceret.iterum interrogatus,nbsp;cætera quidem enumerat,at illud maximu m,eifdem non cÔnumerat: vtnbsp;quod noftræ mortalitatis infirmitatem,in fua ilia,qua proponitur perfe»nbsp;dione,ac plenitudine excediufîgnificans etiam illud ipfum, fatis feruari anbsp;nobis,quantum eft ad affequendam falutem neceffarium,fi nihil cæteranbsp;rum omiferimus.Ad cuius tarnen perfedionem, velut ad fcopum quennbsp;dam,perpetuo nobis ftudio collimandum,conandumque fit, fagittario» AptaWnbsp;cum inftar, inter quos, ad fagittam fe exercentes, certamen eft, non, quis

B ij eorum

DE PECCATO ORIGINIS,

corum fcopum attigit,fed quis acccflit vicinius, SC minus ab co decline uit,Ica,amp;: inccr nos opcimus eft, qui ad perfeeftionem maximi iUius pr^e*nbsp;' ccpti acceflit vicinius,qui minus in ft,aliaquc diuifus,magi's in Deumnbsp;nitur,vc iUi toto corde,tota anima,tota mente adhæreat»

Condudf- nbsp;nbsp;Sed vt reuertamur ad id, vnde nonnihil digrefli fumus. Iterum dilt;^î*

ïTiws,non folum,nulïam legem profeiTi pofte,que exigat ab omnibus A® rtntum iu dæ fill]5, Vt adultis ita paruulis, vt originalem illam, quam dicimus ioft**nbsp;nâhï,°?lt;?nnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;habeantjfed prorfus fieri non poflc,vt qua fit lex ciufmodi.Quoni’

nT'aiu^s nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;P^orCus non poteft, vt vlla lege obligctur quis, cui non eit, aut ratio*

neeparuu- nis vtendæ facultas,qua poftet vim legis apprchcndcre,auc liberi arbitral e3i poteftas,qua eandem,faciens quiequid poftet,adimplcrc valeret, SCnbsp;gi debicum obfequium in fua poteftate haberet, Vtraqr ratio,ab omni ftnbsp;ge abfoluit paruulos:Secunda,ncc adultos ad hanc iuftitiam originalen*nbsp;habendam, vlla lege obligari pofte demonftrat, Cum id prorfus in eo^nbsp;rum poteftate non fit,non magis quam vtimmortales naicantur,etcon*nbsp;rerum omnium fcientia,vt cquorum,amp; canum vclocitatcm habcant,aß^nbsp;norum robur,ad ferenda onera.

Ex quibus euidenter patet,originalc peccatum noH cffe in nobis café* tiam iuftiriæoriginalis debitæ.Ad quam habcndam,cum nulla lege obü'nbsp;gemur,aut obligari poftimus,nec paruulis,nec adultis nobis, pcccatonbsp;ia ratione deputari pofte eius carentiam,manifcftum cft.

iQuodpcc Quodjfineceftconcupifcentiaillacaminoftracinfpcrla, innataqn^» Ss nonSquot;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;hominem ad fua defyderia pertrahensjegi mentis noftrçrépugna*»

feenuduobus complexum efte, vt opinantur, qui conciliare volunt Auguft^ Anlelmi, quamuis diferepantiftimas fententias, aut inter eafden*,

Aducrfari crumin denbsp;fïniendo tenbsp;méritas.

GONTROVERSIA L

fi‘t)eandem lam ante intellcxcnXnon poflït ex his certam intelligere» D,Aoguftinilententiam,exipfius verbis,fijpraclariHïme aftruxis, Quantumnbsp;fnus,qin ièntkns in ie moleftam hanc pugnam, rebellionemcp Garnis,ad aà^erfà^'nbsp;doxosomnes certum eft.dum quæritinfingulis fîngulare, ÔC propriumnbsp;peccatum originis,nihil inuenic aliud, præter illam concupifcenciam in«nbsp;iperfaminnatamc^cami, quam Äpoftolus, legem membrorumrepu«nbsp;gnantem legi mentis noftræ, Sgt;C fuis defydcrqs inclinantem hominem,canbsp;ptiuantemquc in legem peccati mortis,imo, öc peccatum,in carne fuanbsp;habitans dicit,quod operatur,quas inuiti fentimus in nobis, concupifce«nbsp;lias carnis,aduerfantes legi iuftitiæ,atcp ipfi etiam rationis præfcripto,ôdnbsp;voluntatisremurmurantes imperio, vtnonpolfit,vitænouæftudiumnbsp;aggreffus ante crucifixam, mortificatam, rationicp fubietflam hanc car«nbsp;hocpeccatura in carne noftrahabitarculli infperfam,innatamqj elfe: carnbsp;tvishanccfle concupifcentiam,non rationis, non métis, aut fpiritus,imo,

Um repugnare legi mentis noftræ^

Contra aduerfartj totius veteris hominis,hanc concupifcentiam intel ligunt, voluntatis, rationis, mentis, fpiritus, breuiter, omnium quæ antenbsp;rcgenerationem in homine funt, quanquam nihil fpiritus ante rcgenerinbsp;tionemopinentureffeinhomine, Auguftinus concupifcentiam illam,nbsp;quam ante regenerationem peccatum affirmât, poft regenerationem,nonbsp;folum ab omni reatu,fed etiam ab omni culpa abfoluit, fed folum nobisnbsp;ad exercitationem, Sé agonem relinqui, neque aliter peccatum dici, nifinbsp;quemadmodum fcripturam manum ,loquelam linguam, frigus pigrunbsp;dicimusjclariffimis verbis affirmau

Contra aduerfarij,hanc, etiam poft baptifmum, in nobis vere,8é pro« prie peccatum effe contendunt, quorum, quo clartushac de re intclliga«nbsp;tur fententia, cuidentior omnibus fiat eius falfitas, ex alfis libris eoru,nbsp;quibus ca apertius explicata eft,ad quos remittit nos apologia, eadem nonbsp;bis paulo diligentius apcriGnda,excutiendacp eftrplus enim in receffu in«nbsp;cludit myfterq, quam ex articulo confeffionis fuæ Auguftanæ, atcp eiusnbsp;apologia facile poffit intelligf Ec quando inter oranes eius docftrinæ pronbsp;fcfrores,vnus mihi Johannes Caluinus, minus callide, magifcp aperte, Sónbsp;candide,atcp etiam diligêtius omnium,eam ipfam conari videtur aftruenbsp;re,amp;: explicare eius myfteria,ex illo,velut communis fententiæ eorum di=gt;nbsp;ligenti interprete,ea ipfa ad clariffimæ veritatis lucera cxpendere,amp;: clarenbsp;confpicienda,qualia funt,fub oculos poncre,conabimurgt;

Is itacp,capite fecundo inftitutionis,quam infcribit Chriftianæ rcligh Expiicatur onis,hominem bifariam cÖfiderandom docet,prinium, in ea integritate,nbsp;nbsp;nbsp;dV

B iij in

ad Dei fîmiîitudi'ncm Sd imaginem: quam, in conformiïatc noftri tus cû DeOjhoc cft,diuinæ fapientiae,i'u ftitiæ, virturis, integritati's, vcn'»’nbsp;tifcp participanone,imagi'nantur confiftcre.His dodbus præditû ipfurn,nbsp;ca lege, vc non folus ipfc,fcd cc filrj eius oes^in ijfdcm viduri fueranc,fi monbsp;do ip fe perftidfTcc l'n ea integritacc, quam acccpcrat: non tarnen pcrftioffnbsp;fc diu ,fed fua podus ingradcudine, fe reddidifle indignum,atlt;^ cxadifl^nbsp;illis omnibus.Ecin locum eorundem,ceffifle tcterrimas peftes,ignorantnbsp;am,impocentiam, impuritatem, vanitatem, iniuftidam: quibus milêrijsnbsp;im merlu m,amp;f obuolutum,fuana quoc^ eifdcm implicauiflc progcniem*nbsp;Dcfinitionbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Hanc elfe hæreditariam naturæ,antea bonæ,corrupdonem, ÔC prain*

gfSÎS fequot; tatem,quae concrada in Adam,ab eo, propagations in nos omnes trän«

fcntentiS. nafcimur: hanc nos in ira Dei conftituere, damnadoni merito obno« xios.'hanc nos ica omnibus naturænoftræ pardbus vidatos,peruerlcgt;flt;^nbsp;reddere, vt vniucrfa hæc quam nafcendo accepimus natura, non fît ninnbsp;peccad fcaturigo, Sgt;C fernen quoddam,cuius frudus fînt ilia, quæ cartn^nbsp;opera fcriptura appellat,quæ inceffanter producat,non fecus atcp forna^«nbsp;incenfa flam mam ac fcintillas efflat, aut fcaturigo aquam fîne fine eoerinnbsp;Ita vt Ipiritus landus per Icripturam clarc pronunciet ,omnc fîgmcntünbsp;humani cordis, hoc eft, quicquid Ingenium noftrum concipit,agitar, in«nbsp;ftituic,ac molicur,rantummodo,fempcr amp; nccelTario malum elfe»

Non elle tamen, vt in Deum naturæ autorem, mali huius noftri can« làm referamus,fed naturæ noftræ deprauationi ruinam hanc noftra ingt;nbsp;putandam podus:a carnis noftræ culpa,noftram perdidonem elfe.HnJ*nbsp;rere quidem exidale vulnus in natura noftra, permultum aut refcrre,ac«nbsp;celferit ne illud aliunde, an ab origine infederit. Conftareper peccatun^nbsp;inflidum fuilTe,non elfe ergo,cur nifî de nobis ipfîsqueramur,Deum ahnbsp;initio condidilfe hominem redum ,ipfum autem infînitis le immifeui^nbsp;fe queftionibus.Et hoc pado fîbi pukhre tucri vidcncur conditoris cannbsp;fam,aducrfuseos,quihisfuis vitijs Deum autorem audentinferiberc.

Vtuniuer nbsp;nbsp;Vniuerfum hominem his Chrifti verbisdepingi volüt: Quod

Smîeft ex carne,caro eft.Quod fî in hominis natura nihil fît nifî caro (nihil c* regeneraci nim fpiritus nifî per regenerarionem habere nos affirmant)atcp ea fît c^nbsp;nëfadantf nis peruerfîtas,vt toto fuo affedu ßmultatem cum Deo cxerceat,vt enn®

riam parère,eu m alfedus carnis,mors fît,teftc Apoftolo, hinc palam co*® Vthomi- lèqui,hominis naturam nihil polTc quam neceflario repugnare Dco»

niniipoiic nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;-nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1nbsp;nbsp;nbsp;-rr-.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;n .nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;z-v i

g necelïa- omni rexlariflime vero verbis illis Apoftoli ad Rora.Quod non en* gni?déo, ftus quifquam,non eft intelligens,auc requires Deum, omnes dedinan^

CONTROVERSIA t

tunt,G mul inutiles fadli font,non eftqui faciatbonum,nc vnus qnidem: fcpulchrum patens eft guttur eoR», lingnis fuis dolofe agunc venenumnbsp;afpidum fub labqseon2,quoR2os,malcdilt;ftione,amp;amaricudine plenumnbsp;eft,quoruni pedes veloccs ad effiindendum fanguinemdn quorum vijsnbsp;«gt;ntritio,amp; infelicitas,quibus præoculis timor Dei non eftgt;

Qiiibus quidem fulminibus,non in certos hoîes,fed in vniuerfam fis lioKJ Adam nationê volunt inuehi Apoftolum,nec in vnius,aut alteriusnbsp;fæculi deprauatos mores ,fed acculâre naturç corruptionem perpetuam.nbsp;Neep cm aliter conftare fuam argumentationem Apoftolo, qua docercnbsp;Conacur,inclult;ftabili calamitate oppreffos oês homines,ex illo peccato o»nbsp;*‘gt;ginis,a qua emergerc nÔ poiTinc nifî vna dei mifericordia, nifi de ciade,nbsp;exitio nature ilia proférât teftimonia,ex quibus,na£uræ prauitate,nonnbsp;Confrccudinis vicio,talcs efle conftec oês homines quales hic deferibun»nbsp;ïUr ab codem.Omnibusenim ciufmodi portentis obnoxiam pronun^ Diligenternbsp;ciari voluntab Apoftolo,oêm animam^Quæ vniuerfa,ctfi nô vnaquælinbsp;bet cxcrat,coercica nÔnulla Dei gratia, vnumquêlibet tarnen hominem, famfadancnbsp;bydram iftaminclufam, habere in pedore, Qiiamß dns libéré pro fua minis!nbsp;inclinacione vagari fincrct,ölt;f non iniedis frenis,quatenus ad conftruananbsp;rcR2 vniucrlitatem expedire prouidet,coerceret,nullam efle tarn ra»nbsp;biofam beluam,quæ tarn præcipitanterferatur,nullum quamlibec rapi«nbsp;^um,ac violentum flumen,aiiusadcoimpctuofafitinundatio.

Scdhæcfrena,fpecialiaDeidonacftc,non communes dotes naturæ» Qiiam vniucrfam,omni bene agendi facultatc,ita deftitui volunt,ftarn*

in rebus indiffcrentibus,ac ciuilibus,amp;: adionibus quæ nec iuftæ per hberi arbi» fc,nec vitiofæ funt,liberam illi agendi facultatcm nunc concédât) vt necnbsp;diuina gratia opitulantc fuas,ôê ipfa partes poflit habere,in bono operc, pere.nbsp;imo,etiä fub ipfa gracia neceffario repugnarc Deo,accp eius gratiæ, vni®nbsp;üerfamque aboleri oportere in nouo homine,non medicari,aut corrigi,

Proinde fidelem a regeneratione anima, in duas partes diuifam attir* Vt fidekm inanc,quai^ fit inter fe perpetuu m diffidimNam qua parte a fpiritu Dei genfrati^equot;nbsp;poftïdetur,â(:regitur,immortalitatis amorc,amp; cœleftis regni defiderio, duaspafnbsp;ad iultitiæ,puritatis,fanctitatifçp ftudium, totaintentioneintentam eile, intdiigant.nbsp;qua vero parte naturalem adhucaffeêlum retinct,mundi amore implicinbsp;tam,prauifcp cupiditatibus immerfam,«Só peccati luro defixam,quid pulnbsp;chrum,amp;f beatum fit,nec videre pofte,nec Deum,iuftitiamcp nonauerfanbsp;niatcp inde confliófum nafei in nobis,paleftramqj duriffîmâ,quæ piumnbsp;hoîem,per totam vitam non Icuiter exerccac,vc dum fpiritu furfum cri«nbsp;gitur,a carne deorfum retrahatur: dum fpiritu ad immorcalitatcm fefti=gt;nbsp;nac,carnead mortalitatcm deprimaturrdum fpiritu iufticiam cogitat.innbsp;Deum dirigitur,mundumcp contemnit, carne contra folicicetur ad ini^nbsp;quicatem,a Deoauertatur:amp;ad mundi alliciaturillecebras, Atqui duosnbsp;hos athietxs, etfi fu© certamine piam anima diftrahant,difpari tn condi-'nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;B iiij tionc

DE PECCATO ORIGINTS,

ti'oric inter congredi ^fnpcriores fempcr in hac pugna,tcncnfÊ fpinW^ cuins i m pctu m remorecnr qui dem earô,fuis illis obftaetiliSjdu m qoæf^nbsp;abru mperë: èc ardorem rtlinuat^dum molitur extingueré^

kmamp;r^e criminis.Illum,ctfi pungaturjancincturq^ fuaconfeicntia,ncfolidotoi?* diïcrima?nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;f«isacqùiefcat,iltis tarnen deletflari toto cordisdefydeno,

inteihgant. fîbi jn illisplacere,iHisIibenterobfêcîui,neGquiGêjiniîlis,nifipœnam hofquot;* pliceFe,confenßonealio potiusferri,in dulecdine legis magisoblcôlaJquot;^nbsp;quam voluptatumblanditfjSjneGvnquam feienter peGeare, nifîrepiî*nbsp;gnantenon foluni Gonfeientiæ teftirnonio,fed etiam cordis afFecîlu^

HcCG eft cÔmunis LLrtherf,amp; iîrois^ omnium depeccato originali fen* tentiajdih'genter quidem,ac diluGidc(^quantum rês ipfk ferébat) explicitnbsp;tä a Cakùno(quod nègare non poffunüadueriàrn)86 magnifieis vert^nbsp;óf riata,a nobis âût(quod idê illc non inficiabitur^fideliter,^ abfcp fra^**nbsp;de,abfcp eo vt rationibus,argümenciflt;p,in cnarrando,probabilitatis, aW^nbsp;efficatiæ detraxerimus atiqd,in luculcrttû Gontralt;Ha compendiumnbsp;Curdiiigt- adeo fGécündam,âc tot featentem, tam admirandis,nouis, prodiôiofîslt;ÿnbsp;Slducî rayfterns,eum in Vuormatienff coUoquio ( in quo tarnen de vnicanbsp;fariorum controuërfia,a deputatis vtfincp colloquutoribus,multis vitro citroq«^nbsp;SSr etiâ triduo ädu eft)plane diffiniulatam,atq? intada cernercm, amp;L ab atî^nbsp;fentennâ^ ticrfarijs in capta côclufionediligentercaut^vt vniuerfahæcfîcut ma«*

rc Kiftimationcm propriam(quam aliquam fortaffis lt;ffem,pcrotinm/tempu.,rcmanemïnefarisexplK^^^^^^^

__1,-*/-----¦*••'

tor principij,i'n quam plurima fe extendic alia. Proindead rem»

Audifti k(ftor,aduerfariorum de peccato originali fcntentiam, quam quo propius,amp; dih'genn'us intueor,amp;r excurio,eo minus credo, rede in= uerfan^risnbsp;telligi a fuis illis affertoribus,non folum,propter euidentem eius in fe fal*nbsp;fitatcm,fcd ob multimodara,atcp incxplicabilem,quam in eadem videonbsp;pugnantiam.Ec dabo operam,vc et ipßs apcriantur oculi,nifi cos (badionbsp;clauferinc,amp;^ ctiam vna mccum hæc ipla intelledurus fis»

Audifti quid peccatum originale definiant,nempe,naturæcorruptio tiem,Só prauitatem hæreditariam,quæ contracta in Adam,ab ipfo, pro«nbsp;pagatione in nos omnes tranficritCorruptionem autem,ô(f prauitatemnbsp;riufmodi,quae ipfa Deo odibilis,nos quoqj in eius odio confi:ituat,ac re«nbsp;osiraEjdamnationifcp faciat» Et viriatis,peruerfifc^ naturænoftræ parrisnbsp;fcus omnibus,omnis iniquitatis frudus neceflario, atep inceifanter par*nbsp;*^riat,ita,vc nihil fit natura noftra,quam nariuitate acccpimus.quam pecnbsp;tïriquoddam feminariumtfît tota,amp; vniuerià,caro,cuius affedus mors,nbsp;quæ cum Deo neceffario pugnct:a qua,quicquid alicunde prodit,ne*nbsp;ceflario malum fit’fît ipfa naturalicer, ôô non accedenceintegræ naturænbsp;Vitio,mala:et proinde im medicabiliter malarâô quam non fanari,fed ab*nbsp;olcri,colliqj oporteac per gratia,vt cui.velut fera quædam indomita, neenbsp;tea ca,quibus nobis collunt omnem liberi faculcatem arbitrtjad bonuna, bonun?toinbsp;tantum cam concedentes in rebus ciuilibus,externis, 8c indifferentibus,nbsp;ccgunt,nÔ rccantant, decimo odauo fuac riLbitnj.nbsp;artictilo (^Nam argumentum hoc dclibero arbicrio,graria,nbsp;CC modo opcrationis cius in nobis,vniuerfifiç, quæ ad hoc ipfum perd»nbsp;iient,nempe,diuinapræfcientia,prædeftinationc, reprobarione,proiiid,c»nbsp;ha,qua mundus gubernacur,proprio libro,diligcnter, Sô copiofe cxpli anbsp;Care decreui) quæ ad præfentem proprie controuerfîam pertinent, eanbsp;tantum hic nobis excutienda funt»

Huiws

DE PECCATO ORIGINIS,

Huius itaquc naturæ,pnmæ partes funt, rationalis anima,amp; corpu« ftrxcorru^ oaturak orgam'ciim, aptum ratibnalis animæ, morioni, Sgt;C aélionibiis»nbsp;qiîam pec- Corpus,adione caufarum natiiralium,coopéranteilli’s Deo,fitex fetnincnbsp;g^nakfaaquot; matemo vtero: quod,cum animæ rationaKfufcipiendæiam eft ido*nbsp;iint.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;neum,ca,creata a Deo, eidem infunditur * Prauitas ilia, quam affirmant

naturae,fl qua eft, ex prauitatc, amp;S corrupti'one partium eiufdem, necef’ ^dibgen- faribpcndeuNam (îintegro,perfelt;fto,omnibufcp numeriîconfumrni*nbsp;ter pôdcra, to corpori,creata a Deo pura,amp; ab omni prauitatc,corruptioncc^ alien»nbsp;infunditurrationalisanima,nonpoteftpraua,corruptaq?ex hisreful*nbsp;tans natura intelligi: fed quales partes funt,takm,Sc naturam ex eis pro*nbsp;dire necefle eftmifî in ipfa earum compofîtione,peccatù mtcUigas,Qiiolt;’nbsp;modo,ex bono frumento,malus panis pÔtconfici. Sed, vt hoc eft artiH*nbsp;cis, aut piftoris,ita illud foret creatoris peccatum,qui animam infunden»nbsp;corporijÜIius compofîtionis vnicusjfolufc^autor eft»

CorpuSjquak eft,ex ipfîs,quibuscomponiturprincipi)s,amp; compofk tionis ratione,ac temperatura,tak eft:hoc eft, corruptibik,mortak, amp;nbsp;feratur in ea,quæ fibi funtamica,fuauia,ÔC falutarîa, etiamfi aduerfentin^nbsp;iuftitiæ,cuius,per fe,capax non eft.Et quakcuncp^cft,nulla in eo, autpra*nbsp;uitas,aut corruptib imaginari poteft Deo odibilis, ac difplicens, priu^*nbsp;quam illi infundaturanima. Deo enim nihil difplicet, quam peccatunirnbsp;èc iniquitas,cuius,corpus fine ratibnali anima,capax non eft»

Anima creatur a folo Deo,ôô prius creatur,quam infundatur corpo* rilprius dico,natura,fî non tempore.Prius enim,vt fîtanima, quâ vt cor^nbsp;pus informetjUeceffe eft.Qugmadmodum, prius fôl€ft,quam Iuceat,anfnbsp;quam lit lumen,quod ab illo producitur,caufa nempe fuo prior effedn*nbsp;In hoc priori confiderata anima,talis eft,qualis a Deo creata eft,nec quie^nbsp;quam habet,quod a Deo non habeat.Puraproinde, munda, ÔC omnl®nbsp;corruptionisjomnis prauitatisexpers iît, oportet»

Natura ergo,quæexhorum duorum comun(ftionc,ac compofîtionlt;^ refùltat,non poteft efte tam naturaliterpraua,acperuerfà, quam aduer=^nbsp;farij earn fäciunt» V ndeenim haneprauitatem contraheretcNon ex fü^nbsp;compofitionis partibus,quæ antequanreomponerentur, nulla eiufino*nbsp;di prauitatemhabebant,imo,vtra(ÿtaliscrat, qualisa Deo creata eraf»nbsp;Non ex ipfa compofitionis ratione, cuius folus Deus temperator,amp;S aU*nbsp;tor cffqui mail autor non eft.V nde igiturî'

Cauiiii ad- nbsp;nbsp;Si peccato corruptam naturam feminare dicant,amp; fernen illud, natff*

rt^otio^^ ræ vitium,corruptionem C]^ referre,06 fimikm, hoe eft, corruptam nat^* ram producere,vtkprofos,amp; morbidos, fere generate eifdem vidcmi*^nbsp;fubieeftos vitijs. Vere quidem,auc certeprobabiliter ifta dicerentur,fi i’*nbsp;turafeminansjin naturalibusfuisfecundum corpus,vnde fernen defcf^’nbsp;ditur,corrupta effetjVt earn corruptionem,etiam fernen ipfum referat,^^nbsp;quod generator ex dio fcminc, nempe corpus organicum, fufeeptih**nbsp;“ ¦nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;“nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;-nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;leant*

\

____CONTROVERSIA t

(c ani'mæ, aus aptum motibnibus, Sc adlionibus, Sed corruptio eb ufmodi,peccatum non eft,nec in ipfo femine,nec in eo,quod inde progcnbsp;neratum cft,corporc, qualecunque demum illud vitq finxcris,non ma*nbsp;gis, quam alius quiuis morbus,lepra,epilepfia, esceitas, Sc quae funt hu*nbsp;ius generis, Ipfa enim rerum natura non pacitur, non admittit ratio, vcnbsp;peccatum,hoe eft,iniquitas,diuinælegis tranfgreflïo, atque inobediêtia,nbsp;(quæfolaeftpropria, veracppeccatiratio, quemadmodum fuprade*nbsp;nionftrauimus)primo fit in corpore,S^ non in anima,quæ fua inobedi*nbsp;etitia Deum ofFendit, Ac folum corpus a parentibus trahimus, non ani*nbsp;mam,quæ munda creator a Deo,amp; infundicur corpori, Vnde ergo, SCnbsp;quo paélo illa, tam damnabilem, tam Deo odibilem corruptionem SCnbsp;prauitatem a parentibus contrahit;' Si autem in anima,illa corruptio, il*nbsp;IaprauitasDeoodibilis,noneft,fed tantum manet in corpore, non da*nbsp;mnabiturergohine decedentisabfquebaptifmateanima, Sieft,vnde,nbsp;vbi Sc quo patfio ipfam contrahit

Dicis, in carnc peccati, SC a carnc peccati, Quæ eft ilia tam pemitio* fa,tam eftîcax, tam contagiofa corporis, aut carnis peftis, quæ animantnbsp;Um repente infîcic Vis illa concupifeendi, infperlajinnataque corporf,nbsp;qua naturaliter appétit quæ fîbi am ica,deledabiliafunt,amp;Sfugita fi*nbsp;biaducrfantibus,nociuis,actriftibus, Vnde hoc probas C Cum fit illa,nbsp;naturæopifîcium,confurgens ex ipfanaturalicrafi, Sc tempera*nbsp;^uracorporis,amp; fecundum cius diuerfîtatem,etiam in diuerfis euarians,nbsp;Quæ, amp; in cæteris quoque animantium cernitur,Et hæc,vt fuo confornbsp;tio,tam repente inficere,corrumpere, ÔC peruerfam damnabilemcp red*nbsp;derepoteft immortalcm animam C

Hoccertumcftjamp;pcr feeuidens, quod materiale, Só corporale eft, Nonpoffe perfeagere non pofte, in materialem,indiuifîbilem, immorcalemquenbsp;ïubftantiam, Cum corporaliahæcnon agant,nifî per contaâum,auc innbsp;faltem per medium, per quod concingunt id in quod agunt : qualis ha= “SurTn»nbsp;bitudo corporel ad incorporale,indiuifibilc, inextenfumqueefle non rattonaiienbsp;poteftfNon poteft ergo corpus vitiofum, ctiam quicquid illud vicqnbsp;finxeris, aliquid agere in rationalem animam, quæ ipfî infundicur: eiusnbsp;bonam,quama Deoaccepit,nacuram aliam facere, corrumpere,de* -prauare, atque illa ipfa eius corruptione Deo odibilem reddere. Mi *nbsp;nimevero omnium,illoipfomomento,ac inftanci,quo fîbi infundi*nbsp;tur : cum eciam hoc répugnée omni virtuti corporeæ ,fubno, atque in*nbsp;ftantanee agere ?

Non eft,qj hic quifquam dicat,nos hic patrocinari Pelagio Sc Cœle* ftio,qui his rationibus permoti,negabant in paruulis peccatum originisnbsp;nafeendo contrahûNos enim hoc non negamus,fed affirmamus amp; cernbsp;to credimus, fecundum definitionem ccclefiafticam. Tametfî, quid fit,nbsp;cum certo defînitum non fît, poft alios diligenter inquirentes, quamuisnbsp;forte

rimus:fed mallemus,quid non fît,demonftrafle:atque alqs,quid fit, gentius înuefttgandîanfam præbuiffc,contenafubfîftere»Tamennbsp;poft,ne quis calumm'etur nuUum nos credere,quid ipfum effe intellig^nbsp;mus,noftrarn mdicabimus fententiam,non vt certam, fed quæ vnanbsp;hi occurrit probabilis ? Qua tarnen certiorem,nbsp;nbsp;probabiliorem fi

protulerit,vtracp manu amplexaturus fum. V t autem nûc inductæ pf nos rariones,nihil patrocinentur impietati Pelagq, amp; Coeleftq,etiamnbsp;reddemus ilIIuftrius.Hoc certc non efte,quale aduerfarij fingunt, pcc^^^’nbsp;turn originis, mihi euidenter dcmonftrare videntur, nifi reiponderin^nbsp;quarum vim vt ftrictim repetam ?

Epiloges nbsp;nbsp;nbsp;Recfta,pura, Sc incorrupta eft,animae cuiusiibet natura,vt a Dco

eft,antequam infundatur corporûante dico,ino ordine naturæ, fi n£gt;^ temporis:nec quicquam in fe habet,quod Dei opifîcium non fît.Eadc’’’nbsp;manet eius natura infufa corpori»Cum nec corpus, nec quicquam innbsp;niuerfà rerum natura exiftens, virtutem habeat, aut habere poiîit,co^^nbsp;rumpendi illam,quam a conditore accepit naturam immortalis aniifl^’nbsp;8)C faciendi in ea naturam nouara,prauam,amp; aliam quam aDco acceptnbsp;rit:falfum ergo fit oportet,cx carnis noftræ culpa,noftram perditione'i’»nbsp;atlt;^ illam Deo odibilem corruptionem, prauitatemque animæ noftt^nbsp;cfle.FaIfo autem falfius,illius originalis peccati prauitatem, omnes nat»i*nbsp;ræ noftræ partes ita peruafîire,vt alia earundem natura,quam eiufmo^‘nbsp;prauitatis natura no fit: vt vniucrfa fît quoddam peccati femen,frult;fl^^nbsp;illos fuos mortis inceflanter parturiens,omnibus flagitqs,amp; criminibu’nbsp;foccunda,ac fcatensrnihil aliud quam repugnare Deo,amp;r legi eius pot^^'nbsp;Infana hæc funt,amp;: in Deum blafphema, vanorum hominum fornn’^»nbsp;in quibus,nec illi ipfî quid velint,aut intelligant,intelligunt.Qtialifcun^nbsp;cft natura rationalis animæ reces nati paruulfea vnum Deum autor^’’^nbsp;habet,nec quifquam præter ilium ipfum,poteftatem habet, vteandc’’’nbsp;corrumpat,deftruat,aut aliam faciat : Nihil in ilia eft, quod a Deo no'*nbsp;eft:,in quem intoleranda blafphemia cft,quod ea ipfa natura nihil poH*^nbsp;öuam fuum creatorem odio oerfeoui.

’ CONTROVERSIA t

6slt;Ç,quibus eins fpiritus Deo coformis faiflurus fueriC»Ncc eft vcro adU modum fîmflcjî tantis iUe,tamlt;^ mulds inftrudus,ornatus,armatufqucnbsp;fuiffet virturibuSjVt tam kuiculæ tctationi,ita fuccubuiflet facik ? In hoenbsp;autem omnes confcntiunt,accepiffe dlum,donum originalis,quam dki*nbsp;muSjiuftiriaCjCuius vim,óó energiam omnes confentienter intelliguntjqdnbsp;mortalemexfuicondirionenaturampræferuaffet a morte,ÔC fuftulifànbsp;fethanc, quæ in nobis eft,pugnam earnis aduerfus fpiritum,imperfcAt«’nbsp;oncm nacuræ abforbentc efficatia,ea in re, gr atiæ,

Sed acceperit ilk,ea quæ voluntjdona ornamentaque omnia, accepts Demonßra ritomnes quafeunque nominare,aHt cogitare poflent,virtutcs, ea eti* tür^néc*nbsp;ani kge acceperitjVt ipfo pcrfîftente in accepta ilia integritate,eadcm vni?nbsp;Uerfaaccepiffemusècnosciusfîlq,(quætarnennunquamdemonftrare aam'ncc'*nbsp;poffentjnifî vitro darentur iUis,) (^uid denique C Ilk peccauit, amp; diuininbsp;niandati,præoaricatione,inobedientia,amp; fuaerga Deum conditoremnbsp;ingratitudinc,illis dotibus omnibus,feindignum reddidit, atque etiamnbsp;priuatus eft* Retîlc hadenus,

Sed hoc nunc nobifeum perpendant,an illius quas diaint dotes, illas Virtutes,iUaomamenta,adipfam animæeius eflentiam,acnaturam per*nbsp;linuiffe intelligant, vc quam, ifta omnia, naturali fua ilia, effcntialiquCjnbsp;quam acceperat,pcrfclt;fhone,aut eminenter, aut formaliter,in fc continu*nbsp;tile exiftiment(nihil em hoc refert ad propofîtum)an vero dotes (quodnbsp;Vocabula quibus vtuntur,fonan0 animæ naturæ fuperadditas, nec ne«nbsp;ceffario contentas,in ipfa eius e{rcntia,nec ab eadcm ncceflario profluen*nbsp;tes,amp; quæ poflent falua,integra,manentcquc cius fubftantia, ab eademnbsp;auferri^

Si primo modo intelligant,nonpotuitilleperdidiffe,illas dotes,virtu tes,ornamenta,nifî pcrdidiflet,8ó illam fuam tam nobile animam ? Cumnbsp;non poffit auferri,a fubftantia,vis illa,quæin eadem effentialiter,atque e*nbsp;minenter continetur,aut ab eadem naturaliter profluit,qucmadmodumnbsp;non poteft effe fol, nifî ÔÔ virtutem habeat illuftratoriam diaphoni, necnbsp;poteft effe ignis,nifi ßt calidus,amp;: vim califaciendi habeat, Quis ergo iUinbsp;abftulit,nobiliflïmæ illius animæ fubftantiamC Non ipfc fibi, neque cmnbsp;Voluit,nequc potuit.Deinde,corrupta ne cft,cum earn perdidit,illa nobi*nbsp;liffimæanimænaturaÇ’ at corrumpi non poteft incorruptibilis animænbsp;fubftancia,Seruata ergo quodam loco a Deo “T Quid igitur de ea adumnbsp;eftî an damnataC an faluata an ipß poft reddita lt; Et interim ilk Adamnbsp;quid^Permanßt ne mifer fine anima,poftquam perdidit illam fuam no*nbsp;biliffimam,amp;: perfediffima animam^an in locum eius intrufa illi eft,ali3nbsp;corrupta,8(: perucrfa‘;fa quoCnunquid a felt;An forte,rationalis illa eius a*nbsp;nima,in partes erat partibilis,aut duas habebat, bonam vnam, öd fuis it»nbsp;lis dotibus, Dci exprimentem formam, Sd imaginem î prauam vero, ödnbsp;Cum illa naturaliter pugnante alteram (quîdeamp;îanichæorum commen*nbsp;C tum

DE PECCATO ORÏGINIS,

turn eft,)quarum illam pcrcîidcnt,hac vcro rerinucritcEt quem vniucr« fæ i ftius fididaCjaut imaginariæ mctamorphofîs,aliu m nobis,quam Dû»nbsp;«m autorcm dabuncCipfum ergo,non Adam, caufâm veram illius tan^nbsp;tætam borrcndæ,quam prædicant,corrupnonis naturae noftræfadent,nbsp;cametfi hic,eins fuiffetcaufà demeritoria.

Forte,nonipfamanimac fuaceffcntiam,aut naturam,{èd integrita« tçm,fanitatemque eius,peccato fuo perdidifle,Adam diccnt,fcd nihil di”nbsp;cent,ncc effugcrc poterunt, quin fîmplidter dicant eorum, quac propo«nbsp;fuimus alterum ?

Eft integritas quædam,rd cffcntialis,quando nihil deed rd, quod ad dus dTcntiamjSc fubftantiam pertinet » Eft ÔC aduenritia quædam vir^nbsp;tus perfcd;io,quæ,vt incegræ drenoæ,naturaï,aut fubftâtiæ fuperad*nbsp;ditur,ita poteft ctiam auferri ab eadena in fe manente integra,

' , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Si ergo de integritatc ilia effentiali, fubftantialiquc aniraæ rationalis

Adac Ioquantur,amp; intelligant, non potuit ille eam perdere, làlua animai fuæ fubftantia,Si de lêcunda dicant,iam facentur illam animæ eius inte**nbsp;gritatem,quam fuo peccato perdidit Adam,non pcrcinuiffc ad ipfamnbsp;nimae eius effentiam,fcd illi,vt fuit aduentida,ôi: fuperaddita,ita ablatar»nbsp;fuiffc,falua naturalijdTentialicp integritatc eiufdcm,Nec tarnen ablataninbsp;illam fuiffe ab Adam,led a Deo iplo,a quo dantc, Ô6 conleruantc ca ipl*nbsp;dependebat, quamuis ita demerenti Adam. Nec per illam ablationcmnbsp;relt;ftitudinis,intcgritatifcpiniusfuperadditæ aDeo,S€ naturaeeius adquot;nbsp;uentidæ,corrumpi,deprauari(:^ potuit ipfa anime eius in fe natura,fubquot;nbsp;/nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ftantia,aut eirentia,cui,vt intégré fuperaducnit,ita intégré ablata eft.Et

fequuta fuiflet corruptio ina,quam hi dicunt,plus quam feralis,amp;: praiil* tas naturæanimæiplîus Adæ, Deum vtique, qui ilia fuadona gratuit’nbsp;ab ftulit,eius caufam,amp; autorem fadunt,amp;C proindc, caufam, autoremt?nbsp;peccati,quando eam ipfam peccatum fadunt,

L nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;liz^TX*nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;« I F awanbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;t T Ult;

CONTROVERSIA L

vina,quae animam dos,ignorantia, i'mpotcnti'a, impuritate vanf^ tace^quç ini u ftitia rcpkuerint*

Sipriroo inodQ,hQc eft, folas priuationes donorum, ÔC ornamento ram,quæ iHc pcrdidit;,peftesi lUas teterrimas, intelligant, lam èc ego quidnbsp;dicantjintelligo, fedeosnihil, quamiaiftare terrÂhça nomina intelligo»nbsp;Nam vniuerfæhætetcrriraæpeftes, nihil effent, quani illorumdono*nbsp;gratuitorum,Ôlt;fupernaturalium carentia, ipfîus veto in fe naturxnbsp;^Iitudo,a(G nuditas, Neç alium hæ tam tetræ,ac fetales peftes,quam De=»nbsp;uni,habuifientavi.torera,qui fua illa dona,ab ingrato abftulit,nbsp;nbsp;nbsp;nudani

iUinatnrarn reliqniçCum priuatio, non aliam caufam habeat, quam ea, quæ auiert bahitum.cuius eft priuatio: vt caecicatis caufa eft, qui vifumnbsp;aufcrtifurditatis,quiauditum,

Si veto ftcundo modo has peftes intelligant,hoc eft, res quafdarn po fitiuas,aVciMOS habitus prauos,aliqua vicia,quæ velue impetu faifto, anianbsp;mam Adat inuaferint,obfederint,óó ignorantia,impotentia, impuritatc,nbsp;vanitate,atqueiniuftitiarepleuerinuVndeobfecro,S«f quo immittentç,nbsp;hæc tam multa,tam prodigiofa vitiorum portenta irruperunt,in miferinbsp;illius animamC’Nam (ï res quædam pofitiuæ hæc fuerint,amp; ßnt, fî vitio«nbsp;fi quidam,prauique habitus deprauantes animam,quales funt morbi innbsp;lt;^orpore,fcbres,pleuritis,peripneumonia,ophthalmia, fpafmus, delyriû,nbsp;ogt;ma,elephas,cancer,polypus, amp; id genus innu men*, neceffe eft, vt caufnbsp;fampoficiuam habuerinc.Non Deum,quem caufam vitiorum,amp; pefti:»nbsp;Um harum teterrimarum,infcribere, blafphemum eftrno diabolum,quinbsp;in animam Adæ im mediate agere non potuit,8ó in ea hæc vitiorum pornbsp;tentaproducere:non Adam,præfertim vnoillo momento,quado man^nbsp;dati praeuaricationCjfe peccato fubdiditmec enim fingere eft,quid facies,nbsp;to momentOjfeu volens,ftu nolens, in fe produxerit, hos vitio fos habi »nbsp;tus:ncqueetiam poftea.quia continuo poft peccatum, admonente, cor-ripienteque ipfum domino,ad cor reuerfus peccaffe fe doluit, amp; egit iàsnbsp;lutarem poenitentiam »

Sit tarnen quod volunt,vniuerla vitioru m,quæcuncp voluerint m on EtiS vt A-ftraagmine fa(fto,irruerint in animam,iam peccatricem Adæ, attamen peccato d-nihil potueruntilia lædere,corrûpcré,aut vulnerare çius animæ fubftan^ «sfubftan-* , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;..nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;* ,. o . r «nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;»• Hl ¦ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tialiter cor

pam,CUJUS corrumpendj,vulnerandi,ö6 in felædedi,JiuUla vis creata pogt; rupta fuif-teftatera habet:multo minus,vitiofa aljqua qualitas,viciofus habitus, qs uis hic,illi,explicandis proprijs atftionibus impedimento foret»nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nem pcrci-

Scdlæferînt illa animam eius,corruperint,deprauauerint,vtcuncp vo lucris,quomodo haecorruptioe ille potuit implicarc fuam progeniem fibos.nbsp;per quös.canales illam tam tetram prauitatem, inftillarein animam re=nbsp;cens nati fui filqrCuius fi corpus refpicias,priufquam illi infunderetur a=gt;nbsp;jiima,talcerat,qualeaDeo,)8c natura for matum erat,inmatcrno vtero:nbsp;üec qujcquam in Ichabeb^quod Dei non effet opificium:fi animam ca

C i) puragt;

DE PECCATO ORIGINIS,

pura,amp; munda a folo Deo creata eft, priufquam infunderetur fuo coi^ pori:qui SC ipfc folus,eandem infudit corpori,amp; cû eo ,admirabili qoo*nbsp;dam vinculo,artificio,amp; temperaturacompofuic. Quis hoc,in ipfîs (vtnbsp;fie dicam)Dei plaftis,amp; fii^oris manibus,in ipfo compolîtionis fuænbsp;mcnco,i£a corrupit,ita deprauauic diuinæplafmatiorusopificium,vt fütgt;nbsp;ipfum autori exofum redderet

Gonfî£cmiir nihilominus cum orthodoxis omnibus, propagadoflc^ in omnes tranfi)ire,amp; tranfîre peccatum originis. Quia propaga£io,ob*nbsp;noxios,amp;r reos mortis,a gratia,amp; regno Dei extorres, omnes lege cÔmu*nbsp;ni,cx ilia origine natos facit (quod quo padto fiat, amp; iuftiffime fiat, poftnbsp;cxplicabimus.) Originis peccatum,facit nos iræ filios:amp; no naturæ ipfi''nbsp;us noftræ lèu vitium,feu corruptio, nos odio Dei fubijcit :quæ in recens^nbsp;ediris nihil in fc habet, quod Deurn autorem non habet, queadmodumnbsp;fupra demonftrauimus.Carent quidem illi donis illis gratuitis ,quibu$nbsp;exornatus erat Adam,quæ nos in codcm,vt noftri generis origine,ac^nbsp;cepimus,amp;S eiufdem originis peccato pcrdidimus:cuius,etiam hoc eft itinbsp;nobis contagium.Non tarnen hæciplaillorum donoi^carentia,nos o*nbsp;dio Dei fubrjcit, vt fupra euidens faâru m eft.Manet proinde,etiam pofbnbsp;quamperbaptifmumeidem reconciliati incorporatiq? fumus,8d refti*nbsp;tuti hæreditati, rcgno(^ cceleftû Non eft ergo ilia donorum eorum caî«nbsp;rentia,quæ,necamicis,amp; fîlrjs faôfisreftituit,quænos ante baptifmuniinbsp;cius iræ,damnationiqî obnoxios fecerat » Cætera autem vniucrfa, quac*nbsp;cunq^jin natura recens nati paruuli confpiciuntur,feu fecûdum corpusnbsp;Effenaeu- ipfum,feufecundumanimamexpenderis,quæhi corruptionem hanxinbsp;honet natunbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tetram naturæ a Deo conditæ vociferantur, ipfîus naturæ qualis s

wt qualis a Deo in vuoquoq^ noftrum creata eft,naturalei conditioncs funt, caeßquat nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;

aduerfari^ mus,ôlt; cogita Deum,v£poiret,præter communem gencrationis legend abfqp virili (emine crearchominem,in alicuius mulieris vtero,qui in eo*nbsp;imaginanonbsp;tur.

CONTROVERSIA t

tur innadsab Adam,8c pcccato originali obnoxfjs, idem vm’ucrfum in« uenietur in hoe altero,naturæ innoccntis,vt a Deo pura inconcaminaca»nbsp;que condita cft,condiao:famcs,inquam,fitis,dormiendi, vi'gilandiq? vbgt;nbsp;ciffitudo,8ó neceflïtaSjCamis ad fibi comoda, amiea amp; fuauia pronitas,nbsp;nee libera,aut omnimoda eius ad rauonctn fubiedio, in ipfa eius nariui*nbsp;tMCjCtannis infanrilibus,rerum omnium profunda ignorantia,SóIigatunbsp;fationis indicium, gdiu iuucnili illo humorc mergitur cerebrum,cuiusnbsp;moderatam craßm,temperiemquc,exipfanoftrse compofirionisadmi«nbsp;rabili cemperacura,acque arti£ïcio,quo fua in nobis opera explicet, neceßnbsp;fario requirit ratio.Eiufdcm quolt;^ rationis ex eadem compoficionis Ie*nbsp;ge,cum fenfibus colligantia,atque inde fumpta fuac noticiac, ÓC feienriæ,nbsp;quam aflequuturus cflct,initia:ad hçc,mors ipià, rcfoluto per naturalemnbsp;calorem radicali humido,vbi no inferretur vi extrinfcca,aut etiam mor*nbsp;bo,a quibus ille eiufmodi,nihilo quam nos,foret tutior aut Iiberior»

Quod fi cadem hæc vniuerfa,iftiufmodi nobifeum forent comunia, vt forent indubie,certum eft,ea ipfa,naturæ noftræ conditiones natura*nbsp;les eflcjæ Deum autorem habere^Non funt crgo,quæ idem ipfc odio innbsp;nobis profcquitur,qui nihil odiffe poteft eorum,quæ fecit omnium.

Hoc tarnen verum eft, quod nos careamus fupernaturalibus illis, amp; gratuitis donis,quibus Deus Adam veftiuerat,amp;S quibus naturam eiusnbsp;lt;xomaucrat,culpa ac demerito peccati ciufdcm,vclut noftræ originis,Sinbsp;cnim non peccaffet ille,vniucria eadam accepiflemus, amp; nos: Ô6 corumnbsp;beneficio liberi cffemus,ab his noftræ naturæ miferqs.Proinde, inter ilKxnbsp;quern cogitatione no impoffîbi finximus,ct nosjioc intereiret,quod ilk,nbsp;nuUius culpa,fed folius naturæ conditionc,eifdem per omnia nobifeumnbsp;calamitatibus foret obnoxius:nos,originis culpa, propriae naturæ condinbsp;tionibus,8d miferijs derelidi fumus,vt qui in originc,multa,amp;: præclarifnbsp;fima fupra naturam dona aflequuti fuimus,quæ vniuerfa, in eodem,nbsp;dufdem peccato,perdidimus,

Blafphemaeftergoadueriàrioi^inDcum creatorem voxifta.Qiiod Condufîo tota recens natont natura,quoddam peccati ièmen fît, ÔC ideo non odio=

• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;n Argumen-*

quanta cft,a Deo efl,qui folus,fccundum corpus,amp; anima eius autor clt» torum co^ Ncc quicquam faciunt,dum opus Dei,in integra ilia adhuc, incorru?nbsp;ptac^ Adæ,non in noftra natura,contcmplari nos iubent lt; Nam ego vis Deumnbsp;ciffim vtrobique illos Dci opificium côtcmplari iubeboJn Adam,pragt; fejnbsp;nbsp;no

ter naturam, etiam originalem didam iuftitiam, amp; cætera plæraque fugt; pematuralia,amp; eximia Dci dona nobifeum inuenient Jn nobis vero pri accepimuBnbsp;mum naùs,naturam folam,illorum autem donorum,carentiam inueni-ent.Naturæ,folus Deus autor cft» Carentia vero eorû iupra additorumnbsp;illi donorum,in nobis autorcm non habet,caufam demeritoriam habet,nbsp;ipfuninempepeccatumoriginis,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;

DE PECCATO ORIGINIS,

Proînde,praeter rationem mihi di'cerc videntur, quod dfeune : Nort DeOjfednaturænoftræ praui’tari,rui'namnoftramimputan' oporter^*nbsp;Hærcrcquidem cxîrialcvulnus in natiira/edplurimum referre,aecefife*nbsp;rit ne aliunde,an infederit ab origine, Ac cum conftet per pcccatum infli**nbsp;âum non cflejCur nili de nobis ipfis queramur^

Naturam fiquidem eandem,amp;S ante,8c poft peccatum martfifleiit rigine,a nobis demonftratum eft,00 mirabor fane, fi quam in eadem ,cxnbsp;peccato mutationem faftam proferrepoterunt,feu corpus, feu animantnbsp;feu toCum ex illis contemplemur hominem. Vteunep tarnen de origin«nbsp;fuerit,hoc plane certum eft,qualifcunqî €ft,quæ nobis nafeentibus natir^nbsp;raobtigic,vniucrfam aDeoconditoréeffe: Cui mcrito imputandumfo®nbsp;ret,fi qua eius effet naturalis prauitas, Ad animæ creationcm, nec parêtesnbsp;quicq conferunt.Corpori formando,femcn fubfjeiunt î quod tarnen ei*nbsp;ufdem rationis eft,feu a fanlt;ftis,iuftis(p,atquc ab illo originis peccato fo*nbsp;lutis,fcu a peccatoribus decidaturxum naturae,non vero,feu peccati, fev*nbsp;iuftitiæ,hoc opus ßt:amp; ex natura quam a conditore,quamuis per fccun*nbsp;das caufas accepit,fuo defungatur offîcio.Proindc,fi qua naturæ, in qn^nbsp;nafcimur,culpa eft,fi quid eftin ea,quod Deo odiofum eft, ÔC abomina*nbsp;bile,hoc Dei conditoris eft,non Adsc,qui non eft, fed fecundum anima,nbsp;cum Deo regnatmon parentum noftrorum ,quorum plæricp generati*nbsp;oni operam dantes,culpa caruerunt,06 quamuis alioqui peccatorcs,nattlt;nbsp;ram filiorum non potuerunt coram Deo culpabilefacere,fed anima,qnfnbsp;pcccauerit,fi Deo credimus ,ipfa eft quæ morietur. Hæcaût anima,nbsp;creata a Deo infunditur fibi præparato ab eodem Deo,amp;S natura,corpo^nbsp;ri,non peccauit : nec anteq infunderetur corpori, nec in ipfa infufion«»nbsp;Neque hoc,eidem ad peccatum imputari poteft, quod non perfedfiortnbsp;nobiliori,immortali,fed eiufmodi,tali,hoc cft,mortali, Só quod ad fibinbsp;mica,amp;S commoda,etiam contra rationis iudicium propenfum eft,cof^nbsp;poriinfunditur.Non peccauit etiam illud ipfum corpus,quod ciufm^^nbsp;di,non vero nobilius,amp; perfe(ftius,in maternovtcro,ex parentum fem^*nbsp;ne,matemocp fanguine concretum,formatum,aIitumC5^ fît: fed peccan^*quot;nbsp;Adam,humani generis origo,cuius culpa,0^ pcccato,ctiam hie, nafein*^nbsp;iræ filius,a Dei gratia,regnoqj extorris,damnationilt;^ obnoxius, Qun^nbsp;dicentes,8c relt;fte intelligentcs,nec a catholica quicquam fide, dicemusnbsp;lienum,nec in Deu m,naturæ,æquc huius noftræ,vt illius in Adam,co^^nbsp;ditor€m,iniurrj,blafphcmicp erimus.

Qiiampai» nbsp;nbsp;Quodaiunt, permultum referrc,vulnus illud, quod fingunt,cxin*

fwan'ead^quot; ”^^“i’æ,accefferit ne aliunde,an ab origine infcdcrit,non intelligo,qn2^’^^ uerfarq. :: £ionc,aut probabilitate dicitur.Qtiid em refert obiecro,vndccunlt;5^nbsp;feritjfî fine propria nafeentis culpa accefferit C Quam autem ille culp^*^nbsp;propriam habere poteft,qui culpari nondum poteft^qui nullius adh*^nbsp;kgis tranfgreffbr argui poteft,vc quifub lege nondum eftC

CONTROVERSIA 1.

Nee iltud demum,qua rationc dicatur intdiigo Conftarc infli(ïlum Vulnusüludkthakperpeccacum:nonefireproinde,curqueramur, niffnbsp;de nobi’s ipfis.Quid igiturTnuquid per peccatum noftrum ipforum, annbsp;vero per peccatum origiru’s noftree,ncmpe Adam,hoe vulnus infliélumnbsp;tft^Originis peccatum didluros cxiftimo: cum nee fingi poflït qukquanbsp;Änte commififle paruulos,cuius demcritojethak inud,quod dicunt,vuhnbsp;nus infligi potuerit.Quid cft ergo,quod hoe vulnus kthak,noftræ natunbsp;fæ mfli(ftum,nulli,quam nobis,imputari poffit,ac debeatmee de vno,quanbsp;de nobis ipfîs vakamus cÔqueri'T Nunquid ipfî nobis, hoc eft, vnufqui*nbsp;us ab initio ftccrit hominem redlum, fed ipic infinitis fe immifeuit qucsnbsp;ftionibus » De protoplafte etenim. Sc origine noftra,Adam,hoc verum quam indunbsp;cft,quodcumdiuinabenignitatc,naturæ fclicitatem,coekftium dono= ^imt,fentenbsp;rum diuitrjs ornatam,affequutus tencret,fua ipk dementia, in vanitatemnbsp;prolapfus fit : vt ipfi, merito fuum ipfîus exitium attribuendum fuerit*nbsp;Sed ad vnumquemlibet noftrum,præfertim,rcccns natorum, èC quam^nbsp;diu boni, malique ignoramus differentiam, quo pado illud pertinet Cnbsp;uunquid ipfî fc paruuli immifeuerunt infînitis queftionibus, cum antenbsp;«’cdi a Deo effent conditie

Nee eft verum,quod dicût a fpiritu fancloper fcripturam pronucia^ Qu»fpirf-ftOmnefigmentum humanicordis,hoc eft,quicquid ingenium nofti?2 nbsp;nbsp;nbsp;quot;a«

concipit,inftituit,agitat,molitur,tantummodo, Temper amp; neceffario ma» aduerfarq.! lum effeJn Genefi quidem,de corruptiffimis eius fæculi moribu$,qui innbsp;omnesinundauerantjob quos vno Noe cum fuisexccpto,aquis diluuqnbsp;dekuit Deus vniuerfum genus hominum,ita kgitur : Vides aut Deus,nbsp;quodmultamalitia hominumcffetinterra,amp;f cundacogitatio cordisnbsp;ad malum intenta effet omni tern pore,pœnituit eum,quod hominem fenbsp;ciffet in tcrra.Scd hæc de illius fæculi hominibus,quos vniuerfos, ob in»nbsp;numerabilium,etnefandiffimorum fcclerum portenta(quæapud Beronbsp;fum,magis fpeciatim explicata inuenies)aqs diluurj inuoluit,SC abftulit.

Quod vero refert Moyks,dixiffe dominum,depronitafchumani ftn fus ad malum, ab ipfis incunabilis, generatim quidê ad omnes pertinct:

c poenæ,quafi ea C iii) clcgt;

DE PEGCATO ORIGINIS,

clemcntiam pot{us,amp; mifericordiâ, g ludi'ci) fcucritatcm, Si diftriâaonc mereatur,au£ nos in ira,aut odio Dei coftituat Nec dicit, illam pronitatcnbsp;fenfuSjSc cogitationis humani cordis ad malum, cfle malum pcccat^gt;nbsp;vt quæ velue ancagoniftes quidam,fui cxerccndi caulà, homini data cft»nbsp;Vt fmpefgt;nbsp;nbsp;nbsp;Quod infuper addunt, vniucrfum hominem his Chrißi verbis d«*

ducaiitUc nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Quod natum eft ex carne, caro eft» Affedus ftquidem carnis, elk

Chrifti fen mortem, amp; inimican Deo, neej^ enim pofte eius legi fubdi * Vniuerftui? Quodnao ergohominem, itaeflenaturaperuerfum, vttotofuoaffedu ftmulta^nbsp;came caronbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^duerfus Deum exerceat, vt cum legis diuinj iuftitia confentirc

«ft. ’ nbsp;nbsp;nbsp;queat,nee parère queat,nifi mortis materiam» Msec,inquam,male conne»

dunt,male coUigunt,3lt;: fcripturas,non ad fuam iUam amuffim,amp; ortho doxæ veritatisregulam,fed ad fuum ipforum fenfum mteUigunu

Caro, yt Garnis vocabulo,nonnunquam fenßbilem,ac vifîbilem hominê, nül^ ter dîcatur bm autcm conuptîonem in lcripturis intelligi idem ille Euangeliftanbsp;in feriptu- ftatur,qui induda ab aduerGrijs Chrifti verba refert» Verbum carneuinbsp;fadum,hoc eft,hominem corporeum, Sc ex carne cÔpofîtum alFirmans«nbsp;Aliter,carnis vocabulo* carnales, aut animales homines ftgnifîcantiMf»nbsp;qui terrenis,et carnalibus adhuc ducuntur affedibws,fîcut contra, q DeOnbsp;^dhsçrentjôC cius Ipiritu viuifîcati gubcrnantur,vnus cum eo Ipiritusdlnbsp;cuntur et funt.Ita ChriftusrQuod natum eft ex carne,caro eft.Quod n?nbsp;cum eft ex Ipiritu, Ipiritus eft » Carnalis natiuitas,carnales homines mmrdnbsp;generai^in quibus ad regenerationem vftÿ fere régnant carnis dclyderi«*»nbsp;affedus.At regenerati ex fpiritu, mortifîcatis defyderijs carnis, agur»*nbsp;tur iam, viuificanturc^ Ipiritu Dei, generantur in fpiritum viuificaiVnbsp;tem.Sed his non dicit Chriftus, vniuerfum hominem ita corruptum,5^nbsp;deprauatû omnibus fuis partibus, vt nihil poflït anima,nihil ratio, nihdnbsp;voluntas,nihil fpiritus, mens,aut confeientia hominis, quam lîmultaten*nbsp;cum Deo cxercere,nihil qua legis diuinæ iuftitiæ aduerlari, ÔC necelTarionbsp;peccare:prf fertim,cum rationalis anima,cum fuis illis cncrgtjs,ct viribVJrnbsp;non nafeatur ex carne,fed a Deo creata carni infundatur.

Propria nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Prima aût,amp;r propria carnis ratio, ad quam nunc didæ eius acceptio*

£m»ïce fecundum analogiam quandam,dicu£ur:eft,quacxteriorcm,fcnfîhi'' ptw. lem, corporeâ noftræ cÔpofîtionis partem, proprie carnem dicimf’^nbsp;Quæ,cum ex natura fuæ cÔpolîtionis,amp; propria tcmpera£ura,afficiatogt;^nbsp;his,quæ fîbi funt arnica,fuauia,falutaria, ÔC réfugiât a contrarfjs,duris,nbsp;borions,triftibus,nullo relpedu habito diuinæ legis iuftitiæ, a qua,ô^nbsp;guntur hæc,Sc ilia fubinde vetantur,cui,velu£ bruta,aulcultare, obtép^*^nbsp;rcjôc fc fubdere non poteft,6C quaß hofpitij iure,fibi fuifcjp affedibus,nbsp;turalitcr inclinet,in fc habitantem animam: hinc ilia pugna, illud bellf*”nbsp;intcftinum,amp;: irreconciliabile in homine,inter carnem,fibi attrahenté vonbsp;luntatem,amp; li3tn,mentcm,aut confcictiam, quæ eandem fui offici] adn^®nbsp;nenSjinclinantcnj fe cviu» defyderijs arguit^ et ab cifdê,ad iuftitiae

. CONTROVERSIA K

kgern in membn’s meis,repugnantem Icgi mends meæ,ctcapniiantê me *^kgcpeccati,quæeftin membris meis. Legem mends,diuinam legem,nbsp;Dei mentibus noftris infcriptam* Legem vero pcccad,quæ eft innbsp;^cmbris noftris,illircpugnätcm concupifcentiam carnis intelligit,quænbsp;iniperat Icgi Dei contraria, Sc capriuum fub iugo peccad hominem, quinbsp;Wmdudum vitro (e mancipauit carnis deiyderijs, vi quadam tyrannicanbsp;hnpcIIitjSc fibi ieruirc cogit, quoufc^ ad Deum fe mifer conuertens, ciusnbsp;gratia,Sc fpiritu adiuuetur roborcturt^ dus fpiritus,et ab illis peccad vinnbsp;culis,2d) ilia camis,cui fe addixic,ièruicuce executiac animam,et fibi afferat,nbsp;a came retrahat,ad cius monita,ac defyderia furdam faciau

re conad funt, omnium autcm clariffime; 6C luculendflime, dodiftimus illcGalenus, demon ftrauitlibris illis vere diuinis ( in quibus ctiam fei*nbsp;pfiim fuperauic, qui in alijs omnibus fuperauiamp;omnes) quos de vfu parnbsp;tium humani corporis infcripfit * Quos etiam in laudem conditoris, 8Cnbsp;demon ftradonem fapiendæ, potendæ, ÔC bonitatis eius icripfiflc fe præ»nbsp;dicat,ôC hymnos creatoris appellat»

Quod autem ad malum nos caroattrahatjprætcr eius intendonceft: Pra^rcar* nccp cm,vt diximus,velut pars brutaquædam, capax eft, feu iuftidæ,fcunbsp;iniuftitiæ:fi:d,vtresquaxpalia,vifuænatur3cafficiturfibiamicis,fuaui0 notai ma-bus,Sc falutaribus;^ abhorret a cocrarijs. Quod dum facit,nihil ilia ma*nbsp;lifacicboc enim facitquod vnS accepitacoditorc, vcfaceret.Scd male fa camcm ntnbsp;citilli inhabitâsanima,quæ Dei feruitute abieda,carnis ic delyderqs ma« hUpeccarc!,nbsp;cipatjSc rdiClo creatorc, vili creaturæ fibi in mancipium traditæ, fe indi«nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;co^

gniflime fubdic » Vniuerfa iucp haec culpa, non carnis4ed illi fe fubmit^ cends,SC mandpands cftanimap.Quia tn ex pcccato originis, queadmo*nbsp;dum mox apericmus,eft ilia carnis aduerfus fpiritum pugna, ct rebcllio.

DE PEGCATO ORIGINIS,

Sc quia ea, velut inftrumento quodam,adnerfanus nofter diabolus vtt* ciut coneu tur ad fubfjciendum lugo peccati hominem, carnempeecati,Sc corpusnbsp;niortis ilbm appellat Apoftolus: quomodo, 8c concupifcentiam cios,nbsp;ïur ab A- hoc eft, Vim illam concupifcibilem eidcm innatam, pcccatum: quod di^nbsp;°nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;citincarnefuahabitarc,quemadmodumfupraprolixiusexplicauimu$»

Præterea,vc famiharc eft Apoftolo,fpiri£ui camcm opponerc ,i'n lege autem di ftinguat,fpiritum yiuifïcantem,a litera occidcnte,hanc ipfam,ftnbsp;Etiam lite cundum analogiam quandam, carnis vocabulofîgnifîcari,amp; a Chriftornbsp;intelligentnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Apoftolo infolens non eft Jcacp il le,cum ex carnali verborum luo^

tiam earns nim dc manducando fuo corpore,Sd bibendo fanguine intclligentia,ftî 'nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’ dalizarentur audicorum cius plæricp.Spiritus,inquit,eft qui viuifîcat,ca-

ro non prodeft quicqu5.Ita,ct Apoftolusdegem Moyft, velut hominent quendam,in duas partes diuidens,aliudinea,carnem,aliiid ipiritum no^nbsp;minatjamp;S illam quidem exterioreeiusfademjet obftruantiam quæfècui*nbsp;Senfu« car dum lireram gcritur,fenfum carnisappcllat:quemadmodum didtdc Iilt;nbsp;dæis, apud quos literah's ilia adhuc obleruantia vigebat,; fruftra infiatosnbsp;fenfu carnis îuæ» Illam vero fpiritalem eius intelligentia, quae latebat fobnbsp;exterior! eajiteralicp facie,fpiritum nominat,ficut Sc alibi dicit:LitcraoC*nbsp;cidit,fpiritus viuificat. Qyem in modum,eandem legem fecundum car*nbsp;ncm,nunc impoftibilem, nunc irifirmam, ad aufereda peccata alFirmatJnbsp;vt proptcrea miffus fit Dei filius, qui fuae carnis pro.peccato oblata holt;nbsp;ftia,damnauitpeccaiuminxfarae:hoceft,.fugauit,amp;Sabftulit, amp;Speccatatnbsp;noftra,ipfc in fe fufccpit,iple tulit,ipfc portauic, quo fic non iuftificatiol^nbsp;Eex fpin't gis,fed fpiritus Vitæ,impleretuidnnobis,quifecundum fpiritum cam cUnbsp;tu« Vitae. ftodimus,amp; non fecundum carnem,qua partc^Sd; infirma eft,8c nuncio®nbsp;poffibilis.Qui era'm,inquit,fecundum carnem funt,qüæ carnis funt,fap*nbsp;unt.Carnalis Jfraeflegem feendum carnem intelligit ? At qui funtludac^nbsp;fpiritu,non liter^eandem quoc^ fecundum fpiritum intelligunt.

Ad eandem quoep raonetam baud improbabiliter placrifq^, amp; int^ eos Origcni,etia hoc pcrtinerc videtur,quod his cotinuo fubiungit Ap^nbsp;Prudentia ftolus.’Prudcntia cm carnis morseft,prudentia aut fpiritus,vita, amp; pa?^^nbsp;morsfit.cô vtfithocidccueoquod dixitalibi.’Literaocdditjfpiritusyiuificat.Prti*nbsp;prude'Sanbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;camis mors eft» Nam qui legem fecundum carnem intclliges

ipûB, vita feruat,ad Chriftum qui vita eft,non veniuPrudetia vero fpiritus^ vita»^ pax:vicam namqp amp; pacem,hoc eft,Chriftum habei^ qui fpiritualitcfnbsp;gem intelligens, obferuat : ipfe enim eftnbsp;nbsp;nbsp;vita, ÔC pax noftra apud P^

trem » Ad eandem quoque intelligentiam pertinere videtur/^uod Sapicnt/a nuofcquitur * Quoniam fapientia carnis, inimica cftDeo : legicnij’*nbsp;Simïca^nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fubie(fta,nccenim poceft»An Deo inimicum non eft,qult;gt;“*

Cko ,}eggt; Chrifto euacuatCSicircuncidiminf inquit iIle,Ghriftus vobis nihifp^^ fiHubîja; derit ? Sapientia ergo carnis, Chriftp eft aduerfaria, ncc recipitjlh’'’*nbsp;quern mific Deus,vnde Sc ilia voxeft.Nos legem habcmus,6lt;

CONTROVERSIA t

l^cm debet !nori,qm'a fih'um Dei fe fcdt,Ec fegi Def quæ fècundum fpi dtum eft,fubieda non eft, nee fubrjci poteft, vc illi aduerfaria 8c contra*nbsp;tia,poftquam vmbras fugauit corufeans de cruci's paribulo rutilandsnbsp;corporis veritas,vela veteris illius templi difrupta font»

Qiianquam,quiin nouiflïmis hislociS,Apoftolum(quod ei familiar cc eft^occultum, latentemquc tranfitum fecifle intelligeret, a lege carna*nbsp;li,autlccundumliteram, ad illam legem carnis, quæ in membris noftrisnbsp;«ft,repugnantem Icgi mentis noftrac, de qua fupra,haud improbabiiitcrnbsp;fntelligerct:

IntcIIigis autem,8ó tu,ex his,Ie(ftor Chriftiane, quam aliéna, quam nis hil fecum cohærcntia,in vnum confundant, amp; contra fuam naturam conbsp;•'ofiantaducrfiu-ij.Dum in æquiuoco fèfè inuolucntcs,non diftindcis an*nbsp;feeius fi‘gnificarionibus,quicquid de vno iîgnifîcatorum dicitur, abfqucnbsp;Mio deledhi accommodant alteri,quando fuæid fententiae,quoquo mo*nbsp;^0 commodat»

Sed hoc velim, vt per fe paulifper expenderet improbabilitatem cius fententiae, ad quam,indu(ftam Chrifti male detorquent fententiam»

Vniuerfum hominem efle camcm,amp; nihil nos fpiritus, nifi per rege« *^ö:atioHcm habere,qua obfccro probabilitate dicitur^ Nihil ne totus honbsp;bio niff caro eftTnihil ne habet fpiritus,nifî quem per regcnerationêacci=nbsp;pitman non eft aliqua noftri pars,fpiritus,qucm creatione acccpimusC annbsp;non alius,amp;S diftinAus in nobis, nofterep fpiritus, ab illo Dei fancftifîcâcenbsp;nos fpirituCin hominc tria hæc enc,amp;S velut partes quafdam eius, carné 2^ih?Up5nbsp;feu corpus,animam,8ó fpiricum,an non clarifli'mis verbis teftatur Apo»nbsp;ftolus,cum optando dicit:Vt integer fpiritus vefter,8lt;: anima,amp; corpus fadJnlS'nbsp;in die domini noftri Icfu Chrifti fcruetur7An,de Chrifti, ac Dei fandifi here affu-cate nos,per quern regenerationem acccpimus,fpiritu, hæc dicit Apoftonbsp;lus,vt ilium optetferuari integru,in die dni noftri Icfu Chrifti»imo,audinbsp;cundem aperte diftinguentem,Dei fpiritum,quem per regenerationê acnbsp;cepimus,a noftrO fpiritu.Ipfc enim fpiritus, inquit, teftimonium redditnbsp;fpiritui noftro^quod fumus filrj Dei.Ipfc Dei fpiritus, q in cordibus no*nbsp;ftris diffufus eft,ipfe,inqua,adoptionis fpiritus, in quo clamamus ,abbanbsp;pater,teftimoniu reddit fpiritui noftro. Alius eft ergo Dei ille in nos dif*nbsp;lulus Ipintus, qui teftimonium pcrhibccalius noftcr fpiritus, a quo illu ritnm.ahanbsp;diftinguit Apoftolus, 8c cui ille teftimonium pcrhibet. Habemus ergonbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*

edam noftrum,et proprium fpiritum,quem per creationem accepimus, fpiritum. diftinélumabilloDeifandbficantenosfpiritu, quern per regeneratio«nbsp;nem accepimus. Quod ipfum,ctiam Daniel atteftatur, in illotrium pue*nbsp;rorum hymno.Bencdicitc,inquit, fpiritus,amp;r animæ iuftorum domino.nbsp;Spiritus dicit, pluraliter, ÔC animæ iuftorum:at ille Dei, nos per reaene*nbsp;rationem fanlt;ftificans,vnicus,amp; fimplex eft fpiricus.Quid igiturC^ui nenbsp;dogman? euidentem I^tatéadhuc non intelligunt CAdhuc vniuerfusnbsp;illis

DE PECÇATO ORIGINIS,

illis 110 m O ante regenerationem caro eft : Sgt;C nihil fpiritus habemus, niS

firmiffima'» Dei ipïritui infinito illi, amp; omnipotent!, cuius imperio vni* uerfa creata funt,côcupifcenti aduerfus carnem, an poffet caro contranbsp;rencontra concupifcere^contra hifcerelt;

Et nunquid in non regeneratis omnibus, atc]p bis, qui Dei carent illlt;y fanôlifîcante ipfbs fpiritu,om nia intus pacata, omnia quieta funt nullanbsp;pugna carnis aduerfus fpiritum C nulla confcientiæ, cum male aguntnbsp;prehenfio’» nulla difficultas,ncc carnis contradidio, cum ca negleéla, fîbtnbsp;ipfiSjVel fapientiaCjVel virtutis,vel etiam gîoriæ ftudio,dura,afpera,labo*nbsp;riofa,8^ defyderrjs carnis aduerfantia imperant,atc^ a iè exiguntîfdum vi

triæ^cædi,vulnerari,cruciari,ctiam intcrfîci fuffinêt, vt ca falua fît^ an qi4 fibi,illorum,indixit,honefte,et Iccundum leges continenter viuer^ ex fptnbsp;te confpe(fla,imo,fe amplexibus eius ingerente in iuo cubili muliere niï*nbsp;da,ac formofa,nullam in fe pugnam ièntit carnis, aduerfus mentem, 5^nbsp;fpiritum,qui ilium admonet perfiftere in honefto propoiîto^An forte 3*nbsp;duri funt,non poiïe iftiufmodi, defyderijs carnis reßftcrc,autnonobft*nbsp;quiinomnibus^^

Bundêfpf- Sed,8lt;S hoc conlîderent,eundcm ilium ipiritum,inter que nbsp;cametiTr

quem’quot;*quot;' nobis pugna cffictiam mentem vocari ab Apoftolo, cuius legi carnem,in monîtionibus, amp; impcrijs repugnetlex membrorum,amp; carnis quaenbsp;gnaeft.Tti nobis effiCondelc(ffor,inquit,Iegi Dei fecundum interiorem hominePJ'nbsp;uocanab^nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;legem in membris meis, repugnantem Icginient^

Apofto^io. meæ,8!S captiuantem me in lege peccati,quæ eft in membris mcis,Quo^ alibi dixit:Carncm concupifeere aduerfus fpiritum,hic dicit,legem,qP^nbsp;in membris noftris eft, repugnarclegi mentis noftrærhoc cft,Iegcmnbsp;nisjegi mentis,aut fpiritus. An igitur, nec mentem ineffe dicent his,nbsp;nondum regenerati funt,fed nihil mentis, nifî per regenerationênosnbsp;bereC An lege ilia fpiritus ôô mentis, hoc eft,dci:infcripta eorû mentih^^nbsp;non regeneratos oes deftituiCEt quid de illis Apoftolus’I'Cum enimnbsp;tes,inquit,quæ legê non habcnt,naturaliter ea,quæ legis funt faciunt/f^,nbsp;wiodileoem non hahentes.iDfîfibifuntlcx.atiioftenduntoDus îpoisft^

GONTROVERSIA L

ddcm obfecjui poflïnt,ncgk(ïla lege carnis, quæ nos trahit, folidtat in contranuni. Vides,quoquc confcientig teftimonium obièquentibus: aclt;gt;nbsp;cufationem, acreprehcnfîonem his, 'qui ea ncgiedta, defyderfjs carnis fcnbsp;mancipauerunt,

Sed hæc de improbabilitate,ab{urditate, pugnantia eius fententiæ, quavniuerlîim hominem,ante regenerationcm,carneni faciût, mihi fuf»nbsp;ficerevidentun

Nunc paucis expcndendum eft quantum ponderis, ac momenti za. ratio habeat,quam ex illis verbis Apoftoli ad Romanos infcrunt : Non inducnt exnbsp;cft iuftus quiiquam,non eftmtelligens,non eft requires Deum, Omnesnbsp;declinauerunt,amp;: quæ fequuntur ? Quibus non in vnius, aut alteriusnbsp;culi deprauatcs mores declamare, fed accufarc perpétua naturæ corrusnbsp;ptionem volunquot; Apoftolum, vtcuipropoiîtum fueritjnoniîmpliciter,nbsp;quo reiîpiic^r^’^tjobiurgare homines,ièd doccrepo£ius,inelult;ftabili cala*nbsp;niitate oppr^lTos omnesta qua, nifî Dei mifericordia eruantur, non poamp;nbsp;fint emergere» Qyod,quia probari non poterat, nifî conftitiffet de natu*nbsp;ræ clade,ôôexitio,protuliire fcripturarum teftimonia,quibus plus quamnbsp;perditam,efle naturam noftram,conuinceretun

Sed hæc falfa efte 8c alieniffima, tam ab Apoftoli, quam a fcriptura* rumquæabeodem inducunturlèntentia, indubitatumeft: vtquæinnbsp;mores, non in naturam dici palam eft ? Cum vitio deputari non poffit,nbsp;lt;3uicquid vi quadam naturæ, ineuitabiliter nobis ineft : feu agamus, leunbsp;patiamur id, quemadmodum alibi a nobis euidenter demÔftratum eft:nbsp;« publicus habet conlènfus mortalium,ab initio omnium,Nequc aliudnbsp;illis intendit comprobare Apoftolus, quam omnes, tam ludæos, quamnbsp;Græcos,peccato efte, èC fuilTe obnoxios, quoufque inde eripiantur Deinbsp;gratia,amp; mifericordia»

Siquidem,in ea epiftola,velut arbiter quidam inter eos, qui ex circun* cifîone crediderant,ÔÔ eos,qui ex gentibus, ita fermonem fuum Temper linbsp;brat,ac temperat Apoftolus,vt nunc hos,nuncinos,in quibufdam videanbsp;tur arguere,8c rurfus partes fîngulas,certa Ipe promiffionis animarc, æ*nbsp;quare,ÔC in vnitatem componere, Quia ergo in lupcrioribus, ad depri*nbsp;mendos ludæos dixerat:Quoniam fî præputium,iuftitias legis cuftodi*nbsp;at,iudicabit eum,qui ex circuncifîone,legis prçuaricator eft:vt rurfus eOsnbsp;quos humiliauerat,elcuaret addidit ? Quid ergo amplius eft ludæo, autnbsp;quæ vtilitas circuncifîonis'^'Multum per oêm modum,primum,quia erenbsp;dita funt illis eloquia dei » Poft quæ conlequcnter,de qfdem, quædam innbsp;eandem fententiam proloquutus, iterum ad æqualitatem eos reuocans»nbsp;Qtn'd crgo,inquit,præcellimus eos Z nequaq» Caufati enim lùmus,amp; Itinbsp;dæos, amp; Græcos,omnes fub peccato elle » Quod, fî omnes Tub peccatonbsp;funt,ergo noneritelationis caula vni aduerftr^ alterum: cum vtriep,nonnbsp;fuo merito,fua iuftitia,fed ex Dei milericordad falute veniant ? Proba*

D uerac

DE PECCATO ORIGINÏS,

ùerat ante Græco3,hoc cfl,gentiles fub peccato ene,cum dixerat: Dicett* tes enim, fe effe fapientes,ftulti fadi funt, amp; mutauerunt gforiam incot'quot;’nbsp;ruptibilis Def, in fimilittidinê imagmis corruptibilis hominis, ÔCc, Pro”nbsp;pter quod,tradidicillos Deus in reprobum iènfum,et quæ fequunturJtinbsp;dæos quoep fub peccato effe,caufatus eft,cum dixinSi aût tu ludæus co^nbsp;gnominaris,amp;S i equiefeis in lege,5Cc.Qni ergo doces alium,temctipfuiflnbsp;non docesrqui prædicas,non furandum,furaris,8ôc.amp;S per legis præuartnbsp;cationem,Deum inhonoras,amp;c. Que,quo maiorisautoritatis apud illosnbsp;ludæos forent, feripturarum autoritate confirmât, ficut icriptum eft, in”nbsp;quit : Quia non eft iuftus quifquam, amp; caïtera, quæ fubijcit ex Pfalnionbsp;XI ILEtiam hoc adrjciens,ea ad ipfos proprie pertinere^Scimus enim,in”nbsp;quit,quoniam,quæcuncp lex loquitur,ijs qui in lege funt,Ioquitun

Quomodo nbsp;nbsp;Qiiæ tarnen,non ita accipienda funt,vt in fingulis eoru m, omnia hæe

ïa^ndS fuifle,amp; elfe intelliganturjfed aliud in alio:ita tarnen,vt in omnibus colle” farios^verquot;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;impleta intelligatur ifta vitiorum vniuerfîtas.Ete diuerfo, conflit^

ba Apofto endum eft ob oculos,eiufmodi loquendi formas vniuerfales,fæpein fert pturis,recurrcre:inquibustamen cogimurquærereaccommodaaliqu3nbsp;feripeurae fententiam,vt eft illudiEcce dies venient dicic dns,8fc.ct dabo legem m«nbsp;ks'iïcSfo am in vifeeribus eorum, amp; in corde eoru feribam earn, amp; ero eis in Den,

niuerfaii^ nbsp;nbsp;nbsp;vir fratrem fuum,dicens:Cognofce dominum.Omnes enim cogno*

nai^p^ffc nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;minimo vfcj^ ad maximum,ait dhs,quiapropiciaboriniquitï

fateiiig/. ti eorum,amp;S non memorabor amplius, Eciterum per Efaiamdn memet” iplb iurauijamp;Tc.quia mihi fleeftetur omne genu, amp;: confîtebitur omnis linnbsp;gua Deo,Et per os DauidîOmnes gentes quaicuncp fecifti, venict,amp;a”nbsp;dorabunt coram te dne,8ô inuocabunt nomen tuum ? Cum aût feriptU”nbsp;ra etiam dicat,fore,vt omnis quicuncp inuocauerit nome domini, faluO’nbsp;erit.Hinc vticp inferret quifquam,nimis literalis Theologus,omnesgen”nbsp;tes,quæcûcp falt;ftæ funt a Deo,faluas forCtSic SC Apoftolus: V etera trail*nbsp;runt,ecce fada funt omnia noua,amp; rurfus* Quia in ipfo complacuitnbsp;nem plenitudincm inhabitare,amp;: per ipfum reconciliari omnia in iplb,^nbsp;quod Chnftus:Si exaltatus fuero, a terra, omnia traham ad me, illn^l*nbsp;V eniet omnis caro in confpedu mco, vt adoret in Hierufalem, item:Ê^‘’

delicetjfîdelem animam a re^cncrarionc in duas partes diuifam,affirmât, rô^de fidX quarum fit inter fe perpetuum diflidium,qucmadmodum aiidifti fupe Il anima,nbsp;nus, Quod mihi fane eiufmodi videtur, vt quo propius, acdiligentius gen^an^enbsp;intueor,co minus inteIIigam,Quod,an noftrætarditatis,an vero,rei ipfisnbsp;ws vitio,abfurditate, multimoda pugnantia fiat,danda opera eft, vt tu affirmant,nbsp;lectorinteUigas»Nam mihi ita videtur, nec ipfos quidem aduerfarios fasnbsp;tisintenigcre,quid in fuis ipforum verbis,inteUigant. Fidelis anima, a repnbsp;generatione in duas partes,vt diuidatur,non intelligo.Animam,puto,ra rv rationanbsp;tionalcm inteUigunt»Ea certe ibia fidehs,aut infîdelis diciturtnon vero il» lôs necciTanbsp;banimalis anima,quæ vi fenfifica,amp;; motrici corpus impartit:necp ilia vi “o loqui.nbsp;tails,cui accepta referuntur nutricatlonis,nbsp;nbsp;quæ ad hoc genus pertinêt,

nîunia,RationaIis autem animæpartes quibus conftituatur, nullas Intel Anfmâra-ilgOjCum fit inextenfa,indiuifibilis,fimplexcp fubftatia: fed energias quaf

virtutes in ea diftindas intelligo,quæab ipfa eius effentia depen uircsdißin

-* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ÄSvolunta

^oria,ab ipfa ignis natura» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;„ tem.

Vires prolnde rationalis anlmæ,ratloncm öC volutatem intelligo, bt quia,quamdlu in hoc corporis crgaftulo inclufa degit anima, fenfuû ad»nbsp;niiniculo înfuisratioclnatlonlbusvtitur ratio, ô^quadam ex parte, illlsnbsp;colllaataeft nonnihll etlam ab elfdem afficltur, amp; fuffundltur callglne,nbsp;quæex carnis affedlbus oritur : Quatenus vero ad fuam orlglnem têdltnbsp;Sc fe eri vit adiuta feminibus,quæ nobis indidit creatoris benignitas,quænbsp;affiduo^uitu ftudio, inueftigationeep excicantur,nbsp;nbsp;nbsp;frudfificanc, ab illis

carnisaffeAibus cftfeniotior,liberior,fpiritualior amp;:fuænaturæpro» priæ,atlt;5 ipfam in fe veritaKm fynarius contemplatur, amp; .ud.cat. St-cundura quam faiterationem, diuinæphilofophiædoftores,in duas ve „es dnç. f«nbsp;lut partes,aut portiones,fignificantiæ caufa,fecant, èC vocabulis difterminbsp;nant,rem in fe indïuifibilemt fub priori ilia ratione, inferiore por tionem dâ infenocnbsp;rationis,fub hac vero pofteriore,fuperiorera portionem rationis, eâdemnbsp;rationem appellantcs,inferiorem ncmpe,com ad fe inferiora,fupcrioremnbsp;vero,cum ad fuperiora,conuertitur,Qttam eandem,yt fic,amp; mentem,amp;: ^X°p'ornbsp;confeientiam, appellari in feripturis frequês eft, quæ femper depre.atur,nbsp;amp;nosfoilicitat,adoptima»Qî;’æ^^g^tïiDciinfèdcfcriptam a ens, uonbsp;teftimoniocomprobat,quodfecundumeandembeneagimus,ÓCmale» ôcfpirkus.nbsp;faeientes nos, amp; legem Dei præuaricantes, reprehendit nec reprehendi»nbsp;turdudicat nos,amp; non iudicatur» Si confeientia, inquit Iohannes,non re»nbsp;prehendit no3,’habemus fiduciam in Deum, Et Paulus : Quia gloriationbsp;noftrahæceft,teftimonium confeientiae noftre, Eandem hanc,etiam fpinbsp;ritus nonaine defîgnari,afacrisliteris,paulo ante,euidens fecimus»

Voluntatem,illam rationalis animæ virtutc affeduofam, amp; liberam

Hna in re—

Eandcm bançvdutpœdagogus quidam,auccerte conGliarius,adiôrt da illi mens,aut confeientia de melioribus admonet,de culpis caftigat,S^

mo interim tem,quæ fenfibus non patet, ôi ad üla fe fuperiora,inuifîbilia, ac ccdeftiii or, quisex . . t? • inbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;«nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;\nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;«

tcrior. nbsp;nbsp;nbsp;erigincxteriorcm noc carneum,«^ corporcu,quod in nobis eft: in quoo

etiam deg€neranc,eidem fcindinanEcs,8c fubmittentes,voluntas,et ratio* Quemadmodum cum Deo adhserent,vnus cum eo cfFici dicuntur fplt;*nbsp;tusJnterior ille homo,cÔdeIelt;î^atur legi Dei, at exterior eidem repugnafinbsp;SCcarnisdefydcrrjscaptiuare, amp;fubrjcerc quacrit hominem ? Proind«nbsp;Paulus:CÔddedor,inquit,Iegi Dei,fecundum interiorem hominemiVi”nbsp;deo autem aliam legem, in raembris meis, rcpugnantemlegi métisnbsp;ÔC captiuantem me in legem peccati,quæ eft in membris meis»

Hœc funt illa,inquædiftingui fiddem hominem, et Rdelem animant poft,amp; ante regenerationçm,incdligere potui,ex facrislitcris,amp; Chri^nbsp;ftiansephilofophiæ dodoribus.

Animæ fî- Nuncipfa,quam aduerfàrijnobisproferunt,fîddisanimæaregenô^

gontroVersîa I.

Jut An forte,non ip fas fubftantiales, vt fic dicam, atiirriaê partes,fed qnas •upra dixiriiuSjCias encrgias,virttitefc^,hoc eft, mentem, fpiricumqirc, ÔCnbsp;Voluncatcmîâüt alias quafdam intclliguntC

SiäliaSjVt cas nobis explicenc,necefïe cft.Quandoquidem nos,prætcr ^jquäs paülo afitccxplicatiimus,nullas nouimus. Sicafdcm,quomodonbsp;cas,artgenerationc diuiià fit fidelis anima,hoc quoque,vt nobis explisnbsp;®”'toportec.An forte ante regeneration cm, h æ virtutes in anima diftinanbsp;non füeruntCAn nec fuerunt quidem, fed per regenerationem datænbsp;fnnt^An f«erunt,fed indiftin(fhe,atcp vna amp; eadem, 5^ per regeneratio=nbsp;diftincftæ,atqînbsp;nbsp;nbsp;vna duæ fatftæ funcT

Déindc,8c hoc nobis exphcent,fi duas has partes, in quas, a régénéras hone didldatur fidelis anima,duas has vires intelligunt, quomodo eædênbsp;^^fîbiâdücrfenfur,vt affirmante Inter fpiritum amp;carnem perpetuamnbsp;^flerixam,amp;f bellum irreconciliabilc, amp; Paulus affirmât, ipÇa. in nobisnbsp;^ftatur rei eüidcntia.Spiritum autem,cum eodem,vt paulo ante explicanbsp;^imus, mentem, confcientiamcp,aut fuperiorem illam rationis portionênbsp;^’iritualioremjôô ad fpiritualia fe conuertentem,intêlh'gimus. Si quid aunbsp;aliud illi hic Ipiritum intelligant, àC id quoep, vt nobis explicent, ncanbsp;^fie eftmec]^ enim nos aliud,quod intelligamus,hic inuenirc poffumus,nbsp;Affpiritus ifte,non aduerfatur voluntati, fed earn ad fe ftudet attrahere,nbsp;a camis defyderqs auertere»

An forte hæ inter fe pugnantes partes, in quas a regenerarione diuifa fidelis anima,illis font caro, fpiritusCinter hæc fane,cft diffidiû pernbsp;petuumrfcd qüômodo hæ partes font fidelis animæ,hoc eft quodnÔ in«nbsp;fflligo.Carnemintelligo,velutdomicilium,atep inftrumcntùm animæ,nbsp;quam focietatis^illius iure, ÔC corn merdo naturaliter inclinât, amp;: attrahitnbsp;ad foa dcfyderia, ad fibi arnica ac dele(ftabilia:amp; contra, ille fpiritus,ad lunbsp;ftitiæ obfcquium rctrahit î Sed vt caro fit pars animæ, hoc, inquam, eft,nbsp;quod non intellic^o.Nunquid rationalis animacompofîta eft ex carne,etnbsp;ipiritu^dedentem fe carni,ôi defydcrps eius mancipâtcm,vt camalis fie»nbsp;ri,atcp adeo caro effe, quemad modu m,ad fpiritualia, cœleftia fe con» ’nbsp;uertentem,amp; Dco fideliter adhærentem,vnum cum éo fpiritum fieri, vtnbsp;dicatur,ex vfu fcripturarum,ihtelligo. At in vna, eademcp fimul anima,nbsp;camem, amp; fpiritum, velut partes fui quafdam,ex quibus componatur,nbsp;lion intelligo, i

An force tofcum hominemjper fidelem animam intelliguhtC’eius certe partes font,caro ÔC fpiritus:fed quomodo in cas, a regeneratione diuifusnbsp;fit fidelis homô,nec hoc ïntelligo» An ante regenerationem hæ partes di*nbsp;ftin(ftæ,diuifæcp in homine fontC' non caroÇ’ non fpiritus'^'an ante, vtraepnbsp;foæ tlàturæ obliuilcicur,nec caro concupifeit aduerfos fpiritum, nec fpis %nbsp;ritus aduerfos carnem C Effe in non regencrato partes has, ÔC diftin(ftasnbsp;partes,^fibi aduerfariinuicem, paulo fuperius dcmonftrauimus,

. i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;D iij lam

DE PECCÂTO ORIGINIS,

Iam,S^ hæc nobis Oedipus cxplicabit ænigmata^fîdclisjin^iot^?* nima a reg€ncratione,in duas partes pugnantcs,diuifa eft. Nam qua pat'nbsp;tc,a fpu Dei poflidetur,0d regitur ad immortalitatis amorc, ftudiucp eucnbsp;âainiuftiriâ,puritatêgt;fanditatcmc^ tota intenta eft. Qpa vero parte, na^nbsp;turalcm adhuc affelt;ftum retinetjin terræ corruptiÔe volutatur: prauis cigt;nbsp;piditatibus immcrfa,quid pulchrû,amp; beatum fit non videt Jn peccati Ii*nbsp;to dcfixa,Deum,iuftitiamcp eius auerfatur.Quis,inqua,Oedipus ifta nonbsp;bis explicabit fnigmata^Necp enim vnum mihi fufficere poffe videtuf»

Anima fidclis,arcgeneratione poffidetur,a Dei fp5,non tota,fi verurn dicunc/ed parte quadam fui:partc altera,naturalem affedum fuum reti*nbsp;ncntc.Qu2e,nifi quomodo fieri poffint, quæ fit pars ilia animæ pofl^^nbsp;fa a Dei ipiritu,quæ pars altera non pofteffa a Dei fpiritu,fed fypm aftèlt;»nbsp;dum naturalem retinês,hæc,inquara,nifî nobis clarius explicauerintjne«»nbsp;mo fane'intelledlurus eft,quod dicitur:etiam, vt maxime illis crederenbsp;piat.Quid enim caufæ eft,quod Dei fpiritus,animam quam poffidet, tonbsp;tarn non poffidetC imo,quomodo pofli'tnon totam poffiderequapofl*nbsp;dct^ vt quæ tota eft,quicquid eft,nec in quas fecari pofli^partes habet.

Si hic,ad virtuces cius diftinlt;ftas confugiant, rationem nempe, nbsp;nbsp;VO*

tuntatem,hic illos incerrogabo,quam harum virtutum poffideri, amp; qu# non poff!dcr!,a Dei fpiritu intelligantç’An rationem poffidet, voluntatenbsp;non poffidet^Certe,voluntatis munia funt, quæparti a Dei fpiritu pof*nbsp;feffæ tribuunt,nempe immortalitatis amore,ftudioqp tencri,ad Dei focienbsp;tatem afpirare.Hæc enim,partis illius,non contemplatricis, fed aftcAuo*nbsp;fæ funt: afpirare, amare, odiffe, fugere, voluntatis, inquam, non rationis*nbsp;Aeque voluntatis,non rationis,funt ea,quæ parti alter! no poffeffæ,a Ddnbsp;fpiritu attribuut,cupiditatibus im merfam effe,peccati luto infigi,Deun^nbsp;amp; iufticiam eius auerfari.Hec enim prauæ voluntatis, non rationis funt*nbsp;Illacupiditatibusafficitur,amp;Cimmegitur:illaeft,quæ feruituti peccatinbsp;fubmktit Jllius eft, amp; amare, amp; auerfari Deum, amp; iuftitiam cius. Quilt;^nbsp;fgitur^Duæ ne funt voluntates, in vna rational! anima, inter fc tamnbsp;gnantcSjSc contraria^^quarum alteram,De! fpiritus poffidet, alteram n^-poffidet; altera naturæ fuæ affcótu m ret!nens,haec peftîma operetur,alf^*'nbsp;raexuta naturæ fue affecftu, per fpiritum poffeffa operetur ills contraria»'nbsp;An has duas voluntates,tam pugnantes,inuenit regeneratio,nbsp;nbsp;alteran’»

dimiffa rcl!qua,exutam natural! fuo affedlu,poffidet De! fpiritusC An citalteram, amp; qua !nuenit,in fuo illo natural! affcdu dimifîtC Qiiotnbsp;dipi fuff!ccrcnt,ad hæc nobis explicanda ænigmata;

lam quis cft hic voluntatis naturalis affedus ,tam férus,amp; peftikn®* Naturales cuiufi^ re! affclt;ftus,natural!ter oriuntur, ex ipfarci fubftai^^^*nbsp;^uæ non poteft,n!fi bona effe,vtpote creata a Deo.Non poffunt ergonbsp;tiam naturales ill! affe(ftus,nifi boni effc.

An vero eft vnica in rationali anima volttntas,partes tamê hab31?*”

CONTROVERSIA t

pügnanteSjamp;' contrariasCld quod ßgnificare videntur,d»C^rfmcn ponen tes,inter animalem hominem,regeneratum,S£ de hoe loquentes,affirmnbsp;mant hunc præcipua voluntatis parte,legi iuftitiæ adhærentem.pcccatu,nbsp;quod per imbecillitatem çommittit, odifle Videntur,inquam, in duasnbsp;hie partes,voluntatem partirirquarum altera,natural! affedlu exuta,poflinbsp;^caturaDcifpiritUjamp;S in Deiamorem,iuftitiæ,fanâ:/tatis , puritatifqucnbsp;ftudium,tota intenta fit:alt;era,naturalem alFeélum retineat,8din odiumnbsp;E)2i,velut fuapte natura,feratur,Et has partes, an fecit,an inuenit regenesnbsp;ratio'* nunquid vnius naturæ,fubftantiæ,aut eflentiæ funt,quarum tamnbsp;pugnans naturalis affedlus cftlt; nunquid ex tarn pugnantibus partibus,nbsp;Vna componi voluntas potuit C

lam quid hoc eft, quod parti non pofteffæ a Dei fpiritu,ctiam videre, Enon videre tribuunt,quod nequaquam voluntatis, fedrarioniseftnbsp;officium ? Qt»a parte,inquiunt,naturalem affectum retinet, prauis cupisnbsp;ditatibus immcrfa,quid pukhrum, amp; beatum fit, non videt. Si quis dianbsp;^cret nos non videre, pedibus,vcntrc,brachqs, morbo aliquo laborantianbsp;lgt;us,ineptclane,8Cridiculelóqueretur:fedocuIorum morbo imputantnbsp;dum eft, quod quis non videat, Ita in his, quæ mentis oculis cernendanbsp;’^ont,fi quis cæcitate laborat,rationis,amp;: mentis ille, no voluntatis proprianbsp;morbus eft»

rc,amp;ra{rerercpotuerint,eredam ipibs feipfosintellexifle, Einteiligere, gmis. quid vclint,doceant,E intelligant .Interim fecurus pronunciabo, quodnbsp;ad hanc controuerfiam pertinet,vniuerfam corum, de peccato originalinbsp;^cntentiam,eftefalfam,impiam,inDeum naturae noftræ conditorcmnbsp;blafphcmam,impoflibilem,feipfam infinitis modis euertctem,E fecumnbsp;pugnantem in omnibus.

ellem mihi liceret hie fubfiftere.Nam quod ad præfentem controa Quid fit uerfiam attinet,velipfis aduerfariis noftris iudicibus(modo fepofitis tannbsp;tifperaffedibus,rationem,in confilium adhiberc,amp; fequi vellet)latis me monftrarcnbsp;fecifie confido,atcp ita demonftrafle falfitatem, vniuerfæaflerrionis eosnbsp;rundem,E lèntentiæ, de peccato originis ,ipfum quid fit (quam tarnennbsp;Chrifti,Apoftolorum,orthodoxorum patrujE cathôlicæab initio ecclcnbsp;Cæ fententiam,certo fe feire non dubitant.affirmare,ac dicere) vt ctia, abnbsp;ipGs,vel confeffionem erroris fui,hac in re,maximi fane momcnti,E granbsp;uifrimi(quæ illis tarnen verecunda efle non debet,nam errarc humanunbsp;cft,diabolicæ vero malitiæ,intelle(ftum iam fatis errorera fuuro,tueri vetnbsp;Ie,E certæ,euidenticp veritati nolle acquiefcere)aut certe taciturnitatem,^nbsp;quæ confeffionis nobis inftar erit,extorfifte me nihil dubitem.

Quia tamen,qug eft iudicq multorum ccmeritas,ne dicam malignitasi

DE PECCATO ORIGINIS,

ftratioSïï nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;eallide rcfufcitare voluiffc,nec vllum credcrlt;t

ho^ioco ac vt qui omnium de eo, non foluni aducrfariofum gt;fcd etiam catholicoiU (fine quOjillud fatis luculentcr,amp; effîcaciter, fieri non potuiQ rcceptas innbsp;fcholis coarguimus fententias,ncc aliam vllam,certam protulimus,vt,denbsp;quo, Ecdefîaftica dcfinitionc adhuc certanullaeft, Cogordeeo ipfonbsp;quamuisinuituSjCtiam meam hic explicate lententiam.Quâ tarnen,nonnbsp;vtcertam,fed vtillis(quod mihicquidem videtur)probabiliorem pro*nbsp;ferri,a me lector accipietrfuo nihilominus cuilt;^,deea,faluo iudicio.Qua,nbsp;fi quis probabiliorcm,vcriorcm,ccrtiorcmcÿ attulerit aliam,ego primusnbsp;hac mea abieda,inam fcquuturus,arque amplexaturus fum,Quod vcronbsp;inuitus,ad illud ipfum,hoc loco,accedo,fca caulâ eft, quod in explicandisnbsp;his,quibus nunc ecclefia concutitur,turbatut-quc controucrfijs, nihil nifinbsp;certa definitaque aflFerre apud me conftitueram,id quod in fequentibusnbsp;oblèruaturus tenore perpctuo,in hac vna tâtifper cogor negligcrc, dumnbsp;non folum aduerfariorum,fed noftrorum quorundam temerarrjs iudi*nbsp;crjs,et (ufpicionibus de nobis,occurro,amp; fatisfacio.Nâ ita de nobis iam*nbsp;dudum fufpicari nonnullos etiam noftrorum, animaduerti, cum nullanbsp;mihi,hadcnus rcceptarum,quidnam fît illud peccatum originis, fenten*nbsp;’ tiarum probaretur, 8ô non fine caufa recufarem meam,ita nudam deeonbsp;proferre,cxplicarequc fententiam.Quam tarnen,velutinquirêdi ftudilt;^nbsp;non defînicndi tcmeritate, à nobis prolatam, plus ledor accipiet ? Sednbsp;nunc ad rem,

Hypothec nbsp;nbsp;nbsp;Vt autem vclut ex certis,certaetiam methodo, hæc noftra procédât

dubitata fententia,atque ecdefiaftica,ctiam apoftolicæ fedis,ô^ orthodo* xorum Epi£coporum,aduerfus Pelagr),ac Cœlefti) impietatem, définit**nbsp;one certum atque indubitatum præfupponimus, neminem lege com vt*nbsp;ni nafci ex Adam,nifi vinculo illius peccati originis,iræ fifîum,mortis rc^nbsp;wm,damnationicp obnoxùtm, quoufque inde libcretur, per mcdiatori^nbsp;noftri lefu Chrifti gratiamr* Per damnationcm autem hic intclligimH^’nbsp;exckifioncm a regno cceleftis Hierufalcm,cuius in origine noftri genct*^nbsp;Adam,data crat etiam nobis omnibus eius filrjs, velut hsèreditario qntgt;*nbsp;dam iurc,ciuilitas:à qua,eius inobcdientia,5^ præuaricationeexcidimt*^*nbsp;Ouam,amp; ioiamxtiam intellisimus illam iram Dei^offènfamjndisnatt*

CONTROVERSIA L

®eft DctiSjCüi vntucrfa fua placent opora,)Ab hac i'ra,mortis,inquam,(Ï2^ mnationifqj vihculo,8c obh'gatione,neminem liberari,atque illi haeredi*nbsp;^tÿegno(Ç reftitui, nifi vnius mediatoris noflri Icfu Cbrifti Dei Sc honbsp;winis gracia.

Secundo, et hoc velue certum fupponimus,quod fupra demoftraui» j. wus.Pcccatum fecundu propriam fuam,veramlt;^ rationê, qua de co,dbnbsp;ôinæ feripturæ loquuntur,effc iniquicatê,aut iniuftit!am,hoc eft, obliqtanbsp;areôh'tudine,quæa nobis exigitur,iècundû diuinæ legis præfcripcinbsp;ïiobis regulam. Ad quam,fccundû analogiam quandam, Sc alias quoqrnbsp;pcccaci æquiuocas acceptiones in lcrîpturis occurrere,etiâ indicauimus*

Tertio,6C hoc quoque velut certum,fupponcndum eft,Cuni peccaeî m, Vocabulo addimus has,velut fpecifîcationcs,aut diftcrentias,a(ftuale, cuinbsp;^regione proprie opponi,non aduale, Sc quod folaomiffione, ÔC aeftusnbsp;^^îircntia cornmittitur,originalc,cui e regionc propric opponi perfonale,nbsp;cuic^proprium,ipfam vocabulorum rationem fequentes,acdiftin«nbsp;guentes intclligimus(tu tarnen,quocuncç volueris,modo hæc intelligas,nbsp;’^ihil em hoc refert ad propofîtum ) non addere nos illi decerminationesnbsp;cliquas,diftrahentes ipfum,a fua fignifîcatione propria:ßcut cura homi«nbsp;mortuuni,pilt;ftum,auc fculptum dicimus:fed velut quafdam fpeci*nbsp;rationc generis inclufas,aut ccrtc,quomodocunq^ ipfiim contra«nbsp;^^ntes differcncias.Quomodo aninial,rationaIe,Sc irrationale, bipes, SCnbsp;quadrupes,natile,reptile,greflibilc, Sc aligeru didmus. In quibus oîbus,nbsp;«luatur ipla propria animalis ratio,Scde omnibus,fîmplicitcr,vere,6c v®nbsp;niuoce dicicur. Proindc,quicquid fit illud,quod peccatum originale di»nbsp;rimuSjVercilludjSC proprie peccatum crit:ctiècundum eandem fuîpronbsp;priam rationem vniuoce dicetur peccatum jeeundum quam,etiam per*nbsp;fonale,8c cuiufque proprium,fed quaa(ftuale,ièu commiifionis,amp;oFnifiinbsp;fîonis,veniale,mortaIe,Sc quæcunque proferri poffunt peccati, feu fpeci®nbsp;es,feu diffçrentiæ,peccata dicentur,

Primum ergo,quod ex his inquirendum fefe offert, hoceft,an vnicû Ex pramif tm fit peccatum originisjillius nempe noftri generis,hoc eft,Adæ (quodnbsp;importât ratio ipfii vocabuli,quo ab initio vfî funt orchodoxi omnci)cu ritur. Anrnbsp;ius reatus conftringat omnes eius filios, 8c nafci faciat diuinæ iræfwbic* ïl‘pe” ïSsnbsp;dos,morti,dam nationicp obnoxioszan vero, tot fint pcccata originis, ^t o«ginis,a«nbsp;nafeuntur homines,vtquifcp fuum propriû habeat,quod trahatabïpfo «SXnownbsp;côccptu,ac matemo vtero:cuius demerito fît,SC naicaturjirae diuinæ îiib *’lt;*quot;^“*nbsp;iedus,ÔC morti,damnationique obnoxius,quod eatenus,originis,auc orinbsp;ginalc dicacur,quia ipfum propagatione contrahit ab origine,

Quæ quacftio,fi certa funt,ca quac pofuimus,amp; affumpfimus,vt mihi certa vidcntur,nifi quis demoniÉraucritcontrarium,ex ijfdcm certo,eui«nbsp;dentercß explicari poterit,Nam,fi pélin originis,qualccuncp demu id ef®nbsp;fi dixcremos,vere,proprie,0C vniuoce peccatu fit, ÔC fecundum eandemnbsp;rationeni

m tern'a hypothefî pomtur,8c omnmo certû eft i (Cum altoqui retjamp;S plane nugatoria,dc peccato originali contendo:quahdoetiânbsp;ftns,quando3c quicquid pro peccato,a nobi's Deo oblatum eft,quanlt;î®nbsp;etiam i pfa vis concupifcibilis,innata carni nofî:ræ,ctiam in qs,qui regcn^nbsp;rationis lauacro abluti,ab omni peccato mundatt funt,in fcripturis, p^^'Jnbsp;catum dicitur)præiertim,cum, id ipium,qualccunlt;^ id fît;in ofFcnfaD^nbsp;nos confticuatjSc mord,damnationiq^ facit obnoxios,fîcutponit prini^nbsp;hypothefîs qnod fola facit im'qtas,amp; iniuftitia:quæ vna,cflE)co,vt furfl**nbsp;mæ £Equitati,bonitad,amp; iuftitiæ,odibilis» St vnaea,vera, èc propria pelt;^**nbsp;cad eft ratio,iniquitas nempe,amp;2 obliquado æ reditudinCiquam diuinofnbsp;Euidenter kgis régula anobis exigit : iêquitur euidenter, propnum: ^cccatum nut^nbsp;prxmffisnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;repeririinparuuloîvtquifublege nondumcft, necviûmradon^

noneiïein habet,quapoifetvimlegisapprehendere, necarbitrqliberifàcuîtatcîflr be°nXcn Quaobfcquium lcgi debitumhaberetinfuapoteftate » Quêadmodufl®

amcp nobis exprimens,docere mihi videtur,buic mords,danationifquC reatuijamp;omnibushumanærnaturgmiièrrjSjobipfum pcctatum noftraPnbsp;originis,Âdæ/ubqci omncs.eius filios:8ô nÔ,propter fuum quenc^pro»nbsp;prium,priu{quam ad diicredonisætatem peruenienSjpoffitftib lege el*nbsp;fcjôô contrabere proprium Jta femper vni peccatooriginis, Adæ,impU^nbsp;' i, tat mortem,amp;r damnadortem,quæ in omnes graffata eft* Pervnum,io^

: qoit,hominem,pcCcatumintrauit in mundu, amp; per peccatum mors,

¦ ita in omnes pertranfî}t,in quo oês peccauerunt,Sed non ficutdcliä:«^’? itaamp;f donum*Si enim. vnius-delidoiinulti mortuifunt,multo magisjgf^nbsp;-lt;¦ tiaE)ei,âôdQnum,ingradavniuamp;hominisIefu Chrifti,inplurcamp; abu*’’*nbsp;dauitJterum:Etnon,ficut per vnum.peccatum,ita ÔC donum:iam'itKÎï*nbsp;dum,cx vnosin condênadonemîgrada autem, ex muldsdeliéïisin iuft^*nbsp;ficationem Jtem:Si enim vnius deliéfo mors regnauit per vnum,multonbsp;fnagisabundantiamgrati3e,ÔC donadonis,ôc iuftidæaccipientes,in vit^nbsp;regnabunt per lefum Chriftum*Rurfus igttur,fircutper vnius delidi*”^nbsp;in omneshQmines,in;condemnadonem,fic amp;S per vnius iuftitiam, it'^nbsp;mnês hominesjin iuftificadonem vitîc« Sicùtem per vnius inobedietiti*

CONTROVERSY t

ani,peccatorcs conflituti funt multi, ita, Sc per vnius obcditioncm, iufti conftituentur multi»

VideSjVt Apoftolusperpetuo,amp;conftantiflimc vni peccato vnius Expenfio Adæ,acceptum rcferat mortis regnum,amp; damnationis,fub quo omnes Apottoh?nbsp;conclufî fumus,iudicium:vnum,amp; vnius peccatum dicit,cuius demcri--to,omnes mortui fumus.Ex vno illo vnius peccato,latam in omnes, da«nbsp;tn nation is fcntentiam ,In illo,non4n nobis, pcccaffe omnes » In illo ergo,nbsp;in nobis fuit illud peccatum, quo peccauimus omnes .Vnius illiusnbsp;inobedientia,non fua propria,peccatores conftitutos multos,qui per ænbsp;tatem,fub lege nondum cxiftentes,fua inobedientia potuerunt peccato^nbsp;tes fieri.Fruftra ergo peccatum illud vnum vnius hominis, partiunturnbsp;inpeccata infinita, fingulorum hominum.

