-ocr page 1-

I

J' 'l

COMMENTARIVM

IN

BVANGELIVM secvndvm marcvm.

CAPVT PRIMVM,


NITIVM EVANGELII I�SV CHRISTIA fill) del�� Sicut fcriptum eft in Ifaia prophcta: Matthttiu 4nbsp;Clementiadei omnipotentis poft lapfum pri�nbsp;mi hominis non diftulit Euangelij miflionem,hocnbsp;eft promifl�onem reftituend� falutis �ternae,8C renbsp;miffionem omnium peccatorum:ftatim enim proanbsp;toplafti Ad� Eu� uxori Chriftus mundi re�nbsp;demptor promifllis eft,0(: fubinde patriarchis mulnbsp;ns Abrahae, Ifaac,IacobjDauidi,2lt; prophetis om*nbsp;-'-icris u�nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I � quorum ultimus loannes fuit Baptifta, f�

Qua nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;de Chrifto promiflb',6^ initium noui iam in Chrifto exhi

Uus nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quam Euangelium, hoc eft mandatorum dei 0�

f^otnodo lex cum grana dei perChriftum eledis in mundo donata �^inaos adcofiguris SC umbris,pr�parant per fcripturas eledorum a�nbsp;primum terrente QC inftruente, deindenbsp;d�^k ^�^�S^^dbus fidcm fpem in deum, infalut� mundo paratamnbsp;*^�^^�P^*�deigrariam exhibitainMeff�apromiflbdudum,6Ctan�nbsp;nnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;in mundum: iam pr�paratum deiuerbo difleminato in

linguisjfed etiam perfonis ptjs,8Creliquijs gentis �*�'^�^^��^^quot;idifperf�s inomnem terrain per captiuitates,ad quosnbsp;S^oq? P^fiienientes apoftoli Chrifti, illorum fide 6C conftantia gentesnbsp;agnin'onem Sgt;C Mefli� falutem 6C gratiam confecut� funt pernbsp;domini noftri lefu Chrifti: quod fecund� plures apoftolos eademnbsp;autem eodem ftilo �C forma confcriptum eft,ad foliditanbsp;^��^P^*'uandam inomnes �tates, Vnde QC apoftolus Petrus per fuumnbsp;Euangelium fcribi fecit, 6C fcriptum leg�nbsp;quidem quam Matthaeus,fed non infufficientius : quinbsp;ftojfj �^atth�i tantum abbreuiator, fed ut fpiritus fandi organum eand� h�nbsp;��^sn ftnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fententtjs fcripfit,quomodo Chriftus dei fis

'�Un � caufa� c�lis profedus,noftram mortalitatis carnem induit,-P^*^ crucem S)C mortem fuam innocenn'am QC gratiac uitam confers ipfum� Hoc miftb nuncio mundo l�tius contingenbsp;Pfonhnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Sc Euangelium dicitur, cuius initium Marcus fumpfit�

^''sdomini, qui omnium prophetarum maiorem SC Mefl�� domini pr� SCftudio pr�dixerunt dudum,ut ubinbsp;.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ac finem faceret prophena, nempe in Ioanne,ibi inciperet 8C initiS fu-

Chriftus Medias Valuator SC dominus, non iam folum propheta uel alis patriarcharum, per quos olim dominus mundo locutus eft,fed per filiumnbsp;unigenitum, per uerbum fuum,quo codidit mundum.Orc fuo proprio

A

4

-ocr page 2-

4 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;COHMENTARIVM

quo ofculatus cft fiia fpofam eccIefiS,qui loqucns in prophctiSi tat�d� ce ipfe adfunijuerbum caro fadum,amp;: ex uirgi'ne natum,plenu graox amp;nbsp;tatis,Qiiod ut ab altjs cxplicatum latius,Marcus hic Euangelifta,ut not� u*��nbsp;fer� uerbo explicauit, lefum Chriftum uer S Meffi'am iam creditum ex apon'^nbsp;lorum pr�dicatione nominatfilium def, no fane ut c�teros eie Aosnbsp;ut primogenitum S)C unigenitu cofubftantialem patri �C ipirituifanAonbsp;dum aflumentem perfonam,qui iuxta aflumptam naturam filius eft Sinbsp;hominis, perfonaliter Sii uerc deus S)i homo Chriftus Iefus Cuius Euang^ jnbsp;initium faAum eft per prophetas,non unum fed multos uel omncs,quor^'^^jnbsp;timus Malachias,SC primus omni� quorum extant uif�ones Ifaias fuif�nbsp;bus duobus hic Marcus unumquafi propheticum fenfum collegitdel^�p^ijnbsp;Baptifta, qui ut initium noui teftamenti,fic finis ueteris habitus eft SC fuj^'nbsp;eo autem quod nos legimus Scriptum eft in Ifaia propheta, Greci leg�fnbsp;phetisjdata opera ut uidetur mutata litera � do Ais qui deprehendera�fnbsp;ftimonium� duobus prophetisefleconflatum,

M4laeh.s,4

lfai� 4.0.4 |O4�U��C

Ecce mitto angelum meum antefacicm tuam, quipr�para^�^ tuam ante tc,Vox clamantis in deferto, Parate uiam domini/^^^nbsp;dtefemitascius:nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;�,

Prior huius prophetiac de loanne Baptifta pars eftapudMalachiaf^^^^/i^ qu�infontenti�fummaconfentit cum Hebraica ueritate 6C interp��^^jfl^^nbsp;Septuaginta, mutata perfona loquentis ante faciem meam� Chriftusnbsp;fe loquitur tanquam de alio, quae Qi intelligi polTunt in perfonapatn� *nbsp;tis ad filium, utrinep tarnen de loanne Baptifta prophetia intelligitutj^'l'� jjiai��nbsp;gelus domini eft Qi dicitur patris 6C Chrifti, qui Qi praeparaturus did*^nbsp;Chrftb', praenuncias iam adefle Mefliam,poenitentiam docens faAonbsp;Chriftum oftendens agnum ilium effe, qui tollat peccatamundi,cuiff�nbsp;dignus foluere pedum calciamenta, ad quern difcipulosfuosmittifj^j.j^fi�jnbsp;moriendo pr�ceflit. Vide autem huius fententiae explicationem r�nbsp;in loco. Hic uero fuffecerit cogitare de praeceflore Chrifti loannenbsp;ut lucifer folem, ita Chrifti praedicarionem antecel��tJud�orumnbsp;tauit ad expeAatione mox uenturi Mefliac,digito^ monftraturusnbsp;quern prophet� tot retro f�culis uenturumpraedixerant. Namnbsp;uaticinati funt deuenturo Chrifto, ijdcm uaticinatifuntdeloannenbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.

teambulone,utfitfenfus Malachiac:Ecceegomitto loanncm Aum nuncium meum ante cofpeAum tuum, qui mox uenturo tihinbsp;praedicandi Euangelium praeparaturus eft uiam.Et Ifaias 4. loanni^ Enbsp;tionem defignans ait : Vox clamantis fcilicct loannes eft in deferto,nbsp;annuncians ftmul Qi poenitentiam,Parateuiamdomini,aptatelaf�Pjjd^nbsp;fponfo uenienti occurratis.ReAas facite femitas eius,hoc eft incedit^^^nbsp;na illius, agendo quod docetur ex uerbo dci,no declinando adnbsp;niftram.Et fubditur ibidem:Et reuelabitur gloria domini, SC uidebit^jd^jj^,nbsp;ro pariter quod os domini locutum eft. Haec aut� gloria domininbsp;quam filius dei lefus Chriftus rex fidelium, SC unicus monarcha innbsp;nem poteftat� habens � p�tre f�bi datam in c�lo SC in terra,cuiusnbsp;os domini locutum eft, cuius fonusexiuit in omnem terramt'

Fuit loanncs in deferto baptizans,6c pr�dicans bapti�^^ nbsp;nbsp;a

tenti�inremift�onempeccatorum�

I

-ocr page 3-

IN MARCVH. CAP. L


pj^'^^�^dafunt, �^emigrandum in folitudinem, ubil�tifl�musnuncius acci* uenturi feruatoris�Baptizabat autem, hoc eft uerbo 8C fado inui*nbsp;tare^ ^^P^i^itentiam fuperioris uit�,ut morbum fuum agnoftentes defyde*nbsp;pjjj ''*^�ratiani dei per faluator� mundi promiflum in ilia tempora,�lt; iam pro*nbsp;tefynbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;opinione,qui iblum baptizat fpiritu et igni per fiduciam in

**'is h nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;docebat,tollentem omnia peccata,coeleftem gratiam ani

infer entern, gratis inferentemiuftitiam,filt; donantem remiffio* ari..nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Hnr mndo uerbis f�monraenarabat homines adChrifti



-ocr page 4-

4 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;COMMENTARIVM

fidcfttibiTS SC crcdit�f is� Peccata cnim dimitti non poflunt hifi Chrifto tibuSjSC melioris uitx inftitutum promittentibus.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.

Eteratloannesueftituspiliscameli ,amp; zona pellicea circa lufl* cius,amp; locuftas �C mei fylueftre cdebat,

loannes qui fie priorem Chrifti aduentum pr�uenit quemadmoduin^j^ pofiremutn aduentum praeuenturus eft iuxta Malachiam, uiuebatin dcnbsp;fugitans undiep contaminatam hominum confuetudinem,uefiiebatiir Jnbsp;ricis autlaneis,fed uefte cotexta ex pilis camelorum, lumbos habensnbsp;lieea cindos SC aftridos, ante proditum Euangelium Euangelieumnbsp;exprimens : reipondebat autem uitflus loco SC eultutVi�his eratpaf^^ jj/jnbsp;qu� ipfc locus ultr� fuppeditabat, locuft�c SC mei fylueftre.Et hicnbsp;pr�co Chrifti quam lex Mofaica requirebahSiquidem illa diftinxitnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;(jiv

genera,hic in totum ab efu quadrupedum uolucrum SC pifeium abih^^^^ fun� iuffus. Illa prohiber ueft� c lana lino^ contextam,hic fibi dC lini SCnbsp;interdixit. Tails nimirum uita decebat p�nitenti� praeconem, quinbsp;dificatus eft in utero matris, tarnen aufteram uitam agebat,neparun^^nbsp;ponderts pr�dicaao,f� mores dodrinac non refpondiflent,

nuuh,t^ Luc^ }tCnbsp;loatithdnbsp;A^lo,t. agt;�t4

Et pr�dicabatjdicens: Venit fortior me poft me,cuius noh .(j; gnus procumbens foluere corrigiam caldamentorum eius,Eg^^nbsp;zaui �OS aqua,ille uero baptizabit uos fpiritu faiido�

loannes uidu,amidu SC exteris uitae fu� moribus tantam authof*^ jjjjii�' gloriam fibi peper er at apud lud�os, ut pleric^ fufpicar�tur eum elTenbsp;file uero tametfi uir effet deo gratifl�mus,plurimis^ diuinis dotibusnbsp;tarnen intelligens quantum fcelus effet hominem fibi uendicaregllt;^�^*^pi^^nbsp;�ut hominem inhominefalutis pra�fidium collocare, palam apudoh�J�nbsp;dicabat, dicens : Non fum is quem uos me effe fufpicamini. Humilia 2^0(0nbsp;eftmeadodrina,meus baptifmus praeparatioquaedam eftjpfenihil^,nbsp;quam homo uobis fimilis, natus in peccatis,nec aliud fum quamnuh^�^^p^nbsp;qui mox uenturus eft, ut omnibus conf�r�t falutem.Tempore quid^^*�� c Inbsp;fterior eft, SC iuxta humana aeftimationem minus hodie habere uide^^^nbsp;ritatisjfed ade� me pr�cellit uirtute coelefti,utego quem uos fufp��^�^5fi5'^jnbsp;dignus qui illi �hfimi mancipij minifterium exhibeam, ac proc���^.|k(Hgt;nbsp;foluam corrigiam calciamentor urn eius, Ille uobis erit fufpiciendus,d�^^e^^nbsp;omnibus expetendus ,Ego pr�dico terrena,ille docebit c�leftia.Egonbsp;baptizaui uos iuxta corpus aqua, pr^parans animos ueftros adnbsp;dodrinis legis SC exhortationibus,ille ubi prodierit,baptizabit uos Pnbsp;do,cuius occulta uis fandificat omnia, Etenim quemadmodum h^;nbsp;num ex fefe habet iuftitiam,ita nulli poteft conferre.Maior hominonbsp;qui h�c pr�ftet quod folius eft dei, nempe dare fpiritum fandum j Pnbsp;confeientiam, peccata remittere, animas uiuificarc,Quanro aquanbsp;do inferior eft,hoc eft creatura deo,tato ego fum illo inferior auj hi�nbsp;de Chrifti bap tifmate fequitur,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;r

Et fadum eft, in diebus illis uenit lefus � NIazareth ptizatus eft � loanne in lordane,

Poftquam loannes huiufmodi SC altjs uerbis, qu� non omnia multorum animos excitaffet ad expedation� uenturi Meffiac,nbsp;fuo tempore prodij t lefus,relida Nazareth uiculo Galil��juW q�*�

-ocr page 5-

IN MARCVM. CAP. I. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;$

^auis ac diuuerfatuis etia natus cxi'ftimabatur, H�cufdehcet eft natura Euan S^Kcarutn rerum, ex minimis initijs paulatim ad fumma proficere,quum consnbsp;mundi fatanae^ molimina � magnifias initijs exorta, fubito ad ima pr�ci�nbsp;P^^tntur, Prodijt ab humili uiculo � Galil�a contemptiff�ma ludaic� gentis renbsp;utquiuise plebe,inter pe�catosnbsp;publicanos ad baptifmS p�nitenti� uenit ille purifianbsp;rifi ��'''�^�Non erat illi fatis circumcifum fuifle iuxta legis pracfcriptum,puanbsp;iuxta Mofis traditionem, loannis quolt;^baptifmu ambit,Nosnbsp;docens,ei qui fe paret ad Euangelici dodoris munus nihijnbsp;pertineat ad aliquem gr adum pietatis, nihilno fugienduninbsp;dam '^�^�^^i^ulum praebeat infirmis, Docuit hoc loannes non cflTe conciliananbsp;*�'ornbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dodori fplendore ueftium,aut ftrepitu uit�,fed integritate

A P^�^^^^ius 2lt; � ludaifmo longiiis erat quod exhibuit Chriftus jqui ^cenf � differens � c�teris, tarnen innocentia,manfuetudine,bene:�nbsp;dotnitV�V*^^^� authoritatem obfufcauiq Totumautemconfiliumnbsp;rcninbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'j^iuhocfuitjutipfummundus agnofceret unicum eft�falutis audio

P'^ophct nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;uerac^ pietatis formam exprimeret, 06 de preteritis

Mofifi'demconfirmaret, defuturis uelutarrabonedatocer^ fiw'Usnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Lib�tius enim illi credimus,de quo magnifice fen*

^�*10 conf V nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;multorum teftimonia confentiunt.Procuratum eft igitur di

Pl�^fatutn nbsp;nbsp;'^F'^�^'^iQuacg teftimoni� ferret dominus lefus.Totius legis,proa

lo angelorum, paftorum, magorum, fcribarum, Simeonis, �^aculisnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;patrisjfpiritus fandi,denic^ Pilati 06 daemonum,mia

���^infeinf nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;�^�^i clamantibus, Multa ucro geirit,ut nobis uit�for*

^^p�fni� f � ^^P�^i�^^etet, qu�dam ut prophetarum uaticinia impleret.Hie ad i^�petrnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ueluti p�nitens,innocenti� author ambit baptifmum

eftinlordane in quo baptizantur �6 coriartj QC publi* fons omnis puritatis,ille rex regum S6 dominus non faftidisnbsp;populo lauacrum,fed quifquis fefe deijeit apud homines,isnbsp;�tft

^�ni atcendens de aqua, ui'dit ccclos apertos, 8^ fpin�tum fans B Yj columbam defeendentem 86 manentem in ipfo�nbsp;f'^^ Sluilibete populo baptizatus eft Iefus,fed pater c�leftis infigni ctnbsp;pnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fecreuit eum � reliquis, Etcnim fimul ate� lefus relido lordane

cu^poris contadu cofecrarat, feie recepiamp;tin terrS,dum inten Uobf�V^^ationi, loannes uidit diffindi c�los,atcp inde fpiritum fandum dcsnbsp;nol � uerticem domini,atcp inibi commorarfiAd� fuperbia paradinbsp;V fcoelum,Chrifti modeftia pro paradifo c�lum nobis apenbsp;fna/�jf ..i^cf�gnum exhibits eft oculis, fedquodoceremurquales animos ainbsp;c�leftis, S6 quales redderet. Satan� m�ndig fpiritus reddit

columba fimplicius,auta pugna raptu^ alie* in domino corporali typo quid fiat fpiritualiter in omni*nbsp;fufeipiunt baptifmum Euangelicum. Corpus aqua tingi*nbsp;^3 pern?^� inuifibili gratia perungitur^Porro quod in uertice domini colum*nbsp;Dnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ca�teris quidem prjs pro modofi'dei dari fpiritum fart

ufuspoftulariuc�teruminlefu perennis eratfons gratiae c�leftis,Nec� enim columba turn defer ebat ad ilium nouam gra

A 5

-ocr page 6-

6 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;COHMENTARIVMnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^,^^3

tiam,fcdplemtudtnem i'neo grati� declarabatjCt unde nobis omnis naretjoftendit.

Et uox fada eft de ccclis, Tu es filius meus diledus,m te

Graue erat apudludacos loanni's de Chrifto teftimonium,fed US teftimom'um ipfius patris,cuius uox � c�lis (nfonuir,dicens:Tu esnbsp;meus unice charus, in quo fibi placet animus meus. Ex �quo deus lt;^v^nbsp;amat,quas omnes conferuat QC moderatur4Et fandificatos quidemnbsp;hommes fide pollentes, ut filios diligit,6C adoptiuorumh�reditatedii�^i^ffpnbsp;It�rantes. Sed is filius Chriftus dominus uerbumpatris fine tempor^nbsp;no genituSjSC in utero uirginis humanatus,carne aflumpta filiusnbsp;rus fupra omnes, cui nemo fimilis unigenitus dC ante f�cula natuSjP�^^tiii�nbsp;natus,primogenitus creaturarum omnium,cui digne et meritonbsp;nbsp;nbsp;nbsp;S

daret in c�lo �C tci[ra.,Tu nunc,inquit,es illc meus unigenitus �c dile^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

omnibus,in te mihi eatenus complacui, ut QC pro totius mundi falute ris placariper te uelim� Tu,inquam, ille es meus filius,qu� genuinbsp;hacreditatem dedi omnes terr� fines, quem � dextris fedentemnbsp;bus poteftatibus contrartjs.Qiiemii audierint homines me audient, ��nbsp;rint,me fuiceptum putabo. Si quis eum obferuare recufarit,me plat^^nbsp;nimehabebit� Apparuit ergoinbaptifmo hoctotadiuin� maieftadsj*nbsp;pater quidem ingenitus in uoce, fpiritus fandus in columb� fpeciejP**^/nbsp;tem uel uerbum incarnatum in benedida ilia humanitate.Caro quidt�� ^i/pnbsp;ma uerbo SC perfonaefiltj um'ta fuerunt, tScquocp in unitatemnbsp;pof�ti,Non fie uox audita cum patris perfona unita eft,f�cut nec colu^�nbsp;cies uel natura unita eft fpiritui fando cuius tantum fignificatio fuit�

K4tt1},44t

LMClt;C4�it

Et ftatim fpiritus expulitcum indefertum� Eteratindeftff^^j,ji(^ draginta diebus amp; quadraginta nodibus,amp; tentabatur � fatao^'nbsp;cum bcftfjs� Et angeli miniftrabant illi.

Non eft ignauus autlanguidus fpiritus ille c�leftis etiam inChd**/ nitate SC anima,igneus ubicp eft,ftatim uim fu� exeritldeo in quibus gt;2, �nbsp;tificatus eft fpiritus carnis,amp;: aguntur fpiritu dei,mox ad fortia fubh�*^nbsp;fantur ad certamen cum immundo fpiritu, quem non dubitant in fenbsp;re, nimir um freti pr�fidio fpiritus c�leftis, qui fortior eft omnibusnbsp;gnant Euangelio. lefus igitur in fe exprimens quid � nobis fieri uellt^�nbsp;baptifmo fpiritus fandi uigore adus eft in defertum.Illic commorarus^pji;,i^nbsp;draginta diebus amp; totidem nodcs,perfeuerans in precationibus acnbsp;terimep � fatana tentabatur, Quem fatanam dominus lefus � fenbsp;deuincendum tradidit, uiam etiam uincendi commonftrans, Vineitt^^j,j-jigt;nbsp;fpiritu Chrifti, uincitur afl�duis precationibus, uincitur perp�tuanbsp;t�te, uincitur armisfcriptur�diuin�, Interim abftinebatomnifolati^i^jjirnbsp;!ium,uiu�s inter beftias.Nihil erat illi periculi � turbahominum,nbsp;ftrauitnouo militi neceflariam elle fugam promifeu� multitudinis,d� � �nbsp;mita carne ac deuido fatana, meditatione diuin� Icgis ac purisnbsp;bus fpiritus robur iuftum collegerit, Nonnullis enim tutius eft utrfa*'* jjjci''nbsp;ftiascum Chrifto, qu�m inter homines beftijs nocctiores.Verfabatu*'%//nbsp;dominus inter beftias,fed deftituto minifterio hominum aderant ai^^nbsp;niftrabantei, Qiii reijciunt omnes huius mundi uoluptates hisnbsp;c�leftia,Nobis baptizatus eftChriftus,nobis deprecatus eft,nobisnbsp;nbsp;nbsp;ppr

-ocr page 7-

IN M�RCVH,- CAP.� I. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;7

fpiritus mfignitus eft, nobis feceffi't, nobis leiunauit,nobis tentatus cft,hobis uicit,Reliqua hoc loco uide proprio in loco apud Erafmum,

Matth, 4t6

Lucie �

Poftquatn autem traditus eft Ioannes,uenit lefus in Galil�am, pr� dicans Euangelium regni dei, diccns: Quoniam impictum eft tem^snbsp;pusjamp; appropinquabit regnum dci.�pccnitemini, cr�dit� Eu�geh�o�nbsp;i^ominus lefus idoneus erat Euangelic�pr�dicationi, quo non aliud muanbsp;perfec��iusjetiatn tum,quum admodum efletpuer,fed nobis exemplum innbsp;�^p�rauit J non effe ftatim ac temere adtam facram funlt;ftion� prorump�dum,nbsp;KUatndiu autem florebat loannis pr�dicatio,qui ex parte legis fuftinebat pernbsp;�nain(nani �c lex perducit fuo modo ad Chriftum ) Dominus lefus ne cui uianbsp;f ffetur aetnulationem cum loanne fufeipere, aut ne legem quam uencrat abanbsp;�iturus abrogate uideretur, nec palam pr�dicabat, nee miraculis nif� pauanbsp;annbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;exerebat, nec difcipulos colligebat,quin potius femet ut loa

re� nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;agebat, ab eo baptizatus: nos docens non pofte quenquam

agere nifi qui fe prius obfcquentem difcipulum pr�buiifeu non �n�� Poftea^ Elite fpiritu regem increpalTet loannes, quo fandior natusnbsp;'�dutif�nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ob id eftet ab Herode in career em, Chriftus dominus illi

quod eft carnale QC imperfedum,fuccedit aua Knbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fpirituale. Is dominus lefus pf imum prodit in Galu

export* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;placuitaufpicari lucis Euangelia

hoc honoris fuperba Hicrofolyma,qutc cum �pcrx�ret� '^^^^^^^uroculata, �fobhoc ipfummagisinfanabilis,Eftautemnbsp;��^^ndinhil^f' ^�.�^Merare quibus modis aufpicetur dodrinam fuam,Huiusnbsp;^^dqu�iKfnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ea obtjeiunt auditoribus, non qu�funtutilift�ma,

^^dcant P *^^�^^*^^tadmirationem nonuulgaris fapientite cum primis ila ��'iiiuslnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gloria,ut abalqsmagninominis dodoribus diftenriant.Doa

'^�^^^^^gisauthoritatem uoluitanriquare,fed nonintelled�intera fedatnr r inbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;potius quam deftruit.Nec loannis dodrinam licet impeta

ille nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nfdem exordtjs aufpicatus eft fuam pr�dicationem,quia

Diceres efTe loannis difcipulum qui eratmagifter SC author *^^9uanbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;autem prtcdicatfquid clamatfermo patris �terni�^Lege natua

inferipferat cordibus omnium mortalium abufifunthomines� fapientia reddidit mundum ftultiorem quam fueratGentiumnbsp;^^enusfummafuitimpietas�LexMofifuisumbris,uidimis,acterronbsp;^ypocritas^Lexfiguris fuis ihnuit, prophct�fuis oraeuh's pr�dixeanbsp;ftwiporfedamfalutem offerret omnibus gentibus.Adhanc pronbsp;do^*'? quoniam diu dilata eft, mundus uelut obfurduerar, fed non eft obanbsp;huicnegotiopr�finieratiam exnbsp;b^on eft quod pofthac expedetis figuras alias autceremoniarumnbsp;quod expedetis uobis nouos prophetas,Ecce iam adeft reanbsp;profe,.^^bproceremont|s corporalibus regnabituera pictas,pro regno fatan�nbsp;�^et. Adnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dei.Non eft quod quifquam ad fu� iuftiti� pr�f�dta rcfpca

ex '^ofaic�legis �ftimationem tortafTe aliqui iufti funt, ad Euangelicae �^^tis a ^^^onempeccatores funtomnes homines^Non eft tarnen quod defpcanbsp;PerjQ^^ofeite morbum,�C accipitc remedium, tantum p�niteat uos uit� fuanbsp;oredite Euangelio, Offertur la�tus SC optabilis n�cius,gratuita connbsp;� Omnium peccatorum : nihil opus eft holocau�omatis, tantum agnoanbsp;A4

-ocr page 8-

8. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;COMMENTARIVM

fcitcueftraminiuftitianij�^ confiditc dei�uftiti�,qu� quod per EuangeKSf�/ �icetur baud dubie praeftaturus eft� Promerebitur promiffum quifquisnbsp;derit promittenti,

H4ftB.4�e nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Et pr�teriens f�cus marc Galil��, uidit Simonem 8c Andreas

Lw* �.� nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;eius,mittentes retia in mare:erant cnim pifcatores,

Huiufmodi fermonibus qun dominus lefus excitafl�t animos ludaecf�^ adphilofophiamEuangelicam,coepit�^ipfe loannis exemple difcipulos^*^nbsp;quos colligere, fedpaucos,eoscp rudes humiles,utper hos conuerfisio^j',^nbsp;�nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;orbis nationibus uere conftaret regnum efledei,non mundi^Proinde cutP *

quodamfaceretiteriuxtalacumGalil�acjUidit lefus Simonem An�^, fratremeius opera communiIabor�tes,utreria laxarentin lacum :nbsp;pifcatores,�C bac arte f�bi uit�um comparab�t,HumiIitas artis faciebata^Sj^^^nbsp;riam ; concordia fratrum denotabat ecclefi� confenfum:pifcaturanbsp;bebat Euangelici muneris, quod per fermonem dei mortales immerfosnbsp;rantia�tenebris ac ibrdidis huius mundi curis extrahit adluccm uefita^nbsp;c�Jeftiumrerumamorem�

�C dixit cis lefus; Vcnitcpoft me, nbsp;faci� uos fieri pifeatofts /

Etprotinus relidis retibusfecuti funteum� Etprogreflus uiditlacobum Zebed�i loannem fratrem eius,amp; ipfos comp^�^Lnbsp;tes ret�a in ria�i, ftatim uocauitillos� Etrelido p�tre fuonbsp;in naui cum mercenarf)s,fecuii funt eum�

Hos igitur pifcantesprimum pifeatus eft lefus. Venite,inquit,S^^'ialt;} mini; efficiam enim utindpiatis elTepifcatores hominum.^Adhanct^^^^^^fflnbsp;fratres nib�cotatirelid�s uterantretibus, fequuti funt dominumnbsp;fefu uox c�leflehabebatineantamentiim, Atc^hineprogreiTuspunbsp;minus, confpexitalios duos lacobum Zebedxt �Jium, amp; loanneninbsp;ius,qui amp;:ip�reconcinnabancre[ta fua innaui,adorn�tes piCcatioi^^'^ficf^^nbsp;a�biintentes fuis negotqs fubito interpellanslefus uocauit iuiT�^nbsp;querentur, V t autem agnofeas iuucnes Euangelic� �dueix. quot;ntbtlrrjodi%fj�nbsp;lido etiam p�tre Zebedxo una cum mercenarijs in naui, repentenbsp;uocantem� Ab his initqs domtn us lefus collegit principes eccle�xnbsp;tis interim cum fuo fa�u facerdotibus acpbariCxis Hierofolymius�^^id^nbsp;nimhomines huius fxculi, potentes �C nobiles, diuites amp;:fxcuIiarite^''^Lii}nbsp;tes,�fmulto his di�idlius eloquentes,deo credunuObc�catur enif^nbsp;rumdiuitqSfOpibus, �^luxuria, uitqsimplexi�(:excxcatiuidereno^^^i,iifgt; inbsp;uirtutis claritatem, dC �mplicitatem feripturx i�crpnon ex maie�atr�^^nbsp;nbsp;nbsp;j

fedexuerborumiudicantuih'tate^ Vocanturergo quatuorpifeatordi^i^btf / relidis omnibus i�qiiuntur^ Hac quadriga uehimur ad xthera^nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1

f�m�iterprxcipitur, utaudiamus uocantem dominS,obh'ui�:amur amp;^domus paternxtraditionis, quxe��ulatia deo �^retearanearuJtt}�Jnbsp;pen�lapf�s uelutculices renebata�rinanis^Nauem pri�inxconuerf3t^^^,^iynbsp;giamus.Pr�curibrisIoannishifuer�tdifcipuli,quiaudientesIoanni^^^fifnbsp;nium de Chri�o, ipfum adierant,capto loanne m��iredieruntad3rt^,^^jffenbsp;denuncillos Chri�us uidetur fecundo uocare. Vide autemnbsp;laboribus natriant,digni qui a dno uocarenturjdeo moras non nedu^^^^^jiitnbsp;ti,fequuntur�atim,Reliquerant duo patrem fuiim^non quodboniin^^^^t:^

-ocr page 9-

IET MAR CV H/ CTIP, I� nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;3

didiffc j fedmatrem filiorum eodem mortuo patire, qux 66 cum fil�js fec�ta eft dominum.Mcrcenar�j dicuntur qui in naui patrem cum filijs adiuuabant mer �nbsp;cedis gratia. Ne uero putetur � filtjs pater derelidus in neceffario Opere,quamnbsp;do notatur htc,patri adfuifle pro filijsrreliquos quoc� adiutores pifcationis pro.nbsp;nicrcede,ut filiorum interim opera carere pater potuerit.

Etingrediuntur Capharnaum, amp; ftatim fabbatisingrefTus in fyna C gogam,docebateos.Et ftupebant fuperdodrina eius�eratcnim doc�snbsp;�osquafipoteftatemhabenSjS^nonf�cuticrib�,

SodalitioeiufinodicomitatusChriftus uenit in CapernaSr. Ea ciuttas erat |,,lt;flt;^g �topibus florens ita fuperba fimul 0^ impia. Hic ftatim aggrefliis eft Euan�nbsp;gdiftx munus:nam fabbato ingreffus fy nagogam publicitus docebat lud�os,nbsp;mania pharif�orum commenta, fed uer am legis mentem explicans.Senanbsp;ba' ''h P�puliis nouum dolt;ftorem,nouum^ docftrin� genus.Hominem uidcnbsp;nthumil�jVaro contempto^ fodalitio ftipatfi,fed admirabantur fermonem,nbsp;Sidnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fpirantem.Nec� enim fcribarum in morem docebat fri

�is^d'^^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;aniles fabulas de genealogijs QC ablutionibus,fed di

tudo F nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ftas, ac fermoni ueracifidem aftruebat miraculorum magnia

dam E nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;bumanum eft,quoties diuina uirtus exeritfuampotena

btctant nbsp;nbsp;P�^odnus adeft �dendi miraculi occafio apud fynagogam,ubi qui

lucS^^f'h^��jS'^^g^dfacra legebant ex lege QC prophetis duplicem le(ftionem,il fej Jedion fnbsp;nbsp;nbsp;doceret ingreditur.Lex non iubetotiofos federe in fabbato,

autemcongregabantur,2C ut orarent.Doa tur ad bonum'^ �nbsp;nbsp;nbsp;arguebat defides, non adulabatur ut pharif�nhortaba

tn quideiUjCej interim quoc^ p�nam minabatur incredulis.

fpirituimmundo, amp; exclama* ^dodnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Nazarene f uenifti perdere nosffdo

^d�t dominus fuo fpiritu, ubi docctur �6 auditur uerbum doa digne tradatur, nihil tarnen prohib�e etiam inter iknbsp;agantur immundo.Hoc autem boni accidere poteft non bonbsp;bonorum, fiC auditu uerbi dci,ut � fpiritu liberentur immunenbsp;c�leftem inChriftoloquentem fpiritus impius;nbsp;acdiccns�.Qiiid tibi nobisnbsp;as immundo fpiritui, qu� tanta erat in Chrifto,ut fpirknbsp;gt; quinimo QC uerba Chrifti.Ideo dicebat:Venifti perderenbsp;E^ndus ille,amp;: per eminentiam fandus. Contraria funtnbsp;j^�Hilj^h^^�^'^^dum,quod fortius eft alterum uincitamp;fuperat. Verba ausnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

ft nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;uidebatur,fed daemonis erant,qui illius utebatur organis.

^��Uiti^^^�^usnonhomini fed d�moni refpondet, QC increpateum.Exhisins k^^�'Ecriamur � terrenis, amp; aggregamur ad audienda diuina,c�lca

^eif^ �duenire fauorem:fpiritus quoc^ immundos fandimoniam �C uer*

D nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pofte. An non autem peffimo dacmonio obnoxius eft,quem

^��^�itio,auaritia,h'uor,odium,libido,c�ter�^ cupiditates ima j'�^odi quifunt, nonferunt fermonem Euangelicum,fed uociferananbsp;' ��^^?�?bifcumeftlefu:'uenifti ut perderes nos�tenim quos pofl�detnbsp;Undi fpiritus,perdi fe credut, iquotics coguntur ca relinquere, in qui*

-ocr page 10-

t

lO nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. COMM.ENTARIVH

busfibi falfam conftituerunt felicitatem, Scio,inquit,qui fis,ni'mtrum ille olim promiflTus � prophetis,qu� deus pr� c�tcris unice fandificauit,nbsp;erat autem h�c uoluntatis confeflio, fed neceflttatis extorfio, uelutinbsp;uus fugitiuus uifum dominum pertimefcit,amp;:de uerberibus deprccatun

Et comminatus eft ei Icfus, dicens : Obmutcfce, amp; exi de homing' Et difcerpens eum fpiritus immundus, exclamans uocenbsp;ab eo,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, J

Dominus fiuequianondum uenerat tempus ut palam profitcrctur^^*^^ fetjf�ue qiua no placebat uera quidem ilia fed metu extorta profcffio,amp;- aP�nbsp;pio profeda fpiritu, qui quum ex fe fit mendax, �C fallere gaudeatnbsp;genus,nec uera quocp loquens erataudiendus apud populum,ne quis Wnbsp;eredatmentienti,increpauitinum,dic�s:Obmutefce,�lt; exi ab hominc, �nbsp;lius pr�dicabis qui firn, Necmora,fpiritus impurus ad uocem iubentisnbsp;ni relmuit hominem,fed dilanians eum,atcp ingenti clamore uociferans,i�^^nbsp;lam eflet ilium non fuapte fponte fed uirtute diuina coadum profugct^*nbsp;lum enim eft d�monij genus tarn pertinax,quod ad lefu iuflum non atwnbsp;Maius autem miraculum eft,ex ambitiofo modeftum,ex feroci tolerant^*�� anbsp;libidinofocaftum, ex rapaci liberale redder e, quam corpus hominis al�nbsp;fpiritu liberare. Sedilludmagis admirantur homines, non quia fitnbsp;fed quia cernaturpculis corporis�

� Et mirati funt omnes, I'ta utconquirerentinter fe, dicentcs� nam eft hoef qu�nam dodrina h�c noua, quia in poteftatenbsp;�mmundis imperat,amp; obediunt ei�t proceffit rumor eius fta�f^*nbsp;mnemregionemGalilatr�nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^in

Simplici iuflu a domino profligatum impurum fpiritum uehemcP^^^fci' admirati funt Iud�i,ut inter fefe conquirerent,dic�tes:Qiiid hoc eftnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^llc

Nihil tale legimus unquam � prophetis effe fedum,ut fimplici uerbop�^'^iV rent dxmonia.�ut qu�nam eft h�c dodrina noua,quam tanta uirtusjnbsp;tur �'Pr�dicat regnum dei, dC profert uir tutem dei,fatan� uires contet^^�^ �nbsp;enimmagicisprecibiis,aut prolixa addeum flagitatione,autalioqf��^^/nbsp;negotio profligat impios fpiritus, fed ceu dominus ac uidor illorum V*nbsp;bo imperat illis, QC uolentes nolentcs obediunt ei.Ex hoc admirabib �ynbsp;ma lefu dimanauitper uniuerfam regionem Galil��,Magn� enimnbsp;piam uerbis tantum dominari d�monibus, magnum erat docere cun�nbsp;t�te QC uirtute, ut uelut propria non ab alio accepta poteftate h�cnbsp;No ergo mirum, ut rumor tantarum rerum dimanarit ad regiones

M4�E8,b

LKC/*4.f

Et protinus egredientes de i�nagoga, ucnerunt in domun^^^*�' nis�^Andre� cumiacoboamp;loanne� Recumbebat autemnbsp;monisfebricitans,amp; ftatimdicunteideilla� Etaccedenseku^^j'lfJ^nbsp;apprehenfa manu eius, continuo dimif�t earn febris, �C

Vtliqueret in Chrifto fontem efle diuin� uirtutis,qu� non polin � rj, miracula miraculis fuccedunt, Mox enim ut egrefl� funt �nbsp;runt in aedes Simonis ��Andre�, eodem comitantibus lacobo 6^ �nbsp;tafl�s utederentpanemtdei autem id difpenfationeordinante�nbsp;inonis decumbebat,utintelligas Petro fuifle uxorcm, grauiter labors*�

-ocr page 11-

IN HARCVH, � CAP. I. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;IF

Biusrcifimul atcpcommonefecifletlefum accedi't ad ledum, Si apprehend ��'ulien's manu, erexit earn fubito, Si protmus earn rcliquit febn's^Nec minusnbsp;quam fubitanea fanitas : fubito enim redierat uigor mulieri,fic utnbsp;�Diensfolita munia miniftraretlefu cum fuis difeipulis, Periculofe decumbiCnbsp;^uiiquis carnalium uoluptatum amore �ftuat, quifquis per luxum uit� ignaanbsp;^�^Uahit.Mulier decabit, Si olim prima mulier pomi illecebra capta, c�piCnbsp;S^o^cupifcitaduerfusfpiritum Euanoftranbsp;lefnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quos attadu fui fpiritus ad c�leftium rcrum amorem fubrigic

citu f nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fobrietati;namhis epulis deledatur SiC re�i

Xos*^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nos,qui fumus in ecclef�a,utmeticulofos Si liters affi

no � nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;addidos, corr uptos^ iudicio,ea uehementer expetentes quae

^gt;gii nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^b his abhorr�tes qu� fola funt expetenda,porreda dextra

p��� nbsp;nbsp;urigere ad libertatem Euangelicam, que non in hoc ualet ut licentius

^^futn � f . alacres �C ualcntes obeamus munia charitatis Euangelic�,�^ y ^hiis membris refocillemus.

� cum occidiflet fol, afferebant ad eum omnes ,D ta ad knbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;d�monia habentes: Si erat omnis ciuitas congrega=

quiuexabantur uarrjs languoribus, Setito^ncicbat, et no �nebat ea loqui,quoni� fdebant eugt;nbsp;^^��Pdlatnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dominus adfanitatem animi conferendam, fi quis in�

petend'' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;prodeft fanitas corporis,ideo non femper nec fine cond�

��^terpeiijjQj.^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Amat uero Chriftus uel intempeftiuos et importunes

^Q^etmedici multa uefpera folcp occiderat, ut improbum uideri Addnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^^*^poris interpellate, fed uicit fanitatis defyderium pudoa

omni morborum genere correptos, atq? inter hos 'P���*fibus obnoxios. Ad hoc fpedaculS confluxerat ad ianuamnbsp;^^riis Capernaum, lefus autem nihil caufatus fanabat plurimosgt;nbsp;�^��^5^�'^�^antur, acdacmonia multa eijciebatCeler Si expeditusnbsp;Chrifi^^ �nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pelleret morbum, Porto d�monia uociferantia ipfunt

abhoftibusj�d cumquibus noa puerisHebrsorum, � pifeatoribusprsanbsp;L unbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^�^�^*bus nullum recepit teftimonium, tametfi uer urn. Lac

^�^'^atemimprobus author, 0^ nocentius mendax eft,qui ueritatis fiai mendaci,Ecclefis fores sgroti obfident,publicani amp; pcca

��''HiT nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ecclef�� confortiS.Non promererentur autem fania

coferre falutem,C^uod additur,Quoa ^4i��jj eum,Lucas apertius dicit,Exibant d�monia � multis clamantianbsp;P^^lTenbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;increpans non finebat ea loqui,quia fciebat^

dChriftum efle fciunt, Si dci fihum eife cons � Wudi per fignorum potenaam,

� egrelTus abfjt in defertum locum ; ibi^ eum Simon,amp; qui cum eo erant,

inf nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;proprie uenerat ut mederetur morbis corpora,

m nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;immittit ut ualeant animo,quum uideretmulntii

qusrere fanitatem corporis,quaenon pari ftudio inhia inae c�lefli, quafanantur animarum morbi,Poftridie uelut ottj defy�

-ocr page 12-

IX nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;COMMENTARIVM

dcn'o fefelli'tturbam, admodum diluculo furgens,ac relida Capcrnaun�^^ in lociim defertSjillic orabat,patri gratias agens pro b�n�fices, qu� pernbsp;humano generilargiri decrcuiflet, At(^ hic interim nobis n�f�mplexp^^nbsp;cxemplum,poft collatam in alios beneficenti�joportere fccedere,ne pr�r^'nbsp;abijs quibus benefecimus uideamur expedare,Deinde nonnunquam^d'nbsp;piisintermittendam falutiferam dodrinam, quo magis irritemus app^*^^ pjnbsp;animorum,Poftremocrebris fecefl�bus,qui rerum c�leftium contempl� jnbsp;dantur,non uoluptati, fpiritum effe uegetandum,quo adiuuandutniYj jnbsp;redeat alacrior.Secefl�t aut� in defertum,non quifquis locum mutauir?^�nbsp;animum � curis huius uit� ad c�leftium rerum contemplationemnbsp;SimonPetrusreliqui^difcipuli ubi fenferunt cl�mab�jflelefum,perj%pi/�nbsp;funt ilium,donee inuenirent ubinam eftet.Non enim decet ueros Icfunbsp;los unquam abefte � domino fuo,quem oportet in omnibus �mulartnbsp;�tcuminueniffenteum,dixeruntei,Quia omnesquaeroj*nbsp;ait illis : Eamus in proximos ukos amp; ciuitates,utamp; ibinbsp;cnim ueni� Et erat pr�dicans in fynagogis eorum, in omninbsp;d�moniaerjdens�

Turba qu� mane confluxerat ad oftium domus,ubi didic�Tetlefr� fe,confequuta eft ilium in defertum.Multi fequuntur Iefum,folinbsp;niunt, �^inuentum al�js commonftrant, Nunciant itaep dominonbsp;gnam uimCapernaitarum, qui quaererent ipfum.Ad quos dominri��pjijr*nbsp;in pr�fenria hacc fundamenta iada efle apud Capernaitas,c�tcrun�nbsp;ut proficifeamur �C in propinqua oppidula uicos^,ut et illic praedie^*^nbsp;dei� Non enim in hoc ueni ut uni praedieem ciuitati, fed ut omnibrrt^^|,|if^�nbsp;ciem falutem. Peragrabatitatp dominus lefus oppida uicos^ todosnbsp;pr�dicans in fynagogis eorum,morbos quoep depellens,ac d�moni? \p'nbsp;ut apud rudern populum potentibus fadis fidem adderet dodrinarnbsp;quediffiindendierantradij fermonis, non circumfcribendanbsp;na erat Jungit quot� pradicam dodrin�,fanat S)C docct.Sic �C tu �1'^? ynbsp;docueris etiam opera bona fac, ne uanus habeatur 6d f�t fermo tuusd*\ #nbsp;tem pr�dicatione intelligitur etiam fermo ifte habitus in montenbsp;Matth�us : nam hic Marcus adiungit. Et ucnit ad eum leprofus.D^^j^Fnbsp;dicit,quibus intelligitur efle ilium, quem Matth�us narrat fanatuio �nbsp;cum defeendifl�t ab eodem monte*

M4tKs.4 iMCtftC

Et uenit ad eum leprofus deprccans cum, et genu flexo,di�^ '1^// potes me mundare* lefus autem mifertus eius, extenditmanO^nbsp;amp; tangens eum,ait illi: Volo,Mundare� Et cum dixiiTei,nbsp;(i t ab eo lepra, amp; mundatus eft.

Pofteaquam lefus in monte quodammultapr�clara docuiflquot;^^

amp; populum, de perfedione profef��onis Euangelic�,defcendenti dam,lepra abominabili morbo pariter 6C infanabili infedus, in qu^nbsp;oculis exhiberetur imago eorum qu� inuif�biliter gefl�ratnbsp;rum.Oderat morbum fuum leprofus, ac fummam de lefunbsp;Agnofeis ref�pifcentem peccatorem fanitati proximum. Nonnbsp;bam,cui fe feiebat efle abominandum, tant� lefu bonitatem habeb^nbsp;Iis. Ad hune igitur accurri,t,accidit ad genua. Qiiid hic faceret fup^^||j#jj(,nbsp;f�us f clamaret, Submouete deteftabilem leprofum, ne uel oculos fl

I

-ocr page 13-

tN MARCVM CAR I. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;? IJ

tianlauaerum �a��m pofceret, (juo hommis afflatfi ablu^rctHoc Gccrct phaa tif�us animo contaminattor quam quiuts leprofus corpore. Quid autem mitifnbsp;fimus dominus,qui folus erat purus ab omni macula;'' Non propellit � confp�anbsp;^u,non fubmouet � genibus, non ignorabat quid peteret,fed in�gnem homt�nbsp;^isfiduciarnuoluitomibus efle exemplo, Qiii libidine,qui auaritia,qui odicr,nbsp;fondis cupiditatibus tenentur,execrabili lepra funt opnbsp;P�^' Audiant hiuocemhuius leprofiut imitentur, Siuis,inquit,potesmenbsp;�^undare, Agnofcit morbum, depotentiabonitate^ domininondubitat,Dcnbsp;^^sandignusfjjf^j^jQ �ene�cio^ iudici� defer tdommo, grattas adJurus fi coosnbsp;no murmuraturus fi non impetret,Diceret enim, Poteftnbsp;uultnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;omne morborum genus etiam d�moniaeijcittet

Vis nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;omnibus miferis opitulatur,ftd mea tanta eft indignitas,ut fo*

imp�trant omnes,H�c tanta fiducia cum fumma mo ^erico^Hnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;mifericordiam lefu, N am afFedum quendam m�

J *pP� etiam uultu pr� fe ferebat, ut nos doceret quales oporteat efle ptis m Manu porreda contigit leprofum, ac uerbis ab ipfo pr�fcrianbsp;�'ttndatnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Dixerat ille : Si uis, potes mundarejefus ait:Volo,

eft multiloqua fyncera fides, ne(� grauatim pracftat bene� ^otusiM ^^�^^^^�^^^aritas, Vixea dixerat, Mundusefto,difcefl'itabhominenbsp;lt;^ontinpnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ueft igia reIinqueret,Lex Mofi ^hibet �eprofum

foro'oin nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Paltitari dodrina fenfus fpiritualis,Abftinendum �cona

^otninuslT nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;�dmoribus, nemali contagium tranfeatadnos,SctI

�^ontingit r eddit � pcrior eft, nec� contadu poteft inquinari, qui quicquid

eiecit illum, 6d dicit ei: Vide nemin� ^^tion*nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;te principibus facerdotum,et ofFer pro ehiun

�om p�'�cepit Moyfes in teftimonium illis, paflus eft hominem fefe ftatim confedari,fed coegit diicedcnbsp;quen^ efferret, Quin po�'us abi, in*nbsp;tus 5 �slt; (nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;facerdoti cuius iudicio iuxta l^is ritus leprofus es iudica;*

ab^^ P�^�^w�^eiauerit uere pur urn � lepra, offer id quod Mofes praecepit ��^teti�j, 5.^4^�tiscontigiffet�lepraliberari, Siemaiore fide praedicabis delnbsp;ftatim clamites apud omnes te mundum efle � lepra�nbsp;f^itT�nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;conftabit ipf�s etiam pharif�is, mea beneficia calSniantibus,

pr�ter medicorum aut legis fubf�dium f�lo contadu mundatum, 66 intelligent adefl� quendam ipforum fa�nbsp;negorio lepram quamuis execr abilem tollat, cumnbsp;*^itatfj |?'^�^cgotio de lepra iudicent,Comminatus dicitur,hoc eftinfpiritu lenbsp;caue,noli,quibus etiam aliquando adiecit dominus,Ncnbsp;U�econtingat.�iecit quoc^ pro ablegauit, fiue quod celeriternbsp;T Uttum dimifit,ne fodalitati adeflet,antequam legitime fatisfecifletnbsp;P ^tis,

difFamare fermonem,itautiatnnon tMflt;e4.8 introire in ciuitatem, fed forts in defertis locis ef�eiSinbsp;^j^�^bantadeumundilt;^,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

I^^Utiiiv nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;purus,ad�jt facerdotem,infpcdus eft,iudtcatus eft purus

� tept a:mox^ fadum ipfwm non tacuit,fed diuulgauit paffim,et hoc et B

-ocr page 14-

14 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;CO MM ENTA R. IV M

alla multa de lefu praedicans. Dieet hic quifpiam Cur inaltcro erat iuflus, in altero neglexit domini pteeeeptum Quoniam al ter um Pnbsp;bat ad confirmandam miraeuli certitudinem ut facerdos ignarus anbsp;tus effet pron�ciaretde peradafanitateper lefum retiituta,quinbsp;niaturus fuiffet lefu beneficium fi priufquam pronunciaret jnbsp;fuiffet cognitus.Sed confirmato poft facerdotis fententia miraculo,�^nbsp;riamperdnebatdiuulgarequodfad� fuerat. Curigitur dominus ium� jjjrnbsp;quod uoluit diuulgari�' Nimirum ut nos admoneret ex benefadisnbsp;deus operatur per nos, non effe quacrendam gloriam apud homines,nbsp;fpeciof�or fequatur fugitantem� Magni animi eft fie dare beneficium,nbsp;cui das nolis tibi gra�ias agi,contentus iuuiffe proximum. C�teriimnbsp;�c ftudio pr�dicare debet apud omnes, qui benefido adiutus eftXhf!'Lin)5nbsp;erat ab inani gloria periculi) fed nobis quibus hinc plurimum eftnbsp;cxemplumhocparabatur, Nelt;� uir illecontempfit Chriftiiuffa,fed�*���jp^nbsp;l�titia de fanitate reddita, Si impotens amor erga faluo's authorem,nbsp;batur ilium filere* Fit au^em fere, ut maiore cum fide narremus,qU3fnbsp;mus f�lere,nifi res ip� cogeret efferre quod eft in animo. Quidnbsp;tum eft ex huius hominis praedicationet' Tanta de domino �efu natanbsp;opiniojutiamobturbamaff�ucntium non poffet pal�mingredinbsp;confueuerat, fedeogeretur uitatis urbibus in defertis locis uerfari, Q*�nbsp;miraculis Euangelicis, non tam quatritnumerofum theatrum qu�m .x;nbsp;In ciuitatibus mulo affluebant, tantum ut oculos nouitate fpedaciil^nbsp;In deferta loca nemo fequitur lefiun nif� uehementi quod� illius defy��^,(,,jii'gt;nbsp;grec. Qui uero Chrifta amat per omnia fequitur que amat, per ign^���nbsp;per famem,per direptiones fecultatum, per exih'a, per carccresjpernbsp;per mortes,

CAPVT lU nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;J

T iterum intrauit Capharnau poft dies, 8i audituin � ^^in domo effet, 8i confeftim conuenerunt multi, ita �t*�nbsp;perent nec� ad ianuam. Si loquebatur eis uerbum,nbsp;Dominus lefus formam nobis exhibens SC fugiend�glorix Sinbsp;bene merendi de proximis,poft dies aliquot quibusnbsp;fennafua ueralux huius mundi,�Ccelebrem reddiderat,rcpctntCap^^j;(i^nbsp;unde multitudinisimportunitate uidebatur propulfus,nbsp;horis fores domus in qua diuerfabatur obfederat.Quemadmodumnbsp;leem cunis fuis nobilitauit. Nazareth educatione c�l�br� fecit,nbsp;ga glorificauit,Capernaum frequenti commoratione, at^ inibinbsp;denuraculisjuelutadoptauitinpatri�, Hucautemueluti furtimr^*� jnbsp;prius abd�s fefe in domum qu�m aduentus ipfius innotefeeret uulg^'^^nbsp;ut non poteft latere fol, ita non poteftefle clam dominus lefus.nbsp;paucis exortus, iam per omnem ciuitatem fparferat lefum effe innbsp;mora, tanta uis hominum eo confluxit, ut non folum tota domusnbsp;uer um nec ueftibulum, ca^ loca quae funt oftio uicina caper�tnbsp;Bcata domus quam immigrain't lefus,et � qua nunquamnbsp;tur docens nos ubilt;^ primam habende effe rationem animorum,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.^4

corporum y in primis impartiebat ei fermonem Euangelicum animorum morbi. Proinde rede faci�t qui daturi mendicis eleemoly

-ocr page 15-

IN n ARCVH. CAP, II. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I|

^^dmoniciuncu�am aliquam impartiunt qu� reddat animos fllortrm mehoi' largiuntur, Nam uulgus hominum pr�poftero rerum iudici'onbsp;ftudio fertur ad ea quae corport conducunt,quam quae ad animinbsp;autemexemplofuocommonftrauitnobl's, quaenbsp;fanannbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;priorem oportere curam efl� prius docens,mox

g �grotos.

p'^^neruritferentes ad eumparalyocum, qui � quatuor portaba:�� Ubinbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;poflent ofFerre cum illi pr^ turba,nudauerunt te�um

fubmiferunt grabatum in quo paralyticus

Q

doceretjamp;Sanimis curandis operam daret,adueniSt qui� corporis neruis ita morbo folutis,utnbsp;quatuor baiulis deportarctur.Habes f�mulachrum mentis ternbsp;^��erinbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;eff�minat�diflblutac^,utadnullapietatisofficiafefe

humilibus ac fordidis curis affi'xa nihil fublime aut c�lefie obftante confcrta multitudine,quac fores ac ueftibulum obnbsp;**'^te(?}^j^��'Pofl�nteum deferrein confped� Iefu,farcinam fuam fuftuleruntnbsp;^Uml�Anbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tegulis patefacffo, demiff�s funibus penfilem hominem

ad pedes lefu,nihil addubitantes quin mifericors i fimul atc� fuis illis oculis confpicatus effetnbsp;2cnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;�^adaueris ritu foluris membris decumbentem in ledo. V ide

nec ignorabat fiduciam eorum qui hominem addua g^�-�lleparaivf- ^�^�^^Cfrupto fermone, per quemlibet illis denunciare. Sur�nbsp;omnfmlnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Subito fanus le�^ulum fuum domum reportecuerum Oa

uimhab uoluit miferabile fpedacul�,f�mul^ declarare,quana ^^inuet ^^^^P^*^^^umfyncera in ipfumfi'ducia.Morbus eratinfanabilis,^nbsp;importunus, �C tarnen certam fpem illis porrigebatnbsp;cum pari potentia coniunAa. De nudatione tedi nemo mire�nbsp;j*'�'�^Jatori^i^�^��'^^^��l^**^cmtedaillic domorum eatenus plana fun t, ut deanbsp;�^�cantur hominibus,utpatetexlegeMofis.Tegul�autem lapinbsp;A'��gt;^ec intnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;inftar qu� leuantur ad defeenfum in domum minime aL

H'lt;iiftin�:am,fed uillanorum more nihil habentium pr�ter te n'^*''^Po?krnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;folumep terr�.Qito huius demiff�onis fiua

�lt;?^^^n�h I certius dignofcatur.De hac domuum conftitutione Lyraa (^^�^alt�j..^^ �comonuit, facile deted�o unius domus perueniri poffe ad teanbsp;ueluti in foro conueniunt. Vnde �C Chrianbsp;frenunbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'O,Quod in aure auditis,predicate fuper teda,hoc eft in homi

fidem illorum, ait paralytfco: Fili, dimit;

* peccata tua. Erant autem illic quidam de fcribis fedentes,amp; : Quid hie fic loquitur C blafphcmat, Quisnbsp;hnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Folus deus7

perfpeda illorum infigni fi'ducia, tanto magis eft mifertus ftnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;uiditillumgrauiusanimolabore quam corpore, Nea ^

^'Ferab i � nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;uidebatur, qui caterer omnium membror� ufu,fed lona

uittjsobnoxius. Nihilexpe(ftabatur,nifiutcorpo. s rel�tueretur mifero,quod ipfum erat humanis uiribus maius.Atnbsp;B X

-ocr page 16-

l6 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'COMMENT ARIVM

lefus delc�atus tam inf�gni fiduci'a, totum hominem fanarc �oIcnSj paralyticum,Fili, inquit,remittuntur tibi peccata^Erantautem fednbsp;ferib� quidam,quos eruditiefacrarumliterarum nihiloreddebatmenonbsp;potius ad calumniam propenfiores.Ex prophetarum et Mofis libris di�nbsp;folius elTe dei condonare peccata. Sacerdos enim non remittebatnbsp;interceflbrem agebat apud deum pro peccatis alienis mediantibusnbsp;talibus f�gnis � deo ordinatis Chrifti myfterium prsefignantibusjnon�*nbsp;majd qu� non ignorarent fcribac,fic tacite cogitabant in cordibtisnbsp;hic nouam uocem profert, quam nee Mofes,nec Aaron,nelt;� quiiqi*^nbsp;rum prophetarum aufus eft proIoqui,R.emittuntur tibi peccatanbsp;fibiucndicans authoritatemdiuinam, contumeliofus eft in deum. yr 'jipnbsp;peccata lex iubetpuniri morte, quaedam holocauftis, alijs^facrificO�^^'tiiHnbsp;tur,facerdotis interuentu* Hie nihil moratus huiufmodiritus,femelo^nbsp;criminum fummamuerboconddnat. Non eft hominis quodiibiftn^�^�^illi*nbsp;deus poteft pr�ftare quod hic pollicetun Nimirum off�ndebat illosnbsp;tas humani corporis, quod uidebant, co^ nihil fupra hominemnbsp;rant fufpicari, Nec^ uero de eo magnificentius fentiebat populuSj ciquot;nbsp;hoc adferebat fimplicitas,ut minus eflet ad calumniandum propen^quot;^*� /j'uiE)nbsp;ditur aute Chrifti uerbis, propter peccata fuifle hominem morbonbsp;ideo non pofte fanari,nifi prius his dimiftis, Quincj autem de caufisnbsp;homines molcfttjs carnis: aut propter m�rita augenda,utlob QCnbsp;propter humilitatem conferuandam, ut Paulus collaphifatuszautobP.gci'^nbsp;intelligenda, ut Maria foror Mofis, SC hie paralyticus:aut ad gloriatnnbsp;c�cus, de quo Ioan� 9� dicitur,Necp hie peccauit neep parentes eiusnbsp;zarus cuius infirmitas non fuit ad mortem, fed pro gloria dei : aut a�nbsp;damnationisactern�,utH�rodcs�

B nbsp;nbsp;nbsp;Quo ftatim cognito Icfus fpiritu fuo,quia ftc cogitarent

xit illis:Quid ifta cogitatis in cordibus ueftrisfQuid eft paralytico : Dimittuntur tibi peccata, andicerejSurgejtoIIcg�^^^nbsp;tuum�CambulaC

; Dominus lefus qui fuam diuinitatem fadis teftari maluitqu�n�^�^�i�� pr�dicarcjut oftenderet fcribis nihil elTe tarn abditum in cordibusnbsp;quamlibet aftutorum, quod ipfius fugeret fpiritum omnia fcrutant^^�V^pii��'�nbsp;hia perfpiciente, V erfus ad eos, perinde quafi prolocuti fuiirent,quo�^^i(^^nbsp;cogitarent, ait illis : Cur iftas cogitationes calumniofas ueriaris in a^�; JS'nbsp;ftris c'eut ex huius corporis infirmitate meiudicatis potius exnbsp;quin potius ex his qu� cernitis oculis,qu� non poteftis inficiari,c�f^^(V�nbsp;efte uera quae non polTunt oculis cernif Ofendit uos h�c uox,nbsp;tibi peccata, Sgt;C putatis irritam quia non uidetis effi'caciam, quafd^nbsp;ammo, V os autem ctim habcatis oculos corporis fanos, metis octil^^nbsp;uitiatos, Quid ft depromam huic ftmilem uoccm,cuius cflScacia fenbsp;lis ueftris, an no aequum eft,ut ex eo quod ccrnitis,credatis etiam (P,nbsp;cnoncernitisi Nihil eftapudhominesfacilius, quam dicere, diffi'cilb�^^^j,Jbnbsp;Vtern pr�ftare quod dixeris: apud deum autem eadem eft facilitas,nbsp;perficiendi. Hanepoteftatemfi hadenus deus non dedithomini,no^nbsp;iilliadempta facultas dandi cui uelit. Et per prophetas olim polhcitus �nbsp;ifur um Meftiam fuf�,qui auferr et morbos populi fui Ifraelitici, Qi-

-ocr page 17-

it

IN MARCVM. CAP. II. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I7

noKte fpec��are hoc corpufcitlum,hoc ueftn's corporibus fimile,ne(� ^ftetnh�c, nullis phyladerijs autfimbrijs pidis infignem nec^ uoccm han�i,nbsp;^�^sterorum hominum uoce nihil dilTonantem. Ex re fumite iudicium.Cuiusnbsp;^V^omptu eft dicere peccatis obnoxio, Condonantur tibi peccatajatc^ aequenbsp;2nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;morbo obftrido, Surge, toile ledulum tuum,S^

cal nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;uocem �C calumniamini, audite nunc alteram,quam

^^��'niari non poteritis, ubi uideritis palam rem dido efTe comit�jd faciam, fjlnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;meam,fed ut intelligatis filio hominis,qut uobis nunc

uidetur 0^ imbecillis, � deo traditam efle poteftatem, uerbo remitiendi nunquam habuerut: id^ non folum in ludea,nbsp;utquicquid illeremiferitin terris,remilTum fit innbsp;� Qyicquid no relaxauerit in terris,idem maneat aftridum in c�lis. Nonnbsp;quod uobis gratulemini,fi deus fuam erga uosnbsp;ho ^uxit. Si dicitis hoc non pofte deum, maieftatem illius l�ditis�flnbsp;�jtjj5^.�^�^fttatem ofFendiris:finon facere,quum pollicitus fit,mendacem fanbsp;lis cornbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;animi, non creditis,cum in his qu� palam ccrnitis ocua

liant nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;uon poftitis, pcruerfam �6 obftinatam ueftram mal�

J ^^^�HuiufmodilocutusIefus,atq;illis attends,quidelTetfadurus, Plum t P^�'^^y^^um, ait: Tibi dico,furge, toile grabatum tuum 5C abi in do�nbsp;la eftnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;�ditum fermonem manifefta pr�fentaneacp uis confcquu

ad lef � nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ficus paulatim ac tandem acgre^ c�pitfefe mouerc,fed

ac nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fiibito erexit fe, quafi n�quam fenfilTet ullam paralyfim:

fus eft n nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ledulo per confertam hominum multitudinem egrefi

lo ante u I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;inuifum omnibus fpedaculum exhibens,ut qui pan

tabatur ^^^^^�'�^quoddamcadauer � quatuor baiulis aff�xusledo depor ^atusnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;alacer,tant� etiamfarcin�geftand� folus fufficerer�,

trunq, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cxeunti, qui negatus eft aduenienti. Sic enim expediebatua

turba,f�duci� magnitudin�omnibus faceretmas lum om �nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;P^*- uiediam multitudinem exeunti locus,miraculi fpedaci�

niuni oculis fubrjceret,Hoc eft ergo quod confequenter dicitur: findinbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fciatis, quia poteftat� habet filius hominis in terra dimitlt;*

�ad nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;P^ralytico� Tibi dico, furge, toile grabatum tuum,�lt;�:

abqtindc �fiinibus,ita ut mirarentur omnes,et honorificar�t deum,dic�tcs:nbsp;'^^nunquam fie uidimus.

ma?- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;�gfiur h�c fcrib�, ac non folum corredi non funt,ucrumetiani

illorum inuidentia. Caeteri uero quoquot aderant,infolito mt

geti� nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;peccata condonaret,�� morbum infanabilem adimeret.In

lt;fta � ^�^�^cntes, inter omnia qu� narrarentur � fandis fuperioribus peraa fifte Pnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;P�^�-do uidiiTent � fandis uiris f�eri,nihil huic fado fimile ext�

dich nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;illiteratus,nihildqudicansinChrifto,quemcredebat

uirtutem diuinam,foli fcrib� taciti apud fefc luel �nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;exemplumfcribarum,qui dum fu� ftudentglori�,lea

Iblu conantur obfcurare. Simus �fimplici turba glorificantes de�, non ilionbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fua clem�tia adimit morbos animi, uerumetiam quum

� ^idemus eiufdembenignitate � priftinis uit�js refipifcere.

B 5

-ocr page 18-

18 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'I wC�M MENTAR IVM

Lue^'hf

Et cgfeflT�s cft rurfus ad mare, omnis^ turba utn�ebat ad docebateos�nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fiiS

Tam infigni mfraculo gefto in Capernaum,quo pluribus prodeflei? commutauitlocum,ac fefe contulft ad lacum.Nonfe. fubduxithominu^nbsp;tijfed fugiens infanabiles fcribas, p�orum homfnum defyderiumnbsp;�ocautt, Siquidem adlacum quoe� magna uis hominum confluebacblt; �tnbsp;nos omnibus relidis lefum effe fequendum, quocuni� fe cotulerit.nbsp;enim no feruator eft,fiuc urbes incolat,f�uc uicos amp; oppida perag��^^?nbsp;Ictur in d�feras fiue confeendat montes, fiue defeendatin campe�f*^gt;^nbsp;eus adeat. Videns ita(� numerofam hominum multitudinem conflux�*�^(jrnbsp;ignarus quam ob r� concurriiret,docebat illos inlittore:nonfinefrud'^,^jj(d*nbsp;rifle uolebat, Turbas fugerat ad mare egrefTuSjfed turba iterumnbsp;feas quod quanto magis gloria ex animo fugeris, tanto illa magisnbsp;atfltuillam fequeris,illa te f�gtet�

Et cum pr�teriret, uidit Lcui Alph�i fedentem ad teloniun�, iili:Sequere me. Et furgens f�cutus eft eum�nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;j(i

Quum faceret dominus iter in littorc, pr�teribat telonium ,quo federe folent qui � pr�ternauigantibus uedh'gal exigunn In eonbsp;thacum quend�, qui idem didus eft Lcui,�lphaci filium,fedentemnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;(,,1^

eratenim publicanuS, Id hominum genus quanquam ubicp pop^do^- jd�� fum,tarnen apudlud�os peculiariter habebatur abominabile.nbsp;iniqua fumma munus � principe, eo^ fer� quo plus lucri faciantind^ ntd*nbsp;extorqu�e ab omnibus,odiofe� negorium faceffunt nantis fl� uiatoHy!�nbsp;bus nonnunquam�C aliunde latis eftincommodi. Erantautem apud*nbsp;plurimi, qui negabant Iud�os,populum deo facrum,penderc tributu^nbsp;tere Caefari prophano principi �C idolorum cultori. Hinc fadum eftgt;nbsp;canos,qui C�faris negorium ad qu�ftum ufurarium agebant,uehem^*�nbsp;ecrarentur. Dominus autemquipriusexprobraueratfcribis fuami�^S.^^f�nbsp;tatem, obmurmurantibus miraculo, quum turba f�mplex deumnbsp;rurfus oftendere uoluit nullos longius abelTe � uera religione,qu�mnbsp;debantur eximiereligiof�,Matth�umauocat�telonio,iufl�t^ utip�^'��^f^nbsp;taretur. Ille fubito mutatus,rclida fella qu�ftuaria,fequutus eft paiip^.jXnbsp;fum,utEuangelicis opibus diteIceret.Hoc fadum no omnes pcrinde�^^^jjfii*nbsp;tur, tarnen erat multo prodigiof�us eo quod paulo ante demiratinbsp;nato paralytico. Nam illud mihi cogita,quanta paralyfi laborer,cui�^j.^�*nbsp;affixus eft ftudio pecuniae: nccobfcurumeft, qu�m fint perplex�nbsp;rum rationes. Et tarnen hic fubito fadus alius, mirabilius exilijtnbsp;ԣ^ omnibus relidis fequutus eft lefum, qu�m paralyricus ille exilionsnbsp;to fuo, domum abqt, Pharif�us audit lefum multa diflerentem,nbsp;trantem, �C diffiditac obmurmurat: publicanus qui nihil tale auditednbsp;der at,fimplici dido lefu obterrtperat. V ulgatum huius nomennbsp;lt;as non ponunulpfe uero Matth�um fe publicanum nominat,uto�^^^j,^p�quot;nbsp;Ium conuerfum debere de falute diff�dere,cum apoftolus �Cnbsp;te f�dus fit ex publicano. Reliquit autem non folum lucra uedig^***;�nbsp;tiam periculum, quod propter imperadas rationes accidere potera^ Fnbsp;bus f�culi, contemnitjcupidus Chriftum fequ�di. Qui enim exteri^^�nbsp;nbsp;nbsp;gt;

Ut mox fequer�^tur,is intus accendit 2lt; modum docuit.

-ocr page 19-

IN MARCVH. CAP. H.

Etfadiim eft climaccumberct in domo illius,mukipublicaniet pccP

^tores f�mul difcumbebant cum lefu amp; difcipulis eiusxrant enim muL 8dfequebantur eum*

tas nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;datur occafio, qua magis illu�raretur �C pharif�orum iniqufs

�^benignitas, Matth�us cnimiam eer tus lefu difcipulus, quo plur� addnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ordinis nuper fodales ad qu�ftum Euangeheum

�tdoitiiipfius uellctefTeconuina. Ob� roganri, quandoquidem ille obtemperauerat uocanti. Mat�nbsp;iiaapctrafle fe ratus^apparat conuiuium fpl�didum ac ma�nbsp;rollnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;multis effet fuffec�urum,indelicet difcipulis,quos iam aliquot

dominus, acpr�ter hos non paucis altjs,qui turn lefum cortiitaban� peer ^^^^'auiuiumeunti umbr�,ut dieitur,fuerunt,multis^ publicanis acnbsp;^rtatnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;qrios ob priftinam notitiam ac familiaritatem eodem uoca

�^rn�d nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;crubefeens, quales aliquando fodales habuiflet, qui ta�

^ocatu f �dfodalitiumtranfiffet: Ojerabatenim fore,utquemadmodumipfc r � domino, indem 8C plures quos habuerat infamis qus�ftus �Cnbsp;^�ndifphilofophi�,qu� largitur opes c�lcftes,haberecnbsp;fingularis in omnes cle�nbsp;Hnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;amplum effe conuiuium, quod ecclefi� ex gentibus

QUquot; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Parca funt enim SCanguftalud�orumconui*

fequ3tur,quum fpiritus fefe latiffime diffundat,omne^ �^^ripiat^ Libertatem amant omnes,dementia opus eft omni�nbsp;�g J r ^P^�^rorum eft,banc cum non haberent, fibi uindicabant pharif�i�nbsp;Peccat h J P^^rifaci uidentes, quia manducaret cum publicanis amp;nbsp;'orihnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;difcipulis eius: Quare cum publicanis amp;peccalt;s

�O�smanducatetbibit magiftcruefterC lefum cum publicanis Sxf pcccatoribus a�nbsp;difnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ipfi ueluti fandi nec alloquio dignarentur,adeunt it

*^^^des adhuc, QC qui facile uiderentur abduct poffc � prxeepto� �}U�^ ^^^P^^ntuenenatofufurro, Quamobrem, inquiunt,magifter uefter,nbsp;bibffnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;deferto loanne ut fandiorem fequimini, cum peccatoribus edit amp;S

communie fummum fit familiaritatis indicium^ An non le Atij, �dicriptum eft : Cum fando fandus eris, �Ccum peruerfo peruerterisc*nbsp;quod hac confuetudine addit animos peccatoribus, qui �itatinbsp;rj^refipifeerent;-

�*'51 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;necefle babent fani medico, fed qui i,TimQtb�ue

�habcntjnon enim ueni uocare iuftos,fed peccatores.

difcipulis adhuc rudibus npn effet in promptu quodrefponderent, fiducia pendebant � domino,lefus quern nec uoces clancitnbsp;occult� pharif�orum latebant,pro difcipulis refpondit;

dis �'^���^urniuratis phar if�i, quod c5 his quos uos pro imptjs SC abominan�. ^8�t^ conuiuia, potius quam cum facerdotibus, icribis, 8C phari�nbsp;Pqj. � �-^Udantur medici,qui fani quum uocantur adeunt a:grotos,6C ego cuknbsp;Qui adeam qui morbum agnofe�t animi fui, SC medicum defyder�t�' -QPofpera ualetudine funt non expoftulant cum medico,dicentes:Cur inuinbsp;ftnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;inuifis �tenim qui ualent,nihil opus habent medico:

^dicoriim ars his debet efle parata, qui male habet, Hi qui morbum fimm B 4nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

-ocr page 20-

lO nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cohmentarivm

agnofciintjgaudent adcfle medicS, Vt'difti's enim in paralytico mih�

. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;efle poteftatem tollendi peccata* Vos qui uobi's uidciru'ni fani, uendicanKS'i�

bis iuftitiam, non habetis quod expoftuletis cum niedico,fi uos n� adcat.W^ mif�usfutn inmundum, ut tollam peccata mundi� Qui�uni^ morbuinag*���*nbsp;fcit, S)C medici defyderat opem, huic non deero.Porro qui fibi uideturnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

culpa,fi rede fen tit, non eget ope noftra:fin laboratfalfa perfuafionc,autfi�*^ male cofcius,tarnen diff�mulatmorbum fuum, hunequoniam infanabil�^Jnbsp;fruftra adirer medicus : quis enim curer inuitum fProinde iniuria repreb^�'nbsp;tur medicus fi id facit quod profiter ars, Sed inf�gnis eil inhumanitasnbsp;qui cum fani fint,medici pr�fentiam inuident �grotis^Nec hoc quodfe^�^y^nbsp;bis qui legis feientiam profitemini,nouum uideri debet. Sic enim legiri^:^nbsp;ricordiam uolo potius quam facrificium,H^c deus per prophetamnbsp;fignificans abolendam carnalem legis iuftitia, quac confi�t abfiinentianbsp;ftorumflagitiorum, �C obferuatione ceremoniarum,Quinoncomninbb ' tl3tnbsp;cidium, qui non furatur, qui non moechatur,qui quiefeit fabbatis,qii*�5LiiInbsp;ftatis diebus,quilauat,qui facrificat,iufius efi apud homines,�t deiis al^nbsp;ftitiam requirit, qti� confier gratuita beneficentia in proximum,igi^^, ijn�nbsp;ac lenitate, Quantum uero abfunt ab haclaude,qui non folum nonoP^L^ji^nbsp;tur proximo fuo,uerumetiam inuident amp; obfirepunt,fi quis opemnbsp;tibusCTalem autem uobis deus promifit Mefliam,non qui facrificijs, Wnbsp;njs,ieiunqs, �� prolixis precationibus fuperaretpharif�os, his rebusnbsp;pulo uenditantes, fed qui benef�cus in omnes,lux efi�t errantibus,fijnbsp;oppreflis,confolator afflidis, medicus cotritis corde: qui^ eosnbsp;bantur abefle � deo, deo iungeret : qui uero deo uidebantur eflenbsp;declararet procul abefle auera pietate� Hoc fermone dominusnbsp;OS obturauit pharifacis,�^ difcipulos docuit,quales fife pr�fiare debc^'^^jpuO�nbsp;peccatores, Multum debemus pharifacorum maliti�, quae fubinde d�nbsp;prouocat ad explicandam Euangelicam dodrinam,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.

