Dit boek hoort bij de Coiiectie Van Bucheli

Huybert van Bucheli (1513-1599)

Meer informatie over de collectie is beschikbaar op: http://repertorium.librarv.uu.nl/node/2732

Wegens onderzoek aan deze collectie is bij deze boeken ook de volledige buitenkant gescand. De hierna volgende scans zijn innbsp;volgorde waarop ze getoond worden:

• de rug van het boek

• • de kopsnede

• • de frontsnede

• • de staartsnede

• • het achterplat

This book is part of the Van Bucheli Collection

Huybert van Bucheli (1513-1599)

More information on this collection is available at: http://repertorium.librarv.uu.nl/node/2732

Due to research concerning this collection the outside of these books has been scanned in full. The following scans are, in order ofnbsp;appearance:

• the spine

• • the head edge

• • the fore edge

• the bottom edge

• • the back board

defensio

defacrofandoEuchariftiæSacramento,D. pétri martyris Vcrmili},Florenrini, diuinarumliterarum in fchola Tjgurinaprofeflbnbsp;riSjin quatuor diHmdapartes,aduerfus Stephani Gardineri,quondaninbsp;V ui'ntonien,Epifcopi,Iibrum,quem ille prîmum qui'dem fub huiufmonbsp;di titulo ediditjConfutatio caufllationum, quibusfacrofandumEuchanbsp;riftiæ Sacramentum ab ïmpijs Capernaitis impeti folet,authore M*nbsp;Anton* Conftantio, ô^c* deinde uero comentitio hoc no#nbsp;mine expundo,proprioç fuo ipfîus nomineapnbsp;pofîto ac exprelTo, euulgauit«

H A B E s i» J)oc opéré, Le^or,^erè quicquidcum in Uteris facris,ttim i» antiquorum ’PatrumConciliorumqjmonumentis,detota, Eucharifiixcaufaynbsp;ttfquam proditum eß. Qult;e fane copiofa amp; accurata hac dijputatione, utrinq,»nbsp;quàm duigentifsim'epenfitata amp;excußa ejfe,fipaulo attentifslegeris,atte^nbsp;ßaieris, me autem folium, ac lege partium huius oporis argumenta.

ACCBSSERVNT operi Indices duo.Rcrum inquam uïria nbsp;.

rum.amp;Locorum cumfcriptprscfancftx.tumantiquorum Patrum, i«»’’/»- ’?•‘•îl; quihocinlibrofyncerifsimeexplicantur.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

G A Iz A T. VI.

A B S I T mibi gloriari nß in crtice domini noflri lefu Cbrifti: per quem mihi mundus crucdvcuicft, Gquot; ego mundo.

TOTIVS OPERIS QVADRI-

partita-distinct 10.

PRIMA

ParsDefenGonem Rationuna noftrarumaduerfus GardineriCon« futationes compleditur,

IL

Qnafdam Regulas tuetur,quas author infua Tradarionc De Eu* charillia olim ediderat.

HL

Eas Refponfioncs propiignat,quib.nos aduerfariorum argument ta in hac difputatione diluere confueuimus»

lllL

luftas ueras^ intcrpretationcs certorum locorumafîerit,quos cx Patribus,Gardinerus cum fuis pro fe attuliu

SERENISSIMÆ ELIZA'

BETAE. DEI GRATIA REGIN AE

A N G L I AE, FRANC I AE AT Ct,V E H Y B E Rs nitamp;iàDeopatreiperleßim Chriflumferuatoremnbsp;nofirumiGratiä^ Aternamfœlicitatem.

C SIT ante complares annosjllußrißima T^ina, Ste ph anus Gardinerui^Epifiopus V'intonienßsi librum-fuirulen-Wnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;peßiferu de Eucharßia, quo ajeram orthodoxam

doSirinamt qua nos à Qhrßoipfi,^ Apoßolu^^ antiquißi-ntis Eccleßamp; patri bus Greets Latinis^ accept am hodießquimur proßte-murinonßcrarumßripturarumauthoritatei autßnHorumpatrumcer' euidentibtu teßimonß ^fidmerisßphißnatüjnbsp;nbsp;nbsp;contortißimis falla^

eß conatus eß, quantu potuit, labeßaElare. Id aut em lUe non alio conßltoße eit,quam ’-utfüperßitio,^ßedßima iUa K^ohx'rfthx^qutnfummo TDeibeneß-cio, Iliußrißimi lUtus, ßnSiißimi quot;B^is,nbsp;nbsp;nbsp;dulcßimi fratrü tui Eduardt

temporeßublata fuerat, aliquando poßltminib in integrum reßitueretur. Eius libricotagionem cum multipß^ ^erlt;ß B^ligionis amantes min,quo-‘nbsp;rum eß hodie Anglia tua feracißima,animaduerterent ad multos dimana^nbsp;re, cœperunt mecum famp;pè fg) coram,nbsp;nbsp;per liter as agere, mt obrepenti malo

quàmprimùm occurrerem. ^ibus ego nbsp;honeßa, iußa petentibus, etfi

alqs negotß grauißimis,^) maximis dißinebar, tarnen deeßse nuUomodo potui. Teneor enim multos ïam anno s huius aßerendlt;amp; meritatis minßco ßudio: mei quod caußaipßt perß inter BßtgionünoßrÄ capita maximi ßtnbsp;momenti: melquodin ea hallucinari, adomnemßuperßitionem, idolola-triamßt feneßram latißimampateßacere. Verum huic meoßudio,nbsp;nbsp;ami

Corumprecibus, nbsp;nbsp;rei ipßus tequitate,nbsp;nbsp;nbsp;prtamp;ßrtimßratrum noßrorum,pro

quibus Chrißus leßus mitamßsam^ ßinguinem proßudit, periculisßatis altoqui incitato,cum marianbsp;nbsp;nbsp;multiplicia impedimenta, quA nuncreßerre

nonlibet ,diu multum^ obßitißent, eaDeus Opt. Adax. proßua bonitate tandem aliquando omnia remouit:^ animo meo adhunc labore,mt antednbsp;dixi,ßiaßonteßatu propenß,adiecit mir es,non immenßis quidem illas,ßdnbsp;quant as ludicauitßoreßatis ad hoc malum ab Eccleßaßua, piorum hominbsp;numpeSloribus depellendum. Itaq^ hyemeßperiori cu opus aoßluijßem, id^nbsp;lam typographis excudendum commißßem, repente ad nos optatißimusnbsp;nuntius aÜatUS eß, M^eßatem tuamßcundißimis omnium tuorum ani^nbsp;misdeclaratäeßeßßeginam Anglilt;amp;. Gß^onuntionon tantum Anßitui, quinbsp;tum religionis caußa pulß domo,nbsp;nbsp;nbsp;euerfifort unis omnibus, paßim per Ger

maniam exules habitabant,ita ßbigratulati ßsnt,quaßquimiderenturß-bt mndcuminitijs ^Bcgni tui excitatid mortuisßdetiam Eccleßa, publica tota Tigurina, at que ade b omnes, quicunqueßanABeligionisßudio

* a

tangeb ant ur, nbsp;nbsp;deo publicè, priuatim^ gratias agebant,^nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;mirtficè’

triumphabant. In iUa tantagratulatione egoßc mecnm cœpi cogitare.'Adtt iesiati tu£ 3 pollqnam optimo iure inpatrinm, auitum^ 'ß^numßiccejße-rif 3 Her am pietatem, quam a paeritia adhanc ufqae Atatemfimperfludto-ßßime colaerif 3 prêter cetera fore cHramp;. ^ihilenim tibi antiattins effe pojßtnbsp;qaam ^ut und cum Chrilio regnes 3 eiuf(^ nomen in tua 'B^publica adamußnbsp;fim- fg) prAßriptumßacrarum literarum qudm,purißimenbsp;nbsp;ßin^ißime

celebretur. Id cum tua Adaiesictsßmper alias cuptdßtme optarit 3 nbsp;nbsp;Fra-

tris tut Eduardi tempore aliquo modo faltum Utataßt 3 nunc poUquam d Deo Opt.Ädax.ßmmd adeptaßtpoteslatem3lt;~ut omnibus numeris par-tibusperßctatur 3nbsp;nbsp;nbsp;qudmprimum 3nbsp;nbsp;nbsp;qudm diligentißime curaturam.

Etßenim^ excellentidoElrina polte as 3 nbsp;nbsp;omnium fuir tut um genereex-

cultaßs 3 tarnen in 'R^ioillotuopeEloreprAcipuas eße partes pietatis. Hac ego dum mecum in ammo cogitarem,nbsp;nbsp;nbsp;alt a res ex alia 3 utßt, mthißefi of-

ferret, nonalienumnecaboßtcio meo^necab ^ßu FccleßAforearbitrabar, ß Libr um ilium meum^quem iam habebamfub prAlo3tuoßacro nomini dedinbsp;carem:partim qubd Ädatellatem tuam ab eo tempore,quo primum gt;-U€ni innbsp;Angliam,propter inßgnes3-^ njere 'Pegias animi tuidotes3 qutbus eras illu-ßrtßtma tperpetuo coluerim : partim quodadßin^ißimum tllud tuum in-ßitutum de inliauranda Eccleßa dei3 eut de hoc dogmate3 de quo irihoc totonbsp;Libro confliElor cum Gardinero,aliquando bene conliituatur3permagnire-ferre iudicarem, Id aut em ego in hac dißutatione mihi in primis propoßi,nbsp;(Vt ne quid de fender em, quad non in diuinis Uteris perßicue trader etur, autnbsp;non eßet ‘¦uetuliißimorumpatrumßript 'u conßentaneum, aut poliremb innbsp;Anglta tua bonis temporibus nonfueritpublica EccleßAproßeßtone compro-batum. Contrd e-ueroperegrina,nbsp;nbsp;nbsp;aßrtpturispatribusq aliéna ita refu- .

taut, lt;utßerem, Lellort modelio fßpio, nuÜum ampliusfore ambtgendilocum. nbsp;nbsp;^unc id restât, lUuIirtßima T^ina, rut quod d me animoßncero

ßdeli oßertur tuo nomini,idAlaielias tua, ea, qua mirabiliter ornata efi, quaq longe cAteris mortalibus antecellit ,benignitat€, clementiaqßßi-piat. Cumdpro tuopolitißimo iudicio, quo te insiruxitßiritus Chrifii, in-tellexeris,doarinam earn, quam nos tuemur, fßprofitemurtpuram eße ßnbsp;ßanam3fß fdcrisßripturu conuenientem, id etiam, atq^ ctiam d ALaieliatenbsp;tua peto, ut earn omni tuofauore, authoritate, piet ate propugnes :nec in An-glicana Ecclefia, quA tuA fidei und cum quot;K^gno concredita, ß commendatanbsp;efl, aliam uUam publica proßeßionemßonare ac uigere patiaris. ^odß anbsp;tua Alaieliate dtligeter,utißero, prouißumfuerit,prAßabis Chrifio “F^gnunbsp;tuu ab omnifliperflitione ß idololatria repurgatum. Detss Opt. Ädax.pernbsp;leßm Christumfiltumßuum ALaiesiatem tua ß EccleßA, ß 'B.egno An-gltAtqudmdiutißimeconfiruetincolumem. Tiguri falendtsALartq. iss9gt;nbsp;TUA Adaieflati obflquentß

Petrus i^dartyr.

PRAEFATIO AD LECTOREM-

V M permultafint,pieLedor,quætibiiftosmcosIabo res confiderantï pofsintefle admirationi, operæpretiumnbsp;fadurû me arbitrabar »fîcogit^tiones tuas anteuertcrem,nbsp;èi. dbi ad omnia, quàm poflem breuiflïmè, refponderem«,nbsp;nmüm ergo, fi forte miraris mead hoc opus ita tarde aggrefTum efTe,nbsp;illud^ nunc tandem itafero edere, fcire debes, eius tam diuturnæ dikenbsp;tionis luftas mihi fuifTe, S)C uehementes caufas. Nam cum dodifsimusnbsp;iuxtàac fandifsimus uir,D»Thomas Crammerus,Archiepifcopus nu^nbsp;per Cantuarienfis, earn in fe prouinciam fuCcepiflet, quem feirem iftonbsp;Papiilarum Achille in omni généré literarum longe efle fuperiorem,nbsp;quod ego non adulationis caufa dico/quis enim aduletur homini motnbsp;tuof )fed quod ilium feiam ex multis,amp; uarrjs difputationibus,quas ha«nbsp;buitaliquando cum Vintonienfi,amp;cum uilt;fioria,amp;fummacumlaudcnbsp;difcefiîfle, non putaui eflepudoris mei,utilli tam fanâum,tam^ piumnbsp;inftitutumpræriperem» Atille.cumincarcereardifTimacuftodiaob«nbsp;feruaretur,ubi uix charta adfcribendum,nedum librorum copia fuppe«nbsp;teret,ô^poftrcmôcumduriirimamorte,quamin uer^fidei confeflTionenbsp;denique conftanter tulit,fublatus efret,opus,quod iam habebat pr£ manbsp;nibus, coadus eftrelinquere inchoatum. Hue etiam hoc mihi præ? ‘nbsp;tereà accefTit incommodi, quod ab eoufquetempore, quo difceflîexnbsp;Anglia,labores mihi quotidian! fubeundi,S£ penfum perpetuum fcho«nbsp;lafiicarum occupa tionum afîiduè perfoluendum fuerit,utadifi;as cogi«nbsp;tationes nihil ferme fepofiti temporis relinqueretur^ Neque uerô eanbsp;mihieft conditio amp; firmitas uel ualetudinis,uel corporis,ut laboresnbsp;infinitos ferre poftïm,Taceo enim non ita me jnftrudumfuifleab opi«nbsp;bus, ut tot operas, èC amanuenfes alere potuerim, quibus Gardinerus,nbsp;etiam cum in carcere efret,itaabundauit,ut quemadmodum olim ad ex«nbsp;a;difîcandumTabernaculum,ita hicadornandum iftumlibrum, ceiinbsp;TabernaculumquoddamPapiftarum,omnes,quicunlt;^tumeflentinnbsp;illorum caftris, etiam ruftici, amp; tumultuarfj milites, uideantur aliquidnbsp;contulifTe, Eftenim hec,ne nefciasLedor,Pandorf pyxis,in quâomlt;nbsp;nés etiam Minorum gentium dq fua munufcula congelferunt» Nam,nbsp;ut olim,quemadmodum eft in fabulis, Vlyffi nauigaturo Aeolus uen«nbsp;tos omnesin utrem contrufosin manumdeditjUiillecumfoluiftetinnbsp;altum,eis pro fuo arbitrio uteretur : ita ifti Gardinero, cum nefeio quidnbsp;contra nos moliretur,omnia fua argumenta, fatis ea quidem uentofa Sinbsp;leuia tradiderût, ut ille ex aceruo deligeret,quicquid uelIet,Si fibi alienonbsp;uento uela faceret» His ego caufîs impeditus ad feribendum accefti tar«nbsp;dius« Qua in re fi quid à me peccatum eft, oro te, pie Ledor,ut id mihi

* ?

PRAET ATIO nel, quod maxime cupio, in uniuerfum uel faltem aliqua ex parte con«nbsp;dones» Hoc certè meaifta qualicuncp operaefFedlum fpcro,ut nePapi*nbsp;ftac amplius triumphent, amp; clament,neminem inueniri pofTe, qui cumnbsp;ifto fuo Goliatho aufitcongredi,

Alij fortaiTcjUt fumus omnes ad reprehendendum nimium faciles, hoc mihi uitio dabunt,quod uoluerim in mortuû fcribere,Ô^ cum laruisnbsp;ludari, Sed illi,quicuncç funt,fcire debent,quod tarnen mirum fortafnbsp;fe uideatur,interdum etiam mortuos mordete» Nam amp; Arrq,6ó Mar«nbsp;tionis, amp; Manichæi infani furores, etiâcû iam authores effent mortui,nbsp;EcclefîS grauiifimè lacerarunt» Necç enim uenenum ÔC contagionbsp;reticorum unà cum illorum morte extinguitur» Itacp Hilarius in Con«nbsp;ftantiumImperatorem mortuum : 8lt;Cyrillus, amp;anteeum Gregoriusnbsp;Nazian:zenusinlulianum Apoftatâ,cumilleiaminbello Perfîcoobi«nbsp;ifret,acerrimèinuedifunt» Necmihi hic difficileeffet alios complûtes,nbsp;qui fcripferint in mortuos, commemorare» Quod autem piorum ho«nbsp;minum exemple fit,id negari non poteftrecftè fieri»

Alius forfan moleftè feret, in hoc opéré eadem à me toties inculcarû Verùm id ego non ex animo, neque meo ingenio obfequens, fed ma«nbsp;gnocumfaftidio amp; perinuitusfeci» Sum enimalioqui plus æquoftu«nbsp;diofus breuitatis» Sed aduerfarfj importunitas hue me pertraxit, queranbsp;‘ nihilpuduitfubinde eadem,at(ç eadem ôdobfjcere,amp; refpondere» Cpnbsp;terum dices,oportuiffe me ilia omnia, cum effent eadê, in unum potiüsnbsp;fafciculû collegiffe,amp;una opera ad omnia refpondiife» Honeftaqui«nbsp;dem oratio, amp; prudens confilium, amp; mihiad fequendum non difficile.nbsp;Vidi equidem id iam inde ab initio, amp; fortaffe etiam decreueram itafa«nbsp;cere» Sic enim amp; labori meo,amp; libri magnitudini, amp; ledoris non tan«nbsp;turn pecuni^jfed etiam tempori parci utcunque potuiffet. \ ertim ad«nbsp;uerfarios habeo ita propitios, ut fi id feciffem,ftatim clamaturi fuerint,nbsp;iticmulta calÜdèpræterrjffe, multadeinduftriadifli'mulaffe;breuiter,nbsp;non effe fatisfadum ad omnia» Adhæc ratio mihi habenda erat nonnbsp;tantum dodorum uirorum,fcd etiam tyronum,amp; rudium : qui quam«nbsp;uis maxime perfpicuè, clariffimè dicas, tarnen non ftatim,quid dicas,nbsp;poffint affequi, nifi res eadem alfjs, alfjscp, amp; nonnunquam propemo«nbsp;dum fifdem uerbis repetatur, amp; quodammodo ante oculos conftitua«nbsp;tur» ldautemhominipioibidemummaxime curandumeft,ubiillud,nbsp;quo de difputatur, quemadmodum credendum fit,adæternam falutemnbsp;permagni referat : qualem effe hanc controuerfiam de Ccena Domini,nbsp;certum eft» Non enim hic aut de Ideis Platonis, aut de Atomis Demo«nbsp;criti,autde Intermundfjs Epicuri, aut de Ariftotelis Entelechia, fed denbsp;CorporeacSanguine filrj dei,quibus noftraredemptio perfoluta eftnbsp;seterno patri, quemadmodum ea cum fymbolis Buchariftiæ coniundanbsp;fïnt.

I

AD LECTOREM, fint,difputamus, Homines,qui fint dégantions pa!ati,no folent cibonbsp;inufiptouefci, ni'fiprius diligenter interrogent, quidnam illudfit,8dnbsp;quibus rebus conftet : nequeïacilè pharmacum recipiunt à medico ,nifinbsp;prius i ntelligant.quid fit,amp; quibus ex medicamentis côficiatur» Quam«nbsp;obrem nos,qui Chriftum profitemur,nifi amp; effc,ÔC haben uelimus ftulnbsp;tiores, quàmfilqhuiusfæculi, piam amp;falutaremnotitiameius Sacra«nbsp;mêti, quo fubindepafcimurad memoriamdomini, amp; exquouelpror«nbsp;fus ignoratOjUel male cognito multa in Ecclefia peruerfè fiunt, non de«nbsp;bemus ullo modo contemnere. Noli ergOjpieLeclorjmeas iftasrepetinbsp;tiones, quas mihi extorfitimprobitas aduerfarij, reprehendere,quafînbsp;fuperuacaneas. Nametiamin facrisliteris,fimodôfas fitmea fcriptanbsp;cum oraculis fpiritus fancfii modeftè et timide côparare, ea,qug ad æter«nbsp;nam uitam fint neceflaria, iterum, atqueiterum repetuntur, Hucaddcnbsp;rationes,8^ confutationesaduerfariorumfæpèobfcuraseflTe,fæpèitanbsp;uerifimiles,ut lcdtori minus attento,Slt; ofcitanti propemodum ueræ ui«nbsp;deripofTinc. Hicimperitioresinterdumnpnnihilimpediuntur, amp;hæ«nbsp;retzamp;^quamuis multa anteàaudiucrini,quæ ad iftas nubes,Sc pr^ftigiasnbsp;difqciêdas ualere poflint,tarnen non ftatim fua fponte intelligût, quid«nbsp;nam ex illis omnibus debeatad quidcp potiflfimûm applicari» (X’arcnbsp;mihi, cum illis quoque cuperem confulere, necelTariô aliqua fcribendanbsp;erant,quædod:ioribus, amp; probe in ftrudis uideri poflint otiofa. Innbsp;primis autc permouit me, ut ita facerem, quemadmodum ab initio dixi,nbsp;iniquitas,atqueimportunitasaduerfarrj, Isenimnumerum noftrorumnbsp;argumentorum auxit in immenfum, fine ratio ne,aut modo:eacp partimnbsp;fe fingit à noftris hominibus accepiflerpartim, quæacceperat, commi«nbsp;nuit,ö^ lacerauit in partes. Id autê quo faceretimpunius, religio illi fern«nbsp;per magna fuit,uel authorem certum,uel locum aliquem proprium,un«nbsp;de ea accepiflet,indicare. Quecuncp uero ego ex noftrorum fcriptis po«nbsp;tui utcunque diu qugrendo inuenire,eaita difcrepta,ita lacera, itamuti«nbsp;lata, ita focde corrupta,ita barbare relata,ita confufa, diftrada, concifa,nbsp;luxata,delumbata,amp;fmiferehabitareperi,utnifiàme fuilTent aliquonbsp;modo reftituta, non difputantium rationes,fed ebriorum,aut furêtiumnbsp;fomnia uideri potuiflTent, Quidquodinillis referendis neordinem quinbsp;dem uoluitaliquem retinere. Alius enim quiuis ea omnia, quæ ad ean«nbsp;dem fententiam pertinebant,in eandem claflTem coieciflet, Qyod fi iftcnbsp;facere uoluiflet, mihi non fuilfet difficile, eadem opera fine ulla repeti«nbsp;tionead omnia refpondere. Verum illede induftria methodum in«nbsp;iierfam,amp;perturbatam, èC quiduis potius aliud quam methodum affe«nbsp;dauinquam fi ego emendare, amp; in ordinem redigere uoluiflem, deumnbsp;immortalem, quibus mecalumnfjs, ÖCclamoribusInconftantianifatel«nbsp;lites excepiffent:Me,ne fingula argumenta feorfimrefellerem, multa in

* 4

P R AE T A T I O

accruum deinduftria conglobate, amp; callide obfcurarc uoluiffcîîn una^ quacçrationecertas efleamp; proprias uires, quæin cumulo facile hebe«nbsp;fcantjôC, ceuuinûin aqua,exnnguantur, Sed Sophiftanofter cum nonbsp;ita hebes effet, quin ut facile intelligeret,illud fîbi uitio daripoffe, quodnbsp;tantum numerumrationum amp;côfutationum, ÔCfubinderepetitarum,nbsp;amp; fæpè inanium,congeffiiffet,uel potius quodhuiufmodi ludos amp; ine^nbsp;prias ipfe fîbi animi, credo, caufa malitiofè confinxiffet,pulchrè fe fadu^nbsp;rum fperabat, fî earn culpam, ÔC inuidiam in nos ueteratoriè tranftulif*nbsp;fet* Itaque homo bellus amp; facetus in ipfo limine atque aditu libri fuinbsp;proponitLedorilepidam narratiunculam de Hofpite Chalcidenfî,quinbsp;ex una fuilla carne, fatis alioqui,inquit,fua natura infîpida, amp; fatua,fplcnbsp;didum conuiuium incredibili epularum amp; ferculorum uarietate inftru*nbsp;xeritn'tanos ait ex una facramentaria fatuitate omnia ifta argumentanbsp;concinnaffe,SCrariones alioqui in fîpidas magna arte amp; induftria, utadnbsp;palatum faccrent,condiuiffe. Hæc illCjUt fîbi quidem uifus eft,pulchrcnbsp;acfuauiter» Sed quicquideft,noftra ifta fuilla caro,nefcio quo infortu^nbsp;nio, incidit in fatuum, amp; imperitum coquum, qui omnia non condiret,nbsp;fed confpueret:necarrificiofèincideret,fed inclementer,amp;: türpiter lace^nbsp;raret. tsleque id fané mirum : quamuis enim unus effet Archimagarus,nbsp;tarnen tot erant operg,tot manus,to t lixæ,tot calones, tantum fumi,tannbsp;tum fuliginis,tantum confufîonis in culina,ut nihil potuerit rede atquenbsp;ordine adminiftrari» Gardinerus autem ipfe,fî forte quseras quid de il*nbsp;lo fentiam, idem mihiin ifto fuo libro uidetur facere, quod Gyges ille,nbsp;qui defcribitur a Platoneinlibrodelufto« Euenim Plato ait habuiffcnbsp;annulumadmirandarumuiriumzcuius palam cum in uolam conuertil*nbsp;fet, ftatim illu,cum effet in turba, ita latuiffe, uta nemineuideri poffet:nbsp;candem ubi auertiffet ad luce,repente fuiffe confpicuumjeum^ ifta an^nbsp;null opportunitate abutcretur,ct,quoriesuellet,poffet effeàôfccwîjmultanbsp;ilium amp;grauiafccleraperpetraffe» Eadem omnino audaciaGardine*nbsp;rus quiduis mentitur, SCcomminifcituncum^ uidet, fe à nobis amp; foli*nbsp;dis rationibus, amp; diuinarum fcripturarum teftimonqs, ÔC patrum fen*nbsp;tentfjsoppugnari, ftatimconuertitpalam,abditfe innubem inaniffi*nbsp;marum fidionu,utcp ipfe putat,ambulatàôg«-»«s. Qyicquid enim à nobisnbsp;ueriffime obfjeitur de iieritate humanæ naturae in Chrifto,id omne fpcnbsp;rat uno uerbulo refelli poffe, fî dicat, deum effe omnipotentem, amp; cor*nbsp;pusnonnifî«oe«'TOp effeinEuchariflia, Deinde hoc comment© arma*nbsp;tus amp; tedus,nihil eft quod uereatur emcnrin\Cum enim Gordios iftosnbsp;nodos non poffit arte diffoluere,tame non dubitat fe poffe illos ifta fe^nbsp;curi faltem rufticeincidere, Verum,utredeamusadhofpitemChalri*nbsp;denfem,ifte nofterquantumuisornet, fingat, pingat,poliat,uariepro*nbsp;ponat,0d multipliciter coloret argumenta fua, omnia tarnen ad extremu

AD LECTORS M» àd fyîucftrê illam, infulfam, ôi. fatua fucm redeunt, T ranfubftantia^^nbsp;tioncm,Ex ilia enim l'nfipida ÔCputri carne,elegâtcs coqui nobis Ado^*nbsp;rationes, Oblationes, Referuationes, Concomitantias, Diftradioncsnbsp;corporis Chrifti,Nundinationcs MifTarumjlndiuidua uaga. Accidentnbsp;tia fine fubiedo, ÔCalia infîiiita portenta, amp; infuauiflîma fercula pepea»nbsp;rerunt, Gardinerus ergo iftam facetiam fineuUa magnaiadurapotuifinbsp;fet fibi retinere, Adhgc non dubito efle complures,8ô eofdem pios,ôdnbsp;aRegno deinon alienos uiros, qui longe côfuîtiusarbitreniur,ut ope«nbsp;ram noftram ad redum ufum Euchariftiæ,quàm ad iftas de eius naturanbsp;amp; conftitutionealtercationes amp; rixas conferamus. Ibi enim pofle eflenbsp;uberrimura frudum : hic multa effe incommoda» Illis ego libentifsiÿSnbsp;me fuffragarer:femper enim fui,fi quis alius,ab ineunte ætate ftudiofif*nbsp;fîmus pacis : nifî uiderem rerumignotarum nullum effe pofle redumnbsp;ufum ; amp; dogma iftud de Euchanftia perperam intelledum, fontcm ÔCnbsp;caput efle turpifsimorum errorum , amp; innumerabilium fuperftitios»nbsp;num. halt;5 ea maxime caufa ad hanc difputationem me pertraxit,quodnbsp;fperarem,omni hocnegotio uerè amp; commode intelledojfrudum deinnbsp;ceps ex Euchariftia uberrimum efle ad pios homines rediturum*

Sed obqcentjOportereprobos uiros in huiufmodi controuerffjs, nô afpere, acerbè,truculenter,fed placide, benign è, humaniter, inter fe di«nbsp;fputare : me autem in hoc libro aduerfarium meum non femel liberius,nbsp;amp; acrius pupugifle» Sed ifti meminiffe debent,non femper eodem monbsp;do agendum efle cum omnibus» Nam fi qui funt,qui mero tantum, Ôdnbsp;fimplici erroreabducantur,ôd quâuis ueræ dodrinæ non ftatim aflen«nbsp;tiantur, tarnen redè monentes nô contemnant,nec ueritate dei petulannbsp;ter conculcent,aut côtumeliofè infedentur, ut uideâtur lenitate uerbo«nbsp;rum, quafî oleo quodâ pofiTe fanari, illi mollius amp; humanius tradandinbsp;funt.Ita enim Chriftus ipfe amp; cum Apoftolis errantibus, amp; cû fimplicinbsp;turba fefegefsit: 8^in prophetis fæpèfpiritus fandus multitudinêfim«nbsp;pliciter errante ad hune modû cafligauit» Contra autem, qui fanamnbsp;dodrinam, ut Petrus ait, audirenon fuftinent, no tantum maledidanbsp;atrocifsima iaciuntinueritatem dei,uerùm etiam eius profeflbres ferronbsp;ôeflamma crudelifsime pcrfequuntur,amp;EuangeliuIefuChrifti men«nbsp;daefjs fuis, quæ ipfifciant SduideantefiTe mendacia ad fraudem SCne«nbsp;quidam comparata, adulterant amp; opprim'unt, amp; omnibus modis cur«nbsp;fum ueritatis impediut, id^ perfpicuum fit illos opum tantum fuarum,nbsp;amp;malè COnciliatædignitatiscaufafacerc, quasadlucem Euangelrj ui«nbsp;deantuenirein periculum, amp; femel, iterum, tertio amice amp; fraternèad^nbsp;tnonitos, prjs adhortationibus amp; confilqs fpiritus fandi femper im«nbsp;pudenti amp; meretricea fronte reftitifletde huiufmodi, inquam, homini«nbsp;bus etfi quàm diu manent in hac uit3,non debemus facile defperare, ta«

PRAEFATIO

men è di'uerfo fperarc uix poflumus animos ita duros amp; faxeos molli aliquo amp; ufitato reprehenfionis genere domari poffe* Itaque deus ipfe,nbsp;quo nihil alioquieffepoteftbenignius, aut mitius,tamê interdum cumnbsp;Ifraelitisfuis agitfeuerius, illos^ duram ceruicera, fcrream fronteninbsp;habere dicit : ÓC aliquando etiam, quo magis illorum fcelera exaggeret^nbsp;ne ab obfccenis quidem uocibus amp; defcriptionibus abftinet» Italohan^nbsp;nes PharifæoSjôC Scribasjillos etiam, qui ultró accelTerat ad Baptifmu,nbsp;appellauit ftirpem,ó^ progeniem uiperarumn’ta cofdem illos Chriftus:nbsp;itaPaulus pfeudoapoftolosgrauifsimèexagitauitïeos^ modo homtsxnbsp;nes amantes fui,modó malas operas, modo cultores uêtris,modo Connbsp;cifionem,modo Canes, modo inimicos crucis Chrifti appellauit» Ve«*nbsp;niat tibi,quæfo,in mêtem, pieLedor,quemadmodum Gardinerus iftenbsp;per omnem uitam fefe gefferit» Primum Henricho Regi,eius nominisnbsp;odauojin optima caufa,nimirüm inefjciendaex eainfula Paparum tys»nbsp;rannide ab initio, quantu aufus eft, reftitiupoftea tarnen retinendihoienbsp;noris caufa pertinaciam illam fuam molliter inflexit, amp; fuccubuit,amp; Panbsp;pam fuum omnibus machinis oppugnauit» Poftea lub fandifsimonbsp;Rege Eduardo inftaurandæ Religion!incredibili audacia,amp;contumasnbsp;cia fefe oppofuit;amp; quamuis uarqs conflidationibus,8C fcriptis aReuenbsp;rendifsimo uiro D« Thoma Crammero,Ärchiepifcopo Cantuarienlinbsp;ui dus amp; confutatus,nunquam tarnen cedereuoluitn'mo in fandumnbsp;mitifsimu ilium uirum femperimplacabili odioferebatur,',Atiamuter^nbsp;que uita fundus eft : de Gardineri morte nihil dicam,fed hoc de Cramsnbsp;mero poflum affirmare, quod in uera fide, amp; fanda confefsione occusnbsp;buerit, S^conftantifsimeintermediosignes teftimonium Chriftofuonbsp;dixerit:qui^calamitate fua grauifsimum dolorem attulerat pqs om*nbsp;nibus,eofdem patientia amp; conftantia fua incredibiliter confirmauit«.nbsp;Nihil ergo à me praeter decorum, aut alienum fadum arbitror, fi iftumnbsp;hominem ita uirulentu,amp; ad omnem ueritatem, etiam reclamante con*nbsp;feientia, obfirmatum,interdum liberius acceperim» Qua tarnen in reftnbsp;mea fcripta ad eius maledida coferas, non dubito, quin iudicaturus fis,nbsp;me nimis parce ac molliter me gefsifte, Adde etiam, me non iliumnbsp;primum prouocafle,fed tantum maledicenti refpondifre:amp;, fi qua for*nbsp;tè afperfa funt paulo acerbiora conuitia,ea non tarn ferre, quam referrenbsp;uoluifte. Nelt;^ fane id egi, ut animo meo in ea re morem gererem, fednbsp;ut omnes intelligerent,a quali patrono,8c quibus artibus noftrac caufænbsp;ueritas oppugnetur» Vides ergo,fpero,pie Ledor,non tantum licuif*nbsp;fe mihi, fed etiam oportuifte me cum petulant! amp; præfrado aduerfarionbsp;aliquantofeuerius amp; liberius agere» Quoniam tarnen homo fum, ÔCnbsp;idhominum fcriptis tribui nefas eft,quodfolis conuenit diuinisliteris,nbsp;ut prorfus omni erroreuacent,fi quando mihi Gardiner! importunitasnbsp;plus æquo bilem commouerit, aut ficubi ego forte uidear ardentius, 8dnbsp;uehe*

A

AD L B C T O R E M.

Uehementiusrefpondiftejidoro te, utmihipro tua pictatc dementer ignofcas, Quód autem illum perpctuó ferè appello Inconftantium,idnbsp;equidem non conuidandi caufa,autftudio maledicendifed, Sedcumnbsp;iUe in co libro,quem edidit,nomen fuum difsimulaiïet,amp; fefc falfó,atcpnbsp;arroganter appellaiTct Conftantium,putaui,utoliniafino Cumanonbsp;Leoninam pellem,itahuicgloriofo militi iftam laruam detrahêdam ef^nbsp;fc, ô^illam tantam fcrociam atque infolcntiamaliqua efTe rationemi«nbsp;nuendam. Nam in illo, deum immortalem quod unquam fuit ueftijAnbsp;gium conftantiæf An enim ilta cuiquam fano conftantis hominis fadanbsp;üidcri poflunt,modo Papam publicè,priuatim^,amp; códonibus,amp; fcri*nbsp;ptis abiurarc, modo adcûdem accedcrefupplicem,ôôabillopacem,ô^nbsp;ücniam precari: modo in illis uerbis Chrifti, Hoc eft corpus meum,pa«nbsp;nem oftendi dicere, modo aliud nefcio quod uagum,Slt; inauditu, amp; in^nbsp;uifum Indiuiduum quærere:modô Miffam priuata, alia multa fupernbsp;ftitiofa fcripto fuo,quod ille fub Eduardo Rcgefecit,condenare,modonbsp;cadem omnia repetere,ôC com probare: eafdem nuptias modo irritas S)Cnbsp;iniuftas,modó mutatis tantum uentis, légitimas iuftas pronuntiarefnbsp;Quare idego pro meo iure mihi fedfte uideor,utillum,non quêadmo^nbsp;dum ipfe fe fin e ulla iufta caufa appellauit,fed ex perpétua eius uitæ connbsp;fuetudine amp; ratione appellarem Incoftantium, Poftremo fi qua funtnbsp;in illis, quæ ego ex Gardineri libro recitaui, ita perplexa,8d obfeura, utnbsp;aut nullus ex eis, aut non fatis congruus fenfus pofsit elici, id mihi uitionbsp;uertcre nemo debet, quafi eius oratione de induftria,amp; malitiofè corrunbsp;perim,deus meliora* Non ego unquä didid audere tantu in feriptis alicnbsp;nis, Quiequid eft uitium,aut feriptoris fuit,aut typographi. Ego enimnbsp;nunquä difeefsi ab excmplari, Verba autem omnia Gardineri inter«nbsp;dum n 5 adferip fî,ne nimis pr olixus eftem dnterdu fcripfi,ne quis ea mcnbsp;finxifle arbitrareturn'ta funt fæpè obfeura, fæpè fibiiplis contraria. Sinbsp;qua funt alia,quæ me oportuerit excufare,ea ego,pie Ledor,prudêtiæ,nbsp;æquitatituæpermitto, Hoctantûprætereààtepeto,utlibrumiftunbsp;attenté legas:ita enim non dubito,te totâ iftâ controuerfîâ facilè,et per«nbsp;fpicuè elfe intellecturû,amp;itaintellec'lurum,ut nullis fophifmatis,aut te*nbsp;nebris aduerfariorûpofsis pofteà perturbari, Deindehacre tota be«nbsp;ne explorata,amp; cognita,hortor te,atcß obteftorperlefum Chriftum,cunbsp;ius hic pafsionis, ÔC mortis, quâ tua caufa fubire uoluit, memoria reno«nbsp;viatur,ut hoc Sacramento bene,amp; piè utaris. Parui enim refertrem iftânbsp;omnem intellexiffejfi uel eamreciperenolis, amp; negligas, ucl ea indignénbsp;accipiendo abutaris, Ita enim nobis expetêda eft notitia rerum diuina^nbsp;rum,ut ea, quæ nouimus, pofsimus uita, moribus explicate. Vaknbsp;pièLedor,amp; Religio nêlefu Chrifti,qua unafalus tua uniuerfa nititur,nbsp;nonexinuentishominum,fcd exuno Verbo deimetire,amp;retine^

Tiguri, Calend,Martij» Anno

INDEX RERVM ET VERBORVM

I NS 1 G N I O R V JH, Q.V AE HOC LiBRO

CONTINENTVR.

INDEX Formxmiinusnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;418

Fraftus quomodo fit Chriftus in pafsione 94 G

Gardinerus adiutus eft ab alijs in fcripto fuo 103 3x6

Gardinerus ad tempus hoftis Papx Gardinerus aliorum uerfiones fuggillatnbsp;Gardinerus apoftata, transfuga,periurus 643nbsp;Gardinerus argumenta aut lacerat,aut inepté re»nbsp;citat.aut eadem fxpius repetitnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;133

Gardinerus cupidusprcciofxfuppelledilis 217 Gardinerus fit cpifeopus

Gardinerus hoftis fidei

Gardinerus ineptusdialcilicus

Gardinerus infcripfit libro fuo nomen alienum *05

Gardinerus inuehitur in Petrum Märtyrern 393 Gardinerus Miftam celebrauitnondum recon/-ciliatus Papx

Gardinerus obfeurus

Gardinerus qualem fe Romxgeflerit 298,998 Gardinerus reliquitprxdicationem uerbi 718nbsp;Gardinerus Romans ecclefiam impugnauit 818nbsp;Gardinerus fandlos occiditnbsp;Gardinerus fe Conftantium nominalnbsp;Gardineri crudelitasnbsp;Gardineriinconftantianbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;103.339. 600

Gardinerilibellus de ucra obedientia 103.6x2 Gardineri liber contra diabolicam fophifticennbsp;44

Gardineri obitus Gardineri uitanbsp;Geleniusnbsp;Glofla Decrctorumnbsp;Gorgoniaanadoraritfacramentûnbsp;Gregorius Ro. qualis fueritnbsp;Gula

H

Hxretici cur Hieronymo dicantur no comedere carnemChrifti

Hxreticihabentfacramenta, fifaciantqux do^ minus dixit SC inftituit

Hxretici fi fcripturis agatur confiftererc non poflunt

Helias

Heliasanuiuat

Hicronymi commentaria in Pfalmos notha funt 3x6

Hilarrj plurcsfuerunt Hippocrates de experientianbsp;Hoc panem demonftrarenbsp;Holocauftum dicitur Euchariftianbsp;Homeri catalogus nauim^nbsp;Homo interior SC exteriornbsp;Homoufionnbsp;Hoftix qux à Chrifto patri offeranturnbsp;Hypoftafis no pertinctadnaturx perfeftionemnbsp;503

I

IdcæPlatonicæ

Idiomatum cotnmunicatio

index LOCORVM QVI ex ECCLESIAi’

STJCIS SCRIPTORIBVS IN HOC OPERE CITAN« TVR ET EXPLICANTVR.

INDEX

ExHiero.inPfaIm.54.

ExPfal.»o5.

InEla.cap.66.1ib.»8

In Hierc. cap.22.Iib.4.

In proIogum fuper Danielem In Ofeam lib.2. cap.8,nbsp;In3.cap.Zephoniæ

In ».lib, Malach.

In3.cap.£cclefiaftae InMatth.26.cap.

In ».adCor.tt.

In epift.ad Gal,4.cap.

In epift.adEphef lib.T.cap.i.

INDEX ALIQVOT LOCORVM SACRAE

SCRIPTVRAE VETERIS ET NOVI T Es ST AMENT I, CtV I IN HOC O P E=nbsp;re citantur 8C expHcanturt

PETRI MARTYRIS

DEFENSÏONIS AD GARDINEj^

RVM DE EVCHARISTIA

PARS PRIMA,

OBIEOTVM L

CHRiSTvs afcendi’tadcœloSjfecletacldextramDeipà tris omnipotentiSjinde uentutus eft iudicare uiuos morjsnbsp;tuostergo fecundum humanam naturam,qua afcenditjamnbsp;non eft in terris,nec erit,ante fecundum eius aduentum»

G A R D I N E R V S»

a A T E T V R. Chrifium euiSla morte naturam 1)umanam in cœlum eue-xijje, ubi T)eui amp; bomo ad dextram patrds fedeat, undefiruenturtu ad ittdi-candum uiuos eir mortuos. Quod Jane cum eins uoluntate ßtfa^um, eadem contendit effici,ut ilia Jede maiefiatts non relira,corpore ac J'anguineJuo Eu-

l?a nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1 gura, cj^uodratione comprehendatur,J'edJ'ubflantia, quodJ'olaßdes intelligat,

Qute (ingula.,quia conjentiunt cum eius uoluntatefcripturts tefiata,non dehent uideri cum eitts potentia infinitapugnare.Quia ejje in ccelo,amp;ejje inJdcramentO)mutua contradi^ione haudjenbsp;perimunt,cum folo exiflendi modo dijlinguantur,

MARTYR,

QVod maxime dubium eft, Qi. confi'rmâdum fuit, utccrtum 5^ probafum fumit.Sed cum fophifta fît, non debuit à fophißarum more dißredere. Sinbsp;hecuoIûtasChrifîicofîgnata efl, utaccipis tibi,diuinisliteris, curuerbanbsp;ipfa è codice facro in primis non profers,quæ fpecies pants ÔC uini afpedabilcsnbsp;commemorent, quae accidentia, ut dicitis, abfque fubiedo narrent, quae fub ils»nbsp;lis inuifîbilcm corporis ÔC fanguinis Chrifli praefentiam ipfa re, atque fecudumnbsp;fubflantiam teflencur fHoc fanè,prtufquam progredereris ulterius.præflâdumnbsp;fuit. Cum^ à uerborum Dei teflimontjs res tota pendeat, ÔC ipfe dixer/s dianbsp;uinis liter is hanc uoluntatem Chrifli eife proditam, non retfle neque ordinc fasnbsp;cis, qui am Otis teftibus abs te citatis, ad patres, quorum nondum feceras menanbsp;tionem,defleeflas. Qiiorfum ftatim Bafîlif, SC Chryfoftomiliturgias depromisî' i^onefljeriptttnbsp;Quorfum Chryfoflomi complures fententias producis t* Cur ad Ambrofi'um ris defertis adnbsp;Sc Bernhardum te confers C Scripturis potius certSdum fuit, præfertim cum plt;lt;trcx cScedcnnbsp;fcias,nos illis unice niti, fob's illis authoritatem fummam tribuerejilb's tâtùm nonbsp;fîram fidem obflridam habere,

Sed hæreticis ignofeendum eft, qui,ut ait Tertullianus in libro de Refurre= tßione carnis,ex confeientia infirmftätis nûquam ordinarie traeflant. Etmox TertuUianuf^nbsp;in eodem libro: Hæretici, fî defcripturis fob's ftias quæftiones fiftant, ftarenon Hieretici,Jifcrinbsp;poterunt. Hoc illud eft, cur à uobis adeo ftatim deeb'nentur facra: b'terae. Ad pa pturistätü agdnbsp;tres itur, SC ad Ecclefîæ, utipfî appellatis, canones,SC decreta:quafi dogmatumnbsp;nbsp;nbsp;«5

ueftrorumueritasmagisibi,quaminuerboDeicontineatur,

Quod autem inqUis, figuram ac fl'gnifi'eationem facramêti ratione ipû com, gt; prehendi, ut falfum, non dabimus, Nam cum figura fît ex illis rebus, quae ad, jnbsp;ft

DEEVCHAR. PARS E nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;5

Quamobrcm cum i'llius natura omnino pugnat,ut per mnumcraloca fundatur amp; diftrahatur. Cæterum hac de re infra latius agetur: nunc id folum ideo re«nbsp;tuli, utomnes norint, inficiandum, inter hacc, utifte fingit^nullam interuenirenbsp;contradidionem,

Tantùm, inquit, hæc à fc inuicem diftinguStur exiftendi modo* QuaG nos hic demodis certemus,nonautemdeipfa reatque fubftantia* Ridemur per«nbsp;petuó ab hoc fophißa, quod fimus uteomminifeitur figuratores : quum ipfe Aduerfarij nó^nbsp;multo iufiius dici queat Modifia, qui per fuos exifiendi uarios modos omnem flrifuntnbsp;cantradidionem amouere fe putet à fentêtia, qua tuetur. At fub manus opus/^*^*nbsp;till non ita commode procedit : quia humanum corpus quibufiuntp modis ÔCnbsp;formis exifiat,feu uifibili,feu inuifibiliratione, dum uere humanum corpus manbsp;neat,non efi po(sibile,ut fimul ÔC totumindiuerfis locisponatur,uel, ceunatu»nbsp;ra diuina omnia impleat.

Prætereà quod fibi fumit, corpus Chrifii licet inuifibile, adeflemyfiertjs rea aliter,id quia uidetliteris diuinisconfirmarinonpofle,liturgiasBafiltj amp;Chrynbsp;fofiomi producit,in quibus dicitur: Attende Domine lefu Chrifte Deus noftér Locus ex Utur^nbsp;de fando tabernaculo tuo, SC de throno gloriæ regni tui, SC ueni ad eos iàndifi= sÿ^Bafîlij crnbsp;candos,qui fuprà cû pâtre Cedes, SC hic inuifibiliter ueriàris : 6C dignarepotentinbsp;manu tua impertiri nobis impollutum corpus tuû SCpretiofum fanguinem, SC ”nbsp;per nos toti populo. Ecce, inquit, duo fimul fetentur fandiflîmi patres : Chri» ’ *nbsp;fium fuprà cum pâtre federe,et hic inuifibiliter nobifeû uerfari. Vrget prætereà,, gt;nbsp;quodfequiturinChryfofiomo:Deindefacerdos adoratSC diaconus ineo,in’»nbsp;quo efi loco,ter fecreto dicens : Deus propitius efiomihi peccatori:6C populus **nbsp;fimiliter uniuerfus cum pietate adorant: quia maxime contra nos putatfacere”nbsp;adorationem,ut quæ Chrifium exigat præfentem, Sed ne tam kuiter debeUnbsp;latum exifiimet, primùm fecum putet quàmleuibus armispugnet:deindeintelnbsp;ligatClis eildem caufam nofiram ne tantillum quidem laedi, Vtrunque horum,nbsp;operam dabo, ut explicetur,

Primû,quônam,obfecro, argumento euincet has îiturgiasfi'rmâfoIidam^D«5i«f^rf« li authoritatê obtinuifie,ut no dubitemus,an à Bafilio aut Chryfofiomo editæ fue^wrgKe iite re^nbsp;rintc’ Quis'nam eorum qui pofi utrunque horum, Bafilium,inquam,ÔC Chryfo=“5*'‘'^”^^nbsp;mum uixerunt,harum licurgiarum teftimonio efi uCuscCertè nunus,quem lege^^^nbsp;hm, Imo dum quæ Gregorgius Nazianzenus de Bafilio prolixe narrat,nbsp;quæ^in uita Chryfofiomileguntur, excutio, nil fanèreperio de liturgie ordi=nbsp;ne ab illis uel compoßto, uel refiituto. Quod certè fi feciflènt, non erat tacenanbsp;dum, cum non fuerit uulgare opus liturgias nouasinducere, autiam receptasnbsp;immutare, Qiiis credat, eos, qui uitas eorum diligentiflîmè funt perfecu-ti, 8Cgefia illorum longe minoris momenti literisconfignarunt, hoctam præ»nbsp;darum SC illufire ipforum fadum præteniflet' Prætereà hue accedit, non ea= variantexent*nbsp;demefieharum liturgiarum, quæcircumferuntur, exemplaria. Qtiæcumua-pi‘lt;’'ilt;t ijlasnbsp;ria fint,quibus credetnusc' Erafmus antecomplures annosillam, quæChry»^'*’''S‘‘’^’nbsp;fofiomo afiribitur, uertit in gratiam epifeopi Roffenfis : qua: à Græco ex»nbsp;cmplari, quod nunc habemus, frequentiflîmè diferepat. Quod ut magis li«nbsp;queat,non difeedendum à loco, qui adducitur,exifiimaui. Quodhic nofîernbsp;uertit. Etueni ad eos fandificâdos: Erafmus uertit, Etueniad iândifi'candosnbsp;nos:SCquidemredè,cumGræcèlegatur:j(ô«fcÂSÊôs'w«j/äo-otw/xces. Habentde»nbsp;inde Græca.'R^ WrajidBczop t« k^cctcuöc a-2snbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tiiTre/iveu, «1»^/ -r oaitccrés

, Jtpà lt;/ii Hfiâi/ TiscwTi Âxà. id efi, ut reddidit etiâ Pleudoconfian dus,Et dignare potentimanu tua impartir! nobis impollutû corpus tuû, ÔC pretiofum fanguinem,SC per nos toti populo.HæcErafmusitareddidit:Etdignos

a a

4 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;P. M A R. D E F E N. A D G A R.

nos redde potend manu tua,ut participes finius immaculad tui corporis,Sf pre dofi tui fanguinis,amp; per nos omnis populus. Porrô longe aliud eß nos potendnbsp;manu fuadignosreddere, ut fimus participes : atep eß, D(gnare impartiri no=gt;nbsp;bis,Slt;c.cum ibi fupplicetur,ut nos dignos faciatpardeipatione: hic uerOjUt di«nbsp;gnetur nobis impartiri. Neep praetexendum efl,Erafmum uim orationis Grænbsp;cænontenutHè, cumeiuslinguæfuerit peridflimus. Refiat igituripfum nonnbsp;idem nobifcum Graccum exemplar habuifTe : quodluculenter, quæfequuntur,nbsp;demonfirant.

Nam de adoradone, quam M. Antonius ilico fubtjcitibi haberi,amp; eius ar« gumento fe putat nos conficere,fi Erafmo credamus,prorfiis fallitur. Nó enimnbsp;îlie fubdit in liturgia,quam uerduDeinde facerdos adorat,amp; diaconus in eo innbsp;quo efi,loco,ter fecretô dicensiDeus propidus efio mihi peccatori; QC populusnbsp;fimiliter uniuerfus cum pietate adorant. Sed ad pcrfedtasabfolutascpfacerdotisnbsp;preces hæc adiungit; Sacerdos autem fpargir fumumincëfifacris.Exclamado:nbsp;Attendamus.Sacerdos eleuat fandum panem dicenstSandîa famftis.Chorus dtnbsp;ciuVnusfandîus, unus dominus lefusChriftus in gloria deipatris. Etmoxfa«nbsp;cerdos eleuat panem dicens:Superomnes coelos deus, Qi. fuper omnem terratnnbsp;gloria eius effiifa efi. Sic habet Erafmi uerfio: cum Græcus liber,quimodo cirnbsp;cumfcrtur,quem^ fophifia nofter nunc obijcit,poft illas preces,quae nofter hicnbsp;nobis Opponit, habeat : èra tt^oo-kw^5 njivtnbsp;nbsp;nbsp;ónbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;wnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Atj/Cfres

ftvsi«£î Tpiç, Ó âwçiKttSsmi nbsp;nbsp;nbsp;tu «hx^toKu : ngù S A«ès (i(ioiuî îTOitTi?itiTCc tvAajSa«? Tr^oa

(TKVvovcriii.OT«iieûtït^H ÓVi/ Rffcoc fcXTeVoi/T« Tflcç nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;-r ccyiou «g»

Tiv zrgèç Tt 7roiHlt;riiu.Ttty «yixy v4'C»lt;riy,iKcp(»véi,7r^ôa-ya!(iiy:t(£^ é h^ivs «yix TOtç «yMÇ. lt;0 goSjiFs «yiûS,tk xv'etos tntrot/s XCisàç,èçi/lôfxy âtS^rucTjoeç, Ayny, ïutxnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;o yoçôç Ttgt; Kotvu

viKoy THÇ »(iifxs, « Kyiav, o J'-ixkovamp;' ^Ûvvvtcu. v» açxamp;ay oÙ^t^ sxjj^oalt;/loii, »(pù s«s ixlt;/liflùy T»n{gt;WS x^xrivT®''^y x^'nyjÄiyamp;'.ytfiiiray c/liiwcTx -ny ^ioy xtçToy,

Qiiæ iam commemoraui,ôë quæ mox fequuntur,fads, utarbitrer, indicant prudent! lc(ftori,ut exemplar Erafini amp; Gratcum, quod nûc in manibus uulgonbsp;habetur,difcrepent’.Ut^ hælituigiæfeu miflæuaricntleascphis patribus podusnbsp;cfle afcriptas,quàm ab iIll's conicriptas,id liquide tefiatur, quôd ad fi'nem litur«nbsp;giæ Chryfoftomihabetur;HT»só/z(icT(^(r»xa:ö«;rtjgt;5rvfo-os,6lt;^c,ufcp adfinem. Iftanbsp;manifcftiflimèôftendûtjChryfoftomumde fcipfotalianoluiflefcribere.Quarenbsp;illarum liturgiarum fententtjs aut uerbis me non tencri,iure tefior.

Atep ut maxime tenerer,demonftrabo apertiflimèea, quæ in his habentur myfticts libellis,ntl caufam adiuuare papifticamifed noftra’,licet non careant fitnbsp;perftitionibus,multum fauere. Atquene temere confundam a.utmifeeam eanbsp;quæ uertit Erafmus,cum his Græcis,quæhabemus,à Græcis aufpicahor. In ifinbsp;lis ftatim ab iniriolegimus,facerdotem,dum ingreditur templum, preces huiuf«nbsp;modi funderejKvett’tJ^’nJssAspnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;V'j-ovi KXTUKoiTHçiav xa, ngù ivi^xéy iti,

Mann domini uerbis his implorat,quæ deexceifo habitaculo ad fe corroboran« dum emittatur,circa minifierium,quod iamiam eft aggreflïirus, Neep per ma«nbsp;num dominialtud intelligi poteft,quàm uisnbsp;nbsp;potentia fpiritus. Qued idcirco

dico,ne arbitremur ipfius corporis Chrifti manum quoad fubftantiam pofci,cS facramentum nondum certis uerbis cenfeeftum habeatur. Quarc id, quod in«nbsp;ferius ab hoc noftro adducitur,Etdignare potenti manu tua impartiri nobis imnbsp;pollutum corpus tuum,amp;fc.nonficeftaccipicndum,quafimanuipfaChrifi:icornbsp;porispræfenti quoad fubftantiSEucharifiia nobis tradatur. Sed hie eft fenfiisnbsp;precum,ut uiatep potentia diuinifpiritus habiles reddamurad corpus Chrifttnbsp;percipiendum.Quod fane fieri poteft,quamuis Chrifti corpus realiter non ad«nbsp;fit ;ut reuera etiam iuxta noftros aduerfarios nondum adeft, quando facer«nbsp;dos

D B BV ca AR« P A R s t nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ƒ

dos femplum ingreditur, nequc adhuc liturgi'am eft aufpfcatus.

Deinde cum uinum aqua mixtum in poculo traditur facerdoti à diacono,»S deum oratadhuncmodum;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nvexiritii^va-txiJnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lt;ra

6vlt;rj«s«etót;;quibus uerbis deum orat,ut,quæ offert,affumat ad fupercœlefte fuu akare. Credemusne ob ifta,panem QC uinum, quod tune offeriur, in cœlumnbsp;realiter auehif Nullum equidem arbitrer ita defipere,Ut fieexiftimet. Vtitac^ corftonVnbsp;ifta dicuntur in coilum recipi,quöd illa deus in confpedu fuo habeat grata:ita chrtjli defeejunbsp;corpus Chrifti concedetur ad nos uenire,quôd illius,quamuis in coelo exiften» ad fdera myftenbsp;tis,nos,dum manemus in terra, efficimur per fidem participes* Et quod dicürw.nbsp;mus de panis ac uini fubleuatione ad cœlum,idem credimus de corporis Chri»nbsp;fti defeenfu ad facramyfteria.Nec alia ratione cenfendum eft, in Adis apoßo*nbsp;licis dici.non tantum preces,fed etiam eleemofynasCornekj afcendifTead con«nbsp;fpedum amp; ad memoriam dei.-nempe quod illas deus acceptas Si gratas habue»nbsp;rit:haud fane quod pecunie,panes aut facultatcs,quaspauperibus dabat,quoadnbsp;fubftantiam in cœlum auolarent. Quid igitur mirum fi etiam corpus Chriftinbsp;patres dicantad facramenta è cœlo deicendere,cum fide ac ipiritu in accipien»nbsp;dis eins iacramentis corpore ac ianguine eius ucicamur ÔC inftauremurf

Ad hæc aliquante inferius inducitur facerdos ad eundem modum orans, Uno duntaxat uerbo immutatojAvFj tvAflywff'flj/Tislf/’wj’óöto'zf/, i(gà n’gocAjat «wtkj/ös

Quod fuperiusdixerat âvo-jce(/,hic3-gôôto-zp appellat.

De his quippe loquitur, quae turn apponuntur denis,pane,inquâ,SC uino. Vbi O’“ uinîê prudes leder obiter annotabit,panem ilium Si uinum facrificia nominari, cumnbsp;nondum uerba confecrationis adhibita fucrint : quod eorû caufa dice, qui tan=nbsp;turn ob id Miffam dicut efle iàcrificium,quôd ibi corpus Chrifti ofieratur.- cumnbsp;lamenin hisliturgijsmultoantea panis Si uinum appellêtur iacrificium, quamnbsp;per uerba confecrationis corpus Chrifti,utifti putant,acceflerit,

Scribitur prætcrea in eadem liturgia non nihil poft recitationem illorff uer« borum, Accipitc,manducate,hoc eft corpus meum,quod pro uobis frangitur,nbsp;inremifli'onem peccatorum,diaconum dicereiBcnedic domine làndumpa»nbsp;nem:quem facerdos fubfequitur dicens ; TroiHiraiJ ygt;f//xW- ccg'Top nTty riytoy a-Syce•? fnbsp;j§«s5crs. Et rurfus diaconus: Benedic domine fandumpoculum.Et facerdos benbsp;nedicens dicit: 'n iy TnTHÿiu tsto) Tiyioy -r^tsSo-ÿ^ Qiiid precatur deum, Po/l confecraanbsp;ut ilia faciat corpus Si fanguinem Chrifti,fi iam,utifti fentiunt, ita corpus Chri tionm oraturnbsp;fti amp;2fanguis realiter adfuntjUtfubftâtiam cum panis,tum uini per tranfubftan^^P^°P°-^^‘*^^nbsp;tiationcm excluferintC Quae,obfecro,funt ilia quæ unit fieri corpus Chrifti,nbsp;nonfuntampIius,uerum,utiftiprædicant,recefleruntc'Profedo quandoita res*nbsp;habet,inanes funduntur preces. Sin uero panis adhuc eft,quod fieripetatur cornbsp;pus Chrifti,non per illa quinq; uerba prolata,utifti fingSt,realiter corpus Chri»nbsp;fti acceflît,St fie acceffit,ut rerum illarum fubftantia illi cefTerit,

Laîdunt hæc uerba Inconftantq caufam non parum:fed nobis mirifice fufira gantur,quiftatuimusex prolationeuerborurn Chrifti in facris myfterijs aftan»nbsp;lium fidem excitari.Vndeappofîtè facerdos precatur, cum ilia dixerit,8C qui»nbsp;dem aliquanto poft,ut cum panis, turn uinum fiant,nimirum comunicantibus,nbsp;corpus Si fanguis Chrifti, Nam cum natura fint panis Si uinum, quafi corpusnbsp;ÔC fanguis Chrifti eflent,nobis inferuiunt, quando communicantes per illa de»nbsp;ducimurad corporis Si fanguinis Chrifti participationem.

Sed iam liturgiam audiamus,quæ Bafilq nomine iacftatur.Is poft uerba,quæ BafîUusp^eS uocant,confècrationis, appellat facramenti Euchariftiae utrâ(Ç partem ta7»TV5rK, euchariftiænbsp;ceu diccres,exemplaria,2lt; figuras,quæ rei fimilitudinem habeant. Quamob» “’’quot;‘’’’‘’«ocrft,nbsp;rem,cum ifte nobis infultat,nbsp;nbsp;nbsp;uocitatfubinde fïguratores, non animaduertit,

a 5

T* a A R. ÔtFËN. AD G A R#

quanta patres, qui ita loquuti funt, contumdia infedetur. Verum folet, quà minus phrafim eorum inîeftam habeat, prædicare, illos, dum ita loquuntur, fienbsp;cfle intelligendoSjUt figuram dicant externam fpeciem facramenti,non corpo*'nbsp;ris ÔC fanguinis,quæ abfînt,ucrum quæ adfintre ipfa, quamuis non cernanturînbsp;ita ut figura cû re fîgnificata propriè atc^ re ipfaconiungatur. At ego K^7îTV7IT^^nbsp;fîcarbitror à Bafîlio ufurpari, ütetiam ufurpatur in facris literis, à quibuseamnbsp;uocem eft mutuatus,

contigitjUt fimul adu cum ea coniungi nequeat. In epiitola quoep ad Hebr» cap.9,legimus,Chriftum non efieingreffum in manu fada iànda, exemplarianbsp;ucrorum’îquod Græcèeft,KmTV7r«ô!A«fllt;t'«{/.Iudicetautem quifqj, antabernaeunbsp;Ium antiquum,quod exemplar erat coe!orum,ubi eft deifedes, ita fuerit excm:«nbsp;plar codeftis corporis, ut ipfum realiter in fe habuerit. Quare,cum Bafilius itanbsp;loquatur ut fcriptura, comentitium illud genus awp ivf/TVTraifj quo fucus modonbsp;ftruitur,haudquaquam putandus eft refpexiiTe. Verum hac dere,fauentedeo,nbsp;prolixe agetur inferius.

Chrifti corpus quis noncredat,iam benedidum fan's, fandificatum fatis, amp; de^. niepfatisfpirituiandorcpletumf’ Aduerfatur igiturliturgia ueftræ præfcntiænbsp;feali, ueflræ^ transfubftantiationi:noftrç^fentctiçuiciftîmfauet. Vbi cnim renbsp;tinetur integra fymbolorum natura, 6lt; corpus Chrifti rdinquitur in coelis,ibinbsp;Ipiritu fandificante opus eft,atcp benedicente,ut facramenta fuam erga communbsp;nicantes efficaciam Sgt;C uim habeant.

Huius farinæ baud pauca pofiem alia proferre:fed ledorem monuifte fatis cft.Is enim liturgias illas pcrcurrens,multas quidem fuperftitiones deprehen*nbsp;det : fed agnofeet item aduerfariorum caufam non paru lædfi Nos ucro,quænbsp;ipfe adducit,facile damus:nimirum peti,ut Chriftus de cœlo ueniat fuo ipiritu.nbsp;Nec^ manus,ut didum eft,aliud,quàm uim eius codeftem fignifïcat: neq; muisnbsp;fibiliter dominus inter communicantes uerfatur, nifi quoad naturam diuinam;nbsp;quæ fua gratia QC ineffàbili bonitate illis per fidem adeft.

De adoratione autem quomodo in facramêtis pcrcipiendis adhiberi queat.

béant. Qiiareeum percipiuntur facramenta,audiunturcp promifsiones ad ca fpedantes, fi Dominum adoremus,non proptereà illius realem corporalem^nbsp;præfentiam teftamur,

Atque hoc cur tam abfurdum uideri debeat, non intclligo, præfertim uobisgt; qui adoraris imagines fandorum, cereos illis accenditis, atque fufli um facitis,nbsp;inuecatisep bonis lateribus,quos ramen præfentes noncreditis adcftetquoquidnbsp;ftultius fingi poteftÆt rame ad earn ftultitiam etiam impietatem àdditis ; ut quinbsp;contra præceptum Dei,inuentahomtti«m,opera^man««m ueftrarum adore-

J5E 8VCBAR. .PARS t.

tis, Qiicd nobisoljijcerenon poteftis,fiquartdoin pcrdpiehdis facramenhs Deum ôd Chrifium adoramus:cumibi non hominum figmenta, fed iniînutanbsp;Dei, atc^ illius uerba coramunicantibus proponantuf. Quamuis,ut quod mihinbsp;uidetur dicam,ad euitanda fuperftitionum pencula,nolim hoe tempore adora:*nbsp;tionis externæ fîgna ineuchariftjæpereeptioneadhiberi, ututnon ad fymbolanbsp;panis 6C nini, fed ad ipfum Chriftum in cœlis regnantem dirigerentur,

Verùm non latis mirari pciïùm,Hortenfîum ifttim noftrum,acrem,ÔC indit firiuni ( utipfe uidetur fibi, utep fuieumprædicant)rhetorcm,actheologorumnbsp;culmen, in primo caufæ huius eonflidîu non adhibuifîe firmiora teftimonia,nbsp;quàm ea fînt, quæ iftæ confidæ h'turgiæ pro eo dixerunt. At de illis,ut arbitrer,nbsp;iam fan's multa.

Pergituero ifte,neque fui fi'milis efle definit: ôlt;f pro {cripturis,quas unicè fia** gitamus, patres obfrudit,eos^ no puros ac fimplices,ut^ intelligi deberêt:fednbsp;quemadmodum fui erroris patroni,ac fufFragatores uideripofsint. Ante aÜosnbsp;Chryfoftomum producit de facerdotio libro. 5. ubi fie feribit : O miraculum, ô ChryfoftonitKnbsp;Dei benignitatem:quicum patrefurfumfedet, in illo ipfo têporis arriculo om= defacerdoti^^nbsp;nium manibus pertradraturrac ieipfum tradit uolêtibus ipfum aceipere, ac corn ’ *nbsp;plecîiifit autem id nullis præftigrjs,fed apertis ac circumfpicientibus circinnfi-ftentium ocuiis,Num tibi ifia contemptu ac defpedu digna clTe uidetui d Ad=,,nbsp;dit fophifta,Ex ijs uerbis Cbryfoftomi uides, Chriftum efle in cœlis,no aliquid »nbsp;afFerre probationis,ne fit in teiris.-cum hæueritates non coliidantur. Qtiæ abnbsp;hoc tam male fanocapite fie depromuntur ex Chryfoftomo, fi expofucrimus,nbsp;utquæpræcedunt,exponenda ea eflè oftendunt, quis non affirmer, feriptorisnbsp;mentem nos tencre:iftum^ uerborum fuperftitiofum captatorcm è diuerfo mr'anbsp;ferèfallfiac alios perniciofè deciperc,cum patrum fermoncs tam uiolenter innbsp;fuum errorem, fimularo ftiidio fimplicitatis,traducitç' Certe fantftorum ora:«nbsp;tiones,utprima fronte fignificare uidenrur,non oportet accipere:fed potiusaclnbsp;eajquæ priera,pofterioracpdidäaftint,accommodare.

Audiamus itaqj paulifper,quæ Chryfoftomus ante ilia, quæ ifte addueit, lcri pferit,ut exipfis cognofcamus,quid etiam dehisfit credendû, Nam dumcon=,,'nbsp;ipicis,inquit,dominum immolarum,facerdotem facrifi'cio incumbentë,ac pre-^ «nbsp;ces fundentem,tum uero turbam circumfuiàm pretiofo illo fanguine intingi ac ’ »nbsp;rubefierijCtiâmne te inter mortalcs uerfari, atep in terra confifterecenfesc' An”nbsp;potiusè ueftigio incœlos transferrisc’ Annoncarniscogitationemomnem ab=,*nbsp;iiciensnudoanimo,mcntcpuracircumfpicisquæincœlo fiintt'amp;'c. Dicarno^,,nbsp;bisis,quife patrum exiftimatconfuItifTimum, quomodoin myfterijsconfpicianbsp;mus dominum immolatum d Nos immolationis eius memoriamnbsp;tioneprætereaconfpicimus turbam circumftantem fanguine pretiofo demtninbsp;rubefieri^ Perre nullius circumftantium os aut uultus nouo colore inficitur.nbsp;Neqjdefi'nuntfacramenta percipientes in terris uerfàri.-nifi quoad curam,folicinbsp;tudinemjatcp mores,qui magis cœleftes conditiones, quàm terrenas referunt.nbsp;Nam fide folum,cogitat!one,mcntecp in cœlos communicando transferimur.

Quare fi hæc omnia d ici à Chryfoftomo uel translatione, uel hyperbole, uel Qratlo

Neque quifquam noftrmn inficiabitur, admirandum efle diuinæ bonxtans

D E E V C H A R, P AR s 1.

melotem demiferatElifæo C Cum furfum fuiflet raptus, certè non di'ccnt, l'Ilum quoad fiibftann'am in duobuslocis fimul fuiffe: cum tamê Chryfoftomus ibifcrinbsp;bcre audeat, eundem Heliam furftim ÔC deorfum fuilTe: quæ profedîo fie accipi AïïegoYM lt;fenbsp;debent,utcorpore præfentia^realifurfumfuerit,deorfumucrô fpiritu atc^uirHelw.nbsp;tute : quæ pallio feu melote iplîus aptiffîmo fymbolo demonftrabantur : ut panenbsp;ac uino, carnis atque fanguinis Chrifti uis poteftas^ ofienditur:atlt;^ ita pulchrenbsp;fit, utfituerumquodferibitChryfoftomus,utChriftusÔC carnemfuamnobisnbsp;reliqucrit,amp; ipfamhabensincœlum afeenderit.

Ét quia hune patrem fibi non leuiter patrocinari arbitratur, eius adhuc tefti chryfoflomi monio alio inepiflolam priorêad Corinthioscapjo. utitur. Nam homdia 14,nbsp;fie feribit : Qiiod fummo honore dignum eft, id tibi in terris oftendam. Nam ? »nbsp;quemadmodum in regijs non parietes, non tedfunr aureum,fcd regium corpus gt; »nbsp;in throno fedens omnium præfiantiffîmum eft, ita quoque in coelis regium cor i »nbsp;pus,quod nunc in terra tibi uidendum proponitur: neque angelos,nec^ archan gt; »nbsp;gelos,non ccelos,non cœlos cœlorum, fed ipfum horum omnium tibiDomi=lt; gt; gt;nbsp;num oftendo, Animaduertis.quónam pado quod omnium maximum eft atqj gt; gt;nbsp;præcipuum in terra non confpicaris modo, fed tangis: neque folüm tangis,fed » »nbsp;comedis Slt; eo acceptodomum redis. Quafi citra controuerfiam ullam quæ at- » gt;nbsp;tul ƒ c fententiam fuam confirment,fubiungit : Hæc Chryfoftomus,qui regiû cor gt; gt;nbsp;pus,quod agnofcit in cœlis, fatetur proponi uidendu in terris,6Ó comedendum î,nbsp;adeo, nimirum in facramento. At fi percontemur, quomodo corpus Chrifti j gt;nbsp;nobis exiftimet uidendum in terris proponi, quidrefpondebitt' Anoculis corxnbsp;poris dieet nos illud confpicaricQitod fi carnis oculis tacîutorporis hoc fiesnbsp;ri contenderit,non folùm fenfibus repugnabit, fed etiä fibi ipfi maxime aduersnbsp;fabiturripfe enim ubic^ cJamitat,corpus Chrifti fub fpeciebus illis panis 6C uini,nbsp;ut loquitur,inuifibiliter adcfle:neq?cum Auguftino cofentiet,qui ait uifum, gunbsp;ftum,tacfrum, atq? olfaeftum nil a!iud,quàm panem ÔÔ uinn renuntiare. At,utnbsp;arbirror,dicet,oculis öt tadufideipræberi nobisuidendum atque tangendum»nbsp;Qiiod fi refponderit, eum etiä refpondere oportebit,cur opus effe ftatuat corponbsp;taiipræfentia.NamadidjUt fide uideaf,tangatur, ÔÔ comedatur, ea no eft opusnbsp;præfentiæ ratione,cû ueteres in deferto nobifeum eundem fpiritualem cibû edenbsp;rint,5lt;^ fpiritualem eundem potum biberinttSi^ Abraham fit ditftus uidifte diemnbsp;Domini, qui tarnen eum præfentemre ipfa no habuit.Nam fidei uis eft,ut non vis fidei tâfernbsp;minus in abfentia,quàm in præfentia feratur»nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;turm abfentùt

Accedit hue prætcrea, ilia Chryfoftomi uerba ( in terra non confpicaris fo^ inpriefen^ lùm,fed tangis, ^c.)non poflenifiadfacramentûreferri. Senfusquippecorpos^^'^’nbsp;tis inmyfterqs tantum panem amp; uinum tangunt atep uidenttnifi adeo quis uelitnbsp;defipere, utrotundam illam figuram corporis Chrifti accidens elfe, non panisnbsp;exiftimet,Sôfaporcm,odorem,colorem^,ac cæteras proprietäres, quæ à fenfi-btis communicantium percipiuntur,non panis Qi uini,fed carnis amp; cruoris Donbsp;mini efle. Atqj ut rem apertius explanem, cum ait(quod fummo honore disnbsp;gnum cft, id tibi in terra oftendam ) fi de oftenfîone loquamur, quæ fub fenfusnbsp;exrernos cadat,folùm de facris fymbolis intelligi poteft : quæ in terra tratftanturnbsp;diftribuûturtquibus nos docemur,qui fumus identidem in terra: cum tarnennbsp;id quod docetur atq; fignificatur,nempe corpus ipfum Chriftijfit in cœîis. Innbsp;terra itaq; funt,SC,qui docentur,homines,Slt; facramenta quibus doceturjfed resnbsp;ipfa, quæ docetur, præfentiarcali cœlocontineturtin terra ucrô elfe per fîgnifï«nbsp;cationem,fidei apprehcnfionem,ôi ui fpiritus ac gratis, dici poteft,

Nec^ debemus adeô ijs, quæ ifteadducit, Chryfoftomi uerbisaurcs accommodate, quin eundem audiarauspaulô ante in eodem loco quàm ifta feriberet,

I® nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;P» MAR. DEÏEN. AD GAR.

ita dfflerentcmîNam dû in hac uitafumus,ut terra nobis ccelum fi'tjfacit boc rny fterium. Afcende igitiir ad cœli portas,Slt; diligenter attenden'mo non cœli,fednbsp;cœlicœlorum:SCtuncquod dicimusjintueberis. Verba hæcinconftantius denbsp;»ndußria præterqt,cum tarnen tjs,quæ afFert,coniunlt;fîa legârur,quia uidit eafu»nbsp;teftimoni] omneni uim retundere. Oftendere uult Chryfoftonius regium corpus in throno fedês ijs, qui funt in terra fidelibus. A t qua rationed Si fie in terranbsp;Îînt, ut animo uerfentur in cœlo. Ideô illos afcendcre,nimirum fide, ad portasnbsp;cœli,nec tantum cœli,fed etia.m cœli cœlorum iubet.

iJemCbryfi^ nbsp;nbsp;nbsp;Verum,ne abhachomiliadifeedamus, operæpretiûeftuidere,quomodoil

fiomuf. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;le pater eâ parte eius,quâmoralem inferibit, aufpicctur.Hçc ergo,inquit,cû in-

telligamus,dilediffîmi,uelimusinuicem unitatêferuare.-ad boc enim nos indu-citfacrificiû illudformidandum èC. admirabile,quod iubet nobis,ut cocordia SC Uobis inftar cbaritate maxima ad feaccedamus,amp; aquilæ in hac uita fadiad ipfum cœlû euonbsp;aquildrît uolan lemus,aut etiâ fupracœlum. Vbi enim eft cadauer,inquit,inic aquilæ. Cadanbsp;ca= ygj.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;corpus propter mortê.Nifi enim ille cecidiflct,nos nô refurrexifiè

‘ mus.Aquilasaûtappellat,utoftendat, adalta eû oporterecôtendere,qui ad hoc corpus acccdit,SC nihil cû terra debere eielfe comune.necpad inferiora trahi SCnbsp;repere,fed ad fuperiora femper uolare,6C in folem iuftitiæ intueri,mentis^ ociinbsp;lum acutiffîmS habere. Hæc,ni fallor, fatis declarant,quid in hac ftia concionenbsp;Chryfoßomus docere uoluen't. PoiTem facile multa huiusgeneris ex eodêau-tbore proferre. Sed alibi, ut fpero,eruntopportuniora. Idcircônuncprtetermit-tenfinâ quæ modo funt allata, fatis docêt, cômunicantibus in Ecclefîa fidelibusnbsp;exhiberi quidem corporis Cbrifti facramentû in terris : atremincœlis prorfusnbsp;efle quærendam,quô illos adhortatur ut inftar aquiîarû mente ac fpiritu uolent,nbsp;Quôd uerô nofter ifte poftbçc eos reprehenditutinfîdeles,qui corpus Chrinbsp;fti ,cûfîtfinitæ naturæ,inmultis locis uirtute diuinafimulelTe non pofleftatuat,nbsp;banc fuam calumniam fi aliquo argumento confirmaflet, ego quoqj illam nite^nbsp;rer confutare. At cum dicat tantùm,non probet,ego etiam eos,qui hoc fentiût,nbsp;infidèles efle, fatis babebo folùm negare : neque meam negationem illius affir»nbsp;matione minoris ponderis fiituram apudledores uerebor.