Nec his répugnât,quod in præmilTis verbis Apoftolus dicit,per vnis Cauiiii re-Wsinobedientiam,pcccatores conftitutos multos, Neq; enim hoc negas r^afd peo tiîus imo confitemur,vnumquenCK nafci peccatorcnon tarnen fuo peca «tores o-/• I » e » Tnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'11nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Wines, non

^ato proprio/ed onginis ? iNam pcccatorcm^quidem dénommât rcatiis tarnen que peccati,quod iamdudum träßuit^Ö:non efttC^ii quamdiu remifTus nonbsp;^ft)illepeccator eft,8iS dicituritameth commifTum peccatum,iam non fit» vno originnbsp;Proinde,quail interrogates,ob cuius peccatum paruulus,reus,8i5 peccasnbsp;’tor Gt,tibi difertcrefpondet Apoftolus,non ob fuum,fed ob Adæpcftm,nbsp;ilium reatu conftringfS«^ pcccatorem conftitui,per illius vnius inobedi®nbsp;entiam,non fuam fingulorum propriam,quos nulla adhuc lex obligatenbsp;potcß;quam tranlgrediendo potuiflent contraherc propriam, peccato«nbsp;*’es,inquit,conftituti funt multi.Ob vnius delicftum, multi mortui funt,nbsp;non finguli ob fuum proprium.Quod,qui contra tarn claram Apoftolinbsp;fententiam,frufttaquærunt in fingulis,nihil mirum eft,fiin inucniendonbsp;Uborcnt,in fjs præfertim,in quibus,vt fit,rerum natura non pacitur»

Qiiod fi quifquam hie nobis Pelagius obftrepet, interroget, quæ admittat iuftitia,vt Deus,qui eft tarn plus, ÔC mifericors, vt tarn prom« AugSinSnbsp;pte,tam multanobis remittat peccata propria,vnum alienum imputetç'nbsp;(Quæeiusinterrogatio D»Auguftinum coegit,c5 ante,vt mox demon cum orig»-ftrabimus,nobilcum intellexerat vniaim illud,peccatum originis,cuius capartiri,etnbsp;reatus nos omnes conftringit,quærerc in fingulis fuum, amp; proprium.)nbsp;ïllirefpondebo,iuftitiærationemfcfacilehicexhibere» Tametfi,vtcam rcrc.nbsp;inuenirenon poffemus,fan's nobis foret ca in re,credereilli veritatis Aponbsp;ftolo,qui tarn fæpe,tam conftantcr,tam aperte,hoc ipfum aflerit:amp;C nihilnbsp;dubitarc,diuina iudicia,tametfi in plærifque nobis fint incomprehenfibinbsp;lia,efre Urnen æquiflima» Cuius nihilominus æquitatis rationem, etianinbsp;in hoc iplo intclligcrc, non eft difficile»

In primis,hoc tibi exemplum ob oculos propone.Sitaut Rex ,autli« Notandum bcralis,amp;^ benignus dominus quifpiam,qui feruum fuum,multis maxisnbsp;mifi^ bénéfices liberaliffinie ornatum,infuper adopter in filium, hæsnbsp;redem

4

DE PECCATO ORIGINIS,

redem fcribat,c um poftcritate dus vniuerfàjca tarnen Iege,8^ condition^ vt mandatum fîbi qui'ppiam a domino (îd quod æque abfcp vllo pt^^nbsp;mio teneretur) fideliterjdiligentcrcp perfidat, Quod ß illc ncgkxen'f,^nbsp;mandatum contemplent, nunquid habent, quod de æquîtate donnainbsp;queranturhuius-fill),quodnonlua,lcd paterna culpa pnuenturlibef*’nbsp;tate,hæreditate, in quam,in pâtre l'amdudum adfcripti fuerantjadoptio”nbsp;nifque filialis gratta:amp; in propriam fuæ lêruitutis conditi’onem recidc^nbsp;nnt^Nihil habent fane quod conquerantur,de domini erga fe ini'uftiti^’nbsp;imo habent,quod de eius in fe tam liberali,atcp obuia bem'gnitate, graft*nbsp;as agantmaximas:quod ipfos tam Iiberah'ter,vincuîo,aciugoiUi {èruîtü*nbsp;us exemptos,non folum liberos,fed hæredes,5lt;: filios lcnplcrat,niß p^*nbsp;lerna culpa relcidiffet illius tantæ in fe liberalitatis fyngrapham» Aduei^nbsp;fus quem habent fortaffis quod indignentunat erga dominum nihif 1^’nbsp;ne habent,ob quod non maximo ipfum profequi amore debeant,etianlt;nbsp;vt in fua illa feruili conditione permanercnt perpetuo,vnde fe ipfos nul*nbsp;la pofTent ratione eximcrc ?

Ad hæc cogita,qua tum ratione,eordém,ergaïiberalifrimum,ac befli* gniffimum regem,etpqflïmum dominum fuum affecßos efTeoporterttjnbsp;ß nec hic fe contineat, aut quiefcat eius ergo ipfos,tam’effufa benignita^'nbsp;i mo,adhuc eadem illa omnia ofFerre pergat,Slt;f iUi feruo inobedienti,niO^nbsp;do pœniteat oftenfæ,atcp omnibus eius filfjs fyncero corde ad fè confit^nbsp;gientibus,ac reuertentibus amp; præceptis fliis humiliter,fideliterque obf^nbsp;qucntibus,amp;f ad hocipfûm,proprium,Sc vnigenitum fuum fîliumnbsp;gem,illis mcdiatorem deftinet,quem fuæ illius dignitatis oblitum ferilt’nbsp;rum inorum,quamuis nequam amp; incontumacium amore,fèruili forn^^’nbsp;inter illos fuos fëruos (quo fe eis infinuet famiharius) mittat, qui ho^t*nbsp;pfum inis,annuncict,doceat,amp; perfijadeat, vt falutem fuam velintnbsp;rerettam immenfâ,tam liberaliterab optimo domino oblataipfîsboit^nbsp;nolint perdere,fed acceptare ftudeant: quamuis nô ignorans,qua ingtfnbsp;titudine,qua contumelia,qua iniuria plærique illorum,illum ipfumnbsp;genitum fuum, amp; charifTimum filium excepturi forent : imo, interett^*nbsp;pturi morte ignominiofiffima,ac turpiffima ? Hoc, inquam,cogita,qf**^nbsp;animus,quis affedus ilforum ex eis,qui fanæ mentis funt, domininbsp;filio,tantæ falutis,tot bonorum nuncio, mediatori, 5^ autori fè credid^/nbsp;runt,ac tradiderunt,quis,inquam, erga tam inauditam domini in ho5’^^nbsp;los benignitatem,eorundcm animus effe debeatî'Dederat illis eadeiflnbsp;tea in patre,fed fua ilia inobedientia refeidit tâtæ donationis fyngrap^^^nbsp;Magnaeafuerat,etiamfi hic fubftitiffet,in illos omnes domini imni^*^nbsp;faque Iibcralitas,amp;r benignitas» Addidit etiam fècundo illis dare ead*^*^’nbsp;Jmo,multo ault;fliora,in proprio nlio, quern a fua ilia dignitatc exinan*nbsp;pro reuocandis ad fuam ipforum tantam falutem feruis illis nequan^»nbsp;contumacibus,etiam in mortem tradidiuFac prima illam donatio’’^ ’

«

DE PECCATO ORIGINIS,

fortium,fîantecxiguæ tentationi's certamine probatus(înquo',nun£gt; laborCjtn tanta gratiæ diui'næ opulcntia,tanta domefticæ, at(^ inteftinaînbsp;pads {ècuritate,nuUo naturali afiFedu inch'natus,aut traélus,nulla rd fp^nbsp;de,oble(flamento,aat ilkcebra,illed:us in id,quod erat vetitu,fcd tantumnbsp;makcredulæ vxoris amorc ùnpulfus, potuiflet vitflor cuadcrc) obedl^nbsp;cntiam fuam demonftraffet:vt faltem, qualicunc^ illo merito, SiC viamp;o*nbsp;n'a, tam eximi'a illa dona,fibi confîrmari obti nuiffet, Sc pofterisIn qu®nbsp;tam kui ccrtamin^cum Dd conditoris fui, cuius tantam in fc beneuo*nbsp;kntiam fenkrat,tam opima,tam praefentia beneficia acceperat,tam repé^nbsp;te obîitus,vxoris illf amorem praeferens ,fc ita gdfÜfet ignauiter,ita turp*nbsp;ter viéèuSjôC a Dei feruitute atquc obcdientia reccdens,fe fubmifîffet di»nbsp;bolojiam illius tam cximiæ in ipfum,ct nos donationis, non confirmai,nbsp;fed refciffa eft fyngrapha,atqp cius loco feriptum illud, nobis cÔtrariumnbsp;(quod poft Chriftus cruci affixit,amp;S fuo fanguine dekuit)mortis, dam*nbsp;nationifep chirographum. Et ilk quidem continuo poft pracuaricatio*nbsp;nem,miferum k,amp; nudum,donis illiamp;fupernaturalibus,tâcximi)s (qui*nbsp;bus naturæ dus cala mitas,atep infirmitas fuperueftita fuerat)ipoliatumgt;nbsp;vna cum mifera vxorcinuenittomnibus naturæ fuæfubiccftum incom*nbsp;modis,infîrmitatibus,Slt;: mifcri)s:domi, forisque fentiens infefta omnia»nbsp;morti in fe aperuiffe regnum, Sc a vitæ beatæ regno fe fccilTe extorrerUrnbsp;S)C exukm.ln quæ mala vniuerfa nos,ilk vna iêcum inuoluit.

At non quieuic,hic diuina erga nos benignitas, Sô mifericordia, fe^J quæ fcmel donauerat nobis omnibus,in noftri generis origine,infirmé*nbsp;ta ac refciffa illius culpa,atcp inobcdiêtia,eadem,fed multo ault;ftiora,pro*nbsp;pofuit,ôô donauit nobis in fuo filio * Quem tandem huius tam obuia^inbsp;tam inauditæ liberalitatis,mifît autorem, amp; mediatorera, amp; nûcium»nbsp;feruili forma,ac habitu: quo ita velut conferuis,fe offerrer,atquc infinua*nbsp;ret familiarius,amp;S perfuaderet cfficacius,rcuerti ad pfjffimum, amp; mifed'’nbsp;cordiffimum dominum:oblatam ab eo tantam,tam gratuitam falutcm»nbsp;tot,tantorumlt;^ bonor?2 cumulum gratanter accipcre,amp; obuijs vlnis aU^nbsp;plexari,tametfinon ignoraret,qua indignitateipfum excepturi forcî^**nbsp;îerui illi omnium fcekratilfimfatc^ ingratiffimi,in quo§ præ alijs fîngf^^nbsp;riter, plura, maioraq^ beneficia contukrau Qua in rc, ilk patri obedk’^^

in nos amoris affe(ftum,nobis conteftatum faciens ,obtulit ; nbsp;nbsp;ille bc*^^

gniffime,ac gratiffime acceptauit,

T U igitur,quifquis cs,cogita, amp; expende ad excmplum propofituJft charitatem erga nos cÔmendandam potuiflet addi,quam,fi eadêelk^'Ynbsp;foum ctiam in nobis fortitafuilfc^in pcrfîftente origineCEtan non *

GONTROVERSIA I

toexpetibilius nobis m.erîco effc dçbeat,cam non acccpiffe, quamuis da« taminoriginc/^noiterum èC fecundo,maioriscum diuinæcrganos be«nbsp;neiiolcntiælîgnifKarione, nmltocumalatius donatam eandem, quisnbsp;maiori cû labors noftro,amp; difficiliori cerraratne(in quo fuara labor mernbsp;«dcnijSc vivloriaçoronam açcipict)accipcrcmus in Chrifto

Vf itaep reuercamurad inftitiitum.Peccatiim originale,eftpcccacam Conciuiîo originis humani generis,Adæ videlicet, quo amp; fe, amp; nos regno cœlcftisnbsp;’Hius Hierufalem(in quod,in ipfo, Sc cum ipfo ccrta lege, amp; conditionc quid fit/nbsp;adlcripci eramus)excorres fecit,amp; mortis regno fubieAos, ætcrnæcp da^nbsp;wnationi obnoxios reddidit : atcp omnibus humanæ naturae calami tat

. tibus 8lt;: miferi)5,a quibus fuperabundatia donorum diuinæ gratiæ nos Vindicaueratjamp;S immunes præftitcrat,vnafecum muoluic. Cuius vnius

- featu conftriéfi omnes,peccatorcs nafeimur: a quo nos libérât, nbsp;abfob

Uit regenerationis in Chrifto gratia» De quo, vc nullus locus fit illi Pela* gianæ percuneftationi (quæ D»Âuguftino adeo grauis, èc diffîcilis viianbsp;cftjexindutftQ nuncexcmplo,8lt;: noftræ ad ipfum conditionis,ruinæ innbsp;origine, reparationis in Chrifto explicata forma, elucidato my fte*nbsp;»¦iOjClariflîrae intelligitur.Nec item,illis qftionibus perplexis,ct plane in«nbsp;'xpliçabilibus» Quæ culpa,quod peccatum poflit effe animæ adhuc in«nbsp;*'occntis,ac recens nati paruuli,qui ob nÔdum acceptum rationis vfum,nbsp;liberi facultatis arbitrij, fub lege needum cft,nec vlla lege obligari po*nbsp;f^ftjCuius poftït tranfgrcflor fierilt; Quomodo a parentibus, præfertimnbsp;oiundatis, amp; abfolutis ab hoc pcccato originis, illud ipfum transfundinbsp;poffit in filios'T per quos in cofdem canalcs immittatur, amp; præfertim innbsp;recens nati,quæ munda,amp; pura,a Dco creata eft,animâC Et quæ funt hunbsp;lus generis,dc quibus quicquid dicitur, cum intelligimus, vniufcuiufcpnbsp;nafcentium,peccatu m originale proprium,nihil quod, aut dicêti, aut insnbsp;terroganti ingeniofo fatisfaciat dicitura'mo, cum exade excutitur, clarænbsp;veritati contradicere inuenitur,quicquid dicitur»

Et hæc mihi fuifle videtur, veterum omnium ante Pelagium, atque Confcncîê« adeo Auguftini,in vniuerfîs,quæ ante ilium eundem fcripfit,ÔC frequennbsp;ter etiam in poftçrioribus,quando ad difficultatcs, per eiufdem rationes priufquaionbsp;ingeftas,non reipici€bat(quæ tarnen nobis prorfus nullæ funt,ad proponbsp;fitum cxemplum rcfpicientibus)ccrta amp; indubitata Icntentia ,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tenua,cum

Itacp,cum libro de duabus animabus Manichæum fingentem, duas nbsp;nbsp;nbsp;fçPjçJi

aniinarum naturasc5crarias,bonam vnam,8ô malam alteram,quodam «a. loco hàc quæftionecôclufiflet,vtrum illud malum animarum genus,annbsp;tequanj bono raifceretur,habuerit aliquam voluntatê; fine qua,ncc pec»nbsp;catum habere,nec malaeflepoterit: fentiens idem a Pelagianis aduerfusnbsp;originale peccatû inducidib,Lreiralt;ft.hoc patfto inducit,amp; foluit obieeftianbsp;einem iftiufmodi»Cur ergo,inquiut,pcccatum dicitis paruulorum, cumnbsp;Voluntatem non tencatisreum ç: Quia,itiquit,nô proprietate voluntaris,nbsp;E q fed

DE PECCATO ORIGINIS,

fed origine,eos teneri reos di'cimus» Porto autem, Adam vtic^ voIunW^ tem habebat,qua cum peccaffct,pcccatum intrauit per eum in mûdum»nbsp;Vides vc dicat paruulos reos teneri,non proprio,fed originis,hoc eftjA“*

Ita quoc^,quod alibi dixerat,peccati rcum teneri quenquam, qui hoC non fecit,quod faccre nô potuit,fum mæ iniquitatis cffc,86 infaniæ, cumnbsp;intelb'gcret etiam hoc,a Pelagianis induci aduerfus catholicam, de origi*nbsp;nali peccato fentcntiam,ita nos intcrrogantibus.Cur ergo paruuli,rei te^*nbsp;neanturCita refpondet eodem libro retraéfationumtQuia cius,ncmpe,o*nbsp;riginis peccato rei tenentur,qui non fecit, quod facere potuit, diuinumnbsp;fcilicet mandatum feruarc ?

Similiter iubiungens eodem Ioco,hanc fuam de malis Manichæi ani=’ fnabus,a fe didam alicubi ièntentiam(lUæ animæ,quicquid faciunt,fi n»nbsp;tura,non voluntate faciunt,id eft, fi libero ad faciendum, amp; non facien”nbsp;dum,motu animi carent,fi deniq^ rjs,abftinêdi ab opéré fuo poteffas nulnbsp;la conceditur,peccato eaßz teneri non poffumus) Proptcrca,inquit, nonnbsp;perturbât de paruulis quæftio,quia ex illius peccato rei tencntur,qui vo*nbsp;luntate peccauit,qh libero, èc ad faciendû, amp; ad non £aciend5,motu atil*nbsp;mi non carebat,cique ab opéré malo abftinendi fumma poteftas erat»

Vides in his omnibus,quod illud originis peccatum dicauNon eqült; dem vim illam concupifcibilem carnis,quam naturaliter (êcum trahitnbsp;nufquifcp nafcentium,fcd illud vnum peccatum vnius Adæ,quod illc Ünbsp;bera voluntate cômifit:ôif cuius reatu,conftringuntur omnes eius filip

Ita quocj^ in epift. ad Hilarium,aduerfus Pelagianos probans omn^ Adæ filios,etiâ paruulos,mords,damnationife^ reos teneri, prolixe ind^nbsp;cit,qucm,amp;S nos paulo ante induximus,ad Romanos locû Apoftoli,dil‘nbsp;genfer in eo annotans,vt perpetuo,vnum,cum vmo,idê ille componat,^nbsp;ex vno,vnius Adæ deliélo, non ex cuiufc^p proprio, prolatum in oês d»*nbsp;Vtvniua mnationis indicium affirmet.Quid em cft,inquit, ex vno in condemn»^nbsp;Smquot;, fihgu doac,nifî illo deliâro quo deliquit Adam'TQuod vnum,oîbusad cod^*nbsp;lie nobis re moationê docct fufhccre, vt cutdanationicB eius, vniuerià carnalis

iota cpiftola,iccundum clariflima verba Apoftoli, vnû vnius delidt*^ dicit,quod fingulis remittatur in baptifmo, peccata fiquidcm,quæi^'’î^nbsp;dudum tranficrunt in præteritura,nec funt amplius,tunc tarnennbsp;dici remitti,a Deo,cum remittitur damnationis rcatus,Sc obligario,nbsp;per ea incurrimus : conteftante hoc per os Dauid ipiritu fandfo, qi*inbsp;atos pronui^cians eos quorum remiffæ funt iniquitates ÔCteda p^^^^nbsp;ta.cnnie i-lpimim nerrara feÆa. iniouirares remifias liaherc deh^^

CONTROVERSIA t

cum non ampKus imputatur ad damnatióncni,cui,p€r /pfum,nos obno Xiosfecimus.Sic illud vnum vni'us Adæ peccatum,vndc mortis regno,nbsp;amp; dânationi's i'udido,ac reatui fubditi omnes fumus, continuo vt comanbsp;miffum cftjin fè tranfijffe,deinde, etiS ipfi Adæ, per mifericordiflïmu mnbsp;dntn remiffum fuiffe,vnicuique nihilominus noftrum, in baptifmo re«nbsp;raitttln eandem fententiam fæpe fcribit èC alibi, vt libri primi de pecca,nbsp;me,S^ rccap JX,Certum,inquit,manifcftumcp eft, alia eflc propria cui«nbsp;uflt;^pcccata,in quibus hi tmpeccant,quorum peccata funt:aliud hoe v«nbsp;num,in quo omnes peccauerunt,quando oê3,iUe vnus homo fuerunh

Et in Enchiridio,cap,XXXVLIlIud tarnen vnum peccatum, quod tam magnum,in loco,0lt;: habitu tantæ felicitatis admiffum cft,vt in vnonbsp;bomine originaliter,atque,vt ita dixerim,radicalitcr,totum genus humanbsp;num damnaretur, nonfoluitur,acdiluitur,nifiper vnum mediatoremnbsp;Oei,Sc hominum lefum Chriftum, qui folus potuit ita nafci, vt ei opusnbsp;non effet renafd»

In eandem quoc^ fententiam multa fcribit cap.XX.libri IILde libero arbitrio,iuxta quadrupliccm(quas prolixe introducit)opinionem de a«nbsp;nimaRj origine, refpondens quærentibus de iuftitia,qua puniamur, obnbsp;peccatum originis.Sedbreuitatis ftudio,ledorcm illucremitto.

^nus noftræ fubfcripfît fentcntiæ,quoties non vrgetur,ac premitur difgt; nî SS” ncultatibus fîbi ingeftis per rationes Pelagq*

Deipfo vero damnationis modo,cui,hinc dccedentiS fub foïo vnius De modo fllius peccati originalis reatu, paruulor?? animæ fînt obnoxiæ, fî quis me

dogmatibus,nifi vnum hoc,quod ad Chrifti focietatem , amp; regnu m non peruncLQjalis aût ftatus earundem fît,amp;:poft iudidum erit,ad ab« mæfuntobnbsp;feondita nobis Dei indicia pcrtinerCjSc proinde nihil de co temere a no«nbsp;bis definiendum exiftimo.Nec mihi placet Auguftini,ea de re definitio, Augußinfnbsp;Sd fententia,qua,ltbro de fide ad Petrum ( fi tarnen is ille, dus germanus

admodiim fit)dicit hinc difeedentium animas,priufquam ab obligatione illius pec«nbsp;cati foluantur, neceffario vna cum corpore in quo illud cotraxerunt,in= paruuionbsp;terminabilia gehennæ fupplicia fuftinere, vbi diabolus cum angelis fuisnbsp;in æternum arfurus eft,8óc»vbi cum eo fornicarij,idolis feruientes, adul=nbsp;teri,molies,mafculoru m concubitorcs,fures,auari,ebriofi,maledici, rapa«

E iij los,

DE PECCaTO ORIGINIS,

(os,inter cos quos horribflis ilia fentcntia^n die iudicrj.perftriÂüra maledidti in ignem æternum,qui præparatus cft diabolo,et angelis ciüslt;nbsp;Nam quos ca tenebit,Chriftus non tacuit, fed clarfffîmcnobis in Euait*nbsp;gelio expreffît:eos nempc,qui charitatcm non habucrunt,erga Deum,cfinbsp;proximum,atcp cam ncceffarijs operibus,non comprobauerÜLQuibu^nbsp;amp; diAurus cft,non,quia de corrupta ilia, 8c peccato veftræ originis ob^nbsp;noxia damnatiom’ raaflaprodiftis,fcd quia efuriui,amp;S non dediftis mibinbsp;manducarCjfitiuijôô non dediftis mihi bibcrc, èc quæ fcquuncur cætera,nbsp;quæ voluntate noftra propria,commifla funtzncc in eos competunt,qüînbsp;ad diferetionis ætatem, nondura peruenerunt ,ncc liberi arbitré vfumnbsp;adeptijcharitacis lege adhuc obligari potuerunu

Non habi- Nec vlla ratio iufticiæ videtur admittcrc, vtdamnatiprofolo rcattJ' nam^cSùs pcccatî originis,vlla pcena fenfus,aut corporea afficiâtur in corpore, qu^nbsp;aut corpo^ nihilpcccaucruntin corpore,nee membrafuaexhibuerunt,armainiü*nbsp;ftitiæ pcccato,nec

carnis defyderijstquibus ordinandis,iufta poena refpÔdere videtur,cof’’ poreæ poenæ,atc^ ignis affligentis acerbitas,

Præferrim, cum nec ab adultis, ad baptifmum venientibus, vUa prO peccato original! abolendo exigatur contritio,dolor,aut pcenitentia, feilt;nbsp;interior,feu exterior: qualis exigitur pro his, quæ illi, propriæ voluntatisnbsp;malitia,propria pcccata fuperaddidimus, Quis cnim exhortetur aliunt,nbsp;Vt de eo quod non commifit,nec vt corn micteretur vllam caufam dedif/nbsp;pœnireatcVt ic doleat natum ab Adam:Ita enim fe dolcat natum hoi«*nbsp;nem,qui,nifi ab illo,nafci homo non potuiflet»

Ncchabitu Necetiam hoc mihi videtur,habituros illos vllam pœnam infernaux dam^quot;a^ rationis,amp;animi:hoc eft,triftitiam defuoftatu,6c illiusbeatitudinisfi^

O nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;C

tufuo,cuiiuftiftimodiuinæordinationis iudicio addiéli funt,inde queretur,quod inuitifuftinerent diuinidefeindierjfententiam : atqi’^nbsp;illi velut obmurmurarent,atcp inordinatam voluntatem a diuina din^^nbsp;tientem haberent.Cum contra videaturconftitutum diuina iêntêtia,'^*nbsp;vbicuncp ceciderit lignum, ibi amp; permaneat. Proindc, cum in hacnbsp;nullam inordinatam voluntatem habuerint, videtur nec habituros’*'nbsp;ftatu vitæ alterius:fed quod de diuino circa fe iudicio contenti crun^»^^*nbsp;que ilium laudabunt amp; benedicentin omnibus,

CONTROVERSY t

tantum fincm ordmatos, ad quem, natura ipfîs data, poffetpertingere» Ëofdcm nullo pcccato fuo comquinatos,hi'nc deceflïffc.

Horum animas,fupernaturalem illam bcatitudincm, non aflequutus ras,ex fuppofirione, cercum acdpimus vt quac, intra fuæ naturæ limitesnbsp;quieturæ ponuntun Ilia autcm fupernaturalis eft» Scd in naturali homi’anbsp;nisbeatitudine (quæ in optima habitudine intelledus, voluntatis ca«nbsp;rundem,fecundum modum naturæ fuæ confiftcret)acquiefcerent iuciï*nbsp;5^ feliciterrabfcp vlla triftitia,dc eo, quod fupernaturali ilia beatitudi«»nbsp;necarercnt:imo,Deum ex toto corde,anima,ÔÔ mente amarentjaudarêt,nbsp;bcnedicerent,amp; de eius erga fè benignitatc,acbenefîcffs, gratias agerent»nbsp;Nam eiufmodi ftatum aliquem,cgo imaginor bine decedentium,in fta«nbsp;Uï innocentiæ,per regenerationis gratiam,nondum adfcriptorum illi reanbsp;gno Chrifti,amp;^ fupernaturalis beatitudinis» In quo, quantum per huma«nbsp;nam naturam,etiam liberatam a corporis huius mortalis iàrcina,fieri po*nbsp;taft, velut in paradifo quodam terreftri, féliciter viduri fint, de forte fuanbsp;bene contenu, Vt ftatus eiufmodi,non vfqueadeo illis pŒnitendus,eriânbsp;ad vniuerfîperfeAionem videri poflit pertinere, Quanquam hacinr^nbsp;vtdixi,nihil defîniti habeam,nec pugnaturus fum,fî quis, aut certius, autnbsp;yerifimilius aliquid protulerit,

Auguftini verOjCur non multum me moueatdiuerfafontentia,inde Auguflfn* rft.Primo, quod nullaferipturæ, nulla quoque ecclefiafticæ defînitionis, curhacin*nbsp;ÂUtoritate fubnixam video, Deinde, quiadifficultate, quæfibi videba*

, rationum quarundam Pclagrj adaÂus fuit, etiam ad plane abfurda endum fit. lt;lnædam ÔC pene euidcnterfalfa defeendere, vndedidaeiusneceifarionbsp;Confequebatur iêntentia»

Siquidem explicaturus, vt propagarionc omnes contrahamus pecca rum ex origine, quia in eo peccante nos omnes fuimus, cum ex aduerfonbsp;odem obijcerecur,eodem fane modo,quo in Adam fuimus, fuifle etiamnbsp;nos,in vniuerfis,Ôd fîngulis parentibus noftris, ab illo primo ad nos vfcpnbsp;conrinua fucceflionis ièrie. Eadem ergo ratione,etiam in peccantibus ibnbsp;lis peccaife nos, atqp omnia æque omnium illorum pcccata,nobis im*nbsp;putari debere,vt vnum illud vnius Adæ, Hac rationc coaélus Augufti*nbsp;rius, illud ipfum, quamuis abfurdiifimum, falfiffimum, alicubi vide«nbsp;tur admittere,quanquam eu reftridlione aliqua,non admodfi probabili»nbsp;itaep cap.XL V.fui Enchiridqparentum peccaris obligari paruulos,nbsp;non folum primorum,fcd etiam fuoRj,de quibus nati funt,haud impro*nbsp;babüiter dici poffe affirmât Jlla fiquidê ièntêtia.Reddam iniquitates pa«nbsp;trum in filios,teneri eos vticp,anteq per regcnerationem,ad nouum tefta:nbsp;mentum pertinere incipiant.Hoc autem prophetari,cû diceret per Eze*nbsp;chiclcm,non portaturos filios peccata patrum fuorum,nec vlterius futunbsp;ram in Ifraelparabolam illam. Patres manducaffe vuam acerbam, amp; pa^uiosnbsp;dentes filiorum obftupefcerc.ldeo renafei qucncp.vc foluatur in eo quicanbsp;E iii) quid

DE PE CCA TG ORIGINS,

quidpcccari cfl, curai quonafcitur,ncc ob aliud infbïutam regcneratto*' ncm=eflc,niß quia vitiofa cft gcncratio^Dici proindc a DauidÆccc in in^nbsp;quitatibus conceptus fum,ct in pcccatis mater mea in vtero me aluit.N»nbsp;dixit,inquit,iniquitatc,vclpeccatOjfediniquitatcs S)C peccata maluit dice*nbsp;re* Quia prætcr vnum illud, quod in omncs homines pertraniqt, atcpnbsp;magnum eft,vt in co‘mutaretur,ct in neceflïtatê mortis couerteretur hu^nbsp;mana natura,rcpcriuntur ÔC alia parcntum peccata, quæ etfî non poffintnbsp;mutare naturam^rcatu tarnen filios obligant,nifi' gratuita gratia, mife’nbsp;«icordia diuina fubueniat.Hæc ibi Auguftinus* Quæ vcra ftint,mifcr»nbsp;rima fane erit paruulorura, abc^rcgcncrationis gratia,hinc decedêtiuntnbsp;conditio,quos neceiïe erit,tam raultorum, atque adeoinnumerabih'unîrnbsp;tam grauium peccatorum,totparentum fuorum fuppIicialuerc.Ettan*nbsp;to quifque deterior erit,quanto pofterior nafcitur, Quanquam dubitelinbsp;an ônguloiS2parêtumab Adam,ad nos vfc^malis acîbbus,nbsp;nbsp;multiplica

tis dtlidis originalibus,implicentur filif : an vero, propterea Deus in tiamnbsp;nbsp;quartam gcnerationem, dcpeccatis parentum, eorum pofter^

com minetur, quia irai« fuam,quantum ad progenitors fuorum culpasgt; moderatione mifericordiæ fuæ,non cxtendat vlterius:nc illfquibusnbsp;nerationis graria non confcrtur,nimia farcina, in ipfa fua æterna damna*nbsp;tione prcmerentur,fîcogerentur ab initiohumani generis,omnium pr3fnbsp;cedentium fuorum parcntum, originaliter peccata contrahere.

Vides ledor in quam abfurda,dilt;fla Pelagi^aducrfus originale peccaî» tum^raüuncula Auguftinum defccnderecoegerit,quamuis aduerfus cl»nbsp;riflimam Deiaffcrtionem,quaperE2ecbieIem ,ctiam cum iurciurand^nbsp;affirmat,æquiiîïmum fe omnibus iudicem præbere, Omncs animas fiJ*nbsp;as eife,vt anima patris,ita animam.filrl* Ncminê coram fe portare inknbsp;quitâtem altcrius,aut pro alia,quam vna fua iniquitate luituru fupplici^nbsp;fed anima quæ peccaueritjinquit^ipià morietur : filium non portaturun®nbsp;iniquitatcm patris,quam æmulatus non cffcnec patrem iniquitatcm fîl^nbsp;cui caufam non dcditriuiîitiam iufti fuper eu fore, ôd iniquitatêimpqf^nbsp;per eum fore.Et redarguit hac in rc,prauam Iudæorum,de diuinis iud^*nbsp;cijs fententiam contrariam,Proinde,qui credere potuit, innocêtcs paf^^nbsp;l0s,n5 folum vnius Adæ,fed amp; omnium,ab initio,ad nos vfc^ præced^nbsp;tium parcntû fijonz originiditer, omnia pÂâ cÔtrahere, amp; pœnas pronbsp;débitas Iuere,ac pcdcrc deberc,nihil raiiçz eft, ß etiam dixit, cofdcmnbsp;minabilialaturos gehennæfupplicia, Sed multaidêillealicubi dixifgt;'^nbsp;difputationis coa(fi:us,q alibi negat,vbi libère fuâ fentcntiam explicatenbsp;hifmodi qua plurima,in hoc ipiè,quod nue tradamus argumento,nbsp;Étrre poflem:fed breuitaticonfulcndum cft.Certe huius generis eflc,h^^nbsp;^fam fuam,de ilia tali paruulorum damnatione,fcntcntiam,cap.XXll *nbsp;lib JILde lib.arbitr* fatis demonifrat, vbi rcfpondcns quærentibus,in‘’^nbsp;quos,iniudicio dcputabuntur,ôd fuumlocum fortientur paruulü^^^

CONTROVERSIA ï,

^odiïiuftos nc,8c bonos qui nihil fcccruntboni^an inter malos,qui ni« hilipfî peccaueruntCR.efpondet,non efle metuendum, quin fentcntia hinbsp;^icis,media efle poffit inter præmium,amp; fupplicium, vbi vita quædamnbsp;^edia effe potuit,inter reAc fatfium 5lt;f peccatum»

Ethæcde propofitaControuerfîa, raihi plufquam fufficerepoffe via ^ncluFo lie«.. /-vnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;- tr onbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. nnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Controuc»

inter aduerlarios, oC nos maniit integra, ctiam poll omne f«. deeocolloquium Vuormatiæ habitum , omnem conclufionem in e».nbsp;^^cepcamtquænos non componit,fed controuerfiam diffimulat.Proin®nbsp;^fjVtnobifcum vere confentiant,ncccffc eft, vtagnofcantfalfitatem Scnbsp;^furditatcm,fuæ de cam ferali prauitate naturae ndftrae, quam nafcêdonbsp;^ccepimus, fententiæ:quæ etiam in Deum creatorem noftrum blafphe«nbsp;’^aeft,amp;: eius creaturam naturalitcr malam,SC peccatum facit Ab illo fi-^uidem eft vniueria noftra,qualicunque eft,8ó fecundum corpus, ÔC fe«nbsp;^ndum animam,natura,quam in lucem editi proferimus: ncc quicquanbsp;fc habet,quod Deum autorem non habeat » Cui, non nato,imputan»nbsp;'^ieffet,fi qua effec,eius naturae,cam deceftada prauitas.Qua fua cam im«nbsp;Pi^obabili^tam abfurda ientencia, etiam omnem beneagendi facultatem,nbsp;^onatum,6c poffibilitatem noftræ naturae auferunt, quamuis adiutae di

Uina gratia,vc quam imaginantur amp; docent totam camera effe,Sc vc lut feram quandam indomita, etiam fub ipfa gratia, Sc in fantftis,nbsp;toto conatu fuo repugnare Deo, amp; diuinaegratiac : 80 velutnbsp;naturaliter mala,nulla gratiae medicina curari,periana«nbsp;riqucpoffe,Hæc,inquam,nifî nobifeum exccrcn»nbsp;tur, amp; anathemati^enc veldt peftilentiora,nbsp;quam ipfa Valentini ec Manichæi denbsp;duabus in nobis naturis, amp; ani

' mabus,dogmata,nobifcu, vnius confeientifepnbsp;catholicae, ÔCnbsp;orthodo

xae

fidci,effe non poffunt ? Neep enim font haec eiuf* modi, ad quae,auc conniuere ,auc diffi«nbsp;mulare.nosliccat,

DB

î^DE FIDE. OPERF

BVS, ET IVSTIFICATIONE HO» mmiXConcroucrfîa fecunda»

ipium quale lit,ordinem articulorumconfeffionis eorundem fequentes» Il une excutiendum efLQua tarnen in rc(quod in iequcntibas,ctiara on^nbsp;nibus obferuarcconabor)funimam tantum fcicntiæinorum,quantaplt;’nbsp;tero brcuitate^d€,Slt;luculentiaperièquar,verborum,quibus earn, in co*nbsp;feiTione fua,amp;S apologia cius explicant tcnorcra,amp; ferïenn,interim neglo^nbsp;âurus, vt in quibus iU«m ordincm, iüum orationis filum ,ac lineam, adnbsp;fùum fcopüm perpetuO tenore, ÔC curfu tendentem, amp; apte currenteff»»nbsp;iUam raticwiem,luculenciam,^ic vim dialedicam, vbicp defîderes : mult*nbsp;veto conuulfa, diftralt;fla,contorta,decies repetita, horfiim, illorfumcpnbsp;currentia,S^ aculeis,non nuiquam etiam,apertis plena in nos conuiti)s,5^nbsp;vclutparargis quibufdami difi:inâ:a, exomata inuenies « Quod ide^^nbsp;mihi hic magis placuit confilium ? Primum, quo ad multa pudendanbsp;rundem,quorum çxcofliQ,amp;5pertra(fi;atiQdiaud multum momêti,adrc*nbsp;fummam afferret,conhiuercliccrct.Ekinde,quo libère ipfain fe dogma*nbsp;ta,clarius,luculcntius,atc]^ ordinacius, more noftro pofîenius ita propo^nbsp;nere,vt ftatim intelligerctur ab omnibus ,quid in quoque inter nos con*nbsp;trouerfum fit, quis in vnaquaqtuecontrouerfia ftatus fie,ita excutet^nbsp;vt quilque ex qua parte ftet Veritas,.poflit,amp;- facile,certo, ôd euident*^nbsp;intelligere. Vbique tamen,eam daturus operam,ne in explicandis adu^nbsp;fariorum,autlènfis,autargumentisrationibufque,feu vim^ ôô induftfi^nbsp;am,feu luculentiam,feu fîdem defideraturi fint: aut merito poiTintqui^*nbsp;quam callidca nobis circumfcriptura,tnu£ïfumc^ conqueri. Ad prop^gt;^nbsp;fîtam rem igitur»

Docent per folam fidem,a Deo, in Ghrifto faluatore, redemptore^^^ ftoftrOjOmnem iuftitiam,ôô falutem mere gratis,expedare nos Qportef^nbsp;èc certo accipere»

Hæc fum ma dodrinæ cft,breuis quidcm,fi verba numeres, at mu^^* magnifq? fœcunda myfterijs, præfertim, vt illi ipfi cam intelligunt,nbsp;explicant,tanto equidem pcrnitiofior,ac peftilentior, quanto iplâm

S'ufaVhæc nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;falutis noftræ medicinâ,fuo toxico penitius infîcit:amp; nihilo^*^

dodrinafït nus fpeciofis,religiofiscß verbis propofîta,magna fe probabilitate inß^^ îffiwcior;*' CO facâius,quod noftræfubfcribat pigritiæ amp; ignauiæ, vt g

CONTROVERSIA H.

nes facile,amp; libenter,a laborc,ac difßcultate bonorum operum,lt;î nihil, vt hi docent,ad falutem momenti habeat,abfolui nos acquiefcimus, ß in v«nbsp;na fide minimcoperofa, fecuriflïmam eiufdcm falutis,quam hi inculcat,nbsp;certitudinem tenere poflimus ? Quæ hacflenus incerta omnibus, ma»nbsp;gna cum folicitudine,ac timoré qua?renda, nobis propoßta eft. Quis emnbsp;iftiufmodi do(ftrinam,tam facilcm.Sc tarn certam aflequendæiàlutis vi*nbsp;am nobis demonftrantem,non libenter, amp; vtrifque manibus amplexa»nbsp;*’ctur,ß modo vera fitC

Qiia th quo penitius et certius intelligaSjfub quatuor fere verbis,vni» Su üerfa pene eius(q multa 06 ingentia funt}myfteria fignata,c0clufaqj no= b/s.vniuernbsp;ubis.QiioRîprimum,eftipfum(fidei)vocabulum.Necp eiTi,vtcommunbsp;niterloquentes,fidem catholicam, fed fidê quandam fpccialê intelligunt, fignataquenbsp;folam promiffionem Dei, iuftificationis, amp; falucis noftræ in Chri»

Alterum cft(fola)exclußua particula,quam addunt illi fuæ fidei. Cui Soia. ^nijitaiu ftificationis gratiam acceptam referunt, vt opera, etiam quan»nbsp;nimuis bona,nihil velint,ad eandem momenti habere : nuUum eorundenbsp;hacinrerefpetftum eftcapudDeura.Qiiætametficura mandataaDeonbsp;font,propter voluntatem eiufdem facere oporteat,nö tarnen, diuinæ granbsp;ti»,per ea impetrandæ,obnnendæqî gratia.

Tertium eft,in ipfo(gratis)aduerbio. Quod ipfum tarnen amp; nos re» Grat«». cipimus,fed non fimilitcr, atqj illijintelligimus ? Illi enim ita,gratis a Deonbsp;per Chriftum iuftificationem, Sc falutem expedari a nobis oporterc af»nbsp;hrmantjVt fi quid ipfi,ea in re,aut eius rei gratia,noftri operis,noftræ prænbsp;paratiÔis,noftri ftudrj,auc conatus adiunxerimus,hoc ipfum, ad diuinænbsp;^atise iniuriam pertinere inteIIigant.Sic iola fide ilia fua,gratis nos iu fti»nbsp;ficari affirmant,vt opera noftra, quæcuncp ea demum, 00 qualiaeunquenbsp;tendant, nec propter ilia, eorum ve refpedu, vitam beatam nobis a Deonbsp;tribui:nec a nobis ea lpe,aut fiducia oportere fieri:imo,non pofte a nobis,nbsp;fine impietatis nota,ita fieri.

Quartum eft(certo)hoc eft, in fecuriftima certitudinc falutis, quam promictunt fuæ fidei profeftoribus.Ita enim docerinOmnem fidelêecr»nbsp;to ftatuere oportere, quod propter fidem iUam fuam Deo placeat, atquenbsp;cundem,patrem propitium habeat.

lam Sf in modo generationis fuæ fidei,non parum noui continetur myfterij. Neep enim voluntquicquam ciusex nobis pendere : nihil fitu fuxfid«.nbsp;in noftra poteftate, ÓÓ arbitrio : nihil ad eandem aftequendam conferrenbsp;noftras præparationes, noftra operatimo, nec afpirarequidem ad camnbsp;nos pofte,fed vniuerfam fimpliatcr,ex vna Dei voluntatc pendere,vt eänbsp;conférât,quibus,vbi Sc quando fibi vifum fuerit.

Ethiccraffiffimanobis ignorantiam afRnguat noftræ iuftifîcatiôis

fingànc inquot; vcl pharifàicam,vcl ethnicam,nudæ rationis, noftrorumqj operum, aut ucrfi^quot;quot;°nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;iufticiam,Dei autem iuftitiam ignoremus.Hic velut pharifæoSjCar’*

nalefqueludæos,nos producunt,fpiritales fcili'cec homines, ÔC qui int^n« dam us in kgem,velut in velacam faciêMoyfi» Et hinc,in hypocritis pi^nbsp;fumptionem excitemus, inde vero, ad defperationâ adigamus pauidasnbsp;confeientias, quod illam non doccamus tam fccuram falutis certitudi*nbsp;nem* Affirmant autem a nobis imprudentiffïme doceri, quod homin^»nbsp;rei iræ æcernæ,mereantur remiffionein peccatorum, per alt;ff um dilelt;fho^nbsp;nis Dei.Integras quoque humanæ naturap vires,a nobis attribui,ad diknbsp;gendum Deum fuper omnia, vniuerfaque eius mandata implend«»’’»nbsp;abique fpiritus fancfli gratia. Breuiter, a nobis doceri, ne Chrifto medi^^nbsp;tore,ac propitiatore vtantur homines: ÔC per ipfum,gratis fe acciperef^nbsp;miffionem peccatorum intelligant»

Expiicatio Ouæ,Quo candore in nos conoerant,8i his traducant, apud

pofitacon cri poteft,8lt;: paucis,ôlt;: lucuknter exponenda eft.Quod,quo certiori crouerfia. Jqnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quandoquidem hæc nunc inter aduerfarios, Sc nos quæff^

præcipuc controuertitur,an fola nos fides iuftificet, ante omnia rede ii'* telligere oportet,vniuerfa quæin fecompkditur quæftio,quæ,quonia‘’’nbsp;de fide qrit,amp;r iuftificacione hominis, duo hæc in primis cxplicâdanbsp;8c quid fidê audiences,aut loquentes intclligamus: quid iuftifieatioi'^nbsp;Fideimui- hominis:quove modo,quibufcp medijs,eaipfa in nobis peragitur.Ec^®nbsp;fidei vocabulum,ncciuaa fimpkx,fed muItiîu2um,amp;S varium,in diuin*^

gmatum, erroris caufam inuenio) male artribuamus alteri:aut

mus in tencbris,et nihil aliud,quam verba profundamus in ventu,aD' vllo feopo aberrante difputatione noffra vniuerfa. Proinde ad reifl'

CONTROVERSIA II.

tant,num item fuis promiflis non ftabit Deus C Et rurfus ï Si non crcdi« muSjillcfidcKs pcrmanct,negate fcipfum non poteft.

Ad propofitum veto propius ? Eft fidcs vfîtatiori fcripturæ,amp; cca Ffdes qua ckfîafticisfcriptoribuSjVniueriæqueChrifti ecclefi'æmore, fecundum reueï^i^^anbsp;quam Chrifti fideles dicimur,nempe is habitus animi,quo certOjet abiq^nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;o“”*

vUa hæfîtatione affentimur ijs quæ a Deo, falutis noftræ caufa, ecctefiæ fuæreuelata funttfcu fcripto ilia,feu viuæ vocis oraculo, viuacp traditiosnbsp;nCjauc Chrifti,aut Äpoftolica,eadem acceperit: amp; velut per manus a pa«nbsp;tribus in filios, magno ad nos confenfu perduxit» Cui, de fcriptis ÔCnbsp;de non {criptis,ea in re crcdimus.

Hanc nos fidem, more orthodoxorum patrum, appellamus catholic Hçc^urca cam.Eft enim omni adfcripto Chrifti familiæ prorfus neceflaria, ÔC fine ‘ '°nbsp;qua,nemo vllam cum eo familiaritatem, aut cognationem prætêdere ponbsp;terit,(De his loquor,qui vfum rationis adepti,etiam huius fidei affequêanbsp;dæ facultatem aflequuti funt»)Ea nempe,de qua Apoftolus, quod fine finbsp;de impoflibile eft placere Dco ? Impoflibile,inquam, illijcui quæ credenanbsp;dafunt,fufficienterpromuIgatafunt.Dequaetiam Chriftus, cum certanbsp;damnationem,non credcntibus denunciaL Que,de habitu iUo,non alt;ft«nbsp;fid eijcertum eft intelIigi,cS fine adu fidei,Deo placere nos pofte, feu doranbsp;triicntcs,feu aliud agentes,indubitatum fit.

Eftautem huius generis fides quædam, quæ ex nobis eft, Sóanobis cxigitur, Eft Só altera quædam, quæ illi a Deo fuperfunditur : Acquifi=nbsp;tam,8c Infufam, fcholæ vocant ? V tran^,idem diftinguit, atcp explicatnbsp;Apoftolus.Siquidem ad Romanos docens fingulos quofcp fideliu, mê*nbsp;bra effe vnius Chrifti corporis, nee omnes vnum, fed finguli proprium,nbsp;habentes donationes fecundum gratiam,quæ data eft nobis, differentes:nbsp;fecundum quas,vt hic oculus, ille auris,lingua,manus,aut cæterorû, quænbsp;nobiliora,amp;: honeftiora funt,ita alter ex his q inhoneftiora efte videntur,nbsp;toti nihilominus corpori neceftaria,fit membis: aliquod,amp; vnumquodanbsp;que fuum opus exerceat.Suborienti hinc tacitæ quæftioni occurrês,quanbsp;mcrito interrogate quis poftet,num membrorum quodcp,vt hoe fit, annbsp;illud,ex nobilioribus,inquam,an ignobilioribus illis, aliquid cauiæpræanbsp;ftitcritian vero ex fola Dei voluntatc id vniuerfum pendeat, addidit A»nbsp;poftolus, donationes illas differentes, prophetiam, minifterium, ÔC relianbsp;qua ilia gratiarum dona,cuicp donari fecundum analogiam,hoe eft,rati*nbsp;oncm,aut meniuram fidei,qui tarnen alibi,ipfam etiam fidem, inter eadênbsp;illadonagratuita numerat,dicens:Alrj datur fides,in eodem fpiritu. Denbsp;qua et Apoftoli,cum orarunt dominum,dicentcs:Auge in nobis fidem.nbsp;Alia eftautem fides, quæ a nobis requiritur, fecundum cuius menfu»nbsp;ram,Deus ipfa nobis elargitur dona gratiarum. Alia vero, quæ inter ilianbsp;ipfa computatur dona gratuita,quam nobis largitur ille,ad menfuram ilnbsp;lius prioris fidei,pro vtiiitate ecclefî«c,Ô^ fuæ voluntatis beneplacito.Nca

F que

3'

0

DE FIDE ET IVSTIFICATIONE,

que eft hæCjCa catholica, omnibus membris Chrifti corporis ncceflaf’^ fcdalijjinquit, membrorum datur,non membris vniuerfîs Sgt;C finguHs#nbsp;quemadmodum Sc prophetia, ÔC cætera, quæ enu merat dona granii»,nbsp;minifterium,dodrinam,cxhortationem,ec quæ fequuntur.Quæ noft^^nbsp;poteftatis non funt,quatenus gratuita,ôô defuper donata funu

ariæ aif- nbsp;nbsp;Ad idem hoc genus fidci,nempe catholicæ,variæ illg fidei differential

Sïcathoii pertinêf,quæ in feripturis occurrunt, fecundum quas quædam infirma» c»’nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quædam fanajquædam modica,quædâ magna,quædam perfeda,quaî^

tnfîrma. ffam mortua,quædam viua fides dicitur Jnfirmam quandam efle fidem Apoftolus oftcnditjCum diciulnfîrmantê autem in fide,afîumite,non it'nbsp;difeeptationibus cogitationum^Quod fi eft infîrmitas,eft fine dubio,nbsp;fanicas fidci:ficut amp;C in alijs,idem oftendit A poftolus, cum dicit: Increpanbsp;Sana. , illos acriter,vt fint fani in fide.Sana itaque fides dicitur,quæ perfe(fi:a,po^nbsp;Modica. teil capere omnia, nec in vUo D ci verbo fcandali^atur.Modicæ fideinbsp;pe arguuntur, S)C aceufantur a Chrifto Apoftoli, amp; fingulariter Petru^nbsp;cum eius mandato fuper vndas ambulans, dubitarc cœpiflet, amp; ipfanbsp;Magna, dubitatione mergi.Magna fides prædicatur,duorum hominum gentilnbsp;um,viri nempe, ÔC m ulieris. Vt illius Centurionis, de quo miratus Chrinbsp;ftuSjita dixit fequentibus fe turbis: Amen dico vobis, nec in Ifrael tâtaiquot;nbsp;fidem inueni Jilius quoep Chanançæ mulieris,quam vt gentilem,tentaquot;nbsp;di gratia,connu merabat canibus:cui côftantis,amp;: perfedæ fidei teftimo^nbsp;nium perhibens, o millier, inquit, magna eft fides tua, fiat tibi ficut vi^»nbsp;Êîortua. Mortuam fidem lacobus pronunciat frigidam,torpentem, ÔC quænbsp;Viua,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ritatis frudibus deftituta eft, Vnde e contrario confiât, viuam cam

dici oportere,quæ per diledionem operator«

Hæc,inquam,vniuerfa,feu differentiæ,feu qualitates,conditioncs, mquot; dique eius funt fidei,quam catholicam diximus,cius nempe habitus ani”nbsp;mi,quo firmiter affentimur Deo,amp;S rjs vniucrfis,quæcun(^ deinuifîbib'*nbsp;bus illis,ac cocleftibus bonis,medijfque perueniendi ad eadem,a DeOjp^’’’nbsp;patriarchas,prophefas,Chriftum denicp Sc apofiolos,fucccflbreflt;:^^‘’^nbsp;rum,nobis reuelata,annunciataque funt,

Pides ca- nbsp;nbsp;nbsp;Et hæc,etfi rationis,proprie virtus videatur,cam nempe dirigens in

^°oUusra quot;^^n proprium,Sc régula illi cxificns,qua verum a falfo difeernat, nih*^ edam ’nbsp;nbsp;nbsp;ominus tarnen, magna ex parte,a libera nofira voluntate dependet,

iStatia, vit nbsp;nbsp;Primum,quia hu militatis germen eft,qua fuæ quis rationis,ad inu^j’*

Radonisfï cnda,amp;S comprchêdcnda, ca. quæ ad vitam illam beatam funt neceffari^» dcs.humiii imbecillitatem intelligês, intelledum fuum Deo prorfus fùbrjcit, fîbinbsp;tfogat, ilIi vero attribuit honorem veritatis infallibilis, nihil dubitans,nbsp;fllo hæc petenda effe,amp; firmiffïme tenens verum,quicquid ab ipfo requot;^nbsp;latum fuerit, etiam qualccuncp id ,feu fenfîbus, lèu rationi fuæ videretnt*nbsp;captiuans videlicet eandem,in obfcquium fidei,

Anîmi nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Deinde, quia huic fidei éc rattonis, mentife^ affenfui,q perfeda

miinDd nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quot;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;di^’

,vUaharfitarione,quicquid illud fit,vclut fi manibus tenerct,ccrtum babes Qua nihil dubitarec,fi Deus diccret, velfuper vndas amp; maris fludusnbsp;^urrcre.Quænon eft æqualis in omnibus,etiam ijsj quibus ilia rationis finbsp;*^s,aequaliscft.

Guins cxiguitatem reprehcdic Chriftus in Petro,fuper vndas ambu^ ^ntijcum illi diccreuModieg fidci,cur dubitafti^ Cui opponitur propricnbsp;fiuifhiatio quædam,feu timiditas aut diffïdêtia animi: proinde etiam adnbsp;^ifcipulos laborantes ,Si fubmergi timentes, in maris tempeftate, nuncnbsp;*^cnipc,continuo antequam modicæ fidei audiretPetrus:Habcte,inquitgt;nbsp;fidadam,cgo fum,nolite rimere : nunc vero loco alio ? Quid timidi eftisnbsp;*^odic3c;fidci^

Hæc eft ea fides,non ille rarionis aflenlirs,illa credulitas, quam vbique »¦cquirebat dominus, ab ijs, quos gratia fanitatis impartijt. De bac idem ________

*oqudîatur, cum dicerct : Confide filia, fides tua faluam te fecit. Eadem g“ ^æccftquæeffïcacem orationem facit,Sf quam Chriftus 5lt;SIacobus,in tum împarnbsp;®ïaturis exigunrJlle cum dixit : Omnia quæcunq^ petieritis in orationc ‘^a'^^em efnbsp;'»¦edentes,accipietis*Hic vero:Si quis veftrum indiget fapientia,poftulet ficacem o-•iDeo^qui datomnibusaffluenter,èCnonimproperat,ÔC dabiturei, po- facerc.nbsp;^ht autem in fide nihil hæfîtans.Eadem quoep eft, cui virtus miraculonbsp;*¦«?18ca Chrifto,amp;apaulo tribuitur, ab illo cum apoftolis de ficulnea, racuioruinnbsp;Chrifti verbum continuo arefactaadmirantibus, etiam cum affirmanbsp;tionis fînoularis emphafi diceret:Amen dico vobis,fi habueritis fidem etnbsp;’’on hæfîtaueritis,non folum de ficulnea facietis,fed et fi monti huic dixe=»nbsp;ritis:Tollere,amp;: iaefta te in marc,fiet. Et omnia quæcunque petieritis in o=nbsp;ratione credentes accipietis.Paulus vcro,cum etiam banc fidem,fine cha=gt;nbsp;ritatc nobis inutilem, ad falutem, in prima epiftola ad Corinthios affirmnbsp;inat.Etfi habuero,inquit,omnem fidem, ita vt montes transferam,charianbsp;tatem autem non habuero,nihil fum»

Etquanquam ifla fides,boceft,illa certa animi in Dci verbum, ac ve^ F^em ca^ ritatem fîducia, toto genere, diuerfa res fît,ab illo affenfu mentis amp; ration trâcg iiiâ. 'nbsp;nis in veritatcm credibilium,vtramquc tamen,velut partes fui quafdam,nbsp;inIc compleditur fidcs catholica,qua vniuerfaanima, non folaratio,di^ prehendc-üinæ veritati firmiter innititur,amp; vtracp pars totius,hoc eft,fidei,fimplicinbsp;tcrnomenclaturam obtinctÆametfîhæcciuspars,quæanimum, hocnbsp;cft,voluntateni,aut partem illam noftri imperiofam et dominantem, fednbsp;magis fluxam,8c inftabilcm,in candem firmat,fiducia,inquam,ifta,in picnbsp;rilquenonita fords fit, fed infirma amp; modica : in alijs autem perfeda* Qua partenbsp;Nam hac maxime f«i parte,incrcmenta, profedufq^, fides fufeipit, cumnbsp;altera ilfa,quæ rationis eft,fere fit æqualis in omnibus, vt per quam, vnis ta profc-Uerfis a Deo reuelatis^fideies omnes credimus, Sd æqualiter credimus, qanbsp;F ij certo,

DE FIDE ET IVSTIFICaTIONE,

certo,8iS fîrmitcr credimus*

De perfeda autcm, vtraque hac fui parte, Apoftolus fe loqui Egniff* cans:Si habuero,inquit,omnem fidcm.Omnem dicit, hoc cft, vtrac]^nbsp;parte pcrfedam,Sc non folum, ilium rati'onis affcnfum credibilium, flt;^“nbsp;etiam hanc ani mi fîduciam, aut confîdentiam in Dei veritatem, cui ma”nbsp;xime vircus miraculorum tribuitur:proinde hanc iUi,maioris etiam ßnbsp;gnificationis caufa,adiungit et copulapta vt montes, inqult,transfcram»nbsp;Fidem ca- Hanc fidem catholicam,etiam vtracß fui parte perfeâram, atcp omnem,®nbsp;amfpe,amp;Scharitate,diftinguI,vtpropriecarundumrationesperfeeuidct^fnbsp;fedFafpe ^oQ’^^m^urjita vbic]^ diftinguunt facræ literæ. Nam fide,vcritati Dei fit”nbsp;Âcharita. miteraffentiturjôf innititur vniuerfa anima,Spe,ob conndcratam,perpcnbsp;ex fide eius bonitatemnbsp;nbsp;nbsp;mifericordiam, fperat etiam fîbi, quam”

uis peccatori jfore propitium. At charitate,ilium iam profcquitur amot^ debico,at(^ in eo proximos Jtaq^ Petrus,vt fides,inquit,veftra, Sd fpcsef”nbsp;fct in Deo,animas veftras fanôtificantes in obediêtia charitatis»Fides pf*nbsp;mum eft,quam fequitur fpes, quæ 8è2 alteram quandam fiduciam nobî^nbsp;dat,ab ilia quam fidei partem diximus, ncmpe reucrtendi ad prjlTimumnbsp;dominum,etiam poft offenfam grauiflïmam, Cui demum nos coniuH”nbsp;git charitatis obedientia,qua noftras animas fandifîcamus Dco,illi dedi”nbsp;mus,atcp addicimus, gratumc^ habitaculum facimus ? Quod non facit»'nbsp;ipfa per fe fides,non lpes,nata ex fide bonitatis Dei,ô^ erga nos mifericotnbsp;dip,qua reuerti audemus ad cum,quem tam grauiter oftendiffe nobis fi*nbsp;mus confer): fed charitas, 8c quæex eanafeitur, humilis, amp; follicitaerg’nbsp;Deum obedientia,vt Petrus his verbis clariftïmefîgnificat»

Sed,amp;: Paulus Timotheo Icribens:luuenilia,inquit,delydcria fugejfi:^’ dare iuftitiam,fidem,fpem,amp; charitatem Jüftitiæ voicabulo, vniuerfamnbsp;vitæ fandimoniam,fècundum diuinas leges intelligcs, que ex his tribu®»nbsp;fide,inquam,fpe,amp; charitate dependeuEt rurfus ad Corinthios:Nûc aUnbsp;tem manent, fides, fpes, charitas, tria hæc, maior autem horum chariw®'nbsp;T ria audis,diftinda proindc vt finc,necefle eft.Et paulo fuperius, fidemnbsp;a charitate non folum diftindam,fed plane fcparabilem demonftratjefi”nbsp;am illam,quam expofuimus,perfedam,et conftantem omnibus fuisp’^nbsp;tibus,Si habuerOjinquitjOmnem fidem,ita vt montes transferam, chart”nbsp;tatem autem non habucro,nihil fum,nihil mihi ad falutê prodeft. Namnbsp;quod in ea,non iblum rationes,iêd etiam ilium animi in veritatê Dei, fit”nbsp;mum airenfum,ac fiduciam compledatur, primû ex totalitatis, vt fie dt”nbsp;cam,nota(quam illi addidit,deinde ex hoc, quod eidê miraculorum vit*nbsp;tutem attribuit,vt diximus,indubitatum cft.)nbsp;îSpturSnbsp;nbsp;nbsp;Nihilo th minus,de hac ipfa fide,nonnusq loquhtur feripturæ, uô

dcea catho nuda in fcjlêcundum vnam illam fuam rationem propriâ,fed vtcharif qui nô fïm fi^ruorc viuente^aduofa,ac frudificantc,ea,inquâ,qÇvt alibi dicit Ap®nbsp;diledionem operator,at^ ita qwædâ illi tribuuntur, qu3^

CONTROVERSlA It

in fe,non conucniunt,quemadmodum paulo poft ocplicabimiis, quaiilt; do noftræiuftificadonis rationem explicabimus*

ïunctaerat,vbi oC quamdiu ca poteftas,pro aflertione veritatis dodrinæ ditperfe-Euangelicæ, neceffario data crat eiufdem præconibus, apud infidèles, nbsp;nbsp;^e« cjkHoU

^useaargumenti loco crât,quodDeum autorem haberet.Nam ilia Dei «• ^Oritatem proprie,pro obiedo rcfpicit: haec Dei bonitatem magis, vt iânbsp;mutuum amorem,quodammodo noftra fada eft .Illa præcedit Deinbsp;^'HoremjS^ ab co fperabilis eft:adeo,vt affirmet Apoftolus,omnem fe ei«nbsp;generis fidem habere poflc,etfi charitate non habeat, hæc fequitur chanbsp;*‘*tatem,atlt;^ eius germen eft. Illa effe poteft;etiam in opcrarrjs iniquitatis,nbsp;qui in die iudicij,a Chrifto audituri funt,quia nong noui vosrdifeedianbsp;a me,de quibus idem ita pronunciat:Multi,inquit,dicent mihi in die ilnbsp;la»Doniine domine,nonne in nomine tuo prophetauimus,amp; in nominenbsp;tuo dæmonia ciecimus,et in nomine tuo virtutes multas fecimus'T (argunbsp;menta lane hæc funt,omnis,hoc eft,pcrfedæ eius generis fidei.} Quid tftnbsp;denic^çEt ego,inquit,tunc conficebor illis, quia nunquam cognoui vos:nbsp;E^ifcedite a me omnes operarfj iniquitatis. Poteft ergo ilia fides, etiâ omsnbsp;tiis5acperfeda,inoperari}s iniquitatis efle.Ätifta,iuftorum tantum Scnbsp;fandorum eft,qui animas fuas,per obedientiam charitatis, iamdudu fannbsp;det,ncc fruftrabitur,vt qu£c,fuæ illius fecuritatis,certum, ac fidelem fponnbsp;forem habeat,nempc amorem Dei,diffufum in cordibus noftris,per ipi*nbsp;ritum iandum,qui datus eft nobis.Eft ergo hæc, Dei amore, nempe fua vt eademnbsp;caufa pofterior:vnde ctiam manifeftum cft,vt fit hæc fides,diuerfa ab ca, J jnbsp;quæ fpei coniungitur,amp; ex ea proximc nafcitur,qua de diuina mifericor ferae, quxnbsp;diafpcrantes,certo confidimus,pœnitcntibus nobis peccatorumjquibus “itulquot;**nbsp;tantam maieftatem offendimus, ÔC ad eandem fuppliciter,fidcliterqj rcanbsp;re potuimuSjha^enus nobis explicatæ diligenter.

Nunc de noftrg redemptionisjiuftificationife^ myfterio, vt omnium Dlt; noft» F iij maxi?

DE FIDE ET IVSTIFICATIONE,

omnibus cognitu neccffario, aliquanto dih'gentius pertradatt^ cacionis,iSC dum eft.In quo expKcando,ß paulo prolixiorcs erimus,tantæra, tam ncnbsp;Oin'ftôquot; ccflariæ,amp; vnde todus fàlutis noftræ pendet cognicio, cuius crafliflînianbsp;«nyfterio. ignoranuam,vbiqî nobis impingût aduerßirij,öiC vcreor, ne multis ver^nbsp;nimis impingatur,pius ledor^mputabit libêter, nec ledionis pcenitcbionbsp;Repctito icacp ad memoriam, ex præcedenti controuerfîa, lapfu hu*nbsp;mani generis in fua origine, in qua falutem accepcrat, amp; regno illi cock^nbsp;ftis Hierufalem, in eadê, vniuerftim adfcriptum fuerat,cum nullis nônbsp;ferqs,amp; calamicatibus implicitum, èc morri,damnationicp obnoxium,nbsp;nullis fuis viribus,nulla ratione inde fe poflec eximerc, inde fe eripere, in^*nbsp;de cm ergere,in uenit tarnen mifericordiflïmum dominum,qui non lon^nbsp;ge continuit in ira fua mifericordias fuas:fed vnigeniti filtj fui gratia(qucnbsp;naturam humanam affumere,atqj in ca rcgnare,fuper rationalem creatUnbsp;ram,ab æterno,atcp ante omnia conftituerat)mifero iambomini miiêrc*nbsp;ri voluit,ne regno illi fui fîlrj,ea ipfa natura dee{ret,quam affumpturus fiïnbsp;proinde in illo,fecundo nobis omnibus ofFerrc eadcm, fednbsp;fnChrifto, audiora,56 melioraeciam,quæantedcderatinoriginc.Eadem dico,qua£:nbsp;fed praecianbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fupercoclefte illud beatitudinis regnum pertinêt:tametfi vtilitatis no^

ante accc» ftræ caufa,5c quo ad illud afpiremus ardentius, fubiedos dimiferit, prse^ SpeTScnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;mifcrqs calamitacibus,

ramus in nbsp;nbsp;nbsp;Illud itacp ipfum,prolapfæiam naturae noftræ,redemptorcmjrccon*

Sriftus rc ciliatorem,faluatoremcp ordinat,accp eius ipfîus,in dcraonftranda hoif* cScSor*nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;perditiSjfui ipforum,amp; creatoris etiam fui oblitis, amp; in om aà

amp; làiua- ’ vitiorum præcipitia prolapfis, veritate,ac faluds dodrina, obedientiaoi» côtumelias vfcp ad effufîonem preciofîffimi iànguinis,ignominiofî^^

Deus homo illud ipfum perfoluiflet noftrgredcmprionis prccium:q'^*'* do ille agnus im maculatus fuo fanguine diluiffct noftras maculas, abf^nbsp;liflet peccata mundi, èc dclcuiflet feriptum illud contra nos dccrednbsp;rographum, mords reatum, damnadonemt^ condnens,nbsp;nbsp;fua

deui(ftAÏam morte^mmortaU nos vitæ reftituiflxc.

lutis noftræ,in verbo incArnando,et poft incarnato,myfterium,fiue illud ipfum,ex Dei verbis ,ad ièrpentera diabolum ( cui prædixit fore, vt ilia ftiam ante

^uofuo afflatu,ac fuggeftione,veluequodam toxico, humanum genus infccic)fiue ex apertiori aliqua reuelatione,quæ in feripturis no eft,hocnbsp;pfum intellexerint,inccllexiffc ccrce,prorfus certum,atcp indubitatû eft»

Quemadmodum, nbsp;a pijs parentibus in filios continua fucceflione,

Velutper manustradîcuni,rcccptumque,eriam ante feriptamlegem,ante E^lobeuf ^yfcm,etiamextranationem populilfraelitici, lobilIeexfilqsEdom denterco»^nbsp;ïertia generatione ab Efa«,euidcnn argu mento eft.

Scio,inquitis,quod rederaptor meus viuit,amp; in nouiffimo die de ter furreeftarus fam,amp; rurfus circundabor pelle mea, amp; in carne mea vianbsp;ddjoDeum.auem vifurus fum cp-o ioiè,nbsp;nbsp;non alius:amp; oculi raei con*

»¦i funt.Diuinitatem,corporaIibus oculi3,vt quis videat,prorfus impoffï bile eft,n€creB2 natura patitur. At Deum ipfum,redemptorem fuuilleafnbsp;firmat,non folumfè vifurum in carne,(quod nihilominus de mentali vinbsp;fîÔepoffetqinfcp jj^j.gj.pretari,ac inteïligere) fed fuis etiâ ipfîus oculis connbsp;fpedurum.Quod,nifî de DeohomineintcHigas,euidentercft impoflïcnbsp;bilcdllum autem ipfum,fuis oculis,poft refurredionemgeneralem (denbsp;qua idem ille loquitur) omnesiudicem confpeAurifunt.’àSqui regnonbsp;illo cœlcfti digni inuenicntur,cius etiam corporalis vifionis iucunditatenbsp;fcoblcélabuntperpetuo.Hac fpe,iufti,non folum,antc Chrifti in carné,nbsp;aduentum,fèd etiam ante feriptam legem, aut prophetarum oracula vi*nbsp;uebant, Vt mirum non fit, de hoc ipfô my fterio plenam effe legem, pic*nbsp;na prophetarum oracula,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Vmuerre

Vniuerfus nempe ritus veteris illius tabcrnacüli,illud ipfum,vclut cia ntu'm'Ut« riffimisfîgnis^primebat,ncmperemiffionem peccatorum non fieri,ninbsp;fi in fanguine illius,quem lohannes poft digito demonftrabat,diccs:Ecs mydewun»nbsp;Ce agnusDei,ecçc qui (oUic peccata mundi,ltac^ poftquam veteri illi po*

DE FIDE ET IVSTIFICATIONE,

pulo cnarrafTct Moyfcs,vniuerfa qusc a Deo acccpcratjpræcepta^u^^®^’ cæremoni'as,in obfcqucntes cifdem,bcncdilt;îli'onum promiflïoncs,amp; co^nbsp;minaciones malcdiAionû in tranfgrefTores^ædifîcato altari, Sgt;C in vnam=’nbsp;quanœ tribum oblata ho(ba,diniidiam cius fanguinis partem fupcrnbsp;tare cfKidit:amp; reßdua parte mifla in cratera,ex eo primum fparfît in po“*nbsp;pulum,dicens:Hic eft fanguis fœderis,quod pepigit dns vobifcumnbsp;per cuncflis fermonibus fuis. Quin, ÔC ipfum quocp legis librû amp; ubet’’nbsp;naculum,Sc omnia vaia minifterij, ex eodem fanguinc fîmiliter afperHtjnbsp;minvir- amp; omnia penefinquitApoftoIus) in fanguinc fccundum Icgcm mun^nbsp;ïïiairSl' ^antur,amp;: fine fanguinis effufîone non fit remiffio. Hoc ipfum pernbsp;remifTionê omnîa fignificâtc fpiritu f. nifi in virtutc fanguinis Chrifti,rcmxirionciT’nbsp;noaS peccatoßz non ficri.Eum autem ipfum,copiofe,amp;:abundcoperari in no^nbsp;Perquacve bis.amp;T in altarfciufcB fàcramento:amp; in afDcrfîoncGuæfît in DODulû .ho^

v^s'îi'k fan nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tabemaculo,atque cius vafîs cxprimitur:amp; in obfcruatioo^

{uinis in denicp mandatoBf Dei,quælegislibrocontincntun Qusc vniuerla,in^ nobis vult ad falutê valere,non tarnen per fc,ncc fine afpcrfîonc illius fart*nbsp;luge facri- guinis.Cuius myfterium,ab ipfo operatum mundi initio, in iugi illonbsp;ficiuin,nbsp;nbsp;nbsp;crificio maxime expreffum eft,quod cultu,ritucjf perpetuo,pcr fingulo^

dics,manc,amp; vcfperi,ofFcrebaturadoftium tabernaculi.Quaclariffini^ atep euidenti figura fîgnificabatur, verum ilium agnum, quem demon*nbsp;ftrauitlohannes,omnium facrificiorum noflrorum caput,initium,fin^nbsp;5^ confummationem exiftere»

De hoc ipfo noftræ rcdemptionis,iuftificationis,fâlutifquc per Chf** ftum myfteriojomnes libri Prophetarum plenifunt«nbsp;aarifTimanbsp;nbsp;nbsp;Apud Efaiam,hf c vox Dei patris eft ad fuum filium hominem.

oracuia nbsp;nbsp;dhs dedi tc in foedus populi,in lucem gentiu,vt aperires oculos cxcot^»

rtÄoV nbsp;nbsp;cduceres deconclufionc vindum,dc domo carccrisfedentesin

bris.Rurfus apud eundem,in ciufde filtj perfona. Spiritus dni fuper CO quod vnxerit me,ad annundandu m manfuetis mifit mc, vt medet^nbsp;contritis corde,8cprædicarem captiuis indulgentia,ÔCclaufisapet^n*nbsp;nem.De quo,8ó idem illePropheta diuino fpiritu afHatus,in hæc vcf^*

fcclcra noftra,difciplinapacis noftræ fuper eum, ÔC liuorccius fanafi mus.Omnes nos quafî oucs errauimus. Vnufquiscp in via fuâ

CONTROVERSIA It

conftct famtas.V t omnium noftrum imqui'tates,{n co pofucrit Deus,at* que ipfe dependcrit pro omnibus,Ipfe fit dacus in foedus inter Deum,etnbsp;captiuis,ab initio fit annunciata remiffio,6c claufis apertio»

Apud Zachariam, Deus pater, fidelem animam, de rege noftro, fuo filio homine,ita alIoquitur.Exulta,inöuit,ratis,filia Sion,iubila filia Hieni

------- ------------------,----------------J- -- nbsp;nbsp;—J- — /nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;- -nbsp;-luper afinam,amp;: fupcr pullum filium afinar,6e:c. Et loquetur pacem gen*nbsp;poteftas eius,a mari,vfcp ad marc,8^ a fluminibus, vfc^ ad finesnbsp;tcrræ.Deinde conuerfb fermone ad eundem regem noflrum, fuum fill*nbsp;^»n,Tu quoc^,inquit,in fanguinc teflamêti tui, emififli vindos de lacu,nbsp;quo non efl aqua, Audis Chrifliane regem tuum,audis iuflitiam, ve*nbsp;niet, inquit, tibi iuflus:audis deniep ialuatorem tu5,fine quo,nulla tibi fa-te fpes eft:audis poflremo,vt idem ille,in fanguine teflamenti fui folucnbsp;vindos nos, funibus pcccatoRj noflrorum ,amp; æternæ damnatio-*’‘*5reatu,nexucp c0flrilt;flos,atcp cmiferit e domo carccris, delacu in quonbsp;non eft refrigeri) aqua,ac liberauerit a damnatione perpétua,

Proinde,eruiflc nos Chriftum,de poteftate tenebraru, ac tranfluliflc ‘‘'regnum fuum,amp; reconciliafle nos Deo per fuum fanguinem, quo venbsp;lutprccio magno,non vero corruptibili auro,vel argento nos emerit, fi*nbsp;^’^eonquifieritjS^ tradidifle femetipfum pro nobis,oblationem,amp;: ho*nbsp;ftiam Deo viuentfin odorem fuauitatis,vniuerfa docct,amp;S prædicat do*nbsp;lt;^rinaapoftolica:quin,amp; eodem eius ipfius fanguinc,emaculari confeie*nbsp;n’as noftras.Saneuis Chriftifinquit illc)qui per fpiritum faneftum femet poftolka,nbsp;gt;pfum obtultt immaculatum Deo, emundat confeientiam noftram, abnbsp;opehbus mortuis,ad ieruiendum Deo viuenti»

Hie eft ilk fanguis,noui,amp;ætcrni teflamenti, quern idem ipfc falua* gSJ'no tornoftercft'undendumaffirmauiqinremilfionem peccatoRi noflror?;»nbsp;Acternum hoc teflamentum efl,quo Deus pater,noflri mifertus,in filio, jeonff^anbsp;rege illius coekftis Hicrufale, prolapfæ inde fua culpa humanæ naturæ, ««gt;•nbsp;eiufdem regnihæreditatemreflituit»Sedilludipfum teflamentumfui ecquod tenbsp;filfj fanguine confirmari oportuitAnte quern efFufum,nuUus ad earn hgnbsp;reditatem admiffus cfl.Rede proinde,fanguis file, noui, accemi tefla*nbsp;menti diiftus cft,ante quern effufum,iUud ipfum tcftamentum,plcnas fu ChriGi la«nbsp;as,ÖC intégras vires non habuit.Cuius,in Dei oculis gratia,acceptatio, ÖC am ab «ni-

DE FIDE ET IVSTIFICATIONE,

fraim,Beniamin,amp; Manaflc:manifeftarc,inquam,hoc ci^manifeftus 1« carne appareas.Et iterum:Defecerunt oculi mci in doquium tuum ,di^nbsp;cens quando coniblaberis me^ Defecit in falutari tuo anima mea, velutnbsp;dcfyderi) impotentiam explicans,quo ardebat illius iàlutaris, eloqui), irt*nbsp;quam,aut verbi diuini in camera aduentum.Orationum eiufmodijVn*nbsp;uerfa fcriptura plena eft.

Zacharias autcm,iam incarnato,quis nondum nato iâluatorcnoftr«^ de hoc ipiô ilkiminatus prophetico fpiritu,gratias egit Deo Ifrael, quolt;ïnbsp;iam vifîcaflct plebem fuam,atcp cius redemptionem facerct,ercxifictqü^nbsp;nobis cornu iàluti$,in domo Dauid,iècundura prædilt;ftionem,quia Ëf*nbsp;culofuerunt,prophetarum eius:ad faciendam,implcndamq^ mifèricot*nbsp;diam cura patribus,inquit,noftri»,quæcatenus compîctanon fuerat, Vfnbsp;quorum animæ,nondum affequuuillafalute(quam merito miiericor*nbsp;diam vocat,vt plane gratuitam)adhuc detinebantur in tencbns, in loconbsp;ad hoc ordinato a Deo,priuatæiiïo beatifîcæ vifîonislumine. Quaceri»

excep^flc conuertens,8ó effufus in amariflïmas lachrymasjn medio,inquit, diet^ vadam ad portas inferi,nec videbo dhm Deum in terra viuti*nbsp;tium,donec veniat illud tempus,in quo recorderis mei. At noftri temp^nbsp;ris fandoRz hæc vox eft. Cupio diffolui, efle cum Chrifto. Senexnbsp;Simeon,iam portans Chriftum in brachtjs,quod proxima adeftetnbsp;in hoc læticiæ canticum erupit.Nunc dimittis,inquit,dhe ftruum tuüi^nbsp;in pacc,quia viderunt oculi mci falutare tuum,quod parafti ante facit*^nbsp;omnium popuIorum.Nunc,inquit,libens,Iaetufcp moriar,nunc nonnbsp;uitus defcendo.ad ibcietatem patrum fedentium in tenebris,amp; fokm

runt oculi mci falutare tuum,faluatorem,rcdemptoremcp noftrum» In Chrifto ergo,iuftificationis gradam,iahitem, amp; cceleftis regninbsp;reditatem nobis redditam,qua in originc,amp; accepimus,amp; perdidinx^’^jnbsp;intellexifleedam vcteres illos patres ante Chriftum, non folum eos,4^^nbsp;Iegis,8ó prophctaRî oraculis,dc hoc ipfo clarius edoÂi fuerant, fed etiaf’’nbsp;ante legem pios omncs,cdam extra narioncm Ifraelidca, tradidone vel^

gontroversia il

per manus continua,! primis iUis noftris parendbos in filios, ex his fatis demonftratum exiftimo,Ec quod nobis dicit Apoftolus, non aîiud no« Etiam vewnbsp;men fub codo datum ho minibus,in quo oporteat nos faluos fieri,quamnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nota

illud nomen Dei admirabile,inexplicabile,ineffabile,eius ipfius fubftan^ aUud nom? tianijviua, atqueefFicaciffima fignificationeexprimens,non latuifle, necnbsp;illos Veteres, Quod nunc verbum,eloquium,fermonem,nunc virtutem, quo faiutsnbsp;nunc iapientiam Dei appellabant, De quo, ÔC die Euangeliftarum co? ^iJam niadnbsp;typhæus,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fadiîicaro.

In principio erat verbum,æ verbum erat apud Deum, Sf Deus erat verbum;quod ipfum carnem fadum affirmât, Bc alter,fermonem omisnbsp;potentem Dei, illud ipfum appellat: alter vero,omnium artificem fapiennbsp;tiani,attingentem a fine ad finem potenter, èC fuauiter dilponentemnbsp;^nianationem quandam fynceram claritatis Dei,Só fpeculum fine macunbsp;maieftatis iUius,atque imaginem bonitatis ciufdem, quæ vna, amicosnbsp;Dd confticueric,00 co -ftituac.Nam per fapientiam, inquit, tuam fanacinbsp;*unt,quicunquctibi placuerunt domine ab initio,In hoc nomine,vc falunbsp;femper precabancur,amp;: fperabant illi veteres, etiam antequam nuda tem fuamnbsp;decruce chorufcarcc myfterq eiuslatens veritas, antequam velis diru=nbsp;ptis,8c fciffis,quibus obtedus erat Moyfes, facrofanda illa ingererenturnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ƒ

*^nfpiciendaquorumuis oculis,ita turpiffimum fane foret,fi 00 nobis fis militer faciendum, 8ó multo magis faciendum ignoraremus ,in clariffi?nbsp;lt;naluccdodrinæEuangclicæ,IlloR:hæcfuic,amp; oratio, amp; confeffi'o persnbsp;petua.Dcus in nomine tuo faluum me fac, Sc in virtute tua viuifica me,nbsp;Hiincurribus,8dhiinequis,nosautemin nomine domini Dd noftrinbsp;inuocabimus,Beatusvir,cuiuseftnomen dominifpeseius,Et rurfus:nbsp;Exaudiat te dominus,amp;: in die tribulationis, protegat te nomen Dei la snbsp;cob.Item:Lætabimurin falutari tuo.Quis au tern file fit falutaris ,explisnbsp;cans fubiungit:Et in nomine Dei noftri magnificabimur,De quo iteiv;nbsp;Propter nomen tuum dne,propitiaberis peccato meo. Et alibi bis centi?nbsp;cs,nunc nomini,nunceloquio,nunc verbo Dei, falutem fuam acceptamnbsp;referebant : amp; repofitam in eo conteftabantur fuam fpem, ôd fiduciam,nbsp;Aecjp nos quæcuncp a Deo patre poftulamus, in eodem illo nominenbsp;poftulamus:quod vnum,in falutem nobis datum intelligimus : vnum,nbsp;in quo Dei paths erga nos beneuolentia inclinet,amp;S rechnet,per dominu,nbsp;inquam,noftrum lefum Chriftum dus filium,

Verbi illiusineffabilis, Sd nominis inexplicabilis,non fatis intelledu, Vt iiKus adorabat Hebrseorum vulgus, in diuinis fcripturis, fub quatuor litcris,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;! VS

nec ipfis quidem rabbinis,ac legifperitis eorum effabilibus, myfterium, ixx. fit exQuod tarnen fpiritu fando afflati,Scptuaginta illi presbyter! interprétés, in Hieremia,quodam loco,nobis dilucide fatis exprefterunt. Qui de illi*nbsp;Us nominis, verbi,aut fapientiæ diuinac,in carnc aduentu ex femine Da*nbsp;Hid pnuncianStEccCjinquitjdics vcnict dicit dns,et fufeitabo Dauid ger*

t

__ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;CONTROVERSIA It

fion exigit. Plus pater eft, Sc mifericors dominus,no i'mmitis, ac rigi'dus cxador eorum,quæ vires noftras,quas ab ipfo acccpïmus,plane fuperat,!nbsp;Vcijprout lila ipfa diuinæiuftinæ lex,5d régula nos relpiciens,noftræ in^nbsp;firmitan aptaca condefcendit,amp; conueniu

Primo modoji'n confpetftu Del non iuftifîcatur omnis viucs, amp; mot tîieadhuc corpus,quod aggrauat ani’mam,ci'rcumfercns:imo,8ô iufticienbsp;woftræhocpadlo iniquîtatcs inuenientur, amp; velut pannus menftruatænbsp;onines:plurimumc^ defîccre ab exaifta ilia ablolutaque luftiria: non folunbsp;âla diuinain fe,quæ nos non refpicic(neque enim ille tam,auc ftultus,aucnbsp;ïniquus eft, vt infinitæ iuftiriæ fuæ puritatem,in corruptibili, Sc infînitisnbsp;infîrmttacibus obnoxia fua creatura exigat) ièd etiam ea parte, qua nosnbsp;^lt;fpicit: atque inucnitur multo minus habere.

Scd,Ô6fecundo modo,fîregulam illam diuinæ iuftiriæ,etiam quate» *^^18 noftræ infirmitati attemperata eft,intclligas: ex voluntatis humanæ !nbsp;ïnconftantia,^ inclinatione quadam ad carnis fui hofpitis arnica,Sc des jnbsp;^yderia/juæ ab ilia lege diuinæ iu ftitiæ nos dcfleârere, 8^ ad fe attrahere,nbsp;»cfollicitare nunquam ceftat,adhuc inuenire non eft iuftum qucnquamnbsp;lt;^oram Deo inter Adæ filios, fed verum rcperietur etiam de hac ipià, q»nbsp;nis imperfedaiuftitia, quod non iuftificabitur in conlpedu Dei omnis inbsp;'^iuens.Siquidem iuftitia hæc, eft ad fuam regulam, etiam noftræ infîrsnbsp;attemperatam exa(ftacorrefpondentia,amp; cÔmenfuratio,in aiftiosnbsp;nibusnoftrisomnibus,Totumenim vniuerfumque hominemdeno=nbsp;’^inans iuftitia hxc,iècundum omnes eius partes,8Z omnes fingularumnbsp;Pâttiumalt;ftiones,vtillireg«læfuærefpondeat,amp; in officio fuo conftetnbsp;Receffe eft,cuicunlt;^ hæc iuftitia conuenit.Nec^ em,qui partem vnamnbsp;hquâ legis feruauerit,prænaricator in cæteris,hic iuftus eft JmorQuicunnbsp;Swc(inquit lacobus) totam legem feruauerit, offendat autem in vno, fasnbsp;Aus eft omnium reus.Qui ein dixit: Non mœchabcris,dixit amp; non ocsnbsp;cides.Quod fî non mŒchaberis,occides autem, faiftiis es tranfgreffor lesnbsp;gis.Proindc fcriptum eft:Maledilt;ftus omnis, qui non permanferit in o snbsp;mnibus,quæ fcripta funt in libro legis,vt faciat ea. Significante hoc diuisnbsp;no fpiritu. luftitiam eflcexa(ftam,8d fecundum omnes fuas partes,ad resnbsp;gulam diuinæ iuftitiæ nobis præfcriptam, correfpondenciam. Iniuftitisnbsp;am vero, quæ malediélionem, 8c iram, quod ex fe eft, mereatur, qua snbsp;cunque parte ab eadcm exorbitantiam,ctiamfi in multis illi partibus reanbsp;fpondeat.

Quod fi verum eft,Sc falfum effe non poffit,quod affirmât ille verita ris ApoftolustSi dixerimus quoniam pcccatum non habemus ,ipfi nosnbsp;feducimus,amp; veritas in nobis non eft. Si Chriftus omnes nos,neminemnbsp;quantumuis iuftum cxcipicns, quotidiana oratione non fruftra precarinbsp;Voluitjdimitti nObis débita noftra.Aecp conftateffe veriffimum ,quodnbsp;lt;iiuinus ipiritus per fcripturam affirmat.Nô effe hominê iuftum in ter«

G ra,qui

37

DE FIDE ET IVSTIFICATIONE,

ra, qui fadat bonum, non peccct » îtaque cum fuam nemo mortalium proferre poffit iuftitiam, qua re*

lt;^onuincatur,amp;: proinde,malcdido, atq^ irx diuinae(cui fubiedi funtle* cranfgreflbrcs)inueniatur obnoxius.Auerfatur cm ille omnem iniu*nbsp;cUmnatiâ^ ftiriam,amp; veriflîma,c€rtiffîmacp eft lUa ApoftoK fententia,quod iniufti,nbsp;meritoob- juj; iniqui,regnum Dei non poflidebunt^Gum iniuftitia fit mords acqüi*nbsp;fîtto,amp;: iniuftos internetioni obnoxios fpiritus fandus, ß os Dauid pr^e*nbsp;nundct:Conftat plane,quç de nobis omnibus foret lcntentia,fi Deus vonbsp;luiftec diftrido nobifeû iudicio agere:fi non mifericordiflime nobis fu^nbsp;curriffet in fiIio:Sô noftra iuftitia vacuosgt;cius inuoluifl'ct iuftitia. Qiio^nbsp;verilTime intellexit ille,qui ait*Si iniquitates oblêruaueris dne,dominenbsp;fufi:inebir*Neintres proinde in iudiciu cum feruo tuo, quia non iuftin*nbsp;cabitur in confpedu tuo omnis viuens.Nec minus illebeatus lob : Ve*nbsp;re,inquit,fcio quod ita fit, quod non iuftifîcetur homo compofitus Deo»nbsp;Si voluerit iudicio contendere cum eo,non poterit ci rcfpondcre vnuo*nbsp;pro mille.Si iuftificare me voluero,os meum condemnabit me : fiinnO*nbsp;lt;entem often dere,prauum me comprobabit.

Verîffima QuidigiturC Hocnempe,quod D.Auguftinus, vtlibcra,ita veriifi* ftXnï*nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;voce pronunciat*Væ,inquit,hominum vitæ,quantucun(^ laudabi*

V« homi- lijfi remota milericordia iudicetur,Nam,cum nemo fit,quem,fi ad régi** Itumcù^ diuinæiuftitiæexigas,ctiamillam quamdiximus,impcrfediorern»nbsp;laudabiii,q noftræ fragilitati attemperatam, ad quam exigimur merito ,non in‘*nbsp;fehcordia quus,Ô6 iniuftus comprobetur,nemo fit cui fuaconftet iuftitia,imo,qi’^nbsp;iudjcetur.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;iniuftitiæ conuincatur,quamuis iuftifiTimus inter homines: Iniuft**

CONTRPVERSIA It

Hane,tile prascurfor/s pater,cognitionem falutis prædicat: non in no» ftra ipfoi^ iuftitia,quæ nulla cft:lèd potius in noftræ im'uftitiæ, aut pccfnbsp;catorum noftrorum remiffione pofi'tam^Quam ipfam,cti'am Paulus innbsp;ea,quafn apud Äntiochenos concione,de falutis fum ma habuit, fic con»nbsp;nedlit eum iuftitia,vt idem prorfus oftendat.Notum,inquit, vobis fit vinbsp;rifratres,quod per hunc vobis remiffio peccatorum annunciatur ab o»nbsp;Hînibus, a quibus non potuiftis in lege Moyß iuftificari.Hoc ergo nobisnbsp;iuftificari cft,peccata nobis mifericorditer a Deo remitti in Chrifto,

Quoniamquidem, inquit,Deus erat in Chrifto, mundum réconcilia ansfibi,non imputans hominibus fua delida.Et depofuit apud nos,vernbsp;bum reconciliationis Jn illo ergo iuftificamur coramDeo,non in nobis: vt non innbsp;ïion noftra,fed illius iuftitia,quæ nobis cum illo iam cÔmunicantibus im quot;oftraftednbsp;putatur.PropriæiuftitiæinopeSjextranoSjinillo docemuriuftitiâquæs Œrifto,nbsp;’^ere.Eum,inquit,qui peccatum non nouerat, pro nobis peccatum fecit, da^îuS-boceftjhoftiam peccati expiatricê, vt nos efficcremur iuftitia dei in ipfo*nbsp;Non noftra,fed Dei iuftitia iufti efficimur in Chrifto*Qiio iure; amiebnbsp;fiæ,quæcômunionem omnium inter amicos facit,iuxta vêtus,célébranbsp;ïifiïmum prouerbium:Chrifto infertis,cÔglutinatis,amp; vnitis, etiam fua,nbsp;Doftrafacit: fuas diuitias,nobis communicattfuam iuftitiam,inter pathsnbsp;indicium,amp; noftram iniuftitiam interponit,amp; fub ea, velutfub vmbo«nbsp;neac clypeo,a diuina,quam commeruimus,ira, nos abfcondit, tuctur, acnbsp;protegit:imo,eandem nobis impartit,ct noftram facit,qua teefti ornaticp,nbsp;audader ôcfècureiam diuino nos fiftamus tribunal! Sd iudicio,iuftiqucnbsp;nonfolum appareamus,fcd etiam fîmus, Quemadmodum enim,vniusnbsp;deli(ffo peccatores etiam nos faeftos afïi'rmac Apoftolus,ita vnius Chhftinbsp;inftitiam,iuftificandis nobis omnibus efficacem elfe. Et ficut per inobe-anbsp;dientiam vnius hominis,peccatores conftituti funt multi,ficper obediêsnbsp;tiam vnius,iuftijinquit,conftitucntur multi^Hæc eft Chrifti iuftitia,eiusnbsp;obedientia,qua voluntatem oaths fui oerfecit in omnibus. Sicut contra.

. f---------------------------------’------0*3-?'g:'-

ita nos pijffimo patri ingerere,vt iuftitiæ benedidionem,ab eodem afie» quamur neceffeeft,

DE FIDE ET IVSTIFICATIONE,

ScGhrî* nbsp;nbsp;nbsp;Deus,nobi's falutcm,quam,8ô l'n origine,amp; noftra propria iniquiïatc

ftoopusfuc perdidimus,refti£uere volens,amp;rpeccataremittere,illo medio,ÔC circuin^ bis Dcus°quot; vfusnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;in Chrifto,atcp eins nobis impartita cornmunicatacp iufticia,

^wem^refacere voluerittEam nobis rationem Apoftolus aperit,videlicet,vt i^ der«, ftitiam ipfe fuam demonftrarcuNâ cum noftri mifertus, noUet nos defenbsp;rere perditos,amp;: iuftitiæ fuæ ratio non admitteret, iniuftos admittere,acnbsp;recipere in intimam illâ fuæ beatiffïmæ bonitatis/amiliaremcp focictatê,nbsp;amicitiam,bcatitudinifque confortium.Etin nobis, poftexpenfa oîa,nbsp;nuUam inueniret iufti£iam,ièd contra po£ius,rcos omnes peccati,Sc iniu^nbsp;ftitiæ,(Omncs enim peccauerunt,amp;^ dcftituuntur gloria Dei,hoc cft,iti^nbsp;fti£ia,quæ vnius Dei propria eft gloria)quo,amp;: iuftitig fuæ fibi conftaretnbsp;ratio,amp; mifericordia erga nos locû haberet,hoc inuenit infinita fapientianbsp;confilium,vt gratis nos fua iuftitia impartiretur in Chrifto, quem dédienbsp;nobis:quo,falua iuftitia fua,pofret nos ex iniuftis faeîlos iuftos,ôc beatiti*nbsp;dinis fuæ confortes facere,

Proinde,præmiffis verbis,quibus peccâtôres hôs Ortiftes pronuncia«» uit,amp; deftitutos iuftitia,fubiûgic Apoftolus,gratis nos iuftificari anbsp;per gratiam ipfîus,per redem ptiônem,quæ eft in Chrifto lefu, que pro^nbsp;pofuit,inquit,Deus propitiatorem per fidcm,hoc eft,fiduciam,aut confîtnbsp;dentiam,in fanguine ipfius,ad oftenfîonem iuftitiæ fuæ, ÔC quo conft'^fnbsp;ipfum elfe iuftum,amp;^ iuftifi'care cum,qui Chrifto infertus eft,

Exigebat fanæ diuinæ iu ftitiæ, atque etiam bonitatis ratio, vt noftt® tam grauis,crgacreatorem noftrum inobedicntia,contumacia,rebcllilt;gt;,nbsp;ac ïefæ maieftatis tantæ offenfa, non fine condigna aliqua fàtisfadionet^nbsp;mitteretunne non magnopere dilplicere fibi crederetur a nobis, iniqtgt;‘*nbsp;tas amp; malitia,fi inulta remitteretur ita facile.Sed cum ad fatisfadionêeû*'nbsp;modi,noftra infîrmaretur imbecillicas, nec vniuerfa noftra poffibilit^nbsp;aut facultas fufficeret,fuccurrit miferis nobis,diuinæ bonitatis,amp;: mifte^^nbsp;cordiæ ilia fapientia:quæ noftras omnium offenfas in fè trâftulit,caufaf^nbsp;noftram mifericorditer fufcepit,8lt;S quod nobis erat impoiribile,ipfape^nbsp;nobis diuinæ iuftitiæ,fua obedientia ad amarifîïmam vfcp, ignoO’J^nbsp;niofîffimam mortçm,fa£isfac'turam,velutfacramentorecepit. Quod^^nbsp;perfeciftet,amp;S oblata fe Dco hoftia pro nobis, eidem nos in fe réconcilié;nbsp;fetjiam tue fine Iege,vt dicit Apoftolus,hoc eft,fine legis operibus,ex q^^*nbsp;Wci^inè^ie bus noftraiuftitiaconftaret,ipfius Dei iuftitia manileftataeft,amp;orbinbsp;lawnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Qi’æ nihilominus,amp; a lege, amp; a prophetis accepit

* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ftimonium, Iuftitia eft,inquam,non noftra, qua deftituimur plane,

Dei,qua ille gratis,ex iniuftis iuftos facit, nobis remittens noftram in ftitiam,in Chrifto, non in nobis, Cuius participes fiunt omnes finenbsp;ftinlt;ftionc,feu Iudæorum,feu gentium,qui earn quærunt in Chriftn gt;nbsp;in illum crcdunt,iUi fe curandos,iânandos(^ fideliter traduntî quo^ ,nbsp;habent omnes, eo, quod pcccauerunt om nés, Regent glQria,ac

CONTROVERSIA -It -

Dei,propria fu ftida vacui.Iu ftificatis nobis gratis, per eins libcralitatem, Sc gratiam,fcd ita tarnen, vt fuæ interim l'uftitiæ, fine nobis fatisfaAumnbsp;fitjper redemptionem,quæ eft in Chrifto Iefu»Qui innocens,0C fine pec?nbsp;nbsp;nbsp;pro” «

lt;^to,noftrapeccatatulit, virgam,difciplinam quam nos commerui? ««s ^no^ gt;T^us^pfe fnfcepit,ipfe vulneratus propter iniquitates noftras, ÔC attritus cent,nbsp;propter fcelcra noftra,vt liuore fuo ianaret nos Jpfcjinquamjfuo fangui?

amp; morte,pro ca. quam commeruimus morte, diuinæ iuftitiæ iâtisfe? iêmetipfum pro nobis redemptionem dédit, cuius amp;C Petrus nos Vt noßranbsp;admonet^Quiajinquitjnon incorruptibilibus, auro, vel argento redem?nbsp;pti efi^,iêd preciofo fanguine fuo,quafi agni im maculati Chrifti* Dici? tio,nbsp;tur fiquidem redemptio,quod pro captiuis,6c morti deftinatis perfolui?nbsp;rur,vitæ aclibertatis prccium.Proinde eundem ipfum propofuit nobisnbsp;Deus propitia£ioncm,ipfe eni m eft recociliatio noftra per fiduciam nonnbsp;noftro merito,noftra iuftitia,noftris operibus,fcd in fanguine eius,quinbsp;'ft noftrïc redemptionis,reconciliationis, vitæ, Si falutis precium, Curnbsp;bæc ita fccitï Ad oftenfîonem,inquit, iuftitiæ fuæ, propter remiffionemnbsp;præcedentium dclidorum in fuftentatione Dei.Vt,inquam,per hæc o?nbsp;ftenderet Deus iuftitiam fuam,8c: quod etiam, eidem fatisfadum iit, amp;Cnbsp;inremiflione quoque præcedentium delilt;ftorum,quæ diaboîo,mundo,nbsp;carnijtyrannis peflimis vitro ieruiendo,0C a Deo apoftatando,contranbsp;’^'rant homines,eo tempore,quo fuftinebat, ÔC patiebatur Deus hæc fie?nbsp;rnfed ad hoc patiebatur,vt poft hæc idem oftendcret iuftitiam fuam, innbsp;ï'ouiiTimo hoc tempore,amp; fæculi confummatione, quando fuæ fapien?nbsp;tiae infcrutabili confilio redemptionem eum dedit,quern propitiatoremnbsp;propofuerat. Vtfit ipft iuftus,qui impium,8lt;: iniuftum non iuftificat,ntnbsp;•fi interueniente,ea fatisfadione,eo precio : iuftificenturque homines pernbsp;fidem,aut fiduciam in ilium ipfum,qui nihilinfe habent,nullam iuftiti?nbsp;am propriam,cui poffint confidere.

luftificac erao nos Deus pater bonitate fua gratuita,qua nos in Chri? nbsp;nbsp;Chrifii

fto complecflicuj-dum eidem infertos,innocentia, ÔC iuftitia Ghrifti nos induit:quævna,vtvera,Sôpcrfedaeft,quæ Dei fuftinere confpedum coram tn-poteft,itavnam pro nobis fifti oportet tribunali diuini iudici),amp; velutnbsp;cauiæ noftræinterceftorem eidem repræfentari. Qua fubnixi,etiam hienbsp;obtinemus remiffionem peccatorum noftrorum affiduam.Cuius puri?nbsp;Itate yçlatæ non imputatur nobis fordcs noftræ,imperfedionu immun»nbsp;«liüæjted velut confepultæ confeguntur,nc in iudicium Dei veniant,do?nbsp;neccanfedo in nobis, plane extindoveterihomine,diuina bonitasnbsp;nos inbeaLtam.pacem,cumnouo Adam recipiat: vbi diem dni expede?

foluatama nius,quo,recep£is etiam incorruptis corporibus, toti transferamur in re?nbsp;gni cceleftis gloriamJnterim hic nos foluens, a maledido legis : maledi? benatemnbsp;do,inquam,amp;damnationisreatu,cuiomnGslcgis tranfgreffores (qua? ^onfdeny^nbsp;lafunwsyniuerfij merito fubiacent: qualem in diftrido iudicio mere?

G lij ' tut

DE FIDE ET IVSTIFICATIONE,

ttir omtii’s im'qin’tas,iniufb'tia,amp;^ Icgi's præiiaricatio.Ab hoçmqaam, o'* kdicflo nos foluês ipfc,quod in lè fufcepitJaÂüs pro nobis maledi(îlnniinbsp;ab hac icrui'cutc,8d confciennac carnificina qua vinftam kx, amp; conftn*nbsp;élam premebaCjin libertatcm quandam fpiricualem,amp; confci'entiæ fccix«’nbsp;n’tatem nos tranftulit:qua de peccatorum remilTione, quorum nosnbsp;pungcbac Sgt;C mordebat fenfu,quamdiu ipfî l'nfern adhæremus vt metn^nbsp;bra vi'ua fuo capio,pacacos,fecurofque nos reddidit, ÔC împerfeAumnbsp;perum noftrorum ipfc fupplct,amp; perficit ? In quo,pius pater, mifeH*nbsp;cors dns,auerfo interim,ab imperfedionc eorundem intuitu,paterna in’»nbsp;dulgentia amp; benignitatceadem grate compkditur, hue honoris a.(*nbsp;tollit vt alicuius precij habeat, vt iuflitiarum nomine dignetur SfC cenk*nbsp;atjôc ad iuftitiam mifcricorditcr imputer.

îSrquot;*ft!u nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;vnicum nobis falutis noftræ,amp; folidum fundamentix eft, quod

tiifunda-quot; ilkvelut fapiês architelt;fî:us,in dodlrina Chriftiana k iecifle affirmât,neirt Œiftiw P^gt;Chriftus lefuSjin quo,8c eleifti fumus ab æternitate, ante mundi cofl*nbsp;ftitutioncm,cuius fanguinc ÔC morte ( vt iam explicatum eft)a mortisnbsp;damnatione rcdempti,Deo réconcilia« fumusa'n quo,adopta« in hære*nbsp;des,amp; filiosxui infer«,iam vitae ætcrnæ quodâmodo fumus participes,nbsp;£)C in regnum Dei iam ingrefri,pcr fpem non ambiguam:qui fua,noftr%nbsp;comunicatione fecit: V tcunqj hie fubqciamur erroribus,amp;ftultitiæ,ipknbsp;nobis coram Deo fapientia eft:vtcunep peccatorcs fimus,Sc multis par*nbsp;tibus a iuftitia,quae diuina a nobis lege exigitur,deficiamus,ipfc nobis eftnbsp;iufti«a:vtcunque im mundi dcimmundo conccp«fcminc,amp; habitafl*nbsp;tes domos immundas acluteas,ipfenobis purftas:vtcunqucin{irmi, in*nbsp;crmeSjCxpoßti fatanæ,ipfe noftra virtus eft: vt cui data eft, amp; in cœlo,nbsp;in terra omnis poteftas,qua pro nobis fatanam conteranvtcunep mortisnbsp;iftud adhuc corpus circumferamus,ipfc nobis vita cft:breuitcr,cumnbsp;Sc in illo donata nobis poffidemus omnia.

Epilogue nbsp;nbsp;nbsp;Ec haftenuSjde redempcionis amp; falutis noftræ,in Chrifto nobis red*

nonoiiX nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;myfteriOjVt per ilium a diaboli captiuitate,8ó æterna mortcredeifl*

réconcilia« fimus.Vc deftituti oês innocen«a,amp; iuftitia pro* biquatc- pria,in ipfo,atc^ eiusetiâiuftitia,iuftificemureoram Dco:imo,vtipfcnbsp;fuftida,6dfan(ftificationoftracoram Deo: óiTcurinopcrcreparationi^nbsp;noftræ,mcdiatore illo nobis opus fueric,kcundum regulam catholicaenbsp;dci,amp; diuinan? fcripturaRj kntennam, vt cxiftimo, fatis explicatû eft ? I’’nbsp;quo,quod paulo prolixiorcs fuimus,cam aduerfarion»,quam eriâ noftr®nbsp;rum cauia faiftu eftdllorum fiquidem,quoniam craflïffimam eius igo^nbsp;rantiam nobis improperanfes,videntur quide aliquid de co ipfo vider^nbsp;atep inteUigere,fed velut per (omnium,quod fane explicate non polfi^^nbsp;nifî plurima erroi^pcftilentium porten ta comifeeant. Quo intelligcrcfl^nbsp;verius amp; clarius q a fc fuisep, hæc doceri in catholica cecidia, ÔC a nobi*nbsp;intdlig(.NoftroRj vcro,qm diffmulare non poflumus^anc vd priifl^^fî*

CONTROVERSÎA II,

nonnulli,magno fuperdh'o prima in omnibus autoritatem fîbi arrogan« tcSjCt dv omnibus facile pronunciantes/ortaffis etiara noftrâ banc dam«nbsp;narent fentcntiam, qua propriam, ÔC quæ ex fuis opcribus effet coramnbsp;Dco iufticiamjdcrogamus omnibus Adf fîbjs, docuimus vna Dei innbsp;Chrifto niti nos poffc iuftitia,vna ilia, iuftos effc coram Deo, deftitutosnbsp;propria,niiî boc ipfum adftruxiffemus aliquanto diligentius.

Nunc de codé quatenus ex nobis pendet,boc eft,in quibus nbsp;quo pa De noftr»

âo difpofîtis,quidve facicntibus aut parcribus, operetur vircus paffiÔis Cbriftijôd iânguinis, amp;operatæ per illu noftræ falutis redemptionis «s myfte-myfterium,quibus in Chrifto peccata remittac,ct iuftifîcauonis gratiam „us «nbsp;ïnipartiat,aliquanto dib'gcntius pcrtraiftandum eft,Qiiandoquidê bine,nbsp;nbsp;nbsp;p«idet,

niaxima fui parte pêdet, præfens quæ inter aduerfarios eft Côtrouerfîa,

Hoc in primis ex apoftolica,cacp clariffima dcfinitionc certum eft, ex ExD«o nS C)eo non deeffe, quo minus omnes efficiantur huius gratiæ participes, ^firus'ÏSnbsp;quaadTimotheum illcfcribens,amp;f præcipiens oi'ationes fieri pro omni effteiantutnbsp;bus ho minibus,aftirmat hoc ipfum effe bonum,8lt;S acceptum coram fal« Îîænbsp;natorc noftro Dco,qui,inquit, omnes homines vult làluos fieri, ÔC ad a«nbsp;Suitionem veritatis venire. Vnus enim Deus, vnusnbsp;nbsp;mediator Dei

bominum, homo Chriftus lefus, qui dédit redemptionem femeupfum pro omnibus. Audis,nee ex Deo, nee ex mediatorc Chrifto lefu cuiquanbsp;lt;lceffe,quo minus affequatur falutis gratiam.De illo affirmât,quod velitnbsp;omnes faluos fieri,amp;S ad agnitionem veritatis venire, quantum equidemnbsp;ex ipfo eftDe hoc vero,q«od dederit femetipfum redempcorem pro osnbsp;fuæ redempcionis'participes.Scd huic hypothefi diligetius afferêdæ,hicnbsp;infiftendum no eft, vt de qua alio loco fufius pertradarc decrcui, vbi denbsp;libero arbitrio,amp; aratia,atquc omnibus, quæ ad hoc argumentum perdnbsp;netjdiligenter amp; copiofe adurus fum, vt in quo, omnium priorum ftu«nbsp;ffium,SC diligcntia,locum noftræ non præripuit dibgentiæJnterim,tannbsp;quam ccrtum,vt re vera eft,hic affumpfiffeliccat, quando ex co non pennbsp;dct,huius ftatus Controuerfiæ,fed tantum ad luculcntiam faciat.

Oportet ergo ex hominibus deeffe,quod non omnes efficiantur iufti

tiæ,amp; falutis in Chrifto participes(Necp enim omnes cius gratiæ patri« cipcs fieri, æque indubitatum eft) Sc proinde earn ipfam iuftificationis,

ÔC falutis gratiam,quadam parte ex nobis penderceft ncceffarium.

Hoce ftergo^ quod hie nunc inquirendum proponitur. In quibufna 1«

1/9 per rege nerat/onisnbsp;Uuacrnm,

t

Abfurda

SmfîîuærT nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;illis/uam illam fidem exigunt ,quo fuu ipfis dogma,deiuftificao/

tia, qua in ouc quæper vnam fidem cft,conftet ex intcgro,De quo„ctfi nihil dicanf bap^dzatjs in fuæ de hoc Auguftanæ confeffionis articulo,nequeetiam in apologianbsp;de^aduanbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tamen editis icripds fiiis,8ó in primis coryphfus äloru m Lu*nbsp;nbsp;nbsp;?

lem, Äjpra therus,in enarrationc Euangeliorum do minicaliu m,amp; alrj in alijs, apert^^ docent paruulos baptizatos habere fidem,qua vere credant, propriaiuînbsp;nbsp;nbsp;[

imojtanto fynceriorem,quanto minus in eis viget ratib:vtquæ»fîdei (eta per jmpedimento fit ? In quo,vt accurate illos refellamus, operaeprccilin’nbsp;mihi non videtur.Necp enim puto,adeodefperandum efle dehumani^nbsp;fenfibus,vt metuendum fit,ne hoc,tam ab omni fenfu alicnum,cuiquainnbsp;perfuadeant. An non credere,eft credendo mente atep animo firmiter afinbsp;kntiri^An mentis aflrenfi4s,ablc^ vlfa apprehenfione efL nuquid crcdcHnbsp;da apprehendunt paruulifnunquid rationc vtunturC nonnc tanta infit*nbsp;micas animi ÔC corporis,tarn profunda rerum omnium ignorantia,tanJnbsp;nulla boni,malilt;p difcretio,nullius rci cognitio, apprehenfio, breuittt,nbsp;nullus in vllam partem rationis vfus,hoc muko teftatiore filentio, quantnbsp;noftra oratio proclamat,atcp indicatCEthiDeumiam cognofcûtÇ'Diu!?nbsp;nas promifliones apprehendunt qfdcmfirmiffimcaflentiunturCllk^nbsp;ad fe pertinere crcduntCSe per Chriftum falt;fi:os Dei filios intelligutC Vanbsp;kat obiècroaliquid, ad kipfam perfuadendam ipfa rei euidentia, in qu^nbsp;vnaperiùadenda,maximcfuâ paupertatem agnokit oratio, vbires ip^^nbsp;de qua diGitur,per fe manikftior eft,quam omne quod dicitur;.

Auguftint Etquamuisalicubiica vidcatur D,Auguftino,hac Chrifti kntenti^* «quot;am p^rx Qui 115 crcdiderit condemnabitur,vtpotcvniuerfalitcr didam^îercin*^nbsp;Œnïb fen ^tiam ad paruulos,proinde cofde baptizatos,affirmetcredere, fiuCnbsp;tentia con^ e ftjiacramento fidci initiatosefle: non baptizatos,non credere,atepnbsp;ÎÏÏTô cre damnari,vt incredulos filio, Ipfa tarnen hoc non permittit loquendi t»*nbsp;diderit.cô- tio,vtcrcdere,intelligamusbaptizatum eflerpraekrtim,cum Chriftusnbsp;cunnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;V£ diuerfa,diftinguat diuerfitatis copula.Qiii crcdiderit,inquit,amp; bapgt;^*

zatus fueritjfaluus crit. Nec hoc retfic videtur dici, paruulum non bap^ zacum,efre incrcdulum filioî nifi amp; caninos catulos,ante præfixumnbsp;natura videndi têpus,cæcos retfie dici volueris,quod nondfi videatb^nbsp;fi krmonis proprietatem fpe(fies,is eft incredulus filio,qui cumnbsp;affirmante aliquid audiuit filiu,illi recufat credere, quod paruulotUnbsp;non efttNec nudam credendi negawonem,kd paruu incredulitatisb^^

CONTROVERSIA H.

tum, importât I’ncrcdulitas ? Nemo enfm reAc dicitur mcredulus alter/, nifi CUI affirmanri non credit,aut cuius quam intelligit, affirmationi nonnbsp;credit. Proinde qd dicitur : Qtii non crediderit,condênabitur:de his insnbsp;telligendum eft,quibus vfum rationis aflequutis ,fufficienter annuncia=nbsp;turn eft quod crederent.Et hæc quidem de paruulis, qui nihil adhuc c5=gt;nbsp;traxerunc peccati proprij.

