lt;*iDE LIBER O»»

HOMINIS ARBITRÏO èC dim’na gratia Libri decem»nbsp;Nunc primum in lu*nbsp;cem editit

^utorc ^LBERTQ 'PIGHIO Campen.

Singulorum argumenta Iibrorum,per tingU’ la capita,poft Bpiftolam pradimisnbsp;narem explicatainuenies»

Cum Indice locupktißimö.

CÇ) LOIIex o^cina. i\Ieîchiorif jRlouèâ ßaniji-^Innoaborberedemptonbsp;nbsp;nbsp;nbsp;L),

EEcnß i.^igußo,

(*)

REVERENDISSI-

MO IN CHRISTO PATRI, AC Domino,lacobo Sadoleto S* R, E, Cat*nbsp;dinali Albertus Pighiusnbsp;s a

von ÎIS ACCIDIT QVI IM* menfi alicuius doloris fèhfu affligunsnbsp;onbsp;tur affiduo, vt apud nullos non ciusnbsp;mcmiherint î ita ego doloris mei (quonbsp;ex publica hac calamitate qua nunc minbsp;Cerritne afFcAa, lacerata, difcerpta op*nbsp;prefla, 8^ paulominus confetfla Chri*nbsp;ftieCclefia cernitur, ncfcio quo paólonbsp;fingulariter afficior) non poffum nonnbsp;meminifle affiduc vbicunq^ eius fe of*nbsp;fert occafio, præfertim apud te, viro*

I’Um clariffime ,qui codem mecum fenfu, codem dolore cangeris, amp;L quod hacipfa in re immeio etiam ftupore quodam afficior, No, quodnbsp;niirer inueniri, quos nunquam defore Chrifti ecclefiajjipfe nobis Chrinbsp;ftus,atc]^ eius prænunciarunt apoftoli:nunquam defuifle, ipfa rei iub*nbsp;fcquutacomprobauiteuidentia:peruerforcs nempe orthodoxorumnbsp;dogmatum,incentores fatorefcß diflïdiorum in religione, iedudlo*nbsp;teshominum:fcd,quodcateruatim in perditionem fuam rueretamnbsp;^nultos videam: quod fedudfores illos,tam facile,tarn fecurc iequanturnbsp;bomincs,amp;abducifefinant ab illo corpore focietatis eccleiîafticæ, vCnbsp;^unquam ccflarit ferpens ille antiquus multis ab initio modisabeatanbsp;'^itajVndc iuperbia fua ipie cxciderat,auocare homines, a Deo auertcrcnbsp;accire £ibi,pf)s omnibus notum eft^Ad quod cum efficaciorem mo*nbsp;^um nullum habeat,quamvt quosab ouili Chriftiatque eius ftptisnbsp;fcduceret,8dacatholicafidc amp;religioiæ focietatis confenfu dccifcerenbsp;faceret: nihil mirum eft fi in hoc vnum ton's femper viribus incubue*nbsp;, Quos enim aliter auerrit a Deo, amp; humana aliqua fragilitate carninbsp;^^ccumbentesjôô huius mundi illecebriscaptos,fuggeftionibus fuisnbsp;^onfentientcs habct,nondum tarnen vt fuos fecurc poifidet, quandiunbsp;in ouili Chrifti religioig focietati confentientes,fub virga paftoris per»nbsp;ngt;anent:ied magnusi)fdcm,nec adeodiflScilis adialutem fttam re«nbsp;b^us graduseft,8c patetreditus, Necdum enim fui his mail fenfusnbsp;interijuicd intus torquet, accufat,atlt;^ ipfbs ctia rcuocat milera afflidfa«nbsp;y Ç confcicntiaîdcindc,ôlt;: fanorum adhuc mcmbrorum,quibus Sd fi»nbsp;«ri vnitate, Sc ordntis, quo etiam dum continentur vinculo in vniusnbsp;* ij corporis

EPISTOLA

corporis vnitatem congluti’nata vtcunque permanent, fubletiantur fympathia:amp; coercentur reuocanturq^ faieritatc difapKnæ,cui adhucnbsp;fubiacent,ecclefiaftic2c:poftrerno parata habent,atcp adeo obiuai'nge*nbsp;ftaque peccatoi?? remed/a efficacia,Ät quos ille a fidei integricate,aut abnbsp;ouiKcatholicæccclefîæ quaqua occafionc,quoquoprætextufeducerenbsp;potuit^eostotos, velue fuaipfîus membra lêcurcpoffidet, amp; liberumnbsp;in eofdem imperium obtinetjAequeem'm vt fine fide orfhodoxa im^nbsp;poffibile eft placere Deo, ita extra arcam illam, extra hoc ouile nulli fa-lus cftJila,vbi deficit,omnis iuftitiæ amp;làlutis fundamentum fubla=nbsp;turn eftjDiuifo etiam membro ab vnitate corporis, nulla vitalis vis insnbsp;fluerepoteftacapite,Nulliusproindc falutaris remedrj his patet co*nbsp;pia, nec fui morbi feniu impulfi quacrunt, vbi inueniri poflet, remedisnbsp;urn :,fed amentibusnbsp;nbsp;nbsp;furentibus fimiles,fe folos fapere, reliqtios om»

nes infanire exiftimant : ie turn primum inuenifle Chriftum Sgt;C eccles fiam, quando primum regni Chrifti delertores fadli transfugerunt innbsp;regnum fàtanæ. In hæc itaque quod inimicusiUe,omnifempercolt;nbsp;natu incuberit ab initio, Se ièmentidiuinæ,dormitancibus homini*nbsp;bus,zizania fuperfeminarc conatus fit,nihil fane mirandum efi:, Sednbsp;nec id quidem,quod ftrennuos plerolque coopcratores, amp; fibi deuin*nbsp;lt;ftosmiliteshabeattquales ipfi nunquam defuereab initio, Sedhosnbsp;rum tantus quern cernimus,in fuamipforum amp; publicam pernitisnbsp;cm fuccefius, is efl; qui omnem apud me admirationem vincit, omnenbsp;miraculum fuperat, Nam fine mecum reputo quid fit quod hi agunc,nbsp;fiue qui illi, amp; quibus id artibus, etiam ftupor mihi quidam fubit vbnbsp;lum fanæ mentis hominem, aut cui v’cl Icintilla adhuc rationis luceai;nbsp;his potuiife aut pofle accederc.latflant nobis in lucem fe reuocare iamnbsp;annos plus mille fepultam veritatem euangclicam,In quo fi dicant vamp;nbsp;rum,quis non intelligit difficilius illos, quam olim egerunt Chrifti Asnbsp;poftoli,negotium agere Neque cnim paulo facilius erat, fi rem per fcnbsp;aeftimes, abrogate ritus Iudaicos,amp;rgentilem fuperftitionem impiesnbsp;tatemque deftrucre,quam ea conucUere quæ ecclefiæ proceru m, arquenbsp;adeo totius quanta quanta eft ecclefiæ catholicæ probauit autoritas:nbsp;quæ tot fæculorum coniènfti vclut Dei oracula ad nos coluci'unt oiwnbsp;nes, èc adhuc colunt quotquot non titillantur peftilentiffima ilia no*nbsp;uitatum prurigine, Nam gentium religio fua ft ipfius abfurditate facisnbsp;Icconuincebat, præftrtim admota luce veritatis euangelicæ î quæ amp;nbsp;fuaipfius probabilitatc nititur, Cum,etiam apud illosipfos nemopau*nbsp;lo cordatior,quæ de dqs ferebantur no intclligeret mera effe figmenta,nbsp;meras nugas ÔC fabulas:inhoc vnum excogitatas ab ho minibus caHbnbsp;dis, quo numinis metuacreligionc,vtciincpcontinerecur multitudonbsp;incondita. ludaicos etiam ritus, dKjpftm iam corufeantis Euangeh)nbsp;lucem,velut eius vmbras quafdam,euanuifle nihil miiîîéft^præ^^‘‘”’’nbsp;cum

N VNCVP ATORIA.

cum hocipfum l'tafuturiim exi’pfa lege ôôprophens demonftrarc Sc conuincere nÔ effet difficile,At per fe incredibile eft plane, an^ ipfi enânbsp;quodprofîtemur omnes Chrifti Euangelio contrariît/juod agiintnbsp;moliuntur iftt vt credamus:quo dicam in genere,nèmpe,vt idem is ille,nbsp;liiam illâ chariffimâ fponfam, pro qua nihil ßbi exiftimauit indignîi,nbsp;nihil graue, nihil intolerabile, fed cum in forma Dei effet exinaniuit fe*nbsp;tnetipfum,forma ferai accipiês,amp;S homo faóius(quo ica fibi cÔiitniffio«nbsp;rem,ita patri fûo reconciliatam acceptamcp faceret) lèipfum in ara cru»nbsp;cis holocauftû obtulit,hoc,inquâ,per fe eft incredibile, vt isille cam fer*nbsp;tiens amator,quam fuo fanguine rédemit 86 fibi copulauit fuis omnibus diuitijs ditauit 86 ornauit iponiàm chariff imam,ita neglexerit connbsp;tinuOjVt ab caiplâ,annis mille quadringentis adeo alienus iuerit,vt necnbsp;Ipiritum ipfius nec fidem habuiffe credatura'ta dormitauerit ille Zelonbsp;tes 86 peruigil eîus cuftos,ille ardentiffimus eius amator, Vt cum làruisnbsp;iplàm atc^ idolis fornicari permiferit,atcp eaipià pro deo coIere,Aequenbsp;incredibile 86 illud quod hinc eft confequens,excæcatos continuo fuifigt;nbsp;iè,quotquot fiiccefferunt in ApoftoloBz vicemînihil illos retinuiffe vtnbsp;Uæ illius traditionis apoftolicæ,nihil oês vidiffe in facris literis:amp; dein*nbsp;de poft mille quadringentosannos anefeioquibusnouis Euâgeliftis,nbsp;tandem propitqs bene fuperis,rcuocari in lucem,veritatê 86 puritatemnbsp;'tiangelicam,reuocari Chriftum in fuam ecclefiam,Quid autcm,quodnbsp;*tiam mendaccmChriftum,veritatem iplàm faciunt, qui vnitam inagt;nbsp;difîcatâcp illi Cephe ecclefiam, aduerfus inferoR^ portas inuiiftam per*nbsp;petuo permanfuram pronunciauinquipromifiteandem iplàm fi'ngiinbsp;lari curæ fibi fore ad côfummationem vfcp fæculi:mendacem infupernbsp;'^^itatis Apoftolum,qui colûnam amp;firmamêtum veritatis ecclefiamnbsp;^rmat,Acceditadhæc,dogmatum etiam fecum frequenter pugnan*nbsp;^inm,lcfeipfa elidentium,cômuni hominum oîm fenfui 86 euidenti ra»nbsp;doni contradicentium, quam alibi fæpe demonftrauimus,nec minusnbsp;‘^pe demonftraturi fumus in fequentibus, portentofa,amp; ipfis pene dinbsp;^itis palpabilis abfurditas, 86 maioris mihi admirationis caulàm prae*

E P I S T O L A

amp; euideiitibus fignis prodigqscj^ cÔfîrmabat, Adcrat fpintus ille igne^ us,qui fefe illorum moribus,vuku, oculifque promcbac:quibus vnde«nbsp;quacp puris atcp inculpatis,non minus quam miraculis, ad fe trahebatnbsp;orbem. Stupebant homines,vclut ad diuinos 8c ccelo demiffos hombnbsp;nes,cum eorum in affliclionibus alacritatem,in iniurijs knitafem, cumnbsp;(ïmplicem,maniuetum,omnibus beneuolum,omnibus humaniste«nbsp;bus fuperiorcm,inuiéî:um,atquehuius vitæcontemprorem animumnbsp;cernerent, His iUi Chrifto fubiugarunt orbcm armis amp; machinis: h isnbsp;artibuSjhis argumentiSjCœlcftem, SsSpcr fe credibilem doélrinam,nbsp;commcndabanthominibus ? Athi,quinam funt,quibus fuam meri«nbsp;tofalucemfècurc crcdanc hbmines,contra totiuseccIeGæ,tocian(flo-rum doébflïmorumque fententiamÇ’ quibus artibus amp; argumenris a«nbsp;gunt in perfuadendahominibusre plane incredibiliC quiDUS nos aranbsp;misoppugnantC quibus nouam hanc docflrinam fuam confirmantnbsp;miraculis Legimus grauiffimas læpenumero tentation es ab hærcti«nbsp;cis perpeifam Chrifti ecclefiam, vt qui mirando artifîcionbsp;nbsp;nbsp;magna vt

vibrabant torquebantque cœlcftium doquiorum fulmina aduerfus Veritatcm catholicam : atqueinfupcr Gmulata religionis ipecfe, amp; vi^nbsp;tæ,qu3evidebatur,fanlt;n:imonia,fimplicioribus incautis facile im*nbsp;ponebanc, ItaMaximus Arrianus,quamorthodoxus iik Auouftfanbsp;nus, pene fanctius èC reh'giofius loqui videtur, Ita Manichæos, non fo:«nbsp;lum dktis, kd ctiam prodigiolà vicæ fæueritate pietatem fimulaifc cernbsp;turn eft, quo fie incautis imponerent efficacius, Ita quoque amp;:aliosnbsp;quamplurimos,eminenti doiftrinæ florentisorationis copiaexorna^nbsp;tæfimulatam vitæiàn(ftimoniam,ad fimplicem catholicæfidei vnitæ»nbsp;tem labefacftandam di/cerpendame^ coniunxiffe indubitatum eft, vtnbsp;mikrandum potius,quam indignandum kdueftis effet. Hi veto quinbsp;omnium ab initio hæreticoBz iam multis fæculis damnatois?,abfurdifiînbsp;ma quæc^ atep impijffima cÔmenta ab inferis in lucem reuocant,imonbsp;omnem oîm impietatê,velut contentionis cû illis ftudio,long!ffi'mc funbsp;perare contendunt,quibus k artibus cÔmendant ÔC infinuant'^quibusnbsp;hæcargumentis perfuadent hominibus lt;quibus armis machinisnbsp;conuelluntcp pene vniucrfa,quæcuncp totfæculorum cô^nbsp;fenfione omnis Chrifti toto orbe probauit ecckfialt; qua vita,qbus mo«nbsp;ribus,in fedas kias pelliciunt homines lt; (neep enim licet: vnam dicere,nbsp;tot nanque funt vt dinumerare nequeas ) qua denique modeffia, quanbsp;patientia,quo doéîrinæ conknkitam incredibilia aftruuntC' Pudetnbsp;dicere,tametfi metacente,resipia palamloquatur,Metisnanquefu«nbsp;cis, metis tcchnis amp;impofturis res agituramp;Saclueft: improbo kri-pturarum abuiu : audacia atque impudentia fingulari î mendsetjsnbsp;execrabilibus:conuiti)samarukntis,inomnes,in præpofitos, m or^nbsp;thodoxos 8c catholicosamproborum confpiratione.’kditiofisjumul««nbsp;tibusî

N V N C V P A T o R I Agt;

Cibus : h'ccnöa Vitæcarnalisamp;T plane paganicæ , Nihil hicâ me fin« gi intelligetlt;quifquis vniuerfam difleminati ab initio noiii huius Eti^nbsp;angelrj tragcediam.atcp eius vfcp nuncprogreffum percurrerirqinPnbsp;quis Scfcripta, èc vicam morefcp Eiiangeliftarum,dogmatiftarumqjnbsp;cius diligenter expenderit, Cuius fruiflum adeft clare perfpicereexnbsp;caquænunceftmiferrimarerum omniumconfuiîoneSc ecclefi'æfa^nbsp;cie , fi earn contulerimusad patrum noftrorum, qui hoc Euangeli^nbsp;um præcefieruntfæcula : fi noui huius Euangelici populi mores, no^nbsp;uam faciem quam ex hocEuangelio induerunt, ad priorem vndenbsp;defciuerunt:fi turbas, feditiones,rapinas,clades qug ex eo fequutgfunt,nbsp;ÔC indubiefequenturgrauiores, nifi huic malo mature obuiam it uninbsp;fueritjSi, inquam, vniuerfum huius Euangclij frutfixim diligenter exanbsp;penderimus,rem ita habere inueniemus,vc diximus,Publice notû eft,nbsp;eruditiffimos quofdam,ièd fibi nimis,minus autem quam par eratjtrinbsp;buentes commuai fententiæ focietatis ecclefiafticæ,adhgcnouitatum;

fingulariû pere^rinorumep dogmatû captatores, ab initio non ab^ horruifle ab hoc Euangelio:at poft,eius fructum perfpicientes, eu cianbsp;re vidèrent SC experirentur quotidic, neminem meliorem, imo, nemi^nbsp;nem non infigniter deteriorem ex eo faeftum ( id quod publicis literisnbsp;non ad vnum etiam præcipuorum eius dogmatiftarum teftati funt)nbsp;retraxifle pedem,Certe,de fuo populo hoc ille quantumuis perditifTi^nbsp;mus Lutherus queriturthoc déplorât Philippus: hoc cÔfîtentur vni^nbsp;uerfa harum feeftarum capita,æ res ipfa palam loquitur, quod effufusnbsp;fic,ruatqueplufquam inMahomcticam vitælicentiam, vt nonnunqnbsp;ille,etiamfcripto publico ingenue confeflus fit, malle ft priftinum ibnbsp;hidPapæ, quodipft vocat,amp;: monachorum regnum, quamferrenbsp;hoc genus hominum ,Quanquamnonimmerito dubitem an queanbsp;tatur ftrio:quando caipfa noua,quam inuexit,do(ftrina,ad hoc vnumnbsp;compofita clarifîïme intelligitur, vtomncm prorfus pietatem aboie«nbsp;ret,omnemreligionemeximcrete mentibus hominum, Qtiod quinbsp;non intelligunt, non exaefte mihi perpendere vniuerfa videntur,Qiiisnbsp;^imeftquinonintelligat, quonamilluddudum omnium illorumnbsp;Commune dogma fpeeftauerit ( vtex multis vnum, de quo poft a«nbsp;^uri fumus, proferam ) abfoluta nobis ineuitabilique neceftitatc ac»nbsp;^dere omniaC nonfolum bona, fed etiam malaoperari DEVMnbsp;^nimpijsC agihomines,nonagere, inhisquæ videnturagere, qua«nbsp;hacunque ea fint^ nihil prorfus omnium efle liberænoftræfaculta»nbsp;tis 8e arbitri), fed diuinæ tantum operationis nos effe inftrumen »nbsp;^quædam C Quo deniqueSC hocfpedfet, in quod illud nunc com*nbsp;niutafte videntur, faltem nec adiufte viuendum , nec ad peccan«nbsp;^um ,vllam nobis liberampoteftatem fuperefle reliquam Peccarenbsp;nos neceflario : beneiufteque viucre,amp; Dei mandatis obedire, nobisnbsp;* lit) effe

EPISTOLA

efle i'mpoflibilcfed vnam Dei in nobis earn Operationen! effe^Quod credens,quis conaretur bene agere,magis quam volare per aeraCQiusnbsp;non libéras cupiditatibus omnibus habenas permitterec, quibus fru«nbsp;ftra renici nos,amp; refifti non pofle perfuafus eft: “T T aceo alia innumeranbsp;haudobfcureeodem percinentia: vtomnisiemel religio exempta fitnbsp;animishominum, Ethosquifquam mentisiânæ dignos ducitquosnbsp;magiftros agnofcat,amp; vt difcipulus fequatur monftrantes Chriftumnbsp;in deierto , in angulis penetralibus Propter eiufmodi ab ouilinbsp;Chrifti ie ieparat quifquam , amp;Spaftoriredtoriqueeius y quem idemnbsp;ille nobis conftituit, hoftile bellum infert ab eo fe corpore quifquamnbsp;diuidit, in quo eft, amp;ad fæculi vfque confummationem Chriftusnbsp;permanet, ad quod congregantur illæ aquilæ gloriofi illi Chrifti marnbsp;tyres, confeflores, pontifices : ÔC hos coruos graculos in damnacisnbsp;onis amp; perditionis barathrum fequitur C hos audit quifquam, hosnbsp;iuftinet iaólantesreuocafleieinlucem iepultam annisplus mille ve«nbsp;ritatem Euangelicam Z hosfert, cum vel mica iànæ mentis fupersnbsp;eft , docentes inuecfta contra facrasliteras , imoimpia, in CHRPnbsp;ST VM blafphemaamp;contumeliofa , quæveteres illi, orthodox^nbsp;que,quos nominate vix digni iumus,patres noftrfa quorum fide, re«nbsp;ligione, fandimonia plurimum fane degenerauimus, tot retro fæcu=»nbsp;lis per vniuerfam docuerunt amp; obferuaruntecclefiam Z imo quæabnbsp;ipfis Apoftolisipfaaccepitprimitiuaecclefia, atque interim toto orbe , magno conftnfu religiofiffime obftruata funt Z Tanta iàne innbsp;hac rerum perpenfionemihifubitadmiratio, vt nihil effepoffit ma*nbsp;gis admirabile : tantus dolor animi, vt quo me vertam nefeiam : tan«nbsp;tus cum indignationepudor, ex amore ôd ftudio communis patriænbsp;feui nihil ad fummam felicitatem amp; gloriam deeflet, fi vnahæcpe«nbsp;ftisnouatæ religionis amp; admiflbrum ineandem diftidiorum abefgt;nbsp;fet) vtfubindc apud meipfum confundar, amp;me pudeat patriæ,nbsp;Viros germanos, quireligionis ftudio, Scfingularisfidei, prüden«nbsp;tiæ, ÂS'grauitatis præconio hadenus fuerunt commendati orbi,nbsp;nec eos quoslibet, ièd primarios multos, ÔC rerum publicarum mo*nbsp;deratores ac principes , fedamp; eruditos ctiam , fingulari dodri«nbsp;na ac ingenio præditos , quam a maioribus noftris fidem accepi«nbsp;mus, quam didicimus in catholica ecclefîa, quam ante natum Luthe«nbsp;rum vnam,magno confenfticum cæteris nationibus religiofiffimenbsp;profeffi fumus, tam kuiter dekruiffeï^ tamdamnaffetemere atquenbsp;inconfulte quæ hadenus credidimus omnes Z quæcrcdideruntnbsp;illi patres noftri, viri iapientiffimi, gloriofæ fàntftæque memonæCnbsp;quæ toto orbe ab initio credidit vniuerlà CHRISTI ecekfiaƒnbsp;Quæhæc indignitas Z quid hoc monftri eft Z imo quid hac indi«nbsp;gnitate indignius ^,quid hoc monftro monftrofius Z

tarnen

N V N C V P A T O R I A»

tarnen multo ^rodigiofius mihi videtür, cum, qtieni vnam,itàles,tàrri tnultijôô quatnrefequantur,mecum cogito : quem dum cogito, nihdnbsp;certe hic aliud mihi fuccurrit de illis quod cogitem, quam rrieram infanbsp;namc^ errandi libidinem,Minus profecflo polTet mirum^minus indisnbsp;gnum pudendumc^ videri,ß in angelum lucis faltera fe transformaf«=nbsp;iile angelus fatanæ : fi fub ouina Ipccie tedla latuifîec lupina feritasînbsp;fieailleeffetSefuiffet vitæaemorum vclfimulaca fànlt;ffimonia,quænbsp;Velincaucis merito poffet imponerc: fi in verbis vllam Chriftianamnbsp;tnodeffiampræferret, infadisac dogmatibus fuis conftantiam de»nbsp;monftraret,Nuncvero cum fit vita plane carnali, veneris atqucin»nbsp;guinis ex profeffo mancipium,amp; quem non pudiiit de fe publice con.nbsp;fîteri, æque non effe arbitrijfui vt fefcructab abufunbsp;nbsp;nbsp;commixtione

fecminæ , quam noneftarbitrijfui, mas fit, anfœmina: cum fitin= fuper in verbis omni pene fcurrapetulantioratque immodeftior, osnbsp;mni amaritudineamarior , itavtnon Euangelicam dodrinani dosnbsp;cere, fed (quodprouerbio dicitur)cxecrationes ferere vbique vi»nbsp;deatur, quis non merito admireturmecum , inueniri adeo multos,nbsp;eofque tales, quiderelidoillo corporc quodvnumad Chrifti eu»nbsp;ram pertinet, hunc adeo fequantur pertinaciter In hunc talem jnbsp;poftdeftitutam tot fæculis fuofponfo ecclefiam , nunc tandem de»nbsp;feendiffe ilium Chrifti ipiritum vlli effe poteft credibile** Confiteorjnbsp;inquit ille, tibi pater, domine coeli amp; terræ, quoniam abicondifti hæcnbsp;alapientibus Sgt;C prudentibus , Sgt;C reuelafti ea. quibus tandem nun«nbsp;quid fuperbis, rixofis, maledicis C imo, paruulis,inquit, quididi®nbsp;ccrunt abillomagiftroquimitiseft humilis corde : a quibus illenbsp;quam abfit longe, hi norunt, quibus hominis ingenium, familiarinbsp;eonfuetudine eft exploratius, vita notior, Certe, prodit fermOjpa«nbsp;Um loquuntur eins feripta, nee vUi ignotum eft , hominem effe fu snbsp;perbum, rixofum , maledicum, amarulentum, conuitiatorem, amp;nbsp;qui tantum abfit a Chriftiana modeftia, quantum a ipiritu Chriftinbsp;abeft fatanæfpiritus ? Adduntilli,totavitafuiffeinquietum Sógra«nbsp;fern intollerabilemquc quibus cum vixit omnibus, amp; qualisipfe eft,nbsp;talem ferereddidiffeeum amp; fauentinum ilium fuum Dydimum, ta»nbsp;Us quoque Sc reliquos felt;ftatores fuos difcipulos, eorundem fcri enbsp;pta loquuntur , Sgt;C vita, aólaque comprobant. Hoccine igitur masnbsp;tam feruens,tam irrequietum,tam fupcrbum,tam amarulentum,nbsp;denique contagiofum amp; ad pernitiem efficax , nunc tandemnbsp;præ cunlt;ftis,præ ipfa Chrifti fponfa ccclefia, extra ecclefiam, poftnbsp;otium tot feculorum fibidelegiffe iacrum ilium ipiritum^ Benignusnbsp;^ft inquitille, fpiritus iàpientiæ, non maledicus, non fatfiiofus: pacis,nbsp;taon diffentionis iàtor. Ergo cuius hic fit fpiritus, cuiquam obfcurumnbsp;«ffe poteft ç* Certe, agi âlum fatanæ fpiritu, atque ipfis adeo ftirqsnbsp;infer*

EPÏSTOLa

infcrnalibus,quinon claremtdKgit; isilk ftudio mihi cbadere ocuïos videturne clariflimam lucem videatnbsp;nbsp;veritatem apertiflïma intelli«

gat,Quado,nec idemipfc de fe ucere poteft,quod hic fuper terram fre quenterpatiatur pœnas dçmonum infernaliumtmonftrum planetarnbsp;Careum, ÔC. pqs omnibus iure merito ter execrabilejta enim idemipfcnbsp;fcribit in irreiolutis fuis illis rcfolutionibus.NoiTe {è hominem,qui hunbsp;îufmodi pœnas fæpcpertulerit,Quod autem ièipfum intdligat,vtresnbsp;ipiàloquitur,cumhocaffîrmarenÔpoffetdealio,nifîearum ipfc pœ«nbsp;narum iênfum habuiifetn'tateftanturhocipium qui cum illo vixerutnbsp;familiariter, amp; proprijs etiam literis ad aliquot fuos(qiias viri fide di«nbsp;gniffimi vidiifc fc publice teftantur_)côuincitur, Et quilquam, aii velnbsp;fcintillaiupereftgenerofi ipiritus, Lutheranum fc dici iuftinetC Quif«nbsp;quam fcrt iUos cenforcs morum ecclefîæ In quam, irrcpfiife quidcmnbsp;multa per vniuerfos eius ordines nÔ ignoramus,quæ paftorum 8^ rcsnbsp;élorum eius cura merito corrigenda funt, etpfj omnes correefia defidcnbsp;rant:fed interim ferut inuicem, nec propter aliorum peccata ié perduf,nbsp;aut a Chrifti ouili fc ieparant,Illorum vero hominum,quis feret cenfunbsp;ram faftum a.tcp arrogantiam, qua nobis præicribunt leges huic tem*nbsp;peftati,his moribus vixpoiïibiles,ad quas reformari ecclefiani exiouKnbsp;quibus nifi paruerimus, proteftantur nunquam fe reuerfuros ad ore*nbsp;mium ecclefiæ: atque eius culpam quod a nobis defcÜcunt ôc deièiue*nbsp;runt,in nos tranfcribiït, Non défunt nobis olim editi fandiffimicanonbsp;nes, quibus cccleßa ordinata formatât^ eft ab initio;fed deeft, qua ipßnbsp;præcipue turbarunt, publica difciplina eccleGxtSc fuafquam ipfi ho»nbsp;üiliter impugnant)magiftratibus in ca. fingulis, ab omnibus rcligiofcnbsp;recognita autoritas:quæ ab omnibus,ofRcfj fui rationem poflït exige»nbsp;re,omnes in iüo continerc officio,Nihil vero ftultius aut abfurdius conbsp;gitaripoteffiquam quodimpiorum dogmatum iuorum caulamnbsp;cur ecclefiæ catholicæ in fide ÔC religione non conientiant, cur ab cadenbsp;defciuerintjprætexunt abufus ecclefiæ,corruptos in ea mores iacet^nbsp;dotum 8ópontificum,SinticeIerati quantum velintfacerdotes noftri,nbsp;fint S)C Epiicopi, quid hoc ad dogmata C Ergone vniuerfa noftranbsp;natura peccatum effiamp;f quam Deusfacfluram ffiam mericoprofequa»nbsp;tur odio, quia pcccatores funt monachi, clerid, lacerdotes 8gt;C Epifeo»nbsp;piÆrgo Cola nos faluat fides,8ó Deo conciliat,nullius vero apud iliumnbsp;momentinoftrafuntoperalt; ErgoChriffi corpus ianguisinEu*nbsp;chariftianonfunt: aut fi funt, poftconiecrationem in repofita ferua^nbsp;tac^ Euchariftia non permanente’ Ego non tranfmutantur in Chriftinbsp;corpus fanguinem panis vinic]^ fubftantiæ,iêd integræ permanétCnbsp;Ergo licet monachis, fandlimonialibus, 8lt; facerdotibus, tranfiremnbsp;carnalcs amplexus,contra votum Deo præftitumÆrgo inuocare iânnbsp;(ftos eftimpium ôc idololatricume’Hos,inquiut, abufus ecdcßxCqlt;‘^o^

— nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;multos

NVNC VPATORI A.

nnilcos,partim vcre, partim falfo énumérant ) approbarenonpoG ftimus, Quad quifquam hoc ab illis exigat, vt abufus qui irrepferuncnbsp;ineccleßam approbentC Quafietiam nobis non difpliceantabufusnbsp;ecdefîæ,et toUi illos per quos oportet non cxpetamus votis omnibus^nbsp;Interim tarnen noftri in ecdefia loci,gradus,amp; ofiicij memores,nonnbsp;fiirpamus nobis quod ad nos non pertinet, Non mouemus feditioesnbsp;Ct fchifmata in ccdefia, In fide amp; religionem nihil noui introducimuSjnbsp;led in eis confentimus vniuerfo religiofo fodalitio : nec propter alioRinbsp;peccata nosipfos perdimus:non deferimus Chrifti ecdefiam,nec ex arnbsp;cailla nos damns præcipites in perditionis barathrum, etiamfi in eanbsp;Caiphas aut Annas ad clauUm iedeat:etiam fi principalem in ea cathenbsp;dram teneanuQuanquam illi,quod in tergo eft,fiad pedrus reuocarêtnbsp;nianticæ, plus fads inuenirent, quod domi fuse curarent negorij ? Sednbsp;quorfum,inquics,hæc tam multa,amp;S quid ad te^prinium,quoniam donbsp;lori meo nonnihil indulgerelibuitrdeinde, quia no dbi, quanuis ad te,nbsp;led Germanis meis hæc fcripta funttfi quo forte modo, etiam illos quinbsp;adhuc a nobis diflentiunt, ad diligenriore harum reR2 perpenfionem^nbsp;noftri doloris admirationifep confenfum poffim pertrahere, vt nonbsp;bifeum doleant ex animo,admirenturque le pertrados eoufcp, execranbsp;rifque fedudforibus, reuertantur ad caulas ecclefise, Ad id vero quodnbsp;nunc eft in manibus vt aliquando veniam,cum crediti mihi a Deo tanbsp;îenti ratio hoc a me poftulare videretur, vt exagitatæ tot nouis quoti=nbsp;dieiedirionibus ÔC miferelaborantiecclefîæilludipfum diligenter im?nbsp;pcnderem,amp; aduerfus tantam candem pluiquam hoftiliteroppugnänbsp;rium multitudinem, vim, amp; furorem etiam me inter multos, ÔC cumnbsp;rimltis obijcerem,tametfi multa deeflent ncceffaria tantam fufeepturonbsp;prouinciam, nec ca adeffet ingenij vis, doârinæ excellentia, orationisnbsp;^opia amp; vehementia,quibus poflem aduerfus veritatem infolenter fenbsp;^erentes reprimerc, vna tarnen pro his omnibus me animauit ÔC ar?nbsp;niauit caulæ pietas,ôô in Chrifto fiducia. Quibus fretus,primum foli?nbsp;^certaque aduerfus adueriariorum infultus fundamenta amp; princi?nbsp;pjaconfEituere aggieflusfum ? Quod cumfex illis libris de Hierar?nbsp;yhiaecclefiaftica, piorum eruditiffimorumque multorum iudiciOjôônbsp;‘nprimistuo, SADOLBTE dodiffime, quod mihi plurimo?

loco eft, peregiffem non omnino infelidter , confirmatus ani? ^njCtiam fingulas , quschac tempeftate in religionem introdudænbsp;‘nut, controuerfias, cxplicare conatus fum, Breuiter id quidem,quansnbsp;pro j-c J argumento, tempore potuimus,quod amp; co potuimusnbsp;nçcuius 8c Iacilius,quo apud orthodoxos ÔÔ pios oes minus vnquamnbsp;^fficultatis habuifle inueniuntur« In quibus, cum etiam tuo me fatif?nbsp;Icciffe iudicio , idcmipletu, qui minime ibles in cuiulquam , quamnbsp;^niua veritatis grariam dicere, libera apertaque oratione mihi coramnbsp;ferio

EPISTOLA N VNC VP ATOR I A.

fi:rio contcftareris,addidi'fti animum,vt in pi)s his ftudijs pergcrcm,et nieditarioncs I'n ijs noftras ftudi'ofis vfui fore ti'biquam mihi mä«nbsp;gis crcderem , Ad pacatiora I'taque ab inquiccisnbsp;nbsp;nbsp;pugnacibils illis

(fudia afpj'ranti iam mihi, hoc ante, velut medium inter ea argument tum,tradatum quidem amultis , (édita tradatum, vt retradandinbsp;idiphim occafionem magis fubminiftrauerint,quam eripuerintpo^nbsp;fteriSjDe libero, inqua,hominis arbitrio,et diuina gratia,diligêter etexnbsp;ordinepertradandum vidcbatur:emetiendumcp etiam hoc velut imnbsp;menhim quoddam pelagus : prim urn, quod plurimas inprimis ar^nbsp;duas, amp; cxplicatu difficillimasinvniuerßi religione queftiones in fenbsp;compleditur: quæetiamorthodoxis,pi)s, dodiflimiique,multumnbsp;ftmper fecerunt negoti), nempe, De diuina prouidentia qua gubernanbsp;tur mundusamp;res adminiftranturhumanæ, De infallibili omniumnbsp;præfcientia , amp; quo pado cum ea ftet rerum omnium contingentianbsp;èc noftri libertas arbitrq ,De praedeftinatione item eledioneque pio«nbsp;rumîamp;fimpiorumreprobatione, Dediuinæ quoquebonitatis im*nbsp;meniamiiêricordiaî ÔCnumæqua eaiîterga humanum genus vni*nbsp;uerium, its. per earn non ftet quo minus omnes, quos capaCes fuasnbsp;beariflïmîc bonitatis condidit » ciufdem quoque efficiantur partici*nbsp;: pes : an paucos quofdam tantum, dimiffis, reiedis, teprobatifque cænbsp;ten's j fibi delegerit ex vniuerfo genere hominum, in quos diuitias fuænbsp;bonitatis conftrretamp;Softenderet, Adhxc, quodlocos plurimosdi*nbsp;uinæfcripturæ,obfcuros admodum ÔC intelledu difficiles compte*nbsp;hendat: quo mihi in his omnibus fatisfaCcrem,Poftremo,quodnbsp;noui eius quod nunc iadatur amp; in religionem diffidia inuexit Eu*nbsp;angelijdogmatiftæ,etiaminhôcipib (vtnihil penercliqueruntiÿnnbsp;cerum ) abiurdiffimas atque impijffimas opiniones aut protulerintnbsp;ipiij aut fedentur atque afférant, Qpas lucubrationes noftras cui de*nbsp;dicarem circumfpicienti mihi, tuvnus , virclariffime, inter multosnbsp;occurhfti : non folum, quod tanta ilia tua in me beneuolentia, quamnbsp;inpræiêntem ÔChoipitio exceptum amantiffimeeffudifti, tamquenbsp;amicum de me , ftudijique meis, etiam dodiffimis literis accurate anbsp;te teftatum iudicium,ita me tibi mutuo deuinxerun£;vt meæ in ce ob*nbsp;fèruationis Scgratianimiargumentum aliquod extarccupcrem:ièdnbsp;multomaxime,quodtuo (inquo certanteximia pietas, raraerudi*nbsp;tio, candor libertafque ingenij, vt nulli inuidens, ita nulli blandiens}nbsp;tuo, inquam, iudicio easipias comprobari inprimis cupiebam,Hocnbsp;certum habens,pio eruditoque Ledori iatis probatum fore,quicqoidnbsp;illi probatum fuerit, (^em opto nobis ScCHRISTI cccleiix diunbsp;fupereffe fdicemSd incolumem , Datum Coloniæ Idibus Augufti,nbsp;M, D, XLIL

SIN-

^SINGVLORVM

LIBRORVM ARGV.

menta*

j Ibcr Primus ante omm'a oftendit, vt Da' 8lt;rnoftn' cogni« tio muuia quadam inter fe correlatione refpondeant, èc exnbsp;lè mutuodependeant,Deinde,aduerfiflimamdiuinæbo

• nitati fententiam explicat, qua nfcnnulli plane tollunc libcs »¦um hominis arbitrium,fedomniaineuitabili nobis abfolutaque ne«nbsp;ceflïtatcex Dei voluntateprouenireaffirmant, nonnulli'in hisquænbsp;nihil ad falutem pertinent aliquid illi tribuunt: in illis vero æqye nihil,nbsp;fed plane icruum ipfum faciunt.

Liber Secundus, prædiÂasopiniones, dererum necelTitate quo ad nos ineuitabili, dequeferuo hominis arbitriocoarguit, Sóquan«nbsp;turn cum Dei bonitate plignent,quæ denique amp; quantablafphemi«nbsp;arum portentaincludant,palam facit,Deinde, fidem, traditionem,nbsp;definitionemque catholicæ Chrifti ecclelîæ,amp; confenfum lanólorumnbsp;orthodoxorumque patrum ab initio omnium, de humani arbitrij li«nbsp;bertate clariflïme demonftrat.

Liber Tertius,Df Auguftini(^quietiam orthodoxis pleriCqueli^ bertatiarbitrqalicubivideturiniquior , ÓCa. ieruicutis eius affertori«nbsp;bus producitur, vt vnus veterum omnium certi aliquid de hoe argu«nbsp;nicnto afferens, ipforum fubfcribens ièntentiæ ) ex libris eius vnianbsp;Uerfis, eer ta, clara, fibique, amp; cæteris omnibus per omnia confonans,nbsp;de eadem prolixe demonftratur fententia»

Liber Quartus, quam infeliciter laborent hoff es libertatis af bitrrj, Sc feruitutis ciiis aflcrtores,in torquendis fcripturis qu^ euidenter ad«nbsp;nerfantur eorundem fententiæ,luculenter often dit.

Liber Quintus, Inter pugnantes hæreticorum impictates,hincara bitrijlibertatem ,inde, diuinægratiæneceffitatem negantium, medianbsp;*’^§iaque viaincedentem orthodoxam catholicamque veritatemdesnbsp;’^onftrar,quaeeorundem coniugationem neceifariam aiferih

Liber fextus, Sedtæ Euangelicsc,quam fe dicit, fententiam, de di« ^fna gratia, Si. modo quo ea in nobis operatur, rationefque Sc argu«nbsp;’^enta quibus eandem aftruuntpreffius excutit, SC eorundem falßta«nbsp;euidenter coarguif..

** Lb

Liber Septimus, Eiufdem fèdæ, dedi'uina.præfci’entia,prædeai== natione, Só prouidentia fencendam explicat atque aus falCicatcm,nbsp;abfurdkatem, plenamquein. Dei bonitatem blafphemiæ impietatemnbsp;clariffimedemonftrat, Adhæc,nouum quorundam commença ex»nbsp;cutie, quoaflerunt, vnumquenquefideliumcertocognofeere poffe,nbsp;a Deo eleâxim fe ab æterno, amp; in Itbro vitx dekriptum.

OdauHS, De infallibili diuina præfcicntia,ad pietatis regulam per= tracîat, vtqueea nihil pugnet cum rerum contingentia èc libercatenbsp;noftri arbicrij luculenter oftendit » Deprædcftinatione icem piorum,nbsp;reprobatione impiorum , piam orthodoxamque iententiam ex^nbsp;plicae, Nec feéiæ tantum deeifdem opinioncmimpiam, fed etiamnbsp;Diui A^guftini, vtparum probabilem, necdiuinæbonicatis du{ce=nbsp;diniadmodum congrueneem fententiam redarguit. De diuinapræ«nbsp;tereaprouidentia, qua, etiamiingulariter, gubernatdiipeniatqueo*nbsp;mnia, quopaClo ea impedimento non He, quo minus pro fuænatusnbsp;ræconditioneamp;Smodoagant, moiieanturquefingula , nequeineui»nbsp;tabilem nobis (^vtnonnulh impie opinantur) neceflitatem inducatnbsp;rerum omnium clariflimedemonftrat. Denique,difEciks circahæcnbsp;incidentes ÔC perplexas qugftiones facile amp;: luculenter expIicauS^ fcrunbsp;pulos, qui vel ex humanaratione,vel ex fcripturarum locis obfcurio*nbsp;ribus etiam pijs ingeruntur, difcutit»

Nonus,Scripturarumquofdamlocos, etiam ortbodoxis omnia bus intelledu difficiles, quæ explicatæin fuperioribus veritati aduernbsp;farividentiïr, ÔC rationes pleraique apparentes, ex quibus apparetnbsp;non æquam effe Dei erga omnes benefîcentiam, nec veile ipfum om”nbsp;nés fàluos fieri, apparenter inducit,indu(5î:osautem fcripturarum diknbsp;heiles locos,ad pietatis regulam luculenter explicat,

Decimus,cftincxplicandis diffoluendifque arguments quibuk dam diffialibus ,fùperiorilibroinducfèis,exquibus,â6 malorum,hocnbsp;eft,peccatorum noftrorum autorem Deum effie videtur, nec veilenbsp;ipfum omnes fàluos herd

ARGVIÄENTORVM FINIS.

INDEX

?*gt;INDEX RERVM

ATQVE SENTENTIARVM ALIQVOT cdebriorum, quas nos quidem tumultuaria tantum 1€=nbsp;Atone obfcruauimus :ftudiofi' autem ïeAoris erif,nbsp;hoe genus multo pluribns notandis,eolligertnbsp;difqueiuftam operam præberc»-

INDEX.

X

INDEX.

gnis ab hxreticoram fynagoga quci? atdignofei,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;n,

Ecclefia in vera feripturarum intelligen tia,8c his quç adfidei vcritatcm,acrenbsp;ligionis fynccritatem pertinét,errarenbsp;non poteft,

Ecclefix catholicx qui incorporât! non funt, diuini fermonis intclligentixnbsp;non funt capaces,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;itfr»

Eledio Deiexprxfcientia depedet, ^4» EledioDci nec liberum arbitrium tobnbsp;lit,nccmcritum bonorum operu.rf^.,nbsp;Eledio dici non poteft, nifi quæ cx ratinbsp;one amp; iudicio procedit.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^4,

Epicureorum deDeoac anima huma« na.plancpecualisfentcntia,

Euangelium hxrcticorum nouum.qu j portenta atqj abfurditates nobis pe«nbsp;pererit,

EuangeliCT dodrinx ignorantialabo« rantes inuincibili, numpoftint fabnbsp;uarü

Euchariftiam paruulis porrigere, no cflt; fenecefiariumoftenditur,

Excxcatio 8C obduratio noftra, quo à nobis Sc quomodo à Deo fit, 170,nbsp;Excxcare quomodo Deus dicatur mennbsp;tes infideiiuni,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;170,

F,

FElicitatis intemperantia,eft pericu lofiffima,

Felicitatem hominis in quoStoici arbi« trat: fint confiftere,

Fides Dei donum eft,

Fides num in noftra poteftate fit, j4. Fides erronea non Temper eft damna«nbsp;bills,

Fides ilia qualisfit, fine qua neminem Deo pofte placerebeatus Paulus af«nbsp;firmat,

Fidci ac veritatis orthodoxxqux fit cec ta régula,

Fidem non elTe Dei donum, quandoq; B, Auguftinuseft opinatus,

Fidem propriam habere paruulos ba« ptifatosalTcrentiumreprobaturopi«nbsp;nio,

Fortitudo cur homini fit neceftaria, 4, G,

GEntium vocation! non eft idem te pus conftitutum a Deo,

GloriamDiuinxbonitatis nonilluftra ri cupiunt,fcd obfcurari,qui afleruntnbsp;adhochominu quofdam à Deo ere«nbsp;ari^vt datnnentur,

** iq

index.

Gratia Dei nobis eft necelTaria vt libéré muràpcccatis, dCpcccati vincamusnbsp;confuetudinem.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4$.

Gratia Dei quàm fit hominis libero ar* bitrio neceflaria.

Gratia nonfecundum mérita noftra da tur.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;yrf.

Gratia Dei coronanda no eft,fed is qui cS gratia dei fuerit bene operatus.efx.

Gratia liberum arbitrium iuuat. dtf. Gratia Dei nulli deeft, nifiquifibide*nbsp;cft.

Gratia Dei ad diuina prscepta implen* da neceflaria, orationibus eft impe*nbsp;tranda.

Gratia Dei parata eft omnibus earn fyn cere requirentibus.

Gratia Dei fine libero arbitrio non facit hominem habere vitam beatam. 74.

Gratis multiplex eft in diuinis fcriptu# ris acceptio.

Gratia,amor eft gratuitus, atque ipfa di ligentis benignaaflF«lt;Sicgt;,no”''crovInbsp;la qnalitas.aut habitude in co,q hacnbsp;gratia gratus dicitur.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;7^»

Gratia pro gratitudine. Gratia pro merccde.nbsp;Gratia pro beneficio.

Gratia pro gratiofitate vcl amabilitatc, in bonumôf in malum accipitur innbsp;fcriptura.

Gratia pro quocunque donogratuito, quod à Deo ad noftram,aut aliorumnbsp;vtilitatem accipimus.

Gratia pro liberalitate, beneficentia, ac elcemofyna.

Gratia,pro gratiarum adione, amp; acce* ptibcncficijrccognitione.

Gratia nonnunquam pro sftimatione vcl appretiationc accipitur.

Gratia Dei prsueniens ad conuerfione neceflaria, etiam peccatoribus offer#nbsp;tur,fcdnonacccptaturaboibus. 8r.

Gratia,finclibero arbitrio fui,iam com# potes faluare non poteft , nec econ#nbsp;tra.

Gratis amp; liberi arbitrq coniugationcm neceflariam diuinus fpiritus vbiquenbsp;in feripturis facris diligenter expri#nbsp;mit.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;87.

Gratia Dei in diuerfis hominibus non fimiliter frudificat.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;$9.

Gratia diuina nemini denegàtur facien tiquod infc cft.

Grstia Dci cum adiutu in laboribus fuis

Lex non imponitur nifi libero amp; ad ob^s requium,Sf ad contemptum»nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;6^.

Legis pondus inualidis fuftinendi deus non imponit.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;zs.

Legis diuinf non tm cognitio,verumejs tiam adimpletio inliberi arbitrij fa#nbsp;cultateeftpofita,modo à gratia Deinbsp;adiuuetur..

Liberum quid fit nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;n»

Liberum iuftitiae autpeccatiquac B.Pau lus appellet.

LiberS arbitrium reâeà B. Auguftino eomparatur iumento,gratia vero fef#

Liberum arbitrium quo dicatur per fe fufficiens effe Gne Deo ad prxfentisnbsp;vitæ opera pcrficienda,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^z.

Liberum arbitrium ne tunc quidem ho moperdidit,quando diabolo volun#nbsp;tatefededit

Liberum arbitriS ecdeGx dodores no obfcure,inconffanter 8i. pcrpicxo lo^nbsp;quendi modo,fcd cIare,conftanter,SCnbsp;explicite aflerunt.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;xS*

Liberum arbitrium liberius extulerunt fanóii patres ante exortiî Pelagia. 3^.,nbsp;Liberum arbitrium ex fcripturis facrisnbsp;afferitur»nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ff»

LiberS arbitriu Simon Magus primus omnium improbauitnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;zf.

Liberum arbitrium nihil pot qua pecca re,imo dum facit quod in fe eff, ad fenbsp;præparandum ad diuinam gratia,pecnbsp;cat mortaliter fecundum impium Lunbsp;theri dogma.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;6.

Liberum voluntatis arbitrium carDeif us homini dederitnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;38.

Liberum arbitrium pukhra Gmilitudb ne à Chryfoffomo affruitur. 3nbsp;Liberum arbitriS contrarijs olim error!nbsp;bus fuit obnoxium»nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;7z.

Liberum arbitrium gratia Dei non eua cuatfed ffatuit.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lt;30.66.

Liberum arbitrium non tm in operibus fed etiam in ffde feruatar. 30.3z.nbsp;Liberum hominis arbitrium vt negaretnbsp;Lutherus quibus argumentis Gt imnbsp;dueffus.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;7»

Liberum arbitrium non folum eccIeGa ffica de{initione,fed etiam confequennbsp;tia rationis euidenter offendit.nbsp;nbsp;nbsp;31«.

Liberum arbitrium aduerfus Simonem Magam B.Pctrus apoffolus folida dinbsp;fputatione défendit.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;13,

J^iberum atbit. non facit hoïem habere

i

INDEX

INDEX.

Opus Dei bonum , diligenter diftin # guendum eftabopere hominûma*nbsp;Io.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;171»

Opus vnum quandoqj à tribus fît ope# rantibus, homine videlicet malo ,fa?nbsp;tan,ac Deo.fed diuer fo fine,modo at^nbsp;querefpedu.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;17 j.

Operandi bene difticultas in nobis vnde proueniat.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;49.

Operum bonorum ac bonæ vitæ fru # dus quomodo Deo, quomodo Chrinbsp;fto, ac quomodo nobis imputentur ànbsp;fimilitudine euangelica, de agricola,nbsp;vitæ,amp; palmitibus.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;97.

Ordo naturæ in propagatione humani generis, ÔC quæ inde officia pendennbsp;ant.

Original! peccato à qbus bonis, in quæ mala inciderimus.

Originalipeccato naturæ bonum,amp; ar^ bitrq vigorem perdidimus, non elc#nbsp;dionem.

Originali peccato qualcm arbitré liber# tatem perdiderirous*

Originali peccato quale nobis vulnus fitinflidum.

P.

PAruuIorum cur quidam abfquere# gencrationis facramentomoriannbsp;tur,cü deus velit om nes homines fal#nbsp;uos fieri.

Paflïonem Chriftiqua rationc dicatur voluiflc Deus pater.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i7ï.

Peccatum in origine naturam non ab^ ftulit, fedgratiam, quæ perfedior eftnbsp;quàm in fe fuerat, naturam fece fnbsp;rat.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;79.

Peccatum aliquoties à B. Auguftino definitur, quod fit voluntas retinen#nbsp;divelconfequendi, quodiuftitia ve#nbsp;tat, 8C vndeliberum eft abftincre. erj.

Peccatum definitur. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;44.

Peccatum quæ ignorantia excufet. irf. Peccatum tarn eft voluntarium malum,nbsp;vt nullo modo peccatum fit,fi volun#nbsp;tarium non fit.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;19.

Peccatiinitium eft,difcedere SC elongari à Deo.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;8j.

Peccati originalis defînitio SC cfFedus fecundumIohannêCaluinum. 9.

Peccati feruitute cur voluntas difficuh ter cxcutiatjvbi fe femel eidem fubdi«nbsp;deriUnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4^^

Peccato homo carere poteft, fi velit,ad# iutus a Deo.

INDE

Seruituscorruptionis,quid fit apud B» Paulum»nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;49»

Sortibus qualiter fanâi nonnung vfi fint, ad explorandam de re quapiamnbsp;Dei voluntatemSC indicium»nbsp;nbsp;144.

Spem inDeimifericordiam cur Pfalmi# fta extendat in fæculum fæculi.

SpirituflanAus fîcimpendit hominibus moderaminis fui regimen, vt decli#nbsp;nandi ad vitia non adimat illis pote#nbsp;ftatem»nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;179,

Simon Magus liberi arbitrii primus fuit improbator»nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;xy»

T»

TAlenta fua,id eft,dona fua,fie Deus diftribuit,vt non minus æquus dinbsp;ftributor intelligatur quàm fapiens etnbsp;in oes mifericors dominus» 179»nbsp;Tempus certum conftitui ne poflit,quonbsp;vniuerfis fatis promulgata dodrinanbsp;Chrifti, SC lex euangelica debeateen#nbsp;feri»

Tempus idem conftitutum non eft vo# cationi Gentium a Deo»nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;x8o»

Tempore quæ fimul lunt, ordincm ni# hilominus inter feadmittunt, atquenbsp;in ipfa rei natura prius SC pofteri tnbsp;us»

Traditionibus illis viuis ac Apoftolicis, quas quidem ab initio acceptas con#nbsp;tinua fucceflïonis feric ad nos dedu#nbsp;xit ecclefia, contraria fentire nequa#nbsp;quam licet»

Trahit hominem Deus, fed non nifi fe# qui volennbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;s8»

V»

VAfa quædam cur ad honore, quæ# damhantadcontumeiiam» k^;»nbsp;Veile pofle diftinguuntur» ;4.nbsp;Veile perficere ita deus in nobis ope#nbsp;ratur,vt nihilominus idem opereturnbsp;in nobis voluntas noftra libera» lt;)8»nbsp;Vidoria,qua pdm vincitur quid fit. 7?»nbsp;Venire ad Chriftum quid fit»nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;7^»

Veritas ilia fola credenda eft,quæ in nul lo ab ecclefiaftica traditione difcor#nbsp;dat.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;IX»

Virtus geftit rebus fe aduerfis cxerccre, non aliter,quàm fortes milites,magisnbsp;verfari in caftris, in acie, quàm dominbsp;torpere otio»nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i48.

Virtutes multas cur Deus ibi fecerit,vbi non profuturas præfciebat.i4^.SC i$o»nbsp;Vitæ focialis ratio q nos officia doceat.j»nbsp;Vitia qui culpatjconditorem laudat» j?»

DE libero HOME»' ‘

NlS ARBITRIO BT DÎVINA

Liber L

VcDd amp;:noftricoghitiomuwa quadaminterfe CotrC^ lationc refpondeaiu,8ó a fe mutuo dependeanu

NIVERSAM fere CHRlSTlAlt;Ch«®’^^ næ fapientiæ fummam,quatenus ad enbsp;pictatem Só Ddamorem culttimquc addei amonbsp;nos promoucc noftriim nôbis offi[=nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;proquot;

dum præicribit, ex ditabus his partis mo'iec.ex bus, nempe, Dei 8c noftri cognitione, cipue pen-conftare,plane indubitatuni eft,Cogni

’ relt;fte cognokere ft pofte hominem,nift ^^gnoftat creatorcm, net^ ad Dei cognitionem, m*ft ex operum eius,nbsp;fnaximc autem fui cognitione afcendere pofte mox intdliges. Hoc in= Humansnbsp;primis extra omnem controuerftam eft,humane mcna,natttræinftin=nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;que

^u,numinis ac diuinitatis ftnftim quendam inefTe» Nee^ enim,vt ait Eiccro,Só res ipià palam loquitur,vlla eft cam barbara natio, vlla gens iueirc.nbsp;nbsp;proinde ab ipfo mundi initio regionerrt, nullam vrbem, nullam do=nbsp;hîum,religioneprorfùs caruiffeinuenies ? Qiïæ citm metus quidamnbsp;htnuminis,eo ipfo,tacita confeftiorteinftriptum omnibus diuinicaosnbsp;quendam ftnfum prodit.Cuius reft'pfam etiâm idololatriam magnonbsp;documento efle inteUigimüs,quartdö ligno,amp; lapidi colendo ft de«nbsp;®fiittere,quam nullum videri Deum habere maluérunt homines Jmo,nbsp;ttiam illos ipfos qui numinis profitentur cotcmptum/es ipft ftpe colt;=nbsp;^rguiumiftre enim trepidarc côipiciuntur,quoties diuinæ iræ âliquodnbsp;ftprofertindicium,amp;quamüisômnes latebras rélpcdent quibusànbsp;domini ft abdant præftntia, tarnen velinc nolint, pr£èftntis eius ftnftinbsp;ftibindc tanguntitr. Certe,fi qui reperiantur eo procefliift cæcitatis atnbsp;que indolentiaCjVt nullo prorius ftniu mctuque tangantur nüminis,nbsp;coshumanitatem omnem plane exuifte,8cinbrutaanimantiadégeinbsp;Uerafte eertum eftjllud ipfum autem quod diximUs diüim'tits nôbis mur in pernbsp;infîtu ftmen,de diuim'tacis ac numim's exiftentia,quo germen aliquodnbsp;proférât, diuinæillius maieftatis nott’s, quàs baud obfturas j ftd illu= ciam»

PE LIBERO HOMINIS ARBITRIO

lires,fîngulis fuis operibus impreffît,excitaricerciim elî »Necjuecttim vlla mundi parocula occurn't,quoquo verfus conuertas Scconijciasnbsp;culos, in qua non fcintillas (àlccm aliquas gloriæ^iüs cmicâre 'cönfpi*nbsp;cias, Vniuerfam vero hancampliffimamamp;pulchemman-i,quamnbsp;ïate patet,mundi machinam,fieri non poteft vt vno coUuftres contui«nbsp;tu,quin immenfâ vi fulgoris totus vndilt;^ obruaris:tam mulcæ nobisnbsp;coHucentinhuius mundi opificio accenfàc adiUuftrandam authorisnbsp;gloriam faces,quæ nos vndiqp irradiant Et quanquam Iibcralinm ibnbsp;larum artium vniuer/æcp philofopHiæ adiutus fubfîdio,ad inti'oipicinbsp;enda diuinæ lâpientiæ mirifîca iUa arcana longe proueharïs ac fubleucnbsp;ris akius, vt fi motuum cœleftium corporum, aftrorumcp admirantnbsp;damrationem complexus rationefueris,fiin fuas ilia fed es pardri do^nbsp;cluSjinteruallamedri,confîguradones defignare,proprietates notare,nbsp;quantitates certa demonftrationis régulaaflequi,fi ôôhuius mundinbsp;pardbus, quæ tumuldbus ac variorum motuum vicifiTitudinibus exsnbsp;pofita iîiblunari orbecertas tarnen omnium radones affequeris.Si hiïnbsp;mani corporis ftruéluram, ÔC conexionem,{ymmetriam,pulcfiritudi«nbsp;ncm,vfnm,ca: qua Galenus expIicat,methodo:inDeimaiefi:atem,nbsp;gloriam,fapienriamd3onitatem,acpotentiam:aniniû pareil affurocrenbsp;aliquante fublimiusHaud tarnen ne q quidem,qui fola oculorum Ä:nbsp;ineruditæ alioqui tarnen explicate in fuo vfu radonis, adminiculo in-ftrudi funqignorarequeantards cxceUcndam,vltro in ifta enumera^nbsp;bill quidemjtamen adeo diftincla,æ diipofita cceleftis miîitiæ varieta=nbsp;te,feoftentantem^pi^caeterisclafiusenumerare Da gloriam Dauidnbsp;affirmât, Sônullis non intelledo fermonc omnibus enunciare:Nonnbsp;funt, inquitjoquelæ,aut ièrmones,quibus non intdligantur voces eo*nbsp;rum ? Vt inuifibilia quoc^ eius ad æternam vfc^ aus virtutem ac di*nbsp;uinitatem a creadone mundi intelledla conljsici,affirmer eledhis ille A*nbsp;poftolus, Adeo nemo eft mente,radonepræditus,cui non abundenbsp;potînriaîn lâpiendam Sf potendam fuam dominus patefecerit, ütii 8c ex i'pfsnbsp;cogitandam aus æternitatem deducimunNam xtemamnbsp;tiitatisejus efle a feipfo principium habere necefle eft,principium omm‘um,amp;^nbsp;notiolra^*nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;vniuerfa trahunt originem,nec minus ad immeniâm quoq? bo»

Et bonita- nitatem aus cognoiccndam,ôlt; ex his manu ducimunNam fi cauiâm quæraSjCUr ad creanda iêmel hxc omnia indudus H/Jôla tibi aus boanbsp;nitas occurrinvt qui ex creaturis fuis nullum ßbiprofeéhun acquirerenbsp;potuit, in fe,8^ per fe beatus,ÔCperfcdus,amp;r qui ipfe Gbi totS totus ef^nbsp;nobis Dei noticia valeatjUecefTe eft vt nofbra nobis ad ipffi”^nbsp;Dfi noticiJ fit nota relatio, vtc^ intelligamus nos ab eo creates amp; conditos,ab ipfunbsp;^3nobi^°nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ftruari,ab ipfo lâpiendffime gubernari i intelligamus quid Gtnus,

^'^dd ab ipfo acc€perimus,quid eidebcamus,ip{um non folum fecuns m fe bonum efîe, led quia bonus eft/eciffe fux nos bonitstfis paraîtnbsp;*’ •nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;‘nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cijjcs;

LIBER PRIMVS. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Fol. ÎL

opes : imo ipfum effe bonum noftrum : co nos faâ:os,vt bcantudims ipflus effemus participes, fi modo huius noftræ peregrinationis ternsnbsp;pore ad eandem iynccro afFeAu afpirauerimus, pro fiiis ilh's in no8nbsp;bénéfices,h umili amp;SobfcqtientiamoreiIIi nos fubiecerimus : quodvtnbsp;poffemus^accepiffe nos ab eodem liberum voluntatis arbitrium. Cuinbsp;tametfi' Só corruptibile hoc quod nos aggrauat corpus, SCpcccandinbsp;confuetudo quam noftra ipforum culpanbsp;nbsp;libera voluntate contraxi

musjdifticultatern inqciat,non tarnen neceflîtatem imponere,nec inui= tosattraherêratcpiniuperpqflïmi patriSjSó mifericordiffimidominînbsp;paratumimplorantibus hoc ipfum omnibus eius auxilium, quo cosnbsp;nanribus,amp; furrcdurieribus,quamuis proftraus,amp;: collaphs, manum-porrigic,8c quodhoftris viribus deeft,fua gratia fupplet.Ex hac enimnbsp;intellecfla noftri ad ilium relatione,amp; ad eius timorem^euerentiam,culnbsp;turn obfequiumcp inflruimur,0d vniuerfum bonum noftrum in ipionbsp;conftinitum,ab ipfo quocp petendum docemur Jllireferendum accèsnbsp;ptumquicquid in nobis boni eft, Hæc illi adhærcndi defyderium innbsp;nobis excicat, Spem noftram fiduciamcp in ipfo conftituere nos adsnbsp;monet.’honorarc vt creatorem:timere vt dominum: reuereri vt patrcnbsp;amare,non folum vt bonum amp; maxime amabilem,fed vt vnicum bonbsp;num noftrum:ad ilium atcp eius opem,vt ad feruatorem, gubernatosnbsp;ï’em,amp; cuius prouidentia dirigimur,ficut bonitate,ac fapientia condirinbsp;fumus,confi denter confugerernihiTdubitantes, ilium, qui infinitafuanbsp;bonitate,cum non effemus,vitro nos codidit fuæbonitatis participes,nbsp;fuæbeatitudinis Capaces, imo ad hoc condidit, vteiuidem eflemusnbsp;participes,fi modo vt legitimi filrj,illi nos conformari hie fatageremusnbsp;pro noftris viribus,nobis eadem fua bonitate non defuturum,conansnbsp;nbus quod in nobis eft, Hucufque cognitionis,amp; noticiæ vt perdusnbsp;eamur,a femine quidem illo nobis conferto,aliquam elfe diuinitacem,nbsp;fitinitium, Quod,quibus diximus modis,excitatum, ex cognita nosnbsp;ftraad illnni relatione,ingens incrcmennim fuftipiens, quo iam dixi=..nbsp;nius,promoüet: Noftra autemeiufmodi ad ilium relatio, ex noftri oSsSia-niaxime pendet noticia: hoc cft,naturæ nofia-æ ratione propria:in quanbsp;«tiam:veîut principio quodam,virtute includitur, Sc infcriptiim legis x,me cogninbsp;t»r vniuerfum hominis officiumivtcp nos habere debeamusj feu ad quot;“quot;J' P'quot;-^^um,fetiadnos,fcuadproximum,feu ad tociusvniuerfiqueordis

Sed vt fe refte cognofcathomo,inprimis eftarduum ac difficis Noffefe, E: aut, pro hoc ffatu naturæ IapfE,nifi cœlefti luminc irradietur, prorenbsp;fins impoffibile.T Une enim vniulcuiufcp rei relarioncm propriani,resnbsp;^^3 exafteqj intelligimus, cum eandem, lècündum omnes eius caufasnbsp;^ntelligimus: materiam,formam,efBciens,finem. Quas vniuerfas, pronbsp;fioc ftatu, in fe, ex fe, nemo poteft euidenter cognofcere,mirume ausnbsp;tem efficientem, finem hominis ,vt qui extra eius naturam Sóras

' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;_nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;in cogno'

A ij tionem

DE LIBERO HOMINIS ARBITRIO

effideX^* tfoncm funt:ramerii hums noticia, ex illius cognitione dependcat Iti Ä finahho nomine quidem confufa notionc ems, inter omnes conuenit appel*nbsp;larunt^quidem fdicùâtem^ac beatmidïncni omnesîhoc eft,Iummaninbsp;pcrfeÆ'onem, quae homini,poffctconringere:fè‘din quoea confîftatnbsp;nïci v«îoquot;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;potuerunt clare inteUigerenbsp;nbsp;Qihdam tarnen philofophantium

rc hominà vtintrinlècæhominîs natura2^amp; caufæcius cffîcientis,verioreni non* funt,ita etiam in fine cius cognofeendo ad ipGm rcinbsp;noddam ntatem accefierunt vicinius , nempe Platonici , qui immorta*nbsp;hominis animam, Bôhinc emigrantem redpere fècundumnbsp;quæhicgeffic in corpore,Sseani quæ nihil,auc exiguum quid,C2=snbsp;men antepurgatum quam hinc emigrante, contagionis contraxiü^nbsp;a corpore,mox coniungi cœleftibus,amp;: communi cum eis beaduidincnbsp;perfrui intellexerunt, Eas vero quæaliquanto plus indulfiffcnt corponbsp;riySc £(xd^cc nonnihil ex eins contagione hinc niigraffent,purgari an*nbsp;te occultis nobis locis ôô fedibus, donee expurgatæ iam ab omini pec«nbsp;cati feoria^vt velut aurum in fomace excolt;fia:;tande/n repetere valerStnbsp;üiam originem.îd.isicacp,vtvides,vclutperrimam ac tran/ënnam,ip«nbsp;ûilluxiCjled non clara,aperi:a,cert:aqueveritas, tametfiabftrahentcs vtnbsp;potuerunt/eacommarcio corporis,conarentur afeendere ad ftram orinbsp;ginem^Sc propter hocaliquanto plus luminis inde mererentur accipcnbsp;re. Cum alij plane corporci,amp;: his terrenis immerfi, carnis, amp; defyX*nbsp;riorum dus mancipia,nihil ferefentirent,fuprapecora:nÔ Deum, noixnbsp;premia pro hic bene geftis,ac meritis,necpro fceleribus fupplicia: noixnbsp;immortalem; vt e(i,animam,fed earn pecorum inftar,vna interirc cumnbsp;corpore, Proinde vt fe prorlus ignorantes,toto etiam codo abetrarutnbsp;a fine proprio hominisdelicitatem cius,ponentes in voluptate, atlt;^ in^nbsp;dolentia:quxEpicureorû fLiicpræclarailla félicitas, ex qua lchola,Sar*nbsp;danapali,atcp idgenus monftra prodierunt, inter hos, alrj plus,ali)nbsp;nus aberrarunt a icopo veritatis,IViinus Stoici,qui tametfi nihil homi*nbsp;nis vitra hancvitamextenderentjtamcn in virtute perfeÂa imagina^nbsp;bantur eius feîidüaüem cÔiiflere^virtucem perfeefiam intelJigentes,cum

Um'c,quod in le ftuc, in omne vitium, tamctfî hoc alibi diflimulet, quo fît popularionMortaïes etiam animas,intelletflum vero quendam im=nbsp;tnortakmfacicns,ledeundcmomnibushominibuSjamp;Svelut extrin? ititeiiedânbsp;Iccus incidentem diuinicatis nonnullum radiuni,qui non adfît pèrpesnbsp;tuo, fed feferecipiat adlûamoriginem,de quoneciplêquidimagis^^aicmenbsp;tUrcturinteUcxit,necèxpnmerc potuit» Proindefuos interprètes o*nbsp;nines,eainrefudarefecit,vtexplicarent,quod nec iplèvnquam in«nbsp;tellexerat. Hune itaque tantopereaberrantemincognitioneeffèÆuinbsp;principrj hominis, in cognitionè etiam eius forméepropriæ, nihil misnbsp;fum cft a proprio quoque ÔC veto hominis fine alfequendo aber« l’/ncimho-raffe ccelo vniuerlo, vt quem in contemplatione fubftantiarum lèpa= SiîhX’*nbsp;ratarum confîftere voluit : quo vno, non Video quid magis abfûrsnbsp;dum, magifvcridicülum atanto philolophodici cogitarive potui^nbsp;atque ad ea quæ ipfe poluitprincipia minus conlèntaneum» Loquesnbsp;batur enim de ea. felicitate, quæ homini in hac vita potuit obtingerctnbsp;cum nullam agnofceretaliam,vt qui animam .definiebat aéîum corsnbsp;poris orgatïici phyfîcijfatebatxir proindeeam introirevnacum coi*®nbsp;pore,nec illi fuperefle poÏÏé,

Inhac autem vita, noflræ rationis vlum lîaturaliter colligatunl confl:atlènfîbüs:itavtomnis,quæhic hominibuscompetere poflïtnbsp;feparatarUm fubftantiarum contemplatio,nihil fît aliud quaniabsnbsp;ftradio quædam a fenfîbilibus phantafmâtibus, intentionum vnisnbsp;uerlàlium,Sôeiufmodialiquam cogitatiunculam, etiam raptim,nbsp;tnomento tranfeuntem, vniuerlum hic hominis implere delÿderi*nbsp;UmC replere bonis omnibus quæ hominipolfunt in hac Vita cornsnbsp;petereC Pene dicerem Epicurum ipfum,nifîplanépecualis eflec,rasnbsp;tionabilius dixifte de felicitate hominis, adeo vt in vno maxime A«nbsp;riftotele , quo nemo pene omnium fîbi pluslàpere vilus eft,amp;SfuOnbsp;plus confi lus ingenio, videatur deüs Voluifle plane ftultâ huius mttrtnbsp;di fapientiam facere.

ns cognofeit, hoc etiam clarius, quæ naturæ fî.iæ,velut libro aiidam Rcuddum infcripfît ille om niu m conditor ÔC opifex, poteft legere, atque illi insnbsp;voluta expiiCare i amp; redius intelligit quæ funt hominis officia i quænbsp;îaeere, a quibus abftinere iplum oporteat, Potuerunt itaque Sos clarius in*nbsp;^ates, Plato, èc qui cum illis philofophabantur, qua Epicurus,quamnbsp;^tiam Ariftotcles,quamdéniqüeStoici,Verius intelligerc,amp; redlius nis officia*nbsp;’^xplicare hominis officia,

Nam,cumfe,illiusprimi funlmique boni creaturas intelligcrcnt, agnofeerent, èofados, vtbonitatis beatitudinilque eius partici«=nbsp;pes effent in perpetuum, lèfe in oculis eiufdem cundU cerUentis, cunsnbsp;fapiendffime lùauitérqué moderàncis ac dilponentis ,verfari affi=

. ’ DE LIBERO HOMINIS ARBITRIO due/ntdli'gebant ftati'm, non Io Ium omni obfcquiorum,omni hoho^nbsp;delaiionc ÔC fignificacionc le eidem obnoxios, vt crca.tori omniumnbsp;ua.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fummOjOmm'um domino, a quo libera, amp; gramita bonitate nec vlla

fuæ ncccflicate naturae accepiflcnt cfle, viuerc, amp; quicquid habcrent, atqucaccipcrent quotidic ; led euam vdut iummum bonum,non tannbsp;turn fimpliciter,iêd ÔC noftrum, fummo etiam amoreproiequi: cona*nbsp;ri ctiam pro viribus,ipfum aflequi: ipfi coniungia'pfum fcmpci- fufpi*nbsp;rare : ad ipiiim ièmpcr tendere,

Negatfux. Ex quo , æque immediate, sequaliquc euidentia intdligebahc, quantopcre abhorreret a natura hominis : non folum odifle iöudnbsp;fumme amabile, illud blalphemare quantum in nobis effet ,m=:nbsp;iuriariilli tarn bono, tarn in nos , beneficio: fed etiam, quomodo®nbsp;eunque erga fummam illam incomprehcnfibilcmque maieflatemnbsp;parum rcucrentcr rtösgcrcre: vtpotc,peierare per nomen eiusrautnbsp;ctiam illudipfum in Vanum nominarc, aut fufciperc : breuitcr, illiusnbsp;vokintati humiliter^,'obfequcntcr,Sclibenterparcre nosoportercinnbsp;omnibus,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’i;

Ergi proxi Deinde cum in proximum relpicerent, eiufdem conditionis nàturæ,ab eodeni coriditorc Dco,ad ciiifdem fecum boni focietatemnbsp;faeffurn, it3. faeffum, atquc idco faeftum, vt mutua, opera illo pcruc«nbsp;nire nós adiucaremus, quo ftrmus conditi, mutuifque nos fubleuarcanbsp;mus neceffarijs ctia offices,intclligebant clare,mutuo fe diligere debc-SSSd- amore beneuolennaque ad nos mutuo affici: non folum ob munbsp;tuam illam officiorum neccfli'tatcmjCui tarnen earn ob rem nos aljiga-uitjamp;S iîibiccit natufa; icd’ctiam propter communem dominum,comnbsp;munem creatorem:proptei'iiïudiiimmum ftimmcquc diligendumnbsp;omnibusbonum,cuius,quiique eft emanatio,Só participatio quæ«»nbsp;dam:quod,in quocunqüé ccrneretur,non deberet non diligi: prxiers«nbsp;tim,cumad ipfumibcialiter, communiterque perfruendum nosnbsp;^oSjConditofque inteliigcrcnt,

Tgt;legaHua. Vnde cadem ftatim euidentia, atquc æque,immediate mtcHigef bant, omnia ilia negatiua præccpta ,quæ prohibent iniuriam proxi»nbsp;‘ mi^amp;quæcunquc charitati cius,anioriquc adueriantur, Primo innbsp;perfonam cius propriam, deinde in earn, quæ fibi proxime coniunwnbsp;tfta : vclut vnum iecum coi-pus eft, hoc eft,in vxorcmnbsp;nbsp;nbsp;in alios con*

iundèos iuoprdine,parcntes, liberos, frati'es,iororcs,amp;rc,

. In res deniep eius cxtcmas,quæ huius noftrac pcregrinationis iunf Ratio vit£viaticum, lam amp; focialis vita : adquam homo ex natura eftnbsp;s’öffiaa ^Q*^poficus,amp;quam nos docuit mutuorum officiorum ncceffitas, ft*nbsp;doccac.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;docuit, fine quibus ieruari non poteft humana focietas;

nempe, ordincm , magiftratus, reeftores, præftdes, atque alios ijf* quot;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dera

LIBER PRIMVS. _ Fol. ÎIIÎ

dem obfçqttentes, 5ófubdïcos,amp;:fuafingulonimofficia . Etpræte^ Tea in didlis fadifqnc vcritatem : Sgt;C fidem: mutuamqiie crga fe omni^nbsp;Um humamcacem, modcftiam, quæ maxime omnium focietatemnbsp;Conforuau

QiiinScordonaturæ, ab eodem cönftituciis opifîce, vt genera Ööne ac (eminis propagatione ad eum numerum,quern fusebonitatis in propanbsp;parcicipio dignareair iliainfirticabonitas,multiplicarecur genusho^’man°‘gcnïnbsp;ininum,{larim docuit etiam légitimas nuptias, quo certi cuique fui ef=nbsp;fent liberi : docuit parentes educatione eorum, curaequc intendcre at^ aa pcndc-quc vt homini inimicum, ÔC indeccns fugere, quicquid eft huic ordi=nbsp;ni, amp;¦ fini quo ille tendit,contrarium : ad quod genus ,ftupra: adultesnbsp;ria,86fœdaillainnominandaquecarnis Ipedant vitia, amp;quoniamnbsp;etiam hoc per fteuidenseft, aquoquis accepit beneficium , eidem,nbsp;quo ad licet, gratum cfte oportere » Hine ftarim quifque intelligit, fpénbsp;ciales illas obligatio nes, amp; officia fîlioru m ad parentes, di fcipuloru mnbsp;ad præceptores, Sc quæ funt fimilia»

lam amp; ex ipfa intrinfeca ratione hominis, Sc partium quibus corn O^Fiei^

. P . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;J .nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;rnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;r minisadfc

ponitur, lua etiam quæaam lura naturæ conlurgentia cognolcuna ipl'um vn-* tur , quibus Homo ad icipfum ordinatur ? Eftenim compofitus ex fçVuur.^quot;^^nbsp;terrenomortalique corpore,atqueimmortalianimo: quorum illudnbsp;inftrumentum eftatqué organum,hic vero velut agens atque artifex,nbsp;qui iUo vtitun Proinde huic ftatim homini notum eft,amp; quod corponbsp;ti fuo præbcre debeatneceflaria : atque ipium quantum licet iêruare,nbsp;quo expedite, libéré, amp; fine impedimento obièquatur, Sc feruiat anisnbsp;hio : ôô quod libéras iUi habenas permittere non debeat, quo fèiè,pronbsp;fua inclinatione, naturalique fuo defyderio ( quo fibi blanda appétit,nbsp;iuctinda, amp; fuauia ) fc immergat cœno voluptatum carnalium, quonbsp;lèfc aggrauet crapula : mero ingUrgitet, SC fubmergat animum,amp; adnbsp;Uerfus iulTa rationis, 60 præcepta iuftitiæ fiat Contumax, tandemquenbsp;etiam dominium obtineat in regno hominis j atque ipium etiam anisnbsp;nium in præceptis attrahat,

, Debet proinde hic ab initio meminifle, quæ lui iuris fiint : fuana fî« bi authoricatem vendicarc : non ita ic cami inclinare, vt fubmittat eti*nbsp;fed temperantiæ regulis, vitro etiam aflumpta vitæ vicluique aunbsp;^critate, moderari cæcas voluptatcs corporis: Iabori,duriiquc, SCnbsp;3^lpcris affuefacere, SC fibi ad omnia commodum , amp;:facile inftrii«nbsp;nientumreddercjfibiqueperpetuofubicclum rctinere,atque obfeanbsp;quens per omnia»

Et quia etiam ab extrinfeco formidanda ac tcrribilia fepe incidunt, nonnunq cafu fortuito,aliquando vero intentata a prauis, violennfijf tîa formi-hominibus,ad hoc vt pfftergrçdiattrr a fc debitû aut dco,autproximo dâda accejlnbsp;' A «() offlcb'““-

ii nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;DE LIBERO HOMINIS ARBITRIO

offîcium;facilc inteUigit,qui prædicla intelligit^aduerfiis hæc forhtudî

• » nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ne munîri confirmarique oportere ammum, vt aduer fus omnîa fît fn-

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;trepidus.Ec kst omnem f ftiufmodi formidabilfuni timorem femel ab

rjcere,ne pcrpetuo in timoré viuere debeat : vtque cum res,Ô6 vftis po ftulat, proptcrea non dimoueatur ab officio»

Quoufquc In h'unc modum^infertum nobis diuinitus, iJIud de numinis Sc df moùchXi uinitatis exiftentia fernen ,noftræ rationis, offîcij fui non negligentis,nbsp;manara- jn operum illius contemplâtione, diligenti exercitio cÔfîrmatum cumnbsp;amp; ex noftri cognitione^elationifcj^ quam ad Deum habemus, non fonbsp;lum ad eius fàpientiæ,amp;S potentig gloriam inteiligendam,fed ctiam adnbsp;adorandam maieftatem,amandamc^ nos bonitatem perduxit,nô de*nbsp;,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ftituitur illius adiutorio,qui tribuit omnibus affluenter, et non impro

perat, 80 habenti,ac bene vtenti accepto a fè taIcntOj addit alterum»Cer te, quo audifti, perduxit illos Platonicos, quos Auguftinus affirmâtnbsp;paucis mutatis Chriffianos fore : cumEpicurei,veIut brutapccora:nbsp;fùo peccato excæcati, nihil intelligerent eorum quæ nos ad Deum di»nbsp;'nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;rigunucæterorum eriam, 80 quæ ad fe, Sc quæ ad proximum non ad*

modum mulca Ariftoteles, cum ftupido illo fiio deo, nbsp;nbsp;finis noftri,

humanæque animæ tanta ignoranria, grauiflîmæ partis legurn natu* ræ,amp;S omnis noftri ergSL Deum officij ,fuis,cognitionem fuftylinca tannbsp;turn officia,vtcunque doces, quibus homo ordinatur ad fc,Sc ad pro*nbsp;ximum, 8c ad communem ilium naturæ ordinem » Stoici non pau^nbsp;lo felicius affecuti funt atque intellexerunt homim's officia, a Platon^nbsp;\nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ca tarnen ilia pcrfeftionelongifïîmeabfucrunt»

Vt cceic- Nos vero,diuina,cœleftiflt;^ pfiilofophia, in quo infîrraabatur hu* pînanbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;remotïs variarum opinionum ambiguitatumcp nebulis, certâ,

docucrit indubiamqj veritatem clarius docuit, ÔC nofmedpfos, nbsp;nbsp;creatorem,

nia. °quot;’ 80 fînem bonumqueproprium noftrum cognofcere, Ôô noftra nobis officia,in ratione naturæ no ftræ infculp ta, àC im plicata ab illo opifice;nbsp;fedignorantie tenebris,que per peccata noftra inueifta ftint,obfcurata:nbsp;Sûmacor- clarius explicauit » Eundem inprimis elfe fînem noftrum qui princi*nbsp;riciïdei”° pfum Idem quod'in fè,hocipfum, ÔC nobis fummum bonum efle,nbsp;nofth qua vt illc quia bonus,vniuerfa creauerii^ et in primis rationale creaturam,nbsp;dfu'iniï fcri tfuo fuæ botutatis foret particeps:hanc vero,etiam ad bcatitudinis luenbsp;pturis pro participium elegcrit» Cui 80 talem naturam dederit,per quam haberenbsp;poflêt,nÓ folum alienum bonum, at(^ aliunde acceptum, vnde nuÜonbsp;honore,nullo premio,quanuimcunc^,amp;S qualecunc^ id effet,digna ef*nbsp;fepoffet : fed etiâ fuum,acproprium,vnde ipfa commendari,ct quodnbsp;fîbi poffet imputari ad meritum : nempelibéré voluntatis arbitrium,nbsp;per quod,ipfi'^ fÿncero amore inhærere poffet, atque illius fe voluntarfnbsp;humilfter,libentcr,fideliterque fubmittereipoffct etiam ab illo fê aucr*nbsp;tere, quo vellet fè conuertere : diuina etiam mandata præuaricari,nbsp;con«

LIBER PRIM VS. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Fol. V.

«contemnerc:brcuiccr,quopoffet,amp;lbenc, malcviucre. Vcque itifuper bonæ vicæ, (è præmiu m conftituerit:malæ damnatiom's,m ornbsp;fupplicium.Qiiam nobis aflequendæbeatitudinis facilitatem,acnbsp;certitiidinemzquam eriam huius vitae felicitatem in noftra origine decnbsp;dcrit:vccp nos,in cadem,in ciues regni fui adoptaueric, fi modo cam innbsp;fe bcnefico creator! fuo,tam benigno ac liberali domino,cam pio patri:nbsp;permanfiflet obediens.Vtque idem ille,noftrum omnium parens, exnbsp;tanta ilia,fed gratuita felicitate, ex illo quoep beatitudinis regno,ic, noß«nbsp;que in Hane calamitatem Sc miferiam præcipitauerit, ÔC regno illo ex«nbsp;torres fecerit,nbsp;nbsp;nbsp;mortis iniuper damnation! obnoxios ? Vt denique

hanc iaduram quam in illo parente noftro accepimus, mtilto nobis copiofiiis refarcieric mifericordiffimus dominus in fuo filio, quern nonbsp;bis faluatorem redemptoremque dedit. In quo naturam eciam noftranbsp;Cuperangelicam creaturam omnem fublimaueric, nobilque potefta*nbsp;tern reftitueric, in illo, per ilium filios Dei fieri, atque illi cohaeredcsnbsp;in regno illo codeftisnbsp;nbsp;nbsp;diuinae beatiaidim's ? In quo etiam iuftiflimo

iudicio mundum iudicaturus eft,cuiqife redditurus fecundumftia opera, rccepto a quoque fuo corporc, quo fit, aut gloriæ fdicitatifque,nbsp;ÄUC damnationis particeps,quod participauit atque inftrumentum a-nimæ fuit in merito aut demerito.

Hæc fere fumma eft corrclariuæ illius notitiæ Dci,amp;f noftri,qug no bis in diuinis fcripturis proponimr ? In qua, vc hoc vnum, maximenbsp;nosadpieiufteque viucndum,atcpiiliamoriinhærendum folicitac,fi ludiaumnbsp;Cogicemus nec quicquam hæficauerimus iuftum ilium de nobis latu= dûnbsp;rum indicium,^ cuiep rctributurum pro mentis,inquirentes Ie,atcp il ximefolt*nbsp;li amore ac ftudio adhaa-entes,amp;S vita fancta conformantes,rémunéranbsp;turum feipfo,amp;S fuæ beatitudinis confortio:aucrtentes fe ab illo, atquenbsp;illius oblitos, bonorumcp quæ nobis offert negligences amp; incurios, e^nbsp;iufque in fc oblitérantes infoiptionem imaginem, chirographumnbsp;Vero mortis Sc damnationis perpetuæ,Iuis,quibus fè mergunc ÔC connbsp;taminant peccatis non ceffantes fcribere reicribcre, æterno punitu=nbsp;rum horrendoep fupplicio.lta non pofiumus iuftum Dei de nobis iu Not» poff«nbsp;dicium intelligere,nifi intclligamus libero nospraeditos voluntatis ar=nbsp;bitrio,amp; in nobis pofitum, vt obediamus præcipienti a malo déclina» bis ludici-*nbsp;rc^ctbonum facere:etcontra,vtnegligamus contemnamufip eius monbsp;nita,quemadmodum ex fequentibus critilluftrius.Atcp haftenus qui teiiigamusnbsp;dem de dei ilia, amp;! noftri mutuo ft habente cogrtitione,quæ ex diuinis adVonSnbsp;fcripturis nobis proponitur, quod inftituto negotio lads eft, catholftnbsp;cam fententiam fimpliciter expIicauimus.Quam ÔC luce clarius aftru* *nbsp;emus in fequentibus, cum ante propofuerimus,qüæfalia,quæpor*nbsp;tenta, quæblalphema aduerfuseandemcaeca quorundamimpietasnbsp;doceau

DE LIBERO HOMINIS ARBITRIO

DiÆs aduerlàntem , amp;Sctim diui'na bonirate maxime pugnan= tem,quonindam fèntentiam, qua amp; nullum hominibus libe=nbsp;rum efle arbicriumnbsp;nbsp;vniucrra. meuïtabili nobis, ablblucacp ne=

ceflitateex Dei voluntateprouenire affirmant,óóquibus ean? dem argumentis afiruant, breuiter explicare,

Caput IL

On male hoc vnum intellexit Lutherus, pleracp do gmata fua earn probabilitate habere, vt nemini poi=nbsp;fintperffiaderi, nifi cui ante eruerint mentis oculos,nbsp;8c pernihil videre, nihil incclligerc poflenbsp;hominem, corum qugad Chriftifidereiigionemcpnbsp;pertinentmec pofle dei verbum, jlciIicet,ilJud fuum,

verepercipere,aut fideiillius nouæcompotem ficri,nifl rationcexcgca ta. ftultus antea fiat,amp;S tarn a ratione alienus fit, quam infantes 5c morffnbsp;ones Iunt.Imo,hos ipfos,infantes et moriones,adfidem pcrcipiendamnbsp;aptiores eife, quam adultos 8^:ratione valentes: vtquibus ratio ad h'nbsp;dem iemper fit obftaéulo:eam,iblius Dei opus efle: racioncm vero, adnbsp;ea quæfîdei fiitit, cæcam, mortuam et velut ftipitem: proindciuiqucnbsp;deque habendum eius de his rebus iudicium. Hæc Ule mirabilis nouinbsp;eins, quod nunc iadatur, Euangelq author, palam affirmât, Ôc docetnbsp;iiium Euangelicum populum: (quam conionanter autem ad dodri^nbsp;nam ApoftoJicam, qui negat quenquam, nifi ex dodrinatione poflenbsp;credere,autnifi docentem prgdicantemc^audieric,plane cæcuscftquinbsp;non intelligat.Nifi forte infantes 8é monones, quadiu co habitu funt,nbsp;percipiendæ dodrinæaptos dixerimusi)Hæc inquam fuos docetille:nbsp;que nifi ante perfaaferit, nifiplane excæcatos ante dilcipulos fuos red-diderit,relt;fi:e,vt dixi,inteUigit nullos fehabiturum difcipulos,necalicer,nbsp;perfuaderi vllis polfepleraque Euangelij fui dogmata:vr que euidentinbsp;certiffim^cp rationi palâadueriàri intelligitJnter qu^,quod eft om niunbsp;abfurdiflimum atcpimpudetifli'mum,nec minus in quamplurima fenbsp;extendens,eiufdem illius Euangelff dogma de nulla noftri libertateai'^nbsp;bitrff, 8C ineuitabili neceßitate eoru qux nobis accidunt, quiciacimus,nbsp;quæpatimuromnium,nunc explicandum eft.Quod principio,etiamnbsp;Philippus cæteri vniuerß eiufdem Euangelij dogmatiftx, magnanbsp;impudcntia afferuerantdlle vero eorum corypheus omniuin co ipib,nbsp;Canale iiii velutinprimis neceifario,et vndenoftri cogniao,noftreq; falutis fumnbsp;dogiîîa de mapræcipuedependeat, ignorato tarnen caeteris omnibus, ßbi placesnbsp;cacenoihrnbsp;nbsp;nbsp;tnaximc omniUjOrthodoxos pene omnes multis retro fçcuîis,craf‘

arbitrij, filfimi atc^ intollcrandi in co erroris arguensxuius vetuiiate, ita ope^ rante fatana,obiediireanimos hominû aifirmat, vt vix vllos ei perciptnbsp;endo iperet idoneos, nedum quiiêcum de co concertare valeant. Sednbsp;necidêilleipiè iubito,fedgradibus,amp;^paulatim pro fecit ad tarn fubh^nbsp;mil

tlBÈR PRIMVS. ' nbsp;¦ M Vt

niis cognitioncm myfterij/Doctiefat antcalibctum arBitn'uni poft peccaui m effè rem de folo dtulóa'pfi-tm nihil poffe quam peccareamonbsp;dum facie qitodin leeft, adfepræparandum ad diuinam gratiam,nbsp;Ipfum peccare mórtaliter* In quo non video quem fequatur haa*eö= mini's arbïnbsp;corum veter um, fed furioß eins cerebri hoc commentum exlftirrio»nbsp;Qiiam eins lèncentiam cum inter alia dogmatum ipfius portenta,nbsp;pro flio officio perftrinxiffet cenfura fedis apoftolicsc, idem ipfe dia=’nbsp;bölicam fuam obftinationem amp; pertinaciam orbi conteftatam faci-^ns, cmißt affertionis libellum, quo impia ilia fua dogmata,lcd tranßnbsp;formata pene vniuerfa in peius, publice afférunt,óóprimum quisnbsp;dem dieftam fuam de libero arbitrio lêntentiam, locis aliquot ex diui=nbsp;nis fcripturis,maligne,lycophanticc, óó uiolenter ad fiiam impietatemnbsp;detortis, hoe eft, more fuo ÔC ingenio,aftrueré conatus eft: ita lahe,vtnbsp;Lutheri inuentum hoe non dubices,Deinde,quaß ea iplà non latis imnbsp;pia effet Sgt;C abfurda affertio,Vuielcfi præceptoris fui: quod ante htincnbsp;ctiam Petri cuiuldam Abailardi,Laurentr) item Vallerifîs fuit,dogmanbsp;îtducere ÔC ftatuere conatus eft, quo, nulla contingenter, fed abfolutänbsp;nobis neceffitate prouenire vniuerfa illi affirmant: Agi homines,nonnbsp;agef e in his quæ videntur agerC, qualiacunque ea, feu bona, leu malanbsp;ßnt. Nihil prorftis omnium effc noflræ poteftatis Sc arbitrij,led diui^înbsp;næ tantum per nos operationis elfe nos inftrumenta quædam Quaïnbsp;Tunt eiufmodi, vt affi'rmare non dubitem, nulli Euangelio, nüllis feri*nbsp;pturis, nuUis Âpoftolis,lèd nec angeh's de coêlo omnibus, de eis eredianbsp;turum me, 11 ea affererent : tam Itint ablïrrda, tam Impia in Deum blanbsp;fphema,amp;: à dulcedine bonitatis eiüs abhorrentia, atque inluper corn:»nbsp;niunilênluijSôconlènfui tonus ab initio orbis mortalium omniurttnbsp;aducrfaria,amp; dabo operam,vt nec impie,nec abfurde hæc a me dici lesnbsp;^or intelligas.Et tarnen hæc ille videri vult coadus contra lèntientiotnbsp;bi,amp; ecclefiæ vni uerlæ,ingerere,quo Dei grariam iam annis multis op»nbsp;pngnatam,oppreffam etextindtam atheologis omnibus(quorum nenbsp;minem non contra gratiam pro gratia Icripfiffe affirmât^ reuoce^affénbsp;î'at, amp; fuæ dignitati reftituat, Cui locum elfe non vtilt, nifî ingeraturnbsp;Prorfus indignistlî ad eius fufeeptionem fui cordis oftium aperircho*nbsp;poffit : fi teii'am côfdis fuipræparare aratro vomere pœnitensnbsp;quo fuperfufo diiiinæ gratig imbre herbam oportunâpj'oferat, etnbsp;frucfturnjÄtit trigefimum, aut lèxagefimum, aut etiam centefimum: ßnbsp;diuinæ grariæ ad iuftitiam cooperari valeat, Nihil proindc nos polTe

; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fufeeptionem gratiæquamncceffafiopeccare,amp;Scohtinuopeiolt;

fieri,magifcp a Deo elongari affi'rmat.Naturam damnat et malâ fa

. ^it^et tandem pene nihil facinnec quic^ nobis reliqui fadt,fed velut lèr ^s,auteiufmodi inftrumenta qugda diuing per nos operationis, no lönbsp;f«m in bonisjfeijetin malis-omnihusunquibusnihilprorfusfitnoftr^nbsp;'¦¦'--'•'i.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;¦nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.....-potes

DE LIBERO HOMINIS ARBI TRIO

potcftatis amp; arbitrq:nihilo inquam magîs,qiiam ferre,vt feite aut ine^ pte trahatur ab opifîce.Hinc fir,vt nec legis nec peccari conftare ilh pofnbsp;fît ratio:quemadmodum poft demonftrabimus, vc quibtis locus nonnbsp;cft, vbiarbitrq Iibertas non eft gt; Vnde ÔC ea üli biafphema dogmata,nbsp;quod Deus nobis præceperit quæ nobis funt prorfus impoflîbiIia,amp;Lnbsp;quod mortali'ter ac damnabiliter peceemus ca. non facicntes, quæ agt;nbsp;que in noftra poteftate non funt, quam auium inftar fublimes volarenbsp;per aera.Hinc et illucfquod de peccato originis inducunqdogma pronbsp;digiofum dependetîquanquam iUud ipfù m, quod poft intelliges,ho=:nbsp;rum omnium principium ftatuantHinc ÔC illa paradoxa,in omni o-pere bono, iuftum neceflario peceare, Opus bonum optime fadumnbsp;eflepeccatum veniale fècundum Dei mifericordiam, fed morcale,nbsp;æterno fupplicio dignum fècundum iuftum Dei indicium » Nemi^nbsp;nem certum effe fe non femper peccarc mortaIiter,Et hæc magno ap^nbsp;plaufîi ab vniuerfîs Euangelicæhuius docftrinæ dogmatiftis amp; apo^nbsp;ftolisjfimpliciter abfque vUodifcriminefufcepta funt a principioenbsp;Quanquam autem in fue,quam nuperediderunt,et nuneprofiteri vinbsp;dentur, fidei expofitione, bac in parte correxiffe fuam fidem videan^^

nunc damnare fententiam: infuper,amp;:humanæ voluntatilibcrtatem nonnullam tribuereinhis quæ ad ciuilem iuftitiam pertinent, Sc extenbsp;riorem rerum faciem concernunt: quam tarnen æque illi adimunt, innbsp;bis quæ ad regnum Dei atlt;^ dus iuftitiam pertinent, Qitia animais,nbsp;inquiunt,homo,non percipit ea quæ funt fpiritus Dei, illam quippe fînbsp;eri in cordibus noftris, cum per verbum Qîiritus fandxis concipiturnbsp;(ita fane habet Auguftanæ,cui adhuc pertinaciter inhærere videntur,nbsp;confeffionis eorundem articulus XX VJIL} Nihilominus non ab renbsp;yidebitur fortaffis alicui,non ex ammo prodqffe ifthæc palinodia,fèdnbsp;fîmulatain commodum negoti},vt vocant^ Euangelici:quo fèruirentnbsp;amp; loco ÔC tempori, quum in vno illo lîio dogmate,totius orbis, amp; o«=nbsp;mniumhominum ab initio communi fenfunbsp;nbsp;confènfîi fè damnari

animaduerterertLQuem,tametlî magni non facian^nec vereantur im pia fua coramenta,aut deliramenta potius, illi ex aduerfô ftatuere : tasnbsp;men non ignorantes, quantum iUe apud omnes quibus mens eft et ranbsp;tio,momenti habeat,eos præfèrdm quibus fuam illic fidem perfuadesnbsp;re conabanturJmperatorem,Cæfàrem,reIiquofque Germaniæ princinbsp;pes,ôclmperi)ordines,ne ex vno eo dogmate vniuerfum eorum pe«nbsp;riditaretur Euangelium,6ô velut infânum,quale révéra eft,refjcereturnbsp;omnibus,caUido confilio dus,quamuis primarq fui dogmaris mylt;nbsp;fterium, cælandum putaffeamo fîmulandum auod in eo nobifeum

LIBER PRIMVS. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Fof. Vit

propagandi Eiiangelij,idem,cum ludæis a principio de iegalibus, St obligatione legis Mofaicæ fecêrant. Nani vt hæc quifqitani non im=nbsp;merito de iIIiscrcdat,muItafaciünt:ÔCinprimisilIudiquod publicenbsp;editis etiam libris profiter! nori dubitent/as effe etiam Ricis SC technisnbsp;promouere Euangeliuni atqueeius negotiuni.Deinde,quoniam fi eanbsp;Vera effet palinodia, amp; procederet ex animo, fi illius dogmatis, quodnbsp;dudum afferuerunt abfurditatem, impietatem, Sc in Deuni blafphesnbsp;miam nunc vere intelliger ent, SC execrarentur ex animo, non poffencnbsp;non execrari os illud blafphcmum, ilium fuum Euangelifiam 8ó do^nbsp;lt;florem,qui eiufmodi,qttalia mox aperiemus,blafphemiarum portendnbsp;ta,in Deuni euoniuit,atque ipfos docere docuit: cuius tarnen eofdeninbsp;nonduni pudetfe profiteri difcipulos : cuius dignitatem authorita=nbsp;temque magna cura ac diligentia vbiqj afferunt^amp;S fartam tedtamquenbsp;cauent,atqueindigneferuntjfiquis deeoloquaturproreamp; merito:nbsp;cuius in cæteris quolt;^ omnibus profitentur doÂn'nam vt veree^nbsp;uanaelicam:vnius furiofum cerebrum pluris faciunt,quam orthodönbsp;xorum retro patrum omnium confentientem fententiam, Alteruninbsp;proindevt fitneceffeeft:autillosnondum percipere easipfas,quasnbsp;in eo dogmate latere mox demonftrabimus,abfi.irditates amp; in Deuninbsp;blafphemias:tametfi forte non plane illi nlinc affentiantur,nec euiden«nbsp;tiffimæ veritatis luci etiam inuitis irrumpenti diutius claudere pof®nbsp;fint oculos:aut certe,non ex animo, fed verbis tantum ac fimulate, obnbsp;caufàm quam diximus, bac in rc diffentire a fuo illo doftore Sc Aposnbsp;ftolo.Qtio enim palt;fio potuiffet Philippus,illius confeffionis atque asnbsp;pologiæ eiufdem præcipuus archite(ftus,potuiffencnbsp;nbsp;nbsp;cæteri,fi.ium ils

Ium tam abfurdum, tam impium, tam blaiphemum erroreni, quem editis libris publice afferuerunt 86 afferunt,qui adhuc publice leguturnbsp;a fuo illo euangelico popuïo,leguntur et a nobis,non ingenue agnofcenbsp;re,fi eundem, qualis eft,vel nunc tandem vere intelligerent, 86 execra«nbsp;tentur cx animo^C^iid hoe portent! eft,fibijpfi plane contraria feribesnbsp;re, amp; in pofterioribus, priorum nullam mentionem facereC Erraffe;nbsp;humanum eft, errorem recantare et publice corrigerê poftquam eumnbsp;publice in orbem fparf^is, ingenui candoris eft. At prioribus, quæ anbsp;fê profe(fta inficiari non poffunt, 86 publice per orbem leguntur, neenbsp;obliterata funt, nee obliterari poffunt, pofteriora publicare contraria^nbsp;illorum autem nee meminiffe quidem,quafi ad fè non pertineâi;qûidnbsp;Iïonprodigq86monftri eft^nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’

Vtcunque tarnen hoe habeat, de illo ipfb Lutheri Vuicleffi Vals lenfifque dogmate,quoabfblutam ineuitabilemquenobisomniuninbsp;neceflitatem inuehunttqUod ad libertatem arbitri)attinet,inhis quoènbsp;ad fidem,iuftitiam,86 falütem affequendam pertinent, certum eft illosnbsp;ipfos eandem adhuc fequi ac tueri fêntentiani, quantLtitherus ab in*^

B itiö,

‘ : - DE LIBERO HOMINIS ARBITRIO irîo,nempe, vtpoftAdæpeccatum anteaflequiitama nobislufti'fîsnbsp;caoonis gratiam nullum nobis fit reliquum : vt nihil prorfus poffitnbsp;homo ad aflTequendam Dei gratiam : nihil ad earn fc præparare, nonnbsp;fe a peccando coh ib ere auertere : imo, nihil quam peccare : imo nisnbsp;hil quam neceffario peccare : adeo, vt dum fecit quicquid in fe elbadnbsp;aflequendam diuinam gratiam, peccet mortaliter : In cæteris quoquenbsp;prædiébs omnibus » De peccato, inquam, de lege, de obligatione adnbsp;impoflibile. De natura, gratia, fomite, quern peccatum feciunqpecinbsp;candi necelTitate, peccato originis, ab illo Lutheri Euangelio non difinbsp;fentire confeflores illos, æque certum eft : tametfi, quo diximus con^nbsp;filio,parum libere,aperteÔ6 ingenuedida confeffionefua fuam eanbsp;de re fidem èc fententiam explicent : fed nonnullam nobis libcrtatemnbsp;ti'ibuentes in rebus indifferentibus, vniuerfahæc, paucorum inuolu*nbsp;cro verborum inuoluant, amp; quid ientiant, callide diftimulent, Quo*nbsp;rum nobis luculenter nunc eftexplicanda fententia, ponendaque fubnbsp;oculos ? Id enim ferciendæ inter nos concordiac magis conuenire exi*nbsp;ftimo, quamfiteganturac diflimulentur quæ révéra funt inter nosnbsp;controuerfiæ* Neque enim parui momenti eft (quod poft intelliaes)nbsp;nec de exiguis rebus exigua hæc inter nos controuerfia, Ante tarnen,nbsp;illud, de abfoluta 8ó ineuitabili omnium neceiritate,dogma,quod Lunbsp;therum atque eius afleclas, poft V viclefum Abailardum, Sc Vallen,nbsp;magna fecuritate amp; confidentia ab initio docere non puduit, nonnix.nbsp;hil excutiendum eft : non tarn dogmatis ipfius caufe, quod eft eiuftnbsp;modi, vt ipfos eius profeflores iam illius pudeat : fed vt omnes clariftnbsp;fime intelligant, qualem ijdem illi præceptorem fequantur, atque dusnbsp;ctiam i p fo s pudere incipiat»

Is itaque ille,memorato AfiTertionum libello, inter alia pleraque pro feruo fub compedibus peccati arbitrio, quae poft audies, hæc fere ar^»nbsp;gumenta abfolutæ omnium neceflîtaris inducit, Inprimis, illud Hie*nbsp;remiæ « Scio Domine, quoniam non efthominis via eius, nec viri vtnbsp;dirigat grelfus fuos, Qtiid,inquit, dicipotuit apertiusC’ Si via fua, amp;nbsp;greflus fui non iuntin poteftate hominiSj quomodo viaDd, grcfinbsp;liisDeierunt inpoteftateeius C Viamhominis efteeam quam nosnbsp;vocamus naturalem virtutem faciendi quod in nobis eft; quæ, quaninbsp;«Jo in arbitrio hominis non eft, quid, inquit, eft ergo liberum arx’nbsp;hitrium C quomodo poteft fefead bonum præparare, cum nec in pewnbsp;teftate eius fit, vias fuas malas fecere^ Namnbsp;nbsp;nbsp;mala opera in impqs

perari Deum : quod a ftriptura affirmari aftirmat. Omnia liquidem propter feipfum operatum elfe Deum ,etiamimpium ad diem ma*nbsp;lum. Et Apoftolus in ea quæ ad Romanos eft. Tradidit, inquit, e*nbsp;os Deus in reprobum lenlum, vt feciant quæ non conueniunt. Etnbsp;rarfus ? Cwius vult miferetur,ÔC quem vultindurat.