Katthlt;e!s�b Eterantdifcipuliloannisamp;pharif�orumieiunantes,amp;�cn� Lucrf �?�.�nbsp;nbsp;nbsp;dicunt illi: Quare difiipuli loannis amp; Pharifgorum ieiunant,

difeipuli non ieiunantf

Adeunt rurfus lefum aliquot difiipuli loannis,iundi calSniatod^^^^i�^ rifieisinam etillos liuor quida humanus arripuerat,quod lefusnbsp;iiideretur obfeurare, quum loannis uita 06 infiitutio uideretur efl�nbsp;lefu, qui difcipulorum etiam numero fueratfuperior, Adeuntita^nbsp;Calumniofam ob�jciunt quaefiionem,Qiiare,inquiunt, difeipulinbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;j

rifaeorum ieiunantfrequenter, tui uero difeipuli non ieiunantfAd ftionem, quoniam ipfum petcbantnon difcipulos, dominus lefiis,nbsp;refpondit,qu�m paulo ante fecerat difeipulis fuis patrocinans,nos innbsp;cens Euangelicam charitatem, qu� lenis efi in malis fibi propricinnbsp;gentiorem efle in propellendis malis alienis. Oportet enim epifiup^nbsp;gelicum in iniurtjs ipfius capiti ingefiis, tolerantem ac lenem efle/^nbsp;gno fiudio fuccurrere gregi periclitanti, quod hic agit dominus�

D ' Etaitillis lefus : Nunquid pofluntfiltj nuptiarum fus eft cum illis ieiunareCQanto tempore habent ficum fpon mnbsp;poffunt ieiunare� Ventent autem dies cum auferetur ab eis Jp^nbsp;tunc ieiunabunt in illis diebus�

-ocr page 21-

IN MARCVM, CAP, 11� fedulo aitdi�is roannem Bapti�fta,m�minifle debetfs quod illc menbsp;fponfum,fe uero fponfi amicum.Par eft aiitcm abeffe triftitiani^nbsp;adeftfponfus,Mo(es ftruus eft, non fponftis, lilt congrucbantie�nbsp;tn'ftit�am habent Qi htlaritatem obnubilant* Rede l'ciun�c qui masnbsp;~ rnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ancilla non fponfa : non enim tierfantur in cubiculo fponf�

thalamo nuptiali, quamdiu fponfum ipfutn ha� � �^O�^Pofl�nticiunare, quod gaudii magnitude non fin at eosnbsp;�cft p^�^^^triftium. Qui metu p�n� fuum facit officium alacer efle non po�nbsp;qui fpiritum liberalem hauferunt, intelligentes fe char os Si eu�nbsp;fnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;anguntur folicitudine ne peccent in his qux ad tempus prac

^rn nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ingenio fer uili pr�ditis, in lotionibus,in fabbatifmis,in delcdu ci

nitajjr�ip'^^ftitUjin diebus feftis,in facrificijs.Confidunt entra potenti� amp; bo feti r �nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;omnibus poteft abfolutam conferre t ufttttam.Fiduria

��fiUte^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;omnia condulcans addit ala�

�^^�CitT' B[abct fponfus cibum fuum,� quo fodales ipftus non poffiint abftine Pec^nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;eft fermo c�leftis,cibus animi caro eft Chrifti fpofi, cructfixa

btjs nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;�^undij^SC potus animi fanguis eft cr ucifixi, eo fane modo quo ci

^^��ifti � nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cibato,ncmpe fidei contcmplatione,Slt; myfteriorum

pi^nt nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;f�ru�ti meditatione firmacpfiducia.Hoc cibo Temper fatiari cus

propius fide Si nmorc adh�rent,Hoc potu cuptunt fempcr in� thalamo fponfi* Cxtcrum utetbus corporis non con�nbsp;fiiaftintie�'�'^^�^^^idunium: aefaepe fir,ut uefeens iuftior fit ieiunante*Trianbsp;pr�fcribit,�^ ob hoedeo ingrata, qui diligtt hilarem danbsp;�US fefe ,n Uj-pnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^ffe non poteft qui mctutt,qui tr�pid�t* C�terum qui fei�

alacer i ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;liberum, amp; ex charitate fua fponte ieiunat,is l�tus

Quum J*f^*'^^����^quiaficpraefcriptumeft, fedquiafichortaturcharitas, quam nunc formantur met difeipuli profecc�nbsp;charitas,qu�m nunc extorquet � uobis legis aut Io�nbsp;l^uctennbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pf�feriptio* Nondum aute ad hoc roboris peruenerunt:ad�

obftatenim illis huius corporis pracfentia, Venientautemdi� ^�ccclitnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;iponfi pr�fentia tolletur ab illis tune fadi ftrmtores,haua

*�3 ma�' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;folum ieiunabuntjtd^ fua fpontc,uerumetiam fortio�

ntafcula pr�ftabunt uolentes Qi alacres,

��fer nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;rudis affuit ueftimento uetcri : alioqui

tit�'nou��uetcri, amp;maiorfeiffurafiuEtnemornits nunbsp;nbsp;nbsp;nbsp;�^ouutn in utres ueteres,alioqui dirumpet uinum utres,amp; ufe

��vV^ndetur, Sc utres peribunt: fed uinum nouum in utres nouos �^�Mebet*

^^^��'^^dodrina quontam fpiritualts eft,non capttur ab his qui pharifau inueteraucrint, QC tdcirco mihi fimplices Slt; rudes delegi iuue�nbsp;�^aliiinbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;operam fi fpiritualem ac c�leftem dodrinam eredam animts car

tiis co'^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fuper ftitione uehcm�tcr occupatis, V etera ueteribus noua no�

cosa ^S�^^^untrquaefimifeeas, non folum inanem fumis operam,uerumettartt Perumelius mutare coneris reddis d�t�rior�s*Pr�ftat entra in ueteri fu�nbsp;fitunbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;perfeuerare,quam adempto metu peccandi,dum ad libertatem ipi�

plu I nbsp;nbsp;nbsp;adducere, ad peccandi licentiam inuitare*Qiicmadmodum enim

� �abetnegottj, qui^locet imbutum hacfalfaperfuafione,quod artem caU

-ocr page 22-

at nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;o COMMENTARIVM

kat,quam qui prorfus artis ignarumu'ta difRcilh'mum e� eos ad Euang^�* j nifiitiaminflit�cre, quiobcarnales obferuariunculas fibiperfuaferunt(l*J^j^^nbsp;abfolutamiuflitiam fintconfequut� Hincnimirum efi, quod pifcatorcS)Pj,,^nbsp;licanos,peccat�res,meretrices,06 ethnicos magis dociles coperio philo��P^jjjnbsp;fpiritualis, quam �ribas, pliari(�eos,ac facerdotes,qui in humanisnbsp;�^ traditionibus perfedafiatuunt pietatem, loannes ut m�dius inter �iisnbsp;ac nouam legem tentauit mifcere dodrin� geminum genus� Necf eni�t' anbsp;efl uiuidam hanc philofophiaminfirmis animis committere, Infirmufinbsp;tem quicquidhumanum,quicquid carnale efi: quod diuin�jfpirituaU�^jftJnbsp;leficjid uiuidum efi ac ualidum� Proinde meis diicipulis,quos in boenbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;-

des,ut eos ad hanc mafculam ac robufiam philofophia inftituam,nihil return pr�fcribo;His uefcere, ab his abfiine,nunc quiefce,nunc labora?nbsp;ftire,hoc ne contingas, illud ne contrades,ne femper maneat imbeciU^^knbsp;prxceptor� femd didicerinthuiufmodi rebus corporalibus fidere.nbsp;mixtuta return fibi non congruentium.Nullus enim fic defipit,utfi jjiii*nbsp;terem farcire cupiat, afliiat fragmentum panni noutCur itaCNempeQ, Jj*nbsp;det futurum, utfi id faciat,�iS noui panni iaduram f�ciat,Slt; uetuft�nbsp;gam reddat maiorem� Siquidem off�nfus inf�gni diflimilitudinenbsp;�C uefiis male fard� continuo detrahit quod afluerat,Itaq: ruptura lie*nbsp;qu� turpius hiat quam antea.Nelt;p quif^ tarn fiultus efi,ut uinumnoi�^pj �nbsp;dat utribus antiquis. Quamobrem^Qiiia uidetfore duplicem iaduragt;�'[j,{(�^nbsp;mufium ob uehementiam fpirituum efferuerfcens difrumpit utres ob^^nbsp;tem imbecillesjitac� fimul pereunt �C utres �C uinum�Quid porronbsp;noconfulat utribus c� Vinum mufium conditin utres nouos.Itanbsp;nimus afiueuit uapp� pharifaicarum obferuarionum,n� feruntnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;�

fiis Slt; fpiritualis dodrin�, fed abhorrent Slt; auerfantur, ac deterioris n* ftumeuiafiueueruntrequirunt,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;yji

Et fadum eft iterum, cum fabbatis ambularet per fata, cius cccperunt pr�gredi amp; uellere fpicas, Pharif�i autetnnbsp;Ecce,quid faciunt difcipuli tui fabbatis quod non licetf

Accidit altera nice die quodam, ut difcipuli facerent iter per die fabbati,quo religiofum eratludacis aliquid open's agere:pr�ibanta�'nbsp;ftipuli i lefus uero fequebatur� Qiium autem fiimulareteos fames,nbsp;uellere Ipicas manuum^ confridu exclufis granis uefei, Audinun^nbsp;utres,zelatores humanarum traditions,offenfos nouomiifiolibertaf�^j^^ci'nbsp;gelic�,ac fabbatifmi uappam requir�tes� Siquidem pharifaei quinbsp;ter iufii comitabantur lefum, confpicientes quod faciebat difcipuli/^nbsp;in difeipulis calumniabantur, Nam quemadmodum difcipulorunjnbsp;commendat pratceptorem, itamalefada folent his imputari qui innbsp;Admonent tgitur dominum, dC iudicantdifcipulos,perinde quafirtf�^^jjaf^nbsp;riam agentes,quod uiolarentfabbatum,ut aut illos coerceret,SCnbsp;pharifaicam fuperfiitionem autfi id non faceret, haberentde quoJPnbsp;niam firuerent. Dominus aut� fic patrocinatus efi fuis difeipulis,uinbsp;faicae peritos ex ipfalege refelleret,pro fuamanfuetudine doces,quir Fnbsp;dimerebantur�

Etait illis : Nlunquam legiftis quid fecerit Dauid, quando tem habuit,�lt; efurijt ipfe et qui cum eo erant7quomodo intraU

-ocr page 23-

IM MARC VM. GAP. It. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;�J

mumdafub Abiathar principefacerdotum.S^ panes propoi�tionis ^anducauit,quos non Ikebat manducare nifi facerdotibus,et dcdit eis

eo crant.

inquit Chriftus,dcfertis mcos difripulos,quod coadK fame fpu dccerput,quo uit�fu� confulant,quumipfa lex,cuius u�snbsp;commcmoret, Dauidin fimili neceffita tc deprehet�nbsp;D�� quiddam, in quo magis etiam uidetur uiolata rcligio,Siquidem fa�nbsp;ih�rnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;domum dei,nec ucritus eft homo profanus ab Abia

Ce nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;primas tenebat inter facerdotes,poftulare fibi dari panes illos uni

igf gt; quos propofitionis uocant, quibus nephas erat omnibus uefei prae� . �^cs,idcp tantifper,dum intra rempli fepta uerfantes facris operaren�nbsp;pater eius Ahimelech, quid lex pracfcripfiflct,nbsp;Dauidi ac eius comitibus tradere panes facros in loco fanbsp;��rioc uefeiris effe fcriptum,C2t ft no meminiftis,qua fronte pro�nbsp;KSjsfcientiam�' Si feitis ac mcminiftis,cur in fimili caufa Abiathar acnbsp;*^��'n�c m etiam probatis,meos utnephartj fceleris reos defertisfSinbsp;gis niin�nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;proximi ceifit Icgis rigor,quum maxime regnaret 1 ex, quo ma�

fiibu nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cedere legis ceremonias, quoues charitas hortatur proxi�

P�riaiUQ^�^^^um cfle�'Quin QC illudpraeccpitlex,dilig�dum efle proximum fitintotalegcnbsp;^?�!^xi�uum, curpr�pofteroiudicioob eaqu�leuiorafunt,necnbsp;P�Pulugi,^^� ^^�^�^quod�Cfummumeft fle perpetuum �* Fuitolim tempus 6Cnbsp;? *que face�nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fabbati religio. Et futurum eft,ut uerc prjs quiuis di�

*^^^runil�tfa A^^�^quS autem nec fuitnec erit tempus, quo nonfucrit auc qui cum � ^^�^�^Pem ferre egenti proximo.Lex uetat occidi,occidit au�nbsp;Qnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Poflrt no fuccurrit.Ea perp�tua lex eft. V�tat eadem qui�

f gt; fii�a* � nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^^*^0 praepoftera religio, fi quis dum timet uiolare fabbati

fratrem fuum,quum afinum delapfum in foueam educat Btd�nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fepu'mi QC quietis diei religionec'

^is dl nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Itaquedominus eft filius hominis,eti� fabbat�

4^^^^�'ibus qu�lcfus docuift�tqu�m efl�nt peruerfe religio� ^*''��'011nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fcntcntiam�Sabbatum,inquit,hominum caufa eft inftitii

Uth�. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;conditi funt propter fabbatum, Filius autem hominis ucnic

^^�^^^^��'^�^��gt;Pcdutferuarct. Italt;�poteftat�habetctiam abrogan� fid poftulat hominum falus.Quod de fabbato di�nbsp;r^'^f�^treE n ^��'^�^�onibus omnibus fentiendum eft. Ad tempus inftitut�nbsp;I P�P�l^s paulatim afuefcerctobedirepracceptisdei,utpcr fi'gnnbsp;ducer�tur ad intelledum rerum fpiritualium, Pienbsp;^^y�^jqniuacuus atumuitumalarumcupiditatum,iuuandiproxf�nbsp;r^pnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ieiunium,fedfitimpia,fiquodadfalu�

� nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;uertitur in pernitiem SC corporis �C animi.Rcs eft

irreligiofa, quoties huius fer uandi fuperftitione reuoew ofF�fnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;propius fpedant ad uer� pietatem, Sande facit qui do�

r o^iniQ r ^��^^^�^^jftdprophanum eft donum quod offertur irreconciliato

� ^cgligitur color aut forma ueftis,quoties id commodum eft � '�c�enim homo ueftis caufa fadus eft, fed hominis gratia repertaue�

-ocr page 24-

,.H - CPMMJEKTA JVrirM; 1 fiis Jn'cTemcibiis hom�tiis caufa paratur,no homo cibi c�ufa condftiis c�lt;nbsp;inde quouis cibi genere uefci fas eft, quoties id poftulat hominisnbsp;quidem hsec omnia corporalia, in quibus uos abfolutam inftitiamnbsp;templura,uidimae,cibus, ueftis,diesfefti,ieiunia,uota,doriaria,irreligio�^nbsp;�antur, fiobid laeditur uel impeditur falus proximi: religiofe autemnbsp;fur,fi ob proximi charitat�, negledis his qu� funt carnalia,intus innbsp;iiatur id qitod corporalium return umbris eft def�gnat�, Huiufinodi co^nbsp;fionumMofes adminiftrator fiiitnon author, feruus non dominus.H^^^j^nbsp;adherent animo feruili magna fupcrftitione feruant ea qu� funt carnts-^nbsp;rum qui adh�rentfilio hominis, qui totius legis eft dominus,ea^nbsp;�andaiuxta fpiritumqugcarnalibus illis fimulachris figurabantur,libc�^�nbsp;ab eiufmodi ceremonijs�

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;CAP VT III.

introiuititerum in fynagogam,8lt;f erat ibi homo nbsp;nbsp;nbsp;J


Mnum aridam.Et obferuabanteum fi fabbaus curaretjOt^t rencillum.

Et in agro quidem per uiam dominus lefus huiufmodi fermonibi�^Pj^f f�orum retudit calumniam,et difeipulis innocentibus eft patrocinatiis*�nbsp;plane difeeremus nihil efle calumniofius falfa religionis perfuafione,q^^nbsp;fus ingreffusefletfynagogam, illicexmore do(fturuspopulum,obw^^^nbsp;(us 6lt;S domino benefaciendi�^pharifacis calumniandioccafio. Aderatcf''j^jpSnbsp;fic in turba quidam, miferum omnibus fpedaculum exhib�s, manuninbsp;arefadam et mancam,membrum mortuum et inutile circumferensjho^nbsp;ihiferabilior, quod o�era manuum folitus efl�t alere tum fefe tumnbsp;nuem SC inopem.Eto malitiam pharif�orum oculatam ad calumnia^^^'nbsp;nefada Chrifti, c�cam ad intclligendum dodrinam coeleftem�Ex bisnbsp;qebant oculis corporeis,uidebant humanam naturam,ex his quaenbsp;non perfpiciebant uirtutem diuinam� Vident hominem miferabileP��^, (}tnbsp;lefum mifericordem, SC ilico coniedant quid elTe confcquuturum. *nbsp;lUrfiniam adornant non in difcipulos,quemadmodum prius de fp*ds*'^'^jprOnbsp;fed ipfi domino qui difdpulis fuerat patrocinatus, Obferuatigiturnbsp;penfum ad opitulandummiferis, an �nderet e�'am fynagoganbsp;fanare hominem,ut fi id faceret, accufarenteum uiolati fabbaci,qnn^ , ryoinbsp;�em haber�t multitudinem� Nihil quidem orabat mifer ille,ueruni honbsp;�rat orare miferabili,uenirc in confpedum mifericordis domini

Et ait homini habend manum aridam : Surge in mediuifl* �is:Licet fabbatis benefacere,an maleCanimam filuam facer^j^*^ �nbsp;refAtillitacebant.

Dominus quo redderet omnes attentos �dendo fpedaculo, nem cui manus erat manca. Surge, inquit, SC confifte in medionbsp;�urrexit iIle bona quadam concepta fpe, Tum lefus uerfus adnbsp;rum cogitationes non ignorabat, dixit illis:Quid cenfetis uos qui lognbsp;tionem profiteminifquibus rebus uf�latur fabbatumfbenefacnbsp;ciendoc'feruando uitam hominis an perdendofNon fallebatillos 0*^?nbsp;faxe cornuta percontatio^Si rc^ondiflent, fatius eft� ob religioncmnbsp;dperireproximum,qu�mncgledafuperftitione fuccurrcreperionbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;j

-ocr page 25-

IN MARC7M. CAP. III.

tultffct populus abfurdum rcfponfum,ct � fenfu communi naturae abhorrons� Sin lefpondiflent licercjfibi ademiflent I'us calumm'andi Jta(^ uifum eft obticenbsp;(cere,ct tarnen interim produntmultitudinimalitiofam uerfutiam fuam,quodnbsp;prouocati interrogatione ad refipifcentiamjObftinate perfifterent in ftudio casnbsp;lumniandi. Porro quo facilior effetrefpofio�ppofuit � fimili quaeftione, Numnbsp;qiiisinterilloseffettamreligiofusobferuator iabbati,ut ouem fabbato deksnbsp;pfaminfouea perire fineret aut �nderet educeref' Nullus autem erat in ea tur�nbsp;ba qui non intelligeret quanto fit hominis falus magis curanda quam ouis^Ocnbsp;cidit autem quifquis p�rire finit quod feru are poteft,

^tcircumfpidens eoscumira,contriftatusfuperc�dtatem cordis corum,dicit homini.�Extende manum tuam. Et extcndit,ct reftituta eftnbsp;manusilh;

tio ^^��P^^pcd�ato refponfo dominus uideretomnes pharif�os non ignora c ueri fed obftinata malitia ueluti coniuratos obmutcfcere,circumtulit Osnbsp;101^quot;^ fnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ferens quanta cum ira quanto^ dolore ferret ik

cot nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;malitiam, qui cum fefe profiterentur duces caecorum, ipfi

�oient nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cupiditatibus exc�catos, utclarifiimam ueritatis lucem

ftiens nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ent. Nulla enim caecitas immedicabilior,quam quumquis

� py nbsp;nbsp;iiolens c�cus eft,Videbant mutam pecudem ne periret extrahi pofle

fc nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fabbato, 6lt; uidere nolebanthomini lieer efabbatisconfule

dominus, ^uo nos doceret ob deploratam maloru pers �ortitfeT'h'vT ^ftinendum aiuuandts proximis, contemptis pharif�isnbsp;*�anum t quot;^�^inem^ ac populo adreieuentuminhiante, dixit ill�Extendenbsp;teromnib^^�^�r audita eft,extendit manum fubito mutatam,nec aitnbsp;l^at Ounbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fongentem qu�m fecerat altera,qu� nunquam manca fue

iuinn �'�tationesnonabduxiffentab errorec'quemtameuidens miracu fcfti ^^�^^^�^�^^�dglorificandumdeum�' At pharifaeifermento inuidiac insnbsp;flintnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^dPceleratiora etiam confilia prouocantur, H�c pimirura

homfn P���P�ftcra pharifaeorum indicia. Pluris faciunt pecudem � l^ananbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;qu�m corpus,cibum qu�m uitam,corpus qu�m animum,hus

carnem qu�m fpiritum, homines qu�m deum.�deo nihft dpeflilentius, Apud homines prodigiof� uirtutis eft,fimsnbsp;^en�f .^^^*^ere manum mancam homini,fedmulto maioris �C uirturis Sgt;C,nbsp;^^*1111*?nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;mancas �� pr�mortuas animi uires.Qii�m mifere mans

qm� ^�^^oianumjqu�m mortua,qu�m ab omni milericordi� fenfu uacuarn, proximum fuum egentem,nec ftipem porrigit,qui errante nonnbsp;tif�nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;oppreffum non fubleuat,qui ceffantem non excitat,T aies erant pha

di4�3j� oaakierunt inuidere domino,qu�m fanitati per cumreftitui huiufmo ^^�^�*^crum ecclefia Chrifti nec� fur dos, net� mutos, neq? caecos, ne.t�nbsp;claudos recipit,Quifquis eft obnoxius malis ueniat in conlpedunbsp;�^^bit '^�^^bitur.Afflabit ille nobis fpiritum fuum,�� quod mancum er at anisnbsp;f�$ e�? pQl�nbsp;nbsp;nbsp;domino fimplici fiducia crcdunt,fani domum redeunt,Qut

ex alienis benefatftis redduntur deteriores.Qiii pharis nfw�^ent, nuUi bene uolunt,nifi fibtjpfis, Qiii lefu fpiritum haufcinbsp;� *bil aliud conantur qu�m omnibus benefacere,

Herodianisconf�liumfade� ���duerfuseumquomodoeumperderent.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gt;

C

-ocr page 26-

COM ME N TARI VM

Sfmul �tt� pharif�i fynagogam egreff� funt, tametfi non audebant � apud populum afcitis etiam Herodianis militibus uel fautoribus,quonbsp;efl�t confpiratio (nam nulh' magis banc nouerunt artem ) clancularjjs connbsp;inter fefe agitabant, q�omodo lefum extinguerent,quem,ut uidebant,p�fnbsp;tibus fadis longe fuperiorem jita nee didi's refelli poiTe fentiebant.Nonnbsp;niebat inter pharif�os �dHerodianos, 8� ad perdendum falutis authort^^.jnbsp;fentiebanr* O fceleratam concordiam, � c�citatem irere deplorandaw.nbsp;proficientcuniculi firaudis human� aduerfus eum quem nihilnbsp;nos quidam putant didos eos qui Herodem Afcolonit� credebantfi��^|,^(j,;nbsp;fiam, quia templum �dificaflet, Slt; glorioi�regnafletin lerufalem/ni��,j,;nbsp;g�na effet, ideo dominum perfequebantur* Alij Herodianos intellig^^l^i;nbsp;tes HerodiSjqui prioris filius regnabat in Galil�a, 06 loannem occidit'nbsp;les autera fimilibus confentiebant ad malum,nbsp;nbsp;quod foli no poffun*:*^((jf^

hoc fibi confentientium auxilio def�gnare nituntur,Magna infania,q^� indigent, de nece faluatoris conf�liantur, 66 quia ratione uincunturnbsp;machinantunnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

lefus autem cum difcipulis fuis feceffit ad mare,86 multa lil�a amp; lud�a fecuta eft eum, amp; ab Hierofolymis amp; ab Idum�^nbsp;lordanem : �6 qui drea Tyrum SiC Sidonem multitudo magna ai*nbsp;tes qu� fadebat,uenerunt ad eum*

Dominus nos exemplo fuo docens nonnunquam ad tempus mcdicabili malorumperuicaciae,ne prouocatireddantur fceleratiof^^�nbsp;xit fefe ab eo loco, �6 rurfus feceff�t ad lacumJefu feceffus non eftnbsp;fpendium fed incrementum^Nifi enim propuliffent ilium pharif�iji^*�nbsp;fet ad gentium multitudinem^ Pofteaquam igitur lefus reliquerat ini�*nbsp;anguftam fynagogam,fefe^ recepiffet ad lacum,undiep confluxit ad jpU^nbsp;merofauis hominum, nonfolum �Galilaea, uerumetiam �ludaea,af4'nbsp;etiam Hierofolymis,turn ab Idum�a qu� hic dicitur Auftralior pars hnbsp;Pal�ftina, 8C � regionibus ultra lordanem fitis,duarum feilicet tribin�^�^^nbsp;midi�, in qua etiam turn lud�i pafl�m �6 multi habitabantj� tempo^**�nbsp;chab�orum,Ad h�c � locis Tyro Sidoniqp fi'nitimis* Pr�luditurnbsp;gregandam gentium ecclef�am, quando fynagoga per incredulitaten� *.nbsp;bat Euangelium dei.Ex omnibus his locis concurreratingens homingnbsp;titudo,non folum Iud�orum,ut uideri poteft,fed etiam gentilium,qn*^j(r�nbsp;rumore qui late fparfus erat de miranda dodrina, de^potentibus .Znbsp;fefe ad lacum ef�uderant. Dominus autem benignus �6 diues innbsp;nem nec � dodrina fua,nec � fanitatis benef�cio fubmouebat^Tantosnbsp;rat ardor mulutudinis ob auiditatem fanitatis,ut alius alium prot^**�nbsp;irrumperet ad [efum,ut eum uel contingerent, quando folo etiamnbsp;du pellebantur morbi*nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;(iii^

B nbsp;nbsp;nbsp;Et dixit lefus difcipulis fuis, utnauicula f�bideferui�ctpi'OP^^jit�J

bam, ne comprim�rent eum : multos enim fanabat, ita ut cum ut ilium rang�rent quotquot habebant pIagas,Et fpitif^� �nbsp;di cum ilium uidebant,procidebantei,amp; clamabant,dicen�CS'nbsp;lius dei.Et uehementercomminabatur eis ne manifeffarent ilnbsp;nbsp;nbsp;/

Cum � turba dominus comprimeretur,mandauit difcipulis ut 1* 3)**

-ocr page 27-

IN HARCVM. CAP. 111. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I7

nauiculam, quo tutus effet ab incondita tumultuo{�multitud�ne,qu� ma# gis fuiebat corporum falut� qu�m anfmarum,SC compn'mit potius qu�m tan�nbsp;gidefum. Nullum int�rim erat ucl hominum uel morborum difcn�mcn apudnbsp;potentem iuxta ac benignum medic�, QLiicunq,� quibufcunq; malis teneban�nbsp;^tit5protinusliberabantur,modo contigiff�taudi�elefum^Atc^idetiamhodienbsp;uidenius iuxta fpirit� fieri.Ex totius orbis nationibus qu�m multi quibuscp uinbsp;obnox�j Gonfugiunt ad lefum, �C f�ducia� contadtu fanantur c* Qiu'n fpLnbsp;�ttJs itntnundi uifo lefu, non ferebant illius pr�fentaneam uirtutcm,fcd accknbsp;^^gonuaillius exclamabantdicentes: Tu es ille filius dei,nempe proanbsp;^�nis tnundoMeff�as faluator �C un�lus, deus �C homo.Iefus autem non fcanbsp;� �'s ab iinpijs fpiritibus pr�dicari,interminatur illis ut taceant,nec ipfum pronbsp;j^j^^^otcmpus.Pcr humiles QC tenues mundo uoluitinnote{cere,quibus dinbsp;ber' 1nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;audit.Spiritibus autemimp�js ne turn quidem fidem ha^

diui^*^^� nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dicunt,Nec enim hoc negotium fortuitu gerebatur, fed

^Qn^��^��^liogradibusquibufdam 8i profedibus temperabantur omnia ad fi O J�'^^^^^*��P�^oinde difcipuK qui notant familiariter cum domino uerfaanbsp;ris acnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;purioris ecclefi�.Iefus autem magis deledatur paucis pu^

^ilofe* �^^^�^�qti�mmultitudine turbulenta.Sed tarnen ita fubducit fefe,ut ni temnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;doccat multitudinem, Quum uides lefum � nauicula docena

���cnos ^^^^P�^��Opumconcionantempromifcu� multitudini, qu� catechu� lud�os et ethnicos copleditur, Beati qui fpiritualiternbsp;Ptius abnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;�edendo, 8C deuote amando. Non tangunt autem,nif�qui

tigeritp4f^^�^f�^�^��'^t,Sananturenim ab omnibus uittjsjquofcunc�illecon� ^^nquillinbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fideinfufa iuftificanteJam enim ex tumultuof�s fadi

^^��jfeniD nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;in nauim ecclef��,ut perp�tua lefu confuetudine fr uan

Purilt;! n�^,*^ �^�^enfaeaff�deant. Nauicula in qua Icfuseftanguftaeflim� ^�^mphffimapurgatis,

tnontem, uocauit ad fe quos uoluit ipfe,amp; uenerut dnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;duodedmcumiUo,amp;utmittereteos pr�dica

�His poteftatem curandi infirmitates, �C etjciendi d�monia, d�monum, effugerat impur am ac tu�nbsp;�^Utnp�nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, �c tarnen hacc arguebant adelTe regnum dei,in quod ir�

indigni, Proinde fibi parat duces aliquot,qui in *�orb� ^^��'ogno c�lorum effent adiutores, qui^ tot nationibus mox ex to�'nbsp;philofophiam confluxuris fuff�cercnt. Sicnbsp;huius mundi monarch�, certos pr�fedos fibi deligere,pernbsp;fuum 8C aff�rant amp; amplient, adminiftrent �C tueantur, Hosnbsp;induftrioSjin primis autem gnaros regienbsp;P�ttij^^��Wus itac�, qui fefe frequenter demiferat ad promifcuam multitudinbsp;alliceretjfado doc�s idem effe faciendum Euangelicis donbsp;*bon{� gt; �m ad fublimitatem Euangelic� perfedionis euocans confcendit'nbsp;accerf�uit adfe, non quosuis � multitudine,fed quos ipfe uoluit,nbsp;notifX^^^ocmunus delegerat. Non enim uocauit opulentos, non fatrapas,nbsp;^idem ^�^^�^os,pharifgos, autfcribas,fed tenues,humiles,8Cidiotas: fiquidemnbsp;qui(} jj?�*^crantidonei,qui lefum fequuti montem confcenderent,unde quic�nbsp;��^nndus habet admirandum defpicitur, unde uelut � pr�pinquo uoxnbsp;patris c�leftis, 2lt; unde fpedatur immortalitatis gloria.Parentqui uonbsp;C X

-ocr page 28-

18 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;G o M M E N T � R IV M �nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;j

cati funt , 8^ ucniunt ad lefum fublimem^ Nullus eru'm hune monter confeendere nif� uocante lefinNam ipfe mons eft,nec ad tpfum quirqu^i�*.^nbsp;nit nif� tracf�us ab co. Hic rex ille regum �C dominus dominantium dtiod^nbsp;pr�fedos felegitjQui ueluti fidi fatellites,nunquam ab ipf�us lateredifced^ �nbsp;utubiresEuangelicapoftularet, mittetet cos, ueluti legatos � laterCjpt^^d*nbsp;turos, qu� � rege fuo didiciflent,ac diuulgaturos per uniuerfumnbsp;bemedidafuiprincipis, Oraturus aStafeendit, dum uult ordin�re apo*�^nbsp;Ut difcamus,quod �C nos quado fumus ordinaturi epifeopos ecclefiatu*��P 5nbsp;us orare debeamus, ut reuelentur qui digni f�nt, ne communicemiis p^^ jj,nbsp;alienis* D�dit poteftatem faciendi miracula, ut uirtus oftenfa fidemnbsp;ret, QCnoua facerent qu� noua pr�dicabant, Nunc autem numerusnbsp;creuit, figna uirtutum non parent: fruf�ra foris miraculum oftenditur,**nbsp;qui intus operetur,quia lingu� in fenum funt,non fidelibus fed inf�d^'*nbsp;Et impofuit Simoni nomen Petrus, amp; lacobum Zebed�inbsp;nemfratrem lacobi, S^�nnpofuit eis nomina Boanerges, qtiodnbsp;C tonitrui:amp; Andream,amp;: Philippum,amp; Bartholom�u,amp;

amp; Thomam,8� lacobum A�ph�i,amp; Thadd�um,amp; Simonens n�um,8^ ludam lfcariotem,qui �i. tradidit ilium.

Quoniamignobiles erantpifcatores, idiot�, tenues, nihil regakP^^ rentes,quum pollicerentur regnum dei,ne contemneretur eorum aiid�nbsp;addiditpoteftat�,quam nuUihuiusmudimonarch� fuis legatisdarep^^iiii^nbsp;nimirum,ut in nomine lefu omne morborum genus fanarent, ut^nbsp;puros fpiritus profligarent,Horum primus erat Simon,cui nome uert^�nbsp;phas Syriacum,hoc eft petram f�ue fax�, ut ex ipfo nomine difeeremynbsp;gelic� philofophi� caput efle fidei immmobilem conftantiam. Secund^nbsp;bus Zebed�i filius, un� cum firatre fuo loanne, His impofuer at nomgt;��50(i^^nbsp;cer�tur Boanerges,quod �C ipfum Syris fonatfilios tonftrui, uidelicGtnbsp;minispr�fagiod�clarante, hos olim exEuangelico monte cmilfuro�nbsp;uerfum terrarum orbem Euangelic� pr�dicationis tonitruum,quodlt;\^p-^nbsp;animos commoucret, QC erigeret ad ftudium rerS c�leftium, Siquid^^^^J^nbsp;nitru fenat�fublimi,itapr�dicator Euangelicus nihil humile,nihib^^^,jp�'nbsp;nat,fed c�leftia omnia, P�nitentiam agite,inftat regnum c�lor �,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

Ad hanc enim uocem corripit un�quemcj nmor fulminis, fed fuccedi^ Cr�dit� Euangelio,�i^ faluieritis. Quartus erat Andreas fraternbsp;Philippus, Sextus Bartholomeus,Septimus Matth�us, Odauus THg*nbsp;cognoment� eratDidimus ex interpretatione Hebraica, Nonusnbsp;ph�ifiIius,Decimus Thadd�us, Vndecimus Simon Cananeus,nbsp;�udas Ifcariotes, qui prodidit dominum. Per hos paucos obfcuros, Jsrnbsp;fie imbecilles uifum eft domino totum innouare mundum,ne quam 1^nbsp;nbsp;nbsp;.

tem in c�leftinegotio fibi uindicaret humana uel fapienria uel potel� p^l MM.sgt;4.i�bnbsp;nbsp;nbsp;Et ueniunt ad domum : �d conuenit iterum turba, ita ut

fentnecppanemmanducare.

His rebus pr�didis in monte peraeftis, ut nos doceremur in d�n^ uangelici fermonis difpenfatoribus non efle uocandos innbsp;les Sepriuatos affedlus, defcenditlefus cum eledfis fuis proceribusnbsp;ueniunt in domum, nimirum iamfamili�res fie domcftici dei, H�cnbsp;bis expreffa eft,ut fublimitate fua dodores non grauentur fefe ad lui*^ (jp*

-ocr page 29-

IN MARCVM, CAP. III. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;�9

in�rmorumdetni'ttere, quo plnrimos domino fiiolucnfiiciant� Sequamur�C nos lefum m domum hoc animo, ut perfpiciamus quid fitexpedtandnm,Sc adnbsp;qu�pr�parandus fit animus, his qui fufcipiunt negotium,fyncerepr�dicaa�nbsp;diEuangelium coele�e� In montem non confcenderat turba.Eft enim hoc.eoanbsp;turn quos ad id felcgerat dominus� Ver� ubi defcenfum eft ad humiliora,ruranbsp;confliiit promifcua turba, tanta importunitate inftans, ut audiret lefum,nbsp;morbis liberarentur, ut apoftolis non fuerit otium uel cibi fumendfNihilnbsp;Ipeftaculogratius eflepoteftEuangelicis dodoribus, quam quum popuanbsp;us difcendi auidus, negotium faceffit facerdotibus,quum ingens catechumeinbsp;^oi�ununultitudo ecclefi� fores obfidet, quum promifcu� multitudini angusnbsp;� lunt bafilic� concionantibus epifcopis,

. audiflent fui,�xi�runt tenerc eum.dicebatenim : Quoniam �quot;f^roremuerfuseft,

bus nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;qu� gerebantur ubi rumor pertuliflet ad cognatos lefUjquia

infirmitas, quum de diuina potetia nihil fufpicari poifcnt n�here^lefum cum humiii ibrdidoqj fodaliuo furfum deorfum uagarinbsp;quaedam 2C inauditadocere,profliganbsp;furori tribuebant quod offenfi corporis imbecillinbsp;��antdo P�^^�'^^^adfcriberediuin�potentise, Norant matrem 6C patrem,noanbsp;I'^ntcinnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;omnem familiam, norantipfum in c�teris nihil � reliquis diffe

��iutn Ita nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;qu� nunciabantur fupramodum humanarum elfe ui

eti,utinen nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;erantcognati iuxta leges humanas putabantelTe fuioffL

Dicebanten nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;a fpiritu quqpiam arreptum uinculis coercerent.

omnibus *�� �r ^^''^fem uerfus eft. Etenim qui contemptis rebus terrenis infanuita coeleftem philofophiam toto pedoreampledun.

J p nbsp;nbsp;nbsp;bis quibus nihil fapit nifi terrenum Qc caducum. Qui pa�

�^ollocan- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;iu ufus pauperum, infanit ci qui uitae praefidium in diuitijs

eruc�^� �b Euangelium nolens femet in exilium, paupertatem,carcea n �'�i'tem immittit fpe felicitatis �ternae, writ ei qui pofthancnbsp;honoresnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;uitamfelicioremptjs. Qiiifpernitprincipumacpopuli

^�honib� nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;afTequatur apud deum, infanit his qui uere infaniuntlars

^�^ntes c^�^^^^bus, per fas nefas^ regnu ac dignitates mox cripiendas am� ��enda� ^boc tam impium indicium � fuis propinquis tulit dominus,ne quidnbsp;^�^'^Pfia difeipuli, fi fimilia contingat audire � fuis, fecundum illudJnnbsp;receperunt.Qviem enim faciSt alij magnum, fuinbsp;propheta fine honore nifi in patria fua : quia fapienti�nbsp;P P^�'^apcrenonpoterant,alieno fenfulocutumputabant,

Hierofolymis defeenderant, dicebant: Quoniam 'lb haDet;amp; quia in principe d�moniorum eqeit d�moniagt;

^Pcs f^^'.'^iditate mentis nonintelliguntuerbumdei,rcmanct tarnen in cis ^gt;0 qu�jnbsp;nbsp;nbsp;fi forte intelligant. Qui autem intelligere nolunt, �� inuer tunt ftu�

fpes eft. V nde ferib� �C pharif�i,qui telles fucrant oportebatob prophetarum cognitionem ex hu�nbsp;intelligere iam adeffe quod illi promiferant,�lt; ob r eligionis ex�nbsp;placebantjuenari diuinam potentiam, quam omnes fibi fanbsp;9�id ^^P^�^*^bantur,blafphemis uocibus incelTunt lefum, dicentes� Suntnbsp;cmhurnanis uiribus maiora qu� facit, uer um no ifta facit uirtutc dei,

3

-ocr page 30-

50 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;COMM�NTARl � '

fed potentem aliquem amp; inf�gnem Bcelzcbub, qui pn'nceps ef�omntut� moniorum, didus lud�i's dominus uel uir mufcarumj�C huius auxiliopt^^nbsp;gaf d�monia,minus poUentia uiribus.

Et conuocati's eis,in parabolis di�cebat illis : Quomodo poteft nas fatanam efjeeref Etfiregnum in fe diuidatur, non poteftr^B�^^nbsp;illudftare� Et fi domus fuper femetipfamdifpartiatur,nonpotdt�/nbsp;mus ilia ftare� Et fi fatanas confurrexeritin femetipfum,di{partit�^^nbsp;non poterit ftare,fed finem habet�

Impudentem S)C c�cam banc blafphemiam, quoniam non tam lefum, quem nihil aliud quam hominem ef�� credeb�t,qu�m ipfumnbsp;ius gloriac inuidentes, miracula quac illius uirtute gerebantur afcribcbai�nbsp;puro daemonic, Dominus accurate refellitjadhibitis etiam paraboliS;lt;1^^(^i)^nbsp;omnium fenfibusredderet euidentem. Quumtotum, inquit,regnuJfl^nbsp;num fit aduerfum regnum dei, qui fit,ut fatanas fatanam eqciat^^Nifd*^*nbsp;inter fe bello inteftino tumultuentur,quafi fub eodem principe tumiib^^[,ii5nbsp;fefe uicifl�m depellant� pr�f�dio� Quod fi regnum inter hominesnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ji�

inteftinis diuifum fuerit, ruin� proximum eft. Propterea quod euftos eft optima regni,ita difeordia nihil non quamlibet firmum acnbsp;demolitur�Q_uomodo confiftetregn� Beelzebub,fi daemon eijciat de���nbsp;Quid de regno loquor cquot; Aded nihil eft ftabilc ubi r�gn�t feditio, ut

� nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quidem domus diu pofltt confiftere, fi mutuis odijs inter fefedifl�dcan y.

Il

tantes.Si igitur ope Beelzebub erjcio daemonia, quemadmodum lumniamintjCertum argumentum eft,illius regnum breui cafurum.^^^^jd;nbsp;do d�monum regno, quid fuper eft, nifi ut exiftatregnum deif Su^ � jfli���nbsp;uerifl�mum,uirtute dei profligo d�mones,deo hoftes Sgt;C humanenbsp;cos, profedo pal�m eft iam adelTe r egnw dei, cuius potenti� d�moU^^.nbsp;tur cedere4Non enim cedut uolentes, necex pado.Nullum efi�nbsp;inter deum amp; d�mones�Bellum eftirreconciliabile,ueluti cum belbinbsp;inter duos egregie fortes�nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

D Nemo poteft uafa fortis ingrefTus in dom� diripere, nifi tem alligetjSi tune domum eius diripict�

Vbi bellum inciderit inter duos egregie fortes, 8C implacabili fe difl�d�tes,neuter ab altero patitur fe capi,nifi ui bellocp fubadus.^nbsp;fortis SCanimofus dux,patiatur hoftem fuum irrumpere in dom� 4finbsp;habet egregie munitam,nifi ui domum expugnet aduerfarius,6^nbsp;ciatin uinculac'Hoc fado diripiet domum illius, SC pr�dam ^bdu^p^^Cnbsp;widetisclamantes SCciulantesexigid�mones,fiuidetismultosnbsp;tis, quibus diabolo feruiebant, fefe recipere in libertatem innoccu�-uidoris gloriam transfertis in uidi�Beelzebube An Beelzebubnbsp;ni generis nunc mutatus confulit hominum falutieAn non iftanbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;/

deumblafphemiaC

MdttEtuc Amen dico uobis,quoniam omnia dimittenturfilijsho^ iMoetub cata amp; blafphemi� quibus blafphemauerinttqui autem bla�Pnbsp;rit in fpiritum fadum, nonhabebit rem�Tionem innbsp;erit�terni delidi,quoniam dicebant:Spiritum immiindum � 'nbsp;Illud pro certo habete, nuUum eft blaiphemi� genus, quod uo

-ocr page 31-

IN MARCVH. C A Pf HI. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;�-

deum, propterca quod in altjs uel error uel imbecinitas �nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ueni� locum r clin quit. Carter um qui contumelia afFeccrit fpi

'�^fpir nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;inipetrabitueniam in �ternum, Dicitaut�blafphemiant

inuidiam obftinatus opera qu� ludet no pofte ge Uenj;j^�^*P^�^ftum dei, tribuit fpiritui Beelzebub. Error dC ignorantia mcreiurnbsp;aduerfus bonitatemdeiprouocantis adfalut�quoanbsp;Blafphemiam qu� comittitur in filium hominis exanbsp;C�terum uirtutem dei in ipfis operibus relucenanbsp;a. ^einhumani generis tranferibere Beelzebub hoftidei,blafphemi�nbsp;P.^^* fti�gloriam,nbsp;f� negligens. Innuebat autem, exeufabilius peccare qui de ipfonbsp;cognati,dicentes:Infurorem uerfus eft,�C apanbsp;anbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pharif�os,qui opera qu� nullo modo calumniaripo�

^^^^b nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;digna, uelut infanabili malitia tribuebant fpiritui BeeL

intelligebant in Chrifto diuinam naturam : neep enim Chri� fr aperte pr�dicari uolebat,Certe per homines puros deus fuonbsp;�ditmiracula, cupiens per h�c glorif�cari apud homines*nbsp;Ped per malitiam tribuat fpiritui Beelzebub, huiusinbsp;Proinde poter�t exeufari, f� dixiflent Chrift� efte ni�nbsp;efte regem, non efleMeft�am, C�terum operanbsp;fpiritum eius l�debant,cum per homines quoCnbsp;S''�?quuSnu?���.�P�=gt;quot;-^quot;quot;5 cum tot miracula mir abiliter uidi flencnbsp;populo glorificarideum,quum uiderent tothominesnbsp;Euannbsp;nbsp;nbsp;^^Pifttibus immundis, tot � fcelerata uita conuerti ad ftudii�

opera lefu Chrifti, tarnen pertinaciter dicebant,D�a ^^Ueni ^^�^^�^^^^umdei.

eius amp;. fratres, amp; foris liantes miferut ad eum uoa Mrffffc.i�.4 hnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Pedebat circa eum tiirba, amp; dicunt ci; Ecce mater tua 8C

f V.^^�foris.qu�ru�,te.

ir^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;�nultis fermonibus dominus gloria patri c�lefti aditera

F^^�^lP�orum calumniam,ac lud�is cxprobrauitobftinatam SC ina �ffn *�^^*^^^ulitatem, quum per folam fidem omnia peccata relaxentur,nbsp;bnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;occ�fto,per quam Euangelic� uirtutis gloriam uindicarec

afFedibus, quibus altjs in rebus laudi ducitur multum tria �nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cognatilefu,comitantes matrem ipftus,quibus cum

non patcret ingrelFuSjCOnftitere foris,ac uox ceu per maa J^Rijp^^peruenit adeos qui fedebant circa lePum. Hireferunt adeftema�nbsp;�fratres,cupientes cum eo colloqui, Erant autem S� inter propin�nbsp;patum magnifi�e fentiebant de Icfu.Nonnullicanbsp;exiftimabantob fanguinis propinquianbsp;ctiam tempore ad colloquium euoca=nbsp;f .^frer

Poi^dens eis,ait:Qu� eft mater mca Sifratres meifEt circum� circuitu eius fedebant,ait : Ecce mater mca amp; fratresnbsp;/^^nimfecerit uoluntatem dei : hic frater meus Si P�rormea Si

*^0l�i' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I

Rius quo nos doceret ncgotiujn Euangelicum quod fpiritu patris gc

� C 4

-ocr page 32-

Jl nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;commentar�vm

rebatur ad hominum falutem 8C dei glon'am non oportcrc ilKs nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;�jiit

bus interpellari, uelutindignatus refpondit: Qu� eft mater mea, jjii* fratres ac propinqui meidn hoc negotio non agnofco cognation�nbsp;betEuangeliumfuamcognationcm fpin'tualem, qu� multo ardiofjy ^ii*nbsp;culis aftring� animos qu�m iliaiungit corpora, Quum^ctrcumiuHY^j�^Jnbsp;los ad difcipulos,qui proximo circ�fedebant doc�tem,addidit:Eccc binbsp;tres mei QC mater mea, Vt per Euangeltum noua natiuitas eft, ita .,pj*nbsp;gnatio,Qirifquis enim crediderit Euangelio, QC in hoc parucrit uol�**nbsp;trismeic�leftis:hic,etiamfifitnonfolum �propinquitatedomeftic3�*^^^j(:frnbsp;eriam � tota gente alieniftimus, frater meus, hic foror mea,hic mate^nbsp;Siquidem h�c cognatio non �ftimatur gradibus fanguinis, fcdfp�gt;'*^41}'�nbsp;agnofco cognationem cuiufquam, nif� per fidem renafcatur ex patfC� jjift?nbsp;iam^ ut filius germanus patri c�lefti ad �terna uoc�ti obtemperetA�nbsp;hocperfedifl�mcpr�ftiterit, ita mihi habebitur proximo cognatus.vjfnbsp;tat Chriftus obfequi matri,qui dicit:Honora patrem St matrem,fed o� �,0��*nbsp;plus debere paternis myfter�js qu�m maternis aff�dibus. Idem exeff P'nbsp;ftrauit,quod uerbo ait: Qui amat patrem aut matrem plus qu�m n�^�*%l**�*nbsp;dignus,Nec fratres iniuriofe contemnit, fed opus fpirituale pr�fettnbsp;ni,docens meliorem efle copulam cordium qu�m corporum,

CAP VT lUl.

T iterum c�pitdoccrc ad marc, amp; congregata eft

ti� icucreiiiiiiidio' I turba circa mare fuper terram erat : amp; docebat illos in


quot; tccpiiaocere au inare, ex. congregata eii au' (jip*' ba multa, ita ut in nauim afeendens (�deret in mari,

lis multa,8^ dicebat illis in dodrinafua: Audite,

Dornum reli^uit lefus, qu� i�nagog� typum habet,in qua bb�P^ cibus incefti'tur � pharif�is, inquainterpellatur importunitatenbsp;ac rurfus fe contulit ad lacum,ueluti gentium amplitudinem defyde*^^^^,^^^nbsp;inde pellitur � lud�is, fubinde pr�ludit Euangelio ad g�tes demig�'^^�^j,()S^^nbsp;nim cum in domo,hoc eft in Iud�auerfaretur,pauci adh�ferunifr^�^�vpynbsp;tresjforores acmatres appellat. Multi obmurmurant,multinbsp;rimiinfidiantur, ac proximc cognati docentem interpellant,nbsp;domos dominusIefus,amatmultitudinem,non f�btjpf�s placentiun�jXni*;;nbsp;modum faciebant pharif�i, non obtredantem, quemadmodum i��nbsp;gnati, quicraflicarnalifapientia coeleftem fapientiam interpretaban^^jii�^nbsp;niam : non affedibus humanis c�lefte ftudium interpellentem,nbsp;dum mater SC propinqui, Amatmultitudinem auidam fermonisnbsp;SC ex huius fiducia totam pendentem. Itacp cum dominus lefusnbsp;cum,ibimdoceret ut ante fecerat,rurfus ingens hominum turbanbsp;adedutoDtumultumturb� fefe protrudentis cogereturfcapham^^%,iih^nbsp;re, unde uelut fuggeftu docebat multitudinem in littore uelut innbsp;tro condenfatam, Difeedodor Euangelice,quid fibi uelit h�cimag�^^jj(;�n^j^nbsp;promifeuam actumultuofam turbam, ut tarnen ab officiodocend^^ Jnbsp;Vbi periculum eft,ne te negotiorum tumultus obruat,utiam doc^^nbsp;fts J recipe te in nauiculam euangelicam, qu� nefeittumultusnbsp;quietus docebis multitudinem infirmam ac rudem. Ne procul anbsp;ns, eftouicinus rip�, quoad licet te populicaptui te attemperansjnbsp;nim poteft te fequi, Primum dodrina rudibus animis attempcf^�^

-ocr page 33-

/

IN MARCVH CAP. nil. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;55

necprofeccnnt. Quid enim lefus � fcapha fua docebat, nifii rudcm ac promu Proponebat cis parabolas, hoc eft rerum omnibusnbsp;dibu folicitudines. Eft enim hoc fimpliciffimum doc�di genus,ac rusnbsp;wanenbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;accommoda. Videtutenim prima fpecie puerile ac ridiculum

n�fa � fJ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;mundifapientibus.Sedhocdocendi genus placuit�tera

contorn's arte fyllogifmis tenebras offun� mish ^^^^^^O�tgt;us.llt;hetores admirabili dicendt copia uim admouebantanunbsp;retrufa qu�da dC � popular!captu procul femora conanbsp;*^noijnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;delegit dominus, ut tota gloria m�di per Euangelium

diuin�. Multis itaep parabolis excitauit animos illorS, '^'adefnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;mentibus acciperentfermonemEuangelicum,

^�^mis ^^?�'�ftf�priiacipium proficifeitur. Id quoniam oportebat omnium quit Gnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;priufquam exordiretur,iuflit illos attentes effe. Audite,in

audiat:fabulaeft nonparabola,nifi quis artens audiat parabolas Euangelicas,fubsnbsp;*^'^orio Inbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ftultas, obfeure dilucidas : fub uili enim acridiculo

c�leftem. Neep lefu fatis erat, fi arrexiflent aures, uoluit eorum qu� dicerentur. Beati uero qui ad lefu fernbsp;Rurcshabentpurgatas,8lt; oculos fynceros,fidele^ indicium,nbsp;adfeminandum, �C dum feminat, aliud ceciditnbsp;�^''^tuper nnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;comederunt illud, Aliud uero ceci^t

^^onian{ k habuit terram multam, amp; ftatim exort� eft, ^�am't ��nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;altitudin� terr�,amp; quando exortus eft fol,exp�

8zaf non habebat radicem,exaruit.Et aliud cecidit in (pi ^^^li�dnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fuffocaueruntillud,amp;frudum non dediu

ff �^^am bonam, amp; dabatfrudum afeendentem �C ac unum trigefimum,8c unum fexagef�mu,amp; unum

qu* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^^�'^nator quidam egrefliis in agrum adfeminandum fuum

fp�^ Q^h^bebateximiu �C uiuax, dum^ copiof� prouentus auidus nuf�p rnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;induftria euenit,ut aliud inciderit iuxta ui� agro

quoniam ob ui� duritiam rem�fit in fumma terra, protinus ad� ^^�^^^^*-�*^^uorauerunt. Rurfus aliud incidit in terramnbsp;qu� quoni�exiguopuluere tegebatlatentia faxa,fernen ante temnbsp;f�^^'^eru '^^^�'^�,uidelicetelicienteillud tepore c�li, Mox a�t utincanduitnbsp;affedum eft quod er at pr�cociter enatum: 06 quoniam obf�snbsp;non habebat radices qu� ex altiore terra fuggererent humosnbsp;^ljU4i^^.^^fns ardorem folis exaruit priufquam aflurgeret in ariftam.Rurfusnbsp;^^����Ocu rfertilcm quidemipfam,fed uepribus ac fpinis obf�tam.nbsp;iuccrefeentes in latum ac longum condenfarent fefe,fadumnbsp;hiorfj fj. ��5^nera enata priufquam emergeret in lueem ,fuftbcaretur,non hu�nbsp;^^*�11111nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nechincullus frudusredijtadfeminatorcm.

tp omnino irritus feminantis labor:nam fuit fernen quod incide Hinc enata eftherbaqu�fuccrcuit, �C adoleuit ufq? ad:nbsp;tem:necullum gran� caruit fuo frudu,tametfi difpari f�nore.Siqu�

-ocr page 34-

j4 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;COMMENTARIVM

dem ariftac nonnullae ex uno grano reddidere trigintajalix fex�ginta,oon*� l�centum*nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4j(!

1fait ff�c

Luct S.lf lQan.ii.f

Ado.iS.f

i Et dicebat� Qui habet aures audiendi,audiat. Et cum efTet nug ris,interrogauer�teumhi qui cum eo erant duodecim, parabola�^* jnbsp;dicebat eis: V obis datum eft noffe my fieri um regni deizillisnbsp;foris funt, in parabolis omnia fiunt,ut uidentes uideant amp; nonnbsp;nbsp;nbsp;jj

amp; audientes audiant Sc non intelligant,ne quando conuertannJ^� mittantureispeccata,

Cum haec dominus locutus effet,ne quod di(?lum effet elaberetiit/^^^J^J fe quifi^ fcrutaretur,quid fibi uellet h�c parabola,fubiecicQiii habetaiifnbsp;audiendum,audiat: nimir� indicans non omnes audiffe quod audieta^^jjj)*nbsp;ro quum ne duodecim quid� illi quos dominus felegerat rudes adhufnbsp;telligerent quid fentiret h�c fi'militudo,no aufi funt palam interrogat^^�.^iJt'nbsp;�i folitudinem auti funt rogare Iefum,ut fibi par abol� fecretumnbsp;gnaretur. Tum Icfus admonens nos non omnibus omnia proferenda^^yaii^nbsp;ratione temporum,pro^ captu auditorum difpenfandam effe dodn^^^^jnbsp;gelicam,aitdifcipulis fuis : Principes huius mundi paucis commuoi^� .pifnbsp;na fua,tjs^ felelt;4is exploratis quibus tutofua poflint credere conf*%nbsp;Ium uero c�lant, f�quid habent arcani� Vobis autem � uulgo mihinbsp;tum eft nofle myfterium regni coelorum,qui mecum domefticamnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^fp^

tudinem^Cacterum plebeis QC ab aulica familiaritate feclufis,omnia rabolas,fiue quid loquar cisy fiue quid faciam. Non enim habentnbsp;as nec oculos idoneos* Quod audiunt non credunt, quod uidcntnbsp;tur^Itac� fit in iftis quod propheta dixit futurum, ut quu maxime n*,nbsp;non uideant,^quum maxime audiunt tum non audiant,quia noonbsp;Non intelligit autem qui non credit� Porro non remittunturpeccat^^^jjfjf^nbsp;dentibus, Euangelio gratuito peccata condonari� Itaq; ipforum inc�'^nbsp;fif,ut non conuertantur ad deum, quoniam ipfi femet auertunt �nbsp;rantur � pcccatis, quia pharmacum refpuunt quo fananturnbsp;mone lefus notauit eofdem quos modo defignarat per terram uarijsnbsp;fterilem�

Etaftinis:Nrefcitisparabolam Hance�S^quomodo omiK^P Jas cognofcetisfQui feminat, uerbum feminat�Hi autem quinbsp;uiam,ubi feminatur uerbum,amp; cum audierint, confeftimnbsp;et aufert uerbum quod feminatum eft in cordibus eorum.Etnbsp;militer qui fuper petrofa feminatur, qui cum audierint uerbu*^.(j/^nbsp;cum gaudio accipiunt illud, amp; non habent radicem in fe,fcdnbsp;Jesfunt,deindeortatribulatione perfequutione propt^�^nbsp;confeftim fcandalfeantur, Etalq funt quiinfpinis feminantuf'^/fji^'nbsp;qui uerbum audiunt, amp;:�rumn� f�culi amp; deceptio diuitiaruulnbsp;reliqua concupifcenti�introeuntes fuffocant uerbum,6^ fuc ^,^(1)*'nbsp;ficitur.Et hi funt qui fuper terram bonam feminati funt;nbsp;bum et fufcipiunt,et frudlificant,unum trigefimum, unu fexag^nbsp;et unum centefimum�

Vt difcipulos dominus redderet dociliores, fubincrepat illor� nbsp;nbsp;nbsp;b

-ocr page 35-

IN HARCVH. C�P. II IL

Nondum cottijdtis, inquit, quid fibi uclit haec parabola,quae facifis eft cotiica ^Cetquomodoreliquas parabolas omnes coi'edabitiSjquutn nihil dicam autnbsp;bciam, quod non occultioris alicuius rei fignificationemhabeat�' Exponamnbsp;J ut afuefcatis S)C ipfi in c�teris fcrutarl retrufioris fenfus arcanum. Agernbsp;5^* plurimos habet inidoneos Euangelic� doArin�. Seminatornbsp;��Ills hominis,qui c coelis defc�dit in terras. Semen eft fermo Euangclicus,nbsp;P^ySUenimortalibus annunciaturuoluntas dei. Voluntas autemhaec eft, utnbsp;fidnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;uiribus difEfi toto pedore fidat promiflis Euangelicis, uidelicet per

^*�1 Omnibus omnia condonari peccata,ft poft cognitam ueritatem iefe con� ^�^tadftudium uer�pietatis. Semen igitur quoddicebam cecidifle iuxtanbsp;notatillos qui leuiter 8C uelut aliud agentes audiunt fermonem Euangcnbsp;(fy porinde quafi audirent humanam quampiam fabulam.Nec ulli minor!nbsp;enim utaudierunt aduolat fatanas,et altfs cogitationibusnbsp;�^orinnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i eximitfernen,priufquam inh�ferit animo,ut nec mem�

exceptum interram petricofam,notatiftos Sentientnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Euangelicum,ac deuorantcum gaudio,

�^ocond nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;falutarem : c�terurn quoniam non alta cogitationc

, nimirum obftantibus alijs afFedibus qui animum ccp �nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cedere fermoni diuino,non perfeuerant in eo quod alas

riyn,du nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ullum ftudum Euapgelicac pietatis �dunt, fed temporas

quod radicibus careant.Itaq? fit,ut rebus fecundis ter urnnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;herba prognata de fe fpem bonam pr�beant, caca

obEuangeltj profeflionem fpifiofum^^dTnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;inftituto.Semenautemquodinciditinfo

bland ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;f^llacium diuiciarum amor aliarumt� rer� talla bOa

tes,tandem * nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^tipiditates irru�tes in animum,amp;indies,utfir,accrefcen

�^oiditin nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^^�len, ne poft�t ad fr ugem emergere, Denic� feme quod

^^tn,airdit nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, f�gnat eos qui attente audiunt fermonem Euangelis

^��^lt;?�um E � nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ttatjciunt in intimos f�nus cordis fui donee emergat in

^'^leftis a nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lt;iignum, uario quidem diferimine pro foli uarietate pro^

'��thic adferatfrudum mediocre, ille copiofiorem, ^^�^^niumnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;uelutifi unum granum producat triginta,aliudfexagins

^fL nbsp;nbsp;nbsp;Qui copiofum producit frudfum eft cur deo gratias agat,

duin \i � '^^^t?eat,Qui mediocrem,non eft cur feliciori inutdeat.Deus e= profuabenignitatc partitur cuit�fuasnbsp;tUen,^*P^ uifum eft. Qiiicquid prouenit illi debetur qui primus iecit fca

Et nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;prouenit,

* ^^unquid uenitlucernautfub inodio ponatur,aut ponaturC bJon eft enimali^nbsp;quod nnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;qtiod nonmanifeftetur : nec fadum eft occultum, M4ttfc.io,c

pal�m.Si quis habet aures audiendi,audiat, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Luc^hc

^^Herit g/1�^ Fomente totius orbis fegetem undic� occupari quum tempus ad '^tifi�nienp ^^�^^'^o^tinam quam nunc paucis uobis clanculum impartio,nbsp;P�^opagari, ut �� uos exhibeatis imaginem terr� bone,f� quodnbsp;urimos tr�sfundatistnullus enim hoc frutftus eft deo grasnbsp;um e igitiir uobis, ne fernen animis ueftris creditum obliuionc

-ocr page 36-

56 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;commentarivm

negligcftti�uc ueftra percatSed diligenter recond�dum in animo,ut fuo pore prorumpatjfrudum^ copiofifl�mum adferat.H�c admonitio quonbsp;infcderet apoftoloriimpec^oribus, addidit parabolam Iefus:Noliteputar^nbsp;quod nuncfecreto uobis committo perpetuo c�latum efle uelle. Numnbsp;renditlucernam ut accenfam fubter modium autfubter letf�um tecondat-^^nbsp;potius ut impofita candelabroluceatomnibus qui uerfantur indomoc^oenbsp;Euangelicus ferne eft,quod ideo uobis concreditur,ut multo cumfenot^P^jjnbsp;ueniat,Lux eft per me in uobis accenfa,ut ueftro minifterio difcutiat teric^^^nbsp;totiusmund� Nuncquid�multa caclamus multitudinem,quoniamnounbsp;eft capax,8C fi effet, nondum aduenit tempus� V erum ubi tempusnbsp;nihil eft inter uos tam abfconfum,quod turn non fit patefaciendum :nbsp;quamtamarcanum,quodnonftt palam omnibus pr�dicandum,nbsp;oportebit ullis rebus ab Euangel�j propagatione deterr eri,fed omnibus Pnbsp;bin's hoc unum erit nocftes �C dies agendum. V� enim illi qui fernen boUj^nbsp;bi concreditum non propagarit, qui lucem fibi traditam abfconderinf ^0nbsp;fi cui ueftrum funt aures ad audiendum, hunc fermonem audiat,amp;^aunbsp;minerit.

Et di�cebat illis: Videtc quid audiatis �In qua menfura Lkm lt;T.fnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;remetictur uobis, amp; adrjcietur uobis. Qui enim habet dabitut ilu*

habet,etiam quod habet auferetur ab eo.

Rur fus nequoddixeratexcideret, adiecitlefus � VidetequidaiA(.(lc*^ curate ne fr uftra audieriu's. Non enim audio's humanas fabulas,ftd 5nbsp;docftrinam, per uniuerfum orbem ueftra opera diffundendam.nbsp;ftis bona fide tradite, ne quid diuerfum ab eo quod accepiftis doceaUS*nbsp;ueftro fi utftu ha�c auditis,fi tenebitis,6C gnauiter alijs communicable*^nbsp;din's. Magno ueftro periculo auditis, fi uel metu humanoperculfij^^fci^*�nbsp;mundi commodis definin', fupprefferitis quod accepiftis.Nolitenbsp;ignaui difpenfatores docftrin� quam uobis imparrior.Largiternbsp;doquidcm ueftra benignitas non diminuer,fed augebit quod habetiS'^j,j ifU^nbsp;thefaurusexhauriturbenignitate,hic thefaurus coeleftis quonbsp;partietisjhocmagis cumulabitur. Nelt;� utpauperior eft qui largittifnbsp;egentibus, itaindodior eftquidodrinam Euangefi'camqu�mph�'�^ei'.�(,nbsp;municat. Verum ut qui pr�lucet multis, non ideo minus ipfenbsp;quidodrinaEuangeficauiamaperitomnibus adcognio'onemeifnbsp;folum non facitiaduram eins lucis quam habet, uerumetiamcopiP*nbsp;tur lumine,quo pluribus queat prodeffe.Qviod habens non ueflri^nbsp;ius qui difpenfandum credidit.Id fi larga menfura difpenfabitis alijs,nbsp;fortemlarga item menfura adijciet incrementum. �matdeusptei^nbsp;fuas,et pr�ter humanarum opum confuetudinem magis ditefeit qi��P pfOpJnbsp;fuerit. Sic enim promeretur, ut qui multum deefit adijciatpluno�erni^g�nbsp;rea quod per fpiciat id quod datum eft in multor um eftundi ueihe^^^nbsp;habet effundat largiter,ut abundet.Nemo rede donat diuitias ^bu^^ jiblt;, �nbsp;genti dant,qui uit� liberales funt.Hic contra fit.Qiii habet,necbaPnbsp;turn,fed afijs impartit quod habet, ei tanquam bon� fidei difpconbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i

tur ut abundet. Qui uero no habet (non habet autem qui thefauru apud fe feruat)non folum non erit ditior,uerumctiam hoc ip^^mnbsp;nbsp;nbsp;��

uidebatur habere, tolletur ab eo. Neep uero illud uos reddatin diip^ JC

-ocr page 37-

IN MARCVM. CAP. IIH. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;jy.

I

I

I

I

I

^idotibusfcgt��ores, fihomi'numingratitudo ueftroftudfononrefpondeat. Salua uobis eritueftramerces apud deum, qui quo quifq; plus laborauit in E�nbsp;uangclio propagande,hoc copiofius refoluetpr�mi� in future f�culo.Quan�nbsp;quamnec interea prorfus ueftro pracmio fraudabimini, indies magis ditefeen�nbsp;tes opibus Euangelicis.

Et dtcebat:�k eft regnS dei,quemadmodum fi homo iadat fernen�* tem in terram, Sidormiatamp;exurgat node �Cdie,�� fernen germinetnbsp;Scincrefcat dum nefeit ille. Vitro enim terra frudificat,primu herbam,nbsp;ddnde fpicam,deinde plenum frumentum in fpica.Et cum ex fe produnbsp;xeritfruduSjftatim mittitfakem,quoniam adeft meftis.