Nunc de adultis pertracftandum eft,qui rationis vfum aftequuti, eti=gt; am propria iniuftitiaeIongaruntfeaDeo,amp;^ damnationi reddiderunc

hum, vtin obnoxioSjin quibus horum operetur virtus paflïonis Chrifti Sc redem?nbsp;ptionis,falutifcp noftræperadum ab co myfterium ,in quibus minime, düâchh-In primis,amp; ante omnia necefle eft,quo quis eius fiat particeps,vt fidênbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pX

babeat.Nam non crcdentibus,ccrtam damnationem Chriftus denuncb nis myftc-at.Etaffirmât Apoftolus impoffibiIecffc,vtfincfidcquisDco placeat, „ï,fidin t^^cpoffe quemquam ad Deum accedere,fi fidem non habeat.

Porrofidem,hicintelligimus,eumhabitum mentis ctanimi, quo Dei QuæHde». veritati firmitcr affentimur,amp;: innitimur, vc a fpe, ôd charitate ip fam di’nbsp;ftmgui,ex proprijs rationibus earundem 80 diuinarum, apoftolicarum^nbsp;quefcripturarum irrefragabili autoritäre fupra demonftrauimus.Qiia^ SSa?-quam fæpe etiam pro Ipe, aut confidentia in Dei bonitaccm,in fcripturis

nis, de va-sccipi,etiam ibi palam fecimus. Quam ÔC ipfam duplicem oftendimus: alteram,mox ex fide ortam, Sc quæ nos ad Dei, quauis multipliciter per bus.quç fixnbsp;nos offenfi mifericordiam amp; bonicatem,a defperatione reuocat, amp; ad ib manbsp;lum confuacre ocrfuadet, defixis oculis,in eius benignitatem amp; clement gisinresnbsp;nam:amp;: proinde præcedic luftificationis gratiam : alteram vero, quæ ex d,ftindfas.nbsp;fynceroDei amorenafcitur,amp;f no ram fperaccommifforum vcnia (quanbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;J'

iamdudum affequutam fe non dubicat).quam coronam præmium, confufavo velut fecura,expedat:fuæ illius fecuritatis fponforem fidelem habês,chanbsp;ritatem Dei in cordibus noftris diffufam,per fpiritum fancftum, qui da»nbsp;tus eft nobis:qui iam teftimonium perhibec fpiritui noftro, quod Dei finbsp;lijjÄ^ Chrifto cohæredcs fimus.Quæ fpes confidentia,ctiam apud T onbsp;biam,vnoeodernq^ loco nunc fpçs,nunc fides dicitur.Siquidcm fandusnbsp;ille,in aduerficate,ac tetacione fua infultantibus fibi notis, ac familiaribus,nbsp;Zi. dicentibuSjvbi eft fpes tua,pro qua elecmofynas faciebas‘;^Nolite,inqr,nbsp;Kaloqui,quoniam filrj fandorum fumus,amp; vitam ilia expcdamus, quanbsp;Deus daturus eft his,qui fidem fuam nunquam mutant ab co;fidem,in3nbsp;quit, fuam, quam illi fpem dixerunt, hoc eft, confidentiam Só fiduciamnbsp;quam in co collocarunt,quem fyncere diligunt,ncc dubicant viciffim abnbsp;ipfofeamari,etiam vrcunquehicagaturcumipfis. Horum diftindio=nbsp;nemquæinreipfaclariffimecernitur, proptereaad mcmoriam ledorinbsp;rcuocamus,ne res ipfas in fe diftindas, in vnum c0fundat,ob confufam,nbsp;acquiuocamc^ vocabulorum acceptionem, quæ vt plærifc^ alrjs, ita etianbsp;adueriarijs noftris,eft omnis pene erroris fui occafio»

Quin,

DE FIDE ET IVSTIFICATIONE,

Quin,Sc hoc fac memincns« Qiiod quamuis toto genere différant^* des ilia,in fua acceptione,Sc ratione propria,vt eft aflenfus,innixuflt;^nbsp;mus,in Dei vcritatem,mentis,SCanimi,0C charitas,quaDeum velut^h'^nbsp;mum bonum,etia noftrum, fyncere, fumme, ÔC fuper omnia diliginiu^tnbsp;quemadmodumetiam clariffimein diuiniseafcripturis diftingui/^*”nbsp;dens fecimus, ÔC ex his,quæ dein ceps dicentur adhuc erit illuftrius : atta^nbsp;men fæpe etiam ita fidem in ftripturis accipi, vt vtramc]^ includat, àC. ßjnbsp;dem,inquam,amp; charitatem.Sed diftindionis gratia, viuam fidem apP^*nbsp;lamus eiufmodi, vt intelligatur charitas velut vita quædam fidei, SCnbsp;qua,a lacobo Apoftolo pronuciatur mortua» De quo Ielt;ftorem iuisnbsp;oportune admonebimus in fequentibus ? Hie vero in vniuerlum hofi^nbsp;omnium,memorem ilium cupimus, vtres ipias, in fe natura diftinda^rnbsp;perpetuo etiam velut diftinefte apprehendat : necconfundat in vnu,obnbsp;confufa,vc diximus,indiftinlt;ftacp earundem vocabula.Quibus nccefla^nbsp;rio præmiflïs,vt ad inftitutum recurrat oratio*

Diximus ante omnia neceftariS, qs qui rationisvftim aflequuti,atlt;F ctia proprijs peccatis coram Deo rci,conftrilt;fti(^ tenetur,quo virtusnbsp;fionis ChriftijSc fanguinis,peradum^ ab illo,noftræ rcdemptionis,ftl^nbsp;tifep myftcrium, etiam in ipfis fuum eftedum habeat, opercturep iuftïH^nbsp;cationis gratia,vt fidem habeant,quod 8c ex Chrifti,0C ex Pauli certaaf*nbsp;firmatione indubitatu fecimus^Fidem aut nos hie intenigcre,fecunduihnbsp;lam fuam acceptionem,8c rationem propriam,fecundum quam alpe,d^nbsp;charitate diftinguitunvt quæ Dei veritatem proprie, ÔC adæquate relp^^nbsp;cit,8c per quam,iUi amp; mente, 8c animo firraiteraflentimur,et innitimur»nbsp;Fldem adnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Sed fidem hanc folam,non fuflficere nobis, etiam quantucunepinfi’^’

né^nöfuffi g^*^^**^ perfeda fit,etiam dicimus.Cum earn etiam tarn firmam Sc perfc^ .. da,vt miracula quis per iplam faciat (quod efle omnis 5C perfcdiflini^nbsp;perf^trinnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;generis fidei indicia iiipra demonftrauimus)effe pofte in peccatot*

bus”x?ftc t)us,iniquitatis operarijs,0C qui in iudicio a Chrifto audituri funt.^Difi^^^^ re,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dite a me,nunq noui vos,idem ipfe nobis certiftimus autor eft.MuIti,

quitjdicet mihi in die ilia,domine, domine,nonne in nomine tuo propß^ tauimus, 8C in nomine tuo dæmonia eiccimus, SC in nomine tuo vir^^*nbsp;tes multas fecimusCEtego tunc confitebor illis, quia nunquam cogno^^nbsp;uos;diicedite a me operarq iniqtatis ? Proinde, nec fecit Chriftus on«n^^nbsp;Dei filios,credentes fibi,8c quiipfum perfidem receperant,fi lohanninbsp;dimuSjfed poteftatem illis dedit,vt poftint fili) Dei fieri. In propria,in^^nbsp;venit,et fui eum non receperuntrhoc eft,illi non crediderunt, quod id^’’’nbsp;Euangelifta toties admirabundus inculcat, præfertim poft tanta, SC cantnbsp;periïdêponbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quæ viderant miracula ? Receperunt tarnen ilium pauci alilt;ï^^’

teftatê no- dequibus fubdens : (^otquotautem,inquit, receperunt eum, dcdi^ poteftatem filios Dei fieri, his qui creduntin nomine eins. Credent*nbsp;Dei fiixj fic bus ergo in nomine eius,Sc Chriftum per fide recipientibus, poteftas^

CONTROVERSlA IL

fla eftjVt poflïnt filq Dd fieri'rattamen per fidem foïam nondu fadf fiint Dei filq.Cum eins rationi non repugnet, quo minus fit in pcccatoribus,nbsp;ÔC his qui adhuc magis diligut huius mundi, quam Dei, gloriam. ldnbsp;idem illc Buangeliftaetiam clariflïmis verbis atErmat, Ec cum canta, in«nbsp;quit,fîgna feciflec coram eis,nó credebant in eum, vt fermo Efaiac impie«nbsp;r«ur,ô(Sc.Veruntamen,amp;^ ex principibus multi credideruntin cum, fednbsp;propter pharifæos,non confitebantur,vt c lynagoga non erjeerentur.

Non ergo facit fides fola Dei filios,quando nihil répugnât, fide habe« tojCtiam omnem Sc perfedtam, charitatc deftitui, fine qua, inquit ille, ni«nbsp;hilfum,Ô6 non folum,nÔ Dei fi'lius,fcd vt diximus, poteftatem facit, quanbsp;effepolfint Dei filp, fiquidem in fe fundamentu iam continent fpiritalis Fides fun-ædificqficut Paulus ad Hebraeos, eandem fundamentum appellat Por»nbsp;ro vbi folum fundamentu iecerimus, adhuc löge abfumus a copiemen« xdifieij.nbsp;lo domus,aut ædificfitSC quâuis illud primu fit, èc ante omnia nccelfari«nbsp;unijVt fine quo non fubfiftunt cætcra,haud tn propterea eft tonus ædifî«nbsp;lt;^Ôpræcipuum,opcrofiffimum,ac perfeeftiffimû: fed cæteræ ædifîcq par«nbsp;tö,iado fundamento longe præponderant.Proinde idê Paulus,tres hasnbsp;præcipuas virtutes,cx quibus conftituitur illud in nobis fpirituale ædifinbsp;^um Jîdcm,inquam,fpem,et charitatem côparans,tametfî fidem, tanquânbsp;^ndamenti rationem obtinentem in noftrae lalutis negotio, primo loconbsp;conftituat,illi tarnen præfert cæteras, omnium primas charitati tribuês.

Prim a crgo,amp;S ante oîa neceffaria,vcra, fynceraep fîdes eft, fine qua,ni^ Eû fubfîftere fequentium poteftîex qua,velut radice quadam,quicqd nô Ex reda flnbsp;proccdit,quâtumuis alioqui per fe bonum videatur, adeo nihil ad lalutc „onprocc-valere certum eft,vt gloriofus ille Chrifti athleta, amp; Pontifex Cyprianusnbsp;aduerfus Nouatianum affirmare non dubitet, ctiam mortem ab hacreti« quïÏt^ îi.nbsp;co libenter fufeeptam pro confelfione Chrifti nominis,defperarionis in«nbsp;teritum,amp;: poenam perfidiæ. Cum Deo,inquit,manere non pofrunt,qui Hzcdiiigénbsp;ctfeinecclefiaDei,vnanimcs nolueruntVnanimes dicit,hoceft,vnius finbsp;dci cum orchodoxis,et carholicis,proinde ita fubiungit,Ardeant licet, flanbsp;miSjS^ignibus traditfvel obictfti bcfttjs,animas fuas ponant,non erit ilia ad’dicSeWanbsp;fidei corona,fed pccna perfidiæ,nec religiofe virtutis gloriofus cxitus,fednbsp;defperationis interitus. Quam ean dem fententiam D. Auguftinus cap» bus.nbsp;V dib.IILaduerfus Pelagianorum epiftolas,aduerfus eofdem, vt certiffi«nbsp;mam profert,affirmans in moribus ctiam inculpatis,damnandu tarnen,nbsp;vnumquemlibet ex hac vita difcedere,nifi in Deum fide re(ftâ,amp; catholinbsp;cam teneat,vbi alter,inquit,qui vita,5d moribus multo eft inferior,habesnbsp;tarnen fidem re(ftam,quæ per charitatem operatur, fecundum quam, innbsp;omnibus delicftis fuis ft accufat,in omnibus bonis operibus fuis Deumnbsp;laudat,fibi tribucns ignominiam, illi gloriam, 06c. de hac vita liberan«nbsp;dus,06inconfortium cum Chriftoregnaturorum recipiendus emigrat,nbsp;propter fide, videlicet orthodoxe 06 catholicâ. Quæ licet fine charitatis

ope«

DE FIDE ET IVSTIFICATIONE,

opcribus,neminem {â(uet,æque tarnen fine iplà^quæ vi'dentur opéra bo* na,in peccata conuertuntunQuæ vtînam maturiori ÔC falubriori côfibonbsp;adhuc fecum perpenderent,ÔC l'amdudum perpendiflent multi, grauesnbsp;ab'oquijSc cordati viri.ôC non tam facile fuam fidem,ô(S falutem,his ituionbsp;uandorum omnium magiftris addicerent,hominibus indignis, quibusnbsp;vel de quocuncp quis fîdem habeat,led permancrent in ca quam a parettnbsp;tibus multa retro læculorum lerie, velut per manus traditam,acccperuf»nbsp;Quam vnam catholicam5amp; orchodoxam inuenienr»

Habet itaep qui fidem orchodoxam,amp; catholicam habet,id, finequUy Deo nemo placerc poteft, nemo ab iplb elongatus, amp; viam perdition*^nbsp;ingreffuSjad eundem reuerti,SC regredi JSx quoetiam ipfó clariffîmeinî»nbsp;tclligicur,quod vna hæc,non ftatim nos coniungat Deo^vt quæ omncu’nbsp;Fide«vtfit in nobis regreffum ad Deum,ad eius imploradam miiêncordiam,coio*

Propone elongantem ièa Deo aliquem, ex qs, de quibus ille î Omue^ qui fe elonganc a tçperibunt.EIongant fe autcm ab eo,non i{5acijs,fcd 3^^nbsp;fedu,huius,inquam,mundi,domini illi contrari)iamore,fludio, fcruitUt^nbsp;amp; qui parietcm illum ièpti, medium inter Deum et nos ædifîcantjob*nbsp;h'niunt,fouent, fuftinent : hoc eft, inimicitiam vigentem in carne nolb^nbsp;cum Deo,vt loquitur Äpoftolus,cuius qui concupiicentq,sobediunt,i^nbsp;fe elongant a Deo,Hunc,inquam,talem tibi propone,velut iubatumle^nbsp;nem aliquem extentO collo,tantum indomitum. ebtis mntra DnimCU^

CONTROVERSIA IL

rus Iiberalitcr, vt hinc timor incotiatur, inde amp;fpes ex eadcm fidecon^ cipiatur^

Timor,^ nos ambulantes in via iniquitatis,amp; perditionis cogat grefs fum (îftere,ÔC partim gehennæ metu, quam fidei oculis a longe videre innbsp;eipimus,partim vcro ex confiderationenoftræipfius miferiæ, vcilitatis,nbsp;indignitatifcpjCtri nos vitro ipibs mancipauimus, dcnilt;^ malorum, qui«nbsp;bus ob peccata inuoluimur (^vt folet mifericordiflîmus Deus, amp; fui,nbsp;noftri oblitoSjflagelIis nos admonere,amp; vclinuitos ad reiipifcentiam co»nbsp;gerCjatcp aperire nobis oculos pœna,quos culpa clauferat)detcftari,amp;^ 0=»nbsp;dio prolèqui vitam illam vere fnfcliccmjamp; veterem*

Spes vero,ex Dci mifericordia,at(^ obuia liberalitate concepta, etiam Spe», indiuerfum reuocet/aciatcp vtaudiamus ad Deum,quamuis tam mul=nbsp;dpliciter per nos offenfum,non folum refpicerc, fed etiam nos conuerteanbsp;»’eîScex mcdqs tribulacionum anguftqs, clamarcad mifericordiifimumnbsp;dominum, eius auxiliu m,gratia m,et milericordiam^non folum implora^nbsp;re/ed etiam côfidcnter expedare: vt hæc, rniferos iam perdudos ad odianbsp;um fui,Sc vitæ fuæ veteris fuftentcnt, velut porreda manu erigat, nenbsp;ûle merito nobis incuflus timor,defpondere nos animum faciat,Sc præ«nbsp;lt;^gt;pitet in delperationis barathrum,vna cum illis,quorum hæc vox eft a^nbsp;pud prophetà:Defperauimus, poft cogitationes noftras ibimus, vnuf»nbsp;quifc^ prauitatem cordis fui faciemus : fed potius defixis in infinitâ Deinbsp;•nifericordiam mentis noftræ oculis (quam earn ob rem, nulquam nosnbsp;bis cclfat commendare, atcp inculcare ftriptura) atcp inde concepta, er«nbsp;gaeundem fiducia,8ó fpe veniæ,regredi ad illum feftinet,illife hu militernbsp;profternere,illi fe dedere,credere,amp;: curandum tradere, paratus iam face«nbsp;rSjquicquid intelligit ab ipfo exigi:paratus illi deinceps obedire, Sc obféanbsp;qui in omnibus*In quo adu,iam guftare, èC videre incipit, quam fuauisnbsp;eft dominus:atcp ipfum fi bi obuium irtuenit, fe erigentem, fubleuantemnbsp;coniungentem fibfad quod etiam omni illo conatu,omnibus fuis vianbsp;ribus,etiam quantumuis adiutis fide,quantumuis diuina gratia, non po«nbsp;tuiftet mifer pertingere,fed eft hoc totum,vnius Dei benignitatis,Iiberaanbsp;litatis,amp;S *^tfericordiæ,non ck debito noftri operis,noftricp conatus, fednbsp;ex mera eius,Iiberalicp gratia,per redemptionem, qug eft in Chrifto lefu,nbsp;quemadmodum fupraanobis explicatum eft*

Itacp quorfum hæc paulo fufîus dida, amp; induda funt, ex ijfdem quia Condufîo libct clariffime intelligit, vt vniuerfi huius motus noftri, 8c reditus a via fidc,quSnbsp;po'ditionisad falutem,fitfidesinitium: ÔCquam immefo intcruallo ipfa lo abfvt

ft abfit ab eius motus termino* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;iuftificat/o

Q^iid igitur illud eft,quod a nobis exigitur, 8ó quod velut difpofitio Amorc dei Êroxima,efficax, Sc infeparabilis ab eo ad quod difponit, nos coniungit

)eo,amp; virtutê Chrifti paffionis ÔC fanguinis,nos iuftificantem, fandifi= fîcationis cantemque ad nos deuocat, atque illicit^ mifericordiam illam Dei fuper fJofiTion?

H nos

proxîmî, nosrefîdcrefacitC

ïpfe eft Del amor, fed fyncerus, dominatum in corde noftro obü* nens.Nequc enim patitur, quid fîbi aut pracferri^ut æquari: cametfi pronbsp;huius incolatus tempore, quamdiu corruptibile hoc corpus circumferPnbsp;mus,86 in multa neceflario diftrahimur,ac diuidimur, non exigat planenbsp;foh'tudinem,fed fecum patiatHr,tamen fub fe,amorcm ctiam rci alteriusa.nbsp;fe,vfcp dum in beatam illam pacem, vnitatemc]^ translati, ipfe nobis cricnbsp;inomnibus omnia,nccquicquam eius amore vacuu:(cd toto ipfum cor^nbsp;de,tota anima,tota mente noftra dileduri fumus ? Nam interim,a nobisnbsp;illam folitudinem non exigit,vt in hac vita nobis irapoflïbilem,fed tamenbsp;velut feopum quendam proponit, in quem collimemus femper, 86 qu^nbsp;conemur vicinius femper accedere»

Vtfllea- minatum obtinens,fèdingcns,atqj operofareseft,Habet enimfecum remfiîSiT iun(ftum,vbicunc^eft,illum timorem filialem,nequicquara committ^quot;nbsp;neceffario mus quod oculis patris difpliccat,ne quid omittamus,quod ilium a no^nbsp;lubeat. Et bis exigere intelligimus, vt odio profequamur, quicquid ad amore eiuSnbsp;contrarium vt conemur nos transformare in iUiina'nbsp;dat,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;eius puritatê æmulari,eius in nobis faciem exprimere, vt decet filios cha’’

riflïmos. V niucrfa hæc neceflario includit Dei amor fyncerus, 86 don^^ natum in nobii obtinens,in timoré illofiliali,quem neceflario coniunlt;îî^nbsp;habet. Quicquid horum defecit, mentiri nos Dei iftiufmodi amoref»,a^nbsp;fîmularc,86 non vere amare nos coarguit. Qui feruat (inquit lohanncs)

in ipfo fumus.Et rurfus.'Qui fèruat mandata eius,inillo manct,et ipfcî** eo.Sic quoqp 86 ipfà veritas.Qui diligit me,fer mones meos fèruat. Etnbsp;rum:Qui habet mandata mea,86 feruat ea, illeeft qui me diligit. Exnbsp;bus intelIigiSjfidele illud mandatis Dei per omnia obfcquendi,atcp einbsp;cendi ftudiura,in amore Dei,qualis a nobis exigitur,includi ncceflariO'nbsp;Quod autem veriflïma fît ilia Auguftini fentetia, qua fine illo

Dei,ncc veniam quenquam pcccatorum fuorum,ncc gratiam vnqü^*’“’ inuenifle affirmât, æque nos docet idem ille veritatis Euangelifta loh^nbsp;nes:Oui enim non diligit,inquit,manet in morte.Diledio ergo vitâpf^

fto patrem diligit.

Eft ergo dilecftio Deigt;cöditio in nobis neceflario requißta ad afftq^

parabüiSjVt nufquam haec défît, vbicunque üla adfît diuina fàpientia, 8c per Salomonern,amp; per fdpfam palam loqui'tunPer inum:Ego,inquit,dinbsp;Agentes me diligo.Per fèipfam vero apüd lohannem: Qtn diligit me,dianbsp;^‘gûur apatre meo,Scegadiligam cum^EtrurfustSi quis diligit me,fersnbsp;*nonem meum (ètuabitjec pater meus diliget eum,amp;r ad cum veniemus,nbsp;uiatifîonem apud eum faciemus» Irt omnes ergo, amp; folos illos qui eonbsp;yfcpperueneruntjVt deum fynceroillo amore diligant,luftificationis 8Cnbsp;filiîüis adoptionisgratiam operator vis paffionis Chrifti èC fanguinis^rnbsp;Qui cum etiam in timoré illo Dei filiali intelligatur, et comprehendatur,nbsp;illi quocp,diutn3e hoc ipfum feripturæ attribuut. De quo fpiritus fannbsp;^us per os Dauid ita pronu nciat.

’^^ntibus fe,quoniam ipfê cognouit fîgmentum nofi:R2,rccordatus quo= xâ^fup'erçi puluis fumus,homo,fîcut fœnum dies eius,tanqua flos agri. Et ite=

*¦001 : Mifèricordia autem domini ab æterno ,et vfep in æternum fuper los filioni fîuientes eum,amp; iuftitiaillius,in filiosfiliorum, his qui feruantteftamensnbsp;tuiîi eiuSjSc memores font mandatorum ipfîus ad faciendum ea^ln qui= tur 'ƒ lOfï -^os vcrbis,nota verba amp; fîgna myfteria,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;J

'ï'cftamcntum,effe voluntatem teftatoris, quahæreditatem alicui des Teftameft

cxigatur,vE Dei tcftamentüm,illud aeternum, quod in Chrifti fanguine confirmatum eft,hoc eft, hæreditatis cœleftis regni fatftâ nobis donatio^nbsp;nem in Chrifto,obferoemus vticp intelligimus teftamentum illudDei,nbsp;conditionale eftc,non abfolutu et fîmplcx,Teftator fîquidem,inbsp;rtumDeicônbsp;ratum vult tfle teftamentum fuum æternum amp; perpetuum, anobis ta=nbsp;men exigit, Vt impUamps conditionem in hæreditatis delatione in teftasnbsp;quaminquot;nbsp;mento appofîtam.Forte quæris ea quæfît C Grauisfane non eft, nedumnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^on-

non impoflibilis, 8c quam idem ille diuinus fpiritus in præmiffis verbis nobis cxpreftït,Itacp cum affirmauit iuftitia Dei in illos refidere, qui feranbsp;uant teifamentum eius,ne dtibitare poffes quosnam illos intclligcret, coanbsp;tinüôfubiunxit^ Etmemoresfunt mandatorum eiusad faciendumea

xft

DE FIDE ET IVSTIFICaTIONE,

iiaif«,Sc.a- mentû eius,qui in illo nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quo præmint,timoré fc contmentcs,fofiici

ti funt mandata cius implcre Non dicit : Qui omnia mandata eius im^ plentjSc faciuntNam illam diftridionem mifoicorditer remittit, vt pi*nbsp;us pater noftræ fragilitatis nÔ ignarus, vt in multis omnes dclinquimüs,nbsp;fed qui mcmoreSjinquitjfunt mâdatorum eius, amp; conantur caadimpllt;^*nbsp;re pro fuæinfirmitatis modulo,ex qua,fîlabantur interim, 8gt;C alicubi,atJtnbsp;dormitent,aut defîdant,laluo tarnen illo filial! timoré,abfq^ hoc quo^^nbsp;.. mandata eius negligant,8^ poft tergum proijciant,nihilominus fupcrnbsp;los manet confirmaca eius miièricordia,quotidic ignofcens quod peccatnbsp;infirmitas,8c hi feruant teftamentum eius,5c hæreditatisin quam tranf*nbsp;fcripti funtjcffîciuntur participes,atcp ipfis pius pater, quod per felong^nbsp;defîciebat a perfecftionc iuftitiæ,ad iuftitiam imputatîimo, fua ipfum iu*nbsp;ftitia vcftit,ôlt;S iuftum facit Juftitia illius,inquit,non horum ipforum,nbsp;per hos eft,quæ per le nullius meriti erant,horum pia opera, acceptâtnbsp;præmium,Sc ingenti mercede remunerare dignatur « Beneplacitum eftnbsp;înquit,domino fuper timentcs eum, 8c in eis qui fperant in mifericordiïnbsp;cius.Propriæ iuftitiæ his nullus refpecftus,nulla fiducia eft, fed fuper vnanbsp;fperant mifericordia eius,probe intelligentes vniuerfum hoc, repofîtun’nbsp;infokgt; eius beneplacito,liberalitate ôd gratia»

Vt Tu« in- nbsp;nbsp;Cum quo non pugnat,quod innocentiæ integritatiftç fuæ memorie

Je°griSfï ^uhinde fe confolantur,amp;: confirmant fandi,ne(^ ab ea etiâ prædican^^ «ncmoria intcrdu abftincanuNeqj efh cû hoc faciût,in opcribus fuis,in iuftitianbsp;confdétur gloriari,amp;: confidere intelligendi funt, fed magis in vnâ Dei bonitatc«’^nbsp;m€°fanainbsp;nbsp;nbsp;nbsp;mifericordiamintendereoculos,iuamæqueiuftitiamncfcirc,fedv'O^

’ Deiin fciuftitiam agnofcercÔCprædicarc,necpignorarc dicendum cum illo fideli Dauidî Si iniquitates obferuaueris domine, domine qi^‘*nbsp;fuftinebit^amp;SilludîNon intres in indicium cum ièruo tuo,quia non iuft^nbsp;ficabitur in confpcdu tuo omnis viuens.Quid igituilt; Qtioniâ no igt'®nbsp;rant niifericordiam domini, vtpijffimi patrisergafuosfilios, fixai»nbsp;æterno vfcp in æternum fuper timentcs le, amp; iuftitia illius iuftificarinbsp;qui feruant teftamentum eius,hoc eft, qui in timoré illius fe continent^^nbsp;memores funt mandatorum cius, amp; conantur ea implcre pro futc in^^^nbsp;mitatis modulo,feruatieiufmodi teftamenti confcientia,certafiducia^^nbsp;am hærcditatem teftamento mifericordiffîmi domini delatâ expcjfUf^nbsp;feriptos iè filios gloriantur,amp; in pijffimi patris erga fe bcneuolentia,nbsp;gna confeientfæ fccuritatenbsp;nbsp;nbsp;confolatione confidenter acquiefeunt ?

qui timet Dcum,amp; mandata eius non negligit,fed implcre conatut fuo modulo, quomodo non firmam fiduciam habebit, Deum pat^’'^’nbsp;«rga fe effe animoCQuomodo non lêcurus expedabit delatâ teftamc*^^^nbsp;hæreditatem cœleftis gloriæ, qui impletum a fe illud ipfum tcftai»^^^nbsp;hoc eftjConditioncm quæ in eodem appofîta,non diflSeilis a nobisnbsp;tur,certo fîbi eft confcius^Nunquid de fîdc teftatoris dubitabit»

CONTROVERSIA It

Nonitaf^infuaiuft/na.lèclindiuînaergafc fancti confidunt bent» gnitateet mifericordiadn domino,non in fe glon'antur.'non fuam,fed dlnbsp;uinam in fe iuftitiam r^efpiciunt : nec fe iadlant impkuiife Dei mandatanbsp;(quod ratio iuflitie,fi quam propriam fe habere confiderent, requireret)nbsp;fed quod ea ip fa ante oculos habuerint,nec a. ferepulerinc, fed memoresnbsp;fuerint eorum ad faciendum ea* ,

Itacp iUe Dauid in contentionem cum inimicis,a quorum iniqua per« fequutione, Dei benignitate ereptus fuerat,eundem iuftitiæ, Sc innocen«nbsp;tiæfuæpatrocinatum gloriatur, quod vias domi'ni cuftodicrit, nec im^nbsp;pie defecerit a Deo fuo. Sed quomodo vias domini cuftodiffe fe intellianbsp;gatjCtiam adnoftram eruditionem explicans,fubiungic* (^oniam om;»nbsp;nia indicia eius in confpectu meo, amp; iuftitias cius non repuli a me » Hocnbsp;enim benigno domino, 0^ prjffimo patri ex nobis fufficit, etiamfi in im«nbsp;plendis illis deficiamus in multis,quæ eft Humana infirmicas.Hoc file imnbsp;putat nobis ad mundicicm 0^ iuftitiam.Hocipfum,idem vt diximus,e5nbsp;benefici)s,retributione,amp; mcrccde profequitur.Proinde ille fubiunnbsp;§iuEcero immaculatus cum eo,hic,quia conniuet,nec imputât maculas,nbsp;^is, quos fua iufticia iuftifîcare dignatusjcft, iUic, quando plene coniûdtisnbsp;^dem,euacuabitur qucquid ex parte eftcquando expolita erit omnis ruanbsp;tiam rncam.Suam dicit quæ Dci, in fe eftinon quæ ex fuis fibi conftcc oanbsp;peribus,ad quam refpicicnsldicit : Nô intres in iudicium cum feruo tuo,nbsp;quia non iuftificabitur in confpectu tuo omnis viuens*

Qî^anquam Sgt;C hoc pacfio fandi, innocentiæ, integritatifque fuæ rea cordatione, fubinde fe confolari, confîrmareque intclligendi funt, vt rjsnbsp;velutfîgnis,qyi5i4sdiuinæinfcbenignitatis, fiduciam in ilium fuam,nbsp;magis, magifqye confirment amp; fulciant, dum memoria repetunt, quacanbsp;cunque in ipfos dona Deus côtulit * Quæ nobis quodammodo funt inanbsp;ftar radiorum vultus domini, quibus ad fummam iliâ bonitatis luccmnbsp;eÔtemplandam illumineraur,Ô6 multo maxime,bonorum operum graanbsp;teftfacere tan quam ex vocationis fru(ftibus,infiliorum felocum adominbsp;^ooptatosglorianteSjCum a confeientiæ fuæinnocencia,illam fuam innbsp;Dco fiduciam confirmât,acque inde fumût exultandi, in domino glonbsp;riandi materiam.

tunt a dno,interdum vfurpafle ÔC vfurparc inueniûtur. Se ambulaffe in ftatiôc fu» *nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;H üj inte»

DE EIDE ET IVSTÎFICaTIONE,

cendæ non întclligcndi funt,quo fuam fiduciam in deum confirment, ad impetran orancTo-nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;codcm auxüium in neceffïtatc quod poftulant. In quo, non ad opc

minum, rum Riorum dignitatem,non ad uitæ fuæ,quatenus ipforum eft,puritatem amp;C innocentiam(cui damnatio potius debcretur,q premium, uel potius,6^nbsp;maleditlio.q benedicftio,fi rcuocaretur ad diftric^um SC examen ôlt;r iudici#nbsp;um)fed ad diuinam potius erga fe beneuolentiam, 6^ paternum arnoremnbsp;rcfpiciunt,a quo omnia expeótareaudeant.Perindeac fi dicerent: Tu do*nbsp;mine nofti quod filiali amore,timore,ac reucrentia me erga te geiïerim, amp;nbsp;proinde,ccrium habeo tuæ boniiati,atcp ctiam promiffioni fidens, quodnbsp;tibicurgfim,amp;:ufeiffimpaternomeaRcccu complederis. Quareneedu^nbsp;bito,quod in hoc etiam meneceHiratcnon deftitues.

Vc fuam Quod poflrcmo, pJærique recurrunt in fcripturis loci, quibus tuftid* defiudic^nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cxaminandam, fideksobtuliffe inucniuntur, ex^*

examinan gifrc,fecundum earn de fe Ratin’ ( In quo ille Dauid,cuius magna erat in do confidentia, omnium eft frequentifRmus)necp hoc pugnarecuifnbsp;legaatur. explicata a nobis fententia, is clariffime intelliget, qui eos ipfos locos, ad

uocare iudicem. Quanquam ubi cum folo deo ijfdcm eft negotium,ubi ƒ rciflitudinem illam diuinæ Iegis,dißric7o iudicio cxigenda foret corum if*nbsp;noccntia,omnes cum eodem Ülo Dauid, qui toties, ram fidenter adnbsp;num iudicium aduerfus aduerfarios prouocat,uno ore fibi meriio clam’nbsp;dum inteliigunt.Ne ingrediaris in iudicium cum feruis tuis,quia non i^nbsp;ficabiturinconfpedutuoomnis uiuens.

GONTROVERSÎA IL

Vtitacp ad inHitutum recurrat, undc nonnîhil deflexit, oratio, ad hoc

lum, vt ne rempeleuod fviicmn amor illeDEi.ciufdem fiîialemilium timorem in ceffaHuad

Z*

gelica.

Deus,iiiquitj'lle lux cftjamp;f tcnebræineonon fuîîtuHæ.Si dixerimus quoniam focietatem habcmuscum Deo,amp; in unebris ambulamus,mcn#nbsp;titnur,8u ucritÂtem non facimus. Si autem in luce ambulamus, ficut ipfenbsp;in luce eft,focietatcm habemus ad inuieem, ÔC fanguis lefu Chrißi filii ei#nbsp;usemundat nos ab omni pcccato. Audis tonitrui fiüurn.audis fecretorumnbsp;fode(tium,8(r diuinorum confciumjcrudlantem duenra dodlrinæ faluta* iu luce aninbsp;ßSjSc euangclicætquænbsp;nbsp;nbsp;haufit exChrifti, dd fapicntiæ,peâ:ore. Audis,

inquam,affirmanfem, focietatem nos cum Deo habere non pofTe^nce Cf ïïiundari fanguine fiîiicius, nifiinluce ambulauerimus* Sed quideftam«»nbsp;^^«lare in luce, nunquid tantum crederequot; Præceptum domini, lucidumnbsp;«flè affirmât ille, ÔC illuminans oculos. Et iterum Sapicns,kgcm, lucemnbsp;^icit. Quod fequentes, lucem intelligimus, in primis,Iegcm Dci: deinde,nbsp;iuxta eius præfcriptum, uitæ puritatem, 8c fandimoniam: èc ipfos fan*nbsp;ctosdenic^, quibus dixit Chriftus. Vos cftis lux mundi. At cum in ipfonbsp;maxime DeOjUdut in exemplari,ac fontali quadam plenitudinc, ilia emknbsp;nenter reîuceat puritas, Sc fanctimonia, ipfe principalis ilia lux cft, quam

regnum ccclorum.ô^ hærcditatcm illam ex teßamento sccipietîEacft au* tem uoluntas patri’s,ut audiamus filium, obtemperemus illi, 8c feraemusnbsp;doêtrinam eius. Factus eft autem,inquit illc Apoftolus,omoibus obtem*nbsp;perantibus fibicaufafalutis æternæ. Quibus folis, idem ipfeChriftus,li*nbsp;berationcm a morte æterna promittit, atcç eos folos inter fuos agnofcit.nbsp;Si quis,inquit,fermonem meum fcruauerit,non uidebit mortem in æter*nbsp;num,8lt;: iterum: Si uog manferitis in fermone meo, uere difcipuli mei cri*

_ ______ _____—----------- -----f

crcdant,ant non credan!,fi emundari fe ianguine eiufdem fibi pcrfuadêt aîüs,cum Deo fe focietatem habere, atep eundem fibi elle patremproj^*nbsp;liumî fe, aliofque decipiunt, 8lt; ueritas in lt;is non eft. Alio fane, ut au » ti

poftoIus.EftotCjinquit,imitatores Dei fîcut filt) chariflïmi, Sgt;C ambulate ïn cîilectione’G'cut Chriftus dilcxit nos,amp;S,tradidit femetipfum pro nOnbsp;bis,oblationem,et hoftiam Deo,m odorem fuauitatis.Hoc cft,in luceaiunbsp;bulare/mitari Deum pro noftro modulo,atque eius imaginem,vit3C fannbsp;«fbmonîa m nobis exprimere,fîcut decet filios chariffimos : ècambulatenbsp;in diledionc,ad Chrifti cxemplum,qui prior,quamuis inimicos, SC dil^*’nbsp;xit nos,5(: tradidic iemctiplum pro nobis.Quem qui icquitur,viuit iaim,nbsp;non fîbijfed Deo,amp;S proximo:ncc amicis tantum ,fed inimicis ftud^^nbsp;bcnefacerCjDei patris fui,amp;2Chrifti erga nos charitatis æmulator fadus»nbsp;Quandoquidem,amp; ille,folem fuum oriri facit fuper bonos,malos:nbsp;hic,etiam pro ic crucifîgentibus orauiu

Vna ad vt nbsp;nbsp;Hac vna via omnes oportet ad vitam ingredi,quæ,vniuerfus,totui^

” Chriftus eft.Ego,inquit,fum via,veritas,amp; vita:8ô nemo venit ad patte mc.Per Chriftû ambulant,amp;ad patrem perucniunt,quibus eiü^nbsp;ambuient. vita,adio dolt;ftrina,fui ingreffus metaeft. Illft,lucem mundi,fcquun*

transferre poflemus,non habituros nos partem in regno Dci,ÔC Chrifti» In vta ilia, idem affirmât Apoftolus. In ilia via, vna nos ilia Dei charitas continetnbsp;' De^rfiaX perpetuo coniuncfîû habens follicitû illû filialem timorcm,ilii placere,nbsp;catem con* mandatis eius obièqufper omnia fideliter ftudentem, Quac vna, dignenbsp;Uquot;«quot;’nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;conueriàri nos Euangclio,Sc doéfrinæ Chrifti facit, contemptis, con*

culcatifque his terrenis,amp;: caducis, toto pecftoreanhelaread ilia cœleffi^* V na præftat,quod Chriftus exigit ab his pro qbus eft mortuus,vtip^^^nbsp;frudus pairionis,Sc mortis fuæ valeat.Chriftus vnus,inquit Apoftoln^;nbsp;pro omnibus mortuus effvt qui viuunt,non amplius fîbi viuant,fednbsp;qui pro ipfîs mortuus cft,amp; refurrexic.

Conciufïo Itaq^vt hic aliquando concludamus de noftri iuftifîcatlonc,quatenns ^5e'*n^ ftiri* oobis dependet,amp; quo pado diipofîtis,nobis iâ adultis,amp;r qui propf^^nbsp;quatenus a peccatailliorißinali fuperaddidimus,operetur in nobis virtus paffioni^

GONTROVERSIA II»

citum tïnioreni,et fidele ftudi’um,voluntatc ei’us obfequendi per ommat ad cuius aduentum vfcp,mors i'n nobis permanetteriam cum illis ipfumnbsp;præccdentibus omnibus:fide,inquam,iUa,8c vitæ veteris deteftatione,acnbsp;pœnitudine,fpc veniæ in Dei bonitatcm,ac mifericordiam» Per quæ o nnbsp;mnia,quoufcp eo perduAus pcccator fncrit,vt Deum fyncero corde, vtnbsp;prædidum eft,diligat,adhuc in morte permanet:nihil feeffe afRrmatnbsp;poftolus cum prioribus illis omibus,quamdiu abeft charitas, Cum quanbsp;prinium incipimus elTe aliquid: cum ea primum nos induit, ÔC fijpernbsp;nos recumbit ilia Dei iuftitia,ôô Chrifti fanguis ab omni pcccato nos e «nbsp;niaculat: Id quod mihi ex euidentiffimis, quas induximus diuinarumnbsp;Icripturarum fentcnti)s,amp;: dodrina Chrifti, 8c apoftolica,irrefragabilianbsp;tcrdemonftratum videtun

Videbor forte plærifcp,ardiorcm quam fit,falutis viam facere* Chris Obica/à ^mfiquidcmpromifîflcfalutemcrcdentibus baptizatisomnibus» SirS^quinbsp;QuicuncBinquit,crediderit,amp;bapüzatusfuerit,hicfalauscrit« Solam taïuK«»nbsp;•% « «nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• Pnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1 inbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;* *nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Inbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nihîIjQUHm

proinde fidem,vna cum baptilmo,ad lalutem cxigiu Quam nos hactc= fîdcm amp;:ba nus demonftrauimuSjfîne operofa ilia diledione nuUi côungere ? Quodnbsp;Verum eft,vcrendum admodum,ne pauci ad falutê perueniant ? Cumnbsp;^nccram illam,dominantemcp charitatem in paucis reperire fît»

Sed q videant,ne in didis Chrifti verbis paralogizcnt femetipfbs, amp; enim hic de reparua,fed de fumma falutis noftræ agitur Jpicnbsp;Chriftus teftis eft,ardam effe viam quæ ducit ad vitam:Sc non fo«nbsp;^niTi nÔ ambularijlèd nec inueniri quidem,nifî a paucis, affirmât. Proin«nbsp;nobis, ne in ea aberremus, ÔC quod dicitur, impingamus in oftio,nbsp;n^agnopere metuendum,amp; cauendum cft.Ego certe,qualem a Chri«nbsp;ftojÔC Apoftolis doceri video, talem explicare conatus fum pro viri«nbsp;fgt;us:nihil de mco addens,nihil detrahens.

Quodautem Chriftus crcdcntibus,amp;S baptizatis falutem promiferit, Dequafîdt confiteniur,8c agnofcimusffed nobifeum videant,5c diligenter perpen«nbsp;dâc,ne forte,de alia,quam Chriftus, fide, eum ipfum, ÔC hoc loco, alqsnbsp;plærifque loquutu m intelligant.

Supra fidei varias,quæ in feripturis recur runt, acceptiones cxplican« diftinguentes,principaliorcm,atœ vfîtatiorem in fermone ecclefîa«nbsp;mco earn oftendimus,quæ veritatem Dei proprie refpicit:amp;S qua mentenbsp;animo,illi fîrmiter affcntimur,atque innitimur: qua,nbsp;nbsp;nbsp;Chrifti fideles

mcirnur:amp; diftingui earn a fpc,âlt;f charitatc, tam ex rationibus earûdem P’^oprfis,quam ex diuinarum feripturarum autoritate euidens fccimus.nbsp;pnmonuimus nihilominus ledorcm,de eadem, non femper fîmpliciternbsp;•oqui fcripturas,Chriftum,8d Apoftolos,fed nonnunquam, de ea, vt vi« fimpiidter,nbsp;^fiaritatis calore fora accenfa frudificante,producentecp frudusnbsp;*nftitiæ.(Nam vita omnium quæ in nobis funt charitatem cffe,56 ad ea fcnptuws.

que nos pçrmancrc in morte,atque adeo fidem ipfam fine ea dici mor« tuam,

DE FIDE ET IVSTIFICATIONE, kJcmmum t“a,cx fupra intîucns,amp; clariflïma lacobi fentêtia indubitatûnbsp;quæ in no^ alicubi Apoftolus diftinctionis caufaedam cxplicat,deeiufmodi nenigt;nbsp;pc viua fide fe loqui,vt eum diciuFides quæ düeëdonem operatur:alic«nbsp;bi non expficat,quafî fads îndicatum èc apertum ex circumftantqs,praE?nbsp;ccdentibus,amp; fequêdbus.Quod cum plurimis loci’s faci'at, vnum hic exnbsp;omnibus produxifle fufFecerit,qui propofitæ ingeftæ«^ difficultati ex»nbsp;plicandæ magis accommodus,8d cognatus mihi videtur»

LocusApo nbsp;nbsp;Itac^jcu m dicit: V os ipibs ten täte, fi eftis in fide: ipfî vos probate Art

fidecognofeitis vofmetipfos,quia Chriftus lefus in vobis eft nifî forte neceffario rcprobi fitis.Hoc,inquam,Ioco,de fide,non ilia nuda,folacp fecundum ranbsp;ïuïSin tionem fuam propriam (de qua,eu dicit,fides,fpes,charitas,tria hæc, ma^nbsp;«««»¦'nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ior autem horum eharitas .Item cum dicit: Si habuero omnem fidem ita

vt montes transferam, charitatem autem non habuero) ièd de viuaillæ lecStmSquot; (vt diximus)quæ per charitatem frudificat, producit frudus iufti*nbsp;derargu-”* dæ,loqui ilium indubitatum eft. Quandoquidem argumentum huiüSnbsp;mentû re- fidei,ad quam,eam iplâm explorare nos iubet,an in nobis fît,hoc proférénbsp;P'*nbsp;nbsp;nbsp;inquiramus,amp; nofcamus,an Chriftus in nobis fît. At Chriftus in no*

bis non eft,adhuc in morte manentibus,neCj^ in ali)s,quam qui in charita te permanêt.C^iibus mortifîcato corpore pcccati, viuit fpiritus iuftitia?-*nbsp;Siquidê,an Chriftus in nobis fît,quo pado internofcercdebeamus,ideirtnbsp;Exiftetis in Apoftolus hucLydium lapidem profert.St Chriftus,inquit,in nobis eftnbsp;îb^rg^nênbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quidem mortuû eft,propter peccatû,fpiritus vero viuit proprt‘‘

tum, tîcor- iufttficationem.Hoc eft,quod alrjs verbis alibi dicit : Si mortificationeirt îiïü pwa- noftri Iefu,incorpore noftro circumtulerimus,quo Sc vitalcfunbsp;to,«5lt;:fp)ri;- nifeftafît,amp; vigeatinnobis,tumdemum Iperandum nobis effe , quotJnbsp;Chriftus in nobis fîuC^ui em Chriftum,aut fpm eius in fe habent,hinbsp;Chrifti funt:qui aût Chrifti funt,carnem fuam crucifixerunt cum cupl^nbsp;ditattbus,ÔC concupilèentrjs fuis.C^ibus caro concrucifixa eft Chrift^»nbsp;ctiam fpiritus viget,amp;: viuit eu Chrifto.In ijs aut folis Chriftus eft.Si eo'nbsp;Chriftus in vobisfît,corpus quidem mortuum eft propter peccaino’»nbsp;fpiritus vero viuit propter iuftifîcationem*

(^lætamcn,quo pauloclarius intelligant,memoriarepetenda quæ de corpore,anima,amp; fpirltu,fuperiori controuerfîa, a nobis funt^^*nbsp;pofîta. V tc^ in corpore,aut carne noftra,viuat,vigeat,amp; regnû fuurn h®nbsp;Spiritus, beat peccatu.'velut inftrumentis fîbi cômodis vtens, concupifeentijs,^^nbsp;dcfyderqs eius,iIIedantibus,SC ad peccati côfenfum attrahentibus,irtnbsp;dio pofitam animam.Cui ex altera parte, velut pædagogus quidam ft*nbsp;uinæ irradiationis capax,adiundus fît fpiritus:quem ÔC mentem,amp;^nbsp;fcientiam vocari in feripturis oftendimus,quo eandem animam fîirft’’’nbsp;retrahat,de melioribus admoneat,de culpis caftiget amp; arguat ? Elfenbsp;Viacre.nbsp;nbsp;nbsp;inde bellum hoc in nobis irreconciliabile,inter carnem Sc fpiritum.-

hoc ex communi yfii loqucndi, memoriter

rationes expedite valideep exequitur:contra vero,languidum,imbeciUc, atep adeo emortuum dici,quod velut confopitumjproftratumque iacet,nbsp;nee potcft,quæ fui funt iuris,fundionis,aut operis,cxpedite perficere:fednbsp;ïnipedit,aut fua ipfius imbecillitate, aut a fortiori aliqua caufa contraria.

Certum cft autem,in bis contra fe pugnantibus in nobis athletis, car» Quantum nc,inquam,amp; fpiritu,quantum deprimitur infirmaturep vnum, tatum JSnutïr

^l^ertatem fefe modo vendicet,fcd etiam imperium obrineat,vniucriac^ regno hominis fui iuris faciat,fuum aducrfarium,illam carnem pecca«nbsp;ti.conterit,fubiugat,opprimit,atcp adeo mortificat. Quod,quo facit dili”nbsp;§^tius,vehemenrius,atque inflantius,tanto ipfe euadit potentiorramp;S abanbsp;folutius imperium aifcquitur,vt cuius virtus, in fui aduerfarq infirmitaanbsp;^perfidtur.

Cum hie mortificationem,aut mortem audis,non illam communcm Morcifi'ea* intcniges,hoceft,feparationem animæ a corpore: nec illam etiam fecun*

tum venir,atque cius eft ftipendium, 6c de qua tones fenptura. Anima uat. quæpeccaucridpfa morietunfed eam,quam diximus,mortem laudablenbsp;lem,qua mortificatur caro peccati,amp; fpiritui fubiaSareddicur, qua quisnbsp;moritur pcccato.amp; confepditur Chnfto. per quam v.uificatur fp.ritus,nbsp;amp;:vitaæternaacquiritur.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;

Q«in,8d hoc animaduertendum eft,pro clarion intelligentia locutio« aiicuî vû-nis,quam hic tra(ftamus,apoftolice,quod ex vfu Latini fermonis,üli quis • ^“^4 viuere didtur,cui yelutaddidusferuit, quo fuae vitacfcqpum dingit,a fit.

• • * » quidam alijs,quidam ventri,auaritiae,gloriæ,mundo, quidam ctiajn vir«»nbsp;tutijSr fapientiæ ftudio,Deo denique,dicutur viuere. Et ficuc vita morsnbsp;tcrminat,itarurfus mori dicunturijs,quibus vixerut,cum abeifdem,cosnbsp;gitatione,ftudio,amp;: affedu feparantur.

Ita,qui vixerunt peccato,per mortem Chrifti rurfus monuntur pcc= Qiiomod» catOjVt viuant Deo.Moriuntur,inquam,pcccato,per odium, deteftatio’nbsp;nem,acpccnitcntiâ vitæ veteris,ad earn ipfam prouocaci Chrifti dodtri» Chfi mor-

DE FIDE ET IVSTIFICATIQNE,

fibi,fed Deo,in Chrifto viïiere. Quod qui faciunt ,rj demum Chhftuffl induerunt,Chriftum,atepeiusfpiricuni in fc habent: fjs mortua eft caronbsp;peccatOjSd fpiritus viuic iuftitiæ» Opera proindeilla fua,non poteft innbsp;dem caro perficere, quamuis vt non plenc mortua ( quod hie non afte*nbsp;quimur)fuggerere ea non definat,fed opera,frudufquc viuentis fpiritusnbsp;in eifdem eft cernere» Quævniuerfa (quorfum hæc prolixiusindudanbsp;funt)requiric ilia fides,de qua memorato loco loquitur Apoftolus,vt cu*nbsp;ius indicem,ad quern ipfam explorarc nos iubet,an in nobis fit, hue pro*nbsp;fcrt,vt internofcamusan Chriftus in nobis fit:qui efle in nobis non po*nbsp;teft fine his omnibus, Loquiturergo de fide ilia ,quæ per charitatem vt*nbsp;uitjSónoftrum fpiritu m, quo didum eft modo, viuificat, amp;:operaturnbsp;frudus iuftitiæ.Quod ideo adftruximus aliquato diligentius,quonianinbsp;non parumhinclucispendereadftatumpræfèntis controuerfîæj poftnbsp;intelliges.

mittitfalutem credennbus,amp;: baptizatisomnibus*. Primum,quoniaui defide,nihildubitoipfum hicloquicodem modo,quoeiusÂpoftoluninbsp;indudo per nos Ioco,vt amp; alibi fæpejoqui, nunc demonftrauimus î vi*nbsp;ua,inquam,illa,quæper charitatem operator frudus fpiritus,mortifîca»nbsp;carne peccati. Deinde, quoniametiam in baptifmo, vt nobis ad falu*nbsp;tem valeatjConfepcIirinosChrifto oportet,vtpeccatomortui innoui*nbsp;täte vitæ ambulemus ?

An ignoratis, inqoit ille, quia quicuncpbaptizati ftimus in Chriftlt;?gt; in morteipfius baptizatifumus C Confepultienim fumus eiper bapti^^nbsp;mum in mortem, Vides,vt quifquis legitime in Chrifto baptizatus eft,nbsp;ei ipfi quoque per baptifmum confepultus eft,Quod fieri non poteft,ninbsp;fi prius fit mortuus peccato, Mortuo enim,non viuo,fepulturadebetui**nbsp;drina Chrifti,amp; apoftolica, Sed in fequentibus Controuerfijs propHn^nbsp;de hoc locus incidet,

Echadenus quidcm,de myfterio rcdemptionis,iuftificationis,lâluu®* que noftræ,amp;:quatenus a Deo.amp; Chrifto, âdauatenus a nobis pendet»

CONTROVERSIA II.

8£ fide a nobis cxpîicatum cft.In quo, quod aliquanto prob'xiores fuimus resipfa rcquirebat: cui accommodari, amp; feruire debet oratio: præfertimnbsp;cum ex hoc dare demonftrato, toiius iftius grauiffîmæ fane maximinbsp;moment! Controuerfiæ, flatus prgcipue pendeat.

Et quanquam in eOjinagna ex parte, non uideantur admodum pugna turinobifcum noflri aduerfarfj,ut quos uideo eiufmodi quid,quale a no*nbsp;bis explicaturn efl,imaginari de eodem,amp; uidere, fed quafi,a longe,amp; pernbsp;denfam filfarum opinionum fuarum caliginem, Sc tanquam per fomnwnbsp;urn, nec poflint dare explicare, quid uidere fe uideant, qucmadmodumnbsp;fcripta eorum tcflantur omnium, confideremep fore, ab initio, fi ita iiiue*nbsp;niflentjUt a nobis efl,explicatum ab aliquo,priufquam fuo illud Marte,nbsp;fuo ingenio,amp; fenfu explicare aggrelTi font, ut acquieuiflent in eodem ab#nbsp;ftinuiffentcp a comminilcendis portencis illis, nouæ cius fuæ commenti#nbsp;tiæ(^ fidei,quæ ad Lutherum ufcp,eft inaudita ecclefiæ: at«qp utinam i)f#nbsp;detnreietfcisjdaræ catholicæ ueritatis Iuci,nobifcum acquiefcercnt:tamennbsp;quando hadenus uencum eft,ad cam ipfam clariflime ueritatis lucem,uninbsp;uerfa corundem hac de re dodrina diligenter excutienda efl, amp; quo dare,nbsp;qualis fit,ab omnibus pofîît confpici,conflituenda fob oculos.

In primis,non admodum, puto,pugnabunt, nobifcum in iuflificatio# Qujdinter ds(ut a nobis explicatum efl)falutisc5p myflerio, quatenus cxDeo,ÖCnbsp;Chriftoeft.Scdinhocuertituruniuerfahæc noflra controuerfia, in qui# thôiîco»nbsp;bus ex nobis,6^ quo paAo difpofitis opcretur. Nos demonflrauimus,amp; JucP^nfronbsp;fidcm illam proprie didain,qua Dei ueritati,mcnte,amp; animo fir miter af* uenatur.nbsp;fentimur,atqp inninmur,rcquiri:8c praeter eam,etiam fyncerum ilIum,0Cnbsp;uiocentera omnia in corde noflro, Dei amorem, qui filialem ilium ti#nbsp;moreminfecompIeAitur,follicitumcpmandatiseius in omnibus obfe#nbsp;quendi fludium.llli charitatc nos iuflificari negant,(quam fententiam, amp;nbsp;in locis, amp;: in commen. fuis in epifl. ad Rom. îæpe repetit Philippus)fcdnbsp;folamfidem quandam exigunt,uelut difpofitionem proximam, quæ anonbsp;bisiuflificandis exigitur,amp;S qua pofita,nunquam defit iuflificationis gra#'nbsp;tia.Neque cnini adco craflbs exiflimo,ut illam ipfam fidem foam, grati*nbsp;am iuflificationis cxiftiment, quippc quæ, ctiam ipfis autoribus, fit pec#nbsp;catorumnoflroruniremiffio:fedneccflarium,amp;proximum medium innbsp;nobis,ad aflequendam illam iuflificationis gratiam.Proinde Lutherus innbsp;epift.ad Galat, folam fidem docet neceflariam, cætera omnia liberrima,nbsp;nee præcepta nec prohibita.

Itaque quod illi fola fide, non charitatc iuflificari nos affirmant: No# contra dicimus,ncc fide, nec charitatc noflra nos iuflificari coram Deo,nbsp;fi formaliter, amp; proprie loquamur: fed una Dei in Chriflo iuflitia: unanbsp;Chrifti nobis communicata iuflitia:una ignofeente nobis peccata noflranbsp;Dei mifericordia:quod fopra euidens fecimus. Vt ucro iniclligamus nosnbsp;iuftificarijfeu fide,feu charitatc, uelut difpofitionibus, aut medqs quibuf#nbsp;1 dam

DE FIDE ET IVSTIFICATIONE,

Sam fide’ ttobis, ad iuftificationis gratiam a Deo obiinendam neceffarrj^j magisiufti nos utranqp 8c fidemj SC chantatem neccflario requirimus, fed hanc, noonbsp;tametfi°a’ ülanijeffe difpofitioncm proxitnam amp; infeparabilem,a iuftificationis gf*nbsp;neutra pro tia,etiâ a nobis demonftraturn efttut hoc locutionis modo,chari£ate,quaiflnbsp;fide iuftifi'cari,nos uerius dixerimus»

Quomodo Quodauiemin Apoftolo paflTim recurrit, iuftificari nos fide, aut inum^at* Chrifto,atque eius fanguine, eiufmodi eft, ut nobis femper incu^*nbsp;per fidem cct, non in nobis, aut operibus noftris, fed in Chrifto iuftiiiam noftraiHnbsp;^^kisfan q|uærere:quo pharifaicam dlam, impiamcp opinioncm iuftitiæ propria^»nbsp;ficari noT nofttis opcribus eft,(quac carnales ludæos, quibus cum ipfi pef*nbsp;petuum erat negotium, fere occupauerat, qui fuam quærentes iuftitiai’^nbsp;ftatuerCjiuftitiam Dei aftequuiinon funt)diminarete mentibus fideliuifl»nbsp;doceretep in uno Chrifto noftram iuftificationem efle. In eius faoguin^»nbsp;non in operibus iuftitiæ, quæ fecimus nos, fidere nos oporterc: proind^nbsp;fidem, illic confidentiam intelligit. luftificamur ergo nos fiducia ilia tOnbsp;Chrifto,nbsp;nbsp;nbsp;eius fanguine. Sed ille demum,non uane confidit, in Chrifl*’

Iuftificari fe,qui ilium corde fyncero diligit, nbsp;nbsp;follicite ftudet obfequi^^

dem in omnibus. Qui folis fibi obfequentibus fadus eft caufa falutis næ. lllos emundat fanguis cius,qui in luce, hoc eft, in ipfo Chrifto ambü^nbsp;lant,quemadmodum fupra demonftrauimus.Proinde, fi de fidei ration«,nbsp;acceptione inter nos conucniretjiam caufa fufficienter perada forer,nbsp;fatis demonftrata aduerfariæ opinionis falfitas.

Quia tarnen de fide, non ex ufu diuinarum fcripturarum, (fecundur’* quasomnes eius acceptiones fupra diligenter explicauimus. Sc diftinx**nbsp;mus)fednouoniore,had:enusanemine ante ipfos intelledo loquuntuf,nbsp;quo congrederemur certius, neceftarium nobis fuit in explicanda eiusnbsp;iionc,incumbere aliquant© dtligentiustSc eamipfam, ab ijfdemipfi'snbsp;autoribus requirere. Cumin fcripturis,utdixi,nullamfidei formamnbsp;charaderem,qualem ipfiimaginantur,inucniam.Quod dum facere coo^^nbsp;tus fum,Sc corum fcripta,hac de re pene pererraui omnia,mihi ipfi perfü^*nbsp;Quamya- dcrenon potui,ut adhucintelligantjdequafide Ioquantur,6c intellig®*^*’nbsp;con(?a'!iKrquot;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;uarie,tam prodigiofe,illos ipfos de eadem loqui,8d docereinuenio,^^

quam con cfficiam,ut etiam tu ledor una hoc mecum intelligas.

Luthero nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Luthcro iocipiamus, quipomus nouitiamhanc fide^*^»

Vt nihil fe- de fide commentus eft,eandcm illam definiens, nunc hoc, nunc illud dicgt;^’ Töueniau Alicubi cnim credulitatem cam affirmât, eorum quæ diuinitus reuelat^’nbsp;80 promiffa funtlta fane in adis fuis,haud multum difterêter ab ea,qua^nbsp;eommunitcr loquentes intelligunt, fide catholica. Alicubi uero, nonnbsp;lam, fed fingularem quandam, refpicientem certum aliquidnbsp;quod agitur. Vt in affertio. affirmai nihil oporicre eos qui ad Eucharil 1nbsp;amaccedunt,orationes,autaliapia opera præparatoria præmitierejjf^nbsp;fatis effejfi credant fe gratiam ibiconfequuturos, Eamfiquidem fidem

CONTROVERSIA H.

Um,€os dignos,amp; puros facere. Similiter 8^ in facramento pœnitennac,

nullo prorfus rcfpecftu fui, nihil quærere,nec fui comodijUec iâlutis: iam fatur fitjac faluus Dei gratia,ex fidc fua:fed folum,vnumc^ benbsp;^'^pUcitû Deit V ide lclt;ftor,quâ hic,do(ftrinæ iftius noug autor primus,nbsp;ftia ilia fidc tantopcre a fc prædicata,Sô cui initiu,amp; fincm, atcp adeonbsp;^otum in falutis noftræ negocio tribuit,loquatur inconftanter,q infide^inbsp;^iter,Q varie,q contraric:ita,vt ncfcias, etiâfi maxime velis in eius te dare

inam,nempe catholicam,neceffario requiri in omni acceffuro ad Deu immenfo interuallo,per fe,abeffe a iuftificationis gratia, amp;: elfc ctiamnbsp;in peccatoribus,qui mundi, g Dei gloriam plus diligunt, in iudicionbsp;damnacionis iententiam accepturi funt,fupra, irrcfragabili diuinarumnbsp;feripturarçt autoritate cuidens fecimus. At fides,quam memorato libelsnbsp;Io,deli,Chrift.dcfcribit(dc qua eadem,libello de fide,amp;: op.loqui videsnbsp;tur)infallibilcm certitudinem falutis præftat:ct adeo catholica no eft,vtnbsp;mihinon perfuadeam,vllum omnium,etiam huius ipfius fidci affertosnbsp;Tu m fibi perfuadercjfe talem effe,quale hæc fides exigit,vt videlicet, pernbsp;fidem iam liber a lege, plus praeftet, q exigatur alegemec iam vitra, fuinbsp;vllum refpedum habeatmihil de fua vtilitatc,fed ncc de ialute quide folnbsp;licicus amplius:velut eius iam fecurus,8ó fatur omnium,mera libertatc,nbsp;planée^ gratuito,ob vnum Dei beneplacitum faciens,quæcunquc facitnbsp;omnia,Ccrte,cledus ille Apoftolus,etiam poftq in ccclum raptus intersnbsp;nbsp;nbsp;Luthe

fuit arcanis cccleftibus, earn fidei perfedionem nec ipfe præftitit, nec a J* ƒ de Pau nobisexegitJmo,quo damnationem effugerct, amp; falute affequeretur, buerit,nbsp;caftigaffe fe corpus fuum,amp; in feruitutem redegiffe ingenue prædicat:nbsp;Sc quo etiam nos idem faciamus,cxhortaturomnes» Nefeitis,inquit,nbsp;quod ij,qui in ftadio currunt,oes quidê currunt,vnus aut accipit brauis

«mÇ’Si’c curritCjVt cÔprchendatis. Omni's auc qui in agonc c5fccnlt;lit,ab om nibus (è abftinet.Et illi quidê,vt corruptibilc corona accipiant: nosnbsp;auc vt incorruptâ.Ego igitur (îc currOjnÔ quafî incertû: ßc pugno, nonnbsp;quafi acre vcrberans:fed caftigo corpus meum,et in feruitutcm re3igo,nbsp;ne cum ali)s prædicaucrojpfe reprobus effîciar. Audis quêadmodom,nbsp;cuius rcipecîlu,nobis currendum ille doceatCfaudis vt fe quoc^nbsp;rifle,depugnafle glorieturC V ult nos currere, vt comprehendanius*nbsp;Quam viam^nunqiîid aliam,quâ ÔC ille fe cucurrifle gloriatus eftnbsp;ait; Viam mandatoRî tuoi^ cucurrfcû dilatafti cor mcû. Ad hune ciir*nbsp;fum nos charitas inftruit,amp;: fortes facit,proinde non femper cucurri^î^nbsp;fèhanc via. ille pracdicat,nâ fubinde torpuit,imo recurrit retro,graM^nbsp;ter lapfus efl::lcd tune,eu dilatafti,inqt,cor meû.DiIatatur nobis cor,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;j

iucundæ,8(f amatæ præfentiarproinde, ilia velut metaphora, diuinu morê,q nos Dco côiungit,nobis exprimit,quê folIicitS illûjfâmc^ tinilt;gt;nbsp;rem,amp; ftudiu,dilclt;fti voluntari obfequendi per oîa,includerc, ÔC nccc^*nbsp;larium comité habere,fupra demonftrauimus. Hic qn adeft,nos cun'^nbsp;re facit:vbi deeft,torpentes,negligentefcp fumus.Ad hune curfum no^ inbsp;Apoftolus prouocat:nunquid nullo noftri, nullo falutis per hune afl^*nbsp;nbsp;nbsp;1

quendæ refpeéluCimo ßc curritc,inquit,vt côprehendatis.Quid^coro* nam,non corruptibilé,ièd incorruptam.Et tu,qui currcbas,qui pugn**nbsp;bas Paule,cur caftigabas corpus tuu,ôé in feruitutê redigebas C Ne fo^*nbsp;tc,inqt,cû alîjs prædicauero,ipiê reprobus cßi'ciar« V ides itacp,necnbsp;lum ipfum præftitiife, mulco minus exegifle a nobis earn perfccftion^»nbsp;qua fides prædicata a Luthero omni prorfus,ß illi credimus,ad faluttf’*nbsp;neceflariaA’equirit,amp; exigittquinimo et ipfum.hinc danationis timof^nbsp;inde falutis fpc ac defiderio,fuam ipfius falucé operatum fuiflc,non foMnbsp;fideaffequutum, Vtc^ ôé nos cum timoré,ac trcmorc falutem noftf^^

CONTROVERSIE H.

Euidens proi'nde hinc fadum exi'ftimo,LutheR2 ncc Iccum confcna nbsp;nbsp;Lmhe-

tirc dc fide,ncc cu Apoftolo, quamcunlt;^ tandê illa fuam fidê inteUigat, ro, qd ncc

ApudBugenhagium Pomeranum nihil fcrcinuenies explicatius, diftindias,aut conftantius. Nam cum vniucrib fuo libello ordinationnbsp;nis nouellæ ccckiîæ fuæ Danicæ, nihil prxtcr fidê Chriftianam crepet; Bugenha-Stopera,quæ iuftifîcationis amp; falutis noftræ peraguntur gratia,fortiter fnbsp;^plodat,cxibilet,cxpugnet,malcdiAiscßnbsp;nbsp;nbsp;conuicqs infedetur eos,qui pUxitatcia

«)autrcquirant,autdoccant,autfaciant,falutis iuftificationifqucafle= qucndae gratia:fi tarnen perucftigcs,atcp intelligere quæras,quam illamnbsp;fidem Chriftianam intelligatjcuiacceptam rcferêdam iuftificationem,

Êdutcm noftram cxiftimet,ctiamfî velis iUi credere,quid tandem cre» diturus fis,non intelliges.

Nam frequenter earn definit,qua ccrto credimus Chriftum ,coratn E)co patre efle iuftitiam noftram,fandlificationem, redemptionem ;nbsp;^itam actcrnam,5c qui nos liberet a Iege,peccato ÔC morte, conftityatc^nbsp;gratia,ôê faciat,vt agnofcamus,inuocemufque patrem» Aut (quodnbsp;niutatis paulifper verbis in idem recidit) qua credimus remiffionemnbsp;pcccatoRtper Chriftû pro nobis conceptum,natum, pafium,glorificasnbsp;ium(vtraqi em fæpe vtitur.)Ex quibus quidcm fînitionibus cum certinbsp;’diquid tibi intellexifle videris,quid fidem illam fuam, quam cuangelinnbsp;cam dicit,intelligat:candem rurfus obfcurioBt vcrboru m inuolucro itanbsp;inuoluit Sc implicat,quafî ftudio hoc cgerit,ne poflit a quoquam intel*nbsp;^gi’Nec miR2,cum nec femetipfum intelligat,Nam ndê, qua credimusnbsp;temifîïonem peccatorum propter Chriftum pro nobis mortuum,facinbsp;kquiuisintelligit.Nec minus, quod idem ipfe fit noftra iuftitia coramnbsp;patre,cum hæc ipfa credat(vtexpofuimus) ÔC crediderit ab initio vni*nbsp;uerfa toto orbe catholicâ ecclefia, itaep cum ex diâis eius verbis, quamnbsp;fidem intelligat,probe tibi intellexifle videris: alteram mox eius finitio*nbsp;nê affert,qu5 ita no intelligas,vt merito dubites nec ex prioribus illis cernbsp;to te intclicxiiTe^qQid intelligat ? Siquidê eandem definit, fiduciam,quanbsp;Chriftum apprehendimus in confeientia coram Dco,5d in Chrifto p a’ definitionenbsp;trem.Cuius definicionis verba quanto magiscxpêdonbsp;nbsp;nbsp;ad fe inuicem

conferOjtanto minus intelligo,ncc puto multos Oedipos fufficereexpH candis ænigmatibus,q fub qs latentJmo nec quenq,ctiamfi hoc ipfumnbsp;niagno ftudio quærat,facile inucnturum,quæconnc(fterepoflet, verbanbsp;minus cohgrentia(Fiducia qua Chriftum apprehendimus in confcietinbsp;tia coram Deo,et in Chrifto patrê)qug fi qs retftc nobis explicate potucnbsp;ritjis mihi erit magnus Apollo.Confcientiâ quid intelligere debeamus,nbsp;ex vfu diuinaR2 fcripturaqt ,fupra non femel a nobis explicatum el^fu*nbsp;petiore nempe earn rationis partem,qug femper dcprccatur ad optima» officium.nbsp;Cuius hoc fit officiu proprium,vt nos moneat,extimulet,0C ad melioranbsp;prouocctîobfequentibusjôc legi Dei obtêpcrantibus,teftimoniu perhi*

I ii) beat,

DE FIDE ET IVSTIFICATIONE, bcat,amp;r-congault;îeat:præuan’cantes vero,5ó ab honefto, a diüinanbsp;in cordibus noftris,feu Dei dtgitis defcripta,f€u dodrina, tradi'riöc,aütnbsp;fide reccpta décimantes,reprehendcre,iudicare,condenare,Necp ei'us eftnbsp;fidere,aut fiducia/ed voluntatis,per cam hominis,qug ex teftimoW®nbsp;conicientiæ oritur,quando illa non reprehendit nos, fed impktx Ieg*snbsp;Dei tcftimom’um perhibet.Quemadmodum clarilTimis verbis loäne»nbsp;nos docct:Si,inquit,confricntia non reprchêdat nos,fiduci'am habernw®nbsp;Fiduciavt ad Deum, Quam iplam,Paulus gloriationem noftram appellat dicf^»nbsp;ßu”* Gloriatio noftra hæc cft,teftimoni’u m confcienti« noftrae. Inepte pro*nbsp;indehæcdcfinitio fiduciam confcienti'æ tribuit»

Deinde,necconfcquentia,quæineadem fubiunguntur,amp; conlcien* riætribuuntur.eidcm conuenirc poffuntmon magis ,q oculis vtaud»*nbsp;ant,naribus vt vidcanf»

Dicit fidcm illam fuam Euangclicam efle fiduciam,qua in confcien* tia apprehendimus Chriftum coram Dco,amp; in Chrifto patre.quidnbsp;hoc^in confcientia apprehedi Chriftü coram Deo,5ó in Chrifto patré^nbsp;Difpeream,fi vllum hic vcrbü,quid velit,intcniga,aut diuinare poflin^»nbsp;etiafi maxime cuperêeius difcipulus fieri,atcp illi crcderc in omnibus»nbsp;ßifarlaiT» Duobus fane modis apprehêdi ego a nobis aliquid intelligo,vt huilt;^nbsp;a^nob^s allnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;poflit quoquo pa(fto congruere.Nam corporalem apprehen*

quid. nbsp;nbsp;nbsp;fionem,qua aliquid manibus tenemus ,ante omniaa propofitoreijcio»

Nocida, “ videle(ftor,fi quid amplius intelligas.Dicimur aut fquomodo hu^ quaqua ratione pertinere potcft}apprehêderc aliquid,cu eius noticiaH*nbsp;percipimusifeu vi illaimaginaria,quæad fenfum interiorepertinet: f^^nbsp;rational!,quæ vi illi imaginatiux coniunda eft,quam inferiorem ratio*nbsp;Affeâu. nis portionê dicimusDicimur prætcrea affedu velut manibus quibt’’nbsp;dam,apprehendere,quod ardenter amamus, cui amore côglutinamo6nbsp;quod velut vlnis quibufda ampledimur. Jnud,vt dixi, imaginari^“’»nbsp;aut illi coniundæ in nobis rationalis virtutis eftihoc aut voluntatis pronbsp;priu»Neutrum vero confeientiæ conuenit» Nee diuinare polfum, qoonbsp;horum modoßzmtelligat, apprehendi a nobis in cofeientia ChriftoO^’nbsp;amp; in Chrifto patre,cum neutro hoi^i modoru itapolfitin confeieot’^nbsp;apprehendi.Primu certc per fide fit,amp;f inius,quam dixi,rationis muoo*nbsp;eftmempe Chriftum cogitationc,fideqj apprehendcre,amp;f in Chriftonbsp;trem,eo fane pado,quo idê dixit Chriftus; Ego in patre, pater innbsp;cft.-A Iterum,voluntatis,affedus,Ct amoris eft propriu»Quo pado/p*’^nbsp;fi fui amore vulnerata,afcp adeo ebria iam felix anima,in myftico iHonbsp;pithaIamio:Inucni,inQt,quem diligit anima mcaitenui cum, nec din^’^*

«uni,

CONTROVERSIA II.

^in,ncc dimiiïuram,6c itcrum apprchcfiiram,fed amorfs hæ vînæ,Bæ minus funtjquibus dilecfluni tenet,apprehendic, compictftftur, Sf prfoanbsp;rem lUam apprehenfionem Hic fntdligat,nemo Chrifti fidem profefliis,nbsp;non ita apprehendit Chn'ftiim, in Chriflo patrem. Sed nee fiduefæ,nbsp;necconfcicntfæ eft apprehenfi'o cfufmodf,fed catholfcæ ffdef, Sgt;C appre^nbsp;henfîuæ illfus ratfonalis vfrtutfs proprfa.iila enfm ad voluntateni pertfanbsp;gt;^et,Confcfencfæ vero vfs ilia apprchenliua non tnbuitxin Si vero poftenbsp;rjorem hanc, quæ amove 5(S affedu fit, apprehenGonem fntellfgat, hocnbsp;^^eit (vt proprijs, clarifcp verbis pro mecaphorfeis vtamur) fidem eflenbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quot;qjj

fjduciam,quaChrfftum amamusin confeientia,in Chrifto patrem, mhiiin de ätc^itaetiam noua hicadduccturabfurdicas,vtChriftum amemusfi- dei'ßj’gennbsp;^ücia.Quod ex ipià terminorum racione euidenter falfum eft. Nam a= hagij cohgnbsp;^orcamamus:fiduciaconfidimus;ncc eft amor fiducia, fed çaula fidu»nbsp;^‘æ,vtquæex amore nafeitur, Quem enim fyncerc amamus,in ilium et-•âni confidimus, quemadmodum fupra a nobis plenius eft expofttum.

Èt quid hfcamor,quid hæc fîducia ad confcientiamî^

Deinde Sô hoc quis nobis ænigma explicaturuseft, qufdintelligat Chhfturn apprehêdere corâ Deo,pâtre videlicet,6^ in Chrifto patrcmCnbsp;^am ego quomodocunqj demum apprehenfionem in confdcntia in»nbsp;*^^'’§at,quid fit Chriftum apprehendi coram Dco,non intellfgo, An apnbsp;pr^hendituraliquâdo Chriftus,hoceft,Dcfpatris verbum ÔC filius,fednbsp;non Coram Deo patre:aliquando vero non apprehenditur folum,fednbsp;n’am coram Deo pâtre apprehenditur, vt fît hoc Chhftianæ illius tamnbsp;falutaris fîdei,illud minimeÇ'amp;T quid eft illud ipfumCcoram Deo. Numnbsp;quid fit a nobis,no coram,fed clam abfente Deo Z Haud fane Dauidinbsp;ïta vifum cft:(^ro ibo,inquit is,a fpiritu tuo,aut quo a facie tua fugiamCnbsp;Si afeendero in ccclum,tu illic cs:fî defeendero in infernum,ades.

Nunctuâledorconfeientiâappello,q iftiufmodi verbis,tam obfcu» Côujncun »nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;-I -1 rgt; r- f gt;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;»nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.

ris,um male cohærentibus,cam nihtl hgnincan tibus, inuoluunt atep im ipfos non plicantrem omniû maxime cxplicatu neceflariâ in qua vna (fî ipfîsnbsp;fides habenda fît)vniucrfa falutis noftræfumma confîftic,an tibi viden Jam fuamnbsp;tur intenigere,quâ ipfam fidem,de qua tam magnifica pr3cdicant,Ioquânbsp;lur intelIiganrrSane,fi intelligunt,ftudio nolunt intelligfnec agût cannbsp;dide,nec Chriftiane,fêd fuâ alijs fàlutc inuidêt. Qua in rc,quid aut agât,nbsp;aut moliantur,n5 intelligo.Tam diligêter a bonis,quæ hadenus prædi-catafunt,opcribus,homines ad vnâ folamcp fidem fuam reuoeât,opéranbsp;ipfaelcuant,exténuant,nihili pene fieri,curariqj perfuadêc,in vna ilia fidenbsp;accfperc.poffidcrec^ nos docêtes omnia. Atcç ilia ipfam fidem quânamnbsp;intelligant,cum requiris,nihil certi int€lligis:fcd nunc hoc,nûc illud ingenbsp;runt,vcpoftomncm inquifîtioncm,qante,difcedas incertior. Nam cannbsp;dem,quam in his duobus,velut exempli caufa,demonftrauimus,varietanbsp;Um,iaconftanuam,obfcuritatcm,in omnibus illorum libris inuenies.

DE FIDE ET IVSTIFICATIONE,

Scd forte expcAas, in rpfa eoßz confeflïone Auguftana l'nuenirc hî« ipforum fidcm expltcatam certi'us ac definitius,et mcrito fanc,vt l'nnbsp;commun! omnium nomine,Imperatori 8c facrilmperi) ftatibus publi*nbsp;€c exhibita,commuai quocp ftudio,omnium laborarunt ingénia.nbsp;Demon-nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Attamcn, etiam illam ipfam excutiens diligêtius, fruftra te expclt;flaf*

hîTo «ni- inueniesjimo minus confonum,minufcp cohaîrens inuenies. Tribu* nîtius'defi articulis hanc fuæ fîdei fidem in eadem executi funt. Quorum pH^nbsp;nirc fiîam mo,qui numcro quartus eft,ipfam in fe fidei illius naturam,vim entf*nbsp;SfeiSoM expiicare conantur. Secundo, quo pado ea acquiratur, ingenere*nbsp;Auguflagt; turc^ nobis.Tcrtio,quænam ipfam confequantur in nobis, Sd ab ea,vfi*nbsp;lut frudusqtßdam ab arbore,prodeant.

Ufiquot;! nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Habet itaqj primus ille in hæc verbadtem docent,quod homines

*’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pofîint iuftificari coram Deo proprijs viribus, merito amp; operibus,f^^

gratis iuftificentur propter Chriftum per fidcm,cum credunt fe in tiam fC€ipi,5C peccata remitti propter Chriniim,qui fua morte pronbsp;cans noftris fatisfecit. Hanc fidem imputât Deus pro iuftitia cora ipfo*nbsp;Hadcnus verba articuli.

In qbus audis, graris nos iuftificari propter Chriftum per fidem, flt;^® quam fidem intelligât,nondü intelligismifi quod interim (perare pofb^nbsp;loqui cos de fide,vt loquentes cômuniter,nempc catholica, quæ Deinbsp;ntatem adæquate refpicit, quemadmodum fupra a nobis cxpiicatu

Quæ ièquuntur in articulotCum crcduntic in gratiam rccipi,ôô Omnia^- pcccataremitti propter Chriftum,ÔCc. nihilo ccrtioreledorcm reddi^^nbsp;no^'d'e'fi-nbsp;nbsp;nbsp;q^3. fideIoquantur,fcd tantum dubitarc faciunt, an intelligant de

de, ambi- Je catholica,quod ea iuftificemur quide,fcd non oês, nec fcmper,fed lienal* amp; tum demum(quod ipfa verbaimportare videntur}qui,amp; quado’^nbsp;credunt in gratia recipi,0^ fibi ob Chriftum remitti peccata:(nclt;^ cut*’*nbsp;omnes hoc credere,qui habent fidem catholicam,fupra euides fccinit*/nbsp;an vero no illi fidei catholic^,fed vni huic ipeciali,qua quifc^ de fe cf«^*^nbsp;quod Deo placeatjamp;T in Chrifto iam iuftificatus fit,iuftificationis grat*^nbsp;acceptam referant(quod ft intelligere innuunt, fed non coftanter innbsp;culis fequêtibus,vt mox intclliges.)lftiufmodi enim perfuafionem,^^^nbsp;quisq ita forte de ft crcdit,nihil habere cu m catholica ilia fide comnbsp;cij,plane indubitatum eft,cum hac manerc ctiam in peccatoribus,S^nbsp;mnationi obnoxijs, S»C qui nihil dubitant in morte ft adhuc pcrmafl^^nbsp;fupra euidentiffimum fecerimus, et eiufmodi particularem de ft P^^ jnbsp;fionem,nec diuinæfcripturæ fquæ mei,tuic^ fpeciatim no meminW^|-^nbsp;generaliter loquitur) nec ecclcfiafticæ traditionis autoritati inniti p^nbsp;notum eft,fed neceftario fnifi vanafit,amp;f tcmcraria præfumptio)nbsp;terno diuini fpiritus diffufi in cordibus noftris teftimonio,aut ex Ip^^nbsp;li aliqua,forte alicui fada, diuina reuelatione oritur. Reuelationem bnbsp;extrafortem relinquo* Teftimoniuraautemdufmodi diuiniin

CONTRO VERSIA IK

fpiritus,fï(ïcs non eftzneccflie eft enim, vt fequatur præfèntiam citifJem lt; ‘ ' innobis fpiritus,qui tarnen non datur,nifi lam credentibus, imo amp; Deanbsp;' «m fyncero corde amantibus, no vero infidelibus, nee poteft incffe ali'snbsp;quibus,nifi in quibus Chriftus eft Quod aucem argumentum habeaanbsp;tnus inhabitantis nos Chrifti, non dubium, fed clariflïmum ex verbisnbsp;Apoftolt fupra demonftrauimus:nempe, iï corpus nobis eft mortuumnbsp;pcccato, ïpiritus viuat iuftitiæ, Quod vt Gc,alio fane, q fide nobis o«nbsp;puscffe,ex dfdem,quifquis iUe,dariftime intelligit»

Magis teadhuc dubium amp; incertum reddent,fi diligenter cxpendas fcquentia.Siquidem articulo V/uæconfc(rionis,quo modum genera’ Ar. v. connbsp;tionis fuae in nobis fidei explicant.habent in hæc verba:nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;feft. Aug^

Vtautem banc fidem confequamur, inftitutum eft minifterium do ^endiEuangeli) SC porrigcndi facramcnta, Nam per verbum amp; facrasnbsp;’Hcntajtanquam per inftrumenta,donatur fpiricus fandus, qui fidem efnbsp;fidtjvbi quando vifum eft Deo, in ijs, qui audiunt Euangelium: fcilinbsp;non proprer noftra mérita,fed propter Chriftum iuftificet hos,nbsp;quifecreduntpropterChriftum in gratiam recipi. Damnant proin denbsp;Anabaptiftas,amp; alios,qui fentiût fpiricum fandum contingere fine vernbsp;^0 extcrno hominibus, per ipforurti prf parationes et opera, Hadenusnbsp;flli articulo memorato. Quem ipfiim cum mecum diligenter ex pen do,nbsp;öefcioqyjjj mihi viderc vidcor,imo non Iucem,fed plufquam Cimme=«nbsp;tcnebras,in dodrina noui huius Euangelrj mihi videre videonnbsp;Inftitutum do cendi Euangelrj minifterium,vt homines aifequanturnbsp;fidem orthodoxamnbsp;nbsp;catholicam,qua credimus, non credentibus tan»

tum ,fed fideli ac foUicito ftudio obtemperatibus dodrinæ Chrifti, per fllum,amp; in illo, vtin mundiluceambulantibus,illum ipfum per vefti»nbsp;giaeius fequentibus, vitam falutem cxpedandam eife intelligimus, ‘nbsp;Hancenim vnam fidem doceri a Chrifto Äpoftolis,fupra euidentif»nbsp;fimum fccimus.Sed quam ipfi demonftrant,hanc fuam aliquam fpecianbsp;lem,qu3Efolafccurxtatem vitæ,et falutis pr2Eftet,a Chrifto,Apoftolis,aucnbsp;Euangeliftis doccri,nufquam faneinuenimus,imo cotra plane e diamc’nbsp;'nbsp;nbsp;nbsp;tro,eciam cum omni fide nihil nos effe,nifiadfitcharitas , quemadmo»

dum iupra a nobis fatis demonfixatum eft,

Vt veroetiam porrigendorum iacramentorum fit inftitutum mini Nota ic-fterium,quo per ea fidem aifequatur homines,haud fane intelligo, Nes „,0^ 4ue cnim Chrifti Euangclio hoc confonat,non dodrinæ Apoftolicæ,et quibusnbsp;catholicsc ecclefîæ, quæ adultis, nifi iam fidclibus ÔC credentibus, facra»nbsp;menta non porrigit.

At quod probandi illius caufa fubijciunc,multo mihi videtur prodi giofius, Nam per vcrbum(inquiunt)amp;f facrameta donatur fpiritus fannbsp;^us,qui fidem clficit, vbi ÔC quando vifum eft Deo, in ijs, qui audiuntnbsp;euangelium.

In

DE FIDE ET IVSTIFICATIONE,

Ve CO Lu nbsp;nbsp;In pnmi'SjCum Luthcri dodrina hoc non confonat,qui in afferoo^®

dïfna artf «^occt hæreticam efle,quamuis vfîtatâ fentenriam,qua dicitur/acram«* cuius pu - ta nouæ kgis dare gratiam his, qui obicera non ponunt ? E diametronbsp;nim fîbi conftituuntur ifta,hæreticam fententiam efle, quod facramcn*nbsp;ta dant gratiam.Et per eadem donari fpiritum fanélum, qui fine graciinbsp;non eft.Sed noftra nihil referat,vtpugnetfecum,pergamusproindeii*nbsp;CO quod ccepimus,

Spiritum làndum per verbum,amp; lâcramenta, velut per inftrumctî donari hominibus, qui fidem efïiciat, vbi èc quando hoc Dco videttif»nbsp;in his qui audiunt Euangelium, mihi iànenouum, ÔC incredibilenbsp;Spirûutnf. tur,vt qui nufquâ in diuinis fcripturis inueniam fpiritum fandumnbsp;nifiîam ftînbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;crcdentibus,aut infidelibus,quo in eis fidem effi[cerct,imo n«h

dclibus. Iis nifî iam credentibus.Dedit Chriftus Apoftolis ipiritû làndum, iam fidem habêtibus* ApoftoIoR2 Petri, Sgt;C loânis minifterio Samarit^nbsp;iamdudum,amp;S credentes,amp;S baptizatos in nomine lefu, Ipiritumnbsp;accepifle,Lucas teftis eft. Aeque Ephefi nonnullos, poft acceptamnbsp;dem,8ô regeneration is facramêcum a Paulo Apoft» Ita quot^ ludæisnbsp;Petri concione ad Chrifti fidem conuerfîs,amp; corde compuntfto interf®nbsp;gantibus,quo ipfîs ad falutem opus effet,idem relpondit, vt pœnitenfi*nbsp;am agerent amp; baptizarenturin remiffionem peccatorum,itademüH’nbsp;promittebat fore,vt fpiritum faneftum accipercnt»Vtautcm quifquafl*nbsp;infidelis adhuc,fpiritum fandu m acceperit, fcio quod nullû ex ferip«**nbsp;ris exemplum profèrent,imo fcio, quod palam contradicat Apoftolü^Jnbsp;Vt cui idem cft,Chriftum in fc habere, fpiritum Chrifti, Sc fpmnbsp;in fe habereJd quod vno eodêcp loco clariîfime explicat,ad Rom» fci^*nbsp;bens:Si quis aûtfpiritum,inquit,Chrifti no habet,hic non eft cius.Siai*nbsp;tem Chriftus in vobis eft,corpus quidem mortuum eftpropterpecca*nbsp;tum,fpus vero viuit propter iuftifîcationê» Quod fi ipiritus eius q fufd^nbsp;tauit lefum a mortuis,habitat in vobis,qui fufcitauit Icfum a mortmV*nbsp;uificabit amp; mortalia corpora veftra.Ita hic de inhabitante nobisnbsp;fti fpiritu,ad inhabitante nobis Chriftum,ôô Dei patris qui ipfum fu^^*nbsp;tauit a mortuis,fpm,tranfitum facit,vt plane dcmôftret,in idem femp^nbsp;concidere. Vt autem Chriftus in nobis fît, nô folum fidem iamdudü^nbsp;habere oportet,fcd etiâ mortificatum corpus peccato,et viuentemnbsp;turn iuftitiæ,quod nec fineDeiamore dominatum in corde noftro oh*nbsp;tinente fieri polîe,ncdum fine fide,fupra clariffïme dcmonftrauimüs»

Sed ita fît,vt volunt aduerfarij,detur fpiritus fandus per verbum,^ facramenta mfidelibus,qui in eis fidem effîciat. An datur omnibusCaütnbsp;qbus tandem^Refpodent dari audientibus Euâgelium,ctiamfî nocj^nbsp;dant Euangelio,hoc enim neceffarium eft,vt cÔfiteantunNam fînbsp;rcnt,iam fides præueniret dationê,acccptationemc^ fpiritus,et uond^^^nbsp;effedus dati nobis fpiritus» Oîbus auditoribus Euâgelq dari htfC fp*^

GONTROVERSIA IT. fum,hisu€rbisnonaffîrmant,nec,utputo,cxiftimant. Quos fi perconta* hSTdocnbsp;riper§as,andatusinhuncniodum fpirKus,non credcntibus, fuum conti# obfecro,nbsp;nuocffeéluminilIisfecumaffcratjamp;fidcmopeKturin omnibus quibus i^pe^da^nbsp;datus €ft,refpondent,non ita habcre.fedin quibus,ubi 8d quando dco hoc ûintomnûnbsp;uifum eft. Poteftnc quicquam, autdici,aiit cogitari abfurdiusC Datus in#nbsp;fidelibusdiuinusilJcfpiricus,nontamcninqs omnibus, nec femper fidemnbsp;cfficitjfcd nutum adhuc Dei cuiufdam cxpcâ:at,quo accepto,tum dcmumnbsp;operator fidcm, ÔC interim quid mifer homo, qui nullas in his omnibusnbsp;ftiæ potcftatis,amp;S arbitrrj partes audit, aut intelligit'Tut fpir/tum accepifTcnbsp;fe fcire poteritv amp; ut hoc fciat, quonam paclo diuinabit mifer ex corumnbsp;fedTc numero,quibus ilkimpartiriuelitfidei graiiam'Tan hoc loco^hocnbsp;tetnporeCQuis enimdiuinorumhunc confi'iorum fecit pariicipem^Ni#nbsp;hilnc conabitur interim, nec ut accipiat {piritum,nec utper ilium confe#nbsp;9uatur fideigratiamî'Nihil fane fecundum horum cuangelium, quod da#nbsp;n’nat omnes,qui exiftimant, ut fpiritum fandlum accipiamus, quicquamnbsp;wnferre, aut promouerc noftras præparationes amp; opera. Quid igiturCnbsp;Qind enim aliud^quam ut commiHa uniuerfa fuæ falutis cura deo, a cu#nbsp;ius unius beneplacito intelligit pendere uniuerfum, ipfe interim uiuat molnbsp;i*ter ac fuauiter, Só genio indulgcat. Cur enim fruftra fe fatigaret quiknbsp;^oam^fruftra conaretur ad id, quo intelligit uniuerfum conatymfuumnbsp;oihil proficcrelt;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;

Qpodfiadhuc pcrgas inquirere,quodnam ilîud Buangelium iatdlb g3nt,ex cuius auditoribusfibideligatdeus,in quibus, ubi,amp;: quando fibi uSàî^.dcnbsp;*iifum eft, operatur fidem, per fuum ilium quern cifdem diftribuit, fpiri#nbsp;*uni,fan’s dilioenter,ac dilucidc, ab eifdcm hoc explicatum inuenis, de fuo intelligit,nbsp;fe Euangelio loqui, hoc ncmpe: Quod deus propter Chriftum gratis iu#nbsp;ftificet hos, qui fe credunt ob ipfum in gratiam recipi, præter quod, aliudnbsp;nullum Euangelium uidentur agnofcere,fed in uno hoc,breui fane, ac fact#nbsp;Ii,fumniam fe falutis tencre,cum tarnen noftrum, Si Chrifti Euangeliumnbsp;multofitoperofius,amp; prolixius.

Damnant proinde Ânabaptiflas,8^ alios,q fentiunt fpiritu fdlm con^ lingere fine uerbo externo hominibus,g ipforum pparationes, amp; opera.

DignicerteÂnabaptiflæ,quidamnenturab omnibus,at indigni for# talTis qui damneatur ab ift is, quibus errorcs fuos,merito acceptos référât, Anabaptinbsp;ot a quibus didicerunt negleda autoritäre traditionis ecclefiafticæ,uni Ccrûnbsp;pturac crcdi oportere.In cuius tarnen fano germanoc^ intelledfu, nemo al#nbsp;tcdus hominis fit fubiedf us iudicio, fed quifqp fequi fecure poffit, quod exnbsp;fcripturis intelligit.Ex quo uno, fœcundo ad omnes hærcfes principionbsp;illorum,ôc Sacrarrjentariorum,6^ aliarum noui huius Euâgelij fedarum,nbsp;^rafîifRmi 8c prodigiofi crrorcs prodierunt.

Deinde 8c hanc ob caufam daranâtur immerito,quod fendant fpiritum Sine ver gt;andlum fine uerbo externo nonnunquam dari hominibus,per ipfoi?: præ fp°rquot;im7nbsp;para#

- H

DE FIDE ET IVSTIFICATIQNE,

Jf* paratioes 8c opera,cum certum fit,intus nobis loqui pofle domitiun^jpro uocarcad pcenitentiam uitæ uctcris, S)C ad fui amorem nos excitare, ÔC conbsp;• ufqî promouerCjUt nos dignetur fui confolatione fpiritus» ne in re certa,nbsp;atlt;^ euidcnti aHcrenda hic hærcamus diutius.

Spiritum f. nbsp;nbsp;nbsp;Necp hoc rede damnant in Anabaptiftis,8iC in alffs, quod fentiant fpi

nobis dari ntum fandum nobis dari,per nodraspreparationes nbsp;opéra.Quod qui

prçparatio cunçp icntiunt,non hoc fentiunt,noltraspræparationes,ôf opcra,cauiani nesicopc- cfïcdiuamjedfolumdifpofitiuanlcffe,quodfpiritum fandum accip«^nbsp;mus, quibus pofitis, ille nunquam défit, amp; quibus dcficientibus, nonnbsp;adfit.Eiufmodi enim difpofttionem, efle amorem ilium dei fynccRz, cuninbsp;omnibus fine quibus illeefle non poteft, fupra,diuinarum fcripturarumnbsp;irrefragabili autoritate. Prophetarum,Chrifti, Apoftolorum, amp; Euan*nbsp;geliftarum teftimonio,euidcntcr demonftrauimus, quos uniuerfos, hinbsp;mulinuoluunt fua hac damnationis fententia,fed quæ nullis quam dani^nbsp;natoribus nocuiOe poteft.Quid enim aliud in uniuerfa fcriptura deus cxi^nbsp;git a nobis,quam pccnitentiam uitæ ueteris,atlt;^ eius innouandæ ftudiui^»nbsp;utc^ fyncero corde ad ipfum conucrtamur^ hoc autem facientibus, 8^ noUnbsp;altis,rcmiirioncmpeccatorum,uitamamp;falutcm promittit,ad ilIoSjflOflnbsp;ad aliosjferefpedurumillomifèricordiæfuæoculo,fet^ uiciflim conu^*^nbsp;furum per amoris affectum affirmât.Si impius, inquit, poenitentiamnbsp;rit ab omnibus pcccatis fuis quæ operatuseft,æ cuftodierit omnia pf^*nbsp;cepta mea.8c fccerit indicium, amp; iuftitiam,uita uiuet,amp; non morietur,^’^nbsp;mnium iniquitatum eius non recordabor.ln iuftitia fua quam operatusnbsp;uiuet. Audis quibus promittatur peccatorum remiffio,amp; uitajOempc ?ƒnbsp;catorum digne pœnitentibus, quibus iam adeft, mandatis dei plt;^^pnbsp;obfequendi fbllicitum,amp; fidele ftudium, quod ab illo deiamore, ècnbsp;timoré eft infeparabile. Vides ut operibus iftis,iuftificationem amp; falot^f*nbsp;noftram,quatcnus ex nobis pêdere poteft,deus imputetln iuftitia, inq^^JÎ’nbsp;fua,quam operatus eft,non quam credendofolum accepit, uiuet.nbsp;quam auerfis iam a uia ueteri,iam humiliatis,iam contritis corde.iamnbsp;follicito timoré mandatis eius obfequeniibus promittit medelam ÔCnbsp;tatcm,ad folos inos,refpccturum fe affirmât. Ad quem,inquit, rcfpic*^nbsp;nifi ad paupcrculum,amp; contritum fpiritu,amp;: trementcm fermonesnbsp;Videsutnegetferefpecturumadalios.Prærequirit ergo ilia innbsp;pera,quibus taies reddimur,non quod his ipfis affequuiiiam fimus,,nbsp;ficationi8gratiam,quæinuno illo mifericordi ad nos refpcctu pnbsp;Amore aut fed uelut præparationes quafdam ad eandcm,in nobis prærequiritnbsp;nosTonfa §“’Nam quod coHtriticorde.hoc ipfofanatiaut uiuificati nondutfl ßnbsp;nari.lédnbsp;nbsp;nbsp;ftd adhuCjUt fanentur indigeant, idem propheta, etiam alio loco affii^^

del gratia. Quiahæc,inquit,dicit excelfus8c fublimis, habitans æternitatem uiuifîcct fpiritum humilium,amp;: uiuifîcet fpiritum contritorum. Etnbsp;in perfonafaluatotis:Spiritus dominifupcrme,coquod unxerit

CONTROVERSIA ~ II;

minus,ad annunciandum manfuetis mißt me,vt niederer contritos cor He* Vides cor contritum exigi in nobis,priuiquam illud iànare,aut viuinbsp;ficare dignetur dominus,priufqua illo mifericordiæ fuæ oculo ad nosnbsp;refpiccre. Quamuis ea. ipfa noftra fanitas, vita, aut iuftificationis gratia,nbsp;non ex nobis,aut noftra contritione iît,fèd illi a Deo fupcrueniat.Et hocnbsp;^ftj^uod clariffimis verbis Dauid prædicat:Qui fanat,inquit,contritosnbsp;corde, amp; alligat contritiones eorum ? Ita Chriftus, promittit laborantinnbsp;bus,8^ iugo peccatorum oncratis,refedtionem,fi tarnen prius ad fe ve« •nbsp;niant. V enite,inquit,ad me omnes, qui laboratisnbsp;nbsp;nbsp;onerati eftis, 8c ego '

»¦eficiam VOS. Ad ft venientibus, promittit fuam gratiam. Et venire ad Chriftum,nunquid eft dormire, aut coftrtis fub alas manibus ociofumnbsp;SuiefccreC'an non conuerti,amp;: moueri ad Chriftum , affedus cordis,nbsp;^nioris,non pedum greflibus«; Opera ergo file noftra prærequirit, quianbsp;bus pohtis,promittit non defore fuam gratiam.

Ethadlenus quidem,priorum duorum articuler um ,cÔfeftïonis ad* “erfariorum de fide amp;iuftificatione hominis , myfteria, fads excuflïanbsp;^us,(Slt; cuidens fecimus,non folum prodigiofîs,8c abfurdiffimis errorinbsp;bus plena efte verba fîngula,fcd etiâ, vt ex his nihil certi ac definiti quifanbsp;quam poftit inteUigere,quâ fidem in vniuerfa hac controuerfia.ôC quoanbsp;deftunt^defideiuftificanteloquuntur,intelligant.Quodtamen antenbsp;®uinia,clariffimeexplicatum,ac definitum oportuit,vtin quo vno,torianbsp;ps falutis noftræ fummam volunt côfiftere. Nec puto tam amethodos,nbsp;quin ftciirent,fî modo ipfi certo intellexiflent, ôi intelligerent, de qua fianbsp;de feipfos loquentes intelligant.

Tertq vero articulieorundem de hacipfa fua fide, quo vim cius via uam,operantemquecfficaciam explicant, difeuflionem tantilper diffeanbsp;rcmus,dum hanede notione eiufdem inquifitionem abfoluerimus, adnbsp;quam reuertentes.

Haudimmeritofperabam fore,vtin Apologiaeiufdem côfeflïonis fux,qu? forte ob breuitatem,in eadem didta videri poffent obfturius,exnbsp;plicata ïnueniremcertius,diftinlt;ftius,ôd luculendus. Quam vniuerlàm Exeuffîonbsp;(verbofam fanenbsp;nbsp;prolixâ,vnde8d breuiter hic fubrjciemus,quæcuncp fo^aœn-

ad characl:erem,finitionemcp,quâhicinueftigamus,fideiillius pertinêt) non paruo tædio iterum,iterumcß perlegi, 8c fîngula pene verba diligê= raderë pernbsp;ter excufti,ftd nihil magis inueni confonum, nihil cohærcntius,ccrtius, t'nentia,nbsp;definirius,imo vniuerfa hæc Apologia, maxime autê,quatenus cocernit Qualfsnbsp;præfentem controuerfiam,magiscrrantes,velutintcnebris,aliquosquâ ÇS-certa via,relt;fto curfu,orationis luculentia, in certum feopum apte têden® fj™*nbsp;teSjVidetur exprimcre,nec ex ea vniuerfa mihi perfuadere poffum,ipfosnbsp;certo,amp; clare intclligere, quid fidem loquentes intelligant. Tu vide le«nbsp;lt;^or amp; diligenter aduerte animü,an forte idem tibi mecum videbitur.

Definientes itaep in Apologia fidem illam fuâ,cuiiuftificationis gra= K ciam

DE FIDE ET IVSTIFIC ATIONE,

bôef nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i^alutem,bonorum qp omnium cumulum acccptum rcferanh

logiacôti- nbsp;nbsp;Hæc igitur fides,inquiuntjfpecialis,qua credit vnufquifcp fibirenut^

ti peccata,amp; deum placatum nobis efle propter Chrifi:um,confequituï remiffionem peccatorum,8c iuftifîcat nos.Ét quia in pœnitêtia, hoc eftnbsp;in terroribus,côfolatur,8c crigit corda noftra^regenerat nos, amp; affertfp’nbsp;ritum fandum,vt deinde legem Dei facere, videlicet vere diligere Dci^gt;nbsp;atlt;^ eum timere,illi(^ obedire poflimus. Et paucis interpofitis:nbsp;ILnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Et hæc fides eft noticia Chrifti.Et rurfus poft aliquantaî

Eft autem ea fides iuftificans,nô tantum hiftoriæ noticia,fed aflenti»'* diuinæ promiflïoni, in qua gratis propter Chriftum offertur remiffi®nbsp;peccatorum,amp; iuftificatio*

Et ne quis, inquiunt, eam fufpicetur tantum effe noticiam hiftofiJ addcmus ampIius:Eft vclle,amp;^ accipere oblatam promiffïonem,retniflfnbsp;onem peccatorum,8ô iu ftificationem, ncc fufficit ad fidem iuftificatci’’’nbsp;credere fîbi peccata dimitti,ô(5 propter Chriftum fe in gracia recipi,ho‘’nbsp;item venc,fcd oportere quocp hanc recipere.

Hæc funt,quæ immenfa illa,ôd confufa Âpologia,ad charadereni) nitionemq^ eius,quam docêt fîdei pertinêcia, continet Jn quibus quat«^*nbsp;or diucrfiffïmas,imo fecum pugnaces dcfînitiones vnius illius fuænbsp;intclIigo»Qiiæ nunc paulo prcffius excutiendæ funt, vt 8gt;C tu ledornbsp;tclh'gas,an temerarium, aut falfum fit meum de eifdem, quod indica«^nbsp;mus/udicium»

ipos loqui nbsp;nbsp;In primis hoc prudeuter rede faciunt,quod nos admoncnt, de

laSPcaquot; defeloqui,non vtomnescommuniter,nempecatholica,feddefideq^^ fed quadâ dâ fpeciah',ea videlicet perfuafîone,qua quis de iê credit fibi remittinbsp;cata oroDter Chriftu,amp; auod Deu olacatum habeaL V t hadenus Ap‘’

CONTROVERSIA IK

itavÉCogan's, adhuc nouam aliquam fidern,öuam hic definkntes ins Kllgt;'gant.inucaigare.amp;quærerc.

Cognino in nobis ef^auc ex icnfibus,aut fuperiori aKquo,quod ranoi innotuit princi'pio,auc defuper infufa diuinitüs, Sêfuum benefïcïo pros nobis genenbsp;priccognofcimus,quæ fob fenfuum experientiam veniut, quamuis nonbsp;fine adhibita ilh's rationîs régula. Aeque ratio,in cognofcedis his,quæ adnbsp;propric pertinent,vti'tur nihilominus, quamdiu corpori coiunda eft,nbsp;adiutorio ÔC bencficio icnfuuni,quibus docftrinationem, aut viua voce,nbsp;autfcriptura,loquentibus nobis inftrucftoribus, accipimus, qui nos, velnbsp;ordinequodam,Sc rerum confequentia,deducant ex notis nobis in nos Sdêtifïca.nbsp;ticiani eorum,qoæignota fuerat (quomodo ingeneratur nobis difciplinbsp;næomnes inuentas humanitus) vel ex fide veritatis,qua apud nos habetnbsp;*ndubiam eorum,quæ certo fibi explorata affirmant, nobis quoc^ certanbsp;fidem faciut. Qualis fere noticia hiftorica, quæperfcripta ab his,qui vel Hiftonca.nbsp;’’ehns geftis interfuerunt,vcl certam earundcm noticiam habuerunt, an 'nbsp;fiquitacis,amp;f præcedentium nos feculorum confenfu ad nosperlata,fuinbsp;fidern apud nos facit. Quomodo etiam de A(ia, Africa, cæterifc^, quasnbsp;^pfi non vidimus regionibus, amp; incolarum moribus, refcrentibus alrjsnbsp;^^§nis fide,qui ipfi eafdem luftrauerunt,credimus»

Ad hoc genus Chrifti fidem pertinere, nec defuper diuinitus infun^ iFidci not! ^(HUemadmodum quæprophetico fpiritu, aut aliter illuminatifandlinbsp;^^^plæriçp acceperunt homines)ipfe nos docet Apoftolus:Qiii non ef per, vtpronbsp;fcpcrfonarum acceptionem apudDeum Romanis approbans, primu fed^Sidi

Efaia dicente:Omnis qui credit in ilium,non cofundetur : deinde ex ïohele,qui futurum prædixit, vt: Omnis quicuc^ inuocauerit nomêdonbsp;niini,faluus fieret,itafubiungit: Qiiomodocrgo inuocabunteum,innbsp;quem non credideruntC aut quomodo credentei, quern nonaudiesnbsp;runtCQuomodo autem audient fine prædicantcÇ’àT adhuc ex Efaia di=»nbsp;cente:Dominç qujg credit auditui noftroCconcludit tadem : Ergo fidcsnbsp;ex auditueffauditus autem per verbum Chrifti,hoceft,Euangeliû,autnbsp;do(ftrinam Chrifi:(.Affirmat,quod vides,fieri non poffe, vt credatquisnbsp;his,quæ non audient,00 edocftus fuerit. Audire autem edocericjp nemknbsp;nem poffe,nifi do(ftorem,amp;i Chrifti docftrinæ præconem habeat.

Cum ergo dicunt hie aduerfarfffidem de qua loquuntur,effe cognk tionem Chrifti,cam neceffario cognitionem debenc intelligere,fimodonbsp;quid intelliganc,qualem de Chrifto facit fides catholica,quæ diuinis ferinbsp;P^nris,8c ecclefiafticæ traditionis autoritati, imo diuinæ ipfi veritati ad»»nbsp;æquate innicitur,quam hi fuo more appellant hiftoricam, nec dignaturnbsp;fuæfideinomine. Pugnant proindeetiam hiefeeum, fidem definientesnbsp;«cognitionem Chrifti,amp;: tarnen fpecialem,et diuerfam facientes a catholi done pû”quot;nbsp;fa, qualem ex fcripturis habemus de Chrifto,6^ alijs,quæ falutis noftrænbsp;grafia in cifdem nobis funt tradita»nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ri ea confa

K ij lam

DE FIDE ET IVSTIFICATIONE, lcquentibus,num quid magis cxplicent, aut fccuffînbsp;cxcuflio. ftenc,amp; conuenianc .Ica autem habet tcrtia,quam proferunt,definirio»nbsp;riæ, 5tpra: fentîri dîuinæ promiflioni, in qua gratis propter Chriftum offèrtornbsp;tïïdiuîiî miiriopeccatorumjamp;iuftificatio.

promiffio, nbsp;nbsp;Hoc primum aducrte le(flor,illos hic confîtcri,fuam fîdcm efle noti^

am hiftoriæ,fed non folam noticiam eiufmodi, imo infuper aliquid,fl^^ pe aftcntiri diuinæ promiflTionijde gratuita noftra iuftificatiÔc in Cht^®nbsp;fto.Per hiftoriam autem nifi vniuerfam diuinam fcripturam inceîlig^*’nbsp;diuinare non poflum,quid intelIiganc.Nec^ cnim puto,quod autTrlt;^nbsp;ianam IIiadcm,aut Romanam hiftoriam inccUigât:fed quæ diuinisnbsp;pturis funt prodita, tametfi ca ipfa haud proprie hiftoriæ dcfignenttJ^nbsp;nomine^vt quægeftæ rci iêriem narrationemcp c5cinet,qualia nonnbsp;vniuerfaquæ in fcnpturis contincntur,cum tarnen ea vniuerfaindift*^nbsp;Vt fidcs Ae rcipiciat fides catholica,amp; eis crédit vt diuinis oraculis, Quam ciH’’

ftudio acquiritur,fed fîrmus aflcnfus animi,qn° nihil dubitamus vera ea efle omnia:fiue omnium eorum noticiamnbsp;beamus (qualesqpauciflTimi reperiuntur ) fiue non habeamus,nbsp;intelIigamuSjfiue non intelligamus omnia.Sed ita mihi illi loqui vid«f*nbsp;tur perpetuo,quafi ftudio hocagant,ne a quoquam poflïnt intelligi.

Intérim tarnen fatentur fuam illam fidem elfe noticiam hiftoriæ, illam fidem,fiucexçrcitationeetftudio partam noticiam fcripturarüH’»nbsp;aut in vniuerfum,aut qua parte proprie hiftoriam continent,intellig^*^nbsp;quamuispræter illam(quamcunqj demum intelliganc) noticiam hift®nbsp;riæ,etiam hoc illi tribuant,quod diuinis aflenciatur promiflionibus.