LIBER PR IM VS« nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Fob VHtnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I

ÄSilluddcPfiaraonedidiim« Inhocipfumexcicaufte,vtoftcndam ' in te virtutem meam, Eodem, ctiam illud Solomom's, Hominis eftnbsp;præpararc cor, dommi autcm giibernare Iinguam : hoc eft, inquir,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I

Homo folet multa proponere, quætamen adeonon luntin man« ciuSjVtnecverba I’nhocipfum infuapoteftace habeat:coa(ftus micnbsp;rabili Dei prouidenria, ÔC loqui amp; facere aliter quam cogitauit facesnbsp;re: quod in Balaam monftrari vult, amp;fa Dauid confiteri Pialmonbsp;CXXIX« Non eft, inquit, ftrmo in lingua mea. Affirmari proinsnbsp;de a fcriptura, Cor régis efle in manu Dei, amp; inclinari ab eo quocuivnbsp;que voluerit ? Quodipium,amp;Sipia rdcuidentia, on omnibusomsnbsp;nium gentium hiftorijs ,3d fua cuiuique vita propria confirmari exsnbsp;iftimat, Quis enim eft, inquit, qui omrtia fecit quae voluit imo quis, inbsp;qui quod cogitauit facere non icpius alia ftatim cogitauone mutauit'Tnbsp;Qiiis audet negarc, ctiam in malis operibus iæpius coadum fç aliudnbsp;quam cogitauit facere C An non putas, inquit, huius bullæauthoresnbsp;Ç de diplomateloquitur, quo Romanus Pontifex pleracp impiorumnbsp;cius dogmatum publice denotauerat)ineofuifletotis Sdiiimmislisnbsp;beri arbitri) viribus, vt pro fe, contra Lutherum loquerentur Si zjzcnbsp;zzquam non fuerit in eorum arbitrio hæc cpgitatio 3C operatio Cnbsp;mnia enim Si contra ft, Si in caput fuum operati hint, vt nunquamnbsp;ftgerim, inquit, quibus fœdius abominabiliufque ft dedecorauerint^nbsp;3din omnem turpitudinem errorum, hærefum, mab'tiarumque a«nbsp;pertiftimc tradiderint, excæcati, Sd ignorantes. Adco non eft homonbsp;in manu fua vel male operans Sd cogitans,vt vere ad Ephefios dixericnbsp;Paulus, Deum operari in omnibus omnia. Perijtitaquehic etiam,insnbsp;quit, generalis ilia influentia,qua garriunt in poteftate noftraefle,natunbsp;rales operationes operari. Cum enim nec yitam ipfam, quæ eft radixnbsp;6d caput omnium, vllo momento, in manu noftra habeamus, audcsnbsp;mus inftnfâti dicere, in manu noftra efle cogitationem aliquam Cnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

Quid,inquit,dicipoteft abfurdius^ fratres loftph cogitauerunt ib lum occiderc: quod adeo in poteftate eorum non fuerat: vt Deus hocnbsp;Ûliin contrarium verterit,ödPontifici deinde petulantiflîme atquenbsp;impudentiflïme infultans. Habes, inquit, miferande Papa , quodnbsp;bic oggannias Vnde ôd didum fuum, quafi fâtis abfurdus fàtifqucnbsp;impius nonfuerit,a Pontifîce fubnotatum deftruoarbitrio articusnbsp;lum, in hune modum reuocat ? Male enim dixi, inquit,quodlibe*nbsp;rum arbitrium antegratiam, litres de fblo titulo : ftd flmpliciter de«nbsp;tui dicere, Liberum arbitrium, efle figmentum in rebus, auttitusnbsp;bim flnere, Quianulli eft in manu fua cogitare quicquam malivelnbsp;boni: ftd omnia (vt Vuicleffi articulus Conftantiæ damnatus rc«

docet ) de neceflïtate abfoluta eueniunt ? Hoc Si Poetam voluiflc, cumdicerctfCertaftant omnialegeîôd Chriftum,cumfine volun*nbsp;' ,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;B ij täte

DE LIBERO HOMINIS ARBITRIO

täte patris nec foh'um arboris in terram cadere afßrmarct, £illi autenti hosmifa-oshomines, rerumhumanarum inconftanria, fe«,vtvolt;nbsp;cant, concingenna ? Oculos enim ßios, ftukos in res iplas operaqucnbsp;rerum immergere,nec in Dei confpedlum ipios eleuare aliquando,vtnbsp;res, fupra res, in Deo cognofcant, Nobis enim ad inferna ipedanti«nbsp;bus res apparcre arbitrarias, cum ad fuperna ipedanribus neceiïarianbsp;fine omnia. Quia non ficutnos volumus,inquic,iedficut ilievuk*nbsp;ita viuimus, facimus ,patimur omnes ÖC omnia, Ceflac liberum arsnbsp;bitrium erga Deum, quod apparec erga nos amp; temporalia. Illic enim,nbsp;vtlacobusait, nonefttranfmutario, nec viciflitudinis obumbratic^nbsp;hic vero mutantur variantur omnia, Et nos ftulti, diuina æftimasnbsp;mus lêcundum hæc temporalia, vt libero arbitrio præftimamus De«nbsp;um præuenirc, amp;gratiam velut dormientiextorquere,quoties cobnbsp;libitum fiierit, Quafi ille nobiieum mutari poflit, velit, quod alilt;nbsp;quando noluit,idque noftro libero volentc et opérante arbitrio, O fitnbsp;tor furorum omnium nouifiimus.

Et hadenus ilium audiftiiâcroiândi illius Euangelq authoremj fuaipfius vo-ba refonantem,amp;: Vuicleffî præccptoris fui, aliorumquenbsp;nonnuUorum parum fobriorum hominum dogma dcabiolutanbsp;ceflïtateomnium, iuailia,qua fiia conditomnia, Euangelica Çcilicet,nbsp;nouaque modeftia, quæilli Euangelio eft propria aflerentem, Cuinsnbsp;meminimus, non fine operæ, vc exiftimamus, precio. Non equidemnbsp;ipfius, vt kipra dixi, dogmatis caulà, quod eft eiufmodi, vt fuofipfi»nbsp;us eius profelTores iamdudumpudeatrnequeeoconfilio, vtlopitasnbsp;iam,reuocemus contentiones controuerfîas: fèd quo intelliganto*’nbsp;mnes, quali, ôô quam Euangelico ipiritu afflatus ille,fuum illud Euannbsp;gelium,in orbem inuexeritrôf quam tuto iècure illius quiiquamnbsp;quatur dodrinam, illi fiiam fidem iàlutem credat : quam indignenbsp;fÛi fc quifquam tradat diicipulumrquod muko clarius intelligêt, cu^^înbsp;cius ipfius dogmatis myfteria, quæ poft explicabimus, clan'us l'nnbsp;gent, Alioqui requirebat fiifcepti argumenti ratio, meminifle etiamnbsp;huius opinionis prodigiolæ atque impia^ quæ etiam ante Lutlierumnbsp;fuos aliquot, quos audifti aflertores habuit.

Non diuerfam admodum a nunc expïicata, de ferito hominis arlt; bitrio i in quam ilia Vuicleffi ÔC Lutheri ab huius lèdatoribusnbsp;iam commutata eft, nec minus impiam, Sc diuinæ bonitati®*nbsp;qucadueriântem iententiam luculenter explicare.

Caput ni.

LIBER PR I MVS. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Fol. IX.

Vandoquidem ita exiftimant muki,drca humani arbi'trtj libertate, aut nihil, aut paR2 difcordare nûcnbsp;fedlatores Lutheri, qui expofîtam afè Auguftæ fî=nbsp;dèm profîtentur,a catholicæ ecckfiæ fententia, openbsp;rcprecium mihi vifum eft,iniuper Sc fufcepti a nonbsp;__________bisargumentirationem requirerc, vtinapertam hicem,quæ ab illis dcnfiflimis tenebris ofïufà inuolutaq^ eft (vt men-dacium per ie tenebricoium eft,aut ipig potins tenebre.’ad hæc,infînknbsp;tnm: vt vix duos eomm reperias,qui idem,quod ad ipecie verborumnbsp;•cftjftium ipibrum dogma iïmihterintelligant:imo,vix vUum qui fèi^nbsp;pfum in vllo fuorum dogmatum inteUigat) operæ inquam preciuinnbsp;mihivifumcft,vtinapertamlucemeuocarem inuoluta atque abditanbsp;doârinæillius nou^ myfteria,atcp oculis omnium coni]3iciendaprosnbsp;ponercm:hoc autem Ioco,vc de libercate humani arbitri), eomm dilknbsp;gcnter luculenterquecxplicarcm fentenciam,quo intelliganc quifc«nbsp;eus exiftimant,quancis de rebus,quanta,fit illorum a nobis,nec dif»nbsp;fîmulanda diflcniîo. Qua in re, vt plus laboris amp; negotij, quam in canbsp;confutanda,fercvbicpinuenio:ita hic nobis multum laboris ademit;nbsp;Iohannis Cakiini, quamuis male atque infelidter coUocata diligentia:nbsp;quilibro fuo de inftitutione religionis Chriftianæ,Jiac dere,iUorumnbsp;fententiam, minime diffîmulanter, nec abiqiic diÂtonis arrifîcio,nbsp;Cqnod fere in akjs omnibus defyderes) methodo aliqua diligenternbsp;plicare amp; aftruere conatus cft, illorum cornmuncm hac de re ientensnbsp;Oam,fî qua tarnen vna vUa ÔC communis fit illorum ièntentia.

isitaep hominem bifariam confîdcrandum proponit: primum,iii «a integritate in qua in ipfa fua origine conditus extitit:deinde,in milenbsp;ria in quam eiufdem originis culpa et peccato delapfus eft.Conftare ßnbsp;quidem creatnm Adam,ad Dei fimilitudincm et im*agincm: quam innbsp;conformicace noftri ipiritus cû Deo,hoc eft, diuingfàpientiæ, iuftitiæ,nbsp;Virtntis,inccgricatis,vcritatis atep innocentie participatione interprétanbsp;ïur confiftei’eiapoftoh'ce in hoc inmxus ièntentiæ, qui iubens, vt exutinbsp;Veterem hominem cum adbonibus fuis, induamus nouum qui iêcunnbsp;dum Deum creatus eft,quo intelligei emus deliniamenta et figura dusnbsp;iniaginis,{ùbiunxit.In iuftitia, 8c fandritate veritatis : amp; renouatus adnbsp;agnitionem imaginem dus qui creauit ilium. Hune in modum adnbsp;imaginem Dd conditum illum,ac i)s dotibus prgditum,que crcatorisnbsp;ï^giflïmam atq? tndulgentißimam beneficentia erga ipkim teftarennbsp;in quibus,non ipk cantum:ied et filq dus omnes vidxiri fuerant,nbsp;h modo ipfe perftitiflet in ea integritate,qua acccperaC non tarnen ftçsnbsp;kfle diu, fed fua potius ingratitudine fc reddidifife indignum illis omnbsp;^bus.Exddiife proindeillum: dd ilIafimih'tudinc:Et in locum iàpiê VtDa tHanbsp;^‘æ,virtutïs,fanâitatis,vcritatisgt;uftioæ, quibus ilium ornamentis Deinbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

DE LIBERO HOMINIS ARBITRIO

vefticrat, ccffifle tcterrimas peftcs: ignoranriam, impotent ttterrimx tiam, impuritatem vam'tatcm, iniuftiriam. Qtiibus mifcrijs immersnbsp;ceflirinT’ amp; obuolutufn ,fuam quoquc cifdem implicauifle progcniem.Ecnbsp;Vt eifdem hanc iUi aftirmant hæredicariam corrupnonem : quam peccatum o«nbsp;piicuerit Û1 riginalc Veteres nuncupaffe volunc : peccati vocabulo, naturæ aticeanbsp;amquolt;gt; bonaccorrupnonemdeiîgnantes.quæpropasanoncinomncscraniï*nbsp;progenie. ,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;rnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;amp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’ t r r amp;

Originale crit.Qiianquam contra Pelagiani impic lenlerinr,non propaganonc a natura M pnïno in nos homine, led tantum imitan'onc tranlqflepeccatum. Sednbsp;teabonx oTthodoxos contra affirmare, non alcita nos corrumpi nequitia, lednbsp;in Ad5 hat vtero matris ingenitam vitiolitatem adfcrrc: confitente Dauid : Icnbsp;redicaria. jq fniquitatibus genitum,amp; in peccatis conceptum a matre, qua in rc,nbsp;cum patris, inquit, matris delida illic non redarguat, led propriænbsp;peruerfîtaris confelTionem a prima nariuitatercpctat, quo Dei erganbsp;lcbenignitatempIeniuscommendet,necDauidi peculiarcid fueriunbsp;Sequitur communem generis humani fortem fub eius exempio notanbsp;ri: quo intelligant omncs, quotquot ab impuro lemine delcendimus,nbsp;peccati contagione nos nafci infeÄos:imo efle in conlpecftunbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fceda

tos,atqj inquinatos, antequam hanc vitælucem inlpicimus.Corruptt one liquidem naturg humang in Adamo ydut radice fua:ad eum monbsp;dum vitiatn fuiffe vniuerfum genus hominum: quo modo per Chrtnbsp;fti gratia reftituta nobis eft vita,amp;: iuftitia. Quæ,tametn imitanda nonbsp;bis proponitur,nihilo ramen minus,comum'cationc noftram eire,Pecnbsp;originale definit hærcditariam nacurg noftrgprauitatem,nbsp;efTcduB* amp; corruptioncm:quæ,primum quidem nosreosii-æDeifadat,tunjnbsp;ctiam, fruiftus illos in nobis pariat, quæ opera carnis ftriptura vocat;nbsp;fic quoep omnibus naturæ noftræ partibus vitiatos peruerlblque rednbsp;dat,vtob talem corruptionem damnati merito conuindicpcoraDeonbsp;teneamnr, ctiam infantes adhuc, noftram nobilcum adferentes dam^nbsp;rîararâ'no^nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^P^ matris vtero:qui tametfîluæiniquitatis frudus no«

ftram efle dum protulerimus,habcre tarnen nos inclulum in nobis illorû lemen: «atffemen^nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;vniucrfam natura noftram efle quodda peccati lemen: atep ideo

Deo odio- non odiolam atque abominabilcm Deo clTc non poffe.Quin hanc SSnabt in nobis peruerfitatem cclTarc nunq, vt qug nouos aflidue frudus pa-riat,carnis inquam opera:non lecus att^ Fornax incefa flamma ac fein-

nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ullas efflat:aut fcaturigo aquam fine fine cgeriramp;S hie egregie fibi vide

«duerfu» tur patrocinari Ueo, aduerlus cos qui ilium lins vitijs autnorem au* dent infcribere,quafînaturalibus, aim Dei opus, nori in integra at*nbsp;incorrupta adhuc Adæ natura : fed in ea corrupta contepicntur*nbsp;juflinx. Ä carnis liquidem noftræ culpa,no a Deo, noftram perditionem efle.nbsp;Q.uando non alia ratione perimus, nifi quia a prima noftra coditioncnbsp;degeneraui mus: vt naturæ noftræ deprauationi, non Deo,ruinam imnbsp;putandam noftram, meminerimus.Hærere quidem vulnus cxiuale in

LIBER PRIMvS, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Fol.

natura,fed plun'mu referre accefleric ne aliunde, an ab origine inïède* riCjSó quoniam per peccacum infliiflum fuifle conftac,non eft, inquiCjnbsp;quod conqueramur nifî de nobifîpfis, a Deo non inefle, qui ftio operinbsp;irafei non poceft: fed operum ftiorum comiprioni infenfus èft camsnbsp;ttß ob viriatanî nacuram:nô infcicc dicatur,honîo naturaliter prauus:nbsp;Vicioftis, Deo abominabiliSjCuandccrcproindc ftulcû Manîchæosnbsp;rum nuganiencuni,qui cum fubftantialem in homine maliciam ima«nbsp;ginarcncur,alceruni illi conditorcmaffinxerant , nebono Deo vidéenbsp;rentur mali cauiam Sc principium aflïgnare»

Abhociaâ:o fundamento,amp;rprincipio,adincluirendutti fi quabo minilibercasarbitrqpoft peccacum remanferit, duo anteoninia,ve=°“®J*s^^Jnbsp;hitftopuIoSjfugiendainhacquæftioneproponiu AlterumjUefi hoc Uonedeiî»nbsp;mini bene agendi facultacem adimamus, defidiæ illi occafionem de=nbsp;mus. Akerum ne fi quippiam vel niinuculum illi arrogetur,temerarîanbsp;hic confîdencia labefacftetur, ÔC Deo fuus honor præripiacur»

Ad hos icopulos neimpingac, hune fibi curfum tenendum exiftis mac,vc homo nihil boni penes ft reliquum fibi efle edo(ftus, 5ó mifer*nbsp;rimavndiqiieneccflitatc ciraimftptus,doceaturtarnen adbonum,nbsp;quo vacuus cft,5ó ad libertaccm,qua care^afpirare, ita fore putat, vt a »nbsp;crius ab ignauia exeitetur, quam fi fumma virtute fingerecur inftrusnbsp;lt;ftus. In facultatibus aucem hominum expendendis,earum primumnbsp;particionem,nonadmodum adpropofitam quæftionem pertinen= Partitio fanbsp;tem,prolixa digreftione ex philofophis petit: ad rationcm:tandem amp; hoSinSnbsp;Voluntatem: vniuerfa inquifitionis mtentionc reduefta: vtin quibus,nbsp;quodinueftigatur,quærendum,excutiendumque fit,Philofophos tas Phnofo-men in hac quæftione^vclut fibi aduerfantes,amp; virtutes Sc vitiain no= hacSa,nbsp;ftra poteftate poncces, mox fuggillat 06 arguit,quibus 8c veteres quof „nbsp;queTheoIogorum Chriftianæprofeflionis doeftorum connûmes Sc veteresnbsp;rarquos calumniatur longeplus æquo acceflifle philofophis, amp; husnbsp;manas vires, quam par cftjcxtulilfe, eo quidem confilio, nc fi afleruift liitm extolnbsp;ftntearuniinipotentiam,primumphiloiophorumiplbrum cachins »quot;næ vo-Uos-quibuscumïtum certamen hsdjcbant.excuterent.fi quid comsnbsp;munihorum omnium luaicio abiurdum tradcrenc: deinde, ne car? modicoa»nbsp;m*, fua (ponte ad bonum torpenri, nouam defidiæ occafionem præsnbsp;berent.

Jnterquos Chryfoftomum citat,inhæcvcrba feribentem Homt Quryfofto^ prodit, ludæ, quoniam bona Sc mala in noftra Deus poteftate po«nbsp;fuit , clecftionis liberum donauit arbitrium , amp;inuitos nonretinet,nbsp;f^d volentes amplecîitur ? Item alibi, Sæpc qui malus eft, fi volua

, in bonum mutatur, Sc qui bonus , per ignauiam excidit, amp; ft malus, quia liberi arbitrij efte noftram naturam fecit dominus,nbsp;B üfj oee

DE LIBERO HOMINIS ARBITRIO

nec i'mpotuc neceflïtatem, fed congriüs remedijs appofitis, totum ia;: cerc in ægrotantis ièncentia finit gt; Rnrfits fient, nifi gratia Dei adiu=nbsp;tijnihilvnquampofTumns rede agere,itanifiquodnoftrum eftatfnbsp;tnlerimus, non poterimus fiipemum fauorem acquirere, qnin hocnbsp;illiverbumpaffimfamiliareagnofeie Afferamns quod noftrumeft,nbsp;reliqua fupplebit Deus,

Hierony. nbsp;nbsp;nbsp;His conientaneum citât, quod ait Hieronymus noftrum effe, in«'

cipere: Dei,perficere: Noftrumofferre quod poflTumus, illius im« plere quod non poiTumus, Quas tarnen Icntentias , illenbsp;mas affirmât: Yt homini largientes plus quam par eft, ad virtuosnbsp;ftudium ?

Itaque, tametfi Græcos præ alijs, atque inter cos fîngulariter Chrys fi)ftomum,inextollendahumanævoluntatis facultate,affi'rmet fuif'nbsp;Veteres o- /mmodicos, Aeque tarnen veteres omnes vno Auguftino excepto»nbsp;Auguftino fie hac in re vult variare, vacillare, ac perplexe loqui, vt nihil fere certtnbsp;vu'iX^rîe exeorum ftriptis referreliceatJn cuius teftimonium,primuillud Cy«nbsp;ambigue,’priani citât, de nullo nobis gloriandum efle, quia nihil noftrum eft.nbsp;«foqS!;quot; DeindeEucherium,libro primo in Gene, Lignum vitæ Chn*nbsp;Cyprianiis ftum cxponcrttem , ad quern qui manum porrexerit, eum vidu«»nbsp;Eucherius. i-gj^un^autemfcicntixboni 06mali,voluntatis arbitrium:dcnbsp;quo, qui relida^atia Deiguftauerit, eum moriturum, Poftremonbsp;Chryfoß. 8c Chryfoftomi verbum quoddam truncum citât, quo dicit alicu»nbsp;bi, Omnem hominem non modo naturaliter peccatorem , ftd 5^

quâ^ffîn”^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Auguftinum fibi vult conftarc hac in re, 56 aperte loqui:

gat fenten- quern, tametfi Ô6 ipium: diffi'teri non poffit, æque vt cæteros,liberi ar«» uam.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Lictq vocabulum perpetue in ore habere, quanti tarnen eius vfiim fa^,

ciat,exeoconftarevult, quodferuumipfum appellare nondubitet: necampliusilliconcédât,quam ne audeatquifquam fic negare hbe»nbsp;rum voluntatis arbitrium, vt velit excuiare peccatum. Quo etiam Ô6nbsp;illud eiufdem adducit,finefpiritu non eife liberam hominis volunta«nbsp;tem. Et rurfiis illud. Hominem libero arbitrio male vium:56 fc 06ar«»nbsp;bitrium fiium perdidifle. Item Iiberum arbitrium captiuatum, nenbsp;quid poflît ad iuftitiam,herum liberum arbitrium eife, fed non liberanbsp;tum,liberum iuftitiæ, feruum pcccati.

Poßeriores Ç^ii poft ièquuti fiint alios poft alios, prolapfos, vult in detcrius : ïn deleriuenbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;vcutum fit,vc vulgo putctUFftnfuali tantu parte corruptum

lapfos afRr hominem: rationem autem habere incolumem, voluntatem vero, ft met.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;f

non prorlus, raagna ramen ex parte.

LIBER PRIMVS. ftatemî îUuJ ipfùm appdiarc.

Exadius autem de libero arbicrio Sc eîus vi mquilîturas, quo no= QiecoTar-tionem aliquam dus præmitcac, quod verc inter omnes conueniebar, flJi videtur exprelTifle Origencm, cum dixit, faeukatem efle rationis, vocabuio.nbsp;ad b O num malumve difeernendum t voluntatis ad vtrumuis eli b/tr^defîn^nbsp;gendum,Nec ab co variare Auguftinum, cum docet, faeukatem efle “o»nbsp;rationis ac vokintaos, qua bonum cligitur, gratia afliftente, malum,nbsp;ca deiîftente.

Hineaulpicatius,amp;rquodcœpit inquirere pergens (ordinatius tarnen quam ipfè cohærcntius membra inquifirionis Sc orationis extra congt;nbsp;eins connedemus,ne quid eins detrahamus euidentiæ,fed earnad=nbsp;’nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1 rtnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lt;.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;TA-nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ponit.

luuemus potius j Ad res medias, öC quæ nihil ad regnum Dei pcrti= Ad res me-HcntjCiusliberam faeukatem extendi, affirmari communiter affirmai nîhdadre-Öcindeamp;S hoc extra controuerfiam ponit, homini ad opera bonali=snumpe/ berum arbitrium nori fuppetere, nifi adiuuctur gratia,Só quidem fpc= us*facuitiJnbsp;cialiiouam, iblicledi: per regenerationem coniequuntur. Control

1 e. . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1 °nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1- r 1nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ad bona o

Herd verOjlit ne in to turn bene agendi lacukate priuatus , an vero pera ncva cam nonnullam,fed modicam amp; infirmam adhuc habcat Qiiæ, ctfi -„uêturfpcnbsp;perfeamp; fola nonpoflit,opitulante tarnen diuinagratiafuas8cipfàciahdiuinainbsp;partes agat. In qua quæftionenbsp;nbsp;nbsp;controuerfia, amp;: magiftri fententia^

rum: Et Diui Bernardi fententiam damnat, qua hominem affirm triant,fuaquam a Deoaccepitnatura,bonum,quodammodo,licet trouerfia rcnbsp;incfficaciter,pofle appetere,fed fine Ipeciali diuina gratia non poiTe effinbsp;caciter appctere,vt bona voluntas opus Dei ßc, qtiam tarnen poffît ho Magiftrinbsp;riioappeterc. Qtun dó cam fententiam damnat, quam Ambrofius ßert^^dinbsp;libro de vocatione gentium his verbis exprimic, Liberum efle rjs dânatfcn-qui rationis iudiciovtuntur, a gratia difcedere,itavtnon difeeflifl'e, vquot; homonbsp;præmio dignum fit : vc,quod non poteft, nifi fpiricu cooperan=nbsp;tc fieri : corum meritis deputetur , quorum potuit voluncate non luntate bànbsp;fierinbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;rnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;-1 r

.fl rr. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;CluamAni

Magiftroarringit liberi arbitrij diÄumhominem,nonquialibc=^^°j^n^^’^ fam æque boni amp; mali cledhonem habcat, fed quia voluntatc male ciam.nbsp;agit, non coadione,Qiiam fententiam ctfinon improbet,qniatac^=jgjj^f^nbsp;*^cn plus intelligi in liberi arbitrij vocabuio redlc intellioit, quod, nifi afFfhgacnbsp;pcticulofe amp; falfo homini attribui non pofle exiftimat,?pfum fine in= skÏÏngétinbsp;R^ritipej-fculo rerinerinon pofle affirmât. Et contra, magno Eccle®nbsp;fiat bono fimirum, fi aboleatUr: neque ipfe vti eo veile conteftatur, at= pofféiibcrinbsp;que alios eodem optât abftinere, quo verehumiliati fint »nbsp;^rii fiqiiiticm, noftræ philofophiæ fundamentum efle, 8(5 turn quen=nbsp;que in fui cognitiorie optime profecifle, cum fuæ calamitatis, inopiæ,nbsp;.ftuditatis,atlt;^ ignominiæ confeientia deiedus confternitur.

Vt autem luam hanc fententiam certius explicet, SCcIarius de-

/ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;mon^

1

gêntiâ nlt;^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;raGoncm relationemque obrinent,amp;

ftrâcadûq intra fines eius quodammodocontinentur, Cœleftia vero,qu3cad ^Iquocp Deum,regnumeius,adveram iuftioam,advitæfuturæ immortali«nbsp;yakatra- fatem perrincnt» Ad illa:plurimum valere humanam rationem fate«nbsp;Terrena. tur,ipfa conuidus rci euidentia, tametfi non fine diuini Ipiritus mune«nbsp;Cœleftia.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Qiii, quæ in publicum generis humani bonum funt, quibus vulti

quamuis imprjs, difpenfat. Ad cœleftia vero quæ diximus, aut fuper* Cœleftia naturah'a, enam ingeniofiffimos hominum talpis cæciorcs efle. Tri-bus po^tiffî bus autem potifli'mum rebus ea conftare,Deo,eius erga nos volunta«nbsp;te,etformandælècundum eandemvitæ radone,E)iuinitatis exigusnbsp;um quendam guftum inditum omnibus, fed quo ad veritatcm nonnbsp;ûtis certo dirigeremur, nedum : quo attingeremus eandem : Diuinænbsp;vero illius voluntatis erga nos certicudinem, vi rarionis naturalis ne ol

dem rationem valere,quam ad fuperioraconcedit,Quand'o tefUmï Apoftolus,Gentes quælegem non habent,dum opera legis faciut,fibinbsp;pro lege efte Sc oftedere opus legis fcriptum in cordibus fuis,attame«nbsp;etiam hic,eandem:0C læpe SiC multum cæcutire»

In lumma concludendo quo ad banc partem,nempe rationem ho« minis,dicit Ipiritum fandum, qui nouit omnes cogitationes hominunbsp;vanas efle,eaam dare pronunciarc.Omne figmentum humani cordisnbsp;Qufc^d in gfpg tantumodo malum:Si enim,inquit, quicquid inotnium noftrumnbsp;senium no , ,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, n -nbsp;nbsp;nbsp;•nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;rnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i n °nbsp;nbsp;nbsp;lt;

ftrumcon- concipiqagitat,inltituiqmolitur,lemper malum eft, quid quantunuç «?, au^t mo facultatis homini ad bonum,ex hac parte,nempe ratione, fuppetat : exnbsp;iitur,fem- his fatis perfpicuum exiftimat»

Voluntatem deinceps excutiens, Gt ne vitiata penitus,corruptaque Dc^oiun- omni ex parte, vt nihil nifi malum generet, an quid in ea permanlericnbsp;Sit ne peni reditudinis vnde bona nafti poflint deiyderia.Principio ad dus red!nbsp;conæpta vt twdinem nihil pertinere oftendit,quod a philolophis traditum,publicnbsp;nihil nifinbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;conftniu receoturn eft. Omnia natural! inftindu bonum appe«

/¦.

péifecftionem inclinans quædam alfecflio c(K

Videri mulns,atc^ vetcrum fere omnibus, animsc, ex fui condition ‘ quot;oquot; ne,amp;: natura, ineflc facultatem vitro ad bonum aipirandi,ied imbecib luncati fa..^nbsp;Iioreni,quam quæ in folidum affedum emergere,aut conatum excica=nbsp;cum Ip elogijs quibus infignitur a fcriptura, in medium prodeat, vni=nbsp;Uerilim ßquidem depingi,his Chrifti verbis, Quod natum eft ex car? Totum honbsp;He car o eft. Qtiod fi verum eft, miferumprorfus animal efte homi?nbsp;nem,cumaffelt;ftus carnis mors fit, tefte Apoftolo, atqueaduerieturnbsp;C^eo,amp; Icgi eius fubdi non poflic. Qtiod fi in hominis natura nihil fit Nnîn eumnbsp;ï^ifi caro ( nihil enim ipiritus nifi per regenerau'onem habemus) atlt;^ p^er’^^enenbsp;eft carnis peruerfitas, vt toto fiio affeeftu fimultatem aduerius De=j^p^onemnbsp;exerceai: vtcum Icgis diuinae iuftitia confentire nequeat,vtni? Eïeffrear

clinaueruntfimul inutiles facftifi-int, non eft quifaciat bonum, nev?^^^ quidem : Sepulchrum patens eft guttur eorum : Unguis doloie quisg.nbsp;agunt,vcncnum afpidum fub labijs illorum : Quorum os maledi^^nbsp;’^ione ÔC amaritudine plenum eft,quorum pedes vcloces ad effun?nbsp;dendum ianguinem , in quorum vijs contritio SC infelicitas qui?nbsp;præ oculis timor Dei non eft» Quibus fulmihibus, non in certosnbsp;homines : fed in vniuerfam filiorum Adam nationem vult inue?nbsp;^i Apofto^'^™ * in vnius aut alterius feculi deprauatos moresnbsp;declamare,fed accuiare naturæ corruptionem perpetuam; Nequenbsp;^ïum aliter conftare fuam argumentationcm Apoftolo, qua docercnbsp;^onatur, inelucftabili calamitate oppreffos omnes homines : a qua c ?nbsp;^lergere non polTint, nifi vna DEI miiericordia , nifi de cladenbsp;çxitio naturæ, ilia proférât tefbmonia, ex quibus, naturæ pra?

^it^ate , non confuetudinis vicio , talcs efle conftet homines, qua« hie delcribuntur ab eodem:omnibus enim eiuimodi portentisnbsp;^bnoxiam pronunciari vult ab Apoftolo vnamquanque animam:nbsp;vniuerfam , etfi vnaquelibet non exerat, coercita Dei non*nbsp;Mia gratia , vnumquemlibet tarnen, hydram iftam inclufam ha*nbsp;in pçëfore ?.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;: fi^dominus pro-fua inclinatione libere

fadantna- coiifcriiandam terum vniuerfîtatem coercereE,nunaniefle rabiolam minfs.nbsp;nbsp;nbsp;beluam quæ tam præcipi'tanter feratur, nullum, quamhbet rapidum

ac vi'olentum flumenjCuius adeo impetuofa fit inundatio^Scd hæc fre natl^ccialiaDel dona,non communes dotes naturæjCfiTe vuin

V indam Ex quibus concludit vindlam peccati fèruitute voluntatem,ad bo= uituu vo^ numeommouerelênon pofle,nedum applicate » Quando eiufmo?

X X A

Male vel- vfualienum effe^Tametfioffendat eos qui inter neceflïtatem, Sô co« nâturæ.P quot; atflionem diftinguere neiciant: inter quæ tamentfit ingens differentia,nbsp;Coadionênbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Deum nccefrario,non tamen coade^aonum effe, Ôc diabnîû «nas

non necef- n. t rr- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i -nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1 ¦ gt; C ¦nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'-tiu.uuiUIH*

fitatem.vo Ium,Necellitatem diuina2bonitaüs,tacereimmehtatem bonitatis eius ueîfaî?'’quot; non impulfionem vioIentam:DiaboIum,lapfum fie a boni communinbsp;Deus necef afienum fecifle,vt nihil poffît quam male agere. Non ergo quen^nbsp;Sabobs’ ideo minus voluntariepeccare dicere debuiflehominem,quodfitpe?

quot;° ^^ndi neceffitati obnoxius.Hanc neceffitatem vbi(^ prædicari ah Ad Non ideo guftinoPer libertatem nempe fa(ffum,vt effet homo cum peccato,iêdnbsp;Stade pecnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pcenalem vitiofitatem fubfecutâ,exlibertatefeciffeneceffîtateni»

carehomi- nbsp;Explicans deinde quoniam modo diuinægratiæ remedio, emen«

ïe«i?ano dctut nofttx natutæ vitiofitas, fie totum Deo amp; diuinægratiæ mbu« Quo^mo-nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nunas,in eo partes nobis relinquat,necp amorem,deiyderiuni,aut

dodiuinæ ftudium iuftitiæ,aut vUam facultatem aipirandi, aut nos præparandi ÎSSImcnbsp;nbsp;nbsp;diuinam gratiam,nec eidem cooperandi aut coUabotandi,nec cum

detur natu gam accepetimus, neque vt gratiæ præuenienti pediffequa voluntatc

^uifæ cüæ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;accepta iam diuina gratia * Sed amp; inchoari in nobis opus

earn acce- bonum,a folo Deo abfep vUa noftra,aut præuia:aut coopérante volun cooSari tatis opctatione : cum ille corda noftra efficaciter aflScitJledit, formal ,nbsp;u^enti^enbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;iuftitiam:amp; perfici coniummariep, dum folo vokintarisfos^

diffequa beneplacito confirmât: nihil veto ea in re a nobis fieri.Net^ poffe nos, yf}“quot; multis fæculis falfo traditum creditu affirmat)motioni diuinæ

tocam oportcre,vt enim in lapide nulla eft mollities, quæ adminiculo tcnenor fa(fta:fluxum quemlibetpoflïcrecipere. Ita nec cor hominis hoftramnbsp;ïn recfti obcdientiam,diuinæ gratiæ adiutorio dudlile efle di(fta fimili=nbsp;tudineoftendia domino affirmât: nec vnquam boni aliqttid expreft ad boni eknbsp;fum iri a corde noftro,nifi penitus aliud fiat,ne inter ipfum amp; nos par=nbsp;fiamur, quod vni fibi vendicat,nam vbi in populi fui côuerfione duonbsp;fiæcponit dominus,vt cor iÜi lapideum auferat, vtque det cameüm:nbsp;ipertcillumteftarivult, abolcri oportere quicquid ex nobis eft, quonbsp;conuertamur ad iuftitiam:Quicquid autem in dus locum fubit,ab v^nbsp;no iè efle* Quod ipfitm non vno loco ab ipib pronünciari vult, cum Quibui ünbsp;fie alibi apud eundem Prophetam dicat,Dabo eis cor vnum,nbsp;nbsp;viam

Vnam,vctimcâtmevniuerfisdiebus,âepaülopofttimorem nominis b» aftruat» mei dabo in cor corum,vt non recedant a me. Rurfum apud Ezechienbsp;lcm,Dabo ds cor nouum,8e fpiritum nouumdabo in vifeeribus coi?,nbsp;cor lapideum auferam de carne eorum, amp;dabo eis cor carneum.

Non potuifle Deum eüidêtius fibi vendicare,nobis adimere,quics quid in voluntate noftra boni amp; retfti eft, quam: dum conuerfîonemnbsp;noftram:creationem noui lpiritus,Se noui cordis effe teftatur. Proinanbsp;de,inclinet,inquit Salomon,cor noftrum ad fc dominus, vt ièruemusnbsp;mandata fuarperuicaciam videlicet cordis noftri intclligens,velutin Ienbsp;gis diuinæ rebellionem naturaliter exultantis, nifî fledatur.Aeque Danbsp;uidem cum dominum rogat vt cor rnundum in fe creet, amp; fpiritumnbsp;redfum in vifeeribus fuis innoUet,vultomnes cordis fui parteis impunbsp;vitate refertas agnouifle, amp; fpiritum obliqua prauitate contortum,nbsp;munditiern autem quamflagitat, Dd creaturamvocandOjVniuers»nbsp;f*m, illi acceptam retulifle.

Hoc fignificari affirmât fabbato,quod vt quam religiofifïïme obfèr uemus,tam fæuere a nobis exigit dns,vt nihil fguerius: quiefeendo vbnbsp;delicet ab operibus noftris,amp; Dd operibus iuftum loaim cedendo.

Hoc deni(^ affirmari a Chrifto,dfcente, Ego fiim vins, vos palmis» tes,pater meus agricola eft.Sicut palmes non poteft frutftum ferre a fè^nbsp;ipfo,nifi manfèrit in vite,fic nec vos nifi in me manfêriris.Quia fine mênbsp;nihil poteftis facere. Si, inquit, non aliter per nos lru(ftifîcamus,quaninbsp;tcuulfus a terra palmes et humore priuatus gcrminat,non eft ampliusnbsp;quærcndum: quæ naturg noftrg ad bonum aptitudo fit,nec^ eft ambtnbsp;gua ifta conclufîo.Sine me nihil poteftis facere, non didt nos infîrmionbsp;tes efîe,quam qui nobis fuffîdamus; fed nos ad mhilum redigendo.

omnem;vel exiguæ facukatulæ opinionem cxcludir,fi in Chrifto inii-ti frudtificamus inftar viris,quac tum a terræ hum ore, tum a rore coele« ftijtum a foils fomcnto vegetationis cncrgiam ducif,conièqucns putatnbsp;nihil nobis reftare in bonoopcrc,(i domino illibatum feruauerimusnbsp;quod fuum efhProinde Sc Apoftolum totam illi vult fummam tran*nbsp;lcribcrc,cum dicit,opcraj*i ipium in nobis, vclle, èc pcrficerc, priornbsp;fiquidem pars opens boni, voluntas eftraltcra : validus in excquendonbsp;conatus,vtriufque author cum Deus iicjlli furripcrc nos vult, iî quidnbsp;ad alterutrum nobis tribucrimus,ncquc enim opem infirmæ volunta«:nbsp;ti Deum ferre:iedipfam voluntatem affirmât effîccre^Qtiêadmodumnbsp;Sc in eludlandis pugnæ quæ nobis affi'dua cum carne noftra eft, diffi'«nbsp;cultatibus: conatus conftantiam ad effcdhim vfc]^ miniftrari,amp; viquenbsp;ad finem perftuerantiam: vt plane conftet quod alibi docct,vnicu ciTenbsp;Deum qui efficit omnia in omnibus.

urn cfFicaci in pofleffi'one fua regnare,

nncÄs' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;P®^*^ Chrifti fententiam,Omnis qui audiuit a pa^

bonumvci fre rneo,venit ad me,quam vteffi’cacem a ftipfa Dei gratiam doceat, kaffirmac.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gratia,non quoslibct promifcue dignetur dominus, vt vulgo ia^

rtSîomm lt;ftatur,camnemininegari,facicntiquodeft in ft, fed hanc eflceleclo-tantû præ- rum prærogatiuam,vt per fpiritum Dei regcncrati, ipftus dult;ftu agan

riomni fa- nbsp;Doccndos equidem homines expofttam fine exceptionc omnibus

ant,quibus domini granaalpirauit, quamivt di(ftum eft,eledcorum efte vultprærogatiuam, nec hanc quidem portiunculam de cius laude difterpendam fuifle.Dc perftuerânæ quoq^ gratia,qucm erroremnbsp;peffimum inualuiflevufteam dilpcnfari prohominum merito,prouCnbsp;îè quifque primægratiæ non ingratumpræbuerit,hinc pendentemnbsp;quod putabat in manu noftra effe, reipucre vcl acciperc oblatam Deinbsp;gratiam,hac ipft opinione nunc exploft per ft corruerc,

Quanquam non ftmpliciter hie errarivelit, Nam præterquam quod noftram erga primam gratiam graritudincm,Iegitimumquc v*

LIBER PRIM VS. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Fol. XIIIL

qui,amp;sfei'uosfuos magi's indies locupletare. Qtio pertinere vulteas fentcntias, Habenti dabitur. Item: Enge, ferne bone fidelis,quia innbsp;paucis fi-nfti fidelis, fnpcr multa te eonftitnam : Caucndnm erum hienbsp;vult diligenter, ne remnnerari dicatnr pofierioribus gratrjs, ïegitimns ftenotibu»nbsp;vfns prima: gratiæ, ex hoe enim confeqni,humanam induftriam,effi= Sn vfuSnbsp;cacem reddere Dei gratiam: definere proinde h aberi gratnitam.Ét nenbsp;setatis no ftræ Pelagiani,hoe eft,Sorbonici,Sophifta:(^ita jpfè loquitur}nbsp;totam vetuftatem ipfi aduerfam pro fuo morccrimincnturjhæeeon»nbsp;firmarc conatur plerifquc Auguftini verbis, tametfi contra darilTimanbsp;einfdem fententiam, Quam cum poft,fuo loco clariffimc dcmonftra«=nbsp;turi fumus,vna eademep opera enidens facicmus,quse hic dtat,contranbsp;einscertiiTimam atari fententiam:proinde brenitati conlulentes,eanbsp;hicinicrerenon putauimus operæprecium:præfertim:cnmnônv=nbsp;nius Auguftini, fed (quod ipfè a Sorbonicis Sophiftis andirc hon abnbsp;re metuit,) omnium ab initio iândomm patrum, Ôâ totius catholiexnbsp;ecclefiæ nobis eonfénti entern demonftrabimus fîdcm: Sclêntendam.

Pergensitaqucillede effc(ftu,quem muîtiplicemhabet,diuinæin nos gratiæ, (cuiusearn obrem mukiplicem quoque appellationem du dluùTaenbsp;defîgnat,nunccnim vclntmanumiffionemquandamtqua a peccarînbsp;feruituteliberamur:nuncreftanrationem:aut in integrum reftitutiosnbsp;nem: qua dcpoiïto veteris hominis ingcnio,ad imaginem Dd inftaUs:nbsp;vamurrnuncregenerationem,qua in nouos homines renafeimur : aucnbsp;etiam refiirrecftionem, qua nobis emortui, aJq, Dci virtute exeitamurrnbsp;ipiam appellari.} Hoc de eadem non male animaduertendumadmonbsp;nct,nunquam per candem ita hic nos liberari, quin pcccati iugo parsnbsp;noftriobnoxia maneat:nunquam itareftaitrari: quinmuîtæterreninbsp;hominis lineæ femper appareantînunqua ita rettafei aut fufcitari,quinnbsp;de vetuftate aliquid retineamus.Circunferre enim nos lèmper aliquasnbsp;noftrg camis reliquias quandiu corporis huius carcere circundamur.

Fidelem itaep animam,a regenerationein duas partes diuiiàm ima Fidektnà-» ginatur,quibus perpetuum inter iè fit diifidium : vna qua a ipiritunbsp;Dei poflïdetur amp; regitur,ad immortalitatis amorem ftudiumqj eue= vt diuiTantnbsp;hi:ÔC in iuftitiam,puritatem:fanditatemlt;^ totam intentam efle: ccele=^nbsp;ftis regni beatitudinem meditari: amp; ad Dci focictatem aipirare. AIt€5=nbsp;^avero partc,qua naturalem adhucaffedum rcünet,in terrxcofrupti=nbsp;onevolutari, prauis cupiditatibis immerlam,quidpulchrumfic ÔCnbsp;^^atum non videre: In pcccatiluto defixam,Deum iuftitiamquc ciusnbsp;^yerfari:Indc conflidum in nobis nâfci,palæftramque duriffimâîqu^nbsp;pium hominem per totam vitam non Icuiter exerccat, vt dum Ipiritunbsp;fi»tfiim:erigitur,a came dcorfum retrahat: dum ipiritu ad immortalbnbsp;feftinât, carne ad mortalitatem deprimatur : dum ^iritu iufti«=nbsp;fiam cogitât,carne fblicitetur ad iniquitatem:aDeoauertatuf amp;:ad

C q mutp

DE LIBERO HOMINIS ARBITRIO

mundi alliceaciir ilkcebrasrfed difpari condirione:fpintii nempc pt» ualente.Cui'us opus etfî no difi}dat,euertat efFeéhimcp extinguat,fuisnbsp;tarnen obftaculis remorctur,dum conaturabrupereratcp i'mpedimen^nbsp;tis retardetjdum a curfti auertere vuln ardorem imminuat dum mo^nbsp;litur exringuere. Hoc nempc fignificari a Paulo, cu m diciï,nos non fe*nbsp;cundum camcm ambularc, fed fecundum fpiritum, fi tarnen, inqui't,nbsp;filijDei' ftimus fuperiorcs videlicet in prædido certaniine partes pcanbsp;nesDei fpiritum ftare,

Ätque hic quantum fît difcriminis, inter animalem hominem, amp; regcneratum: ponit ob oculos Jllum fïquidem etfï pungatur ac lancianbsp;netur fixa confcicntia, nc folido torpore in vitijs fiii's confencfcat,illis ta®nbsp;men toto cordis defyderio, delcólari: fibi inillis placere:illis libentcrnbsp;obfèqui, nee quiequam, in iïlis nifi pcenam horrere, quam imminercnbsp;ccrnit.Hunc vero,præcipua voluntatis parte legi itiftitiæadhærcreroonbsp;difTe atque execrari peccatum: quod per imbecillitatem commitrit:nbsp;bijpfi difplicerc: confènfî'onç, alio potius fem':dulcedinelegis Dei ma®nbsp;gis oblelt;fî:ari,quam voluptatum blanditijs: nee vnquam: fcienter pee®nbsp;care,nifïrépugnante non modo confeientiæ teftimonio, fed etiamnbsp;cordis affclt;flu*

Ethaólenusfatis demonftratum vult,hominem peccati iuooicn captiuumteneri,nead bonum aut voto afpirare,autfuapte naturanbsp;contendere valeat. Et quamuis necefTario peccet, nihilo tarnen minusnbsp;voluntariepeccare; imperio liquidem fathang fubditum(ad quem innbsp;ftoa'nquitjiudicio eos ableget,quos fpiritus fui regimine non dignaturnbsp;dominus^illi fèfe ad omnem duiflum necefTario oblèquentê præbcre»nbsp;In rébus innbsp;nbsp;nbsp;In rebus vero indifferentibus, amp; alt;fh'onibus, quæ nec iuftæpcr f^

differêtib. nec vitiofæ funt, 80 ad corpoream magis quam ad fpiritualem vitam Sbenatem lpcdant,eatenus arbitrium liberum concedit homini (vtpaucis eiusnbsp;concédât, i^ntentiam explicem)vt etiam hue fè protendere diuinæ prouidenti'a:nbsp;vim affîrmet: non modo vt rerum euentus fuccedantjquemadmo®nbsp;dumexpedire prolpexerit, fedvtvoluntatesquoquchorninum eo®nbsp;dem tendant. Rerum externarum adminiftrationem,fub humano arnbsp;bitrio fîtam efle, commun! comprobari fênfu hominum.At domininbsp;quoties vult,fuas quoque in rjspartes efle,atque animos hominumnbsp;quo vult moucre, multis confirmari feripturæ teftimonijs, dumnbsp;gyptiorum voluntates Ifraelitis conciliauitjVtpredolîffima quæqucnbsp;vafà illis commodato darent, ex Aegypto proficifeentibus : dum ani®nbsp;mum Abfàlonis auerot,ab amplexando confilio Achitopel: dum Ronbsp;boam: vt iuuenili confilio perfuaderctur. Ex his enim, ÔC plerilcp alrjsnbsp;conftare, Deum : quoties viam fsicerc vult fuæ prouidentiæ, etiam innbsp;rebus externis hominum voluntates fle(fî:ere,dc verfiiret nec ira effe li^nbsp;ber^m illoi?2 clecîlionem, quin eius libcrtati Dd dominetur arbitriS^

Eî

LIBER PRIMVS. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Fol» Xv,

EthaÄenus,quscad demon ftràndàrrt humatliiarbiurfj fènw'tutemt ex fentcnda noui, quod impugnamus^EuangeIq,dihgcnter Sc prolixenbsp;Caluinus mcmoratoloco congelTitjitaperftrinximus inluculentumnbsp;compendium,vtargumencorumeins euidcntiæ quicquam,nos dcsnbsp;traxiflejnccidem ille ipfc vt puto,audebit diccre»Na cetera quae dilt;fiisnbsp;adiungit,ad foluttonemrationum pertinent,quæfuæ Icntentiæ ad^nbsp;üerfari inteUigit,Quibus poft fuus inddetlocus,commodior,fi quan»nbsp;doeifdem aduerfus eundcm rationibus vtendum nobis videbicur»nbsp;Et quanquam Luthcrus atquc alq eiufdem Eüangelq præconcs,8ô annbsp;tiftitcs,etiam alqsquibufdam argumentis vtantür ad comproban*nbsp;dam pracdicftam lcntentiam : quia tarnen ea dilutiora bic rede intcllc^nbsp;xit, maiori vi fultaae probabilitate veftita: quæ audiftj ,in locum eo snbsp;rundem fupponcre conatus eft» Sed cum pcrfuadeant fibi miferi,quæ Sde”fadgt;nbsp;in bis faciunt ft neceflario faccrc, ( Haec cnim ad Dei rcgnum, non ad ant aduergt;nbsp;res indifferentes, terrenas externafque pertinent, in qaibus nullas effenbsp;noftri arbitrq partes contendunt:fed in nobis, 56 per nos cfficaciter o «nbsp;perari diuinam gratiam: aut ante earn: fàtbanam, fuis præftigrjs faftisnbsp;natos captiuofquc ducere,fedfibi obftqucntes neceffario, quo ipftnbsp;vult,) Cum,inquam,bacc fibi pcrfuadeant, fi tarnen fibi certo perfua«nbsp;dentacftriojcxigcret rationis cönfequentia,vt hislaboribus paree®nbsp;renttquorum frudus nullus ab ipfis rationabiliter ipcrari potcrat,fi adnbsp;conftquentiamattendant« Nam vera fides vniueriàrtotaque a Deonbsp;eft, nec perfuaderipotefthominibus. Cum ante gratiam quæ per fi®nbsp;dem Sc cum fide infunditur, quicquid fit a feruo arbitrio, ncceffanonbsp;malum fi^ Sc a gratia Dei, (ad quam nullam nobis prseparandi nosnbsp;facultatem reb'nquunt) ÔCverafide, longius abducat,nonadnbsp;cam adducat,Quorfum igitur tarn multa in ventum ver®nbsp;bafruftraiaciuntC Sed neceffario nobis refpondc«nbsp;bunt, ctiam neceffario ft hæc agcrc, nec iudici)nbsp;rationis,nec liberæ elcdlionis fibi in conbsp;vllaspartcs effe,nec poffca®nbsp;bter quam faciunt face®nbsp;rc,fiuebcnefiucnbsp;malcfaciant«

FINIS PRIWI LIBRI/

DE LIBEROHOMI-

NIS ÄRBITRIO ET DIVINA

Liber IL

Aflerrionis illius quam libro priorc exph'cauimus abforditatem quantum cum Dei bonitace pugnct, quæ dcnicp quant*nbsp;que^laiphemiarum portenca includac explicarc*

cam non vidcatrAdco eft euidenter quanto impudenter falfum: adeo damnatum concordi mortalium omnium,totius ab initio orbis fenfunbsp;confenfu:adeo in Dcum blaiphcmum» Nam ß eft,quod tarn forrianbsp;£er,quam impudenter affirmât noui huius author Euangdi}, ß vel co*nbsp;gitare quicquam,aut boni,aut mali,in nuUius poteftatc eft,fed vniuei'^nbsp;fà:abfoîuta prorßis ncccffi'tate eueniant,fi nec bonas nec malas vias nonbsp;SidcT« ”nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;facere poflumus,fcd amp; mala opera impijs operatur Deus, ß ßcut

fîtaij!duP° nbsp;nbsp;vult,ita viuimus ,facimus,patimur omnes 06 omnia î quis locus rcf

datfenteiL- linquitur vUi conßIio,vUi delibcrationynduftria^prudentiac ac proui* dentiæ in rebus mortaliumC Qtiæ enim ncccflc eft fieri,vt fiant neceß'nbsp;fe eftrnec vlla noftra cogitatione,folicitudinc,prouidcntia,induftri3,ca*nbsp;- Vtaducrfc ueri,mutari,aut aliter poflunt fieri.Quid non dormit, non ftcrtit agri*

COÎÎI iri æftatcCquid fua cuiufc^ tempora diligenter obfcruatîac diipcn

7or ad Indos quid folum vertit quid marc folicitat^ quid merces diligenter commutate quid eftiblicitus amp; cautus, quo bene coUocetnbsp;nomina C quidvbique fraudem metuitCimpofturamcauet^an nonnbsp;æque dormiente iUo, négligente, ac iecuro omnium euenient omnianbsp;quæ prorßis euenirenecefleeft^T Qiiid domi ftiæ curat prudens acnbsp;frugi paterfamilias, inprimis, vt diligenter, reifte,ÔC ad virnitem edu*nbsp;centur atlt;^ inftituantur liberi^Quid eofdiem peçcîintçs verberibus

LIBER SECVNDVS» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Fof. XVÎ.

Virgis corripit, flagellât, erudit Quid famülos, Sc ancillas^ Qtnd de nique,familiam vniuerfam oeconomica difciph'na conti'nere ftudet innbsp;offi'ci'o Qiiid ægrotus medicum, luxacus chyrurgum accerfic ? quidnbsp;morbis amp; vulnenbus remedia adhibetç’ Nauigaturüs nauem cur cx^nbsp;peditam, Sgt;C validam digit, ÔC gubematorem quærit peritum rei naünbsp;ticæ C cum æquc fiet quod nccefle efl: fieri, quicquid tu feceris aut noitnbsp;feceris, Qiiid fe miferi fruftra cruciant homines'» quid currunt, quidnbsp;runclbliciti:fîvniuerià:abibluta prorlùs neceflïtate eueniunt^C^idnbsp;gefturus bdlum prius æftimat vires iuas, SfC inimici, omnia confi*nbsp;lia ciusconaturexploratahabere,omncs conatus intcUigerc: deindenbsp;magna, ac diligcntiflima cura fibi prouidet, ne illi re quauis fît infcrianbsp;or, in producendo exercitu : committendo prælio, omnes oportuni«nbsp;fates captat, amp; obieruat, vt iecunda èc fauentia habeat omnia : fî ine®nbsp;uitabili prorfus nccefîTitate vniueriàeueniuntç’ Qtiid magis fratribusnbsp;opus eft in conuentibus hominum: in ciuitatibus,i n rebuipu.regnis,nbsp;Imperrjs ad quid gladio armata poteftas : niß' vt conftruetur vita ibnbsp;Cialis,politica inter homines,vtep tuta fît inter improbos innocêtia^nbsp;Ad terrorem,inquit illc,malorum, laudem vero bonorum: 8ó quid hinbsp;taude præ illis digni funt,fî vtriep patiantur tantum, que in ipfis operanbsp;fur Dcustnihil vero,eorum ip forum fîtpoteftatis atep arbitrq:non in«nbsp;quart! magis,qua ferræ quod petite aut inepte trahatur ab artifice C Sinbsp;omnia abioluta ncceftitate cueniunt,quid fruftra molitur poteftas glanbsp;dio'Tquid cruces,fupplicia minitatur nocentibus^ Ql^id prohiberenbsp;quærit,quod prorfus vitari ct prohiberi no poteftC Qiiid immeritos,nbsp;fine caufa et vtilitatc flageUat,vrit,iecat,et fupplicrjs affreit^pro eo quodnbsp;in ipfîs,fîne ipfis,operatur Deus^:'Nunquid gladio quo in necem innonbsp;centiu eft vfus ficarius, an ipfi potius ficario quis indignatur,irafcitur,nbsp;Ct parat fuppliciaç’lta vero,fi huius Euâgeli) author! et EuangdifteLunbsp;thero credimus, fe habent fcelerati ad ea quæ patrant crimina, vtgla^nbsp;dius quo quis iugulat proximu: cum ÔÔ mala, vt dicit,opera in impqsnbsp;opei ctur Deus,et ita viuamus,faciamus,patiamurlt;^ omnes et omnia:nbsp;ficutille vuluQiiorfum valent leges diuinædiumane,public^ priuatg,nbsp;quorfum cohortationes ad capefcêdam virtutem:dehortationes a vi*nbsp;fipgt;his poenarum comminationes,illis propofita præmia,quorfum denbsp;difeiplinæ vniuerfg,fî in nullius poteftate eft quicquam cogitar^nbsp;aut mali aut boni : fed Deus operatur in nobis,8(S per nos,omnia:ficutnbsp;ipfe Vult lt; aut ergo neceffe eft falfum eftcnbsp;nbsp;nbsp;fuiife, mortalium ab inis

fio omnium totius orbis ienium et confenium:qui in rebus humanis, Pmdentiæ, induftriæ, ac diligentiæ baud poftremum locum tribuit:nbsp;*^ifciplinam, leges, propofita virtutibus præmia : criminibus obiur*nbsp;g^tioncs,pcenas et fupplicia,valere,vt ab his abfterreantur,ad ilia veronbsp;C iitj allicfr

DE LIBERO HOMINIS ARßlTRIO

alliceantur, Sgt;C afluelcanthomines, agnofcic, confitetur, 80 prædicat iufte puniri præuaricatores legum quas obferuare poteranc : Autnbsp;neceflceftomni faliïtatefalfîus,omni impudentia impudennus effcnbsp;^tarfpo^nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;iphim dogma noui huius Euangeliftæ ? Quo vno rcccpto, nihil

fîthumang vîdeo quod poffethumanæ vitæ cogitari peftilenrius:amp;L ad nos tranf bruta pecora cfficacius 8c compendiofîus ? Nam om •nbsp;ncm inprimis polidam : omnem ordinem : omnem benc agendi eu-ram:omncmfolicitudinem: prouidentiam : induflriam, ftrenuita»nbsp;tem:profcriberet ex vita hominum» Et pro dfdem diffolutum rcrumnbsp;omnium neglctftum induceret, ÔC fecuram licentiam pecuali ritu ru»nbsp;endi quocunque iè ferret impetus ? Neceffe eft enim vt fiat, quod ne«nbsp;cefle eft fieri ? Quis ergo fruftra conaretur contra C Quis quacunquenbsp;de re vUam curam aut iolicitudinem haberet, quam nihil ad eandemnbsp;in vnampartem aut alteram, momenti haberepoffc, indubitatumnbsp;eft, ficunlt;ftaineuitabili prorlusneceffitateproueniuntC Quinamp;So»nbsp;Vtocrtfcmnemlemelrcligionem (quotendere mihi videtur vniuerfum hocnbsp;léf« « me iftoi'um Euangelium tametfi diffimulent)cx menribus hominum tolnbsp;tibushoml lerct Quis enim de re quacunque fataJi ilia neceflitatis lege immutaonbsp;num.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;hjiliter conftitutain vnam partem, aut alteram : fruftra vellet fuppli»

care DEO inexorabili Mihi fane mira, imo ftupenda videtur vis ^^nouiquot;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Euangelij, vt fibi aufcultantes, mox fui obliuifci faciat,amp;:

^uïuscuan exhominibustransformct innelcioquæmonftraîamp;prodioïa;

nontibi videntureiufmodi* Qui aduerfus naturalem : eundcrnquc euidentem fenfum, SC confenfum mortahum ab initio omnium(qucnbsp;falfum efle eft impoffibilc) quicquid ipfis hairetico furore ebrijs,mcnnbsp;te alienads ac cæcis, vel per lomnium videtur, audent ftatuere î* au«nbsp;dcntiUi,vnius Lutheri frnfum: imo amendam præferrc: ad illius vni«nbsp;us edilt;ftum,prolcriptam velle ab hominibus vitam hominum, pronbsp;ea introduAam pecuinam quandam, ac feralem fecuritatem:nbsp;dam An cuiquam obfeurum eft, quam author file huius Euange»nbsp;Iij,amp;quotquot vnafreum peftilendlTimum atque adfurdiffimumnbsp;hoc dogma : adhuc edids libris aflerunt, in vniuerfum humanumnbsp;genus fint iniurfjCQuam eidem peftem conentur induceren Sed ferrlnbsp;Quas j'nde poflit fi in homines tantum fint iniurij, portenta hominum : at in De«nbsp;um execrandas horum atque impias blalphemias quis feretQuemnbsp;datnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Opt. Maximo, ÔC cuius, fi Moyfi credimus, frmt valde bona vni«

ua. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;uerla opera: authorem malorum omnium : ex iuftiffimo,pijflimo,mi

frricordiflimo, iniuftum atque adeo crudelem freiunt, amp; ftultam ac Primi au-nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;infinitam illam lapienriam.

thoreshu- Prælufît huic impietari iam olim fathanas in fois Apoftolis,Pri« i“®^'nt«n^friUiano,Manichæo,Martione, Cerdonc, atqueadco inilloApo«

tïBER SEGVNDVS. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;FöL XvÏt

ftolica diftridione percuflo,SimoneMago , aquó vctusine curpiFïgmentxï tudiniim gorges , vfque in nouiffimum hunc Lutherum : occiilnbsp;ta fucceffione manauit : qui omnes, authorem malorum, i d eft, icele-tum : impietatitm : flagiriorumquenoftrorum : aijli funt D E VMnbsp;creatorem diccre : vt quem afferunt talem hominibus condidiffe na=nbsp;turam : quæproprio quodam motu: 8ó neceflariæ cniuïdam volun»nbsp;tatisimpuliu nihil aliud velitautpoflit quampcccare: quorum hicnbsp;impietatem rehifcitans, bis tarnen præilliseft abiürdus atque impis VtLüthénbsp;us, Nam cum ab co mens amp;cogitario Humana réfugiât, vt optimijnbsp;atque adeo infinite bonum per naturam : malorum, hoe eil, impieta= üs.nbsp;turn : flagitiorumque noftrorum authorem intelligat, Só vellentnisnbsp;hiio minus noftra peccata : amp; fcclera : neceflitati cuidam : èC fiiperiorinbsp;caufæ aicribere, duo finxerunt principia contraria:vninn:Deum bo^^nbsp;num,bonorum:alium contra malum,malc.rum:authorem omnium»nbsp;At hic(quod Humana mens plane refugit)vnj Deo OprMaxmoftranbsp;flaoitia fcelera aicribit, In quibus nos, velut lerræ fimus : tralt;fK atepnbsp;aÂi illius impetu quo ipfe voluit, Et vbi Manichæus, poft illos fuosnbsp;præceptores, duas in homine naturas facit alteram bonam:malam al=nbsp;teram, Vt hanc affirmans non pofte non peccare, ita iltani non pofte næ Mam;-male agere, hic liberi arbitrq naturam : imo vniuerlàm hominis natu ^^ûra v-ram,eu prudentia,carnis eandem faciens, cam afterit neceft’ario et fernnbsp;per, ctiam in viris iàndiftimis, fpiritui Dei reludari, amp; velut feram maianc«fnbsp;quandam indomitam nunquam non repugnare gratiæ Dci, ièmper=nbsp;que peccare mortaliter, etiam iub ipià gratia : etiam cum optime ope^nbsp;rari conatur » Nihilominus vniuerià quæ ab ea fiurtt ineuitabili pror=nbsp;fus ncccftîtate fieri* Ita enim di(fto alTertionum libello, Ex fupradiéfis,nbsp;inquit,abundecognouimus,etiamiuftos magno certamine contranbsp;carnem fuam laborare, vt faciant bonum, refiftitque eis liberum arbi=nbsp;trium, amp;prudentiacarnis, iummis viribus concupifeens aduerfiisnbsp;fpiritum, odiens ea quæ iunt Ipiritus, 8c legis Dei,8c quomodo pof=nbsp;fibile eft, vt fine ipiritu : ex natura iua poflat pro fuo ipiritu concupi«nbsp;feere : feu ad fpiritum fe præparare , faciendo quod in fc eft In gra snbsp;tia dum fuent, natura talis eft, vt contra gratiam indomitum pugnet,nbsp;extra gratiam talis cfle poterit natura eius,vt iuuet fpiritum^ Qiu'dnbsp;Poteft,inquit,fingi inlàniusCR.elt;fte fane,fi de hoc ipib iuo fîgmento idnbsp;ï^t^dligeret,8c hic nos infanos amp; milèrrimos Pelagianos facit. Si enimnbsp;liberum arbitrium, inquit, in gratia peccat, infanic aduerfus gratisnbsp;3^m,certe contra omnem fenlum eft,vt extra gratiam probum fit,ct adnbsp;^bfentem le paret quam prefçntem perfequitur, Agnoftis opinor Manbsp;’^ichgi,cagt;terorum(^ quos enumerauimus dilcipulum,lcd in quo mu!nbsp;diplex reuixit illoR: Ipiritus, Neep enim in difcipulorum grege hic latcnbsp;fuftinetjlcd omnium ante fe h£reticoR2ifnpietatem,ita lûfcitat,vt tei^

impiam

DE LIBERO HOMINIS ARBITRIO

feSenS'^ faciat ? Nam quæ Hic aflerit miiltis pärafangis, dogmatis il' tgt;utheri,ct lorum abfirrditatcm impietatemque antecedunt, Illi amp; boni èC mailnbsp;Manichsi.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;humanam naturam facinnt ? Hic, omnis boni expertem,

fed totam vniucrfainque fna natura malam: Quod ex verbis ilhsA^ poftoli aftnn't Eramus Só nos natura filq iræ, fient amp; cccteri * Miti 5nbsp;us, inquit, erat fi dixiflet « Eramus filij iræ, fed addens natura : certcnbsp;totum quod fumus, fadmus ex natura,non nifi meritum iræintelnbsp;ligi voluit, inijipfumpcreffentiam bonumnon profcribunt ex na«nbsp;tura vniucrfi, tametfi ipfum malum eidem contrarium c regione fta?nbsp;mai^üd’ ^*^*^^^* Hic nihil admittit fyncerebonum: qui ipfum Deum,qucmnbsp;at,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quot; tarnen vnicum confitetur, malorum omnium facit aittHorc fontem

fcaturiginem : Qtiæfi verefunt quod dicunturamp;Sfunt, nempe mala:pcccata,flagitia, nonipfarquibus abfquevUafui poteflatc,0^nbsp;arbitrij libertate patrantur, inftrumenta : fed authorem, Sc patrato^nbsp;rem, dénommant Non enim crux ipfa mala eft, in quam : vitæ au 'nbsp;thorcm,amp; fàlutis reparatorem, fuftulerunt ludæitnon clauitquisnbsp;bus pedesnbsp;nbsp;nbsp;manus confîxerunt : non ipinea corona, capiti impoli '

tatnonlancea, qua latus eiusapertum in rcdemptionem noftram sl^ quam effudit, 80 fanguinena î non cætera paffionis eiufdem inftru*nbsp;menta: fedmali: perfidi,atque impijfuereludæi, qui exccrabilinbsp;diofurentesin dominum gloriæ,vitæ Scfalutisauthorem perfecutinbsp;funt, Ôôliiamala: fedliberavoluntate,affcccruntcrucis fupphcfo^nbsp;Quare fieft quodblafphemant ifti, in nullius manu effe, quicquamnbsp;Vel cogitare neque boni, neque mali : fed quod ad quemque noftruranbsp;attinet, omnia nobis ineuitabili necefTitateeueniunt,!! DE VS ipfcnbsp;ctiam flagitia ac fcelera operator in impijs, fi non: fîcutnos , fed ßlt;^nbsp;cut ilk vult, ita viuimus, facimus, patimur, omnes Só omnia : neccfnbsp;fc eft vt malum Deum : non malos hæc homines faciant, Quo quidnbsp;cogitari poteft blafphemius Abfit, inquit ille, hoc a nobis, atquenbsp;ab omnibus CHriftianis, vt caufam cuiuslibetpeccati, diuinae æqui»'nbsp;tati deputare audcat,Cum nec malitiæ nec impietatis cuiufquam cau«nbsp;fa effe pofTitjUifi in eo qui impius fuerit.Nihil hue pertinet cæterorumnbsp;huius Euangelij profefforum commentum:quopeccandiin nobis ncnbsp;ceflitatem, ad feruitutem voluntatis, captiuitatem fub iugo pccca=nbsp;ti conanturreducere. Quod quale fit poftexcutiemus diligcntius,nbsp;Qiiando hic caeteri eiufdem Euangelrj pleriquc vniuerfa 8gt;C bo‘=nbsp;na. Sc mala in vnamtquomodo audifti, diuinam voluntatem refe«nbsp;Vtdcû ngflagitia acfcelcra operatur in impijs . Nonnbsp;folutn iniu ficutnos volumus, fedfieutille vult,itanos viuere,facerc,pan om*nbsp;ftum, fede nes ÔC Omnia, fam vide vt iuftiffimum priffimum, èC mifèricordifiî*nbsp;tism crude .nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i £.

icm, amp;:pc ïm^^L)eum,nonfcgt;Iuminiuftum4^detiamcrudekm:atcpadeorurio ciant™ fittOjCCinfanum faciant, Quæcnimeftiufticia,imo qugnonimmanisnbsp;’nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;crudclic

LIBER SECVNDVS. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Fob XVÎÎI.

crudd/tas, fiæterno fupplicio in nobis puniat, quod iplè in nobis fine nobis opérants eft: quod ineuicabili neceflitate patimur magis quanbsp;nbsp;nbsp;nbsp;S’™’*

facimus, auc velut ferræ quædam : ab iUo acfti, agimus Si quis hcrus feruu: quem manicis pedidfqj conftritftu, ÔC iniùper carcere claulumnbsp;Cenet,plagis afticiat quod vocanti no accurra£,non miniftrer,no obeat,nbsp;auc domi auc foris impcrata officia,quis non ilium inianire diceret,nbsp;fæuirc in miferum feruumtnon ratione, fed effcratæ mentis agi libidi=nbsp;ne^quod ß idem : icrui alligati amp; fui impotentis pugnum in os aftands impingat, ÔC propter hoc ipfum, eundem ilium in crucem fnftollinbsp;iubeagquis iUius iniuftiffimam,immanem:8c plufquam fcrinam nonnbsp;cxccraretur crudelitatem C Qiiis non ilium potius dignum omni ftipcnbsp;plicio iudicaretC'Qtiis non æquus iudex, ièruo eiufmodi liberato om=nbsp;ni culpa:in herum diftringeretgrauioris damnationis fententiam Æ=’nbsp;iufmodi iniuftitiæ,crudelitatis, ÔC extremæ iniâtüæprodigium ille nonbsp;bis Deum facit, 8c hæcaudirc quis fuftinctîf

Quin 8c hoc ille mihi refpondeatQuid ica defipuit ætetna: atcp in finita ilia Dei fapientia,v t hominibus leges præfcriberet, mandata dasnbsp;ret,præmrjs ad eorundem obferuationem alliceret,trâfgrcfforibus pœnbsp;nas intentaret, amp; ftipplicia Quid cot obiurgationesC tot exhortationnbsp;nes,per fcripturas,per ièruos fuos prophetas, per fuumipfîus filium,acnbsp;queeius Apoftolos Quid tantam fruftra ôô ridiculelulît operam : finbsp;neccogîtarcquicquamautboni autmalieft in poteftate hominis C ßnbsp;nobis abibluta atlt;^ ineuicabili necefficate eueniunt omniatfi caa.tn manbsp;la/celera,acq: impiecaces operatur Deus in irnp^s? fi non ficut nos vonnbsp;lumus, fed ficut ille vult,ita viuimus,facimus, patimur omnes, Sf omnnbsp;hiaCAn non ille tibi ridiculus Sc parum fanac mentis videretur,fi quisnbsp;lapidibus, lignis, Sc arboribusfquod de Orpheo fuo fabulantur Po«nbsp;ctæ) furdis caneret fabulam Væ, inquit ille, qui dicit ligno expergi«nbsp;feere, amp; furgc lapidi iacenti: fed audiunt inquies amp; intelligunt homines ? Quid hoc refert quando æque nihil omnium quæ ipfis præci-piuntur, autprohibentur, eftinpoteftate eorum,quam lapidi,autnbsp;ligno fi idem præcipias imo quando non ipfi fimc qui faciunt, quænbsp;dspræcipiuntur autprohibentur, fedidemillcipicquipræcipit autnbsp;prohibée ica vtfibi ipfi magis præcipere debuiffet, inillisvt face*nbsp;quæ vellet fieri, prohiberet nefaceret, quænolletfieri « Qiiandonbsp;^on ficut nos, fed ficut ille vult, ita viuimus, facimus, patimur, om*nbsp;^cs8^ omnia Num tibi ftulcus viderctur, ß quis icruum volarc A iïmiltfnbsp;iuberct peraeraC bisftultus , atque adeo inlanus , fi indignaretur,nbsp;^tque etiam flagella quod non paruiffec expediret Si compedi«nbsp;^us vindis, 80 carcere claufi's mandaret hacillacque difcurrcrc,nbsp;Propofitis præmqsad hoc ipfum illos inuitaret, infuper 8c mortisnbsp;^wpplicia minitaretur non obftquentibus ? An hie aliud facere tibinbsp;videro»

DE LIBERO HOMINIS ARBITRIO

videretur, quam quod mifcrorum infultaret impotenriæ, fuæ ilhs duplicarct dolorem miferiæ Quid fi i'nfuper etiam ferio pararct, autnbsp;infcrret fupplicia fibi non oblequentibus, an hi'c prodigiofam ftulciti=nbsp;am etiam cxccranda, feralique crudelitate, Sc fæiiiria non cumulare vinbsp;deretur^ Etnunquidnon eiufmodi erga nos Deum facitis : fiineui*nbsp;tabili neceffitate vniuerßi nobis proueniunc fincmopoteft aliter,nbsp;quam facit facere, non magis quam ego iuHus volare per aera : quamnbsp;vincli compedibuSjamp;carcere claufîhac illacque difcurrercCImo finbsp;nemo facit,nifi quod Deus in ipfo facit,ieu bonum, feumalum idnbsp;fit, ncceife eft vt ftultus fit Deus, qui aliter præcipit facere, crudelis at«»nbsp;que adeo iniànus, qui non obièquentibus fibi infert iupplicia.

Nihil illic fuffragatur cæterorum commentum : quo hanc nofh’î impotentiam,culpæ noftræ députant: quando hic,vniuerià:ad vnamnbsp;Dei voluntatem referuntur* Ethæc quifquam qui Chriftiano nomi»nbsp;nccenièri vult: cui vel fcintillula micatranonis recftæ, ac diuini illiusnbsp;luminis, deDeo OpLMax.prjfrimo,milericordiiTimo,lapientiHimo,nbsp;audire iuftinet C Ad fiæc blalphemiarum portenta non commoucbi«nbsp;tur Chriftiani hominis animus^ Qi^ienquam non pudebit illf dediflenbsp;nomenîdelerta catholica Chrifti ecclefia,qui iftiufmodi euomere nonnbsp;erubefcit,ncc erubunCHunc fequuttim qugrere Chriftum cÔtra Chrinbsp;ftumindeferto,inangulisamp; penetralibus,derelido illocorpore adnbsp;quodcongrcgantur illæaquilæ,amp;:inquofolo manet Chriftus, no«nbsp;ftra falus, vita, ôô veritas Habes tu ter execrandepotius,quam mife,nbsp;rande Luthere(vt tuis tibi aduerfus Pontifîcem verbis occinâ) quodnbsp;his contra oggannias^

Q«a impu nbsp;nbsp;Sed quid facias^nquit effrons ille, quando diuina icriptura fie difft

pturàVpro nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;credendum eft, etiam fi totus mundus, ôô omnes anadi vel

ferant, nbsp;nbsp;périrent veldocerentaliter ? Perindequafianteillum feripturas legil*

iet nemo, aut primus ipic rede eas intellexiflet 06 intcUigeret. Alteru cnimhorum,vtfibiperiuadeat,neceflreeft* Vtrumquevero,nbsp;eft,nondicam temerarium,impietatis amp;Sarroganüæpluiquam dia-bolicæ, fed ftultitiæ, amentiæ, atque euidentis infaniæ pleniifim um»nbsp;Ego vero fi quæ feripturæ définirent aut docerent iflbiufmodi, nonnbsp;afpiritufando,feda veftroilloparacleto,omnis blalphemiæ atquenbsp;impietatis principe Lucifero, didatas nihil dubitarcm dicere: ièd ab^»nbsp;fit a diuinis feripturis, eiufmodi in Deum blafphemia : quas, vt diui«nbsp;no ipiritu didatas abiniuo legit, fuiccpit,ac venerataeft catholicanbsp;Chriftieeclefia? Legerunt orthodox! omnes,iândiflîmiamp;S dodiifi*nbsp;mi patres no ftri,ita nemo omnium in illis intcllexit ablolutaatc^ in*nbsp;euitabili neceflïtate nobis prouenire orrinia : nec quenquam pofleali*nbsp;rerquam facit facere * Nemo Deum impoifibilia nobis præcepifiê;

’t pro his nos damnare, qua: non libera voluntate, fed fatal! ncccfli* rate

LIBER SECVNDVS. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;FoL XÏX.

fate imptilli faci’mus ? Nemo Deùm nobîs efTc autHorem, fbntcm, 8è fcaturiginem impiecatum, amp; fcelerum,acflagi'oorum omnium ? Imonbsp;omnes ex eifdem fcriptxiris haulèrunt fentendam deDeo pi'am:6d hi'snbsp;blafpKemris plane contrariam.Sed ea tantum hgreticonim a Symofienbsp;Mago per illos, quos fupra memorauimuSjad hune nouiffîmum Lunbsp;dierum perditilTimanbsp;nbsp;nbsp;occulta fucceffïo ei'ufmodi cÔmenta eft:Hæc Dânata aô

orthodoxorum Sc cathoKcæecclefiæ vox eft amp; fentcntia,Qtn{quis di orthodo-icerit Deum impoflibile aliquid nobis præcepiflc, quifquis in potefta bus^rca-te noftra non efle cum Dei parato omnibus adiutorio, iuftis fandifcp nbsp;nbsp;nbsp;^,^0

legibus oblèqui,anathema fît « Hæc deniqi eft et fuit eadem tam diui= ab ipfo ge nitus illuminatorum a Deo, quam mortalium omnium, quibus præ no*^n^uŒ*nbsp;ter lumen rationis naturalis ahud non luxit, vt nemo pro eo quod ne?nbsp;ceflario patitur, aut coadlus ineuitabiliter facit, merito culpari,obiur? ti»,nbsp;gari, aut caftigari debeat, Vfqueadeo enim peccatumcfle voluntarynbsp;Um malum:vt nullo modo peccatum fît, fî volutarium non fîcQuodnbsp;ipfîim affirmât : nec mentitur, ille Augiiftinus adeo efle manifeftum,nbsp;Vt nulla huic dodorum paücitas, nulla indodorum turba diflentiat,nbsp;Qiiare, inquit, aut negandum eft peccatum committi, aut fatendumnbsp;eft voluntarie committi:voluntarie committi intelligunt,amp;: ilIe,Sc oninbsp;nes,quod libère committitur: ita inquam libéré, vt facultatis eius quinbsp;committitjfît non committere,vt hic valeat impium horum commennbsp;tum,quod poft excutiemus exalt;ftius,dc neceflTitate nô pugnante, cuninbsp;Voluntario,quo communem hanc, amp; omnium animis receptam ièn»nbsp;tenuam conantur oblcurarc,obliterare,inuertere,ièd fruftra,Clarius e?^nbsp;nim omnium mentibusinicripta eft, quam vteiufmodi commentisnbsp;offufcari,obliteraricp valeat. Hoc o mnino certum eft, quod prædidonbsp;rum hæreticorum impietatemî quam Lutherus(vt demonftratu eft)nbsp;refufeitare conatus eft,imo fuperare contendit,èt bis impiam facere,ornbsp;ihodoxi ab initio omnes, velüt infîinam blalphémam in Deum: innbsp;humanum genus iniuriam : vniuerlàm quoqucreligionem : leges in*^nbsp;fuper èC diuinas amp; humanas tolleritêe medio, amp; quam vniuerla ftri«nbsp;ptura redarguit, infedati funt. Sic Tertuîlianus aduerfus Martionem Tertulha-ffequenter ? Sic Ireneus aduerfus Valenonum atlt;^ dus farina: hæreti?nbsp;Cos obiter perlæpe, LXXI. amp; lèquen.Cap. Lib. IIIJ, velüt ex inftitu?

to » Sic Origènes quoties locus âdmonct, toties inlurgit in eos qui li? Origtn«* bero arbitrio detrsffiunt, Lib. aütem IIL Periarchon,vniucrlàm hancnbsp;flüæftionem proprie tradat, amp; dodiflinieexplicat:quorum nonnulsnbsp;paulo poft fîibrjciemus.In enarrationc Cap.XIII.f'^tthæiJiæreticanbsp;corum perftringens lèntentiam,qui duas naturas contrarias ,bonâ ÔCnbsp;tualam induxerant,vt Manichæus,Martion:amp;: cæteri quos lupra me»nbsp;tuorauimus a Simone illo Samarita traxifle peftiferi huius errons orfnbsp;Sinem,it\ explicanda fagenæ miflàf in mar€,ft«am illic tra.dat, parabonbsp;b iadiâ

DE LIBERO HOMINIS ARBITRiO

ladiciteidem fèntcnriærepugnarc fcripturas vniuerfas : vtquæ oms nes declarant liberum arbitrium,dum et accufanc cos qui delinquunc,nbsp;approbant quireóre faciunt ? Dein in præfationein explanationemnbsp;Epiftolæ Pauli ad Romanos cauias difficultatis eiulHem explicanSjV«nbsp;nam præcipuam banc adfert,quod in earquæftiones plurimas moueanbsp;at, eas præcipue, quibus innitentes hærctici, aftruere fblcnt : quodnbsp;vniufcuiuique geftorum caufa; non ad propofitum,aut liberum arbtnbsp;trium, led ad naturæ diucrlitatem referri debeat. Et ex paucis^'nquit,nbsp;huius epiftolæ fermonibus,totius fcripturæ lènfum, qui arbitrrj liber«nbsp;Auguft, tatem homini conceflam docet, impugnant, Auguftinus banc eflcnbsp;degenere per Iccuidentiumprædicat, vtmirumfit ac plane ftupen«nbsp;dum,adeo obcæcatos rcperiri quofdam:qui eidem dilTentiant, Imo,nbsp;cum palam afFirmct, catholicam banc : quam ifti impugnant, verica«nbsp;tem adeo efte manifeftam : etiam bis qui lumine fidei illuminati nonnbsp;funtj vt nulla illi docftorum paucitas, nulla indoólorum turba diflcn«nbsp;tiat, obfcurum non cft,quo hos loco babeat,quos nec into- dodos neenbsp;indodosnumerat,nempcmonftrabominum non homines ? Qiiinnbsp;vna bac aflertione, vniucrlàm Chriftianam legem : amp; dilciph'nam o«nbsp;Chryfoß. tnnis religionis necelTario auferri affirmatjCbryloftomus in. Mattbæ*nbsp;um,Homüia LX, Poftquam non feripturis fed communi lènfu om*nbsp;.niumbominum,noftri demonftraflet libertatemarbitrq, Sceafolanbsp;merito culparipoffe,quæliberecommittuntur, Noli ergo,inquit eonnbsp;tratperuerfas in medium raubdnationes inferre,nec fophifmata, èc o*nbsp;rationis contextum : telis aranearum viliorem : Ille quoqueorthodo*nbsp;Hierony. ;xusHieronymuscatbolicæ Cbriftiecclefîæ communem lènlum,S^nbsp;conlènlum exprimens, bos omnes anathema pronunciat, imo quot»nbsp;'quot affirmant Deum impoffibilc aliquod nobis præcepiffe. Curri il*nbsp;Ie dicat omnia nobis faduimpoffibilia, quæcunquenon facimusînbsp;deuitatu quoque impoffibilia, quæcunp^ committimus. Omnia ii«nbsp;quidem abfoluta : atque incuitabili nobis neceflitate euenirc , Jfti ve«nbsp;ro J in bis quæ ad regnum Dei, eius iu ftitiam : bonanbsp;nbsp;nbsp;mala opera

pertinent, idem affirment, Brcuiter,nc firn fru ftra prolixior,ncmo or* tbodoxorum patrum omnium,(quod paulo poftclarius intelliges)nbsp;hocipfum dogma velut peftilentiffimum, in Deum blafphcmum,v«nbsp;niuerlæ Cbriftianælegi, ac religionis difeiplinæ exitiolum ; totiep di*nbsp;uinæ lcripturæ contrarium non execratur ? Sed de libertate noftri ar*nbsp;bitri} mox diligentius, Ille vero dum didas in Deum euomit nulli fe*nbsp;rendas blafpbemias, dum omnes homines iaxa amp; ftipites facit, vide*nbsp;ri vult egregielepatrocinari gratie Dei,quern ex optimo,mifericordifnbsp;fimo, làpientiffïmo, iniuftum, crudelem, imo bis ftultum facit:0( or*nbsp;thodoxis omnibus quotquotfueruntlandiffimis,dodifti'milquepa*nbsp;tribus^reiuter,catbobcîc Chrifti eeelefiæ vtuuerfæ fuperbiffune inful

tat, amp;S mifcros nos Pdagianos pronundat, atque anathematizat, ter anathemarizatus ipfc, Arque hadlenus quidem didtæ aflèrcîoms ab=nbsp;(rirditatcm : ÔC quæ quantaquc blafphemiarum portenta inclucUt,fajanbsp;tis cxplicauimus,

Fidem, tradirioncm, defi'nitionemque catholicæ Cbrifti ecclek lîæ de noftri hbcrtate arbitrij clariffime demonftrare.

Caput IL

loceft ingemum, vt quæ in partem vnam, autaitcran^ per fe funt Aduerfcwi clan'flîmaæa ex obfcuriflimis ftatuant,quo I'ta vel dubia fàdant.Nam „Jq™nbsp;cum de original! peccato atqué eius natura 8(2 eflentia, vna fit omni* fcfe’cianffinbsp;tim obfeuriftima quæftio, de quo vnuni hoc certum eft, omnes reosnbsp;tenex“i peccato noftræ ofiginis , qui Chrifti gratia inde libcrati noii ftatuant.nbsp;funt.Libertatis vero arbitrij omnium certiflima: 8c quæ euidens teftinbsp;monium ex com muni hominum fenfu accepic^hanc ex iUo traeftaruntnbsp;principio, per ft claram, 80 euidentem, ex obfeuriffimo: fed nobis or-do contrarius, vt naturæ, rationi conftntiens magis placet, ex no=nbsp;tioribus adignotioraprocedcre. Qiianquam de originali peccato exi=nbsp;plicata iam fit a nobis quæftionbsp;nbsp;nbsp;controuerfi'a, 00 quam de eo abfur-

de atque adeo impie illi ftntiant demonftratum eft ipfaluce clarius, V t nihil mirum fit, fi ex falfo principio, falfiorem 8(2 magis abfurdamnbsp;«^onclufionem inférant, Cuius, vt euidentem falfitatem, Sc abiurdiifftnbsp;mam abftirditatem demonftremus, 8(2 afferamus contrariam illi verinbsp;tatem orrhodoxam 8(2 catholicam, nihil opus effe vt peccati originap^nbsp;hs meminerimus, poft intelliges ? T ametfi nec illius obliuiftemur vbi

8(2 locus exigcL Proindead rem futurum non ignorauit Chriftus, quod ab initio in Ecclefia eius faeftum : ré ipfa atteftantc cognouimus,nbsp;minus etiam nunc videmus fieri j nempc, vt forent inter nos ft(ftæ

DE LIBERO HOMINIS ARBITRIO

enim fathanas transfigurât fèfe in angelum luci's. Non crgö magnum «ft fi' miniftri eius transfigurentur ficut mini ftri iu ftiriæ ? Si capitis fuinbsp;callida machinamenta fe(ftentur,quæinead nocendumcfîîcaciftïmanbsp;cxpertuseft,Nequeenimeft aliaviaadfallendum efficacior,quam

rum prætcndatur authoritas ? Quibus armis, fi dominum maieftatis, ille, omm's impietatis caput, non dubitauit appcrere, quid non miièl’nbsp;lis homunculis faciet^lUi,fi Dei filius eftec,vt e pinnaculo templi fc praenbsp;cipitem daret fuadere aggreflTus, Scriptum eft enim, inquit, quia an«nbsp;gelis fuis mandauitdete: amp; quemadmodum tune caput capiti, it3nbsp;nunc membra membris, membra inquam diaboli, membris Chrifti,nbsp;perfidos fidelibus, iacrilegos religiofis, hæreticos orthodoxis, casnbsp;tholicæ ecclefiæfilf)s, loqui nihil dubitandum eft,quoties aducrfiis ca*nbsp;tholicam ecclefiæ fidem: diuinæ feripturæ verba quenquam proferrenbsp;audierimus : fideles proinde fuos Chriftus f quod Sc alibi copiofiusnbsp;Chriftum demonftrauimus, amp; fæpius nobis inculcandum eft) non folum prse

fcriptûrajçj ior eft qui prophecat, quam qui loquitur linguis, nifi èc mtcrpretetur, interpre-nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;edificationem aedpiat^id eft,maior eft qui propheraqquam

is qui loquitur linguis, m'fi idem etiam prophetet,cuius officium expll cauit ? Loqui hominibus ad ædificationem, exhortarionem,amp; connbsp;folationem. Proinde fic claudit, itaque qui loquitur linguis,orec vtinnbsp;terpretetur.Prophetæ itaque vthoc loco, Paulo funt ftripturarum innbsp;terpretcs,itaChrifto,pfeudoprophetæfalfî icripturartim interprétés.nbsp;Surrexerunt itaque etiam ab ipfo ecclefiæ im'tio, ncc ceflanc adhuc furnbsp;gere indies, iuxta præditftionem Chrifti, multi pièudoprophetæ. Ecnbsp;quid demum hi faciunt C Hoc nempc idemipfumrquod ille futurumnbsp;prædixit ? Seducent, inquit, multos diuinarum fcripturarum præte*nbsp;xtu : fed falia planeinterpretatione, vndc amp; pftudoprophetarum, v£nbsp;diximus, illos nomine defignat, ftducent multos, hoc eft, ftorfumnbsp;ducent, abducent a corpore illovnitatis ecclefîafticæ, adodrinaca*nbsp;tholicaamp;vniueriali, innouitates profanas,in opiniones fingulares,nbsp;in defertum : in angulos domoruni ac penetralia » Audis pium præ*nbsp;ceptorem denunciantem periculum : quo nos cautos amp; attentos red*nbsp;ilrrctf Audis vt periculofifliraum hoftem nobis-defigna^ atque

ta explicet, qua intcrnofci facile a nobis poffit : auclis denique æque ia iutare ac facile coniilium, cui fî obièquaris, aduerfus corum infi'dias txinbsp;tus eris, nempe fi caueris, quod in manu tua eft, ne ab illo corpore te cónffliut»nbsp;feduci permitcas: fi in ouiliillo firmitertecontineas, atqueillosnbsp;tas cuocantes, abomineris, contemnas , negligas ? Nam intus ma*acfaiuwre,nbsp;lienti ca in re quamuis pcriculoiàadmodum t non multum tarnen eftnbsp;periculi. Sed fi quis tune dixerit tibi, Ecce hic cft C H R. IS T V S,nbsp;cece illic, ecceapud nos eft vcraccclefîa Chrifti, verum Euangdium,nbsp;Vera proindefalus,quæexpedaturaCHRJSTOnoftræfîda,6^nbsp;doeftnaa: confortibus, noli te, inquit, credere: nolitefeduct: nolite exanbsp;ire : vnde ? ab illo videlicet corpore, a quo quifquis conatur te Icducc«nbsp;re in defertum : in angulos, ac penetralia : hoc eft, in nouas, èC fînguenbsp;lares opinioncs aliquas, a corn muni fenfu illius corporis extraneas, ÔCnbsp;. pugnantescumdoétrinacatholicæ ecdefiæ,ôfadhoc ipfum profclt;nbsp;rentem audis diuinarum feripturarum eloquia : agnofee iuxta Saluasnbsp;loris noftri dodlrinam : pfeudoprophetam ex fuis operibus: agnofee Vifacrtenbsp;lupum fub velleiabus ouium, ôc caue credas, caue excas ? Et ne poftis JcXîâi'

fe eius fenfum : Sc iententiam a qua diflentire non debeas. fterum au abd’ucî nos di hocipfum te docentem Chriftum,Vbicunqueenim fuerit corpus,nbsp;illic congregabuntur,inquit,Sgt;Caquilæ.Habcs fignum euidens,Sd Signû iiif-inf^Iibilc, ad quod reipiciens, ignorarc non poflis vbi, quod, fit “„faïubu”*nbsp;iUudcorpus,aquoicpararinon debeas,necabeo feducentibus ausnbsp;fcultare Illic enim hoc corpus eft, quo congregantur aquilæ: illæin*^nbsp;quam aquilæ, de quibûs propheta : qui quamuis carne mortali onu«nbsp;fti, pennis tarnen adiutricis diuinæ gratiæ fubleuati in fubli me ferun*nbsp;tur 3 amp; Chriftum per eius veftigia fequuntur in coclum. Quorum eftnbsp;ê^fuit, quamuishicperegrinantium,incoclisconucriatio, atque o«nbsp;mne ftudiumjOmnis meditatio^omnis denique voluntas inlegedomtnbsp;nfquiamp;T figna,necos non poftis agnofcere,inhabitantisinièChriftinbsp;fpiritus, cuidentia ediderunt î ipfum nempe exprimentes vita monbsp;ribus, Vbicunque congregantur illæ aquilæ, illic cfte corpus illud cui corpusnbsp;affociari, Sgt;C conlèntire debeas, nihil dubitaî de quo etiam Paulus pro=nbsp;^unciat quod veritatis columna,nbsp;nbsp;firmamentum fit : vt falfam cfte amp;: firma-

fententiam fit impoftibile, Qiiam, fi fortaflïs de eo quod arhbis gitur,velut,nonadexplicatamomnium fidem, fedadfecretiora fi«nbsp;^ci noftræ myfteria,pertinente,non ita poftis clayé peripicere, earundënbsp;dlarum aquila^z congregationem obferüandam hobis effe alibi demonbsp;fttäuimus. Jllarum fiquidem coniênfiim, certo efte iènium illius cor«nbsp;poris, cuius funt velut coinmnæquædam, amp; menibra præcipuardo«nbsp;præ cætcris abundantiori menfura fpiriais,nbsp;nbsp;nbsp;fubtiliori quo «

fenfupræditaî ita vtin illis vniuerfi corporis fenfus praecipuc

hMthodo P^’’’ frequenter , perfeueranter, tenuiffe , fcripßffe, docuifle nos xæ verita-- îcuntur 5 îUum mdubi'e fènfum efle Sô confenfum tonus corporiSjeamnbsp;coi^unigfidem , amp; tradinonem catholicæ CHRISTI ecckfiæ : aduerfusnbsp;fenfus Si quam : velut cerriffîmaip piecans ac vefitaris rcgulatn : nec feripturis,nbsp;thoiicæ nec angelis de eœlo,’fî contra aut aliter docerent, nobi's credendurrt»nbsp;défi» ’¦ ^redanius Äpoftolo , Qui Galans , imo C H RIS TI fide anbsp;Quâdifth Iibusomnibus, eamiplàhi commendans,SxLinculcans, Sedlicet nos;

' inquicaut angelus de ccclo Euangelizet vobis præterquam quôd

commt’uu ,, nbsp;nbsp;nbsp;,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;inbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^rtr

tkApoft, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;3 inquit 3 vobis cuangdi^îauerit præter id qiiod accepittis 3 ana^

/ themafitgt; Nequeenimdefcripturahic quicquam loquitur,lèd de traditionc ecclefîafticatquamab Apoftolis acceptam velut per ma snbsp;nus-fi-tccedennuni fibipatrum amp; Epifeoporum, continua fiicccflio*nbsp;nis fevic ad nos tranfmifit ilia primitiiTa ecclefia gt;¦ • Aduerfus banc, necnbsp;’• fibi , nec Apoftolis, nec angelis de ccclo fi aliter nunciarent, quicquamnbsp;credi ille voluit Neque enim dixic, Si quis præter id quod aut nosnbsp;autMatthæus , Marcus, ïohannes, Lucas,cæterique Apoftoloruninbsp;fcripfimus, fed præçcr id quod accept ftis, viua nimirum ilia tradin' anbsp;one noftra : amp; apoftolica nam eatenus nihil icripfifi'e legicur Ga anbsp;Ian's, quos alloquitur) anathema fit Traditionem ergo illam vi^nbsp;uarn, amp;apoftolicam : quani ab initio acceptam conrinua ilia iucceffijnbsp;onis lèrie ad nos deduxit Ecclefi'a, certiffimam nobis regulamille connbsp;ftituit ortliodoxæ fidei : aduerfiis quam : nec A P O S T O LJ S ip*nbsp;fis , nec angelis quidem de coclo fidem haben' voluit : quantominusnbsp;obicuris quibufdam, amp; carnalibus homunculis , aduerius eandemnbsp;deprauata ex icripturis teftimonia : male accommodantibus, Qiiamnbsp;æque infallibilem , ac vniuerfæ Eccîefiæ necefiariam , iècutos fuilRnbsp;ab initio orthodoxes omnes , in omni dubitatione, autquæftioncnbsp;ex Icripturis induÀa, amp; ad eandem lêmperSó nccelTario, prouocaf«nbsp;fc aduerfus hæreticos, non vero ad fcripturas, quæ pleræque ofafcu^nbsp;ræ func, ÔC pro legentium äffecTu, amp; captu vario, intelliguntur at-que exprimuntur varie, Hierarchiæ nöftf a* Libro primonbsp;nbsp;nbsp;alijs pic-

rifquelociscopiofedemonftrauimus» =•

Qirodipfumnihilominus cn'amhiccfflaarn,vtöx vnius ORI-GENIS verbisclariffimeintclligas ? Hic-LibröprimoPGriafchon orthodoxæamp;S catholicæ fidei, vniuerfæ ilRus lux inquifitionis, de:nbsp;fidei rdigionifquc noftræ principtjs , haac ipfam regulam., velutnbsp;axioma quoddam î primum principium;præmitticî ad quam:nbsp;quicquid confonat, vt verum tenendum ^amplexandumquc ût,nbsp;quicquid vero. dilTonat, ab eadem ; reijcicndum : yt fdlûm, vt no-

LIBER SECVNDVS, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Fol. XXII.

thunijVtiinpium. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;_nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;\

nfonibiis aflerebanc , poftcaquam credidimiis , fih'um DEI die chrcexpii-Chriftum, ab ipfo nobis hanc difcendam efTe perfuaiimiis. Ita esc. cum multi fine, qui ie pucant {entire quæ Chrifti funt,amp;S nonnuKinbsp;corum: diuerla a prioribus fentiunt,ferueturveroecdefiaftica præ=nbsp;dicatiOjpcrfucceiTionis ordinem ab Apoftolis tradita, vique adnbsp;prælensin ecdefijs permanens. Illa ibla credenda eft veritas, quæ innbsp;ïiullo ab ecdefiaftica traditione difeordat.

Audis inprimis nccefTitatem quam alibi euidenter demonftraitfa mus, illius regulæ oitbodoxæ fidei, nempe, authoritatis, traditionisnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;\

ecclefiafticæ,fîne qua nihil internos foret confonum. Audis antiqui« tatem: fucceiTionemtconftantiam.Siquidem Apoftolos aufhores hä«nbsp;bens,autpotius Chriftu,per Apoftoloi^minifterium,ab eifdem:pernbsp;fuccefTionis ordinem ad nos propagata : eadem ctiam nunc, in ecde*nbsp;fijspermanet. Audis etiam vniuerl'alemnbsp;nbsp;nbsp;per omniafeextcnden=

tem cnergiameius, atque cfficaciam. Quandoquidem ilia fola ere« denda eft, inquit, veritas, quæ in nullo ab Ecdefiaftica traditionenbsp;difeordat,

Vt itaqueveniamus ad quæftionem propofitam, fertium nc fie tiobis, an liberum arbitrium, ante explicatapaucisnotione,eiusdcnbsp;quo ambigitur,inprimis, èC ante omnia: conabimur demonftrasnbsp;re, quid prædida orthodoxæ ÔC cacholicæ veritacis régula : de conbsp;pronunciet. Qiiando ea : hæreticorum atque aduerfantium arguanbsp;tïjs, tergiuerfationibus, calumnip, amp; contradilt;ftionibus,non perindenbsp;vt fcripturæ,eft expofîra,{ècundo nihilo minus loco,diuinarum etiamnbsp;feripturarum de eodem fententiam demonftrabimus.