AmbroßiK, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ambrofium prætereà, SC aliquot patres facere fecum exiftimat : quod ut fit

J î uerum diligenter excutiemus. Ambrofîus,inquit, in Pfalmû jS.fic habet. Vi-gt; » dimus principem facerdotum ad nos uenientem:uidimus SC audiuimus pro no » gt; bis efferentem fanguinem fuum, Sequamur,ut pofliimus,facerdotes,ut offerasnbsp;» J muspro populo facrificium, etfi infirmi merito, tarnen honorabilesfacrificio.nbsp;» gt; Qiiia etfi nunc Chriftus non uidetur offèrri, tarnen ipfe ofiertur in terris,quan»nbsp;» » do Cbrifti corpus offèrtur,imô ipfe offèrri manifeftatinnobis,cuiusfermo làn»nbsp;3 gt; difîcat iàcrificium quod offèrtur. Audis, inquifPleudoconftantius,bic Cbriftinbsp;3 3 corpus offèrri in terris, idcp ab ipfo Chrifto, ea ratione,quôd fermone eius (an-3 J difleatur facrifîciû, quod offèrtur. Qiiando Ambrofius cæteri^ patres aiunt,nbsp;.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Chriftum, corpus'ue illius ac fanguinê in terris offèrri,nibil aliud uolunt,quàni

nos in Ecclefia memoriam celebrari, gratiasep agi Deo, deillo uero oblationé expinbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;facrificio in cruce olim femel oblato:fentiuntcp noftra myfteria fîgna

crificium cor= imagines elfe rerum, fanguinis, inquam, carnis, SC corporis Cbrifti iamlon» porif Chrifii. gè ante immolati,^ nunc in cœlo regnantis.

Atep hoc itacflè,quicquid ifte blateret, ipfe Ambrofius in hoc eodem loco teftatur.Nam illauerba 58. Pfalmi,Siquidem in imagine pertranfithomo,SCc,nbsp;Vmbra,imago, cxponit.Facitautem rerum tresgradus,umbram,imaginem,8C ucritatem: attpnbsp;CT ueritaf,nbsp;nbsp;nbsp;ueteres,qui fub lege uixerunt,umbras habuiffe memorat: in ecclefîa uero nunc

eflè imaginesîin futura denicp uita,feu in cœlo, elfe res ipfas ÔC rerum ueritatê.

Qu*

DB E V C H A RÏ P A R Î t nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;II

Qiiæ ne ignorcmus, cxemplts demonftrat, SC inter caetera illud ponit t ucteres iimbram habuiflejquando pctra illis concéda eft,unde aquam haberent ad fîtimnbsp;cxtingucndam.Ibi cnim Chriftus demonßrabatiir obfcurius,ôi^ quodammodonbsp;per umbram,utpotus honiinumfalutaris:Eiufdem rei, corporis inquam amp; fannbsp;guinis Chrifti, nos hoc têpore in myftertjs imagincmtradamus:rerum ueritasnbsp;eft in cœlistquam fi uelimus intueri eô afcendamus oportet, Atcp adeô fe con»nbsp;tinet Ambrofîus ijs gradibus,ut etiam quoad ofFerentcs rem ita fc habere tellesnbsp;tur.Nam uetercm umbram Chrillifuum corpus olFercntis fub lege inquir,prinnbsp;cipem facerdotum fuifle, Chriftus autem rc ucra tempore mortis feipfum obtu*nbsp;lit:ô6 in cœlonunc eft pro nobis intercedens, AtinEcclefiafunt miniftri,uel,nbsp;utloquitur,facerdoteseiusimaginesjin quibusjUcI per quosipfc Chriftus, ce«nbsp;in imagine,offcrridicitur, quando eins mortis infynaxi memoria celebratur»nbsp;Affirmât^ideo nos habere hie Chriftum offerentem, quia Petrum, Paulum*nbsp;Thoraam,Iohannemcphabemuseiusimagines, Neminem autemdubitarear*nbsp;bitror,ita Petrum, Pau!um,Iohannem reliquos^miniftros Eccicfiae Chriftu renbsp;ferre,atcg illtus imagines efle, ut tame Chriftus non fint re uera nec efle polfint.

Atq; neiftafingià me credantur, baud grauabor eiufdem Ambrofij uerba rp/7«y Awéróa fiifius adfcribere,quæfic habent:Pn'mùm igitur umbra praeceffît, fecuta eft ima fij uerba.nbsp;go,erit ueritas, Vmbrainlege:imagoin Euangelio;ueritas in cœleftibus. Vnv * *nbsp;bra euangelljjSC Ecclefiæ cógregationis in iegenmago futuræ ueritatis in Euan »,nbsp;gelio:ucritas iniudicio dei.Ergo quæ nunc cclebrantur in Ecclefia,eorum urns,,nbsp;bracratinfermonibusprophetarum:umbraindiluuio:umbrain rubromari,,,nbsp;quandobaptizatifuntpanes neftriinnube Sc in mari. Vmbra in pctra, quæ,»nbsp;aquamfluxit, SCpopulumfequebatur. Nónneülud in umbra crat facrofanâinbsp;huius myftcri] facramentum C Nonne umbra crataqua è petra, quafi fanguis è gt; jnbsp;Chriftilatere,quæf»gientes fepopulos fequebaturjUtbiberent, SCnonfitirent; gt; gt;nbsp;redimerentur, amp; non perirente'Sed iam difcelfit umbra nolt;ftis SC caliginis lu=gt;,,nbsp;datorum.-diesappropinquauitEcclefiæ. Videmus nunc per imagincm bonajôi^,,nbsp;tenemus imaginis bona. Poft hæc Ambrofij uerba quæ modo adduximusjilla s gt;nbsp;ftatim fubijciuntur,quæ Inconftantius citauit:quem tarnen oportulfièt illa,quçnbsp;fequuntuqnon omififfe, quia non parùm ad rem præfentem feciunt, Sic enimnbsp;habenuEtipfe quidem nobis apud patrem aduocatus alïiftit:fed nunc eum non,,nbsp;uidemus,tunc uidebimus,cum imago tranfierit,ucritasuenerit.Tunc iam non,,nbsp;per fpeculum,fed facie ad faciem ea, quæfunt perfeda, uidebuntur, Afcende,,nbsp;ergo homo in cœlum, SC uidebis illa,quor mn umbra hie erat uel imago, Vide*,,nbsp;bis non ex parte,non in ænigmate,fed in confummationetnon in uelamine, fed,,nbsp;in luce:uidebis ilium uerum SC æternum atep perpetuum facerdotem, cuius hie,,nbsp;imagines uidebas,Petrum,Paulum,Johannem, Jacobum,Matthæum,Thomä:,,nbsp;Uidebisperfectum hominem iam non imagine,fed ueritate,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*,

Poftrema hæc didla idcirco adieefiut hunc patrem intelligamus, imaginem in uef» accipere,quæàreipfa diftet. Scio enim impoftorum uafriciem, qui dicunt innbsp;facramento quidem imaginem efle,propter panis SC uini accidentia:fednbsp;minus rem ipfam præfentem fub illis elTe. Cur non credunt exeplo Ambrofij*nbsp;ut Petrus, Paulus, SC Johannes imagines erant Chrifti,fic Euchariftiæ fymbolanbsp;corporis SC fanguinis Chrifti efle imagines f Quarum rerum naturam folidamnbsp;Sc ipfam ueritatem manifeftam ôtfpatefadlam fi qui uolunt pcrcipere,in cœlumnbsp;iubet Ambrofius ut afeendant : quod nunc fide tantum contingit pijs, SC poftnbsp;mortem pleniflîmèconcedeturç; Nec plus præfentiæreiconcedcdum eft,Petriinbsp;Johannis,ô(^ Thomæ imagini,quàm imagini panis $C uini in euchariftia, fiqui*nbsp;dem tam hîc quàm ibi,Chriftus ut ab imagine fecundum Arabrofium refertur.

11 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;T* M A R* D E F E N* A D G A R,

,, nbsp;nbsp;Colligit prætercaà^ obiter uul t anno tari Inconftantius, facrificiiim Eccîefîç

j^^nonefTegratiarum adionein,ut quidam ex figuratoribus uolunt, fed ipfum J J Chrifticorpus. Vnde dicitur facrificium incruentum QC uiuificS. Ifta refellen-di non eft in præfentiaidoneus locus* Id tantum hunc rogabo, qui omnia quaflnbsp;per nebulamiadatjS^ fcribit,utnosdoceat,etiamfi daremus corpus Chrifti, utnbsp;uult,re ipfa prçfens,quaenamefle poflît eins obla tio, fi memoriam amp;gratiaruninbsp;acftionem de mortCjquam in cruce noftra caufa obijtjfubtraxeritCDicat obfecro,nbsp;quidillud fit,quod ita plenis buccis clamat corpus Chrifti SC fanguinc offer rec'nbsp;Hoc,inquam,femel expédiât* An ifta patri ita fiftunt,quafi eis careat f An itanbsp;offeruntjquafi praefentia ilia coram fe non habeatf Hæc, opinor, minime dieet*nbsp;Quid uero aliud refpondere pofRnt,iam tandem aliquando inueniant. Quodnbsp;cum fecerint,inde materiam confutandi eos nancifear: nunc uero dum tantumnbsp;dicunt,nihil autem probant aut cxplicant,cos licet abfq; metu, fed non fine iu-fta indignatione pra?terire,qui tarn audaefter loquantur,quæ nefciant;SC dum lonbsp;quuntur,fe ipfos non intelligant.

Amh-ollj fup^ nbsp;nbsp;Additur alius ceuex Ambrofio locus,nimirum in cap.ad Hebræos lo. quo

pofititij /oc»r. fua ifte probari fufpicatur : ideo ilium cenfeo cominus intuendum. Proinde ’’ unum,inquit,efthocfacrificium:alioquinhacratione, quoniam inmultislocisnbsp;offertur,multiChriftifuntmequaquam, fed unusubic^eftChriftus, SC hicple=«nbsp;nus exiftens,6C illic plenus,unum corpus.Sicut cnim qui ubiq; offert unum cornbsp;,, pus eft,Sc nonmultacorpora:itaetiam8Cunumfacrificium,amp;.'c. Nonpoffumnbsp;huius hominis non mirari plumbeum iudicium:qui utipfe,quifintteftes,quosnbsp;adducit,nilpenfi habeat,itaillos arbitratur à nobis abfep ulla explorationc fta=«nbsp;tim admittendos* At deigratia nos non ita caremu5nafo,utille religionc acnbsp;pietate deftituitur*

Primùm Ambrofij antiquiora uolumina comentarium iftum ad Hebræos non habent Deinde quid Erafmus,in recognofeendisauthoribus acerrimi uirnbsp;iudicij, fenfsrit hac de re in fua cenfura, non grauabor fubqcere. Ex Anglianbsp;quidam doefti miferuntad mefpeciminis loco pagina defcriptamexcommeivnbsp;Era/tni iudiciti tartjsinepiflolamad Hebræos,quibuspræfîxum erat Ambrofij nomen. Sedtonbsp;de conimenta=‘ ta phrafis magisrcferebatRemigium,aut Anfelmum, aut alium eius notar fcriinbsp;rijsAmbnßj ptorem,quam Ambrofium. Eraftni ergo fretus cenfura, tefiem hunc utadultenbsp;Kebraos/ J^inum 6C commentitium poiTem retjeere: atep me ad hoc faciendum noparumnbsp;iuuaret,quod non fblumPrimafius, Remigius, Sc Haymohæc eadem prope*nbsp;' modum uerba extulerunt, uerum etiam Chryfoftomus ante eos omnes ea fieri*nbsp;pfit. Etcertèab illo commentitius ifte Ambrofius, SCaltj pofteriores ca decer-pferunt. Atque hinc eft file confenfus, quern ifte ut admirandum iatffat. Etcertè res leuis non fuiffetjfi omnes eodem tempore, in diuerfis locis degentes, to-tidemuerbis eadem feripfiffent. At cum omnes, utdixi, ab uno acceperint,nbsp;quid hie obfecrO,uel nouum,uel inufitatum acciditc' Gardinerum uero nonnbsp;puduiqeundem teftem mutatis nominibus,loco plurium fupponere: ac ne mi-remur,eundem obti udi fermonem,hoc ob fcriptorum admirabilem confenfumnbsp;euenire affirmât.

Nec tarnen huncperfonatum Ambrofium ita pertimefeimus, quafi contra nos teftetur.Excutiatur,quaefo,totus.-8C plus audiemus illû fauere nobis, qusmnbsp;,, Inconftantio. Sic enim loquitur:Proinde commemoratio fuit, non abfolutto;nbsp;,, quiaquotidièîjfdempurgabanturhofttjs,SCipfiifacerdotes,SC populus pariter.nbsp;,, InChriftoecontrario,femeloblataeft hoftia potens ad ialutem fempiternam.nbsp;J, Quid ergo nosc'Nonne per fingulos dies ofFerimusc’ Offerimus quidem,fed renbsp;,, cordationem facientes mortis eius.Et una eft hate hoftia,non multatiquia fem elnbsp;oblata

D E E V C H A R.' P A R S E nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tj

oblataeß mfanera fancîorum. Hoc autem facrifîciumexempIanHius nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;j

fum femper offcrimus : nec nûc quidem alitr agnû eras, alium hodie:fed femper,, idipfum. Poft hgc ftatim ilia fubdunt,quç ifte citauit:atc^ ijs hæc alia conedunnbsp;tur,quæ de induftn'a præterit,quôd appn'mè déclarent,fî quid ambigui,aut ob»nbsp;feurihaberent ea, quæ funt interpofita, Pontifex enim nofter ille eft, qui ho= ’ *nbsp;ftiam mundantem nos obtulit.Ipfam ofièrimus QC nunc,quæ tSc oblata quidem ’ ’nbsp;confuminonpoteft. Hocautem, quod nos facimus, in commémorationem fit ”nbsp;cius,quod fadu eft* Hoc enim facite, inquit, in meam commemorationê. Non ’ ’nbsp;aliud facrificium,ficut pontifex, fed idipfum femper offerimus:magis autem fà= ”nbsp;crificij recordationem operamur. Potuitex ijs omnibus,quære» *nbsp;cenfui,fi uoluiiîet, facileintelligere, quid effet Ambrofîo Chriftum,uel eius cornbsp;pusfacrificari,quid''uein multis locisfimul idem offerriipræfertini cûdicat. Of î^otaexCbry^nbsp;ferimus quidem,fed recordationem facientes mortis eius.Atq? cum addat,Hocnbsp;aûtfacrifîcium exemplar illius eft:deinde, Hoc aût,quod nos facimus,in com=nbsp;memorationem fit eius, quodfaâum eftramp;Tad extremû, Sedipfumfemperoffe oblModica=nbsp;rimus:magis aût facrificq recordationem operamur. Sed quia ornando men?nbsp;dacio tantum ftudebat,ideô feribentis mentem ac iênftim uolcns præterqt.

Statuit ergo Ambrofius,ut hicadducitur, Oiferre Chriftum,ucl corpus eius, effe recordationem mortis eius facere, ac eiufdem exemplar exbibere: com»nbsp;memorationem quanda repetere,eius,quod ante geftum cft.ita ut inagis dicen»nbsp;cendi fîmus,recordationem facrificij operari, quàm oiferre. Hæc tam confptnbsp;cua funt adeo clara,utpatefaciant liquide quomodo fitaccipiendum,quod dinbsp;citur,In multis locis eundem Chriftum offerri. Nempe,quôd idem fit Chriftus,nbsp;non utique alius aut diuerfus,cuius mortis commemoratio, exemplar, recorda»nbsp;tio fit fimul ab Ecclefia in multis locis. Miniftri fane diuerfi, alij communicates,nbsp;alius panis, aliud uinum eft in diuerlis locis, ubicunque cœna Domini peragi»nbsp;tur. At quis dubitet eundem Chriftum celebrari,ac referri, ubicunque myftcnbsp;ria hæctradanturt'

Damns itaq^ Ambrofîo,îicetcommentitio,corpus Chrifti efle,ut dicit,ubicp hactntelligentia,quôd fidelibusliceat in quouis loco illudidem fide agnofeere. Quo fènfu cofnbsp;ac de ipfo eodem pro nobis in crucem aefto gratias communicando agere. Ne=p»lt; cbrijlididnbsp;quealiudifte Ambrofiuspotuit fentire, cum diceret:Sed unus ubiqueeftChri=f°-^^nbsp;ftus. Id enim quoad corpus eius propriû dari nullo modo poteft, cumfitfinitu, °nbsp;nec^pofftteffTe ubiq?,quod utfingulare propriû^ naturæ diuinecoceditur. Pie»nbsp;nus igitur Chriftus eft ubique: quoniamubicunt^ facra myfteriapeïagunf,eiusnbsp;integri ac perfeefti, non autem mutilati aut diuifi exemplar, memoria, 66 recor-^nbsp;datio,cumprecibus,6Cgratiarum a(ftionibus,Slt;^ fummis laudibus peragitur,

Eftiam huicloco perfpicuèfatisfaóum. Id tantum fupereft, ut dilucidum faciam, quid Remigius Haymofibi uoluerint, cum adijeiunt, ut ifte refert,nbsp;Animaduertendum eft, quia diuinitas uerbi dci, quæ una efts Sé omnia replet, « «nbsp;Si tota ubique eft, ipfa facit, ut non fintplura facrifi'eia, fed unum, licet à muE c cnbsp;tis offeratur. Horum uerborum porr^hic eft fenfus : Si multa facrificia eflent, lt; «nbsp;multiadeo Chrifti effent: at id prohibet diuinitas uerbi, quæunam duntaxatQj;*lt;re«o«pö/nbsp;habet hypoftafîn, quadominietiamnoftri naturahumana fubfîftit. Proindeyînt «•ƒ/ƒ multinbsp;quia dari non poiTunt multi Chrifti abfque multis hypoftafibus,5C perfona uer» Chri^i.nbsp;bi una eft hypoftafls, ideo propter illam multi Chrifti elfe nequeunt. Cum^nbsp;unus tantû fit Chriftus,illius eiufdê memoria fiqubicunqj cœnaDomini habet.

Damus igitur unum corpus Chriftiex uirgine fumptû in multis locisfimul offerri : modôaccipiatur oblatio ut Ambrofius, uel potius Chryfoftomus eft in*nbsp;terpretatus ; natura Chrifti diuina fieri, ut non multa fint facrificia, quandonbsp;b

»4 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Pt H A R. D E T E Tî. AD G A R.

propter illam fton multi poflîntefle Chriftit Miror^ unde Iticoüfiatius, cum illi tantum habeant (diuinitas ucrbi Dei ) reddat(diuinitatis Cbrifti potêtia) qua«nbsp;füllt uoluerintopus effe potentia Cbrifti,ut eins corpus fit fimul tn mulns locis.nbsp;Cum illi folum dicant, diuinitatem Cbrifti effîcere, ut non fint multa facrifïcia;nbsp;quandoquidemjUt dixi, propter unam hypoftafin perfonæ uerbi,non poflGnt efnbsp;fe multi Cbrifti. Et fenfum bunc efle proprium, déclarât ipfa conclufio. Sicnbsp;enim inferunt : Nam fi aliter effet,quoniam in multis locis offertur, multi effentnbsp;Cbrifti;quod abfit.

Sedintereà percontari non omittam:Si,ut ifti confentiunt,no funt multa fa-crificia, fed unum,qua!icentiapermittitisuos inCanone utdicaturiHæc dona, Papi/lte inEu= hæcmunera,bæc fanda facrificiaillibataC Quare uel Canonem ueftrum,quônbsp;definite aliquando bæc loca patrum nobis obîjcere.

cifj. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;latine autemfuperfluum fit,ut de uerbis Cbryfoftomi quicquam dicâ.Natn

cum ealaruato Ambrofio fuerintaffûta, qui uniitn norit,utrunc^ norit. Sedid non prætereundum, uaniflîmum hominem, cum ob prauum corruptum^ fenfum afiîxum bis patribus, putarit fehoftespoftrauiffe, infultarenobis petulâtianbsp;plufquam fatyrica : fed quàm uerê, obfecro, audiamus. Verba enim mcndacif»nbsp;,, fîmi Thrafonis libet aferibere. Audifigurator.tam certô credebantij patrcs,ue:*nbsp;,, rum Cbrifti corpus offerri,nonfiguram, utin potentia diuinitatis Cbrifti fidemnbsp;,, fifterent, que non dubitabant id poffe effîcere,ne neceffe haberent multos Chrünbsp;,, ftos cofiteri. Cum alioqui,fi nihil aliud quàm figuram offerri credidiffent,facilcnbsp;,, eftjunius Cbrifti innumeras habere SC cogitate in pane 6C uino figurastquomo*nbsp;,, dô unius hominis mcrtalis, cum piduras plures pidas aut fculptas uideamus,nbsp;,, non eômagi : hominem ipfummultiplicatumimaginamur.Sed utad Chrifiumnbsp;,, redeam,unum SC eundem Chriftumtot figuris,SC tam uarqs in ueteri lege prat-,, figuratum,à figurarum numero multiplicari no dicebant : nec ij patres, fi folainnbsp;,, Cbrifti figura credidiffent offerri, hîec ita tradaffent, ut ubi nihil fubeffet caufç, ’nbsp;,, abfurditatem colligèrent de multis Chriftis ,quæ à figurarum multitudine nonnbsp;,, fequitur, fed à ueritate corporis oblati omnino fequitur,nifi quatenus mira Delnbsp;,, omnipotentiaidefficiatur, utunûSCidem Cbrifticorpus in multis locis offerrinbsp;,, pofsit,ita tarnen,ut unus ubique fit Cbriftus,SCc. Mirum quàm fibi placeat,u£nbsp;epitheti noui repertor, quo nos flageller, dum ore tumido figuratores defpedcnbsp;appellat; neep uidet hune præclarum titulumfilio Dei,non autem nobis eónue-nire. Mam ille ipfe uoluit fe in lege, atque ante legem multis figuris adumbrari.nbsp;Atiçidem innouo Teftamêto facramëtainftituinqueuniuerfaEccIefia fempernbsp;typos, exêplaria,figna,SC imagines confueuit nominate. Quare ille in primisnbsp;dici debuitfigurator,qui, dûuiuimus hic,pro fualenitate figurisinfirmitati nosnbsp;ftræ côfuluit,res ipfas,SC quidêapertasacreuelatas,in cœlefti patria coceffurus.nbsp;Quod fi SC nos, ceu participes proprietatis filq Dei, SC fratris noftri primoge-niti, figuratores appeUcmur, quôd figuras abilloinftitutas defendamus figuras

DEEVCHAR*PARSL wusjticc^ patres hoc credïdifle docemus. Contêdimus enim in facn's myfterqsnbsp;gratiarum adionem,cômemorationem,SC memon'am fieri corporis SC fangui»nbsp;nisdomini pronobi's traditi,at(^ hoc efle,qliod patres appellarintofFerre» Qua*nbsp;reiuxtahuiufmodifîgnificationemCorpüs ÔCfanguisChriftidiciturofFerri: nSNo»figuriinbsp;ifta fùnt ea quæ cotnnlemorantur,amp; de quibus gratiæ aguntur,nbsp;famûsne hic figuras faut de figuris grattas agitnust'NemoUnquamnbsp;hæc dicere.Panem quidem Ô6 uinum docemus figuras effe, eas qüidem nonßu^p^g „gi,^nbsp;qualeicuncßjcorporis Sgt;C fanguinis domini:atpro illorum figiiificatis gratias aginbsp;niusinecnoneorundemmemoriamfacimus. Ideo prajfiigiatof haud noftramnbsp;fintcntiam reprehendit,fed alienam:nifi fortafle credat,fe præftigqs fuis effcdunbsp;rum,ut alienam opinionem credamus noftram. Sünto figürçquàm uclitmultç: fisurlt;eßtnt ,nbsp;unum femper eft,quodcommemoratur,quod fide percipitur,S€ de quo gratins

Cur ergo,inquit,patres abfurditatem de muîtis Chriftis proferebât, quæ tari, tum'uideturporuilTeoririexueritatecorporisoblatic' Caufa propterquampa»^^nbsp;tres abfurditatem propulfare uoIuerint,Ôlt; italoquutiftnt, duplex affèrri poteft.nbsp;Prior,quoniam panis eft,quiproponi£urin menfa domini: amp; à icripturis, ÔC abnbsp;Ecclefia nihiJominus uocatur corpüs Chi ifti,quia illud fîgnificat,amp; refert. Vnnbsp;de,ne putemus ipfum panem ac uinum ofFerri, eufarunt patres huius generis lonbsp;quutionibus transferre animos auditoru ad rem ipfam,quæ ofFertur, ÔC ad Chrinbsp;ftum illos euehereme fi credant,panem re uera corpus Chrifti efle,tot coganturnbsp;Chriftos ponere,quot proponuncurpanes. Videbât enim fi fymbola res effent,nbsp;multos Chriftosfore.id ueronaturam diuinam uerbinon pati. Vtfubleuentiginbsp;tur animos communicantiumadrem quçofFertur,amp;ne fymbola putent uelcornbsp;pus uel ianguinem Chrifti elîè,ita loquuntur.Proptereauos tranfubftantiatoresnbsp;atep præftigiator es, qui corp us Chrifti fub illis accidèntibus panis SC uini claudi.nbsp;tis,euitarenonpoteftis,quintotponatisperorbem Chriftos, quot frufta panisnbsp;ad myfteriaadhibetis. Altérauerôcaufacurfîcremtradarint,eft,quoniamof*nbsp;ferendi aut facrificandi uerbis uti uoluerunt:qua: uerba fî propriè acciperentur,nbsp;quem^dmodum uitftimæ adfunt dC facrificâtur præfentes, ita eos corpus Chriftinbsp;oporteret in cœna domini præfens habere,quod ofFerrent atc^ facrificarêt:quodnbsp;profedô fi fieret, Chrifti mUltiplicarentur,nifî multa corpora uni Chrifto uelle*nbsp;mus attribuere.Ideô patres hoc fermonisgenere ceumonitionequadam,oftcn*nbsp;dunt fe,uerbis offerendi SC facrifîcandi non propriè uti,cum eis gratiarum aCrionbsp;nem,commemorarionem,atc^ fidei perceptionem intelligant: arque ita fît,ut exnbsp;multis oblationibushuius generis Chriftorum multiplicationonfequatur. Hacnbsp;fanècaufæ funt,curtamcautèatc^ accurate patres ij demoftrarint,ex multis ob*nbsp;lationibus non oriri Chriftorum multitudinem.Voluerunt enim oftcnderc,fymnbsp;bola ipfa non offèrri : SC uocem oblationem non efle accipiendam ufitato more,nbsp;Neep ut præftigiator fingitjullam hic diuinae potentiæ mentionem fecerunt: fednbsp;tantum diuinitàtisuerbi.cuiusnihilominus Ambrofius,SC Chryfoftomus,ut punbsp;riores,non meminerunt. Liturgia quidem Chryfoftomo adfcripta,utfuperiusnbsp;attigimus,iuxta Erafmi uerfîonem eius meminit,cû inquifEt dignes nos redde Potôwrf« reinbsp;potenti manu tua,ut participes immaculati corporis tui fi'mus. Quorum uerbo=‘iî’««r digninbsp;rum fenfus eft,ut potentia dei euadamus digni corporis Chrifti participatione.F”|^'’f’^'°”^nbsp;Vnde apparct, ilium diuinam potentiam exigére ad noftram ipforum immuta*^*^’^^,-tionem,

Sed non patitur præftigiator uerba patrUm fie explicate, ac dilucidè intelligi; Bernhardi fedquendamBcrnhardum adhuc producit,quofuamhancdiffùfîonem corpo*^^*^****nbsp;ris Chrifti per multalocafeprobare pofFeconfîdit* IsinfermonedeCœna doa» fnbsp;b 2

ié nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;P. H A R, D E F amp; N. A D Q A R.

» » mini ftc inquit: Sed unde hoe nobis pijflime domine,ut nos ucrmiculireptante^ » ’ fuper faciem terræjuos inquam,qui puluis cinis fumus, te præfentem habere

• * ’ mereamur prae manibus, præ oculis, qui totus £C integer fedes ad dextram pa=lt;

• * ’ tris.-qui etiam unius horæmomêtoab ortu Solis ufqj ad Occafum, ab Aquilonsnbsp;,, ufqj ad Auftrum præfto es omnibus,unus in multis, idê in diuerfis locisf Vnde

hocc'inquam.Certènon ex debito,nec exmerito noftro:fed ex uoluntatetiia,ó^ »’ dulcedinis tuaebeneplacito.Paraftienimindulcedinetua pauperibusdeus.Etnbsp;’ mox:Gratulare fponfa,gaude incomparabiliteripræfîdêtem habes, 8lt; redoremnbsp;’ ’ fponfum in præfentis exilij militia : pignus habes, arram tenes, quibus fœliciternbsp;», fponfo uniaris in patria gloriofa et amabilis fponfa:in terra fpofum habes in facranbsp;» gt; mentou'n cœlis habitura es fine uelamento:amp;: hic,ÔC ibi Veritas.’fed hic palliata,nbsp;9 ) ibi manifeftata», Bernhardum quendam hicadducifum praefatus,non iniuria;nbsp;quia hic fermo non eft inter légitimas Bernhard! lucubrationes annumeratus,nbsp;ut in meolibro pagina jii.difertisuerbiseft annotatum. Neqj tarnen, quifquisnbsp;is fuerit,qui hæc dixit,fuis uerbis noftram aflertionem confutat.Chrifium enimnbsp;præfcntem quoad eins diuinitatem, nunquam negauimus, Etquod ad corpusnbsp;etiam attinet,potcft dici prüfens,cum facramentum corporis eius nebis paffîmnbsp;præparetur,quod corpus Chrifli amp; dicitur St fuo modo clTe perhibetur.Chrifiunbsp;item nemo nefcitpræfio efle omnibus credcntibus : quandoquidem nemo créanbsp;dit,nifi Chriflum in cordehabitantem per fidemhabeat. Cum^ tefiatur Ecclenbsp;fiam haberein terra fponfum,quid uelit,exph'cat,dum adijcit,Tn facramento,uenbsp;lamine inquam,0(S fignificatione;habitui a ilium deniq; in ccclo abfeß uelamêto;nbsp;quia tum coràm eo fruemur,illum uidendo ficuti eft.-quem nunc fignis,amp;^ inuonbsp;lucris tantum fide cernimus. Nec debet quenquamturbare quodfubdit: Etnbsp;hîc,6lt;^ibiueritas;quiaficutin cœlouerum Chrifticorpus in confpeóu habebianbsp;jTius,itamod0facramentoadmonitiperfidem contemplamur non fióum,fednbsp;uerum ipfius corpus.Non enim fi'des defalfis autfidis credentes crudit, Vndcnbsp;pulchreconcludiqSed hic palliata,ibi manifeftatatccu diccrctur,Vcritas ilia cornbsp;poris Chrifti, quam modo apprehendimus fide, nobis per facramenta demon-ftrata,quæ ilium non plané apcriunt, fed tcdtèatq^inuolutè teftanturtin patria,nbsp;ubiuidebimus facie ad faciem,manifefta crit,SC clara.Iam,ut aibitror,fatis appanbsp;ret, quid nam de uerbis huius Bernhardi fuppofititij iudicem.

Bo-JiWdiKfa Nuncexipfo ueroBernhardoteftimonia producam:quibusnonobfcurepa rialterlocut. tebit,quid hac de re fenferit Jn Cantica Canticorum ferm. 55.ira feripfit : Habeonbsp;J J Sc ego uerbum,fed in carne.-ÔCmihiapponitur ueritas,fed infacramento, Ange-, J lus ex adipc frumenti faginatur,SC nudo fatiatur granotme oportet interim quonbsp;,, dam facramenti cortice effecontentum:carnis furfure:literæpafca:uelaminefi*nbsp;,, dei. Et hxc talia funt, quæ guftata afférant mortem, fi non de primitrjs fpiritusnbsp;3, quantulumcuncß acceperint condimentum : prorfus mors mihi in olla, nifi denbsp;,, prophetaî farinula dulcoretur.. Confert hoc loco notitiam Chrifti,quam angelfnbsp;habetjCum illa,quamnos,dum hic uiuitur,accipimus.Illi nudum eumcontem-plantur:at nos cognofeimus facramento indicatum, uelatum humanitate,atquenbsp;fideperceptum. Quæ omnia,quoniam à noftrarationeaffenfum minime impe-trarent,ncc^ illis crederemus,nifi fpiritus nobis ea perfuaderet,contempta,SCrenbsp;pudiata,mortem amp; quidem æternam afferrent,

J nbsp;nbsp;Deinde quam fubijefat huius collationis explicationem audiamus. Et quan

. talibet fane abundantia pinguefcantifta, non pari omnino iucunditate fumitur J J cortex facramenti,ÔC adepsfrumenti.FidesSCfpes,memoria SC præfcntia,æter-^na Sc tempusjuultus SC fpeculum,imago dei 8C forma ferui.Nempe in omnibusnbsp;’ J his fi'des mihi locuplesjintelledius pauper. Nunquid uero pars parintelleSluinbsp;fidei^

D E E V C H A R. P A R S I. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'17

fidei^c' cum fît in meritum ffta,ille in prxmiumc’Vides diftarc tantum inter pa=« bula,quantum inter loca:amp; ficut exaltantur coeliaterra,ita inhabitantes in eis,,nbsp;DocethifeeuerbisBernhardusô^ homines QC angelos pafei Chrifto, dC pabulinbsp;diuerfam effe rationem. Atep inter cacteras difFerentias hie affîgnatas ponit me« Mfworwnbsp;moiiam dC præfentiamtnos memoriam habemus,angeli præfentiam poffident. ponitur prx-Scruetur quæfo uerborum wTiSia-is. Memoria opponitur præfentiæ: fides apersp’wti^e 4 Bern-inbsp;tæcontemplationi:fpeculumelaro afpedui:forma ferui diuinae imagini. Pro=nbsp;inde fi antithefecuc ratio fpedetur, nobis memoria eft relidîa ; angelis uero atquenbsp;fandis inpatria degentibus præfentia cedit. Rem amplificare non ftatui, quianbsp;perfefedilucidaeft:Slt;^fperoledoresBernhardi longefore diligentiores, quamnbsp;ut nudo Inconftantij teftimonio uelint efte contcti:qui nos audet 4nbsp;uocare,cum ipfe mendacij, doli mali, perfidia:, ateg proditionis nufquam nonnbsp;poffît iure optimo accufari.

Argumentanoftra fuauiter,utfibi uidetur,rtdct.Corpus Chrifti,quoduere, humanum eft,fedet'in ccelis;ergô non eft’in terris.Ibi eft: ergo non eft hie. Res,,nbsp;liquitmunduzergo non eft in facramento. Eftnaturae finitae:igiturlococircum=gt;, »nbsp;fcribitur, Hæc inter cætera,quæ fane multa prætcritjargumenta noftra ftint.Atnbsp;€a recitando, ridendo,atq? addendo conuicia,non foluuntur.Quoniam humanbsp;num corpus fuas quafdam habet proprietates ôi differêtias,ut dialedici loquunnbsp;tur,efrentiales,quas ubi fuftuleris, humanum corpus efte defi'net.

At difttmulant,inquit,cuius fit corpus,ncmpedei,cui parent omnia, Viciffe, fibi uidentur,cum Chrifti corpus dci omnipotentis corpus efte relpondêt : quaßnbsp;concedendum ilicofittCorpus eft dei, ergonon eftcorpus; ôfTjQuia dei eft cor«nbsp;pus,eftinfinitum:Et caro Chrifti,quae molem habetfuisfinibus,2lt;fua figura cirnbsp;lt;^umfcriptam,in coe1o,8C ininfinitis locis orbis eodem tempore praefens habebinbsp;tur.Qiiis iftabene lanus largiaturfAudaderdico,fed unà cumpatribus hocaf= sidiuinit^ ,nbsp;firmOjSi diuinitasipfacorpus efîèt,non pofletininfinitis, QCinnumerabihbusnbsp;iocis tota efte.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;taßmulK^

Adduda funt, fateor, multa patrum loca.-fed nullibi adhuc reperirepotuit, dspiuribw. quamuis id magnifice iadet,ipfum Chrifti corpus re ipfa, ÔC corporaliter,ut I0«nbsp;lt;ïuuntur,in diuerfîs locis fîmul efte. Aliquomodo adefle, nos etiam credimus,nbsp;^damus.Atcarnalemillam Arealem præfentiamconftanternegamus.

Deinde quæ, malum, infania eft, in tanta re,quamcp diuinis literis teftatatn propoftierit,nulium craculum ex diuina fcriptura protulifte^ An patres addu«nbsp;oendi funt,cum uerbum dei pofeitur C Certefic aginon oportuit. Imo, quia di»nbsp;XitabinitiOjhanc dei uoluntatem ut corpus Chrifti realiter in facramento adfitnbsp;ficripturis efte teftatam,ipfa diuinarum litcrarum oracula debuit afferre.Sed hocnbsp;fiypocritarum eft,Ionge alia facere,atc^ ab initio fe faduros pra: fe tulerint.

O B I E C T V M IL pavperesfemper habebins uobifeum, meautemnonnbsp;femperhabebitis.

quot;P^tatnofterfophiftalocum huncita intelligendum, quod Chn'ftumnonfi«

X ï’^utsinftar pauperum in terris habitùritquemintueni alloqui, tradare ad b 5

P, HAR. D E P E N. AD G A R* terrcnæconucrfationismodiimpo(rnnus,i!li,utpauperibus,hiimamtati'9offi'cfànbsp;cxhibitiirt Primùm,fifateatnur, quodiftiuoluntnoscredere, corpusChrirtfnbsp;re ipfa inEuchariftia effe, Domini fententia in cotrarium uertctur, diccmus:nbsp;Chriftumfèmper habebimus nobifcum,nô aiitem pauperes. Qiiia poft bcatantnbsp;refurrecfîionem,quâdo beati erimus in cœlis,paupertas ibi non erit: Dominumnbsp;uerô illic habebimus coràm : Sgt;C dum hic uiuimus,inEuchariftia, utifti uolunt,nbsp;femperhabemus praefentem.Nam in omnibus eorum templis feruatur claufus,nbsp;autfufpenfus.

Atjinquif,habemus quidem,fed non ccu pauperem. Quafï Chriftus ibi fefe pauperibus annumerauei it, cum potius cis per antithefin fc opponeren Nequenbsp;apoftoli cum pauperibus ilium contulerunt: imo iudicarunt eum non opus ha-buiffeilla pretiofi ungucnti cffufionc. Potuit,inquitludas,cum quo alijmur-muraruntjiftud unguentum uenundarimagno, amp; dari pauperibus, Neqphocnbsp;fcribo,quafinegem Chriftum fuifTe pauperem:fed ut demoftrem,ilium hoc fer-mone fc non coniunxifle cum pauperibus,ac fi diceret. Me quidem habebitis,nbsp;at non ea ratione, qua funt uobis præfentes ca’tcri pauperes. Nihil ille de modonbsp;tradidit: folùm inquit,Me non femper habebitis. At prïcftigiatores per uifibilesnbsp;€lt; inuifibiles modos,omnem controuerfiam putant rede eftecompofitam.

Aderit,inquiunt,atnonita,ut illi officia humanitatisexhiberi poffinr.Miror eos andere ira dicere, cum Eucharifttam in pixide fic habeant,ut aur urn, argen*nbsp;tum^ circumponant,8C ferica uela,fuffitum amp; lucernas adhibeant.Inter hæc,ô^nbsp;illam unguenti effi.iftoncm,quid,obfecro,intereftfCerte utifta,quæ Deofuo panbsp;naceofaciunt, pauperibusnonconueniunt, itaijfdem nonattribuendaeft pre*nbsp;tiofilfimi unguenti perfufio. Si dixit Chriftus,Me non habebitis ulterius,co monbsp;do,quo mihi poftîtis nobilia haec officia exhibere, quæ fupra fortem pauperumnbsp;cxiftimantur,manifeftèidololatrasiftos arguit, qui præbent ipft, utarbitrantur,nbsp;praefenti eximios honores,quosmemorauimus. Vertantigiturfcquouolftt,nbsp;Chiiftum non amplius quoad corpus habituri funt.Non cnim ut pauperem ha*nbsp;bebunt,quemadmodum ipfi fatentur: nô etiam eo modo,ut fic honorificè tranbsp;dari poffit, fientPapiftæ in fua idololatria hodie faciunt, St difeipulimurmura*nbsp;bantpiam mulicrcrntum temporis feciffe. Nam Dominus ipfenegauit, idpo*nbsp;fteà futurum.

9, Et ne fophifta Dialedicâs argutias credatur ignorare, l'nquif, potius ex illis » iUerbis ita fuifte concludendumtMcnonfemper babebitis,ergo aliquando habenbsp;9 »bitiSjinterdum habebitis:quia negatio ità collocara non præfenfiam,fed frequennbsp;a f tiam præfentiæ aufert. Qin's unquam à Leguleio tâtum acuminis Diaîedici ex*nbsp;pedafTetc’ Sed quis non uideat,hoc genus conclufionis minimènos laedere,nbsp;îed caufam Inconftantq maximèlabefadarer'Cur non fateamur Chriftum fuiftenbsp;aliquando poftquam ea uerba enuntiauiqcum Apoftolis fiiturumfCû illis pro*nbsp;fedo uerlàtus eft ab illodie ufcp ad mortêiac poft Refurredionem per 4o.dies:nbsp;amp; deniq? nobifeum erit, cum ad iudicandum uenerit. Damns itaq; fine cunda*nbsp;tione,Menon femper habebitis uobifeum: ergo,aliquando habebitis.

At ifti quomodo fatebütur,aliquando amp; interdum cum futurum nobifeum, non aût frequenter, qiiando ülum femper nobifeum eft'e, licet modo inuifibili,nbsp;ftatuantr'Omnes certc,quotquot funt ex Papiftica coiluuie,corpus Chrifti con*nbsp;tendunt effe fub aecidenribus panis confecrati, uel potius excantati,quandiu acnbsp;cidcntia ilia manferint.Et idcirco panem ilium adorant,amp; circûgeftant,amp; omninbsp;honoris genere profeqnnntur. Qiiod uerô dabunt tempus, quod'ue prope-modum facellum uel templum, in quo idolum huiufmodi non conferueturr'atc^nbsp;perpetuô,nodu inquam diu, non habeatur i Qtiare welint, nolint, cogun*nbsp;tur di«

Î5BEVCHAR. PARS t. -

tur dicère.iuxta fuperftitionetn fuam, femper Chriftum en'am qtioad corpus no bifcum uerfan'. Promde fequendo arguaas Dialeóu as di'ccnt: Non femper menbsp;habebitis,igitur,me femper habebitis. Non enim polïùnt dicere ucl Aliquâdo,nbsp;uel ïnrerdum,nifi ueltnt idolt fui conferuationem intermittere.Qucd quia face»nbsp;te noluntjdefinant Dialedicèargutarû

At mox dicit : Sed ijs formulis non fubijcitur fcriptura diuina. Cur illas for= 11, tnulas, amp; fpinas Dialetfïicas mouebas, fi eas uidsfti ad facras literas non efl’e ac-cómodandasc'Qiiid ita nugan's fTimuifti fortaffe,ne ifia tgnorare uidcreris.Tenbsp;ißo metulibero, quandoquidemab omnibus pro fophtfta quidcm nonuuhnbsp;gari haberis» Vfinamitacalleres diuinas literas, utin his captiunculis es tam in*nbsp;de â pueritia uerfatus : quibusEcclefiam QC Rempub.maximoutriuftpdam*nbsp;no, aftutifsimè faills»

Ne tarnen uidcatur omnibus modis uerba Dei abtjcere,locum inducit ex po fteriori ad Corin»ca.5'. ubi fcribitur:Et fi Chriftum nouimus fecundum carnem, c tnbsp;atiamnonnouimus. Iftam negatiuam itainteïligimus,inquit,nonutomncex; ccnbsp;tinguat cognitionem, fed utdißinguat cognitionis modura. Nam amp; niinc co= lt; cnbsp;gnofcimus Chrißum fecundum carnem, confitenres Deum amp; hominem in cce i cnbsp;lis regnantem, ód eundem nobis in iacramento uerè præfentem. Qui noßer co- c cnbsp;gnoßrendi modus alius eß,atque illorum fuit,qui Chrifli uiftbi'em in carne con c tnbsp;iierfationcm familiari confuctudine expert! effent» Locum Pauli iam addu’ c cnbsp;6urn fan's agnofco : quid uero ifli profit, non facile uideo. Si Paulus inquit,nosnbsp;Chrißum non noßc,nec tarnen extinguere uult omnem Chnfii cognitionemul

kid exprimit certis uerbis,quodexceptum uoluit,cum addit,Secundfi carnem. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dU

Qtiæ uerba non dcbcmus accipere, utifie fibi fingit, de carne in uniuerfum, ac fimpliciter. Qiiis enim noltrum Chrißo ueram carnem adimere aufitf Carncmnbsp;itaque intelligimus,ut Cbryfoßomus amp; Ambi ofius expofuerunt, infirmitatis, rhryMontiisnbsp;mortis,St humanarum ca’amitatum afteÓus, quibus anteRcfurrediionem Ambroßm, *nbsp;minus uolens faefrus eß obnoxius. Paulus itaque, ßnonextinguit omnem Chrinbsp;ßi cognitionem,quid excipiat,explicuit’. Slt; quod excepit.oficndimusquemad*nbsp;modum accipiatur. At Chriflus dum inquit. Me autcm non femper habebi«nbsp;tis,nihil exctpit,fimpliciter didtum fuum enûtiat. Vnde qutequid de uifibili auCnbsp;inuifibili modo affingitur, mcrum efi Gardinen’ St fimilium eius fi'gmentum.

De carne Chrifli, quod falua quoad fubfiantiam illi adhuc maneat,nos mul tisdiuinæ fcripturælocis probare poffumus. Quod uerô fub pane inuifibilisnbsp;delitefcat, file diuinis oraculis confirmet, ac turn de interpretatione eius nonnbsp;multumrixabimur.

Ad hæc,itafibirefponfum babcat, SiPaulusilla negationeminimeomnem Chrifli cognitionem extinxit,ita ne nos quidem omnem Chrifli præfentiam obnbsp;ilia uerba(Me autem nonfemper habebitis) tollimus»Eft nobifeumChriflusnbsp;per diuinitatem, eft per gratiam amp; fidem, eftper fpiritum 8C multipliciadona.nbsp;Sicenim,utaitApoftolus,in cordibus noftrishabitat. Cum itaq;multæ prac*nbsp;fentiæ fpecies relinqui poflint,cur iftc ad corporalem hancnos adigitd

Sed fortaffe inquiet, Vos cur illam negatisdOpia Chrifticorpori.fiuerèhu* manum corpus fit,concedinonpoteft, nimirumut fimiileodem^ temporeinnbsp;in cœlis Sd in terris uerfetur»

Ambigit prætercà,quomodô ilîud intelligamus, Ero uobifeum ufcp ad con« fummationem faeculi:quafi uerba ilia fint nebulis circûfufa,Slt; magham obfeurL Quontodonbsp;täte habeant. Eft nobifeu Chriflus, ut promifit, fpiritu fuo, quo coetus fîdeliû Chrifhn efl nanbsp;perpetud regitur Sf conferuat.Vndc quauis graues diuexationes,tyrannor0cp^^^nbsp;crudelitates excitentur,àdeft file, dum cœleftiui fuos corroborât, SC admirabilirXHlj,’”

b 4 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*nbsp;nbsp;nbsp;*

io nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;E. M A R. D E F E N, A D G A R.

ui’rtutc confirmât,nec|? fuos reltnquit orphanos. Ifta tam expedita ftint 8lt; apct* ta,ut ab omnibus palpari,nedum uidcri queant,

Sednos uiciflim Sgt;C dubitamus, Si percontamur,quid ilk fibi uelit, cum in* ,, quit : Nec quia in facramento eft praefens Chrifti humanitas, eft igitur dicendanbsp;5, praefens Temper Si abfolutè,fed tum demum cum conficitur facrameniu, quan*nbsp;,, diu conferuatur fuo ufui idoneumtquod licet afli'dua frequentia pofti't continua*nbsp;,, ri,non eft tarnen uerumfemperadefle adu,quodfemper,ut ad{i't,eget interpel-,, latione. Sunthaec uerba merae tcnebræ: quas utnos uno flatu depellimus, itanbsp;eas Papae tota cohors non recipiet. Quomodoenim dicet,humanitatem Chriftinbsp;perpetuo Temper^ non eflein tern's,cum ininfinitis locis panis excâtatusnun*nbsp;quam definat affcruaric' Aninficiabimur homines in mundo Temper efle, quianbsp;opus eft ut fubinde nafcanturt' Eadem eft utrincp ratio. Si corpus Chrifti eft innbsp;facramento,cum à presbyteris conficitur,amp; quandiu coferuatur,ut ifte fatetur,nbsp;0lt; quotidie millies conficitur,amp; perpetuo afteruatur, quo patfto non Temper innbsp;terris erite'Adducant,oportet,nouum Chryfippum, qui nodum hunc expédiât.nbsp;Sed quidhaec dicoc' Satis ijseft, utimpediant^ inuoluant: expedireatep euol*nbsp;uerCjôC in lucem producere,parum,imô nihil curant.

Arbitratur poftremo Tententiam Tuam,qua inquit, ChriftumnobiTcumfutn rum,Ted non inftar pauperum, ab Auguftino manifcftèconfîrmari i qui fupernbsp;i gt; lohan.Tratftatu 95r,ficfcribit:Poftremôfecundumhanciuftitiam,nunquiddiccnbsp;» gt; mus Paulum apoftolum non TuifTe iufium,confitentem fe Chriftum uidilTe poft:nbsp;s J ATcenfionem eius in coelum,de quo utic^ iam tempore dixerat,Iam non uidebi*nbsp;» gt; tis mec’Nunquid Tecundum hanc iuftitiam iuftus no erat glorioTiflimus Stepha*nbsp;» 5 nus,qui cum lapidaretur ait,Ecce uideo coelum apertum,0lt; filium hominis ftan

• gt; gt; tern ad dextram deic'Quid ergo eft. Ad patremuado:5lt;f, lam non uidebitis me,nbsp;1J niTiquomodoTum,cumuobiicumTumc'Tumenimadhuceratmortah's infimi*

• gt; » litudine carnis peccati,qui efurire poterat,atlt;^ fitire,fatigari,atfß dormire. NuCnbsp;)gt; ergo Chriftum,ideft,takm Chriftum,cumtranfîflètexhocmundoad patrem,

noncrantiamuiTuri,amp;ipTaeftiuftitiafidei,dequa dicit ApoftoIus:Etfi nouera » Ï mus Chriftum Tecundum carnem,fed nunc iam non nouimus. Haec Augufti-

• gt; gt; nils,ait Gardinerus,qui præTentiam Chrifti, Si abTentiam,diftinguit,præTentiaenbsp;J gt; Si abfentiç modis:Tecundum quos rede accommodatosnon eftabfurdum,eun*nbsp;i gt; dem 0^ præTentem fatcri 2lt; abientem. Quid, obTecro, Auguftini teftimonium

ad noftram Tacitcontrouerfiamc' Duos illedomini ftatusponit; altcrum morta* Iem,alcerum immortalcmmnum fami,fiti,!abori, amp;fomnoobnoxium:alteruninbsp;ab ijs defedibus pi oriusabTolutum, Geminumftatum Chrifti, qui ftc deTcribi*nbsp;tur,quando,uel ubi,nos unquam negauimusTDe præTentia nunc agitur: ifte denbsp;aTpedu Si uiTurixam mouct:quaTi nos dicamus,Paulumac Stephanum uidiiTcnbsp;Chriftum,in ftatu amp; conditione mortali, Scimus porro, ilium Te iuftis rj s uiden*nbsp;dum præbuifle immortalem,atcp una cum patre regnantem : non tarnen ill is innbsp;terris præTentê Te exhibuifte. Nam in cœh's erat cum uidebatur. Si Auguftinusnbsp;diceret, Chriftum fimul fuifte in cœh's Si in terra, cum à Paulo Si Stephano ui*nbsp;deretur,aliquid Gardinero Toph jftae patrocinaretur.Sedhoc no dicit.Si de præ*nbsp;fentia fermo eflet.argueremur. A t neutrum iftorum aflerit. Quia non de pratTennbsp;tia loquitur,Ted de aTpedu, qualis incœlo uiTusfit Chriftus,oftendit. Accipiatnbsp;ex tjs,quantumh'cet,-plura non colliget. Facile dabimus corpus Chriftinon amnbsp;pliusuelfideueloculisapprehendipaflibili forma,Tedimmortali. Atft'mulinnbsp;multis locis efte non dabimus, Qiiæ,malum,proteruia eft, quæ de uiTu tradun*nbsp;tur,ea ad corporis praefentiam transferreç' Videri pofte Chriftum, quando uo*nbsp;lucrit,exiftentemincœlo,nonnesabimus:at ôf incœlis, Si in terris efte quoadnbsp;corpus

PE- E V C H A Ri P A R iS Ï»

corpus eodcm tempore negamus. Qua fronte infcrtPfeudoconftantnisîHæc Auguftinus,qui præfentiam Chrifti S)i. abfenti'am diftingui't præfenuæ Ôd abfennbsp;tiæ mocUsfeum' Auguftinus uerbumnullum uelde prælenn'ajieldcabfcntiafenbsp;cerit.Scdfophiftis m'den' 8C adefleidetn fignificat» Cum ucro Grammatica La=nbsp;tina non ita doceatjillos ad eius prima rudimenta difeenda remittemus.

Neq;,fiquis redèconfîderct,ftatuum corporis Chrifti diftindio ad ïynaxin quicquam facit. Qtiia licet modo caro Chrifti fit immortaliSjillam tarnen ibi adc^ttomodo cafnbsp;fidemnoftramreuocamuSjUt pro nobis facftaeftmortalis,nbsp;nbsp;in crucem tradita. t^ëchrifticon^

Dümenimcommunicamus, memoriam mortis domini celebramus:amp; uej-bä.WrrfwiMt« repetimus, Hoc eft corpus meum, quod prouobis traditur: ÔC hic eft fanguis'^*nbsp;meusjqui pro uobis funditur. Sunt quidem modo ifta impalTibilia : fed in noflranbsp;fidem ut paffibilia fuerunt ÔÔ mortalia,incurrunt:licet poftea mentem quocß nonbsp;ftram proferamuSjad beatam illius Refurredionem.SC regnum credendum.

At fi' uelimus, quid Auguftinus crediderit de ifta dominirefponfione (Me autem nonfemperhabebitis ) intelligere, ilium audiamus, du ex profeftb locSnbsp;interpretatur, fuper Ioan.tralt;ft.5'o. Accipiant,inquit,8dhocboni, fed no fint fol= Augujidocuit.nbsp;liciti. Loquebaturenim depræfentia corporis fui. Nam fecundummaieftatemnbsp;fuam,fecundum prouidentiam, feciindum inefFabilemamp;Tinuifibilem gratiam,nbsp;inipletur,quod ab eo didîum eft:Ecce ego uobifeum fum uftß ad confummatioanbsp;nemfæculi. Secundum carnem uero, quamuerbum aft'umpfi't:fecundumidjnbsp;quod de uirgine natus eft:fecundum id,quôd à ludeis prehenfus eft,quod lignonbsp;confi'xus, quod de cruce depofitus, quod linteis inuolutus, quod in lepulchronbsp;conditus, quod in Refurredtione manifeftatus,non femper habebitis meuo«nbsp;bifeum. Quaref quoniam conuerfatus eft fecundum corporis praefentiam qua-draginta diebus cum difeipulis fuiSjSd eis deducentibus uidendo, fed no fequennbsp;do,afcendit in cœlum Sd non eft hie, Ibi eft enim amp; fedet ad dextram patris : QCnbsp;biceft.’nonenimreceflit præfentia maieftatis. Eialiter, fecundum præfentiamnbsp;maieftatis femper habemus Chriftum : fecundum præfentiam carnis, reefte db ChriftiK prlt;e»nbsp;dlum eft difcipuIis:Me autem non femperhabebitis. Habuit enim ilium Eccle®nbsp;fia fecundum præfentiam carnis paucis diebus ; modo fide tenet, oculis non ui=nbsp;det. Quid his apertius dici potuitd Audis Auguftinum affirmantem,Chriftumnbsp;præfentia corporis 06 carnis non efte hic.fed nobifeum efle, fecundum maiefta=nbsp;tem,fecundum prouidentiam,Slt; fecundum gratiam inuifibilemf

Neqj ab hac fententia dilTidet Cyrillus; imo fuper eundem locum ita fcribit: cyriBw.’ Deniep autem cum de fe dixit, Me autem non femper habebitis, loquebatur do-minus de præfentia corporis fui. Nam fecundum maieftatem fttam, fecundumnbsp;prouideptiam, fecundum inefFabilem,8lt; inuifibilem diuinitatis gratiam,impie«nbsp;tur,quod ab eo didum eft ; Ecce ego uobifeum fum ufquc ad confummationemnbsp;fæculi. Poflem quoep hue in eandem fententiam Fulgentium ÔC Vigilium cita«nbsp;tCjfed ea teftimonia in aptiorem locum reijeio. Hæc iufta eft diftindiotamp;T internbsp;humanitatem 6C diuinitatem recîhè diftinguit. Horum uero modi Vifi'bilis ÔCnbsp;Inuifibilis, res confundunt, præftigîjs^ tantiim inferuiunt. Proférant ex diui»nbsp;nis literis Chriftum fui corporis præièntiam nobis inuifibilem promififle,nbsp;acuicerinU Quid opus eft uerbis tarn diurixari;* Hoc

oftendatur : ÔC compoft'ta eft controuerfia»

P. M A R. D E E E N. AD G A R,

OBIECT VM ni.

îOANNis XVI. Relinquo tnundum, amp; uado td pa# trem. At mundum non reliquiffet, fi per Tranfubftantia^nbsp;tiûnem eHet perpétue nobifeum«

GARDINERVS*

tó'iHR I s TVS aifolutaitt terris legatione iitamundumrelijuu iUtnecdeßi-Ö ¦ tueret orphanos,nec ullis ^romißis unquam deeßet»

y y nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Hrifium refpondetur ftniuifïè conuerfan'onem uifibikm : fed tarnen fuxta

i î V^promifTa nobifeum efle ufque ad confummationem ßeculi. At oportuiflèt promifltonem, qua Chrißusrecepit fe quoad corpus forenobifeum realiter ( utnbsp;ita dixeriin)demonftrare,quod i'fti non fäciuntChnftum cum fidelibus elfe granbsp;tia,fpiritu di quoad dminitatem,femper fatemur:quin Sgt;C eiuscarnem prçfenti'anbsp;fidel adefle, non negamus. Vnde, quod ait Dominus, Vobifcum ero ufque adnbsp;confummationemfecu1i,piè ac fideliter amplecftimur. Quodcp in illis uerbis,nbsp;Ero uobifeum ufep ad confummationem fæculi, præfentiam per gratiam intelli=»

mifiße fe nobifeum fore per gratiärAt^id identidem expofuit Cyrillus,ut

1Ô ante oßendi, Quinetiam Cyrillus,quod aiebatDominus in Iohannc,capitc 14« Non relinquamuosorphanos, quæ Domini fententia modo ab Inconflan

uult, Demipho noßrasexpofitiones, quasadducimns, præfentiam interprétant do Chrißi per gratiam, per fpiritum.amp;f diuinitatem, Patres, quibusille omnibusnbsp;modis iuratus eß,fic exponunt : illis infultet, illos tropicos,tllos fi'guratores iamnbsp;appellennos tuti erimus.

3 5 nbsp;nbsp;Cum poßea fubtjcit,Ecclefiam tradere,in lacra cœna ufq; ad diem fui aduen

3 Î tus, eundem iäcerdotem noßrum inuifibilem nobis adeße, Relpondemus, de natura diuina, gratia, fpiritu ifla facile poßeconcedi: quæfi ad corpus car«nbsp;nem referantur, neßimus ubi Ecclefia tradat, re ipfa Só corporaliter hæc adefle*nbsp;Nam ea,cum uerba fponfifiii tâtum doceat, amp; fiios fiÜos è feripturis ßncßis tan*nbsp;turn erudiat,nu{quam talia docuit,nifi fortalle M. Antonius alia Biblia cuderit*nbsp;Quod enim allegat. Hoc facite, ad rem eins nihil facit. lubemur enim illis uerbis coenam fäcram in menioriam Chrißi celebrarc:neque quifquam eß adeo mi

D E E V C H A R* P A R S L nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ij

Qj-us praetcrea ijs helleboro non dixen't opus cfle,Chriftf corpons fubfian=, ti'am dicentibus fub accidentibus panis Só ui'ni deh'tefcere, ac rurfus mundum,,nbsp;non repetijfle,queni reh'querit,fed tantum fuccurrere nobis i'n mundo laboran-,nbsp;tibusc'Qui'difta obfecro fibi uoluntjuifiut affirment,fi'mul in tern's corpus Chrinbsp;fti quoad fubftantiam àC adefTejôiS non adefle i Si carne fuapræfenti fubuenit,ôônbsp;afcendendo in cœlum abijt,nec redit, aut uenit ad nos, utiq? carne fua præfensnbsp;crit,2C præfens non erit, Cogiinturq? ifli dicere, nondum perfedam efle illam Occonomi.ï,nbsp;O2conomiam,quam Chriftus exercendam per corpusfufcepit, fi quoridiè corponbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cbriflui

raliteradnos pafcendos redit inmundû.Inqucm uiciflimeumfî redire negant, corpore abeffe,incuncffanterconcedant,necefreeft«nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;¦'

OBIECTVM ÏIIL

NON funt mfî duo aduentus domini,amp;^ unica eft Afcenßo eiusin cœlum, quantum fcripturæ meminerunt, ergo nonnbsp;tranfubftantiaiur panis in corpus Chrifti»

gardinervs.

V O N r AM illudejje Chrifli inmyfterio noiisprüfens,nullam locimutationtm efficityV.ec terrenx nobij'cum,amp; uifMbi conuerfaüonis f^eciem^nihil habet in jacra-mento^rafentia commune cumprimo Chrifli aduentu.

PRimùmrefpondetur, ex eo,quôd corpus Chrifli nobis in facramentopræ«

fens habetur,nullam in eo effîci loci murationem. Et quia huic myfticæ præ« fentiæ deeft ipecies uifibilis conuerfationis,quæ in primo domini aduentu præ=nbsp;ftitafuit,deeftetiamuifibilis gloria maieftatis,quæ in poftremo domini aduentunbsp;cernetur,ideô ifta præfentia in facramento nihil cum primo, nihilcp cum fecun=,nbsp;do habet commune,Quare ad fi'nem concludit,nos per ignorantiam in eandemnbsp;rationem cogere,quæ funt diucrfa.

Qiiod iîbi accipit Chrifli corpus per nouam præfentiam in facramento nuU lam facere mutationem loci, abfurdiflîmum eft, Quis enim dicar,corpus n5 munbsp;tare locum,quando aliquô uenit, ubi prius non eratcCertè non polTumus aliternbsp;hoc genus mutationis definite, quàm ftatuendo,per earn corpus aduenire, Slt;lonbsp;cumoccupare,quem prius non implebat. Qiiidhicfophiftænegabuntf’Dicent,nbsp;corpus Chrifli fub accidentibus panis ante fuam confecrationem adfuiflè Hocnbsp;fi dixerint, non erit uis uerborum, quæ tranfubftantietpanem, Quod fi prius corpus chriflinbsp;non aderat,Slt;in proferendis uerbis adeft, eô uenit. Corpus autem ueniens idi=jtonpoteflmfanbsp;quo,ubi prius non erat,quomodô locum no mutatfAufer locum à corporibus, cramento ind^nbsp;inquitÂuguflinus,adDardanum,amp;fnonerunt.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pereadeffenifl

Nec^ patiuntur patres,quos in Obiecîo primo Pfeudoconftantius citauit, ut inficientur,corpus Chrifli dum eft in facramento,elfe in loco.Nam ita Bernharnbsp;dum in fermone de Cœna domini adduxit.- Qui totus amp; integer fedens ad dex=,,nbsp;tram partis, qui etiam unius horæ momento ab ortu folis, ufcp ad occafum, ab ,,nbsp;Aquiloneufq? ad Auftrum præfto es omnibus,unus in multis, idem in diuerfîs,,nbsp;ïoeis. lam audimus in loco elTe, uel in locis,corpus Chrifli, quod eft in facra= Patres corporinbsp;mento.Quid ifli locum ei negant,cum eorum patres locum ei tribuantc'Nos ifta Chriflilocumnbsp;teftimonianonlædunt: quia locum, feu loca referimus ad fymbola, quæ funt innbsp;diuerfîs locis,Sô idem corpus referunf.uel ad fideles communicantes, qui in digt;»nbsp;uerfl's locis idem corpus Chrifli fïde apprehendunt»

P. M» M A R* D E F E N. AD CAR.

Baßlias. tionem,cumipforum Bafilius,cuiusliturgiaminprimo Obiedo adduxerûf,ita ,, fcribatiAttède Domine lefu Chrifte,Deus nofter, de fando tabernaculo tuo,ô^nbsp;5, de throno gloriæ regni tui, dC ueni ad eos fandifîcandos. Hic iam audis orarinbsp;,, Dominum ut ueniat,

Chryßofiomas. Sed Chryfoftomus quoquein homeliai4. fuper epiftolam prioremad Co=* 3 3rinthios cajo.idem dicit, ftribens ; Aquilasautem appellat, utoftendat adaltanbsp;3 ¦) eum oportere contendere, qui ad hoc corpus accedit, amp;C nihil cum terra debercnbsp;3 3 ci efle communCjneque ad inferiora trahi ac repere:fed adfuperiora femper uonbsp;3 3 lare, SCinfolemiuftitieintueri, mentis^oculum acutifsimum habere, Aquila=»nbsp;3 3rumenimnon graculorumhæcmenfa eft: SCtunc occurrentex cœlis deicen»nbsp;3 îdenti, quinunemerito fruuntur,quemadmodum qui indigne ultima patientur.

DMot^nh’fMrtt euadere. Nos dicimus duorum tantum aduentuum Chrifti diuinasliteras m£= aduentos cbrt minifle. Vos tertium ponitis:per diuinas literas ilium demoftrate, fî uobis credi

tum ponere: at patres non finunt ut inficiemini, Atep etiâ ratione ipia cogimini ueftram præfentiam tertio quodam aduentu fateri fieri.Nos autem ilium, utpcnbsp;regrinum, 06 fcripturis ignotum repudiamus. Efto,quod icribis,ueftrû huncnbsp;filt;ftitium,quem aduentum negate non poteftis,non efleprorfus eiufdem rationnbsp;nis cum priori dC poftremo. In eo tarnen cum illis conuenit, quod eft aduentus*nbsp;Proinde argumentum non ita potes obfcurare,ut fub tuis diftindionibus latentnbsp;terfugias.

At de aduentu fan's : nunc de afeenfione frequenti quid blateret, audiamusgt; 5 ’ Quod attinet ad afcenfîonê,non repetit cœlum Chriftus uidentibus nobis,quo==nbsp;3 3 modo eleuatus eft femel intuentibus difeipulis. Hie de more,uerborû atramen*nbsp;turn efFundis, ut fub oratione inftifeata quid fentias letftores lateat. Sed non lienbsp;abibit: liquido agi uolumus. Speciebus corruptis panis uini, quid fit de cor^nbsp;pore ac fanguine Chrifti, quæ ibi credi uultis delituifle c' Aut efle deftnunf,nbsp;quod eft corrumpi, cum fubftanttjsnonaccidcntibus hæc annumerentur ,auCnbsp;alio abeunt. Corruptioni fubqcere Chriftum, nimis effet blafphemum.Nam adnbsp;Roma,6.fcribitur : Chriftus refurgens ex mortuis iam non moritur. Si alio diFnbsp;cedit,quoc* Vel ad alios panes, quiconfecrantur,uc! ad cœlum.Mi^’um eft fi pclt;

Verumjinquiesjnon id inficiorlfed tantum dico, non id fierinobis uidenti^ bus,quem=s

DE E V C H A R* P A R S t. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;IÇ

bus,qiicmadmodum acndit, cum difcîpuh’ eum intuebantuf in cœliim cutèm» Quid mea refert, ßue hoc cernatur, fiuelatenterSlt; occulté fiat. Vtuosconten-ditis ueram efle praefefttiam licet inuifibilem: ita ego ex ueftra ficfiione colligonbsp;«eram quandam afccnfioncm,etmninTicrabilcsquotidiè,tamctfinonccrnâtur.nbsp;Sed illam ueftram nos dicimus fidam, neque à fcripturis ufquam indicatâ. Hocnbsp;fibi uoluitallatum argumentum:nec^ nos, quamuis argutos Modifias,forma itinbsp;fibilis £€ inuifibilis quicquam adiuuat.

OBIECTVM Vlt;

CHRISTVS daturumfeprômifitfpi'ritümfandlumutfuuin uicarium:quodfierinon oportint,fi quoad humanitatem amp; di-?nbsp;uinitatemipfe nobis eratperpetuô adfuturus, ut Transfubftannbsp;tiatores mentiuntur*

GARDINERV5.

I S T V rgt; e^diuinorum confiliorumrattonempetere,potiiii q^uàm argumentari.

MARTYR.

CAuiIIatur fopbifta primùm, nos hoc loco diuinorum cofiliorum rationem petere : atque ipfe uicilfim à nobis quærit duas quæffionesjUe parùm acu- ,,nbsp;tus uideatur:unam,cum Chriftus diceretjEcce uobifcum fum ufque ad confum ,,nbsp;tnationem fæculi, cur alium mitteret monitorèm, aut confolatoremtalterara,Si,,nbsp;dédit fpiritum cum infufflaret in difcipulos, quomodo pofteà mittit cundem fpi,,nbsp;ritumc'Hic nosinquitimplicari,atque caÜgantibusoculis carnis,nonpoße nos ^, c/7riÆ(«ip=înbsp;exijs anguftijs expedire, Sed utpercontator intelligatjquàm fit facilis ad quçsyj- nobifcumfünbsp;ftiones eius refponfio.ita paucis accipiat.Qiiod promifitÊ)ominus,fe futurû no turm eri{t,cui‘nbsp;bifcum ulque adconfummationem fæculi, quoniam poterat àb auditoribuSj atit ^nißtjpirittvninbsp;nonintelligi,aut non recfièaccipi, ob id uoluitmodum explicate, quo credentis'“”nbsp;busadfuturus eflet: nimirum pet fuum fpiritum, quem erataccepturi. Vndeiiinbsp;loanne cap,i4.cû de hoc ageret, fcriptum efi: Ego rogabo patrem, amp; alium pa=nbsp;racletum dabir uobis,ut maneat uobifcum in çternum,fpiritum ueritatts,quemnbsp;mundus non potcft accipcte, quia non uidet eum, necnouit eum.-uos autem conbsp;gnofcitis eumjquia apuduos manet,Sc'inuObiserit. Nonrelinquamuos orphanbsp;nostueniamaduos. Nihil eft in his,quod rcdundct. Pollicetur,fefuturum cumnbsp;fidelibusjôf modum explicat, ncmpéadforefein fuo fpiritu.Atcpbancexpofi=nbsp;tionêfacile pofiem ucrbis patrû cófirmare: fed modus proîixitati adhibêdus eft.

De altera ueró quæftione interrogator ita fibi refponfum habeattdedifle qui spintiafani: dem Chriftum infufflando fpiritum fantfium Apoftolis : quem rurfusideo de= ämcurbisdinbsp;dit, ut miraculo externe fuû donû teftaretur : titcp non folùm diuini ipiritus in=nbsp;teriorcm fuggefiionem habercnt,fed etiam cætcris charifmatis,ôd præfertim lirtnbsp;guarum ad totius orbis ædificationem ornarentur. Qttod illis non contigit,nbsp;quandoprima uice unà cumDominiflatu fpiritumfandîum acceperunt. Atc^nbsp;hoceft,quod Lucæpoftremo capitefcribttur. Dominum,cum adhucloquere»nbsp;tur Apoftolis,ui fui fpiritus aperuifte illis intelligentiam feripturarum : QC nihi=nbsp;lominus præcepilïè, utexpe(fiarent,federcntcpinciuitatc,donecuirtuteindue«nbsp;rentur exalto. Nositaque propofitas quæftiones tam facile diflbluendo, faci-le docuimusan oculis utamur in myfterijs caligantibus.

16 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;P, ML A R, D E F E N* A D G A R»

Nuncfupereft, utfopWfta fuos oftendat na perfpicaces, ut re{è à quæ^ fti'one propofîta uidffîm expedtat.Hoc de tllo quaefitum eft:Si Chrifius totiis,ecnbsp;integer,SkL quoad humanam,amp; quoad diui'nam naturam feinper adefî,faltem utnbsp;ipfîuolunt,inEuchariftia:noninquam, praefentia fignificaticnisnbsp;nbsp;nbsp;fidei,quem=î

admodumnos dicïmus:curfuit opusuican'o fpm'tu landîo i Relpondere co^ natur : at fuo more loquitur:tenebras ofFundit, 6C ita nullibi pedem figit,ut eumnbsp;5,perlpinasambularedtxeris. OperaU'oTn'nttatiseftuna,inqin't:SCideô,cumnbsp;,, Chriftus in terris docuit, adfuerunt illi tam pater, quàm fpiritus, Quafî nosnbsp;Chriftum abfque pâtre, ÔC fpiritu aliquando fuiffe dixerimus. Quorfum iHa:'nbsp;» y cum id nobis nunquam in mentem ueneriu Subdit mox : hoc myfterij fp£»nbsp;» gt; ritus fandli milTioncin habuifle , utinChrifto mortui carni prorfus perbaptiGînbsp;mumfola cœleftia QC fpiritualia fedemur. Sed quid audio cquot; Chriftus præfensnbsp;nónnead idemincitabat,hortabatur,£C impellebatCCertèftudium eins dum ui’nbsp;xitinterris, ad id maxime fpedabat, adhibita fui fpiritus interior! fuggeftione»nbsp;Non enim folum exteriori uerborum fono agcbat, fed corda Riorum Apoftolo^nbsp;rum ui fui fpiritus interius fledebat ÔC perfuadebat.

Quid uero fibi uelithçc,quæ poftea fubqcitur à noftra Sphinge, oratio,cum Oedipus non firn,non poftum intelligere, Ac uereor nc ipium quidê præftigia^nbsp;i s torem fatis fcire, quid loquatur. Sic enim inquit : Cuius etiam ipfius magifteri)nbsp;, 5 conditio nos admoneret, fubrogato in Chrifti abfentis uices fando fpiritu, quinbsp;s gt; nos induceretinomnem ueritatem. Qtiæ eftipfiusmagiftcrij conditio c' Qiiidnbsp;demonftratur f quid referturc'Filius an fpiritus fandus Non utiq; fflius:quan=«nbsp;doquidemagebatdemyfteriomiffionis fpiritus. Atfide fpiritu fandohæcin=nbsp;teliigenda funt,quomodo fpiritus fandus monetfurrogatofpiritu fando f Hoenbsp;fi eft Gardinero qu.rftioncs expedire, quando ab eo quiequam difcemus fDif»nbsp;peream, nifi plus laborismihi ftepeimpendendum fttineius tricis euolucndis,nbsp;ac tenebris depeilendis, quàm inconfutandis eius nugacibus amp;portentofis ar*nbsp;gumentis Laudes eloquentiç multos audiui ei adferibere: fed cS ad eloquêtiamnbsp;maxime pertineat dilucidê att^ perfpicuè dtcere, fuum iftis admiratoribus eiusnbsp;relinquam indicium. Scio me nonnullos, Ôl quidem prudentes ac dodos uirosnbsp;de locis huiufmodi confuluifle : ut quod ipfe præ hebetudine fortaflïs non con^nbsp;fequerer,ab illis intelligerem. Verum nec^ipfi,quid ifte ff-KSTöt'ès uellet fibi, po=gt;nbsp;tuerunt iudicarernifi quod aliqui fufpicati funt, eum uafricie quadam ueterato*nbsp;ria uti,ut cum nequeat nodum diffbluere,fa!tem obfcuritate uerborum atc^ fen*nbsp;tentiarumadmirationem,ftuporem^ledoribusincutiat.

Argumentatio noftra perfpicua eft, nbsp;aperta:Si Chriftus totus nobifcG per*

petuo adeft quoad humanam 8C diuinam naturam,opus nonfiiituicarium fpiri* turn fandum furrogare. Nam ft adeft ipfe totus atc^ integetjUt uultis,fpiritü fannbsp;dumadhibere fecum poteft,ut cooperafium,quemadmodum cum in terris de*nbsp;geret,fecit. Nontanienid effet uicariü fui loco furrogare, fed ad idem opus effi'*nbsp;ciendum adiutorem fecS habere. Quando loco fui alterum ponit, id uel quoadnbsp;hominem intelligis,uel quoad Deum. At Deus uicario non indiget,cum ftt ubi*nbsp;que: proinde reliquum eft,eum id fecifle ut hominê: quandoquidem fic à nobisnbsp;abfjqideo^ fpiritu fandum uice fua congrue dedit.Non tarnen,quantû iudico,nbsp;latutt Inconftantium, hoe fuo perplexe Slt; obliquo refponfo quaeftionem potiusnbsp;implicari,quàm expediri. Vnde operamdedit, ut alfa quadam ftrophautere*nbsp;,, tur, qua rationem allatam conuelleret.nbsp;nbsp;nbsp;Si efficax, inquit, hoe argumentum

,,effet, non minus realem corporis Chrifti præfentiam,quàm fpiritualcm im* ,, peteret : quac propter miffum fpiritum fandum uideretur neganda : ftqui«nbsp;,,dem Chriftus dixK,fenobifcumfuturum wfque ad confummationem fæculCnbsp;Verum

DE E V C H A R. P A R. S L

Verum fortafTe effet, quod fophifta comminifcitur, fi præfentia realts 8^ fpi= n'tualis corporis Chrifti rationem eandem liaberent.Quam cum re uera non hanbsp;béant,fictio euanefcit, Pracfentiacorporalidocebatdominus, confolabatur, dCnbsp;inftituebat fuos efficaciffîmis uerbis, ÔC prædicandi Euangelium potenttflimonbsp;minifterio, Vnde cum è mundo,quatenus homo erat,abîjflet, fpiritum fandumnbsp;emifit,quifuasineafundionedocendi,confolandi, Sgt;C inftituendiper Apofio»nbsp;los eorum fucceffores partes obiret.

Corporis uerô SC fanguinis domini præfentiaïpiritualis alia de cauià requi-ritur,non,inquam,utiftud munus exerceat,prædicandi SC inftituêdÉfedut cor pus illius in mortem traditum, fanguinem fufum, uitamcp carnis datam tioftranbsp;eaufa credamus. Quîenim iftamiliter effi'caciter credere poflcmus,nifîeanbsp;in confnedu mentis ner fidei aonrehenfioncm haberemus nrapfentia Tani^zy^io fpiritui

Et prætereà ridiculum eft in fiio negotio prçfentem quenquam uicarto uellè uti,nifi fortafsis Jaborem ÔC curam,quæ in deo locum non habent,uelit fubterfunbsp;gere. Reges micmac monarchs in aliquas regnorum fuorum prouincias uicä:«nbsp;rios mittunt,ubinonpoffuntipfîquoadcorpus adcffedicet authoritate, potenanbsp;lia, SC imperio, quæadfpiritualera quandam præfentiam attinent, fuisuicarqsnbsp;adfint.Quod rurfus intelligonifi eos laborû SC curarum tçdeat, Vtitacß in rebusnbsp;politicis præfentia corporalis principis uicarium non adhibet,imô fi pofitus eC»nbsp;fetjimpedit: ita Chriftus in Ecclefia fi corpore adeffet præfens,uicario opus nonnbsp;haberet. Atquc utprinceps,dum abeft corpore, uicarium mittit,8C authoritate,nbsp;potentia ÔC imperio adeft : ita Chrifius abfens corpôre,uicarium Ipiritum fuumnbsp;emifit in Apofiolos,cum quibus ipfe uirtute,gratia,8C cœlefti uigore ipirituali»nbsp;ter aderat. Iam,ut arbitrer, confpicuum fecimus,quoad corpus Chrifti diuer«nbsp;fam præientiæ fpiritualis SC corporalis cffe rationem : ideo^ furrOgationem uianbsp;cartj,nimirum fpiritus fandi,fic unam auferre,utalteram præfentiam non impenbsp;diat.Nam fitotus Chriftus corporaliter præfens,ut uultis,in Ecclefia habeatur,nbsp;fubftituere illi alium uicarium non erat opus.