Adiccit dominus 06 aliam parabolam, qua doceret fuos nihil ipfis aliud cu tandum, nifi ut totis uiribus ftuderent Euangelio per uniuer fum orbe difRxn=snbsp;dendo, tempus meffis olim uenturum, quum ipfi domino uideretur. Sic, in�nbsp;quit, habet fe regnum Euangelicum quafi fi quis interdiu iaceatfementem innbsp;terram.Moxubi feme creditum eft aruo, ueluti fecurus obdormifeit qui iecit.nbsp;Eoe� dormiente,nihil fecius interim fernen tacitis incr emetis abfe^ cuiufquantnbsp;operanodu pariter �6 interdiu prouenitjamcp feges enafcitur,glt; affurgit,n�nbsp;mirum ultr� properans ad fr ugem, ui quadam occulta naturae. Habet autemnbsp;^J^�'^agradusfuos,quos citracultoris operamferuat,pofteaqua femel iadumnbsp;eft femen.Primutn enim ubi in terra fernen computruit,exilit in herba.Ea prianbsp;ma fpes prou�tus, Deinde ubi culmus er exit fefe,adnafcitur fpica, fed inanis.nbsp;Tandem fpicacfolUcy^l plenis tritici grants implentur, Atep haec fecretis profe�nbsp;�ibusitaprocuratnatura,utproficerenonfentias,ptofeciftefentias.Ergoubtnbsp;feges maturuit, quiiecitfemen ftatim mittitfalcem,utdcmetat quod natu eft,nbsp;quonia intelligit adelfe tempus meftis. Huius xnigmatis inuolucro dominusnbsp;lede docuit fuos,totius Euangelq exor diS,progreftum, �6 confummationem;nbsp;quarumprimam �6 poftremam partem ipfe palam uifibili corpore peradurusnbsp;eftprogreflum, inuifibili fpiritus fandi gratia adminiftra�nbsp;ret,Siquidem ipfe prince^ per uniuer fam ludxam fparfit fementem EuangCanbsp;licam,Mox eo pcrado obdormqtmoriens primum, deinde refurgens in quie�nbsp;itmaeternam�tc�hadcnus germinatfemenEuangelicum, illo qui primus icnbsp;otuelutdormiente, ac fecretis audibus increfeit, node fimul �6 die,hoc eft innbsp;1nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;��of�eris pariter 56 aduerfis,per omnem occafionem 2gt;6 promouentium �C re�

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;wdantium.tqon enim poteft non prouenire quod ille iecit,cuius uoluntatine

\ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;morefift�^p�jY^^ cum nihil ilium lateat,tarnen per mittens mundumaduerfus

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;euangdiunr tumultuari,permittcns apoftolos fuos affligi �6 occidi,uidetur in�

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quodammodo dormire, quum inuifibili fpiri�

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^luiuirtutcniagis etiam nunc operetur omnia in omnibus, Nec rediturus

'^�^doconfpicuus,nifiquumBuangeliconegotioadeammenfurampro� Quamipfeprxfiniuit bC nouit, folus rurfus adueniet omnibus confpicunbsp;us, ea�p�cie qua afeendit in c�lum, feparaturus pios ab impqs,ac pies uelutinbsp;proDurnfruvnentuminacternacquietis horreum reconditurus, Videmus au�nbsp;^e�^�^qu�m paruis initqs exor tum eft Euangelq regnum, fi rem aeftimes iu�nbsp;litat em uclutherba prouenientisBuangelici feminis,nbsp;pharibd,fovbac,facerdotes,(eniorcs,pracfedi,principes,reges,philofophi,cernbsp;latirriconabantur bbruereneproueniret. His fruftrareludantibus,occuparcnbsp;i iapittotumorbem,nccdefinctfuccrefcereufcBadconfu�unationetnmundi,nbsp;\

\

-ocr page 38-

58 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;co MM ENT A RIVM

donee matunicrituniucrfa feges. Tum mi'ttetur falx meuitabili's �udi'fl) fuccifis omnibus zizania tradat igni, purum ac putum triticum f�ponatiPnbsp;turn. Nam �ChiuelutadiutoresIefu Chrifti feminatores funtjiiifiquodw^�nbsp;fernen nonfuum, fed ipfis � Chrifto traditumnd quoniam eft coeleftCjnoPrnbsp;left opprim� Habebat Sgt;Cpharif�i fernenfuum,habebant 8lt;philofophifj'^nbsp;Haec nefauentequidem mundo potuerunt fuccreftere, dum interimnbsp;dodrin� fernen mundo totis fuis pr�fidijs oppugnante, indies magis^^nbsp;gis inualefcau itaej fuo quodam modo femin�t �C apoftoli, in hocnbsp;qui fubinde mutantes federn, tantum hoc agunt, ut qu�m latifl�menbsp;tur Euangelium, Prouentum ipf�s dormientibusdonatdeus. Idfemeo^^^j^nbsp;gulis etiam Chriftianis fuam habet herbam, fuam fpicam,fuam meiftm-chumeni rudis eft feges^Nuper per baptifmum inChrift� renati herbajnbsp;nocentiae uirore l�tam fpem de fe praebens. Vbi iam excelf�ores fad'dnbsp;rint Euangelic� pietatis profedu ,fpicas habent, Vbi pro fuonbsp;turueritjfecile fucciditun Faix autem mors eft, poft quam trittc�nbsp;neq; decrefeit, ne�p deterius fit,neqp melius.Horreum eft uita ctrleftd

D nbsp;nbsp;nbsp;Et dicebat � Cui afl�milabimus regnum deiC aut cui parabole�jin

Mdf�,i�e nbsp;parabimus illudf Sicutgranum finapis,quodcum feminatun^^ .piJi

Lucte,i}, d nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;minus eft omnibus feminibus qu� funt in terra, amp;

fuerit afeendit in arborem, Sd f�t maius omnibus oleribus, mos magnoSjita ut poff�nt fub umbra eius aues cceli habitat^ Qfnbsp;Alia parabola dominus lefus exprefl�t imagin� Eu�gelici profclt;^.j{j(Oi'^nbsp;autem magis redderet attentes auditorcs, uelut h�f�tans cui reinbsp;fJolTet conferre regnum c�lorum,dixit: Cui rei dicemus efle f�milenbsp;orum faut quam adhibebimus collationem, per quam illiusnbsp;cxplicemus his qui nihil fapiunt ni� quod oculis uid�tf Simile eft?nbsp;no finapis,quod dum feminatur minus eft omnibus feminibusnbsp;minantur in terra, utf� magnitudinem fpedes aut fpeciem,nbsp;cuius rei magn� prouentS, C�terum ubi fuerit enatum, ac fefenbsp;rit terra, meditatur arborem, � ftirpedurefcens,�� late fundensnbsp;fupra menfuram omnium holerum, ade� ut auibus etiam pr�bcat �nbsp;nidulandi locum.Paruus quidem eft ferme f�dei. Si credideris innbsp;uaberisjtale eft granum f�napis. Nam pr�dicatio m�Ta fuper terra dnbsp;S)C cr�ait, ita ut uolatilia c�li, hoc eft omnes fublimes feientia �dnbsp;habitent Quot enim fapientes relitfta fapientia gentili� in pt�dicaO^^,^nbsp;gelij quieueruntf Maxima fuit praedicatio, magnos quoep ramosi^nbsp;apoftolorum Indiam, alius Rom�, alius in aliam partem diuif�nt lunbsp;dilata ti �d produdi,

Ettalibusmultisparabolisloquebatureisuerbum,prod r^jil audire: fine parabola autem non loquebatur eis, feorfum aUnbsp;pull's diflerebatomnia�

His atqj id genus alijs muftis parabolis dominus lefus rudipf foproponebatimaginem futuri fuccelTus Euangelici, fermoneinnbsp;lorum captum attemperans.Nihil autem illis tune loquebatur,ninbsp;era parabolarum,quod nondum eftent.nudi fermonis capaces.fctnbsp;fet fe breui � lud�is occidendum, fed mox reuidur um,nbsp;lierfum orbem iparfurumtfic ut qui tum omnium infimus uideba

-ocr page 39-

IN M�RCVM. CAP. Illi. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;59

rctur tottus mSdi princeps, ut nulli mortalium quantumuis fublimi quies aut tutum rcceptaculum effet futurum,nifi fubipfiusramos confugeret,nemonbsp;famon� nec tuliffet necp credidiffet. Et tarnen expediebat illos h�c ueluti pernbsp;meminiffe, ut poft ex ip fa re agnofcer ent, quid fibi uoluiftent para�nbsp;Apoftolis autem fecreto colloquio declarabat quis effet arcanus fenfusnbsp;parabolarum omnium quas dixerat� Sine parabola,inquit,no loquebatur eis.nbsp;^onquod nullum fermonem turbis apertum faceret, fed quia nullus fermo e�nbsp;i^uenitur,in quo aliquid parabol� non inueniatur,

,, ^^aitillis in ilia die, cum fero e�et fadtum : Tranfeamuscontr�.Et �^ittentcs turbam affumunt eum ita ut erat in naui,amp; ali� naues cr�tnbsp;�lo. Et fada eft procella magna uenti, amp; fludus mittebat in na^�nbsp;''^o!^^^^*�Tgt;pIci�eturnauis. Eteratipfein puppifup ceruical dormi�s,nbsp;lisf f^�^^�ies confumptus eft.Vbi uero iamappeteretnox, pr�cipit difcipiinbsp;^duerfamripam, Quoniam initi� increfcentis Euananbsp;d�Chriftum erga deum,dominus intellig�snbsp;�quot;odi Vnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;rudes 2lt; imbecilles fidere tjs qu� docuerat, muftis

utfiduciam banc in illis gignat S)C confirmer.Potift�m� autem opus, quoties ingruit nox,hoc eftnbsp;^onf� aduerfarum.Obtemperant itaq; difcipuli,ac dimiffa turba qu�nbsp;poterat lefum ipfa naui, in qua tarnen erat docens,coeperunt innbsp;^^ntl *fnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ttanfuehere, comitantibus SC altjs aliquot fcaphis.Tranfuea

� quoties aliunde alio proueh�t fermonem Euangelicum.

B'^diliau,y^ �^^^^^tttiultosgrauescptumultus olim excitandos abhis qui ma hos icr'nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;huius mundi qu�m ea qu� funtfalutis �tern�.�duer

met ��^^�tniaret fuos, doceretcp nullam poteftatem quamuis atro �Vnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;qui toto pedore fiduciam habent in dominoIefu,pafi:

^�P^�os ufcp ad defperationem, Pofteaquam enim iam pro rcrra,fubito exortaeft uehemens uentorum procella, adeonbsp;uentoruuisfludus impelleret innauim,iam^periculumnbsp;impleta fubfideret. Interea lefus innauidormiebat, capi=nbsp;lt;^eruicali. Non eratille fomnusfimulatus : ueredormiebatnbsp;fatigatus, nimirum corpus humanum g�r�s omnibus hisnbsp;m obnoxium quibus noftra funtobnoxia, V er um ille non ignora=nbsp;^ouerattempeftatem exorituram: fciebatapoftolosnbsp;cxcitaturos. Non poterat illos efficacius docere nihil effcnbsp;^Ulv,^�'�umhisquifiduntlefu. Dormit autem Iefus,ut mains appareatmira�nbsp;turbatifuiffent. Namf�uigilaffetChriftus,SCfadafuiffetnbsp;notimuiffent, uelnonoraffent.Proinde permifiteos inmetumnbsp;uirtutem ipfius fentirentmanifeftius. Qiiia enim uide-Slig�j^ r beneficia dari,fefe autem nullo tali frui,periculum erat ne fi�rent ne�nbsp;permittit.Porro fuper ceruical dormit,qua�nbsp;^turinnaui,nimirumligneum,nondepluma uelmollius.

*�*�11115^^�^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dicunt illi:Magifter,non ad te pertinet quia pe�

P cxurgens comminatus eft uento, Sc dixit mari:Tace,obmu* Vnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;8C fada eft tranquillitas magna.

ft�r {� �^�^�ifcipulimagiftrumdormientem, �C expergefado dicunt:Magi � ne tu nobis pereuntibus dormis fecurus fnec tua referre putas fi merganbsp;D X

-ocr page 40-

4o nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;� commentarivm -

mur f Fiduc�ac argumentum erat, quod ingr uentc pen�c��o t'onRrgiiint fum,fed imperfed� fiduci'� erat, quod credebant fe parum tutos domino dof�nbsp;miente.Iefus �utem expergefadus, ut ipfa re declararer fefe dominumnbsp;mentorum omnium,increpauit uentum,iufl�tcp conquiefcere,Deindcloqu'*�nbsp;tus eftmari� Sileto,obticefcito. Agnoueruntconditoris fui uoc�duonuHih^�*nbsp;- minum obtemperantia elementa, Mox conquieuit uentus, fubf�dere fludiAnbsp;�C fada eft tranquillitas�

Et ait illis : Quid timidi eftisf needum habetis fidem^ Et timueninf tinlore magno, amp; dicebant ad alterutrum ; Quiiputas eft ifte, lt;1��^nbsp;uentus amp; mare obediunt eif

Il

Dominus uerfus ad fuos increpat incredulitatem iIlorum,Quid,inq�'A�^^ timetisc'Nondum totconfpedis miraculis habetis in me fiduciamc'Po�^�^� ^,nbsp;puli cacteri^ qui erant in naui confpeda prodigt) nouitate, utmarenbsp;lementumfilt;indomitum,utuenti uiolentum itcmelementumrepont^^[,jnbsp;crepantis uocem conquiefeerent, intelligentes rem efle fupra conditionnbsp;manam,dicebant inter fefc:Quis eft hic cui nonfolum morbi acnbsp;temp�rant,uerumetiammutaelementaobediunt iuff�silliusc*Filinsnbsp;l'uxta cupiditates hominum non habebatinhoc mundo ubi reclinaf^fnbsp;fuum. Nam QC in cruce moriens, c� non haberet in quod redinaretcap��^^j,yj,nbsp;demiffb capite expirauit, C�terum hic non folum quieuit,uerumcfi3'�J,j,,5)(rtnbsp;cal fiibiedOj�d ftatim obortaeftprocella,ut feiremus quantum diftf*^nbsp;mineatecclef��, quoties in nobis dormit lefus� Dormit autem,quonlt;^^^j�'llnbsp;res deliniti commodis huius mundi, profundo fomno confopiti nint �nbsp;Epifeopi dormi quantumuis uellices,quantumuisinclames,non queantexpergifd.nbsp;fnies,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;te dormiunt epifcopi, qui uoluptatibus dediti,qui regnandi hbidmo

ti,qui nummis congerendis affixi, nec gregis commift� curam ullam falutis meminerunt, neep tantillum communi periculo commouenn�^�,f^,sd^nbsp;perredi fec� cogitent : Quid facio demens tquot; Grex domini mihinbsp;pafeendust Ac propediem ueniendum erit ad tribunal �terni iudio*^LjFnbsp;his ouibus quas meae commifit f�dei pretiofum fanguinem fuum ftidit;nbsp;li rcfponfur us fum c'Debebam exemple uitac inculpat� praclucerenbsp;tem �ternam, 8C perdita uita dux fui ad gehennam, Debebam eos PpSnbsp;drinaEuangelica, non paui,feddeglubui,fedfpoliaui,fcd madani^nbsp;tyrannum egi, pro epifeopo lupum ac pr�donem� A tep interim fndnbsp;fum mifeet tempeftas omnia Jefus autem qui uerus eft paftornbsp;mit, difl�mulans ac permittens oboriri procell�:fed ita dormit,ut ad dnbsp;fuorum protinus expergefiat� Vna eft nauis in qua Chriftus uehitnt�^^jdi^nbsp;plures habet comit�s, Vnaeftecclefiacatholica,rurfusmultxfn^Fnbsp;Nulla nauis mergitur qu� fequitur Chriftum,que uerbum domiid *nbsp;ampleditur,�6 tota fide credit Euangelio,quant�uis iadenturnbsp;nbsp;nbsp;, ^jfid �

tumuis periclitentur, incolumes ad portum perueniunt. Sed ho�n� nbsp;pj

docet tempeftas 5gt;C nox, in noftris uiribus nihil elfe nobis pr�ftdt)jf^^^^j.5j^ tis fpem in uno Chrifto f�tam efl�, fi quis illi toto fidat pedoinbsp;uatim in fuo cuicp pedore tempeftates huiufmodic�citatfatanas,nbsp;quam nox erroribus occup�t animum noftrum, pofteaquam denbsp;pofteaqu� uigor Euangelici fpiritus ueluti conf�pitus dormit,nbsp;(i malar� cupiditatujanimi tranquillitatem perturbant.PcriclifaU��^ r

-ocr page 41-

�^i�cftpraefidn

�^�cntibu�A'ir

IN MARC VM CAP. V� nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'4l

mremigi'o,nihih'nuelis, certumexitium urgct, ftifi precibus -------iprobis excitetur Chriftus� Si non ftatim audit inclamatus ne ftimula,uellicajdonee expergefiat, per h�c ilico redibit tranquillitas*

CAP VT V�

trans fretum maris i'nregionem Gerafenorum. A g^^Etexeuntiei de naui,ftatim occurrit de monumentis homo innbsp;^^^fpiritu immundo,qui domicilium habebat in monumentis,etnbsp;quifquam poterat eum ligare: quoniam f�pe compc:�nbsp;uindus, dirupiflet catenas, amp; compedes comminuiQnbsp;poterat eum Zomare, amp; femper die amp; nodeinmonumennbsp;Q^niontibus erat,clamans �C concidens fe lapidibus�nbsp;autem h�c tempeftas docuit omnes tumultus Chrifti pr�nbsp;oj.^�^^^^ferendos, quos hiemundus aduerfus Euangelium effet exc�nbsp;��'oxfy� ^^^ando Chrifti iuffu uertendos infummam tranquillitatem: iranbsp;fignificaret alicubi fore Barbaras SC immanes nationbsp;. ^tiiiu tnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Euangelicam primum auerfarentur ob ingenij feritatem;

k nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tjuoc^ progreffu manfuefcer�tjac fuaue domini iugum

Appulitergo lefus fedata procella cum fuis comiti= Ea regio diefta eft Gerafenor� ab urbe celebri Gerafa,nbsp;�nbsp;nbsp;nbsp;di�ftQ'p^�^^�^tigua monti Galaad, in tribu Manaffe,haud procul diffita

enim dominus lefus pr�ludit ad eft�ratam quarun dequibus dubites an hominis uocabulummereananbsp;^^^S�on�jujjj J-nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;effer a fer iras eft, de qua fit defperandum. In hanc igitur

lefus ueniffet,ftatim occurrit imago, qu� mores SC ^^P*^*^ercc Prorupit enim ad fenfum aduenientis domini,nbsp;impurifl�mo f�uiff�mo^ d�monfi Is fugitans homixnbsp;agebat in defertis locis,latitans in monum�tis defunxnbsp;^�^^Pter�anbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;uiam erant.Nec� quifquam tentabateum amplius alligare,

P �^f.bjp nbsp;nbsp;^�P^^nteauinAus difrupiffet catenas, �C compedes commix

poterat eum domare, quo minus lib�r� ferretur impotens /^*^^P^*^^td�n�on,Itac5 fo�titus, nodes ac dies uagabatur per fepulnbsp;J �^lp�jP �*^^^gt;per^montesinuios,uociferans SCconcidensfelapidibus.nbsp;uteftmiferabile �iS horrendum, cogitetquanxnbsp;h knbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fub oculis dei, homo qui pr�ter hominis nomen

jluxu perdituSjin fcortafurens,in aleam infaniens, tex 4nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^.^^�gt;rixofus, pr�dator, pulfator, uiolentus, nullius nee dei nee

c.^�^ii4p�^^^'^��^�^^^^odus,necpudore necreuerenrianecmetucohibenx to Qunbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;animo collubitum fuerit, qui exiguo ftipendio condua

|.?bellum, ad iugulandum homines ignotos nihil� commeria enbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^ftosSCurbes,addiripicndatcmpla, adfubruendafacra

periuria, blafphemias,SC inceftus, huic hominu proditiones �C uenefieU ac magicas artes, QCnbsp;I ?^ehh-^f^�^^^*^^�^�^^^^tilled�moniacusqu�mhicperditus. Sed quid;*nbsp;: hnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;defperandum eft f Nequaquam, fi modo contingat uidere

y.^autemfideconfpicitun

ttJs autem lefum � longe, cucurrit �C adorauiteum, 8C damans D 5

-ocr page 42-

-COMMENT A RIVM

uoce magna dixit: Quid mihi amp; tibi kfu fili dei altiflimiC'�di�fO deum nc me torqueas, Dicebatcnim illi : Exi fpiritus immundenbsp;mineifto*nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

Qiium tnifer ille ad ftrcpitum hofpit� proceff�fl�t � lafebris fuis, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;(ji

fadurus in eos, quemadmodum confueiierat : mox ut eminus uidit c�lefti attradusjfubito^ mutatus accurritad ilium, f�f adorauiteum*nbsp;d�mon per os hominis c�pit ingcnn uoce clamare : Quid tibireinbsp;�efu fill de� altiff�mijobteftor te per deum,ne me torqueas, Etenim lefunbsp;tormentumcratd�moni, quia dixerat: Impure fpiritus exi ab homing*nbsp;erat daemonis malitia,ut grauifl�mus eilet ipfi ctuciatus, f� iam nonnbsp;ciare miferum hominem. Sentiebataut� lefu uocem eff�caccmnbsp;tem, cui uolens nolens par�re cogeretur, Iam mihi confer, an non f�i�**nbsp;dus f�t in hominibus qui iam ad extremum maliti� deuenerunt,nbsp;ptati eft, altj uel fuo eti� malo malefaccrc,��f� coerce�tur � licentianbsp;vehementer animo difcruci�tur.Et cum tam malus eflet d�mon,a�det^j^csnbsp;appellate Chriftum dominum filium dei altiff�mi, ut intelligamusnbsp;deo gratos,quidicunt, Domine Domine.De hocMatth,8,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, Hili'*

Et interrogabat eum : Quod tibi nomen eftfEt dicit ei:Lc� nomen eft, quia multi fumus� Et deprecabatur eum multum,�^nbsp;pelleret extra regionem�,

Impurum fpiritum dominus interrogatquod habeat nomen Js Legio mihi nomen eft �Cc, Agnofeis uocabulum militate,fpurcatunbsp;multorum,in pernitiem hominumconiuratorum. Verum nulla uis*; Xnbsp;ms ualet aduerfus potentiam lefu : tarn facile profligat legione quagt;�^nbsp;Turn duxiUed�monum, qui pro omnibus loquebatur, magnopef^^p^f^^nbsp;batur lefum, quern agnofeebat uidorem,ne fe cqceret ex canbsp;fam d�monis malitiam, non deprecatur ueniam, non aliudnbsp;ut ipf� fit melius, pro benefi'cio ducit f� liceat illic uiuere ubi plurim^nbsp;di occaf�o.Quaf� fcelerata militum manus,urgente maiore princip'�nbsp;�C � pr�f�dio lubente difcedere,roget: No petimus falarium,tantugt;^�nbsp;bis uagari per agros,ac noftro periculo latrocinari,

B nbsp;nbsp;Erat autem ibi circa montem grex porcorum

gris� Et deprecabantur eum fpiritus, dicentes : Mitte nos nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;�4

in eos introeamus, Etconceffit cis ftatim Icfus, Etexcuntes mundi, introieruntin porcos, amp; magno impetu grexpra?^*Fnbsp;in mare,ad duo milia,amp; fuIFocati funt in mart

Quum ad d�monum petitionem no refponderet lefus, Erat F

Agnofeis animal, ueris lud�is abominabile,gentibus mum.Orant igitur d�moncs,ut faltem in porcos liceat immigrar^�nbsp;cet,inquiunt,perdere hominem,quem tu nobis eripis,liceatmalit^�^nbsp;aliquo pado faturare immundi animantis interitu, Id facile perttquot;ho�nbsp;cui non er at cur� porcorum falus, fed hominum: doces uel obnbsp;falutem c�terarum return quamuis grauem iadurameffenegh^pa�-gio uero d�monum impurorum relinquens hominem, Chrifti *P �nbsp;dum, immigrauitingregem porcorum, qui mox magnoimpetyPnbsp;tmm montis ferebantur in ftagnum, ibiij fuffocati perierunt�

-ocr page 43-

!N MARCVM. CAP. V, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lt;5

nes,ne porcoriim f�miles inuentanturu'n talcs enitn animos gaudent immigra re d�monesjin impuros QC uentri tantummodo dcditos,nulli ufiii,qui lutulennbsp;tantum adibus deledantur,quibus per cultiim idolorum poflunt hominesnbsp;notninar� Nam nifii qm's porei in morem uixerit, in eum diabolus poteftatemnbsp;acdpit,nifi forte ad probandum,non autem ad perdendum,Orant autemnbsp;^^ntoncs ingreflum in poreos, �C permittuntur.Eft enim eertamen uita hominbsp;�C d�mones elTe uoluit deus apud homines,ut certantes nobifeumnbsp;ho^nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;demonftrent, Vnde SC ficut non pepereer unt porcis,ita neep

^^���inibus peper ciflent, nifi eos diuina uirtus euftodiuiflet� Vbi quoqj difeen n�. poreos habere d�mones poteftat�, multo minus in homines,ni�nbsp;P'^'pittatdeus,

autem pafeebant cos, fugerunt, amp; nuncia�erunt in ciuitatcm ueneruntadle*nbsp;^3n;c ilium qui � d�monio uexabatur,fedentcm,ueftitum,SCnbsp;�^^ntis Sc timuerunt. Et narrauerunt illis, qui uiderant, qualitcrnbsp;dTctci qui d�monium habuerat,amp;de porcis�nbsp;t;�fpedo prodigiofo fado,nihil opitulati funt porcis, fed metu ter�nbsp;uillas proximas, �� quod uidiflentnbsp;Bonus ille paftor ouium fuccurrit periclitanti gre�nbsp;^^^Perit'^^'^ deplorati perditi^ gtc^is paftores funt fimiles, amp; inter netioanbsp;Palfin^�^'^^�V^Paftores nihil aliud quamternti fugiunt. Adhuncnunciuninbsp;na*^nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;procurrunt, auidi uidendi oculis quod auribus acce�

lcfiini nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;uidebatur quod audierant � fubulcis� Veniunt igitur

ftiilfe nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;illum quem omnes nouerant prius � f�uifl�mo daemo

P^des dl ) ac pr� �iroris impotentia folitum omnes catenas �C com� Paterenbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dilacerare,feipfum faxis eoncidere,pr�tereuntes im�

^^^il^tationibus omnia compl�t�, nunc iedere ad pedes Iefugt; �^*Po na � J fan� mentis, Porto qui fpedaculo adfuerant,rurfus abnbsp;Ma H �^^�^'^^illis,qui procurrerant,omn� rei geft� hiftoriam, de legione eanbsp;eporcis demerits in lacum�

�O^Perunt eum ut difeederet de f�nibus eorum� Cum^ a� Ut�lauim, c�pit ilium deprecari qui � d�monio uexatus fueratnbsp;illo^ non admii�t eum,fed ait illi: Vade in domum tuatnnbsp;� a ann�cia illis quanta tibi dominus fecerit et mifertus f�t tu�nbsp;diligenter perueiligata fides effet fada, quod narrabatur nonnbsp;�I�retnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;perculi� c�per�trogare Iefum,ut ex ipforum finibus difee�

craffa non nouerat tot� lefum, potentiamuiderat,atnon reftituto bonitatem, acmagis eorum animos corn�nbsp;porcor� qu�m falus hominis,Metueb�t bubus,aiinis,amp;^poranbsp;Uin �^i^iti de uentre, fecuri de animo. Eft tarnen aliquod falutis initi�, irtanbsp;potentiam.Dominus fado docens, non effc rofas EuangelicInbsp;fnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;porcis, reuerfus eft ad littus, 6^ nauem confcendit.lntca

d�monio liberatus,uidens authorem fu� fanitatis abirc, cozpc h h ��ogarcjutfibi liceret effe in illius comitatu,Dominus autem maluitiL'nbsp;pr�conem qu�m comitem,quod id magis expediret multorum fa�nbsp;�ipotius,inquit,in domum tuam,0lt; ad cognates notos� tuos. Sc apud

4

-ocr page 44-

44 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;�. C O H M E N T AR IVM

illos praedica, quanta beneficia deus in te contulerit, nbsp;nbsp;^uomodo miferti�^^

�n

tui,quum efles omnibus miferabilis,fed ab omnibus deploratus, Oftenden^f* quod licet ipfe non adf�t,nihilominus tarne uirtus fua amp; uifitatio cuftodiat^*nbsp;infuper ut �c alios lucretur,qui ipfum uifuri effent �� audituri. Vide autc*�^nbsp;alienus � fallu dominus. Non dixit, �nnuncia quae tibi feci, fed qu� tibinbsp;dominus. Sic �ti: tu,quando bonum quid fadurus es,ne tibijpfi feddomi�^^*nbsp;dumtribuas,

s.e

Lucte 8gt;/

Et abf)t,�Cc�pit pr�dicare in Decapoli quanta fibi feciffetk^'^^�. omnes mirabantur,Et cum tranfcendiflet lefus in naui rurfus traflSnbsp;tum,conuenitturba multa ad eum,amp; erat circa mare,

Ea regio decem ciuitates compledebatur, unde Decapolis dida. homojlefu iuffis obtemperans, ac per omnes eas ciuitates praedicabat,�tnbsp;lis fuiffet, QC qualis effet benefi'cio lefu fadus, Porrd narratio fidemnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;jjjJf

nes inuenit,quod pleriftp iUius regio nis hominibus antea notus fuifftt) palam pr� fe ferret integram mentis fanitatem, � lefu fefe confequutuii�',j^nbsp;puduit ilium priftinac calamitatis,dum illuftrarct gloriam dei,�udinbsp;latra,fcortator,aleator,comeffator,profufor,raptor,praedo,incendia�'�^3tcnbsp;tor,uenefice,ficarie,ne fpem abtjcias, tantum accurre ad lefum. No�^^/cnbsp;multitudinem ac magnitudincm criminum tuorum,tantum cogitanbsp;qui (cru a nd is hominibus uenerit y qui nutu poteft omnia, Vbi te legf^^^u���nbsp;num rcliqueritjubi fanae mentis fadus fueris, praedicaapudtuos,nbsp;deiintemifericordiam. Ne tepudeatuitacprioris, Facietamp;illudadi**�jt)�*nbsp;dam deiin temifericordi�,'fiqu�mplurimisinnotuerit, qu�manteW^nbsp;minandus, �gnofce QC c�fitere qualis fueris, 8� quod nunc alius fub**^nbsp;�Sy netribuas meritis tuis, fedgratuitaedeimifericordi�,quimiferetiit^j{j^nbsp;cuncguultipfe,nullidebitor ne^obnoxius,Hocuelutifemineiado^P jlidnbsp;fafenos dominus lefus rurfus tranfmifitlacum, Subinde mutatusnbsp;nbsp;nbsp;(,1^

ad Euangelij profedum,amp;^ uarietas miraculorum admonet Euang^*� dorem per omnem occafionem adniti debere, ut quofcuncp poteft anbsp;pertrahat,Quumigitur redditus effet diuerfo littori,rurfus eodemnbsp;hominum multitudo, Etenim quemadmodum Magnes ferrut^anbsp;hitjitabenef�cendacundosallicit,

Etuenitquidam dearchifynagogisnomine Iairus,8lt;^ procidit ad pedes eius,et deprecabatur eum multum dicens: CXnbsp;filia mea in extremis eft, Veni, impone manum tuam fupctnbsp;C ua fit amp; uiuat,Etabqtcumino,8cfequebatur eum turbamult^�nbsp;primebanteum,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;

Quum uerfaretur luxta lacum, adqt quidam ilium ex ptin^^rib g�,Is excitus fama lefu,cum reliqua multitudine eo uenerat,Eratc^^^^(Aj^nbsp;animum illius uchementer urgeret,8Cin quo lefu pr�fenti�nbsp;igitur uidiffet reuedum in littus,gauifus ell,SC ut funt humiles,qti^nbsp;dcfyderant,quanqua archifynagogus,hocell inter fuperciliofosp^^d^^nbsp;dit ad pedes lefu, ac precatus ell eum,dicens:Domine,nbsp;nos nata,in qua pr�cipuum fenedutis metelblatiumpofui,nbsp;ficulo elljiam animam agens, Veni impone illi manumtuam,utnbsp;falua fit �C uiuat. lefus ex huius oratione fatis intelligens,quatn fl�nbsp;nbsp;nbsp;(P

-ocr page 45-

IN MARC VM. CAP. V. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;45

folidafiduciajqm�gxtrctrn� pcriculi mcmfnifTet, quafi no potuiflet �Tmortuam fenbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pr�fenn'am ac manus etiam contadum requirat, quafi non pofc

� � nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;q'^ios ueilet. lefiis promittitfe uenturS,filt;fcffinan=!

formam interim exhib�s, quam oporteat paftorem omnibus ^�sex^ rnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;diuitibusjdodis QC indo=

g Pofitum eff�jad anim� falutem procurandam�

profluuio fanguinis annis duodecim, amp; fue� *ieca �nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;compluribus media's, amp; crogauerat omniafua,

i magis deterius habebat: cum audiflet de retro, �� tetigit ueftimentS eius: dicebat enim,Qijianbsp;B'iininbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tetigero, falua ero. Et ftatim ficcatus eft fons fan#

corpore quia fanata effet � plaga*

^^^^^���'oifertur occafio, per quam archifynagogi corrigatimperfes muliercul�, qu� quo minus nouerat ex legis coanbsp;j^?^^��^5^^oeexcufabiliorfuifretdifRdentia. Etenimlefumeuntem �-poterhominum turba comitabatur, partim quianbsp;partim quo fpedatores fi�rent rei gerende, fi� rogan,nbsp;^^^5^^bat fpedandi defyderium. Itacp dum quifcp uult efle proxianbsp;�turba prementeJn hac erat mulier, quef�dum ac punbsp;SC^medicabilem morbum habebat iam annis duodecim,nemnbsp;PolU��^^nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;: hoc etiam infelicior,quod dum in medicis magnifi'a

^^^oent�m�.^^rP^T'�lutisconftituit, fi�abuno fruftrata ad aliumcertiora 2 *^^�bcultatc fnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ad alium,fempercp blanda fpeladatur,oa

�P*^ attuleratmedicorum aa^ Polliccnrnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;�^^^^dus haberet qu�m fi medicis non fu�Tet ufa, qui nihil

t 'detjQJ �A^��dofe uexantes miferam,ueteri malo exafperato nouuni nimirum eft uulgus profi'anbsp;efr^^^Qiianbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;�^edicinam, fed pleruncp fit,ut falus fit no fperare fakitem^

j�' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;�^^�P*tdiffidere medicis, SiC illi turn dem� pronunciaflent nullam

l�d �^*^�^eu nbsp;nbsp;.intelligerent nihil efle quod daretur,c�pit elfe faluti ui

e� ^��iid * nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ibentius opitulatur, qu�m que humana deflituere pr�

Q^�''ilcet*f nbsp;nbsp;*�^*^*^ tantum de Iefu,fi�ihco concepta de illo admirabili f�dus

d f ^�ttfert� multitudini. Sexus pudor S� morbi f�ditas obftabat teeret quod fecerat archifynagogus, fed accelTit � tergo, at(� tan�nbsp;lt *^Onin.r^^P^^^?^^*^^titium fefe globos hominum, contigit ueft�lefu : tan*nbsp;amp; d�tj�'tieilloconceperat, utdicerctapudfefe,Sihceatueif�mbri�uesnbsp;ftnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;� ^�b^rabor � morbo^Deftituta a medicis,� quibus fuerat ma,

�^^P^rerat alium mcdicum, qui gratis QC fubito ferret pie� JNecfefellit mulierem fua fiducia,fimul ut tetigerat ueftem dominbsp;n ^^^tef7*^ *^^�tiinis profluuium,fubito corredo liquore,qui uelut � perensnbsp;h *^11 ?nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Quinamp;ipfafenfit toto corpore redilfe uigorem,

f nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;morbo c�p�Tet labor arc. Qui luxui, qui uolua

k nbsp;nbsp;huius mundi euirati funt,non alio confugiant qu�m ad le

�d's nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;P^i*�fophis,fi legum peritis,fi magicis artibus,fi ceremonqs pha

e ^*^^5 L * nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;�tatem amp; ingenij uires confumpferint, nihil aliud qu�m

^P^^�fp^ttat�lucrifecer�t,nifi forte leuis eft paupertas,�tatis q tadura,Uaud�bat mulier hoc beneficium ueluti fuffurata � Chrifloj

-ocr page 46-

46 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;COMMENTARIVM

I

-H

quem ut hominem fpcrabatfalli poffe,aut fi non falleretur,fperabatprofua^ mtatcpudorifexusindulturum�nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.

Et ftadm lefus in femetipfocognoices uirtutom qu�exieratde� Conner fus ad turbam aiebat: Quis tetigitueftimenta meaf Et diceba^nbsp;ci difeipuli fui: Vides turbam compriment� te,etdicis,Quis

Dominus magts confulens glori� dei,multorum^ falua,qu�m licbri pudori,non ignarus fe fuiiTe contadum,necp non fentiens fanita^^�,nbsp;ficium ex eo con tad'll peruenifle admulierem, uerfus ad multitudinen�?,^nbsp;go prementem,ait:Quis attigit ueftimentameaf' Porro difdpiili nihilnbsp;tes eins quod accideraqrefpondent domino : Vides turbam undiqnbsp;te,00 rc^as,quis tecontigeritCQuileguntEuangelium, conting�tnbsp;qui menfam domini celebrant, ��fumunt corpus facrum,contingunt^nbsp;at nonfanantur omnes quicontingunt. Solamulier quae cum ingcnJ*? [j^nbsp;contigerat fanata eft.Iefus autem pro fuo beneficio nihil aliud pramijnbsp;nifi confeffionem malt, agnitionem clementi� diuin�.

Etcircumfpiciebat uiderecam qug hocfecerat. Mulierauteni S)Ctremens,feiensquodi�dlumefletin fe,uenit 8cprociditan^!.^ .|iinbsp;amp; dixit ei omnem ueritatem Jlle autem dixit ei:Filia,fides tuanbsp;fecitjuade in pace,8lt;f efto fana � plagatua�

Quum millierpudoreobticefeeret, fperans fepolTe Iatere,refus�^ rebat oculos in turbam, quafi nofeitare Audens mulicrem qu� fenbsp;Hie circumfpedus eratciuiliter exigentis accept! benefieij confefliof^ jec��*nbsp;Icbateam prodere,ne uidereturexprobrare beneficium,Mulier punbsp;neo filebar,non ingratitudinis uitio.Adhibitus eft ftimulus,quinbsp;tilem excuteret, falubrem eliceretconfefti'onem: quid enim no pote�!nbsp;�efuc�Sicintuitus eft Petrum, S� ref�puit. Mulier aut� fibi confcianbsp;fet ad lefum, fiCquid ab eo benefictj adepta elfer, non aufa eft dilft�^*^nbsp;cxculTa muliebri uerecundia prodrjtinconfpedumlefu, timensnbsp;metuebat enim obiurgationem improbitatis fu�, Accidit ad genua,nbsp;habebat omnibus audientibus enarrabat,nihil diflimulans, nihilnbsp;Ians,demorbo diuturno, de medicorum artefruftrata,defurtiuonbsp;du, de concepta fiducia� Huiufmodi confeffionem amatdominusft'^nbsp;Fidei uirtuf.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;peccator agnofcat feipfum, SC fanitatis reftitut� gloriam

tribuat, �C multos ad f�milem fiduciam exciter, admonens ab fcigratuitam falut�, necreferrequotautqualibus uitijs laboraucris?nbsp;Co./e�io turn de domini uel porcnria uel bonitate c�fifus fis.Si danculariusnbsp;animi, rum confitere lefu, qui non prodit, qui nonexprobrat,fednbsp;l�m eft, confitere pal�m: ut quemadmod� exemple tuo multos ad Pnbsp;pellexeras ira conuerfus multos item excites ad meliorem frugeif-^^iideP^^nbsp;dus eft pudor,qui �C deo fuam inuidetgloriam,2lt; proximonbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;�

cxcuffiifcjpofteaquam fenferis ex humili ad deum confeffione, ricordiamdeiperChriftum,confcienti�maioremtranquilhtateni,t�nbsp;T�s � domino lefu quod audijt mulier. Quid autem audiuitt' Filia,nbsp;ducia reftituit te fanitati, quam medicorum ars tibi dare non pot^nbsp;tranquillocp animo, uolo beneficium hoc tibi perpetuum cife.nbsp;ne hatc archifynagogef Tibi enim tui^ fimilibus agitur h�c fab ulanbsp;medic�bili morbo laborabat f profecerat in peius, ob inf�gn� de

-ocr page 47-

IN M A R C V M. C A P. V. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;47

folo ueftis contadu fanata eft,�^ tu ceu medicum domum acccrf�sjiubcs i'mpo natmanum,�^ celen'tatem exigis�*

Adhuceo loquente ueniut nuncij ab archifynagogo, dic�tes: Qyia filiatuamortuacft, quid ultra uexas magiftrumClefus aut� audito uer*nbsp;bo quoddicebatur, ait archiiynagogo:lSloli timere,tant�modo crede^nbsp;Dum mulieri refpondetlefus, fuperueniuntnuncij ab archifynagogi doanbsp;^Micentes:Filia tua defunda cft,quid pergts fruftra uexarc magi�riimc'Hisnbsp;archifynagogus qui prius ancipitem ac multo metu nn'xtam fpem habeanbsp;^�bueluti defperans,non audet amplius rogare dominum, Nunctj iubent de^nbsp;P^arejdicentestQiiia mortua eft,Sic pleric� homines folent de his qui in faci=nbsp;Us aliquod ingens prolapf� funt,uelut in adulterium, inceftum, furtum, autnbsp;^omiddiun^pgj. defperationem dicere, C�clamatum eft nulla falutis fpes eft;nbsp;patitur quenquam in defperationem uenire, nifi qui recufatnbsp;iusnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;defperare, Chriftianus cui nota eft domini bonitas,par Ca

do^�o^ � � nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;defperat.Collabentem itacp fpem archifynagogi blans

dominus dicendo:Noli metuere,etiam ft mortua eftjtans tnafidu Nonrefert quantum f�tmalumpuell�, fed quam firma f�tnbsp;lidapro^^ �nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;archifynagogi,ingrefluscft,fedforisrc

Petrum r nbsp;nbsp;nbsp;quot;'tiltitudine, ne difcipulis quidem admiffis pr�ter Simonem,

5 ^^�buin,�(:loannemffatremlacobi,

fe,niftPetrum,amp;^Iacobum,amp; loan quot;^'iltumnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ueniuntindomum archifynagogi, amp; uidittu*

bamini �z i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;eiulantes multum�Et ingrelfus ait iUis:Quid tur

mortua,fed dormit� fiinerisftr �^^�*^itibus domum archifynagogi illiccomperitambitiofumnbsp;*�^^oned �'^^fitudinem cognatorum �Ccognatar� miferabililamen-�Mortem pr�matur�puell�,Soletenim uulgus hominumnbsp;turnnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;�Mortem iuuenum quam fenum, quum nihil fit optabilius quam

conr^^^*^ ^ulcifl�mum eft uiuere,priufquam animus multis huius uitae �a� dnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Non enim refert quamdiu uixeris,fed quam beneJea

^Uffpn nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;deploranda funera inanibus nentjs, compefcit tumul

biion eft nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;inquit,ita tumultu compleds domum 06 ploratisfpuek

^^peramp;ef nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dormit,Nimirurn domino dormiebat,qui uerbo poterat

multo facilius quam homo hominem excit�t � fomno. Et omnis qu�d�eft amp; meditatio mortis. Somnus enim cofopit animinbsp;enfum adimit,qui fi perpetuus effet,uera mors effet.

treni Jcum. Ipfc uero ciedis omnibus affumit patrem amp; ma qui fecum erant,amp; ingrediuntur ubi puella erat iacens�nbsp;pueU�,ait illi:Talitha cumi, quod eft interpretatum:

^'Ojderjj V^^�quot;^*^puell�morienti,non intelligentes quid fibi uellethicfefu fer. Hosq ^�^^^'Jm,quicrederetcam adhuc uiuere, quamconftabatexpirafanbsp;abigit lefus, qui tumultuofo ploratu fed inani complebant doanbsp;extind�,uerumetiam SiC doloremnbsp;^^^^^^^^bant, 8i lefum falutis authorem irridebant,Nihilopus talinbsp;* peccato mortuus animus ad innocend� uitam eft reuocandus. Fca

-ocr page 48-

4^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;COMMENTARIVM

ci'thoc tum lefus tti �dibus pnuaris 66 ali'enis. Quid aut� facer et f� u�deretqiW rundam ufc� ad infam'am ambiriofa funeraf Conduc�tur quinbsp;nbsp;nbsp;nbsp;plorentj^

cieanteiulatus, quilanient capillos nonnunquam appofinties,qui pelt;Hus,qui uulnerentgenas,qui uerba ia�^ent plufquam infana ac diffwen .nbsp;plena, Admouent cadaueri lac, ut proliciantoberrantem animam.nbsp;nomineiterum at(^ iterum:Redifili,reuerterefili SCc,Obiurgantexannnlt;^ jnbsp;dauer:Cur tuos deferuifti�* cur nos ludu uoluifti occiderec' Nihil tibinbsp;fuauiter uiuendum, non opes, non generis claritas, non honores,non lor^nbsp;non�tas, O te crudelem,� nosmiferos, lam adde tubas furdo canentcs,^nbsp;cantores,qui lugubres n�nias firu�ra canantmortuo no fentienti,qinnbsp;loremnoneximant,fedau^eantamp;c,Necommemoremepulas, SiCnbsp;talia, fuperbas fumptuofas^ monumentorum flruduras, quafi parut�nbsp;ambitionis �C luxus in uita, nifi taies fe d�clarent f�C mortui, H�cquui�^j^^^nbsp;cis etiampaul�cordatioribusuideanturinfana,quantolongiusoporttt^^^nbsp;� Chriflianorum moribuslt;qui omnes obdormifcunt potius qu�mnbsp;ad tubam angelicatn experrcduri in die nouiff�mo,Ergo ut ad narrao^^nbsp;dinem redeam,eiex�ishisomibus,Iefus adhibitis utrifcj puellae pa�^^^nbsp;greflus eflconclaue, ubicorpus iacebatexanime:hos enim uoluitcu^^j^nbsp;�i tefies,Hic dominus arreptamanu puell�, aitillijuelut excitaturus a*?nbsp;Thalita kumi,quod Syrorum lingua fonat:Puella furge,Qui prnbsp;premuntur nonnunquam expergefierinon pofllint,etiam fi femel at^�nbsp;inclames ac uellices,nec flatim uigilant excitati, fed diu femifomnes,nbsp;tes difl�dunt brachia, nutant capite nonnunquam SC mento, pullau^'^^jca�*nbsp;S)C nifi infles relabuntur in fomnum, Haec mortua confefiim ad uocct� jjunbsp;tis lefu furrexit et ambulauit,non folum rediuiua,fed et alacris.�gno^^j^^^�tfnbsp;animula,qu� pulfa morbo corpus reliquerat,uocem coditoris fui,S^nbsp;tata reuerfa efi in domicilium unde demigrarat,

Et confeftim furrexit puella, ambulabat,erat autem anno*^^ decim� Et obftupuerunt ftuporc magno. Etpr�cepit illis ueh^*��nbsp;ut nemo id fciret;�d iuff�t dare illi manducare^

Quo mors fuerat flebilior ob teneram puell� �tatcm,necp enim duodecim annis, hoc uberius erat gaudi� de refufcitata.Huius fpnbsp;uttas ingenti flupore affecitpatrem etmatrem puell�.Iefus autenecpfnbsp;ab illis exigens,nec gratiarumacfiionem, tantum mandat illis,ut quonbsp;fet reddita mor tu� uita, datent illi cibum:nam edere non folum uit^^nbsp;tiam proiper� ualetudinis indicium efi.Pr�cipit �C illudjUe quod p^nbsp;bus ac priuatim gefium effet, eff�rr�t in uul^us: fiuequod malebat ��Mnbsp;ctderat,per alios quos eiecerateuulgan quam per archifynagoguiu,nbsp;re inuidia fed minore fide pr�co fuifi�t dominici benefiet) : fiue quo�nbsp;ens fileri,quod feiebat eos non tacituros, nos docere uoluitin omiubu,nbsp;disfugiendam effegloriam humanam,Dominus autem lefus,quuiu^j,jj^nbsp;no d�moniacopr�dicarinoluit,archifynagogo filentium praccepit�^^^Anbsp;inuida fynagoga conata efl obrueregloriam domini Iefu,qu� poftnbsp;apoftolis denunciauit,ne nominis lefu facerent mentionem, Verut^^nbsp;fecit horum inuidentia : quo magis illi contenderunt falutiferutnnbsp;opprimere,hoc larius pr�dicatur inter gentes.Silent facerdotes, reenbsp;rifaei, conuitiantur ferib�, deridet Herodes : fed laudant idololairae� � r

-ocr page 49-

IN HARCVM CAP. VI. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4^

incefti,adulteri, per Euangelij gratiam � priftinis uittjs uelut � f�uiff�mis daca monijs fubito liberati.

C A PVT vu egrefrusinde,abiitmpatriamfuam,amp;fequebantureumdi A

Quocuncp locorum quacuncp occafione fefe confert aut rccipit ,y dominus lefusjubicp fui fimilis eft,falutcm adfert,ut interim comit�snbsp;^'JPulos admoneat, nufqua efle ceffandum ab Euangelico negotio,fed femanbsp;nis^nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;omnem occafionem agendumjUt ex mails reddamus bonos, ex bo

uat^Qdomi cotingat uiuere fiue peregre,fine in publico flue in pr� nauibus QC in uehiculis,infamiliaribus colloquijs,in conuianbsp;pernbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'ocis ac lufibus,qui uere pr�ditus eft Euangelica bonitatCjfem

��etur nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^�^ittit meliores. lefus igitur qui Gerafenos adir� t�tarat,ne uide�

triamrelidis locis lacui uicinis recipitfe in pa� minus f^�';�^^*i^huncnominis honorem promeruit b^azareth, quod illicdosnbsp;uerfatus, Comitati funt ilium difcipuli,iam afle�

quot;^iraba nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ccepit in fynagoga docerc � amp; multi audientes ad^

eft nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dodrina eius, dicentes : V nde huic h�c omniafSd qu�

dli� Sc uirtutes tales qu� per manus eius efFki amp; Simonbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fab er filius Mari�/rater lacobi amp; lo f�ph amp; lud�

bantur nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;8^ forores eius hic nobifeum funt;quot; Et fcandaliza#

�niUo�

fabbati,quo ex laudatiff�mo more lud�i confueuer�t fpc(ftaculis,autinanibus fabulis,aut propham's luf�anbsp;facrum tempus faller�t,hoc eft perder�t,nbsp;domini uel difeerent uel docerent. Ingref=�nbsp;�'^decorunbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;hoc fuis commendaturus,utomnes intelliger�t,quant

^^'�'non�''�^�^'5^^^^futurum,quumlud�is tanto ftudiofuerit,carnalem le^ duratur� 86 � Mofe proditam perdifeere, f� non pari uel aunbsp;''^Snof��^�^^philofophiamEuangelicam ab ipfo deifilio traditam ftudeamusnbsp;igitur doceret in fynagoga lefus, apud multos hoc ipfumnbsp;P^^'entcsnbsp;nbsp;nbsp;^tithoritatem, quod iuxta carnem notus eft�t. Nouerant tenues

U�^humileindomum, undeprodierar.de p�tre c�lcfti, de^domoae� caufa defcenderat,ne per fomnium quidem aliquid fufpicanbsp;��inis . Juerant artem paternam, qua lofeph familiam alebat,quam primisnbsp;FV^tite * �nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;�xercuerat. Erat aut� faber lignarius,opificio uidelicet cons

I.

'^%s b nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pater c�leftis mundum huncuniuerfum fueratolimfas

^btum coditum eft genus humanum,per fabrum decuit �Crefti 'l^^bus notus erat dominus lefus, qui uft� ad annum ferme trige�nbsp;P^'^t�iiH^^^fatapudfuos,nihil pr�fe ferenspharifaicae dodrin�, cumaud�nbsp;authoritate docentem,qu� nunquam audierant � dodifnbsp;eft alnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;admirati funt,dicentes inter l�:Vnde hic fubito fa

b�c omnia lt;; Et quod eft hoc nouum fapienti� genus ^quot;�^PtOhknbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pr�fens uis in �dendis miraculis, quantam nec in

P^etarum audiuimus fuifrefQiium paucis menfibus abfu�rit,quomo E

-ocr page 50-

50 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;COMHENTARIVM 'nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.

do rcpefttc miTtatus nobis rcdijt;' An non hie eft lefus ilk fabcr,8^ fabri Marixep tenuis QC humilis muliercul� filius^N�nne SC hunc nouimusnbsp;illius cognationemf�An non hie apud nos uitiunt illi proxima cognatio��^*nbsp;lt;ftt fr atres Slt; forores i Itac^ fubinuidebant lefu, nuper humili eognitonbsp;pente fublimi, Siquidem fcandalo fuit illis nimium nota carnalis imbeci�*nbsp;Quanquam autem non ignoraret fe contempts iri apud fuos, afeendit/*^^nbsp;inpatriam,0CrcprehendebatinuidamilIorum mentem.Oportebatfao^�^�^nbsp;gloriari eos de domino,qui fua paniam ita ornaret do Arina 00 mirac��^'nbsp;aut� atrox eft malum inuidia,qu� Temper obfeurat bona,producithu^

Et dicebat illis lefus: Quia non eft propheta fine honore,nib tria fua,amp;in domo fua, amp; in cognatione fua. Et non poteratibn''nbsp;tern ulla facere,nift paucos infi'rmos impofitis manibus curauin^nbsp;batur propter inCTedulitatem illorum,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;j/c

Quum huiufmodi gentilium fuorumfcandalS dominus intellexdy^^jX Nufquam propheta cotemptior eft, quam in patria fua, 8C internbsp;domefticos.Maleconuenitfpiritualinegotio cum carnis affeAibus.^^ -iifl�nbsp;no decet prophetam uere Euangelicum qui docet huius mundi con^^nbsp;qui promittit gaudia coeleftis patriae, qui docetrenafc�dS elle per b^P fpi*nbsp;in Chrifto lefu,qui docet mortificanda membra qua: funt fuper terra*��nbsp;ritu uiuamus in c�lis, hicnoflepatriam, domum, notos, aut cogn^te^^flinbsp;micos. Nccmirumfi terreniciuesnon agnofeunt alterius patriaenbsp;municipcm.Itaq; lefus quum eflet omnipotens, 8C cuperet feruare � jiO*��nbsp;inos,non potuitillic apud fuos �deremulta miracula, nimirum 0nbsp;rum amp; cognatoru incredulitate. Quum emm apud alios genusnbsp;rum aplurimis facile profligaffetjdacmonia eicciflet,leprofos fanafle*� anbsp;cos dumtaxat aegrotos reftituit, id^ manibus impofitis. lefusnbsp;mirans fuorum tantam incredulitatem, diiceflit illinc, obambulan^nbsp;undicpuicinos, ubiep (pargens iemen Euangelicum. Hoc quodnbsp;pulerant,id genres uicinaeauide fufeipiebant. Parcit autem eisnbsp;gna,nc illis cederent ad maiorem damnationem, Sed SC in uirtutun�^h'^�nbsp;nibus opus eft eius qui facit uirtute,6C eius qui fufeipit fide.Qjiianbsp;fuit alterum,quippe fanandorum fides,ideo non potuit lefus ilbo

B nbsp;nbsp;amp; circumibat caftella in circumitu,docens.Et uocauit

Katth to.4 nbsp;cccpit eos mittere binos, 8C dabat illis poteftatem fpirituuni J

****�*�'* dorum. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

Hoc faAo fubmonebantur difcipuli,nc in Euangelico negouo Aibus humanis, Nam quodlefu uenit ufu inpatnaipfius, hocinnbsp;turum in ludaea. Sed eo fe conferr ent ubicunt^ uiderent fpemnbsp;tus.lllic aut�eft fruAus uberrimus Euangelicae praedicationis, nonbsp;na eft credulitas. Ea nec eft inter cognatos, nec inter pharif�os, \nbsp;gcs. Gantemnunt cognati, phanfaei inuident, reges �rrident ftuftnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;jp

lam aut� tem pus erat,ut apoftoli quos Euangelicae fun Aioni aliquandiu aflidui comit�s fuerantlefu,praeluder�tfuo munen,nbsp;cimen aliquod darent induftria: fide^ fuae. Accerftt igitur adnbsp;los quos ad hoc munus ut pr�ftantiflimos felegerat, fimul^ ooinbsp;codem inflruit fermone, ne quid inter fefe difereparent, abnbsp;mifti, SC tj fdem mandatis aftri Ai. Quo^ maior eflet fr u Aus,enn

-ocr page 51-

TH HARCVM. CAP. VT� nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;51

^^iugumadmoncns nos frater n�charitatis, fine qua nullus eftEuangeltj fr ut ueluti pr�fecffis quibufdam fuam cuicp pari prouinuam defignabat:nbsp;Emifitauteminermes acnbsp;ron^,�*'^nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;c�lefii negorio f�bi uindicarentmundana pr�f�dia.Pora

quod huius '^Po � legatis ac pr�fedis dare non poffunt^Tradidit enimiknbsp;morbos, eijciendi d�mones. Quid fimile poteft C�far �*nbsp;Mn^p��^�P*^gt;fecures,machinas dare poteft,quibus ab�datipfe: c�terumnbsp;tantam habet potentiam,utuel oculis lippis inuoca�nbsp;'�tea ��^�^^0�^memederiqueat. Ethancipfam poteftatem fie impar rijt fuis,nbsp;^S�atisopitularentur omnibus quibus eflet opus�nbsp;taq^nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ne quid tollerent in uia nifi uirgam tantum,non pc^s

zona �s, fed calceatos landalfjs, ne indue;�

^xpeditiores ad munus quod ftrenuum minime^ ceff�ntcm pr�cepiteis, ne quid impedimentorum commeatusnbsp;�^^tn J.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;�ciim afferrent in hac profedione pr�ter uirgam tantum,non pea

^'^'^�^�����^atui,ac nepanemquidem, qui uel fine per a circumfer �re onufl:as,nec� tibias munirct ocreis,fed dumtaxat fannbsp;faxorum aut ueprium iniuriam defenderent,nbsp;eflent. H�c inftrutfliolefu co tendebat,utrudibus adnbsp;quadam ratione inculcaret, cum qui fufeipit funelioncmnbsp;^���Plt;^raliu,^��P��^^^�'^ uacuum et expeditum efle ab omni folicitudine rerutnnbsp;Vfii�nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;interueniat quod profedum dodrin� c�leftis remorca

Ppec' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'enge diuerfum �negotijs huius m�di, italegationis eft

odr in� formam,nc quid audeant docere quod � pr� cflet.Habebanthoc cum humanis legationibus commitnbsp;eft pr�tcrire pr�fcriptum mandatorum.�b uno mittunnbsp;jHe qua nafeeretur inter eos amulatio.Bini mittutur,nbsp;nieminiflent, SC frater fratrem fubleuaret. Ad diuerfanbsp;^**^^*�^15nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pateretEuangelij frudus.Additur poteftas medena

p nomine lefututquemadmodum alienam dodrinam fufcepca diPpenfandam,itafcirenteiTe dominiuirrutem,n� ipforum quanbsp;circumfcrr�t,nepanem,ne pecuniam,nbsp;'��t�ot^fiduciapendcrent�promiiTionepr�ceptoris fui, huanbsp;fetutos fore aduerfus omnem uiolcntiamaduerfarionbsp;feirent fibi nihil defutiirum quod ad temporariamnbsp;fPorro cum uoluptati nihil fitfatis, necefTitatinbsp;fatisfiqNec enim dominus hoc animo loquutus eft ifta quafinbsp;unquam futurum, eos qui tradant rem Euangelicam aliquid ncanbsp;pecuni� fecum ferre, quum id non uercantur 6C hodienbsp;imo fortaflis plus laudis mereatur, fi quis fuo fumptu doceretnbsp;ftnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;uoluit fuis craflis adhuc SC rudibus pea

fl�^� folent remorari animum c�l� feiebat illis in mentem uenturumtMittis noamp;nbsp;inermes uarrjs periculis, fed quianbsp;�^�tiesCquis defender,fi qua uisfquis ueftiet,firigor incidente'Vis nosnbsp;E i

-ocr page 52-

51 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;co HH ENT A RIVMnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;0^

docere gratis, �C uis fanare gratis. At multis rebus egct qui uiuit folicitudinem anxiam ac fordidam, quoniam plerunc� ex diffidentia nanbsp;lefus ftuduit ex animis fuoru euellercjut tab's negottj magnitudinenbsp;Porto i�rmonis tropus ad hoc ualet, ut altius infideat animis rudibusnbsp;ditur,Nc(^cnim peccaret, fi dodor Euangch'cusapud Getas utercturlt;^a^^nbsp;aut duabus tunicis,autfiadLibycas harenas,autinhofpitalemnbsp;durus, commeatus atcp etiam pecuniae nonnihil fecum ferret, Sednbsp;nioratur Euangeltj profedum retjeiendum eft.Iam mihi cogita,nbsp;na grauad proncifeantur adEuangelicum negotium,qui regalesnbsp;ferunt, qui dignitates,qui uoluptates huius mundi, qui uindicandinbsp;nbsp;nbsp;nbsp;�

fi quid occurrat molefti iecum portant. In animo farcina potius eft tis uel ucftibus,Has omnes farcinas qui non abiecerit,nonefl;idoneii^J^f3fl*nbsp;lefu Chrifl:i,Itidem tropus eft in his quae permittit:permittit enim uitg^nbsp;dalium. Leuiffimum enimcalciamenti genus eftfandalium, amp;ped^^ jfj/J*nbsp;dit ab iniuria,utnon impediat celeritatem,Idem itaej moner,quinbsp;dalia 8C qui uetat uti calceis: prohiber enim ceflationem, amp; hortatut^^nbsp;tatem,R.urfum idem monet,qui permittit uirgam,00 qui adimitnbsp;nim uirga fubleuat ambulante, nec remoratur itcr,fed promouetB^^nbsp;tern ut onerat, ita aduerfus uim geftari folet,Itacp qui concedituirgat^�^^al*^nbsp;ter earn nihil, �C quiinterdicitbaculum,uultEuangelicum praccond�L�/^^nbsp;praefidio fecurtnn efle aduerfus malorum infultus quam praefidioChr*nbsp;gauiat�riconuenitjbaculuspugnaci,

Et dkebat CIS : Quocunc� introieritis in domu, illfc

Ad�.�j. J cxeatis inde: Sgt;C, quicunep non receperit uos, necaudierint,ex^i�^ de, excutite puluerem de pedibus ueftris in teftimonium iUis�nbsp;Qui tradat rem Euangelicam femper progredi debet ad per.nbsp;cifeendi ftudio debet quam longifli'me abefle, Hac igitur folicitudii�^nbsp;ex animis apoftolorum, pergit illis monflrare ration� qua futurumnbsp;hil eflet necefle talium return cura torqueri. Ne fitis, inquit,folicittnbsp;uerforio neep de cibo, Sed ingrefli uicum uel ciuitatem, quaecunlt;plt;^���^^i5���^^nbsp;cxceperit,eti�f�f�t tenuis Slt; humilis,illic permanete donee alio uocaP^^^^^P^nbsp;gelrj profedu uifum fuerit inde decedere, Pauci amp; parue contenu,nbsp;cuiquamgraueshofpites, Vixfieripoterit,utufqu�fittamd�plor�t^nbsp;in qua nullus reperiatur, qui taies hofpites non fit cupide receptut^nbsp;fint qui medicum magno condue�t, QC � longinquo accerfant,Quodnbsp;aut ciuitas conrigerit tam ingrata,ut uos ultro deferentes c�leftenbsp;fanentur �� corpora 8C animi, non rccipiant,nolite ob paucorumnbsp;fiftere � fufeepto negotio,fed ad tempus relida ca ciuitate pergitenbsp;rumexprobrataprius fuadementia rjs quiuosnoluerant recipere.nbsp;enim in plateas, excutite puluerem pedibus ueftris h�rentem, utnbsp;amp; intelligant,ueniiTe qui gratis falut�obtulif�ent, nuncium^nbsp;lactifl�mum, nec tantum bon� ullo pr�mio penfari pofte, necinuito'-^i^^nbsp;autfaftidiofo mercem tam pren'ofam obtrudendam efte:f�binbsp;fuum, qui petite maluerintquum licueritfanari. Vos nihil aliudnbsp;apud illos,nif�falutem proximorum, ut ne pulueris quidem mt^tiranbsp;illos afficere, H�c fuperbia decetmeos legatos aduerfus c�tumacesnbsp;foi�Ynum autem illud illis abeuntes uel nolendbus ingcrite, dicent^^' (�

-ocr page 53-

IM MARCVM. CAP. VI. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;55

�^tn adeflTe regnum dci, fine recipitis fiue non recipitisifi rccipitis,ucfiro bono

5 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;magno ueftro malo tarnen uenturum eft.

utpcenitenn'am agerent:Si dpmonia mul ^ciebantj�C ungebant oleo multos �gros,amp; fanabantur.

�^fl�br^ ^*atico inftriicfti legati lefu reliquerunt dominum fuum,ac ficut erant omnes ad poenitudinem uitac fuperiorisa'am enim adefle rcinbsp;id F �nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Euangelicam adferret omnibus perfeda iuftitiam*

^^�^�^S^^��pr�dicationis �Ccaputeft�iTinitium,crederequodaudis fidere promiffi's. His atcp huiufmodi multis fermonibus quumnbsp;riij^ �dominus lefusjproucdi funt duodecim regni c�lo ,nbsp;denunciabant omnibus utp�nitentiamager�tnbsp;�^alorum, necp quifquam fideret fuis fadis,fed tantum promifl�snbsp;inuenerunt qui praedicationem pronis acciper�t auribus : necnbsp;bet hun,*vnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;parata uis,qua: fidem conciliaret didis hominum,quamli

fanabaturjubebant f�^o^bis omnibus c'fed facram�tum�nbsp;* �^^^^inungebatur cuti, amp; fanabatur corpus,fed oleum Euangelic�nbsp;^annbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;noftr� Icfum erat inungendum animis,mox � morbis uitio

^^^^^^�aecmagorum erant preces,quibus exigebant dacmones,fed ^�^lagelica fideefficacia, Nimirumh�c eratuis regnic�leftis.nbsp;^^�'^tnaaisP^^?^''^^o�atcmptius apoftolis fSed quo minus eratillis roboris,nbsp;elTe diuin� quod agebatun Nec opes habebatneCnbsp;^^thoritg.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^5^�^ �'aec fatellitium,nec generis claritatem nec famam nec

^*^^^^^^bant nififimplicem fiduciamerganondum fan's cos

Herodes (_ manifeftum enim fadum eft nomen cius) Quia Ioann es Baptifta refurrexit � mortuis : amp;C proptereanbsp;^*^Ba ^P^�^antur in illo. Ali) aute dicebant: Quia Elias eft. Ali] ueronbsp;{^�^��Qpia propheta eft,quafi unus ex prophetis.

L^inn ^�^^*^�5*^^�isacmagis inclarefcebat famalefu,ade� ut nomen f Ob �nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;etiam Herodi regi.Iefus enim ferius innotefeit regibus, qu�

infelicius.QuoniSautemlefu miracula tarn e� .^^^^�u^euidcntia, ut nemo poftet caufari commcntitia,tamfalutife3nbsp;lentnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;t�altimniari poftet ea per malos dacmones ger�quum� multi uari�

proferrent de domino, tandem amp; fuam deprompfit Herodes Jos ^^ffu �^^^ui'rexit � mortuis, QC ob hoc nunc pollet �dendis miraculis.nbsp;� 4Pumpta coniedura ex uaticinio Malachi�, dicebat lefum efte Elia,nbsp;promittitur ante diem domini magnum et horribilem� Erant quinbsp;apudludaeos fummaeratauthoritas,fedunumnbsp;�P'^tTiexmediocribus prophetis quireuixift�t.

audito Herodes ait:Quem ego decollaui loannem.hic � mors� C ij'futrexit.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;�

^nn(.j��^^�^fentcntqsauditisHerodcs perftiritinfua,dic�s:Im� hiceft ipfe fo� f decollaui,is reuixit,ac iam diuus fadus operatur humanis uinbsp;�^04,� '^�Periora, Nullus erathorum quinoncrederetreuiuifcerccorpora4Etnbsp;f^mcn multi funt, qui negant reuixifle Chriftum. Attp hic ut intelligasnbsp;E 5

-ocr page 54-

�y4- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;commenta RIVM

quam fint impionrm pr�poftera indicia,loannc qui nullis miraculis ratjCreduntretiixifle^Quineriam regum impiorum itoliditarcm confydcr^\^nbsp;tenir Herodes loanncm reuixifle, fatetur ilium nunc dcm� plus ualere lt;1^� j|nbsp;ualuerat uiuus,amp;: tarnenpropemodum iadat quod ilium occident,nbsp;lum SiT rurfum occidcre,fi licuiffet, T anti facinoris occafionem auditenbsp;r�pretium,

Ipfeemm Herodes mif�t ac tenuit loannem, nbsp;nbsp;uinxit eum in

rem propter Herodiadem uxor� Philippi fra tris fui,quia duxerat Dicebatenim loannes Herodi; NI� licet tibi habere uxoremnbsp;H|trodias autem inf�diabatur illi,amp; uolebateum occidere, necpot^j^'nbsp;Herodes incefl� mulieris inftindu iuifitapprehcndi loannem, acnbsp;in uincula,non ob ullum crimen,fed propter Herodiadem Arct� regis vnbsp;quae cum prius effet locata Philippo Tetrarchae Iture� �C Trachoniti^*^ �.pj^nbsp;fimultatc abduxit�generojcui iam pepereratfiliam, Qc huic Herodifr^^^etnbsp;lippi fed inimico matrimonioiunxit. loannes autem quo in agis Elia^r^nbsp;qui magna libertate reprehendit Achab �� Iezabelam,non tulit inceftw���jj^'lt;nbsp;iugium,dixit� r�gi: Non e� fas te demi habere coniugem fratrisnbsp;lis, ueladhuciuperflitis� Herodias autem quae iam exciderat � priori . (}gt;nbsp;nio, metuens ne loannis opera ab hoc quocp excluderetur,infidiaha^^*^ �nbsp;ptans occafionem occidendieum,necfuccedebac

Herodes autem metuebat Ioannem,fciens eum uirum iuftu^ (.jjifl dum,SCcuftodiebat eum, 8c audito eo multa faciebat, amp; libcnf^�nbsp;audiebat,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;|

Herodes tametfi non amabat ex animo loannem, tarnen uercbatn^g^^^ tuebat eum, Eauis efl uer� uirtutis, utetiam regibus fitformidabil^'^jis�^nbsp;enim ilium uirum iufium amp; fanc�um, SC obferuabat eum,multis^nbsp;lius confilioobtemperabat, aclrbenter eum audiebat, Haec obflabaPt^nbsp;nus impia muiter poflet loannem extinguere, Aderat malus anim^��nbsp;rat occafio, quae tannim deefl malis ut led�t,quum iam apud deumnbsp;malignitas ad p�nam,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quot;

Etcum dies oportunus accidiflet, Herodes natalis fu� ccenr�iuf principibus amp; tribunis S^primisGaliI��,Curn^ introifl'ct�^^^ Ls,nbsp;Herodiadis, amp; faltaffet, �c placuiiTet Herodi f�mul^ recum � Inbsp;rcx ait puell�iPete a me quod uis,amp; dabo tibi,et lurauit ilU�'^nbsp;quid petieris dabo tibi,licet dimidium regni mei�

Dies natalitius Herodis ad impium facinus idoneus aduenit, impij regis natalem fandiff�mi uiri morte funefiari, medium^nbsp;tias aulicas crudeli morte innocentis inquinari, Quum igiturnbsp;fiu^inflrudacoenanatalitiaexhiberetur principibus tribuhisnbsp;Galilaeae,quo plures habcret fu� crudelitatis te�es, ingreflanbsp;ella Herodiadis ac Philippi filia,ut indecora lafciuai� faltationenbsp;uiuas,Quo turpius faltabat,hoc magis placuit couiuis ac r�ginbsp;ut qui pr�ter amorem incefl� mulieris, etiam uino incaluera�lta^'nbsp;gnif�centiadixitpuell�: Pofce �mequicquid uoles : nihil enim u�nbsp;fceris,Quocp maiorem fiduciam adderetpuellac pctendi quicquidconbsp;temulentum promifllimiureiurando confirmauit; Quicquid pcolt;^� � d*

l

-ocr page 55-

IN HARCVH. CAP. VI. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;�

dimfdfiltn rcgftt mei petieris dabo tibi� O iiocem f�ultifl�mo ac tcmulento rcs gedignam,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*

Qu� cum cxi'flet,dixit rnatri fu�;Quid petamf At ilia dixittCaput D loannis Baptift�*Curncp introifTet (batim cum Feflinatione ad regem�nbsp;petiuit.dicens : Volo utprotinus des mihi indifco caputloannis Basnbsp;ptift�.

Puella quemadmodiim banc fabulam matris inftindu coepcrat ageremam ��adiem, locum �C horam obferuarat,illa faltatriculam infirHxerat,non audetnbsp;pronunciarc quid pcteret, fed egreffa � conuiuio confuluit matr�,djcens:nbsp;J^ciurando rexconfirmauitfe daturum quicquidpetiero. Quid igitur pet��Tnbsp;Hic mcrito locus erat h�fitandi,ne tanta periret oportunitas. At incefta mul�nbsp;contata,nc(^ quicquam charius habens morte fandiff�mi uiri,refponanbsp;caputloannis Baptift�.Et o docilem ad flagitium ac moriger� filiam�nbsp;eftin conclaue, Submonuit �d hoc mater ut properaret,priufquanbsp;wlefauor animi regtj refrigerefceret. Adit itac� reg�,�6 inceft�faltationis pr�nbsp;wiumpof�jjnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dumtaxatmiffum peto,Volo ut protinus des mu*

ijndifco caputloannis Baptift�pHic milii uide pracpofteram regis impij relia familiarius,qu�m omnium foeder� �C religionumnbsp;'^J^ciiladirumpere. Hic irreligiofareligione ftultiff�mi iuri�urandi c�ftridusnbsp;jpr�fertim quod rex teftibus prodidiffet�

Etcontriftatus eft rex,Propter iufiurand� amp; propter Gmulrecum^ Dentes noluit cam contriftare, fed miffo fpiculatore pr�cepit afferri canbsp;P'^��in di�co : decollauit eum in carcere�Et attulit caput eius in dinbsp;fco,adeditilludpue||�^5^ pujia deditmatri fu�.

Ne uideretur parumbon�fidei fi quod forte per regium diadema,autgca mxnUium, am faltatricul� caput iuraffet non pr3eftaret,neue parum huma=nbsp;triftiorem dimifilfet, uel conuiuarum quibus puella placue�nbsp;rat nilaritatem aliqua mcroris nubecula offufcaret.O fidem ac religionem,� cinbsp;uilitatematc�humanitat�,annalibus dignam. Nullamora, mittitur carnifex,nbsp;adlertur facrum caput innocentiffimiuiri, uelutimilTus quidam indifco^Trasnbsp;��tur puellx,puella reddiditmatri fu3e,tnunus dimidio regno charius� Hoc t�nbsp;foncfto fpedaculo ftultus �C infanus rex gratificatus eft inceft� muliercule nanbsp;Inbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;t�en\q^di�honeftauit,Rexoccidit,carnifexadfertcaput,puellaimpetrat,ad .

1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;watremhorummalorumartificcmacfontemreditferalepraemium, Etocon=

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;uiuasintchm tali conuiuatoredignos, Nullus eratregi tarn amicus, quirem �

1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Htnnefariaminterpellaret.Et pofteamiramuv,fi reges aliquando audentnefa

y nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ria,quun\ tales habcant animos,inceftis amoribus �C crapulx dcditos,cc)uifto

res uel titnidos uel crudelitatis fautor es ?

Quo audito, diCcipuli eius uencrunt �C tukrunt corpus eius,2lt; po�-foetunt.iiim3[

tarn execrabilis fadli, cuius nonufpiam crudelior ferocitaslegitur, quatn glt; Chryfoftomi facundianonfufficit ad digne traducendum,tam ind�nbsp;gnum (acinus cumdignaideloqucntiatentariutalis inqu�piaculi rumor quanbsp;perueniffetaddifcipulosloannis,abftulerunt corpus eius,8iCbonorificedcdea gt;nbsp;inbsp;nbsp;nbsp;nbsp;runt fcpultur X, lofephus narr atloannem uindlum in caftellum Macher onta

\ ^^^u�utnibic�ttuncatutn,Eccleliafticanar�athifto�iajin.ScbafocurbePal2�. 1nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;E 4

\

-ocr page 56-

56 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;COMMENT�RIVM

ftmsc,quaj di'da cftquond� Samaria, Tempore ucro luliani paganosinuM^ tes Chriftianis qui fepulchrum eins folicite frequcntabant, monumentuif**/nbsp;uafiffe 5gt;C offa eins per campos difparfifle, QC rurfus collegia igni cremaflc/,nbsp;fui ffe tarnen ibi de Hierofolyma monachos, qui immixti paganis ofla Icgcf�nbsp;busjmaximam eorum partem congregaueruntjCt ad Philipps Hierofoly^nbsp;detulerunt. Ipfe uero mif�teaAthanaf�oAlexandri� urbis epifcopo,�lt;;�^^nbsp;ftea feruata, Theophilus iubentc Theodofio omnium gentium phanisnbsp;diSjCxpurgato � fordibus t�plo Serapis, ofTa ead�ibi pofuit, Vt uideatnusnbsp;tus hiftorici fi non mendacia, faltem fuperftitionem qu� ad noftra uflt;$nbsp;rauiguitjintrodudaamonachis.