De notione cius de quo quæritur ica accipe , arbitrium nos QufdfîtK^ hic aut eledtionem aut conuenientius iplàm voluntatem intellige^nbsp;re : nempe facultatcm animæ , quia aliquid volumus , aut accèsnbsp;ptamus , reeufamus , amamus , odimus , perfequimur , fugimus:nbsp;de hac quæritur , libera ne , an ferua fît ? Liberum intelligimus Qiiidifbe-4^od fui iuris eft, aut fuqpfîus poteftatem habet : poteftatem di= Qu/dfer*nbsp;j ita faciendi quicquid facit, vt non necefTario faciat, fed polfitnbsp;non. faccre, Sicut contra {a*uum intelligimus , quod fîn}pfi::rnbsp;poteftatem non habet, led alieno imperio fubiedum Sc ne«nbsp;eèfiitati obftricfum necefTario oblèquitur , Liberum ergo nosnbsp;dicimus arbitrium hominis : quod Græci elegantiori, aut certcnbsp;ßgnificanriori vocabulonbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;hoc cft, fuijpfîus poteftatem, ,

DE LIBERO HOMINIS ARBITRIO

appellant* Ulf contra: nonliberum,fed feruum dicunt arbitrium,in q= mnibus bis quæ indifferentia non funt, (cd aut bona : aut mala : 86 adnbsp;regnumjeu Dei,lcu fathance,pertincnt*

Demonftra Audiamusproindede hocipfo inter nos controuerfo,definietw curdefiini- tcm illam veritatis orthodoxæ regulamjioc eft, catholicæ ecclefiaanbsp;cæeccîeiîçnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;mihi clarifltmc videri

depropofi atquc intelligi videtur , qui cccleßafticas traditionis, ac dennitionis fæculo, atque ante fc fuit, ad ipfum: vnde non tarn longe di«»nbsp;ftabat,ecclefi'æinitium, quam vno eonfenfu toto orbe obièiuatamnbsp;ignorare non potuit,vtluailentifîîmum, ita irrefragabile de haciianbsp;pfaquæftione teftimonium perhibet* Cuius vnius etß : ad dogma«nbsp;tis cuiufuis aflertionem : tibi non fiifficiat authoritas , hoc certc illtnbsp;credes, de rc quapiam Rii fæculi ,lt;}uæ illi nota effe potuit, imo ignotanbsp;elfe non po tuit, non mentitum feienter, impudenterque* Quin,vtnbsp;in hoc illi fidem h^eas, fi eius vita : eruditio, dodtrina : in vniuerfamnbsp;ecclefiam etiamdum viuentis authoritas, a teimpetrare non potuc«nbsp;rint,malemihiad veritatem affeeflusvideris,atqueilli aures oculoi«nbsp;que claudere* Ille itaque Origenes, loco memorato, poft præmiiènbsp;fàm illam læpe dtlt;ftam pietatfs Ô6 catholicæ veritatis regularntfiib»nbsp;qciens deinde,pereandem, nempe ecclefiafticam traditioncm: pic«nbsp;raque defînita ac certa efie: nonnuUa vero non defînita aperte, ièdnbsp;lut rclida iti medio, quo iâpientiæ amatores haberenc, in quibus ex«nbsp;erccre explicare poflenc frueflum ingenij Perièquens deinceps,nbsp;quæ,vtnuncfuntsita etiamtunc fuerunt,certa ac définira traditio«nbsp;ne ccclefiaftica: inter cætera,ctiam hoc enumerat, Qiiod anima fuh«»nbsp;ftantiam : vitamque habens propriam, cum ex mundo diieefterit,nbsp;pro fuis meritis dilpeniâbiturtfiue ætemæ vitæ ac beatitudinis hæ«nbsp;reditate potitura: fi hoc ei fuagefta præftiterint,fiu'eæternoigni 86nbsp;fupplicijs mancipanda : fi in hæc : earn fcelerum fuorum culpa detor«nbsp;fèrit,Et paucis interpofitis »

Eft 86 illud, inquit, defînitum eccicfi'aftica prædicatione, oin« nem animam rationalem efie liberi arbitrij 86voluntatis: eftequo«nbsp;que illi certamen aduerfiis diabolum 86 angelos eius , concrâria.ftgt;nbsp;que virtutes : ex eo , quod illi peccatis cam onerare contendunt,nbsp;nos vero , fi' relt;fte, confulteque viuamus , ab huiuicemodi onercnbsp;exuerc nos conemur,vndc amp; conlèquenseftintclligcre,nonitanosnbsp;neceflîtati efle fiibiclt;ftos , vt omni modojCtiam finolimus, veibo«nbsp;navel malaagere,cogamur*

Si enim noftri arbitrq fumus, impugnare fortaflîs nos poflunt ali« quæ virtutes ad peccatum : 86 aliæ iuuare ad ïàlutem î non tarnen ne*nbsp;ceflîtate cogirnurj yel re^e vd male agcre,Ô6 cætera* Hatftenus ùle. Au«nbsp;dis

«iis itaquc clarifîïmam definitionem ecckfiafticæ traditi'onis, dè Ii=: bero arbitrio hominis 8c de meriris ac dementis, fecundum quæhi'ncnbsp;difccdens anima difpenfabitur : qifæ equidem definitio Origem'snbsp;iæculo, hoclonge ante annos milletrecentos,atqueetiam ante isnbsp;pRim ab initio, vno tonus ecclefîæ fenfu : toto orbe prædicata extUnbsp;tic, per qnam damnataeft nouitq huius Euangelq impietas Óóblasnbsp;iphemia,

lam mine audi pro quibus Lutherum ciim iècflatoribns ac difei;* pulis fuis, amp;: vniuerfo hoc Euangelico populo eadem habcat catholi=»nbsp;caChriili Ecclefia,amp;Squod hos indicium maneat, SC quoniam itanbsp;ccepfciufdemillius Origenis verbis etiam hic communem ecclefîænbsp;fententiam explicabo »

Icaque in epiftolamad Titum, tracflans illtid ApoftolijHær^tia aim hominem poft vnam amp; alteram correptionem deuita: feiensnbsp;quoniam peruerfîis eft qui eft eiufmodi,ôô proprio condemnacusnbsp;iudicio. fnprimis affirmât ( vt eft legere in Apologia Beati Pam=nbsp;phili martyriSjdefyderantur cnim a nobis didta eins commentaria) Hærefînt*nbsp;affirmâtinquamhaîreiès ex eorum numero effequæ excludunturnbsp;regno Dei, affirmance hocipfum eodem Apoftolo ad Galatas, regno Dd»nbsp;Manifefta autem iunc,inquit, opera camis, quæ fîint, fornicatio, im=nbsp;lîiundiria, impudicitia, idolatria, vencficia, amp; cætcra, hærefes aut {c.snbsp;ftae. Qiiæ amp; pi'ædixi vobis, quoniam qui talia agunt, regnum Deinbsp;hon poffidebunt : Per quæ, inquic, cognofeimus, Qiioniam fîcut hinbsp;qui fornicationibus, amp; immunditqs, atque impndicitqs amp; idolorumnbsp;cultibus maculati funt,regnum Dei non poffidebunt, ita amp; hi quinbsp;in hærefîm declinauerint. Neque enim pntandumeft,tanci Apoanbsp;ftoli, tam abfolutam féntentiam, poffe vllo généré vacillare, Apofto 3nbsp;lus eft cnim omnium ecclefîarum Chrifti, non ab homine, neque pernbsp;hominem,ied per lefumChriftum amp;rDeum patremelelt;ftus,5uc*nbsp;Audis inprimis, quod, hæreticos, diuinum iudicium maneau

Nuncaudienifdem quidemOrigcm's verbis,lcd catholicæveri* tatis clariffimam defînitionem : amp; fententiam de Lutherocumfuisjnbsp;inter cadiolicos amp; ôrchodoxos,an vero inter hæreticos nume»nbsp;*‘^ndifînt,

ïcaoueille.noftorædicftaîoaucis ciuibufdam internnfîtis. deferi*

DE LIBERO HOMINIS ARßlTRiO

paflïanis ? Sed iIH, i'nquit, qui non omncs humanas animas vnius eiufdemquedicuntefle îiibftantiæjfed diuerfasnaturas animarum.

tKoiîcæ«- fælabemquandaminferreiudicandi funt: ne bumani propofirire:^ cicfiæante putetur,bonum, quid, vel facere,vel diccre,vel fentire, ex quo,ad consnbsp;ictrecêtosquot; tcmptum diuiiu'iudicrj mens Humana formabitun Sic autem inEcsnbsp;dSocleiiaftico ordine, etiam de peccatorum fupplicrjs fides, Só de fiis, quinbsp;præmia bonæ conuerfationis, ÔC vitae, in regno domini : iufto eius iucnbsp;dicio recepturi funt,

Si quis ergo horum aliquod, quæ fupra expofuimus commuta« re, vcl fubuertcre conatur, vt peruerfus 06 a feipfo damnatus , ie^nbsp;cunduniiententiam Apoftoli,etiama nobis,præcepto obfequenti=nbsp;bus eiusjfimiliter habendus eft,

Subiunefta deinde definitione ecclefiaftica derefurreeftione mor« tuorum, ica pergic,

Habentur,inquit,nihilominus in ecekfiaftico ordine ,criamdc diabolo rationes , Sc de omni eius exercitii : quod agones quof«nbsp;dam ôôccrtamina aduerfus omnes homines, præcipue tarnen adsnbsp;uerfus eos qui credunt in dominum noftrum lESVM CHRbnbsp;Diabolo S T V M mouent, SC quod ncceflitatem quidam peccandi imponesnbsp;SSoquot;' re per agones Sc certamina non valent, perfuaderc tarnen, Seded®nbsp;fub^ci. pQ.g ad fubuerfionem poflunt, eos qui non omni euftodia fua corda

nem tradi- quc pcreuntium fua negligentia èc culpa pereat, Qui habens arbk tri) libcrtatem : eligere quod bonum eft, SC potuit ôd debuit, Quodnbsp;etiam de ipib diabolo fèntiendum eft, qui in conlpetftu Dei omiupo«nbsp;tends dicitur rcftidffe,amp;: difleruifte ftatura fuum,iunbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fuerat imma

culatus,quivtiqucpotuifletmhocftatu,inquoab initio fuit,vfque in finem perfeuerarc fi voluiffet,

T andern concludens, Defignatus, inquk j vt arbitrer nobis eft gt; prout potuimus, deferiptus, quis,amp;S qualis effet hærericus,nbsp;quæ vcl in quibus , corum dogmata faliæquc opiniones habcan«nbsp;tur,amp;S quæ fit ecckfiafticæ obièruandæ puricas,Halt;ftenus Adamantnbsp;tiusiUe,

Ex cuius vdquc verbis quilqwc intclfigit qui ad veritatem omnw

LIBER SKCVNDVS. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Föt XXIIÎt

nocæcus, 8i!:{ùrdusnonefl:cathoh'cæ Cfirifh'ecck(îæedani,antéans nos mille amp;S trecentos, atque adeo ab ipfo fui inirio, de Lutheronbsp;conforcibus eius iudicium : idem nempe, qiiod nunceft, pronunsnbsp;ciatum per definioonem amp;iententiam fedis Apoftolicæ, quamaca^nbsp;tholicæ ecclefiæfcntentiadifcreparc non poiTelib, 111L Hiérarchienbsp;noftrae,amp;S ièquentibus eiiifdem operis, côpioicdcmonftrauimusgt;nbsp;Audiftis inprimis quem catholica Chriftieccicfîahabeac, quemnbsp;habucrit a fui initio pro hacretico ? lUum nempe qui Chrifto le cresnbsp;4ere profeflus, aliud tarnen de veritate ChriftianæHdei credit, quamnbsp;habeat definitio traditionis eccleiîafticæ, Audiftis quoque definitionnbsp;nem traditionis ecclefîafticæ, de libero arbitrio ,amp; de meifitis ac dennbsp;mentis noftris, fecundum quæ diipeniàntur hinc difeedentes aninnbsp;mæ. Eft Sc illudjinquitjdefinitum ecclefîaftica prædicatione, omneninbsp;ftnimam rationalem efle liberi arbitrq. Item ; quod anima fiibftantinnbsp;am, vitamque habens propriam : cumex hoc mundo diieefterit, pronbsp;fuis meriris diipeniàbitur, fine æternæ vitæ ac beatitudinis hæreditatenbsp;potitura,fi hoc ei ftia gefta præftiterint, fiue æterno igni amp; fupplicqs,nbsp;mancipanda,fî in hæc: eum fcelerum fuorum culpa detruferic gt; Audi«nbsp;ftis pretercaxum quibus erit pars veftra in diuino iudicio, fi portentonbsp;illi adhacrerc perfeucraueritis.Sed amp;L illi,inquit,inter eos hgreticos,Marnbsp;cionem inquâ,Valentinum,Bafilidem,Appenem: EutichianoSjEbionnbsp;nitas,Patripaflïanos connu merandi funt,qui liberi arbitrq poteftatemnbsp;ex animabus auferre nituntur, qui de peccatorum iuppliçijs, ôô denbsp;fconæ conuerfationis, vitæque pr£mqs,in regno Dei iufto eius iudicionbsp;recipiendis aliter audent aifererc; quam habeat prædiefta défi niüOjtrannbsp;ditionis ccclefiafticæ ? Audiftis denique cenfuram catholicæ Chriftinbsp;ccclcfiæ, de eo quod nunc excutimus, noui huius Euangelrj dogmatenbsp;præcipuo,(vrilleeius Euangelifta primarius affirmât,ÔCquod vni«nbsp;Uerfæ ilhus docftrinæ fuæ fundamentum conftituit) non equidem:nbsp;quafi de vulgariter impio, fed velut de pernicioib commun! vitæhu*nbsp;manæ,atque exitiali virtuti vniuerlæ , S^quod ad contemptumdisnbsp;uini iudicij informât homines,Qui,inqui^poteftatem liberi arbitnj exnbsp;hominibus auferre nituntur,velut perniciofo dogmate,communi vi*nbsp;tæ humanac,nbsp;nbsp;virtuti continentiæ labem quandam inferre, iudican-

difunttnehumanipropofiti reputetur,bonum quidvel facere,vel dicere, vel ientirc, ex quo ad contemptum diuini iudicq mens huma»nbsp;na formabitun Et vos non pudebit eiufmodi amp; dodoris, amp; dogma«nbsp;fis Non timebitis illorum quos memorauimus confortes effe innbsp;^uinoiudicioîf

Didam

DE LIBERO HOMINIS ARBITRÏO

Diclam cathoh'cæ ecclefîæ de propofîta quæftione commua nemfententiam ,eriam ex fandtorum orthodoxorumqj pa*'nbsp;trum omnium conièniu:amp; confonaxlariffîma, certiflîmaCpnbsp;fide amp; doôîrina demonftrare.

Caput nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;11L

Vanquam ex vnius Origcnis verbis ( cuius hacirt re non potes refellere teftimonium,quod de nonflï«nbsp;ma defînitione ecclefîafticæ traditionis,in vniueriâînbsp;toto örbe,catholicaecclefi'a,abic^ controucrfiarece»nbsp;pta clariflimis verbis perbibuit) illam ipfam defininbsp;_____________tionemecclefi'afttcamiamdudum clariffîme inteb Iexeris,eandem nihilominus ex aquilarum illarum congregatione Sgt;Cnbsp;confenfii (quem in omni dubio obièruare Sgt;C exquirere nos oportercnbsp;paulo ante admonuimus,amp;S alibi copiofius demonftrauimus)conabînbsp;mur palam facere.Quicquid enim illi/quod læpe nobis repetendumnbsp;cft;pariter,vno eodemque conièniu: aperte, frequenter, perièueranter,nbsp;credidiire,icripfiire,docuiire,inueniuntur,inum efle iènfum ôd conlènnbsp;fum corporis,cuius iîint columnæ quædam mêbra præcipua : do^nbsp;nata præ cæteris abundatiori menfura ipiritus,amp; fubtiliori quodamnbsp;fenfuprædita,nihildubitandumeft:vtin quibus vniuerfî corporisnbsp;fenfus præcipue vigeat. Qucm falfum effeeft impoflibile, nifi Chrbnbsp;ftum eius caput mendacem facias, ÔC falfum iènfum influere fiio cor^nbsp;porimifî Sc Paulus mentiatur eius Âpoftolus,qui ecclefiâxolumnam;nbsp;firmamentumt^ veritatis aifirmat, quodideohic rurfus præfari vbnbsp;fumeft,nehominum nosniti teftimonio calumnientur vt iolentjad^nbsp;uerfarr),cum ex ortbodoxorum patrum confenfu:noftram Sccatholii»nbsp;cæ ecclcfiæ ièntentiam ruriîis aftruxerimus»

Necp eft, quod Caluinus ille,occupato properantique Ieâ:ori malb tiofe amp; falfîffimo perfuadere nititur, veteres omnes, vno Auguftinonbsp;cxcepto,fic bac in re variare,vacillare,ac perplexe Ioqui,vt fere nihil eernbsp;ri ex eorum fcriptis referre liceat, Imo,contra plane rem babere mox efnbsp;ficiam vt clariifimc intellecfturus fis:omnefque, præter vnumAir»nbsp;guftinum:ita conftanter,conionanter,apertequc bac de re loqui, vt denbsp;nuHa re conftâdus amp; apertius» Vnus fere Auguftinus, ob feruentemnbsp;turn diiputationem Pclagi) Sc Cceleftrjgt; q^b tantum tribuebant liberonbsp;arbitrio,vt diuinæ gratiæ iniuriam facerent,fi quifquam omnium,bacnbsp;tn re varie ôtS perplexe loqui vifits eft: ita, vt aducrius illos, eidem albnbsp;cubi videatur iniquior,eo quidem confilio,quod ièquuntur q qui ciir^*nbsp;ua lignorum:ad retftitudinem conates teducere,ea vitra reditudi'nemnbsp;fle(ftunt, amp; inairuant in oppofitum, quanq etiam ille, ièrio, ÔC aperte,nbsp;fèmper coniènferit alqs, quemadmodum poft intelligeSe

Habiui

LIBER SECVNDVS. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Fol. XXV.

' Habintiftorumdogma:priniSauthorem,inuSimonem

Ä quo ca. quam cxplicauimus fmpqflima impietas fuccedentium hære gmaris ißo €icorum:veluc hæredicaria fucceffîone,nuc tandêetiam ad Lutherumnbsp;peruenit,aduerfus quem Simonem affirmantcm fatali quada neceiïïsnbsp;tate,quencp faperc,intelligcre,paticp omnia lUeapoflolid chon Cory^ Apoftoio-phæus Petrus5apud Clementem: Dic,inquit,quomodo ergo Deus iu p“^«ridènbsp;dicat fecundum veritatem vnumquenc^ pro a(flibus fuis, fi agere ali= hocipfodonbsp;quid in poceftate non habuit: Hoc fî teneatxir,côuulfa funt omnia: fru u«funbsp;(Ira crit ftudium fcclandi meliora,fed Sgt;C iudice* iæculi fruftra leoibus

r O nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;-nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. rnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;rL^ i lumconccr

præiunc, oC cos qui male agunt puniunt:non enim in lua poteltate na catio, apud buerunCjVt non peccarenc, Vana crunt Sgt;C iura populorum, quæ ma= nb.'rcco^fnbsp;Iis alt;ftibus pœnas ftatuuncJVtiferi erunc, ôô qui feruant eu m labore iu= vide, quænbsp;ftitiam,beati vero illiqui in delicijs pofitf cum luxuria ÔC fcelere viuen^ nî PeTru^nbsp;tcSjtyrannidem tenent.Secundum hæc ergo,nec iuftitia erit, nec boni=nbsp;tas,nec vlla virtus,amp;',vt vis,nec Deus,amp;:c.Ego igit dico,inquit, fui cfTc hoedog-arbicrrj hominêDeinde interrogante Sim one,qd effet liberû arbitriu,nbsp;Arbicrij,inquit,poteftas,eftfenfus animæ,habens virtutem quapoffit QmdiÇc-ad quos velic,atftus,inclinari,Induda deinde a Simone quæftione, an tdum defî-ne,quod Deus vellet,hocipfîirn effet: quod nÔ vellet,non effet: (Qiianbsp;confedlum putabat,ctiam mala a Deo effe, nobis vero omnia neceffa^nbsp;rio prouenire,fî annucr et,au teerte impotentem effe deum: fî negaret,)nbsp;Rcfpondcns Petrus,Vniuerfum motus genus bifariam diuidittquæs Vniuer-dam enim neceffitate quadam,quædam moucri volutarie; ilia fèmpernbsp;in motu effe,quando adeft mouens caufà: hæc non fèmper,vt folis,in= di in volutinbsp;quit,motus,neceffitateducitur,vtftatutum curfum compleat,omnif= SïranSf*nbsp;que ftatus cœli, ÔC coeleftiu corporum minifteria, neceffarrjs motibusnbsp;conftant.Homo vero aftuum fuorum motus voluntarios gerit: amp; i

' O deo alia funt, quæ ob hoc creata funt, vt in minifterijs fuis neceffitatenbsp;deferuiant: nec facere aliud,quippiam pofîunt,nifî quod eis ftaaitumnbsp;eftAlfa veroftint,quibuspoteftas eft voluntatis,ÔÔquiagendi quænbsp;Velintjliberum habent arbitrium* Hæc, inquit, non fèmper in eo ordis»nbsp;ne quo creata funt pcrmanent,fèd prout voluntas duxerit,amp; animi iunbsp;dicium declinauerit: fîue bonis, fîue malis ftudebunt. Ideo Sô bene a «nbsp;gentibus Deus munerapofuit,male agentibus pœnas, Oftendens desnbsp;inceps quam ille captioncm di(fta fua quæftione moliretur, Valde, in«nbsp;^’^ihignoras o Simon, quomodo in fîngulis quibufque fît voluntasnbsp;Dei. Qiiædam enim voluit ita effe, vt aliud elfe non poftènt, quam id Vt fn fîn-qnod ab ipfo infbtuta funt: his ne«^ præmia nelt;^ fupplicia ftatuit, FunwsDci;nbsp;tîa vero quæ ita elfe voluit, vt in fua poteftate habeant quod velint a snbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fimf

gere, his pro adibus ac voluntatibus fuis ftatuit, vt aut remuneratio= pSdkSs ftesmereantur,autpœnas,Secundum hanc itaquediftin(ftionem,o=:

’ïine quod vult Deus, eft; quod non vult, non eft, Hoc cft, quodque . nbsp;nbsp;nbsp;3

quot; i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;E fecun*

DE LIBERO HOMINIS ARBITRIO

m5*Sc^d nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;modum fuæ conditionis, Sc natxiræ:ncceffaria,contingcn^

intciiigant tiajiberatquodque vt ciufmodif Imo,primum efledocetjVtmcelligac rdigio«; Homines,qui noftræ philofophiæ veritatem afTequf deiÿderant,liberinbsp;Chnaiana fc cflc arbitri), inde enim primo inrelligi, iuftum Dei indicium in eosnbsp;bcrieffc ai qui hic impie vixerint, amp;:libidinibus,acfceleribus Ce maculauerintînbsp;bûrij. inde qnemadmodum,8ôquod pijs,8ô fè inquirentibus ætemapræmia re^nbsp;inteiiigi iu tributurus fît, vudc ad rcquirenda diligenter etiam cætera ad fàlutemnbsp;in^^^cs neceffaria facile inducuntur. Et hæcille Petrus dominid ouilis paftornbsp;iudicium. primus,amp;S Chriftianæ dodxinæ columcn,dodorlt;^ prædpuus,aducrnbsp;fus primum ilium huius impietatis, quam nunc impugnamus,authonbsp;rem, Simonem Magum: apud Clementem : didis recognitionumlianbsp;bris« De quorum fide, fî quis forte ambigat, hoc meminerit, ante an^nbsp;nos mille îixpra ducentos, vt taies de quorum fide tunc minime hæfîanbsp;tarcturaRufFinoiIIoTorano,totinfîgnium authorum interprète,cnbsp;Græco fermone in Latinum verfos,atque intérim leélos affiduepronbsp;Clementis operibusî tametfî communem cum multis alqs Ibrtcm ex«nbsp;pcrtiafalfatoribus, nonnuUas plagas circunferant, Sôinfard:aquagt;nbsp;dam,quæ author! non relpondeant : ncc quicquam obi proderit hæcnbsp;tcrgîucrlàtio,quando ex vnius fide non pendemus,led omnium abnbsp;initio orthodoxorum cerdflïmum conlènlum demonftraturi lumusnbsp;fecundam noftram fentcnciam«Âudis autem quæ ille portenta,vnunînbsp;hoc veftrum dogma includere affirmât, ôc verifîTime affirmât : Vnonbsp;hoc confondijConuelh'que omnia: auferre omne ftudium fedandi menbsp;liora, ex hominibus: auferri omnem eruditionem amp;S bene viucndi di«nbsp;fdplinam: leges,ô(S diuinas, amp; humanas, demonftrari ftultas: nedumnbsp;magiftratus frufira præefle exadores legibus,tranl^eflores amp; fontesnbsp;iniufte punire,omnem efferatæ mentis in quiduis libidinem permil«nbsp;fis laxatilque habenis induci: iuftitiam,làndimoniam : omnem déni«nbsp;quevirtutem vno hoCjfîrecipiatur,dogmate profligariex conuentunbsp;hominumtomnem religionem,atlt;^ adeo Deum iplum tolli e medio,nbsp;hæc funtveftriilliusprædpui omnium dogmatis latentia mj^cria«nbsp;Quæ 80 luperiori capite vtcunque explicauimus, 8c in progrelïu ad«nbsp;Clementis, huc illuftriorareddentur« ïpfum nunc audi Clementem fuamipfîusnbsp;bbeîtat? Hac de re cxplicantem fententiam, (nam in prioribus, Pétri ,quæ pragt;snbsp;fentenua. fens audierat,verba nobis rettulio)Itacp Epiftola focunda earum quasnbsp;Ruffi'nus latinasfecit,ram ignorantiæ mala ob oculos ftatuens,adnbsp;quærendam agnitionem veritatis omnes exhortetur, cam a nemine^nbsp;a Chrifto nos alTequi affirmât: banc effe portam’^volentibus ad vitamnbsp;ingredijhanc viam:pergentibus ad ciuitatem falutis, cuius fermonemnbsp;fî quis audierit,in poteftate foa ilium haberc^’ccipcre eum vdit, aut nonbsp;velit, ampledi onus eius,id eft mandata vitæ ? Liberi enim, inquit^nbsp;fumusarbûrij,namfîhoceffet,vtawdientesea:jam nonhaberenMu

pcteftâte aliud fiicere audîerant vis erat (juædam naturæ^per quam liberum non effet,ad aliam migrare iententiam: Aut fî rurfus ex audi«nbsp;cncibus nullus omnino recipcret,amp;: hoc nacuræ vis erat,quç vnum alinbsp;quid fieri cogérée,lt;3ó alteri parti non daret locum: Nunc autem quia linbsp;herum eft animo, in quam velit partem declinare iudicium fuum,amp;nbsp;quamprobaueriteligere viam: conftat euidenter ineffe hominibusnbsp;arbitrij libertatem» Igitur priufquam audiat quis quod ci expedit, cersnbsp;dit agere : propter quod, pro hoc non iudicatur. Cum vero audierit fethomi-caufas erroris fui, 8^ rationem veritatis acceperic, tunc fi permanieritnbsp;in his erroribus,quibus dudum fucrat præuentus, reifte iam vocaturnbsp;ad iudicium: daturus pcenas, quia vitæ huius ipatium, quod ad benenbsp;viuendum accepit, in ludibrqs confumpfiterrorum, Qui vero audi«nbsp;cns hæc,libenter accepit, amp; gratulatur fibi bonorum doftrinam fuiffcnbsp;delatam:requiratincentius amp; caetera, amp; grarias agatDeo,quod fibinbsp;veritatis lumen oftenderit,ôô de cætero dirigat aftus fuos in omnibus V/de.vte-operibusbonis,quorumfibiin futuro mercedem certuseft præpa= ße^ucn“quot;nbsp;ratam:admirans per omnia, Scftiipens cæterorum hominum erros dû, poft aenbsp;resnbsp;gaudens fuper diuitqs iàpietiæ quas inuenit, infariabiliter his perfrua=nbsp;tur, amp; excrcitio bonorum operum dele(ftetur:feftinansad fæculum mû valerenbsp;futurum mundo corde amp; pura conftientia pcruenire,6ô caetera,fubi)*nbsp;ciens fibi carnis delyderia, ÔC dominus eorum faftus, vt ita demumnbsp;tiam ipiê fiat dominatoris omnium iucunda poffeffio. Nam qui per=»nbsp;inanet in maIo,amp;S icruus eft mali,non poteft effe boni portio, donee innbsp;malo permanet» Q^ia ab initio duo régnaftatuit Deus, amp;potcftasnbsp;tem dédit vnicuique hominum, vt illius regni fiat portio, cui ft adnbsp;bediendum ipft fubieccrit.Hæc illc Clemens apoftolorum auditor,amp;fnbsp;Petri in cathedra paftorali cura dominici ouilis fticceffonQiii nun^»nbsp;quidinconftanter,obfcure autperplexe,hacinretibiloqui videturCnbsp;N unquid eius ex his verbis dubia cuiquam effe poffit ftntentia de conbsp;quod inter nos controuertitur, JLiberum ne fit nobis an ftruum arbi^nbsp;trium Tertullianus illc florcns,poft Clementem primus fere,autcer ^^*^^**nbsp;te celebcrrimus inter fcriptores ecclefiafticos,aduerius Marcionem, il«nbsp;lius Simonis diftipulum,tam conftanter,confbnanter,amp;S luculen»nbsp;afferitlibertatem arbitrq: vtnifiexhis quælibro ILaduerfuseun«nbsp;dem fcribit,certam eius indubitatamqp intelligas fentenuam,nihil dusnbsp;bito veritati aures te daufiffe 8C oculos,

introducens inprimis hanc impiorum quæftioncm, Si Deus 8c w^ardonb bonus fic,8^ præfcius futuri, ÔC auertendi rnali potens, cur hominem, äur Deus.

[êquio legis in mortem circunuentum a dia= us.etaucr-* E ij bolo';f

confideran tionem hominis,ne per illam potius eueneriqquod per Deum euenire da codino. potuit, Liberum,inquit, fui arbitrq, Sc ftiæ poteftatis inuenionbsp;Nrima^nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;magis imagincmnbsp;nbsp;nbsp;fimilicudi*

amp; fimiiitu nem Dei in illo animaduercens,quam ciufrnodi ftatus formam: Neep ^ttim facie, amp; corporalibus lineis, tam varijs in genere humano î ad v*nbsp;niformem Deum expreffus eftricd in eafubftantia quam ab ipfij {^^onbsp;craxic, hoc eft, anima,ad formam Dei formatus,nbsp;nbsp;arbitrij libertatc 8C

umptmm Sednec alias totum difciplinæ ordinemper præcepta increpaoones dehortationcs,ôd;incitamenta difjK)fitum,auocantc,8c comminan*nbsp;te, atepetiam hortante Deo,nifi 8C ad obfequium,ôc ad contem^nbsp;Dcbuiflci/ ptum libero voluntario homini, Ex quo, cum fit euidens,id quodnbsp;iSlS- euenit homini, non Dco, fed fibi deberc imputari, ne, inquit, huicnbsp;miné tam- nj opponas, non ira inftitui debuifle,)! libertas Sc poteftas arbitrq exianbsp;norar« tiofà futura cflct, hoc quocp prius defcndam,ita debuifle inftitui, quonbsp;cdnb fore* commendcm inftitutum ita, ÔC digne Dco infb'tutum, po*nbsp;tiore oftenfa ea caufà quæ ita fecit inftitui*

C5m?dari Bonitatem enim Dei, ÔC rationcm eius,huic inftituto patrocinari, um Dd amp; apud ilium confpirantes in omnibus, neep bonitatem,fine ratione,bolt;nbsp;fapienrïâ, nitatemefle,necrationem,fîne bonitate rationcmtnifi forte,inquit^nbsp;cx^bcrtaccpenes Dcum Marcionisirrationabiliterbonum.Oportuifle itaquenbsp;a^omfmquot; cognofeinbsp;nbsp;bonum èC rationalem* Oportuifle 80 dignum

liquideffequodDeumcognofeeret*Quid autem tam dignum,in* quit, profpici poftet, quam Dei imago ÔC fimilitudo C Sc hoc fine du«

liberi arbitrrj èc fuæ poceftaris inftîtui: in quo Hoc ipfum, imago {la milicudo Dei depucaretur : arbitrq fcilicet libertas Ô6 poteftas, Innbsp;quam rem, ea fubftantia homini accommodata eft, quæ huius ftatusnbsp;effet, afflatus Dd videlicet, vtique liberi amp; iuæ poteftatis, Sed aliasnbsp;quale erat, vt totius mundi poffidens homo, non inprimis animi fuinbsp;poffeffioneregnaret,aliorumdominus, fui famulus , Habes igiturnbsp;bonitatem Dei agnofcerc ex dignatione, Sgt;C rationem ex difpofitionc.nbsp;Bonitati deputecur, quod tantum homini largiri dignata fît,id eft,nbsp;arbitrij libertatem , At ratio fîbi defendat ciufmodi inftitntioncm :nbsp;Nam bonus natura Deus folus, qui, quod eft, fine initio eft, non insnbsp;ftitutionc : fed natura habet illud : Homo autem : qui totus ex infti«nbsp;tutione eft, habens initium : cum initio fortitus eft formam,quaeGnbsp;fee ; atque ita non natura in bonuni diipofîtus eft, fed inftitutione, lesnbsp;rundum inftitutorem bonum, fcilicee bonorum conditorem, Vt er*nbsp;gobonum iamiuum haberet homo,emandpatum fibi a Deo, Vtbonumnbsp;iieretproprietasiamboniinhomine,quodammodo natura afcriptanbsp;cendæ,cx libertate fcilicet arbitrrj, vt ita demum bonus confifterctnbsp;homo , fi fecundum inftitutionem quidem , fed ex voluntate iamnbsp;bonusinueniretur,quafî deproprietatc naturæ,perinde vt ÔCeconsnbsp;tra: malus,

Subiungens deinde earn quoep fortitudinem Sf pocenriam a Deo es efleiib« datam,libertatieiusarbitrq,vtnechincabono,necinde a malo pof biuJjpoteinbsp;fetneceffario impclliautattrahi,Totaergo,inquit,libertas arbitrijinnbsp;vtranque partem homini conceffa eft, vt fui dominus conftanter ocs que a malonbsp;curreret,amp;: bono fponte feruando,amp;:malo fponte vitando,Qiiosnbsp;nbsp;nbsp;a™«

niam Sc alias pofitum hominem fubiudicioDei,oportebat iuftum trahi; illud efficerc, de arbitrrj fui meriris, liberi fcilicet, Qiiondoquidcm nec ß°md«*iunbsp;boni, nec mali merces iure peniaretur ei, qui aut bonus aut malus nc=nbsp;ceffitate non voluntate fuiffetinuentus. In hoc, Sc lex conftitutaeft, tïarbitrtj.nbsp;non exclu dens fed probans libertatem : de obfequio fponte præftaivnbsp;do,veltranfgreffione fponte committenda,Itacpin vtrunepexitum voiunta«nbsp;Hbertaspatuitarbitrij, Igitur fi bonitas, amp; ratio Dei inuenicur cirspj^®quot;“^nbsp;libertatem arbitrri conceffam homini, non oPorteLamiffa prima lam often-

DE LIBERO HOMINIS ARBITRIO

\ — biu^înfuâ cogitataî ipfâm fè poti'us ream oftendere dus quod ipfa com«nbsp;fit abufuB mific:atquccarauone,omniaDeo faltia efle,amp;S naturam bonitan’s,nbsp;Cur nô in- rau’onem ddpofirionis,amp;S præfcienuæ èc potenriæ copîam Exige«nbsp;terceflcrtc reanteommanos oportere a Dco, èc conftantiam:grauicatemqucnbsp;fus ea qux fummani, èc fidem præcipuam in fuis inftitutionibus : fèd quæ fapi«nbsp;coniîlio, èc rationalibus inftitutionibus vni dicandæ iunt»nbsp;minis pcc- Exhisnihil miïandumintelhgi,quodnon interceflerit aduerfûsnbsp;«atum. qyæ noluit euenire, quo conièruaret ea quæ voluit,Sfinftituit, Sinbsp;ergo femel homini permiièrat libertatem poteftatem arbitrrj,SCnbsp;fapientiffima rationepermiièrat, vtique fruendas, inquit, cas ex ipfanbsp;inftitutionisauthoritatepermiferat:fruendasautem,quantum in i«nbsp;pfo, iecundum ipium : id efl;fecundum Deum:nbsp;nbsp;in bonum ; Quis

cnim aduerfus ic permittet aliquidCQiiantum vero in homine, cundum motus libertatis ipfius, Qiiis enim non hoc præftatei,cuinbsp;quidièmelfrui præftat,vt pro animo amp;pro arbitrio fuofruaturCnbsp;Igitur confequens erat, vt D E V S fccederet, a libertate femelnbsp;conceffa homini: id eft, contincrct in ipfo præicientiam, Scprai«nbsp;potentiam fuam, per quas interceifiiTe potuiifetjquominus homonbsp;male fualibertate vciaggreffus, in periculum laberetur» Si enim in*nbsp;terceffiffet, refeidiifet arbitrij libertatem : quam ratione 8c bonitatc

- permiferat» Denique fac interceifiiTe, fac refeidifle eum libertatem arbitri),dumreuocat ab arbore, dum ipfum circumferiptorem co«nbsp;lubrum a feeminæ congreiTu arcet, nonne exclamaret Marcion,nbsp;O dominum futilem amp; inftabilem, refeindentem quæ inftitu*nbsp;it^Curpermiferatarbitrium fi interccditC Cur intercedit iipcrmi*nbsp;iït^ Eligatj vbi femetipflim crrorisnotct:ininftitutione,aninrefcii«nbsp;fionc Nonne tunc magis deceptum in pracfeientia futuri, cum ob«nbsp;ftidfletei,quod,quail ignorans quo cuafurumeiTcc,indulferat,quisnbsp;meritodiceretC 6Cc.

Neceffaria nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;atque ciufmodi merito diAurus in creatorem, ii libero arbi*

benasaib/*^’^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Pæ^idcntia, ÔC potentia, quas exigis, obftitiifet,

trîf, advi' Nunctibi infufurra pro creatore, ôc grauitatem, feu conifantiam: ^endum rcpatientiam, fidem , inftitutionibus fiiis fundo , Sgt;C rational!«nbsp;Dc5 præfti bus, 8c bonis.Ncquc enim ad viuendum ibiummodo produxe«nbsp;nSe«.’ *'a^^o‘^^^^'’’’^’^o*^^dreefcviuendum: in reipedu Dei ktnbsp;S^ttKne'nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Igitur viuerequidemilli,ipiè præftiteratjado in ani«

ucrc.Qur mam viuentem : rede vero viuere demandauerat, admonito in adeo, ad obièouium. Itaquenon in mortem inftitutum a Deo hominemnbsp;inftitucnt, probat quod eundem nunc cupit in vitam reftitutum, malens pecca*nbsp;mnïd pXnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pocnitentiam quam mortem»

m'tctiam re Igitur ficut,inquit,Deus homini vitæ ftatum induxit,ita homo fibi wKrapïàt. mortis ftatu attraxit,amp;:hocnôperinfirniitatem,nccpcrignoranuam;

nequiçj

LIBER SECVNDVS, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Fol. XXVITT.

ncquid audiori I'mputarctur 8gt;Cc, Neque cnim legis pondus impo= Pcccaflc ftiiflec Ç n gratiis lex ) inualido fuftincndi : nec quern excufabilem fci=nbsp;rec nomine imbecillitatis, cum definitione morris conueniffec, po ' tatem, necnbsp;ftremo nonipfa bbercateac poteftace arbicrq fecifletinfirmum,nbsp;potiusdefedione earum, Acque adco eundemhominem,eandem Opodiegnnbsp;animæ fubftanciam, eundem Adæ ftatum, eadem arbitrq libertas 'imponzt*^nbsp;poteftas, vi(florein fecit de eodem diabolo, aim fecundum obfequi-umlegumDeiadminiftratacft;amp;rc,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ndis.

Eadem ar^

O ftedens deinde,nec inde comprobari Deum auc malum efle, aut mail auchorem,quod eius imago oC velutfpiraculumjautlpiritus deli «dit.faâfinbsp;ófo fe cÔtaminaucrit.Cum minor fit imago veritate necefle eft, fem ^°o7em dVnbsp;per imago,non diuinitas:quæ Ibla aim peccare non pofti't, hocipfum eodem dianbsp;imagininonconuenireindubitatum eft.Quemadmodum imago ho dojpfum”nbsp;minis,fi' omnes veritatis lineas exprimât, vi tarnen eius caret, nec fennbsp;film,nec motum obtincns,amp;rc,Potuifire afflatum Dei, potuifiTe imagi= legum deinbsp;nem Dei pcccatum admittere, fed non debuifle: poaiiffe illi conueni=nbsp;repeccatum,per cxilitatem fubftantie,non debuifle autem per arbitrrj Potuiffci-potcftate:qua liber,non feruus, afliftente amplius demonftratione no J’eSs adnbsp;dclinquendfftib comminatione moriendfqua fubftrueretur fubftannbsp;tiæ exilitas, Sc regeretur fèntentiæ libertas, Itacp non per illud iam, ina fubftantie,nbsp;quitjVideripoteftanima deliquifle, quod illi cum Deo aflarieeft,hoc bmiïe^per’'nbsp;cftjper afflatum aut lpiritum,ftd per illud,quod fubftanriæ accelTit, idnbsp;cft,per liberum arbitrium:a Deoquidem rarionabilirer atcributum,nbsp;ab homine vero quia voluit agitatum,óóc.

Deinde etiam diabolum a Deo in recftitudine, arbitrrj libertäre Vt « ma-conditum, propria libidine conceptæ vitro malitig peccafle affirmas, i',o2a did-eodem confilio, amp; eius nouifli'mam reclufionem, 0lt;S hominis ad bea? ens, ideo tarn vitam reftituuonem : a Deo dilatam oftcndit. Certamini enim, ftnucnt honbsp;inquic, ipatium dedit vt Ôd homo eadem arbitrrj libertate clideret inpnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quot;

micum, qua illi ceflerat ; probans fuam ,non Dei earn culpam fuifle, lumaquo ÔCita falutem digne per vitftoriam rcaiperarcc,8ó diabolus amarius^^æquot;®^“^^nbsp;puniretur,ab eo quem ante eliierat deuiótus, Dars canto magis bo^ pcratadcnbsp;nus inueniretur,fuftinens hominem gloriofiorcm in paradifum adlinbsp;lt;^entiam decerpendæarboris vitæ,iam de vitarcgrcfl'urum,amp;c.Hæcnbsp;ille Tertullianus.Qiiæ idco libuit afcribere aliquanto prolixius, qno a effetreg^rrfnbsp;fnendaciffi’mis atque impudentiifimis extorqueremus fui confeffio= ^“s,amp;huicnbsp;ïïem mendacijtautiâltem eius pudorem incuteremus. Nôpudet Cal= bfor.nbsp;üinum illum,vt audifti affirmare veteres omncs,vno Auguftino exee P^Caïuï-ptOjtam obfcurcjinconftanter, ôô perplexe loqui de libero arbitrio J vt nus Sc jm-ffitelligere non pollis quid certi de co fentiant,et hoc fimplicioribus, et mi mquot; ndanbsp;«is quibus non vacauitexcutere veteres ,perfuadere conatur, cum ta^

c ui) men

DE LIBERO HOMINIS ARBITRIO

men hocipfum fciat falfiffimum:aütß nefci'at,efFiciä vtintelligat’ Au» difti Caluine pauloante Clemêcem ilium Äpoftolorum focceflbrcmnbsp;8^ difeipulum: corundem:8ó catholicæecclcfiæ de ilia ipfa libertate arnbsp;bitri}, non ambiguam : obfcuram, inconftantcm : perplexam, fed cia»nbsp;riiTimam,amp; fîbi vndique conlbnantem et conftantem proferentê lènnbsp;tentiam,imo audifti in Clemente, ÔC ab ipfo Petro äpoftolorum prin»nbsp;cipe aduerfuspatrem et primum do(ftorem veftrum Simonem iliumnbsp;Epiiogu» Samaritam,clarifîïmis amp; minime ambiguis verbis eandcm affirma»nbsp;Tcnuitó^ ri aftrui Audis nunc etiam Tertullianum, eandcm,non folum cianbsp;tàtc arw” ^’^pbcantemtfed etiam eruditiffïme aflcrcntem:aduerffis eiuf»nbsp;ttij.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dem Simonis difcipulos,qui et Deum malorum faciebant authorcm,

amp; libertatcm tollebanc arbitrrj: quod vtruncp a Luthero, Sc vobis fît» Audis oftendentem:8ó Dei bonitaü,Só infinitæ cius làpienriæ multisnbsp;rationibus congruere,vt ea ipfius imagine,ac fimilitudine inlïgnircturnbsp;homo,nempepotcftateliberiarbitri}: per quam fieret vclut propric»nbsp;tas quædam boni inbomine, quod non habebat ex natura: tametfînbsp;ca in vtranque partem valucrit:fîne qua nec merces iure penfârenir ci,nbsp;qui aut bonus, aut malus neceflîtatc, non voluntate fuüTct inuentus»nbsp;Quin amp; ex lege homini data : comprobari cius libertatcm : amp; de ob-fequio ipontepræftando, 8c de tranfgreflîone ipontc committenda.nbsp;Non enim ,inquit,poneretur lex ci, qui non hsdberet obfcquium de-bitum legi in fua poteftate : ncc rurfus comminatio mortis, trani^cf»nbsp;fîoni afcribcretur, fi non contemptus legis in arbitrij libertatcm de»nbsp;putaretur homini: necvniuerfumdifciplinæ ordinem: incrcpatio»nbsp;nés, dehortationes, incitamenta : nifi ad obfcquium, Sccontemptumnbsp;libero ôô voluntario hominùper præcepta difpofîtum,fadum autcmnbsp;hominem caarbitri} libertate non vtpcccaret,amp;: peccandoperirct,nbsp;quamadhuçin vitamreftitutumeupit: malens pœnitcno'am quantnbsp;mortem peccatoris, ièd vt fub D E O obedienter ôc reifte viueret, amp;nbsp;CO velut merito perpetuo viucret ? Nec tarnen decuifle, vt prx/ciensnbsp;hocipffim non faifturum Deus, datam illilibertatcm impedirct ar»nbsp;bitri} : necipfiimputari poffe, quodillefibi mortem vitæpræelcgit înbsp;cum hoc nec per infirmitatem, nec per ignorantiam quæ conditorinbsp;imputari poftet,fcccrit : nec impofuerit Deus legis pondus ,iuftincn»nbsp;diinualido: quum imbecillitatis nomine cxcufabilemjCum mortisnbsp;definitione non conueniftet ? Quinimo, quod idem homo, eadem libertate arbitrrj,poft vieftor euaferit de eodem diabolo, eu diuinis fe legibus fubmifîtjCuidenter cÔuincerc,fan's virium habuifte aduerius illûnbsp;ab initio,nifi voIuifTet vitro illi cedere, Adeo autcm bonum Deum, vtnbsp;ex malis etiam meliora elicuerit, homini aducrfiis inimicum a quonbsp;viiftus fuerat certamen conftituens, quo aduerius eundem récupéra»nbsp;U viiftoria, gloriofîor illi in paradiiûm effetregreffus, ÔC hofti pœnanbsp;acer

LIBER SECVNDVS. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Fol. XXIX.

accrbior. Vides denique vt voliintati non tantum coalt;flionem, fed neceflitatemopponatperpetuo* VidespoftremOjVthuius aduerfusnbsp;illius Simom's difcipulos, quam pauloante reference Clemente ausnbsp;diftt, ipfius Petri aduerfus veftrum omniu dodtorem Sc magiftrum,nbsp;fit eadem fcncentia : quandoquidem amp; illc, velut per ie notum'Simonbsp;niobijcftjtolliiuftumDei indicium, fiinfuapoceftatc non habeantnbsp;quæ agunt homines : toUi leges diuinas 80 llumanas : tolli magiftrasnbsp;tus : tolli religionem vniuerlam : denique Dcum ipfiim ? At nemo innbsp;poteftate iua habet, quod aut agit, aut patitur ncceffario gt; Vt intellisnbsp;gas quale fit illud ipeciofum quortindam commentum, ad quod etianbsp;Caluinus vbique conftigit, èc airjs pleriique non parui nominis prosnbsp;bari videtur,quo interneceifitatem 80coadfionem diftinguentes, ÔCnbsp;hanc, non illLaduerfari voluntario affirmâtes, pulchre atep ingenioienbsp;fibi viddtur voluntateni ieruarein hominibus, tametfi' eadem, vniuernbsp;fa neceffario agat aut patiatur, quæcunque videtur agere. Sed iftiufsnbsp;modi argutia, nihil aliud, quam obfeurare videntur : ac diflimularenbsp;quid inter nos controuerfum fit ? Hoc nempe quæritur, an homo eosnbsp;rum quæ agit liberam facultatem habeat, an fecus Habuit (vt fupranbsp;demonftrauimus ) certa definitio traditionis ecclefiafticæ ab ipio ecsnbsp;clefiæinitio,eiufmodi facilitatepræditum hominem. Eandemîmasnbsp;gno confenfu, ÔÔ clariffimis verbis aflrui ab illis aquilis,illis fandfis nonbsp;ftræreligiôis ducibus, antefignanis, amp; dodforibus omnibus ab initio,nbsp;demonftrarc iam ccepimus. Quam nunc voluntatis, nunc libertatis,nbsp;nunc arbitrij, nunc liberi arbitrq, defignant vocabulo : eandem nihibnbsp;ominus illam quam fupra indicauimus,liberam facultatem intelligennbsp;tes. Sed hie obiter, eius admonere te ledfor voluimus, quando poftnbsp;incidet locus eius proprius.

Proindecoepto infiftentes,pergamus,quernpromifimus aquilas rumconfenfum congregationemque demonftrarc,8dpalamfacere:nbsp;ne quid dubites,ilium eftc ienfum totius corporis : earn definitionemnbsp;Ecclefiafticam, quam Origenis fæculo inter certiiTimas definitionesnbsp;ccclefiafticas haberi, ÔÔ de quibus nulli Chriftiano licerct ambigcre,cxnbsp;eiufdem verbis intellexifti fuperius. Inter primos noftræ religionisnbsp;fcriptorcs,qui ex ÄpoftoloB2 fchola prodierunt,cftctiam Irenens Lu^ ircnddearnbsp;gdunen.archiepifcopus 80 gloriofus Chrifti martyr^?. Polycarpi Io=nbsp;han,Euangeliftæ difeipuli auditor. Hie aduerfus Valentinum,Marei tia.nbsp;one, cæteroique illius Simonis difcipulos, libri quarti cap.IX.tradlansnbsp;illud baptifte de Chrifto. Ipfc vos baptizabit in ipiritu fandf o et igne,nbsp;palam habens in manu fua,ad cmundâdam arcam fiiam : amp; frudhimnbsp;congregabit in horreum fuum : paleas autem comburct igni inextinenbsp;guibili. Homo vero, inquit, rationalis, ÔÔ fecundum hoc fimilis Deo,nbsp;I'ber in arbitrio fadlus, amp; fuæ poteftatis, ipfe fibi caufa eft, vt ab'quannbsp;doqui«

DE LIBERO HOMINIS ARBITRIO

Hominc in do quidem frumencum, aiïquando autem palea fiat, Quapropto* b*^^*nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;condemnabitur : qui rarionalis facfhis, amific vcram raoonem :

potertatis! ÓC irrarionabiHter viuens,aducrütus eft iuftiriæ Dei, tradens ie omni cffé^vcï^ei fjjiritui, èc omnibus voluptaobus fèruiens ? Quid tibi vidc=nbsp;frumentû tuF nunquid hæc eft aut pcrplexa, aut oblcura : aut fîbi prædiéhfi^nbsp;kaïamp;pX- conftans ièntentia hominem fatftum liberi arbitrij,luæ potefta=nbsp;fto dd iudinbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cauia cft, vt nunç frumentum, nunc paJea fiat, amp; capro

cio,ineo pter iudijcandumiufte,quiaeaamifit quæretincrepoterat, caadmi» locâefle. ßjnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;potcrat amp; non admittere, vides autem vt amp; hic intcUigat ho

minis libertatem neceflario prasrequiri, vt diuini fubfîftat iuftitia iu* dierj, quæ ilia ablata non fublïfterctjamp;S ne de primo tantum hic homi#nbsp;ne, non de vnoquohbet noftrum, loqui ilium exiib'mes, audi rur*nbsp;fus,quideodemlibroconfequenter dicat» Namdiligcntius cam exnbsp;feripturis aduerlus illam Simonis fcholam aflerturus libertatem arbi*nbsp;trijjamp;ilIudChriftiad HierufalcmexEuangelio inducens,Qiiotieinbsp;volui congregare filios veftros, èC noluifti, Pofiiit, inquit, in homi *nbsp;nepoteftatem eleélionis Deus,quemadmodum amp;in angclis.Etenimnbsp;angeli rationabiles, vthiquidcm,qui obcdiflent,iuftc bonum lîntnbsp;Darf nobis P^^^^dcnteSjdatum quidem a Dco,feruatum vero ab ipfîs, ita qui nottnbsp;adeoS” obedierunt ,iufte non inueniuntur cum bonis, amp; meritam pœnam

- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;-nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, -JT- ‘

ro non euftodieruntdiligenteriHud,neque pretiofum arbitrati funt; lèd fupereminentiam bonitatis contempferunt. Abijcientes igitur bonbsp;num,amp;Squafî refpuentcs, meritoomnes iuftumindicium incidentnbsp;Dei.Quemadmodum et Apoftolus Paulus in epiftola qug eft ad Ronbsp;manos, teftificatus eft, dicens ita: An diuitias bonitatis eius æpacicn*nbsp;tiæ, longanimitatis contemnis : ignorans quoniam bonitas Dei adnbsp;pœnitentiam te adducic;^fecundum autem duritiem tuam,ô^ corim*nbsp;pœnitens, theiàurizas tibimetipfî iram in diem iræ, et rcuelationis iunbsp;fti iudicij Dei, Gloria autem amp; honor,inquit,omni operand bonum»nbsp;Dédit ergo Deus bonum , quemadmodum ÔC Apoftolus teftaturnbsp;in cadem epiftola ; qui operantur quidem illud, gloriam amp; hono •nbsp;rem percipient, quoniam operati funt bonum,cum poflînt non ope»nbsp;rariillud?Hiautemquiilludnon operantur,indicium iuftum rcci*nbsp;pient Dei, Qiioniam non funt operati bonum,cum poiRnt operari dnbsp;ludf Quid igitur CaluineC amp;2hæc netibi obftura, pcrpicxa, amp;iî»nbsp;bi,prædi(ftifque non confonantia videntur^T Sedaudi cxplicantemnbsp;*i?unbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;clarius eandem fèntentiam, fi tarnen poffit, explicari clarius ?

dariïut ïi Nam fequente deinceps Capite vehementius arictans 8c impugnani lupCTan ex Simoniaeæ illius fcholæ impiam fentenriam : quiaaflerebant quof*nbsp;S?uAgit dam naturaliter fados malos, vtnbsp;nbsp;bonos alios, dicit ex co conicquù

SSX. neclaudabileshoseflequod boni funt, ncc contra vituperabilcs illos, quod

LIBER SECVNDVS» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Fob XXX»

quod mail’: cu hocipfum quod effent ncceffario cffcnLOrthodoxam,

Vero cathoh’eæecclefîæ confeffionem : amp; dodrinam hoc tenerc, ciuß Srï'autï! dem naturæ effe omnes homines, Sc potentes recinere SC operari bo=nbsp;hum, ÔC potentes rurfum amittere id ÔC non faccre: lufte proinde ctis aut eft auenbsp;am apud fenfatos homines, quanto magis apud Deum,alios quidem turvenbsp;laudari, æ dignum perciperc bonæ eledionis periêuerantiæ teftisnbsp;monium : alios vero aceufari, èc iufto damno affi'ci ; co quod iuftum,nbsp;S^bonum reprobauerint ? Multa deinde inducens diuinarum feri»nbsp;pturarum oraculaquibus Deus per prophetasfuos, per Apoftolos:nbsp;atque etiam per feipfum nos exhortatur,iufte fände viuere,iè quæ= Frußrinbsp;rere, fuæ voluntati nos libenter fubmittere ÔC oblèqui, ÔC deterret ab ÎSnï aïnbsp;horum contrarijs : omnibus his affirmât, oftendi liberum : 3^ fuæpo= bonum, denbsp;teftatiseffe hominem ? Cumalioqui fruftraadhortaretur, hæcqui= ledern nosfacere, ab his vero abftinere,Imoquoniam,inquit, liberænbsp;ièntentiæ ab initio eft homo, liberæ quoque ientendæ Deus, cuius non fint,nbsp;ad fimilitudinem fadus eft, femper confilium datur d, continere bo^nbsp;num : quod perficitur ex ca quæ ad Deum eft obedientia » Nec tan^nbsp;tum in operibus, fed etiam in fide liberum, fuæ poteftatis arbitri=nbsp;urn homini feruauit dominus, dicens, Secundum fidem tuam fi'ct ti= m open-bi : propriam fidem hominis oftendens,quoniam propriam luam hanbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;/e *

bet fententiam. Et itcrum : Omnia poffibilia funt credenti: Et, Vade, fibers fio-ficut credidifti fiet tibi» Qiiæ vniuerià atque omnia eiuimodfiuæ po^ ^ruàrî Ir-teftatis feaindum fidem, oftendunt hominem, Só propter hoc: is qui bitrium. credit ei, habet vitam ætemam, qui autem non credit filio non habetnbsp;vitam æternam : fed ira Dei manet iuper ipftim: Secundum hanc igi=nbsp;turrationem : proprium fuumerga hominem opus oftendens, amp;nbsp;nihilominus fui arbitrq, ac fuæ poteftatis hominem fignificans, dice*nbsp;bat ad Hierufalem, Quoties volui congregare filios tuos,quemadmosnbsp;dumgaUina pullos fuos ftib alas, noluifti C' Quapropter rclinqueiinbsp;tur vobis domus veftra deferta. Qui autem his contraria dicunt,ipfinbsp;impotentem introducunt dominum : fcilicetquafi non potueritpersnbsp;Gcerc hoc quod voluerit, amp;c, Inducens deinde blaiphemam impiosnbsp;rum aduerftis conditorem accuiationem amp;S calumniam, quod tales fe vtrcpciia»nbsp;cerit angelos qui potuerinttranl^cdi, Só talcs homines, qui ftatimnbsp;ingratiin cum exifterent, iubet vt naturæ eorundem mcminerint: nim aduernbsp;itaforc vtceffent ab eiufmodi inDcum blafphemia .nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;== femac^lîfa

dem Sc rationabiles, 8c examinatorcs, SC iudiciales cos fieri oportuit: tionc. Qa non : quemadmodum irrationabilia : atque inanimantia, quæ fua hjmin« gnbsp;Voluntate nihil poffunt agerc, fedcumneceffitate,SCviad bonum fiatiin in^nbsp;trahuntur : in quibus vnus fenfus, ÔC vnus mos inflexibilis eft, 8c fis pSmTxXnbsp;ï^eiudicio necquicquam aliudeffepoffunt, quamquodfaéla lunt. ft“®quot;'*nbsp;Cuiwfmodi naturæ fi efifent homines,nçc fuaue ds fore quod bonum,nbsp;nccprcs

pE LIBERO ‘ HOMINIS ARBITRIO

Nuïiiusme nbsp;nbsp;pj^^tiofam cornmunicationem Dei', nee mâgnopereappetendum

r;to cllima bonuiTi,quod fine fuo proprio motu : curaîamp; Audio proueniflet, fed bonos * n^ifi vltro,amp; ociofc infitum» Qui'n nullius merito æftimationis fore bo*nbsp;tak s voiû nos,fi natura magis quam voluntate tales exifterent,amp;L vltroneum fednbsp;iècundum eleifiionem fuam bonum haberent,neque Kocipfum,nbsp;quale eflet,intelligerent,proinde nee fruerentur eodemgt; Qtig enim bonbsp;fruirio apud eos qui ipfum ignorât^ quç gloria,rjs qui ad ipfumnbsp;ftud^ue”nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ftuduerunt‘;'Qiiæ corona qs qui non earn vt viefiores in certami*

runt, nulla nc confccuti funt C Propter quod dominus violentum dixit regnum vicionsquot;^ cœlorum,et qui vim faciunt,inquit,diripiunt iUud,Propter hoc ctnbsp;certaminc. Paulus ait ad CorinthiosiNo fcitis,quoniam hi qui in ftadio currunt,nbsp;omnes quidem currunt,fed vnus accipit brauium'TSic currite vt comnbsp;prehendatis,Omnis autem qui agoni2at,in omnibus continens eftJlnbsp;le quidem vtcorruptibilem coronam accipiat,nos autem incorrupta»nbsp;Ego autem fic curro, non quafi in incertum, fie pugno, non quafi ac?nbsp;rem cædens,fcd liuidum facio corpus meum, 06 in feruitutem rcdigogt;nbsp;ne forte alijs prædicans ipfe reprobus effician

Bonus igitur agoniftaad incorruptelæ agonem adhortatur nos, vti coronemur,8^ pretioiàm arbitremur coronam î videlicet quæ pgrnbsp;agonem nobis acquiritur,tanto fiquidê pluris earn a nobis fieri, quamnbsp;to pluris conftiterit.Neq; enim fimiliter,mquit,diligimus eaque vitronbsp;adueniunt,atq; ilia quæ eum multa Iblicitudine adinueniuntun Quonbsp;niam igitur pro nobis erat plus diligere Deumteum agone hoc adin*nbsp;uenire,amp;: dominus docuit,8ó Äpoftolus tradidiuQuin impiorumnbsp;cæcitatem:malitiam:pœnas, efficere,vt pijs lua pietas fit gratiorifuumnbsp;ftudium ad virtutem:bonitatem : Dei amorem : iucundius ac arden*nbsp;Ad ioiTi quot; Quemadmodum videntibus ex cognita cæcorum infelicitatcnbsp;vtiiitatem delecftabilior vifus eft:amp; fanis,ex ægrotantium miferia fua iucundiocnbsp;Îîït im’nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;-^d noftram igitur vtiiitatem conferre, etiam vt fint impij alb

ahquL^^ qui, Sc erudiri eorum nos malo, Dei miiericordia nobis cognito, ad boni ftudium, Sc perieuerantiam in Dei amore, Deo quidem, inquic,nbsp;magnanimitatempræftante in apoftafiahominis:homine autem erunbsp;dito per earn» Quemadmodum et propheta ait,Emendabit te abfeef«nbsp;fio tuatpræfîniente Deo omnia ad hominis pcrfe(fiioncm,amp;^ ad ædifî»nbsp;cationem: Sc manifeftationem diipofitionum iuarum, vti Sc bonitasnbsp;oftendatur, amp; iuftitia perficiatur, Sc ecclefia ad figuram imaginis fili)nbsp;eius coaptetur, Sctandem aliquando maturusfiat homo, in tantisnbsp;matureicens,ad videndum 80 capiendum Deu ? Hæc ille ianefius Ire*nbsp;neus glorioius Chrifti martyr ac Pontifex,beati Polyearpi auditor,nonbsp;nihil tarnen contraÄain compendium, adueriusSimomsillius Ma*nbsp;gi amp; difcipulorum eius iententiam: Ex cuius, vt fæpe diximus, fcho»nbsp;la etiam hoc quod nunc oppugnamws Ewangeliwm prodqt»rQtæm finbsp;obfeure

LIBER SE G V ND VS. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Tol. XXXI.

obfcure, I'nconftanter, perplexe loqui di'xeris de libero arbim’o, vt intelligiex his non poflitcerta amp; conftantiflima eins ièntentia,icionbsp;quodvekit mimum caluum: ridiculû Caluinum,in profcæniumnbsp;intro duélurus iîs»

Adamantij illius Origenis poft hunc,de eo quod inter nos control Origeni» uertitur nifi claram, certam, conftantemque fententiam ex his quæ iSS«nbsp;fupraaudifti clarifTimeintenexeriSjhoccertum habeovcritatite au=nbsp;rcsobturare, SCoculoscIaudere. Qui Libro tertio Periarchon vni= onejedetinbsp;uerfam hanc qugftionem, ab initio repetens ac diligenter pertradans,nbsp;Tandern concludit, non folum ex ecclefiaftica definitione, fed etiam «a coftarc,nbsp;Confequentiarationiseuidenteroftendi,noftræ poteftatisefle, reifte 2cftSsSenbsp;aut minus rede viuere : beneamp;S male vti quibufcunque extrinfecusnbsp;incidentibus:ratione noftra difcernente ac dijudicante, quomodo his viuamus.nbsp;vti oporteatt nec ab eifdemtvel (vt quidam putant} fau's nos cogi vr^nbsp;gentibus » Quodipfum etiam diuinarum fcripturarum authoritatenbsp;confirmans, poftmulta vtriufque teftamenti citatateftimonia fub^ famdiuinänbsp;dit, vniuerfam plane diuinam ftripturam euidenter oftendere nos lisnbsp;beri arbitrijpoteftatem habere ? Alioqui perquam abfurdum efle^nos ftêderenosnbsp;bis darf mandata : ex quorum vel obferuatione faluemur, vel præuasnbsp;ricatione damnemur. Cyprianum hic nullo certo loco cito, quaiido tê habere,nbsp;nufquam de bonorum malorumque authore, amp; libertate arbitrij ad«nbsp;üerfus Simonis difcipulos illi incidit conflidatio. Tametfî vniueria

. r . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1*nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.ri' »nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fcnteciaca

clus icripta, quæ exhortaüones ad virtutem:pictatem: iuiut3am:con:= dem. tinent, fubfcribunt libero arbitrio ? Ex quo, cum diuus Auguftinusnbsp;Libro nib aduerftis duas Pelagianorum epiftolas citet quædam pronbsp;Öei gratia, quam illi lie a nobis calumniabantur afteri, vt liberum tolnbsp;leremus arbitrium, ita deeodemfubiungit. Nunquid iftefandus,nbsp;tarn memorabilis in verbo veritatis inftrudor, liberum arbitrium nenbsp;gat efle in hominibus, quia Deo totum tribuit quod redeviuimusCnbsp;lam amp;f Hylarrj illius Pidauorum Epifeopi, 8^ gloriofi Chrifti confet Hyianu».nbsp;foriSjfidem amp; fentêtiam percundemur de quæftione propolita: numnbsp;quam certam, cxplicatam, conftantem: claram apud eum inuenircnbsp;poterimus.

Is enarrationeinPfalmum ILindemutabilis naturae Deum often^ dens, beatum equidem Sf perfedlim : in fe, 80 per fe, nihil aliud quodnbsp;fnfepofl'ct fncidere,peridquQdipfefibi totum totuseft, reliquifle.nbsp;Ex eius optima ac beneuola beatitudineperfedas omnes coeleftium,nbsp;inuifibilium creationcs,fpiritualium quoque conftitutiones,8ó cornbsp;poralium,non vt profedum fibi ex his aliquem acquireret, fed ad pronbsp;l^dum eorundem que creauit,demonftraturus,in homine hocipfumnbsp;pfæcipueexequitur» Quern, non quod officio, inquit, eius inaliquonbsp;^gueritjinftituit, fed quia bonus eft, pardcipcm beatitudinis fuæ con^nbsp;quot; -nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quot;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;F didit;

DE LIBERO HOMINIS ARBITRIO

didit : 8^ rationale animal, in vfum largicndæ setcmitatis iuæ,vita fcn fuque pcrfcdc ? Quodipfum verbis fcripturæ affirmât» Scd nunc Ifranbsp;djinquic, quid dominus Deus nius pofcitatc, nifivcrimeas domi«nbsp;num Dcum tuum : ÔC ambules in omnibus vijs eins, diligas eum:nbsp;fcruias domino Deo tuo cx toto corde tuo, èc ex tota anima tua, 8Ónbsp;cuftodias præcepta dominiDeitui, amp;:iuftificationeseius, quæ egonbsp;præcipio ribi, vt bene fît tibi ? NuIIum a nobis nifî innocentiæ, Sc re^inbsp;ligionis,ÔCfidciobfequiumDcuspoftuIat» Amari fe a nobis cxigit:nbsp;non vtique amoris in ie noftri aliquem frudum percipicns, fed amo«nbsp;re ipfo, nobis potius qui eum amamus profuturo ? Nam amari fc, fî^»nbsp;In conden bique, nos oblcqui : idcïrco a nobis expetit, vt digni beatitudinis fuænbsp;ri^fu^s quo bonitatis munere, per meritum amoris fîii, ÔC obfequrj iudicemur:nbsp;deus rcfpe Bonitatis autem vius, vt iplendor iôh's, vt lumen ignis, vt odor foc«nbsp;ci non præbcnti proficit, fod vtcnti ? Quod ergo fumus, nofter pros’nbsp;fedus potius quam eius eftî qui nos in id quod fumus inftituit. Qiiianbsp;Deus bonorum eorum quæ in iê font ætema : nobis non inuidens, innbsp;fènfom nos atquc vfum beatæ fuæ bonitatis aflTumit. Sed qui perfc«nbsp;ncm 5:11 be dus acbonus eft, bonitateinnosacbeatitxidinc foanonfînc rationcnbsp;rxvoiunta ac modo vfus cft. Nam vnicuique noftrum libertatem vitæ, fcnfomsnbsp;ttsarbitnunbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;rr’ • inbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;(T-

fuænos bc qucpcrmifîc,nonncccllitatcm inalterutrum attigens, vt vnumqucn Mpawftnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;natura,bonum malumvc effelex cogereufed qui nos per bene«

ciiïe. nbsp;nbsp;quot; uolentiam vtendæ beatitudinis fuæ creaffet, profedû nobis ad id me«

Xe îSe^ ritumque vitæ innocentis, honeftæque conftiniit» Quid enim hono« tati perpc-nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;præmîj, bonitatis neceflîtas mererctur, cum malos nos effe, vis

cuooppo- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;confcrtanon fîneret C Voluntati ergo permifla boni«

n«dl!tatê’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;præmium fîbi voluntas bonitatis acquirerct: vtque cffetno

neciwnorc bisætemæhuiusbeatitudim's profedus,atquc vfîisex merito: non piæmio'^ ncceffitas indifcreta per Icgem,ÔÔ quanquam nos ad voluntatem bo«»nbsp;, id eft, ad bene honcftcquc viuendum, per fpcm promerendænbsp;boS'atêT Vtendæ fuæ bonitatis illiccrct, pœnam deuitatæamp;Scontcmptæbonbsp;adiecit: vt cum libertatem nobis voluntatis ad bonitatem pro«nbsp;nis profc- merendam reliquiflet, quia meritum : ncceffitas naturæ non haberctinbsp;accede?« ’ libertatem ipfam propofîtus e contrario terror peeng argucrct. Atqucnbsp;voiu^t^snbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;rationem æqui atep iufti, ad meritum præmij, permiflaliber«

«Krito^^dtaseftïSóper bonitatem Dei,vis libertatis, metu conflatutionis ar« S« Sinf ‘ ‘^^ta eft : vt bene vcllc, mcriti ipcs moneret : malum nolle, propofîtæ

vltionis poena fuadcrec » itaque his, quibus ex voluntatis libertate ma libemteSlitiarnagispIacuitjVltio conftituta,ira eifeDeicreditur ? Non quianbsp;P®quot;®j^“'indcmutabilis ilia Dei, quietaque natura, motu impetus turbidi in«nbsp;prohibcrc calefcat: fod quod ille qui per conftitutionem pcenæ maneat in poena,nbsp;'iradd in ^^^iatfibi authorcm huiusconftitutionisiratum ? Poena enim paticnbsp;pcccatoree cntis, ira effe creditur decementis,0^G Hadenus iUe Hylarius memo«

- ratolo»

LIBER SECVNDVS. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Fol. XXXIL

rato loco.Qiii,nunquid eriam dubie,obfcure, perplexe, I'ncoftanterqi de propofita queftioe loquitur, vt certi nihil intelligere poffis quid fennbsp;tiatCvnicuiquc noftrum vitæ libertatemadbonum malumve per =nbsp;miflam a Deo, non affixam neceflitatem in alterutrum : quando bo«nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

nitatis necefïicas nec honorem mercrctur, ncc prscmium, Voluntati proinde bonitatem permiflam : vt præmium fibi voluntas bonitatisnbsp;acquireret : vtque effet nobis ætemæ huius beatitudinis profecÆus at^nbsp;que vfûs ,cx liberæ voluntatis merito : quod neceffitas non haberet.

Hacc ne inquam dubia, perplexa, obfcuraque certam fêntentiam non nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lt;

indicant^ vides autem: vt voluntati, non coadionem,aut vim extrin fecam,vt nugantur pleriquc multi, fed neceffitatem opponat^Ql’^d«nbsp;ipfîim adhuc magis explicat cnarratione in Pfalmum LLverßcuIo vlnbsp;timo, vbi rationem reddens, cur Propheta: confeffionem tantum ex=nbsp;tendatinfæculum, fpem autem in mifèricordiam Dci,nonfolum innbsp;læculum, fed Só in fæculum fæculi, mifèricordiæetiam in futuro vnumquënbsp;culo fuum locum amp; operationem in nobis fore affirmât: cum confef« benSrpernbsp;fioni peccatorum, non nifi in huius fæculi temporelocus fît. Dum in« m’fl'um anbsp;quit voluntati fuæ vnufquifque permiffus eft : amp; per vitæ licentiam, nosvna cünbsp;confeffionis arbitrium habet, Decidentes nanque de vitatfîmul denbsp;iure decidimus voluntatis. T une enim ex merito præteritæ voluntasnbsp;tis Icx iam conftituta,aut quietis,aut pœnæ, excèdêtium ex corpore, fîtnbsp;feipit voluntatem. Cuius temporis, non iam liberam, fèd neceffariamnbsp;voluntatem oftendit Propheta,dicens,Non eft mihi in dicbus illis vonbsp;luntas. Ceffante enim voluntatelibertatis, etiam voluntatis ft qua e«nbsp;rit, ceffabiteffeAus.Tranftre nanque ad Abraham volens diucs,ch«k’nbsp;OS medio non finitur : cum tarnen per libertatem voluntatis in Äbra«nbsp;hæ ftnibus effe potuiffet. Interclufa eft ergo libertas voluntatis, quianbsp;confeffio nulla fit mortuis, fecundum id quod dieftum eft, In infernonbsp;autem quis confitebitur tibi C Vides vt hic clariffime affirmet, vo«nbsp;luntatem libertatis, cum hac vita durare finiri; poft hanc vitam vo PofthScvinbsp;luntatem quidem manere intelligens, fed non voluntatem libertatis «'vSuntanbsp;ad oppofita. Cum eis,quos iufta damnatio pro demeritis excipit, vo«nbsp;luntas in malum obftinata fit : quos vero æternæ beatitudinis gloria, ad oppoff--confirmata in bono, vt ad malum declinarc non f)offit,neccffaria pronbsp;fnde quodammodo, èc non plane libera illis voluntas eft.

Imoetiam adfidem,amp;non tantumad operaiuftitiacnoftræ vo= luntatis libertatem fe extendere , declarat cnarratione in Pfalmum fidemno-C Will. Ac ne,inquit,quod a multis dici fæpc folet,rationis aliquam « ægbber?nbsp;babcat authoritatem , cumafferunt, proprium Dei munuseffe, vt“^«’”^««nbsp;quisinDei rebus atque operibus verfeturtexcufantes infidclitatemnbsp;fuam, quod ceffante erga fe Dei voluntatc maneant infideles. Eft qui«nbsp;dem in fide manendi; a Deo munusî fcdimpediendùanobis origo voIômu»nbsp;F ij eft»

DE LIBERO HOMINIS ARBITRIO

etdiuinein cft.Et voluntas noftra hoc proprium ex fc habere debet, vt velit* De« tÄibn^5 autem,incipienri incrementum dare. Quia confummationem:pernbsp;guaioffi- le infirmi'tas noftra non obtinec : meritu tarnen adipiftendæ confum«nbsp;tùo^ôpk^nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;eft ex fnido voluntatis: Proinde,PfaImum ita Propheta con

xueoniun clufit,Inclinaui cor meum ad faciendas iuftificationes tuas, in lt;cterlt; Inchoare num propter retriburionem. Cor ftium ipfe inclinât, amp; ex naturaenbsp;ve^ndpi ^^^^^naepeccatis in obedientiam defleeftit. Natura quidem : origonbsp;enti incre- carnis fuæ cum detinebaclcd voluntas,religio,cor eius,ex co in quonbsp;menra da-opera déclinât,Scc. Dccli«»nbsp;natautem propter rctributionem:certusfdlicetea fidei mentis refer«nbsp;uari, amp;S in his retributionem efte, quæ oculus non vidit, nec auris au«nbsp;diuit, nec in cor hominis afeendit quæ præparauit Deus his qui dili«nbsp;gunt eum in Chrifto lelu, amp;rc.

Rurfus cnarrans ilium eiufdem Pfalmi verficuIum,Tnclina cor me« uminteftimom’atuaamp;nonin auaritiam: Omnia,inquitPropheta,nbsp;ad munus Del retulit: fiue vt lex iuftificationum ßbi ftatuatur a do minbsp;no : fîuc vt fibi intelligentia præftetur: fiue vt deducatur in femitarfiuenbsp;vt cor eius in tcftiftionia indinetur, Bcc. Sed forte per hanc Prophetsenbsp;religiofam modeftiam,quifquam impie loqui ita audebit, Si,inquil^o»nbsp;mnia a Deo funt, humana ergo ignorantia caret culpa : cum nihil ob«nbsp;Imp« vo- tinere poffit,nifi quod donaium a Deo fumpferit. Et primum,hoc imnbsp;ié cdftimanbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;voluntatis, exiftimarc idcirco ea fe quæ funt credentium pro«

requeng, pria non confequi, quod fibi a Deo indulta non ftrerint : icd omnem ‘ funtffdcblnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;huius impiæ cxcûiàdonis, Propheta fubmouiePrimum

propna nö enim,cum orat, conueniens infirmitati fuæcgit officium: dehinc,Dci quodS muneribusjiumanæ deuotionis ftudia connexuit. Cum enim ai^Lcnbsp;dukan'fnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;mihi ftatuc domine viam præceptorum tuorum, quid fecund«

erint. ° ** orauonis noftre humilitatcm Dei effet oftendit. Cum autem fubiecit;

8c exquiram earn ftmper: officium deuotionis fuæ protulit,âf in cætc ris quocpjVtruncp quodam complexu colligauit, cum deduci ft in ft«nbsp;mita poftulauit,amp; cum idipfum voIuit:Prius enim quæ ad Deo funt,nbsp;cxim honore præpofuit,6ô tunc quæ a ft,cum confeffione fubiecit. O«nbsp;rat igitur vt Deus tribuatEft ergo a nobis,cum oramus,exordium,vtnbsp;munus ab co fit:dehinc quia ab exordio noftro munus cft cius:ex no«nbsp;ftro rurfum cft;vt exquiratur,ôir obtincatur,8ô mancat. HaÄenus Hynbsp;Iarius,quem vides vt noftræ voluntatis,amp; diuinæ in nobis gratiæ,nbsp;diftinguat,$ô mutuo complexu coniungat officia : amp; vt nulli ex Deonbsp;défit, quo minus habeat quæ funt credentium propria, falutem conbsp;ftquatur. Imo impiæ voluntatis eiufmodi exiftimationem effe. Necnbsp;puto le(ftor,Caluino magis quam tuis ocuIis,auribus,amp;S rationi te cre»nbsp;diturum,etiam hune obfture,inconftantcr Sc perplexe loqui dclibei’«nbsp;Ute arbitrijrvt ex his certi nihil intcUigerc pofûs quid de ea ftntiat.

Qain

I

LIBER SECVNDVS. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Fot XXXIII.

Qin'n Sd magnum ilium Bafîlium audiamus quid etiâipfe de hac Bafii/us de quacftione velue certum indubitatume^ tenuerit,amp; Chtiftifîdeles do= 1'nbsp;cuerit Js fermone quodam,quod Deus malorum author non fit,often. velutcertûnbsp;lt;3ens,vnum peccatum,vere mali appellatione cenlèri,ipfumcp anobisnbsp;odftere:et in noftra optione efle,reqcere,an acceptare velimus:nec Dei r«*nbsp;effe opus,qui animam,non pcccatum fecerit,tametfi vt boni,ita manbsp;lijomnem animam capacem fecerit, quoniam, inquit^liberi arbitrijnbsp;â:a eft, quod naturæ rationis participi,maxime conueniebat : foluta e-nim hæc omni neceffîtace,5c vitam in fua poteftate cÔftitutam a Deonbsp;accipiens,fèfc ad eius imaginem creatam eiïe nouit: ex quo proprium rate vitamnbsp;bon um gau diu mep intcllexit:pcrmanendicp in bom contemplationenbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Deo

poteftacem ac virmtem habet:amp; dulci intelligibilium confîderatiÔe,fe accepiffe, cundum fuam naturam vitam cuftodit.Habetautem abono deflede iS°c *nbsp;di quoqj facultatem.Hoc enini contingit,cum beatæobleAationis fa=: facuïtaice'^nbsp;cietatc affeefta : amp; velut vetemo quodam grauataie ftatu fuperioread permaneTnbsp;carnis delitias migrans, varijs iè voluptatum libidinibus,immifcet.

Subqciens deinceps, vt ceciderit Adam,a tanta beatitudine, quam nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;at»

ex Dei atq? opcB2 eius contemplatione acceperat,amp; fug conditionis fe licitate,qua immortalis paradifi,8ó regni cœleftis perfrueretur delitrjs»nbsp;Tandem,inquit,rebus omnibus refertus,in defidiam ac bonoi^fatietanbsp;tem ruens,apparês oculis dele(ftabile,intellelt;ftuali pulchritudini prætunbsp;lit,et ventris faturitatem intelledluali pulchritudine potiorê habuit.Exnbsp;quoftatim e paradifo pulfus, extra beata illam vitam fuit. No ergo ex Neminé vlnbsp;aJiqua neceflitaterièd ex proprio confilio liberæ facultatis peccauitiobnbsp;peccatum vero interijt, obfonium nanep peccati mors. Itacp morte fis effe.nbsp;bi Adam ob difceftum a Deo parauit,fecundum quod feriptS eft.Ecsnbsp;Ce omnes elongantes abs te peribunt.Quamobrcm lane apparet,DeS,nbsp;morte non fecifle,fed nofmet ex mente praua fponte earn attraximus.

Inducens deinde quærentem aliquem ex adueriö.Gur Deus talem Cur Deu» non fecerit hominem nc peccare poftet,quomam, inquit, Sc w feruos,nbsp;non quando vinftos in euftodia retines beneuolos efle tibi exiftimas: peccabiic.nbsp;fed cum fponte ergste omnia vt oportet videris agere. Sic item Deo Neminemnbsp;eum puta fore amicu,qui non coadus, fed fponte fua virtuteqj illi obsnbsp;temperat.Arbitriu in nobis,optio(p libera laudatur merito auc vitupe nifi g fponnbsp;ratur.Is ergo qui creatorem ineufat vt paßt prouidum,parumlt;p natu J'JjJS'nbsp;¦ ræ confulentem humanæ, quod nobis peccandi non eripuerit arbis obtéperacnbsp;trium,nihil aliud opinari videtur,quam naturam ratione carentem,eanbsp;quæ rationis eft particeps potiorem efte.’ód illa quæ no monentur, neenbsp;mente deguftant,i}s quæ eligunt,iudicant,conferunt,præftare,8cc,De«:nbsp;fînamus ergo fuperuacuaquasreread veram fâpientiam nos omninonbsp;recipientes : definamus, inquam meliora, quam Deus fecerit indaoa=nbsp;’^CjÔCc.Hæc ille Bafîlius, cuius nunquid obfeura: perplexa : nee iccum,

F ii) nec

DE LIBERO HOMINIS ARBITRIO

ncc cum prædidlîs quos audifti, conftans ribi videtur ftntcntia^ Af^ firmat liberi arbitrrj falt;ftani animam,amp;r hoe natxiræ rarionali maximcnbsp;conucnïre, imo neceffario conuenire : quemadmodum in pofteriori'’nbsp;bus verbis clarîftime innuit.Solutam omni neceffitatc vita in fua po^*nbsp;teftatc a Deo accepifle, in eoipfo imaginem Dei referre. Audis ha*nbsp;bere vircutem facultatemque permanendi in bono, atque etiam defiesnbsp;élendi ab codem Audis neminem vUa ncceffitate malum efle: vtqucnbsp;nemo Deo amiais fitaut efle poflitjUifiqui noncoadus fed ipontcnbsp;fua virtu tc illi obtempérât.

s Rurfusininftitutioneaij3irantiumadvitaperfe(ftam,docensquas lis fît agenda cura corporis.Duplex eft, inquit,omnino vis animæ: v«nbsp;na animalis, quæ corpori vitam tribuit : altera rationis particeps , ÔCnbsp;thcorica.Prima,innoftraquidem poteftate non eft:veluti ibl,qui fplc^nbsp;dorem fîbi coniuneftum habet,fîcanimacorpori infîta facerenequit^nbsp;Q-Væfluin ci vitam tribuat ? At virtus theoretica, optionis eft noftræ ? Einsnbsp;nails (X11- * Z.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, .nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1 ry. r

bcræin no partes lunt,corporis impetum,atlt;^ appetitum rcgere:quod fî non rre* bînbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;licentiam Iafciuiat,non corporis caufa,ièd voluntatis ac ra«

lint. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tionis ei dominantis fuerit,Quamobrcm3non, vt quidam cxiftimant,

î? ’ corpus malum ,autrcprchcndendum. Eius nanque inftrumento,ad corpus aut vitam beatam conftquendam plurimum vtimur. Nam amp;: aoenti a«nbsp;ftri fi pernbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Iccundum virtutcm, ÔC contemplant!, lano corpore opus eft;

lafcîuiar nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;regatur î affcntitur,modo perfuadeatur:fequitur,mo

fedvolun- do ducatur:quiefcit,modo confîlia monentis,ferulam ,obiurgationes ftr5 quodnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cciam vulncra fentiat:haud aliter,qiiam equus quidam,qui quan=«

candcnoii to validior animofîorque fuerit, tanto magis aurigarectoreque indi sSnitudo gst •nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dormitantem negligcntemquc nadus fuerit equitem, ob

aptiflïma. ferocitatem, in prorupta ilium deducit. Si vero, quo decet modo rd» ganir, accommodius eifdem fuerit,amp; ad execrandas animæ vires manbsp;gnum illi præftabit adiumentum. V t igitur equi natura, pei* fe malanbsp;non eft, fîc nec corporis erit : fèd vtentis tantum, ôô id regere nefcienanbsp;tis negligentia. HaÄenus ille. Breuitcr, vniuerfa huius viri feripta ,Ibnbsp;bertatem arbitrijeuidenteraflerunt.

Hieron^ Jam 8(5 orthodoxum inum,8^ minime fîmulatorem audiamus Hi* da- cronymum, quam de hac quæftione teneat velut certam defînitamq^nbsp;te^ia de'nnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ecclcfîf fentefitiam.EpiftoIa vna ad Damafmu^ifi“ Euange

bwatear- lij locum explicans de patrc,qui inter duos filios diuifît fubftantiam,ct primo ilium patrem Deum fîgnifîcare: duos fîlios,humani generis v*nbsp;niuerfîtatem:fubftantiam Dei inter hos diftributam,omne,quod viuinbsp;mus, iàpimus, cogitamus, in verba prorumpimus, quæ Deus vmi*nbsp;ucrfîs in commune largitusfît, dicente Euangelifta : Eratlux vera,nbsp;quæ illuminât omnem hominem venientem in hune mundu.Qsiai^^nbsp;quam quod noalegimus, Qui diuifît eis fubifantiam, fîgnificandusnbsp;quot;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ÛJgrae*

LIBER SECVNDVS, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Fot XXXIIII.

in græco hoc padlo kgi affirma^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;«vTolt;i rop Qîofif id eft,des

dit eis liberum arbitrium,dédit mentis propriæ libertatcm,8lt; vt vines ret vnuiquiique, non ex imperio Dei, fed obiequio fuo: id eft, non ex arbimo.vtnbsp;neceftïtate,ied voluntate: VT virtnshaberetlocum: vt a cæteris anis q’cnon^cxnbsp;mantibusdiftaremuSjdumadexempIum Dei permiffum nobis eft nutuDci,nbsp;facere, quodvelimus, vndeamp;S inpcccatores æquum indicium, 8c ccffitate,'quot;nbsp;in fancftos amp;Siuftos,iuftum præmium retribuetur*Andis opinor,nbsp;nonobfairam, non perpicxam, non ambiguam fed clariflimam quoetvir^nbsp;Icntentiam, Audis donatos nos libero arbitrio èC mentis propriæ amp;^di-libertate, vnumquenque viuere, non ex Dei nutu 06 imperio, fed uing’in no-fuoobfequio:nonneceflitate, fed voluntate: quo virttitieffet loais:nbsp;quo velue ad imaginem Dei conditi, cxcelleremus animantia cætera:nbsp;quo denique æquum effet ÔC in peccatores,amp;r in iuftos,Dei indicium:nbsp;quod nullum foret fublata nobis libertäre arbirrn ? Audis denique vt Voiuntati

* , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. rr.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ä-nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Or* necellitacc

Voluntatineceiritatem,noncoactioncmexæquo opponat,amp;: nev^ ns coadio no hoc loco ita, alibi vero aliter ièntirenbsp;nbsp;nbsp;docere exiftimes Hieronys æS“®

mum, Qiiæftîone decima ad Hebidiam locum ilium Pauli adRo^^P^^quot; * manos, de Efau, lacob, amp; Pharaone, fane quam obfeuriffimum, tra^nbsp;lt;ftaiis,8óad hocdeduifta inprimis Apoftolicæ lelt;ftionisferie,quod VtPauHnbsp;ex eleiftione non ex operibus propofitum Dei in illis peradum fit, fe=nbsp;cundum hoc quod adMoyfen didum eft* Mifercbor cui miferscob^Phanbsp;tusfuero,amp;:mifericordiampræftabo aim miferebor* Cum ex hoc^ang^'^'^nbsp;multis, videatur conftqui, nihil effe in noftra facultatenbsp;nbsp;nbsp;arbitrio pos amp; ab-

fitum, led vniuerfum effe miierentis Dei, amp;r quod hi affumantur, Ö6 uerfasne-quod illi relinquantur, præiêrtim cum vt lacob abfque vllo fuo me= ritodilexerit,itaEfau,abfque vllo fuo merito odio habucrit:qui inarbitrq.nbsp;fcriptura etiamad Pharaonemitaloquitur,Inhocipfum exciuuitc,nbsp;vt oftendam in te virtutem meam, Sc annuncietur nomen meum innbsp;vniucriaterra:proindefruftrailium queriautcaufari nos,vcl bonanbsp;non fedffe,velfeciffemala:cum voluntati diuinæ refiftere ncqueatnbsp;Humana fragilitas* Hanc,inquit, validam rationcm,fcripturanimnbsp;ratione contextam dC pene infolubilcm, breui Apoftolus fermonenbsp;diffoluit diccns , O homo tu quis cs qui refpondeas Deo C Hocnbsp;nempe his paucis verbis fignificans, intelligere qucnquam,cx nonnbsp;intcllcdis obfcurifque fcripturarum locis, bIfam fe imaginari fen®nbsp;tentiam * Nam ex co quod in hunc modum refpondes Deo, amp; ca «nbsp;Iumniamfacis,amp;r de fcripturis tantaperquiris,vtcontra Deum lo«nbsp;ciuaris,amp;: iuftitiam voluntatiseiusincufas, oftendis tcliberi effe ar®nbsp;igt;itrij,06facercquod vis,vel tacere veIIoqui*Sienim in fimilitudi®nbsp;nem vafis fidilis a Deo creatum tc putas, amp; illius non poffe volunta®nbsp;ti refiftere, hoc confidcra, quia vas fidile non dicit figulo,cur menbsp;fcfti fic^ figulus cnim h^et poteftatem de codem lutoaut eadem

F üij mäffa

1

DE LIBERO HOMINIS ARBITRIO

mafla aliud vas in honorem , aliud in contumeliam faceregt; Deusautem,æquali cunclos lorte gcnerauit,amp; dedit arbitrrjiibersnbsp;tatcm,vtfaciatvnufquifc5^ quod vult,fîucbonum,fîuemalumJn»nbsp;tantum autem dedit omnibus ftii poteftacem,vt vox impia dilputetnbsp;contra creatorem ftiu m, 80 caulas voluntatis eius fcrutetur,

Rurfus libro Quæftion, lêu traditionum Hæbraicarum in Gene« fim,cxplicansiuxta veritatem Hæbraicam,verbadomini ad Cain,nbsp;irafcentem atque indignantem fratri,quod videret eius läcrificiumnbsp;acceptum Deo, fuum vero reprobari, Quare, inquit, irafceris,00 qua«nbsp;re concidit vultus tuus^ Nonne fi bene egeris dimittetur tibi,8£ fi nonnbsp;bene egeris ante fores tuas peccatum tuum ftdebitlt;amp;S ad te focietas ei«nbsp;us: fed magis dominare eiusgt; Quod autem dicit,hoc, inquit, eft qua«nbsp;re irafceris, Sc inuidiæ in fratrem liuore cruciatus vultum demittis innbsp;terrain ç’ nonne fîbene feceris dimittetur tibi omne deliëlum tuumtnbsp;fiue,vtTheodotio ait,acceptabileerit aut fufcipiam munus tuumgt;nbsp;vt fufcepi fratris tui Quod fî male egeris illico peccatum ante vefti«nbsp;bulum tuum lèdebit, ÔC tali ianitore comitaberis. Verum quoniamnbsp;Iiberiarbitrrjes,moneo,vtnontibi peccatum, fed tu peccato domi«nbsp;neris,Halt;fl:cnus ille Hieronymus ? Iterumitl îVlàtchæ. CapitcquintO»nbsp;Liberi arbitrq nos condidit Deus, nec ad virtutem,nec ad vitia neccf«nbsp;Ncc ad vitnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;trahimun Alioqui vbi neceffîtas, nec corona eft. Quem intelli «

tutem, nec ois opinor,non perplexe, ambigue,aut inconftanter locutum, de lîbc* advitiane^ f, .

«ffitatc roarbitrio.

corona non nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Jjfs quæ fcribit libro primo de lacob Ôô vita beata: poffis in*

D. Àmbro telligere.Sapientiam equidem, difciplinam iuftitiam, ftudio,Sô do* JjSiÆs,’ «ftrina acquiri atcp accipi afErmans, eo quod in ftudio,fit etiam obedi*nbsp;imoeadem gnçjj conatusî obedientiam autem, in vtramiibet partem propenderitjnbsp;libcrtate autculpam inducere, autgratiam* Earn in Adam primo, nos per*nbsp;fententia,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ad mortem : Eandem in Adam fecundo nos ad vitam vocaf*

fc.Non eft:,inquit,quod cùiquam noftram aferibamus culpamiquam noftrævoluntati,Nemo teneturad culpam,nifipropria voluntatenbsp;deflexerit:nonhabentcrimen quæinferuntur reludantibus,volun3nbsp;taria tantum commifla , lèquitur delitftorum inuidia, Non eftnbsp;quod culpam deriuemus in alios , voluntarium fîbi militem legitnbsp;CHRISTVS, Voluntarium fèruum fîbi auÆ'onatur diabolus,nbsp;neminem iugo ièruitutis aftridum poflîdet, nifi ft prius pcccato*nbsp;rum ære ei vendiderit ? Qiiid carnem quafî infîrmam aceufamusCnbsp;Membra noftra arma funt iniquitatis, arma iuftitiæ, quod iplumnbsp;multis fubieeftis exemplis declarans,concludit, affedum, non carnemnbsp;efle, qui author culpæ fit,Carncm autem, voluntatis miniftrame Non

«rgo vcndat nos,inquit, voluntas noftra, per quam folam, nos in fera Uitiitem cradimur,confirmante Hocipfum Apoftolo , Nefciris, in«nbsp;quit, quoniam cui cxhibuiftis vos fèruos ad obediendum, lcrüi eftsnbsp;eins cui obcditis C fiue peccati in mortem, fiue obeditionis ad iufba*nbsp;amlt; Invtranque partem concluditferuitutcmeflc: fed hanceflcvc*nbsp;ram libertatem, (^i cnim in domino vocatus eft leruus,Iibcrtus eftnbsp;domini : pretiofa hæc feruitus, aequc gloriofa libertas. Hadenusnbsp;AmbrofiuSjQiii nunquid aut ambigue, aut inconftantcr,aut ob«nbsp;fcure loquitur Neminem ad culpam teneri, nifi propria voluntatcnbsp;dcflexerit : voluntaria tantum commiflafequideliÂorum inuidiam,nbsp;voluntaria feruitute nos aut Chrifto, aut diabolo fubqci, Voluntari»nbsp;Um autem, vt audifti, intelligunt omnes, quod in poteftate noftra eft;nbsp;Vt fit, aut non fit, nccneceflitati fubqcitur,vnam cnim neceflitatcmnbsp;ex æquo voluntati,aut voluntario, quod iam toties demonftraui«nbsp;mus,opponi omnes intelliguntt Sed D. Ambroß) bac de re ièn«nbsp;tentiam, certius clariuique explicandi adhuc poft incidet locus op»nbsp;portunior,nbsp;dum in extoUenda humanæ voluntatis facilitate * Libct tarnen, quan=nbsp;dofcriptores ccclefiafticos omnes ita ambigue, aut varie in hac re Io=vtconf€C-quutosidem affirmât, vtcertum quippiamex corum (cripturis has quot;nbsp;beri nequeat, verba eius fubfjccre, ex HomiL X V111» in Gcnefim,vtnbsp;etiam in hoc, quemadmodum in fiipcrioribus omnibus, mendadi^nbsp;fimum intclligas.

Quemadmodum, inquit, inairabilia vuincra nec^ auftcris media camentis ccdun t, ita anima femel captiua, fi fc peccato cuipiam ob*nbsp;noxiam fccerit, confiderare non vult quæ fîbi funt vtilia: etiam fi quisnbsp;innumera inculcctcius auribus nihil proficiet, nec vllam ex admoni*nbsp;tione vtilitatem fufeipit : non quia non poteft, fed quia non vult, nonnbsp;cnim, ficut in corporalibus vuincribus vidcri iblet, ita 8ó in volunta»nbsp;te, Nam in corporibus, naturae affcdtiones fæpe immobiles fiinn innbsp;voluntate autem: non ita res fc habet, quandoquidem nemo tarn mapnbsp;lus eft, quin fi voluerit mutari poflit, èc bonus fieri ; ficut contra qui

trijeffenoftramnaturam fecit omnium dominus. Ipfc cnim quæ fuan^ftrL funt pro fua mifericordia femper cxhibct,amp; feiens abfeondita in pro?nbsp;hindo mentis^arcana:laudat,confiilit, conatufqucnoftros incitât deeffejednbsp;allicit, 06 neceffitatem vtique non imponit, fed congruis remedrjs pronbsp;appofitis totum iacere in æorotantis fêntcntia dimittit ? Et hæc iofa innbsp;vain dedarat oó excquitur.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;hibcre.

Qiiid ergo tibi aut mcntis,aut fronds eft C^uine C Necdum tc tui

hil ex eorum fcripti's,referre liceat C Certe fi quiiquam eorum eft oms niuni qui hac de re aut varie,aut ambigue, aut perplexe loquitur, is vsnbsp;nus Auguftinus eft » Qui tarnen quid certi hac de re fentiat, amp; quamnbsp;perfide, quam maligne a vobis trahatur in veftram ienrentiam, moxnbsp;demonftrabimus, Cæteri vero omnes,quam confonanter,quam cersnbsp;to, quam clare,hac de re loquantur,tam,inquam,certe, quam de re cersnbsp;tiflïma,86 notiffima omnium, vtcp veftram, ex Simonis illius fchola,nbsp;iam olim fub anathemate ÔC execrarione fepulta, rcuocatam fentenrisnbsp;am: velut in Deum blaiphemam, 8c in vniuerfum genus humanumnbsp;iniuriam, damnari totius orbis confeniu, damnari ecdefiae, damnarinbsp;fcripturarum authoritate affirment, ex prædidis euidens faeftum cuisnbsp;queexiftimo»

De quibus vnum hoc mihi admonendus es lelt;ftor, vniuerios ante locutostu- Pejagium,qui primus,ex libertate arbitri) bellum indixit diuinæ grasnbsp;tres omnes ti£c,multo libcrius locutos de libero arbitrio, quam cos qui fubfecutinbsp;lune Cum illorum, in afferenda arbitrij libertate, omnis intentio, adsnbsp;tiam, quae toilebat liberum arbitrium : nec vlla tunc efletquæftiô denbsp;diuina gratia, Proinde intelligendi funt omnes,illam femper, velut osnbsp;mnibus paratam, atqj obuiam : indudere, non excludere, in his quænbsp;attribuunt facultati liberi arbitrfj.At poft indidam per Pelagium pusnbsp;gnam diuinæ gratiæ,ex his quæ ab omnibus vno confenfuliberonbsp;tribuebanturarbitrio,necefle erat de eo ipib loqui cautius, amp; diligt;nbsp;genter fuum cuique tribuere, ÔC diftinguere, atque ita aflerere Iibertasnbsp;tern arbitrq, ne diuinæ gratiæ videretur iniuria fieri, vtep fic damnas^nbsp;retur Simonis, amp;fuorumimpietas, ne inde impietatis arma in alteronbsp;extremo conftitutus Pdagius caperet, Aeque tarnen catholicorumnbsp;omnium:amp; ante, Sspoft Pelagium,vnusconfenfus,vnamanfitdenbsp;libertate arbitrij fententia : nec quifquam feu orthodoxorum , feunbsp;hæreticorum eandem negafle inuenitur, præter vnum ilium Sisnbsp;monem cum iuisdiicipulis,in quorum vosiam demigraffi's fa»nbsp;miliam: fed omnes, vtaudifti,primum effe docent, his qui noftraenbsp;philofophiæ veritatem affequi defyderant, vt intdhgant liberi fcnbsp;arbitrij, in fuapoteftate habere, redeamp;S fecus viuere,proutnbsp;bu?Sbeiudicium,hac,iliacve dedinauerit. In poteftatcnbsp;ro arbitrio, nos habere diuinis verbis 06 admonitionibus credere , mandatisnbsp;vitæ obièqui,Ô6eorum nos iugo iubdcre,aut ab illis auerti » Hocnbsp;diuinæ bonitan 80 infinitæ eius iàpientiæ multis rationibus congrue*nbsp;rCjVt ea ipfius imagine ihfigniretur homo : poteftate hac,inquam,nbsp;liberiarbitrq,pér quam fieret vdut proprietas qusedamboni in ho*nbsp;miiui

LIBER SECVNÛVS, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Fot XXXVI,

nnne,quod non habebat, in natura: per quam qiiifquc nbivm’imö putare poffet,quod fît paleaexurenda igne terribilisiudicii,Sc nonnbsp;frumentum colligendum in horreum dominicum. Nulla ncceflitarisnbsp;V1', hac illacve ineuitabiliter nos duel, trahi,aut impelli : omni neceffi*nbsp;täte folutam animam, ÔC vitam in iua poteftate confh'tutam a. Deo ac#nbsp;eepifle, Quandoquidem nec bom’ nec mali merces iure penfareturnbsp;quiautbonusautmalus ncccffitate,non voluntatc fuiflec inuentus:nbsp;nec laudabiles bonos, quod boni funt, aut vituperabiles malos, quodnbsp;mali, fî hocipfum quod funt, effent neceffario : neque hocipfum desnbsp;pendei et ex libero eorum arbitrio. Qum etiam ad fundamentum,autnbsp;initium vitæ fpiritalis,nempe fidem, hocipfum extendi : nc fît im«nbsp;pijsfuæinfidclitausexcufatiOjfîinpoteftatcfua non haberent credesnbsp;re: nec contra pqs nulla merces,fî eis nihil ad hoc cooperantibus, agen«nbsp;tibus,autfè præparantibus,diuinitus, tantum daretur vt crederent»nbsp;Qiiidenimhonoris,aut præmi7,inquit,ille Hylarius,bonitans me*nbsp;reretur ncccffitas, cum malos nos effe vis quædam conferta non fîne*nbsp;ret Voluntan proinde permiffam bonitatem, vt præmium fibi vo*nbsp;luncas bonitatis acquireret: vtque effet nobis æternæ huius bcatitudisnbsp;nis profeélus atque vfus ex liberæ voluntatis merito, quod neceffïtasnbsp;non haberct Jmpiç hoc voluntatis effe, quenquam cxiftimare; idcirconbsp;ca quæ funt credentium propria: fc non confcqui,quod fîbi a Deo in*nbsp;dultanon fuerint. Neminem vlla ncceffitatccffe infidelem aut masnbsp;him : vt contra nec quifquam Deo amicus eft, nifî qui fponte fiia virsnbsp;tutcque,amp;S non neceffitatis vi quadam illi obtempérât, Breuiter ex in»nbsp;telleÀa libertate arbitri), primo intelligi iuftum Dei indicium, in eosnbsp;qui hic impie vixerint, Iibidinibus amp; fceleribus fc cotaminaucrint:nbsp;Quemadmodum èc quod pios, Sc fe inquirentes ætema præmia resnbsp;tributurus fît, Quomodo enim ( vt bcariffimi Petri aduerfus iliumnbsp;Simonem verbis, omnium fententiam exprimam) Dcusiudicat fesnbsp;cundum veritatem vnumquenque, fî agerc quod egerunt aut non c®nbsp;geruntjin poteftate non habueruntC Imo hoe vno veftro receptonbsp;Contrario dogmate, conudii, confundiqj diuina amp; humana omnia:nbsp;^uferri omne ftudium fedâdi meliora ex hominibus:auferri omnetnnbsp;eruditioncm:omncm bene viuendi difciph’nam: leges, amp; diuinas, âCnbsp;humanas ftultas effe oporterc:nc dum magiftratus If uftra præeffe,ex3nbsp;aÄores legibus: tranfgrcfforcs,5c fontes iniuftc puniri: omnem efffesnbsp;mentis in quiduis libidincm permiffis laxatifq: habenis induci:nbsp;foftitiam,lanlt;ftimoniam,omnem deniep virtutem vno hoc veftro donbsp;gmate profligari ex conuentu hominum : omnem religionem, atquenbsp;ideo Deum ipfum: toUi c medio, Hæc eft omnium quos audifti fan«nbsp;^torum patrum: amp; noftræ rcligionis dodorum præcipuorum, ab i «nbsp;^ßs Ecdefîsc incwnabiliSjCx toto orbe terrarum, maximo confenfu: ad

nos

J nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;DE LIBERO HOMINIS ARBITRIO

nos perdudia {èntenti'a,Hæc ilk primus Chriftiani ouilis a Chr ifto in= ftitutxis paftor Petrus,cui vt præ cfteris iufferat hæfîtantcs fratres connbsp;firmare in fide,ita pro vnius fide ne deficeret,aut erraret,fingulariter ronbsp;gauit patremjSc exauditus eft pro fua reuerentia, Hæc eiufdem audi’nbsp;tor,difcipulus,felt;ftatorcp continuus,0C in paftorali cura dominici grc»nbsp;gis fucceflbr,Clcmens.Hæc ilk Tertullianus florens,eius fæculi erudi»nbsp;tiffimus,continuo poft apoftolicorum iUorum virorum tempora»nbsp;HæcilIelreneusGalliarum Epifcopus,gloriofus Cfiriftimartyr,ÔCnbsp;ipk B» Polycarpi auditor» Hæc magnus ilk Bafilius Cælàriæ Cappa»nbsp;dociæ Epifcopus»Hæc Hylarius,gloriofus Chrifti confeflor, amp; Pilt;ftanbsp;uorum Epilcopus » Hæc illelacer Ambrofius, ilk Hieronymus,illcnbsp;Chryfoftomus,de Auguftino mox videbimus ? Hæc omnes qui illosnbsp;ad nos vlque lubfecuti funt,toto orbe terrarum orthodox!» Hæc Eth»nbsp;niciquocp philofophorum,omnesdeniquequibusmenslanaeft èCnbsp;ratio,ex euidenti rationis lumine: quorum lèntentiâ Cicero, de naturanbsp;Deorum,fato, amp; præfcientia dilputans,exprimit,ex fublato libero ar» .nbsp;bitrio,dicens euidenter conkqui,vt omnis Humana vita fubuertaturî ’nbsp;vt fruftra datæ fint leges, fruftra obiurgationes, laudes, vituperatio»nbsp;nes,exhortation.cj(que exhibeancurî neque vlla iuftitia, bonis præmiaînbsp;malis fupplicia pofte conftitui»

Cîondufîo nbsp;nbsp;Quæcumita fint, non folum impudcntiflîmum Caluini menda»

« nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;eft, quo affirmât omnes vcteres fcriptores,

vno Auguftino excepto,ita ambigue, varie, inconftantcr, obfcurequc loqui de libero arbitrio,vt nihil certi ex eorum fcriptis intelligere pof»nbsp;fis quid fentiant; fed etiam luce clarius cuique patet, ea quam nonnul»nbsp;quam indicauimus,cnergia noui huius Euangelij : quod fuos profel»nbsp;fores mox fibi eripit, amp; Ipiritu erroris, vertiginis, prodigiolæ cæci»nbsp;tatis fibi addicftos afflat: atque etiam replet continuo, vt videntes nonnbsp;videant, imo clariftimg atcp euidentiftîmæ veritatis lucem non vide»nbsp;ant; omnem mentem, omnem firontem luis eripiat»* Si is eft hareticus,nbsp;amp; tail's ab ipfo Ecckfiæ initio eft habitus,qui Chrifto fe credere profi'»nbsp;tetur,amp;: aliud de veritate Chriftianæ fidei credit, quam habeat défi ni»nbsp;iio traditionis ecckfialficæ » Habuitautem certa definitie traditionisnbsp;ecckfiafticæ,toto orbe receptaætiam Origenis læculo, elfe hominibusnbsp;poteftatem liber! arbitrrj,per quam èc bene ÔC male nobis viuerelicc»nbsp;at, nulla vi necelfitatis addudis ad vnum aut alterum,quâm amp; tot ill^nbsp;takfque quot citauimus patres ex omnibus amp; læculis,nbsp;nbsp;orbis re^'o»

nibus tanto conlènlu proferentes clarilfime exprelTerunt: quid de his hominibus cenlèndum eft, qui ex obfcuro Sc fibi non intelledlo ynonbsp;' feripturæloco aut altero, quafî aut primi, aut foli feripturas kgerint;nbsp;his ex aduerlo luam lèntentiam aut inlaniam potius audent ftatuere^nbsp;Hoccinc eft humiliter de le làpere hoc,elfe in oculis fuis paruulum Z

LIBER TERTIvS. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Fol. XXXvH.

Scd iftaefi:,vtdixi,vis 80 cnergia noui huius Buangelf|, vt addi= disfibi omnem mentcni,ornncm frontem cripiat: vtclaufis ad 0=*nbsp;mniaocuh’s,nihil ipfos pudcat,quantumuis abfurdum, quantumsnbsp;iiis damnatum omnium læculorum totius ccclefîæprseiudkio ,fortisnbsp;ter Sc audadcr aflererc*

FINIS SECVNDI LIBRT.

DE LIBEROHOMt.