Promiffio ftaCB mihi velim refoôdeanc, de abus hic loauâtur diuinis

CONTROVERSlA IL

neniji'n pubKcas fcripturas,eas ipfas rctulerit»

Hoe ergo nunc mihi refpondeat aduerfari),cum fidei fuæ prætcr nos Ex b,'s per ticiam hiftoriæ tribuunt,quod infuper diuînæ promiflioni aflentiatur,nbsp;an loquantur de diuina promifïi’one quæ l'n (criptun's, amp; vt in fcnptusnbsp;tis^n vero, de aliqua quæ extra feripturas dîuino oraculo vni aut akeri uerfarij.nbsp;fada eft,ealt;^ aut vniuerfali,conccrnente omnes, aut fpeciali, quæ vnamnbsp;tantum perfonam concernit aut alteram»

Si de vna aliqua, quæ in feripturis continctur,iam bis ineptiunt,amp; fe ridiculos faciunt, primum in eo y quod fides ilia fpecialis, tantopere abnbsp;ipfîs prædicata,non iolum nihil hoc pado,præ noftra catholica,fpccialcnbsp;infigne haberet,imo in ea ipfa includeretur,5c effet cius quædam exi»nbsp;Bua particula,cum nÔ folum vni illi diuinæ promiffioni,qua nobis gra«nbsp;tis offertur remiffio pcccatorum,S(: iuftifîcationis gratia in Chrifto, fednbsp;Pfomiffionibus omnibus,nec rjs tantum,fed ÔC côminationibus, breui»nbsp;ttr oîbus quæcuncp in diuinis feripturis continentur,amp; eo fenfu quemnbsp;tn illis ipfîs intendit facer fpiritus(in quo tamen,nô fuo fenfui,fcd catho*nbsp;Ïka2ccclcfîæ,fidelis credit:eum effe vefum germanumep fcripturai^feiinbsp;nihil dubitans, quem cadem ipfa fcquitur, amp; fcquuta eft catholicanbsp;Chrifti ecclefîa)firmiffïme credat fides catholica. Deinde,etiam in eo, q?nbsp;Vnam hanc promiffionem diftinguât,amp; feparent areliquis omnibus qnbsp;diuinis feripturis cotinentur,camç^ dÜlinda fpecialic^ fide credi velintnbsp;a cætcris omnibus, Quæ vniuerfa, nos indiferiminatim, amp; indiftindcnbsp;credimus vna fide catholica, vt quæ Dei veritaté in vniucrfum refpicit:nbsp;illi adæquate innititur:quicquid ab ea prodit, illi certiffimo affentitun

Quod fi nô de promiffione diuina,quæ in feripturis eft,aut vt in fert pturiseftjfed de altera quadam extra feripturas loquantur, ante omnianbsp;docere nos debuiffent, cuiufmodi verborum forma, tenore ea fit, adnbsp;quem,aut quos fada, quod eius certum infallibile argumentum ha»nbsp;beant,8e vnde certo feiant tam gratum Deo,eiufmodi promiflioni cre^nbsp;dere,præ vniucrfis quæ per diuinas feripturas idem nobis ingerit Io«nbsp;quitur:vt illi fpeciaüter fidei cÔdonet peccata,amp; iuftificationis gratia ea»nbsp;dem remunereuillam autem catholica nullius faciat.De quibus vniucr^»nbsp;fîs,nifi certiflïmam ante nobis rationem reddiderint, vtique intelliguntnbsp;quam funt inepti,quam ridiculi,qui vt fîbi credamus,fua fomnia,nec fa«nbsp;tis explicataingerentibus,a nobis exigunuT u vero ex his ledor æftimanbsp;tionem fàc,an in hunc,qucm hadenus audifti modum,fuam nobis fidênbsp;cxplicantes,eam ipfam,quæ fit de qua loquantur,intelligât:m£hi fane crenbsp;dibile non videtur.Quam meam ièntentiam,magisadhuccofîrmat et»nbsp;iam quarta,quam fubiunsunt,eiufdem finitio.

DE FIDE ET IVSTIFICATIONE,

wmadS nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;iuftificationem.Nccfuffïcitad fidem iuftificantem, crcdcrcß

prómiitio bi peccata dimitti,8ó propter Chriftum ic in gratia recipi, hoe item veh le,fed oporterc quoep hanc recipere.

Perpende obfecro leÄor hæc verba diligctcr,amp; vide, num i)s adhuc nouam quandam,ctiam alterius,ncfcio cuius nouæ fidci,qualcm in pn*nbsp;oribus omnibus non audifti,necinteUexifti,faciem exprimant^

Vt hsc de In quarto fuæ confeffionis articulo, prima definitione Apologi^^ denwfides iuftificans,qua credit quis fe in gratiam recipi,nbsp;Kquot;« 'nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fitgt;i remitti propter Chriftum, qui morte fua pro peccatis noftrisft

jiij.confcf- tisfeät.Hanc vnam fidem illic affirmant ad falutem fufficere, amp; nobi^ Corns art. pj.Qnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;imputari coram Dco.Cum his iam confer,quæ hoc loco 3^

fua illa fide dicunt,amp; vide an in candem conueniant. Eft,inquiunc,ven^ ÄS accipere oblatam a Deo promiffionem, remiffionem peccatorum,^nbsp;iuftificationem,Illic ipfis erat fides iuftificans, crçderç ob Çhriftu m fe »i*nbsp;gratia rccipi,fibicp peccata remitti, Hic qfdê eadê ilia fides eft, veile etnbsp;cipere oblatam a Deo promiffionem, Vt autem toto genere hæc a fe 3»nbsp;fcrantiCredcre fe iuftificari propter Chriftum,amp;S veile accp accipere ob^nbsp;latam aDeo promiffionem,nemo non intelligit,qui Latini fermonis nönbsp;ignarus,vocabulorum Sc rerum rationes intelligit.

Deinde,quo pacfto non euidenter ifta inter fe pugnat^fidem, qua dimus nos iuftificari a Deo,8d in gratiam recipi propter Chriftû, nobl^nbsp;imputaripro iuftitia coram Dco,nofqj iuftificare (quod quarto cofil^*nbsp;onis ar,amp; prima definitione Apologiæ affïrmant,)Ét non fufficere(^®nbsp;hic dicunt)ad fidem iuftificatem,credere fibi peccata dimitti,Sc propt^*^nbsp;Chriftum fe in gratiam rccipi,fed oportere infupcr eandem et velle,at‘^nbsp;ctiam accipere,Quo,inquam,modo hæc non pugnant e diametro^Si^nbsp;des,qua credimus nos iuftificari et propter Chriftum in gratiam recipe»nbsp;nobis imputatur a Deo ad iuftitiam,ct nos iuftificat, quomodo ea 3^nbsp;ftificationem non fufficitCSi non fuffïcit,nô iuftificatSi fufficit,quom^^nbsp;do præter illam requiricur,vt iuftificeris, non folum velle illam ip famnbsp;ftificationis gratiam,fed etiam vt earn re ipfa rccipiasC Hæc ne tibi vefb^nbsp;videntur hominum inteiligentium,quid Ioquantur,aut intelligant^

Dicunt iuftificantem fidem, ne quis cam fufpicetur noticiâ hiftpt^ cffe velle,8^ accipercoblataaDeo promiffionem. Quid eft hoc^ QS* ƒnbsp;inquam,oblatam a Deo promiffionê veile ÔC accipereCDiuinas prom*nbsp;fiones volumus quidê omnes,hoc eft,optamus,amp; defideramus ea,nbsp;cifdem promittontur(ncqj enim aliud nobis erga cas veile cft)fcdnbsp;cipimus ocs,quia non omnes illis nos dignos reddimus, nee eiufmo^ ’nbsp;quibus, qualibufep promiffafunt, Veile proinde oblatam nobis anbsp;promiffionem,quid fit,quiuis intelligit, Sed nee hoe, intellcdu diff*^-^nbsp;aut obfcurum eft,quid fit,oblatam a Deo promiffionê accipere,nempnbsp;rem promiffam affequi, atq^ eius eompotem fieri, fed nifi «xplicw^^^j

CONTROVERSY IL

paâ:o, illam ipfam promiffïonem afTequar, quid ^oiccro his verbis explicantC A ffirmant non fuflficere ad affequendamnbsp;Pforniflam in Chrifto luftificanonis gratia,credere,quod propter Chn'nbsp;ƒ 01 lUam aflequutus fïs:necp etiam,fi illi crcduli'tati adiungas ei'us ob«nbsp;Oticndac voluntatem Sgt;C defyderiunijfed oportere ïnfuper,vc eandem renbsp;’Pbaccipias.Hoc ergo nobi's cxpIi'ccnt,vtint€Uigamus,quo nobis præ»nbsp;ülam ipfam fidê,quam alibi prædicantfolam fufFicere,præter falutisnbsp;eidem hic adiunxcrunt)dcfydcrium,ncc tarnen cum ilia fuffice=nbsp;affirmant: quo,inquam, nobis praeter hsec ad iuftificationis gratiamnbsp;accipiendam,accipicndamquc opus hu

, Vides leÄor,quantum hi, amp; qinfelicitcrlaborcntincxplicandanos Côftare ex “is fide ilia fua,cui vni fummam faluüs noftræ tribuunt.De qua fi quid aSfSi ’nbsp;^^fti intelligerent, ÔC um apud ic conftituiflenc, idem aliquid certumcp os nihil cernbsp;perpetuo loquerentur. Qpifçp «h, de quo certi aliquid concipit, üiïgS?quot;nbsp;non ip fam rd veram rationem alTcquutus eft,fake fuæ illius cogita»nbsp;ffooisimagincm facile explicatSecus his accidit,qui de re quapiam visnbsp;ff^ntnr quidem fibi vidcre aliquid,fed indiftinde, confufe, Só proindcnbsp;4oid videantjcxplicare nefeiunh

Hac pcrplexitatem in omnibus iftiufee fidci profefiToribus animad* ^^ttensaeperpendens loannes Caluinus,libroillo fuodeinftitutionenbsp;y^i’gionis Chriftianæ,cap,iiq»vnus omnium in hunc nodu explicandunbsp;ïncumbit quidê diligentius amp; accuratius fed res ipfa inexplicabilis ex«nbsp;pficarinon patitur:co minus, quod ncc de ilia ipfa, vt diximus, certi, q»nbsp;falfi aliquid,certo ilk omnes intenigant,ncc feiunt, quid fe videre vi^nbsp;dwnt.Quod vt etiam in illo ipfo intelligas,quo nihil veru m dubites innbsp;oninibus(tamctfi quæ omnium nomine ab ipfis exhibita funt,fugfid«'nbsp;confeffio Sc eius Apologia hoc fatis demonftrent de omnibus)non ta»nbsp;men grauabimur etiam huius fententiam explicare SC excutere,præfer«nbsp;tim ne querantur iniquiores nos fuiffe in explicanda eoi?: fcntcntia.De» lo.Caiuininbsp;finitquidemconfidcnterfatis,fidem illam fuam Chriftianam,quam di»nbsp;cunt,quod fit diuinæ erga nos bcneuolêtiæ firma,certaeç cognitio,quænbsp;gratuitæinChrifto promîffîonis veritateper fpiritum fancflumreue«nbsp;latur mentibus noftris,amp;r cordibus obfignatur»

Sed quando hæc ipfa definitio preflius excutitur, nihil ea inuenitur indefînitius,nihilconfufius, Qiiod tarnen priusquam facio, quo paétonbsp;hancfuam definitioncm explicet,coloret,5c probabilem facercconetur,nbsp;præmittendum eft,ne ipfe queratur circumlcriptam a nobis,8(S con»nbsp;cifîus produdam eius fententiam.

In primis,non vult effe pofle fidem, per quam Deo grati, Sc accept! Ffnitfoms non fîmus:Proindc a fophiftis,quos dicit,fcholaftids, non paruo ecclc« P'*’nbsp;fîæ malo,profedam affirmât nugatoriam diftindionem fidei formatænbsp;nbsp;nbsp;'*^^”***

ÔCinformis,reclamantc feriptura vniuerfaîquos Sc dicit de fide imperi»

K iüj tCjôC

DE FIDE ET IVSTIFICATIONE,

tc,8ó infulfe ftridere magis loqui (Iftiufmodi modeftia ftati'm perfun dit,atlt;]p imbuit omnes profeflbres fuos,hfc noua docïtrina Euangelica,nbsp;quamuïs alioqui, natura, modcftiflïmos) Cui tarnen, vt pro hi’s fo*nbsp;phiftis vcrbo obiter refpondeam(necp enim hic im morari decretu eft)nbsp;habentbi magnosfuaeillius diftinftionis autorcs,Chriftum,Euangdi*nbsp;ftaSjSc Apoftolos,ex quibus fupra clariffime demonftrauimus, non o«nbsp;mnetn fidém gratos nos Deo facere» Imo,inqt, ille: Si habuero omnemnbsp;fidem,ita vt montes transferam,nihil fum,nifî præter fidem, etiam cha*nbsp;ritatem habcam,

Ipfe vcro VntCam tantum piorum fidem agnofcit,cum Paulo, vt citjÂpoftoIo. Qua in re,quantum cum Paulo conuenit,ex his,quîcftt*nbsp;pra de fide ex fcripturis demonfirauimuSjefi: euidentiffimum,

Fidem,qua deum credimus veracem,æquc non pofle falli, ac falltt^ qua veritati eins firmitcr innitcntcs,diuinas fcripturas pro certiflïmo^*nbsp;raculo habemuSjV t nullius momêti affirmât, ita indignam efle vult ap*nbsp;pellationc fidei,a cuius folida veritate ablît longiffi'mc ? Energiamnbsp;vult efle fideijVt erga Deum, affecftu, corde, 6c amore affiiciatur hol^®*nbsp;Nullam proinde mentis aflenfionem,nifîquæ ad coripfum vfcppent*nbsp;trec,acc^ in eo defixa refidcat,viuafc^ radices agat,quibus firmiter,5(^nbsp;lut infeparabiliter adhscreamus Deo, dignâ verae Chriftianæqucnbsp;appellationeexiflimauVt quæ contenta non fît fîmplici cognition«hi*nbsp;fl:oriæ(fîc fidem appellant,qua fcripturis,vt diuinis oraculis crediniti^’nbsp;quam aut propric,paulo ante explicatum eft)nifî ôc cor hominis, pÇi'^^nbsp;dus infîdeat,atcp occupet,q vt euanefcat temere»

Efle quidem verbum(ita lcripturâ appellant)cius obielt;fîum,amp;^ 1*^^* pum, in quem perpetuo collimare debeat:a quo,fî' vel parum deflelt;ft^5nbsp;l'am non fidem,{èd incertam credulitatem efle,et mentis vagum erfot^'nbsp;Efle idem èc bafîm,quafufl:ineatur Sd fulciatur, vndefî velpaululu^^*nbsp;clinet.corruatdofam intueri Deum in verbo.Vtin quodam foeculoF^

CONTROVERSIA It

^on foh’de fibi conftct, fed fecum ipfa difceptetaddidiITe proinde fe in a^nnitionc fidei.certam,amp;5 infirmam. Quippcpknam nxam,quansnbsp;rebus compern's cfle foletjCertitudinemjfïdeni ipfam requirerc»nbsp;Hadcnus kiflor rethoricantcm audis Calumum,8^ fuæ fidei definis Eiufdem fïnbsp;^ioncni cxplicantem,non paulo certc (quod ingenue confitendum eft) cùffiopcncnbsp;probabiIius,verifimiliHS,amp;r conftantius,q vniuerfa confefliojamp;S Apo n««^ïar’agt;nbsp;^°§b,quas iam excuifimasumo q omnes.quos videre cotigit, profelTosnbsp;hüius nouæ fidei.Nam SC ccrtam definitioncm fairem proponit, cunbsp;’ys 3^ partes certo ordine exequitur 8^ explicat, id quod defîderes in a«nbsp;omnibus,quos vclutcæcos in tenebris errare bacillaccp,etin circui»nbsp;ïiim agi magis,q aliqua certa via tcndere videas,quoties fîdem nobis fu»nbsp;^01 explicant. Qua caufa ilium mihi taciturn hic prætcrire vifum nonnbsp;quis forte nouæ huius fidei feAatorum faltem in illo fupereffe ci»nbsp;fubfidij aliquid iperare polfet, quod a nobis euerfum non fît» Nk

^i^o ein plus,etiam in illius defînitione,fî vniuerfa diligenter excutiâtur, 8^ folidijin quo acquiefccrc poffis,inuenies:nihil certius de fide illo

*¦^01 InteIIiges,etiamfî ita quæras,vt qui fequi cupias»

Audifti in primis, definientcm fuam illam fidê cffe diuinæ erga nos ^cncuokntiæcognitionem certam 8ôfirmam:beneuokntiæ,inquam,nbsp;^«monftratæ nobis in promiffione falutis gratuita,quæ nobis in Chri-ftonbsp;nbsp;nbsp;nbsp;eft:qualê ex Dei verbo,aut diuinis fcripturis concipimus.Quâ

habeat omnis,qui fidem catholicam habet,qui Chrifto nomen de ^it,amp;: diuinis fcripturis credit vt certiffimis oraculis, nihil adhuc aliudnbsp;tibi merito videris intelligere, q particulam quandam fidei, quam nosnbsp;profitemur,catholicæ : qua in vniuerfum credimus ijs omnibus, quæ«nbsp;cuncp a Deo noftræ falutis gratia nobis rcuelata funt, vt non toti, vnknbsp;üerfæ^ fidei,fcd qua parte ilia Dei erga nos beneuolêtiam,quo didumnbsp;cft modo,nobis teftificatam refpidt, illam quam efferunt energiam fuænbsp;illiws fidei ipfos attribuere merito exiftimes»

Sed cum iUi noticiae,quam amp;C affenfîoncm dicit, poft ièipfum expli« cantem attribuere videas,vt fynccro cordis affedu,et amore affïciamurnbsp;erga Deum,vtin corde noftro viuas,fîrmasc^ radices iaciat:iam meritonbsp;dubitare mdpis,quid v’elit dicere, cû hæc, ncc^ noticiæ, nec^ alfenfîoni,nbsp;(quærationis funcpropria)poflïnt competere.Nam corfquod contranbsp;mente idc ipfc diftinguit perpetuo)metaphorica ilia locutione, vt trâf»nbsp;fcrtur ad animum, partem illam animæ affeduofam atlt;^ imperiofara,nbsp;cui propric côuenit,amare,odifle,velk,nolk,haud dubie intelligit, fî monbsp;do aliquid intelligat» Vc autem diuinæ erga nos beneuokntiæ noticia,nbsp;quam concipimus,nÔ Iblum ex vnailla,cuius ipfe meminit, promiffio«nbsp;ne,fed edam ex vniucrfîs eius erga nos operibus, nempe quod nos créa*nbsp;rit ad fuæ beatiftïmæ bonitatis cÔfortium,5d tam multis bénéfices, tamnbsp;benigne,acliberaliter noscumularit amp;cumulat,nonimmeritoadfui

amo»

hæc illi noticiæ proprie tribuamus,ipfa rerum natura amp; ratio non pan* tur.Aliud liquidem eft amor,aliud amati noticia. Hæc illam vt præcPnbsp;dat oportet, quando amor prærequirit amati noticiam ? lUe tarnen hacnbsp;eft perfedior.’neque ex hac,vt integra,totaque fua caufa pendet,fcd lib^nbsp;rac voluntatisfquam cordis nomine per translationcm fcriptura Hgni*nbsp;ficat)germen eft»

Multo minus intelligis quid intelligat:imo certius intclligis,quod hil certi intelligat,quando eandem fidem, Só partes definitionis eiusnbsp;plicans,nunc fpem,nunc fiduciam ipfam facit,vt de qua intelligit lolt;l'’^nbsp;Apoftolum,cum his promittit falutem, qui fiduciam, Sgt;C gloriationtn*nbsp;fpei ad fidem vfiç firmam retincnt.Quid enim fpei, quid fiducise cun*nbsp;noticia commune eft»

Nos cum omnibus redeloquentibus,amp; qui,quodloquuntur,int^^ gunt,diftin(fta hæc amp;: diuerfa inteUigimustfidem, fpem, amorê feunbsp;ritatem,amp; fiduciam illam firmam,quæ ipfa fpei gloriatio rede intelhÿnbsp;tur dici ab Apoftolo:quanq vnum iftorum ex altero oriatur amp; pend^^nbsp;at.In quibus primum omnium fidesefttprimum dico,nÔperfediof’^nbsp;fed tempore.Oportetenim accedentem ad Drum iam credere.Exnbsp;quæ nobis proponit Dei erga nos,quamuis peccatoreSjbeneuolenti^^^’nbsp;ÔC omnibus fyncero corde ad fc reuertentibus paratam mifericordi^*^’nbsp;fpes nafcitur,quain eandem bonitatem,öó mifericordiam confiderßi^“nbsp;cipit,amp; ad ipfum accedere,affedus cordis,amorifque,non pedumnbsp;greflibus,per quern cum ilium iam attigit,iam aircquutuseft,tenct,clt;’'^nbsp;pleditur,ipfique vnitur glutino vnius fpiritus,incipit in fe eius fuaüït^*nbsp;te perfundi,confolationes fentire,nbsp;nbsp;nbsp;velut amicus amico tandem fa^^^

liaris cfficitunEx familiaritate,illa fiducia,illa gloriatio Ipei nafeitur,«®^ iam rcmiffionisoffenfæfquæ fecundum in hoc progreffu locumnbsp;tinebat) fed brauij, dC coronæ firma certaque expedatio ? Qtiænbsp;tarn diuerfa oui in vnum confundunt. amp; in vnius fidei ratione^^^

CONTROVERSIA IL

rati’onem, aut notioncm, adhuc conftare in quam pctpcaio rcfpidcn« nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ad-

tes conftanter de eadcm loquantur, fed tanquam ad diuerfa refpiacns ucrfanoijs, tes, nunc hoc, nunc Ûlud proférant,fed nihil cohærens,nihil confônum,nbsp;imo£alfa,imo pugnantia omnia, mihi fan's demonftratum videtun Etnbsp;quanquam omnes imaginari videantur,illam ipecialem perfuaiionem,nbsp;quaquis fibi perfuadeat,adfecertopertinere promiifionem iuftificaanbsp;tionis ,6c falutis in Chrifto, fe illius iam fadum participem: exiftimananbsp;teseiufmodi perfuafionem neminem poflefallere: tarnen reipicicntesnbsp;interim ad rationem fidei catholicæ,quah's hadenus ab orthodoxis pa®nbsp;tribus noftris tradita eft, SC ad tarn multa,quæ paffim recurrunt in fcrbnbsp;ptunsjilli fuæ iraaginationiadueriàntia, ncfciuntquofevertant:fednbsp;tiunc vnum comminifcuntur,nunc aliud, fed nihil conueniens,imo feanbsp;pttgnantia omnia, ÔC falfitatem illius fuæ ftultiffimæ, amp; vaniifianbsp;.’næimaginationiseuidenter coarguentia,quemadmodum euidcntifanbsp;ßnium fecimuSf

r Secundum vero fîgillum eius dolt;ftrinæ, fub quo claufa codunturib ^rius tarn multa myfteria,eft in co,quod Ibla ilia fua fide iuftificari nosnbsp;docent Quod non folum illam eorum fidem (quam adhuc nefciuntnbsp;qnæ(ît,8cinauditahalt;ftenus fuitomnibus) imo,nullam omnium fidenbsp;folam faccre, fed multa ad hoc alia, 8c in fu mma, Dei illu m fynceru m,nbsp;Vincentcmquc in nobis amorem requircre,irrcfragabili diuinarum fcrinbsp;pturarum autoritäre certiffimum fecimus,

Rcftant fere adhuc bina eiufdcm dodlrinæ aperienda figilla, fed in Duorûad-quibus no tantum,vt in prioribus,nobis erit operæ amp; ncgoci), tertium ^an/orum nempe,8c quartum.Sub quatuor enim velut figillis conciudi pr^cipua propofino,nbsp;eius myfteriaaprincipio annotauimus. Quorum tertium eonfequentinbsp;loco excuticndum eft,de fallaciflima certitudine falutis, quam promit^»nbsp;tunt fuæ fidei fcéUtoribus, Sub quo etiam cxcutietur fextus confcfTiosnbsp;niscorumarticulus,quoprædicant fuam illam fidem elfe fœcundam,nbsp;ncccffariofetaccm bonorum operum. Quartum vero ÔC vltimumnbsp;cottfifttttti modo^quo imaginantur gratuitam iuftificationis,amp; falutisnbsp;^tiam,quo 6c rneritum omne tollunt, 6c nullum operum noftrorumnbsp;hacin re rcipecflum a Deo haberi,nullo eius rcfpedu 6c gratia, a nobisnbsp;Volunt fieri* Age igitur ad apertioncm illius figilli tertq*

Fidei catholicæ,quam nos profitemur,cum amp; ipfî tribuamus certitu De faliacif ’iincm firmam, plenam, fixam, qualis de rebus compertis efle folet,visnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;faiu-

dentes certitudincm eiufmodi in fua ilia fide,0C noticia diuinæ erga nos tis.quapro beneuolcntiæexigereaduerfarios,nondum intelligimus,ea in re inter il= fîddfedà-los 8C nos effe dinercntiam,aut fub illo lapide latere fcorpium.Sed cumnbsp;exph'canteseofdcmaudis, quamnam illam certitudinem intelligant,nbsp;tunc fe prodit impictas*

, Chriftifidelis,magnam,copi9fam,clfufamque in multos, omnibus

obui=

'S’SÏ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tarnencertoapud fe conftituit,neccertofibipcrfuadct,quod

cacholica. ipfe eius fit paruccps:fed indignitatis fuae,amp;f grauiffimoi^ peccatorum quibus tam pium 8c rnjTericordem dnm,in fe tam beneficum,inccHaii*nbsp;ter offendit,merito trépidât,5c in fe Confundituru'n ipio præfërtimnbsp;conuerfionis initioï non tarnen deipcrat,necdeipondetanimiirnï ni*nbsp;hil dubitans,maiorem efle eius raifèricordiam, quam fit, aut eflepofl***nbsp;noftra iniquitas:vnde amp; fpem veniæ concipit,atlt;^ illi fe humiliternbsp;fternit cum publicano illo euangelico, non audês vel oculos ad coeÏnni

receptus tandem a pientiflimo pâtre,mifericordiflïmo dno,exarnn* re confolationem,familiaritatem,amp; fiduciam paulatim concipit,non^^nbsp;men falutis fuæ fecuritatem omnimodam : fuæ nimirum mutabilitat^nbsp;confcius. V ndeetiam follicite,amp; in (lanter in timoré Dei (è continet»nbsp;Quaiem fanbsp;nbsp;nbsp;At longe eft diuerfa certitudo falutis, q fides ilia fpecialis aduerfa^*

tud^nem ff cxigit:quibus Chriftifidclis noneft,nifi qui folida perfuafioneI^ƒ des aduer- um fibi propitium ,beneuolumque patrem efle perfuafus^deciusbety*nbsp;wnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gnitate fibi polliceturomnia,amp;: diuinæerga fe beneuolentiæpronii^^*’

nibus fretus,indübitatam falutis expedationem præfumit:imo,n5ni^ qui fuæ falutis fecuritati innixus,diabolo, amp;: morti confidenter infül^^^nbsp;ad illius cxemplum,qui dixit,fe certum,quod nec|i mors,nequcnbsp;que angeli,neep principatus,necp potefl:ates,neque virtu tes,nequept^,nbsp;fen tia,neque futura,breuiter,nulla creatura,ipfu m poffet a charitatenbsp;diuellere,qua nos in Chfillo fefu compIeditur.Spiritum fandum,

putari dcbcrc^quod dc Chrifti fpiritu^tam fccurcgloriariaudcatitgt;^ Paulus eos dcmum,qui Chrifti fpiritu aguntur, pronunciet Dänbsp;Cu’nbsp;dainbsp;leg

i jiïs excuf

;.ügt;

perteâriori chan'tati,qu« »b illa fide toto genere diuerfa res eft .’Nee fems-Paulus,vtfidcfn habuit,eiufmodi illam cerdtudinem fuæfaluds, indifl'Qiyjjjjjg ytii'onis cum Deo habuit. Nunquid enim fidelis no fuie,nbsp;^uni Corinthios iuo exempio ad follicitu ftudiom mortificandg carnisnbsp;pfouocans ita fcriberet^Sed caftigo corpus meum, amp; in feruitute redi^nbsp;SOjUe forte cum alijs prædicauero,ipfe reprobus efficiar.Et hæc,an tibinbsp;ft^dio Sc vigilantia,eflc videnturCNe forte,inquit,cum alijs prædicaucnbsp;fojpfe reprobus efficiar, Mihi fanc,non fuper omnem certitudine certinbsp;falute fua,fed cum timoré SC foUicitudinc ad earn contedentis, re^»nbsp;Probationem fogientis,quamuis iamdudum conftituti in magnis pronbsp;i^^ibus^vox bee efle videtur.At longe plus affequuti,8c in altiorem dinbsp;Ulnaecharitatis gradum fubleuati,illa ex epiftola (qua? tempore poftennbsp;*’i«s fcripta eft)ad Romanos plena confidents vox eft. Quis nos fepa»nbsp;’¦abit a charitate Chriftilt; cætcra.Certus fum enim, quianeque mors,nbsp;vita,Sc cætera, q fubiungit. In fum ma, nulla creatura feparare nosnbsp;poterit a charitate Dei»nbsp;feras'Jioc darFffùne intelligcs,his verbis nobis fignificare voluiffe Apo^nbsp;ftolum,vt fixos nos,amp;: radicatos in charitate Dei,ex hoc,quod benefietnbsp;orum cius erga nos magnitudine digne diligenterc^ æftimamus,Sd co«nbsp;fideramus vt oportet,nulla tentationis vis, nulla creatura ab illo fepara^nbsp;re poffit,nifi ipfi vitro ignauitcr,turpiter(^ ceflerimus, SC ex fe impotetinbsp;aduerfus nos aducrfario locu in nos dcderimus,Sc nos fubmiferimus»

Quod vero de teftimonio diuini in nos fpiritus proferunt,quod tan Qpam ïn-dem fuam illam fide proprie faciunt,eiufmodi cft,vt fatis demirari non

met illam, poffim,quis hæc dicentes agitet cæcitatis fpiritus,vt,g aliéna Ioqu^tui\nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pvo^

nonintelligant,Siquidem fpu promiffionis fando obfignari corda no nbsp;nbsp;nbsp;^£„1^

nitentium vitæ veteris,Sc ad Deum per fyncerum amorem conuerfe, in nobis dt imo ab codem in gratiam iam receptorum, quo fentiant cofolationem,nbsp;fuauitatem diuini amoris:vt(^ idem velut arrabo fit promiflg Sd exanbsp;peâatæ falutis in illo amore perfeuerantibus, tarn eft certum,tam expernbsp;turn his, qui in Chriftiana militia fefe cxercuerunt, omnibus: tarn con^^

DE FIDE ET IVSTIFICATIONE, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;/

tefùtu diuînis cloquqsfquod fupra dariiïïme demonftraui‘nios)VÉ ne rudem vniuerfæ rd Chriftianæ fe demonftret^quifquis de hoc duMnbsp;rare poCuerit«Bc plane tnirandum eft, qaod non l'ntelh'gât CaluinüSnbsp;cæterylhs i'pfîs,quæ dcant,verbis Apoftolf ad Ephefîos, fuam fcat^nbsp;nam plane rcdargui Jn quo,inquit,iam credentes^iuc poftq credidift»«nbsp;obfîgnati cftis fpûitu promiHionis lànÂo.Præcedit ergo fides fignaci^nbsp;lum,auc figilluni in nobis (piritus,non fequitur,vt hi aduerfus oêmnbsp;pturam affirmant Quod ipfum fignaculum in nobis fpiritus,velutnbsp;caufam cfiFccflus, adhuc iequitur tcftimoniu illud, quod idê ille fpirit^nbsp;noftro ipiritui pcrhibet Vt intelligas, g diuerfa res fit Paulo Apoft®^®nbsp;fides Chrifliana Euagdica ab hoc teftimonio lpus,quod hi deinU’’’nbsp;fidem (adunt,quantum illis cu eodcm Apoftolo de fide conueniat .nbsp;Demßftranbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Diuinis promiffis fir miter credêtes Chriili fideles vniuerß nihil

Sgt; SuctÎ bitant,Deum fe patrem habere propitium,8ó fe illi fore charÜTimos cntf- os/i in timoré illo filiali erga ipfum fe continuerint:fi mandatis eiü*nbsp;Siïîraa va fcqui foUidte fiuducrint,vt dccet bonos ££ chariffimos filios, Certtfnbsp;benticacccpturosfaluteininGhrlfto,fîddê,charitatisglutinocopiïl^ 'nbsp;obfequentes fucrint.Ncc^ ein vlJis al%nifi his demum,hæc,nifinbsp;amp; vane cxpcdari poire,a diuinis fcripturis,Chrifto Apoftolis SCnbsp;geliftiSjCertiffimo edotffi funt,qucmadmodum fupra euidens fedtfi^nbsp;Nec^ vUa inueniut tarn abfolutam promiffion^aut filiah's adoption*^nbsp;aut falutaris gratiç,quæ vfum rationis iam aifequutis fada fit^n qual^^nbsp;clufa non fit conditio iftiufmodi«Ncc^ ein omnes teftamenti patrisnbsp;participes,fed qui ipfum fcruant:proinde abfolutum non efi:, fed ind^*^nbsp;dit aliquid,cuius obferuatio a nobis cxigitur,a quo obferuato, aut fclt;^î inbsp;pendet delatae teftamento hæreditatis aflcquutio»Quam qui propol^^ 'nbsp;quidem,amp; delatam olbus afiTequi voluerin^ neceffe eft vt feruandonbsp;ftamento ftudeant, vt memores fint mandatoru m patris, amp;: in filiabnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;|

inore,ac reuerentia erga ipfum fe contineant:a nutu ac vultu patris p^ deant,amp; dependeatulli gratos fe filios exhibere conetur,dus imagiï^^’’*nbsp;in fe exprimere vitg puritate,{andimonia,iuftitia:in luce Chriftonbsp;lare, vt lucis fiIij,Só Chrifti dodrinæ fideliter obfequi. Na his dem^nbsp;dhim hunc caufam falutis æternæ, hos a peccatis fuis emûdari einsnbsp;guincjciufdê ipfius Chrifti Apoftoloi^ tcftimonio,fupra euideflf^nbsp;mum fecimus. Ad quæ dum quif(^ refpicit,8d a fe cxigit,an patris,4^^^*nbsp;modo prædidhim eft,teftamentu fcruaucrit,mcrito timet ac trepid^^'ynbsp;Et quamuis illc radicatus,fixus,Öd iam velut familiaris amor,nbsp;illam quandam fccuram falutis pariat, hæc tarnen fecuritas longifi*nbsp;abeft ab ifta fecuritate,quam aduerfarioi^ exigit Öd promittit fides,vtnbsp;demonftratum eft,Ddnde,etiam iUa ipfa qualifcunt^ fecuritas, no^nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;|

interipfa noftrac couerfionis initia,quæ tarnen neceiTario a fide nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1

fed indignitató noftrae cÓfdcntia,öd erga crcatoreip, tam

CONTROVERSIA IK

. amp; munifîcufn l’n nos dnnijtam pi'um patrem,ingradtudme atlt;^ ino be Verc ger^ di'entiaconfufî,nbsp;nbsp;nbsp;nihilominus de infîmïa bonitate et mifericordia eius

necaudemus ad cœlum attollere oculos prg dolore,confufione ôd vere= cundiatfed humiliati in facco, olicio 8c cinere, pauimento adhærcntes,nbsp;Supplices oramus mifericordiffimu dnm,vt nobis fît propitius,8ô pecanbsp;WtaignofcauHic eft vere germanus 8^ Chriftianus,fidelis animi ex venbsp;*¦3, Euangelicaq; fide ad Deû fe conuertentis habitus : ëc qui ab eodemnbsp;iuftifîcationis gratiam impetrat,fî Chrifto et eius Euangelio credimus»nbsp;In qua qui permanct, amp; obièquentem deinceps filium illi fe exhibet, isnbsp;dctiîum teftamentum patrisferuat,amp;^falutis promiflionem omnibusnbsp;propofîtam,foam facit.Quam fî quis credat aliter poffe fuam facere, vtnbsp;fi tantum nihil hæfîcans certo credat,quod ad fe pertineat, nÔ folum in«nbsp;^^tta,fcd etiam vanaefi: credulitasiftiufmodi, vtquænecDeum, necnbsp;Chriftum,fponforem habet: imo eftDeo,Chrifto,ÂpoftoIiset diuinisnbsp;fcripturis omnibus plane contraria, quemadmodum fupra clariffimcnbsp;denionftrauimus»

Imo vclim hoc mihi refpondeant,qui hac iâlutis fecuritate mifèros la ûantfc alios, ëC in æternæ damnationis barathrû certo præcipitant,nbsp;^tio pad^Q non faUctur,credens fe Dei filium,atq^ eundem habere patrênbsp;propitium,cuius fî vitam contcmpleris,nihil minus q Dei eft: nihil misnbsp;nus q Deum cogitât : fed mundo, atque eius curis totus immerfus eft,nbsp;mammonæ feruit,carnis defyderrjs obtempérât^

Notum eftjfilios quose^ dici eoi^quorum imitantur alt;ftus,et opera* ïta Daniel ad vnum ex illis fenioribus,quos cæcus atep impotens adubnbsp;terandi furor adegit, vt falfo fuo teftimonio, nô folum corn macularentnbsp;caftæfanlt;ftccs^ mulicris pudicitiam,fed etiam in morte innocentem traa

.________ —----- •

gelio Chriftus ïdïudæos iadanœ fe Abrahæ filiosîSi Abrahæ filijeffe tisppera vBcpnbsp;AbrahæfacCTebs, At(ßnbsp;iterum,cum fenbsp;pâtre haberenbsp;Ueu

diccrent,prinium coarguit nien3acii,degt;'’‘l^ diaboli ipßus filios;SiDeas.inquit,patcrveftereffet.diligeretisvnquemcbgoemexnbsp;Deoproceffiamp;vcni,VideOS,vndcineundanobisfitæftimato.vndc OmdemS

- nbsp;nbsp;nbsp;-nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp; polluntcrc

nempcG Chriftû diligamus. Et quis eft. qui Chriftûdfligitîlpfum au» d.ef=Dç, di:(^i diligit,inqait,me,fer mones meos feruat*lllc ergo vcre,hdeliter^t habere pronbsp;non vane fperare poteft,Dcum fe patrê habere propitium, qui Chrifti piûum*nbsp;doftrinam feruat:illi fe conformare contendit, ilium induit, cuius vita,nbsp;Chrifti vita æmulatur:brcuit€r,cui viuerc Chriftus eft* Illos vero iacta*

DE FIDE ET IVSTIFICATIONE,

tes, Dm fe patrê habere propter eius fide amp; noticiam, conuicit efle boh fili'os,ex vita ipforu opcribus: Vos,inquit, ex patre diabolo eftis»nbsp;jLydiusia- Si dcfyderia patris veftri vulti's faccre ? Habemus Lydium lapidemjadnbsp;ex^i^narcnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cxaminarc nos debeamus,cuius fimus fiItj;Dm,an diabolum

DefiaTd’a nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ncmpcipfum lapidé angularem,pofitu in Sion,in rui*

blt;^m,pa nam,amp; refurredionem multoR2:Chrifi:um,inquam,ipfum*Quéfîdill* bwnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;doélrinam eius feruas,fî ipfum vita. Si moribus exprimis, Deuiw

, patrem habes.Sin minus, diabolu : etiam quicquid credideris de Chf^* ftojCtiamfi certiffimo perfuaferis tibi,propter Chriftu(cui ob vitæ,rno*nbsp;rumep diflïmilitudinem neceffario dilplices)tcplacerc Deo» Quae fancnbsp;nihil cfiTe poteft aliud,q temeraria,amp;r peftilentiflïma præfumptio^nbsp;Excutitufnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Sed fidem illam fua iaéÏrant includere ilia omnia,quippe feraeem eir«^

^ionfs°quot; bonorum operum. Si vitam noftram ad Chrifti dodrinam neceiTafio Anfïdcsco componere,necpeccatum vllum mortale admitterc* Quodöuo palt;^l®nbsp;rum fit ne-lt; «-nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;rrnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;¦*»-nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;* i,

ccirariofc- natjintclligere ego non pollum» raxbono^ gfl-flljs fides,promiffæiuftifîcationis Si falutis gratiæin Chriftofîi'^nbsp;mus allenlus Jta enim imaginari cos,fed vclut per deniam quanda c«*»’nbsp;ginem video,quod proindc nô poffint clare exprimerc,diuina prorn*^*nbsp;fione,velut gratuito SC liberalitcr,iuftifîcationis Sc falutis gratiâ in Chf*nbsp;fto offerri omnibus:a nobis vero vnu hoc requiri, vt acceptemus obU^nbsp;tam:qiiod promiffioni fîrmiter aflentiédo,^ nihil dubitando eiusnbsp;iam fados participes,fieriintelligunt,atc^ itaper vnam illam fîdcm no®nbsp;fieri, Sc iu^itiæ,Sc falutis participes.

Docent proindcjfidelcm omnem certo (latuere debere,fc reputariî^^ ftum coram Deo,etciusfeeflcchariflïmum filium,propter hocfolui’^’nbsp;quod certo credit,hac fegratia impartiri propter Chriftum pro fenbsp;fum ôé mortuum,Slt; qui pro peccatis noftris abunde depédit:quæno^nbsp;poffit ilium fides fallere,fed tam certo conftet cuiçp, g certo credit,nbsp;igitur Si hic paulifper agamus cum aduerfarijs,

Demößra- Accipiamus Chriftianu aliquem, fed grauibus peccatis implicituf’^’ ti'cuhTnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;induxit in animum veftro Euangelio credere, Quo pado hic

dés7àifitàs. non ftatuere no poterit (g vere,nihil refert ad præfens)fe reputari iu coram Deo,atC]p ilium fe habere patrem propitium,illius fe effe charil^^nbsp;mum filium,qa credithacfegratia impartiripropterChriftum proynbsp;paflum Si. mortuu,qui pro peccatis fuis abunde fatisfecerit: Si aflenti^nbsp;do acceptare gratis oblatam in illo iuftificationis Si falutis gratiam

Si dixeritis,veram ilium eiufmodi fide veftram no habere, quam^‘^ in peccatis eft,quamdiu mundo feruit,carni Si làtanæ, quod veftrai**nbsp;fides mortale peccatum non compatitur.Hoc eft,quod hie inquirimi*^’nbsp;nec intclligerc poflumus, vnde illi veftræ fidei hæc fit cum pcccato P^nbsp;' gnantia.Habet iftiufmodi,vniuerfum id,quod cotinetur in rationsnbsp;ftræ fidei,quod firmiter aflentitur diuine promiffioni,q gratis in

GONTROVERSIA It

öffcrtür omnibus iuftifîcationis amp; falutis gratia:atc^ ilîi aflentiedo earn Jpfam acceptat,amp;acceptationefua facit,quando ad hocipfum vobis ninbsp;hürequiritur aliud:8^ vcftro illi Euangclio firmitcr credcs,certo ftatuitnbsp;illarn fuam fidcm iuftum fe reputari coram Deo, atcj^ ilium fe patrênbsp;habercpropitium,eoquod firmitcr credit Ch ri fi: um pro fcpaflum èCnbsp;^ortuum.Hgc eft cm vcftri dodrina Euangelij.Hoc igitur a vobis exanbsp;P^icatum mihi cupio,quid huic dcfit,quo minus veftram illam fide hasnbsp;^^ît,cui ego nihil decfle video, quod in vellræ fîdei rationc includiturnbsp;comprchcnfum eft.Quod peccator eftjUO adueriàtur rationi veftrsc Vt nuiianbsp;‘^dei.Imo Luthcrus eius ipGus autor,docet credentis in Chriftum nub JilfiSadnbsp;dopera effc tam mala,quæeum poffint accufare aut damnare ? Ita fane werfariorûnbsp;quot;bello de votis, ÔC fermôe,quo explicat illud EuangelqtSic Deus dilexitnbsp;Rundum Jmo aducrfus Caroiftadium affirmât nullu eifc peccatum,qnbsp;‘'^^cdulitatcmmullam iuftitiam,qfidcm.Etin capti. Babyl. doçetnqnnbsp;‘^^bitâdum nobis effc de faîute,poftquam baptizati fumus.Quia pro»nbsp;^‘ffio ibi fada,non eft,inquit,mutabilis vllis peccatis,vnde baptizatus,nbsp;volens,non poteft falutem perdere,nifi nolit crcdere.Qiiin cÔ»nbsp;eft vcftrum omnium atque vna fententia,fola fide iuftificari ho»nbsp;*^^^«111,00110 vitæ eiuSjOulIo opcru m rcipedu,ad qug docetis reipicercnbsp;*^03 non oportere,ne quicq nutet veftræ fidci ilia falutis Iêcuritas,amp;S cer»nbsp;Jjtudo vaciUet,aut hcfitet:Cum merito,quifquis ad fe vitamcp fuam re» -T^XeritjCriftas demittit:fed claufis ad nos ipibs, vitamçp noftram ocu»nbsp;^h,VüItis in vnam Dci mifèricordiam intcntis nos oculis, ccrto credere,nbsp;^uod ipiî grati fimas,S£ chariifimi filij.Quod quifquis facit,is vobis tanbsp;Iis eft,qua|gni fe firmitcr crédit»

Is aut,qui a nobis exempli caufa propofitus cft,fi'rmitcr credit, vobis credens,quod fit Dci filius,amp;: ipfum placatum habcat : quis in peccatisnbsp;^is mollitev quicfcat:fatis eife ad falutem credens, veftram illam fidcmnbsp;nabcrcjVcftrQ Euangclio credere,nihil hac in rc ad fuam vitâ aut openbsp;firma fit fidci fuæ certitudonbsp;nbsp;nbsp;firmitas, fed in vnam Dci

milcricordiarn rcfpicicns,quempropter illam ipfam fuam fidcm,fibi perfuadetpropitiym,ctiam quicquid de vita fua fucrit,quantumcuncpnbsp;alioqui diuina gratia indignus fucrit,quæ dignitatem noftram, præpa»nbsp;rationes noftras ôc opera,nihil moratur,nifi talfum fit vcftrum Euangenbsp;hum.An fortenbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dufmodi hominc in vita perdita illud ipfum nô Caufiiij-c^,

pofle credcrcCCcrte hoc poffe credere ctiam grauiffimis peccatis irreti» p toSjteftiqiQnio eft Pdichæas propheta,qui eiufmodi fîdê, aut perfidiam peccatotesnbsp;potiusjin plærifc^ fui temporis coarguit.Tcftimonio eft loannes Baptinbsp;fta,qm eandem peftilentifTimam credulitatem in turbis, tam Pharifæo» fii«os.nbsp;rum,q Sadducæorum, ad fuum baptifma venientiu, velut popularitcrnbsp;J^ceptam perftrinxit.T cftimonio quoep SC alter loannes illc Euangeli»nbsp;ta,qui refertiudæos itarelpondiffe Chrifto : Nos patrê habemus De»

L it) um:

DE FIDE ET IVSTIFICATIONE,

umtquos tamcn iUe contra conuicit,non Deum,fed patrem habcrc dia» bolum»T cftimonio denic^ fandifTpatres noftri,Hieronymus, Äugu«nbsp;ftinuSjôC cæteri,qui’ affirmant,ab ipfo etiam nafeentis ecdefiæ Chriftïa*nbsp;næexordiohancfuiffemultorunlfidcm, quodfola fide inChriftuninbsp;faluaremur : etiam qualifcunc^ vita noftra foret,qualiacumque opera»nbsp;Quid eft ergo, quod dicitis earn, quam prædicatis fidem, fecuni not»nbsp;pofte mortale peccatum compatit

Sed pr3cfumptuofa,dicetis,amp; erronea eorum, quos commemoraui’ muSjfidcs extitit:amp; vera dicetis.Sed cur no æque veftra falfa eft,aut cer*nbsp;tc efte poteftv Hoc em quifquam nobis refpondeat,quo paefto illi, quosnbsp;commemorauimus,omncs credendo fe Dei filios propter vfiam fineuinbsp;in Deum,Só ob eandem ilium fe habere patrem indulgentem Sc prop*nbsp;tium,crrare potuerunt,atcp adeo craffifti'mcerrarunt, 8gt;C mifere fenbsp;ptos nunc inueniunt,Vos autem illud ipfum credendo errare non p®^nbsp;fitis,fed tarn certum vobis hoc (it,(j certo creditiSt

Apertiofi:. Adhuc vnum reftataperiendum iigillum dodrinç adaerfariorunJ» gjiij quani quam hie excutimus,8c fub quo tetfta clauduntur cius myftcria:nenip^nbsp;Quomodo in modo,quo imaginantur gratuita iuftificationis,amp; falutis noftræg*^’nbsp;Simquot;- tiam:quo ÔC meritum noftrum vniuerfum tollunt, ÔC nullum ooeruo*

«am. nbsp;nbsp;nbsp;cant magis, 80 ad diuinægratiæ iniuriam pertinere contendant. Qi*®

vni illi fuæ fidei fine focio atcß æmulo hie regnum afleranu

Demôftrt nbsp;nbsp;nbsp;Sed nos fupra diuinarum feripturanî irrefragabili au toritatc demon

ftrauimus,gratuitam quidem a Deo in Chrifto conferri nobis iuftifi*'^ tionis gratiammon tarnen conferri quibuslibct, necalijs, q fyncerun»nbsp;lt; lum,operofumque Dei amorem.ibllicitum timorcm.ac fidele ftudio®^

^‘^“^’^^^’*rj,noftrorum opcrum a Deo in impartienda nobis iuftinoa«^ dTo eflenbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Sc falutis gratia,refpedû nullum haberin'mo plane contra,pra^oip

mcritoha. um et maiorem,q fidci,eorundem ab ipfo refpedlum haberi,atlt;^

CONTROVERSIA IL

Quîn,vt hoc crcdamus, quod ip fc inquircntibus fe per fynceru amo ardens defyderium,remunerator iït,exigcre a nobis fidê ipfamnbsp;orthodoxe Sc cathoKcanijfîne qua nemo poteft ad Deu accederc, aper*nbsp;tiflïmis verbis affirmât ÂpoftoIus:Oportct,inquit,accedentem ad Des»nbsp;credere quia eft,Slt; quod inquirêtibus fc remunerator fît ? Âliud eftnbsp;sutcm munerare,aliud remuncrare: illud (îgnifîcat iïmpliciter donare a®nbsp;liquid, nullius prioris offîcq aut benefîcrj accepti corn penfandi refpedu;nbsp;^öod hi faciunt, qui priores aliquê dono aut benefîcio fîbi demerentur,nbsp;^obligant, Rémunérât autcm,qui acceptum beneficium,aut quod veanbsp;’ütfîbi impenfum tulit,tamctfi alioqui eius vtilitas ad fe nÔ pertineat,cÔ3nbsp;penfat, atc^ eius refpeclu bene merito aliquid rctribuit. Itacj^ ad præce= Dup’«nbsp;^ens is meritum refpicit,quamuis liberale, quale fere eft in offices ac be= TJI”nbsp;*^cfîcijs:non vcro ad illud fèruile,^ conducftitium,quale ex padlo ÔC connbsp;^^nto pro certa mercede eft exhibitum Jn quibus h^c eft differentia, qd Eorum dtfnbsp;’nillo priorigenerc,in retribuendo,acremunerando,non commenfura=gt;nbsp;’'’Us data accepto,nçc conamur æquale æquali redderc, fed femper ftuanbsp;Genius bene merentem benefîcio vincere,nbsp;nbsp;fuperiores ea in rc partes te

’'^rc.In hoc pofteriori contra ftudemus, nempe æquale æquali reddere, ^certa mercede certam operam pacifeimur, In illo bene merenti nullûtnbsp;'quot;^ïMIaadio competit quicquam mutuo petendi ab eo, de quo eft be^nbsp;’'’eritus,fed vniuerfum ius libcralitatis vtriufcp eftttametfi homo granbsp;vela t gratitudinis lege,acceptum beneficium maiori femper bcanbsp;*'cficio compenfetrnec fc fatis feciffe exiftimat, nifi vicerit, nouo benenbsp;’quot;^entern benefîcio fibi obligaueritJn hoc pofteriori, vt cÔftituitur veanbsp;«¦utu debitum, competitep merenti ius petendi mcrcedem, Ôô aduerfusnbsp;*^^giuerfatorcm,aut ceflatorcm datur aétioa'ta maligne compenfàtur etnbsp;^auetur,quantum poteft fieri, ne plus reddatur aut foluatur, q impenfanbsp;opera valeauPoftremum hoc meriti genus locum non habet inter DeS Qviak fît

tucre,vtcuiqj nbsp;nbsp;vniuerfum,amp;S quod fumus,Sc quod facimus,8ô quod hommes.

omcio.Et vf magis quadrccfimilicudo propofico:Si quts hocipfum fa ciens.vnû illud in cifdem refpiciat,vt homines frugi,bonofqj faciat ,nonbsp;fuæ vllius vtilitatiSjfed folum illorum ipforum caufa,quia od iple bonusnbsp;eft, 0ifuosomncs,fuiquocp fimiles reddere fatagit*

Icafaneoptimus,Se clementiffimus dhs,velut fibiimpenfumbench- Aptatio. 'nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' L iiij cium

DE FIDE ET IVSTIFICATIONE,

cium acceptât,cum aut proxîmis, aut nobis ipfîs benefacimus : can* ipfum,qui et nobis fummum bonum noftrurn eft, toto corde amamus,nbsp;defîderamuSjSi exquirimus. Cuius ipfîus inquiiîtionis, noftric^crgaWnbsp;amoris rcfpedu,vitam nobis æternam coronam gloriæ immorwWnbsp;rctribuit,5ô vclut mercedem proponit vnicuiq^ fecundum fuum labo*nbsp;Merces, rem propriam.Merces autem eft,quæ pro opera amp; Iabore,vclutnbsp;di)loco,redditur.Quæ cum operi alicui,aut labori proponitur, co vtilt;?nbsp;fine,eaque intentione proponitur, vt eius fpe Sc refpeÆu cxcitentufnbsp;Admcrce- agendum,fatagendum,amp;S laborandum alacrius »Nec vult qui merc^“^nbsp;ckntes^^*quot; propottit eiufmodi,vt non expedeturtfed cÔtra,vtexpeâ:etur proop^*nbsp;busnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;labore cui repromittitunQuiproinde ad cam refpiciunt,eïus coii*

feruîiiter ccmplatione,ôd intuitu fuam focordiam excitât, fcfe prouocant ad fum in ftadio,ad certamê bonorum operum,braui) et coronae, quæ P^’’*nbsp;(èuerantibus ac vincentibus proponutur,fpe ac rcfpedu,nihil feruik^nbsp;ciuntjVt falfo imaginantur aduerlàrqâmo hoc faciût, quod idemnbsp;minus noftræ fragilitatis confeius nos facere docuit : quod fecerunti^’'nbsp;quos Gngulari fua gratia præuentos atep exaltatos, nobis, quosnbsp;mur,velut duces quofdam conftituit, Ita Moylês illc,fi Paulo crcdimi*^nbsp;refpiciebat in remunerationem,cum Chrifti improperiu præferretnbsp;gyptiorum thefauris 8c diuitijs. Abrahæ pufîllanimitatem 2.c timor««^;nbsp;mercedis magnæ repromiffionc detrahere conatus cft iUe,in cuius ta«^^nbsp;manu funt corda filiorum hominum:NoIi,inquit,timere Abraham,nbsp;merces tua magna nimis.Ita Dauid inclinaflecor fuum ad faciendas^^nbsp;ftifîcationcs Dei propter retributionem idem ipfè afRrmat.

Qui bonis nbsp;nbsp;Nec tamê hic quicq Deo,aut Chrifto adiungimus in illo fuo ordii'^’

ftudent'iu nbsp;nbsp;nbsp;iuftifîcationis noftræ ôô falutis negocio,qui opera eius ipfîus aflcqi*^

ftifîcatiôis dæ gratia facimus,amp; facienda docemus.Aeque cnim vniuerfum ^equêdæ htcmur infiiiitæ Dei bonicis,amp;^ gratuitæ, fine qua plane pericramus,«’^^nbsp;gràtia, œ- fericordiæ^Acquc vnum Chriftû propitiatorem, faluatoremcp noß^nbsp;gi'awftam propitiationem,rcdcmptionem,iuftitiamcp,ÔÔfalutem noftrâîno**nbsp;agnofeere, vero noftra opéra,etiâ qualiacünc^ ea finu Ipfc tarnen opera noftraa^,*’nbsp;bis exigitjVt iuftificationCjamp;T falutem gratis operetur in nobis, vt paß*®nbsp;nis,mortis, ÔC preciofi fanguinis cius vis illa falutaris deriuetur adnbsp;4Nelt;^ enim ideo pro pcccatis noftris ipfe dcpedit,vt nos noftri,fuilt;fnbsp;litoSjCarni feruientes,6d latanæ,confratres,cohærcdef(qp haberct.fnbsp;enim ad gloriam,fed potius ad cius ignominia pertineret habere frat^^nbsp;et cohæredcs eiufmodQièd ideo,inquit ille,vnus ipfe pro omnibusnbsp;tuus eft,vt qui viuunt,non amplius fibi ipfis viuant,fed illi,qui pro ip^^nbsp;mortuus eft,et refurrexit,quibus viuere Chriftus eft.His demumf'^^nbsp;pra demon ftrauimus)falt;ftus cft caufa falutis æternæ: his venitnbsp;tio,redemptio S)C falus:omnibus quidê, quantu cx fe fuit,ftd hisnbsp;re ipfa, ÔC efficacitcr î non quia quicq ab ipfo vlli,fed quiaa nobis d^^,^

CONTROVERSIA IL

^uiatios ip(i indignos nos præflamus oBIatægratiæ,.

. L)c merito proindc fanóiorum operu, vt pern’nacius a nobis difTen* Vtfînc ^^ntaducrfarijjCaufamnullamhabent,nifîquodnoftramfentennânon gnêt^adquot;«nbsp;’^tdligunt Î imo in eandem nobifcum fentenu'am conueniunt, aut qua

a nobis diffentiunt,ctiam a feipßs diflentiunt, Sc fecû ipfi pugnâr, rncrito fan S^odnonrarofaciunt,cuiusinhis,quæ hadenus excuflimus,euidcns pe°u“i^nbsp;*^fis fpecimcn exhibuimus»

Execrantur in primis meriti vocabulum, quod qui primus aptauit Jperibus hominum comparatis ad Dei indicium, fidei illu puritan peiinbsp;confuluiflc affirmant: ncmpe quantum in fe ofFenfionis contincat,nbsp;^’gno cuorbis detrimcnto patercJnterim tarnen negare non poflunt,nbsp;’*^0aperte confitentur,eodem vfos pafTim omnes vetuftos fcriptoresnbsp;^defiae.Necp hoc negant,fed nobifcum vna confitentur,hoc ipfum eutnbsp;^^ter affirmantibus diuinis fcripturis,dominum, quæ in nos contulit,nbsp;nobis operator bona opera,amp; noftra appellarc, ÔC non tantum eanbsp;^^^^ptacffe fibijfednbsp;nbsp;nbsp;ampliffima remuncrationc dignari:fic tarnen, vt

?§’'öfcanius gratiæ Dei efre,quicquid,quod laudem meretur, in operi» 1 ^oftris eft. Quod cum nos dicamus, 60 nihil præterea, quod adnbsp;^^^femattinetjimmerito nobifcum pugnant, 8^ rixam quærunt, vbinbsp;^^^^tixae non cfi:,

ufchohs baud improbabiliter, ncc diflbnans ^^Ofthodoxorum patrum fententia,intcropera quæ præcedunt, ftificansisnbsp;fuhfcquuntur in nobis iuftificationis gratia.Quor? ilia non func a=nbsp;yynbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;decondigno.aDeo meritoria,$gt;Cproindeillam ipfam iu=

^^fionisgratiam cadere non poffefub merito.Hæc vero,quæfequû quenuaha î^*^’^^*fîcation€m,vti£^ fie cffe meritoria. Non tamêex ipfis,autcx no=

’Sjied ex diuina gratia,ex qua procedût, æftimata hac ipfa dignitate no dear valor ôpcrum,ex Chrifti,cuius afperguntur fanguine, ex eiufdê, no=nbsp;ƒ¦*capitisnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;hominis meritis,quæ nobis, vtmembrisciufdem cornu

nicantur,quibus noftra inuoluuntur atc^ induuntur opera : influêce ab Uo in nos capiccjvitali illo fpiritunbsp;nbsp;nbsp;viuificatvnde iam effieacia, energie

,non ex nobis ea ipfa noftra fortiunturopera, vt

yhnito ht,non a nobis,quamuis per iuftificationis gratiam, commua p, Chnßo, ^^catanobiscadignitasnoftrorum operum,quibuspromereamur,ÖÓnbsp;^cmagisroborari^ac proficcrc,in noftræhuius procuriù militieietpronbsp;noftro profedu coronam,amp;^ præmia cœleftis gloriæ.

bnetc,inquitille^in rne,amp;ego in vobis. Sicut palmes non poteft far ruötq^ a lêmetipfo, nifi manferit in vite, fie nec vos, nifi in me mansnbsp;critis. EgQ fyiyj vins,vos palmites : Qui manct in me, amp;S ego in co, hicnbsp;ƒ rt rrudiuni multum : quia fine me nihil poteftis facere. QÎiod palmesnbsp;, ex vitali, germinatiuaque virtutc habet, quæ in vite eft,nbsp;c«i infertus, incorporatufque eft ? Siquidem præcifus ab eo, continuo gênTcrl*’**nbsp;arefeie,

DE FIDE ET IVSTIFICATIONE,

arefcit,ac moritur. Attamen palmes viti incorporatus, fruÄutm feft, am ex vi'rtute,quæ ïam in ipfo eft, quamuis ca a virtute vi'tis depend«^nbsp;ab ea influât, communiceturcp palmid,Chriftus vitis eft,et nos palminbsp;tes,Qiiamdiu illiïncorporati manemus,influit ab eodem vitalisillcfpi*nbsp;ritus,per quem iam operamur etnos,fruâ:umcp multum fandtorum/tnbsp;meritorioru operum proferimus» Qui tametfî flne illo nibil poflumus,nbsp;tarnen cum illo,6^ in iUo,8ó per ilium,poiTumus nos plurimum* Nc*nbsp;. que enim vitis tantum, fed 5ó palmes uiti incorporatus, fruétum pto'nbsp;fert,noh ex ie ipfo,ied ex virtute,quam a uite accipit Jta tarnen,vt ct o’”*nbsp;nem opcrum noftrorum iltam meritoriam dignitatem, etiam poftoiö'nbsp;nem iuftificationis gratiam,æque et ipfum præmium, quod proiH’®”®nbsp;bisredditur nihilominus gratiam in Chrifto lefu confiteamornbsp;Apöftolo»

in qua noftra fententia cum nibil flt,quod derogetgloriæ diuiflamp;^’ (êricordiæ gratiæ:imo quod non totum tribuat diuinæ mifericoro’*nbsp;8ó gratiæmihil, quod non Chrifti, amp; Apoftolicæ fententiæ per oo”’’’nbsp;conionet,quccrunt tamen,quod calumnientur aduerfarq.Quodnbsp;tamusoperanoftraomnia ex fedamnabilia,tametfl confiteamur,”^^nbsp;Aduerfari fc,fed ex diuina gratia habereea valorem fuum, quod alicuiusnbsp;tenc^ ^omnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cum ipfl contra affirment nihil in fe valere,cuius

niaogano augeri,auteuehi poffit a diuina gratiamullum opusnoftrum eiTep^v qiinauac ^*^0^ fordidatum,atcp inquinatum non fluquod non indulg^”*^^nbsp;ibrdida,«^ Sc veniaindigeat,noniólum remunerationem vllam non depofc^”’^,nbsp;lia'potius,nbsp;nbsp;nbsp;Qi’a in re non folu m euidenter contradicunt Chrifi:o,qui clarté

i’O’^os frudius , eofque plurimos Vt non fo non vero f vt hi volunt) omnes malos amp; damnabiles : fed etiamnbsp;ftTfeStSnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;energia noui huius Euangelij) fecum pugnantc dia’J

fibi ipfis tro, Quando ijdem ipfl affirmant (quod fuperiori controuerflaio*^^^ tSdida vniulrfum hominem naturafua , quamanatiuitatc corrup*^^nbsp;fentenna,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;prauam traxit, carnem elfe : nihil fpiritus habere, nifl quod

generationem accepimus ? Earn autem elfe carnis naturam,vt nonP^' fit legi Dei fubijci: imo nihil poffit,q repugnare Deo, atque eiusnbsp;etiam in landis,nbsp;nbsp;fub ipfa gratia» Nullas proinde partes libero nO‘

voluntatis arbitrio quod nobis innatum eft, relinquunt in bottî^ ribus: fed eavniuerfa totaliter SCefficaciter fieri affirmant anbsp;bis fpiritu amp; gratia î etiam répugnante naturali noftra, vtprauanbsp;nea,voluntate» Hæcenim myfteria includitillorum de peccatoof’^^nbsp;nis fupra a nobis explicata amp; excuifa fententia ? Quod fl eft,nbsp;go habent fandorum bona opera, quod etiam peccatafuntlt;nbsp;bis hoc ipfum habere non poffunt, fl ex nobis non funt, fl nec coOpnbsp;cur quidcmadilla liberum noftræ voluntatis arbitrium :

,,, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cunt, illis reflftit, ac répugnât potius ? Multo minus a fpiritu

CONTROVERSIA It

3itriflagfaûa(lt;jiiam totalem corundc caufam imaginantor)hocipfun» ctiani habere poiTunt* Vndenbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Vides leéior Chriftianc, g fît cæea

impietaSf

Noe(lergo,quodinifalfbaffirmant, faflxiofum meriti vocabulum, Niiuiof* vt noftris accômodacur operibustimo contra,plenu Chriftianæ modes înquot;fîco«inbsp;¦ fijae,inteUedum,quomodo a nobis explfcatum effinec obfcurat,fed ma» J voSbu*nbsp;quot; g« illuftrat diuinam erga nos benignitatem,amp; gratiam:ncc vana fupcrnbsp;humilijfanftacç erga diuinâ bónitatem fîducia, Sc fecuritate im«nbsp;buit homines.NihiI in (c offcndiculi continet,imo ædificationis ac pic»nbsp;tis plénum cffiquod cum tot fecuhs ante hos abft^ offcndiculo fucrit innbsp;wclelîa,confiât per hos ipfos inucdlum,quicquid eius indc cxortum cft.nbsp;Nihil in fe offindicuh' habebat (homoufîon)vocabuluni, imo veritatcnbsp;tffcntialis vnitatis diuinaiîtpcrfonarum apte exprimebat, fed plurimunbsp;offcndiculiper hoc ipfiim in orbem introduxerunt Arriani hæretid»

Ethisquidem cathoh’cæamp;noftræ dodrinæ veritas de fide, operb Perwatfo; ^wsSdiuftidQtj'Qnc hominis,aduerfariorum vero doélrinæeuidêsfal-

8e pagnantia,niihi fatis demon ftrata videntur, ^^^fwtadhucargumentis rationibus rc^onderc,quibus illam fus De ratîoninbsp;fidem 8e dodlrinâ afleruntQua in re non parua diffîcultate ac pers

piQcitatc diftineri me ientio: nÔequidem ex ipîo argumentoi^j 8e ratios aduerfano pÔdere atep effi'cacia,fcd quia nihil ab eis dialcdice, vt decebat, hac fuàmTiîâ^finbsp;Δ*’^cg)h'catum eft i fed quodam verborum rotatu atc^ impetu, velutnbsp;nbsp;nbsp;adftru-

Riulta raptante óe circunfcrcncc,cfFufçprolixe,abflt;5p ordine,abfs ’ fcopQ errantis orationis vi,confufii omniatadeo vt nuUa in vniuer»nbsp;•®«btam prolixa Apologia dcmonftrationem,autrationem fuis memnbsp;*”^8 conftantcm,aptc propoficam,cxph’catam 8e profcquutam, fed abf*nbsp;Vila plane cohacrcntia,abrupta,diuulfa, diftrada, bis dccies repetitanbsp;vidcre fiu Quod clariffime inteUigeres, fi Apologiam illam vni»nbsp;«« anjacapitc ad cake hiecxcutcreliberet Vix enim vllum in ea ver*nbsp;bumnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;J J^Qn noui aliquid monftri includat,8e fingulari reprehe*

«onedignum non fiuSed quoniam vt hoc foret infinitum, ncc operæ* preaum,ita intadas eorum ratioes a nobis præteritas, ipfi in erroris fuinbsp;^nfirmationem raperentxoadus fum in tantæ confufionis caligine,ornbsp;«(nis aliquid,Incis quærere,aut inferre potius. Quod faciês,duo in vs Omnfa n-J^werfunj argumentorum genera pcrfpicere mihi vidcor, quibus vtunnbsp;f dnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;imaginatione,qualem dun in fco

’^'concipiuntîaItcR2exfcripturarumpIærifc^autoritatibus,quscvi summ^cc fidci tribuereiuftificationis gratiam,quam negantoperibus »nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;vis omnia

. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;eiufmodidmaginantur fidem,pro miuione illam falutis J”™^7«

ƒ hriflo proprie,8e correlatiue refpicereJuftificationcm autem nobis «x notisc, ƒwt offerri per promiffionem gratuita » Eandcm fola acceptatione |iî,5mrXnbsp;aifentiendo illi promiflioni(qd per fide illam fuam fpecialênbsp;fieri

DE FIDE ET IVSTIFIC ATIONE,

fieriintelh'gunt)noftramfieri? Solaproindefîdc faaiUanos iuftifîcad hïnc confe(fi:uni voIunuHæc fumma eft rationum omnium,fiuas ded«nbsp;cuntex notionefuæfideùimohæc vnica ratio,quamuistrâsformataabnbsp;illis in multas formas ac fpecies,quo copiæ fuæ diuitias oftentent.

niodis Iiallucinantur,amp; euidenter falfa multa, tâquafll faabîjfdê^ primo vera accipiunt ? Primum euidenter falfum eft, fidem, vnam aljnbsp;veiut pri- ûuam promifltonem diuinam,proprie èc adequate refpicereîvtnbsp;accipi.nbsp;nbsp;nbsp;uinam iplam veritatein vniuerlum adæquatcrelpicit* Secundo

falfum,quod affirmant,amp; fumunt tanquam confeffum 8^ notodi^jP^Jf promiflionem gratuitam nobis dari,amp;i: contingerc iuftifîcationisgT^'^^nbsp;am ? T ertio 8c hoc æque euidenter falfum eft, quod promiffioncsnbsp;nas abfolutas,amp; non conditionales intelligunt: vt ex parte noftr^nfnbsp;alio,q vt acceptemus eafdem,opus fit,quo noftras eas faciamüs»nbsp;(vt funt,amp;S a nobis fupra luculentiffîme demonftratum eft)condlit*®nbsp;J , les funtjàlio fane,q vt acceptemus eafdemppus cfle,quo fruélumnbsp;, fedlumearundemnoftrum faciamus,nempevtimpleamus condi*^nbsp;nem in promiffîonibus appofîtam,omnes intelligunt»nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.

Fidem.di- Fidem noftram diuinæ veritati fîmpliciter ÔC adæquatc inniti,i^^ S™vnt milTime inherere,illi veiut correlatiue refpondere, et non magis pto»^^nbsp;uerfimad- fiônibus,qcomminationibus,prædi(ftionibus futurorum, qpraet^î^nbsp;^?cere,*amp; rum,præfentiumqueatteftatiombus,eorum videlicet, quæ a noftf*®,nbsp;vnatîTSsnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lumine rationis naturalis femota funt, fed omnibus fimpIf^S

promiflio- quæcuncp a Deo ecclefiæ fuæ falutis noftræ gratia reuelatafiint, cd^ ahquâ.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;credere,plane certum atq^ indubitatum eft»

Nihüogra Aeque amp; illud,nihilo plus mereri nos,nihilo gratius Deo faccf^’1, vnLî cX déndo vnum iIIoR2 q alterum:promiflionibus,q comminationibi^®*nbsp;abbdTnhnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;hoceft,quodDeoinfidenoftra gtat^

fide noftrà qtjod ipfi rationcm noftrâ fponte fubrjci t:illi honorem primg at^ aœ^p?um fbilis veritatis tribuitnlli fimpliciter credit,quâuis contra fuamnbsp;lit-nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tionem,aut etiam fenfuum apparentiam,Gratum Deo cxtitit,qnow

ri Niniuitæ,prophetæ eius,ciuitatis fuæ euerfionem prædicenti y runt,atcp ex ea fide funt conuerfî ad poenitêtiam: fpem fuamnbsp;locantes in infinita Dei mifericordia» T am eft gratum Deo, vtip^^nbsp;damus mundum fadum ex tempore, q vt credamus futuramnbsp;dlionem indicium» Nobis ad iuftitiam reputatur credêtibusin.'^^d^nbsp;qui fufcitauitlefum Chriftum D»N.ex mortuis,quod eft exhibited)nbsp;ius adhuc futuri fides æque ad l'u ftitiâ reputata eft præcedêtibnsjP’nbsp;patribus : aut ctiâ eo magis, quo obfcurius illis adhuc futuri, qua^^®nbsp;iam palam fub totius orbis conteftatione exhibiti fîdes innotuit» .j'jJnbsp;ßtNoenbsp;nbsp;nbsp;^o^adiuftitiam reputatu Paulus affirmât,quodDeo

imputata futurum diluuium credidit,ex qua fide eidêobtemperans,cétum^^d, ad luftnia, priusqfieret,arcamfîbiinfalutemdomusfuæcoepitconftrnei'f

CONTROVERSIA IL

inquam,fides,affirmante ApoftoIo,iUiadiufi:iriamimputataeft,amp;: per cam iuftiriæ,quæ per fidem eft,hæres inftitutus, Fi'de,inqui't,Noc refponbsp;fo accepto de fjs,quæ adhuc non videbantur, metuens aptauit arcam lïinbsp;Cilutem domus fucC,per quam damnauit mundum,amp; iuftiriæ, quæ pernbsp;fidem eft,hæres inft’itutus eft.Hic videant,amp;: diligenter perpendant adsnbsp;wcrfarijquid hæc fîdes cum ilia fuafpeciali conueniat.Affirmât Apofto fnbsp;nbsp;nbsp;S-

luseam fidem fuifle,non cquidem promiff^remiffionis peccatorum,iu ««farij. ftifîcationis,8: falutis in CIirifto,fed prædidi a Deo diluuq, cum ftudionbsp;fideli obfequendi mandato diuinoCquod illi diferte adiungit)de côftrunbsp;endaarca in falutem domus fuæ,annis centum antequam fore prædicenbsp;fiatur diluuium:quo ipfo mundum fuæ damnationis admonuit Jdemnbsp;affirmât feriptura Gcnefeos,nec vllius promiffionis,feu rcmiffionis pecnbsp;c«orum,feu iuftificationis ,feu æternæ falutis,cui ca fîdes ad luftitiam imnbsp;Putata proprie,et fpecialiter refpondcat,fed tantum præferuanonis eiusnbsp;»fi aquis diluukSC in ipfo reparationis humani generis meimniu

lam8cAbrahæaudiquæfidesfîtimputataadiuffitiam*Namculcs «cîc adhuc effet illiberis,amp;: dehocquereretur apud Deum,quod verna= jnbsp;^ulus ciuSjhæres fuus futurus effet,ita illi reiponfum eft diuino oraculo»nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fpc

^oerit,inquit,hichærcs tuus:fed quiegredietur de vtero tuo,ipfum ha ®ffiish«redcm»Eduxitlt;^ eum foras,Sd ait ilIi:Sufpice coelum,amp; numenbsp;iuRitiiun.nbsp;*¦» ficlUs,fî potes.Et dixit ei:Sic erit fernen tuum,amp; fubdit fcripturatCrcnbsp;didit Abraham Deo,amp; reputatum eft illi ad iuftitiam.Hic iam vide,cuinbsp;promiffioni diuinæ,h3ec fîdes imputata Abrahæ ad iuftitiam, pronbsp;Pfîcrcfpondeat,Promiffionem quidem audis, fed non promiffione lu-ftificatiôis in Chrifto,nec æternæ falutis in codem,quâ ea fîdes eidem afgt;nbsp;fcntiendoacceperit,amp;acccptando fuam fecerit: fed tantum promiiflio^nbsp;filij,8; numerofæ pofteritatis in illo, Falfum eft ergo, quod folanbsp;dö promiffæ iuftificationis,amp; falutis in Chrifto nos iuftificet,aut nobisnbsp;imputetur ad iuftitiam Jmo fidem promiffionis,etiam rei diuerfîffimænbsp;aiuftificatiotiç et falute,imputatam fuiffe a Deo ad iuftitiam, nunc audinbsp;fti affi'rmari a Moyfcamp;Apoftolo:imo diuino per illos fpiritu»

Idem Sein Sara demonftrat idem Apoftolus.Nam amp; eam quoc^m fihiæ^quæ per fidem eft,hærcdem fuiffe oftenfurus, non fidem eius vllanbsp;profert promiffæ iuftifîcationis amp; falutis in Chrifto,fed fidem,qoa cre»nbsp;didicDeo fîbi fterili promittenti fîlium: Fide,inquit, amp;: Sara fterilis vir»nbsp;in conceptione feminis acccpit,ctiam præter tempus ætatis: quo-niam fidelem credidit effe eum,qui repromiferat.Idem quo^ deprehê«nbsp;des in omnibus,quos dcinceps codem loco idem enumerat Apoftolus»nbsp;Qtiorum fidem prædicans, nufquam proprie fidem promiffæ falutis,nbsp;iuftifîcationis in Chrifto profert,fed indiftinefte fidem, qua Deo fîmnbsp;pliciccr crediderunt.De quibus tarnen omnibus cocludens, dicit eofdcnbsp;perfidem vicifferegna,opcracos ioftitiam,ô^ adeptes repromiffionerri»nbsp;M Quan»

/

DE FIDE ET IVSTIFÎCATIONE,

V iuâ fîdê nbsp;nbsp;Qtianqnam non nudam üle fîdem i'ntclh'gat,frigidani,torpcnteni,at*

quanî ftri nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;adco mortuamzfed quæ charitans igné foca,atqj accenlà fruâifica^i

pturadidt nbsp;nbsp;operatiir iuftinam(qiicmadmodnm ipfc diligenter explicat)amp; obe^

adiußiüä. dientiæ mandatorum Dci foUicitum èc hdele ftudium fecum coniun* I dumhabeu

Sollidti nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cuius in confîrmanda fuper nos amici£ia,amp;S mifericordia fua, amp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I

îunlatï dd mtdandis beneficijs^c bcncdi(ftionibus,q fidei,maiorem refpef^um ha* d?^maiorênbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;omnium credentiu Abr^^

ab eodem, diuinus fpiritus per Moyfen clariflime nobis fignifîcauic « Na cuna nbsp;nbsp;nbsp;I

nonêhftbc nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Dcusin fîKo fuo vnigenico,atcß cundê præciperctimmoUr^’^

îi. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;loco^quem illi demonftrauerat,nihil cunâ:a£us,aut deliberans, fed

dato domini,quamuis rcpngnante natura,fîdeliter obediens,eadeni^‘’* fte eodem perrexit cum filio:ÔÔ quo effet tentatio grauior diffi^^‘° *nbsp;triduiitineretademperuenitcum fuoillo chariffimo pignoreîad^^^nbsp;immolandum, vincentein feDeiillo fîliali timorépaternumnbsp;cufideliteraccingeretur,ab eodem dimiffacœlitus voce audiuic:nbsp;cognoui quod timeas dominum, Sgt;Cnon pcpercifti vnigenitonbsp;propter me.Et rurfus:Pcr memetipfum iuraui dicit dominus,nbsp;fti hancrem,8ô non pepercifti filio tuo vnigenito, benedicâ tibi,amp;^nbsp;tjplicabo fernen tuum fîcut ftellas cœli,amp; velutarenam, quæ eft inl*^^“’*nbsp;re maris, Poffïdebit fernen tuum portas inimicorum fuorum, amp;nbsp;dicentur in femine tuo omnes gcntes terræ,quia obcdifti vocinbsp;dishicbenediélionem promiffam Abrahæ,beacdi(ftionem,inqua(’’’nbsp;lutis,5ô hæreditatis ætcrnæ:audis Sd in femine eius candem benedi^**,nbsp;ncm promiffam omnibus gentibus. Quare,sut cuius refpcctuÇ'fidYnbsp;aut quia fim pliciter credidit DcoCNô hoc dicit fcriptura: Sed qui^,nbsp;fti,inquit,hâc remtquia obedifH voci meæ, Vides,vt ad fidele obed*^nbsp;ff:udium(fînc quo nulla fides Deo nos coniungit,amp;r gratos facit)ti]^P|jnbsp;qad fidem ipfam,vndeidem illud ffudium proceflit, inIxnediel'^j,^nbsp;iffius delatione maiorem Deus refpectum habuerit, Et quifquanbsp;dicerc,ncc amoris,nec timoris diuini,nec folliciti ftudq obfequendf^nbsp;datis eius : breuiter nullorum op cru m noftrorum in falutis, et iu^nbsp;tionis noftræ negocio,a Deo refpedum vllum haberiC

DcmCftra nbsp;nbsp;lam amp; hoe euidêter falfum eft,quod vbiep velut per fe notuifl.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;|

perproi^f principfi loco affumunt.’Pcr promiffionem gratuitam lïonc gra^ ficari,aut nobis darf iuftifîcationis et falutis gratiam,cum ea ad noi^,nbsp;iufdfîcarr ftifîcationcm nullius omnino generis caufarum omnium rationednbsp;at,Sed ficfficientem eius caufam requiras,ca Deus eft. Si mooêtef*Jnbsp;impulfîuam,eiusbonitas amp; mifericordia.Si finale, noftra falusnbsp;tas,quæ tarnen ad eius bonitatem,vt ad finen vltimum recurrit » binbsp;fam mediatriccm,eaChriftus eft.Si difponentem fubiedumnbsp;am,ea in primis fîdes eft^ÔC ex fîdc a via peccatorum acperdûion‘S

I

. CONTROVERSIA IL

ad benigniflïmum Deu,m conuerfïo Jn quibus omnibus nullum prorfus locum promiflïo fibi' vendi’cat.Qiiam tarnen Ss ipfam ficubi ilnbsp;nobis fecit, peccatorum noftrorum pœnitentibus, ad fe humilitcr,nbsp;^fideliterreuertentibuSjhocipfum ad erigendam fpem noftram fcci^nbsp;ne præcipitaremur in defperationis barathrum.

, Non tarnen fanac,non faluat,non iuftificatpromiflio, fed promiflbr

P'Cjpius amp; mifericors dominusmon ob promiffïonem, fed ob infinita reuocare bonitatem et gratiam:ex qua etiam ilia ip (à nos ad fe reuocas pro»nbsp;promiifio.Quare modis omnibus falfum eft,iuftificationem pernbsp;PfomiHionem gratuitam contingerehominibus.

Ncc femper in fcripturis inuenies,vt iuftificationem eiufdem præcef ^ntgratuita promiflïo. Qiiam enim iuftificationis promiflionem pri S’ pturis, vtnbsp;p’snoftrisparentibus,poftquam fe,nofqf fuopeccatoregniilliuscoc=nbsp;J^ishæreditatepriuauerant, amp; in mortis damnationem proiecerant, per præcefnbsp;quifquam proferet,perquamrurfusaflequuti fint iuftificano= SSuJpronbsp;^'^gfatiamCPriufquam peccarent,fl præuaricarentur madatum,quodnbsp;^‘J^sperantjComminatam ipfls morte Icgimus:at promiffione remiflionbsp;peccatorum,amp; gratiæ iuftificationis qfdem fatftam nullam legimus.

'‘nilominus tarnen certum eft,acceptam Deo foifle eorum póenitenti ab eodem confequutos iuftificationis gratiam.De Enoch ita leginbsp;^^’^uodambulauerit coram Deo,hoceft,fecundum voluntatem Dei,nbsp;^proinde placuerit Deo,atc^ ab eodem translatus fit. Et Noe quoquenbsp;Pfædicatur fuifle vir iuftus,0^ perfedus in generatioibus fuis, amp; quodnbsp;^nibiilauerit coram DeOjhoc cft,fecerit placita Deo, ÔC propterea iliumnbsp;^onferuan't reparationi humani generis ab aquis diluuij.Sed in his omnbsp;’^’bus nullius præuiæ promiflïonis,per quam iuftificati funt,fada men»nbsp;nb Iegitur,Sed nec caufa iuftificationis eorundem,quatenus a nobis pêanbsp;‘^«gt;ucctur:quinimo,clariflîme exprimitur,hæc videlicet, quia ambulasnbsp;t^erunt covam Deo,amp; velut in oculis cunda cernentis Dei egerunt om®nbsp;nia,quæcuj|q^ iHf placere intellcxerant.

Leguntur deinceps in fcripturis promiflïones fadæ pcccatoribus,nc nefponderemus animum,non tarnen abfolute ÔC fimpliciter, fed pecca«nbsp;torum fuorum pœnitentibus,falutem fuam anhelâtibus,amp;S iuftificatio»nbsp;nésDeicxquirentibus.Siimpiusegerit,inquit, pœnitentiamabornntnbsp;^speccatis fuis,quæ operatus eft, ÔC cuftodierit omnia præcepta mea, ôcnbsp;«écritiudicium Sc iuftitiam,omnium iniquitatum eius,quas opéra»nbsp;tus eft,non recordabor.In iuftitia fua, quam operatus eft, viuet ? Vides fte.nbsp;quibus,fub qua conditione,cuius ergo Só reipedu,iuftificationis gra»nbsp;lianijSc ialutem promittat deus.

Falluntur proinde aduerfarij etiam in hoc,amp;S fallunt alios,quod diui Falh' {M'Ornas promiflïones,præfertimautem illam remiflïonis peccatorun^ iufti» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4d

ncationiSjSi falutis in Chrifto,abfolutâ,non conditionakm exiftimant: promihio

M q na

DE FIDE ET IVSTIFICATîONE,

tîs i^Chri nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;parte noftra nuUo ah'o, g vt fide acceptemus candem, amp; Krmi’

fto, abfoiu ter ilK aflentiamur,opus fit,quo noftram eâ faci'amus,atlt;^ ei'us fruétum, ^ff^^’^’Tique affequamur.Id quod etiam ex fuperionbus côftateffefd*nbsp;fiflimum. Non omnis qui credit fe faluum fore propter Chriftum ,hicnbsp;faluus erit,fed qui facit,inquit idem ille ipfe, voluntatem patris mei, quinbsp;in coelis eft,ipfe intrabit in regnum cœlorum.Ea eft autem voluntas pa»nbsp;iris,quæ in præceptis eius,ct Chrifti doftrina exprefla eft Jn cuius obfenbsp;uantia vt perfeueremus,a nobis exigit.Si vo«,inquit, mâferitis in fermo*nbsp;ne meo,veredifeipuli meieritis» Vides quæfîtinfalutisproniiffiontV»nbsp;bique adiunda conditio»

CONTROVERSIA IL

agereÂpoftoIum,vt ludgis impiam iUam propriæ iufticiæopinionem dctraherct,et perfuaderet feâari illam,quæex vno Deo eftjuftitiamxui non ex openbsp;jfubiedi non funt,nec earn afTequuntur, qui propriam ftatuunt, amp; fois ft^snbsp;cam operibus fîbi arrogant,nec credût nos gratis donari ead ern in Chri cari nos.nbsp;fto.In qno vno Deus hoc ipfum credentibus,fidei ipfius ÔC fpcj,charitanbsp;tifquenoftra opera,gratis ad iuftitiam imputât: yt quæ ex fc digna nonnbsp;funtjVtadiuftitiam nobis imputa« debeant,ièd in Chrifto,vt fupra desnbsp;’^onftrauimus,atcp eius fanguine,hec in nos diuina fe effundit benigninbsp;tas ÔCliberalitas » Hoc eft ergo, quodiîleintelligit, quoties prædicat nosnbsp;iuftificari, non ex noftris operibus,fed gratis, ex fide in Chrifto eiusnbsp;^anguincjgj.^y’s^j'„q„am,quod ad nos fpedat. Quo noftræ iuftitiæ, me=’nbsp;r’toruniatc^operum noftrorum,quodad hanc rem pertinet, fiduciamnbsp;^dudens nobis propitiatorem proponit, noftræ redemptionnbsp;preciuîin mm vnf». bac in re.collocata efte debet noftra fîducia (oiia

M iq DE

?*DE ECCLESIA

CONTROVERSIA Ut

Eecclefia non eftleuis,nec parui moment! aduerfa^® rum a nobis diflenfio,vt de qua vna,fi rede côuenii'^nbsp;mus,facile tolleretur, quicquid cft rcliquum inter no^nbsp;diftenfionis amp; controuerfiæJntelligcremus enini)nbsp;cuius idipfumneceffario referrioporteret autori^^^nbsp;ÔC indicium,cuius definitionc terminari, quam non*

necellario fequendam nô ignoraremus, etiâ qualecunqj noftrum ipfo foret iudicium,Nunc vero quamdiu de ca ipià inter nos cotron^*nbsp;titur,tamdiu efiTc inter nos quæftionibus,controuerfijs, contentioni^^^'nbsp;atep irrecôciliabilibus pugnis plena omnia,neceffe eft:proinde ÔC. inn®nbsp;caput explicandum paulo diligentius nobis incumbendum cft.

Primo,cx confeifione Sc fymbolo Nicenæ fidei, inter aduerfan®^, nos,voce tenus conuenit,quod eeelefia fit amp; vna, Sc fànéfa, ôc cathnh^*nbsp;în quôâ’- Sed in re ipfa Sc fententia,inter nos non conuenit, imo difcordaninsP*nbsp;per omnia. Vnitatem illi ccclefiæ confiftere docent in confenfu denbsp;drina Euangelrj.S^ adminiftrationc facramentorum.Sanditatcmnbsp;Iigunr,qua quode^ membrum ecclefiæfanâum cft ÔC diuini, fan(^h*î^ ¦nbsp;Si ianaiti tifep ipfum fpiritus habitaculum. Proinde ecclefiam proprie congt^^lt;

II nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;wgt;x.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;wi*j eile fpecialiSj j

catholica:imo cum Luthero nata,antc quem fidcm illam iplorum alem,ignotam Sc inauditam fuiffe ccclefiæ,praecedcnti controucfß^^“^nbsp;dentifiîmum fecimus.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

Deinde,ccclcfiam ilia fuam nobis inuifîbilem fadunt,qua nefe»^*^^^ quae fic,amp; vbi debeamus requircre: nempe cœtum, congregatioo^^^nbsp;fan Aorum,amp;: qui aguntur Dei ipfos fandtificâte fpiriturcum reuet^“’^

. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ill

myftici illius diluuij faluari cupiant,intra eius fepta,amp; familiae fe côtineant necefle cft: proinde nec in angulis, aut penetralibus 30^quot;nbsp;rum,necin deferto moftrantibus Chriftum credere,idêipfc nos“®^.nbsp;qui ecclefiam fuâinfigni alicui ciuitati fupra montem pofitæ,nbsp;f^‘^*^^^o’^Q’*^næ,amp;quæabfcondinulIipofrit, cÔparauit.Necfan^^nbsp;lum focie- tantum eife focietatem,Chrifti hic in terris adhuc militantemnbsp;malos vna Sc bonos intra fc cÔplelt;fi:i,tam indubitatum, tamnbsp;narum feripturanjautoritate certum cft,vt mirum fiteflre,q hocnbsp;fttonereuoccnuCum idem ipfeeiusautor.nunc in iagenænbsp;rCjCtex omni gencre pifciû,bonos Sc malos congregantis, quoR^

CONTR OVERSIÀ III.

^^nas defcribant, puram dodirinâ Euangeirj, adminiftrationem fas ^itïientorum confentancam ChriftiEuangelio.Hocccrtûcft,hasnosnbsp;^^sfuâm illam ecdcGam nihilo nobis certiorc rcddcrc, Nô dubitamus fu'æcccic.-’nbsp;^QSjÂpud nos puram efle dodlrinam Euangdq, quantûuis alioqui vita f'*-impura fît,nbsp;nbsp;ad miniftrationê iàcramentoRî confentaneâ Chris

Euanadio:eam ncmpc Bc ciufmodi,qua!em ante annos mille,imo ab ’*?’^apud patres noftros orthodoxes fuiffc inuenimus î ncc vllum innbsp;iota additum,detradum,aut mutatum inuenimus.IIlis contra vides

cû inter fc nô confentiât,fed aliter pkracjp Martinus,aliter Philip ^^Mlitcr Butzerus,aliter Oecolâpadius, aliter Zuinglius, aliter Pomesnbsp;aliter PelIicanuSjCætcricp dcfiniant,cuicp tn eoRt fuum pulchrumnbsp;'^*^ftür, Quiftç nbi pcrfuadet,apud fecife veram dodrinâ Euangclq.nbsp;Pnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nec in eo confentimus cû aduerfarqSjin quo cÔfiftat vnitas cedes

®gt;H^am illi in vno conlcnfu dedodlrina Euangclq, amp; adminiftratios confifiere ^^[^^ramentoi^ dicunt confiftere. Nam cum tam lit ncceifaria ccdciïænbsp;'^^’tasjvt ab ea diuidi,extra câ eiTejCerto dânarifît,nifî nota,confpicua(^

Qust.qua-liicß fit ca-tliolicis cc çjefia ca*nbsp;tholica.

Ecclefiae Autor,nbsp;Finis.

Forma.Or fuperioricontrouerfiacxplicatum eft. Porro multitudinismeceftî*’’^* ‘’°’ ginari formam vnam,qua in vnitatê aliquam vnius corporis redig*^’’^nbsp;^Jconc^üia P’^æ^^^'ordincm, quo vno ÔC conciliator Sc continetur inter multo^/jnbsp;ri continc* nitas,pax,amp;^ concordia.Quo confufo,nihil manet vfquam confon^^nbsp;înïitos’v* confufa omnia,nec quifquam praeftat,quod eft fui officq.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lt;

nicatem Ä nbsp;nbsp;Quarc fiue autorcm æftimemus ecclefi^,omnipotentem,nemp^”^

Et?am fine fapientiamffiuc ftudium eiufdem erga ecclefiam,quæ illi fuit caufa^P feripturis rumfuorum omnium:fîuefinem ilium iupernaturalcm,vltimuiflX^^nbsp;dernerpof omnium præftantiffimum, nihil dubitandum euiquam meritonbsp;fci^°quoôr bitur,quinpcrfedoaliquo,abfoluto,confummatoep ordinc, af^^nbsp;üinc a fuo atchitedo, fub vnius alicuius paftoris redorifep autoritate Scnbsp;ft^tuta fitquot; cura ÔCregimine,varqsofficiorum gradibus,magiftratibufque töt’nbsp;.^ciefia. ’ tutaordinataquefucritjCtiamfi verbum nullum dehocinuenirtt^^ ;nbsp;Smytu-EuangelicisApoftolicifquelitcris,nbsp;noT^s prXnbsp;nbsp;nbsp;Præ^ertim cum vbicp eandem,vel fub regni,vd fub nobilifli*^^ j

ducatur cc iufdam,acdiligenter conftitutæciuitatis,autetiam fub domus lutànimannbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;architedus nobis producat,cômendet at^ ingerat.Et

corp^s’^if InSjVdutanimantisimmenfî corpus aliquod, ex multis membds*^ quod;. In Üdàm aliquam vnitatem compofitam,quorum ad inuicem fit con’Pnbsp;§?^ecck* in communera totius corporis,ÔCmutuam vtilitatcm,acnbsp;fiaftici cor mutuacommunicatioinhis,quæadfidem,rdigionemçp Chrilb?^j,,nbsp;fariôVômunbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fdutis æternæ, Sc coeleftis patriæ aflequendæ pertinent :

nSum K '¦gt; Qpalis vnitas prorfus elfe non poffct,nifî omnia moderarenti«^^

controversia iik

KS vclut capi’tishabcnisetimperio: quöd fingula mlt;?mbra,in bac velut quf^ vt côniunione con£inere,(îngulis fua officia præfcriberc,eorundem ab eif= uTautoh *nbsp;lt;ïcni ration^m cxigercjcxceflus corrigere,turbas fedare,cxortas in ecclcsnbsp;fiaftica domo quæftiones,Sô concrouerfias fna definitione componere,nbsp;pacem cranquillitatemc^ in eadem feruarejua illa autoritate efficacianbsp;poffit. V t non fît,in quit iUe,fchifma in corpore,fed ante omnia, co nanbsp;WusreligionisôCfîdeû

Qucmadmodum em in vno animantis corpore,nifî vnum effet mo tiiiuin principium membroi?: omnium,nunquam in vnum, autin to= Apoftoiusnbsp;ï’Os vtilitatem confpirarcnt omnia,imo vno hac,ai£ero mouente in con cCmparaVnbsp;^nrium,foret fcfaifma in corporc,amp;S mêbra fefe impedirent mutuo, necnbsp;''Hum affequeretur,quod vellet,proprium Jta in om ni focietatis huma»nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

*^æ§cnere, nifî ea ordine certo ad fuum fînem proprium commodo in vnu contineatur,amp;: fît,qui præfît,cuius dido audiant cæteri,vel ad mo»nbsp;durare non poteft vnitas concordia:atcp eo minus, quo mubnbsp;tHudo numcroiior eft » Qtio ein eft corpus vaftius membroRz, quænbsp;^ûHigari defîderant,multitudo im m€nfîor,eocfficaciori, fortiori«^ vin»nbsp;contineatur in vnum ,indiget,

CÛ ipfa ret euidentia loquatur nos doccat,multo impoffibili= Ab ipfa fa intamimmenfa,atlt;^adeoinfinita,invniuerfumorbem diffufa denna!^* 'nbsp;fidcliS quae nuHo alioqui ciuili vinculo continetur in vnS,nbsp;momentum con{eruaripotuiffeautpoffe,foUdainam vnitatemnbsp;corports,et fînguIoB2 mcmbronî fympathiam,coHrpirationemqjnbsp;ntutnjjYijamp;s totius vtilitatcm,confenfumq^religionis amp; fidei, nifî di»nbsp;conftituto ordine, in quo vchemêter vigeat exors quacda,nbsp;^^qucefficaciffima vnius præfîdis autoritasrquam pace, amp; cocordiam,nbsp;’nutua neceffariaque officia in vnaqualibet fbcietate, qualibet domo,nbsp;^^ffamilfa^niii fît^penes quem fît præcipua autoritas, quis dubitaret,cti»nbsp;argumêtum haberet,ita inftitutu a Chrifto':'nbsp;quifquam,fuæ illû defuiffe eccîefîæ, vt illi non pro» Exnbsp;’ucritdcomnibusipfîncceffarrjsCamp;præfertimdcvnohoc, fînequo nSnbsp;, ^1 ad momentum non poffctfubfîftere,quamtam preciofam SCcha-habuitjVt propter earn e fînu patris defccndens,amp; femetipfum ex= in neceflk-*^^nicns,fuoeamfîbidedicarctfanguineC’

neceffitate iftius ordinis in ecclefîa, redudi ad vnitatem Dcmôftr^ præfîdis,quisq dubitare poteritcNunquid obfcurum eft,in Jag ^rdVnisnbsp;fa?nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;domo catholicæ Chrifti ecclefîe,vt homines oés fumus,non ’

pc ihq4cre,quæ paftoris prouidcntiam,atque cius virgam, corredi» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ca-

üabylonem quandam conftruisC Nunquid etiam,non fæpe inci» ^^te inter paftores ecclefîarum,aut inter membra cætera,quæftiones 5Cnbsp;ntroucrfîas,quæ ad fidcm,religioncraq^ pertinente Nam incidiffe,ôCnbsp;pluri» -

DE ECCLESIA^

pIurimas,Sf grauiflïmas, l’pfa rd cuidcntia tefti's eftJn (Quitus compQlt; nendis defîniendisc^,nifî valcat præ^dis autoritas, quid vnquam inttfnbsp;nos erit confonumCAn non quifquê,vdüt in diiïono aliquo choroj^*nbsp;am canrionem cantabit^ Quo enfin,in bis dubitantcs pugnantes^,niquot;nbsp;ad præfidis remittcs autoritatem ÔC iudidum 2'

Quæftio- nbsp;nbsp;Si ad fcripturarum hæc referri oportere dixcris iudidum, côniunH

g^oncetfi- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ignarum comprobas»Sunt emferipturæ,muti indices»

fcn’ptura^^ forct nccdTarium pro farcienda inter pugnantes concordia,vt3^J^* fed adprç-- quis ex fcriptunXeiufmodi proferret iudidum,etiam quicquid cuiQ'^^nbsp;îSToTeSS videretur de illo iudicio,fi modo vllus inter nos finis,aut modus cffcnbsp;ri oportere beatquæftionum 8ôcontrouerfîai^eiüfmodi,præfertim quandop^*“®nbsp;judiaum. yj-q fy a,quam adftruit,fententia, apparentia fcripturaRt affb^nbsp;ftimonia î âd partis alterius icripturas apparenti aliqua expofitionc»®’nbsp;accÔmodauQuis enim hos in fuo fenfu vtrinc^ pertinaces,fibiconfi^^‘’nbsp;rct inüicem,nifi in his præfîdis fubijcerentur autoritati ÔC iudiciofnbsp;Si ad icripturas hæc remittitur concertatio, amp; pars quacç^ dicitnbsp;re(fle,a diuerla vero parte perperam fcripturas intelligi,quæ vtrinlt;^('^jnbsp;ßc) apparentes adducuntur, quid hic nobis fequendum critC Sinbsp;probabilius videbitur dixeris,cui nam probabilius Nam contended'nbsp;num cuique fuum probabilius videbitur»

Ad hcc,G hanc inter nos introduxerimus libertatê nbsp;licentiam,vt*‘’

his,q funt religionis fidei,obortifc]^ circa eandê quæftionibus amp; trouerfijSjfcripturai^ tantum fubijciamur autoritati amp; iudicio,cunii^^.nbsp;varie intelligantur pro cuiufcj: captu amp; ingenio,nec fît cuiufuis,necfi^^nbsp;ïe,veram earundê intelligentiam afîequi (ex quibus,du quifque fuonbsp;gis,qecclefîæ fenfu eas intelligereconatifunt, totpeftilentiffimasnbsp;fes ortum traxiffc videmus) an non tot inter nos introducemus,t^^^nbsp;pugnantes de fide, religioneque opiniones ac iêntentias,quot funt,nbsp;Scfiptura- diueriâ hominum capitaÇ’Sunt em fcripturæ, velut cæreus quidaiflnbsp;Js^cSa fus,qui fîcut horfum illorfumt^ facile fe trahi permittit,ÔC quo traxt*^/’nbsp;fticsetradi- J^aud inuitus fcquitur,ita ÔC illæ fe fledi,duci,atcK etiâ in diuerfamnbsp;ritas.amp;cô tiam tfahi,accomodarique ad quiduis patiuntur,niu quis veraiu^’ .nbsp;uiï^eHril inflexibilemcp earundem amuiTim,nêpc ecckfîafticæ traditionisnbsp;tatem,cÔmunemcp fententiâ tjfdem adhibeat ? Aduerfus quamnbsp;pturas prouocationem,nequaq conccdendam hæreticis,etiam fândtisnbsp;lis patribus noftræ religionis antefîgnanis ac d ucibus, iapientilfit”^nbsp;Scnpturas fîtrïî eft.Ouandoquidê nifî illam receperint,nec icripturas ad eofdcp^*nbsp;pofle, qui tinerc,etiam finefcripturis,faciiedemonftraripoterinQuasnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;p

ïdcfi'afti- interroget: Quifcitis viriboni hæc, quæciiatiSjcflePauIiû'Ua cæ auton- triCMatthæi,Lucæ,amp; aliorum^ nunquid vidiftis autographaiftoft*nbsp;rnunêfen- manu,Sccuinciscontuliftis,vtconcordarefciatishos,e%nbsp;tcnciam ne bus ifta nobis profercis,codicesC Et vt vidiflecis auto2rapha,quisnbsp;sJ’gitjnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;-nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fîngw.

CONTROVERSIA HL fingubrum cliaritatê proprium intcrnofccrc vos JocuitcQui vt famï^nbsp;liari cu eifdem viucntibus vobis confuetudine probe effet cognitus,nbsp;tarnen vos certos reddidit, quod feribentes nusqerrauerint, nufquamnbsp;dormitaucrint vt hoîes*» Qood ipfi tfn fe præbucrint organa didantisnbsp;eafpiritusCQuid,inquâ,ad hæc reiponderet,cui facrofandla non eftecanbsp;eleGafticæ traditionis,amp; antiqtatis autoritas^ Qua lUe fronte nobis ferrinbsp;pnira8proferct,quas quifquis profert,earundem autoritatem ex cccicfisnbsp;afticætraditionis autoritate nobis cÔftare fateatur neceffe eft; Quam finbsp;r^cipimuSjOmnis facile,etiam fine fcripturis,inter nos componetur con«nbsp;^^latio controuerfia,cum de ffngulis non fuerit admodû operofumnbsp;^nuenire,quid catholica ab initio ecclefia fenferit»

Origenesinecomentariorum inMatthæum tomo primo, referente Ongcncs Eufèbio Cæfarien.ecclefiafticæ fuæ hiftoriæ lib. VL(nam eorum quosnbsp;nbsp;nbsp;«r^u

^oshabemus mutilos,tomi decem priores defiderätur)decanonenoui dinem ha-^^ftamentiloquens.Bx traditione,inquit, didici de quatuor Euangelijs, fcrjwns ' ^uo(j ijæçnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;abfc^ vlla cÔtradidione fufeipi debeât in oîbus,quæ fub «nomas.

^^’ofunt,ccclefi}s Dei.Ita em tradiderunt patres noftri.Et quod primii fit Euangelium a. Matthæo fcriptum,qui aliqn fuerat publicanbsp;^^^Hebraicis Iiteris:amp; traditû his,qui ex circumeifione crediderant^Senbsp;vero feriptu effe a Marco, iuxta ea quæ fibi tradiderat Petrus»nbsp;effe fecundu Lucam,quod Paulus Ä poftolus coilaudatjtanqnbsp;M'^iexgentibus crediderant,fcriptû» Super omnia aût Euangelium,nbsp;lunbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;vero,qui idoneus fadus eft minifter noui teftamêti,Paus'

111^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;repleuit Euangelio oîa ab Hierufalem in circuitu, vfcp ad

,non ad omnes,quas docuerat,cccleiïas fcripfic,fed quatuorde»

Mum epiftolas,ôô in eis plures breuiffïmas» Quamuis nonnulli de ad Hebræos feripta eft,dubitauerint,pro eo,quod non videaturnbsp;^^‘«ruari ilia eius fententia,quam de le ipfo pronunciat, dicens fe im^nbsp;‘nirn ferrnone.Sed ego,inquit, dico, fîcut mihi a maiori,bus traanbsp;. ^ft,quia manifeftiffime Pauli eft : amp; lemper omnes antiqui masnbsp;^®ftri,ita eam,vt Pauli epiftolam, fufeeperunt. Hæc illc Origenes,nbsp;^^dis,quam certitudinê habueritdeferipturis canonicis:audis quonbsp;^^^^ntc,ac teftifîcante didicerit de quatuor Euangelqs, q? ea fola abfcpnbsp;n^*^*^’^^^‘dione fufeipi dcbcant in oîbus, quæ fub cœlo funt, eccleanbsp;^’^^^‘^loi'c,inquit,hoc didiefnimirum ecckfîaftica. Itaem tradi»nbsp;noftritaudis denicp certo affirmantem,epiftolam ad Heanbsp;Apoftoli,ctfi cius nomen no præferat,etfi de ca ob chaanbsp;epiftolis dubitarintnon paucûnbsp;y 4’^anota,quo tam certo indicio,inter dubitantes plæroscp, ipfe ilia,nbsp;deprehendit Pauli effc^cuius nec præfert nomenbsp;^‘'araderê exprimit.Sic mihi,inqt,a maioribus eft tradïtu: ÔC femgnbsp;^’'^i^jtnaiores noftri, ita earn vt Pauli epiftolam fufeeperunt» Quænbsp;files

I

DE ECCLESIA, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;

ß kuis tibi conkAura vidcatur, Sc ob quam non debucritilk ita Çôto definite ac ftatuere,tu,quifquis es,aliam,fi potes, notam, aliud indiduni,nbsp;aliud argumetum profer,quo compertum habeas,quod quasfub Paujnbsp;li,Petri,aut ah’orum nomine legimus epi ftolas,vere illorum fint. QÿOnbsp;hacc Euangelia,fint Matthæi,MardJLucæ,Sc loannis, quodque nihin«nbsp;fe falficontineant* Et cum tefurfum,deorfumqueverteris,aliud ninbsp;inuenies»

NEcEuän- nbsp;nbsp;Ne temerc ab Auguftino didlum cxiftimes, nee Euagelio quidc^P

diîet îu- crcditui^nifî ecclefiæ ad hoc ipfum compuliffet autoritas:a qua guftinus, niuerfa nobis pendet feripturarum autoritas,ita idem meritiflinionbsp;niliob au- rr ,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i inbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. e- .nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;laP

tontatem mat,elle palam,quantum in re duDia,quac alioqui ex icnpturis non»*^ Cenitudonbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;indubitate eluccfcit,ad fidem SC certitudinem vaIeat.Qi?^’’^

autonratis quit,ab ipfis fundatiffimis ièdibus Apoftolorum,vfquc in hodici^jj, cætîadSo dicm,fucccdcntibus fîbi Epifcopis,fccundû feriern continuæfuct^®^nbsp;nis vnde nis,amp; tot populorum confenfîone fîrmaturJn hac fiquidem ecdeßVnbsp;iwndeat.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fignjs ÔC miraculis,Deus olim demonftrauit fc loqui in Apo^°^^

Chrifto miffis, qui vifîbili figno acceperunt fpiritum Dei SC nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

Qui Sc doClrinam eorum fub attcftationefîgnorum, SCprodigk*^ confirmauit:dodrinam,inquam,viuam,quam acceptam vndioi’^nbsp;ritus,viuæ vocis oraculo,nô fcripto,tradideruntccclefîjslt;Cuius noi^^^nbsp;ro feribendi mandatum a Chrifto acceperant, qui, vt ipfe nihil fcripjynbsp;fed viua traditione docuit,ita Apoftolos Sc difcipulos in orbemnbsp;falutaris fuæ dodrinj nuncios:Euntcs,inquit,in mundum vniutf‘‘‘'”^nbsp;prædicate Euangelium omni creaturæ .Illi autem profedi, praEdi^^*^nbsp;runt vbicp domino coopérante fequentibus fignis.