O B I E C T V M VL

A N G E L V s dixit mulieribus:kfum quæritis crudfîxum: furrexit,non eft hic.

GARDINERVS.

NIHIL hoc angeli rej^onfum ad Euchartfliam.

AI A R T Y R.

H Oc nil ad inftitutu negotium de Euchariftia pertinere, uanus fophifta cxta ftimatiquia Iefus,quamuis in fepulchro nô erat, tarnen in facramento effenbsp;poteft.Nififortaffe,inquit,uelintinferrc:Non eft hic,ergo non eft ubilt;]p. Ad uknbsp;timumfufpicatur nos effetam incptos,ut dicere uelimusiNon eft hic:ergo nonnbsp;poteft effe hic. Mirumporrô eft,Lynceosoculos cum fe habere credant, quo«»nbsp;modo ne idquidem cernant,quod uel talpæoculiscapticernerent. Si, utfaten«»nbsp;tur,ex uerbis angeli fequitur,Chrifti corpus non effe ubicp(id cnim ille negauic.

18 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;?. M A R. D E F E N. A D Q A R *

diccftdo:Surfexit,non eft hie) quomodo nonfentiunt,inde ctiam conclud»,cof pus Chnfti non eiïèfîmul in pluribus locisf'Nam urrunqj horum naturæ corpo^nbsp;ris humani aduerfatur,eodê tempore fîmul in pluribus locis efle, atcß ubicp elîe;nbsp;quia tam in uno iftorum quam in altero, terminijfines, ÔC figura humani corpo«nbsp;CorpuiClrifii ris non feruatur. Quare is,qui dederit, Chrifti corpus indiuerfts multisqj lout nonpoteil cis fimulefre,paritercogetur dareillud ubiqj effe.Non enim refert,ad quotlocanbsp;ejjeubique, ita fundatur humanum corpus.Statim quippe ut fuis terminis ac limitibus no claunbsp;hominis corpus efte définit, fiue ad pauciora loca, fiue ad multa, fi'ue adnbsp;omnia diffundatur«Concedam quidem,minus fieri corpus,cum ad omnia locanbsp;dilatatur,quam cum ad pauciora:fed tam hinc,quam inde confïcitur,no efle uhnbsp;terius humanum corpus.

At(^ de iflis omnino fcireuelim,cur non ftatuant corpus Chrifti ubic^ efïèc* Certè nil aliud eos mouet,quàm ne dicant illud immenfum efle,ac terminos humani corporis egredi.Atiftaetiam cocluduntur, cumilludfi'mul inpluribuslonbsp;cisponunt.Nonitaqj dicimus,Euchariftiam effe ubiq;:neqj fl'corpus Chriftihanbsp;beretur præfens inEuchariftia,ob id efleubiq?.Sed affirmamus,cum diciturft'snbsp;mul efle in multis locis,idem incommodum fequi,ac fl diccretur,effe ubic^:necnbsp;no concedendS,illudeffepoffeubic^,fi' detur efle poflein multis locis. Proindenbsp;nonfunthæc argumenta fie arundinea ôd flaccidatela, utGardincro, quamuisnbsp;fallacy's præclarè inftrudo, nihil noceant. Necp nos, ut ipfe blatcrat, hoc argu-mentorumgenere fidem Catholicam deEuchariftiaquatimus, uerum incptiasnbsp;8C deliria fatui tranfubftantiatoris detegimus, atcç ad lucem, utapertius cogno^nbsp;fcantur,traducimus.

O B I E C T V M VIL

D E Lazaro dixit Chriftus:Mortuuseft:etgaudeo propter uos,iit credatis:quonia non eram ibi.Ergo Chriflus quoadnbsp;corpus non eft fimul in multis locis*

GARDINERVS*

IH R IS T V S uerum corpus humanum aßumpßt*, amp; quonïam^ utinquit Tau« communicarunc, amp; illeßmiliter Ulispardcipauir, utnbsp;corpus Chriflifinitx naturæ quemadmodumnoflrum omninofuerit,fecundu ^uamnbsp;naturam ibi tantum eßfet^ubi illudßiterat.

martyr.

PRimumfophiftafatetur, corpus Chrifti quemadmodumnoftrum omnino fuifle,natura?,inquam,fînitæ,fecundum quam ibi tantum elTetjUbi illud fti-, terit. Itaq; cum alibi effet Chriftus,non eratibi,quia noluitibi efle. Verum illudnbsp;,, quærit,fi' uoluiflèt ibi efTcjdum alibi erat,an potuifletC Ac neminem putat adeonbsp;, infanum,ut id negareaufit, qui quod per corporis naturam fieri non poffet, di-.nbsp;5 uina tarnen uirtute,falua etiam natura fieri poffet. Nam deus naturæ author eft,nbsp;J cuius nutui QC imperio parent omnia. Splendide ac dilucide,necnon probabi-liter hæc dicià fe Inconftatius opinatur.Sed quàm turpiter fallatur, fingulis ex-cutiendis ledorintelligct.Si corpus Chrifti erat naturæ ac molis finitç, ibi utfbnbsp;lum ibieffet,ubi ab ipfo domino fiftebatur, qua rationeillud inmultis locisfimul efle ponitisf Qviîpotuitconuenire,ut in extremacoena, quaEuchariftiamnbsp;Chriftus inftituif,corpus haberet,quod uidebatur fedens,aut iacens,0lt; itê idemnbsp;corpus

D E E V C H A R. PARST,

corpus in mam'bus fuis Sx^difcipulorum, QC in orefuo $i dilcipuIoruf’Hoc enini naturænon eft finiti corporis,ut non unius loci,fed multorum,ÔL àfe inuicêdi-ftantium finibus concludatur. Quid hoc aliud eft diccrc,quàm corpus finitû efsnbsp;fe fimul S)C non finitum Si dum hoc loco finitur, dicatur îc ad alium locum ex-tendere,priori nô erat finitû.Quod cni'm aliquo loco finitur,alibi efleno poteft,

Dicis prætereà ChriftS cû eftet alibi,non fuifle ibi, quia noluit. Equidê con= corpm humd^ cedo ilium, fi uoluiftètibi efte, facile potuilTe: at non ita,ut fimul quoad corpus ««w ƒ?;««/ nonnbsp;alibi eftèt.Ideo noluit Dominus corpus fimul in diuerfis locis habere, no tâtùm inmultisnbsp;quia non placuit,fed etiam quia corporis nature aduerfabatur.nbsp;nbsp;Quod uerô ar

bitraris neminem adeô infanum effe, qiti uirtute Dei hoc fieri polfc inficietur, falua etiam corporis natura, ego fie accipio,utipfe uiciffîm mirer,ufque adeo tenbsp;defipere,utid cerporishumanidefinitioni cohgfuerémihimè pofte non intellianbsp;gas. Qiiid ftultè conaris id corpori humano attribüere j quod illius naturam Mwfrrf fim nonbsp;omnino euertat C An quia Deus prædicatur omnipotens, effîcerenbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nDeo,

quam potuit, ut tria lint quatuor c^ut ignis fit aqua oC ut præterita no fint præte= ritaÆft author naturæ, inquisifatemur. Atquemadmodum non poteft effîcerenbsp;pcrfeôum Sd integrû hominem abfqj inteOeefu SCrationerita corpus humanumnbsp;ablque fuis finibus SC terminis faccre non poteft. Quod tarnen fie eft accipien=nbsp;dum : Deum quidem polTe ab humailo corpore fuOs terminos âcfines detrahe=nbsp;re, fed ita ut hominis corpus efte definat.

AtfubdiqChriftus dixit fe poteftatem habere ponendi anîmam fuam,6C ite” rumfümendi cam:quodô^ præftitittcum tarnen fit à naturae lege alieniftîmum. »»nbsp;Quis in acutiffîmi fophiftæ oculis tantas tenebras non miretur t'Dic,obfecro,nonbsp;bis : etiamfîChriftus poteftatem habuit, ut re liera habuit,ponendi anima fuam,nbsp;6C aiTumendi, an id facere potuit,ut fimul eodemcp tempère illam SC poneret SCnbsp;fumcretf Id profedo nemo dixerir,cum id euidentiftîmè pugnet,eundem hominbsp;nem, eodem tempore uitam corporis habere SC non habere. Qiiód fi Chriftusnbsp;non potuitfimul uiuere quoad corp us, SCnon uiuere: ita corpus eius non poteftnbsp;fitnul finitum effe certis terminis, 8C non efte finitum.nbsp;nbsp;nbsp;Non pughainusgt;quin Dei« multdpà

Deus multa queat contra naturae ordinarium inftitutum facere. Quadoquidem teftfacei-e con conftanter credimus per Mofen apertum mare : ad preces lofuah cohibitum fo=nbsp;nbsp;ndtur£ or^s

lis curfum : SC ferrum enatalTe ut Èlizæus uoluit. nbsp;nbsp;Sednihil iftorum haturas

terum euertit. Mare quippe diuifum adhuc eft mare : fol quoque non minus eft fol dum quieicitjquam dum fuum zodiacum percurrit : neque ferrum in fuper=nbsp;ficie aquæ de fua definitione, aut natura quicquam amittit. Poteft enfin ad arbi=nbsp;trium Dei,falua natura fua,tamdeorfum,quàm furfum trahi. At humanum cor=nbsp;pus,quod organicum eft,ôC uarijs lincamefttis SC figuris conftat,fi fundatur ex»nbsp;tra fuos terminos, neque fuis finibus teneatur, propria naturaftatim exuetur,

Poftremo dicit, declarafle Chriftum,fe uelle in facramento effe. De potefta=gt; te hadenusdiximus. Nunc de uoluntate uerba facit: Ergo nihil eft,inquit,con= lt; «nbsp;fra Euchariftiam argumenti, ut j quia ibi, ubi elTe nolebat, non fuit,igitur in fa= lt; «nbsp;cramento non fit, ubife efte uelle declarauit. Vbi Chriftus unquam déclaraue= « «nbsp;tit,fc praefentem corporaliter in Euchariftia efte uelle, neque modo à Gardine=nbsp;ro demonftratur,neque poterit ufquam demonftrari. Perpetuo iftud iaeftat: fednbsp;cum ad proferendum locum uenitur, ibi opus,ibi labor. Si naturae corporis Do No« eRfdpietinbsp;mini répugnât, ut in ccclo SC in terra fimul realiter fit, quî potuit hoc uelle, cumnbsp;fapientis nullo modo fit, ea uelle, quæ fieri nullo modo poftînt.nbsp;nbsp;nbsp;Plura de hac

uoluntate Domini, quam ifti femper obqciunt, in præfentia dice=

rem, nifi poftea locus SC proprius de ilia tra»

dandi futurus eflet.

5« nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;P* ^A Rlt; tgt; E E E N» A D G A R»

O BIECT VM VIIL

D E V s non habitat in templis manu fadis,ergo neCp Chri ftus habitat uel continetur in pyxide fuper altari : quando*nbsp;quidem Chriftus eft Deus : amp; apud Efaiam Deus inquit,nbsp;ccclum eft mihi fedes,non pyxis: amp; Dauid inquit,Deus nosnbsp;fier in cœlo,non in pyxide:amp; Chriftus docuit nos orare, Panbsp;ter nofter qui es in ccelis*

GARDINERVλ

E M d piindicit^ChrifluniDeum habitareinpyxide:feâadefjenolisinfacrame» bnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fedem babitationts qux in cœlo efl, idlt;efi in gloria Dei patris :Jed

jecundum dij^enjationem Jub illds elementorumJpeciebui,

A R T Y

PRiufcjuamin iftareiponfionc quippiam reprehendam, quæ ntargumên ad^ dudhîentêtia uis,paucis exponam.Nam rati'onêiftam,ut ab hac Harpyianbsp;refertur,quae quicquid tangit,contaminat,à nemine unquani audiui prcfcrn/nbsp;Quod noftri dicût,hoc padîo fe habet.Sicuti Deus,quandoquidcm imnicn-fus eft, templis arte humana extrucftis,atquc idcircô fîni4's,claudi torus 8^ ccniinbsp;neri non poteft : ita corpus humanum iuftæac integræ ftaturæ, cuiufmodt corpus Chriftushabet, uelfubaccidentibus panisÔ6uini, uelin pyxide admodutnnbsp;paruaincludinequit, Nequereleuatquicquamiftorumcaufam diftindtio.feanbsp;cundum fedem habitationis, ôd fecundum difpenfationem. Quia de pra-fentianbsp;reali iam difputamusjôô eâ,quocuncp modo illam acceperis,molem corporis, finbsp;guram,extenfionê ac lineamenta membrorû non pofte retinere dicimus,quaninbsp;do inpane,uino, aut fub eorum accidentibus,aut pyxide haberi aut côtineri ftanbsp;tuitur. Deinde fub elementorum fpeciebus adeife, ioquuùoncmanimaduerti-mus ab hominibus eife confidîam, cuius ncc uox,ncc fîgntficatio,in diuinis litenbsp;ris inueniatur.Quod enim accidentia fubftftant abfcj fubiedîo,nufquam cloquianbsp;Dei perhibent.

Hue accedif, modo Chriftû, quatenus homo eft, federe in cœlis ad dextram patris, Ut fymbolum fidef, ac facri hbri teftantur. Qiiarc ut pater in manu fadisnbsp;templis non habitat : ita Domini humana natura in tjs non eft quærenda,quan-dç eandem cum pâtre fedem habet:nifiquis dextram Dei Ôc cœlum in accidennbsp;tibus panis ôiquot; uini,atquc in pyxide collocet.

s ’ Contendit etiâ prodigiofus difputator,corpus Chrifti adelTe realiter Eucha-» 3 riftiæ,nô ut in loco,fed ut infacramento,iuxta myftertj conditionem.Quis non uideat,abifttsmeramonftra confîngi fnec^ eosportentorummodum ullum fa-cere, quando corpus alicubi adelTe re ipfa ftatuunt, cui tarnen locû fubtrahant:'nbsp;Qiiod tarnen contra patres fuosimaginantur, quos adduxeruntpaulôantè di-rentes,in multis locis corpus Chrifti elTe» Quomodô uos illi negatis locû,quannbsp;do ueftri egregtj teftes illiattribuant locumc'Veftra porrô mendacia eo uos ad-ducunt,ut cum à ueftris teftibus diftentiatis, neque uobis, neque illis fidem ha-CorpM nonpo beamus. Atep corpus re uera dici prüfens abfcp loco, nullus eft qui non intelli-teü pr-^gatfatuum elfefigmentum.

. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Myftertj conditionem femper opponunt : fed quæ ilia fit, nunquam often-

dunt ; quod tarnen facere omnino deberent, Alioqui uoces iadarCjquarü fenfus nefeiatur

I

l

D E E V C H A R.’ P À R S Ti nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Jï

hefdatur,fioneftuti'q;docere,fedtenebrasauditoribusofFundefc. Nobisuerd myfterrj conditionem exphcarCjnon eft difficile aut operofum« Siquidem my= Myfierij eonilinbsp;fterq hancdicimusefteconditionem,utftgnifîcef.atcjhâc uocisnotionemnbsp;lus nos ad Romanos docuit,quando inquit de Äbrahamo : Et accepitcircuncü^^^^^ ’nbsp;fionem ftgnaculum iuftitiæ fidei*

Prætereà cauillatur, nos pattern à fîlio non diftingucre» Licet quippe nos bis,quamuis hæ duæ perfonæ inter fe diftinguunturjargumentari : Pater in cœnbsp;lis habitat, ut oratio Dominica teftatur:ergo filius etiam quoad naturam huma»nbsp;nam ibidem habitat:quandoquidem in cœlis eftaddextrampatris. Atcumftcnbsp;in cœlis,necp in accidentibus,nec^ in pyxide clauditur, cura falua corporis uniànbsp;täte,in tam diucrfis locis efle nequeat. Atqjinuocando pattern ut ad cœlum ele=gt;nbsp;uamus animumftta quærendo Chriftum,necß à pyxide, neque à pane debemusnbsp;pendere,fedftirfum, ut dicitapoftolus, eum quærere»

O B I E C T V M 1X4

SI cjuisuobis dixerir, Eccehic eft Chn'ftus,aut ilitc, nolitc credere«Ecceprædixi. Si ergo dixerintuobiSjEcceindefer^nbsp;to eft, nolite exire : Eccein penetralibus, nolite credere « Itanbsp;Chriftus nos pra?monuit,utcaueamus,neqß ftnamus perfuanbsp;deri nobis,Chriftum quatenus homo eft efle in pyxide»

GARDINERVS.

O CI Imiwcontextwoßendit^defecundoaduentu fenßßeCï}riflttm,de^«0 irauofi luit pramonereßiosi

MA R T Y Ri

Ex contextuhœc ad fecundum aduentum pertinere,inquit Gardinerus,de=,, monftratur«Voluitenimdominuspraemonerefuos,falfos prophetas exo=,,nbsp;ricuros, à quorum mendacijs cauerent, ne à uero, quod palàm audiuerant à fuo,,nbsp;do(ftore,abftraherentur. A d bæc quifpiam fortaftis diceret. Si de fecundo Chrinbsp;fiiaduentu hæcaccipi debent,ad ueftramfidamtranfubftantiationem omnindnbsp;pertinent. Vos enim ob ueftramendacia tresaduentuscogimini ftatuere: Prianbsp;niumincarnationis,alterum tranfubftantiationis, tertium uero extremiiudicif.nbsp;Quarc fîdominus adduda uerba de iecundo, ut dicitis, aduentu intellexit, nosnbsp;ea merito ad Euchariftiam applicamus«

Verùm quia Chrifti corpus uenire ad panem,dum tranfubftantiatur, nega» tis,quod tarnen uobis efle affi'rmandum,nifî uelitis nobiieum pugnare, fuperiusnbsp;luculenter oftenfum eft,ne arbitremininos defenfionedeftitui, aliter occurrerenbsp;ftatui. Sic ergo dico : Si dominus ea dixit, quæ funt alla ta, de fuo poftremo ad»nbsp;uentu ad iudicandum,ergo ufcç ad illud tempus,quo iudicatum ueniet, Chriftûnbsp;neq; hic,nec^ illic aut credere,aut quærere debemus:quemadmodum ludamnbsp;Theodam Cbriftos efle,non oportuit illos ludatos credere,qui feditionem, ut lenbsp;gimus in Adis Apoftolorum,mouerunt.Quare nec^ in poftremo tempore,ne^xnbsp;^uemodó credendum eftillis,quinobis,Eccebic Chriftus,autillicdixerint, Etnbsp;a difeefTu Chrifti per afeenßonem ad cœlos uf(ÿ ad finem fæculi hæc fentêtia ob*nbsp;lèruanda eft,cum iliucufqjperpetuô ualeat«

Sed noftcr fophifta fe uelle argutari fubtilius dicetînempè,Chrifîum hoctan j i tum uoluiffemonere,fi uifibili forma,qua eft adiiidicandum uenturus, dicatur» /nbsp;c 4

JI nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;P. M A R. D E F E N. A D G A R,

,, hie aut illfc cflcjne id credatur,néue ob id hue, aut illuc, in deferta, ucl in pene* ,, tralianostrahipatiamur* Audioaranearumfubtilem texturam. Sedhocuicii^nbsp;fim de illis c]uaeram,cur dominus ea de re tarn diligenter cauerit.Nónne ut Chrinbsp;fiiani temere credendo non decipiantur ÔC pro Ch rift o alicui feruiant impofto*nbsp;ricquot; at(Ç per fraudem ad feditiones SC tumultus alliciantur cquot; Hæc profetfto eft ad*nbsp;monitionishuius certiftima eaufa. Sed non minus periculum imminet, ft Chri*nbsp;ftum praefentem adeflein pane uino ctediderimus.Creaturam enim pro créanbsp;snbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tore adorabimusjçlemcntis huius mundiaffigemur, nelt;^ furfum, ut nobis præ*

eipitur,dominum quæremus.Quamobrê tam hie,quàm ibi decipiemur, Nec^ aceufari poiTumus aut reprehendi, fi ad tollendum praifentiiïïmum idololatrixnbsp;periculum fententiadominiutimur,admonendo, ne Chrifti praefentia uelhic,nbsp;uel ibi quæratur.

Neq; uos poteftis exceptionem Euchariftiae affcrre:cum Chriftus non dixe* ritjNeq; in deferto, nec^ in penetralibus adefle me credatis, fed tantum in panenbsp;êCuinOjfeuinaccidentibusmequærite. Si hoc aliquando fuos docuiflèt, idcpnbsp;prçftigiatores noftri poflent oftendere,non uticçillis pertinaciter obfifteremus,nbsp;Verùm dum ifta tantum fingunt pingunr,ie apud pios SC prudentes nil pro*nbsp;mouere feiant.

,, nbsp;nbsp;nbsp;Necß hic pedem fiftit ïnconftantius : fed ne parùm ftrenuè uideatur cauiànt

,, agere,ex loco iam addudîo nobis infultat, quafi à Chrifto notemur, ut pfeudo* ,, prophetæ atque felt;ftarq,quinoftra tantum in angulis, 66 clanculum doceamus,nbsp;,, oftendamuscpChriftumnonpalàm, fedindeferto, 86 inpenetralibus. Necui*nbsp;det ifte nugator,per Germaniam,Heluetios,Daniam,66 Angliam publicè in ecnbsp;clefqs ubieß aduerfus Tranfubftantiationem doceri 66 difputanïlibros 86 feriptanbsp;paflîmedic'colloquia tjs de rebus in publicis 66 Imperialibus Comités inftituit'nbsp;îàndôs uiros pro hoc ueritatis genere mortem quamuisatrociffîmamnonfor*nbsp;midaret' Dicito Gardinere,fi quam frontem habes:an hoc eft lucem fugere,atc^nbsp;in angulis infufurraref Iam ita dei gratia clamatum eft, 66 uociferatum, ut iamnbsp;. in Europa nullus propemodum fit locus,ubi hæc dotftrinapurior noninfonue*nbsp;Ckrijliâni cjui rit.Quod fi tam in Gallia,quàm in Italia Chrifti fideles clam conueniant,id nonnbsp;uclinUalia,uelnbsp;nbsp;nbsp;fHis uitio uertendum,quafi ueritas,quam profitentur, mendacij uelimpieta*

arguitfed in uobis culpahæret,qui per fummam tyrannidem, 66 inau* ^xai^ndi.nbsp;nbsp;nbsp;ditam crudelitatem, non rationibus aut uerbo deft fed ignibus 66 ferro Verita*

tis curfum impedire conamini.Cuius tarnen longe maior, quàm Hydræ uis eft. Illienimpro uno capite dempto feptem renafeebantur : fed pio 86 Euangeliconbsp;uiro extintfto,centum 66 mille bonitas diuina fubftituit. Cohibeteinfanos 66 fu*nbsp;riofos ueftros impctustatqj turn uidebitis,an ftrophas 86 nodos ueftrarum frigi*nbsp;diflîmarum difputationum ptj timeant. Vos illos cogitisad angulos, Ô6clancunbsp;larios conuentus,utolim fi'ebatinprimitiua Ecclefia,quandolmperatorum,qutnbsp;adhuc erantà Chrifto alieni, gladius arrociter fæuiebat. Eo, inquam, temporenbsp;Chriftiani extra urbem in monte Soratfteconueniebant,86 Romæ incryptis,66nbsp;fubterraneis locis,quiadhuc tempeftate noflra extant, 86 uifuntur, facros cœtusnbsp;habebannneep interdiufæpè,fedhoris antelucanis,ut Plinius teftaturad Traia*nbsp;num,Chriftofimulcoacftihymnos canebant.Cumitaet;noftribaud lcuiora,imónbsp;longe acerbiorapatiantur à uobis,quàm à Neronibus,Domitianis,Commodis,nbsp;86 Galicnis olim perpeftà fit Ecclefia,non eft illis uitio dandum,quod fandifsi*nbsp;morum patrum ac martyrum ætategeftum eft.

,, Quiduerô iftis addat ïnconftantius, iam audiamus. Illi poft tot annorum ,, ccntenarios,inquit, à Chrifto nato, paftb, 66 prædicato, quafi badenus ucrirasnbsp;J, eius omnes latuerifteam tanquam à fe repertam modo, Ô6 inuentam, tenui aurxnbsp;fibilo

tl E EV C H AR. PAR5T.

fibilo infpiïant fuis cum demonftrati'one, Ecce hie eft Chriftus. Qui's nos, obfe»,, cro te prudens ledor, alicuius noui'tatts poteft arguere, cum potius ueterem do doélrt»nbsp;ârinam,quæ in fachs literis habetur, mores amp; ritus Apoftolorum temporenbsp;tatos, ÔC Ecclefiæ primitiuæ lamftas confuetudines reuocemus, quam noua dosnbsp;gmata, facramenta, aut ceremonias fabricemus cquot; Vos arguendi efti's: uos, in«nbsp;quam,fine fine accufandi,qui aufi eftis ex ueftrq capite cuntfta innouare in Chrinbsp;fti Ecclefia,ita,ut nihil integrum, nihil^ fuo loco reliqueritis. Cofutate priusnbsp;ex diuinis literis ea, quæ à nobis docentur, 5C aguntur in Ecclefia : deinde, utnbsp;Uultis,nouitatis nos arguite,fi potçftis.Relinquite nobis uetera;noua,quæ indunbsp;xiftis,hincauferte,nec tria uerbafimul commutabimus.

Calumniatur ad hæc,nos clanculum deliberate,quomodo fadionê noftram gt; j promoueamus : ÔC in pios bonos^ fæuire, qui aduerfantur» Quo tandem ore, » gt;nbsp;quauefronte ab Inconftantio hæc feribunture'eum ipfe,ac ftmiles eius,quantumnbsp;in illis eft,nullum mac^andi,occidendi, comburendi^ fi'nem faciant : SC nos ui«nbsp;ciftïmubimagiftratusnoftrigladium habent,neunum quidem Papiftamun«nbsp;quam occiderimus c” An itacß nos de qs rebus deliberamusC An hue tendimusd.nbsp;An potius ipfe mendax eft, 5C ex patre mendacij diabolo ad ifta comminiicen«nbsp;da Sefingenda natusC

Quod uero poftca dicif,nos alium Chriftumprædicare, atq? aliam Euange-, lijueritatem orbiproponere,legantcadidiiudices noftros libros,noftras ingre=,»nbsp;diantur Eccleftas’.SC nulio3fpero,negotiocognofcere poterunt,utrinofiri3 Chrinbsp;ftidoeftrinam SC Apoftolorum,mendaeijs ÔCtraditionibus humanisdiluerint,.nbsp;aut facrametorum ritus lacerarint,corruperint,ac turpiflîmèfœdarint.Audian«nbsp;tur utrorflep conciones:SCminifteriaecclefiæ ultro citro^ componantur : com«nbsp;parationes huiufmodi nonformidamus. Rationem inftituti noftri parati fumusnbsp;reddere. At uos quando unquam,obfecro,ueftros fœdos abufus,ac turpiftxmosnbsp;error es probabitisV

DicQt Sc iadât ore didu(fto,fe faccre,quæ fpiritus fuggeflîtEcclefîæ.Ego uc fo percontor,an fpiritus Chrifti fecus Ecclefîæ fuggerat EcfundS,atcp in diuinisnbsp;ftteris ab eo præfcriptum fuerit C Quis dixerit,fpiritu Dei feed pugnarc;* Chrinbsp;ftus Sc fpiritus eius docuitper fcripturas, Euchariftiam fub utracp parte ftimen« Spiritui deinbsp;dam efle, nunc aiunt, fpiritum fecus decreuifte. Spiritus in epiftola Pauli prio=nbsp;ri ad Corinth.docuit, nt lingua cognitain facrocœtu fideles uterentur : ifti uero^*^^ * ertf punbsp;niodofeiacftant, afflatudiuini fpiritus debere fecus agere. An Domini ijairitus^nbsp;quæ per Apoftolos mandauit,ea nunc deftruitcPaulus ad Galatas cap.i.fcribit:nbsp;Siquædeftruxfearurfus ædifico, tranigreftbrem legis meipfum coftituo. Curnbsp;iftimagnifici profeffores Apoftoh'ciordinis,non alloquunturfeipfoseodê mo«nbsp;dofSi quæ fcriptis ApoftolorS ex Ecclefia fublata funt, nosreftituimus,0C con«nbsp;traria placitisdiuinarum literarum facimus,trâfgreftbrcsac uiolatores Chriftia«nbsp;næ religionis nos conftituimus. Ablatus eft ab Ecclefqs per Apoftolos ufusnbsp;ignotæ linguæ : uos ilium reftituiftis. Per eofdem ablatus eft cultus imaginum;nbsp;uos ilium reftituiftis, Ablatum eft difli'dium,ne alij Pauli, altj Cephæ,alq Apol«nbsp;Io dicerentruos dum alios uultis Benedieftinos, alios Dominicanos,alios Fran«nbsp;cifeanos dicfillud reftituiftis. Ablatæ funttraditiones humanæ,quæ cum uerbo Papifiieabftuknbsp;dei pugnarent: uos illas reftituiftis. Ablata cftdo(ftrina,quæ matrimonia prohi- runt qua Apo^^nbsp;bear,Sc deledumciborum inducat: uos earn reftituiftis.Et denique,ut aliquan=^°^*’'’^^^quot;‘^’’*nbsp;dofiniam, nee in hune locum innumeras trangrefliones ueftras congCram,nbsp;eft propemodum in diuinis literis aftrieftum, quod uos nonlaxaueritis:nihil eftnbsp;laxatum, quod non aftrinxeritis. Nos uero omnia,ut in diuinis literisjpofitanbsp;funt, ita fuo loco relinquimus, Vtn ergo noftrum nouum Chriftum prædi«

54 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;P. M A R« | D E F E N. AD GAR.

cant cquot; aut ftoilum Euangelium orbi propinant f Qiuuis iudicarc póteft-i ¦gt; Sequitur: Nec de Chrifio loquunturjuthic argutator caluniniatur,clauflini i i efle in pyxidetetiâfi in pyxide fint fpecies,fub quibus in myfterio adeft. Si cornbsp;pus Chrifti fub fpeciebus panis 06 uini,ut femper obftrepitis,adeft,06 (pecies innbsp;pyxide claudi nonpoteftis negare, quî fitjUt Ô6 corpus Chrifti non claudaturinnbsp;pyxidec'Nifi fortafTe per illud uerbum,Adefle in myfteriOjquod fubinde incul«nbsp;catur,aliquam chineram intelligatis.

T enebras uocum femper offunditis: cur aliquado explicationis flatu aliquo eas non depellitis, ne femper cogamur per nebulas Ô6 caliginem abfc^ ullo fru«nbsp;(ftuintelligentiæ audire quæ dicitis Alioqui nos etiam corpus JChrifti pani acnbsp;uino adefle in myfterio fatemur : fed ita, ut myfterium fignificatione exprimât.nbsp;Adeft enim corpus Chrifti,quatenus per ilia fignificatur. Vbi praeterea myfterium fuum legunt ifti in facris literisC Ibi certenufquam traditur,corpus Chriftinbsp;fub accidentibus panis 06 uini realiter eflè ac latere. Si myfterium ergo eft, hu-manum dici debet,non diuinum:quandoquidem myfteria diuina folum in diuinbsp;nis literis funt quærenda.

OBIECTVMX.

N E G A N T corpus Chrifti efle ubitç, cum tantum fit ubi facramentum habetur. At fi eodem tempore ac fimul poflTitnbsp;in uiginti locis efiTcjnon repugnabit, quin po flit in centum,nbsp;aut mille,86 demum in omnibus locis efle« Vnde corpusnbsp;Chrifti conftituunt infinitum, atque inftar diuinitatis effus:nbsp;fum per omnia.

GARDINERVS.

LLVD certum e^, cum de prxfentia, corpora Chrifliin Eucharifiia catJjoltci loquHnturdntelligere eosfrafenciamj'ecundum arcanum mjßertj moduminonfecunnbsp;dum rationem ambientti loci.

MARTYR.

5 i TARæfentiam.inquit, corporis Chrifti fecundû arcanS modum myfterij intclli JL gimus,non fecundû rationem ambientis loci. Et tarnen ubicûqi iunt uifîbilianbsp;3 i figna myfterij incorrupta, uerum corpus Chrifti adeftè fatemur. Quod non eftnbsp;a 3 naturam corporis conftituereinfinitam, fed potentiXdei agnofeere immenfam.

Hie rurfus in fermonum Labyrinthes abdit ft Inconftantius, myfterij arcanum modum interpretando. At non ita cornicibus oculi configuntur : nihil plane anbsp;nobis per ambages auferetis,niß tâdem aliquando uos ab iftis nodis liquide ex-plicaueritis. Etmirumeft,quamfibi audader iftefumat,corpus Chrifti adeftè,nbsp;uerum non fecûdum rationem loci ambientis : quaft nos daturi ftatim illi fimus,nbsp;adefle corpus alicubi,0lt;^ locunonoccupare: cû id fieri nequeat,86 corpori orga-nico fummopere aduerfef. Probare iftud oportuit, no audacia fophiftica utcon-ceflum accipere. Nos utiep, ne hoc pofthac ignores, tale propofitionê uobis ncnbsp;per fomniu quid? unqua dabjimus: quadoquidem id facræ literæ no docêt,repunbsp;Potëtia Dei ad gnat natura,ô6 nulla certa ratio cofirmat. Negat natura corporis à ft infinitamnbsp;canon extendi conftituitcû tarnen eamneget, ut uerba eius demonftrant, certo loco terminari.nbsp;^“^y^“^quot;^^°^^pquot;Potentiâdeiiadantimmenfam:quafî nos eamuelimusimminutS,licetdicamusnbsp;crffftnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;3d ea,quæ(ut uulgo dicitur)contradidionê implicant,non extendendam.

Quid

Quid nero màgis pugnat, amp; magis inter contraria cenferi debet, quàm aliquid tiTe corpus huinanumjSC non efle corpus humanum.-efle creaturam,6lt;f non eflenbsp;creaturamc'

Ponit ad hæc,uirtute immcnfa dei Fieri, ut ica. corpus Chrifti adfit, ubicunc^ (îgna uifibilia /ncorrupta feruantur. Vbi nam in diuinis oraculis hoc fuum do=nbsp;gmaconfignatum nobis oftcndetr’Non eftcuiquarn difficile comminifci: quili-betpoteftmendacfjs abundaretatqj ficîionum copiofus eß ubicp prouentus. Venbsp;ritas certè ifiis tedlorrjs non indiget; nec^ uerbi dei fynceritas huiufmodiprodi«nbsp;grjs efi incruflanda,

AdditiSi efl infanumcogitare,panis ÔC mni fpeciesper onmia difFundi.Quç, j efi hçc fine mente collediojiiturum tandem ut corpus Chrifti fit infini turn,illis,,nbsp;probationibus à centum inmille:quginfi'nitatis eô ufip non progrediantur,quin,,nbsp;aliquid faltem uacuiipfisrelinquatur hominibus, illis profedô, qui facrificant,,,nbsp;ut non fit ubicp corpus Chrifli. Dumhanc Gardinerifurfum ac deorfum ratio»,,nbsp;nem uerfo,tota uidetur culmea 8C arundinea:necfatis queo tarditatemhominisnbsp;admirari, quinonuiderit gradationem huius argumenti ficfuiffic contextam: ¦nbsp;Ciim nos magna pertinacia dei potentiam femper obijciatis, ea^ dicatis corpusnbsp;Chrifti ,ut ut humanum fît,inmultis locis efiepofle, tiiniitanos colligimus : Stnbsp;uidiuina corpus Chrifli fimuleodemt^ tempore in uiginti locis potcfl adefiejnbsp;potcrit non minus in cêtum,Sêin mine,S^ in omnibus locis efle/Qiiia ratio nuinbsp;b potcfl afterri,cur in pluribus,amp;f non in omnibus efle poffit. Necp foli nos gra=«nbsp;datione huiufmodi utimur,cum de potêtia dei agitur,utfi per earn quod minusnbsp;efi datum fuerit,mains item dandum fit,uel fi ad infinitum quodammodo extennbsp;datur. Sed Hieronymi contra louinianum habcmus eandem argumentandi fornbsp;mulam,is qu/ppe libro 2. j'ta fcribit.-Moyfes amp; Elias quadraginta diebus ieiuna»nbsp;Uerunt,ac no^ibus» Hoc hominû natura no patttur, fed ^d homini impofsibilenbsp;efijdeoimpofsibilc non efl,Etmox:Qiii quadraginta diebus poteft ieiunare Sdnbsp;uiuere,imô non potefl ieiunare,fed uiuituirtute dei : S€ æterno tempore poterienbsp;abfip efca Sgt;C potu uiuere. Audis Gardinere Hieronymum argumentari,àqua«nbsp;draginta diebus ad æternum tempuscquot; Non ergo mireris quod nos à io.uel cen=»nbsp;tum locis,in quibus corpus Chrifti fimul,dei potentia dicitis effe polTe, conclu»nbsp;damusjuos oportere illud côfiteri,eadem potêtia dei efle in infînitis locis pofle»nbsp;Ncqj obftabit quicquam,quin corpus illud ponatur infinitum,hocefl, nullis alinbsp;euius certilocilimitibusterminatum.

Qtiodautemobqcitur defacrificantibus et communicantibus hominibus, fl iuoiumefl,8ê extra cauiàm obijcitur. Quandoquidem nos non agimtis in prænbsp;fentia,quid in re ipfa fiat,fed quid per dei potentiam,quam nobis magno fiiper»nbsp;eilio femper opponitis,effi'cipoflit.Nam fi per illam queatcaro Chriftiper mul=»nbsp;ta loca effundi, ad omnia quoep poterit amplificari, Cum^ figura, lineamenta,nbsp;membra,8ê certa corporis moles non impediât,iuxta ueftram fententiam, quinnbsp;corpus Chrifti per multa loca fpargatur, eadë ualebit ad omnia ipfum dilatare*nbsp;Fatetur poftea naturam diuinâ ubicp diffufam : fed ita,ut diffufionis modumnbsp;nonaflequamur. Nunquamaudiuiquenquamlites mouentcmderatione,quaj,nbsp;«attira diuina fit per omnia diffufa. Tarn certè hoenotum fuit hominibus,uelnbsp;ethniciSjUt poêtæ dixerint,fouis omnia plenatnoscp in eo moueri ac efle. VndeDemnbsp;cum dicatur,fua præfentia omnia implere, ita ut rebus motum, uitam,ôê eflèn»nbsp;tiam tiibuat,fatis declaratur,quaratione fit ubiqj.Quod etiam à patribus Sê fchonbsp;lafticis doeftoribus conclufum eft:qui dixerunt,ubicp deum efle, per præfentia,nbsp;eflentiam amp; potentiamiquæ illorû diêîa, quodlciamlecfioribus S^huicimpor«nbsp;tuno fophiftæ notiffima efle,non laborabo explicare.

P. MAR. DE FE N. AD GAR.

J, nbsp;nbsp;Nos inquit ucren',ne tandem, quod agit deus, exeat in abfurdum. QtiibiiS

uerbisbis infanif.Primum quod arbitratur deum agerOjquae ipfi fingunt eum fa cere, cünecpfint,necß ullo modo fieri poffînt: deinde quoditanoftros putateflênbsp;fungoSjUt in operibus dei abfurda captent. At nos abfurdum cfTc, quod deus f3nbsp;ciat,ne cogitare quidem poffumus.Illud tarnen quod ipfe clamitat deum facere,nbsp;Ut abfurdiffimum,magna cum ratione confutamus.

,, Panis deniqj,ait, urgente fame, fiimma interdum laboratur inopiattantunt , abeft utinfinitæfint eiufmodi fpecies,Slt; corpus Chrifti queat in immenfum mulnbsp;,, tiplicari.Quare infert noftrum argumentum fua fe ipfum iugulare ineptia. Hienbsp;fi liberet certareconuictjs,aperiret fe campus ad id ualde idoneus.JSed quia hocnbsp;ftudium Pfeudoepifeopo libês remitto,ifiud tantum dicam: nos baud affirmarenbsp;panem 00 uinum re ipfa omnia mundi loca occupare. Sed quid potentia dei fa-cere ualeat fpeóamus. Qirod fi uim illam diuinam fibi à nobis opponi tarn ægrenbsp;patiunturjcuripfi earn in medium producendi, amp; ex ipfa nedlêdi nobis nodos,nbsp;ut purant,indilTolubiles,nullum finem autmodumfaciuntc'Proindenondenonbsp;bis, fed de feipfi'sconquerantur. Nam turdorum infiar, exillorum uentrehicnbsp;uifcusegeritur,quo ipfi Slt;impediuntur,00capiuntur, Vos dei potentiam infinbsp;nitam femper opponitis.Nos per eandem refpondemus pofle fieri, ut omnia lo=gt;nbsp;ca fpeciebus panis S)C uini repleantur iam coniecratis. Ergo corpus Chrifti adnbsp;omnia loca diffundetur. Qiiare Oelnegate dei potentia omnia loca pofte huiuf«nbsp;modi fpeciebus impleri:aut definite affirmare corpus Chrifti realiter fub illis fpcnbsp;ciebus contineri:aut date abfurdum,ad quod adducimus : pofte tandem fieri, utnbsp;corpus Chrifti fit ubieß.

O B I E C T V M XL

TIDES Ecclefîæ eft, idem corpus non poffe fimul eflein diuerfis locis.’ergo corpus Chrifti, quod unum eftatlt;ç uerènbsp;humanuni corpus, no poteft in cœlis amp; in Euchariftia,quænbsp;in terris adminiftratur,efle in eodem tempore.

GARDINERVS.

IDES Ecclefiaprofiietur ^eum omnipotentem, nouit^ uim naturafinitx al inji^ Inbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;wrtute dijlinguere.Fnde luflinta °M.artyr,cuitti janWimoniam doilrina aqua

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;«7^0KQia¦^öl(Jnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;6^dûdi)fs!,ijs qwputalant corptu Clrifli pofi refurre^

ttionem in /piritum uerjum,quod ingreffit^ßt ad dijcipulos ianuts claulit,relßondet,quodper na turam ejßet impoßM^i^d per uirtutem diuinamJupra natur am fuißße eße^um.

MARTYR.

PR.imùm, ß tuam uelim cauillandi ac uitilitigandi aliquatiiper uftirpare libi’« dinem,falfe uerftonis ÔC imperitæ iuftè poftem-te arguere. Tu luftinuminnbsp;quis refpondere: Quod per naturam effet impofsibile, id per uirtutem diuinamnbsp;fupranaturamfuifteeffetffum, Atuerbaeius hocpacffohabent:T«\a3£f

TK lt;^vlt;rei yfytfo(jSjea,KX7KTiiiJ J^vvctiiiigt;,«J^vvctToy ^óyoy tbs epvtnus mtncrxi^ T«f/îTOç{tsce(r/p. Vbi tuinhac orarionereperifti, Qiiod per naturam eftetimpofli»»nbsp;bilec'aut,Per uirtutem fupra naturam fuiffe effed urn c*

Nonmultum,inquies, ad rem noftram facit. Attamentu bis peccas: turn quia fententiam fideliter non reddisîtum quia,cum putas nos interdum aliquidnbsp;non ad uerbum reddidiftejuociferarisjfidem dei SC hominum imploras, cœlumnbsp;terrae

terrae mifecs, fraudem fieri clamitas nec^IetSorem paten's abfc^ aculeo fiifpi-Clone difcedere. Cur tu eandem fide non praeßas ç’Certè tota fententia ita debuit red di: Q_uæ fupra naturam in natura diuina potentia efficiuntur, fieri no poteft,nbsp;ut iuxta rationê naturae probatione confirmentur« Haec lußini fententia quid,nbsp;quæfo te,contra nos continetfAn putas nos idfudare,ut omnia miracula tolla-musfNon irnpii fumus,omnia ilia credimus,quae fada diuinae literæ atteflâturînbsp;ea credimus, prælucentc nobis Chrißi fpiritu, non autem naturali ratione ul«nbsp;la confirmante. Expoßulauimus'ne uobifeum unquam, quod Chrißi natiui«nbsp;, tatem ex uirgine,reTurredionem ex mortuis,afcenfionem incœlum,et alia eiusnbsp;prodigiofa fada,quæ à feripturis Tandis referutur,argamentis ex natura dudisnbsp;non confirmaueritis c' Hoc unum querimur, uos dicere, corpus Chrißi eße innbsp;inultis locisiquod non ex oraculis librorum diuinorum,fed ex ueßro capite fin«nbsp;gitis : ÔC, nifiquis uobis credat, ferro ÖC igac in eum crudeliflime animaduer«nbsp;titis. Querimur praetereà.quôd Temper dei potentiam obijciatis,cumhoc exilnbsp;larum fit rerum genere,ad quas dei potetia Te non extendatrnempè ut multis innbsp;lociseodem tempore corpus humanü ßilua natura Tua diffundaf.Hocgenus mi«nbsp;taculorü Tcriptura iacra no commémorât,Tu perpetuo potentia dei urges,quafinbsp;nos earn in miraculis, quæ teßimonio uerbi dei confiant, non agnoTcamus: autnbsp;quafi ad probada miracubjdiuinis literis tefiata,naturales rationes poftulemus.

Duo à uobis quærimus : ut huius uefiri prodigiofi figmenti ex diuinis ora« culis tefiimonium producatis : utqj ofiendatis, natura humani corporis abTquenbsp;fui difpendio in multis locispoßefimuladefle. Haec uobis demonfiranda præ-fcribuntur.Quid per tarn multa uagarisCln ifia lufiinireTponfione traditur Chrinbsp;fium ambulafle Tuper aquas, Anç eum Petro idem conceffifle, 2C ad difcipulosnbsp;•anuis claufis penetrafle,credimus:nam SC feripturæ ifia tradunt,

Addi dit ille,corpus etiam Chrifii,dum à mortuis excitaretur,egreßum mo« An Chri^M cü

gelum monumêti lapide, Chrifium rediuiuû exfifle;* Certè hoc Tenfit Leo pri nbsp;nbsp;Epifcopia

mus eius nominis Rom.epiTc, in epiftoîa, quam deditad EpifcoposPalgfiinos, Roinaniif. nbi fie ait:Dicant igit ifii phantaTmatici Chrifiiani, quæ Tubftâtia Saluatorisjaffi«nbsp;Xa fit ligno,quæ iacuerit in Tepulchro, ôC reuoluto monumenti lapide quç tertionbsp;die reTurrexerit, uel quale corpus leTus diicipulorû uiTui clauTis ad eos oftijs in-greflus intulerit,^ At,fîue hoc modo fuerit,fiue ilIo,noncontendo.Qiiia mihinbsp;dubiû non efi, ui diuinæ, partes ofiij ac lapides cedere potuiflè, donee tranfiretnbsp;domini corpus, at(^ pofi illud obfequiû rurfus fuifle coiundas. Quid hic efi in«nbsp;fommodi Certè lapides SC ligna ut cæteræ creaturæ deo parent: abeunt,SC re-deuntjCQ iuflerit.Sèd uos fingitis,manfifle lapidis SC ligni Tolidiatcm,atcp ea Tal«nbsp;Ua,neqj cedente,corpus Chrißi tranTtjfle. Cur Tuam potius non relinquitis cor«nbsp;pori Chrißi Toliditatê,cui lapis SC lignum ad momentu cefleritt'Profecfio quod ànbsp;me dicitjSC facilius efi, SC longe uerifîmilius. Si cui tamê uideretur uefiræima corporanbsp;ginationi aflentiri,quod mihi non uidetur, pofièt adhuc rixam mouere,annbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ejj'e in code lo»

»'ag«Tint,ac tantundem abTurdi habeant,Duo corpora fimul in eodem loco elle, co,Grunücor unum idem^ corpus, præfertim humanum, per multa loca diffundi.

Vos,Tcio,dicetis paria hæc efle.Quid Ti ille negaritt’dixerit^ hic tolli atep abo lerinaturâhumanicorporiSjibiueroTeruaric'QiiibuSjObfecro, rationibus iliumnbsp;â Tua fententia dimoueîîitist'ProindejCu lufiinus de eo,quod modo agimus,no=nbsp;minatim nonfecerit mentionem, quia corpus domini elTe in multis loris no tranbsp;dit,roiracula,quæ commemorat,recipimus : SC quæ à ui DeiTupra naturâ fiunt,nbsp;naturalibus argumentis confi'rmari non petimus.

$8 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;P* Aï, M A R* C É F E N. Ä D GA K»

J, nbsp;nbsp;Addi’t:Nos autem Enochnbsp;nbsp;Eliam natura niortalcs,utuere ctiam nûc in cöi^

J, pore dniina uirtutc,fd^fupranaturam. Qui multauerba foies incaiTum funde=» re,neceflariû uerbû hoc loco intermittis. Nos uerô^inquis, Enoch amp; Eliam upnbsp;uere, SCc.Puto defi'derari, Credimus, aut Aflerimus. Hoc eft fophifticari, abu«nbsp;obfcuritate,at(^ mutilata oratione ad fallendum. Si credis,Enoch ÔC Eliâ adhucnbsp;uiuere,id abfcç fcriptura credis. Admirabiliratione fubleuatus eft Elias, amp; abnbsp;An Elias uinat. Blizxo in igneo curru abftradus. At quod fpiritus eius corpore non fit exutus,nbsp;quo teftimonio fcripturæ confirmabis De Enoch haberi fcio adHebreos calt;nbsp;ii.illum fuiflc translatum ne uideret mortem. In qucm uero finem trâslatus fuenbsp;LocwiEcde« rit,liber Sapientiæ ca,4.déclarât,Qiiia dco placuit,6C charus ei eft habitus,idednbsp;fiaftici.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cum inter peccatores uiueret,de medio fublatus eft: abreptus ne malatia immu=gt;

taretur fenfus eius,neue anima eius fraude circumueniret. Et in Ecclefiaftico ca,44.fcribitur:Enoch deo placuit,Slt; fublatus eft,exemplum emendandæuita:nbsp;nationibus. Vbi notandû, in Latina uerfi'one haberi:Et translatus eft in para==nbsp;difum,cum in Græco no habeatur paradifî mentio,Ex ifto uerfionis errore pro=«nbsp;cul dubio eft orta uulgi opinio,iftos adhuc duos uiuos in paradifo terreftri afler=«nbsp;uari,6C extrem o tempore mittendos,at£p ab Antichrifto ma(ftandos,ut ii.capitcnbsp;Apocalypfeos fcribitur,iuxta Graîcofum fchol/orû interpretationê.-quâuis Au=«nbsp;Auguftinus. guftinus locum ilium interpretando reclamet, ôi. de uiris huiufmodi teftetur, idnbsp;non pofteintelligi, Q_uitarnen alibi, nempefuperGencfin adliterâlib.^.ca,nbsp;é.SCin lib.Sç.quæftionûjquæftione yS.dicit Eliam fperari præcurforem fecundtnbsp;aduentus Chrifti.Atqj idconatur ex Matthæo ca,«7.elicere:fedconatu fruftrat.nbsp;Quia ibi Chriftus de lohanne Baptifta fe profîtetur loqui. Et idem propemo*nbsp;dum dicit fuper lohannem Tracta tu 4. Nec iuuat locum adducere ultimt capi=gt;nbsp;tocusiialach.nbsp;nbsp;nbsp;MaLchiæ : nam quæ ibi dicuntur, ad lohannem Baptiftam referri debent:uC

' finis librorum ueteris T eftamenti cum initij s Euangeliftarum copuletur,

Sedad epiftolâad Hebræosredeamus. Translatus eft Enoch, 6lt; ut demon» ftraui ex Übro Sapientiç,ne malitia fenfus eius immutaret; amp;r,quia deus illu amanbsp;uit,fuâhanc uoluntatem erga ilium teftatâ omnibus efte uoluit, Ideo commun!nbsp;An E«od?ßt uulgaricp morte ilium non oppreftit. Nam id ui naturæ,aljâue de caufa homincsnbsp;mortuuf,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;opinati eiTent contigiffe.Ideô uoluit Deus eadem opera ills à periculo eximere,

atcp effîcere,ne homines,quanti eum faceret,ignorarent. Abftulititat^ ilium, SC faluti eius cauens, SC hominibus exemplum proponens, quo ad rapti uiri iu»nbsp;ftitiam ac probitatem imitandam incitarentur, V iuum itaque rapuit,ÔC Enoch,nbsp;priufquam guftaftet mortem, ad feafciuit.

Sed quid tu nofti eum pofteà non efte mortuum,cum iam in tuto efîet,ne(^ il li amplius periculû effet à peccatist'Dices epiftolam ad Hebræos habere, Ne ui»nbsp;deret morte. Id intelliget quffpiâ,ne mortem expcriretur,dum in mûdo agebat:nbsp;nemorte commun! atcç ordinaria extingueretur. Sed quin poft raptum fit mor»nbsp;tuus, unde tandem fidem faciesc* Certc Rabbi Aben Efra,ÔC Rabbi Selomoininbsp;ter Hebracos interprétés non poftremi,Enoch mortuûputant, dum caput 5*.Genbsp;nefeos interprétant, Nec défunt Hebræi, qui exponentes iècundû librû Mesnbsp;lachim,dicant,Eliæ corpus ÔC ueftes omncs,præter pallium, in ipfo turbine counbsp;fumptafuiffe : fpiritum uerô prophetæ ad Deû migraffe. Hæc ideo fum pro^nbsp;lixius exequutus,ut Gardinerus intelligat, quàm temerè de fide pronuntiet:quinbsp;dicat, Nos,hoc eftEcclefîam,credere, Enoch SC Eliam natura mortales, adhucnbsp;diuina uirtute in corpore uiuere, Poteft hæc multorum elfte opinio : fed fi-des,quæ orta fit exuerbo dei, dilucide intelledo,SC fideliter explicato,elfte nonnbsp;poteft. At Inconftantius traditiones humanas, ÔC uerbum dei fus^ deep habet:nbsp;fie æque hincjatque inde fidem nafci arbitratur î ne(ÿmagni,ut iudicat, intereft,nbsp;fiweho*

fine hominibusjfiuefcripturæcredat. Egouero de corporea in’ta Enoch 5C Eliac me nihil feire,aperte dico:ne(^ mea referre iudico,utrumuis concedatur.

Atfacitoillos J utfophiftacredit, uiuere. Quidhocadrhombum f Vbinos unquam fumus inficiatijiii diuinahumanum corpus abfcp cibo fpedîabili poiïe üumdnum co»»nbsp;fuftentaric'Certèhoc fubftantiam noftræ carnis haud euertit,nihil contra eius na puidbft^ cibonbsp;turam SC defînitionem alFert. Abfcß cibo quadraginta dies uixit Chriftus: Mosnbsp;fes item,Sc Elias. Neqjpropterea membris, figura, SCmole, ac lineamentishu=^^^!^‘“‘^^‘’'quot;nbsp;mani corporis exuti fuerunt.Quis ad hæc nos certos reddeqhos duos,fi uiuunt,nbsp;mortalem uitam uiuerec* Potuit certè illos deus gloria fuperinduerc,nbsp;nbsp;nbsp;ad bea=

tamjuitam transferre. Needubitandum eft, fandos in patria fine corporali cibo uiduros.Quare ß ad rem uis dicere,fcripturç difertis uerbis confirmes,aliquodnbsp;humanum corpus,fiue Chrifli fuerit,fiue alterius, no refert,in diuerfis locis eo«nbsp;dem tempore fuiße. Tum cedemus,tum dabimus manus,tH uiceris.Dum uerdnbsp;pergis «jTgdff-c/îiot'Vff-« inducere,atcß, ut fophifla, defledere à re propofita, te nihilnbsp;profedurum certo certius habeas.

Audiamus iam quid addudurus ßt nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Arifioteles, inqtiitjfoIaAnyiotdcr.

Caturç fpeculatione nitens,prius abfe^poflen'ore fatetur eflepofle.QLia ratione fequetur,utfubflantia,quæ eß omniaccidente prior,eße interim ßne accidente,,nbsp;pofsit.Adeo captum communem fuperat naturae uis creatç. Qiiid iam ego hic,,nbsp;audio;’ Vinaturæ creatae pofle quamlibet fubfiantiam eße abft^ omnibus acci’=nbsp;dètibusÆt, quod prius eß,a pofieriori pqße femper diuelli c'Certe ß Gardineronbsp;Uel per unum diem mediocris cum Peripateticis confuetudo intercefsiflet, nonnbsp;tarn fiupide colligeret ex illorum placitis. Demus ifiinouo Philofopho, fubflannbsp;tiam priorem eße accidentibus. Annuamus,ut uult,prius à pofieriori poße difnbsp;iungi. Colledione Peripatetica quid fequeturj' Aliquam fiibfiantiam fine äcci=nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Çub

dentibus reperiri. Talem fatebimur eße Deum, At omnem fubfiantiam à libet accidente difirahipoffeperncgabimus.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cidentibin.

Dicat nobis hicmirabilis Peripateticus, an humanum animum cenfeat eße fubfiantiam c'N on negabit. Vim feufacultatem intelligendi rurfum dicat,ad quanbsp;»«üTs-vöecw attineat. Gerte ad quaIitatem,SC ad illud eius genus, quod naturalis

tantifacis Arifioteles;' Deinde motus natura tempus antecedit,Nunquamta=’ men eritmotus,quin fiatim eonfequaturtempus. Nemo prætereà phiiofophusnbsp;dubitabit,propofitionem eße neeeßariam, qua propria quædâafiedio feu qua®nbsp;litas de fubiedo fuo dicitur. Omnes^fcimusneceirarium efle, quod aliter fefe Ciuid fiece/Jà»nbsp;habere non potefi. Quare, ututfubiedum prius dicatur fiio accidenti proprio,nbsp;tarnen ab eo feparari no potefitalioqui ex illis propofitio neceflaria rninimè connbsp;ftitueretur. Et unde,quæfo,orta eft ilia diftindio,feparabilium, ÔC inleparabi*nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fe=i

lium,utloquuntur,accidentium:nißquod eorumaliquod genus ßt,quod à iedo fuo difi'iTncri poiàliio. non nofu'f* alforumiiprb facile remoUeri ac diiielli “

4° nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;P. M A R, D E E E N, AD G A R.

dudts,pri«s exiftcrc abfc^poftenoretquamuis prius contemplan'facilèquis po tent, QC de tllo commentari abfi^ pofterïori. Imo Ariftoteles Platonem ex conbsp;uidetur fæpius arguere:quôd, quia naturas rerû, feu notiones uniuerfales abfc^nbsp;DeitóPllt;(= fingulanbusac indiuiduis poffumus intelligere atq? contemplan, proptereanbsp;tonii,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ideas à rebus fingulis auulfas exiftere pofuit, ftatuendo, ut Inconftantius iadat,

prius abfqj pofteriori exiftere pofte,

Videatigitur, quamdecorè perfonam tueatur hoe loco Peripatetici, quam ipfe fibi impofuit. Deteftantur plané omnes Peripatetici eamfententiam, quxnbsp;ftatuit uniuerfalia præterfingulas res 6C indiuiduas exiftere, utut concédant eanbsp;priora efle. Non tenuit ergo nouus Peripateticus nofter uulgatam diftindio^nbsp;Rfïife inuicë’^e’^îé’îïæîCuius nunc utitur patrocinio : feparari abalqsaliqua uelre ipfa, SCnbsp;dupliciter fepa quoad exiftentiamjuel tantum quoad intelligentie contemplationem. Quodnbsp;rttntw.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fi humanum corpus à loco uelimus pofteriori modo auellere,id ut fiat, factie da

bo. Qiiisenimdecorporehumano cogitarenonqueat, dum nihil de loco me-¦ nbsp;nbsp;diteturc'Bft uti(^ hoe facilequippe quod prius eft mente abftrahere à pofteriori

philofophi pafsim confueuerunt.Nunqua tarnenuerèpronunciabit quifquam. Corpusabfy; uel apudfeftatuet,corpusabftßloco eftèinec^feiunget re ipfa SC quoad exiften-loco mteüigi tiam corpus à fuo loco.

-a- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;liquet,quàm turpiter impingant, qui fui animi fomnia fequuntur,

abjq; eo exijTc^ pajpgntin meridie,ÔC talpis efficiuntur cæciores. Nullus prætereà theologus, enonpo e).nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;p^tj-em origine priorem efte filio, patrem uel cogitatione uel

exiftentia concedet efle pofte abfcp filio,

Sed ad Ariftotelem redeo,quidatfubftantiamquidem priorem accidenti-bus efle.uerùm omnem fubftantiam ab illis quoad exiftentiam diuidi,reclamat. Nam id proprium deo eftacpeculiarCjUt accidentibusprorfus careat. Natura-lis ueró fubftantia proprijs accidentibus nullo modo poteft exui, ac fuam reti-nere ialuam naturam.-quin ut abfcp omnibus feparabilibus accidentibus integranbsp;maneat,fieri non poteft. At fi tui Ariftotelis indicium tibi tantoperèprobatur,nbsp;Ariflotelcs nÔ ^ur in hac eadem materia illud non fequeris î' Ille idem pronuntiauit, pofterioranbsp;uultpoftetiora non pofte à prioribus diuidi ac fepararimecß patitur, aut unquam dabit,accidennbsp;àprioribui pof tj'a fine fubieclo pofte confiftere.T u ueró,ac tui fimiles, uobis permittitis oppo-fc diuidi.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fttum ftatuere.atq? fi deo placet,propter ueftram panis SC uini tranfubftantiatio-

nem ccelum terræmifcetis,SC ea quæ neep piâa neep feripta ullibifunt,impuden ter ac pertin acifsimeafRr man's.

DeAbacuch nbsp;nbsp;nbsp;Adducis mihiprætereà Danielem,à quo feribatur Abacuchprophetam mo

adduilo mento temporis in Babyloniamraptum, ialua SC integra illius natura, uteibum bîo«£-)«, Danieli praeberet,quileonibus deuorandus erat obiedius. Verum, quid in hocnbsp;exemplo habes,quod noftram fententiam iKdatd Cum Eliam SC Enoch transla?«nbsp;tos hinc ui dei non negemus, (quamuis dubiu eft, an poftea uiuant an obierint)nbsp;SC confiteamur, Chriftum quoad carnem in coelum afcendiftc,non abnuemus,nbsp;430tuiffe fieri ui diuina,ut Abacuch ex ludæa in Babylon? transferretur, Qiiodnbsp;uero feribis id momertto temporis fadîum, id hiftoria Danielis non habet. Ta-men quod eft controuerfum probafles,fi Äbacuchum eodem tempore 6C in lu-daîa,amp; in Babylone fuifle demonftrafles.Quod cum non feceris,tu uideas,quonbsp;ifta fpetftent. Deinde miror, pro Daniele te mihi fabulam opponere. Sic enimnbsp;totailla narratio Belt euerfl appellatur,non à me, fed à maioribus.

Uicronymui. Audi quid Hieronymus dicat, cum explicatisijs, quaeucreDanielis erant, Poflrema pars ad ha:c poftrema interpretanda ueniret. Expofltis, inquit, ut potuimus, quæ innbsp;Danielis fabu= Danielis libro iuxta Hebraicum continentur, ponam breuiter, quid Origenesnbsp;icitur. decimo Stromatum fuorum libro de Swfann« ÔC Belt fabulis dixerit, Benénbsp;quot;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;habet.

DE EV CH A R, PARS E nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4«

habet,Ut cum folidis h'tcranim di'uinarû teftimonqs caufam non pofsi's obti'nerc, defledlas ad fabulas.Redîè de uobi's Paulus ad Timotheum eft uaticinatus:fore,nbsp;utjcum fanam dodtrinam non fuftincatis,conuertatis uos ad fabulas.

Atquinongrauabotaliudeiufdem Hieronymi teftimoniûhac dere adduce- uieronyinu;. re,in prologo fuper Danielem,ubi fie fcn'bit: Daniel apud Hebræos ncc Sufan=nbsp;næhabet hilton'am,necHymnum tn’uni pueroium,necBelisdraconis fabulas:nbsp;quas nos,quia in toto orbedifperfæ funtjueruantcpolîto, eas^ iugulante fubie»nbsp;cinius:ne uideremur apud imperitos magnam partem uoluminis detruncafl'e.nbsp;Quæuerba ficannotatione fuailluftrauitÉrafmus : Mirum quod Hieronymus Érapnui,nbsp;nunc ueru iugulat,id paiTim nunc legitur canitur in templis, ceu res in primisnbsp;fanda.Tanto plusualetconfuetudo multitudinis imperitæ,quâmuirieruditiiunbsp;diciu: imô nullo deledîu legimus de Bel dracone hiftoriâ,quâ Hieronymus nonnbsp;eft ueritus appellate fabula : nec additurus, ni ueritus fuiffer,ne bona uoluminisnbsp;partem detruncafl'e uideretur. Sed apud quos tandem f Apud imperitos, in=nbsp;quitipfe. Sicubicomodumeft, quiduis apud nos ualetHieronymi authoricas:nbsp;ubi non eft commodumjue tantulum quidem ualet.

- Sed ad Hicronymumredeo, qui de quodam fuoludæo in eadem præfàtiôa ne fie feribit : Cura uerô ad Abacuch ueniret,ôd de ludæa in Chaldæam fapturnnbsp;difeophorum ledîitaret, quærebat exemplum, ubi legilTemus in toto ueteri Te=.nbsp;ftamento, quenquam fanâorum graui uolalTe corpore, ÔC in punâo horæ tantanbsp;terrarumfpatiatranfiffe. Cuicû quidam è noftrisfatis ad loquendum promptu=gt;nbsp;lus EsechielemadduxiiTetin medium,SC dicereteû de Chaldæa inludarafuiffenbsp;translatû, rifît hominem,6C ex ipfo uolumine demonftrauif, Ezechielem in fpûnbsp;ritu feuidiiTe tranfpofitum.Denitp Apoftolum noftrum uidelicet,ut eruditumnbsp;uirum,6C qui legem ab Hebræis didicilfetjUO fuiiTe aufum affirmare, fe raptumnbsp;in corpore : fed dixilTe Siue in corpore, flue extra corpus, nefeio : Deus feit.nbsp;His Sc talibus argumentisapocryphasinlibro Ecclefi'æfabulas arguebat. Pornbsp;phyrius quoque locum hiftoria: Sufannæ caîumniatus eft,quód à uocibus Græ Porphyniiftnbsp;cis^tyuv SiC Tîj’ji'jsetymologiaspeterethômoHebfæus, nempe Danielj qui Chal=gt;nbsp;daica lingua fcribebat, Vnde confiât, non ipfus Danielisillud efle fcriptum,fednbsp;hominis Græcicommentum.Videigitur,Gardinere,quô te rapiatimpetus ca=nbsp;uillandi ) cui nimium obfequeris. Nihil non audesinmala caufa; SC cüm omniànbsp;unditj commouifii,nihil fuccedit.

OBIECTVM XIL

CONTRA iiaturam ÔC rationem eft, corpus quantum efie: alicubi,8c non occupare Ïocum.Sed fi' ponatur corpus Chrinbsp;fti in facramento realiter, ut dicünt, erit ibi corpus quantumnbsp;fineoccupatione loei* Qyodeftdeftruere naturam corpoj«nbsp;ris Chrifti,

__ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;GARDINERVS.

V r omnia in omniius opératur Deus, aliter in natura ordine à fe^r{efcri^to,aliteit uirtutCiCum ita illi uijum efi,qu(efiunt,efficité

A R T Y R*

VT multa, quæ hic reiponderi poflent,omittamjinud attingam pcccatiim, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;/

quod in hoefophifta perpetuó hscret. Semper xd ftatuit, fibi^ ut datum

d 5

41 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;P, M A R* D E ? E H» A D G A R*

3, fiimit,deo ita m’fum,ut domini corpus re ipfa Euchariftiç adfîr,Ô!f uni in ccdo fît ,, præfens, atq^ dum myften'o cœnæ intercft,Ioc5 non occupet:cû alioqui fubftannbsp;, tiaÜter fîtrorpus,SC realiter,ut loquuntur,fub accidentibus panis ÔC uini occiibnbsp;,, tetur. Deum ita uelle demonftreturxonfirmetur diuints literis hæc cura reuenbsp;lalTezatcB fidelibus ifta propofuifle credêda oftcndatur. Hoc dum ab eo qua-rimus, fruftrà quaerimus : teftimonia huius diuinac uoluntatis nuiquam profonbsp;runtur.Potentiam dei nufquam non obqcit,8C uim diuinam in quæcunq; uifuinnbsp;fuerit effîcacilfimè diftribuit, Adducitfîmilia intcrdum,ôif exempla:fed quàmnbsp;controuerfîæ noftræ congruant, nihil moratur.Satis illi cft, modo aliquid corn*nbsp;minifcatur,quo ledori fucum faciat,

Nunc ut probet quædam cû ufîtato curfu naturae pugnare, quae tarnen baud ,, pugnantcum primaria dei authoritate, acratione, Petrus, inquit, deo fccSdumnbsp;, gt; naturam coopérante ambulauitfuper terras : ÔC idem Petrus deo fecundû ipfîu»nbsp;gt;» uirtutécoopérante ambulauitfuperaquas. Nonunarationc,quodInconftan«nbsp;* tiusmodóadducit, are, dequanuncagimus, eftalienum. Primtim quodre«nbsp;fert de Petro, à diuinis literis narratur : quod ifti dicunt,06 credi uolunt ab ipfisnbsp;confingitur. Deinde quae Petrus fecit,idem tempus non refpiciunt. Nâ cumnbsp;fuper aquas ambularet,non ambulàbat in tern's.

At dominus dum iàcramentû Euchariftiæ inftituit,8lt;^ corpus in loco habuif, nameum difeipulis ad menfamdifcumbebat:amp; corpus identidem fuu, utiftiuOnbsp;lunt, fubaccidentibus panis Si- uinitotum Si realiter babuit. Qiiare idem corpus eodem tempore cogentur dicerc in loco fuifle, ac non in locQ,at(^ id quoadnbsp;omnia illius membra. Sed Petrus non eodem tempore fuper terram,ÔC fupernbsp;aquas ambulauit.

Poftremo quid abfurdi habet,grauitatis aut ponderis adionem à Dei omni-Qttowotio Pfi potentia fuiffe in Petri corpore fulpenfàm, ne in aquarum ima demergereturî* ht fnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fatemur in igne fadum, à quo tres uiri landi non foerunt combu-

5«*^- tarnen in ardentiflimam fornacem conieâi fuilTent. Idem contigillc feimus cum Elias in cœlum eleuarctur, amp; dominus nofter Icfus Chriflus il-luc afcenderet.Nemo noftruminficiatur,potentiorem efle uim dei,grauitate acnbsp;pondéré humanorum corporum. Neque tarnen ft ea fuflineantur, ne deorfun»nbsp;ruant, ideôhumana corpora eflè deft'nunt. Proptereàquae dcPetroadfers,ulnbsp;nil te iuuant,ita omninô funt extra oleas.

», Audiamus tarnen ea, qua: addis. Chriftus Deus Si homo fecundum con 9 jditionemalTumptacnaturaepairuseftin corpore idem Chriftus uirtute fusnbsp;9, diuina ianuis clauft's ingrelTus ad difcipulos, effecit, ut corpus eius, quod foli-9, dum effet, penetraret, quod in ianuis folidumerat,neclocopelleret:quo ni-9 J hil fit magis à naturae legibus alienum. Hic quoque idem opponam, quodnbsp;antca : Chrifticorpus idem non effe eodem tempore pafiquot;um,6C non paffum : utnbsp;uos ponitis, eodem tempore in loco fuilTe, Si non in loco. Deinde, quod ac-cipis, Chrifti folidum corpus ianuae folidum corpus penetralTe, ita, ut illud lo-QKoiMotionbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pepu’erit, quandoprobabis èferipturisC Nobis eft iàtis, ut Euangeli-

Chrifluf ßtin^ ca hiftoria narrat,Chriftum ad Apoftolos,cS oftia elTeht occlufajUenilTe. TU greßus clau= dicito, quid obftiterit, quin foliditas ianuaru intranti Chrifto celTeritjóó poft of*nbsp;ßsianuis.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ftcium praeftitum,ad locum priftinum redicrit.Quafi dominus ui fuanon potue

rit rarefacere folida, ÔC denfare,cum uoluerit: uel carepellcrc,priftino^loco re-ponere,cum uifum fuerit. Ifta nilpugnant. At fimul denfum Si rarum effe, ce-dere St^non cedere,quoad cafdempartes, repugnaret. Et pugnat,corpushu-manum elfe quantum, ôc membra diftindainfe ipfo habere,atque idem ad loca

DE, EV CH A R. PÄRS f,' ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;45

loca di'uerfa,niulta,2C propcmodum infinita diffundi : præfens efle,ac non inlo co eße. Hi funt nodi;hi'nc te im peditum explices oportet.

De ingrefTu uero Chrifti ad difripulos ianuis claufis, non multim eft Iabo= randum:nam 8lt;fuperiiis,quatum fan's erat,dixi:0C adhuc poflem dicerc, Ianuisnbsp;claufis,dominu ad Apoftolos non perianuas,fed aliunde ingrelTum elTe.Quodnbsp;fi diccrem,a fcripturisjcerto ftio,non poffem confutari,

Dicitpraeterea InconftantiusiEtdicemus, deum corpus quod alTumpfit, de,, ftruere,nifi fecundum communes naturæ leges eodem femper utatur c'Quod uir,,nbsp;tute del fiat,mirari debcmustexcutere non poflumus:quado in tarn multis,quæ,,nbsp;natura fîunt,cæcutimus. Mirum eft hunc fophiftam nunquam audifle in fcholis,,nbsp;ufitatam diftin(fiionem:nifi,utueterator eft,iamfenofle difsimulet* Verum nenbsp;fibi perfuadcat,nos quocp ilia ignorare,paucis expIicabitur.Lcges naturæ quæ»nbsp;dam funt ita conftitutæ,ut fi uiolentur,contradi(ftoria ftatim pugna oriatur. Vt,nbsp;fi quis hominem dari uelit abfcß animo uiprædito intelligendi : aut fi quis trian«nbsp;gulum dicat figuram quadratam. Legibus ijs naturæ nulli funt habiti unquamnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;îeÿi

theologi,qui dicerent deum polTe obfifterc:quandoquidem id non dci uitio,fed natur(diunk rcrum ipfarum conditione ac natura fieri non poisit. Aliæ uero naturæ legesnbsp;ita febabentjUt earum transgrefsio nullam afferat contradidrionem: talcscp deinbsp;potentia non femel uidas ôd fuperatas,ut diuinæ literæ tradunt, nemo ambigif,nbsp;quiChrifto nomen dederit. Videas nunc tu,Gardinere, an dicere,certum ali=-quod corpus fimulin loco efle,ac non effe:humanum elfe, acno humanum.-connbsp;tradidoria pugna opponatur.Quod itacp à uobis in rjs porten tis confingitur,adnbsp;primumallatædiftinÂ'onis membrum pertinet: ideoq^noshaud immeritóre=«nbsp;clamamus,

Atutuiuus,inquit,noneft quærendus inter mortuosata,quæ dei uirtute fu*, gt; pra naturam fiunt,ad inferioris naturæ régulas non funt exigenda. Imo quoad, gt;nbsp;nonrcuelaritdominiis,aliquid fecus futurum aut fadum eiTe, quam ordinarianbsp;ratione agatur,licetmodum quærerc,atcpexigere. ItaMaha dixitadangelum:nbsp;Quomodo fiet iftud,quoniam uirum non cognofcofSi licuit uirgini hoc diccre An1iceat(fi/f^nbsp;angelo,qui foelicifsimum ei conceptum nuntiabat,cur nos abfterretis, ne uobis rere(iuom0d9gnbsp;idem occinamus,qui nobis abfcp uerbo dei tanta portenta credenda obtruditisj’nbsp;Eficitis corpus Chrifii nobis pafsim realiter adeiTe, amp; latitare fub minimis pantsnbsp;uini fpeciebus;dicitis,locum non occupare: dicitis, hie fimul amp; in cœlis efle.nbsp;Ncc uultis nos quærere, quomodo ifta fiant. Si deus hæc diceret ( quæ non di»nbsp;cit,cum re uerajUt eft oftenfum,contradidionemconiundam fecum habeant)nbsp;fed fi diceret,non quidem dubitando,fed tarnen inftrudionem petendo, liceretnbsp;interrogare,Qitomodo fietcQiiod non tantum à Maria, uerum etiam ab Äbra»nbsp;hamo ÔC à Gedeone fadum fcimus.Et uobis,qui ad ifta,quæ dicitis,confirman«nbsp;da uerbum dei nunquam afFertis,nonlicebit idem occineref

Verùm,quid ad noftram interrogationem dicas, operæpretium eft audire. Eifeautem in myfterio,no eft loco comprehendi,fed dei uirtutefifti, quomodo,nbsp;ille nouit. At(^ hoc myfterium uifibilta indicant, quæ loco ilia ambiente finiun=,,nbsp;turfecundum naturamreum myfterium,quod fignificent,ficfiat uirtute dei, 6lt;f,,nbsp;fic nobis fiftatChriftum præfentê,ut nulla id ratio aflequi,nullis innatura cxem,,nbsp;plis demonftrari queat. Quod ifte nunc fomniat,eire in myfterio,non eftc com,,nbsp;prehendiloco,utprius dixi,facile dabo. Nam id nobis adeft in myfterio, quodnbsp;per myfterium,feu facramentû fignificatur: 2C hoc ipfum,ut refertur, per fidemnbsp;comprehenditur,0L ucrècredentibus præiens effîcitur:non quidem,utita dixeonbsp;rim,corporaliter,aut realiter,fed fpirituali perceptione. Atifte permyfterium,nbsp;ut uerba eius præfe ferunt, longé aliud intelligiqnempe aliquidadeo potens

4 4

44- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;P. M A R* D E F E ï^. A D G A R.

cffîcaXjUtnobis fiüat Chriftum quoad carnem piæfentcm.Paulô firpcriusidu/f tun diuinætribuebaf,utChrirtum fifterecnobis; poftfemô ueromyl ei luin hoc.nbsp;dicitefticcre.Sed puto,illuni fe ipfum nonfatisintellcxiflc.Fin^if pi ætci eàcôr«nbsp;pus uerè pi æ{'cnsadcfre,nec locum occupare: quod figmentüm ut inane fit, QCnbsp;prorfus meudaxjprobationc ulla noncgec.

O B I E C T V M XIIL

s E N s V s huius propoGtionis, Hoc cft corpus meum, uel eftliteraliSjUel tropicus. Scnfus literalis, qucm quifcp fcnfunbsp;corn muni præditus, ex forma uerborum colligit, cft huiuQnbsp;modi : Panis, quem Öhriftus accepit in manus, eft corpusnbsp;Chrifti, Quod fané falfum eft. Nam amp; Dialetftici aiunt;nbsp;Vnum difparatum non prædicaturde alfero, nifiuelfigu«nbsp;ratèjUelperfignificationemrutPetra eftChriftus. hrgo uc«nbsp;rus (enfus huius propofitionis eft tropicus : nimirum, Pa«nbsp;nis,qucChriftus accepit in manus, eft figura corporis eius,nbsp;Uel,corpus eius fignificat.