NIS ARBITRIO BT DIVINA gratia Liber IIL

Quandoquidem vnum vctcrum omnium Auguftinum,vt ccrs tcaliquid afrcrcntê,itaôôfuseiêntcnaæplane iùbfcribentemnbsp;producuntaduerfarij,amp;: cxiftimaturcnä abortbodoxispk«nbsp;rifcp libertati humani arbitrij iniquior, ex libris eins vniuerfisnbsp;ccrtam,claram:fîbicp,ô^prædidis per omnia confonantemnbsp;fentcntiä cius de libcrtacc arbitrij hoc libro demonftrabimust

RRANT HOMINES, VT EIVSDEM Auguftini verbis dicam,non feruantes mosnbsp;dum: cum in vnam partem præcipitesnbsp;rc cocperint, ea ibla obièruant quæ conftitu«nbsp;tæiamapudiè ièntentiæ videntur fubicri*nbsp;bere:quam,nonex fcripturis concipiunt,nbsp;fedadfcripturas affèrunt: atq^eofic.vtdi*nbsp;uerfa diuinæ authoritatis teftimonia non rcnbsp;fpiciant,quibus reuocari poflent ab eiufmos

Audifti luperius, vc vctcres omnes, velut a fußragij iure depellens Caluinus, ita ambigue,varie, aut perplexe hac in rc loquutos affirmât,nbsp;certum quippiam ex corum lcriptis haberi nequeat»

Quod quam verum fît, ex libro præcedcnti iam nunc keffor intek ^‘§is, vnum Auguftinum excipit, quem Sc clare, SC conftanter definknbsp;*’^hanccon£roucrfîam,ô^pro aducrfàriorum fententia definirc affe*

Ad hoc citans abruptas aliquot, ncc intelkdas, eius fententias, vt H^i aduerfus lulianum libro dccimoquarto,nihil dubitet feruum ap*nbsp;,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;G pel*

non efte hominis voluntatcm affirmât,cum concupiicentqs vincatur, ‘ Et de perfeéHone iuftitiæ lib. III. vitffam vitio in quod cecidit volun»nbsp;tate,cecpiffecarerelibertatenaturam. Rurfusin Ênchi. cap. XXX.nbsp;Hominem libero arbitrio male vlum ÔC fe ÔC arbitrium fuum perdisnbsp;difle. Qiiin amp; alibi ioçofeeluderc vffim eins voç\s, diccndo,liberumnbsp;quidem cfle arbitrium, lêd non libcratum : liberiim iuftitiæ , feruumnbsp;peccati.Sedmirumefttammultaindiuerlàm lêntcntiam clariftïmçnbsp;dida ab eodem Auguftino, imo etiam illifipfis locis vnde hæc truncanbsp;contrafuam lêntcntiam citantur,non^ponn^e huncreuocare abca,nbsp;quam exnouohocfecunduni Luthcrum Euangelico haufîtjfalfîffisnbsp;ma,peftilenoïTimac]^ Icntentia: quandoquidem vni Auguftino, internbsp;omnes veteres,induxit in animum credere.

la tune moucretur quæftio.aut controuerfiaratc^ ita indiftindius effê« Trc. vciut rebant liberum arbitrium. Eiufmodi vniuerfa ferc inuenies, quæ ad=nbsp;broTum*Änbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Manichîcos ab eodem Auguftino Icripta ftint,quæ lunt quam

feriptorum plurima:vt liber ille de duabus animabus aduerfus Fortunatû Manp bb” roar chæum,de Genefi ad literam: contra Fauftinum Manichæum,contranbsp;P adnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Manichæum, de natura boni:contra Seaindinum Maniche

uerfus Ma um: atc^ aliapleracp. Quorum omnium lententiam,quatenus liberu U PdagiT. îU'bitrium conccrnit,tribus libris complexus eft, quos de libero arbi”

' triopropricinfcripfît. AtintrodudatamperPelagium diuerlà deli» bero arbitrio hærefi,quod nimium efferendo, diuinam gratiam eua»nbsp;cuareconatuseftjOmncsconuerffsftgnis in hune arma vertcrunt.In«nbsp;ter quos fere acerrimus, ÔC maxime vehemens idem Auguftinus exti»nbsp;quæcunquecadcrcfcripfftpoftintrodudam camfquod openbsp;ribus fuis tcftatur)pngnam, multo,vtpoftaudies,cautius,^ magis ionbsp;Secunda.di brieferipta funt. Sunt autem ea duorum gcneru,Quæff^^‘^ cnim.nbsp;c^fdTad- lunt conflidationcs aduerfus ilIumipfùmPelagium:atquceius feda«nbsp;iagiumP'quot;” difcipulos,in quibus vniuerfa eius intentio verfatur,in afterennbsp;da a.tcp effërenda diuina gratia,8c deprimendo,quantu m poteft, libe«,nbsp;ro arbitrio: quod eius pugnæ ratio exigebat, Quando ex falfà opinio«nbsp;nelibertatis,fed nimiæ, vniuerfapendebat aduerfariorum impietas.nbsp;Et in his,libero arbitrio alicubi videtur iniquior,ct tam paru illi quamnbsp;poteft tribuit:cius facultatê vel extenuaqvcl diflïmulat,v61 eluditicerte

LIBER TER TI VS. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Fob XXXVIII,

Omnibus viribus deijcit;falua tarnen femper catholicc ecdefiap de ea de difïinitione ÓÓ fententia,Quam etiam in iUifipfis non difRtetur, fednbsp;quando ad hoe vrgetur ab aduerfarijs, ingenue afTerit. Alia hint quænbsp;«adem de re fcripfît,non. eiufmodi conflidlacionis calore amp; pugna ad® veritatc fcnbsp;uerfus hæreticoSjfed fedaca meditatacp nudæ veritatis cxplicatione,or tatoi^ftu^nbsp;thodoxis Sc fidelibus:fuuni cuiqp diftinde,amp; apte tribuendodibertasnbsp;ti^'nqua,arbitrij,óó diuinæ gratiæ,In quibus clarius eft cernere eius hac care cona-ipla de re certain fidem Ô6 lentêtiam.Primi generis funt, De natura amp;nbsp;gratia,cotra Pelagianos, De gratia Chrifti,amp;S originali peccato,contranbsp;Pelagium amp;Cœlefttum,contraduasepiftolas Pelagianoruin,consnbsp;tra lulianum Pelagianum. Secundi generis funt, De peccatorum me=nbsp;ritiSjamp;T remiffîone,Dc gratianbsp;nbsp;nbsp;libero arbitrio,Et quæ palfi m alrjs ope

ribus fuis,quoties incidit eius rei opportunitas, obiter perftingit amp; in= culcat,pro admonitione Chrifti fi'delium. Hæc ita habere,vt nemo dunbsp;bitare poteft,qui in eo veriâtus eft aliquanto diligentius: ita. ex his quenbsp;in Retraftationibus icribit,de ftiis illis libris de libero arbicrio,quis illenbsp;facile intelligit.Siquidem inchoatos Romæ, perfeeftos autem Hyppo=nbsp;næ a fe iam presbytero airerens,propterManichæos,qui non exlibero,nbsp;quod nullû affirmant,voluntatis arbitrio, fed ex immutabili quadamnbsp;8c Deo coæterna mali naturaîcômitti contendebant peccata ab homisnbsp;nibus,de gratia,inquitJDei,qua fuos elelt;ftos,fic prgdeftinauit,vt eorumnbsp;qui iam in eis vtuntur libero arbitrio, iplê etiam voluntates præparet,nbsp;nihil in his libris dilputatum eft, quod hoc non requirerct propoficanbsp;quæftioîEt vbi inctdit locus vt huius gratiæ cômemoratio lîerec, cursnbsp;Cm Sc obiter cÔmemorata eft,amp;S non quafi ex profeffo ageretur,operonbsp;la ratione defenfà eft,ôlt;fc. Qi.fapropter,noui hæretici Pelagiani, qui 11^nbsp;berum fîc afferunt arbitrium,vt gratiæ Dei nô relinquac locum, quannbsp;doquidem earn difpenlari fecundum mérita noftra afferunt,nÔ feex=nbsp;tollant qualî eorum caufam egerim,quia multa in his libris dixi pro li=nbsp;bero arbitrio,quac illius diiputationis caulapofcebat.Qiiorum plurisnbsp;ma fubijcienSjfruftra exiftimari ab illis dicit,quod ipforum fit patroci=nbsp;natus fententiæ, tametfî enim voluntas fit, qua Sc peccatur,Ô6 retfte vi-uitur,in alijs tarnen opufeulis aduerfus inimicos hos gratiæ ,.afferuiffenbsp;fe affirmât pie viui non poffe, nifî eaiplà voluntas liberetur a feruitutenbsp;peccari diuina gratia.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbrorum*

Agenuncexfingulisiamcommemoratorum librorum Auguftis niiHisclaffibus,certameius,cIaramfîbi, prædidifi^ omnibus perpe= bùLmiOïnbsp;tuo confonantem de libero arbitrio fententiam : Lutheri, atque eiusnbsp;Euangelij,impqffimæ,quamuiscommunis lèntentiæ, quam Caîui= fibiprædi-t'üs, vt audifti,afferit, e diametro contrariam : atque eamipfam : con- quîïonfo *nbsp;^eninantem velut euidenter falfam, infanam, Sc pernitiofiffimam,nbsp;^ariffime demonftrâre aggrediamur: Idquc non, qui aduerfariorum tcntîam.

G q mos

DE LIBERO HOMINIS ARBITRIO

mos cft, citatis truncis amp; ad noftram Icntcnriam detortis, accommo-dadfqj verbis,ledita,vtdubitarc non poflïsquæ fit Augufbni lèn^ tcntia. Qiia in re hoc nobis ignofccs Icdor, fi forte prolixiores tibinbsp;debimur^Nam vifumeft,quando vnile Äuguftinohi profitcnturnbsp;crederc, atque eins a fe ftare fententiam ( quam tarnen, ego, fi cæteris,nbsp;quos audifti, confcntientibus contradiceret omnibus , non magntnbsp;facerem,led hominis fuifle Icirem :cuifiibripi potuit,qui ÔÔ falli ÔCnbsp;fallere) tarnenquandoeins fc profitentur fententiam lequi,nec no^nbsp;uam inuenilfe: aut introduccre le affirmant, candem ita demonftrasnbsp;re vifum eft , vt a pcrtinacilTimis erroris fiii confelTioncm extor»nbsp;queremus: certe, fui incuteremus pudorem , Qiiod indubie ob« anbsp;nebimus , quantumuis frontis perfridæ fint, Incipiemus autem anbsp;clalfe prima librorum , in quibus, ante introdudlam a Pelagiopu«nbsp;gnamaduerfusdiuinamgratiam,in Manichæos vniuerfaeius feresnbsp;batur intentio ? Qiiorum hac in re funt præcipui quos propricnbsp;fcripfit, de libero arbitrio, ex quibus vt clarilTimam eins fententiamnbsp;intelligas,

ßxlib. II. Poftquam libro primo aftruxcrat, peccata noftra non ad Deum, ^d ad liberum arbitrium,amp;svoluntatem propriam referri oporter^

* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;vt quæ fola: mentem cupiditati fubmittat,libro deinceps fecundo,

CurDeu« quæftioncm introducens , cur liberum voluntatis arbitrium Deus ïïumhi* dederit,quod vttque fi non accepifletjpeccarenon pofiet:nbsp;minidedo relponditidemîquodfupra eidem quæftioni relpondentes audilb^nbsp;f Tcrtullianum, Irenarm , ÔC cæteros , æque fine eo nee bene agercnbsp;fet.peccaie pomilTe homincs : cuius graria, non autem ad peccandum ipftrmnbsp;no potuil-nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;YCTßa Auguftini. Si enim homo aliquod bera

hî»miie’i£ numefl:,amp;nonpolTit,nifi aimvelit,redefacerc,debuit habere Iibc=» beri effe ar ram voluntatcm, fine qua non poflet reAe facere» Non enim quianbsp;niqïononnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ctiam pcccatur, ad hoe earn Deum dediffe credendum

potcrat re- cft. Cur dari debuerit, fatïs caufæ elfe, auod fine ilia non polfit homo

careret libero voluntatis arbitrio Non e*

aut rede fa nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;peccatuni effet, aut rede fadum, quod non fieret volunrate :

düfineeo 5^pel*hoc,06poenainiuftaeffet,Ô6præmium, fi homo Voluntatem

non haberet Iiberam. Debuit aütem in fupplicio,amp;: in præmio cflc iufticia.Qiioniam hoc vnum eft bonorum quæ ex Deo funt ? Debuitnbsp;igitur Deus dare homini voluntatem Iiberam.

Haricautemfeipfamin fuapoteftatc habere,ftiplavti oftendens, etiamhocdemonftrarepergiCjVteainhærenteincommutabili bono, feipfam innbsp;homo vicam beatam habeat, auerfa vero ab eodem: peccare homines,

demauerfio,inquit,atqjconuerfio,quoniam neceftitate coadta non vo^unuds eft,fed voluntariaeft,dignaamp;iuftaearn mifèriæpccna fubiequitur.

tTn nil 'o nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,5« CL- ' 1 rr comniuta-

rlactenus illc libro memorato. in quibus audis Augultini clariflis bih.amp;con mam equidem : ôë cerdffimam fentcntiam,fedquæ c diametro pu=nbsp;gnat cum aduerfâriorumfèntentia. Illclibcram homini voluntatemnbsp;neceflariam affirniat,vt fine qua nonpoffit reële facere,tametfi per fedvoiun’-eandempoflit etiam peccare :amp; ad hoc datam a Deo libertatem,vtnbsp;per earn viueremus rede, Hi,nuUam facultatem, nullam voluntatis in tentiæ Au-nobis libertatem adredeviuendum nobis reliquam faciunt. Ille,exnbsp;negataca voluntatis in nobis libertate,tolli affirmât diuini iuftitiam rumfcmwinbsp;iudicij, atq? ipfum adeo diuinum iudicium. Hi proinde quid concn?nbsp;tiir perfuaderc hominibus, docentes nee ad bene ncc ad male agen«nbsp;‘ dum vUamnobiscompeterelibertatem arbitrfj,atque adeoipfumli?nbsp;beri arbitrij nomen : non iolum velut inane, fed velut pcftilens, fubla?nbsp;turn cupienteSjamp;Sa mentibusSë ab ore Chrifti fidelium, ôëanachcsnbsp;mate profcribi execclefia,haud obfeurum eft,Sublatam nempe fidem:nbsp;fublatum tihiorcm diuini iudicfj : fublatam omnem religionem: fub?nbsp;latum deniep Dcum ex hominibus.

Etnedicant Auguftinum in præmiflis loqui de ea voluntatis li? CauilH re-bertate,nonquampernaturam:fedquam habet per gratiam: quam valere, imo neceflario requiri ad reële viuendum conlitentur,non adgt;nbsp;mittuntiplaAuguftini verbahanclentcntiam. De ea enim liberta?nbsp;te voluntatis loquitur, quam vnufquilibet a creatore accipit : qua : vtnbsp;bene,ita Ôëmalevti poflumus:vt iufte,itaÔë impie viuere:Ôë pernbsp;quam vnam : in peccatorum punitione poena, agnofcitur com*nbsp;mendatur diuina iuftitia ? At ilia libertate a peccati feruitute, quæ no*nbsp;bisinefl per gratiam, nemo malcvtipoteft:. Çftenimex primo illonbsp;bonorum genere, quæ idem Auguflinus eodem libro diftingiiit,nbsp;quibus nemo male Vtitur, ncc vtendo peccare poffumus : liberta*nbsp;tern autem illam arbitrij de qua loquitur, in fècundo bonorum gcanbsp;Here collocat, quibus vtrolibet vti contingit t qua Së reële viuere,nbsp;peccare poffumus : iiihærerebono incommutabili,Ôë inhærcnsnbsp;^o vitam beatam affequi t ab eodem etiam auerti, ôë auerfione bacnbsp;»^iferam merito vitam, quæ illius comparationc mors fit, inci?nbsp;dere»

DE LIBERO HOMINIS ARBITRIO

Vtautem conftantiflimam harte,fibi vndiquc confonantem Augufti’ni fententiam intelligas, audi nunc quæ fcràîit libre tertio d«nbsp;ufdem operis»

l^-^e n nbsp;nbsp;Inquirent! cuius,amp; vndc fit illc motus voluntatis Iibcræ,qno ab in»

bero arbit. commutabili bono ad inferiora peccando conuertitur: extorquer pri« mo confeffionem ab co,qucm ex aduerio iccum differentem fade, ve»nbsp;Iutcuidentis5lt; indubitabilis veritatis,quodiUemotusnaturaIis dicinbsp;non poffit: quafi ncceffitate quadam naturæ ab illo bono incommu*nbsp;Mulis cul- t«^ih ‘idhæcinfcrnadeflcâ:cns,pcccct anima: ex eoquodeft culpabi«nbsp;pam depre lis, 8c mcritQ repichenfibilis.Neque cnim/nqui^vUa culpa deprehensnbsp;vbquot; natunnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;vbi natura: neceffitafque dominatun

hocconcludit eum effe voluntatis motum proprium: nem« naturæ*”*quot; pe,voluntarium,quofertur,nonlapidisinftar,cum luopondère adnbsp;infema tendit, ièd ita, vt eum in fua poteftate habeat : Cum alioqutnbsp;wSm’dc neclaudandus inde neevituperandus effet homo, nee omnino mo»nbsp;îaud^um nendus,vt negledis his perituris, amp;caducis ad ætema adipifeen»nbsp;dcbono ho da ic conueitertt : vtnollct male, vellet autembeneviuere. Hoc ausnbsp;bS« quifquis cxiftimat, exterminandum merito cum de numeronbsp;bitrij in v- hominum.

Oftendens deinde Dei præfdentiam pcccandi nobis neceffitatem malas voluntates noftras»nbsp;Sterminbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;oluntas autcm noftra, inquit, nee voluntas effet, nifî in noftra pote»

nio dignot quinegantnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i A i i

libc^ ar- nbsp;nbsp;nbsp;PoiTo quia eft in noftra pötèftatë, liberâ (eft nobis, non enim eft

vïï)dprç nobis liberum quod in poteftate non habemus Jta fit,vtetDcum nott bma'icm quot;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;prscfcium futurorum omnium, amp; tarnen libère nos ve»

voiuntati» limus quod volumus« Cum erh fit prælcius voluntatis noftræ, ipf«m toii«fedquot; intern erit cuius eft præfcius, voluntas ergo crit: quia voluntatis eftnbsp;ftatuat. præfcius, N on igitur per eins præfdentiam mihi poteftas voluntatisnbsp;noääTn« adimitur:quæ propterea mihi cerrior adcrit,quia iUc cuius præfdcntianbsp;voiuntatê non fillitur, affuturam mihi effe præfciuit,nbsp;bera in*nbsp;nbsp;nbsp;ïpfos prætcrea creaturarum defedus diftinguens, 80 qui eorum,amp;:

ßaw nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;culpandi oftendens,et quod in eoipfo laudemus condi»

torcm cum culpamus vitia,vitium fiquidem cuiufe^ rei effe, quod in» tcgritatiaduerût^rnaturæiquoddum vitupcramus,Iaudari a nobisnbsp;Mulls effe naturam att^ eius conditorem: NuIIum tarnen effe deftdum vitupe»nbsp;vîtuper’L madone dignum affirmat,qui voluntarius non fit» Nidil enim vitupe»nbsp;riôe dignô, rari rede,quod cft,ficut effe debuit,ncminem debere quod nÔ accepit:nbsp;Sriùïnonnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dcberc,q a quo acccpit:Proindc cum rede vituperemr natu-

fiu nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ra peccatrix, ideo cam vituperari, quia non cft vt effe debuit : hoc eff;

qa non operator bene,Hodpium fîquidêca debere Deb:a quo vt accc pit poffe rede faccrc cum vdiqita quoœ accepiffeab codé:vt fit miferanbsp;finoit

LIBER TERTIVS. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Fol. XL.

fi non fecérit, 8c beau cum feccriu

Hæcnccibilcdoraut ambigua videntur autpræmiffis diïtonaî' Hæc ne um ad inhærcndum bono mcommucabîK,q[iiam ad auertertnbsp;dum nos ab eodem,quâ lUi negac nos haber^ibcrutem arbicrrj,Ö^ vônbsp;lunutiSjCx iUo omnibus intclle(flo,amp; naturaliter noto,commum axio*nbsp;mate,(Nullam in co culpam effe nihil aut laude aut rcprehenfîone dinbsp;gnum, in quo aut natura dominatur aut ncceffitas : nihil in eo, qui asnbsp;diones fuas amp; motus in poteftate nort habeat) tlon clariffime demonnbsp;ftrant^ Quam qui negat hominibus,cüm effe dignum qui exterminenbsp;tur cx grege hominum ? Quid igitur de bis hominibus cétifendû efi;nbsp;qui omnem nobis noftri poteftatem liberutemque adimunt quanbsp;bene, vt male poflem us viuerc : fed neceflario nos male viuere affiranbsp;mant quamdiu illc nobis iuum no infundit ipiritu Z ad quem affequenbsp;dum, æque nihil poiTe nos aut agere,auc præparare,aut diiponere:fednbsp;neCjVt nobis detur,optare quidemraut orarc,priui^ iam cius bcneplas*nbsp;cito datus fîtC ncc cum iam datus eft, quicq ilÜ nos cooperari, quiequanbsp;ex noftræ eledlionis arbitrio,quäuis illius adiutoriOjagctc: fed vniuer^nbsp;fum illius efleTillum in nobis, Só per nos operari quæ vultmoftras vésnbsp;ro in co partes nullas cffc^Hæc,inquam,cum illi claufis ad omnia ocusnbsp;lis ad communem naturg omnibus inditum conienlum, ad ecdefiaftinbsp;cam definitionem: quæ hacipfa de re fuit ab initio, aduerfus omniumnbsp;orthodoxorum patrum : certiifimam: clarüTimamnbsp;nbsp;confonam fen^

tentiam,afférant ac doceant,inteUigunt opinor, quam idem illcipfe de ipfis Auguftinus(cui vni vetei^omniu hacin re fe credere affirmant)nbsp;fententiâ proferatmempe dignos ipfos effe, qui exterminentur e coetunbsp;hominurhac luce,hac yita indignos,vide autem,vt omnes tergiuerfatinbsp;ones ipforum,omnia commenta:omnes cauillos,amp;r præucnerit, ex^nbsp;cluferiuVoluntas,inquit,noftra,nec voluntas effet,nifî in poteftate nosnbsp;ftra cffeuhoc eft,nifi libera effet, Nec^ cnim liberum quicquam nobisnbsp;dfc affirmat,quod in poteftate noftra non eft:Hoc in poteftate no ftranbsp;eft cuius domini lumus) quod eft, fi volumus : non eft, fi non volu snbsp;mus:amp; vtrunque velle,inquam,8ó non veile,in poteftate habemus*

Nihil eft quod hie mihi quifg ocairrat de volutate,qua beati elfe vo lumus,quod,nefdo qua bona c5ftru(ft/one naturae, omnino nolle non aduwfuenbsp;poffumus,attamen eâ voluntatê cffe,ctiâ fi natural! nccelfitate ad camnbsp;«^onftringimur Jtem Deum neceffario bonS effe,neceffario bene agesnbsp;nbsp;nbsp;voiut»

fethoc tn libéra eius voluntatê inbene agendo non impediremecprOs pterea minus laudabilê,qgt; neceffario bonus cft.Adhgc de dânatis et di lt;fta neceflrnbsp;abolo q neceffario mali funt,q et nô poffint nifî male agere, attamc eos “„g®nbsp;''^oluntate male agere» Nihil,inquam,eft:,vt hæc nobis obqciant. Namnbsp;de Auguftinfquem vnum veterum oîm fuu ille facit,fententiâ, hic vs Didomn»nbsp;«a quæftio eft : quam, coipfo pro fc dicente, euidentiffïmam fecimus SmoSnbsp;G üi) Eam

DE LIBERO HOMINIS ARBITRIO

Earn vero qualifcunque effet, fequi fe, non impugnare profeffus eft, Quod 11 fibi lam neceffarium intelligit, quo fua aftruat, ctiam hoc in«nbsp;teiligit, non folum deftitui lam fe, veterum, Sc multomagis recen«nbsp;tiorum omnium fufïragio,fèd omnes concordi fententiaiplörum danbsp;mnare fententiam ? Ipfe iUi pro fe Augi(ftinusrefpondeat,amp; fuam ad«nbsp;uerfus calumnias eius tueatur fententiam ? Qiiodfihanc a me gra«nbsp;tiam,difcendæ veritatis ftudio requirat,vt pro ipfo Auguftino/uis adnbsp;uerfus eius fèntêtiam argumentis fan’sfaciam, faciam id quidê baudnbsp;grauate,modo hoc inprimis agnofeat et confiteatur,pro nobis,no pronbsp;fe,ftareAuguftini fententiam ?Ne tarnen hoc prætextu tergiuerfarinbsp;meexiftimet,aut argumentis fuis refpondere nonpoffefibi alqfquenbsp;gt; perfuadeat, quodtametfi non pofrem,aduerfus tarnen catholicædif«nbsp;finitionem ecclefiæ, aduerfus aquilarum illarum congregationem,hocnbsp;eftorthodoxqrum patrum ab initio omnium cÔfonam certiffimanbsp;fententiam ,imo communem fènfum confenfum mortalium om«nbsp;nium, nec tantillum me mouerent : vt multa veriffîma Sc certiffimanbsp;funt,quorum tarnenomnemrationemnon comprehendit rationisnbsp;noftræimbeciUitas,quamdiu inclufaeft hoc ergaftulo,quamdiu one«nbsp;re corruptibilis corporis aggrauattir ? Ne tarnen, vt dixi, hie in finunbsp;gaudeat, dc fibi fiiifque nos viciffe peifuadeat, quia non deeft quodnbsp;cauillis eorum refpondeam aduerfus prædiâam Auguftini fententi«nbsp;am ? Hoc ante omnia meminiffe te ledlor voIo, non effe vnius Augunbsp;ftini, fed omnium ,quos priori libro audifti,fanelorum amp; orthodo«nbsp;xorum patrum, atque adco ipfius veritatis veriffimam certiffi •nbsp;mam fententiam : comprobatam communi fenfu mortalium omni*nbsp;umdUos omnes audifti yno cofenfuaffi'rmare, nec boni, nec mali mernbsp;cedem iure penfariiUi,fiquisautbonus, autmalus neceffitate nonnbsp;voluntate effet inuentus : nec laudabiles bonos, quod boni, nec vitu*nbsp;perabiles malos,quod malifunt,fîhocipfum quod funt, neceffarionbsp;funt, nec ex libero eorum pendet arbitrio, fi'c, an aliter fint: nihil hononbsp;ris èc præmq mereri bonitatis neceffitatem : fi malos effe vis quædamnbsp;confèrta non fineret,Hec,inquam,illorum quos audiftiomnium comnbsp;munis fententia eft : quam exprimit illud tritum omnium linguis, o*nbsp;mnium fenfu amp; confenfu approbatum,ab his quæ aut natura: aut nenbsp;ceffitate quadam ineuitabili nobis infunt, neminem rnerito laudari,nbsp;aut vituperari oportere : neminem præmio, caftigatioi^c, aut fup«nbsp;plicio dignum ? Nemo enim nifi ftultus, pumilioni, capite, pcdtoreinbsp;aut dorfo gibbero, ftraboni ,Iufco, varo, loripedi irafeitur: nemo in*nbsp;dignatur, nemo iUos caftigat, nemo poena fed commiferationc poti«nbsp;us dignos exiftimauSicut contra:nemini laudi, aut honori apud fapi*nbsp;entes datur,quod elegant!, ÔC compofita forma fit : fed fi formam ho*nbsp;neftis moribus exomaric ? Qtiandoquidem hoc in poteftate noftranbsp;fitum

LIBER TERTIVS, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Fol, XLT,

fitum efTe omnes intcUigunt, Sc noftræ ignauiæ defîdiæque men'to a« fcribcndam fî nobis defuerimus, vt vero hac aut ilia corporis fen forsnbsp;ma: feu valctudinc nafceremur, in noftra poteftate, nec fiiiire,nec efle.nbsp;His autem quod de Deo nobis obrjciunc, qui neceffario bonus eft,nbsp;nec camen ideo minus, ftd magis laudabilis:extra caurionem eft.Nos tametli nenbsp;cnim cum patribus illis fan(ftis,ec mortalibus vna omnibus, de creatu „uffttæmonbsp;ris,non de creatorc loquimur Jllæ ex fe non habent quod iunc,ied a. co co magisnbsp;ditore acceperunc,quod ipfis dare dignatus eft, Ad ipfius ergo,non adnbsp;creacurarum fuarum laudem pcrcinet, fi quid boni ex condicionis nesnbsp;ceftitate ipfis ineft, Qiiod in earum poteftate no eft:ca fiquidem in renbsp;noftras partes nullas aut fuifle aut eftc indubitatu eft, Proinde nec lau Vquot;'“®nbsp;, ,. /nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. rr- ¦nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• C‘i

dan in de nos oportere, nec præmio arrici.'non plus quam vituperari: laudem ef-aut caftigari illos, quibus illud boni dargitus non eft, quam fi quis ex bom?aus natiuitatc aut cæcus aut loripes eft,aut alijs morbis afteclo corpore,nbsp;nbsp;nbsp;^on ' '

Sortitos proinde nos infinitæ illius bonitatis benignirate iâpientiffî nis neccn't ma:libcri facultatem arbitri), per quam in nobis,velue proprietas qug=nbsp;dam boni ficrct,quod no habebac naturæ conditio: vtep ex illo bono,nbsp;velut proprio,non neceffario,fed cum noftro ftudio, noftro laborenbsp;conatu parto,digni honore haberemur,amp;S præmio:quo,ob neceffitatênbsp;conftrte nobis a conditore bonitatis digni non haberemur,De condinbsp;tore longe alia ratio eft, vt cuius infinita bonitas afio referri no poteft: liani r^:gt;^nbsp;alium non habet,ad quern laus eius deferri poffit fuæ bonitatis authonbsp;rem.Proinde in ipfb quiefcat ftiæ bonitatis laus cc honor neceffceft,cx tans i juj ,nbsp;cuius immenfitate eft quod neceffaria eft, quod natura eft. Ad eius v= „ö potea?’nbsp;nius laudem totum pertinet, quicquid creaturis fuis fine ipfis cotulit.nbsp;Nec hæ ob ilia,quantacuncp:amp; qualiacunqj,auc honore vllo,auc præsnbsp;mio dignç funt:fed ob id,fi quid boni proprq,excolendo talento fibi anbsp;conditore credico, fuo labore, iua induftna, adiuuante 8^ coopérantenbsp;tiihilominus diuina gratia:de qua fuo poft loco, acquificrunt.

De diabolo,quod affertur,fi neceffario malus eftjhocipfum peccati oe diabo* quod libere ncc vlla neceffitatis vi coaeftus admifit,iufto Dei iudicio,nbsp;poena eft.‘Vt fit neceffario malus et miier,qui cû poffet bonus et beatus ceHar/onbsp;fierijibere elegit malus ÔÔ mifer fieri: nec ta culpæ hoc illi deputamr, finbsp;modo neceffario talis fit,q iufto fupplicio De volutatc quod aftrucrcnbsp;conantur,cu neceffitate earn poffc confiftere, non admodu pugnaue*nbsp;nm,mô fimpliciter de voluntate loquantur,necp contradicit ?iuguftinbsp;t^us fi ipfum reifte intclligas.Qtii tametfi in fuperioribus dicat, voiuta*nbsp;noftra,ncc voluntatem fore,fi in noftra poteftate non fit,Só co libcnbsp;nobis effe, quod in poteftate no ftra fit, hoc tarnen de noftra, hoc

'ft viatorum voluntate intelligit, qui in co adhucftatufumus,quo no neceffitate ^is conandû,laborandû,amp;: militandu eft pro corona ct adeptione bo^ Ste, fedSnbsp;illiusincomutabilisrqbus nifi adfit voluntaslibera,et ftii poteftate hanbsp;bens,

DE LIBERO hominis ARBITRIO

bens,nee mm to, nee demerito hic locus vUus effet : nee illic,iaftæ pro meriris retributioni amp; præmio, iuftove Dei de nobis iudicio . Cu=nbsp;iufmodi voluntas(quâ voluntatem libertaris,vc fupra audifb,iU^ Hy=nbsp;Vt libena'larius appeUat)ipià in morte ceffabit: quando iufti per iùperabundasnbsp;luntâs Aa'nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;diuinæ gratiæ diuidas, in bono incom mutabili, infîxi, abfors

morte no- pticp immutabiliterjacquiefcuntjimpfj vero,ab eodem aucrfi, pro iîiis ''' demeritis in proftindum malorum irreparabiliber prolabuntun CeT^nbsp;fat ergo cuicp voluntas hæc libertatis, cum huius viæatqueincolatusnbsp;terminum attingitteum demenfo agonis fpatio,tempus 8c locum pronbsp;meritis recipiendi ingreffus eft ? Itaque libertas demutabilis iftiufmo^nbsp;dinon eftfîmpliciter voluntati,ièdnoftræ voluntati, huiusin quonbsp;decertamus agonis tempore, neceffaria: fine qua, nec merito, necpragt;nbsp;Argumen mio, nec iufto Dei iudiciolocus foret : Argumenta tarnen Caluini,nccnbsp;X'i Ritiit 4ue hocipfiim confidunt quod vitro illi admitrimus»nbsp;fîcaeünbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;voluntatem qua beati effe volumus, ea libertate non

De voiun- cffc nobis libcram, ièd neceffariam, neutiquam illi admifero : Vt au# ati e^è^vonbsp;nbsp;nbsp;nbsp;vcTum fit,quod in eius probationem affumit,naturali nefeio qua:

lumus, vt bona conftrult;ffione naturæ, non poffe nos nolle beatitudinem : ex eo b^^fïtHbé- tarnen conicquens non eft, neceflTario nos velle beatitudinem : hocc#nbsp;euidenter falfum eft » Poffum enim non veile beatitudinem,

metfi non poffim nolle eandem. Quemadmodum nihil poffum nol le, quod fob boni tantum ipecie,amp;rrationeproponitur. Neque enimnbsp;In quo con fo Hoc eft libertas noftri arbitrij, vt quodlibet poffit veile ôc nolllt;^nbsp;libeîtasarnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;hoc, Vt fit domina foorum aduum : hoc eft, vt eos in poteftatc

bitrij, nbsp;nbsp;nbsp;habeat : vt nihil agat, nihil velit, nihil nolit neceffario, fed quodc^ ira,

vt poffit ceffarc ab atftionc eiufmodi,ficut potuit ab initio non agere.

Quod iècundo loco adduert, Deum neceffario iufte agere, ncquc tarnen hoc, liberam eius voluntatem in bene agendo impedire, Iam=nbsp;dudumintelligisaliam noftram,aliam Dd effe voluntatis libertatem:nbsp;nobis in hocagone adhuc certantibus, demutabilis libertas eft necef#nbsp;faria ? Vidoribus non eft,multo minus Deo.Sine illa,merito locus nônbsp;eft, illis iam affecuris coronam præmiû,meriti ipatiû decurfom eft»nbsp;Quanquam, quod ad Dei voluntatem atdnet, tametfi iniufte âge»nbsp;reauc vclle nihil poffit, nihil tarnen omnium aliorumaiê,ctfi iuftanbsp;fint, neceffario agit aut vult : fed mere libéré» Ita: vt non velle eaipfa innbsp;poteftatehabeatSi dicatur,neceffario,attamen libéré,(c velleiuftum.eenbsp;bonu,non video vt hoc verum fit » Ipfom neceffario iuftûnbsp;nbsp;bonum

effeintelligo: vtautem velit ièiuftum, ÔC bonum effe nonintelligo* Quomodo em hoc vellet,quod natura eft, aliquo modo prius ipiânbsp;voluntate eft Nec tarnen dico quod inuite bonus amp; iuftus fit: iêipibnbsp;enim beatus eft: ieipfo perfruitur, complacentiam illam beatifîcamnbsp;in fe habet, De dam natis, amp; reprobis iam dieftum eft, æque, vt denbsp;hi»,

ceflïtas.Quandoquidem iniuria vituperetur qiiippiam,fî' eft fiait efie .deberc qd debuic : neminem autem debcre quod non itaaccepit, vt in fua ipfumnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;vtîn

poteftate habeat. Ex eo ergo,inquit,quod non accepit, nullus reus eft. iûa ipfum Ex eo vero,quod non facit quod debet, iufte reus eft.Debet autem, fi habe^^nbsp;accepitjôC voluntatem liberam,ôlt;: fufficientiftimam facultatem, 8lt;:c.

Si enim debet quifquc quod accepit, fie homo fadus eft, vt neceffa rio peccetjhoc debet vtpeccet.Si autem iniuftepatitur,quomodo pec=nbsp;Cat^nÔ enim iniufte aliquid pari,fed iniufte aliquid facere, peccatû eft.nbsp;Qiiod fi neque fua,neque aliéna natura quis peccare cogitur, reftac vtnbsp;propria voluntate peccetur.

Audis rurfum ledor Chriftiane,candem quam prius, fibique cona lonantem per omnia, Só clariflïmam fentenriam,neminem debere,nisnbsp;fi quod accepcrit,at(Ç ita acceperit,vt ipfum in facultate fuæliberæ vonbsp;luntatis habeat; non ftare proinde cum rarione peccati, peccâdi neceGnbsp;fitatem. Audis præterca, vt inter coadionem, amp; neceflitatem, hac innbsp;re,non diftinguat; nec coadionem appellet vim tantum extrinfècam,nbsp;qua ad aliquid inuiti impellimur : fèd omnem ÔC qualcmcunque vimnbsp;neceftïtatis:fiuein nobis,noftrave natura eaeffet,fiue incideret exanbsp;trinfecus. Sed pergamus adhuc ex eodem libro certam demonftrarenbsp;Auguftini fententiam.

Refpondês poft prgdida,airiofe inquirenti de ipfius volutacis caus Ia,quecuncp,inquit,ifta eft caufa volûtatis,fi ei nô poteft refiftffîne pecnbsp;cato ei ceditur.Siaût poteft, non ei ccdatur,ôô nÔ peccabitur. An fortenbsp;nbsp;nbsp;nbsp;

faille incautu^Ergo caueat,ne fallatur: An tâta faUacia eft, vt caueri om te oêm fem nino no poffit? fi ita eftjnulla pcccata fîint. Qiiis cm peccat in eo, quodnbsp;nullo modo caueri potefLPeccatur aut;caueri igitur poteft. Vides erinbsp;atn hiCjVt vnam ncceffitatê rationi peccati aduerlari intelligat. Occuranbsp;tens deindefibi,ex eo,quodetiam per ignorantiam fadaquedam imanbsp;probanda corrigendaep tcftêtur diuina cloquia; vt illud Apoftoli,Mi contra prænbsp;fèricordiam confecutus fum,quia ignorans fed:æqueilkid Prophetæ, gï^rand^nbsp;ôelida iuuentutis mcç,amp; ignorâtias meas ne memineris.Similitcr,6lt; amp; bene a-’’^cceffitate fada quædam,vbi quis vult,Ô(S non poteft rede facere;quo fuîtatc^nf^nbsp;‘quot;«m funt iilæ voccs.Non em quod volo,facio bonum,fed quod nolo qu*usobnbsp;^alum,hoc ago. Et illud, Velle adiacet mihi, perfîcere aût bonum nô pïS o-fuucnfo. Et, Caro concupifeit aduerfiim fpiritum, Sc fpiritus aduer?nbsp;^’scarnem,vt non quîccunquevuiris, ilia jamp;faciariSjScc. Sedhæc,ins™

Quam pcenam efle quis dubi'ccc Omnis autem pœna: fi iufta fit,pee caripœnaeft,amp; fupplicium nomi'natur* Si autem iniuftaeft peena,nbsp;(quandoquidem pœnam efle nemo ambigit ) iniufto aliquo domi«nbsp;nante homini impofita fît oportet. Porro quia de omnipotentia Dei,nbsp;8^ iuftitia dubitare dementis eft, iufta hæc poena eft, 8c pro peccato à«nbsp;liquo penditur, SiCc. Relinquitur ergo, vt hæc poena iufta de damna»nbsp;ttonc hominis veniat ? De quo indignas compefeens murmuratiumnbsp;aduerfus Deum hominum querimonias, dicentium. Quid miierinbsp;nos commeruimus, quod ob primorum parentum peccatum cumnbsp;ignorantiæ cæcitate ÔC difficultatis cruciatu nafceremur, amp; primo er«nbsp;remus, nefcientes quid nobis faciendum fîtlt;:'Deindc vbi nobis indpi»nbsp;unt aperire præcepta iuftitiæ, vcllemus quidem ea facerc, fed reniten«nbsp;tecarnalis concupifcentiæ,nefcio qua ncceffitate, non valeamusCHas,nbsp;inquam,compefeens hominum de fuaconditione querimonias ?Re»nbsp;(ftc, inquit, fortaffis quererentur, fî erroris libidinis, nuUus homonbsp;vidfor exifteret.Cum vero vbiq? fît præfens,qui multis modis,per erenbsp;aturam,fibi domino ieruientem,auerfunn vocct,doceat credentem,côsnbsp;foleturiperantem, diligentem exhortctur,conantem adiuuet, exaudi*nbsp;at deprecantem : non tibi dqsutatur ad culpam, t^uod inuitus iono»nbsp;ras: neque illud quod vulnerata membra colligas,fed quod volcntemnbsp;fanare contemnis Jfta tua propria peccata funt. Nulli enim hominunbsp;ablatum eft feire vtiliter, quod inutilitcr ignoratur, Sc humiliter con»nbsp;fitendam imbecillitatem, vt querenti confitenti t ille fubueniat, quinbsp;nec errat dum fubuenit, nec laborat ? Vndecunque ergo 8^ quacun«nbsp;.quecauia,quocunqemodo hoceueniat,vt obpeccatumoriginisinnbsp;de ignorantia, Sc bene agertdi difficultate nafcantur homines , non habenbsp;re quod inde conquerantur, fed gratias potius agant conditorimo fo^nbsp;lum pro tarn nobilis, quam acceperunt, naturæexcellentia : fed edara,nbsp;quia ea facultate præditi funt,vt adiuuante creatore feipfbs excolant, etnbsp;pio diligentiep ftudio poffint virtutum omnium compotes fieri,pernbsp;quasamp; a difficultate cruciante, ab ignorantia cæcante liberentur»nbsp;Ignorantia Quin hanc ignorantiam, bene agendi difficultatcm,fi relt;fte ædiquot;nbsp;agc^ diffi menair, non tarn eife nafeenti, peccati fupplicium,quam proficiendinbsp;admonitionem, Sc perfeeftionis exordium : vt ad earn non nafeendo,nbsp;bVpwatf fed ftudendo pcrueniat ? Vtque corpus, quod de poena peccati, hocnbsp;quTproftci ’ mortalitatc primi hominis nafeitur, bene adminiftrando, hoc eft,nbsp;endi admo caftigando per virtutes,nbsp;nbsp;nbsp;ordinatiffi'mæ, ac legittimæ ièruituti iub»

perfcÆi’ôis qciendo,ctiamipfî,ordine,amp;tempore oportuno, cœleftisincorru« exordium » Ptionis locum comparer : vtquod in primo homine iupphcfum pec«nbsp;catifuit,adanirniexpendendam miferiam, iniftisfitianua minift^nbsp;rij,adreparandamcorporis incorruptionem? Nequecnim ifta ali«nbsp;ter did

LIBER TERTIVL nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;: Fot XLIIL

dici pcçcata, niß quia caro de propagîne peccatoru m ven/ens, in«= Vt ea dîcî fufie fîbianimæ hanc ignoranriam dimcultaternque fadt, quænes^’^P'^“quot;nbsp;que 1111, neque creator! culpanda tribuatur.Dcdiffe equidem hune,nbsp;facultatem bene operandi inlaborio(îsamp; difficilibus,amp;: lumen fideinbsp;in ignoranti'æ cædtate,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Sc præparalTe duitatis beattflimæ gloria

triumphantibus de illo qui primum hominem ad iftam milèriam produjat,amp;cgt; Quifquis aucemhoc iftiusvitæeaptus amore negle*;nbsp;xerit, nullo paélo flagitium defertionis luæ, regis imperio lufte depusnbsp;tabit: lèderitpotiusfub omnium domino gt; in dus partibus ordina«nbsp;tus, euius turpe ftipendium, vt caftra eius fequeretur, adamauih V t#nbsp;cunque autem, quando cum ipfa ignorantia, difficultaxe, liberamnbsp;nobis voluntatem pecendi,quaîrendi, conandi non abftulerit datunbsp;rus petentibuSjdemonftraturus quærentibus, pulfantibus aperiturusnbsp;non eft, quod in ilium vUam culpam noftram referamus, vt qui hancnbsp;ignorantiam SC difficultatem: ftudioHs 5c bençuoh's euincendam, adnbsp;eoronam gloriæ valere præftiteritmegligentibus autem,et peccata lu»nbsp;de infirmitate fua defendere volentibus, non ipfam ignorantiam di^nbsp;ficultatemque pro crimine obicd:urus,{cd.quia in cis potius permane«;nbsp;re, quam ftudio quacrendi, atque difeendi, ÔC humilitatc confîtend^nbsp;atque orandi, ad veritatem, amp; fadlitatem peruenire, voluerunt, iuftonbsp;vindicaturus fupplicio, Qualitercuncp vero nunc didalèhabeant, Cap^tnbsp;hocindubitatum eflejpeccatorumfuorum fiippliciaanimas iuftiflïanbsp;me lucre, quæ non niiï propriæ voluntati carum tribuenda fint Jgnonbsp;rantia vero,amp; bene agendi diffîcultas, fi, inqui^ naturalis efi;indc inci*nbsp;pit anima proficere, amp; ad cognirionemî 5c requiem: donee in ea perfinbsp;datur vita beata,promoueri ? Qiiem profeAum in ftudijs optimis at*nbsp;que pietate,quorum facultas ci non negata eft, fi propria voluntate nenbsp;glexerit, iufte in grauiorem, quæ iam pœnalis eft, ignorantiam diftîb,nbsp;cultacemquc prædpitatur, 8ôc» Non cnim, quod naturaliter neicit,nbsp;naairaliter non poteft, hoc illi deputatur in reatum: lèd quod ftire nonbsp;ftuduit,8^quoddignamfacilitaricomparandæ ad reifte faciendumnbsp;operam non dédit» Loquienim non nolTe, atque non pofte, infan»nbsp;ti naturale eft : quæ ignorantia difficultafque lêrmonis, non modo in*nbsp;' culpabilis, ÔCc» fed etiam humanis affeiftibus blanda, 5c grata eftinon

^im vllo vitio, vllam facultatem compararc neglexit, aut negligit $ Mut vllo vitio, quod comparaucrac, autacceperat amifit» Itaque fi no»,nbsp;bis in eloquentia effet beatitudo conftituta, atque ita crimini ducerfenbsp;^r,cumpcccatur inlinguælbnis, quemadmodum î cum peceatyrnbsp;ratione agendæ vitæ, nullus vtique argueretur infantiæ, quod abnbsp;effet exorfus ad confequendam eloquentiam : lcd plane merito da»nbsp;öinarctur, fi fuæ voluntatis peruerfitatc, vcl ad earn recidiffet, vel innbsp;permanfîffct » Sic etiam nwnc, fi ignorantia veri, amp; difficultas reeftinbsp;H n«»*

ÖE LIBERO HOMINIS ÀRBÏTRIO

' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;naturalis eft homini, vndc indpi’at in fcientiæ,qin'etifqj bcatitudinem

ftirgerc, nuUus h anc ex initio naturali rede arguic, fed ft proficere no^ Iuerit,aucaprofed:u retrorfum rclabi voIiieric,iuremeriroqjpcEnasnbsp;luet, amp;c, Nec propterea malam crcatam animam, quia nonduni canlt;nbsp;ta eft, quanta vt profidendo effe poftct,accepit,amp;Sc* Quod ergo igno*nbsp;rat quid fibi agendum fît, ex eo e(^quod nondum vt cognotceret ac^nbsp;cepit : ied hoc quoque accipict, fî co quod accepit, bene vfa fuerit Ac*nbsp;cepitautcmvtpic,amp;C diligenter quæratfî volet * Et quod agnofccnsnbsp;quid fîbi agendum fît, non continuo hoc valet implere, amp; hoc quo*nbsp;que nondum accepit ?Præceffit quidem pars quædam dus fublimi*nbsp;or, ad ientiendum rede fadi bonum:fed quædam tardior, atque car*nbsp;nalis, non confequenter in fententiam dudtur : vt ex ip fa difficukatenbsp;admoneatur eundem implorare adiutoremperfedionisfuæ,quernnbsp;inchoationis fentit authorem: vtamp;Cexhoceifiatcharior, dum nonnbsp;fois Viribus fidit,led cuius bonitate habet vt fît,dus miiêricordia,fob*nbsp;leuariquæritjVtbeatafît, Sienimarboris nouellumac rude vii^uhnbsp;turn, nuUo modo fterilc dicimus, quamuis aliquot æftaces fîne firudunbsp;traijdat,donee opportuno tempore expromac feradtatê foam: cur nônbsp;author animae débita piecatclaudctur^fî ci taie exordium tribuir yf (b*nbsp;dendo profîciêdocj ad frugem iàpientiæ iuftitiæcp pcrueniat:tâtum*nbsp;que illi præib'dt dignitaris, vt in dus etiam poteftate poneret, fî velletnbsp;ad bearitudinem tenderc, Hadenus illc, libris memoraris de libero ar*nbsp;didoramnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Audis itaep Caluine Auguftini, non tui,fed noftri, clariffima

Auguftini ièntentiam,nÔ diueriàm ab ca quam paulo ante audifti fandorum or* bitrib'e °iT thodoxorumquc patrum, ÔC definirionis catholicæ ab initio ecdefias, ¦nbsp;bro in. de fed eandem per omnia : non detrahentem, fed dodiffime patrodnannbsp;hberoarb.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Jibero arbitrio « Audifti hie rurfus, neceffitaris vim qualemcun*

que, quam, vel non admittere vel amoliri in noftra facultate non eß; peccari culpam excludere : Qin's enim peccat, inquit, in eo quod nul*nbsp;Io modo caueri poteft C Non tibi deputatur ad culpam, quod igno*nbsp;ras inuitus, quod vulnerata quæ accepifti membra foues, amp; coHigas:nbsp;(ed quod valentem fanarc contemnistiftatuapropriapcccata font.nbsp;Ea facultate pr^ditos homines,vt adiuuantc creatore ieipfos excolant^nbsp;pio diligentique ftudio pofli'nt virtutum omnium compotes fierf,nbsp;per qùas,8^ a bene agendi, quam ex natiuitate vclut naturalem nobii*nbsp;'nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cum attulimus, dilficultate, 8c sl veri liberentur ignoranria:cas fîquidc

non vdut fupplicia,ied vt proficiedi admonitiones, ÔC initia qugdam, aut vclut terminum a quo, vnde ad perfedionem promoueremur abnbsp;Optimo,ac fapienriifimo creatore conftitufquO ad cam,non nafeendonbsp;fquod nobis meritolaudiaut coronæ deputari nuUomodo poftet^nbsp;fod ftudendo,conando, certando, vim nobis inferedo perueniremus:nbsp;quo eriam cum lUo poffemus tandem dicere,bonum cetamen certa*nbsp;ui,fî®

LIBER TERTIVS. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;FoJ. XLIIIT.

ui\ fidem feruaui, curium conliimmaui, de reliquo rcpoliu eft mihi corona iuftiriæ, quam redder mthl domlnuslniUadic luftusludex,nbsp;qui vnicuique fecundum opera fua retribuit» Porro fi ex condiaoncnbsp;naturaenoftræ óónatiuitate, nobis InelTentjâdiuftiaa, amp;veri cgni=nbsp;tio, Sc virtutes cæteræ nuUo nobis poflent merico deputari, vbi nonnbsp;eft certamen, ncc iuftitiae corona eft : fi ftudia noftra : noftrofque adnbsp;ad virtutem Ôômftitiam comparandatn conatusabftuleris,ledvnpnbsp;usconditoris hoc fit, vthic virtutibus ornatus fit gt; illcijscareac, ÔCnbsp;proinde vitijs fit fubiedus contrary's, tollis fimul, SC diuinum iudicis^nbsp;um,tollisrcligionem vniuerfam,Deum ipfum denique:proinde,quianbsp;ipfe fimul,.Sóiuftus, amp; bonus eft, dediffc ilium, bene operandi fasnbsp;cultatem hominibus : fingulariter ilium adelTe conantibus, in labori-ofi's Ô6 difficilibus : lumine fidci illuftrare noflræ cæcitatis, quam no^«nbsp;bilcum nafeendo attulimus, quafi naturalem ignorantiam, SC ad ve^nbsp;ri cognitionem fatagentes nos adiuuare : lemper præfto efle, lempernbsp;manum porrigere : ÔC quo animum fimul Sc conatum noftrum prosnbsp;uocaret, præparatamafebeatiffimæciuitatis gloriam perfeueranri*nbsp;bus in boni ftudio, SC triumphantibus de illo hofte noftro, qui prisnbsp;mum hominem fibi confentientem lubiugauit, nobis oftentare: SCnbsp;fimul inculcare, ne quis animum in his militiælaboribusdelpondesnbsp;ret:lè lemper paratum, dare petentibus ; demonftrare quærentibus;nbsp;aperirc pullantibus : ad quæ libcram nobis facultatem contulit î vtnbsp;nemo nifi fibi, imputare iufte poffît, fuse delertionis flagitium » Prosnbsp;inde Sópeccatorum fuorum fupplicium quenque iuftilfime lucre,nbsp;quænon: nifipropriæ noftræ voluntati tribiicndaflint : Qiiia adnbsp;hæcvitrodefleximus, Scinoptimisftudys (cuius facultatemaccèsnbsp;pimus) nos exerccre propria voluntatenegleximus* Non deputarinbsp;nobis in reatum, aut defedtus, aut vitia, quibus carere in noftra faculsnbsp;täte non eft: non magisquambalbofuam balbutiem, aut infantiin=nbsp;fantiam,lêuIèrmonispeccatumamp;Svitium,ctiam fiin eloquentia elsnbsp;fet beatitudo conftituta: atque ita crimini duceretitr, cum peccareturnbsp;inhnguæfonis, quemadmodurn nunc cum peccaturin vitaamp;Tmosnbsp;ribus : led ilium merito damnari, qui fuæ voluntatis peruerfitate earnnbsp;fibi accerfilfet : aut a natiuitate contradain,cum ftudio polfet cuincesnbsp;»¦e, per negligentiamacdefidiaminea permanfit: autineandemfesnbsp;niel ftudio luperatam, rclapfus eft.Neminem equidem debere quodnbsp;Uonaccepit: fedhocacccpilfc vnumquemlibet, vtpollic veritatemnbsp;quterere, pdlfitvirtuti ftuderc^ Quafacultatequi benevlus fiierit,nbsp;^ccepturum ilium quod non acceperat : nempc veri cognitionem, SCnbsp;virtutem ac iuftitiam : quibus Sc naturalem elfugabit ignorantiam tnbsp;difticultatem bene agendi fiiperabin Breuiter tantum nobis dignisnbsp;contulifle Deum, v£ in noftra poteftate pofuerit, fi vellemus adnbsp;H n bcatis

DE LIBERO HOMINIS ARBITRIO bcatiCudincm tendcre » HanQnquam,CaIuine audifti Auguftmi fcnanbsp;tcntiamnon ambi'guam, autperplexam : fedclarifîïmam : quifî v*nbsp;'nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;- nus veterum omnium : quod tu illi tribuis, vt dare, ita ctiam conftans

ter confonanterque hac de rc (cntit, loquitur, banc eius fententiam, nihil opus erit etiam ex alijs eiufdcm libris aftruere, Tibi certc Calui*nbsp;ne, modo conftes tibi,ex his non iatis demonfirataeffc non poterinnbsp;Quia tarnen in alijs pleriique idem fibi non perpetuo conftatÄu«nbsp;guftinus, ne etiam hac in re ip fi vfuhocvenifle quiscxifiimet,per«nbsp;gendumeftineo quodpromifimus Sciamcœpimus, SCexomnili*nbsp;brorum eius genere,fibi perpetuo conftans eiufdem demonftrandanbsp;iententia ; fi forte haec legentes illi refipifeant, aut certe fuse ipfos impunbsp;dentiffimæ impudentiæ pudere aliquando incipiau

Ex libro, nbsp;nbsp;Capite decimo libri de duabus animabus aduerfus Manichæos,

^i^abul ft^ridit totius humani generis coniènfu: a puero ad fencm : ab illitera« to ad fapientis folium : natura ipfà proclamante, nihil cuiquam impwnbsp;jVoiuntas. tari nifi quod voluntatecommittitur» Voluntatem definiens, animinbsp;motum cogente nullo ad aliquid vel non amittendum, vel adipiften«nbsp;Coaâio. jy J Coaóh'onem neceflîtatis vim qualem cunque, quæ in potefta*nbsp;te noftra fita non fit, intcUigens ? Neque enim : vt fupra aftirnianteninbsp;cundemaudifti, vllacufpadcprehendi poteft,vbinaturancceffitafinbsp;vc dominatur ? Qins enim peccat,inquit, in eo quod cauere nullo mo*nbsp;do poteft Quin voluntatis noftræ rauonem affirmât ncceffario exi*nbsp;gere,vtfeipfaminpoteftatehabeatt Quandoquidem necvoluntas,nbsp;inquit, effet, nifi in noftra poteftate effet, amp; in eoipfb rationem libersnbsp;tatiseius docetconfiftere,quodfuieft dominaîfui potens, vniuersnbsp;fàs adionesfuasin poteftate fua habeat, nullius neceffitatis legibusnbsp;aftrida ? Proinde poft didam voluntatis defînitionem: ctiam pecca«nbsp;Peccatum, catum definiens, Pcccatumeft, inquit, voluntas retinendi vd con*nbsp;fèquehdi quod iufh'tiavetat, amp;Svnde liberum eftabftinere : quan«*nbsp;quam fi liberum non eft, non eft voluntas : Nec hic libri obftt’d mi*nbsp;'nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;hi ferutandi erant, vnde difeerem, neminem vituperationc fupplid*

ove dignum, qui aut id velit quod iufb’tiavellc non prohibet, auc id non facit quod lacéré non poteft, nonne iftacantant ÔC inmonti-bus paftores, ÔC in theatris poetæ, amp; indodi in circulis, dofti in binbsp;bliothecis, magiftri in fcholis, antifb'tes in facris lods, ÔC in orbenbsp;.terrarumgenushumanum? Adhuc perfpicuum tibi Caluincnonnbsp;eft,quæfithuiusfanlt;ftiffimiSddo(ftifrimi viri fententia Quid hu*nbsp;ius dicoç' imo dolt;ftorum: indoeftorum: Chriffianorum: ethnicorum,nbsp;. totius ab initio humani generis fententia : eamipfam proclamante

• natura C'hanc nempe, Nihil cuiquam imputari poffe, nifiquod vo* luntarie,hoceft, libéré committit, Quandoquidem quod liberumnbsp;non eft, voluntarium non eft; ÔC vbi decftlibcrta^ibi deeft volunnbsp;tas.

tas.Neminem vituperio aut fuppUdo di'gnum, qui id non fecit quod facei'c non poteft, Hæc cantari èc in montibus a paftoribus, ÔC in thenbsp;atris a poetis, 8c ab indoAis in circulis, ôd a. do6:is in bibliothecis, ôcnbsp;a magiftris in fcholis, ab Epifcopis in templis, denique in vniuersnbsp;lb orbe terrarum : a gencre humano vniuerfo, Sc vos quid C hancis Vtcuidcnnbsp;pfam fententiam affirmatis effe falfiffimam : imo peccarenos neceflas SéSopîî’nbsp;rio:amp; merito iufteaue damnari a Deo^ob id cjuod vitare ororfus non gnet Augunbsp;veterum omnium Auguftinus dare amp; conftanter, vcftræ vbic^ fubsnbsp;fcribit fententiæ^ Qtioloco ille vos h'abeat, ex nunc did:is haudobsnbsp;feurum eft : inter eos nempe, quibus effigies quidem eft humana, fednbsp;non mens, fenfus, aut ratio»

Sedfortehuiustarn euidentis fententiæ deincepsoblitus,alibi feruit conti'ariam ? Quod ft fecifTet aut faceret, connumerarem iUumnbsp;Vobiicum : degeneraffe diceremab humana natura : in brutalemnbsp;aliquain, ftd abftt tarn indigna, a tarn fancfto, tarn do(fto viro contusnbsp;melia : Abftt vt tarn euidentis fententiæ,quam natura in omnibus losnbsp;quitur,quæincordibus omniumdigito Deidefcriptaeft,ipfcoblisnbsp;uifti potuerit » Audi igitur an non eius vbique meminerit»

Cap. Xini. libri de verareligione habet in hæc verba:Defc(ftus au Exhb. de ' ternifte,quipeccatum nominatur,ft tanquamfebris inuitum occus o'”nbsp;paret,relt;fteiniuftapoena videretur,quæpeccantem conièquitur,8dnbsp;quæ damnatio nuncupatur. Nunc vero viqueadeo peccatum volunnbsp;tarium malum eft, vt nuUo modo ftt peccatum : ft non fit voluntari-Um, ÔC hoc quidem ita manifeftum eft, vt nulla hic' dodorum pausnbsp;citas, nulla indoeftorum turba diffentiat. Quare aut negandum eftnbsp;peccatum committi,aut fatendum eft voluntate committi, ÔCc. Posnbsp;ftremofinon voluntate male facimus,nemo obiurganduseftomnisnbsp;no, aut monendus. Quibus fubIatis,ChriftianaIex, difciplinaomnbsp;nis religionis auferatur neceffe eft, voluntarie ergo pcccatur: quosnbsp;niampeccari dubium non eft , nec hoc quidem dubitandum video,nbsp;habere animas liberum voluntatis arbitrium » Tales enim ieruos ftiosnbsp;meliores Deus effe iudicauit, ftei feruirent liberaliter. Quod nuUonbsp;modo fieri poffec fi non voluntatc,fed neceffitate feruirent. Quod au= Vt fecSpunbsp;homini a peruerfo angelo perfuafiim dicitur, etiam ad hoc vtiepnbsp;Voluntate conftnfit ? Nam fi neceffitate id feciffet, nullo peccati crimis pcccati ra-m reus teneretur, Audis quid dicat vt fecum pugnent, neceffitaris „eceffiSS'nbsp;peccati ratio : amp; vt neceffitatem, oppofitam intelligat voluntario. voiûtanonbsp;ï^ationem peccau exigere, vt voluntarie committatur:00 quandoqui SSrhaScnbsp;dem conftatoeccari oernos rnft’nnenseffe-Ouid'Z'animas liberum vœ

DE LIBERO HOMINIS ARBITRIO

hommes voluntatcm habcrc(quod etia vos non difficemmi}fcd quia in noftrac voluntatis ranonc (quod fupra audifti} libertatem necefla^»nbsp;rio includi intclligit,quo veftram illam:quafi præuidcret, cauillacionênbsp;excludcrct,maluit hoc orationc explicarc, q vno fimpliciqj voluntarisnbsp;vocabulo innuere.Quare etiâ continuo poft,voluntati neccffïtatê op«nbsp;ponit.T alcSjiiiquitjfcruos hios meliores Deus iudicauit,G ci liberaliternbsp;feruirent:quod nullo mÔ fieri potcft,fi nÔ voluntate fed neceflîtate fer*nbsp;uirent.Et primû hominemjfî ncceflïtatc confenfiflet pcriùadenti mannbsp;dati præuaricationê diabolo, nullum indepeccati crimen ècnbsp;curfui?2 fuifle. Et hæc adeo manifefta affirmât, vt nulla hic dodorumnbsp;paucitas,nuUa indodoRz turba diflentiat:Et quiiquis diflcnièrit,illuninbsp;hoc neceffarioinferre,vt nemo obiurgandus,ncmo monêdus finimonbsp;Chriftianâ Iegcm,ct oem religionis diieiplinam auferre ex ccetu honbsp;minumy Et hçc vos cû impudentiffîme afferatis, cum nullam nobis linbsp;bei-æ voluntatisfacultatcm reftarcdoceatis,quapoiremus vti autadnbsp;viucndum bene,aut ad dcclinandum a malo.Sc peccatum vitandum:nbsp;fed neceffario nos peccare, ad bene aût viuendum, afpirandum vc adnbsp;vitam bonâ,aucadeam faltem defidcrandum,nec hyksm quidem libcnbsp;ræ fiicultatis adeflrc,fcd vnius De» tn nobis hoc opus effe,in quffiug vonbsp;luerittnihil vero per nos ad hoc côferri:expcdandum nobis proindqnbsp;imo nccelTario,ncceffîtatis quibus aftringimur legibus obfequendîî:nbsp;amp; peccatis feruiendum : donee illi placuerit nos inde eripcre,ad fe connbsp;uerterc, ÔC in nobis fine nobis operari quæ fîbi funt placita * Hxc,in«nbsp;quam,cum vos fironteperfri(fla aduerfus totius orbis conienfum nonbsp;dubitatisaflercrc,nondum vospudetaffi'rmare vnum ialtcm vete^nbsp;rum omnium Auguftinum,vbiqucconlbnantcr amp; clariffîme veftrænbsp;fententiæfubfcribere^quo vno,nemo,veftram fententiam luculentiusnbsp;traducit,effîcacius impugnat,Iibcrius ac vehementius cxccratur, etiamnbsp;vos indignos iudicans qui inter homines cônuma-cmini : dignos ve«nbsp;ro qui exterminemini c coetu hominum Quem rurfus audi quanto^nbsp;perc caecitatem hanc veftram admiretur,Iibro de quantitate animainbsp;Ex lib. de cap^vItimo.Datum eft,inquit,animç liberum arbitriumtquod qui nunbsp;gatorijs ratiocinationibus labefaélarc conantur, adeo cæci iunr, vt nenbsp;ifta quidê vana facrilcga: propria fc voluntate diccre intelligat.Aunbsp;dite ergo,et intelligite infîpientcs egeitatem veftrâ,ct lumini orthodoxenbsp;veritatis aperitc oculos:quos illi daufit,n5 neceffitas,lêd voluntaria vcnbsp;ftra malitia,nec th facultatem illos rurfus aperiendi eidê,vobis abftulit,nbsp;c5 parato ad hoc omnibus illudipium humiliter et fideliter inquirêtiî*nbsp;bus,diuine benignitatis adiutoriotquâdiu in huius agonis nobiieu de*nbsp;curretis ftadiogt;Tametfi eaipfa foriata cÔtumaci ilia et fuperbifli'ma denbsp;vobis præfumptione,craffiores vobis ignorâuæ,amp; cædtatis tenebrasnbsp;inuexerit»Inelud:abiles equidcm,nifî illaipla depofita qua audetis affe»nbsp;rerc

LIBER TER TI VS. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Föt XLVL

tere quicquid vel ebrijs vel fbmniantibus apparuerit, aduerfus toriuà ab imdo ecclefig lèntêdâ:eidê vos huiliter fubmifèritis,aduerfus qua itanbsp;fchpturas inducitis,quafï nemo ante vos fcripturas legericxerte fntelknbsp;Xerft Jca audet vilifffmus quif(^ homuntio,nouo hoe Eiiagelio veftrönbsp;initiatus, SC de répété repletus illo, quem fuis infundit,fpû, dicere,nihilnbsp;moror quid Clemens, quid Tcrtullianus, quid ïrenæus, quid Origc=«nbsp;neSjCyprianus, Bafilius,Hieronymus, Ambrolîus, Hylarius, Chryio-ftomus,Leo,Gregorius,Bernardus,quiddenicj^ exteri orthodoxo*nbsp;rum patrumdixerint, crediderint, fenferint, fuifle hos in carne homines: carnem nihil fapcrc eorum quæ Dei funtjintelligi diuinas fcriptunbsp;ras perChrifti fpfritum,quem ftolidiffime SéfuperbifTimc fibiarrosnbsp;gantjillis adhucimpudétius derogat, vt quos palâ inhabitauit Chriftinbsp;ïpiritus,ôé fui euidcntiflïma fîgna in vita vere fpuali Sé Euagelica: cocnbsp;lefti angelica in terris conuerfatione,atcp etiam euidentibus,que pernbsp;eos operatus eft,fîgnis ôé miraculis,cIarifIimeexhibuit.Aduerfus que,nbsp;quænani foi fpiritus hi fîgna Sé indicia proferuntChomines vita planenbsp;carnali,qui orbe inquiétant perturbant, quo ipfîs liceat cum fcorubnbsp;lo,aut fandimoniali aliquatabftraâa ex facris adytis,ex fdo vitæ infti«=nbsp;tuto ac propofîtojvoluptuari in cccno libidinis:ficrilega copula focia*nbsp;ri,Sé fua cum cis explerelibidinem fob coniugq colore Sé titulo» Qttonbsp;fuis profufîsjfî quæ modo fua habuerunt, aliéna inuadunt fîbiqj ylur*nbsp;pant»Tépla,monafteria,Sé quicquid Deo dicatu cft,profanant,demo#nbsp;liuntur,ac diruunt:Chrifti Sé diuoisz ereélas ftatuas, Sé pofîtas imagi^nbsp;nés (cum intérim quæ mortalibus adhuc, atqj imprjs fortaffîs hoîbusnbsp;crelt;fî:æfunt,æquo animo ferant) cÔminuuntSé oblitérât: facrofanétisnbsp;magiftratibus in foo regno,fuo ouili nobis côftitutis a Chrifto, fuper^nbsp;biffime refîftuntHæc vita illis eft vere fpiritalis Sé Euâgelica,hi moresnbsp;hoc digni Sé cÔgruétes Euâgelio:ciufmôi eius Euâgclift^pcones,et a«nbsp;poftolirpudet fois tllos colorib.magis exprimere,hoîes(q? de rjfdê afbrnbsp;mat Apoft^^mête corrupta,et circa fidé reprobos.Neq? eft q? noftra innbsp;nos pÂâ èC vitii. retorqucât,pro qbus nÔ dubitamus diftxidâ a nobisnbsp;rÔnem exatftuBZ iuftiffïmu iudicê: Neyp cm mult0R2 e nris vitâ pdica»nbsp;mus:fed illoisz qs noftr^ religionis,nræ fidef duces Sédodores fcqmur,nbsp;eû ea q antiftitû eft,pr£Conû,et aflertoBz noui huius,qd nunc impugnanbsp;mus,Euâgelii,cÔfcrimus:vt qto fît tutius illos q hos fcq, qfcp intelligat.

Sed ad Auguft,redcundum eft,Sé adhuc copiofîus demôftrandû: q vbilt;^ côfbnanter Sé conftlt;âtcr libertaté arbitrq aftruat, Sé iftoi^ nonnbsp;prober,fed dânet impietatê Sé amentiam:vt mirari mccu non fufficiâ:nbsp;quid Caluino illi in métem venerit,quid frontis aut métis habuerit,cûnbsp;ita fcriberct,ab vno Auguft» vbicß cÔprobari,Sé aftrui fuâ fèntcntiam.

Contra Éauftum lib,XXIL cap» XXVJIL In eo genere faefta efle Exl/.xxif» afuoconditorcrationalia vniucrfaaffirmât, vt ipfîs infît poffibilitas,nbsp;^ut facultas frenandi deledationem, aut concupifeentiam ab illicito, chæum.

H iii) quam

DE LIBERO HOMINIS ARBITRIO

quam non frenando peccauarunt Magna i'tacp cft,inqui’t,8^ Humana creatura: quandoquidem per ea poflibiHtatem inftauratur, per quamnbsp;Exiib.ii.ad fi voluiffet nec ceddiflec: poflibilitatcm : hi'c,Iiberi arbitrij fecultatemnbsp;hccrn^MaSintelligensJtemaduerlusFeHcemManichæum libgt; IL capJILdidtnbsp;nichacum. catHolicam ven'tatem affirmare, rationalem creaturama Deo con«nbsp;ditamraccepifleliberumarbitrium, quo fi Deo feruire vellet fecun*nbsp;'»nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dum voluntatem ac legem ipfius,haberet apud cum æternam felidta«

tem:finautemlegieius fubdinoluiflet,poteftate lua via contra cius imperium, Iccundum eius iuftitiam pœnæ débité fubiacereLEfle au«nbsp;‘tem liberum arbitrium, atlt;^ inde peccare quenque,fi velit, non pecca^nbsp;re, ii nolit, non lolum ex diuinis fcripturis, led etiam ex ipfius Mani«nbsp;chad, quæ euidentis veritatis vi fibi imprudentialicubicxddit,con*nbsp;feflïone, conuincit. Et primum, ex fcripturæ verbis, quam : pro dua«nbsp;bus amp; contrarias naturis, male intelledlam : contra libertatem arbitrijnbsp;induxerunt ? Aut facite arborem bonam, 8c frudxim eius bonum ;nbsp;aut fadte arborem malam, ÔC fruólum eius malum: Siquidem dicens,nbsp;aut hoc facite, aut illud facite, poteftatem indicat, non naturam : Nelt;nbsp;mo enim m'fi Deus poteft arborem facere: led habet vnufquifcp in ponbsp;teftatc,auteligerequaebonafunt,amp;rcfle arbor bona:auteligere quænbsp;mala:amp; efle arbor mala.Itacp dominus,dicens,aut facite hoc,aut illudînbsp;oftendit,inquit,eire in poteftate corum quod faccrent»

Rurlus capite nono,ita coIligit,Si culpa eft,inquit,amp;: voluntas eft:lî voluntas eft in peccando, natura non eft quæ cogat, led 1Î quid infirinbsp;mitatis patiuntur:qui non polTunt mandata Dd implere ( de quibusnbsp;Apoftolus,video aliam Iegem:in membris mds, répugnante legi mennbsp;tis meae, 8c captiuantem me in lege peccau, quæ eft in membris mds)nbsp;manifeftu eft hoc venilfe de traduce primi pcccati Adam : de consnbsp;fuetudine mala:Nam amp; hodie libera voluntate faciunt homines con*nbsp;luenidincm malam:quam cu fecerint,lacilc luperarc non polfunt, fednbsp;qui condpiut timoré Dei,et per liberu arbitrium liibdunt le lanandosnbsp;Optimo medico,amp;S licutbono creator!, ita ÔC milericordi curatoritpernbsp;humilitatem confeffîonis,amp;S pœnitentiæ fanantur, amp;:c. Non eft ergonbsp;indignum vt Deus dicat,Ite maledidi in ignem æternû ds qui dus minbsp;lèricordiam per liberum arbitrium relpuerunt, 8c vt dicat, Venitebcnbsp;nedi(fti,accipitercgnum,ds qui per liberum arbitrium fidem eius fu«nbsp;fceperunt,peccata fua confefli funt,8c poenitentiam cgerunt,amp;:c.

In eiufdem quoep libri cap.XILoftendit ex libera noftra voluntate pendere vniuerla quæ agimustnec cam cogi pofle:lcd væ,inquit,mala;nbsp;voluntati,fi mala fittpax aut bonæ voluntati,fi bona fît» Siue aut bona,nbsp;liue mala fît,lèmper voluntas cft:bonam lequitur coronatmala poena#

Et quid in his Caluine^veftra ne audis,an noftra affirmari et alftui fcntentiamiT Nos valere alFirmamus facultatem liberi arbitrij,ad relrcs

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nandam

LIBER TERTIVS. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Fol. XLVIt

naiidam vim carnalis concupifcentiæ nos trahentis aJ illicita:amp; ad H? berc lerui'endum Dco , tu negas lècundum Lutheri Euangelium* farij.nbsp;Qin'd Auguftinus*:' Audifti iam tones,amp; audis itcrum atque ïterum:nbsp;in his quæ nunc citauimus, inditam ncbis omnibus facukatem, quanbsp;frenare poffimus concupifccntiam ab illidtis : mcrito proinde nobisnbsp;culpæ Sc peccato deputari, fî hoc non fecerimus: hanc magnam eß:nbsp;fe humanæ creaturæ dignitatem cxcellenn'am : quæper earn quamnbsp;accepit facukatem inftauratur,per quam,fi voluiflet nec cecidiflet : afsnbsp;fîrmare hoc veritatem catholicam:aftirmare diuinarum fcripturarumnbsp;authoritatem, omnem rationalem creaturam accepifle a Deo liberumnbsp;arbitrium: quo fi Deo feruire venet,amp; eius mandatis 8c impcrqs obiè^nbsp;qui, afl'equcretur vitam beatam Sgt;C felicitatem : fin noKet, fua poteftatenbsp;abuia contra Dei imperium,méritas pœnas lueretEos quiô^ carnisnbsp;peccati inclinattone,8ô prauæ confuetudinis impetu : aut rctardantur, .nbsp;aut impediuntur,quo minus poflînt quod vellentperfîcere, fi ex Deinbsp;timoré concepto per liberum fimm arbitrium curandos fê iubdantnbsp;optimomedico,fanitatem percipere» Ex libéra verovoluntatc nosnbsp;ftra pendere vniuerfa quæ agimus: feu bona ea, feu mala fint, væ prosnbsp;inde illi, fi mala fît,amp;: pax fi bpna: fine autem bona, fi'ue mala fit,fempernbsp;voluntatem mancre: hoceft,femper liberameffe,ôô fe adionefquenbsp;fuas in fua poteftate haberc.Neqj enim, vt fupra toties dixit voluntasnbsp;tftjfi libera non fit,ncc motus fuos in poteftate habean

Sed forte dices,feripta hæcab Auguftino quæ citauimus hatftes cauilh re* nus, priufquam ex arbitrij libertatc diuinam gratiam impugnaret Pe= ’»o':’®*nbsp;lagius : at poft recantaffe earn, quam toc libris, tot locis, tam diligenternbsp;afl eruit fententiam: amp; conuerfîs fignis impugnaffe,atque adeo expusnbsp;gnafle liberum arbitrium, Qiiod fi ira eft, æque Caluineaduerfum tenbsp;vicero : æque te mendaciflïmum conuicero, qui vnum veterum om*nbsp;nium Auguftinum, affirmas vbique clare,vbiquc certo, amp; confonannbsp;1er hac de re loqui, Quod qui verum erit, fi quæ tam mulus, tam ac«nbsp;curate, tanta veliemcntia aftruxit, poft inuertit ÔC impugnat : fîbiquenbsp;contradicit e diametro Zôc quo pa(fto cuiquam tredibile eric,ipfumnbsp;ca in re mutare potuiffe fententiam, quam toties publice præconizarinbsp;a natura affirmauitC quam ÔC paftores in fyluis ac montibus ,in thea«nbsp;tris decantentpoetæ,indolt;fti incirculis,docfti in bibliothecis,magisnbsp;ftri infeholis, pontifices in fàcris ædibus, amp; in vniuerlb terrarumnbsp;nrbe vniuerfum loquitur genus humanumC in qua nulla dodorumnbsp;paucitas, nulla indoélorum turba diflentiat C ex cuius affertione con«nbsp;traria: omnem beneagendi conatum : omne vitandi mali ftudium:nbsp;onines leges diuinas humanas,omnem reéti difeiplinâ: omnem re«nbsp;bgionem : omnem diuini iudicq timorem: tolli demonftrat ex menti*nbsp;hominwm:ôcdignos iudicgt affertores €iwfmodi,qui exterminen*

tur

DE LIBERO HOMINIS ARBITRIO

turecoetuhominüCGertemRetradationufuoi^Iibris nihilhorum omnium recantaffeinuenitur,fed afreruiiTe amp;Sconfirmaffeporiüs»nbsp;Videamus tarnen an no ea in re ÖC verius ita tibi dicendu fiierat, q»nbsp;etfi non vnus oim,th etia ipfe vnus ex omnibus,fibi perpetuo cofonetnbsp;de libero arbitrio,eteandê femper fêntentia,non dubia et pcrplexa, fednbsp;velut olm certiffimä femper proférât. Non quide veftrg fubfcribentenbsp;fententig:fed eäipfam,omni condenantem a.tcj^ execrante anathemate,nbsp;Reftant aut duo librorum eins genera:primu eorç2,quæ dÜputatio«nbsp;nes amp; confliéfationes ipfius cum Pelagio ÔC difcipulis eins continent^nbsp;Qui cum ex facilitate liberi arbftrqfq nimiam illi tribuebant)exterminbsp;nare conabantur diuina gratia,eo tendit vniuerfà in conflidadonibusnbsp;Intetio Au illis Auguftini intentio,vt deprefla quantu omni arrifi'cio potuit,exte5nbsp;bróadiieh-*nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;facultate liberi noftri arbitrq, contra eflferret diuinæin nobis

fusPeia^ gratiæ efficaciamdn quibus noïi equidê negat,fèd quantum poteft,de gjanos. cIinat,fugit,Sc diflTimulat quæ hatffenus au difti eu afferentem de liber#=nbsp;täte arbicri),vt eiufmodi côfliôfationum exigebat ratio:nifi vbi ad hocnbsp;cogitur per aduerfarium Jta fere fîngula aduerlàrioRz verba captat ; in^nbsp;fîngulis colletîHÔibus aliquid quærit quod cauiUetur,vtita dicam,quonbsp;eorçzinfirma omnia apparerentauditorio Jn quorum th nÔnullis, nifînbsp;diiputationis mos excufaret,candorem eius requireresJtalib, denatunbsp;Quaiis fft **3.86 gratia cap, XL VLaduerfus hoc Pelagij didlum:Qiiod voluntanbsp;acdeliberationepriuetur,quicqdnaturalineceflîtate con*nbsp;uerfusPda ftringitur,argutatur cx ca voluntatc qua bead effe voIumus,Qnqupnbsp;tàdTibus ”nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;omnino,nefcio qua bona conftruélione naturæ,nolle non pof’

fumus Jtem ex voluntatc Dei,nec cnim dicere nos auder^ideo Deum non voluntatem fed neceffitatem habere iuftitie,quia non poteft veilenbsp;pcccare,Et eiufdê Iib,cap,XLIX,hanc Pelagq colIeAionem infîrmarenbsp;conatur,Qiiia non peccare no ftrum effpoffumusnbsp;nbsp;peccare, amp; non

peccare, Qiiid, inquit, fi alius dicat, quia nolle infelicitatem,noftru eft, poffumus eâ 86 nolle 86 vellelt;86 tn earn veile omm'no non poffnmus,

Hæc liquidem Auguftini,fed dilputantis funt,amp;2 in illo côflilt;ftatios nis caloretvbi aduerfarij affumpta omnia:tametfi vera fint,qbufcunqjnbsp;tarnen modis ac medijs apparentibus impugnare conamur,quo plurinbsp;Tn difputa- bus modis ilium viciffe videamur fi diffoluere nequeat Aboq^i indisnbsp;tionibus,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;funt,q Icrio dicfta ab Auo-, fuerintnullâ elfe culpsc aut peccarf

nonquæ le Ö , nbsp;nbsp;_ , ,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;inbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

fio fentfas, ratione,vbi natura dnatur aut neceliitasmemincm ob hoc merito lall’® dici onua.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;j. culparfquod neceffitate quadâ lîbi ineft, nec in ipfo lîtum eft»

vt habeat, aut non habeat, toties, idem iplê affirmauit ita effe euidens præconizante natura, vt nulla in eo dolt;ftorum paiicitas,nulla indolt;ftonbsp;rum turbadiffentiat,vthocipftimex naturali quodamlèniu decan snbsp;tetur in iyluis ac montibus a bubulcis, Sc paftoribus ouium : innbsp;tris a poetis; ab indoAis circunferatur in circulisî a dodis inter ftudia,nbsp;Ô61i-

tIBER TERTIVS, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Fol. XLVIÎL

ß(^hbros:aludimagiftris in fcholis : a làcerdotîbus 8c diuini verbi pi’îeconibus in templis: in vniuerfo deniquc tcrrarum orbe,ab vniuernbsp;fo genere hominum, Quis enim pcccat,in co quod vitare nullo modonbsp;potcft^Nihilcuiquamdeputari pofle ad rcatum,quocarereinno-ftra facultatcnon eft,non magis quam balbo balbuties fua, 8c infant!nbsp;infanria,aut fermonis vitiumrctiam ii in eloquentia bcatitudo confiftcnbsp;rct^atq^ ita crimini duceretur cum pcccatur in linguæ ibnis,quam nucnbsp;cum pcccaturin vita amp;Smoribus,vnumhoc nobis imputari polT^nbsp;quod committimus voluntaric, hoc cft,libere, 8c quod non commit^nbsp;tere in noftra poteftate fuerat*Qiiandoquidem, inquit, quod liberumnbsp;non cft,voluntarium non eft: amp; vbi deeft libertas, deeft 8c voluntas»nbsp;Aduerfus hæc, fi quis Äuguftino obqciat,quæ hic nunc Pelagio eadênbsp;dicentiobrjcit,devoluntatequabeatieirevolumus,quafi ad earn ne=»nbsp;ceflitate naturah' conftringamur, 8c tarnen voluntas ßt,an non illi/aci^nbsp;le amp; relt;fle relponderetjquod ftipra pro eodem aduerfus Caluinum re«nbsp;fpondimusC fac me ilium,qui dixcrim,voluntatis arbitrio ac délibéra«nbsp;none priuari, quicquid naturali neceffitate conftringitur : fac infupernbsp;conueniri me didis Auguftini verbis de voluntate quabeati cffe vo»nbsp;Iumus:rtegabo ad illam:nos vlla neceffitate cóftringi,Sed,inquis,nollenbsp;hon poffumus beatos nos effc,fîtita,quid tum denicp Ergo neceffa«nbsp;tio volumus beatos nos cffe^Negabo hoe rede concludi: qhquidem:nbsp;quod infertur,euidêter falfum eft, Non neceffario volo me beatu effetnbsp;irno libere volo,8c in poteftate mca eft non velle:fïcut 8c maxima temnbsp;pöris parte no volo,vt cum ago aliud, non tarnen poff um nolle, qui»nbsp;nihil poffum nolle,quod fub boni tantum ratione proponftur,fac eri«nbsp;am de diuina voluntate meconueniri cifdem verbis,quibus Äugu«nbsp;ftinus oppugnat idem didum a Pelagio, dicere nos non andere, ideonbsp;E)eum non voluntatem léd neceffitatem habere iuftitiæ,quia non po«nbsp;teft veile peccare ? Relponderem aliam voluntatis noftræ rationemnbsp;cffe, qui adhuc in præfèntis vitæ agone decurrimus , 8c certamuanbsp;quo affequamur coronam iuftitiæ:aham corum qui huius agonis menbsp;tam cxcefferuntjÔC locum iä obtinent in quo mercedê,quifc^ fècunducnbsp;faborein fuum 8C opera, rccipiunt: aliam deniquc voluntatis diuintc»nbsp;Ad hæc dicerem:locutionem obfeuram 8c ambiguam:vaq^ me dice«nbsp;Ce audere,natura:non voluntate,iuftum,amp; bonum Deum effe,tametßnbsp;tnuitus talis non fît: andere me dicere,ca quæ iufte, 8c iufta vult, nonnbsp;neceffario fed libère velle,6c eadem poffe non veile, tametfî non poffitnbsp;aut veile peccare, aut iniufte agere, fac ctiam ita me conegiffe,Qina pecnbsp;'^areamp;Snônpeccare,noftrumeft,poffumus peccare8C non peccare,nbsp;fac ex aduerfo mihi dicere aliquem, quod Auguftinus aduerfus ean«nbsp;^cm colledionem Pelagq. Quid fî,inquit,alius dicat, Qiiia nolle infe«nbsp;Kdratem,noftruni eft,poffumus cam amp; nolle,8c veile,quam urnennbsp;vcllc

DE LIBERO HOMINIS ARBITRiO vdleomnino non pofiiimus» Ego lane i’ubcrcm hunc contradiÄcMnbsp;remdeges argumentarionum reÄius difeere ? Nccp enim fîmilem effcnbsp;noftram amp; Pelagi),quam infirmare nidcur, coHeAionemtied per om^nbsp;nia diuerfiflimamt Aliud nancp eft, veile hon veile : aliud veile, SÇnbsp;nolle ? Rééle nos coUegifle, nos pofle veile 8c non velle, quiequid no^nbsp;ftrumeft;hoceft,fituminpoteftatelibcri noftri arbitrqrnon tameitnbsp;inderedlecolligi,quod eorum quodquc poffîmusamp;Z velle,èc nolle,nbsp;Nihil enim velle poffumus,niß quod lub boni älicuius ratione proponbsp;nitunnihil item nolle,nifi quod ofFertur lub mali alicuius Ipecie » Pro*nbsp;inde,fi quid lub vna tantum aut boni aut mali ratione proponitur, nÔnbsp;polTumus iplum amp; velle,amp; nolle, led tantum alterum; bonum velle;nbsp;malum nolleîvtrunqj tarnen libere,non neceflario: vtriufc^^ adhïs no5nbsp;plenampoteftatemhabere:poflenos vellebonum pro noftroarbisnbsp;triotpolTe non velle,8^ a voluntate ceflTare: pofle nolle malum: pol*nbsp;fe etiam,non nolle,ô(C a nolendo ceflare.Non tamen,lî nolle ccirat,con*nbsp;tinuo vult,nam edam aliud agens, etiam dormiens, celTat*

Horum ideo te leAor admonere volui, vt intelligeres, quantum ponderis momend habiturum êflet,fî quid in iftius generis Augu*nbsp;ftini libris occurreret,detrahens libcrtad arbitrij» Quin podus vcramnbsp;eius amp; ièriam ca de re fêntcnriam, requirendam : de ex illis quos nuncnbsp;citauimus libris eiufdem: de etiam ex alijs,quos feriplît quidem poftnbsp;introdudam a Pelagio earn pugnam aduerfus diuinam gradam : fednbsp;feriplît catholicis: aut propric eam controuerfîam explicans, aut obi*nbsp;ter tradans,vbieius locus admonuit,fàciam tarnen vt nihilominusnbsp;ex vtralt;^ hac librorum eius clalTe, clariflîme intelligas vt fuam:quamnbsp;hadenus audifti,fentendam, vbicp tueatur St afierat ? Et primo ex eonbsp;librorum genere, in quibus, quantum poteft, facultatem liberi arbitrifnbsp;conatur deijeere, Sc quafî per contendonem confert cû diuina gratia.nbsp;Oftenditur Itac^cumPelagianuperpetuoinorehaberent liberum arbitriuni,nbsp;fuo’ Sfonanbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quidùis faciendi facultatem,Ôe contra in dilputationibus dice*

ïJibi’Au nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Auguftinus, liberum dici non pofle, quod peccato feruit:amp;

guftini fen calumniarentur propterea illi, liberum a nobis negari arbitrium: con* eorum epiftolas feribens, Se ad eam alterius eorum partem,nbsp;librojçieius relpondens,quadicebantaffîrmari a nobis,peccato primi hominidnbsp;Suï-quot; perqlte liberum arbitrium;libro I. cap. IL hanc a. nobis re*nbsp;fusPeiagfafellenscalumniàm.Quis,inquit,noftrum dicat,quodprimi homi*nbsp;Ex^ib. r. nis peccato perierit liberum arbitrium de humano genere C Libertasnbsp;epiftolasnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;perijt propter peccatum, fed ilia quæ in paradifo fuit, haben*

Peiagiano, di plenam cum immortalitateiuftidam: propter quod,naturahuma^ na, diuina grada indiget.

Djgreffîo. nbsp;nbsp;Admonet nos hic Auguftini locus,quo idem Se vniuerfa:nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;de*

inceps ex Ülo citabuntur, præftrtim qua» ad fe trahunt aduerfarxj, cUs, rius

LIBER TERTIVS. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;FÓI. XLIX.

riùs intelliganttir,pauds difti'nguere,quæltbcftas velut naturalis ratio nali creaturæ, perpetuo conueniat hominibus : quæ fît ilia, quam aut nbertas. *nbsp;peccato originis,aut noftris peccatis proprijs perdidimuSjet nobis hicnbsp;ex parte reparattir per iuftitiam, Dei gratiam, ac diuinum fpiritum :nbsp;quædenicp libertaseorumqui vitam beatam adepti, Deo coniun»nbsp;=guntur in gloria»

Eft, quodfupra demonftrauimus, omni rationali creaturæ data ubertas. voluntatis libertas, qua eadem: proprios fuos motus, adioneique o =nbsp;mnes in fuapoteftatehabeunecvlla neceflitatis leruitute conftringi - rationalfnbsp;tur,vt hac moueatur aut illac.-hoe prolequatur amore, illud abomine=nbsp;tur ac fugiauhoc velit,hoc noliufed ita horum quodqj facit, vt in pote conuenitnbsp;ftatc habeat non facere.De hac vna libertate,in vniuerfîs illis aduerfusnbsp;Manichscos libris ab Auguftino aeftum eft hatftenus ; amp; ea eft, quænbsp;proprie appellatur liberum voluntatis arbitrium,nbsp;nbsp;quam onines amp;

cthnici,amp;: diuinis eruditi oraculis, fub hac voce intcUigunt; de qua: amp; omnium haeftenus intellexifti ftntentianK

Qiioniamautem: voluntas hæc,hié non acquiefeitin fuisipfîus tantum a(ftionibus:nec eifdem: aut leipfa perfruitur, fed illi,velut regi bene aged!nbsp;cuidamrgubernacula mandata funt in regno hominis, ita: vtilli,fuanbsp;poteftateierio,vehementer,efficaciterlt;ç vtenti ac præcipienti,membra gfnis, amp;:nbsp;vniuerfa quæ motui voluntario deputata funt,obtempèrent: fentiuntnbsp;nihilominus vniuerfî, ex carnis natural! quadam infirmitate, amp; pro- incurn-penfîone ad fîbi amica,fuauia : ac deledtabilia: quæ vniuerfîim homi=nbsp;nem ad fc attrahit,ex cognatione ÔC natural! qitodam conieniu : quænbsp;eft animæ cum corpore cui coniungitur,amp;S cuius famulatu Slt;2 miniftcnbsp;rio vtitunEx hac,inquam,carnis ad fîbi iucunda, amicacp propenfîosnbsp;ucjin ft fentiunt vniuerfî difticultatem, cum: quæ carni aduerftninbsp;tur,quæillilune dura amp;raipera,iuftitiæ relpedu voluntas imperat,nbsp;facit enim,vtpigramembra,haudpronipte,neclibenterobftquan*nbsp;turvoluntatis imperio,facit infuper,vt ipft etiam voluntas, ad carnisnbsp;fîbi cognatæ defyderia inclinata:at(^ eis condefeendens, eifdem quo«nbsp;que illedetur facile:nec facile aduerftis eadem: vtatur ftii imperij liber«nbsp;tate,vehementia:Sôefficacia;Quôd tarnen, cufacit,etiam aduerfus tra«nbsp;bèntis in oppofîtum carnis delyderia:mcmbra noftra in ftruitium iu=nbsp;ftitiæ eidem vt obtempèrent ncceffc eft.Hæc autemrvelut cognata nonbsp;f^is bene operandi difficultas,ex voluntatis augetur ignauia,amp;r peccannbsp;dicrefticconfîietudine,cum{uæ dignitatis, fuiquoepeui ftruire de=nbsp;f‘uit,domini,hoc eft, Dei oblita, fuo ftruo, cami nempe defyderijfquenbsp;^ius ft ftibmittic,amp;: in ftruitutem mancipat : amp; eo ft demittit ignauiæ,nbsp;iam ægre ius fuum fîbi vendicet, ac recuperet»Non: quod vel fîc, ihnbsp;''^Hîamifîtfîbi naturalem libertatem arbitrij: fed quia fîbi placet illaSeru/tusnbsp;^uiftfubmifîtftruitus.. Quod qùamdiuéft,indeeximi non poteft,tto«^“’'’^nbsp;I quia

quia eximi non vult. At cum fibi feri'o difphcerc incipit^affl Ctiaffi fe** Vtdiificui uitutem ülam excuterc amp; vinccrc incipit.Quod tarnen non fadlc obönbsp;vofunus^'nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;contra domcfticum,familiärem,amp;S cui natura«

feruitutem 11' quodam fenfu amice afficitur, carnem : Sc contra multo violentilfi« femeTk *** tnam inuetcratæconfuetudiriis vim fîbi dimicandum eft.

Vt ad hoc nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;difficultatc amp; pugna,quo poflit tandem vidor euadere, o«

adiutrice pus habet adiutrice diuina graria:per quämtfi non plane exterminaris, tia *îni o*^nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;vidis amp; fub iugum miffîs illis hofbbus quos ante nutrierat/oiie

pus fit. rat,8c aduerfum fc armaucrat,compos fiat iuftitiæ; qua crefcente indi« Xdiuinus’ fingulos,magis magilquc 8c illa fuppeditetur camis aduerfiis ratio»nbsp;fpiritus, a^ nrm rebellin vis rynrnrnir confiietiidinis mala?*

tatem repa J,abuifle cam in fe pugnam carnis ÔC fpiritus,fed illam, huic prompte Quakm it Sgt;C abique vlla detredatione paruifle in omnibus t vim naturae, fuper«nbsp;tatem per-nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dono gratiæ, amp; originalis iuftitiæ,quam ijdem : non folum fibi,

didenmus etiam nobis acceperant, nbsp;fua præuaricatione pcrdidcrant:amp;S pro

gini«, nbsp;nbsp;nbsp;inde habucrunt non fblum earn : quæ nobis reftat, liberi facultatcm

arbitrijiqua voluntatis/ed etiam,qua membrorum fuorum: 8c totiu» corporis motus,abftp vlla difficultatc, autrefiftentia in poteftate habenbsp;libertate pofribilicatis,aut bonu poffibilitatis læpcnumcro Au*

illud vul- catio carnis ÔC corporis peccati, exterminatio prauæ conftietudinis, bis * non tanbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gratia ÔC diffuio in cordibus noftris eius ipiritu : fanat, non

men perla- tarnen perfanat : ac primævcilli libertati, nos quodam modo, non ta» men plene refticuit quamdiu mortale hoc corpus circunferimus »nbsp;Libertas Qttani plcnam cum integra fanitate obtinebimus quando vt Paulinbsp;P’rfa^n^ dicam, creatura hæc liberabitur a ftruitutc corruptionis, in li*nbsp;Ceatorum. bertatem gloriæ filiorum Dci: feruitutem corrupponis, neceffitatemnbsp;coiTuptionis,autmortalitatcm intelligens.

ftjconii.iij. con Üb. III. homincm peccatooriginisperdidiffe libertatem arbitrij, non ad vellc, fed ad pofte, aut perâcere. Perdidifte poftibiü*nbsp;tatis bonum:folo autem ad veUe arbitrio potitum,vulncra£o.Hoc vulnbsp;nere,aindos nosj[ibero claudicare arbitrio: nec implere nobis natura«nbsp;liter fufficere pofte bonum : nec tarnen idco, liberum arbitrium per«

LIBER TER TI VS. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Fol. L.

Hidiffc, aut nomen aut rationcm liberi arbitrij, quod îUud poflibilica-tis bonum perdidît.

- Nonnunquam criam delîbcrtate Sc ferin'tute, aliter idem loqui s Paulojk tur Paulus Apoftolus: liberum dicens non fubditum^aut non ob= âtCm aienbsp;ïcquens : fcnium contra : fubietfturn ÔC obtemperans, ÔC Vtroquenbsp;velut refpedtiuo vtitur,vtoblêquentes carnis defydefïjs,amp;Speccafis Contra fernbsp;fubditos,dicit liberos iuftitiæthoc eft, non fubiedos iuftitiæ, fer?nbsp;uos autempeccati: contra vero, cos qui iuftitiæ,non cami autdia? ^ibe^u’nbsp;bolo obtempérant dicit feruos iuftitiæ, liberos autem peccati ? ftitiae,nbsp;Proindevteft veriflîmum, quod libro defpiritu amp;:litera aduerfusnbsp;Pelagianosidcm Auguftinusfcripßt,ita malecitatur a Caluinove? Ciberpec-lutfuæ fubfcribensfententiæ: Verilîîmc equidemaffirmât,liberum scquot;usiu-arbiti*iumnoneuacuaripergratiam:fedmagisftatui:vtperquam anbsp;peccati vitio fanatur anima: per lanitatem autem,firam libertatem vin fpiritiamp;iinbsp;dicariarbitriOjVt noniblum velkjlêdamp;silludpoftïbilitatis bonum, Libérûar-aut perfîcereiam in poteftatc habeac : Ex libero arbitrio, iuftitiæ dile? bftrium ra.nbsp;cftionem procedere: ex diledione denique iufticia:, legis impledonem: Siâ.Sninbsp;Legis,banc vocemcffe,Nonconcupifccs.Fideivero,Sanaanimam rateaûtfor

° nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;••l'Z'»-*nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;T’ r ro lt; tiusnerijÂ:

mcam: quoniam pcccaui übi. Uratiæautem,ccce lanus tactus es, ïam poffibiiita noli pcccare, Sanitatem dicere. Domine Deus meus clamaui ad te,nbsp;fanafti me. Liberum arbitrium,Voluntaric facrifîcabo tibi. Diledio? tem «cupcnbsp;nemitem iuftitiæ,Narraueruntmihiiniqui fabulationes,fednon fi?nbsp;cutlex tua domine. Vt quid ergo, inquit,mifcri homines, aut deli?nbsp;bero arbitrio audent fuperbire antequam liberentur : aut de fiiis viri?nbsp;bus, fi iam liberati funtlt; Nec attendunt in ipfô nomine liberi arbitrq,nbsp;vtique libertatem fonare, vbi autem Ipiritus domini, ibi libertas.Si er?nbsp;go ferui funt peccati,quid fe iadant de libero arbitrio “T fi liberati funt,nbsp;quid fe iadant velut de opère proprio,nbsp;nbsp;nbsp;gloriantur quafi non acce?

perint An ita funt liberi, vt nec ilium velint habere dominum, qui cis dicit, Sine me nihil poteftis facereÇ^ Hæc rediffime dicuntur ad?nbsp;uerfus Pelagianos:ÔC iam intellexifti, vt per gratiam: iuftitiam : Sô in?nbsp;habitantem nobis Chrifti lpiritum:fàneturiUud vulnus,illaimbc?nbsp;cillitas liberi noftri arbitri^ quam amp; ex illo peccato originis,amp;S ex pec?nbsp;cads proprijs accepimus, vehementer adauximus.Sanam iam vo?nbsp;luntatemriuftiriam deligere,ôôlegem adimplere. Cum illi,nullumnbsp;vulnus, nullam arbitri) noftri imbecillitatem intelligentes, vnum, fibinbsp;fine omru gratia ad legis impledonem, amp; ialutem aflequendam fiiffisnbsp;cere dicerent. Quibus rede infultat, cur de libero arbitrio, nondumnbsp;libcrad ab cius illo morbo, adhuc ferui peccati, fuperbire audeant, autnbsp;fi diuina ope iam liberati fint, quid glorientur quafi de proprionbsp;quafi fuis idviribus affecurifîntlt; quafi non accepcrintlt;; Rede cosnbsp;interrogat, an ia fint liberi, vt nec ilium dominum patiantur, qui di?

I ij cit

DE LIBERO HOMINIS ARBITRIO

cit nobis omnibus. Sine me nihil potefb'sfacereC Sedhæc nobis non aduerfanair, quiita aflerimus noftri libcrtatcm arbitrij,vt diuinænbsp;gratiæ medidnam: ÔC opem fàlutarem oburjs vlnis amplcxemur,nonnbsp;rei)damus,Neganius,fibi,ad bene iuftccp viuendnm: /alutem affG=nbsp;quendam:fufticereliberumarbitrium:imopene nihil ad hoc valerenbsp;ab fep adiucorio diuinæ gratiæ libéré confîtemur»

Regreffu» His igitur in hune modum breuiter præmiffis,quorum in fcquenlt; Auguftini tibusfrequcus vfus incidet:eo reuertendum eftjVndcpauIiijjer dûnbsp;contra Pe-prefïi fi,mus: ncmoe ad clariffimc demonftrandam Aupuftini de

cuniexhislibris,quos ante Pclagiumfcripfit, iàtispræftiterimus,is demiam cœpimus, ÔCcx. hifipfîs aduerfum Pelagium conflidatio«nbsp;nibus. In quibus tarnen, aut difputationis calore, aut commodo, mul*nbsp;ta dicunturnon ex fententia : Audifti nihilominus quam etiam innbsp;his alienatn a fc conteftetur, quam aduerfarq illi imponunt, fententi*nbsp;am:ncca fe tantum: fed ab omni hominecui mensconftet ratio»nbsp;QiiiSjinquit.noflxumdicatquodprimi hominis peccato perierit li*nbsp;Quç nobi»nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;arbitrium de humano genere îf Addit tarnen, peccato illo pe*

libcrtas pe rijflc nobis cam libertatem : quam diximus, quæ dono iuftitiæ origû pcccawm nalis iuperadiunAacratlibero arbitrioeius quidam Vigor,quæ*nbsp;origfnis. dam virtuSjcfBcada, fanitas : quæ cum etiam immortahtatem in*nbsp;cludcrct,veriffimedicic, earn nos ilIo ôriginis peccato pcrdidiflclûnbsp;bercatem : quæ in paradifo fuit:habcndi nempe plenam cum immor*nbsp;talitateiuftitiam.

rum epifiX T^nt. Sic Pelagiaiios quoep aberrafle oftendens, dum nimium nolunt eiïe Manichæi, dicit eos aduerfus Manichæos fîcdefendere liberumnbsp;arbitrium:vt ipfum impie extollant contra catholicos : iîc enim ipibsnbsp;intelligerc quod dicit dominus per prophctam,Si volueriris,æ audie*nbsp;ritis me,bonatcrræcommedctis,ÔCc.tanq inipfa præcedcntc volun*nbsp;täte, fit confequenus meritum gratiæ,vt iam graria non fît gratia: quænbsp;non cfi: gratuitatcum redditur débita: Si autem intelligercnt quod dûnbsp;dtumeft,Si volueritis ÔCa vtetiamipiàmbonam voluntatcm,»namnbsp;præpararcconfiterentur,dcquo icriptumeft: Præparatur voluntasnbsp;a domino,tanquam catholici vterentur hoc tcftimoniô:S(S non folumnbsp;haîrefîm veterem Manichæorum iêd etiam nouam Pciagianorum

LIBER TER TI VS. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Fol. LI.

QLianquanijquæ fi'ngula, tam in Manichæo, quam in Pelagio u crcnturorthodoxi amp;catholici,cap, vlnmolib.primi aducriuspræs demepifto.nbsp;di'clasepiftolas accuratiusexplicat? Ininonempe,quoddicit,abononbsp;Deonec creatos homines, ncc nuptias inftitutaSjUeclegemperMo-fen datam. In hoc vero,quod inimicatur gratiæ Dei quæ venit per Ie= giocxecrc-fum Chriihini dominum noftrumtvt earn dicat non gratis,(ed fecunnbsp;dum mérita noftra dari,amp;S hominem libero arbitrio bene vtendo me-reri gratiam : Paruulos ita efle faluos, vt a faluatore audeat negare labnbsp;tiandos. Vides capita blafphemiarum Pelagrja’n quibus eft, no quodnbsp;libercatem arbitrrj afferit, led quod illi tribuit gratiæ meritum : ctiamnbsp;anteoratiam.

Iterum lib. primo de gratia Chrifti Só peccato originali contra Pe= Ex bb J.de hgiumamp;Coeleftiumeiuscapi. XLVII. dicit inter Pelaoiumamp;S nosnbsp;de gratia Cx hbero arbitrio, nullam quæftionem fore, fi horum trium, onginis.nbsp;quæ in nobis diftinxit,efle,pofte,amp;: veile,vt primum confitetur a Deo,nbsp;ita quoep confitereturipfam voluntatemrôc aeftiones eins, vtbene ve^nbsp;h'muSjSC bene agimus, diuinttus adiuuari, vt fine illo adiutoi io nihilnbsp;bene velimus ôô agamus. Eamcß efle gratia Dei per lefum Chriftumnbsp;dominum noftrum,in qua nos, fua, non noftraiuftitia,iuftos facit, vtnbsp;fit vna noftra iuftitia quæ nobis ab illo fit (quod quo pado fiat in connbsp;trouerfia, de iuftificationehominis,fide, amp;operibus plenius exph'ca=nbsp;uim us.)In his fi hie conueniret nobifeum,nihil controuerfie inter noànbsp;fore reliquum ?