Hac itaqp fidc,cuidenti,inquam,diuinac veritatis conteftationc,'^*^, ab initio fidem ab ipfis Apoftolis accepit ecclefîa:Sc qua fidenbsp;Notiorfîdc^ê 6c cuftodiuit,6c tranfmifitad pofteros:tranfmittct(^ ad confui”nbsp;vfi^ ièculi Jllius fiquidem ecclefiæ,magis tune erat contd^inbsp;fcripturæEuangelicæ* Quippctl^^jjii»nbsp;gnofeebatur facra,ÔC vera ab ea,quæ tune erat ecclcfîa,Cui teftinJU^J^^^jnbsp;Chriftus ipfCjôC viua voce,ÔC fignorum, prodigiorumque attelénbsp;perhibuit.

tedefîafti Huius,non feripturarum autoritatem,ncmpe antequam jjjlt; toinbsp;nbsp;nbsp;Euangeliftis feripta Euangelia,tam ferio, fub ta horribiliana^b^^

tOTUa’' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;denunciatione, nobis cômendauit Apoftolus, cum etiaiu

etiâi^S’ coapoftolis omnibus,atcj^ adeo angelis de cœlo,anathema denuu li2ct,inquit,vobis,prf ter id quod euangelizauimus vobis*nbsp;datisc, no dicit: Si quis,præter id quod nos,quod MatthæusJVlîU'cuSjEuca’’nbsp;dariS»quot;A-nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Apoftoli fcripfîmustfed præter id quod acccpifti’»'^\^^0^

poftoio nbsp;nbsp;mirum noftra, ÔC Apoftolica traditione.Ncque enim eatenus qui z,

foipfîflc Galatis inuenitur, venifi de viua traditione loqui

CONTROVERSIA iil fiUntenigi',Nec fuffcccrat illi JÏbi coapoftolis óerogafTe fidê Sc autonnbsp;tatem docentibus diuerfum aliquid ab eo, quod primæua'i(Ia traditio«nbsp;ncacceperatccckfî*;quin ÔC angelis de cœlo anathema dicit,^ fquod ta.nbsp;fieri non poffet)docerent contrarium.Hoc videlicet fignifîcans,vtnbsp;nullius autoritatc,ncc fua quidê,nec Apoftolorum omniu m, fed nec annbsp;gdorum de cœlo , permitteremus nos abduci ab ilia antiqtatc traditio«nbsp;nis Apoftolicîc,quam viua traditione acceptam ab Apoftolis, cÔtinua

A qua ne vlla canonicarum fcripturaiv,quæ nobis forte videretur,e3 Nuiia rcrî^ “idcntiaautaooarcntia nos abduci finamus,Chriftianeadmodum. 8^

DE ECCLESIA,

quos imicnttor doÂrinæ fi'ngularitas, ÔC di’uerßtas a cômuni wtho' hca^Quibus eni'm,inquit, ah'tcr docendi fuit propoßtum, ijCdetnnbsp;infticucndi inftrumenta doôtrinæ ncceffitas inftint*nbsp;ïrenæus ad Eadcm orthodoxæ veri'tads ccrtiffimajamp;T inobliquabili reguUnbsp;icnünuX^nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Lugdunenfis Ärchiepifcopus,ÖC gloriofus Chrifti

beau Polycarpijoannis Euangeliftæ difcipun,auditor,ipfo quolt;^ tulliano vetuftior,aducrfus \^lcntinum, cactcrofquc fui tempods h^quot;nbsp;recicos dimicat,

^^nadtóo nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’*^dicionem,inquit, Apoftolorum, toto orbe manifeftam,io

vt venerit eccleßa adeft perfpicerc omnibus^qui vera audire voluerint,eam ad ncs. cet,quam primitiua illa eccicfia ab Apoftolis acceptam,pcr fuceeßi^^*’’nbsp;continuam patrum Sc EpifcopoR?jtranfmintadnos. Sed quoniai^P,nbsp;omnes ecclefias difcurrcre prolixum fucrat, infinid operis, exnbsp;bus maximam,andquiflïmâjatq^ omnibus cognitam, Romæag^of'^^nbsp;Romanæ fiffduobus Apoftolis Petro amp; Paulo fundatam eligens,cius, inq^'^^’,nbsp;dem,traditioncmq^,quam habet,ab ipfi's annunciatam.Sèpernbsp;hærccicis nes Epiicoporum ad nos peruenientem indicantes, confundimü®nbsp;omnibus, quoquo padojvelper fui placendam,vel vanam gloriamnbsp;citatcm,Slt;S malam fentendam,fidë,prætcrq oportet,coUigunt,Cui‘gt;^°''*nbsp;caHone,continuam in eadcm Romana cccleßa fucccfiî'onem EpifcoP°*nbsp;rum,a beatiff^Apoftolis ad Eleutherium,qui eidem tuncpræfidcbat/*nbsp;numerans:Hac-inquit,ordinatione,amp; fucceffione,ca queeft ab Ap°nbsp;Iis tradido in ecclefîa,S(f præconi2ado,perucnit vfcp ad nos:ct eftnbsp;fîma hæc oftenfîojdemonftrans vnam amp; eandem fidem effe,quaîî‘'^‘'^nbsp;clefijs ab Apoftolisefttradita,ÔC vfc^ nuncconferuata,in veritattP^^^nbsp;• manetHæc ille Ïrenæus, Videds itacp,quo indice, etiam illo fecüW^,nbsp;âi patres noftri,doiftrinam vere Euangclicam intcrnofcebant,agno‘^^nbsp;damcß docebantafalfa,quamuis obteda fub aromate cloquioroJ’’ jxnbsp;leftium.EoSjinquit ine,qui quoquo modo, vel per fui placcntiatnnbsp;vel per vanam gloriam,vel per cæcitatem,prætcrq oportet, fidcn’ .nbsp;gunt,confundimus.Scd quid obfecro proferentesC quas tamnbsp;rationcs,quæ tam irrefragabilia argumenta,aduerfus quæ hfred^^^’^^j/nbsp;i'mpudentiæ,ô^ peruicaciæ contradicendi,aut calûniandi locusnbsp;Nunquid fcripturas^nctÿ cm eft difficile illas torqucrc,amp; rctorq^^*^^^nbsp;quoquo libet vcrtcrc. Quid igitur proferêtes confundimus pcrü‘^®nbsp;illos hfreticos,qui confundi ncfciunt‘rlndicantes,inquit,fidcm,ir^°“' jnbsp;nemq^ maximæ amp;antiquiflïmæccclehæ,Romæagloriofîffnbsp;Apoftolis,Petro 5c Paulo fundatæ.Quam cm illa fidê,traditionc’^5j^nbsp;ab Apoftolis accepit,condnuo fuccedendum fibi Epifeoporumnbsp;bi mutuo Sc primiduæillieccleiïæpcrhibentium teftimonium,c^’^^‘nbsp;ma fide integram,fynceram(^ tranfmifit ad nos,

Ad eandem orthodoxæ ÔC catholicæ veritads rcgulam, püg«^‘

CONTROVERSIA HL

pugnanti'um nbsp;fcnpturas dîuerfîmode mterpretantium opini'ones,amp;

fentenrias,perpetuo nobi's refpiciendum colKmandumqj, vt eruditiflïs mus lüe Origenes vbic^ docet et incukat, ita eandem in inquifîtïombus Origenînbsp;fuis de phnciptjs dodtn'næ Chriftianæprimi principr) loco ftatuit/cr^ ârint Chrinbsp;bons i^-hæc verba:Sicut,inquit,muIcis apud Græcos Sc Barbaros pollisnbsp;centibüs veritatem, dcfueuimus apud ocs eam quasrcrc, qui earn faills Hocfoiumnbsp;opinionibus afferebat, poftq credidimus fîlium Dei effe Chriftû,amp; ab 'fdoflrnunbsp;ipfo nobis banc difcendani elfe perfualîmus Jta cû multi lînt,qui fe pu= Chnftiananbsp;tantfcire,quæ Chrifti funt, amp; nÔnulli corè diucrfa a prioribus ièntiant,nbsp;fcruetur vero ecclelîafttca prædicatio per fucceflïonis ordinem ab Aponbsp;ftolis tradita,amp;S vfcp ad præfens in ecclefqs permanês, ilia Ibla credendanbsp;eft veritas,q in nullo ab ecclefiafttca traditione difcordat. Hæc ille Adaanbsp;^antius libj.de principes. Audis italt;^, quæ tûc fuerit ante annos millenbsp;^eccntos quàdraginta,imo femperab ipfo ccclelîæinitio, orthodoxisnbsp;oîbus régula ccrta,ad qua examinanda fît oîs inter nos quæftio,oîs puanbsp;gnantiû opinionû cÔcertatio,per qua fola inuenitur veritas, Illa,inquit,nbsp;fola credenda eft veritas, q in nullo ab ccclefîaftica traditione difcordaunbsp;Audis denicpjVt ecclefîaftica ilia traditio,dotffrina,prædicatio ,quam abnbsp;^poftolis accepit primitiua ilia ccclefîa,per fucceffionis ordinê,non pernbsp;*^fîpturas,ad nos vfî^ permaneat. Ad quâ fî,q inter nos nunc cÔtroueranbsp;^^^tür,nobifcu confenferintexpendcreaduerfarq,amp; hoc ipfum tenere,nbsp;^uodilif confonat,facilc S)C cito terminabitur vniuerfa inter nos queftionbsp;^lt;^otrouerfîa. Nullo cm negocio per fîngula inuenietur Sc demonftraanbsp;“’•^^rquid ecclefîaftica prædicatio 8C traditio ab initio tcnuerit tcncs

du ad folas fcripturas nunc volunt exigi,hoc volunt,vt contro Qiiîad fo-^'^ttaniurperpetuomofoluq? fcripturæplurimûfrequêterobfcuritaa tis habeantjamp;S fc trahi accômodaricp in diuerlâm fententiâ,amp;: cludi caua voiûc,quænbsp;t^cxpolîtione facile permittant,etiam qtumuis claræ,euidentescg appasnbsp;r^nttadçQ yt nifî aptentur ad fuâ illam Inflexibile,certamcp amuffim,ecnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. l'of

cleiiafticj jf^^y2ini,illam traditionis cÔmunem fententiâ,fed eanegletfta, contêpta^rçjg^'^^j^ |^gantur,8c traxftentur pro cuiufcp captu Sô ingenio,nbsp;nant nobis in Iaqueû,in captionê amp; fcandalum, atcp oîs erroris, oîmcpnbsp;bærefum feminarium:nec vnq inter difceptantes ccrti aliqd ex his pof»nbsp;’tconftituûvtnonimmeritobeatilT.Petrum hocfuosperpetuoadmo facile accônbsp;^ui^e^Cleniens illegloriofus Chrifti martyr pontifex,eiufdem in A=nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;faïr»

P’^ftolica cathedra fucceftor et difcipuIos,lib.X.recognit.affïrmet.Hoc fcntentise. diligenter obferuandfî eifcjVt lex Dei cum Iegitur,non lècundûnbsp;P£opria(jj ingcnq cuiufcp intelligentiam accipiatur, vel doceatur. EiTcnbsp;cm multj in fcripturis diuinis,quæ trahi poffint ad eum fenfum,quê fîsnbsp;f '^nufquifqj præfumit,amp; idco oportere aflFirmat, intelligentiam fcri»nbsp;pcurai^ ab eo difcere,qui eam a maioribus fecundum veritatem fîbi tranbsp;*tatn feruat.Hanc quippe vnica efle veræ intelligêtiæ fcripturaR2 certâ

N ij regus

DE ECCLESIA,

‘ regulam,nêpe ecckfiafticæ traditionis veritatê acceptam a maiorîbnî’ Deinde^- Non folum,înquam, ob banc caufam, aduerfarios^qui ad folasnbsp;oînma que pt“ï'as,quæ inter nos controucrtanmr,nûc volunc exigi, hoc vellenbsp;ad fîdê,rc- mus,vt controucrtamur pcrpetuotfed etiam propterea,quod non oMnbsp;perdnent/ ad fidê noftram,rcligionêcp pertinentjin fcripturis Euangelicis,Apoft®nbsp;epiftolis clarc exprefla funt,fed pars magna ex viua ilia dodtj?nbsp;fa fuitt.nbsp;nbsp;nbsp;Apoftolica,ecckfiafticæ fucceftïonis fideli traditiôe ad nos perucnit b;

quo nemo dubitabit,fi nobifcu perpendcric, Chriftianâ dodrinam fcriptOjfed partim viuæ vocis oraculo,a ChriftOjApoftolis Si.nbsp;lis eius:partim fpûs fandi vndione traditam, que etiâ vifibilinbsp;crederetur accepta tradentibus}acceperunt. Anbsp;viua quocp traditione,amp; fine fcripto,ca ipiâ accepit ilia primititiaCli^^nbsp;fti ecclefîa jfuoRî dodrinam miraculis Sc prodigijs confirmante

Quaocca* Quorum minifterio cum iam diffiifa effet in orbe pene vniuer^^’’^' refpîc^tts ^andoi?2quorundam virorumpiumftudium excitauit facernbsp;Euangeii - tus,vt pro confîrmanda fîde,Sd deuotione fidelium, literis comnit'^“nbsp;?untfuaëS rentjamp;S cÔmentarenturredemptionis noftræa Chriftopcradanii’J.^nbsp;angeiia. ris hiftoriam,ab incarnatiôe.natiuitatecp eius aufpicantes, ad gloho’^nbsp;EuSgeiica vfcp triumphakmq^ eius afcêfionem in coelum.Quorum nonnbsp;fcribendo confilium, vtfcripta ilia fua præeffent noftræ religio^^ \nbsp;fuifle, lion fideijfcd fubeffent potius:ficutaccefferunt eifdem iam propagatis^'^^^nbsp;fidei cS'nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;præceflérunt. A ccefferunt, inquam, velut pia quædam

fisc. monitoria,excitandæ rccordationis eorum,quæ iam dudum viua ab Äpoftolis acceperat ccckfia,non equidem eorum omnium, klt;^nbsp;turn didorum,adorumqueChriftiin terris»

Marcus v: nbsp;nbsp;Qpæ Marco fuerit fcribendi Euangelij occafio, Si quo fcripf^ï^^

fçripferic. antiquitatis teftimonio et eorum,qui illis temporibus fuerunt

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Papiæ Hieropolite,qui ipfc cum Apoftolis verfatus,eofdcm

ccptores habuitjôc Clementi Alexandrinis presbyter!, qui Apoft^^^^^ auditoribus ac difcipulis,præceptoribus vfus eftjCæfarien.Euftb^^’^^nbsp;D.Hieronymus nobis tradiderunt: nêpe Romæeuangeli^antejnbsp;Si falutari dodrina,ac prædicatione Romanis aperiente ccelefti^nbsp;ianuam,cum illfcapti vcrbi falutaris dulcedine,fola auditione nu^nbsp;rcntur,Marcum, Petri a longo tcpore familiare difcipulum, coUt^^^nbsp;eofdem,8d multis precibus oraffe,vt quæ ille verbo prædicabafAjnbsp;petuam eon2 cornmonitionêhabendam fcripturæ traderet, quo onbsp;forifqp in huiufmodi verbi meditationibus permanerent: necp^‘nbsp;orando deftitiffe, q quæ orabant,impetrarent.Eum itac^, quo P’, jjî*nbsp;lium defyderio fatisfaceret,excepiffe paffim dida magiftri fui,nbsp;dum aliquem notarium,cacp retuliffe in codicem.Quod fadutujf^^inbsp;trus cognouit, dekdatam fide Si deuotione fidelium, confirm***^nbsp;pturam,amp;: in perpetuum legendam tradidiffe ccclcfijs,

CONTROVERSY lit

Ex quibus vti’q; eft euidens,ca,quæ viua voce docuerat Petrus,a fuBs Gquentibus Marei fcriptis non accepiffc autoritatis pondus,aut verita«nbsp;tts tcftimonium,fed contra magis,hæc ab illis,vt quia eius fcripta Apo^nbsp;ftolicæprædicationi ac dodlrinaeinueniebantur conforinia. Iraq? ocusnbsp;btusjfidufcp eoB2 oîm teftis Pëcrus, cuius teftimoniu euidentibus fianbsp;gnis coprobabat diuina veritas,fua autoritate confirmauic fcripturam,nbsp;perpetuo Icgendam Chrifti ecclefif tradidit,tang vera,canonicam,00nbsp;^iuinæ illijinfallibilic]^ veritati prorfus innitetemtnon tanq Chrifti, autnbsp;^olt;^rinam,aut ctiam vitæ hiftoriam, intégré amp; ordine complecftenanbsp;f^tn.Siquidem ab eius baptifmo primum exorfus,nec deinceps vniuernbsp;Û di(fi:a,a(ftacp ipfius executus eft:nec deniep eo, quo diefta, gcftacp funcnbsp;®tdine,fed multapræpoftere,quemadniodum eius Euangclium confenbsp;nti cum tribus alijs conftat ipfa luce clarius,

NecLucam aliorefpexifl’c,cum Euangelium fuum fcriberet,q vtha “^fttanteoculos perpetuo, fuus illc, cui fcripfit,Theophilus, véritatemnbsp;rccordationem eorum verbolz,de quibus eruditus iam fuerat, idemnbsp;teftis eftrquis fpus faneftys in eo ipfo refpexcrit altius ? Quin nec exnbsp;’’^Mationc,ncc ex vifu,fed ex fideli narratione,ac traditione eoRz ipforfi,nbsp;S'^i ipfi viderant ab initio,8ó miniftri fermonis fuerant,aftecutu m fc af»nbsp;omnia,polliceturfeeadem fcripturum diligenter 8^ ex ordine»nbsp;tarnen eatenus præftitit,quatenus fpiritui fanefto vifum eft,qui ilnbsp;calamos profuo tempcrauitarbitrio.Nam ilium, nec tradidifTcnbsp;®’^nia,nec ca. ipfa,quæ tradidit,co quo dilt;fta,geftaue funt ordine,confe=’nbsp;^^^ticutn fuo maxime Matthæi Euangelium,euidens videbitur»

Qiieni ipfum,non orbijftd ludæis fuis in Iudæa,Hebraice fcripfif» Matxhæus, ’^ChriftiEuangelium,pro perpétua commonitioneeorum,quæex Aanbsp;Poftolorum prædicatione ac traditione accepcrant,poft præfatu m Clenbsp;Alexandrinum, tomo primo commêtariorum in illu d ipfumnbsp;EQangeIium,affîrmat OrigeneSjôd D,Hieronymus in feriptonbsp;fumnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;catalogo

Joannem poft hos oês longiffimo interuallo, circa Traiani tem pora roannes, Icripfifïc Euangeliû,cû iâ in vniucrfum orbe longe latecp diffu fa flonbsp;doeftrina Chrifti amp; religio,fcriptoFçj oîm confenfu indubitatû eft»

Ex quibus vt euidenter conftat, ab illorum autoritate,ab initio non

J pendifte certitudinem noftræ religionis ac fideffed contra magis, il= Fcn'jX'rum autoritärem a certitudine fidei,religionist^ noftræ:quemadmo=nbsp;doArinæ Chrifti,fidefreligionifque noftræ iam diffu difie abininbsp;tirbem, Sc non præceffcrunt eandemritanêc vnum aliquod eorû,

oninia in vnum,comple(fti vniuerfa, quæ ad Chriftianam do(ftri= «finnæquc ’^®^’^dem,religionemque pertinent»nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nem jed*

cmconati funtliteriscÔmendare,quæpræccptaprimitiuæilli coquot;«»’ dederint Apoftoli per dnm lefum, quo ordine, quibus facra»

N iq men«

DE ECCLESIA,

mentis SC cærcmonfjs,autore,doâ:orecp Chrifto,amp;r ipiritu fanÄo tuerint eandem:fed Chrifti tantum conuerfationem in terris,dido%«*nbsp;dlorumqp eius,amp; glorioiam eiufdem afeenfionem in coeloSjVtcuncpP®nbsp;tuerunt,explicarehiftoriam,Quam tarnen,nec vnusquilibet,necoesi’^nbsp;vnum(fi loanni credimus,qui fcripfit^uiffimus) nobis reddiderii^nbsp;integram. At quae ad ecclefîæ inftitutionem, ordincm, hierarchiam,nbsp;cramcntac^ pertinent,ad illam hiftoriä non pertinent:fed maximanbsp;ciefjs,*non poft fublatum abilKs dnm vndione fpiritus fandi caaccepet^^^nbsp;Quod ncqui's 3L nobis diuinari calumnietur,ideninbsp;gejiji,quot;quot; haudobfcureindicat.Itaenim fcribit Chrifiximproximaiamort«’*’nbsp;dixifle difeipulis. Adhuc multa habeo vobis dicere,fed no poteftis p^^nbsp;tare modo,hoc eft,nondum eftis illorum capaces « Cum veneritaw^^'nbsp;le fpiritus veritatis,docebit vos omnem veritatem»

Itacp ilia tarn multa reieruata vndioni ipiritus poft didicerant Ap®* ftolij cum cundem fpm fub vifibili Ogno acciperent eademepnbsp;runt eccIefrjs.Qusc vclut per manus continue fuccedentiumnbsp;runt patrum,fibi mutuo, atlt;^ illi primaeuae tradition! perhib^f’^’^..nbsp;teftimonium^pcruencrunt ad nos.Quç qui ex Euangeliftarumnbsp;fibi comprobari exigeret,aeque abfurde ac ridicule fecerct, ac fi,nbsp;a fe mutuo diuifi Apoftoli orbe terrarum vomerc Euâgelicænbsp;tionis inter fe partit! funt,quæ inter fe conftituerint (conftituiflenbsp;ter fe plurima pro ecclefiaftica difciplina,ordine,hierarchiac^nbsp;dis, indubitatum eft, qn Apoftolicos canoncs vniuerfa ab initionbsp;uit Chrifti ecclefia, atlt;^ ipfum adeo Nicenum concilium) quamnbsp;prouinciam quifque fortitus,quid in ea egerit, quo exitu glorifi^^^^nbsp;Deum.Quid Antiochiae aut Romac gefferic Petrus,quo pado fn^nbsp;rone vna cum Paulo gloriofum ibidem martyrium confummatiö^^j^jjnbsp;eifdem Euangeliftarum feriptis fibi demonftrariexigcret,alioqni’’’nbsp;crediturus eorum omnium»

Apoftoli- nbsp;nbsp;nbsp;Ita quoep ÔC Apoftolicæillae Pauli,Petri,cæterorumque epiftn^^’

S^cn^ïas lam fideles ex viua ilia Apoftolica dodrina,8^ prædicatiôe fcript^^ iam fideii- gc pro nata occafionc neceffitatis vnius,aut alterius ecclefiarumnbsp;n ocPTfio- larium feriptæ funt:ne dubites Sc illas acceififfe tradito iam eif^nbsp;fitaK «rtô oraculo,non fcripto confignato Chrifti EuangeIio,traditaJnbsp;vt iiiis vni næ Chriftianæ rcligionis ac fidci:aut opineris, fi non vna aliqu^,nbsp;îfg^oliA^nonbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fuis epiftolis,voluiife comprehendere Paulum

nrex^ca nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;noftræfidei,Chriftianæqî docftrinj myftcria.Neqnc

rent. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;communicato confîlio,amp; partito inter fe labore,cuique fuuni,qt^®

berce, ceifit, fed vt cuique neceifitas vnius aut alterius ecclefîaî di argumentum fuggeffît,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;jjjji

Nec Paulus,cuius plures leguntur epiftolæ, eas ipfas velut cotif quoddam opus contexuit,fed tan§ foUicitudinêgerens

I

CONTROVERSIA Ht

fîariim Chnfl:i,vt aiidmit vfpiam ah'qufd cxortum fcandali,aut (upcrft: mi'natum ^l’zaniæaduerfus primæuam iUam,viuam,germanamcp tra»nbsp;ditionem Âpoftoh’câ,ftatim occurrit,fidcles in fidecorroborans^dubiosnbsp;conßrmans,errantes,fedudofc^ reuocans,fedüdoribus refîftens,atcp v=gt;nbsp;num hoc vniuerfîs fuis ilhs cpiftolis agês perpetuo,nc ab ea,quani femelnbsp;acceperât,ApoftoIica tradi’tione declinaret latum digitum,fed iUi firmi«nbsp;tctinhaîrerent, Quam tarnen nusqconaturrepeterc vnîuerfam, autex^nbsp;primere illis fuis epiftolis:fed frequenter inculcat,vt illius mcminerint,vtnbsp;fccundum illam ambülent,quo Deo pIaceant.Rogamus,inqt,vos et obnbsp;fécramuSjVt ita ambulctis,quemadmodum accepiftis a nobis,quô opornbsp;tcat Vos ambuIare.Scitis em,q prçcepta dederim vobis per dnm lefum.nbsp;Sic amp; Corinthqs fuis repetcns., quod ipfîs tradiderat de cœna domi«nbsp;^ica:Ego enim acceoi a domino,inquit,quod tradidi vobis. Quo rea

illam errores contrariôs, indicans nihilominus non vniuerfa fc {‘*’ptocxplicaflc,qoæad decentiam,modum,formamqj peragendæe-’^fniodi a nobis ccenæ pertinent,fubiungit:Cætera,cum venero, diipo»nbsp;^^'îi’Hinc fatis,inquit D. Auguft, ad lanuarium, intelligitur, quia mubnbsp;erat,vt in epiftola totum ilium agendi ordinem infinuaret, que vninbsp;'’^perorbem feruatccclefîa,abipfoordinatum elfe,quod nulla mo=gt;

DE ecclesia, fufîoriishærcticæ,fecurum fe conferuare l'ntra arcamnbsp;hoc vnum fentiens in omnibus ac de omnibus, quod a patribusacnbsp;¦ptum ac traditum,comuniter teneri per ecclefîam inteUigit* In qnoipnbsp;Îî dubietas incidat,nô cft diffîcile,hoc ipfum ex patrum fcriprisnbsp;ligi intelligi ? Vbi cnim inuem'untur congregari ÔC confentir^’“^nbsp;quilæ,ibi corpus eft,ibi Chriftus caput illius corporis,ibi veritas»nbsp;Chfifti ec.^nbsp;nbsp;nbsp;Et quamuis hæc,vt diximus,régula, cuicp ad earn diligenter

neceiTariâ ^,§0 orthodoxam vcritatem lyncere inquirenti,ad inuenicndam ”^^quot;d5*aunbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Inffîciat,nihilominus cuic^ ex fe euidens effe non dubitanuis,

Mritatcm, licæ Chrifti ccclefîæ,confcruandæ eius paci,vnitati,ac fynceritati Stiïne'ter fidci,viuam quâdam autoritatem effe neceffariam,qua adü^*'nbsp;minandæ tium fanscfidd altercationes reprimi,atcp impia eorudem dotîh'ii'^’nbsp;întCT*r^æ pî’opsgandam alioquiimpietatemefficax,amp; velutcancerferpen®,®nbsp;^acft^öcs, penfcp incautis ac fîraplicioribus,efficaciter quoc^ côpefcijCoercet^^nbsp;leat.Adquam,amp;omnisinternos,etiam pie concertantes,rcferéSa‘‘^nbsp;orta quæftio amp; controuer fia, atcp eiufdem definicnda iudicio»

Cum alioqui concertationes et controuerfîæ ciufmodi,ncceffar*® . irent in fedas ôô fchifmata:vbi quifcp fuæfentêtiæ affertor peri«^^^nbsp;ncc alterius cuiusquam ea in re effet lubiedus iudicio»nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;6

Autorita- nbsp;nbsp;Oportere quocp autoritatem eiufmodi,ad quam hæc pertineay‘’J(^

dî needS^ isiudicijs aedefenfionibus, neceffario dirigi diuinæ affiftentia;^’’?^ ^^’*1 ^liq priuilegio, fine quo de nullius omnino hominis, fed nee dep fnbsp;diumæaffi rimorum,quantouis numero,lententia,indubitatae veritatis certitw^' jnbsp;^uquot;arTahquot;q; poffumus, vt de quibus omnibus fcriptura pronunciat, 4^’*’nbsp;phuiiegio. mendaces fint.Omnis fiquidem homo mendax»nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

üufm^i ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;minus Sc hoe oportere credimus,non folum ciufmodi

ciïc debuif tem aliquam effe in catholica ecclefiaffed etiam effe certo, atc^ omSr t^oto Ioco:effe quoq^ parata Temper omnibus,ÓC ad confulêdani,dfnbsp;busioco, rumep refolutionem petendam,cuic^ aditu facile, cum quotidiei^^nbsp;^mpeTfa- dus confulendi neccffitas,quotidic oriaturin ecclcfiaquæftionesA»^,nbsp;hab n°rc'nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dufmodi.Ncc aliter ChÏs fusc fufficiêter prouidiffetnbsp;nbsp;nbsp;m

carfL^sab nbsp;nbsp;nbsp;lu vctcri ülo populofin quo diuini fpiritus artifido ecclefiamnbsp;nbsp;nbsp;j,

Sffeeïif mifabiliteradumbratam,5Cclariffimceffi'giatam, expreffamy/^|-^ modi auto mus)autoritatem eiufmodi diuina autoritäre conftitutam pernbsp;omJ^bus'’ DeOjCoftitutam certo,atqp omnibus noto loco,paratam femp^^nbsp;prædidtis bus.Sd ad confulendam,dubioiï2 refolutionem petendam,cuie^nbsp;bus ordina cilcm,etilt;i cum diuinæaffiftentiæfîngulari illo priuilegio in fuisnbsp;tam a Deonbsp;nbsp;nbsp;definitionibus, diuinæ feripturæ irrefragabili autoritäre certuin .

jnfynago nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i,. r ° r t

ga veten. Præceptu namc^ a domino uns fuerat,vt iubortam omnem jjd quæftionem,quæexambiguis8ôobfcurioribus37erbis legisnbsp;ret.Sc omne difficile amp; ambiguum iudiciS, quod per fubalternosnbsp;gulisduitatibusiudicesritc componinonpoterat, referreretuf

CONTROVERSIA ÏII

thcdram Mofaicadocum ncrnpe qucm inttf ipfos ckgerat dns, ter mi=« nandum præfîdis eïus,vna ÔC facerdotum fecum in eodem pro tempore Vicis fuccminiftranti'um doraino,autoritateamp;iudicio ? Qtiodidemnbsp;illCjVt facrofantflum effc voluit,iïne contradicflione, aüt difcuflïonc fcnbsp;quendum omnibus,etiam mortis pœna in cotcmptores facrofanctæ aunbsp;loritatis propofita:Ita ÔC vericsLtis eiufdcm fidem illis fecit indubiam,

Etquoniam res in fuo bic cardine præcipue vcrtitur,eidem preflïus, clanufc^ demonftrandæ nônihil infîftendû efbita præceptum legimusnbsp;in Deutero, Si difficile amp;Sambiguum apudteiudiciS efle perfpexeris, ExDcutegt;

DE ECCLESIA, mum LX X. in ter prêtes.Dein de ip fa Hebraica veritas.T ertionbsp;tatio Chaldaica Pentateuch!, iuxta translationern ,quam Reucrendinbsp;mus quondam D* Francifcus Cardinalis Toletanus edendam curau^^'nbsp;ita vt dubitarc non poflïs,didla verba,quæ ex no (dra ledione, cion”®nbsp;cauillt aduerfus facrofanefiam præfidis cathedrae autoritatemnbsp;fubmintftrant,nÓgermanaefle,nec veram diuinæ legis.quæ in feeibnbsp;riflïma,fententiam exprimere,

Apud LXXxitatus Deuteronomrj locus, in quo funt apud nos óla verba ambigua,ita pene ad verbum Latine redditur:

Et facies fecundum verbum,quod annunciabunt tibiex loco,^ , clegerit dominus Deus tuus. Et euftodies valde, vt facias iuxta ofH ƒnbsp;quæcunc^ fan cita fuerintJuxta legem quae fuerit, fecundum if“* 'nbsp;quod dixerint tibi,facies. Non declinabis a verbo, quod annuciai^^nbsp;tibi,nec ad dexteram,nec ad finiiftram.

luxta Hebraicam veritatem idem ille locus ita pene ad verbn’^ ditur:Et facies iuxta verbu m,quod annunciabunt de loco, quenbsp;dominus.Et cuftodies,vt facias iuxta omne,quod te docuerint.Iw’^^/^^^nbsp;gem,quam docuerinc,amp; iuxta indicium,quod dicent tibi,facies.N^lt;nbsp;feedes a verbo, quod annuciauerint tibi,nec ad dextram, nec adnbsp;Iuxta interpretationem vero Chaldaica idem locus ita nobisnbsp;ditus:Et facies fecudum præceptum amp;: verbum, quod annunciaiJ^’inbsp;tibi deloco,quem elegerit dominus. Et cuftodies,vt facias iuxtanbsp;quae docuerint tc.Iuxca præceptum legis,quod docucrint,amp;: f^^^ j k*nbsp;indicium,quod dixerint tibi, facies. Non declinabis a verbo,nbsp;nunciauerinttibi,addextram,necadfîniftram.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;(ii^

In quibus fane omnibus videtis clariffima legis verba confoo3^^^gt; cius explicate fententiam,quae fuperbis,inobedientibufqj,nullamnbsp;fationem,nullum fubterfugium relinquunt, Etfacies,inquit,iu’^^’nbsp;bum,quod annunciabunt de loco,quern elegerit dominus.Et cüft^nbsp;valde,vt facias iuxta omnia, quæ te docuerint. Videtis, quanta anbsp;in obedientia follicitudinem Sc diligetiam exigat.Nihil excipit,q^nbsp;omnia.Nec]^ huius reftrilt;ffiuum efffed magis explicatiuura,qtio“ jnbsp;iungitur.Iuxta legem,inquit,quam docuerint, amp; iuxta iudicium ’nbsp;dicent tibi, facies.Explicat,quænam dixerit omnia.Quandoqui^^^^^jnbsp;legis præceptis,ceremonrjs,aut aliquo,quod ad legem Dei,fidem/nbsp;nemque pertinet, eft quæftio aut controuerfia, tunc iuxta lcgcmgt; 4nbsp;docuerint,facies,hoc eft,quicquidlegis effedocuerint .Cumnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;j

biguum , aut difficile eft indicium cuiufquenegocijalterius , tra portas tuas rite expediri non potuit, quodcunque tuncius,aiinbsp;cium dixerint, autfanxierint, facies , tuonihil in his omnibusnbsp;nans iudicio: quod vniuerfum tibi in his adimit, dicens :nbsp;bis a verbo,quodcunc^ dixerint tibi,ad dextram,nec ad fîniftrâ» ^^|is

CONTRO VERSIA lil

(Î qui's fupcrbicnt,nolens obedire impeno faccrdotis prœfîdis,morte piabitur ca contumacia,quo aufcratur malum de medio IfracL Nam in jefecon-totiusecclefiæconfufionem SC perniciem redundat,fi contemnatur præ fufion?, lt;scnbsp;udis^ut recftoris facrofandla autoritas. Qiix a quibul cuncp gcratur, ni= dundare.finbsp;hilominusintclligimus, quxßt eorum autoritas,conferuandæ vnitatinbsp;totiusecclefiaftici corporis prorfus neccffaria: Sc quæ nobis, amp; qardanbsp;obfequendi eifdem,{mpofita ßt neceffitas, Non de fanctis loquiturjfednbsp;defaccrdotibus.qui domino fcruiunt in loco cathcdræ, atquc eius præ= crofandanbsp;‘idCtbt keuros nos rack, inucnturos nos apudeos rci controucrlæ vcn= Prarrogatînbsp;^tem,Etindicabûr,inquit,tibiiudicq veritatem. Hxceftetenim præro^nbsp;Ewiuaprimæ cathcdræ,non pcrfonali data meritOjfed vtilitati.neceffita non perfo-

S? iamiam afeenfurus in ccdum, in cætcrorû ApoftoloB2 praefen^ chriftu« cia

DE ECCLESIA,

hincabeïi tia,vniim Petrum conueniens,imo nbsp;nbsp;comparatibnc difti’ngucns a

ris,eidcm,etiam tertiarcpetita commiflïone, ouîKs fui commiiît cur»'” tram *pa^nbsp;nbsp;regimen,5ô reÂorem,paftoremlt;^ eius conftituif*nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

ftorem.rc- nbsp;nbsp;Quod facicndo.vt ctiam autoritatem ad pafcendam,regendanilt;^’

2iou?i2 miliam fuam necelTariam ,eidem neceffarioimpartitûinfelligimüs'^J acfamüJüE,nbsp;nbsp;nbsp;omnibus,quotquot in ouili Chrifti côtineri fc volunt, amp; ex

fe familia,obediendi eidem neceflitatem efle impo(îtam,fîne qua odu'* gi ille non poflct fuo officio,, pro confêruanda tarnen neceflaria vnit^nbsp;Chrifti gregis et familiæ,cadêe5^ in fuû fine dirigêda,prorfus neceffi*^®'nbsp;«iamhocnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tamen id ipfum tune effet infolens,nbsp;nbsp;nbsp;nouum Apoftolis

ipfJï^kfa iamdudum,ctiam ante fuam mortcm,nucclariffimi$ hoc verb« mïeraP/vnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;aliquo fæpe iniînuauerat*

niuerfam- Clariffimeexpreffit,cum ilium Simonem,Cephâ fquo verbo'^^'\, îlta«m°nc Chriftum 8c loannes teftatur, 8c Euangelium Matthaei Hebrat«* Jnbsp;ceffariam ptum,vt dudum a Munftero,quamuis aducriâri«falt;ftionis,efte^i^^ Jnbsp;raî'chht^cc hoceft,etiameodem ipfo,etiamloanneinterprète,faxum,autlapj;^.nbsp;SSudG*’ pronunciauit,fuper quem affîrmauit fe ædificaturum ecckfiaiunbsp;nbsp;nbsp;nbsp;j

ixpreffe“ nempe fignificans,tam neceffarium ecclefîæ, quod illi mandatu»^*^ fbramt°quot; officiuu^^qß*: fwndamentum ædifîcio: 8c quod, quifquis cum illo^®*\nbsp;Nonpertf- munioncm 8c vnicatem non feruaret, no magis pertineretadnbsp;ïkaum « fuæecclefiæ,q fi quæ ædifîcq pars,a fundament© fuo diuulfa, diüt^^'î'’nbsp;ioîco’hï’nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'Pamp;

re° PeCT«^quot; nbsp;nbsp;Subiunxit deinde prscrogatiuam, qua illam ipfam fuam ecde^’,

usiocü té- nbsp;nbsp;nbsp;coiunlt;ftam,atlt;^ eius autoritati ita innitentem, velut fundarnét®, jj,

netineede ædificium, profequuturus erat: nempe quod portæ inferoRz Prærogati dclitatem et errorem fidei,orthodoxi hoc loco intelligunt)aduerit^^|jjnbsp;tiz cede- J dem præualiturae non fintQuam eandem ob caufam,columnatflnbsp;hŒph»*^ mamentum veritatis prédicat Apoftolus.Nihilominus illisnbsp;âamemoquot;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Chriftus innuens, eas ecclefias huius prærogatiuæ non effep’^^',

innititur, pes,quæ illius Çephæ,iUius petræ,aut lapidis neceffarium locum iim amp; autoritatemnonagnofcuntinecclcfia,fedabeadcm diui^^nbsp;Aduerfus quas omnes iam dudum præualuiffe illas ipfas inferot'^^G,nbsp;tas,S^ ob hoc datas a Deo in dircptionem,amp; feruitutem infidelit^^’nbsp;rei euidentia horrêdo nobis omnibus,fi reéle rem æftimemus,^^nbsp;teftiseft.

Reuerfus deinde ad Cepham illum,petram aciapidem, etia^^f illi,qualemcp autoritärem daturus effet in ecclefia, audientibus APnbsp;lis omnibus explicatenbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.

QuidChri nbsp;nbsp;Et tibi,inquit,dabo claues regni cœlorum.Quod regnamƒƒ

ftuB intdie hoc loco intelligat ecclefia fuam, indubitatum eft, vt quam b« «ntjnda r; ,,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;amp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;«lt; r»nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. r AiCiO^^

uihüSTc^ CuangclioregnumcœIorumappellat«Horroinclauium trao*^ win^^quasnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;traditur domus, caftri, auc ciuitatis gubernasdac

CONTROVERSIA III.

Sf qui,vel ecclefîæ alicuius,vel domus,caft:ri,ciu£tati's, poffeffione Si gu» promift, bernandieandcm autorifatc inueftiuntur, vc hoc cu clauium traditione ninbsp;acceptationec^ fîac,etia in hodiernû die vfus retinet Hoc eft ergo,quod ’’’jquot;nbsp;illis verbis Chriftus fub omnium Apoftolorum præfentia (îgnifîcauic, redonenbsp;vniPetrofetraditurum aucoritatem gubcrnandi fuum regnum autec»nbsp;dc(îam,quam vbicp regnum dicens,etiam hoc innuit,varqs officiorum^nbsp;™»giftratuumlt;^ ordinibus, ad vnum rcdorem ncceffario ordinata ca»nbsp;dern effe oportcre,quod perficiendum fuis Apoflolis rcliquit « Has cia»nbsp;wcSjhanc autoricatem, quam hic promifit,gubcrnandi regnum fuum etnbsp;cccidîâ, poft refurretftionem fuam, iamiam afccnfurus ad patrem, tunenbsp;dédit PctrOjCum eidem tcrna,vtdiximus,commiflïonc ciufdcm curamnbsp;^ndauit et regimen, Qiiæ autc huius ipfius autoritatis effet energia et Vt chw-'fficacia,confequentcr explicarc pergens: Quodcun(^,inquir, in hoc re»nbsp;meo fuper terram ligauerispræceptionum tuarum vinculis , hocnbsp;^P^ümitaalligatum habebituraDeo incœlistamp;Squodeunquefolue»nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;‘

|!®gt;lolutum.Nihil diftinguit,nihil excipit omnium, fed quodcuqj illud .^•¦‘tjquod Petro, aut qui eius inter ïios gerit officium amp; locum tenet,nbsp;‘yebitur ligare aut côftituerc,ad hoc ipfum obligatos nos ille affirmâtnbsp;Dco quo,cuiu fmodi fft,ne in contemptum facrofandæ auto»nbsp;lînT^habeamus difcutcre,ipli curæ erit,ne malum fit aut inutile,cuinbsp;. S^hri curæ eft fua eccleffa:qui ffmpliccm in his omnibus a nobis obenbsp;exigit.Quifquis ergo regni Chrifti vult effe conciuis Si parti»

, Pÿ^ifquis demum illefuerit,intelligit,quid fitfuioffîcij.

Ha nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;claram,amp; non contortam verborum Chrifti,germa

’P^^ P^*^ verba plane loquuntur Si explicant, ^Jpnium orthodoxorum patrum,tam Græcorum,qLatinorum, o»nbsp;çqnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ab initio iêculis, ex omnibus orbis terræ cardinibus feribentiû,

ipfam comprobari,lib JII. Hierarchiæ noftræ ecclefîafti» ^fü^^^^^t^r dcmonftratum eft,ad quem rcmittimus aduerfarios,Vbi

prærogatiuam,8(: indefeeftibi paftoriprorfus neccffa» aSiTa-^^inlnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;feruientium domi»

clegit dominus,fecundum illam formam deli guiari affï vmbra ilia Si figura noftræ ecclefîæ,fynagoga u'nææamp;înnbsp;debuit omnis inter nos etiâ de fide amp; religione, defedibi-fnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;8lt;C cotrouerfîa quot;) idem ille nobis commendauit, Si de ea» „“jeafó

^^ddidit,cum de prælatura côtendentibus Apoftolis, poft nbsp;nbsp;Chn-

Ptçfîi'j nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;carnalem adhuc ambitionem corum benigne re» mc^xpuca

commune fratrum Si totius ecclefîæ periculum, vt ’’“• redori denunciâs,adiungit fe rogaffe pro eodem, ne eiusnbsp;^^rcCjVt cuius effet fratres cofîrmarc in fidc:Simon, inquit, ecce

O fata»

fratrcs eius vniuerfamc^ ecdefiam vna (îgnifîcas. Quid tum deniq)gt;* go autem rogaui,inquit,pro te,vc non deficiat fides tua ? Omnes exptO^nbsp;tos a fatana vni Petro denunciauit fîngulariter:et iUi,et alijs, præfcntib*’^nbsp;pofteris,fignificans,omnium cura ad ipfum precipuc pertinere P’'^'nbsp;inde,et pro vno ipfo,velue omnium paftore,fingulariter rogauic,net'^^nbsp;fides deficeret. Et exauditus pro fua reuerentia, vni ecclefîafticænbsp;chiæ præfîdi,ad formam et modum,quem etiam in veteri fÿnagoga^^^nbsp;vtacapiteilliusmyftici corporis per membra eius vniuerfanbsp;dam fpiricus difeurrat,perquem arcano quodam inftindunbsp;am,confpirationemcp inter fe habcanr, per quem ÔC operenturnbsp;quod eft fui ofRcij, Sed peccato,præfertim mortali, obnoxrj,nbsp;fpiritualis expertes funt.’nullum proinde influxum recipiut anbsp;membris cæteris,nec vllara cum cifdem confpirationem, yllum

CONTROVERSIA Ht

^mhabfrepoffunt» Quare non videntur per tineread illud myft/cum Chrifti corpus,hoc eft,eccleßam, ncc eius vllo pacflo mebra eflc, nifî pla*nbsp;nc mortuaac putrida,quæ reuera membra dici non poHunt corporis»nbsp;Prætcrea dicit idem Apoftolus,Chrift5 fe tradidifle pro ecclefia,vt ilnbsp;bm fanftificaret,mundans cam lauacro aquæ in verbo vitæ, vt exhibe«nbsp;fîbi gloriofam ccclefiam,non habentem maculam,aut rugam,aut ali«nbsp;huiufmodi,fed vt eHet fanlt;Ha,SC Immaculata» Ex quo confequensnbsp;''^dctur,mortalis pcccati maculam eflc non poflein membro ecclefîæ»nbsp;Ad hæc, ecclefîam eflc regnum Chrifti diftindum a. regno diaboli,nbsp;n^cmadmodum doceri volutab Apoftolo ad Epheflos ILcum ait dia»nbsp;oluni efficacem efle in incredulis» Et il,ad T imot.II» Quod teneanturnbsp;bptiui a diabolo ad ipflus voluntatem»

Poftremo, quod noftra ccclefia plæracj^ aflerat, quæ cuertant fidem '^fïhodoxam Sgt;C catholicam, cuius hæc ex cm p la fubijeiunt : Quod da»nbsp;eorum fententiam de fide ilia fua fpeciali,cui vni rcmiffionemnbsp;t^'ceatorufn 3a iuftificationis gratiam acceptam référant,In quo nos ar»nbsp;S^ünterroris perniciofi amp; manifeftari}»

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;H^od doccarrtus, mercri homines remifTioncm pcccatorum di»

«One erga Deura, etiam ante gratiam:amp;^ proindc toUamus fundame '’'^hriftum.Item,quodfacramcnEacxoBcrcoperatoflne bono mo»nbsp;‘quot;«'»tisiuftificent.

^*5,inquam,vt refpondcamustSi dixerimus,inquit illc, quonia pec» Refpefio. non habemus,ipfi nos feducimus,amp; veritas in nobis non cft.Pecnbsp;çi p*^®plærofcp,etiam mortalipeccatoobnoxios,cflcveramembraec»nbsp;pcrquævisillaviuificifpiritusa capiteChriftoad totius cor»nbsp;vtih'tatem vcrc influit,etiam in membra alia,fupra a nobis fatis de»

. ^od ergo ex Apoftolo inducitur,cccleflam vnumquoddam cfle Ecciefiam |jnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;caput Chriftus,S£ nos membra eius,velut de carne amp; ofli fe°Xius'ca

v.'?n ^5’^’^^nter ampledimur : æque 8c illud, vt a capite illius corporis pûtChri' Qü 4 H^^dam Ipiritus inHuat per membra fingula, per quem operctur peccatorc»nbsp;^’ftuod cft fui ofFicij.Sed his,quod fubfumitur: Pcccatorem pror

myftici corporis, ÔC proinde nullum ns effe pja fpinbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;rcciperc a. capite aut membris cætcris.mullam cum eifdem c5» quot;

i^ç^^‘onem,confenfumcp habere,euidenterfalfum coarguit pcccatorû taiig iiiius ihniinifterium » Qui nifî ciufmodi influxum recipiant a capite, ™ons*amp;?nnbsp;rationemfui ordinis amp; officij influant, fl^acanbsp;ƒ'^Cfjincffîcaciterçp adminiftrarent facramenta in ccclefîa.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’

eftjVniuerfum illud corpus,quatenus eiuf nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;j’'

Sua»fî’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;charitatis, aut gratos nos Deo facientis gratiæ,fed alia fît vita

linj nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;intelligenda eft,quam ad ædifleationem to-

membris caput Chriftusperfpiritum fuum:quo facittotius fix, vteiuf

U i) con»

DE ECCLESIA, connexionern Sócompagmem quandam in vnüm fidci facramcnta^tnbsp;vnam Chrifti familiam,vnum gregcm,vnuni ouile fub paftorenbsp;cuicß membro propriam^conuenientemqne Operationen! diftribuit,anbsp;totius augmentam,in ædifîcationem cmufqj membri in charitate,lt;ïV^nbsp;huius copofitionis finis cft.Sicut,inquit Apoftolas,in vno corporcnbsp;ta membra habemus, omnia autem membra non eundem adumnbsp;bent:ita multi vnum corpus fumus in Chrifto,finguli autem alternbsp;us membrathabentes donationes fecudum rationem fidcitfiue wit'quot;nbsp;rium in miniftradotfiuc q docet in dodlrinatqui exhortatur innbsp;do.Et rurfus:Diuifionesgratiarum funtjidem autem fpiritus:amp; ^i*^*,nbsp;ones miniftrationum font,idem autem dominus:amp; diuifioncsopet^^nbsp;onum funtjidem autc Deus,qui operatur omnia in omnibus, VnicuiTnbsp;autem datur manifeftatio fpiritus ad vtilitatem totius corporis: alij^^^nbsp;demperfpiritum datur fermo fapicntiæ : alrj autem ierrao fcicnti^nbsp;cudum eundem fpiritumralteri fides in eodem fpiritu:alq operatic 'nbsp;tutum,alq propliecia,alrj difcrctio fpirituu m, ali) genera linguariiiquot; gt;nbsp;interpretatio fermonum,Hæc autem omnia operatur vnus atqociquot;^nbsp;fpiritus: diuidens fingulis,prout vult,8ó efficiens,vt quodt^nbsp;indigeat opera altcrius:ne eifet,inqt, fchifma in corpore, fed in itl’P^nbsp;pro S inuicem follicita effent membra,amp;: compaterentur, cooautl^^’’nbsp;que inuicem:amp; quofdam,inquit, pofuit Deus in ecclefia,primuninbsp;ftoIoSjfecundo prophetas, tertio dodores,deinde virtutes,exindcnbsp;as curationum,opitulationesjgubernationes,genera linguaru,intcfp*^nbsp;tionesfermonum.

Audis itacp corpus cedefiæ ÔC eius membrataudis eorundeW brorum f undioncs,quas a capite in ea influit illc Chrifti vitalisnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;J

Quæ tarnen non nccelfario præfupponanc,ncc requirût in illis ipquot;^^,{, bris,quorum fundiones funt,vitam charitatis amp; gratiæ. Pofuit,nbsp;Deus in ccdefia primum Apoftolos ? Sed nunquid etiam ludasnbsp;Apoftolus C licet fceleratus Sc auarus, in hoc eledus a dominonbsp;iftorum,qua præuiderat,impictatem confundcrct. An tu,inquit go,nbsp;nardus,de illius Apoftolatu dubitas,quern degitdominusCNotin^nbsp;inquit,VOS duodecim«Iegi,amp; vnus ex vobis diabolus cft^Audisnbsp;cledumcfreApoftoIum,8CextitiffediaboIum:ctnjegas qualewc'’nbsp;membrura effe poffe ecdcfîæ,quod non viuat vita charitatisnbsp;Nunquid Petrus Apoftolatu cxcidit, poftqua fuu ter abnegauitnbsp;Pofuit,inquit,Deus primum Apoftolos, fecundo prophetas,nbsp;dores,deinde virtutes,exinde gratias curationum, Sed nuquidnbsp;multi diduriin die iIla:Dominc,domine,nonne in nomine tuonbsp;tauimus,8^ in nomine tuo dæmonia eiecimus,amp;S in nomine tuonbsp;virtutes fecimusÆt tunc,inquif,confitebor illis,quia nunquanbsp;Difcedite a me operarq iniquitatis.Nunqd ergo adhuc dubitas,

CONTROVERSIA HL

fles ac donationes illas gratiaR2,quas ad totius corporis vtilitatem, eccfe» «æ mcmbris i'Ue fpiritus influit,edam malæ vi'tæ, operarijs iniquitatisnbsp;fliftribuijamp;f per eofdcm,(ï non in fuam,tn alioi^z tarnen vdh'tatê exercen‘;^nbsp;, *taqç pontifices 8c facerdotcs omnes,kgi'ttima ordinationc fedencesnbsp;^lt;^aihcdraApoftoIica , amp;rabeadcmordmationcm habentes, quam^nbsp;luam ftationem rctinent,amp; in fua qui'fcp vocatione permanet memnbsp;füiTi ecclefîæ,nec ab eins vnitate fc feparat^recipiunt influxum fanéli ihnbsp;^sfpintus, quo per corum minifterium in ecclefîa remittuntur pecca^nbsp;^'tînietG ipfî mail fi'nt,8i iniquitatis operarij. Ad omnes enim l'Ilos per«nbsp;**flet:Âccipi'tefpintum lànâ:um,quorumremiferitispeccata,rcmittun»nbsp;^^*’eis,Accipite,inquit,fpi'ritum fandum,nÖ quo vos làndi fîtis, fed pernbsp;aliorum peccata veftro remi'ttantur miniftcrio ? V c doceret, nonnbsp;merito, fed per eorum minifterium (quod idem eft bonorumnbsp;^flialorum omnium) fpïritüsfandioperatione,qui amp; ipfeidemefi-,nbsp;fieri in falutem fîdelium,amp; augmencum eccleliaftici corporis, amp; innbsp;^^eationem vniufcuiufcp membri in charitate,

eff nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;morcali peccato obnoxium, non

fuf nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;influxus illius fpiritus,qui a capitc illius my ftici corporis difs

g y^iflicnibris fingulis fuas fundliones tribuit: nullum vitæ habere of» ^’^‘fl»nullam confpirationem ,autfympathiâcum membris reliquis»nbsp;Çl .nbsp;nbsp;nbsp;quod fecundo loco adducitur ex Apoftolo: Côfitemur, quod

’¦fitüsfeipfumtradideritproeccicfiafua,vtillâfandbficaret,mundan Rusfe^a-, eamlauacro aquæin verbo vitæ,amp; exhiberèt ipfe fibi gloriofam, no ihnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;maculam nec rugam.Non quidem in præiènti,quamdiu eft fia.vtiiiâ

/gt; nbsp;nbsp;nbsp;militia, quamdiu ftat in procin(ftu,in acic,hac faucia,illic cicatrico

j^.gt;Oo(îtafudorcetpuluere,amp;Safolis æftudecolorata:quamdiu,inquam, fa^nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;peccati feoria , amp; malos vna cum bonis intra

fnam permixtim inclufos retinet : neep vllos perpetuo bonos, opnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lubrico decertantes,nunc cadentes,nunc refurgentes, nûc ex

fli ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;faifta tandem feparationc in littore maris angclico

*lterio,S^ recolleiftis bonis pifeibus in vafa,foras abielt;ftis malis, tum accipiet vir ille fuus Chriftus gloriofam, non habentê ma=«nbsp;âütrugam,aut aliquid eiufmodi,fcd faneftam amp; immaculatam.

Chrifti diftintftum a regno diaboli, Ecdcfia

6b nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nos4Sedhoc ncgamus,peccatoresomnes mortalipeccato gnum

membraregni diaboli.Nam ad regnum diaboli eos tans «iâhïcpar jjjp P^rtinere dicimus,q funt extra fepta ouilis catholicæ eccleiîæ, in qs îorerobef-flîis •nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;obtinct,amp;!’ totos poffidet.Cuiufmodifunt in pri

^^’’’nfidclesôCincredulfquiignorantDeum.Sunthæreticfoppugnas «toresper catholicæ eccleiîæ ? Sunt fchifmatici,

*^0111608 nobifeum legibus viucre,nec fubéfle eius redori, quem ille O iij nobis

DE ECCLESIA,

nobis conftituit Sunt poftremo, quos extra eccIeGam fecit ccnfurafi cc* clcfîafticæ feucritas,amp;S tradidit fatanæ*

Intra fepta ouilis Chriftt manentibus,quis peccatoribus, mali taints fui fcnfus adcmptus non eft,fed intus accufat,torquet,reuocat mifera^^’nbsp;fcientia,fubleuâtur adhuc fympathia fanorum membroRz eiufdeni^nbsp;poris:rjfdem ad corredioncm adhuc vakt,amp; vigct ccclefîafticæ dikPnbsp;nsE feucritas:parata funt infupcr, oblataque pcceatoiie remedia efRca^*^*nbsp;At quos extra arcana illam myftica,vel ofFendit,veI quoquo colore,^^**nbsp;qua perfuafione ad fe illexit ferpcns ille callidus,praecipitatos in perdtn®nbsp;nis barathrum, hos totos fecurofi^ pofli'det ? Nam cum extra ecckß^*’*nbsp;nulla fît peccatorum remiffio,fcd defperatio,nÔ videntur tarnennbsp;ferui{fe,imo tum primuminueniffeecdefîam,cum deferueruntcede’'nbsp;inueniite Chriftum in deferto,in angulis,et penetralibus,in quaenbsp;funttProinde nuUo fui mali fenfu tanguntur,amp; co iam funtnbsp;folum nullum ipfîs remedium peccatorum patcat, fed etiam, vtilhgt;P^^nbsp;remedia,intus manentibus falutaria,cifdê fînt toxica amp; lethaIia*Ad^’nbsp;mortem pro cofelfione Chrifti nominis patienter,libentercp perpdynbsp;ab hæretico aut fchifmatico,gloriofus ille martyr,Sc dodliflimus ep*^^nbsp;pus Cyprianus,audafter pronunciet eidem effe, non confeiTionis^®^^nbsp;nam,fed pœnara perfidiæ.Redeergo hos regno deputamus diaboH»nbsp;Confîiwianbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Nihil his contradidt,fed potius confentit ApoftoIus.Nam ad ^P”^

féntêriæTx nbsp;nbsp;nbsp;n.(quo loco citatur)dicit incredulos,8e filios difRdêtiæ, qui in

vwbis A- fpem nullam conocant,pertinere ad regnum diaboli, amp; in ipfîs, aduCTfusmembris fuis,inum libcreoperari îquod ipfum etiam nos dicimnS;nbsp;cunt aduernbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;imo JLdicit rcfîftentcs veritati orthodoxæ ÔC catholicae fidd ”

fari). nbsp;nbsp;nbsp;pe hæreticos,captiuos detineri a diabolotquod èc nos quoep cofit^^ *

Sed nufquam hoc dicit in vniuerfum de peccatoribus omnibus, peccato mortali obnoxi)s,quamdiu intra ouilis Chrifti fepta fub p^‘^nbsp;ris,ct redoris eius cura Sc regf mine fe continent*nbsp;ccdcfii^no PoftcemOjin quibus nos,noftramlt;:p ecclefîam falfæ fîdd arguiint*nbsp;ßram falfz uerfari},funt eiufmodi,vt nos ipforum pudeatEt miramur, quod ip’nbsp;guantad^quot; pudeat.Cur damnemus eorum de fîde,remiftionc pcccato^^^jnbsp;uerfari). amp; iuftificatione hominis fentetiam,iam illis rationem reddidimus.

nifî coarguerint, non querantur inique le damnari a nobis,nec dic^*^ rorem manifeftarium amp; perniciofum,noftram ca in re iententian**nbsp;fmpuden-nbsp;nbsp;nbsp;Quod nobis affingut a nobis doceri,mereri homines remiflïon^^,

bis affinquot;° catOR2 per adum diledionis Dei ante gratiam,amp; proindc Chnjln P j 13X1”'*'quot; ftribia nobis in iuftificationisncgocio,eftimpudens mendaciu,^^j'„nbsp;euideter coarguit noftra de iuftificatione hominis,qua fupra expl’^^-j^nbsp;mus,confcffio*Nec fatis miraripoffumus,quid illis in mentemnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

hac in re,in affertione fuae fidei, coram Imperatore amp; Imperifpi'*^^^ bus, imo coram vniuerfo orbe terrarum , cui magno f^dio

CONTROVERSIA IHT, ingefTerunt,tâ euidentibus atcp impudêcibus mendactjs agere. Ad quanbsp;monetam eriam illud pcrtinet,quod dicunt doceri a nobis, facrarnentanbsp;ex opéré operato fine bono motu vtentis iuftifîcare hominem, ß de ad»nbsp;ultis inteUiganu Nam paruulos nondum ali'cuius boni motus capaces,nbsp;baptifmi facramento iuftifîcari,amp;r l'pfi nobifcum confîtencur.

Et haÂenus de catholica Chrifti ecdeßa, noftra orthodoxa ac ca® Pefwatfo. thoIicâjSir aduerfariorum fententia contraria,quâuis breuiter,i'ta tarnennbsp;«xplicata eft,vt nihil reformidet æqui îudi'cis iudiciuma'iHo vt pene aunbsp;deat aduerfariorum appellare fententiam»

De humanis traditionibus, quæ m Apologia hic dicunt falfa amp; im* pia,vt pene nufquam apud ipfos non recurrunt, ita propri^ loco femelnbsp;excutienda funt,in qucm,5d hxc,amp;vniuerfa,quæ intérim Recurrent hunbsp;ûisloci (ne more ipforum idem repetamus bis decies}refèruanda funt,nbsp;^»’DE EVCHARIquot;^

STIAB SACRAMENTO, AN in ca maneant panis,viniquc fubftanciæ»nbsp;Controuerßa ÎJIL

AmetfinuIIûChriftianæ religionisac doÂrinædo^ Propanun gmatum omnium abßtlongius a captu humanærasnbsp;tionis colligatf fenßbus,vno co, quod eft de facramê= fiarn omninbsp;toeuchariftiæ:nuUumplurafêcum trahat,amp;:indua a^âXhanbsp;datftupenda,amp; miracuh:nuUum,quodtantûnego=gt;nbsp;_______cqinfuifiderationi exhibeat: Aeque tarnen nuUum ranosamp;ca ®^niuni minus patuithærcticorum vcxationibus,blafphcmi)s 8c iniunbsp;*^’gt;hoc ita ordinate diuina erga nos mifericordia.Quæ in vno hoc ma^ omniû eu*'nbsp;oîrti amp; fingulariter/uam erga nos charitatem cÔmcndauit,fuæ innbsp;”®^S^tiac dona copiofiffime effudicnn vno, fingulari quodam modo minus coAnbsp;iti nobis vis ilia oblatæ pro nobis in ara crucis,falutaris illius ho» fuenrfrTc«nbsp;effiiß preciofiflïmi fanguinis:quo in eo non fold vtcuncp afper»nbsp;amp;'^Ur,imo toti tingimuf amp; immergimur, imo pafeimur Ôi reficimur,nbsp;iÜi noftro capiti,mirabili quodam,ftupcndoque modo, ctiam fub»nbsp;^^ntiaiftgj. vnimurî vt non immerito inter omnia,qoæ falutis affequennbsp;^niedia,diuina nobis mifericordiainftituit,vnum omnium eucharia

‘^,hoc eftjbonæ gratiæ,fibi nomen vendicauerit»

ad Berengarium vfcp quendâ Andegauenßs ccdcfiæarchidia» VtprfmS (cuius impietas fub Leone dus noîs nono, anno quinquagefisnbsp;Pdmo fupra mflteßmum V ercellen* atqp etiam T irronen. concilias charißianbsp;d^ninata eft)nulla omnino de ea hærefis legitur.Scd omnium ,tam or? îSSTnbsp;iodoxorum,q hærcticorum,co vfcp vna hæc Temper fides cxtitit,nemnbsp;^onfccretisia inenfii 4Qmiw^P'{^®cerdotwm minifterium pane

iP

A

DE EVCHARISTIAE SACRAMENTO,

F

ƒ' guinfjOpinor propter ta clara Chrifti vcrba,qusc dcfcributur ab Euaiv geliftis Sc Apoftolo * Quippe que nouiflïma CŒna,accepto 8^ bencai^nbsp;do pane,cliftribuifle difcipulis facramentû fub hac aflcruationeó^ cot»nbsp;teftatione,confonanter Sc conftanter affirmât: Accipiteamp;S mandu^^^nbsp;hoc eft ein corpus meu,quod pro vobis tradetur.Similiter de calictiui*nbsp;bite ex hoc oesthic eft fanguis meus noui teftamcnti,q pro vobis enun'nbsp;detur in remiffionem peccatoRt. Accepit pane amp; vini calicem.Ät P°‘nbsp;benedidione hoc ipfum,quod porrexit difcipulis,affi'rmauit elfe

Cur credit corpus.amp;S fanguinê,necaffirmationi veritas defuiuVndecuideterCO’^' pMomie^ ^^^uens cft,illud ipfum non fuifle fimul pané amp; vinum, cum euidä^*^^nbsp;tranflunu’ contradidione implicct,efle aliqua effentialiter Sc fubftMitialiternbsp;fubftâtîadnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;eadem fimul effc effentialiter Sc fubftantiah'ter eadem : vt

nîfub^aî^i afinuSjVtrumcp manens quod erat,vnum nihilominus fît n'as,nbsp;nbsp;quot;* Ex quo axiomate per fc euidenti.et mentibus olm,quibus mentis

fupercft,naturalicer inferipto,Chrifti verbis ante omnia fîrmiffiiut^^* dentes,eatenus orthodox! ocs intellexcrant.confccratione perfedaf^^^nbsp;dotali minifteriojdiuina virtute trâffumi,ÔC verti propofitas illicpst'^’nbsp;viniep fubftantias.in corpus Chrifti Sc fanguinem, Quam vnamnbsp;nus oîm fentétiam primus illc homo(quod fcripta eius palamnbsp;tur)temerarius et arrogans,nulla feriptura^î dodrina folida inftrut^*^^’nbsp;fed garrulitatc Sc loquacitatc quadam dialedica, aut fophiftica veff^’J:nbsp;tumens ac fibi placens,nominis Sc gloriæ cupidus,impugnare SCnbsp;fuos docercccepitjpoftconiecrationem panis Sc viniin altar! æqu^»*^nbsp;prius,remanere eorundem fubftantias: Chrifti vero carnem Scnbsp;ncm propterea vocari,quodin memoriam crucifîxæcarnis cius,S^“nbsp;latere effiifi fanguinis,in ecclefia cekbrentur ? Sed nimis impudensnbsp;uitas aduerfus tarn confonam toto orbe,totfeculorum confenfiontnbsp;matam catholicac ecckfîæ fententiam,fedatores non inuenit:adeo

Bcrengarij iam idem ilk Berengarius in publico concilio fuamipfeimpictatci’®^^ paiinodia. hm rccantare,8c anathematizarc coadus fuerit»

Vuidefi et nbsp;nbsp;At aliquot quod poft feculis Anglus quidam loannes Vuiclefu^,^

KnS,pcrquot; efufdem Hominis Huffita illius difcipulus,nouitatis captator^»’’'* plurima impia SC hacretica dogmata fua,quæ merito daoif^^nbsp;panis in Conftantienfi c0cilio,in ccckfiam introducere conati funt,etianibonbsp;tia^^c^e- afferuerunt,in euchariftia permanere panis 5ó vini fubftantias, SC uipnbsp;ritate chri lominus in eadem effc veritatem corporis Chrifti amp; fanguinis.

foTgJî! fententia etiam Lutheroplacuit,cuiquidem contraapertiffima,^^* m iiiorn ' ’’iffima Chrifti verba,negate in ea verum Chrifti corpus et fanguiu^nbsp;tódpulus. vifum non eft:atconteraptoillo,quodfupradiximus,euidenti, SfPnbsp;fe Hoto axiomate,panem mancntcm.quod prius foit,fieri eflenbsp;Chrifti corpus,ÔC vinum fanguinem affirmat:tam faneprobabifif^^J^

CONTROVERSY HIT.

fi hominem,lapidem aut lignum diceret: vtric^ vere confiftente Gbi r3^ tione fuapropria,Ex cuius fchola,vt quælibercatem proponit oîbus,ct ExLiithonbsp;docet fcntiêdi de dogmaribus doArinæ Cbrift(anæ,quod cuic^ ex fcria pefterpr^nbsp;pturis vifum fucric,quas quifcp fuo ingenio inteUigit, etiâ Oecolampa=nbsp;dij,ZuingIrj,Sacramentarrj,aic^ eiufmodi peftes hac in re illo pcftilensnbsp;tiores prodierc. Nelt;^ em oes in vna Lutheri lèntêtia acquiefcere dignunbsp;ducunt auc fuftinent,nec quicfccre poteft impietas,nec eodcm loco fub»nbsp;fiftercQueadmodum adhuc Gngulis diebus prodeunt, g in dilt;S:a Lusnbsp;then' opinione velue certatim c0minifcuntur,quifc]^ præ alio abfurdiusnbsp;aliquid,vt quibus eo vfcp in cuebariftia maneat corporis Chrifti Iannbsp;guinis veritas,quo ab ipfîs videtur:tam certo his de rebus ex fuo capitenbsp;ftatuere,ac definire audentcs,ac fi ex ipforum præfcripto et fententia, v«nbsp;niuerfaageret Chriftus,amp;r diuinus ille fpiritus,

Sed nec Lutherus in dida Vuiclefi amp; Huflitæ impia acquieuit fens tlt;ntia,quinimo nouæ,qood illis adderet, impietatis plurimum inuenit,nbsp;vt vna hac re inoeniofuscftlt;Siquidem non vult cuchariftiam habere Vtomnenbsp;rationem facrincqvt quæ ad hoc inftituta non iit,vt iplam otteras Rcium au^nbsp;mus Deo,nec quic^ valere poflïtjVelut ex opère operato,vlli pro quo of f^*^*quot;'*nbsp;fcrtur,fed tantum rjs qui iplam participant ex fide, per quam aflequansnbsp;^ffumentibus promiffam in eadem remiffionispeccatorum amp; iuftrinbsp;“Wtiotijj gratiam.Qua in re fatis cocordes difcipulos fuos, noftros adsnbsp;iJ^tfarios habet,qui velut coniundla manu, horrendis blafphemijs mifs Vi mfflaBnbsp;fas noftras prolcindut ac lacérant,quod in eis cuchariftiam facrificium fc^n^antacnbsp;iacianius,quod cam offeramus pro lalute ecdefiæ,pro viuis Sc mortuis. laccrent.nbsp;Qyapræcipue decaula,etiam vtrumcp canonem ex mifla expunxcsnbsp;runt.Miifjis proindcpriuatas,in quibus folus facerdos offcrac 8c comsnbsp;municet,exccrantur,velut fadas contra inftitutionem Chrifti,vt quas il tur.nbsp;^^ommunionis tantum populicaula celebrari inftituerit: folasrelinsnbsp;queutes publicas ad vnam communionem populi, fine qua miffam cesnbsp;I^bran'nefas volunt.

bed in ip fa com munionc populi,locum imprjs fuis adinuentionis bus acnouitatibus inuenerunt, vt qua docent ex Chrifti mandato atep nc fub v-inftitutionc,neceffario fub vtraq? fpecie fieri oportere. Et damnant Ro n^cdTar/rnbsp;manam ecclefiam,amp;S nos illi confentientes, tanq pugnantes cum Chris doceant.nbsp;‘to^qui fub panis tantum fpecie com municamus populum.

J Quin ÔC hoc ad Dei irrifionem pertinere contendunt,quod Chriftix Vt Dei irgt; uramus.atcp illi fupplicamus in euchariftia,amp;S cum omni honoris,putent^^dnbsp;^cuerentiæ fignificatione,atcp exhibitione eandê ingeramus populoJnnbsp;^ua etfi vere realiter illu præfcntem non negant, no tarnen ad hoc in» ib eùchan-fficutâ voIuntjVt in ea adoretur,vt ipfi fuppiicetur,fed vt in ea fumatur,nbsp;amp; manducetur Chriftus» De quo tametfi in confeffïone fua nihil dixeanbsp;fint,hie tarnen præterire vifum non eft,quod ÔC communis fit illorum

omni*

DE EVCHARISTÏAE SACRAMENTO, omnium,amp; plenablafphemiæ, æ maximi fcandalï difîenfîonifcj ano*nbsp;bisidafcncenti’a»

Hæc funt pre cipua capita controucrnarum inter adueriârios a. no’ facramentum euchariftiæ concernentium»

Quæ tamecQ in confeiTione fua a fe longe difîunxerint,vifum taw^n cft brcuitatis Sgt;C claritatis gratia eafdcm excutere hoc ordine, a prima h*nbsp;dentes initium*

Non rema nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;On rcmancrc in cuchariftia panis vinicp fubftâtias, ex Chrifti

ehariftiaquot;quot; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;bis clariflimc conftare/î illis adiungas axioma illud per fe enidtn^

fub-* mentibus omnium naturaliter infcriptum.quibus tarnen mentis^' ftantias. quid fupcrefttFieri non poffe, vt fînt aliqua effcntialiter Si fubftanri**'nbsp;ter diuerià, atqj eadem fîmul,cflentialiter Si iubftantialitcr cadem,p3'’*nbsp;loanteeuidensfecimus» Nam quando ex Chrifti verbis conftet»^®^nbsp;quod diftribuic difdpulis, fuiffe verum Chrifti corpus Si fanguin^n’;nbsp;ex dido axiomate confiât,idem (îmul non fuiffe panem vinomb^*nbsp;Gntentiæfidemonftrauerimus fubfcribere fidê catholicæ ab initionbsp;orbem ecclefîæ,necnupercxcogitatam ÔC introdudam afcholaftidt)'^nbsp;illc fîbi falfiffimo pcrfuadec,non puto dubitaturum quenquam,qoi'’’’nbsp;do mentis ÔC rationis compos eft, hanc ne, an potius illius ipfî radoO“?nbsp;cuidcntiæ,atq^ adeo primo principioaduerfantem fententiamnbsp;firmat panem remanêtcm,quod fuit, effe nihilominus vzrc Chrift*^®**nbsp;pus Si vinum fanguinem.

Quamfidg nbsp;nbsp;In primis, quod anteannos quingentos Cquo tpe primus ille

cedefîx* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;impictatis fuæ veneno catholicâ ecckiîæ fide de cuchariftia[,

Vanfrâcus ccrc conatus eft)ea fucrit toto orbe vna,8i confèntiens fides. Si fent^# aduerfus* euidcntcT conuincitur ex Lanfranci Cantuarien.ArchiepifcopijVif*^nbsp;Beregariû, minus pietate,quâ cruditionc fingulari,qualê ea ferebant fccula,inü§^nbsp;ad eundê Berengariû epi ftoIa,Siquidê dodrinæ nouitate ctiam ptf’tnbsp;in Angliam, nô potuit orthodoxus Sgt;C catholicus Epifeopus fuonbsp;officio,fed illam feriptofeû terrain, mariume^ immêfîs diuiiî fpaoij’*’nbsp;poffet coram)reuocarc conatus cft ad mente fanam,Si fidê catholi^^*’’*nbsp;Eandêilli ante oîa proponês,8i ad memoriam reuocan$,Si q tunO^^nbsp;Si eatenus ab initio fuerat,catholicæ toto orbeecclefiæzC^æjinqüit)^^-ditterrcnasillas fubftantias,quæin mcnfadnicaperfacerdotalcni*nbsp;fterium diuinitus fandifîcantur,ineffabiliter,incôprehenfîbiliter,^nbsp;rabiliter opérante fuperna potcntia,conuerti in effentiam domini^j .nbsp;poris Sc fanguinis,referuatisipfan2reï^ fpeciebus et qualitatibus.Pj^nbsp;dclicct in proprio illo fuo modo,ac genere ea percipiêtes Chriftinbsp;crudaSi cruenta horrcfcercnt,vt Sicredentes fideipræmiaanip^^,nbsp;percipcrcnt:ipfo nihilominus dominico corpore permanête innbsp;bus ad dextram patris,inuiolato, integro, incontaminato,iUacib:nt ojnbsp;impaffibili Si immortali*Vt verc A^truc^ dici poffit,Si ipm corp^’^^,

nus,ka Græcus,trcccntis circiter annis ante Berengarium et V ercellen. Condliuju, Floruit enim fub Nicolao primo Romano pontificc tcm=-poreodlauiConciîrj vniucrfalis. Quoreferente^inteUigiseo feculo,hocnbsp;«ft,antcannoscirciter odingentos, de facramenro cuchariftiæidcmnbsp;crcdidiffe Græciam,Thraciam ,Buîgariam quod Lanfrancusnbsp;gliaaduerfus Berengarium aftirmauit,8ô fuo illo feculo crcditum fumenbsp;i catholica loto orbe eccleßa, Latinis, Græcis, Armenis, omnibus de*nbsp;^’que : de quod ctiam ante fua fecula a prifeis tcmporibus,nempe diuisnbsp;virtutc mutari, transformariep panem in corpus Chrifti, oC vinumnbsp;infangufuejyj

'^uiusamp;aliumteftemaudi ” nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.......

DE EVCHARISTIAE SACRAMENTO, fententias libris quatuor, quos l’nfcripfît de fide orthodoxa,nbsp;explicanSjlibro quarto,eius cap.XIIII.etiam dceuchariftiacfacran^*'nbsp;orthodoxam catholicæ ccclefiæ fidem pie admodum,amp; luculenti»*nbsp;enarrauit.De eo vero,quod nunc controuertitur inter nos amp; adu^rnbsp;os,ita habet poft explicatam lâcrac ccenæ hiftoriam.

Si igitur verbum,inquitjDei eft viuum Si. efficax, ÔC oîa, voluit Deus,fccit:fî dixit,fiat lux,5lt; fada eft lux:fiat firmamentuninbsp;dum eft:fî verbo Dei firmati funt cœlijSC fpiritu oris, omnisnbsp;rum:fî cœlum,terra,aqua,ignis, 5c acr, omnis ornatus eorum,nbsp;Dei perfeda funtjSc homo ipfe: fi volens ipfe Deus verbum,nbsp;homo,S^ ex fandae virginis puriftïmis amp; illibatiflîmis fanguinibi^^^^nbsp;. feipfo fine femine carnem fuftentauit,non poteftpanê,fuum ipß*^’nbsp;pus facere,amp;: vinum atquc aquam,fanguinê^Et poft ahquatNat« ‘înbsp;admodû oîa,quæ fecit E)eus,fpiritu fando coopérante fecit,fienbsp;nbsp;nbsp;nbsp;j

fpiritus fandi operatione hec fupra naturam operator, quæ non cognofcere,nifî fola fides.Quomodo fiet mihi iftud, dicit fanda

qih virum nÔ cognofcoîRefpondit Gabriel archangelusîSpirit^* dus fuperueniet in te,Si virtus alciftïmi obumbrabit tibi.Itacpnbsp;interrogas:Quomodo panis fit corpus Chrifti, ÔC vinum amp;

guis ChriftiCRefpondeo amp; ego tibûSpiritus fandus obumbrat,^^^^p ftipra ferraonem ôc intelligentiam operatur.Panis aut amp;: vinumnbsp;fomuntur.Hadcnus Damafeenus ille,qui vixit fub Leone

peratore Conftancinopolitano,a quo primo bellû illatum eft imaginibus,amp;: orthodoxis motaeam ob rem grauiflïmanbsp;cuius idem ifte Damafeenus expers non extitit.Quo tefte exnbsp;riente audis, quæ 8^ eo feculo fides fuerit catholicæ ccclefiæ înbsp;ncmpcaudis,quam aduerfum Berengarium cxponcnteLanfran^^’^^nbsp;difti:Non folu,verum in eacorpus,fanguincm domini nos fnj”nbsp;fed eriam tranflumi panem Sc vinum,amp; tranfmutari in corpusnbsp;fanguinem: atep adeo panem fieri Chrifti corpus,^ vinu fangi*^^nbsp;nec remancre id,quod prius fuerunt,tamctfi remancant ipccies»nbsp;nbsp;nbsp;j,

QuamD. nbsp;nbsp;nbsp;Eiufdem fidci catholicæ amp; alter teftis accedat, omni cxceptiot^^

Ambrofigt;- j'qj. çtiam ex alio, priorique adhuc fcculo,amp; ex Italia,vbi tuncabflt;^ k dubitatione viguiflefynecram veriratem rcligionis amp; fidefnee^^^^ jj,nbsp;rfi quidem negate audebuntJlle,inquam,facer Ambrofius, quemnbsp;quam ipfe fidem didiccratin catholica ccclefia, amp; quam doceatit^^nbsp;dos amp; nouitios in fide»nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, Cc^

Hicinfermonedcmyfterijsfidei adNeophytos, fada huius’^^^ menti collatjône ad fuâ fîguram in illa ecclefia veteri, ad manna n^nbsp;potiorcm lucem,q vmbram:veritatcm,q figuram: corpus autoritnbsp;manna de cœlo demonftrans î 5ô deinde fibi ipfi, velut ex perfon^^,^(0nbsp;ophytorum , humanæ apparentiæ incredulitatis in

CONTROVERSIA Illt

argumenta obfjcicns ,forte,inquit,dicas,aKud video.Qiiomodo tu affelt; vis mihi,quod corpus Chrifti accipiâC His argumentis,non ede ibi hocnbsp;illud corpus, quod formauit natura, fed quod confecrauit benedictio,nbsp;quod(^ eaipfa etiam mutari polTitnatura, demonftrareconatur.Viranbsp;gam,inquic,tenebat Moyfes,profecit cam,et facta efl: ferpensrrurfus presnbsp;henditcaudam ferpentis,amp; in virgænaturam reuertitun Vides igicurnbsp;prophetica gratia bl's mucatam eife natura,8ó fèrpentis,amp;r virgæ^ Cur«nbsp;J^cbâtAegyptiflumina puro aquaiszmeatu, amp; fubiro defontium venisnbsp;Unguis Goepit erumpere.Non erat potus in fluufjs,rurfus ad propheteCnbsp;'^ocem ceflauitcruor fluminum,amp;S aquai^ natura remcauiuEx quibus,nbsp;airjs eiufmodi mi'raculis, quæ ineiîabili diuinitatis operatione fadanbsp;^nt,enarratis, concludens maioris virtutis efiegratiam q naturam,fl eanbsp;rnirabilia operata eftad humanæ voluntatis arbitrium, vult vcic^nbsp;*'^’Tiinem dubitarc deberê de diuinæconfecrationis vi SC efficacia, vbinbsp;''^’’baipfius dni faluatoris operantur.Nam facramentum,inquit,inud,nbsp;^^od accipiSjChriffci fermoneconficitur.C^iod fi valuittantum fermo

‘æ,vt ignem cœlo deuocaret,non valebit Chrifti fermo,vt fpecies mu ^æmentorumC’De totius inundi operibuslegifti,quia ipfe dixit amp; fanbsp;^“f^^ipfe mandauit S)C crcuzd. funt.Sermo ergo Chrifti,qui potuit exnbsp;’^Oracere,quod nonerat,non poteftea,quæfunt,inid mutare,quodnbsp;. ^‘¦^ntÇ’Non ein minus cft,nouas rebus dare,q mu tare naturas.Sub*nbsp;non effe hic refpiciendum ad naturae ordin£m,qn hoc corpus,nbsp;Qdconfg(-|-anJo cÔfîcimus,præterordinem naturæfît naturn ex vir«nbsp;^^'AudiSjquam 8C hiefidem catholicâdoceatinitiandos in Rdet nonnbsp;H’^idem tropis aut circumlocutionibus,fed planiflTimo,quantum fierinbsp;^^^^it,apertiffimocp fermone, Audis in hoc facramêto.non foîum cors»nbsp;J Chrifti ÔC fanguinem, fed etiam ineffabili Dei potentia mutari na^nbsp;paQfj yid,quod non erâc,hoc cft,in corpus Chrifti Si. fannbsp;pofteriores baud infignificanter tranfubftantiari dixê*nbsp;quidem vocabulo,fed an tiqua catholicæ fîdei fententia.Eannbsp;tnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;IHLde facramentis clariftimis verbis explis

’'’’crbi diuini ad conuertendas naturas,panis in corpus,vint in pUinetn Chrifti,potentiam atep efficaciam afîcrens,

mentitû ilium Lanfrancum, cum diceret ad= vniuerfum orbem diffufæecanbsp;feculo,fed etiam a prifeis tem poribus,hoc tenunbsp;mnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;illas fubftantias,quæ in rnenfa dnica per facerdota

htçj. ’?‘^€«*ium diuinitus fandifîcantur, ineftabiiiter, incomprehenfibia •^in ¦ •nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;opérante fuperna potentia,conuerti in cftentiam do’

fanguinis,referuatis ipfarç2rerum fpcciebus Si quali^ (t^^^d’Jæcadem fides etiam poft ilium Berengariûpermanfitad nonbsp;tempora.Qiiam etiam Lateranenfîs cocilq generalis,quod an» Defînit»nbsp;P no

DE MISSAE SACRIFICIO,

M.CC.XV«fub Innocendo IIL cekbratum eft, adnetftis bxretico* dcpïïSnti profanas^'mpiafc^ nouationes definicto afreruit,amp; fui vclutchigt;nbsp;teftimonio coniîgnauit in hæc verba:

nocctio üj, nbsp;nbsp;Vna eftfidclium vniuerfalis ecclefîa, extra qua nullus iàluaturoînO»

In qua idem ipfe iàccrdos eft et facrifîciûjChrs Iefus,cuius corpus et faJ* guis in fa cram en to altaris fub fpeciebus panis amp; vini veraciter côtint^nbsp;turjtranfubftantiaris pane in corpus,amp;r vino in fanguinêpotcftatcóiü'*nbsp;na.In tam clara luce fidei catholicæ per orbe ecclefîæ, quam vnam,nbsp;atch infallibilem orthodoxæ veritatis reoulam. vnam veræ feriptut^*^

Conciulîo. ecclefiaftice.Qiiod fî hic eft hærcticus,qui Chrifti nomen prok*’, ud credit de veritatc Chriftianæ fidei, q habeat definitio traditio’’*^^/nbsp;clefiafticæ.8iSiamdudum euidentem illis definitionem ecclefiafti^-^

fiæ,extra quam nuUi laïus cit»

DE MISS AE SACR*

CONTROVERSIA V»

«italtcri valere,qua ini,q in eandem partiapiat,fcu viuo,fèu mortuo»

Hoe in primis eer turn eft ex Apoftolo, veterem illam ante Chriftum Demöftra ecclefîam,cum vniuerfafualege,facerdono,facrificijs,cætenfqjinftitutis no^scamp;fa-acritibus,vmbras quafda fuifle.amp;S velut pidi:uras,quibus deliruauit Denbsp;us eaquæ re ipla font exhibita in noftra amp; Chriftiana ecclefîa»nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;geiicû.qd

Deinde ÔC hoc certum eft ex eodem ApoftoIoJegem diuinam,5c nbsp;nbsp;jocu^7iîo

cerdoti'um,corre{pondenter fe habere, vt fi t ran s fera air vnu m, necèfle rûomniû, fittransferri amp;SaIiud.Etqm'atransferendi veteris facerdotq Aaronitici tofacerd^nbsp;innouum ahud,fecundum formam atep ordinêMelchifedech in Chri «o veurinbsp;fto,idem Apoftolus certum ex feriptura teftimonium habebat,ex eo a ’ perfefriî«,nbsp;pud fuos Hcbræos concludit amp; comprobaf,etiam legis illius veteris innbsp;fodem Chrifto translationem fieri oportuifle*

Hoc ergo ante omnia inter nos certum fit, vt translatam illam legem Veterem in nouam perfetftioremqj aliam,ita quoep amp; illum a Deo conanbsp;^‘tutum ordinem facrum in rei diuinc miniftri3,Leu!Carum,facerdotrj,nbsp;^omnibus præeminentis pontifîcis,transla£um fuiffe in perfedlioremnbsp;alium in noftra ecclefia,eodem quidem autore,qui et ecclefiæ noftræ aunbsp;illum ipfum ordinem,velut in pidlura quadam,expreflera£ innbsp;Wa veteri ecclefia,quem inter nos ab ipfîs Apoftolis conftitiffe ab initio,nbsp;‘Pbrei euîdentia comprobaL

büntergo(quod rei euidentia tcftatur)amp; fuerunt ab initio,etiam ina nos Leuitæ aut diaconijhoc eft,rei diuinæ miniftrâtes in ecclefia fubnbsp;^cerdotibus.Eft,fuitcp Sgt;C fàcerdotiumJSft quoep, amp; fuit pontifîcalis ilnbsp;placer ordo,fuperintendens facerdotio,in vnitatem redudfus ad vnumnbsp;vQuodres ipfa dcmonftrat)hierarcham ecclefiæt

Porro eodem atteftante Apoftolo,omnis,vt pontifex,ita facerdos, nominibus affumptus,pro hominibus conftituitur in his,quæfuntnbsp;Deum,vt ofFerat dona facrifîcia pro peccatis» V nde neceffe eft,8dnbsp;/‘nchahej.ggjjqyjjnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Hæcenim fefe mutuo côfequuntur,

^c^dotiujj, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;faenficium,

^are vt facerdotium vêtus translatum eft in nouum,Euâgelicum, Jj^guftius Sc perfe(ftius,ita neceffe eft et veteres illas hoftias,illa munera,

Ucrifîcia,qüæ illius facerdotij erantjeffe translata in perfediorem ali= ^^am hoftiam,perfe(ftius facrifîcium, quod noftro facerdotio refpon»nbsp;^^^f’Quod longe antequam ficret,ita fore per Malachiam prædixit di»nbsp;‘PiEtuSjhis verbis compellans facerdotes illos veteres,

On ^ft,inqui£,mihi voluntas in vobis, dicit dominus exercituum. Confirma^ ‘^nnus non fufeipiam de manu veftra.Ab ortu cnim folis, vfque adnbsp;magnum eft nomen meum in gentibus,nbsp;nbsp;in omni loco facri

munda,quia magnumeftno» gentibus,dici£ dominus exercituum^

^on eft mihi voluntas in vobis Aaroniticis facerdotibus, dicit dns P q exera

DE MISSAE SACRinClO, cxcrdcuum,nec munus fufcipiam de manu veftra.Qin'd cfi:fiodNiin*nbsp;quid idem ipfe non inftituit vêtus illud facerdotium nunquid ijfdff’*nbsp;non præcepic ofFerre oblationes,hoftias,cc facrifîciaC’nunquid non pro*nbsp;mifîc ca fe fufcepturum de manibus eorum, ad facrifîcantis facerdo*nbsp;tis orationem fe propitium fore populo,et dimiffurum peccatumnbsp;Sijtnquitjpcccaueritomnisturbafiliorû Ifrael,oblatapro peccatofioînbsp;conftituta hoftia,rogatec^ pro eis facerdotc,propitius cric cis domino^’nbsp;Similiter,fî vnus quilibet e populo,feu princeps,feu alius pcccaucrir^nbsp;lata pro peccatis eius hoftia conftituta,rogabit inquit, pro co facerdoSnbsp;pro peccato eius.ô^: dimittetur ci,

Hæc Dei ipfîus verba funt,q æquc non potcft falli ac falIcreJt^n^’^ que fuam bcnedidioncm ad facerdotalem benedidionem certonbsp;quuturam promiiîCjdicens ad Moyfen: Loqucrc Aaron et filijsnbsp;bencdicetis filfjs Iirael,5^ cætcraJnuocabuntlt;^ nomen domininbsp;lios ffrael-ct ego benedicam cis.Quid effc ergo,quod per Malachiaf” 'Lnbsp;dicit dns exercituumCNon cft mihi voluntas in vobis,hoc eftjqr’'^“nbsp;cit:fore,vt aboleatur vêtus illud facerdotium, quod iècûdumnbsp;Aaron crat,fuccedcntcillo nouo amp;: æterno facerdotio, de quo ApO^. inbsp;Ius,fccundum ordinem Mclchilcdec,quod cœpitin Chrifto,deqnO'Fnbsp;ritus fandus prædixitpcr os Dauid : lurauit dominus amp;: nonnbsp;bit eum,tu es facerdos in æternum fccundu ordinem Melchifedec.P^^*nbsp;inde non cft mihi,inquit, voluntas in vobis perpetuamon acqui^^'^^’j^nbsp;vobiSjVeftroue facerdotio, nec vitra fufcipiam munus, aut facriHc*’nbsp;manibus veftris.Quid icaC Quoniam non tantum in vno hocpop'*nbsp;Ifrael,cui feruiebat facerdotium illud vêtus, fèd in omnibusnbsp;ortu folis vfqp ad occafum,magnum erit nomen mcum,Nequelt;:’‘nbsp;bac familia Aaron,fed ex omnibus gentibus nouos mihi lacerdot^nbsp;ligam nouo ordine,abrogato veteri : nec vetera ilia vobis conftirr’^*nbsp;in vno loco offeren da facrifîcia, fufcipiam amplius de manunbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^,0

in omni orbis loco facrifîcabitur,amp; offeretur nomini meo oblau^ da.Propheca em de futuro ob certitudincm (vc fere folent) innbsp;loquitur,amp; fâcrifîciorum hic,oblationumq^ multitudinem abrog^^^^nbsp;pronunciatjSii in eorum omnium locum vnicam fucceffuram ob'^nbsp;nem æ hoftiam,fcd mundam,amp; quæ omni orbis loco facrificabf^'^’^’nbsp;offeretur nomini dominf

Qu« ilia nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tandem eft hæc oblatio munda,fucccdens in locum

m5da*’u ^ctcrum ,quam inter gcntcs in omni orbis loco facrifit^^^ in omni or offerendam per prophetam prædicit dns Si, qua Chriftusnbsp;oîfiïïw?nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;f”cruce obtulit, vnaep confummauitin æternum |i(gt;

Deo.euacu catos,cam dixcris,non inter gentes,nec in omni orbis loco,fèd in SîaSœfît tlæ3,vnicoloco orbis,fuiffeoblatam illamcertumeft. Acca,deq^^F,(,nbsp;«aomiua. phophetam/acrifîcatur in omni orbis loco,et offertur nomini

CONTROVERSIA V.

Si ad cordis contriti,hmliati Ôë fandifîcati facnfîciu conftig('ant(quemrf admodum hicfn Apologia fua faciunc aduerfarrj) quod ipfum nSc innbsp;Omni orbis loco offeratur Deo,nihil fane faciunt,Éft quidem amp; illud fànbsp;frificium acceptum Deo,quod mifericors dominus non defpicienfednbsp;non eft hoc illa munda perfecfla oblatio,de qua prophcta, fucccdensnbsp;inlocum veterum facrificiorum omnium, quævniuerfa ad agnumnbsp;hune vereimmaculatum refpiciebanqquem loannes poft dîgito indûnbsp;caucrat.Qtiæ fola veritas fuam fîguram(in locum eius fucceden.s) eua^nbsp;ciiac,Ad hæc noftri cordis facrifîciqmjiciunia,ôrationes,ekemofynæ,amp;nbsp;quicquid ex nobis Deo offerre poflumus,indignum plane eft,quod iranbsp;fimpliciter mutida dicatur oblatio, præfertim aduerfarrjs ? (^ando o^nbsp;mnes iufticiæ noftræ funt velue pannus fordidatus mulieris im mûdæ,nbsp;quæmenftruum fluxum paticurimo vniuerfaoperanoftraillispeccaanbsp;ta funt, 8^ plane damnabilia,iî diftrilt;fto iudicio exigerentur ad diuinænbsp;iuftitiæregulamf

Præcerea, hoc facrifîcium cordis contrici nô eft proprie huius ftatus, •intEuangelicæ legis,Chriftianæcp ecclefiæ,fed commune idipfum ha^nbsp;hemus cum ecclefîa veteri,in qua fideles, etiam illo ipfo facrifîcio ftudeanbsp;bantreconciliari amp; placere Deo.Neque facerdotum eft proprium, fednbsp;‘kommune ßdelium omnium.Atpropheta de propria aliquaChriftias

^cclefiæ in vniuerfumorbem diffufæoblatione loquitur»

Poftremo,videntur hac ipfa in re furjpforum obliti aduerfarii,qui in vbi ßw 'fxplicanda fua fide amp; dodfrina de iuftificatione,quæper vnam fidenbsp;duplicem Dei cultum aut latriam diftinguunq quaR: altera a nobis ve^nbsp;ht coli Deus,auerfetur vero alteramnllam eftc fidem,quæ accipiat a Deonbsp;promiifa,oblata(^ beneficia:hanc efte noftra opera, quæcuncp demumnbsp;^ftint,ieiunia,orationes,eleemofynas,vitæ aufteritatem,cordis contriti^nbsp;enem,Dei amorem,amp;: quicquid deniep noftri eft operis, quæ fib i a noanbsp;bis offerri Deus nolit: imo hoc facientes velut pharifæos èC fuæ gloriænbsp;derogantes execretur.Qiiod fi eft,quod nobis cordis contriti, humilia-tijfandiificaticp Deo placens facrificium proferentCQuandoquidemnbsp;crifîcium aut oblatio eft res,quæ offertur Deo, eius aut demerendi, autnbsp;gratias agendi,aut honoris deferendi gratia. Quod fi execretur illu cul-tum,quo illi offerimus aliquid,8d tantum velit,accipicdo folum a fe ob-lata nobis,cûli a nobis,fequitur quod execretur omne noftrum facriftci-^ni,de cuius rations eft,vt offeraf Deo. Quæ eft ergo ilia oblatio mûda,nbsp;fucccdens in locum omnium oblationumnbsp;nbsp;facrificiorum veterum , q

in Omni Qj.ß(g nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;facj.{f]catur amp; oftertur Deo C

Certe nec fîngi poteft alia,q ea,quæ a facerdotibus noftris in al tari of- Ai/am nui fertur fecundum ordinem Melchifcdec,cuius in pane amp; vino erat obla 05nbsp;tio,ncmpefub fpeciebus panisôô vini,corporisChrifti ôéfanguinis. lanoneiunbsp;Quid eih(vt B.Auguftini verbis dicam ) tam mundû pro mundâdis corpus

P iq vitijs

DE MISSAE SACRIFICIO, vi'ti}smortanum,g HncvIIacontagionecarnalis concupifcctltix/^nbsp;in euchari- nata l'n vcero,amp; ex vtero virginali,Et quid tam grate ofterri a nob« gt;nbsp;Aujuft/n. ab illo fufcipi poflet,q caro facrificij noftri, corpus cfFcdumnbsp;noftri*» Nullam imaginari eft oblationem mundam aliam, quaep^’’nbsp;clefiam offeratur in omni orbis loco, q in euchariftiaE facramentonbsp;immaculati lefu Chrifti carnem 5c fanguinem,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

Deus pater iuraflet fore facerdote fecundu ordine ex fua flgu chifedec,cuius in pane 5c vino oblationem Riiife fcriptura teftisnbsp;v«eri'^'nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;facrifici)genus obtulit 8c inftituic, quando in nouiffima

Chriftu vt fub panis amp;r vini fpeciebus, fuu corpus 80 fanguinê cü gratiai^’alt;^‘^ îia'amp; facri Deo patri offerens,etia difcipulis fumenda diftribuit.Atep ita iamnbsp;di^fe^cvenbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;facerdotium fccundum ordincMclchifedeccxcrcens,0^^

ritatein^ ex eundcm ritum nouos fuos facerdotes inftituens, atc^ ijfdem niancî^’^ obiÿfcnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quoepexemplum fuo temporeftmiliter facerent,nouo

Sc inftituif tuto impleuit figuram phafac illius veteris, de quo ille catholicae noïi£ï ccclcfiæ pontifex fandiffimus Leo ita,non minus eleganter g vete/nbsp;lo inftrtutonbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quodam pafchali loquitur; Vt vmbræ, inquit, cederent cotp^^’J

adimpSc nbsp;nbsp;ceflarentimagines fub præfentia veritatis,antiqua obferuantia

ditjôCIcgalis feftiuitas dum mutatur,implctur,

Certc vetus illud pafcha fuifle figura nouachuius cccnæ dofflî'’^^ Sc agni illius immaculati, vt eft in facramento euchariftiæ, præternbsp;quod eorum ad fe coUatione id euideter intcUigitur,prcter quodnbsp;um ab initiobrthodoxoi^ confenfu côprobatur,ipfe Chrs apertenbsp;cat,earn ipfam pafcha appellans ? Ita cm cum Apoftolis fuis rccumb^ .nbsp;loquitur: Defyderio defideraui hoc paicha maducare vobiftuni,nbsp;patianHoc pafcha,inquit,non illud vetus,typicu et vcruccinum,innbsp;vt nihil dignum erat tanto Chrifti defyderio (quemadmodumnbsp;fus Marcionem T ertullianus ille hocipfum diligetcr annotauit )nbsp;ante annis toties idipfum manducauerat ctia cû qfdem difcipulisnbsp;mel,fed iterum atep iteni manducauerat,vt de co minime locutum ’Pnbsp;plane indubitatum fit,Sed hoc pafcha,nouum hoc,inquam,amp; vet^^ ’nbsp;in quo,vt in veritate,terminatæ funt vmbræ amp; figuræ illius vcterl®' .nbsp;Vt pafcha Porro vetus hoc pafcha,hoc eft,typicus ille agnus.Sc hoftiæ amp;nbsp;habebat. Im molabatur ante ab vniuerfa multitudine filioR^nbsp;•sccibf rati dcindc cdebatur Jta cm in Exodo fcriptum de co legitur: Immobb*nbsp;buerit^’quot; cum vniucrfa multitudo filioRt Ifraelad vefpcram,5óc. Etedentcat*^^nbsp;£ndavetquot;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^^^^8 igni, lu quolt;^ SC 2. noftris facerdotibus verus ille ag*'

tati« ad fi- immolari,facrificari,ofFerrilt;ç ante debet,deinde comedi.

Quo fane paefto hoc ipfum intelligit catholica Chrifti ccclcfiaj^^^^j| to orbe terrarum poft prolata myftica ilia cÔfecrationis verba (H®, -jjnbsp;corpus mcum,hic eft caUx fanguinis mei, Hæc quotiefcun^

CONTROVERSIA V.

mei memoria facietis)tta fubiungit: Vndc amp;: tnemores domme nos fer ui tui,fed S)C plebs tua fanda,eiufdem Chrifti filq tui tam beatæ paffiÔis,nbsp;amp;c.ofFerimu3 præclaræ maieftaci tuse de tuis donis cc dacis,hofliam punbsp;ram,hoftiam fandam immaculaca. Hoc nenipc eft, quod fibi præceanbsp;ptû intclligit ecclefîa a. Chriilo in nouiflima ilia coena dicente: Hoc facis EWdêconnbsp;te in mei cômemoranonem,cuiu3 fe memorêeffe ceftatur,videlicet vc di

catholics: uinæ maieftati offerat boftia illam fandam amp;: immaculatam,queadmo abjnitracenbsp;dum 0lt;: Ghriftum fuo præniôftraflc,atqî inffcifuiffe exenaplo intelligit, thodoxorônbsp;Hoc pado Sc Apoftolos,et orthodoxes,ab illis vfq? ad nos patres O’nbsp;tnnes, maximo confenfu amp;: intellexiffe èC docuiffe, corundem monu* ac fentetia^nbsp;menta comprobant.Sic bcacifTimum Andream Egeæ procôfuli dqs fa»nbsp;crificarcipfum inuicanti refpondifle ex literis facerdotum Achaiæ (quinbsp;glorioiî martyrij cius fpedatores ac teftes fuere) Philatetus autor cft, E» chaie,rcfc-go,inquit,omnipotcn Deo, qui vnus amp; verus cft, omni die iàcrifîco, nônbsp;thurisfumum nechircorum aut taurorurti fanguinem ,ièdimmacula» Cataiognsnbsp;tumagnum quotidieinaltarifacrifîco» Cuius carnes poftquam omnisnbsp;populus credentium manducaucritnbsp;nbsp;nbsp;cius fanguinem biberit ,agnos,

Sl^'i facrifîcacus eft,nihilominus integer perfeuerac amp; viuus» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;monio con

Eidem catholicæ fîdei amp;C ß. Ignatium loannis Euangeliftædifcipu» ^”3^' B.Clcmcntê bcaciflimi Pétri,hune in Apoftolica cathedra, ilium na hac denbsp;“ Antiochena ecclefîa fuccefforcs gloriofos martyres.Sandum quo»nbsp;flueirenæum B,Polycarpi,Ioannis Euagcîiftæ difeipuii, auditorem. A» wmo cedenbsp;kxandrum item primum,gloriofum martyrem ÔC pontifîccm,Cypria»

Ignatitts. ijfdem nocisinfîgncm.GrcgoriûilIum Nasian2ænura,HiIarium,nbsp;AmbrofiunijHieronymum, Auguftinum,Chryfoftomum,Cyrillum, Aicxan. Lnbsp;EeonerîîjDamafcenurn, Gregorium Romanû. Ad hæc, fandos patresnbsp;omnes,q«ieôueneruntin Ephefînam primam vniucrfakm fynodum^ HifaSî^’nbsp;ateç adeo vniuerfalem in illis côgregatam ecclefîam,omnes maximo cÔ AmSoff-fenRi certiffimum perhiberc teftimonium, èc clariffime affirmare, cor:»nbsp;pus fanguinem Chrifti in euchariftia veri facrificij noftri Buangelici Atïguftin;nbsp;rationcm habere cap. V.lib.IL Hiérarchie noftræ copiofius dcmonftranbsp;uinius,quo ledorem remittinius,qui de his piura videre voluerit. SccnS*nbsp;Vnum tarnen hicfubijciemus,quod illic nefeio quo pado propcran Oj^goHugnbsp;tes præteriuimus,Bdrcnæi fîngulare quoddam teftimoniura,vt ex quonbsp;vnocuidenterconftatjCofeculooranium omnino dogmatum noftræ kconcihgnbsp;^digionis amp; fîdei,nullum hoc vno cercius,ôC maiori confenfucélébrât«nbsp;fuilïc in ecclefîa.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;omniû ex-

E nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Valentiniatios, atc^ illius iccuïi hæreticoRt potenta, negantfc ^jmonîa le

Chriftum creatoris raundi fîlium, adhæc carnis refurredionem ex mortuis, vtquam ex principio malo eïTe volebat,audi obfecro vtaggrc Diligenternbsp;diatur,atqj cciam côfîciat ex fide catholicæ ecclefîæ de euchariftia.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;«

»nodo autcm,inquit,conftabit eis, cum pancm gt; in quo gratiæ adæ funt, ftimonïa.

P üij cor»

DE ’MISSAE SACRinClO, corpus elTè domini fui,amp; cah'cem fanguinis efus,fî non ipfiim fabrica^®nbsp;ris mundifilium dicant Sc verbum eiusCamp;Sc.EtquomodorurfusdKUCnbsp;carnem in corruptionem deucnire,amp;^ non percipere vitam,qticacoi'p^nbsp;re domïninbsp;nbsp;nbsp;fanguine aliturC'Ergo aut fententiam mutent, aut abffine*

aht ab offerendo,quæ prædi'cfla funt ? Noftra aût confonâs eft fcnt^nnî euchariftiæ,ô^ euchariftia confirmât noftram fententiam. Offerin^^^^*nbsp;nim ei,quæ funt eius,congruenter corn municationem èC vnitateninbsp;dicantes carnis et fpiritus. Quemadmodum enim qui ex terraeftnbsp;percipiensinuocationem Dei,iam non eft communis pan is,fed eue*’nbsp;ftia,cx duabus rebus conftans, terrena Sc coelefti : fie amp; corporano‘nbsp;percipientia euchariftiam,iam non funt corruptibilia,fed fpemnbsp;(ftionis habentia.Gfferimus autem ei,non quafi indigenti, fednbsp;gentes donationieius fandificantis creaturam,Quemadmoduninbsp;non indiget Deus eorum,quæ a nobis funt,fic nos indigemusnbsp;quid Deo,ficut Salom on ait : Qui miferetur pauperis, fœneraturnbsp;Quoniam enim nullius eft indigens Deus in fe,affumit bonasop^*quot;^nbsp;nés noftrasad hoc, vt præftet nobisretributionem bonorum fuof^ .

HæciUeIrenacus,anteannospauIo minus mille quadringentoSjb, gdunenfis Archiepifcôpus,etgloriofus Chrifti martyr.Ex cuius -luce clarius intelligitur,eo fcculo,amp; in ilia primitiua ecclefia,adcoin^^;nbsp;tatam,confeffamcp omnibusChrifti fidemprofeffis,feuortboclô’^’^;nbsp;feu hæreticis, non folum veritatem corporis amp; fanguinis Chrifth*^^nbsp;chariftia,fed etiam vt eadem Euangelici facrificq rationem habeat,'’*^^nbsp;eaprodigiofam ac plane palpabilem Valentini,8ô fuorum impief^^^ Jnbsp;velut fibi non conftantem,redarguat. Quæ,vt diximus,ex hocnbsp;principio,quôd carnem ex genere malorum effecêfebant, creatam^^^nbsp;lo principio.cui amp; mundi creationem tribuebant lt;¦ Vndc amp; innbsp;negabant veritatê carnis aut naturæ corporeæ,nec credebant vere n’nbsp;tuum,nec vere refurrexiffe a mortuis,nec carnem noftra refurrc£?ii’*^j^nbsp;ad immortalitatem.Hos conuincit ex confona fide catholicæ eedef’^nbsp;veritate corporis amp; fanguinis domini in euchariftia,quæ etiamnbsp;um linguis toto orbe confeffa Sd dccâtata fueratn'tem amp; ex eo, qü^’/nbsp;dem offerim us Deo, tanquam fibi gratiffimu m amp; placens facrifi^*^|j,gt;nbsp;inde non effe malam carnis naturam confedum voIens.Quomo^^^j-^ij^nbsp;quit,cÔftabit eis,panem,in quo gratiæ adæ fuht,corpus efie domii'*nbsp;èc calicem fanguinis eius,fi non ipfum fabricatoris mundi filiumnbsp;vt quem folum faciût autorem naturæ corporeæ * Qiiomodo pf^*^nbsp;negant carnis refurreétionerh ad vitam immortalcm, quæ corpo*quot;^nbsp;mini amp; fanguine pafeiturCAut ergo mutent fententiam, aut abft**^ .jnbsp;ab offerenda euchariftia,fi caro amp; fanguis ex genere malorum füi^nbsp;lia Deo bono non poffunt effe gratum facrificïum.

Quinamp;fhoc diligenter perpende, quod fequitur ? Nofti*^

tentiam.Probantur,vc fci's, controuerfa ac dubia ex confonantia eorun» dem cum cerris,confeffîs a.c i'ndubijs:Sc nccefle eft, certius ac notius connbsp;clufione cfle ipfum demonftranonis principium,atcp id,per quod con»nbsp;firmaturaliquid,eoipfo,ad quod adftruendum adducitur ? Dicitautdnbsp;illam fua,qua aducrfus hæreticos adftruit fentcntiam,côfonare euchari*nbsp;euchariftianj eiufdcm veritatem confirmare.Certior ergo fuen'tnbsp;oportet,0^ eccicfiæ notior,illa de vcritatc facrifict) euchariftiae, Sd in eadcnbsp;corporis Sc fanguinis Chrifti fides amp; fententia,q ea,quam percandcrtinbsp;confirmât adftruit,hoc cft,quod Chriftus fit creatoris cœlinbsp;nbsp;nbsp;terra: fi

^*os,quod(^ in veritate naturæ afTumptæ 6ó carnis noftræ, poft expieta ccdemptionis noftræ iàlutifc^ myfteria, vere refurrexerit a. mortuis, Etnbsp;^duerfarios noftros non pudebit,tam odiofc infultafte miffæ iâcrificio^Tnbsp;’pfum dixifte fummam impictatem idololatriam?

^d ipfos ctiani hic ad regulam illam, qua fupra adftruximus,ortho Ai^umea fîdei,amp; hæretici defînitionem,quam protulimus ex Origene,quo XSÎm S’nbsp;*^càfdem lè,fuamçô doftrinam’cxpcndant,reuocabimus,vtdefeipfîs «aventa-^‘cnim proférant,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cq euchad

bedfcriptû eft,inquiunt,ab Apoftolo, vt Chriftus perfetftorum bo» ptæÂnnnn

Euchanfti

am cêraiionê r***............'ë,—........ ƒ rlîlt

habere,«Si uincantis nos.ôd velue medicamenn cuiuldam immortah’tatis ad nbsp;nbsp;.