GARDINERV5»

fenfum lirerxin^ 'Bnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;telleilurum exuerbtó Chri/it,dixißeeum,panem eße corpus.Quia tllud(Hoc) quod

^^^bis Chrifli mjenj'u communi non «quipollet dtfparato : quaß tfite propoJittones.Hoc efl corptts nieu,iamp; Tetra erat Chrißu^^eßent(iniiles. Tnhac enimnbsp;Chriftt^ dtjparatum priedicatur depetra dtjparato:amp; ex duobus dijparatts conßcitur propoß^nbsp;tioyTetraerat Chrijlits.ln illa uerOyHoceji corpitsmeum, non junt duo difparata :jeduerbutttnbsp;(' Corpus) quod ejl dijparatum,prxdicatur de (hoc)pronomtne, quod certie natura nomen nonnbsp;exprimit tn jenfu commum,jedjolum deßgnat,quod eß in eOyquod demtoßrAtur unum^nec altiusnbsp;in eiits naturam pénétrât.

lA. A K T 'C 'P..

HOclofO fopbifta i'ta fe proditjitnunquam magi*s,qua'm bic, fuis coloribus, fuocppcniciilofe ipfum exprefierit. Certè, hoc illius commentum, quodnbsp;modö adoucit,! ncaeft,quæ Apcilemprobat.ôc hûc.fi non prius cum noueris,nbsp;quàmapcrtifsitnc indii atfophifiam efîe,Pronomine(,hoc)fîngit, Cl riftumnonnbsp;dcmôftiaflepancmjfed ncfcioquod,U3gum indiuiduum. Atc^hocfuogloriofonbsp;inucnto,quod tamen cius non eft,putat le laributum inucnifre,quo ôf errorem,nbsp;SC mcndacia fua,ne deprehcndantur,occulter. Scappellauit Conftantium,quafinbsp;CO cegnominc fuum adamantinum pedus iaôans. Vult haben' folidus, fii mus.nbsp;Pro Conffdtitîo 5c ftabilis,cum tamê co nihil fit magis uarium autuanius,aut inconfiâtius.Cha«nbsp;fc prodit inconmælt’onta, Wi tumnum,5lt; Piorcum potius dixcris,quàm Confiantium. Nonnbsp;fiantium, itaeç mircris,Leôor,fi ego ilium pro Confiantio,lnconitan(ium ncmino.Q^uôdnbsp;cnim dicit,pronomine(hoc)panemnondcmonfîrari,fed indiuiduum quoddamnbsp;j^iher Gardine indetcrminatum,id ilIt non placuit,cum libcllum feriberet, Courra diabolic amnbsp;ricötra cii‘!i’o fophifticam. Hoc cnim magnifico,ô^ horribili titulo librum cum infcripfit. Ibînbsp;licamfophifti= emnind uoluit,pancm eo pronomincdcmonfirari. Quod itaep tune aiebar,monbsp;' donegat;quod^iumncgauit,modoafftrmat.Pra:daramuticpconftantiam haccnbsp;indicant.

de evchar. parst, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4^

iftdicant. AtvÇ nunc,ne fît fui diffîmilis hoc poftremo tempore, Papæ rurfiis cft fadus abiedum uiliffîmum^ mancipium, quem uerbo, ÔC feripto, ÔC facra=nbsp;mento pritis abiurauerat. Stomachetur in nos,quantum uolet:appelletincofl:annbsp;tes,uario's,lubricos,tnftabiJes.Patiemur:hac tarnen lege,utpriuS iii fe ipfum de«nbsp;fcendat.Quod fi feccrit,nos de ingenio fuo fentiet non mentiri.

At nolo in campo eins inconfîantig prolixins expatiarûad rem redeo.In ifîa propofitione. Hoc eft corpus meum, inquit, non elTe duo difparata. Nam uer«nbsp;bum (Corpus) datefledifparatum,Ôôprædicaridepronomine (Hoc) quod cer«nbsp;tæ naturç notam non exprimit.O lautum Dialedicum. Si uerbum,ut concedis,nbsp;corpus eft difparatum,à quo,quçfo, eft difparatumf Non''ne hic uides efle colla«nbsp;tionem,ut quicquid fît difparatum, ab aliquo fît difparatum f Si corpus, ut fta«nbsp;tuis,nonprædicaturdopane,fed depronomine(hoc)quod abillononabhorret,nbsp;fedeum ipfo coniungi poteft,quomodô in eapropofitione(Corpus)difparataninbsp;uocem efle concedisfA quo enim ea difparata eritdA panefAt panis nô demonnbsp;ftratur, neque in propofîtionemingreditur,ut tuarbitraris. An difparata eritabnbsp;(hoc) pronomine t' At id tu contendis non efle : cum uelis, has duas uoces bellenbsp;inter fe confentiret Proinde fupereft, ut ilia uox in ea propofitione difparatanbsp;fit à fe ipfa.f^are tibi confulo,ut pofthac prudentius aliquanto fophifticeris.

Deinde quod nobis propofuifti, id ex loquutionibus familiarisamp;^ quotidias ni fermonis probare ntteris.(^uisentm,inquis,nonfic loquiturç'Hoc eft uinum,,,nbsp;hoc eft mei, hoc eft Iac:porredo uidelicet digito,aut nutante capite in rem expli, gt;nbsp;catam. In quibus formulis fermonis quotidiani, fi',quod eft in fubiedogt;hoc uim,,nbsp;obtineretdifparati,Slt; quatum in prædicato eft,figniffcaret,iam nugatoria pror=,,nbsp;fits ilia forma loquendi eflet.C^afi diceres: Vinum eft uinum.-mel eft mehlac eft, gt;nbsp;lac. Vtfucum iftis exemplis detrahamus, uidendum eft,an cSre,de qua mo-, gt;nbsp;do agimus,congruant. Ifta,quæ ifte inducit,cum demonftrant,iam adu id fünf,nbsp;Snod praedicata illorum exprimunt.Cum enim dicis,Hoc eft uin0,quod often«nbsp;dis,re ipfa eft uinum. Et cum dicis. Hoc eft lac, quod indicatur, adîu eft lac. Atnbsp;id, quod minifter uel Chriftus oftendit in coena, quicquid illud fit,uel panis, uelnbsp;indiuiduum uagum,cum monftratur, nondum eft corpus Chrifti: quoniam, utnbsp;fiatuitis, non habetur, nifi' completis amp; perfeóis uerbis confecrationis, ueftranbsp;transfubftantiatio. Qiiare frigida ÔC inepta funt exempla.’neque allatæ formulasnbsp;cum hac noftra conferri pofTunt.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

Deinde non parilrn miror,tantum artificem fophiftices ignorare,quæin fixa Ichola dicantur Difparata. Ea fane apud Dialedicos ita uocantur,quæ ad diuer= ^pud r^ialeâlnbsp;fia genera feu fpecies pertinent, ideo^ de feinuicem dici nequeunt: ut equus, amp; cos quiefintdifnbsp;homo:lignum,SCleo;aqua,Só ignis, (^uid ueroifti fîntdifparata,hæc eius uernbsp;ha indicant : cum enim pro exemplo has loquutiones adduxiflet. Hoc eft uinû,nbsp;hoc eft lac: hoc eft mehfubdit. In quibus formulis fermonis quotidiani, fi quod,,nbsp;cftinfubie(fto (hoc) uim obtineret difparati, ôi. quantum in praedicato eft,figni=,,nbsp;ficaret,iam nugatoria prorfus ilia loquendi forma effet.-quafi diceres, Vinum,eft,,nbsp;Uinum: meI,eftmel:lac,eftlac.C^uid obfecro iftefibifumitfSi quod eftinfubie«,,nbsp;^o ( hoc ) uim obtineret difparati,06 quantum in prædicato eft,fignificaret, 6lt;fc»nbsp;Quandoid unquam fieri poterit, ut fubiedîum fit difparatum, ÔC quantum innbsp;prædicato eft, fignificet C Certe fi dixerim, homo eft equus : hæc duo, nimi«nbsp;rum Homo, dC Equus, Dialecfticorum iudicio funt difparata : ideoep fic iun«nbsp;(ftapropofîtionemfaciunt,nonfolum falfam, fedetiamimpofsibilem: tantumnbsp;abeft, ut fubieefium fignificet, quantum eft in prædicato, Proinde hominemnbsp;hunc oporteretad medicos ducere,qui caput eius elloboro purgarent.

Deindeita languei iudicio, utputetiftas propofitiones,Hoc eft uinum,hoc

46 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;P. MA R. D E E E N. A D G A R, .

eft lac, hoc cfimel, forenugatorias fi fubiedum tantum, quantum inpraedka« to eft,fignificet,Tantum,inquit,eflet,ac fi diceresjmel eft mel.Ego uerô è diuctnbsp;Co flatuo propofitiencs illas non pofle ueras efle, nifi re uera illud per fiibieclufflnbsp;oftendatur,quodfîgnificaturper prædicatum, Etututabfurdè forraflc dicatur,nbsp;Inuerapropofi mel,uinum eft uinum:haud tarnen abfurdum,imô neceflarium eft,in ucnbsp;tione fubieüîi ta propofitione fubiedum’ pracdtcatum pro eadem re, ut fophiftæ loquun=*nbsp;cr prlt;f£fic£t^a«t tur,fupponere,nbsp;proeadére fup ged fjs remiflîs,quæfo,iam myfterium fubtiiftatis huius audfamus. Nunc uenbsp;pommt. ro,mquit,quando illud ( hoc) earn modo uim habeat, ut unum quid efle fignifî^nbsp;”cet,quod ipfum, quale quid fit, explicandum rclinquat prædicato, apta eftnbsp;’’haecloquutionis formula, nimirumTic conftruda, ut ab obfiuriori fubieôo adnbsp;” notius praedicarum fîtprogreflTus. Qtiid fi Proteus ifte fuis ipfîuslaqueis uin®nbsp;ciatur c' Hoc pronomen, inquit earn uim habere, ut unum quid elfe fignificct,nbsp;quod ipfum quale quid fît explicandum relinquat prædicato. Ergo,cum facrifi-eus dicit, Hoc eft, aliquid effe pônit, quod demonftrat explicandum à prædica=«nbsp;to. At quando illam orationem profert, nondum corpus Chrifti adeft, ergo il*nbsp;ïudnon poteftdemonftrare,quod per prædicatum poftea explicetur. Nemo c*nbsp;nimdemonftratid,quodnonadeft. Quidigiturfibi uult unum quid effepernbsp;(hoc) fîgnificari,quod quale quid fit, prædicato relinquatur explicandumf Sinbsp;dixiflet, quod quale futurum fit, per prædicatum explicabitur, abfurde quidentnbsp;loquutus effet, attamen aliquantô ad fententiam fuæ transfubftantiationis ma*nbsp;gis acceflîflecabfurdum ex eo no excitafïet, quod iam efle pofuiflet, quodnon*nbsp;dum eflet,fed futurum expetftaretur.

Videtur fibi prætereà placere fuo fîgmento, quod in ea propofitione iuxta fuam interpretationem,ab ignoto ad magis notum procedamus: ccu nos hoc lonbsp;co quæramus, quid magis, quid''ue minus fît notum.Hoc nihil moramur:fed idnbsp;interrogamus, quæ^nam fît res, quæ demonftratur.Eam procul dubio in rerumnbsp;natura eife oportet, SC definitam, non uagam, 5Cmente abftradam. C^icquidnbsp;enim exiftit, SC fîngulare, finitum eft : nifi uelint ifti Platonis ideas fabricarûnbsp;Neque ad quæftionis noftræ diflblutionem quicquam refert,fîue naturam eius,nbsp;quoddemonftratur, feiamus, fineignoremus. In eo controuerfîaeft; oportefCnbsp;quod oftenditur,efre definitæ,certæ^ naturæ, in qua prædicatum,feu quod pernbsp;illud fîgnificatur,infît.

(^ærit ad hæc nofter fpinofus Chryfîppus,indudas tenebras alterius cuiuf dam exempli luce nonnihil illuftrare yquod eft, agere multa, 8C nihil peragerc,nbsp;9 J Veluti, ait, cum dicimus. Hoc eft dulce;hoc rurfus eft amarum.Quorum natu*nbsp;9 9 ras fi quærat quis, non dubitabimus, fiquidem ita fît, fateri nos ignorare:ut ap*nbsp;9 5 reat iftud (hoc ) in fenfu communi, non demonftrafle rei certæ nobis naturaenbsp;9 9 fubftantiam, fed unum quiddam, cui ex guftu ientimus dulcoris ineffe qualita*nbsp;9 9 tatem. Eft certe mirum, hue ftrophodædalum tanta cæcutire caligine, ut nonnbsp;fentiat,quàm ifta fua exempla fint extra oleas. CG enim,demonftrato aliquo fn*nbsp;(ftu,liquore,aut ligno,dicitur. Hoc eft dulce:aut, hoceftamaru,facile poteft fie*nbsp;ri,ut isjcui hçc oftenduntur,eorum ignoret naturam. At Chriftus in menfa cutunbsp;diceretjHoc eft corpus meum, id in manibus habuit, quod fenfu communi ahnbsp;Apoftolis no potuit ignorari. Videbaiv enim omnes efle panem.Qiiamobrernnbsp;hie non eft opus,ad ignota,uel ad uaga ÔC incerta indiuidua confugere.

Sed ut adhuc magis è fuo latibulo monftrum hoc in lucem proferamus, SC laruæ tantum ad illudendum confidæ uanitas appareat, quid ab Euangelifta dcnbsp;altera facramenti huius parte dicatur,attedamus.Hic calix, ait Chriftus, nouuinnbsp;teftamentum eft in meo fanguine. Qpodnam comminifeetur hie indiuiduuinnbsp;uagun»

ÖEÈVCHAR. PARSn nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4^

tïagum Incónftantiusc'Demonftratio profecfload caliccm apertis uerbis dirigi^ tur,actropo illojquo continens contentumfignifîcat,oftendùiirt Nemo autetnnbsp;dubitatjcum dominus poculum accepit,in eo fuiffe uinum;nifi quis noua aUdänbsp;cia fingere uelit,in calice fuifle remincertam, Qi. uagum indiuiduum,mente ab®nbsp;ftralt;flum:quod quicunq; aufit dicercjis à mente alicnuSjUaguSjSC prorfus abftranbsp;dus ludicabitur. At qui res multo adhuc fiet dilucidior,fi quæ Matthæus iliconbsp;fiibiecit uerbis de calice prolatis attendamus, Dico autem uobis,inquit,non bi=«nbsp;bam pofthac ex hocgenimine uitis ufcpin diem illum» Dicat nobis Gardincrusnbsp;an fruclus uitis indiuiduum uagum dici debeat, Profedó natura uini certa ódnbsp;definita hoe fermone defi'gnatur, Valeant igitur impofturæ : cedant figmentaînbsp;Chimeræ poëtis relinquantur. Certam rem uticß dominus oftendit, ôd definita,nbsp;quæ^ reipfa exifl:eret,atcç adu adeffet,de quafuum corpus pronunciaret.

Verùm ut adhuc propius pedem conferam,deiftoaraneofcifcitabor,utruni demonflrata res tranfeat 06 definateflcjan maneat. Si non trâfeat, nulla erittrannbsp;fiibftantiatiOjde qua tantopere digladiantur c'Sin uero tranfît,de illa,quod fit,af=nbsp;fîrmari non poteft:tantum abeft,ut corpus Chrifti efie dicatur. Nec^ mihiper=nbsp;fiiadeo ullum ex Papiftis ita defîpere,quin dum rranfubftantiationem défendit,nbsp;»d tranfubftantiari dicat,quod in fubiedo propofîtionis demonftrabatun Ifte uenbsp;fo,quiputat indiuiduum uagum demonftrarijnobisrefpondeatjUtrumilludmanbsp;ïtere,an tranfubftantiari uelit. Qiiôd fi dixerit, non ad indiuiduum uagum, fednbsp;9did,quod oftenditur,debere tranfubftantiationem accommodari,nimirum adnbsp;panem : quomodo id perfuadebit, fi neep in fubiedo, neep in ptædicato proposnbsp;fitionis ullafiatmentiopanisc' Nonne dicunt,ô6pafsimufcpadrauim iaditantjnbsp;banc domini orationem effè operatoriam,quod faciat id ipfum,quod fignificatt*nbsp;Atfignificari non poteftpanis mutatio in corpus Chrifti,nifîpanis in aliqua parnbsp;te propofitionis fignificetur.

Quod^ de fubiedo iâdixi,hoc eft,de (hoc)pronomine,de parte altera (cor« fusmeum) urgere polTum. NamcumiliadicuntutjautcorpusChrifti eft, autnbsp;non eft in eOjquod per fubiedum fîgnificatur.Si nendum eft,falfô pronuntiabinbsp;tut efle;ftn uero,quando uerbaillaproferunturjiam cft,ui eorum uerborumnonbsp;fiet tranfubftantiatio. Vnde oportebit,ut uel anteà fit fada, uel poftea expede^nbsp;tur.Sianteuerborum enuntiationemfuit,demonftretur,per quguerba:fi'nueronbsp;prolatis uerbis eft accefîura,igitur propofi'tio dum proferebatur,falfa erat : quænbsp;dixit efle, quod nondum erat. At folent ifti belli homines dicere, propofttio«nbsp;nem ueram efre,non pro tempore præfenti,fed pro co,quod ftatim futurum eft:nbsp;QUafi Chriftus non potuiffetdicere,fi hoc uoIuiflet,Hoceritcorpus meum : quinbsp;tarnen dixit, Hoc eft corpus meum. Cui utiep, fi tranfubftantiationem credi abnbsp;Apoftolis uoluiftet, dicêdum fuit,non, Hoc eft corpus meum: fed. Quod pantnbsp;tiino^ fuccedet,quod iftorum loco fubintrabit,erit corpus meum. Adeone in renbsp;tam ad falutem neceffaria deledatus eft Chriftus aenigmatica oratione, ut pro ijsnbsp;Omnibus formis,quæ propriæ fuiffent,66 ad fententiæ ueftræ inftitutum accomnbsp;tnodatæ,unam illam protulerit,Hoc eft corpus meum:quç nihil eorum indicet,nbsp;quæ uos pafsim cogitis homines, faterife credere, ôôconftanti atteftatione aamp;nbsp;firmare:'

Nu^atur adhuc in fuofimilienuntiato,Hoceftmcl:S6 ait naturam,quæfubs fedo^demonftratur, uelabauthoritate dicentis,in requam nos patet latere, uelnbsp;exipfis præfentis rei indices cum fuerit prefsiuscontêplata fubftantia, conftare«nbsp;Equidem ifta duo, quæhicuafrè admodumôëcircunfpedèfibi delegifle uide«nbsp;tur,accipio.- 86 eorum utrunep in fuum authorem retorqueo.Si authoritatem di«nbsp;centis quærat,panem minimêcommutabitîquandoquidemfcripturæ 86 patres

4^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;M A R« D E F E N« A D G A R,

Euchanftiatn panem appellant;ubi û Gardinerus tropum uelit, ne nobis quîdê debet indignan,fitropo ufi fuenmus, Alterum quodaccipimus,efl::Suntipfanbsp;rei præfentis indicia, per quæ, ut ille uult, fecundo loco fubftantia nobis poteftnbsp;conflare. Quæ, obfecro te per tuam mitram 6lt; pedum, indicia funt in Euchari»nbsp;ftia,nifi panis ÔC uinifEa lànè abs te negari nullo modo poilunt, nifi te fenfibusnbsp;ctiam ita priues,ut à reda ratione iamdudum es alienatus.

\enio ad proximanibi, quo nos miferos iam, ut uideri uult, confutatos 6^ protritos bis lædat,ceu Capernaitas traducit,nbsp;nbsp;nbsp;fophiflices telo rurfus impetit;

9 j quafi cum eo faduri fimus, SC affirmaturi de eo quod eft confecratum. Hoc eft r gt; panis:non quod uelimus dicere,Panis eft panis.-ied illud pronomenjHocjCom:«nbsp;9 gt; plicare prædicato, Quæfo te refpondeas paulifper, utris noftrum Capernaita«nbsp;rum cognomen feu titulus magis conueniatf Capernaitæ,ut ex Iohannis 6»cobnbsp;ligitur,cum dominus de carnefuamanducanda Ioqueretur,itaea intellexeruntnbsp;OtttCrfbfra ^tiædicebantur,quafîore corporisacdentibusHumanaChrifti carocomeden=»nbsp;naitie, daefletjdeo^ceuafacinore,atcp horrendoicelereabhorrebant. Nosquomonbsp;\nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;do facimus cum iftis,quifide,anima,ac fpiritualiter carnem ÔC fanguinê Chrift*

percipienda credimusfSuntlànè ab Capernaitarum partemulto potiusmacipia Papx,SC quibus corpus Chrifti crafsifsimè,rea1iter,ÔCfubfiantialiter mâducari,nbsp;ore,dentibus,acpalato ediprædicatur. Hoc eftxajngyai'^öf/« Ätnoneftmirutnnbsp;fi ifti nobis uitium fuum tribuunt. Qiiia ut panem in corpus Chrifti fi'ngunt mi*nbsp;tarijtta Capernaifmum,quo ipft laborant,in nos mendaciter deriuant.Solis ipfisnbsp;conceflum eft,prolibidinemutare,inuertere,ac tranlponere quicquid occursnbsp;rerit»

Seduideamus, qua fraude nos imprudentes ÔCnoIentcs conctur oftentare captoSjSC infua naffaconclufos. Putatà nobis dici, oftenfa Euchariftia, hoc eftnbsp;panis,ceu predicate uelimus explicate incertam naturam,SC uagum indiuiduü»nbsp;quod in fubiedo per pronomen ( hoc ) demonftramus. At longe fallitur : nonnbsp;enimita ftolidènoftrampropofîtioneminterpretamur,utillefuam expofuit.Dinbsp;Senfui propo= cimus enim: Ifta natura certa SC finita panis, quæ monftratur, SC de qua fenfusnbsp;fitiotiK.iioceji rede iudicät,necß ratio ex illorum indieijs decipitur,eft caro domini: quam eannbsp;corpîWJBc««. (Jem Chriftusuerifsimè dicit,corpus fuumeffe» Neqjfecumeæ fignificationesnbsp;pugnant:quia fubftantia ilia certa SCdefi'nita,quæ monftratur,eft panis, idc^ nanbsp;tura:corpus uero Chrifti eft,fi^nificatione. Non igitur nobis indiuiduo uago eftnbsp;opus. Nec^ de notionibus,uerum de ipfis rebus agimus. Quid ad caufam faciulnbsp;iftænebulæt’quid profuntfeommatat' Si Capernaitæiftam propofitionem tecum interpretantur,illos,ut uolueris,a tuis partibus habeto. Nos uero dilucidenbsp;acexplanate,quemadmodumrecenfui,fermonem ilium exponimus,6C abeo«nbsp;rum fenfti manifeftilsime difsidemus.Habet V eritas,mihi crede, faciles exitusînbsp;Mendacia femper funt impedita.

» gt; Cauillatur ad hæc,fuum Capernaitam ( fuum idcirco dico, quia tales homi* 9 J nes ad nos minime pertinent ) in fubiedo propofitionis non pofiturum panent,nbsp;9 J ut dicat,Panis eft panis:uerum utetur(hoc)pronomine. Quid ad hæc fuus Ca*nbsp;pernaita refpondere uelit,ipfe difquirat.Nos cum aliquando fic loquimur,nbsp;eft panis, à congrua loquendi cofuetudine minime difcedimus.cum alioqui petnbsp;pronomen ( hoc ) panem demonftrari,non dubitemus. Et quia nefeitmoduntnbsp;finem^facerenbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;inquit,per (hoc)pronomenintelligendum efleueluft

ends quiddam fingulare.Noncontrouerfum eft inter nos, quid nam quilpiaifl mtellligat:fedquæfîtnaturaea,quæ demonftratur» Nequeullumeft,autrepe*nbsp;ri poteft quiddam ftngulare inrebus,quodnonpropriamnaturam,formam, SÇnbsp;Ipedem certamhabeau Non certamus hie do idds Platonis, neque dénotions

D E E y C H A R. PARST, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;44

bus Slt;fcoftccptisanfmi: feddeipfis rebus difputamus. Putasne me adeo «’’FjUt nefeiam, mathemacicos, ÖC tnetaphyficos mente à rebus multa pofle ab-ftrahere,quætarnenitafeparata inrerumnatura inuenin nequeantc'lfta uel anbsp;puero fetebam, Sed cum denoti'onibus îjs iam non agamus, uerum de ipfisnbsp;rebus,quæ funt,contendamus,precor te,definas argutari,atque tuas aranearumnbsp;telas nimisambitiofeoftentare.

Procondufione 2lt; epilogo,baec deinde adducuntur’.Atcçita me fpcrolucus,, lentum feciffe, propofitionem iftam. Hoc eft corpus meum, non confici ex dif=,nbsp;fparatis:quemadmodum,illa,Petra erat Chriftus, Et paulopoft: Nec dteit, Hic,,nbsp;panis eft corpus meum. Quiamendacibusfalfis^rationibushucufqjufus eft,,,nbsp;quid mirum fi mendacium 8C uanitatem cocludatc' Certe,ut petra erat Chriftus,nbsp;ita panis didus eft corpus Chrifti. Neque duo hæcdiiparata funt, nifi utrun=»nbsp;que iuxta naturam fuam accipiatur.Sed quando corpus Chrifti per myfterium,nbsp;ftgnifi'cationem intelligatur, pane in fuanatura manente, nulla eft pugna,nbsp;Nequelila duo utdifparata inter fefe conferuntur, Neciuuat quiequam Chrtnbsp;ftum non dixifte, Hic panis eft corpus meum, Nam quod Chriftus non dixit,nbsp;protulit eius Äpoftolus, cum inquit: Panis quemfrangimus,nónne communi=! Pau-tt^nbsp;eatio corporis Chrifti eftj'Et quod Paulus ibipronQtiauit,alq patres quamnbsp;liflimis uerbis confirmarunt. Quid enimferipfit Irenæus libro quarto capitenbsp;JifChriftus pancm,qui eft creatura,corpus fuum : 66 calicem,fanguinem fuumnbsp;eonfeftus eft, Et codem libro cap, 54. Panis in quo gratiæ adæ funt, corpusnbsp;lt;lominieft. Etcapiteyy,Huius conditionis,quæeftfecundumnos, accipiensnbsp;Panem, fuum corpus confitebatur. Et libro quinto: De pane, qui eft corpus ,nbsp;dus,augctur,ô6c. T er tullianus ctiam contra 1 udæos ait: Chriftus panem cor^ TfrtwHwW.nbsp;pus fuum appellauit. Idemcp libro j. 66 4. contra Martionem fæpius repetit,,,nbsp;Multô plura ex patribus inhanc fententiam peflem congcrcrc. Sed quiapoftsnbsp;®a fuis locis excutienda erunt,fuperfedeo.Hatc nihilominus attulijit omnes in»nbsp;telligant, quanto labore ifte fe torferit,ut nihil diceret,quado contcndit,non eflenbsp;Vandam iftam propoft'tionem,Panis eft corpus Chrifti,quafi ex diiparatis comxnbsp;ponaturtneep fimilem eius uult efle, Petra erat Chriftus, Et quantum hallucinbsp;^etur,iam eft oftenfum : omnes^ uidere poiTunt, iftæ fycophantiæ,fumi,nebu=«nbsp;^æjfcomata,quibus hic locus undic^ featet, qua'm parum huius fophiftæ cauiamnbsp;3diuuerint,Porró cum Chriftus dixit, Ô6hodieminifter Ecclefiæilliusnominenbsp;^ecitat,Hoc eft corpus meum:per illud pronomen (hoc) oportet utintelligatccrnbsp;tum aliquod unum, quod in re fit : non tantum in eius,qui dicit,imaginatione.nbsp;Propterea ucl panis eft,uel corpus Chrifti: quoru utrnq? abfurdum eft,fihorumnbsp;fenfum Slt; interpretationê fequamur.Corpus enim Chrifti non eft: quandoqui=nbsp;dem confecratio nondum eft perfeefta, Ô6 panis adhuc non abijt. Quare corpusnbsp;demonftrari non poteft.nbsp;nbsp;nbsp;Panis item non oftenditur; quia timendum illis eft,

ite propofttionem ex diiparatis componant. Non enim tropum ftgnifi'eationis Uolunt admittere : quern quam ftultè,ac fine ratione inficient,alibi dicendu erit.

Verum conducit ea expêdere,quæ adiecit,Hoc unu,quod erat in manibus, î gt; dixit efle corpus fuu: no fermonefolQ indicatorio 66 enûtiatorio,quomodô nos j gt;nbsp;homines loquimur, fed operatorio,06 efficaci : ut, quia iple dicit,de quo fcribit, »,nbsp;îpfe dixit Ô6 fadla funt,omninô faefta eiTe, q dicit, ufdicit, certo certius fide per» 3 gt;nbsp;fuadeamur. Cum hæc dicendo fophifta uaferrimus petat more fuo, quod eft in gt;,nbsp;principio, id fe putat tarn (cite atque callide facere, utnon fentiatur,nbsp;nbsp;nbsp;Scimus Petitpnnei*

quidem fermones dei partim efle indicantes, ut fit in dodrina, in fimjlitudini® nibtis,atqueinparabclis,06diuerfiscolloquiorum generibus : partim uero effenbsp;Chores earum rerum, quæiubentur, Quare uerba ifta Chrifti debuitifteproba*

e

ÿo nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;P. M A R* ß E ï E N. A D U A R,

re, potins ad hanc, quàm ad illam formam pertinere. At diflîmulata cónfif^ mationejRimitfibi, utper fe notiim, atque manxfeftiflîmum,fermonem huncnbsp;operatonum, quemadtnodum loquitur, non indicatiuum efle. Qind fi egonbsp;idem facerem, cum idem dominus defe ipfe dicat, Ego fum uitis : ÔC de lohan*nbsp;ne, Ipfeefl: Elias t clamarem, Sermo domini eft operatorius : an ergo Cbri”nbsp;ftus tranfubftantiabitur in uitem: ÔC lohannes in Eliamc' Si refi'ftat GardineruS:,nbsp;magno fupercilio cam à me repellam, dicamqj : Sermo Chrifti non tantum eftnbsp;indicatiuus, fed etiam operatorius : facit enim ea quæ dicit : nam fcriptumnbsp;eft, Dixit ôd fada funt. Quid, obfecro, hic haberet Inconftantius, quod ad=»nbsp;Sermo dd ^lut uerfum me diceret Cnbsp;nbsp;nbsp;Imô, hoc dieet : non femper Chrifti fermonem efle

indicans ejl,aut operatorium, fed quandoque indicatorium. Hoc quoque in hacpropofitio=’ operdtonni.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;jxiemxi, fibi à me didum putet.nbsp;nbsp;nbsp;Quod ut confirmem,hoc

adijciam : Quando fermo Dei earum rerum, quæ dicuntur, eft effedor, id ferp ptura non tacet. Inquit iam inde ab initio deus, Fiat lux. Subiecerunt diuinxnbsp;literæ, Et fada eft lux. Idemcp uideas de alijs, quæ in creando mundo deusnbsp;dixit, Aquam etiam in uinum: Ô6 uirgam Mofis in colubrum uerfam, oracula fanbsp;era non tacuerunt. Ifti quoquemihi oftendant in libris Canonicis eins mo='nbsp;di orationes, Panis efto, uel fiat corpus meum,ô6 hoefadum efle.Manus dabo:nbsp;uicerint,nec unum ulterius uerbum commutabimus.nbsp;nbsp;nbsp;Deindefiuclim,Chri=^

fti fermonem hoc loco.effedorem fuifle, cur non dixerim,p3nem, quem often=» debat, facramentum effedum elfe corporis Chrifti, quod fane antea non erat;

Vertat itaq; fe ifte rabula quocunque libuerittnec^ album in nigrum,nec^ lucem in tenebras poterit uertere, lt;

His non quidem explicatis, fed miro modo inuolutis, quafire foelicifcr ge* fta, f. agica quadam exaggeratione inuehit in nos Inconftantius: malam^ fege»nbsp;tem appellat inimici hominis opera natam , qui zizania in triticum fparferinnbsp;Figuratorcs idcirco nos dicit, quod tropicam, 6C fi'guratam iilam orationem ef»nbsp;fe, Hoc eft corpus meura, cum Auguftino, £C multis alqs patribus alTcramus:nbsp;idep quam uere, amp; iufte, atque ad inftitutum, fuo loco demonftrabo. Is uero,nbsp;cumfibiftrophas, indiuiduumuagum, indiuiduum entis, 06naturæ incertar,nbsp;aeprodigiofa fophifmata palfim permittat: cur adeo ftomachatur in tropicas Io*nbsp;quutiones, à quibus neque diuinæ literæ, neque patres, neque fermo homi*nbsp;num quotidianus abhorretnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Non eft hoc, mihi crede, probi uiri, permitte»

re fibi qutduis : aduerfario autem quod sequum eft, uerifimile, ac ufitatum, pro libidine inrerdiccre.

Zizania 66 malam fegetem,non poteft quifpia,nifi ex frudibus,dfjudic3reî QwowoJonbsp;nbsp;nbsp;ut dominus Apoftolos docuit, cö diceret, A frudibus eoru cognofeetis eos.No

nXr àbmo dodrina fuperftitioncs aufert, idololatriam remouet, purü ufum facramens: femme.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;docet,lingua utitur qua populusædifi'cetur,ftudiofosreddithomines uer^

bidei, ab dementishuius mundifidelesChrifti libérât. Arguâtifte, fipoteft, hos frudus : hæc fi audet, reprehendat.nbsp;nbsp;nbsp;At nos uiciflîm damnare polfirmus,

amp; quidem iure, in his iuratis Papæ mancipijs, uerae^ Chrifti Ecclefiae deferto» ribus,abufusinnumeros, adeo^cralToSjUtplurimieorum confeederatinonau*nbsp;finteosnegare,fuperftitionestam euidentes utpalpentur,idolomaniamatro*nbsp;cilfimam. Ligna enim, faxa, piduras, panem 66 uinum fine ullo pudore ado*nbsp;rant : facramenta miferè truncant, lingua peregrina utuntur, uerbo dei po»nbsp;pulo interdicunt. Nam libros lacros à populo non patiunturlegir eósqueuel*nbsp;lent, fi fieri polfetCymmerijs tenebris obrui.nbsp;nbsp;nbsp;Atbreuifuturum eft, uel ego

uehementer fallor, nideus hanc peftemprocul auertat,ut facra Biblia inftaf librorum Sibyllinorumjtantû abepifeopis, 66 aliquibws dodoribus alTeruari ii*

DE EV CHA R, PARS 'I,

in pcftitifsîmfs adytis iubçant : unde ß quippiam de dogmatibus m controuer-fiam aliquando ueniat,üH fbli pontiflces confulendi fint,ôô, quicquid rcfpondc* nntjUerbumdei cfle,il!tsincuncfanter Scèuefiïgiocredatur» Hifiintpapifiicænbsp;fementisexecrandifrudus. Fiatcollano internos ab æquo indice ; atq; turn nianbsp;debitur,utri noflrum uel cum zizantjsjUel cuin tn'tico faciant. Noflra temporanbsp;nosjhoc efi nofiram dodrinam,produxifle,ait,Sed quàm l'ufiè hocdicat,illi co»nbsp;gnofcere poterunt, qui nofiram dodrinam, uel cum facris literis, uel cum pa«nbsp;trum fententijs conferre uoluerint Nihil nos inueximus noui: quæ à maioribusnbsp;accepimus, retinemus » Vefirumeft, quicquid prodigiofèacfallaciter efi ex»nbsp;cogitatum.

Verba ilia,Hoc efi corpus meumjiam dicit per nos iudicium pati,non præ» ftare.Quafi non ab eo iudiciû patiantur,qui ea non putet abfi^ uago indiuiduo,nbsp;natura incerta, 2C quodam indiuiduo entis pofle intelligi. Cum itacß ifie cogatnbsp;ca,amp;^quidemuiolenter, ferre fenfum,quem uoluerit:utrum,obfecro, per eumnbsp;iudicium præfiantjanpatiunturCHæc in eum didafunto,qui uideri uult omnenbsp;iudicium uerbo deidetulilTetcumfi'talioquiergailluduiolentifsimus carnifex*nbsp;Cæterum nullum dei uerbum efle puto,de quo ipiritualis homo non debcat iu-dicare,quofenfu fit didîum.Si tu de uerbo dei non iudicas,cur illam orationem.nbsp;Hoc efi corpus meum,tantoperecontendis iuxtatuam interprctationem,ô6nonbsp;iuxta meam efle accipiendaç’Aut fi rixari adeô cupis,nil plus tibi arroges,quàmnbsp;alijs uelis concedere*

Audet prætereà iacfiare,ucrba ina,Hoc efi corpus meum, iam inde ab incu,, nabulisEcclefiæfummumobtinuiflè locum,in Eucharifiico facramcnto a?fii=,,nbsp;niando. Qtio nomine illam appellationem meruerunt, ut uerba confecrationis, gt;nbsp;dicerentur, Primum quare adducatur,non fatis intelIigo.Nemo enim nofirum,,nbsp;cft,quidehacoratione,autueritate illius quicquamdetradûuelit.Imô in nullanbsp;nofira Ecclefîa Coena domini abfi^ illis uerbis habetur. Sin id eum male urit,nbsp;Huôd tropum adhibemus in illis exponendis, irafcatur ÔC multis uetcribus, quinbsp;figuratam illâefle loquutionem,minimè ueriti funt affirmare;utpofteà fuo loconbsp;fufius dicemus. Deinde à primis Eccîefîæincunabulis uerba ilia fuilTe ita inteEnbsp;ïeclîa,utabifiis accipiuntur,luculentumeflmendacium. Non enim antiquitùsnbsp;ijfuerûtabufus circaEucharifliam,quosifiihodiècumfuanouaintcrpretationenbsp;introduxerunt. Vbi enim legimus antiquitùs tot Eucharifiiæ afleruationes,ô6nbsp;t^ircumgefiationesc'Vbi circa illam audimus fuifleluminaria,cereôsue interdiunbsp;sccenfosc' Vbiad illam dirigcbanturinuocationes,adorationes,fuffi'tusc’ Certènbsp;fuperfiitionesifiæ unà cum opinione tranfubflantiationis, Ô(f rcalis, corpora^

præfentiænatæfunt. Veteresautemcum grauitate,acdignitatefacramcn= Quomodo ue^ tumhocincœnafidelibus diflribuebât,acpofleàreliquias comburebant,ut Hehler« erga ek«nbsp;fychius tefiatur.ï ubebant alicubi clericos,id quod fupererat, inter fe comedere. chdrifliain fenbsp;Mulieresdomireliquiaseiusquandoqjapudfehabebant, utex Tcrtullianonbsp;Cypriano licet cognofeere, Dabatur aliquando uelpueris panis Eucharifiiænbsp;deferendus ad ægrotos,ut hifioria Ecclefiafiica docet, Qiiæ certè non feciflènt,nbsp;fi uobifeum Tranfubflantiationem,6d realem corporalemi^ præfentiam babuiGnbsp;fentfibi perfuafam, Pofiremo non efi ufrp adeo certum omnes ueteres,illas quanbsp;tuor feu quincçuoculas,pro uerbis confecrationis habuifle. Chryfofiomus qui-dem tomo 5. in oratione de proditione Iudæ,hoc uidetur innuere, fed ea orationbsp;quicquid alq fendant, ego Chryfofiomieffe uehemêterambigo, Cæteros autemnbsp;patres docere,ijs dutaxat uerbis confecrationem fieri,ego no legi,necp Incoftannbsp;dus probauit. Imô à recentioribus theologis aliquando rcuocatum efi in du»nbsp;bium,quac præcipuê fint confecrationis uerba, Quod non liçuiiTet in re tam com

fl nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;P.'M A R. D E F E N. A D G A R.

perta 6lt;’clara,quameam ifte uult iiiderï, Nec defuerunt qui prccibusjnoncera tis uerbi's confecrationem fieri putarint. Scd prudens mnto illa feuerius exagianbsp;taretquâdoquidem uideo tam tmpudenter omni'a rapi ad caluinniam, utpotiusnbsp;indicio,quàm confutatione opus habeant.

i î nbsp;nbsp;Poft hæc quafi de fuperiori loco grautus quiddamintonat,60 ait': Verba, de

3 J quibus nunc tra(fto,Chnfti funt uerba, dei amp; hoministcuius eft magna Slt; mira« 3 3 bilïa turn dicere turn facere:quï nihil unquam dixit, fecit^, autpaflus eft, quodnbsp;3 3 non aliquid habuerit admirationis adiunctû. Quorfum bæc attinentÆertè nufnbsp;quam nos audiuifti negantes Chrifti uerba amp; admiranda efle, ÔC efiïcacia. Hoenbsp;amp; nos Gardinere,fatemur,dicimus,óó docemus. At id mihi tu refpondeto.Ponbsp;teftne admirandus efle Chrifti fermo, ÓC magnificus, licet non tranfubftantiet,nbsp;neeprodigia ea,quæuos inducitis,faciatr^Profelt;ftQ,idêdominus,qui dixit. Hocnbsp;eft corpus meum,dixit 6C difcipulis. Vos eftis fal terræ : óó de fe ipfo, Ego fumnbsp;oftium:óómulta id genus,quæmirae funt dodrinæ, amp; ædificationis utilifsimae.nbsp;Nihil tarnen tranfubftantiant,nihil mutant. Sed quemadmodum reliqua uerbanbsp;eius uitam æternam fpirant.

Enumeratpermulta, quae Chriftus mirabiliter magnificè gefsit, cum in ,, mundum ueniflet.Deinde,quod eft eius acumen,interrogat: Quam igitur nonnbsp;,, eft confentaneum,utpoft expletas epulas agni typici,quaï aliquid habebant exanbsp;, y terioris apparatus, amp; commonefadionis, in nudam tandem defîneret,ô^ fi’igisnbsp;,, dam figuram^ut fruftum panis daret in fui memoria, ôf, qui in cæteris tam effetnbsp;,, mirabilis,nihil hic diceret,autfaceret fui fimile,quod fuorum fîdem ad eius connbsp;5, templationem excitaretr Itâne impoftor egregiêfHùcne te rapuit calumniandinbsp;libido, ut nobis perpetuoimpingas nudam frigidamép facramenti huius figu«nbsp;ramc’Nunquamnos taie quippiam uel dicere,uelfcribcre audiuifti. Nuda uticçnbsp;frigidaep figura effet Euchariftia,fî corpus ôô fanguis Chrifti qs non propinare*nbsp;tur fpirituaiiter,qui de menfa domini ex fide comeduntac bibunt. Verùm cumnbsp;tj tam pretiofo epulo iuxta Chrifti promiffum refîciantur, quid nobis fruftumnbsp;panis,quid nudam frigidam^ fi'guram exprobras C Hic tuam, Inconftanti, ap^nbsp;pello confeientiam. An,quia in aqua baptifmi fpiritus,gratia,ôô condonatio pecnbsp;catorum, ôd Chriftus ipfe, quem baptizando fideles induunt, non delitefeunt,nbsp;unda ilia non eft,nifîafpergo quædam aquæ, ÔC nuda ac frigida figura cquot; Et quianbsp;»nfcriptisLegis,prophetarum,ôô nouiteftamenti realiter non concludûtur ea,nbsp;quæ in illis defîgnâtur,nec delitefeit in illis falus,aut uita arterna, aut refurrediionbsp;mortuorum,aut Chriftus incarnatus,mortuus,fepultus,excitatus, in cœlû fub^nbsp;latuSjUerùm folummodô fîgnificatur,an ea omnia habebis pro inani ludo, pronbsp;uacuo fîgno,pro futili umbraequot; Vide,quid agas. Ifta fi afferueris, diuinæ ipfse 1pnbsp;teræ uehementer tibi refiftent. De lege per fe à deo lata Mofes inquit : Vita,ô^nbsp;mors appofita funt tibi. Paulus uerô Euâgelium dei uirtutem appellat omni cfCnbsp;denti.Siuita mors nonlatitantrealiterfub uerbis Mofis,necp potêtia deirea^nbsp;liter fub uerbis Euangeltj delitefcit,an ifta dicas frigidas, nudas, SC uacuas fi'gU*nbsp;ras,amp; fonum,quo aêr uerberetur,amp;^ atramentum Chartas miferèinficiensf Ve=*nbsp;tumiftis fortaffe parcendum eft : quoniam eis nil eft magnum aut uenerabile,nbsp;nifî quoportentum Tranfubftantiationisfulciatur, Tam uanèautem quifpiamnbsp;Euchariftiam dixeritfruftulum panis,atep baptifmum uilem aquæ afperginem»nbsp;Sed bene habet:ueftra nec contemptioneabie(fiifsima,nec hyperbole audacifti*nbsp;ma,Chriftifacramenta,autaugentur,autminuuntur.

Arguit nos amarèfan's odiofè,qui uerba Chrifti non putemus res adm^ randas ÔC incredibiles continere,ne£çfenfum accipiamus, que ilia præfe ferant»nbsp;Quid auguftiuspoffumusilliswerbis tribwere, quàm ut nobis référant promif*nbsp;fionein

D E E V C H A R. PARSE

fioncm reconciliationis cum dco per Chriftu,qui noftra caufa fuS corpus in crtu cem dcdcrit,fanguinem fuum fuderit,peccata nobis condonauerir,Ecclefiç,qugnbsp;corpus ei'us eftjuos inferuen't, dC fui fpiritus, atcp omnium bonorum fuorû par=inbsp;ticipes fecerit cquot; Neque, finaturamfacramentorumfpetflemus, ea domini uerbanbsp;diiicrfum à noftra interpretatione fenfum præ fe ferunt: ncq; nos fermonê Chrianbsp;ftiii’.Ia iniuriaafficimus,c5iliaitaexponimus, quemadmodum lacra fcriptura,nbsp;cum agit de Sacramentis,loqui folet. Vos,Inconftanti,uosillieftis,quiuiö=nbsp;tenter,ôd obtorto,quod aiuntjCollo uerba Chrifti trahitis ad prodigia ÔC porten»nbsp;ta,quae ipfi finxiftis.

Verbis his clamitat ad rauim ufc^ uerbofus orator, dominS efle operatû id, quod fignificabat. At nos regerimus literas diuinas nihil huiufmodireferre,nbsp;Oftendat uel un3 iota de conuerfione panis amp; uini,ft' potefl: : tu demû ilium ali=nbsp;quid putabimus dixifle. At dum tantû loquitur, ÔÔ uerba incalfum fundit, eiusnbsp;terrificas exaggerationes pro laruis habebimus.

Tranfit ad 6.caput Iohannis: ubi ChriftS intonat magna uifum fuilTe de car= gt; ne fua incibumdandapolliceri, ÔC quæ hominum captum omnino fuperent. j »nbsp;Qui ft in cœna nift ftguram carnis dedit fuos in promilTis turbauerat quorum gt;nbsp;expedationem in coena fruftraretur (ut figuratores dicunt ) frufto panis. Quis gt; »nbsp;nonad ilium modum dare carnemfuampoteritç'Quisrurfus durum puteteogt;gt;nbsp;modo manducare cquot; Miror tanti theologi tarn obtufum acumen, qui uerborum 5 »nbsp;Chrifti, quae infexto Iohannis habentur fublimitatem, QC magnifi'centiam per»nbsp;eiperenon poftit, nift panis in cœna domini tranfubftancietur, Certè nonnbsp;tnagna,fed maxima loquebatur dominus,cum carnem amp; fanguinem fuum pronbsp;pro nobis danda in cruce prædicaret : quæ uita noftra, 6C cibus, amp; potus,futuranbsp;effent,modo à nobis credendo manducarentur,Ô^biberentur. Qiiodquiputa»nbsp;runt ore ac dendbus faciendum, uehementer à fcopo domini aberrarût. Qiia»nbsp;re ne itadefîperent, neue fua uerba carnaliter intelligenda exifiimarent,fuænbsp;afcenfionis incœlum mentioneminterpofuit: utfuum corpus, licet abefletlo=nbsp;CO,fide manducandum, non ore difcerent. Neque ibi Chriftus, ut fophifta cfcnyîi« in ë.nbsp;tiofter argutatur, de frufto panis, aut de Euchariftiæ fymbolis eftloquutus.Ifta cap. lohannünbsp;cnimadiecitin extrema cœna, quam cum difcipulis fecit. Panis autem ille de quot;0« loquiturnbsp;quo in lohanne fcribitur, ipfum Chrifticorpus, aut carné fi'gnificat. Naliudnbsp;co uerbo metaphorice docuit, quam ipfam carnem fuam, quando à fidelibusnbsp;credendo manducaretur, foreinftar panis, hoc eft, uer urn cibum, quo illiadnbsp;^ternamuitam uegecarentur. Atqueitafit, ut, quemadmodum inlohannenbsp;corpus uel carodicitur panis, ita in cœna, cum poftremo tempore uitæfuæ do=nbsp;ruinus hocfacr-ametum inftitueret, panis dicatur corpus,mutatis eiufdem pro=nbsp;pofitionisterminis, eadem^ confirinata utrinque metaphora.

Quod uero Inconftantius blaterat, facile ft'c effe cuique, fuam dare carnem 3d manducandum, ut folet,nugas agit.C^is enim hominu potuit feipfum darenbsp;in pretium mundi,ut Chriftus deditc'Quis morte fuæ carnis potuit mundo con= carnem fuaatnbsp;ferre uitam c'Cum itaque nullius alteriuscaro poflit elTe pretium mundi, autef» dareadman^tnbsp;fe uiuifica, nemo ft'c potuit dare carnem fuam manducandam.ut Chriftus dedit: ducandum utnbsp;quæ fcilicet fide percepta redimeret, 6é mortuos in peccato uiuifi'caret.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cbritluf.

Contendit etiam,non effe fan's dignum Chrifto, deo, Qc homine, fenfum, j, Ut, quicarnemfuam fedaturum pollicitus effet, folam carnis ftguram dediffe,,nbsp;intelligatur. Imo fuiffetfenfus multoabfurdiflimus,amp;^Chrifto ualdeindignus,, »nbsp;fi carnem fuam uoluiffet illis realiter fubftantialiter dare manducandam, utnbsp;ipfi putarunt futurum, ôd ut uos falfô prædicatis. Ideo^ ft'cut illi male inrellianbsp;gendo, nempè carnaliter, quæ fpiritu dicebantur à domino, funt auerfati falu«

e J

y4 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;mar, d e f e n. ad g a r,

tem :ita uos eundem cum illis prædicando errorem, à uia uentatis populiim dci fedudns,

Mendacium edam eft, quod nobis impingitis, Chriftum in coena folam de-diflc carnis fuæ figuram4Non enim unquam nos audiuiftis id aflerere. Dédit cramentumEuchariftiæ, quod utique,ut cetera facramenta,fîgno confiât, Ôôrcnbsp;fignificata.nbsp;nbsp;nbsp;Quare utrunc^ fimul dédit, SC fignum externû panis, ÔC id quod

eo monftrabatur,Sed non utruncp dédit eodemmodo.Panem uoluit,utorecar» nis manducarent : corpus uero fuum in cruccm tradendiim,nbsp;nbsp;pro ipforum fa*

lutemoriturum, ut fide perciperent. Quo uerôutrunque horum perficeretur, neque tranfubftantiatione opuserat, necç uteius carofub pane realiter délité*nbsp;fceret. Clara uerba pio candidocp animo, fophiftæ tam egregio, tamcp uafronbsp;uidentur abftrufa ænigmata. Sed quid hic faciasfOpera dei haec funt:qui fapiennbsp;tiam fapientum infatuat: ut quiduispotius uideant,SCintelligant, quàm id quodnbsp;uidendum SC intelligendum eflet.

gt; gt; nbsp;nbsp;nbsp;Pergamus tarnen,6C aranei huius telam ulferius euoluamus, Chrifium Pau

9 gt; lus à Mofe ita diftinguit, ut hic minifier fuerit typicus : Chrifius tanquam filius 9 9 adminifirauerit domum afeconditam. Hare quid adrhombumc’Antibifin*nbsp;gis ita Chriftum nouiTefiamentidomum adminiftrafte, ut omnia propofucritnbsp;nuda, fine ulla parabola aut fimilitudine, ut nulla inter Chriftianos patiatur eflenbsp;fymbola f Hanc tu uiderisantithefin inter Mofen, amp; Chriftum cóftituere,qua*nbsp;fi Mofis adminiftratio tota fUerit typica : ceconomia uero Chrifti realis abfqj ty-pis : 'quod nemo fapiens unquam dederit. Habet enim 8Cnbuum Tcftamen*nbsp;turn fua figna, facramenta, 8Cceremonias: quamuis nunc fit minor horum nu*nbsp;merus, clarior fignificatio, ÔC obferuatio facilior quàm olim in lege fuit.nbsp;nbsp;nbsp;Da*

bimustamen,fi redemptionemhumani generis, 8C pretium pro peccatis dtifol* üendum fpedes,difcrimen,quod tu adfers, clTe ueriflimum ; nempe Mofen fo*nbsp;los typos SC fi'gnaattuliflcï Chriftum uero folum ea perfecifle.

» ’ Sequitur: lam uero fi illa,quæ ChriftS alibi per allegoriam de fe dixiffe con* ’ ’ ftat, confideremus, ita comperiemus, utallegoria,quæ fenfum uerborum pro*nbsp;’ ’ prium pellit,quid^amfubftituat proprio fenfu maius,SC augiiftius.Itacp cüChrinbsp;» 9 ftus diceret. Ego fum oftium, non erat quidem ofiium materiale, quod fenfusnbsp;’ ’ proprius præ fe fert:fed maius quiddam SC diuinius,uidelicet uitææternæ oftifr.nbsp;s gt; Ita,Ego fum uitis,inquiunon erat fanè communis uitis : fed uitis erat melior, SCnbsp;’ » diuina uitis,cui pater agricola eft. Adeo nihil de feaut fuis myfterijs dixit unquanbsp;» ’ Chriftus hyperboliccSsjquod aliqua allcgoria extenuaretur.Et habet femper pa*nbsp;’ ’ rabola,quod fit fenfu proprio maius. Et nos in ijs unis Chrifti uerbis interpre*nbsp;’ ’ tandis, Hoc eft corpus meum, Hic eft fanguis meus, tantum detrahere audebi*nbsp;» ’ mus exfenfuuerborüproprio,utillo reieCÏo,prouiuocorpore, SCrutilantefan-» 9 guine, mortuam SC aridam fubftituamus fi'guram t' 8C Chrifti fenfum tanto an*nbsp;9 9 guftiorem ucrbis,non uerebimur profiter!, ut nouum fuauifti'mi ianguinis mu*nbsp;9 9 ftum uerbis commendatis, infipidam porrigeret ueteris figuræ uappam f Namnbsp;»9 ÔC uinumueteris Teftamenti fuit figura fanguinis,nbsp;nbsp;nbsp;Retinetfuum antiquumï

inuoluit multa : quac fi per tranfennam fpetftarentur, fi'mplicioribus uiderentut fortaffe aliquid. Verùm explicata,8C preflïus confiderata mirèfrigent,

Primum quod adfert, minime controuerfum eft, ea quæ Chriftus allegori* cê de fe ipfo loquitur, quiddam proprio fenfu maius, SC auguftius referre : ucnbsp;cum dicit, Ego fum oftium. Ego fum uitis. Non enim ifta metaphorica denbsp;Chrifto dici queunt, quo nil maius eft, nifi ultra proprium fenfum amplifi*nbsp;centur. At non itaufu uenit, quando Chriftus non de ie ipfo ucrum denbsp;fuis myfterijs agit, Videamus, cum dominus dicit ; Hoe eft corpus meum,nbsp;an de

DEEVCHARtPARSI.

an de feipfo fît Icquutus. Certè non de fehoc pronuntiautt, quod efTetcor^chfißuinoiidi

tiSjfnquam, patet ifta uerfun'a quàm fit leuis|ôf n'dicula. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*

Pnmùm inquis,ubi Chn'ftus de fe ipfo loqiu'tur^er allegon'am, metaphorx-cum uerbum eft amplifi'candum.Hoc largimur. Nam creaturæ, fi cum Chrifto conferantur, non queuntei afquari. Afliimere ftati'm debebas : at cum dicerctnbsp;deminuSjHoc eft corpus mcum,de fe ipfo loquebatur. Hic eft lapfus,iiel,ut re«nbsp;lt;^ius dicam,hæc eft manifefta fraus.Quod pronuntiauit dominus de fymbolo,nbsp;ifte adfertjquafi id de fe ipfo dixerit. Vides quemadmodum uacilletjuel cadatnbsp;potius hoc argumêtum.Quod enim fi'c alTumiSjnegamus.Qiiia de fe ipfo Chri«nbsp;ftusnonloquebatur. Andixiffètunquam,Ego fum corpus meum;' Nonutic^nbsp;dixiftenquia ueritatis osloquinonpoteratnifi uera.Depane dixit,Hoc eft cornbsp;pus meumjiuxtafenfumiamfacpius declaratum.

Verùm alterum etiam illud,quod ais,confideremus : Chriftum de fuis my« fterijs nunquam quicquamloquutum efle hyperbolicaîs, quod aliqua allegorianbsp;effet extenuandum.Profedo neep id in uniuerfum eft uerum. Dixit enim Chrinbsp;ftus de fermone fuo, quern certè negate non potes, efle magnum myfterium.nbsp;Verba mea funt fpiritus,ôè uita, Figurata ifta loqifutione oftëditur, uerba Chrinbsp;ftifpiritum 0^ uitam adferre,ifta fignificare SCproponereaudicntibuSjSc inftrutnbsp;nienta elfe,per quae deus in audientibus fpiritum,6Cuitam producit. Cum itacpnbsp;ft’gnificatio atepinftrumenta uitæ,ac fpiritus, dicuntur effe fpiritus ipfe SC uita,nbsp;plus pronuntiatur,quàm fitintelligendum:ÔCnonihiIextenuatur poftea inter«nbsp;pretandoquodperfiguram fimpliciterprolatum erat, Verba mea funt fpiritusnbsp;2C uita. In Paulo etiam fic loquitur dominus de Euangelio: Potentiadcieft adnbsp;falutem omni credentijludæoprimùm Sc Graeco. Quis in his uerbis tropuranbsp;ft u figuram non agnofcatt'Inftrumentum eft diuinæ potentiæ fand um Euangcnbsp;ftum ; quoniam per illud uim fuam ad feruandos homines deus déclarât. Signi«nbsp;ficatur etiam in Euagelio uis illa dei,qua per Chriftum homines reparat. Multonbsp;autem auguftius illudcft,quod uerbis indicatur.’Euagelium nempeipfum eflenbsp;•Icipotentiamn'd^pofteafiguranonnihilextcnuatur,cumuim illam dei autfi«nbsp;gnifreari Euangeiio interpretamur, aut illud eius inftrumentum elfe dicimus,nbsp;quo ad falutem credentes adducantur. Ifta plané déclarât Chrifti uerba de my«nbsp;fterqs amplius quiddam natiua fignificatione uerborum indicare,quàm iufla conbsp;fum interpretatio patiatur. De Petra quoep ad Corinthios priore dicitur.Petranbsp;erat Chriftus; SC figurata loquutio plus in ifta propofitione fignificat, quàm reinbsp;Héritas ferat. Nam qui redè fentiunt,ex illis uerbis nil aliud,quàm petram Chri I«myßerijsnbsp;ftum retulilTe.aut fi2nificaire,accipiunt.Inde fît ut natiua fignificatio propofitio cre^ropnbsp;habere. Quis prætereà dixeritaquamipfamremifsionem efîepeccatorû,cum‘nbsp;tarnen,qui baptizantur,in remifsionem peccatorum dicanturabluic' Etmatri«nbsp;nionium, cum fit myfterium magnum inter Chriftum, SC Ecclefîam, eftmultdnbsp;niinus,quàm Chriftus,SC Ecclefîa : quæ nihilominus duo uerifsimè refert. Pro«nbsp;indeinmyftertjs exprimendis perpetuô uideas, multo plus diet in propofitio«nbsp;nibus,quam interpretatio reda queat ferre.

Notabimus itaq; metaphoram quoad Chriftum,cum de ipfo agitur, à rebus

0 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;P. M A K4 D E F E N. ATgt; G A R,

hiben'.-quorum commoda Sgt;Cuera expofitiodeberadmitti, licetea nonulïam iirt minutionemautextenuationem prima fronte uideaturadfcrre.

Ad illud uerojquod poftremô dicit,Parabolam femper habvre,quod fît pro priofenfu maius, quid aliud rcfpondcri poteft,quàm non ita rem in uniuerlumnbsp;haberet'Legimus enim,Foedus meum erit incarne ueftra. Vbi fimihiudinequanbsp;dam,feu parabola foedus procircuncifioneponitur: quæreueracarni turn tcm=»nbsp;poris affigebatur.Cum italt;^ fœdus, quod fîgnificatur, circuncificni multô prat*nbsp;fîet,quée iilud fîgnificar, confiât figuram hoc loco per expofitionem extenuari,nbsp;atcp id,quod minus efi,per mains referri. Hoc idem in ii.capite Exodi legiiurnbsp;de Pafcha.lbi enim fi ribitur : Et madate pefah hOEsH “WW’' : Si infra îlt;’innbsp;trâfîtus domini efi. Nec dubium efi,pefah ibi accipi proagno.Qiiî enintnbsp;pefahjid efi tranßtusjpotuifietoccidif Aut qui potuit agnus efie iranfîtus demi*nbsp;niçquot; Agnus itaq? madabatur; fed quia memoria tranfitus domini agebatur, id conbsp;ca üidtima fie efi diôa. Et longe minus intelligimus, quàm fit propria fîgnificarnbsp;tio uocis. Etin eodem capite aliquante inferius:Et uidima efi pefah domini.lnnbsp;qs locis omnes animaduertere pofîunt,nomenrei fîgnifîcatæ atiribui ligne :2inbsp;in hoc figuræ genere plus did,quàm fignificari. Vnde generaliter non efi ue*nbsp;rum, figuram feuparabolam feu aliegoriam femper habere, quod fit proprionbsp;fenfu niaïus.

I nunc,Gardinere,atcpimperitishuiufmodi firophas,quanta potes ambition ne often ta Porro quemeune^ non pigebit ifia legere, ille primùm te intelligctnbsp;falfo affirmare,Chrifium de fe ipfo loquutum,cum diccret. Hcc efit orpus meûînbsp;deinde uerum nonefie, quodais,dominum, turn dcfuis’myfierijs agit, nil un*nbsp;quam ita hyperbolicéSçpropuntiare, quod aliquafitexteniiandum allegorianbsp;denic^ mendacium efie luculentum,quod addis,Parabolam femper habere ali*nbsp;quid, quod fît proprio fenfu mains. Atc^ cum ha-c falfa finr,ncmo debet mirari,nbsp;fi faififsimam indeconclufibnem Inconfiantius eliciat. -

Atoperæpretium efi audire, feu potins retexere, quanta bucca cmentiatur blafphemias. Pro uiuo corpore,nbsp;nbsp;rutilant!fanguinc, ait nos figuram aridain

fuhfiituere,Quid,orote,aridam figuram appeîlast'num panemç’ Atquipanisà nobis in facramento non fubfiituitnr, Chrifius ilium accepit, illum^fuum cor*nbsp;pusdixit.utdiuinælirerædocent,Ô(fcompIuresex tuis uel potiusnofiris patri*nbsp;bus tefiantur. Sipanis Eucharifiicusfît fieriiis amp; frigida figura,cum ilieà Chrinbsp;fto fit defiinatus ad hoc facramentum, iam non in nos, uerum in Chrifium, quinbsp;efideus bcnedtdus infæcula,blafphemiatuarcdundat. Sterilem dicis tigs' quinbsp;nbsp;1

dem impiè,hanc figuram,cum ea fit optimorum fruduum fcccundifsima.^Nain unàcum ilia fideles corpus Chrifii rpiritu,ac mente credendo manducannatcjucnbsp;indefiuntdeo,amp; feruatorimagis magisep coniundûgrattjs Stquot; doniscœlefiibusnbsp;ditantur:fit^ illorum falus in dies plenior ôô opulentior. 7’ibihæcficrilia fundnbsp;ptjs uerograuida ccvleftibusamp;l incomparabilibusdiuitqs. Pari quoq?rationcnbsp;dicas,mortuamamp;aridam fandam feripturam, fierile Chnfii Euangeliumînbsp;quod corporaliter ac realiter in fe non claudant ea quæ fîgnificant. Nos intereanbsp;ifia fi ripta,libros uitae appellabimus,ucrba falutis, amp; fpiritus fandi ledifsima ornbsp;gana. Sed uobis nil efi foecundum,quod portentis, 81 tranfubfiantiationibusnbsp;non tumeat. Qiiis tandem mortuum dixerigquod fungatur fuo rnuncrecDumnbsp;itaepufuipiorum inEcclefia pani.s Eucharifiicus infer£iir,8C infirumentum illisnbsp;cfi,quo Chrifio (âlutariter iunganturjd efiîciqad quod efi à Chrifio defiinatus,nbsp;neqiulloiure mortuus dici potefi. At præfiigiaforibusnofiris nihil efi in Eu*nbsp;charifiia uiuum, quod prodigiolàmetamorphofî non fîtdeformatum.

Tarnen cauillatur nos efie,qui de proprio fenfu uerborum domini tam mul tuugt;

DEEVCHAR. PARSE nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;$7

tum dctfaxcrimus.Mera haec eft calumnia: fiquidem in tantoBonore facras Iite» fas habemuSjUt nihil præ illis in terris ueneremur. Quod fiTjoô^rixÆff.hâcfenten-tiam interpretamur, id noftro aufu minime facimus: Chrifius ita nos docuit,cünbsp;diceretj Caro nonprodeftquicquam : Spiritus eft, qui uiuificat. Verba domininbsp;baud more Capernaitarum carnaliter intelligimus;uerùm,ut ipfe uult, ea ad ipinbsp;fitualem manducationem traducimus : quac tam præftans eft, quàm carnalis eftnbsp;abiecla« Nihil autemnoftraexpofitio corpore Chrifti fingit indignum.nbsp;quippe magis illi coniïenit per panem myfticè fignificari, quàm quod uosnbsp;gitis,perinnumera loca difFundi: illius^ praeclariflîmam uim excellêtiusjquàmnbsp;uos,prædicamus : cum illud eadem præftare abfens dicimus, quæ uos illud nifinbsp;præfens facere non pofleopinamini,Nullus nancß frudîus recenferi poteft à uonbsp;bis facræ communionis, quem fpiritualis noftra manducatio non comprehendnbsp;dat. Qviâobrem, ut hoc quocp obiter dicam, incaflum laborabas anteàjCû uer»nbsp;ba domini de myfterqs contenderes non fie eflèhyperbolica, utallegoria exte»nbsp;nuanda fint.Etenim licet hoc uerilïimis inftanttjs oîîenderim non efleuerS, at^nbsp;tarnen nego à nobis re ipfa myfterium Euchariftiae imminui.’cum potius à nobis uiaiuf auiibnbsp;amplificetur.Siquidem longé præftantius eftac fublimius, corpus Chrifticorne dam efteome'nbsp;derefpiritualiter,quàm carnaliter. Ifte aSt conftantiffîmusnugatorid eftepu^quot;^. c/jn/î«»*nbsp;tat de uerbis domini detrahere,fiillacommodo,pio,uerojaclegitimo fenfuintelquot;J£‘^“^nbsp;bgantur.Sedquidhæcpluribus explicoc'nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ter.

Ad horribilem eius blafphemiam tandem ueniendum eft, qua feribit ueteres figuras infipidam fuifle uappam. Siccine quæfo decet facramentis à Deo Opti=nbsp;ïno Maximo inftitutis infultare;' Si uappa erantilla myfteria legis antiquæ,cur ànbsp;fandis uiris tanti fiebantr'Cur deus ilia tanta diligentia,amp; cautione tradarimanBld/pfcfww eßnbsp;dauitc'An hominibus illufîtc'An populum fuum decepit,iuflit^,ut pro fandiflî-ueterunbsp;tnisjÔC fapientiffîmis ritibusceremonîjs^ diligenter obferuarent ea, quære uc^j^t^rammtorunbsp;ta nihil eftent nifi corruptio, Ôf, utifte audet appellate, uappa;' Quæib,PauleuappM,nbsp;nobis adfis : obfecro te, feras opem contra tam impudentem audaciam. Sacrainbsp;menta ueterum collata cum tjs noftris die, oro, qui conueniant. Refpondetnbsp;tlle feribens ad Corinthos epiftola priore capite decimo : Nolim uos tgnorare j gt;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;x

fi’atres,quod patres noftri omnes fub nube erantjamp;omnes mare tranfîerunt, Sgt;C gt;, ornnes in Mofen baptizati funt in nube, SC in mari,SC omnes eandem efeam fpi j,nbsp;titualem manducarSt, 8C omnes eundem potum fpiritualem biberunt. Neue,,nbsp;dubites,cuiufmodiillefueritfpiritualis cibus, autpotus, fingas^ ilium à noftronbsp;Jongefuifle diuerfum,addit:Bibebantautemdefpiritualifequente eos Petra:»»nbsp;Petra autem erat Chriftus. Quare fi Chriftum bibebant, ÔC manducabant in illis » gt;nbsp;figuris, an illæ ab ifto dici debuer tint uappæ f Si nos, quæ tua eft arrogantia,nbsp;eontemnis, at Paulum audito: ille te arguanilletuam cohibeat audaciam.

Neque mihi dixeris, Paulum feribere, ludæos habuilTe fpiritualem cibum* SC potum eundem inter fe, non autem eundem cum noftro cibo, amp; potu fpirianbsp;tuaii. Quia ibi Apoftolus non confert ludæos inter fefe, fed nobifeum. Ideonbsp;baptifmi facit mentionem, utintelligas eos unà nobifeum baptizatos, quantumnbsp;ad rem fpiritualiter perceptam attinet. Deinde duorum tantum facramentOanbsp;turnmeminit:baptifmi, 8C alimoniætcum tarnen Hebræi alia innumera fàsnbsp;eramentainlege habuerint, Sed hoc ideo fecit, quia nos ifta duo facramenta exnbsp;tam multis à domino accepimus.Illos ergo nobifeum, non inter fefe comparât,nbsp;Deinde fi umbram illi tantummodô habuerunt, cuius^nam rei,obfecro,illa eratnbsp;Umbra Quandoquidem umbra femper ad rem folidam, 6C corpus, cuius um«nbsp;bra fit, refertur. Nulla profetftô alia res hic aflîgnari poteft, nifi Chriftus. Namnbsp;is ut finis legis erat, ita omnes ritus SC ceremoniæ in ilium referebantur, Atquc

ÇS nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;P. MAR. DEfEN, AD GAR,

illos ueteres Chrifium non habuifie, qui affirmant, fpiritui fantfto, qui loque* batur in Paulo, quàm manifeftifTimê refiftunt. Is enim ait, eos manducaffe cPnbsp;bum fpiritualem, SC ipiritualem potum bibiffe. Deinde Chrifium ipfiim ab \nbsp;illis perceptum nominatim affirmât. Impium eft itaque, figuras appellate uap*nbsp;Patres eandem pas, quæ tantam rem, Chriftum,inquam, fpiritualiter propinabant. Ifti ramennbsp;efcamnobifcti it^ funt obfirmitati, ut ueritatem in animum non facile admittant,ÔC credantjpanbsp;fpiritualiternbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;‘nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

comederunt, Augufiinuf,

Pdnis uinû

etiamapud ue= eadem pro facramentis Euangelij tempore retineri. Quia ille non uenit, qua* terei finbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;patris ad omnia delenda, quæ in ueteri Teftamento inftituta erant, felt;I

odC rij i. g J perficiendam Ecclefi'am : quæ per ilium cum perfedîior euaferit, non tanta pædagogia, neque tam prolixo rituum apparatu opus habuit. Ideo ex tant multis ueterum facramentis admodum pauca retinuit,eâque ubique obuia :nbsp;tnirumaquam pro baptifmo, panem Slt; uinum adEuchariftiam. Atque ita no*nbsp;fira myfteria pauciora efleuoluit,faciliora obferuatu, magis perfpicua, SCef*nbsp;ficaciora. Non tarnen ideo, quia ueteribus præftant qs conditionibus, idgt;‘nbsp;circo ilia funt blafphemanda: neque, utInconftantius aufus eftdicere, uapp^cnbsp;appellaridebent.

Quid igitur, dixcrit Gardinerus, panis SCuinum,cum in ueteri Teftamen* Partiî cr utnîtto Chrifium referebant, à fymbolis Euchariftiæ noftræ differebant t' Permul*nbsp;üliter nunc, lt;tli tutn. Quod enim turn, ut expetfiandum fi'gntficabatur, nunc ut præftitum pro*nbsp;P^tiatur* Tuncpretiumfalutis.atnondumfolutumoftendebaturînuncucrôutnbsp;Chri/ii fucrût. datum,SC effufum apprehenditur. Qiiod nc,tanquam à me didum, contem”nbsp;Auguftinus. nat, légat Augufiinum contra Fauftum libro uigefîmo,capite uigefîmo primo,nbsp;ubi fie ait:Huius facrifictj caro SC fanguis ante aduentum Chrifti per uidimasfî”nbsp;militudinum promittebatur : in pafiîone Chrifti per ipfàm ueritatcm reddeba*nbsp;AuguRinm, tur: poft afcenfum Chrifti per facramentum memoriæ celebratur. Idem^nbsp;de Dodrina Chriftiana,libro tertio,capitenono, alia dilcrimina recenfuit, quaenbsp;à me paulô ante de paucitate, facilitate, at(^ altjs huiufmodi conditionibus enU*nbsp;merabantur. Verùm dehisalibioccafi'odabitur,utpluribus agam.

J, Nuncuerôexpeditutquæfubdunturaudiamus. Anfallere conuiuasinilb menfa uoluit, inquit Inconftantius,dum fplendidioribus uerbis ornaretepu*nbsp;^^las, quàmre ipfa fubfi'fterentf quando inter homines, qui paulô modeftio*nbsp;res conuiuatores funt, ibleant urbane fuas epulas extenuate uerbis : non,nbsp;quod iftimodeftiæ Chriftitribuunt,fupra uerum tollere,SCmagnifàcere. Po*nbsp;nit iam hic nofter feuerioris dilputationis rigorem, SC iè recipit ad ciuilem con*nbsp;uiuantium modeftiam:ut, quod axiomatis theologicisminus proceflerit,fabnbsp;tem feftiua conuiuantium modeftia obtineatiir. Ad idautem, quod percun*nbsp;daturgt;

dafür, an Chn'fiusuoluen'tfuosconuiuas inmenfafancre, qui fplendidion* bus ucrbis epulas ornant, quam re ipfa fubfifterent, non eft difficile rcfpondeanbsp;re : hoc, in myftertjs prgfertim,uiitatifsimü effejUt fi'gna nominibus rerum figninbsp;ficatarum ornentun Nonne enimfcriptura Circuncifionemfcedusdomini appellat C SC agnumPefah cquot; An tjs icripturarumteftimonijs uoluit dominus posnbsp;pulum fuum fallerecEtPauluSjquando ait, Petram efle,uel foiffe Chriftum,Co-rinthios decipiebatc'Non opinonNon itaque nos falfî,aut deceptionis argui rede poffiimus , qui myfteriorum ufitatam phrafim conferuaiiimus. Vos au-tem ediuerfo,qui uefira tranfubfiantiationejquam in literis diuinis nec^ pidam,nbsp;necp fcriptam legitis, Ecclefiæ miferè ilîuditiSjOptimo à nobis iurecondemnamnbsp;ni. Atc^ figna nominibus rerumjquæ rcferuntur, infîgniri, non modo fcriptu-ra docuit,ut iam oftendi,fed etiam Auguftinus difertis ucrbis,non folùm in cpi» Augtiftitiuiinbsp;ftola ad Bonifacium,uerùm etiam in quæftionibus fuper Leuiticum, quæft. .nbsp;ubißcait: Soletautcm res,quæ fignitîcat,eiusrei,quamfignificat,nomine nun,,nbsp;cupari. Sicut fcriptum eft, Septem fpicæ feptem anni funttnon ait, Scptem an^,,nbsp;nosfîgnificant.Etfeptembouesfeptem annifunt.Hinceft,quod dic'riim efl,Pe,,nbsp;tra crat Chriftus. Non enim dixittPetra fignificat Cbriftumtfcd tanquam hoc cf-,,nbsp;iet,quod utiqt per fubftantiam non hoc erat,fed per fignificationem. Sic fan=,,nbsp;guis,quoniamperuitalemquandam corpulcntiam animamftgmficat, infticra^,,nbsp;mentis animadidus eft. Nonitaqjfalfiul’afufpicio ibi eft,ubi pcrfpicuus SCufi,,nbsp;tatus loquendimodusadhibetur.NeqjChriftifimplicitati,autintcgritati,autuenbsp;Htati conuenit,ut,ficut homines faciuntin conuiuio, fua modeftè cxtenuet acq^nbsp;abijciat. Sed Inconftantius firmis argumcntis deftitutus,ad hec friuola SC inanianbsp;tandem ferecipit,ne dicam impia.Qiiienimrem,quam dar,extenuat, mêtitur:nbsp;tit ciuilcs ifli conuiuatores,qualem Gardinerum in aula efl'e frequenter non du-bito, luculenter mentiuntur, dum conuiuium, quod ipft lautum, opiparum, acnbsp;ftimptuofè ftrudum efle non dubitant,ucrbis deifciunt,ac tenue fuilfe prædicât,nbsp;excufantcK multa defuifte. 8C nolliccntur fc alias meliori tempore iàrduros^

1 r 11 t nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;* XT 'nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Pli/*nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;»**£mu5ffUn

que extenuault quicquam ad taliendum conuiuas. Verum ut iidelifsimus pieta cfi mentùta. tis 8C æternæ uitæ dodor,myfterfj,quod infticuebat,dcclarationem attulit,explinbsp;fando quidnam panis SC uinum in hoc facramento fîgnificarêt, quid referrenr,nbsp;qu'iduecredentes illis pie utendo animo fide^ perciperent.Q_uemadmodum innbsp;V eteri lege deus,cum Circuncifionem appellaret fœdus,quid ea ftgnificaretur,nbsp;demonftrauit.