Rurlus contra eofdem PelagianosHyponofticon lib. Ill, Efle fa^ temur omnibus hominibus liberum arbitrium,nbsp;nbsp;nbsp;certa fide credi

mus, prædicamus indubitanter : habens quidem iudicium ratio s nis,non per quod fit idoneum in his quæ ad Deum funt, fine Deo,aucnbsp;inchoare,aut certe,peragere aliquid: led tantum in operibus vitæ pragt;nbsp;lentis, bonis, malis : quorum vtrorumque multa exempla fubijcic.nbsp;Non præuenire nos Deum voluntate noftra: vt quæramus eius gra=nbsp;tiam,tanquampro meritis noftris accepturi candem: led noftrumnbsp;meritum præueniri ab eius gratia. Elfe autem liberum in nobis arbi^!nbsp;trium,ita irreuincibiliter colligit. Qiiomodo enim vnicuique, inquit,nbsp;feddcrcturfecundum fua Opera in die iudici),nifi liberum eflet arbisnbsp;trium^ In omni itacp opere fanlt;fto,prior eft voluntas Dei,pofterior li=nbsp;beri arbitripid eft, operator Deus,cooperatur homo,Sóc, Nemo fit lèsnbsp;gnis aut remilTus, ad lèruiendum Deo : nec fic de gratia confidat,tansnbsp;quam Deus liberi arbitrq aus quod per mortem filij lui reparauit, amp;nbsp;fibi præparauit, opera non requirat, imo declinet a malo, èc faciat bo=nbsp;ï'um: vigilet,quærat,pulfet,pctat,contendat vinccre fæculum:Deo planbsp;lt;*re, fic, vt dum per huius mundi pelagus currit,anchoram gratiæ, fi*nbsp;flucia liberi arbitrij non foIuatiQuia fiue in profpero curfu,ne extoUa^

I iq turî

X

DE LIBERO HOMINIS ARBITRIO

tur : fiue in tempeftate tentatibnum, ne mergatur ,fi'ue eins guberna= culo, quoufque ad portam paradifî pcrueneric, non poteft pcrmanercnbsp;fccurus. Cum autem i'mpleuerit,fidenter dicat cum apoftolo Paulo,nbsp;Bonum certamen certaui, curftim confummaui, fidcm leruaui, tansnbsp;dem concludens, Itaque nec gratia,inqui't, ßnc libero arbitrio facit hosnbsp;minem habere vitam beatam : nec liberum arbitrium ; Gnc gratia : Etnbsp;poft aliquanta: Audi, inquiqhæretice, ftultc,amp;inimice fidei vcricatis»nbsp;Opera liberi arbitrrj bona: quæ vt fiant, præparantur per gratiæ pragt;nbsp;uentum, nullo arbitrij liberi merito,etiam ipla faciente, gubemante, 8cnbsp;perficiente,vt abundent in libero arbitrio, non damnamus ? Quia exnbsp;his,vclhuiufmodijhominesDei iuftificatifunt,iuftificantur,amp; iu«nbsp;ftificabunturin Chrifto. Damnamus vero authoritate diuina: ope«nbsp;raliberiarbitrij,quæ gratiæ præponuntur,amp;f ex quibus, tanquamnbsp;meritis in Chrifto, iuftificarî extollyntur. Qius enim prior dédit, amp;nbsp;retribueturilli';' 8ôc»

dS'omm nbsp;nbsp;nbsp;HæC’ atque iftiufmodi: Auguftinus de libero hominis arbitrio, in

Auguftini illifîpfis Iibris,in quibus ftudio iniquiffimus eft libero arbitrio.Quem arb.'i^quot;-nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;audis,non hoc dânare in Pelagio,quod Iiberum arbitriû afterit,

bris contra fed quod plusq oportct,aut veritas admittit, illi attribuit. Hoc nempe^ Pelagian,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;hominfper fe ad falutêfufficcre:nec opus habere diuinæ gratig

adiutorio,vt iuftc,amp; fände viuat,ipfum fuis operibus, fine Dei gratia mereri3amp; hic adiutricem gratiâ:non quidem neceifariam ad iufte fan:»nbsp;deq? viuendûjfed cômodum,amp; vtilemiô^ in futuro felicitatcm: æsnbsp;ternam gloriâ:Noftra:non Dei iuftitia nos faluos fieri, Hæc funt quænbsp;ille meritiflimo damnat,atq5 execratur in Pelagio,Non negat,quodihnbsp;li falfiflîmoimponutadueriàrrjjimo effe confîtetur. NÔ tantum fuiflenbsp;primo homini ante peccatum, fed elfe omnibus hominibus, etiâ poftnbsp;peccatumjiberum voluntatis arbitrium: hoc certa fide creditjioc prpnbsp;dicat indubitantcr:ipium habere rationis iudicium: non tarnen quodnbsp;per ipfiim valcat in his quæ ad Deum pertinent,fine Deo, aut inchoasnbsp;re,aut certe peragerc,fed tantum in operibus vitæ præièntis, bonis, amp;nbsp;malis,quorum vtrincp multa excmpla fubijcit, quæ cum pro ft citantnbsp;aducrfarij,exiftimantes ex his intenigi,Auguftinum in cis quæ ad De^»nbsp;um,hoc eft,ad pie,rede,iuftelt;^ viucndum pertinent, nullas partes, nulnbsp;lam facultatem tribuerelibero arbitrio,ftd tantum in operibus vitænbsp;præftntis, amp; ciuilibus, feu neutris, amp; indifferentibus, ad vitam bea^nbsp;tam,6c fàlutem aflequendam : mirari fatis nonvaleo iftorum homi*nbsp;num ftupiditatem : amp; ofeitantiam : Non enim nullam facultatem:nbsp;nullas partes Auguftinus ad bene,iufteq? viuêdum : Sgt;C vitam bcatamnbsp;aflequendam libero arbitrio tribuit,qui code loco paulopoft fubrjcic,nbsp;necgratiamfine libero arbitrio, facerc hominemiam rationis capa-cem bene viuere : dc vitam beatam affequi : nec liberum arbitriumnbsp;fine

LIBER TER TI VS. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Fol. LU.

fine grarfa: fed hoc illiïis præparatnm adiutum opc,amp; auxïh'o.Pro^: indehortatur quenque,vcad hocipfurn: nempe fèruiendumDeo,nbsp;nemo lie fêgnis, aiit rcmiflus : fed vc diligenter conetur, ÔC intendatlisnbsp;bero fuo arbitrio : nec fie quifquam de gratia confidat, quafi Deus li«nbsp;beri arbierrj eins opera non requirat : imo, inquic, declinet a malo, ôfnbsp;faciat boni! m, vigilet, quærat, pulfct, petat, contendat vincere fæcusnbsp;lum, Deo placei*e. Hæc,inquam,liberi arbitrq opéra fi.ibf)cit,quæ a no*nbsp;bis requirit Deus : fimul docens in huius vitæ decurfu, ncextollaniurnbsp;in profperis, aut mergamur in aduerfis, feuiente aduerfum nos tentanbsp;tioniimprocella,accempeftate, fiduciamnoftramin Deoamp;S gratiænbsp;eius auxiiio firmam retinere, quo adufquead portum falutis perueninbsp;entes, confidenter dicere poffimus cum Apoftolo, Bonum certamennbsp;certaui, curfum confummaui, fidem feruaui. Imo audifti, quid poftnbsp;hæc continuo fubrjeiens, tibi Caluine dicat, Sd veftri illius Euangelqnbsp;profefloribus vniuerfis, Audi,inquic, hacreticc,audi ftulte,amp; ini=nbsp;mice fidei veritatis. Opera liberi arbitri) bona : quæ vc fiant præpa^^nbsp;rantur per gratiæ præuentum, nullo liberi arbitri) merito : etiam ipianbsp;facientc, gubernante,06 perficientc vt abundent in libero arbitrio^nonnbsp;damnamus ? Quia ex bis vel huiufmodi,homines Dei iuftificati fünf,nbsp;iuftificantur amp; iuftificabuntur in C H RIS T O ? Damnamus veronbsp;authontatc diuina opera liberi arbitri), quæ gratiæ præponuntur, 8cnbsp;ex quibus, tanquam meritis in Chrifto, iu ftificari extolluntur, Qtrisnbsp;enim prior dédit ei, retribuctur illi. Audis,inquam, quibus vos de«nbsp;fignet, èC honeftet elogijs : nempe hæreticos, ftulcos, amp; inimicos Gdctnbsp;veritatis affirmât. Audis vc vos deieconuincacimpudentiffimi mennbsp;dacij : vt neget fe fentire, credere, quod illi imponitis : neget fe da»nbsp;mnareoperaliberi arbitri) bona,ad qua?cooperatur diuinagratia: exnbsp;his enim liberi arbirrij operibus,ab initio ftmpcr iuftificatos fuifle Detnbsp;homines : iuftificari etiam nunc : iuftificandofquc in Chrifto, dumnbsp;huius militia? curfusdurauerit, Sedea:authoritatediuina: damnatnbsp;liberi arbitri) opera : quæ fiunt a contemptoribus diuinæ gratiæ C' abnbsp;his,inquani, qui quærentes fuam iuftitiam ftatuere, iuftitiæ Dei fub=!nbsp;iedli non funt : Qtii fna opera diuinæ gratiæ præponunt, ôô ab illis,nbsp;tanquam fuis, proprrjfque meritts, iuftificari fe aflerunt. Audis hærelt;=nbsp;^ice (vt Auguftini tui te verbis rurfiis conueniam)audis ftultc.audisnbsp;inimice veritatis fidei,quæ illc damnet liberi arbitrij opéra: Audis quænbsp;probet : au dis quæ libero arbitrio in illis attribuât: nempe vc ea faciat,nbsp;vna tarnen cum diuinæ gratiæ adiutorio : audis de eifdem liberi arbi*nbsp;noftri operibus quid idem affîrmct, vt videlicet ex his, ab initionbsp;iüftificati fuerinc fandi Dei homines:nbsp;nbsp;nbsp;iuftifîcentur«dhuc,iuftifica!s

hunturqueinChrifto. Quodtarnen,quo paeftofane intelligi opor^ ^eatjdicla de iuftificationc controuerfia latis cxplicatum eft,amp;: hoe tibi

1 üij eft

DE LIBERO HOMINIS ARBITRIO

eft libero arbitrio,in bis quæad Deû pcrti'nent,ad benc^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;viuen?

Anthitcfis dirm: öd Deo feruiendum: omnem facultatem: vel conandi vel etiain

dc^ifberoquot;* matiilc eflc liberiarbitri} bona opera: ncgas tueaelTeliberi arbitri) arb.amp; ad-* fed foli ea gratiæ tribuis ? Ille affirmât liberum arbitrium : ea:nbsp;èc facere, öd confummare : quod ipliim de le affirmât Paulus apofto«nbsp;luSjdicens, fe bonum certamen dccertafle, fidem lerualTc, curfumnbsp;confummaffe ? Tu contra: nullas in bis effe partes liberi arbitrq: nibilnbsp;bæcabillopendere: nullam,nec minimam quidcm, lèu efficicndi,nbsp;leu conlèruandi, promouendique, lèu confummandi autboritatcm:nbsp;facultatem: aut aÂionem libero arbitrio in bis competere ? Ille affir«nbsp;matcx bis liberi arbitrrj bonis opcribus,omnes ab initio fancflos Delnbsp;iuftificatos fuiffe, iuftificari adbuc, iuftificandofque perpetuo, dumnbsp;buius agonis öd militiæ tempus durauerit ? Tu contra nulla operanbsp;bona : etiam qualiacunque fint, ad affequendam iuftitiam quicquamnbsp;valere,quicquam momentibaberc affirmas : imo mala pemiciola,atsnbsp;que impia fieri, quandocunque eo fiunt relpeötu, fine Sd intuitu : vtnbsp;in ijs D E O placeamus, aut eins prouocemus erga nos benignitatem:nbsp;öd milcricordiam, Poffet ne Caluine magis per omnia c diametro pu«nbsp;gnare veftra : öd dodiffimi, iandliflîmique illius patris, quem vnumnbsp;vetcrum omnium alicuius facere videris, vnum velut vobifcum ftannbsp;tem producis, Auguftini fententia

Cauilli re- Seddicis Auguftinumdiftinguere ea quæ ad DE VM pertb nent, ab operibus vitæ præfentis » In illis negare liberum arbitriumnbsp;fuffi'ciens, aut idoneum fine Deo quicquam autincboarc , autcer*nbsp;te perficere: in bis feu bonis ,feu mails, vt hoc poffit,affirmare,öd con*nbsp;tendere, Rede fanehæc diftinguit Auguftinus: rede negat in bisnbsp;quæad Deum pertinent, fine Deo quicquam poffeaut inchoare, autnbsp;certc perficere liberum hominis arbitrium, Quod tarnen illi conce #nbsp;densin vitæpræfenus operibus, fiadfermonis proprietatem Öd ri«nbsp;gorem fpedes, plus libero arbitrio attribuit, quam nos illi concédasnbsp;mus, aut permictatpietatis régula : Ncque enim fine Deo, etiam in o»nbsp;peribus vitæ prælèntis, illi concedimus poffe rede agere : quando fo«nbsp;lium ex arbore fine Deo in terram non decidere ipfa affirmât veritas,nbsp;ledquod ille dixit, (fine Deo)fpedalem diuinæ gratiæ affiftentiamnbsp;intellexit» Qiræ in illis, vtadfît, oportet: cum ad hæc ilia gcnerab'snbsp;fufficiat.

Poffemusopinor bicquielcerequodad Auguftii'iïni attinet,ni« fi promiffinosobligatioteneret, Nequeenim pofthac putodubita®nbsp;turumquenquamquæfitAVGVSTINI fententiadepropolî»nbsp;ta controueriîa : qui prædida legerit ? Quia tarnen ita inftituimus abnbsp;mitio, ex vniuerfolibrorum eiusgenercdcmonftrarc,lîbi, 6d prædi»

LIBER TER TI VS. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Fol. LUI.

ctis omnibus vndique confonantem: certiffimam: chrifîïmamque es îufdcm (èntentiamtfî fortca peruicaciflimis ,crroris fui confeflîonemnbsp;excorqucre poflimus^oc ccrte cfRciemus vt fui pudeat, quamuis im*nbsp;pudcntiffimos.

Reftaccrgo adhuctertia librorumeius, quodadhanc rem pcrti* Tenta ciaf net, elaffîs. Quos fcripfîtquidcm poft introdudam aPelagio pefti»nbsp;kntiffimam illam hærcfîm, aduerftis diuinam gratiam : de m'mia fa^ de lïb. arb.nbsp;cultate liberi noftri arbitrrj, ÔC caipfa de rc fcripfît, vel incegros, vel v» sraua.nbsp;bi loca argumentaque eorum hoc requirebant, fed fcripfît catholicisnbsp;80 libci-a : icdaca : meditataque nudæ veritatis cxplicandæ diligenda:nbsp;nonncceffitari, impetuique diijputarionis,aftrudus aut obièruiens.

Ex quibus primo loco occurrunc, quos depeccarorum mcricis,rcgt;= mifrione,Scbaptifmo paruulorum fcripfîtad Marcellinum. Qtiosnbsp;rum iêcundo cap. II, amp; fequentibus, aduerfus didam Pdagfj impie= ƒ pe^catonbsp;tatem : cacholicam veritatem afferens.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*

Sunc, inquic, quidam tantum præfumentes de libero humaiiæ voluntaris arbitrio, vt ad non peccandum, nec adiuuandos nos di«nbsp;uinitus opinentur, femel ipfî naturæ noftræ conceffo libero volunta«nbsp;risarbitrio, Vndefit confequens, vt necorarc dcbeamus,ne intre*nbsp;mus in centationem : hoceft,nc tentarionevincamur) velcum fai«nbsp;lit, ÔC præoccupat nefeientes, vel cum premit, atque vrget infirmos,nbsp;ÔcSc. Acute autem fîbi videntur dicere, quafî hoc vUus noftrum igno= per fe om-tet, quodfîvolumus, nonpeccamus: necpræciperet DE VSnbsp;mini, quodeflèt humanæ voluntatiimpoffibile , Sed hoc non vi= careiiomi-dent, quod adnonnulla fuperanda : velquæ male cupiuntur, vel J’!'” deumnbsp;quæ male metuuntur , magnis aliquando amp;toris viribus opus eft nonpræcenbsp;Voluntaris : quas non perfede in omnibus adhibituros præuidit, uipoSSnbsp;qui per Prophetam veridice dici voluit, Noniuftifîcabitur incon^^’^-Ipedutuo omnis viuens: 6^ proindc etiam iâlubria quædam reme^nbsp;diacontra rcatum : amp; vincula peccatorum, eriam poft bapcifnium,nbsp;dare,amp; valere dignatus eft,operafcilicct miièricordiæ,ô^pceniten*nbsp;tiæ, cætcra î Ad peccandum equidem non adiuuari nos a D E O. Ad pee«wnbsp;lufte autem agere,inquit, vel iuftitiæ præccptum omni ex parte im:«nbsp;plcre, non poffumus,nifî adiuuemur a Deo. Sicut enim corporis o» a Deo.nbsp;culus, non adiuuatur a luce, vt ab eadem claufus auerfufque difeedat:nbsp;vt autem videat adiuuatur;ab ca:quando hoc omnino, nifî adiuuerit,nbsp;poteft.Ita Deus qui lux eft interioris hominis, adiuuat mentis noftrænbsp;obtutum : nonfecundum noftram, fed fecundum fuam iufttriamnbsp;boni aliquid operemur . Si autem ab illa auerrimur, hoc noftrumnbsp;^ftjôC tune fecundum carnem lapimus,tunc concupilcentig carnis, adnbsp;illicita conlèntimus. Conuerfos ergo Deus adiuuat, aucrfos deferit.nbsp;^deriamytconuertamuripfç adiuuat: quodccrte oçuliscorporis,nbsp;lux

DE LIBERO HOMINIS ARBITRIO

l'tixiftanön præftàt/Gum ó-goriobis i'ubct di'ccns, Conueromini ädme, amp; egoconucrtafädvos, nolqueilli dicimus, Conuerte nosnbsp;Deus, fanitatum nöftrarum : Deus virtutum conuerce nos : quidnbsp;aliud dicimus, quam da quod iubes Cum iubet dicendo, Intelligitcnbsp;ergo qui infipientes eftis in populo, 00 nos illi dicimus, Da mihi intcl«nbsp;le^um, vt dffcafti mandata tüa* quid aliud dicimus, quam da quodnbsp;iubes amp;rc, Nee ideo tarnen de hac re iolis votis ^endum eft,vt nonnbsp;ftibinferatur ad bene viuendum : etiam noftræ efncacia voluntatis ?nbsp;Adiutorê Adiutor enimnofterDeus diciturrnec adiuuariDOteft. niii ouialis

Deinde illam quæftionem pertraótans, An in hac vita quiiquam -An in hac éfle poflît fine peccato ? Hocipium affirmantibus, dicit non continuonbsp;dTqàoffit^nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;temeritate obfîftendum * Si enim, inquit, effe poffe negaüeri»

fine pecca- mus, dC hominis libero arbitrio, qui hoc volendo appétit, Sc Dei vir« Quadru^ tuti, vel mifcricordix, qui hoc adiuuando effidt, derogabimus ? Sednbsp;quçftib annbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’ vtrum eflc poffit : alia, vtrum fît : alia, fî non eft, cum

effe poffit. efle poffit, cur non fîtCalia denique, Vtrum, qui omnino nullum vn Cur'nônbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;peccatum habueric, non folum quifnam fît, verum etiam Î po*

fl effe pof- terit aliquando effe, vel poffit* In hac quadripartita quæftionum pro«« noSJ^'”'pofîtionc,fîanie quæratur, vtrum homo fine peccato poffit effeinnbsp;dTcpS bac vita :confitebor, poffe per Dei gratiam, amp; liberum eius arbitri*nbsp;quinuiiuiB urn : etiam hocipium :ad Deigratiam : hoc eft,Dei dona pertinercnbsp;pe”«!ö ha attibigens, SCc, Quid enim habcmus quod non accepimus^Sóc*

isro^mcmo turn præfumpferint de potcftate libcri noftriarbitrq, vtadbenciu-”•^0* fteque viuendum, amp; falutem affcquendam, Dei gratia adiutorio, nihil nos opus habere contenderent* Nec ie,nec quenquam dubitaffcnbsp;orthodoxum, quin nemo pcccetnifi libère volens,amp;S qgt; Deus nihil nonbsp;bis præceperit,quod in poteftate noftra fitum no fît* Nihilominus adnbsp;beneiufteep viuendum diuino adiutorio nos opus haberctjquc vto*nbsp;cuius nofter lucis adminiculo,vt videat: tametfi vifio æque fit virtuosnbsp;viforiæ quæ eft in oculo* Conucrios proinde ad fe,Deum adiuuarc:*

I

LIBER TER TI VS, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Fol, LIHI,

ïndeæipfqm,nonabsre di'cerenobîsvt conucrtamur adfèn'cafo^ re, vc viciffîm conuertatur ad nos, Nec nos viciflîm l'Uf Conuertcnbsp;nos Deus fâlutaris noftcr, Nec enim folis voris agendum effe, vc vi«nbsp;uamusbene, fedenamnoftræ voluntatis infcrendamadhoc efticïu»nbsp;ciam : Adiutorem enim noftrum ilium effe, nec adiuuari ilium : quinbsp;fua fpontc nil conatur, Ita operari Deum falutem nolVam in nobis,nbsp;non velut in rebus inanimis aut brutis, fed vc in rationes ac liberæ vosnbsp;luntacisarbitrio vtentibus, Confîtecur hominem poffeper Dei gra^nbsp;tiam, amp; liberum eius arbitrium : in hac vita fine peccato viucre : necnbsp;hoc dcrogare Dei gloriæ, ÔC bonitati quod hac in re libero arbitrionbsp;attribuitur : cum eciam illudipfum gratuito dono a Deo acccperi =nbsp;mus, Dubitare le non poflc, nec Deum impoflïbile quicquam præ=nbsp;ccpifle honiini : nec ex Deo deeffehomini effîcaxad implcndaquænbsp;præcepit adiutorium,Ec vos e diametro omnia,

Rurfus ad cundem ISdarcdlinum, libro de fpiritu amp; litcra : Quæs rens an fidesiplain qua lâlutis, autad iàlutem conncxioniscft exor= tera.nbsp;diuminpoteftatenoftra conftitutafit, Præmittit diftindionem in- poquot;Sc'*nbsp;ter veile amp; poffe, Hoc nanque vnumquenque did in poteftatc habe=nbsp;re, quod fi vult facit:fi non vult non facit, Velle aut etiamad eaquæ ihrer veiicnbsp;in poteftatc non habemus fe extendere. Et quia de fide quæritur quanbsp;credimus Deo, aut in Deum, Vide, inquit, vtrum quifquam credat, te quid ha-fi noluerit : aut non credat, fi voluerit : quod fi abfurdum cft, quid es Vçn^“eti5nbsp;nim cft credere, nifi conièntire vcrum effe quod dicitur.Confenfio au ea fe extern vtiquc voicntis eft, profecfto fidcs in poteftatc cft, Sed quia non pote^a-cft potcftas nifiaDeo, etiamrclt;ftc dici, vt crcdamus Dei effe donum,nbsp;Non tarnen lcribi æque in diuinis fcripturis, non eft voluntas nifi aConduditnbsp;Deo,cum mala voluntas a Deo non fit,amp;:c, Porro cum voluntas ma^ ^„oftra'’nbsp;lapoteftacemaccepitimplere quod intcndit,ex iudicio Dei vcnit,a? poteftatcnbsp;pud quem non eftiniquitas, amp;c. Sed cum poteftas datur, neceffitas Eandê nt-vtique non imponimr. Vnde cum Dauid Saulis occidendi potefta^nbsp;tem accepiffec, maluit parccre quam fæuire,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;‘Je*-

Deinde adhuc exaAius inquircns: An etiam voluntas illa qua crcdi nbsp;nbsp;nbsp;Je*?

mus, aut ad credcndum commouemur, donum Dei fit, Et quod fit, vi dcri ex Apoftolo, qui affirmât nihil nos habere, quodabillo non non'ciTc nenbsp;acccperimus. Contra vcro ex hoc vidcri, iuftam imprjs effe excufati*nbsp;oncm infîdditatis fuæ, diduris quod Deus ipfis voluntatem illam cre v^^iuntlte.nbsp;dendi dare noluerit,Magis aût ftringens, amp; luculentiorê faciens diffi'=nbsp;cultatem,â: induces illud Apoftoli(quod etiam pro parte affirmatiua tia phorêffnbsp;induci folet)Deus eft enim qui operatur in noffis, ôd velle et pcrficcre dit^kS'nbsp;pro bona fua voluntate,dicit illud non admodû hue pertinere, Siqui=nbsp;fîem,gratiæ hoc effe, quâ fîdes impctrac,vt poffint effe hominis opera S vtrfiï.nbsp;bona,quæ operatur fîdes qug per dilcâionê operatur,q diffunditur in

cor*

DE LIBERO HOMINIS ARBITRIO

cordibus noftris pet fpiricum fandlum: Si autem credimus, vt impe* tremus hanc gratiam: vriquc voluntate credirrjus.Dc hac,ihquam,nbsp;vôkintate,ô(Sgrariani,atquectiam gratiaptiorem fidempræcederwnbsp;te, quæritur vnde fit»

Pæ cuius difRculcatis folutione præmittitjiberum arbicrium natu raliter atfributum animæ ratioriali a creatore, effe vim iUam mediamînbsp;quæ intend! ad fidem,vel inclinari ad infidelitatem poteft : Vnde, ta*nbsp;metfi procedat ille affenlus quo credimus Deo, cum nihilominus adnbsp;Dei dona pertinere, ÄTaccepifiTenosabeodem : Quo vocante,fur*nbsp;gic, inquit, de libero arbitrio,quod naturaliter cum crearetur accepit.nbsp;Vt deus venbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;autem Deus oes homines faluos fieri, ÔC ad agnitionem vcri^

venire;nonfictarnen;vtDeus adimatliberumarbitrium:quo faluos fieri. vel benevel male vtentes iuftiffime iudicentur : Qiiodcumfitjinfi*nbsp;Infidèles ecnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;contra voluntatem Dei faciunt, cumcius Euangdio

peccatores nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gt; r i r ¦ r r i

contra vo- non crcduntiiNon tarnen earn vincunt,led leiplos rraudant magno et dei face«, ftmimo bono, malifque pœnalibus implicant: experturi in fupplictjs,nbsp;eius poteftatem, cuius in donis, mifericordiam contempiêrunt, amp;c,nbsp;Illeigitur reuseritad damnationem fub poteftateeius, quicontem»nbsp;pferiteumtaderedendam milcricordiam eius » Quiiquis autem cre*nbsp;diderit ei, quiG:^uis feapeccatisomnibus abfoluendumjamp;Sabomni«nbsp;bus vitijs (ànandum,ÔC caloreluminis eius accendendum,illuminantnbsp;dumc^ illi tradiderit, habebit ex eius gratia opera bonarex quibus,etiînbsp;iêcundum corpus,a mortis corruptione redimatur, coronetur,boniGnbsp;queiatietur,nontemporalibus,fèdæternisiupraquam petimus autnbsp;intelligimus » Cui illud Pfiilmi pulchrc accommodât, Benedic animanbsp;mea dominum, noli obliuiici omnes retributiones cius, amp;Sc» itaquenbsp;nec liberum arbitrium tollimus,et bencdicit anima noftra dominum:nbsp;non obliuiicens omnes retributiones eius ; nec ignorans Dei iuftitiâ,nbsp;nec fuam querens conftituere,fèd credit in eum qui iuftificatimpium:nbsp;Sc viuitex fide, donee ad ipeciem perducatur, fide fcilicct^quæ per dinbsp;ledionem operatur,ôôc»

Qiiod fi hac ratione etiam peccata Deo tribuenda dixeris,quia pro cedunt de libero arbitrio,quod donum Dei eft » Is intelligat, criam à»nbsp;Qu6 voiû liter, voluntatem ; vnde fides oritur a Deo effe : vt ad quam vocat,8cnbsp;tur fîdesTnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Deust feu cxtrinlècus verbo,aut lecftione, feu intrinfecus oc»

Deofit. culta inlpiratione, vbinemoinpoteftatc habet, inquit,quidfibiin mentem veniat, fed coniêntire aut diflentire, propri£c voluntatis efhnbsp;His ergo modis vocans hominem,atque etiam fuadens, etiam ipiumnbsp;crederc, reefie dicetur operari in homine , Quando in omnibus,nbsp;rc vocacio eius mifoicordia præuenit nos ? Confèntire autem vocation! Dei,aucnbsp;diflentire, fîcutdixi,inquit, propriæ voluntatiseft , Quæ res nonnbsp;tac^efc fûlum non infirmât, fed etiam confirmât illam lèntentiam Apoftolt,nbsp;Quid

LIBER TER TI VS» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Fol. LV»

Qiiid mim habes quodnon accepi'fti^ Acdpcrcquippe,amp;: habere anima non poteft dona de quibus hoc audit,nifi confentiendo: Scper A^gSfiininbsp;hoc, quid habeat, Sc quid accipiat, Dei eft. Accipere autemtßc habe=nbsp;rc,vtiqueaccipiends,amp;rhabenaseft»HæcAuguftinuslibro memo= tera.nbsp;rato » Quid igitur tibi Caluinc aut mentis ,aut frontis eft adhuc aus ,pXm in nnbsp;des oculos attollere^ Adhuc vnus tibi veterum omnium Auguftinus beranoftranbsp;clare,conftanter,8c certo,veftraE vbique fubfcribitfententias^Si veftranbsp;hæceft,quam Auguftinum totiesaffirmantemaudifti,fententia,pulnbsp;ehre inter nos conuenitJtametß verba veftra pugnentc diametro cû tnjfunda-hac fententia. Quæ etiam fidem ipfam * qua nihil vobis minus ex nosnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;od

bis eft: in libera noftra poteftate conftituit, vt quæ ex noftra voluntas d« nobisiu te dependeat » Pofte nos libero arbitrio ad fidem intendere î pofte eo= VHiberünbsp;dem nos inclinari ad infidelitatem:Veile Deum omnes faluos fieri,Sc ^ÏeSenquot;*nbsp;ad agnitionem veritatis venire : non fi'c tarnen vt adimat eis liberum non fus ranbsp;arbitrium, quo vel bene vel male vrentes iuftiffïme iudicentur » Infi= /uß/fß ft,nbsp;deles, contra voluntatem Da' facere, quod eius Euangelio non cres tuat.^nbsp;dunt, Liberum fc defendere arbitrium, attamen benedicereanimam poKaate*^nbsp;fuam dominum, neeignorare fe Dei iuftitiam : nee fuam ftatueretfednbsp;a Deo iuftificationem: Sc vitam fe expedare : per fidem, quæ per dilcs nre vocannbsp;dionemoperator» Etquanquam varqsmodisprouocemurad fidê: „033^6’^nbsp;quos non fempcr in poteftate habeamus : nihilominus,confentire vo prouocac.nbsp;cationi Dei, aut illi diftentire, liberæ noftræ voluntatis efle» Nee tarne mfi* coniennbsp;capropterquiequam nos habere, quod non acceperimus » Qtiandosnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;”p®

quidem necillaipla dona,de quibus illic nos interrogatApoftoIus,nifi re, Nihiio conftntiendo non acceperimus. Qttid habeamus aut quid acceperi= nu”dddo'nbsp;musDeieftcJpfum vero 8^ accipere,Sc habere,accipientis efle:tamet= naeffe.nbsp;fi etiam in eoipfo adiuuari nos,Sc præueniri voluntatem noftram:cau Sïper^nbsp;tius, Sc diftindius alibi affirmet, vt eo m agis ipfa etiam fides intelliganbsp;tur ad Dei dona pertinere : quam libro I» de prædeftinatione iândo. Tametfî etnbsp;cap» III»nbsp;nbsp;nbsp;deinceps Jatetur aliquando iè credidifte Dei donis connus

merandam nonefte, fed a nobis cam eftein nobis, amp; per illam nos impetrare Dei dona, quibus temperanterauftc,amp;S pie viuamus in hoc grat/a.nbsp;fæcuIo.Ncqueenimfidem,mquit,putabam gratia Dei praeueniri,^*^J^^oLnbsp;vt per illam nobis darctur, quod pofcéremus vtiliter, nifi quia credes nadôc unnbsp;re non poftemus, fi non præcederet præconium veritatis, Vt autemnbsp;tiobis prædicato Euangelio, conièntiremus, noftrum effe proprium, do credîdenbsp;8c nobis ex nobis inelftarbitrabar» Qiieni meum errorem: nonnullanbsp;opufcula mea fàtis indicant,8Cc.Sed nos ita afterimus libertatemin no donis con-bisarbitrq, vt tarnen nihil nobis ex nobis inefte confîteamur ? NeCdamn^onefnbsp;«fie nos fufficientes a nobis quafiex nobis vel cogitarc boni ^liquid,nbsp;fedomnem fuffîcicntiam noftrama Deoèfle nihil dubitamus cum nob/s eiTc,nbsp;Apoftolo.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;EâX“quot;

K Sed

DE LIBERO HOMINIS ARBITRIO

mu8,prçue Se J icernm eundê Aupuftinum audi, vt eerriflimo înteUigas nul« njnnosgra _ n rt ¦nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;-nbsp;nbsp;nbsp;¦ r ¦nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;L l 'n

tiaDei. ïam elle noltræ ndei aut religionis lentenaam, quam:vna nac, cianus,, Sifortc fuaiplorum con*nbsp;um retra- fcientia coniiiôli aduerfarrj ,abic(f}o furore cui fc addixerunt haredcnbsp;CO, cum eodem Auguftino, cuius vnius ipfîs valere adhuc videcur aunbsp;Aduerfari thoritas,ad fànam cacholicæ Ecclefîæ fcntcnciani redeant. Quod cer«nbsp;petuo Tctc facerent,nifi ita iamdudû aflueuiflent Charybdim fugerc, vt in Scylnbsp;ftarivnum Jam ùiciderent, fî didiciffent ita deteftari Pelagium, ne tarnen Mani*nbsp;chæo accédèrent, fi deuitatisvtrinque feopulis ad quos impegeruntnbsp;xenturaitenbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;naufrapî circa fidem.’noffent tenere medium: Nemo fie audeac,

rum. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ö

Auguß. inquit ille,defendere liberum arbitrium:vt implorandum nobis diui« næ gratiæ neget adiutorium. Nec rurfus quifq neget voluntatis arbbnbsp;trium,ne(quod hinc eftneccffario confèqucns)pcccatum exeufareaunbsp;deat.Qiiofdâ nimia voluntatis fuæ fiducia in fuperbiam extulit:quofnbsp;dam nimia voluntatis fuæ diffidêtia deiecit in negligentia : Illi dicunr,nbsp;vt quid rogemus Deum,nc vincamur tentatione, quod in noftra pocnbsp;teftate eft^Ifti dicûqvt quid conamur bene viuere, quod in vnius Dcinbsp;poteftate efi^ O domine, o pater qui es in cœlis, ne nos inféras in quâlt;nbsp;libet harum tentationum, fed libera nos a malo»

Éx lib.de nbsp;nbsp;nbsp;Sed audi adhuc ex libro de gratia libero arbitrio, qui huic arou«

bSoarb?' mentoproprie feriptuseft, ad Valentihum, 80 monachos Adrume« tinos,eiufdem fèntentiam: Quicum ex difputationibus illis ortho«nbsp;dorum aduerfus Pelagianos , quodifti nunc affirmant, dicia no«nbsp;ftris,non poffe defendi liberum nobis in bonis operibus arbitriû,abfsnbsp;que diuinæ gratiæ iniuria,male intelligcrcnqlcribendi eius libri occafînbsp;onem necelfariam eidem Auguftino præbucrunt, Proinde, fecundanbsp;ad præfatum V alentinum cpiftola ciufdem argumentum, fcopumi^nbsp;DiÆiibri explicans,Qiiâtum ergo,inquit,potuimus egimus cum iftis,amp;: vcftrisnbsp;occafio.arnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;noftris fratribus,vt in catholica fana fide perfeuerent: quæ neq^ ai*«

Ä feopus, bitrium liberçz negaqfiuein vitâ malam,fiue bonamrnec^ tantum ci tri ad Vaiu^nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;conuertaturad

tinum. nbsp;nbsp;bonum:fiue,vt in bono perfeucranter profîciat:fiue,vt ad bonum fem

piternum perueniaqSCc.Hinc itaque eundem librum cxorfus,quod c* ius fcribendi diôta illi occafio fueraq error nempe multorum exiftimanbsp;ßx feriptu tiumanobis liberum negari arbitriumtcum afferimus Dei gratiam:nbsp;riscößarc, din'rnerfcrinturasfuasretielafte nobisDeum ? pïTpinhomine liberU

minaj«

LIBER TER TI VS» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Fol. LVL

minatim voluntatem conucniuntCfîcuC eft,NoK vinei a malo,amp; (îmia lia: Item ilIuSPax in terris hominibus bonæ voluntatis,amp; quod dicitnbsp;Apoftolus, Quod vult faciat,nonpeccatfînubat. InÇnita eiufmodinbsp;funt. NoU hoc, noli illud, ÔC vbi ad aliquid ladcnduni aut non facianbsp;endum: in diuinis monitis opus voluntatis exigitur,iatis liberum desnbsp;monftratur arbitrium : Nemo ergo Deum caufêtur in corde iîio, fednbsp;fibi imputer quifque cum peccat» Neque cum aliquid fecundum De« Necpeccanbsp;um opcratur,alicnet hoc a propria voluntatc.Quando enim volens fanbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;a*

citjtuncdicendum cftopusbonum , tunciperandaeft bonioperis voluncatc merces, ab eo de quo didum cft, qui reddet vnicuique fecundum o* ^aSa effenbsp;pcrafua.

Ad operandum bene, requiri, æ veritatis dircébicis in opère noti® nbsp;nbsp;pperaa

tiam : ÔC praeter illam, etiam bonam voluntatem exigi ? Jgnorantiam durn bcnc, non exeufari iî culpabilis fît, qualis eius de quo dicitur, Noluic intela lt;ji«dnci8nbsp;ligere vt bene ageret,amp;Sc. Quando autem dieft homo. No facio qyodnbsp;præcipitur, quoniam concupifeentia vincor, iam ignoranoa non hagt; ziSc bon»nbsp;betexcufationem:nec Deum caufatur in corde fuo, fed malum fu*nbsp;um in fe agnofeit, ÔÔ dolet ? Cum tarnen dicit Apoftolus,Noli vinei a ignorât/«,nbsp;malo, amp; vaque cum dicitur, Noli vinei, arbitrium fîne dubio volun cukt,nbsp;taris eius conucnitur,velle enim nolle,propriæ voluntaris cft.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;par

Sed metucndûjinquit,cft,nc omnia ifta diuinateftimonia:ôô quæ= ces in opère cunque alia funt, quæ fîne dubitatione iunt plurima : in defcnfîonemnbsp;liberi arbitrq fîc intclligantur, vt ad vitam piam : ÔC bonam conueria^ quïs en-ornbsp;tioncm : cui merces æterna debetur, Dci adPutorio grariæ Dei Io=nbsp;eus non relinquatur: audeat mÜèr homo, quando bene viuit èc be triofuent.nbsp;ne opcratur,vel potius bcnc viuere, beneque operari fîbi vidctur,in fesnbsp;ipfo, non in domino gloriari, amp; fpem rede viuendi in icipfo ponere:nbsp;vtfequatureum maledidumHiercmiæ prophctædicenris,Maledi^nbsp;dus homo qui fpem habetin homine,ôlt; firmat camem:brachi) fui, etnbsp;» domino diicedft cor eius ? Carnem brachij, potentiam humanâ fraanbsp;gilem î SC inualidam oftendens. Proinde, fîcut ad benc viuendum:rcnbsp;deque agendum î liberum homini datum arbitrium:diuinarum icri^nbsp;pturarum teftimonijs dcmonftrauit, fta diuinæ grariæ, fîne qua nihil Diu/nçgranbsp;poffumusbenefacercjneccftarium eidemconiortium demonftrareji^bit^*nbsp;deinceps aggrcditur.Quod codem icquend capite farit. Quorum neceffanïïnbsp;poft incidet locus commodior,in demonftrandaatcpcxplicanda nc=nbsp;ceffaria coniugarione grariæ ÔC liberi arbitri). Gradam deinde often*nbsp;dit non fecundum mérita noftra dari, Alioqui grada non effet grada, merîta nX-ßlt;c,attamencum datafucrit,inapcrccffcetiam méritanoftra bona:nbsp;fed per earn : Só quafubtrada nihil boni per fc valcat homo. Atque tia.incipc-«'eceffarium effe homini, vt graria Dci non folum iuftificctur impius, mêriabï!nbsp;flt;d criaravtiam iuftificatus ex fide,ambulct cum graria: amp;incum« na.

K q bat

’ DE LIBERO HOMINIS ARBITRIO

bat fiiperipfam né cadat»

, • Expli'cans deinde, quid Pelagiani impfe de merito noftrorumoa Dc merito pcm fenferint,qufd vero deeifdem habeatcatholicæccclefîæorthodonbsp;operum,*quot; xafidcs5c confefli'o, fnducitiilud Apoftoli. Ego lam immolor,00nbsp;tempusrefolutionfs meæinftat.Bonum certamen certauf, curfumnbsp;eonfummaufjfidem feruaui,Ifta vtiquefam mérita fuabonacomanbsp;memoratjVtpoft bona mérita confequatur coronam : qui poft melt;nbsp;rita mala confecutuseft gratiam , Denique attende quid fequatur»nbsp;Supereft, f nqui't, mihi corona fuftftiæ,quam reddet mihi dominus innbsp;dieilla iuftus fudex.Cuf redderet coronam iuftus iudex,fi non donaf«nbsp;ftt gratiam miierfcors pater C bt quomodo effet i fta corona fuftitiæ, ßnbsp;non præceffiflcr gratia quæiuftificatimpium Quomodo ifta debi*nbsp;ta redderetur lt;, niß illa gracuita donarcnir\

eöf teri, iu noftfä gratiam, qua homini peccata dimictuntur. lllam vero quæ da« gmuTjed ttirinfinemthoceftvitamæternamî mentis noftris præccdcntibusnbsp;eâfoiâ,cfle j-eddi Refpondendum efteis. Si mérita noftrafic intelligerent, vtnbsp;Nam v?tä ctiam ipfà dona Dei effe cognolcerent, non effet improbanda ifta fennbsp;nXochdsnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. Qiioniam vero méritahumanafic praedicant, vteaex femet«

reddi. ipfo hominem habere dicantjprorftisredriffime reipondet Apofto« SISte difeernit Qiiid auteni babes quod non aecepifti fi au«nbsp;didaPeia-^ tem accepifti quid gloriaris qiiafinon acceperis Prorfus talia coaf.nbsp;fS™ tanti veriffimc didtur gt; Dona fuatcoronat Deus, non mérita tua, if f«

fonaredeû Dei dona funt, ficut dicit lacobus Apoftolus, Omne datu optimftSd omne donu pcrfedèum de furRim eft, defeendens a patre luminu, amp;c»nbsp;Hadlenus Auguftinus libro niemorato.Qiii fi tuæ tibi adhuc fub^nbsp;amp;«pÇJîo feribit fententiæ,neceffeeft vtconuerià planetibifit rerum omniumnbsp;hæ Au^gf rgt;«itura: amp; facies :vtatt)a nigra: nigra alba fint: calida frigida : frigid*nbsp;ftini.adq- da calida :breuiter, quodlibet, quodlibet,nbsp;poSamf Affirmât ille,fruftra datas a Deo leges,fi homini non fit Iiberum vonbsp;luntatis arbitrium,quo iubenti parère poffit et obfequi,RidicuIa fore,nbsp;tam multa mandata, quæ ipfam etiam voluntatem nominatim conanbsp;ueniunt, fi nulla fit noftra voluntas : hoc eft, liberum arbitrium : quænbsp;pro eodem ipft perpetuo accipit, Breuiter vbicunque ad aliquid factnbsp;endum aut non faciendum in diuinis monitis opus aliqt^od volunta«nbsp;tis exigitur,liberum fan's inde demonftrari arbitrium ? Proinde, cumnbsp;quis peccat, vni fibi hoc imputari debere, Cum quis aliquid fecundunbsp;Deu opcratur,hocipfum nos alienare non oportere a propria voluntanbsp;te .Pro opere bono, fi libere fiat, fperandam'mercedem ab illo,qui rednbsp;dit vnicuique iuxta opera Ria. Nec ignorantiam quidem imputari,nfnbsp;'fiquatenusvoluntariaeft, Aeque tarnen ad vitam piam; ô^bouam

f

LIBER TER TI VS, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Fol, LVII,

conuerfationcm, cui merces ætcma debeatunDci adiutorio nos opus habere : nee debere quenquam in ièipfo gloriari, ÔC fpem rede viuen»nbsp;dl poliere: quod qui facit, diuinam ilium maîedidioncm incurrcr^nbsp;amp;aDeorcccderccoreius, Sed necefTariam efle coniugationcm : amp;nbsp;gratiæ 5gt;C liberi arbitrq. Nee gratiam Dei folam : nee ïè folum,fed granbsp;tiam Dei fecum operatam fuifle ca de quibus in domino gloriaturnbsp;poftokis,abcodemipfoprædicari Apoftolo. Gratiam quidem non,nbsp;fccundum mérita dari:per earn tarnen noftra bona mérita fieri, pernbsp;quæ aflequamur eoronam iuftitiæ, qui immeriu, fmo male mcriti:afsnbsp;fecuti fumus gratiam : quod tametfi de fola iuftificarionis gratia consnbsp;fiteantur etiam Pelagiani, finalem tarnenillam gratiam: hoc cft,vitamnbsp;ætemam, mentis noftris rctribui affirmantes : nec hoc quidem impronbsp;bandû fore, fi mérita noftra fic intelligerent,vc nihilominus Dei donanbsp;confiterentur, led quia mérita humana fic prædicant, vt ea ex femeti«nbsp;pfo hominem habere affirment, mcrito improbandos fore,vt contra*nbsp;dicentes veritati, atque eius Apoftolo ; qui bona omnia, Dei dona af*nbsp;firmac : nec quicquam nos h^ere quod non acceperimus,

V t autem hancipfam fententiam itaeffe Auguftini inteUigas,vt de* finitioncm orthodoxæ fideiac ccclefiafticam nihil dubites, cui dif*nbsp;fèntirenonpoffisnifîhæreticus, tametfihocipfum ex prioribus fatis ^ft.hacd«nbsp;intellexeris, eundem audi Auguftinum libro dccertis diffinitionibusnbsp;orthodoxæ fidci, aut ccckfiafticis dogmatibus ? Quale de libero arbi= tam defînonbsp;trio affirmât definire in hunc modum:

Libertatiarbitrijfui commiflusefthomo ftacimin primaconditi onhodoxg one,vtialuavigilantiamentis, adiuuante etiampraccepti admoniti= fen’b.denbsp;one, perfeueraret, fi vellet in eo quod creatus fuerât : permanere.Poft=nbsp;quam vero fedudione ferpentis per Euam cecidit, naturae bonu per* «bus.nbsp;didit, paritcr 80 vigorem arbitrij, non tarnen eleiftionem : nc non ef= g^Tec^cnbsp;fet fijum quod cuitaret pcccatuminec merito indulgeretur, quod non fiafticum,nbsp;irbitriocommififTct. Manet itaque ad quærendam falutem: arbitrij arb^^gr,nbsp;Iibcrtas,quippe rationalis voluntas, fed adm onente prius Deo, amp; in*nbsp;uitante ad falutem : vt vcl eligat, vel fèquatur, vel agat occafione falu*nbsp;tis, hoc eft, infpiratione Dei, Vt autem confequaturquod digit, velnbsp;quod fequitur,vd quod occafione agit, Dei effe, libere confitemur,

Initium ergo falutis noftrseDeo miferantc habcmus, Vtenim ac* quiefcamus fàlutiferæ infpirationi, noftræ poteftatis eft : vt adipifea»nbsp;Uiur quod acquiefeerido admonitioni cupimus, diuim' eft muneris :nbsp;Vt non labamur in adepto falutis munere, fblicitudinis noftræ, ccecnbsp;kftis pariter eft adiutorij, V t labamur, poteftatis noftræ eft, 8c igna«nbsp;^iae.Non tarnen ad obtinendum valet fine illo,qui quanrentes facit in*nbsp;*ienire,quipulfantibusapcrit,quipetentibus donat,Sicut ergo ini*nbsp;tium falutis noftrf Deo miferante,Slt; infpirantehabere nos credimus:

K iij ita

DE LIBERO HOMINIS ARBITRIO icaarbitrium naturæ noftræ lèquax effe diuinæ infpirationis liberenbsp;eonfitemur Jgitur vt non labamur a bonö, vel naturæ, vel merin,foli-dtudimsnoftræeft,amp; cœleftis pariter adiutorij : vtlabamur, pote=nbsp;ftatis noftræ eft, ignauiæ » Hadenus illc

Audis itacp Caluine,orthodoxæ fidei definitionem:a qua diflenrire fub nominis Chriftiani profeftione, eft hæreticu eftc. (^andoquidênbsp;is nobis eft habedus hasreticusjis femper ab ipfo Ecclefîg initio talis eftnbsp;habitus,qui Chrifto fe credereprofeflus, aliud de veritatc Chriftianaenbsp;fîdei credit,quam habeat definitio tradiriôis ecclcfiafticæ,icaredc, et exnbsp;cômuni catholicæ ecclefîæ ientêtia ante tredecies centenos annos. Adanbsp;mantius iile Origen es (quod fupra audi fti) nobis deferibit hæreticu»nbsp;fc’xpenfio Audis,inquam,do2ma ecclcfiafticum : quo definitur arbitrn fui libersnbsp;controucî*-*

fæ quæftio taticommiflum ab initio homincm,perpeccatum perdidiffe quidem dam defii- naturæbouum, pariter ÔC arbitri) vigorem : non tarnen eledionem:nbsp;nitionêor-- ne non eflet fuum quod euitaret peccatu m : nec ad culpam imputabinbsp;diodoxæ fi qyQJnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;commifîffet arbitrio » Bonum naturæ, virtutem : nacus

Perdidifle j.æfuperadditam,hoceft,originalisluftitiæ donum intelligicQiiæ roorigifiii, ita pcrficiebat naturam: vt naturalem eius infirmitatc abforberet quo*nbsp;fæ°amp;arb7 dammodo,amp; mortalem immortalem faccret : rebellem rationi ex iuanbsp;tnjvjgorê, natxxracarnemîeidemabiquc vlla pugna aut dlffîcultatC obiequcn*nbsp;J°quot;n^'^‘'temperomnia: multiscxfe fubiedam incommodis ac miferqs, abnbsp;Bonum na his penitus vindicai'ct ? Arbitrrj vigorem: intelligic illam eius enerpi=nbsp;intdhgat^ am, ÔC potentiam cfficaciter volendi quicquid in fc vult :nbsp;nbsp;velutrex

ètr^v^go ftî-ddam in regno homirtigt* fuis mcmbris:quo iuftitiæ fearma pragt; rem.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;beant, imperat, Quod bonum poffibilitatis, alibi appellat. Hæçin^

originis noftræ, vna cum originali ilia in cadem nobis quail's no- (lata iuftitia, perdidimus , fed tarnen non libertatem eletftionis, autnbsp;qua^^ quot; voluntatis, ne non effet noftmm quod euitarcmus peccatum, quodnbsp;noftrum effe negas, amp; pernegas î ne merito nobis poffec imnbsp;punnet fen putari, quod libero non commißffemus arbitrio;Cum tu contia me*nbsp;uSariofenbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nobis imputari affirmes, quæ ineuitabiir nobis ncceffitatc, com*

cum ditfia mittimus, Mancre nobis ad c|uærendam iaiutem arbitri) libertatem: cedefiçca- oc eftæationalcm voluntatem : Cum tu contra contendas, nulla no*nbsp;thoiicæ. hislibertatem arbitrij ad quærendam falntem adeffca'mo nee adoptanbsp;dam quidem : aut delyderandameahdcm » Contendas quoquein nonbsp;bis voluntatem effe fine libcrtate arbitrrj.Audis manere nobis liberta*nbsp;tem:vt eligamus, iequamur, et agamus, quæ nobis diuerfis occafioni*nbsp;bus ad falutcm noftram Deus infpirauquod tu negas,et pernegas,fednbsp;contra affirmas, Deu pro fuæ voluntatis arbitrio hæc in nobis efficacinbsp;ter operari: noftrefacultatis non effc,vt aliter moueamur,quâipfènosnbsp;moueat : vt vero, aut quo nos moucat, neque hoc quidem in noftranbsp;poceftate confifterc. Habet ecçlefîaftica definitio ; per Dei bonicatem,.nbsp;dómiw

LIBER TER TI VS. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Fol. LVIIÎ.

miféi'korâiam in poteftate nos habcrc, noftræ ûlucis im'aum : qiiod efi:,fàluriferæadmomnoni,autinfpiradoni acquieflt;:ere:quod,nbsp;inquft, noftræ poteftads eft: quanquam vt aflequamur quod acquiesnbsp;fccndo admonidoni cupimus, dïuini ftc muneris : vt non labamurinnbsp;adepto faluds munerc, ÔC noftræ fit folidtudinis, amp; diuini pariter ad*nbsp;iutorq. Habet tua definiti'o,contraria omnia:ncc inidum;nec mediumnbsp;vilum ad falutemjin noftra nos poteftate habere : breuiter, ad ca quænbsp;ad falutcm noftram perdnentjnullam nec minimam facultatulam eftenbsp;nobis reliquani : imo necDeo in bis nos cooperari, lêd vnum iblum*nbsp;que totum peragerc.

In fumma hanc velutcatholicæ fidei confeftïonem ille inculcat ßbi commiiTofîdelipopuIo. Liberum,inquit,fie confîtemur arbitrium,nbsp;vt dicamus nos Oei ièmper indigere auxilio, amp; tam illos errare, quinbsp;ciim Manichæo dicunt, hominem peccanim vicare non pofte :quamnbsp;illos qui cura louinianoafterunthomincm non pofte peccare. Vter= louinianuanbsp;queenim tollic arbicrqlibertatem : Nos vero dicimus hominem fem* Hominemnbsp;per,Sdpcccarc,6f non pcccarcpofte,vt noslibericonfiteamur arbi*nbsp;trij: Hæc eft fides dile(ftiffimi,quam incatholica didicimus ecclefia, n?peVcàrenbsp;quamque ièmper tenuimus, èc tenemus : quam a nobis deincepsnbsp;pofteteneri credimus,

Concludendum ergo nobis eft, non folum impudendftîme men* ConciH(iolt; dtum Caluinum,de Auguftino,amp; de veteribus omnibus,lède*nbsp;tiamS^ ipfiimzamp;S vniueribs noui huius profeftores Euangelq, fan*nbsp;^orum omnium vniueriæ ecckfiæ catholicæ, atque ipfîusquoqucnbsp;fpiritus iàncfti iudido, iamdudum, ante annos mille treeen*nbsp;toSjSc amplius pronunciatos hærcticos,publicos honbsp;ftes Del, ÔC religionis eius, pernitiofos corn*

muni vitæmortalium,dignofque qui exterminentur e coe=nbsp;tuhominum,

FINIS TERTII LInRI.

K. «fl DE

DE LIBERO HOMI.

NIS ARBITRIO ET DIVINA gratia Liber II IL

Cum ctiam ad[ueriàri)iriteUigant,nccdiflïmuIarc poflintdiui« nam fcripturam vniueriâm, libertati atteftari arbitrij, Quo«nbsp;nam pa(flo eandem in ccrtos locos claiTcfve diftribuca elide»nbsp;re, atque alio torquere fruftra conentur,hoclibro demon»nbsp;ftratur.

ACTENVS ALTERO TANTVM illo ariece,qui nobis aducrius hæreticos eftnbsp;efficaciffimus , impiam ac blaiphemamnbsp;adueriariorum de libertate noftrac volun»nbsp;tansnbsp;nbsp;arbitrq deiecimus atque euertimus

iententiam » Ad quam : cameefi illi ex ob» feuris fcripturglocis vnum atque alterumnbsp;perperam ct vi detorquentes,ialt;flent diui»nbsp;nas aduerfum nos, pro ie ftare icriptu»nbsp;ras, 8c proferre iententiam, cui neceflarionbsp;credendum fit, etiamfî non folum ecclefia, fedamp;T Apoftoliamp;: angelinbsp;de cœlo contra pronunciarent, neminem merito Chriftianum velnbsp;tantillum inde moueri debere exiftimo ? Cum nullius feripturæ au»nbsp;thoritate, quantumuis,vtnobis forte videretur,apertæ,atque eui*nbsp;dentiSjaduerfusillarumaquilarum congregationem ÔCconuentum,nbsp;aduerfiis claram, conibnantemque orthodoxorum patrum iènien»nbsp;tiam, aduerfus communemper orbem ecclefiæindubitatamque fi»nbsp;dem ac defînitionem, aliquid credere cuiquam licere, alibi a. nobisnbsp;clariffimedemonftratum fit* Quandoquidemhæc, vna redæfcrî*nbsp;pturarum intelligcntiac certa inobliquabiliique amuffis eft: vt ilia,nbsp;teftificante hocipfum Apoftolo,columna , firmamentumque veri»nbsp;tatis , Chrifti gubernata vegetataque fpiritu , a quo non deftitue»nbsp;tur ad confummationemvfqueiæculi. Fieri equidem pofte vc erre»'nbsp;mus nos in vera fcripturarum intelligentia, vt vero crrec fila in hisnbsp;quæad fidei veritatcm,acreligionis iynceritatem perdnent, fieri pror*nbsp;fus non pofte.

Attamen,etiam diuinarum icripturaru authoritate confirmarem, quam audifti, fidem definitionemep catholicæ eccIefiaSjde noftri liber»nbsp;tace arbitrqnifi(quod veriifime ille dixit Origcnes,amp; omnes quos fu»nbsp;pra audifti orthodox!,do(ftiflimi,ian(ftiirimicp patres noftri vno con»nbsp;lenfu atteftantur) vniueria plane, quanta quanta eft, diuina fcriptura,nbsp;candem

Fob LIX

ris præmrjs nos inuitec ac alh'ciac : ab his fnterminarione morris, dams „oftri ar^ narionis, ac fuppliciorum nos reuocet,(Quæ ftulta forent ridiculanbsp;Vniucrfa, niß liberum nobis effet voluntatis arbitrium:} certu eft vnis Dn de no-rierfamdemonftrarCjpoteftatemnosIiberihaberearbitri)^nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Exbenc^vf

Nam fi ftudia noftra, noftrofque ad virtutem nbsp;nbsp;niftitiâm com= ucndi legf-

parandam conatus abftuleris , fed vnius conditon's hoc fit, vt hie cepn^ vircuribus ornatus fit, file rjs careat, Sc proinde vitijs fit fubiedfusnbsp;Concrarijsjtollisfimuldiuinum indicium,nififeipfiim iudicare vellet, virtutem.nbsp;quod hunc,non ilium, virtutibus exornare voluerit; tollis religionemnbsp;vniuerfam : Deum ipfum denique. Id quod vclutper fc euidens, file peccatfs.nbsp;Petrus, apud Clemcncem, Simoni obrjciens ,impugnatori libertatisnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ad-

arbitrii* Die, inquit, quomodo ergo Deus iudicat fecundum verita= ucrfusSi-

babuit lt;» (^od fi recipiatur, conuulfa, inquit,funt omnia, fruftra c = ritftudium fedlandi meliora ? Sed Sc indicés fæculi fruftra legibusnbsp;præfunqamp;Seos qui maleagunt,puniunt. Non enimin fua poteftasnbsp;te haberent, vt peccarent » Vana erunt populorum iura, quæ malisnbsp;lt;(ftibus pœnas ftatuunt» Secundum hæc ,nec iuftiria erit,nec bonitas,nbsp;ticc vlla virtus, nec Deus deniep, Hæc ille Apoftolorum princeps, in®nbsp;fani veftri dogmatis principi amp; authori,primo(p libertatis arbitrij imnbsp;pugnarorijVelut per le euidenria obijeiebatt

Eadcm,atque eodem modo, Tertullianus Marefonf iUfus difcipiis Tertuiifa-ÏO, Nec legem homini potuiffe dari, nifi amp; obfequium legf debitum fuSarcK fn poteftate haberet, Nec morris comminarionem mandari tranfgrefsnbsp;fioni iufte afenbi, fi non 00 legis contemptus in arbitrij libertatem desnbsp;putarctur homini. Neque enim æquum exiftere, vt legis pondus imsnbsp;pofuiffetDeusfiiftinendiinuaIido,nequevtqucmimbecillitatis nosnbsp;mine exculabilem feiret, cum definirionc morris conueniffet. Breuisnbsp;ter fibi non conftare vniuerfum difciplinæ ordinem per præcepta,nbsp;prohibitioneSjCxhortationes, comminationefquc diipofitum, nifi ÔÔnbsp;Äd oblèquium, amp; ad contemptum libero 8c voluntario homini, quinbsp;fui dominus, bono fponte fèruando, Só malo iponte vitando in vcnbsp;tranque partem poffet conftanter occurrere. Inde folum, iuftum Deinbsp;fn hominem comprobari indicium. Qiiandoquidem,inquit,nec bo«nbsp;rii nec mali mcrces iure penfaretur ei, qui aut bonus aut malus, necelinbsp;ßtate, non voluntate fuiffet inuentus»

Badem

4

DE LIBERO HOMINIS ARBITRIO

ircnæus ad Eadcm Irenæus Valentino eiufdem quocp Simom's dilcipulo : ad» îenti^utiKquot;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quem Sc hoc mfert velüt euidcns ex commuai mortalium con

fènfu omnium,nec laudabiles fore bonos,quod boni fùnt, nec vitupes rabiles malos,quod mali, iî hocipfum quod funt,neceflario func ? Ne®nbsp;minem enim iure merito laudari aut vituperari de eo,quod in poteftanbsp;te eius iîtum non eft,fèd vel neceffitatis vi,aut alio quopiam agente,autnbsp;cafu aliquo eidem ineuitabili ipfî adeft,T olli proinde diuinum denofnbsp;bis indicium, fi toUaturJkberi tam ad malum quam ad bonum facubnbsp;tas arbicri}. Quin amp; multa velut exempli cauià,congerens diuinarumnbsp;fcripturarum oracula,quibus Deus per prophetas luos,perapoftolos,nbsp;atque etiam per feipfum nos exhortatur pie, iufte, ÔC fände viuere, fcnbsp;quecrere,fuævoluntati libenterfiibmittereamp;S obièqui,amp; corn mina*nbsp;tionibus deterretab horum contrarrjs,(Qiiod fere vniueriæfcripturgnbsp;aut argumentum, aut certe fcopus eft.) Omnibus his affirmât often*nbsp;di liberum ÔC fuæpoteftatis effe hominem, Cum alioqui fruftrano«nbsp;adhortaretur fcriptura,hæc quidem facere,ab illis abftinere,

Origenc# nbsp;nbsp;nbsp;Wcm ille, quod audifti nulquam non inculcat Origenes, Valdc

abfurdum fore affirmans amp; euidenti ration! contrarium , nobis mandata dari, ex quorum vel obftruatione (aluemur, vel præuarica»nbsp;done damnemur,nifi liberi habeamus poteftatem arbitrij,

Bafilius. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Idem ille Magnus Bafilius, qui fine hac nihil merito laudabile vitu*

perabileque a nobis gcri poffe affirmât: proinde, nec ftare pofie, diuia nidenobisæquitatemiudici), Vnumfiquidem in nobis merito, autnbsp;Hilarius, laudariaut vituperariarbitriumoptioncmt^ liberam. Idem ille Hi*nbsp;larius, Quid enim, inquit, honoris, ac præmfj, bonitatis mcrctur ne *nbsp;ceflîtas, cum malos nos effe vis quædam nobis conferta non fineretCnbsp;Hicrony. Idem quoque ille Hieronymus, qui fine mentis propriæ libertate necnbsp;virtuti locum effe, affirmât, nec in peccatores conftare iuftum Dei iu*nbsp;dicium,necinfàndos S^iuftos præmium meritorétribué Vbi,in*nbsp;quit, neceflïtaseft, corona non eft. Si ad vida neceffitate trahimur,nbsp;iniufte pro eifdem punimur. Idem dem'que vefter, quem videri vul*nbsp;Auguftin. tis,illeAuguftinus,quem audifti,quoties inculcat,ibi culpac ratio*nbsp;nem inueniri non pofle, vbi dominatur aut natura aut neceffîtas*nbsp;Debere omnes legibus Dei oblèquû

Neminem autem debere quod nonaccepit, atque ita accepit,vt in fua ipfum poteftate habeat ? Neceflitaris vim qualemcunquc,nbsp;quam vel non admitterevel amoliri in noftra poteftate non eft, pec*nbsp;caticulpam excludere. Quis cnim,inquit,peccacineo,quodnuUonbsp;modo caueri potefta Et in hoc tocius humani generis effe publi*nbsp;cum confcnium,hocapueroadlèncm,abilliteratoad iâpientem,ve«nbsp;lut magiffcra natura fciri,affirmari,cclcbrari:nullam in eo diffendre autnbsp;paucÎB

LIBER QVARTVS, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Fol, LX.

paucîtatem do dor um aut mulritudincm i'ndodorum,

V erifli'me profndc dicic, quod priores omnes,torius dim'næ feri Dc gratia ptiiræ authoricate aftrui,liberum in homine voluntatis arbitrium,nbsp;Primum,quoniam ipia diuina præcepta non prodeflent homini, nißnbsp;liberum haberet voluntatis arbitrium,quo ea faciens ad promiffa prænbsp;rnia perueniret. Deinde,quod fruftra tarn multis locis omnia mandasnbsp;ta fua cuftodiri a nobis, amp;L fieri Deus iuberet. Quo enim iubec, inquit,nbsp;fi non eft liberum arbitrium^ Quorfum deniep ilia tarn multa mansnbsp;data,quæiplàm quodammodo nominatim voluntatem conueniunt.nbsp;Noli vinei a malo. Noli hoc. Noli illud,culufmodi innumera paffimnbsp;occurrunt Vbi enim ad aliquid faciendum aut non faciendum in dinbsp;uinis monitis opus voluntatis exigitur, fatis liberum demonftratur arnbsp;bitrium. Itacp cum vnluerla,vt audifti, quanta quanta eft diuina ferrinbsp;ptura demonftret in nobis libertatem arbicrij,attcftantibus hocipfumnbsp;(fi quis aut dubicet aut non intelliga^aut fi'bijpfi in co non audcac ere»nbsp;dere) vniuerfis ab initio orthodoxis iandifep noftræ rcligionis ducisnbsp;bus,antefignanis,amp; dodoribus: Nunc vide vt clariflimæ luci, hi ftu«nbsp;dio claudant oculos,atcp alqs etiam nitantur fumu fuse impietatis fuf*nbsp;fundere,amp;S efficerc vt de euidentibus dubitent, amp; claufis oculis lucemnbsp;tenebras ftatuantCJiiod vt clariflime intelIigas,Só ne vaga amp; confufanbsp;dum difeurrit per fingulos luci tenebras offundat oratio, vnu ex om®nbsp;nibus amp; pro omnibus Caluinum ( qui aliorum omnium in hoc ar«nbsp;gumento et iecundum fuu illud Euangelium explicando,vt ÔC in aiqsnbsp;plcrifcp diligentiam vicit) exaduerfo diccre iàciam,

Dicit ille,eos qui falià libertatis humani arbitrq opinione præcipitas Caluinus, tcipfumconanturjfuas ex aduerfo quafdam rationesobtendere,adnbsp;oppugnandam facrofandi illius Euangelrj fill fententiam,

Hui,quot,quads,qualibufip Impar,te,aduerfarijs Caluine impuden pigWi». ter obficis-r vniuerfis noftræ religionis amp; fidei antefignanis 06 dodorinbsp;busnilis columnis:inis(quai^conienfiis cogregatio,nobis orthodoxnbsp;gt;toru fide fimper demonftrat}aqiis:vniucrfæ ab inidofeuius definidonbsp;tie tot teftibus audifti^catholicg cccIefiaE’Xcômuni deniqj ab initio mornbsp;talium oîm fenfui èC cÔiènfui:quê mêtibus nris, inicribentc conditorcnbsp;tioftro,falfum efie,tam eft impoflibilc,quam mendaeem conditorcm,nbsp;æternamcp veritatem, Proinde falia non poteft eife opinio humani li*nbsp;bertatis arbitrrjrquam aduerfus vos veftramcp impudendirimam,imnbsp;pi}irimam,amp; prodigiofie cæcitatis plenam ientcndam,vniuerfi illi edanbsp;^^idendifimis rationibus conantur aiferere.

Sed quibus tandem,veftram illi fentendam rationibus oppugnant caiuiau«. arietant^ Congerunt,Inquit,primo abfurda nonnulla, quibus earnnbsp;odium trahant,tanquam afenfu quoep comuni abhorrentem, Po-ftea fcripturae teftimonijs cum ea congrcdiuntur.

DE LIBERO HOMINIS ARBITRIO

Quæ quan nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^ànc vtrunc^ fadunt, abfurda congerunt,Ièd quæ tam abfur

talt;$ abfur- da funt,vt l'pfà noH poflct abfurdior efle abfurditas : ÔC tam eui dentcr tur ad neganbsp;nbsp;nbsp;eandcm cotifèquuntur, vt nemo ca confèqui ad Ülam no intelli’gat,

cui redæ rationis vel fdntilla lupereft.Sunt autem ea quæ toties audi» tam aà^- ftijtoUi Videlicet diuini xquitatem de nobis iudicij:tolli omnem conasnbsp;maTum^*^ bonum:toiïi leges amp;diuinas et humanasîacculàri magiftratusnbsp;qui prælùnt exadores legibus, quod tranlgrefloribus fupplicia ftatu-ant:lbntes caftigent:vt qui in poteftate fua, ne peccarcnt, no haberentînbsp;tolliadmonitionesamp;Sexhortationesad bene iuftc(^viuendum,qui«nbsp;bus oblequi nemo poteftatem haberet î toll! dehortationcs a vitijs,nbsp;quæ nemo vitare poffet, qui neceflario peccatîtolU iuffa'tiam, bonita*“nbsp;tern, virtutem omnem : tolli religionem : èc Deum iplum deniquc,nbsp;HæcftintCaluineabfurda, quæ velut neceflario Ô6 euidenter advc*nbsp;ftram lententiam confequentia,illi congerunt,quo eandem, tanquamnbsp;a communi quoc^ lenfu abhorrentem in odium pertrahant Hæcillenbsp;Petrusaduerlus primum veftri huius dogmatis authorem Simoncrnbsp;Hæc Tertullianus aduerlus Marcionem ? Irenæus aduerfus Valenti«nbsp;num illius Simonis difdpuIos»Hgc ilIeOrigencs,iUeBafilius,HyIarius,nbsp;Hieronymus, Ambrofius,Auguftinus aduerlus Manichæos cætcroflnbsp;que qui ex ea Simonis fchola prodierut hæreticos, Eadem hæc lt;Sô nosnbsp;quocp aduerfus vos,in quos nouilTimos,vêtus ille turpitudinum gurnbsp;ges ab impio illo Simone manauit delcendit ? Addunt ad hæc, (cri'nbsp;pturg teftimonia,non quædam 8C (cïcamp;Sifcd lcripturam,quanta quannbsp;ta eft, vniuerlâm ? Quæ tota, veftrâ fententiam redarguit, 8c afferitli”nbsp;bertatcm arbitrij* Cum alioqui foret ftulta ridicula, nifî loquercnirnbsp;libero ad bonum amp; malum homini. Sed tu Caluine quid ad hæc lt;nbsp;Caïuinus. Vtrafcp,inquit,machinas ordine retundemus»

Pfghius. nbsp;nbsp;nbsp;Scilicet,Indicum elephantem culex,aut fl quid did poteft innrmius

Sum aïö- nbsp;contemptius. Audiuimus,inquit ille, fuperbiam Moab, Superbus

gantia in- eft valdc» Supcrbiadus arrogantia dus, Ô6 indignatio eius,plulqua toicrabiiis.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Jq dus,T ünc mifelle aduerfus noftræ religionis duces,tales,tan

tosc^,audes oculos frontemc^ attoUereC In hou^ ddjdes etiam inferos rum portis,amp; dæmonum omniumpoteftateinfuperabiles machisnbsp;nasÇ'fdlicet murum æneum,imo adamâtinum arietabis aut arundine,nbsp;feftuca,ftipula: Quinaudi,quidtuustibi Auguftinus dicat librodcnbsp;quantitate animæ cap*vltimo.Datum eft,inquit,anima^ liberum arbi«nbsp;trium,quod qui nugatorijsratiocinationibus Iabefalt;ftare conantur,nbsp;adeo cæd funt,vt ne ifta quidem vana ÔC facrilega,propria Ic volunt^nbsp;te dicere intelligann T amen audiamus quam belle, quam fortiter, hiç»nbsp;illis,congreditur:quam effïcaciter illas machinas cuertiL

Caluinus. nbsp;nbsp;nbsp;Si peccatum,aiunt,neceflïtatis cft,iam defltüt efle pcccatum » S* VO’

luntarium eft,ergo vitari poteft»

Ita

LIBER QVARTVS. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Fol. LXI.

Ira lane afunt,quod dicis: rediflïmc aiunt Ncq^ em ibi culpæ ras Pighius. tio inueniri poteft,vbi dominatur aut natura aut neceflîtas. NuUi mesnbsp;rito imputandum quod arbitrq fui non eft : nec vituperio aut pœna, canlt;5k;ne-fed commifêratione dignus cft,qui drcunfert vitium, quod vitare fug ratio^^nbsp;poteftatis nec eft nec fuit. Non corripimus,fed folatium potius adhisnbsp;bemus cæco qui a natiuitate talis cft:non impropcramus loripcdi, fednbsp;manum porrigimus,quo nutantem fubleuemus. Rede ergo illi, quosnbsp;aiSjhoc intelkxerunt intelligunt, neceffitatis conditioncm ,omneninbsp;culpæ rationem excludcrerquæin eo effquod quifqua non fecit quodnbsp;debuit facere:aut fecit quod dcbuit non facere: neminem autem debesnbsp;requodnonaccepit,atc^itaaccepit,vtinfuaidipfum poteftate habe»nbsp;at. Rede ÔC illud, voluntarium nobis non dici, quod in poteftate no«nbsp;ftra non eft, ÔC quod vitare non polTumus.

HeCjinquis, Pelagq quorp arma ad impetendum Auguftinu erant. Caïuinua.

Non fieimpie,nonlîc,primohæc Auguftini noftra,adeuertens dam Manichaeorum veflramcp impietatem inuidiflïma armafunc. ftini armanbsp;Ica fane,quod fupra audifti, fine libera voluntate demonftrat non po= ManShænbsp;tuiffe bene viucre nec bene facere hominem : nullum fine ea futurumnbsp;locum diuini iudici), Non cnim, inquit, aut peccatum effet, aut rede tribuatcô-fadum,quod non libera voluntate fieret: per hoc pœna iniufta eamp;nbsp;Iet,amp;S præmium,fi homo voluntatem non haberet liberam.Debuic au gio,nbsp;tern in fupplicio ÔÔ in præmio elfe iuftitia: quoniam hoc vnum eft nbe.arbLnbsp;bonorum quæ ex Deo funt.Debuit igitur Deus dare homini volun»nbsp;tatem liberam ? Inquirens deinde cuius Sc vnde fit üle motus volun= j^b^'’arbit’nbsp;tatis,quo ab incommutabili bono ad inferiora peccando conuertitur,nbsp;extorquée primo confeflîonem ab eo quem ex aduerfb fecum diffesnbsp;rentem facit, velut euidentis veritatis ac indubitabilis, quod motus ihnbsp;le naturalis dici non poffittquafi neceffitate quadam naturæ ab illo bonbsp;no incommutabili ad hæc inferna defledes peccet anima : ex eo,quodnbsp;culpabilis eft: 8c merito reprehenfibilis. Neep enim,inquit, vlla culpanbsp;deprehendi potefl,vbi natura neceffitafcp dominatur. Ex quo conclunbsp;dit,eum effe voluntatis motum proprium: nempe voluntarium: quonbsp;fcrtur,non lapidis iftar,cum fuo pondéré ad inferna trahitur:ied ita,vcnbsp;eum in poteftate fuahabeauCum alioqui,neclaudandus inde, nec vi=nbsp;tuperandus effet homo,nec omnino monedus,vt ncgiedis his peritu=nbsp;ris 8c caducis ad æterna adipifeenda fe conuerteret: vt nollet male,velsnbsp;let autem bene viuere.Hoc aut quifquis exiftimat,exterminandu eumnbsp;merito e ccetu hominum. Oftendens infuper Dei præfcientiam pecsnbsp;mndi nobis neceffîtatem non imponere.Præfciri fîquidem a Deo mas Eodêca, »gnbsp;las voluntates noftras. Voluntas aut noftra,inquit, nec voluntas effet,nbsp;^ifi in noftra poteftate effet : porro quia eft in poteftate noftra, liberanbsp;«ft nobis 4 No cnim nobis eft liberu, quod in poteftate non habcmus.

L Ad

DE LIBERO HOMINIS ARBITRIO

Ad hæc magis vrgéns idq? aflermt,ibi'culpærationeminucniri non pofTcjvbi dnatur nacura aut neceflitas, Quandoquidem im'uria vitUi^nbsp;peretur quippia,quod eft fîcut efte debuitrneminem aut debere,quodnbsp;non i'ta accepit,vt in ftia ipfum poteftate habeat.Ex eo ergo,inquit, qdnbsp;non accepitjuullus reus eft.Debet aut fî acccpit Sc voluntatc liberam,nbsp;ÔC fuffîcientiflimâ facuItatem*Rurfus curioft inquirenti de ipfius vo^nbsp;luntatis caufa, Qiiæcun(Ç,inquit4fta eft caufa voluntatis,!! ei non posnbsp;teft refîfti,fine peccato ei ceditur,Si aSt poteft,no ei cedatur,amp;S non pecnbsp;cabitur. An forte fallit incautumÇ’ergo caueat ne fallatur, An tanta labnbsp;lacia eft,vt caueri omnino no poftitC Si ita eft,nulla peccata funt, Quisnbsp;cnim peccat in eo quod nullo modo caueri potefkPeccatur aut,cauerinbsp;Cibro de Igltm*poteft.Item libro de duabus animabus, totius humani generisnbsp;duabusani coniènfu,velut magiftra natura conftare omnibus aff!rmat,nihil cuiqnbsp;imputari pofle,quod non voluntaric,hoc eftjibere comittitQiiandosnbsp;quidcm quod liberum non eft, voluntarium non eft, amp; vbi deeft li «nbsp;bertas,deefle Ô6 voIuntatem.Neminem vituperio dC lupplicio digni^nbsp;qui id non fecit, quod facere non potuit,

V ides opinor C^uine,cuius hgc arma luerintrAuguftini ne aduerius Manichæosjioftes liberi arbitri},an Pelagq aduerfus ipm Auguft.Cernbsp;te nulli hgc vfui Pelagio aduerfus Auguftinu efte poterat,q vitro hoc*nbsp;ipm afterebat,imo,vt p fe notu et euidês aflerebat,qd his ronib? coclusnbsp;dit,Necp in eo c51iftebat(q) fupra iâ toties eiufde ipHus Auga'ntellexisnbsp;fti teftimonio) illius cu orthodoxis pugna SC c0trouerfia.(^id dein^nbsp;Caluiiius.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Nego igitur peccatum, inquit, minus debere imputari, quod nc^

Hoccine eft Caluine illas machinas retundere et fubuertere; Illeipfe vnus,quê pro te ex omni antiquitate tefteinducis, Auguftinus (quodnbsp;toties audifti) affirmat,naturaliter notum omnibus, ÔC totius humaninbsp;generis publico cÔiènfu comprobari,nihil euiq imputari pofte, quodnbsp;non libera volutate committitur Jtem, Neminem peccare,in eo quodnbsp;nullo modo poteft caueri^NulIam ibi culpam inuenifi pofte, vbi autnbsp;natura dominaturautneceftitasddcm affirmant quotquot fupra au^»nbsp;diftiilli duces noftri, 06 orthodoxæveritatis magiftri» Contra negatnbsp;Caluinus ideo minus imputari debere quod ncceffariumî Affirmantnbsp;illi veluti eadem per ft notum euidentia,nihil efte voluntarium, quodnbsp;non fi'mul fitliberum:NihiI vero nobis eftcliberum,quod in poteftatenbsp;noftra non eft:Côtra negat Caluinus conftq autnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;inferri, euitabile

quid efte,fî eft voluntariu.’Quid ergo ft neget Deu bonum Sc iuftumî nunquid ideo hocipfum cuiq dubitabile facietC Siccine iubruitur comunis ab initio coftnius mortaliu oîm, quod vnus quilpia impudes,nbsp;aduerfante fuaipfius ratione Sc cofeientia, iUi audet reclamare ore blaft

LIBER QyARTVS, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Fol, LXIt

Sed audx adhuc arietantcm comunem I'llam euidentemc^ fèntenüa inortah’um oîm,Ôô prions lUius tiegati'onis fuæ caufas explicantem.

Si quis em,inquit,difceptarc cu Deo velit, ét hoc prgtextu iudicium fubterfugere,qm aliter no potuerit,habet paratam rcfponfîonem» Per«nbsp;ditio tua ex te Ifraef,in me tantummodo auxilium tuum » Vndc enimnbsp;ifta,quam caufatur^mpotcntia,^ ex naturae vitiofitateC Vndeporronbsp;vitioßtas,nifii quod homo defecit a fuo opificeC’Huius defeôh'Ôis fî me«nbsp;rito rei tenentur homines vniuerfi,ne fe neceffitate excufatos putentjnnbsp;qua ipfajuculentiffimam habent damnationis fuæ caulâm,

O bellû fcripturaF52 traÄatorem èC interprété,O Dialediciï argutîî, Pighius. concludentem fortiter et fubtiliter,Nec locû diuino relinq iudicio,necnbsp;merito nec demerito, fî libeRz nobis auferatur arbitriu, vniuerfos iUosnbsp;quotqc audifti iândiffimos orthodoxofcp patres noftros affîrmare denbsp;monftrauimus,velut per iè notû atcp euidcs^pià hoc docéte et loquétenbsp;in nobis natura Jta Petrus illi Sinioni,Dic,inqt, quô ergo deus iudicatnbsp;fecundû veritaté vnuquencp pro adibus fuis,fî agere aliqd in potefta«nbsp;te no habuit, Ita Tertullia« I^rcioni illius difcipulo,Nec legé homininbsp;potuiffe dari,q débita legi obfequiu in poteftate nô haberet,nec pœnânbsp;trâfgreflïoni afcribi et ftatui fî nô et contéptus legis eidé in libertatê de«nbsp;putaretur arbitrq.Ncc vniuerfîim difciph'ng ordiné,per præcepta, ad*nbsp;monitioneSjCÔminationefîç difponi,nifî ÔC ad obièqum amp; ad cÔtem*nbsp;ptiïm libero 8c voluntario homini»Qui liberi fui arbitrrj mentis ÔÔnbsp;demeritis iuftumDei dè fe facit iudiciu.Qnquidem,nec boni,inqt,neCnbsp;mali merces iure péiàrctur qui aut bonus,aut malus neceflîtate nonnbsp;volutate fuiffet inuentus Jta Irenæus V alentino eiuidé Simonis diici«nbsp;pulo, Nec laudabiles bonos q? boni funt, nec vituperabiles malos, qdnbsp;mali,fî hocipm quod funt neceffai io funt Jta iUe Bafîlius,vnû in nobisnbsp;arbitriu m,eledionélt;^ libéra merito laudari Ô6 vituperari affirmât» Itanbsp;Hilarius, Quid ein,inqt,honoris ac pmrj, bonitatis mererct neceflïtas,nbsp;cum malos nos cffe vis quædam nobis conièrta no fîncret Sic quot^nbsp;Hieron Jdeo nos accepiflc a Deo libertatê arbitrrj,vt viueret quiic^ nÔnbsp;ex neceffitate,fed voluntate,quo virtus locû haberet,vt(^ Sô in pdôresnbsp;æquum iudicium,8ô in fandos 06 iuftos iuftum pmium rétribuereznbsp;Nec ad virtuté,nec ad vida neceffitate trahi hoîes,alioq vbi neceflïtasnbsp;effcorona nÔ eft»Si ad vitia neceffitate trahimur,iniufte pro illis puni*nbsp;mur.Sic denicp ille in quo vno fidityAugufb'nus tories inculcat ibi cubnbsp;pæ rarionê inueniri non poffe,vbi natura dnatur aut neceflïtas, Ita desnbsp;^i(^ ilia mortalium oîm fenfîi prædicata amp; confirmatafentétia, Nihilnbsp;^uig imputari poffe,nifî quod libéra voluntate cômitritur:Neminê innbsp;'O peccare poffe,q) nullo modo vitari pot, A quibus oîbus aftïrmatur,nbsp;JJïftiffimâ rationem fore hominibus,diuinum fubterfugiendi iudiciû,nbsp;ï vere poffent diccre,aliter fcccrunt, flt; nô potuiffe facere, Contradi»

L i} cic

DE LIBERO HOMINIS ARBITRIO

cithisoîbus Calirinus.Quid igiturC Nunquid dubicabitaliqui's,huic porius,an illi’s omnibus amp; cÔmuni naturæ euidq;iöc^ lènftn' creditu=nbsp;Quêadeo non infirmat,vt confirmée potius diuina fèntentia,nbsp;fcripturas quc cx Ofcc induciturïapud quê dns idololatriam amp; grauiffima pcHnbsp;inducanr. pQp„|inbsp;nbsp;nbsp;gfjgm exprobrans,amp; beneficioi^ cômcmorans,quæ largiffi

mainilïummanucontuIcraCjCapnuitatemac defolanonêeidemintern minatur per Affyrios»Subrjciens qgt; ea nulli, cp fibqpfis imputarc pofsnbsp;fent,Se cupcre illis bcnefacerc,vt patribus eoßz ante feccrat,nifî per iposnbsp;ftaret»Perditio igitur tua,inquit,lfrael ex te eft,tantümodo in me auxi^nbsp;Hum tuum»Ex nobis merito perdio'o noftraeft,qui cum illius auxilionbsp;faluari potuiffemus,ipßnos vitro, öóipontanea voluntate perdidi«nbsp;mus, Q^od verum non effet,nifi vt pcrdi,ita perditionem effugerenbsp;in noftropofitum effet arbitrio. Vocatautem perditionem noftram,nbsp;peccata,a nobis commiffa, ob quæ perdimur,

Caiuinu«. Sed vndeeft,inquit,quâcauiàtur,impotcntia,hoceft,vitandip(ftî impoffibilitas,amp; peccandi neceffitas,niß ex naturæ vitioßtate.

Pighiu», nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Fruftra eins caufam quaeris Caluinc,quod vt ßt,fieri prorfus no po

Ccft.Nos em cum ratione peccati,ftarc no poffe eins comictendi neeeß fitatem,amp; vitandi impoffibilitate,fuprafccimus euidentiffimum.Nonbsp;eft proindein nobfs peccandi neceffitas,CX nature Vltio» Quod ß eflefnbsp;peccatum non effet. Qiiis enim peccat in eo,quod caueri nuUo modonbsp;poteftCFruftraproindeIaboras,vtiIIud naturg vitium nobis imputesnbsp;ex hoc quod primushomo a fuo defeceritopifice»

Quod infuper altci?2 per te indult;ftæ,velut noftræ aduerfus veftram A volunta ^^'^t^ritiam,ratiocinaudnis membrum,quo ita coUigimus:Peccatuni ßnbsp;no ad libc- voluiitariu cft,vitari ergo pot, vitiofiim dicis : ga a voluntario dedu«nbsp;ar^m° nta lt;^*onê habet ad hbcB?.Ita iàne vbiqj tuns Auouîh’nus colligii^fundatanbsp;tionc effe. argumentatione in euidenti amp; Dei digito inlcripta mêtibus oîm fen^nbsp;tentia,^ a dolt;ftis pariter et indo(ftis,a pucris æque 3^ fenibus,toto orbenbsp;terrai?’ affirmari,intcnigicp affirmât. Qiiis cm peccat in eo quod nullonbsp;modo cauere potuitC Aut cm nô cômittitur p(ftm,aut libera voluntatcnbsp;cômittit.Neminem aut monêdum,autobiurgandu oîno,ffiblata libernbsp;late arbitrrj, Ab his q ineuitabiliter nobis adfunt vitupari neminc autnbsp;laudari poffc.Proin et hoc affi'rmat,voluntatê noftrâ,nec voluntatê fonbsp;re,ß in poteftate nra nÔ effet,ÔÔ qa in poteftatc nra cftjlibera effenobis.nbsp;Qiiod tu cotra euiciffe te dicisvoluntarie pleracp fieri,q Hbe^ elelt;fti5inbsp;nô fubiaceât^ id pulchrc et cfficaciter feceris lib.priori demôftrarû eft.nbsp;lam eâ noftroi?! aduerfus iê rationcm quæ ex iufto Dei de nobisnbsp;iudicio,impioi?2 pœna, iuftorum præmio ducitur,calüniarl pergif*nbsp;Calumus,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Subrjciunt,inquit,Niß ex libéra arbitri) elelt;ftione turn virtures,tum

Vt caium- vicia procédant, non effe conicncaneum vt homini vel pcena inft’ga« mentunï exnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;præmium repcndatur.Hoc argumentum,ctfi Ariftotelicu efi;

fateor

LIBER QJAARTVS. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Fob LXIL

fateor tarnen a Chryloftomo et Hieronymo vfurpatum,PeIagianis tn fuifle familiare,q in hunc modu argutabatur/eferete Hierony. Qtiod âicquot;o.nbsp;fi gratia Dei in nobis agit,illa crgo,amp;S non nos qlaboramus,coronabit»

Quod ad Pelagianos attinet, q banc coi^ ratiocinât io nê a nofèra no ^„5 diuerfîflïmâ intelligit nihil intelligit 4 Illi no intelligentes coniugationê pte Pcia-gratie ci: liberi arbitrij, necp vt vtriufc^^ iimul poffit efle bona iuftac]^ o^nbsp;peratio,ita,vt audifti, argutabant 4 Si gratia Dei in nobis agit, ilia nonnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;affin

nos coronandam fore. Quod argumentu ita rcfcUimus.Quia etiä nos Sramquot; agere,vna cum gratia,Sif per gratiam aflerimuSjimo nos efle,qui pie,iunbsp;fte,amp; fandle viuere per gratiam dicimur. No eft ipfa gratia,quæ iufte,nbsp;pie fandleqj viuiqfed homo per gratiam,atlt;^ adiutorio gratiæ.Homonbsp;proinde eft,qui merito coronatur,5ó non gratia.De reliquo,inquit ille,nbsp;repofita eft mihi corona iuftitiae,qua reddet mihi dns iuftus iudex. Etnbsp;rurfus,Nô coronabitur,nilî q legittime eertauerit. Noftra vero aduer=nbsp;fus vos amp; Manichæos vniueriâmcp illam Simonis fcholam pfædiiftanbsp;ratio,nihil cômunehabeqcu ilia Pelagianoi^.Nos affirmamus nullumnbsp;locum elfe diuinô de nobis iudicio, nifi ex liberi arbitrij eledione pro»nbsp;ceflerint feu bona feu mala quæ geflïmus:nec efle confcntaneû,vt pronbsp;his quæ quis neceflario amp; ineuitabiliter aut facit aut patitur, laude autnbsp;vituperio dignus flt, affîciaturc^ aut poena aut præmio»

Qiiod Ariftotelicum hoc argumentum affirmas, haud eo infîcias, fèdita eft Ariftotelicum ,vt fît tocius humani generis. Cuius ea voxnbsp;eft,ab his,quæ aut natura,aut cafu ineuitabili nobis adfunc, neminemnbsp;merito aut laudari aut vicuperari oporterc.

Qtiod vero etia a ChryfbftomoôcHieronyrpo idemipium alicua bi vfurpatum faterisraut maligne facis,qd ex tarn multis,quos audifti,nbsp;patribuSjduos hos folos nominas: quafi ij foli omnium, Sc non potiusnbsp;omnes,eodem,aduerfus abfurdiflima atep impijflimam fententiänbsp;ftram vfi finnaut certe ignorantia tuam prodis,qui alios no legeris.Na

Petrum aduerfus Simone Magu eodem vfum (q? iam iterv iteruep audifti)teftis eft Clemens.Dic,inquit,quö ergo Deus iudicatftcundunbsp;Veritate vnumqucnc^ pro adibus fuis, fi aliquid agere in poteftate nonbsp;habuitC Eodem SifTertullianû aduerfus Marcionem vfumfupraexnbsp;code demonftrauimus.Nec boni,itmui^ nec mali merces iure penfarcnbsp;tur ei,qui aut bonus, aut malus neceflitate non libera voluntate fuiffetnbsp;inuentus.Eodêquocp etiâ Irenæum aduerfus Valentinum,qui^qgt; au«nbsp;difti)nec laudabiles bonos,quod boni funt,ncc malos vituperabilcs,q)nbsp;tnali funtjfi hocipm quod funt,neceflario funt, velut per fe euidens amp;nbsp;notorium affirmat.Eodem præterea Origene, ÖC Bafiliu,Hilariumnbsp;quocp,etiä Ambrofium atep Auguftinum Jjreuiter oes. Quorum hic,nbsp;toties prædicat ita hoc cofeffum oîbus,vt nulla illi nec multitudo consnbsp;tradicat,nec paucitas,nulla £tas,nulla deni^ holm côditio.T u vero vtnbsp;«uertis hanc machina Cnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;L itj De

DE LIBERO HOMINIS ARBITRIO

De pcenis/nquït,re(pondeojUas i’ure nobi's irrogari, a quitus pec^

?

Haelenus bene,Cui fi adiunxifles illa tories ab Äuguftino, Sc cæte^ ris illis patribuSjVelut toti'us hwani gnis côfefîïone côprobatâ ièntêtia,nbsp;vt (ècû pugnêt neceflïtaris pdî rario:ibi quippe ration? culpæ inue»nbsp;niri no pofîc,vbi dnat aut natura aut neceflïtas: rede œdufiffes,nobisnbsp;iure pœnas irrogari non pofîe,fi aliter fedmus facere no potuimus»

Sed quid refert, inquit, libero ne iudicio, an icruili, modo voluntas ria cupiditate peccatur C

Nihil fane: modo eu Auguftino tuo, prædidis patribus oîbus, memineriSjVoIuntatèm noftrâ,nec voluntatê elTc,fî in noftra poteftatcnbsp;non fît,et in hoc libéra effc,qa in poteftatc noftra cft,ctiamfi pcccati fersnbsp;uituti ic addixerit:cu fit hæCjnon neceflaria, ièd vltronea ÔC ipontaneanbsp;feruitus,Voluntarium,inqt ille,milite fîbi legit Chrs* Voluntariu fersnbsp;uum fîbi diabolus audionar Jta vt pdm alicubi defîniat Auguftinus,nbsp;elfe ipm,voluntatem retinendi vel cÔièqucndi q? iuftitia vetat,amp;:vndenbsp;libeiv eft abfb'nerc, Quanq fî libei^ nÔ eft,voluntas non eft, Quid igbnbsp;turC nunquid tot iandorum patrum,imo totius ab initio humani ge*nbsp;neris confenfos infuperabilis machina,his tufs Caluine cauiUis euerfanbsp;eft Sed audi vt pergat nugari,nno potius in Deum blalphemus cfîc»nbsp;Caluinus.nbsp;nbsp;nbsp;Quantu,inqt,ad iuftitig pmia^magna vei*o abiurditas,fî iateamur ils

De prçmijs J nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;bcnignitatc potius,^ proprijs meritis depêdereÆ ories proin

tatislt;S^ iu^ inculcari ab Auguftino,Non mérita noftrajfed fua dona coronare De um. Acute aîaduerti a nobis,nullum iä fuperefte meritis Iocu,fî non exnbsp;liberi arbitrij fonte prodeunt,Longe aut nos aberrare,quod iftud tan^nbsp;topere diffentaneum ducamus, Atq hocerrorcliberari nos per Apo-ftolUjfî audiamus ex quo illc principio iàndoi^ gloria deducat.Quos,nbsp;inqt,eiegit,cos vocauit,quos vocauit,eos iuftifîcauit. Qiios iuftificauit,nbsp;cos Sô glorifîcauit.Cur ergo,teftcApoftolo,coronant fîdcIcs^Qiiia dninbsp;miièricordia, nô fua induftria funt eledi,amp; vocati,36 iufb'fîcari.Facefinbsp;fat ergOjinqt, inanis hic timor,nulla fore amplius mérita, fî libeR2 nô ftanbsp;bit arbitriUjftuItiflimû cm cftc,ab eo abftcrrerfq nos foriptura vocaunbsp;Pighius, Et hadenus qde,de pmijs,q a bcnignilTimo et iufto Deo,pro iuftitia:nbsp;et pietaris opibusvelut meritis qbufdâ eledis repcdunt,ille.Dc quibusnbsp;cû in cÔtrouerfîa deiuftilîcatiÔe nri,fîdç,amp; opibus lib. Icqucri proprienbsp;diflTeruerimuSjillud tm de eifdê hic diduri fumus,primu hoc ene,qj abnbsp;co q ad deu acceffur^’ fît rcqrat Apo.nêpe,vt credat, ipm,nô tm drc,lèdnbsp;q? etiêinqrcntibus ætema pmia remuneraturus fîtiSif fè negligêtibus;nbsp;mérita repêlùrus fopplicia» Vbi aut remunerario et retributiojibi obfènbsp;quij et meriri relpedus eft.Proin et rcdditui?2 ilfo iufto iudicio,cuiç^ fcnbsp;cundu opera lua,idê affirmât Apoft.his qde,q lècundu,parientiâ boninbsp;operis qrunt vitâ æternâ,gloriâ,honore,atqp incorruptionêîhis vero,qnbsp;tui

LIB ÉR. QVARTVS. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Fol, LXIIII.

tui' flmilcs,contention funt,g recepta ecdcfîç dogmata impugnant, qui vcritati dudu traditæ non acquiefcunt,fcd vniuerfà aut in dubiû reuonbsp;cant,auteaa credunt iniquita£i,q«i operatur maliimjiis,inq,vniueriîs,nbsp;irâ,indignationem,tribu!ationê èC angußiam.Quod et ipfa nos docetnbsp;Veri£as,quæ^pro mifericordiæ,alijf(^ pijs opcribus vitam æternam, benbsp;atam,gIorioiamlt;^repromitttXS^ illorum ergOjaudituros in iudicio e«nbsp;leélos, Venice bencdidi patris mei, pcrdpite vobis præparatum re^nbsp;gnu:queniadmodû pro illis ncglelt;5î:is,8^ multo magiSjContrarrjSjætersnbsp;næ damnationis icntentiam excepturos impios, Itacç etiam iuftitie conbsp;ronâ^rcddendam nobis a iufto iudicc,toties inculcat ille veritatis Aponbsp;ftoIusgt;Corona a5t,non nifî certaminis refpedu datur, N5 enim coro=nbsp;nabitur, niiî qui Icgittimc decertauerit ? Proindc, vt ilIe veritatis magi snbsp;ftcr, violentiu dixit efle regnum cœloBi, ÔC diripere iJlud eos qui vimnbsp;faciuntîita Paulus ciufdem difdpulus,ftroipfius exemplo,ad vint ibnbsp;lamjadilludcertamenjillum curium nos adliortatur, quo incorrupt^nbsp;bilem earn coronam accipiamus Jtalt;^ omnes iUi,quos audifti, lànêlibnbsp;fîmi orthodoxie^ patres,veluteuidenter abfurdum,cx veftraiila, quanbsp;hbertatem arbitrij toUitis,fententia, confequês i'nferunt, nec mcrito,nccnbsp;demerito cfie locum :nec iufto proinde iudicio, Quod enim illic intcbnbsp;ligi poftet indicium,ft ex æquo indigm’s nobis,operibus manuum fusnbsp;arum pari morbo laborantibus, æ æqualiter ftia miièricordia egentisnbsp;bus,hune fuis donis replere velit, nec cooperantem quidem ad eaipfa, gçj mftumnbsp;lèd nec eadem deiyderantcma'Uum autem nolit, fed prætermittit Vtin ßis ludiciûnbsp;(ua putredine tabeicat donee confumaturç’ ilium infuper fuæ beatitugt;nbsp;dinis velit faccreparticipemrhuncabieôlum, pro eo q? non fecit,quod fuæ bene -•nbsp;facere nôpotuit,aut feci£,quod vitare non potuit, danationi deftinet*, uUo mîinbsp;Voluntash^c dicfpoflewufta neaniniufta nihil refert ad propofitû: tomnoßronbsp;fed iuftxim iudicium did nôpoftec,quod pondérât amp; expendit ratios S^vnfïenbsp;nés merita.Nec^ cm iudicium excrcetpfaftes,cum ex eadem mafta,nbsp;hoc poculum,illud matula facitî ied fîmpliciter agit pro fuæ volutatis faccret.nbsp;arbitrio.Quodftad niateriædiuerfttatem,dignitatê,idondtatemqî re jnbsp;ipiciens,ex argento poculum,explumbo autluto matula faciat,iam iu fc, exiftf-dicio,nÔ merg voltintati in illo locus eft.Quodipfum ôô de Deo in nonbsp;nbsp;nbsp;m'înùl

bisfentiendum efbSedpoft^Vt dixffuis locis hæc n-aeftabuntur exadi faïutem ai üs Jmpium certegloriofus iüe Chrifti confeflbr Hilarius affirmât, ex=nbsp;iftimarçqucnquam, iedreo, ea, fe, quæ funt credentium propria, non Quâmaii-confequi,quod fibi a Deo indulta non fuerint, Ipfe cm (vt Chryfofto verba Au*nbsp;•ni hoc verbis dicam)q fua funt, pro fua mifericordia femper exhibet, ^ct^on^a

QuædcAuguftino dlecitat,malignccitat, 8ccontra ipfiftiimam clariflitnä clarilTimam Auguftini fententiam, Siquidem libro, de gratia ôCnbsp;liberoarbitrio ad Valentinum, capite Vlinducens Pelagianosnbsp;cam folam ciTe non fccundum mérita noftra gratiam,qua ho«nbsp;*'nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;L iiij mini

DE LIBERO HOMINIS ARBITRIO mim' peccata di'mi’ttunturJllam vero,quæ datur in fincm,hoc eft, vitS.nbsp;ætcrnam merîris prgcedentibus reddi» Refpondendum cft,inquit,äs,nbsp;Si mérita noftra fie intelligerentjVt etiam ipià,dona efle Dei cognofee«nbsp;rent,no effet improban da ifta iêntentia»Quoniam vero mérita humaonbsp;na fie prædicantjVt ea ex femetipfo hominem habere dicant, prorfusnbsp;reeffiffime reipÔdet Âpoftolus,Quis te diieernit Quid autem habes.

mérita tua,nam quætaliaiunt,malaiunc.Bonaenim,Dci dona funt,fî«gt; cutdicitlacobus, Omnedatum optimum, 8Cc, Haiffenus Aguftinusnbsp;loco memoratOjVnde ille trunca eius verba citât,çontra clariffimam e«nbsp;ius fententiam^Dicit cnim catholicam fore earn Pelagianorum iêntennbsp;tiam,qua vitam gternam,meritis noftris præccdçntibus reddi affirmanbsp;bant,modo Sc in meritis,Dei donum gratiam agnofferent, ea exnbsp;iêmetipio hominem habere non dicerent ? Hoc vero præfùmentem,nbsp;veriffime audire,Dona fua coronare Deum,non mérita tua,fi tibi anbsp;ipib funt mérita tua:hoc eft, fî præfumas a teipfo habere mérita tua*nbsp;Quæ præfùmptio peftilens,facit,vt mala fint mérita tua, quæ bona ef«nbsp;fent,fi Dei donum 8c gratiam in ipfis meritis bonis operibus huminbsp;liter grateep agnofeeres Jtaqj cum omne bonum, omnecp meritû, Deinbsp;donum fit,nullum habet meritum,qui afeipfoid habere præfurnit*nbsp;Vides itaque non tolli, fed ftatui hoc loco,iuftorum mérita : fed impi«nbsp;am elidi arrogantiam fuperbiam,qua miferi illi fibijpfîsalcribebantnbsp;fua merita,quafi a femetipfis ea,non z Deo haberent

NS fuper- Hoc vnum rede coniecifti:acute Gne nos hoc animaduertere, anis miiusT maduertiffequocpvniuerfosillos ab initio orthodoxos catholicofiçnbsp;ninprodr bitri) fonte prodeantLongiffime autem aberras tu, qui nos longe ab^nbsp;errare affirmas,quod iftud tâtoperc diffentaneum ducamus.Nec hu^»

Dei nec toi tis initîum ad eledionem refert.Nam quo id pado Gneintelligi opor aXtn^m”nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;diligcntius explicabitur nec tibi obicurum foret, fî

nec meritû integram coniungeres ièntentiam apoftolicam,^: nifî tuo more trun* opîram”^nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;induftria,quod maxime ad rem pertinet,8d vnde ciufdê pem

Elecflionc detclariffïmaintelligentia* Nam ita Apoftolus vniuerG iêquentia ad «?ex eiuT elcdionem refert, vt ipGm tarnen eledionem, ad prsefeientiam, quafînbsp;ÊiT^onê * priorcui référât* Sic enim habent verba Apoftoli, Nam quos prælci*nbsp;dici nô pof uit,ôô prçdeftinauit conformes fieri imaginis iHij fui, vt fit iplc primo-exràd^nT gcnitus in multis fratribus* Qiros autem prædcftinauit, hos voca-iudicio uit,8lt;: quos vocauit,hos ÔC iulfifîcauit.Qiios autem iuftificauit,hosnbsp;proce it. gioj-fgcayjj. yrfdes Vt in hocordine,vniuerG ex præfcientia dépende-ant,etiam ipfa eledio*Itac^ quanuis cledionis non fit præcedens meri-

LIBER QVARTVS. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Fol, LXV,

îum,eledlio tamenjufi ex ratione ÔC l’udici'o proccdat,dici non poterie^ ôô quæratio,quod ludicium, fi opera,vc dixi, manuum fuarum ,parinbsp;morbo laborates homines, SC æque fua ope 8C mifericordiaindigêtes,nbsp;nullo refpecflu prgfcici in eis diuerfi vfus liberi arbitrij,fic diftinguac,vtnbsp;vnum eligat et abijciat alterum‘;f Vtcancp autem hoc fic(nam hunc,vtnbsp;dixi,nodum poft explicabimus,) hoc certum eft, elelt;ftionem non toi?nbsp;kre,nec arbitrium liberum,nec bonorum ièquencium meritum»nbsp;Car ergo inquiscoronantiir fideles^ .nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Caïuinus.