..

ll.kl.4l. «AAAfcMfc^«^ » »V L W* Vho'T nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;-------------------W«. ««.V. ««VA »¦*¦- I -

Dco,quod fit ad purgandas înîquîtates noftras efRcax. Et hoc modo etiam ipfam vakreex opéré operato, cum eifdem confo’’’’^*nbsp;ter ad dfuinas fcn'pturas confîtemun

Quia tarnen noua,amp; vetuftîs patribus nbsp;nbsp;diuinh: fcnpturis

hæc voxeftCopus operatum)amp;:infcholis nata diftincfbonîs ceflariæ fi'gnifîcantius exprimendæ gratia,eadem ante explicandat‘^'j^^nbsp;Opus operatum intelligut ipfum opus aut rem ipfam in fe.nbsp;iLquot; re aliqui'd ex opere operato,cuius ex re ipfa,ex ipfo opere,eft aliqü^ y .nbsp;L folum ex opérante,aut propter fanctitatem,deuotionêQ^^jnbsp;; eius,qui ipfum facit,aut qui eo vtitur, quod opus operantis appdl^^;

e regione opus operatS contra diftinguitur. Quemadraodum fe,8lt;: in fe habet nutriedi corporis efficaciam,reubarbarumnbsp;nea,vim detrahendi coleram ex ipfoÇvt fie dicamjopere operato,nbsp;tantüm ex imaginatione,affedlu amp; fiducia,eadem fumentium»nbsp;ÔC illa vel adiuuet,vel impediat ipfius rei in ie energiam amp; operan^‘nbsp;caciam Jta fane facrameta inftituta a Deo,vt effent alicuius diuiofnbsp;' bis gratise figna efficacia,dicunt nobis valere ad affequendum idiP* Jnbsp;ad quod efficaciter fignificandum a Deo inftituta funt,n5 ponétio^,^^nbsp;feftui eorundem obicem ex opere ipfo operato, no tantumnbsp;ciam,quam ab opérante confequuntur, hoc eft, ob deuotionem}nbsp;num motum voluntatis,eadcm autconferentium,autfufcipietiii^^/nbsp;eft euidcnSjbaptifmum ad remiffionem originalis delilt;fti,iuftifi^^^*^|j^nbsp;grattam Sófalutem valere paruulis, non ob vllum opus bonumnbsp;lorum,quo hoc mereantur, quod nullum habent, nec propter

CONTROVERSIA V.

motum voluntatis baptifma conferenti'um,qui frequeter mali funt,fèlt;Ï propter cfficadam facramenti regenerarionis i'n fc,quam ex diuina inftinbsp;lutione fortitum eftrex Chrifti',quo per ipfum afpergi'mur,fanguine, ÓCnbsp;cuius virtus ac meritu per illud ipfum applicat, comunicatur ipfumnbsp;fufcipientibus,Sed de hoe rurfus neceifarius fermo incidet, vbi de vfunbsp;facramentorum in vniucrfum aduerfariorum excutietur fententia,Hicnbsp;tantum explicandi gratia, quid intelligamus, valere aliqd ex operc ope«nbsp;tatOjobiter introduólü fît, Vtrolt;^ igitur modo,ct fecundum vtramquenbsp;fui rationem,hoc eft,amp; in ratione cibi,medicamcnticp fpiritualis,et in ra.nbsp;tione facrifîcq,euchariftiam,diuinæ feripturæ conformiter, cum fîinélisnbsp;t^nhodoxifep patrib^ noftris,valere ex opéré operato nihil dubicamus,nbsp;Cyprianus ille gloriofus Chrifti martyr amp; pontifex, in lèrmone quonbsp;’lam de coena domini,ita docuit fidelem populum,

Cœnaitaep difpofîta,inter facramcntales,inquit,epulasobuiauerunt ACyprîa inftituta antiqua SC nou2,8c confumpto agno,quem antiqua tradi» quot;hoSfi ’nbsp;jioproponebat, inconfumptibilcm cibummagifter apponitdifcipu=nbsp;•^^’Nec iam ad elaborata impenfîs,8iC arte conuiuia inuitâtur populi, fed fcntêtiam,nbsp;JJtHnortalitatis alimonia datur, a cÔmunibus cibis differens, corporalisnbsp;j^uftantiæretinens fpecic, ièd virtutis diuinæinuifîbili elficicntia prosnbsp;adefle præfentia.Signifîcata olim a tempore Mclchifedec prodeutnbsp;^t:ramenta, amp; filijs Abrahæ, facientibus opera eius, fummus facerdosnbsp;P^nem profère 5^ vinum. Hoc eft, inquit,corpus meum, Manducaue«

SiS biberant de ijfdem, pane vino fecundum formam vifîbilem, ^dante verbailla cibus ilIe communis tantummodo nutriendo corpo«nbsp;’^2'^odus erat,amp;r vitæcorporalis fubfîdium miniftrabat. Sed poftqnbsp;^dîîo didum eft,hoc facitein meam commemorationem, hæc eft caronbsp;hic eft languis meus, quotiefcuncp his verbis, amp; hac fide adumnbsp;‘fpanis ifte fuperfubffantialis, Sô calix ifte benedidione folenni conlèanbsp;ad totius hominis vitam falucemcp profîcit : medicamentumnbsp;ocauftumad fanandasinfîrmitates, ôcpurgandas iniquitates exi»nbsp;^^s.Hadenus ille,In quibus verbis, quorfum hic citantur, hoc præci»nbsp;^^otabisjtanqcatholicâ fîdem doceriab illo fidelem populum, panenbsp;dnc fuperfubftantialcm,00 cibi medicamenti,infuper Sc holocauftinbsp;^^tionem habere. Ad hæc,ilium ipfum(quod eft opus operatum} valeanbsp;totius hominis vitam velut cibum aliquem, amp;medicamenti in»nbsp;^d fanandas infîrmitates noftras profîccre, amp; tanquam facrifîciumnbsp;efficaciam habere, Vniuerfam hac energiam,nbsp;euchariftiæ,amp;: non bono motui eandem fumentium tribuit»nbsp; quid Chriftus’^Ämen amen dico vobisîNÔ IVÏoyfes dédit vobis ciaiffiiftenbsp;coelo,fed pater meus dat vobis panem de cœlo verum, Panis

gt; ^quot;'erus eft,qui de cœlo defcêdit,amp; dat vitam mûdo. Qiiid hic au dis^ fto de vaio non panem de cœlo verum‘;?Si panis,crgo nutrfqrobur addit ÔT vi= ftiæ«ïpe

tam

DE MISSAE SACRIFICIO, re operate fam conferuat,imo dat vitam.inquit,mundo. Et tu negas,panemh^nbsp;ententia.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nobis vakrc ex feCnegas viuificare nos^vllam ipfutn w

tilitatem adferre,fed tantum fidem eundem participantiumdmono^ NÔ fidem, fides.ouæ viuificat,fed hic panis viuificat,fi Chrifto credimus,qua*]]^“*’nbsp;fed panernnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’ J * FdO

ilium viui fidem prærequiratin eo, quem viuihcaturus fit. bubdit promue* ficarenos?nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;panis vitæ,hoceft,viuificans.Non viuificat fides,fed hic viuusp^*

nis.Ego fum,inquit, viuus panis,qui de coelo defeendi, fi quis ueritex hocpane,viuet in æternum, amp; panis quem ego dabo,caron^^nbsp;^eftjquam dabo pro mundi vita. Qui manducat meam carnem,amp;^^’nbsp;meum fanguinem,habet vitam æternam.Caro mea vereeftcibus,et'^nbsp;guis meus vereeft potus.Qui manducat meam carnem,ö^ bibit’^^^*’'nbsp;ianguinem,in me manec,Sc ego in illo.Sicut mifit me viuens pat^G^nbsp;go vino propter patrcm,ita amp; qui manducat me,ipiê viuetnbsp;Qtiid vobis videturç'Nulla ne eft huius viuinbsp;nbsp;nbsp;viuificatis panis

viuificandos efficacia'I'nihil ex fe præftat aut confert fumentffed valet(vt hiIoquuntur)ex ipfo opcre operantis tantum valetnbsp;ipfum fides ac fiducia,nihil vero ipfum,quod fumiturC Debetnbsp;adeffe fides,vt fumatur digne,fed non eft fidei,imo huius viui 3^nbsp;ci panis,ea energia vitæ amp;S efficacia.

ke?o’”X Fit,inquit ille Damafeenus, qs, qui fide digne ipfum aifumunt?'^*'^' que doceri miffionem peccatorum,amp; vitam æternam,amp;: cuftodiam anima:nbsp;!?d?2mT pon's^qs autem,quiin infidelitatcindigne participât,in punitionéct^^^nbsp;onhodoxæ ----- ------------------------i ¦« r n rL.M(

fîdei.

Euchari--ftiacarbo diuinus.

Hofii'a pu incrijnbsp;enta.

CONTROVERSTA V.

impartiriin illa myftica diftributione fpin'tualis alitwoni’æ, vt accrpiena tes virtutcm cœleftis cibi',in carncm ipfius,qui caro noftra fadtus eft^trâanbsp;fcamus.NÔ noftræ deuononis amp; fidei, auc vllius opens noftri velut abnbsp;operantibus nobis dependcntis/ed cœleftis cibi eam virtutc prædicau

ItaquoCpbeatus ille 8c docftiiLCyrillus Alexandrinus Epifcopus in Idc cianffi Euangclium fccundum foannem,tra(ftans illa verba Chrifti: Ego fumnbsp;panisvifæ,8Cquæiequunfur,hancnosbenedi(ftionemcommunicatie Cyniio.nbsp;one corporis iânguinis Chrifti aftequi affirmât, vcad incorrupcionênbsp;intégré reducam ur. V iuificat enim,inquit,corpus Chrifti^ et ad in cor runbsp;ptionem fua participatione reducic» Noncnim alteriuscuiufdam, fednbsp;ipfius vitæ corpus eft,virtutem incarnati verbi retinês,amp;: plcnû potefta panisin nonbsp;teillius,quo vniuerfaamp; viuunt ÔC funt, ôCc, Et propterea participantesnbsp;Viuificat iftacaroæqcit enim ab rjs mortem, ÔC intericû pcnitiis expellit,nbsp;^lt;^’Viraenim fecundum naturam illeeft,quiex viuo pâtre eftgenitus,nbsp;minus caro eius viuificat,tanquam cÔiuncfta vcrbo Dei, a quonbsp;cuncla viuificantunQuam cum comedimus,tunc vitâ h abc mus in nonbsp;^'^iconiuniftijquæ viuificaeffedlacft.Qtiam ob caufam in exufcitannbsp;mortuis,non folum verbo ÔC imperio,vt Deû,vfum Chriftum, veanbsp;*’u^etiam carnem fuam,vt cooperatricem, nônunquam adhibuiffe, vtnbsp;corn probaret carncm quocp fuam,quoniâfibi cÔiuntftaeft, viuianbsp;cffe.Ita principis fynagogæ filiolâ apprehenfa manu erigendo, 80nbsp;viuificæcarnisfuætaélu excitaffe. Ita amp; ciuitatê Nairn ingre^nbsp;*^'iSjadolefcentis,qui mortuuscfïerebatur, corpus tâgendo,illû iplumnbsp;^'Citaffeex mortuis. Non ergo folo verbo, verum etiam tarftu excitanbsp;p*^*nortuos,vtOftenderet,corpusquocp fuum viuifîcarepofte. Qriodnbsp;*olotalt;ftu fuo corrupta redintegrâtur,quomodo,inqvit, nô viuemus,nbsp;^^*ftarnemillam,öóguftamys,manducamusCReformabitcertead Simile,nbsp;‘•^niortalitatem participes fui.Rurfus:Sicutem,inquit,fi qsliquefatftænbsp;^^‘¦^aliam çæram fuperfodcrit,altcram cum altera per totum commiftnbsp;itanbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;carncm amp; fanguinem domini recipir, cum ipfo

at nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;necefteeft,vt Chriftus in ipfo,amp;^ ipfe in Chrifto inueni

’’’Ctficyj- pavum^vt ait Paulus,fermcnti totam maftam fermentât,fie Smnk ali-gj^^^^abenediétiofeuchariftiam intelligit) totum hominê in feipfum “ ’ 'los 'nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gracia replet, amp; hoc modo in nobis maner Chriftus, Ôô

Chrifto. Vereenim totum fermentuin totam maftam pcrtrâfit cli.nnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ad frequentem comunionem,omnibus cxcufationibus exs Vtad fre-

';‘^USPk-.-n_-r » . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;... rnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;____f.. quentêcô^

Ipi’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;vu c

udiofcjfantftecp viuant, èi. benedidtione, feu euchariftia partb folum,verum morbos omnes

Suit nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lcgê,pietatcmcorroborât,perturbationesanimi extin^ peremr en

in quibus pcccatis fumus confîderac,fed ægrotos curât, colli fos

Q^ redui’

DE MISSAE SACRinCIO,

iredintcgrat, ficut paftor bonus,qui pro nobis animam fuam ab omni nos cafu erigit.

Hæc eft,amp; Cyrilli illius, Sc ortbodoxorum patrum omnium quando finiam,accp adeo catholicæ Chrifti ecclciîæ fides amp; docïni’’nbsp;virtuce cfFicacia euchariftiæ,conformas Chrifti Euâgelio. Adnbsp;fuam nunc doeftrinam, ÔC ftatum fuæ, quæ hac de re inter ipfos ’’nbsp;eft,controuerfiæ,diligenter expendant, conférant, qui in eo ’nbsp;quod impiam, pharifaicam, atep adeo ethnicam dicunt noftram d^nbsp;chariftia fententiam, qua ipfam ex fe amp; in fe (quod opus operatuninbsp;€unt)valere aliquid aftirmamus ad aflequendam remiffïonemnbsp;rum,iuftificationifqjgratiam, amp;:vitamimmortalem,S^multaalia’nbsp;quo fi obtinent,neccfte eft,vt Chriftum, èc orthodoxos, quosnbsp;mur,patres omnes,atcp adeo vniueriâm catholkam Chrifti eceUß^*”’nbsp;dem impietatis nota inuoluant*nbsp;hæc eftjinquiuntjftatus huius, tam certa, tam firma probant’nbsp;SacuscaL aduerfus omncs portas inferorum queatfubfifterc. Quæ namnbsp;fa aduerfa impoflibilc eft.confequi remiffioncm peccatoR! propter opusnbsp;batio.nbsp;nbsp;nbsp;ex opéré operato,fed fideoportere vinci terrores peccati amp; mortis-

erigimuscorda cognitioneChrifti, amp; credimus nobis ignofei Chriftum,5^ donari mérita iuftitiam Chrifti,dicente Apoftolo-'Ii**nbsp;ficatiexfidepacem habemus»nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.

Hadenus ftatus probationem audis, Quæ fi tam certa,amp;r firma illi iadant, ego plane me cæcum confiteor, qui in his verbis nuIIaH’H^nbsp;gumentationis formam,nullam cohærentiam, nihil non euidentt^'^^nbsp;fum,nihil,etiamfî daretur,fententiæ noftræ aduerfarium, polïum fdPnbsp;cere:ôô fortalTis efficiam,vt idc tibi videat, qfquis hec noftra ledutf^^

ImpoiTibiIeeft,inquiunt,c5fequiremiflionem pcccatorum prop*^

U»»» lt; tw i k.t w ««lt; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;»VW»nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lt;

Hic mihi refpôdeant : An paruulos baptizatos propter baptifi^^’ fateantur pcccatorum remilTionem cofequi.Et vt pro illis relpond^^ ’nbsp;fatenturlànc.ctnobifeum damnant Anabaptiftas docentes côtrafi^nbsp;Quod enirn propter baptifmum aflequantur illam gratiâjnullo taiquot;nbsp;eludi poteft,Nam baptizati aflcquuntur : non baptizati eademnbsp;Propter baptifmum ergo illi aiïequuntur hanc gratiam, qua cartn(‘^

Itcrum refpondeat ; An baptifmus valeat ad iuftificationis ex opéré operâtis,an ex opéré operatoCOpus operands hac in re,vdnbsp;pdzands,velbaptifma fufcipictis,necclTario intelligendû eft.nbsp;tis,autboni motus voluntatis eius, hac in re nullum a Deo refpedU^-bcrijVt qui frequenter malus eft Ô6 indignus, propter quem Deus^L^nbsp;peccaca remittat,ÔC det iuftificationis gratiam,plane indubitatum tU;nbsp;clanffima habet catholicæ eeelefiæconfefiio, dignitatem aut indig'l’nbsp;tem miniftrorum nonvariarcfacramend effkaciam» Quodâ^ip'JJ./^nbsp;...nbsp;nbsp;nbsp;-------- — nbsp;nbsp;-nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pffbil

CONTROVERSIA V, nobifcum conßtcntur aduerfarrj.Opus baptifmum fufcipienh’s parau^nbsp;li nullüm eft.Nec fingi ergo poteft, vt ex opere operantis bapti'fmus illi ’nbsp;in retniffionem iuftificationis grati'arn valeat.Reftat crgo,vt idem exnbsp;opere operato valeat:Falfum eft ergo,quod in hac probationc fui flatusnbsp;affumunt,principium.Cui,quod adiungunt,velut probationis caufa,fi niujlP™nbsp;de oportere vinei terrores peceati mortis, cum crigimus corda cogni principiu.nbsp;tionc Chrifti,amp; credimus nobis ignofci propter Chriftum,mihi vidennbsp;tur veteris segroti infomnia*

In primis,quo fibi conftent,de fide ilia fua fpeciali promiffæ nobis iu ftificationis falutis iti Chrifto,inos loqui certum efttquam nihil effc,gnbsp;mci^ ßgmentum fomnium, de quo nee illi ipfi fatis intelligunt, quidnbsp;intelligantjControuerfia fecunda lucuIentiiTime demonftrauimus»

Deinde,qd eft hoe,vinei terrores peceati mortisC Terror eft timo rem incutientis adio»Tcrror ergo peceati et mortis eft,quo pcccatum ccnbsp;mors territant, amp; fui timorem quendam incutiunt»Poteft autem iu’nbsp;ftus timere peccatum mortem, atque timet frequenter, vbi graui ali«nbsp;qoa tentatione conftringitur»

Qpodaddunt: Cum erigimus corda cognitioneChrifti, amp;crcdp mus nobis ignofci propter Chriftum, amp; donari mérita amp; iuftitiâ Chrinbsp;fthad cxplicandu m charaélercm fuæ illius fidei pertinet,quam fupra exnbsp;^fiïmus»

Ad quam nihil pcrtinct illud,quod fubiungunt ex Apoftolo JuftifÏ-lt;^ti exfide paccm habemustvt cui fpecialis illa fides aduerfariorum pla» fuit incocrnita,fcd loquitur ille de fide catholica, tarnen viva. ilU, quænbsp;ptrdiledionem operator,ob quam, velutob difpofitionem quandamnbsp;m nobis prærequifîtam Sc pra£uiam,iuftificamur a Deo: non ab ipfa fi«nbsp;de,necfidciciusmerito,fimeritumcondigni intclligas,fed gratisaclianbsp;beraliterpb vnam Dei bonitatem amp; mifericordiam, Qui vtAbrahænbsp;S’^^^lofeimputauitfidemeiusadiuftitiam,quamuisex fenoniuftifica-rec,nec iuftificationem mereretur fecundum iUam legem opcrum,ita 8cnbsp;nobis imputât»

Et hadlenuSjVtaffumptaoîa in ilia probationc ftatus fui plane falia ßnt,nccquicq eorum probatum ab aduerfari}s,fatis demonftratum eft»

Nunc,vt nulla argumentationis lege cohïcrcant,ncc quicqua noftræ ^ducrfarentur fententiæ,ctiam vt darentur omnia,explicandum eft»nbsp;nbsp;nbsp;arg^men-

Sit^vt volunt,impoffibilc, quenquam remiffionem pcccatorum con tanoms ic fequi pvQpjgj. opus noftrum ex opere operato » Sint quæ adiungunt o=nbsp;”’'’^Vedquidhæcadeuchariftiâ'»hoceft,adcorpusô^fànguinê Chrinbsp;fi^ijfub fpeciebus panis amp; vini in facrameto»ad ilium coeleftem, viuum,nbsp;rijs. NeC exnbsp;viuiftcum panem,cius vim,energiam 8lt;S efficaciam,de qua vna hie a^nbsp;§lmr,pertinentlt;rNunquid corpus amp;: fanguis domini in euchariftia, ille retur, quanbsp;Viucns amp; viuificHs panis,qui dat vita ipfum digne fufeipietibus, cuius :nbsp;0^ i) falu=«

DE MISSAE SACRIFICIO,

falutarem vim prædfcamus,nofti^ opus eft; Et hgc eft ftatus veftri' tam firma ac certa probatïo,vt aducrfus oês portas inferoi^ queat

Ex hoe vno,opinor,intelh'gis ledor,quantum pepercimus ac condJ nauimus aduerfarrjs,qui non ftngula eorum dilt;fta, colkdioneftpnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*

fimuSjfed fummam tatum controuerfiarum complex! fumus,noftram fimplicïter aflcrenteSjiIIorum vero confutantes fentcnti'am: diffiniol^mnbsp;tes interim ad verba rationeft^, quibus eandêadftruut, aut tautolog*^nbsp;ad incondnnam,imo nullam eorundem coherentiam, vc vnahacpl^^^nbsp;in re eius autores fuæ dialetfticæ prorfus obliti videantur, Quod perp^nbsp;tuo quidem conftitucramus facere,ièd hæc tam firma ac certa fuinbsp;quam ia(ftant,probatio, vt aduerfus omnes portas inferorumnbsp;leat,nos coegit praeter inftitutum hic cum eis agere, Quod ctiam conbsp;filio a nobis falt;ftu m intelligant,vt admoneantur,fuae fententiae nonnbsp;certo fidere, Sed hom ines efTcjSó facile errare pofte,prælèrtim vbicnd^nbsp;arccepta a patribus,communiqj ecclefiæ fententia diftentiununbsp;Quç nobi»nbsp;nbsp;nbsp;Qui 8c hoc admonendi funt,nÔ iê candide egifte aut agere,qui in

ganta^o^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;opinionem nobis affîngunt, que priuatas milTas in infini

(Ira fenten auxcrit ? Quod videlicet Chriftusfua paftïone fatisfecerit tantum pcccato originis,amp;: inftituerit miffam,m qua fieret oblatio pro quoti*^’’nbsp;pis delidis mortalibus amp; venialibus. Ego fane,qui etiam in fcholisp’^nbsp;rifep annis verfatus fum,vbi magna eft de quouis/difputandi, qoi«^^^nbsp;difputationis gratia,amp; veritatis certius cxcutiendse afteredi licentiSi*’^*nbsp;quam tarnen audiui,nunqlegi,aquopiam proferri opinionem eiufd’*’^nbsp;di,priufqüam eorum confelTionem legerem ? Nec puto vllum proi^^nbsp;poteruntjfeu fcholafticum, feu alium, qui ciufmodi opinionemnbsp;at:ôlt;f fi quem inueniftent,non candide facerêt, quod vnius ftolidit^^^ jnbsp;nobis omnibus afRngerent,qui nihil talc apudnoftros, autlegimus,^nbsp;audiuimusrôd eiufmodi portentis noftram dodrinâcôfpergant/od’nbsp;cillent,et traducât,apud hai^ rerum ignarû Sc fîbi credulum popnl^’’^nbsp;Quam (B- Deinde hoc admonendi funt, quod prorfus inepte imagina”*^nbsp;gmêtiîr de de valore alicuius,amp; efficacia ex opère operato,ncc noftrâ fententia^’Lnbsp;vaiorc ail- telligunt,qui pcrindeaccipiunt,cum nos dicimusex opéré operatof^^nbsp;pcîeVpoa rc aliquid ad remiffionem peccatorum,iuftificationis gratiam auf,nbsp;‘°*nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tem,ac fi diceremus ipfum mereri defe peccatorum remiffionem?*^'

Quid intel cationem,amp;r cæteraciufmodi^Nô hoc dicimus,nec intelligimus,fc“^ vakre^ad intclligimus valcrcad aliquid ex opéré operato, quod eo valet

” * cir, ex ipfa aut operis,autrei in le virtuteamp; efficacia, quam nonnun4j^^^ habet ex fuaipfius natura SdefTentiainonnunquam ex bcnepladt^^ jnbsp;. cuius,a quo velut effîcax fignum ad hoc ipfum infb'tutum eft,Habj^fnbsp;genus va- nis ôc vinum ex fua elfentia natura vim nutriendi corporis;mcn'^-^nbsp;menta quodtp efficiendi,quod fui eft open’s » Sicubi more foleniift'’^nbsp;tus vfîtatufque mos eft, annulo aut purpura mifla a principe,

c o MT R OVER SI A nbsp;nbsp;V.

ftratu altquo, autoritatc inaugurandi ali’quem, cadem I'pfa fy mboU ad hoc miffajaut data ahcui a principe,üh' ipiî magiftratum Sgt;C autorita«nbsp;tem ciufmodi cönforunt: non quidem ex aliqua vi, quæ in ipfîs fymbo»nbsp;lis hsercatjnon etiam,quod ea ipfa hoe illi mereantur ïymbola, non déni»nbsp;que,quodfufcipientis eadem confcnfus SC voluntas idipfum mereatur:nbsp;fed ex voluntate principis,qui ea ad hoc inftituit, Sc fuam qfdem volunnbsp;Uteadiungitjamp;declaratefficaciter,idipfum pedet vniuerfum. Valet panbsp;hisilic viuusamp;Sviuificusexfuaipfiusnaturaamp;eflentia adviuificados “nbsp;rtostnon iolum,vt caufa eius meritoria, fed etiam vt efFclt;5liua, vt ea in renbsp;tnaior intelligatur eius ad vitam animæ, q panis corporalis ad vita cor«nbsp;poris,efficacia.Sicut tarnen panis amp;: vinum, vt vitæ conferuandæ vale=nbsp;^ntjS^ corpori nutrimentum præbeant, requirunt ialubrem quadantea

Vtiliterfu-« ft«» conftitutionem corpdris,alioqui nocitura.q profutura magis, cumnbsp;«irporaimmuda(vt habet ille aphorifmus Hippocraticus^quato plus am.nbsp;’'“trias,tanto mavis Mas.Et vinum febricitanti exhibitum, veneni insnbsp;fit,ita amp; pan!ilium cóelcftem,8lt;: falutis illud poculum,fi quis fine fisnbsp;4^)Ctindisgt;nefumDferit non remiffionem oeccatorum.fed damnatione

DE MISSAE SÀCRIFICÏO,

Eucharifti jj'çj Chrifti ccckfîa Sgt;C dodrina auertcrcnt, mulca de nobîs perfuaderc^ am in mil*- , -nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

fa.ytfacri uiaentia atc^ l'mpudcntia mcndacia,

Qnod euchariftiam in mifla,velut facrifîcium Deo gratiffinwni ,û* cidê offerri dcm ofFeramus,non folum pro viuis,fcd ctiam pro mor tu is, hoc ipfu*’*nbsp;«morwis, cxemplo,tradirione,ÂS dodrina catholicæ eccleiîæ facimus, In quahoCnbsp;turcor^ fandijorthodoxieppatresnoftrifquosfequendoerrarenópo'*nbsp;nä fide ca- fumus)toto orbc terrarum maximo conlenfu fecerunt ab initio*nbsp;ïïïad^nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;annos D.GCCC.ecdeiîafticorum, cjuæ tunc po'®’^

fen« vfque bcm obfcruabatur,ofFiciorum explicans rationcm,traditex Apofto^*^ eSSÏ™ inftitutionc hoc ipfum ab initio recepifle ecclefiam,cuius hoc arguij^nbsp;hS°aî’uînbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Quoniam,inquit, per totum orbem femper a tempor*®®

mêto afFir Apoftolorum hoc cuftoditum cft,crcdimusab ipfîs Apoftoliscflrtr®* Snbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;credes viro tanto,quod fuoillo fcculo (cuius igu®^^

«X inftituti tiam prsetendere non potuit)ita toto hoc ipfum orbe(qucmadniodu ftohwf'’* firmat^obferuatum fueritincathoh'caecclefia.Etpoftquametiaui*^jnbsp;rorum decode ante ipfum patru teftimonia perquiiîeris, intcllig^^nbsp;in nullo mentitus fit. Nam circitcr ducetis ante hunc annis idénbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lt;

D. Augu- Auguftinuslib.de cura agenda pro mortuis.Etlib.lX.Confefl*«*^’^ eiu^cadio fnam,catholicam fanlt;ftam mulierem commendat,quod inftaUtc*’^ ®nbsp;lie« fidei, Jutionis fuc die,non de fepulchri honore,fed folum de hoc vno

Iicita,vt frequens ipfius memoria ad altare fieret, vt in qua fcirct difp^* fari viiftimam illam fandam, qua delctum eft peccati Chirograph®*^J

Ad hæc de haerefibus cap. LV. Acri^ cuiufdam fuo feculo hsr*quot;^ profana dogmata enumerans, quae confinxit contra fidem cathol*^*nbsp;inter caetera vel præcipuum hoc profert,quod docuit non oporterr nnbsp;offerte oblationem pro mortuis.Nihil proindc dubitari poteft,q®^nbsp;tempore fuerit fides catholicæ ecclefiæ.

Eiufdem Quam quod ab ipfis Apoftolis acccperitccclefia , confirmât*1^^ Œryfofto 0bryfoftomus Homilia LXIX.earü,quas Bernardus Brixianusnbsp;ftmetVa? fccit.Non cnim temere,inquit,ab Apoftolis haec fancita fucrüUjgt;nbsp;ckSab A- in tremendis myfterqs defundorum agatur commemoratio.nbsp;poftoii«. gnim multum illis lucrum,vtilitatcm multam inde contingcre.

nim totus populus conftiterit extenfis manibus,et faccrdotis ac tremendum proponatur iacrificium ,quomodo Deum pro h*®* ‘nbsp;pikantes non cxorabimusCnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. j,

Audis,quid illc fancitum affi'rmct ab Apoftolis,vtqt tremcnd* ficrj propinatio autoblatio cum orationc pro defundis cffufa,fj*“^nbsp;pud Deum plurimam vtilitatem conférât.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^jjS

quocp eiufdem catholicæper orbem fidei diuus illc

D. Ambro dariffimum teftimonium perhibet incofolatoriaad Fauftintirn* fi«««nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;morte fororis epiftola. Bgo,inquit,n5 tam deplorandam,

prófequendamreor:non mœftifîcandamlachryimis,

tîonibiis animam ei'us dom ino com mcndandam» Ante hos omncs ülc Cyprj'anus epift, IX» lib.I. dt Vi(%orc q[uodamnbsp;feribens,qui contra decretum BpifcopoRzpresbyterum quendârcrum

prianusï^ fuarum autorc teftamento conftituerat,eius ipfîus decreti tenorcm fobsnbsp;tjcienSjdicit anteceflbres fuos Epifeopos falubriter ftatuiffe, ne quis fra^ tum epifeonbsp;terexcedens de feculo,ad tutela aut curam bonorum fuoRz clericum nonbsp;’’’inarct.Quia fi quis h oc fecerit, nÔ ofieratur pro illo^nec fàcrificiu pro Gypriano»nbsp;dormitione eius celebretur.Nec^ cm ad altare Dci meretur nominari innbsp;fàccrdotum prccc,qui facerdotê ab altari voluerit auocare » Proinde denbsp;Viâore fubqcienszEt idco,inquit, Vidor cum contra formam nupernbsp;facerdotibus datam Geminium Fauftum presbyter um aufus fît auto®nbsp;tem conftitucre, non eft quod pro dormitione eius apud vos fiat obla-110, aut deprccatio aliqua in ecclefia eius nomine frequentetur » vt facer*nbsp;dotum decretum rclioiofenbsp;nbsp;ncceffiiatc fadum,feruenir a nobis: fimul

eeteris fratribus detur cxemplum,nc quis facerdotem Dei ad fecula^ tes mokftias denneet. Hadenus ille » Audis itacB non folum Cvpriani,

DE MISSAE SACRIFI'CIO,

pro quitus oblata fuerunx,propîûatum Riiflc nbsp;nbsp;vel retnißflt p«è»J

vd conrinuifîc irara furoris fui,amp; rcftrinxifle plagam iam in populum, vntult;rfa fcriptura teftis cft, Ita muko magis Jacrd^^nbsp;huiusomnium pcrfcä:iflimi,efficadfftmi, fibicp gratifiiminbsp;fpeélu amp; intuitUjipfum facere,vt dubitemus, nulla (äne caufa fflio* ®nbsp;vidctur,nulla rario^

Philippus nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;haÄenus fcripfiflcm,forte fc obtulit Philippi Melanchtbo*’**

aduerfu» libellus qiM'danijhis ipfis diebus.quibus Vuormatif fuimus,editüSgt;4^^ d^uotluæfencentiæ capita conatus eftaliquâto diligcnciusnbsp;uatafente- Ecittter csctera contra miflam priuatam, aduerfus quam hoc fibinbsp;pertinens” noftFædoéh'inæ,amp; fcntcntiæcontradiccns themaadftruendump’’^nbsp;mafihi'ad-nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;miffa,feu vfus facramêti,noh fît facrificium ,feu takop^’’

ftruendum quod fatflum a facerdote, amp; applicatu pro alqs, mereatur remifiio’’^*^ proponat,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;facienti,amp; his,quibus applicatur,viuis ÔCmortuis,Qÿ^‘’‘’*^

legerem,mihi plane perfuaferût,quod alioqui baud raro in mentciï’)’’ cidit,hos homines nunq didiciffc fidem in catholicaecclefîa, fednbsp;cthnicos ex prophanis ftudijs prima fuæ fîdei rudimenta haüß^^5lt;nbsp;Lutheri Euangelio:noftrorum vero dogmatum prorfus rüdesnbsp;fingere fîbi de nobis,fua ipforum,quæ impugncnt,fomnia»Nihilc*^^nbsp;ilUs poffum diccre,aut fentire modeftius,Nam vt feietes volentcfcpnbsp;bis affingere vellent im pudentiafquod tarnen faciunt) planenbsp;bilia mcndacia,nimis foret impudens,amp;: mente captoi^ hominut»’ gt;nbsp;Itacp vtPhilippohicverborefpondeam,iubebo ilium proferrd^j**nbsp;cum hac in re fibi putet effe ncgocium. Si proferrc nullosnbsp;fit operam,cum fibifinxit improbandum,quod afiertorem nullt””nbsp;beat. Nos certo non habet,a quibus tarnen videri vult hoc ipfumnbsp;6^ afferi.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' '

Quod miflra,aut vfus (acramenti fit facrificium, aut tale opus, Ldum a facerdote, Sc applicatum pro alqs, rhereatur remiflaonénbsp;torum facienti,S^ his,quibus applicatur,viuis amp;2 mortuis,a nobisnbsp;citur,ncc quenquam in hanc vfcp horam audiui,qui hoc dienet.

Qu5 nihil Sacrificifi intclliguntomnes,id quod offertur Deo, feu honoris^^^ aduquot;^^nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;deferendi caufa,feu demerêdæ eins gratisc ac mifericordi2e,ilt;”l’^^

catholico-- trandæ veniæiauertêdæ iræ,vltionis ac vindidbæ,feu pro acceptis r impugnät^ ficqsgratiæagendægratia.NecipfeoHerêdiadus,fedid quodnbsp;Kacrifî^’ f'^*'*^’^’')^ft^‘^dficium.Proindequifacrificium,vfum facramêtiditst;nbsp;quid; ”” minem comperi ? Ipfum vero corpus Ghrifti fanguinem, vt .nbsp;cucharifi:ia,quando a facerdote offerûtur Deo, eu or thodoxis ab i”’^^nbsp;omnibus facrificium aflFirmamus et credimus, non vero aliquodnbsp;quod a facerdote fit, Nee tarnen credimus illud ipfum fiicrificiufO rnbsp;feccrdoteoblatum pro viuis ec mortuis,mereri autofferenti,authiS)Pnbsp;quibus.offertur,remilïionempcccatorum»nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;zp ict*

CONTROVERSY V,

Tametfî Deus eius refpeêl:u,amp; ofFerenri,amp; alt)s,qui fe eiufmodi' gra^ tianon indignos exhibent,fæpenumero peccataremi'ttat, Sc fuam grsi»nbsp;tjamimpardat,quemadmodumha0lenusexplicauimus. Quare m'hilnbsp;opus eftjVt refpondeamus hic ei'us radonibus.Quod fî faceremus,intclnbsp;q in lUis fuæ dialecfbcæ parum memincriu

Attamcn quia ratio eius quinta 5d vltima,que etiam virtute incîudic Expifcatfa ptiores omnes,ßmpliciter proponit, opinionem de iàcrifîcio altaris connbsp;ï’ucrc manifeftam multiplicem idololatriam, pauci’s perftringenda Siquæçæ-^ft-Daobus autem medqs conatur id quod proponit,adftruere» vVXtTin-

Primum,qm idololatriam efle dicit,inft:ituere cultum extra verbum, fine verbo Deùoblationcm v^ero facrifîdj noftri in miflra,efîe cultumnbsp;*^cm,qui non habet mandata Dei,efre proinde cultum idolblatricum.

Secundum,facramentum extra vfum a Chrifto inftitutum,non effe *^ctamentum,fed contumeliam facramenti. Miffam, in qua fît oblatio,nbsp;jjoti habere inftitutionem Chrifti,proinde nec effe facramentum,horrinbsp;“ihm ergo idololatriam in eadem committi ? Abijciendum ergo cano*nbsp;’''’’^quê vocamuSjVt in quo apertis verbis fit oblatio ècapplicatie pronbsp;additur idololatrica fandorum inuocatiOf

Hæc rationis argumentoru fummacft(nc verbot^ portcnta,quis Eiufdcm '^^^^andem explicat,amp; colledionum ineptias cogamur per fingula ex=nbsp;vniuerfaex duabus propofîtionibus pendct.Et qd a Chrisnbsp;. ’^^'^ftitutum no fît,vt hoftiam illam facrolànâ:am,quæ feipîam femelnbsp;frucc obtulit,corpus,inquam,et fanguinem agni illius im maculati innbsp;^^^bariftiaofferamusipfîDeopro nobis amp; alqs, Et quod idololatrianbsp;?^quicqui4 fit diuini cultus gratia fine expreffo Dei verbo,quo fîc fe conbsp;^præcepitjaut hoc ipfum fieri inftituit»

i^ospaulo ante demÔftrauimus,vniuerfam toto orbe ab ipfîsApos ^olorum temporibus ad nos vfcp Chrifti ccclefîam obtuliffe facrofan=nbsp;om illy J altaris facrificiu m pro viuis 80 morruis.Et quod ea in rc tan»nbsp;^onfetify fecit,nihil dubium eft candem accepifîe traditum ab Apo»nbsp;Apoftolis quidê ipfîs,fed nec angelis de coclo, nobisnbsp;^_^aendum eft,fi nunc annunciaret amp; doceret alitcr:fi tarnen Paulo cre»nbsp;f^usjqui hoc facientibus etia anathema denunciat,nec fibi ipfi parces,nbsp;In ^^^PoftohXnecp angelis de cœlo. Sed licet aut nos, inqu it,au t ange®

* 'ic ccelo euangeli^et vobis, prætcrq quod euangelizauimus vobis, ^^hcniafîLSicutprædiximus,8^ nunciterum dico: Siquis euangeli«nbsp;vobis praeter id,quod accepiftis, anathema fît. Hoc accepinjusnbsp;,¦ ï ® Patribus,acceperunt illi a fuis,accepit ab initio toto orbe ecciefîa,abnbsp;P nimißj Apoftolis, vt facrifîcarent Deo corpus amp; fanguinem Ch?inbsp;^uchariftia,amp; offerrêt pro viuis amp; mortuis.Quid igiturCAn anathenbsp;^non funt,nô folum,qui nunc euangelizant contrariü,fed etiam vni»nbsp;ab initio catholicâ Chrifti ecclefîam horrendæ idololatria’ ream

pera»

DE MISSAE SACRIFICIO, peragiintC’anhis credemus,qui nec Apoftolis in vnum oîbus,necâ’’»^nbsp;lis de cœlojfi hsec doccrent,iubcmur credereC Si fcriptura exigis,nbsp;bi demÔftrctur a Chrifto inftitiitû vt fie fieret,hoc fcio, Paulumnbsp;la feripeura loq,fed de do(firina,quâ viua traditione eedefia acceptr2*^Jnbsp;Apoftolis. A qbus quod amp; hoc acccperit,conformis toto orbe,qw3nbsp;monftrauimusjobferuatio ecclefig ab ipfo fui initiOjCertiflïmo arguni^'nbsp;to cft,quæ ncc fîngi quidem poteft,aliam,^ Apoftolicæ traditionis/’^*nbsp;fam habere. Apoftolos aût tanto confenfu nihil tradidifîe, nifî quo^^^^nbsp;tore Chrifto,vndione diuini fpiritus acceperant,prorfus indubitati^*’^nbsp;eft.Proinde,fî quantum opus eft,dicendum fuit,iam caufa didaeft'nbsp;Quale tarnen etiam ilkid fît, quod hic velut certiflïmi principenbsp;affumit: Eflc idololatriam, quicquid fît diuini cultus gratia fine exp’'^**nbsp;fo verbo Dei,quo fie fe coli præcipit, aut hoc ipfum fieri inftituil,nbsp;fæpe in confeflïone aduerfarioi^ recorrit,quam hic praccipuenbsp;dam defumpfîmus,nehic nos apropofîtolongius diftrahat,eiusexp‘‘nbsp;candi poft incidet locus opportunior.

Euidenter nbsp;nbsp;Intérim tarnen vnum hoc velim rogatum Philippum,qui hoc

môft^turquot; ft’*^fragabili argumente anathema Pauli contemnere,audet nos 4daduerfa cÔtraid quod accepimus apatribus,quod ab initio accepit, ÔC obfc’'^^^nbsp;««ïffimi ^oto orbe Chrifti ecclcfîa,audetearn vniuerfam horrendæ prof^i^jnbsp;idololatriæ ream peragere:hoc,inquam,mihi refpondeat,q‘’‘^/nbsp;quot;*nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;verbum expreifum ex feripturis proferet,vnde conftet hoc exlt;*

fe Deum ab Abele,vt ipfî offerret de primogenitis gregis fui, ÔC pibus eorumCHoc fcio,quod nullum in feriptura verbum eftjvndc^*^nbsp;ftet hoc inftituifle Sgt;C exegifle Deum, aut ab ipfo, aut in vniuerfu^nbsp;humano généré,vt hoc cultu honorarctur,priufquam ille Deumnbsp;leret:fa(ftum tarnen Deo placuiffe feriptura non tacet ? Poft deferip^”^nbsp;natiuitatem Cain amp; AbeIis,fuitautem,inqt,Abelpaftorouiumnbsp;in agricola.Faftum cft autem poft multos dies, vt offerret Cainnbsp;«ftibus terræ munera domino, Abel quolt;^ obtulit deprimogenifisê^^nbsp;gis fuijamp;S de adipibus eorum.Et reipexit dominus ad AbefSc adnbsp;raeius.Ad Cain autem,amp; ad munera cius,non reipexit. Haiftenos'^^^,nbsp;ptura,in qua nihil vides prætcr id,quod diximus,nullum certenbsp;bum,quo ille cultus inftitutus fuerittimo nihil,vnde non conftet,nbsp;tanea voluntate fua oblationibus illis fuis coluiffe Deum. Qui ilHnbsp;bele acceptus fuerit,cx Cain non fuerit.

Rurfus:Quod mihi Dei verbum expreffum proferct,quo inlh^^ amp;^præceptus fît ille cultus, quem Noe poft diluuium egreffusar^nbsp;Deo exhibuit, ædificans videlicet illi altare, Sc in eo holocauftanbsp;depccoribus volucribus mundis, quifecum arcam exierantC’nbsp;inuenturum nihil, attamen cultum illum placuiffe Deo, ÓC eiusnbsp;refpedu pepigiffe foedus cum humano genere, ne vitra ipfum »t*

CONTROVERSlA V»

aquis diluup jfcriptura non tacuit, Odoratufcp eft,inlt;^uit, dns odorcni fuauÉatis,amp; ait ad cum: Nequaq vitra makdicam tcrræ propter hominbsp;neSjamp;c, nee vitra pcrcuoam omnem animam viuentem, ficut feci » Denbsp;Abraham quoc^ dicit fcriptura: Quod cum egreffo illi ex Aran in teranbsp;ram Canaan vfque ad Sichern,amp; eonuallem illuftrem,apparuiflet dns,nbsp;promittens fe daturum illi,hoe eft,femini eius, vniucrfam terram illam,nbsp;^dificauerit altare domino,qui ipfi apparucratÄt nullum Dei verbumnbsp;infcriptura eftouo hoc ab illo cxeperit, amp; fie fe coli ab illo nrajcenerit*nbsp;multibus imprj idololatræfuerint:aut vt implum,5d in Deum,amp;: iandlifnbsp;finios viros blafphemum,lît hoc Philippict aduerfariorum axioma,denbsp;4^0 poft iterum locus neceflarius incidet»

Rfftatitac^paucisrefpondcreadea, quæaduerfum nosinducunt Pauli ad Hebræos epiftola*

„ Chriftusj'nciuit illcperfedorum bononim pontifex, per proprium Refpsfio

DE MISSAE SACRIFICIO,

fîdebunt.Non,quod aliqutd défît perfedioni ilhus hoftiæ,qmexhauiiS plenitudmis eft,omnibus patens,omnibus fufficiens,cuius nunqexhaiinbsp;rictur meritum ; fed per nos ftat, quo minus plenitudinis illiusnbsp;mur participes »Quæ eum tantum fluatinChnfti myftico corpore,wnbsp;eius membraacapite,necéiTeeftanteomnia, vtmembrum fîtillius eor^nbsp;poris,qui plenitudinis,quæexundat in capite, ÔC ab eo in mêbrainfli^'^nbsp;particeps efle voluerit»

necea

porirhomi fî ca continuitate falua,neruus illc,quê a capite aîalis facultas in membre matuys^^quot;*nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fîcjhoc eft, vel obftrudus, vel oppreiTus,vel influent*»

quantûin ipfaeft,parti principfaut capitffacultatitp tranfmiffæ,nôP-’ teat aditus.Quod fie,fî vel hamo,laqueoue côprehenfus adftring^r^'^’^^nbsp;titer,alioq fanus neruus et integer:videbitur em ftatim membrumf’“’^’nbsp;öuod Dereum neruu cnntimianir canin/nuemadinnrliim l'n anatO*^*^

CONTROVERSïA -V.

virtutïs, quæ exundat Sgt;C vigzt in capitc,fedl quia obflrutïlo meatu ex« cluditcandem,

Corpori Chrifti myftico incorporamur per baptiftnum,fàcramena tum fîdei,quod prima eft lanua aut feneftra,per quam falutaris îllius honbsp;ftiæ participes efficimutjper quam plcnitudo ilia merici Ch ri ft i ÔC grai»nbsp;tiæad nos influic a capite. In cuius innocenüa quamdiu permanemus,nbsp;canos iuftificat 8c perfedos efficit.Qtrod fi fcneftram illam obruraverinbsp;mus per peccati mortalis obicem,nec€fle eft,vt relidis peccatis ad ßilutanbsp;ria,quæfuperfunt,amp;nobis a Chrifto ad remedium amp; falutem relitftanbsp;funtjfacramenta confugiamuSjquibus amoliamur pofitum obicem neanbsp;celle eftjVt ieiunijs,eIeemolyniSjOrationibus,amp;S facrificio cordis contritinbsp;amp; liumiliati,amouere ftudeamus affeeftum,quern contraximus,noxiu:nbsp;vtqj nosrurfus exhibeamus aptos amp; idoneosilli influxui meriti,ac pkanbsp;nitudinis illius falutari hoftiæ a Chrifto capitemecefte eft,tllu noftra culnbsp;pa a nobis auerfum diuinae mifericordiæ prouocacione rurfum allicere.nbsp;Scad nosderiuare Sc couerzerc ftudeamus, Ad quod cum muka nobisnbsp;media rcliquerit diuina benignitas,nullum certe efficadus,q quod eiufanbsp;dem illiushoftiæ mundæDeo patri gratiffimæ, illius inæftimabilis faanbsp;crificrj(quod antea in ara crucis ille ipfe fummus facerdos nofter amp; pÔanbsp;tifcxeidem obtulit) quoties placeret,etiâ nobis eidem offerendi potefta-tem CQpiamlt;^ fecic.Quæ plenitudinem fui, vc femel in cruce oblaca eft,nbsp;ad nos refundit, diuinamcp ad nos benignitatem deuocac, nos Deonbsp;hufdêfalutarishoftiæglutinoineffabili quodâ modoconiungitgt;ÔCadnbsp;caputnoftrum mirabilem quandam cognationê, familiaritatemc^ptrianbsp;buic,atcp eius influxibus q aptiffimos paratiffimofep reddit.

VidetiSjVt nobispulchreconueniatcum Apoftolo,in quo non noa ftram,fedApoftoli fententiam quærimus.Quam veram germanamc^nbsp;aflequimur,quando intelligendo refpicimus ad communem fentêtiamnbsp;catholicæ perorbem ecclelîæ, quæ vnica rede intelligentiæ feripturaanbsp;rum certaamuffis eft:ad quam qui non collimant in interpretâdis ferianbsp;pturis,nihilfecum dicuntconfonum,fed quifep fuum aliquod proprianbsp;um infarcit,atq? inuehit.

Et hadenus deeuchariftia,an veram facrifîcqrationem habeat,8lt; ad Peroratio. hocinftitutaGcaChrifto,vt aucdebcat,autpofîïc vtiliter offerriDeo,nbsp;pro nobis, ÔC alrjs viuis ÔC mortuis, deep eius frult;ftu,vtilitate,nbsp;efficacia, an cuiquam valere poffit ex rc ipià in fe,quodnbsp;opusoperatum appellant,autalteri alicui va«

1ère, q illi, qui eandem participant,fatis mihi explicatum videtur»

DE MISSIS PRI'

VÄTIS, CONTROVER. ' fia VL

OntrouerGa hæc dependet ex proxi’ma, amp; in fuflSdenterexph’cataeftjita vtnon reformidetnbsp;I'udids iudicium,imo vti'pfaspene confcicnnas^nbsp;uerfariorum appellate audeat* Qui cum propt^ ,nbsp;miflas priuatas cxecrentur,quod Chrifti

Î nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cafdem aduerfari exi ftimant, qui cuchanftiam no ’

aliud inftituerit,q vt eadem communicaretur populas,et cœnani dominicamfquod niG mulns comunicantibus non fitjnobis repf^nbsp;taretmon veto vt ofFcrrereturpro£CcIeGa,amp;S fidelibus vim's SC 'nbsp;amp; idololatricum cultum efle volut omnem ilium,quo Deumnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

qui ab eodem cxaftus,amp;ad hoc inftitutus no eft, (Quæ vniuerfap’^ cedenticontrouerGa luce clarius demonftrauimus efle falßfli'n’^A'nbsp;hilum habeantpræterea,quo fuam fentenuam comprobenuTurinsnbsp;bis videtur,vt fequamur quod accepimus a maioribus,amp;:quod P^®^^nbsp;catholicaeperorbem ecclefîæ multis iamfeculis recepta obierü^riO)nbsp;Romana tenet eccleGa,Ad qua ob primæ Zc Apoftolicæ cathedrae Ppnbsp;rogatiuam,amp; propter potentiorcm principalitatem(vt beatiffidOi^^ jnbsp;renæi verbis dicam)neccfle eft omnem conuenire ecclcfiam,hocnbsp;qui funt vbi(^,fidcles;in qua ab his,q funt vndicßjConferuata eftnbsp;ab Apoftolis traditiodn qua vna ab ipfo Petro,ad præfentem vRFnbsp;lum eius nomin» tertiu,baud interrupta ferie perdurât cathoEco*^^nbsp;Epifeoporum fucccflio,perquam etiam D,Auguftinusrctentni^^j^,nbsp;htetur in catholicae ecclefîæ gremio. Ad cuius fidem amp; dodrinani .nbsp;k orthodoxus dodiflim ufî^ Hieronymus,in medio Oriête prop^nbsp;tiochiam habitans,in explicandis,quæ tralt;ftabat,fîdei fcripturæcjp^^^nbsp;ftionibus,perpetuo relpicicbat» Eandem etiam vitra tam vaftanbsp;mariume^ fpaciain dubqsconfülcre non dubitabat, Hæreticumnbsp;catholicum pronunciarc eum,qui eius impugnaret defînitionemnbsp;dicium,vnum ilium fuum agnofcens,quicunlt;5^ iungeretur Pétrinbsp;dræ.Quifquis,inquit,cathcdræ Petri iungitur, meus eft ? Vitakni nnbsp;nofcOjMelitum refpuo,Paulinum ignoro,vtqui ab eius fedis cdm^nbsp;ne fe feparauerantQui feire fe affîrmabat,iuper eam,vclut petrain^^,nbsp;fîcatam ChriftiecclcfîamJn vniuseius cômunione, velutinarcanbsp;(àluari nos ab ingruente diluuio. Ex vna Petri natiicula Chriftnn'nbsp;bis loqui,nos docere,in vna faluari pofle, etiam ille iâcer Ambronnbsp;firmauquam eandem,velutorthodoxæfîdei magiftram,amp; Gngn*^pjjnbsp;uinæ ordinationis difpofîtione, Sc aflïftentiæ priuilegio, ad hocnbsp;conftitutam conferuatam^ ab initio agnouifle orthodoxos

CONTROVERSIA VL

ftmoribus tribus ïibris noftris de Hierarchia ecclenafti'ca lucuïetiflïmc rroto orbc demonftrauimus,Cum eius,inquamjCathedræ èi, ecclefîæ fide, doélri»nbsp;*'aamp;^obferuationCjquoniam concordat,quod S)C nos a maioribus acce= numnbsp;pirtiusjamp;r adhuc toto orbe,vbicuncp viget nomen Chriftianum, apud 35nbsp;*ndos deniquc ÔC Armcni’os obfouari vidimus,apud quos æque v'C a= Armenijs,nbsp;Püd nos miflas priuatas cekbrari certum eft,tutius,opinor,i'n eo perraa ”aus ccicSnbsp;*J'fiimus,q vt fcquamur Lutheri infana commenta, quæ vbicp ab euis briri.

mam irrepicrunt,vtirrepfiffepla:rofquc non diffîtemur, ici* mus ad quem amp; quos pertineat cofdem'corrigere ? Etnbsp;quifque fuum modum agnofcat,amp;2officiumnbsp;intelligat ? Et hadcnus de præfenti con*nbsp;trouerfia fan's mihi didum

videtur»

R i) DE

DE COMMVNIO-

NE S VB VT R A Q VE A VT alterafpeciZControuerfîa VIL

ex intcrno quodam confenfu Chrifti fidelium ,at(Ç orthodoxoR^P’^ fulum,qui confîderantcs,httic nullâ efle neceffîtatcm Laicos comnbsp;candi fub vtrac^ fpeciCjUuIIa vtilitate fraudari cofdem ex. fubtrac^^onbsp;calicis,quin potius eandê ipiîs plenitudinem exhiberi fpiritualisnbsp;fub vna panis fpecie,fub qua integer Chriftus eft* Inde vero,cofuct^nbsp;catenus ritum cÔmunicandi fub vtracp fpecie,nonnullis ßmplicio*^^nbsp;occafionem fuiffe infidelitatis,amp; pecra fcandali, vtex quo imagin^^^^nbsp;tur,fub fpecie panis folum corpus,velut exanguc cadauer quod3aiRlt;nbsp;fub fpecie vini folum fanguinem Chrifti contineri, no vero fubnbsp;Chriftu integrum* Qualis etiâ nunc apud Bohemos plærofcpnbsp;fpeciei communionem velut neceflariam fedantes ,fcrtur effeimp*’^nbsp;catholicæ ab initio ecclefîg fidci orthodoxæ côtraria opinio.Qusonbsp;Luthcro nuncplacercincepit,quemadmodû contra Epifeopum^^^nbsp;nen*palam fecit*T ametfi cum affcrtioncs illas fuas fcriberet,hac in tcnbsp;thodoxe Si nobifeu fentiret* Etprseterca cotingeret, vt Chriftinbsp;fub fpecie vini irrcucretius effunderetur in terrammec feruari pof^^\nbsp;eile lub fpecie liquoris eiufmodi,ncc deferri ad cÔmunionem innt’]’ 'nbsp;quorumuis,quouis loco amp; tempore* Ad hæc, apud nationcs pint*nbsp;vini raritatem ad communionem omnium non fufficere,cômuni4^(^nbsp;dam confenfu,velut fuis infpirante facro fpiritu, apud omnesnbsp;thodoxæecclefiæEpifcopos Sófacerdotes rcceptumeft,vc fub P’nbsp;tantu m fpecie euchariftiam exhibèrent Laicis*

Vt’pcr Io, Quod cu magno c5fcnfu,magna etiam LaicoRi oim pace,Si oO H^cro.’pra ^*21 obferuatum effetfeculisaliquot(ncc^emcertum vllum eiusonbsp;cSfiieM*” inuenitur initi5)5i tandc a loanne quoda Huffita,8inbsp;in conwo- mo Pragêfî apud Bohemos(qs plurimos pertraxeratin confenfn^nbsp;catafit?quot;^nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pfîdiæ)primû rcuocaretur in qftionem et controuerfi^,

de Sc danaretur,velut Euangelio Chrifti SC obleruationi primin*^ clefiac contrariuîiuxta diuina amp; Chrifti ordinationê ad Apoftoll^^^[,janbsp;Vt contro thedræ,8^ ccclefîafticæ hierarchise pfidis,vna cû làcerdotali exnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ji*

nitfonc ec- Chrifti ecclefia fecum eo tepore Conftantiæ congregato ciefiafticsc cium ac definitionem relata eft* Qui definierût,confuetudinê

CONTROVERSIA Vit

decente amp;: rationabilem,nec immutandam ,fed djftncfle obs ’’’«‘‘arcin'^ eruandam,quibus locis lam obtinueratjSó feculis aliquot catenus obfer vniiierj'al.snbsp;watatucrattdamnanteseos vthæreticos,qin'eiufmodi confuetudinemnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quot;quot;

^'^pugnare pergerent,amp;r damnarent vc iUicitam, ÔC Chrifti Euangelio decifa fue-«^ontrariam, Ec facerdotibus fub anathemate interdixerunt, ne præter /^ciem lam apud fe rcceptam confuctudinem,popul5 fub vtracp fpcanbsp;cornmunicareauderentjCæterosnihiIominus,apud quos canon obsnbsp;^atjfuæ confuetudini,aut certe Iibertari permittentes^

- Xpod fî,vt eft,a Deo præceptû eft,vt fubortas inter nos quæftioncs, Defifmtio-^ontrouerfias eiufmodi graues amp; difficiles, in qbus inter nos alioqui viuri^ri^ ^ueniri non poteft, refera mus ad præiîdem cathedræ, ûcerdotale qwæftioncnbsp;^cilium vna fecum feruientium dnotfî, vcfacit,nos fecuros reddidit, dum'^necquot; fnbsp;^d nobis indicabunt iudicq auc quæiîtæ, controueriæcj^ rci veritatê:nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;°*”quot;’

Pf»cepit,vt agere debeam us iuxta verbu m, quod illi annunciauerint dcloco,quem elegie dnsdmo vt obferuemus follicice ac diligeter,nbsp;iuxta omnia,quæ nos docuerint, Si. fiue ex verbis legis orta fit illanbsp;^ftio,ambigijiras èc controuerßa,vt tunc iuxta verbum legis qua illinbsp;pendeat difficultas negocrj dedudiin iudbnbsp;qualecûcp illi de codé dixcrint,aut protulerint iudi^nbsp;tesnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;indifeuffe fcquamur, nihil amplius noftro in eo referuans

. *^dicio:fî iuffit ille,vt non declinemus ab eo,quod qdê illi aut docue* fiînt dixerinCjfeu ad dexteram,feu ad iîniftram,qd in re iam définiranbsp;^^ta controuerti adhuc opus eftvDixerunt illi Huffita et Pragcn.punbsp;^tceamfquam amp;rhinuncdamnant)confuctudinêcû Chrifti Euannbsp;j^^doxontra negabant alri,apud quos ea confuctudo longo tepore inuanbsp;. ^’¦^udeduéfa tandê eft,quo opQrtuic,hæc quæftio, ôë controuerfia adnbsp;^^diciutf, præfîdis cathedre Âpoftolicæ,ec facerdotu,non folum fecumnbsp;jx ^^demferuientium dno,fedetiam oîm,quiex vniuerfa Chriftieccleanbsp;^?^yocatic5 eodem conuenerant. Definieruntilli amp; protuleruntiudi«nbsp;boc fequimurç” Quid iterum inquietamus orbeiam femel

^nitis quæftionibusCQuod G in hune modum faciendum eft, redi* ^nt Arrius,Macedonius,Neftorius, Sc vniuerfahæreticorûolim da«nbsp;J. ’^^ta colluuies reuocabitur ab inferis.Dicunt ifti,Chrifti verbis fente»nbsp;fuS adftruÉidê Scilli de fuis impijs opinionibus dicebant.Nos di»nbsp;contra,non redfc ab ipfi's feripturas intelligi.Quid igiturç’Aequunbsp;qualibus qualibus,certc pauciftïmis,fi ad contra fentiennbsp;1^.. Conférant,indigniffimis,q ad illos ccifcrantur,credamus nosî Quodnbsp;domo,aut ouili catholicæecclefiæ neceffaria eft fidei vnitas, ÔC con»nbsp;ç ƒ dia,8(^ propterea penes paftorc Sc redforê cius,vna cum deledo con»nbsp;^'^jftiufmodifubortas in eadem controuerfias definiendi(quêadmo»nbsp;fupra,et alibi demonftrauimus)effe debuic,et aDeo conftituta fit,nbsp;^b vniuerlà ab initio Chrifti ecclefîa recognita autoritastqd iam eadénbsp;R iij auto»

DE COMMVNIONE SVB VTRAQVE SPECIE, autoritäre defînitis non acquiefcimusCQuid non fcquimurCMirum 1^*nbsp;ne quod non perpendant,aduerfus ipfos qd adiecerit dns,quid deip^*'nbsp;mandauerit his,qui portant gladium.Si quis aût,inquit,fuperbierit,a‘^*'nbsp;contumaciter egerit,nolens obedire imperio facerdotis,qui præeftnbsp;rhedræ,amp; in ea pro tempore miniftrat dno Deo tuo, ex decreto iudiei*nbsp;morietur homo illc,8c auferes,climinabifq^ malum de Ifraetautnbsp;fia,quo omnes de populo audiant 8c timcantramp;Tne quis ampliusadu^’’nbsp;fus îacrolandlam autoritärem,quæ conferuandæ vnitati amp; conforlt;l*^nbsp;l'n ecelcfîaftica domo prorfus cft neceflaria,agatfuperbe amp; contuma^*’nbsp;ter. An cuiq parum mali videtur ad appetitum quorûdam homing’*’’nbsp;in hune modû perpetuo agitari,vexari, turbahep Chriftianam remp^*nbsp;blicam^nihil permanere in fuo ordineC nihil ftare loco fuo'Tqucn«^nbsp;tumaciter libéré feeffèrreaduerfus poteftatem fublimioremjDd®*^*nbsp;dinatione fibi propofitamCquenc^ fibi vfurparc,quod cft alteriusCnbsp;witer.diuina humanaep mifccri confundicp omniaCAn cui hocnbsp;fpedarenon videtur ad Chriftianac rcipublicæ,atque adeo relig’^nbsp;noftræinternecioncôC exterminium C Qiiis cm huic malo modus tÇ* ’nbsp;quis finis,niß qui gladium portant,fui offici) mcmores,hoc ipfumnbsp;rant e medio ecclefiæ,quo præfidis,relt;ftoris,ct paftoris cius anbsp;bis conftituti.ab omnibus facrofandarccognofcaturautoritas^nbsp;tiouæ huius dotftrinæ antiftites adftridos fententiæ fuæ aliquotnbsp;nominis,qujbus perfuaferunt,principes,habent ciuitatcs infignesctt^^nbsp;publicas,quæ iftoRj fc crediderunt fententiæ,amp;: indies glifcit malunbsp;getur numerus.Ipfi in his agunt fuum negocium,vt quoi^ parsnbsp;qui fint,omnibus notum cfttvniuerfos certe hoc fpedare, fe innbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;-j

confufionc,hoc turbine,obferuari a viris magnis nbsp;principibusp^

fuaE,atc^ alicuius fieri,qui rebus pacatis efurirent neglecfti nbsp;nbsp;inglo’^^’^J

le quiuis intelligit:amp;: propter hoc in animum induxifle,nulli li crcdcrc,nullius hac in re deferre iudicio.Quod qualecunquc,amp;^nbsp;bufeunep aduerfus illos proferctur,fcmpcr impugnabunt,fempc*'nbsp;mniabuncur,vt iniquû,vt Chrifti Euangelio contrarium,et quodnbsp;confeientia fequi non poterunt:vt femper fccerunt hadenus,nbsp;per faduri Cunt. At contra,nobis no videtur vt fequamur illos:vtnbsp;ramus,quod accepimus a maioribus:vt aliam fide profiteamur,^nbsp;didicerimusincatholicaccclefia:pnefertimquam certo vidinn*®nbsp;orbe tenuifte orthodoxos oes ab initiora qua nullis cauillis,nullis fanbsp;cub's,nulla fcripturaiv apparecia,nullius autoritäre, etiamfi oes innbsp;nunc contra ftarent,contra docerent Apoftoli,etiafi angeli denbsp;abduci fincm^,fed etiam ianguinc parati fumus eandem aftcrerc»nbsp;in hunc modu diftidentes nos conciliabitin vnum,fi nullanbsp;hæc deferri oportet,amp; cuius iudicio indifeuflenbsp;nbsp;fimpliciterob^^^j^

toritasC Quis erit huius tragediae, nifi funeftiflxmus, caUmitofî* ‘

CONTROVERSIA VU,

toti tandem Chrift/anæreipublicæexttionflïmus exitusï Siaatorità* tem aliquam hi's in rebus fuperi'orem fe profitcatur agnofccre,illa profenbsp;rant.Hoc tarnen meminen'nc, vt parata om nibus aliqua, adieu cófultuanbsp;quefacilem proférant, cumiftiufmodi incidentiecontroueriïai^quo»nbsp;tidiclocus incidatjSif mox reftringi cas cÔponicp oporteat, cum alioquinbsp;crefcant amp; excant in perniciofum diffidium. Proférant tarnen qua vo»nbsp;lHerint.Præfidem,reÂorcm et paftorem Chriftiani ouilisfquc Chriftusnbsp;inftituit)Petrum,amp; qui locum eius pro temporeobtinct, recufant,ergonbsp;nominent alium.Si Imperatorcm dicant,tamctfî ille modum fuum nonnbsp;ignoret, eius tarnen, euidentiæ SC certitudini cauiæ noftræ confidentes,nbsp;tiÔrecufabimus iudiciu,modo fyncerc profîteantur, fimpliciter etabfc^nbsp;ï^rgiuerfatione eius fc iecuturos fentetiam indicium.Si concilium v»nbsp;niuerfalc dixerint,iam dudura in vniuerfali côcilio Conftanticn. définisnbsp;hæc controuerfia.Quid ergo nô fequunturcSi dicant illud non cenbsp;^^bratum Iegietime,quia contra Buangelium damnata eft eoi^ fententia,nbsp;ipfum erat,quod none cÔtrouertcbatur.Affîrmabât Huflïta et Pranbsp;8^n(îs,aduerfari Buagelio,communicarc fub altéra tantum fpecie: consnbsp;V’â dicebant cæteri, Sd definitum eft ex totius orbis concilio in noftramnbsp;^^tentiam.Et quod obfecro cÔcilium agnofcent,vt legittime cclebratu,nbsp;*4'^od iIIoi^ forte condemnet iententiâ^ Eius velim nobis notas priusnbsp;'’^pliccnt,ne poft indicium,ilIud ipfum ad fuû indicium reuoccnt.Et innbsp;t’’'^'^is,apud quê,aut quos,eius indicêdi,amp; loci eius, temporife^ côftitusnbsp;qui,quanto ve numéro côuenire debeant,crit autoritas lt; Roma«nbsp;pontifîcem noagnofcunt,ergofuoarbitrioalium proférât. Silm-Peratorem dixerint,inteUigunt opinor,nÔ ex vna Germania, ièd etiâ exnbsp;j5j*’XGallia,Hifpania,Anglia,Scotia, Hungaria, Polonia,Dania, Suetia,nbsp;^oruegia,brcuiter exvniuerfa Chriftiana ccclefia conuocari oporterenbsp;Q^curnenicum aut vniuerfale côcilium. At conuoeâte Impcratore, vtnbsp;^^yfmodi,Gani,HifpaniJtali,Angli,Scoti,Hungari, Poloni, cæterænbsp;^^^enamerauimus nationes,quæ Impcratoris autoritatem nô fequunnbsp;Ilnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;conuenient.Apud quem igiturTSi ex communiconcis

^autoritäre Chriftianoßz principum hocipfum indici voluerini^ anteexplicent,an omnes principes intelligantjan aliquos tantum,Slt;:nbsp;^^’os,autquo numero:amp;S nobis demonftrent,quaautoritateapud ho»nbsp;^P’’?cipue n definitum numerum aliquem protulerint)præ alqs, eius rei

^^toritas.Si apud oês,nemo non intelligit, nunq locum fore alicuius fnbsp;nbsp;nbsp;ilq.ad cuius indidfionc tam multorum rcquiratur conlènfus ÔC au«

inter fe in hoc nunquam conuenirent inuicem.Gerte,ante in* nonem côcilq opus foretomniû totius Chriftiani orbis principumnbsp;^cuio,in quo ex cômuni autoritatc côfenfu decernerctur celebran»nbsp;concilium. Et quis cÔuocabit hoc præ-wlum côcilium? Ad cuius vocantis autoritatem vocati conueniêt?

R iiij Ad

1. V 4 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1.

ncjita amp; de calicc,vt ex eo omnes biberent.

Paulus vero Corinthijs fuis ita.rc.(m accepiffe fc a domino, atc^ ipiîs etiam tradidifle.Quoniâ dominus,inqüit,nofter lefus Chriftus, in quanbsp;noâe tradebatur,acccpit panem,amp; gracias agens fregic,^ dixit: Acciptnbsp;te ÔC manducate.Hoc eft corpus meum,quod pro vobis tradetur. Hocnbsp;facile in meam commemorationcm.Similitcr ÔC calicem poftquam cœ^nbsp;nauit,clicens:Hic calix nouum teftamêtum eft in meo fanguine.Hoc fanbsp;cite, quotielcuncç bibetis,in meam commemorationem ? Qiiibus tradinbsp;annotant ab Apoftolo.Chriftum verbis præceptiuis vfum æqucdeca:»nbsp;lice,ac de pane illo myftico,

His addunt,ita adhuc viîtari apud Græcos, nbsp;olim etiam apud Lan

noseundem vfum obtinuine,plæriflt;^ teftimonqs confirmant,

loannes ille Huffita ÔC Hieronymus Pragenfis,qui primi autorcs fuc feiftius feHtentiæ.amp;: duos hi duces præceptorefcB fecuti funt, ex verbis

putanc pertinere ad facramentum euchariftiæ,

^unc videamus, hæc in fe quid veræ ibiiditatis habeant,ec num que RefpCfî». ’^trito vel tantillum mouere debuerinc aduerfus definitionem hicraranbsp;ecckiîafticæ pfîdis,vna eu facerdotali totius orbis concilio. Et antenbsp;^•^niarogai-Qj velim aduerfarios,vt nobifeum diligenter cxpêdant vernbsp;^^hfiftijVt ea plenius,velue fibi ab eodem reuelata,refert Apoftolus.

^oniinus,inquit,nofter lefus Chriftus,qua node tradebatur,accepit Demôftra ratiasagensfregit,amp;:dixit:Accipiteamp; manducatc, Hoceftnbsp;im,quodpro vobis tradetur:hoc facile in meâcommémora

commu tamentum eft in meo fanguine,hoc facice,quotiefconcp bibetis,in me

-

____ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4'nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*. J.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fpecic,

'^^^licenîbibccis,morcem domini annunciabitis nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Expendun

nobifeum notée vcrba,6cfîgrtcntmyfteria, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Fie

'“fundem amp; Chrifti vera fentêiia dubitandi occaGonem inueniet. De (Wb, P’ntdiciRAcciDiteamp;manduratehoceftcorousmeoni.auodDrnvo»nbsp;h'

DE COMMVNIONE SVB VTRAQVE SPECIB, scternaiIIaDd fapienria,fcdquodcpab eohicprolatum verbum fuaflnbsp;cnergiam Sgt;C efFicadam habebat»

luflït primum ßmpHdtcr acdpcrc Sc manducare: l’uflït ddndc Si fî ccre:îuflfit,i'nquam,accipere 8gt;i manducare(quod tune præfenti's temponbsp;ris erat)panem ilium viuum, ÔC viuifîcum.côfccratum in fuum corpui,nbsp;quo tum illos communicabat tantum ? luffit ddnde etiam hoc facereinnbsp;fui memorianijhocipfum videlicet,quod eum tunc facientem videbâtînbsp;nempe etiam conlccrarepanem in ipiîus corpus,Si Chriftifîdelibuse*nbsp;undem accipiendum manducandumcpdiftribuere,quodeftfacerdo*nbsp;talis ofFicq,amp;f tempus futurum refpiciebat,

SceSot« nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;plane eft certum Qi cuidcns,nö ad Chrifti fideles omnes, fc^

pertinere ad faccrdotcs folos, ca Chrifti verba fpeótare, ad quos folos hoc faccr^ Chnfti in quod in coEua fecit Chriftus,pertinere indubitatum eft.

non pofîcnt iuxta fuum officium con(ècrarc,8^ offerre Deo im macula* um illam hoftiam,fed commum’onem accipercnt de manu alcerius, fc*nbsp;re non leguntur nifî fub panis fpeci’e tantum accepifle illud viaticum,etnbsp;nÔ bibiffe de caliceîvelut clare inteUigêtes, ex Chrifti præcepto ncc ipfîsnbsp;hoc faciedum,niß cum ex officio fuo hoc facerent, quod fecit Chriftus,nbsp;at(^ ipfîs ctiam faciendi poteftatem conftituiu

Nihil eft in didis Chriftiverbis contortum, obfcurum, a fc diftides, z* -__ cffeofficrj hoc pcragcre,quod in facra ilia coena fecit Chriftus,panem innbsp;Corpus fuum confecrans,at(^ alijs diftribuens,plane indubitatum eftnbsp;confeffum,etiaab aduerfariæ fententiæ autoribus ÔC fedatoribus. Qui-hus autem ibi dicitur a Chrifto,accipite Sc manducate, ijfdem etiam di=»nbsp;c«ur,vt Sc ipfî idem in eius commemorationem in futurum facerêt.Denbsp;malice autem ncc hoc ipfum quidem(fccundum ea,que Apoftolus affirnbsp;’^at fc accepifte a domino) præceptiue aut imperatiue didu eft eifdemnbsp;hiberentjfed quafî relidum hoc in eorum arbitrio,nifî quando, vt di*nbsp;’‘‘jCx officin rôfîfprent ôc ofFerrcnt illam facrofandam et immaculatatn

,dominum:Bibitecx hoc omnes. Primum, quoniam pertinuiffe cade^Oiri-. ^lolum ad adum ilium pracfentcm5€caltcem,quem tunc bibedum vinauit SC cxhibuit,poffet haud incongruenter intelligimo vero ad ffmodcnbsp;præfîxam celebrando deinceps ÔÔ in futurum facrofando illinbsp;yiterio,quam Apoftolus adinftruendos Gorinthios,et vniuerfam innbsp;j?cccl€fîam,exipfîus,quod teftatur,Chrifti reuelatione darius explicat.nbsp;J^’ndc vt pertincrent etiam ilia ad normam præfîxam celebrando de^nbsp;..nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;atlt;^ in futurum illi myfterio, nihil ex eifdem couinceretur aliud,

H ’cerdotibus etiam comunionem calicis a Chrifto neceffario impofî* ’’'i^uando iuxta fuum officium Chrifti illam cœnam nobis referont;

’os nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;panis cancum ipctic tummii«uvnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;» one popuu

. ’^‘feipulos in Emaus,S^ Apoftolos illos fuos fideles in ilia Hierofolya ^nacedpfia nrincnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;T .ucas in hoc. efuoderant Derieueran? de.*^

DE COMMVNIONE SVB VTRAQVE SPECIE, ac diftributione pani's Ioquantur,ipfa verba demonftrant. Quod întdKnbsp;gendæfynecdoches nulla fît necelïïtaSjiam demonftratum eft,cum nul*nbsp;lum fît Chrifti l'nftitutum,nullum præceptum, vt populo diftribuaturnbsp;vtraep fpecies.Imo,quod l'pfa Euangeltj verba non admittant,fed exclunbsp;dant eiufmodi fynecdochen,quifquis ea diligenter perpenderit, clarcinnbsp;telligeuRefert Euangelifta Chriftum ipfum refurredionis fuæ die,duonbsp;bus difeipulis fuis Hierofolymain Emaus caftellum euntibusfeadiuu'nbsp;xifle velutitineriscomitem , tentosautem impeditofep oculos eoruiu»nbsp;ne ipfum agnofeerent,donee in trans cum eis et vna recumbens,acceptitnbsp;panem ipfebenedixiffetjatcp illis porrexiffet,quemadmodum SC iunbsp;era cœna fecifle legitunQuo accepto,velut illius viuifici panis virtutc.^*nbsp;pertos oculos eorum, vt eum agnofeerent. Ipfum vero iam tum fubuonbsp;difparuifle ab eis» Quis ergo hic locus rclidus eft calicicPuto,n5 diccu^nbsp;antebenedidum ilium panem diftributum fuiffe calice. In accepto»^*nbsp;tem pane,Sc illis oculi aperti funt,amp; continuo Chriftus difparuit-^^’’'nbsp;eft ergo ventum ad calicem.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.

itaep cum nullum fît Chriftiinftitutum,nullum præceptu,oblt;3*J® oporteat vfum calicis efle communem Laicis.Cum Chrifti amp; Apo^^nbsp;lorum in ilia fua recens nataecclefîa cxemplum habeamus de dinbsp;illo panebenedido viuifîco fîne calice.Cum certum fît, integRs^^*^'nbsp;ftum cum Omni fuæ gratiæ et benedidionis plenitudine amp; dari Sinbsp;pi in vna panis fpecie, nec quicquam plus accipi fub vtraip q fubnbsp;fpecie,nec fîngi pofîït,quicquam fpiritualis aut medicinæ, aut aliu’*’”’.nbsp;deperire fîdeli populo ex fubtrado vfu calicis : Quid hic habent adnbsp;farrj, quo calumniari poflïnt defînitionem ccclefîafticæ hierarcliiacp‘\pnbsp;fîdis amp; vniuerfalis concilij probantem,introdudam receptamc^a^nbsp;tisièculis confuetudinem decommunicando populo fub panis tat jnbsp;fpecie,eamcp aut im mutari, aut impugnari vetantemC' QuidC'obnbsp;tam pertinaciter cÔtendant damnare,quod a totius orbis iàcerdot^tnbsp;cilio approbatû eftç’abrogare,quod iam olim vt licitû, decens,fanctnbsp;a patribus maioribufep noftris,viris grauibus, fapientibus, religiou^jj^nbsp;quibus non paulo q nobis, fyncerius ac diligentius fuifte religiout^^^^^nbsp;dium,ôô fuæfalutis curam,vtrorumq5 frudus amp; opera teftantot»,nbsp;ptum eftç’reuocare quod tam multis feculis abrogatu eft C” Quaednbsp;noftræreligionis indignitas et contumelia, fî in hune modum ^dnbsp;aut alterius,priuati,pertinacis,furiofîcp hominis appetitum,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dt*

di,multifcp lèculis recepti ritus refîgi,reuocaricp debeât Si ceffariam aliquam caufam mutandum videatur,vt hoc vniuerM jjnbsp;at oportet:amp;^ eius autoritate, cui a Chrifto totius ouilis fuinbsp;cura,amp;: regendi officium commiffum eft.Cui didum a Chrilnbsp;cunque in vniuerfo fuo regno hic fuper cerram figcrct,refigcc^^nbsp;rec aut folueret, hoc ipfum ita fîxum, refîxum, obligatunî,

CONTROVERSIA VIL

^oram Deo Habitiim iri in ccclis, Quid ergo nos partes aliénas inuadp ^usCSiPetrOjamp; qui cius locum in ecclelia tenenc,data eft pafcêdi,regennbsp;^iqj ouilis,atcp ouium Chrifti aucoritas,incelligere debenc, qui cius k 0=nbsp;tiilis volunt efte participes,obediendi retftori 8^ paftori ciufdem ƒ bi ne«nbsp;^dTitatem efle impoG'tam. Aduerfus quern qui infurgunt tarn cÔtuma»nbsp;^^ter,euidenter demonftrant,ad ouile Chrifti le non percinere*

’’c omnia accipi.Chnftus enim faebat,fub pane omnia accipi ,nihilomi tarnenvinuminftituit.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;¦nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1

Sednnn rat ti'llamiirT jirhete. imo verbafobrietatisloOuimu —

; n- ‘ r^„amlinobifcumhumiliter ''‘^^4^e,vtramCBnihilominosinfticueric»'^ p ravrremushistursnbsp;'“f=.ff«difcerT amp; feqin in catholicaChrift. ecdcGa. carmmus h.s tur.nbsp;'’¦lgt;iscontrouerfns,pugnis,amp;:tumulribus.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;in Dtvroef-

Quod Grxean, hicecckfiam profcrunc cnamnum perfeueraum m o '“«^.dkunt,pnm«iuæccdefiæcommunkâdifubvtracçfpecgt;e,q^ÿ«c»n«.-.

DE COMMVNIONE SVB VTRAQVE SPECIE, nkâdî fob aliud agunl;q vt monftrent nobis Chriftum in deferto,fn angulisnbsp;vtrâOî xDCnbsp;cie, quem netralibus,amp;: abducât extra Chrifti ecclefîam,quæ Petri autoritatcmnbsp;proferunc cognofcit ct ièquiturJn qua vna inueniri vcritatem, inucniri Chriftiigt;^nbsp;amp;:falutem,fupradcmonftrauimus.

Quanquam non daranemusritum hacinre Græcanicæecclefîæ,igt;i^ telligentcs nec hune,ncc ilium Chrifti præcepto exigi,cum videamusv^nbsp;trumep diuerfîs temporibus vfitatum fuifle in ecclefîa, Conftat fane B*nbsp;Leonem etiam præcepto, aut edido exegifle populi cÔmunioncni fi’bnbsp;vtraep Ipeciein Romanaecclefîa,ad cÔfundcndam Manichæorumnbsp;faniam.Quorum fuo tempore etia Romæ apud plærofcp repuUuIaf^^'nbsp;rc cœpit impietas,affîrmantium Chriftum venifle ad nos,non in vo'*’»nbsp;fed in phantaftico Sc exangui corpore: nec paflum vere, nec mortut”^’nbsp;nec refurrexifle a mortuis.Proindc amp; dominicum rorpus fub panisnbsp;turn fpecie fumebant,abftinentes a calice,quod exangue eius corpusnbsp;ifTe,atqj efte crederent. QtiarefancftuspÔtifexadreprobanoncmp^f®nbsp;lentiffimierrorispræcepitpopulum communicate fub vtraquefp^^*^'nbsp;Quod tamen,vt faccret,opus nô fuiflct,fî eatenus ita recepta, vtex Chf*nbsp;fti inftituto neceflaria,fuiffet corn munio populi fub vtrac^ fpecie.

At poft ceffante ea caufa,imo quas fupra commemorauimus,vrg^'’/ tibus caufîs contrari}s,communio calicis.quod ad Laicos pertinct/’^^*^nbsp;to quodam Chrifti fîdelium,amp;: ecclefîæ præpofîtorum confenfunbsp;olita,amp;r multis feculis vfîtata corn munio fub panis tantum fpecie»nbsp;De azymonbsp;nbsp;nbsp;QiTemadmodum amp; azymi Sf fermentati panis,qui cofecraretuf)*^^

^feroicn^ It obferuationis diuerfîtas»Nam quod Chriftus nouiflima iliafiw confecrauerit in pane non fermentato,fed azymo,quippe primanbsp;morum poft efum agni Icgalis ac typici, quado fub grauiflimanbsp;cionis poena reperiri non licebat fermentatum in vniuerfis domibu®nbsp;lioi^ Ifracl,at(^ ita ab initio,Chrifti imitata exemplu,obferuaucrit iH^Pnbsp;mitiua 8c Apoftolica ecclefia,plane indubitatu eft, C^ia tarnennbsp;to poft,aperta iam luce veritatis Euangelicac diffufæ in orbem, abol^nbsp;in vniuerfum Iudairmo,qui ab initio lucradis Chrifto ludæis,nbsp;' cius incorporadis,ex côfîlio fpus fandi ferebatur ab Apoftolis,nbsp;lijfuccefforefcp eoRt toto ftudio incumberent, quod etia in illo ipPunbsp;mo ludaizantes quidam imaginarctur quiddam ludaicumzqnonbsp;hocipfumcuellercnt,ecclefîaftlcodecrctointrodudumeft,vtnbsp;fecraretur in fermentato,non in azymorfane intelligentibusnbsp;patribus,Chrifti exemplum no induxifle obligationem,vt ftcnbsp;fieret,quamuis azymum,q fermentatum, fîgnifîcantiænbsp;giscongruat.AtceffantcilIacaufa,ob quam primitiuus illenbsp;tatus fucrat,Romana,5^ cum ea vniuerla Occidetis,Meridiei amp;nbsp;trionis ecclefîa,ad eundem,vt Chrifti exempio conformem,amp;nbsp;congruentiorereuerfaefttGrgcanica veto ecclefîa iam femel

CONTROVERSIA VIL

menti vfum mordicus retinuit, iingularitatis notabilem fe, vt in alqs pic nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;f,quot;quot;

»¦iff^Jaciens ? Quod ipfum iingularitatis ftudiu poftq ie tandê diuifîc a. Romana cccleiîa,ctiam in hæreticam impictatem (vt font indiuiduæ fo per notabinbsp;fores fchifma ôd hæreiîs)facile trasformatum eft, vt qui abominationc,nbsp;non confecrationcm affir marût deinceps.q fît a nobis in a2:ynio,quo vs am hæreti-oicg comprobetur infallibilis illius Chrifti promifliÔis veritas. Q^a

'' teexecre-poHiceturaduerius ecclcfîani inædifîcatam illi Cephæ ac lapidi, quæ Pe t'“’’ ïr^Cquem Chriftus fui ouilis paftorem ÔC rcdorem confticuit)autoritaanbsp;fem ac magifterium agnofcit ÔC fequitur,non præualituras inferoi^ pornbsp;^s,quas infidclitatem, hærefes, amp; orthodoxæ fîdei çôtrarios errores ali*nbsp;i^ioftcndimusîita innuitjOec obfcure fignificat, diuifas ab code illo faxonbsp;lapide,8c quaccommunione atcp obedientia non coniungutur eccle*nbsp;üafticîchicl’archiæ reétoriacpræfîdi,moxtradipoteftatifatanæ, amp;in.nbsp;ipfas mox præualere eafdem illas infcrorum portas, quas diximus, hocnbsp;’ft,fidei errores ÔC hærefes,quas ingreifus,omni fpe falutis excluditunnbsp;Quare quifquis.aut hac in re, aut quacuncp alia, Græcam fequi ma^

cam,quai« Romanam amp; vniuerfam Occiduam ecclefîam,quæ illi in orchosnbsp;^oxa amp; catholica fide coniungitur,mauult Chriftum contra Chriftum fentientemnbsp;deferto quærere,in angulis et penetralibus, q in illo corpore ecclefîafti ^‘3nbsp;Cornus,ædifîci] illi Cephæ inædifîcaci,certo inuenire, Sed nihil ica qui ecck-S“^endo,q portas infcrorum,damnationcm ÔC interitum inueniet*nbsp;nbsp;nbsp;ûukCiS

ReftatadhucHu£riillius,quodexChrifti verbis apudloannem fu» ptainducftum eft,argumentum foluere gt; Qiio tametfî aduerfarq nos nÔ

angulis fru PtrurgeantjVt qui nolunt locum ilium vniuerfum quicquam perrinerenbsp;*deuchanftiam,aduerfusorthodoxorum patrum, èC clariifimâ verbo lo corporenbsp;Chrifti fententiâ: quia tamê vnS hoc maximi apud Bohemos monbsp;’^’nti eft,at(Ç etiam alrjs fuit erroris occa(îo,neceffario pertraeftandû eft* congregâ-Vêtus hæc fuit Ârmeniorum,atlt;^ etiam alioi^ quorundam hinc du

Ad ^gu^ ^^quamuis non fana fentcntia,vt alfererent,æque corn munionem fubnbsp;'^^^C5^fpecie,acbaptifmifacramêtum,omnibusadfalu£ê neceffariam* bis Chnftinbsp;^foinde ÔC mox baptizatos,quamuis vfu rationis carerêt,infantes, atqjnbsp;amentcs,altaris facramêto reficiebant ? Qiiê more diu durafl'c in pri ou.s^jbenbsp;’'^ftiua ecclefîa,B,Dionyfi),Cypriani amp;C Auguftini feriptoRz monumenanbsp;*^eoniprobât ? Sed hanc fentcntiS,amp;; euidês ratio,amp; Apoftolica fentennbsp;^^rcdarguiLNam quod Chriftus, qui omnes vult faluos fieri,quicquanbsp;^^^f'ffcitucrit ad falutem prorfusneceifarium , nifî quod non difficidcernbsp;P^ftitexhiberi omnibus,nulla ratio admittit ? At eiufmodi cft vnicu banbsp;P^iftiîi facramentû, qd facile exhiberi poteft in hanc lucê editis quibusiînbsp;^’^quamuis infantibus,atcp aliter mente captis, atqj vfu rationis caren*nbsp;hhusmô vero fui corporis amp; fanguinis fumptio fub fpeciebus panisnbsp;^iniin euchariftia» Qiiæ vtedantur 8c bibantur ab infantibus nodumnbsp;^«etÎB folido cibo ÔC potuÂmo quibus ingeri nihil poteft, q lac ex

S ij ternis

DE COMMVNIONE SVB VTRAQVE SPECIE, term’s vberibus,prorfus fieri non poflet: fed nec ftultis SC mente captiSjnbsp;nifi pcrfuafis,quod non feraper poflet fîerûNô eft ergo inftituta a Chnnbsp;ftOjVt omnibus ad falutem neccflaria.

Racioni huic fubfcribit fentêtia Apoftolica, nbsp;nbsp;diuerfam fcntetïtia e«

üidenter rcdarguit.Siquidc fumi illc non vult,nifi ab his,qui fe antepto baucrint.Quod facere nÔ pofl’unt,nifî quibus eft rationis vfus,amp;f iü^‘^nbsp;üm,alioqui indigne fumi affirmât amp; ad iudicium,nec deefîe diuina vlflnbsp;oncm in hacetiam vita aliter fumentibus, Probetautem feipfuni,J^nbsp;homo, amp; fie de pane illo cdat,amp;S de calice bibauQui enim manducatnbsp;bibit indigne, indicium fîbi manducat amp; bibit, non drjudicans corpi*’nbsp;dni. Ideo ÔC inter vos multi mfirmi,8^ imbcciUcs,5lt;: dormiunt multi'

Quare catholica Chrifti ecclcfîa,vcrâ germanatß Chrifti aflecutal^^ tentiâ,vt ditffa eius verbaîNifî manducaueritis carné filrj hoîs, bi^^nbsp;tis eius fanguinc,non habebitis vita in vobis,nô dici oîbus intelligi*^nbsp;his tm,qui iuxta Apoftolicam dodrinâ feipfos probare poflunt,etnbsp;dicarçaé difeernere a cÔmuni ÔC profano cibu ilium fac^ amp; myfti‘^^’]î'nbsp;SiC propterea eoi^ damnat fententiâ, qui ex cifdem Chrifti verbisnbsp;oîbus ad faluté neceflarium,manducare carnem filq hominis,et eius bjnbsp;guinc bibere,æque vt renafei ex aqua amp; fpiritu, Ita credit fuos fîlios fubnbsp;panis tmfpeciefacrofandumilIudSó viuificum Chrifti corpusnbsp;ter fumêtes,n5 fore expertes illius vitæ, quâ idéille negat habituro$^°^nbsp;Vt fub pa q carné ipfius non manducaucrint,amp;: no biberint fanguinem, Vtnbsp;amp; corpus ’nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;intelligit carné illâ,quæ exhibetur fub panis fpccie,non effe

Chrifti fu— exanguem ôc mortuam,fed viuâatt^etiam viuificam : illam, in^ua^ îSgiüs,^ qua ille tonitrui filius:Ët verbum carofadum eft,népe totum integtjjînbsp;Chriftum Jd qd idé ipfc nobis Chriftus clariffïmis verbis affïrmat'l^znbsp;qui dixit:Panis,qué ego dabo vobis,caro mea eft,quâ ego dabo pfOnbsp;di vita,idé ipfc affirmât fe elfe ilium pané, quem carnem fuâ dixerat’nbsp;quiuis intelligat,de carne verbo ipfum fua verba inteIligcre.Ego,in4‘’nbsp;fum panis vicæ,amp;: rurfus:Sicut mifit me viucns pater, amp; ego viuoP/^J^nbsp;pter patrem,ôô qui mâducat me,viuet propter me. Totus itaqueC’*^^nbsp;ftus fumitur,amp;; mâducatur fub vna panis fpecie in cuchariftia.Isil^nbsp;nis æqqe fitim vtefuriem fedattproinde Sd cibus amp; potus eft:nbsp;initur,Sc caro mâducatur,amp; fanguis bibitur. Ego,inqt,fum panisnbsp;Qui venit ad me,nÔ cfuriet,qui credit in me,non fîtiet in æternum'^nbsp;venitad me,qui meæ mefæ participât,quâ ego meis cxhibeo,hoceinbsp;ante dixit côtinuo repetit) q me mâducauerit,n5 efuriet.nbsp;aût veniread ipfum oporteat,amp; ad iàcroiàndâ illam menfam acc^nbsp;nempe ex fide fynccra 8c integra,apcrtius explicâs; Qui creditjinq^^^^jjnbsp;mc,nÔ fitiet.Nâ firmiter credendo,et ante etiâ difeuffa probatacÿ,nbsp;Apoftoli do(ftrinâ,cÔfcientia, oportet ad ilium accedere,in illonbsp;pturi aeque fîtis,vt famis remedium ? Qui credit in ilium,

CONTRO VERSIA VIL

«cfuriet,nec fiti’et in æternum : nullo proinde pocnio opus habet ampIius.Sicautem loquitur, vtrerüm fenfibilium quada figuraac mesnbsp;^phora viuifid huius myfterfj latêtem nobis vim explicet. Nam famesnbsp;^utisreiblutioncm,amp; vtiïc dixerim corruptionem continuam noftronbsp;tunicorporum,velut lymphomata quædam,c5fequuntur ? Quum emnbsp;quodlibet animal per cutim diffïpetur in ambientem aerem, principionbsp;partes cuti fubditæ inanes reddûtur. At naciua haßz facultas eft (quemanbsp;^^niodum eft demonftratu a medicis)vt nutrimentum ex vicinis par«nbsp;Jjous(quorurfusirapleaturid,quodrefolutioneinane fadumeftj) adnbsp;*^lealliciant,quod illæ ex fibi vicinis faciunt:breuiter,vniucrlæ ex pronbsp;^‘niaquac^ parte faclo celeri tralt;ftu perinde quafi in choro aliq, doneenbsp;ventriculum produélæ venæ inanes euadant,quæ ex ventriculo nuanbsp;^‘¦‘nientum ad fe cofueuerunteuellere, velut ftirpium radices in terramnbsp;’^^Oîiffae,quæ plancis ventriculi vice eft. Quem animalibus, vtpote ter*nbsp;nonadhærentibus, velutnutrimentipromptuarium quoddam ne*nbsp;‘^cffariofabrefecitnaturaanfuper ôd facultatcm addidit,quafuä fentiretnbsp;î^^nuriam,quo animaliaadcibupotumqîincitatanô deficerent ? Nam Fames amp;nbsp;Venæ jjjæventriculo trahunt velut mulgentes fugentefep, ven* £synbsp;j’^j^ülus eiufmodi fiuftionem nÔ ferens ,fed tâquam diuulfus, huius mo*nbsp;uïremedium,cibum,potumcpexquirit,quo Sc ipfe eiufmodi mole*nbsp;liber fît,S^ reftituendis,quæ refoluta funt,cx corporis partibus alimênbsp;ûifficiat.Hic ventriculi fenfus, hæc appetentia, ÔC fames, et lîtis eft,nbsp;’l^^côièquuntur,vtiam explicauimus,refolutionem,amp; corruptionemnbsp;^untinuam totius corporis.Quæfî tollerctur,atlt;^ incorruptibilia nobisnbsp;^^fporafîerent,nec famfnec iîti locus foret reliquus.

^oceft ergo,quod dicit Chriftus:Ego fum panis vitæ qui venit ad JJ’^iOon efurietrqui credit in me,non fîtiet in æternum ? Quod videlicet SS ca'nbsp;p^nis ine,ipfum manducantibus ex fide, vitam côfert incorruptibilem,

quod continuo abfc^ eiufmodi circumlocutione,aut metaphora, cia* dudat. panis viuus,fi quis mâducauerit ex hoc pa*

gt;'^iuet in æternum .Et panis,quem ego dabo,caro mea eft,quam dabo

, niudi vita.Bis dédit earn carnem,primum in cœna difeipulis, cum manducate,hoc eft corpus meum:fecundo in ara cru*

Pï’o mundi vita.Quod fi manducata,vtoportet,caro Chrifti prgftat vtiUû pa immortalem atlt;^incorruptibilem,amp;famem,amp;S fitim excludit:etnbsp;j^iP^^rnemillam manducat,isèc fanguinembibifle intelligendus eft, verbis connbsp;illonbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Chriftum cÔtrarium.Nam qui ex fide manducantibus ex têiifg^eds

fuum fanguinem.Ergo ilium panem edehs,intelli ^ftetiam bibiflecius fanguinem.Et hæc de cotrouerfia, quæ in*nbsp;far/nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;communione fub vtrac^ aùt altera fpeçie,

^ihi fupert^ dida videnturf

S iij DE

DE ADORATIONS

CHRISTI IN EVCHARISTIA.

Controuerfîa VUE

An recèle adoretur Chriftus in euchariftia, illi mni honoris Sc reucrentiæ iîgnificationc arc^ exi

Eftat adhuc vna inter aduerfârios nos,qux riftiam cÔcernit,côtrouerfia:An rede adorerurChi'*'nbsp;ft U s a nobis in euchariftia, rede illi, velut nobis rc3nbsp;tcrjVerCjquêadmodum quibus cum in terranbsp;præfentijôc quafi familiarius feingerêci fupplic^*^^g’nbsp;,__, rede etiâ illâ cum omni honoris S»i reuerentiæ

catione ac delatione ob ciufdê Chrifti præfentiâ trade mus, deferaniü^’ atep ingeramus populo,prouocandæ deuotionis ftudio ,excitandi^p^nbsp;lindcjVtad fuumrcdemptorê, velut præfentem,5d quadoculisco*'*^^nbsp;feingerentem,mente affeduep fyncero cofugiat, qucmadmoduni’P]:nbsp;patribus noftris,viris religiofis fieri vidimus: omnes vbiq? fac^f^nbsp;dicirnus.amp;f toto orbo muleis feculis fadum certo cognofdmus,nbsp;bitamus ita vfîtatum ab initio, An vero hæc faciêces Deû deridealt;^‘'^nbsp;Ôô velut idololatriæcrimccommittamus,quemadmodum magno^^nbsp;fenfununc docent aduerfarq.Tameifi in confeflionefuaeam ipamj”nbsp;tentiam fuam difirimularint,ne nimium aduerfum feprouocarent^J^nbsp;ieftatem Cæf auitæ Sc catholicæ religionis obferuantif. cætcrofcpnbsp;doxos principes.Quo concilio et plæracp alia fuæ dodrinæ innbsp;felTioneobtcxcruntmyfteria,quænuncresiplàloquitur5c palam’nbsp;vtanobisdiffimularinonpofîïnt*nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ƒ

Quod vero ad præfentcm controuerfîa attinct,fatis admirari fum,detemeritatcamp; iniqtatciudicrjeorundê,defuis noftrifcpnbsp;maioribus,viris prudêtibus,orthodoxis religiofis:vtlt;^nbsp;orbe catholicos multis feculis oes,habere pro ftultis Ôd fatuis,ô^nbsp;um piefecoIerearbitranteSjCÛdem ludibrio habuerint, habereauo^'nbsp;Quod fi hic dicanc feripturæ fe inniti autoritati ÔC iudicio,cuinbsp;dum fitjCtiam vt vniuerfus mundus contra fentiat,ego fanenbsp;diligenter feripturas excuflerim,nufquâ inueni prohiberi adorad*^^^nbsp;ftum nobis præfentem, acfeingerentem in euchariftia: illi vcluttp^^nbsp;fend fîdelius amp; familiarius fupph'cari:illi omnem reuerentixet hör’®nbsp;teftificadoncm exhibcri.

Sed ad hoc,inquiunt,non eft in euchariftia,vt adorerur, fed vf ƒ duceturafidelibus , nec Icgimusin feripturis , illic fîcfecolinbsp;ri vclle» Et hisadiunguntfuumillud axioma (cuius fupracuio®®^^lt;

CONTROVERSÏA VIU

falfïtatcm deffionftrauimus») i'dololatn'cu effe cultum,qm’ Deo exBitjëi* tur fine expreflo eius verbojquo fic coli inftitui£,8d a nobi's exigtt»

Quid hi’c audioCErgo idololatræ fuere Magi ilfi,qui Chriftum ado« raüeruntin cunabuh's,amp;r myfticis lUi's honorauerunt muneribiisCNec^nbsp;ad hoe incarnatus,amp; in mundu natus cft,vt bic adoraretur in moranbsp;tali corporCjfed vc confpueretur,cgderetur,crucifigeretur, ec pro noftrisnbsp;oninrum peccatis fatisfaceret,nec vllum Dei verbum ex fcripturis pro”nbsp;herent,quo aMagis ille cultus exaóèus fuerit.

Hoe mihi vellem refponderêc aduerfàriÿfi Chriftû vidèrent præfèna tem corporalibus oculis,quemadmodû hic in terris agentem,primu innbsp;môrtali,deinde in gloriofo corpore videront eius Apoftoli,nec dubitaanbsp;rent vere Chriftum clTe,quc viderent^quacunc^ demum caufa illi placenbsp;rttfc nobis exhibere 8lt;S oftendere,an dubitarêc ilium adorare, illi fe proanbsp;ft^rnere,illi velut familiarius fe ingerenti iïducialiter fupplicare,8lt;f oîs rcnbsp;tierenti^ honoris fignifîcationcm deferreCAn forte ante ipfum inter«nbsp;togarcnt,an vellet adoraria nobis C Hoc certe nos docet omnes lumennbsp;diuini vultus fignatum fuper noSjVt diuinum numen adorçmus, vbianbsp;cunq;perlèntifcimus fingularêeius, familiarêcp aliquâ nobis ingeftaninbsp;P^æfentiam,id quod fecilfe fèmpcr fanlt;fi:os oê3,vniuerfa feriptura teftisnbsp;^’ Qiiod fi de hoc fe dubitare non audebunt dicere, quid igitur dubi«nbsp;adorare præfentem in euchariftia C in qua tam vere præfentem vi»nbsp;^^ßt,fidei multo certioribus,q corporalibus ocuh's,tam,inquam,vere,nbsp;tratin matris grcmio,c5 adoraretur aMagis,q pendebat in cruce,q nûcnbsp;'cdet in patris dextera Nec^ em cû Sacramentarqs nunc nob/s eft con«nbsp;troucrfîa,qui iftiufmodi dicentcSjfuo dogmati confona dicerentrfêd eunbsp;îiis,qui credunt Chriftum realiter ôô vereeftein euchariftiæCum quonbsp;rum do(ftrina,quum ex h is palam conftet pugnare hanc eorundem af»nbsp;ftrti'onem Scfententiamjproqua nullum iota ex fcripturis proferunt,nbsp;txiftimo fan's explicatam hanc con£rouerfîam,vt facile ab vnoquolibetnbsp;ofiudicari poffit valeat»

DE POENITEN-

TIA. ET QVAE AD BAM PERTI. ncnt,Contritione,Confeftïone,amp; Satisfatflionibus»nbsp;Controuerfîa JX»

Ametfipoenitcntiædolt;ftrinacumca,quæ de noftri Aduerfa-iuftificatione eft,ita coniunéta fit, vt ab ea feiungi nbsp;nbsp;nbsp;fua pœni.»

debuerit,quia tarnen nô noftro, fed aduerfarioRz hæc nunc traéîamus arbitrio, confeffîoniseorum ordis dabundanbsp;nem fcquentes,nunc explicanda eftJn qua more fuo amp;7n^no-plurima nobis affïngentes,quæcum dodrinanoftra ßramca-quot;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Onbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1 lumnj«»

S Ïiq plane

piadoceri,falubria amp; neceflaria vniuerfæChrifti ccckfîæ,plur’i^'^'quot;^ lucis per Lutherifcriptai’nuedum in banc dodrinam pocnitcnn'aîg‘3

cathoïïcæ difplicentiam,q nos tenet de eo, quod corn mifîmus, fecimus, PœSunnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;confîlio fadum eft: ex vfu tarnen diuinaRî fcripturarü^’

Sgt;C dodrinæ ccclefîafticæ earn intelligimus odium, dcteftationemlt;^ tæ vetens,admifforumcp a nobis criminum, quia illis diuin^ makft^^*nbsp;otulos offendimus,amp;^ ab eifdem nos expurgandi,amp;S diuinænbsp;diæ ac gratiæ impctrandæ conatum fyncerum ac diligens ftudiun’^Pî’^nbsp;quod exquirimus vniuerfa,quæille nobis adhoc media amp;S remédianbsp;ftituit:atcp illis libenter,humiliter,confidentcrlt;j nos fubdimuSjfp^f^’’*nbsp;tes de illius benignitate Sc milèricordia»

Vt onatur nbsp;nbsp;Hæc aduerfarioRi illam fîdem fpecialem a Deo, Chrifto, Apofto'* ’

«xfideca- fcn’ptun'fcp ignoratam,prorfî.is ignorât,fed oritur ex nde cathoIicM^^ thoiica Ä hincfcelerum confeientia,diuini iudici) terrore,amp; gehennæ metünbsp;cÔcutiüindc infinitam Dei,etiam vitro,quis peccatores nos, ad gratis*’*

CONTROVERSIA IX

dæis concionante Petro ad fide Chn'ftt conucrfîs,amp;f ex cordis compun media ftht; wionequo fibi ad falute opus foret percontantibus,refponderunt:Pce= B^pdfmusnbsp;nitcntiam agite, amp; baptizetur vnufquifcp veftru in nomine lefu Chri= nondubarn wrcnu'ffionempcccatorumveftrorum.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ptizans*

His vcro,qbapti2ati peccatis amp; fceleribus cômacuIariTnt,quâ in bas ptiirno acceperunt,innoccntiæ tunicam, qni velutalteram a naufragionbsp;^aDulam,qua cnatarcnt,Chrifixis obtulit, vt peccatoRz remifli'one facer« Sacerdota-dotum fuoi^ minifterio quereret,affirmans fore,vt quoR2 illi peccata re« Jio baptigt;nbsp;•^’ttcrcntjtn vcrcpœtenribus,a Deo remifla ca. foren tin ccelis:retetanbsp;nbsp;nbsp;nbsp;zans.

yojhoc cft,non remifla,q iUi retinerent ac non remitteret : hoc habuit ab JJ’dOjCt habet dogma catholicæ ecclefiæ,vt pœnitêtes eiufmodi,q remif JeSmîC-‘jonem pdoi^ fuoïçi a Deo fyncere qrunt,facerdoti eius fe humiliter fubnbsp;dant,cadetegat,8Cvniuerfum cordis fui habita apcriant,quo intelligere fionem ne-Pofiit,reniittcrc ne ea,an velut verac cotritionis calore no fatis coda,reti» ƒnbsp;adhuc debeat: vt quicqd in altcrutra parte fecerit,cû iudicio faciat,nbsp;pœnitêtes fîmplidter fe fubmittere dcbeant,amplexaricp Sc feq,que= debeat pœnbsp;media acremedia falutariaaduerfus fibi deteda pdiâ proponit. Jôdsiudï

pcccantium,non curiofe difputans de eius patribus : non de pote« j^,^^^dauium,fed fuos filios plane docen$,quo paclo per eandê reconcisnbsp;^^^r)eo,ad ilium reuerti,pcccatorum remiflîonem ab eodem cÔfequinbsp;^^oeant,Cuius tarnen fi partes qu3crantur,fecundum fententiam ortho Pœnitéti»nbsp;P^orum patrum hasaflïgnarepofliimuSiCordiscontritionem, con«nbsp;^‘fiotiem facerdoti fadam, quo eius minifteriopeccatorum noftroru Confeiîionbsp;^^iflïoneni alTcquamur, cum humili 86 parato animo illius obfequen qu^ndj^f'^nbsp;’’udicio.Nam fides 8C fpcs,eius caufæ,non partes funt.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cerdotis iu

Contritionem intelligimus difplicentiam vehementem,86 dolorem n aTpar^ ^^ommiflïs a nobis peccatis,ex corde iyncero amp; intimo, atep eo refpc=nbsp;jŸ’4^oddiuinamillis maieftatem offendimusreiufmodi,inquam ,vt quidinbsp;- propter rem nullam vellemus offendereamptius,cum humilinbsp;^Pplicique imploratione veniæ ab eodem,amp;voto aut certo decreto acnbsp;P^opo(îto,eiufdcm voluntati amp; præceptis deinceps obfcquendi. Eiufsnbsp;.^di enim propofitum,faltem virtute, neceflario includitur in dolorenbsp;'^«üfmodi,

J Non omnem cordis poenitudincm,amp;: de peccatis difplicentia ac do Conttjtio-j^’^'m,ctiam magnum amp; vehementem,contritioncra intelligimus,quas

’’^pœnitentiafalutarirequiritur.Nam 86 Satilem Iudam,peccato renontam füorum vehementer pcenituifiTejóó ingêti dolore affedos fuiffe, vt ma^nSinbsp;^mexeohicrccurrcritadlaqueum,etillehaud multumabfîmiliaexsnbsp;j^^mae defperationis figna ediderit,plane indubitatû cftgt; Non tarnen ib procedï?

’Slüarnûuis immenfus dolor,cordis contrit! fuerat,ad que rcfpicit dns* cm ex fui tantû aniore,fui commodi rcfpedu, nempè ob gehennænbsp;metum,

DE POENITENTIA,

fnctum,de peccatis dolor procedit,etiam quantumuis vcBemens et îfl*** mcnfus fit,non eft qui cor contritum facit,aut veniam impetrat»nbsp;f/mû«.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Si quis homini,qucni ofFendit,fi feruus dno diceret, vere dicef^*^

Doleo equidem vehementer,quod te offcnderim, nô tarnen propte fed propter me doleo,quia ob tua offenlam merito cædor,vinculis co]’*nbsp;ftringor,bonis,quibus tibi obfequentes fuauiter perfruuntur,ego i»“nbsp;careo,nunquid hie talis poenitentia ofFenfæ iftiufmodi a dno impcO*nbsp;ret veniam C Deo ita dicit,quifquis ita dolct,quod ipf^m ofFenderlt»^nbsp;cius oculos nihil latcat,fcd noftra oîa, qualia funt, talia illi fe produinbsp;eile loquuntunNon fallitur,nÔ irridetur.Debet fane dolor offenf«®*'”*nbsp;pctratiuus veniæ elTe de ofFenIa, quia ofFenfa illius eft, que ofFendin”*^nbsp;ÔC non tantum,quia nobis damnofa Sgt;C incommoda,

Contritio ergo,quam Deus in nobis rcfpicit, eft dolor diuinse oPC faCjUon noftri tm,imo illius præcipue caula^queoffendimus,

¦ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;t_________ . ¦ TJz^ilOO

gt;1J-5.,^-! 8c odi) in fe attendit naturam dinem, Nihilemprimoamp;perfeodifreautdeteftaripolFumuSjfcd”nbsp;ceffe eftjVt omneodium ex alicuius amore procedat.Eft cm odiuif ä’*nbsp;deteftario voluntatis velut fuga quædam ab eo, quod appreheditOfnbsp;difconueniens,inimicum aut contrarium alicui, cuius amore afficiP””^*nbsp;Ex amore ergo aliquo vt procedat in nobis odium ac deteftatio pcc^^*nbsp;torum,ncceffe eft.Is igitur,aut noftri tantum amor eft, aut tantumnbsp;aut vtriuft^jSó noftri amp; Dei.

Si noftri tantum is amor fit,ex quo procedit pcccatoi^ in nobis de ftatio,vt quia ct hie nos flagellari ob ilia perfentifcimus,0iS adhucpd^nbsp;ipfa nos manere non dubitamus perpétues, nondum eft ca dereft^^*^nbsp;aut difplicentia peccatoRî noftrorum,vera contritio,digna quamnbsp;rcfpiciaLNec veniam ea offenfæ impetrat, de qua noftri tantu cauUnbsp;Icmus,8c non eius quern olfendimus.Cum em,vt bcatiff.Gregorrjnbsp;bl's dicam,ex peccato poena metuitur, Sc amilFa Dei facies non amat^’nbsp;timor ex timore,non ex humilitate nafcitur:timor,inquam,peccand'nbsp;timorépoenæ,nonex humilitate nafdtur î humilitatem appellans eanbsp;fubielt;ftioncm,qua peccator ad Deu reuertens,illi fe profternit,amp;^nbsp;tati eius prorfus fubqcit. Vnde fubdit : Superbit enim,hoc eft, dm’nbsp;voluntati fe non fubijcit,qui peccatum,fi impune Iiceat,non defenC'nbsp;Pœnîtêtia ftacp etiam in damnatis grauiftimam pcenitentiam eflre,amp; ingePnbsp;ma^naJed peccator?2 fuorum deteftationem,fcriptura teftis eft,de cifdemnbsp;Suduofa turbabunturtimoréhorribilfeum videbuntiuftoR2gloa'm*’’'ifnbsp;tnirabuntur,inquit,in fubitatione infperatæ falutis,gementes pr^anbsp;ftia fpiritus,dicentes:(intra fe pcenitentiam agetes.)Hi funt, quo^nbsp;habuimus in derifum amp; fimilitudine improper^ ? Nos

CONTROVERSIA IX

iHoR2æftimabamus infaniam,5ó fine fine honore: ecce,quomodo com* putan’ funt inter filios Dei,amp;^ inter fantfios fors illorum eftç’Ergo errauinbsp;mus a via veritatis,amp; iuftitiæ lumen non illuxit nobis, Sc fol intelligentnbsp;tiæ non eft ortus nobis ? Laflati fumus in via iniquitatis amp; perditionis,nbsp;ambulauimus vias difficiles,viam aut domini ignorauimus,0^c,in ma*nbsp;lignitatc aut noftra confumpti fumus.T alia dixerunt in infcrnOjq pec*nbsp;cauerunt.Audis pcenitentiam coru,qui in inferno funt, vtc]^ fe peccaffenbsp;§gt;'auiffimc doleant,amp; peccata fua cum deteftationc gemitu ex angucnbsp;ftia fpiritus com memorent ? Scd infrucftuofa eft pcenitentia eiufmodi,nbsp;vt quæ non ex Dei,fed fui amore proccdit,non quia illis diuinam maie*nbsp;ftatem offcnderunt, fed quia ea fibi caufam damnationis perpetuæ,nbsp;nunquam defedurarum pœnarum infernalium fentiunt.

Si vero ex Dei tantum amore procedat eiufmodi peccatorum dete» Pœmtêtû

cor verecontritum humiliatumc^ non habeo»

Gerte non effe rem tam leuem,tam facilem,tamcp perfuneftorie pera*

gundam,q vulgo creditur,poenitudinem,pcr quam Deo reconciliari q» quærêdam *'*'^us, imo ex toto corde nobis auærendam falutem noftram,vbique Ja’utemnonbsp;nram.