MattRi4.5 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;�t conuenientes apoftoli ad lefum, renunci�auerunt illi

L�clt;es.� nbsp;nbsp;nbsp;egeranc amp; docuerant. Et ait illis : Venite feorfum in defertuni

requiefcite pufillum.Erantenim qui ueniebant �C redibant � necfpatiummanducandihabebant.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;;,iilt;

Dum haecaguntur, redeunta peradla legatione apoftoli, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;jeiH

gregant adlefum,totius negottj caput. Ab eo proficifcStur omnia,adc^ omnia referantur oportet. Ab eo mandatis acceptis difceflerant con^^^^ jjiffnbsp;ut in unius nomine pariter agerent quicquid agerent:ad eundemnbsp;redeunt cupientes approbari quod geftum erat, Exponunt iracp toH^^nbsp;nis hiftoriam magna alacritate comm�morantes fingula qua? docuet^^^^pfi�*nbsp;geflerant, quam res ex animi fent�tia fuccel��ffet. Dominus autem^^^ui���nbsp;bata illorum fyncera fide,fed coercita gloria abduxit illos in locum fol*nbsp;indefertumurbisBethfaida�, utaliquantulum refocillarentur � tan^^ 1nbsp;bus acrefpirarent. Non datus eftfecelTus ad uoluptatibus laxand�nbsp;fed adfecreta precatione uegetandum renouandum^ fpiritus uigo^^^^cd^nbsp;recurfuris laboribus, Namdodori euangelico fane quam leuis debrisnbsp;corporis,Porro qui fungitur apoftolico munere, quoniam cum infiU'^L'^^^��nbsp;mis, cum dodis 2C indodis, cum bonis Somalis rem haberecogiW*'� L^�^^*nbsp;poteft,quin interdum ab illaperfeda tranquillitate mentis nonnihill^^^ �nbsp;tur.Id quoties accidit,ad fecretas �C int�tiff�mas preces,ad pur�Tim^��nbsp;coeleftium contemplationem animus eft traducendus,ut mox ucgo^lnbsp;ad iuuandum proximum redeat, Siquidem ubi tum temporisnbsp;minum Iefum,innumera hominum turba uentitabat ad lefum,uteft^�^^0ip^nbsp;dam uices uider�tur uenientium QC abeuntium,qui adeo nullamnbsp;mittebantapoftolis ex itinerelaffis, utne cibi quidem fumendijnbsp;�nbsp;nbsp;nbsp;Et afcendcntes in nauim abierunt in defertum locum

derunt eos abeuntes, amp; cognouerunt multi, amp; pedeftres dc ciuitatibus concurreruntilluc,amp; preuenerunt eos�

Dimiflts turbis acconfeenfa naui petieruntlittus Bethfaid�uid^�^^b^?^ (nde in locum defertum fefe cum domino receperunt, Verum

diu latitaremec enim poteft abfeondilux Eu�gelic� ueritatis, hil aliud quamirritauitamp;f acuit hominum defyderia, Obferuatumnbsp;dam,quo fe contuliflet, nimirum in defertum, fpedans ciuitatem b

mox� rumore fparfo quod illic ageret, magna uis promifeuae mul^^ omnibus uicinis oppidis eo pedeftri contendit itinerc, fic utnbsp;tes peruencrintmulti, quamipfe dominus cum difeipulis, ctiamnay^^nbsp;adiutis, Dicas adelTe tempus, quo ui pararent irrumpere in regni���

-ocr page 57-

IN MARC VM. CAP. VI. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;57

�wtcmpetcndo folitudinem,fidcm turbarum anfequatur explor�t, �f explora ^��^digna mer cede r�mun�r�t, Turb� autem non lumentis nouehiculis,fcdnbsp;^^Pnolabore pedum iterdeferti arripiunt, amp;falutisdefyden'umoftendunf�nbsp;�^�P^^^xcipiendo farigatos, docendo fideles,fanando a:grotos,recreananbsp;quantum deuorionc credentium deledetur infinuat*nbsp;^^texiens uidi'tturbam multam lefus, amp; mifertus eft fuper eos,quianbsp;Gcut oucs non habentes paftorem,amp; coepi't illos docere multa�

H nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;innumeram hominum multitudinem unditpdiff�ciU

Ut nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^dnere confluxi(re,ade� non fubduxit fefe,nec abegitimportunos,

prodiret, nimirum hoc int�rim agens, ut uarijs difcipulos fuos,et inftitueret ad promptitudinem,finc cefl�tionbsp;�Fi�^�^^�'^*�^S�^httnEuangelicum, progrefliis clementifl�mus Icanbsp;eftnumerofam quidem fed promifeuam QC incompof�tamnbsp;uirorum, Slt; mulier�, tadus eft mifericordia, ac fyncerumnbsp;uultu atep ip fa, quod aiunt, fronte prac fe tulit,nbsp;�'^�u,i�}^'�f��^�uansaffcdum dodoris Euangelici, Sitiebant falutaremdodrianbsp;itineris dC celeritas QC difficukas, Amor pedibus alas addideanbsp;uclut oues hue dC illud palantes ob boni paftoris inopiam. Siqu jnbsp;pbarif�i, dC fcribac negledo grege pafeebant femetipfos.Iefusnbsp;�krtus fimplicis QC incondit� multitudinis, c�pit agere fidum paftoanbsp;4uo''fnbsp;nbsp;nbsp;��tulto dodrin� facr� pabulo reficit illorum animos, mox fanaa

f^uVunlj^^^^�^^^duxerant �grotos, His rebus quum iam multum temporis �^ultitnd^nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;res ipfa moneret corporis quoc^ cibo reficiendam efa

�^ent nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^^fcipuli praeceptoris clementiam imitantes ilium fubmoa

tt�ulta fieretjaccefTerut difcipuli cius,dicentes:Dc^ M4tth.t4t6 IJnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;P�^�^^�'nt��^�^tcil^os,uteuntesin pro:?

' emant fibi cibos quos manducenuEt refpond�s nbsp;nbsp;* *

manducare. Et dixerunt ei: Euntes emamus ducentis manducare.Etdiciteis: Quot panes hanbsp;uidete Et cum cognouiflent, dicunt : Qtiincp,Sd duos pi� Fnbsp;omnes fecundum contubernbsp;Etdifcubuerutin partes per centenos amp;: quin

difcipuli dominum inquiunt: Vides domine inf�nitam mul hueuft� profedam: 2�^ locus hic defertus eft, iam^nbsp;�^^u^kndi corpora pr�tertjt: obliuifeStur fui,tuis fermonibus inhiananbsp;dimitte illos, ut eant in proximas uillas ac uicos,nbsp;edant. Turn lefus inftituens fuos quomodo fit pafeen�nbsp;do,refpondit: Quin potius uos,qui paftores eftis futuri,nunc agerenbsp;�'^klli3'^onfuefcite,ac de ueftro date illis quod ed�t, Porto difcipulinondumnbsp;�nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;hic fermo lefu, pro rudi captu fuo rcfponder�t:Rcm

f U i�j- ^ohis impofl�bilem : feis enim qu�m tenuiter fimus inftrudi uiatico, �C ducentis denarqs ememus panes huic multitudini, adeo no fufnbsp;t finguli uix paululum quiddam guftaturi fintfTum Icanbsp;atitn animos illorum miraculo pr�parans j Quot, inquit, panes habe�

-ocr page 58-

58 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;COHHENTARIVM

�H

tis.r�Quutn non habcrcnt in promptu quod refponderentJtCj inqintj�^i'nlp*^ te qu�mfins inftriidi commeatu, Infpici�int �creniinciant efiequin^pan�s�nbsp;amp;:duospifces. Nonlatebatdominum quantum habercnt,feduoluitapono^nbsp;exploratam elle paucitatem quo magis agnofcerent in miraculo uirtutcmnbsp;iiinam, Quo^ magis eiiam animaduerterent quanta effet hominumnbsp;dOjpr�cepitjUt omnes iuberent in uirenti gramine difcumbere,f�cnbsp;infodaJitia,utinf�ngulis centum autquinquaginta f�mul accumbereni.nbsp;ruer unt apoftoli domino, populus paruit apoftolis, tanta erat fiducia inp^'nbsp;re lefu�

Et acceptis quinf^ panibus duobus pifcibus, intuens in benedixit, 8^ fregit panes, �C d�dit difcipulis fuis ut ponerentnbsp;duos pifces diuif�t omnibus. Et manducauerunt omnes,nbsp;funt.Etfuftuleruntreliquiasfragmentorum duodecim cophino^^^^nbsp;nos,QC de pifcibus. Etantautem qui manducauerunt, quinqu^^nbsp;uirorum,

lefus igitur accepit quinc� panes ac duos pifces,6^ ex morcfublarlt;^'��p0C lum oculisjgranas egit patri,cuius beneficiofic procederernegotiiifli^p^^nbsp;licumtdeinde fregit panes, tradiditqj difcipulis omnibus diflribuencio^nbsp;lt;ffi funtomnes ad faturitatem ufcp, QC ade� nihil cuiqu� defuit,utpcr2^^^^onbsp;uiuio apofioli ex reliqutjs iuffu domini colledis impleuerin t cophinos/nbsp;cim,Porr� numerus multitudinis qui facile poteratdeprchendi ex lt;1* jj^rcS*nbsp;per uiridaria fodalittjs erat quincp uirorum milia, pr�ter puerosnbsp;Hoc miraculo lefus 2C apoftolis fuis forma pr�fcripft't pabulo fermon�ynbsp;gelici pafcendi multitudinem, anxiam folicitudinem exemitnbsp;meatus. Qiiifquis igitur es epifcopus ac paftor gregis dominici,noli gt;1'1^nbsp;re:Sum legis diirin� profcffor,fum arcanorum uolumin� interpres, 4nbsp;de quod doceam, populo^ quamuis efurienti � diuire conferto^ eru�nbsp;me� penu depromam. Infpice potius �Cagnofce qu�m fit ribi domir^�� /i/nbsp;exilis,quem SCipfumquantus quantus eft domino debes. Verum hoCnbsp;facilita tis quod habes,offer manibus Iefu,roga utille contretftetacnbsp;. indequodilletradiditjf�cuttradiditapponepopulo,tanquamdomingt;�i(^'nbsp;non tuum, Sx^appone nihil h�fitans,nihildtjudicans,nihil tuisf�dens^*^3^'^nbsp;ita demum erit Euangelicum c�uiuium, �6 falutari pabulo per idiotai�nbsp;reficientur Sgt;Cexplebuntur animi credentium, qu�m fi pharif�usnbsp;fus,aut philof�phus arrogans,aut orator eloqu�s, meditata accuiafa�^ jei'*nbsp;ne fefe uenditaret multitudini.Porro quoniam ante iufl�tillos nullanbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pir

tia commeatus accedere ad Euangeln negotium, nunc ipfa re d�clara^ (iC* defuturum rjs qui dum toto petftore funt intenti regno dei �C iuftin^enbsp;gliguntiftatemporaria, quorum folicitudincuulgushominum mift�fnbsp;ciatur, modoadfit fiducia fimplex erga dominum lefum.Leuebenei*nbsp;faturafle famelicos, pr� his qu�quotidie pracftabatillis benigniftinj^�^nbsp;nus.Longe benignius eft pauiffe mentem qu�m uentrem.Et tamennbsp;eftminimum, craffum uulgus iiteft praepofteroiudiciofoletplurim*

Et ftatim coegit difcipulos fuos afcendere nauim,ut trans fretum ad Bethfaidam, dum ipfe dimitteret populum-E^cnbsp;mififlet eos, abijt in montem orare,�t cum fero elfetjcrat

-ocr page 59-

CAP. VI.

IN MAR CV M. CAP. VI.

dio mari,amp; ipfe folus in terra.

lefus cognofcens futurum, ut craffa multitudo fam faturata, de regno ipfi deferendo cogitaret, compulit difctpulos fuos : nam acgre diuellebantur � tamnbsp;amabili domino,ut confcenfa naui,tranfmiflb^ lacu praccederet Bethfaidamgt;nbsp;dum interim ipfe dimitterct multitudin�.Ea dimiffa furtim fubduxit fe in monnbsp;ibi folus deprecaretur patrem,ut quemadmodum bene c�perat nego�nbsp;^�^��^Euatiigelicum,ita progrederetur. Interim appetebat nox,0^ difcipuli finenbsp;P^�ceptojg nauigabant in medio lacu.Et oborta eft tempeftas.Q^uid ni nox fitnbsp;y � �'On adeft fol 0^ lux mundi lefus c* Quid ni periclitetur nauis in qua non eftnbsp;p! quot;^^�^uidni turbentur apoftoli, quum abeft ille coniblator omnium lefus^nbsp;^nid ni uenti reflantes fucceffum remorentur humanac induftriae,nifi promonbsp;lefus f Abeft ille quidem nonnunquam,fcdno deftituitfuosin fi'nem. Adnbsp;^'^pus uidetur interdum deftituere,ut exerceat rebus aduerfis,ut inftituat adnbsp;enim � monte defcenderat,iam ftabat inlittore folus.nbsp;��^'''�^obatur � difeipulis, fed ipfe tarnen uidet eos,No oportet igitur defponnbsp;att^commous, Hac certa fi'duanbsp;animo, quamuis nufquam fe oftendat dominus, tarnen fuis nonnbsp;^num tempus poftularit.

h�s nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;collaborantes inremigando(eratenimuentus contra^

quartam uigiliam nodis uenit ad eos ambulans fupra Ptanbsp;nbsp;nbsp;oolebat pr�terire eos. At ilH ut uiderunt eum ambulantem fil

^ider nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;phantafma efre,amp; excIamauerunt.Omnes cnim

Cconturbati funt. Et ftau'm locutus eft cum eis, 8d dicit �^efian � ^0 fum,noHte timere.Et afeendit ad illos l�n nauim,8^nbsp;rnj^t �tpius magis intra fe ftupebant : non enim intellexc#nbsp;bmnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;eorum obc�catum.

'^��^*^���^dftatinlittorc, 8^ uideteoslaborantes inremigandotnam Quum italt;$ fie aliquandiu ludati fuiff�nt aduerfus un�nbsp;^�^Jiatn mundi, nec mult� abelTent� defperatione, circa quartamnbsp;pla�j�j�nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;eft fub diluculum,uenit ad eos lefus,non uedus naui,led

oodas, Agnouit enim elementum conditorem fuum, �'et� J f^tebat quaf� uellet eos pr�terire. Sic enim patitur aliquando fuos h�nbsp;Mtium no deponatunquam curam illorum,Apoanbsp;tenebras uidiffent eum ambulantem fuper aquas, obliti tot mira�nbsp;�'Om/j,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;uider ant,credentes� non pofte fieri ut folidum et graue corpus

%^��^�quidum elementum fulSneret, fufpicati funt effe fpedrum inane, fpecie deluderet. Paue�di igitur prae metu exclamaucrSt:nbsp;tarnen lefum eftecredebant.His forminbsp;ultorem efle credunt,fcruatorem efte nefciunt.Nec c�nbsp;P�^cftin huius mundi tenebris, nifi ipfe fefe nobis infinuet. Nonnbsp;igitur fuos diutius exanimari metu, fed protinus uoce iam non ignonbsp;fits Pdlauit eos,dicens:Eftote forti animo,Ego fum,nolite timere,Et ingrefnbsp;fuis difcipulis,atcp ilico confedit tempeftas Jam pauori fucnbsp;human� poiTet ambulare fuper elementumnbsp;^anta eratdifcipulor� tar diras, tanta ruditas,tantacp obliuio uel in�nbsp;ut non ueniret eis in mentem uel illud miraculum, quod paulonbsp;�derant, quinc� panibus ac duobus pifeibus faturata tot homin� milia.

-ocr page 60-

�o nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;C o H M E N T A RI V M

�I

Tanta^ erat cali'go cor dis, ut pro ftupenda re ducereflt,quod �efus ambulafl^ fuper undas,quutn longe prodigiofius efl�t tantulo cibo tantam faturaremul*nbsp;titudinem.Hanc tarditatem dominus in fuis h�rere permifit,ut QC ipfi confu^nbsp;feerent imbecillium ferre tarditatem donee proficerent,

Mdft.nJ Et cum transfretanent,uenerunt in terram Genezareih, appl�*^^ runt.Cum^ egrefficirentde naui,continuo cognouerunteum,nbsp;fcurrentes uniuerfamregionem illam,cccperunt in grabatiscosnbsp;male habeb�t circumferre ubi audiebant eum efle. Et quocunepnbsp;ibat in uicos uel in uillas aut ciuitates, in plateis ponebantnbsp;deprecabantureum,ut uelfimbriam ueftimenti eius tangerent,S^^^nbsp;quot tangebant eum falui fiebant,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;w

Peruentum eft ad littus diluculo, appulerunt autem in terram qu^^Lui Genezareth,ad portum deftinatum, Vix ingreffus eftin terram,aderan^^^^,nbsp;culis quiagnofcerentlefum, lam enim eruperat fol,Slt; abieratnox,q�J^ fcrlt;nbsp;parat difcipulorum animos, Obferuabatur enim � multis quocunq?nbsp;ret:iam enim plurimis innotuerat etiam de facie,fed multo latius fefenbsp;raculorum dodlrinx^ iparierat, PorrdquiuiderantSt^agnoueranGP^j^il^nbsp;quafi uelutexploratores uen�Tent, continuo relidlo eo percurrentesnbsp;lam regionem renunciarflt adefle lefum. Ad eum rumorem plunWnbsp;�grotos ingrabans circumferre. Et quocunepfeconferretIefus,fiutjltT'nbsp;fine in uicos,fiue in ciuitatcs,aderatimportuna turba,magis folicitanbsp;dis morbis corporum quam animorum,ac miferandafpedaculauat�^nbsp;laborantium exponebant in plateis,ac pr�tereuntem lefum deprccaD^^|)(ii^�nbsp;liceret uel fimbriam ueftis eius c�ntingere,Tantus enim erat turbannbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

ut uix hoc cuiuis dari poiret,Nc(^ enim hacc erat lefu difficultas, qu* fum grauatus eft tangere,fed fiduci� delecftabatur exemplo,quodnbsp;lebat efle commendatum,Quid ni commendatum fite' Qiiotquotnbsp;lefum fanabantur, quocunep genere morbi teneb�tur, Illi fidetes cnbsp;fimbriam ueftis, qu� poftea ceftit his qui crucifixerant cum, a:leuabJSfnbsp;bis corporum:quanto ma�is adnitendum eft omnibus, ut lefum ip^^�^.^rnbsp;gant animo, �C fanentur a morbis animorum f Nihil ualet contadtisnbsp;nudum corpus lefu contredarunt quiimpegerunt alapas, qui uinciepJ^jtt^'**nbsp;flagellabant,qui fuff�gebant in er ucem,net^ cuiquam h�r um profiii^^jRLnbsp;fe. Legis Euangelium, contingis quidem Iefum,fed legis ut reuellas ,�nbsp;ofcitanter,fruftra contingis lefumftege fyncera fiducia,mox fanabet^^^^pFj^nbsp;precandus eftlefus,utliceatcontingere:fi-uftra contingitquemnbsp;git prior,Si non potes aflequireconditam illam fapienti�, quamnbsp;tur inter perfeeftos, uel fimbria contatfta reftituet fanitati, fi fidesnbsp;Nihil tale pr�ftarepolTunt quantumlibetlate pharif�orum fimbrix.nbsp;in domino lefu tam humile,quod per fi'dem non pr�ftet falutcm,

CAP VT VII,

T conueniunt ad cum pharif�i quidam de feribis, ab Hierofolymis, Et quum uidifTent quofdam exdildPnbsp;iuscommunibus manibus,ideft,non lotis,manducat *nbsp;nbsp;.

uituperauerunt,

Euangelij fucceffus etiam hic fuit apud fi'mplicem �f credulam tw*' i*

-ocr page 61-

IN MAR.CVM. CAP. VII. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;�l

fcri^as phan'faeos, qui religionis totius ac dodrin� arcem Ca luidebantur obrinere, acplebeiosidiotas uixdiicebat pro hominibus. Namnbsp;acerdotum uix ufquam ullamentio m'fi cum per den dus effet lefus. Proindenbsp;acrerum c�lnbsp;lefunbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Euangelico dominus

ef nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;omnium qu� gerebatur,ut ex perfpeda fimplicium

rum nbsp;nbsp;^^h�^�orum credulitate liqueret omnibus quam eflet infanabilis eoa

,^*^�^^�:^s,per quos conueniebat aliorum incredulitatem corrigi.Rudia ^Dr adfalutemfufficitcontada ueftis fimbria,pharifaeos nec inteUcanbsp;audita toties Chrifti dodrina c�leftis,nec tot connbsp;detj^j^l�'��'^^ulacorrigunt,Commodum igitur his rebus geftis conueniunteonbsp;hot^r ^�^pharif�iamp;fcrib�. Venerabile nimirum acfufpiciendum genusnbsp;3cnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quod ueniffent ex Hierofolymis, ubi fontem piet�a

^onis |^'^^^�^�^��3�uolebanteffe, quum illiceffetfons �C caput omnis ambia impietatis. Hi quum fibi iufti dodi^ uiderentur,no ucsnbsp;^�lutnni * '�^�^^gt;�3onutfanentur,fedutcalumnientur.Et ecce protinus paratanbsp;^afciturnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;porrigit auidis ceremoniarum fuperftitio, unde fere

^3omines calumnia. lud�i commune uoc�tquicquid pro

i nbsp;nbsp;^�3purum, uel ut noftri dicunt, laicum, nimirum abominantes

agentes, ne quid impur um ufquam uide�tur ha fola^nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ac fanditas.Atcp hanc puritatem non animi fyncerita

P^�^itas eft apud deum, fed corporalibus ceremonijs metiea �^^rentur fed^�' ^V�^uot ctMofi lex pr�fcripferat,non ut perpetuo ferioep fcrnbsp;P^ttimm ^d tempus populus rudis amp; intradabilis confuefceretnbsp;Palliatim 'nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;diuinis: partim ut huiufmodi uelut umbris ac rudimen

^on h ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ad ea qu� funt uer� pietatis in animo fitae.Porr� qui

^'^ecer nbsp;nbsp;nbsp;^��^tcnti qu� lex pr�fcripi�rat, innumeras conftitutiones de fuo

feuerius exigebant � populo, quam ea qu� deus pr� ^^�^iide^r^�^^.^P^^��33nesobferuanda.Etexhuiufmodinugisuindicabatnbsp;' ��^^'��^'ǒpopulocp ftultam fandimoni� perfuafionem inducenbsp;P�etatis�eft , z-x. his qu� nihil faciebant ad ueram pietatem, im�nbsp;^^^Pultsnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;proximo. Qiium enim uidiffent aliquot ex lefir

^�^'^�'�3ianibus illotis, hoc eft quemadmodum illiloqu�tur r^P^^feninbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;�*�Puris,uituperabantinos,quaf� paru religiofos,f�mul^ pr�

fc nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;parum f�nde inftitueret.Nec ideo damnant, quod uel per

f nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;uetitum, fed quia diffidebat ab ipfor� confuetudine�

fpeff�ma iudicandi r�gula, ideo damnare quippi� quod ipfe non P�^i3im f�penumero, ut qu� ftultifl�ma funt,irrepant innbsp;a� ^o^Puctudinem, quam no oportet facere regulam pietatis,quum exnbsp;P|^ P^^Peripto dei fit �ftimanda puritas.

duc^j^^^hf�i enim amp; omnes lud�i, nif� crebro lauerint manus no man traditionem feniorum: amp; �foro,nif� baptiz�tur,nonnbsp;multa funt,qu� tradita funt illis feruare,baptifma estnbsp;Icc�ior�. Et interrogabant eumnbsp;gt; Quare difeipuli tui non ambul�tiuxta traditionemnbsp;Scrnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;manibus manducant panem7

* a: SC pharif�i atc� ade� omnes fer� lud�i ftultiff�mc iudicantes animi F

-ocr page 62-

Commenta RIVM �

�A

puritatcmin rebus corporalibus effe f�tam, adeo fupcfl�iriofeferuab�t�i^^(j( a maioribus, non � deo traditum, ut eciam fi fame periclitentur,non |�nbsp;cibum nifi pn'us lotis manibus.Et fi f�pius in die capiendus fitcibus,ct�^^^nbsp;uant manus,at�p ita fe puros arbitrantur ad cibum accedere.Quin etiatnnbsp;mum � foro redeat, uelut � populi irreligiofioris SiC laici contadu contratnbsp;aliquid impuritatis, no capiunt cibum nifi loti corpore toto;qu�nbsp;tem habentes odiojliuore, ambitione,auaritia, fimulatione, cxteris^P^*nbsp;inquinatifi�mam,non cogitent de lauando, H�c alia^ his conf�milianbsp;gis conftitutiones tradita funt illis � maioribus, qu� lex ipfa uetetaddi�^^^^nbsp;quicquam ab bis qu� diuinitus effent pr�fcripta.Nec fatis er at fubindt'^^^,nbsp;corpus,quo puriores uiderentur frequenter lauabant �� urceos,amp;^uai3\^gt;nbsp;SiC Icdos dcnicp,Ne($ banc calumniandi fcabie poterant intra fenbsp;rif�ijcumdifcipulis non expoftulant,feduelut inatrocifacinoredoi�nbsp;ipfum adoriuntur.Cur,inquiunt,difcipuli tui qui te fequuntur, S)Cnbsp;dent inftitutione, non obferuant morem � maioribus inftitutum, fed �**nbsp;tmpuris manibus capiunt cibum f

B nbsp;nbsp;At file refpondens,dixiteis;Bene prophetauitifaias de

critisjficut fcriptum eft; Populus hie labqs mehonorat,cor longe eft � me.n'n uanum autem me colunt,docentes dodrinasynbsp;cepta hominum.Relinquentes enim mandatum dei,tenetis iranbsp;hominum,baptifmata urceorum �C caficum,�Caliafimihab^nbsp;inulta�nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Jf�

lefus nos docerc uolens nullum effe pe�ilentius calumniandi.g^*�| ubi quis fub praetextu pietatis incefl�t benefeda proximi, feuerenbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i

rum maliuam ac f�mulatam iuftitiam�Fadis,inquit, uefiris declaratie t K. rito(p de uobis bypocritis uaticinatum Ifaiam,qui foris fpeciem hab^t^nbsp;moni�, quum intus pleni f�tis iniquitate. Apud quem bunc innbsp;tur deus : Populus bic labijs me honor�t,cor autem eorum procul �nbsp;quemadmodum ipf� uiuunt,f�c alios inftituunt� Nibil moror iftatnnbsp;6C fupelledblis munditiem, animi munditiemrequiro,Hoc pietatisnbsp;cato fruftra me colunt,ceu magnum quiddam ofientantes,�6in q��nbsp;folutapietas,docentes bumanas conftitutiunculas,qu� neminemnbsp;deo,atc� barum fuperftitionepro nibilo ducentes pr�ceptadei,nbsp;tereft inter bominem �Cdeum,tantum intereffedecetinter botninu*�nbsp;tiones �C pr�cepta defDeus Ipiritus eft,�(r quodipiritualeeft,pcrp^gj^�^(jnbsp;nec unquam oportet negligi� Quicquid corporale eft temporari�nbsp;negligere ceremonias � deo pfcriptas,quoties id fuadet proximinbsp;to minus conuenit ob bumanas conftitutiones uiolare deinbsp;ra pietas eft SC irreligiofareligio,fuperftitiofum effe inobferuandis hgt; \nbsp;iores ueftri ex fuo animo tradiderint, amp; ea negligere quaenbsp;in lotionibus manuum,calicum,urceorum,altjs^ multis fimilibusnbsp;cipuam quandam pietatem collocatis, quac uos populo comendaii*^^^j(,�i^^)nbsp;dam religionis imagine,SCbanc fucatam laudem pluris facitis qua*�nbsp;tem dei.Diligitis enim uosipfos, necqu�ritis gloriam dei,necnbsp;ciuus uos profitemini duces SCdodores^Proinde non mirumnbsp;pr�ceptum eft,uti�mper SC ab omnibus feruetur,abrogetisnbsp;maneat bumanae conftitutionis authoritas, qu� uobis concili�t aut

-ocr page 63-

IN MARCVM. CAP. VII.

quxftutn.An fto paUm ita facitis falt;fHs conm'nci poteftis,8^ ex ipfa lege� Et dicebat illis; Bene irritum feciftis pr�ceptum dei, ut traditionemnbsp;Ueftram feruetis^Moyfes cnim dixit:Honora patrem tuum amp; matremnbsp;^am,amp;,Qui maledixerit patri nel matri,morte moriatur : Vos autemnbsp;^�citis:Si dixerit homo patri aut matri, Corban,quod eft donu,quodtf ^xodi u.cnbsp;ex me,tibi profuerit, 8gt;C ultra non dimittitis eum quicquam face?? lcmj�.io.amp;nbsp;J^P�tri fuo autmatri,refdndentes uerbum dei per traditionem ue? PtoK.�o.cnbsp;quam tradidiftis.Et Gmilia huiufmodi multa facitis^

Per Mofen hanc legem deus prodidft: Honora patrem tuum �C matrem tu qui maledixerit amp;c,Hoc deus non uno in loco pr�cepit,fed iterum atepnbsp;�ferumrepetit�Cinculcatanimis omni�, utparentes�tatedefedos autegenanbsp;^^s,autalioquinecefl�tate quapiam oppreflbs liberi pro fua ufrili fubleuent,acnbsp;J^^fricationis officium rependant� Didat itac^ lex natur� huiufmodi nonnubnbsp;s ctiam animantibus infita ueluti ciconijs, Vos autem ueftris commodis connbsp;^�entcsjcommentitia dodtrinafubuerutis praeceptadei,6lt; poftulatis,utquodnbsp;Us tantopere uoluit,cedat ueftr� dod�rin� fucat�.Deus ipfe clamat:Honoanbsp;audetis contradicere: Ne honora patr� Sd matrem,nbsp;imnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;E�c uerbis, fed re facitisjquo fceleratior efl ueftra impfetas,quam

fier r nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Etenim utgazophylacium expleatur, unde uea

ren ^uxus acfaftus technfs allicitis quos poteffis, utetiam fraudatis paa uj /^s,quorum egeftatem oportebat fubleuare iuxta pr�ceptum dei, quamnbsp;rr timumdonariorum adferant in. templum,perfuadentes ita fatisfadlum eflenbsp;^onetur quod confecratur templo, S� deus uerus f�t paternbsp;Qpnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^ui pecuniam mif�tin gazophylacium, huic dicitis no efie iam

M .^^.^^*^^'^^*���^partiategentibus parentibus, quod pr�cepto fitfadlum fc(?*,^*�f^5*^fbperftitione deterretis par�tes,ne audeat � filtjs exigere quodnbsp;^get nnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;uidetur, ne facrilegio fefe reddant obnoxios� Atqui nee deus

Jlj.Q^�^urapecunia, neeifta pecunia uertituringloriamdei,fed inufus uca Q. �^�uerteretur in ftrudluram rempli,tarnen deo nullum templum tam fanbsp;di T dus caufa uelit parentes � liberis deftitui.�n nondu per huiufmoanbsp;��tntnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dodrinas, 6C filios feducitis ne fubueniant parentibus,SC paa

�abr nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;aufint cotingere quod templo dicat� eftf Dum ueftra con

pot ^^^urertitis pr�cepta dei.Hoc exempli caufa uobis produxi,quod no fecit � *^^dari. Verum no in hoc tantum peccatis,multis alijs in rebus idemnbsp;�^�^uemadmodum in hoc ipfo fadfo pr�ceptG eft dei, Diliges proximumnbsp; �^ficutteipfum. Et uos ob friuolas lotiones ab hominibus traditas, calumanbsp;ftr uitis �C mihi QC mcis difcipulis,nimirum contempto pr�cepto diuino.nbsp;i�ljp^aduocans itcrum turbam, dicebat illis: Audite me omnes,8d insnbsp;Nihileftextra hominemintroies in eum,quod pofliteum co^nbsp;honbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;qu�dehomine proc�dant illafunt qu� coinquinant

pj�otn.Si quis habet aures audiendi,audiat. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;C

�^tifacishoepriuatofermone coercitis uerius quam fanatis, rurfus aduo dfai .'^^fttudinem,quam uolebat his de rebus admonita efTcjUC pofthac phasnbsp;om ^�^^^ditionibusauocarentur ab Euangelica fynceritate� Audite, inquir,nbsp;�Cintelligite, Vidiftis intentatum impietatiscrimen, propterea quodnbsp;^*puli quidam mei manibus illotis panem comederint,quafi tali cibo conta*

F 2.

-ocr page 64-

�r

64 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;COMMENT A RIVM

minctiir apud deumquiuefcitun Puntas �i^inipun'tashomtn�s bus cxtrarijs fed internis, Nec animus inquinari poteft rebus corporciS'ffnbsp;inde nihil quod fit extra hominem �C ingrediatur in corpus hominis potentnbsp;minemimpurum fa cere apud deum, fedqu� intus funt in homine,nbsp;mine exeunt J declarant impurum hominem. Hoc �nigmate dominus Knbsp;multitudini dedit occafi'one inquirendi, quid fibi uellet quod did�nbsp;magis acueretftudiSillorum, adiecit:Quifquis habet aures audiendijiuo^';^^nbsp;ad audiendu audiat:fignificans earn cantionem fruftra cani furdis

Et cum introiflet in domum � turba, interrogabant eum ducipU'* ius parabolam. Et aitilh's: Sic amp; uos imprudentes eftisCNon in^^nbsp;tis quia omne extrinfecus introiens in hominem,non poteftnbsp;municare,quia non intrat in cor eius, fed in uentrem uadit, amp;nbsp;fum exit,purgans omnes efcasf

Dominus ubi fefe dimifla turba recepiiTet in dom�, difcipuli rogal�^,^ priuatim, ut explicaret parabolam de difcrimine ingredientium innbsp;S)C egredientium ex homine. lefus autem ad exemplum fidi diligentis^f y?nbsp;ptoris , prills excitata obiurgatiuncula illorum attentione docuitnbsp;myfterium. Adeone, inquit, uos quoc� quos c�teris docendis eleginbsp;telligentiai' Atqui ex totparabolis quas uobis fum interpretatus,nbsp;fenfum oportebat conijcere. An non intelligitis ex his qu� foris ing*'^*^^ii���� �nbsp;in hominem,no poffe deprehendi puritatem aut impuritatem homiP'^'^ijiit^ |nbsp;enim ingreditur per os,no tranfmittitur in cor,ied in ftomachum,nbsp;trem,indefiquid impurum eft excernitur in fecefl'um,ut uefcenti!nbsp;bus purus,natura repurgante quod impurum eft.Natura enim qu^^^ inbsp;impuritatem qu� eft in alimento fufcepto, emittit per feceflum, ren��^^j,pcf** jnbsp;quod eft ibi purum ad corporis nutrimentum, 36 fic purgaturnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i

nutritiua. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1,

nutritiua.

Dicebat autem quoniam qu� de homine exeunt, ilia coi�i^ hominem. Ab intus enim de corde hominum cogitationesnbsp;dunt, adulteria, fornicationes, homicidia,furta,auariti�,neqi�'^(^pgt;^nbsp;lus,itnpudicitia, oculus malus, blafphemia, fuperbia, ftultitia�nbsp;mala h�c ab intus procedunt,8d communicant hominem,

Ea autem qu� proficifcuntur ex intimis hominis partibus ac declarant impurum hominem.In corde fedes eft animi:�C in anim^nbsp;ritas eft aut impuritas.Non igitur ftatim purus eft qui lauitnbsp;habetlotum ac mundum. Hine ergo qu�prodeunt, uer� declarantnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;|

purum aut impurum: ex intimis enim cordis receifibus proficifeunt^� tiones mal�. Adulteria, ubi thorus uiolatur alienus,cx amorenbsp;nato. Stupra fimiliter QC fornicationes prohibit�. Homicidia, qux^^nbsp;uel odio aut inuidia proficifcuntur.Furta,ex concupifeentia illicitanbsp;res ali�nas. Auaritia,cupiditas habendi ali�na, uel nimiS multa cui^nbsp;to etiam proximorum.Fraudes S� pcrf�di�,in proximum decipiendi�jnbsp;fa(fto �Cintentione. Dolus, in cogitatione maligna contra utilitateninbsp;Nequiti�, ad cakimniandum proximos. Impudicitia, per abufusnbsp;animo libidinofo.Oculum malum, Hebraico more intelligit inuidia, tnbsp;tntemperantiam, Etenim inuidus oculus fafcin� immittit in eum tu�

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I


1

-ocr page 65-

' IN MARCVM. Camp;.P, VIT.

Et mtemperans per oculutn utdens malum cornmumcatBIalphemiam autem didtconuio'um mdeum,utfiquisdicat:Non eft prouidentia, Vnde S)C fuanbsp;P�biamadtjc�t,contemptumdei ��fui fidudam,quando quis bonum quod Oanbsp;pwjtur propriac uirtuti non deo afcribit� Stulti�a autem conuiti'um intelligtanbsp;inhomines, Omnes ift� alFediones cotnquinant animam,fcaturiunt^ ex

Nihil horum muehitcibus illotis manibus fumptus^On'untur autem ex 'P'ohotnincjhoc eft ex corde,Quum^ prodeunt,declarant hominem uere im


P^�^umelTe, qui cor habeat totfpurcirijs impuratum� H�c ft lateant in corde, impunis eft homo apud deum, qui cordis intima perfpicit,�n prorum�nbsp;P �Ji etiam in orationem aut in fada, non folum teftif�cantur impuros efl� un�nbsp;Jnbsp;nbsp;nbsp;exeunt, uerumetiam frequenter amp; alios inquinant,dum per oculos 0^

�ain^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;animos uidentium �C audi�tium� Sitigitur uobi^ prima cu

undicordis, �C non referet utrum lotis an illotis manibus capiatis cibum� hein�^nbsp;nbsp;nbsp;b�rgens abrjt in fines Tyrinbsp;nbsp;Sidonis,amp; ingreflus domum

uoluit fdre,�d non Dotuit latere.

-ocr page 66-

66 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;CbMHEHTARIVM

ciam, ucluti ex affeduludaico refpondet: Sine prius faturari filios�flon uttolkmpanemfiliorum,acprotjciamcanibus.NamI�daeiglorianturfcwlosnbsp;efle filtos dei, c�terum gentes � ludaica religione ali�nas pro canibusnbsp;Panem autem uocat uirtutem Euangelicam, qu� per c�leftem dodrinam^nbsp;fynceram fidem fanat omnes morbos, ac profligat ab animis omnenbsp;rum genus, Mulier autem nihil ofFenfa conuitiojquod did� uidebatiit^danbsp;genduniillam,uertitin argum�tumimpetrandi, Rede, inquit, dicis d^�^nbsp;Non inuidemus lud�is, quod honorif�ce tanquam filij accumbentes ^d/�nbsp;fam didfl�mi patris,afFatim explentur facris panibus, fed tarnennbsp;nibus, utcomedant micas qu� decidunt ad terram ex menfa filioruifl�nbsp;integros cibos digna fum recipcre,reliquijs catellorum contenta fum,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i

Et ait tlli : Propter hune fermon�, uade, exq t d�monium � nbsp;nbsp;j�

Et cum abq flet domum, inuenit puellam iacentem fupra ledluifl,^ moniumexqHe�

lefus ueluti uidutf tanta mulieris modeftia, f�ducia, tolerantia, ac rantia,rcfpondit:Ifio refponfo extorques, quod nondum erat tempus ufnbsp;tur.�bi domum,iam filia tualiberata eft� d�monio^CrediditmulicG ,nbsp;cris, �C comperit elfe uerum quod dixerat Iefus,puellam quiefcent�u**\^nbsp;iam � uexatione d�monij Iiberam,Nimirum matris fiduda � lefu fani^^^^d/nbsp;torferat, Profligato malo daemone confequitur animi quies : naminuo^^^nbsp;cornes eft tranquillitas,Sic 5C hodie pior um ecclefia lefum adiqlefuU�^�Lpt^nbsp;lat pro his qui idololatria,qui ambitione,qui iracundia,qui auaritia,^^*^jqii*nbsp;di uefana li bidine uelut ab impuro quodam daem onio agitantur, Aenbsp;dem iudicant indignum y ut qui pauld ante daemonum arbitrio ad u*��nbsp;riorum genus rapiebantur,repente per Euangeltj gratiam recipi�tutnbsp;tatem�Cconfortiumfiliorum dei. Non intelligentes hoc honoris nou^^��jo*nbsp;dum propinquitatefanguinis, fed ardore mentis, conftanti^fiduci3^*^|[ji^^nbsp;min� Iefum,Fil�js Ifrael ac pofteris Abrah� promiflus erat Chriftiislf*^�nbsp;h� pofteri funt, quicunt� fidem imitantur Abrah�, Filtj Ifrael funt, 0^�nbsp;non meritorum fuorum confyderatione 8C commendatione fibi poftuh��j^^nbsp;riri r�gna coelor3,fedEuangeJic� f�duci� uiolentia conantur irrump^*^^'0^nbsp;autem fonat Hebr�is Ifrael, �irum cum deo fortem,Etenim gentesnbsp;erantomni genere malorum inquinat�,neque quicquam habebantnbsp;operum,quo fibi ius regni c�lorum uindicar�t,quum per dei iuftio3gt;^nbsp;dercntur,per mifericordi� feneftram irruperunt, ac f�duci� pertinat*^ .nbsp;telo quodam fibi aditum patefecerunt, perfradis regni c�lorumnbsp;Nondum aduenerat tempus,ut pal�m gentes ad regni c�leftis confot^nbsp;carentur. Sed tarnen hue fubindepr�ludit dominus, ueluti geftiens 3^nbsp;tere, quod fummopere f�tiebat,

M4f(b�ir�e

Et iterum exiens de finibus Tyri,uenit per Sidonem ad ��� inter medios fines DecapoIeos.Et adducunt ei furdumnbsp;amp;deprecabantureum utimponatillimanum� EtapprehenH^�^^^ii/nbsp;feorfum de turba, mifit digitos fuos in auriculas eius : Si expu^^^�nbsp;git linguam eius: 8C fulpidens in ccelum,ingemuit,

Semine facro fiirtim quaf� iado apudTyrios, Sidonios, minus rclegit iter, rurfus prof�cifcens ad lacum Galilx�, pr�tcrita bi

-ocr page 67-

IN MARCVM. CAP. V(I. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;�7

regionem Decapokos,ubi pn'us faiiarat dafmom'acS.Huc a'^^�^�cuntillimiferabile fpecf�aculum uideh'cet hominem 5)C furanbsp;enim fit oportet,qui natura furdus fit.Sed miferabiliusnbsp;tus�jinbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;non ^iint aures idone� ad audiendum fermonem dei:peius mu

habetlinguam ad confcflionem fua: turpitudinis ac diuinac mia �Tnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;perconfeff�on�orisfalutis eft

quotidie lefum loquentem audiebant, non audientes ad exemplumafpidis obturantis aures aduerfus fapienanbsp;habebjnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;�ocem, credere nolebant his qu� audiebant. Et ideo linguani

falutar� fidei profefl�on� non habebant. Quid hab�j � quilinguam no habet, qua falutem petat � dominofqui aures nonnbsp;pcrcipiat uocem Iefu,etiam mortuorum excitatricem�' Succura

� nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;�C aures habebant. Adduc�teum ad Icfum,interpela

d �.�'^ntiam,ut illi dignetur imponere manum. Sic uifum eft clemen ali�na etiam fides opituletur peccatoribus. Adducitur ad lenbsp;_'��'i^ns,dcfijtmalefeccrc, defijtmaleloqui,fednondum didicitbcnbsp;didicit confiteri bonitatem Euangelicam. Qui pofl�t autemnbsp;imponatc�Fruftra labor ant homines, nifilefu fecreta uisnbsp;^tOjf�Z ^^^inprocliui domino uelfimpliciuerbodarefanitatemfurdo�d;nbsp;ft,lo �nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;forma proponitur, Siquidem utplerunc� parabola

i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;non raro parabola eft quod facit, Apprehenfum ho

turn Saluus eft quemcimcp apprchenderit Iefus,qu� ab hua d,^^?^^''n�ua^^n.^^*��ouerit,Mifitdigitosfuos in auriculas eius, ac faliua fuanbsp;eft Jin proximo eft falus,ubi lefus uirtute fui fpiritus quinbsp;ft ^P�ci�ti�nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;aures mentis noftr� contingere, quoties faliua coelea

hb nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;paif�S altiff�mi prodiens, dignatur animi noa

fapiant nobis ea qu� dei funt.Necp enim abfcp hoc Humana faliua uitiata peruerfum habet indicium. H�c fanbsp;foluit,uerumetiam oculos aperit c�ci nati, quoties adnbsp;fos ^^Q�^ulernbsp;nbsp;nbsp;nbsp;�'ungitur, quum faliua philofophorum Slt; pharii�orf� maa

'^^^^��'^�^��^qnodammodo QC docftores Euangelici.Apprehena adnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;� lata uia per quam plurimi ambulant in exitium,

�tn ^fidu � nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;confortium.Inferunt digitos in auriculas,quum auo

fluxarum, hortantur ad dodrinam coeleftem. Sputum knbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;�'��aniadEuangelicefideiprofei��on� exhortantes,Imponunt

i per quern abolentur C ^l^hftnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;�nnocentia. V er urn h�c omnia firuftr a dodor facit foris,

% nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;diuinam fuam uirtutememittatdec�lis,qua

^Ppr nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;�m^ginem quandam exhibcre uolens lefus,

quum immififfet digitos in aures,infpuifret in linguam, tisf^cal �'*'S?^^''����^i�'�^�^uit,Gemitus hie non erat diff�denti�ji�dhunbsp;fleplor�tis,Quid enim miferabilius illis,quibus aures men^nbsp;P *-^'^P�^��^^flt�usterrenis, utno queantaudireuerbumdei�fnbsp;e�j/^^fp�f ^^^��?^3^uionetquales fuerimus : at fufpcdus inc�lum adi=nbsp;tuinbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;unde fit paratum auxilium, 00 cui debeamus ac-

adobj^ ^atiam, Qc falutem omn�, quod qui prius habebamus aures pa� ad 11 '1^nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;turpiloquia, ad ineptas fabulas,ad pharifaicam do�

� P �*�phorum dogmata,ad fatan^fuggeftiones,nunc habeamus F 4

-ocr page 68-

$8 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;COMMENT A RI VF�nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;0

patefac'las ad accipi�dam c�leftem dodrinamEuangcItj, Pro�fldc ct facerdos potius qu�m f�uiat in ali�na peccata, doleat magis qu�tn �nbsp;nec (�bi uindicetpoteftatem abfoluendi, fed fufpiciatin c�lumjpro�^^�� jjclt;*nbsp;ftificans totum hoc quod facramentor� ritibus agitur effe uirtutisnbsp;human�poteftans�

�C ait illi: EfFeta, quod eft adaperire. Et ftatim apert� lus,8^ folutum eft uinculum lingu� eius,amp; loquebatur re(fte�ti^r j,]lt;nbsp;pit illis ne cui dicerent. Quanto autem eis pr�ciebat,tantonbsp;pr�dicabant, �d eo amplius admirabantur,dicentes:Bene omni^nbsp;�C furdos fecit audire,amp; mutos loqui.


Aitlefus effeta, quod Syriaca lingua SC uulgari Chrifio ac diicip^� djpp^ Palaeftin� fonat adaperire, ut fie feribenda f�tnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;apertus efto,non^,j^i)�

tbea tir\�ir, quodHebraice dicitur adaperire. De quo ScMunfteruoi lt;�Z fuaChaldaica Gramatica.Voe�hanccomuniter omnibus audienotgt;Unbsp;�am,ilicofecutaeftuisdiuina.Moxcnimapert�funtaureseius,S^* /jii*nbsp;eft uinculum lingu� eius,et loquebatur expedite. A ures habebatnbsp;bus quum dominus dixif�et: Venite poft me,relic�is omnibus obfeqv�^��rp)f)i*^nbsp;iierbo Chrifti fequuti funt. Lingua'm habebant expeditam,qui aceep^^nbsp;fanlt;fto loquuti funt uarijs linguis magnalia dei. H�c autem atfta fun*^nbsp;� turba. Non enimoportet prophanam multitudinem facere tefteni*^pi^nbsp;nis Euangelic�,ne rideatquod nondum uel intelligit uel credit,Iefus ^,((1���nbsp;cepit ne cui dicerenr,non quod nollet feiri quod geftum erat,fednbsp;tern c�leftem melius ipfa res loquitur qu�m hominum pr�dicatio. Qnbsp;uerant furdum �C mutum : nunc is audiebat �C loquebatur,fi'c uelnbsp;dicabat beneficium lefu. Quicquid homo facit praeclari cupiat eifenbsp;fileatur hominis gloria, SC prgdicetur gloria dei.Periculofe laudatufynbsp;merito pr�dicatur poteftas SC bonitasdei.Quanquam nec hominis Fnbsp;tur,fi qu� tarnen eft hominis gloria, Imo f�penumero quo magisnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;jj/i��

magis fequitur. Attp hie debet efle affedus Euangelici uiri, ut quod attinet,cupiat foli deo notus elfe, �C probatus creatori fuo. Atcjnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;/'

dignior eft,quipraedicetur apud homines.Quifquis enim nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;/

homines, hoc ipfoindignus eft gloria. Proinde quod lefusinterdix�^ Loi*� mutum adduxerant,ne cui dicerent quid effet adum, hoc ipfumnbsp;cauit, utapudomnes pr�dicarent,atcp hocuehementius fufpieftban^nbsp;tudinem lefu, qui cum taliapoffetacpr�ftaret,non folum nihil exig^^|j/^nbsp;mtj, uerum ne gloria quidem tarn infignis fadi frui cupiebat, Sednbsp;nis uere benefiet, non exigerelaudem pro bencficio: itagrati eft heil�nbsp;impenfius referre gratiam,quod qui beneficia d�dit nullam expedet^^.^nbsp;Itac� paf��m illi pr�dicabant de lefu, dicentes� Bene omnianbsp;didit auditum SC mutis linguam.H�c laus in folum de� competit�b^^^^{i^nbsp;talium benefacitomnia.Omnia lefu miracula noftra erantbeneficia�^^^()t^nbsp;xtafpeciemrerumcorporaliumexpendas, eratmulto Iplendidioranbsp;quo ex furdo fecitaudientem, exmutoIoquentem.Sediuxtafenfui^J^jjgrnbsp;km fumma felicitatis in hoc eft, ut homo auribus audiat fermonemnbsp;cum,SC quoddidicitcredidit^, loquatur. Vbi�Cnotandum,nbsp;fuifle furdos Sc mutos fanatos, ut habetur Matthaei ly, quorumnbsp;Ut hie,fueritnobif�or,�CcaeterismirabiIiorimodo fanatus,

gt;

-ocr page 69-

IN HARCVH


CAP. Vilt


CAPVT VlIU

M nil's diebus iteru cum turba multa effet, ncc habercnt quod nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.

* Mifereor fuper tur quia ecce iam triduo fuftinent me,nec habent quod martnbsp;dimifero eos ieiunos in domum fuam, deficient in uia.�quinbsp;y^�^irn ex eis de longe uenerunt.

dominus lefus fuos difcipulos hortatur ad perpetuam be� pr�cipua pars eft rudern populum pafcere doiftn'na Euananbsp;G�^^^�^dcrepetitexemplum pafcendi, ne poftet excidere,quod ftc tonesnbsp;^^��'�^cridit enim quodam tempore,ut in locum defertum ingens honbsp;confluerct ad lefum,deferens fecum multos uarijs mall's obnbsp;'JcrQ ' ^bmentiftimus dominus fanabat omnes corporum morbos,animosnbsp;fermone pafcebat. Hac benefaciendi promptitudine adeo fibi desnbsp;*�wldtudinis,ut ab eo non poftet diuelli,Dum^ totis animisnbsp;dei, non uenerat in mentem profpicere de commcatu,ade�nbsp;fame periclitarentur, lefus autemipfanbsp;apoftolos,nihil omninodefuturumhis qui fyncerafiduciaadnbsp;Miferetmehuius multitudinis: nam etiam iam triduumnbsp;^^^�rentmihi, nee habent quod cdant, Quod fi dimifero eos ut funtnbsp;P^���^ulum eft ne deficiant in uia, priufquam dom� perueniant: namnbsp;*���sadfit?'�'*�'*nclon2inquo.Hac orationedominus excitauit fuorum ani

�^ci difcipuli fui : Vnde iftos quis poterit hic faturare �ijeptem.Et pr�cepit turb� difcumbere fuper terram*nbsp;obliti quemadmod� ante pauift�nt numerofamnbsp;panibus 2lt;^ duobus pifcibus, refpondent hunc in modum;

^Plcre nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tam immenfam multttudinem biduano ieiunio famelicam

^^*^obr � nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;folitudine, etiam fi nobis fuppetat pecuniaf Audis uoa

diffidenti� Rurfum Iefus:Q_uot panes habetisdlli infpetfto ^'ti��^^^^^�^^lpoi'derunt: Septem,Nimirum hic erat uerepanis Euangelicus,nbsp;quemadmodumfuperioresilli, quo aluntur filq,necnbsp;canibus. Habet ordeum fuam medullam,fed fcabro opertam tecftoanbsp;Pnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fenfum fpiritualem,fedfigurarum inuolucro

� feddetradumeft te(ftorium,quoniamau(fta ^detradum eft ceremonqs.Qiium uerocommeatushic nonuide^nbsp;t^nt� multitudini, tam� lefus iuft�t omnes difcumbere fupernbsp;foi'tiiuium ubi famelica turba difcumbit iuftu lefu.Id fitquoties Lnbsp;co*atienitinBafiIicam,auditurus lefumnbsp;^am multi non animo alioueniuntinnbsp;uulgus folet uenire in theatrum,fpedatur� pronbsp;pUbm. Qui uultfaturari panibus lefu, difcumbat oportet, id^ fupernbsp;f�h-affedibus hue ueniendum eft, non merentur hunc cibumnbsp;refident in ledis pharifaiese philofophicae� dodrin� Jam difeubuitnbsp;multitudo,Nunc mihi fpeda quid agat lefus�

-ocr page 70-

,�^9 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.rr? coMMEfrrARtVM i

Et acdpkns fcptcm panes, gratias agens fregit, SZ dabat diTcipu�*^ fuis ut apponerent,amp; appofuerunt turb�* Et habebant pifdculosnbsp;coSjS^ipfosbenedixitjamp;iuff�tapponi,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

Vt oftenderet � deo proficifci, quicquid conducit ad falutcm homidS) ' ftulitincoelum oculos, ubi ipfius pater habitat, unde iufl�tquotidicnbsp;hunCj�^gratias cgit,nonfibi uindicans authoritatem eius muneris,ncqd�nbsp;mile alius quocp f�bi inndicaret homo purus�Na poter at file fibinbsp;quam �qualis patri : quanqu� S� iuxta diuinam natur am quicquidcftau .nbsp;bet patri debet, fed magis coducebat ad noftram difciplinam exempd*�^^^nbsp;exhibuit�Gratrjs adis fregit,frados tradiditdifcipulis fuis panes, utfilt;^^*�^nbsp;perant apponerent turb�,Non eft eff�cax hominis fermo,nif� priasnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;yfit,

tus manibus Chrifti.Habes eloquentiam,habes philofophi�,habes quicquidhabespriustrademanibus Chrift�ConfecretillequodhabtS�nbsp;gat ine,iam^ non ueluttuum, fed ab ipfo acceptum 8C traditum,popd�nbsp;ne.Sunt enim qui frangunt pan� fcriptur� diuin� non ut oportet,nbsp;tes earn ad cupiditates hominum, non ad uoluntatem de� lefus eiui��nbsp;gitutfaturetur multitudo famelica, non utprincipum ambitioniaiit^^ (ii�nbsp;feruiatur,Quifquis ad qu�ftum, ad humanam ^loriam, ad aliasnbsp;piditates docet Euangelium,non accipit panes a Chrifto frados.nbsp;tur in pr�dicando fermone Chrifti, Chrifti difcipulos� Vtiufl� erantidnbsp;n�s appofuerStturbae.Dicet interim aliquiszQuid�' Nih�lne obfbnt) f*nbsp;panarium eft conuiuium�'Non oportet multum addi panibus Euang^nbsp;hillllis efficacius, nihil fuauius. Ettamenexbenignitateconuiuatoh^tpti�nbsp;tur pauci pifciculi.Fortafl�s aliquid epularum addentapoftoli, nji� ;nbsp;lum eft, 6� minimi momenti,f� ad apparatum Euangelicum rcipicia^'^^�lt;nbsp;hoc additamentum quorundam faftidio fed non oportet ultra req�^^nbsp;ficcre debet hoc obi�nij, ne fi quisdefuo pergataddere quodlibet,nbsp;num fiatcouiuium, non lefu Chnfti,Nam lefus 8C hospifciculos,h^^^Li)�)''nbsp;6� pufillos,confecrauit,etiufl�tapponi:quod ni feciflet,non erantapP^nbsp;INoli qu�rere de frugalitate obfonij,alioqui fi patieris inferri rhetonH�.!^!^*nbsp;tas,fi philofophorum magnifi'cos miftiis, fi pharifajorum infipidanbsp;riculum eft,ne palato tot obfonijs infedo,no fapiat panis EuangelKi�^'^f�^'nbsp;temfaturidifcedamus abEuangelico conuiuio,faciantdodores q^^nbsp;apoftoli, faciat^populus quod fecitilla multitudo� ApoftoIificutat^W^nbsp;� domino, f�capponuntturba�, nihil haefitantes, nihil dilputantes�nbsp;Item quieta, nihil obmurmurans accipit, boni^ confulit quod datin''nbsp;dum eft, ut non iblum faturi fint omnes, uerumetiam feptem Ipotr^*nbsp;(�ntfragmentis reliquiarum,qux faturis fuperfuerunt�

amp; manducauerunt Sgt;C faturati funt : fuftulerunt quod B rat de fragmentis feptem (jjortas^Erantautem qui manducau^^nbsp;fi quatuor milia,amp; dimifit eos�

Quo magis demireris,qui ad faturitatem comederat, erantfen^^^^�^^ hominum milia.Nimirum hacceft opulentia fermonis Euangelici. Unbsp;cedit fuperbus dodor,multo difciplinarS,muIto Iiteraru,multo le^in�V^^nbsp;ftitutionu apparatu inftrudus,fic ut undiep exuberet,clamitans nonbsp;dicenti tempus^ concionem non efle capacem rerum tam fublimiinn � (j�nbsp;rui copia QC ancipitem fieri,unde debeat ordiri:n�nne fi'eri uidemus?^ �

-ocr page 71-

IN MARCVM. CAT. VIII. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;71

�ifcedatfamclica� Tantum abeft ut quicquamfupcrf�t. At�l�rufrugalipar� coc�conuiuiofuperfunt fport�leptem. Copia enim ac dapfilitasEuangelicinbsp;conuiu�jjHoncft ��tain niultitudinc difc�pUnarum^ucIuti c�borum gcncribus^nbsp;adfaftidium ufc� multis �, aut in condimentisex omnium humanar�literarumnbsp;mixtura confedHs, fed in uirtute fermonis a deo tr aditijbonacp fide difpenfati.nbsp;Ita paftos fideles dimif�tiefus. Eft �� hoc aliquid, f�liciter difeedere � conuiuionbsp;Wu.Sic aiit� dimittuntur qui gratias agunt,qui ipfius beneficentia reconduntnbsp;in animo, concoquunt quod acceperunt,qui domiim reuerfi ueluti faginasnbsp;tiorccorporcjfa�is exhibent quod didicerunt.

Et ftarim afeendens nauim cum difdpulis fuis, ucnit in partes DaU manutha.

His rebus ita geftis lefus confeftim ali� properat. Non eft paftori uerfana. �umcinn multitudine,nifi cum iuuanda eft.Sanarat �grotosjdocueratjpaue�nbsp;tatpericlitant�fame.Poft h�ch�rere uideturexpedantis aliquid grati�, Omnbsp;nibus quidetn modis fubleu�da eft egeftas multitudinis, fiue corporalis urgetnbsp;ncceffiusfiucfpititualis, fed fie eft natura populi,pro minimis benefiens foletnbsp;maximas agere gratias. Leuiffimi beneficq eft alere corpus, maius eft ianarc,nbsp;�naxitnumfacra dodrina fanare ac pafeer e animum. Pro dodhrina protp fanaanbsp;tis niorbis nemo regnum detulit lefu, pro cibo detuler unt.Id ne rurfum fieret,nbsp;iciusilicoreliquitmultitudinem,8lt; confeenfa naui cum difeipulis quos perpenbsp;tuos comit�s fibi dclegerat y uenit in fines Dalmanutha, fiue alio nomine didanbsp;MaKdan^ita regio inter lacumGenefar SC Tabor montem.

Et exterunt phatif�ijSd c�perunt conquirere cum cOjC^ugrentes ab filo fign^ de coclo,tent�tes eum.Et ingemifeens fpiritu,ait: Quid ge�nbsp;neratioiftafignutn qu�ntC Amendico uobis, fidabiturgenerationinbsp;iftifignum,

^0 f�pius patefiat phar ifaeorum incr edulitas hue egr efl� funt, non ut fa� wrentur, fed ut calumniarentur. Inuidebant cnim miraculis lefu,inuidebantnbsp;�� populo totbcneficijs adiuto. C�perunt itae� difputar c cumlcfu,quafi miranbsp;'uuquxpromcbatnongererentur uirtute c�lefti,quod effenthumilia plcanbsp;fl uelletpharifeos, homines longe fupra uulgus pofitos,quafic^nbsp;a i?�^^^^'^^^^^^�^^^�obantutf�gnum aliquod^deret� c�lo.Quemadmonbsp;umMofes impetrautt manna k c�lo,�d Elias pr ccibus fuis effecit,ut ignis fu*nbsp;DHodelapfus dcc�lo confumeret �Cholocauftum �Cligna,�C aqu�deni^ qu�nbsp;conlhteratinlacunis iuxta altare.Dominus autem feiens illos calumniaturos,nbsp;quic^uid feciffet�Probabilius enim poter�t tribuercBeelzebub,fi quod often�nbsp;We (ublimi pr oditum fuiffet, ubi uerfantur principes tenebr arumhar�,pr3�nbsp;Wmquummagorumfamiliarefitfubito cicre imbres,excitarc tonitruum acnbsp;W�n,mouere grandinem ac tempeftatem, qu�m ea qu� oculis uidcbant,aunbsp;contredabant,)Vngcmuitfpiritu,declarans fedonbsp;tus n�^�^'^�^^^oredulitate tampertinaci. Ac udutindignas apudfcfeloquuinbsp;nam cfth�c natio tamperuerfa,ut totuifis miraculis adhuc fi^�nbsp;ludnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;adphariCacos, aivAX

ti nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;� uobis, non dabitur nunc huic nationi fign�,quod tentandigra�

\apo mate cedis,fed.dabitur fignum quodnonexpedat exinferts,id.critfi� gnutn onx, lHecumtribus diebusabforptuscredcretur �Cextindus ,p�xtcrnbsp;�uumnlpemreddltus eft � uentre ceti.Sic filius hominis adtxiduumabditus

*

-ocr page 72-

!

71 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cohmentarivm

in finu tcrr�, pr�ter expcdatton� ueftram rediuiuus exi1iet,Hunc fertnoflf�� quum non intelh'gerent pharifaci, reliquit eos ueluti d�plor�tes,ac reuerf��^nbsp;nauim tranfmifirlaciim,

Et dimittens eos, afcendit iterum nauim, Sc abrjt trans frctuin* obliti funt panes fumere, nifi unum panem non habebantfe^'^��

Dominus lefus f�tiens humante falutis,fubinde ucrtit folum,non f qu�rens,quarum iam olim fatur erat,fed f�dem4Eam aut� �greinuenit^^^ !nbsp;ris, fed ubiuis potins qu�m apud facerdotes, feribas, pharif�os^acpop^��^^,;! Jnbsp;mores^Ade� male conuenit �uangelic� f�duci� c� his quipollenthuiu^ fnbsp;di commodis. Hic inter nauigandum no ueniebatin mentem difeipu^^�/jp�^nbsp;*per obliuionem fibi non profpexiflent depanibus : nam unum duin�^s jjoi�nbsp;nemfecum habebantinnau�lefus aut� feiens illos obliuionefecurosfnbsp;fiducia ergaipfum, reuocauit admonendo curam^Quanquam hacefo**(^[ii,)3^nbsp;non tam ex diffidentia proficifeatur qu�m ex incogitantia �C obliui��^^,^()�*nbsp;na.Intentis tjs qu� dicebat ԣ^ faciebatlefus,n� fuccurrebat depatuhij^ji��, !nbsp;bis expediebat illos frequenter obliuifci,quinqj panibus fatiat�nbsp;quo uidelicet noftris animis altius inf�geretur nihil defuturumnbsp;ro corde adhacrent Chrifto� Satis profpedum eft illi naui quac uni^^�nbsp;panem qui eftChriftus lefus,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I

� t pr�cipiebat eis,dicens: \7idete 8lt; cauete � fermente p�i^P^ amp; fermento Herodis. Et cogitabant ad alterutrum, dicentes�^nbsp;nesnonhabemus,

V oluit dominus lefus difcipulorum fuorum elicere folicitud*i^^^^(Op^ deretur, ac pr�cepiteis,dicens: Videte diligenter ut caueatis �nbsp;rif�orum at(^ � fermento Herodis� Ea uox audita quidem fednbsp;reuocauit difeipulis feram folicitudinem prouidendi de ccmmeai^**^.^nbsp;runt inter fe mufl�tare : Panes non habemus : aliud enim exnbsp;rem, Audito fermento reminifeuntur panum omiflbrum.Hac denbsp;nbsp;nbsp;nbsp;� *7

fant,quaf� peccaflentincogitanria, quod panes non emiflent. Vet*^ �iuio grata eft lefu, queries ardore coeleftium obliuifeimur rer�nbsp;Vcrebantur obiurgari de negligentia,fed obiurgantur denbsp;Quid, inquit dominus 6�c,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;V

loan,s,b

Quo cognitOjIefus aitiIIis:Quid cogitatis quia panes nodum cognofdtis necintelligitisf adhucc�catuhabetiscot^g^j'j^^^nbsp;oculos habentes non uidetisf etaures habentes nonnbsp;daminiquando quinc^ panes fregiinquinqjmilia,�Cnbsp;fragmentorum plenos fuftuIiftisfDicunt ei:nbsp;ptem panes in quatuor milia, quot (portas fragmentorutflnbsp;dicunt ei;Septem,Et dkebat eis:Quomodo nondum

Qiiid,inquit dominus,difputatis inter uos foliciti,quod no Tot pr�ceptis inftituti, tot excmplis edo(fti,toties admoniti,nonnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;�

uertitis necintelligitisf'Adhuc cor habetis occ�catum �C oculo uidetis,0�:aures habentes noauditist'^Nonfaltemilludmemot*^fnbsp;nuper bis exhibitu eft ueftris oculis t'V idiftis nuper quinep p^nfnbsp;� �obis diftributos, fuffecilTe quinc� milibus hominum uflt;^

-ocr page 73-

?

IN MARCVM. CAP. Vni, �iftuh'ftis;� Afunt:Duodedm,Deinde quum fianbsp;tellnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^�ptem pan^ s fufRcerent quatuor milibus quot cophinos impJefiis

Turn Iefus:Qi� fit igitur,ut tories totmodis edcdi ���onr?nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ifiam de uidu folicitudinem efie fuperuacaneam i qu�d^

f�*iadd nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pharif�orum Qc Herodis, no pertineread panes,

f^du� nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;illorum uitandam,ne �C uos feducamini,quemadmodum illi

fermenti totam afficit confperfionem: quod fi ui� confperfio.Pr� fe ferunt fpeciem pietatis,qu� pli?nbsp;ter�f^ ^^fint� ucra pietate. �tc� inter fe diffident opinionibus, quum turp�nbsp;Siquidem Herodiani frequenter errant ob ignorantiam di�nbsp;credentes futuram corporum refurre(fiionem,proptereanbsp;J ^ffi quod uident, uel quia Herodem primum docentnbsp;*^3115nbsp;nbsp;nbsp;.�*promiffum in lege. Pharif�i quum teneant fcripturas,excaecaa

�^op�j.�^^P**^�afibus reludantur uerae pietati.Ab horum dodrina uobis fum eft^ne 8iipfi inficiamini,�C alios poft inficiatis ueftro contanbsp;dpan� Euangelico fermento aftedum,uthunc fyncerumnbsp;��ibua�s,

Bethfaidam, amp; adducunt ei c�cum,ct rogabant eum ui; Pu�f^ . Et apprehenfa manu c�d, cduxit eum extra uic�,amp; ex�nbsp;^M�f�j ^^��^oseius impofitismanibusfuis,interrogauiteum f�quidnbsp;^^�nd� .nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ait : Video homines uelut arbores, ambulantes*

manus fuper oculos eius, amp; ccepit uidere, 8^ Etmifit ilium in dom�fuamjnbsp;Inf� . ^��^onmmtuam,etf�inuicumintroieris,neminidixeris2nbsp;ueniunt Bethfaidam, S)C eccc nufquam non parata eftnbsp;^^^pcrf ^^^�^^i�occafio.Hic in uico quodam adducuntad e� c�cum^nbsp;ut eum contingeret dom�

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ahenis precibus commendatur domino.Nemo pe�

phoi^^P �^o�nolefu, nifi contadus ab illo:primus enim contadus effidt, tnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;aguofcat.Non erat ille lufciofus aut leuiter c�cuti�s, fed pro

J ��34 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;obrutus.Qui fic c�cifunqopus habet ut ab alijs adducan�

manusefficacem contadum precibus exorent. le* 9*;^* uutu poter at fanare quemlibet c�cum, non fta tim reflituit ho*nbsp;formam exhiberet,quantopei e laborandum fitpriufinbsp;K^^Iis� ^^�^�^oguinonemqueantadduci qui inerrore iam inueterauerant;nbsp;fimulachrorS cultum pro magnanbsp;�\9�^^�^^^^^quot;'P^^xat�:qualis eratlud�orum, qui fupcrftitionem � maio*nbsp;t 1^1 �annos affueuerant,non poterant relinquere, Proindcnbsp;faciendum erit apoftolico uiroCAnimaducr*nbsp;0apprehenditc�d manum.O felicem ducem.Sednbsp;fnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;uicum, Peffimumexemplar fibiproponit,

uiultitudinem.Male fibi blandiuntur qui fic dicunt: No folus hoc faciuntomnesiMalo cum populo defipere,qu�m cum paucis fape*nbsp;^��soff�^o^ulis multis periculis expofiti funt,uerfautes in turba ridetinbsp;}*gt;� ctj^j quot;^^untur, impingunt, protruduntur,fubindc concidunt.Primum igi�nbsp;hominum frequ�tia. T uto iam ambulat, qui talem habet

* K�-lid praeterea facit dominus �xpuit in oculos, filt; mox admouit ma^i G �'

-ocr page 74-

74 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;C0MMEI4TAR1VM

num:necdum apcn'untur, tam profunda erat caligo.Ttim lefus minem ecquid in'deat Ad hanc uocem ille ueluti concepta fpeculanbsp;tollitoculos,Slt; att: Video homincs ambulates arbohbus fimiles,Quinonbsp;plan� receperuntEuangelica Iucem,quicquid utd�t in hoc mundOjOi^.^^^^jf,nbsp;widetur quam eft ipfa re, Vident opulentum hominem, platanus euenbsp;Videntmagiftratuaut principem, credunt f� uidere malumnbsp;VidentbarbatumStoicum, autpharif�um laris f�mbrtjsnbsp;gnem,ficum efl� crcdunt, Quod purgatis oculis res illis ut funt ici^nbsp;rent, tum cerner ent quam nihil fint ilia, qu� c�cucienti uidenturnbsp;tia, Sed dominus qui linum fumigans non extinguit, ncccxcudcti^^^^^^^itnbsp;tuit, donee perfede cern�t: rurfus admouitmanus oculis illius,ac^%^il/i*nbsp;cflcperfpicarior,eo^ profecit,utclare uideretomnia,Beatus quianbsp;ftratus oculis cordis, dare cernitomnia, Huie minima uidentur,nbsp;uidenturefle maxima:huic f�da uidentur,qu� mundo uidenturInbsp;rima,Quifquis es dodor cuangelicus,noli Ipernere imbecillitatemnbsp;primuminftituuntur in Euangelica philoibphia, Primum fatis eftnbsp;co,hoc eft � priftinis mails difeeffifle : mox admouenda eft eisnbsp;drina,qu�lucem det oculis,aeprimum tradendafuntrudimentap^*^^p;nrr^nbsp;Euan^elicae,quibus iniriari baptizentur: mox comm unicanda eftnbsp;lidior^ dodrina,qu� faciat,ut dare uideant omnia, H�c facientnbsp;Chrifti, fed lefus occulta uirtutedignabituroculos c�ci continger^�.nbsp;recipiant, A dato beneficio dominus iubethominem redire in dem�'^.j fil^nbsp;terdicens, ne cut pr�dicaret quod fadum erat Quories dominusnbsp;quod fadum eft, docet facerdotes non efl� qu�r�dam apud homingnbsp;nbsp;nbsp;J

fl quid rede gcfTerint in Euangelica fiindione, Porrofiquando rc,decetcum qui fanatus eft � peccatis, Sgt;C fuam turpitudin�nbsp;bonitat� efferre, cui foli debet quod mutatus eft, Porro redire innbsp;priam, eft poft acceptam coeleftem grariam no obliuifei qualis aut^^nbsp;quo relapfurus fit,nifi dei beneficio coferuetur.Quod fi domumnbsp;tingatincidcre m uicS alique,hoc eft in prophanam multitudine,q^^nbsp;rifura fit $ creditura,no funt illic temere iadanda noftrg iniriationis

Et egreflus eft lefus 8C difeipuli eius in caftella C�fare� inuia interrogabat difcipulosfuos,diccnseis; Quem menbsp;hominesfnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.�X

Exploratcxdi'fdpuh'sexcorporalitcrgcfii's,quant5ipfiprofef^ X fyiritum, Relida itai^Bethfaida profedus eftuna cum difcipulisii�^�^jl?^^^nbsp;Cacfarcacjcui cognomentum eft Philippfilnter eundumnbsp;fcipulos fuos,quid de ipfo uul^s hominum fenriret, lam enim totnbsp;culis oportebat 0lt;r populum mirifi'eam quandam de Chrifto concept**nbsp;nem,Non ignorabat lefus quid de ipfo ientiret uulgus,fed nobisnbsp;luit qu� fit Euangelica fi'des,qu� feruat credentes,quantum^nbsp;ftanti uaria^ uulgi fufpirione,Quem,inquit,me dicSt efle homineS'nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1

Itfimpliciter quod audierantrefponderunt:Alq fufpicantur ptiftam, quireuixerit: alij EliamThesbiten,cuius aduentuspromt�*�^^ti�nbsp;Malachiam prophetam : alfj rurfum non Eliam,fed alium quempiatfnbsp;bus prophetis,qui reuixerit, Hecfentiebant homines, quinbsp;tiflime de Chrifto fentiebant:nihil enim fupra hominem de eo

-ocr page 75-

IN MARC VM. CAP. VIII.