Argutatur adhuc SC ex capite 6.Tohanis,Chriftum ait,de carne fua docuifte,,, dlam effeuere cibum,pollicitum^ ilium fe cibum daturum,cum diceret ; Panis,,nbsp;quern ego dabOjCaro mea eft, quam dabo pro mundi uita. Ex ifta promifsione,,nbsp;t^onatur elicere,id,quod promiffiim erat,aliquando tandem uerefuiffe præftitû,nbsp;^tcpillâirnpletionem promifsionis refertad Euchariftiam. Nosuero primùm^'^’'^^^”’*nbsp;bocftatucndumaffi'rmamus, Iohannis capite fexto ideo dominum addudumv^^^^^””‘J'nbsp;fuiire,utdepane,undecibus,SC animæuita deriuetur,fermonem faccret,nbsp;turba Iudæorum,quæ ad ilium uenerat,id potifsimum expeteret, utpane ab illo ncmfecerU^nbsp;pafceretur. Ad quod faciundum prouocabant ilium exemplo Mofis,qui mannanbsp;in deferto Ifraelitis dederat. Chriftus propterea eos reuocare ftuduit fua dodrinbsp;na a cibo corporis ad animae alimoniam, ut intelligerent fe panem ilium uiuumnbsp;’tire,qui de cœlis defeendiftetfSC ob id oportere,ut,qui uitam uellent animæ, SCnbsp;^ternam falutemadipifci,femanducarent.Etneuita,quampollicebaturfe mannbsp;ducantibus,exiftimaretur folius efle naturæ diuin«e,quae bominibys abftrufa e.f«

éo nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;P. M Ä R* D E F E N, A D GA R«

(êtjamp;^inu/fibil/sjdeclaratuitam illam aeternam, quae afontc dnunjtatis cmanaf,' nobispoflecommunicariper camera fuara,quæ in mortem noftra caufa tradennbsp;da erat. Sic cnim diuinam naturam ipfius carni fe communicafle,iit per illam adnbsp;nos transfundcretur : nequc aliter nos talem uiuificum cibum pofîê confequi,nbsp;nifî fide camera eius manducemus. Dixerat itaque prius. Ego fura panis uiuus.nbsp;Deinde qua parte,ut panisjcommunicet nobis uitam,oftendit,nimirum per carnbsp;nem.Nam ilia moriendopretium pro nobis diffoluit: QC nos facrificio iliius deonbsp;fumus reconciliatitSC per uim oblationis eius peccata nobis rcmittiintur: ÔC nosnbsp;iuftitiæ fill) dei participes cfficimur. Hæc itat]^ iure meritocp panis, ÔC cibus pernbsp;hibentur,quo palcamur,0^ alamuradaeternamuitam, Iftud porrocQ,quodibinbsp;Chrifius nobis promifir,

fromilJd. inc^i nbsp;nbsp;Quod fi qua:fiucris,quando tandem præfîiterit dominus hoc promiflum: rC

pite 6. ïohânii ipondeo,quando illam in crucem dedit:ôô rurfus quotidie,quando illam prædi’« 5«dn£io jintnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fanói Euangelij, QC fuggeftione fpiritus interior! offert per fidcm man*

’ nbsp;nbsp;nbsp;ducandam:amp; exprefle quado in cœna domini fymbolis accommodacis ad hoc,

uino,inquam, dC paneconfignatur, SC credcnda, mente^ religiofe comedenda proponitur. Quid,obfecro,in hac dodrina falebrarumfquid fcrupuli,aut nodinbsp;eft quod uere fideles abfterreatc'Huius carnis Chrifti fic datæ pro mundi uita,6Cnbsp;nobis oblatae ad manducandum per fidcm,in ucteri teftamento permulta fymbonbsp;la Sc figuras antecefsiffefateor:nempemanna,6C annonam panis ac uini, quarnnbsp;Melchifedech Abrahamo, SC excrcitui eius à praelio redeunti diftribuir,panesnbsp;propofitionis,agnumpafchalem 8C uarias legis oblationes»

;, At nunc operaepretiumeft,audire,quid Gardineri s hinceliciat. De cffeCli* 5, autem Cœnæ,quod eft extremum ultimum, Paulus dicffquod calix benedidio*nbsp;,, nis,cui benedicimus,communicatio fanguinis Chrifti eft: SCpanis, quern franginbsp;3, muSjCommunicatio corporis Chrifti eft. Commemorauit carnis Chrifti dandaenbsp;figuras ex ueterifcftamento:promiffum exfextocapitelohannisadduxit:nuncnbsp;ad exhibitionemreipromiflædefccndit, atlt;^ hoc appellat extremum u’timum,nbsp;ut eft elegans SC difertusiquafialiqued fit ultimum, quod no fit extremum. Sednbsp;hoc non magni refei ret,fi dere faltem bene iudicarct. Qiiod caro Chrifti fit ui*nbsp;ialiscibus,internosconuenit. Sed nos cam animo, aefide percipi affirmamus.*nbsp;file ore ac dentibus corporis aflumicontendit.Nos in regeneratione credentes,nbsp;quando Chrifto inferuntur per fidcm,huius cibi fieri participes docemus:SC iftänbsp;communionemincœna dominiconfignarifymbolis,SCefficaciterfignificarj,SCnbsp;teftatam fieri, SCquia ibi fides excitatur,fuum augmentum,fuos^ fi-udus habc='nbsp;rc,afferimus, Atifteuideturiftamperceptionemcommunionis carnis Chrifti •nbsp;ineo folum ponere,uttranfubftantiatorum elementorumipecies,ut ipfeprodi*nbsp;giofe fingiqàco^^^^unicantibus ore acpalato fumantur.

,, At fortaffe,quæopinatur,firmamentisaftruitinuidis. Nihil minus, Cali?^ ’ ,, bencdidionis,inquit,cui benedicimus, communicatio fanguinis Chrifti eft : SCnbsp;,, panis,qucm frangimus,communicatio corporis Chrifti eft. Quid ifta comme*nbsp;fjojlrdm cow= morare oportuit i An communioncm arcanam Chrifti nobiîcum inficiamurCnbsp;wttniortf)» r« Certeillam quam maximeaffirmamus. Atifti,utfunt crafsi, SC rerum Ipiritua*nbsp;”°””^^^^”'””°P^s,eamcommunionemfoIam refpici5t,qua corporaliter corpus Chrinbsp;®nbsp;nbsp;nbsp;’nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fti deuoretur.Nos uero à Chriftianismanducariacbibicarnem Chrifti atq; fan*

guinem,fcimus:fed animo,SCper fidem.Nam,teftePaulo,cibusifte, quemeti^ : panesnoftrihabueruntnobifcumcommunem,eftfpiritualis. Quarefpirituta!*nbsp;CorpK^cfcri/h tùm accipitur. Experientia hoc fan's docet. Vt res uifibilis uifu folo excipituGnbsp;anobii per ƒ= audibilis auditu,tadilis tadu, ita, fi iuftam cenferuemus analogiam, fpirirualisnbsp;i/fm^cr^iritMcibusipiritufolofumitur, Ethacipirituali alimonia, quamuis, d«m credimuG-

DEEVCHAR. PÄRSf. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;6f

pcrpetuó uefcimuTjin cœna tarnen facra,quia nobis non tantu iicrbts,fcd etiam fymbolis externfs proponitur manducanda, hoe eft credenda,ibi earn edi,amp; bi==nbsp;bifatemur : 6CconruncfïionemnoftranicumChrifto,quia hoe modo augcrifci^nbsp;musjideo facrum iftud myftenum frequentandum prædicamus.

Qiiomodoueró calix aut panis dicatur à Paulo communicatio corporis ôi. fanguinis domini,quiuis poteft inrelligere:nempe quod illa communio fymbo-lisijs proponatur,fignificetur, quodammodo figillis appenfis obfignetur;nbsp;neque foliim uerborum, uerum etiam rerum externarum teftimonio confirme*nbsp;tur. Videmus igitur Gardinerum ex tanto uerborum apparatu,non quod uonbsp;lebatjfedjCeu ex ouo fubuentaneo,flatumfolum exclufifle.

At fortafle fœlicior erit in uerbis epiftolæadEphefios tradandis. Paulus ad “ Ephefios,inquit,huius cœnæ effedrum notans,ut irenæus fentit,tam efle nos di ‘ ‘nbsp;citdecarne ChriftijquàmfuitEua delatere Adæ:ôô ad Coloirenfes,quodChry= ‘ ‘nbsp;fiomusnotât,gentesfadas Chrifto concorporeas.NamSC id fieri communione ‘nbsp;carnis Chrifti dicit, Qiiod modó fcribif,nos ita eiTe ex carnibus Chrifti,ut Eua ‘ ‘nbsp;fuit ex carne Adami, non itafimpliciter, utdicitur,admittendum eft. Osenim A/iitanoscxnbsp;translatum eft ex AdamOjamp;fcaro item,unde fada eft Eua. Quis aurem dixerit, Ckriftofiimanbsp;fubftantiam carnis nofîræ translatam, feu detradam c corpore Chrifti c* Corpu= ^«4 exnbsp;lentiam quippe carnis ôd offîum prius habuimus ex utero matris, quàm Chriftonbsp;eflemus infiti.Eua autem priufquam ex Adamo fumeretur,nullam fubftantiamnbsp;per fe ipfam carnis habuit.nbsp;nbsp;nbsp;At fortafle dixerit Inconftantius, hoc quidem ue*

turn elTe. Nihilominus carnem Chrifti poftea commifeeri fubftantite carnis no* ftrç,quando in menfa domini fandam Euchariftiâ fumimus.atcpinde fequi,nosnbsp;tió minus habere in carne noftra de fubfiâtia carnis Chrifti,quàm Eua in fuo cornbsp;pore habuerit, de ofTibus, Sf de carnibus Adami. Scio illos ita opinari : fednbsp;quàm hallucinentur,ac turpiter errent,confido me palam fadurum.

Si noftrae carni reipfa fubftantia carnis Chrifti mifceretur,noftra utiquecaro eum filio Dei haberet eandem hypoftafin,pro ea faltem portione,qua fibi admi*nbsp;Xtam haberet carnem Chrifti. Non enim caro Chrifti à natura diuina feiungi ub Caro cbrijlianbsp;lo modo poteft, quin in eadem cum ilia fit hypoftaft. Proinde non iam adoptio*nbsp;tie,fednatura efTemus filtjDei.-ôf cuique liceretfratrem fuum, utChriftum, ad=nbsp;otare,fireipfacarnem illiusinfeipfohaberet. Deindecum totacaronoftranbsp;tuoriatur, cum animus à corpore feiungitur, corpus Chrifti, nempe quoad iftasnbsp;portiones rurfus unà nobifeum moraretur, cum tame de Chrifto dicatur ad R.onbsp;tuanos : Quod autem mortuus eft, mortuus eft femel, mors illi ultra non dorni=nbsp;ttatur. Videant hinc Hyperbolici amp; audaces dodores, in quos laqueos fefenbsp;tnduant.Has,obfecro,pedicas exuant,ft polTunt.

Deinde mihi confiderent,fi carnem Chriftirealiter ftatuant noftrae admifee* ti,5C alere nos per communionem Euchariftiæ,atqueita nos membra Chrifti fienbsp;ti.quid refponfurifint deinfantibus,qui non adhuc Euchariftiam perceperunt^nbsp;An habet illi communionem Chriftic An funt eius membraf An panem uiuumnbsp;lt;^omederunt,qui eos ad uitam æternam adducatc' Quid refpondebunt de Ab*nbsp;tahamojiiaaco, amp; antiquis prophétise’An dicent eos fuifle ab Ecclefia alienosc’nbsp;^ideantquid agant. Si eos ab Ecclefia feparent, excludunt etiam eosàfalute.nbsp;Nemo enim extra Ecclefiam, quae corpus Chrifti eft, poteft habere falutem. Sinbsp;ticroinEcclefiaillos quoque comprehendant,erunt,utdicit Paulus,non tatumnbsp;^embra corporis eius,fed etiam carnes ex carnibus eius,et olTa ex oflibus eius.nbsp;Et Hieronymus inepiftolam ad Galatas cap.4. de ueteribus ita fcribit: Vereinnbsp;' Chrifto unus panis fumus,0!^ duo confenfimus fuper terra, quomodo nos fu*nbsp;per prophetas fundati fumus, ita ÔC Patriarchs in Apoftoloru fundamine cons

61 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;P« H A R. D E r E N, A D G A R*

fti'terut, Äpoftoliis ergo etiam ueteres unS panem dicit nobifcum fuifle, quem« admodum Paulus in Euchariftiæ comunione nos cflc facit.Q_uî uerÔ id fieri po«nbsp;tuit,ut illi re ipfaj^ fubftanliam carnis Chrifti, quæ nondum nata crat,in fe ipfisnbsp;habuerintc'Quo fe uertentiftic'Qtudfunt diduriflpfi uiderint. In iftos nodosnbsp;conijcit eos craflum illorum, óó audax commentum.

Verba autem epiftolæadEphefiosIongèaîium habent, quamifti fuipican» LoctüEpiflolte ttir, fenfum. Nil ïane aliud ibi Paulus uoluit, niG'Ecclefîæcœtus omnium fide«nbsp;(fdE^heßos. lium,quocunque tempore illi fuerint,fiue fub lege, fiue domino adhuc in terrisnbsp;agente,fiuehacnoftraætate, Chriftumefle caput : quareubicuncpdemumfintnbsp;homines pij,in Italia,in Germania in Gallia, in Anglia,in Hifpania,modó ere«nbsp;dant in Chriftum,ab illo pendent,ab illo mouent, ab illo uiuificant: funt^ illiusnbsp;corpus ita compadïum, dé coagmentatü,ut per cómilTuras fubminiflrationis ali«nbsp;moniam augments iuxta menfuram congruam partis rccipiant. Vnde pof-funt dici carnes ex carnibus Chrifti, amp; ofla ex olTibus Chrifti. NonquódeXnbsp;iftis c6ftent,quafi ex materia,fed quod donS fuftentationis, dé donum uitç nonnbsp;percipiant à natura diuina,nifi ea fluant, dé deferantur ad illos per carnem Chrinbsp;111,00 olTa eius,quæ noftra caufa data funt in crucem dé mortem. Sic,inquam,dinbsp;cimur pendere ex carne dé olfibus Chrifti : nec folum quoad noftrum animum,nbsp;uerùm etiam quoad carnes,corpus,dé elTeiquoniam dé ifta non capaciafiStbea«nbsp;tæ refurredionis.SC æternæ uitæ,neq5 inftaurantur ad feruiedum fpiritui,quan-diùhicagimus,nifiper gratia,SC uim,quæ à diuinitate Chrifti,per eius carnem»nbsp;fanguincm,ofra3 dé corpus ad nos deriuantur.

Fiunt autem carnes noftræ carnes Chrifti,dumin eum credimus,dé mortem illius in pretium pro nobis perfolutam fide comprehendimus. Ad id autem nonnbsp;exigitur phyficus aliquis contadîus, aut localis continuitas feu contiguitas. Innbsp;corpore utiquenoftro carnes dé oITa pedis dicuntur elTe ex carnibus dé olftbusnbsp;capitistnon quod carnibus capitis, dé eius oflibus fintcommixta, aut ilia phyficcnbsp;tangant, aut fint cum tills eodem loco: fed quod natura communicent,6C multisnbsp;proprietatibus,quod^àcapite regantur,acmoueantur,inde^ influxus pefnbsp;neruos dé alias commiifuras recipiant. Ita noftræ carnes, poftquam fumus rc*nbsp;generati, iam funt eiufdem naturæ cum carnibus Chrifti, earundem proprieta*nbsp;turn, SCabeo uerauita donantur,SC motu, dé gratia, dé fpiritu. Necßcarnesno«nbsp;ftræ funt ex carnib.Chrifti, nifi quatenus regeneratç:uim enim qua renafeimur,nbsp;à deo per Chrifti carnem habemus,ut pro nobis in pretium dé mortem data fuit.

Eant ifti modo, SC iadent, ad iftam coniundionem, fine arcanam commit' nionem exigi realem corporalemcp præfentiam carnis Chrifti in Euchariftia»nbsp;quæ noftræ fubftantialiter mifeeatur. Hoc ftaliquando patres dixerunt, hy=’nbsp;perbolafunt ufi,quam nififano,dextrocpintelle(ftutempcrcmus,inabfurda, êCnbsp;inexplicabiliapermultaincidemus. Paulum ueró ficfenfifle,uel id poteftcon'nbsp;firmare, quoniam ibi agit de coniumftionemaritorum cum uxoribus. Debenf,nbsp;inquit,uiri uxores fuas diligere,ut corpora fua. Qui enim diligit uxorem, fe ip*nbsp;fum diligit. Carnem fuam nemo odio habuit:fed earn fouet ac nutrit Dicat mi*nbsp;hi unicus ifte theologus, quomodo caro mariti quoad fubftantiam mifeeafcumnbsp;carne uxoris.Certe diftindæ funt numero illorum carnes:Slt;^ uterep illorum fuasnbsp;habet,Conueniunt tarnen natura,proprietate,afFe(ftu,amp;^ alijsmodis.VerS quoilnbsp;oITa uninus ex oiTibus altcrius,amp; carnes unius ex carnibus alterius tanquamnbsp;materia confient,nullus fanæ mentis dicere aufit*

In ijs explicandis fateor me aliquanto fuilTe prolixiorem. Sed uolui rem mel euoluere,ut,cum pofihac huius eiufdem rei mentio fiet,habcatle(fior quo ,nbsp;recipiat.Exillis enim,qu^iam dixi cognofcet,quomodó carnes dicamur ex catnbsp;nibus

DEEVCHAR, PARST, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;éj

nibusChMfti’jamp;fconcorporeidicamurilh'fadi, Sicetiam intelligendo, ifta non modo ad nosjuerùm etiam ad patres Veten's teftamenti accomodari poterunt»

Sed iam tempus eft,ut audiamus,quid concludat. Cum hæc,inquit,tam da« , ram de Chrifti carne tn ctbum data mentionem faciant,exigunt illa pro fed ô, ut,,nbsp;uerba Chn'fti in coena,quibus fe fuæ pollicitationi fatisfaccre oftcndit, etiam de,,nbsp;uera carne dida intelligantur,cum diceret,Hoc eft corpus meum.Nam promit«,,nbsp;tere carnenijôi^ dare figuramjUo eftpromiffa præftare. Non eft fimpliciter dan,,nbsp;dum,quod ifte fibi affumit, Chriftum in cœna tantum fuæ pollicitationi fatisfe«nbsp;ciffe. Quia carnem fuam dédit, ut promiferat, etiam quando fe paflus eft cruci- ’nbsp;ftgi:eam^manducandâ offert,quotics prçdicatione proponitur,aut fpiritunbsp;citamur ad illam fide apprehendendam,tanquam noftræ falutis pretium.Qtiod^^yf,^nbsp;quia in cœna etiam fit,du m nobis non tantum uerbis,fed etiam fymbolis ex ter« carnem madu=inbsp;nis caro eius pro nobis oblata inculcatur, ideo ibi quoep fatemur, promifTumnbsp;præftarimempe Chriftum carnem fuam dare nobis mandueädam. Sed non ita,nbsp;ut ibi folùm hoc fiat, amp;' non etiam alibi præftetur*

Verba uerô Chrifti de uera carne intelligendaeflejnonrepugnamus. Qin's cnimnoftrum dicit,fidam aut comment! tiam carnem fi'de apprehcndi,ôlt;r man«nbsp;ducaric' Certè fides uera,in falià non poteft fern\Damus itac^,ac libentifsime danbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;corpiü

mus,no fidam,fed ueram carné per fidé,hoc cft,fpiritualiter manducari. Qijôd Uerôfubdit, promittere carnem, Ô6dare figuram,non eft promifTa præftare: innbsp;quos dicat,ipfe uiderit. Certèin nos ifta minime quadrant, qui utrunc^ pijs atepnbsp;credentibus dari affirmamus in cœna,rem,inquam,£lt; figuram.Figura quidemnbsp;manu datur,6ô ore corporis accipiturtres autcm,id eft,uera Chrifti caro, uerbis r?t cœnauh-niii.nbsp;domini offertur,2lt; ore animi per fidem fumitur.-ôô illam nos fpiritualiter mandu datur,^ resnbsp;camus,dum uerèipfam pro nobis datamin crucem credimus. At iftefummusnbsp;theologus, fi deo placer, ad eundem fcopulura femper impingitîquia carnemnbsp;Chrifti manducandam non putataliter pofle dari, nifireipîà, fîC quoad fubfîanonbsp;tiam fub accidentibus conclufa,in os corporis communicantium manu fuorumnbsp;facrifîculorum conqeiatur. Iftæ funteius tenebrae, quasàfedepellere,uel nonnbsp;uult,uelnon poteft; cum tarnen rcsadeôclara fît, ut doefti omnes uehementernbsp;mirari debeant,quomodô ifte fe in meridie palpare non fentiat. Quia tarnen innbsp;altjs rebus non eft lufciofus,ideô ilium potius animiperuicacia,quàm ignoratio«nbsp;Ueinre tameuidenti peccare credo,

Chriftus itaq; nihil promifît,quod non præftiterit: is^ uti iam dixi, in cœna quoep dat ueram carnem fîiam manducandam communicantibus : quant etiamnbsp;alibi eis offert, fed abfcp fymbolis. Quôd fî dum habetur cœna, panis uininbsp;fîgna,utipfeinftituit,adduntur,nonproptereàdepromiftb quicquam imminuinbsp;tur:imô plufculum præftatur,quàm fît promifïum.No enim in fexto cap.Iohannbsp;uis pollicitus erat dominus panis amp; uini fymbola, fed tantum carné fuam man»nbsp;ducandam,6é fanguinem bibendum. Qtiare pofteà cum cœnam fub finem uitænbsp;inftituit, non folùm quod promiferat, dédit, fed ut magis exciraremur, prætcrnbsp;Uerba,uifibilibus etiam fîgnisrem eam,quam dabat,obfîgnauit.

Sed ifte, quafî nonfttisinijs, quæiam attulit, defî'puerit,pergit, 6é fe magis craflum,magis^ ridendum orbi propinat. T um autem fi'gura,inquit,non corn«, *nbsp;niunicatfubftantiam carnist quam tarnen in cœna communicatam, alterumex«,,nbsp;tremor um in effeeffu demonftrat. Et Cyprianus dicit,ab eff'ecftu in hoc facramennbsp;tocaufam æftimandam. Qitid hoc aliud eft, quàm meras loqui tenebras,Slt; fe«, gt;nbsp;cum pugnareî* An eft abfurdum,panem Sé uinum, dum cœnacelebratur,fub=nbsp;fiantiam carnis Chriftinon communicareflmo fîcommunicarenteam; abfur«nbsp;dum effet,Dei bonitas,Chrifti «eritas,2lt; fpiritus fànâi efîîcacia eft^quae fubftan

* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;f â

é4 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gt;4 MAR. DEfEM. AD G A R,

tia carftis Clinfti animo per fide ac fpiritualiter mandiicanda comufiicatïquÏUJ^ interim utatur minifterio ó^infirumento panisfiCuini, quæfunt figuræ corpo«nbsp;ris Sé fangijinis Chrifti. Sed uos,quæfo te, quïdicere poteftis, figura non cornsnbsp;municare fubftantiamcarnis,quipanis QC uini accidentia j fi'gna, typos, Qé fig«snbsp;ras elTeconceditistperquæ nihilominus clamatis uf(^ adrauim,fubftantiâipfatnnbsp;realiter, ÔC corporaliter, naturaliter ori corporis communicari f Figura ergonbsp;ueftra fententia fubfiantiam carnis communicat, Sed is uefter eft mos ufitatifsinbsp;mus,eadem afRrmare,atc^ utlubet,uicifsim eadem negare. Et quod maioris eftnbsp;• peruerfitatisjcommunionem aliam non agnoicitis,quam carnis ÔC fanguinis donbsp;mini cum carnibus, fanguine, ac ofsibus noftris realem corpulentam^ mixtiosnbsp;nem. Valetis,fateor,numero,potentia, fixT opibus. Verum quiaifta non perpesnbsp;tuó duraht,6lt; ueritas æternum manet, de uobis aliquando pofteritas nafuta itisnbsp;dicabit,ut meremini.

Pro fe Inconftantius Cyprianü in fermone de Cbrifmate in liaec uerba citât: Locus Cypria=nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;efFedu in hoe facramento caufam aeftimandam elïe. Locum, quæfo, leóor,

ni. apud authorem expendito, Non dubito, quin didurus fis pro noftra fententia confirmanda nihil potuiffeuel effi'cacius, uel appofitiusinueniri « Mutilât iftenbsp;fanóiMartyris uerba,8C concidit, ut nihil ex ijs, quemadmodum adducuntur,nbsp;,, queat intelligi. Sic eius teftimonium habet, Dedititaqj dominus nofier in mennbsp;,, fa,in qua ultimum cum Äpoftolis participauit conuiuium,proprijs manibus panbsp;,,nem öóuinum. Audis Gardinere, dominum dedifle Äpoftolis panem ui-,, num c' Vbi ueftra eft apud Cyprianum tranfubftantiatioc' In cruce uero, inquit,nbsp;,, manibus militum corpus tradidit uulnerandum : ut in Äpoftolis fecretius im*nbsp;,, prefla fyncera uen'tas,06 uera fynceritas exponeret gentibus, quomodo uinumnbsp;,, fiC panis caro effet 6C fanguis, amp; quibus rationibus caufæ effedibus conuenirennbsp;,, fixf diuerfa nomina,uel fpecies ad unam reducerentur eftèntiam : fignificantianbsp;,, 8C fignificata tjidem uocabulis cenferentur. O egregium oratorem, 8C caututnnbsp;iurifperitum:qui,dum pro fe dicit,id afferat,quod maxime contra fe faciat. Di*nbsp;eit Cyprianus Chriftum tradidiffe corpus fuum manibus militum in cruce uulnerandum: Äpoftolis uero in mêfa dedifte panem SC uinum.Inquem, obfecro,nbsp;j, finemCVt in Äpoftolis fecretius impreffa fyncera ueritqs,fiC uera fynceritas ex*nbsp;j, poneret gentibus, quomodo panis Ô6 uinum, effet corpus amp; fanguis. Qiiidiunbsp;Äpoftolis comedentibus cum domino in menfagentes uidere aut difeerepof*nbsp;funt,nifi eos re ipfa,amp;: corporaliter non manducaffe corpus domini t* Integrumnbsp;eum ibicernebäunonillefeinpanem coniecerat,autincalicem. Cum omnibusnbsp;membris dominus una difcumbebat,filt; myftica fymbola miniftrabat. Diieipul*nbsp;cumcomederent,non infigebant dentes in carnes domini,cuiafsidebant,fedinnbsp;panem,qui porrigebatur. Erat ergo panis 06 uinum,corpus amp; fanguis Chrifti»nbsp;fed myfticè:quia ilia fignificabant, Slt; nomen idcirco fignificatarum rerum par*nbsp;ticipabant.atc^fub hac ratione myftica, quæ alioqui panis uinum naturaliternbsp;erant, adeffentiamcarnisamp; fanguinis domini referebantur, analogiaminimCnbsp;noua,fed frequentifsime in facramentis ufitata:nimirum ut fi'gna nominibus re*nbsp;rum fignificatarum appellentun

Clamabit Inconftantius,nos ifta fingere,Audiat fuum, imo meum Cypria* J, num,quem ipfe adduxit:Et quibus,inquit,rationibus effedibus caufæ conuen«nbsp;J rent. Caufa,^cur panis SC uinum à domino myfticedifcipulis darentur, fuit car*nbsp;nis illius in cruce uulneratio,6C madatio, amp; fanguinis pro nobis effufio, Effe*nbsp;dum nunc uideamus, quomodo ifti caufæ conueniat. Vtpanis ÔC uinum alFnbsp;menta funt corporis; ita caro ilia SC ßnguis, quæ pro nobis fuerunt fandumnbsp;acceptum facrifi'cfum,animum,dum fid€coprehenduntur,pafcunt, ÔC uruifiea*:

DEEVCHAR. PARS t.

ad ætcrftam uitam, Ita caufa ciim efFedu conuenit. Sed pergamus : Et diuer=, fa,inqutt,nomi'na,uel fpecies ad una rcduccrctur efTentiam. Hoe agnofcimtis,,nbsp;tneoEna, quam dominus Äpoftolis diftribiutquomodo nomina diuerfa panisnbsp;amp; m'nijac uan'æ illorum naturæ,quas appellat fpecics,ad eflenti'am unam,natu=nbsp;turam nempe Chhfti quoad humanitatem reducäturu'd autem fit per myßicumnbsp;relationem, at(^ facramenti fignificationem, ^7nde fubdit : Et fignificantia ÔC gt;nbsp;ügnificata eifdemuocabulis cenferêtur, lam nos no tingimus,pancm di'ci cor= gt;nbsp;pus Chrifti,quôdfîtcïus fignum,nomine rei cenfeat. Sed Cypn'anus hoc fcrinbsp;bit:5Cita fchbit, utneq;luculcntius,necßapertiusqueat pro nobis teftimoniumnbsp;dicere. Ito nûc, Gardincre, atc^induftriam tuam,acumen, amp; fubtilitatem in»nbsp;tertuos aduiatores facia, quantum uoluen's. Cordans lectoribus certè nonim=nbsp;pones. Omnes I'am intelligent tuos fucos, quibus ampliflimis patrum teftimo:»nbsp;nijs abuteris falfo ad fucandam dC colorandam caufam tuam,

lam uidcamus,ecquaafFeras meliora.Qiiin dC illud,tnquis,proprietatem fen 3 » fus uerborum exigit, ut Chn'ftus qui omnium præccdentium umbraru corpus 3 3nbsp;cratj(nam fic de fe ipfo loquitur:Corpus aptaftimihi,)omncs dccibo carnisfuæ ¦gt;nbsp;figuras uideretur impIeffcjSCipfàm ucritatêueris reueîafiè:ueris,inquâ,nonno 3 3nbsp;üfs rerû abfentium fîguris : ne aliquid hic poft Chrifiû præfentius expeeftemus. j tnbsp;Chriftum omnium præcedentium umbrarû corpus fuifle,non dubitamus.Non cJmflui fuitnbsp;tarnen proptereà noftra caufa u’ia ex parte labcfadatur.Ç^uia ob id Chriftus um corpa-j umbm^^nbsp;brarumdicitur corpus,quod inomnibus uererumfacrificiisoblationibus 6Chonbsp;ftijs mors eius futura fi'gnificabatur, quam ille uenfens perfoluit. Ideo diciturnbsp;ad Hebræosio. ôtinPlalmo 4o.ut ibi citatur, Qiiapropter cum ingrefTuseftnbsp;niundum,dicit tSacrifleium, öuoblationemnoluiftiicorpus autem aptafiimi=nbsp;hi.Cum enim Deus cogitaflet in plcnitudine temporum, facrißeijs uetcrum fisnbsp;nem imponere, Chriftum dedit, qui rcipfa præftaret, quod erat ueterum umsnbsp;bris praefiguratiTm.Id autem abfque humanæ naturæ afTumptione praeftari nonnbsp;potuit. Idcircoait, corpusaptaftimihi: nempe, quocruciaffigerer,amp; unicum,nbsp;diuep expeeftatû facrißeium tandem ofFerrem. Atep ilium fermonem hue fpcsnbsp;lt;ftarc,ncmpead mortem Chrifti,teftanturucrba,qu£e in codem capite so.ad He-bræos Icguntur : T um dixi, Ecce adfum,ut faciam deus uoluntatem tuam. Etnbsp;wioxiToilit prius,ut pofterius ftatuat:per quam uo’untatem fandÜficati fumus,nbsp;per oblationcm corporis lefuChrifti femel peradam. Proinde non erat hic •nbsp;fermo de ueftro miflario facrificio, fed de morte dominftquac femel,ut audis,cfi:nbsp;perada. Voluntasautemiiladei, quamut implerctdominus, inmundumuesnbsp;nit,eratutChriftusimmolaretur. EtideoChrfftus, quifidcliterobedire fiatuesnbsp;tat, dixiti Ecceadfum. Etpcrhancimmolatiouem,quæ poftremistemporib.eft,nbsp;perada,fuftulit dominus ilia facrificia quæ prius erant fub lege. Manducationbsp;Vet o carnis eius,quam ueteres quoque habuerunt,dum fide confiant!'fperabât,nbsp;aliquando futurum,quod erat promiftumjUt filius dei prolt;mundifalute morerenbsp;tur,nobis poftea conceffa eft’.noscp ea fruimur,cS indubitato credimus,iam imsnbsp;pletum efie, quod antiquitus erat promifTum.

Qiiæ igttur,inquies, inter noftram coramunionem SCillorumeftdiuerfi'tas;’ Curuuriitta Hæc fane, quæ eft inter expedata,Ô!f ia mpræftita. Et quia non tjfdem fi'gnis,/gt;''”^‘’^-^quot;^''*nbsp;uocibusSCliteris futura exprimimus, quibus præterita, ideôalioritu,alia ceresnbsp;monia,amp; fymbolis alîjs Chriftus uoluitapud uetercs, quàm apud nos,commihnbsp;nionem,quam cum eo habemus,teftatam SC obfignatam efte. Quod uero iftenbsp;cauillatur de figuris rerû præfentium abfentium, inane commêtum eft. Qiiianbsp;loco abeft quidem à nobis domini carotfed fidei QC ipiritui communicantiû prüfens efttut etiam ueteribus efte potuit.

f 5

Acque non ofcitanter cft confiderandum, dici quadoque à patnbus,hoc di^ ferre facramenta ucten's Icgis à noftris,quod ea promiferint,noftra uero præftêt»

rarû. Imô ipfæ diuinæ îiteræ quid quæib funt,nifî iignaCQuactamê in fe ipfis ea, quæ fignificant, minime realiter continentc” Qiiando ^Meum, S€ Chriflum ip^nbsp;fum coram babebimus,quâdo ilium fîcuti efî,SC facie ad faciem uidebimus,ruinnbsp;figna figuræ prorfus faceffent. Qiiod ne anteà fperemus, cû experientia,tumnbsp;diuinæ literæ nos admonent.

,, nbsp;nbsp;nbsp;Sed uide,candide ledor, quid Inconilantius iftis addat. Denique in ccena

,, Chriflus nos certos reddidit uoluntatis fuæ,amp; nouum Teflamentum fuo fangui , ne obfîgnauit : quod figura fanguinis minus firmum amp; imbecillum reddiderit»nbsp;Suæ uoluntatis,fatcor,Chriftum reddidifle Apoftolos in cœna certiores, Namnbsp;teftatus eft apertifîîmis uerbis, iam fe pro nobis conflituifTe mori : ac uelle fuamnbsp;carnem, amp; fanguinem, quæ in mortem tradendaerant, nobis efle fpiritualemnbsp;efeam, quæ mente, ac fîdeà nobis pcrcipcretur. De quo eius dono baud fas eft

feriptum legitur,nifî apud hune delirum impoftorem.

Figura,inquit,fanguinis Teftamentum nobis minus firmum Slt; imbecillum ’ ’ redderet. Figura per fe non confirmât Teftamentû, fed res,quæ figura fîgnifi-’ ’ catur,6ô uerbis exprimitur,uim confirmandi habet, cum fides accelîerit. At flnbsp;figuræ,ut dicis, nullo modo confirmant,abs te quæro,utrum baptifmus fît fi'gu-

Negabjsnebaptiftno nouum Teftamentum confirmari c’Certè mihi, cæteris pijs in eo facramento non eft infirma imbecilla confi'rmatio. Tu ipfe uideris,nbsp;quanti facramentum regenerationis facias.

Cum fibi uifus fit Inconftantius, quæ ad uerba Chrifti, Hoc eft corpus meö, pertinent, dilucidè attç copiofè difTeruiffe, fubdola,ucrfuta^ corredione feip’’nbsp;fumreprehendit:amp;nos amarulento conuicio aipergit.Subirafcitur fibi,qui remnbsp;adeo claram tantopere laborauerit illuftrare , quafî fuperuacaneum id fuerit,nbsp;Nosuerôinfedatur,qui noftra improbitate ilium uelinuitum ad hoc faciendumnbsp;3 ’ adegerimus : denique ait, Quum alioqui ad dogmatis catholici cuiufcunq; uelnbsp;3 » fenfus uerborum ueritatem confîrmandam, illud fuffecerit, ueteres antiqui-

tatcoi confulcrcjatq; ex uiiiuerfitate Sgt;C perpetuitate ei'us, quod per (înguîos æta,, tum gradus in depofito coferuatum repehatur,qiiid «erum,quidue fecus, indenbsp;æftimare, amp;c* N onrâimprobitatem,quamaccufat,hoc tempore nolonecpex=j^nbsp;ciifarcjnec^ confutare,necp deprecari.-at ilium omninô corredioncjimo increpanbsp;tione dignifsimum arbitror,qui tot nugiSjfabuliSjmcndacfjSjôô ibphifmatis,fa!=nbsp;ftim uerborum domini fenfum fît conatus aftruere.ôf ueritatêjquæ cæteroquinnbsp;nuda,fîmplex,6ôaperta efl:,puluere,nube,ac tenebriSjira ofFiindere,utea abho=»nbsp;minibus fîmplicibus 8^. rudibus agnofei non queat,

Sedillud,quale tandem efî,quôd ait,ad Catholici cuiufe^ dogmatis,’6C fena fus uerborum ueritatem confîrmandam,fuffîcerc,ut ueteres fiCantiquitatêcon«nbsp;fîilamusCFacito ica efle.QuandoresjquæjUt fert hominum infîrmitas ÔC malitia,nbsp;quotidiè Iabefadantur,inftaurari poteruntCSemper qui patrocinari uelinterro«nbsp;ribus,maiorumopinionesatcÿ confuetudinem praîtexent. Itacertèfiet,ut nihilnbsp;Unquamrefarciatur. Chriftus,Apoftoli,Ô6 illorum fucceflbres nihil abinitionbsp;profeciflent.Iudæiamp;^ethniciperpetuo dixiflennCathoIica dogmata,quibushaanbsp;«fîenus ufi fumus, quæ^ à patriarchis, prophetis, 2C fapientifsimis, ac fandifsianbsp;mishominibusrccepta,conftituta,S^ décrétafiint,retinercuolumus. Mutemus 'Verit.'Udogmitnbsp;hic,quæfo,uices:TureIoco Chrifti,Âpofîo!orij, fiCprimitiuæEccIefîæponito.nbsp;Qiiid iilis ueteranis,ô^ qui præfcriptionelongi temporis erroresdefendebant,nbsp;tefpondiffcsCCertè,ut legis peritus es, fi fapuiÏTes, dixiffes, longæ praeferiptioni morum nonnbsp;quicquam non elfe deferendum,nifî iuftus titulus 06 bonafides oftenderetur. pendet.

At ego mifla leguni ciuilium authoritate, me ad patres conuertam, ÔC ex illo« tum fententia tibi refpondebo. Cyprianus de confuetudine fîc loquitur, in epF cypriama^^nbsp;ftoîa,quam aduerfus Aquarios confcripfît : Confuetudo,quae apud quofdam ir^,,nbsp;rcpferat,impedire,no debet,quo minus præualeat Veritas,Slt; uincat. Nam con,,nbsp;fuctudofîne ueritateuetuftas erroris eft.Propterea relido errore,fequamur ue=i,,nbsp;ritatem.fcientes,quiaapudEfdram Veritas uincit:ut feriptumefî, Veritasua:«,,nbsp;^Pt,ôô inualefcitjôc^ uiuit inaeternum,2lt; obtinet in fîecula faccuIorum.Et mox:Si Confuetudo

ciendum putauerit, fed quid, qui ante omnes eft, Chriftus prior fecerit, Neque nbsp;nbsp;nbsp;’

fnim homines confuetudinem fequi oportet,fed dei ueritatcm:cum per Elàiam ’ ’ Joquatur,amp;f dicat.-Sine caufa colunt me mandata ÔC doc'îrinas hominum docennbsp;tes. Neq?aliterdocuitAuguftinusdeBaptifmoparuulorum,cumaic:Quicon«nbsp;tempta Veritatc,præfumitconfuetudinem fequi, aut circa fratres inuidus eftac ”nbsp;malignus,quibus ueritas reuelatur,aut circa deum ingratus eft,infpiratione cu= ’ *nbsp;ius Ecclefîa inftruitur. Nam dominus in Euangeîio, Ego fum,inquit. Veritas. ’ *nbsp;Non dixit,Ego fum cofuetudo.Itac^ Veritatemanifeftata, cédâtcofuetudo Ve ”nbsp;titati.R.euelatione igitur fada Veritatis,cedat confuetudo:quia Petrus, qui cir ’ ’nbsp;euncidebatjCefsit Paulo ueritatem prædicanti. Igitur cum Chriftus ueritas fît, ”nbsp;magisueritatem, quàm confuetudinemfequi debemus. Quia confuetudinem ”nbsp;rationueritasfcmperexcludit. Idem^libr04.de Baptifmoparuulorum:fru=|ff^ Augußi*nbsp;ftra quidam, qui ratione conuincuntur, confuetudinem nobis obtjciunt : quafî «wt.nbsp;eonfuetudo maior fît ucritate,aut non fît in fpiritualibus fequendum, quod me-,,nbsp;lius à fpiritu fando reuelatum eft.Hoc plané uerum eftjquia ratio 8C ueritas con VerbumDei,nbsp;fuctudinipræponendæfunt.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;f

Qin'd itaep ifte blaterat,fuffïcerc, ut de quoq; dogmate ueteres SC antiquita= “'’r temconfulamusC Qiiafîmos SCconfuetudoprxfertiminhifcerebus, primum .nbsp;mdicationis locum habere debeant. Cur non ad literarum diuinarum xgiT«eccgt;pnbsp;potius nos ablcgauitcCur non ad rationes è facris oraculis dedudasdd nunquânbsp;feciflet.Nam ibi nullum habet cuniculû, per quem effugiat. Adaliquos patres.

éS nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;P» M A R, D E F E N, A D G A R«

Caftones libenter prouocatîin quibus fperatfe caliginem, S)^ fumtrm pofïc oF fiindcre. Apud fenatumuero diuinarum literarum ægrè uulccaufam di'cere.nbsp;Videtur^nefcire,qutdadpatres,quosadduxen't,uno uerbo liceat nobis ciininbsp;AugujliniK, Augulh’norcfpondere, in epiftolaad Hieronymum,quæ olt;fîaua cft numero.

,, Ego foil's eis fcnptoribus,quüam Canonici appellantur,didicihunc timoré holt; ,, noremcp deferre,ut nulium eorum feribendo erraflè audeam credere : aut fi aÜ-gt; inbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;olFendero,quod uideatur contrarium ueritati,nihil aliud exiftimern,

J quàm mendofum elTe codicem, uel non elfe aflequutum interpretem,quod di’« J J dura efttuel me minime,intellexiflejnon ambigam. Alios uero italego,ut quartnbsp;J, talibet fanditate quantalibétue dodrina polleant, non ideô uerum putem, quianbsp;J, ipfi ita fenferuntj fed quia mibiper alios authores canonicos, uel probabiles ra*nbsp;J J tiones,quod à uero nonabhorret^perfuadere potuerunt, Habentur^compluranbsp;huius farinæ à fando ifto uiro feripta.- quæ Gardinerus ÔC ueterator iam in iurenbsp;ciuili,6C reces papifia optime legere potuitin Decretiscolleda.dif9. Et legiflênbsp;eum ilia non dubito,fed potius contempfit: quôd femper crediderit fufficere adnbsp;l'ntelligenda ÔC confirmanda dogmata ftdci,uctcrcs,ut hic dicitjSé antiquitateirtnbsp;confulere.-neqjmultum elfe morandum,quicquid diuinæ literæ ftatuant, Nainnbsp;Smythitui rd= in hoc à Smythæo tabula qiiodam Oxonienfi^non diflentit: illeenim homo fa^nbsp;Ma Qxonien= tuus ubicp tonat,diuinas literas ad patrum amufsim effe interpretandas:non pa*nbsp;tres ad gnomonem diuinarum literarum aut accommodandos,aut corrigentnbsp;dos. Neep mirum eft,hos duos tam pulchrcinter fe colludere,cum inconftâtia,nbsp;ÔC alijs uirtutibus papifticis,quibus prae cæteris ornati funt,fibi mutuô belle cortnbsp;gruant.

Sed redeoad huius nontheologi,fed patrologi feripta. Rationem adducif» ,, quare ueteres confulendi fint. Nam inquit, fecundum Apoftolumuna eft fides,nbsp;,, quæinmutationcmorum,hominum,amp;temporum,manet tarnen ipfaimmotanbsp;,, é(. iinmutabilis. Fateor,unam elfe fidem,per quam omnes amp; nue ferucntur,ôi^nbsp;feruatifint hadenus, dC olim fint feruandi. At femper apudomnes hominesnbsp;hanc fidem incorruptamjSô inuiolaram manfîfie, quo tandem argumento cuirt*nbsp;cesCMultiprocul dubio fxpè aberrarunt,imô ab ea,uc loquitur Ä pofioIus,naU'’nbsp;fragium fecerunt. Ideô, cum omnis homo fitmendax, non ex patribus, qui ho^nbsp;mines fueruntjfed è feripturis fidei explica,tio,uel5Ut uulgô dicitur,obiedum ffinbsp;dei petçndum efi.

Sed'audi,quomodô rem concludat.Ergo omißis conieduris noftris, confia

J lamus ueteres. Rede fane inquit, Omifsis conieduris. Namcum argumenta , fpedatajClarajSC firma è diuinisliteris elicere non potueritjper inanes coniedijnbsp;ras diueftuagatustquæillius cauise quàm nihil profuerint, arbitrer me liquidonbsp;patefeciffe.

,, luftinum ante alios producit, qui apologia fecunda ad Antoninum dicat' ,, Neq; uero hæc pro panepotuue communifumimus : imô quemadmodum uePnbsp;,, bo dei lefus Chiiftus ieruator nefter incarnatus habuitpro ialute hoftracarneirtnbsp;, J 8lt; fanguinem, ita per orationem illiusuerbiconfecratum bocalimentum,qurtnbsp;J, fanguis 8lt;carnes nofiræper immutationem nutriuntur, eiufdem incarnati Icfî*nbsp;Chrifti carnem amp; fanguinem efiejfumusedodi. Siquidem ipfi Apoftoli in ilh®nbsp;5^fuis,quaeuocant Euangelia,monumentis, ita fibi lefum imperaflè docuerunUnbsp;J acceptonimirum pane,pcradis^grattis,dixiflè: Hoc facite in mei commemO'nbsp;' JJ rationem.-Hoc eft corpus meum, Adeundem modumaccepto poculo,poftqU‘i

9 i cgiflet gratiasjdixifte.-Hic eft fanguis meus,illis^folis ea tradidifle. Hæc lufti’* nus,qui cum fidem Chriftianorum ita aperiat, ut dicat alimentum ucibo conf^*

, J cratunîcarnem ôô fanguinem Chrifti efîè, quomodô caro ÔC fanguis dei uerbo

/

DEEVCHAR, PARSî, in utero uirginis à domino lefu alTumcrentur, addit ita docuifle Apoftolos, exnbsp;uerbisillis,Hoc eft corpus meum. Quæ uerba,nin propn'a ßgnificatione intel=,nbsp;ligantur,nonid docerent. Nam quomodô figuratores hodie uolunt, ut ex uer=,nbsp;bis intelli'gatur fola figura,nonteftarentur carnem 6C fanguinem in cœna uerbo ,nbsp;fieri:quemadmodum in utero uirginis uerbo fumpta eft caroînifi etiam cû Mar,,nbsp;tionitis illam Chrifti carné in utero fumptam, non uerâjfed figuratiuam 8lt; phan,nbsp;tafticam uelint haberû Verba luftini nonnihil aliter uideo ab ifto eflè reddita,nbsp;quàm Græcè babcntur.Cum inquit, Ita per orationem illius uerbi confecratumnbsp;hoc alimentum. Verba Iuftini,quaî his refpondent, hæc funt ; ovtusnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Xbs

X.«f ÂÔyav 7zS) TTK^ MiTßi nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;TjiocpHi/. Alimentum non dicit, ut Gardinerus

reddidit, confecratum. Dixiflet enim nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;At inquit, Evx.«eis»ö«(r(w/,

quodeft,gratiarumadioneadhibita.-ut tota oratio fît, Ita ÔC per preces uerbi eins,adhibifagratiaruma(ftione,alimoniam, quafanguis SCcarnes noftræ pernbsp;immutationem enutriuntur, eiufdcm incarnati lefu carnem Ô6 fanguinem efîe,nbsp;fumusedodi. Quodnonideôannotaui,quafinefciam apudpatres praefertimnbsp;Latinos, cum bac de rc agitur,uoces illas, Confecratio, SC Confecrare, frcquen=xnbsp;terlegi : fedquôd mens luftinieouocabulo non exprimatur. Non enimconanbsp;fecratio SC gratiarum adio eiufdcm funt fignifîcationis. Atque hoc mendum fa»nbsp;cilé diflimulaftem, nifîanimaduerterem, Inconftantium, quo habeatur omni=»nbsp;fcius, aliorum uerfîones paffîm cauillis meris exagitare ; atque fuas interpréta^nbsp;tiones omnino uelle haben' pro oraculis,

Sed ad rem iam uenio. Qtiid hic habet luftinus, quod à nobis non facile de^ UircFatemur utique, panem atque potum in facra cœna elle corpus 5C fangui«nbsp;nem Chrifti, quod harum rerum fînt facramentum,8C nobis offerant ea,quae manbsp;Ximè ad corpus SC fanguinem Chrifti attinent, nimirum fpiritum, gratiam, SCnbsp;üitamæternam,atquepeccatorum condonationem, Haud fecus atcpuerbuinnbsp;dei,cum prædicatur, hæc dicitur credentibus largiri, cum inftrumentum fîtfpinbsp;titus fanlt;fti,qui hæc in nobis efficit« Sed ifte,inquir, fenfus parum dextrècon-,,nbsp;uenit. Quia fî, ut uos figuratores uultis, ut ex uerbis. Hoc eft corpus meum,ins,,nbsp;telligatur fola figura, non teftarentur ea uerba, carnem SC fanguinem in cœna,,nbsp;Uerbo fieri, quemadmodS in utero uirginis uerbo fumpta eft caro. Miror por=,,nbsp;gt;¦0, ubi mens huius fuerit, cum fie intelligeret luftinum, Quafî non aliter panisnbsp;uinum fiant caro 6C fanguis Chrifti, quàm uerbum dei fit fadum caro in ute=«nbsp;fo uirginis,nbsp;nbsp;nbsp;Facito, quæfo,me ita hune Märtyrern interpretari, ut ipfe flagi-

tas,ac exigis. Argumentum hic proferam SC quidem plufquam Achilleum, Si, Ut uis, hæc ita fiunt caro SC fanguis Chrifti, ut uerbum caro fadum eft in uteronbsp;Uirginis,nulla profedo erit transfubftantiato.Nam, cum uerbum fadum eftca=nbsp;natura SC fubftantiaeius integra manfit. Ergo ÔC panis ita fit caro, ut naturanbsp;^ius Sc fubftantia non pereat. Quid ad hæc dieet nofter fophiftaÆonfingetnenbsp;Uerbum abtjfte in incarnatione C Facietne Chriftum purum SC fimplicem homi^nbsp;uemt'Fatebitur uerbum manfiftet’ Cocedat SC panem in Euchariftia quoad fub-fiantiam SCnaturam non abire.nbsp;nbsp;nbsp;Negabit, fimilitudinem inter facramentum

boc. Sc incarnationem ita exquifîtèae proprièaccipiendam. Patiatur ÔCnos,ea« ^em uti licentia. Si panis fubftantiam fibi fumunt ab Euchariftia poft confecra«nbsp;fionem diffugere,folum^ uolunt relinqui proprietates SC accidentia: nos quoepnbsp;dicimusjin Euchariftia corpus SC fanguinem Chrifti non adefle realiter: fedillonbsp;•¦uin effeda,proprietates,SC mérita: ut,gratiam fpiritus, uitam æternam,8C con«nbsp;^onationem peccatorum, quæreipfa pie atep fideliter communicâtibus adefte,nbsp;Uon negamus. Vides omnia utrincç iam æquata:nos nihil dicimus,quod no uosnbsp;ctiam ufurpetis. Inter nos hoc tantum intereft, quod fent€ntia,quam afferimusj^

70 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;P. MAR, D E F E N. A D G A R»

de abfentîa reali^naturali, Slt; corporali fanguinis Si corporis Chrißi, præfcntib-eius effedibus ÔC proprietatibus,uerbi dei aftipulationem habet : cum ueftrtim impudens commentum, quo fubftantiam partis aboletis eius accidentia relin*nbsp;quentesjrton tantum abfurdum fît,uerùm etiam cum diuinis literis pugnetiqusenbsp;in Euchariftia panem agnofcunt,Si euidenter teftantur.

Id etiam intereft, effeda Si proprietates corporis ÔC fanguinis Chrifti, quaf nos in coena ponimus,nonrequirere earum rerum realem præfentiam, cum pa*nbsp;nis accidentia non queantabfcß pane fuftentante manere,

Sed ne locus luftini maneat inuolutus ÔC obfcurus, iam explicabo, quid uo* luerit.IdeohicuirdeifimilitudinemEuchariftiacab incarnatione domininbsp;pit, quia nifi uerbum fuiflet uerè fadîû caro,fèd ilîam fidiitiam, feu phantafticatnnbsp;affumpfiffetjUt Martionitæ ac V alentiniani ftatuebant, nemo ueram Chrifti carnbsp;Si ChriRia non nem per fidem in hoc facramento poftet comedere« Quisenim uel ipiritualiternbsp;hdbuiffètnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;poteft ueram carnem Chimeræcomedere,cum talis caro nufquam fitfAd hæc ß

Chriftus in utero uirginis carnem Veram non alTumpferit, neque poffèt incoe* »emo iüamper partis efte facramentû ueræ carnis eius. Ob iftam caufam fit,ut contra Mar*nbsp;fdcramentïipoftionem lcribentes patres argumenta filmant frequêtiftimè ab Euchariftia. Quae:,nbsp;fetcomedere. fi facramentum eft ueri, ÔC non fidii corporis Chrifti (ut eft, QC omnes fatemur)nbsp;Chriftum nonfidîum, fed uerilTimum corpus habere oportuit.

TertullianiK. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Atep hanc meam interpretationem Tcrtullianus pulcherrimè, atiÇ euidert*

» ’ tiflîmèconfi'rmaint,aduerfusMartionem libro 4.dicendo: Acceptum panem, ’ ’ Sd diftributum difcipulis,corpus fuum ilium fecit,Hoc eft corpus meum, dieet*nbsp;’ ’ do,id eft,figura corporis mei.Figura autê non fuilTet, nifi ueritatis eflèt corpus»nbsp;» ’ Cæterùm uacua res,quod eft phantafma,figura capere no poftet. Ad hæc Ter*nbsp;tulliani uerba mens tua redeat quçlb domumtSC intelliges quo fpedret luftini fî*nbsp;inilitudOjCum dicat: Quemadmodum uerbum caro fadum eft, ita facramhartCnbsp;alimoniam cdodi fiimus, efte carnem Sd iànguinê lefu incarnati. Et define tan*nbsp;dem nobis exprobrarefolam fi'guram, cùm facramento, quà cum fide accipitur,nbsp;totpræclariftima dona, quæ ad ueriftîmû corpus Chrifti pertinêt, adiungamus»nbsp;VidcbisCtiâjfi paulifper aduigiles, quàm procul abfimus à Martionitis.NoSnbsp;enim ne facramentû quidê Euchariftiæ faluû efte pofte prçdicamuSjfî dominus,nbsp;ut Martion uoluit, carné phantafticâaftumpfiftet. Quandoquidem phantafma,nbsp;Phdntafmd^fèu aut fidiOjquemadmodum ex Tertulliano audiuifti, figurâfuiullam non admit*nbsp;fiélio,nuüci fa u't.Hæcadeo clara funt, ÔC perfpicua, ut Inconftantius queri non poflîniniquisnbsp;XS.C^^lcgibusextoramfibieireuidorfam.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.

Ne(^ prætereundumeft,quod luftinus aittper immutationé eo cibo carnes, QkowoJo «0= 8Cfanguinem noftrû ali. Sieamutatioad noftras carnes noftrum^Iànguinêre*nbsp;fir£ carnes, feraf, plana facilis^ interpretatio eft.Nam cû animus fide particeps fi'atjdS cofl*nbsp;fanguis alantur municamus,corporis ÔC fanguinis Chrifti, reddat^ mundus,cœleftis,diuinus,nbsp;ac iàndus,redundant etiâ eædem proprietates ad carnem amp; fanguinem noftriïjnbsp;Nam ea,licet natura corruptafint,amp;uitiofà,8lt;mortalia,conditionû tamenlogrnbsp;diuerfarûreddunfurcapacia:nimirû fanditatis,incorruptionis, Sd immortalita*nbsp;tis.Quod fi mutationê ad ipfa referas *i/7*Tv5Ta:,nimirum pané éc uinum, Ôé de ßnbsp;lis cogites,priufquam à communicâtibus percipiâtur, ex inftituto Chrifti ea mi*nbsp;. tari dabo : nempè in facramentum corporis amp; fanguinis dominirquod certè an*nbsp;^'sbdHuntur^ fiierant. Poftquam uero manducando,ô6 bibendo in facra cœna futitnbsp;fÿinbola, phy= aftumpta, nullam pofTunt, nifi naturalem in ore, atc^ in uentriculo mutationeit*nbsp;ficamet facra= pati. V erum de his,quoniam inferius offèretur occafi'o,latius dicam.nbsp;mentalem,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Qiiæ uero hucufque allata fiint, indicant,quam foedèfallatur Inconftantius,

j j cun* fubdauDeumnoftrum Chriftum,q«o miraculo, quapotêtia,ói2 ueritat^ carnert*

DE E V CH A R. PARST. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;71

carnem fiiCccpit ex uirgine.pari potenna,Ôô uerirate pan',date carncmîad cuius,, rei proban'oncm ait Iuliinum citare hæc uerba,Hoc eft corpus meum. Hæc uer,,nbsp;ba non funt Iuftini,nec^.fenfus is eft in addudia collatione. Nufquam certè dicitnbsp;par miraculum, parem potentiam, aut parem ueritatem eftè utrinqj, nempè, innbsp;huchariftia, amp; in incarnatione domini. Sed Inconftantius ex capite fuo hancnbsp;affinxit impudentem interpretationem.

Deinde,quoeuincat,Iuftinummtenexifle,propriê,at(^utita dixerim,rea1i= ter, Euchariftiam efle corpus ôô fanguinem domini, aitillumtalia fcripfifle,ut,,nbsp;uideant ethnici,ideô credere Chriftianos,fe carnem ÔC fanguinem Chrifti fume,,nbsp;re, il î O alimento in cœna confecrato:quia Chriftus dixit,Hoc eft corpus meum:nbsp;biceftfanguis meus.Qiiçuerba per figuram,ut dixfinterprecata nihil afferrent,,nbsp;probationis’.ôc luftinus quos placare ôi. lenire fimplicis ueritatis confefsione co,,nbsp;naretur,fi hæc aliter fehaberentac refert, temerè acfinecaufaexafperaftet. Si,,nbsp;panis in cœna domini fit facramentum carnis Chrifti,non tarnen illam corpora^nbsp;liter ôô realiter in fe comprehendat, inquit Gardinerus, ex uerbis domini. Hocnbsp;eft corpus meum,no probari nos edere carnem Chrifti. Certè fi non uidet ifte,nbsp;hancprobationem,Ô!^ quidem euidentem,mifèrècæcutit.Si enim interim,dumnbsp;ore comedimus SC bibimus panem SC uinû, mente, fpiritu, ac fide corpus Chri=nbsp;fti fanguinë iliius fpiritualiter fumimus,oportet ex inftituto domini hoc elfe,nbsp;qui Liolueritduo ilia,fuæ carnis atep fanguinis efle fymbola.Iftam eius uolunta»nbsp;temundepoiremusnoire,nifiexeiusuerbisc’ldeôuerbailla,quibus dixit, Äcci=nbsp;pite,SC manducate,Hoc eft corpus meum,fidem faciunt, SC manifeftè probant,nbsp;hoc efle lefù Chrifti pa(ftum,ut,qui fideliter credendo hæc manducant,eius cornbsp;pus SC fanguinem, uerè quidem, fed fpiritualiter fumant. Etfanè mirum erat,nbsp;hutic homincm,fi tarnen homo erat, ÔCratione utebatur, cum hæc fcriberet,uo-luiffe mâducationem corporalem,ac realem probari ex uerbis dominircum no=xnbsp;lit ex illis ijfdem uerbis probari manducationem fpiritualem, quæ perfidemha=»nbsp;beatur: cum in facramêtis uifibil ia, ÔC externa figna idcircô adhibeâtur,ut de fpînbsp;titualibus rebus nos certiores faciant, SC eorum, quæ fîgnifîcantur, nos animonbsp;«paces reddant.

Contendit præterea ex ifta confefsione fimplicis ueritatis ctbnicos potuiiTc luftino temerè exafperari. Sed non animaduertit, aut fe uidere difsimulat, exnbsp;iftis uerbis Chrifti,quæ adducuntur,alqs^loci,ac temporis circunftantqs,ethi= Bt'hniciputd^nbsp;oos facile potuilfe cognofcere,qualis effet Chriftianorum efus, ac potus corpo*nbsp;fis Slt;fanguinisChrifti:Sëquomodô illa,panis,inquam,Slt;^uinum, corpus Chrtnbsp;fti SC fanguis effe dicerentur à domino, SC à Chriftianis crederentur. Oiiendit carneshumd=inbsp;quippe luftinus ex eis,quæ fcribit,non apponi Chriftianis in cœna domini car= nas comederct.nbsp;nés humanas corporaliter edendas,ut multi falfo iaeftabât: fed panem SC uinum,nbsp;quæ tarnen ea ceremonia per preces,ôc gratiarum acftiones,iam non communisnbsp;£lt; prophana efca effent, fed nos ad uerum Chrifti corpus fidecomprehendenanbsp;dum manu ducerent. Qtiare luftinus hac fua confefsione lenitadmodum ethninbsp;cos SC Romanos,qui putabant Chriftianos habere inter fefe Thyæfteas cœnas,nbsp;amp; reuera carnibushumanis corporaliter uefei. Docet^ nos edere carnes nonnbsp;quafuis,fed tantum Chriftiîqui cum iam fub Tyberio Cæfarefueritmortuus, SCnbsp;refurrexerit, atque in cœlum afcenderit,facilè oftenditur,quomodo carnes eiusnbsp;înanducemus:nimirûmyfticè,hoceft,pcrfacramenta,£iu externa fymbola, quænbsp;cibi funt omnium innocentifsimi. Proinde liquet,luftinum ex uerbis domininbsp;probafle,nos manducareChrifti carnem, fed fpiritualiter, SC opinionem ethni-corum de noftra religione temerè non exafperaffe.

V idetur autem lnconftanuo,fi res haberet,ut_nos dicimus, luftinum conv,,

,, modi’us potiTifleliberare Chriflianos omni fu(picione,fi fcn'pliflet,i'iïos in

rijs tantum uefci panc,6t bibere uinum,pernegando,alimoniam carnis, autpO’« , y tum fanguinis admifceri.Et quaerit,cur ita non fit loquutüs. Atc^ tam diu in iftonbsp;loco corn moratur,ut quiuis intelligat,illum in eo fibi mirifîcè placuifle. AtcJ flicnbsp;fortafle afFedus ita mentem eius hebetauitjUtrefponfionem cernere non ualtic*nbsp;nt:quae alioqut cuicp facile poteft efle obuia. Qiiis enim non uideat,ideô lufti^*nbsp;num efus carnis,potuscp fanguinis Chrifti, ob id fuifle coadum facere mention“nbsp;nem,quod Chriftiani,quos defendendos fufcepcrat, inter fefe ita loquerenturc’nbsp;Qtiorum fermo ne putaretur humano confilio, aut fortuita quadam temeritatcnbsp;ufurpatusjideo reuocatur ab eo ad ipfumdomini mandatum, Sdprimam facrXnbsp;ccenæinftitutionem.Nec^ fane aliud ex peroratione huius Martyris colligiturînbsp;quamuis de ilia quoc^ Inconftantius more fuo intempeftiuè argutetur.

Nec^ noftrum quifquam arbitraturjuftinum hic rem cœnæ domini ampli* ficafle,fed potius bona fideretulifle,quæ forma fermonisin Ecclefia ChriftianOnbsp;rum eflet;nimirùm,ut panem corpus domini,amp; uinum fanguinem eius appellanbsp;rentjdum inter eosfandamyfteriacelebrarentur. Aperit^ractonem,cur italo

in peroratione,non,utfophiftanofter flatuir,defacramêto Euchariftite tantinn agit,fed de fummaChriftianæ religionis uniuerfa. Quæ fi iudicetur ueritatinbsp;rationiconfona,rogatutinaminpretio habeant, 8C honorent ; fin uerô nugasnbsp;exiftimarint,ipfis author eft, uttanquamnugascontemnant.-ne(Çipfam ita per*nbsp;fequantur,ut infontes ultimo fupplicio ifta de caufa alRciant. Qin'd, obfecro,nbsp;haîc magis ad Euchariftiam, quàm ad cætera dogmata, SC ritus Chriflianosnbsp;pertinente'

Sed ne uidearaliquidfi'ngeredemeo, luftinus ipfe audiatur,lam omnia no ftræreligionis capita defenderataduerfus ethnicos, 5C quales noflri fint cœtus,nbsp;cum ad deum cplcndum coimus,oftenderaf, quando ad calcem orationis rationnbsp;nëadfert,cur Dominico die conueniamus : TSyàç TrçèrHSfi^oviKÜs bscdu^cea-xy cù^viif

cifixerunt eumîSC poflridiè Saturni,quæ eft Solis dies,cum apparuiflet Apofto Iis SC difeipulis fuis,hæc eos docuit, quæ uobis quoqj confiderandaobtulimus,nbsp;Hæc authoris huius uerba Inconflantius fortiter tranfiliuit. Narn illis euincittir,nbsp;ea,quæ fequuntur,non tantum ad Eucharifliam, fed ad omnia ca, quæ Chriftusnbsp;docuit,efle referenda.Quod ne fieret,uafricie folita,quçflatim luflinus adiecif,nbsp;quafi fermone perpetuo adhuc de cœna dominiageret, interponit, fubdensî

hoc eft:Etfi uidentur uobis rationi, ueritaticp confentanea, honorem eis habete : fin uero nugæ udà fuerint, ut rcs nugatorias contemnite : net^ aducr*nbsp;fus infontes,quafi aduerfus hofies,capitale fupplicium decernite.

,, Cû hæc aftutè Gardinerus axfclt;j)«Aflchucadduxiflet,fiatim fubiecit; Quæ per* ,,oratio oftendit,non amplificafle luflinum myfleria,quô magis abfurdaifia aU*nbsp;,,ribusredderet,fed uentatecoaôum,utid,quodeflet,fateretur:càutius tarnennbsp;5, SC parcius,libcntius etiam per figuram quod in Cœna ederetur,fî per ueritateinnbsp;, ,licuinet,confefruriim,quàm in fenfupropriopropalare myfterium,quod infidcnbsp;, jliumauribusinfanifiimum iudicetur. Indicanthæc uerba quemadmodumiftenbsp;illam pérorationem luftiniadmyfteria ÔCiàcramentumcœnæaccomodet, cuinnbsp;ea ad omnia, quæ prius dufia erant, quæ^ Chriftus Apoftolos fuos docuit»

Sed

Sed ïam ad Irenæum ueniendum eft^qui fecundo loco teflis adducitur, V crirenteüfi baei'us hæc funt: Sed fuis difcipulis dans confilium, primitias deo ofFerrecx, jnbsp;fuis creaturis,no quafî indigentffed ut ipfî nec infruduofi,nec ingrati finteum,,nbsp;qui ex creatura panis eftjaccepit, dC gracias egit,dicens: Hoc eft corpus meum,, gt;nbsp;ÔC calicemfi'militer, qui eft ex ea creatura,quæ eft fecundum noSjfuû fanguinem,,nbsp;confelfus eft:amp; noui Teftamentinouâdocuit oblationem:quâEcclefiaab Apo, jnbsp;ftolis accipiêSjin uniuerfo mûdo offert deo. Hæc Irenæi uerba excutit Incoftannbsp;tius:nec^ attinet dicere,quo acumine,quâue dexteritatend enim resipfaloquet.-,,

Primùm ita colligit : Si de terrenis elemencis loqüendo, mentionem creatu=,, ræjôC fecundum nos facit,infirmât uerba Chrifti ex ülis effîcere, quod non effet, jnbsp;fecundum nos,6Ccreatura maius. Quare propriusuerborumfenfus accipien=,nbsp;duseft,cumdicitur : Hoceftcorpusmeum. NamfiChriftusfîguramfedare fi'= j,nbsp;gnificaret, fecundum nos creaturam daret. Hæc adeoftaccida funt amp; leuia , ut, jnbsp;uno flatu,nedum uno uerbo poffint diffîpari. Panis enim uinuin, creaturænbsp;funt fecundum nos,ut Ircnæus inquir: ÔC à Chrifto fiunt quippiam maius crea=nbsp;tura.quæfecundum nos eft,nempenaturali. Quis enimfacramentum rem natunbsp;talem dixerit c' Nonne modum communium creaturarum facra myfteria'longenbsp;cxceduntC' Certè nemo noftrum in facro ufu ifta pro communi pane, comunicpnbsp;uino habet. Deinde an prædicamus, figura tâtùm cômunicantibus à Chriftonbsp;data C Qttùties ad rauim ufcj clamamus,2f corpus Chrifti, èC fanguinê credentinbsp;bus incœnadari,quæfide,atcp animo percipianturCSed attendendum eft,noîinbsp;inficiari nunc Irenæum creaturam etiam dari.Danturutiq;creaturæ,fed unâ dzinfacraceenànbsp;tur aliquid maius,nempè corpus Chrifti. Verùm ijs hominibus perfuaderinbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;(^reatU’i

poteftjdari,niftquod præfens ,realiter, corporaliter fub accidentibuspanis’^'^’ ôd uini dclitefcat,Slt;l dentibus atq? ore corporis manducetur,Slt;l more cæterorumnbsp;ciborum inuentriculum tranfmittatur. Nequeanimaduertunt,mentem facra«nbsp;mentis Sf uerbo dei excitatam in cœlum fubuehi,ubi præfens corpus Chrifti cernbsp;nat,8C illo fpiritualiter maxima cû militate fruatur, Diuinæ quocß literæ fuumnbsp;fenfum animo noftro porrigunt: cum tarnen ilium præfentem inclufum in fe ip«nbsp;fis non habeant, quafi ille fub illis coloribus ÔC figuris literarS latitet, Fatemurnbsp;itaqjjChriftum creaturas fecundum nos,pancm,inquam,2f uinûjfeciffe aliquidnbsp;maius creatura.Transfert enim ilia ad facramentorum condition?, Sgt;C dat ea no«nbsp;bis,quæ maiorafunt quàm quæuis creatura. Dat enimnobis fuû corpus fan«nbsp;guinem:fed eo modo,quo idem diximustdat etiam gratiam, fpiritum, condonanbsp;tionem peccatorum. Qtiæomnia maximointeruallo omnem creaturam, quænbsp;fitfecundum nos,uincunt, Neq^caufænoftræobeftquicquam, Chriftumdi«nbsp;xiffe,panem fuum corpustôf calicem fanguinem fuû confelTum effe. Quoniamnbsp;nos ipfî hæc facra men ta fjs nominibus appellate, non ueremur. Quare fuis iftisnbsp;Uerbis Irenæus nihil nobis aduerfatur.

Sedquo pacfto,inquitifte,docuitChriftus nouâEccIefîæoblationcm cquot; Atcgjgt; hic fe putat nos tenere, cû ipfe médius teneat. Nâ fî de pane 8^ uino loquamur,nbsp;oblatio in his locû habere poteft, quatenus à fidelib.hæc offerebantur ad facrumnbsp;cœtum,partim ut inde myfteria fieret,partim uerô utpauperibus fuccurreretur«nbsp;Concedimus etiam, ibi elfe oblationem,quod attinctadpreces,gratiaruma(ftionbsp;nem,ÔL omnia illa,quæ communicando adcultumdeifacimus. At quæretfo

74 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;P. M A R. D E F E N. A D G A R.

fccum adniftdtos î quæ in ufu erant ante aduentum Chrifti : partim €tiam,quo^ cum uetertim facrifîcia Chriftum ut uenturum adumbrauerint, noftra ifta obla^nbsp;Augufiinui. tio de aduentu illius iam præflito gratias agat. Qiiod Auguftinus euidentiffîm^nbsp;y i docetj de fide ad Petrum, capjg.birnniï'imt’j’nquitjtene, nullatenus dubites,nbsp;3 3 ipfum unigenitum dei uerbû carnem fadum, fe pro nobis obtulifle facrificiutî^nbsp;y J 8C hoftiam deo in odorem fuauitatis,cui cij pâtre, amp; fpiritu fandto à Patriarchis,nbsp;i i prophetis,8C facerd'otibus,tempore ueteris Teftamenti animalia fcrifîcabanturînbsp;5 gt; ÔC cui nunc, id eft, tempore noui Teftamenti, cum pâtre, fpiritufancfro, cumnbsp;3 J quibus illi eft una diuinitas, facrifîcium panis 8C uini in fide ÔC charitate fantïï^nbsp;i 3 dei Catholica Ecclefia,per uniuerfum orbe terrae oflcrre non ceflat.In illis enimnbsp;¦» 3 carnalibus uitftimis fi'guratio fuitcarnis Chrifti, quant pro peccatis noftris ip^^nbsp;3 3 fine peccato fueratoblaturus,8C fanguinis, que erat effufurus inremiflîonê pcc*nbsp;3 3 catorum noftrorum. In ifto ant facrificio gratiarum acfîio, atc^ comemoratio eftnbsp;3 3 carnis Chrifti,quam pro nobis obtulit, 6C fanguinis, quem pro nobis idem deusnbsp;3 3 effudinde quo Paulus dicit in Atftis Apoftolorum: Attendite uobis,2C uniuerfunbsp;3 3 gregijin quo uos fpiritus fanclus pofuit epifcopos, regere Ecclefiam dei, quamnbsp;3 3 acquifiuit languine fuo.In illis ergo facrificijs, quid nobis eflet donandû,figura«nbsp;3 3 tèfignificabatum'nhoc autem facrificio, quid nobis iam donatumfit, euidentctnbsp;33 oftenditur.Inillisfacrificijspronuntiabaturfilius deipro impijs occidendus:igt;^nbsp;3 3 hoc autem pro impijs annuntiatur occifus. His uerbis Auguftinus prudentefnbsp;06 perfpicue oftendit,quam Ecclefîæ facramenta,2lt; oblationes,fi cum ueteribusnbsp;facris conferantur,habeant nouitatem,

Verùm ne putes Auguftinû hoc tantûtradcre inilloEnchiridio ad Petr63 quem librum nonnulli fufpeâum habent,afferemus aliud illius teftimoniû con^nbsp;A»g«/ii»iw. tra literas Petiliani libro i.cap.57.Eex enim,Ô!: prophetæ,inquit, ufcp ad lohao*nbsp;,, nemBaptiftam facramenta habebant prænuntiantia remfuturam : noftriueronbsp;,, temporis facramenta,uenifle conteftantur,quod ilia uenturum efle prædicabât»nbsp;Item de Docfîrina Chriftiana,lib,j.cap.9.Hoc uerô tempore pofteaquàmrefur*nbsp;3 3 redione domini noftri lefii Chrifti, manifeftiflîmum indicium noftræ libertatisnbsp;33 illuxit,nec eorum fignorum, quæ iam intelligimus, operationegraui onerati ft*nbsp;3 3 mus’.fed quædam pauca pro multis, eadem^ faclu facilima,ô^ intelletftu augU^*nbsp;3 3 ftiffima,SC obferuationecaftiftîma,ipfe dominus,et Apoftolica tradidit difcipH^nbsp;3 3 na:ficuti eftbaptifmi facramentum, SC cclebratio corporis SC fanguinis dominénbsp;3 3 quæ unufquifcp cû percipiqquo référant imbutus agnofciuSC ea,non carnali fefnbsp;3 3 uitute,fedfpiritualipotius libertate uenerat. Idem aduerfus Fauftû lib.io.ca»nbsp;A^gM/lizMW. ij.Huius facrificij caro SC fanguis, ante aduentû Chrifti per uidimas fi'militudpnbsp;3 3 num promittèbatur: in pafltone Chrifti per ipfam ueritatê reddebatur : poft ad=*nbsp;3 3 uentum Chrifti per facramentum memoriæ celebratun Et contra eûdem FaU«“nbsp;A«gMftizww. ftumlibro i9.capji.Proindeprimafacramenta,quæcelebrabantur inlege,prç*nbsp;’ ’ nuntiatiua erant Chrifti uenturitquæ cum fuo aduêtu Chriftus impleuiflet, abbnbsp;’’ tafuntîSC ideo ablata,quiaimpleta.Nonenim uenit foluerelegem,fed adimpk^nbsp;’ gt; re. Et alia funt inftituta uirtute maiora, utilitate meliora, adu faciliora, nUlt;nbsp;5 ’ mero pauciora: tanquam iuftitia fidei reuelata : SC in libertatem uocatis filijs ddnbsp;5 ¦gt; iugo feruitutts ablato, quod duro, ÔC carni dedito populo congruebat. Ex ijsnbsp;facile poterat Gardinerus, nifi peregrinante animo hæc tradalTet, intelligC'nbsp;re , quæ diicrimina effent inter noftra SC ueterum facramenta : licet utrinqu^nbsp;, Temper idem fuerit fignificatum, nempè Chriftus, ÔC per mortem eius, homFnbsp;num redemptio : 5C interdum etiam fuerint eadem fymbola, ut in oblatione pa*nbsp;nis, in libatione uini,in aquæ ablutione.Potuit,inquam,uidere,facramenta no*nbsp;ßra Chriftum fignificare datum, qui® iam falutem nobis fua morte perpererit«nbsp;ÔCfan*

DE EVCHARi PARS I.

te fangtrînem fuum in odorem fuauitatis fuderit» Intcllcxiffct ctiam noftra elTe aperriora,fadliorajpauciora,Slt;^ cætera,quæ Auguftinus commemorauit. Ncq?nbsp;itafuiflethallucinatLiSjUthiediceretjfacrificiailia ÔC obladonesueterum fuilTenbsp;figuram tantum noftræ cœnædominicæ, ièd addiffèt illas præcipuè Chriftumnbsp;ipfum ôe mortem ipfius in cruce figurafle.’nam hoc quolt;^ adtjciendum erat.

Vmbræillæ fane fueruntjamp;fïgurae:fed mortis Chrihi, Qi oblationiseiusin cruce faciendæ.Quod fophiftanon animaduertens,ita fcribit.Nam obtulifîe pa,,nbsp;nem uinumin ueteri Ecclefîa Melchifedcch dicitur.Qiiam oblationem con=nbsp;ftatueræ oblationis, uerè futuræ fuifle fïguram. In qua uera oblationc, uerum,,nbsp;Chrifti corpus ÔC fanguis fub illis fpeciebus ofFerrenu Mitto quàm turpiter ifte,,nbsp;erretde Melchifedecho. auod eum dicat nanem SC uinum obtulifîe deo. [sjon AfiMelcbz/f«

Sed nunc illud examinandum eft,quod feribit,uerum Chrifti corpus fan guinemofFerrifubillis fpeciebus.Cuitâdémoffèrturcorpus Chrifti amp; fanguisfnbsp;haud dubiè deodd^à facrifîcoin mifîa,fîcenim fentit ubic^ Gardinerus.Atillenbsp;præterquàm quôdaduerfatur Paulo,quiad Hebræosfcribit,Chriftum una oblanbsp;tionecôfum mafte omnia,debuitreuocari,ne itafentiretacfcriberetjhuiusipfîusnbsp;Patris Irenæi uerbis,quem in præfentia prae fe fert fe tanti facere. Is enim paulônbsp;poft quàm ea fcripfît,quæ ab ifto adducuntur in capite 54.contendit,Sacrificia, iretueus.nbsp;quaîofFeruntur,grata deo elFe,at(^ fanâificari,ob puritatem,fanâitaiem^ offe=nbsp;•¦entis:SC ideoaitjdeum nonrefpexifîead munera Cain, quôdille uitiato corru=nbsp;pto^ animo offerret.Etlocumex Euâgelio adduciuSi recordatus fueris, quodnbsp;frater tuus aduerfum te aliquid habet, relinquemunus tuum ad altare,acuade,nbsp;te reconciliare prius fratri tuo. Deinde fer monem fuum in iftam eandem fen=nbsp;tentiam uir dei concludit, Igitur non facrificia fandificant hominem, N on enim sacrißdum n5nbsp;indigetfacrificio deus:fed confeientia eius qui offert, fandificat facrificium,puPquot;lt;^‘/’‘^lt;’^

Qui occidit mihi uitulum,quafî qui occidatcanem. Quoniam igiturcum fîmpli * -* citate Ecclefîa offert, iuftè munus eius purum facrifîcium apud deum deputa= ’ ’nbsp;tatumeft. Si,ut docet ifte pater (àndiisimus,munus,quod offertur,abofferêtis ’ ’nbsp;puritate làndificatur, quî fieri poteft, uràfacrificoin mifta corpus Chrifti deonbsp;patri ofFeratur.c'An immaculatum domini nofîri corpus à fordidaprefbytericonnbsp;fcientiafandifîcabiturc'Chriftus eauidimaeft, unde prj omneshauriuntfandi-tatem.Eft fandus fandorum.SC ab homtne polluto dignitatem mutuabitur,quanbsp;deo fiat acceptusf Certè uel hinc foie clarius eftin coena domini corpus Chriftinbsp;non offèrri:fed tantum gratiarum adiones pro eo in crucem noftra cauiâ dato»nbsp;Preces etiam offerûtur,eleemofynæ,laudes,ac propofitum fände, innocenter^nbsp;Uiuendi. Quæ omnia grata deo non funt, nec^ pro iàndis habentur, nifî à fidelinbsp;te fando animo proficiftantur,

Sed fjs omifsis,expendo rurfus uerba Irenæi,qu3c ifte,utarbitror,imprudês adduxit. St acceptum panem,qui eft creatura fecundum nos, corpus fuum uo*nbsp;cauinô^ calicem,quieft creatura fecundum nos,Iànguinem fuum confefîus eft,nbsp;non oftendebat,cum diceret,Hoc eft corpus meum,uel cum diceret,Hic eft fannbsp;guis meusjtndiuiduum uagumtut ifte délirât. Qiiia indiuiduum uagû eft corn«nbsp;«tune quiddam ad creaturam fecundum nos,ÔC ad corpus Chrifti. At iuxta Ire-næum Chriftusnon huiufmodi aliquid commune pronuntiauit corpusfuum,nbsp;fed creaturam ipfara fecundum nos,quam in manus acceperat.