DE POENITENTIA,

Hone animæ tusc, Toto ergo corde quærendus nobis eft, iî modo eius gratiam inueni're voIuerimus.Quod fî fiat,iam amor eius amores onin»nbsp;um,qui funt in corde noftro,reuera vincat 8c fuperet necefle eft.nbsp;morem em quæritur,amp; fîmul cum tribulatione anime noftræ,afflidiolt;nbsp;ne Bc difplicentia de eo, quod ipm offendimus.Quæ non qualifcuiicpnbsp;fuffîcitjfed cota fît oportet,hoc eft,perfe(fta, vincens amp; dominans ita, vtnbsp;nihil æque nobis ac peccafle difpIiceat.Dicit proinde, turn demum necnbsp;aliter nosinuenirc Deum propitium, poftquam ipfum offendimus,»nbsp;toto corde,hoc eft,amoris affedu, amp; tota animæ tribulatione BC an””*nbsp;concritione,8d difplicêtia diuinæ oftenfæ ipfum quæfîerimus.fta vbi(^inbsp;vt toto corde peccatores conuertantur,reuertâturc^ ad dominum,q”®nbsp;viciflïm conuertatur ad ipfos,fcriptura clamat atcß intonat, hoc facien*nbsp;tibusbeatitudinem falutemqp promittens,

Cauiiiiad» Neccft verum,quodfubinderecurrit apudaduerrarios,nonpr‘”^ remotîoî^'^ nos poffc diligercDeum,q nde iam fadta fît reconciliatio,ôôremiflïo”^nbsp;peccatorum abeodem acceperimus:cum eatenus lexpeccatorumnbsp;ftrorum,amp; diuinæoffenfæconfcicntia,ilium nobis velut iratum,tcmn*nbsp;lem,vindicem Bc iudicê ingérât,ac nos terrcfaciat. Non poffeauten^ i”nbsp;hune modum perterrefatftam confeiêtiam amareDeum ita appreb^”’nbsp;fum,atcp eius iudicium:imo non pofte ab eodem non refugere.

VtiißpoP Neep em eatenus perterrefacit tantum noslex, Bc Deum vt terrib’^ âiïgn?Sn ”°^*^ ingerit,fed etiam cÔmendata ac propofîta nobis infînita eius bo'nbsp;te aflequu nitate,amp;: mifcricordia omnibus obuia ad le confugtentibus,Ô6 eandt”*nbsp;Ecat/onisquot; expetentibus,ad fpem certam impetrandæ ab eodem veniæ,remi^*^nbsp;gratiam.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;peccatoR2,amp;S gratiæ nos prouocat,erigit amp; confirmât, vt inde tir”^

ineuflus a peccatis nos reuocet amp; cohibeatrhinc fpes ad mifericordil”* mum dominum reducauQuid igitur prohibet, quo minus ilium P*’nbsp;fîmus diligere,quem omnis nobis boni autorem certo credimuslt;a^”^nbsp;nos conditos,cum nihileftemus,vtfuæbeacitudinisin æternum p^f**,nbsp;pes amp; confortes faceretcQuem etiam poft noftram erga fe de his oJ””*nbsp;bus ingratifrimam,amp;: omni damnatione merito pledlendam ingt^**^nbsp;dinem,inobedientiam,contumaciam,intelligimusnihilominus,amp;^^*^^nbsp;dimus nos reuocaread poenitentiam:reuocaread fc,præberenobi^^nbsp;iutricem manum,quo nos e lacu miferiæ Bc luto fecis,in quod nosip*,nbsp;demerfîmus,fubleuet,in pedes reftituat,confirmee, adiuuetcp, quonbsp;reuerti valeamusîobuiam gratiam reuertentibus ofterre,acque eanbsp;rnifîffead nos filium fuum,atep eundem dediffepro nobis,atque^nbsp;dediife nobis.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. j

Hune talem,ita a nobis apprehcnfum,in hoc ipfo a(ftu,in hocipl^ ilium reditu, quis peccatis noftris adhuc merito offenfum, nos dn^nbsp;impoffibile cft;ab hoc refugere,hunc nos odiffe eft neceffarium ?nbsp;h^c impia impiorum hominum côraenta Bc mendacia,quibus

CONTROVERSIA IX

peccatoribus pcrfaadcnt,nihilad falutêfuam conari,(êd in [iccca.tomm fuorum ftrato molliter qefccre atc^ expecflarc, donee Deo placeat,indenbsp;nos gratis,nihil agcntibus,nihil conantibus nobis eripere, Quando an«nbsp;ic impartitam nobis gratis ab illo iuftincationis gratiam ,etiam quicqdnbsp;feccrimus,adeo non poflimus ad ilium appropinquate magis, accèsnbsp;dere viciniuSjVtctiam magis elongemur,refugiamufq^ab co,

Gerte,quod Dei diledio in nobis neceffario præcedat reconciliatios g’’' ncm noftri,0d iuftificationis gratiam,et non contra,loannes apertiflime fario in nonbsp;nos docet,qui affirmât eos,qui non diligunt,in morte permancre. Ergo dere^iuftiffnbsp;ante diledionem vita animæ non eft » Quart fi diledioncm neceffario c«iôis granbsp;præcedat iuftificatio,neceffe eft,vt poffit eiys cu morte effe focietas,Re»nbsp;proinde pro maximo inconuenienti habet Auguftinus,vt fine amonbsp;’¦^Dei quis confequeretur remiffionem pcccatorum,fine quo,inquit,nenbsp;*^0 inucnit gratiam»

Qnod de iudicio Dei adiungunt,a quo neceffario réfugiât,quifquis jdhucpcccatorum fuoRtconfeientia mordctur,amp; perterrefadam con® neceffarionbsp;^‘^nriatn habet,conuincit eofdem de iudicio diuino fine iudicio loqui»nbsp;“*4^idem perterrefadam,quemadmodumprædidum eftjConfcientisnbsp;Dei timoré confixam,infuper amp; fpc eredam,amp; ad benigniffiminbsp;nniinj inuitantem ad fe bonitatem ac mifericordiam refpicientem, ftnbsp;reuerti ad cundem,non neceffario rcfugercnbsp;'*ysiü dicium ,ft d defiderarc,anhelare Sc ampledi potius,tarnen illud asnbsp;.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;peccatoribus omnibus merito defiderabile,quod ex folio gra

mifericordiæ prolatum eft.Illudjinquam, indicium iuftificatiôis °^«æ,quod carnis noftræ velut trabeaindutum Dei patris verbumnbsp;^^^^^tjCertum atep indubitatum eft»

Duplex em Dei indicium docent facræ Iiteræ,quæ ab aduerfarijs no Dfuinûiu-. ^^’^^^iftinguictintclligi,quantumuisfibi folis fcripturarum noticiam

InteUigerjtj’^ij, arrogent,fed plane confundi intelligo ? Alterum re* bran in J?fionis(quod eft aduentus fecundi)fecundum noftra operanbsp;nbsp;me rSuu-

n‘fint,Alterum non retributionis, fedabfolutios

5 faluationis per Chriftu gratuitæ,quod ad primum eius aduentu nis, iuftifï„ P'«inet,Illud vniuerfale erit,amp;S fîngulorum,ô^ oîmîhoc vniuerfale quinbsp;manifefto peragetur,hococculte ftrje,nbsp;principe huius mundi,aduerfus que exercebatur,nbsp;fieret.De quo apud loannem Chriftus:Nunc indicium eftnbsp;huius mundi erjeietur foras.De q itei^ apud eunnbsp;’^niat,fpm fandu arguere mundu velut ingratitudinis erga ipm»nbsp;ƒ ^^^’^nquic,mundum de iudicio,qm princeps huius mundi iam insnbsp;lutnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ergo iudicio humanu genus a damnationis reatu abfo

huius mundi eicdus foras,fpoliatuslt;^,quam in il

*P‘«m exercebat,tyrannidc. Abfolutum,inquâ, eft genus humanu, T non

DE POENITENTIA,

non ita fîmpliciter,vclut nuda,abfolutacp dementi’s domi'ni ignofcfljj VoIuntatCjfed ludiciotnon tarnen ob iuftitiam,quæ l’n nobis inuenta«*^’nbsp;non ob noftrajed ob Chrifti redemptoris noftri mérita Sc iuftitianinbsp;noRram in fe caufam aflump(ît,amp;S pro nobis depêdit,quod nobisnbsp;tuimpoffibile fuerat:iècp ipfum pro nobis in ara crucis facrifîciûC)^^nbsp;patri cS precibus ÔC obfecrationibus obtulit, a quo auerti fas patri no’’nbsp;crat:fuâ iuftitiam noRræ iniquitati opponens, fuperfundens fuinbsp;guinisprccium,Hoc,inquam,iudicio adaranationis reatu vnioenjnbsp;ter quidem ille nos abfoluit oês et iuftificauit,quod ex ipfo equidem gt;nbsp;rat,fed non fîngulos,quando ex nobis ipfis deeft, q minus abfoluaiu^'^'nbsp;iuftifîcemurcp noftrû q plurimi. Abfoluit omncs,qui fuae miferiscnbsp;fei) ad ipfum per fyncerum amp; vincentem in corde fuo amorem cotifnbsp;giunt,qucmadmodumfupraanobisexplicatum eft, Quo qui ’nbsp;optabilis illius,falutarifcp iudicrj participes non funt.

Hoc indicium ÔC ille fufpirabat,qui dixitdudicaiudidum nieun^\z redime me,propter eloquium tuum viuiHca meJudica, inquit,iuu’nbsp;meum,non quo reddas mihi fecundû mea,aut mérita,aut demerit^CHnbsp;idemilledcprecabatur,diccns: Nonintrcsiniudicium cum feruot^’“’’nbsp;quia non iuftifîcabitur in confpedlu tuo omnis viuês)fed quo redi^nbsp;mcHoc eft ipfum noftra:,vt diximus,liberationis,rcdemptionif'^‘^‘J,nbsp;cium,cuius iuftitia,fecundum quam nomen meretur iudicij,innbsp;eft,qui prouoco ad hoc iudicium,fed in eloquio tuo,in verbo tuo,4^^,nbsp;came indutu pro nobis dépendit ac fatisfccit. Addidit proinde:amp;^nbsp;pter verbum tuum viuifica me.Hoc iudicium iufticiæ diuinæ,iuu‘^^^nbsp;iionisaûtnoftræ,fempercum gratiai^adioneante oculos verfautnbsp;lt;fti.Septies,inqt ille,in die lau dem dixi tibi fuper indicia iuftitiænbsp;dia node furgebam ad confitendu tibi fuper indicia iuftificationt^ynbsp;quia in ipfis viuificafti rae:eadem indicia amp; iuftitiænbsp;nbsp;nbsp;iuftificaticu®

pellans.Iuftitiæ quidcm,quatenus Chriftum, amp; perfolutum ab nobis noftræredemptionisprecium:iuftificationisaût,quatenusf^^,nbsp;fpiciunt,ô^ effedum que operantur in nobis, fed Dei iuftificatioU^^^nbsp;quirentibus.Nam a cçteris longe abeffe falutem,diuinus fpiritus pnbsp;Dauid pronunciat:Longe,inquit,a peccatoribus falus, qui iuft*^“:^nbsp;nés tuas non exquifierunt. Exquirere aSt, vehemens.diligês ac fo*nbsp;ftudium in quærendo importât, Quærimus aût,vt didum eft,nbsp;Sc affequendi dcfyderio:amp; inuenitur ab his,qui toto corde,totay‘nbsp;tioncanimiquæruntcum,quemadmodum perMoyfen abeoo^nbsp;uino fpû affirmari oftendimus.Proinde vt iuftiheationis gratiau^nbsp;lutem affequamur,fynccrum ilium amp; vincentem omnia amoreu^r^j,^nbsp;cedereinnobisoportet,quêadmodumpaulo ante,plenius auteu^nbsp;trouerfîaiècunda,de fide iuftifîcatione noftri demonftraoituU®’nbsp;fum proindc eft,quod affirmant aduerlârq, Den diligere nos noU

CONTROVERSIA IX.

anteacceptam larw iuftifîcationis gratiam.

• Neep v^Ua argumentationis kge concludit probatio,cjua fubnedlunt' huic fuo axi'omathLex em,inquiunt,non fit fine Chrifto,eodem ipfo af»nbsp;firmante,quod fine fe nihil poflumus,óó quoniam per ipfum folum ha»nbsp;bemus accefliim ad patrem,Ergo nifi ante iufi:ifi'cati,non poflumus di»nbsp;ligere Deum.Per quem obfecro locum dialeäricumTluftificamur merenbsp;gratis a Deo propten'nfinitam eins bonitatem amp;mifericordiam,pernbsp;^uatn ÔC Chriftum nobis redemptorem,mediatoremqp noftræ recon»nbsp;ciliationis dedit,vt per illu diuinæ pro nobis iuftitiæ fatisfaceret,amp; pro»nbsp;ptcreundem nobis ignofceret:ied non nifi ante ad ipfum per iynceri a »nbsp;^orisafFeiïlum recurrentibus,amp;r ex eodem dolentibus, quod fuam manbsp;‘^ftatem ofFenderimus.Ad quæ nihilominus ipfa,vt ea poflimus,nobisnbsp;adiutrieem manum porrigiuNihil ergo fine ipfo poffumus, nec viui»nbsp;’’'us.necfubfiftimus.Sed hoc quid ad ordincm iuftificantis,qua nos dinbsp;Statur,gratiætamp;S afFedus amoris,quo ad ilium conuertimurCQyid etianbsp;dIud,quQd per ipfum,tanquam per viam,tanquam etiam per mediato»nbsp;*^^01 accedimus ad patremÇ'An non debemus ante conuerti ad Deum,nbsp;S^oipfe viciffim conuertatur adnosç' Anaccedemusadillum ,queninbsp;^^MiligimusC a quo refugimus Ç’

bthadenus déprima Chriftianæpœnitcntiæparte,quâm contritio dicimus,fan's mihi explicatum videtur.

Alteram Chriftiane pœnitentiæ partem, facerdoti fadlam peccaton? De altera olirorum humilem,apertam,puramqp coieflionem pofuimus,quo ei=

friinifterio eorundem remiflionem afTequamunNam hoc certfi an» Gôfeflîonc nobis eft,nullo opere noftro,nulla cotritione aut pcenitentia, pec»nbsp;noftra delere,aut rem ifiïonê eorundê mereri nos poffetfed etiâ poftnbsp;pœnitêtiam,oêm contritionem ,omneftudium,nihi»

•^’nus ab vno Deo mere gratis in Chrifto ea nobis remitti.

hoccertum,fuis facerdotibus autoritatc remittendi nobis pec Oftend/tm; ^^dediffcChriftum,etimpofuiire nobis neceflitatem,vt corum mini ùnpjfitanbsp;9“ær'ercraus,acciperemufqp remiffionê eiufmodi, Nam ficut re»

’ lum affirmauit a Deo,quicquid remitteretur eorum minifterio, ta» Vere pœnitcntibusn'ta retentum coram Deo,quicqd ab illis remii»

J. non foren Voluit cm mitis 8gt;C humilis magifter,nos humiliari,noii ^nifub potenti manu Dei,fed etiam fub manu mortalis hominis,fuinbsp;facerdotis 5c vicarij, eide fibi datam a Deo patre fuo poteftatcninbsp;^^’ttendi peccata committcns,at(^ ita comittens, vt plane contefteturnbsp;referuatumiri,quicquid non quæfierimus illius remitti mininbsp;^^^*’*o,quo ita frangeretur elatæ mentis noftræ aduerfus Deum fefe effenbsp;fanbsp;nbsp;nbsp;^“P^rbia*Et q rubore SiC verecundia confufi,detegere cogeremur

bj?^^*^î'^^P’^^^bytero,mortali alioqui 80nullius precijhon5ni,qui» diuinæ maieftatis oculos offenders non erubuimus»

T q Vo*

DE POENITENTIA,

Voluit cjuofpf nos meminifle perpetuojnô vUo noftro mcritOjtio lo noftro opère,fed ex merito ÔC virtute illius falutaris pro nobis oblaw?nbsp;hoftiæ,atcp afperfîone cius fànguinis,peccatorum noftroi?? nosnbsp;onena acdpere.Et proinde pro ea poft omnem a nobis adhibitâ recon’nbsp;dliandi nos Deo dih'gcntiam,ad vifîbilem aliqucm hominem,facerdo'nbsp;tem eius,amp; qui ipfius ea in re perfonam nobis exhibet,nos recurrere vonbsp;Iuit,amp; ab eo defideratam quæfttamc^ remiffionem accipere»

Intelligit proinde Chrifti fidelis,vere iam peccatorum fuoruin tens,amp;S eorum remiffïonê humiliter quærens,ac fîdeliter expedans,qo^

CONTROVERSIA IX.

pro vitanda corporis morte.Et hoc cum defyderio, quia vitam recupo rat infinitam. Cum gaudio enim debet facere im mortalis futurus, quænbsp;faceret pro differenda morte moriturus.Hæc Augu(liiius libro de ve«nbsp;ra amp; falfa pccm’tentia.

Satisfadh’onem verOj^uampoenitenti’æadnumerant,noneius par* Satîsfàdiio lt;«m,fedfequclam quandam mtelligimusjioc eftjdignos frutflus pceni®nbsp;tcnriæjde quo poft agemus copiofius.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nîtennæ.

Et hæc eft,vt dixi,fum ma noftræ ÔC cathoKcæ docftri næ de pœniten

Peroratio» n'a,nihïl in fe habens obfcori,fenticofî,perplexi, fed velutper fe euidens,nbsp;plana JaciliSjfubnixa euidcnti vcricate lucis Euangelicæ * C^ae collationnbsp;ad aduerfariorum Icntentiam adhuc rcddetur illuftrior,quam iam

*'«nc expUcarc aggredimur.

explicatio doctrinae ad ver-

fariorum de pœnitentia.

Vm nihil pene magis fit neceffariu,q vt homines, quid fit vcra ac poenftêti«

^alutaris pœnitentia, clare intelligant, vt quæ vna relida eft nobis aS« offiîa P^lt;^cantibus poft baptifmfi tabula,qua enatare poffimus ab inuoluente effe debt«nbsp;^^‘•catores oês damnationis diluuio : atc^ eo in primis nomine dodlrtnbsp;oR? Ladern noftram,quauis falfiflïmo,criminentur aduerfarrj,quod

• - _^ura,perplexac^ fit difïîcilis, decebat iâne nouam hanc ipfoRä: do-’nam, qualiicuncp alioqui efletjtamen elfe daram,apertam,Sc ex qua

H luis ille certo intelligere poffeCjquam ipfi pœnitentia doceant.Quod

• - ita fe habeat,nunc paucis accipe,non ex feriptis eorum diuerfis,vari}snbsp;pugnantibus,fed ex vna, eademc^ hac fua confeffïone, eiufque afler-

^p^jCommuni omnium nomine Auguftæ édita.

Q . n aflertione aut Apologia,qua parte fententiara fuam de fide 8c no-j!’iufti{îcationcafferunt,pœnitentiam fimplidter terrores affirmant. pSetVu tia knbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;verba de fide ilia fua loquentes : Erquia in pœniten-

rt ff nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tcrroribus,confolatur et crigit corda noftra,rcgenerat nos, fuam expw

fjj nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fpiritum fandlum.Hic itaq? pœnitentia illis fimpliciter terrorcs far^

nt,led quales terrores,nihil hie attinebat dicere.

d nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;eadem ipla confefiione fummam illius fuse luculentæ

nnæ de eadem pœnitentia his verbis explicant.

P ’'ftat,inquiunt,pœnitentia,his duabus partibus, altera eft contri-incuffi confeientiae agnito peccatotaltera eft fides,q con-Euangclio,feu abfolutione, credit propter Chriftfi rcmitti ’ll!nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^otifolatur confcientlam,8^ ex terroribus libérât. Deinde fe-

opcra.Ha(ftenus iIli.Ex quibus conftat, quod hie pœ-ante,fimpliciter terrores faciant,fed ex duabus partibus içj.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’’^^nigt;nempe cotritione 80 fide ilia fua. Contritionem tarnen in-

P^^tantur terrores incuflbs confeientix agnito peccato. Cuiufmodi

T iij vero

DE PQENITENTIA,

vero iUi' terrores fint aut effe debeant,non cxph'cat, nifi quod alicjuanJo veros,aliquando magnos terrores dicunt,quos nonnunquam etiani donbsp;lores appellant»

Eodem hoe loco in Apologia, vbi noftram de fatisfaAionibus tentiam aliquantopoftimpugnant,pœnitentia ïjfdem definitoribuscltnbsp;conuerlïo feu generatio.Habent em in hæc verba : Nos dicimus jtjoodnbsp;poenitentiam,hoc cft,conuerfîonem feu regenerationem, boni friidu*,nbsp;bonaopcrafequidebeant.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;-

Hanc tantam varietatem in vnius pœnitctiæ defcriptioneapud«0‘* dem in eadem fuse fidci confeifione atc^ explieatione quis animadu^*^*nbsp;tens,quam certam fîbi pœnitentij vcftrac notionem conftituet; Hoc^'nbsp;ne eft tam luculentæ illius vcftræ dodrinæ fe dignum initium^Sed«*'nbsp;cutienda eft aliquanto preffius,quo,qualis fit,clarius poflït intclligi*

NoSjinquiunt, conftituimus partes pœnitcnti3E,contritionem dem. Rede fane, nam conftituiftis vos.Quam rede vero,iam nuncv^*

----------------gt;

De contritione pr3ecidimus,inqunt,inas ociofas S)C infînitas tiones,qn ex diledionc Dei,quando vero ex timoré pœnac doleamü®'

Quam aût illæ,nec ociofæ,nec infînitæ (înt,ex explicata noftra de ijt ra côtritione fcntentia,quiuis ille poteft intelligere, cum omnis dolor etnbsp;alicuius amore neceflario oriatur ac dependeat : èé toto generc diu«’^*’nbsp;fîntjdolere pcccafle fc ex amore Defaut ex amore fui, gehennæc^nbsp;re.Proindc in quam confufîonem,fublata ilia amoris,cx quo dolor p^*'*nbsp;detjdifcrerione, hac in rc nos coni}ciant,ncmini obfcurum cft,amp;nbsp;lucefeec clarius.

c^trido- Sed dicimuSjinquiunt, contritionem efle veros terrores confeiend^ finiant yc-nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fcu tit Deu m irafci peccatOjSd dolet fe peccaffe,

îes cMfci- nbsp;nbsp;Contritionem illam,quam refpicit Deus in peccatorc pœnitente/**

entiæ. nbsp;nbsp;nbsp;deteftationem peccatoi^ eiufmodi,quæ ex Dei fyncero 8^ vincête apO“

ScuffJÎ*’ nbsp;nbsp;nbsp;amore procedat,atc^ ita nos affîciat,vt pro re nulla vellemus Dei’”'

^Terrorjjd. offendilTeampliuSjfuprademôftrauimus.Terrorem quoeç

tim oris incuflïonê,Latine loquentes intelligimus.Eflc proindead””^ territantis,aut timoré incutientis,cuius in terrefado effedus eft,incüiinbsp;metus aut timor.Qucm 5c ipfum fi terrorem dicere placeat, improf*^'^nbsp;fc loqufnec ita fignifîcanter, fi ineuffum timorem metura vc dicere”^nbsp;vtfateanturncccflceft.

Sed efto:T imor fît metus ineuffus a tcrritante.Quid ille eu eiufn’’’ dolore,dcteftationc, aut dilplicentia cÔmiffi peccati habet cÔmune anbsp;Timor.nbsp;nbsp;commercijcNunquid timor gehennæ eft contritio^T imorem efîe

luntatis anxictatem,amp; velut fugam a malo,quodimminerevidetof) . Dolor,nbsp;nbsp;nbsp;ipfa eius rationc eft euidês. Aeque amp; hoc,quod dolor fît triftitia,aüt ƒ

plicentia de malo pfentfet qd adeft.’aut de prpterito,cui* adhuc

CONTROVERSIA IX»

ali'ejuisnobisdiTpIiccnsremanet.Aduerfarijsomniafuntcommixta,co Vt adu«gt; fufa tranfpofita.Contritio illis terrorcm,terror timorem, timor dolo= vccabui^nbsp;rem ßgnificat»

lam hoc quale eft,amp;S qui’s intelligatC’ quod terrorcs confcientiæ dh cant,Si terrorcm pro fuo effelt;ftu,hoc eft,«more aut mctu, qui tcrrcfacftonbsp;mcuffuseft,intelKgant,iUe neuti'quam confciennæ, fed voluntaci compenbsp;titjnifîcti'am Só harum nobis difcrctionem auferant. Volutatis eft,ama=nbsp;rCjOdifle,fperare,ti'merc:confcientiæ officium effe, vt voluntati veluc psenbsp;quidam adfiftat, amp; idem iibi obfequcti bonum teftimoniumnbsp;pcrhibeat, non vero obfcquentem arguat, ipfæ nos docentiàcræ literæ,nbsp;amp; fupranon femel demonftrauimus.Rcrum ergo natura non admicic,nbsp;Vtterroresfîntconfcicntiæ . Quinpotiusipfaconfcientia perterrefacicnbsp;^os,quado cius monita negligimus, ad carnis defledimus dcfyderia,nbsp;»^obisproponens iuftum Dei in nos iudicium, gehennæ damnationnbsp;timorcm incuticns#

Àduerfartjsuero terrorcs funt confcientiæ,8f terror,dolor, quo con^ dolet fe pcccaffc,quæ tarnen non peccat, fed peceâtes nos arguit, $ propric*nbsp;**^0 nec in damnatis a fuo ceffat officio, Atlt;^ ita fane loquuntur et tarn icdnitLnbsp;P’’oprie,ac li calcanéum ophthalmia, oculos furditate laborarc dicerent, one conmnbsp;eft ilia clara pœnitentiæ dodrina, quam Lutherum tandem ali= quScurad.-^ïndojpropitrjs bene fuperis, inuexiffc gloriantur in ecclefia, pro quanbsp;Onines ilh ingentes debeamus gratiasC

Sed qui obfecro hac in rc,aut Luthcrus fecum,aut vos cum Luthero Vt nec ca '^oWcumep conftare,confentire£^ poteritisCnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;J^ec^feJum

Luthero amp;C vobis contritio eft altera Si: prior pars pœnitentiæ, ^Wam fubfequitur veftra ilia fides,pars eius altera,vt he tota his binis fu= tiant.°quot;nbsp;J?yobis conftetpartibus.Cotritio,vobis dehnientibus,terrores funtcosnbsp;^'^ntiae lentientis Deum irafei peccato. Terror eft timoris incuffio, autnbsp;^‘Poflit terrefado c5petcrc,metus timor vc incuffus. T imor ifte,vobisnbsp;L^?oribus,no procedit ex amore Dei,nec poteft, cum affirmetis impoffinbsp;^‘chomini,diligere Deum,nifi prius peccatafîbi remiffa certa fideap®nbsp;P^hendatlta cm 80 hie dicitis, 8c dixiftis fupra in affertione iu ftificatisnbsp;veftrae fidcifNec prius diledio adeft,q fide reconciliatio fada fit}.

5^inquitur ergo,vt hie terror,aut timor,confcientiæ incuffusfqua con Contritfo ^‘^’oncm dicitis) fit gehennæ, damnationifep timor ex fui ipfius amore „^'’^amna-^^ûceJens.Nam timor eft inftantis imminentifep mali, quod apprehc= tiomfqptf--, ciquodamamus inimicumamp;S contrarium , Luthero autem, ^norrea^n’nbsp;Vobis , nobifque ( fi vera dicitis ) huius tarn luculentæ, falutarif=nbsp;de pœnitcntia dodrinæ autor eft, iftiufmodi contritio ad alTequennbsp;^*niremiffionempeccatorumadeonihil promouet, vtabeadem etianbsp;abducatlongius.Isenimcontritionem , quæparatur perdifcuffi^

lt; nbsp;nbsp;nbsp;, colledionem amp; deteftationem peccacorum noftrorum pon»

T iiij dea

DE POENITENTIA,

Luther© dcrando eoriindcm grauitatem,m ulti tu din cm/œditatem rt damnöij« ncm hanc, quod per ca incurrimus,amp; qua qui's recogitat annos fuos in atnarKUnbsp;quâhic pri j-,g jjôimæ fuæaffîrmât: hypocfiras nos.ct magis pcccatorcs faccre.Q?®nbsp;falutaris uiodo crgo htc pf ima ialutaris pœnitentiæ pars ab codem, voDiicpnbsp;Fanunt^hy ftituitüï^Prædaram fane nos pœnitentiam docetiSjquscnosDwao^^^,nbsp;non recÔcilietjVt magis etiam elonget ab eodem: adeo illius ad nosnbsp;gi^ peSS ricordiæ ocülum non aduocet,vt eius in nos iram magis prouocci*nonbsp;tores face- peccatorum remiffionem impctret,fed peccatorcsetiam magisfa^*’*^*nbsp;Veros ter-nbsp;nbsp;nbsp;Quodalicubi,velut diffèrentisEaut diftindlionisalicuius,

rordoîoreâ tfitionê vcros terrores,veros dolores dicitis,nihil magis explicatislt;h‘ effeetiâ in nim verum,quodopponitur fîlt;flo amp;fîmuIatoJüdas nott ßmulshatnbsp;ac^dânatîl lorcm,fed reuera doluit,8d in tantum doluit,vt doîorem non ferens ƒnbsp;currerit ad laqueu» Damnati in inferno non ßmulant dolorem,nbsp;Nihil refernbsp;nbsp;nbsp;nbsp;doîêt,fed fcuera grauiifime doiêt,vt paulo ante dcmonftraturft'^

rus, aut $ hil refert,q verus, q magnus fit dolor de peccatis -, iëd a q amored^P^“ dolor denbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;côformitér fe habeat^et in veritateet in magnitudine,plane’'

peccatis, ceifè éft.Qui inordinato vehementicç fui amore laborant,fimäian. ïmoTe de- ©ne doîore afïïciutur ex his,quæ appréhendât adeife fîbi nocioa,in’’’’nbsp;pendeat. caamp; Contraria, In eundem modum qui Deum fyncerediligût,aclp'™nbsp;portionem etiam eius amoris,amati offenfam deteftantur ÔC odiont»nbsp;Et hadenus quidem ex notione contritionis Lutheranæ 5Cnbsp;riorum,quæ fit luculentia dodrinæeorundem depœnitentia,gnn'’nbsp;nonnullum exhibuimus,Quem tibi magis confirmabit modus,nbsp;docent,generationis eiufdem illius contritionis fuæ, fi ipfum exeufl^^nbsp;Quomodo Echæccontricio,inquiunt,fitquando verboDei arguunturpe^nbsp;nê genim- ta.Qtîia hæc eft fumma Euangelq, arguere peccata, ÔC ofFerreren^'nbsp;ri in nobis ncm peccatorum,amp; iuftitiam propter Chriftum,Sc fpiritum fanti'*nbsp;doccant. vitam æternam,vt renati benefaciamus»nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i

Animaduertite obfecro,quid ex his verbis,aut fani,autcerti lt;1quot;'^ poiïït intelligere,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;y.j

contritio(’illa,inquam,quam terrores confcientiac dcfînie’'Jjj ao?do*Sri fît,quando verbo Dei arguuntur peccata, Nunquid aliter nuquan’’^jnbsp;nlia ex caufaç”An non fidelem hominem, ctiamfi nullus

’ diuini verbi præco,fuaipfius con feien tia non frequenter redargn’’’ rct,amp;Sdiuiniiudici)damnationifcptimorcmincutitC

Sed probant rem ita habere.Quia hæc eft fum ma Euangelij,^*’^ peccata,âc offerre remiffionem peccatorum propter Chriftum*nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,1

Qiiam fc- Iterum quæfo lector hic aduerteanimum.Supra afferentes gnêt^i •• 1^”’ energiam fuæ illius falutaris fidei, feriptura vniuerfam in hos .nbsp;qu«’nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;locos partiuntur, quos fibi côftituunt velut e diametro: legem, 'quot;VjcP

amp;:promiffiones,hoccft,Euangelium ? Siquidem Euangeliumm»’ fe,qpromiflioncmremiffionis peccatorum iuftifîcacionis

CONTROVERSIA IX.

Ghriftum affirmant Legis munus proprium faciunt accuiàrc fempcr, ’

perterrefecere confcientias.Pertcrrefadlam autem confeientiam refua gcrc,non amare Dei iudiciii. Contra,Euangelio tribuunt,confolari nos,nbsp;gratuitam falutcm propter Ch ri flu m ingerere, confeientiæ terrores a lenbsp;geineuffos depellere.Hic plane contra ex Euangelio legem faciunt.Hicnbsp;illisEuangeli) fumma eft,peccata arguere, terrores incutere confeientiæ,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;‘

^uodillic legis,vtcontraEuangelium dift:inguitur,eft proprium,Quo

padlo hoc Pfaltcrium concordat cum ilia cytharaî'

lam amp; illud quale eftcQuädo verbo Dei arguûtur peccata, confeien tiaterroreac timoré concutitur, diuini, inquam,iudicrj gehênæ, cumnbsp;ï'ondum diligat:accedit deinde fides, ôd perfedum eft pœnitentiæ my»nbsp;fteriS.Hoc,inquâ eft,quod explicari cupio, quo fecum pado cohæreac,nbsp;fides fequatur,n5 præcedat veftrâ illam contritionê, hoc eft, incufïosnbsp;‘^ûnfeientie timorés a verbo DeiCDe fîde,inquâ, Ioquor,n5 de noticia hinbsp;^onaï,quâ nemo fidem intelIigit.Cum verbo Dei arguûtur peccata,autnbsp;”dc iam habet peccator.aut nô habet Si nô habet, no crédit verbo Dei,nbsp;proinde metu aut terrore,ex audito ÔC no credito verbo Dei concurnbsp;fidem habet,iuftus eft vobis ipfis autoribus, et iam antequâpoe»nbsp;*'^^^f’^®^t^»'reatur,aut terroribus illis concutiatur eius co n feien tia.

^’tiftimo ledlorc iam fatis intelligere, quâta fit perfpicuitas dotftrinæ Quam f«-r'*‘iitctiæ apud aduerianos, oô ex notione contritioms,qua prima eius fuamüiâ Portern faciunt,amp;cx mô,quêdoccnt,generationiseiufdem, Nucaudi

*’Oter,q effîcaciter adeandem ftabiliendam feripturas accommodent/ iiendâ feri . Et de his,inquiunt,terroribus loquitur Pfalm.XXXVILQuoniam esmoVnunbsp;^’^iquitates meæ fupergreftæ funt caput meum,amp; ficut onus graue gragt;nbsp;funtfuper me.Afflidius fum,nbsp;nbsp;humiliatus nimis. Et Pfalmo VI.

^'fi:rere mei domine,quoniam infirmatus fum.

^is vobis obfecro hoe affi'rmantibus,hos Pfalmos de terroribus Io S*^i,crediturus eft,qui nuIlS de terroribus verbû continêtÆt vt a fecun^nbsp;y ordine primus eft,incipiam,ille vere fuæ miferiæ c5fci],amp; vere pœnbsp; “^is,amp;: diuinâ mifericordiam implorantis oratione côtinct,fed de ter»nbsp;nullum verbum loqtur.Didt proindeilleeiufmodi : Miferere meinbsp;J^^jqniinfirmus fum,fana me dne, quoniâconturbata funt omnia oifanbsp;anima mea turbata eft valde.Sed tu dhe vfquequoÇ'Conuerterenbsp;^^^inc,cteripc anima meam,Eluum me fac propter miièricordiam tunbsp;Miferiam fuam agnofcit,in qua ex peccato incidit, magnitudinemnbsp;Qfis ac diiplicentiæ,quam ex recordatione diuinæ offeniæconcepit,nbsp;Pficat, Sc pro venia ac falute fupplex confugit ad Del mifericordiam.

quolt;ç PfatXXXVll.in quo,nec terroris,nec metus vlla fit men )ied vt in priori, vere pœnitentis peccatoris habitus, affetftufq^ expli»nbsp;itii^*^ ’nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;oratio exprimicur ? Qui merito dolenter agnofeit

Signâtes fuas fupergreffas caput fuum,amp;: dominacas fîbi,illif(^ fe,gra uibus

DE POENITENTIA,

uibus cérte dunfcç tyranni’s,miferc feruiffe in opère luti, palêarum teiszrde quibus ex am'mo dolet,verc humÜiatus iam fub Deo,atc^ i» do*nbsp;kt, vt cordis gemicujachry mis ac rugitu illu m ipfu m dolorem pala coonbsp;teftetur.Sed hacc nihil ad Lutheranâ amp; aduerlàriorum, fed ad noftr*”*nbsp;pœnitentiam,8c; contritionem proprqflïme pertinent.

De fecun nbsp;nbsp;nbsp;Supereft iam altera pœnitentiæ aduerfariorum pars, fîdes ilia

pœnkêtix fpccialis, qua credimus peccata noftra nobis gratis remitti ob rS^iUafùanbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fupra demÔftrauerimus ignoratam feripturæ,D€O,Ch'J^

fidê. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fto,Apoftolis,amp; vniuerfæ vfc^ ad Lutherum inauditam fuiffe cati^

cæecclefiæ, confiât faneqfalubrem,qluculentam pœnitentiæ nam,ipfî cum fuo Luthero inuexerint in cccleßam. Et q bene fît con*^nbsp;turn illis,qui iè his credunt magiftris amp; dodoribus.

Quâ fuâ fîdem,q? hic in Apologia,q iam eft recês édita,(Nam quam Auguftæediderunt, f|s caret oîbus) perindequafî fupra ab ip^.nbsp;nihil adû fît,velut ex integro placrifçp feripturaRtautoritatibus agg*^ jnbsp;unturadftruerc,làneperduntoperam,cum vna refpôfîonenbsp;omnia,quæcuncp ex feripturis de fide proferri poflunt,nullÎJ eÛc 1*^nbsp;iota,nullum apicê, qui ad illam aduerlàrioRî fidem fpeciàlem pcfd*^^^’nbsp;Sed vniuerfam loqui iêcundum aliquem modoi?j,quicotrouerfîa^^5’^nbsp;da a nobis diligenter explicati funt,aut de fide catholica,at(^ illinbsp;da in Dei ventatê innitête fiducia,idc^ bifariâtaut fîmpliciter, autnbsp;aut de ea fiducia in Dei bonitatem Sgt;C mifericordiam, q ipei aflequ^'’^nbsp;veniæ,8^ remiffionis peccatoRt coniunda Sf affînis eft: aut denit^p^înbsp;terailia fiduciacertaaifequcndæcoronæamp; gloriæ,«5Cobtincndiab;nbsp;quicqd petimus:quæex familiari iam amore Dei nafeitur, ÔC habtd ,nbsp;iUius fecuritatis fponforem,Dei amorem,per fpum fandum nos inonbsp;tantem,diffufum in cordibus noftris. Qiiæ fiducia multis paflfïbtJ® tnbsp;îllic demÔftrauimus)peccatoRÈ remiflïonem fubfcquitur,quaninbsp;ra ilia fides præcedat,neceire eft ? At de fide aduerfariorum nuUtminbsp;bum in feripturis eft ? Intelligunt proinde fruftra fe feripturasnbsp;loquentes de iuftificante quadam fide,nifî demonftrauerint qdnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.jî

tur de fua ilia fpeciali promiffæ in Chrifto falutis fide, ôô no de de catholica.feu fîmphciter,feu viua,vt didû eft:feu de ilia fiducia,nbsp;gafamiliariter et mutuo amatû vtimur,q impetratab amico,qfnbsp;Peroratio Proinde,fî quantum dijudicandæ hinc inde,ÔC aduerfariorum,nbsp;na pccnîcê ftfæ de pœnitentia dodrinæ, viris bonis fufficere poflït, dici opo*^nbsp;î£.omm ' »a«’nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;exiftimo.

ec càthoii» nbsp;nbsp;Ne tamê rationibus,quibus fuam fententiâ adftruut,8^

pugnât,nÔ fan's fadum queratur, etiâ hoc tœdi) adhuc deuoraflo Expifcationbsp;nbsp;nbsp;Icat^ quod rede Sc fccundum feripturas pofuerint illas duas P

quôus lUâ P^*‘^^’^tiæ,nempe illam fuam contritionem, hoc eft, terrores corn adftruunt, fiæ,illam£j fuam fidem,itademonftrarepergunt»

CONTROVERSTA X

Chriftus dïcit: Venice ad me omnes qui laboratis e( onerati cftis,et go reficiam vos.Hic duo membra funt,inquiunt.Labor SC onus fignifinbsp;fantcontritioncmjhoc eft.pauores 8C tcrrores peccati èC mortis,^^enircnbsp;adChriftum,credcreeftquodpropter Chriftumremitcucnrpeccata»nbsp;Sunt igitur hæ duae præcipuæ partes pccnicentiæ,contritio SC fides»

Siinhunemodum pro veftroarbitrio incerpretantibus vobisferis Excuffio. pturasteneremur nos credere, facile ex illis adftrueretis quidlibet» Sednbsp;nondum perfuafiftis nobis, vos efle illos, de quibus nobis per feripturânbsp;teur.Etfacies quodcunep dixerint,quipræfuntloco, quemelegerit Tuveromnbsp;dominus, fequcrifqj fentêtiam eorum. Non difeedesa verboquod an^ bus^omni*nbsp;nunciauerinttibiad dcxteram,necadfiniftram. Quorum vos cum au=nbsp;deatis fententiam contemnere, merito nos veftras expofinones non rcci quam aprenbsp;Pimus: præfertim quæ clarÜTimam feripturæ fententiam corrumpuntnbsp;adulterant» Chriftusinuitat laborantesjlaflatofcpinvijsiniquitatis, r^accomnbsp;difficilibüs fane,amp; fub peccatorum onere fatifcentes,ad fe veniant:vcni=nbsp;^ntibus pfomittic refe^fbonem et exonerationem a peccati, fub qua labonbsp;’¦^ntfarcina.Imus ad Chrifta,non pedu,fed cordis, fed amoris paffibus,nbsp;^flt;pad ipfum couertimur.Quod dum facimusetiaipfc viciifim couernbsp;^Itur ad nos,amp;S onere peccatorum,fub quo laboramus,nos Iibcrac,amp;S fuanbsp;reficit.Qtiid igituilt;Ergo contritio, hoc eft, terrores, ÔC veftra illanbsp;^desjunt præcipuæ partes peenitentieC Per quam oblecro dialedicam,nbsp;fecundum quam quodlibet infertur ex quolibetC

Eiufdem formæ argumentum addunt alterum»

Apud Marcum dicic Cbriftus : Pœnitemini, crédite Euangelio, ^ic,inquiunt,in priore articule peccataredarguit: in fecundocofolaturnbsp;*ios,8(:oftenditreminioncm peccatorum propter Chriftum donatam»nbsp;enim reuelatur in Euangelio» Videtis,inquiunt, ÔC hic duas partesnbsp;P’^nitentiæ coniungiC

Hoc nos videmus,Chriftum exorfum dodlrinam fuam a pccnitêtia, Exeuffîo.' cum fît ea falotis,quatenus ex nobis pendet,initium.Sed nunquid,vt dinbsp;§nepoeniteas,nonante fidem tehabereoporcecamp; credereCHoc certe fitnbsp;ptaanobis non femel demonftratum eft, clariffimis verbis affirmâtnbsp;Apoftolus.credcre iam ilium oportere,quifquis ad Deum rcuerfurus etnbsp;^cceflurus eft,Icacp cum per poenicentiam ad Deum nos reuertamur etnbsp;accedamus, atep eius erga nos prouocemus mifericordiam, quo ÔÔ ipfcnbsp;^’gnetur viciftim ad nos refpicere, eadern vt fidcs præcedat necefle eft,nbsp;quaz vniuerfi huius motus noftri verfus Deum eft, non pars, fed veluenbsp;»principioni a quo,aot caufe quædam efficiens»

Quod autê addiditChriftusæc crédité Euangelio,tale cft, velut fi æ» grotum quis adhortetur,vt credat medico,hoc eft, illi obteperet, et ialu*nbsp;taribus eius præceptis obfcquatur » Duo igitur nobis præcipue ad falu»nbsp;lê neceffaria,nbsp;nbsp;quæ vniuerfa fua dodrina per fe et Apoftolos fuos de^

inceps

DE POENITENTIA,

inceps diligenter cxecutus eft Chriftus,hic velut fummatim tur:nempc mortifîcationem corporis peccati,ô(S nouæ vitac ftudiuo’’nbsp;la fit pœnitentiathoc in obcdientia Euangelfi, impktione mandanbsp;Dei,amp; eorum quac nos docuit Chriftus,confîftit. Quid indenbsp;terrores confcientiæ,8c illa vcftra fides ignorata ChriftOjApoftoüs?nbsp;pturæ,amp; vniucrfæ ccdcfiae,funt partes poenitentiazCnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;„

Ratio III. nbsp;nbsp;Sed amp; Paulus,inquiunt,ferc vbicp eu m deferibit conuerfîonê,nbsp;nbsp;nbsp;j

nouationem,facit duas partes,mortification em viuificationem, CoIoff.II Jn quo(Chrifto nempc^circuncifî cftis,circuncifione nonnbsp;nufada in expoliatione corporis carnis,{cd in drcuncifîonc Chrifti/nbsp;fepulti ei in baptifmo Jn quo etrefurrexiftis per fidem operationisPnbsp;Cuiufmodi amp; alia multa in vnum cogérant. Suntergo hic duacnbsp;poenitentiaCjContritio fides,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,,

Exeuffio. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Nifî me contineret inftituti ratio,non ferrem diutius iftiufmoni n

lcâ:icam,præfcrtim in aduerfarqs.Cur hoc dicam,admonitore opn* habentjfeddecretumefthic Chriftianacum illis modeftiaagere,’'^,nbsp;diofa contcntio,Sô maledidlorum rctaliatio,veritati præiudicium

Paulus,quemadmodum amp; cæteri omnes Apoftoli, vbiqueincn^^ vt mortificemus carné peccati,quo viuat amp; vigeat in nobis fpiritns Jnbsp;Chrifto confepeliamur mortui peccato, quo eidem conrefurgamOS) ,nbsp;conuiuamus in nouitate fpiritus. Illud fît pœnitêtia vitæ veterisnbsp;hoc credendojid eft,obfcquendo Euâgelio,amp;: vitam inftituendonbsp;dum dodrinam Chrifti ,quam verbo, exemplo, atque adeo fe toto’nbsp;docuit, amp; per cius fubfequcdo ingrediendoep veftigia. Sed nuqnid j

* nbsp;nbsp;nbsp;hoc eft confequens, vt terrores confeientiæ agnito peccato, amp;

fides,partesfîntpcenitentiaeC Ego iàneiftiuimodi argumétationun’ ges nunquam didici,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.

Quafta Sed quid opus eft,inquiunt,multa citare tcftimonia,cum J muitos^frti obuia in feripturis, vt Pfal. CXVILCaftigjans caftigauit me, amp; m®nbsp;cos Congo- non tradidit me.bt PlaLlequentuOereat anima mca præ angulw*'nbsp;firma me verbo tuo.Et I.RegSII.Dominus mortifîcat amp; viuificat,nbsp;ducit ad inferos amp; reducit,8d cætera. Ad hunc,inquiunt, modumnbsp;feriptura hæc duo coniungere,terrores amp; confolationem.

Exeuffio, Hoc ne eft cum iudicio citare fcripturas,quo pertinente ôc non P® us velut in tenebris palpâdo,quicquid fc primum obtulerit,acconin’nbsp;dare ad quidlibetCnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.

Prædicat Dauid diuinam erga fe benignitatem ÔC mifericordi^ quæ peccantem ipfum corripueritnbsp;nbsp;nbsp;caftigauerit, vt fîlium pinsP^L

èc refîpiicere coegerit,non occiderit, Ergo ne contritio, hoc eft, tnto confcientiæ,amp; veftraillafîdeSjfunt partes pccnitentiæenbsp;Rurfus,exprimens delyderij fui impotentiam,quo Chrifti

ÔC verbi in carnem expedabat aduentum:Defecit,inquit,in

CONTRO VERSIA' IX.

anima nica,8^ tn verbum tuu fuperfperaui.Defecerunt oculi mei in elo quium aut verbum tuum,dicens,quando confolaberis meCDe poenitê^nbsp;tia verOjdc terroribus,de fide ilia veftra,nullum bic prorfus verbu m eft.

Incantico Annæ,cum Samuelem filium ofFerretdomino, eadem a» gnofcens vim Sc autoricatem diuinæ in humanis rebus prouidentiaCjCtnbsp;quod prius fterilitatis percuflaopprobrio, fœcunditatis deinde benefis»nbsp;oo donata fuerat,amp;f contra alf) diuinis beneficijs cumulati, quod de illisnbsp;ingratos fepræftiterunt,recidcrintin côtrarium. Arcus, inquit, fortiumnbsp;lupcratus eft,0d côtra,infîrmi accindli funt robore, Repkti prius pro panbsp;nibus fe locauerunt,5c contra,famelici faturati funt ? Quin amp; ftcrilis pe=»nbsp;pfritplurimos, contra vero, quæ multos habebat filios, infirmata eft.nbsp;Dns mortificat Sc viuificat,deducit ad inferos amp; rcducit. Dns pauperenbsp;facit amp; ditat,humiliât amp; fubleuat,5Cc.Bius enim funt cardines orbis ternbsp;’^'Sed hæc ad pcenitentiam atep eius partes, ad contritionem illam vesnbsp;ftrâ,hoceft,c5fcientiæterrores ,ad illam fidem veftram quid pertinents

Adducunt præterea ÔÔ alios quofdam locos in édita,aueftaque nouif omnes monetam pertinent,nec vllam difficultatem ingerunt ei, qui velnbsp;paululû aflueuit iam indicatæ fubinde a nobis illorum diakdicæ. Pro«

ad rationes eorum,quibus fuam illam, tanquâ audifti,Iuculentam, ^’^P^ditam amp; planam,pcenitenciae dodrinam afferunyfta mihi fufficc*nbsp;*'^'^identur.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;OuS ca-

Nqftram dodrinam rmpugnare cum videri voIunt,Andabatarum nbsp;nbsp;ƒ do

Worein tenebris dimicant,imo dodrinam noftram nonintelligctcs,fuac'i‘’'«2 im-

-Tö’E POINITENTIA,

men mcrî- fnconucnicns cxiftimemus admittere,tamet(ï ipfi hoe aperte falfnni,3^^^ ^uod vni ’ cnumcp,amp; a fcriptun’SjSó orthodoxis patribus dicant,fed dicat tantui”nbsp;beraïïtatrnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;demonftrcnt.Hoc enim bono ,pionbsp;nbsp;mifericordi domino

amp; mifcri- gruit,verc pœnitentibus ignofcere, Sc ad animandos, reuocandofep titun^ fe,falutemlt;^ fuam mifèros peccacores,eidem bonitati placuit etiam honbsp;ipfum promittcrc ÔC velut promiflb ad hoe life obligare » Proindcnbsp;vére pœninbsp;nbsp;nbsp;ad HOS clamat in fcripturis per prophetas et Apoftolos : QuacunÇP’

bka ex pro nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ingemuen'c pcccator et cóucrfus fuerit, om niu iniquitatu

miflb. nbsp;nbsp;non rccordabonEt rurfus: Conuertimini amp; agite pœnitentiam ab®

nibus iniquitatibus veftris,amp; non erit vobis in ruinam iniquitas»N® quid voluntatis mcæ eft mors imprj dicit dominus,8c no potiusnbsp;iiertatur a vijs fuis amp; viuatCReuertimini S)C viuite. Ita quoque pernbsp;chariamzConucrtimini ad mc,8ó ego conuertar ad vos ? Ita amp;nbsp;Appropinquate Deo,Sc appropinquabit vobisJta et ipfe Chriftu^*nbsp;nitcad me omnes,qui fub peccatis laboratis,5d^onerati eftis, 8Ceg®nbsp;dam VOS. Noftraad ipfum conuerßo ,n öfter acceffus,præcedit,^®^nbsp;cÔcomitatur Dei côuerfio,amp;f appropinquatio ad nos, de qua velufnbsp;mifta certes nos rcddidit,fi preceffit in nobis,quod ex nobis rcQriir^*^,^nbsp;Ad quod ipfum nihilominus fua bonitate Si gratia nos prouocaM® ,nbsp;gat adiuuat,ita vt nulli quicquam ex ipfo ad falutem defît.Egonbsp;quit,ad oftium Si pulfo:Si quis audierit vocem meam, Siaperucrij:*^^nbsp;hi ianuam,intrabo ad ilium,Ipfe pulfat,vt fîbi ianuam cordis noftrînbsp;riamusrdat nobis facultatem,vt eandê fîbi aperire polTimus,nonnbsp;cam ipfe effringit,atque ita ad nos ingreditunfèd fî nos ipfî,ciusq®‘^ jnbsp;adiuti gratia,q omnibus parata offertur,eandê ipfî aperuerimus.QP^nbsp;cum facimus,promittit aut affirmât fe ingreffurû ad nos. Itacp i®nbsp;no quadragefîmali ita canit ecclefîa:Si renuis,quis tribuetC indulgenbsp;potens es.Si corde rogamus mundo, certe debes ex promilTo.

Somniû fc nbsp;nbsp;Ad hæc,aiunt nos affirmare ad deletionem peccati, folam

criminis fufficere.Item,quod per attritionem, vt contra nil. nem diftinguitur a doêloribus, mereamur gratiam, Quod itemnbsp;ptio làcramenti pccnitentiæex opéré operatofîne bono motunbsp;hoc eftjfîne fide in Chriftum,conférât gratiam.Quæ cum fînt e«id^nbsp;atep impudentia mendacia,nihil eft opus ea aliter refellere. Tnbsp;tari cogimur,quidnam illis in mentem venerit, iftiufmodi nobisnbsp;gere,quæ cum dodrina noftra pugnant e diametro.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. lt;

Aequemerum eft figmentum et infomnium, quod affi'ngui^' fticis de poteftate clauium, doceri ab illis quod valeant ad rcmim®nbsp;peccatorum,non coram Dco,fed coram ecclefîa.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;iJif

PoteRatc Quanquâ de poteftate clauium nobis nulla hic fît difputadi ne quas hue pertinere non credimus, fed fîgnificare autoritäre ^nbsp;diuedam gcndi domum ecclcfîafticâ,Quarum ofticium præcipuum

CONTROVERSIA IX»

minis habcnis mo derari Chrifti ones Sc familiamtfuum cm’lt;^ officium præfcribere,figerc,rcfigere,obligare, amp; obligata refoluere. Nec vfquam têdipecca^nbsp;fit mentio clauium a Chrifto,g vnico loco ad vnum Petrum,velue cède “•nbsp;fîafticæhi'erarchiæconftituendum aferedorem amp; prændem,vbinbsp;nbsp;ÿ

dum clauium officium in ecclciîa clariffïmis fuis verbis exponit,fubiu= plitacum a gens:Et quodeune^ ligaueris fuper terram,erit ligatü ÔC in cœlis:quodsnbsp;tunqj folueris, folutum»

Principaleamp;rprimum harum opuseft,præfcribere omnibus,qfunt in domo ccdeiïaftica,in regno Chrifti,quod hic fuper terram eft,cuiqult;:nbsp;quodeft fuiofficrj,amp;: obligarc omnes præceptionum fuarum vinculîs»

Secundarium eft confticuta ÔC obligata refoIueregt;8C quicquid ille hu ius rei agit in rcono Chrifti fuper terram, hoc coram Chrifto ratum eftnbsp;in cûdis. At alia amp; ab hac diueriîffima poteftas eft, quæ eft data, non fo^»nbsp;lum paftori ouilis Chrifti,8^ regni eius redori,non folû Apoftolis,quosnbsp;nobis Épifeopi referont,fed vna etiam difcipulis, ÔC in cis facerdotibus’nbsp;ommbus(dcqua poft Chrifti refurredionem apud loannemjremitté»’nbsp;lt;^ihominibus peccata,atq^ eadem retinendi,Cuius opus primû ac prianbsp;dpaleeft peccata dimittere,quod nihil commune habeat cum primo ÔCnbsp;Fnncipalioperepoteftatisclauium:nempeligare,fïgere,prxcipere,óbli=’nbsp;g^rc.Secûdanum vero amp; minus principale eft:,peccata retinere, Qtiodnbsp;^ipfum nihilcommunehabet cum opéréfecundariopoteftatisclauianbsp;^^,quod eft foluerc,hoc eft,ligata,fixa,ftatuta,obligata refoluere, Sô oblinbsp;gationemtollerc,libertatemreddere,Sedobitcrifta»nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Vtaiterâ

Alteram noftræ pcenitentiæ partem,confeffionem videlicet peccato

Chriftianç ïum noftrorum facerdoti fadam,impetrandænbsp;nbsp;nbsp;nbsp;obtinendæ remiffi^»

oniseorundem gratia,nullis rationibus autargumentis impugnât : fed

fïonem nê-tantum legislatorum inftar fuam de eadem Icntentiam pronunciant».

Qyam quamuis nos maiori ratione poffimus fîmpliciter reijeere amp; co^ oppugnét, tcmncre,quia tarnen de re graui agitur,pauio preffius excutiêda eft,quo

noftræ iententiæ magis illucefeat veritas,illorum fit euidentior fab tiam de ea ficas,ccrtiufc]^ avirisbonis,ab omnibus,quihgcnoftraledurifunt,pro=nbsp;^trri poffit ludicium ?

‘ Appellant bonorum viroruiudicium,qinilluftrandis veris illispœ nitentiæ fuæ partibus, contritione amp; fide, ferio SC féliciter vcna.ti fint»nbsp;confeffione veronbsp;nbsp;nbsp;fatisfadionibus, vt rebus nihili, aut non rnagni

’^omenti,non admodum fe rixatos effe:fe nihilominus ipfam etiam co ^'^ffïonem retinere propter abfolutionem,quæ eft,inquiunt, verbu Dei,nbsp;quod de fîngulis autoritatem diuina pronunciat poteftas dauium»Cæsnbsp;terum cnumerationem delidorum in confeffione fentiunt diuino iurcnbsp;tninime neceffariam,fed poffe facerdotem abloluere pcccatorê, quam»nbsp;nis peccata eius prorfus ignoret,modo tantu in genere côfîteatur fe pec»nbsp;valorem,amp; remiffione pcccatorum opus habere, Quâquam pro fimplinbsp;V h dbus.

DE POENITENTIA, cibus,cxaminandæ confdcntiæ eorundem gratia,et quo certiusnbsp;inftitui,probcntconfeffionem eiufmodi,quæ enumerationemnbsp;larem peccatorum habeat»Apud feriptores ecckfîafticos confît^ntur^nbsp;dem baud infrequentem mentionem confeflïonis recurrcrejfed non*^nbsp;qui illos de noftra hac confeflïone,quæ enumerationê occulcorumnbsp;catorum habeat,fed tantum deritu publicæpœnitentiæ» Quaqoi^'^jnbsp;pfî,aut famofî recipicbatur,non tarnen fine certis fatisfaftionibus,id^® *nbsp;los confefiionem fecifife apud presbyteros, vt pro modo dclidorü^nbsp;tisfadiones præfcribcrentur qfdem»

Hæcfere fumma eft omnium,quæ de confelTionc, velut legislato*quot;^ quidam,amp; tanquam ex tripode proferût» In quibus confutandisfiP*^nbsp;ter inftitutum hiç paulo prolixiores fuerimus,boni côfulet ledor.QF^’Jnbsp;doquidem non de re leuis,vt ipfi videri volunt,momenti,fedexqi’’^nbsp;gle(fta,falutis iaduram incurrimus,hic agi inteUiget

DE PÉCCATORVM CONFES* fione demonftratur quæfitdocftrinæEuan;»nbsp;gelicæ veritas.

OStendimus fupra vere pœnitentem fîdeliter, 8c libentcr fe omnibus medqs ac remedqs, quæ pro obtinéda peccatorum

Èx Chrifti fione inftituta a Chrifto intelligit.lntelligit autem ex ipfis verbis Cbr*^ nobis effe neceflfarium, vt ea remitti obtineamus facerdotum fuor^*”nbsp;minifterio.Quandoquidem clarifiTimis verbis affirmât,nonrcmiff^*^nbsp;coram Deo,quod ab illisretentum cft,autremiffum non eft. InÂ,nbsp;quo^ dacam qfdem hanepoteftatem remittendi peccata,nonnbsp;ber,autad fuum ipforum nudum arbitrium,fed verepœnitentibus» .nbsp;proinde cum iudicio præuio ,quo ex modo pœnitentiæ prudento’“*nbsp;cernant,remittenda ne hæc,an vero retinenda adhuc peccata fint,nbsp;lore falutaris contritionis nondum côcocfta fatis.Qua in rc facerdosnbsp;rite fungi officio non poffet,nifi peccator fuum ipfi morbum ap^y .nbsp;lepram animæ fuæ detexerit,et fe totum infpiciendum præbuerit*E^nbsp;cffeccrtam,apcrtamcp veritatem lucis Euangelicæ,quam vtclarifl’Jnbsp;nos verbis Chriftus docuit, ita palam comprobatur certailla

Ex cathoii xæ veritatis amuffi,catbolicæ per orbem ecclefiæ ab ipfo fui initio tf bem wîcnbsp;nbsp;nbsp;ac fcntentia,quam orthodoxorum fandorumep patrum, dioen^ ,

fiæ csfona initio feculis,diucrfis orbis terræ cardinibus,fcripta magno confin* deac fente probant.Quod vt certointenigas,amp; fimulqillud verum fit,nbsp;confidenter pronunciant,ecclefiafticos fcriptorcs,cS de confeflïont Pnbsp;catoru m Ioquuncur,nihil de noftra confeffione loqui, fed tantumnbsp;tu pcenitentiæ publicæ,paucis demonftrandum eft.

Et vt ex illo ipfo feculo incipiam, quo iyncera adhuc vigebat vO religio. Nam de pofteriori lèculo, vt non diffîtentur publice receptnbsp;banc fententiam,ica eius autoritatem non perinde tanti faciunt*

CONTROVERSIA IX.

We ter fânâ:us Leo,Epi'(copus catholicæ ecclefîæ, orthodoxæ lÿns Çathoi/ça ceræfîdei aflertorfquibus ipfum elogtjs Chalcedonenfîs fynodus exor DeoïS?nbsp;nauerac)anteannos vndecies ccnccnos adTheodorum ForoKiùenfem ^“cuienfl;nbsp;Epifcopum (cribens, multiph’cem mifericordi'am Dci l'talapfibus fub»nbsp;uenifle humants affirmât,vt non folum per baptifmi grati'am,fcd ctiarnnbsp;per poenitenttæ medictnam fpes vi'tæ reparetur æternætfîc diuinæ boninbsp;taris præfîdrjs ordtnatis,vt qui regenerattonis dona violaffentjindulgêanbsp;ttam Det,nifî facerdotum mi'nifterio,nequeât obtincrc. Mediator enim,nbsp;inquit,Dei ÔC homt'num,homo Chriftus lefus, hanc præpofîtis ccclefîænbsp;tradi'dic poteftatem,vt confîtcntibus adlionem pœnitentiæ darent,etnbsp;fàlubn'fatisfadlionepurgatosad communionem facramentorum pernbsp;reconciliatt'onis lanuam admitterêt, Audis quid illc dicat Leo, tradicamnbsp;poteftacem ecclefîarum pafloribus,vt confîtentibus impartiantur recÔ»nbsp;^Hiarionis gratia,præfcripta eifdem aAione,modoc^ pcenitentie,Quodnbsp;^titem non loquatur de ritu pœnitcntiæ publicæ amp; confeflïone ,qualisnbsp;’j'5afole£ peragi,fed de pocnitentia,quæcuic]^ peccatori pro obtinendanbsp;^tiinaindulgencia eft: neceiraria,ipfà,vt audifti.eius verba clariffimeloanbsp;S|tiüntnr : dicens ita ordinafte Deum fuæ bonitatis præftdia , vt ab hisnbsp;‘luiregcnerationis dona violaftent,m'fî facerdotali minift:erio,indulgen=»nbsp;^‘^^peccatorum remiifioobtinerinequeat Poteftatem autcm illamnbsp;*'^fiiittendi peccata a Chrifto datam facerdotibus, ecclefiai^ paftoribus,nbsp;tarnen remittendi quibuslibet, fed confîtcntibus ? Infuper amp; pertianbsp;*^^readeandem illam eorum poteftatem,quam a Chrifto acceperut, vtnbsp;^’^tifitentibus aftionem, ÔC modum pœnitentiæ præfcribant ? Sed hocnbsp;^'ifàtisfacftionem pertinet,de qua mox tralt;ftabitur»

fam 8^ alterum,amp;: ex alio orbis cardine,Só ditfto Leone aliquanto vc Eiufdê Ci-^ftiorem,nec minus idoneum teftem accipe,quod,quam diximus ,de JräSr ^^’^feflionis neceftttate fententia, com munis catholicæ per orbem cede a etiä D. Aunbsp;amp; dodrina fuerit,Auguftinum,inquam,ex Africa.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;wJiSa-

flic capitc IIILlibri II. de vifitatione infirmorum habet in hgc verba*. gabiMs. ^tit,inqm'Cjqm’dam,qui fufficcre fibicxiftimant,ft Colt Deo, cui nihil ocnbsp;itnm eft,quern nullius latet confcientia,fua crimina confîteantur.No»nbsp;J ^tiim,aut erubefcunt,feu dedignatur oftedere ft iacerdocibus, quosnbsp;j^’^en inter lepram lepram difcernereperlegislatoremcoftituitdo«nbsp;Qj^us.Sed nolo vt decipiaris opinione,quatenus confundaris confiterinbsp;Vicario, tabefeens præ ruborc, vel ceruicofus præ indignatiÔc.

ipfîus eft humiliter fubeundum iudicium, quern dns fuum non ^^riignatur vicarium.Ergo ad te venire roges facerdotem,amp;: fac ipfumnbsp;fl, p^f^’^tiarum tuarum penitus participem. Erroneam autcm efle per:»nbsp;(J.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;contrariam,ctiam argumentis cofirmarc pergcs,hoc dicit tc«

’¦j Unam do(ftrinam,quod facerdotis egeamus, qui inter Deu amp; nos tator fit falubri iudicio.Alioqui,inquit,8i fub lege, 8^ fub gratia: Itc

V lij Sc

CONTROVERSE IX,

VC vcrctfUftdiaöi patiamur pro poena.Haótentis iUc»Qtiem puto nó dia ces fua fomnia inuentacp docuiffe comiffum fibi populuni,fcd docln'anbsp;nam,quani nouerat vir doéliffîinus, 8c fandus Epifcopus,cacholicaenbsp;Chrifti ecdcfi'æ.Audis aut,vt intdlexerit Sc docuerit,confeflionem pee»nbsp;catorum non efle poßtam in noftro arbicriojfcd præceprâ a Deo. Ideo,nbsp;inquit,Dens iubet magis confiteri peccara,vc verecundia patiamur pronbsp;pœna. Nee fingere quisq poteft cum loqui aut de confefïïone publica,nbsp;aut ilia,qua quis tantum dicerct facerdoti in generc,peccaui : fed de ea, qnbsp;omni peccatori eft neccfraria,qualis publica non eft.Dc ea itcm,quæ punbsp;doremamp;^verecundiam comités vt neceflarios,ita homini graues ha^nbsp;bcqqualis ilia generalis non eft.

Eiufdem dodrinæ catholtcæ teftes funt,iUc Magnus Bafilius lib, de Teftes infiitutione monacliorum.Ec B.Ambrófius lib.H, de pcenitentia, Ambrofi,

Subferibit eidem æ illefteftis plane irrefragabilis) D.Hieronymus, Hiereny. fiui capite X VIILin Ecclefiaften,habet in hæc vcrbaîSi que ferpens dianbsp;bolus occulte momorderit,amp; nullo côfcio cû peccati veneno infecerit,fi

DE POENITENTIA, occukorum,di'ftinda,Sd: non ilia generalis confeiîio, ijdem ipfînbsp;tifîïmiteftesfunt»

Eiufdem fi nbsp;nbsp;Cyprianus ille fandiflïmus mariyr et pontifex fermone V Je

” loquens de his,qui corde tantum lapfi funt:Hi,inquit, quis nullo fecr’ cq,aut libelli facinore con ftridi funt,quoniam tarnen de hoc velnbsp;ueruntjhoc ipfiim apud lâcerdotes Dei dolenter, Sc fîmpliciternbsp;antur,exomologefîm confeientiæ fuæ fadant,animi lui pondus expnbsp;nant,falutarem medelam paruis licet,amp; modicis vulneribusexq«*^ *nbsp;Et paulo poft:Confîtcantur fînguli,quælô vos fratres, delidumnbsp;dum adhucqui delinquit in feculo cft,dû admittieius confeflîonbsp;dum fatisfadio amp; remiffio per facerdotem apud Deum grata eft *nbsp;«îlenus iUc,annis circitercentum quinquaginta, anteq ilia Hierony^^ jnbsp;fcriberetQuem audis docente,lolacogitationelapfos,hoc ipfumap^nbsp;facerdotes Dei dolenter,amp;: fîmpliciter côfîteri debcre:amp; obfecrandonbsp;hortantem omnes,delilt;fî:um quen(^ fuum,dum tempus habet,dui^^^*nbsp;miflio per facerdotem fadlaDeo grata cft,confîteri, Neeputo tenbsp;rum,hunc fandum amp; dodiffimum pontifîccm fuahicautnbsp;inuenta docuiffe Chrifti ndeles:fuaautoritatc(quætemeritas potiu®nbsp;ifletamp;præfumptio)ijfdcmimpofuiflc banc confelTionis peccatori’*’!nbsp;occultorum farcinâ:fed hoc docuiffe,quod habebat dodrina fana,4*^’nbsp;didicerat in catholica ecclefîa. Nec poflunt hæc detorqueri ad ritîP^nbsp;nitentiæ publicæ,ad quam,nec^ tune, neque nunc,obiigatusnbsp;quifquam ob folum cogitattonis peccatum»

Ante hune nbsp;nbsp;Origenes ille,audi,quale confeffioni ccclcfîafticae,lt;l^^*

In PfatXXX VILhabet in hfc verba: Vide,inquit,quid nos eâo^^ feriptura diuina,quia oportet peccatum nÔ celare intrinfecus : fort J*!nbsp;cm fîcut hi,qui habet intus inclufam efeam indigeftam, aut phlegi^^nbsp;humorem ftomacho grauiter et moleffe innitentcm,fî vomuerint,f^‘’^nbsp;lantunita etiam hi qui pcccauerunt, fîquidem amp; occultant, amp; retintnbsp;intra fe peccatum,intrinfecus vrgentur,ôd: propemodum fuffocanti’Jznbsp;phlcgmate,aut humore peccati,Si aût peccator ipfefui aceufatorfîs^g^nbsp;acculat felplum,fuu m peccatum confîtetur, fîmul euomit delidum,nbsp;omnem morbicaufam digeriuTantummodocircumfpicedilig^f’^* ’nbsp;cui debeas confîteri peccatum tuum:probaprius medicum,cuiden^nbsp;caufam languoris exponere,q feiatinfirmari cum infîrmante,flerecii.nbsp;flente,qui condolendi,compatiendicp difeiplinam nouerit, vtitade^ ’nbsp;fî quid ille dixerit,fî quid confîli) dcderit,facias amp; fequaris«Etfî intdnbsp;rit,5c præuiderit talem effelanguorem tuu,qui in conuentu totiusecnbsp;fîae exponi 5c curari dcbeat,cx quo fortaffis et cæteri ædifîcarinbsp;5C tuipfe facile fanari,multa hoc dclibcratione,ÔC fatis perito medJû tnbsp;|io procurandû eft,Hadcnus Origenes ille. Que docêtem

CONTROVERSY IX

cun^ kthale defictni-n fn animi penetralibus Iatens,cuofncntJ5 per con feffîoncmjff modo peccator fanari voIucrit.Quod quamdiu fadru nonnbsp;eft,miferam intus vrgeri ÔC fuffocari confcictiam.In cuius verbis etiam Not»g cianbsp;hoc diligenter obferua,^ dare diftinguat confeffione publicam,ôô qua=nbsp;lis in publica pccnitentia peragebatur,a priuata quae quotidie de omni genes con^nbsp;kthali delido facienda eft.Nam depriuata hoc nOs admonet, vt circu= p5î,°?entînbsp;’Pidamus cautc,cui credamus fecreta noftra, vt ante probatus he nobis pubh-^ïiedicus,cuiexponamuslanguorcm noftrum, qui fciatcondoRreSc uTa^nbsp;^^ompati infirmitati alien f .De publica vero docet,non facile,nee temerenbsp;sd ipfam veniendu m cire,nec n ifi præuia priuata confeffionc apud fa.=gt;nbsp;^erdotem peritum,8ó de eius matura deliberatione confilio : idep ob rûbnbsp;^âufasquas idem comemorat,videlicet fi pcccatum eiufmodi fit, vt ôc eSdafnpe«nbsp;^^acorredio 8c aliorum £cdificatio,publicam tuam pœnitentiam requinbsp;videantur:vt verbi gratia,publice comiflum homicidium,aut ftu»nbsp;P^autadulterqconfuetudo notoria: item fîqui in perfequutione fupanbsp;orutn aut mortis mctu Chrifti nomen abnegarunt. Si qui fedudi

‘fniftfla aliqd aut hærcnm,a catholica fc diuiferunt ecclcfia. In qs atep üirnoçjî iuxta fententiam prudentis medici ac facerdotis,cui fecretanbsp;fada eftpeccatoBî confeffio, publica pœnitentia in confpedunbsp;^’us ccclefîæ peragenda,imponêda eft,vt qui fc^ndilizsiti funt de no’nbsp;8^ enormi peccato,emendentur de corredione pœnitentia.

js xPin et ex B. Dionyfrj epiftola ad Demophilum monachum clarif=* Eiufdcm ft ^ceft videre,eundc ricum confeiTionis /ècretæ,quiadhucobftruatur,

’^tum fuiffe etiam tue in ecclcfia,ita ein fcribit inter csetera: Tu vero, ftfs Diony ^^yæliccræ indicant,procidentem iacerdoti impium (vt ais)atqp pcc=nbsp;nbsp;nbsp;?

^^orcni,nefcio quo pado contra ordinê difciplinæ ad ftans,calcc abieci iHe qin'dcm verecunde,quod oportuit, fateretur fc ad pdorumnbsp;^'di'a quærenda vcnifle. Neep exhorruifti infuper facerdotem optii*nbsp;, lacerarc conuitqs,miferabilê eum dicens,qui pœnitentem atep imnbsp;^5*^ iuftificaffet.Hadenus ille. In quibus verbis hoc in primis notan-Demophilum grauiter arguat,quod cuinordinefacerdotalinbsp;effet,contra ecclcfiafticædifciplini^nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;adftitiffetfacerdotijcu

^eumpœnitentiæcaufapeccatorprocideret,peccatoR2 fuoRzquæ« 5’'sreinedia,clare in dicans ecclefiaftic^ difciplinæ ordinem etiam tuncnbsp;jç l^'^nitentia amp; confeffionerequififte fecrctu. Deinde illud diligens Eundêtîîcnbsp;’^^bferuandum eft,quod fcribitpdorem ante facerdotem procidiffe,nbsp;dctexiffe,veniam eorundem poftulaffe, eademcp deinde fuiffe iffe ,g ad.-^’’^ilTa a facerdote,cui Demophilus ille cam ob caufam couitium fecit,nbsp;‘^^iuftificaffetimpium,fedpœnitcntem,Sf peccatoïîîfuorum reme» wr-^^^’’î’j-emiffionemcphumiliterexpetentem .Qui vniuerfus etiam no*nbsp;confeffionis,vc hadenus in ecclefia celebratur,ritus eft,

fi hadenus dida vniuerfa in vnum conféras, non dubitabis e* Conciudi-undem

DE POENITENTIA, mifTis, con undcm,qui nuncefi^ritum cofcffionis peccatorum clanculari2e,abipß®nbsp;dem '“n5cnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;vfcp Apoilolorum temporibuSjViitatum fuifle in ecclcùa,8^

eft,rKÛcon Chrifti condicutione traxiffe origincm, qua in obtinenda pcccatoruf^ cubriiex ”oftæ*’umremiffionc,faccrdotumfuorum nosfubiccit iudicioamp;n’i'nbsp;Chrißicon nifterio,quo illi crga nos fungi non poflent,niiî confeffionc præuia.Ci«nbsp;abinînofünbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ièntcntiæ,velut catholicæ doélrinæ, ex omnibus ab inido fcculis,cX

iffein eede omnibus orbis terræ cardinibus, irrefragabilïa ceftimonia protuH*”^^ corum,quorum confenfus communem cacholicæ ccckiîæ ( cuiosnbsp;velue columnæ quædam, 8c membra præcipua}nobis iêntentiaiflnbsp;toindicat,

Simu'S ‘’°*’ refragantur,imo apertiflîme fubfcribut Zozomeni Zozomamp;' quæ recirantur in Tripardta hiftoria,vbi explicat,qd fub Nedario(v,nbsp;warin'?Înnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;audics)Conftandnopoli adû fuerat,vndc diuerfæ fentêtiæanri*^

fîrmare,di tcs irrcfragabilcargumentum aduerfum nos fc inueniffe exiftimant* «ftafenten- ~nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;o

O'am.

Wota VC

Zozomo nus darenbsp;diflinguacnbsp;ordinationnbsp;nem diuin

, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• »nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’¦T

cieffaflicr usonuspcccatorum incurrere,Quod mini

peccawS. lificibusjfuper hoc edere ordinationem ecclefiafticam,per quam dinati'o impkretur dcccntius,5d minori c5 pcrkulo côfitcnriuniî^*nbsp;ad id muneris presbytcris bonæconuerfationis/apientibusnbsp;. •1 O, ___r r.?-„.J.I______

CONTROVERSIA ÎX,

4 - nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;WV

lt;^crdoti,qn illi ftudiofe præfîciebatur facerdos feiens feruare fccretu, cui in eo quod publica confeffione dctectum eft, nullus locus eft, Fuiffe tn vt ab eanbsp;prætcrquotidianamillampriuatamque,etiamaliam invfu ibknncmnbsp;quandam,acpublicam confeffionem pœnitentiam,fupracx Origes bikam.nbsp;neannotawimus.Ad quam pertinent, quae idem fubrjeit Zozomenusnbsp;deeo modo pccnitendi,qucm fcribit ctiam turn obferuari in Romananbsp;ccclefîa,innuefis tarnen Conftantinopoli,aut Orientalibus ecclefqs, nonnbsp;ita vfitatum fuiffe,fed tantum illam fecretam, tarnen publicefufeeptamnbsp;^presbytero fub teftimonio ecclefiæ,

Nihil vero aduerfus noftram banc fententiâ facit,quod eodem loco ^iufdem Zo^omeni verbis fubiedum dilipenter notant aduerfarn« Conftanr.-

^^ctarij tempora,a quo antiquitatis ea confuetudo illic antiquata fit, co 1« confefli nobiliffima quædam mulier confeffa presbytero,ct accepta ab eo

P'^nitentia vt ieiunaret,Deoqs fandlis operibus fupplicarct,dym ea ocs atep eundc ^^fione aut prætextu prætcr morem fæpc diucp moraretur in ecclefia, a ’popuHnbsp;^iaconofollicitata cum codem concubuiffe veniffet in publicum.Qiia artgt;itrio.nbsp;^^nfatumultuante amp; in facerdotes fæuientc populo, Nedarius amotonbsp;h^derato diacono ex quQrundam confilio,etiam populum,quod ad cosnbsp;feffionem attinet,fuæ liber tati amp; confeictiæ dimifit.Hæc, inquam, nihilnbsp;aduerfus nos faciunt,quoniam non quid per catholicam ecclefiâ,fed qdnbsp;in vna Conftantinopolitana ecclefia quorundam confilio, an fatis fano,nbsp;*pG vidcrint,ab vno Nedario, vt occurreret furori tumultuantis popunbsp;fuerit,illic explicatur. Qiiod tame nec ipfi Zozomeno vifumnbsp;^ftfauunxfuifPe confilium,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;defadoNe

Cutn,inquit,vt arbitror,minora pcccata pro pudore confeffionis, amp; A^«ffo fubtilitate examinantium perpetrarentur. Sed nec durauit diu ea liberanbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Nc-

^^s,autlicentia fubfequentibus Nedarium Epifcopis,a qutbus antiqua reutpeatum ^tholicæ ecclefiæ confuetudo Si obferuatio,etia illic continuo reuocatanbsp;p'xadacft.Qtiod exB.loannis Chryfoftomi (q Nedarium cotinuo tiquum 5C.nbsp;fubfequmuj eft) verbis,quæ fupra citauimus,luce clarius eft cernere,

Pvoinde ouanti facienda fit ns.auibus fua falus cordi eft, aduerfarios fis côftare, J

1

DE POENITENTIA,

SSoÄ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quod dkunt aduerfarq, confefîïonem quis minime neceff^f J

nobifeum vidêtur^ ’ I'nki^^cccle Hiittcre vt diuino iurc ncceflariam,vbi earn non excludit neceffitatisa’'’nbsp;fîæ fenten- ticuIuSjfi ita retincrent illam propter abfolutione,quod hæc fine ilb noijnbsp;**’nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;poffit fieri,iâ hac de re inter nos coueniret.Sed ipfi hoc admittentes/^^'

necefli'tatem confeffionis cogerentur admitterc,vt fine qua rem ne^ riam,ncmpeabfolutionem,aircqui non poffemus» Quomodoefia’’nbsp;cius neccflitatem tm confitemur, hoc eft,ex coniequenti, SC quianbsp;neceffariam remiflionem peccatoR^ facerdotafi minifterio afleqoi*^-poiTumuSjno veroquodimmediate dddired:eaChrifi:o præcepta

Sed quoniam non ita,nec earn ob rem cofeffionem retinent,vdt’*'^^^ abfolutionem neceffariam,fcd folum tanq vtilem,amp;: ob hoc tantunanbsp;tilem,vt inftitui homines melius valeant,diflentimus c diametro»»^nbsp;homini dodo,qui feit quidem voluntatem dhi fui, fed nonnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

crit confeffionis vtilitas .Ita Chriffus noftro ipfoRî,nÔ facerdotuiu ƒ rum,in remittendis retinendifep peccatisnoftris,nosfubieciffctnbsp;ciOjamp;S pars altera ilia faccrdotalis autoritatis fuper retinendis quot^ Pnbsp;cans rioftris ab ipfo fruftra effet addita. Sed vt iam demonftraU*’’’ jjnbsp;orthodoxorum ab initio patrum,amp; totius per orbem ecclefiænbsp;hanc aduerfariorum damnat fentctiam,cui eo minus probabilitat^®nbsp;quo minus vnofolidoargumentofubnititur.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

Caiumni« Neceft verum,quod calumniantur,noftra dodrina inqciconflt;^‘^^^ depuifîo. tfjsIaqueos,quaintegram peccatorum cÔfeflïonem exigimus.Nanj*nbsp;tegritatem illam non intelligimus abiolute et fîmplicitcr,(èd pro no‘^nbsp;poffibilitatis modulo. Nec grauem hanc ientit confeffionis fardn^nbsp;quifquispeccatorum fuorum verepœnitet»

DE SATISFACTIONIBVS.

REftat nuc de fatisfadionibus pertradarc,qug non funtparsj^® quelæquædamfalutarispcenitentiæ»nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

Propofitio Dequibusproponendaprius eft aduerfariorum fcntcntia,d^*^ .^ cxplicandadodrina,quam decifdem didicimusin catholicaecdçu^’(nbsp;que ita vtrinc^ conftituenda ob oculos,vt quiuis ille inter nos facilenbsp;fit certum proferre indicium»

Aduerfari In primis, iâtisfadionis nomen ex antiquato iamdudum illo bsfadfonu cæpœnitentiæritu nobisreliquum affirmant, cum nonnullovdnbsp;busfenten rcmanentis moris veteris, quo confitentibus certa quædam fa^^nbsp;præfcribebantur,quas fatisfadiones appellant.De his Ce fennbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.0«

uinoiureadremiffionem peccatorum neceffariæ nonfunt» dam quippe fuam illam de fide fententiam, quod ea confequatunbsp;miffionem peccatoR? propter Chriftum, no propternbsp;cedcntia aut fequentia, quorum nulla volunt ad placandu Dcuu^

CONTROVERSIA IX

rc.Dc fatisfäÄi'onibus,quas ijfdem fcn'pturas accom modamus nos,mid nimeloquijVt non ita nuper naris Jmo meram calüni'am effe, quod de*nbsp;torqueamus fcripturas,quo non pertinêuChriftum morte fua plenc fa.»nbsp;risfecifle pro peccatis noftris,non folum pró culpaXed etiam pro pcena,nbsp;quam ilh's fumus meriri,hoc eft,morte æterna Juxta ilIudïEro mors tuanbsp;o mors, A Deo vero nullam a nobis pœna, aut punitionê peccatorûnbsp;ïgi aliam q contririonem,per quam diuinæ iuRitiæ fan's puniri in nobis tntionê junbsp;voJunt peccata.Vniuerfos fcripturæ locos,qui a noftris adducuntur,lo p^nkenti-qui de dignis fruëlibus pœnitcntie,hoc eft,mortifîcarione corporis pec b«« P“quot;*-catijamp;S pïjs operibus,quæ nobis a Deo præcepta funt, quæ Sc ipfî confis pccquot;nbsp;tcntur veram poenitentiam neceffario coniêquùnon vero de aliquibus «’gant.nbsp;operibusindebitis,aut vitro afrumptis,aut nobis confîtentibus a facersnbsp;doteimpofitis.Hæc fumma eft aduerfariorum hac de re fententiæ ? De Qu alia af-*^obis fîbi fuifcp perfuadêt,quod doccamus opera illa pœnalia, quæ pœnbsp;•^‘tcntibus fub fatisfacftionis titulo imponuntur, effe precium, propternbsp;quod dcbeatur peccatorum remiffiorproinde docftrinam noftram,dosnbsp;demoniorum appellant,Multa licenter,ne dicam impudenter,nbsp;*^unt nobis alia a nobis alieniffimaîmultis conuitijs, parum memonbsp;anbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;conniuentes vniuerfa,

ƒ Itram nunc explicabimus at(Ç adftruemus dodlrinam nbsp;fententis

DE POENITENTIA,

cato,tot anni’s pcrferrc debucrunt.T eftantur Moyfcs SC Aaron, cjuiaa aquas contradidfonis offendentcs dnm,quod eidem non tam fidcnW»nbsp;debebantjdedcrunt gloriam, tametfî eius offenfæ mox remiffioncninbsp;obtinucrin£,pœnam tarnen offenfæ ctiam poft vcnïam perfcrrenbsp;bant.T eftatur horum foror Maria,quæ dctradlionis in Moyfen, ctia^nbsp;poftremifTum peccatumjepram dierumfeptcm ,pœnam perfcrrenbsp;buit.Pro qua Moyfi deprecanti refpondic dominusrSi pater eiosnbsp;fet in faciem illius,nonne debucrat îaltem fepcem diebus ruborcnbsp;diC Separeturfeptem diebus extra caftra,Sc poftcareuocabitur.Td'nbsp;tur Deus in vniuerfo illo vetcri popuIo.Primuni,poft peccatum co’’nbsp;ti adoraticp vituIi.Cui erfi pœnitenti, flctu luduçp poEnifentia«flnbsp;mon ftr anti,Moyfcsfua orationeimpetrafletcommifriremiflionco’^nbsp;veniam,actamen fubiunxic dns : Ego autem in die vltionisnbsp;hoc peccatum eorum.Deindeineaeiufdem populi incredolit^’Snbsp;rcbellione,qua detreélabant poft reucrfos exploratores terræ proi^’*nbsp;nis eandem ingredi.Qua cum grauiffime oftenfus Deus eidem n””nbsp;retur exterminium,ad eiufdem poenitentiam,et Moyfîs inftannff*’’’^jjjnbsp;orationem,remifîtquidem illi peccatum, non ramen etiamnbsp;onem,impunitum.Dimifî,inquit,Moyfîiuxta verbum tuum,vir*o^:’¦nbsp;èc implcbitur gloria mea vniucrfa terra: attamen omnes homineS’^^nbsp;viderunt faciem meam et fîgna,quæ feci,amp;:c,non videbunt terran’gt;pfnbsp;qua iurauipatribus eorum.

Denicç teftatur et ille Dauidjmifericordê equidem efîe dnm,S^ cuncp hora agnofeenti confitenticp pdm fuum, ÔC confugienti .nbsp;mifericordiam,eam ipfam paratam offerre/iô tn,quis poft venia^’’*^^nbsp;punitum peccatum dimittere.Itacp dixi,inquit,côfitcbor aduerfuf”nbsp;iniuftitiam meam dno,5c turemififti impietatem peccatinbsp;minus gemitibus aclachrymis ÔC vigilqs etiâpoft veniam carnci^nbsp;macerauit amp; afflixit.Proindc,poftq corde contrito ac humilinbsp;tur peccatum fuum dno,acfupplex veniâpofceret,audiuitperNa’^.^nbsp;prophetamiDominus quidem tranftulit peccatum tuum, nonnbsp;riSjVeruntamen quia blafphcmare fecifti inimicos nomen domin’lj^f,nbsp;pter verbum hoc,fîlius,qui natus cft tibi,morietur. Ad hæc,non rcÇ^j^^nbsp;inquit,gladius de domo tua in fempiternum. Jnfuper ÔC hæc die’*' q,nbsp;minus:Ecce ego fufeitabo fuper te malum de domo tua,amp; toll a mnbsp;restuasinoculistuis,ô(fdaboeasproximotuo,ôi:c.

Rurfus idem:Cû animaduerteret fe offendiffe Deû in numerado^ pulo,dixit ad dnm:Peccaui valde in hoc fado,fed precor dhenbsp;ras iniquitatem ferui tuijqa ftulte egi nimis. Quid igit exiftimas^^’’nbsp;mifericordiæ fue oblitû dnm,vt agnofeenti conlîtentit^ pdm m’ï’nbsp;co pœnitenti ex aîo,amp; corde humili,contritoc]^ veniam pofeenti nOnbsp;gnoucritCAudi tn quid fubiungat feriptura : Venit Gad prophc’|^^

CONTROVERSIA Cf.

ipfum diccns:Hæc di’ci’t dnstTrium tibi datur optioïclige vnutn quod malueris ex his, Aut fcptê annis vernet tibi fames in terra tua: aut tribusnbsp;menfibus fugics aduerfarios tuos,amp; illi te pcrfcquenturtaut certc tribusnbsp;dieb® erit peftilêtia in terra tua. Cui Dauidï Coardor nimis,fed meliusnbsp;vt incida in manus dni(multæ em miicricordiæ eius funt) q in ma»nbsp;^^ushominum.Immiiït itac^ dominus peftilentiam in Ifraet

Vides vt etiam pro dimiffo peccato nihilominus pcenam tempora lumat Deus,amp; vindidam exigat,de quo red:e nos admonet Sapi»nbsp;^nSjtie etiam de propitiato peccato fimus abfq^ metu.

¦ Poftremo,6c hoe quoc^ ex diuinis fcripturis cft euidens, quod puni PunftfonS ï’oncm illam temporariam,quam a nobis etiâ pro remiflïs peccatis Deanbsp;cxigit^poffimas deprecari:polTimus ÔC noftra ipforû in nos ipfos a:gt; fis peccatfsnbsp;'^’niaduerfioe anteuertere,amp;i flagella Dei a nobis auertere,Quod et Paunbsp;nos docuit dicens:Si nofmetipfos dnudicaremus, non vtiœ dnudi» depr«««nbsp;tnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fios pOliCy

'¦»rcniur» Semetipfos dqudicant, qui de perpetrato mait de lemetiplis amp;. in nos i-J^’îiütit fupplicium^Et hi a dho non di)udicantur,puniuntur Sc flageb Proinde fubiungit Apoftolus : Cum aut iudicamur a dno cor» maduerfi-J^P”nur,vtnon cum hoc mundo damnemur Jtat^ D, Auguftinus fernbsp;^^cquodamtriplicempœnitentiam difl:inguens,vnam quæbaptif»nbsp;^'^præcxigitur, alteram, quæ pro quotidianisnbsp;nbsp;nbsp;minutis peccatis eft

^‘‘^ffariaÆ ertia,inquit,aólio pœnitentiæ eft,quæ pro illis peccatis fub» eft,amp;c«dc quibus Apoftolus ait:Quoniam qui talia agut, regnftnbsp;non polTidebuntf In hac ergo pœnitentia maiorem quifep in fe fe»

. ^tatè debet cxerccrc,vt a ieipfo iudicatus non iudicctur a Deo. Sicut Apoftolus ait: Si enim nos iudicaremus,a dno non iudicaremur.

P ,^^te fldelis ille Dauid nobis fldeliffimus teftis eft,et quod cam ipfe j^^'^habuerit, amp; quod res itahabeat. Siquidempoft impetratama oauîï ”nbsp;Veniam adulterq, Sc comiffi in Vriam Hethæum homicidq,cumnbsp;’^^ndenunciaretur ei per Nathan prophetam pcena peccato confti»nbsp;domino, in qua amp; hoc crat, quod moriturus effet natus illi filius,nbsp;^Pfecatus nihilominus eft dominu pro paruulo, ÔC proftratus in ter»nbsp;liïi^nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ieiunio Sc cilicio.Quem cum poft diem feptimum fuæ il

. ^fflidh’onis intellexiffet mortuum,furgcs, lotus vntftufc^ ceffauit ie» vidlum confuetum reuerfus eft.Cuius rationem fui cum

L ^‘fabundi quærerct: (exiftimabant enim grauius feaffliefturum m» 0ç/5j^ortuo)Proptcr infantem,inquit,dum adhuc viueret,ieiunaui etnbsp;’-Dicebam enim:Quis feitß forte donet eum mihi dominus, amp; vi»nbsp;pœnam peccati fui prædida erat illi mors filq ? Sperabatnbsp;fça *nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ipfam pœnam,per inflitftam fîbi illam poenam,fe pof

tametfî ibi non obtinuerit, quod immutabili decrcto conftitutum fuerat, obtinuit nihilominus in alio. Si»nbsp;cum ob peccatum numerati populi,etiam poftquam dus pœ»nbsp;X h nituif»

DE POENITENTIA,

nituiftet ex animo,et contrito,humilicp corde pro eius venia da fe conuertiflet ad dominum, in eiufdem punitionem daretur ilHnbsp;tribus optio,fames feptennrj,bellum trimeftrefuperatibus hoftibo^j^nbsp;peftis tridui,00 hanc potius elcgiflet,quæ inter regem amp; plebeiumnbsp;rat differentiam,tan turn afflixit feipfum, vteius refpedu Deusnbsp;nius diei vindida contentus fuerit, Proinde,cum angelum viderettnbsp;dentem populum,ita dixit ad dominum: Ego fum qui peccaui,^^»nbsp;inique egi, ifti, qui oues funt,quid fecerutC Vertaturobfecro mantis tnbsp;contra me,0d cotra domum patris mei. Qua Dauidis pœnitentia o’nbsp;ceffauit plaga,quæ alioqui triduana conftituta fuerau

Vt dare intelligas,pœnam,aut temporariam illam punitionê, lt;11’^ t pro dimiflis nobis peccatis Deus conftituit, non effe irremiffibilen^’nbsp;auerti pofte, ft nos ipfos ieiunio, fletu Sgt;C afperitatibus airjs afflixefttn ’nbsp;Sc iufti, fæuericp indices in nos ipfos extiterimus : ft infupcr mifttf^^nbsp;diæ in pvoximos operibus,magis fedulo, diligêtius, Sc præter debitsnbsp;inftiterimus,

Habuitproindefandorum,orthodoxorumcpomnium,amp;tal^% cæ eccleftae dodrina ab initio,alios eftc frudus dignos pœnitentiæ

L ; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;verofrudusbonorum operum fccundum

SiS:ur data,qui exiguntur a quibuslibet Sc perpetuo,Vtq; vere Sc digne nouæyitse. nitens,etiam licita alioqui plærac^ fibi interdicendo,amp;: indebita,hne^

uerfam oes pœnitentinbsp;am ab ilianbsp;aduerfarionbsp;rSdoceat,nbsp;Gregorius

CONTROVERSIA IX.

îneandem fententiam D.Äuguftmus eadê Baptiftg verba tralt;*lanst Suntjinquitjdigni fruclus virtutum, qui non fufRciunt pccnitentibus,nbsp;Pœnitentia enim grauiores cxpóftulat.Et libro de vcra et falfa pcenitetinbsp;t‘^proHxe excquitur, qui funt illi frudus digni pœnitcntiæ : affirmansnbsp;pccnitetem a muleis licitis abftinerc oportere,qui per arbitrfj libertatemnbsp;plæraqj com mific illicita.

Chryfoftomus eadem ilia verba præcurforis explicans,facite,inquit, Chiyfofto. «ucius dignos pœnitentiæ ? Quo aut modo digne frudißcare poterianbsp;wusCSi vtiep pcccatis aduerfa faciamus.Aliena rapuiftiçincipe donarcnbsp;•am propria.Longo têporces fornicatusCa legittimo quoep vfu fufpennbsp;dereconiugrj^aeperpetuam continentiamfæpius paucorum cafticatenbsp;dierum medicareJniuria quenquam vel opere vel verbo affecifti’T refernbsp;benedidionis verbaxonuitqs te percuticntes,nunc officqs,nunc benefitnbsp;placarc contendc,amp;c,DeIitns ante ac temulentia diffluebasç’ iciunio,nbsp;^aquæpotuvtrûcpcompêfa.Vidiftiimpudicis alienum decore ocusnbsp;lisCfoeminam iam omnino no videas.EcHom.IIlLdepoenitentiaCPœanbsp;’'’’^^ntiam,inquit,exhibuit Dauid,ita dices: Lauabo per fingulas nodesnbsp;meum,lacbrymis ftratum meum rigabo. Et olim pacratum pecnbsp;Saturn,poft tot tempora, quali nupcr accidiflet, lugebat, amp;Sc. Pccnicenanbsp;tem nunquam oportet pcccatum obliuioni tradcre,fed Deum quidemnbsp;meminerit. Si nos eius meminerimus. Deus eius obliuia

A nobis vltionem fumamus, nos ipfos aceufemus, ita placabi« mus iudicern.

Vides quid,qtum vc nobis reflet expiandu m, etia poll remifGonem Quam mul peccatorum,ex ipfius Dauidis cxempio, qui iam olim dimiflum pecca=nbsp;turn,tam longo poft tempore,tam longo Sc affïduo fidelium lachrymas andum eti-rum imbreabluebat. Vides alios effe frudus dignos nouæ vitæ, aliosnbsp;frudus dignos pœnitentiæ ? V ides pœnitentê a multis abftinere opors obtentamnbsp;r^rc,qu;j. fym- al fjs concefla licita:S^ contra, multa fi bi imperarc debe»nbsp;r^5ad quæ nÔ obligantur ali). V ides deniqp, vt de fc ipfo vindidam fu»nbsp;mere debeat,fî diuinam vltionem, aut in hac vita,aut poft hanc vitam,nbsp;longe grauiorem velit cffugerc.

Inhancfententiam cadem illa de dignis frudibus pœnitêtiæpræcur Ambroff, foris verba exponit B. Ambrofius.Proinde et in epiftola ad corruptamnbsp;9uandam,quaeandem ad pœnitentiam excitat,ôdveræ pœnitentiæ fornbsp;mart} tenoremcp præfcribitjnter cætera habet in hæc verbaîTu,inquit,nbsp;P’quot;quot; proprq facti iudex efto crudclior Jn primis,omnis cura vitæhuiusnbsp;‘ ^t'i'imenda tibi eft, «Scc. Deinde, lugubris tibi accipienda eft veftis, Scnbsp;mêbra fingula digna caftigatione punienda.Amputêtur crincs,nbsp;qui per vanam gloriâ occalîonem luxuriç præftiteruLDefluant oculi lanbsp;thry mas,qui mafculum non fîmpliciter afpexeruntPallefcat facies,qugnbsp;quondam viruitimpudicc.Dcnicp totu corpus incuria macereturxinc

X iq rcalpers

DE POENITENTIA,

re afperfnm,Sc opertu cflioo perhorrcfcat, quia male fibi de pukhntn* dîne placui't^Cor vero fît Ii'quefcens fient cera,ieiunns inquictans fojpî”»nbsp;cogitationibus ventilans,quare fît ab inimico fubuerfum.Senfuseï*^nbsp;crucietur,quia in membra corporis cû dominationê haberet, malonbsp;fît tmperio,8ôc Peccator ergo fî fîbrjpfî non pepercerit, a Deo iHinbsp;tur ? Et fî futuras pœnas gehennæ perpétuas in hoc paruo vitænbsp;compenfaueritjfeipfum ab æterno iudicio liberatGrandi plagæaltaotnbsp;prolixa medicina opus eft. Grande feelus grandem habet necefîananinbsp;fatisfaélionem.Hac^enus ille*

Inteliigunt puto adueriàri), quam fît huius orthodoxi fancflifl*'”’^ Epifcopi,quemadmodum amp;fuperiorum omnium ,de verafalow^’*^nbsp;pœnitentia,atcp eius dignis fruftibus,diuerfa ab eorum fentêna.Q“^'’*nbsp;tarnen fuos,non vt fuam jfed vt catholicam fententiâ docuit, intc*'*’^nbsp;Chrifti fideles oês docere non ceflTatjquam ilîi non fufficiat, ipforumnbsp;contritiojhoc eft,terrores confcientiæqualitercûcp ineuffi cumnbsp;rcliquum vniuerfum Chrifto committamus, vt qui pro nobisnbsp;dependeritjfed aliud a nobis requirat amp; cxigat: vtep amp;: ipfe intelkx^*^nbsp;etiam poft quameunep contritionem dignam, vel vltronea in nosnbsp;ritate ôd caftigatione pro peccati grauitate,autccrtegrauiori di'uina vl'nbsp;tione illud ipfum expiandum fore,vtlt;^ fççlus grande grandemnbsp;(ftionem neceffariam habeas

Hierony. nbsp;nbsp;nbsp;Eadê orthodoxus illc Hieronymus,vt certa catholicæ ccclefia^

tiam,vbicp inculcat:amp;^ vt ex mulris locis eius vnum alterum proft*^’* in Malachiam habet in hæc verba : Qui peccator eft, amp; quern prop^’nbsp;confeientia mordet,ciliciopoenitentiæ accingatur : ÔC plangat tani ƒnbsp;delicfta q popul^atq? iterum ingrediatur ecclcfiam,de qua egreflbs lUnbsp;rat.’Sc cubet in facco,vt prætcritas delicias,per quas DeS offend^gt;'^5'^*^quot;nbsp;aufteritate compenfeuNon fufficit huic( vt vides)illa aduerfarioi'i^®'!nbsp;tritio cu eorunde'm fide,qua cætera cÔmittunt Deo,amp; expectant anbsp;ftoa'mo opera poenalia,vitæ aufteritate, amp; carnis afflidionem,nbsp;compenfam quandam fatisfatftionemjetiam pro dimifTonbsp;Pauiævc- contritionem peccatoexigit.EffertproindePaulam fua,fandagt;^'nbsp;nx^entai- rem,quam vere Chriftiancqj dixiffe,fenßire, et feciffc cômemora^nbsp;panda eft facies, quam contra Dei præceptum purpuriffa, cerüfl^’nbsp;ftibiofæpedepinxi.Affligendum corpuSjquod multis vacauitn^*^!-*nbsp;Longus rifus perpeti fletu compenfandus eft, Mollia linteamin^;^nbsp;rica preciofîftïma,afperitare cilicrj corn mutanda funt,

Ego fane cum iftorum vere Chriftianoruhominum vereChf* ' numfenfum mecum perpendo,non folum aduerfariorum,k“^nbsp;noftrorum plærorumcp cogor damnare fentêtiam,qui docentnbsp;fatisfadlionêin pœnitêtia,fed frigide de ea loquuntur:exigua, itn^ Pnbsp;nullam exiguntjnec hominibus diftri(ftionem,qualis

CONTROVERSIA IX

Hunt amp;: aperiontjOÎei tantum lenïtatem, non vini acrimoma fnfun Jen« tesvlceribus.Quædumob hominum delicatam molKciem attratfî-arenbsp;ad viuum reformidant(quemadmodum l'n ægrotorum perniciem nianbsp;mis indulgentes, aut certe imperiti medici} non curant, fed pcrniculofenbsp;corrumpunt vlceraJd quod illeCyprianus etiam fuo têpore a plærifcp Cyprian,nbsp;faduni totics qucritur,Qui fî noftros mores,noftram frigiditatem ,ne9nbsp;§I’§entiam,fecuritatemq^ cerncrec,quid nâ diceretç' Hic ferm one V, denbsp;iapfîs,quofdam arguens ,falfo errore amp; peftifera quorundam do(ffrinanbsp;perfuafoSjfîdem redintegratâ his qui iapn,aut in fide, aut in confeflïonenbsp;fnerant,cum cordis contritione, et reuerfione ad Deum,fibi fuffîcereîA»nbsp;gite,inquit pœnitentiam plenam,dolentis Sô lamentantis animi probatenbsp;raœftitiam,nec voscommoueatquorûdam auterror improuidus,autnbsp;ftupor vanus,qui cum teneatur in tam grandi çrimine, pereuffî funt a-nimi cæcitate’vt intelligant peccata nec plangant.Et poft pauca:Paccmnbsp;fifii vitro neraine dante præfump ferunt : falfa pollicitatione feduefti, ÔCnbsp;apoftatis,Ô6 perfidis iunâi,errorem pro veritate fumpferunt, commti^nbsp;monena non communicantium ratam ducunt, hominibus contra De5nbsp;^f^dunt,qui contra homines Deo non credunt,Eiufmodi,inquit, hominbsp;^^squantum poteftis,effugite:perniciofis conta(ftibus adhærentes,falusnbsp;^ficautione vitatc. Namfermoeorum fîcut cancer ièrpit: colloquiumnbsp;contagium tranfilit : noxia ÔC venenata perfuafio, contagione ipfanbsp;pôïis interficit Jllic enim poenitentia,quæ fatisfacit,fupereft.(^ui auternnbsp;pœniKntiam criminis tollunt,fatisfa(ftionis viam claudunt, ita fît vt dûnbsp;temeritatc quorundam vel promittitur falus,vel çreditur,fpes veræ falunbsp;fis adimatur,

Quibus verbis an aduerfarios noftros araphice,ac pene ad viuû ex= Now primat,ipfîfccum fapienter perpendant.Mihi fane dubium nullum vd» prianus adnbsp;detur,nec fore puto vlli,qtiifquis veritati non prorfus claufît oculos. Adnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;J

bocvelutadnotoriuminconueniens, eosqui a peccatohbus amp; lapfîs graphie: præter fanam reclame^ fîdem in Deum, amp; cordis contritionem reuersnbsp;fionemcp ad eundem, haud aliam rcquiri afterebant pcenitentiæ atftios de ea knfenbsp;nem deducic,qj fatisfaóEonis viam tolIant.Hi,inquit,fatisfâcftionis viamnbsp;tollunt,atcp ita fit,vtfpem veræfalutisadimanc. Quodcuaduerfarqnonbsp;ftri aperta fronte faciant, docentes Chriftum fatis depêdifle pro noftrisnbsp;omnium peccatis,anobis vero nihil requiri præter fuamillam informifnbsp;^mam contritionem,hoc eft,tcrrores vndccuncp ,aut qualitercuncp in*nbsp;cuifos confeientiæ agnito peccato, ôd fîdem qua credimus nos donari anbsp;Chrifto iuftifîcationis gratia amp; falute tantum,quia hoc credimus,nec a*nbsp;liam pro peccatis noftris a nobis punitionê Deum exigere, q earn quænbsp;in eiufmodi ilia contritione cft , fatisfadlionem vero non folum toi*nbsp;but, fed rideant, explodant,exibilent : ica vt eorum Coryphæus dicercnbsp;non dubitec fe vehementer odiffe,Ô6 fublatum cupere hoc vocabulum ƒ

X iiij fatis*

DE POENITENTIA,

fatisfadi'o, cjuod affirmât periculofum fenfum habe're, quafi Deo qtn'f® quam poffit pro vllo peccaco fati’sfaccre, Hæc, inquam, cum aduerfarijnbsp;aperta fronte doccant, nemo Chriftianus cui mens excæcata non eft,nonbsp;clariffimcintelligit,quoloco gloriofus Chrifti martyr, ^dodilTimn^nbsp;Epifcopus,eofdem habeat, dC Chrifti fidelibus habendos doceat ; ncm^nbsp;pc eiufmodi,quosdebeamus velut præfentem contagiofamq? peftemnbsp;fugerCyVt quorum ctiam cotadus pernitiofus fit,amp; fcrmo cancriinftarnbsp;depafccntis membra vitalia:conoquium,contagium,imo quoR2nbsp;taperfuaftoipiacontagi'onepeiusinterficiat. Nuncaudiant,qualeninbsp;quam diuerfam Chrifti fideles pœnitentiam ab ilia ipforumnbsp;Quam dl.*nbsp;nbsp;nbsp;VOS vero,inquit,fratres,quorû timor in Deum pronus eft, amp;

iiia^aTuw- nalicctanimus conftitutus,mali tarnen fui memor,pœnitêtes ac dolc^^^ fariorum, peccata vcftra perfpicite,grauiffîmum confcientiæ crimen agnofd^^nbsp;^docm, intelligentiam delidi veftri oculos cordis aperite,nec defperantes nin^,nbsp;cordiam DeÇnec tarnen iam veniam vendicantes.Quâ magna ddiÇl^*nbsp;muSjtam grauiter dcfleamus,Alto viilneri diligês^et longa medidnanbsp;defîLPœnitentia crimine minor non fitjamp;Sc.Orare oportet imp^r’ß^^’nbsp;rogare,diem ludu tranfigeretvigilrjs nodes fletibus ducere*Tenip^^nbsp;omne lachrymofîs lamêtacionibus occupare:ftratos folo adhæret^ û**nbsp;ri:in cilicio volutari amp; fordibus : poft indumentum Chrifti perditt’’”^nbsp;nullum iam velle veftitum:poft diaboli cibum,malle ieiuniu»nbsp;ribus incumbere,quibus peccata purgantur * Elcemofynis frcqn^^^ ..nbsp;fîftere,quibusamortcanimæliberantunTâdem côcludens fermo^nbsp;Qui fic,inquit,Dco fatisfecerit,qui pcenitentiafadifui,quipudof^“nbsp;di,plus virtutis fidei de ipfo fui lapfus dolore cÔceperit,cxaüditO^nbsp;adiutus a domino, quam contriftaueratnuper,lætamfacietecclennbsp;Hæcillenon minus eruditione dodrina vercChriftiana,qna’’'’j^(jj,nbsp;monia infignis,gloriofus Chrifti martyr ôd pontifex« Quibus noi^^nbsp;milia libro de pcenitêtia inuenics.Breuitcr omnium orthodoxoX^nbsp;initio inuenieshancconfonamdodrinamamp;fcntentiam*

Quo refpe nbsp;nbsp;Qpos tamen omnes,eiufmodi tam operofam , tam viuâ

xcrintfan- [am diutumam pro grauioribus illis criminibus pœnitentiai^ dojri^ tes amp; exigentes,hocagereamp;exegifleexiftimamus,nonquodnii^nbsp;um^o'wonbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;moras voluerint præfcriberc temporatquo minus

fam,acdfu cucp horapcccatorex intimo cordis verc cÔtriti humiliatie^ pt'lt;’ pwcacis^° ingemuerit,amp; ad ipfum fupplex cÔuerfus fuerit,illi neget,auEnbsp;pœnitenti fuâgratiam.’ftd quod intcllexerunt diuinam nihilominus inft^^’j^ö^nbsp;pro remiffis peccatis,fecundum eorundem magnitudinem(qü^^^jiiinbsp;dum paulo fuperius etiam ex diuinis fcripturis clariffimcdemonnbsp;mus)punitionê exigcrc qua ipfa ad nouiifimum quadrâtemnbsp;fît,nifî ipfî nos in nobifmetipfis eandem exercuerimus, aut charif^nbsp;uore,ô^ operibus pietatis in proximos,eius remiffîonem obtinü^‘

CONTROVERSIA IX.

Qya în re ne,fî no fir o vm’uerfum hoc comittcretur arbiïrio, torpere* ’ttus clciidia,8^ noftræ falutis negh'gentioresincidcremus in horrendas Ab initionbsp;änus diui'næ iufti'tiæj hoc ab inino toto orbe recepît dodlnna catholicnbsp;^ccdcfîæ,vt ecclefîarum præpofiti aut paftores, peccatoribus fua ipfîs tcckfiac,vtnbsp;P^c^ataconfîtcntibus,amp; eorundem remiflïonem quærentibus,alt;fbonê con^ßten'j^®nbsp;P'^nitentiæ datent,8^ ad grauitatem peccati fatisfacfîionis modum præ

^^ntjCui humih'ter acfîdelïter fe tenebantur fubmittere,ôô fepones catorum ^prorfus^^vtAuguftir,,' verbfs hoc dicam)in facerdotis iudicio:nihil fînbsp;nbsp;nbsp;^odö

’fckruantes fui,(cd paratieo iubente,etiam cum defyderi'o ÓCgaudio, præfcnbc-oniniafacere, quæpro faluanda vita corporah' non grauarentur facere. ‘mul nos admonens,8ó ante oculos poncns,q fît plenum damni 8ó pe®nbsp;*'*culi,eiufmodi fatisfacflionem procraftiriare ÔC differre, dum nos morsnbsp;ptæoccupct,humilem illam fubielt;flionem faccrdotis ludicio,nbsp;nbsp;nbsp;Iibente,

'^olütariamc^ I'mpletionem fatisfadionis,fibi' tempus in finem vitæ fuæ ^Qnftituat,qucni perîculofe I'gnorantia humana concludit,vtad paucasnbsp;horarum fe rcfcruet incertum» Et eu m poffi't pleniori fatisfaAionenbsp;^^gentiam promercn',illius temporis angufti'as eligat, quo vix inue«nbsp;p^P^tium^vel confeffio poenitentis,vel reconcili'atio facerdotis.

noft nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;amp; illam ipfam procraftinandi licentiam abfcinderct,

periculofam,velut calcaribus ftïutîT/ libnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;excitaret,nec prorfus relinqueret in noftro arbitrio,quandonbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.