Ma^um hominem fufpicabantur Meff�am filium deiner uator� or= �^ondum credebant. Erat hoe tarnen qualecunc� rudimentum profeflionisnbsp;cuius myfterium nondum eratuulgo prodendum, quoproditonbsp;falutem, nifi qui credat lefum efle falutis omnis authoanbsp;nitnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;autemEuangelic� faluns fiduciaeft erga Chriftum dei filium diui#

� ^^nfpirata. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i

^|.'Q3irefponder5tiIh',dicentes: Alqjoannem Baptiftam,alq Eliam^ unum de prophetis� T uc dieft illis: V os uero,quem me Dnbsp;Refpondens Petrus, aftei:T u es Chriftus.Et comminatusnbsp;� ^^ntcuidfcerentdeillo�

^'hil ^^P�^ofcflionem ut ex apoftolis proliceret, ait: Va cill�t ut uideo uulgus^ fentiens, S)C tarnen magnificentius de me f�ntint,quamnbsp;aliudprafdicabantquamfabrifilium, quam quidicebatmeuernbsp;uenabantur ad uincula, quam qui dicebant mihi elTe fpirfanbsp;� ^�^d�ub Vos autem qui me domeftice noftis,qui perpetui telles fuillisnbsp;gefl�, qu�cp docui, quem me effe pronunciatis fTum Petrus E�nbsp;primarius, omnium nomine refpondens, ait:Tu es illcnbsp;^�P^�otnTT�promilTuSjf�lius dei uiui,per quem unumfalus eftpri.nbsp;^*^gt;nit * profeff�onem quum dominus uehementer approbal��t,utnbsp;�^^P^�^^^�^jhuic beatitudinis elogium tribuiiret,hanc pronunciafletnbsp;polpi�nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^o^gvegationis 5)C ciuitatis Euangelic�, quod nulla uis fatan�

ellillis, ne quodfcirentexafflatu pas cre �nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tempus.Expedlari Meff�am expediebat,ac breui uen�

exD nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nondum expediebat agnofei lefum eff�Meff�am.Sic

Pt lebatadinftij-ujfonem noftram,utex humilitate nafeeretur gloria� quoniam oportet filfum hominis patimu�ta,nbsp;^Poft ^onioribus Si � fummis facerdotibus �C fcribis,�i occidi,nbsp;�,f �chirgere. Etpal�m uerbum loquebatur�nbsp;abhorrebant ab incommodis domini fui, f�tieninbsp;� �^de r Pnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;magnum haberi,fed alius or do placuit �tern� fapienti�

P nbsp;nbsp;nbsp;c�pit illos doccre quae paff�irus effet, priufquam orbi magnitu�

Oportet, inquit, filiS hominis de quouostam ignomintjs Si cruciatibus aff�ci,damnari utnoc�teianbsp;7^3cerdotibus aeprimoribus populi,denicg ut malef�cum morte proanbsp;nihil effe poff�teo deiedlius autdefperatius,nbsp;^^.^^quod defpondeatis animum,tenete profeff�onem ueftram conftatinbsp;j^o,qu�apud me profeff�eftis: occifusrefurgam, acreuiuifeam ter*nbsp;J ^Bderebusquumlefus aliquoties fubobfcure monuiff�t difcipulosnbsp;locutus eft, quum uiderentur laturi, qui magnifi�e pronunanbsp;lnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;domino fuo. Sed non tuierunt illorn aures mentionem mortis,tam�

p�^^^urredlionis debebat eos cofolari. Magno quodam affedu diligebat �.^'^humano.Nondum enim acceperant Ipiritum c�leftem, qui perficc

- ^4�oderatimperfec�um,

^Uj^^Ppftheiidens eum Petrus,cccpit increpare eum.Quiconuerfus fuos, comminatus eftPetro,dic�s; Vade retro menbsp;' �4�omamnonfapisqu�deifunt,fcdqu�funthominum�,nbsp;G

-ocr page 76-

yh nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;COM M�N T ARI VM

Petrus qirum aud�ret tam crudelem fermoncm de damftando, dy do,de occidendo, aufus eft lefum feducere, quafi pn'uatim aliquid adi�nbsp;rus quod effet in rem ipf�us^H�cnimirum eft Humana fapienna/arpc^nbsp;practrcdiuin�, �udet etiam mcrepare dominum fiium,quafi non reonbsp;ret qui mon' ucllet,quum lieer et effugere,Etfi credebat illum tertionbsp;rum, tarne pr�ftabilius iudicabat omm'no non mon' quam �nbsp;Hacc improbitas Petri tametfi ex ingenti quodam erga lefum amercnbsp;batur, tarnen SC palam amp; acritcr � domino redarguitur, ut nosnbsp;omnibus diuinam fequi uoluntatem netp noftro iudicio pr�irenbsp;Non enim eft hominis appr ehender e lefum, amp; increpare ne faciatquonbsp;uit facer e:fcd adorandus eft, utnos digneturapprehendere,dudurii^9nbsp;lit.Hocigitur malum utlefus penitus reuelleretex animis omni�,pr�y^j^ponbsp;fus �Petro, 8C eonuerfus ad difcipulos fuos, eos^ intuitus,quosnbsp;tro non dilTenn're tametfi ille exten's fidentior, aufus eft quodfendcP�^^j�Fnbsp;qui.Petrum increpatorem fuum uiciflim increpat, dicens : Quid m�nbsp;f�tana�a uoxSyris amp; Hebr�is aduerfarium lbnat.Curpraeiretent3Snbsp;lus pr�ecptori;1iomo deofSequere pon'us � tergo. Nonefthochin�^nbsp;gotium quod geritur, tuus adhuc humanus eft affeeftus, nee fapisnbsp;funu Si uis eile difcipulus meus, imitari mortem meam decet, nonnbsp;Nee hoc te folum decebat,quanquam te poriflimum c�teros^ feleoO^�nbsp;cu'am omnes qui fe meos difcipulos uolent profiter^nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;- jjjt

M4i.Mi*d.xo4 nbsp;nbsp;Et conuocata turba cum difdpulis fuis, dixit eis: Si quis ul�

Luc,9gt;e,i4�f qui,deneget femetipfum,amp; tollatcrucem fuam,amp; fequatur uis^ Icfus iufl�t adefl� multitudinem uniuerfam un� cum difeipulis �nbsp;fiimaret hune fermonem ad illos dumtaxat feledos pertinerc, lam^nbsp;tis in unum omnibus, clara uoce loc�itus eft lefus: Multi me fequnn�^nbsp;�nagis qu�m imitatione amp; fide, Nec omnes eadem adducit eaufa�nbsp;citrairaculorum nouitas,alios amor fanitatis, alios dodrinacnbsp;quifquis uolet efl� uerus affeeftator mei,fi uolet eff� focius felicitatienbsp;paretinterim animum fuum,ut f�t focius afflidion� fiCmortis :nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ji

ipfum,nihil f�bi feruans in hoc mundo,fed omnia pro derelidfis uitac contemptum:tollat^ quifep fuam crucem,et fequatur me. No*} Pnbsp;(cipulum fequi pr�ceptorem, no pudeat feruum fequi dominum.^^j,^,nbsp;quiiquam uelit adgloriamperuenire,qu�m qua me uiderit praten�^nbsp;io*z.i�,2nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Qui enim uoluerit animam fuam i�luam faccre,perdet

tem perdideritanimam fuam propter me �^Euangelium,�^

Quifquis in fe pr�f�dia falutis collocarit, peribittquifquis fidijs diffifus fe totum in me coniecerit, is faluus er it, Nec enimnbsp;domos,parentes,uxores,ac liberos mea caufa negligere,�pfanbsp;genda eft,cuius feruand� gratia mortales deferunt uniuerfa.Bo�^^^^lgfr*^*'nbsp;te, non p�ritquodmihi impenditur,Im� perd�doferuabitis quonbsp;do uere perderetis.Per fidem Euangelicam confertur omnibus uUnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;j

Quid enim proderithominijfilucreturmundu totum,^ turn animae fuae faciatC' Aut quid dabit homo commutatioii^ *nbsp;mafuar

Qui pluris fecit h�c uitam qu�m Euangelicam grauam, ctiaini� a

-ocr page 77-

IN R�ARCVB�. CAP. VHI. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;77

tempus lucrifacere ui'tam, tame reuera perdit earn. Nullus em hic uitam fuam ultra pr�fcript� diem ualet prorogate, tametfi nee interim uere uiuit, nifi quinbsp;pte utuit, �� poft hanc uitam, qu� nulli non breuiflima eft, additur aetern� ui*nbsp;'�-Porro quifquis amore mei �C Euangelic� profeff�oni?conftantia uit� fuamnbsp;p^Pofucrit in difcrimenmortis, per meferuabiteam, alioqui uereperituram,nbsp;/�'ndefi nihil cuiquam tam char urn eft, cuius iadura non libens redimat ui*nbsp;j '^orporis, ftc apud fe rem expendens :Quid mihi profuerit i�rualTc domS,nbsp;pereo,nec licebit frui quod pofl�*nbsp;�^^^^^uamuis enim h�c omnia falua fint, tarnen mihi percunt,fi moriar:quidnbsp;'^PQteftcfle tam char urn, quod non contemnendum fit pro lucro uit�pernbsp;Myd� Cr�f�cp,fi quis forma Abfalonis,fi monarch�nbsp;uoluptatum omne genus, dicatep : H�c accipe morere,nbsp;�^cctifet conditionem delatam, dicat^ : Vna uita charior eft hisnbsp;f,�[jt^�^^^H�c,inquam,quum apud fe quifep prudenter cxpendat,quoties pcnbsp;attendus fubducitur ratio,quoties agitur de ui*nbsp;une offer tur anim� uita perennis, �C cumhacnon com*nbsp;f�]'^ �'^^Liem acmiferam uitacorporis,pr�fertim cum corpus quiftp fuumnbsp;redditum fit recepturusf Nonerit omnibus ob Euangelq pronbsp;iitfif�^*�'�'O�^tendum, fed tarnen in hoe omnibus debet elfe animus paratus,

� PoftuletjUilis fit etiam uita corporis,dum i�ruetur uita anim�. tera'^�nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;confefTus fuerit amp; uerba mea in generatione ifta adulnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

rian:..'^^'r nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;filius hominis confitebitureum cum uenericin glo

^�����quillis nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;perfecutionis procella,tonenda crux erit quando nee in

�fet�ihy ^^iquam defutura eft fua crux,nifi factie eft omnibus natur� ^��*^*^�^�huius mundiuoluptatibus SCirritamentisrenunciare, canbsp;.�^���*'^frenare Iuxum,premere libidinem,domate iracundiam,con*nbsp;tranquillitate quoep �uicppr�ftanda funt, quinbsp;Ucrfyj �^5lt;ftfcipulus.C�terum mundus omnibus machinis confurget adnbsp;ftofcrinbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;profeflbrer, intentabit probra, exilia, car ceres, tormenta,

Eft enim h�c natio praua,femper plures habiturama* n , inter quos fummi criminis loco habebitur pr�fiteri nomennbsp;f �nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quem puduerit pr�fiteri i� meum efl� difcipulum in hac

Pp adulterina, ubi breuem afflidionem fequitur �terna felici �Jifcihij us hominis par pari referet,ac uiciffim erubefcet tllS pr�fiteri fuumnbsp;contemptus utnunc,fednbsp;^ftus 'nbsp;nbsp;nbsp;*^^�*^*^*^ patris, nee comitatus paucisactenuibus difcipulis, fed

�Unumeris iandorum angelorum turmis.

CAPVT IX.

dicouobis quia funt quidam de hieftan A ^ibus qui non guftabuntmortem, donee uideancregnum deinbsp;^^^ueniensinuirtute,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;L�item 9gt;e

Chrifti confortes non cr�t, qui non ferre uolunt cruets ignominie� QUod lud�orum populus admirabilequoddam regnum Ifraelitici popitnbsp;Pr ^�^offturum fub Meffta rege arbitrabantur, ideo^ non poterantnbsp;e lefum elle Mefl�am, quod tant humilis tam abiedus ad�eniflet:magis

G s

-ocr page 78-

^8 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. COMH�NTARtVH

-�S.�

aiitcm offettdebantur mentione crucis ac mortis.Non intelligebant plfcem Mcfl�� aduentum : pnorem iuxta mund� humikm �Cnbsp;akerum maieftatis 8C glon'ac plenum, eteum quocp dupliccm:unum fia^nbsp;afcenfione domini in c�lum, per pr�dication� regm' ilh'usnbsp;fidei in folum ipfum toto orbe terrarum f�liciter dC cito diffufatn pernbsp;ante Hierofolym� deftrudionem,Paulo adhuc uiuente SiC Petro,fimu* Jnbsp;ne Euangelifta, alijs^ quibufdam. De quo aduentu Chrifti hie Jifnbsp;uidetur� V iderunt enim plures apoftoli ante fuam mortem gloriamnbsp;fufaminomnes gentes, cafum idolorum, cefTationem idololatri�,Iu^^,|j,^lt;nbsp;quoep miferias multas, amp; imminentem deftrudionem templi,glorit'nbsp;uangelizationem afpexeruntcarnalibus ocuIis,AIterum quoqjnbsp;ftus promifit ad indicium uniuerfale in fine mundi,quando viniucriuf'*^ ,f#nbsp;pus fuum omnibus exemptum malis fibiiunget in gloria patris,nbsp;fent inturba qui ficcogitarentapudfefe iQiiando ueniet hocnbsp;^uodpromittit lefusfhocfermonecofirmabatillorum uacillationem:f*nbsp;inquit, pro indubitato, filium hominis ftatim moriturum cum ignoi��**!^ �lt;nbsp;pariturum in fumma maieftate toti mundo, accepturum regnu in c���*� g(3*nbsp;funtin coelo in terra,adorandum ab omnibus mundi regibusnbsp;tim enim pofl mortem �C miff�onem Ipintus fandi c�pit exerere fc Lnbsp;ni finapiSjhoc efl Euangeh'c� dodrin�^Porro ne quid addubitarentnbsp;quin olim pr�flaturus e�et quod etiam de maieflate fecundi aduentn^ ? mnbsp;ferat, uoluit illis etiam ante mortem guftum quendam futur� maieft^^�nbsp;bere,quatenus natura mortalis capere poflet*

Et poft dies fex aflutnpflt lefus Petrum amp; lacobum 8lt; ducit illos in montem excelfum feorfum folos,amp; transfiguraisnbsp;ram ipfis�t ueftim�nta eius feda funtfplendentia 8d Candida inbsp;lut nix,qua�ia fullo non poteft fuper terram Candida facere,nbsp;Adiungitfibi Clirift�s tfes�feledis duodecimueluteximios,qi�*nbsp;fpedaculumcrederet't�c�turis donee tempus effet proferend�nbsp;lt;n montem uehementer �xcelfum. Procul enim oportet effe ab humil�f .(.qii'*nbsp;folicitudirie,quos lefus dignatur tali fpedaculo� Dignatur enimnbsp;bufdam feledis, fubuedis in montem pur� contemplationis,a!iqu�^, Znbsp;felicitatis gufl� pr�bere i�cretis afffatibus.Hocnon intelligitpopuli�S*^^ji(i5nbsp;peffribus uerfans/�^ fl quis narret non habet fi'dem^Vbiuentum e�nbsp;cacumen, primum uacatum efl precationi; h�c potiff�mum oculosnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;J

par�t tali fpedacul�,Et ecce inter precandum fubito muta ta efl lefu gt;P^ cies enim qua� prius utfa efl nihil differre � forma uulgari, foil'snbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;jjZ

fplendebauTum uefles plufquam niueo quodam candore reluceb�t j nemo fullorum potefl arte fua pannis inducere.Transformationemnbsp;tellige non charadens 5gt;C lineamentorum immutationem,fed maftenj^^j(.(ii*Jnbsp;qualis prius efatjineffabilis lucis SC glori� fadum efl augmentum. bnbsp;lum excelfum quidam intelligunt- Tabor� Verum cumnbsp;fuerit in finibus Caefare� Philippi, ubi efl Libanus mons inflgms,nbsp;tus fcripturisjSC Ifa� jy� Gloria Libani data efl euDecor Carmelinbsp;m'deb�t gloriam domini, SC decore dei noflri� Is forte uideri poteffnbsp;iff�exc�lfusjde quo tarnen fuerit fuperuacaneum difputare,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. rjA

, ; Et apparuit illis Elias cum Mpy fe, �C erant loquentes cui

-ocr page 79-

�N MARCVM CAP. IX.

��erpondcns Petrus,ai'clefu: Rabbi, bonum eft nos bi'c cfte,8^ faciamus ^ia tabernacula,tibi unum,0^ Moyfi unum, 0lt;S Eli� unum.NIon enimnbsp;quid diceret.�erant enim timor� exterriti*

Icfii nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;eftlefus, fed iina uifirs eft Elias ��MofeSjColIoqu�tcs cum

coel nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Mofi, colloqui cum dco : Elias igneo curru le^'tur raptus in

pronl^* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;horum cum lefu colloquium, deftgnabat cofenfum legis ac

�ati nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;enim Chriftum figuris myfticis deliniarat : prophet� fuis

�ud� nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;uenturum pr�dixerant,qualis uenitlefus,6c tarnen

Argumenta colloqui) erat,gloriofus �xceftus, quem ��icntinbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cruce dominus Hierofolymis, ut hic quoque mortis

Pffar nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;humana capax erat,tema

autem raptus inenarrabili fpetftaculo, nee fan's fui potensjina niorte colloquium, ait^:Pr�ceptor, ualeat Hierofolyma,nbsp;Proinde wciamus hic tria tabernacula �Cc. Qu� Petrinbsp;quempenitus imbiberat, partim ex delecftatiosnbsp;ebrium reddiderat,profelt;fta eft.Etenim uelut exnbsp;�'ortaliQnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;loqueretur, Tantus pauor obftupefecerat animos

'��jnondum capaces diuin� maieftatis.

obumbrans eos,8^ uenft uox de nube,dicens:Hic � ^^^anft�mus, audite ilium. Et ftatim circumfpicientes, nenbsp;knbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lefum tantum l�cum,

(^^�^^^poftolo^?^^^lpl^ndoris abforberentur, obortaeft nubes qu�obuma ^^tus efto^ p^^*^intolerabil� illis temperabat. His maieftatis diuin� guanbsp;Petris f ^'?�^poreis, datum eft �C aliquid auribus. Siquidem � nubcnbsp;pi,m j^�^'eftatis plenaprofedlaeft, di�ens:Hiceftfiliusmeuschasnbsp;j^5Has � -,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fronte adhucreclam�tiud�iChrifto, quum Mofes

Un nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tribuunt,Chrifto pr�buerint teftimonium,quum pa

1er fr nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cultores uideriuolunt,totam authoritateminfilium

� nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gloria, fedadhancperuenirequi uolet, audiat

^?^^�^*^^^*o�Tiemuocant�: Petre,noli pofthac increpare dominum U�- Cf}nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;c�lefti confilio.�udifti patris uocem,Huic aufcultate,qui mi

^Ud'^^tes nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^l*^*�ws,Ha(ftenus audiftis Mofen �tS prophetas,de Chrifto ua

Poll' luntillifuo munere. Adeftquem promiferant, ne pofthac t�nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;futura,fed pr�fentem, QC ex me loquentem audite:nemo lo

K ^jfu�/^*�*'^�Quicquidabhuiusorationediffbnat,req'cite,Patris audite uo f . nbsp;.

lu nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Qpumenimcircumfpicerent

eorum uiderunt qu� uiderant antea,pr�ter fos 1* Unbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;rurfus aderat difeipulis fuis.Per nebulam dumta-

magnitudinem fuam, amp; capere no poterant:quid faccrent, d' ^^4nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;aperuiffetc'

de monte pr�cepit illis ne cuiquam quod ui r �Q�^^y^arent,nifi cum filius hominis � mortuis refurrexerit. Et uernbsp;��, con�uirentcs quid effet, Cum � mortuisnbsp;humilitatem fefedcmiftt,acreli(fto mentis faftigtb,nbsp;�d reliquos difcipulos ac multitudin�.Inierim mem�tQ dotftor Euan

- G 4

-ocr page 80-

8o nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;CO MWEN T AR I V BS

gelicc,quanto magts dcceat ad imbecillium capacitatcm temet qui clim talis ftieris,2lt; fi quid habes fublime,Chrifti eft non tuum.In dcllt;^nbsp;fu uero mentis priufqu�ueniretur ad c�tum hominum, dominus lefusinnbsp;dixit tribus illis difcipulis,necuinarrarentquod uiderant, nifi pofieaqua^nbsp;lius hominis refurrexiffct� mortuis.�lij iufl� tacere,tanto magisnbsp;At hi tres quoniam audierant uocem patris,Ipfum audite,obtempeta��^�nbsp;lentio premuntquod uider�t, ade� ut c�teris apoftolis no indicarctantenbsp;pus pra�fcriptum,Non intelligebant,fed tarnen credebant efle cau�m 1^^ jnbsp;cur dominus id nollet ante cognitam refurred�ionem efFerri in utilg^�^*nbsp;enim profeciflent hoc narrantes, nifi quod incredulis ludibrioelTenfnbsp;Quis autem credidiflet uere talem apparuifle lefum, quem mox uio�nbsp;ignominijs afFedumfacdenic^ morientem in crucefSed interim diff'P jj,iclnbsp;poil auditam patris uocem nonaudebantlefu didis diffi'derc,nbsp;ligerent quid f�bi uellet ha�c uox, Vbi filius hominis refurrexerit �nbsp;fputabant inter fefe, fufpic�tes fore ut mox � refurredfione ueniretnbsp;gloria,cuius iam gufi�ceper�t, Sed ob�athuicfuipitioni fcrupulus^�^j^itfnbsp;propterea quod lefu mors immineret,de quo iamf�peillos admonu^^*^^nbsp;tio � morte die promiferat fe reuidfurum,

if�ixft.b

Vial4chgt;4�b

Et interrogabant eum, dicentes.�Quid ergo dicuntphanl^^ b� quia Eliam oporteat uen ire prim umf Qui reCpond�s^attil^'^'^h^iJinbsp;cum uenerit primo,reflituet omnia,amp; quomodo icriptumnbsp;hominiSjUt multa patiaturcontemnatur, Sed dico uobis ^g,nbsp;as uenit(amp; fecerunt illi qu�cunqp uoluerunt}ijcut feriptum s.

Ex uattcinto Malachi� didicerant uenturum Eliam, antequam es domini magnus�Huncfcvupulum quum ipf� inter fefe parumnbsp;tnterrogantlefum. Domine, inquiunt,pr�ftitifiiquod pollicituscsrnbsp;claritatem regni dei,Ita(� cum refurrexeris, talem te uenturum fpc�'^���,^��'�nbsp;Iis nobis es uifus,Sed quid eliquod ex Malachi� prophetia dicutpl�^*^*nbsp;uenturum ilium diem, ni�prias ueneric Elias Thesbites quinbsp;kim inaduentum illius diei, ne dominus feriat omnes anathcmate.^^^^ptf*'nbsp;dum uenitElias, quem uidimus tecum in monte, neqj quicquamnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

kim eftadum, Autigitur no ftatim �refurredione tua uenturum dei,aut alius eil uaticinij lenfus quam traduntpharif��Ad hanedifdp^^^cs^'nbsp;interrogationem dominus lefus ambigue re/jjondet, quod nondumnbsp;l^fwChrifib fenttotius my�ertj, Siquidem abhorrentes ab his qu� magis adnbsp;bant, tantum l�mniabant de gloria regni, cuius guftum ceperanf,nbsp;gentes hocefleregnum dei, quum propagato Euangelio innbsp;i^iritum apoftolicum ad Chriftimandati�,fpiritusillius Chrifti�it^'^nbsp;gitomnem huius mundi fatanx^ potentiam. ld iam apparerenbsp;claudi ambularent,c�ciuiderent,mutiloquerentur,Ieproi�mundar^ ^j(}/nbsp;mones etjeerentur, Porroquando uenturum eff�c hoeregnum,nbsp;modo ceperant, dominus noluit fuos fare : fed tarnen quo moderatt^^^p^^nbsp;mortem dominifui,quem fupra modum amabant,patiebatur ilJudadnbsp;fomniare,breui uenfuram regnidaritarem, cuius fpecimen eracex �X' Inbsp;monte.Itacp refponfum fuS temperat, utprophetiam fuam approbc �iii�� Jnbsp;rifxorum interpretationem in totum damnec, fed tantum rei�Uatn^P.nbsp;rum argumentationem, qua colhgebant, nondum uenifferegnutnd^

I

-ocr page 81-

V nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;IN M�R CV H. CAP. IX.

81

� s ille promiffus � Malachia nondum appanriffet in mundo. lam enim uc� regnum dei, quod fuperbi pharif�i non intelligebant.nbsp;biias iuxta fenfum myfticS uenerat� Ait itac� lefus : Et quod de Elia dixitnbsp;hominis pr�didium eft � prophetis,haud dubie fusnbsp;Elialegitis, quod praeueniens diem domini magnum �C horribi�nbsp;Purus fit corda patrum ad filios, amp; cor filiorum ad patres,ut mino�nbsp;^nt�unbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;exhibitum,quod maioribus fuerat expedaturn. Hic igitur Elias

tU�iQ^^'^^^usreftituit omnia, deprauata corrigit, ne dominus magno omnium off^i'derit imparatos.Sed quemadmodum uerax eft prophetianbsp;pr�curfore Elia, ita uerax eft QC extevorum prophetia quac pr�dinbsp;hominis priufquam aperiat maieftatem fuam multa patianbsp;�ioccidaturjmo quod de Elianbsp;eft,iam peralt;ftum eft,id quod ignoratum pharif�is ego uonbsp;fuD ^�^^ieo.Nam Elias iam uenit,qui nunciauit adefle regnum dei, �if adnbsp;pfouocauit.Et tarnen qui propheti� feientiam i^.nbsp;3gnouerunt,fed feceruntin eum, no quod ille promerebatur,nbsp;collibitum eft, qui magis amabant fuum regnum $ regnumnbsp;iuxta Ifai� Slt; Malachi� uaticinia uociferans in deferto ad�nbsp;ri�^�^^Per '�^�^^*�^^�^umSlt;:horribilem: iam fecurim admotamarboris radi�

� nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Viag�re uentur�dei uindidam.Sed hune pal�m reprehen�

perfonar um omnium uitia fpreuerunt et occiderunt.Ncc Mi�j^^^^�^'PuntMefl�am quim pr�curforem tradarunt.Hocfermone lenbsp;fuifl� Eliam, non iuxta corpus fed iuxta fpiritus fimilLnbsp;lenbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pharifaeis nec regibus parcit, coniedus eft in carcerem

^^��^uodfeceruntpr�curforiidfedurifuntdomino,idcm faci�t �^�f^*�^^P�ftolis Quifquis enimfyncerepr�dicauitEuangclium �Cnbsp;fus eft ab imptjstS� quifquis pracdicat fynccanbsp;adnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;oportet, Huiufmodi didis lefus auocauitfuos

uentur am tempeftatem quac imminebat, hoc eft � iucundis �^^�a^al�tisadtriftia,

n nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^ifcipulos fuos, uidit turbam magna circa cos,8f feri^

confeftim omnis populus uidens kfum, expauerunt,amp; accurrentes falutabanteum.

multitudo colleda erat circa difcipulos, quos in planiere relique feribas difput�tes,ncfcio quid cum difeipulis fuis,Populus autemnbsp;W �s ut pr�ter fpem uidit Iefum,qui fe cum paucis fubduxerat,obftupu�nbsp;falutauiteum,Non eftfubfolehicrequies,fempcrocciditpar�nbsp;montestfic Chrifti difeipuliconcuanbsp;^^tibis, Etfemper difeentes cum fide alij inuidentes cumfaftu ad ecsnbsp;autem hicfcribacconquifierintEuangeliftanondicit.nbsp;I t ftnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;intelligi motam fixifle quacftionem,quare difcipuli dacmoniacum

1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;potuerint liberate: hoc enim ex fequentibus concipi poa

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;(j ^^^^^iTogauit COS� Quid inter uos conquiritisf Bt refpondens u�

dixit: Magifter, attuli filiummeum ad te habentem (piri* �^^t�mjqui ubicunc^ eum apprehenderit, allidit ilium, �C fpumat

-ocr page 82-

-�GOMMENTAR.IVM : � nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tf

ftn�dct dcntibus SC arefcit : 8lt; dixi difci'pulis tuis ut non potuerunt,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

, Non interrogabat Icfus quid difceptarcntpharifoi, fed tarnen quid efl�t rei de quo difceptar�t,ut omnibus effet not� quid ageretiii'*nbsp;fiCdifcipulipudoreobticefl�rent, quod fruftra tentaflentetjccredaen�^jgdi^nbsp;obticefferent �C fcrib�,qut apud difcipulos nom� lefu uelut ineffica�^nbsp;bantur,quidam � tuiba qui dederat huic difceptationi occafionem,ff*�Hili�nbsp;expofuit Iefu�Magifter,inquit,adduxeram hue ad te filiumnbsp;muto fpiritui, � quo mifere affligitur, Qiioties enim corripitcLim,nbsp;tnterramjpuer^fpumat, ftridetdentibus, acuociferatur,�^ interiinaOp^nbsp;contabefcithacuexatione, Quoniam autem tu non aderas, rogauid��nbsp;tuoSjUtprofligato fpiritu liberarent filium Jlli tentaruntnec potueriii� * -' Qui refpond�seis,dixit;Ogeneradoincredula,quamdiunbsp;�rofquamdiu uos patiarf afFerte ilium ad meJjt attulerut eum�*quot;nbsp;uidiireteum,ftatim fpiritus conturbauit ilium,amp; elifus in terranbsp;baturfpumans*nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

Vt oftenderet dominus fidei imbecillitatem in eau fa fuiffe, quo nbsp;nbsp;nbsp;i��*'

ratus cflet iuucnis,uelut indignans,ait apud fe:O natio incredula,q�'^|,j,|Ji'^ raculis aeditis nondum adducipotes ut confidas, quamdiu uiuensnbsp;(Sabor cum ue�ra diffidendi pertinacia i Quamdiu feram uosfQnan^^jif�^nbsp;cicus ad ea qu� funt Ipiritus fQuando credetis ea qu� non uidetis,nbsp;ea credatisqu� cernttis oculiscorporeist' �dferteillumadme.nbsp;�um ad lefum^ Tetiax malum cui � teneris affueuit peccaton C�tetu�^ fcli'nbsp;dudt'us e� ad lefum, magis etiam conturbatur exorta liida internbsp;pifeere cupientem, �C cupiditatem ad iblita reuocantem, Moxenimi^^^^Js^nbsp;uiderat lefum, fenfit inimicam uirtutemnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;corripit diuexat hotn�^�

clifus interram uol�ebatur fpumans� Eratidfpedaculum totipopn^ bile, uerum longe miferabilius fpedaculumefi,quumcadem pafltut**�nbsp;peccator,magnis �f inueteratis malis obnoxius, Sed nullum efimali�^nbsp;nolefuimmedicabile�

Et interrogauit patrem eius, Quantum temporis e�, ex ^0� D accidit* At ille ait;Ab infantia,amp;: frequenter eum in ignem amp;nbsp;mi�tjUteiim perderetzfed fi quldpotes,adiuua nos,mifertusnbsp;Dominus lefus ut c�teri quoep cognofeerent mali m^nitudinci�^�nbsp;patrem quantum temporis efletquod filius ei malo c�pifkteffe ,nbsp;fpondit 8lt;� Audis malum in naturam uerfum QC ztrox^�Cideonbsp;fit immedicabile* Adiecit enim: Attamen fi quid potes adiuua nos.^P ca�*nbsp;patrem incredulum crime uertit,quafi ita dicens:Tu qui incredulusnbsp;fa fui�i quod non fanatus fit filius tuus* Verum hoc non illi folinbsp;ralem ad omnes fermonem uertit, QC ludaeos omnes fimul oh increu'^^ � cfquot;nbsp;�biurgat : uerifimile enim erat,multos ex a�antibus fuiffe fcandali^^^^^nbsp;tarnen fubfi�it in reprehenfione, fed addit quolt;^ medicinam, nonnbsp;tarct, fed magis ut cum fumma mode�ia fanaret puerum* Vide aut^nbsp;quomodo non tarn fu� uirturi quam illius fidei fanitatem tribuat,nbsp;' lefusautem aitilli; Sipotes credere, omniapofli'biliafunt^^^J��^nbsp;Et continuo exdamans paterpueri, cum lachiymis aiebafZ Cr^gt;-

-ocr page 83-

fN HARCVM. CAP, IX, j^�adi�uuamcredulitatem meam,

mifen'cordiam, qui nulfa potcrat m�rita aWegare, corn'gitChn'ftus,dicens:Noli dubitarc,quid poffimnbsp;potes confidere, nihil eft quod non knpctret firma fiducia^ Adnbsp;�^eo pater concepta certiorefpe,Slt; damore 6C lachrymis teftifi'cansnbsp;animidefyderium,ait:Confido domine, �C fi quid deeft mc� fidudacnbsp;noftra quocg fides infirma cft,nif�innixa adsnbsp;folius eft,� quo �� petendum feruentibus precibus4lnsnbsp;hnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;imperfedionem fu�fideiuocat incredulitatem quam

Chrifto fuppleri QC perfi'd. Omnibus nobis eft perne 74��j^?**�precatio: nam fi fides fatis plena adeflet,nihil poffet nobis boni denbsp;�4uodnon fuccurreretdido dtius,

concurrentem turbam, comminatus eft fpiris dicens illi : Surde amp; mute fpiritus, ego tibi pr�dpio,exinbsp;introeas in eum�t damans amp; multum difeerpensnbsp;fadus eft f�cut mortuus, itaut multi dicerent : Quianbsp;'^�lefus autem tenens manum eius,eleuauitcum,�d furrexitgt;nbsp;ipedaculum undicp turba, quam �6 Chriftus uolebat efl�nbsp;tiocem illam deprompf�t omnipotentem, qua cum uultmorsnbsp;ft die�'^ reuocat. Interminatus eft efh impuro fpiritui,ni protinus

f'^P^uiftpr�f�gens, quid agendum f�t infanandis peccatoribus� b �^Hetn (r^'^�^f^�tia,ut hominis falutemamare uidearis,Vt autem intellisnbsp;ft �Uifey ^^ouiinis operam, ni Chriftus tacite uocem fuam addat, difcisnbsp;tnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fpiritum, fed fruftra, quoniam aberatlefus.Abeft autem,

d *'�^diiftx^\^�^^^oinatfi'des,per quam uultimpetrare nos oinia,Protinus ait (i^'^�krarnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tioc� domini exij t fpiritus, fed ut intelligeres eum inuitum

�^^*^rans multum^ diuex�s miferum : iacebat enim iam mortuo p�nitentis, amp; � magnis afuetis^ uitqs ref�pifc�tis.Iamnbsp;l�a �^tiftr^�^�^berauit�peccato: fedproximuscftrefipifcenti�,quiSCturpisnbsp;D ^^Ui ^^��^��'ofcit,etdeiiuftitiam cogit�t, Sedtarnen f�liciter mortuusnbsp;^^tis eft�fupereft enim, ut incipiat uiuere iuftiti�. Et hocnbsp;�nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;addit benigniff�mus lefus, f�ne qua nulla falus eft, Arripit manum

.^^��^*^x3nimatum,acprotinusquiuidebaturmortuus uigorercs ft\ft ualidus 5C alacer benefido Chrifti. Qui firuftra liberatus erat �nbsp;uiuendum lefus nouam addidifletgras

ft^^^ar ^^���^onem Eua^elicum,Iam loquitur mutus,qui prius linguam

aamp;dibus, Iam quietus eft SC tranquillus,qui prius ,nunc ambitionisynuncirxyiiunc inuidi�,nunc auariti�percianbsp;��P*^*^* uiolenti^ daemonis impulfu ferebatunHsec omnia taanbsp;^bant apoftoli,non audentes interpellate dominum,

in dom�, difeipuli eius fecreto interrogab�t eumt eqccre eum;quot; Et dixit iUis� Hoegenus innub Bnbsp;exire,nii� in oratione Sc ieiunio.

-ocr page 84-

�4' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;C OMMENT AR(VH

Taccbant �C fcribaf,uidelicet ipfa re dodi, fanati�onein hotm'nis retardatatnob nomen lefu par urn efficax,fed ob imbecilliiatemnbsp;fiduci�,Nam quodiuueni fadum iuxta corpus,hoc in pharif�is agcbat*\^nbsp;xta fpiritiim: ideonon fanabantur, quia noncredebant fermonipernbsp;lum poterant fanart Caeterum cumiefus introifletin dofflum, difcipi^**. ^l0^nbsp;tis arbitris interrogabant eum,quid fuerit in caufa,cur ipfi no potuerii^^^piiHnbsp;daemon�e�jcere, quum antea multos eieciflent in nomine lefu �'Ceptranbsp;animos illorum folicitudoqu�dam humanajUe quidimprud�tcsonePnbsp;dominum, �C uirtutem aedendi miracula femel ab ipfo traditam P^rdw* ^(0nbsp;fus autem qui non foleteripere quod femel d�dit, fed augere,nonnbsp;fua munera fecure �lt; ofeitanter haberi, lam^ in p�tre fanati,fatis iiw* ^ij(3 !nbsp;dei imbecillitatem obftiti(re,quo minus exiret d�monium, qu�nbsp;erat in apoftolis quantam oportebat eire.Reipondit effe peculiarcnbsp;monum genus,quod �xpelli nequeat,nif� adhibita precatione amp;nbsp;cnim hae du� machin�, qu� plurimum ualct aduerfus impies d�nio��^.^(p^nbsp;nim precatione renouatur �C excitatur f�dei uigor, quemadmoduinnbsp;tri,qui dixefat:Domine fuccurre incredulitati me�,Ieiunio,quodnbsp;nalium uoluptatum abftinentiam compleditur, domatur carnisnbsp;bet autem ipfe fpiritum habere purum,qui conatur ab alijs fpiritusnbsp;cijeere, Icfus autem cum tribus difeipulis redibatab recenti precatioi^^^jj^iJt�nbsp;fi difeipuli cum multitudine conuerfantes, nec precabantur ncc i^^^ �nbsp;amp;C ob id impares erantetjciendo d�monio tam pertinaci tam^ fam*nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;�

ihagis crefeit in nobis f�ducia noftri,hoc magis decrefeit uirtus �den nbsp;nbsp;nbsp;*

latquo magis in nobis emortua fuerit poteftas carnis, ritus ccele�is, per quem eqciuntur impun fpiritus Jtai^ frequenternbsp;ut augefcat in nobis robur fidei,fempcr^ mortificanda caro, utinnbsp;fpiritus lefu Chriftf Denic� iamillos in illam horam pr�parat,quianbsp;gilare fiC orare,ne incidant in tentationem,Sed quia dormitabant a tnbsp;carnis infirmitas*

Kdtth, i7ti

. Et inde profedi pr�tergrediebantur Galil�am, nec quam feire, Docebat autem difcipulos fuos, amp; dicebat illis.�U'^^nbsp;filius hominis tradetur in manus hominum,amp; occident cun�/* |nbsp;tertia die refurget� At ii�i ignorabant uerbum, timebantnbsp;terrogare,

Peradiis ita. his rebus, lefus una cudifcipulis �jis pr�terita Galil�a,id^ ueluti fortuite innere,non quod metueretnbsp;ard�dfl�mef�tiebat, fed ne uideretur ante tempus facerdotum p*�^nbsp;animos ad homicidi� irritafle�Hanc formidinis fpeciem in fe fufeep*nbsp;pmnem eximeretformidinem,Slt; ipf� fufcept� natur� imbecillitat^^nbsp;ret Jnter eundum autem rurfus inculcat difeipulis fuis,quod iamnbsp;dierant, Dicebat enim : Omnino futurum eft, quod toties dixi,Fd*^^jj-,nbsp;tradetur in manus hominum,utcapiatur,utcondemnetur,utillud2^^jiHfl^j)nbsp;geUetur,ut occidatur� Adh�c qu� fine dubio inft�t pr�parandusnbsp;Non autem poteriteife pr�paratus,nif� liber ab omnibusnbsp;fpiritus uigoreconf�rmetur.Scio perturb�t uos morris mentio,fe�'^nbsp;rieiTcanimo� Non diu uos deferam�nam terriofiarimdiereuiuiK^ ' Jnbsp;autem torpor obfederat animos difcipulorum,uthunc fermonem t

-ocr page 85-

IN MARCVM. CAP. IX. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Sy

cidiim no intelligcrentjfufpi'cantes aliquid aem'gmatis fubefre,quaftdoquidem meniinerant fefe di�-is etufmodi figuratis aliquoties fuifle falfos,ueluti cum lunbsp;berentur caucreafermentopharifacorum, Necdum animo concipere poteratnbsp;wiiim crucis, neq; conie�tare quorfum attineret occidi,fi mox eflet reuisnbsp;rcuiuifcere poteft ubi uelit,idem poff�t G uelit non mort Pronbsp;inj�f^^�anquam hoc fermone uehementer offenderentur, tarnen non audebatnbsp;exemplo Petri deterriti,cui parum f�liciter fiicceflerat hacnbsp;Pi�j^ dominum interpellafle,�udieratenim, Vade poft me fatana, Adhuc fa�nbsp;eaqu� funthominum:nam dei confilium erat, utagni immaculati ui�nbsp;humano generi reconciliaretur, condonatis per f�lium Qc fidem

gt; omnibus. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;

�uenerunt Capharnaum. Qui cum domi effet, intcrrogabatcos, M4f�.is.4 ''tta �^^,�^^*'^^^^^3tis7AtilIitaceb�t;f�quideminuiainterfe difputassnbsp;^�}tquiseorum maior effet,

'Utc nbsp;nbsp;nbsp;��cgnum quoddam mundanum fomniabantJtac^ inter uiam orta

difputatio, quis eflet primas habiturus in regno dei, quod mox 1nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^PP^riturum, Viderant paul� ante tres difcipulos praelatos c�teris

P niontis, 2lt; in fanatione fili� archifynagogi : uiderant PetrS pr� , �^^H�onfione de clauibus Sgt;C regno dei, �C tarnen er ant illo natu maio�nbsp;�cnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ianguinis propinquitate dominum conting�tes.Quum au�

'M cjg nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^^�apernaum, dominus pr iuatim interrogat illos,quid elTet it

interfefedifputaflentinitinere,�tillis pudoreobticefce� �'Mominnc �^f^fpicarentur fore, ut hune ambitionis affedum improba�

om ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;duodecim,nbsp;nbsp;nbsp;aitiflis : Si quis uult primus effe,

��'^�ffitnus, omnium minifter. Et accipiens pucrum, �lUijtncdio eorum:quemcumcomplexus effet,aitillis:Quif* Fnbsp;^^�uiiifmodi pueris receperit in nomine meo, me recipit;

u. lefu f�^ceperit,non me fufcipir,fed eum qui me mifit,

�'^�Pul nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;hunc affeeftumlonge peftilentifl�m� ex animis omnium

ecclef�ac miniftrorum reuelleret,confedit ueluti rem fe� authoritate traditurus, luflit^ adelTe duodecim apoftolos, 8� ait:Sinbsp;' �^�lorum uolet efle primus, is erit omnium poftremus ac mini�nbsp;abeft,ut exregnis huius mundi �ftimarioporteat regnumnbsp;magis infigerethanc dodrinam animis difcipulorum,uo�nbsp;ftatuit in medio difcipulorum,Eum ubi ef�

I Rfr � ^goificans quam auerfaretur fuperbos QC ambitiofos, quam^ modeftos, Videtis, inquit, hunc paruuIumc'Quidnbsp;iuxta mundumc' At qui tales funtanimi modeftia,fimanbsp;hic eft �tate, hi funt apud memaximipretij, Namnbsp;chariflimos elTe y qui mei f�millimi funt,Non �ftimatur hic di�nbsp;�uel uiol�tia,Nam qui taies funt,ut funtnbsp;f�millimi, ita plurimi funt apudillos pretij, Quemadmodumnbsp;�nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fuis fefe uel honor ari credunt uel laedi: ita ego in regno E�

huiufmodi paruulis quos ob innocentiam fimplicitatem^ ac mo honorari credo uel contumelia affici. Sinbsp;ouillis me fubmiff�us, ill� pro fummate ducite in regno c�lor�, Quodnbsp;H

-ocr page 86-

COMMENT AR IV M

fi nemfncm inucni'crisjme pn'mat� habete: ut quifc� proxime accefl�nt^�' temp tu rerum earum quas inprincipum aulis affedant magnates, ia�nbsp;mitatem eius tudi'cate, Qiufquis igitur unum ex huiufmodi puell�K^^P?nbsp;ritin meo nomine, me recipit, In his enim recipi gaudeo,quos utmeifio�**^nbsp;mo.Porro qui me receperit,qui fum omnium infimus iuxta mundum,^*.nbsp;recipitjfed eum qui me mifiu Vtenim magifter honoratur autlacdituti���nbsp;pulisjita pater honoratur autl�diturinfilrjs. At($ hoefermonenbsp;ademitauthoritatemhis qui praefuntgregi dominico, uerbo,exemplOj�^^nbsp;dine QC cura paterna �C fanda, fed omnem detrahit ambirionemnbsp;nem de primatu �C dignitatibus, quac Chrifti folius funt. Neep enimnbsp;huius generis paruulorum aeftimatur corporis modo uel robore, fednbsp;defiia, qu� f�bi nihil altum in hoc mundo uindicat, nec ufquam fuis ^jjusnbsp;bus,fed fimplici fiducia pendet ex me. Ex huius fermonis occafioneanbsp;eft alter fcrupulus difcipulis,quem loannes ita proponit,

i,Cor.u4

Refpondit illi loannes, dicens:Magifter,uidimus qucn(��i����^y,ii, ne tuo eqeient� d�monia qui non fequitur nos, amp; prohibuini*^^j^nbsp;lefus autem ait: Nolite prohibere eu : nemo eft enim qui fecitnbsp;in nomine meo,et poiTit cito male loqui de me:qui enim nonnbsp;fum uos,pro uobis eft*

Magiftcr,aitloannes,cum mifii��s nos ad praedicandum regnui� dimus quendam in nomine tuo etjcientem da�monia,qui tarnen nonbsp;mero duodecim, nec de numero feptuaginta, quos poftea def�gna^ Xnbsp;nec omnino de numero difcipulorum qui fequuntur nos,Huncnbsp;lienum � tuo confortio prohibuimus, rede ne an fecus incerti. lefu�nbsp;fpondit: Iftiufmodi nolite prohibere,qui quocuncp modo condueuf^nbsp;lio propagando,Non enim oportet eile faftidiofos in rccipiendis his jit'nbsp;rem Euangelicam qualicuncp Audio promouere. Non eftnbsp;quatur nos, fed an pr�dicet nomen noftrum. Qiiod fi inuocatonbsp;eijeit demonia,non facile poteft de me male loqui,Quod fi feciat,!quot;^^jernbsp;guet eum:dicetur enim illizQua fronte obtredas nomini,quodinnbsp;raculis expertus es potens amp; efRcaxj' Nolite facile fufpicarieumtn^nbsp;facere,qui rem piam facit.Qui non r�pugn�t Euangclio,hoc ipfonbsp;gelium,quod aduerfas partes non adiuuat, Quifquis no aduerfatnf jy�tLnbsp;uobis fecit. Noua res per omnem occafionem eft promouenda,qns��.0j,rnbsp;animis ueftra nihil refert,modo quocSep pado profit negorionbsp;enim folum hi mercedem ob Euangelij negotium prouedum fercn^�nbsp;mine meo d�monia eiecerint, uerumedam qui pro fuis facultatihnnbsp;mum aliquod momentum attulerint,

Quifquis enim potum dederit uobis calicem aquae frig� ne meo quia Chrifti eftis : amen dico uobis non perdet rneft^

Quifquis uobis uel aqu� frigid� pot� dederit in nomine meieftis difcipuli,mcumcp agitis negotium procerto habete,nonnbsp;mercede fua,Qi.iod fi quis obftiterithis per quos Euangelicumnbsp;mouetur, promouetur autem non per iftos quos mundus pro i�nbsp;fed per pufillos,fimplices, �6 humiles : fed fi cuipia ex pufillis his, �Inbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

fuam in me collocant offendiculo fuerit, adeo non effugietfupph^� nbsp;nbsp;nbsp;p

US puniendus eifet,!! faxo molari collo ipfius alligato conijeeretut

-ocr page 87-

IN TSARCVM cap. IX. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;87

, Et quifqui's fcandalizauerit unum ex his pufillis creden tibus in me, �num eft ei magis fi dreumdaretur mola afinaria collo eius, �C in ma^nbsp;^��littcretun

qn�3t*'odbus affi'duntper quos fmpediuntut mandarunt, fuffiguntin crucem nonnunquam, �d in qua�nbsp;g�j.�?�ecant partes,aut � faxq praecipitant, aut alligatos faxo ne pofl�nt emernbsp;noluntoffendi magnates fuos, quibus ututurnbsp;tyrannidem, hoc eft ad opptimendiim populum. At muLnbsp;puniet eos, qui paruulis fuis, per quos cccleftis regni negotiunbsp;homines tra(ftariuoluit,obftiterint,quo minus exequan�nbsp;*�andata, N am quamuis h�c uidebuntur ad tempus id facer e im*nbsp;gehenn� fupplicium non eftugi�t. Nullum auteni mortis genusnbsp;fertignbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tyranni potuerSt excogitate, quod cum illo fupph'cio poifit coris

anima perenni cruciatu morientur,nec mori licei cogitetis de uindi(fta,peragite negotium ueftrum,deus fu�nbsp;[J his qui uobisobftiterint.

abfeinde illamtbonum eft tibi de G �^emnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;uitam, quam duas manus habentem ire in gehennam

eorum non moritur,et ignis non ^uus tefcandalizat, amputa illum:bonum eft tibinbsp;gehen�ternam, qu�m duos pedes habentem mitasnbsp;inextinguibilis, ubi uermis eorum non moritur, ipwffs-^gnbsp;eft tnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;oculus tuus feandalizat te,cqce eum:

� nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, ^^^^niintroireinre2numdei,quam duos oculosha�

^^V^S^^fjennamignis, ubi uermis eorumnonmoritur,Sd

ticaf'^�^nihi nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;um nafeatur, non � perfequutore fed ab his qui uidetur

h? ^dio p- nbsp;nbsp;nbsp;charum oportet habere ut huius gratia dei�ratur Euangea

ah'''^�'fer / �^anum efle dextram, hoc eft finge pattern aut amicum uea oculum elTe dextrum,hoc eft uxorem adamatamnbsp;pedem efle,hoc eft famulum aut procuratorem,cuiusnbsp;negotijs, amputamanum,erueoculum,nbsp;1^^ '^�E'atfpnbsp;nbsp;nbsp;^h Euangelico negotio remorantem. Si potes pattem aut maa

Potores tecum adducere ad falutem Euangelicam, fadto. Sin t ?reuocat ab Euangelio,futurum� eft ut dum illi per te ferua�nbsp;Fnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pereas : exue naturae ane(ftum,00 humanam pietas

^^�^gelica pietas,00 hoc fac in animae periculo, quod fa ceres in pe ^effnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Sires urgeret, utautoccidendus efles,autmanusiaefturafeta

irij-^*1^ifh nbsp;nbsp;nbsp;dubitares amputate manum, QC unius membri quamuis nea

uitamredimere. Optabilius erat fimul cum parennbus QC a� f Euangelium, uerum id fi non licet, pr�ftat te defertis parent!nbsp;feruari nolunt, uerum t�conantur inexitium pertrahete,nbsp;� �^�lanbsp;nbsp;nbsp;i�^gtedi ad uitam, qu�m un� cum parentibus QC amicis contjci

^ftiu ignem inextinguibilemflbiuermis arrodens poenitena 'lUonbsp;nbsp;nbsp;5�^P�entiam no moritur : uiuunt enim tantum in poenam : ibi

�^�ciantur nunquam exunguitur* V trofoB poenitebiqfed fero 06 fr �

H X

-ocr page 88-

S8 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;COMM�NTARI VM' lt;

ftra,arte makobfequutum parentum afFedibus adpcrtutiein,8f nbsp;nbsp;flO

tempcrafle ad falutem inuitanti,Nec il lor um calamitas te fubleuabit,i^^ cruciatus illorum p�nam imminuet, Porto ad Euangeltj negotiumnbsp;nbsp;nbsp;pii*

ri non tmputabitur parentis exitium,qui feruari noluerit. Sic ta,cogitanseflefatius utclaudus ac mutilus peruenias ad uitamxtctP^�jjpO�nbsp;utpedibus integris conijeiarisin gehennam, ubi necnbsp;left,nec uermis moritur� Nihil eft homini chanus oculo, nihil eft uxonbsp;nbsp;nbsp;jjt

us,filt;liberisfuauius,Verumfires urgeat, utauthorum gtatiadeftt^^jf�* EuaogeliunijfiC unacum illis pcreundS,aut illos quibus nihil habe�nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;�

tftum humanum charius dcfercndi,non conteris eruere oculum amp; juit^ putans multo fatius eflejufeum ingredi regnum c�lorum, ubinbsp;eft,quam utroc� oculo incolumi conijei in gehennam.Ne quid hicnbsp;Uxoris lachryniac,aut liberorum blanditi�.Stulte plor�t fe deferi,qunbsp;terant � �enent.Omncs affedus humani pofthabendi funt,quotics u �nbsp;ceptum dei,Omnia diip�dia rerum corporah'um pro lucro ducendam �nbsp;ticsparandaeftuita�terna.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;R�l�'�'�*

Omnis enim igne falietur, amp; omnis uidima fale falietut� q/ eft fal,quod fi fal infulfum fuerit, in quo illud condietisfnbsp;bisfaljamp;pacemhabcteinuos�

Non eft dclicata profeflio mei nomtnis,coorientur undicp,qu� tuto retrahat, perfequutio,alFedus humani� Vern his omnibusnbsp;periores qui fufcipiunt negotium Euangelicum� Totum fe diuinacnbsp;dedat 8C confecret oportet, qui uel it efle idoneus adminiftrator Euan|.^^Xnbsp;lt;ftrinae,ut ncc ullis perfequutionum terroribus,nec ullis carnaliumnbsp;illecebris corruptus defledat � fynceritate ueritatis Euangelicac.Q.i�nbsp;dum enim nulla uidima luxta Mofi pr efcriptum,l�gitima eft,nifinbsp;falitur uel fale uel utro^tiu quifquis Euangelfcam philofophiam gt;51nbsp;rijUeceffe eil ut igni purgetur ab omnibus humanis affedibus,nbsp;tur, ne poflit corrumpi malorum contagio.Diluta SiC inftpidaeft hujnbsp;fapientia, nec feruat hominem abhuius mundi corruptione, necalgt;^^,pfcnbsp;poteft, Atqui utrunc^ pra:ftarc oportet dodorem Euangelicum, Snbsp;incorruptus,amp;t ab alfjs eximatcorruptelam. Non pracftathocphilo*��lq0X�nbsp;fapientia, non pharif�orum dodrina,fed fola philofophia Euangdi^�nbsp;ritatis acrimonia emordet �C confumit quiequid in homine eft obnc�^nbsp;ruptioni.Idem efRcitignis ille diuini fpiritus,confumens SC repurg^^^p^tl^nbsp;mis omnes carnales affedus, 5C quodamodo transformans innbsp;corripuitjUt qui prius affi'xi fuerant curis rerum terrcnarum,n0cnbsp;ptis rapiantur ad coeleftia.Hoc fale quifquis conditus eft, nonnbsp;cebris corrumpi � fynceritate fpiritusEuangelici, Hoc igni quinbsp;contemnetquiequidintentare poteftperfequutor.Nihil melius i^�nbsp;tfte utatur,nihil utilius fale�Caeterum fi ignis refrixerit,ft fal fiat mm* .j )nbsp;nidus,quid reliquum eft quo condiatur infulfif Si qui profit�tur jijf'nbsp;gclicum,territi minis hominum d�f�rant inftitutum,ac mctu bb^�*nbsp;Ititi� principum,quam oportebat fortiter redarguere, quid fupereft �nbsp;falem Euangelicum profitentur, noiifolum acrimonia ueritatis nc�nbsp;liorum corruptos aff�tftus, fed ipf� ingratiam parentum aut amicomnbsp;(errenas excidunt afperegni coeleftis, aclucrifaciuntgehennam,^*^^^/ Inbsp;pmnium fccleratiflimum,ipfam Euangelicam dodrinam interpretat^^^^�

-ocr page 89-

IN MARC VM. CAP. IX. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;8^

Arquent ad affediis 8C cupiditates humanas� quid fupereft per quod humana �ultiaacondiatur,fimul corruptis his per quos id fieri conueniebatj�i^ uirianbsp;^0 eo quod unutn relidum eft mundo, ut aliquando rei�pifcatj'Proinde ut poCnbsp;perfequutionum f�uitiam uincere, SC omnes aff�dus humanos Euan�nbsp;ueftr� faluti confulere, �C qu�m plurisnbsp;quife� ueftrum falem Euangelicum,S�nbsp;f?amicitiam inter uos mutuam. Sal faciet incorruptos,concorsnbsp;pot�tes:ubi diff�dia funt,ibi non eft fal Euangelicus: ubinbsp;�iotbus eft, ibi nec pax eft nec fal. Ideo philofophi inter fe pusnbsp;catijnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;habent hune falem.Ideo Pharif�is male conuenit cum Saddu

prauis affedibus carent Euangelico fale,Ve ^�^l�ftft^mmundi, fifenferint homines in ueftris affedisnbsp;corrupt�,aut putrCjUel ftudio glori�,uel amore pecuni�,uel eu*nbsp;mortis,uel defyderio uit�,uel ullo denicp humanonbsp;^uen^admodum ueftra uita refpodebit dodrin�, ita inter uos connbsp;P^'ocul abiedo omni ambitionis uitio,quonbsp;affedant huius mundi, c�leftem dodrinam quam � menbsp;ǒ�^co,^'^�yaceriter alqs impartiatis, ut fideles miniftri ueritatis SC g�ori� deinbsp;ri Ucb�nbsp;nbsp;nbsp;ambiendo quameune^ gloriam inter homines, �C cupiditatem

J nbsp;nbsp;uno domino deo ueftro totum operis ueftri frudum des

^�t 0? humiliter agnofeentes inf�rmiora elfe omnia ueftra ftudia $ � ad dei gloriam propagandam remiff�ora.

CAPVT X,

T incj� exuvgens, ucnit in fines lud�� ultra lordanem, 5)C con A iterum turb� ad eum : amp; f�cutconfueuerat,iterum do M4�lt;fiip4

it*

^ccoatillos.

monitis dominus lefus fatis inftruxiflet animos difei tempeftatem imminentem, relida Galil�a profedus eft innbsp;I ^^donbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ifraelitic� terr� partem,qu� eft ultra lordanem,in qua pri

loannes. lam fie undic� inelaruer�t fama Iefu,ut nufquam poftet ^^U�f^�^*gitur �chue eonfluunt turb�, quemadmodum altjs inlocis consnbsp;fnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;�^^^^nquamille fatigabatur benefaciendo omnibus,fanandis cors

�^ocendisanimis. Nechictamendefuntpharif�i, nufquam non fui

pharif�ijinterrogabant eum,Si licet uiro uxorem di^ j^^^^entanteseum.

�lu�ritdodrina.Pharif�imas dnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fanari, tentare qu�m difeere. Atep interim religionis fpeci�

�^�fi^^�^diftudium obtend�tfu� fraudulenti�. O ins fnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;AccedSt ad lefum eorpore,� quo longe diftabant animis�

P nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;uxoremfHanc cornutam qu�ftionem inter fe commens

�'Onu^ . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fore,utuel in hoc uel in illud cornu refpodens incurreret.

�h^* ^On nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;caftrarent propter regnum dei.Itacp fi fauens caftis

i^ciaiTetliceredimittere uxorem alterius ducend� gratia, quemads P Him faciebant Iudgi,uideretur docere pugnantia,Si refpondiffet non

H 5


-ocr page 90-

90 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;commentarivh

licere, obiccifleftt uiolatam legis a�thon'tatem,qu� permfttit manto �us*^ diandi ingratam.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Jj;

Deuttt4-lt;t

At ilk refpondcnSjdixit cis:Quid uobis pr�cepit MoyfosfQi'i^ijj xerut : Moyfes permifit libellum rcpudq fcribcre,8(^ dimittercG��^nbsp;refpondens kfus,ait;Ad duritia cordis ueftri fcripf�t uobis jL,nbsp;iftudrab initio autem creatur� mafculum �i fccminam fecit cos �

Dominus lefus ut prudentes caperet fua ipforum uerfuria:nanicx p rauerant laqueumjrogauit cos:Quid opus eft me percontari,quuninbsp;tiam profiteaminit* Quid Mofcs Iris de rebus pr�cepit uobis i Illinbsp;Mofes fi quid mariturn offenderet in uxore,permifit ut dato libellonbsp;mittetet earn, �Caliam, f�uideretur, duceret.Hane legis permiifionc*^ ^pii*nbsp;pretabantur pharif�i,quafi relt;fre facerent qui ob quamiibetkuesnbsp;diarentuxores fuas,�^ alias duccrentdomum,nonintelligentesnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4j\]^

latoris,quamcxGenefisexordiopoterantd�prehendere,�itita^;Q-J�j0i3f** fes uobis permifit ius repudiandi,nequaquamfauitdiuortiOjfedindunbsp;torum libidini� Maluit^ concedere kuius malum, qu�m a per irenbsp;trocioribus, Maluit iniquumdiuortium,qu�mhomicidium,uencfic� Ja*nbsp;ctiam parricidium� Nouit enim duritiam cordis ueftri, cui remcdi'J*��^nbsp;turn eft,ne ueniretur ad fceleratiora.Caeterum in paradifo priusnbsp;mahtiam prolapfa effet Humana natura, non fie eft inftitutumnbsp;ut ex libidine mariti fieret diuortium, fed ut perpetu� amp; indiuuliut�nbsp;ritum SC uxorem effet coniugium*

Gene.2.d i.Cor.^.d

Propter hoc, relinquethomo patremfuum 8C matrem,S^^ bit ad uxorem fyam, �C erunt duo in carne una� itaej iam nonbsp;fed unacaro�Quod ergo deus coniunxit,homo non fepareu

Primo quidem deus unum uni coniunxit,marem f�minae�int^ tam uoluit efle charitat�,ut nulla poff�t incidere diuulfio.Propternbsp;duo redigentur in carnem unam, ita ut iam corpore fimul �C anio�^�^,1, �nbsp;nau non fint duo homines,fed unus Homo, ut triftium ac l�torumnbsp;inter eos communio�H�c uerba pal�m declarant,deo no placuilknbsp;alioqui refeinderet quod primum inftituerat, Sed Mofes propternbsp;dei permiffb repudio confuluitad tempus ueftr� duritiei, kuiusnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;r

terium qu�m parricidium.Si placet indulg�tia Mofi,agnofcite ca^ coaeftus indulfi'u Proinde quod ipfe deus initio fie coniunxit ut efle^^ j,� ,nbsp;fum,ne diftrahathomo^Deponite cordis duririam,8C nonnbsp;eus diuortio.Huiufmodi temperatura refpof�onis lefus afl�ruit jipP*nbsp;nee Mofen tarnen damnauit, nee caftitatis laudem imminuit, nee i^Pnbsp;rum captioni pr�buit,quin potius eos cepit qui captatum uencran^'

�t in domo iterum difcipuH eius de eodem interrogan^ ^3#^ Et ait illis : Quicunep dimiferit uxorem fuam, amp; aliam du^c^�^j (inbsp;rium committit fuper eam� Et fi uxor dimiferit uirum fuum,nbsp;pferit,mccchatur�nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Je���'!�*

Vbi uentum eft ad �des priuatim,hac ipfa de re pcrcundantu^ difcipuli. Vbilefus apertius damnauitrepudtum,Quicunqjgt;gt;nnbsp;cnim conuenit Euangelt) profeffores habere cordis duritiam,in u -nec ferre pofl�nqnec uelintciuiliter corrigere, fed cocepto quibn^

-ocr page 91-

(N HARCVH. CAP� X. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;9�

homicidium, nif� fe fubducatuxor.Hi'c aftimus eft ludaia ob � oportet abefle meos difci'pulos Jud�us ob on's hah'tum grautorem,nbsp;r ^*P*tudinem,aut aliud fimile uitium r�pudi�t uxorcm, quum inter Eanbsp;una dumtaSat caufa dirimatconiugium, �C haecprofuamagnituanbsp;�^S�^^^^ores quocp �� importabiliores includat,hoceft uiolaanbsp;^iti^nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^or enim qu� fui corporis copiant fecit alteri,uel confpiraa

ntariti,et fatali odio ac indefeflb iugiter infefta t, quod grauius mul tatii�. ^�^�Poff�tqu�m adulteriutn �gt;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;etiamf� non repudietur,certum eft

�lt;^f�delis. Qiiemadmodum ignis, non eft ignis ^HatPnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ooniugium no eft coniugium,nif� ex duobus fiat unus,fide, cha�

^^^^oncordia. _

paruulos,ut tangeret lUos� Difcipuli autem corn# �lt;lt;�amp;,,p.6 Quoscum uideretlefus,indignetufit,amp;aitnbsp;uenire ad me,amp;^ neprohibueritis eosjtalium eft e*

adducentcs infantulos, ut lefus impof�ta manu benedice K^���ad�nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;contadupelli morboSjConfi'debantSC infantulis prof�

b �^^�Puli ^�^��^oommodajquibusmultis �tas imbecillis eff� folet obnoxia. maioribus intentum no efle fatiganduninbsp;eosnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;negot�jsjarcebant pueros ne uenirent ad Iefum,et incrc

quaf�importunitatefua domino faceflerentnego �q^^'�^oblitos ^^tedominuscommendauerateisparuulos,ita(^cum uidenbsp;obftare quo minus infantes peru�irent ad ipfum,nbsp;pMii ^tios, dicenstSinite pueros uenire ad me, nec arcete illos �nbsp;Hnt ^^�^tatisnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;regn� c�lor� In his eft exemplum Innocenti�

dit '^�''ittioportet ref�ngi fuperbam malitiam hominum,f� uca inuidet,nec� uindidam me�nbsp;b[j^��USjf�^g^�9gelletur �matrerecedit,fednihilominus diligitSd conciliaturnbsp;Wt ho nnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nouam regi� purpur� pr�fert. Sic SC qui uir tut�

'^C� nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;innocenti� nihil pr�fert* Taies Chriftus in ulnas fufcia

V�ni � nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nie omnes qui laboratis SC onerati eftis^Eos^ benedicif,

A ^O�enf nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;patris mei SCc�Regnum autem dei pr�dicationem et

Ilj6 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;J � P�^�^ontium quocp donorum dicit QC futurorum,

h * i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^luifquis non receperit regnum dei uelutparuu�

kin illud. Et complexans eos, �C imponens manus fu* ^^�^bateos�

contemnendos ob imbecillitatem uirium autf�mpli oonfirmo uobis,Nifi quis renafcatur,ac depof�ta omninbsp;^�^bitione,odio,ira,uindi(fta,liuore,talis reddatur animonbsp;inregnum c�lorum, Quoqjmagiscomanbsp;'^Hin, ^^busfimplicem innocentiam, complexus eftfinguIos,SCimpoanbsp;pis f�}^^*b^s fuis, bene precatus eft illis, docens idiotas SC imperitosnbsp;sbietftosiuxtamundum noneiTefeftidiendos epifconbsp;quot;^o^is fouendos,donec proficiantad meliora.R-ogandus aiunbsp;^Qs bak-nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lefus, ut dignetur illis manus fuas imponere,benecR oa

� paruulis iuftitiam, qua uitent diabolilaqueostdabitinfanti� ,�t ex ore infantiwra SC ladentium perf�ciatur laws dei�

H 4

-ocr page 92-

^iL nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;coMViEiar kViiVTin

19*6

LKC�tS.d

�S

Et cum cgrcffus eflct in uiam procurrens quidam gcnu eum,rogabat eum dic�ns:Magifter bone, quid fadam ut uit�nbsp;C perdpiamflefus autem dixitei; Quid me dids bonum C Nemo bo��nbsp;nifi unuSjde�s,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;j,;

His domi geftis quum dominus prodiflet in uiam, accefl�t dam,ut poft commendatam pueritiam h�c etiam �tas � bene e�ptis a ynbsp;�ora uocaretur. Is acceditad pedcs lefn, dicens: Ma gifte r bone, quitinbsp;ut �itam aflequar a^ternamf Ha�c percontatio non omnino uacabatnbsp;tio fibiplacerttis,Sed hoc uitq mediocre f�t, folet dodorum lenitasnbsp;dus in ilia �tate diff�mulare, Nec �nim tam doceri cupit � dominonbsp;debeat, qu�mob eaquac fecerat �tantomagiftro laudari^EtbonumapLiii*nbsp;quem nihil aliud credebat efle qu�m hominem, quaf� quicquamnbsp;boni exfeipfo^Iefus autem uelutoffenfus arroganti cognomine:Q.�W�!3jjJgt;nbsp;me uocas bonumi Hoc cognomen homine maius eft:nemo enimnbsp;nifi folus deus, V t igitur arrogans eft homo,qui hoc cognominis fibinbsp;ira qui tribuit homini,plus tribuit qu�m decet. Hoc pro�mio Chrifc�^ mI��nbsp;adolefcentis {piritum,quiuidebatur ab huius cognominis elogionon*�� ^00nbsp;abeflK Mox autem adiecitlefus de mandatorum obferu�tia,quxbo�^nbsp;faciunt,fed oftendunt,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;{(^

EXO�io.C

Pr�cepta nofti, Ne aduIteres,Nc occidas,Ne furcris,Nef^� ftimonium dixeris. Ne fraudem feceris,Honorapatremnbsp;trem,�tinereipondens,aitilli:Magifter,omniahecobferuaui^nbsp;tute mea,

Ex his domini uerbis difcamus quotquot fcripturas facraslegi��^ ftiam fenfus �C nulla curiofitatis ratione niti in facris tradandis,utnbsp;� domino nobis dicatur, qu�m quo or dine uerborum, 2lt; exada nin^�t.nbsp;tianonutamur. In enumeratione pracceptorum non utitur ordine^nbsp;fed inuertit 8C confundere uidetur, quemadmodum Mofcs ipftnbsp;tione decalogi, non omnino eifdem untur uerbis in Exodo amp;nbsp;Adulterq prohibitionem pr�mittit,de quo iam ante dixeratproxii^^' (jj�����nbsp;non occidendum quempia aliter qu�m ut didat lex dei, N� quo(^ � ftf'nbsp;ut inuito proximo rem auferas clam uel uiolenter ac pal�m,quodnbsp;ferres. Nullam in uerbo falfitatem committere, quod eft falfumnbsp;nium 6C mentiri, omnium autem minime in iudicio requifitus,nbsp;cuiufcunc^, quod tibi fieri non uelles. Fraudem facere addit,quodnbsp;re contra charitatemdolomalo �C cumdifpendio proximifadOj�^j.giJi�j^nbsp;decipere, quod �que fibinemo uult fieri. Tandem Sgt;C parentumnbsp;dit,cum fuerat in legibus quoad fecundam tabulam primum:de qU'J,nbsp;bus diligenter populo proponendisjuide in loco proprio.Huiufm^� VjZtnbsp;gariamandata uulgarimodoproponit Chriftus,in quibus �^Iuds^*�nbsp;cant bonitatis Sgt;C ii�itiae laudem, non tam curantes ex qua fide tijZLnbsp;h�c feruent,quantum ut his forenfi ftudio impletis, in fado,fide,Srnbsp;ferrentur in deum, fed ut iufti haberentur amp; digni uita acternajqi� Snbsp;nihil cuperentferuire, oculofiniftrofemper utentes admercedeifl**^jZ^nbsp;fcens concepta fpe magac laudis, iam l�tus amp; alacer refponditftw*nbsp;h�comniaferuaui�puero, Nonputandus eftuoto tentantis doni�nbsp;rogalTe, SC de fua uita fuiffe mentitum, fed fimpliciter uulgari modo

-ocr page 93-

. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;�N M�RCVH. CAP. X,

� wt parentes aman't, adulten'um no comnw'fcn*t,nem�neiii un$ nuUum commifen't, falfus teftts fcienter non fixerit, uo�untaanbsp;finiilia quar de fe homines fateri poflintC^uamlibetnbsp;^�ii�^ omnia longe imperfedius feruarint quam fe debere fdant, (perantnbsp;dubitan.t domini bonitatem boni confulere fragilitates huma�nbsp;l^p'^dicandi fint per dei clementiam, Sgt;C non damnandi�

^utem intuitus eum, dilcxjt eum, 8C dixit ei : Vnum tibi deefl^ pauperibus,amp;: habebis thefaurumnbsp;�tith-

'��Mif f adolefcentem prob� indolis �C l�tae fpci,qui non ifta fingeret,nee Placer� quemadmodum pharif�i, fi^ificabat fefc etiamhuiusnbsp;P*^�nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quod eius affedu pio, licetimperfed^o,

Euangelic� (quemadmod� enini eftjita plaufibile eft fludium pi�ta tis)nos interim admonens,nbsp;aliquamindolem acfpemEuangelicacpietatis,nefac�nbsp;obruamuSj�^ alienemus teneros animos, qu�admodumnbsp;f^'^^odi� '?�^��^morofi literatores, qui bene nata ing�nia fua auftcritatedoanbsp;5dnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;� ^^^oomitateprouehamus ad meliora, probantes ftudium,

quo fit prof�ciendum, Ita lefus geftientem ante tempus ��fitiam temperauit, dicens : Quod ifta feruaris laudo^Caeterumnbsp;unbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;putas, collocata eft perfeda iuftitia,fed unum adhuc deeft tu

pqip �S^nti quidnam id elTetrefpondit dominus,Redi domum,ac dl 4uod itnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;oinibus, pecuniam colledam eroga in pauperes,Non

f^^�^^'s.�eind p�/P^nsjfed pro terrenis polTefl�onibus recondes thefaurum ' Elinbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;expeditus ueni �C fequere me:tum enim agnolcam di

' 5 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;deerant ado!efcenti,fed hoe ulcere contado Ica

3 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quantum adhuc ab Euangelica perfedione abefTet, quia

QCcharitateinChriftum amp; Euangelic� u�ritausproa * ^^*^*^*^ dnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;temporalia fua bona obmitterc poftet,SC illis refignarc

in uerbo, abqt meerens: crat enim habens multas

111

^^��nmfruftratus fperata laude iu* poft�ft�onesmultas,quasfubitorelinquereuidebaturadnbsp;� durum, Porro difeeft�t no omnino defperabundus, Nec enim in�nbsp;^^�^^nrtnurauit, fedabqttacitus 8Cm�rens,Laudatus eftdeftu�nbsp;'^ikfermonbsp;b� Qu fnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cnim fentiebat de pofleftionibus abqciendis,fed de affe

Si�elr nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;eft omnia relinquere, fi res poftuletis relinquetoma

h P^� nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;deterruitfuos � cupiditate diuitiarum Jtaqp iuuene dia

hi ^ir moefto,ac pr�ter fpem audita fententia,

^i *^41) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lefus, ait diRipulis fuis Quam difFidle qui peen

�'a nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;regnurn dei introibunt*

difcipulos:ad hos enim pertinebat haec fcae gt; Q_uam difficile, qui fie habent pecunias utnimium dilianbsp;P�^� ueritate S� iuftitia nolint,ut adhaereant tenatiu8,ut illis fianbsp;ecru illarurn teneantur, ut habeantur acque � pecunia ut illas hab�t.