Quod idem pater dilucidius oftêdit in eodem capite,cum paulo poft fubdit; iretiieuh Qiïomodoautem conftabiteis eum panem,in quogratiæ gdæ fint, elFe corpus,,nbsp;g

76 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;P. M A R. D E F E N. A D G A R.

,, domîni,ô^ calicem fanguini's eins, fi non ipfiim fabn'catoris mundt fiîium dîc

,, id eft,uerbuin eiuSjper quod lignum frudtificat, defluunt fontes,Slt; dat primuoi quidemfœnum,poft deindefpicam,deinde plenum triticum^ Ifta contra Va«nbsp;lentinum,Martioncm, fimilescp peftes dicuntur:qui pattern domini noftri Icfünbsp;Chrifti non credebant huius orbis fuilfe creatorem ; fed fomniabantà quodanînbsp;aliomalo principio ifta, quibus utimur, fuifle condita. Qtiibus ifte præcipit,finbsp;ita fit, ut definant hæc offerte in Euchariftiaxum fieri no pofsit,ut panis, in quonbsp;gratiæadîæfuntjfît corpus domini, fi panis non fîtcreatura patris lefu Chriftlînbsp;quia turn dominus non utiq; fuam, fed alienam creaturam ufurpaflet. Et neibnbsp;lum putes, corpus Chrifti per metapboram panem uocare, de illo pane fe loqtiinbsp;ait,qui conficitur êfpicis éc tritico. Verùm de tjs fauente deo,aliâs fufius.nbsp;Onge/Jff. Origenem poft Irenæum teftem accerfit:à quo,ficutperfpicuum fi'et,tantiiOnbsp;. , dem,atq? ab alijs iuuabitur.Homilia 9.in Leuiticum fie eum refert feribere : Se

J, tu qui ad Chriftum uenifti pontificem uerum, qui fanguinefuo deum tibi pro« ,, pitium fecit,ôôreconciliauit te patri, nehæreas in fanguine carnis, fed difee po»nbsp;,, tins fanguinem uerbi:amp;^ audi ipfum tibi diccntem,quia hic eft fanguis meusjqu^nbsp;,, pro uobis effundeturin remifsionem peccatorum.Nouit qui myfterijsimbutusnbsp;,, eft,ôt' carnem QC fanguinem uerbi dei. Qtiid hinc nofter fophifta colligctc' An,nbsp;carnem amp; fanguinem Chrifti non effe puri hominis, fed carnemnbsp;nbsp;nbsp;fanguincin

uerbic'Nosidfatemur:nunquam enimhocncgauiraus. Nec^ Origenes hoc Io« chrifti ftdnguis co aliud monet, nifi ut ne hæreamus in fanguine carnis . Quia fi tantum carnisnbsp;noiicftcogùan ille fanguis fuilTetjdeum nobis minime placaffêt.Quare ad fanguinem uerbi eftnbsp;lt;/«««tpKrifccs alTurgendunijUnde nofira redemptio fluxit.Illum cogitandum,ô6 in co infiftertnbsp;4uty, gffe Qj.,-genes prædicaf,fipeccatorum condonationemuolumus affequi.nbsp;Nam uerba domini fanguinem ilium in hunefînem effufum eflè teftantur.-aitnbsp;enim, Hic eft fanguis meus, qui pro uobis effundetur in remifsionem peccato^nbsp;rum, Qiiæuerba Chrifti, quia certifsima fide nobis credêdafunt,ideofacrameOnbsp;to Euchariftiæ ab eo funt annexa,ibi^ nobis perpetuó inculcantur.

Sed inde contra noftram fententiam quid ifte tandem elicit f An uinum irt ilium fanguinem'per ifta uerbaelTetranfubftantiatumf An ueram fubftantiainnbsp;fanguinis Chrifti,quo redempti fumus, operiri fub Ipeciebus uini, atcç ibi uft?nbsp;dum afferuari queant,latirarec’ Minime omnium.Hoc tantum docemur, in fao«nbsp;guinem uerbi credendum eire:quia fi fuiffèt uel alterius animantis, uel puri ho«nbsp;minis fanguis,peccatores non redemiffet. Ifta profedô nihil caufam noftraiflnbsp;lædunt : quandoquidem pretium quo redempti fumus, non modo fanguineffl ,nbsp;uerbi elfe damus, uerùm ctiam fideles communicando eo ipiritualiter ueft^nbsp;credimus.

,, Atinquit, Verba ilia fua, nimirtr. Hic eft fanguis meus,Chriftus intellexit

,, propriè, non tropicè. Vndeid habest' Certè ex uerbis non potes hoc colligerc. Nam quocuncpmodo fermonem ilium accipias, fi'gnificat, fanguinem Chrifti,nbsp;feu uerbi, in remifsionem peccatorum effe effufum, quod Origenes ex uerbisnbsp;ipfîs probate uoluiU

Vidit porrô Inconftantius hoc teftimonium parùm iuuare fuâ caufam, id(^ uifum tri ualde debile,nifi' amplificatione,ac fucis comendaretur; quod facetsnbsp;non eft grauatus,ne fuo errori etiam Origenes uetuftifsimus author non uidef*^nbsp;s, tur fauere.Ideô fubftcit:Nifi' uerus fanguis carnis daretur in calice,non effet, eufnbsp;3, diceretOrigeneSjNohæreas in fanguine carnis. QiiidhicagamfQuomeiicfnbsp;tam c'Sic iam exiftimor uerbis Origenis premi, ut nullum mihi pateat effugiuifl»nbsp;Sedreuocemus aliquantiiperhancOrigenis tradationem ad caput,unde fuui’’

9, habuit exordium. Leuitici fententia, quam interpretatur h»e fuit ; Et fumet d« faß*

DBEVCHAR, PARSb nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;77

fangumc uituli, rcfparget digito f«o fuper propitiatonum contra Oricntem.-Super ïjsLcuitict uerbis Orïgenes itn commentatur. Ritus quidem apud uetcs res propitiationis prohominibus qui fiebat ad deum,qualïter celebraie{ur,edonbsp;cuit. Sed tu qui ad Chriftum uenilii ponrificem uerum.nbsp;nbsp;nbsp;Docent hæc uei ba

ueteres ufos fuiflein Icgalibus expiationibus fanguine uidimarum : qui fanguis cratcarnis» At nobis expiationem feu remiflïonem peccatorum non conüarenbsp;fanguine carnis, uerum fanguine Chrifti, qui eft uerbum dei. Sanguine itaquenbsp;uerbi pro nobis effuib, remiiTionem peccatorum habemus.nbsp;nbsp;nbsp;Et hoe præftat

fanguis domini ianguini uidimarum, quoniam non eft fanguis animalis bruti» autnudi hominis, fed uerbi detProinde fide noflra non debemus hagrere in fannbsp;guine carnis,aut uulgaris hominis: quia inde no habemus condonattonem pec^nbsp;catorum:fed tantum in fanguine Chrifti:quod ipfe teftatus eft,cum dicerct: Hicnbsp;eft fanguis meus qui pro uobis effundetur in remiflïonem peccatorum, Hac denbsp;re Chriftus facpius Apoftolosiam anteà monuerat, 2C prxfertimin Iohannis fcanbsp;xto. Vnde ÔC poftremo tempore cœnç uoluit,quod alias fimpliciter dixerar,cx=«nbsp;terno fymboïo,ne unquam excideret,Ecelefiae commendare. Nil autem ad uenbsp;ritatem hancaftruendamrefert, fine in calice re ipfa fuerit Chrifti fanguis, fiuenbsp;tantùmfîgnificatione offèratur.Quia femper manet eadem ueritas, domini fansnbsp;guincm,uerbi,inquam,fanguinem,nocarnis,datumeirepro redemptionepccsnbsp;eatorö.Qiiod fide coftâtiflima,ficordinobis eftfalus noftra,debemus ampledf,nbsp;Deniep cum non poflitgarriendi f(nemfaccrc,uelitcp teftimonin hoc Origcanbsp;nis aliqua bella conciufione obfignare,fic ait : Atque hoc eft,quod Origcncs ijs,,nbsp;Chriftiuerbis agit; quænifi proprio fenfuintelleda fuiflent, quae dicit Orige-,,nbsp;nes, non confifterent.Qiiid enim admoneret,ne haereant in fanguine carnis, ubi,,nbsp;nulluseft ianguis,fed fola figura,ut figuratores uolunt-^Mirabar fi abfcß couitio,,,nbsp;amp; iriendacio ifte hinc di(cederet.Mentitur,ut folet,nos fentire,in comunione fonbsp;tarn dari figuram:cum,utfacpius didû eft,credamus,uerû Chrifti corpus,ÔL ue=.nbsp;rum fanguinem credentibus ofterri. Nobis ueró,utfibiuidetur,magno coui«nbsp;tio,figuratores occinictquafinos primi inillis uerbisChrifti tropi aut figuratifernbsp;monis fuerimus inuentores.Cur potius hac derecuueteribus patribus nonex=nbsp;poftulat;' Nam illi Ô6 tropum. Si figuratamloquutionem inijs uerbis Si agnouenbsp;runtjôd docuerunt. Sed ne uidearftomachonimiumindulgere, hoc tantS regesnbsp;ram ; multo eiTe melius figuris Si tropisjubi ueritas id exigtt, uti,non cum perntnbsp;We,fed cum utilitate populi dei, quàm fidelium animis praeftigijs Si portends adnbsp;fllorum damnationem illudere,

Quaeris,Gardinere,quid admonercoportuerit Origenem,ne homines in fan guine carnis inhærerent,ubi nullus eifet fanguis, Paucis accipito, cur id admo=inbsp;neat. Vt cum in fanguinem Chrifti credimus, illum^ credendo ipiritualiter bi^nbsp;tgt;imus,quod maxime in facra cœna fit, ubi commemoratio fanguinis Chrifti ce-lebratur, in cruce pro nobis effufi,nonfiftamus in carne, fed illam cu diuina na«nbsp;tura coniungamus, ex qua ilia uim redimendi noftrS genus à peccatis obtinuit»nbsp;Sic tibi refpofum habeto, et define aliquado tin fumi legentiS oculis offtindere,

Cyprianum deinde aduocat,illû de cœna fie feribere: Significata olim à tem» cyprUmtt, poreMelchifedech prodeunt facramenta : Si filffs Abrahæ facientib, opera eins,,nbsp;fummus facerdos panéprofert Si uinû: Hoc eft,inquit,corpus meû. Manduca=,,nbsp;Ucrunt de code pane fecundû forma uifibilem.Sed ante uerba ilia cibus ille corn,,nbsp;munis tantû nutriendo corpori comodus erat. Si uitx corporalis fubfidium mi=,,nbsp;niftrabaufedex quo à domino dieftû eft,Hoc facire in meâcommemorationemî,,nbsp;hæc eft caro mea;SC hic eft fanguis meus,quotieic«c^ his uerbis,6C hac fide adrû,,nbsp;«ftjpanis ifte fubftantialis,2lt; calix benediâione folenni côfecratus, ad totius ho,,

g 5

78 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;P. M A R. ß E F E N. A D G A R«

minisuitSfalutê^profîcH:fimulincdicamentn ÔC holocauftumad fanandas firmùatesjôi^ purgandas iniquitatcs exiftens, Nilobftat, quâtum uideo,quini*'nbsp;fentcntiâ Cypnani manibus ÔC pedibus defcendam.Qiiarecûinijs uerbis Incoflnbsp;frantius tam infolenter cxultet, triumphum agit,cum adhuc nulla parta fit tnlt;Honbsp;ria. Sed age fingula expendamus.Melcliifedechum umbram Chrifii geflilTe,nbsp;non irificior. Vt enim ille Abrahç milites refecit: ira dominus relihquêdo facra*nbsp;mentum coenæjdei patrisexercitum,Ecclefiam,inquam,fuam perpetuo inftaU'nbsp;rat. Sed ut non legimus, panem £lt; uinum à Melchifedecho fuifle oblatum deoînbsp;ita in Ecclefi'a non ofFeruntur deo corpus amp; fanguis ChriftijUifi per oblationeiunbsp;intelligas memoriam Sgt;C gratiarum adionem.

Ncqj illud inficiamur,quod fequitur,panê Eucharifiiæ ante confecrationem, fie priufquam ad facrum ufum cœnæ porrigatur, corpori tantum nutriendonbsp;commodumrat in facro minifterio ad totius hominis uitam falutem^ proficercînbsp;nempequodinftitutû domini,fie uerbSeius acceflerit. Qiiomódó uerôiân*nbsp;dîa Euchariftia pertineat ad totius hominis uitâ falutem^,ita déclarait, Primùmnbsp;Ettcharifliafa= quidcm eft ibi panis ac uini cibus naturalis. Non enim,ut præftigiatores fîngSt»nbsp;citad totitesho earumrcrumfubftantia difeedir. Deinde inftituto dC uerbo Chriftiadiedo, qu»nbsp;»jH/iK «itrtincrcomeduntfide, animo plurimùm uegetantur, fie mentis huiufmodi paftus atc{?nbsp;falutem. inftauratio in corpus redundat, idcpfœlicis £lt; æternaî uitæcapax reddit, atep itinbsp;dies ifta ratione infirumentn fpin'tus fandi efficit, magis idoneum ad opéra delnbsp;fanda fie incorrupta praeftanda.nbsp;nbsp;nbsp;Id tantum dico à Cypriano figuratè diet, fed

tropicèzEucharifiiam facrificiû ac holocauftum eflc,ad fanandas infirmitates,el jQî'omoJonbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;iniquirates : fiquidem eft monimentum illius holocaufti unius, quo

cfcrtriftw dica= uere purgati fie fanati fumus. Non autem dici poteftholocauftû propriè, V« turholocauJiZ. rùm patres id fibi perpetuo permiferunt, utreifignifîoatæ nomen fignis attribuèrent, Chriftum imirati, qui fuum corpus dixit, fui corporis facram^tum.

Fn'uolum autem eft,proprietatem fermonum Chrifti, quibusdixit,Hocei^ corpus meum, ex eo colligere, quod Cyprianuslocohuius uocisCorpus, fup*nbsp;po'.'uit Caro, Qiiafi non poflTitcaro dici, quod eft facramentumearnis; ut cor*nbsp;pus dicitur, quod eft corporis facramentum. Quid hoc aliud eft, quàm mU*nbsp;îcas per aerem uenarifOiiemadmodum autem pollicitatio fadîa Iohannis fexro,nbsp;de carne danda ad manducandumintelügenda fit, fatis fuper^fuperius efteX*nbsp;plicatum. Nihi'enim de pane myfticocœnar ibi dominus eft loquutusitantùmnbsp;fuam carhem promifitnoftrumforecibum, eam^ fore nobis inftar panis, qiionbsp;fpiritualiter eflemus reficiendi.Atq;hancfuamcarnem,fuum^panem fpiritua |nbsp;lem,tum dédit, quando pro nobis incruce mortuus eft, fie quando cam hodi^nbsp;offert fidelibus in uerbo Se facramentis à fe inftitutis.

Âtfi,utiftipræftigiatoresurgent, Chriftuscum diceret6. Iohannis, Panis, quemego dabo,caro mea eft, refpexitad Euchariftiæfymbcla,cur illipanê abijnbsp;citintcNam fi panis,utdicitur,eft caro Chrifti, debet manere panis. Alioquinonbsp;erit caro, fi nihil fit. Auteur Chriftus non dixit, fubaccidentibus panis eft ca’=nbsp;ro meatSi panis euânefcit,fie fola eius manent accidentia, non poteft dici, panisnbsp;eft caro mea. Deinde fi’ locus Iohannis transferatur ad cœnâ domini, fie prs*nbsp;fcrtimadcauerba,Hoceft corpusmeum, non demonftrauit Chriftusindiui*nbsp;duum uagum, ut fingitinconftantius ,fedpanem ipfum, ut uera effet pollicita*nbsp;tio, Panis eft caro mea.

Notandum præterea,cum Cyprianus ita feripferit, Quotiefeunque his uer* ”bis,ÔL hacfidcaèlum eft, fophiftam hæc uerba fubtjcere: Hicarripietuerburn,nbsp;5’ fidei,feerar!us,amp;clamabit, efficaciâfidei.Imô fidem exigit Cyprianus, ne quisnbsp;? ’ put« incantaioria uerba elfe,qua: à quouis fine deo dfdahæc cfficerent: fed cre-damuS)

DEEVCHAR, FARSI. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;5»^

damus d©Tninû,qiü hæc lufsit fieri. Sed fedan'us iftc,poftq«am Iftcoftantio ita libuit eumappellare, di'cet Cacolyco, dicetlnconftantio, dieet præftigiatori: Sinbsp;Cypriani» exigitfi'dem,curuosifta uerbamufsitans,utnonaudiantur à plebenbsp;Cur ilia pronuntiatis Latinè,ut non intelligantur c' Profedïô fi fides illis adhiben f'ônc)n,cr lin*nbsp;da eft,ô(^ audirijôC intelligi ea oportet, Qiiid prætcreà fibi uoluit, cum adderet,nbsp;Nequisputet^cantatoria uerba efre,quae àquouis finedeo diAa,hçe efficeiêt^”'^”*’nbsp;Nonne hic rurfus dici poteft ifti Cacolyco, Quid fi uefter faerificus, ut fæpè ac«nbsp;ciditjfîne deo eiret,6lt; impiusc'An hçc,quç fingitis,portenta non efficeret,ut uernbsp;bis illis panem uinumcp tranfubftantiaretç' O uos miferos. Turn enim non corpus Chrifti, fed fruftumpanis,poculutn^uinihabebitis:hæc utChrifium ado«nbsp;rabitis ; ifta pro carnibus ÔC fanguine domini comedetis. Malècertc uobifeumnbsp;agitur,fî uerba hæc à quouis fine deo dida,ifta,quæ fingitis, QC credi uultis, nonnbsp;officiant,

AtinquitjfecundumfidemEcclefiæfiethæcmirabilis uerborum operatio.,, Quæ uerba proprio fenfu acceptagt;8C interpréta ta fuifie conftat,cuin ad prob3n= ,,nbsp;dam iftam mirabilem mutationem allegentur. Quid fi Ecclefia præitigiatricem,,nbsp;iftam ueflram operationem non credatc' Vt re uera maximæ illius parti fuit femnbsp;per incognita: nec etiam credi poteft, cum uerba dei tabs mutationis nufquaninbsp;meminerint: fides autem fit ex auditu, audicusautem per uerbum dei. Qyiarenbsp;ubi non eftuerbutn dei, necfides elTe poteft. Ad hæc, nonne pafsim daman's,nbsp;Veritatem facramentorum non à ui fidei pendere,fed ab inftituto dominit^Quonbsp;•ïiodôergonuncdicitis, Cyprianumfidem exigere,atcç ilium interpretamini,nbsp;fecundum fidem Ecclefiæ fieri hanc mirabilem uerborum operationem C Sednbsp;mirum non eft,fi hac de re uobis ipfi noncoftatis.Quia mente alienata ftilo tan«nbsp;turn fcribitis,ôô uoce loquimini,

Athanafio ad hæc,patrecerte imcomparabili mendacium fuum quæritconAthänojiitt, fi'mare, Verbaeiusadducit, quæ à Theodoretocitantur in dialogo x. Corpus,,nbsp;cft ergo,cui die it : Sede à dextris meis î cuius etiam fuit inimicus diabolus, cum,,nbsp;nialis poteftatibus,amp; ludæijSC Græci:per quod corpus pontifex,ôlt;: Apoftolus,,,nbsp;fuit, ÔC didus cft, per id quod nobis tradidit myfterium diceas : Hoc eft cor=,,nbsp;pusmeum,quod prouobis frangiturtS^fanguis nouiteftamenti, non Veteris,,,nbsp;lt;lui pro uobis effiinditur. Diuinitas enim neqj corpus habet, neep fanguinem,,,nbsp;fed homo,quem ex Maria portauit. Quid Athanafius his uerbis cocludere ftu,,nbsp;^eatjipfenon expediam,ne credaraliquid fingere:teftimonio ipfius Gardinerinbsp;^ontentus ero.Hoc agit Athanafius,inquit,ut oftêderet Chrifttim fuifte uerum,,nbsp;bominem,quemex Maria fumpfit, Ideo^ nouæ legis pontifex eft, SC Apofto-,,nbsp;bls. Hucuft^ non exorbitat.’ideo hadenus illi credo. Eos hæreticos oppugnanbsp;bat Athanafius,qui Chriftum uerum hominem fuiire,non credebanufabuSabannbsp;*ur^,corpus eius phantafma fuilTe.Quod fi daremus,Cbriftus uere per mortemnbsp;fefe non obtulilTet in cruce,noftræliberationis caufa:amp; ob id necç pontifex fuif-fet,nccp Apoftolus.Quis enim pontifex appellatur, qui uidimam non offerat^nbsp;Qu'i sue apoftolus noftræ redemptionis dicetur,qui nos nonredemeritç' At flnbsp;'Jero corpore caruit Chriftus,neutrum fecit.FuilTe autem ilium uere potificem,nbsp;b^apoftolum,id eft,fuum corpus in crucefacrificafre,acnosredemifle,luceclanbsp;fius probatur ex uerbis ab ipfo in cœna extrema recitatis, Ibi enim dixit corpusnbsp;ftium pro nobis dari,0(^ fanguinem fuum pro nobis effundi in nouum tgftamennbsp;*iim. Qiiî potuitapertius demonftrari,Chriftum babuilfe uerum corpus,SC uenbsp;’’Utn fanguinem: cum ipfe ibi teftetur,hæc innofiram redemptionem dari^nbsp;Quare conficitur ineludabili argumento,'ilium per corpus 6C naturam human»nbsp;iiere fuiffe pontificem noftrum SC apoftolum.

unquam fomniare potuimus. Corpus enim in ea propoikione uerum Chn'IH

ns,nomen illius gcrk,ÔL metaphon'cedicitur corpus Chrifti. Sed uox ilia Cof' pus,omnibuscredentibus iienTsimumcorpus dcmini figmfi andcquogratiasnbsp;agimus deo, quod pro nobis in cruce datum fuerit; 00 iilud idem mente ïidccfnbsp;percipimus inftar cibi fa'utaris ad aeternam uitam*

Alterum,in quo uehementer hallucinarur,eft,quôd putat,Chriflum in mf«* fa, cum Apoftolis daret facramentum, uerè corpus fuum immoîafle,ôtf ob illafl*nbsp;Clmliuiin cœ aCiioncm didum eum efTe pontificem Qi apoftolum.-quçfententia quàm fit ablt;nbsp;JMnortimmoU furda,ôô ridicula,nihil nunc attinetmultisoftedcretquia pofthac,prout illebo*^nbsp;Kitfeipfum. fuumfomniumftabilirenitetur,prolixiusoccurrendumerit. Nunc fit fan’s l efl*nbsp;attigiflc,ut letfîor uidcat,in quo ifte uerfetur errore,

Sed utad Athanafium redeam, cogitareapudfedebuk Gardinerus,no efl^ inter nos ullam controuerfiam,3n Chnftus uerum corpus habuennid enim nO#nbsp;non minus conftanterfatemur,quam Inconftantius.De eo contendimus, anibnbsp;lud uerifsimum Chrifti corpus in pane realiter adfit,8C fub eius accidentibus d«nbsp;iitefcanHocille ex Athanafio,amp; alijs patribus probarc debuit. At quâdoid pr^fnbsp;ftabitc'Tum puto,cn Inconftantiuserit ccnftans:cumcpGardinerus, Gardin^'nbsp;rusefledefierk. Tarnen quod dixcrit,nempeChriftum in coena corpus fuuit*nbsp;IkfyebiiiS^nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fanguinem {acrificafle,uerbis Hefychtj probare conrêdit : qui Leukici prim^

,, cap.4,fic fcribat.-Turn autem Chriftusin coenauoluntatis fuæ nos certosreddt* dit,uerè corpus fuum datums crucifigendum manibus milirum, quod propri)^nbsp;J manibus in myfterio dcdit manducandum, Miror quomodo hæc uerba ifte it’'nbsp;dieet hue perttnere Certenifi eilippircntmentisoculi,nihilhuiufmodi hicuitï^nbsp;ret. Quis nefciar,uerum Chrifti corpus militibus datum crucifigendû, Qi Ap^nbsp;ftoliscomedendumc^Hocnihiloiecius fiobis uidetur,quamilli. Sed addenda'^nbsp;cft,alia ratione datum milkibus, quàm Apoftolis- Nam à militibus crucifi'git^^nbsp;potwit,nifi reipfa,Qi corporaliter inter illorwm manws adfwifteuVeromab Ap*’

D E E V C H A R. PARST. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;81

ftolis in facramcto per fidem fpiritualiter comedi potuit, licet in pane,aut fub eins fpeciebus non concluderetur,fed loco ab ore comedentium diftaret. Ideonbsp;perperam colligit Inconftantinus,cû fie infert : Quare dicit Athanafius, per id,,,nbsp;quod tradidit, inyflerium, fuit 06 dicflus eil pontifex dC Apoftolus. Quod nifi,nbsp;proprium corpus il lis uerbis dediflet,non poteft intelligi, ut fe ipfum,non fiii ip,,nbsp;li'us figuram immolaiTe diceretur.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

Quæ, malûjhæc impudentia eß,ut nos perpetuo fic traducat, quafi dicamus Chriltu fuis uerbis non dediflefuum propriü corpust'Idenim no negamus:fednbsp;animo,ore,manibus,pedibus, Ô6 toto corpore fatemur. De modo tantö alterca»nbsp;tio eß,quo uerû Chrifli corpus in facramento detur. Quâobrem ißum potius ionbsp;cari,quàm difputare dixeris. Fingitenim aduerfarios dicerc,quæ no dicunt : Ô6nbsp;patres dicere comminifcit,quç in eoru uerbis ab ipfo addudis nufqua leguntur»nbsp;Scripfit quide Athanaßus,Chrißü per corpus fuumôd fuifle,ô6 didîû eße Apo«nbsp;ßolum,06pontificem: Ô6 id probauit per uerba, quæ tradendo difeipulis myße«nbsp;rium dixinfed illum fuS corpus, atcÇ fanguinem tum in cœna facrificafle, Atha«nbsp;nafiusinaddudîoloco no dicit. Dixit quoeg in Leuitico Hefychius, corpusnbsp;Chrifli traditû militibus crucifigendQ, ö6 Apofiolis comedendum; at in ccenanbsp;immolatunon dixit.Concedimus itacp Chriflu per illud idc corpus, quod Apo=nbsp;ßolis tradidit in ccena comedendü,S6 di(flû,Ô6re uera fuiße pontificem,Ô6 Apo«nbsp;ßo!um:quia illud in crucefacrificauit,06 nos à morte redemit. At non ea caufanbsp;pontifex fuit,quod illud in menfa comunicando cû Apoßolisimmolaricquananbsp;doquidem tota il la cœnæ adio ad mortem futuram, S6 crucem referebat. Ideo^nbsp;corpus non tradidit præfens in pane, fed fide ac mente unà percipiendum cumnbsp;ciboSó potu commendauit. Qiiorfum autemdicat, Chrißumnonimmolaflcnbsp;fui ipfius figura, ipfe uiderit, Nos enim in menfa neep panem, qui figura fuerit,nbsp;neqj fuum corpus illum immolaße prædicamus. Verum ifle fua uaniflima fu«nbsp;fpicione per corpus nos umbram exißimat intelligere, quam uelimus à Chriflonbsp;in cœna facrificatam concedere.

Atfortaße luuencum Chrißianu poctam magis habebit propitiu,quam He« luuencm, fychium:S6ex eo apertecolliget,Chriflu feipfum in cœna facrificafle. Carminanbsp;cius,quæcitatjita fe habent. Hæc ubi dida dediqpalmis fibi tangere pane, Di= j gt;nbsp;uifumœdein tradit, fande^ precatus Difcipulos docuit propriü fe tradere cor«,,nbsp;pus. Hinccalicem fumit dominus, uinocprepletu Gratis fandificat uerbis,po,,nbsp;tum^ minißrat: Edocuitep fuü fe diuififle cruorê. Atep, ait,hicfanguis populi,,nbsp;peccata remitter, Hunc potate meü. Ißa quoep luuenci pia carmina Chrißum,,nbsp;ncuelfyllabaquidem teflantur,infacracœnafuum corpus,autfanguinêfacrifi'=:nbsp;cafle.Neq; porro id fieri potuit : nifi uelimus dicere, dominum non uno facrifi«nbsp;ciOjUt epiflola ad Hebræos docet,falutê noßram confummafle,fedduplici,nbsp;ßpriorenonpotueritlitare. Deinde, fi fuit in cœna faccrdos,utuolunt,iuxta'^'^nbsp;ordinem Melchiièdech,incruentum offerendo facrificium,qualis in cruce facernbsp;dos fuit,ubi fanguis eß effufuscNildeeß ad illorum flultitiâEcclefi'æ propinan«nbsp;dam,nifi ut dicanr,quemadmodum infi'pidiflimus rabula Smytçhus aliquandonbsp;feripfit, S6 poßea publice Londini ad Crucem D.Pauli rccantauit, Chrijßmh in Smythteierrorynbsp;Criice tantum fuiße Sacerdotem fecundum ordinem Aaronis.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;er rccantatio,.

Iuuêcus,inquit Gardinerus,nullâfigurçmentionem facit.Qiifd fumt'Num propterea negaqpanem uinöcp figna fuiße corporis fangijis Chriflif Iraö,in= ’ *nbsp;quit, proprietäre fcnfusillorû uerborûfignificari curauit,additoaducrbûCor=gt;”nbsp;pus,adiediuo,Propriü. Qiiafi nos unquam dixerimus,Chrißum dediße Aponbsp;ßolis manducandum non fuum corpus,fed alienum. Non de corpore dato con= tenditur nodenbsp;tendimus,fed de modo,quo detur, Vos corporaliter Ô6 realiter prüfens illud da re.

91 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;F. M A R, D E F E N. A D GAR,

Etnijfenut. ri contcnditisinos uero fpiritualiter, ÔC fide percipi, Emiflenus poft hate itn* ploratur,quiteftimonium dicat cotra nos:ut longa patrum ferie magnifice feia*nbsp;detInconftantius quafi ftent uniuerfi ab eius fententia. Quid tâdem EmilTcnusnbsp;s » aitflnuifibilis facerdos uifibiles creaturas in fubftantiâ corporis, 6C fanguinis fuinbsp;a gt; uerbofuo fecreta poteftate couertit,ita dices : Accipite,comedite, Hoc eft copnbsp;a » pus meum:0i fandificatione repetita, Accipite,fic bibite,Hie eft languis meus*nbsp;Creaturas patresdicere,mutarialiquomodo, amp;rconuerti,dum facra cccna cek*nbsp;bratur,non ignoramus: uerum non ita ut fua natura uel fubftantiam relinquanKnbsp;’ ’ fed ut fiant facramenta fubftantiæ corporis Chrifti. Sed aitfophifia,Ex qs qu$nbsp;’ ’ habet Emiflenus,liquido apparet, in uerbis Chrifti uocabulum Corpus,corpo*nbsp;’ ’ ris Chrifti fubftantiam fignificare. Nam lcribit,infubftantiâ corporis fieri cóu^^nbsp;’ ’ fionem. Conuerfio cuiufmodi ponenda fit in facramento,fatis eft didiim.CoPnbsp;pus aSt fignificare fubftantiam concedimus. At cS dominusinquit,Hoc eft cotnbsp;pus meum:non eft uidend3,quid uerba fignificent,fed quomodo res fignificatgnbsp;uerbis iungant. SubiedSillius propofitionispanem demonftrat: prçdicatuJf»nbsp;nempè,corpus,uerè fubftantiâ corporis Chrifti fignificat. At ifta noiunguntip*nbsp;fa re,atc^ corporaliter:fed ut fignum, uel lacramentS, feu memoria c5 reindica=‘nbsp;«otrf» t3:uel ut inftrumentum cum effedo. Quia fymbola ilia non modo fiint corporisnbsp;tumßgna funt, languinis Chrifii figna, fed etiam inftrumenta, quibus utitur Ipiritus landusnbsp;fed injlrumëta ad nos alendos fpiritualiter corpore ÔÔ fanguine domini.

funt ßfiritui fan nbsp;nbsp;Excipit fophifta, Si fic efler,utfiguratores uolSt,dixiflet Emiflenus,no,quo*

modo nunc dicit,in fubftantiâ corporis,fed in figuram corporis,ucl facramenn^ Pdtresfigurant corporis,fieri conuerfionem. Si non ita dixit,tarnen ita fenfitiSC quod tile no dinbsp;inhoc facrame xit, alij patres dixerunt: quod Inconftantius nunc uidetur pro folita fua fimpÜ*nbsp;todgnouerunt. ' - .nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;-----,---- .----- t

Tertuüianuî.

DE EV CHA R» FARS R

non diligat, qui ficnos amauit, ut cum ditifsimus effet omni bonorum genere, chriflidebct atcj in fumma gloria, noftra caufa morti fefe obtulerit, idcp morti crucis, in de» adcße,nbsp;mifsifsimi abiedifsimicp ferui forma t' Vthoc intelligamus, accendamur^ adnbsp;dominumnoftrumamandum,uerbisilliusplenafideseftadhibenda. Verumnbsp;Gardincrus putat,Bafilium fidem ideo tantum retuliffe, ut per illa uerba creda-inus,nobisin cœna daricorpus domini uere,corporaliter,atcprealiter præfens.nbsp;Non inficior quidem credendum effe,communicätibus dari cum pane ac uinonbsp;Herum Chrifti corpus,fpiritualiter quidem,ac fi'de percipiendum.Ätfidem Banbsp;filius in fuis uerbis eo no retulit,fed ad Chriftum pro nobis in mortem tradttum*nbsp;Ex qua fide in nobis erga ipfum accenditur charitas.

Ita uero fe habere,uerba ipfa Bafilq,quæ adiunda funt,Iuculentcr teftantur. Sicenim fcribit.-Atuerocertitudinisperfecftioneminducitfides uerborumdo=,,nbsp;mini, quibus dixit : Hoc eft corpus meum,quod pro uobis datur, Hoc facite in,,nbsp;meam commemorationem: SC cum teftimonium Iohannisprius gloriam uerbi,,nbsp;teftatum fit,Sc incarnationis moduminduxerit, cum dixit : Et uerbum caro fa»,,nbsp;Cliimeft,'SChabitauit internos, SC uidimusgloriam eins,gloriamuelut unige=,,nbsp;Diti à patre,plenum gratia,SC ueritate: SC cum Äpoftolus fcripferit: Quicum in,,nbsp;forma dei eflet,non rapinam arbitratus eft, effe fe æqualem deo : fed fe exinani»,,nbsp;Hit forma ferui affumpta,in fimilitudinem hominum coftitutus,SC habitu reper»,,nbsp;tusuthomo, humiliauit fe ipfum fadus obediens ufqj ad mortem, mortem au=,,nbsp;tem crucis.Quum igitur anima tjs, SC talibus uerbis credens maieftatem gloriæ,,nbsp;ffidicerit,SC excellentiam humilitatis ac obedientiae admirata fuerit, quod tail's,,nbsp;actantus obediuitpatri ufc^ ad mortem pro noftrauita, arbitrer quod acquifte«,,nbsp;titaffeCîum ad dile(ftionem,tum erga deum SC patrem,quiproprio filio non pe=,,nbsp;percitjfed pro nobis tradidit illum:tum erga unigenitumipftus filium,quiobe=,,nbsp;^iuitufepad mortem pro noftraredemptioe,SC ialute. EtpoteftficÄpoftolum,,nbsp;fufFcrre,qui uelut terminum quendam fanis expofuit, bonam in his confeientiä,,,nbsp;^um inquit : Charitas enim coftringit nos,illud iudicantes,quod ft unus pro om,,nbsp;Dibus mortuus eft,ergo omnes mortui erant:SC pro omnibus mortuus eft,ut ui=,,nbsp;Hentes non amplius fibi ipfis uiuant,fed ei qui pro ipfis mortuus eft, SC refurre^,,nbsp;^it. Talern aff eeftumaepraeparationem debet habere is, qui particeps fitpanis,,,nbsp;poculi. HecBeatiBafilq eftintegra refponft'o,quaftatuitoportereillum,qui,,nbsp;f ommunicat cum timoré,tum dilecftione dei ornatQ effe* Timorem concipienanbsp;'Ium oftenditex imminente iudicio,fi indigné comederimus.Charitatem uero,nbsp;fi uerbis feripturæ fidem habeamus,quibus ea Chrifti mortem pro nobis,SC obenbsp;'iientiam commemorat.Et inter uerba, quæ hoc teftentur,locum illis tribuit,quinbsp;^us dominus ait:Hoc eft corpus meum, quod pro uobis traditur : Hoc facite innbsp;Dgt;cam commemorationem. ladet modo ut uult,nofter Thrafo fuam diligen*nbsp;Dam in patribus excutiendisxum ex illorum armamentario arma proférât, qui®nbsp;DUS aut noftra caufa nihil lædatur,aut ipfe turpifsimèiuguletur.

Sequitur Epiphanius,quem ill e in hæc adducit uerba.Et quot funt,quæ fîmi EpipUniittt •iafuntfVidemus enim quodaccepitferuator inmanusfuas,uelutEuangelium,,nbsp;Habet,quod furrexit in cœna, SC accepithæc, SC,ubi gratias egilTet, dixit ; Hoc,,

84 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;P. MAR. D E F E N. AD GAR.

,, meum eftjhoCjSChocamp;f uidemus,quod non aequale eftjnecÿ fimile5no imagi'n», y, non inuifibili deitati,non lineamentts membrorum. Hoc cnim eft rotundæ fîgi*nbsp;ræ,amp;^ infenfibile,quantum ad potentiam. 00 uoluit per gratiam dicere:Hoc meönbsp;, eft,hoc,amp; hoc; nemo nonfidcm habet fermont. Qut eni'm non credit,nbsp;, ipfum uerum,ficut dicit,is excidit à gratia,amp;falute, Qtiod autem audiuimus,idnbsp;y, credimus quod eft ipßus: dominum noftru nouimus totum fenfumjtotum feo*nbsp;fitiuum,totum deum,totum mouentem,totum operantem,totumlucem,totun’

,, incomprehenfibilê. fed qui cum gratia hæc nobis largitus eft. Hæc Epiphanius-qui in hac cœnæ domini commemorationem dilapfus eft,ob earn caufam,quód lam dilputando,Quomodô faeftus effet homo ad imaginem dei, cocluferat nos,nbsp;quamuisrationem huius imaginisnet^in corpore,necp in mente uideamus,ta«nbsp;menuerbis fcripturae omnino debere credere:quæ ita efle teftatur. Quemadm^nbsp;dum Sc uerbis Chrifticredendum eft : qui quod acceperat in manibus, quod^nbsp;rotundæ figuræ erat,SC infenfibile,quantum ad potentiam, non æquale, neqjnbsp;mile,id corpus fuum effe dixit.Et qui non credit efle,ut dicit,excidit à gratia,8^nbsp;falute; quamuis inter corpus Chrifti, SC eaquæ illecepit in mantis,magnumnbsp;diferimen. Hanc fummam Epiphanij fermonum effe fatemur.Quærat mod^nbsp;Gardinerus, contra quern hæc faciant. Mihi uidetur ifte pater ipfi cum printsnbsp;aduerfari.Is enim Temper iaeftat Chriftum demonftraffe indiuiduum uagum, d^nbsp;quo dixerit,quôdftium corpus effet.Siquidem Epiphanius air,Corpusnbsp;dieftum de eo,quoderatrotundæ figuræ. Certè uagum indiuiduum non eft all'nbsp;cuius certæ figuræ.Cum enim figura terminatur,iam non uagum eft,fed defin*'nbsp;turn. Vter,quæfo,nofirum hic læditurç' Inconftantius,an egor Ego certè pa'nbsp;nem demonftratum aioiquod Epiphanins fatetur, cum dicat eum rotûdæ fuifl^nbsp;fi'guræ.Inconftantius negat,ÔC cum non habeat, quod dicat, indiuiduum finin’nbsp;uagum unà cum fophifticis theologis nobis uentilat. Non enim ipfe tam acutusnbsp;eratjUt hæc per lèinuenire,atcg excogitate potuerit. Pané uero credimus elft,nbsp;quod dominus dicit, nimirum corpus fuum; at non fîmpliciter, fed certo quo*nbsp;dam modo:quôdfi'tcorporis eius lacramentum:idq5,utEpiphanius ait,pernbsp;tiam, aut cum gratia. Nam fi fide percipiamus hune panem, inftrumentum cAnbsp;quo nobis corporis Chriftimerita,fpiritus,8C gratia comunicatur. Ne«^ ad hol',nbsp;utifta fint uel fiant, requirimus in iplb pane fimilitudinem, figuram, aut linea'nbsp;menta membrorum 8C corporis Chrifti.

,, nbsp;nbsp;nbsp;Sed, inquit Gardinerus, hocpaefto argumentatio illa Epiphantj tota cond'

», dit,SC ceuinepta deridebitur.Quia in figura corporis, quænon fituel piCîa,n^l ,, fculpta,fedalteriusrei exhibitionenotata,nullaexigeret lineamenta membre'nbsp;3, rum,nifi qui ftultus effet. Stultitiæ certè huius tua papiftica Ecclefi'a poteft m*:*nbsp;rito coargui : quæ ne defiderarentur huiuftnodi imagines,ac lineamenta, in pa'nbsp;neilloueftromiffario imagunculam quandam exprelsit domini pendentis innbsp;cruce.Nos uerô,quiafimilitudineshuiufmodi, aut lineamenta non quærimiis,nbsp;uerbo domini acquieftimus, SC credimus panêincœnaftio modo efle corpi*^nbsp;Chrifti:ficuti hominem etiam fuo modo credimus effe imaginem dei. Cur italt;Fnbsp;coneidit Epiphanij ratiofVt enim nos ad imaginem dei fumus noftro quodai”nbsp;modo, qui tarnen dij per fubftantiam non fiimns, cum inter nos SC deumnbsp;quoad corpus,nec quoad mentem, appareat uiua SC folida fimilitudo,quâciii”nbsp;deo habeamus,5C tarnen concedimus fie le rem habere, ut feriptura teftatur :nbsp;etiam panem corpus Chrifti fuo modo elle credimus, utuerba dei nos doce”^nbsp;qui tarnen per fubftantiam corpus Chrifti non fit,necç inter illS SC corpus Cbr*“nbsp;fti neceffària fimilitudo appareat.Si Gardinerus huius rationis euidentiamnbsp;uidetjhaud eft'mirum.Quia fuo more cæcutit in foie,

Videa*

ÖEEVCHAR. PARS b nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;85

Vid camus ad hæc, quid Ambrofîus habeat, qui deqs qui initiantur capire Amhrößidt nonOjfîc dicit: Ipfe clamat dominus lefusj Hoc eft corpus meum. Ante benedi», »nbsp;dionem uerborum cœleftium alia fpecies nominatur, poft confecrationem cor i gt;nbsp;pus Chrifti fîgnificatur. Ipfe dicit fanguinem fuum. Ante confecrationem aliud ,nbsp;dicitur: poftconfecrationê fanguis nnucupat.Ettu dicis,Amenzhoc eft uerum, ¦gt;nbsp;Quodos loquitur, mcnsintercàfateatur. Quod fermo fonat, affedus fentiat, gt;,nbsp;Hæc Ambrofîus. Contenditinconftantius uehementia fermonis, S^ijsucrbis, » gt;nbsp;Ambrofîum proprietatem fermonum ampledendam indicaife mente,ÔC cxpri= inbsp;mendam affcâu. Sed quicquid ille dicat,nos pure fîmplicitcrcp Ambrofîû ad^ j »nbsp;mittimuszneq; plura ex eius uerbis elicimus,quàm quæ ipfa exprimât.Imô gra=nbsp;lias deo agimus, qui taie huius patris uoluerit extare pro ucritate teftimonium:nbsp;in quo audimus, quod ÔC ipfe Gardiner us uidit, corpus Chrifti fîgnificari,dici,nbsp;nuncupari.quæ nos etiam affirmamusznecp folùm credimus,ucrùm pro ifto fennbsp;ftijtanquam pro legitimo, laboramus. Imo qs ipfis Ambroftj uerbis pro expoftâ»nbsp;tione utimur, cumautipfe,aut alij patres aliter uidenturloqui.Nam hincappa=nbsp;ret euidenter, quid Ecclefîa turn temporis crediderit, licet interdum ampliori-buSjauguftioribus^ uerbis in hoc explicando facramento uteretur,

Quemadmodum fecit idem Ambrofîus in quarto libro,De Sacramcntis,ca Ambroßuii pitequinto, quod nobis Inconftantius obtjcit. Vide omnia ilia uerba Euangeli=,,nbsp;ftæfunt,ufq; ad, Accipite,fîuecorpus, fine fanguinem. Inde uerba funt Chrifti;,,nbsp;Accipite, Bibite ex eo omnes : Hic eft fanguis meus.’uide fingula.Qtiipridiè,^,nbsp;pateretur,in fandris manibus fuis accepit panem. Antequâ côfecretur panis eft,,,nbsp;wbt autem uerba Chrifti accelTerint,corpus eft Chrifti. Denicp cum audi dicen=,,nbsp;tem ; Accipite, édité ex eo omnes: Hoc eft corpus meum. Et anteuerba Chrifti,,nbsp;t^alix eft uini Sd aquæ plenus : ubi uerba Chrifti operata fuerint,ibilanguis effici,,nbsp;Rir,quiplebemredemit.Hatftenus Ambrofîus;inquibuseius uerbis Gardine^,,nbsp;rus notât, quatenus hæc uerba Chrifti, Hoc eft corpus meum, dicit operatoria,,nbsp;cfle,ita ut quod ante confecrationem panis efîet,poft ea prolara fît corpus Chri=,,nbsp;fti,propriam illorum uerborum fîgnifi'cationê eire,probari quàm euidentiflimè.,,nbsp;Primum le(ftor,quæfo, mihi diligenter confîdera : pofte concedi, uerba Chriftinbsp;operatoria efte;quid autem faciât,fæpius diximus;nimirum,ut panis, Sd uinumnbsp;facramentû fînt corporis 6d fanguinis Chrifti; quod anteà nô erant. Qiiod ue=«nbsp;roiftefemperurgetpropriam fîgnifîcationem uerborû,nelcio profecftô,cS qui»nbsp;bus rixetur. Nos enim in uerbis domini,Panê,fîgnificare pané dicimus;S(f,cor=!nbsp;pus,ntl aliud,quàm ipfum uerûdomini corpus. At nodus, SC flatus quæftionisnbsp;€ft,quomodô corpus domini cû pane cohæreat. Hic nos dicimus, pané làcrasnbsp;mentûciuseflejillud referre, eflè^ illius figura, 6C fîmilitudinê.Etloquutioneninbsp;fîlain,Hoc eft corpus meum,non propriâ, fed metaphoricâ, ÔC tropicam elfe af»nbsp;firmamus.Significationem aût propriam uocibus relinquimus. Quis dubitat,nbsp;iftas uoces,Corpus,Carn€m,et Sanguinê,nil aliud fignifîcare,quàm corpus,carnbsp;*^em,SCfanguinëc’Atilludeft,quodcôtendimus,quomodôhæcfîgnificata, cor®nbsp;poris,inquâ,carnis,5C fanguinis, ad panem uinû^transfcrantur.lfte aûtpræftianbsp;fligiator,SC importunus fophifta nobis perpetuó impingit,quodcorpus,autcarnbsp;hem,aut fanguinê intelligamus figura corporis, aut lànguinis. Qua in re cS im«nbsp;pudenter mentit,tu facit nobis grauem iniuriâ. Nos enim id tâtum declaramus,nbsp;quomodô propria ilia fîgnifîcata iftarû uoeû uel pani,ucl uino queant couenire*nbsp;Et pane, uinû^, atqt hæc elementa,earûrerû facramentû ÔC figuraeftè dicimus*

Ambrofîus autem,ut ad ilium redcam,quomodo panem uinû^ Chrifticor« pus ÔC fanguinem, aut fîeri,autefle intelligat, fatis fuper^ ex loco iam addutftonbsp;ab Inconftantio, demonftratum eft. Sed ne ifte cauilletur, hune patrê folùm ib»nbsp;b

S6 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;P 4 n A Ri BE F EN. AD' GA'R.

eo modo IoquutSefre,ofiendamus ilium SC alibi fe ad eundem modumefleio* pretatum. In libro 4.De facramentis cap.4,ita fcribit:Sicut enim mortis fîmi-A.mbroßalt;!.nbsp;nbsp;nbsp;îitudinem fumpfiftijita etiam fîmilitudinê pretiofi fànguinis bibis, ut nullus hof

,, ror cruoris fît. Audis hic nomen fîmilitudinis; clamites,quantum liber,nos eflc Similitudo rei figuratores. Ambrofius italoquitur. Et ne fîmilitudinê fîngas reipræfentis,ait,nbsp;abfentii, Sicut fîmilitudinem mortis fumpfîfti. Quis autem dixerit, mortem Chrifti realiter, ut ita dixerim, praefentem in cœna dominifumi,autadeflc c* In eodem Hnbsp;Ainbrofîui. bro cap.5r.Icribit idem : Fac nobis hâcoblationem adfcriptâ,rationabilem,acce-, } ptabilem : quod cft figura corporis ÔC fànguinis domini noftri lefu Chrifti. Hicnbsp;quocç uocem figuræ habes.Quid ergo nobifcum expoftulas Cum patribus di-Ambrofiut. gladiare,fi uelis, qui palTim ita loquuntur. Libroetiam 6. cap. i.idem authornbsp;,, ita fcribit: In fîmilitudinem quidem accipis facramcntû: fed ueræ naturae gratia»nbsp;uirtutem^ confequeris.Qiiid his clariùs dici poteft,ad noftram fcntentiam enilnbsp;cleandam ÔCconfirmâdam^ Etincap.ii.priorisepiftolæad Corinthios deEilnbsp;A.mbrofiin, charifîialoquens,ait: Memoria enimnoftræ redemptionis eft, utredcmptorisnbsp;,, memores maiora ab eo confequimereamur : mortem dominiannuntiantes,do-,, nec ueniat.Qiiia enim morte domini libcrati fumusjhuius rei memores in edennbsp;,, do SC potandOjCarnem SC fanguinem domini, quæ pro nobis oblata funt,fignifinbsp;,, camus. Rurfus idem Ambrofîus hoc loco fîgnifîcationem adfcrt, quam ad hocnbsp;KmbroJiU'S. facramentum accommodât. Et ibidem adhuc habetur; Teftamentû ergo fan*nbsp;Z 5 gt;guineconftitutumeft,quiabeneficii diuini fanguis teftis eft.’in cuius typumnosnbsp;, gt; calicem fànguinis myfticum, ad tuitionem corporis, 6Canimae noftræ percipi*nbsp;gt; gt; mus. Hic quoqj calicem myfticu appellat typum.Quis autem ignorât, typumnbsp;nihil aliud fîgnificare,quàm formam,figura, ÔC exemplarC Prolixins de Am*nbsp;brofio hæc referre uolui: non quod in alrjs patribus eaedem loquutiones non re*nbsp;periantur : fed quia iftumpræ cæteris patribus iadant aduerfarij nobifcum pU*nbsp;gnare.Dabitur etiam alibi locus ad excutiendos alios, ÔC ad oftendêdum ex iftonbsp;etiamipfo Ambrofîo,panem inEuchariftia nontransfubftantiari.Sednonom*nbsp;nia poftunt autdebent fîmul explicari.

Tbfopfctîwf. Miftb Amiarofîo, Theophilum Alexandrinum in libro fecundo Pafchali’ ,, adducitin haec uerba, Confequens enim eft,ut qui priorafufceperit,fufcipiatÔ^nbsp;,, quæ fequunturjôC qui pro dæmonibus dixerit Chriftum crucifigi,ad ipfos quo*nbsp;,, que dicendum eflè fufcipiat,Hoc eft corpus meumiÔC accipite,ÔC bibite,Hic eftnbsp;,, fanguis meus. Si enim ÔC pro dæmonibus crucifigitur, ut nouorum dogmatumnbsp;,, aflertor affirmât,quod eritpriuilegiû,aut quæ ratio,utfoli homines corporieiusnbsp;5,fanguinicpcommunicent, SCnondæmoncsquoq;,proquibusin paflîonefan* 'nbsp;, ,guinem fuderit Hæc Theophilus. Verba huiusTheophili fîc Gardinerus aftnbsp;5, fuam caufam pertrahit,quia fanguinem in facramento,inquit,fumptum, æqiiatnbsp;J, fanguini in cruce fufo.Et ad probâdum, fanguinem in facramento dari, citât ill^nbsp;3, Chrifti uerba,Hic eft fanguis. Apparet propriam illorum uerborum fîgnificationbsp;3 3 nem turn receptam,ÔC crédita fuifte.Et mox cocludit de fànguine Chrifti: Qu^nbsp;rheopbilusy ueritatefufuseft,eademueritatebibitur. Theophilum Inconftâtius extollitm*nbsp;cjualisuirfue runr inmodû.Quodeu idcircocredofacere,qj feiatillûalioqui malû fuiffe uirß«

. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Nam quâuis Hieronymus illi blandiat, ueluti hofti Origenis, tarnen quanta iH^

crudelitatêÔCtyrannidê in Chryfoftomû exercuerit, quinoffe uolet, hiftoriâ Ec fiafticam légat,ÔC uitâ Chryfoftomi.Certeillû pefti'mis uerbis exagitauit,deiecftnbsp;loco, dânauit, nec^ ab eius infeftatione deftitit, quoad ill3 uidiflet exterminate^nbsp;Nec tn quç in fuo Pafchali fcribit,quç^ hue citauitlncoftantius,caufam noftt^nbsp;quicquâ l^dût.Pn'mû enim cû illo fatemur,Chriftû no eftè mortuû pro diabolo»nbsp;Pamus etiam,folos homines oportere fandaraEuchariftiam fumere, ÔC corp«®nbsp;domiift

D E E V C H A R. PARS I. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;87

do mim' ac ianguinem percipere,cum pro ilk's foil's Chrifius fit mortiius.Et quia diabok'nonfunteiusmortis participes, ideo ad illos non eiTe didum. Hoc eftnbsp;corpus:Slt; Accipite,bibite,Hic eft ianguis meus. Proinde nil habet in ijs uerbisnbsp;Theophiltrs,quod nos inficicmur.

Sed tu eum hinc elicis ianguinem in facramento fumptum, square fanguini in cruce fufo.Primum hoc tile non dicit. Verum ipfé,quia tibi putas id utcuncßnbsp;commodum,fingis. At facito,ilium hoc fenfifle. C^uid nobis huiufmodifenteivnbsp;tia refragareturfNos enim non tantum æquamus ianguinem qui bibitur in Eu«nbsp;chariftia, cum eo qui fundebatur in cruce, fed omnino dicimus eundem efie,nbsp;Nonenim,dum orepanem ô^uinum in cœnacomedimus ÔC bibimus, ipiritu,nbsp;fide,ac mente alium fanguinem bibimus,quam in cruce pro nobis fufum. nequenbsp;aliud corpus Chrifti percipimus,quàm id,quod pro nobis datum eft in mortem.nbsp;Quid oportuitjubi fummû poifes uidcre confenfum,tantas excitare tragoediasc'nbsp;Curita gaudes fumo tuo,amp;L inani uerborum ludibrio tete iadrasf Putas denicpnbsp;tcuiciifCjCumTheophiiufingis dicere,fanguinem dominieademueritatebibi,nbsp;quafundebatur. Atidnepilo quidem nobis adueriaretur,etiamfià Theophilonbsp;diceretur: quanquam nihil file tale dicit. Neque enim ilium iftadicere, cum tenbsp;adco efie malæ fidei iæpc alias deprehenderimus, nifi eiufmodi uerba oftende«nbsp;ris,tibi fumus crcdituri. Fatemur alioqui, rem ipfam ita efle. Nâ ut uerè fanguisnbsp;Chriftifufus eft in cruce, ita nos ilium communicando uerè percipimus, Atfi ülumnbsp;hæc ad præfentiam corporalem referas,uelis^ eodem præfentiæ genere fangui-Pquot;S*lt;“'5®’V'‘‘nbsp;ncm adefle in cœna,quo adfuit in cruce,neq^ Theophilus hoc fenfit,fcripfir, autnbsp;fomniauit unquamgt;nec^ nosunquamdabimus.Nam in cœnapræfens eft quodnbsp;attinctad fidem communicantium : in cruce uero adfuitloco, Ô6 ut uos dicitis,nbsp;corporaliter. Quare uideris id ut confeftum alTumcrc, quod ôé controucrfum tunlitcr,nbsp;eftjôCpriuseuincendumfuit. Difce pofthac non tantum uerborum incaftumnbsp;fund ere, ut^ aiunt, aërem uerberare.

Chryfoftomum iam audiamus,in hom.Sj.fuper Mattbçum;Credamus itaq; Chryfoflomut. inquitjubiqj domino, nec^repugnemus ei, etiamfi fenfui, amp; cogitationinoftrae gt; gt;nbsp;abfurdû cffe uideatur,quod dicit, Supcret fenfum 2lt; rationem noflram, quaefo, gt; gt;nbsp;ipflus:quod in omnibus, QC præcipuè in myfterijs faciamus: non ilia, quæ ante » gt;nbsp;nosiacentjfolummodo afpicientes:fcd uerba quocp eius tenentes. Nam uerbis gt; gt;nbsp;eius defraudari non poflumus:fcnfus uero noftcr deccptu facillimus eft.Illa falfa gt; gt;nbsp;elfe non poflunt;hic fçpius,atc^ fæpius fallitur.Quoniam ergo tile dixit:Hoc eft gt; »nbsp;corpus meum, nulla teneamur ambiguitate,fed credamus, ÔÔ oculis intelledus j gt;nbsp;idperlpiciamus.Hæc funf,inquit Inconftantius, quæ populum docuit Chryfo= j gt;nbsp;ftomus:ne fidant fenfibusjfed adhxreant uerbo, licet fenfus eius abfurdus uidea j gt;nbsp;tur, QiiodtUm accidir, cum propria fignificationeaccipitur: non cum uerbum » gt;nbsp;domini uel metaphora, uel tropo diluitur, ita ut folam figuram corporis datam j gt;nbsp;intelligamus.Quod carnalium hominum iudicio bené cogruit: nempeutaliud gt; »nbsp;aliofignificetur, Si. ut figuram fui ipfius quis alteri det, flue edendam, flue con= gt; »nbsp;feruandam, Chryfoftomus, ut fides adhibeatur Chrifti uerbis, exigitut nulla j»nbsp;ambiguitate teneamur : fed oculis intelledus, eius, quod Chriftus dixit, ueritasnbsp;tem infpiciamus. lubet Chryfoftomus,ut uerbo Domini cedamus, credamuscpnbsp;illi dicenti : Hoc eft corpus raeum : licet hoc ab humano fenfu alienum uidea«nbsp;tur. Aequa petit Chryfoflomus.ideo^ nos illi paremus. ôf licet pané uideamus,nbsp;amp; uinum,illa tarnen corpus ianguinem domini, fuo modocredimus clfcjSSnbsp;prædicamus. Ilium autemmodum fenfus non uidet,nec^deillo quicqua poteft senfm ad intelnbsp;iudicare.Imofitantum fequercmur fententiam eius, in facramentis admodum ligentiâfacrao^nbsp;falleremur.Senfus enim aquam,tantum aquam diceret : panem S)C uinû,fimpli»nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;»óp«-«

88 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;P» M AR. D E F*fe N4 AD GA R«

citer panem 8C tiinum pronuntiaret. Ideo non fenfui, fed intelledui fi'de fn* fîrucîo, de uerbo dei aeftimanda committimus elemehta facramentorû quem» .nbsp;admodutn Chryfoftomus admonuit.

Credimus itaep, ôd oculis intelledus perfpictmus, Chriftû rebus fènfibilibua cJjryfofiomuf. tradere infenfibilia : quod ipfum docuit Chryfoftomus, cum fubijceret : Sic ôônbsp;5gt;inBaptifmo,peraquam,quæ res fenfibilis eft, donum illudconceditur. Quodnbsp;y J autem inea conficitur,regeneratio,fcilicet,amp; renouatio, intclligibile quiddainnbsp;» J eft. Qihd tibi uidetur,Gardinere Quæ Chryfoftomus dixit de £uchariftia,idnbsp;fimiliter ait fe habere etiam in Baptifmo ; ubi fî per aquam regeneratio, ÔC reno*nbsp;uatio quædam tribuitur, an ifta tu arbitraris in aqua realiter concludi, autlatita*nbsp;re in ea, aut fub eius accidentibus condi tquot; Sed audi, quid in Chryfoftomo fc*nbsp;quatur. Ipfedebebas integrum, nonmutilum afferre locum. At religio tibi cftnbsp;Cbryfoßomiif. fynceriter agere. Nam fi tu incorporeus elles, inquir, nude ipfaincorporea do*nbsp;,, na tradidiftet tibi. Quoniam uero corpori coniunda eft anima tua, infenfibili*nbsp;,, busintelligcnda tibi traduntur. Si uel mercedefuiflet à me condudus Chryfo*nbsp;ftomus, ut meæ fententiæ teftimoniofiio aftipularetur, nonpotuifletautcom*nbsp;modius,aut cxplanatius pro me dicere.

Et quoniam ilia homilia eius 85. tantopere delecftaris, hæc quoq? audito, Chryfofiomui. quæibifcribuntur: Ipfequoq;bibitex co,neauditisuerbisdicerent, Qiiidigi'nbsp;, , tuF fanguinem bibimus t” 8C carnem comcdimiist' ac ideo perturbarentur.Nam .nbsp;,, 5C quando prius dehis uerba fecit, multi folummodô propter uerba fcandalumnbsp;,, pafli fünf. Neigitur tunc quoq? id accideret,primus ipfe hoc facit, uttranquillonbsp;,, animo ad communicationekn myftcriorum induceret. Docemur iam hinc, uc*nbsp;tercm Ecclefiam in ipfo pane ac-nino haud fenfîlfc,realiter, comedi corpus Chi »nbsp;fti,SC bibi fanguinem eius: fed tantum in myfterio. Nam Chryfoftomus inquit,nbsp;Apofto'os potuine,auditis iilis uerbis,dicere:Quidigitur fanguinem bibimus;

carnemcomedimus Neitaexiftimarent, Chriftusipfeuoluitpriusbiberc, Nmo/K5’crfr= atcpcomedere,utillorum perturbationem, atep feandalum auerterct. Nemunbsp;Kfj» aut edit quippe mortalium re ipfa carnem fuam,5lt; fanguinem fuum potefteomederenbsp;nbsp;nbsp;'

Mt it)it, bibere.Quare cum ilium uiderentedere,acbibere,ô(^nihilominus integrumat^ menfam accumbere,fatis iam fentiebant, totum hoc negotium, ut fpirituale,nbsp;fidcm,ôf intclligentiâ,non ad dentes,non ad os,non ad uentrem pertinere.

Chryfoflcmui. At ulterius aliquante in eademhomelia pergamus. Nam quando dicunf,in , 3 quitjnimirùm hæretici) unde patetimmolatum Chriftum fuilïe, amp; alia mûltaînbsp;3 ¦gt; Myfteria hæc alferentes ora ipforum confuimus.Si enim mortuus lefus non eft,nbsp;3 3 cuius fymbolum,ac fignum hoc facrificium eftf Iam hic no ex mc,fed ex Chrynbsp;foftomo ipfo audis Inccftanti,quod nobis percaîumniam,6:'malitiofum odiutflnbsp;femper obqc’S’nerape Euchariftiam lymbolum, acfîgnum lefu elfe. Deind^nbsp;apparetChryfoftomumcumTertullianOjIrenæo, acalijs ueteribus confentirc,nbsp;Martionem, Valentinum cæteros^bærcticos,quincgabant, Chriftum ueramnbsp;carncm,ucrumcBCorpushabuifre,acuerèmortuum elfe, pofte argumêto duó^nbsp;Ai’EKcLrfri/ÎMgjj Euchariftia conuinci.Si enim hocfacramentum eftueri corporis,ueri^ faA*nbsp;probatur ucri= pj.^ cruce dati,ôc corpus Chriftijamp;Sfanguinê uerum fuilTe opor*nbsp;^^^^^°^^’^p„,tet:nififacramenrauch'muscoarguere mendactj. Vt enimft'gillaamp; literasfalßnbsp;guiiiii cbrijti. arguimus, ft res, quæ in illis ftgnifïcatur, nonitafuilTedeprehenditur.-ita facra*nbsp;mentanoftra piocul dubiomentirentur,nifîdominus ueramcarnem, uerûfafgt;*nbsp;guinem,uerum^ corpus habuerit,quç ilia teftantur eum pro noftra uita in crU-cetradidifle.

,, Verba Chryfoftomi,quæfubijciuntur, hæc ftint : Nam quoniamMartiofl, ,, ValcntinuSjManichæuSjeorum^ fequaces negaturi erant,hâc difpenfationeu*nbsp;inmc*

DEEVCHAR. PARS I.

in memoriampaffiomsjper hoc Temper itareducitmyfternim, utnemo non in^ , fanus feduci poffît.Ita per facratiffimam iftam menfam ÔC faluat, QC docet. lam ,,nbsp;indes Chryfoftomum docere,nos in facramentis inftrui de ueritate humanæ na=:nbsp;turæ Chrifti:non quod corpus eiusjaut fanguis reipfa dC corporaliter exiftant innbsp;pane SC uino præfentia: fed quod ueri corporis, ueri^ fanguinis Chrifti pro no^»nbsp;bis fufi fy mbola ÔC figna fint.

At dicit Inconftantius; Hoc non eft tarn fublimis cxcellentiæ,neque tantum j » fuperat noftros fenfus,utabfurdû uideatur,cxigaturcp fides,ut ei acquiefcamus. ¦}nbsp;Namnaturali hominum iudicio bene congruit,ut aliud aliofignificetur:5C ut figt; gt; jnbsp;guram fui ipfius quisalteri det,fine edendam,fiue conferuandam. Huius homi »,nbsp;nis malitiofam pertinaciam non polTum fan'smirari.Perpetuo nos audit refponnbsp;dere,in facra coena uerum Chrifti corpus, amp; uerum ianguinem dari : ac nos imanbsp;pudenter Temper arguit, quafi folam figuram tradicontendamus. Quod externnbsp;né datur,panis eft,SC uinum iam in facramentum conuerfum.’fed una menti pernbsp;fidem uerum corpus, uerusç Chrifti fanguis percipienda offeruntur. Quidnbsp;hie amplius quærisc’Anadperceptionem,quæ à mente per fidem fiat,praîfentia perceptionnbsp;corporis reouiriturtPutasnCjOro te, per tuam illam obfîrmatiffîmam obftinationbsp;netrijtotumanpotius dimidiumlacramecum pios homines incommunione ac= corporanbsp;ciperefNonaudebis certo fcio,quantumuis impudens,dimidiatum tantum ilîis non reqnirinnbsp;facramentum conccdere. Quib.enim alioqui totum dabisflmpijs f Nimis per^nbsp;iierfum id effet. At fi totum des, 6C figna concédas oportet, SC fignificata. Namnbsp;totum facramentum nonfymbolo tantum, aut re Tola confiât: fed utrunque in fe pijnondiminnbsp;comprehendit.Certè qui epiftolam ad aliquem fcribit,non tantum literas St ele= diatum j'edtonnbsp;nienta defcripta, fed ea, quæ per ilia fignificantur,offèrtlcgcnda. Vnde fi,qui acnbsp;cipit,non defiituatur intelh'gentia,quæ fignificantur, optime percipiet: neq; mi=nbsp;nbsp;nbsp;percipiui,»

nus carum ueritatem in animo fuo habebit, quam literas ipfas,quas in manibus tenet. Itacommunicandonifiquis ucrafyncera^ fidecarcat,utorepanemui=»nbsp;num^ fumit,ita percipit animo uerS corpus et fanguinem domini.Fatemur ita=«nbsp;Clue Gardinere,fenfum humanum ineo nouinci,quod quis fui fi'gurâdare pof=nbsp;fit,fed quod Chrifius unà cum figura rem defignatam fic per fuum fpiritu in antnbsp;»no imprimât, ut eâ recipicns inde pafcat, SC uegetet, atep excitetur in eo fides,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ß^nafa

totus Chrifto mirifice coniungat.Qua: humana figna hoc præftare queuntt’ cramentorum Quæ fymbola mudana ucl naturaliaita funt inftrumenta fpiritus fandi, ut per eußgnis uulgnrinnbsp;Chrifto quam arcftilTime iungamur, 6C uiuificemurt’Ifta tantnfidecrededa funt, prtefient,nbsp;fic mente pia percipienda. Hoc pado dixit Chriftus : Hoc eft corpus meum,nbsp;quod uellet poftea in coena panem inftrumentum efle fpiritus fanefii, ad uerumnbsp;corpus fuum animo SC fideinoftræcommunicandn. Ideoi^uerbo eius oportetnbsp;credereinecç illi ullo modo repugnare:quâuis hæc iàcramentorû uis, ut quç na=!nbsp;turam fuperet,non uideatur congruere tam uilibus elementis ; abfurduep uidea=nbsp;tutjper hgc tam abieCta deum uclle hominibus tam eximia dona communicare,nbsp;PatefaClum iam eft,ut arbitrer,quantum uerborum Gardinerus incalTumfude-tit.’ut^ fruftra fententiam Chryfoftomi addudam in nos detonauerit.

Sed aliam fententiam adiungit : qua fortalTe fperat ie magis, quam priori iu= Chryfoßornut. uaripoflè.Eauerô eft:Dixit,SCfimulrêconfecit,DixitaQt:Hoceftcorpusmeû. » gt;nbsp;Hæc in hom. 5’1, fuper Matthæum feribuntur : fed retfîius dtxiflem, no fcribunt.nbsp;QuiaInconftantius fraudefua, SC perfidia,omniacorrumpit,uitiat, SC truncat,nbsp;Plura uidit ibi eire,quæcotra le,quam quæ pro fe facerent.TamêCadeó eftimponbsp;tès)abftinere no potuir,quin duo falte aut tria uerba decerperet, quæ putauit ut^nbsp;cunep fibi fauere.Et certe fauerentnonihil,fi ita collocata eflent à Chryfoftomo,nbsp;Ut ab ifto referûtur. Ac ne uidear iftu deprauationis ac fycophantig temere aut

h 5

p; MAR, D E F E Tl. AD G A R.

, malitiofèaccufare, uerba Chryfoftomi difertèreferam. Sic ergo Icribit: Vis cot“« pus Chrifti lionorarcfNon defpicias ipfum nudum, Ncqj hic quidem in Ecc'e*nbsp;,, fiafericis pannis induas:fons autem frigore, acnuditateconfici negligas. Qu*nbsp;, enim dixit,Hoc eft corpus meum,2lt;rem firn ui cum uerbo confeciuidem dixit»nbsp;,, Efurientê me uidiftis,Sê non ribaftis; ÓC in quantum non fecilh's uni eorû mini^nbsp;y, morum,nee mihi feciftis.Hoc corpus ChriÜi nonamidu, fed anima mundacetnbsp;,, tè indiget:illud autem multa curajamp;^ diligentia eget, Fatemur,panem fadîû eflenbsp;corpus Chrifti, ut fçpius iam expofuimus:quia Chriftus de eo dixit,Hoc eft cornbsp;pus meum:SC quod dixit,cum uerbo ftmul compleuit.Sed obfecro te:quorfuiRnbsp;hæc Chryfoftomus protulitf Nonne utprobaret,ena pauperes effe corpus Chrinbsp;fti,uel potius Chriftum ipfumc* Certè is fuit animus Chryfoftomi ;idcoq; fub»nbsp;i ¦) iecit:Etidem dixit, Efurientem me uidiftis,amp; non cibaftis.Quado idem eft,qiiinbsp;dicit, SiC manet eadem eius authoritas, utrobiq; concedenda eft eadem ueriias.nbsp;Vtep panis eft corpus Chrifti,quia ipfe dixit : fie pauper erit corpus Chrifti,quianbsp;idem dixit.Quam hic inueniesrimam ad elabendumt'An dices pauperê ahquonbsp;modo efle Chriftû,aut corpus Chriftif Identidem reipodeto tibi ipft,aliquo mo*nbsp;do panem efle corpus Chrifti, Etnearbitrcris,le(ftor, Chryfoftomû in ea hoiuinbsp;lia hoc leuiter urgere,fi ea quç fequuntur legas,per te ipfum uidere poteris,quonbsp;ties idem répétât, Ideocp ne mêtiriputaretur,fipauperemautChriftum3autcor^nbsp;pus eius diceret,ilia conftrmationefua uerba prçmuniuiuQuidixit,Hoc eft cornbsp;pus meum,et rem fimul cum uerbo c5fecit:idem dixit,Efurientem me uidiftis»nbsp;Quæ uerba Inconftanti,tu,quæ tua eftbona fides, hoc modo citafti:Dixit,amp; fi“*nbsp;mul rem confccittdixit autem,Hoc eft corpus meum. Id ego fi tam indigné tuli»nbsp;quirem beneperpenderit,credo,mecum non expoftulabit,

nieronymtit. Hieroftymus adhucuocatteftis ad Hedibiam quæftionei.quifîcait: Nos 5, autem audiamus, panem quem fregit dominus, dedit^ difcipulis fuis, efle cor”nbsp;3 ï pus domini faluatoris : ipfo dicente ad eos, Accipite, ÔC comedite, hoc eft cor”nbsp;3 3 pus meum : Et calicem ilium efle, de quo item loquutus eft , Bibite ex hoCnbsp;3gt;omnes : Hic eft fanguis meus noui Teftamenti, qui pro multis effiindetur.nbsp;3 3 Quis dubitat Hieronymum, addit Inconftantius, de ueritate carnis ôô fangui*nbsp;3 3 nis fentire, cum dicat : Nos audiamus f Videlicet à rèliquis fenfibus prouO”nbsp;3 3 cans ad auditum. Nam fideles quod audiuntde domino, credunt. Ergo audia*nbsp;3 3 mus, inquitHieronymus, panem quem dédit dominus efle corpus ftium. S»

’ ’ eadem qugf ftione a.ad Hedibiâ inqt: Afeendamus eu domino in cœnaculQ ma* ’ ’ gnum firatû atep mundatû, ÔC accipiamus ab eo furfum calicem noui Teftam^f’nbsp;5 ’ tin'bi^ cû eo pafeha célébrantes inebriemur ab eo uino fobrietatisnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Certè

eft,quod nos prædicamus:no in ipfo pane delitefeere corpus Chrifti, neep in ni” no eiusfanguinêtfed furfum afcendendû efle mente, ac fide ad cœlum,ubi Ch*quot;’nbsp;ftus eft,quô fpiritu ijs alimentis potiamur, illisœ alamur ad aîternâ uitâ, Supef^nbsp;uacaneS aût efletnûc repetere,nos quoiç ChriftS fenfifle de uera carne,ac denbsp;ro fanguine, cû diceret,Hoc eft corpus meû:8C,Hic eft fanguis meustaltercatio”

• DEEVCHAR. PARST. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;91

Poft Hi'ei'or.ymum Cyrillus eft audi'endus:qui fuper lohanncmlibro 4. ca= Cyrillut. pite 14. fi'c ait : Oportebat igitur fidei primùm radices in animo iacere, deinde,,nbsp;il!a (^uaercre,quæ homini quærenda funt. Illi ueró antec^uam crederent, impor;,,nbsp;tiinê quærebant.Hac igitur de caufa dominus,quomodo id fieri poftet, non eno,,nbsp;dauiufed fide id quaerendumhortatur.Sic credentibus difcipulis fragmenta pa=,nbsp;nis dcdit,dicens:Accipite 06 manducate:Hoc eft corpus meumXalicem etiam,,nbsp;fimiliter circuntulit, dicens: Bibite ex hoc omncs : Hie eft calix fanguinis mei,,,nbsp;qui pro multis effiindetur inremiftionem peccatorum. Perfpicis, quia fine fide,,nbsp;quærentibus myftertj modum nequaquam explanauit.Crcdêtibus autem etiam,,nbsp;non quærentibus expofuit. Ex his Gardinerus elicit, proprio fenfu Cyrillum,,nbsp;uerba ilia domini accepilTejHoc eft corpus meû.-hoc enim ilium fibi uelle,Chria!nbsp;ftum incœna fuis Äpoftolis modum fuæ carnis manducandaîtradidifte. Priusnbsp;de uerbis Cyrilli difterendum: pofteà de Gardineri arsumentatione dicendumnbsp;candum.Nam Chriftum uidebant integrum,laluum,SC accumbentê,edentem^nbsp;priori loco ex eo quod illisporrigebat. Cumitacj rem fie agiuiderent, fuiffencnbsp;plufquam ftipites fungi Apoftoli,fi putaftent, carnes Chrifti realiter ibi di=inbsp;ftribui. lam fentiebant myfterium efie,quod tradabatur, ôf panem ilium eor=snbsp;porisincrucem tradendifacramentum efte. Vnde carnes Chrifti,amp;fanguinemnbsp;illius,quibus redemptus eft mundus, fide comedenda amp; fpiritu, mente^ com-prehendenda ôf ampledenda, certifsimècognofcebant» Infexto uero capitenbsp;Iohannis Chriftus hoc idem docuit. imó ilia uerba funt eorum,quæ pofteà in cœnbsp;nagefta funt,uera plenacp interpretatio, Sed Cyrillus putat rê tunc non fuiffenbsp;patefadath.EftOjfed id referendum eft ad incrédules Capernaitas, apoftatasnbsp;difcipulos. Illi enim cum fi'dem non haberent tjs quae à domino dicebantur,nbsp;ilicômurmurarunt,ÔCabierunt,Atfiuerbaferuatorisexpendiftènt, ibiquoquenbsp;manducationern hanc fpiritualem,animi ac fidei efte,animaduertiflènE Quodnbsp;idem pofteà in CcEna,ut expofui,quàm apertifsimè declaratum eft.