^«per facerdotaleminifterium peccatorunoftrorum falutifcrare^ cur, faltem ^aiaqugfgj.g fjluhj.jijg|.Qj.jj’nauitfanélamacereccIefî'a,vtfaltem femelnbsp;1 ’otannis quilibet Chrifti fidelis,iam rationis co mpos, fc fubdat faluta= fubdere fanbsp;P^nitentiæ,peccatafuaconfiteaturfuoparocho amp; facerdoti,amp;im=gt;n^tenuæ^^nbsp;P pœnitentig fatisfadionifep adionem pro viribus adimplcsnbsp;*^‘^ftudeat,abfolutionemcp facerdotalem obtinere mereatur.

th p nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;diuinarum fcripturarum autoritäre, amp; quid ex cas Peroratfo

ab initio ecclefîæfquæex aquilarum, quas audifti, congregation

’^onfenfu Sgt;C concordi fententia indubitata eft;)de peccatorum (atisfa tentia et fa ‘^^‘^^ntdum fît,euidens fadlum exiftimo.Aduerfus quæ cS ad= bSScun’-^^’’larrj nihil qnuda fua fomnia,abf(^ vlla fcripturarum autoritate, vlla

'nonftrationiseuidentia.vlloargumentorum pondéré proférant, fen licæ ecek-^^rifunius de omnium bonorum in haccÔtrouerfîaiudicio. Nifi quis Ç ^“iUrc poffitjhos ne fîmpliciter affirmantes aliquid, an illos, docentesnbsp;^^^^onam catholicæccclcfîædodrinam ,ctia diuinarum fcripturarum

f k f nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;illi nobis falfo affingunt,opera ilia pœnalia,quç Snæeî flu

latisfaiflionis titulo pœnitentibus imponuntur, effe preciu, propter fa affingât S^od debeatur peccatorum remiffio:imo aliud nullum eius precium,^nbsp;num Chriftum,eius fanguinem, paffionem amp; mortem agnofeimus.nbsp;'c ignoramus eundem,quod ex ipfo eft,depêdiffe abunde pro peccasnbsp;cis

DE POENITENTIA,

tis totius mundijSc ca quoties remittuntur,nobi’s rcmitti gratis,aufdem îllius precrj intuitu.Attamen Deum non l'ta ßmplicitcr ca. cuitç rcmitte*nbsp;re,fed cxigerecriam in nobis,amp; a nobis plærac^îin primis fîdem,deindenbsp;ex fide peccatorum admifforum pœnitentiam ,ad hæc, conuerlîonen*nbsp;ex fyncero corde ad ipfum,cum obtinêdæ ab eo veniæ fîducia* Ita quo*nbsp;que,etiampoftquamearcmifît,tcmporariam nihilominuspro ijfdeinnbsp;punitionem exigit, Quam tarnen, humiliter ac fideliter fufeepta expie*nbsp;taep a facerdotibus fuis iniunda nobis adione pŒnitêtiæ,ctiam ille iguonbsp;feit mifericorditer,Sc exigua caftigatione hic ita fufeepta, etiam pro u***nbsp;gna,quam alioqiu exadurus effet,contentus eft.

Vt fu5 fen nbsp;nbsp;Nos,inquiunt,dicimus,dc fatisfadionibus canonicis, rt nuper nau^

puïènK?quot; nbsp;nbsp;nbsp;loqui fcripturas,quæ qfdem accom modâtur a noftris Bene babelt;i

ftatuâtad- vt fciamus a quibus ifta dicantunSed qui eftis vos,qbus aduerfus thodoxoî^quot; d*^os,quos produximus teftes,debeamus credere^nbsp;untiaV*”nbsp;nbsp;nbsp;Quandoquidemillæ nuper natæfunt,inquiunt»

Sed etiam hoc vos dicitis,icd non dem onftratis,Sf nÔs contra clann» me demÔftrauimus,etiam B, Cypnani temporibus fuiffe vfîtatas innbsp;tholica ecclefiamecp tune nafeebantur, fed docebantur ab orthodoxisetnbsp;catholicis Epifcopis,vt Chrifti fidelibus neceffaria»

Satisfaflio nbsp;nbsp;Nifi forte in vocabulo(canonicis} nobis moliamini infidias.Nos

esquiaï nonicas fatisfadionesintelligimus,quæab ecclefiarum propofitisaütf* Caïones cerdotibus,qoibus id cornmiffum eft,imponuntur pcenitêtibus, SC ff*nbsp;pœSenri- peccata confitentibus,eorundem(prcmiffionem quærentibus,facerdo*nbsp;qSïiÂnbsp;nbsp;nbsp;minifterio Jn quibus imponendis,quo certius agcrent,cditi

quart nûc iam in ipfo ecclefiæ initio canones quidam,quos pœnitétiales vocaî^^^ cbiKtraa.nbsp;nbsp;nbsp;quibufdam criminibus grauioribus præ(cribentes,amp; tempus,et o’®

rum 8^ noftra, quam in catholica ccclelîa hadenus didic^ mus ftntenna,mihifan'sexplicata videtur, deçà*nbsp;dem (ècurefubituri bonorum omnium iunbsp;dicium«

FINIS.

’*c o N T RO VE R s IA«*?

D E C 1 M Ägt;

Alberto Pighio Campenfc auchore ?

De numero amp; vfu facramentorum m vm'uerfum»

DVERSARIIS NIHIL PLACET; quodhaótenus patribus noftris in eedefia placuic, anbsp;^’quibus tn abfc^ certiffima atqj irrcfragabili ronc re»nbsp;cedere, nobis tutu non videtunHadenus feptcnarionbsp;'numero celebrara in ecdefîa facramêta didicimus,Banbsp;ptifmum,Confirmationem, Pœnitentiam aut Abfonbsp;‘cni,Euchariftiam,Oï*lt;lIï^^^5^atï’J‘’^®’'’''“quot;^5'^”lt;^io’^cm extremnbsp;^‘Ne(^ id nuper cocpifle,fed multis retro feculis5magno confcniu,nbsp;^niuerfam ecclefiam ita dodu.m, ita creditum abft^ vlla qugftioncnbsp;jjj.'^^^’^oüerfia fuifle ab o mnibus; Sacrameta autê,vt hoe numero pronbsp;g ^^ntineantur, hactenus intellexerunt omnes figna efReacia quedâsnbsp;. hoe infticuta, vt fî'gnifiearent in nobis eertum quendâ diuingnbsp;Sc gtSLiix. effedum, qui fignis illis nunquâ decft,niiî quid denbsp;g^^^fobfitinijs, qui vtutur eifdemîBaptifmum,ablutiÔcm apeeeatis*nbsp;^^ilitatis ac railitiæ regni Chrifti charadercm, inaugurationemq^nbsp;? ^dà: Confîrmationem, fpiritus fandi fingulari quodammodoin^anbsp;laknbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;: quo Chrifti miles ad perfcrêdos huius militiæ ipiritualis

J. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;perieula reddat eonfirmatior,amp; magis intrepidus: Abfolu

peceatorum,quibus in baptiftno accepta macula innocentiæ tunicam: Euchariftiâ,animæ noftræ velut nutricaHnbsp;’^^’^,Vegctationemlt;^ quâdam, ÔC pinguedinem, infuper ÔC fi'ngularcnbsp;^^dam ac velut fubftantialê( vtorthodox!patresloquuntur} vnionbsp;ciini Chrifto,cum communicationcplenitudinis,quæ in eodêex*nbsp;^^•datdiuitiarum fuæ gratie: Ordinê,gradum in hierarchia eccleiîafti*nbsp;diuinæ virtutis 5e energia, gratia qua efticaciter poflît omnia,nbsp;ƒ tnuis humanam, immo omnem creacuræ virtutem cxccdecia,quaenbsp;Orticiû eius pertinent: vt confecrare pancm amp; vinuni in Chrifti cornbsp;tgt;ü1nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;deo offerreimmaculatam hoftiam,atlt;^ etiam po=

velut viuum ôe viuifîcum panem,diftribuere : Matrimont ’^diftblubilcm coniundionem coniugum, quo eos cônedit deus,nbsp;hunianum arbitrium:ad hæc diuinam gratiam,que carnalê vfum,nbsp;honorabilem immaculatumcp thorumnbsp;^^^’^ndionem excremam,fanantis diuinegratiæ dulcedincm:quenbsp;4^ando etiâ in corpus redundat, ôd a. corporali ægritudine nos fublcnbsp;quando nobis hoc vcilc illc drjudicat ? Hæc fuit hadenus toto orbenbsp;Y Chrifti

OE NVMERO ET VSV SACRaMNET, Chnftifidclium omnium, dc facramentis feptem, fides, 5^ cfgacadeß'nbsp;pia religiofacç obferuatio*

Aducrfari)s vcro m'hil horum placet omnium, fed ginde cjuafi cuni ipfis primum nataeffet Chrifti reh'gio,primi eius mifli a Chrifto tuannbsp;geliftx apoftoli,ica nobis nouas omnium finitiones proferunt, no*,nbsp;uas leges velut z fublimi, Sc ex apoftolorum illa, in qua refîderent,ca*nbsp;the dra edicunt î Docêc facramenta effe ritus qui haben t mâdatum dti,nbsp;èc quibus addita fit prothiffio gratiae^ Si ratio nem quæras, curnbsp;haÀenus fequuti omnes fumusjfacramentorum defînitio ipfis nonp^nbsp;ceat, fed noua hæc iftorum fit verier, nihil aliud inuenis, nifi tibi iUu“nbsp;Pythagoricum, S;uToç£lt;î)«,fufficiat^

Hisfubiungunt, tria tantum effe re vera,facramenta,ncmpc,Bäp^*y mum,Cœnam domini,ÄbfoIutionem quæ eft facramentum pceniK*nbsp;tiæ:tametfi nec hic omnes conueniunt, fed quidam eorum, duotâtunînbsp;priora,facramenta recipiunttPoenitentiam aut abfolutionem,intet^2l*nbsp;fo diéta facramenta connumerant»

Cofirmationem, vneftionem extremam, amp; facerdotium quomoJ^J a nobis celebratur,effe ritus quofdani inftitutos ab hominibus:Mati'J^nbsp;monium, effe ftatum quedam, qui ad vitam corporalem pertineat, 9^nbsp;non magis facramentum dici poffit, quam magiftratus aliquis ,qui innbsp;republica geritur,auc ftatus quiuis aliüs^Quod fi fimpliciter affirman«nbsp;bus hæc illis no credas,licebit tibi, qua illi hæc autoritäre proferunt,e*nbsp;adem etiam contemnere» Cum nulla aut fcripturarum,aut ecclcHa?,an^nbsp;confenfus,orthodoxorum patrum autoritäre,nulloargumentorunnbsp;aut rationum pondéré aut euidentia,vel tentent quidem hæc afferert*nbsp;lmo(quæ eft mira amp; ftupenda nouæ iftorum dodlrinæ visnbsp;gia)mox fui obliti,feipfôs redarguunt, amp;S definitionem, quam protu*nbsp;lerunt,facramcnti, fecündum quam tria tantum,vtaudifti, facramentanbsp;ftatuunt,ipfimet euertunt. Nam fî,inquiunt,omnes res annumerarifi”nbsp;crametis debent;quæ habent mâdatum dei, amp; quibus funt gratis pf^'nbsp;miffionesadditæ, cur non amp; orationem addimus^ quæ veriffimepu”nbsp;teft dici facramentum» Habet enim amp; mâdatum dei amp; ^miffionesP^^nbsp;rimas, èC co Ilata inter facramenta, quafî in illuftriori loco iniiù^^ƒnbsp;mines ad orandum» Quibus annumerari poffentamp; eleemofyno^’^^nbsp;flieftiones, amp; id genus alia, quæ fîgna funt, quibus deus promiflio’^^^nbsp;addidit»Recî:e fane ifta»Nam euidenter conuincunt non rede facramcnbsp;ta a fe definiri.Quando corum ilia definitio nô illis tribus tantum, qu^nbsp;re vera facramenta affirmant, fed multisali}s,quæ nemo vnquam internbsp;facramenta numerauitjCompetat»nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.

Itaq^ cum quatuor efeptemfua illa autoritateexpungant exaibo, nunquid apud nos præ illorum autoritate non præualebic catholioacnbsp;ecclefiæ autoritas Quam, fi hoc compendio, hac fîducia fuam apu

CONTROVERSIA X.

nos eau fam perorantem audiamus aduerfus aducrfarios.Luthcrus eu negac effe fepeem ea,quæ haeftenus habica 8C celebrata funt facra®nbsp;menta ecclefiæ t courra cathohea Chrifti eeelefia affirmât.Veh potiusnbsp;credèducêfeus^nunquid dubiaapud noseric,cui acccdamus,fcntennaCnbsp;'^pfa (Sj alibi euidenter demonftrauimus : non minus certam quanbsp;^^^pgclicorum fcripcorum apudnoseffe autoricatem tradicionis

’âiricæ, vc quorum,nilî per hanc,prorfus non conftet nobis aucoria ^^•Quid ergo,cum ecclelîaftica,amp; feripturarum autoricatê nobis co

3 lepcem hadlcnus celcbratorum in ecclelia facramêtorum veritas, ^îlH^’ffquam mentis fane mouebitur Lutheri fedlatorum eiusnudanbsp;•‘wtione affirm ancium contrarium

facramento Ordinis,mox fingulariter agemus,quando de eo (în ^^bris fequitur confeffïonis articulus.

^acramentum manuum impoGcionis aut confîrmationis,quod ab as confignationis dicitur, ex ritu quo in eo ab initio vffa eft, amp; vfepnbsp;’’.^'^cvhtur ecclefia, confîgnando videlicet fronte confirmât!’ figno crunbsp;^^^^xfacro chrifmate, ab ipfis vfitatum fuiffe apoftolis, teftatur Lucasnbsp;^d:is apo ftolicisiCum autem,inquit, audiffen t apo ftolfqui erât Hinbsp;^’'Qfolymis,quod recepiffet Samaria verbum dei,miferuncad eos iamnbsp;^’^^dentes,iS^ bapcizatos a PhiJippo,Petrum amp; loannem. Quicum ve*nbsp;’^*^cnt,oraueruntpro ipfis, vt acciperent fpiritum fandfum, nondûnbsp;in quenquâ illorum veneratffed baptizaii tantum erant in nominenbsp;^^•nini lcfu:T une imponebant illis manus,amp; accipiebant fpiritum fâ*nbsp;Cû vidiffet aut Simon, quia per impofitionê manus apoftolorurnnbsp;d^fetur fpintus fanCtus.obtulit eis pecuniam dicens: Date amp; mihi hâcnbsp;^‘^tçfLtem, vt cuicuncp impofuero manus,accipiat fpiritum fancTrum.nbsp;ƒ idetis fenfibile fi'gnum , impofîtionis manuûapoftolicarum, q innbsp;ocum eorum fuccefferunc, epifcopalium,nô fine verbo ôc oratione fonbsp;J'^nfVidetis figni cfficaciam, atep cffelt;ftum,ncmpe tradition? fpiritusnbsp;Redfe proindeipfum inter facramentahabemus: Qtio eodê,amp;J

* •^ulum confirmaffe baptizatos a fclcgimus,amp; eandem facrameti effi* ^^ianî,fiquidê difcipulos non pleneinfi;rucT:os in via dominfnec Chri

’ oaptifmate, fed loannis baptizatos, inucniens,iâ rite inftitutis bapti ^^dsG^in nomine domini Jefu,cum impofuiffet,inquit,illis manum,vc

P spiritus fanclus fupereos.In hune modum ab apoftolis ipfis ad nos £ ^redidit toto orbe eeelefia, Chriftifideles baptizatos, p manus epinbsp;^oporut-n,quiapoftoloi^locumcenentin eeelefia, fpm fiftm accipere»nbsp;vpod ex epiftola illius beatiffimi Lcôis ad Germaniæ Gallic epifeonbsp;Pos,quæ numero eft LX VI. Ex ilia quoqp B. Innocenti] ad Decenti-Egubinum epm, q ecclefiæ obferuationem in eius facramenti trasnbsp;’J’one ab apoftolica traditione amp; dodtrina affirmât traxiffe origine,nbsp;ex cpiftoiaB.Damafi ea q eft de corepifcopis,cft clariffimu cernere.

Y i) De

DE NVMERO ET VSV SACRAMENT,

De quo amp; îllc catholicæ ecclefîæ præfidens Eufebius, qui fub cletiano,pro Chrifti nomine gloriolum confummauic martynumJnbsp;nus quoqueimpofîtioni's, inquit,facramentum magna vcnerauonct^'nbsp;nendum eft, quod ab alqs pcrhci non poceft, niß a. fummis facerdoi:^nbsp;bustnec tempore apoftolorum ab alrjs, quam ab ipfis apoftolisnbsp;auc fcitur efle peraétum: nec ab alrjs, quam per illos qui eorumnbsp;locumjvnquam perhci poceft, auc fieri debec. Nam fi aliter prefut^P^*^nbsp;fueriCjirricum habeacuramp; vacuum, nec inter ecclefiaftica vnquaiî^^^quot;nbsp;putabitur facramenta, Hæcille gloriofus Chrifti martyr,apoft^*^ *•nbsp;ccclefiæ epifcopus, longe ante annos duodecies centenos, in ip^^nbsp;florenteprimitiuaecclefia,

Ex qua eadem,amp; ex eadem apoftolica cathedra,eadem martyfi] » ria infignis illefandtus Vrbanus,quifub Alexandro Mamtn^^P ¦nbsp;Chrifti fide gloriofo martyrio confummatus cft, non longenbsp;us hominis ætatem poft apoftolorum tempora fcripfic Chrifti^*^*^/*-^nbsp;mnibus, Omnes fideles,per manusimpoficionemepifcoporumj’P •nbsp;turn fandtuppftbapcifmum accipere debêc, vtpleni ChriftiaiiE^^^,^^nbsp;antur: Qpia cum fpiritus fanclus infunditur, cor fidele ad prud^*^^^^nbsp;conftantiam dtlatatunEc ante hune, ille quolt;^ beat! Petri difeip*^^^^nbsp;fucceffor,tam in cathedra,quâ in gloriofi3,quo confummatusnbsp;tyrio,Clemens,in epiftola ad luhanum ÔC Iulium cpifcopos,doceEnbsp;nandum omnibus renacis deo, confignari ab epifcopo, Sc abnbsp;forme fpiritus fandi graciam accipereialiter negeâs perfedumnbsp;num,quisquis neglexeric hoc facramentum percipere, Sgt;C nônbsp;carueritn'ta dicais feaccepilfeabeato Petro,amp;fandos apoftolos^'’^^-^nbsp;ifte præcipiête domino.Quin èC ille fandus Dionyfius cap.quai't^^’j^x^nbsp;erarchiæ eccle, vniuerfum ricu exphcat,quo in ecclefia tune cofir’^V^nbsp;tur baptizati ? De quo etiâ fandi Melchiadis, illius Eufebij in ^P^Lj,nbsp;iica cathedra fucceflbris, libet verba afcriberc.Spiricus,mquic,f^^nbsp;qui fuper aquas baptifmi falutifero defcenditlapfu,in fontenbsp;nem tribuit ad innocentiam, in confirmatione augmentumnbsp;gratiam.Et quia in hoc mundo, tota ætate viduris,internbsp;ftes èc pericula gradiendum eft,in baptifmo regencramur adnbsp;nbsp;nbsp;iLpd

bapcifmum confirmamur ad pugnaan baptifmo abluimur,p^’‘ fmum roboramunEt quamuis continuo cranfituris fufficiantf^onbsp;rationis beneficia, viduris tarnen necelfaria func cofirmationis^^^^^^nbsp;regeneratio p fe faluat mox in pace bead feculi recipiendos :nbsp;tio armat amp; inftituic ad agones huius mundi amp; prglia referuand jnbsp;denus illc.'Ex quibus cft euidens amp; ipfa luce clarius(^nec enitn enbsp;bacipfa de re plura dodorum orchodoxorû teftimoniacôgcrerv;nbsp;ab initio fuit catholicæ ecclefic defacramento cÔfîrmationis Icnnbsp;Quæ cum ad nos vfque eadem immutatac^ pcrduraueritd^^^^^jjc

CONTROVERSIA X.

Luthcri Si. aduerfan'orum affertioni aduerfus candcm quifquam ^cdctjcatholicæ ecclefîæ filiuslt;

Matrimonio veram facramcntirationem conuenire,ex diuina ab ini tio inftitucione, Chrifti,apoftolorumquc traditione,0d doólrina cathoiinbsp;cæ ab initio eccicfiæ,plane indubitatum eft*

^^cramentum intelligimus,inftitutuniadeo Ggnum efficaxalicu« in nos operation's diuinæ, cui ille nunquam délit, nifi quid ex nobisnbsp;®uiiltat,aut deßtJn matrimonio, celebratur fenfibilc quoddam coniun»nbsp;^tfonis viriamp; mulieris fymbolum : In quo ,fi legitimus confenfus eo »nbsp;P^’^dem^nterucniatjillos ipfos indiflolubili vinculo coniungitdeus,nbsp;xyod ipfum in euangelio teftatur Chriftus, Quos deus , inquit ,con»nbsp;^^nxiCj homo non feparet: coniunxic ipfe primum creatos parentes no?nbsp;nos Vinculo hoc indiffociabiXÔC quotieicunque in fuo populo a fide*nbsp;^ous contrahitur, id ipfum fociare non ceftat ? Proinde ipfum dei ver*nbsp;^^’’^:Quos deus,inquit, coniunxiqhomo non feparet* Hie primus elf,nbsp;'^^rtiilimus diuinæ in nobis operationis eftedtus, quern efticaciter fiainbsp;ß'^’^cant coniunlt;ftionis,quæ in matrimonio peraguntur,fymbola fenfi«nbsp;P* *^-Quarenon veriflimefacramentum dici non poteft*Adeftadhæc,nbsp;î^’^^ülaris quædam diuina in coniundtos coniugio gratia, quæ honora*nbsp;I coniugium,thorumqj facit,fine qua, vniuerfa ilia carnalis coiuntftionbsp;careret peceati fceditate amp; macula:facit,vt liberorum procreatio,altnbsp;1nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;damnabilis, imputetur ad falutem Si gloriam : faluabitur ( inquic

de coniugatæ mulieris officio loquens) per filiorum generatio* ‘ Quod extra coniugium mors foret Si damnatio, coniugalis gra anbsp;^^lutare facit* A deft poftremo diuina in coniuges benedilt;ftio,certiffisnbsp;fiium elfeduni fecum affcrcns,nifi negligentius ab qfdem excipisnbsp;^^^^)Slt;;indignitatefuaeundem excludant* Namquodinftitucum afcnbsp;, Wtnis parentibns noftris coniugium,etiam bcncdi(ftionc fua facraricnbsp;5 fcriptura non tacuit, ait enim : Benedixit illis deus ac dixit : Cre*nbsp;1nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;uiultiplicaminfLiberalis Si beneficus in omnes dominus,fuail*

niari Si fœminæ impartit gratiam,qua fub* ac diriguntur in omnibus, quæ ad coniugale officium, Si illamnbsp;tur ûidiuiduam pertinent * Quam certo percipiunt, qui coniungunsnbsp;'^‘¦oportet, in timoré domini,Si fua indignitate eandem non exclu«nbsp;primos tantum coniuges,parentes noftros,illius benedieftionbsp;niP^^nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cæteros non pertinetClta poffet imaginari quifpia,

au cæteros æque vt primosillosipfe per fe deus coniugeret: Nunc cum femper copulat,nunquid femel tanturn benedixit lt;*

mifi’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;vt videtur,noftri aduerfarij, vllam nifi vnam re*

1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pcccatorum,diuinam gratiam: Ad quam fignifi'eandam, cum

tieo adeonon videant coniugalem viriSd mulieris copulam, b^nt eandem habere fecum effeeftum diuinæ in nos operands oratiæ»nbsp;Y / At

DE nvMero et v;§v sacrament,

At pötuiflent difcere cx Apoftolo,vin(quales videri volut)platte apo ftolici,quam præter luftificationis gratiam^multiformcm ille doceat di*nbsp;m’fi'onê gratiarum diuini in nos fpiricus. Qui amp; hoc apertis verbis nosnbsp;docuitjücramentum coiugij viri ÓC fcefninæ,etiam maioris facratiotts^’nbsp;rei,qua inter coniuges peragaEUr,nempc, coniundlionis Chrifti cumnbsp;ecclefia fi'gnificare myfterium. Nihil cnim impcdit,vnius figni facrijplt^^“nbsp;ra fignificata efle:aut vnum fignificatum, infuper amp; figni rationcm habenbsp;re,ad aliquidaliud. Sacramencum,inquic, hoc magnum eft : ego autemnbsp;dico,in Chrifto èC in ecclefia. Quanquam illic,non tarn de ipfo coniug^lnbsp;facramento, hoc eft, indiuiduæ coniundionis fymbolo,quam de rcip^’»nbsp;ipfo effedu facramenti,ipfa coniundtione coniugu indiuidua,hocip^’^'^nbsp;Videacur intelligereApoftolus,Hoc figriifi'cans ( vtfere vna eftnbsp;fandtorum fententia)verba ilia protoplaftijquepræmifît de ilia coumnnbsp;dhone cSiugum indiftolubili, (Propter hoc rehnquet homo patrctnnbsp;matrê, amp; adhærebit vxori fuæ} fuiffe vaticinium de Chrifto ÔC eccleß^'nbsp;amp; ilia coniugum coniundlione, etiam turn fignificafle deu, rem ilia Io*’*nbsp;ge facratiflimam maximam: (^od intelligcns diuus Auguftinus,d^nbsp;Jiuptqs Qc concup, ad Valerium:Quod,inquit,in Chrifto ecclefia manbsp;gnum eft,hocin fingulis quibufc^ viris èc vxonbus eft minimum,fednbsp;men coniuncftionis mfeparabilc facramentum.

Ex his euidens fatis mihi fadlum videtur,iuftiftima ac veriffimarath one,vniücrfam ab initio Chrifti ecclejiam, inter facramenta,hoc eft, f’*nbsp;cræ rei ôd diuinsC in nobis fupernaturalis operationis ôd gratie effieao^nbsp;figna Temper connumeraftc raatrimonium,quanquam vnius eius eon*nbsp;fenfuSjCommunifc^ obferuatio,pro certiffima nobis ratione merito de*nbsp;beret fufficcre, Aduerfus quâ,nô folum nuda parum fobriorum hom**nbsp;num afiertione,fed nec vlladiuinarum fcripturaru,quatumuis appa’’^^nbsp;tia, quae nobis forte videretur,indudfaruautoritate,Chrifti fidelem qne*nbsp;quam moueri oportere,8d fupra 8d alibi demonftrauimus,

Supereft vnum, quod vndhonis extremæ dicitur,facramentum’‘l‘^® niam in extrema defpcratacp humanitus pgritudine,^ ægrotantis fp’^^*nbsp;tali in primis falute, deinde etiam corporali, vbi eâdem illi expedited^*nbsp;minus iudicauerit, vniuerfo orbe terrarum, maximo cofenfu adh’^^**nbsp;fidelibus, (^od cum in falutem eorundem,fides recepic ecclefia:,nbsp;fus quam nec portæ inferornm præualebuc,8d infuper aftruatur clafii *nbsp;mis verbis Apoftoli,fatis puto nobis fecurum permanebit aduerfus nUnbsp;dam alfertionem aduerfariorum contrariam.

Si mfirmatur, inquit ille, quis in vobis,inducat presbyCeros ecclefiae» 5d orêt fuper eum, vngêtes oleo in nomine domini,0d oratio fideinbsp;bit infirma,Ôd alleuiabit eum dominus:0d fi in peccatis fic,rcmittentur ci*nbsp;Videtis hie in primis fignum fenfîbileivncliôem nempe cu facro o e«nbsp;in nomine domini, fecundum ritum ecclciise, adminiftrata a presbyte^'^^

CONTROVERSIA X

^'ïtfaéerdotibus: Videtis illius fîgni effccturdiuinc in nobis operation/s B^atiam, ad ægrotâtis falutcm,rcniidionemcp pcccatorum,fi quibus denbsp;^‘Heatur adhuc( loquitur autem non de morcalibus illis, fed venialibusnbsp;^^ccatis)atcp fubleuacionem ab egn'tudincjfed quando illi hoe vtile iusnbsp;dominus, Videcis vt fimpliciter affirmée,effeélum hunc,coniuiinbsp;cum ffio fîgno: vtq^ ipfumjuifi quidimpediac auc obftecin 1 ufeipinbsp;'’^^^(quod in omnibus lacramencis,at(^ adeo baptifmo ncceffiario exeinbsp;eft) dominum in nobis operacurum certos no faciat. Quid ernbsp;hie habet,qd dicfluri funtaduerfarrj, curhæc vndlio ab initio in vnianbsp;celebrata ecclefia, facramentum non erit; An qdillcipforum Co»»nbsp;Jyphæus, plenus apoftatico fpiritu, Epiftolam, vnde dicfla verba citacanbsp;elTe Iacobi,nec dignâ apoftolico fpiritu'ï Certe catholica Chri*nbsp;, initio ecclcii'a,ad quam vnam pertinetcanonicarum fcripturaruinnbsp;, pro tali indubito habet amp; habuic, nempe, pro cpiftola Iaco=nbsp;plena apoftolico fpiritu, QLudigitur*; An quod idem ille addidicCnbsp;^^‘^nifidnquic, lacobi effet, dicerem non licere apoftolum fua autoritaanbsp;^^^ramencum inftitucre. Ergo ne fua commêta,fua fomnia,Chrifti ecnbsp;docuerunt apoftoli An quicquam illi, tradiderunc ecclefîæ,nbsp;non docuic Chriftus'T An experimetum,inquit inc,quæritisnbsp;^^gt;qui in me loquitur ChriftusC An g vnum apoftolorum,ccclelîæ le»nbsp;^^^tus eft Chriftus,amp; per alium SathanasCMendax eft igitur etiam ip»*nbsp;^hriftus, qui non vni, fed omnibus illis affirmât. Non vos eritis quinbsp;4^ernini,fed fpiritus patris mei,quiloquetur in vobis, Nuquid vnumnbsp;Phuit illo fpiritu, altcrum eodem reliquit vacuumC’Sed nufquam,nbsp;i^iqlegitur in Euangelio, vnótionis iftius extremæ facramentum,Ernbsp;Chriftum autorem non habet ç’ vbi igitur ilia ram multa, de qui«nbsp;niorti vicinus dicebat difeipulisCAdhue multa habeo vobis dicere,nbsp;poteftis portare modo, Cum ante venerit ille fpiritus veritatis,nbsp;^^^hit vqs omnem veritatem Et hæc tam multa, de quibus loquitur,nbsp;^uocêda illos referuauit vndione fpiritus f, nunquidfcripta funtinnbsp;^^ngeijj5lt;vautnunquid alium quam Chriftum autorem habentC annbsp;fe diuifi funtjChriftusnbsp;nbsp;nbsp;cius fpiritus lt; Non,inquit ille,loquetur

'^'^ctipfoffed qu2C audiet loquetur,Ille me clarificabit,quia de meo ac« annunciabit vobis ,Euchariftiam vere facramentum confiterinbsp;definitoribus,promiffionem gratig.Quo»*nbsp;J'ift ^^^^-^^xfcripturis demonftrabuntpromiffam fufcipientiEucha*nbsp;S^^d^m^Lcgitur quidem diefturn a Chrifto, in cocna nouiffimatnbsp;Corpus meu, quod pro vobis tradetur, Hie e fanguis noui teftanbsp;Eq P’quot;® multis effundetur in rcmiffionem peccatorum : fed fi vernbsp;^cnnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;expêdas fententiam, nihil aliud illis verbis fignificari in

^Us nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quod per mortem amp; fui fanguinis effufionem redemptu^î

' genushumanum,Certenullam illicpromicti gratiam,autremif Y iirj fionem

DE NVMERO ET VSV SACRAMENT, , fioncm peccatorum fufdpicnti Eachariftiainuenics^nec in verbis,^nbsp;bus cœnam defcribunceuâgeliftæ,necquibuseandeni Paulusnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’

At verba Chriftiapudloannem, aduerfarrjshucnonpertinentï^ modo ergo conftabitillis fecundum fua ip forum principia verc Wnbsp;mentumC

Itacp fatis, ni faUor,aduerfusnudam afTertioncm aduerlarioni’^’ afleruimus numerum facramentorum ecclefîæ.

?*'DE VSV SACRA’i*^

MENTOR.VM QVEM DO-

cent aduerfarij,

ESTAT NVNC PERTRACT^^ re paucis, cxcutcrc quern nos vfum facramet^’’^nbsp;doceantiDe quo ita habet corum confeffio.nbsp;De vfu facramentorum docent, quodfacran^^’^nbsp;inftituta fint, non modo vC fint notæ profcifioni^if^nbsp;___homines, fed magis vt fint figna ÔC tefiimonia tis dei erga nos,ad cxcitandam confirmandamcp fidem inijs quinbsp;tur,propofita Jtacp vtendum eft facramentis,ita vt fidcs accedat,nbsp;dat promiffîonibus,quæ per facramenta exhibentur,amp; oftenduntu’''nbsp;Damnant igitur illos, qui docent,quod facramenta ex opcrenbsp;iuftificent,nec docet fidem requiriin vfu facramêtorum quæ credaCPnbsp;cata remitti.Qiios vero fua haccenfura perftringant,in Apologianbsp;cant in hec verba. Hie damnamus totupopulum fcholafticorurnnbsp;rum,qui docent,quod facramenta,non ponentiobice,conférant¦nbsp;ex opere operato,fine bono motu vtêtis, H^c fimpliciter Judaicanbsp;eft, fentire, quod per cæremoniam iuftificemur fine bono motunbsp;/nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;hoc eft, fine fideî amp; tarnen hæc impia Scpernitiofa opinio,magn^

ritate docetur,in toto regno Pontificio, Haétenus illû In quantos erroresabducathomines,femel pertinaciterinfliuu^nbsp;neo alicui3amp; in multo fe extendente principio,amp; ex eodem feii’Pnbsp;gredi,â(^ pergere,nuni obfeurum eft,Itac^ aduerfarri, cum vniuci^nbsp;(ftrinæ religionis nofi:ræ,prçcipuum velut fundamêtum amp; pri*^^^^nbsp;cam, quam fupra cxcuffimus, doêtrinam,fu^ illius fpccialisnbsp;ant,nihil mirum eftjlongiffime aberrare eofdem a vero,innbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;vC

fifdem ex hoc pendent principio, Sacramenta inftituta cife, no nio fint notæ q^fefîionis inter homines, fed magis, vt fint figna amp; teiönbsp;diuinæ voluntatis erga nos,haótenus orthodoxum eft,nbsp;Ad excitandam vero, confirmandamc^ fidem in fis quififil^’’’.nbsp;tur,ea efie ipfa propofita, nouum eft : Sd eiufmodi, qualem

CONTROVERSIA X,

eofurtîjde qualoquuncur,fidem fpeci'alcm demoftrauimus. Ad hoc c# nim facramenca func propofi'ca, vc lint velut media ÔC inftrumenta quenbsp;damper quæ inuifibiliCerin nobis diuina virtus operetur eajad que efnbsp;ficaciter lignificanda inftituta funu Vt autem non eft eadem figniHcationbsp;omnium jta nec idem eft effedtus omnium,quern in nobis ca lùfcipiêtînbsp;bus operatur deus* Vcendum facramentis, ita vt fides acccdac, quænbsp;credat promiffionibus, quæ per facramenta exhibencur èc oftenduni?»nbsp;Et: hoc quoqj illorum eft nouum,amp; non catholicum.Nâ fiue de fide itnbsp;lafuafpeciali loquantur,vt indubie faciunt, eiufmodi eft, quale eandênbsp;‘'§ât,etiam falfum cft:quamuis non æque falfum» Ita enim facramentisnbsp;''fendum eft,VC fides præcedat,non accedac,Neq^ enim facramenta danbsp;infidelibus, vt fidem per ea accipiant, vc falfo imaginantur aduer:»nbsp;fidelibus amp; iam credencibus, qui modo vfus racionis funt parnbsp;^‘^‘Pcs,quo ea aftequantur, ad quæ efficacitcr fignificanda ca ipfa facranbsp;’^^'^^infticuta func Accedente ad deu,ia ante oportet credere, nifi metinbsp;^'¦^Poftolus.Eftem fides,vniuerfi illius motus acccffufi^ ad deû,princtnbsp;nô terminus,quêadmodû in fuperiorib, nô femel demôftratû eft*.nbsp;. Qpod damnat igitur inos,qui docent facramenta ex opéré operato

DE NVMERO ET VSV SACRAMENT» ignoratisjinquic illc, quia quicunq? baptizati fumus in Chrifto IcfUjnbsp;morte ipfius baptizaci fumus'^'Confcpulci enim fumus ei per bapnf^^nbsp;in morte.Quifquis ergo legitime in Chrifto baptizatus eft, ci jpfî4'*®nbsp;que vt per baptifmum confepultus fit oprtet.Quod fieri non poccft,’’*nbsp;fi prius mortuus fitpeccato. Nemo enim viuus,nifi in fuppliciumftp^nbsp;litur aliquando:M.ortuo non viuo fepultura debetur» Quod fi nonnbsp;fepelitur aut confepultus eft Chrifto, nec efficaciter adfalutem innbsp;fto baptizatus eft. Nemo ergorationiscompos,germancinChr^'^nbsp;baptizatus eft,qui non prius peccato eft mortuus»

Quod fi quis hie dixeric,inipfo baptifmo peccataremittfculp^^^^ lui,proinde etiarn baptizatos peccato mori Sd confepeh'ri Chrifin,nbsp;do fide reefta, baptifmu fufeipiant: Is videat, ne amp; fe paralogizcCnbsp;os.Nequccnim idê eft,mori nos peccato,amp; remitti nobis a dconbsp;ta.Morimur peccato,cum ab eo,cui ate feruiuimus,antc deditinbsp;ante viximus,ftudio amp; voluntate feparamur:cum quod ate amaui^^^^’nbsp;nunc profequimur odio: quod fit per veram pœnitcntiâ vitænbsp;èC ftudium vitæ contrariæ.Nec tarnen hæc ipfaauerfio a vitanbsp;ad nouam conuerfi'o, hæc ipfa, inqua, quatumuis digna aiftuofaf^nbsp;nicencia,cx fe dignaeft,quæremiflionem peccatorum a deonbsp;damnationis reatu nos liberet, deo recôcilieC,cius filiakm nobisnbsp;SC vitæ æterne hæreditatem impetret.Scd hcc gratis nobis daturanbsp;in Chrifto Iefu,per eius fanguinem(quo afpergimur in baptifmo?!’^nbsp;que operatur in nobis paffionis amp; fanguinis eius virtus amp;:nbsp;Tarnen vt digne frucftuofcqj baptifmum fufcipias,per veramnbsp;tiam ante mortuus vt fis peccato neceffe cft.FIoc enim a tc exigit*nbsp;equidem ita mortuus, vtamplius tibi moriendum no fit,non vitranbsp;tificadacaro peccati,quod nobis,quamdiu viuimus, quotidiefacict*^^nbsp;cft:fed ita mortuus, vt iam non viuat,nô regnet in te caro pcccati, taf’ .nbsp;fifpiritui adhucobmurmurec,amp;indigne fcratab eodemfecdci»^nbsp;opprimi. Hoc inqua a tc cxigit, quo digne frutftuofct^ baptu^*'^,nbsp;fufcipiaSjVt hoc paifto fis mortuus: Nó,vt eo mcrcaris remiffiourPnbsp;catorum, vnde fola nos gratia dei benignitas,p faluatoremnbsp;Chriftum, amp; in eius fanguine,libérât: Sed fine quo non affequr^y^n^nbsp;lam gratiam. Qtiæ non obtruditur dormitantibus; nec odofis?^^^nbsp;fisq^ ingeritur : fed f)s donatur, qui eandem ex animo defyderaflt*^nbsp;fiunt amp; fitiunt iuftitiam.Male certc minus a nobis ad falutcm nonnbsp;adferi poteft, qua vt noftram agnofcamus miferiam: vt ab eademnbsp;rari ferio dcfydercmus:vtcp auertamur viribus ab ijs, quibusnbsp;cam acccrfi'uimus. Atqj ita demum conuertamur ad mifericordiu^,|-^^nbsp;dominum.Qui turn rnanum porrigens,Slt;: nos fubleuans de lacunbsp;riæ, amicorumque at(^ adeo filiorum loco nos habens, æque ho^nbsp;gratuite,æque liberaliter:nullo hoc ipfum debens noftro

CONTROVERSIA X

Wcritoî Camctfi quîa bonus eft, indignum exiftimatboc impêderc, aüC obtruderc potius bencficrj,qs qui adhuc viuunt peccato,amp; fibi contra*nbsp;rio domino fcruiuntrnc, non difplicere fibi putarecur malitia, pcccanbsp;tumqui odio habet impium Sd impieCatem cius.

Exquibus,amp; fidem,amp;^ vcram pœnitentiam inadulcis prcrcquiri, ni hil dubitamus,quo digne,vcilicerq? baptifmum fufcipiant: vc fine qui=»nbsp;buSjObcx manec præcipuo bapcifmi efFectui « Jtac^ Petrus amp;apoftolinbsp;ludæis ad fidem Chrifti conuerfis,ad h^c cx fide compunccis corde,in«nbsp;terrogantibus, quid fa(fto ipfis ad falutem opus foret,itarefponderüc^nbsp;Pœnitentiam agite» deinde,baptizetur vnufquisque veftrum in nointnbsp;nelcfu Chrifti,in remiftionein peccatorum*

ha quoq? Si. in reliquis facramentis, ad fuum quodque modum eft, Si cor tuum immundo fpiritui inhabitandum præbueris,fruftra cofir«nbsp;’^ationis,auE manuum impofitionis facramentü accipies, cuius primanbsp;fiuscffectus, nö eft peccatorum remiirio,fed fpiritus iandi datio. Quenbsp;’ion baptisatis omnibus,etiâ baptiaatis digne,8ó in baptifmo remiftionbsp;peccatorû aflequutis dari ita fimplicicer,atq5in eacharifmatupîenbsp;’^^udine^quêadmodum in confirmatione da£ur,fed tantum,quo adeffenbsp;’'f^'^îrcmiftionis peccatorum, amp;: iuftificationis in Chrifto gratiæ»Lu«nbsp;^^sclariirimeaffirmac;Cumanciuic,audiflencaDoftoliüui crantHiero

DE NVMERO ET VSV SACRAMENT» crtim hoe facramentum ex opcre operaco mfl;ificat,fecl in ordinc facer#nbsp;dotali aut leuitico confticuic, amp; elargicur fpiritus fanéti graciam:non e#nbsp;quidcm iuftificancem, fed velue energiam quandam, ad fundiono e*nbsp;ius quod fufcepic ofticij, in vtilicacem ecclefîaftici corporis,niembroriinbsp;que cius,efFicacirer ôbeuiidas, neceffaham» Proinde Chriftus,iIIispri*nbsp;mis facerdotibus fuis, dimittendi hominibus peccata autoritatem connbsp;ferêSjCum preuioinfufflacionis accu » Accipice,inquic,fpiritunifinctiï»

fuiife perduraffe,qui in die iudicrj a Chriflo audituri funt»Qp’^ quam cognoui vos,difcedite a me operarr}'iniquitatis,idem ipfeC^n*nbsp;ftus nobis certiifimus teftis cft.Quanquam qui digne,amp; vtnbsp;dinis facramentum fufcipiunt, non folum illam gratiam efficaciter c'“*nbsp;equendi, quæ ad fuum munus fpedant, accipiunttfed etiamnbsp;digne amp; falubriter illud ipfum adimplerc valeanqcum augmente? prf^nbsp;cxiftentis in eifdem gratiæ charifmatum»

In eundem modum» Cum primarius effedus in facramento mati*’^ monij fit coniugum indiffolubilis copula:Cui fempeoniunda

CONTROVERSIA X, tnagm' mcrito no faciuntrfed honori fïbi ducenc ab iHis damnar/,qui ipßnbsp;merÉo func damnabiks^Nam facramcnta èx operc operaco conferreeanbsp;graciam quam fi'gn/ficant, non ponenti obicem,nos affirmamus ver/ffîanbsp;mum:alioqui non forentfîgna efficac/a.Ob/c/s tamê amol/uonem in qs,nbsp;quiratiom's funt compotes, non fidem tantum orthodoxam, fedSc alfanbsp;plerac^haudlcuis momêti rcquircre,in fupcrionbus palam fackum eft*nbsp;Quodfi' Judaica, imp/a, amp; pernici'ofa hæc fit opinio, quod per cæres»nbsp;moniam (/tafacramentum appellant) qu/sluftificetur fine bono motiinbsp;cordis:neceire eft, vt ecclcfiam catholicam,e/ufmodi imp/ctat/s, amp; pern/nbsp;ciofgopinionis ream agant:quc hoc/pfum credit,confitetur amp; docct innbsp;paruulorum baptifmaternec ipfi diffitentur aduerfarq. (^pod fi h/c dixenbsp;nnt.dcadultis fcloqui,nonparuulis:b/s fe r/diculos facient,Quando denbsp;ipfis in fe facrament/s, eorumc^ efficac/a, nifi quid obftet aut imped/at;nbsp;lion veto de differêt/a fufc/pientiu,fufeeptus hiefermo eft,Sacramentanbsp;l^aptifmfvnum eft,eiufdemc^ efficaciæ,feu collatum adulto,feu paruu*nbsp;JO‘Hunc vero iuftificatmon ex opcre vllo fufc/pient/s,quod nullum eftjnbsp;non ex rnerito aut opere baptizantis, qui fæpenumero peccator eft, amp;nbsp;vix al/cuius precq ho munc/o: fed fua ipfius cfficacia,qua acc/p/t ex Ghrinbsp;‘^^paHionei amp; fangu/nc,quo in baptifmo afpergimun Idem ergo operanbsp;^^’bquantum equidem ex ipfo eft,etiam in adulto» Quamuis in co, ne fitnbsp;obex facramenti cfficaciæ, requiratur fides : requiratur Sgt;C mortificacionbsp;Corporis peccati per pœnicent/am,fi illud iamdudum in eo vixit,8d pro*nbsp;fefe comraaculau/t* Quibus fi careret,vni fubiectus peccanbsp;°^^§inis,ad obicis amolitione poenitent/a opus no habcret,fed fola /Hinbsp;cu fyncera couerfione ad dcu ad hoc fufficerec ? Nec docet qu/fquanbsp;^bolakicQj^^ (jj'gnç vcilitert^ hoc facramentu a rationc vtet/bus fufe/pinbsp;fide,amp;: bono motu cordis in deffSed illorum funt hec c0menta,qugnbsp;affinguc fcholafticis.Docet nihilo minus,no ex operc,aut menbsp;^’^0 conferentis facramenta,necp etia ex opcre,fide, aut bono cordis monbsp;^^^füfcipicncis,pcndere eorundem efficaciam.Hæc inquamfquodadnbsp;^fios male habet ) magna autor/tate docentur in regno pontific/o,nbsp;^uodidem, Chrifti regnum eftmempe cathol/ca p orbem ecclcfi'a: hæcnbsp;® ^3-hint femper, hæc docebuntur perpetuo, quamdiu ftabit eecicfia«nbsp;co NTR O V ER-'’5

SIA VNDECIMA» De ordinc Ecclefiaftico*

E ordinc ecclefiaftico qm inconfeffione fuafpecialc ediderut articulum aduerfarq, nobis quoq^fpecialiternbsp;agendu eft ? De q paucis quide verbis illi fe expediut,nbsp;at non paru fub illis paucis verbis non fandfi myftcrqnbsp;obtegitunHabet articulus corum in hæc verba»

Z D

DE ORDINE ECCLESIASTICO

Deofdinc eccletiaftico docêc, qd nemo debcatin ccdcfiapublicedot ûere,auE facramêca mxni(ïrarc,nifi ricc vocacus» Latens fub his mylteniinbsp;cuncincclligxSjfi cum his con£uleris,quæ in articuli præcedcnas aflcrtio«nbsp;ne dicunt de facerdonomcmpcipfum non effe facramêcumjfed nudumnbsp;pr^dicandi verbi, Sc porrigcndorum populo facramencorum minifte *nbsp;hura.Ncc nos indigere facerdotio,quod cum quadam confecracioneÔlt;^nbsp;fandbfîcacionedifttnguacfacerdotesnoftrosaLaicamuIntudinezqualcnbsp;fuerac illud Leuicicum in teftamêto veteri:vt quorum crat officium, opnbsp;ferre deo pro populo: cui apud noslocusnullus iît : vt poft oblatum^*^nbsp;Gonfummatumc^ in crucc, nullo apud nos quod offeramus exiftentc w*nbsp;crifîcio, Non aliud ergo facerdotium agnofcunc, quam doccatLufhc^*nbsp;cuanseliumtncmpc doccndi vcrbi amp; facramencorum nudumnbsp;um alicui mandatum, a magiftracu,aut populo, vcl fimpliciter, vci*'“nbsp;ïblenni ritu aliquo,qucm ipfi fibi finxerunc pro honorando minift^’^'^*nbsp;Effe proinde facerdoccs, quamdiu committenti populo aut magift^^*'nbsp;placeac: deiînere effe, cum reuocacur minifterij commiffionbsp;TO apud nos eft,amp;^ fuit,facerdotium,ad celebrandam miffam, offcr^^nbsp;altaris facrifîcium, remiccenda peccaca ho minibus, cæteracp peragc^^^ j-quæ nos dicimus pertinerc ad facerdotale officium,quod fubfîftcfC f’“’nbsp;fe credimus, fine prædicâdivcrbi miniftcrio,effc ignoratumnbsp;clefiæ : fed inuencum papifticæ ecclefiæ : imo, nihil effe quamnbsp;figmentum ignorantium hominum, ncc de facramêto,nec dereccd^?nbsp;ftica quicquam intelligentium » Chriftoautore, dignitatisautorit^^,nbsp;imparitatem non effe in ecclefia»Onincs candem a Chrifto potcft^''^nbsp;beretomnes in eodem gradu côfiftereromnes æqucChriftianosnbsp;tes efferomnes famftificatos in Chrifto î tamctfî nolint licere omniî’^nbsp;poteftate vti, fedihis tantum,quibusidapopulo aut magiftratunbsp;titur:cui minifterium verbi,amp;: facramencorum demandatunQi’^’]^nbsp;vocari intelligunc:atlt;^ ea vocacione minifterium ecclefiæ conftit*^'

Ec hæc illi canquam legislacores quidam ica proferunt,velutex de.Quibus fimpliciter aflèrcncibus,fi nô crcdas,fcd demonftrarinbsp;audicam nobis haiftenus doÂrina exigas,nihil inucnies, nifînbsp;Petri tibi ad hæc omnia fufficiat : Vos eftis regale facerdotiu.CL^^ßgUt.nbsp;bo,Chriftianos omes indiicriminatim facerdoces pronunciariii’^nbsp;Nec aliud effe inter nos facerdotium,qua quod in baptifmonbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;co*

Quæ doxftrina nifi vniuerfam fecum religionem vna inuol^^^’ j^jjiti netur in vulgi vilipcnfionem,ac contemptum adducere,ego fao^^'nbsp;tclIigOfHoc fcio,concomitancer 5«^correfpondentcr hæcnecelEri®nbsp;here,facerdotium amp; religionem; amp;quancihæcapudquofcünlt;l^^^^nbsp;cant! fuifte amp; facerdotium : nec poffc alterum in partem vHa 1^nbsp;nbsp;nbsp;jt,

alcero,aut in vilipenfionem amp; contemptum venire fine alccro» 1 iquo fpedlec hæc noua dodrina, que prophanat,cômuflc facih

CONTROVERSIA XÎ.

fustollit,facrofandlum facerdotiuni noftrum, amp; omnem ordinem fa« crum ex ecckfia, non eft admodum emunctis naribus, cui non fubolet.nbsp;Nosaliamdocftrinam didicimus in cathoKca Chrifti cccleßa ? Quænbsp;cuni diuinaruni fcripturarum aucoritatc,orthodoxoi'um ab initio omi*nbsp;umconfenfujÖdtocius perorbem ecclefiæ cacholicæ cominuni nitaturnbsp;icntcntia,mihi cera'or vidctur:8d quam, Chrifti fideles fequantur fecu»nbsp;nudæ i'mpudendqj apertiom co ntf ariæ,

primi's hoc ex Apoftolo nobifcum incelligere confentirelt;^ viden ^taduerfarq, imo plane confcntiunt, facerdotiuni, fancftificacione qua«nbsp;dam amp; confecratione diftincftum a populo, ibi neceflario exigfvbi fit fanbsp;deo offerendum pro populo: Sed quia nuliu apud nos voluncnbsp;ffle facrificium eiufmodi, nullam quoque putant effe neceftitatem apudnbsp;facerdoti) facratioris iftiufmodi,8lt;: difcriminati a populo,Supra annbsp;^^ni a nobis irrefragabiliter dcmoftratum eft, apud nos efle facrificiumnbsp;Q’^nium facrificiorum maximum amp; digniffimum, quod quotidie offe«nbsp;ï^tur deo pro populo : Effe deinde etiam apud nos facerdotium facratif«nbsp;omni honor! ac reuerentia digniffimum:amp; non prophanSnbsp;^oninnjfjg omni populo. Quae vna ratio ad conuincendos aduerfarios,nbsp;fufficere videtur,quoufcß no recTte ÔC minus fufficienter de«nbsp;’’^onftratum a nobis, extare apud nos veritatem facrofandti illius facriftnbsp;^HidemonftrauerinttQuod non puto tarn facile fatfturi funt,

f^dndc ita certius ipfam rei veritatem intelliges, fi hoc apud te confti fuerit, quod eft certiffimum amp; veriffimum: vniuerfam formamnbsp;^^defia: noftrae, illu eius architeftu, priufqua ipfam conderet,velut prænbsp;3^dio quo dam abumbraffe amp; deliniaffe in veCeri illo populo, eius lege,nbsp;^^cerdotio amp;tabernaculo,Lex,inquit Apoftolus,vnibram habet futuronbsp;bonorum. Et rurfus, Oiîiia in figura contingebât illis,ita vt ab vmnbsp;’^^dfuum corpus,a figura ad correfpondentem fîbi râ veritatem,effinbsp;^tgumentandilocus fit, fecundum eiufdem Pauli diaîedlicam îquinbsp;ƒ cpalt;fto,quod diuini iuris fit,atqp ita conftitutum a domino, vt viuantnbsp;.^^**^§^110, qui enunciant cuangelium, fatis demonftratum exiftimat,nbsp;ÿia,qüi in vctcri illo tabernaculo operebâtur,viuebant ex tabernaculoînbsp;.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;deferuiebant altarijparticipabât ex altari: perinde ac fi dicerct,fuit

^^bra amp; figura,ergo eft in corpore veritate,

. idemus autem in illa vmbra èc figura, diftindlioncm eorum,qui di j Tecialiter mancipaci fuerant minifterio a Laica mulcitudine. Namnbsp;, . ^^on filrjs eins notum eft, vt feparati fucrït a vulgo filiorum Ifranbsp;J^nä:ificati oleo vnctionisfandloconfecratiqp domino, DeLeui«nbsp;idè teftatur fcriptura, Ita enim locutus eft dominus ad Moyfen: Tri«nbsp;fed^nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;numerare,ncqp pones fummameorum cum filqsIfrael,

conftij-ygg eos, fuper tabernaculum teftimonrj, Sd cuncfta vafa eius, 4^icquid ad cærcmonias pertinct: ipfi portabunt tabernaculum amp; o=nbsp;Z ij mnia

DE ORDINE ECCLESIASTICO

ÎRihia vtehfîlia cius.Quîsqufs extcrnus accefferit, mon'e'tun Vides quart to hi ab externis, hoc eft, Laicis,fegregantur difcrimine, Et rurfus, de*nbsp;fcripco ritu confecracionis SC fanctificationis eorundem.Statuesjnquic,nbsp;Leuicas, in confpedtu Aaron filiorum eius, amp; confecrabis oblatosnbsp;domino,ac feparabis de medio filiorum Ifrael, vt fine mci, amp; poftcaiu*nbsp;grediantur tabernaCulum foederis, vt fcruiant mihu

Aaroncm facerdotem,Sc filios cius:fed ilium,no folum facerdotern.fed amp; Pontificem, hoc eft, facerdotem maximum inter fratres fuos :nbsp;cuius caput, fufum eft fandlg vndtionis oleum, amp;C cuius manus in facer*nbsp;dotio confecratae funt:filios autem eius,inferioris gradus laccrdotcs, SCnbsp;confecrationis ritu ab illo diftindtos,8^ habitu. Nam horum mauus tannbsp;tum,non etiam capita, oleo fandtæ vndlionis in facerdotio confc^^^^^nbsp;funt,8^ tunica crant lineæ, magni quidem honoris prærogatiuamindi*nbsp;cantes, quum regrj diadematis,linu cadens,effet infigne, fed illius vnius,nbsp;ex aurojhyacintho, purpura,gemmifqp prcaofiffimis rcfulgês ornatus,nbsp;omniu excellêtiflîmorû artificu exercuit, 8ó flupefccit manus amp; ingcnia»

Videmus quocß Leuiticum ordinem,tametfi vno confecrationisritu fandtificarecur domino,ad excubias amp; miniftcrium eius tabernaculil vanbsp;rfis tarnen officiorum SC minifteriorum ordinibus diftinâum,amp; innbsp;claffes fub fuis capitibus ac principibus di ftributum, amp; fuum cuiep lo*nbsp;cum in excubijs Ôd minifterio affignatum, iuxta facerdotum imperium«nbsp;Vt nihil videre fit in ilia Sunamite,præter choros caftorum.

Quid igitur erit in folida vcritate,fi tarn diligenter conftitutus,tani de Corus fuit ordo,in ilia eius vmbra amp; figura veteri“» An hanc,vcluc cofu*nbsp;fiffimam quadam abfe^ vllo ordine Babyloncm feciffc decuit, quidi’^nbsp;inftar nobiliffime cuiufdam ciuitatis ordinatiffime conftituitC An fortenbsp;hie abbreuiata fuit manus domini, amp; infirma om nipotens ilia fapienn’,nbsp;quæ alioqui attingic a fine ad fine fortiter, ac fuauiter difponit omniMnbsp;minus talem potuerit formare ccclcfiam fuam, qualem adumbraucrat,nbsp;amp; deliniarat in illo vetcri populo An indignam exiflimauit, ilk bumsnbsp;architeiftus Ôd opifex (quam fuo fanguine fanótificarc, fibique

Non licebat cuiquam in ilia vmbra,vafa fandtuarfj nuda fangcre,nin lb lii facerdonbus, a quibuspræcipiebâtun'nuoluta tradi filqs Caach,quonbsp;tta diuinis rebus maior apud omnes haberetur reuerenda» Ec nunc vafanbsp;quibus in facrofanlt;ftis noftris cremendifc^ myfterrjs vdmur, quibus exnbsp;cipit ôi rccoditur facratiffîma Buchariftia, comunia prophanacp erunt;nbsp;amp;abflt;^ Vila reuerenda quorumlibet contrecflada manibusCBalcazarnbsp;E rex temulêcus, bibcns ex facris vafis templij'lico fenfic dei manum vinnbsp;diceni,vitafimulmul(ftatus S'regno î amp;: nunc calices ac padnæ,quibusnbsp;corpus amp; fanguis dei rcdcmpconfqj noftri excipiucur,a ,pphanis ac fee«nbsp;leran'shominibus indignilTime tradliri, in illius concumelia, apud ad«nbsp;^erfarios nullum crimen eft.

Qpin 8c hoc paifto, fi rem expenderis, cerdor conftabic cius apud K Vcritas.Expftum clariffime cernimus in vmbra tabernaculi veteris, quanbsp;diligent! ordinc formanda erac noftra ecclefia.Videmus tabernaculi ÔCnbsp;î^karis minifterio afcriptos omnes, confccratos domino:ôc fegregatos anbsp;rdiquamuldtudinc, videmus folis facerdodbus commiffa eiufdem ta*nbsp;bernaculi facrificia; fub mortis pœna interdieftum nc quis vitra fuam

Z iq fub facer*

DE ORDINE ECCLESIASTIC O

füb fjcer Jotali, amp; facerdotalem fub Poncifîcio.Tribum Leui, fac ftaff, inquitjin confpecflu Aaronis facerdotis,vc miniftrent eï.Et rurfusiPrif’nbsp;ceps aucem pnncipum Leuitarum,EIea2ar fih'us Aaron facerdocis. Hicnbsp;erat gradus miniftrantiuni,quamuis non fimplex,fed diftributusinnbsp;riaofticianiinifteria:fLibieâ:us,non tantum Aaroni,hoceft,Pontifiai’nbsp;faccrdoti fumttio,fcd etiam infehoris gradus facerdotibus. Qui eunbsp;ti client,6c iplîs vnus præerac Pontifexjhoc cft, interprétante feriptur^

— — nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;~nbsp;nbsp;nbsp;~ r

ilhus ordinis,ex eo manifeftum eft,Ôd quod fine cÔfecrat/one amp; fanCt*^quot; cationead hos gradus nemo aferiptus eft;amp; quod fuo cuie^ graduipf®nbsp;prius fuuSjdiftinCtusc^ confecrationisritusextiti'uRitus confecrauo'^*®nbsp;gradus Leuitici defcribitur,Numerorum cap. VilhSacerdotcSjin^®^^^'’nbsp;am amplius côfecrati funt domino ? Induti enim veftitu illo fuonbsp;initiabantur manus eorum,amp; confecrabâtur facro chrifmatCjiuxtaf^^^^nbsp;qui in Exodo ScLeuitico diferiptus legitur. At Aaron, maximusfa^:^’^*nbsp;dotum ÔC Pontifex, præ fjs, eodem chrifmate facro inungebaturS^^^^*nbsp;put. Qjiin amp; habitus ille facer do talis,vt immêfam eorundè, non folu^’’,nbsp;a Laica m ulcitudine aut populo,fed etiâ a Leuitis difcriminationê,nbsp;tâcemep indicatjitanbsp;nbsp;nbsp;Pontificius ille ornatus,eius gradus fupra facerS«’

talem.magnam exccllentiam dignitatis demonftrat.

Eofdem hos gradus, aut qui illis, vt fuæ vmbræ, veritatis folicl^®’^ regione refpondenc, videmus fuiife femp ab iphs apoftolorum temp^^nbsp;ribus toto orbe terraru vfitatos, celebratoscip in Chnftiana ecclefiS’'^^^nbsp;demus diaconatus gradum, hoc cft, miniftrantium fub facerdotaU^^*'nbsp;pfîs celebratum apoftolis, fad quem quales velit admitti Paulus,quot;f*^

CONTROVERSIA XI.

ro minus mui’atas fuiffc in racerdocio,amp;: confecracas facræ V nnts ofeo^ cumcæterisfymbolis ôdverbis, quibus exprimebatur rj^Hcm tradi,ntnbsp;prirnis jpotellacem ôdconfecrandi Ôd offerendi facrofancti illius noftrînbsp;incruencicp facrificij in eccleiïa:itcm diinitcendi peccatabominibus,atc^nbsp;eademrednendi: ad iiæc,ad eorum officiu percinere, orare pro populo,nbsp;acquceiçjem benedicereffacramenca msniftrare,8d prædicare verbû dci,nbsp;quando ad hoc vocarent minifterium:breuiter, velue mediatores q uoß»nbsp;enam poncificalis ordtnis dignitacem,eodem,qui adhuc hodie toto orbenbsp;obferuaturaChrifti fiddibus,côfecrationisritu,abipfis moxapoftolo«nbsp;rum temporibuSjôd velue ex corundem tradicione,tradi confucuiücÆcnbsp;quifquani de autorc dubitat^

Ecquâuis ordinationis facerdotalis,in apoffolicisliteris nÔpercon« ^ccrationê vne^ionemt^ facri chrilmatis, fed canturn per imponcionemnbsp;’^anuuni apoftolicaruin,aut epifeopalium, videamus mencionem fieri.nbsp;Ql:^^‘ïiadmodum Titum Paulus admonec, refufcitare gratiam , quamnbsp;P^^'inaiiuum fuarum impofitione fufceperac, nulla mentio ne facadenbsp;aut chrifmite.Ec Ti(notheum,non temere quenquam ornbsp;lt;îinandum docens ad facerdotium, fed maturo exadloquciudicio: Ma*nbsp;’’usjnquit, cito neminiimpofucris.Hocnihilo minusccrcucffinrudtnbsp;Chriftianitatis initio , nondum videlicet ordinaca conftitutac^ hie *nbsp;’’^rctiia ôd difciplina ccclefiaftica, plurima perfundtorie, ex quadam fpi*nbsp;fandfi difpenfacione, pro neceffitatc illius tempon's pcradla fuiffc

DE ORDINE ECCLESIASTIC O preciofus ho minibus oppido efle debet» Quem quafî Chrifti locum te*nbsp;nentem^ho norare omnes debent,eicp ad falutem fuam obediêces exifte«fnbsp;re,fcientes,quod fiue honor,fiue iniuria,quae ei defertur, in Chriftum rcnbsp;dundat, amp; a Chrifto in deum, amp;c» Ha?c ilk Clemens, Sed huius quo*nbsp;que fucceffor Anacletus,æque beati Petri,difcipulus in epiftola ad vni*nbsp;uerfos epifcopos per Italiam,habet in hæc verba,

Ordinationes epifcoporum ,autoritate apoftolica, ab omnibus qui in eadem prouincia fuerint,epifcopis,aut falte,non paucioribus, quamnbsp;duobus, aut tribus, reliquis affenfum præbentibus, cclebrand^iuut»nbsp;Qui fimul conucnientés,fcrutinium diligenter agant, ieiuniumquc cuu*nbsp;orationibus celebrent, amp; cum fancftis euangeirjs, quæ prædicaturi fuut,nbsp;imponentes, dominica die,hora tertia,orances,facraquc vnótionc/xeu^nbsp;plo prophetarum amp; regum,capita corum,morc apoftolorum,nbsp;fi vngentcs,(quia omnis fanébficatio conftatin fpiritu fanéto,cuius^^nbsp;tus inuifibilis facro chrifmate permiftaeft ) hocritu folennê ordiua^^*nbsp;onem célèbrent, Audisritum ordinationis epifcoporum ,ab ipfisap®*nbsp;ftoloi?? têporibus : imo ab ipfis vfitatum apoftolis, nifi hic mêtiat apo 'nbsp;ftolorum difcipulüs Ôdveritatis martyr, quam fuo fanguinc afferuU»nbsp;Confona funt his,qu£e feribit Tertullianusjibro de carnis refurred:ilt;’,'nbsp;ne,Ët quæ ilk gloriofus martyr èc dodiffimus Pontifex CyprianusJ^'’nbsp;bro de vndione chrifmatis.

Non hæc,inquic, medendis corporibus c(t vnélio inftituta»Qî’îJ fandifîcatis dementisiam non propria naturapræbetcfFec'tum,f^^'^^nbsp;tus diuina potentius operatur, fed adeft veritas figno virtusfac^’^nbsp;to,vt ÔC ipfis rerum efficientijs, gratiæ dignitas pateat, Scinteriob^,^nbsp;mini,quanta ex his detur autoritas, deiformi conuerfationc Si. .nbsp;moribus innotefear, Hocoleo, etiam antiquitus,facrabantur faceroonbsp;reges, amp; ipfi altarium lapides delibuti fpiritalem intelliginbsp;myfterqs inelfe pinguedinem. Et ficut oleum fluidis amp; humidis qbunbsp;bec fuperfertur, ica exccllentia facerdotalis ÔC regig dignitatis,fecuU“nbsp;formam dei amp;L Chrifti fub fe omnia contincns,amp;2 regimen amp; 'muuinbsp;tam atftiuæ quam contemplatiuæ vitæ continet, amp; in hoc humoi'^^^^j.nbsp;ftac defeendere omnes graciarum diuifioncs,quas fpiritus fandus^Pnbsp;vult, fingulis largitur Sc diftribuit, Hæc illc Cyprianus,nbsp;obferuationi teftimonium perhibet,vcnerabilis illc chorus,faot^®nbsp;pacrum omnium «Ipfa reieuidentia,5ctotius orbis concenfus^nbsp;ers obferuatio fubfcribit, VmbraÔd figura veteris illiustabcf^^^^l-^nbsp;acqueeius facerdotij,fuo corporffolid^que veritati aftipulatur^^^j,;,nbsp;nac. Quid ïgitur hic dubq aut fcrupuli cuiquam Chriftiano elft ponbsp;hoc fane non intelligo.Falfilfimum proinde eft, facerdocium,dicnbsp;docendi verbi dei facramenta miniftrandi, apopulo aut mag“nbsp;mandatum alicui minifterium,

CONTROVERSIA XI.

omms facer do s ab hominibus aflbmptusjpro bominibus conftt ^itur iu bis, quæ funt ad dcum. Quod tamecfî dc Pontifice dicac Apoi»nbsp;^lus, de faccrdotio tarnen in vniucrfum, ipfum intelligere, idem baudnbsp;^burc fîgnificat.’ad Chrifti boe facerdotium appUcans, de quo diAumnbsp;k rnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;es facerdos in aEcernum,fecundum ordinem Mel

Oignis itaqj facerdos confticuitur pro bominibus,in bis que deum , VC fit mediator quidam inter deum amp;: populum : cuiusnbsp;^’’’^^cipale ÔC præcipuu munus eft, vt offerac dona,0(^ facrificia pro pec»nbsp;fubiungit Apoftolus. Porro, cum noftri facrificrjnbsp;fit excellcntia præ veceribus illis: ad boc præcipuc fanóli orthodonbsp;patres noftri refpicientes,faccrdotb noftri dignitatem, præ illlo ve»nbsp;^^‘‘‘jCantopere cfferutiDe qua Gregorius ille Nazianzenus quodam prpnbsp;carmine.O facrificia,inquit, mittentes incruenta facerdotes. O antnbsp;cuftodesgloriofi : O magni figmentum dei, veftrisin manibusnbsp;^'’’^'itesiquam Cbryfoftomus eodem refpedu, angebcæ dignicaü cönbsp;non dubitat.

Ad non eft vnicum facerdotis officium, qui confticutus eft ^phomi '^^in bis quæ funt ad deum. Quod cnim hominum ad deum eft,ne«nbsp;fimplcx eft, nec vnius generis,fed multa amp; varia : quod ipfum,'nbsp;riciua illa locutione etiam Apoftolus indicat. In bis, inquiens, quaenbsp;2nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;deummon in co quod ad deum eft. Icaque facerdotalis offici) cci

. nbsp;nbsp;folennem pro populo orationem Hindere, atcÿ eandem ex ordf

offici) gratia,efficaciorem effc,q fi funderetur a quouis, etiam fan* I *g’''alio,diuinæ feripturæ teftaturautontas. Sipeccaucric omnis tur«nbsp;.^liorum Ifrael, oblatapro corum peccato conftitutahoftiaSdrogannbsp;n cis facerdotepropitius erit eis dns.Similiter,(i peccaueric feunbsp;Jeu vnusqlibete populo, oblatapro eiuspcccato boftia, roganbsp;ill ƒfacerdos,amp; pro peccatis eins, ÔÔ dimittetur ci.Hoc dicknbsp;Urnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;veritas,cuius verba ccelo terrac^ fîrmiora funticuius nÔimpu

^/Peccata,eft, cade remiifa effe: Beatus equidem vir, cui nÔimputabic etiam fandus eftomnis facerdos, vtob vi*nbsp;P*^æ egteris mereatur cius exaudiri oratio C nâ amp; ipntnbsp;^'^itate SiC peccatis circundatum,fi forte dubitas,teftatur Apoftolus*nbsp;Pfopterea,inquit,debct quemadmodum pro populo, ùa etiamper fcnbsp;Plo offerre pro peccatis.Quid igicur^Orabit,inqc,pro co facerdos,nbsp;non P^^c^ds eius,Sc dimittetur ciildeo dimittctur,quia orat facerdos:nbsp;vJtinbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fandus,amp; nulli peccato obnoxius Jtac^ cum poft diuinam

fum nbsp;nbsp;nbsp;Chore,Dachan,Abiron ÔC copliccs fynagogæ proccres,præ*

multitudincm fandificatâ elfe ad facerdotium, cot ^Prnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;necem imputaffet populus Moyfiamp;sAaroni,qua

tUj. f nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dignitatc zclatibus, amp; ob id aduerfus cos tumultuarcn

leditioncm faccrcc,dicêtcs. Vos intcrfcciftis populu dominixgref fac^

CONTROVERSIA X!.

Quod femel fufccptUj^que vt baprifma, nulla caufa,nuno crimïnc amiC t' vnquani oolTe, nec effe reiterabile,habet doótrina cathohcae ecclehæ.

cramencumeft,amp;quadam cónfecratione verunep hominidatur:hoc» cumbapnzacurtamp;^illud, cum ordinacun ïdco,inquit,non licet in eccleiïatnbsp;catholica vtrunc^ iccrari. Nam fi quando ex hæreticorum parce vemennbsp;tcs,etiam præpolîti,pro bono pacis,corrccflo fchifmacis errore fufccpMnbsp;lunt, 3c fi vifum eft opus effe, vt eadem officia gererent, quæ gerebanc ,nbsp;non func rurfus ordinanditfed ficut baptifmus in eis,ita amp; ordinatio manbsp;fitintegrarquiainpraccifionefuerat vitium, non in facramentis,qusc vbinbsp;cunque funtjpfa func.EcpauIo poft. Neutri facrameto facienda eft iniunbsp;ria.Dcordinis vero facramento fubiungens.Sicut,inquic,non reefte hanbsp;bcc,c(ui ab vnitacc reccdit,fed tarnen habct:fic etiam non reefte dat,qui abnbsp;vnitatc recedit,fed tarnen dat. De vtroq? autem.Non ergo ideo, inquir,nbsp;nonfunt facramenta Chrifti amp;C. ccclefîæ,quia eis illicite vtuntur,noia fol«nbsp;^?rttici,fecj etiam impq: verum illi corrigendi func amp; puniêdijilla autemnbsp;»gnofcenda amp; veneranda funt.Haecille Ausuftinus.

lt;iuç data eft tibi per prophetiam,cum impofitione manuum facerdotq.. Êtiterum: Admoneo,inquit, te, vc refufeites gratiam quæ eft in te, pernbsp;nnpoficioem manuum mearum.Et his quos per ciuitates ordinarat ipfcnbsp;«piftopis: Attendite,inquit,vobis,amp; vniuerfo gregi veftro,in quo vosnbsp;(phitus fandus pofuicepifcopos, regereccclefiam dominilefu. Vi*nbsp;des quos ille dicac fpiritum fandum pofuiffeepifcopos ,adrcgcndaninbsp;ccclefiam dei. Itaque Pontificali minifterio ordinati amp; confecrati in fanbsp;cerdotes amp;epifcopos,adco vocatiad honorem eiufmodi,abeodcmnbsp;dicuntur Apoftolo.Nec quisquam,inquic,fibi fumit honorem, fed quinbsp;Vocatiir a deo tanquam Aaron. Quo verbo, ncque ordinatis a fc, Ti «nbsp;^TiniQtbro. amp;' cæteri«!. hnnorrm - dr rtnnlnnnifiir. facerdotalem

DE ORDINE ECCLESIASTICO quatnuis ordtnatum confccratum humano niini'fterio,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lt;1^0,

non ab homilie promocionem habere,

Eodem fane pacto idem intellexit erudidffîmus illc Origencs, Quid, inquiCjloquar de parentibus amp;filrjs^ Si Jcfus dei filius fubrjcitur lofephnbsp;amp;Mahæ,ego nonfubijciar epifcopo, qui mihi'adeoordinacuseftpa*nbsp;terç' non fubijciar presbytero,qui mihi a dei dignatione præpofîtuscft »nbsp;Et ille fanclus pontifex amp;martyr Cyprianus, etiam diuinitus fibireuelanbsp;tum teftatur,quod qui Chrifto non credit facerdocem facienti, poft^^nbsp;demnbsp;nbsp;nbsp;fero incipiet credere facerdotem vindicantfpro fide fibi fadg^e

uelacionis,ad dei tribunal prouocans.

Ec Chryfoftomus noftrifacerdotij dignitatem efFerenSfAgiturcjui* dem, inquit, in tern's, fed officium eius cocleftibus negocqs contineti'^*nbsp;Non homo,non angelus,non archangelus, non virtus, nonnbsp;creatura, fed fpiritus fan(fi:us,hoc munus inftituit:atcß adhuc manétcsi^nbsp;carne minifterio præftitit fungi angelorum.

Quid igiturÇ'Nihil ne eft facerdotium noftrum,quam nudum di verbfôd miniftrandi facranicnta mandatum alicui a populo,autmag*nbsp;ftratu minifterium, quod vc committi, itaabrogaripoffitapop^^^.'nbsp;imo,quam nihil ea in re plebem ireliquamque multitudincm,volu^‘'’^nbsp;deus autoritatis haberenn Chore, Dathan, A biro n,8ó complicihus«‘’*nbsp;rum,tam euidenti,quam horrendo,memorabili(^ in pofteros exemp^^’nbsp;idem ille eius autor oftendit. Qui cum infurrexiifent in Moyfennbsp;ron, alijq^ filiorum Ifrael, ducenti quinquaginta viri, pro ceres fyn^p*’*nbsp;gæ,Sd qui tempore concilij, per nomina vocabantur ,8d præfunu^f^'^2nbsp;quemadmodum nunc noftri aduerfarrj,vniucrfam multitudinemnbsp;ficatam elfernec fokim Aaronem cum filijs fuis, fed etiam ipfosadnbsp;niafacerdotaliaadmitti debere,diccntcsîSufficiatvobis,quiaoninfs'’'’^’^|'nbsp;titudo fancftorum eft.Cureleuamini fupcrpopulum dominiCr^Ü’^’^nbsp;fetq^ eis Moyfes,dominum facfturum indicium in craftinum,Slt;^ de^nbsp;ftraturum quos faniftificaffec, vt fibi fugerentur facerdotio :no*^nbsp;iuxta verbum illius, diuinum indicium: fed Chore cum ducêtbnbsp;ginta illis fynagog^ proceribus, qui ad facerdotalis dignitatisnbsp;fi funt fc ingerere, egrelfa a domino vltrix flamma abfumpfit.E^^^.rjiijnbsp;ro ÔC Abiron,dilt;ftis Moyfi inobedientes, rebelles, feditiofosnbsp;ticos,inaudito a feculis fupplicio dehifcens de fub pedibus eotU^ ,nbsp;cum omnibus quæ ad eos pertinebâc,viuosabforbuit, demifitÇp^nbsp;ros. Vides vt nihil permiferit populo ac multitudini in facerdoHOnbsp;veteris manufacfti SxL vmbratici tabernaculi. Et noftru hoc Clu'f^^nbsp;dociumfcuius tantum fignificandi præcurrendicp caufa illudnbsp;tanco vcic^ præ illo auguftius, quanto potioribus nos litamus hoinbsp;facrificqs)hoc inquam noftrum, velut ethnicum autidolorujaccfnbsp;um,in manu erit ÔC potcftate ^phang multitudinis: vt cuiufcult;^

CONTROVER'SIA Xt libitû (îCjimpIerc manu de nouifTimis popuh,ille fie Chrifli facerdos ? v£nbsp;quondarri'fuos facerdotes excelforum conftituebacillc Hieroboâ » Vcnbsp;erga illud vêtus, vmbra:hoc,rei ventalt;imo vt non pocius vice verfa, ilnbsp;lud plus folidc dignitatis habebit,ôunofi:ro eric auguftius^Confiitemurgnbsp;demetiam facerdotalis ofticij efiTcjdocere populum,Slt;^ facramenta mininbsp;ftt^re.Sed tarnen non proprium,neep ita,ve non pofTint bæc nifi a facernbsp;dotibus ficri.lmojôc diaconos exercuüTe bec ipfa in primitiua ilia cede*nbsp;fiib apoftolis /Lucas autor eft.Ita Samaria,euangelizantc Philip *nbsp;po,V!io ex diaconis illis feptem, recepit verbum dei, ÔC baptizata eft. Icanbsp;tnanicoldèin primitiua ecclefia confueuifTe Euebariftiam frangere,amp;nbsp;^'itribuere in populum, teftatur antiquitas. Pro inde,non lunt hæc pronbsp;priaordinis facerdotalis muniaSc officia : tametfi nunc ctiam eius funt:

nô fimpliciter, nec vniuerfis facerdotibus incumbentia, fed bis tantu Qüibus populialicuiuscuracommiffTa eft, regendi autoritas. lt;nbsp;^ihiladaducrfariorum fententiam ilia Petri verba faciunt. Voseffis’nbsp;§cnuseled:um, regale faccrdotium,gens fancla. Ex quibus concludunc,nbsp;^briffianos omnes facerdotes effe,Quod quam male ex dictis verbis conbsp;^^udatür, pötuifïent clariffime intelligere,fi refpexiffent retro,ad ea qua:nbsp;Ëxöd'o defcribuntur a domino dicla verba, quæ Petrus inde defum*nbsp;nobis accômodauit. Ex illis enim, ÔC veram horum iniclligentiam,nbsp;lua; fententiæ falfitatcm impietatemep, facile potuiffent intelligerenbsp;^Qgnofeere. Moyfi ica duTtum legitur a domino ? Hæc dices domui Ia*nbsp;annunciabis filrjs IfraeL Vosipfi vidiftis, quæ fecerim Ægypti*nbsp;^^gt;9uomodo portauerim vos fuperaIasaquilarum,amp;aiTumpferim mi*nbsp;nfSi ergo audieritis voeê meâ,amp;^ euftodieritis paclu meû, ericis mihi innbsp;P^^ülium decuAis populis,(mea eftenim omnis terra)amp;: vos ericis mi*nbsp;regnû facerdotale, amp; gens fanefta. Hæc funt verba quæ loqueris adnbsp;“‘’oslfrael.Hacftenus ille.Hic nota verba,amp; figna myfteria.Vcceri illi ponbsp;Pnio didum eft a domino. Vos crins mihi in peculium de cuneftis popunbsp;QjJod ipfum alfjs verbis nobis dicitur a Petro . Vos cftis genus de*nbsp;Illis additur: Et eriris mihi in regnum facerdotale, ÔC gens fanC'ta,nbsp;'obi3 vero,Sacerdotium regalc.Hoc itacp(quod ad propofitum facit}nbsp;^’^priinisanimaduertcndum eft,vniuerfp multitudini,feu communitatinbsp;j^^Ectim,vtruntp dicùlllud vcceri illi fynagogæ: hoc vcro,noftræ Chrinbsp;JP^’'gt;æeccIeng:amp;: non vnicuilibet noftrum.Nemo enim noftrum eft gesnbsp;’^'^^^•Qiiare,ficut exillisdomini verbis, diétis illi veceri populo, nôponbsp;^^'•Viiusquilibet eplebefercgêfaccre,aut fibi regnum præfumere, fednbsp;erat rex,alius fibi fubiccftus populusiita neep ex his nobis dieftis a Penbsp;facerdotiumrimo alius apud nosnbsp;c 1Laicus populus. Sumus tarnen no s, hoc eft, vniuerfanbsp;ectim Chrifti ecclefia, genus eiccftumnbsp;nbsp;nbsp;gens fantfta, habens intra fc

^§defacerdocium,auc honeftaca reoali facerdotio.

DE TRADITIONIBVS HVMANIS

Et haöc mihi de órdi'ne ecclefiaftico hic fufficere vidcntun Ex quibus nihil dubicamus,viros omes bonos facile intellelt;ffuros, noftrum ne,nbsp;ecclcfîa toto orbe, quacuqj patet nome Chriftianum,adhuc célébrât,annbsp;aduerfariorum facerdotium, fît no dus ecclefîæ ChriftiÔC in fcriptnt^^nbsp;fundauus,Nec minus,apud aduerfarios, nec veram Euchariftiam inuc«nbsp;niri,quæ nifî a facerdotibus,ordinatis fecundum ritum ecclelîæ,nonnbsp;teft cÔlici,iSdnon a LaiciSjabfcp vlla ccclcfiaftica cÔfecratione tantum vonbsp;catis a populo, ad nudum verbi facramcntorumc^ miniftcrium:nbsp;miflionem peccatorum apud eofdem elfe, quod ilia quoq^,ad faccrBo^nbsp;lern autoritatem,qu2c apud eos non eft,pertinet, vt hic taccam,eidem lonbsp;Cum no effe,extra illam ecclefiam,quæ illi Cæphæ inhæret; que PetrüiHnbsp;paftorem recloremq^ agnofcit î a qua illi iamdudum diuifî funu

s** CONTROVERSIAi«^

D VODECIMA De Traditionibus humanis»

1 V i femel inftituit crronea via ingrcdi, quanto dit magis, tanto abcrrat longius ? leccrunt aduefnbsp;vniuerfæ dodrinæ fuæ fundamentum,illam fuânbsp;ciofam fidem, quæ fola nos faluet ÔC luftifîcet»nbsp;progredientes, in qug errorum portera procciretf*^.^’nbsp;ex parte demonftratum fatis confidimus.

quod eft propohtum

Ex codem hoc principio abominancur,quicquid a fandis pafh^^,^ traditum inftitutumcß eft ad vitam puriorcm pertinens, atc^ eo reft’’^nbsp;Cns, vt abrenunciato mundo, crucifixa carne, cœlcftem vitam innbsp;tali corpore meditarentur homines : vota monaftica, côftitutasnbsp;leges èC régulas, vel præfcriptas afuperioribus,vcl quibus fuanbsp;aftringunt, quibus ea cordi funt:præterea, ciborum diferimina,nbsp;nia,quæ præcipiuntur ÔC obferuantur in ecclefiæQuæ vniuerfanbsp;tur,Vt dodrinas dæmoniorum,Chrifti euangelio, amp; fidei dodrin^^^j^nbsp;trarias, quando docentur ifta valere ad placandum deum, adnbsp;dam eius gratiam,amp; ad fatisfaciendum pro peccatis: aut fi,feunbsp;ti,fi ex voti fponte emiffi obligationc fiant, tanquam ad falutemnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ai

ria,amp; quæ fine peccato iam omitti non pofliint ? Qua de re, ne q^^*“ ? nobis aftingi ipfi querantur aduerfarrj, ipfa eorundem verbanbsp;rus fum, tarnen alicubi cÔtrada in compendium, fine eorum dilp^”nbsp;Ita habent decimo quinto COnfeffionis articulo ?nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lt;

Admonentur,inquiunc,homines, quod traditiones humane ad dum deum,adpromcrendam gratiam, ÔC fatisfaciendum pro

CONTROVERSIA XII, aduerfentur euangelio, cloctrinæ fidei. Quare vota, tradinones dcnbsp;cibis, diebus, èCc, mftimtae ad promerendam gratiam, Sc facisfacienanbsp;dum pro peccacis,mutiles func,5c contra euangchurn,Addunt inApoIonbsp;gia,aperte iudaizare nos,qui audeamus negare ifta,amp;S aperte obrui euannbsp;gelium doctrinis dæmoniorum,quando docetur,quod fint cultus veilesnbsp;promerendam rcmiffïonem pcccatorum,Huc citât illud Pauli ad Ganbsp;latas.Bujçuati eftis a Chrifto, qui in lege iuftificamini. In quo,fuo pros»nbsp;Pofitoaptando,longa digreffione fuo modo rhetoricantur:ad quam hicnbsp;^liflïmulamus in illorum graciam, Quanquam,inquiunr,quid longa dîfnbsp;Putatione opus eft; Nulla traditio a faniftis patribus hoc confilio inftitunbsp;promereamur remilTionê peccatorum aut iufticiam:fed tantumnbsp;Ptoptcr bonum ordinem in ecclefia,Et vt quis velit inftituerc certa opcnbsp;promerendam remiflioncm peccatorum, amp; iufticiam, quomodonbsp;illa opera deo placere,cü non habeat teftimonium verbi dei C NÓanbsp;prophetis prohibetinftituerepcculiarescultus fine fuo mannbsp;^^'^O'^EsechieL XX.fcriptum efle,In præcepcis patrum nolite inccderc,nbsp;lucJicia eorum cuftodiatis, neep in idolis eorum polluamini. Egonbsp;deus vefter dn præceptis meis ambulate,indicia mea eufto «nbsp;fàcice ea,Ôlt;^c,Et hic papatû regnum Antichrifti faciût.’quod in eonbsp;taies cultus,non folum vtiles ad iuftificationem,fed ÔC necelTanbsp;^H'id quQ(^ paulo minus ab idololatria abefte volunt.Sandos patres,etfinbsp;^DUerint amp; ipfî ritus zc traditioncs,non tarnen fenfifle has vtiles ÔC ne*nbsp;^^^rias ad iuftifîcationcm,

hiabcrc quidem traditioncs has,fpeciem fapentiæ,amp; ex hoc humanæ imponirfed aduerfum illam munirinos oportere verbo dei Paunbsp;ad Coloffeh. clare docere.Nemo vos iudicet in cibo,potu,aut ftatonbsp;nouilunio,aut fabbato,qu^ funt vmbre futurorum, corpus aûtnbsp;. ^^^’Oiiibus verbis,fimul èC Icgê M.oyfî,amp; traditioncs humanas connbsp;^^ti illum volunt, Vtcuncp tarnen hoc accipiatur a nobis. Si euangeli*nbsp;n ƒ’^4^iunt,negat cæremonias Moyfi,quæ erant diuinitus inftiutîc,iu*nbsp;^^re:quanto minus iuftificant traditioncs humanæ^

Idifcrimina proinde ciborum tribus de caufis fuftuIifTc fe dicunt. Prî perfuafum hominibus fuif,vtilem efte ab eis abftinentiam adnbsp;QHîerendâ gratiâ,Sccudo,qa humanæ huiufmodi traditioncs præfercnbsp;præceptis dci,T ertio,quia attulerunt magna pericula confeientinbsp;arb^nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;impoflibilc eflet omnes traditioncs feruareiSd tame homines

^^^’¦’^^bantf, has obferuatiôes efte cultos neceflarios. Quinamp; Paulum ^^otheum aiunt vocare prohibitioncm ciborum, doiftrinâ dæmonbsp;^’^•Quia pugnat cum euangelio talia opera inftituere,aut faccre,nbsp;b fumma eft fententiæ aduerfariorum, de humanis traditienbsp;ciborum, dierum, 60 cætcra, Sc affertionis ciuGnbsp;? Qtia, argumentorum rationumque eorum omnium vim non in*nbsp;A A i) fidc*

DE TRADITIONIBVS HVMANIS

fiddîter compclxos nos,ipfi non difBtebunnir«.

Decreucram a principio breuiccr èC fimph'citer pcrtra(?larc fingulalt; quæ inter nos 5Caducrfarios fiint,controuerfîaruni capica:quod fuadejnbsp;bac,amp; temporis breuitas,amp; vilt;Hus èc apparatus librorum viatoriusdcdnbsp;rerum de quibus agitur,magnitudo èC grauitas, a quibus,in vnam aucalnbsp;teram partem intellects nollra pendet aut falus aut damnatio,5d quianinbsp;fi grauiter oppreffa irreuincibiliter conftrilt;fla,no cedit impietatis co*’nbsp;tumacia,me coegerutjin ipfa, quod dicitur,arena,in ipfo rerumnbsp;mutare confilium,ólt;f alicubi prelTius diligentiusc^ infifterc»

Si fidele Chriftianum eft illius Origenis cofilium, vt veriffin’^^^^’ quo nos admonet,neabijs, quæ communi confenfuprobat feqo*^’’^nbsp;catholica Chrifti ccclefia,vlla canonicarum fcripturarum,qug nobid*’nbsp;te videretur,euidêtiajnos abduci finamus: fed diligenter mcminerin^^J’nbsp;quocies hgc inducuntur aduerfus eiufmodi,ea nos tentatione pulf^f’’ .nbsp;qua cautos præmonitosque nos fecitChriftus:8d monftrari nobisnbsp;fturn quamuis contra Chriftum,in defcrtis,in angulis, in domorun’P*^nbsp;necralibus:quijfe tefte, fruftra alibi quæritur, nec vfquam inuenit,’’’*^^nbsp;illo corpore carholicae ccclefiae, ad quod congregantur illæ aquil^c •nbsp;inde, illis credere nos non debere, nec exire a paterna ecclcfiafticaqoc^’nbsp;ditione ac doéfrina, fed hoc certo nobis perfuadcre, contra veramnbsp;germanamqucinduci fententiam, quamuis ipfi candem nonnbsp;mur, quicquid ex fcripturis aduerfus communemnbsp;nbsp;iam olim recep^^

ecclefiæ fententiam inducitur»,Qiiid erit,vbi non folum, nulla fcrip*^^^. rum probabilitatc,vi,aut euidentia adadlos, imo palam etiamnbsp;cuidentiffimas fcripturas,quos videremus vbique conucllcre,nbsp;re,lacerare,communem atque olim rcccptam ecclefîæ doeffrinam?nbsp;tenciamratque il 1 i contra, fuam impietate, nuda folaquealTcueranSi’nbsp;pudentia ex aduerfo ftatuere An quifquam erit mentis fanæ,nbsp;Ghriftianum memineric,qui eiufmodi aflertione,præfertimnbsp;pudet dicere, qualium, vel tantillum mouebiturC Quorfum ænbsp;proccmiu pertineat, is intelligit q priora Iegerit,amp; fequetia

In primis(vt nonnihil proprie dicamus de ecclcfiafticis conftb^ bus)difciplina ecclefijs opus effe, euidens atep indubitatumnbsp;nus quam pane amp; aquahominibus gt; Qiiam vbi tollas,ibi vidc^^^nbsp;peffum irelicentia, amp;contemptu pietatis ac religio nis omnia i*’nbsp;Sd impietatem recidere ? Hanc conftarcnon polfc, fi tollas hiet^^nbsp;ecclefiafticam , aut hierarchis fuam autoritärem detrahas, tanicijnbsp;amp; cuidens,vt ipfi etiam fateantur aduerfarrj, conuiift ipfa rei cm ,nbsp;Nec minus,fuis legibus Sdeonftitutionibus earn neceflario contmnbsp;bus,vel impcrantur certa quædam Chrifti fidelibus,quæ adfinemnbsp;fiafticæ focietatis pertinent,amp; adpietatem promouent: vel ordo,

honeftas co nferuantur in ccclefiaan qua, aut dccori,autmyft^^^^^0a,

tia multa faccrc congruit » Neque enim, velut in vulgari domo, auc popi naaliqua,in domo dci verfandum cft:fed vniuerfarcligionem præ fe fcnbsp;rant loqnantur oportet : nee in ca quiequam fpedlari conuenit, quodnbsp;non pietatem adiuuet.Ad primum genus pcrtinentjieiunia quadragefi^nbsp;ïnæ5amp; aliorum nonnullorum dierum:amp;S quibufdam per hebdomadasnbsp;diebus interdi(flus cfus carnium,item certorum dierum fabbatifmus, ÔCnbsp;folennis obfcruatio,in diuino culcu,nbsp;nbsp;nbsp;verbi dei ftudio atque audientia:

pœnitentiæ Sc Euchariftiæ præfcriptum in pafchace nbsp;nbsp;fi quæ funt alia

iftiufmodb Quanquam vniuerfa fere,quæ vniuerfaliter omnes concer« nuntjiniam enumeratis côtineantur,quæ aduerfarij queritantur tam eflcnbsp;uiulta, vt dinumerare vix queasnam grauia, vt dei populo fint importnbsp;tabilia,Nam quæ ad eeelefîæ miniftros proprie pertinêt,item leges qugnbsp;’^oderantur Chriftiana connubia,non ad omnes pertinenuSecundi ge*nbsp;^^ris func cæremonig,quas ab ipfo eeelefîæinitio,toto orbe Cbriftianonbsp;nunc obferuatasquot; co nfpicimus, in facro habitu ac veftitu pontificio,nbsp;fäcerdotali, altari miniftrâtium: in ritu certo,qui in diuino officio, amp;nbsp;«cclcfiafticfs facramentis craclandis amp;tradendis obferuandus eft, in cc:»nbsp;lt;^onfenfu rnortalium, ita viuæ illius efficacisquc fidci per charitatem ar^nbsp;dentis nos admonent, in aqua luftrali, quæ per verbum amp; faccrdotalcmnbsp;orationem fan(flificata,fuam cnergia habet aduerfus virtutes aduerfarMnbsp;as:ad hæc,amp;: baptifmum nobis in mcmoriam rcuocat * Ita amp; Sal, fapi-entiæ: Cinis, mortalitatis : Sc pleraque per quadragefimam in ecclefijsnbsp;fymbola, pœnitentiæ nos admonent» Iftorum, fimilium vfum vecu=inbsp;ftiffimumffuiffe, ab ipfis vfque apoftolorum temporibus, in vniuerfanbsp;Chrifti ecclefîa, ex fcriptoribus corundem temporum, Dionyfio,Cicgt;nbsp;’^cnte,8cfubfcquutis omnibus,indubitatum eft»Polycratcs illevetu^nbsp;ftifftnus Ephefiorum epifcopus,in ea contentione, num quarta decimanbsp;menfîs primi cum ludæis, quemadmodum ipfi a beatiffimo loanne ac^nbsp;cepiifefc contcndebant:an vero dominica fequentcproxima,pafthaccnbsp;lebrarioportcret,iuxta moremamp; edieftumRomanæ eeelefîæ» Hune,nbsp;inquit, décima quarta pafehæ diem loannes fcruauit, Pontifex Chrifti,nbsp;aurea m laminam in fronte fua portans» Quo verbo,vniuerfum ilium fanbsp;«uniornatum pontificium quern defcribic Dionyfîus,amp; magno confciinbsp;futoto orbe adhuc obferuat Chrifti ecclefîa,breuiter innuit» Et quamuisnbsp;inter cærçnionias illas fpetftentur quædam, quarum non omnes intellianbsp;gunt niyfteria, nihilo minus nihil earum fruftra agi cerro perfuafi fide*nbsp;Es, etiam latentia in illis nee intellcda rcliaiofe venerantur mvfteria î vt

DE TR AD ITIONIBVS HVMANIS nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

'rit etiam l'Ho fecuIo,Chrifti ecclefia,quas nunc vilipendunt,contcmnun^ i lacérant, às velut hominum fuperftitioforum inuenta SC dgmoniorum inbsp;doéèrinas traducunt homines viliffîmi, amp; abolere conantur ab ecclcHa,nbsp;maximo fcandalo ecclefie,amp; grauiffîmo vulnere vnitatis Chrifti corp®nbsp;ns. Is ille icaque hom, quinta in Numeros, habet in hæc verba ? Quo“nbsp;humeris Leuitarum portantur fancla obieÄa,fignificat,quod in ecckii^nbsp;fticis obferuationibus funt nonnulla,quæ omnibus quidem facerenbsp;fc fit,nec tarnen ratio eorum patct omnibus.Nam quod, verbi gratiajg^^nbsp;niculamur orantes,amp;r quod id verfus Orientem facimus.non facik^^””nbsp;quam puto ratione compertu ? Sed ÔC Euchariftiæ feu percipiendaî »nbsp;quo ritu geritur,exphcandæ,vei eorum quæ in baptifmo gerunturnbsp;borum,geftorumque ordinum,atque interrogationum ÔC rcfpo^’^^’*nbsp;num rationem quis facile explicetvEt tarnen hæc omnia,operta atqu^'^^^nbsp;lata licet,portamus fuper humeros noftros, cum ita implemus ea,at4^^nbsp;excquimur,vt a magno P ontihccatcp eius filijs tradita 8^ commcfl^^^nbsp;fufcepimusmifi qsfit Aaron,aut filius Aaron, cuihæcconceditui'n^*’,nbsp;amp; reuelata perfpicere, Ita tarnen, inquit,talibus conceditur,vt fciantl^^^nbsp;velanda hæc amp; operienda vbi cæteris dari ea, 8^ in opus proferrinbsp;popofceriuHæc ille Origenes ? Ex quibus verbis, hoc in prim isnbsp;gis,vt fandi patres ab initio, velut ex cocilio fandi fpiritus, in hisnbsp;plerac^ celauerinc,ne inuulgarentur populo:quo myfterijs(vc diuinbsp;li) hoc verbis dicam)fua maueret dignitas.Deinde ÔC hocintelligis/nbsp;dem has ceremonias,quas adhuc toto orbe feruat eccleiîa,etiâ ilianbsp;tiuam Sc vere apoftolicam ecclefi'am feruafle, velut neceflarias,nbsp;tutas ab ipfo Pontifice magno Chrifto, 8ccius filqs,apoftolis :nbsp;credere, quos fequi duces antchgnanos noftræ religionis Sc fideh Inbsp;na cu m vniuerfa ab initio vfque nunc catholica ecclefia, quam nnolt;^ , inbsp;ducentes nos ab eadcm, Lutherum,Philippum,8d nefcio quosnbsp;qui dubitarc pote(l,an fit redius,tutius,8d fecurius,mihi fane mentis f^^^nbsp;non videtur,fed potionatus effcCircco aliquo poculo*

Itaque non hoc demonftrarehoc loco conabimur, fed tantum minilfe SC reuocare ad memoriam, ecclefiæ filios, in prgdidis tenc’'^nbsp;ucre, ab antiquo, imo ab initio obferuatis in ecclefiaftica domonbsp;confuetudinibus, 8d legibus :obedirefibi conftitutis adeo prf^F^’nbsp;8c facris magiftratibus in hierarchia ecclefiaftica : Hoceniinnbsp;fupra controuerfia tertia luculenter demonft:rauimus,nec minusnbsp;quæ décima fexta controuerfia de ecclefiafticapoteftate diccntur,nbsp;nbsp;nbsp;,

elfe dubium poterit:8cipfifvtaliud fedcntes,aliudftantesquod tur)ipfa rei euidentia conuidi,quamuis inuiti,quantumuisnbsp;fub nomine humanarum traditionum, tarn impudeter lacerarunt,'^^^^^nbsp;am in fua ilia confeftione, atcp eius Apologia, dæmoniorum dodt^’ Inbsp;non erubuerint diccre:fæpe fateri coguntur aducrfarq, SC ftylum

I

CONTROVERiSI A Xlk

rc.Idquod in Buceri PaftorCjcft euidens cernerezncc minus in Philippi Ariftotclicorum Ethicorum epitome, vbi habet in hæc verba : quænbsp;deo non piguit afcriberc,vt intelligeres leCtor^quanta fit veritatis huiusnbsp;vis amp; euidentia,quæ etiam ab inuitis,accp eius ex profeffo hoftibus, tamnbsp;claramfui confeiîïonem extorquere potuit ?

Non omnes,inquit,ecclefiafticas conftitutiones,humanas elTe, fuperi useuicimus. Nam omnino obligabac decretum Actorum quamnbsp;uis de rebus externis conftitutum.Et fi quis no obtempcraffct pro tem»nbsp;pore concilio fpiritus amp; ecclefiæ, fed cum fcandalo amp; contemptu præ»nbsp;uaricaiTet,raortaIitcrpeccairet,atcp excommunicandusfuiffet,quia nonnbsp;audiflec ecclefiam amp; Chriftum.Non quod facerent ad impetrâdam orinbsp;ginalem iufticiani:fed ad ordinem,ecclefiaflicam(^ politia:amp; regni Chrinbsp;fti promotionem.Nam in violatione,duae res periclicantur:difciplina,0lt;^nbsp;^ranquillitas feu harmonia ftatus publich Porro,vtriufcp rei inagnitudinbsp;nem Sjf vim,pr£cipuc nos incelligere decet,qui in ftudijs dtxffrinæ Só virnbsp;tutuin verfamun Primum enim,difciplinæ caufa,opus eft certis ordinanbsp;donibus. Nam rudes,amp; rudisætas, afluefacienda eft cæremonrjs ÔC ritinbsp;Certis ferijs amp; lecftioibus, item exercitijs domefticis Sgt;C publicis earnnbsp;^•^^obcaufam vocat Paulus legem, pacdagooum.Nam hæ cæremonicnbsp;^^*’tquædam ppdagogia, neccffaria primæ ætati, Etfi autem euangeli»nbsp;quandam fublimiorem docftrinam afFerat, tarnen non vult abolerinbsp;^iEiphnain amp; pædagogiam:fed iubec, vt homines exerceant,regantur,nbsp;doceantur huiufmodi pædagogia ? Licentia aucem feu præuaricatio

^mariem,amp;vaftitatem,vbiiuuentusôevulgus non poffunt inftituff lt;pantum verofceluseft , cxemplum præbere huius vaftitatis*:’ lamnbsp;^^antum niali eft, in altera fcandali par te,quod videlicet, tranquillitasnbsp;3^ rerum publicarum ftatus turbatur*: Deniquc,vt or do èc harnbsp;^.Q^ia publicôrum rituum côciliat amp;:confociathonunes,ita confuiîô ornbsp;tnf't'^nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;rituum, diftrahit animos, amp; parit ingentes tumuï

DE TRADITIONIBVS HVMANIS tinendam pædagogiam populuHas duas res, quæ funt maxi'mæ, eccksnbsp;Ga. prccipue tueri cupit, In his,fymbolam illi, hoc eft,noftram obedicntinbsp;amjdiligenüam, amp; ftudium preftemus,propter communern falutem SCnbsp;tranquillitacern » Quod enim Paulus traditio nes ÔC elementa egena vo«nbsp;cat,de pharifaicis inftitutionibus dicit, no de ecclefiafticis decretis,ccclesnbsp;fiaftici autem magiftratus eft officium.exercendi amp; conftituendiiudiû^nbsp;dogmatum,prgdicandi, arguendi, excommunicâdi verbo,fîne vi corponbsp;rail. Ecclefiaftica poteftas in Petro amp; apoftolis conftituta eft amp; coep^^'nbsp;Ciuilis in Noc,cum ei dixit deus,Qüi fuderit fanguinem humanumA^’^nbsp;detur fanguis eius,pcr hominê fubaudi ad hoc ordinatum,Halt;ftenU3nbsp;le» Ad quæ fuaipfîus verba,fi fe, fuamc^ amp; Lutheri doiftrinam dilig^*^'nbsp;ter expendens, mente conftare potuerit aut frontcm audeat attolkrlt;^’P^*nbsp;rum mihi métis aut frontis habere videbitur.Si verum cft,quodnbsp;riftimum,in ecclefiafticarum conftitutionum præuaricatione pericHt^’’*nbsp;duas res moment! maximi in Chrifti ccclefia: difciplinâ nempe,nbsp;quillitatem harmoniamque ftatus publici:fi difcipline caufa opuseftnbsp;tis legibus amp; ordinationibus,cæremonhs quoque ôc ritibus, quihüS'^^nbsp;lut paedagogia quadam contineantur exerceanturcß fi'mplices: imonbsp;tio exigic, rei euidentia requirit,euangelium iubet,vc eiufmodi pardago*nbsp;gia exerceantur,regantur,amp;: doceantur homines: fi tranquillitas, vnit^^’nbsp;amp; harmonia ecclefiæ,pcndet ex ordine,amp;: confenfu publicoruin ritu»^^ ’nbsp;quifquod veriftime hic dicit,amp; confitetur nobifcum Philippus)nbsp;Iiatamp; confociat homines,ita confufio ordinis,8d difcrepantia rituufl^*’nbsp;ftrahit animos,5c ingentes tumultus,^ternacp bclla pariu Si inqua^^^,^nbsp;ita habent,vt habent veriftime,etiani vitro confitentibus aduerfai'ij®*^nbsp;dem fecum expendant amp; cogitent, quam bene fint de ecclefia merid*nbsp;te noui huius docftrinam euangeltj,religio nis, fîdci, publicorutn^fnbsp;tuum magnus confenfus erat in ecclefîa:amp; a Chrifti fidclibus ontnib^®’nbsp;religiofe obferuabantur conftitutiones ecclefiafticætagnofcebatur^?nbsp;clefîafticæ hierarchig,6é hicrarchis,fua autoritas :p quam vigcbat aonbsp;qualifcunque difciplinâ ecclefiæ, rcuerentia metufque fupreto^^^^nbsp;toritatis in ecclefiaftica hierarchia præfidis,magiftratus, tam îacri,nbsp;prophani,continebant’ in officio:in quos delinqucntcs,corrigend^nbsp;etiam amouendos magiftratu Sd ofticio, vbi id exceftus grauitaS’nbsp;empli pernities requirebat,cÔftante ac vigente religionis vnitate/^^^,nbsp;lebat autoritas» At poftquam nouæ huius fidei, noui euangeli) donbsp;in orbem inuedla eft,doceri cœpit,quicquid in diuinis fcripturisnbsp;becur, hoc plane additamentum efte Sathanæ» Ex quo ftatim pîquot;*^nbsp;primum omnes leges amp; conftitutiones pontificiæ atc^ ecclefîai^Pnbsp;fublatæ e medio, vbi ea dodlrina recepta eft, vt mera figmentanbsp;dacia: Saccrdotium ( quale folum, eatenus nouerat ecclefia )nbsp;pah minifterio , ritu a maioribus accept© , tradito, toto orbco

CONTROVERSIA XII.

üato ab initiofvtfugiori concrouerfia dcmonftrauinius)pronuncfacuni ignorantium hominum figmentum effe: 6C miflaSjin qui'snbsp;DUS deo offerrecur illa facrofancta oblacio corporis amp; fanguinis Chrisnbsp;*binEuchariftia,quêadmodum maximo confenfu,quanta quataeft,abnbsp;initio fecic vniuerfa Chriiti ecclefia(quod controucrfia V.demonftrauinbsp;’^us) docuerunc efle fummam inipictacem5amp; idololacriam. Publicus rinbsp;Sc forma celebrandæ miflac,iccni Sc eins canon,quod facrificrj men«nbsp;^^onem diuorum inuocationcm cÔtinebar,eatenus in vniuerfa hac Ocnbsp;‘^idêtis Sc Latina ecclefia, a tot feculis vnanimi obferuati confenfu, planenbsp;ubliterari funt:amp; pro cis receptaparum fana Luchcri fomniaJdololacrenbsp;P^'onunciati, qui maiorem amp; vniuerfgChriftianeecclefiæritu diuos conbsp;*^rcntcuni Chrifto regnantcsxorum cu veneracionehaberecrcliquias;nbsp;'ufdem honorarenc ftatuis, imaginibus, amp; piAuris, quo amp; eorum gio«nbsp;*‘'bfaccrtamina,idiotarum fubrjcerêtur oculis;imo,qui Chhftum ipfumnbsp;J:^orarêt, quamuis vere prcfencê nobis in Euchariftia. Exibilacum, pronbsp;anathematizacum,quicquid catenus fine fcripto, velue ex a,«nbsp;f’^^olica cradicionc,omnibus fcculis coco orbe feruauic ecclefia:nempc,nbsp;Vniuerfus benediéf ionum, ÔC. confecrationum cccieGafticorum,iiînbsp;in oleo facro, in facro fonte, in aqua luftrali, in cereis, in locis,nbsp;^^'^Phs,altaribus,veftibus,vafis diuino cultui mancipatis,breuiter,quicnbsp;eft facro rum rituum.quicquid cercmoniarum in tra(ffandis tradennbsp;facramentis ecclefiafticis. Vniuerfam diuini cultus, qui in templisnbsp;P'fîgitur,ÔC catenus toto orbe fumma cum religione,pictatcôd deuoti;»nbsp;fidelium peracla eft, illam exteriorem faciem, impietatcmnbsp;Antichrifti laruas ac facie,præfertim fi exiftimecur ad piecatem co^nbsp;P hominibus perfuafum inculcatu eft. Abolitc feftiuitates pubnbsp;’^'4uibus, vcl redemptionis noftræ myfteria, vel fanótorum patrumnbsp;p’^fttorum gloriofos de hoc mundo triumphos récurrente per annu cenbsp;recolimus. Abolitaieiunia,tum alia, turn quadragcfime,quæ tonbsp;g ’^^he, ab ipfis vfcp apoftolorum temporibus tota obferuauit ecclefia»nbsp;^•^curnalrjs plerifi^ diebus pifeibus vefei quam carnibus malint, qm^nbsp;diebus illis incerdixit ccclefia, vefeuntur eifdem quafi in cotemptumnbsp;multis feculis in pace egiftet Occidentis hæc amp; Latina èc;»nbsp;cundem ritum feruaret fub panis tantum fpccie communicadinbsp;P^PuIuinj ante annos ducentos impugnari hoc cœptum eft per feditioanbsp;^uofdam, amp; nouitatum captatores ac ftudiofos in Boœmia, loan*nbsp;^.^’^Hufs.amp;Hicronymum Prägen.amp; velut Chrifti euangelio contra:snbsp;^dimnari publicus ritus vfitatus catenus, doceri communionis