-ocr page 94-

94- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;COMMENTARIVM � -

intrabunt regnumdci, Ghriftum fequentur,Euangeh'um propagab�^^� na gaudia poff�debunt. Alioqui ftultum eft hunc locum intelligetcnbsp;pccunias non faluando,nif� cum difficultate,Gerte magnorum pcricu*nbsp;f� SC occaf�ones funt pecuniac:ueruntamen, ut n�c habet mundus,nbsp;modatranfiginon poteft fine pecunia danda QC accipienda.Hic�b^nbsp;ni placere potuiflent, quifefe pecunias habere negabant,cumnbsp;perfonasillasSCerogariiuberent �C accipi,nifi Bed� fentenrianbsp;fet,quae fic habet:Qui multiplicandis diuitijs incumbunt,patet quodnbsp;rius gaudia quacrerecontemnunt, Sed aliud eft: pecum�am habere,nbsp;re.Multi habent �C non amant,et multi nonhabent 8C amantfitem ahjnbsp;SC amant, alq uero non habere nec amare fe gaudent,qui tu�oresnbsp;dem cum apoftolo dicere poiTunt: Mihi mundus crucinxus eft etnbsp;Vnde SC Salomon non dicit, Qui habet, ied qui amat diuiriasjfrudu^nbsp;piet in eis� Vfus itatp diuitiarum bonas uel malas facit�nbsp;Difcipuli aut� obftupebant in uerbis eiuslt; At lefus rurfusnbsp;dens,ait illis:Filioli,quam difRcile eft confidetes in pecunijs,inf^? jjiitnbsp;dei introire*Facilius eft camelum per foramen acus tranfire, lt;3^�^nbsp;tem intrare in rcgnum dei�

Hic fermo de nonhabendis pecunqs uehementer obftupefecit cxiftimantes uix quenqua pofte inuemn, qui amplas pofteflionesnbsp;fufur�s eftet ob regnum dei,quanquam ipfi paucula qu�dam reliqH�*nbsp;inde lefus inculcat quod dixerat, blandimento miu'g�s fermonisnbsp;Sc interpretaris non intelledam obfcuritatem, Filioli, inquit,quainnbsp;iftos qui multas habent poiTeft�ones, SC in his fiduciam fuam colloc^j!nbsp;gus mortalium facit,intrare regnum dei.Et ne uideatur hoc durius d)nbsp;dam qtiod hoc quocp magis eft durum,fed uerift�m�,FaciIius eftnbsp;re per foramen acus, quam diuitcm intrare in regnum dei:hoc eft, ,nbsp;tiiribus SiC fine dei gratia impoifibile eft,diuitem faluari, propternbsp;nis SC am�rem fui, qui hominibus cundis adh�ret, �C necef�ario iP �nbsp;gratiam dei dirigi in ufu diuitiarum,SC de fupernis iuuari�

�) Q^i magis admirabantur,dic�tes ad femetipfos:Et duis uus fieri�t intu�s illos lefus, aitrApud homines impofnknbsp;apud deum�omnia enim poft�bilia funt apud deum�nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

His auditis difcipuli magis etiam conturbanfunt animis,ita inter fefe : Si nullus poteft ei�� faluus,nifi intret regnum dei, amp; finbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;j'c

intrare regnum dei, nif� abiedis diuirifs, quum uideam�s omnes amare diuitias fuas, ut non uideantur reliduri,quis diuitS ppterit ftf prnbsp;difcipulorum folicitudo fapiebat pietatem domini:cupicbant enimnbsp;rimos intrare regnum dei,fed nondum intelligebant uigorem Eua^�nbsp;fefl�onis,qua iubemur SC uxorem,8C liberos, SC parentes, SC uitam d^dnbsp;temnerCjfi res ita pofcat. Leuift�mum aut� eft negligere diuitias,nbsp;das:fi uero uulgi mores,multo omnium grauifi�mum�Dominusnbsp;fi�osdifcipulos folicitosacm�ftosobhuncfermonem, �Cnbsp;�nos,additillis animum fed primum coniedis in illos oculis,quodnbsp;tus eft,quoties aliquodeximiumefletdidurus: Quid defperatis,in^nbsp;lute diuitum C Ardua funt quac requiro,fed magis ardua pr�ftandanbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.

difficilius qu�m uitam negligere Euangelij gr atia, Hic me duc� hapcp^.j(iHl

-ocr page 95-

p�f. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;IN HARCVH. CAP, X.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;9^

charius, defperatis futuros,quibns diu� gt; hst�^ ^^�^ngelto uilioresC'H�c affedibus humanis uidentur impoffibilia:fednbsp;felt;l ^gitur diuino pra-fidio*Deus exi'gft ardua �C humanis mai'ora uiribus,nbsp;quod iuben's.Ita fitjUtquod homo non poteft exnbsp;Pet ilknbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;auxiliante deo, qui nihil non poteft, Huie qui toto pertore fidit,

fa�i(�j.p�'ib�nonpoterit, Itacp qui negligit poffefltones ob rcgnumdei,non ^'sCjf�.P^�^diunijfed lucrum,Vtautem hoc intelligat non eft human� pr�dennbsp;infuf�.Quifquis enim credit toto pertore pro relirtis poGnbsp;^'�'� ^^�^oi�^bantur � negotio falutis,0^ hie centuplum rependi,Sdnbsp;�nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;uitam donari aeternam, uolens ac lubens accipiet talem coms

cocpit �1 Petrus dicere:Ecce nos dtmiftmus omnia ct fe* ^^�R-cfpondens lefus, ait: Amen dico uobis, nemo eft quinbsp;^os J autfratres, autforores, autpatrem,autmatrera,autnbsp;9�^ nonaccipiatnbsp;nunCjin tempore hoc,domos, amp; fratres, �d forores, amp;nbsp;agros cum perfequutionibus, 5C in f�culo futuro ui

defperationem adimebatjaccefTit plus animtdifeipulis

0 ^^*Uonn nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Petrus ex collatione iuuenis,qui m�r�s abierat,c�s

EccCjinquienSjUos tua caufa reliquimus omnia et fes p^ftitimus quod ab adolefcente requirebas,llli promittebasnbsp;�J ^ftimej �^��^obis igitur quid fperandum eft praemtj r'Si cenfum apoftonbsp;tjnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;��^^�^niultum reliquerant pr�fertim Petrus,qui pifeator fuerat,

v^^'^rejfg nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;�gre uirtumparabat:fed fuum cui(^ maximum eft,amp;rphr

^^^itotum quod habet fiedeferit, utnec de fartiendo nec de au innbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;penitus exuit affertum opulend� tantum reliquit no quan

poterat optari. Ad hanc regulam dominus iitti h, �poftolis derelirtas,qui quod charius erat alacriter reliquerat,nbsp;IInbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;uxores, �� cognatos, refpondet hunc in modum:lllud pro

(qj��Ps ef^ nbsp;nbsp;nbsp;} Non uos fol urn non firaudabimini pr�mio ueftro, fed nemo

rdiqueritEuangehj ftudio mea^ caufa domum, fratres,aut PluitiPnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;aut matrem, autliberos,aut agros,no pro fingulis relirtis

t}� ^Proc�i/^�^^cepturus in hac etiam uita, quantumuis f�uiant perfequutios . � Siquidem longe plus accrefeet ex charitate Euangelica, quamnbsp;P^^�iequutorum. Pro uno fratreautfororerelirtaiuxtanbsp;n�^^l�j�bidirus eft fratres QC forores quothabebitprofeffionis Euangelisnbsp;Prnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;autem atlt;^ etiam dulciores funt affertus fpiritus �

patre ac matre tot habebitpatres quot habebit dortores,Pro iott'^itasnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;habebit domum, ubicunep uigebit Euangelts

Qnpaucis agris relirtis uenietin con ^ninbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;poff�debuntgermaniEuangelq profeflbres,

corporalium rerum difpendium ipiritualibus 00 ^���atinbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;�icemuplo malis accepta quam relirta. Nulla enini

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;rcrum, amp; mox etiamfi nullus eripiat periturar urn, ad

nemo poteft largiri nififolusdeus nemo poteft eripere nifi *ctfi hoc quoc^ lucrum parum uidetur,addetur ad cumulum acter

-ocr page 96-

0 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;COMMENT A RIVM

n� uitac poffefl�o in faeculo Eituro, His di(flis dominus leftis confiimauit mos difcipulorum fuorwm adliuc imbecilles, ne uel poeniteretrcliquiffeq*��nbsp;reliquerant, uel olim in admirationem temporalium diuitiarum relabercB^ �nbsp;utcp dS uilibus rebus ftuder�tditefcere, miferabiliter bonis animipaupucnbsp;rent.Eft autcm h�c infelix rerum uiciflitudo,quum quis ab animi bonisnbsp;poralia recidit, � ueris diuitqs ad inanes �C fallaces relabitur ab xternis c*�nbsp;modis ad caducafluxa^ reuoluitur�

Multi autem primi,erunt nouiffimi:amp; nouifTimijprimh

Ne difcmulis fecuritat� adderet, quod � domino ob reltdas res Si an^ negledos effent collaudati,adiecithuiufmodi claufulam:Mulo tarnennbsp;primiuidentur,eruntolimnouiffimi:8Cquinunc uidentur poftrenii,ct��nbsp;lim primi, Nee de illis defperandum, qui nondum hoc poffiintnbsp;exigit Euangelicus uigor,nec fibi debent fidere, qui iam ad graduninbsp;feccrunt,Sunt enim qui idem fecerunt quod uos i�ciftis,�c ad fccleraflotnbsp;uaritiam relapfurifunt. Et funt qui nunc non poffunt opes fuascontt�'|^[,unbsp;(quemadmodum iuuenis ille) qui poft fuperabunt illos qui uidebantut^^pcnbsp;reliquiffe� Poftremo qui uif� funt iuxta mundi indicium opulentiff�n�*�nbsp;Fientur fuiff� pauperrimb Et qui in fpeciem uidebantur omnium rerun�nbsp;danarum tontemptores, deprehendentur fuiff� cupidiff�mi, Nonen�^^^jijnbsp;bus fita eft h�c laus,fed �n affe�ribus.Paupcrior eft qui quod cafunbsp;betquafi non habeat,facile don�s quoties fubleuandus eftproximus?� Jjinnbsp;dio geftiens G quid accrefcat,nec dolore contabefcens G quid eripian�tjj^iflfi*nbsp;tsquihocipfumpuf�llum quod habetmagni facit, nccaugendifac�''nbsp;nem* His di�bis uidebatur ludam notarc, Sgt;i qui illi f�miles in ecclcfianbsp;tant: qui quum �i^ipferelitftis omnibus i�quutus effet lefum, tarnennbsp;ratius auarus compertus eft,qu�m tj qui iuxta mundum funt opujjll�^

Erant autem in uia afcendentes Hierofolymam,et pr�cedtP Iefus,amp; fi:upcbant,amp; fequcntes timebant,

Huiufmodi fermonibus lefus paulatim fingebat ac formabat Fum aduerfus tempeftatem omni� grauiff�mam qu� inftabat,�^ anbsp;tnemoratione uehementer abhorrebat illorum animus Jam enimnbsp;dere Hierofolymam, cuius nomen oderant difcipuli,quod audifl�nt�nbsp;hum indigna paffurum. Alibi nonnunquam pr�cedeb�t difcipuli,nbsp;cfunentes uellerent anftas,in hoc innere non poterant pr�cedcretdt^^Znbsp;dem iter eft afcendere Hierofolymam, fortium 6C robuftorS hoe eft jjfrKnbsp;bus hic mundus iam nihil habet fuum Jtacp pr�cedit lefusjfequuntn*^^nbsp;lijfed triftes 8i. obmurmur antes,quod fe uolens in manifeftum uit�nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.

con�jceret,Et illius animum admirabantur,8� fibi metuebant,ne nir�t QC ipfi in commune periculum^ Tales difcipulos tam craflosnbsp;tolerauit lefus, SC nos t�det imbecilles imbecilli� ferre tarditatemnbsp;inhiabant omnes, cupieb�t elTe confortes glori�, SC de primo loeonbsp;ca�terum ab eo quod erat omni� maxime neceflarifr, totis animi^b �

Et affumens iterum duodecim, ccepit illis dicere qu� ^ura:�^iaeccea(cendimusHierofolymam, �C filiushominbnbsp;principibus facerdotum �C feribis SC fenioribus,6c damnabunt^^^**nbsp;te,amp; tradenteumgentibuSjamp;ilIudenteij�Cconipuenteum,^ 1 Inbsp;bunt eum,Sc interticient eum,8c tertia die refurget,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;�

-ocr page 97-

IN H ARC VH. CAP. X. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;97

Dominus lefus nobts exemplum oftendens,ut in mfiitiiendo proximo ma ^�seitradamus qu� neceflaria funt quam qu�iucunda, S^falutariamagis^nbsp;uauia,accerfitis ad fe duodecim, quos huius tempeftatis aliqua ex parte partinbsp;^P'^etiam,non modo teftes efleuoluit,infixitanimis illorum,qu�prius tedlenbsp;pr�dixerat. Ecce ueni't tempus, de quo l'am frequenter dixinbsp;Mu� ^*quot;^*^*^**^*^^ Hierofolymam,ut intelligatis me uolentem ac fdentem panbsp;fum.Non enim oportetfugere,quum tempus adeft adeoprae�nbsp;tus �jl^�^�Hierofolymis geretur hoc facn'ficium,is locus huic ui�m� deftinaanbsp;hominis tradetur inmanus eorum qui primas tenent inter fa�nbsp;feniorum populi.Hi ueluti nocentemnbsp;Plicio��? damnabunt ilium, amp; obiedis uartjs criminibus addicent ilium fup�nbsp;pal�m facinorofum tradent ilium gentibus, ut ab illis lu�nbsp;Uifc�j ?. *�^i2tur,cofpuatur.Deni(^nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;occidetur,fed � morte reui

opofj �^tertio, H�cuos duabus potiff�mum decauf�s �C feire �C meminifle tur Jnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pute tis h�c fortuite aut me infeio uel inuito geri, qu� gerun

ptatiiQp omnia: partim ne uos oborta procella uelut inopinantes fu� �fps perturber. Nec enim decet uos adeo indigne ferre,quod ego uo�nbsp;rem u�]nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;�C ex pr�fcripto patris paifurus fum: nec conuenit uos ad

^inopinatam exanimari,cuius tories uos pr�monui.

lacobus amp; loannes filrj Zebed�i, dicentes�Ma

Quid'^^V nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quodcuncp petierimus fadas nobis. At file dixit eis:

uobis�t dixerunt : Da nobis ut unus ad dexter Ad hune fnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;finiftram tuam fedeamus in gloria tua.

�^^erentdeh quum uelut obtorpefcerentapoftolorumanimi,nec filnnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;�ccedunt priuatim ad lefum duo ex difcipulis lacobus SC

refurredionis mentionem fpem bonam concepe� ex rcgnum illud quod toties promiferat Chriftus.Nondumnbsp;^�PoftijL ^^�^^�'^^�Tibitionis affedum. Matrem enim fubornant,per quamfi�nbsp;PoJliiQjnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Pr�cipuam aliquam dignitatem in eo regno. Sed priufqua pro�

�P^^rit, obftringere conanturfidem dominij ne fas effet negate negaturusquicquidpetiffent,iubet ut eloquan�nbsp;poftulennuidebantur enim aliquid magni petiturfDomi�nbsp;P^firnus hoc honoris in regno tuo, utfimus tibi proximi ai��flb�nbsp;ad dextram,alter ad leuam.

tgo b? nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;eis:Nefcitis quid petatis:poteftis bibcrc calice quern P

, autbaptifmo quo ego baptizor, baptiz^arif At illi dixerunt aiteis:Calicem quidem quern ego bibo bibenbsp;xte|.^^^ptifmo quo ego bapoizor baptizabimini: federe autem ad de^?nbsp;uel ad finiftram non eft meum dare uobis, fed quibus

percontationc prodidit illorum ruditatem. Adhuc enim ^^'^PUsnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;aliquod temporale, adhuc de primatu cogitant, fed tarnen

^�rum craflitudinem obiurgare, cacterum ad mortis comme� abhorrebat illorum animus reuocatillos, dicenstQuoniamnbsp;qriale fit regnum dei, ideo nefeitis quidpetatis. Quaeritis tem�nbsp;amp; inanem gloriam, nec cogitatis quibus rebus ad ueram regni mei

-ocr page 98-

98 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;COMMENT�RIVM

gloriampcr�ichiatur.Ego uobis uiam apcn'am,ca fi placet, tatam,fed ueram,non qualem uos fomniatis, Poteftis bibere de poculo

nunc paro bibere C poteftis baptizari baptifmo quo ego moxbapi*^ j,a� Quod iam poculum paflionis dixeratebibendum apoftolis, id nuncnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pli

ptifmum : fuit entm mortalitatis ipft ablutio, QC ad uita c�leftem auiditate confequendi quod optabant, ficut finite poftularant,itanbsp;pollicentur,nondum fibi fan's notitPoffumus, Nee hanc ftukiriamnbsp;conuittjs infedatus eftclementiflimus dominus : nondumenimnbsp;pus ut harum rerum eftentcapaces, Adhuc uelut per fomnium audin .(jil*nbsp;quid audiunt, �C tarnen nihilo fegnius format illos 00 inftituit,fermen^ pcfnbsp;lorum tmbecillitatem attemperas, ut olim uelut expergefadi ehrenbsp;fpiritum fandum ueritate,hoc magis amarent dominumtqui quumnbsp;tales difcipulos tarn leniter pertuliffet, 6C ipft uicifl�m iam fadi perfcnbsp;proximorum quos inftituerent imbecillitate perferenda,domininbsp;tarentur,nimirum memores quam rudes, quam obliuioft, quam tat^��nbsp;S)C ipft aliquando,�mbiaofa uox erat,�flideamus in regno tuonbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;j

raria uox erat, Poffiimus, eorum qui mox eflent dominum abnega^^ fed error non ex malitia uerum � fimplicitate profedus,aut fanarinbsp;tempus tolerart R-efpondit itat^ lefus : De poculo quidem meo bibc^*nbsp;ptifmo quo baprizor bapn'zabimi fed olim : nondum enim potefns $nbsp;pofte confiditis,Huc igitur parate ueftros animos: caeterS de pr�mio inbsp;omne relinquite deo patri, Vos tame hoc agite, ut me immitemini.nbsp;ilium fua cuii� parata pr�mia,quae pro fuo arbitrio diftribuetprout*Pnbsp;fuerit. Non enim h�c res agitur in regno c�lorum, quemadmodn*�nbsp;pn'ncipum,ubi non femper primus eft dignitate qui merito primus jnbsp;rex maxime fauet : fauet autem aliquando deterrimo, Caeterum ap'^nbsp;meum nullus eft refpedus perfon�, Nec ueftrurn eft difpicere mod^nbsp;rum ueftrorum, quum ex uobisipfis nihil pofti'tis, neep circumfpif^nbsp;fins all)s fupen'ores,tantum pro uiribus � deo dan's conandumnbsp;mini.Non fraudabimini pr3emio,eriamfi de pr�mio non cogitctis.bfnbsp;pr�mi) caufa certat,non certaturus nifi feiat dandum praemiu, isnbsp;mio fruftratur.Nemo fui iudex f�t,fed conatum omnem adhibens ii*nbsp;mnedeferatdeo,

Et audientes dec�, indignati funt de lacobo amp; loahne. uocans eos,ait illis:Sdns quia hi qui uidentur principarinbsp;minantur eis,d^principes corum,poteftatem habent ipforun^^nbsp;eft autem in uobis, fed quicunep uoluerit fieri maior, eritunbsp;fter:8� quicunc^ uolueritin uobis primus ene,eritomnium

Malum ecce ex malo nafeitur. Duorum difcipulorum ftmplid*^^^jj,t)*^^j)t aliorum maiorem eriam ruditatem, Etenim ubi r efeiuerSt quid duonbsp;apud dominum,quanqua non impetrarant, cacteri uelut inuideutc^^jii*^^nbsp;tur illis,quod parum agnofeentes mediocritatem fuam,primumnbsp;iifentpoftulare, qui potius alijs debebatur. Hi nimirum funtanconbsp;qui uiuunt in aulis principum : Sibi quiiqp placet, fibi quife�nbsp;honores,amp; alijs pr�latis inuidennift quod aulicorum ambitioni m*nbsp;litia,difcipulor3ambitiomerafimplicitaseft, At�^ interim eius letnbsp;lefus habuerat de minimo �C maximo in regno coelorum, de� imit^ gt;*

-ocr page 99-

IN MARCVM. CAP. X. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^9

Quod � quis roget,quam ob rem domi f uditatem tamdiu paffus fitrefidere in difcipulis, per quos fiatucanbsp;profern' per orbem uniuerfum Jdeo porifl�mumnbsp;rnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^ffelt;?tus paulatim ac peni'tus ex ani'mis fuorum reuelleret.Et

iUos in eundem afFedum relabi,ueluti fi quis flatim �febri libea ��^orb^ obliuifcitur �C morbi QC beneficij : fl quis fubinde recidens innbsp;oditmorbum fuum,magis agnofcitfanbsp;beneficium,meliuscp nouerit altjs eodem obnoxtjs morbo me�nbsp;intelligens QC duorum fiultam petition�, amp; aliorurn indigna�nbsp;proficifcijOmnes fimul aduocat,ut omnibus eod� pharnbsp;fpirinbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;admoueat,Quoties,inquit,auditis de regno c�lorum,lt;^uod

minus differ ens � regno mundi quam terra differt � c�� fingere talem fpeciem rer�, qualem uidetis inregnis terrenis,.nbsp;Inbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;uidentur principatum tenere inter gentes huius mundi,

infubditos populos: 8C qui magnates funt inter eos,pOa quibus pr�funt: cauete ne quid tale fit inter uos�nbsp;u'^ftnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;maiorem redditjUon ambitiohonoris.Proinde quemad�

uoluerit inter uosuere magnus elTe^�t libnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lernet erigatad dominandum,fed feipfum detjdatutprofit

U�* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;uoluerit inter uos effe primus,fiat omnium feruus.Nec

S^fi�teiUjfed obferuiat omnium utilitati,nihil hinc honoris fibi 8/^cnbsp;nbsp;nbsp;^^*^uit in membris ipfius totam gloriam tranferibens.

dar�j- ^'^^fiominfs non ucn it utmmiftrarcturei,fed utminiftra G ^onpj fuam redemptionem pro multis.

uidetis exprefium. Nonenim ue�

^alutif L 'Rundum,utimperaret,utalios feruitio premeret,fed uto� Pbj i j7��*^firaret,nec inferuiret folum commodis omnium,ueruriinbsp;let � fer^^nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;afferendis femetipfum impenderet, ut unius difp�dio

^^�^^^�^�^^Iniirumhiceftprincipatus Euangelicus,quem quiuo� fe�j � ^�^filatexemplo,6C expedet pracmium, non quod ipfe fibipra�nbsp;'leiV P^^tl uifumeritlargirfi Quemadmodum ego fimpliciter ob�nbsp;� ^Utep^nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;luffis ufip ad crucem, arbitrium pr�mtj deferens illi, Impu�

^^^quot;�plum terrenorum principum ambire dignitatem, et ��f?nnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;premium. �utambite regnum coele�e amp;: expedatc

ambitis regnum huius mudi nolite pofeere prxrnium

PI? nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;proficifeente eo de Hiericho,S^ difdpulis zs MMKto.i

�^ulritudine, filius T im�i Bartim�us c�cus,fedebatfcs

^iot ^tni nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;P^�ouiouentur qui proficifcuntur cum Chriflo Hicrofoly�

*'0^ ^1^54 ejuifc^ eft purgatior ab ofhibus carnis affedibus,hoc inflru� igitur peruenerant in ciuitat� Hiericho, qu�nbsp;^nt(.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;abeft ab Hierofolymis.Hiericho Hebr�is Lunam fonat,ca ty�

�^^*01 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;yfi�jqu� nihil aliud eft quam perp�tua nafeentium ac mort�

acreualefcentium, pubefeenrium amp; fenefcentium,l�to P �Icifti'tudo. Noftra caufa ex ilia c�lefti tranquillitate defc�ditnbsp;� on tarnen hic commoratus eft, fed Hterofolymam properat auidws

1 X

-ocr page 100-

loo nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;co MM EN TAR IVHnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ju's*^

Ml

(*�

W)

human� faluti's. Atcp hatflenu^ feqiiuntiir eum difcipuli, piofa hominum multimdo, Vtde autem ut nufquam lefus non eftnbsp;citur,Autdoc�t,autfanat,autuiuificanQiiodmors illius erateffet^^�^^'jjb^**nbsp;uangelq pr�dicati f�dem, hoc exhibet imagine corporali, C�cS eratnbsp;inanum,ignorantiaueri:mendicum erat,inopia uirtutum omniuif�^* ijjai�nbsp;fifl�t nos lefus, no erat fpes lucis, Sedebat enim iuxta uiam mendieu^nbsp;non ignotusjoculis captus, nomine Bartim�us Tim�i filius,qui cu�^nbsp;aduenire lefum clamare coepit ac dicere:Iefu fili Dauid,miferere

Qui cumaudilTct quialefus Nazarenus eft, cccpitcIamar^^^fP redefu fili Dauid,miferere mei.Et comminabantur illinbsp;Atille multo magisclamabat:Fili Dauid,mi{crere mei.

Primum rumor Euangelicus annunciat nobis tranfire �f fcntem dominum lefum : porrd mox conccpta fi'ducia de illo, nonnbsp;utnobis tacitis pertranfeat, fedagnofcens fuammileriam inclamatt^j^i^itt�nbsp;dem, Luciproximus eft qui c�citatis fu� magnitudinemnbsp;ifta uox pharifaica, Miferere, qui fibi uidentur fandi SC oculati, ft�nbsp;lica,Nec ifta,Fili Dauid,Dicuntenim: Nonne hic eft filius fabrit'Pft^^p�^���nbsp;le uidebatper tenebras, hodie cernunt lud�i, qui iadant legiis �nbsp;fe^ profi'tentur duces c�corum. Sed mifero uociferanti obftat turo^^nbsp;nim aliud poteft turba qu�mobturbarec�Redamatilli confcientia,f^,^f^nbsp;cc,fed tot uocibus quot admiflbrum fibi colcius eft animus: Quid 0 �nbsp;fto tot pcccatis inquinato i R�clam�t lex:Fr uftra clamas,iuftusnbsp;dap�nas tuorumfcelerum. R�clamant magiftratus fynagogaE:t^^fe,f|^nbsp;nomen lefu pr�dicet, ne quis nominet : non eft falus in Iefu,fed innbsp;ftrepunt SC philofopht �C principes ethnici, Sed ut agnofcas in cxf^nbsp;uere EuangeUcam, non cedit reclamanti turb�, SC adeo non ccdit, nnbsp;tus iuifus^ tacercjualidius etiam uociferctur:Fili Dauid,mifercrenbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.lU

Et ftans lefus pr�cepit ilium uocari. Et uocant c�cum Anim�quior efto, furgc, uocat te� Qui proiedo ueftimeni^�nbsp;ens^uenitadeum�nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;y*

Offenditur turba clamorc mendia, lefus folus non offenditur, luftit�c�cuaccerfin adfefe,AudieratIefus tranf�ens clamorem,nbsp;labat.Non crat hoc difRcuItaris, fed elicientis ad exemplumnbsp;cacci fiduciam: ac per c�cum omnes docere uoluit,quibus modis lu^nbsp;ri polfit a lefu. Prima fpes eft reftitare ad noftrum clamoremnbsp;per dodores Euangelicos,aut etiam afiflatibus arcanis ad ipfumnbsp;cnim c�cus ille ad lefum uenire poterat,f�ne dudu dodrin� factnbsp;afpernandanoneft, criamf�per hominem adminiftretur,nbsp;cant apoftolici uiri c�cum, quoties iulTu lefu uocantur ad lefu^�^nbsp;ne iuflu lefu uocat,non ad Iefum,fed ad diuos multos,ad pr�fidi Pnbsp;human�, ad obl�ruantiam legalium ceremoniarum, ad huius unbsp;promouenda, Hinimirumcxc�coredduntc�ciorem,Sedapolnbsp;mini obtemperantcsjuocant eum ad lefum, �Cade�nonobftrcpun.^-^.j^nbsp;modum turba,ut bene fperanti fiduciam addant,dicentes:Bononbsp;ge, uocat te lefus. Ex his uerbis tantam fpem condpitcaucus,ut^ cti^y*nbsp;pallio quo defendebatur aduerfus ffigoris iniuriam,nbsp;ad dominum lefum fe uocante� Qiioties tu quotj uocariSjOnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;�

-ocr page 101-

IN MARCVM CAP.',' X�

Wccabfj'cls palHum,hcc exilis,necaccurns aduocantem,fedtcrg�ierfaris,di�� Krsjh�f�tas, caiifaris, torpefcisinfbrdibus actenebris tuis, malens infordidonbsp;pallio fti'pem emendicare ab hoc mundo ob uile commodum,qu�m ab lefu lu�nbsp;^cmaccipere,qua� fummam totius felicitatis complediitur. 'Vocaris autem to�nbsp;ad lefum quoties leda aut audita dodrina Eu�gelica,aut arcano quopiamnbsp;P^tus afflatu attraheris. Statim autem reqcienda funt omnia, qu� remorarinbsp;il �felicitate, � falute tanta� V entente ad te lefu noli grauar i uiciflimnbsp;�fcurrere, idcp ilico:non enim femper habebis tranfeunt� Iefum,Cer te poftnbsp;fieihuocat ad fa lutem dominus Iefus,fed ad iudicium�Hic tran�nbsp;p��ditclamantem,Miferere mci,hic reftitat,hic uocat,illic illumin�t.

Xit nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lefus,dixitilh.�Quid tibi uis faciam��cus autem di

�tc* f i���'� nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lefus ait illi : Vade,fides tua te faluum fedu

ilIeclamairetc'AnipfcnefdebatquideiTetfaa agitur h�c fabula.Multi credebant c�cum ex�nbsp;Audiamus c��untnbsp;� lefu petendu.R.abboni,hoc eft pr�ceptor mi,fac ut uideam;nbsp;fecurus opt�t unum hoc, ut cern�tdeum amp; lefum finbsp;�erenbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;�terna: nam nofie deum uidere eft.O precatio�

*Abi' fj�j nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;breuis precatio, qu� ccelos p�n�tr�t. lefus itatp refpon�

?*bfed nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;falu� fecit.Non ftatim perditus eft qui corpore nihil eer*

eft nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i^on poteft qui nihil cernit oculis animi. Hos oculos recepifa

p^�adi uocem hac quifquis es uir pharifaicus,qui dicis, Cre-�ccepM� Pp ^is deprecationibus, eleemofynis meis, facrificijs meis falu= clamas, Mifcrere,fed, Redde pr�mium quodnbsp;tnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;operibus.Contra lefus fidei tribuit falut� non operibus�

eft nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;iP�^c�cus,non quia meruerat,fed (juia credebat.Ac iuflus abi�

Vt d Gratis data lux eft, gratis adempta c�citas : tuum nunc f fnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'^�^b's uti. Non cogeris fequi, tantum datS eft

Oih r nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;uis,fed tuo pericuIo.Quid autem fecit beatus ille c�

^I� f� nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pallium, non redtjt ad priftinam mendicitatem, fed oblitus

eft lefum in uia. Parum eft nouiflelefum,nifi que uides ftu crucem prof�cifcitur, hue ilium receptis oculis fc�nbsp;er f�dem,intelligens per ignominiam temporariam perucnbsp;corporis cruciatus ad gaudia �terna, per mortemnbsp;^piternam.

llSt nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Hierofolym� Si Bethani� ad mon# A

duos ex difdpulis fuis,amp; ait xllis:Ite in ca ?PiillM^odcontra uos eft, amp; ftatim introeuntes illuc, inue^nbsp;�Jgatum, fuper quem nemo adhuc hominum feditjfolu�nbsp;�dducite.Et f� quis uobis dixerit, Quid fadtis f didte qui��

perad� m animis difcipulorum, quod lefus per imaginem in cxco.Nond� clare cernebant qu�m felix fit mors, Chrifti mor*nbsp;I 5nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

-ocr page 102-

�O1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;COMMENTAR�VH

tem tmftantium� Adhucfomniantregnum huius miindt Dominus i'tacF^ magts infigeret animis illorum, qu�m no fit affedandum hoc regnum his?nbsp;lefiim fcqui uclint, fped-aculum quoddam oculis illorum exhiber,quo dr^* .nbsp;rethuius mundi gloriam ut rem tempor ar iam,mox^ pcrituram^Scdcad^nbsp;ra declarauit, fefe quicquid libuiflet imperare potuiff� quibuslibet, nifinbsp;uoluntatimaluifl�tobtemperare� Poftremo teftatum omnibus efleuolu'^j^nbsp;cflc ilium quem totf�culis lud�i ex prophetarum oraculis expedarantt^nbsp;rum ad falutem totius mSdi. �am itar^ propior fadus Hierofolymisnbsp;luxta Bethphage QC Bethaniam qu� duo oppidula funt ad montem j/fdnbsp;tur Oliuarum, Vndc Hierofolyma eratin profpedujllinc mitrit duos�^^^^enbsp;pulis fuis cum huiufmodi mandatis. Ite,inquit,in uicum iUum,quein�nbsp;regionc, �C ingrcfl� ftatim ad portam,inucm'etis afin� pullum alligat�/ unCnbsp;adhuc, �C cui nullus hominum hadenus infedit, foluite eum,�^ ^ddufnbsp;ad mc,Quod fi quis uos interrogauerit, Qiiare foluitis puU� t'dicite,nbsp;hoc habet opus, amp; ilico mittet hue ad nos,Bethaniam uero dicunt�adiL^nbsp;decim diftare ab lerufalem.Eft autem Oliuarum mons m�dius inter lefnbsp;fiCBcthaniam,6^ ideopropinquusutri(^,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,^(0,

Et abeuntes, inuener�t pullum ligatum ante lanuam fon's foluuntcum��t quidam de illic ftaiitibuSjdicebantiUistQ!?^ ^^ jjjji�nbsp;foluentes pullumf Qpi dixerunt eis, f�cut pr�ceperat ilKs kfu��nbsp;ferunteos�

Abierunt ut iuff� erant difcipuh�,ucncrunt,repcrerunt af�nat tum pro foribusjduxerunt ad Chriftum, Hic etiam atc^ etiam tenbsp;nitum efle uolo, nonfolum qu� locutus eft lefus Chriftus,nbsp;cunc� gefl�t per omnem uitam non effe fortuito gefta, fed ex eonfih*^nbsp;humani generis cruditionem* Nihil enim eft quod non habcatnbsp;nobis ad pietatemexpreiTum, autrepr�fentarionem uetcrisnbsp;hibitionem figurarum quibus lex uelut �nigmatibus quibufdamnbsp;gnarat,aut fignificarionem rerum poftea uenturar� Jd quum in on��nbsp;lo geftis ueftigandum fit, tarnen quo propius accefl�t ad diemnbsp;flx� falutis negotium pr�cipue peragendum erat, hoe facrarioribn^^^jjjr �nbsp;plenafuntomnia. Nimirum inftabat illud tempus,dequonbsp;hementer fitiens falutem omnium : Quum exaltatus fuero � terra,nbsp;ham ad meipfum, Nam angufta erat illius eharitan' Iud�a,amp;^ illicn�nbsp;gcltj non reipondebat operi ftudiom cultoris,Accerfitur ita(�nbsp;dis,cui nullus hominum infederatjs eft populus gentium,nee leg*�nbsp;rens, nee legi Mofaic� feruiens. Nam afin�, hoe eft fynagog�nbsp;ratMofes, prefl�rant prophet�. Ad gentium autem uocationem^^^^i, gt;� Inbsp;aliquot ex nouis difcipulis, qui acceriant no ad Mofen, i�d ad ,,nbsp;non erant defuturi qui obftreper�t, Q_uid faciosfeur foluitisnbsp;lus multos S)C incertos habebat dominos �C alligamsnbsp;Qui non paret legi dci, tot habet dominos quot feruit uitrjs. Etnbsp;domum non habeat,fed pateatin biuio cuiuis occupanti, V,/nbsp;fu nemo poteft refiftere. lud�i clamabant : H�c falus nobis prom*nbsp;genres idololatr� mifc�tur nobis cHis refponfum eft. Quinbsp;forum talibus pullis opus habet.Iam fruftra laborando apudnbsp;�nrudipullocupitconquiefccre, Nonoffenditruditas modo^dn

*

-ocr page 103-

IM MARCVM. CAP. Xf, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;� loj

lumcnto eft opus. Nouam ex gcntibus fibi Chriftus p�acrofandamecclefiam,

ad Iefum,amp; imponuntilli ueftimenta fua, amp;fe

* Multi autetn ftrauerut ucftimenta fuain uiajalrj autem ^^sc�debgj^t de arboribus, Si. fterncbant in uia.

facram pompam ac humilem apoftolt, nondum intelligen *quot;'^1 InftemuntpuIIo fuapaUia,ne nudum tergum prcmeretdos

� l^ilcipulorumfedulitatem imitare quifquis esdodorEuangelfa f ^*^^*^*^ rudern afin� pullum alligatum in biuio, ignarum legisnbsp;J'lqijj �'^^sObnoxium multis uittjs, fed ob ft�ltiti� magis quam ob malitiam,nbsp;9uis adducatjhunc foluito,adducito ad lefum, infterni�nbsp;tergum illiusdignabiturpremere dominus omniumnbsp;jnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;aliorum ftudium,qui iam procefluro lefu uiam confterneb�t

h k nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;exemplis Euangelic� pietatis. Nonnulli etiam ramis ex

tvh ornabant uiam, praefertim � palmis quac uirginS Qi matrum taliiumento magnificum�C regale putatinceanbsp;*11^'^�nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;otnniumlefus.Cum hocfpedaculo mihi paulifper confer,� Le�

ludaicos facerdotes primas teneb�qac primum quantus fit hic qui uehitur afin� pullo. Filius eft dei,cu�nbsp;�n Qn^nem poteftatem in c�lo �C in terra. Seruator eft ac gubernaanbsp;dominus ac rex omnium qu� condita funt.Sacerdosnbsp;ordinem Melchizedech, qui nutu poterat quicquid uonbsp;adorant omnes angelorum ordines,qui dexter aflidetnbsp;dignitate compone unius rempli pontifice, quinbsp;cnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ab impio rege turpi pretioredemerit, Confer nudum

gemmis^ lucentem Tiara, Confer modeftS ilium , cum huius facie faftii turgida, fronte torua,fuperanbsp;Claris, ore procaci, Confer nudas lefu manus ad huius dianbsp;�otQ ^�Usq^ �cmmis onuftos, Confer lefu fimplicem acplebeiamueftemnbsp;5ra^*��Pal]i3 '^�^^^^�tragicojin quo nihil uilius purpura Si auro,Confer difcipunbsp;*Xfed cphippqs aureis c3 ftragulis hyacinthinis, cum ftapedibusnbsp;�nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Confer publicum afin� pullum,geftatorem Iefu,cum

� �^^auro ueftitis,totfuperbis caballis,tot mannis magno emptis, % ^��^�^^�cis,tot fellis curulibus,uni homini geftando paratis. Connbsp;^V�^dcs lefu difcipulos, cS plus regali pompa anteambulonfl,nbsp;�^�bijj *�ni5,tubar5,lituorS, ftipatorS, fatellitS, equitS ac pedit� turmis;nbsp;Enbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fuperbiff�mus cft,ita potifici proximus eft et acceptiffimus.

fequebantur clamabant dicentes: Hofanna^ �cnit in nomine domini, benedidu quod uenit rcgnunbsp;^^tid�^ler^nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cxc�lfis.

^��^^^��^�dones,qui pr�cedentes ac i�qucntes lefum af clji^nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;P�f*iu,caneb�t illud ex prophetia Pfalmi : Hofanna,inquiunt,hoc

�quot;nj. ^^Oi^ji^�*ccro,Benedi(ftus.H�c infuper quot� confer cum prophanis ac �iiu�nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;p�� quibus ludaico Si fcelerato pontifici acclamat adulator urn cho

pontifex,uincat fummus facerdos dei,regnctbeatiflis eft P*quot;�! ceps.Quam huiufmodi pontifices auerfetur lefus, illud ar-� quod totum illud fucatum �^fuperbumfacerdoti�cumfuotem�nbsp;� 4

-ocr page 104-

?lb4 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. -COMMENT ARl VM

Mauhtti zt.b Lveftftg

plo dclertiuflen�t,Siquid�hi funt per quos eti'am hodiepcrimitirr Icfus bris futs^Solus uuk efle facerdottj princeps�Tales autcm quaeritminiftros,q*jnbsp;adducant afinum, qui infternant fua pallia, qui palmorum ramis confier�^'�,nbsp;uiam, qui acclamationibus pijs agnolcant aduenifle regnum EuangdifU*^nbsp;prophetis promilTum, Necauditobmurmurantes pharifaeos, quibusnonP*nbsp;eet h�c acclamatiOjdicens: V el illos lapides clamaturos citius,qu�m ut taf^nbsp;turdei gloria.

Et introiuit Hierofolymam in templum, 8C. dreumfpeflis offlO* cumiamuefperacflcthora,exntinBethaniamcumduodeani�

Tali pompa rex lefus ingrel��s e� regiam ciuitatc Hierofolymauij fus e� templum coele�is facerdos, atcpillic quodrege facerdote^dgf'^^pjjnbsp;docuitpopulum,fanauitacgrotos, re�ituit debiles, ueluti tyrannidemot -in regno alieno.Difcruciantur interim impij facerdotes amp; phariiati cu*�nbsp;liprimatibus,fed acclamat fimplex 6Cdocilis turba, id quod ab illonbsp;�at toto mundo Chri�o domino acclamari, inuitis omnibus munch s'�, 1,3nbsp;bus.Iefus a�tuelutinflauraturus collapfam rempli religioncm,nbsp;ril�is auaris^facerdotibus maxime uidebatur florere, collufirauittot^ ,|^3nbsp;plum,obfcruans fi quid illicgereretur templo dei indignum: ncnquo^^^^if�nbsp;gnopere curac fuerit quid in eo templo gereretur,quod paulo poftnotit'nbsp;demoliendum, fed imagine quadam rei corporalis declarare uoluh 0nbsp;uelletfuam ecclefiam quam �difleabat exuiuis lapidibus. In bis connbsp;ambulare pontificem,et drcumfpicere ne quid fit quod templumnbsp;prophaneu Prophanatautem ambitio, qu�ftus turpis,auaritiajfraud'J^3p*nbsp;has abominationes non fert in templo fuo dominus lefus, Quum aut^ *nbsp;peteret uefper a, reuerfus e� in Bcthaniam,quod in tarn opulentanbsp;ba ciuitatc non reperiret hofpitium lefus.O religionis apicem,qui no��nbsp;gionis omnis anti�item,Ofalfodicftam lerufalem, qu�cupiditatibi�^^jj^cl^nbsp;excaccata,non agnofcitpacificatorem fuum.O felicem Bethaniam,q^�^^^jffi-gis operibus per �mplicem obedientiam fidei meretur habere hofph^.

Et alia die cum exirent � Bethania, efurrjt,Cum� uidiflet cum habentem folia,uenit,fi quid forte inueniret in ea,Et cufinbsp;ad eam,nihil inuenit pr�ter folia: non enim erat tempusnbsp;(pondens,dixit ei: lam non amplius in �ternum quifqu� ex tt^nbsp;manduceuEtaudiebantdifcipulieius,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I

Po�ero die quum diluculo rediret Hierofolymam,relida Bctbat^,^|,iigt;^^ uiam c�pitefurire lefus, Verc famelicus human� falutis, amp; ilH j/��i��''nbsp;panis erat ex uoluntate patris redimere genus humanum,ficut S)Cnbsp;animaipanise�certo feirc perfidem i� redemptampcrmunditotitgt;^|^^,ii((��nbsp;rem Chri�um dominum crucifixum. Quanquam amp; iuxtanbsp;aflumptam uereefuriebat,acfamis molc�iam fentiebat,quemadmo^jf*�^nbsp;ri ientiunthomines ex corporis ficcitate. Iraq; cum procul uidifl�tu^nbsp;rem, uirentibus foil) s pollicentem aliquid fru(ftus,accurrit adnbsp;beret quo fami fuccurreret,Ingens dolor, quum efurias no eft� quodnbsp;longe uehementior homines perire perincredulitatem fuam quuni*^,|nbsp;pias,Quum^ uenifletadficum,ac fru�ratus lenociniofolioruin,^*^*nbsp;periret frucflus, execratus e� eam,diccns: Po�hac nemo ftueftun^gt;nbsp;atternum. Hare tae�i fecum admirati funt difcipuli, quod deuouii�^

-ocr page 105-

. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;IN MARCVM. CAP. XI.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;loy

ftondS effet tempus quo folet hoc genus habere ficus. Habet qui hjQj.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;corporisb�em fuam,fed acn'orem habet fames Euangeh'ca.Omn�s

f nbsp;nbsp;falutis longa erat Chrifto^Et habent arbores ftata tempora quib�s

Uit �j fuos utim'quus uideatur qui fterilitatem perpetuam imprece� tempus produxit. Ad h�c quid attinebat lefum accurrerenbsp;fru�fuum, quum fciretnihil effef Verum h�cnbsp;corporalem reddebat apoftolos attentiores,eos^nbsp;��vS�i^adfcrutationemfenfusmyftici. Dominus lefus efurientifli'mus hu�nbsp;fi-udum in arboribus infrugiferis,quae nullam fpem denbsp;^�3t,in meretricibusjin publicanis,in peccatoribus,in ethnicis,in Chlt;nbsp;g Satnaritistin folis facerdotibus fcribis et pharif�is,qui dulcifl�mi fi-�nbsp;fpem pr�bebanqnihil omnino frudus inuenit.

5 obuerfabantur in templis,tencbant legem proa

1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;orabant, dabanteIeemofynas,quinamp;Sftol�

pietatis ftudiumpr� feferebant, H�cn� tempus pr�cocem frudum pollicentia, Sed dom�nbsp;deploratius impietate,falfa religionis fpecie funbsp;honbsp;nbsp;nbsp;nbsp;���sretur execrationem lefu, ne quis folior� pompa deceptus,

*^^^ng�i.'�'*�^unigenere pofthacfperetullum frudum fuauiffim� charitatis

�lendintroiffct in templum, ccepit eq ^edt^nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;�mentes in templo,amp; menfas nummulariorum amp; ol

d�^^^Uas D nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;columbas euertit, �C non finebat ut quifqu� tranf

nf nbsp;nbsp;�^P^um, �C docebatjdicens eis:N�nne fcript� eft. Quia .

^^�^^���usorationisuocabitur omnibusgentibusf Vos au?

qu'commerueratuentum eft Hierofolym�, qu� fi'cunt

O nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fruftra alitam �C ftercorat�,nec aliud producentem

effet ingreffus templum,rurfum imagincm exhibuit,qu� etjf qnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;deceat ecclef�am Euangelicam, qu� pedus Chrifti fpir�

U� nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;� funiculis cotexto flagello profligauit � templo turbam

Ph�^^^�ltiit ^^i^^entium quin etiam menfas nummulariorum cathedras utquifquam uasaliquod proanbsp;um. Addidit Ifai�teftimonium,ne fruftra uide�nbsp;Nonne, inquit, fcript� eft. Domus mea,domus precationisnbsp;4f�}�es �.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gentibusfVos autem feciftis illam fpelunc� latronum.Idem

qQ^iisj^^dulentia fub pr�textu cultus diuini, quod latrones faciunt in it� dominus cur abat illius templi, quod cumfuis ritibusnbsp;�?�pm�ft^eem,fed noui templi cuius ipfe futur us erat architedon,nbsp;t�r�^^�'4Qfnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nobis commendabat. Subindicans interim SCillud,merk

��'�tj^^^^/e�'ibas et pharifaeos fubmouendos � principatu religionis,qui ue acfi'guratam religionem fua auaritia, fraudul�tia,fimulatio3nbsp;genere contaminaffent ac prophanaflent. Nunquamnbsp;l'Urnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*quot;^�'qtiam�quef�uiffe. Quidfadurus eflct,ft

��'H''���ex nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Pponfam ecclef�am, quam fuo fanguine lauit,ut exhiberetf�bi

*** nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;omnis maculae ac rugae, per epifeopos ecclefi� praefedos o�

udinis genere prophanari,uiolari,confpurcari c�qui non folum pecu

-ocr page 106-

lo^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;COMMENT ARI VMnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;UJ,(1(

des 8^ co�umbaSjfed omnia facra habent uenalia qu� prctio nee necem�Confpicitjhauddubiec�fpicit, tametfi diflimulare uidcatu�',��*^^^nbsp;pocnameffugient tales quia deilenitas tolereteos adpoem'tentian�^^-.^j�i)nbsp;aliquando, ned�etur terribilis ille funiculus,qui tcmpli facri uiolator^s L^|iinbsp;non tantum fuo tempore in gehennam,fed in fummum opprobrium onbsp;hominum deum timentium in toto orbe terrarum, ut confundanturmnbsp;ipfisjamp;^ indurati merito perdantur Qi. deleantur�

Quo audi�o,pn'ndpes facerdotum Qi fcrib�qu�rcbantlt;li���^^gt; cum perderent: timebant enim cum, quoniam uniuerfa turba^nbsp;batur fuper dodrina eius�

Vtautem intelligas quanta pefiis fit facerdotum ac pbarifa�orum ubi hec uiderunt qui primas tenebant inter facerdotes Qi fcribas, ad lt;1nbsp;xima quarftus pars redibat,uiam qu�runt qua poflentlefiim exnng^nbsp;cum uere fterilem 6� execrabilem. 'V enditabant fefe ut antiftites Pnbsp;nis, SCindignantur etemplo deturbati rempli contaminatores.nbsp;mens ad parricidium parata,fed quxritur occafio,per quam quodnbsp;to perficeretun Soli non poterant amare ilium amabilcm Iefum,ii^nbsp;tern,omnibus fubuenientem. Tantum metuebatillum,proptereaq^^nbsp;lus fufpiceret illius dodrinam, Qi ob conipeda miracula magnified �nbsp;tiret� Opr�pofteramreligioneminreligionis profefloribus�nbsp;nore concepto non metuunt deum ultor�,cui nihil occulta,6C P^P^nbsp;dant. Cur non faltem metuuntipfum lefumc' Viderant SCaudieraP^nbsp;�dita miracula, qu� plane illi praefentem diuinam uirtutemquod^^jiiFnbsp;teftificabantur�Qui poteft profligate dacmonia, multo faciliuspot'^�^^fjf^fnbsp;re. Qui uerbo reuocat ad uitam exanimes, multo facilius poteftnbsp;Si credunt tarn dementem ut nolit quenquam quumpoflitlaederCjnbsp;moliuntur occidereC Si credunt Qi uelle quod poteft, cur non uelnbsp;dac temperant � tarn impioconfilioc� Nimirum hate erateorunii^mnbsp;ca^citas,qui fibi foli uidebantur oculati�

Katihtiue

Etcum uefpera feda effet,egrediebatur deciuitate, tranfirent, uiderunt ficum aridam fadam a radidbus. Etnbsp;iruSjdixit ei:Rabbi,ecce ficus cui maledixifti aruit.

lam ergo quum rurfus appeteret nox,Iefus totu diem uerfatus pdtj iunus reliquitHierofoIymam, Tories relinquit urbem offenfusnbsp;ci incredulitate, toties repetit, ut aliquem ftuduminueniatnbsp;foliorum pompa, Sed utinam execranda ficus tantum fuifleinbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;0*

uenenum produxiiret�Iefus inftante iam mortis tempore,nullum �/P[o clabifinefi�udu, Diem confumit in templo, node impendftprecaOnbsp;uaum animandis difcipulis�Rurfum quum mane redeunt �nbsp;lymam, ac pra:terirent ficum, animaduerterunt difeipuli iamnbsp;rem ab ipfis radicibus uftj ad fummum cacumen,Recordatus enbsp;pndie fecilTet lefus, et agnouit ficum qua fuerat execratus,atqjnbsp;nbsp;nbsp;�ijji���

tota tarn fubito ar uiflet radicitus, ait domino:Praeceptor,ecce crabaris iam aruit, Mirabatur hoc Petrus, qu� longe maiora uid�nbsp;ter,uidelicetoblitus,nihil efle tarn difficile quod non poffitfides.

Etrefpondens lefus, ait fill�s; Habcte fidem dei:ame dico nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;j(

qiucunc� dixerit huic monti, ToUere Qi mittete in nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;**

-ocr page 107-

Ij . . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;IN MARCVM, CAP. XI.

Ex nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;crediderit quia quodcunc^ dixerit,fi'at:fiet ei.

� udus omnis Euangelicus nafcitur� Ea quoniam deeft fyriagog�, exam ent. Floret ac germi'nat gentium ecdefia, tot martyrnbsp;autem lud^onbsp;aut fteriliusc'Vbinam eftlegis authoritas�*nbsp;fpeciest�ubitemplumc'ubifacerdotiumfubiregnumj*nbsp;pharif�orumc'AnnontotaficusexaruitfVos,inquif,nbsp;��^�^reuultis, habete fidutiam,nonin ueftn's uiribus,fedin deo, Illudnbsp;uobis J fi quis certa fiducia de deo concepta,iuflerit arcfce�nbsp;fadum admiramini, non folum hoc ilico fiet, uerumetiamnbsp;*ponti,Moue te loco, aut, Conijce teipfum in mare,tametfi uidcnbsp;i�^poff�bile,tarnen fi dixerit,nihil h�fitans in corde fuo,fed connbsp;gt;nnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fiducia, futurum quicquid dixerit, fict quicquid iuflerit.

P�^�^^Eit, ne quid � deo ff ufira petatisjdeo me fponforc quicquid petieritis � p�tre nihil addubitantes quin ille f�t quodnbsp;�Etinget uobis,modo mens fit immunis � cupiditate uindia

qu�cuncp orantes pcti�is,crcdite quia adorandum,dimitritef�

^'�uerfus aliquem,ut �C pater uefter qui in c�lis eft dimiti? nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;5

fi uos non dimiferitis, necpater uefter Eferus.4 pr iiXtenbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;peccata ueftranbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Egt;

��* diffiditaut credit pattern non poiTc Utrnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pofl�t omnia, aut non uellepr�ftare quodrede peti

^^''^'^mittt 8lt;ficonfiditimpudenter confidit, quirogatpatrem P . j^�lt;ieliquitine�, qu�ipfenolitremitterefratriquodinipfumnbsp;^nknbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;compofueritis uos ad orandum, ex animo remittite, f�

W Pecc nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;conditione pater uefter qui in c�lis eft remittet

fi uos nolitis condonare proximo culpam in uos 0nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;c�leftis uobis gratiam faciet delidorum in fe ads

fa nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;affedione credit, cor fuum omnino extendit ad deum.

tx nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;feruefadum cor eius magnam certitudinem fumic

ac %' * fiat, idquodexpertifciuntomnes, Opinor aut�omnes hoc h, ^�Wetinbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;�uediocriter attendunt, propierea dicit Chriftus,quod omnia

^�q nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^um fide petitis.Qiii autem credit,totum fe deo dat,cum lachry

��*^�quens, quafi pedes domini precando teuere feput�s, Vis autem q^� petis,dimitte fi quid in te peccauerit frater.Hic adnbsp;Iiq � Soient quidam dicere quod noftri nondum plenam fidem habuer�t,nbsp;Mnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;potueruntQuibus refpondemus : Non omnia fada

ti �^'fi-ipulorum fcripta funt. Et hoc tarnen legimus fadum precibus U *1*^� �)nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;epifcopi �CcJdem:Notanda eft diftindio deprecans

1),^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fi^*^*^ habet orando uel iubendo,etiam poteft transferre

**ia�montes,uel fuperborum impiorum molimina; ut Paulus de Ely c ^iirnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nefanda priuauit,�^ de Phytonifla in Philippis, .

' ^*Uadfalhgiumtanta� perfedionis pertingere nequeunt, hi fibipcc� orent, Qc certifl�me exaudientur, fi tarnen in fe peccantibusnbsp;�Cmittant.

-ocr page 108-

Io8 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;CO MM ENT ARI VM

MdttJj� Luc� 20,4

Et ucm�unt rurfum Hierofolymam,Et cum ambulaff1Jn cediint ad cum fummi facerdotes amp; fcrib� amp; feniores, Sgt;Cnbsp;qua poteftate hcc {acisfamp; quis dedit tibi hancpoteftatem utitta

His in uia geftis,rurfum perueniuntHierofolymam,ac lefiisex plum aditjefus in templo falus eft in eccIefia,Nec alibi magis uerfaiJ .(jj*nbsp;qui Chrifti uices gerunt quam in templo� Verfantur autem in tcmpnbsp;dant ea quae dei funt, non qu� funt huius mundi� Quid agitnbsp;ftris c'quid in theatris quid in principum aulis f luxta corpus in tempjnbsp;bantur pharif�i, fcrib�, facerdotes,acfenioresjiuxta ^pmtumproei�^�ljjf^'nbsp;� templo� Ergo qui principatum tenebant inter facerdotes, adiuno*�nbsp;bis populiq^ primoribus quo res uideretur legitimo confiliogeri, qt'nbsp;rent dominum in templo dodrina fua occupantem aures multitudifnbsp;raculis regnantem uelutin alieno regnoCnam �C negoriatores eiecer2^,^jj)tf^nbsp;rentes uafa per templum excluferat ) adeunt ilium, amp; interpellan^nbsp;ueterem calumniam, ac dicenteszQua tandem authoritateracisnbsp;bi dedit i�am poteftatem C Dodrinam non poterant refellere, nee t�* g ii^* *nbsp;ficiari poterant, tarn multa tamqj manifefta,nec calumniari poterai'^�^^�03^^nbsp;Ium non impendent feruandis hominibus, id^ gratis. De authoritynbsp;tur anfam calumniandi : nolebantenim hanc gloriam deo tribui, �t,alt;nbsp;thoritatem ubiq; uolebant poliere plurimum� Si lefus quem nihil anbsp;hominem efle credebant, f�bi uindicaflet authoritatem dei,paratanbsp;mi� calumnia: fin minus,in promptueratcalumnia feditionis,quodLnbsp;te priuata tantum auderet in templo fine permiflufacerdotuni at rnbsp;Quid autem opus eratmouere qu�ftionem de authoritate, q�S �Pnbsp;mitarent deo authore geri quod gerebatur j* quum res ipfa loqueret^nbsp;fe quem deus olim per prophetas uenturum efle promiferat: qui^ P (ii'. j)nbsp;baptifmum fua uoce declaraifet hunc eflefilium fuum unicenbsp;berent obedire dam facerdotum authoritas,qua perperam utebant*- ? yol**nbsp;aliud ualebatqu�m ad impediendam dei gloriam, fed herum peru^nbsp;tas prof�ciebat etiam ad illuflrandam dei bonitatem ac potential�.

lefus autem refpondens,ait illis: Interrogabo uos amp; ego bum, amp; refpondete mihi, amp; dicam uobis in qua poteftatenbsp;Baptifmus loannis, de ccelo erat, an ex hominibuscRefponnbsp;At illi cogitab�t fecu,dicentcs: Si dixerimus de ccelo,dicet nonbsp;re ergo non credidiftis eiC Si dixerimus ex hominibus,nbsp;�um : omnes enim habebant loannem quiauereprophetaenbsp;fpondentes dicunt lefu.�Mefcimus� Et refpondens Iefus,ait ilnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.

ego dico uobisin quapoteftateh�cfaciam�

Dominus lefus non ignarus quid illi captarentiquicquidem��^^ fet erant calumniaturi,necadhuc tempus adefl�t ut fep rofiterettn^^^j'jiJ^^,nbsp;erat,percontationem infidiofam prudenti percontatione retudit.nbsp;lege refpondebo ueftr� interrogationi, fi mihi prius ad meamnbsp;Ipondcritis� loannis baptifinus utrum erat c c�lo an exnbsp;mihi hanc qu�ftionem. Quam facile diuina fapi�tia capit humnbsp;omnibus technis molientem aduerfus deiconfilium. HabebateorP ^�^/Inbsp;mana uerfutia, conuocant in pedore dolos omnes, Si qui

-ocr page 109-

IN MARC VH CAP. XII. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;109

^�paratos laqucos.Sic enim apud fe cogitabant:Si dixerfmus c�lo,rcfpon=: l^ebit:Cur igitur non credidiftis ei de me teftificantii Si dixerimus: Ex homininbsp;us,periculum eftne populus in nos facial impet� : nam fumma erat apud pOanbsp;uere�'nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fan�fa eti� memoria,quod nemo dubitaret quin

fuiflet. Itacp quanquam effent fuperbi, tarnen pudefcere males lefu refponfum exigent! dicunt�nbsp;lisnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quocppar parirefei-ens5aitillis:Siuosmihinefcitis quodfc�

�a nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;authoritatem faciam qu� facio� Confer te fa�

�uthof nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;uerbis illius, �C expendite an, fi non dubitat� eft de illius

^^tat nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;de mea dubitare�'Duabus de caufis fcientia ueritatis oc

�l^�^^ntibus qu� autis qui quaeritminus inteUigit,autodio uelcoiu ^witatis indignus eft cui debeat aperiri.

CAPVT XII.

H nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;�lis in parabolis loqu� Vineam paftinauit homo,8^ A

|l^S^rcumdedit fepem,8C fodit lacum,Sd �dificauit turrim, S)C loea 3g�'icolis,amp; peregreprofeduseft.Etmif�tad agricolasnbsp;agricobs acciperet de fru�u uinc�* Qui ap^ ifrfw.�.4nbsp;fdimiferunt uacuum� Et iterum mif�t adnbsp;P iUurn in capite uulnerauerunt,amp; contumelrjs aamp;nbsp;�hm ^^dent� ^bum mif�t,� ilium occider5t,amp; plures alios,quofnbsp;J. ^wniexhlc�^^'�^^^^�occidentes�

/l^^ftioneutcunqj biiffent elapf� facerdotesfcrib�amp;Sprimo* aci ^�^^^bnf�dias, Dominus lefus per enigma proponiteisalianinbsp;����Pietatnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;imprudentes refpondent, �C fuam ipforum dam�

�( nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^^^cntur authoritatem quam hadenus iadab�t merito ad

end cirr^^ 4 � nbsp;nbsp;autem habet par abola.Quidam plantauerat uincam*

otn � nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ne pateret incurfibus, ac f�deral in ca. lacum excipi�

Q� affa nbsp;nbsp;nbsp;^^^uxerat tn ea turrim ad cuftodiam uine�. Au� ita rebus

^ocauit agricolis J mox^ peregre profedus eft� f ^deffetuindemi� tempus,mif�t ad agricolas illos quibus locaucnbsp;fiiQnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ut� colonis reciperetfrudum quem uinea reddidif*

�binv nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;apprehenfum uerberibus afflidumremiferntua=

mif�t ad illos alterum � feruis fuis, Illi uero lenitate do feruum faxis comminuerunt illicaput,muEnbsp;d � remifer�tfvudu uacuum, fediniurijs onuftum,�tnbsp;ftnidem procurrit ad ultionem,fed tertio feruum minbsp;i�^^^riderSt.R.urfus quum alios atcp alios mif�ffet,omnes autpuLnbsp;�^terfecerunt. H�c omnia fatis clara funt ex didis in Matthaeun�

habens filium chariff�m�, amp; ilium mi�t ad eos Quia reuerebuntur filium meum : Coloni autemnbsp;Q ^uuicem : Hic eft h�res,uenite,occidamus eu,amp; noftra eritnbsp;% f ^pprehendentes eu occiderunt, eteiecerunt extra uineam�nbsp;dominus uine�f Veniet amp; perdet colonos, �c dabitnbsp;ns.ISlec fcripturam hanc legifb'sfLapidem quem reprobaucianbsp;K

-ocr page 110-

llo nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;C o M M E N T � R r V Mnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;jj

IprzisJ

Romlt;i.9.g

*fc

runt�dificanteSjhi'c fa�lus eft in caput anguli� A domino iftud,amp; eft mirabik in oculis noftris�

Supererat unicus hic filius, qucm tencrc diligcbat.Itacgncquidint^^ relinqueret apud illos improbos agricolas admiranda lenitas domini,nbsp;poftremo mi�t ad colonos, fic cogitans apud fefe: Tametfi contcmprcfi��^^nbsp;uos meosjtamcn hunc filium meum faltem rcuerebuntunSed uidtnbsp;mini bonitatem coIonorS malitia. Vbi uident adcfle fihum,confpirant^nbsp;tiore confilio� Hic,inquiunt, efth�res, occidamus eum,6lt; noftracHt*�^nbsp;tas,Et iniedis in ilium manibus eiecerunt � uinca,amp; eiedum ocridcr^^^inbsp;orata parabola dominus rogabat facerdotcs fcribas:Quid igiturnbsp;nus uineae talibus colonis �'Illi primum non animaduertcntcs qiio tefl�,nbsp;militudo,refpondent,in fuum ipforum caput pronunciantes fentcnda�^Jnbsp;niet ipfcj�� poenas fumet de colonis, ac uineam locabit alijs meliorisnbsp;iponfum cum approbalTct lefus, adiecit Pfalmi teftimonium ab ip�s ftf*nbsp;fcientiam profitcbantur exquirens interpretationem: An ne bancnbsp;pturam,inquit,lcgiftis C' Lapidem quem reprobauerunt hi quinbsp;fadus cftcaput anguli, A domino fadum efthoc,amp;eft admirabilc�f�^nbsp;ftriSfHic expergifcuntur QC intelligunt no latere lefum fcelerata ipidnbsp;filia, acinuolucro parabolae malitiam ipforum (nfanabilemeired�,^nbsp;miferat illis deus populum fuum, ueluti uineam unice colendamnbsp;busquac adpietatis difciplinam attinent diligenter inftrudam.nbsp;quafi peregre agat, paflus eft illos qu� uellent agere� Sed illi fibinbsp;non domino, ad quem oportebat redire frudum�Ceflantes pernbsp;tas admonuitofficij fui, kdillikmper indetcrius profecerunt,tand^^^)lnbsp;dei unicum lefum eieduri � lerufalem Suf occifuri, fibi pollicentes �5^nbsp;uine� perpetuam proprietatem ac dominium ad fe tranfiturum.Sed pisnbsp;uenturum erat, utiuftiffi'ma dei tories fpreri uindida templumnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^cli*** L

gnitas ab eis tolIeretur,fiC traderetur apoftolis,Deinde lefus quem � probum lapidem reijciebant � ftrudura iynagog�,deo uolentenbsp;cxpcdarionem,eledus eil ut effet caput anguli in ftrudura ecclcfi^�nbsp;is paritcr amp; Gentibus aedificand�, ut m�dius fi^immobilis, utrunlt;^P^'nbsp;uelututrunc^ parietem conrineretin una fide Euangelicajduost^j.^*^ �nbsp;femetipi� ex utrot^ populo unam ciuitatem, �C unum templum fibi

Mdithtiitb Liute io�4

Etqu�rebant eum tenere,et timuerunt turbam,cognoueri�^ quoniam ad eos parabolam hanc dixeriuEt relido illo,

tunt ad eum quofdam ex pharif�is amp; Herodianis, ut eum

Intelligunt parabolam, agnofeunt prophetiam, nec tarnen rclip

c�catimaliria, fedobmetum populi circumftantis,relido kluabJri culis SCtechnis peraduriquod pal�m non potcrant,Scclcratiffmiy^j,jynbsp;micidij genus eft, quod fanditaris aciuftiti� fuco praetexitur.lpfi

ri fubornant aliquot infigniter impios ex pharif�is 6C HerodiaoiSj^^pil�jJ^jy diffentiebantindogmatisjfed confenriebant in odium lefu,nbsp;mundi fapientiam.Tories uidifubindercpetunf,utliqucrctipfos^nbsp;dis efle uidos, QC impares abire domini confilio�Iam enim tempusnbsp;nas qui pridem adortus dominum difeeflerat inferior, per fuos latenbsp;machinas expedireuAdc�titatj lefum hiftriones fubornati,quilt;^3P�^

-ocr page 111-

IN MARC VM. CAP. XK, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tU

ali'quidex didis Iefu,Quo poflent ilium �pud Caefa ^pi'aefediim reum peragere,

uenientes,dicunt ei:Magifter,fcimus quia uerax es,amp; non ei� B enim uides in faciem hominum, fed in ueritate uiartinbsp;Licet dare tributum C�fari,an nondabimus^�nbsp;toti�5*?'''^*�-��^tur�blandiff�mopro�mio,quafi falli poffetblandimento, quinbsp;Magifter, inquiunt, nouimus te ueridicumnbsp;perfonarum lib�r� quod ucanbsp;temouetdignitasautfublimitasc�iufquam,nbsp;faciunt multi qui potentibus �lTentantur, fed contemptis hoanbsp;r doces quod deus pr�cepit. Die igitur S� nobisiLic�tne cenfumnbsp;'^Vort�j. .nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nonlic�tc�Pharif�idefefidebantpop�Ium deo dicatu non

prophafiis C�faribus et f�mulachrorum c�ltoribus� vjj ^'^odianiius C�faris tuebantur� Et hue tendebat inf�diof� pr�fatiunnbsp;P^^rif�is pronuncians ab Herodianis deferretur,uelut author re�

uerfudam illorum,ai� ilIis:Quid me tentatisCafFcrte misr earn, Atiliiobtuleruntei� EtaitilIiszCuiuseftima:^

Mu� funt C�faris, C�fari:amp; qu� funt dei, deo. Et

fed t nbsp;nbsp;nbsp;�^equaquam fenor�s illorum uerfutias,indignas quod non

Hi �ide nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^aufa ueniilent,ait:Quid me tentatis�'proferte mihi den�

*�* P*^��^ius eftilicodenariusXibenterenimfubferuiuntcaptio ^^�^frant.Tum lefus infpedo denario dixiuCuius eft h��iniaanbsp;C�faris� Quid eft hoedefus quem nihil fugitnbsp;d,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;g?��*�^3ginem aut titulum C�faris,pharif�i 6C Herodiani noueruntV

^�^�equam infpiceret, fed qu�rebatur occaf�o comode refpondens

* parabatur exemplum, quant non oporteat callere prirt Hu fnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Chrifti uicarios profitenres docere debent c�leftia�N�c

Chrifto dignum�Reddite,inquit,qu� funtC�faris,C�fari:�6 improbauit fi qui deo dicati funt pend�t C�fari, quaranbsp;publicam funeftionem debetur, aut quod per uim exigit,nbsp;pecuni� non facit nos impios, fed peroccafionem admonetnbsp;attinebat, utdeo redderentur qu� illi debentur� Yile noanbsp;dnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;imaginemhabebat C�faris, fi hune agnofeis,6C pendis C�;�

magis reddendum eft deo,cuius imaginem gerit oa Vnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;charader 5gt;C fimilitudo imprefla eft animo tuo, ut

conformari ftudeas, �C obliteratam in te d*eiimaginem deirefor �^P*�i�c*^da,Curergo eam tradis diabolo�hriftiani titulo gloria=nbsp;*'^ddis illi quod debes ex profelfioner�Huius refponf�prudentiamnbsp;^j^^'itadmirati.

� nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Sadduc�i qui dicunt refurredionem non ef�einbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;�x.c

�. ^gabant eum, dicentes : Magifter, Moyfes nobis fcripf��ut f�

fuerit, S)C dimiferit uxor�, amp; filios non reliquerit, � .? ^ater cius uxorem ipf�us,amp; refufeitet fernen fratri fuo�nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4

K a

-ocr page 112-

Impofitum eft filcntium duabus ludcorum fedis unico di'do.His fadio Sadducacorum que negat efle refurredionem corporum/cdnbsp;mi'ncm affirm�t morte perire, uel faltem corpus anima immortali :nbsp;fpiritum efle credit,in hoc diffentiens � pharifaeis.Hab�t SC illi craffi caPnbsp;qu�ftionem, qua tentent diuinam fapientiam Jefus turn quidcmnbsp;(onam idiotx, fed quod in illo erat infi'mum,fublimius erat co quodm nnbsp;bus eft fummum� Sic autem adoriuntur:Magifter,Mofes in libronbsp;mij reliquit nobis hanc legem, Vt ft quis uxorc duda decefTerit dfnbsp;frater defundi actate proximus ducat uiduam,0C ex ea gignainbsp;frtndi nomen gerat. Quod ft is quocp deceflcritorbus, frater quinbsp;Blus eft fuccedat in fratris uices,

Septem ergo fratrcs erant, nbsp;nbsp;primus acccpituxorem,�^gt;Jg^pcf

eft non relido feminc* Et fecundus accepiteam, amp; mortuus�* � ifte reliquit feme, E t tertius f�militer� Et acceperunt c� ftrnilit^�nbsp;amp; non reh'querunt fcmcn^NouifTima omnium defunda eftnbsp;�n refurredione ergo cum refurrexerint, cuius de his erit uxo**nbsp;enim habuerunt earn uxorem�

Euenit ut � feptem fratribus qui natu maximus erat duccret cefltt abfep liberis,Huic qui natu proximus erat iuxta legis pr�fcr*^nbsp;Ctj�C uxoremrelid�duxitdomum, Ethocabft�libcris defundo^^jjjJ^^nbsp;dus fr atcr,�^ poft hune item c�teri uflt;^ ad feptimum, Omncs,alius r |jer*P.nbsp;duxerant cam uxorem, omnes fine liberis defundi funt,Tand� Si-defunda eft,Ita(� cum uenerit tempus refurredionis,ac fratres frp^nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;(

tint un� cum mulierc, quis cam fibi uindicabit uxorem ma nupta fujt uiris fratribus quum uiueret. Ex huius cafus abfurditatnbsp;putabantl�ridiculamfiCabfurdamfadurosrefurredioncmmoru�'�nbsp;uxorem omnibus communcm lis inter fratres oriretur,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^^5

Et refpondens Iefus,ait illis : Nonne ideo erratis, non pturas nclt;^ uirtut� deif Cum enim � mortuis refurrexerint�*�^ quot;nbsp;neep nubcntur,fed funt f�cut angeli dei in c�lis*

Dominus lefus non eft grauatus eorum crafl�tudinem docer^� non ifta percontatio d�clar�t uos tota errarc uia,proptcrea quodnbsp;tis feripturas nei� uirtutem dei;' Scriptura Ipiritualis eft,nbsp;hominem quum nihil efl�t, poteft eundem cum uolet ex mortuo u* jj/fnbsp;re. Non folum autem reuocabit ad uitam mortuos, uerumeti� don� j �nbsp;mortalitate, Porto coniugium ad hoc reper turn eft inter mortalesnbsp;nbsp;nbsp;pf

inftitutum ab exordio, ut quod per fe perpetuum non eft,aliud cX gando propagctur.C�terum ubi null� funtuices nafeentium at�nbsp;quid opus eft matrimonio;' Cum enim refurrexerint � mortuis,�nbsp;ducet uxorem, neep quifquam locabit filiam nupttim,fed qneu�ad�^^j^^^nbsp;geli dei in �lis, quoniam inter eos nulla eft mortalitas, nefciunt unbsp;montj : fie crunt qui reuiuifcent in refurredione, iam corpore fp**nbsp;mortali f�miles angelis eff�di,

C nbsp;nbsp;De mortuis autem quod refurgant, non Icgift/s in

per rubum quomodo illi dixerit deus, inquiens: Ego fum h�m^8lt; deus Ifaac, �C deus lacobf Non eft deus mortuorun�� t

-ocr page 113-

IN M�RCVM. CAP, XIl. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;IIJ

Vos ergo multum crratis,

quomodo abfurdutn uobisuidetfNonnelegiftis uobis eft efle debet facrofanefta authohtas, quibusnbsp;erubo loquens adMofen, Ego fum deus Abraham, deusnbsp;d�Qnbsp;nbsp;nbsp;deus lacob �* Illi iam mortui dudum erant, amp; tarnen fe uocat illoruni

/.iiuntigitur etia mortui propter fuperftites Sgt;C iinortales ipforS animas, fiprVf quot;�^gni eft eas inpriftini corporis domicilia reuocarefQiiodnbsp;�^Oojnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;abfurde dicitur deus mortuorum.Quemadmodurn nca

regem eorum qui non funt : ita deus uiuentiu deus eft non Vos igitur Sadducaei uehementer erratis,nihil aliud imagin�tesnbsp;inhac cernitis. Verius 2C felicius funtea quae no cernbsp;� 'I?��' Qn� uidentur oculis corporeis,Nihil enim deo uerius eft,amp; ta^nbsp;fentitur. Quis a�'rem uidetf fine quo tarnen nec uidetnbsp;Cum autemmultaapertiorateftimonia d�nbsp;ii��nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dominus lefus poftet proferre, hoc tarnen protulit, quia Saddua

�aec refurreeftionem corporum confitebantur,�i^ fecundum quofdam mentieb�tur: tantum quinc�nbsp;*'^^^*Pftint,prophctas refpuunt, quor� authoritatem proferre con�

hfcribis qui aud�erat illos conquirentes, nbsp;nbsp;uidens

refponderit, interrogauit eum quod primum effet �effsautemrefponditei quiaprimumomniumnbsp;^'^�huin^�j�^^^'ffrael;Dominusdeus tuus,deus unuseft.Etdiliges Drwhff���nbsp;tunbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;corde tuo,amp; ex tota anima tua,amp; ex t�^

Hoc eftprimum mandatum.Secun

'^'ishn illi, Dilis^s proximum tuum tanquam teipfunr. ^eutt.^,d

^�'di finis. Sadduc�is fuccedunt pharifaei dC ferib�, bis an� Gala.^^c an ^^S�^itio ^^^^dduceis exprobrata le^is infeitia. Namfcribac 0^ pharifaei le� Uccbiigt;bnbsp;f�nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pr� c�tej.(s fe ia(ftant,SC a Sadduc�is diftentientes credunt efle

credunt animas hominum � morte corporum fuperftites ef Higaudentes refutatos Sadduc�os,�^nbsp;letf ��Hat ftntentia refpondifle,uelut eruditi per feribam quendam adnbsp;lt;Qr t enbsp;nbsp;nbsp;P���P��'^unt eximiam qu�ftionem, ex intimis legis arcanis. Irta

dit nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;effet pr�cipuumac maximum in lege pr�ceptum,quuni

^ft.^p'%h^^^�'���'^^^dnumerentur. lefus autem incontanter illis refpon= �'o'n dil,-^^^^�^eronomtj cap.�.Audilfrael: Dominus deus tuns, deus unusnbsp;deum tuum ex toto corde amp;c. His duobus mandatisnbsp;�gt;ict?5^0dnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quoniam totius legis fummam complecr�tur. Maximum

omnia debemus in corde locate quaf� unicum pietatis funda� ^.^ftsUempe cognitio, fides,�lt;f confeffio diu�n� unitatis,cum exe�

. operationis,qu� in diledfione dei proximi perficitur h�c Sf ^^'^^^^^^*�^^�^�poratur,C�terapatentexdi(ftis Matth�inbsp;�gt;11''��� e(} 'magifter in ucritate dixifti,quia unus eft deus,nbsp;^^hus pr�ter eum. Et ut diligatur ex toto corde,amp; ex toto in�nbsp;tota anima, �C ex tota fortiiudinc:amp; diligere proximum

K 5

-ocr page 114-

114 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;COMMEHTARIVM

tanquam fcipfumtmaius eft omnibus holocauftomatibus lefus autem uidens quod fapienter refpondiftet, dixit ini:Nonbsp;� regno dei.Et nemo iam audebateum interrogate,

Maltby xx.d

Lilcit xo,g Pfatao�,({

Siquidem pietas Euangelica fita eft non in uidimis pecudum,fc^ tefpiritus, Abhocintelledunonmultumabeft quf quod eftnbsp;plcx pr�fert omnibus altjs praeceptis,quae �guram habent ucr�nbsp;quam rem. Contra, lud�orum uulgus fumm� pietatem coilccabatii^nbsp;viidentur oculis, inlotionibus, in obferuatione fabbati,nbsp;donarijSjin facrifici)s,in diebus feftis, inieiunijs, in prolixis pcibus. Qnbsp;ex toto corde diligitdeum propter ipfum quinunquapoteft farisdilig*^7^,jlt;nbsp;proximumdiligitin deo QC. propter deumjabunde facrificauit,nbsp;ciffetfapientialefujdeftiterunta tentando ne plus etiam dedecoris ^^fv'***nbsp;ftepopulo, Habebant lefum pro idiota : ipfi magnificis titulis tragit^^^uJ**nbsp;tantum non pro dijs fe gerebant apud imperitam multitudinem. Vnbsp;gelica fapientia non eft fita in multitudine literar� Sgt;C in infigni erudi^nbsp;entie faccularis fixS magniloquenti�, fed in fynceritate fpiritus.Quo^nbsp;inter fcribas QC pharif�os, facerdotes ac primores populi, pofteanbsp;ftoli rudes inter philofophos �C principes.De hoc autem fcribanbsp;cit: Nec moueat quenquam quod Matth�us dicit, tentantemnbsp;minus interrogatus hie cft.Fieri enim potuit ut quamuis tentansnbsp;mini tarnen reiponfionecorredus fit. Autcerte ipfam tentationen�'�^jjpffquot;^nbsp;piamus malam, tanquam decipere uolentis inimicum, ftd tanquat�nbsp;uolentis amplius amicum, Scriptura autem dicit : In fimplicitate cofnbsp;rite ilium, quoniam inuenietur ab his qui non tentant eum, Vtinafl�^nbsp;irapleretur geminaha�c dilelt;ftio,quam dominus tantopere probat,nbsp;faria,8Cdeo pracfacrificijs omnibus grata, quae tota fecundumnbsp;genda eft,qua� tarnen nunquam perfede implebitur, donee ChrifnJ^'u^,(ii'^nbsp;nuncietur,donec pater adoretur in fpiritu amp; ucritate,0!^ folum deinbsp;noretur omnino. Caetera autem ueluti adieditia St fuperflua retjei^ft^nbsp;ftus ifte eft omnia,uerbum deiomnia,cactera tanquam nihil amp;inaflj�nbsp;D Et refpondens Icfus dicebat, docens in templo : Quoffloo^j�nbsp;! fcribg Chriftum efle filium Dauidflpfe enim Dauid dicit innbsp;do:Di'xit dominus domino meo, fede � dexteris meis, Don^P^^�^nbsp;inimicos tuos,fcabeUum pedum tuoru, Ipie ergo Dauiddicitnbsp;minumtS^ unde eft filius eius�tmulta turba eum libenter a� /'

Quanquam illi ceifabant � tentando, lefus tarnen non ceflabat a Quum enim omnibus colledis quaeftione propofuiflet, cuius filiusnbsp;fias que expedab�t, �C ex prophettjs refpondiflent, Dauid, mouitnbsp;omnibus infolubilem,Qui confiftit,inqui�s,ut Mefl�as fitfiliusnbsp;doquidem ipfe Dauid afflatus fpiritu fando fie loquitur in Pfalmo-nus�dc. Quum,inquit,maiorf�tauthoritasprogenitorum qu�mnbsp;quomodo Dauid ex fe naiciturum appellat dominum fuum, ueluUnbsp;hum uocet dominum Hoc myfterium nondum intelligebantnbsp;f�i, quifpiritum habebant carnis, Dauid autem afflatus fpiritunbsp;bat in Chrifto nondum nato quiddam maius homine,quum ipfcnbsp;fetquamhomo.Obticentibus fcribis SiSpharifaeisplerac^nbsp;fu,eum^libenter audiebatdifterentem, Quam cum uidcretfanabfle

-ocr page 115-

IN MA RC VH. CAP. XIl. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ilf

^otcsautcm^fcnbas ��pharif�os deftfnata malitia tcndercquoc�perant, ^pwdpopulum traducere non �t illis obtredaret,fed ne poftnbsp;illis falf�pietatis ac fandimoni� perfonamu'amnbsp;poftulabat. Itacfi depromens fuam illam dodrinam,hoc eft lianbsp;P inulli^palpantenii^

^��ib nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dodlrina fua ; Cauete � fcribis, qui uolunt in ftolis Matth, t},^

� � nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;foroj�^ in primis cathedris federe in fynagogis,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;�f

ccenis, qui dcuor�t domos uiduarum fub ob^ � Pfolix� orationisjhi accipient prolixius iudicium,nbsp;dominus Icfus J ne uos fallatmagnificafpecics fcribarum 6Cnbsp;uidnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ftndent ueftr� faluti, fed fu� glori� : cupiunt enim ut ma�

� ^*�bulare in ueftibus ad talos ufc� demiifisnienantur^ faluta� br�nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;captant^ primor� fedilium honorem in confelfibus, 8� in con�

accubitu.Habent prolixas preces,quo uideantur elfe fucis fuis captant uiduas beatas fed umplices, no unonbsp;� nelquiafexus eft inf�rmior,uel quia uidu�funt marianbsp;diuites funt, His fefe ingeruntueluti pa�nbsp;dnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;religione totas illarum domos deuorant.Adeo nihil il

religionis fpecies,ut grauius etiam fint �deo cona f ^^�'^�'^idam fuam obnub�arintfucofandimoniar. Ab his itai�

contra gazopbylaciutn ,afpiciebat quoi�iodo turba p^�^�^etauJ*'^^^�P^yIacium,amp;multidiuites iadabantmulta. Cumnbsp;dnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;�idua pauper, mifit duo minuta,quod eft quadr�sgt;

fuos,aitinis; Amen dico uobis, quoniam u� Knbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;omnibus mifit qui miicrunt in gazophylaciumgt;

quod abundabat illis, miferunt: h�c uero de penUs;

dominus lefiis in earn rempli p�rtcm in quaea

ykch nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;) in qua feruabantur donaria facra, fedens^ � regionegaa

c ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4�^* donaria conijciebant in gazophylacium, ac mul

ueluti catteris fandioa illorumex donimodo metientcs.Interea acceff�tnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*

^1gt; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nidua paupercula , ea mifit duos minutulos nummos, qui

qnadrantem. Nullus erat qui non diuites illos huic mulier� '�scferret. Sed longe difcrepat iudicium lefu � iudicio fcribarum �Snbsp;�lUinbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;latere difcipulos fuos. Pro comperto,inquit,dico uobis,

tenuis plus d�dit in gazophylacium qu�m cacteri omnes ^�^craliff�me dediffe.Nam cacteri dederunt ex eo quod ipfis abunnbsp;fhnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dederunt, fed plus fibi feruarunt,Haec autem ex inopia fuafa=

�^s nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;uniuerfas largita eft, nihil fibi referuans. Non enim deus aeftimat

affedumentis. Taliuidua deledatur Iefus,hua ueluti faftuofa matrona iaanbsp;�hnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;inftitiac fu�, oftentat diuitem mundum bonorum oper�, gloa

�'lQoj ^�^itoMofe,cui nunquam fuit morigera,uenditat fe de prophetis fi'a ^nines impio parricidio uel occidit uel certe afflixit.Semper habctin

K 4

-ocr page 116-

1Iamp; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' CO H MEM TARI VMnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;|g(i*

oretcmpIumdominij�egemdeijpatriarchaSjAbrahamJfaacJacol�J^�^�^jljii^ patainceditfacerdotibus5fcribis,pharifaeis, Atecckfia uelutinbsp;dua nihil habet quod oftentet : agnofcit inopiam honor urn operum,nbsp;nbsp;nbsp;pjil*

hoc ipfum quod habet totumdeo dedicate lam quid tali uiduapote penus,qu� fibi nihil facit reliquum c�Mofen non agnofcit manta,q�j?nbsp;cifionem nefcit quia uidimas pecudum abominatur,contentanbsp;tmmolafle� Sponfus autern dominus quoniam reli�'s terris redijtio^ ),jjJ�*nbsp;uidetur deftituifle uiduam, qu� nunc � ludacis ac Gentibus uelutnbsp;dio de�ituta fpoliatur,eijcitur in exilium,protruditur in carcerem,ain��nbsp;opprimitur, Audit quotidie, V bi eft fpon�is tuus i* V idetur periniranbsp;tarn pufillum habuerit, Sgt;C hoc ipfum quod habebat abiecerit V idet^tnbsp;diem intermoritura cum probro fterilitatis,qu� maritum perdiderit.nbsp;iuxtamundum deploratamuiduam confolatur Ifaias: Laetare,nbsp;qu� non paris, erumpe �C clama qu� non parturis, quia plures fill)nbsp;eius qu� uirum habet. An non uidemus hoc uaticini� impleri�onbsp;ritur fynagoga, propagatur 8C dilataturecclefia, triumphans ii^^P�nbsp;rens in martyribus, exultans in tot fandis dodoribus, N� habetnbsp;ex fuis Opibus, fed ex iponfi fui diuitijs habet aurum probatum �C P^Inbsp;bet gemmas in�ltimabiles. Per iyncer� enimfiduciam ergadiuitei��7,j^,i�nbsp;habet quiequid habet ille, Synagoga tametfi uideretur multum elarg**^*nbsp;men fibi plus fatis referuabat

CAP VT Xlll.

,Tcum egrederetur dctemplo,ait illiunuscxdifcip'�* Ipod |Magifter,afpice quales lapides, amp; quales ftrudurx.�^^jjoiinbsp;^!dens Iefus,ait illij Vides has oihes magnas fdificafloP^'

relinquctur lapis fupcrlapidem qui non de�ruatur�

Nihil in templo placuit domino lefu pr�ter pauperculam uidtia*^ � nihil aliud erat quam adumbrata religio.Nos quo(^ quinbsp;murexeamus a templo ludaico, abqciamus fiducia operu legisnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Jii*'

iuftitiam autem qu� eft per fidem Euangelicam ampledamurjfaq;*^**^ [falt� line aliud templum uobis excitaturus, uere fandum ac fpirituale,nbsp;folidam aefirmam, aduerfum quam nec inferorum port� forent prs^^jajiflnbsp;Quum autem egrelTus effet quidam � difcipulis,ait illi: Pr�ceptor, uid^nbsp;ingentes fint lapides huius rempli,quam^ firma ftrudura, fubfigni^pnbsp;firmius efle quam ut ulla uetuftate poffer collabi, O ludaicos oculos.nbsp;pides admiranturhominum manu congeftos,quafi tali ftrudura ddt^^o*nbsp;fus Jefus autem illi refpondit : Vides hanc magnam QC operofatnnbsp;nem c* Veniet tempus quo nec lapis lapidi h�rens reliquus fiet quinbsp;nbsp;nbsp;^p|i

tur. Tantum abeftuth�c firudura fit futura perennis, lam defydet���j^iiS Ipiritualis, nihil non faftidit �C contemnit lefus , quod oculis corpo^nbsp;cernitur,

Et cum federet in monte Oliuarum contra templum, intcrt'^5 cum feparatim Petrus �C lacobus amp; loannes Sd Andreas,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;�

quando ifta fient quod fignum erit quando h�c omnia M confummariCnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

Diuinitus procuratum eft, ut patefada per orbem fidei Euangdic

-ocr page 117-

IN MARC VH. CAP� XI U. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;II7

1 �a�'� nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cercmonijs toHerctur, ne forte ah'quis patuulus adhuc

�u� nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;uiderct manere ilia � prophetis fada � domino inftituta QC

^�^^quot;����ando fadum f�culare paulatim ad ludaifmitm relaberetur.Aufera *�'ininbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;palmam tenet ueritas per orbem declamata, Cum ergo doa

Oliuarum, in quo tum elegerat nodura ��lorinbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gt; unde templum eratin profpedu, renouata eft diicipulis mca

, quo pr�dixerat fore ut templum funditus dirueretur.Sufpia templo iam uenturum regnum dei,de quo non defin�tnbsp;igitur lefum ita fcdentem fecreto quatuoredifcipulis, hocnbsp;arcanum paucis feorfum credideanbsp;^e�pore uenturi rcgni paucis comunicaret,quod altjs omnibus cr�anbsp;tin^^^'^�^oneflet. Dicunt itacp: Die nobis quando fient ifta,�c quo f�gno potcanbsp;t�tfQij .P�^^hendereiam adeff� tempus ilIud.Dominus autem qm' fm's exemenbsp;uindid�, prouidentiam uit�,uoluit8^ cuanbsp;^ognofcendi,qu� ad falut� non pertinent,eximerejtac� iermonemnbsp;fc Poft\�nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Hierofolymitanac aliquando futurum,

graues perfequutionum procellas coorituras aduerfus P*^�cones, ac uentur� aliquando finem huius mund� Sed quemadanbsp;Pfgt;� iti �nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;expedit hoc fcire,quod aliqu�do finient hanc uitam, ut fema

^^Pus nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;praepar�uita uolebatefle perfuafum difcipulis uenturum

�^^diret iudex uiuorum amp; mor tuorum� Carter um quando id uen�

J, �^�H^oniam non expediebat,fciri nolebat.

eni^lefuSjCcepit dicere illis : Videte ne quis uos feducat; in nomine meo,dicentes : quia ego fum, amp; multosnbsp;c �

Da � nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quis uos feducanfuntenim multi uenturi in h�c terram,

nomen meum uindicabunt,qui fei� � deo miflbs hnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;�\^cfl�am in lege 6C prophetis promiffum fe efle mulu's ludacis

t nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;eiTeChrift�jatcp hoc

b^sincautisimponent, Sequentur flatim illos magni in hac ter� ^^utum in hac terra,fed 06 in alijs multis,magni tumultus ornbsp;Qnbsp;nbsp;nbsp;tnftarc meum aduentum ac finem huius mundi�

^PofJ^�^^udicritis autem bella 6^ opiniones bellorum, ne timueritist finis, Exurget enim gens contra Bnbsp;L.. �egnum fuper regnum, SC erunt terr�motus per loca,amp; fa�nbsp;dolorum h�c,

�'��' oportet uos flatim adexcitata bella autadf�uosrumores v�''*nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;conturbari, quafi iam adfit tempus illud ultis

huiufmodi bella uentura, fed non continuo fequetur dnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dies extremi iudic�j mei etuniuerfalis.H�c ein pr�ludia dum

I � nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;uiundi aliquando finiendi, �6 aduenturi iudicij mei j interim quia

f� Ulti nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;unicuicp genti, imo �6 perfon�, tandem tarnen �6 uniuerfas

ti-- ^dmonitio �C praeparatio erunt, quemadmodum infenili corpoa � *^^ftb *''��'^^P*��dicuntbreuicollapfurum.Temperaturaqualitatumferuanbsp;^�^PUs ualetudinis, c�terum ubi hi? inter fefe pugnantibus concutiturnbsp;� �umentum eft imminere mortis interitum. Coorietur aute gens ad�nbsp;5�nt�,pofthac ut hadenws,regnum aduerfus rcgnumj�C coptjs ingenss

-ocr page 118-

n8 . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;CO MMENTARl VM

tibus in mutuum ruent cxi'rium. Quin �C terra ipfa ueluti indignata taW os homines fuftinere �Calere, motibus fuis concutietur, �i. admonebit*��^ pjnbsp;tantes feueri amp; iufti diuini iudictj, quod impios maneat,utemendati etH .nbsp;zelum diuin� iuftiu�certiff�meingru�tis, Itac�paf��merit fames,terranbsp;te imptjs colonis fuam alimoniam� Quin �� a�r uel u t indignans imptjsnbsp;bus regibus �C principibus cum eorum populis, uita �C habitu indignisgt;nbsp;lens erit 5C letalis,ut de medio auferantur qui domino adiierfannir uerb^nbsp;ftiti�, Huiufmodi mult�quum fecundum tempus uideritis exoriri,dilQ^nbsp;tione iufti diuini iudictj, ne protinus expedetis finem totius mudijinq**^nbsp;ut iudex uniuerfalis uenturus,Erunt enim h�c tantum exordia qu�danbsp;monitoria futur� mai�ris calamitatis, nifi ad dominum emendarinbsp;tur^Ne uos quidem ueftro tempore eritis ab his malis immunes.nbsp;te uobis ne quid obruat inopin�tes, ut in iuftitia fidei folidi perfiflatisnbsp;femel coeptum Euangcli� nulla ratione d�f�ra tis, fed inftanter urgeatis,*^^#nbsp;doquidem multa quidem eidem obfiftent, fed omnia perrumpetnbsp;te �c triumphabit f�liciter cum gloria dei unius mea amp; ueftra.

Videteautem uofmetipfos,T raden t enim uos in condlns^�^pic nagogis uapulabitis, amp; ante reges amp; pr�fides ftabitis proptt�'���^j,0,nbsp;ftimoni� illis� Et in omnes genres prim� oportet prpdicariEua*i^jjp,i)nbsp;Circumfpicite diligenter, amp; raementotehorum iierborum meo*''^�nbsp;huiufmodt qu� pra�dtco obuenient.Pertrahent enim uos reos inceflf*'nbsp;tium, in iynagogas lud�orum paft�m in orbedifperforum.Corai��'l^jj)(ii,nbsp;amp;C pr�fidibus fiftemini, caufam di�furi de capite, non ob aliquodnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^,os�

fed dumtaxatob nominis meiprofeft�onem, ut patef�at illos merifo regno dei,qui pr�cones regni fie afflixerint. V erum h�c nihil perturb�^jp5^^nbsp;mos ueftros, nihil eff�ciet totus mundus amp; omnis poteftas f�culia^^^* jiit�nbsp;uangelij profecftum,quocuncpfuturoin tempore, omnis^impioruifTnbsp;Cuncp f�uitia ueritati fidei ref�ftens.Necp quifquam quorumlibcttyta^*? p,i)^nbsp;uos extinguere poterif ante tempus,ac diem domini ac ueftrum.Nefnbsp;niet finis mundi priufquam Euangelium illud meiim pr�dicatum tfnbsp;frudu fuentper uniuerfas orbis nationes. Nihil igitur opus utullani^�^jJli;^nbsp;iuspraefidia pareris aduerfus perfequutorum uiolcntiam,2utfoIic�gt;^*��j(/�nbsp;modopoff�tis exillorumiudicijs elabi, innocenuam ueftram ofie��^�nbsp;fidei iuftitiam defenfare.

K4tth�,o,b

Et cum duxerint uos tradentes,nolite prgeogitare quid fed quod datum fuerit uobis in ilia bora, id loquamini : non ei��nbsp;ertis loquenteSjied fpiritus fandus.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;

Vocatiinius ante reges �Smagiftratus ite, ne utdeaminipublic^^ .pfiii�� ritatemafpernarftnamamp;hocprofueritadEuangeJij propagaoone. fnbsp;ituri,ne fin's foliciti,meditantes quid autquomodo loquamini, rudesnbsp;forenfi'um adionum imperiti,qui femper pacem omnibus ueftrisnbsp;tuliftis in me,quemadmodum folet hominum uulgus, qui rhetoresnbsp;ac patronos adhibentin caufis agendis, fed quicquid turn uobis fugg^^ot�*nbsp;nimus id Ioquamini:nonenim uos eritis authores fermonum,fednbsp;na.Spiritus autem fandus loquetur per uos qu� conducent Euafg^nbsp;gotio in gloriam dei, amp; falutem animarum ueftrarum,etiamfi fuonbsp;ta fit finienda corporalis, quod erit cum gloria fempiterna, propag^t

-ocr page 119-

IN HARCVH. CAP. XIH. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;�^9

'^'^.^ofelidiisEuangclio ad omnes fines mundt, quodmulddem'^ueftrSproa confp%7iiri.Sicutenim ecclcfiaftica: teftantur hiftori�,niu tonbsp;l^^^�xcidium Iud��j.-3� apoftolorum quorundam mortem,pracdicatum lUnbsp;in omnibus partibus mundi,

?

41

* tadet autem frater firatrem in mortem,8^ pater filium � nbsp;nbsp;con uf;?

in parentes,amp; morte afficientcos�Et eritis odio omnibus,pro ^^omen meum.Qui autem fuftinuerit in fin^,hic faluus criu

^'�'^�'�^^�^i^o^^adsuelobefreuelitisquomodolibet, e oc

Si uer�nuncium omnibus, tarnen eritis omnibus muifi, qui mu = nominis mei, quod pr�dica i s. �n|nbsp;erit perfeucrantinbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Umitas Dcrde=.

*t ual- nbsp;nbsp;c�ptis ufc� ad finem, hic faluus erit. N ulla enim canbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*

^fe^^n�i pedorefidentem Euangdio,qu^^^^ ^�t.v�?'��feftabitur,fedinfandopropofitodefenfantibusfempertriumphanbsp;P,/�^^hocreliquaamp;fimiliaMatthaeia4,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, n - u-nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;6

^eh�. ? nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;uideritis abominationem defolationis,ftante, ubi non ���� �

^^S'Mntellisat) tunc qui in lud�a funt,fugiant nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Datt,slt;s

Co^^^ndercendatindomum,necintroeatuu^^^^^ in agro erit, non reuertatur retro tollere ueftimen�nbsp;�^?3ft?^^8�'�niqu3criasimminentisexfremxcalamitatis, qu�fupcruen.nbsp;ccrnitis,urbi,templo,0i genti,poft quamnbsp;�^�'^Potcftas futura gens iUa Iudaica,dilig�ter aduer titc ad fign� dtudnbsp;J^^^TS�^l^o^idefolationismaxim�caufaerit, �gnu prognofticumnbsp;h � �/ ft��rit abominanda imago in templo dei, in loco quo non decet,nbsp;Danielis propheta� cap. 9. cuius fenfum qui tune leget,intelnbsp;c2P^'^�'ntia tefte uerifl�ma pr�dixiiTc uatem pronunciabit Jmaginemnbsp;Pilatus in temnlopofuitjuel Adriani fortaff�s ftatua equeftris,nbsp;^or�. Tune autem tempus adait, ut obmiffis omnibus

?�^�lt;^anarrathiftoria) trans lordanem fecedetes, fub Agripp�reg parebat imperio Romanoru,Tunc,inqu �H,

'�'dt.�iat,EtfiquistdtemporisfaeritnudtB.inagtolaborans^e��^^^ '*t4t(l�quot;quot;rub!atutus^paUiumfuum.fedreaaprofugiatquopoteft.Tamafibnbsp;^��ritas inundantis calamitatis.

-ocr page 120-

. 110 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.i - jCOMMENTARIVM

C V�C autcm pr�gnantibus Sinutrientibus in illis diebus� � ro ut hyeme non fiant� Erunt enim dies ini tribu�tiones taies,nbsp;non fuerunt ab initio aeaturae qu�condiditdeusMc^ nunc,necjne^^*nbsp;V X igitur grauidis SiC ladantibus,quoniani illas natura non finnbsp;ijcere,has prohiber pietas� Et unica falutis uia erit fine morafugifle.Proinj^^nbsp;lud orate deum, ne calamitas h�c tanta incidat hyeme uelnbsp;celeriter folum,uerumetiam procul aufugiendum erit��t hyenis obnbsp;nbsp;nbsp;l

tatem adlongius fugiendum inutilis eft� Etfabbato longiusiterracett^^,^^ uetat� Sicautemdida funtifta, partim ad excidium.urbis �igen^Wnbsp;partim ad tempora perfequutionum qu�lapidato Stephanonbsp;cruduerunt� Quando tant� tribulationes obortac funtpijs,�i Chriftonbsp;tibuSjUt in periculum falutis peruenerint eriam eledi, ut erat fine dut**'nbsp;lus ipfe, SiC quos ipfeperfequebaturacerbiff�me4Quarumperfequuno^^,inbsp;miles uix unquam antefad�leguntur,utfandiquicp �ieledi fandosnbsp;d�liter fuerint perfequuti ob unius fidei fand� confeff�onem�nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. jpfO

Et nifibreuiai�et dominus dies,no fiiiflTetf�luaomnis caro3^ � pter eledos quos elegit,brcuiauit dies�nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;poi�

Quod fi h�c afflidio, quemadmod� erit f�ua fie etiam effet ejgt; euaderetfaluus quifquammortalium� Seddei dementia uoluitean^^'^^jpjic*nbsp;tem ei�� breuem, propter eos quos delegit ad uitam �ternam� Exnbsp;minem perirepatietur, quaccunc^ infurrexerit malorum procella,nbsp;eft quod fibi quifquam timeat, modo perfeueret in fide Euangelica,n^nbsp;cramancoram�NuUa uis proftcrnetmihiconftanterfidentes�Tantu*�� {pV�nbsp;ne pro me alium Chri�um ampledamini� Neq^ tarnen hic non poten fnbsp;efle tropologia,qu� docet nos ab omnibus humanis impedimentisnbsp;femper oportereexpedarediem iU�,qui nos deo f�fletiudicandosnbsp;poteflparatus efle,qui uel ob temporalium rerum amorem,uel oba�^nbsp;nis,hoceflamoremparentum,uxoris autliberorum, reuocaturinP^*'nbsp;falutis �tern� V afe onufius efl,qui diuitrjs impeditus ceflat agerenbsp;lutis �tern� Pallio grauatur,qui ob corporis curam negligit uitamnbsp;fantis onere tardior efl, qui propter aff�dus natur� non receditabnbsp;modis omnibus fugienda, neeproperatadea quae nouit omnibusnbsp;ruptis expetenda.Hyems fugi�tes occup�t,qui propter exiguitat�ln^ ftji*'�nbsp;pr�betfides�, Sgt;C charitatem qu� refi'ixitin ipf�s,nonpertcnduntgn^rnbsp;c�perant, Porr� fabbati fuperfiitiofa obferuatio illospcrtrahitinpe*^nbsp;qui cum pr�poflero iudicio illic tr�pidant timor�, ubi nonerathabenbsp;mor,non metuunt iUa, quae cum primis oportebat formidare. Vnbsp;neuiolet hominis conftitutionem,deipr�ceptumnegligit� NamWnbsp;fabbatum ob falutem hominis rede contemni palam docuit ipfe dcmgt;nnbsp;Mlt;ath.�4.6nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Et tune � quis uobis dixerit: Ecce bic eft Chriftus,ecce

Lueftfb.e deritis�ExurgentenimpfeudochriftiS^pfeudoprophet�,6^y gnanbsp;nbsp;portenta ad feducendos, fi fieri poteft, etiam ekdos, V

uidete,eccepr�dixi uobis omnia�

Nulla uis pr �fter net mihi conftanter fidentes� Tantum cauetc,^^/^ alium Chriftum ampledamini� Plus erit periculi ab impoftoribus�nbsp;fequutoribus�Exorientur enim in illis diebus pfeudochrifii,nbsp;inen,meam^ perfonam,uel etiam uicariatijm aut authoritatem cum 0

-ocr page 121-

IN HARCVM. CAP. XIl!. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lil

^fouindi'cabunt. Exoncntur �C pfeudoprophet�, dod�rcs, SChaeretici, Rijsnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fandimoni� fpecie fementientur effe prophetas, magiciscp prodia

adumbraris miracuhs imi'tabuntur prophetas �C mejfic falli pofl�nt, fi qua uis ualeretaduerfus deum,etiam ekanbsp;IjOf�'^fiquis uobis dixen't:Eccehic eft ChriftuSjUe crediden'tts:aut fi quis aanbsp;efl:,qu�cun(5 locum uobis demonftrauen'tjquamanbsp;credere debeatis, autetiamcultu illfus impOsnbsp;fnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;docui, nolite credere, Chriftus enim ubi femel fecudum

di'gitis,fedin animis latebit toto corde: ex hts indiens agnofeetur, fi cuius uita r�f�r�tnbsp;5quot;Mrinam,

�lis diebus poft tribulationem illam fol contenebrabitur. Si Ezeeh.ti, b ^P^^tidorem fuum,ct ftell� c�li erunt decidentes,�i uirnbsp;l�'��'funtinc�lis,moucbuntur.

Chriftus non ueniet,quemadmodum nunc uenit,fed fubito hnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Expedationem oftendet fefe fulguris in morem � fublimi^tera

b tccl ft�conijcientur in ignem �ternum,amabilis ptjs,qui uocabun� tnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;confortium, Vos igitur fi incideritis in h�c tempora, �C

�^^tiete ne pro me Chriftum aliquem ementitum ampledaminf� Jnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'^�^obisomnia,fupereftutmemineritis. Verumpofteaquamext�

fvi��^ ^�^hates bellorum, perfequutionum,famis,peftilenti�,terr�moa tirfnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;P�ttouta Z c�lis profelt;fta,uelut omnibus elementis in

lu ^5^�fprobr'^'^^�'^xoandefcentibus, Nam fol luminis fqns obtenebrefeet, ^^�Nec Inbsp;nbsp;nbsp;�^pijs fuam c�citatem, qui folem fuum acternum uidere no

AdT^ �^^ddet fplendorem � foie mutuum,qu� nodis tenebras folet uidebuntur �Cftell�,c�lo decidentes in terram,qu� tot f�nbsp;potnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;in ufum humani generis, ^uin �C c�lorum uirtutes,

�iicli�^��'tsf|^*^^*^^*�^^tidailla corpora feruarunt � deo pr�fcriptos curfus, ac condito, concutientur, Tantus erit terror imminentisnbsp;'�e^''?tioujr'�^^*tis exponitSid�ra iniudicio deiobfcuranda,nonlucis fu�nbsp;Mj5�hn3. fuperueni�te ueriluminisclaritate,ideftfummi iudicis,cumnbsp;^t�t� ?�^ftate fua amp; patris 8C fandorum angeIorura,Qiiamuis nihil pronbsp;tunc folem �ilunam cum alijs f�deribus ad tempus fuolu�nbsp;*� *^^*^nbsp;nbsp;nbsp;in pafl�one domini,fecundum fllud lo�lis: Sol conuertca

fanguinem, antequam ueniat dies domini magnus ^^gt;8 anbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;iudictj Efaias diciuErubefeet luna,amp;: confundca

*'*S*�'�'ou nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;iudictj,�i cl�refcentefutur� gloria uit�,cumfuerit

^^tra noua,tune fiet quod idem propheta dicit:Et erit lux lu � ^�gt;1nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ieptempliciter,ficut lux feptem dierum,Quid au

cum'afpecftu iudict) trem�tangelicac poteftates:* dnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;contremifeunt, �C pauent ad nutum eius,Et quid pa

hominis uenientem in nubibus cum uirtU:�

S nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;mittet angelos fuos, congregabit eledos

fummo terr� ufep ad fummum cceli� uidebunt omnes qui uixerintfiliumhominis,nunchir�nbsp;ptutn emicantem in altilTimis nubibus,cum poteftate multam

L

-ocr page 122-

111 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;COMMENTARIVM

�C gloria patris,amp;' �nnumeris ang�lorutn copqs^T�c cmittct �ftgel�s fuos,lt;pj nullum elclt;�l3 patientur abefle, fed omnes undiqj colligentjfcu uiuos feunbsp;tuosjfubito in uitam reuocandos. Omnia myftici corporis membra fuo f^P*nbsp;fuerant confortes afflidionum ob Euangelium,confo'nbsp;fint�tcrn�felicitatis, Nec refertquo deuolaucrint animac piorurnsquo^nbsp;da fuerint corpora,rcperi�tur ab angelis, OC colligentur � quatuor pla^*�^nbsp;di,rurfus�fummopoloc�liufi� adimum, Suo quaeq^ anima corporiwnrnbsp;cur,�lt; fuo capiti fociabuntur omnes pariter eledi,

A fieu autem diieite parabolam, Cum iam ramus cius tener^^jj SC nata fucrint folia, cognofcitis quia in proximo f�t �ftas; fie �inbsp;uiderids haec fieri,fdtote quod in proximo f�t in oftqs,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;0^^!

Ne nos omnino imparatos inueniat hoc tempus, ex coieduris diuinare licebit iam inftare, non aliter qu�m ex arbore fieu colligerenbsp;turam �ftatem, Qitum enimrami huius arboris c�perint tenercfcc^�^^lnbsp;parturientes groflos iamQ frondes eruperint, cognofcitisnbsp;abeff�.Sed multo certius en uenturum ilium diem qu�m certum e�nbsp;mi fuccederejllud affirmouobisjh�c �tas no pra:terierit,quinh�eon�^^qiilnbsp;euentura. Non putetis adeffe f�nem mundi, fed quafi pr�curforcs ut*�quot;nbsp;oftendant prope efle iudicium mundi amp; iudicem�nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^^0/

' nbsp;nbsp;Amen dico uobis,quoniam non tranf�bit generatio

mnia ifta fiant, C�lum et terra tranf�bunf,uerba autem meani�^ f�bunt.

Nihil eft in rebus corpqralibus coelo fi'rmius, nihil immobilius rumc�lum 8C terra citius immutatura funt naturamfuam quatu^^�/t^*nbsp;fint (utura inania,Et EcclefiaftestGeneratio practerit �C gencrationbsp;ra uero in arternum flat. Sic ergo c�lum SC terra tranfeuntnbsp;nem,manent in aeternum fecundum cftentiam,Prius tranfibut imiuonbsp;elementa qu�m mei fermones,qui minime inter cident. Omnia enii� 4 'nbsp;dixi perfi'eientur,

De die autem illo uel hora nemo feit nec angeli in ccelo, nifi pater.

Ne f�t uobis curac ut certo feiatis diem ilium fupremum, lis datum eft hoc fcire,ncc ipf� filio,quanquam in co f�nt omnes thefa^nbsp;tiac SC feientia: abfconditi.Ideo autem abfeonditi, quia nobisnbsp;Vnde ait: Non eft ueftrurn nofee tempora uel momenta, qu� � Jpti***^nbsp;fua poteftate.�poftolis enim non profuiff�t, ut femper in�erti denbsp;cis,f�c quotidie uiuant,quaf� alia die iudicandi,

Videte,uigilate,8C orate,nefcitis cnim quando tempus f�t� 7 i^�s f tno qui peregrc profedus rcliquit domum fuara,SC d�dit fe*^nbsp;teftatem cuiufqp operis,SC ianitori pr�cepit ut uigileU

Ccrtifl�mum habete uenturum, ne qu�rite quando, ne Semper caucte,fcmper uigilate, femper oratc, nefeientes quaiwqnbsp;ut dies ilia terribilis ingruat.Cauebitis f� nullis huius m�di P�'�.. y/gily tnbsp;man� creatur� fidetis,fed toti ex me meis^ pr�ceptis pendebiu�*nbsp;f�per abftinentiam luxus �C omnium corporis uoluptatum �l'ynbsp;buis f�ndimonia; lpintus.Or�bUis,f� flagrantibus aninus inbiabi

-ocr page 123-

ftfomiff* f � nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;� MARCVM, �cap. XIII. 'nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Hj

E nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Habet

ExqmSnrf�e

^�^sclcdosdcu� nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;�eicotemptus �ddefpcra�o.Nondeftituct

Do�tb'�?!� attentos:fic tarnen ut cum omiua pr�ftj=. � KV P��*�*'���*�ano ftudio prae�ari, orcnt tarnen, intelligentes amp;: ini-wigila^Pn�^rnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fummam �tern� felidtaris effe diuini muLris. Sic acL

C ^�fururn nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;t�pus deftituerit. Sic orate, quafi fine ifto frufira

quot;Seretanin?�??�*^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dominus lefus aldus in-

j ^�qitero nn **c*pulorum adiecit Qc fimilitudinem ad rem appofitam. Vbi I �'''���nus bpX�nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gerite uos ut facerent ferui fideles ac prudentes,quibus

commifit auAoritatem adminif�rand� rei famlt; Porr� aduerfus nodurnumnbsp;r'�'�''lomnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;uigilaret. Hi quoniam incerti funt,quando fit red i

. �P^*�^��quot;�^^�P^�^�quot;��^*o߫����q�oc�$temporecon Ccrtiusautcmcftuobis merenbsp;gt;niortJ��?�l^*��'^^���'quot;*quot;^��quot;��P���ft^��lt;�a�iq��d�ncidereucnbsp;. V�gik^SedcytocerauseftmerediturS,tametfiuobisincertodie.nbsp;nlnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quando dominus domus ueni'acfero.

�^neht r�p�te,! nueniat

�orte mtempefe,anaal. ^?'�offirio�Sgt;'�'ߓ'quot;�*quot;'P��filt;^����*�.olfendatuosdormfcn.nbsp;�)tS'^�'afdtun nnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lt;Jlt;lt;^ogt;per uos omnibus dico, qui-

�b *fX r���^/������quot;��gt;V(giIatt.lNuIUnonuigil�^^^ lt;fodfuum opus pr�ftandum,quod commiffum eft adomi.

lt;^^tu,^dfS^o^�^lt;^a�dormirepaftor�.Porr�totah�cuita,qu�non , �^inqua plurimum �ftigno-conferatur ad uitam futuram,Quan$nbsp;,Sl^^��'adcftmnrh-nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tarnen fingulocuicp ue-

�igilandiTm^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;r*/� ^*^�5 *���^*��quoniam �que incertusjpriua-

Quibufdam cnim uenitfero,uelutin adolefcentiazqui. inflorentiff�ma �tate: quibufdamingallid.nbsp;^'^ortis di^fnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;uiribus nee aetatifidend�: omnibus exaquo incer.

j^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;CA PVT xnn.

�tii nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;poft biduum, amp; qu�rebantfums: A

derpnf t nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quomodo eum dolo tenerent S)C occi^

{g���populo* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^0*1*0 die fefto, ne forte tumultus

faoee�phafe, quod He-^�^ut�onegladSnAoS�^^� duscruor agni immaculati liberatu. S adq exondons,ac cduxitex A�^pto per mare rubrum,nbsp;L a,

-ocr page 124-

114 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;commehtarivm

percp defcrtum h��us miindi perdudurus fn c�lcf�cm Htcrofolymam, ram la Ae melk manantem. Nam ludaeorum phafe quod illi fummanbsp;ne quotannis celebr�bant,nihil aliud erat quam huiiis uidim� umbranbsp;figuratio, 66 facramentum prognofticum paff�onis Chri fti praedidx in inbsp;prophetis.Quemadmodum Q�. illud,quod his diebus lud�i temperabant�pjjnbsp;nibusfermcntatis, nos ad Euangelic� puritan's fynceritatem adhortantcs*^^nbsp;dies poft biduum erat futurus,quem illi parafceuen appellant. At primor^^'nbsp;cerdotum QC fcribac quam religiofe fefe parabant ad celebrandum phaft f*� Lnbsp;rale, tarn irreligiofe feftinabant imprudentes immolare uer um iliumnbsp;qu�m folennis ilia uidima totfeeulisdcfignarat,Iamem'mcerturacongt;�* jinbsp;conceperant occidendi lefum, fed quoniam id palam non audebant obnbsp;metum, uifum eft ut per dolum illi manus inijcerent 66 occidercnt.Hn*^nbsp;ftlio maxime conueiu'ebatille dies, quotes noui Teftamenti ueterisnbsp;ti figur�t refponderet. Non delegerant illi diem hunc, fed aeterno patri�nbsp;lio foerat huic uidimae deflinatus, Siquidem illi confer entes inter feftnbsp;de occidendo lefu, dicebant: Non in die fefto, ne tumultus exoriaturnbsp;lo Judaica nimirum religio eft homines uereri,quum deum non uerean

Matth� 4 lOiMaita

Et cum effet Bethanig in domo Simonis Lepro(�,ctrecumbe^% nit mulier habens alabaftrum unguenti nardi piftic� pretiofi,^*�^nbsp;alabaftroefRiditfupcr caput eiust

Dominus lefus feiens adciTe tempus,quo patri uifum er at poragi illud acternum, non recedit ab Hierolblyma, ne loco deeflet prae�t^^�'^, tO�nbsp;igiturBethaniaecumamicuIis fuis conufoium ageretin aedibusSiߒ^�^nbsp;cognomen erat Lcprofo, unuseconuiuis erat Lazar us, Agnofeis*^,nbsp;mo concors QC amicumfodalitium ecclef��, quamChriftus immune�nbsp;gauit fanguinc,quam mortuam ob peccata fua morte uiuificauinCu*��, �b*nbsp;lefus amat accumbere,potius quam cum facerdotibus ac pharifaeiSj^'^pjfiJ^nbsp;ri ac uiui uidebantur, quum id effent animo quod Simon ilknbsp;rat Lazarus, Inter conuiuium autem ingreffa eft mulier quardam,nbsp;baftrum plenum unguenti exquifitipretiofi^ ex nardo piftica,nbsp;ftro effudit in caput accumbentis domini, Tali unguento iuxta fpit^^J.nbsp;perfundi lefus, qui mundi delittfs nunquam eft dekdatus, Huiusnbsp;fuum dikdum prodiga eft ecekfia. Quicquid habet pretiofi, nonnbsp;fed effundit in caput lefu, cui debetitr omnis gloria, Latiffime pernbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I

domus ecckfi�jUerum hums ungueti fragrantia repkuit Hoc odore trahuntur multi, ut ambiant in earn domum a^niitti,nbt^^nbsp;cis fuis accumbit lefus. At non d�funt qui inuideant 66obftrepatnbsp;nimirum lud�i, qui magis qu�runt qu� fuqx ipforum quam qu�nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;P P

De alabaftro 66 nardo, uide annotationes quo(^ Erafmi in hunc lOC tasneceffarium,

Erant autem quidam indigne ferentes intra femeupfos, V t quid perditio ifta unguenti fada efb� Poterat enimnbsp;uenundari plus quam trecentis denariis, �6 dari paupcribus.nbsp;bantincaJ.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

Qiiidam ex difeipulis adhuc carnem fapientibus, fed riotes obftrepit,indignas apud fefe 66 obmurmuras:Quorfinn afo

-ocr page 125-

IN MARCVM. CAP. XllII. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;il�

cxquif�ti laduram fieri;' Poterat enim uendi trcC�fttis denarij s, pauperibus fubueniri,Adeo^ cruciabatillos h�ius �ngueftnbsp;mulicr� pic prodigam. Bene peritjquodnbsp;nihilminus perit.SynagogaChrifto parca eft,nbsp;aeftimat,habetenim � Chriftojfedhoc totiiihnbsp;iiE�nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;comminuto uafculo temere effundit in caput fponfi fiii. Sic auari�

nowtt, utpietas iud�cet�r,practexen*

dixit:Sinite eam,quid ilK molefti�ftisCBonum opus o� luefj ? femper enim pauperes habetis uobifcum, amp; cum uo�nbsp;pj's poteftis illis benefacere,me autem non lemper habebitis�nbsp;Vb�� ^^^^atuiduapaupercula,quac quadrantem coniecitin gazophylacium;

h � pretiofi unguenti iadluratn fecit. Illa agnofcens tenuitatem j 'iin�j �^*pfiwnquod habebat totum effiidit : h�c ex domini benignitate iamnbsp;habebat impenditlefu, fed uafculi quoep iadluram fe*nbsp;animam,fi perire polTet quod inianbsp;Vbi nunc flint qui murmurant ad�erfus profuf�onem gratamnbsp;�P^^nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;benignitatis ipf�us latius fpata

poftulat pr�mij, hic tantum ambitiofus eft, uult agnofei fuam b�a per hanc placuit illilargirinobisnbsp;�^*^^Uetnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;aduerfus obmurmurantes difcipulos mulieris piam fedulita�

�Hup^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;probari fatis eft. Cur, inquit, negotium facefeitis

aua^^ � nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;obfequi animo fuo, bon� opus operata eft in me. N atti

^^�^��^.P^uperum fubleuandorum titulo pr�texitis, pa�peri impena fnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Vulgares autem iftos paupercs femp�r habe�

.^^����^^�bus licebtt benefacere quoties uolueritis,me �et� non fem^

�^Duitjh�c fecit, pr�uenit ungere corpus meum in fepuitu� uobisjubicuncp pr�dicatum fu�rit Euangelium iftucj gnbsp;^^gt;'1 fknbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quod fecit h�c narrabitur in memoriam eius,.

�u nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;� quod fadum eft, non fadum eft

Ib ^^Pif nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;multos iuxta carnem reficiendos,fed ut ab omnibus

H nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quidfaciatnefcit, tarnenpiafedulitatequod

ungere corpus meum fepeliendu. Id quo� {� ^Qif, p�^onlicebit, anteuer tit, �C uiuo impendit honorem, que mortuo nonnbsp;�fQ^^^^^umhuius mulieris pietas, cui uos obftrepitis, adeo non carebitnbsp;S�onnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;psr Euangelium celebrata fuerit per omnes or�

^�gt;fimul amp; huius mulieris memoria celebrada fit, qu� morte meam ''kP�i-nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tali munere honorauit.His didis dominus difcipuIorS fuo

deduodecim abqt ad fummos facerdotes, Mdffamp;.iff.J ihis.Qui audientes gauifi funt,amp; promiferunt ei pecu *nbsp;hnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;qu�rebat qupmodo ilium oportune traderet�

t�f nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;��^tis � numero duodecim,qui communem pecuniam ma�

111 . ffs pmabat, non tulit huius unguenti iaduram,fed abijt ad fuinmos fa� etillis dominum amp; magiftrum fuum. Non enim fugiebat dnbsp;oc agitarc, �t lefum arte caperet, Hoc audito gauifi funt illi.Placufe

L 3

-ocr page 126-

116 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;COMMENTARIVM

author fcelcriSjdo�wc�h'cus lefu.Conucntum eft de prctto, SiC inilcwWf fides in tam imp�o confiUo, qu� rara eft in paamp;is honeftis. Credidi�nbsp;plici promiflb facerdotum, abftp tabulis ac teftibus,abfq? fponforenbsp;gitat apud fefe quo pacio poffit lefum prodere facerdotibus et fcribiSjCX IPnbsp;animi fententia,hoc eft,Ioco ac tempore commodo,ne quid orircturnbsp;nam hate in pado interceflerat conditio* Hie poflent m ulta perpendi, Wnbsp;uerfum in proditorem, difcipulum tradidiff� magiftrS, paruonuff^*^^^^nbsp;pulorum non inuentos probos omnes,fummi facerdotes Chrifti proditnbsp;dos,amp;; impios innocentiff�mifanguinis cffiifores more fuorumnbsp;dent de proditoris malitia,ut fefe uindicent: pecunia no de fuo fednbsp;mittuntjUtdamnetur ueritas,iuftitia,fanditas: fadiones inftituunt�b*nbsp;naSyUtChriftum dominum occidantjpopulum decipiant,8i muoluai*nbsp;damnationijcuiusinftitutifuerantanimarumcuratores*

Et primo die azy morum quando pafcha immolabant, dieu� fcipuli:Qu� uis camus 8� paremus tibi comederc pafehaf

Prima diesazymorum approximat, qu�cratquartadecimalui^� �lt;* fecundis uefperis�uolebat Chriftus dominus fu� legale celebrate pa*^^nbsp;doquidem in parafeeue praecedente diem magn� pafeh� ludaicac/i'nbsp;celebrandum non erat Chrifto oportunitas edendi azyma cum agO^nbsp;iam tune enim erat fepeliendus, cuius ucfpera qu� eratreueranbsp;luna,iuxta traditionem Rabbinorum,pafcha erat celebrandum adnbsp;magnum,quod erat fextadecima luna* Pafcha autem immolate,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*

fchalem occidere,airare,comedere, 6C in memoraculn exitus de brare, id Chriftus cum difeipulis fuis impleuitiuxta legem Mofaie^'�^^nbsp;ria ue�peri,qu�c erateo anno utdid� eft,quintadecima luna*Phafenbsp;interpretatum ualet tranfilitionem, no poteft immolari, fedagniis^^nbsp;litionem fignif�cans, QC Chriftum immolandum pro mundi pcccarisnbsp;tans*Hoc immolant pafcha,hoc eft, memoriam celebrant immolade^^nbsp;fad� in AegyptOjC� digna ac folenni gratulatione, cum multanbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;���,/

ne,qu� �C ipfa Euchariftiam fignificat*DifcipuIi pr�monent magi^^pi cum indicetcclebrandopaichati,intra urb�Hierofolymam,difpenf^ jnbsp;na, amp; Chrifti pr�dicationeamp;^pr�cepto admonit�Sciebantenimq^nbsp;pore pafthatis fui Chriftus dominus inftituifl�t* Quo, inquiunt,!�*�^nbsp;pergamus pr�paratur�pafcha,iuxtainftitutum uoluntatis tug^quot;nbsp;randum mandas f quandoquidem generale pafcha pr�uenircconip ,p(fr�nbsp;xta legis traditionem primariam ac uetuftam, qu� 8C religiofioribi�nbsp;d�os non contemnenda uidebatur, amp; fcrupulouus ieruabatur,nenbsp;legem fieret propter traditionem maiorum.

Et mittit duos cx difeipulis fuis,amp; dicit cisjtc in ciuitatri�, ret uobis homo fagenam aqu� baiulans : fequimini eum,^nbsp;introierit, dicite domino domus, quia magifter dicit ; Vbinbsp;niea,ubi pafcha cum difcipulis mcis manducemf Et ipfe uobi^nbsp;ftrabit ccenaculum grande ftratum,amp; illic parate nobis*nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;f

Petrum 0^ loannem mittit,utLucas dicit,ad hominem igno^^p Chrifto uero notiff�mum,pr�dicens illis quid fit euenturumnbsp;bi facienda fe fcireoftendens,quo QC indicabatfe homincmaioreri�jHnbsp;poftet in tempore paftionem,�C homicidas fi uellet, qui QCnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I

-ocr page 127-

lt;N MARCVM. C�P� Xini, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;II7

modum ct proceflumtDcnicp qui mcnt� hominis ^o^c*^*3refibipoterat,utfc exciperetcumdifdpulis,pafcha celcnbsp;facere potuilTet in rdiquis �'Pr�terea dat illis fignum,quonbsp;hominem flgulinum,uas aqu� geitannbsp;�^*^011nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fequantur duo difcipuli iubentur:erat enim miniiler alicuius ui

f

4l

domo excipere non fine fidei dono accepto uellet, gaudio magiftro tanto, qui taliadocuiffet SCpcrfedfletmaanbsp;baiulum fequi iubentur, amp; non eidem, fed domino illiusnbsp;loqui, ut magiftro per antonomafiam dido,6lt;: admodumnbsp;Paf�jjdeo 6C populo gloriofo Chrifto cum difdpulis faueat,ut apud fenbsp;Vbi, inquit, eft refedio meajhoc eftubi locus mihi afl�gnabianbsp;cum difcipulis,amp; pr�parandi coenam pafchalem, iuanbsp;temporis� Is autem dominus domus illius nihil moratus,nbsp;ignotus, forfitanNicodemus uel loieph aliquisnbsp;nobilis decurio, uel ftmilis aliquis, oftendet uobis in fua ilia do�nbsp;rinbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ftratum,iam^ future conuiuio comode pr�paratum,

^Poft nbsp;�^ohis hac node,ut celebremus pariter pafchalem c�nam.Hic ui

� ^�^umobedientiam, qual�fi'mpliciter creduli exhibent, amp;f�mul ante ����Marentur adpullum afin� adducendum^ Etutnihillateatdom�nbsp;h�^lt;�?onnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ilium pr�fcium ac uolentem omnia paftrum,qu� noftra eau�

iV nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quoep uide, quum ad domini nomen ftatim dimita

Luocemoftenditur ftatimc�naculum,utperlpicu�f�t, gt; '^'^^^���^^^cerequicquid uellet, Nutu poteratcoercerefacerdotes�^nbsp;�erbo unoproftrauitfatelh'teslud�oa

^�fcipuli eiuSjSC uenerunt in duitatem, 8^ inuencr�t f� bhnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;parauerunt pafeha�

tu nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*J�^ipuliJ ueniuntinurbem, offendunthydn�baiulum,fequuna

mandata domino �dium, Ille nihil mora *^t:�naculum,lllic difcipuli adorn�t pafeha, hoceft ulnmam ac mynbsp;^%o^^*��^�'ultepr�fentaturamfilt; legis uetuft�figuram, pr�teritam linbsp;^^gypto f�gnificantem dC futuram In Chrifto redemprionem,nbsp;bnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;uidimam f�gnant� arcanis f�gnis, hoc eft facramentis doa

t�ZS�� Amortisexhibituram,Phafe, inquit,parauerunt,hoceftaa ^g��f�lt;^ante m exilitionem illam, qua angelus in Aegypto pr�anbsp;Ifraelitarum, cum primogenita percuteret Aegyptiorum,Huiufanbsp;praecipue folennitate in more er at, iuxta ferinbsp;legebantur ftilum QC idioma, nemini ignotum, C�nacuanbsp;fuifl�,in quo QC pafeha celebrauit, facramentum c�n�nbsp;um pedes lauit, poftrefurredionem illic congreanbsp;a**�nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fpiritum fandum receperunt in die quinquagefi'mo,

d nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Et difeumbentibus eis

tiip ^^antibus, ait lefus: Amen dico uobis quia unus ex uobis tra� 9ui manducat mecum.

quint� feri�, qu� uefpera poft occafum fob's initium ten�,quat parafeeue crat,�f quintadecimaluna, iuxta legem Mo

-ocr page 128-

Il�'' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;COMMENTAV�VS

fis Jncipit �nim� dies Hebraeorum more � uefper �, 8d finit in a�ter^*^* nbsp;nbsp;nbsp;iif

quit, fcquutus eft dominus �efus cum duodecim difeipulis fuis (eledos uoluit facrofandi myftertj �C cenuiutj falutaris teftesnbsp;lt;am accubuiffent omnes �C cibum caperent,hoc eft iuxta legisnbsp;confuetudinem annuam ac pafchakm, agnum ederentjUimirumu^nbsp;cindi iuxta legem, quod hie dicitur accumbere, hoc eft ederc,fimP�nbsp;nia intelligendo quae Euangelift� fpiritu fimplici �C fandonbsp;mile eftem'm,Chriftum tunc perfecifte primum qu� legisnbsp;difle cum laducisagreftibus, �C uerba quoep in lege fcriptarenilinenbsp;cxplicandofignificantiam eiusmyfterij ,quando facram�tumnbsp;adominojfimulcompledens uerba amp; res, figna amp;fignificata, memonbsp;amp; res memorandas fidei �Cdeuotioniexhibens uere ndelium�nbsp;iftead ccenam dominicam 06ad dodrinam,iam antea fortaflis abluo^ Pnbsp;difcipulorumomnium,antequam pafcha celebrate inchoaflentprogt;^^^pi(nbsp;iuxta legem, Sicenim dominus lefus fuum phafe 2C eodem tempor� III*nbsp;fculo celebrauit quod erat fequenti uefpera in fepulchro peradurus?nbsp;daeorum erant inchoanda pol�utamyfteria,�^ iuxta Rabbinorumn*^�^ 1,3^nbsp;ditiones, Dequibus lege Paulum Burgen, inMatth�um, Vb�ta^p*^nbsp;comedifl�nt, ait lefus : Amen dico uobis, quod unus �uobis qui co�^nbsp;cum,me proditurus eft,

C nbsp;nbsp;nbsp;At illi t�peruntcontriftari, 8^ dicere ei finguIatim:Nunqi�*^o;

Qui aitillis: Vnus ex duodecim,qui intingitmanummecunu�'^^l^gj�i� 8� filius quidem hominis uaditf�cut feriptum eft de eo,u�nbsp;ni illi per quem filius hominis tradetur ; bonum erat ei,f� natusnbsp;(�thomoille*

Ad hanc uocem m�ror ing�s corripuit undecim difcipulos. pr�terunumludamf�bi male confeius erat, Sed tarnen non audeni^^ iib�i^nbsp;becillitati humana�, Itai� f�nguli cupientes domini indicio � folicitutl*^*^^^/nbsp;rijdicunt domino: Num ego fum isf Ncc ludam fibi male confei�nbsp;��teris dicere: Pr�ceptor, Numegofumisdefus autem,utfuis abfoW.JJprO*nbsp;nitatis exemplumproferret,maluitfuos ad tempus affici m�rorcnbsp;dere proditorem, nihil nonfaciens ut ab impio conf�lio ref�pifceret.nbsp;Vnus erite duodecim qui mihi f�ceft familiaris,utineundcm difcumi^^j^I^nbsp;mecum manum,�(S huius dignationis taie mihi pr�mium r�f�r�nbsp;das fe non latere domini confeientiam, 8C perfpiciebat inauditam ma^*^nbsp;nem,Iefus � quo mox perfidifl�me prodendus eratin mortem,eum jnbsp;dere caeteris difeipulis, fortaff�s in eum amore domini f�uituris, EtooT^til*nbsp;tarn malitiam, Qiiod faxum, quem adamantem no emolliret tanta ma^^jnbsp;do hominis,qui nutu potuit lacdereCSed h�c magis etiamilium animainbsp;ief�cium,Tum ita pergit dominus: C�terumquod ad me pertinet,nihquot;Enbsp;animi fententiam accidet, fed quemadmodum � prophetis pr�didum � jiO*nbsp;liohominis,itafuturumeft, Expedit plurimis,uttradatur in mortem^b^^nbsp;minis,fedtamen u� illi pet cuius malitiam filius hominis trad�dusnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*

1 rat enim rem altfs faluti futuram, fed in fuam ipf�us pernitiem, Prxiot homini natum non fuifre,Nec tanta domini manfuetudine,nec terror�nbsp;ciatifupplieij �orrecftus eft animus Iud�,Tantapeftis eft amorpecunia^^

Et manducantibus illis, aecepit (efus pancm,amp; benedicensfryt

�*'

-ocr page 129-

. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;IN MARCVM CAP. Xlllb .nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1I9

a?�?Sumite, hoc eft corpus meum. Et accepto calice,gra i,c�r.M '''�Usn � �biberunt ex illo omnes. Et aitiUis:Hiceft fanguis

OUI Teftamend,quipro multis efFundetur�

pafchacceremontjs �Crituiuxta�egcmor difcipulis fui's,quodpaftha (�cram�tum quod�nbsp;P^fceptac libcraaom's benefidf, QC memoriale pn'mi ilh'us agninbsp;gt;cui�s fanguinc fidclium poftes confignat� cram, ft: � percuti�te antanbsp;nunc Chriftus dominus tranfit ad nom' facramenri inft�tuanbsp;redemptionis mundi memon'am �amnbsp;^^*'*^0 *n cri�ce,ecclef�am frequentare uolui't, ��cum difcipulisnbsp;fnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lt;^ckbrandum docuit. Vt fcilicet pro carne agni legalis corporaa

*�^*�^oriam percepti beneficq, �C pro ciuldem fanguine fu� ^�^^h'um, fui mine facratiflimi corporis Si fanguinis fa*nbsp;bnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fymbolum ueri agni tol�entis pec�

i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;oblati in ara crucis pro tonus mundi falute,cuiws in�ftimabilis

Sefacrofandum memoriale efle uokut,amp;:inftia coenam domini, in qua fidelibus myftice exhibuit SCnbsp;hf''��ffHf.�^�^^�ignis uerum corpus fuum, uerepro peccatis mundi offeren�nbsp;frangendum uulneribus. Si exhauriendum fanguinenbsp;t �^'oriturum, V t ficut pr�teritae redemptionis facramentum funbsp;C^���^ntu �nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nunc redemptionis mundi memoriale et

ft� nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pofthac corporis Si fanguinis Chrifti, in duplicibus rebus

kr'^^�ipur nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;facramentum, Cum itaqj manducaffent cum Chri�

1 nbsp;nbsp;�rieris facrament�jft: confediffent pariter,quod erat c�n�

audituri fermonemChrifti, accepit dominus lefus pa� cl� ^siH^^J^^^^Ppofitusjhaud dubie quininferm�tatum, cuius ufus eratpr�nbsp;gt;3nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;�unc agebat Chriftus, Licet uulgus Iud�orum,ut ea�

^�^^b^ntpafchajfed fequenti die ad uefperam,fic nec eadem ho� Panem, inquit, accepit lefus inbenedidas acuenera�nbsp;�'�nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;inftituere uoluit facramentum corporis fui,cibum a�

boniinis,ad uitam corpori miniftrandam fa� (��f. �nyftici corporis Chrifti figura, quod ex multis grants efficitur,utnbsp;fandorum, pacem ft: unitat� membrorum Chrifti, Eumnbsp;� nonpingendo geftibus manuum fignum crucis,nbsp;gratias deo dixit, Si dicere docuit:hoc quoep benedicere non eftnbsp;C?-� tranfubftantiare, annihilarc, conuertere in carnem realiter,nbsp;dixit,non docuit,nec id intellexerunt difeumbentes aponbsp;jjfj'li^�^�^cendum acceperunt, nec ecclefijs tradiderSt credendum, Verumnbsp;P^� fandificatione quad�, qua panis quinbsp;communi ufui feruiens, ex hac Chrifti benedidione Si in^nbsp;^^�^*'^��^^talis fadus fit, ft: ad ufum facrofandum aflumptus,nbsp;fignificationem datus,ut fit uere facer panis,quia fa�nbsp;kt f^brCbrifii facram�tum, fpiritualis exhibitie, Si tigniSea tio effinbsp;� *uftituta,Fregit autem panem eundcm,utpardculatim diftribucnbsp;* �'��' dicitur in quot particulas, fi duodecim uel tredecim,iuxtanbsp;^*^^ferQ^^^^���'b�tium:f�mpIiciter omnia Chriftus egit, �C Euangelifi�con�nbsp;��*'1, non probates anxias fubtilitates Scholafticorum noftri temporis�

-ocr page 130-

�, a

1,


�,

1,



dificatus QC facer , Corpus tneu eft, quod pro uobis traditurxgoipfe'^^jJ* me crucifixum fiC fradum,cibum con�ituo animarum ueftrarun,,utw^p^(Pnbsp;ne corporeo ad uitam naturalem utimini,fine quo uiuerecommode�,�nbsp;ft�: fie neefine corporis mei facrifi�io peragendo, uitam habere potlt;nbsp;tualem, remifiionem fcilicet peccatorum, Sgt;C redemptionem ab �tet^nbsp;ac uiuificantem gratiam intra animam uefita, ad omne opusnbsp;dum,ad fidei,(pei, acchantatis augmentum atep profedum,^nbsp;ftri corporis tandemimmortalitatem, QC infertionem in mylh'cumnbsp;ius membra fitis, amp; per gratiam banc coftituimini, Vt ficut hadenus P,nbsp;agnus facramentum fuit Chrifti domini, olim occidendi redanp^^(l^nbsp;dum: fiepofihae huiufmodi panis in Chrifti memoriam fumendinbsp;tum,memoriale foturum fit paifionis perfed� in redemprionemnbsp;dorum. Cuius tanti benefiet)' cum deuotiifima gradaruadionisnbsp;tulatoria peragenda fit,quoties hoc modo coenam dominicam celet^nbsp;in ccclcfia ? Quanquam autem perfedum fuerit facramentum is P^X^

-ocr page 131-

llJsg nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;�N tJARCVM. CAP. Xlllbnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;IJlt;

pcrfeucrarent.Haec �mplicia Euangdifta� fcripta QC �a T*nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4'-� legunt, QC nullam alienam imbiberunt opinionem,

L nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;�dbibifle antequam Chhftus finiutflet haec

r � � nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pr�ter paff�onis facrac facrofanlt;flam fignu

3c � nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;memoriam hts inge�am, uino ipfo amp; pani nihil extraa

abfurdum fuipicantur: dum interim Scholaftici Uc �^��^P�^othufteron, �� multo fudore laborant, ut fuas ftatuantnbsp;unbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Spiritus enim,quo afflati Euangeliftae fcn'pierunt,pr�a

n nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fuperftitionem curiofam, quaprolatitijs

p nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;malolib�r�t,ueluti clamas : Cum uideas Chriftia,

�v nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;anxiam folicitudinem, tempus amp; ordinem QC uerba

ne fupra modum fapueris,ne dum in ftnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;oportebat pietatis pondus conftituis, charitat� Qc rem facraa

to�� nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' �euotiffima ein S)C feru�s memoria totius myfterrj perac�i � Chri

fti^/P� nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;morte domini, quaredemptos nos cera

�n � nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;panisamp;uinum

tor nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;huius rei prora funt dC puppis.Hic nullus confc�

bu nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nulla miraculof� rei diffiicultas, nullus fimpliciorum cathol�

'ftli � nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;igitur fimplici Ledori tric� ponuntur, � quia

caufa obfcuratur fcriptura,quafiloquen tati^^f^�3ni''Cnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;difficile intelligibilis,ut in tota fcriptura alibi nula

M'�^�^chl nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fcriptura�generaliff�mis uf�a

lof'^**3^u^^j'^^�^�nibus�'Cum ubicg legamus f�milia,quare nonfimiliter ina ��terrnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;�quot;'Penetrabilis hic intelligentia latitabat,quare nemo apofto

Un ^^Orhn �modo inftituendi ecclefias Cde rei impoffibilita �'iu ^^feb �nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, fi intellexiflent uerba Chrifti de corpore Chrifti illo

^ftici'*'''fa ^H^�*^odoc�c� fubftantialiter,corporaliter, �Ccum maximo ora Uff �^tep7�^^�'dum,quumilludf�cedentes afpicer�t,Slt; audirent, �Cipfonbsp;�^*^�^^^*'^^tur�'Quis lud�o uel Gentili inftitu�do perfuadebit,nbsp;corpus corporeum etiamf� glorif�catum, n�c contineri uelnbsp;panis, totum, fubftantialiter, corporaliter,realianbsp;ftihj nonnaturaliter,non circumfcriptiue,non localiter,fcd miracunbsp;^3lunbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^^turafCum facilius fefe cum fanlt;4is expedite poffentjfi uno uer

*bgt;i efle uere corpus Chrifii,�i: uinum fanguinem facramena 'c�nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;memoraliter ut fiilus Euangelic�

clarius intellig�tur, cum �mulauones fcripturac loquutiones ufu maiore liquidiores reddentur, Inteanbsp;��bihnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;P3rtium non rumpatur, 6C nihil contra confcientiam fiat, uel pro

PuperuacaneS �C incert�,quod eti� qui docet intelligere neque djnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;probare ualeat ex fcripturis, �Cfideli� cofcient�js perfuadere,

�V nbsp;nbsp;nbsp;uobis quod iam non bibam de genimine uitis, ulcp in

Cat Jbibam nouum in regno dei.

�pfep^�^Ut?��? huiufmodi uino pofthac ufc� ad refurredionem, quam uo� i Knbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^ci, quod tune gloriofiff�me c�pit inclarefcere:quandoquid� rex

peruafitadregnum, quod datum illi ^Ocnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;c�lum �� terram. Sane poft refurredionem bibit QC com�die

*5� Suoniam ipfe ille eft qui patiebatur.Nouum autem illud bibit, ^0 quodam modo QC infolito. Non enim ultra corpus habebat paf�u

-ocr page 132-

Ijl nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;COMMENTARIVM

bile, quod cibo indigcret, fed immortale 8lt; incorruptibile � naturale fimile eis corporibus in quibus cum Chrifto fandi olim regnabunt, nonnbsp;menfiim, �6 omnibus locis praef�ns, quod proprium eft diuinitari amp;nbsp;Corpus autemChriftideitatiquidem unitumeft,fednon eft deus neein�n�nbsp;fum quamlibetglorifi'catum �C beatificatum, fedfalua naturarumpropf^^^nbsp;in unius perfon� unitatem magnificam alTumptum^

LwiC it�d

loarttiStg

Ethymno dido,exieruntmmontem Oliuarum�Etaitci'sIernS' mnes fcandalizabimini in me in node ifta : quia fcript� eft:nbsp;paftorem,amp; difpergentur oues�Sedpoftquani refurrexero,pr9^^^nbsp;uos in Galil�am�

. C�na perada ati^ hymno in laudem dei dido ex more, cadcm nbsp;nbsp;foU

dis Hierofolymis abieruntin montem Oliuarum.Semper agcndegi'^'^p^� per laudes deo canend�funt, ante SC poft cibum, 6C caetera quoridian^^^^^f,nbsp;ci�^ Denic�deoreddend�grati� fiue continguntprofpera,fiuepron�^ JloJnbsp;uerfa� Ibi lefus nonignoransimbecillitatem difcipulorum fuorumjp^^ j/anbsp;ad tolerantiamimminentis tempeftads* Omnes,inqvrit,hacnodei�^nbsp;turbabimin�Praedixit QC hoc Zacharias propheta 15. cap,Percuti�,in4nbsp;ftor�j�C difpergentur oues, Vide in proprio loco huius fententfeint^nbsp;Verum ne defpondeatis animum, (^uemadmodu mors mea uostn^n^^^/in�nbsp;fipabit, ita refurredio mea uos refocillatos colliget in unum. RcuiiJ�^iiilt;^nbsp;ut dixijtertio die,ac rediuiuus praecedam uos in Galilaeajbi meconV'^^,nbsp;rorem animi deponetis^Refurredio promittitur, ut fpes non exting^*^

Petrus autem ait illi: Et ft omnes fcandalizati fuerint, Etaitillilefus : Amen dico tibi, quia tu hodiein hacnodenbsp;D bis gallus uocem dederit,ter me es negaturus� At ille amplius'^/^jlitt^nbsp;tur : Et ft oportuerit me ftmulcommon tibi, non te negabo.nbsp;autem amp; omnes dicebant�.

Petrus nondum fibi notus,fortiter quidem fed ternerc refpondit^^Jj^ui ri omnes offenfi fuerinttua morte,certe ego non perturbabor Jefusnbsp;nitus cupiens euellere ex animis noftris noftri fiduciam,ait illi:nbsp;tur um quod SC prophetia futurum pr�dixit �C ego, cui iamnbsp;non reclamare, Temerarie pollicitator, imo hoc inftgnius exterisnbsp;re,quo tibi c�teris uideris fortior.Siquidem illud pro certo cofirnionbsp;quam gallus hac ipfa node bis cecinerit,ter me negatur us es*Hae Xi-deo non coercita eft Petri confidctia, ut tanto fortxus etiam 8^nbsp;de fe polliceretur, dicens : Imo fi me neceife fuerit etiam commor�nbsp;baud unquam te abnegabo. Hane Petri uocem fequuti funtnbsp;li,utpariter errantes pariter emendarentur, SC agnofcerentquafli^j^j,j{l)pnbsp;bus nihil efl�nt, quam^ non polfet efl� uanum quicquid cx orenbsp;difletConi�nferantinprofeflionepridem, �C in Petro collaudatanbsp;opinio SC fides: hicconfentiuntin temerariafi'ducia fuijSCiti uflonbsp;guta eft omnium temeritas,Solus Petrus abiurauitnbsp;fan idem faduris fi data fuif��t occaf�otabiuraflent ein ni�nbsp;tudo c�teris conftantior adduxitipfum inpericulum,nbsp;difeip ulis accidebat deftinata malitia, quemadmodum innbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;n. j fa^C

� tut� itnbecfllitatej�CideoIud�cperuicacimah�a lefus abuftts^' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I

-ocr page 133-

IN MARCVM. CAP, Xini.

amp; adapoflolorumimbecillttatem, Ideouoluitmulris modis cuMentem �ffijUtper illos doceret omnes,ne quis fibi quicquade fiusipfius uiribus pollinbsp;�^^fctur,fedingru�te malorS procella,totus penderet � praefidio c�lefti, quodnbsp;^�'topr�fcntius adeft,quoinagi's homo de fuis uiribus fueritdiffifus, Apofto�nbsp;uerbis coargui poterant, fed futur urn erat ut ex re tandem agnofcenbsp;^��eipfos,

i .Q ^'leniunt in pr�dium cui nomen Gcthfemani.Etait difcipulis fu# hie donee orem. Et affumit Petrum amp; lacobum �C loannemnbsp;ccepitpauere amp; tacdere.

ijIjj nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pr�dium cui nomen Ge th fem a ni, hoc eft uallis pinguium,

Uaiij n dominumobfederunt, �fuituli multicircumdeder�nt Ba �PH�nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;OliuetfNemo poteft afeendere in crucem lefu ni.

dallem hanc, nifi fefe deiecerit abdicatis omnibus huma bij5p^^��^i�pr�fidijs.Hic iubetfubfiftere reliquos olt;fto,ipfe adiuntftis fibi tri*nbsp;pt��j^^Qdacobo, � loanne, non magno inter uailo fubducit fefe, ut uacaretnbsp;�Bachinas Euangelicas aduerfus uiolentiam periequuto*nbsp;diuerfiffima:diuina maicftas,qua nihil fublimiinbsp;f^'P^lis ft'^^�^^^^dlitas, qua nihil abiedius.Qiioniam autem his tribus di*nbsp;pr�buerat fu� fublimitatis, uoluit eofdem extremainbsp;eodem difcerentamp;^ quid effetimitartnbsp;**tf}jjnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;facies folis inroorem fulgurans, nuf^

nufquam confabulator Mofes Slt; Elias, nufquam pater* rnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;prorfus omni deftitutus auxilio c�pit pauere,contur

�S'literin c nbsp;nbsp;nbsp;���^ntis dofolat�exanimarf Nimirum homo uerus erat,etin*

quod imminente tali tempeftate folethis accidere,qui

p � '^*�iftis eft anima mea uft� ad mortem:fuftinete hic,amp;^ ui ^^^'^P^�oceiTiHetpaululum, prociditfuper terram,amp;orabatnbsp;'nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tranfiret ab eo bora, amp; dixit: Abba pater,omia tibi pof

calicem hunc � me: fed non quod ego uolo, fed

apud amicosjtametfi nihil opitulaturos^ t�'^^�P��lnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;igitur iubet SC hos tres fubfiftere ac uigilare. Quo

� � P^�ti ' ptogreffus ac ueluti prorfus ab omni folatio hominum deftitu

gt; 9u�d attinebat ad humanas opes confugit ad patris huXde, � ^ec apud hunc ftatim inuentur us mali leuamen. Itac^ procumbensnbsp;terram facie rogabat pattern, ut fi qua fieri poffet, pr�teriretnbsp;tlnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tempus.Natura corporis horrebatcruciatus,ac mortem im*

pater, inquit, tu nihil non potes,transfer hoc poculum � me ^Pti^ ^�^tintamenidfiat quodtua ftatuit uoluntas,qu� nihil uultriifi quodnbsp;^j^^*��jnonquoduulthuius temporis carnis me� imbecillitas,nbsp;inueniteos dormientes, EtaitPetro : Simon, dormisCnbsp;una hora uigilare7 VigiIate,�C orate ut non intretis in tennbsp;fj^c*^�Ppiritus quidempromptus eft,caro uero infirma,nbsp;redijt ad relicftos tres apoftolos, SC reperit illos iam dormien.nbsp;etrum modo tam for tia pollicitum appellat, Simon, inquit,dormisnbsp;M �

't

I

-ocr page 134-

154 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;COMHENTARIVM

non potcras uel unam horam uigilare mecum ,^Hoc tempus non admitt*^^ tanaam.Nc^ cnim dorm�t, qui nobis molitur pernitiem. Vigila�nbsp;ueniads in tentationemtqug fi uos opprefTerit imparatos,periculutnnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;yoJ

camini. Commune pericukim eft, ego uobis uigilo, uobis oro, uigdate mecum, deratemecum, utmecum uincatis:fpiritus quid�promptus^ L,nbsp;caro infirma, Ne uincat caro, ipiritus eft uigilia amp; precationcnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;{ed

Temcrariosreprimit, quiquicquid crediderint putant fe pofte confer y,, quantum ex mentis ardore cofidinius, tantum ex fr agilitate c�nis 0�^nbsp;Spiritu tarnen fada carnis mortificcmus,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,..