Sed cur ifte tarn fubtilis Slt; diligens ponderator uerborum Cyrilli difsimu« Et,quod ab eo prudentifsimè dicitur : Sic credentibus difcipulis fragmenta pa=,,nbsp;nis deditjdicens: Accipite 06 manducate : Hoc eft corpus meumc' Adeo premia,,nbsp;tur tjs uerbis,Gardinere,ueftra tranfubftantiatiOjUt prorfus non pofsit confifte=nbsp;te.Cum dominus dixiftet,aut diceretiHoc eft corpus meum,quid Apoftolis dinbsp;ftribuitc'Nos dicimus,panem.Tu hoc,uthærefim auerfaris peftiferam : neepuisnbsp;nos audire. Saltern audias Cyrillum, ilium inquam ipfum, quern obtrudis no=nbsp;bis,quemcp nos tantopere audire iubes.Tu, inquam,uicifsim ilium audi. Namnbsp;quod nos dicimus,id ille apertedicit.Quid autem dicitfquot;Credentibus difcipulis,,nbsp;fragmenta panis dedit. lam Cyrillus nobifeum hæreticus eft. Quid hie faciet,,nbsp;Inconftantiusc'Quidc’ Ab ingenio fuo minime difeedet. Rem, quæillius impu»nbsp;dentia eft,fortiter difsimulabit.Nam in hoc ftratagemate tarn diu fe exercuit.Etnbsp;fane in uniuerfa ifta difputationehocgrauifsimolaboratincomodo, ut nullumnbsp;patrum teftimonium pro fe afferre queat,quin ipfe eo uehemcnter,Slt; palam uasnbsp;pulet. Sed ea eft eius ambitiofa patientia, utmalitiftas ferre quantumuis durasnbsp;plagas,quàm uideri inermis.Ita fit, ut quando in hoftes aliud non poteft, ea telanbsp;iaciat, quibus illi uel nihil, uel quàm minimum uulnerentur: ipfe uero penitusnbsp;eonficiatur.

Stat igitur à nobis Cyrillus, ÄT panis fragmenta Apoftolis diftributain Cce« naconfirmât;06 deillopane dixiflèChriftum;Hoc eft corpusmeum. Videtur

P‘ M A R» D E F E N. A D G A R*

Chryßppiti. fgttur Tnconfianti'o idem accidere, quod Chryfippot de quo Galenus libre GalctiM, plac/tis Hippocratisjôô PJatonis,ita fcribit:Et Chryfippo contrajquàm uelifjac»

gt;’ cidere uidetur.Nam dumab argumentis rei,quç à natura ipfiusdifquîritur,con t) tinue receditjôC rhetorice magis^quàm pbilofophicè,in teftium muititudine ui‘

* gt; dforiam ponitjab ipfîs,quos eitat,proditur.

5 » Sed de uerbis Cyrilli (atismunc uideamus,quid ex ilÜs ifte col’igat : Chrifi« J 5 (cilicet propria fîgnificatione ea ucrba pronuntiafle : Hoc efr corpus meum. btnbsp;qua euidentia colicdio haîc,quæfo,nititurîQi.ioniam,inquif,Cyri'Ius interpre*nbsp;tatur dominum incœna modum manducationisfuaecarnis tradidiffè, ItaneC S*nbsp;Çhriftusin Cœnaoftendendofeaccumbentem,iàluum5integrum,nc{^ àfuofianbsp;tuconfueto dimotum,docuit Apoftolos, utnihilominus carnem fuam ederenGnbsp;amp; fanguinem fuum biberent,nônne aperte illis patefecitjfpiriiusjmêtis, ac fideinbsp;banc acTtionem elfe : atc^ ob id corpus fuum tradendum, amp; fanguinem funden*nbsp;dum,ad panem amp; uinum,quemporrigebat,metaphoricè cfle accommodanda:nbsp;non autem realiter autpropriè,ut uultlnconftantiusf Quare bine etiamapp^nbsp;ret,ex fundamento iplb,quod affèrt,non id,quod maxime uult,concludi: fed idnbsp;potius,quo ipfe maxime redarguitur. Certè prudentiledoritamineptam fud”nbsp;lem^colledionem Inconftantiusproponerenon debuit:fcd illam potius feriia*nbsp;redomifuisillislapideisôilplumbeis adulatoribus,quife quæcunq^ilie crepar,nbsp;fingunt attonitos admirari»

Cyrillic, Verùm,neputemus Cyrillum aliter exiftimaffe,aliud eius tefîimoniumfub ,, tjcit ex libre ii.iuperlohannem cap.yS.ubiait: Quod autêmyfticæbencdidîio’nbsp;,, nis communie refurredïionis Chrifti quædam confefsio eft, ex ipfius uerbis pr®nbsp;,, batur. Fradîum enim panem diftribuebat dicens : Hoc cft corpus meum, quodnbsp;,, pro uobis tradetur in remifsionem peccatorunuhoc facitein meam commemo^nbsp;,, rationem. Participatioigiturmyftertjuera quædam confefsio, amp;: commémora*nbsp;tio efî,quod propter nos,SC pro nobis,dominus SC mortuus fit,SC reuixerir:SC d»

,, uina nos benedidione propter hæc replet. Fugiamus igirur incredulitate poft ,, taöum Chriflüut firmiatq^ ftabiles ab omni longe ambiguitate inueniamur. Cynbsp;,, rillus, inquit Inconftantius, tamcertam 5C ueram Chrifti præfcntiam in facra*nbsp;memo docet, ut ilium, qui communicant, ibi à refurrediionetetigifledicantut'nbsp;y i Of* talt;ftus,quemadmodû in Diuo Thoma,fie ctiam à nobis omnem de Chrift*nbsp;J, refurredïione hæfitationem expellat. Hoc rurfus huius patri's teftimonio nosnbsp;nihil Içdimunfed incenftantius ipfe grauifsimè uulneratur:quia nos paninbsp;mus attribui nomen corporis Chrifti,tum quod fit eius facramêtum,tum ctiaf’nbsp;quod illo tanquâ inftrumento quodâ mens noftra 6C fides excitetur, ad corpt’® 'nbsp;Chrifti apprehendendû.Ideo facile dabimus corpus Chrifti tangi, dum cómiin^nbsp;camus : quia panis tangitur,quem Chriftus cfte uoluit fui corporis facramentß»nbsp;At ifte,qui fub accidêtibus panis ÔCuini,claudit corpus SC fanguinê domini,dl*nbsp;Senfui nullo cat nobis uicifsim, quomodoifta tâgau Senfusnoftros autfubftantiâ dieet atnAnbsp;ww(io cor/nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;geve, aut fubftantiæaccidentia. Nulls enim corpus alia ratione tadî.ui fubiacet'

c ƒ!/ {rfWtrtz Qpçjvjet enim,fi percipiatur fenfu, uel ut eius traCîetur fubftantia, uel faltem fubftantiæ illius accidentia. Verùm in Euchariftia quis dixerit,propriam corpj’nbsp;ris Chriftifubfta'.tî'am fenfu percipif Deaccidentibusuerô quiddicemusCH*nbsp;guram corporis Chrifti,membra,colorem,pondus,humorem, calorem, ficcit^*nbsp;tem nullus deprebendit fenfus.Imô potius,ut præfiigiatores ipfi fatentur, pani^nbsp;accidentia tantum occurrût fenfîbus.Qiiare nullo modo fenfus dicipoteft attin*nbsp;gere corpus Chrifti. Proinde nos, qui metaplioricis utimur interpretation**nbsp;bus,prôptè fan's, dilucideœ uerba Cyrilli excipimus. At ifti proprietatis uind**nbsp;cesgt;

deevchär. Pärs i. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;9}

ces, omnium tioporum maftyges, proférant, obfecro,machinas amp; ftrophasj quibus ex tantis anguftijs poffint portenta fua expedite,

Taceo adhæc,CyrilIum ijs uerbis conftanterafRrmare.Chriftum, cum dice* retjHoc eft corpus meum,difcipulis fradum panem diftribuiffe, Hic ego ap«nbsp;pcllo Inconftannj mei in fcrutandis uoculis anxiam, morofam fubtilem^ dili=nbsp;gentiam,Sifradusdiftribuiturpanis,ubieft TransfubßätiatiöfManecpanis, 6Ónbsp;fradusmanet, ut Cyrillus dicit:Inconftâtiusaûtcum Transfubftantionem per«nbsp;petuo nobis obtrudatjfuis ipfius armis ita deniqj impeditur,utnifi,quemadmo«nbsp;dum folec,per tenebras euadat,rimaad elabendumnuila ei relinquatur,Nam utnbsp;olim Midas,quemadmodum fabulantur poëtæ in aurum omnia uertebat, quænbsp;tetigiffèf.ita quæcunque patrum dida ifte pro fua caufa in medium proferre ponbsp;teft, ea inter manus eius itafubito immutantur, ut noniani in hoftem, fed connbsp;tra ipfum citata uideri poffint,

Auguftinum nunc audiamus:quêifte experiri unit ecquid pro fe faciat.Hgc eius uerba funt in Pfal.55.Et ferebat,inquit,manib. fuis.Hoc uero, fratres, quo=,,nbsp;modo fieri pofTit in homine, quis intelligat Quis enim portatur manibus fuis,nbsp;Manibus aliorQ poteft portari homo:manibus fuis nemo portât. Qiiomodo in=,,nbsp;telligaturinipfoDauidfecundumliteram,noninuenimus.In Chriftoantinue-,,nbsp;nimus.Ferebatur enim Chriftus in manibus fuis, quado comcndans ipfum cor,,nbsp;pus fuû aic,Hoc eft corpus meff.Ferebat enim illud corpus in manibus fuis.Ipfa,,nbsp;efthumilitasdomini noftriIefuChrifti;iplamult5commendathominibus. Au,,nbsp;guftinus,inquit Incoftantius,inteiligit,Chriftum fecundu literam porta ftè fe ma,,nbsp;mbusfuis.(^uod,nifi uerba ilia Chrifti, Hoc eft corpus meû, proprio fenfu accF,,nbsp;piätur,ex illis no probauit. Per hac loquutionê,ad literâ, Auguftinus nil aliud,,nbsp;*ntelligiuoluit,quàm iuxta hiftoriä. Contenditcp, Dauid, ft eius hiftoriâ fequa-mur,qua diuinæ literæ tradunt,illum nunquâ fe manibus fuis geftafle: ideo^ ti»nbsp;tulum Pfalmi ad ChriftS referendum ftatuit : quonia ilium fe geftafte fuis manibus,no quidem abfolute,fed certo quodâ modo,poteft ex Euangeliftarû hiftorianbsp;demoftrari: quia manibus fuis geftauit panem,quern in cœna corpus fuS dixit.nbsp;Etidco Auguftinus prudenter loquit,cu aitin fecunda concione fuper eundem A«jKjl.Winbsp;eundem Pfalmû.55,quod iftedeinduftria ditfimulauitÆtferebatin manib.fuis,nbsp;Quomodo ferebatur in manibus fuisfQiiia cucommendaret ipfum corpus fuff,nbsp;fanguinefuum,accepitin manus fuas,quodnoruntfideles,ÔCipfefeportabatnbsp;quodâmodo cff diceret. Hoc eft corpus meff.Hoc fane pofterioriloco diuus Aunbsp;guftinus exponit,quid priori loco intellexerit. Accepit in manus fuas, inquit,nbsp;quod norunt fideles à domino incœnafuifleinmanib.acceptff: id plané, quodnbsp;Euangeliftç commemorant.llli dicunt, Chrifium accepilTe panem in manibus,nbsp;gratias egi(re,fregifte,atqj Apoftolis diftribuilFe.Nil aliud nolTe queunt fideles,nbsp;Chriftum in manibus accepifte, cum Euangeliftæ,quibus maxime credendumnbsp;eft,ita fcripferint.Et quia Cliriftus fecit ilium panem facramentff fui corporis,ôënbsp;ilium corpus fuum appellauit, ideo fubdit Auguftinus,ilium fe fuis manibus genbsp;ftalTe ,non quidem fimplicitcr, fed quodam modo.

Eat nunc Inconftantius, 6ë alios aduocet fibi teftes: quortia Auguftinff præ=« fertim in hac re parum propitium liabebit. Ex quo quid poftea citet ex quodam ’nbsp;ièrmoneDe quarta feriaca.6. non multum deberem eflè Ibllicitus: cff libellus ilnbsp;le ad Auguftinff nihilpertineat. Sedutut id fe liabeat,me tarnen non piget audi= At/ga/îi/iw.nbsp;te,quid ibi fcribat.Menfa fponft tui panem habet integrum,2lt; calicem faneftum:,,nbsp;quem panem etfi fratftum, ôif comminutum uidimus in paflîone, integer tarnen,,nbsp;rnanfit in ilia fua cum pâtre indiuidua unitate. De ifto pane,6C de ifto calice dice,,nbsp;bat idem dominus:Panis,quê ego dedero,caro mea eftpto facculi uita ; ôf calix^,,

P« MAR, D E F E N. AD GAR»

,, quem fandi'ßcauerOjfanguis meus cft,qui pro uobis effundetur in remi'fllonetU ,, peccatorum. Nunc audiamus, quomodo fophifta uerbis tjs aburatur. Patetji'rt*nbsp;,, quitjhinc Auguftmura fentire,uerbailla Chrifli, Panis,quem ego dabo,ad cce-,, nam pertinereïS^uerba Chriftiin cœnaillorum uerborö fenfum referreiutcun»nbsp;,, Chriftus diceret. Hoc eft corpus meum,carnem fenferit, non corporis fignram.nbsp;Qyiod atunetad Auguftinigt;uel alterius cuiu(piam,quifquis ille fuenc,uerba,iii^nbsp;Ecclefîç orthodoxç fidem commendat: dehorratur^ pios,ne cü ha;reticis com'nbsp;inunicent : quod illi Chriftumnon finerent efleintegrum : fedeum munlarenc,nbsp;frangèrent,QC à patris unitate diuiderent. Huius autem fceleris Arrianos, Ma-nichæosjôô confimiles baereticorum peftes accufat. Ad menlam, amp; cómunio'nbsp;nem fandæ Ecclefîæ aduocatcredentes : nâ eins menfa panem,fnquit,habetiii'nbsp;tegrum.Nam in facramentis prædicatur Chriftus,non à patre diuifus,uerùm ibnbsp;li confubftantialis. Fraóusquidem eftquoadnaturam humanam, in paflïonGnbsp;cum anima diuulfa eflet à corpore: nihilominus per naturam diuinam cura pa'nbsp;tre manfit, in unitate indiuidua coniundus» Hucufque fcrupulus nullus eönbsp;in fis uerbis,quæ Auguftino afcribuntur.

Nuncidfupereft,utuideamus,an uerba illa domini lobannis 6. Panis, quefl* ego dabo,caro mea eft,quam dabo promudi uita,fpe(ftent ad cœnam. Siadct^nbsp;næ facramentû bæcomninô fpe(ftanr,ô(f aliter exponi non pofrunt,quidfacienigt;nbsp;qui mortui funtChriftifideles, priusquam comunicarepotuerint ad facrâmeii’’nbsp;famCCertè multi martyres prius obtrûcati funt,quàm eis ad Euebariftiâaccede'nbsp;re licuerit. Atephodièpermulti pueri, SCadolefcentes Cbriftiani prius moriunï»nbsp;quàmillisfacra communioexhibeatur. Certèiftosomnes neceflèeft arternuf”nbsp;côdemnaritpræfertim cû Chriftus poft ea uerba ftatim fubiccerit: Amen,amen,nbsp;dicouobistnifi ederins carné fîlfi hominis, ÔC biberitiseius fanguinem,no habe'nbsp;bin's uitâin uobis.Qija rationeaddudus eft Auguftinus,!« credidcritjUelinfefnbsp;tibuSjCÛ effent baptizati,ftatimdanda elfe Euchariftiam, Qiiod cû Papiftaeno*nbsp;ftri hodiè no fentianquideant quid agant,cS afférant, Cbnftû in lohanne omni'nbsp;noloquutS effe de Eucharififa.Q.uid aliud haec dicendoaffequuntur, nifi utim*nbsp;prudentes fe ipfos conficiat in laqueûc' Nobis ueró hic omnia funt in tuto.me«?nbsp;redargutionc,autlaqueosul]osformidamus. Nâfermonem ilium (panis,quemnbsp;cgodabojcaro mea eft,quem ego dabo pro mundiuita) ad mortem Chrifti refe'nbsp;rimus.Corpus quippe iiîius in crucem datû,cS à nobis uera fîde percipit,nofi^nbsp;eft panis,qui nos ad uitam æternâalit,condonatione peccatorû fuftentat,ÔC me'nbsp;ritorum,donorûcp domini lautifîîmo fucco nos iinpinguat. Si Chriftus in ee^nbsp;na,quemadmodum ifti uolût, illam promiftîonéimpleuiflet,quid amplius cui” *nbsp;mon' oportuitf'Homines enim per illâ ipfam carne,fi eâ in fàcramêto perciperéGnbsp;poffent habere uitâ.Morte non amplius opus erannifi hominibus uita fuiflètbi^nbsp;danda, Sed tarnen propter mâducationis genus, quo fideles corpus Chrifti e*nbsp;dût,uerba illa nos quoqifolemus aliquo modo ad fàcrâ ccenâaccômodare.Qu*’

ectur,oftendat^qin'd manducatio fpirituah's corporis Chrifti conférât: né

DE EVCHAR. PARST. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;9^

credcntnim. Incœna domini cadem caro aftantibus comedenda per fidem pro polita elijfigm's panis Sgt;C uini additi's.Hæc adeo lucida funt ÖC clara,ut viel à puenbsp;rïsqueâtintelligi.Solùm Papiftæumbraticihomines,qiütenebrasinoculiscira'nbsp;cumferuntjhic cæcuiiiint,£v in l'pfo meridie palpant,

Euthymivim quocç habet Inconftannus,quem obijciat^in MatthæS cap. 64.

Itaqj ficut uetus teftamentum hoftias fangm'nem habebat, ita SC nouum, cor^, t pus vhdelicet èC fanguinem domini.No dixit autem. Hcc funt iîgna corporis SC j snbsp;lànguinismei:fed,Hçc funt corpus meum,SC fanguis meus. Oportet ergo non,,nbsp;adnaturam eorum,quar proponuntur,afpicere,fed ad uirtutem eorum. (^uem=,,nbsp;admodum cnim afltimptam carné fupernaturaliter deificauit, fi ita loqui liceat, ,nbsp;ita SC hæc ineffabiliter trâfmutat in ipfum uiuifîcum corpus fuum,SC ipfiim pre. ,nbsp;tiofum fanguinemfuum,SCingratiam ipforum, Sophifta fubijcit : Hic Euthy=,,nbsp;miusnonfolùmconfirmâtfenfum uerborumproprium, fed uerbis apertisex=,,nbsp;dudittropum:cum dicitur,Non funtfigna. Si Euthymius fimpliciter cft intelli,,nbsp;gendus,cum panem Si. uinum dicit,in coena non elfe figna,pugnat cum cteterisnbsp;patribus. NamBafilius ifta dicit MmTumi:., ut fuperius oftendimus. Et Augu= Baßliuf.nbsp;fiinuscontra Adimantumlibro i.cap.ii.Non enim dominus,inquit, dubitauitnbsp;dicere,Hoc cft corpus meum,cum daret fignum corporis fui. Et idem in libro^“quot;”^^^*nbsp;?. De doctrina Chriftiana cap.ié.fcribit bac de reifîgura eft ergo,præcipiensnbsp;fionidomini eftecomunicandum,ôCfuauiter,atqjutiliter recondendum in me=nbsp;moria,quod pro nobis caro eius crucifixa SC uulneratafit. Idem in cxpofitionenbsp;pfalm.j.Iudam adhibuit ad cÔuiuium, in quo corporis SC fanguinis fui figuram »,nbsp;difcipulisfuis commendautt. AduerfusMartionem libro 4. idem teftatus eft 31nbsp;Tertullianus,diccnsiAcceptum panem, ÔC diftributum difcipulis corpusnbsp;ilium fccit:hoc eft corpus meû dicendo,hoc eft,figura corporis mei. Ambro= Ambroßut»nbsp;fills ctiam hicfiguram agnouit,cum dicat in Iibro,de rjs qui initiantur myfterfjsnbsp;cap.g.Ipfeclamat dominus Iefus,Hoc cft corpus meum. Antebeneditftioncm,,nbsp;uerborum cœleftium alia fpecies nominatur:poft cofecrationem corpus Chrifti,,nbsp;fignificatur. Idem lib.4,de Sacramentis cap.S.Facnobis,inquit,hanc oblatio= Ambroßm,nbsp;nemafcriptam,rationabilem, acceptabilem, quod eft figura corporis ÔC fangui.,,nbsp;nisdomininofîrilefu Chrifti. Verbis his prodit Ambrofius in Canonefuofa-,,nbsp;cramentum Euchariftiæ figuram efte nuncupatum. Idem in libro 6.de Sacra Ambroßuitnbsp;mentis cap.i.Ideo in fimilitudinem quidem accipis facramentum, fedueræ na= j gt;nbsp;turæ gratiam uirtutem^ confequeris. Qviod fuprà dixerat figuram,hic fimilitu= gt; jnbsp;dinémuocat. EtinepiftoIamadCorinth.priorcmcap.il. Teftamentumergo33nbsp;fanguineconftitutumeft:quiabeneficrjdiuinifanguis teftiseft: SC in cuius ty=nbsp;pum nos calicem myfticum fanguinis ad tuitionem corporis SC animæ noftrae ’nbsp;percipimus. Hicquoq;calicemfanguinis, autteftamenti nominattypum. Et’’nbsp;Chryfoftomus homil.gj.fuper Matthçum,Si enimmortuuslefus non eft,cuiusnbsp;fymbolumacfignum hoc facrificium eftc Ad hæc in epiftolaad Hebræos ho=nbsp;milia 17.H0C autem facrifi'cium exemplar eft illius. Ätcßinpfalmia.fcribicVtnbsp;quotidiein fimilitudinem corporis SC fanguinis Chrifti panem SC uinum fecun ^chryfoßomuttnbsp;dum ordinem Melchifedech nobis oftenderetin facramento. Dionyfius de Ec Dionyfim.nbsp;clefiafticahierarchia cap.j.Perucnerabiliafigna Chriftus fignatur, ac fumitur.,,nbsp;Origenes inLeuiticum cap.ic.homil.y.tracftans ilia uerba: Nifimanducaueri»Ori^ener.nbsp;tiscarnemmeam,SCc.inquit: Agnofcite, quiafiguræfunt,quæindiuinis uolus» jnbsp;minibus fcriptæ funt:SC ideo tanquam fpirituaIes,SC non tanquam carnales exa gt; gt;nbsp;minate,SC intel'igite,quæ dicuntur. Si enim quafi carnales ifta fufcipitis,lædunt 3 »nbsp;nos,Sc non alunt.Eft enim SC in Euangeltjs litera quæ occidit. Non folùm in ue= 3 gt;nbsp;teri teftamento litera occidens deprehenditwqeft in nouo teftamento litera,qug j ,

Necnon in libro i.deDo0rinaChriftiana,cap,5. Sacramento corp“’

lib,3:.cap.4.Apoftolus potuitfignificando pradicare dominS lefum Chriftui”» jj aliter per linguam,aliter per epiftolam,aliter per facramentum corporis 6«^ f^”'nbsp;Auguflinui. guiniseius. Ad hæc idem in libro Sentential urn Profperi, Slt; habetur in Dt''

fuomodô nominatur corpus Chriftitcum re uera fitfacramentu corporis Cht** 3 3 fti. Vocatur^ipfa immolatio carnis,quæ facerdotis manibus fit,Chrifti pafs’^,nbsp;3 3 mors,crucifixio, non rei ueritate, fed fignificante myfterio. Qua Auguft““’*

lefte inquit facramentum,quod uere reprafentat Chrifti carnem, dicitur corp^ ,, Chriftiffedimpropie. Vnde dicitur, Suomodo.-fed non rei ueritate, fed fignift*nbsp;cante myfterio.Vt fitfenfus:Vocatur corpus Chrifti,id cft,fignificat. Gelafii’^nbsp;,, prætereàcontra Neftorium amp; EutychenffmagoSCfimilitudo corporisnbsp;guinis Chrifti in adione myfteriorum celebratur. Beda in Lucam : Chrift^nbsp;33 pro carne SCfanguine agnifuæcarnis fanguinis^ facramentum in panis acu*”*nbsp;Bfrtrrfww, figura fub ft ituit. Bertramus denicpdepane,quiàfàccrdoteoffertur, loquef^nbsp;’ ’ aicQuia panis ille,uinumcpfi'gurate Chrifti corpus QC fanguis exiftit. Et 'nbsp;» ’ In pane illo non folum corpus Chrifti, uerum corpusetiam in eum credentisp*’nbsp;Btrtramui. puli figuratur.Et mox:Corpus Chrifti,quod in Ecclefi'a per myfterium gerit“^*nbsp;3 3fecundum quendammodum corpusChrifti eftè cognofcitur: ô6modus iß«**’nbsp;3 3 figura eft, Sé imagine.

Hæc fufius hoc loco à me fcripta funt,cum ut prudens ledor intelligat,«“’^’ qui dicuntin facramêto Coenæ figura m non effe,quàm ort!iodoxis,ueteribus^nbsp;aduerfentur,qui fecus,quemadmodum iam oftendf,fcripferint, confirmario**?nbsp;fuo apertifsimo teftimoniottum ut orbis uniuerfus intelligat,quanta iniurianbsp;Inconftantius pafsimtraducat,id^nonfolum odiofè,uerùm etiam fineullo*”^nbsp;do, ut eft loquaciter litigiofus, appellet^ figuratores, troporum inuentor«Srnbsp;fignorum aftertores. Hæc eadem fi patres no fenfiffent,dociriffent, fcripfifl^**^nbsp;pro fua libidine potuiffetaduerfus nos aliqua faltem cum fpecie pietatis hoi”^nbsp;num animos cócitare,quafi primi omnium uoluerimus piano fenfui uerbor^*”nbsp;domini obfiftere. At cum à nobis ftêt diuinaeliterae cum primisjdeinde

DE E VC HAR. PARS h nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;y

tantuscœtuspiorum patrum,quid ah'udfuo tantoconatu eft aflequutus, quàm utoftenderefjfem re fn'gidaScftultè QC fruftràcaluïlTec'

Aft huic Euthymio quid faciemus lt;; ÔC pauculis quibufdam altjs,cum di'canc hicnon figna effe necp figuras corpon's,amp;: fanguinis dominiï Iftis equtdc,ne fornbsp;mula cadant, cum alijs proceribus theologis modo loquendi cotrarrj ui'deâtur,nbsp;liac rationefuccurrendum cenfeo : ut intelligamus eos inficiari talïa figna, ôc ta=nbsp;les figuras in Euchariftia efle,quafia tn ueteri Tefîamento fuerût.llla enfm Chrt Patres ciuinenbsp;ftumfîgnificabant uenturum effe:hæc ïam datum teftantur.Illa fuerût obrcurio=S‘^fitM Euchanbsp;ra.hæc fünt multô cJan'ffîma, Vel fortaflîs id uoluerunt falubrïter admonere,nbsp;nonhic eflc figuras nudas,autè triuio,quæ,fcificet, nihil uirin habeât,nullum^nbsp;moments adfalutem.Si fieinteüigant,nos quo^illis afientimur:iftis enim fymnbsp;bolis fpiritus iàndus utitur ad noftram fidem excitandam,qua uerS corpus, uenbsp;riimq3 fanguinem Chrifti apprehendamus, ijs fpiritualib.alimonqs fpiritualianbsp;ter ad æternam uitam nutriamur. Non funt ergo ha:c facramenta tantum figunbsp;ræ,nonfunt figna prophana,no funt uulgaria fymbola. Vndeadiecit piè,ac prunbsp;denter Euthymius,nos non oportere ad rerum,quæ proponuntur,naturam afpinbsp;cere,fed ad illarum uirtutem. Hæc aûc uis, quâ debemus attêdere, illaeft,quamnbsp;fpiritus fandusper hæc, ceu perinfîrumenta iam à filio dei præicripta 6lt; dcfi=nbsp;nita,in ufum Ecclefiæ fug declarat,SC exerit: uirtus^ ifta maxime in nobis effianbsp;cax eft ex ueritate fi'gnorum,amp; rei fi'gnificatæ animaduerfîone.

Et ne dubitemus, paném nbsp;nbsp;uinum, creaturas alioqui uulgares, à fiio prifti=

no ufu,ô6 prophano ftatu, ad hanc transferri tam excellente ôô nobilem funtfîio nem,ut organa fpiritus fandi fiant,Euthymius dicit, hoc ea uifiltj dei fieri pofle,nbsp;quaille naturam humanam fibi in eandê hypoftafin aptauit, eamcp à gradu cornnbsp;munium creaturarumad intimumdeicofortium tranftulit. Quod autemiftainQuidßtek^nbsp;uiuificum corpus, 5ó pretiofum fanguinem tranfmutari dicit, id de facramento mentain cor-corum exponendum eft : uel dicendum, eum id,quod prius obfcurius dixerat,P‘''^crpng«i=!nbsp;poftea interpretari,cum addat:Etin gratiam ipforum. Nam perpanem amp; uinS,nbsp;cum iam fint m y fteria, fpiritus fandus animis communicantium corpus Chrifti,nbsp;Sc fanguinem fpiritualiter offert : id^ gratiafymbolorS utcScjjdici poteft, quod Corpus cr fannbsp;adeâproducendâ,illa utinftrumêta cocurrant. Quàm ueróprudenterloquutiS'^wnbsp;fintifti pofteriores patres,ipfi uiderint. Certc fuis huiufmodi formis dicêdinbsp;niorib.SC hyperbolicis Ecclefiæ pofteriori maxima erradi occafionë

Verum Oecumenius quoep audiendus eft, cS amp; ipfe teftis à Gardineroci=p(,yj£.„o^fj tetur.In epiftolam priorem ad Corinth, cap. ii.ita inquitfAd eSdem modumóCpatres minusnbsp;poculum:erant enim in ueteri quoc^ teftamento pocula, in quibus iibabsnv.ubiprudenter lo^nbsp;ctiam poftquam uidimas immolaffent,fanguinem irrationaliS excipientes po=nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.

culis libabant. Pro fanguine itacj irrationalium dominus proprium dat fangui= nem:SCbeneinpoculo,utoftendat,uetusTeftamentumanteà hocdelineaffe.,jnbsp;Propterea dixit: Noüum teftamentum eft per meum fanguinem : non per irra=3 gt;nbsp;tionalium fanguinem,ut in,ueteriTeftamento. Ex ijs colligit Incófiantius:Bre- j jnbsp;niter,hoe uult Oecumenius tam certo ÔC ta uerc nos bibere in cœna fanguinem j »nbsp;Chrifti,quàm libabât in fuis facrificqs ueteres fànguinê irrationalium. Verè ac j »nbsp;certo nos in Coena bibere fanguinem domini, baud inficiamur:imô libéré, atq^nbsp;aperte prædicamus. At eodem modo contineri in calice fanguinem Chrifti, quonbsp;olini continebatur fanguis brutorum in poculis uetcris Teftamenti, id nihil ne=nbsp;cel^ eft concedere. Neejjidfophifta, utut infultet nobis, SCamentatâ haftam,nbsp;quàm ab Oecumenio accepit,pro uiribus in nos torqueat, audebit affirmare.nbsp;Nam fanguis brutorum in pateris Mofaicis uidebatur : hie ùero in calice uinumnbsp;apparet,non fanguis.Deinde color ÔC fapor in antiquis libaminib. ianguinis bru

i

torum extabat : in poculo dominî nullus color fapórue fanguinis Inimani tur.Quare non eodem modo continetur in calice noftro,quofanguis brutorutunbsp;antiquitus fuit in cratere Leuitico.

Qiiôd fi liceat Inconftantio fingere modum,quem putet magis ad fuS tncn* dacium confirmâdum elfe idoneû,dicatcp in poculo dominijfanguinem eiust^nbsp;ipfa continerijfed inuifibiliter, cum tarnen hoc modo fanguinem Chrifti diuin^

in calice, de quo dominus bibit, amp; Apoftolos omnes bibere iuffît, Chriftus, üt fcribitfandusEuangelifta,indicauit,cum diceret: Amen,dico uobis : no bibait*nbsp;pofthac ex hoc frutfiu uitis ufque in dicm ilium,cum ilium bibam uobifcum n*’nbsp;uiim in regno patris mei. Matthæi,i6. Et, ne credat quifquam de alio gcne^^nbsp;potus hsçc dominum protuliiTe, ilia teftatur Euangclifta fuifle ab illo dida, eut’’nbsp;Euchariftiæ poculum Apoftolis porrexilTet. Fuit ergo in calice uinum,uerusnbsp;inqitam frudus uitis.Fuit etiam ibi fanguis domini. Si modum rcquiris,Sacra^nbsp;mentait,refpondeo. At dices : Ita etiam in pateris Mofateis futfiè Chrifti faf*

quoque affirmât fuper lohannem tradat. iô.fcribens: Hune panem fignificau'* manna,hune panem fignificauitaltare dei.Sacramentaillafuerunt. Infignisdi”nbsp;uerfa funt; in rebus, quæ fignificantur, paria funt, Damus itaque in libarr.in*’’nbsp;bus Mofaicis fuiffe aliquod fanguinis Chrifti iàcramentu : at non ita ut in nofti'*’nbsp;poculo.Qtita hic nos non fanguinem brutorum habemus,utilli habuerutin fu*^nbsp;pateris,de quibus loquitur Oecumenius.Huc enim ille refpexir,cum ita ferib«’nbsp;» ’ ret.Propteieàdixit,nouum Teftamentum eftper meumfanguineni:non peréi^nbsp;’ ’ rationalium fanguinem,ut in ueteriTeftamento; Et magis uideri potuit quo*nbsp;¦ dammodo Chriftus,dediftè fanguinem fuum Apoftolis in coena,cum iam tetn*nbsp;pus implendæ promiffîonis de fanguine illius in cruce fundêdo eflet in foribus-'nbsp;' quàm ueteribus patribus fub facramêtofanguinis brutorum : cum tot annoruf*nbsp;centuriæ diftarent adhuc ab illius promiflîonis coplemento. Accedebat pr3C ’nbsp;tereàexplanatioreiusmyftertj notifia ex ipfius Chrifti dilucidis uerbis , quài”nbsp;antiqui habere potuerint ex obfcuris prophetarum uaticintjs.Hæc ad Oecuo’^*nbsp;' ntj perfpicuam intelligentiam fuffîcere arbitror.

,, cat authorem.Islib.4.cap,i4.ait: Non eftfigura panis 06 uinum corporis Ô6 fa^ 5 5 ginis Chrifti. Abfit hoc:fed eft ipfum corpus domini deificatû : ipfo domino di*nbsp;,, centetHoc eft corpus: non figura corporis, fed corpus:ô6 non figura fanguint^’nbsp;5 5 fed fanguis.Et ante hoc ipfis ludæis: Quoniâ nifi manducaucritis carne fîïfj hO'nbsp;s 3 minis, Ôebiberitis eius fanguinem,nohabebifisuitamæternâ.Caro mea ucrèe*’nbsp;3 3 cibus, ëC fanguis meus uerè eft potus. ApplauditDamafccni didis Inconfia”’’nbsp;3 3 licis. Equidem ifto boatu, ac ftrepitu uerborum facile potuiflem perterreritni**nbsp;Gardinerum non ignorarem ad huiufmodi epiphonemata Ô6 epinicia eft'einU*'nbsp;dumtqui alioqui fit ad feria inutilis, Ô6 inpugna tantum oftentator fgnauUS'nbsp;*“=Et certè de iftoDamafeeno liceret mihi parum efle follicito. Nam 06 rccen^nbsp;‘ eft feriptor, fîquidem uixic fub Leone Imperatore quinto Ifauho , fu'ita”*^

I

DEEVCHAR^PARSI» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;99

poß Grcgoriïim Magnum ultra centum annos,quo tempore lam in Eccleßam multi, ô(^ non difsimulandi errores peruaferanf.ôCïpfe in plçrifc^ alijs dogmatisnbsp;grau/ter errauit .• amp; imagines in ifio eodem 4,libro défendit ; quarn tuendarumnbsp;caufagrauia fubijt pericula; necp tantum eas faciendas, uerùm etiam colendas,nbsp;amp; honorandas iudicauit, 06 docuit. Reliquias autem defundorum ufcp adeonbsp;extuIitjUtillasfontes donorum dei uocarenon dubitauerit. Sanclos etiam do-cctfide colendos efle; quod omnino fieri non poteft : cum fides tantum deo,nbsp;nbsp;nbsp;.

ucrbis illius debeatur. De purgatorio etiam multa comminifcitur.S«f precibus Gregor ij Traianum Imperatoriem,non modôidololatram,uerùm etiam fanóo»nbsp;rummartyrumatrocemdiuexatorem,liberatumab inferni fupplicqs affirmât;nbsp;Ô6 alteriuscuiufdam precibus Falconillam item fœminam idololatricam ferua=nbsp;tam fuifle,cum iam mortua efletjatq? tartareis pœnis mancipata* Nec ueretur,nbsp;fabulam de quodâ Maccario inducere:quicum defundi hominis cranio fît coUnbsp;loquutus;à quo audiuerit, tempore facrificij miflç defundorum animas, quç fupnbsp;plicijsdiuexantur,aliquantômitius tradari, Totum^ fuum fermonem Ê)ama=nbsp;fcenus huiufmodi fabulis refpergit.

Mitto,quàm peruerfè fcripturarum locos torqueatiSC ilium prçfertim locum Genefeos,ubi dicitur Nohæ,ac libei^is eius:Etenim requiram animas uefîras denbsp;manibusbefiiarum.Deus,inquit,in Refurredione illas requiret: ôô ex iilis ucr ’nbsp;bis refurredionem mortuorum probare nititur.Naminquit,propter hominemnbsp;befîiæ non morientur, Ignorauit itac^ legem à deo in Exodp latam,ac in Deutc-ronomio ubi lapidari mandatur bos cornupeta,fi quempiam occiderit, Idcmcpnbsp;incapite De Virginitateita fcribit: Si Adamus non peccaßeT,non fuifîentho»nbsp;minesinmatrimoniocornmixtiad procreandum. At,quiauidet fibi diuinamnbsp;fententiam aduerfari,qua dicitur,Creicite,£lt; multiplitamini,fingii,homines ponbsp;tuifle fortafîe alia quapiam corporis parte multiplicari. Idem pofîremô,ut adnbsp;rem præfcntem redeam,uerba torquet Magni Bafürj. Nam cum ilium animad=»nbsp;Uertatdicere,panem amp; uinum efle nàfnTvzrK corporis amp; fanguinis domini : fin«nbsp;git, hæc de paneac uino diciante illorum confecrationem.-quod omninoefianbsp;ucroalienum,cum antequamconfecrentur,nihilo plus b?.beant,quàm alij cornasnbsp;mîmes cibi.Porrô fi tune tà'TÎTi-îradiecrentur corporis fanguinis domini, ianbsp;facramenta effent ante facrorum uerborum prolationem. Ad hæc in liturgia,nbsp;quæBafilioafcribitur, omnino poft confecrationemilh uerba leguntur. Et innbsp;GræcorumCanonepoftconfetrarionein apcrtifsimèoratur, ut panisfiat cor=nbsp;pusChrifti. Qtiinôi^ Latinorum Canon panem appellat facramentum pofteonnbsp;fecrationem. Ifta,quæ iam commefnoi aui,ÔC alia huius uirierrata,quedemonnbsp;ftrari in eiusfcriptis multo plura poflenr, me, quantum exiftimo, exeufarent,nbsp;fîrefponderem.caufam meam einsauthoritateneqt prcmi,neq; urgeri,

Sed ijs omifsis,attendamus,quibus arguinentis hanc fuam,quarn prædicat, mutationern confirmet,Slt;f figuram ab Euchariftia remoueat. Primum à deiponbsp;tentia deducit : qui cum potuerit fuo uerbo, cœlum amp; terram condere, plantasnbsp;inducere,animantia,uolucres,ôif pifces,curnonpofsit ex pane corpus fuum fa»nbsp;cerec’At hoc genus argumenti eft infi'rmifsimum, ira ut uel pueris fît decâtatumnbsp;in triutjs,à poffe ad efle confequentiam effe inualidam. Neq? certè de potêtia deinbsp;nunc eft nobis controuerfîa. Nemo cnim noftrum poffe deum uertere panemnbsp;incarnem,inffciatur. In couero tota eft contentfo,an id uelit facere, Akerumnbsp;ciusargumentumloquutionis domini forma nitituriquinodixerit. Hoc figuranbsp;aut fîgnû eft corporis mer.fed ipfum iilud corpus effe dixerit.Ad quod refpon-demus,non opus fuiffeChriftum,cum hæcdiceret, Apoftolos admeneredemenbsp;taphora, nifî forte uerendum fuiffet, ne illi ita effent mente ac ratione capti, ut,

i X

loo nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;P. Aï A R. D E F E N. AD G A R.

qiiod lu'derent panem efle, id corpus humanum efle credcrent. Metapliofa feiï Chrijîuicutn figura à reipfa,quam dominus gerebat,ipfoetiamtacente prodcbatur. Nc($nbsp;tropica utelgt;a= femper Chriftus cum figuratam loquutionem protulit,figuram ibi eiïe dixit.H^nbsp;haud Cemoer appellauit uulpem,Petrum iàtanam,fe ipfum uitem,ôu olîium:in quibusnbsp;dicebatfigura Omnibus didis relinquit audientibus fanam, ucramq;inrclligcntiam, quamuisnbsp;infuiiuerbis eos de cropo,aut figura loquutionis non admoneret, Huius tarnen loquutio*nbsp;effe.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nis in cap.6.Iohannis habetur explicatio.Ibi dominus appellat fe ipfum panem»

quôd effet futur us nobis inftarcibi. Sic in cœna uicifsim panem dicit corpus Kota utilear- fuum. Qiiare quemadmodum Chriftusin fexto Iohannis, quamuis fe panemnbsp;gwneztmm. elfe diceret,non tarnen conuertebatur in panem:ita panis in Cœna, quamuis àenbsp;eo diceretur. Hoc eft corpus meum, re ipfa in aliam fubftantiam no mutabatunnbsp;Non redèitacpDamafcenus colligit,exeo,quod Chriftus non dixit,Hoc eftfî'nbsp;gura,ibi non effè fîguram. Et certè,quod loquitur, fi fie accipiat, ût uerba eiusnbsp;prima fronte fignificant,omnibus patribus,ex quibus aliquos paulo antereceUnbsp;fui, aduerfatur.NamillijUt eorum teftimonia confirmant,in illis domini uerbisnbsp;fîguram agnofeunt.

Sin uerôfîgnificet,ibinon cflefiguram tantS,quæ nimirùm fîtinanis,cafla, 66inutilis,nos id libenter admittimus. Non enim facimus facramenta uacuanbsp;inania figna, In fuis tarnen didis quædam fparfim habet,quibus uideri pofsifgt;nbsp;,,nontamcraffè,utpræfefert,fenfifle. Namita (cribit, PaniscommunionisnoUnbsp;, eft fimplex panisiuerùm diuinitatem habet adiundam. Nos quoqj hoc nonnbsp;uatimfatemur. Quia in Euchariftia panem communem autfimplicem nonpO““nbsp;nimus:uerùm iam fandificatum.atc^ in naturam facramenti conuerfum:cui dt*nbsp;uinitasidcirco poteft dici adiunda, quôd eo fpiritus fandus, utfæpius didui”nbsp;eftjtanquam inftrumento ad falutem noftram utatur, Sed quidam hoc nonit^nbsp;magnifaciunt,quôdputent ilium ibi uocabulo panisipfum Chrifti corpus inf^^nbsp;ligere, quod fimplicis hominis non erat, cum diuinitatem haberetadiundam»nbsp;Vbi,ut mox oftendam,fallûtur Jd tarnen fine controuerfi'a pluris eft,quôdnbsp;facramentum cum baptifmo confert:ô6 confueuifl'e ait deum, confuetudinih*^*nbsp;,, mançfefe attemperare.Cum ita(Ç homines foleant aqua lauare,6ó imgi oleo,id*nbsp;,, circo deus ijs rebus gratiam fuamadiijxit,£lt; fpiritum baptifino.Ita,cum fitnbsp;,, hominum edere panem, Slt; bibere uinum, fjs rebus adiunxit fuam diuinitatem»nbsp;AtexTranfubftantiatorum fententia non adiunxifletgratiam fuam, autfpi*'**nbsp;turn, aut diuinitatem illis naturis,fed potius illas expunxiifet, amp; fubftantiamnbsp;nis uini abieciflet. Ex uerbis item nunc addudis apparet,Damafcenum f^^nbsp;tire,uino ac panj diuinitatê adiungi:unde non eft neceftè utcum fuperius id^*”nbsp;uidetur dicere,per uocabulum panis,Chrifticorpus intelligamus* Ad haee^^*nbsp;tio collationis eius requirit, ut fient baptifini coniuntftio cum gratia amp; fpit*^nbsp;fando, non expungit aut repellit naturam aquæ : fie res huius facramentinbsp;perdant aut abijciant fymbolorum eflentiam. Ait deinde,ita deum noftrç ftnbsp;temperafïeconfue£udini,utper ea,quæ funtconfueta,ÔL fecundum naturam,*”nbsp;qs,quæfuntfupranaturam,collocaremur» Quibus ditftisnoftram fignificat i”nbsp;Chriftum tranfmutationem:quée utnon mutât naturænoftræ fubftantiamîita”^nbsp;detur innuere fymbolorum naturas in hoc mutationis généré fübfiantiamnbsp;non mutare. Atcç hoc etiam obfèruandum eft,fymbola fàcramentorum abnbsp;dici fecundum naturam.Quî poteft igitur fîeri,ut accidentia tantum fiht abfg*’^nbsp;fubielt;fto,quæinfeipfiscontelt;ftumhabeantcorpus Chriftic' Profedô fi hoc m*’*nbsp;do res habeant,ut illifîngunt,fymbola ilia fecundum naturam elfe non poftu”*^’

V ideo equidem,iftum Damafeenum uerbis uti quibus doceat,naturam P”^ nis tranfmutari,tranfumi,amp;:^ effici corpus Chrifti.quæfî de mutatione facram^”nbsp;talb

DEEVCHAR. PARS T. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;loi

tail,Ut fxpeIoquutifumus,intenigantur,nihiIcauEmnoftram lædunt. Quod^ aitftipra naturam ifta fieri,aiïennmur.Non enim eft naturale, ut ex comuni nul Mutatiofacra»nbsp;garic^ pane facramentum fiat:ßcut nec ex aqua lauacrum regenerationis natu=gt; mentalisnbsp;raliter conftituitur,nbsp;nbsp;nbsp;Ab coautem fî exigasmodum ifti'us tranfmutau'onis, p^^pr^ffaturam.

nis, inquam, ÔCuiniin corpus amp;fanguinem Chrifti, refpondet, nobisquoque facile non eire,niodumexpltcare, quo nacuralialimcnto panis tranfeat in car«nbsp;nem noftram. Sed quod ad hoc attinet, dicipoteft, fîallatum fîtnile geneiaii=nbsp;ter fumatur, ut in facramento Euchariftiæaliqua mutatio concedatur, fermonlnbsp;feriptoris huius eft fàtisfadum. Sin uerô fpeciatim collationem uelit fieri, ut ta=nbsp;lis fit mutatio panis in Euchariftia,qualis eft mutatio alimêti in corpore antman«nbsp;tfs, turn non folùm natura panis expungenda erit, uerùm eius etiam accidentia : cum ca prorfus aboleantur, quando ex huiufmodi cibis noftrum corsnbsp;pus nutritur.

Hæc pro qualicunque Damafceni exeuGtione feribere uolui : ne lec'îor ar-bitretur, me patres ènæuo,uelex crcpundqs, utdicitur, uelle iudicare, fed potiusoperamdare, ut ex toto corpore feriptorum, quæipfi ediderunt, ilioanbsp;rum fententiam, quàm fieri poteft, maxime uenfîmilem, ÔC piam afiequar»nbsp;Quod uevô poft hæc Damafceni dida ifte palæftricè fpatiatur, clamati^, patresnbsp;taliafcripfifte, quafî fpiritu praeuiderint figuratores exorituros, ad quosiugU:.nbsp;landos teJa Catholicis præparaucrint, iKvcfcitalfe ueia poflent uideri, firesnbsp;TheologicaitaelTet comparata, utlurifperitcrurn, qui putant defringendonbsp;nbsp;nbsp;nbsp;QjfomodoJit

culum poileftîonem fundi ufurpari. At in patrum fin pris non ita eft agendum, lt;/£. patrum fens «texuna uel alterafententia male mifereœ detorta,ftatim iudicetur, quid iWitentia iudicattsnbsp;fenferint.Atquid ifti faciamus fpiteccpseftiriconftantius, Sf adeo cateis ccn-^fmiexillorutnnbsp;lis in ipfam uentatem impingit,uc in didis patrum quiduis arripsat : neque/^^'’'^^'^’nbsp;poffit, quid profe, qusduccontra fe faciat, d)fterncre,Damalcenum,utfumusnbsp;teftatimodó,profecirar:atinterea'non expendit, quàmiilumclaudum, amp;: fuisnbsp;mendacijs uix femifauentem habeat.

Poßremo deniq? :oco,ne quis uidcafur tufto patrum numero defuifle, Theo TheophyUü, phylaóus inducitur ; qui iS.cap in Matthæum fîcfcribiuPotrô dicens,Hoc eft,,nbsp;corpus meum ,oftendit, quod ipfum corpus domini eft panis, quifandificatur,,nbsp;altario, SCnon refpondens figura. Non enim dixit. Hoc eft figura : fed,Hoc eft,,nbsp;corpus meum.lneffabilienim operationc tranfmutatur : etiamfinobis uideatur,,nbsp;panis.Qiioniaminfirmifumus,S€abhorremuscrudas carnescomedere,ma:^,,nbsp;xtmè hominis carnem. Et ideo panis quidem apparet : fed caro eft, Idemque in,,nbsp;Marcum 14. Cum benedixiflet, hoceft, gratiasegiflet, fregitpanem : id quod,,nbsp;etiam nos faciamus, preces adiungendo. Hoc eft corpus meum : hoc, inquam,,,nbsp;quod nunc fumitis. Non enim figura 56 exemplar dominicicorporis panis eftj,,nbsp;fed inillud ipfum conuertitur corpus Chrifti. Dominus enim dicit,Panis,quem, gt;nbsp;ego dabo,caro mea eft:non dixit,figura carnis meætfed caromea eft.Et iterum,, »nbsp;Nifiedcritiscarnemmeam,nbsp;nbsp;nbsp;VerbaTheophyladi hucufquefuntallata. Sed,,

præftatlnconftantfj triumphosaudire: Hæctamclara, tameerta, Ô6tam aper=,, ta,inquit,funt, utdeledorisæquitatediffidere uidear,fi»ßa conerannotation,,nbsp;nibustradarc, Deindeueritus neteftium addudorum numeriledorfortafTis,»nbsp;oblitus,quemadmodumpareft, eorummultitudinisrattoncmnon haberet,iU,,nbsp;los, quaßpecudes eftent, in unumgregem cogit. Atqueait: Produxi exparri=,,nbsp;bus Iuftinum,Irenæum,Origenem, Cyprianum, Athanafium, luuencum,,,nbsp;Ernißenum, Bafilium, Epiphanium, Ambroftum, Theopbilum Alexandrin,,nbsp;num,Chryfoftomum , Hieronymum, Cyriflum, Augußinum,Euthymium,,,nbsp;Oecumenium,Damafcenuxn,TheophyladiKn : quiomnes fuperiorum ftccun,,

loi nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;P* M» MAR» D E F E N. AÖ G A R»

J, lorum fucfunt ante annos fepungentos. Qiiôd fi incitandisnominib.ambitic= 3 J fus eff'em, quantum eiufdem fententiæ confîcerem catalogumi Qiu's inalijs,nbsp;quæ pofthac didurus eft Inconftandus, eum habeat pro homme bonæ fide*»nbsp;cum audiat eum nunc negare, fe tot patrum nomma ambïtiofè congeiriflet'nbsp;lum fané, quem adduccre poiïet, omtfit. Et ceu nouus quidam Vulcarius bancnbsp;Pandoram fui deh'üj ad omnium patrum ueterum commentarioscircuntulif*'nbsp;ut à fingulo quoque ipforum aliquid in çam ornementi conferretur: quo mor»'nbsp;libus,quos per earn decipere findet, fucus aliquante uendibilioruideretur, fi*nbsp;ambitiofusnonfuitincongerendo totnominumcenfujcurnon tres,quatuórncnbsp;tefies fan's elfe iudicauit c' Si hoc non eft, quid,obfecro,tandem erit,nomina pa”nbsp;trum ambitioféiadare cquot; Hierum figi’latim induxifle teftimonia parum erat, ni^nbsp;ecrum nomina magna quadâ pompa in epilogo fuiflent exprefla, amp; letfiori antÇnbsp;oculos pofita;quô,fcilicet,illius labori parcerctur,qucm nimis grauem fore iu^^*nbsp;cabatjft teftimoniafingula huius catalogi,non minus mendacis,quam numcrO’nbsp;fi, fuiflent illi ab initiorepetenda.

Mirantur quidam ingertium Homeri , qui catalogum auxiliarium uium, amp; copiarum cumTroiani, turn Græcerum cxercitus adeo ingenioféfi*’nbsp;xerit, ÔÔ tarn congrua ferie digeflerit : cum tarnen ille præ noflro Inconfiant*'’,nbsp;nihil fecerit.LongéquippeHomero facilius erat fingere, quod uellet, quamifi*nbsp;fuerit in fcriptis parrum uariare,muti!are, torquere, utpro mendacicvfaccren*»nbsp;quae illi bona fide fcripferant pro ueritate. Fuit quidem Homerus citra conff'^'nbsp;uerfiam infignis pocta : ifie citra controuei fiamluculentiflamus eft impoftot'nbsp;Vultfibicredi, feinijs recenfendis patribus nonfuifle ambitiofum.Impetrafic*nbsp;id fortaffi's, ft' in Auguftino, aut Ambrofio, aut faltem Cyrille defijirct. Vc^nbsp;rùmquandoufqueadTheophylatftosjfideo placet, fuumcatalogum digerabnbsp;quomodo illi poteft fideshaberif Proférât, obfecro, quos omiferit. Circunfpfinbsp;ce,quæfo diligenter : uide, obfecro, num quis ex ueteribus abfit, quem non acl*nbsp;uocaueris. Vix alioqui perfuadebis cuiquam ,te in hac re non fuifleambiti*^nbsp;fum. lam fcntio:fa!uus eft hominis pudcr. Vnus abeft.-nimirum,Thecdoi^'nbsp;tusiuiralioqui fandfitate, doôrina,ô^ætateclarifiîmus, quiunus ex multiscfi^nbsp;potuit, Seduidendum eft,utrum ira remifllis fuerit Gardinerus,uthuncteficn’nbsp;ncgb'gentia quadam, ÔÔ fimplicirate praeteriret, quod fané ilium ambitionis O'*'nbsp;mine liberarettan potius ita callidus,ut ilium uafricie quadam,et aftuta cautie**®nbsp;dilTimularef, nein fuocatologo tcftemHaberet eum,quem feiret contra fe qua**^nbsp;apertiffime didlurü teftimoniS. lam non tantû ambitiofus cft,fed calliduseti-*nbsp;ueteratortqui deprecef ambitionis crimen, quod no omnesrecenfuerit patrc^’nbsp;quos potuiirec,cn tarnen nullos præterierit,nifi eos,quorum teftimoniû feiret(ƒnbsp;cafurûcaufa: nimirû,Thcodoretû,FulgentiQ,Vigiliûatqj alios cofimiles. Vefi^nbsp;illi condonandu cenfeo : nâ impotens habet ingeniû, 2d ei no poteft no obfeqt**'

Vidimus iam, quàm propemodû nihil fit adiutus Inconftantius iftis teftibt*^’ rbeophyla^hti quos hucufep adduxitïut^ illi potius à nobis,ab ipfoftetcrint.Ideo ct denbsp;no eft rtnfi^««r phylado nónulla funt,non indigna, quæ ànobis proférant,Scriptor ille nonc’*nbsp;feriptor, adeoantiquusnierùmadmodum recens. Et licet qua ætate uixerit, quod fciai**’nbsp;literis conft'gnatum non exfet,funtnihilominus aliquæfatis probabiles coicdl**'nbsp;ræ.quibus diuinare poflîmus ilium in tempora fuperftitiofa incidifle. Nam B*’nbsp;gari,quorum ille fuitarchiepifeopus, Chrifti religionem fub Nicolao Epifcbp*’nbsp;Romano eius nominis primo,anno domini 86f.fufeeperunt. Neque Theopbfnbsp;QiiSclo BHÎgrfxlacîus eorumecclefiæftatim ab initio præfuinquoniam illi primo tempore eu’”nbsp;rihi-cfperint^ Ecclefia Romana fenferunt: at pofteà, cum cœpiflet dtfplicere, ad Eccicfnbsp;chriftianifmît. ßgjjj Conftantinopolitanam Latinis reliâis fefe contulerunt» Fuifle uct*’nbsp;Tlico*

DE E V C H A R* PAR S h nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ioj

ThcOphyladiim Lati'nis aduerfanum,expofitio ei'us tn j.caput lôhânis demon ßrat ubi Latinorum fententiam de procefsione fpin'tus fanÂi à pâtre, amp; à fdiojnbsp;redarguiunos^ contendit errare,qui fie exiftimemus. Qiiare Theophylatflumnbsp;aliquantô pofteà Bulgarorumarchiepifcopum fuifie confiât, quàm ea contro«nbsp;uerfiadefpintufanôomoueretur* Circaquæ tempora ïam in Ecclefi'am per= ,nbsp;multa dogmata cumimpura,turn peregrina irrepferant,6C dehaciplaTranfiib»nbsp;ftantiati'one cœpttim eratagi:imô ea iam quodammodorecepta erat. Quianbsp;renganïis Andagauenfis archidiaconus,cum fe opponcre aul'us efïetjà Leone 9.nbsp;conciliabulo VercellishabitOjCondemnatus efi circa annum Domini 1049. Etnbsp;pofteà fub Nicolao eius nominis fecundo.qui fuit anno Domini loy^.Romç conbsp;• adus eft ad palinodiam ; quae adeo turpis fuit, SC indoda, ut fatis queat de ftatunbsp;Ecclefiæ iilorum temporum teftari»

Ideo non mirandum eft, fi Theophyladus uiralioquinon magni iudicq ob fuorum temporum tenebras aliqua feripferit, quæ non nihil à uero fint aliéna,nbsp;Vndeauthoritas eiusno tanti facienda eft,utper earn ueritatiquicquam debeatnbsp;præiudicari. Qiiod enim patribus multo eofandioribus, dodioribus, acuetu^xnbsp;ftioribus dandum non eft, quomodo ifti obfeuro, minus dodo, ac recentiorinbsp;tribuemusc'

Attamen dida eius,quæcunc^ fint,excutiamus,ne ilia contempfifle omnino uideamur. Super Matthaeum cap*i6.utlnconftantius locum ilium adducitjPa^nbsp;nem Euchariftiæ inquit,corporis Chrifti figuram non efie, Vbi fi uacuam SC in«nbsp;anemfiguram excludereuoluit, rede fenfit : nec^ fane nos figuram eiusgenerisnbsp;hieponimus. Atqjhancinterpretationem tit uerbis eius conuenireeredam,eonbsp;adducor,quia fcribens in Marcum rem earn magis explicuir.Dicit enim panemnbsp;non effe figuram tantum. Qiiamuis alij clamitant particulam tantum in Græconbsp;textu nonhaberi.Sed egoifta dereinfra,cumrurfus dehocauthoreagetur,iudinbsp;eiummeumaperiam, Qtiodfi uelletabhoc facramento figuræomncgcnusex«nbsp;cludere.àcçteris patribus aperte difientiret,quorum ânteàcitauiluculcntifsimanbsp;teftimonia. Vtitur quidem ijs uerbis transformari, conuerti, tranfelementari:nbsp;quxfi ad facramentalem, utita dixerim, mutationem referai, illinonrcpugna«nbsp;bimus. Nampanis 5C uinum,cum adhifientur ad facram communionis fundio«nbsp;nem,facramenta fiunt,8C in eîementa diuinarum rexum tranfeutjormam^ fymnbsp;bolicam induunt.

Sed inquiunt,iftum fcribere, carnem SC fanguincm idcirco non uideri,ut ne afacramentiufuabhorreamus. Fateor loquutionem hanc a’.iquantodurioremnbsp;efte;præfertim fiaccipiatur ineumfenfum,quafi fignifcctcorpus,6C fanguincmnbsp;dominire ipfa in pane uel in eius accidentibus inuif biliter concludi. At colli-gamus inde proptereà uoluilïe dominum corpus 5C fanguincm funm animo acnbsp;fidei piè communicantium offerrûcarnali autem ori tantum uifibilia facramentanbsp;miniftrari:quia fi caro SC fanguis re ipfa in os communicantium ingcrcrctur,nanbsp;feeretur horror, elTetcpnoftræ naturæcibusille SC potus intolerabilis.Et,fiuenbsp;appareant, fiüenoappareanr,omninô crederetur flagitium, hominis carnem SCnbsp;fanguinem uel edere,uel bibere.Ideocp Auguftinus de Dodrina Chriftiana cen Augußinut^nbsp;febat,ad figuratam ^quutionem efieconfugiendum.

Sed quoniam ilia uerba Theophyladi aduerfarîfs arrident,quare no ita è di Uerfoex43endunt,quid in Marcum idem fcripferit:fpecies,inquam, panis SC ui-ni in uirtutem corporis fanguinis domini conuerti c' Certè hoc eius didumPrf«H cr ttinûnbsp;fententiæ noftræ omnibus modis aftipulatur. Qiiando entm panis SC uinum là inuimeorporisnbsp;cramentafiunt, iam inftrumenta diuinæuirtutis, ac potentiæ fpiritusnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.

piunt, Quôd fi dixeris, Theophyladum alibi no fchbere fpecies panis SC uini nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

14

io4 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;P. M A R* D E F E N* A D G A R;

in ui'rtiitcm corporis amp; fanguinis domini conuerti, fed inipfum corpus SC fafi* guincm domini:refpondebo,quod in Marco ab eo memoratura'uftamefleint^nbsp;pretationem illius fententiæ durions,quam alibipofuit. Et fane baud minusnbsp;caciæ,ac uirtutis habent facramenta, quando illis in facra funcfitonefpiritus fan*nbsp;dus utttur,quàm fi res ipiàe quoad fubÜantiam in illis eflent.Ideo^ nomina ipf^nbsp;rum rerum iure fortiuntur, ÔC horror, ut didum eft, communicaniium tollituïînbsp;quando harum fpecierum,non in res ipfas, uerum in uirtutem earum fit muta*nbsp;tio. Atcp ut de Theophylado femel finiamus, referam id quod ille fcribit in è,nbsp;caput lohannis.Sicutmutabatur,inquit, dumfuper terram Chriftus uiueret,panbsp;,, nis in carnem eius ufitata ratione alimenti, per naturalem tranfmutationem :nbsp;,, iftepanis mutatur in corpus Chrifti. Non diffitcor, fentcntfam hancnonnihi*nbsp;uiolentam eflèmec^ illam iuxta fenfum,.quem pra^ fe fert, admittendam cenfc®*nbsp;Vndeabeopeterem ficuti à Damafceno, cum iftud idemfimile ab eoallatui”nbsp;cxpenderem,utrum collationem hancgeneraliter fieri uelit,an ipeciatimc^Si p^nbsp;miim dixen't,nó Iitigabimus:quia in Euchariftia fymbolorum qualemcunqjnbsp;tationem concedimus,nempe facramentalem. At fi dixerit, fimilitudineoin^nbsp;uelle ita intelligere,utillam proponit,njmirum utita uerè mutetur panisinnbsp;mento Euchariftiæ, qua'm uereconuertebatur in fubftantiam corporis Chrift*’nbsp;cum dominus illoueiceretur,agens adhucin tern's, grauiftimum abfurdumnbsp;tarenon poteft,quod^ cum Trâfubftantiationis fententia ualde pugnet,nemp^nbsp;fymbolorum ipeciesuel accidentia in hoc iacramentononefleretinêda : quan^nbsp;doquideminalendo corpore Chrifti dumhie uiueret,illa nonret^nebantur.^ƒnbsp;ita panis,quouercebatur incarnem eius tranfibat, ut nulla panisamplius inä»'nbsp;cia,feu ueftigia remanerent.

Necj;taceboiftum eundem interprété in fextum caput Iohannis, uerba ill’ exponentem, Qiii editmeam carnem, bibitmeumTanguincm,in me manc^»nbsp;QC ego in eo,ita fcribcre,Hocfieri dum quodammodo mifeetur mihi, SC tranf^nbsp;mentaturinme,qui poflum uiuificare. Qtiibus uerbis, quemadmodum caettunbsp;Nori« cijri)}»patres, tantamcfledocetnoftri mutationem inChriftum,ut nosin eumdi^^^nbsp;tranfelementa* trranfekmentari. Et nihilcminus nemo fapiens, dicere audebit, pios homiut’nbsp;Wenbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;in Chriftum tranfubftantiari,quafi fubftantiam,naturam^fuam amittanrjquat”

prius habucrunr,6ó folum eius retineant figuram,amp; accidentia. Non (jemus exuerbo tranfelementandiftatimcolligeretranfubftantiationemjutn^nbsp;ftri dodtores prodigiofi confinxerunt. De Theophylado fan's iam efle, quae di*nbsp;xi,exiftimo.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

Infultatione tandem amariisima Gardinerusabibluitfuumcatalogum.

oftentata confertifsima turba teftium ornat illos uicifsim fuo teftimonio, attt‘* buens eisauthoritatem,didorum pondus, aetatis uenerationem, SC conlenfuf*nbsp;9 gt; maximum. Deinde in nos tonat,8d fulminât canina fuafacundia,qui fimusnbsp;9 J centes,tenebricofi,paucifsimi,noftrofcelereclari,uel infames potius. Quisct’’*nbsp;9 J trahæcuelmutireaudeatc' praefertim cumilli antefignani partium noftraru«”»nbsp;» » quamuis pauculi effent,ôd potius uiderentur,quàm effent,iam obierint. Beref'nbsp;9 9 garium dico, Viclephum, Oecolampadium, Zuinglium, loachimum Vadi’*nbsp;9 5 num: fuperfintep tatum minorum gentiu dq,teftes falfiilliquoep, fed cum ißi^’nbsp;9 » qui aliquid uidebantur, baud connumerandi : quoniam fuum ferè nihil habef^nbsp;9»fedquodabalijsacceperunt, mangonizant, deinde SC popello uendunt.

funt Inconftanti) gloriofaW/fw«. Jam quafi debellatum fit, SC parta uidoria tra puluerem SC fanguinem,arroganter fuperbifsime triumphat. Metnii’^*nbsp;rittamen uelim, in tanto tn'umphi ftrepitu no effe magnam SC folidam laudcf^’nbsp;quam fibi ipfi quilbiam attribuaqfed qu» aliorwn fano iudicio coftet. Deio^^nbsp;cogitc«*

DEEVCHAR. PARST, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lo^

cogkct, prudentes ledores flumincinaniumucrboruni non facile conturbari. Ornat patres,quos citauit, dignis encomijs.Gaudemus. Quia,utdemôftratuninbsp;elt,nobis potius illorû teftimonia fauent quàm ipfi, Qtiod cum ita fit, qua fron=‘nbsp;te paucos,tenebricofos,infames,recêtes appellate poteftnoftros teftesf Nonbsp;ftri funt,quosfacitfuos. Viclephunrdeinde,ZuingIium,Oecolampadium, Vanbsp;dianumlt;^, uiros integem'mos, atq; dodiffîmos abfque ullo pudore contemnif,nbsp;profcindit,lacerat,amp;r indignis modis,quæ eft illius epifcopalis manfuetudo, in=»nbsp;iamanut qui nefciat,iam illos extra iadum telorum eiïe. Ideoi^ fandidimis hi«nbsp;fee uiris, huiusimpuri SC crudeliflimi carnificis furor SC infania nihil nocet.nbsp;Qui^fuperftites adhucfunt,SC eorum,quiprçceiïerunt,pietatem ÔC dodrinamnbsp;æmulantur,dij minorum gentium contemptim ab ifto uocantur: quia fcilicetninbsp;hil illi uidetur magnum, quod pedo,mitra,figillo regio, equitatu fuperbo,auro,nbsp;argento, gemmis, SC torquatorum comitatunonfitornatum attp illuftre.

Si nihil è fuo illi habent,fed ab alijs accipiunt,mangonizant,SC popello uen« dunndic quæfo tu,maximarum rerum inuentor,quid in tuis rhapfodtjs habeas,nbsp;quodtuum queas dicere Certè fi ex tuis libris mendacia, fophifticen, SC uul«nbsp;pinam aftutiam auferas,caetera omnia funt aliéna. Putas fortaiu's homines igno«nbsp;rare,quibus operis,quóueThefeo, feu Achate in tuis iftis elucubratis tenebris,nbsp;actumidis elatis^libellisfueris ufuscquot; Scitur,SC plufquam credas,exploratü eft,nbsp;te alienis uidere oculis, Ô6 alienis manibus permulta fcribere : quæ prius alieno Gardinerus innbsp;edas nomine, non quód ab alijs conferipta effe uelis confiteri, fed quód ilÜ ca^ infcripßt libronbsp;ptandægloriolæ,quam miferè dépéris,tempus uiderisno fuifteidoneum.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.

pofteà commutato,nomen tuum alienis laboribus afcribis:te^ pauonis plumis, infolertilTimus graculus,impudentiflïmè iadas.Hocpado metis,quae nofemisnbsp;nafti,quæ^ipfe non confuifiijgloriofè induis.

Alij,inquis,mangonizant,quæab altjs accipiunt. Sed tu fi quid fueritab alijs forte fortuna bene feriptû, id totum non mangonizas, fed uitias, SC corrumpis.

Veruntamen, utdemeipfoquodeftdicâ, fummçlaudifemperduxiTheo= logica feribendo, fi,quàm minimum fieri poftet,minimum afferrem ex meotfednbsp;omnia ex diuinis literis, aut ex orthodoxis ac ueteribus patribus depromerem.nbsp;Te uerô facile concedam SC tuos illos,qui te in tuis conlàrcinadis iuuerunt, paunbsp;ciflîmareuerainferuifte aliéna,fed omnia propemodum fua congeftîfte. Namnbsp;licet interdum uideantur citare aut fcripturas,aut patres,non iilos tamê,ut tu di-cis,mangonizant,fed uitiant, corrumpunt,SC nihil iufto fenfu, aut integra nar-ratione, ad animum feribentis referunt : omnia fledunt, imo potius torquêtadnbsp;errorem, quem tueri SCconfirmarenitüntur,

Poftremô,fi deo placet,nos falfos teftes appellat: fe ipfum prac nobis os ueri« tatis prædicans. At ueritas fimplex eft, SC eadem femper manet. Tu uero frigi-dum SCcalidum ex codem oretuo frequenter foies flare.Idcircô nemo prudensnbsp;facile credet uera eftc,quæ loqueris. Non ne enim tu ipfe Gardinere libellum de Libellus Gdrdinbsp;Veraobedientia in Papam fcripfiftic'Non^ne deinde idem tuconfilio,fufiragio, deuerao“nbsp;SC publica cocione Papam reuocaftic'Non'’ne pugnantia pro diuerfitate tempo«nbsp;rum teftimonia dixifti f Quis igitur deprehenditur falfus teftis î' Inconftantius, ïnconjiMbinbsp;opinor: SCita deprehenditur, ac tenetur médius, ut abfolui nequeat faluo iudi« Glt;trdi»eri.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;|

cum pudore. Subfcriptionetua primumlibrum rituum Anglicorum confirma fti,quo mifta priuata,et peregrina lingua fuerat abolira,Deinde inter primos eS«nbsp;dem,quâ prius manu tua damnaueras,mifiàm fecifti. An falfus teftis no conuin«nbsp;ceriscquot; Intuolibello, quêcotradiabolicam fophifticen olim Icripfifti, pronûtiasnbsp;detjs uerbis domini, Hoc eftcorpus meû,pronomen, Hoc,panêdemonftraré.nbsp;Modo contendis indiuiduum uagum oftêdi, Quomodo igitur no teftaris falfa^

Io6 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;P» M A R, D E F E N. A D G A R.

Proindc ui’de,obfecro, nepofihac huius cn'mints quenquam accufes, en *P* fe illo maxime graueris. Alioqui tibi dicetur,MedicejCura te ipium: ÔC matieafl’nbsp;aliquando refpice,quam in tergo geftas.

Concludit tandem ad huncmodumhancfuamdecimamtertiam refponfio' ” nem:Etuerborum Chhfti authoritas agnofeitur, quæ fenfu fuo proprio catho’nbsp;» gt; licam de Euchariftia fidem ueteribus prodiderunt, ëC firmariint nobis,nbsp;fronte,quo ore à ueteribus ait,uerba Chrifti fuiflè proprio fenfu accepta: eu p^'nbsp;tres panem fignum corporis Chrifti effe fcripferintjid^ paffîm,aliquandonbsp;ram,amp; nonnunquam M/rrnvTrKj ëCnominatim Auguftinus, ut docui, loquutiO'nbsp;nem hanc inter figuratas retuleritc' Vellet fa ne hictriumphareGardinerus.nbsp;patrum antiquorum fenatus neq; triumphû illi, nec^ ouationem decernit.AM'nbsp;ciat igitur lauream,6lt;l fafces,priuatus^ in decimamquartam refpofionemnbsp;diatur,cum in. hac decimatertia tam dm fine frueftu fît commoratus.

OBIECTVM XIIIL

CLV I c V N CLV E imponit fîdci, fcnpturæfenfum extra* neum,qualemfpiritusfandus n5requirît,efthæreticus. Atnbsp;fenfus horum uerborum,Hoceft corpus meum,fi ftatuatur,nbsp;quafi fubftantialatêsrealiter fubrisaccidentibus abftpfubjsnbsp;ietfto fit corpus Chrifti, uel quod per eorum uerborû prola*nbsp;tionêfubftantiapanis tranfeat in corpus Chrifti, extraneusnbsp;eft,ne(Ç a fpiritu fandlo requiritur: proinde,qui fenfum hûcnbsp;defenduntjfunt hæretici.

GARDINERVS,

A I O R propoßtio contra figuratores maxime facit. ’Kam ipßextraneu uumjenfumingerut,quem jpirittts Domini non fiagitat. Kam tnquiunt,nbsp;Jolam corporis fuifiguramdediffetcum inuerlis Domininullafitfguramenti^'

MARTYR.

CAlumniam iftam fæpius tam Hiîui. ideoep bona cÓfcientia letftorem ad qute ditfta funt.pofTem relegare.Sed tarnen ut dilucidior fiat noftra fettt*^nbsp;tia,primùmdicofacramentum duplici parte cóftare,figno,inquam, ëC re fig*’**nbsp;ficata. Vbi quarfo audiuit nos Ineonftantius docere, facramentum fideltbusnbsp;integrum,aut muttlarum daric'Nos hoc nunquam diximus: dariaftirraamusif’'nbsp;fidelibus inte= tegrum : ita ut os corporis externa fymbola fumat: fi'gnificatum ucro, id eftnbsp;grumrflt;ttttrp= pus ë)C fanguisChrifti,mente perfidem amp; ipiritualiteraccipiatur. Aneo*’^nbsp;^uangcliû prafdicaf audientibus,dantur folùm uoces ëC fonifCertènbsp;^°”inis etiam fignificata dantur; quSuis loco, amp; lon^is interdum fpatijs diftent. fnbsp;itacp mera,6^ impudens calumnia, qua perpetuo ab hoc fycophâra indigne P’-^*nbsp;mimur, quafi ftatuamus, communicantibusnudam figuram dart.

¦ Laborat praeterea rurfus in explicando fenfu uerborum Chrifti : nibd uiadfert, fed luumilludindiuiduum uagum denuo nobis obtrudit: quafi P*’*^*nbsp;non fan's,uel potius non ad naufeam ufcp audiuerimus. Neep repetitio hac

. deoritur,quàtnex «jMca/Tiatualdequippefibüfte hoc inuento placer, quod eiusnon eft. Siquidem Scotus,inter ScholafticosTheologynbsp;thor»nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ignotus, eiufmodi uago indiuiduo ea uerba, Hoc eft corpus meum, cef’

hitcrprctanda. Sed ipfum Gardinerum audiamiis ; Chriftus accepitpanem in manibusninde unam tantummodó fubrtantiam habuiiïè Chriftum inmanibus ,,nbsp;confiât. Deinde illud unum Ens in fubflantia,quod habebat in manibus demon,nbsp;flratione, Hoe, Ggnificans defmiuit ede corpus fuum, dieens: Hoe eft corpus,nbsp;meum,quod QC definiendo effecit,cum uerba fint,quæ Chrifti funt, operatoria.nbsp;Chriftum inquir,tn tnanibus unam habuifTe fubftantiam,id eft,unum ens in fubnbsp;ftantia.Qiiis hic non ftupeat,qui audiat,tndiuiduum uagum, ens unum in fub«nbsp;ftantia, quod ad nullam adhucfpeciem feu formam fubftantiæ pertineat,fed in=nbsp;definitum fit, tarnen in manibus haberic'Mente quidem ifta pofTunt concipi;fed Tndiuiduum mnbsp;manu teneri non polTunt.Et Chriftus,utEuangelifiæ atqj Paulus teftantur,nbsp;nemaccepitin manibus.Nonigitur inmanibus habuit ensin fubftantia, quodnbsp;non effet definitum.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nonpotefi.

Deinde fubtjcit:Pra:dicatum uerd quoniam ex nomine,Corpus,c5fiftit,ape ritillamfubftantiam,quæin fubieefto pronomine illo. Hoc, obfeurenotabatur,nbsp;cfTefubftantiam corporis Chrifti. Mirum,amp;abfurdifsimum profedlo eft.quodnbsp;hic molituripronomine hoc, fuifTe noratum,licet obfeure, fubftantiam, quæinnbsp;manibus habebatur,fi.ufre corporis Chrifti fubftantiam. Quidenim potuic no=nbsp;tari,quod uerum noneratrSubftantia quippe,quam dominus accepit, ÔÔ irvma«nbsp;nibushabuit,panis fuit, ut Euangeliftæ perhibent; utfenfus iudicabant; ut ipfinbsp;oculi omnium aftantium cernebant. Ad hæc fefe torqueat,quantum uelitjlnsnbsp;conftantius:non potuit fubicefro illius propofitioniscorporis Chriftifubftannanbsp;Uel obfcurcjuel clarenotarffalua fermonis ueritate:cum ibi Corpus domini tumnbsp;temporis,cum diceretur,Hoc,fub accidentibus no adfuerit.Non enim fubftan«nbsp;fit,utomnes,uelPapifticifsimi theologidefi'niunt. EatmodoGardinerus,acnbsp;fokis fruatur Chimera fua,quæ ut à ueritate orthodoxa difïentit, ita ne cum Pa«nbsp;pifticis quidem decretis conuenire poteft.