Idem tibi Paulus pro nobis refpondeat Apoftolus, Quia aim Dei Pightus. gratia legittimc decertauerunt, Propter quod 8c ipfe gloriatur repofinbsp;tam fîbicoronamiuftitiæ, quam illipro laboribusiuisiam reddidit 1«;nbsp;iiiftus iudex, ÖC quamuis eos glorificaturus fit, quos idemipfe iuftifi=nbsp;cauit:(nemo cnim iuftificatur a feipfo, iUa quæ ex Deo eft iuftitia)nonnbsp;tarnen iuftificat quenquam fine ieipfo,modo fui compos fit, Nec huicnbsp;adueriàtur quodiuftificariteos,quos Sc vocauic Sc ciegit Quandosnbsp;quidem non elegit, eodem hoc affirmante Apoftolo, nifi quos præ«’nbsp;feiuit conformes fieri imaginis filij fui:ita vt eledio ex priori præfcicn=nbsp;tia,vt poft explicabimuSjdependeat,Deinde,non dicit Ap oftolusglonbsp;rificandos autcoronandos elelt;ftos SiC vocatos, quia eledi vocati Corona, knbsp;funtjtametfi foli illi coronabuntur in gloria : fed quia legittime decerta

* o nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;üdiHinis oc

uerunt : vc corona, non diuinæ eleclionis Sc vocationis quæ noftri fideUum la arbitrij non eft, nec nobis imputari poiTit,ied legittimi certaminis, ÔC eSVonSquot;nbsp;fidelium laborum noftrorum fîtpræmium.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;refpeduda

Faceffat ergo, inquit, inanis hic timor, nulla fore amplius mérita, fi non, nifi e-libcrum non ftabit arbitrium ? Stultiffimum cnim eft, ab eo abfterres ri,quo nos feriptura vocat,Si omnia accepifti,aic Paulus, quid gloria= Attcdcobnbsp;ris, quafi non acceperislt; Vides ob idipfum libero arbitrio adiinerc ihnbsp;Ium omnia,ne quem meritis locum rclinquat^nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pudenter

Imo tua potius Caluineamp; tuorum faceffat impietas, atque impu * inducant, dens de feripturis quiduis ftatuedi temeritas.Stultiffimus merito atqjnbsp;arrogantiffimus tu, qui induiftis a tc verbis affirmas Apoftolum vni= Fighiue.nbsp;uerfa ädimere libero arbitrio,ne quem meritis locürelinquat. Nihil il=nbsp;le libero arbitrio derogat,qnos admonec vniuerfum Sc quod fumus,nbsp;et quod habemus,et quod poffumus,acccpiffca Dco,eciä ipfum libenznbsp;arbitriu.Proinde in ilh's quafi noftris, non gloriandum aut fuperbien«nbsp;dum nobis,fed creatori de illis perpetuo agendas gracias. Hgc ilia Paunbsp;li dodrina eft,que quid libero aduerfatur arbitrioCQiiid meritis deronbsp;gat^Nifi forte exiftimas nos qui libcR? arbitriû afferimus ,ita delirare,nbsp;vtcredamus ipfum anobifipfisnos habere,8Ónon accepiffea Deo,nbsp;Qiii afferimus mérita,ea nobis vniuerfa afcriberecublafphemoPelacnbsp;gio,nec gratia in illis Dei agnofeere* Sed vobis,vc dixi,pro eruditioncnbsp;«ft arroganua atep 1 mpudenria:ö6 feripturas ad quiduis inducêdi pernbsp;fridac

DE LIBERO HOMINIS ARBITRIO

fridae frontis audacia, quibus di'ainc Icripturæ quîcquid demum volueriti's»

V t cauik nbsp;nbsp;Alteram deinde rationcm noftram, quæex admoniöonibus,exö

borutionibus jpræccptis ÔC obiurgationibus ducitur,conucllcrc,aut quæex ad- potius calumniari aggreditur*

ba°s?*cSior nbsp;nbsp;luftaut præterea,inquit, fruftra exhortationes fùfcipi, fuperuacu?

ôc obiurga lies peccatorem parère»

Inftant fane ita, ÔC rediflïme inftant Jnftitit hoc pado(quod iteru Caïufnus. iteTumç^ audiftQaduerftis Simonem Magum,veftræ huius ftolidifîïnbsp;Parusà-nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;blalphcmæimpietatisauthorem,illePetrus,referenteClemen

tem aduT/ te,Si,inquit,agere aliquid in poteftate fîia nemo habet, conuulfà erunt fusSimo- omnia,fruftraerit ftudiumfetftandi meliora ? SedôCindicés fæculinbsp;fruftra legibus prælunt, Sc eos qui male agunt, puniunt, Non enimnbsp;in fua poteftate haberent vtpcccarent ? Vana erunt iura populorum,nbsp;quæ malis adibus pœnas ftatuunt, Secundum hæc, nec iuftitia erit,nbsp;nec vlla virtus, nec Deus denique ? Inftiti't quoquequod item audifti,nbsp;mwMarcionem Tertullianus,haud con«nbsp;lus Marei fentaneumaffirmans.vtvellexponereturilli quidebitum Icgioblê»nbsp;Oquot;«»”*nbsp;nbsp;nbsp;quium in poteftate non haberet, vel mortis comminatio, legis tranfr

greftioni afcribcretur,lî non amp;: contemptus legis in arbitrq hbertatem homini deputaretur:necvm'uerlum difciplinæ ordinem,per exhortanbsp;tiones, admonitioncs, obiurgationes, comminationeique, nifi adnbsp;obfequium, ÔC ad contemptum libero 8c voluntario homini diiponinbsp;Iren eus ad potuiflc»Inftititaduerfus Valentinum ille Irenaeus iîmiliter,Qui mulnbsp;ienuïium^ tainducciis diuinarum feripturarum oracula, quibus Deus per Pro?nbsp;phetas fuos, per Apoftolos,atquc etiam per feipfum nos exhortaturnbsp;pie, iufte 8c iânde viucre,fr quærere,fuæ voluntati libenter iùbmitterenbsp;obièqui,amp; deterretab horum contrarqs,omnibus his affirmât eui'nbsp;denter demonftrari liberum 8c iuæ poteftatis eife hominem. Cum acnbsp;lioqui fruftra nos adhortarctur, hæcquidem facere, abhisveroab«nbsp;ftinere. In eundem infb’tit modum aduerfus Simonis diicipulos ille

P“’®®* vfum vniuerfum fi liberi non habeamus poteftatem arbitrrj Bre« uiter, fie omnes non fokim quotquot audifta, patres ûnAi ÔC ortho«nbsp;doxi,ied ÔC i) quibus præter lumen ratiôis naturalis,non illuxit diuinçnbsp;illuftratiÔis Ipecialis gratia.QiioR2frntêtiam, velut vniuicuiuftp mêânbsp;Cicero, a. naturainferiptam Cicero in lib.denatura deorum,fato, ÔC prseicien«nbsp;tia,diiputans,clariflrime expreirit.Nam cum rationu hinc inde vi arta*nbsp;renir, autfuturorum diuinam præfcientiam, aut liberum hominisnbsp;bus negare arbitrium : illam, quam hoc, negatepraedegit » Quando

LIBER QVARTIVS. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Fol. LXVI.

ex hoc fublato,dicic euidenter con(èqui,vt omm's Humana vfta fùbuer tatur:fruftra dari leges, fruftra obiurgadones, laudes, vituperadones,nbsp;exhortadones adhiberirneq: vlla iuftida bonis prçmia,malis conftiïuinbsp;fupplida pofle.Qiiâquam neutrum negate nccefle fît,nec diui'na prç^nbsp;fdenriapugnetcum noftri libertate arbitrrj. Qiiemadmodum poftnbsp;clarius exph'cabiuinSed quid aduerfus hæc CaluinusC

Similia,mquit,olim,cum obietftarentur Âuguftino,hbeUum decor repdone grsLtia. feribere coadus fuit ? Vbi etß copiolc ilia diluit, adnbsp;banc ramen fummam aduerûrios reuocat. O homo,in præcepdÔe conbsp;gnofee quod debeas agere. In correpdone cognofee tuo te vido nonnbsp;habere Jn oratione,cognolcc vnde accipias quod vis habere,

Qiiidhicais CaluinevSimilianequifquam Auguftino obiecicaut P/ghius. obijcerepocuit'Ç'Nunquid liberum illearbitrium non vbiqueafleru=nbsp;it lt; Nunquid negauit penes peccatorem eire,cum Dei gratia ÔC adiu?nbsp;torio ^quod nulli decft niff qui ffbi deeft^ parère diuinis admomtiosnbsp;nibus, exhortarionibus, arque obiurgationibusî'Nunquid idem ipiènbsp;Manichæo, ôc vobis hæcipfa non confidendflime obiecit Affirmasnbsp;libertate arbitri) fublata,neminem aut monendum aut obiurgandû o^nbsp;mnino.Qiiibus fublads Chriftiana lex,inquit,amp;r difciplina omnis relinbsp;gionis auferatur necefte eft. Ita te tui non pudet Caluine auguftinus Quæfuehtnbsp;intelligensin congregadonemonachorum Adrumednorum,quofdânbsp;ita acciperc iuasnbsp;nbsp;nbsp;orthodoxoBi pro Dei gratia aduei-fus Pelagiudi ' caufaferi-'

Iputationes,quaff negarentliberum arbitrium,fcripfitad eofdem,quo eudem errorem tolleret,Iibrum dégradaSô libero arbitrio, Quo,vt fu ^iibcroatnbsp;pra audifti,primu oftendit, per diuinas feripturas reuelaffe nobis De= vceuidennbsp;um,in homine liberum efle voluntads arbitrium,vt fine quo,ipfa diui in eodênbsp;na mandata no prodeffent homini,nifi haberet,quo ea laciens ad pro= mà^ercTânbsp;miffa præmia perueniretJmo fruftra amp; contra radonem madata fuanbsp;cuftodirijSd fiei'i iuberetDeus.Qiiid enim iubet,inquit,fi non eft libe* ad boniîm.nbsp;rumobfequendiarbitrium^ Concludes ex diuinis monids vniuerfis,nbsp;quibus ad aliquid faciendum aut non faciendum opus aliquod volunbsp;tads cxigitur,fads demonftrari liberum hominis arbitrium. Nemo ernbsp;go,inquit,Deum caufetur in corde fi.io,{èd fibi imputet quifep cu pecsnbsp;cat:nelt;^ cum aliquid fecundum Deum operatur,alienet hocaproprianbsp;Voluntate,amp;c:Hancipfam tarnen, quanuis ad malumnbsp;nbsp;bonum libe= minus ad

i‘am,fine diuinæ gradæ adiutorio ad bene iufteque viuendum, confe= quenter multis diuinarum Icripturarum authoritadbus demoftrat fi nægranxnbsp;bi non fufficerc,fedrequiri vtranque. Nec^ enim præcepta darentur, opSa-inquit,nifi homo haberet liberæ voluntads arbitrium, quo eifdem disnbsp;’Jinis præcepds obediret, tarnen Dei donum eft (quod in quibuG Augù.ad *nbsp;^am fpeciatim oftendit)quo eadem feruari poffunt, Italt;^ cum libro XmoTaquot;*^nbsp;modern,duas ad eofdein dedit epiftolas,QuaR2 prima,in hec verba eft, chos Adrunbsp;*nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;».nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;meüno«.

DE LIBERO HOMINIS ARBITRIO

Venerunt ad nos duo iuucnes Crefconius Felix, de veftra con= gregatione le effe dicentes, qui nobis retulerunc, monafterium veftrunbsp;nonnuUa diflentione turbatum , co quod quidam in vobis fie grasnbsp;tiam prædicentjVtnegent hominis efle liberum arbitriumxtquod eftnbsp;grauius,dicant,quodindieiudicq ho fît redditurus Deus vnicuiquenbsp;lecundum opera cius.Etiam hoc tarnen indicauerun^quod plures vcnbsp;fentiant ,fed liberum arbitrium adiuuari fatcantur pernbsp;uariperdei Dei gratiam,vt red:a lapiamus atque faciamus: vt cum venerit dominbsp;gratiam.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;reddcrc vnicuiep lecundum opera eius, inueniat opera noftra bos

na,quæ præparauit Deus vt in illis ambulemus*Hoc qui fentiunt, bo nelèntiuntOblecroitai^ vos fratres, fîcut Corinthios oblecrauitÄsnbsp;poftolus, per nomen domini noftri Icfu Chrifti,vt idiplum dicatis o«nbsp;mnes,nec fint in vobis fchifmata. Primo enim dominus nofter lefusnbsp;ChriftuSjficutfcriptum eft in Euangelio Iohannis apoftoli,non venitnbsp;vt iudicaret mundum, fed vt laluaretur mundus per iplum ? Pofteanbsp;vero, ficut feribit Paulus apoftolus, iudicabit Deus mu ndum, quan»nbsp;do venturuseft,fiaittotaecclefiainlymboloconfitetur, iudicare visnbsp;mentvT Aunbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ct mortuos.Si igitur non eft Dei gratia,quomodo faluat mundu*;^

fi non eft liberum arbitrium, quomodo iiidicat mundum^ Proins pro tóero dc librum, vel cpiftolam meam, quam lecum ad VOS fiipradi(fti attunbsp;arbitrio. Ierunt,lècundum hanc fidem intelligite,vt nec^ negens Dd granä, ne«nbsp;que liberum arbitrium fic defendatis vt a Dei gratia feparens, tanquanbsp;fine lila vel cogitare aliquid,vel agere fecundum Deum vlla ratiöe pofnbsp;fimus:quod omnino non polfumus, Propter hoc enim dominus cunbsp;de frudu iuftitiæ loqueretur, ait difcipulis fuis, Sine me nihil potesnbsp;StîJpcSftisfacere ? Explicans deinde blalphemam Pelagianorum fententisnbsp;fenten^rnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fibiipfîSjfiiifcp meritis attribuebantiuftifîcationis grariâ,quod

omnino falfîlfimum affirmât » Non,inquit, quia nullum eft meritum, vcl bonum piorum,vel malum impiorum:alioquin,quomodo Deusnbsp;iudicabit mundumCSed milcricordia gratia Dd conuertit homi»nbsp;Nota adnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;9^*^ Pfalmus dicit,Deus meus, mifericordiaeius præuenict me,

monitiodê Vt iuftifîcetur impius,hoc eft,cx impio fiat iuftus,et indpiat habere me bonu,quod Deus coronabit,quando iudicabitur mundus,amp;:c,nbsp;pturas, q Et circa fincm admonens eoldem ex Petri epiftola,de oblcuris quibufnbsp;cununc'dc dam locis Pauli apoftoli,Cauete ergo, inquit, quod tantus Apoftolusnbsp;mrtreredenbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tembiliter dicit:amp;S vbi lêntitis vos non intelligere, intérim crédité

mitercre c nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cloquljs.Quia amp; IibcR2efthominis arbitriuni:amp;^ gratia Dd,fis

eiligere txiius adiutorio übcru arbitrium nee cÔuerri poteft ad Deum ncc vt libero proficere in Deo,5c quod pie creditis, vt etiam fapienter intcUigaris osnbsp;bwtr^quot;î f3^te,8c ad hocipfum em,id eft,vt làpienter intelligamus,cft vticp libehznbsp;hdommus arbitrium, Nifî enim libero arbitrio intelligercmus atque faperemus,nbsp;dminægranbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;præciperetur dicentcleriptura, Intelligite qui infipientes c»

lus in

LIBER QVARTVS. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Fol, LXVlI.

ftis in populo, ftulti aliquando fapice ? Eoipfo quippe quo præcec ptum 60 imperatum eft,vt intelligamus atque fapiamus,obedientianinbsp;noftram rcquirit, quænullaeffe poteft fine libero arbitrio Sedfi polenbsp;fet hocipfum fine adiutorio Dei gradæ fieri per liberum arbitrium,v£nbsp;intcUigeremus atque iaperemus, non diceretur Deo Da mihi mtelle=nbsp;dlum VC difeam mandata tua,neque in Euangelio fcriptum cfTeCjTucnbsp;aperuitillis ienfiim vt intelligerent fcripturas ,nec lacobus diceret, Sinbsp;quis autem vefh^ indiget fapientia, poftulet a Deo: qui dat omnibusnbsp;affluenter, SC non improperac,nbsp;nbsp;dabitur ei,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Hadenus ille prima ex fccûd«

illaad Valentinum^ fi-atreseius epiftola, Sedcum prædiÆ ^P^d Auguftinum præter conftitutum morarentur diutius, addidit al= eofdem.nbsp;teram cum eifdem ad eofdem epiftolam fcribere, in qua poft alia piesnbsp;raque,Qiiantum ergo potuimus, inquit,egimus cum iftis ÔC veftrisnbsp;amp; noftris fratribus,vt in fide fola catholicaperieuerent.Qug neep libenbsp;rum arbitrium neg^Ltfiuein vitam malamjiucin bonamt neep tatumnbsp;zi tribuit, vt fine gratia Dei valeat aliquid:fiuc vt ex malo conuertaturnbsp;ad bonum, fiue vt in bono perfeueranter proficiat : fiue vt ad bonumnbsp;fempiternumpenieniat,vbiiam non timeatne deficiat, Vos quosnbsp;que chariflïmietiam in hac epiftola adhortor, quod nos omnes exhornbsp;tatur Apoftolus, non plus fapere, quam oportet lâperc, fed iàpereadnbsp;temperantiam,ficutvnicuique Deuspartituseft menfuram fidei,nbsp;Attendite quid per Solomonem moneat ipiritus ian(fi:us,Relt;ftos cur«nbsp;fus, inquitjfac pedibus tuis,amp;S vias mas dirigçne declines in dextram,nbsp;neque in finiftram:auerte autem pedem tuum a via mala ? Vias enimnbsp;quæ a dextris iunt, nouit dns : peruerfæ vero fiint,quse a finiftris iunt,nbsp;Ipfe autem reAos faciet curfiis tuos,itinera aut ma in paceproducet Jnnbsp;his verbis fanAæ fcripmræ confiderate fratres, quia fi non elTet libei^nbsp;arbitrium, no diceretur,ReAos curfiis fac pedibus, et vias mas dirige,nbsp;ne declines in dextram neep in finiftram,00 tamêfine gratia Dei fi pofinbsp;fet hoc fieri,no diceretur,Ipfe autem reAos faciet curfus mos,amp;: itineranbsp;ma in pace producet.BxpIicans deinde vias que a dextris funCjeffe visnbsp;as aut opera iuftorum : vias vero quæa finiftris, impiorum intelligit,nbsp;Qiiarum,vt iilas nouit,hoc eftjfecipta has no nouit dominus, amp; quidnbsp;fit declinare in dextram,quodipfum ctia prohibetur* Declinare quip=nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

pe,inquit,ille eft intelligendps in dextram,qui opera ipia bona, quf ad vias dextras pertinent,fibi vultaflignare non Deo, Scc, Sic ergo intehnbsp;lige quod tibi præceptum eft, ReAos curfiis fac pedibus mis, ÔC viasnbsp;'uas dirige, vt noueris cum hoc facias,a domino Deo tibi præftari vtnbsp;hoc facias, ÔC non declinabis ad dextram,quanuis ambules in vrjs de«nbsp;^tris : non confidens in virmtema,amp;ipfi^fi virmstua, quireAosnbsp;faciet curfus tuos, amp; itinera tua in pace producet ? HaAenus Auguftfi Pcrurg«-’'Us, Qiiem fi Icgiflete confiteris, fyeophantiam Sgt;C malignitatem tu=

M am nes

DEi LIBERO HOMINIS ARBITRIO poteris,tuäni Auguftino i'mpietatcm affingens,quaninbsp;cfjde Au- jpfè vbi'cp infcdatur vt peftiknriflïmam,et non folâ,velue damnatamnbsp;^u^uftïno ^athoh'cæ ecckfiæ fide ÔC kntenna,kd etiâ communi euidendep cofennbsp;ccuindtur iu mortaliuomnium,Sikgiflencges,flxipêdam profedlo tuam impunbsp;dentiam confitearis ncccffe eft. Audifti fane can de, quam audifti per*nbsp;petuo,Auguftini kneentiamtdemonftrari videlicet diuinis fcripturisnbsp;vnitierfisjiomini liberum efle voluntatis arbitrium»Cum alioqui frunbsp;ftra data^mo ridicula effent tot mandata,exhortationes,obiurgatiôes,nbsp;nifi liberum obkquendi effet nobis arbitrium.Nec peccata noftra allsnbsp;cui imputarc nos pofte quam nobismee debere, cum fecundum Deftnbsp;Operamur aliquid,alienare hoc a voluntate noftrajaut nobis.Tantumnbsp;meminerimus,diuinæinhocgratiæ neceffarium nobis adiutorium»nbsp;Sine fua gratiajfaluare Deum non pofte mundum. Sublato a nobis li*nbsp;bero arbitrio iudicare ipfum non pofte mundum:nec locum fore autnbsp;merito aut demerito ? Eoipfo quo præcipit, imperat, monet, exhorta«nbsp;tur,obcdi'entiam ilium noftram exigerc.Eam nullam effe poffc,vbi li*nbsp;herum arbitrium non eft, Ipfum tarnen fine gratiæ adiutorio ad hocnbsp;fibi non fufficere.Brcuiter,fidem fanam amp; catholicam,nequc negarclinbsp;herum arbitrium, fiuein vitam malam, fiuc in bonam: neque tanaimnbsp;ci tribucre, vt fine gratia Det valeat aliquid : fiuc VC ex malo Conuerta«nbsp;turadbonum,fiuevt inbono perfeueranter proficiat, fiuevt ad bosnbsp;num fempiternum perueniat« Qiiod in fequentibus clarius explicabinbsp;tur « Interea intelligis, quam irnpudens hoc fit quod Auguftino affinnbsp;gis,quod vbique vehementer cxecratur efficaciffimc oppugnatnbsp;Scilicet olim fimilia obieclabantur AuguftinoC'quid obfecro dicennbsp;ti,amp; a quibus*:' Vobis negantibus liberum homini ad bonum 8c masnbsp;luni arbitrium,obqcimus cum illo, aim patribus, quos audifti omnbnbsp;buSjimo cum vniuerfo genere hominum, vt ipfa docente natura eui«nbsp;dens, in vanum præceptatradirfiruftraexhortationcs fufcipi:fuperuanbsp;cuum effe admonitionu vfumtridiculas obiurgationes,niff penes nosnbsp;parère fic,Quid vero dicenti, a quibus, hæcipfà Auguftino obicctanbsp;funtcProfer obfecro fipotesî'Scd tui hæc capitis funt fomnia SC men« 'nbsp;Augufti- ffaciaimpudentiffima»nbsp;no quid conbsp;nbsp;nbsp;Auguftinum quid coegerit aut prouocauerit fa*ibcre libelluni de

here libel - correptione amp; gratia,codemipfo Iibcllo non tacuit» Nam cuaudirent rcptibi e amp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;coniugationem gratiæ amp; liberi arbitri) intclligcre non po*

gratia, nbsp;nbsp;terant^uos fine illius in nobis opcrantis adiutorio, nec ex m alo ad bo«

femiente^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;conucrti cfficaciter poffc,ncc in bono pcrfèucrâter proficere, nec

quidam de ad illud bonum fempiternum peruenire. Ergo,inquiunt, præcipiant conc^tio^- tantummodo nobis quid facere debcamus, qui nobis præfunt, vcnbsp;nem affir- faciamus,orent pro nobis.Etrurfus,Hocenim dicut,inquic,qui in fii«nbsp;wSem. malignis opeiibus abhuius gratiæprædicatoribus corripi nolunt*nbsp;~ “ quot;quot; Præ*

LIBER QVARTVS. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Fob LXVlII.

Præcipe mihi quid faciam,amp; fi fecerOjage pro me gracias Deo, qui mi hi VC facerem dedit.Si autem non fecero,non ego corripicdus (urn,fednbsp;ille orandus cft,vc det quod non deditad eft,ipfam qua praccepta ciusnbsp;fiant,fidelem Dei amp; proximi charitatem.Ora ergo pro me, vt hanc acnbsp;cipiam,amp; per hanc ex animo cum bona voluncace quæ præcepit ficbnbsp;am.Retfte autem corriperer,fi earn mea culpa non haberem: hoc eft, finbsp;ipfam poffem mihi: dare vel fumere ipfe, nec facerem : vcl fi dante illonbsp;accipere noIuiffcm«Hæc illi,qui fic,quemadmodum a vobis fit, intelli=»nbsp;gebaut afleri Dei gratiam, vt liberum toUeretur ad bonum faciedumnbsp;ÔC malum vitandum arbitrium. Quae reftifTime aduerfus vos dicere Vt ex ad-tur,qui vnius diuini hoc efle contenditis beneplaciti, vt pari morbo la ebamquot;ftn-borantibus naturaliter nobis omnibus,his quidem medicam fua ma=nbsp;num admouere placeat,alios praetermittat, permittatque in putredine tur corre-(iiadonee abfumanturcontabeiccremecquicqnospromouere pofle,nbsp;priufquam illi placeat ianare nos,ad prouocandam erga nos eins milcnbsp;ricordiam: imo, nec defyderare earn nos pofle,Qiiæ fi ita haberêt, curnbsp;non rediflime hæc diccrentur a peccatoribus'^f

Sed aliud habet fides fana 8ó catholica, quæ liberum arbitrium, amp; Quid or-ad malum, ÔC ad bonum faciendum nos confitetur habere,vt eiufdê ctiâ libelli cap J, idem Auguftinus affîrmata'ta tamen,vt intclligat fine neat,nbsp;illo,nihil fe pofle facerc,cui merito dicit,Âdiutor meus efto, ne derelinnbsp;quas me.Proindc omnia a nobis pro peccatoris correptione mérita fanbsp;ciendafuntrquemadmodum amp; do(fi:oresecclefiarum,apoftoli,omnianbsp;facicbant,Siquidem,amp;r præcipiebant quæfierent.’Sc corripiebant quânbsp;do non fierent:amp; orabant vt fièrent ? Præcipit Apoftolus vt habeaturnbsp;charitas:corripit, quia non habetur charicasaorat, vt abûdet charicas»nbsp;Eoipfo quod præcipit,obedientiam noftrâ requirit,quæ fine libero arnbsp;bitrio nulla efle poteft.Eoipfb,quod corripic, negligentiam noftrâ ac»nbsp;cufat,qui non conati fumus pro viribus,ncc præftitimus quod potui»nbsp;mus vt charitaeem haberemus*Eoipfo,quod orat,diuing nobis gratignbsp;ncceflarium adiutorium indicat. Rede proinde peccatorem his ver«nbsp;bis conuenit Auguftinus,O homo, in præccptione cognofcc,quid denbsp;beas agcrc,In correptione cognofcc,tuo te vitio non habere. In oratiôcnbsp;'cognofce,vndc accipias,quod vis habere. Quod quopado peccatorinbsp;tu dicere poflis Caluine,qui negas in dus poteftate efle ante iam percenbsp;ptam diuina gratiam,cam aut quærere aut appetere^Mirum eft te tannbsp;turn, qui videri vis, noftræ religionis dodorem, tuæipfius orationisnbsp;tion intelligcre confequentiam,atque ita pueriliter pugnare tecum*

Sed vide obfecro,vt irrefiragabilem illam,quam diflimulare no po» tuit ex communi omnium mortalium cofenfu aduerfum fe depromnbsp;ptam rarionem,cauillari pergat*

Primum,inquit,aôfolifumusinhaccaufa,fcdChriftus amp;:omncs caiuinw.

M ij Apoftos

Apoftoio- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pofle,an ideo minus reprehendit ÔC caftigac eos, qui extra

fa nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;agebant^an ideo minus cxhortatur vt quifcp bonis ope

ribus incumbatî'Paulus quam Quere in Corinthios inuehitur ob cha ritatis negleólum C rjfdem tarnen demum charitatem aDeoflagicac»nbsp;Teftatur non efle volentis neque currentis, fed mifcrencis Dei : no de«nbsp;finit tarnen poftea amp; admonere, ÔC adhortari,8ó corriperc ? Cur ergonbsp;non dominum interpellant, ne italudatoperam, ab hominibus ca ex«nbsp;igendo quæ folus ipfe dare poteftCEa caftigando, quæ gratiæ eins dc«nbsp;ketu admittunturCPaulum cur non admonent vt parcat qs, quorumnbsp;in manu non eft,veile aut currere,nifi præeunte Dei miiêricordia,quxnbsp;nunc ipfos deftiruik’

vfcîîrifto nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Chrifto Sc Paulo Caluine C Fruftra hæc diuerticu«

amp;: Apofto lafubterfugiaquæris,Nihilfacis,quodcommunem tuam cum illis «nft«*donbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Optime illis confiât fuæ dodlrinæ ratio, vobis non con«

drins fus ftat, led euidêterpugnaticcum.VcriiTimequidem file,fine fê,nihil nos ”‘’®‘nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;poflefaccre ? Adiutor fiquidem nofter eft, cius adiucon'o, vt iuftitiae

frult;ftum faciamus,nobis opus eft.Non tamcn dicit,vel ftcum,qui ftat ad oftium,8c puliat, Sc cupit ad nos ingredi, modo ianuam illi cordisnbsp;noftri aperuerimus,qui vult omnes faluos fieri, amp; ad agnitione veritanbsp;tis venire,qui in perfidi'æ cæcitatc, fua peruicatia obftinatæ Hierufalênbsp;dicebat, Quotics voluicongregarcfiliostuos,quemadmodum con«nbsp;pullosfuos fub alas, 80noluifti » Non,inquam,dicit, vtnbsp;vel iecum,qui ie paratum omnibus offert exhibet, nihil poffimus:nbsp;imOjper nos ftarc quod non ingreditur ad nos, quod nos non congrenbsp;garitfibi^Qiiia,inquit,noluifti« Merito ergoillcreprehendit,amp;ca«nbsp;¦gt; *1^“ extra fe male agebant ? Neclufit operam, exigendo ab ho«nbsp;minibus,quæ iolus ipiê dare poterat : quia quo minus darct, non pernbsp;fe, fed per homines ftabat« Quoties,inquit, volui congregate vos, ænbsp;noluiftisC Vult ipfe amp; cupit nobis facerebenc:iuam nobis gratiam ofnbsp;fert amp; exhibet:pullat,vt illi cordis noftri oftium aperiamus« Quid igi«nbsp;turÏ'An non correptionc, poena, amp; fupplicio dignus ille videtur, quinbsp;diuinæ gratiæ,quam folus illc nobis dare poteft, aperirc cordis fui oftinbsp;um recufat et negligitCAcque Paulo eius apoftoloffua optime conftatnbsp;do(ftrinæratio,quiitagratiamDeinobis ncceffariam afferit,vtfuasnbsp;etiam partes in operc bono libero arbitrio non adimat« No negat nosnbsp;veile,nos currerc,vt brauium fupcrnæ vocationis 60 coronam gloriaenbsp;affequamunquin potius, fuo exemplo ad hunc curfum nos prouonbsp;cat.Sic ciirrite,inquit,vt comprehendatis« Omnis autem qui in agoncnbsp;contendit,ab omnibus iè abftinct,8ó illi quidem, vt corruptibilem co*nbsp;ronam accipiant,nos autê incorruptam«Ego igitur fic currOjUon qu^“

LtBER OYARTVS. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Fob LXIX.

ß in incertum:ßc pugno, non quafi acrcm verbcrans : fed caftigo cor« pus nieum,amp; in feruitutem rcdigo,nc cum alijs prædicaucro, ipfèrcsnbsp;probus efEciar,

Atcamen,vt hocipfo conatu,hocip(b certaminc,hocipfo curfu,hac« ipfa corporis caftigatione 8^ mortificatione damnationeciFugiamus,nbsp;èc corona illam glorif aflcquamur,qua ille vidloribus pr2cparauit,amp;nbsp;veluE præmium laborum propofuit, Dei eft gratiæ amp; miiêricordiæ:nbsp;non folum, quod etiam per illam, vidores euafimus: ftd quod illamsnbsp;ip fam noftram vilt;ftoriam,tali corona 8(5 præmio Gi fus. benignicate acnbsp;liberalitatCjCum nihil deberet, remunerare dignatus eft * De quo poftnbsp;tracftandi vberius incidet locus proprius Sgt;C commodior»

Vobis vero,non conftat vcftræ doôtrinæ ratio.Qui ita prædicatis Vt aduergt; Dei gratiam vt nullas ad bene iufteqp viuendum partes libero relin=nbsp;quads arbitrio.Qiiod facientibus,neccflecft,faceanturjin vanumpræ* «^lrinatra-cep ta tradi;fruftra exhortaciones itiicipi:itrpcruacuum effe admonitisnbsp;onum vfumtobiurgationes ridiculas^impotentiobftqui.Quis enim ilnbsp;lius domini non riderec amentiam, qui feruo, quern carcere claufum,nbsp;manicis pedicifq; conftridum tenet,atep ita tcnetjVt eius prorfus potenbsp;ftatis no fitillinc eximi,etiam quicquid conetur, quicquid faaat. Qui,nbsp;inquam,huic fub mortis comminarionc præciperet,hac illacq? difturnbsp;rerc;fibi occurrere 8d exhibere imperata official Si obiequenti propo*nbsp;neret præmia,ceffanti pœnas fuppliciaCSit,quod vis, iua etiam cubnbsp;pa mancipatus carceri,nunquid minus tibi videbitur ille 8c ridiculusnbsp;80 inßinus dominusÆt eiufmodi hi nobis Deum præcipientcm,inuinbsp;tantem,exhortantem,obiurgantem,comminantemquefaciunL

Fruftraproinde,non fruftraadhiberi exhortationes,obiurgatiôeb que,fublato nobis libero obftquendi arbitrio conaris oftendere. Qtiæ Vt inmuinbsp;tua vniuerfa fi liberet excutere, vt abfurdiffima 8c falfiffima multa vs gnenbsp;bique congeraSjVtmultisipfe tecum pugnesmodis euidentiffimumnbsp;quidem fieret:in immenfum tarnen noftra exiret oratio» Sed ne praternbsp;.Vcritatem,his,quicq de tuis me calumnieris affi'ngerc,vnum ex multisnbsp;fubrjciam,etverboindicabo vtpugnes tecum»Bifariam,inquis,Deusnbsp;in eledis fuis opcraturnntus per ipiritum: extra per verbum ? Spiritunbsp;mentes illuminando, corda in iuftitiae amorem cultum cp formando,nbsp;nouam eos creaturam facinVerbo ad eandem renouationem expete=nbsp;dam,qu3erendam,aflequendam excitât » Hic eiridenter contradicis tisnbsp;bi.Certum eft cnim,tc hocipfum confitenteante renouationem, Sc adnbsp;tenouationem vflt;^ vetuftatem creaturæ manere,8c ieruitutem fub fanbsp;tana. Affirmas 8c hoc,fub vetuflate creaturptqj ea manentc,nec appenbsp;tere quidê,nedum quærere earn nos pofte ? QiiÔ ergo, 80 quos, verbûnbsp;^d candem rcnouationê expetendam,quærendâ,aftequendam(Ç cxcinbsp;tatClam renouatos^fruftra hoc cxpetcrent,Ô^ affequi quærcrcnt,quodnbsp;M iij iam

fes diftribui't,quo pluribus,vna,vt dicit,refponfîoncfàtisfaciat,

Præcipuum,i'nquit,robur I'n præccptis locant, quæ putant darf no , debuifle non potend oblèqui»

Locamus æ in illis robur:etredlcputamus dari non debuifle ni'ß il? li qoblèquium debitü præcepris in poteftatehaberetjdeante nos,ad=nbsp;uerfus preceptores illos veftros ,fecerut,quotquot fupraaudifti:noftrçnbsp;philolophie duces, Petrus, Cicmes, Tertullianus, IreneuSjOrigcncs, Ba?nbsp;lilius,Hilarius,Ambrofius,Hieronymus,Auguftinus,Chry{bftomus,nbsp;qucmadmodumfuprafliis corundem verbis demonftrauimus ? Ecnbsp;his tu quid affers contra^

Hominu facultates,inquif,ad diuinæ legis præccpta extenderc vufc gare id quidem iatn diu eile ccepit.’amp;T nonnullam ipeciem habet:ied anbsp;Vt arguat rudiflima legis ignorantia prodijt. Nam qui pro ingenti piaculo du=»nbsp;gis’Xer^nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dicatur legis obferuationem eflTe impofTibilem, validiflimo

uationc ne niulargumentoinfiftunt,fruftraalias legem efle datam, übüem?°^nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fupra,quotquot audifti patres, velut comuni mortaliu oînî

^ir comprobatu affirmare,Neminem peccare.in eo quod vitarc no Sn plffit^ poteft.Legis aut trafgrclTio pdm fît oportet, No poteft ergoimpofli'nbsp;lis kgTsobnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;eTcIegis obferuatio. Qd q dient,^tc ncpe,vna cu tuis) merito ana

feniatio. thema pronuciantÄb hac aut legis impicndæ facultate, nö excludut;

fed in ea includut potius,diuinæ gratiæ paratum omnibus adiutoriU« Caluinus.nbsp;nbsp;nbsp;Sed pcrindc, inquic,Ioquuntur,ac fl nufquam Paulus de Icgcloquu

De lege, ex nbsp;nbsp;eflet.Qiiid enim quæio ifta fibi volunt,Legem propter tranf^tl«

Paulo, nbsp;nbsp;fiones efle pofltamC Per I^em cfle cognitionem pcccati C Legem pec*

catum efficcreC fubingrdîam efle vt abundarec delidhim lt; An ad no* ftras vires limitandam fuifle ne fruftra dareturC

Imo perinde tu mihi loqui videris, aeîî nee Paula nee läa-as nbsp;nbsp;nbsp;le

gifles literasraut quid lex fît non intelligeres ? Quæ ex Paulo dtas hult;^ non pcrtinet.Quid fî lex propter tranfgreflioncs fît pofîtaCQuid fîpOfnbsp;earn peccati cognitio fîtî'nunqd propterea eius oblèiuatio impoflïbi*nbsp;lis eftCLegem peccatum operari, aut fubin^effam cfTe vt abundarecnbsp;delilt;ftu,qiio pa(fto,vc lane intelliganir intelligi oportcat, fuo loco a no*nbsp;bis explicabitiir. Certe,ad id de quo agitur nihil pertinet : proinde hicnbsp;præCcreundum eft,ne prolixiores prætcr rcni fîmuSt No foin eftgt;‘n‘=nbsp;¦ -¦nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;-- qui^.

.• liber QVARTVS. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Fob LXK

quis,kx,Vxcâc régula, ad ftudia noftra coponcre debcamus, kd fimul amp; quid agendum cft,præfcribit,Sc obediêdi viïtutem a Dei bonitacenbsp;elTc doeccJdcoqj ad preces inuitat quibus eâ nobis darf poftulemus,

Hadenus rede omnia ? Qiiandoquidem eciam nos fatemur, a Dd Pishiu«» bonitace effc quod fu mus,quod viuimus,amp;: quod poffumus: con«nbsp;ficemur ad Dei præcepta implenda,diuina nos gratia opus habererat» vcfecû punbsp;que earn nobis orationibus impetrandâefle.Scdhaîc tecum pugnantnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;a^ucr

Caluine, Qiiis cm cam precabicur, quam nemo vel deiyderare poflTit uquot;! Deo quot; priusqhabeat,hifi menciaristu^Fruftraproindelaboras demoftrare,nbsp;Dei præccptis implendis amp;: neceflariam 8c promiffam Dei gratiam, sratiam.nbsp;Quod ipfum cciâ ipß nos affîrmamus^Non tn inde eft con(èquê3,fru=nbsp;ftra im plêdæ legis facukatê in nobis requiri ex eo qgt; iïne Dei gracia imnbsp;plere ea no poflumus.Non ideo viderc in noftra poteftate no eft,qüianbsp;ad viffonêjCxcerna folis luce nobis opus eft, eciafî ea in poceftace noftranbsp;non fit.Qiiandoquidê iol Iucetoîbns,qui fibi nô clauduntoculos:autnbsp;mancnces in loco cenebroio,ad eius lucê nô prodeunt Jea paraca eft oî«nbsp;bus cam iy’nccre requirentibus diuina gratia:quam, vnûqüencp rônis Aptatîo.nbsp;compote requircrc pofte affîrmamusu u ncgas,fed incôftanter negas: SiSurdînbsp;ita ncpe, vc ipià veritatis vi côadus,rurfus fubinde fatearis Sc aftirmes.

Ad alteram indefcripturarum,cx quibus pro libertate arbitrij effi=gt; menta du-cax argumentum ducitur,claftcm,quæpromiflïones continet,veniês.

Sccundus,inquit,argumentoi^ordo,fuperiôri finicimus eft.AJIegâc bitnj. promiflïones,quibus dns eu voîuntace noftra paci/citun Qiiales func,nbsp;Qciaerite bonitatem non malitiam, viuetis.Si volueritia «S: audienbsp;ritis mc,bona terræ comedetis, Quod fi noîuericis, gladius deuorabitnbsp;vos.Itc,Si abftuleris abominationes tuas,a facie meanonexpclleris ? Sinbsp;audieris vocem dni Dd tui, vc facias èc euftodias mandata eius, facietnbsp;te dns excelfiorem oîbus gentibus terrse,Sôreliquæ fimiles.Importunenbsp;amp; per ludibrium,quæ dns in promiffîonibus offert beneficia, volun^nbsp;tati noftræ delegari putant,nifi noftnim fit ilia vel ftabilirc,vel irrita fanbsp;ccre.Et fane rem iftam facundisquerimonqs amplificarepromptur»nbsp;cft.Nos crudeliter illudi a dno,aim benignitatem fuâ a noftra volun«nbsp;täte pcndcrc dcnunciaqfî voluntas ipfa noftra non eft. Egrcgiam vcsnbsp;ro,forc banc libcraîitatem Dei,fi beneficia fua ita nobis exponat, ne frunbsp;tndi fit vlla facultas. Miram promifîïonum ceiiitudincm,quæ vt nu«'nbsp;quam impicantur a re impoftibili dependeant.

Haëtenus fàtis fîdeliter refers, noftrorurn ex hoc feripturarum or« Pighfu». dine argumenta aduerfum vos, quæ communi fentenriæ inm’tunturnbsp;mortalium ab initio omnium, Quam velut ab authore naturæ men«nbsp;tibus noftris infcriptam,faliàm efiTc tam eft impoITibile, quam vt iplànbsp;fit falia æterna veritas.Ica fane importune et per ludibriu in promifTionbsp;nibus fuis,volenribus à: fibi obfèquêtibus beneficia fua offerret domt

M iii) nus,

DE LIBERO HOMINIS ARBITRIO

nus,fî in noftra poteftate non fît aut veile,aut illi obfcquiJVltfcra Dd Iigt; bcralitas foret,fî beneficia fua nobis ita cxponat,ne fruendi vila lacultasnbsp;fit.Nec vlla earum promiffionum nobis certitudo, quae a re impoffi«nbsp;Caiuinusnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dcpcnderoiL Sed tu quid bis contraC

Vtdidaar Nego,inquis,dominuminhumaniter nobisiUudcrcdum nosad co^ntur J^eneficia fua demerenda inuitat,quos nouit effe prorfus impotentes»nbsp;ciudere.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;BelIc.’Scd quid fî neges folem fua præièntia lucem terris inuchcre:ß

Pjghius. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;frigidam, aut ignem calidum: nunquid propterea dubium fa»

cies quod eftperieeuidens amp;Scommuni omnium mortalium confen« fu comprobatum ÔC fententiaCHoccinc eft Caluineinfuperabiles ma«nbsp;chinas illas cuerterc

Caiuinus. nbsp;nbsp;Sed vfum aliquem comminiieitur,quem habere poflTcnt in im«

Quorfum prjs,amp;inpijs? Ritenempe,atcßordineageredominum,dum impijs, mSn«”nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;copedibus deuindiSjhanc legem in promiffionibus fuis dicit,

nobis perci tum dcmum benefida fua percepturos, fi a prauitate difeeflerint, vel liganu ” ob hoc iblum,vt intelligant ie ab ijs merito exdudi, quæ veris Dei euhnbsp;toribus debentunRurfum,fideles fuos,ad implorandam gratiam pronbsp;miifionibus extimulare conari»

Pighius. Non illo Deum fine peccatoribus,promifîïs illudcre,qucm cômini prSo tu,fed magis vtdefydcrio praemioisz ôô diuinæliberalitatis dul«nbsp;ncsquor- ccdinc ac benignitate illedfconuertantur ad benignifîTimû dhm, (quinbsp;ncrc orthonbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;omiics lâluos fieri,cc ad agnitionemveritatis venire}diuina teftan

doxi Intel- fm- eloquia.Nolo,inquit,mortem plt;fi:Ôris,lèd magis vt conuertatur viuat Jllo ergo refpiciunt 8c exhortationes eius,amp; promilfa, cômhnbsp;nationeSjVt conuertatur peccator,amp;S viuat: vtc^ iuftus iollidtc ÔC dili«nbsp;genter in via mandatoRz Dci pergat incedere, Confîdera4nquit,quodnbsp;hodic propofuerim in conipedu tuo vitam ÔC bonum, ÔC econtrario

• mortem malum,vt diligas dhm Deum tuum,6c ambules in vijs d* us,8^ euftodias mandata illius,8d viuas» Vides quorfum Dd promihnbsp;fîones 8c côminationes rdpidant,vt diligas, inquit, dominum Deumnbsp;tuum 8c ambules in vijs dus amp; viuas. Quæ locum non haberent nifînbsp;libero amp; ad obfequium 8c ad contemptum hominc ? Quod 8c (àndanbsp;ilii patres quos audifti omnes vno ore affirmant»

Çaïuinus. Habet,inquit,amp;2 tertia clafîïs multâ cum prædiÂis affinitatcm»Lo« i^ncMpH^nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;producunt,quibus ingrato populo dominus exprobrat,per

ect, quæ ex CUm duntaxat ftetiffe,quo minus ab indulgentiafùa omne genus bolt; locÏÏxpro r'orum receperit, Cuius generis funt, Amelek Sô Cananæus ante vofnbsp;bMionem fîmt^quorum gladio corruetis, eo quodnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;acquiefcerc domi«

tibus,abor no.Quia vocaui vos,amp; non relpondiftis/aciam huic domui ,fîcutfc« aducXsnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Item, Hæc gens non audiuit vocem domini Dei fui, ncc recc«

sdueriari- pit difciplinaiTijideo proictffa eft a domino» Item, Quia induraftis cot os ducitur. yeftruni,ec noluü^is obedire dho, hæc omnia mala venerûtfuper vos»nbsp;Talcs

LIBER QJ/ARTVS. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Fob LXXt

Tales exprobrat (ones, inquiunc, quo modo aduerfus eos congrue# renc,quibus cxtempio refpondere Hceat C Nobi's veto profperitasnbsp;cordicrac: aduerfarimebamus:quod autem lUius adipifcendæ,ho3nbsp;rum vitandorum caufa, domino non paruimus, ncc voccm eius au*nbsp;fcukauimus,eofadumeft,quia pcccati dominationi obnoxqs libe#nbsp;rum non fuit. Fruftra igitur mala nobis cxprobrantur, quæ effugere,nbsp;noftræ poteftatis non fuit*

Edam banc agnofcimus vtnoftram 8c fandorum,quos audifti,pa trum,ex fcripturf Iocis,quæ cxprobrationes continent,aduerfus Simonbsp;nem ilium atep eius difcipulos,rationem irrefragabilem, Sed tu quidnbsp;babes contra':’ vtetiam banc maebinam euertas ç'

Inprimis infirmum dicis ac futile patrocinium in neceffitatis obten Caiu»quot; tu. Deinde intcrrogas,poffint ne culpam deprecari'Z’poffînt ne inficia=nbsp;ri cauiâm contumaciæ prauam fuam voluntatem fuiffe,

Qiiid ni poflînt deprecari culpam,fî earn effugere poteftatis eorum non extinct Audifti fupra,non iblum ortbodoxorum patrum, fednbsp;mortaliuni omnium confenfu,ibi culpærationem efle non pofle, vbinbsp;dominatur neceflitas. Neminê in co peccare quod vitare non potuit*nbsp;Neminem merito laudari aut vituperari ab bis, quæ neceflario nobisnbsp;mfunt,nec ex nobis,fed ex alieno pendent arbitrio:infint,nÔ infînt.De=nbsp;inde quam prauam voluntatem,amp; quam contumaciam intelligis,nbsp;ius cam cauiâm inficiari non poflimus':’ Loquere cobærentia oblècro,nbsp;falfum demonftraeum quem diximus cÔmunem lènfum mortaliuinnbsp;omnium.Qiiæ tu comminifeeris meræ nugæ funt,amp;: indigna quæ fisnbsp;gillatim perlêquar,amp;r fere in fîngulis ipiè pugnas tecum.

Adducit deinde et alios quofdam locos particulares feripturarum, qui adduci folent pro demonftranda libertate arbitrq, led non potio#nbsp;res,amp; laborat eofdem fuis cauillis eludere.Ex quibus tarnen efiFicacior VerbaMonbsp;cft illc Deuteronomij XXX. vbi Moylès,poft bndidi ionibus ce malc= xJlybusnbsp;dicftionibus côteftatum populum,quo Sgt;C bonorum delyderio amp;: ma;nbsp;lorum timoré ad datæ iUisîcgis oferuationem induccret,vt eiufdem noftra p. rnbsp;implendæ etiam poflibilitatcm, arq? adeo facibtatem indicaret,amp; om#nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i)e:

nem ex cius impoffïbibtate exculâtionem tergiuerfationemqj exclus deret,fubdit in hæc verba. Mandatum enimboc quod ego præcipio tentet dunbsp;tibi bodie, nô eft fupra te, ncc procul poficum. Non cft in cœlo fîtum,nbsp;Vt poffis dicerCjQuis noftrum valet ad cœlum afccndei-c,vt déférât ibnbsp;bld ad noSjVt audiamus atqj opère compleamusÇNeqj trans marc ponbsp;fitum,vt caulèris dicas,(^is e nobis poterit transfretare mare ibnbsp;lud ad nos dcferre,vt poflimus audire èc facere quod præceptum efl?; Caufliusnbsp;Sed iuxta te eft fermo valde in orc tuo,vt facias ilium.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;rpfi^rnox

Hüc locû eludere,putat Icuis ope,qd bic nô de oblèruatiÔis,fed cogni flonis facilitate agat.Quod ipm ipa Moyfis verba ewidêter redarguût. «ur.nbsp;Non

DE LIBERO HOMINIS ARBITRIO

Non enim de cognitione legis tantum,fed etiam deimpletioncloqui= tur. Qiiapropter hæcduo femper coniungit,vtaudiamusatlt;^opcsgt;nbsp;re compleamus, vt poflimus audi're,hoc eft, intenigere,amp; facere quodnbsp;præceptum eft. Non fîipra te, nec procul pofîtum a te non vires tuasnbsp;excedenSjfed dfdem attempcratum,fèd iuxta te eft fermo valde in orcnbsp;tuo,non fblum,vt ilium intdligas,fèd vt facias ilium*

Cauflius fc nbsp;nbsp;Deinde authore,vt dicit,ÂpoftoIo, afSrmat Moy lèn loquutum ib

cundus,fed Iic,non dclege fua,fèd de doârina Euangdq.Quo nihil poteft dici ab^ ^^tentiæ verborumMoyfîsmagis contrariuni»nbsp;Qui de lege ilia fua, quam iam turn fub illis benedidlionum Sc msL»nbsp;ledidionû conteftationibus Ifraeli promulgauerat, loquitur. Manda*nbsp;tum,inquit,hoc,quod præcipio tibi hodie,Sôc. Nec bis contradicitnbsp;poftoIus,Qui tametfî Moyfîs vcrba,quoquo modo fuo inftituto Sc iitnbsp;ftitiæ fidei accommodet(quod illi fere eft perpetuum)non tarnen tobnbsp;lit fenfum literæ,quem difteruitMoyfes* Quin ÔC fcquentia,quacnbsp;illcpræteritineodem capite Deuteronomij,adhuceuidentiusafti*usnbsp;unt libertatem arbitrq* Confîdera, inquit, quod hodie propofuesnbsp;rim in confpelt;ftu tuo,vitam ÔC bonum: amp;econtrario mortemnbsp;malum : vt diligas dominum Deum tuum, amp; ambules in vijs eius,nbsp;amp; viuas* Et ruriuSjTeftcs inuoco hodie ccelum amp; tcrram,quodnbsp;propofuerim vobis vitam mortem, benedidionem maledi *nbsp;(ftioncm.Bligc ergo vitam,vt tu viuas, Sc fernen tuû, 8^ diligas do«»nbsp;minum Deum tuum,atcp obedias voci eius,amp;: illi adhscreas.Ipfè cnimnbsp;eft vira tua,8ô longitudo dierum tuorum.Hadenus ilIe,Quç fi quis dinbsp;Aa intelligit non habentibus libcrum,feu ad obfèquium legi debitum,nbsp;adquod illoscxhortabatur,feuad contemptum,vnde execrationi*nbsp;bus ÔC comminationibus dehortabatur,arbitrium,lèd ncccflario legisnbsp;contemptoribus,vfque dumpIacuifletDeo illis cor nouum immu*nbsp;tare,amp;f ablato corde lapideo dare cor cameum, ad quod cuam ipfum,nbsp;vobisauthoribus,adconihilpotueratpromoueri pcrillos,vt neede*nbsp;fyderarequidemilludipfiimpotuerint,priufquamacceperant* Si,insnbsp;quam,adeiufmodi,quishæcdiciintelligat,annon ridicula videbun»nbsp;tur atqueilluforia omnia CQuorfum proponit nobis vitam ^nior*nbsp;tem,bonum ÔC malumÇ’ An non vt vitam fefteris, mortem fbgiasC vtnbsp;bonum affequaris,malum euadasV Elige ergo, inquit, vitam vt viuasnbsp;tunbsp;nbsp;fernen tuum,amp;S diligas dominum Deum tuum » Et quid nos iu»

bet vitam eligere, fi nulla fit nobis eledlio C fi nulla elig^rrdæ amp; fêdan» dæ vitæ facultas rdiqua C fubeat in hune modum fine alis volarenbsp;per aéra* Nos elfe, qui Deumcolamus, iuftitiam feruemus, obe*nbsp;diamuslegi,bonis operibus ftudeamus, aut horum contraria aga-mus, vniuerfa feriptura affirmât * Et hæc propria mentis amp;£ volun®nbsp;tatis func officia*Non quod ad ilia necelfarium diuina? gratiæ ignore*nbsp;mus

LIBER QVARTVS, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Fol, LXXII,

musadiucorium :fedica, vr æque fuam homini afferamusliberi cukatem arbicrq. Quam tarnen amp; ipfartl, dim'næ gratiæ amp;: benigni#nbsp;tans munusagnofcimusjuecquicquam nobl’s tanquam ex nobis arsnbsp;rogamus : memorcs a quo vniuerfa acccpcrimus, Quo enim paeftonbsp;nos Deum colerc, feruare iu ftin'am, obcdire Icgi, bonis operibus ftu«nbsp;dcre dicemur ,nifi quædam effet ftudq noftri (quod tu negas ) cumnbsp;diuinavirtutecommunication Quætibifî tricæ,vtvideri vis, Cabnbsp;uine funt.hocdcillis fecurus pronuncio, quod nullus te inde labornbsp;cxtiicabic amp; abfoluet, nifi mutatafententia,nobifcum,cum fànÆs totnbsp;patribus, quot audifti, cum vniuerfaab initio catholica ecdefia, cumnbsp;ipfo denique tuo, quern vnum omnium pro te citas, Auguflino,con«:nbsp;fîtearis effeliberum nobis amp; ad bonumnbsp;nbsp;nbsp;ad malum, arbitrium : ßc

ne tarnen diuinæ gratiac præiudicio, De quorum coniugatione mox aduri fumus diligenrius

Qiiod veto ad id quod nunc agimus pcrtinet,cxiftimopcrba*G Conciuffe» fads demonftratum , fruftra moliri Caluinum diuinas fcripturas,nbsp;quæ vniuerfæ libertatem humani arbitrij ftatuunt atque afferunt, fu^nbsp;is cauiJliselidere,8CaIiocontorquere,aut dubias exhisdudlas ratiosnbsp;nes facere. Qiii tarnen plus negocq inucniet in his quæinducuntur anbsp;. fanóbsquos fupracitauimus patribus, maxime autem ab Au»

guftino ( cui vni omnium fe profitetur conientire per om# nia : tametfi ab eodem, quod cuidendffime demonsnbsp;ftrauimuSjbis diffentiatper omnia} quamnbsp;in his quæipiê ex omnibus vclufnbsp;leuiora elegit, amp; in quibus,nbsp;cauillis fuis magisnbsp;fore locum

Iperabat,

PINTS Q.VARTI blBRl

DB

DE LIBEROHOMI.

NIS ARBITRIO ET DIVINA gratia Liber V*

Vt inter pugnantes hæreticorum impietates,binclibertateni humani arbitrij, indediuinæ gratiæ necefîitatem neganti»nbsp;um,media incedatorthodoxa amp;eatholicaveritas, eorunsnbsp;dem necelTariam coniugationem afferens , hoc libro pie-nius explicatun

Toiientcs trium, hi nimium tribuentes eidem ? Interillos, vnum hoe conuenit, thum feÏ' libertati detrahunt arbitrq, diuerfa autem neceflïratis media in«nbsp;diueriïsra- ducunt. Alqconditionem naturæ diuerfæ, vt priores illi, Simon, Cer«nbsp;säon”?5 don,Marcion, VaIentinus,Manichæus.Alij fatalem configurationemnbsp;fuis, per cô conftcllationemque cœleftium corporum, vt Bardalanes quidam,nbsp;nàn°ræ’di- Prifcillianus cum fuis. Alij vero diuinam voluntatem, cuius nos tan«nbsp;Phfdiiianbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;inftrumenta quacdam fimus,amp;S agamur potius quam agamus ea.

nusScc.per quæ vidcmur agere, vt Abailardus ÓC Vuiclefus ód Laurentius Val« gurationê^ LuthcTus vcro Melanchton, horum abfurdiflimum errorem,nbsp;cccieftium cum illo Manichæi,VaIentini,Marcionis,ôlt;S confbrtium cxecrabili iuinbsp;Abaiiar^’ coniungunt. Nam naturam hominis malam faciunt : peio=nbsp;ckf’Ysó quot;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quam ilIi,Siquidem hi,vniuerfam, quæ tota quanta quata

VaUen.per eft,nihil poflït quam male agere et peccare,ctiam in fandis viris ÔC fub ipfagratia,quam illipartim bonam, partim malam afRrttiant. Ad«nbsp;Lutberü, dunt infuper,ex vnius Dei voluntate pendcre omnia, nec quiequamnbsp;cûTiîs7m- omnium noftræ poteftatis elïeautarbitrij: nihil nobis contingenternbsp;pictaeê con accidere,fed ineuitabili neceflitate vniuerfa.Non ficut nos, fed ficut ihnbsp;ide facc’re Ic vulc,ita nos viuere,agere,pati,omnes Sc omnia. Cdmunis veronbsp;noui^êuTnnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;huius Euangelij,ne nimium videantur abfùrdi,ÔiS aliquid falteni

geii) dodri tribucrcexiftimentur communi fenflii mortalium omnium ,nonni« nam,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Iibertatis nobis relinquunt in rebus indifferentibus : fed ad vitam

bonam Sd malam, acque nihil liberæ nobis facultatis permittunt.Qtia, in re

LIBER QJ/INTVS. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Fol. LXXllL

in re,nunc priores iUos,Manichæum,Marci'oriem, cæterofcp,qui diucr fam naturam introduxerunt,æmulari videntur.’nunc etiam, cum Asnbsp;bailardo,Vuiclefo,Luthero amp; Philippo,irt diuinæ voluntatis beneplanbsp;citum vniuerfa referunt.Natura vniuerfam, vitio pcccati originis, vt Expiicscurnbsp;fupra audi fti,ita corruptam volunt,vt vniuerfa non fit nifi quoddam „oS ƒ Sannbsp;peccati fernen: non odiofa atep abominabilis Deo effenon poffic»nbsp;Quin Sc hanc in nobis peruerfitatemjCeflare nunquam,ve que nouos uSInfiitunbsp;aiîidue fruAus pariat,quæ carnis dicuntur opera, non fecus atque for=nbsp;nax incenfaflammam acfcintillas cfflat,aut fcaturigo aquam fine fine latota.nbsp;egerit. Vniuerfam itacp omni bene agendi faculcatepriuatam volunt,nbsp;Nec vel modicam,vel infirmam illi fupereHe, quæ etfi per fe Sc fola nonbsp;poflït,opitulante tarnen diuina gratia fuas Sd ipfa partes agat : imo ncsnbsp;ceflario earn maleagere.Opera bona efficaciter in nobis operari vnamnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;æ

folamc^diuinamgraciam: cui verefifterenonpoflumus cum nobis tiæquaiis offertur amp; inoperatur a Dco,ita illam priufquam acceperimus nec desnbsp;fyderare quidem nos pofle ? Nam aim in hominis, vt inquit, naturanbsp;nihil fit nifi caro (nihil em fpiritus, nifi per regenerationem habemus)nbsp;atqjea fit carnis penierfitas, vttoto fuo affedu fimultatem aduei fusnbsp;Deum exerceatjVt cum legis diuinæiuftitia confentire nequeat, vt nisnbsp;hil deniep parère nifi mortis materiam queat: quo pado delyderarenbsp;poterit Dei gratiam ante gratiam : quæ etiam fub ipfa gratia velut fesnbsp;ra quædam indomita neceflario répugnât gratia?:’ Proinde,cum diuisnbsp;næ grariæ remedio corrigitur naturæ noftræ vitiofitas,fic totum Deonbsp;atque eius gratiæ tribuunt,vt nullas in eo partes nobis relinquant : ncs Vt nullasnbsp;queamorem,defyderium,aucftudiumiuft:itiæ,autvllam facultaceninbsp;ad diuinam gratiam alpirandi,aut nos præparandi : nec cuin earn acs bis t tiin -ceperimus eidem cooperandi aut collaborandi:nec^ vt gratiæ præues S“ opnbsp;nienti, voluntate pediflequa poflimus obfequi: vtue dus vel fecundænbsp;partes fint in opère bono cum iam accepta diuina gratia. Sed SC inchonbsp;ari in nobis opus bonum a Deo folo,abfcp vlla nofitra aut præuia, autnbsp;coopérante voluntatis operatione,dum ille corda noftra efficaciter afti jioftra* diuinbsp;cit,fledit,formatjdirigit in iuftitiamtSf perfici confummaricp,dum fo=nbsp;lo voluntatis fuæ beneplacito confirmât: nihil vero eainre a nobis rare,nbsp;fieri. Nequepolfe nos (vtmultis fæculisfalfo traditum 8c creditumnbsp;ille affirmât) motioni diuinæ SC obtemperare 8c rérag^ri. Voluntas refouercnbsp;tishumanæimbeciUitatemnoncorroborari diuinæ gratiæ fubfidio,nbsp;quo ad boni cledionem efficaciter afpiret, cum transformari renouasnbsp;rique totam oporteat. Vt enim in lapide nulla eft: mollities,quæ admis ]nbsp;niculo tenerior fada fluxum quemlibet poflTit recipere: ita nec cor hosnbsp;minis in redi obedientiam diuinæ gratiæ adiutorio dudilc fieri : fed diumæ granbsp;nouum, atque aliud fieri oportere, ne inter Deum, amp; nos partiamur,nbsp;quod ille fibivni vindicat. Quod multis diuinarum feripeurarum, icquov-

N quem=

iiis caiorê nbsp;nbsp;nbsp;De pcrleuerantiæ quocp gratia, quem efrorem peflTimum inualuil^

prout quif- ßc défini t ac ftatui t,Deum fua tantum in nobi's oga, noms grati'æ fiiæ gntiçfenQ dotibus profequi. Prohibet vero,nedicamus rcmunerari pofteriori==nbsp;cx^Su^edtnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gracrjs legittimum vfum primægratiæ.Hincenim con(equi,Hus

Non remit manam induftriam,effîcacem reddere Dei gratiam,Præterea,eandem ftcdorSrus defînere haberi gratuitam.Et hanc,fi Deo placet,vult certâcfle,nbsp;gratiis,ic- riffimam Auguftinifententiam,

vfum prio Admoncns deinde per di'uinam gratiam,nunquam ita nos liberari, ris gratiæ. peccati lugo pars noftri obnoxia maneat, nunquâ ita reftaurari,nbsp;Vt anima quin multæ terreni hominis lincæ appareant, animam fidelem a reges

ne in daas [cT (è fit diffidium:vna,qua a fpiritu Dei poflidetur ÔC regitur, ad ima fafî ”nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;mortalitatis amorem fiudiumi^ cuehi,8^ in iuftitiam, puritatem, (àna

dritatemqî totam intentam cfiTc, coclcftis regni beatitudinem meditari, ad Dei focictatem alpirare» Altéra vero partc,qua naturalem adhucnbsp;affedum rctinet,in terræ corruptione volutari : prauis cupiditatibusnbsp;immerfam,quid pulchrum fit,amp;l beatum nÔ videre, in pcccati luto desnbsp;fixam,Dcum iufbtiamcp auerfari.Inde conflidum in nobis na(ci,pale»nbsp;ftramqj duri(rimam,quæ pium hominem per totam vitâ non leuiternbsp;exerceat:vt dum (piritu furfum erigitur, a carne deorfum retrahatur:nbsp;dum fpiritu ad immortalitatem feftinat,carne ad mortalitatem deprisnbsp;inatur : dum (piritu iuftitiam cogitat,ii|Deû dirigitur,mundum con

LIBER QyiNTVS. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Foî. LXXIllI.

tcmnît,carne folicicetur ad iniquîtatem: a Dco auertatur, ad mundî alIidaturiUcccbraSjfeddifparicondinonCjfpîritu nempe præualente.nbsp;Cuius opus,ctfî non difqciat,euertat,efFedumlt;p extinguat fuis tarnennbsp;obftacuÜsrcmorarijdum conatur abrumpere: atque impedimentisnbsp;retardarCjdum ftudcc a curfu auertere: ardorem minuere, dum molipnbsp;turextingucrc. Hincvcro conftarevuk, inter hominem animalemnbsp;6if regeneratum,quantum fît diicriminis, Ilium fîquidem etfî punga«*nbsp;tur lancinecur fua confaentia,ne lôlido torpore,in vitijs fuis acquie^nbsp;fcat, illis tarnen deledrari toto cordis delyderio : fîbi in illis placere : illisnbsp;libcnter obfequi: nccquicquam in illis nifî poenam horrere,quam im^nbsp;minere cernit« Hunc vcro prædpua voluntatis parte legi iu ftitiæ ad^nbsp;hærererodilTe atcp cxccrari peccatum, quod per imbecillitatem cÔmit=nbsp;titîfîbqpfî diiplicere:cÔfenfîoncaliopotiusferri:in dulcedine legis ma=nbsp;gis obledarijquâ voluptatû blanditijsmcc vno Icienter peccarc,nifî re^nbsp;pugnante non iôlum confcientiæ tcftimonio,Icd etiam cordis affec'liunbsp;Haec cft vniucriæ illius fcifbe euangelicæ de vitio originis deprauasnbsp;ta natura humana,eiusfubpeccatiiugoferuitute,S^ diuina gracia pernbsp;quam reparamur diligenter a Caluino explicata fententia» Quæ,liuie,nbsp;fuum conftare poffe non crédit, fî eidem adiungatur humani arbitnjnbsp;focietas:fî illud quicq poffe,conccdatur:8f nifî hæc Ibla totum vniuer^nbsp;fumcp poffe dicatur» Prædidos autemomnes,vclutpernitiolâs vubnbsp;pes,dcmolientcs vineam domini, diuerlàs quidem, lèd colligatas eau?nbsp;diSjô^ face quam in ea trahunt lèmcntem dominicam apoftolicamnbsp;concrcmare geftientes,audiftivt vna perftringat cenfura catholicænbsp;Chriftiecclefîæ.Omnesenimqexhominibus liberi arbitrq potefî:a=nbsp;tem auferre nituntur,Qtiod facientes vniueribs, eadem ecclefîa catho= Prædïctos,nbsp;lica ab ipfo fui initio,pro haereticis habuit, fubuerfîs èc afemetipfîs da= Xîs!nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i

mnatis fècundum apoftolicam fententiam» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cathcika

Pelagius vero ôd Cœlcftius,cu fuis fe(ftatoribus,peccauerunt in par Quod ]ibc tem diuerfam amp;: concrariam.Tantum cnim tribuerunt homini per lis quot;nbsp;herum arbitrium,vtiniuriam facerent diuinæ oratiac,8^ Chriftu, me= nitunturaunbsp;diatorem,faluatoremcp noftrum,ex iuftifîcationis amp; falutis noftræ ne=nbsp;gocio prorfus proferibereL Sibi impie perluadcntcs,mercri hominem Peiagq amp;nbsp;iuftificationem ô^vitambeatamobfcruationemandatonzDei.Qyam roSparïnbsp;fitam affirmabant in noftri poteftate arbitrq. Itaq^ hos latuit redêptios contraria.nbsp;UiSjiuftificarioniSjfalutifqj noftræ myfterium,quod in controuerfîa denbsp;iuftifîcationehomims diligentius explicauimus. His Chriftus fniftranbsp;paffus eft,Ô^mortuus:vt quem ad hoc vnû veniffe arbitrantur,vt Deinbsp;patris voluntatem cfficacius nos doccret.Quod vero ad noftrg falutisnbsp;H^otium attinet, ex operibus iuftitiæ quæ ipfî fecerimus, faluos nosnbsp;heri.Et cum craffis iUis fupcrbifcß Iudaris,quos vbiep infedatur Apo=gt;nbsp;ftolusXuani quacrentes iuftitiam ftatuerc^diuinæ iuftitiæ fubiedi non

N q funu

DE LIBERO HOMINIS ARBITRIO

flint ? Gratiamnon putantniftificationem falutem hominis, fed debitum ex merito : implctione, inquam, mandatoru m Dei ? Et pro-pterea nullam Dei grariam quam vnam adiutricem ad implenda Deinbsp;mandata fere agnofeunt» Non quidem vt neceflariam, fed vt ea adiu»nbsp;ti facilius valeamus Dei mandata implere, Quod alioqui per nos,nbsp;noftris viribus poflemus» T ametfi (quod Auguftinus alicubi innue«nbsp;re videtur)ex eisfuerint,qui vnam primam iuftificationis graoamnbsp;deputarent gratiæ»

SkfixX nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;habet,quam fupra demonftrauimus, catholicæ ecclefîæ

drina fi- dodrina,fidcs amp; confeffio » Quæ abfque diuinæ gratiæ iniuria,imo feiïîî^deh-gratiæ commendatione, fuain nihilominus poteftatem linbsp;arbitrio aflerit,Liberum,inquit ille, fic confitcmur arbitrium, vtnbsp;Auguftin. dicamus nos femper Dei indigere auxilio. Et tarn illos errarc, qui cu mnbsp;M^^fchæo aflerunt hominem, peccatum vitare non pofle : quam illos,qui cum louiniano alTerunt hominem peccare non pofle. Vterepnbsp;enim collic libertatem arbitrrj, Hæc eft fides diletftiflïmi, quam in ca*nbsp;tholica didicimus ccclcfia,quamque femper tenuimus tenemus»nbsp;Et hancille Auguftinus fidem doaiit fibi commifflim fidelem popu«nbsp;Ium,qua didicerat in cacholica ccclefia. Quam cum eandem in eademnbsp;didicerimus Sc nos, 8c a patribus noftris longa retro fcculorum flic»nbsp;ceflione acccperimus,dubitare non pofllimus, quin fit eadem fides ca-' tholicæecclefiæ,Nemoproindefit fegnis,inquitidêilleAuguftinus,nbsp;aut remiffus ad feruienduni Deo:nec fic de gratia confidat, tanquamnbsp;liberi arbitrrj eius opera non requirat:imo declinet a malo, faciat bo^nbsp;num:vigilet,quærat,pulfct,petat,contendat vincere fæculum: Deo planbsp;ccrc:fic,vt dum per huius mundi pclagus currit,ancoram gratisc,fidu3nbsp;et^granbsp;nbsp;nbsp;Überi arbitrrj non foluat, óóc, Subiungens proinde, hac de re, defi^

da: necefla nitionemcatholicam,Itacp,inquit,nec gratia fine libero arbitrio facit fequendam hominem habere vitam beatam:nec liberum arbitrium finenbsp;faiutccon- Qtiorumconiugationcnidiuerfis librorum fuorumlocis exdiuinisnbsp;•vt Augufti feripturis neceflariam aftrucns, Libro IL dcpeccatoß: meri.remiffnbsp;diinnk kri paruulorum ad Marcellinu, inprimis explicans, quêadmodumnbsp;pturisaftni fupra audifti, quid ipfc catholici damnarintin Pclagianis,non cquinbsp;Lib.tj.dcnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quod liberum arbitrium aflci'crcnt, ftd quod tantum de eius po^

roifïktVa^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;præfumcrcnt, vtad bene iufteque viuendum Qc falutem afle*

pt.par. quendam, Dei fe gratiæ adiutorio nihil opus habere contenderentî Neep fe,neep quenquam dubitaffe orthodoxumnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nemo

peccet, nifi libère volens, Sc quod Deus nihil nobis præceperit, quod in poteftate noftra fitum non fit « Nihilominus tarnen ad bene iudeepnbsp;viuendum,Dei gratia ÔC adiutorio opus nos habere îæque vtocolusnbsp;nofter,lucis adminiculo vt vidcat, tametfi vifio æque fit virtutisnbsp;riæ quæ eft in oculo; Côuerfos proinde ad fe,Dcum adiuuare,auerfoa

LIBER QyiNTVS. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Fol. LXXV.

defcrcre.Quanquam vt conucrtamur ad ipfum,eti'am i'pfè praeuenicn doadniuctjtamcnconantes acfàcagentcs,ôdfcipfos conuertentcs, vtnbsp;non abs re, Sc ipfe dicat nobis, vt conucrtamur ad fe : ita fore, vt vicii^nbsp;fim conuertatur ad nos,nec rurfus nos illi, Conuerte nos Deus fàluta»nbsp;ris nofter Jpfe nobis, Intelligite qui iniipientes eftis in populo ? Et nosnbsp;illi. Da mihi intelledum vt difcam mandata tua* Pcrindcacßdica*nbsp;mus. Da quod lubes. Non urnen ita, vtexiftimemushacin re fob'snbsp;nobis votis agendum,Sc nonpotius vt fubinferamus ad bene vi*nbsp;uendumetiam noftræ volunutis efficaciam. Adiutorenim,inquit,nbsp;noftcr Deusdicitur:nee adiuuaripotefl:,nifiqui aliquid fpontecosnbsp;natur.ha operari Deumfalutem noftramin nobis,nonvdutin re«nbsp;bus aucbrutis,autinanimis,ièdvt in rationc ac Uberæ voluntatis v«nbsp;tencibusarbitrio.Confîteturhominempofleper Dei gratiani,amp; li®nbsp;herum eins arbitrium inhac vita fine pcccato viuere : nec hoC dero*nbsp;gare Dei, glor iae, aut bonitati, quod hac in rc libero noftro arbitrio at*nbsp;tribuicur: cumetiam illudipfum, gratuito Dei dono acceperimus.nbsp;Dubitarc fenon pofle, nec DE VM impoffibile aliquid præcesnbsp;piffe homini, nec ex Deo eidem deeffe effïcax ad i mplcnda quæ pras*nbsp;eepit,adiutorium.

Rurfus libro de gratia Sc libero arbitrio ad Valentinum, coniuga# rionem vtriufque diligentius aftruens. Nunquid non liberum,ins rô^arbitrXnbsp;quit,arbitrium Timothei exhortatusefi: Paulus cum diceret,Conti«nbsp;ne temetipium ‘T Nunquid SC in hac repotefiatem voluntatis non o«nbsp;ftendit,vbi ait, Non habens nccefritatcm,poteftatem autem habensnbsp;fuse voluntatis vt ièruct virginem hiam C Atumen non omnes capisnbsp;unt verbum hoc, fed quibus datum eft,ÔCc. luque vthoc verbumnbsp;quod ab omnibus non capitur, ab aliquibus capiatur, amp; Dei donumnbsp;eftjôôliberiarbitrrj.ltaôcde ipla pudidtiaconiugali ait Apoftolus,nbsp;Quod vulcfaciat: nonpeccat,finubat. Attamen etiam hoc donumnbsp;Dei eft, dicente fcriptura,A domino iungitur viro mulier.Et Apoftonbsp;lus continenriæ donum, ad pudicitiam coniugalem comparans, V cbnbsp;km,inquit,omnes effe ficut mcipfum, Sed vnufquift^ proprium do«nbsp;num habet a Deo,alius fie,alius autem fic.Proinde quum fint tam mulnbsp;ta in lege Dei, quibus fornicationesnbsp;nbsp;nbsp;adulteria interdicuntur, nun«nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

quid ijs aliud indicatur quam liberum arbitrium C Non prateiperen« tur, nifi homo haberet propriam voluntatcm, qua domini pncceptisnbsp;obedirct,är Urnen Dei donum eft, fine quo feruari caftitatis pracce«nbsp;ptanonpoffunt.VndeaitilleinlibroSapientisc. Cum fdrem,quianbsp;nemo poffet efle conanens nifi Deus det, amp; hoc erat fapientiae : feirenbsp;cuius effet donum. Vt autem ifta non feruentur fanda caftitatis man«nbsp;data, vnufquifcp tentatur a cofeientia fua abftradus at(Ç illedus. V binbsp;fi dixcrit,volo fcruare,kd vincora concupifeentia mea^efpondetferi«

N iij prara

DE LIBERO HOMINIS ARBITRIO

ptura libero eins arbitrio,NoIi vind a malo,fèd vince in bono malnm, Qiiod tarnen vt fiat ,adiuuac gratia, Ergonbsp;nbsp;nbsp;vicfloria qua pcccatum

vindtur, nihil aliud eft,quam donu m Dd, in ifto eertamine adiuuatis liberum arbitrium. Propter quod, dicit cceleftis ille magiftcr vni«nbsp;cui(^ contra concupifcentiam fuam dimicanti, Vigilate ÔC orstc, nenbsp;intretis in tentationem, ne ab illa abftrahatur Sc illidatur.Si tantum dinbsp;xiflct,VigiIatc,admonuifle videretur tantummodo hominis volun«nbsp;tatem,vc vnis fuis viribus in prodndu ftarctSed cum addidit,amp;r oranbsp;te: often dit illam fôlam non iufficcrcjied Dei adiutorio amp; gratia opusnbsp;cfte: proinde ilium orandum, vt adiuueL Didum eft libero arbitrio,nbsp;Fili noli deficerea difciplinadni»EtChriftusait, Egorogauiprotcnbsp;Petre, ne defidatfides tua. Cum dicit Deus, Conuerumini ad me, SCnbsp;conuertar ad vo3,primum noflræ voluntatis efle videtur : nempc vtnbsp;conuertamur ad Deum: lecundum verogratiæ,quæfîtvelut illiusnbsp;merces.Tamen ctiam ad illud,diuin3é gratiæ adiutorio nobis opus el*nbsp;fc,ille agnouiqqui dixit,Deus virtutum conuerte nos.Et iterum,Deusnbsp;tu conuertens viuificabis nos. Et, Conuerte nos Deus falutaris nofter,nbsp;Nam venire ad Chriftum,quid eft aliud,quam ad cum credendonbsp;conuerti‘7 Et tarnen idem ait,Nemo poteft venire ad me,nifi datum funbsp;erit ei a patre meo. Gratiam confitetur Paulus,dicens, Gratia Dei fumnbsp;id quod fum,Liberum tarnen arbitrium illi coniungens,addidit con»nbsp;tinuo,amp;r gratia dus in me vacua non fuit, fed plus omnibus illis labo*nbsp;raui.Hocipfum equidem liberum arbitrium hominis hortaturamp;S innbsp;alijs,quibus dicit, Rogamus,nein vacuum gratia Dd fufdpiatis. Vcnbsp;quid enim cos rogat,fi fic gratiam accepcrunt,vt propria voluntatemnbsp;pcrdercntlt; Tamen,ne ipla voluntas fine gratia Dei putaretur aliquidnbsp;boni pofle,continuo cum dixiftet. Gratia dus in me vacua no fuit, fednbsp;plus omnibus illis laborauffubiunxit atq^ ait. Non autem ego,fcd granbsp;tia Dei mecum,Ac per hoc,necgratia Dei lbla,necipfe folus, led gratianbsp;Dei cum illo.Sic Sc alibi ad Timotheum,CoUabora Euangelio lecun*nbsp;dum virtutem Dei faluos nos fadcntis,8^ vocantis vocatione fua fansnbsp;efta, non lecundum opera noftra, fed fecundum propofitum fuum,5lt;Snbsp;gratiam quæ data eft nobis in Chrifto lefu ? Hadenus Auguftinus li«nbsp;bro mcmorato,ex diuinis fcripturis neceflariam demonftrat coniugacnbsp;tionem gratiæ libcri arbitrq.Nec hoc,libi,ad iuftificationis gratiamnbsp;amp;falutemfufficerefinediuinæ gratiæadiutorio, vtimpie præfume*nbsp;bant Pelagius Cœlcftius: Nee ad illius iniuriam pertinerc,vt hi ad*nbsp;uerfus quos agimus ftultilfime imaginantur,fi fixas edam in omnibusnbsp;MuWpiex partes agat liberum arbitrium,

in Quo illuftrior reddatur catholica veritas, ÔC cuidêtior omnibus dmims feri apparcat illorum vtrinqj pudenda abfiirdat^ impietas. Quandoqui»nbsp;pheaiturrnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gratia Dei hic eft qftio amp; cÔcertatio,ncc fit vnius modi,aut figni

fîcatio«

LIBER QVINTVS, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Fob LXXVL

ficatiomsin fcripcuris , grati’ae vocabulum, ante omnia explicanda diftihguendaque eft eins mulciplicitas : nc ea indi'ftinda difptitationênbsp;conRindat, Só ridi’ailam faeiat. Deinde, pauci’s repetemus ftcundumnbsp;doArinam Sc fidcm catholicæ ecckfîæ modum lapRis humani genesnbsp;ns :amp; reparadonis fakitifque eins perredemptorem faluatoremqucnbsp;noftriim lefiim Chriftum, myfterium, de quo cotrouerfijs de peccatonbsp;originis,amp; iuftificadone hominis egimus accuradus. Ita enim clariffisnbsp;me intelligetur, quse diuinæ gratiæ 8C miièricordiæ accepta nos refersnbsp;re oporteac amp; cuique euidens erit,æqueblafphcma Pelagianorum imnbsp;pietas tollendum Deigradam, vtiftorum ridiculus dmor amp;2ekisnbsp;pro cadem gratia : quad ad illius iniuriam tenderet, fi facilitate liberinbsp;arbitrqquamaDeoacccpimuSjdeteftaripoftemus noftram miftri«nbsp;am:amp;addiuinam mifcricordiam amp; gratiam quoquo modoaipira«nbsp;re amp; nos præparare, atquc illi acccptæ coopcrark

Gradæaccepdoncm variam ,non ex fcholis fed ex diuinis ftriptu Scbolafti-ris petemus ? Qiiandoquidem, in illis, fere i m aginantur,grätiam Dei, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;S:*

qualitatem aliquam, increatam animae noftrae a Deo : vel eandem cvi charitads habitu, vel diftineftam ab co dem, Qiiæ commendda vnisnbsp;uerfaexiftimo, necex fcripturis vUam authoritatem habere: quodnbsp;moxcritilluftrius.

Inprimis certum eft, hac locudonis figura, aliquem intienircgras inuen/re tiam in oculis alicuius ,aut habere gradam coram aliquo, fignificari, g“a’?amnbsp;quod ipfi acceptus charus gratu^ue He : diligatur ab illo Sic A* oculis aii-braham apparent! fibi domino in conualle Mambrc , Domine, in= coram^aLnbsp;quit,fi inueni gradam inoculistuis,netranfeasferuum tuum: hoc quo, quidnbsp;eft, fi ribi placeo, dbi gratus acceptufque fum,Sic lacob nuncios cum hs figEnbsp;muncribuspræmifitadEfau, vt inueniam, inquit,gradam in consnbsp;fpciftutiio Î hoceft, vtinueniam amicitiam tuam,§iceidein , cumnbsp;iamfibi venifTctobuiam, vrgcrct vt muncra fua acciperet. Si incnbsp;licni jinquit, gradam in oculis tuis, accipe munuiculum de manibusnbsp;meis. Ita de lofeph affirmât Moyfes, Inucnit, inquit, loiêph gradamnbsp;coram domino fuo, hoc eft, dilexit cum dominus fuus,lt;amp;: charumnbsp;habuitSic Dauid lonathæ, Seit profedo pater tuus,quod inueni granbsp;tiam in oculis tuis : hoc eft, quod me diligas, Sic Deus dedit Tobiæ Gratia,a-gradam in confpedu.Salmanafar, Daniek quoque gratiam Sr mife=nbsp;ricordiamin confpcduprincipiscunuchorum.EtHoIofernes ludis?*’^nbsp;thæ, Bibe nunc Sd accumbe in iocunditate, quia inuenifti gradam cos affSüc?,quot;^nbsp;ram mc:hoc eft, quia placuifti oculis meis,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ja^q^ate

Significat autem hie modus Ioqucndi,amorem velut gratuitumon nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;g“

qualis interæquales ex mutuis officris nafei folet, fed qualis inter impa hacS'^at'a res:hoceft,principcm Si fubditum:feruum ÔC dominum, Qtu velut, tur.

N iiij non

DE LIBERO HOMINIS ARBITRIO

non ex mutuo debito, led ex vltronea benigni'tate,amp; am'ml propclios ne procedit. Vnde ÔC gratia cogruenter didtur.Et modus iUe loquen«nbsp;di,Si inueni gratiam in oculis tuis, aut, vt inueniam gratiam in oculisnbsp;tuis,fubmiflionis 8c humilitatis plenus eft.

Eft autem hæc gratia,non vUa,feu qualitas, feu habitudo aut rclpe® (ftus in eo qui gratus,acceptus, charufquc eft ; led ipfa diligentis benisnbsp;gna affedio : ipfe amor, ipfa oratuita dilc(ftio ? Quod indicat fcriptu?nbsp;ra in Daniele, de quo dicit, be dedit Deus Danieli^ratiamnbsp;cordiamin confpeAu principis Eunuchorum Certum eft, ineocnbsp;dem efle, aut eiufdem efle, hanc gratiam de qua loquitur, in quo,autnbsp;cuius eft mifericordia, quam eidem coniungit gratiæ. Eft autem insnbsp;diibitatum, fcripturam illam loqui, non de milericordia Danielis,quanbsp;iple effet milèricors, led de milericordia principis Eunuchorum,quanbsp;fingularitererga Danielem mouebaturóó affidebatur, ItaqueStillenbsp;Sapiens,Gratia Dei amp; mifericordia in lanlt;ftos dus, ÔC relpccîus fupernbsp;eledos illius. Dei hæc eft, amp; gratia amp; milericordia qua nos relpicit,nbsp;Sc crg3L nos mifericorditer Sc benigne afficitur, Sc fuanos beneuolen*nbsp;tia amidtia dignatur. Idem quoque clanffimc teftatur Apoftolusnbsp;ineaquaeeftadEphefioscpiftola,Qy*P’^^^^^^’l^j inquit, nosinnbsp;adoptionem filiorum,perlefum Chriftum,iniplîim,lècundum pro^nbsp;pofitum voluntatis fuæ, in laudemgloriæ gratiæ fuæ, qua gratifîcasnbsp;uitnosindilecftofîliofuo. Autvtclarior eftiedlio apud Chryfoftosnbsp;mum,Indiledione prædeftinans nos,vtadoptaretin filios, perlesnbsp;fum Chriftum in ipfum,iuxta propolîtum voluntatis fuæ, vt laudesnbsp;tur gloriagratiæluæ, quacharos nos reddidit,in dileélo fiüd lùo.^nbsp;Qua charos nos rcddidit,hoc eft,dilelt;ftos et amicos.Mihi autem quidnbsp;dilelt;ftum,amicum amp; charum eft,ex meoiplîus erga ilium affclt;ftu,quianbsp;ilium amore prolèquor, non quia ille me lîmili affeAu prolèquitur, fînbsp;eri enim poffet vt me amantem,non redamarcm,Gratia ergo Dd quanbsp;nos lîbi charos reddidit,efteius erga nos amor beneuolentia.

grttio nbsp;nbsp;Acdpiair SC aliter gratia in diuinis lcripturis, pro gratiofîtate, amp;

mab nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’ ^uiabilitatc : pro eo videlicet, quo gratiam , hoc eft, be=

te, hoc eft, neuolentiam Sc amorem erga nos prouocamus. Ita de le làpienria, In neuTim^ânbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;omnis viæ Sc veritatis EtinPlàlmo, Diffulâ eft gratia

ÓÓamore pcT labia tua, hoc eft, Sermo tuus gratiofuseft, gratiam amorems prouoc^ prouocans. Et in Ecclelîaft, Verba oris làpiends graua ? Et rursnbsp;mue, fus Salomon, Qui diligit cordis mundiciem, propter^atiam labisnbsp;orumfuorumhabebitamicum regem, Et iterum in Plalmo, Gran«nbsp;am Sc gloriam dabit dominus.Item, Vt ad datur gratia capiti tuo.Ei;nbsp;Manfuetis dabit gratiam,Gratiam, hoc el^ amabilitatem. Ita quoquenbsp;in angelica ad virginê falutatiôe acdpi videtur, Aue graria plena. Per«nbsp;inde ac ft dixiflet,Aue,valde gratiolà et amabilis Deo«Sic didmus granbsp;dam

* LIBER QVINTVS. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Fob LXXVII.

nam fornîæ,vcr€ciindiæ,humih'cans,cæcerarumc^ virturum,atqj om niu, quæ nos comendant ali)3,Proi'ndejamp; in bonum, et in malum acdnbsp;picurJn bonum,omnibus fere locis quf alkgauimus» Et rurfus ibi,Su m maiûnbsp;per auru gratia bona. Et gratia mulieris fcdulæ ddeâabit virum fuû.nbsp;In malum vero,vbi dicit Salomo, Fallax gratia, vana pulchritudo.

Et quoniam, quod amabile eft,hoc magni æftimatur,etiam pro æ= ftimatione Sc appretiacione accipitur.V t vbi Ecclefiaftcs ille,abfurda aoncsS^ «Pnbsp;quædam enumerans, Verri,inquit, me ad aliud, SC vidi nec velociumnbsp;efle curfum,nec fortium bellum, nec fàpicntium panem, nec doclorûnbsp;diuitias,nec arrifîcum gratiam.

Eft etiam,vbi pro gratitudine accipitur.Vt cum veniflet Chufi Â= nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

rachites,amicus Dauid fugientis a facie Abfolonis, ad cundem ex côs poßto,vt dilTiparet confîlia Achitofd,dicerccqueilli, Salue rex, ita eidênbsp;relponditjHæc eft,inquit, gratia ad amicum tuum C Quare non iuiftinbsp;cum amico tuoCHæc eft gracia:hoc cft,h£cgrantudo,quam amico ex»nbsp;hibes^cur ilium in aduertîs dderisî' air ilium fugientem non icqueris,nbsp;cuius in te regnantis bcneuolentUm ôc amidtiam fîngularcm ex snbsp;pertus es*:’

Ita quoque Sc pro accept! benefîcrj recognition^, aut gratiarum as P™ ftione baud infrequ'enter accipitur. Sicut in illo Prouerbiorum, Sgt;C fis „c^^a/cenbsp;milibus locis, Qui corripit hominem, gratiam poftea inuenict apud pVnbsp;eum magis,quam illequiperlinguæ blandimcntadecipit, Vndeamp; none,nbsp;reddere gratiam, pro eo quod eft retribuere, aut remunerare :nbsp;nbsp;gras

tia pro mercede accipi infolens non cft.Ignem ardentem,inquic ille,exs tinguit aquarct deemoiyna refîftit peccaus,et deus prolpeélor eft eins: de.nbsp;qui reddet gratiam, hoc eft,retribuet mercedem.Et Chriftus in Euan.nbsp;gdio, Si diligitis eos qui vos diligunt, quæ gratia eft vobis C’ hoc eft,nbsp;quæmerces rependetur vobis, aut quam remunerationem meremisnbsp;’ ni “T Et de ieruo qui a domino imperata fecit quæ debuit, Nunquid,nbsp;inquit, gratiam habet dominus ieruo illi, quia fecit quæ impcraueratCnbsp;nonputo:hoceft,Nunquidproptcrca, quam illi debet merccdcmCnbsp;Et Petrus, Quæ enimeft, gratia fi peccantes Sccolaphizati iufFertisCnbsp;hoc eft,quid meremini mercedis aut retributionis Sed fi benefaciétesnbsp;patienter fubftirietis,hæc eft gracia apud Deum: huic eft merccs ÔC re®nbsp;tributio apud Deum propofita.

Quin 80 pro liberalitatc, bencficentia, ac cîeemofyna in feripturis Pro Hbtra haud infrequenter accipitur. Vt in illo Sapientis, Gratia, ficut paradisnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.'a«

fus in benedidionibus: mifericordia in fæcula permanet. Et apud Paulu ad Corinthios, Notam facimus vobis fratres, gratiâ Dei quænbsp;data eft in ecclefqs Macedoniæ, Et rurfus, Quia fecundum virtutemnbsp;(teftimonium illis reddo)amp;: fupra virtutem volyntarq fuerunt, cumnbsp;mulu exhorutione obfecrantes nos fufeipere gratiam,nbsp;nbsp;communi-

catio-

DE LIBERO HOMINIS ARBITRIO

cationem mini’fteri},quod fit in fandlos nbsp;nbsp;nbsp;iterum, Ita vt rogarentius

Titum,vtqueniadmoducœpit,itaet perfiçiatin vobis gratiamiftâ, vt ficut abundatis in omnibus,ita amp; in hac grada abundeds » Sei»nbsp;ds enim gradam D» N, lefu Chrifti, quoniam propter vos egenus fa.nbsp;«flus eft,cum effet diues, vtillius inopia vos diuiteseffeds ? Vniuerfonbsp;hoc loco, videtur gratia accipi pro effuia liberalitate, ac beneficentia,nbsp;Pro b'‘«^qualis5cineleemoiynafit* Alicubi SCpro beneficio fimpliciter acci«nbsp;pitur,vt in illo Sapientis præcepto, Gratiam fideiufforis, ne obliuiica-?nbsp;ris : hoc eft, beneficium quod dbi impendit pro te fideiubendo. Simi

ad nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;y quod a Deo, feu ad noftram,feu aliorum vtilitatem accepi#

aut aiioru mus,qualecunque demum id fit.Sicut,inquit illçin vno corpore mul* accepimu3 ta membra habemus,omniaautem membra, non eundem acflum ha*nbsp;benCjita multi vnum corpus ftimus in Chrifto,finguli autem,alter altenbsp;hus membra, habentes donationes iecundum gratiam, quæ data eftnbsp;nobis,differentes, fiue prophedam iecundum radonem fidei, fine mbnbsp;fteriUjSCc, Et idem rurfus ad Corinthios, Et diuifiocs gratiarum funt,nbsp;idem aucem ipiritus t Sc diuifiones miniftrarionum iunt,idem autem

ratur omnia in omnibus, Vnicuique autem datur manifeftado ipiri* tus ad vdlitatem, Alij quidem per fpiritum datur fermo fapiendac: a»nbsp;li) autem fermo feientig fecundum eundem fpiritum: alteri fides in co*nbsp;dem ipiritu:ali} grada fanitatum in vnoipiritu:alijopcrado virtutma*nbsp;Iq prophetiazali) diferedo ijîirituumtalq genera linguaru: alq interpretnbsp;tatio fermonum, Hæc autem omnia operator vnus atque idem Ipirisnbsp;tuSjdiuidens fingulis prout vult.Hæ funt illg diuifiones gratia^?, quasnbsp;Deus per fuum fpiritum diipartitur varias,varijs mebris Chrifti cor*nbsp;poris,Proinde,fuum T imotheum adhortatur,ne ncgligat cam quamnbsp;accepitgratia,cumimpofidone manuum facerdotah'um,epiicopalen*nbsp;authoritatem,qua fungebatur, fignificans. In vniuerfum infuper oes,nbsp;V nuiquife^jinquir,ficut accepit gradam,in altcruti^ illam adminiftranbsp;tes,ficut boni diipêiàtores muldformis gradac Dei, Ad hoc genus pernbsp;tinetjCa de qua idem Apoftolus, Per quem accepimus gratiam ÔC aponbsp;ftolatum,amp;f rurfus, Vt impartiar vobis aliquid gradæ ipiritualis.

noms

ti'om’s (àlutifcjue my fterium pertinent, vniucrfaîpeccatorum nofèroru remiffîo,noftriiuftifîcatio,inamicos,imo infih'os ÔCregni cœleftisnbsp;hæredes adoptario, ei'ufdem hæredi'tatis exhibitio quæcunque adnbsp;hæcquocunque modo feu præuia,feu media, feu adminicula perti'anbsp;nent,gratiæ appellatione cenfèntur» Qiiæ nobis eft in Chrifto lefu, 80nbsp;per Chriftum lefum ? Et hæc quidem de multrjuga gratiæ in diuinisnbsp;feripturis acceptione mihi præmittenda videbantur»

Nunc quo illuftrius fiat,quædiuinægratiæ06mifêricordiæ accès pta referre nos oporteat : amp; quam longiffime a veritatis fcopo aberranbsp;rit Pelagius cum iuis,qui diuinæ gratiæ nos nihil debere cenfebant,nisnbsp;fi hoc vnum quod nos fecerit,86 falutis viam docuerit : cætera omnianbsp;nos merito noftro aflequi:86 quam ftulte,abfurde, amp; ridicule, Luthesnbsp;rus,cum fuis, 86 vniuerfa hæc fecîa Euangelica, pro Dei gratia depu»nbsp;gnent aduerfus liberum arbitrium.Lapfum humani generis, 86 repasnbsp;rationis lâlutifque eins myfteritim, quod alibi copiofius explicauisnbsp;mus, iecunduni fidem 86 docfîrinam catholicam paucis hic rcpetensnbsp;dum cft.Habet autem in hune modumi

Nempe-humanurn genus, ctifrt priniôrum parentum noftroriim ad imaginem Dei fîmilitudinemque conditoR:,in ilia originali iuftitia paratioiifsnbsp;fquam86pro le 86nobis,humanoque genere vniuerfo acceperanr,nbsp;86 quæ noftram ex fui conditione mortalem naturam immortalitatis a quibusnbsp;participcm,86 corporeas inferiorefque in nobis vires, rationi plane obnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;maïL

usfupcrnæHierulâIem,fimodo,quod poterant,perftitiflent in créas toris obedientia. Cum,inquam,illorum præuaricatione, atque inobenbsp;dientia ab hac tam gratuita, tantaque felicitate præcipitatum effet gesnbsp;nus noffrum in omnem calamitatem 86 miferiam : 86 pro Dei oblatanbsp;atque vitro ingefta amicitia 86 gratia, illi 86 fe feciffent, 86 nos, iræ filisnbsp;os, regno illo indignos 86 extorres : pcccati vero, 86 illius huius munnbsp;di principis feruos, 86 damnationi obnoxios : attraxiffent infuper fu«nbsp;perfe 86 nos , proopimisillis fupernaturalibus donis quæ origina«nbsp;Icmillamcomitabanturiuftitiam, vniuerfa naturæ propriæ incomsnbsp;moda : pro immortalitate, moriendi neceffitatem : pro libero 86 om=nbsp;nimodo ablque cuiulquam contradiélione, rationis dominatu in resnbsp;gno hominis,inteftinum,idcp perpetuum diffidium,pugnam 86 resnbsp;bellionem carnis aduerfus Ipiritum : pro irradiationc diuini illius lu»nbsp;minis,86faciliatqueobuiarerumomnium 86 naturalium86 fupersnbsp;naturalium cognitione ac feientia, mentis tenebras, 86 velut rerum osnbsp;mnium naturalium ignorantiamreamqueprofundam ac peneinuinnbsp;’^bilê: eorum præfertim bonorum immortalium,inuifîbilium ac ccclenbsp;ftium:nonpotuiffciamautillos,autnos, vllis viribus noftris, vlla

ratios

DE LIBERO HOMINIS ARBITRIO

j^e homf nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;hac miferia rurfus emergere, aut inde nofîpfos eripcrc : fed,

nè fuis viri rcdemptoreliberatoreque, et ignofcenti's Dei gratuita miïêricordia gereTm'nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*^0^ habuifle,quarcfti'tueremurin dignitatem ,amp;gratîam prifti

Vd nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;inuenifle prjflimum dominum, qui non longe continuit nu=

redcmpto- lèricordias fuas in ira. fua,fed vnigeniti filrj lui intuitu (que natura hu-bun?e amp; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;alTumere in ea luper rationalem creaturam, in regno illo cce=

Dei igno- Icftis Hierulalcm rcgnare ab æterno ÔC ante omnia conftituerat)mife= tuitamiïe^nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dilpofuit: nc regno illi fui filij eaipla deelfet, quam affumpturus

ricordia. rat,natura, Ilium itaque iplum, iam prolapfæ naturæ, a Deo pâtre réconcilia redemptorem,reconciliatorem, faluatoremque, inlcrutabili, lèd pro=nbsp;fia^c Dci nobis diuinitatis conlîlio ordinatum fuilTe : atque eiulîplîus ,innbsp;fibus.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;demonftranda hominibus iam perditis, æque luijpforum ac Dei cre^

atorisfuioblitis, amp;in omnia vitiorum præcipitiaprolapfis,veritate, ac falutis doélrinaad contumelias vlque ad fanguinis fui preciofi ebnbsp;fulîonem, ignominiolîlfimam denique mortem in crucis patibulo,osnbsp;bedientiam,maximopere fîbi gratam ÔC placitam, in expiationem no=nbsp;ftræ,8( parentum noftrorum præuaricarionis atc^ inobediêtiæ, veluenbsp;^*is noftræredemptionis precium,amp;S in fatisfadlionem peccatorû noftro-um, ^ius rum omnium iam tunc acceptafleratqs eius relpetHiu Ô6 intuitUjimponbsp;«lâabini-nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fui,mox ab inicio,adiutricem manum porrexilfe, qua lublc^

tio peccata uarct proftratumxû tarnen qui fubleuari defyderaret, nec deeflet ob^ bu™diquot;mf- uiæ lîbi adiutricii^ diuinæ gratiæ,fed illam apprehenderet, ôc eius ad=nbsp;Kftitudnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;reuerti conaretur ad mifericordiflîmum dhm,vnde fe elonga-

reditati ratjftiâipfîus falutem fugiês:8ô ab eodem lâluari ex corde delyderaret, deranquot;^*quot; optarct/perarctjillius fui redêptoris faluatorifqj intuitu,non fua digninbsp;täte amp; meritonlli fe curandum, illuminâdum faluandumc^ tradereunbsp;Hoc nempe fyncere atq; ex corde facientibus,nunq defuilTe clemêciffînbsp;mi dni milèricordiam,lcd offenlàm oêm,atcj^ æterng mortis debitumnbsp;ilium femper mifericorditer remifîfle, amp; reftituifle ad Ipem certâ làlu*nbsp;tis,amp; vitæillius,vndeexcidcramus,beatæ. Qiiam turn demum adipbnbsp;fcerêtur,quando illeiplè vnigenitus eius,Deus homo, illudiplum exolnbsp;uilfet noftræredemptionis precium: ille agnus immaculatus fuo làn=nbsp;guine diluiflet noftras maculas,amp;S abftuliflet peccata mundi,cruciqucnbsp;affîxiflet,ac deleuilfet code fuo fanguine feriptum illud aduerfum nosnbsp;decret! chirographum,mortis reatum damnationêc]^ continens,etluanbsp;morte deuida morte,immortalis vitæ, 8c cœleftis illius regni nobis a^nbsp;peruifletianuam»

HæCjinquâjinfumma,de lapfuamp;S reparationc hominis,catholicæ Chrifti ecclefiæ habet dolt;ftrina,fides,amp;L confeflîo.Quam lib, côtrouernbsp;fiarum,duabus prioribus cotrouerfijs ex diuinis feripturis cxplicaui*nbsp;mus, atep afleruimus accuratius ac luculentius » In qua quod ad hancnbsp;rem præcipuepertinet,haud magna inter nos aduerfariofep cftcôtrosnbsp;uerlîa.