Et iterum abiens orauit,eundem fermonem dicens.Et reutn^ � nuo inuenit cos dormientes, erant enim oculi eorutn grauaii�nbsp;rabantquidrefponderentek

Humanitads condido�d^ carnis fragilitas cogebat fubindcmuWt^.jjJlt;)^ �C ipiritus pietas ingerebat folicitudinempaftori degregepufiUo,ud^^jyj^(Hnbsp;fcipulos faepe Sgt;C rcdicrit. Interim non mutans fentendam,fed eono'ni�^.ijj�if*nbsp;orando replicans, ut fieret patris uoluntas, fi � ie tant� pafl�onisnbsp;ferri non poftet, Breuius amp; frequenter,fed ex magno affed�u,hoc eߔnbsp;randus eft dominus,Quodes uifitatdilfcipulos,toties offenditdon�l*^��^pon^nbsp;angore amp; triftida, quam iilis Chriftus uerbis fois incufteracSic nonbsp;humanaeonditiofuturorumommumpraefoentiam,Dorffli�tauiegt;���^jylt;i^nbsp;peccant, quando aliud, ut nunc conftituti, non poffunt. Erant adnbsp;nodem oculi difcipulorum grauati, etiam abft^ mukis 6C obfeurisnbsp;rat enim plenaelun�lucenria ijs nodibus pafchalibus, Increpitinbsp;ter � magiftro, quid excufationis pr�tenderent non inueniebant jnbsp;rantreiponderc,

Et �enit tcrtio,8d ait ilIis:Dormite iam,amp; rcquicicite,Su^�^^jijj�^ hora,ecce Hlius hominis tradetur in manus peccatoru� Surg*^^�nbsp;ecce qui me tradet.prop e eft.

Rcdijt ad fuos tertio lefus � precationc fua, ac terdo reperit tes,Periefiantilli nobifcum,nift pro nobis omnibus uigilafletdoind�^jjyf��nbsp;catus fuiiTct, Expergefados igitur obiurgatillos,ut per eosnbsp;cxtimulet ofcitanriam, Dormite pofthac, amp;:requiefcitc. Saris dorn��;^�ce��^jnbsp;ipfa res uos uolcntes nolcntes fufeitabit, Adeft arriculus tempeftati^'^^nbsp;us hominis mox prodetur,tradendus in manus fceleroforum.nbsp;flk's obuiam. lam enim dominus lefus ex precationc animirobur Ljitp� ytnbsp;uerfus inftantem procellam afflidionum, Ncc poft ullum ftgnuin 0nbsp;ris aut taedq, fed cxcmplS conftantifl�m� toleranti� nobis prsebuitnbsp;tem,Perfcueranriamhifccnos docetdominus,utquam facpiusnbsp;feueranter: cernentes tarnen domini uoluntatem fpontc obicquaf� (�0nbsp;quo(� patienriam doceamus, Qiiiefcerc cupiamus, fi placcat doJflnbsp;nus,ad medias calamitatcs expofiti, nofmetipfos domino commii^^^jite�nbsp;in nos hoftes uirium habcnt,nec quicquam tentabant domino no lt;1*nbsp;ius iu�Tui deuodus obfequentes,omnia nobis fata falutariareddio�^�nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gt;

Luc^iitC toangt;i3,it

Et adhuc co loquente, ucnit ludas Kcariotes unus de o�O cum co turba multa cum gladijs Sd lignis, miffi � fummisnbsp;�^fcribisamp;f�nioribus*

Nondiro dominus hunc fermonem finicrat, dum adeftlu�!^

-ocr page 135-

, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;IN HARCVM. CAP* XIIII.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;IJ�

duodecim feledorum, QC inter hos habitus pra�cipuus, addua fuftibus armatam adueranbsp;authoritas, Miferant hanc manum fummi fa�nbsp;populi primoreStHic mihiuide Lec�or,egregi� conflidumnbsp;aduerfus falfam religionem� Sic quotidie impugnatur,fienbsp;Hu�u| ^�I^^^E'^iangelicaueritas, Nullus ad earn prodendam magis idoneus,nbsp;ueritatis Euangelic�docet ea qu� funtcarnis,Lon=nbsp;*Un,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dodrina, qu�m � glad�j s �C fuftibus pal�m fccleratoa

fan's fiditludas ad prodendum dominum,adh� nbsp;nbsp;*

k*^�8u nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;authoritate utriufc� ordinis, prophani �C facri, Att�

quoc� oportunitate. Haec erat poteftas tene,� SC c^itur ueritas� Et ad tempus permittitur fatan�, ujCnbsp;c�ciusqu�m illi humanis confil�jsnbsp;*'ihil fugitf�qu�m ilium aggredi gladijs et fuftibus,qui ntlnbsp;profternere hoftes unico uerbo,fi uelinnbsp;fignum eiSjdic�s� Quemcuncp ofculatus

� nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^nm, amp; ducite caute� Et cum uenifTet, ftatim acce*

8� ofculatus eft eum* At illi trianus iniecerunc Inbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^^�^uerunt eum�

?���)(Ji��^�^P^l�tnoftenditfe duccmfcelerat�manus,fedprius d�dit fymbo jj.'^ite�^y^^^^^tncuncp ofculatus fu�ro^He eft Iefus,inijcite illi manus, Slt;^abnbsp;al,-nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;effet innbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cauerant hoe facer dotes, nenumeraretur pecuniai

fi �'^�^�^us^Deindec�pitexinteruallopr�cedereturbam,quaff t�?�^5toex ^^^�^^utilliseftetinconfpedtnMox ut adtjtlefum,falutauitil�nbsp;Pl�ulo. Nec hic lefus remif�t lenitatem fuam erga proditb'a ' ,nbsp;.^^ngitconfeientiam, dices: Amice, taie aliquid tent�re nonnbsp;tnifer ueniftifSeiebat non futurum ut refipifeeret, �Cf�snbsp;quo corrigeretur, nos erudiens, ut erga peccantes fummanbsp;quod ignoramus an aliquando fint ad melior� mennbsp;eQ n^i^ebft � *�� ^^Pilctint lucrifecimus proximorum falutem,fi no refipifeufjnbsp;l�L'^^rij^'^^^�^atnanfuetudo fuo pr�mio* Ofculf� charitatis mutu� fignun�nbsp;-^^^^^/leclaratnos efle difcipulos lefu. Nihil igiturhoftllius ofc�nbsp;liijL' n*fnbsp;nbsp;nbsp;nimirum ofculum dant amp; hodie Chrifti domini pfeudapoflo�

*Us tang� confci'entiam, dices: Amice, tale aliquid tcntare non nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;� � � �


Euangelic� uentri fuo feruiunt, gloriam uen�tuf libertate fpiritus docent ludaifmum� Ad ofeuli uenenati fianbsp;'��11,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;�}anwm inieceruntin lefum, ac crudeliter uinxerurit, fie uolenia

obedientiam fefe patri tradentem,amp;^ ingratifl�mis Iud�is,qui manfuetifl�mum rapientesligarunt dure,quo minusnbsp;propter peccata noftra,ut criminum uinculis exi=nbsp;folueret compeditos de umbra mortis, fiC de damanbsp;� nt patienriam nos doceret, feientes innoxium pro nobis

quidam de circumftantibus, educensgladium pereuG hu.^^'����^^^cerdotis,�� amputauit illi auriculam�nbsp;widdifcipulorum animus Jam^ Petrus oblLnbsp;f*^�knbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pr�ftaretai

o�^Ubiis promiff�s,is edudo gladio pereuff�t feruu fummi pon*

-ocr page 136-

13^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;COHHENTARIVM .

tificis,nomine Malchum, quod is caeteris ferociorprimus ijccrc inlefum : 2lc domino dextre idum mod�rante, tantumnbsp;culam iHius dextram, cum ut uidetur caput fecare uoluifl�t SC �jijii''nbsp;tialc uuInus�Scd obiurgato diicipulo dominus dementiflimus iljconbsp;neris minime periculofi difpcndium, �C auriculam reftituit.Adconu*nbsp;neficus fuit lefus, ut nos puderet quenquam ulcifci uelle,ne dicaw^nbsp;tem lardere. Porr�lefiis ut non uultal�js praefid�js defendi,qu�mglao�^^jjii(tfnbsp;nis Euangelici , qui p�n�tr�t ad intima cordium : ita uoluitarmatain

* nbsp;nbsp;nbsp;foire fe nulla ui capi poflc,nifi uolens ac prudens fe pr�berct

Et refpondens Iefus,ait iKis:T anquam ad latronem exiftis dr|s amp; lignis comprehendere mef Quotidie eram apud uos innbsp;docens,^ non me tenuiftis.Sed ut impleantur feriptur�*nbsp;Dominus lefus uerfus ad lud�os ipfum capientes, dixit : Quidnbsp;intempefta node cum gladijs amp; fuftibus exiretis hue adme,tanquagt;�^\j�'��nbsp;nem fefe fimilibus armis defenfurum,Qiiotidie eram Hicrofolyniis�nbsp;fed clara luce, SC in loco omnium celeberrimo, uidelicet tcmplo, faf*nbsp;tos,dC docens uer ita tern. Semper inermis fui,cuminermi raro^nbsp;comitatu� Cur ibi me non comprehendiftis j* certe minore negotionbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;j

tis, fi decretum hoc erat� Sed iftud eft tempus ueftrum, ut diuino ceat quod lubet Et ita futurum iam olim pr�dixer unt fcripturac,nbsp;non poffunt.H�c ubi dixiflet,adoriuntur agminatim,ac manusnbsp;fum,Scriptur� autem pr�dixerant,non aliter occidendum qu�m 4^*nbsp;Tunc erat pa tiendi tempus Chrifto, quandoipfeuoluitnbsp;nbsp;per mi�t

dtens,Tune enim feipfum obtulit,ut implerentur feriptur� Ifai� ^5� ad occifion� dudus eft,non contendens neef clamans,fed fua fpo^?

Tren9^4,i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;T une difeipuli eius relinquentes eum, omnes fugcrunt.

autem quidam fequebatur eum amidus findone fuper nudo, runt eum. At illerelida �ndone,nudus profugit ab eis.

Hare ubi Chriftus dixiflet, SC captus iani effet, mox difeipuli mentes,quotquot erant deferto domino alius ali� dtffugcrcjnfirin^nbsp;rc,qui nondum idonei funt perferendis fupplicijs, Quanquanbsp;quo fugiflc negaiTe cft: ibi non oportet fugere,fed ultro ad mortemnbsp;Vbi plus eftdifpendij qu�m compendij Euangelio ex morte tua, Hnbsp;ubi fr udus eft copiofus fi moriaris, difpendium ingens fi te fubduc^quot;^|iti�^nbsp;carnifieCErat auteminter duodecim adolefcens quidam,quic�tett^nbsp;tius diligens lefum, fequebatur ilium, quum iam uindus duecretur� -jicnbsp;dumtaxat findone nudum corporis tedum habebat, Huncagnit^^jiii^^^nbsp;derant,at ille reieda findone elapfus eft �manibus eorum,ucftisia^j,-(j3*�^nbsp;redimens. Qui iuxta fpiritum fic ftigit,f�liciter fugit.Quid enim �*nbsp;corpus qu�m animi ueftimentum^^uoties fatanas manumnbsp;glige findonem et efFuge�Quis uero fueritis adolefcens difputa^i�^^^Jt^nbsp;Sunt qui credant SC perfuadeant non fuiff� difcipulum Chriftinbsp;quempiam,fed ex uilla Gethfemani uillanum quendam uel alium.

F nbsp;nbsp;Et adduxerunt lefum ad fummum facerdotcm,S^ conue^^

n�s facerdotes 8C ferib� Sc feniores. Petrus autem � longe L�flt; ii.fnbsp;nbsp;nbsp;eun, uf�p intro in atrium fummi facerdotis.et fedebat cum

gt;gneni.amp;cak6debatfe. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fl'*�

-ocr page 137-

IN H�RCVM. CAP. XIIIU nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I37

Nunc contcmplator quibus modis traAetur Euangehca ueritas poftea^ Per uiolentam militummanum uinda duciturnbsp;tnilliusexitium coniiiratos. Pn'mum adduciturnbsp;^�cerdotem. Nullus hoftis capitaliorlefu quam I'mpius pontifex,nbsp;authoritate geri uideretur,conuenerunt eodem omnesnbsp;t�i�dnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fcribis 5)C fenioribus.H�c eft authoritas huius mundi,coniura

^Us humilem, fed nihilo fecius inuincibilem ueritatem� Nondum Pes Pulunbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fequutus eft lefumnam difl�mulatus difda

Ad nihil enim aliud ualet hominis fortitu* hnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;perrumpit in atrium fummifacerdotis, atcp

Ipe^^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fcelerato gregi famulorum, �C calefaciebat fe ad prunas,

tim *� nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dominic� toleranti� potius quam imitator. Verum quod Pc

^^odh nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quod fequitur deuotionis eft, quod negat obreptionis,

^Po^nitetfidei.

facerdotes S)i. omne concilium qu�rebant �duerfus le ut eum morti traderent,nec inuenieb�t.MuIti enimnbsp;dicebant �duerfus eum, �� conuenientiateftimo�nbsp;^^M�*lt;^amfurgentes falfum teftimonium ferebant ad=rnbsp;�^�^*centes:Quoniam nosaudiuimus eumdicentem:Ego difnbsp;boc manufaclum, Sgt;C poft triduum aliud non manusnbsp;conueniens teftimonium illorum,nbsp;dignitaris locum tenebant, quorumnbsp;5*^^^authoritate,itac�teros fuperabat impietate,cum^ hisnbsp;uiderentur homicid� potius qu�m l�f� pietatis ultoanbsp;kk � ^ihil teftimonium �duerfus lefum, ut eum ad mortem adigesnbsp;mortem illius, qui omnibus gratis uitam offe�nbsp;inuentumcftullumteftimonium fansidoneum,Soluse�nbsp;dfrnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nullum teftimonium idoneum inuenire pofl�t humana

V*'' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;prodierant qui teftimoni� dederant �duerfus lefum,

�ftiuola,ut nec iniquiff�mis illis uiderentur fufFicereadcondem� *am apud fe damnauerant priufquam in indicium addu�nbsp;exorti funt qui graue teftimonium ferr�t �duerfus lefum,nbsp;comperta:his enim auribus audiuimus eS dicentem,nbsp;Ijor t^�^plum hoc manufadum, ac poft triduum aliud non manufanbsp;Hanc uolebant uideri blafphemiam in templum domini.Necnbsp;Vnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;�gt; quanquam adderet aliquid ueris ad exaggerandam cria

idoneum.Diceres hic efle iudiciorum religio P?nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;facerdotum diligentia no alio tendit,qu�m ne qua

agitur: ad perdendum lefum Chriftumfummopon fc Wfnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;�Jeer�t quanquam paucifl�mijqui no confentirentiniquis

�onibus falforum teftimoniorum,qui occulti eratChriftidifcipuli.

fummus facerdos in medium, interrogauit lefum, dix Onbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quicquam ad ea qu� tibi obnci�tur ab hisfllk au

^Ppelf nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;uidens rem parum fucccdere,furgens in medio conftlfj

arelefuinjexipfiusore uenans unde pofl�t conuinci. Audis, iiia M 5

-ocr page 138-

Ijg nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;commentarivm

qui't,qu� tibi obrjciuntiir criminac' Nihil habcs quod ad ifia rcfpondcas d�fit* autem obticuit,nec� quicquam refpondit.Quid enim attinebat ad ca rcfpondenbsp;re, qu� ipfi iudicauerantfriuola�' Ad rcfponfum autem prouocat, ut exqu�!**nbsp;becoccafionefermonis locum accufandi inucniatjefus autem non rcfpondiGnbsp;pracuidens quicquid refp�deret in calumniam uerti,nec attenturos his quf^�nbsp;ipfo dicerentur, id quod Lucas dicit: Si dixero uobis non credctis:finintetf��nbsp;gauero uos,non refpondebitis nee dimittetis,

Rurfum fummus facerdos interrogabat eu, 8c dixit ei; Tu es bn G ftus filius dei benedidi C lefus autem dixit illi: Ego fum, �Cnbsp;�ium hominis i�dentem � dextris uirtutis, amp; uenientem cumnu^

. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;r- ,1110'''

Pergituenarifummus pontifex,intcrrogate�,diccns:Esucwi� ,5, �us filius deifempcrlaudandi�x quibus uerbis quamlibctmalcdicit� f)3lt;nbsp;latis,fignificatur qu�m magnificam etiam co tempore facerdotesnbsp;bu�rint de uenturo Mcflia exiftimationem, quem tuncin horasnbsp;cernentes impletas Danielis hebdomadas, ut eum crcdido'ihtfoturU^nbsp;dum fpiritu diuino, fiCfilium dei fpecialem, dei, inquiunt, benedii?^�nbsp;uetuftiflimorum Rabinoru uerba �C feripta habitusfuerit60crediti*\^j^jHnbsp;or,iu�ior,honoratior,�(: perfedior,n5 iblum Mofeet Abrahamo/ei*^fj^Mnbsp;gelis. Verum contra ueritatis affertorem Chriftum tanto odioferud�^nbsp;S)C ficcrdotes j ut Chriftum Icfum pro cxiguitate flatus Si perfonxn^Ji�^�!nbsp;rint credere, nec uoluerint, efle celeberrimfi in lege promifliimnbsp;prbphetis, Hic tarnen pro calumnia uenanda nominant Chriflun�nbsp;benedidi, quod dominus lefus nec potuit negate nec uoluit,niaxii�t^^jfgi�*^nbsp;nomen dominiadiuratus utproloquatur quod uerum feiret.nbsp;efle quod er at, quod nec debebat negate: expediebatenim omnesnbsp;autem illos noncredituros, autcerte cotempturos ob corporis imnbsp;humani, adiecit quod illis terrorem intj ceret� V idebitisjinqui^film*^nbsp;fedentem � dextris diuinacmaieftatis,magna^ cum gloria Sinbsp;rum uenientem, fublimcn in nubibus coeli� Senfit autem lefus denbsp;uentu, quo rediturus eft iam non humilis,ied in maieftate diuina,i^^^jji'^^^,nbsp;rum Simortuorum.Saccrdotes impij legem Si prophetas innbsp;uerum ex pharif�is Si feribis difeere poterant utrunep aduentumnbsp;didum � prophetis : alterum afpernabilem Si contemptuminhum* *nbsp;occidendum, quod 5C hodic Thalmudiftac concedunt Si legunt :nbsp;gnificum ac formidabilem, V er um non uacat coferre quae g^i^erat .nbsp;his qu� pr�dixerunt prophctac,Tantum hoc agunt ut Icfum Chnnbsp;guant, Venturum autem fe dicit Chriftus, fedentem addextramnbsp;quia humiliauit feipfum, fadus obediens ufep ad mortem,nbsp;US exaltauit ilium, Si d�dit illi nomen quod eft fuper omne nomen,nbsp;quoep fc dicit cum nubibus c�li, Afcedit enim in nubc,cum nubenbsp;cum corpore fuo, quod affumpfita uirginc, in quo Si afeenditinnbsp;fedet � dextris dei in gloria, donee cum multiformi ecclefta, qu� �nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

ius amp; plenitudo,ad iudicium fit uenturus,ficut dicit R�atthacus 15' j Summus autem facerdos feindens ueftimenta fua, ait;

deiyderamus teftesf Audiftis blafphemiam ; quid uobis uid^ nbsp;nbsp;nbsp;j

omnes condemnauerunt eum efle reum mortis* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gX

-ocr page 139-

IN HARCVM CAP� XHII.

Siimmiis flic pontifex pictatis imagincm fu� prsctexens fmpictari, lacerat �fftimcnta fua,quo blafpf}emiam redderet atrociorem.QiH'd,inquit,pr�tercanbsp;�pus eft teftibus dpfi audiftis manifeftam blafphemiam.Pontifex jmpiusnbsp;� �fgt;�ftudiofus nonfertpraedicari glon'am Chrifti, ficexi�imans fuse maiefianbsp;qwicqiiid illi tribiu'tur. Furor ilium paulo ante fubmouerat � lede,nbsp;�nterim aflurgitf�k'o de�nunc lacerat ue�imenta,uaticinans futurum,utrenbsp;g�^ante uero pontifice lefu carnale pontificium amp; pharifaicum uel ceremonianbsp;eabolereti,^nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tunica man� integra. Quid

tQin'^ nbsp;nbsp;blafphcmia quam pracdicare gloriam filrj dei fquam teftificari futu

pr�dixerant�' �C tarnen h�cfceleratoponaf�ci fonfenbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;l'on eget teftimonijs,Quid,inquit,uobis uideturfOmnes

�'lac nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;calculis iudicarut eile facinus morte pledendum:dignum ta�

tilijj nbsp;nbsp;nbsp;^^onc�ium.Nunc conlyder andum eft,quibus modis in talibus con

Euangelica,ubi facerdos impius, pro deo cupiens babe� �'�'�tisnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gloriam fill) dei,ubi feribae tacentquod didicerunt ex pro

primores populi confpirant cum templi primatibus,ubi adfunt m� condudi 8(. ad omne fcelus fuapte malitia parati,

Phis� ^^P^unt quidam confpuere cum, amp; uelare facicm eius, amp; cola^ ^�nt^nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dicere ci ; Prophetiza ; amp; miniftri alapis cum cxi*

damnatum fefum, quidam ex ipf�s coeperunt confpti f'�Wtp ��^^^8^*'cclementifl�mam faciemeius,0^ colaphis impadis dicercnbsp;Lpercuflerit, Huiufmodi ludibrqs exprobr�tes illi quodnbsp;^�^�^��iprophetam, Porr� miniftri facerdotum alapis ilium cacdcnbsp;r �nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;crufdelfora, uerum hoe exemplum nobis parabat.Feren

�'ift} nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^�cmo fuperabat lefum, Faciuntaut� hoe imptj in contumeliam

� nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;P'^opbctam uoluit haberi.Sed difpenfauithoc,ut nos ad toleran�

tirriftoncm pr�pararet, quam pro nobis fuftinebat.Qui alapis, nunc c�ditur blafphemijs fallbrum Chriftiano�nbsp;^^^^^P^^'^�sialiuis infidelium,nScuefanisfidelium opprobrtjs exho�nbsp;Chriftus dominus � lud�is confputus eft, facie uelatus,nbsp;^�fus,quopafl�one fuanoftrum reatum folueret,06uelamen facieinbsp;ftnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cordium noftrorum auferr et, �C fputis fufeeptis faciem anim� no

b nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quibus in caput percufliis eft, caput humani generis,

P^'^^ret, �C alapis quibus expalmatus eft, maxima bus eius � l^l�ljs plauderet, cruce quot^ fua cruciatum noftrum foluc*nbsp;^'�tcfuanoftramnecarctamp;c, �

dcorfum, ucnit iina ex andllis fummi fa mmK w.g uidiflet Petrum calcfacientcm fc,arpidcnsiUum,ait:Etnbsp;negauit,dicens:bJeqpfdo,nec^nosnbsp;Et exqt foras ante atrium: amp; gallus cantauit, Rurfus au�nbsp;andlb, ccepitdiccre dreumftantibus : Quia hienbsp;iterum negauit� Et poft pufillum rurfus qui aftabantnbsp;Sd Galilaeus cs,inc autem ccepit a*nbsp;^titj,.iurare. Quia nefdo hominem iftum quern didtis,Etnbsp;Stilus itcrutn cantauit� Et recordatus eft Petrus uerbi quod dixenbsp;M 4

-ocr page 140-

f4o nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;co MM ENT A RIVM

rat Cl lefus, Pniifquam gallus cantet bis,ter mc ncgabfs� Et

Dumpraedida agunturcirca lefnm,Petrus timidus fpedator�^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;�

trio inferiore, admixtus pontificis imptj fatellitio� Ibi decebat eflc ? abnegaturus lefum^ Hue uenit ancilla qu�dam fummi facerdotisjnbsp;diffet Petrum, cum c�terts calefacientem fefc ad prunas,intui� jnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;j

us c�pitnofcitare fpeciem difeipuli,�^ ait ilIi:Tu quoep eras no� Hac uoce territus Petrus negauit,dic�s:Non noui hominc,nbsp;dicas,Conueniebatmagnificum pollicitator�,quo magisnbsp;becillitatem � muliercula terreri, ut poft intr�pide lefu nomennbsp;magiftratus SC reges fciret cam fortitudinem non eft� uirium hiim^flnbsp;fed fpiritus diuini* Itat^ territus Petrus, nee fatis fidens ei loco,nbsp;trium, nee tarnen receftit ab a�dibus pontificis, Dum bic h�rct,nbsp;Audiuit Petrus, nee tarnen uenit in mentem quid dixiftet lefus,taP*nbsp;habebat hominem,R-urfus autem quum ilium uidiflet ancilla quaf^^ 0^1quot;;nbsp;ilium deferre apud circumftantes,dicens:Hie ex illorum numero^**quot;nbsp;Petrus mendaeio elapfus eft, negans Cede numero apoftolorumnbsp;quanto poft,miniftri quiaftiterantquum ab ancilla nofcitaretur,cit�^i^)i�gt;^nbsp;curiofius hominis uultum amp; eultum eontemplarentur, eoeperuntci' ylic^'nbsp;tare,amp; dicunt: Vere ex illis cs:nam 6C Galil�us es. Prima delatrixnbsp;Quantum autem periculum, Chrifti diicipulum notS efle innbsp;ac principum nifi totum difcipulum exuat periclitatur de capita�nbsp;nis etiam idiomate periclitatur Petrus,Tales aul� nihil feruntfync^�^^j,)iil�^jnbsp;tis, Nunedemumfiet germanus aulicus Petrus, Ccepitcnimexed^nbsp;additis deierarc,feprorfus nonnoflelefum de quoloquerenturiaff'^�.j.^pdt*^nbsp;lus cecinit, Nee prius ad fe redtjt Petrus, quam illS eft intuirus lefu^�nbsp;itacp recordatus fermonis quem dixeratIefus:Priufquam gallusnbsp;�ne negabis, EgrelTus eft domum Caiph�, 8C erupit in lachrymas.bnbsp;fugit ad laqueum,quemadmodum Iudas,quia non per malitiam,��^Pnbsp;namimbecillitatem ceciderat, idep permiirudomini,ut nos illiusnbsp;ret. Sic hic imbererumpens extinguitfulmenirae diuin�, Nonflet3';'nbsp;egrelTus palatium Caiphac; nam illicquo quiftppeior eft,hoe fibiif^g* �

CAPVT XV.

i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;�n�Hetoninium raciemes luiuuu lav�- ,

S lenioribus amp; fcribis amp; uniuerfo condJio, uindentes

iMCt IX. g Io4f�i3,e

T confefbm, maneconGIium facientes fummi facefo^^Ji^ ^ixeruntamp;tradideruntPilato.

Tota ea nox in �dibus Caiph� confumptaeft, in pernitiem 6^ lefu.Mane uero ftatim inito rurfus concilio,fummi facerdotes cumnbsp;fcribis toto^ confeflujuindum lefum abduxerunt,acnbsp;dicandum,quem ipfi fuo iam pr�iudicio damnar ant. Nunc exnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;(

aceufatores, lud�orum autem mos erat, ut qu�morti adiudieaflent, iudici traderent, Tradiderunt quidem lud�i Romanis dominum �nbsp;�C ipfi � domino uiciff�m Romanorum manibus. Et implenturnbsp;dicunt: Mala erunt ei fecundum opera manuum fuarum. Et iterum.nbsp;opera manuumfuarum da illis �Cc,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;...

VIMh.i7�b

LKim;.4

lean�is^

Etinterrogauitcum Pilatus : Tu es rexIud�orumfAtlll� jfis' dens, ait iUi ; Tu dids� Et aceufabanf eum fummi faardoKS in

-ocr page 141-

P nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;IN M-ARCVRL CAP. XV.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;l4�

on nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;rurfum intcirogauit eum, di'cens t Non rcfpondes quic�

quanos tcaccufant.Iefus autem amplius nihil refpondir, quot;^'�mirareturPilatus.

rex I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;illorum dclationibus, appellauit lefum rcum : Tune es illc

iio^ �refpondit: Tu dicis,taciteagnofcens quod erat.Quan^ leiu nihil appareret quod argueretnbsp;fus affedatorem. Porro fummi facerdotes ne qua poflctelabi Teanbsp;in ilium congerunt, ut ex mulris tand� aliquidnbsp;�quot;��ladnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;admodum intquum, Pilatus autcm

re^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ageretur odijs priuatis, captabat occafionem liberan�

quum rurfus adiff�tlefum,nee ille quicquam refponde.

quicquam in tanto capitis periculofuidequotardcu* autem poftea nihil refpondit, non cupiens elabi exnbsp;mortis utilitas impediretur,et feiens facerdotum malitiam nonnbsp;ftar�j�^^^�'ani, etiamfi hac uia non profeciffentjtaq^ fie mori uolebat,ut con�nbsp;woJent� QC fponte obedire patri coelefti, Admirabatur auteinnbsp;^^'^eramp;�'^�^^^�'�l^�ispcritus effet �C eloquens,�� qui poffet per dcfenf�onemnbsp;fu�'diceret, fed malitiam calumniofe aceufantium for�

h �Utem feftutn folebat dimittere illis un5 ex uindis quem� Anbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dicebaturBarrabas, qui cum fcditiof�s

afcditionc fecerat homicidium.Et cum afc�diffet tur^ autcm rcfponditeis,nbsp;�rVnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^*^ittam uobis regem lud�orum f Sciebat enim quod

������ ^�adidiffent eum fummi facerdotes.

0 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quanquam cthnicus, tarnen abhorrons ab homicidio homia

e Mo . *P*^^^atur innocentem,nihil intentatum reliquit mio liberet eum,

*P^� auxilij fuppeditari quo pollet liberari. Mos ffnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ut in die fefto pafchac dimitteretur aliquis ex his qui ob capi

� quemcunt^ populus lud�orum petiflet f�bi donari. uinculis quidam obfacinora nobilis Barrabas, quinbsp;,jjM{)j|^*^ouerat�cditionem,�^intumultupauarathomicidium,Hacoccaanbsp;� ^�����j^^^sdecreuerat uti ad feruandum lefum, Proinde quum populus exnbsp;hak*^� Qunbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;poftulandumremitti l�ntem aliquem,�(: hacratione te�i

U'Mj� nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;euaf�ffent ex Aegypto,Pilatus itarefpondit:Duos

uMt�uf ����^bam uobis notum,amp;: lefum quem dicunt regem lud�orum, Vul uobis dimittam;� Senferat Pilatus in facerdotibus nihil effenbsp;ii� eonfugitadpopulum, fperans ut illorum fauoreliberaretur le�nbsp;pontificum infatigata malitiaconcitafletmultitudi�nbsp;Ponbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;potius condonari qu�m lefum. Id quu pr�a

PiilQ^'^tionem pr�fidis accidiffet: nam audierateum effe gratiofum apud h �non d�finit tarnen opitulari lefu pro uiribus,

concitaueruntturbam,ut magis Barrabam dimits B f� �^ibtus autem iterum refpondens,aitinis:Quid ergo uultis fa^nbsp;, S* �udaeorumf At illi iterum clamauerunt : Crucifige cum. Pi*nbsp;dicebat illis ; Qyid enim mali fecit �quot; At illi magis dama� ^�*��'*�*^'�***

-ocr page 142-

14�. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;COMHENT�RJViJ �

bant : Crudfige eum� nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;; j,,

Hic ftrenue uigilarat pontificum uerfutia, fuam impfetatem in nis animos transfuderat, Nee alibi ualet talium pontificum authoritas gt;nbsp;ad excitandos principes �C populos aduerfusueritatemEuangelica,nbsp;i'gitur clamat populus : Crudfige eum. Adh�ret lud�is ufep hodienbsp;quam toto labore impetraucriint. Data onim optione fibi,pro lefiinbsp;tronem homicidam aefeditiofum elegertint� Merito ergofalutem�^ j,|iinbsp;perdiderSt, 5C latrocinijs ac fedirionibus in tantS fefe fubdiderunt,nbsp;S(^patriamperderent,libertatemcp corporis amp;anim� nunquamnbsp;PerfuaferantSChocpontifices, ut mortis genus omnium probrofiffi^. �j-�*nbsp;gerent, quo lefu nomen apud omnes Iiid�os in orbe redder�t cxectsp*nbsp;pterea quodlexpronSciatexecrabilem,quifquis penderetinligno.A jeunbsp;folum ftudent lefu uitam eripere, fed famam etiam honeftamabokre,qgt;nbsp;homicidio crudelius* Non fer untcuiuf^ nomen haberi facrofandujniLjjf/#nbsp;quamfuum, Nee bic ftatim cedit illorumfurori Pilatus, fed reclamaCnbsp;pr�fes fum, mihi non elf ius occidendinifi rite conuidum:quidnbsp;tnif�tcruce dignumCNihilbic proficit praefes,fedfuriofius etiam inc^^nbsp;CrucifigeeS� Neeprius tarnen labefadataeftpraefidis conftantia,q^,^nbsp;retur C�laris per Cbrift� l�fa maieftas, Non enim conueniebatnbsp;nifi pontificum uefani� C�faris fubferuiflet authoritas,imperialislt;Jnbsp;fed tunc infidelis SC etbnica. Simile quiddam uifum eft SC in Confiai�^nbsp;cilib:utinam dei gratia praeueniatur ut tale pofthac nihil patretur,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. �

Pilatus autemuolenspopulo farisfacere,dimifit ilb's tradidit lefum flagellis c�fum ut crucifigeretur�.

Pilatus uidens bine imminere periculum � C�fare, bine apop�^ ante,quum fciret innocentera Iefura,taraen uolens morera gercrenbsp;odio pontifi'c�m,fcribarura,(�niorura etpopuli,pronunciauitinnbsp;tiara mortis: fed eadem fententia liberans innocentera � erimine,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gt;

populura eonderanans. Innocentera enirapronunciauit,quempti��� lis crucifigend�. Tales Pilatos feraper habitura eft Euangelicanbsp;non exoriantur illis efiara pontificibus fceleratiorcs, utinam nonnbsp;noftraferret aetas SC pietas ad raultorura innocenti� horrendanbsp;lia nunc fcribenti niraiura certa SCcogitanti fuccurrunt, Dominosnbsp;teriratriumphat in fuis 5C regnat. lefus itatj daranatus,primumnbsp;cft.Quura nee ea p�na fatiaret aniraos crudelifl�mos lud�orum,nbsp;cohorti ut erueifi'geretur.Sic uifura eftconfilio diuino, utlefusnbsp;tatis SCgloriae, aboranigenere horainuperoraneludibrtj genusnbsp;ne nos ulloraaloruragenere ffangereraur, ludas prodebat,nbsp;SC priraores populi confultarant,rainiftri ceperant,Caiphasnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;u

daranauit,fons oranfs huius trag�di�, confiliura cura miniftris nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;j,;

to illufit, populus obftrepit infants claraoribus, G�faris nom� terres fpernit,C�faris pr�fes pronunciauit,SC in his omnibus eftCaiphaS�nbsp;autem fatanas.Supereft ut prophana militum cohors fuas agatparf^^�^^^a�Pjj^nbsp;quoc� erat Caiphas.Omnis ignominia lefu, omis pernities,fiquacnbsp;eft, qui rem fandtifltmam imprudens peregit, Peregit enim hoefatinbsp;nequonemofaluuseflepoterat

Militesaut�mduxerunteuniinatriumpr�torij,5^coflU0

-ocr page 143-

IN MARCVM, CAP. � XV. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;l45

�nduunt cum purpura,amp; imponunt ci plcdcntcs fpi Et cceperunt falutarc eum: Auc rcx lud�orum�t pernbsp;arundincj�c confpucbant c�m:et ponentes genuanbsp;poftquam illuferunt ei, exuerunt ilium purpura,5^nbsp;cum ueftimentis fuis, 6d educunt ilium ut crucifiger�t eum�.nbsp;damnatum dominum lefum duxerunt intro in atriumnbsp;fc''��'honbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4�religiof� uideri uolebant, non audebantingredipr�to

f��ni� nbsp;nbsp;nbsp;�thnid,quo puri accederent ad celebrandum fuum illud phafe�

pPte ^�^imus illorum erat in medio pr�torto, er at in manibus milit�,quos l^kf^.�^^^propenfos ad maleficium hue infligarant. Pol�eaquam Pilatusnbsp;lefum, non exiftimabatmagni referre quomodo occideretur�nbsp;loannis, ut tarnen ad puell� preces amputarit illi ca�nbsp;fault Pilatus, fed tandem deniep tradidit ilium erucif�g�dum:nbsp;j^^^S^Iicaeueritatis profeflbr ullum pr�fidium fibi poneret in hocnbsp;�tesigiturquomagisfatiarerit animos fuos ignomintjs in lefum,nbsp;^^�tam lt;^obottem, 8lt;per ludibrium induunt ilium purpurea uefte,nbsp;diadematis uice coronam � fpinis conanbsp;tfnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;c�per�t confalutare,dicentes:�ue rex Iudgor5,Quin

� P^^�^utiebant in caput tf ^�^^be�^'P^^bantcum: flexis^ genibus adorab�t eum, lefus autem tacitusnbsp;tnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;o*nnem contumeliam, noftris malis debitam ignominiam in fe

f nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cueheret ad fuam gloriam,His peradis exuunt eum purpu

''^�^�eftibus propr�jsjquo crucem inter malef�cos baiulans no �*�'iibus. Et hoc quo� curauerat facerdotum malitia, quo magis

Simonem Cyren�um v��* �*^nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;� patrem Alexandri amp; Rufi, ut tolleret crucem cius�

fuam Chriftus crucem propriam ferretper urbem,adl diff�cili labore,obuium habuerunt milites

5 redeuntem de uilla in urbem. Is erat pater Ale* c^^Porai?�'jhominum piorum,�^ Chrifti difcipuIor�,6C apo�olis per mul�nbsp;Hunctametfinotum �^diuitem militariprocaanbsp;hominibus illudentes, nolentem eompulerunt ut tollerct crunbsp;P^^�P^�quot;�� non ut illi parcerent,fed uteitius abfoluercntncanbsp;hnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;adigit ad ampledendam crucem lefu�

qu�P�^op^^^^ad falutem,Apofloli neminecoa �*^iftum,ad fidem, fed milites cogunt, Malorum uiolentia multis fa�

Ijj.. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;�

b nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Golgoltha Iocum,quod eft interpretat�,CaI� taath. X7�4

*^� nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dabant ei biberc myrrhatum uin um,amp; non accepit,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4

lefum in locum fontium fupplicijs infamem, cui no� Latinis fonat Caluariac locum, Illicdederutnbsp;��Y�'rhatum,id ex more folct offerrimorituris:quod cum gu�nbsp;biberatcum dtfcipulis fuis non bibiturus de frunbsp;nouum in regno dei,Oderat uin�m accrbum,quod illinbsp;Udaicsc fynagogae uitis uerfainamaritudinem, domino cultori�

-ocr page 144-

144 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;o COM HE.NTARl VM

fuo,qu� pro mftihws uuis dederatlabrufcas. Oderat umiirrt impior�*'�' ,pd) uini genus fitiebatjderatmuftum Euangelid fpiritus, qucm jifjn**nbsp;fcipiilos,�pferelatLisinc�lum. Alius Euangelifta dicitacetumcuninbsp;xtum,amp;r alius aliud quid oblatu efle domino, �C nihil in his c�trariin^'^jc^*nbsp;cnim nulla eflet apud ipfos difciplina alrj alia ofierebant, �i alius qu*�nbsp;turn S^fel,alius autemuinum myrrhatum^Fortaffe etuinumnbsp;amara myrrha,et huic conueniunt quod dicit hie myrrhatumnbsp;turn cum felle, Nam uin� acetum dici poteft,quia acetofum, Sinbsp;quia amara, Necp in hocdiflbnat, quod unus dicif,Dabatei bibere,ip*nbsp;t�on fumebat:amp; alter,Quum guftaflet nolebatbibere^Omnino enininbsp;Non accepir,manifeftauit quod non biberit,

Mjtih,t7.d , ' Etcrudfigentes eumdiuiferuntueftimentacius.mtttentesH��^ ^^,01� pereis quis quid tolleret. Erat autem hora tertia,

V.'.-

Hic figitur falu � inhgno,pnmofuerat morsinfixa in hgno.Lign^P^pif/^' fuit fcienti� boni 8i mali, fecundum hoc boni tant� di uit� nobisnbsp;Extenf�oprim� manus ad lignum mortem apprehendit, extenfio^^^^�^nbsp;tarn qu� perierat inucnit. Ligno hoc cr ucis uehimiir per mare undom^j^^ft^nbsp;fambenedidam uiuentium. Incrucemergo Romanonimirum���^^�,5nbsp;domino fublato,hicqui crucifixcrGt eum partiti funt inter fe ucftcsnbsp;fis fortibus fupcr tunica, quae erat contexta ut fcindi non pofiet, ei�*/nbsp;tingeret. Agnofcepauperemlefum, cui iam nihil eratreliquiintcrfisj^(fflt;^nbsp;m�dius inter c�lum �i terram. Sic nudum,ficexpeditum,ficfubtui�^�\nbsp;porter,qui uelit cum hofie falutis humanae congredi. Dauid conflid^�^^jiOf?nbsp;Goliad abijeit arma Saulis, qu�magis onerantqu�miuuant.Eratai�fnbsp;tertia,quum ilium fuffigerentin crucem.Aliusdicithoram fextamnbsp;nanti�rationem uide apud Auguftinumde confenfu Euangelilhn' znbsp;pliciter fe abfoluit LyranUs,inteliigcns tempus inter fextam amp; terti � Vnbsp;diei. Aliter fe expediuntPetrus Comefior di Stapulehfis, DequovPnbsp;Erafmum uide in annotationibus in hunc locum,

Et erat titulus cauf� eius infcriptus:R.ex lud�orum.Et cum5^ dfigunt duos latrones, unutn � dextris, amp; alium afiniftris.nbsp;eft fcriptura qu� diduEt cum iniquis reputatus eft,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;jjn*

Additus eft fummo crucis ftipiti caufac titulus: Rex ludaeorum, guis,Hebraca,Graeca,Romana,utoftcndcretdeus,nccnbsp;d�os efficere quo minus lefus Chriftus rex eifet Iud3eorum,uolcntiufl] j/nbsp;tium, iuxta illud : Ego autem conftitutus fum rex ab eo,fuper monKnbsp;nbsp;nbsp;.rf

cius.Qiiin uerius fimul eft rex di pontifex, cum eximiam carnis ofFerret in ara crucis, r�gis nihilominus titulum praetenderct,ut runnbsp;nuaretcrucis patibulo fe nihil perdidifte,fed potius uniuerfale conn�i^ .J/*nbsp;perium.Simulcp cum eo cruciftgunt duos latrones, fic ut alter illi p�n^nbsp;xter,alter finifter, medium^ lefum hinc di hinccingerent. Et hoc a gt;�nbsp;bus impqs erat procuratum, utignominiofum redderent nomennbsp;xerat hoc futur urn prophetia Ifaiac : Cum iniquis deputatusnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;v'�

duo latrones figura duorum populorum,Iud�or� fcilicet di Gentiu � � enim impij funt, Gentiles tanquam naturalis legis pr�uaricatorc$,liNnbsp;contemptores,6C huius di eius quam dominus deditlegis.Sed hicnbsp;tilis gratus fit di refipifeit ac faluatur, ludaicus autem ufque ad

-ocr page 145-

� nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;IN Mlt;,ARCVM. XAP. XV,

44danmatur.Simili quoc� in ordine ad indicium redicfts, agnos ftatuct ^^tram,hoedos autem ad finiftram damnandos,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' � � ;

mouentes capita fua, amp; dicen ah qui deftruis templ� dei, et in tribus diebus re�dificas,faluumnbsp;/�^etipfum defcendens de cruce. Similiter amp; fumrni facerdotes illunbsp;^^^ad alterutrum cum fcribis dicebant: Alios faluos fecit, feipfiimnbsp;Hjjj �'oteft faluum facere� Chriftus rex Ifrael defc�dat nunc de cruce,utnbsp;etcredamus.�t cjui cum eo crucifixi erant,conuitiabantur eLnbsp;iHu^^'^histantismalisfaturari poter at pontificum �dfcribar urn odium, Pri�

uidio, ludibrij caufa motis capitibus dicebant:, Vah templum dei, �C intra triduum rurfus extruis.N�c ofiendc quidnbsp;�(ires iftas tuas quas iadas : ferua t� f� potes,acdc crucc defccnde�nbsp;fummi pontif�ces un� cum fcribis,illudentes in�nbsp;faluos fecit, feipfum non potcft feruare Jad�auitfe Chri�umita�nbsp;Ifraeljfi uera funt qu� promifit,defcendat nue de cr�c�,uideasnbsp;J�b� quot;dunbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;hocagebatjUtomnes omni

'^Pro'^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;hodie frequ�ter infultatur martyr i in fup

Euangelt'ca pati�t�fic infultatur uer� pictatis aflertoribus, flammas duc�is,id^ ab incredulis Euauangelic� uerit��',qu� fienbsp;bborat etiam nofiris temporibus, ut plane uidcatur oppreiTa,nbsp;p�PP���*�'�enda. Nondum finis eficonuitiorum in Chrifl�m, qui fianbsp;fnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fuerant�cruceconuitiaiaculanturininn�centetn,S�d

T ^^�^^^PQ^detfuonominij�latronibus alterumferuando, ''

^�'^'f^on nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^^Xta,tcnebr� fad� funt pert�tam terram ufq^ �dho

Ethora nonaexdamauitlefus uoce magna, dicenscEloi, ' �uod eft interpretatum ; Deus meus,deus mt?

Pto nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^���^amendiem oborta eficaligo,qu� texit totam illamterram,

Ph J nbsp;nbsp;nbsp;hotam nonam. T une l�fus ingeri uoce quamlibet mord �am

pattern omni mortalium folatio defiitutus,refer�s'pr�a ^yfianbsp;nbsp;nbsp;P*��^ilt;^am ex Pfalmo, qui incipit in idiomate uulgato mater�

P^*� omnem uitam fuam dominus, Eloi deirs meus� dereliquifli me, quod Hebraice ionaret Afabtapi,nbsp;'*'Tnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;V^'�P^^3te felici inliteris fatis dare � multis fciijtur,nup ���ni

4b^ e�ndis ignora, Yrinam fie pietas crefeat, ut liierarS perttt�m �C ^�^ordtjs profecifle in maxim� prouentum, que dominus ih fuamnbsp;Honbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;profedum ordin�re dignetur. De ten�bris �ut�mfadis in

Pol�tnaturaliter d�liquium folis, cum 'lUonbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;uel quartadecima, hocefiluminariumdiametralis op

hi7) �quid? eclipfis fieri potuiifetjfi fuifl�t in capite uel eau� fiipernaturalis fuit h�ccaligo amp; obfcuritas fuper t�tam il�nbsp;ib^'ou �in quanta latitudine reuionum:nam uniuerfalem fu�l�cnbsp;q, ^tqud

^^�^^�cuniftantibus audientes dicebant: Bcce,Eliarrt oo�� s autem unusjSC implcns fpongiara aceto, drcumpohcri�amp;nbsp;N

-ocr page 146-

C0B5MENTARIVM nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.

calamo,potum dabat ei,dic�s:Sinite,uideamus fi ucniat EHas ad nendumeum�.

EamuoccmGentilibus amp; Romanis mtlitibus incognitam,quu�^* fentquidam de circumftantibus,ncc fan's intelligerent,diccb�t:nbsp;cat. Tales �Chodief�ntmula,fempcr� futur! funtpfeudoprophctac,tu^|j(,j(i;nbsp;lius interpr�tantes uerba Chri�i qu�m irrifores illi funt interpretao�nbsp;quum rurfus clamalTetdominuszSitio,quidam accurrit,ac fpongia*�nbsp;butam,impof�tam^ arundiniporrexitilli, dicens: Sinite, uidcamus�nbsp;Elias,qui deponat eum de cruce.Iefus autem rurfus guftato accto,nbsp;fc. Aliud uinum fiacbat,quod illi nolcbantporrigere,qui nolcbantb^^^fiJ�nbsp;credere,�liae quoep aduentus uidetur ab illo c�'am tempore ludr�nbsp;in quolibet graui euentu uel op�r� perficiendo: utfuerit etiamnbsp;d�is loquendi : Hanc rem diff�cilcm Elias expedier : quafi dicerenbsp;tno perneiet, Curfus autem fpongiam paranris procefl�tex uetboal*4^flt;''Jnbsp;iii,conqucftifefitire.Omniaautem uidentur adafuilTeadinfultad^nbsp;fti �C conlt;emptum,pro^ fer ibarum �� facerdotum gratta,qui iUvnnnbsp;amarifl�memori, Vndeamp;ipfiquoc^ fuo tempore acerbifl�maclad^nbsp;funtjCum loco K genre tota,amp; mulripliciter,longa quoep calamttat^'

D nbsp;nbsp;lefus autem cmiffa uocc magna expirauit. Et uelum temp^

cft in duo, � fummo ufe^ deorfum.

Dominus clamat monens,quafi mortem irritans propna riens.Qu� autem uox ilia fucrit,fiC qu� uerba ultima,Lueas mani^nbsp;inmanustuaseommendo fpiritummeum, Etenim fi^hocbcncfifgt;^^it5�nbsp;eft,quod nunc fand! fpiritus in manus patris afeendunt corpora ddnbsp;uitam relinquentes mortalem,quiolim abinferis animar�beatar^^j^*.nbsp;tur,donee ueniret qui captiuis praedicaret remifl�oncm, Scilfumnbsp;lum,hoccfi: interfiitium qualecunqj inter fan�afandorum�faJ'�^ii0^nbsp;deo manifeftante,quod gratia fpiritus � tcmplo euolet,nbsp;nbsp;quod

rum omnibus confpicua Si acceffa fi�t per mortem Chrifti, Sublat^ �Ccefi�runt illic omnia facra,Romanis illuc it^efl�s, ut uidcaW'^^it'^^nbsp;tcmplum lugere, idip quod in ealamitatibus facere folent homints�nbsp;ftes lacerantur, hoc cC templum quafi animatum effet faciat,coinpnbsp;ditorij�^ detefians indignam mortem tand hominis patienas,ue�^^nbsp;prias dir ump�do. Et aliud quidd� in hoc manifeftatur, Caro ipfanbsp;cft noftri rempli fpiritualis, quod eft mens noftra.Itacp uirtusnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;d�*�

to aduerfus fjpiritum, pafl�onibus Chrifti diffoluta eft,� fummo hoc eft ab Adam ufe^ ad nouiff�mos homines, Etenim Adam fannbsp;l�onibus Chrifti,non ultra caro illius malcdida erit,nclt;5 corrupd�*�*

fedincorruptibilitatehonoratifumusomnes,

Vident autem Centurio qui ex aduerfoftaba^quia fie

pirafletjait�Verc hic homo filiusdeierau

Ceft�tiam umbra Si error,ubi f�mul quoc^ proditur ucritas.fy hac facerdos propiriaturus ingreditur, Chrifto iam introeiinte innbsp;immolatauidh'ma pro tottus mundi falutc,pro^ gentiumnbsp;qu� fola uidimafuff�cit pro totius mundi abluendis peccatis,nbsp;gendlis qui aftabat, minifter fit Si teftis mords Chrifti,qui cum mnbsp;�O moricates conlpcxifret,quum uidiffet lefum prgter alioruw mo

. h

-ocr page 147-

, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;IN MARC VM CAP. XV.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;147

efflaffe fpi'ritum, ait : Vere homo hie filius dci erat. Agnofee Chrifti uirtutem profitentium, agnofee frudum dominbsp;hominem profitetur ac dei filium,hominem ac deum proanbsp;ter(j� �Centurio quidem adhuc dei filinm fentiebat hominem infignunbsp;ilU �nond� � p�tre glorificatum coram gentibus, Confyderanbsp;thtrrf � tjtiomodo Chriftus uere feruator, in cruce moriturus feruauit alternnbsp;^�'*Dus,mortuus ilico trahit Gentnrionem adprofei�onemChri�ianam,nbsp;autem amp; mulieres de longe afpicientcs,inter quas erat Marianbsp;tlfej.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Maria lacobi minoris Sd lofeph mater. Si Salome,amp;: cS

GnjuJ�^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fequebantur eum, 8lt;C miniftrabant ei,�� ali� multp qug

Hierofolymam. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.,

ordinem controuerfum:Iud�i occidunt,GentiIis conf�tetprtdifcM ��later p^?^�tt�ulieres ^dfiftunt,Erantenim,inquit,ibi�6 mulieres ��c^ �^�ofanbsp;ulgariusjdei genitrix erat,qu� quaten�s �ofepho defpon?nbsp;�iliorum lofeph, patris, ut dicit lacobi SC loannis. D�nbsp;mater,hoc eft nouerca,f�cutetrofephiuxordiccbatur,ho.cnbsp;f �'^'naenbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;autem erat mater filiorum Zebed�i. Et�li� quotj mult�:

commemorauit Euangelifta, qu� quum efa Galilaea,fequebantur eum,ac miniftrabant de fa�ultatibus fuanbsp;plures,qu� tandem SC Hierofolymam euntem fuerant

u�'r nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fa(ftum,quia erat parafeeue quod eft ante fab^' MdttK �ng

Arimath�a nobilis decurio, qui Siipfe erat ex=; Luc^a^g ^ci. Et audader introiuit adPiIatum,SCpctijtcors

M Hoc�' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;uefpera,quoniam erat dies parafceues,id eft pr�paf �3

de nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^tid�i inter Grgeos commorantes, fextam fabbati ap

fabbato erant neceftaria praeparab�t, fecund� quod nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;�

^toto nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;colligetis duplum, Quia ergo fexta die homo

� ^�t�d nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;creatura perfeda, feptima autem quieuitcohditor SC fan?

�� '^�o nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;eadem fexta die crucifixus homin� recreauit SC reftau�

Pal � nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;�5^�^P*-^tis,refurredionis,qu� odaua die futura erat, exituni

lofeph Arimathienf�s nobilis decurio, id eftfenator munic� erat,piusSCfideIis,acdeumtimens,,8CChriftidonbsp;Pernbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;expedans promifl�onesprophetales,uerbo

Ebene deChriftofentiens,fretusnobilitatefuaaufus eff y � j^tior^ ergaChriftum ut adiret Pilatum,SC peteretftbi donari cornbsp;P�bp'''�� tx �^^Edidione crucis eriperet, SC digno fibi loculo fepeliret.nbsp;Knbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ad mortem propter iuftitiam animahis, oftenditfe

J ^ilat

y*Eabatur fi iam obrjflet, 8C accerfito Centuriohe,quot;in tnortuus effet* Et cum cognouiflet � Centuri�s

fradis cruribus foleant biduum uiuere, non uane miras S) **antn^ortuus effet Chriftus,cuius adhuc iuueh�sp�rf�i�a� cor*

-ocr page 148-

�48 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;CO MME H TARI VM

pus non fijerat confra Aum� Itaq,� acccrf�t Cetttiirionem,qui cnid contatus cftcum, an iam mortuus effet.Etcum ex eo cert�cognoui(Ktj4nbsp;iam mortuus effet, donauit illt corpus lefu, lefus enim quamdiunbsp;pqs criam fefe pulfandum SCconfpuendum pcrmif�t: mortuusnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;J

tem fu� fibi utndicam't, nec tra Aari uult nifi ab honeftis ac pijs,nc co�^�PLii� dem nifi � difcipults �terna� utt� deftinatis, nos bac imagine dorens,nbsp;dignitatem fuam in bac uitafua uindicct: tantum per honoremnbsp;per gloriam �(S ienominiam per agat negotium Euangelicum,a monbsp;gnitasefflorcfcit,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

lof�ph autem mercatus f�ridonem,amp; deponens cum

ne,amp; pofui't eum in monumento quod erat exdfum de petra,*^ uit lapidem ad offium monumenti,

L�tus lofeph de tam pretiofo muncrc,mercatus cftf�ndoncm, il officio defundi corpus exccpit, QC in faxumincluf�t,aduolucnsIaP*^|,fcfi�^nbsp;gentem adoitium monumenti,ne quis facile corpus fuffurarctur,W^^|jjfcf^nbsp;egit,fedcummultis rcligiof�s uiris Slt;mulieribus. Quod ueroBeda^g^jiignbsp;bunt de fepulchro dominico,nbsp;nbsp;nbsp;quod hodie quoqj oftenditur,nihtl^ tist�*''*

liumpcrtinet.Satis confi�t totamHierofoIymam euerfam,�^ nia,per totbella 6^ hominum impiorum infaniam,maxime

Maria autc Magdalene et Maria lofeph afpiciebant ubi Contemplabantur h� mulieres ubi reponeretur corpus adnbsp;diei, quando pro folennitatis initio aliquod fepulto officium d�ferr�nbsp;per fabbatum, ut quum primum liceret ex more gentis illius offidunbsp;rem fcpultur� exhib�rent.

CAP VT XVI.

T cum tranfiflet fabbatum. Maria Magdalene 8i l^,bi Si Salome emerunt aromata, ut uenientesnbsp;__nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Quoni� in die parafceucs,quo fepultus efi dominus,fi���c (jff� j

mox�folisoccafumagnifabbati religio uetabat quicquamopers^^jpo* tem, intermiffo quod coeperantinparandis aromatibus,nbsp;diei f�nem, Statimop ut occidiffet fol, amp; rediffet oper�di facultas,Md*nbsp;lene 6^ Maria lacobi mater Salome quac fuit uxor Zebed�i,pdd|jj,ji(d,jj,('nbsp;bus ucniebant utungerentlefum, fummo^ diluculo primo die etnbsp;quac erat dies fob's, �C nunc dominica dicitur, cuius refpedu dies I�nbsp;kria fecunda fecunda fabbati, Eo die qui fabbatum exa Aumnbsp;nbsp;l��lis

parafeeue teruus, piac mulieres ueniunt ad monumentum,iam� tum albefeente coelo, ex quo magnus quacrendi amp; inueniendi donbsp;uor charitatis ofienditur,

Etualdemane una fabbator�, ueniunt ad monument�f��|:jjoP�^ foie. Et dicebant ad inuicem:Quis reuoluet nobis lapide ���nbsp;numennfEtrelpidenteSjUider�treuoIutum lapidem.Erat^nbsp;gnus ualde,

Quod alius dicit Diluculo, hic dicit Vaidemanc, Efi enim nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;iid

dium inter tenebras �C crepufculum noAis, diei folarcm claris autem ad monumentum,orto iam foie, hoc cft ad or turn prop**^^

-ocr page 149-

IN M�RCVM. CAP. XVI. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;14^

propc orizontem, Dicebant autem inter fefe fic comigrantes for mi* nobis lapidem ab oftio monumentif Eratcnim ingens,necnbsp;cnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;uiriurn erat eum amoh'ri.Et circumfpiciunt, fi qiiem nancifci pof

V

rJ.

V nterentur opera. At dum refpiciunt,uiderunt lapidem iam as de prima profe(Sionemulierum, namnbsp;uifitafle conijcitur cxEuangeliftarumuerbis 0^ diflbsnbsp;enim, Vaide mane ueniunt ad monumentum,tenenbsp;fnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;feddiefcente �6auroraiamcoepta,quia iamdominus

^ffjj^f^��*�exerat, Orto iam foie cum fecundo eis � fepulchro redeuntibus ocs �iHo ' � �ia� Etdicebantad inuicem: Quis reuoluetnobis amp;�. hocnbsp;profedione. Lapidis aut� tarn magni reuolutio non erat opusnbsp;mnltorum QC fortium uirorum.Quem refpicientes uidesnbsp;poter at dominum refurrexiife.Et hoc adnbsp;Quod uerofubncs

monumentum,uideruntiuuenem fedentcm in de B obftupucrunuQui dixit iUiszN�litc ^^^^**^^*quot;*nbsp;; �� � lefum qu�ritis Nazarenum, crucifixum,furrexit,non cftnbsp;pofuerunteum. Sed ite,dicite difcipulis eius amp; Pc�nbsp;�^Pi��ccdetuos in Galil�am:ibi eum uidebitis,f�cut dixit uobis..

^�^^^攒��umcnti ueftibulum,uiderunt iuucnem ad dextram mo Candida, Ad hoc fpedaculum tametfi l�tum

. 5'^uio confolatur angelus,dicens:Non eft quod cxpauefca uij; Nazarenum crucifixum,furrexit,non eft hic:eccc locus uanbsp;corpus illius: quare fuperuacuum eft officium quod illinbsp;abite, ren�ciate difcipulis illius morte domini uehemensnbsp;P'^�cipue Petro,cui ter abnegatus dominus m�rorem connbsp;ptatcedeteos in Galil�am, eo fequanturu'llic cum uiuum

tutioreseflent��anim�quiorcs atimoreludaico, Ibieum ^^tthaei uerb*a,qui dicit difcipulos in Galil�am abijfTe in monnbsp;^��^O��^.,�^i^umuidiffeS)CadoraflecummultiSjSfpr�cept�accepifleeunnbsp;f�niV. � ^^pdzandi omnes sentes. Ain aut� Euangelift� docent eum ansnbsp;Atj�^�fumdifcipulis.

�^^�^^��tes.fugeruntdemonumento : inuaferatenim eas trcs idinbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quicquamdixerunt:timebantenim.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;suprai^-c

i^atth�us, Exieruntcito de monumeritocum timos ^5^fduVnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*�^��0 propter uerba angcli, V nde fidem concepcrant

*^�niq^?^^tetn,quam non in prima �Cmatutina uifitatione accepetant. Et ne dixerunt, intelligitur circa monumentum, quia nihil angelonbsp;impediente poftea tarnen omnia patefecerunt, tam ansnbsp;^^amChrifti, in uiaapparentis redeuntibus.

^�5dmanc primafabbati,apparuitprimoMari� c ^enf,dcquaeieceratfeptemd�monia�lllauadensnunciauithis

-ocr page 150-

150 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;COM MENT AR IVMnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

qui cum co fucrant Jugentibus �� flentibus� Et illi audientcs tjm? ret amp;uifus effet ab ca,non crediderunt�

Mane furrexi't, fepultus eft fero,ut hoc adimpkretur:Ad rabitur fletus,2lt; ad matudnS I�tiria.Sepultus autem fexta fabbao,qu?P p'po�nbsp;uc dtcitur circa uefperum fequenti node 8C tota die fabbati cumnbsp;de in monumeto pofitus, die tertia, id eft primo mane,prima fabbannbsp;jd eft die co qui fequitur fabbatum, Quomodo aut� apparueritnbsp;len�,Ioannes pleniff�mc dicit.Ei apparctundeeieceratfeptcm,id�t�\^^/nbsp;�lonia, quiamcretrices �C publicani pracceduntfynagogaminre2?J^j,i,fl)^^nbsp;iatro apoftolos,dd mulieres ift� difeipulis omnibus.In principionbsp;Culpacuirofuit,executorerroris uir fuit:nunc qu�primamortem^^fiPnbsp;refurredioncm prima uidet,Et ne perpetui reatus apud uiros oppr^nbsp;jftineret,qu� uiro culpam transfuderat,transfundit �� gratiam.nbsp;lugentibus Ixtitiam refurredionis prima nunciauit, � feptem dacnio�?nbsp;rata mcmoratur,ut ubi abundauit peccatumjfuperabundaf�� �Cnbsp;ftraretur. Quod autem difeipuli refurredioncm domini tardenbsp;tam illorum inf�rmitas quam noftra firmitas fiiiudubit�tibus enin*nbsp;per multa argumenta monftrata cft,quibus QC nos firmius folidamU^�nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.

dderat difeipulis quod tories promiferat le ter uo die furreduriim.,

Poft h�c autem duobus ex eis ambu�antibus oftenfus eft sic, euntibus in uillam ; S)C ilji euntes nundaueruni c�tcris,n^nbsp;diderunt,

Hoc Lucas longius amp;apcrrius conferipfit, quomodo oculie^^^pa*�^^ tur, ne ilium agnolccrent,poftea autem cognouerunt eum innbsp;V nde ijdem duo furgentes eadem bora reuerfi funt in lerufaleJ�nbsp;ueneruntcongregates undecimdi(cipulos,SCeos quicumipfis^*^^nbsp;tes:Quiafurrexit dominus uere,0CapparuitSimoniamp;c*

Lue^i4,f l9attio,e

Nouiftimeautem,recumbenribusilfis undecim apparuit,^-jjd^ brauitincredulicatem eorum dc duririam cordis, quia hisnbsp;cum refurrexiffe, non crediderunu

Non tarn nouiflime quam poftca potcrattransferrijnehiceuid^^^�^ pulus oboriatur,fi omnino fucrit ultima apparirio, cG uideaturnbsp;cum manus 0^ latus exhtberet Thomae pal panda: cuius mcreduhf^ j,�(�-decern apoftolis 5gt;C alijs mulris qui eum rediuiuu uidiflent exnbsp;didiirct,rcpreh�dit.Poftea enimapparuitillis admareTyberiadis-te Marcus oftenderc, primumChriftum apparuifle Mariaenbsp;haec duobus ambu�antibus in uilla,poftremo recumb�ribusnbsp;autem fie uno eodemquoc�die, nempe primo fabbatorum.Neco*��nbsp;Inbsp;nbsp;nbsp;bcri debebat mortis ac refurredionis fpcdaculum, ucrum ad

camfufRciebat rem femel per idoncosteftcscff�comprobatani� � modo credent genres quae gefta funt, ft tarn eflent diffldentes apo�^nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.

rarioni quam Thomas,0f altj quidam ex ipfts initio fuerantt'

D nbsp;nbsp;Et dixiteis : Buntes in mundum uniuerrum,prscdicate

fiutbtihd omni creatur�. Qiii crediderit Sc baptizatus fueritjfaluus cf ro non crediderit,condemnabitur,

Pofteaquam tandem uobis haec omnia mulris ac certis argin*�^^

*

-ocr page 151-

IN HAR'CVH, CAP* XVI. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ifl

U compCTta^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;m mundum uniucf fum, amp; predicate EuangcKum oma

W creaturaf, hoc eft uniuerfis totius orbis terrarum nationibus*Omibus enim ��'ortuus fum, omnibus rcfurrexi,Nihil iam opus eft obieruatione uetemm ccnbsp;'^^'noniarum, nihil opus uicftimis QC holocauftis ad expianda commifla^Qu�nbsp;^*^^0 ^^c*P*cndam,dumcapax eftraaonis,6C audieritpr�anbsp;^iEuangelium,crediderit,per quod omnibus in me credentibus,per mornbsp;^eamoff�rtur gratuita remiflto peccatorum omnium, amp; huius grati�l�snbsp;f^�f^'J^ceperit aqua undus tn nomen trinttatis �C Chrifti,faluus erit� Qui uenbsp;Suibnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tntelledis exEuangelto, non eft quodfidaC

uiap^� obferuationibus, fed iufto dei tudicio condemnabitur. H�c ad falutem, fed una fides fcilicet tn Chriftum, uel fiducia tnnbsp;omnium redemptorem �C medtatorcm unicum�nbsp;Vthnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;confi�t ab apofiolorum temporibus �C. ordtnatione fu�

familia credentibus baptizatos, fuperuacanea nunc tentaa patuuli credunt,8C baptifmo offerunturjficut �Scx aanbsp;**^�'and-nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;remtttuntur peccata contraxerunt,Non funtmtnorts

^�'tes�j^'^oftriChrifiianorum paruult quam lud�orum, quiodauo dietna fuerunt in dei populum, cut fucceffit tn Euangelio banbsp;Qc flamints. Re uera enim paruulos ampleditur Chriftus 6Cnbsp;rnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;benignus gratiam pollicetur Sgt;C largitur, qua inter dei filios

in f 1 fideles adnumerentur,ut eiufcc rei fignum illis negari ftultitia Chrifium non ferenda iniuria, qui longe pronior eft adnbsp;A^�^^fitniD damnandum� Sed de hac re multi multafcripferunt,nbsp;iie^nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Catabaptifiarum,qui inexercitati in fcripturis,fefe pro doa

ndttant non uocati, 0^ nihil idonci ad pr�dicandum�

crcdidcrint, hsec fequcnturjn nomme meo d� loquentur nouis. Serpentes toUent.Et fi mor�nbsp;K k fnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nocebittSuper �gros manus imponent,

'labebunu

pr�dicatio fi'dc careat, addetur �d� miraculorum uis, G moa fiducia,amp;rcs ipfa miraciilum pofcatPr�cipua uis Euananbsp;du^'1,?.*^ animis efi, fed tame ob incredulos 8C infirmes haec quoe� pr�anbsp;Euangelq requiret miracuIum.Qui in me pofuerint finbsp;fii'nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;non infuonomine, fed inmeo,nonuiribus humaa

diuina potefiate ac uir tute, QC gratia fidei plantand� in ele� dgt;SWeiedk�nt�totoorbe ,dum d�monum cultus QC fuperfiinbsp;idolorum cultus, �C unius dei flnbsp;agnitus efi,�^ damnatus ab Eanbsp;left .nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ltnguislocutinouis� Idin die pcntecoa

bn^' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quotidie,dum fideles ueteris uit� f�cularia uerba dce

nip nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;intonant,dei myfieria at(j laudes pro omni uirili extol

lollunt �C abigunt. Id patet de Paulo Alt;fio,i8.qui percuflTus j lum k ^�iih rnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fuit,fed uiperam ex manu pendentem inignem exeuff�t�.

cis nocebiu Idinloanne Euangelifia implca canunt, haud dubie in multis altjs olim �C hodie contingit,ut narnbsp;Stapulenfis� Aegrotis imponent manus amp; bene habebSf,.nbsp;ccclefiaencceiraria fuerunt miracula, ut fides illis confirmaretur QC

N 4

-ocr page 152-

Ijl nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;COMMENT. �N M A R C V M C A P� XVU

nutrjrctur:fide autem eccicf�� confirmata,non funt ncceflan'a. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;�^pli*

rum gratia nedum apoftolis amp; nraioribus in ecclcfia data eft t fcd j cioribus credentibus. Nee quis protinus fandus amp; fidelis habetur ? Qnbsp;cula operatur,quandoquidem dC ludas pote�atem accepit,amp; excrcu*nbsp;endamiracula.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;/f iUP^

Bt dominus quidem �efus poftquam loquutus eft cis,aii eft in coelum,amp; fedet adextris dcunbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;

Pofteaquam loquutus eft difcipuhs fuis ultimo in monte OliueU, turn qu� iam dida funt, fed �C alia qu�cuncp placuerunt,afliiinptusnbsp;turn, Nam amp; Lucas aliaadtjcitin fine Euangelij fui, quaeloquutusenbsp;eleuatis manibus benedicens apoftolis, �C tjs quos uoluit gloriofifli*�nbsp;fionis efleconfcios,propria Uirtuteferretur incoelum;turba eomit^�^�***nbsp;lumfandorumpatrum,quosereatu mortis eduxerat,fed �Cnbsp;gelorum, quibus comitatus fertur in coelum fuper omnem uirtutef�^'nbsp;ftatem, aceepto regno fuper c�leftia QC terreftria. Et de feflioncdoU�*^^0iC���nbsp;xteram patris dicitur Pialmocentefimo decimo: Dixit dominus dou�^ ,1,1.nbsp;fede � dextris meis,Donecponam inimicos tuos fcabellum pedum

Uli autem profedi,pr�dicauer�t ubiqp,domino coop�rant^� moncm confirmante fequentibus fignis�

Diftipuli poft acceptum fpiritum c�leftem profedifuntper ton�*� inAfiam,Afi'ieam,0^Europam,amp;?annunciaueruntChriftumetEi�3^^(.f(Hynbsp;ciusjficut erant iufli,non tantum in Iud�a:amp; fucceff�t ubiqt res,nbsp;te mundo. Signisenim fiC uirtutibus eonfirmauerunt fidcinbsp;nam,dominoipfis coop�rante, imo omnia in ipfb op�rante, 0^ eonmnbsp;gnis �^prodigijs,de quibus defyderantur ueteres hiftori�, denbsp;forum adis,qualia Lucas fcripfit de Petro QC Paulo: id quod 0^ Pw^nbsp;dixit:Dominus dabit uerbum euangelizantibus uirtute multa.

-ocr page 153- -ocr page 154-