BL I ER QVARTVS. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Fol» LXXIX.

uerfia.Quæ tn,vt vides,abfcp di'uinæ gratix iniuria, imo, cum diuinæ Vt fidcs lt;sc granæcÔmendanone,fuam nihilominuspoteftatêlibero arbitrio affenbsp;n't.Necp eftCquod illi ftukei'maginantur)per illud peccatum originis, ckfîæde lanbsp;adeo corriipta tofa natura hominis,vt plane perierit nobis vniueria linbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ho^

bertas arbitrij, vekit aftricflis feruitutis peccati vinculo, vtcp vniueria iânatura noftra,nihil poffitaliudq necelTariopeccarerqDeo condito nægratiænbsp;ri fuo aducrfari:illum odio prolequL Infanoi^ em hæc hominum im=nbsp;pia in Deum,blalphemacp comenta funt,queadmodum controucrfia hberoarb.nbsp;de pcccato originis clariflime demonftrauimus. Necp em peccatum,nbsp;in origine,natura,fed gratia,aut donum fupernaturale abftulit : quodnbsp;meliorem perfelt;ffioremqj,q in fc fucrat, naturam feccrat ? Ex mortali abftuhfrenbsp;immortale:ex diffentiente amp; fecum pugnante,concorde atcp compo- grac^.qugnbsp;fitarex cognofccndi diffi'cultate,idq? per viam lenfuum, quibus ex na= Pf*quot;nbsp;tura copofitionis eft alligata ratio, diuini luminis ac fulgoris irradiatio fucrat, na-ne facilitate magnamrlui in omnibus abfcp vlla diffîcukatepotentem,nbsp;ex infirma,ob corruptibilem,fui natura,carnê,et mortale corpus quodnbsp;aggrauat animam.H^c em omnia nobis ex natura inlunt,non ex natunbsp;ræ vitio.Hxc ex ipfis luis,ex quibus cÔponitur,principijs,8ô compofinbsp;tionis ratioe corpus habet,vt corruptibile et mortale fit:vt feraturin eanbsp;q fibi hint arnica,fuauia,ct connaturalia,etiamli aduerfentur iuftitie,cunbsp;ius per fe capax non eft.Proinde vt pugnetaduerleturcp rationi,dumnbsp;ilia præceptis iuftiriæobfequi imperat,ôô caro quæ funt fibi arnica de=nbsp;fyderat,cx natura eftmon ex vitio corruptæpeccato naturæ.Quauis finbsp;noftri generis origo perftitiffet in creatoris obedientia,et fibi nobilque ^eccanim^nbsp;feruaffet iuftitiam illam qua acceperat, nature imperfeiftionêhâc vni= non corm-uerfam gratiæ ablbrbuiffet perfedtio. Manfit itacp qug prius fuit natu dataVnfUanbsp;ra in origine,etiam poft peccatummec corrupta in naturalibus,fed nunbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

da dcftitutacp donis fupernaturalibus.Nec ilia peccati, cui fe fubiuga= libus, led uit,lcruiais,naturam aut abftulit,autaliam aut nouam fecit, q a condi= Spermanbsp;tore falt;fta fueratrnon ilia in fe lauciauit naturam im mortalis animæ, q turabbus^nbsp;in iplo fuo effe,fua natura,nofiTæpoteftati non lubiacculed malam c=nbsp;am Sc culpabilcm fecit:eadem nihilominus, 8c in fe incorrupta immunbsp;tataCp permanente natura. Nulla proindeea effet diuinxbonitatis ÔC tatis amp; granbsp;gratiæ commendatio,fi rationalis anima,quam corpori ex feminis cô=nbsp;mixtione concepto organizatoep, nudam eiufdc peccati relpc(ftu de= rationalisnbsp;ftitutaque donis illis fupernaturalibus,quibus in origine exomata fu=nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;J®

^atjCrcando infundit,nihil ex ft poffet aliud q peccare, q fuu creatorê creatorc ac execrabili odio perftqui:imo, hocipfum tenderetad diuing gratiæbo eX^pCf-^nbsp;nitatifep iniuria,quod talem feciffet ac quotidie facerct,q nihil aliud exnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;p'*^

ft poffet.Cu illud quod ex ft poteft,nô ex ft,ftd ex Deo habeat vt pof Quod ex fc fit.Ab illo eft,quicquid fumus,quicquid poffumus Jllius gratig bonb ma't^ïeonbsp;^tiftp commendatio eft,fi tales nos c0didit,talcm naturam dedit,qua,nbsp;nbsp;nbsp;quot;oquot; ««

quanuis

DE LIBERO HOMINIS ARBI^RIO quanuis damnation! obnoxij,quanuis nofträ culpa miféri,noftram tanbsp;men pofTimus agnófcere miieriam: poffimns confugere ad mifericornbsp;diffimmum dominum, atque eins implorare mifericordiam : ad einsnbsp;gratiam aipirare:præfèrtim,fi Sc ipfc ad hæc omnia, fua nos benignitanbsp;tc præueniat,vari)s occafîonibus mcdijfcp prouocet: ftimukt: alliaat:nbsp;adiutricem fuam manum conantibus ÔC laborantibus porrigat»

Ex pMtnif Quaiccuncp tn id eft,quod noftræ naturae virtutc (quam oês ab il« accepimus) poffumus; qualecun«^ denilt;^ quod eius fpeciali gratianbsp;Lutheranç ac dono adiuti poflumus:tale tn non cft,vt eoiplo, aeternæ damnationnbsp;dononßränbsp;nbsp;nbsp;nbsp;rcatu uos eximere,debito iàtisfacer^autiuftifîcari poffîmus: Vt il«

gratiæ reftitui:vt adoptari ab illo in filios:vt regni illius cccleftis hg Aduêrfus rcditatêaflequi:led hæc vniuerfà,eximiæ cuiufdâ,fuperabundantis,etnbsp;Pdagium, gratuitæ hint gratiæ miièricordiæ benignilTimi dni, Qin'd cm fer-uus dnOjCreaturafoo conditori, cui debet quicqd eft, quicquid habet,nbsp;quicquid poteft,etiamfî ilium nunq ofFendiflet, exhibere et offerrc ponbsp;terit,quo iUu fibi dcbitorê conftituat,vt ab ipfo adoptetur in hgredemnbsp;amp; filiûcEt in dhm contumeliofus amp; contumax^eiæ maieftatis reus,etnbsp;ob hocipfûm æternæ danationi obnoxius, nunquid habet quo fe da«nbsp;mnationicximatgt;»quo pro ream 5ó debito mortis æternæ latisfaciatCnbsp;imo,quo dno often(b,infupernbsp;nbsp;hæres Ôlt;S filius fcribi debcatC Vn hoe

vobis Pelagiani in mentê venire potuit,vt noftris hæc viribus,noftris afcriberetis meritis,tam abfurda impietasç’Si feruus qui dhm no offennbsp;dit/ed fèmper quod debuit preftitit, poteftatem non habet eundêfibinbsp;obnoxium facere,fuo illum merito,vt fe non folum libcis^, iedeciä herenbsp;dem et filium feribat obligate: nunquid q ob capicalecrimen,etiä mornbsp;tis reus eft,non folum illud, fed etiam mortis fe reatu liberate atep exi«nbsp;mcrepoteritÆt hgc creatura erga creatorem fuum,cui debet, quic«nbsp;quid cft,amp;S quicquid poteft,etiam poftq vniuerfum fecit, quod faccrenbsp;potuit,potcritC'Vnde amp; vobis,Luthere,Philippe,quotquot cftis exnbsp;aduerfo, ridicula illa folicitudo et pugna aduerfus libenz hominis arbinbsp;Adiierfui ttium pto DeigtatiaC'Qtiid fruftra timetis non fore locu diuinægra«nbsp;oêm,Iapfb ac mifèro homini,poteftatem bene cogitadi, aut vo.=nbsp;lendi,dolendi de fiiaipfïus mifèria, de dhi ac creatoris fui offenfâjVenianbsp;am pctendijimplorandi eius mifericordiam,eripueritisC'Poflït hgc o mnbsp;nia,faciat hæc omnia,amp;S multo plura, imo amp; dhm fuum amet ex cor«nbsp;de fynccro,atqj ita amet vt pro eius honore ctiam vitam fuam fit paranbsp;tus exponere,imo Sc re ipla exponat,tamen fi 06 huic dominus remit*nbsp;tat offenfâm,Iæfæ maieftatis rcatum, mortis ac damnationis debitum,nbsp;fi infuper hæredem feribat, Sc adoptet in fîlium, nihilominus vni*nbsp;uerfa hæc, mere funt gratuitæ benignitatfs amp; gratiæ mifêricordis do*nbsp;minijamp;S non débita ab eodem:ncc mérita a feruo, nifi illo merendi monbsp;do de congruojde quo alibi egimus diligentiusJta fane benignitati o*nbsp;ptimi

LIBER QVINTVS, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Fol, LXXX.

ptimi milèricordiflïmi dni congruit, vt femum ciufmodi, quâuis

gratia,ß duos(vt verbi gratia dicam)eiufmodi côtumaces ièruos,mas leftatis reos,amp; propterea damnationi mortic^ obnoxios,nbsp;nbsp;vtrofque

adbuc pcrfiftentes in fua cÔtumada ac malitia,altei^ iuberet toUi in cru cem pro debito, altei^ carceri damnarioni«^ exemptu fua amicitia disnbsp;gnaretur,Sc hæredem ac filium fcriberet, Imo, Non effet hæc comen»nbsp;dabiliSjôC qualis a Gpiente bonocp dno merito expedartda foret,fed irnbsp;rationaIis,ftulta,Sc iniàni hominis gratia:nÔ eo fpedtantis, vt lèruos funbsp;os bonos faceretjlèd digni potius,q vniUerfos malos ac côtumaces basnbsp;beret.Et iftiufmodi nifi fit diuina gratia,hi nolunt effe grati â: fèd iniusnbsp;riâ fieri gratiæ,fi detur iam pœnitenti offenfayam imploranti venia,etnbsp;gratiâ zK toto corde delyderantfatcß ad eamipfam accipienda, fefe ac^nbsp;commodanti pro viribus.Non moror quod Auguftino alicubi videnbsp;atur,ita Deu eletfios difcemercareprobisevtin. exemplo propofitueft, parum pronbsp;quo defendat gratiâ gratis dari,ÔC non fecundû mérita retribui, Vt e=«nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

nim ego ita de Deo credâ ÔC fentiam,non permittit infinita eiüs boni= eiedorum tasnbsp;nbsp;fapientia.Aeque th gratiæ fuam rationem èC dignitatem affero:

q vt meritis reddi non poteft,fi effe debeat quod dicitur, ita bono fapi cnticp dho ccrta conftare debet ratio,cur vni earn impartiat, neget altenbsp;ri. Quæ qh ad noftri emendationem Ipecfiat, nec nobis ignota ea effenbsp;dcbet,quo afpiremus ad candê, Sed poft vbi prædeftinationis reproenbsp;barionifq? tradabitur quæftio,hæcaccuratius.Jnterim huius te ledornbsp;hic admonerc volui,vt fares Auguftini nos nôlatere,ièd ÔC nÔ probanbsp;re hacin re fententiam.Nulla fititaq? diuinæ grariæ iniuria, fi ad eâ exnbsp;fuaipfotiî natura,Só Iiberi poteftate arbitri), (quæ iplàquicquid eft,nbsp;diuinæ bonitatis amp;: gratiæ opus eft) fefe poffint præparare homines: danonem,nbsp;fi auerti a via iniquitatis amp; fcelei?^ diuinâ deteftari ac odiffc offenfam:nbsp;cordecontn'to achumiliatocouertiad mifèricordiffimum dhm:eius granæ,qdnbsp;implorare mifericordiâ,petere veniam, amp; fperaregratiam.Quod nifi nlft^^pSnbsp;ante fecerimus,nÔ dignatur nos illo fuo mifericordi ac benigno reipe? ‘'“”1nbsp;ctu.Ad quem,tnquit,rdpiaâ,nifi ad pauperculu a contritum lpu,trcs ri arb.po-mentêcp fermones meos'^ Aeque th iuftificationis gratia, eft, ôf manet,nbsp;vera,mera,et gratuita gratia:cû pro iUis omnibus nihil nobis debeauta poflumu».nbsp;metfi ex fua benignitatc,amp;S quo nos prouocaret ad cura falutis noftrsc,nbsp;nobis promiierit ignofccre fi ea fccerimus: promifèrit fua nos fe dignanbsp;tUR2 amicitia,cocleih's regni ha:Teditate,amp; adoptione filiali. Qtianq eti«nbsp;am ad illaipfa præparamêta, quæ adhæc a nobis in nobis prærequirit,nbsp;ôf cxigit, nihilominus nos fbliatare ac prouocare non ceffet conantisnbsp;bus manu porrigererlaborantes adiuuarcipfàm iuftificatiôis pratlam

DE LIBERO HOMINIS ARBITRIO

ipfo equidem cft,pium le patrem exhibc^Qut vulc omnes laluos fieri» Oes condidit,quo fue beadtudim's forent parcicipes,Non vult mortenbsp;peccatoris ,fed magis vt conuertatur et viuat.Sed non oes gqualiter fe^nbsp;le exhibent eins gratiæ, Stat ipfe ad oftium cordis noftri ÖC pullat, fed^nbsp;non omnes illi aperiunt.Si quis autem aperuerit mihijinquit,introibonbsp;ad illum » Cupit ad nos ingredi, led non vult vi amp; poteftate ingredi;nbsp;vult a nobis cxcipi:pullàt oftium cordis noftri, fed non effringit, nonnbsp;irru mp it : fed vult ipliim a nobis aperiri:ad quod pullàndo, nos inui*nbsp;taqfed non cogit, fed noftrscilludiplum libertati dimittit » Proinde, fl

gràdæ^a^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;opcratio, qua propric elelt;ftos ad falutem promouet præter

faïutênos naturam,ôô liberi arbitrfj poteftatcm, quam æqualiter omnibus dédit: tripkx effcnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tarnen ÔC iplà,diuinæ gratiæ amp; bonitatis munus eft, triplicê infu-

clus. nbsp;nbsp;nbsp;per eiufdem diuinæ benignitatis ac gratiæ ad falutem nos adducentis

Prçweniês. Ipecialem inuenimus cffectum » Primus eft, quo præuenit iuftificatio* nis gratiam, eandem vt defyderemus, nos prouocat:conantibus adnbsp;candem, adiutricem manum porrigit : laborantibus fticcurrit, ÔC vi*nbsp;rcs, ne defîciamus, lubminiftrat » Hanc præuenicntcm atque initian*nbsp;tem gratiam ,facri dodtores appellant, Qua bonam voluntatem innbsp;nobis, fed non fine nobis inch oat : Só inchoatam adiuuatôc pcrfi'cit,nbsp;donee congruum fibi videatur, nos dignari altera fua, nempe, iuftifi'anbsp;luftiflcä«. cationis gratia » Qiiam eandem non cefTat nobifcum quotidie in antenbsp;riora prouehere,atque eadê, corpus peccati mortificare,in lè nos tranl*nbsp;formare, eamqj perficerc conlummare, donee nos dignetur tertianbsp;Coroiwns. fua,hoc cft,coronante beatificantc gratia » Duplicem priorem diui'*nbsp;næ in nobis gratiæ effe(ftum,illa (que fuæ impietatis fundamentu pre*nbsp;cipuum Caluinus conftituit)Ezechielis verba,clarilfime mihi fignifi*nbsp;care videntunQiiibus ita loquitur dns,Dabo,inquit, vobis cor nouUjnbsp;Sô fpiritum nouum dabo in vobis : amp; auferctur cor lapideum de car*nbsp;ne veftra,8ô dabo vobis cor carneum,8«f Ipirinim meum dabo in vo*nbsp;bis:amp; faciam, vt in iuftificationibus meis ambuletis, Ô6 indicia meanbsp;oblèruetis, amp; faciatis, Eft primum ÔC initium ad lalutem, inueteratonbsp;dierum malorum, et obdurato in peccatis fuis, vt colh'queleat cius ilianbsp;cordis duricies: amp; molle ac fcnfibilc illi cor, aptum diuinis imprelTio*nbsp;nibus fiat » Quodipftim, tametfi iuftificationis gratiâ longo interuallonbsp;præccdat,atcp illi prærequiratur in nobis Só a nobista lè tarnen fieri fi*nbsp;gnifîcatAuferetur, inquit, cor lapideum de carne veftra, Sc dabo vo*nbsp;bis cor carneûtSequitur deinde innouatio noftri, amp; vt cor noftßz iamnbsp;fit diuini Ipus habitaculumtquod præcipuum diuinæ hic gratiæ mu»nbsp;nus eft.Proinde a lè dari merito dicit,Dabo,inquit,vobis cor nouum,nbsp;èc Ipiritw nouum, Qjiritum meum dabo in vobis « QuodLdeniq^ cius

LIBER QylNTV5. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Fob LXXXÎ.

iamadiutorio ambulcnius im’uftificariombus enis, vi^m man; datorum curramus, donee confummatos eriam coronet nos, æquenbsp;affirmât, dicens,Etfaciam vtiniuffifîcationibus mci'sambuletis,amp;nbsp;ïudida mea obfèrucös 8c fàciatis, Vt itaque bonuriî facere; velimus,nbsp;êc vt facere valeamus, vtrunque gratiæ diuina; acceptunî referimus:nbsp;hocipfum conteftante etiam diuino lUoplàltc, A domino, inquit,nbsp;greffus hominis dirigentunQui SC opera noftra bona,non niiî à Deonbsp;in nobis, amp; in Deo,a nobis fieri affirmât, dicens,Confirma hoc De«nbsp;us,quod operatüs es in nobis ? Et rurfus, In Deo faciemus virtutem,nbsp;hoceft,opus virtutis . Itaque Paulus optât nobis, vt Deus pacisnbsp;nos aptet in omni bono, Vt faciamus voluntatem eius, faciens, inquii^nbsp;in vobis, quod placeat corâ iê gt; Hoc nempe eft facere voluntatem eius,nbsp;facereopéra, quænobisiple inlpirat, amp; quæin nobis operatur volu^nbsp;ntas eius, non tarnen fine nobis, nec nifi cooperantibus nobis. Quarenbsp;nos optât facere, quod illcin nohis facit î quod non faceret,nifi facere*nbsp;mus ôô nos, quas vt ab illo in nobis, ita 8c a nobis in illo fieri dicunnbsp;tur, Quernadmodum in prænîiflïs verbis teftaturDauid , In Deonbsp;faciemus virtutem. Et ille CHRISTI Apoftolus, Qui facit ventanbsp;tem venit in lucem, vt martifeftentur opera dus, quia, inquit, in Deonbsp;faefta funt. Ex ipib enim, et per ipfum,amp; in ipfo funt omnia. Et idem»nbsp;ipfè eft, quioperatur in nobis amp; veilenbsp;nbsp;nbsp;perficerepro bona voluns

täte : fed fi nos fuæ benignitati non defuerimus : fi terram cordis no^ ftri diligenter excoluerimus, vt imber diuinæ gratiæ in nobis germisnbsp;net ÔC fru(ftifîcet, Alioqui, eadem, grauioris nobis damnationis cau=nbsp;fa erit : hocipfum nobis conteftante Apoftolo, Ignoras, inquit, quosnbsp;niam benignitas Dei ad pœnitentiam te adducit Secundum durieznbsp;em autem tuam, ôô impœnitens cor tuum, thezaurizas tibi iram irt,nbsp;die iræ amp; iufti iudicrj Dei, Vis icire, quod ipiè deeft nemini, lèd præ«nbsp;uenientem adiutricemque manum fuam offert omnibus C Apofto^nbsp;lum eius audi affirmantem, quod non fit apud ilium perfbnarum exanbsp;ccptiOjfed communem fe patrem,fîcut amp; conditorem,exhibeat omnianbsp;bus,Ôd quod æque,quod ex ipfo eft, omnes velit faluos fieri, ôd ad agninbsp;tionem veritatis venire, Quod verum non effet,!! ex ipfo deeffet, quonbsp;minus faluaretur quifquam : fi cui gratiam, ad hoc neceffariam, non Grad5 prgnbsp;hberaliterbenignequeoffèrret. Imo, ilium eamipfam offerte omnisa^^onuer-bus, idem ipfe irrefragabilis teftis eft. Ego fto, inquit, ad oftium Sdnbsp;pulfo.Pulfatipfe cordis noftri,fibi adhuc claufum,oftium,quo ipfum «iaS p«-aperiamus.ClaufumeftiIli,perpeccata noftrafcelera,nbsp;ominusnospullat, nosfolidtat, Sôvarrjs modis acmedi}s,quofibi non accc'nbsp;aperiamus corda noftra, prouocat, NuIIi ergo ex ipfo deeft præueni=nbsp;ens ilia eius ad bonum neceflaria gratia,qui ad pulfantis vocem, pro=nbsp;^ocationcm,amp;folidtationem çorfuum non indurat, fedilliaperit:

O iq hoc

DE LIBERO HOMINIS ARBITRIO

canù^offl aperirc cor noftrum, vt ingrediatur , debeamus, ß intelligimus, quod illud ßt ofiaum, quodipfum excludit a nobis : nempe, pecca *nbsp;tanoftra» Eaenimfunt quædiuiduntinter DE VM Sdnos, Pro*nbsp;inde apertioribus hocipfum verbis, abfque vllo tropo, aut metapbo-ra,perProphetani ad nos clamare nonceffat, Derelinquac, inquit,nbsp;impius viam fuam, vir iniquus cogitationes fuas, amp; reuertatur adnbsp;dominum,amp;Smiierebitureiust Audis quopadlo ilJi aperircdebeas»nbsp;Iple puliat vt aperias, fed aperire tuum eft: quanuis non ßne ipfo, quinbsp;vt dixi in omnibus in hoc præfto eft, Derelinquat impius viam fu*nbsp;am, amp; vir iniquus cogitationes ftias,amp; reuertatur ad dominum.Hoc,nbsp;inquam, illi aperire eft, Quod ß feccris, miferebicur tui, ingredicturnbsp;ad te, amp; iuftificante ftia gratia dignabitur, Intelligis itaque , quo pa*nbsp;lt;fto in te ßtum ßt, amp; quid tc facere oporteat, vt tui mifereatur Deus,

tuæ, fac vt vere poftis dicerecum illo CH RÎ STI Apoftolo ,Et Gratia gio gratia eius in me va.cua. non fuit:, Ita tandem etiam oiorificante te gra*nbsp;riftcan», Äßa confummabit: nempe, vita æterna, quæ amp; ip w gratiæ opus eft,nbsp;Stipendium: cnim peccati mors eft, inquitiUe : gratiaautem DEI,nbsp;vitaætcrna, in Chriftolefu domino noftro. Et cur mors ftipendi*nbsp;urn, vita vero æterna dicitur gratia , nifi quia ilia redditur,hæcdo=’nbsp;natur : etiamß retribuatur pro mentis. Nonfolum quiadonis faisnbsp;Deus fua dona rémunérât, fed quia tantum etiam ibi diuinac retrianbsp;butionis gratia exuperat, vtomne meritum , quanuis bonæ exnbsp;Deo datæhumanæ voluntatis, incomparabiliter atque incffabiliternbsp;excedat. Siquidemillam vitae beatæ gratiam omnibus huius tern*nbsp;poris paifionibus ita exccderc teftatur apoftolus, vt comparari ad in*nbsp;uicem non valeant, Non funt, inquit, condignæ paflïoncs huiusnbsp;tempon's, ad futuramgioriamquæreuelabitur in nobis . Etrurfus,nbsp;Id enimquod in prælèntf momentancum eft, amp;leue tribulationisnbsp;noftræ, fupramodum, infublimitate, teternum gloriac pondus o*nbsp;peratur in nobis, Nota antitheßm : Leue hoc, óórnomentaneum, o*nbsp;peratur æternum gloriæpondus .Nullaergo huiusadillud condi*nbsp;meritsnulla comparatio . Operatur nihilominushoc, illud opera*nbsp;eius præmi tur,inquam, merendo : neque enim alius quo ipfum operetur modusnbsp;q™ gmiæ irnaginari eft : merendo, inquam, non quidem de condigno, fed denbsp;opuselTe, congruo. Qiii meriti modus, vni nihilominus retribuenris benigni*nbsp;tad, libcralitatiqueinnitituracgratise, quemadmodum alibi accura*

LIBER QVINTVS, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Fob LXXXII.

tins demonftrauimus ? Vtrunqueergo, hoc eft, Scnoftrum mens turn, 8c lUius præmium, graoæ opus eft» Qin'a vt mereamur,ipfa prænbsp;ueniendo, miftricordi'cer incipit: ipfa ftibftquendo ciiftodic : ipGnbsp;confummando retribuic, Qiiæ amp;S ipfe, æque mifericordia in fcriptusnbsp;ris dicitur,hocipium conteftante Dauid,Deus,inquic,meus,mifericor«nbsp;dia eius præueniet me. Ec rurfus,Mifericordia tua fubftquetur me, Osnbsp;mnibus dicbus vitae meae.Et iterum,Qui tc coronac in mifericordia etnbsp;miferationibuSjPræuenit impium,vt fiat iuftus: iûbiêquitur iuftu, nenbsp;fiat impius.Præuenit caecum,vt lumen quod non inuenit donet: iubsnbsp;fequitur videntem, vt lumen, quod contulit, feruet : Præuenit elifum,nbsp;vt furgat: fubfequitur iam eleuatum,ne cadat.Hoc,inquam, ifta mifç=nbsp;ricordia Dei,in homine fubiequendo cuftodit ac prouehit,quod prae»nbsp;ueniens ipia elargitur,quod demum coronat in gloria.Proinde vt bosnbsp;no Deo, omnium bonorum authori, merito tribuimus, quicquidnbsp;in nobis boni eft;atcp id vniuerium eius gratiæ miièricordiæ accèsnbsp;ptum referimus,aduerfus Pelagium amp; Cœleftium.Ita malanoftraabnbsp;illo rediffime reniouemus,^!: nobis folummodo attribuimus, aduer®nbsp;fus Lutherum, Vuiclefiim,Âbailardum,Manichæum, cæterofcp illos,nbsp;quos a Simone illo Mago indicauimus traxilîe originem. Vtranqucnbsp;hinc inde exccramur peftem èc blafphemiam, Deus femper ad vircu^nbsp;tem,ct mandatorum fuorum impletionem nos vocat,folicitat,inuitat,nbsp;Sc quod in ie eft,attrahit,ièd non cogit.Hodic,inquit ille, fi vocem eiusnbsp;audieritis,nolite obdurare corda veftra. Vides, vt vocet; quo vocetnbsp;file iêmper,dum durât hoc,hodie ? Vides a quo indirrentur corda no=nbsp;ftra:a nobis nempe,proinde,Nolitc,inquit,obdurare corda veftra.Be^nbsp;tiignitas equidê dei ad pcenitentia nos adducit, ièd ipfi nos iècundurnnbsp;duriciem noftram,amp; impœnitens cor noftrum,theiauri2amus nobisnbsp;iram in die iræ èC reuelationis iufti iudicrj Dei.Cuius iuftitia, bene no=«nbsp;bis fupplicium retribuit,quod nobis iniquitas propria,côtra ipfîus vonbsp;luntatem male cômeruit.Itac^ de morte illa, quâ fîbi peccatores mani=nbsp;bus pedibufcp accerfierunt,amp;: exiftimantes earn arnica fibi defluxerût;nbsp;dicitur,Nolite velare mortem in errorem vitæ veftræ, nec]p acquiratisnbsp;perditionem animai^ veftrarum. Quoniam Deus mortem non fecit,nbsp;neq; lætatur in perditione viuois2.Imo,quod eamipfam nolit, ipfi cre»nbsp;dite,per Ezcchielem ica nobis Ioqucna,Conuertimini,inquit,etauerti=nbsp;tc v'os ab omnibus impietatibus vcftris,ß0 non erit vobis in ruina inianbsp;quitas.Proijcite a vobis omnes iniquitac^ veftras, quas impie feciftisnbsp;aduerfum mc:auc vtnoftralcdio habet,in qbus præuaricati eftis. Etnbsp;facite vobis cor nouû,amp;: fpm nouu. Et quid morimini domus Ifrael Cnbsp;Quia nolo morte morientis dicit dns,quinimo vt reuertatur a via fuanbsp;»^lala ôr viuat eius aîa.Qiiod in noftrakdione, duobus verbis expri-»nitur.Rcuertimiiii,inqt,amp;: viuite. Hsec p prophetâ fuû ad nos pdo-

O iiij res

DE LIBERO HOMINIS ARBITRIO

res clamare non ceffat mifericordiflimus dominus ? Cui contraris um occinunt Hi ore bIaiphemoatqueimpudenu,InnuUiuspotefta=nbsp;tc efle fe præparare ad bonum Ic auertere ab impietatibus fuis, acquenbsp;a ie eas proqcere, conucrti ad dominum : imo, nee malas vias fuasnbsp;facere,fed omnia abiôlutaneceflïtatc nobis prouenire» In nullius po»nbsp;tcftate eife quicquam cogitare autboniautmalùnec iïcut nosvolu»nbsp;mus,ièd iïcut Deus vult, ita nos viuere, facere, pati, omnes omnia.nbsp;Ilium mala opera, hoc eft, mortem ipiàm primam,operari in im«nbsp;pijs : quam negat fcriptura a Deo fieri: imo,quam idemipfe Deusnbsp;fe nolle affirmât, led magis veile vtreuertatur impius a viafua mala,nbsp;Sóviuat anima ciustnos proinde adhortans vt fadamus nobis cornbsp;nouum, ipiritum nouum, Quod fi illis credimus, perinde foret, acnbsp;fi nos iuberet volarc per aera alioqui minitans interminium. Et cui ponbsp;tins'; Deo ne de feipfo Sc poteftate noftri arbitri),an vero Luthero manbsp;gis æquum eft credere

Nihil proinde nobis, ncc cum Caluino, Luthero, Manichæo, quieiusfarinæ funt, a Simone illo trahentes fucceifionem amp;origi»nbsp;nemtneccumPelagianis commune eft,quibus illenos connumerat,nbsp;(Quemadmodum ftulri,qui in. vno viriorum extremo confiftunt,virnbsp;tutem in medio pofitam, alteri extremo députant,} Sed tria quædamnbsp;2^ïæniconiîderantes,amp;in luih's in-iniuftis, nempe voluntatis inidum,nbsp;daiïndn^”nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;retributionis finem, quæcunquc in his iufta

nobis. quot; bona videntur, iufto nbsp;nbsp;bono Deo attribuimus. Illa autem Deo

nihil dubitamus indigna, in quibus neebonitatem inuenimus nec iuftitiam ?

Iufto 80 miiericordi ac optimo Deo dignum eft, vtipfi bonæ vo» luntads noftræinitium,profclt;ftus, ÔC c5iummario,merccs, rétributionnbsp;queattribuatur,Indignum vcro,fi per ipfum ftet,quo minus,qui con»nbsp;peruenire,Slt;nbsp;quo minus gratiam fuam his obtrudat, ab illis retrahat: hos fimplidter iâluare vennbsp;‘3“?nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lit, illos nolit, aut non velit, Non enim eft accepdo perionarum apud

re poilint iuftiflîmum Dcum, fi Apoftolo cius credimus, ièd qui communis amp; æqualis omnibus creator eft,omnibus etiam,quodexipiô equidemnbsp;temperuc-eft,piusnbsp;nbsp;nbsp;mifcricors,breuitcrvuuspatercftt nonhispater,illis vb

tricus, Vnum,inquit ille,habemuspatrem Deum, fiex nobis non Vniispa- défit, quo minus fimus qdem,hoceft,fimilesfilq. Et per Malachi»nbsp;Deûsomni prophctam, Nunquid non pater vnus omnium noftrum eft^nbsp;um noftrû. nunquid non vnus Deus creauit nos Suauis dominus vniucrfis, in*»nbsp;v'Sucrfÿ^ quit fîdeKs ille Dauid: non in hos tantum benignus, liberalis, mumff»nbsp;durus, iæuerus, reftridus, pareus : ièd iûauis vniucrfis, amp;nbsp;luperom- miièrationes, inquit,eius fuper omnia opera eius,Etquiicgt;Iemgra«nbsp;Ilia opera âx fuæQÛri facit æque omnibus, ÔC bonis amp; mails,quod equidem exnbsp;ipfo

LIBER QVIN T V S. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Fol. LXXXIU.

ipfo cft, qui æquevult omnesfaluos fîari.Qiiod ß eft,non ille no? bis deefle credcndus eft,nec per ipfum ftare,quo minus hic conièqua?nbsp;mur iuftitiam, per quam illic coronemur in gloria : fed quia vocanti,nbsp;aures cordis noftri claudimus:pulfantiobdimuspeffuluni:quiater=nbsp;ram cordis noftri non excolimus, non profcindimus aratro ac vome?nbsp;repœnitenciævitæ veteris,nec præparamuseandcm pluuiædiuinænbsp;gratiæ,quænec iniuftis decft, ß nondeeflent ßbi:fed noftra culpanbsp;candem obduramus, vt Ipinas tribulos gcrminet. Quia non auer?nbsp;timusnos ab iniquitatibus noftris, nec ad ilium conuertimur, quonbsp;conuertatur ad nos, ÔC (quod ilIe nos, nec ftulte, nec fruftra adhorta?nbsp;tur) non facimus nobis cor nouum, ÔC Ipiritum nouum, quo ille ctianbsp;am in nobis idem faciat,confirmet, amp; perficiat. Vtroque opus eft, ÔCnbsp;noftronbsp;nbsp;illius opère, nifi in his quos nulla propriæ voluntatis macu «

lauit iniquitas, iâluatis ibia iàcramenti virtutc,in fide ecclefiæ. Nullate? nus fînimus, imo iàlubriter prohibemus, tam in noftra fide, quam in •nbsp;noftro opéré, tanquam noftri aliquid, nobis vendicare, æque tarnennbsp;fntelligimus, his qui iam rationis ÔC arbitrrj compotes faéti fiint, non ;nbsp;dormitantibus, non otiofîs obtrudi, fed conantibus,laborantibus, Sc 'nbsp;iàtagentibus mifericorditer dari iuftificationis gratiam ? Scimus amp; fi?nbsp;dem, iuftitiam, atep opera bona,donaDei eße: èc intelligimus cumnbsp;ApoftoloquæaDeo donatafunt nobis. Aequetarnen non ignora?nbsp;mus in his omnibus fiias quoep liberi arbitri} facultatis noftræpar?nbsp;tes eße: proinde etiam noftram di ci fidem,amp;r noftra opera: nec fru ftranbsp;ilium nos adhortari, vtcredamus, Sc bonis operibus certam eleclio?nbsp;ncm noftram faciamus.Quod fruftra fieret,fi horum nihil eßet in no?nbsp;ftri poteftate arbicrij. Seaindum fidem, inquit ille, tuam, fiat tibi. Etnbsp;beatus Johannes, Hæc eft viAoria quæ vincit mundum, fides veftra*nbsp;Nec minus Paulus,Gratias,inquit,agoDeo meo per lefum Chriftum,nbsp;quia fidcs veftra annunciatur in vniuerlo mundo. Opera quoque bo *nbsp;lia, noftra etiam eße, iplà veritas teftatur, dicens. Sic luceat lux veftranbsp;coram hominibus,vt videntes opera veftra bona, glorificent patremnbsp;veftrum qui in cœlis eft.Hæc tarnen ita noftra fcimus,vt nihilominusnbsp;Deidona non ignoremus.Itacp idem per prophetamfuum ita nobisnbsp;eft pollicitusjfed conantibus amp; fàtagcntibus quantum in nobis eft, nonbsp;verootiofis atep ofcitantibus.Etfaciam ,vtiniuftificationibus metsnbsp;ambuletis, Sc indicia mea obfcructis, amp; faciatis, faciam,inquit,vt facia«'nbsp;tis. Videtis vtriufque opus, amp; Dei amp; hom inis,faciam vt faciatis,vt innbsp;iuftificationibus meis ambuletis. Si vniuerfum, hie,Dei eflet,Sc ille 0«nbsp;pcrarenir in omnibus omnia,fi in nullius poteftate eßct,quicquam co?'nbsp;gitare aut boni aut mali, fed perinde nos haberemus in omnibus, ve?nbsp;lut farræ quædam traeftæ ab artifice, non diceret, fadam vt faciatis, vtnbsp;ÂtnbuleuSjVt obfeructis. Et fruftra, imo ftulte ridicule nos ad?

hortarca

DE LIBERO HOMINIS ARBITRIO

hortaretur ad nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;bona opera : fruftra, ftukc Sc ridicule diceret

Conuertimimadme ,amp; aucrcite vos ab omnibus iniquitaribus vct ftriSjfi Hoc æque non cft in poceftate noßra ac fublimes terri in acra.Etnbsp;quidinterrogatcQuarcmorimini domus IfraeI,fîicaiIIirefponderinbsp;poflît C Quia tu ita vis,quia non mc dignaris tua gratia, fine qua nonnbsp;poflum viuerCjSd proindc me viuerc non vis ? Qiiid mentitur ic nollenbsp;mortem morientis,fed magis vclle, vt auertatur a via fua mala, amp; vi«înbsp;uat anima eius îf Hæc enim cuidenter iecum pugnant ? Non ficut nosnbsp;volumus,lcd ficut iUc vult, ita nos viucrc,faccre,pati,omnes omnia :nbsp;ctiam mala opera amp; fiagitia in impijs operari Deum: eundem nollenbsp;mortem peccatoris, fed magis veile, vt auertatur a via fiia mala, èc vbnbsp;uat anima eius * Nihiloperatur Deus contra fuamipfius voluntacem.nbsp;Mors impf),illa,inquam,prima,eft eius voluntati contraria, nifi men*nbsp;tiatur ille qui mentiri non poteft, dicens, Nolle fe mortem imprj. ftc«’nbsp;rum, Quod impius perfeuerat in vijs fuis malis ,'eft diuinæ voluntatinbsp;contrarium, fi cidem ipfi de ie credimus dicenti, Veile ie vt auertaturnbsp;a via fuamala: veile animam eius viuerc, non perire, qui vult omnesnbsp;fàluos fieri : vult, inquam, non ilia voluntate abioluta, imperatiua, ef*nbsp;ficaci, 8c potend, fed magis optadua, 8c complacentiæ : falua tarnennbsp;cuique, fuilibertatc arbitrij. Quam vellet quidem, quod ex ipfo eft,nbsp;nos omnes ad bonum conuertere, fed non cogit: praeiudicare nonnbsp;vult noftri in co liber tad arbitrij : hortatur proindc, admonet, corrienbsp;pit, flagellât, inftigatjbenefieijs allicit,amp; prouocatpropofitis præmfjs*nbsp;Pulfat cordis noftri oftium, quo fibi aperiamus, fed non effringit : 8cnbsp;nifi aperuerimus ipfi, ad nos non ingreditur.Itaque, vt bonoDeo,nbsp;quemadmodum diximus,bonorum in nobis omnium,amp; initium,amp;nbsp;progreffum,8lt; confummationem merito tribuimus.Sicpeccatorumnbsp;noftrorum, noftræque damnationis caufam, vt illi attribuamus, ciusnbsp;bonitas,miiericordia,amp;iuftitianonpadtur»Namfi pcccad inidumnbsp;quæras, tibi reipondente ftriptura, inucnies eife, dilcedcrc SC. clonga*nbsp;ria Deo,Quia,inquit,initium fupcrbia^apoftatarc a Deo. Quodnbsp;cum quifque fua mala voluntate facit, fibijpfi eft caufa perditionis, amp;nbsp;mortis illius primæ. Proindc manibus pedibufep earn accerfire dicunnbsp;tur imprj, æftimantes cam amicam fibi : non vero a Deo immitti, quinbsp;vltor,nonauthorpcccatorumcft,quæiuftc punire non poifetjficæ«nbsp;dem opcrarcturinimpijs: nec bonus effe Sc pcrmancrc, ca feciensnbsp;quænemo facitnifimalus amp;impius* Propter quod,Deus iple pernbsp;Hicremiam prophetam fic humanæ voluntatis malitiam obiurgat,vtnbsp;cam a fc alienam eife demonftret. Ego,inquiète plantaui vineam fru*nbsp;«îbferam, quomodo conuerfa cs in amaritudine vitis alicnæC Alienamnbsp;vtiep a fe dicit, non vitio voluntatis diuinap î fed auerfione voluntatisnbsp;propriæ*Quæ iufte danatur, quod amaritudincm iniqtatis protulit,qnbsp;inea?

LIBER SEXTVS. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Fol. LXXXIIII.

in ea Deus ip(ê non f ecic.Pro qua amaritudine fic earn Deus per eun= dem prophetam increpat, Scito, inquic, quam malum eft nbi ama^nbsp;rum,reliquifle dominurn Detim tuum,S^ non eftetimorem meum asnbsp;pud ce. Ille fuauis eft vniuerfis, fed nos nobis amaritudiniscaufa fusnbsp;mus, Qiiam bonus, inquic, Ifraelis Deus, his qui redo func corde. Etnbsp;rurfus,Guftace Sc videce,quam fuauis eft dominus. Quis ergo ica eftnbsp;vericaci contrarius,VC hu manse quisilli voluntatis afcribac malitiamC^nbsp;qua bonum Deum relinqueret : amaritudinem contumaciae, quanbsp;fuaucm dominum non timeretC Et hacftenus quidem catholicam vesnbsp;ritatem de noftri libertate arbitrr},8c diuinsc nihilominus gratiæ neceßnbsp;ficacc,fatis ni fallor dilucidc cxplicauimus, amp; ab indudlis vprincp circanbsp;candcm,peftiferis,quis fibiaduerfantibus,erroribus,vindicauimus,

FINIS QlVINTI LIBRI.

de liberohoml

NIS ARBITRIO ET DIVINA gratia Liber VI.

Qiiæ cxplicata eft libro priori, feftæ quæ fe cuangdicam didt, de diuina gratia,amp; quo pafto ea in nobis operetur, icntentia,nbsp;Su rationes quibus eandem aftruunt, hoc libro preffius excusnbsp;tiuntur.

videntur deferere,fed tu primura inueniffeecclefiamraduerfus quos,fi Chriftocredimus,intrafepta ouilisfuicaute nos continebimus:necnbsp;recedemus a communi catholicæ ecclcfiæ fènfu : quem certum t aquisnbsp;larum illarum femper nobis demonftrat congrcgatio: etiam quicsnbsp;quid illi contra obganniant,quafcunque fcripturas proférant : quænbsp;fi ab illo nos videbuntur abducere,hoc certu habebimus,eas non redtcnbsp;a nobis intdligi. Proin de cû iam certiftimo demonftraucrimus cornunbsp;uem catholicæ ab initio ecclefiæ de libero arbitrio ÔC gratia, atc^vtrisnbsp;ufcp

DE LIBERO HOMINIS ARBITRIO

uf(^ coniugati’one neceffaria in negotio iuftificatiom's, falutifqiic ho= minis jfententiamtquæ tarnen ÔC ipfà in ièquentibus multo rcddetur ilnbsp;luftrior,nonputo vllumbene adveritatem afFeâ:um,aduerfus ean»nbsp;dem: aufcultaturum,aut Caluino,aut cuiquarn alteri: ied vel per ie insnbsp;telleAurum falfitatem,imbecillitatemcp eorum quæ contra ingerunt;nbsp;aut fi non intelligaqfine damno id fore veritatis, quam certo intelligit.nbsp;Qiro tarnen ex contrarias f^fitatis abiurditate, clarius intelligatur casnbsp;tholicæ veritatis certitudo,amp; iecum vbic^ confentiens firmitas, Quænbsp;fupra a nobis explicata eft^am fecflæ illius fententia ex Caluini infticusnbsp;tione,de modo quo diuinam gratiam in nobis opcrari intelligit,paulonbsp;preffius accuratiufque excutienda eft, vna cum rationibus quibus eannbsp;dem aftruit »

* Inprimis,quod Deo diuinæc^gratiæ acceptum referri oportcrc cenfent,quicquid boni in nobis eft: relt;fte cenftnt, et nobifcum cenfenunbsp;Nonnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;exiftimant,fîquæ etiam noftræ partes fint in

gare diuinç bono opere,fi ea,quam a Deo accepimusjiberi arbitrij facultate poffis amp; noftras*^ mus nos noftram agnofcere miieriam: earn deteftari,confugereadnbsp;?es^n bononbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dominum, eius implorare mifericordiam : veniam petere

opere,lt;srq. noftræ aduerfus ipfum inobedientiæ, noftræ ingratitudinis, noftros poffîmns^nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;peccatorum remiffionem quasrere,amp; ipcrare eius gratiam:atqj ib

accömoda liadeptæcooperari quæ funt ipfiplacita:abfurde,amp;ridicule exiftb „g “nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;mant. Cum hocipfum quod poflumus, non ex nobis fit, fed bonita^»

tis illius munus, éc beneficium : ad cuius commendationem ÓÓ gloris am, non derogationem, amp; iniuriam pertinct, fi quid boni poflumus:nbsp;ficut contra ad eius iniuriam tenderet,fi per earn,quam ab ipfo iolo acsnbsp;ccpimus,naturam: nihil nifi pcccare,amp;: optimum dominum conditosnbsp;remt^ noftrum execrabili odio profequi poflemus: quæ effet naturanbsp;peior ipfa malitia diabolica.

Hominem Hominem bonorum malorum quæ agit omnium libérant nuicS^’ poteftatem habere nulla neceffitatis vi adeaduci aut impelli,allicere,nbsp;quçagico' SôprouocarcnosDeumadbene fàndleque viuendum:non cogéré,nbsp;ram pôt£^ nec fine nobis abfoluta ilia fua omnipotentique voluntate,cui non pofnbsp;bcrTab fninbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;refiftcre,quos elegit vocauiqvt ita ÔC viuant, efficere,imo pof

tio femper ft nos motioni diuinæ SCobtemperare et refragari,multis fæculis tradi iffeabom*nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;crcditum fuiflc rc(fte intcllexit Caluinus ? Quamuis relt;ftius di*

nibus. xiflet,omnibus ab initio fæculis ita ftmper credidiffe pios homines,^ Deum iuftum noftrorum operum iudicem, amp; pro benefaftis mcrce*nbsp;dem : pro malefacftis fupplicium repenfurum certo crediderunt»nbsp;Qiiod non potuiffent credere, nifi vtraque, in noftra potcftate intel*nbsp;lexiffent pofita.

Petrus apud Clementem, hoc merito primum ccnftt vn* moncm.*nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;incipiant qui noftræphilofophiæinitiari defyderant, vt intelligant

liberi

LIBER SEXTVS, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Fol. LXXXV.

lib crï fe effc arbitrq.înde cm primo mtcUigi luftum Dei de nobis iudis ciu m:in eos qui hic impie vixerint,amp; fe libidinibus,peccarifque comanbsp;culauerinuquêadmodum èc quod pqSjôf icinquirentibus ætcrnaprg nobis iudiquot;nbsp;mia rctribuairus fie. Inde enim ad requirenda diligenter ctiam cæccranbsp;fibi ad iàlutcm necclTaria quifque facile inducitur, V ndc amp;C veftræ il= mah libw-lius impietatis authorem Simonem hac interrogarione perurget,Dic,nbsp;inquic, Qtiomodo ergo Deus iudicatfecundum veritatem vnum*nbsp;quenque pro aftibus fuis fi agerequæegit in poceftate non habuitCnbsp;Quod fi recipiatur,nec iufticiam,nec vUam virnitemzled nec Deum renbsp;linqui affirmatltacp docens creata a Deo quædâ:vt in minifterijs fuis,nbsp;alqs neceffitate defèruiâttalia vero, vt agendi quæ velint liberam pote»nbsp;ftacem habeant,ÔC voluntatis arbitrium: hæc,ita quidem cfle voluifTcnbsp;quod funt,vt in poteftate habeant quod velint agere : proinde, nec innbsp;lt;o quo creata iunt ordine femper permanercrièd prout voluntas duxenbsp;rit,5c animi iudicium,feu ad bona,leu ad mala, dcclinauerit : vnde amp;nbsp;beneagentibus mercedem propofitam aDeo, èc male agentibus fùpcnbsp;pIicia,Qiiorum in ülis locus non eft,quæ aliud rife non poflunt,quaninbsp;quod ab ipfo inftituta funt.Ita quoc]^ amp; Clemens illc fecunda epiftola cicniens.nbsp;carum quas Ruffinuslatinas fecit,a Chrifto querendam nobis veritasnbsp;tem docens,qui fit porta volêtibus ad vitam ingrcdi,fit via ad falutemnbsp;pergentibuSjEius fermonem fi quis audierit, in potelfate fua ilium ha=nbsp;bere affirmât, rccipere eu m,velit aut nolit. Liberi enim, inquit, fumusnbsp;arbitrq.Itanbsp;nbsp;Tertullianus Marcionem illius Simonis difcipulum cas Tcrtuiha-

dem perurget fèntenciajTolIi videlicet iuftum Dcidehominibusiudi cium,fi tollatur libertas arbitrijrfî poteffatem non habeat homo,feu bonbsp;na quæin eo operator diuina gratia,feu mala quf ipfe operator,cademnbsp;deftitutus gratia,non agere:fed vtraep agatneceffario.Quandoquidê,nbsp;inquit,ncc boni nec mali merces penfaretur ei, qui aut bonus aut masnbsp;lus ncceffieat«^ non voluntate fuilfet inuêtus.Sic Irenæus aduerfus Va Ir«n«us.nbsp;lentinum eiufdem Simonis difcipulum, inducens illud Pauli, Glorianbsp;autem:S£ honor omni operand bonum,Dédie ergo Deus, inquit, bosnbsp;nuin,amp; qui operantur illud gloriam,amp;: honorem pcrcipienc,Quonisnbsp;am operati funt bonum, cum polTent non operari ilIud.Hi aueem quinbsp;non operanair illud: iuftum Dei indicium recipient, Quoniam ope«nbsp;rati non funt, cum poffent operari illud.

Addit ad hæc aduerfus eandem,illamvcftram Simoniaeæ fcholæ impqffimam fententiam : ex ea confèqui,nec laudabilcs bonos elfe qdnbsp;boni fint,nec contra vituperabilcs malos quod mali, cum hocipfumnbsp;quod funt neceffario forent. Orthodoxam vero catholicæ ecclefiæ fisnbsp;dem,ÔC confeffionem hoc tencre,omnes homines poffe ÔC rednere,nbsp;operari bonum,poffe rurfus èC amitterc illud,non facere, luftc prosnbsp;inde apud fenfatos homines,qto magis apud Deu,alios quidê laudari,nbsp;p ardis

DE LIBERO HOMINIS ARBITRIO

Sc dignum perciperc bonæ ele(fîionis,8c perfcuerantiæ teftimoni’umî alios veto accufàri,ÔC iufto damno affîd,eo quod iuftum: amp; bonu re«nbsp;probauerint Jmonbsp;nbsp;vniucrfa quanta quanta eft diuina icriptura: qua

Deus per Prophetas,per Apoftolos,atcp etiam per feipium nos adhor tatur pic,iufte,ÔC iânÂe viuerc,fe qrerc,fuæ voluntati nos libenter fubsnbsp;mittere,et deterret ab coi^ contralijs, oftendi aflSrmat libcj^ ad bonumnbsp;amp; malum,amp; fug poteftatis effc hominem.Cum alioqui fruftra adhornbsp;taretur,hgc quidcm nos facerc,ab his vero abftincrc,Suü prpinde erganbsp;hominem opus oftendifle,8c nihilominus fui arbitrq ac liberg poteftanbsp;tis hominê fîgnificaire,qùi dixit,Hicruialem:quoties volui congregarcnbsp;filios tuos,quemadmodum gallina congregat pullos fuos fub alas, ÔCnbsp;noluifti‘;Currentibus,ccrtantibus,ÔC vidoribus,a Deo proponi coro*nbsp;nam: ÔC illata vi illud rapientium elfe regnum cceIor?, vt intelligamusnbsp;ipfum non otiofîs obtrudirhts videliceyn quibus Deo placet abfolutanbsp;ilia fua omnipotêticp voluntate,ncc cooperantibus nee delÿderâtibu»nbsp;quidem operari fidem lûa,ÔC iuftitiamteontra vero negari,non magisnbsp;indignis alqs,ex eodem bcncplacito«Eadem nusq non inculcat ille O”nbsp;Origctte». rigcnes,quoties locus admonct, quod fupra dariflimum fccimus:affi'rnbsp;mans tradirionc ecclefiaftica definitum, animam rationalem oêm, elfenbsp;liberi arbitri) amp; voluntatis: Cui fit quidem certamen aduerfus diabo« *nbsp;los angelos cius,aduerfariafc^ virtutcs,nos tarnen non ita necelfitarfnbsp;fubieeftos efle,vt omni modo vdbona vel malaagere cogamurJmpu.nbsp;gnarc fortalfis nos polfe virtutes aliquas ad peccatum : ÔC alias iuuarcnbsp;ad falutem,non th necclfitate cogi nos vel redie vd male agere,Hanc ilnbsp;Ie profert fuo fæculo, hoc eft, ante annos mille trecentos, definitionemnbsp;ecdefi'aftica:non tunc nata:fed quæ inter certilfima ac definita ccclcfiænbsp;dogmata:de quibus non liccbat ambigere,reccpta eratab iplb ecdefiæ 'nbsp;mitio,Quam etiam: ipla rationis euidentia oftendi affirmât, todusnbsp;quanta eft feripturæ authoritate confirmari. Quæ vniuerla euidenternbsp;oftendunt liberi arbi trrj nos poteftatcni habere»

Banjius. nbsp;nbsp;nbsp;Eadem Magnus ille Bafilius, Deum maloR: authorem non clfc de*

monftrans,tanqua confeIfum,Sc oibus notorium alfumpfit, liberi ar* bitrij faeftam rationalem animani,omni necelfitate Iblutam, vitam no* -ftram in fua poteftate haberc:leu ad bonu fe conuerterc velitfai vdutnbsp;veterno quoda grauata c ftatu fuperiori ad carnis delicias ft demittes,nbsp;a bono deflelt;ftere,IIlum Deo vere amicu:qui non coaeftus, ftd fua Iponnbsp;te virtutelt;^ illi obtepcrat,arbitriu in nobis optionêq? libera laudari menbsp;Hflarii». Eto,aut vituperari» Eadem perpetuo docct ille Hilarius, Deu bonum,nbsp;eoB2 bonoR2 quæ in ft æterna lunt nos volens participes,in ftnliim no»nbsp;vfum beatæ fue bonitatis alfumpfilftgt;Sc in hoclibertate vitæper*nbsp;miljlfçtnô vero neceffitate in alterutru, vt aut boni aut mali clfemus,afnbsp;fixiffe: vt q nos per beneuolentiâ,vtêdæ beatitudinis fuae creaffet capa«nbsp;........ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;CCS»

LIBER SEXTVS. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Fol. LXXXVL

C€S,profe(ftum nobis ad eandêaflequendâ,m€riciimq; vicæ innocêdSj honeftæque confticueret: ciii, nifi libertas adeflet arbitrij, locus nuUusnbsp;forcCjQiiid em;(nqt,honoris ac præmij bonifaris ncceffîcas merereturCnbsp;Çû malos nos cfle vis quæda nobis c5ferta,aut oîpotens ilia effîcaxqt,nbsp;vt vos {iÆgt;uIaminiX)ci de nobis,no flracp voluntate voluntas, no finesnbsp;rec. Voluntatis ergolibertati pmilTaeft bonitas,vt pmium fibi volunsnbsp;tas bonitatis acqreret:vtqj effet nobis æternæ huius beatitudinis prosnbsp;fe(ftus,atcp vfus ex merito:nÔ neceffitas indifcreta g Iegê,Et quanq nosnbsp;ad voluntatem bonitatis.i.ad bene honeftecj^ viuendu, pér ipem prosnbsp;merende,Sfvtendæ fuæ bonitatis illiciat,poena tn deuitatg et contêptgnbsp;bonitatis adiecit,Vt cum libertatê nobis voluntatis ad promerendamnbsp;bonitatem reliquiffet,qa meritu neceffitas non haberet, libertatê ipiamnbsp;propofitus e cótrario pcenæ terror cohiberct. Att^ per rónem æqui acnbsp;iuffi,ad meritum pmi) permiffa libertas eftramp;Sper bonitatê Dei vis lisnbsp;bertatis,metu coftitutionis arAata eft; vt bn veile meriti ipes moneret:nbsp;malum nolle,propofitæ vltionis pœna fuaderet.Hæc ille Hilarius enarnbsp;rati, in Pfalm.II.Qui rurfus enarra.in Pfalm. GXVffl. Earn impioRj,nbsp;ex aduerfarioRz dodrina cÔcipiunt,fuæinfîdelitatis impictatikp exsnbsp;cuiàtionemexcutiens,qua dicunt,Proprium Deimunuscffe,vtquisnbsp;verfetur in Dei rebus,atcp operibus:8ô q?, ceffante erga fe dei volûtate,nbsp;in infidclitate et peccatis permaneant,Eft quidê,inqt,in fide manendi anbsp;Deo munus,fed impediêdi a nobis origo eft, Voluntatem noftrâ hocnbsp;ex fe propriû habere debere,vt velit,Deum aut incipient!, incrementsnbsp;dare, Qiiia etfi cÔfummationê:infirmitas noftra no obtineat,mcritumnbsp;tn adipilcendæ côfi.immationis,cffe ex initio voIuntatis.Proinde,PlaIsnbsp;mum ita coclufit propheta,Inclinaui cor meum ad faciedas iuffificationbsp;nes was in çternum,propter retributionê.Cor,inquit,fuû ipfe inclinât,nbsp;amp; ex naturæ humanæpeccatis in obedientiâ dei infledit.Natura qdê,nbsp;amp; origo carnis fuæ cum detinebat:led voluntas 0^ religio, cor eius, exnbsp;eo in quo manebat originis viao,ad iuftificationu oga declinat.Eademnbsp;amp; ille docet facer Ambrofius,cuius verba fupra audiffi, Sc paulo poft Ambrofinbsp;audios iceB2.Eadem quoep et ille Hierony.qui nec virtuti locum relinq Hierony,nbsp;affirmat,nec iufto Dei in peftores iudicio, nec in iuftos retribution!,nbsp;præmio,fi ex neceffitate,aut abfoluta dei potentiep ilia voluntate,amp;f nonbsp;proprrj arbitrij hbertate,hic,amp;: mali,8lt;: boni viuerent.Eadem nusq nonbsp;inculcat,q? ipfe tu confiteris,Chryfoftomus.Eadem vbiep tuus ille,fi fu Chryfoft.nbsp;peris pIacet,Auguftinus,Quæ Só ipfa, totius humani ghis confenfu, a Auguft.nbsp;puero ad fenem,ab illiterato ad eum qui in fàpientiæ folio refidet, ipfanbsp;natura proclamante,notoria affirmât: nec culpam effe poffe, nec men'snbsp;tum,neciufta pcenam pro peccatis,nec pro benefadis præmium,fubsnbsp;Uta libertatc arbitri},Ncc libros nobis fcrutandos,vnde hoc difeamus,nbsp;ueminem vituperationc dignu,qui aut id vcliqquod iuftina velle non

P i) pros

DE LIBERO HOMINIS ARBITRIO

prohibcLaut id facit quod non facerc non poteft, Hæc ein amp; a paftö= ribus dccantari in fylui’s,a poetis in theatris,ab indoAis pariteTjamp;^ a do=nbsp;dis,aprofanis,amp;2a myftis,acfacerdotibus,8lt;Sintotoorbe terrarumnbsp;;d) vniuerib gencrc hominum: imo vniuerfam ilium rcligionem toile*nbsp;re,quitolliclibertatcmarbitrrj* Eademabillis adnosvfque vniuerlànbsp;toto orbe teniuc catholica ecclefîa.

Redeproinde hocintcllexifti Caluine,multis retro fæculis tradi-cum Sc creditum fuiflcjHominemjScbonorum,5c malorutn qupagit omnium,libcrampotcftatêhabcrc:nuÛa neccffîtatis vi ad eaduci autnbsp;impelli:ad bene fandeqj viucndum prouocari nos a Deo, atque allici,nbsp;non cogÉnon fua ilia omnipotêti efficacicp voluntate line nobis,efFice-re in nobis,que fibi funt pIacita,Quu hoc precipue illi in nobis placeat,nbsp;quod vitro, Sc noftra fpote ipfi obtemperemus,atlt;^ ipfum corde iyn^nbsp;cero diligamus,Pofre proinde nos motioni diuinæ 8c obcemperare,ecnbsp;refragari.Hæc multis,imo omnibus fæculis,crediderunt pq:hæc crcdinbsp;tun lunt,qdiu orthodoxæ, amp; catholicæ fidei locus erit. At quod fallbnbsp;hæc tradita 8c crédita affirmas,ipià falfitate eft falfiusu'pla impudentianbsp;impudentius : ipla impietate magis impium»

Caluinus. nbsp;nbsp;nbsp;Scd Apoftolus,inquis,Philippen. fcribcns, dicit fè confidetc quod

ex verbis fti.Bonifm icatp opus inchoat in nobis Deus, iuftitiæ Sc amorê Sc des Apoftoh. iyjerfuni ftudium in cordibus noftris excitado: vel vt magis prosnbsp;prie loquamur, corda noftra formando,flclt;ftendo,dirigendo, in iufti«nbsp;tiam: perficit autcm,ad perfeuerantiam nos confirmando»

Pighius. nbsp;nbsp;nbsp;Expelt;ftabam vt diceres Apoftolum affi'rmare, falfum ilium qucrti

hadenus aftruximus communem fcnfum, fandorum, quos audifti, patrum: falfam definitionem ccclefi'afticam:fallam mortaliu omniumnbsp;natura magiftra Sc præcone,fententiâ,Quod fî qs diceret Apoftolus,nbsp;non dubitarcm ego,iàthanæillum,non ChriftiApoftolu diccre,SC aunbsp;chore codem que citas Apoftolo,anathema pronunciare.Sed benchai^

didaobict hadenus,catholicf Chrifti cccIelîæ.Bonû opus inchoare in nobis De» um,iuftitiæ Sc amorc,Sc delydei'ium,ct ftudiu in cordibus noftris ex*nbsp;citando,orthodoxum eft,8c catholicum : fed dum magis proprie loqnbsp;vis,non contentus comuni excitandivcrbo,quo catholic! appolitiffianbsp;me vttintur, qui ipm corda noftra fledendo, formando,dirigcndo innbsp;iuftiuam inchoarein nobis opus bonum affirmas,ia proprium aliqd,nbsp;Sc no catholicum fubintroducerc niteris, Qiianq nec hæcipfà verba:nbsp;tametfi minus propria,quicq haberent incomodi, nifi nota mihi cftei;nbsp;quâfub eifdem moliris,tuaimpietas:ncmpc,Deum ipfum ita rti cor^nbsp;de noftro,aut voluntate in bono operc,vt membris arrepticiorum manbsp;Jigni fpiritus, dum per eos,0C refpofa danc,Sc Ioquuntur,quæ ipfi non

LIBER SEXTVS. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Fol. LXXXVII.

mteUigunt, Quam tuam fentcntiam non diflïmulas/ed mox aperîs.

Ne quis, inquit, ßc a domino bonum inchoari tergiuerfe£ur,quod voluntas per fe infirma adiuuetur,alibi dedaratfpiritus,qtnd valeatnbsp;voluntas fibi relicfta. Dabo,inquit, vobis cor nouum, fpiritum no=înbsp;uum ponam in medio veftri, 8C auferam cor lapideum de carne vesnbsp;ftra: Sc dabo vobis cor cameum,8^ fpiritum meum ponam in medionbsp;veftri, faciam vein præceptis mets ambuletis.

Agnofeimus verba dominiper propbetam:nec minus intelligi:» Pighius. mus, quis ille tibi ipiritus eifdem verbis impijffïmam illam, quam innbsp;cis imaginaris ièntentiam, inipiret : is nempe qui fa(ftus cft ipiritusnbsp;mendax in ore propbetarum Ächab î qui dominum maieftatisnbsp;feripturis perperam detortis aggredi aufus cft.

QuiSjinquit, voluntaris humanæinfîrmitatcm dieet ftibfidiorobo rari,quoadbonielclt;ftioncmeffîcacitcr aipirct,cumtransformari res nec adiutânbsp;nouarieptotamoporteafT Siqua cft in lapide moUidcs,quæadmini5 ^anevomnbsp;culoteneriorfadatflexum quemlibet recipiat,ncquc dudile effccor tatiBÏnfïr^nbsp;hominis negabo in redi obedientiam, modo gratia domini, quod in Snç grauçnbsp;eo imperfedum cft, fuppleatur. Verum fi bac fimilitudine oftenderenbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;!lt;

voluit dominus nihil vnquam boni expreffum iri a cordc noftro, nifî (ftionem a* penitus aliud fiat, nc inter ipfum ÔC nos partiamur,quod fibi vni vensnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;p®^

dicat. Si ergo lapis in carnem transformatur, quando nos dominus ad redi ftudium conuertit, aboictur quiequid eft proprie noftræ vo?nbsp;(untatis, ÔC quod in eius locum iucccdit totum a domino eft.

Hiciamagnofccledorpfcudoprophetam venientemad te in veep's'”“®-ftitu ouium, Qu3c funt Prophetarum, Äpoftolorum, ÔC Euangelia darum proloquia : quæ ijdem ouili quadam iynceritate, agno illi im«nbsp;maculato tanquam vellera quædam intexuerunt, fub quibus latentesnbsp;fc fuofquc ferinos ftnfus inuoluunt lupi rapaces, hoc cft, hseretici,nbsp;caulas ccclefîæ infeftant,gregemqueChriftiquapoftuntdifccrpunt,nbsp;èc lacérant,Sed cx frudibus, inquit,eorum cognoftetis eos.Et qui tan«nbsp;dem hi frudus vnde nobis cognoftendi funt C Scduccnynquit, mul«nbsp;tos, vnde ab illo ouili Chrifti : ab illo corpore, ad quod congregan«nbsp;tur aquilæ, in quo Chriftus eft,nbsp;nbsp;permanet : amp; contempta commu«

ni ccclefia; fide, amp; fententia, in defertum, in fuos angulos, fua antra ÔC latibula conantur feducere incautos èc fibi credulos î fuas nouitatesnbsp;profanas introducerc : ÔC ftatuere ex aduerfo catholiçæ fidei fuos ien«nbsp;fus fingularcs Sc hærcticos. Proinde, cum cœperunt diuinas illas qui»nbsp;bus impictatem fuam obuoluunt voces non proferre tantum, fed fu«nbsp;is non Chrifti dogmatibus accommodarc,non tantum iadarc,fèdnbsp;fuo,non ecclefiæ feniu cas interpretari ÔC exponcrc, tunte fe prodit h«e«nbsp;rend fenfusillaamaritudoamp;acerbitas: tune ferina rabies deprehen»nbsp;P iq ditur:

DE LIBERO HOMINIS ARBITRIO ditur:tunc cxhalatur virus nouitium : tunc profana; nouitates aper^nbsp;untur: tunc fcindi fcpem:tunc transferri terminos pacrum videas:tucnbsp;catholicam fidcm cædi: tunc ccclefiafticum dogma laceran\

Vf oRho- nbsp;nbsp;Habet,quod fupra clarilTimc dcmonftrauimus, dcfim'rio cccicfia*

ncceiLttS’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;j SC OFthodoxa fidcs cathoHcsc cccldîæ, datum homi’ni liberum

coniugatfo voluntatisarbitrium,feu adbonum leu ad malum illud fletflcrevo^ c5hb«oar Iuerit,Hocipfum tarnen fibi,nec ad falutem, nec ad vita fände iuftecpnbsp;bitxio do- Iccundum Dei mandata peragendam fufficere:fed opus habere aditunbsp;trice diuina gratia,qua ÔC præueniatur,amp; deducat,conHrmeturcp,quonbsp;perdurct in fincm:ita vtin his omnibus neceflana ßt coniugatio liberinbsp;arbitrij,amp;r diuinæ gratiæ,8c fit vcriffim5,nec gratia fine libero arbitrionbsp;faluare fui isLm compotes, nec liberum arbitrium fine gratia » Proindenbsp;vniuerfam icriptura,vcl vno eodemqj locojneceffaria hanc coiugauonbsp;nê exprimere, q? fupra audifti locis peneinnumerisraut fi quis locus alnbsp;tcri hoRtjhac in re tribucre quid vidcatur fine altero, eodem pene loconbsp;fiibiungatur locus alius, qui idêipfum alteri fimiliter attribuât, Cuiusnbsp;diligentiffima rauonem diuinus Ipiritus vbiqj habuifle dephendit»

nemd/ui-° nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cflc fuas,iuflxim,ct fideliter obfequentem mandatis fuis omnibus,

nusybicÿ amorcfeprofequixontra auerlari iniuftumS^ impium.Sua cuique, fcripturis non patcma imputari mérita aut dementa : Julti hlium fi impius autnbsp;Mpnhiar fniufi:us,ipfe fucric, moriturum ob iniquitatem fuam, nec paterna illinbsp;mérita valitura ad vitamdniufti filium, fi iuftus ipfe fuerit, vidurumnbsp;in iuftitia quam opcratus cftmec damnum laturum paterng iniuftitif,nbsp;Animam quæpeccaueritipiâm morituram,Nec filium portaturç? iniquitatem patris,nccpatrem iniquitatem filq:fcd fuam quenep comica-ri iuftitia,ÔC iniquitatemrAd hæc, impio agente poenitenciâ ab oîbusnbsp;iniquitatibus {uis,amp; euftodiente oîa præcepta Dei,atcp opérante iofti-tiam,vita viduu2,amp; non morituRttnec fe recordaturum oîm iniquita-turn quas prius operatus eftJn iuftitia,{nquit,fua tp operatus cft viuct.nbsp;Suæ voluntatis no effe mortem impij,lcd magis vita, vtep cÔuertacurnbsp;a vijs fuiSjIta quoep amp; iufto auertentc fc a iuftitia fua, amp; déclinante adnbsp;impietatem,vidurum ilium negat,ied morituR« in præuaricatiÔe fua:nbsp;ncc fore memoria vniucrfg iuftitiç eius quam ante fcccrat.Iuftum hocnbsp;aflerens diuinum iudicium: vt cum a iuftiria ad iniquitatem déclinâtnbsp;iuftus,moriatur in ca:8f cû aucrterit ic impius ab impi^tatc fiia,miièrianbsp;in quam per cam iè præcipitauerit confidcrans,amp;r conuerterit ad iufti*nbsp;tiam,viuat,ô^ non moriatur,Ipfc,inquit,animam fua viuifîcabit, Se vcnbsp;ro vnumqucnqj iufte iudicaturum iuxta vias fuas,Tandern exhortainbsp;tionem ad ocs pdÔrcs fubiungens, Conuertimini,inquit,æ agite poc-nitentiam,ab oîbus iniqtatibus vcftris,ct nô erit vobis in ruina iniquinbsp;ias,Proijcite a vobis omnes iniquiutes vcftras in qbus puaricaci eftis,

LIBER SEXTVS, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Fol. LXXXVIU.

amp; facite vobis cor noinim, ôC fpiritum nouum, quarc moricrni'tii domus IfraelC Quia nolo mortem moricnos, dici't domi'nus DcuSjnbsp;Reucrtimini, ôôviuite. Quo loco vniuerfo, cum vni'us tantum no#nbsp;ftri noftræque facultatisnbsp;nbsp;nbsp;arbitrij in auerfîôe impq ab l'mpietatc fua,

amp; conucrfîonc eiufdcm ad iufti'tiam, vita infupcr iuftc fandcquc fc# cundum Dei præccpta pcragcnda, 8c per ea falutc aflequenda, nullanbsp;vero Dei operationis , autcooperacionis diuinægrariæ fîatmentiogt;nbsp;cum nobis tribuatur poffcproqcerc a nobis iniquitates noftras , innbsp;quibtis præuaricati fumus, facerc nobis cor nouum, fpiritum no#nbsp;üum,Slt;^ efle poteftatis noftræ ne moriamur.Ncc ex bis Pelagius Sgt;Cnbsp;teri diuinx hoftes gratiæ fuæ impietati iuftam pofTcncaliquam ratio#nbsp;nem prætexere,idem diuinus fpiritus apud eundem Prophecam ali#nbsp;quanto poft,eadcm vniuerfà,ita vni Deo tribui^ vt nulla quoep noftrinbsp;arbitrij,noftraîvc facultatis.aut cooperationis fiat mencio Jtaep hoc panbsp;lt;flo per cundem ProphetâIfraeli Ioquitur,Tollam quippc vos degennbsp;tibus,amp;r congregabo vos de vniuerfîs terris, adducam vos in terranbsp;veftram,amp; erfundam fuper vos aquâ mundam, 8gt;C mundabimini abnbsp;omnibus inquinamentis veftris,amp;f ab vniuerfîs idolis veftris munda#nbsp;bo vos,amp; dabo vobis cor nouum,amp; fpiritum nouum ponam in me*nbsp;dio vcftri :amp; auferam corlapideum dccameveftra, amp;dabo vobisnbsp;corcarnaim,amp; fpiritum meum ponam in medio vcftri, amp; faciam vtnbsp;in præccptis meis ambuletis, indicia mea euftodiatis amp; opcrcmini,nbsp;V ides vt vniuerfà, quæ ante nulla fui, nulla aut operantis, aut coope#nbsp;rantis ad ea in nobis fuægratiæ mentionefalt;fta,folisnobis attribuit,nbsp;nunc contra vni fîbf,æquc nulla noftri noftræve facultatis aut coope*nbsp;rationisadeamentionefada, tribuat, Vtvtrunqueloaim coniun*nbsp;gentes, intelligamus ex vtroquc,vtriufque,quamfuprademonftra*nbsp;uimus, coniugationem neceffariam: nec Deum hæc operari in nobianbsp;fine nobismec noftras ad hsec vires abfque gratiæ illius fufficcrc adiu*nbsp;torio . Alioqui, quarationeaduerfarq ex pofteriorchoc loco , finenbsp;prioris cemperatura^^fuam impietatem vellcnt ftatuerc,eadcm, fu=«nbsp;am, ex priore, pofiet Pelagitis, Sed media cft ea quam audifti ex vtro*nbsp;que temperata î orthodoxa: catholica veritas. Aucrtitur impius abnbsp;omnibus iniquitatibusfuis, ad Deum conuertitur, agitpccnitenti#nbsp;am,crucifigit carnem fuam, Sôcorpus peccatiî mortificat veteremnbsp;hominem , atqueilium deponit cumadibusfuis, Sc nouumindu*nbsp;it,qui fecundum DE VM creatus eftgt;, ÔTqui renouacur in agni*nbsp;tionc Dei, fecundum imagincm eius qui creauit ilium ? In quo in*nbsp;nouando quotidienonceffat, nccquicrcit,donec incandem imagi*nbsp;nem transformetur, itaque, 8cipfc fibi circunciditcordis fui præpu*nbsp;tium, iuxta prscccptum domini diccnds,Circunciditc præputiû cor*nbsp;dii veftri,0^ ceruieem veftram nc induretis ampliu8:0C per Hicremia,

P iiij No

DE LIBERO HOMINIS ARBITRIO

Nouate vobi's nouah'a, ÖC noli'te fererc fuper fpinas, Circunddi'nii'ni domino, amp;:aufcrtepræpuüacordium vcftrorum: nc forte egredi?nbsp;atur vt ignis indignatio mca ? Ipfequoqucddem praecipientiobfe«nbsp;qucns, innouat nouah'a : deponit veterem hominem, facit fîbi cor nonbsp;uum, fpiritum nouum : amp; nihilominus, edam vniueriâ hæc ope=nbsp;raturin nobis Deus, Ipfenosconuertit, vtconuertamuradfe. Ap«nbsp;plicabo, inquic, eum, accedet ad me * lUo conuertente agimus di::nbsp;gnam pœnitentiam t Conuerteme, inquitille, amp;conuertar, quianbsp;tu dominus DEVS meus : pofiquam em'm conuertiftime, eginbsp;pœnitentiam,â^poftquamoftendiftimihi, pereuflï femurmeum»nbsp;Ipiècircunciditpræpurium cordium noftrorum,Cum venerintCin«nbsp;quit illc Moyiès populo fuo} luper te omnes lèrmones ifti, 3d duÄusnbsp;pœnitudine cordis tui in vniuerfîs gentibus, in quas difperièrit te do^nbsp;minus DE VS tuus, ôdreuerlus fuerisad eum in toto corde ttjo,nbsp;3d in tota anima tua, reducette dominus Deus tuus de capduitatenbsp;tua:Sd milèrebitur tui, Sd circuncidet Dominus Deus tuus cor tuum,nbsp;Sd cor ièminis tui, vt diligas dominum Deum tuum, ex toto cordenbsp;tuo, 3d in tota anima tua, vtpoflïsviuerc* Idem iplèeftqui noualianbsp;noftra innouat, qui dat nobis cor nouum, Ôd fpiritum nouum. Ipfcnbsp;eft qui facit, vt inpræceptis cius ambulemus, Sd iudiciaeius eufto*nbsp;diamus , Sdoperemur ? Quæ vniuerfa adeo inter fenon pugnant,nbsp;vt pulcherrimc conlbncnt, quemadmodum lùpra demonftra *nbsp;turn eft,

Caluinus. Quid igitur hic cauillatur Cauillinus?

Pighius. nbsp;nbsp;nbsp;Interrogat quis voluntaris humanæ inlirmitatem dieet diuinæ gra

tiæfubfîdio roborari, quoadbonialpirationem efficaciter afpiretï' PoflemenumerarcSd recitare omnium aprincipio orthodoxorumnbsp;fcriptaconcorditer itadicentium: fedquoftm breuior interrogabonbsp;ego ilium viciffim , quis omnium dixerit ah'ter, nifi hoftis diuinacnbsp;grauæ ç’ Quis ante ipfum, Sd Lutherum, hoc negauerit, præter Pda»nbsp;giumcumledatoribus liiisC nifiSimonem^ Marcionem , Valentisnbsp;num gt; Mam'chæum, Prifcillianum, Abailardum, Vuiclcfum,atqucnbsp;eiufmodi hacreticorum portentaprotulerit : qui abftulerunt liberumnbsp;arbitrium ex hominibus: et Deum optimum maximum Aagidorumnbsp;omnium fecerunt fontem, Sd gurgitem, Quod fi quern alium produnbsp;cere potueri^ qui inter orthodoxos Sd catholicos fit nominatus Sd ha»nbsp;bitus,qui non ita fcnlcrit,quiduis patiar ab illo conuicq,

Caluinus, nbsp;nbsp;nbsp;Si qua,inquit,eft in lapide moIIicieSjquae adminiculo tenerior feéla

flexum quemlibet recipiat, neque dudik efle cor hominis negabo, in quo paflo,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;obediêtiam, modo graua domini quod in eoimperfeóHi eft fup”

furmœm plcatur, VerumfidiAafimilitudineoftendercvoluit dominus,nihil probet, vnquam boni expreffum iri a corde noftro, nifi penitus aliud fiat, ncnbsp;inter

inter ipfirtn nos partiamur quod vniEbî vindicate Si ergo lapis in camem cransferaturjquado nos dominus ad rcdti ftudium conuernt,nbsp;aboletur qui'cquid eft proprig noftræ voluntatis, SC quod in eius locunbsp;fuccedit a domino eft.

Qiræ hic noua : quæportcnta audio Et hoc tibi eft Caluine, pighius. illas quas aduerfum vos produximus inuiâas, atqueomniaduerfasnbsp;riæpoteftatiinfuperabiIesmachinas,fi.ibruercC Verumfî di'dtafimrinbsp;htudinc oftenderc voluit dominus nihil vnquam boni expreftum irinbsp;a corde noftro nifî penitus aliud fiatCoccinam ego tibi cx aducrib, Vcnbsp;rum fidi(ftafimilitudincnonhocquod ftulteimaginaris, tu,fèd in=nbsp;uctcrati longa peccandi confuecudinc cordis velut lapideam durici=nbsp;em auferrinbsp;nbsp;nbsp;colliquefcerc oportere, quo molle ac iènfibile ÔC diuinis

imprefliÔibusaptum,ièquaxac'duétilefîac,lîgnificare voluitC quod rz vera. fignificarc voluit: quid tum deniqueC Quid habebis quod og No fubft ’nbsp;gannias Non fubftantiam cordis, hoc eft, voluntatis, aut animi no= dis noS/,nbsp;ftri (quem fere cordis vocabulo pafli'm et vbiq^ feriptura lignificat)nbsp;fed qualitatcmmutari, fed vitium tolli, cum ex peccatis ad Deum CO= ri, ciim cxnbsp;ncrtimur,indubitatiiraeft.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Dcumco«

Proponit hanc quæftionem diuus Ämbrolius libro primo de vo= ««rn’r.ur. catione omnium gentium, autquifquis eius libri author fucrit (quemnbsp;inprimis eruditum, orthodoxum, catholicum,6c vetuftum fuilTe resnbsp;ipla loquitur). An cum bonæ voluntatis homo efle incipit, cade qu ænbsp;in ipfo crat corrigatur voluntas, an alia quam habebac,nbsp;nbsp;nbsp;quæ priori

rcpugnct,vthicimaginatur,detur: AdquamreipondenSjCum igi p.Am-

labcfacftata reparatur : nec aliud ab eo aufertur nili vitiu, quod natura ftio. An c5 non habuit,Hoc aut fieri vna gratia faluatoris noftri.Qui fic rupit vinnbsp;cula captiui, fic veftit nuditatem ipoliati, fic ianat Vtilncra iauciaci, vt homo 'nfinbsp;quod in eo agit, eriamperipfum gcratur,amp;Sc. Nec quia ipirifu Deinbsp;agitur, ideo putet liberum arbitrium {e non haberc:quod nec tue qui ' erat com' -dem pcrdidit,quando diabolo voluntatcièdedit,aquo iudicium vosnbsp;luntatis deprauatum eftjOon ablata libcrtas.Quod ergo non eft inter= quirac aliâ.nbsp;feclum per vulncrantem,non tollitur per medêtem : Vulnus lanatur,nbsp;non rcmouctur natura.Hæc ille Ambrofius, tu interrogas, quis di=nbsp;cet humanæ voluntatis infirmitatem diuinægratiæfubfidio fanari,nbsp;ÔCroborari,quo ad bonieledionem cffîcacitcr afpirct Audis ausnbsp;tem quid hic dicat, non mutari fecundum fubftantiam hominemnbsp;cum ad pietatem redit, fed ex infirmo ÔC faucio lanum fieri : répara«nbsp;riquæ Idjefaâatain ipfofuerant : auferri viuum a natura quod na«nbsp;türæ non eft, fedabea alienum eft. Dirumpi vinculacaptiui, ve«nbsp;ftiri nuditatem fpoliari : vulnus fanari, nonremoueri naturam. Et

DE LIBERO HOMINIS ARBITRIO

hæc omnia per gratiam faluacoris fieri: led ita fieri;, vc qnæ in4iomine agiCjCriam per hominem gerantur, Nec fuas libero arbicrio partes de-efle,etiam (ub ipib adhi ipiritus,

Sed velim hie mihi CaIuinerefpondeas,Dicis cor noftßj, penitus à' •^”1 fcipfos liud fieri oportere,8ó abolcri quicquid cx nobis eft, vt côuertamur adnbsp;^an cäduer itiftinam,Qiia in re,fi mihi cxplicare pocueris quid intelligas, quiduisnbsp;Urtj.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;a te patiar»Cor cx vfii fcriptürarum vel animum vel voluntatem intel

ligis, etiam teipfo interprété, Non adhim ipfum voluntatis, vt exiftb mo, tametfîôcille voluntatis nomine fubinde cenfeacur: Icdipfamnbsp;voluntatem noftram, qua volumus,nolumus, amamus, odimus,nbsp;profequimur hoc, illud fugimus, Cor enim, fubftantiam denotatranbsp;dus,ad genus affeduum pertinent.Nam de adu voluntatis fi tc loquinbsp;dixeris, ridicule omninonugaris,amp; in vanum verba profundis, Cunbsp;malas voluntates noftras : hoceft, ipfa peccata noftra : prorfus aboie*nbsp;ri oportere, vt conuertamur ad iuftitiam, prorlus fit indubitabile, necnbsp;ab vllo in quæftionem vnquam vocatum eft, Sed de ipfa te volunta*nbsp;tc, illa,inquam,potentia, qua volumus, nolumus, amamus, odimus,nbsp;cætera ilia quæ voluntatis hint, peragimus, loqui te, tua fcripta da.*nbsp;re atteftantur » Hanc voluntatem prorlus aboleri vis, ÔC nouam no?nbsp;bis dari, vt conuertamur ad iu ftitiam, Nec earn tantam, led ÔC rati*nbsp;onem,vtopinor,Namaddis, Quicquidex nobis eft Putoautemnbsp;fills verbis, vniuerlas te noftræ naturæ partes fignificare, Nam fi hocnbsp;intelligeres, vt in locutione ambigua tergiuerfari pofles , Quicquidnbsp;ex nobis eft, hoc eft, a nobis fadum eft, iam nec voluntas ilia noftranbsp;a nobis eft, fed eius vitium tantum a nobis eft, quod prorlus abolcrinbsp;oportere, vtad iuftitiam conuertamur,omnes intclligunt. Proindcnbsp;vt conlenraneum aliquidloquarisamp; incelligas, vniuerlas naturæ no?nbsp;ftræ partes didis. verbis intelligere te conuenit, In quibus, cum fitnbsp;ratio, nec ratio tantum, fed etiam corpus, etiam illud prorfus abolcrinbsp;aliud nobis dari oportere,conuerfis ad iuftitia, vt confitearis necel?nbsp;fc eft.Quodipfum tame eledus illc Chrifti Apoftolus, etiam poftquanbsp;Ipiritibus cocleftibus interfucrat, fe circuntuIilTe conteftatur SC queri?nbsp;tunSed derationCjVt exiftimo,idem quod de voluntate,aflî’'n’as,earnnbsp;prorlus aboleri oportere,et alia fieri,quo côuertamur ad iuftitiâ.Quâ*nbsp;doquidê in cordis appellatiÔe,quod transformari atep aliud fieri opornbsp;tere contendis,etiam iplam comprehenfam incelligis* affirmans Ipiri?nbsp;turn landumrqui nouit omnes cogitationes hominum vanas efle,cti?nbsp;am de caipla dare pronunciarc, Omne figmentum human! cordis ef?nbsp;fetancummodo malum. Si,inquis,quicquid ingenium noftrum con?nbsp;cipit, agitac,inftituic, molicur,fcmper malum eft,quid,quantumqn^nbsp;facultatis homini adbonum ex hac parte, nemperatione,fijppetac,exnbsp;hoc perlpicuum eft^Proinde, illam aboleri oportcre,fi femper,hocnbsp;lt;ft,ncf

LIBER SEXTVS. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Fol. XC.

cftjneccflario, malum eft quicquid ab ea prodit,amp; in locum dus noua rarionem dari, quo afpiremus ad bonum, tuæ fèntcnciæ eft confènca^nbsp;neüra. Quando æque fine rationevt ßne voluntate, nihil poffic be gt;gt;nbsp;ne fieri,

Agcigitur videamusquale fitiftudquod atedidcur, Rationem voluncacem effe vel ip fam ranonalis anim^ eflrenriam,auc certe enernbsp;gias de virtuccs quafdam, ab ipià, èC in ipià dus featurientes dTentia,nbsp;ÔC necefiTariam ad inuicem dependentiam, connexionemque habere,nbsp;vt fine fe mucuo elTe non poflïnt,quemadmodum ÔC vis calorifica,ex, •nbsp;amp;:,in, ipfa ignis fubftantia: 8c diaphoni vis illuftratoria : inibleat^*nbsp;que eius effentia, indubitatum eft, Proindc fieri non poteft, vt ex no«nbsp;bis auferatur ÔC voluntas Sc ratio, in locum earundem fubftituananbsp;tur aliæ,nifî auferatur,ÔC ipfa rationalis animæ fubftantia, ex cuius nasnbsp;tura amp;: eflentia,illæ,amp;: primo,Ôlt;: neceffario fcaturiût,ac profluunt:atlt;pnbsp;in dus locum, noua aliaque fubftituatur anima.Qiiod vt fiat,fî credesnbsp;rc potes Caluinc, idoneus mihi non videris, qui cum, verba commuanbsp;tet quifpiam ? Nihil hic tibi relidum eft tergiuerfationis aut fubterfu*nbsp;gi). De ipfis encrgijs, virtutibus, ac potentrjs, non adibus earundemnbsp;prauis fub feruitute pcccati, loqui te certum eft : nifî bis ridiculum tenbsp;feccris:et oftenderis ncc tcipfum intcUigere,nec alios,quibus contradisnbsp;ds :quos ignorantiæ,8c impietaris redarguiszSd vniueriâ tua,de illis,nonbsp;his, te loqui coarguunt, Tolli vero has energias,amp; potentias non poisnbsp;fe,nbsp;nbsp;nbsp;in locum earundem alias fubftitui, nifitollaturnbsp;nbsp;nbsp;ipià animæ

fubftantia, pro ea noua fubftituatur, æque certum atquc indubita® turn eft , Quidigitur C Adhuc non vides quam fit cæca impietasCnbsp;quam fit falfum, quam abfurdum,quicquid præter cathoUcam fidemnbsp;noui: 06fîngularis avobis indudturC qui nouiute,8d fingularitatcnbsp;placcrc,et nominari quæritis, nec intelligicis quid ipfa in fe habeat quanbsp;ftatuerc quæritis nouitasC

Quanquam, fi tuaipfius iponfione teneri te vis,vt nofter fis, in nos ftramque mox ièntentiam concédas neceiTeeft. Si qua,inquis,eftin lanbsp;pidc mollicies,quæadminiculoceneriorfadaflexum qucmlibet reci-piat, neque duÆle efle cor hominis negabo, Eife cnim in lapide camnbsp;mollidcm,vtignisadminiculofluxum recipiat, fi inter vitriariorumnbsp;ÔC alchimicorum fornaecs aliquandiu verfatus ftieris, oculis ipfe tuisnbsp;crediturus es.

Sed crunt forte,inquis,qui cocedant voluntatem, a bono fuopte inlt; CaluiMu«, genio aueriàm,fola dni virtute conuerti, fie tarnen, vt præparata, fuasnbsp;deinde in agendo partes habcat:vt fit,quod alicubi docet Àuguftinusnbsp;non duces,ièd comitansmô prfuia, fed pediifequa volutas in bono o*nbsp;pere. Ego aiït duo in didis prophete verbis,fignari animaduerto.Qd

prauâ noftram voluntatê corrigat dns,vel potius aboleat,ct a feipfo bonam

DE LIBERO HOMINIS ARBITRIO

bona fubmittat.Quatenus a gratia præucnicur,in co vc pediflecjuam appelles, tibi permitto : fed quia reformata, opus eft domini, hoc per-peramhominitribuitur, quodgratiæ præuenicnrijpcdifTcqua vosnbsp;luntate obfequiturjdeo non reélea Chryfoftomo ftriptum eftc, Necnbsp;graciam fine voluntate, nec voluntatem fine gratia quicquam poflenbsp;operari:quafi' non ipiam quoque voluntatem opereturgratia,Nequcnbsp;vero Auguftini confilium fuifle, dum pediffequam gratiænoftrâ vonbsp;luntatem fecit, illi vel ftcundas quafdam partes affignareinbono openbsp;re,Scdquiahocdogmati Pelagi) refcKcndofetiscrat,quodprimamnbsp;falutis caufem in hominis merito ponebat, aduerfus iUum tantum co*nbsp;tendebatjomni meritoeffepriorem gratiam, cuius tarnencffelt;ftuninbsp;*^2.(ftct alibi»

Si qui erunt, qui tibi concédant voluntatem, (uoptc ingenio a Deo S’fa.Tbiur auerfem, ibia domini virtutc conuerti pofle,fic vt ad conuerfione nul

nio, qui ad hil fc præpararc,fe ad ilia dare,fed nec deiyderare, nec cxpedlarc quide, uerfïonem° ^’^’od tu affirmas,me authore non fecient:cum totius quanta eft diui*nbsp;nullas illi næ feriptursc coutradicatauthoricas: contradicat orthodoxorum omnbsp;buunl'”quot; nium ab inirio,quem iupra audifti,confenfus,5c catholicæ definitio ecnbsp;clefiæ : fitque ex hac aflertione neceifario confequens, Nulli peccato=nbsp;ri vel conandum effe ad conuerfionem fuam: nec earn oratione petennbsp;dam a Deo : vt quam nec deiyderare quidem poifit priuiquam acci?nbsp;piat : fed permittendam illam vni diuino bcneplacito, quando illi visnbsp;debitur fua nos virtute conuerterea'nterim ibiutis manibus indulgennbsp;tes genio,amp;S obfequentes camis defyderqs: quod neceflariOjUifi felfenbsp;dodrina tua, ante conuerfionis gratiam fecimus, Et ludunt opcram,nbsp;qui cxhortationibus,obiurgationibus, comminationibus obtunduntnbsp;atque obftrepunt peccatoribus,neceifario,quod feciunt,feciêtibos,necnbsp;in fua poteftatc habcntibus,vt monitionibus increpationibufep acquinbsp;efcant ac pareant:amp; perinde cum ilKs agunt: ac fi perfuadere conarensnbsp;tur,vt fublimes ferrentur in aera : quod quanuis non poffent ipfi,pofsnbsp;fet tarnen Deus in ipfis ? Quæ fi quis ex tua imphifima aifertione connbsp;fequinonintelligitjVelrationis tarditas, vclvcftriillius Enangelfjibnbsp;la vis StS energia, cuius fubinde indicium cxhibuimus,amp;S adhuc exhi*nbsp;bebimuSjin caufa eft,Sin intelligit,ncc te vna cum prsedara hac dodrinbsp;na tuaexccratur,execrabilis merito ipfe eft. Quanquam in eo quodnbsp;dicis,voluntatem noftram fuoptc ingenio,a Deo aueriam, moliris infinbsp;dias: tametfi verba nihil alioqui incommodi habeant, Hoc cnim fub®nbsp;indicas, quod ahbi plane indicas, fuapte velut natura, neceifario auernbsp;fam a Deo.Quod aiferere eft impi}ifimum,amp; in conditorem eius nulnbsp;la ferenda blafphemia.

LIBER SEX TVS, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Fob XCI,

ccum eft, fed vni'us hoc Dei virtutis amp; beneplaciti eft, velit, non velit, vbi,qiiando,quomodo velit nos conuertere, quid ludit operam, imo ftrapotcftanbsp;quid ridiculu m ft facit, toties vt ad ft conuertaniur,0lt;^ agamus poenis quot;nbsp;tentiam de peccatis noftris, quo gratiam fuam amp; miftricordiam con=nbsp;ftquamur,a nobis exigens Quid clamat per Efaiam prophetam Sinbsp;quæritis,quæritc, conuertimini, ÔC venite,Etrurfus, Conuertimini fi®nbsp;cut in profundum recefferatis filij Ifrael.Et iterum,Non dixi ftmini lanbsp;cob fruftra, Quærite me,Ego dominus loquens iuftidam annuncinbsp;ans reda. Congregamini,venitc,accedite fimuL Nunquid no ego donbsp;minus: amp; non eft vitra Deus abftp meî’Deus iuftus iaiuans, no eftnbsp;præter me.Conuertimini ad me,amp; ialui eritis omnes fines terræ: quianbsp;ego Deus non aIius.Qviid,inquam,ifta non ceftatclamare ad nos,ftnbsp;æque noftræ poteftatis non eft,auerti a. peccans noftns, quam coelumnbsp;digito tangcreCfi ipft quos vult,fiia vnius virtute,pro fuo beneplacitonbsp;conuertit.’quos vult in pcccatorum iordibus cotabefcere finite Quorj»nbsp;fum ifta vodftratur amp; toties ingerit, nifi vt nos excitet ad pœnitcntianbsp;am,vt(^ conuertamur ad ftç' Quod fi no poflumus,fi ipft ibius poteft,nbsp;facit, quibus, quado,amp; vbi fibi placet, quid nobis fruftra loquitur^

Quid non fibipotius loquitur, vtconucrtatfi quos conucrfos velit^ QuidrurfusperHieremiam itaagit,cum peccatriceanimal Vulgonbsp;dicitur,Sl dimiftrit vir vxorem fua,óó recedens ab eo duxerit altcRz vi*nbsp;rum, nunquid reuertetur ad earn vitra Tu autera fornicata cs cumnbsp;amatoribus multis : tarnen reuertere ad me dicit dominus,nbsp;nbsp;nbsp;ego fti®

ftipiam te» Si eft quod tu dicis Caluine, æquepoiTibilepeccatrici ani« mæ ad Deum reucrti, vt eft mihi in ccelum ftandere, an non pulchrcnbsp;dcrideret nos peccatores Deus inuitationibus eiiifmodi^ Sed quodnbsp;fcrionobifcum amp; cgcritôcloquatur,teftatur vnigenituseius filius,nbsp;qucm hominem fadum,propter nos peccatores, in mortem tradidit:nbsp;teftantur ÔC illae conteftationcs, quas fuis illis,vtaudifti, exhortation^nbsp;bus ad nos addidit,Ego dominus loquens veritatem, Sc annundâs rcnbsp;da.Ego Deus ÔC non aIius.Serio ergo nobis dici exiftimemus a dominbsp;no,vt reuertamur ad ft:ita for^ vt iufeepturus fit nos. Deiÿderat qui*nbsp;dem iufdpere nos omnes:fed a nobis praerequiriqvt reuertamur a vianbsp;qua in perditionem cucurrimus, et côuertamur ad ftîad quodipium,nbsp;mhilominus fuagraua multiplidter nos prgucnit,inftigat,folicitat,pulnbsp;fatrtamen a nobis hoc requirit,vt ad ft ipfî conuertamur, quo conuersnbsp;tatur ad nos: vt fibi cordis noftri oftium aperiamus, quo ingrediaturnbsp;ad nos. Poteftatis itaque noftræ eft, cum Dd, omnibus parato atquenbsp;obuio adiutorio,rcucrti ad ipfiim.Quod nifi fecerimus ipfi priores^!”nbsp;le ad nos no cÔuertitur,ncc fua nos amicitia amp; iuftificationis gratia di«nbsp;gnatunQuodannoniterumatep iterumeodemioco apudeundemnbsp;prophetam clariflïmis nobis verbisfîgnifîcat^Rcucrterc4nquit,aduernbsp;iàtrix

DE LIBERO HOMINIS ARBITRIO

fatrix Ifrael aie dominus, ÔC non auertam facicm mcam a vobis, quia fanlt;flus ego fum.Et icerum, Conuertimini filij reuertentes, Sgt;C fanabonbsp;auerfiönes vefixas. Audis quid dicaf,Rcuertere amp; non auercam.Con*nbsp;uertimini Sc fanabo. Vides cui Sc fanitatem 8c gratiam fuam promitnbsp;tat: nempe reuertenti, ie ad ipfum conuertcnti.Hæc ergo prærequinbsp;runtur fanitati noftræatque eius grariac. Ante,vt nos fîmus corde hunbsp;miliato,quofupplices implorcmuseius miiericordiam,amp; contriconbsp;Ipiritu, iynceroque corde pcenitentes diuinæ ofFeniæ, quam ipie nosnbsp;dignetur fuo illo gratiofo Bc mifericordi refpedu ,etiam per Efaiâ iresnbsp;rum arque iterum nos conteftatus eft.Ad quern, inquit,afpiciam ,nifi'nbsp;ad pauperculum contritum fpiritu,amp;S trementem fermoncs meos.nbsp;Er rurfuSjHæc dicitexcelfus Sc fublimis habitans seternitatem fannbsp;(fhim nomen eius,in excelfo amp; fanefto habitans, cum contrito et hunbsp;mill fpiritUjVt viuificet ijjiritum humilium,amp; cof contritorum.

Vides quern fuo illo mifericordi amp; gratiofo refpedu dignetur: nc pe iam pauperculumnbsp;nbsp;contritum ipiritu, Sc trementem iermoncs c«

ius.VidesquorumSc fpiritumcorviuifîcct,humiliuminqua,amp; contritoB2.Noftræ igitur partes iunt,vt tales nos exhiberc ftudeamus,nbsp;fi gratia domini quacrimus,Sc viuificari corde Sf fpirini.In quo opercnbsp;ncc ilk nobis laborantibus amp; fatagentibus décrit: præiêrtim fî noftrænbsp;imbceillitatis confcij.etiam eius,ea in re,imploremus auxilium,illius exnbsp;emplo qui dixit,Côuerte me amp; conucrtar,quia tu dominus Deus me*nbsp;us.Conuerte nos Deus falutaris nofter, auerte iram tuam a nobis*nbsp;Interim tarnen nobis ipiî non deerimus.Ita fiet,vt ipfc nos ad (e couersnbsp;tat,Só nos ad ipfum reuertamur,amp; nos conuertamus, amp; ipfe viciffimnbsp;conuertatur ad nos,nos fanct,ac viuificet.Pcenitentibus,inquit ilkjde:»nbsp;dit viam iuftitie,amp;r confirmauit déficientes fuftinere, deftinauit illisnbsp;ibrtem veritatis.Itacp neminiquicquam per ipfum deeft.Ipicdeficiennbsp;tes confirmat.Ipfc deftinat illis ibrtem veritatis : fed necciTe eft, vt nosnbsp;pœnitcamusante,vt reucrtamuravfjsnoftris peffimisamp; conuerta*nbsp;Diionccef muradipfum.Hæciâneduo,vniuerfa fcriptura prærcquiritanobis,

nobis, quo tamur a vita veteri: oC ex corde pcxniteamus diuinæ offeniæ:vtep hu-pïwOTii«quot; militer nos illi tradamus ac fubmittamus,Quæ vbi prçftitcrimus,ipfc gratûm. pro fua bcnignitatc libenternos iuicipit:remittit vniuerfum debitumînbsp;îànat contritiones noftras:et virtutem,qua perleuercmus in cius arao-re æ mandatorum obferuantia,iùbminiftrat. Hoc eft,quod vbic^ cianbsp;manConuertimini iîcut in profundum rcccfferatis filij Ifrael.Conucr«nbsp;tere Ifrael ad dominum Deum tuum, quoniam corruifti in iniquitatenbsp;tua.Conuertimini ad dhm amp; dicite ci, Omnem aufer iniquitatem nonbsp;ftram.Conuertimini ad me amp;falui critis. Reuertere ad me, ego fu*nbsp;feipiâ tc.Rcuertere auerfatrix Ifrael, ÔC non auertam fadem mcâ a vo

biSjConuertimini filr) reucr tentes, 8lt; fanabo auerfiones veftras, Viuo ego dicic dominus,Nolo mortem peccatoris,fed vt conuertatur amp; vinbsp;uat, Conuertimini a. vijs vetiris pcffîmis,amp;S quare moriemini domusnbsp;Ifi-ael Conuertimini amp; agite pcenitêtiam ab omnibus iniquitacibusnbsp;veftris, non erit vobis in ruinam iniquitas.Et quare moriemini donbsp;mus Jfraelç’quia nolo mortem morientis dicit dominus Deus, Reucr!«nbsp;rum,facitefrult;fiusdignos pœnitentiæ. Pocniteminiconuertimi^nbsp;nijVt deleantur peccata veftra.

Non vult mortem impq EVus, fed magis vult vt conuertatur et as gat pœnitentiam,nbsp;nbsp;viuat. Ipfe tarnen fua ilia omnipotenti voluntace

ipfum non conuercinied vtipie fe conuertat,inuitare ÔC adhortari illu non ceflat.Quod fi negligac,eciam contra fuamipfius voluntatem illunbsp;moriturum dcnunciac: æque lîgnificans in poteftate eius fitum, vt adnbsp;fereuertacur Sc viuat.Etquare,inquit, moriemini domus Ifraclc'quianbsp;nolo mortem morientis: reuertimini,amp;S viuitc, Noftrum proindcnbsp;hoceft,reuerti86conuerti,Iplius,reuertcntes fufciperc,Sc viuifica= Qpjn/gfrt

us ad eandem conari » Qiiod per Hieremiam clariffîmis verbis iignis n°quot;domZquot; ficat, Hæc, inquit, dicit dominus, Si conucrteris,conucrtam te, amp; ansnbsp;te faciem meam ftabis. Proinde, amp; illc, qui ipfum orat, vt ie conuers tamenefle,nbsp;tat, quo conuertatur, iam illudipfum orando, fc conuertitraut fairem, 3^ eanquot;^nbsp;conucrtereincipic, ÔC ad conueriionem afpirat ? Visfeirequomodo dem.nbsp;ad pœnitentiam conuertacnos Deus Apoftolum audi, An diuitias, ytOcibenbsp;inquit, bonitaris eius, patientiæ longanimitatis cotem nis^fgnos nignitas,nbsp;ras quoniam benignitas Dei ad pœnitentiam te adducit C Sua, inqua,nbsp;bonitate, paticntia,longanimitate,non flatim pro peccatis noftris iu ducats esnbsp;fta nos damnationis perccllens fententia, fed longanimiter expedlans, umen connbsp;dans tempus Sc locum pœnitentiæ: adhæc,multis medijs ôô occa(îo=nbsp;nibus, cxhortationibus, benelïcijs, aduerfitatibus Sc flagellis, ad cansnbsp;dem nos prouocans, folicicans, ftimulans, Hine illæ voces * Hodiefînbsp;vocem eius audieritis, nolitc obdurare corda veftra, Ego fto ad ofti==nbsp;umnbsp;nbsp;nbsp;pulfo, ft quis audierit vocem mcam. Sc aperuerit mihi, introi=

bo ad ilium. Benignitas ergo Dei omnes ad pœnitentiam adducit Sc conuerut. Sed nunquid conuertuntur omnesCDedit ei,inquit lob, lonbsp;cum pœnitentiæ, Sc ille abutitur eo in fuperbia. Et apud Johannem, Quid ob-Hæc dicit filius Dei, Dcdi illi tempus vt pœnitentiam ageret, non m7nusrnbsp;Vult pœniterc a fornicatione fua. Ita quoque multiplidum caftigatiot=nbsp;num Sc flagelloi^quibus peccatricem populum percuffitper Efaianbsp;mentionem faciens, Et in his omnibus, inquit, non eft auerfus furornbsp;dus,fed adhuc manus eius extcnta,8c populus non eft reuerfus ad per

DE LIBERO HOMINIS ARBITRIO

Ceflandu nobis cft,€t cxpectandiim dum ipfe fua nos iliaomnipotêci virtutc conuertcric^ Imo, nonceflat ipfèlùaiUa omnes bemgnicatenbsp;conuertere : fèd qua caufà, qua culpa non conuercamur ïam intclh'gis»nbsp;Qiiîabcnignicatc Dei abutimur ïn fuperbia, amp; ipfî cÔuerci nolumus,nbsp;Quia vocanri,aurcs obturamus,atqucobduramuscordanoftraipulnbsp;land, vt l'anuam aperiamus quo mgrediacur ad nos, non folum nonnbsp;aperimus, lèd adhuc obdimus pefluIum.Ad corripientem, flagella nnbsp;tem, Sc percuricneem nos non rcuerdmur,{èd in flagellis duriores connbsp;tumaciorefqucefficimur, Qiriareuerd nolumus « Quarc, inquic,auernbsp;fus eft populus ifte in Hicrulàlem auerfione contentioià Apprehen?nbsp;derunt mendaciu m amp; noluerunt reuerd, Et in Euangelio Chnftus,nbsp;Qiioriesvolui congregatefiliostuos, quemadmodum gallina con*nbsp;gregat pullos fub alas C ÔC noluifti. ReÀe proinde fubiunxit Apofto^nbsp;lus,Secundumautem duricicmtuamamp; impœnitenscortuum,the-faurizas dbi iram in die iræ ÔC reuelationis iufti Dei iudicq, Qiii rcd=nbsp;det vnicuique iuxta opera fua,

Aduerfari nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;doccntur Caluine peccatores diccre,quod dixÜTc domu

' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ifrael Deus per Ezechiele teftattir,Fili hominis,inqt,dic ad domûlfra

catores^d cl.Sic locuti eftiSjdicenteSjfniqtates noftræ S)C peccata noftra fuper nos ftmtjamp;r in ipfis tabcfcimus.Quomôergo viuerc poterimusÇ'Hançin«nbsp;quam,plenam deiperationis vocem,ex veftra doclrina vt concipiant,nbsp;vt emittant peccatores neceffe eftradempta quippc ipfis omni rcfpirânbsp;di facilitate,omni conatu,omni fpe,omni deiyderio,fed in vno Dei bcnbsp;ncplacito(de quo ipfis nihil côftarc poteft)omni cÔuerfione eoB2 reponbsp;fîta, Et non audiunt quid illis ad hæc refponderit mifericordiffimusnbsp;dominus,DiG,inqt,adeos,Viuo ego dicit dominus Deus, Nolo mornbsp;tem impijjfed vt conuertatur impius a viafua mala,amp; viuat.Conuerdnbsp;mini a vijs vefti-ispeirimis,Etquarc moriemini domus IfraelCAuditenbsp;ergo peccatorcs,quid vobis dicat dhs:amp; nolite audire quid vobis infunbsp;furret Lutherus, Philippus, Caluinus, amp; peftes iftiufmodi, fèd illi velnbsp;iurand crédité, Viuo ego dicit dominus, Nolo mortem impi),fed connbsp;tra volo vt conuertatur a via fua. Vult ipfc vt conuertatur impius, Scnbsp;non couertitur, Non ergo fua illa omnipotend efficacique voluntatcnbsp;conuerdt impiumrfed cam ponit in voluntatc amp; arbitrio impij. V t eanbsp;iusculpafitfinon conuertatur, Vultipfcvtconuertatur: vtautcim?nbsp;pius hocipfum veiit,ill5 admonet atep hortatur,Cóuerdmini4nquit,anbsp;vijs veftris peffimiSjEt quare moriemini C Perinde ac fi dicat, Ego q*nbsp;dem volo vos viuerc,ied vt amp; vos hocipfum velidSjUcccfTc eft. Si no*nbsp;Iueriris,per vos flat,non per me,quo minus viuads.In veftra illud po*nbsp;teftate fitum eft.Qiiandoquidcm,quod ex me requiritur,vobis para*nbsp;turn eft ? Qiiare ergo moriemini'»

Si vniusDei in nobis opus fit noftra conucrfio,ncc quiequam feci* nius^

DE LIBERO HOMINIS ARBITRIO

hoc eft, quod diccre voluit,illos tantis fîgnis fi vidiffenc cefluros fuil^ fe,amp; aduros pŒnitcntiam,quibus ipH non ccflerantt

Poftremojii eft quod hi affirmant, natura noftra vmucrla non nifî quoddam peccati fernen, cui nec vel modica vel infirma fuperfic benenbsp;agendi facultas,qua etfi per iê fola non poffit, opitulante tarnen granbsp;tiadiuinafuasamp;Sipfapartesvcl fccundasagat: fîhæc neceffario ma«nbsp;leagat :fi opera bona, ante omnia vero, noftram adDcum conuer*nbsp;fionem, amp; veteris vitæ iynccram poenitentiam, in nobis efficaciternbsp;operatur vna folaquc Dei gratia, cui nec refiftcrc pofli mus, cu m no«nbsp;bis offertur inoperaturque a Deo, nec ftudio, amore, deiyderio afpi-rareadeandem, nec nosillivlla rationc præpararc, ncquccumadsnbsp;eft,faltempediffcqua voluntateeidemaut coUaborare,autobfcqui:nbsp;fiamp;inchoat, ScperficitDeus in nobis omneopus bonum , abfquenbsp;vHa noftra aut præuia,aut coopérante volutaris opcraoonc,dum cor*nbsp;da noftra efficaciter afficit,fle(ftit,format,dirigit in iufiitiam, nec poffunbsp;mus nos,vt multis^imo omnibus fæculis eft creditum, motioni diui*

chnare cor præparare,{è dare,acqefcerc,coIIaborarcCimo necclfario repugnantiu diuinægratiæ etiam fub ip fa gratiaCProponit per Salomonern egeftanbsp;Acquiefee tem amp; ignominiam,ci qui no acquicfcit difeiplinæ domini: acquiefeenbsp;ti,contra gloriam .Proindc amp; per lob ita nos admonet, Acquiefee igi*nbsp;tur ei,amp; habeto pacê,amp;f per hæc habebis frudus optimos. Si reuerfusnbsp;fueris ad omnipotentem,edificaberis,3lt; longe facies iniquitate a tabernbsp;Nolle ac-nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tuo.Sicut contra dicit quafi fcelus idololatriæ, nolle acquiefee*

quiefcere. re.Noftri proindc arbitrfj cft,acquiefccrc Deo,aut no acquicfccre: aut nolle acquicfccre, corda noftra aduerfiis diuinas admoniuoncs in*nbsp;ftigationefqueobdurate4Proindc, itanosdiuinusfpiritus commo*nbsp;Aduerfus ^^^^c non ccffat, Hodic fi voeem cius audieritis,nolitc obdurate cordanbsp;diuinas ad vcftra:nolite,inquit,hocnofiræliberævoluntatiscflefîgnifîcans. Etnbsp;»noniciöcs y-» i * t inbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;IC i t-'

cordano- per Ziachariam prophetam de præuaricatorc popuio llrael, Et no* ^^obdu - iuQ.^1 jit J fnquit, attendere, èc auerterunt fcapulam recedentes, au*nbsp;rcs fuas aggrauaucrunt,amp; cor fuum pofiierunt vt adamantem, ne au*nbsp;dirent legem,amp; verba quæ mifit dominus cxcrcituum in fpiritu fan*nbsp;(fto per manum prophetarum priorum.Quæ vniuerfa clare atteffan*nbsp;tur, innoftrævoluntatisfacultatcfitum,acquicfccre præwcnictinos.

Præparaream’mam noftram domino,diumægratiaï,anobisexi gi,amp;Snoftræfacultatiseflc,vmuerfa fcripcurateftatur, Hominis,in» ftram Deonbsp;quit ille, eft animam præparare. Et alter, Fili accedens ad feruitutemnbsp;Dei,fta iniufticia timoré, amp;pracpara animamtuam intentatio»nbsp;nem. Et rurfus, Qui riment dominum, præparabunt corda fua,amp; innbsp;conipcâxi illius fancftificabunt am'mas fuas. Et itcrum, Ante oration^nbsp;præpara animam tuam, Noftræ ergo facultatis eft præparare animasnbsp;noftras domino,acque eins grariæ : ÔC fandifîcarc in confpcclu dus a »nbsp;nimas noftras, Proindc Samuel ita conuenicpopulum domini, Si innbsp;toto corde veftro reuerrimini, hoc eft, reuerri proponiris ad dominu,nbsp;aufercedeosalienosc medio veftri: ôôpræparate corda veftradomi»

Dauidfeftaturdiccns,Deiyderium pauperum exaudiuit dominus, paratîôn« SiC præpararioncm cordis eorum audiuitauris tna.Cuiufmodi autemnbsp;hæc iîtjDeo grata cordis noftri præparatio,qua peccatores diuinç mi» Et quaie«enbsp;fericordiæ Sc grariæ effîcaciter fè præparant, per Hieremiam diuinusnbsp;nos fpiritus inftruit,Scrutcmur,inquit,vias noftras: amp; quæramus, SCnbsp;reuertamur ad dominum: leuemus corda noftra cum manibus ad donbsp;minum in cœlos,dicentcs. Nos impie egimus, ÔC ad iracundiâ tepro»nbsp;uocauimuSjidcirco tu inexorabilis es.Hæc,inquam,eftpræparario no^nbsp;ftri ad diuinam gratiam amp; miièricordiam,deceftari vitam veteremnbsp;aucrti ab ca, ex corde pœniterc diuinæ offcnfæ,ct humilicer confugercnbsp;ad dnm,amp;S fîdcliter implorare dus mifericordiam. Ad odium vitæ vcnbsp;teris,nos prouocat ex coniÿderatione ftiæ in fe dignitaris,pdorum no»nbsp;ftrorum grauitatis acturpitudinis,ôô mifèriç,quam per caincidimus,nbsp;Scrutemur,inquit,vias noftras,hoc eft,qd alibi dicit, Leua oculos tuosnbsp;in dire(ftum,ô(Svide vbi nunc proftrata fîs.’confufionem et ignominianbsp;noftram pluribus fubiungens,Conucr(îonem noftri ad dnm clariflï»nbsp;mis verbis expIicat,Lcuemus,inquit,cordanoftra,hoc eft,animum nonbsp;ftrum,aut affeftus nofti’os,aucrfos ab his terrenis, caducisnbsp;nbsp;nbsp;mortali»

buSjVna cum manibus, hoc cft,opcribus noftris, in cœlos ad dominu, cum iupplici orationc,agnofcentes culpam noftram,oftcndentes pœ»nbsp;nitudincm, amp; deprccantes veniam.

Si autem horum omnium nihil noftræ potcftatis eft,non magis tonarc aut plucre,quid tantoperc delirauit ille,qui amp; fc amp; alios ad hæcnbsp;facienda adhortatus eft^ Sed non delirauit illc nifidelirarit Scdiui»nbsp;tins qui per eum riobis loquitur fpiritus, Qui amp; alibi cauiam dari innbsp;fenfumreprobum Roboamregis exprimens,Non præparauit,in»nbsp;quit, cor fuum vt quærcret dominum ? Si nemo hominum po»Nota rad»nbsp;tcft præparare cor fuum vt quærat dominum , non magis quamnbsp;digico

DE LIBERO HOMINIS ARBITRlO

digi'to codum tangere, quid hoc fpecialiter de Roboam ÔC vdut can« fam reprobi dus fenfus fcriptura commeminit, quod eft æque èCnbsp;piorum impiorum omnium Comminiicere hie aliquid Caluinbsp;nc quod refpondeas»

Prxbereac lam qui dat,qui præbet,qui tradic corfuum ad quærendum, æ corîano°^nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fcruiendumdomino,nihil neüictibi videtur agereç'

ftraadquæ nullam poteftatcm dus quod dat aut tradit habere Quomodoc» inanus ad^ uimautdabit aut tradet id in quo nullam prorlus poteftatcm obti«nbsp;feruiedum net*; Vt autcm præbeamus,demus ac tradamus corda noftra,ani'mas

exigif,Præbete,inquit,corda veftra, amp;Sanimasveftras,vt quscratis dominumDeum veftrum? Etrurfus,NoIitc indurare ceruicesnbsp;ftras, ficut patres veftri, tradite manus veftras domino, ÔC feruite do«nbsp;minoDco patrum vcftrorum,amp;Saufereturavobis ira furoris dus»nbsp;Vides quoque quid lît,tradcre manus noftras domino, nempe illi ferfnbsp;uirc, præceptis cius obfcqui»

Cauiiii rc^ Et nc dicas (quando nihil tibi abfurdum eft, modo veftro Euan» gelio congruat_) baud grauatc vos admifturos, hoc vt ÔC caetera pie«nbsp;racppraecepta nobis data,efle impoflibilia,hanc cuam blalphemaranbsp;cauilladoncm velut præuidens,præuenit amp; exclußt lacer Ipiritus, nonnbsp;lolum impoffibile id noneflc,fed perpetuofadum a pqs omnibusnbsp;conteftans, Sed ÔC de cundis, inquit,finibus Ifrael vencrunt in Hieru«nbsp;lalem,adimmolandum vidimas luas coram domino Deo patrumnbsp;fuoru.Et tu poflibile negabis quod diuinus fpiritus fadum affirmât^nbsp;Proinde illc velut pius pater nos vt filiosadhocipfum exhortaturnbsp;inuitat, Præbe,inquit, nli mi cor tuum mihi, Sc oculi tui vias mcas cu«nbsp;ftodiant.Non illudit nobis pius pater, fed ferio, nec ftultc aut fruftra,nbsp;nos inuitat; non vt fcandamus in coclum, vt fupcr mare velut folidanbsp;terraliccispedibusincedamus,vtmortuos fufcitemus,cæcis vifuntnbsp;reftituamus, (hæc enim noftræfacultatis non funt) fed ad ea nos inuinbsp;tat in quibus obiequi in nobis fitum eft»

dere ’coram agcrc aut operari tibi videtç’nullâ cordis fui poteftatê habere;Ad haec fbum Dfri ip^ilt;ïiuinusnosIpûs vclut quænoftræfacultatis funtpaffim inldf«nbsp;gère cor no pturis inuitat,teftatur ctiam pios hæc egiffe Sc agcrc»Nunc ergo, inqt,nbsp;amnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tiuiete dnm,amp; feruite ei corde perfedo at^ veriffimo,Dirige cor tua

in viam redâ in qua ambulafti,Indinate corda vcftra ad dhm Deu If raehEt rurftis, Sperate in illo oîs cÔgregatio populi, cftundite corâ illonbsp;corda veftra.Et p Salomonê diuina fapietia,Inclina cor tuû ad cogno«nbsp;feendâ prudentiâ,fî erh fapientiâ inuocaueris,amp; inclinaucris cor tuumnbsp;prudentiæ,fi quæfieris eâfîcutpccuniâ^ôC fîcutthcfauros effoderis illa^

LIBER S EX T VS. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Fol. XCV.

tune incelligcs cimorem domini,amp; fcieiiriam Dril'nucnies, Quia do« minus datîàpicndam, Sc ex ore eius fapienria ÔC prudencia. Attendenbsp;quid dic.it, Dare quîdem dominum illam veram fapientiam, ÔC pru« «ra nianbsp;dentiam: nempe, per fandum fuum fpiritum, quem difRindit in cor«nbsp;dibus noftris: per quem nobis iam fordenc hæc terrena,caduca, mor= '^quot;oDco.nbsp;talia, quæ fola fuipicit,amp;S admiratur vulgus mortalium,iblis inhiat: fa«nbsp;piunt autem ilia verc bona,immortalia,nbsp;nbsp;cœkftia: fapit ibius Deus,

qui nobis eft omnia in omnibus : prudentes cantique rcddimur,vc neglcdis his, aflequendis illis, toto infi'ftamus conatu ÔC ex cordis de«nbsp;fyderio. Hæcfapientia, hæc prudentiaex ore altiftimi procedic,dusnbsp;nius donum eft:ab vno datur : non,vt tu falfo imaginaris amp;rafleris,nbsp;pro abfoluto a ratione,ac irrationabili diuino beneplacito, quo exnbsp;duobus æque indignis, æque a fe auerfis alterum digit, cui ipfam da«nbsp;re vdit,alterumaueriatur,reiicit,ôedimittit, vtcontabeicat iniuami« omnibus,nbsp;ftria, vndc nifi illius beneplacito 8c ope non poteft eripi, Quæ eft in«nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ft ƒ

digna Deo de Deo ôd infinita eius bonitate cogiratio : quantumuis Contra opt Auguftmum qui eins authoritatemfequuti func aflertores habe« g^ft^n,^“'*nbsp;at. Quin diuinis vbique fcripturis coarguitur. Nam amp; iurciunbsp;rando interpofito nobis affirmât ille, nolle fe mortem impij: imo veilenbsp;vt conuertatur amp; viuat, modo ipfe conuerti velit, ad quodipfumnbsp;benigne inuitat omnes, fua ilia antécédente gratia præuenit, vt pernbsp;nofipfos tantum, no per ilium ftet,fi non conuertamur amp; moriamur.nbsp;Qiiare ergo, inquit, moriemini domus Ifrad lt; contra meam certe vO'nbsp;luntatemjmorieminijqui te voIo conuerti ÔC viuere. Sed nec veter uninbsp;quifquam,qucm mihi videre cÔtigitante Auguftinu,in hancoptimonbsp;Deo indignam,ne dicam crudelcm, defeendit fententiam : fed omnesnbsp;affirmant nihil cuiquam ex Deo deefte, quo minus faluari poffit. Sednbsp;difputandi inquirendiep nimia facilitas,fedulitas, Sc libertas (vt etianinbsp;mihi liceat quod fentio diccre.)Auguftinum alicubi abripuit, nempcnbsp;hominem.Vehementerinftabataduerfusimpiam Pdagq aifertione,nbsp;quaaffirmabac diuinam gratiam,iecund5 mérita noftra dari : Só ima«nbsp;ginabatur id merito velut debitum retribui, quicqd alicuius reipeiftunbsp;datur,quod a vero abeft longiftimc « Sed alibi huius traeftationis locusnbsp;eft proprius : hie incidit.

Vt igitur adinftitutum reuertar. Cccleftis ilia fapientia prusQuibusre dentia ex ore altiftimi prodit: vnius illius donum eft: ab vno da«cakftis%anbsp;tur, non obtruditur:datur, quibus tandem C His qui illam inuocant : fapientia.nbsp;illam defyderant : qui cor fuum illi inclinant : Nam paruulorumnbsp;hæc eft , humilium : non alca ßipientium , humana fapien«nbsp;tia inflatorum . Confiteor , inquit, ille tibi pater, domine cœlinbsp;terræ, quia ablcondifti hæc a fapientibus 80 prudentibus , amp; rc*nbsp;wclafti ca paruulis , Quoniam fie placitum fuit ante te. His, in«

DE LIBERO HOMINIS ARBITRIO quaim,datur,quærentibus earn quafi pecuniam, amp;Sqiiafi thefaurosnbsp;cffödientibus* Et tu dicishommi impoflibile vtcor fuum indinetnbsp;domino Deo Sgt;C diuinæ graax^ vt ilium amet, deiyderet, quærat, insnbsp;quirat, vt inueniat èC accipiat a dominoC Quid ergo mentitur ille quinbsp;dixit,Inclinaui cor meumad faciendas iuftificationestuas in acter«nbsp;num, propter retributionem imo, qui dixit in toto corde fuo inqubnbsp;iîuiiîe dominum C

Etquanquam etiam ex aiqs fcripturarum locis, vniueriàhæc, Dei quoqueeffe conftet, doceamurque ea, oratione a Deo petere : hoc no«nbsp;ftram amp;catholicam confirmât, non infirmât iententiam, quæ ne®nbsp;cefTariam coniugationem liberi ärbitrq diuinæ gratiæ in his omnibus alTerit »

Vtitacj^adfuum caput hicrecurrat oratio^Si quifunt auterunt, qui tibi concédantCalulne,voluntatem iuopte ingenioaDeo auersnbsp;fam,icgt;ladominivlrtute conuerti pofle, fic vt ad noftri conuerfiosnbsp;nemnullæ voluntatis noftræpartes fint, vt quæ ad eamnec defydesnbsp;rio nec ftudio afpirare aut præparare fè poflït, diuinis monitis, nee re«nbsp;fragari, nec acquiefeere, cor fuum inclinare Deo, aut dare ad quæren«nbsp;dumDeum,isex prædiélis intclligat diuinarum fcripturarum au«nbsp;Quîimpfenbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’ q^o diélatæ ac traditæiunt,fpiritui contradicere. Sed

atçp abfur- hæc tibi fatis magna impietas non eft: nifi obnneas, nec fub gratia necSbgra quidcmipfa,quanuis pediflequam illi voluntatcm,vllasvel iecuns

pedifßquä eiusIocumnouamfubftitui,Quainre,fitcipfum quid velis intelli« taten°vequot;f quiduis a te perferam æquo animo ? Quam autem fruftra labo«nbsp;fecundas res in Auouftini fcntentia,tum intelliees cum prgdiefta Iegeris,Ex qui«

10 bono o- f nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;poterit, Nam quod Auguftinum diligenter cum Audio le

In ciiryfo- geris,mihi fane perfuadere non polTum,

«Seïef Quam in Chryfoftomo fententiam damnas, affirmante: nec gra« fariâ confu tiam fine voluntate, nec voluntatcm fine grana quicquam boni ope«nbsp;Fu^ntans amp;raripoffe,led vtriufque coniugationem effe neceffariam : neceffe eft,nbsp;nx vtdT^nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;damnes,in definitionecatholicæecclefiaî,quam fupra tam

mnentdc- multis aftruximus,amp; in orthodoxis illis,quos audifti, patribus omni« catholic ™ Quam Auguftinus tuus totidem pene verbis reddit libro IILnbsp;Vt e^^'æ ¦nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;aduerfus Pelagianos, Vbi libeium arbitrium iumen«

Augufti- to, gratiam feffori baud inepte comparans, modo rationc præditum meaftruaT ^^n^^Htum intelIigas.Sicut,inqt,iumentu vtdometurad opus homininbsp;Apta cöpa neceffarium,de armento vagu apprehcndit,et incipit per cura domannbsp;bæ ad^ffónbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;proficere voluntatem .Ita amp; libei^ arbitriu q? vulneratum

rem,Arbi- viuit in hoïe,gratia deiapprehendit de armento luxuriæ huius fæculi: mentum? 4nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;diabolo vagabat per incogruasvoluntates,Apprehe*

LIBER SEXTVS. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Fob XCVl,

dicur ergo a grana Dei, vt dixigt;d domandum,liberum arbitrium: vt malæ conuerfâtionis feritace depofîta,humih'etur: ÔC vt ad obediendiïnbsp;in opus dno neceflarium corrigatur: èC ita per eius femper curam in»nbsp;cipiat in Dei voluntate proficere.Sicut enim iumentum illud dum innbsp;via. dirigiturjfcfforis manu regiuir, vt iter redum, fiue kuiter fîue cur«nbsp;fîm,fecundum redoris voluntatem inccdat, quoadufcp ad locum de«nbsp;ftinatum pcrueniat:italiberum arbitrium, dum in via, id eft, in Cbri«nbsp;ftoeflecœperitjgratiæregimine regitur, vtinfemius domini,redonbsp;corde,fiue patientia charitatis,fiue fcruente fpiritu, hoc eil, fecundumnbsp;diuifiones gratiarum ipirituSjpoflTit ambularc,quoadufque ad promifnbsp;fum regnum cœlorum perueniat. Ideo in Pfalmis ait,Spiritus tuusnbsp;bonus deducetmein redam terram. Sicutersofcdens in iumento,

»

dum peregerit iter quod inccflit dicit, feci hodie,vtputa, triginta mili« aria,cum illo fedcntc, iumentum ea cucurrerit : ièd non cucurriffet nifinbsp;a féiTorc tam diredum in via, quam gubematum fuifiTet ? Rede pro«nbsp;inde fe fccifle dicit, qui iumentum facerc fecit : Sgt;C tarnen vtrifquc itinbsp;neris labor imputatur. Ita gratia, 8c liberum arbitrium peragit finenbsp;dubio iter fidci liberum,dum Chriftianus Dei praecepta facit, fednbsp;non,vt fupra dixi, fine gratia dirigente vel gubernante : propter quodnbsp;dicitur in Pfalmis, Dirige in confpedu tuo viam meam, èc dominonbsp;hominis grelTus diriguntur Jtaque in hæc verba concIudens.Nec granbsp;tia ergo fine libero arbitrio facit hominem habere vitam æternam, necnbsp;liberum arbitrium fine gratia . Hæc,inquam,Auguftinus,tuus,vtnbsp;vidcri vis,loco memorato. Quern cum legiffe tealibi demonftres,nbsp;defumpta ex codem dida fimilitudine, iciforis ad gratiam, iumenrfnbsp;ad no flram voluntatem arbitrium, m fror quod hie id diffimules,nbsp;fed vni Chryfoftomo imputes quod commune eft omnium :nbsp;quod ilk, quern vnum pro te citas, clariflimis verbis contra te affirmât . In quibus etiam hoc debuifti animaduertere, non tolli pernbsp;gratiam,noftram voluntatem aut liberum arbitrium, amp; eius loconbsp;nouum creari: quin ipfum vulneratum apprehend!, vt dometur,nbsp;amp; malæ conuerfâtionis depofita feritate humilictur, corrigaturquenbsp;ad obediendum domino in opus neceffariuni * vt in Dei fempernbsp;volunute proficiat, Só viam mandatorum eius ambukt, vfquc dumnbsp;ad regnum cœlorum perueniat, Quin ÔC codem libro , aliquan«nbsp;turn poft prædida, te uiofquc, multo odiofius compellit, Audi, in«nbsp;quit, hæretice, ftultc, ÖCinimicc fidci veritatis . Opera liberi arbi=nbsp;tril bona, quævt fiant præparantur per gratiæ præuentum , nuUo pronund«

. .. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. onbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;r- •nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;aduerlari-'

«beri aroitrq merito,ölt;: ipla faciente,gubemante, perhcIentc,vta=oe^ncmpf, bundent in libero arbitrio, non damnamus, Quia exhisvel huiuf«nbsp;^odi homines Dei iuftificati funt,iuftificantur, èc iuftificabuntur inimicosnbsp;»n Chrifto ? Hæc, inquam,ilk, Quæ fi ad vos non pertineant, negate

VOS

DE LIBERO HOMINIS ARBITRIO

VOS damnare libcri arbi'trij opera bonaamo vniuerlum quantu quan» tum eft damnare liberum arbitrium : negate vosilli negare omncmnbsp;prorfus facultatem ad bene^'ufte, fandteque vi'uendum, etiam vna cünbsp;adiuuante nos diuina gratia, Quod cum negare non poflïtis, videtisnbsp;qualcillcipiè de vobis perhibeat teftimonium,quem vnum pro vobisnbsp;aduerfus multos,atcp adeo omnes, producitis: cuius refellendi vobifî«nbsp;piîsliberumademiftis arbitrium, Videtis,quales vos clariflimafuanbsp;fententia pronunciet : nempe hsereticos, ftultos, ÔC inimicos fidei venbsp;ritatis

Sed pergamus Caluinumexcuterc: cuius tarnen fîiîngula verba perièquamur,nunquamexituminueniret oratio. In compendiumnbsp;proindc noftris lùbinde verbis, fub eius tarnen peribna(quo difputa«nbsp;tionis viciffitudo procedat commodius)eiufdem perftringemus fen^»nbsp;tentiam,Cui fî quicquam per nos detraôtum fuerit, ipfe queri poterie,nbsp;ÔC nos conuincerc. Tu tarnen facleâ:or,priorumfèmper memineris,nbsp;quibus illerationibus conetur mortalium omnium coniènfum, a®nbsp;pertam defînitionem catbolicæeccleiîæ, totfanftorum,quot audift^nbsp;patrum,imo omnium, eandem lèntentiam cuerterc, ita fict, vt vel nc^nbsp;mine rcipondente vix audire dignaberis, itaquein hune ferc mo’nbsp;dum pergit,

Caluinus. nbsp;nbsp;Quandoquidem in præcipuo cardinc iam verfamur, fummam rei

paucisacapertiflïmis tantum feripturæ teftimonqs probatamcoms pIeÂamur:tumdeinde,nequisnos detorteperperam feripturæ iniîanbsp;mulet,Auguftini teftimonio, cui plurimum authoritatis merito con^nbsp;fert piorumeonfenfus, eandem oftendemus non deftitui: agedumnbsp;igitunVtpromiflumpracftet, eandem quam dilcuflïmus hadenus,nbsp;cantilenam repetit, Diuinisferipturis affirmari inconuerfîone impi^nbsp;dominum auferre illi lapidcumcor, ÔC dare cor carneum, ex quibusnbsp;condudit quod fupra,In conuerfîone imprj,cor vêtus, veteremque vonbsp;luntatem prorlîis aboleri,ôô nouam creari,ôô in eius locum fubftinii,nbsp;Pighius,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Iam his abunde refponfum cft,

Caluinus. nbsp;nbsp;nbsp;Inucniri proinde oraffe fandos, vt ad fc inclinet cor noftru m do=

minus,

Pighius. nbsp;nbsp;nbsp;Inucniri nô minus nos admoncri per fcripcuras,vt fîbi inclinemus,

fîbi præbeamus,fibi præparemus, elïundamus corâ illo corda noftraî cleuemuscacummanibusadipfum inccelos,Inucniri quoque hæcnbsp;Beri ab his qui dus aflcquuntur gratiam, quemadmodum paulo an*nbsp;tecopiofedemonftrauimus, Quæcum in vnum conferuntur,con*nbsp;firmant noftram amp; cathoücam ièntentiam.Nec gratiam fine libero arnbsp;bitrio,nee liberum arbitrium fine gratia,

Caluinus. Dauid autem cum rogat dominum vt cor mundum in fc erect, SC fpiritum redum innouet in vifccribus fuis,an non omnes,inqnit,corlt;nbsp;dis

LIBER SEXTVS, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Fof. XGVII.

dis fui partes impuritatc refedas agnofcil^ ipi'ritum obliqua praui's catccontortumC

Agnofcit cordis munditiem, rcâitudincm Ipiritus, Dei efle do= num ac grauam, Quam cum poft peccatum grauiflimum, adulteri),nbsp;cumulacum crudeli deteftandoque homicidio, oratione a Deo i'mpc=nbsp;trarecontenditjVtique demonftrat pcccatorem afpiraread gratiamnbsp;pofle:cam delydcrare, ad cam fe præpararc. Quae vm'uerfa e diametronbsp;eu m veftra pugnant fententia ?

Nihil ftuerius exigit dominus, quam vtrcligioiîflîme fùum fàbba lakmus, tum oblcruemus,quiefcendo fcilicet ab operibus noftris,

Nunquidetiam ab operibus milcricordiæ: a Dei cultu, amore, Pighius. venerationc, amp; quac huius generis funt Omne, inquic, opus feruilenbsp;nonfacictisineo,

Luculcntum fatis teftimonium fuis gratijs reddidit ChriftuSjUe Caluinu«, maligne fupprimerentur, Ego ium, inquit, vitis: vos palmites : paternbsp;meus agricola eft, Sicut palmes non poteft a lèiplo frueftum ferre, nifinbsp;manferit in vitcîlîc nec vos,niiî in me manfcritis,Quia fine me nihil ponbsp;teftis facere ?

Reifte fane,Neep em eft vlla fcriptura,quæ cuidentius veftram eon« Pighfus, demnetjamp;S noftram confirmée fèntcntiam:nempc,nec voluntatem nosnbsp;ftram fine gratia,nec gratiam fine volutate noftra frucftificare in nobis:nbsp;quod clariflime intelliges,fi amp; Chrifti verba, Sd fimilitudine ipfam ad verbonimnbsp;rem dequaagitur,cÖtuIcris ôlt;Sexpenderis.Hocprimûfaccogita,quidnbsp;fît agricolæ, quid vins, quid palmitum officium: amp;S intelligcsquomo= t/s. vos palnbsp;do Deo,quomodo Chrifto,quomodo nobis imputenturfruiftus vi= pate^meuanbsp;tæ ÔC bonorum noftrorum operum. Deus agricolæ vicem gerit, quinbsp;commoda omnia, vt fruduum vbertas abunde proueniat, prouidet:nbsp;curat:ôlt;: difpenfat:fodit:ftercorat:irrigat. Vitis, palmites ex feprodua XÏÏSm Jffïnbsp;eit, palmices vero ex fefe botros amp; fruiftus: ad quos agricola etiamjfed dum.nbsp;fuo illo modo, cura, prouidentfa,labore opere, plurimum fane con«nbsp;fert,ita vt fine illo non prouenirent:n5 tarnen ipfc fruiftificare aut vuasnbsp;producere propric dicitur: fed palmites funt qui proprie vuas prod«nbsp;cere dicuntur,^ immediate frucftificant. Ita quoipnbsp;nbsp;nbsp;vitis,immediate

amp; per fe non frudificat,fed per palmites quos producit. Qui etfî vim ülam frudificandi quam habcnt,ex vite concepcrunt,ÔC infuper geni»nbsp;talcm ilium humorem qui in frudus tranfit continuo concipiant, fuanbsp;tarnen velut propria,quam ex vite conccperunt,forma,cfrcntia,aut na»nbsp;tura frudificant:nec infêrti alterius generis arbori, pruno videlicet autnbsp;piro, (quod quo pado fiat norunt agricolæ,amp; tradunt Columellanbsp;cacteri fcriptorcs rci rufticæ) refedique a vite,ccflant vuas producere,nbsp;Vndc conftat,propria fua vi,natura èc forma,quam femel a vite con»nbsp;lt;^eperunt,Ôd: nô,quâ cÔtinuo influxu a vite hauriunt/rudificare cofdS

R Cum

DE LIBERO HOMINIS ARBITRIO

Cum expruno,cui inforriæquc fru(ftificant,vuasproducendi vim %nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;condpere non poflint t quanuis ex co genitalem ilium rorcm humos

ita fe habere vt diximus.Ego,inquit,fum vitis:vos palmitcsrpatcr mc« US agricola eft.Singulorum iam audifti munia 8c offida propria,Qlicnbsp;vt rei propolîtæ apte rcdccp rcipondcant, ipic pro le Chriftus rcipon«nbsp;deaf,Gerte niß refpondercndpfe fuos, relpondcre hæc affirmans, ftu«nbsp;dio in errorem voluiflct feduccrc, Scd nobis cum Chrifto, aut eo ausnbsp;thore,errare,lccurum cft,qui nos iudicaturus eft, Cui poflemus errorenbsp;cxprobranti diccre,Tu domine decepi fti nos, Sed abfit vt illc decepe*nbsp;ritjVt aliter quam res habeaLaffirmaritjamp;f docuerit ætcrna veritas.Hocnbsp;proindecertumhabeamuSjpfopofitam abillo fimilitudinem aptilTbnbsp;me congruerc rei propolîtæ, Sc ad vitæ bonorumcp operum noftro*nbsp;rum frud:um,Chriftum le habere,vt vitem ad racemos aut vuas: nos,nbsp;Vt palmitcs: Dcum,vt agricolam» Ex quo iam intelligis, frudus vitæ,nbsp;racemos bonorum operum,immcdiatc et proprie produci a nobis,nbsp;Sc a vi germinatiua quæ eft in nobis, Sc noftra vclut propria î tametfinbsp;cam Sc ex vite,0Cccelefti illo agricola acceperimus, A nobis,inquam,insnbsp;fertis via Chri{io,0C ab illo vitalem ilium rorem diuinæ gratig,qui pernbsp;fuum Ipiritum nobis continuo influit haurientibus Jntclligis quoqucnbsp;hand inepte congruere illam fimilitudinem, qua paulo ante Auguftianbsp;nusDeumatcpdusgratiam,feirori:nos,autvoIuntatem noftram iusnbsp;mento: opera bona quibus ad vitam Sc falutem tendimus,curfui comnbsp;parauit,Qui,etfi fitiumenti proprius: nihilominus etiam ad lefibrem,nbsp;redoremque rede refertur : fine quo inftigante Sc gubernante non cunbsp;curriflet illud: certe non pcrueniflet ad hunc terminum. Et fimul in*nbsp;telligis lalfiflïmum,nullam prorfus voluntati noftræ, quanuis prælt;»nbsp;uentæ, quanuis adiutæ diuina gratia, quanuis inlcrtæ Chrifto, vtnbsp;ti palmes, virtutem facultatemque ad bonum opus compctere: nullasnbsp;ciusefle in co partes: fed vniuslôliufquc Dei in nobis hoc opus eflTe:nbsp;perinde ac fi cques quilpiam,cquum ligncum aut lapideum acciperei;nbsp;atque illi infidens currerc cundem facerctthic merito totum effet feffoanbsp;ris aut cquitis : nec quicquam ad atrfum conferretur ab equo ligneo»nbsp;Sed vbi equus fua vi propria currit,cques calcaribus ad curium ftimunbsp;latjSc habenis in viam redam dirigit,quifcp intenigit,quæ cuiuslt;^, 6Cnbsp;^qui,Sc equitis,in curfu partes funt.Nuc verba Chrifti expende, numnbsp;ChriRi ver quid aliud fignificare tibi vidcantur, Sicut palmes,inquit, non poteft

1 rudu ferre a femetiplo,nifi manferit in vite.’fic nec vos,nifi in me man leritis. Attende quid dicat,Si palmes non poteft ferre frudû ex femeti*nbsp;plb,nifi in vite manferitrergo poteft ferre frudû ex lêmetipfo, ß

perminfcn’t, Quêadmodum Sc fruclificarc I'llu ex Icipfô, hoc eft,pro? pria fua vijVirtute Jorma aut eflentia,gdiu in vite permaney a demonsnbsp;ftra!uimus.Sicut ergo palmes non pot frudificare ex feipfo nifi in vitenbsp;permanièritjfienee vos nifi in me manferitis, Ergo,fi in me manieritis,nbsp;poterids vtiep palmitfi inftar,cx vobifipfisjioc eft,propria natura vra,nbsp;qua a Deo tn accepiftis,frudificare,Quia fine mc,inqc,nihil poteftis fasnbsp;cere,Ergo mecu potefh's faccrc, Aperi oculos Caluinc : potuit nc vllisnbsp;verbis clarius noftra cathoh'ca probarc,veftram danarc fententiâ'»nbsp;ide proinde ne ex corz fis numcro,quon2 metes iufto iudicio fuo ex-cæcauit Deus,vt non fulgeat in eis illuminatio Euangeli) gloriæ Chri«»nbsp;fti^Qiiam vero inepte,qua ridicule,velut cæcus in tenebris palpans,exnbsp;diÆs Chrifti verbis,veftrâ impietatê ftatucre,Ô6 noftrâ conaris oppunbsp;gnarc lèntentiam,tibi parcens,amp;: breuitati confulens hic diffîmulo*

Sed 8c Apoftolus totam ilh' fummam tran{cribit,cum dicit,Deus caïu/nut. lt;fi:,qui in vobis operatur ÔC veile perficere.

Ad ineptiflïmas,quas inde collediones moliris, iterum diffîmulo, P'gh’u». vt aliquando inueniat exitum oratio.Cum Apoftolo aut pulchre nos op ^rTn’ùinbsp;beat.Non ergo fuas partes iurripimus domino,fi fuas voluntaci aßnbsp;(eramus: nifi equiti fiias ilium partes negare dixeris, qui equum ingresnbsp;di amp; currere amrmat: Deum negare cauiâm omnium, qui ignem afsnbsp;fîrmat calefacere,

Nec aliter, inquis, conftare poflcc vnicum effe Deum, qui effîcit o = mnia in omnibus «

Imo æque confiât vnicum Deum elFicerc oîa in omnibus, qn præ= ter ilium non cfi:,qui effîciat omnia in omnibus:fic tarnen, vt creaturæ Dcû facerenbsp;dus in fuo ordine faciant,quæ facereipfis dédit 06 confticuit,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;omnîbûs.

Voluntatcm proinde mouet,nonqualiter muleis iæculis traditum vtnihiio-eft. amp; credicum, vt nofiræpoftca eledionis fit. motioni eius autobs

DE LIBERO HOMINIS ARBITRIO

bokis^T rahit iple ,fed trahit vokmtatê:quae fi fequitur trahentcm, noa poteft nifi voluntatCyiut vokns fequi.Iple ftat ad oftium cordis noftrinbsp;amp;rpufiàt,vtianuamfibiapcn'aRîus,quoingT€diaturad nos:fed nonnbsp;vultingredi nifi ipfi ianuam fibi aperncrimus,

Calutnue. nbsp;nbsp;nbsp;Ncquc ièaj8,inquis,accipi iêntêtia Chrifti poteft, Omnis q audiuit

a patre meo,venit ad me,quam vt eflScaccm a ïèipià Da gratia doccar» Quomodonbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;crcdimus Caluine fecus accipi non poHc hac Chrifti ftn«

fliud Chrf- tentiam,Vcrbis illis præmittcns côtinuo Chriftus,neminem pofte vc« dumeft.oquot;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;«^lt;1 ft,Hifi trahatur a patre,præucnicntem nos gratiâ ad noftri con?

^d^'uk^a nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nobis ncceftariam fignificat, Non tn tradus illius abfolutâ

pâtre mco, ¦5lt;4lt;ôceftariam cffîcaciam affirmâtnec dicitoêm qui trahitur a patr«^ venu adnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ad ipm,fed fine tralt;ftu patris neminem pofte venire: necefle em

Non omnis cft,vt èc tu trahcntem vitro ftquaris,quo ad Chriftum venias»Trahic m rpaffc, qnideni ille oêm eum,cuius oftium cordis quo fibi aperiatur puliattnônbsp;fedquiau- tamcn trahentem fequunturomncs,necpulfantiapcriunt,Illiautemnbsp;tre, venir ad Chriftum veniunt,qui trahenti Deo aufcultant,et puliànti apcriût.nbsp;BdChrifta. gubiunxit proptcrca in hæc verba, Omnis qui audiuit a pâtre, amp;nbsp;dicit,venir ad me,Non omnis qui trahitur 3. patrc,ftd qui audiuit a panbsp;tre, 8c didicic, hoc eft,qui perfiiaius doêlori acquiefat(^neqj cm audirenbsp;fufficit,vt difeas fed vt perfuadcaris,8c rcêle docêtis acquieftas ftntenanbsp;tiæ nccefleeft)hic venir ad mc.Et quanq audire, pro aufcultare 8c ob«

' ftqui ferc in feripturis accipiacur,etiâ cû fimpliciter ponitur.Hoc tn Io« CO nolens nos vlla dubitationc,quid fignifîcare vcIIetjtenerijaddiditjEcnbsp;qui didicit:hoc eft,cui perfuafum eft.Qui ft illi docibilêexhibuit Deo,nbsp;Sicut,inquit,ftriptum eft in Prophetis,Et crunt oês docibiles dd,Notinbsp;Cyrillus. cm(inquit ilIe CyriUus)cum dicit neminem pofte venire ad ft,nifipa«nbsp;äVinc'*^^nbsp;nbsp;nbsp;traxerit cum,vi quadam cogi trahicp credentes putandum eft : fed

monitione,dolt;ftrina,reuclationc ineffabiliterfa(fta,vtille iolus nouit; qui dignos cognouit.Non enim poflumus,ftcundum ecclcfiæ verira-tifque dogmataliberam poteftatcm hominis (quod liberum arbitriftnbsp;appellamus) vllo modo negare » Ita iufti quidem præmqs propter iu«nbsp;ftitiam affïciuntur:qui vero male vixerint non iniuria puniuntur. Aunbsp;dis Caluine quo paÂo ilia Chrifti verba poftïnt aliter,quam tu imagi*nbsp;naris,intclligi:imo vt debeant adorthodoxæ veritatis doêlrinam ali«nbsp;ter intelligi.Audis 8c huius iànlt;ftiflîmi dotftiftîmicp patris, prioribusnbsp;omnibus quos audifti confonam de libera hominis poteftate ad bonbsp;num malum ftntentiam.

'*dn”quot; Oticanicum dicis id quod vulgo iatftatur,Diuinam gratia ncmini Od« denegari facienti quod in ft eft.Docendos quidem homines diuinamnbsp;n/cuin.nbsp;nbsp;nbsp;benignitatem expofitam fine cxccptione omnibus, qui cam qunrunt:

ftd cum f) earn quærereincipiant,quibusdiuina gratia afpirauit, ncc hanc quidem porciunculam de eius laude decerpendam fuifle»nbsp;Oücaa

LIBER SE XT VS. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Fol. XGIX.

Oncam'ciim quid dicas,non intelligo,Hocfcio,pioB2ab initio oîm Pighius. banc fuiffe de Dei benignitate ccrtiffîniâm fententiâ,eius gracia ÔÔ misnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;n«S

fcricordiâ ncmini denegari,facienti quod in fe eft, Quodmm etiâ iure iurando interpofito nobis idemipfe Deus p Ezechiele affirmât,Viuo in7«nbsp;ego dicit dns deus, Nolo morte impij,fèd vt conuertatur impius a vianbsp;fua mala viuatDonuertimini a vijs veftris pcflïmis.Et quare morienbsp;mini domus Ifrael’Ç’NolIefe affirmât“ morte impij,fed côtra velle vt côsnbsp;uertatur amp;Sviuat:proinde fî non côuertitur,per ipfum nô ftat,quo misnbsp;nustfed ftat per impium,q conuerti non vult,quis Deus ipm conuertinbsp;veil t ac defyderet:Hortatur itaque ilium vt conuertatur: fignifîcans innbsp;eins poteftate efle,vt l^uctur a morte,Quare,inquit,moriemini domusnbsp;liracKcû ego te viuere velim cupiamC'Imo diélaIcntentia, velut exnbsp;fe cufdentia habens,naturali quodam naturæ fenfu quem a Deo habesnbsp;mus,velut axioma quoddâ in diuina philo iophia pietatis dodlrinanbsp;ab omnibus reccpta cft.Sed his obfcuratum eft cor iniîpiens.

Qiiod docendos doces homines,expoiîtam efle Dei benignitatem fine exceptione omnibus qui earn qu«crunt,fed eos tantum polTe earnnbsp;qüærerc,quibus iam domini gratia afpirauit, quod in nullius potefta=gt;nbsp;te,fed in vnius illius beneplacito fîtum eftritaagis cû hominibus, persnbsp;inde ac fi ftipites finuHoc doces,omnibus expofitam Dei gratiam, qui Notalonbsp;cam quærunglèd nullos poffe earn quærere,priusq illc iuo beneplacito ^orum do-eandem,nec deiyderantibus, imo, aueriàntibus intrulêrit, Qtiid ergo «îlnnafît.nbsp;hic aliud doces,quam ncmini eandem efle expofitam,nec quærendamnbsp;cuiq vt quæ quæri nonpolTitantequam habeatur, ÔC habita pofleflnbsp;facp fruftra quæritur:nec in cuiufquam, quam in vnius Dei poteftate De Grattanbsp;fit,habeatur an non habeatur.Hoc eft Caluine docere homines^O dos P^ieucrannbsp;dores falutares èC vere Euangelicos.

Deperfcuerantia,inquis,nihilomagisdubium futurum erat,quin habenda eflet pro Dei dono gratuito, nifî inualuiflet error pcflîmus, i^icntùr’nbsp;hanc diipenfàri pro merito hominum,Ô6 prout quiique non ingr^^nbsp;turn fc præbuit primæ gratiæ.Quanquam hic bifariam erretur. Namnbsp;præterquam quod noftram ergaprimam gratiam gratitudinem lesnbsp;gittimumque vfum , pofterioribus donis remuncrari docent, ad«nbsp;dunt etiam iam non folam gratiam in nobis operari, fed efle tantumnbsp;cooperatricem.

Perfeuerantiam amp; nos gratuitum Dei donum confîtemur,amp;: nihi= Pighius. lominus earn difpenfàri pro merito hoîm credimus,et prout quifcp lenbsp;noningratum præbuit primæ gratiæ,atcpeagnauiter diligenterqj vs gratuitumnbsp;fus eft, Aeque vt beatitudinem illam donari nobis a Deo,gratuito fuonbsp;dono èc gra:amp;2 nihilominus dari pro merito hoîm.Sed de meriti rône quot;3“®nbsp;ac nacura,Ô6 cuiufmodi id fit quod nô exdudit gratiam,icd vni innitis merito ho-tur liberalitati ÔC gratiæ,alibi egimus copiofius 06 commodius.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;mmum.

R iq Qtæd

DE LIBERO HOMINIS ARBITRIO

naDco'rio Q?od hi'c bifäriam erräri dicis, erras ipfe plus quam trifariam ? Re= ftramerga muncrariaDco noftramerga beneficia fuagratitudinem, Sclegi'fti=nbsp;ëdoSûia niuîn vfum donorum fuorum,donis pofteriohbus Sc copiofioribus,nbsp;gratitude tam euidenter Chriftus affirmât,amp; nos docet in Euangeli’o,vt ftupennbsp;donis pofte dum fit homincm Chriftianum,qui velit vidcri,de eo dubitare poffe»nbsp;c^pSfiori^nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;apud Lucam,propofita parabola hominis nobilis profiel

bus. nbsp;nbsp;nbsp;feentis in regionem longinquam accipere fibi regnum, qui pecuniam

Euägchca, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fffuos fuos, qua interim negotiarentur, diftribuerat,Et fa«

hominis lt;ftum cft, inquit, vt rediret accepto regno, iuffit vocari ieruos fuos, vt Interferüosnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quantum qunque negotiatus elleL Venit autem pnmus dicens,

rtamfüam nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;mna tuum,decem mnas acquifiuit, Et ait illi, Eugx ierue bo«

diftribuit. ne,quia in modico fuifti fidelis,eris poteftatem habens fuper decem cis uicates. Aker quoque qui iua m na, quinque lucratus fuerat, ad ratio *nbsp;nem lucri quod ex fibi crédita pecunia acquifierat, accepit ipfe præ«nbsp;feAurani fuperquinque ciuitates? Certum eftautem,quodfc,iliumnbsp;nobilem patremfamilias fignifi'cct: qui inter feruos fuos fua dona, fuaanbsp;fignifïcetîi grarias,diftribuit: quibusquifque negotiari iubetur» Certuminfu«nbsp;per, dum feruo qui mna fua diligentiffime ac vigilanciffimc vfus fue«nbsp;rat, pro ratione lucri in re modica, prsefelt;fturain ad die fuper ciuita«nbsp;tes decem : æque êc altcri qui eadem aut æquali gratia ipfe quo«nbsp;que diligenter vfiis fuerat, quanuis priorem non affequeretur, adnbsp;rationem lucri quod fecerat, præfeduram fuper ciuitates quinque,nbsp;hoc illuni fignificaffe, legittimum vfumprio-risgratiæ, remunerarinbsp;pofterioribus donis vberioribus , ad rationem vfus gratiæ prionsnbsp;quam acceperat.Certum poftremo, non fblam, per fè in nobis opera«nbsp;ri Scfrudlifiearegratiam: fcdnoftrumflxidium, noftram diligenti«nbsp;Vteadem amvnacum gratia» Vnde eademmna, fecundum ftudium,indu«nbsp;§fuerfis*nö ftriam diligcntiamqueaccipicntium,in vnofrucftificauerat decem, innbsp;fradiffeetnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tantum quinque, fed amp; in altcro nihil » Qin', quod vti ncglexic

accepta gratia, eandem perdidit,8^ condemnationem ferui inutilis ac« Apoftoius, cepit, itaque ÔC Apoftolus gloriatur fe plus omnibus laboraffe, Nonnbsp;J?fc phïs^nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;inquit, fed gratia Dei mecum»I.^orafre affirmât, fed non folum

omnibus, fe,aut vniusfua humanavirtute: fed cum adiutriccdC cooperatricc ba affir-’^^ffiuinagratia.Quem locum hie fibi Caluinus obqciens, Ad hanc,in«nbsp;quit, feftucam, mirum eft tot non malos alioqui homines impegiffe.nbsp;Non enim gratia domini fecum laboraffe fcribit Apoftolus,vt fè con«nbsp;fortem laboris faciat.Quid hie audio*» An non fcribit,non folum labonbsp;raffe fè,imo, quam cæteri omnes laboraffe copiofius C Ergo cum fub«nbsp;dit, Non ego tarnen, fed gratia Dei mecum, aut (vt tibi magis placeQnbsp;quæ mihi aderat:non negat quod continuo affirmauitjlaboraffc fè,necnbsp;fimpliciter affirmauit, fed laboraffe fcpræcacteris abundantius : fè4nbsp;hoc eft quod dicit, Non ego mcavnius,aut humana virtutCjf««^ gratia

Dd quæ mihi adcrat.Sibi tribuit Iaborê,^atiæ vcro virtutê qua tan= turn laboris deludare potuit.An qui cumt, Caïuine, qui ccrtac oC pu= buent, gr»nbsp;gnat,qui caftigat corpus fuum et in fer ui tu ce rcdigit,tibi laborare nonnbsp;vïdetuilt;Mihi (âne vi'detur. Ego autem (îc curro, inqui't ille, non qualî té, qua tannbsp;in incercum:(îc pugno,non quafî aerem verbcranscfedcaftigo corpus r“s’defuda-meum et in feruitutê redigo«Et rur(us,Iam pene defuncflus laboribus, rc potuic.nbsp;SC coronæ appropinquans, Bonum, inqui't, certamen certaui, fidê (er^nbsp;uauijCurfum cÔfummaui.De reliquo repofîta eft mihi corona lufbuf.nbsp;Et tu hune Iabora(re,fe,amp;S collaboraffe àui'næ grati? negare affirmas-;nbsp;Imo (î (èrmoni's proprietatê attendis,quod merito debebashomo grânbsp;maticuSjôC rhctoricus, inuenies, hoc Dco aut di'uinæ grati'æ non con- Deo,aucegt;nbsp;uenire,vtIaborcc,Nam laborarc,eft cum difficultateÆ nonnullapœ=nbsp;na aut fatigationc operarirquod diuinac gran'æ non conuenit, Proin= nirc vt la^nbsp;de vni'uerfus labor, nofter eft: merito nobis a(cribitur:gratia vt (âsnbsp;tisfaciamus labori virtutem fubminiftrat. Itacß non Paulus folus in Ia jabore.nbsp;bore fuit,quanuis laborauerit (olus:fed adiutricem (ècum habuit diuinbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;«os

nam gi'atiam,cui tranfcribi't,nÓlaborcm,qui humanæinfirmitatîs eft: uis laborc fed virtutê, qua labori fuffecit,ncc fuccubuit, Tu nullas partes nos hasnbsp;bere vis in bono opere,nihil nos operari,fed operari vnam folamep innbsp;nobis diuinam gratiâ : Quis eft ergo illc operarius quem Chriftus disnbsp;gnS merccdepronunciauit;Qiii óê iUi,quos ille cceleftis paterfamiliasnbsp;conduxit in vinca fua,amp; cuiep pro opere ÔC labore mcrccdê reddiditvnbsp;Nunquid diuina grauXO diligences ec oculatos (cripturaFÇî excuftbanbsp;cóprobans,Gratiam,inquit,confitcttirPaulus dicens,Gratia Dei fum, SSi amp; «nbsp;id quod fum,liberum tarnen arbitrium coniungês addidit continuo, «anecc^-Et gratia eius in me vacua non fuit, Sed plus illis omnibus laboraui, gationcm^nbsp;Hocipftim liberum arbitrium exhortatur in alqs,quibus dicit, Ro= fnbsp;gamus ne in vacuu gratia Dei (ufcipiatis, Vt quid ein cos rogat, (ï fic »tj aftruac.nbsp;gratiam acccperunt,vtpropriam voluntatem perderêr;Tamêneipfanbsp;voluntas fine gratia Dei putetur aliquid boni poffe,continuo cum disnbsp;xiflet,Gratia eius in me vacua no fuit, fed plus omnibus illis laboraui,nbsp;fubiunxit,No ego autcm,fed gratia Dei mecum: ac per hoc,nec gratianbsp;Dei fola,nec ipfe (olus,fed gratia Dei cum illo.Hadenus Auguftinus,

Audiamus,inqt,nunc Auguft.fuis verbis Ioquentê,ne ctatis noftrg Calufnua. Pelagiani, hoc eft, Sorbonici Sophiftæ totâ vetuftatê nobis aduerfâninbsp;pro fuo more criminentur, In quo fcilicet patrem fuu Pelagium imisnbsp;tantur, a quo in eandem olim arenam ipft Auguftinus protradus eft,nbsp;Audifti opinor iam Auguftinuhaud obfcureloquentc Caluine:ad pigWus.nbsp;cuius qh fententiam pro«ocas,abflt;^ vlla te controuerfia vicimus, Aus

DE LIBERO HOMINIS ARBITRIO

difti demon,flratam a nobis êerriffimamjClariffimam, 8c fi'bi vndiqne confonantemeiiisfentetiammonexvnoquopiam opefumeiüs loco,nbsp;fed pene vniuerfis:non obiter,nec decerptis qu^ noftro commodo fernbsp;uiuntjtruncis verbis(qui tibi tuiique mos eft)fed plenis, quod aiunt,nbsp;velis, vbique ab origine altius repetita, per vniuerfa membra adnbsp;extremum vïqueperduëla explicataque eadem cius ièntentia : vtdenbsp;eanuiquam dubitarequispoffit: præièrtim quæextam multis,tamnbsp;varqs eius libris, vbique fibi demonftratur confona ? Qtiam in dubi=nbsp;um vocare merito non deberet,etiamfi vno aliquoloco (quod nonnbsp;tarnaflerendi,quam inquirendi, tentandfatq^omnia excuriendiftunbsp;dio in aiqs multis,quanuis certiffïmisjiæpe facit) diueriæ videretur fa^nbsp;uere fèntentiæ, T amen quia illamipiàm qua hadenus aftruximus iênnbsp;tentiam,velutnatura docente euidentem,nbsp;nbsp;mortalium omnium con

fenfu probatam,amp; ecclefîaftica definitione certam, idemipiê vbic^ af= firmatjConfidimus in vniuerfo Auguftino, ncc verbum te inuenturunbsp;quod aduerictur eidem ièntentiæ:nec pofthac te infultaturum Theo«nbsp;C9WOS Sorbonicos Sophiftas tuo more amp; modeftia compellas)nbsp;vniuerîàm tibi vetuftatem aduerfari damantibus ? Quod pro illis itanbsp;euidens fecimus,vt ab bac tua tam iniurioia compellationeliberos dc^»nbsp;inceps futuros non dubï'tcm»

Caïuinus. nbsp;nbsp;nbsp;Libro, inquis,de correptione amp; gratia ad Valentinûfufi'uscxcquî

fiS? tur(quod breuiter eius tarnen verbis referam) gratiam perfîftendi in guS h“ bono,Adgfuifîe datam fi vellet,nobis dari vt velimus,ac voluntatc cÔnbsp;bio decor- cupifcentiam fuperemus ? Habuilfe ergo ilium,poffe fî vellet, lcd nonnbsp;poffet,Nobis ÔC velle dari,amp;S polfcPrimam fuilfe libertatem,nbsp;polfe non peccaremoftram elfe multo maiorcm,nÔ polfe pcccare. Acnbsp;ne de futura, inquis, poft immortalitatem perfeAione loqui putetur,nbsp;fcrupulûhunc paulo poft eximitTantum quippe,inquit,lpiritu fan=nbsp;lt;fto accenditur voluntas fan(ftoR2,vt ideo p oftint,qa fie volunt,ideo vcnbsp;Iint,qa Deus operatur vt fie velintNà fi in tanta infirmitatc,in qua tnnbsp;ad reprimendâ elatïonem,pcrfîci virtutem decet,ipfi's relinquatur vo’nbsp;luntas fua,vt adiutorio Dei polTint fi velint, nec Deus operetur in eisnbsp;vt velint,inter tot têtationes infirmitate voluntas ipfa luccûberct,ideo='nbsp;queperfeuerarenô poflentSubuentû cft ergo volutati infîrmitatishunbsp;man^vt gratia Dei indeclinabiliter et infuperabiliter agereturndeoqj,nbsp;quâtumuis infirma,nÔ defîceret,Tra(ftat,inquis,deinde copiofius,quonbsp;corda noftra Dei affïcientis nccelfario lêquantur motum,ac dicit qui*nbsp;de dnm homines luis voluntatibus trahere,lèd quas ipfe operatus eft/nbsp;Pighius.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Quanq libro di(fto Auguftinus,in quæftione qua pertradtat fingû

lari difficultate perplexus teneatur, ob fuam (quæ nobis no probatur, et diuing bonitati congruere non videtur)de eledlione prædeftinanbsp;tione certorum quorundam, quos ab initio abfolute deftinariluf glo»nbsp;riæet

eorum inuenturüm » His vero fecundum eandem fententiam, nifi ad maiorem damnationis cumulum proficere nô poterit:quippc no po» vuiius.nbsp;tentibus correptioni acquicfccre venire ad Chriftu, VC qui no trahânbsp;tur a pâtre, Itaq;, cum ex corrcptiÔe certû proponatur damnu,fi correnbsp;pti ex illo eledoRz numero non fînunempe grauioris damnationis eo«nbsp;rundê : ex eius omiffionc nihil dâni metui poffiCjCx illo numéro fi fint:nbsp;eu ip,3equefuac conuerfîonis amp; falutis media deeffe non polfint, finenbsp;corripiantur, fiue non corripiantur a nobis: quæ erit correptionis ne«nbsp;celfitas'^imo qiiæ vtilitas Qiiam tarnen difïïcultatem fîbi propriamnbsp;diffimulans jUliOjVt mox videbitur, refert omnia. Quod vero ad prænbsp;lêntem,quæ nunc agitatur inter nos,controuerfîam percineCjAugufti^«nbsp;nus eandem quam fupra audifti fentêtiam perpetuo tuetur 60 aflerit.

Inprimis hortatur Valentinum cum fratribus fuis, vt librum fuUj Eu/demef quem de gratia amp; libero arbitrio illis fcripfit, diligenter perlcgant,nec SfiffiSrnbsp;femel legilTe contenu fint, fedlegant iterum atque iterum quo eiusnbsp;affequantur fententiam: ad eius intelligenriam promittens afrorc diui tîa, ex «ufnbsp;nægratiæadiutorium. Proinde quæin illoaftruxit, hicnon deftruitnbsp;fed confirmât potius.Aftruxitautem (quodfiipraaudiftQ perlcri= bbro.fcn*nbsp;pturas filas reuelaffe nobis Deum, elfe in homine liberum voluntatisnbsp;arbitrium : primum, quia præccpta illi déditgt; qua* prodelfe eidê nonnbsp;poifent, nifi haberet liberum voluntatis arbitrium, quo ea faciens, adnbsp;promiffa præmia perueniret. Deinde, quod præter rati one tam mulnbsp;tis lods omnia mandata fua euftodiri a nobis et fieri illc iuberct. Q11Ônbsp;cm iubeynquitjfi non eft liberum voluntatis arbitriu Ad hæc, Qiiornbsp;film tarn multa mandata,quæ ipfam quodamodo voîuntatê nominanbsp;tim conucniunt,paffim in fcripturis occurruntC Noli hoc, Noli illud.nbsp;Vbi aut adaliqd faciendum aut nô faciendu in diuinis monitis opusnbsp;volutatis exigitur,fan's libcßz demonftratur arbitriu. Nemo ergo,inqt,nbsp;Deu caufetur in corde fuo,fed fibi imputet quifep cu pcccat:necp cu as

DE LIBERO HOMINIS ARBITRIO

do ciii’tn volens facit, tunc diccndum eft opus bonum : tunc fperan» daeftbonioperis nicrces,abeo,qui reddit vnicuique ftcundumo*nbsp;pera fua lubet nihilominus meminifle quenque, fic effe ft li'beri arbi=nbsp;tri), vt ad vitam piam, Sc conuerfttionem bonam cui merces dcbeturnbsp;æterna, diuinægratiæ adiutorioft opus habere intelligat, Idquodnbsp;multis diuinarumfcripturarum teftimonijsaftruic ? Hæccrgo libronbsp;hoc de correptionc amp; gratia, vdut principia præfupponit no deftru^nbsp;it ? Ex quibus mox ftquitur Auguftini ftntentia falfiflimam cflenbsp;Anthitcfis ftram ftntentiam 8c a. ftia alieniflïmâ. Affirmât iUc totius diuinæ ftrftnbsp;Auguftini pturæauthoritate demonfirari,nobis effe liberum ad Dei præceptanbsp;lib.dcgra- imDlcndaarbitrium:tu contra negas. Affirmât ille nobis odus cffcad^

hbro^quot;^e° nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;totum facerc, nos vcro nihil nifi quod malum eft fa

correp.prx cerc, Audiamus nihilominus eandem hanc eius, etiam ex hoc quern tur Pamp;ad-nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ftntentiam.

uerfarioij«. Poft exhortationem ad diligentem iteratamt]^ ledionem præfati H correp.Ä Eri de gratia Sgt;C libero arbitrio,amp; promiffionem adiutorij diuinægranbsp;iia^fummanbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;affcqucndam eius intelligentiam, fubiungit dominum non fo

tim pftrin lum nobis oftcndcrc a quo malo dcclinemus, ÔC quodbonum facia* mus,quod vnum poffit legis litcra: vcrum etiam adiuuare nos, vt de*nbsp;clinemus a malo, ÔC faciamus bonum:quod nemo poffit fine ipiritunbsp;gratiæ.Quæ fî delît,ad hoc legem adcffc,vt reos faciat dC occidat.Quanbsp;tarnen qui legittime vtitur difcat in ea malum ÔC bonum,0^ nonconftnbsp;dens in virtute fua;ad auxilium gratiæ confugiat,qua præftantc dccli*nbsp;net a malo ÔC faciat bonum, No conftigere tarnen ad gratia, nifi cuiusnbsp;greffus diriguntur a dho.Proinde initiûieffc grati^deiyderareauxiliftnbsp;gratiæ,Hoc illu intellexiffc qui ait,Et dixi,nunc cœpi, hæc eft mutadonbsp;dextræ excelfî.Et fubiungit in hæc verba, Libeßi itacp arbitrium et adnbsp;Nocêt hsEc bonum ÔC malum conlîtêdum eft nos habere ? In bono tarnen nos in»nbsp;aducrfarij. jjggpç liberatoris noftri auxilio,vtab illo audicntes,Sinc me nihil potcnbsp;ftis facerc, viciffim dicamus et ipii,Adiutor meus efto,nc derelinquasnbsp;mc.Hanc fidem fine dubio veram,amp;f propheticam, atcß apoftolicamnbsp;affirmât. Quod fi eft,vcftra,fit falfa,fit pcrfida,fit propheticæ atcp apo*nbsp;ftolicæfidci contraria,ncceffe eft:vt quæ cum hac pugnat c diametro.

Aduerfus cx CO quod præmiffum eft, repetens : a domino cffe, vt declincmus a bro p^°nanbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;faciamus bonum, dc hocipfum cx Apoftolo coprobans^qui

rc Augufti Deum orarit pro Corinthfjs ne quid male f*cerent,ftd vt quod bonu pinâjâtut eft facerent: non folu vtilla caucrcnt,hæcfacercnt,docucrit,admonbsp;fie aiTcri nuerit,atcp exhortatus illos fit:lubiungit impiam quorundam ftnten»nbsp;S^rruper^nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ftultc imaginabantur g^atiam fic affcri vt effet fuperuaca *

uacanca jigjj corrcptio.Quormm axvnquiuqa nobis exigitur vt declincmus a.

LIBER SEXTVS. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Fol. CE.

malo 5^ facfamus bonû:fî hoc nos no agimus, fed id nos vellc amp;: opc^^ rari Dcus opcratur in nobis C Doceanc nos tantu qui nobis præfunc,nbsp;quid debeamus facere : Sc vt faciamus orent pro nobis : non autemnbsp;nos corripianc arguant fi non fecerimus. Nam quo meo vitio nonnbsp;habetur, quodnonaccepiabillo, aquonifîdeturhaberinon potcfl:nbsp;ab alio lt; Præcipe mihi, quid faciam : ôd fi fecero, age gratias Deo, quinbsp;mihidedit vt faccrem : fi autemnon fecero, non ego corripiendusnbsp;fum, fed ille orandus eft, vt det quod non dédit : id eft, ipfam, quanbsp;præcepta eius fiant, fidelem Dei proximi charitatem.Ofa ergo pronbsp;mc, vthancaccipiam,ö^perhanc, ex animo quæ præcepit faciam.nbsp;Redte autem corriperer , fieam mea culpa non haberem : hoc eft, finbsp;earn poftcm mihi dare aut fumerc ipfe, ncc facerem : fi dante iUo ac=nbsp;cipercnoluiflem. Eiufmodiiane impias blaiphemaique cogitationQpod/ptnnbsp;nes etiam veftradodirina peccacoribus iuggerit,cum audiunt hancnbsp;gratiam qua vicantur mala, fiuntbona, adeo ex vnoDei benepla= fentennamnbsp;cicopendcrc, vtnecafpirarc adcam,nec defyderareearn poflimus,nbsp;priufquamillcfuo,quoseadem dignatur, beneplacito, eandem de?nbsp;dcrit. QLiorumerrori lane quam peftilcntiflimo Auguftinus hocli=nbsp;bro ftudens occurrere, öd prophetarum, Öd Chrifti, 8d Äpoftolorum nus illäeo-cius excmplo comprobat, non orationc tantum, fed etiarn exhortati=nbsp;onc,admonitione, correptioneque agendum cumpeccatoribus, vtguat.nbsp;rcfipifcant, pœniteant,reuertanturque ad dominum,In quo fimul o»nbsp;ftendit, illudipium in eorum fitum poteftate. Qtiod nifi eifet, fru ftranbsp;(^quodidemiplètam multislocis velutperlenotorium affl'rmatj)infiinbsp;merentur ciufmodi : perinde ac fi quem hortari pergerem, vt redta innbsp;coelum fcanderctjödcorriperem quod non faceret. Qiia in re nihil fa=nbsp;cerem aliud, quam quod meam ftultitiam proderem. Proinde inutinbsp;lerncorreptionem aflFirmantes, idem admonet,vtintelligant, filiosnbsp;DeidiuinoIpirituagi,vtagantquodagendumeft: vtcum egerint,nbsp;illi a quo aguntur gratias agant, Äguntur cnim,inquit, vt agant, nonnbsp;vt ipfi nihil agant : 8d hoc monentur, quid agere debeant, vt quandonbsp;id agunt ficut agendum eft,id eft, cum dilcdione 5d deledatione, fuacnbsp;uitatem iuftitiæ quam dedit dominus , vt terra eiusdaret frudumnbsp;fuum,acccpilfcfegaudeant. Quandoautem nonita agunt, conarinbsp;eos oportere vt agant, Sd orare ,'Vt quod nondum habent, accipiant.nbsp;Eo correptionem peccatoris fpedarc,vt vitia fibi fua monftrentur,vtnbsp;fcriantur,vtilitcrcpindolcfcat,quo medicSrequirat,quo fibi dilplicesnbsp;reformatorem delyderet,eique fupplicct,nc in feeditate illa remaneat.

Hxc fumma eft eorum quse profert Auguftinus aduerfus eos qui correptionem affirmabant inurilem.Quæ vides omnia vt e diametro .nbsp;ftent cum tua lententia, ad quam euidenter confequitur, nullam neq?nbsp;admonitionisneq^correptionis vtilitatemeirepofle,etiam quiequidnbsp;'nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;commi

DE LIBERO HOMINIS ARBITRIO

comminifcan’s tu ? Nam fî malum cauere, bonum facerc poflit ne» mo ablque dono diuinæ gratiæ , fîînfupereafola, fine nobis , hoenbsp;innobisopereturamp;Spræftet,necinnoftrapoteftate fitnonlolum vcnbsp;adfitjfcd nee optare quidem vt adfit priulquam adfit,magis foret ridisnbsp;culum adhortari quenquam declinarea malo bonum facere,Ód cornbsp;riperc quod non faceret, quam fi hortaremur cæcum vt vidcret, claunbsp;dumvtreÄc expediteque incedcret: Sccorripercmusquod non itanbsp;faccrent» Cumhi,faltem optarepolTint, quibus carent, illevifum,nbsp;Augufti^ flic curium , quo admonerentur : quod peccatori ad dedinandum anbsp;fieukaTin^^i^ciendum bonum non rclinquit veftra Icntcntia» Quan»nbsp;hac quxfti quam etiam Auguftinum quod fupra diximus, in hac quæftionenbsp;xurn^eTue diffîcultasimmcnfapcrplexum tcnebat. Cuius tametfi caulam difli=nbsp;hr.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;mulet, difficultatcm tarnen quæ fibi verfabatur ob oculos dilTimulac

re non potuit^Quæ ilium necelTariodetinet, quilquis vniuerfa quæ aguntur,in eledis et reprobis^ad Dei beneplacitum eledionemque re»nbsp;fert,quaexilla damnationis mafiafekdos legregauit quofdam , innbsp;quos benignitatis ÔC milericordiæ fuæ dona vbertim effiinderet : a«nbsp;uerfus ardiquis, tametfi in pari atque adeo eadcm caula exiftentibus,nbsp;quos permiflos in putredine fua contabelcere, deftinarit ad perditio»nbsp;nem 00 intcritum » Ex qua kgregatione, dedrione, ac diuino bcncpianbsp;citodependeat, vt ctillisadfalutemprouidcanturcurcnturqucom»nbsp;nia,cooperenturque vniuerla in bonum : ÔC contra his, nihil cedatnbsp;bene: nullumquantumuisfalutare pharmacumadhibeatur vtiliter,nbsp;aut proficiat» Hine illi révéra pendebat merito magna diffîcultas amp;nbsp;perplexitas, Non inde ( quo urnen lôlum refpexifie videtur) quodnbsp;Scconuerfîo impij, ÔCprofedus in bono,Ô£ vfquein finem perfc*’nbsp;uerantia ex Dci dono ÔÔ gratia dependeant: fed inde, quod hanc gra=nbsp;tiam inteUigebat non omnibus expofitam : nee noftro aut ftudio,

• aut conatupofienos confequi, fed ex vno illopendereDei benepla cito, quo, dedos fuos dignaretur eadcm, non dignaretur alios.Hincnbsp;multæilli quæftiones infolubiles, ÔÔ in quibus nihil habet quod re*nbsp;Ipondeat aliud, quam illud Apoftoli, O homo, tu quis es qui refpon.nbsp;deas DeoC Et, O altitudo diuitiarum fapientiæ 8c Icientiæ Dei,q inconbsp;prehêfibilia funt iudida cius,5C inueftigabiles viæ cius» Quæ vt in plcnbsp;rifcp ÔC rede Sc necefiario relpödenturn'ta in his in qbus iple ob didanbsp;^uiras^nönbsp;nbsp;nbsp;nbsp;h/potcfim ad ea confugere cogitur,nobis nihil ncccfie eft, nee vlla

ex re ipfa, fn hac quæftionc diffîcultas occurrit ? Vt qui infinitam Dei boniute pot^fa^a conftituilfe ab initio,vniuerfum ad hoc genus humanii condcrc,quo.nbsp;oriatur. beatitudinis foret particeps abfep vlla diftindione credimus, fi unbsp;men aliquo obcdiêtiæ merito probatu,ltro conditori libera voluntatcnbsp;adhærerct:non vero hos condcrc voluific vt laluarcntur,illos vero,vtnbsp;interirent » Eundem femper animura, quod ex ipfo cquidem eft,nbsp;ualTe

LIBER SEXTVS, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Fol, CHI.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;H

trafic fcruarc crga omncs : vt ficut eft communi's creator omnium, ita amp; omnibus pater fit : non his pater, illis vitricus : erga om nes besnbsp;nignuSjamp;mifericors, Nolic cum mortem impij, led magisvcllcvtnbsp;coniiertatura viafua mala(Sdviiiat: Velle ipfiim omncs fieri faluos,nbsp;Sc ad agnitionem veritatis venire ? Itaque 06 omnibus, quod ex ipibnbsp;eft, Temper expofitam eiusgratiamînec vIIideeiTcjfacienti quod innbsp;ft eft, Vtiliter proinde omncs corripi gt; vt quod poiTint faciant: fiiamnbsp;déplorent miieriam, doleant quod a fummo bono receflerunt : quodnbsp;pqftimum dominum, qui nihil a nobis nifi noftræ vtilitatis cauia cx=nbsp;igit, ofFenderunt : eius quecrant miftricordiam : petant veniam : iupanbsp;plici oracione eius implorent auxilium, quod fideliter petentibus nonnbsp;décrit. Sed exempio aliquo quod dicimus,vtrinqueilluftrandum eft,nbsp;vt clarius intelligas,verum quod dicimus. EIelt;ftos, illc, Dei,quos di=nbsp;gnatur pcrftuerantiæ munere, diftinguens ab alqs hie quidem pro tc= quæftionênbsp;pore fanéle picque viuentibus, umen lapftiris finaliter vt qui a mafà cur Ckusnbsp;ft ilia pcrditionis,Dei præftientia ac prædeftinatione,diicrcti non fint,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;jPJ'

amp;proindeneecicefti,nee vocati ftcundumpropofîtum, quanuiseu no detgra credunt Sd bapti^antur, Sc fccundum Deum viuunt ,elelt;fti dicanturnbsp;a neftientibus quid futuri fint, nonabilloqui nouitcosnon habere fine,quamnbsp;perfeuerantiam ,quæ ad vitam bcatam perducit dedos, Hie, inquit, misgbiflnbsp;fîamequæratur,curfili)s illisfuis Deus, quosregenerauit in Chri=nbsp;fto, quibus fidem, Ipem, Sc diledionem,qua Chriftiane viuerent,de= hiatu con gt;nbsp;dit,perfcuerantiamnondcdcrit:cum filrjsalienis ftelera tanta dimic»nbsp;tat,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;impartita gruda. fîlios fuos fteiatç^ me ignorare refj3ondco.

gnofcês enim modulû me5,audio dicentem Apoftolum, O homo,tu quisesquircfjjondeasDeoç Et,Oaltitudo diuitiarumfapientiæôdnbsp;feientiæ Dei, quam incomprehenfibilia funt iudicia eius,8^ inucftigacnbsp;biles viæ cius.Tu autem, quifquis inimicus eius gratiæ fie interrogas,nbsp;ipfequid dicis C Si confîteris Dei donum efle, perfeucrareinbono vftnbsp;que in finemxur hoc donum illeaceipiat, illenon accipiatC'puto quodnbsp;meeum pariter nefeis : amp; ambo, hic inftrutabilia iudicia Dei penctra=nbsp;re non poflumus. Aut fi ad liberum hominis arbitrium,quod non ft»nbsp;cundum Dei gratiam, fed contra earn défendis, pertinere dicis, vtnbsp;perfeucret in bono quifque, vel non perfeueret : Sc non Dco dante finbsp;pcrfeucrct, fed humana volun täte faciente, quid moliturus es contranbsp;verba dicentis, Rogaui pro te Petre, ne deficiat fides tua. Et hadenu»nbsp;AuguftinuSjde quæftione propofita,

Nunc vide quam nos non hoftes, fed affcrtorcs diuinæ gratia^hçc Vt cadeia quæftto nihil pcrplexos impliatofqucteneauquam fadli negotioeâ,?“^^,^,nbsp;non contra,fcd fccundum diuinam gratiam amp;fcripturarum în-efra* .nbsp;gabilcm authoritatem abfoluerimus ? Confitebor inprimis efle donu que vllanbsp;Dei, pcrftuerarc in bono vfquc in fincnræqnc, vt conuerfîoncm im^

S. pq.Itvs

DE LIBERO HOMINIS ARBITRIO

deeffe^vt^ nbsp;nbsp;Intorrogann cur illc hoc donum accipiat, iUe non accipiat, Rcfpo

quiiquam dcbo, cx Dco non dccffc quo minus vtcrque accipiat, Cur vero alter donum accipiat, alter non accipiat, hanc dicam cflc cauiam, quod alter omninbsp;«cipiat. vigilantia, idlicitudine, ftudio, inftat fibi, ne in vaaium gratiam Dei

negligentia fua diffolutus fibi excidit:proinde, illam pcrieuerantiae gratiam adeo hicnoneftdignus accipere, vt ctiam acceptam fit dienbsp;gnus amittere. Ille in modico fidelis, remuneratur maiori gratia : quê=nbsp;admodum iêruus illc, qui mna vna decern fiiperlucratus fuerat, præ®nbsp;fetfluradecernciuitatumremuneratuseft: alter vero,quifimili mnanbsp;negligenter vfus, inde lucrum proferre non potuit, etiam eaipla ipo®nbsp;- liatus eft: : atque infuper condemnationem ferui nequam accepit,nbsp;QuôGhri Nec tarnen propterea definit efiTe gratia ? Ad perfeuerantiæ donumnbsp;nS p’crfeue^i^clpulosfuoscœleftisille magifter exhoitatus eftdicens, Vigibtenbsp;horeewr^* orate ,ne intretis in tentationem, ne fticcumbatis tentationi, ne ca»nbsp;datis qui ftatis. Si tantum dixilTet, Vigilate, admonuifle videreturnbsp;hominis voluntatem, vtvnis fuis viribus in procindu ftaret : amp;fî*nbsp;gnificafte, vniuerfum in cius poteftate pofitum, Sed cum addidit,8£nbsp;orate xoftendit nos iolos nobis adperièuerandum nonfufticcrc : icdnbsp;diuinæ gratiæ nos adiutorio opus habere : atque illudipfum fideli o«nbsp;ratipnepetendum,fedabeoqui propeeftomnibus inuocantibuscenbsp;um, fed inuocantibus in veritate, amp; non improperat « Qui non pati-etur, modo quod prædidum cfl:fecerimus,nos tentari fupraid quodnbsp;ferre pofTumus, ièd fa Aurus eft: cum tentatione prouentuni, amp; perfenbsp;uerântiæ dono nos corroboraturus eft»

conueriïce Conucrfionem impi} ad Dei dona pertinere,ncmo itinfîcias.Que-impi) ,qux rcnti tarnen, cum æqualiter vocentur duo, circa quos ante vocatio * nern funt cætera paria omnia, cur conuertatur alter, alter ex ipla voca«nbsp;tione indürefcat magis : no dicam ad inperferutabilia Dei iudicia hocnbsp;pertinere, necilli occludam os illo verbo Apoftoli, O homo tu quisnbsp;es C fed libero corum hoc deputabo arbitrio : nec tarnen metuam, nenbsp;diuinæ in hoc gratiæ iniuriam faciam, Libero,inquam,eorum.hoc de* -putabo arbitrio, quo diuinæ vocation! aufcultac acquiefcitalter, alnbsp;ter illi aures obturât, ôd cor fuum indurat » Hoc enim fieri pofte a nosnbsp;bis,imo, amp;Squotidiefieri, teftaturille, quiidipfum ncfaciamus adnbsp;nos clamare non ceftat, Hodie, inquic,fi vocem eius audieritis, noli” 'nbsp;te obdurare corda vcftra. Voluntati ergo noftræimputanda eft cor”nbsp;dis hoftri obduratio ,qua vocanti non acquiefeimus ? Stat ille ad cor*nbsp;dis noftri oftium,nbsp;nbsp;nbsp;vt fibiaperiamus puliàt, paratus ad nos ingredt

amp; manere nobifeum » IngrelTum ilium ad nos, quis negat vcl ad prae cipua Dei dona pertinere, gratiæ nomine vcl inprimis cenferiCnbsp;EfteniihipfaiuftificatioiiisgratiaîquaincùriUeconlcquitur^ille-’ioii

LIBER SEXTVSlt; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Fob ClIII.

confeqmtiir, is tibi refpondet, qui affirmât fe quidcm pulfare ad ofti urn vtriufquevtfibiaperiant,fe paratum ad vtrunqueingrcdi moenbsp;doaperiant^Quodergoadhunc ingreditur, ad ilium noningredi?nbsp;tur, caufa eft quia hie libi aperic,file non aperit. Hieaufcultac vocan»nbsp;ti, ille aures auercic, amp; obturât, ne exaudiat. Ita quoque in perfeuenbsp;rantiædono feres habet, Siquidcm,vtadfit, amp; ex nobis amp;ex Deo vt adfitpnbsp;eft : Ex nobis requiricur vigilantia, folicitudo, amp; affiduum profielennbsp;di ftudium : nc videlicet in vacuum gratiam Dei fufeeperimus « Hoc exnobi8,€Cnbsp;cnim ex nobis requiri teftatur Chriftus, qui nos admonet vigilare nenbsp;tentationi fuccumbamus Teftacur Petrus,qui hoeipfum a nobis exisnbsp;git, nempc vt fobrq fimus Só vigilcmus, quandoquidem aduerfariusnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’

non dormiat, fed tanquam leo rugiens circumeat nos,quacrens quern deuoret. Teftatur Paulus, qui nos rogat ne in vacuum Dei gratiamnbsp;fufeeperimus ? Qiiod fruftra, imo, ridicule faccret, nifi hoeipfum anbsp;nobis requirerct, Proinde vt donum perfeuerantiae nobis adfft, a nonbsp;bis requiritur vigilantia, folicitudo, Sc proficiendi ftxidium» Ex Deonbsp;vero, gratiæ eius adiutorium. Sed hoc deeft nulli, nifi qui deeft fibi*nbsp;Illudinnoftramanueft:hocfideliac humiliorationc petendumeft,nbsp;fed ab eo, qui promifit nos accepturos quicquid fideliter petierimus»nbsp;Proinde vtrunque quodammodo in noftra poteftace eft, Nihilonbsp;men minus Dei eft donum amp; gratia, Et quid hie contra faciuntnbsp;badicentis*^ RogauiprotcPetre, vtnon deficiatfides tua, itafâne,nbsp;quia Auguftinus in pertraÆindis difficultatibus,quæ fîbi in hue que«nbsp;ftione occurrebanr, non ad illam hypotefim vnde re vera pendebanr,nbsp;fed alio refpexitjfic fere eas ab foluit,vt poft abfolutionem pene femenbsp;per in eafdem relabatur ac recidat : nee in i)s feruat, quam fere in alijs,nbsp;methodum, nee propofitum fibi fcopum, quo perpetuo coUimet, at^nbsp;que vniuerfa redla referat, fed inuoluta, per^exaque cunda inuenies,

amp; ab qfdem ad eadem,

Qtiodveroadrem præfêntem, quænunc internos controuertis tur, attinet, audiftiilium eandemfèmpci'amp;rfuamamp;Snoftram affi'r*nbsp;mare tuen fententiam ? Orthodoxam fidem , amp; prophecicam amp;nbsp;apoftolicamhoctenere, vt fit in nobis liberum ÔC adbonum 0^ma=nbsp;lum arbicrium ? In bono tarnen, nos adiutorio diuinæ gratiæ indige»nbsp;re. Porro non adiuuatur, qui ipfe nihil agit aut conatur, Nonadiusnbsp;uaturequusligneusadcurfum, quandoinfidensilliipfum portâtnbsp;fcaim trahit : fed adiuuatur laborans, amp; ab eo, qui illi, quo labori fuf?nbsp;ficiat, vires fubminiftrat: amp; ab eo, qui cum illo vna etiam fuos hume«nbsp;rosfupponitoncri,amp; fimul cum ipfb fubicuat,damnataeft proindenbsp;ab Auguftino, etiamhoc libro, vtamp;in cæteris quos audifti omni#nbsp;bus, tuafententia ? Nunc vidcamus quid pro fe Caluinus ex eodemnbsp;afferat, quo Sorbonids Sophiftif, quanuis loquacibus os obturet,di#

S fj cens

DE LIBERO HOMINIS ARBITRIO

cctidbus vniuerfam ilh's vctuftatcm aducrfari»

Didc, inqui't, gratiam pcrfiftendi in bono, Adæ FuiflTe datam,fi vd Itt ; nobis dari vc vclimus, ac voluntatc concupifccntiam fupcrcmuStnbsp;Habuiffc ergo illum poffc fi vcllct,fcd non vclle vc pofîec,nobis vcrunnbsp;que dari amp; veile Sc pofle,

Halt;flcnus non pugnabimus admodum, Ita cnim fcrc babenc Aus gufh’ni 8c verba amp; fèncencia, fedquæprædidlis in nuUo aduerfannbsp;cur, vcmoxclarius vidcbicur, quandopleniusexpiicata cricAugu«nbsp;(lini hocipib loco iencencia.

Quod bis fubiungic, vclut ex eiufdcm iententia , Primam fuiflc li« bertatcm,pofte non pcccarc : noftram vero multo maiorem,non poß«nbsp;Icpcccarc, Quod ne quis defutura poftimmortalitatem pcrfedione,nbsp;dictum cxiftimetjfcrupulum, inquit, bunc cxiniit,amp;: cætera quaenbsp;quuntur moxrepetcnda»

Hæc, inquam, Caluine a tc fermcntata funt,citan turque plane con Hk videie tra clariffimam Auguftini icntcntiam : qui i)s, quæ citas, verbis liber»nbsp;de°AduCT-nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;primam, cam nempcquam acccperat Adam,cum libertatc no

farijprofc uiffima, beatorum videlicet,contulic , Quodvteuidcnriusfaciam, (hni kntó- tuam aut maliciam, aut ignorantiam orbi contcftatiorem reddam,nbsp;tiara. paulo aldus repeccndaeft eiufdcm Augiiftini præcedês lèntenda,quanbsp;citads a te verbis fere concludic. Quarrens num Adam accepcrat Deinbsp;Compara- g^’^^am, Jmo vcro,inquit, babuicmagnam,fedanoftradifparcm,nbsp;tiograti» Qtiandoquidcm in bonis crat,quae bonitate conditoris fui acceptsnbsp;nilibinnonbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;prorfus nullum patiebanir malum ? Sancti vero in bac vita,

centix.ad ad quos pCTtinet redemptoris gratia, inmalisfunt : exquibus cla» niant ad Deum, Libera nos a malo, IIlc, in illis bonis CHRISTInbsp;morte non egebat. Iftos a ream amp; proprio 8C b Bcreditario, iUius agninbsp;languis ablbluit ? Ille opus non babebat coadiutorio,quod implorantnbsp;iftividcnteslecapriuarialcgcquae in membris corum eft, in Icgcmnbsp;peccad 8c mortis : boc eft, carncm concupifterc aducrlus ipirimm :nbsp;atque intaliccrtaminc laborantcsac périclitantes, darifibi pugnan*nbsp;di vincendique virtutem, per CH RIS TI gratiam pofeunt ? Illcnbsp;vero, nulla tali rixa a Icipib, aducrlus iciplumtentams atque turba»nbsp;tus,iniUobeadtudinisloco, fualecumpacc fruebamr. Proinde ctfînbsp;non lædorc nunc , vcruntamenpotcntiorc gratia indigerenos: quanbsp;nos'quam voluntas noftra ,indiffi'cultatc aepugnaqoa diftinemurciuf»nbsp;jiium.gra- modi, præparetur a domino: amp; nobis deturvt cfficacitcr vclimus»nbsp;uyndigc-nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;J queju uuHa iftiufmodi pugna difficultafque remoraba*

tur,dari non oportuit. Habuiflcnibilominus ilium gratiam:in qua, fîpermanere voluiflet, nunquam malus fuüTettScfine qua , eriamnbsp;cum liberoarbitrio,bonus eflenon potcrat « Quam tarnen codemnbsp;libero arbitrio dcicrere polTcc SC mains fieri îfîaitôCdelcruK,^^^^“nbsp;lertiK

fertiis eft, malufque effcdhis,Potentiorem proindcgratiam efle,quæ nobisdaturin CHRISTO , vtpote imbedUioribus: vtqua, eti=nbsp;am voluntas noftra, aduerfus difficukatem, qua remoratur, Sc Iabo=nbsp;rat, maximam, præparatur, vt velit: carnis concupifcentiam,cuinbsp;naturaliter inclinaturob contubernium, vincat: præillaprimi ho=nbsp;minis, qui tanto adiutorio, vtpote nulla difficultate remoratus ac Ia=nbsp;borans, noncgebat : necopushabebatobfequentem per omnia ra^nbsp;tioni concupiicentiam vinccrc , Accepiflc quidem ilium voluntatisnbsp;retftitudinem: accepifleô^adiutorium , quopoteratin copermanesnbsp;rcfivcUet, Etfipermanfiflet, accepturum iam cum fuiflc maioremnbsp;libertatem , qua dcinceps non potuiflet amplius deferere bonum,nbsp;Quidenim, inquit, liberiusliberoarbitrio, quandononpoteritièr»nbsp;uire quæ futura crat homini, ficuc fada eft,amp;S angdis Tandis,mersnbsp;ces mcriri, Quaproptcr, inquit, hæc quid inter ft differunt diligensnbsp;ter vigilanter intuendum eft, Pofte non pcccare: 36 non pofte pecsnbsp;care : pofte non mori : 36 non pofte mori : bonum pofte non dcferesnbsp;re ; Ô6 bonum non pofte deferere, Deinde fubdit quæ citantur a Cals Compara-uino , ftdfalftta, atquectiamaliodctorta, quam abillonbsp;uerantiæ potcftas, bonum pofte non deftrcrc, nouiflïma erit félicitas cudCie.nbsp;pcrftucrantiæ, bonum non pofte deftrcrc, Hadcnus Auguftinus canbsp;pitc vndecimo, libri memorati.Qui his verbis tarn aperte 36dare connbsp;îèrt primum ftatum hominis, quem accepimus in origine, ad nouifltnbsp;mum quern per Chriftigratiam accepturifumus inbeatitudine, vtnbsp;nulla de hoc poffit cuiquam efle dubitandi occafto. Ibi quippe accèsnbsp;pturi fumus libertatem earn, qua omnino amplius pcccare non potesnbsp;rimus : ibi ea induendi immortalitate, qua mori deinceps non valea=nbsp;mus : ibi ea donandi pcrftuerantiæ felicitate, qua bono inftparabiliternbsp;adhæreamus: quæ nobis huiusincolatus tempore non conueniunt.nbsp;Notadaautem eft hoc loco, Caluini fides in citandis authoribus. Ver Hicnotak

non peccare:«ouiflïmaerit,nÓ pofte peccare.QiiæiUe citât hoc pado, adue^ario Noftra multo maior,non poffe peccarc.Hoc eft Caluinc citare et nonnbsp;potius falfîfîcarc authorum ftntcntiasdlle confert primam libertatemnbsp;quam accepimus in Adam, 56 nouiflïmam quam accepturi fumus innbsp;beatitudine:quod eifdem pene verbis, facit etiam capite nouiffimo Iisnbsp;bri poftrcmi dcCiuitatcDci,Nam primum, inquit,liberum arbitriûnbsp;quod homini datum eft, quando primum creatus eft redus, potuicnbsp;non peccarc:ftd potuit 36 peccareJdoc autem nouiftimum,eo poten=nbsp;tiu4crit,quo peccare non poterit, Sicutenim prima immortalitas fuit.

DE LIBERO HOMINIS ARBITRIO quampcccando Adamperdidic,pofle nonmori: Sd nouiflima ericnbsp;non poffe mori, Ita primum liberum arbitrium, poffc non peccare:nbsp;nouiflîmû no poffe peccare. Tu pro co quod illc dicit,nouiffima eric,nbsp;fubijciSjOoftra multo maior,amp; videri vis, illum loqui delibcrtate,qiiänbsp;hic affequimur pergratiam.Sed eft ne obfccro quifquam landorum,nbsp;quamdiu in huius vitæ agone decertat, qui non poffic peccare imo,nbsp;! qui non pcccet,Sc opus non habeaC quotidie orarc,Dimitte débita nonbsp;ftra Gerte fi dixerimus, quia pcccatum non habemus, ipfi nos fedusnbsp;cimus, amp; veritas in nobis non eft î nifi mentiatur ille veritatis Apoftonbsp;lus. Et tu nos facts, non folum finepeccato, fed amp; impeccabiles*;’ Eftnbsp;ne quifquam, quamdiu hoc corpus mortis circumfert,qui nonncccGnbsp;lario moriturus eftÆt tu nos hic etia immortales facisCSed vt ita connbsp;ueniatjte nihil aut dicere aut agere quod conueniat: certe non conueninbsp;ebat hæc ttm abfurda tanto viro tribwere : quæ tarnen adhuc conarisnbsp;illi,ex verbis cius affîngere,

Caïuinus. nbsp;nbsp;Ne, inquis, de futura poft i m mortah'tatcm perfeâionc loqui pute*

tur,fcrupulum hune paulo poft exemit,T antum quippe,inquic,ipiri* tu fando accenditur voluntas lànlt;ftorum,vt ideo poffint,quia fie vo»nbsp;lunt,Ôe ideo velint,quia Deus operator vt fie velint.Nam fi in tata in«nbsp;fîrmitate, in qua tarnen adreprimendam eïationcm perfici virtutemnbsp;decctjipiïs relinquatur voluntas fua,vt adiutorio Dci poffint,fi velint,nbsp;inter tot tentationesinfîrmitate voluntas iplà fuccumberet, ideoquenbsp;pcrlcuerarcnonpoffent. Subuentumeftergo infirmitati voluntatisnbsp;humanæ, vt gratia diuina indeclinabilitcr, amp; inlèparabilitcr ageretur:nbsp;ideoque quantumuis infirma non deficcret.

Pïgiüus. nbsp;nbsp;nbsp;Hæc cauda Caluine ad aliu m vitulum pertinct, Nâ pergens dein«

ceps oftenderCjVt maioribus donis, maior adiuuanda erat infirmitas, ^iuwrio?nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;miièriai^loco,in quo tentatio eft vniucrfa hoîs vita fuper

maiorad- terrâ,virtusininfirmitatcperficiêdafuerat,qaduerfus tottâtp graues rat infirmiquot; tcntationcs fuffïccrcuq in paradifo non fuerunttquo cûomnibus fuis,nbsp;amp;blandimentis,amp; terroribus,amp; erroribus, vinei hiepoffet mundus:nbsp;tod’iffidii quod fieri poffe,amp; quotidiefieri iàncftont martyrum cxempla teftan«nbsp;oricenami tuj.;aduerfus quæ tamen,q pcriculofe fibi dimitteretur infirma nuhenbsp;voluntatis libertas,quæ adhuc plenanbsp;nbsp;robuftà,quanuis poffet, in tan

ta felicitate,tanta non peccandi facilitate non ftetcrat,fubiungit in ver« ba prædidha, Tantû quippe ijsiritu fantfto accendi voluntatê ianÄo*nbsp;rum, vt fie poffint, qa fie volunt,ideo fie vclint,qui^ Deus operatur innbsp;cis vt fie vclint.Datura cratprimo homini poffe non peccarc,fi vellet:nbsp;fed non crat ei datum vcUc vt poffet, quia voluntas eins, velut nullanbsp;in hac infirmitate aut diffîcultatc laborans,fibi dcreliâra fuerat. Quæ ßnbsp;voluiffet quod potcrat,ctiâ de eo vere diccrctur quod Auguft.de iän«nbsp;tftis dicit,illw potuiffe nô peccare, quia voluij; fummo bono adb^erere.

LIBER SEXTVS, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Fob CVLnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;H

Scd in hoc, inter ilium tunc adhuc robuftis ÔC integris viribus in fdia ciflimo illo ftatu quo nullo premebat hofte et aduerfârio: Et fdÔs fubnbsp;mortalis huius corporis iârcina Iaborantes,et viribus faucrjs ac débilitanbsp;tis aduerfus câ multos tamlt;^ graues hoftes neceflario decertâtes,amp;: innbsp;procindu aflîduo ftantes,eft diffèrenria.Quod hi,vt velint ( nam vo= iSSsThaînbsp;ïunutc cfFicaa aduerfus hæc monftra omnia,amp; cercandum,5c vincennbsp;nbsp;nbsp;.J’to?

dum eft)habcant fpedak adiutorium,præucnientis ipfos,amp;: volunta= uA.diu^næ tis eorum præparantis diuinægratiæ, quod iUc non habuic, Proindc [^s‘nos'g%nbsp;ßciftam lententiam concludit,Subuentum cftergo infîrmitati volun? tias, quodnbsp;tatis huanîCjVt diuina gracia, indeclinabiliter, amp; infuperabiliter agere^ Juraadhî^

tur. Et ideo quanuis infirma, non tarnen defi'ceret, neque aduerfîtacea= mtegræ.nônbsp;liqua vinceretur. Ita fadum eft, vt voluntas hominis inualida amp; ima /n, “'mquot;nbsp;bcciUiSjin bono adhuc paruo perfeueraret per virtutem Dei: cum vo= payêtesno-luntas primi hominis fortis ôè fana,in bono ampliore non pericuera« No'b/s gu«nbsp;ucrit habens virtutem liberi arbitrij: quanuis non defirturo fibi adiu= pquot;us vak«nbsp;torio Dei,fine quo non pofletperfcuei-are fi velleunon tarnen tali, quo

in illo opci aretur Deus vc vellet, fortiffîmo quippc dimifîtac permifît uinærqusquot; fcicere quod velleCjInfîrmis feruauit, vt inuidiflîme quod bonum eftnbsp;vellent,ncchocdefèrereinuidiflïmenollcnt. Vides in his omnibus, lumatîsro-nihil aliud Auguftinum agere,quam infîrmitati voluntatis noftræ acnbsp;liberi arbitrri,quam contraximus in peccante origine,fuccurri virtutenbsp;diuinæ gratiæ, quæ nobis hoc valeat, imo plus valeac, quam illi vale^nbsp;bat voluntatis robur amp; iànitas.Pcr quam nobis præftetur,quanuis innbsp;tantainfirmitate,vtnec portæinferorum valeantaduerfus nos præ-ualere: modo urnen illudipfum noftrum, quanuis exiguum amp; infîr=nbsp;mum contulerimus.Ec hoc eft quod dicit infuperabiIiter,Slt; indecîinanbsp;biliter nos agi diuina gracia,vtnulla vis aduerfaria inclinarc nos pof=nbsp;fit,amp; vincere,fî modo amp; nos aduigilauerimus,8ô diuinç gratiæ nô de=nbsp;fucrimus.NuIIa itaque nos poteft vincerc aduerfaria poteftas, adiutos Non portenbsp;ope diuinæ gratiæ,nos tarnen ipfî cam pofTumuS Sc negligcre 8c defè= pote'ftatcmnbsp;rerc,6^ hofti cedere,aclocum in nos dare, Quæ non aduerfarii eft vir= nos yincc-

tus, aduerfus nos ac diuinam gratiam:fed noftra culpa,noftrum vitiu, ope diuin«nbsp;ïtaque Paulus Timotheum cxhortatur,nc negligat gratiam quam acs

cepit, Rogatalios,ne in vacuum eâdem fufceperinc, Chriftus fuos ad= nos, c5 nc-monctjVt vigilent,amp; orent,amp; femper in procindu ftent, ne tencationi fuccumbant, Sed nunquid propterca hic fumus impeccabiles C nun« fti cede«,nbsp;quid ita accepimus gratiam diuinam,vt voluntatem noftram amiferis noe^^«.^quot;nbsp;rnusC Qiiorfum igitur vigilarcipfi admoncmurlt; in procindu ftare^nbsp;diuinum auxilium implorare,fî vnaiam vniucrfàatqucindcch'nabili-ter infupcrabiliter operetur diuina gratia“; Qtiorfum illc nos admonbsp;net ne negligamus acceptam gratiâ'^Qtiorfum rogat ne in vacuu earnnbsp;acceperimus De Auguftino itaque vt hic aliquando concludamus,

S iiij audifti

DE LIBERO HOMINIS ARBITRIO

D^Au^gu’ audiftileélorChriftianejamp;fatisfupercjp audifti fuisilluin verbis Io= ftini amp;:om quentem,atqueipfum:00 vniuerfam vno confenfu vetuftatem ,dam=:nbsp;doxorun°quot; nantem atque execrantcm Lutheri, atcp vniucrßc cius fed:æ impieta=nbsp;'nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;blafphemiam,quod ad liberum hominis feu in bonum ieu in

affirm«amp;: malum arbicrium pertinec Et quod Dei gratia, non tollat nobis vos ad^ais’noft:ram,îcd perfîciat,adiuuet,ô^ ddem cooperetur ad bonu:nbsp;cuitatcm li non fola operetur totum,Breuiter,Quod nec gratia fine libero arbi=nbsp;trio faciat hominem habere vitam beatam:nec liberum arbitrium finenbsp;nô tonX*r §ratia:fed fimul vtraqj,clariiTime affirmantem,ÔC Ipero fore,vt æquiornbsp;diuina gra pofthac fit Caluiiius fophiftis Sorbonicis,nec tam audader protêtsnbsp;quot; ueipfis infuItaturuSjVelut D» Auguftini a fe ftantis fîducia-. De fîdeltnbsp;autemanima,aregeneratione in duas partes diuifa,quarum inter fcnbsp;fit perpetuum diffidium,quæ fubijcit, in Controuerfia de peccato orisnbsp;giniSjfatis mihi diligenter exeufla videntur,In quibusille,fifeipfumnbsp;intelligat, meam ego tarditatem ingenue confîtebor»

Et hadrenus, fatis ni fallor, fiuperep demonftrauimus abfurditatcm, impietatem ÔC pugnantiam fententiæ aduerfariorum de gratia diuisnbsp;na,8ô libero arbitrio, cuius nullam homini adbonum poftlapfumnbsp;in origine,facultatem relinquunt, Quæ etianmoftrorum plertfquenbsp;jCX male intellecSlis nonnullis Auguftini fententqs, probari videturnbsp;fententia : amp; contra catholicam e regione fidem ÔC fententiam aflesnbsp;ruimus,aduerfusaduerlàntiumcalumnias,Quorum Sc argumentanbsp;rationefque excuflimus,quæ proprie ad hoc argumentum pertinentnbsp;Nam quæ eorum pendent ac ducuntur, ex ratione quamnbsp;imaginantur , peccati originis fub eiufdem argusnbsp;menti controuerfia fatis excuflïmus ? Quænbsp;autem ex diuina prædeftinationenbsp;præfcientia,conlèquensnbsp;ter,fuoquæ(^losnbsp;cononpræte«nbsp;ribimus,

FINIS SEXTI LIBRE

DE

DE LIBERO HO MI-““quot;

NIS ARBITRIO ET DIVINA gratia Liber VIL

Dc diuina præfcicntia prædeftinationc 8c prouidencia, fed« j Icnccnctam diligenter explicare*

Capuc L

vandoqvidem ei qvam iam abfoluimus quaeftioni de libercatc noftri ar=nbsp;bitri) ita cÔiunda eft, de diuina præicientia,nbsp;prædcftinatione ÔC prouidcntia,quæftio,v€nbsp;niiî et bac rite abfoIuta^Ua plene abfoluta ef»nbsp;fenbsp;cainbsp;que eafimul Rare pofîïnt non facile intelli*nbsp;gant,nÔ folum vulgus hominum, fed etiamnbsp;ingcniofiflïmijQuorum \mus Cicero de fa«nbsp;to diiputans cum ad cas anguftias, difputationis vi perdudtus effet, v£nbsp;ex ccrtitudinc diuinse de futuris præfcicntiæ toUi liberum exifiimarecnbsp;arbitrium,amp;proindefîbincceffario negandum putarct alterutrum,nbsp;iUam,quam hoc,negarc maluit: tametfî neutrum negarc ncceffefit, fednbsp;pulchre(quod poft apparebit} inter fc conuenianc, De quibus tarnennbsp;priufquam noftram cxpliccmus fentcntiam,iêdæquænuncecclefîaninbsp;turbat Lutheran« de cifdem ex Caluini inftitutione pernitiofa, impianbsp;atquc in Deum blafphcma,etiam in fuperioribus fubindc quanuis oanbsp;biter a nobis perftrida,diligenter explicanda amp; confutanda eft opinbsp;nioX^ainrcdupIicidifticultate laboramus : Primum quoniam illc-multis verbis amp; prolixiffime fuamimpietatemaftruit amp;:cxcquiturînbsp;cum noftninfticuti ratio neceffario requirat compendium « Deindenbsp;quoniâ perplcxus,ambiguus,amp;s obicurus eft: vduc ncc fibi)pfi fatisfa«nbsp;cicns,nccfc fâtis intclligensAt nos,nifî certam eius léntentiam protulc*nbsp;rimusjipiî arguemur infâtiæ,Verba ciusfquod facilius nobis fuiffet)nbsp;vniucrià fubqcere,noftri inftituti,vt dixi, non admittebat ratio. Dabonbsp;Urnen opcram,ne velipfî Cauillino ,quanuis cauillandi Ôô calumniannbsp;di arcifîci non contemnendo hac in rc magnus aduerfum nos calums:nbsp;niæ locus futurus iît: imo,v£ agnofccrc cogatur,a nobis: quam a fcipfo Senua*nbsp;explicatam etiâ clarius,quis muko cÔpendiofiuSjfuâ ièntentiâ. Is itaepnbsp;cap. VUL inftitutionis fuæ,nonreligionis(quâinfcribit)Chriftianæ, Ulna præ-fed impicuüs peftilcntiffimæ,cum eadem ilia pugnatc his per omnia,nbsp;ad harum quatftionum cxplicationem,exordium faciens a diuerfîute, dcftinatio-quani gt;

DE LIBERO HOMINIS ARBITRIO

quarrj foe quotrdi'e eft giccr homines cemere,cum multis ex çquo dus vîtæ prædicatûr, his äceeptantibus iÜud, his minime, mirabikmnbsp;quidem hic fe proferre aintudinem diuini iudicr),dubium tarnen nonnbsp;cfle afErmaqquin æternæ Dei voluntatis arbitro hæc varietas feruiat,nbsp;Vnde nihilominus,quod videlicet Dei nutu fieri dicatur,vt alijs vitronbsp;offeratur falus,alq arceantur ab eius aditu,magnæ protinus atcp arduçnbsp;quæftiones emergant:quibus explicandis: vt de cleAionc ÔC rcproba«nbsp;tione quid teneri conucniat,antc conftitui oportere.Dc quibus tracftasnbsp;turus deinceps,a notione vocabuloRz quibus de in quæftione agitur,nbsp;(ea in re methodi iàtis peritus)auipicatur haud abfurde»

Praefcictia. Præfdentiam, inquic, cum tribuimus Deo, fîgnificamus omnia ièmper fuifle,ac perpetuo manere fub eius oculis: vt eius notitiæ nihilnbsp;fît futurum aut præteritum, fed præfentia fint omnia, quæ intueaturnbsp;velut ante iè pofîta»

Prstdeftina nbsp;nbsp;Prædeftinationcm definit æternum Dei dccretum quo apud fe cô»

• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fb'tutum habuic,quid de vnoquôcp homine vellet fieri ? Neep em pari

conditione creari omnes,fcd alijs vitam æternam, alijs æternam dâna^ tionem præordinari, itaep,inquit,prout quifep in alterutrum cft con*nbsp;ditus,ita vel ad vitam vel ad mortem prædeflanatum dicimus.

Prouidêtfa nbsp;nbsp;Prouidentiam intelligic did a nobis, quam in mundi rcrumqj om«

nium gubernationececonomiam Deus tenet»

Pnrdeßina nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Drædcftinationc deinceos. neîgt;leda oræfdentia, initium faciens.