Confert poftea fe ad explicâdum id, quod aiunt corpus Chrifti latere fubac« lt;^identibus. Hune fenfum ait, duplici nomine uerum efle: primo,quôd omnis^^nbsp;ftibftantia lateat: deinde quia Chriftum dedifïe corpus fuum non fpecie uifîbili,nbsp;tes ipfa docet. Qiiod ad primum attinet, fatemur quidem, fenfus externes adnbsp;tpfam non pertingere rcrum fubftantiam:at illam haud concedimus latere,cumnbsp;feipfamprodatcertis proprietatibus amp; accidentibus.Vndemeritôdicimur,ui5nbsp;tlcre panem, uidere uinum, uidere terram, uidere cœlum, ôôdeniqj fubftantiasnbsp;omnes,quas,quod fèntiantur,fenfibiles appellant. Qiiamobrem fummæ effet Subfl4tilt;e fautnbsp;t^æcitatis S)C ofcitantiæ,ftatim cum ifto dicere,omnê fubftantiam latere. Id enim fenßbilcs^nbsp;file facit quo pro fua uoluntate,nulla autem cum ratione concludat,corpus Chrinbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;©

fti eo nomine latere, quod fit fubftaiitia : imo è diuerfo, cum fubftantia fit ex ea» turn numero,quæ fenfibiles dicuntur,iuxtanaturam fuam non debet dici latere.

ft fieri uultis miraculo ut corpus Chrifti fefe non declarer, non oportet caufam il lius occultatfonis ex natura fubftantiæ quærere.

Dealterouerô,nempe quôd Chriftus corpus fuum non uifibiîi fpecie dede tit,fi relt;ftèintelligatur,noninficiabimur. Nam amp;nos docemus,ChriftQ offerrenbsp;corpus fanguinem fuum perfidem à mente fpiritu^noftro percipiendum.nbsp;Neep fides ad capienda ca,qu3e credimus, uifibiîi fpecie indiget. At hinc nonnbsp;fequitur, corpus Chrifti latere fub accidentibus panis 2lt; uini. Nam probe po«nbsp;left a fidelibus fpiritualirer comedi ctiam manens in coelo,SC fedens ad dextramnbsp;patris.Q_uapropter Inconftantius duabus rationibus,quibus probare uoluit cornbsp;pus Chrifti latere,Etuit fe ipfum bis in una re ineptiencem.

loS nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;P, MAR» D E F E N. AD I G A R.

Atmaius opus mouct,quando poft exph'carenidtur,quarefubfiantia panis abijciatur,5lt; accidentia fine fulcro fubiedi,pendula in aè're maneâtjContineât^nbsp;3,in felatensdominicorpus, Sicait: Quemadmodum autemilludunum, quo3nbsp;3 Chriftus manibus tenebat5erat antea pernaturam fubftantia panis, nuncaute’’*nbsp;3, ab eo qui id effîcere pofsit,dicitur fubftatia corpons,fcilicet,quia corpus, quo«nbsp;3 3 eft nomen fubftâtiæ,illam unam fubftantiam déterminât, excluditur ilia unitat^nbsp;, binarium : atq; ut ne bina fit fubftantia, non pofsit dici confiftere ilia fubftant*’nbsp;3 3 panis:cuius tarnen accidentia fenfibus manent, quemadmodum fpecies corp^nbsp;,ris Chrifti lènfibus non exhibentur : quoniam unum illud in fubftantia, hoc, if'nbsp;y dicat,quod fub accidentibus panis omninô lateret. Quæ fingula fi confiderest^nbsp;3, peries hune fenfum ex uerbis coftare,fubftantiam latentem corporis Chrifti fuynbsp;, panis accidentibus uerè reipiàexhibitam efle : quod tantundem ualet, quafi*^*'nbsp;, 3 cas,Realiter,Et quia fubftantia panis abeft,quæ illorum accidentium panis fub*nbsp;ieôum erat,dicuntur accidentia manere fine fubiecfto.Nam dicere,illa accidcr^nbsp;3 corpori Chrifti,quod nec^augetur,necß minuitur, eft abfurdum, Vndcliq«^^nbsp;3, ex uerbis Chrifti hune fenfum coi!igi;uidelicet, fubftantia latens realiter fubnbsp;3 3 accidente fine fubiedo, eft corpus Chrifti. Ex ijs tam longis ambagibus,nbsp;no uideat,peregrinum SC alienum fenfum eflè, quem uerbis dominiaffingid^'nbsp;Nufquam diuina lcriptura iftis uocabulis,aut loquutionibus ufa eft. Ifticon^Anbsp;tur ex ea,uelit,nolit, ÔC fenfus amp;C fermones exculpere : non quos ferat, fed qü^’*nbsp;ipfîs iiifum fuerit. Libenter de Gardinero uelim difeere, quid illud unumnbsp;rit,quod Chriftus in manibus habuit,cum inciperet loqui. Dicit mihi,quidnbsp;rit dntea.-nimirùmpanis. At quando tandempanis effe defijtr'Ancum Chrifi^'^nbsp;dixit, hoef Et quid eft illud unum in genere fubftâtiæ,quod,hoc, demonftt^^'nbsp;Corpus Chriftinon eft,quia nondum abfoluta eft excantatio quinc^uerborU’”'nbsp;Demonftraturitacp panis. Quod ne concédât Inconftantius, unum ftludinnbsp;nere fubftantiæ fingif, non definitum, neqiie terminatum,fed per prædicatn*^’nbsp;nempe Corpus,quodeftfimiliter ingenerefubftantiæ,finiri,terminari,acnbsp;rari.Atqjhocinani fieftoqj commente triumphat nofter inuidus Achilles,fib‘^nbsp;adeo illo blanditur, ut ferme nil aliud queat uel cogitare, uel fcribere. Hocnbsp;men addit noui,unitatem illam naturæ,uel fubfîantiæ, quæ fignificatur pernbsp;nomen,hoc,6C declaratur aut finitur in predicate per uocem Corpus,adeô d,nbsp;neceflariam,SC omnibus modis retinendam,utbinari3 omninô excludatiidc^^nbsp;' non pofsint duæ fubftantiæ panis, inquam,SC corporis Chrifti fimul efle,acnbsp;nere in Euchariftiæ facramento.Magna lane uis eft illius pronominis,hoc.C2P’^nbsp;unquam putaftet ab eo tantam iniuriam fubftantiæ panis potuifte fieri, utiH®^nbsp;* fuo loco extruderetf Seruanda,inquit,eft unitas,cum demoftratur illud unU^nbsp;’ ’ quod eft in genere fubftantiæ:ne(^ binarius admit« poteft numerus fubftai^t*’’nbsp;’ ’ rum. Sed age,accipiamus ferrum candens,cui iam ignis fit admixtus,nbsp;’ ’licebitdeillodicere, hoc eft ferrum fCertelicebit, SC pafsim ita loquimur.nbsp;mittatur mihi nunc Inconftanttj uti fophiftica interpretatione. Hoc,quod cn*nbsp;fubie(fto,unum demonftratindefinitum in genere fubftantiæ, quod termiD^^nbsp;In ferro can=: dum,finiendum,SC declarandum relinquitur prædicato, fcilicet,ferrum.nbsp;dennf/i Wn4=quaero,anhieuerèconfîciatur,binariumfubftan«æ nullomodo pofte admi^’nbsp;rium Mturarii fic,ut fimul 6C ignis,6C ferrum non queant confiftere. Profedô,fi Gardinc^*^nbsp;inficietur ignem hoccafu adefte,oporteret ei candentiferro uel in fronte,ud’nbsp;manu dextra cauterium inurere:ut ne minus has partes corporis geftaret cai’‘nbsp;riatas,quam cónfcientiam. Prætereaquiuisuiderepoteft, quàmlongènbsp;fua fpinola interpretatione difeedat à uero ; cum feripturæ panem appelkn*^ ’Jnbsp;quod uocatur corpus Chrifti; SC patres fchbâtpafsim,dominum uocaflTe

DEEVCHAR. PARS!. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;109

corpus fuum. Et ne ambigas de quo pane loquantur, de illo fe teflantur agcre, qui eft frudus tcrræ,amp;: fecundumnos creatura.

Sedfortaflis ifte, qui alioqui totus eftTheologus, in rebus diuinishumaa nam rationem ÔC fenfus iubet ualere, hie perfonam, quam fuftinet,aliquantifpernbsp;dcponitiexiftimat^ no pati naturales rationes, fenfu'm cómunem, duo cor ponbsp;ra,quæ fint de generefubftâtia:,fîmul efte, aut îefe mutuô penetrare.Si hoc dixenbsp;ric,mirabor,cû fepè nobis obrjciat, corpus Chrifti trâfiuifte per fores claufas,afqjnbsp;ita,ut contra naturæ leges ibi duo corpora fîmul fuerint. Nifi fortafle ueliCjó^ fônbsp;res i!las,per quas dominum ait tranfiuiftè,in corpus Chrifti transfubftantiareiutnbsp;illæ iam defierint efte lignum,ea faite parte,qua dominus penetrauit: ne ilia par=nbsp;te oftenfa fi quis tune dixiftet, Hoc eft corpus Chrifti, demonftrâdo illud unumnbsp;per hoc,quod eftin generc fubftantiae indefinitum,declarâdum pofteà per præ-dicatum corpus Chrifti,binarium admitteret fubftantiarum,quod effet in Theonbsp;logia Gardinerica flagitiû inexpiabile. Qiiales itai^ fint collecftiones Incôftannbsp;tij.unicus ifte locus aperte docet, ubi ex illis quin^ uerbis Chrifti concludi uult,nbsp;fubftantiam latentem realiter fub hoc accidente fine fubieëîo, efte corpus Chri^nbsp;fti.Certè fenfus eiufmodiindè non coiligitunnifi quantum uos earn orantionemnbsp;tyrannica uiolentia à tropo fuo diucllitis. V eru audiamus de Transfubftâtiatio^nbsp;nc,quid c5minifcatur;Supereft de Tranfubftantiationcdicerc,quam alij muta»,,nbsp;tioncm,ahj conucrfionê,ahj tranfelementationem dicunt: fed firapliciftimè,qui,,nbsp;transfubftantiationê. Nam hoc uerbi nihil altius ingreditur myfterfû,(^’ quafi di=,,nbsp;lt;as:Alia fubftâtia fiiitin manibus Cl!rifti,quæ modo no eft.'ah'a porro modo eft,,nbsp;quæ anted non fuit4Ergo,dicet carnalis,il'a,quæ fuit,perijt. Refpondeo, quia in,,nbsp;manib.Chrifti nihil périt,fugio ilia abfurda diccre:amp;^ quia melior fubfiantia fuc:,,nbsp;cedit,no eftannihilatio.Sed definerc illam dico in meliorem: quæ uerba fumma,,nbsp;ueritatenitunt.Atqj hSc definentiaalq conuerfioncm dicebat, ali) mutationcm.,,nbsp;Qiiæ uerba quoniam calumniandi materia dabant hairreticis, ex naturalib.con^,,nbsp;«erfionibus 8«:mutationibus argumenta ducentibus,fimplex catholicçueritatis,,nbsp;fenfus uerbo transfubftantiationis expreffus eft : ut omiffis uerborS argutj}s,in=,,nbsp;telligamus efte quod dixit Ambrofius,panem ante cofecrationem, corpus Chrinbsp;fti poft confecrationë, Inconftantius pro fua magiftralifagacitate,fi'mplictus et j,nbsp;expreffius iudicat dici transfubftantiationem, mutationem, conuerfîonê, autnbsp;transelementationem.Credo illi fic uidcri, ut cut nihil placere poffit,quod no fitnbsp;audacifrimö.QuimutationêiConuerfioncm,transclementationémuedixerunt,nbsp;fuis illis uocibus fubftantiä panis no extruferunt: fed aliquod ibi mutationis ge»nbsp;nus tâtùm innuebant per diuinâ inftitutionêinteruenire. Atpofteriores,quianbsp;bus accepta ferenda eft hæc furiofa idololatria, qua hodic Chrifti Ecclefi'a turpûnbsp;ter 6Ó miferè deformat,uerbum hoc non folum falfum,Slt;i barbarum, fed etiâ pornbsp;tentofum confinxerunt.Horum igitur audaciam,furorem, temeritatem uolensnbsp;ac lubens cofirmat Gardinerus amp; probat. Patefaefta eft uera caufa, qua nomen»nbsp;datura hæc ifti noftro tantopcre placuerit.

Sed illam nûc fcrutemur caufam,quam ipfe adfert. Quia, inquit,eft,quafi dij » cas: Alia fubftantiafuit in manibus Chriftfquæ modo no eft. Quoargumêto id 3 gt;nbsp;pcrfuadet,fubftâtiam,inquâ,panis,quæ prius in manibus fuerat, modónoeftèc'nbsp;Nam fcriptura nufquä hoc dicit. Hoc maxime dicimus pertinere ad peregrinsnbsp;fenfum, queipfiaffîngitis. Necminus prebatione indiget, quod fubditur: Et,,nbsp;ah'am modo in manibus cfTc fubftantiâ,quæ anteà non erat. Nam fubfiantia cor, »nbsp;poris Chrifti, ut fcriptura tefiatur, inccelo eft,non in manu facrifi'ei. Si ftatimnbsp;credendumeft,quicquid tu dixcris,non oportet difputare.Etfi uefter hie fenfusnbsp;non eftperegrinusjcur ilium exdiuinis literis non probatisC

P* M A Rgt; D E f E N. AD Ö A R,

firmato quippe erroi e ueftro uocabulo transfubftannationis,quid iniferopopd lo relidlii eft aliud,nifi ut pane in ueftris miftis Su templis adorent pro deof'Vt^Jnbsp;Sacrificuli hue amp; illuc deteftandum illud idolum circunferantf Cum^ cupC‘nbsp;retis iuftis reprehenforibus, ea uoce,materiam emendandi erroris præcider^»

tur efle pliantafmac' Non igirur,niihicrede,tioluiftis hærefibus occurrere,k“ potius erroncam ueftram opinionem eonfirmare: quam cum rationibus eX iK'^”nbsp;bodeifumptis non poftetis tueri, eommentitijsiftis uoeabulis fiuduiftismiio*‘nbsp;re:fed fruftra.quiahodièin Ecelefia,deogratia,ram aperta, tamq? perfpicuau''*nbsp;ritas eftjUt ueftræ calliditati non amplius locus relinquatur,

9 gt; Deindeinquit : Vt omiffls uerborum argutqs intelligamus eftc, quod dix'’ ,, Ambrofius. Ecquando uerborum argutias amp; fycophantias miftas facietb'nbsp;conftantius f Cum efle, qui nunceft, deGerit:amp; nonpanem, fed fe ipfiim bnbsp;alium uirum,ab eoqui nunc eft,transfubftantiauerit.Quidtandcm Ambrofiquot;''nbsp;,, inquit,in librode Sacramentis4.eap.quartofPanêante confecrationë.CorpiJ^nbsp;,, Chrifti pofteonfeerationem. At,quæfo,mihilieeatexeodem libro,eodein'P

feeratione igitur, inquit, fieri poteft, ut, qui eft panis, fit corpus Chrifti. fcribit: Vt, qui fuit panis, aut qui defijtefle panis : ut loquitur Ineonftantii'^*nbsp;Verùmfichabet.-Quornodopoteft,qui paniseft,corpus elTe Chriftic'Sen'*'

quit. Non definit elle panis : fed quod erat eft, ôcf in aliud commutatur. fit, ut diximus, fuo modo corpus Chrifti, quia fit eins faeramentum.

gt;5tum,iam non fuis fermonibus facerdos utitur,fed fermonibusChrifti. Qiiisbk Î J non uideat, iftum uirum dei fateri, uerbis domini, ôf eonfecratione fierinbsp;mentum c’Certeid exprelfe fatetur. Et quia faeramentum id eft corporis Cbf’'nbsp;fti, proptereà corpus Chrifti gc eftfuo modo, SC dicitur. Sed utmanere pant’”’nbsp;’ ’ creatura. Voluitoftendereqs uerbis Ambrofius

DEEVCHAR, PARSI. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;IK

commihifcitur^Si Ämbrofiusplacet,eius quocç fimilitudo placeat oportet.Illc fie ifta inter fefe confert,ut quod in una iftarum mufationum fatemur fieri,etiamnbsp;in altera non dubitemus dei potentia ÔC confecratione uerborû Chrifti euenire.

Aliud prætereà eft in didis Inconftantij,quod utiqj prattereundum non cen feo.Qixærit de fubftantia panis recedete, uel extrura,num pereat.Negat perire.nbsp;Scdoperæpretiumeftj caufatn audire, cur nonpereat, Qkiia nihil in manibus,,nbsp;Chriftipérit, Quàm religiofus eft interdû,ne fuperftitiofus dixerim, Gardine ,nbsp;rusCFortalTe non putat dominum unquam excrefeentes amputafleungues, ôdnbsp;proieciffetne quid fateri cogatur, de manibus eius perijfle. Non tarnen poterienbsp;negare,illum,cumuerè homo effet, QC uerècomederet,iuglandium putamina,nbsp;cortices ficuum,autuuarû, quasinmanusacceperat, abieciffe, Vndenegarinbsp;non poteft, de manibus domini aliquid interdum pertiffe. At cauillabitur, fenbsp;dixiffcjln manibus domini, non de manibus domini. Sentio uerborum argiunbsp;tias.-quasfiuultmiflasfacere,curadhucrctinetf Ilium tarnen hoc rogabo, Sinbsp;panis in manibus domini non perit,quid fit deillot' Defînit,inquit,effe.Non pe Quoddepnitnbsp;rire,quæ definant elK’,dici quidem poteftffed credi non poteft. Et quomodo punbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;-

tabitur,id no annihiiari,cuius natura fit nihiftQiiiamelior natura fuccedir,ideô nonuulthiceffeannihilationem. Profedo hæcadeô fubtilia Ô6 tenuia funr, utnbsp;minus quàm fumus conftftant. Q_uandocibus,qucmin uentriculum tranfmicnbsp;timus,incarnem ôô languinem mutatur, fuccedit^ nobilior forma, ut phyficinbsp;loquuntur, an proptereà negabimus cibi corruptionem intcrcedere Itaq; finenbsp;fitnobiliorforma,fîueindignior, quæ per generationemfuccedit, quando effenbsp;definit,quod prius erat,corruptio femper interponitur: non tarnen annihilatio,nbsp;cum fubieefta materia non pereat,fed retineatur.

In ueftra autê tranfubftantiationc,cum totus panis unàcum materia 8lt;for^ nbsp;nbsp;nbsp;oportet

maeffe definir,ut fatemini, ôiSabitinnihilum, quopadîo ibi negare poteftis pa= utdicatùrin nisannihilationemÆtiamfi res,ut uultis,nobilior fuccedat,id ad panem nihil fa tmnfubftantiiianbsp;cit:qui,ut ftatuitis, iam nullus eft, Si nufquam exiftit. Si ageretis cum beluis,nbsp;non deberetis andere tam ko-vsxtv Si monftrola loqui. Gratia fît deo,qui ta ma-nifeftè perdit fapientiam fapientium, Ôl intelligentiam inteUigentium retjcit,nbsp;Ipfenouit cogitationes hominum, quoniam uanae funt. Hoc quoq; tempore adnbsp;noftram inftitutionem non dedignatur comprehendere fapientes in aftutianbsp;ipforum.

Et denic^ ut feiamus non deeffe commenta,fubftantiam panis Inconftantius fingit,tranfitione mutari in fubftantiam corporis. Atep uerbo tranfeundi ftatuit vtabutdnturnbsp;nil aliud fignificari,nifi hoc: fuit i’ia fubftantiamunc eft ifta.Quem Oedipum ac= uerbo tranf^nbsp;cerfemus ad hæc ænigmata explicandat’Quàm muftis fucis eget mendacium, utnbsp;fpeciem aliquam ueritatis prac feferatc'Qiiid illud eft,quod prius alia fubftantianbsp;fuir,ôf nunc eft ifta c' Si panis tranfîtin corpus Chrifti,fic ut in illud conuertatur,nbsp;ergo fiet corpus Chrifti ex alia materia, quàm ex fubftantia carnis£lt; fanguinisnbsp;beatae uirginisinimirumex fubftantia panis. Qiiocomento ml falfius, autfrigi-diusexcogitari poteft. Dixeritfortaffe, panem haudefîe materiam corporisnbsp;Chrifti,fed in illud tranfîre,quod ci cédât. At hoc non eft in illud tranfire:fed abnbsp;illorefilire'.ab eo difcedereueniente,atqj innihilum abire.Qtiare nihil eft,quôdnbsp;panis annihilationemfe negare contendant: cum illam nolentes Si imprudentnbsp;tes maxime ftatuant, Neep poteft Gardinerus peregrinum fermonem hûceffe,nbsp;quemtuetur,inficiari.Nu^uamfcripture,nufquampatresitafuntloquuti,fub:«nbsp;ftantiam panis tranfire in fubftantiam corporis Chrifti.

Quod uero poft adtjeiufi'e habet. Qiiomodo prætereà fiat,contra iftorum ar,, gutias nefeire fît tutifsimum,2lt;: illorum curiofîs quæftionibus ita refpondere, ut,,nbsp;k X

Ill nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;P, MAR. DEFEN, AD GAR,

,, Chriftuniîaceflànt poti'us:qui ut pro fe refpondeat,ætateni habet. Fingit fcno flrorum argutias taxarCjCum ipfe nufquam definatargutari. An hoc non eft atnbsp;gLitari,nbsp;nbsp;nbsp;ut quod eft dicam, incptifsimè fophifticari, dicere panem tranfire in

corpus ChriftijCû materia corporis eius ncqp fît,ne(Ç fiat,fed cfle definat, S)C nub quam amplius exifratfDifpereain,fi feipfum ifte intelligit. Vult nos c5 Chrifinnbsp;comittere : illCi ipfum,inquit, laceflant, quafiChriftus ah'quando talia portcntanbsp;fitloquutus. Pond ut Chriftumueracem credimus, ÔC prædicamusi ita uosnbsp;mendaces coarguimus. Vnde non Chriftus,qui talium loquutionum nunquatnnbsp;fuit author,fed uos mihi laceflendi eftis.

Ambroßus. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Obijcit deinde Ambrofium,fi deo placet,qui fie fcripferit: Chriftû acccpift^

’ ’ panem,que natura formauiudedifle corpus, quodbenedidiocofecrauit.

’ * patet manifeftè tranfubftâtiatio. Hic iam præftat artifi'cem quê folet.Nam uult perfuadereincauto,confecrationem 2C tranfubftantiationem idem ualere, Amnbsp;brofi'us ait,Chriftum dedifle corpus,quod benedidio confecrauit: non quodb«nbsp;nedidio tranfubftantiauit.Panem audio,benedicftionem, 8gt;C uerbum confecrannbsp;di:uerùm tranfubftanttationis nulla eft mentio. Dicunt patres, aquam quotFnbsp;baptifmibenedi(ftioneconfecrari:nullus tarnen unquâ earnputauit,autfcripfi^nbsp;tranfubftantiari.Proinde Ambrofium recipimus : Inconftantq ueró interpréta*nbsp;tionem,ut ab co alienam,omnino rcijcimus. ï^ongas hucufqj Gardinere afflbanbsp;ges attuliftirnon tarnen adhucoftenfum eft,ucsin ueftrointerprctamentOjptt*^nbsp;grino fenfujSC uerbis peregrinis non uti.Quamobrem ftat,Slt; ftabit,ut fpero, F'’nbsp;ftrum argumentum: ueftram autem docftrinam,Jcum fenfum peregrinG Só alit'nbsp;num fcriptun's diiunis affingat,ut male fanam,ô(: ruinofam non dubito cafuram*

O BI E C T VM XV.

IN ucrbis domini, Hoe eft corpus me5,per pronomê Hoe, nefciunt quiddemonftretur, Nlam quidam aiunt demonsnbsp;ftrari,quodantefuit,nempe panem: quÏfiet,ut panismatCtf;nbsp;rialis fit corpus Chrifti, Alq uolunt ipfum corpus demons*nbsp;ftrari:atcç tum propofitio fignificabit;Corpus meü,eftcori«nbsp;pus meum, Alfj nelt;p panem,neq? corpus demonftrari aiut;nbsp;fedindiuiduumuagum, amp;indiuiduum in gencre,ac nefeionbsp;quid mathematicum, Vndepa£et,inquæ proruant,amp; qui«*nbsp;bus anguftijs teneantur, qui monftrofam banc tranfubftannbsp;tiationem,acpræfentiam fingunt.

GARDINERVS,

SI Jjxcuif conliquutwnü oltineretiOmnemJcientiamfcriptttrain Eccleßa '

quot;Elam Catholici maxima uarietate ufi Jùnt adilluflrandam feripturam, dutn __________interpretantur: amp; ex ijjdem uerbis alij hunc, alij ilium fenfum eruunt: fui tiof^ horrent dfcopoueritatis.

MARTYR.

DAbimushoc quidem Inconftatio,modó probet nobtSjfenfus illos, qit* runtur à Papiftis fuis,cum diuinis literis conuenire; ut fenfus orthodo^nbsp;rum patrum, quibus aliqua loca feriptur» interpretando illuftrant,omnes pfl

probables exttterunt. At ueftn' illi fenfus,qui enumerati funt,àlt;rvs««/etfîne fen ill deprehenduntur: neep ijs uerbis, qux interpretaminijpofTunt aptari.Nam panbsp;nemipfum materialem efle corpus Chrifti proprie, quod prima interpretationbsp;indicatjuos ipfi ferre non poteftis, cum panis fubftantiâomninô excludatis. Pernbsp;nos quidem uobis ea expofitio permit« poflet.fi panem,admittendo tropum,utnbsp;nos tacimusjUt^ facrae literae iubent,retineretis.Atipfi uobis,abiedo pane,huenbsp;interprerandi modum pracciditis. Corpus autê Cîirifti demonftrari nullo monbsp;do eft uerifimilen'mo abfurdum etiam eft,neq; fieripoteft. Nam 0^ ueftra fentennbsp;tia nondum adeft,ut demonftretur: Slt;,fi adeiTetjpropofitio tarnen ilia nil aliud ftnbsp;gnificaret,quam, Corpus meum, eft corpus meum. Quod ut alienum fit,cx eonbsp;parunt. Nilcp profedo diicunt auditores ex eofermone, quo idem de feipfo eifsnbsp;dem uocibus prædicatur« De oftenfione indiuidui uagi,nihil at«net,ut nuncnbsp;profeem,quam uanum commentum fit, 5lt; ludibrium poMus,quam iana,SC ueranbsp;interprctatio.CLim fupra fatis fuper^ ea de re fit difputatum.Qiiamobrem uarie=nbsp;tas iftainterpretarionum, quam excufatinconftanuus, quafi faciatad feripturænbsp;luculentiorem explicationem,hoc loco non poteft recipi. Nâfingulahuius mulnbsp;tiplicitatis membra uerbis domini, turn ob rei ueritatem, turn ob illarum abfur=»nbsp;diifimam thefin,aptari non poffunt.

Cauillatur poftea contra noftram argumentadi formam,quafi à particularib. ad uniuerialia progrediamur,ijs uerbis: Atqj h^c eo dicOjUtoftepdam ineptiam,,nbsp;eófirmationis huius,quæ à particularibus fit:cû aiioqui inter eos,quos hie argu:,,nbsp;tator dicit,aliter atlt;ç aliter demonftrationem inferpretari,fit fummus confenfus,,nbsp;tn ueritatem. Formam collecftionistantus hicdialc(fticusnonintenigit,atqucnbsp;inde fit,ut illamitacontemptimreprehendat.Non enim ex particularib.ad unisnbsp;tierfalem propofitionemjUtille calumniatur, argumentamur. Verum fingulosnbsp;modos enumeramus interpretationum,quibus illi utuntur,qui transfubftantia-tionem, 0^ portentofam praefentiam tueri uolunt: illcscp fingillanm euertimus.nbsp;Vndenilaliudconficimus, nifihospræftigiatores nullam habereuiam, autra=nbsp;honcm interpretandiuerba domini. Multisenim uarqscpfumisinillisexponen

conati funt aliquid proficere. Sed omnia, ut apparet, tnaufpicato tentarunt.

Nequeputaut oporteremehuicfophiftæ régulas in memoriam reducGre,quasExrtg«lit(ii4/ Ucl pueri norunt : nimirum auferri totum, cum omnes cius paf tes fint fublatæ: leâticis confir^^nbsp;acdifiundam propofitionemturn denicp falfam efle, cumomnia eiusmembra‘irgumc

An uero illi,quos hoc argumento taxamus,fummè cofenferint in ueritatem, utlnconftantiusaireuerat,non uacatnuncid pro meritis exagttare.Hoc tantumnbsp;dicamxosconfpirafTecontra ueritatem,non in illam tuendam confenfîiTe.Nam Pojl Bercngâ^nbsp;omnes fcholafl:ici,quicun(^ poft Berengarium iniuftè damnatum fcripferût,cæ= riumfcholaflicinbsp;Ci quadâ,pertinaci^ uelània turpiflîmè adulati fiintDecretis Paparû. Sed quia ƒnbsp;ex allatisinterpretationibusnulla eft,quçmagis eum torqueaf,quàm illa,in qua^-^®nbsp;panem demonftrari traditur, ideo uideamus, quomodo illam conetur emollire.

Nam inquit, ex tnterpretationc eorum, qui dicunt, demonftrari quod ante fuit, non fequitur neceflario, panem elfe corpus, fed ex pane, qui ante fuit,iamnbsp;fadum corpus. Miror,hune apudfeftatuere,illos,qui panem aiuntdemonftra=nbsp;ri,uel1eoftendiid, quod antê fuit: cum oporteat id quoddemonftratur,prçferts Qttod denton^nbsp;adelTe.Vnde fi fuit anted panis,6C nunc non eft amplius,iam demonftrari no po/îr‘«t»r oportetnbsp;teft panis. Ad hæc dum fit demonftratio, Gardinerus magna fiducia fibi aiîunbsp;pane iam fadum corpus. At ex ipibrn fuperftitione corpus nondû adeft,nbsp;cum fit demonftratio.Ule enim ftatuunt,tum demùm fieri transfubftâtiationem.

114 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;P, M A R» D E F E N, A D GAK*

cum excantatiö ilia quinqueuerbia prorfus fuerit compléta abfoluta« Prsc’’ tereà fenfurajquem Inconftantius elicit, alienum à uero efle,Chrifti ipfïus uerb»nbsp;demonftrant. Non enim dixit,Ex hoe fit corpus meum: fed uerbis difertis enurtnbsp;Chrifliit «o»rfitiauitjHoceft corpus meû. Exijspatet,quàmiftefitfacilis Qi. propenfus adnbsp;xit, Ex fooc fit pQg çQ alioqui tropos in re facramentaria ubieft deteftetur* Si nos pronomen,nbsp;’ Hoc,interprecaremur,ex hoc,amp; non tâtum adderemus præpofitionê, fed etiai”nbsp;mutaremus cafum,quid noftriifti Qx^Kocfccyoi non dicerentt'Milcerent coelumtefnbsp;ræ: clamarent undic^, O tempora, ô mores. Hæ funt iltorum æquiffimæ condi'nbsp;tiones:Omnia fibi permittere,atc^ aduerfarijs omnia prohibere.Quis ijs legibu^

gt; contra eos litigaretc' Placent Gardinero uerba CyprianizPanis omnipotent!^ » » uerbi fadus eft caro:quia fecundum hanc interpretationem, uocauit deus qw^nnbsp;’ non erat,uteffet. Verba Cypriani agnofcotfateor^panem per uerbum fadu^^'nbsp;fe carnem,fuo modOjUt iam iæpiusexpofui, Atno dicit fandîus Martyr, pane”'nbsp;fi'c fadiu carnê,ut panis efle defierit:quemadmodu uos impudcntiflime fingiti^*nbsp;At prefli'us aliquanto confideremus appendicem, qua Gardinerus affinxitlnbsp;Quia fecundû hanc interpretationem,uocaint deus quod non erat,ut eflet,nbsp;feire ue]im,quid id fir,quod no erat,SC uocatur,ut fit. An Corpus ChriftiC Ati^nbsp;ante confecrationem erat.Non enim facrifici uerbis de nouo generatur. Annbsp;gopanem dicetisita uocarit’At panis crat:ncq;uocatnr,ut fi'tp'mo potius,utuo?nbsp;arbitramini,quinqueuerbali prece,ut non fir, expelliturjtantum abeft,ut uoce'^’nbsp;quo fit.Nonerat,ut arbitrer,Inconftâtius apudfeipfumjCÛ hæc feriberet. At^*nbsp;ducit deinde fadum, utuideri uult, fimile, longé tarnen alienu,utoftendam,^

, i difrimile,ex Iohanneca.i.Quemadmodum,inquit,Euangelifta feribit, gufta*’^ ,, architriclinum aquam uinumfadâ, Tamhocadrempropofitara facit,quàmi^»nbsp;quod feribit Euangelifta, In principio erat uerbum, SC uerbum erat apud deuif'nbsp;Nifi pofthac Gardinerus exempla QC rationes melius colligat, ex Inconftanü^nbsp;AMxagordt. facile Anaxagoras fiet : qui quodlibet ex quolibet fadîum dicebat. Conftï^înbsp;mus hæc duo inter fe. Scriptura, ut fcimus,aquam uinum fadam efle cïanfïïiT»^nbsp;teftatur. Sic etiam doceamur, earn dicere,panem in corpus Chrifii efle uerfu^’nbsp;aut transfubftantiatumtSC uicerit Gardinerus. Ad hæc illud miraculumnbsp;dentes ad menfam conuiuæ deprehenderunt, non folùmguftu, fed etiamnbsp;De dijua inui- Euangeliftæ uerô dum hanchiftoriam tradîant, 6C Paulus eandem (cribens,!!^nbsp;num ùchri^io Jumhic miraculum editurn indicanttnec fenfus mutati|)nem fadlam depreh^^*nbsp;co«Kcr/rf. dunt. Q.uareifta,quæita conferuntur,funt inter fefeplurimùm diflîmilia.

nique uosin Euchariftia fi'cpanismateriam acfubftaritiam extruditis,ut^b*^ » pura^ uelitis eius accidentia feruari. E diuerfo in aqua ufu uenit, quæ uertebf^nbsp;tur in uinum 1 ubi, cum eadem fuerit materia, in qua uini forma fucceflît foriü^nbsp;aquæ, non tarnen aquæ fpecies, aut accidentia remanferunt. Quàm igiturnbsp;inter fefe diflîmilia fint,iam iàtis oftenfum eft,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.

Vers Incoftantius fortaffe clamabit, deloquutionefeagere,inquaid,q^^^ guftabatur,aqua uocata eft,cum iam uinû eflet,non aqua.Scio de hoc agi înbsp;refpondeojfcripturam id,quod guftabaturab architriclino,aquâ fimpliciternbsp;appellaretfed adtjcere particulam, Vinum fatftam: qua fatis oftêdebatur,aqi’^’’^nbsp;non amplius fuiflre,quod in nuptffs Chrifti beneficio erat propinandum,nbsp;rifimilis jutcunque Inconftanttj effet collatio, fi poflèt in diuinis literis ofl^^”nbsp;dereconfimilem de Euchariftia loquendi formam, panem corpus Chriftinbsp;fe fadîum : quam utique non reperiet. Nelt;^ tarnen fi earn reperiret, quodnbsp;confi'ceret. Quia cum talis tâmque prodigiofa conuerfi'o à feripturis non trad^’“nbsp;tur, panis intelligi poifet corpus Chrifti fadus, quôdiseum fecerit fui corp^nbsp;ris myfterium : qua nos interpretatione utimur,quoties patres audimus diccf^’nbsp;domint’’®

¦ DE EVCHAR. PARS T. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ny

dominum pane fuum corpus fecifle. Addudum aût exemplum ex lohanne, quàm fit imbecüle ad concludendum id,(]viod uult Gardinerus, ex eo cognofcinbsp;mus : Si quisjfado iam miraculo,hydriam oftendiflet,immutato liquore plena,nbsp;dixilTett^pjHoc eft uinunijpetijfletcpab eo alius quifpiam,an aquam oftenderet,nbsp;ille putalfet omninô fe derideri. cum aqua in uafe non amplius eflct.Proinde nonbsp;minus, imo haudparummagisridiculi funtSC Gardinerus, ôôilli quosdefen«nbsp;dit,fi dicantjfe demonftrare panem,qui ante fuerit,poftquam iam fadus fit cor»nbsp;pus Chrifti»

Contendit etiam illos tuendos elTe quoquo modo,qui corpus Chrifti demon ftrari aiunt:quôd nil aliud re ip fa uelint, quàm indiuiduum uagum demófirari.nbsp;Primum iam fajpius didum eft corpus,Chrifti nonpotuifte turn oftendi, cumnbsp;nondumacceffiflet. Deindeuehementermiror, ifti homini idem efle corpusnbsp;Chrifti,ac indiuiduum uagum. Quàmuerô abfurdum alienum^ fit commentnbsp;turn hoc, demonftrationis indiuidui uagi, fan's antea fuper^ declaraui. Incon=nbsp;ftantius auteminftar urfihoc reperto melle, nulla rationepoteft ab eo abftrahi.nbsp;Et mirum eft,cum de re ip fa, que demonftretur,nos difputemus,illum perpetuonbsp;reuocarequæftionem ad uagationem, quæ folûm mentis eft, qiiafi de ea fimusnbsp;uehementer folliciti. Sed ifti fortafte uaga tantopere placent, quod Sf turbidumnbsp;habcat,SC confufum ingenium: amp; nulla in re prarterquam in inconftâtia fibi connbsp;ftet. Etquemadmodum mente perpetuo uagatur, ita in Euchariftia, ubi omnianbsp;certifsima efle debent, att^ firmifsima,cumindiuiduo illo fuo uago miras fibi fa=nbsp;cit delicias.

Admiranda prætereà,nefophiftica dixerim,argutia,hæcnobis occinit:Hoc,, eft nihil aliud, quàm indiuiduum,quod animi noftri conceptione generalius eft, »nbsp;ipfo indiuiduo integro.Quod eft,quafi' dicas,indiuiduum indiuidui.Itaq?,Hoc,,,nbsp;a grammaticis pronomen dicitur,quafi nominis nice ufurpatS, fed minus quid=, gt;nbsp;dam à nomine indicans. Quoniam nomen, quod quidem fit proprium, ÔC rem,,nbsp;uerè afRciat,rei ipfius naturam cum fpeciali infigni refert. Ifta ftint, quæ Incon= j,nbsp;ftantius uideri uult è cœlo cecidifle.Idcircô aliorum diffifus interpretationibus,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i

ftuic uni ceu diuinæ uocis oraculo innititur. Nec inter eà fentit,uel fe fingit non fentire,quàm exoticæ fint Só alienæ à Chriftiana fîmplicitate iftæ uoces: Indiui»nbsp;duum uagum,indiuiduum indiuidui,in genere enuntiatiuum, indiuiduum ge=,,nbsp;neralius indiuiduo integro,indiuiduurn infignitum,indiuidu5 in genere. Hoc,,nbsp;fcilicetfophifticarumuocum interpretamento fimplicifsima feripturæ ueritasnbsp;dcclarabitur. Solum Ariftophanem hic deelTe uideo,qui GardineriAriflopb4nehnbsp;admiretur.Sed illopocta quid opus eftdpfe Gardinerusfeipfum fan's miratur,nbsp;8^ ifto fpinofo inuento,quod tarnen ipfius no eft, ufcp adeo fibiplacet, ut eo ceunbsp;tetequodamadcapiendas mufeas aptifsimo afsiduê Utatur.

Vtep neignoremusaliam iftius uagi indiuiduicommoditatem,ifta fubqcit:

Siquærataliquis,quidnam hoc fit quod demonftratur,cum dicitur,Hoc meum,, eft,fi nefeiat, quoniam non naturam demonftrafti, fed indiuiduum in genere, , »nbsp;fieri poteft,ut huic quæftionirefpondeas re(fte,nefcio,fi nefcias.Qtiia de re, cu=,,nbsp;ius naturam ignoras,potcs demonftrare indiuiduum amp; in genere.Quoniam li=,,nbsp;cet naturam ignores,certo feis efle unum ÔC indiuiduum: utillud indices in de=, ,•nbsp;monftratione. Hoc, An parua hæceftindiuidui uagicommoditas futperillud,,nbsp;tantam quæftionem fine ambagibus,tmô uerbulo uno queas diflolueref nempenbsp;utrefpondeas, tenefeire, quid deraonftreturc' Vab,eximium ôf præclarum ar®nbsp;tificium,quo dicere pofsis,te nefcire,quod icriptura predicet quàm apertifsimè,nbsp;quod res ipfa euidentifsime teftetur,quod fenfus certifsime cognofcât:nimirùmnbsp;panem efle,quod demonftratur. In fumma hæc ilia funt, quæ te docet Incon»

4

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’

«16 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;P. M A R, D E F E N. A D G A R*

ftantiuSjUt dicaSfte ne{ci're,quod fcias : StC ignorarc ea, quae fcriptura darifsim^ tradat,Porrô fi hxc difeas, non parùm in Inconftantq fchola profeceris.

Deinde ne putemusi'fta noua,atc^inufitata efle,ex familiari quotidi'ano^^^^ f 5 tnone petit exempla.Dicimus enim, Hoc eft uinu. Hoc eft mehubi non ita nn*nbsp;’ gt; gamur,acfi dixeriSjHoc uinum eft uinum,Hocmel eft mel. Sed conuenient^^nbsp;» i dicitur,ubifubeo,quod fitexdemonftratione,quoniamexplicationeegeai,a^nbsp;» » iungiturtanquatn illuftrius praedicatum cxipfo nomine rei explicandæ ;quo“nbsp;i indiuiduoingenere QC uagonotamaddat,qua cognofcatur. Nifi iielim têpodnbsp;S)C uerbis parcere,cotra exempla iam adduda, è quotidiano fermone proferrc*”nbsp;multa.Sed confido,ledorem non tarn hebetem fore, quin per ft ipfum anima^l^nbsp;uertat maximum diftrimen inter familiäres huiufmodi fermones, Qi. uerba ilia»nbsp;Hoc eft corpus meum.Ideoenim ibi licet dicere. Hoc eft uinum. Hoc eftmd*nbsp;quia id,quod demonftratur,eftreipfa uin3,aut mel. Atnon ita eft ibi,cumnbsp;tur. Hoc eft corpus meum. Nam id, quod demonftratur, nondumeft corpia*nbsp;Chriftijftd erit,utipfi docentaduerftrtj, poftcompletam enuntiationcm.-id non illuftratur prædicato fubiedum, ut ifteftbi finxit: cum praedicati iign»ß'nbsp;catum nondum in fubiedoinfit,quod demonftratur. Ex quibus liquido appa*nbsp;ret,hunc,quinos argutatores perpetuo uocat,ft ipfum nonlpedare.Is eniin*^nbsp;aliud molitur,quàm,ut fua mendacia pofsit fophifticis argutijs colorarCjquaquot;!*^nbsp;tenues Ô6 obfcuræfunt,utpotius argutiarum umbrae, quam argutiae dici quf^^'nbsp;Obfeuritatem tarnen actenebras illarum minus miramur,quod feiamus eas p’*’nbsp;ficifei ex ea fcholafticorumftda,quae atenebrisnomenliabuit. Cuius dogm^t^nbsp;quod potueritutcuneptandem intelligcre,ita fibiplacet,utnos,c^^nbsp;duxit,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tantorum arcanorum imperitos ex alto defpiciat, non fine magno ftomacho,

, faftidio. DicitenimzQiiæ cum hicargutator non intei:igat,nil aliud, quàm ,, ridet,quod non aftequituriSC tandem exitinmaledicum, utpræfentiam Chriß^nbsp;, , in Euebariftia lingua petulanti dicat eflemonftrofam. Putat,utuides, Candi^^nbsp;ledor,fua haec Scotica dogmata non intelligi à noftri ordinis hominibus :nbsp;iblus ipfe,atq; alrj fimileseius,in tenebrofis illius dodrinæ fpecubus ftfenbsp;cuerit. VtinS ego,ut de me ipfo loquar,in illi's aridifsimis fcopulis meliorinbsp;non tarn diuhæfiftèm.

Quae uero prçtereà memorat ihtempefiiue noftra maledida,06 quas blalp^^ miasf An quod realem,naturalem^ corporis Chrifti praefentiam, quam illinbsp;nunt in facramento,monftrofam appellamus cquot; Ea certe cum 06 facris literis,nbsp;ucritatihumana: ipfius Chriftinaturae plurimum aduerfttur, non tantumnbsp;ftrofa,uerum etiam falfa Qi impia dici debuit.praefertim,quac tarn uefana pertif’nbsp;cia defendatur. Nos ait,in maledicos exrjOeinec^ft uidet, qui iam diüin bb^^nbsp;ronem,06 perniciofifsimum impoftorem abierit. Deniep præftntiam illamnbsp;ftrofam utcun(^fatetur,quod legibus naturæ nonrefpondeat; horror em taH’^*’nbsp;’’abearemouet, fideus earn uellet retegere. Nam, utputatjiucundiftimafur^*^nbsp;effetfidelibus. Quod prius maledidum SCbftiphemum indignatione cpiflt;^^nbsp;pali pronunttauerat,nunc ad ft rediens utcuni^ recipit. Sed iuuat confiderar^»nbsp;quaantidotouenenumhuius blafphemiac corrigat. Horrorem, inquir.nonb^*nbsp;beret ilia realispraeftntia,ff deus earn uellet retegere:ftd prislaetifsima effet,nbsp;cundiisima, Saepiusaudiui,mendacemoporterememorem effe. Nuncautf’’’nbsp;uideo Inconftantium,noquidem memorem,fed mcndacêeffe potuiffe.Nói”^^nbsp;tuisillees,quiTheophyla(fîum,Damafcenum^ paulôante nobis proftreba^’nbsp;quidicerent, idcircô Chrifti carnem Qi fanguinem in myfferrjsnonnbsp;quia communicantibus, edentibus, inquam, Qi bibentibus,horrorem eflèni’*’*nbsp;euffurat* Curnuncaduerfus tantorum patrumauthohtatem contendis,

4

DEÈVCHAR^PARSR nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;h?

horrortm fore pqs,fi deus præfentiam huiufmodi realem patefaeerct, ac pijs tes tcgeret^y^ttiergo ueftrum credemusc’Txbine, an illis uetuftioribusr’ Illis tu ipiènbsp;prædicas omninô credendum. Quamobrem quid fuperfît, non uideo, nifi ut tibi, ceu homini mendaci QC impoftori omnis fides abrogetur»

OBIECTVM XV L

s I mânducare corpus Chrifti eft figurata loquutio, ut Au* guftinus affirmât, hæc etiam, Accipte, manducate, hoc eftnbsp;corpus meum,figurata erit,

GARDINERVS,

HANDVCARE corpu! Chrifli carnalibi^ iamp;infidelibM iquinonfecundumj^i-ritum iudicant,figurata efi loq^uutio:qux eadempropria eßfidelibtts,ue inJacramen^ tomanduceturßecunduminfiitutionem Chrifli: qui,ut Cyrillus ait,modum mandu::nbsp;(ationtsJutó aperient,dixit,cum daret, Âccipite, amp; manducate^

EAdem loquutio, fï referas earn ad eadem fîgnifîcata, propria SC. mctapbo rica elfe non poteft.Attamê ufu uenitinterdum,utquç figurata eft,proprianbsp;uideatur : èC quæ propria fit, exiftimctUr tropica. Noftra uerô pietas,aut impie^tJo/lrapiet^K,nbsp;tas,orationisformam non commutât, Necg nunc mirum eft, Inconftantiû iuautimpietM,os^nbsp;fcribere, quoniâ eius licentia multis parafangis fîCpidiurâôôpoëticamfuperat.’'“^“’quot;^nbsp;QuiducrbaCyrillifuperlohannem lib*4.ca.4. huefaciant,egono uideo,nbsp;fortaffe uix intell exit. Illa tarnen adducere uoluit, ne uideretur nihil dixiflè. Vtnbsp;ilia interpreter,necefle no eft:quoniâ ea fuperius perfpicue,utarbitror,expofui,

Pergitad hæc:Tum autem,inquiens,2lt;illuddicendum eft,uerbailla (man=» » ducare corpus Chrifti ) quoniam multa nobis myfteria SC arcana exhibent, ucr= » gt;nbsp;ba nimirum, quæ Chriftus fpiritum efte, Slt;uitam pronuntiauit, quatenus qui= i gt;nbsp;dem eanon omnes ftatim percipiunt, fi'guratam elTeloquutionem, Auguftinus j gt;nbsp;relt;ftè dicit : ut ne quis fidelium una facramenti perceptione fe defungi putet. Si= gt; *nbsp;gnifi'cat enim manducare,cre-dere:fi'gnifîcat Chrifto compatûquod etiam ipfa fa gt; ynbsp;cramenti perceptio,ÔC totum hoc Euchariftiæ myfterium fignificat, ut Bernhar gt; gt;nbsp;dusait.Significatprætereà Chrifto incorporari,6C in eomanere,atqj,ut Bafilius j »nbsp;aitjOmnem Chrifti uitâ imitari.Quæ ifta tam multa propriam illam adiionê man j »nbsp;ducandi,fuo modo in facramento fufeipiendo peragendâ,no tollunt.Nam SC de j,nbsp;ilia etiam fæpius interpretatur Auguftinus.Adeo nihil prohiber,eandem loquu j,nbsp;tionem fîmul SC figuratam efte SC propriam, Componantur ante omnia hæc ul, »nbsp;tima çum ijs,quæ ïnconftantius hac de refupra docuittmanducare corpus Chrtnbsp;fticarnalibus SCinfidelibus elTeloquutionemfi'guratam,propriâuerôfidelibus.nbsp;Nonne hic fecum pugnat, cum illam fidelibus quoqj facit figuratâ, quod eo fer-monc tropicèmultafignificentur,atq? ita exiftimat Auguftinofatisfadumc'Vbinbsp;eft ergo illud fidelium,SC infi'delium difcrimen/Nullum iam apparer,quâdoquinbsp;dem i}fdem,nempè fidelibus,ealoquutio iam eft SC propria,5Cfigurata.

V erùm ad hæc fcio quid Gardincrus fit dirfturus.Pqs propria eft, quoad uerâ corporis Chrifti mâducationê: figurata uerô, quoad ilia plurimafignificata,quenbsp;fommemoraui. At,quæfo,quid hoc fit,uideamus;quoniam ifta inirenta funt, utnbsp;Auguftini fententia nobis ex manibus eripiatur, Videamus,inquam, utrû iU

ll8 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;P, MAR» DEPEN. AD G A Rlt;

le fïguratam loquutionem in uerbis,Manducarecorpus ChriftijóÓ,Hoc cßfOf* pus meunijfic accipiaUan potius, ut nos dicimus,rea!em, corporalcm^ coi p^'nbsp;risChriftimanducadonem excludat.

Augujiitiut. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Tradatu 16,fuper lohannê fic fcribic-.Hoc eft ergo manducare illam efcatn,

ilium bibere potum,in Chrifto manere^ôô ilium manentê in fe habere Ac 'nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, j hoe,qui non manet in Chrifto, óC in quo non manet Chriftus, proculdubio

, mâducatfpiritualiter eius corpus,neebibiteiusfanguinem:licetcarnaliter,S^^* ,, fibiliter premat dendb. facramentn corporis ôlt; (ànguinis Chrifti.fed magis tart'nbsp;,, tæ rei facramentum ad indicium fibi manducat SC bibittquia immundus prefurt*nbsp;,, pfit ad Chrifti accedereßeramenta. Indicant hæc uerba certo cerdus,retroc^'nbsp;Conuertuntur dere,atqj comeare,ut^uulgo dicSr, conuerti has propofîtiones,Mâducarc cct'nbsp;ifta,Kaduc^e Chrifti:SC,ln Chnfto maneredta ut,quic5c^ manducat,idem maneat: 9^*nbsp;et’ineo ina/iere t^an^tjidem edâ mâducer. Extra hoc qui corporaliter Euchariftiam fumit, eurt*nbsp;dentibus, carnaliter 56 uifibiliter corporis ÔC fanguinis Chrifti facramêtumdit*Jnbsp;premere:ôô tantæ rei ßcramentum ad iudiciû fibi manducare ôé bibere:quód a^nbsp;Chrifti ßcramentum indignus accedat. Sacramenta igitur aiqhuiufmcdi hort’*nbsp;nes percipere,non propriê corpus Chrifti manducare. Qiiis itaq? relinquiturla*nbsp;eus in ijs uerbis Auguftini propriæ, atqj reali, feu carnali manducationi corp'^nbsp;ApK£iA»g«fti=rfsChriftif Duasille aflignatmanducationes corporis Chrifti, ôf utianq!,****nbsp;WMn du£ tantïi quet,figuratâ. Vna fpiritualis eft,2lt; expetenda,quamancmus in Chrifto : altd^nbsp;üone^corborïi figurata eft,qua dentibus ßeramenta corporis Chrifti premunt' Inconß*'*’nbsp;Chrijli,zram= t’tis ex fuo fingit, non tantùm facramêta premi dentibus, fed ipfum edâ reaU^*^nbsp;b£jutitfigura= naturale corpus Chrifti. Verum ncq?fcripturæ,neep Auguftinus hoe teftantirt'nbsp;t‘e.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Eft edam audiendus in hac cadem re idem pater contra Aduerfarium Leg*^’

Augujiitwi. propbetarum libro i.cap.g.ubi fic fcribit;Sicut mediatorem dei ÔC hominrt'” ,, hominem Chriftum lefum nobis carnem fuam manducandam,bibendum^^^*’nbsp;,, guinem dantêfideli corde amp; ore fufeipimus, quamuis horribilius uideatur, h*’'nbsp;,, manam carnem manducare, quam pcrimere:óirhumanum ßnguinem potat‘’nbsp;j, quam fundere.Atcp in omnibus fanóisfcripturisfecundum ftnçfidei regulart^nbsp;i ¦gt; figuratê dióum,uel falt;ftü,fi quidexponitur de quibuslibetrebus,amp; uerbis,nbsp;j facris paginiscontinentur,expofidoilla ducatur,nonafpernanter,fedfapiertt^nbsp;audiamus. Non tradit hic Auguftinus, quod Inconftâdus facit, figuratamnbsp;loquutionem manducandi corpus Chriftfquodmultaaliamyftena, Só arcart3*‘nbsp;lis uerbisfignificent: fedquia horribilius,inquit,uideturmanducare humaf^rt’nbsp;carnem,quam perimere: óó bibere fanguinem, quam fundere.Ideo ne in ifïanbsp;deamur incidere,figuratèilla uerba iudicateffcexponenda.Nonfanèutpratt*^ 'nbsp;illam carnalem manducationê, quam explodit, alia quçdam arcana quæraifrt^nbsp;cum fane ilia carnali manducationê non fimus defundi. Manducationem ert**’’nbsp;illam carnalem excludit uthorribilem.

Corde ore nbsp;nbsp;Nec^nos quicquam debet mouere, quod fcribat,nosfidelicorde ÔÔoreo^’’*

carnem cr pnnemacßnguinem Chrifti fufeipere. Quia ueraha^efunt, firedeacciptant.C*^’^* guinedommfu jg qin'ppe,id eft,animo Ô6 mente per fidem ipfum corpus Chrifti ac fanguirt^’’'nbsp;mod^intel^^en ^Pptdiendimusioreueró fymbola eius, panem,inquam,St: uinum,quæ ftio rt'nbsp;docorpus SC fanguis Chrifti appellantur.

J De Dodrina quoep Chriftiana libro 5 cap.ié, in eandem propemodutf J tentiam ficait: Siloquutio flagitium, autfacinusuideturiubere,aut utilitatf*flnbsp;aut beneficentiam uetare,figurata eft. Nifimanducaueritis,inquit, carnemnbsp;hominis, S)Cfanguinem eius biberitis, nonhabebitis uitam in uobis, Facifrt^nbsp;^^uel flagitium uidetur iubere. Figura eft ergo praecipiens paffioni demin* *'*nbsp;,, fe communicâdum.SC fuauiter ac utiliter recondendum in memoria,quódc3t

ß E E V C H A R. PARS I. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Il^

cîus pro nobis crucifixa Só uulneratafît. Hic etiam manifeftifsimè apparet,, gt; ideo ilium figuraram loquutionem dicere,ut manducatio carnalis ÔC corporalisnbsp;cxplodatur;in qua uidetur flagitium di. facinus committi.

Ac Inconftancius manducationem illam realem côftare ait,6C quod ad illam attinet propriam efle loquutionem:figuratam uero propter alia quædam myftenbsp;ria, SC arcana confequentia: quæutlongifsimè diftentab Auguftini fententia,nbsp;omnes iam facile intelligunt. Qiiod uerô attinet ad ilia tam multa myfteria SCnbsp;arcana,quæifte commemorat,utincorporari Chrifto, manerein eo, communi=nbsp;carepafsionieius, SC uitam illiusimitari, omnia reuocantur ad unum caput, utnbsp;uerè atcç efficaciter credamus,carnem Chrifti pro nobis in cruet fublatam,SC fannbsp;guinemillius ibidem ad noftra peccata delendafufum. Namcitra controuer»nbsp;fiam per eiufmodiefFicacem atc^ faluificam fidem Chrifto ipfi penitus incorpo»nbsp;ramur,in eo manemus,pafsioni eius communicamus,cum illius mérita SC donanbsp;itacredendoufurpamus,SCdenicpadiniusuifamfanditate atep fynccritate pu^nbsp;rifsima exprimendam incitamur. Ita uerd de carne Chrifti atc^ illius fanguinenbsp;credereac fentire, nil aliud eft, quàm corpus eius manducare,ac fanguinemnbsp;bibere.

Poftremd quo res adhuc certius cognofcatur, uideamus, cum manducandi uerbareferunturadipfum corpus Chrifti ueruSC reale, quomodo Auguftinus Aw^i/wr»nbsp;ilia intclligat.In Iohan.tracft.i5',inquit: Vtquid paras dentefn SC uêtremc'Crede, j gt;nbsp;fiC manducafti. In quam eandem fententiam fcribit Cyprianus in fermone de gt; »nbsp;Coenadomini:Hæc quoties agimus, no dentes ad manducandum acuimus’.fednbsp;fide fyncera panem fandum frangimus,SC partimur. Sed ad Auguftinum re= ’ ’nbsp;deo.-Tradatu a.6.fuper lohannem : Credere, inquit, in eum, hoc eft manducarenbsp;panem uiuum. Idemcp de Verbis domini in Lucam,fermone jj^Nolite para= AugufliniK.nbsp;re fauces fed cor. Item de Verbis Apoftoli,fermonei. Tunc autem hoc erit,nbsp;id eft,uita unicuic^ erit corpus SC fanguis Chrifti, ft quod in facramento uifibili= Augufiinw.nbsp;liter fumitur,in ipfa ueritate fpiritualiter maducetur,fpiritualiter bibatur. Hçcnbsp;fiCpla:racp alia huius patris,SC aliorum etiam ueterum loca fatisindicant,cum denbsp;uericorporisChriftimanducationeloquimur, quid fentiendumfit: eamnimi«nbsp;turn faucibus, dentibus, aut ore carnis non fieri : fed mente, fide, ac fpiriiu,nbsp;quemadmodum nos SC credimus,SC prædicamus. Exterius uerô,dentibus,inanbsp;quam,lingua,faucibus,SC ori corporis percipi tantum facramenta.Etde his hocnbsp;lùco fan's didum exiftimo,

O B I E C T V M XVIL

c V H Chriftus dixit. Hoc eft corpus meum, id no ad panem amp;uinum dixit, fed ad corpus fedens in ccena. Vndeappa«nbsp;ret,per ilia uerba non fieri conuerfionem panis.

GARDINERVS.

HOC argumentum amp; fiultum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;infame.

MA R T Y R,

GArdinerononeftlaborandum, quomodo iftaconfutet. Nos cnim etiam unàcum eo hoc commentum exibilamus,Nam,utea omnia indicant quænbsp;hucufc^ fcripfimus,nos panem à domino illisuerbis demonftratum fuifte con-tendimus. Hoc tarnen de ilia prima Cœna fentimus ; Cum Chriftus panem de«

4

110 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;P* JM* MAR. DEF EN. A D G A R,

fjonfentimus monflrâs di’ccret,Hoccftcorpusmeum,propoG'tionisillius prædicatu, îîcmpf» cbri^t»»(ie= Corpus tneum^nonfignificaffe corpus Chrilii, quod inpane,uel fub acciden«'nbsp;^orpi^fed panis latitaret,ut uult Inconftantius : fed illud ipfum corpus Chriftj, quodnbsp;tum unà cum Apoftolis difcumbcbat,quod^ illemox in crucem,8Cin mortemnbsp;erat traditurus,Illud autem corpus quomodo uerèprçdicetur de pane,quia tamnbsp;fæpifstmê didum eft,nunc non repeto, Quod fi authores eius argumenti hucnbsp;refpexerunt, Inconftantius profuocandore fententiam illorum peruertit. Si»nbsp;uero fenferuntjUt ipfe fcribit,à Chrifto non fuifle demonftratum pancm ,fed ectnbsp;pusjquod unà cum Apoftolis difcumbebat,à nobis requircndum non eft,ut eo*nbsp;rum fententiam à ueroalienamdefendamus*

O B I E C T V M XVÏÏL

1N facramento efTc materialem panem exeo demonftratur, quodChriftus accepitpanem,fregitpanem, deditpanem dinbsp;feipulis: cum fcriptiira dkat, Accepitlefus panem, benedi^nbsp;xit,amp; Fregitjdedit^ difcipuh’s fuis^Et Paulus quinquies me^nbsp;minitpanis.Quæcumclara fint amp;aperta, proprium panemnbsp;intelligere debemus.Etideo fi angelus è coclo fecus euange^nbsp;lizaueht,efto anathema*

GARDINERVS*

D HIB E T y^facramento conficiendo partis matertalti^quem ChrißusinßK^^ mantis acàpiens^uocauit ^uod non erat^ut effet. Cuitts operationisfi nullus effettfnbsp;jî Busfiam uerum fiie,dedifie quodacceperat,panem. Sedfi,quoddixit-,effecit)nbsp;i Hoc efl corpus meum^non panem,quem acceperat,fedcorpus,quod effeceratßmnbsp;dicendum efttne nihil egiffe diceretur.

Ni A K T y K,

QVorfum,obfecro,illud uocautt,quod non erat,ut efletç’ Si enim id de pore Chrifti didum intelligatur,quomodo corpus Chriftianteuerba**’nbsp;noneratildfieriomninononpoteft:quandoquidem Chrifticorpus àfuafï*’^,*nbsp;done prima in uentre uirginis,nunquam efle defijt. Ad panem uerô referrii»*,'nbsp;nus poteft. Non enim dominus ilium uocauit abfentem:nam aderat,cum 0’^ *nbsp;ftus ilium in manus acciperet.Imo fi credas iftis, Chriftus eum non uocauit^î’*nbsp;fentem,fedpotiusexclufîtpræfcntem. Sed Inconftantius uult potius quidu’^nbsp;quantumuis xTr^eonTtîivvirop dicerc,quàm tacere. Veretur prætcreàne fiTraF*quot;nbsp;ftantiatio non admittatur, Chriftiuerba nihil fecerint, fed otiofè fuerintnbsp;Quafiparum fit myfterium facrum inftituere, ac iàcramentum nouumnbsp;fîae trader e*

Ncqjmirandum eft huius ingeniumtquia ut poët3c,quod poëticum nöl’ 9 5 rit,aipcrnantur;ita prseftigiatoribus non fatis faciuntnifi præiiigiæ. Paulu’’’^nbsp;J 3 fteà cauiàtur mentionem feciflè panis, ut de tanto myftcrio tedè loquert^'nbsp;Nouum efthocpharifâeorum fermentum, Paulum uoluifte myfterium ..nbsp;riftiæ occultare,cum Chriftianae Corinthiorum Ecclefiæ feriberet. Nihilnbsp;SdcrdwétitfweEccIefia Chrifti notius,quàmfacramenta.Vnde fit,ut Paulus argumétafiiaÇ^tnbsp;runtin ecclejîft tanquam à reilluftri,at(^ cognitiftima, depromat à facramentis : nimirumnbsp;notißima.nbsp;nbsp;nbsp;ptifmo, QC iâcta cœna:quemadmodS apparet ex epiftola prima ad Corind’*^^

DEEVCHAR, PAR$T. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ill

Ex CO quippe confiât, niosdebuifleinutuofefe in cccnis expelt;fiare, quod do=gt; minus Apoftolosfimul omnesiulTent comedere,acbiberede facns myfterqs.nbsp;Et longum eflet,alia omnia confimilia,ex epiftola ad Romanos et alijs locis huenbsp;reuocare. Nonitat^ Paulus obfeuritatem captauit, curn dotfirinam cœleftem p^^ulus nonca*nbsp;Ecclefijs Chn'fti traderet.Hoc enim quid aliud effet,quàm tenebras adferre pro ptauit obfeuri-^nbsp;lucef^Hic fcilicet eft egregius ille prçtextus,quo fcripturas qu^ritis de manib,ple ttftem.nbsp;bis excutere, quod tedse fint, ÓÓ obfcuræ : quo^ ilia uerba domini, Hoc eft coranbsp;pus meum,in mifla inhalatis in panem, uix ilia tacite fubmurmurantes, fcilicet,nbsp;ut omnia quàm tediffimè agantur.Nei^ fortaffîs aliadecaufain diuinis,fîcutlonbsp;qiu'mini, lingua Latina uultis uti : nift quo arcana, SC bene teÓa conferuetis ea,nbsp;quæ Chriftus omnes fuos ciues, atc^ domefticos plane amp; perfpicuèfcire uoluit.

Ad hæc Apoftolum ait Panis uoce uti, tanquam materiæ adhibitæ unde my j gt; fterium conficeretur. Proinde,inquit, appellatione utitur ueteri : fed de fubftan, »nbsp;tia myftertj agitur, non de appellatione. Appellatio, quatenus in panis nomine,,nbsp;remanet poft confecrationem, prateritum reipicit. Qtiis,obfecro,cû hoc tam »,nbsp;importuno genere hominum,non differentium,fed infanientiumuelitunquamnbsp;difputarec’Cum premuntur, neq? ad euadendum rimula patet ulla,ad tropos fefenbsp;conferunt. Panis, inquiunt in Euchariftia idcircô dicitur, quia prius ibi fuit:nbsp;neq; obftatquicquam,quôd modo abfit, Audio.Sed curilli uiciffim non audiûtnbsp;nosiQuid prohibet, Panem uocari corpus Chriftfeum illud fîgnificet,fi£^ eiusnbsp;myfteriumt’Nam quodeorpus Chrifti realiter,autcorporalitei-abfit,id nihil re=nbsp;fonquandoquidem uos quoep hoc facramentum dicitis uocari pofîè facramen^nbsp;turn panis,quamuis panis abfit, Vtrobicp tropus eft.Qiio iure à nobis petitis, utnbsp;ueftrum recipiamus, cum ipfi tantofupercilio, tantoiç faftu, at^ ftomacho no«nbsp;ftrumexibiletisç’

Exemplo,inquit,contendemus:quoniam in Matthæo cap. » i.fcribitur,cçcos gt; » uidere,SC daudosambulare, lefu fanante. Locus adduduserit fîmilis,fi,ut ibi j »nbsp;teftatur Euangelifta,Iefum iânaffe eiufmodi ægrotos,ita etiam hic teftetur,Chrtnbsp;ftum tranfubftantiaffe panem in corpus fuum : aut fubftâtiam panis iuffiffè abi=nbsp;te,ut fuo corpori cederet. Quod fl ab Inconftantio non poterit demonftrari,fuanbsp;pereft, utaLatam ration? dicamus et effe fophifma, 8^ addudâà fophifta,ideo^nbsp;îbphiftice’ accipiendam* Praetereà oro ledorem,utiuftitiamaduerfariorum exnbsp;eofpedct. Vbinosadducimusexempla exdiuinis literis, hæc uerba, Hoc eftnbsp;corpus meum,itadebere accipi,ut ilia de Iohanne,Ipfe eft Elias,Petra eratChrinbsp;ftuSjVidima eft Pefach: ÄTinnumera huiufmodi,probamus^ banc elle myfte^nbsp;riorum naturam, ut nomina accipiant rerum fîgnificatarum, ibi ceu deliri, ineanbsp;pti.infani^ deridemur. Rogamur etiâ,an colledio fit firma, Tropus alibi repeanbsp;ritur in confimilibus loquuticnibus, ergo in hac quoq; tropus eft recipiendus,nbsp;Nnc uerô quafirobuftilTima fit ea conexio, ablegamur ad ca. ii.Matthæi, Quôdnbsp;ibi claudi, ôô cæci dicantur illi, qui iam fanati erant. Sicnobifeum agitur, fi deonbsp;placet, ab ff s hominibus, qui fi'bi nihil moderantur, ÔC ab adueriàrijs nihil nonnbsp;importuniftimê requirunt.

Sed audiamus reliqua.Breuiter, Accepit Chriftus panem,benedixit panem, gt; » fregit deinde, ÔC dédit, quod ex panebenedicendo confecerat:quod illud,quale gt; »nbsp;quid effet,extulit ijs uerbis,Hoc eft corpus meum. Quibus uerbis an uerû præ=» »nbsp;dicauerit ipfa ueritas,qui addubitauerit, anathema fit. Nam, ut Epiphanius di= » »nbsp;cit,abomniexcidit gratia falute. Accepitpanem, benedixitpanem. Huc-gt; »nbsp;ufque ifte à uero non difeedit. Cum uerô addit,Fregit deinde, 2C dédit quod exnbsp;panebenedicendo confecerat, hic adfophifmataredit.Etcum non aliud habeatnbsp;nomen aceufatiui cafus,ab Euangelifta pofîtum,quod ilia uerba poft fe regat, ut

111 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;P» M A R* D E r E N. A D G A R,

Grammatici docent, nifî panem, illud tacitus ïam praeterit, ôi. Chriflum dcdt'Hi: inquitj Apoftolis corpus fuum.Vnde necefle eft,utftatuat ipfum quocg fuS cofnbsp;pus lefum fregiflcjac fîmul habuifle corpus integrum corpus fradum : quctlnbsp;omnibus pie fentientibus debet eiïequàmabfurdiflîmum. Prætereauidetdiflî'nbsp;mulare, nos perpetuô fateri, Chriftum in cœna corpus fuum unà cum pané de*nbsp;difle, at fpiritualiter QC per fidem accipiendum: ipfe uero cur no aflentitur uid^'nbsp;fim, ut facer contextus cogit,ô6 loquutio Euangeliftarû exigit,panem cS corpûnbsp;re Chriftiunà datum;’ Veritatem autem, id eft ipfum Chriftum, uera dixiiK»nbsp;non ambigimus.fed uos meritô accufamus,qui uerba illius tâta peruertatis aftu”nbsp;tia. Quamobrem fi ueftrum anathema eos ferire debeat, qui feripturæ nonnbsp;dunt,uobis per tempus confulite,ne à faluîe à gratia excidatis.Quia nos,cun’nbsp;undicj feripturæ credamus,fatis dei fauoreintutofumus.

OBIECTVM XIX-

c H RI s T V s accepit panem, benedixit panem, fregit pa:# nem, déditpanemferipturæteftimonio : quia ilia quatuornbsp;uerbatantum unum accufatiuum, panem, regunt. Proindcnbsp;ut uerus panis eft, dum accipitur ÔC bcncdiciturtita non mi;?nbsp;nus erit eiufdem naturæ, cum frangitur, Ôd datur, Quapro*nbsp;pter Chriftus pané dédit: alioqui dixifTet Euangelifta, Chrinbsp;ftum fregifle corp us, amp; dediftTe corpus*

gardinervs.

UI Gratnmaticam confuîimiitfimnM accufatiutu a^iione in fe réagit: uerIgt;i,cMßlt;^t

5 citur: amp; ideb ex accujatiuo fit nominatiuitt eiufdem uerbi^aßitio congruent.Et) ij Chrifti uerbis nonrecedamut^Cbriftits accifiebatpanem : ^uod eft,mutato uerboftnbsp;ntt accipiebatur à Chrifio.Etpanem quem accepit Chriftiit,poft conftecrationetf^fnbsp;àmttipanem acceptum, tanquam ipfia aCiione afifeClum. Endepoft uerbum ’Benedixitinbsp;nui accujatiütisftt,oportebitrepeterepanem acceptum: amp; poft uerbum, Fregit,panem acct^^'nbsp;benedi^um : amp;poB^uerbum,!)edit,panem acceptum,benedi£lum,fra^um. Atquc hlt;scdicogt;^nbsp;oftendam, non unum efte acculdtiuum, etiamfi uerbis iftisprteter limpîicemßmificationetti)^ .

MARTYR.

VVlt Inconftantius uideri, noua hæc arcana ex penitiflîma Grammatica^!’ bisproferre.’cum eareuera exabditiflima fophiftica traxerit. Neminiaf''^**nbsp;tror,inhac præfatione audienti fubtilitatem adeô affedatam, non ftatimnbsp;re aliquam fplendidam impofluram fibi nedîi. Nos uerô qui rudioremnbsp;maticâdidicimusj quando inter multa uerba generis aâiui,quæaccuiàtiuûnbsp;feregûtjunûduntaxatnomen eiufdem cafus audimus, illud omnibus uerbis*^nbsp;fimul pofitis afîignandû ftatuimus, Vnde,cû diuinæ literç lefum tradant pan^^!”nbsp;accepifle,benedixifle,fregifie, et dediflejiure merito^ qs uerbis unû accufat’i’'’’nbsp;nimirum Pane ab initio pofîtû, diximus effe attribuendum. Fatemur nib***;^nbsp;^ccijpinusjpani ferie quadam,amp;fucceffîonecogrua,inilla coenafacrofancfîabçca^,nbsp;cidiiEcjUt acciperetur,benediceret«r,frangeretur,diftribueretur. Quorumnbsp;denti^’’^

D E E V C H A R* P A R s I, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Hj

dentiumEuangcïifiæ nullum tradidcrunt fubftantu panis immutaflejUt, quem madmodum ifti fingunt, ilia cfTe defierit.

Deinde fircgulamiftiusnoui Grammatici fequi uelimus, nullum adîiuum uerbumrepcrietur, quodfimplicem acculatiuum regat. Nam fi dixeris, Petrusnbsp;amat deumjquia ille accufatiuus afßcitur adione,ut ifte docetjtnterpofiti uerbi,nbsp;erit duplex, deum amatum, Atque ita Petrus amabit deum amatum. jEt ita uer«nbsp;uum quodcunc^ adiuum,non unum,fed geminum accufatiuum reget. Authonbsp;n'tateproinde aciudicioiftiuslogodædali accufentur Grammatici,quod fuas renbsp;gulas tarn imperfedèjacncgligentcrtradant.Etmirum eft, cum utimpleretfuânbsp;accufatiuum dixcrit,panem acceptum,benedidum,fra(ftû, cur non ulterius pernbsp;gat,dicat^, Panem acccptum,benedidum,fradum, datum accepiffe difcipu=nbsp;los.Hoc non adiecit,quöniam,utuideo,panem omnino dart noluit.

Sediamaudiamus,cuiftrophæfeufallaciæhac fua noua Grammatica uiam ftrauerit,Etillud,inquit,omninôobferuandum, ut fecundum modum adionis,,nbsp;alicuius uerbi præcedentis aptetur in ultimo uerbo accufatiuus. Adeo fi quod, jnbsp;uerbum præceflerat,quod fubftantiæ mutationem defiigner, in ultimo accufati=,,nbsp;uo continebitur. Verbi gratia.-Accepitquis uinum ô^mel,mifcuicporrô 56 de=,,nbsp;ditbibcre.Nonrepetam pro accufatiuo uinum QC mel,quç, ut ait lurifconfultus,,,nbsp;propter mixtionem infua fubftantia non durant,fed aliam conftituuntfpcciem,,nbsp;videlicet mulfum.Itacp adio uerbi,mifcuit,non eft difsimulanda in ultimo accu,,nbsp;fatiuo.Nec quiadico,Accepituinum SC mel,deindc,mifcuitu!num SC mel,non,,nbsp;dicam tarnen dedilTebibere uinum Slt;mel. Sed accufatiuus uerbi Dare,eritmul,,nbsp;fum, ad exprimendam uim uerbiJMifcuit, præcedentis,quæ ex communi fenfu,,,nbsp;regulis Grammatices non poteft fileri. Mirum quam fibi placeat Gardine- ,,nbsp;rus, cum per hos gradus afcendit à Grammatica ad lurisprudentiam, ôf inde adnbsp;Theologiam, Namhoceftomnianofle,atqueuariaseodem tempore feientiasnbsp;oftentare: fic enim fperauitfamam fuam poftefupra aftra innotefeere. Sed egonbsp;uicifsimaliquid ex Grammatica.SC nonnihil exlurisprudentia refpondebo.Nanbsp;mihi, quando fic prouocor, in hoc exemplo uini fiC mellis libet paulifper luanbsp;dere, atc^ ea paucis tra(ftare,quæ à mea profefsione longé fint aliéna.

Proindeà Grammatica aufpicabor. Si quod uerbum, inquit Gardinerus, ’ ’ præcefterat,quod mutationem fubftantiæ defignet, in ultimo accufatiuo conti=gt; ”nbsp;nebitur. Hoedaripoteft.Sed in uerbiscommemoratis in myfterio coenæ, Aca ’ *nbsp;fepit, Benedixit, Fregit,Dedit,oftêdat Inconftatius,quodnam eorum fît,à quonbsp;fubftantiæ mutatio denotetur. An dieet Benedicendi uerbum id fignificarefnbsp;Qiiafi benedicere nil aliud fit,qua'm,ut ita dixerim, tranfubftantiarc, Hoc fi dianbsp;Xerit, baud dubie ridebitura fuis Grammaticis, maxime uerôàTheologis. Anbsp;Grammat{cisquidem,qufa in ilia rota làcultatenuiquam reperiet, Bcnedicercjnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;henedi^

in hac fignificatione, præfertim cum Græce fit, tvx«ets«o'«s, omnesep feiant co ^endiaut gra^ Uerbo fign{ficari,gratias agcre,non fubftantiam immutare. Sacræ uero literæ Has agendi nulnbsp;eitra controuerfiam teftantur,deum primis noftris progenitoribus benedixiffe. l^ßgnificaturnbsp;Anergoeorum fubftantiam putabimus ob id fuiffemutaraFiltjs quoep fsJoenbsp;benedixitdeus Optimus Maximustneeptarnenillorufubftantias mutauit.Chrinbsp;ftusitem feruator nofterafeendens in cœlum Apoftolisbenedixit: quos nemonbsp;dixerit fuilTeab co tranfubfiantiatos. Quamobrem ft hominis huius impoftuanbsp;ras amp; deliria fequamur, id reiiquum nobis eft,utnouam difeamus Grammati*nbsp;cam:qua uerbum hoc,benedico,fignificetfubftantiæ mutationem; 6C in diuinisnbsp;literis omnia intelligamus tranfubftatiata,quibus ucl deus, uel Chriftus aliquannbsp;do benedixerit. At fatius eft à uerbis dei hæc abiurare fophifmata,quam figni«nbsp;ficationes uerborum confe(ftari,quæ nufquam uel caput uel pedes habeant,

1 X

144 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;P* ’M ar* D E. F E N* ad GA R.

Nunc uein'o ad fimile demixtione uini Si inelh'stamp;f confcientiam Gard/ncf* appellOjaù fie ludicet panem abirc in fua tranfubftantiatione, ut fubfiâtia nienisnbsp;amp; uini diftedit inmulfoC Certè in mulfo cmn uini,tum mellis permanet fubfta’’“nbsp;tia,quannfis formam feu fpeçiem mutentrpermulta etiam utriufi^ fubftatiæc^’^,nbsp;feruantur accidentia. Verùm ifîi in ilia fua tranfubftantiatione tota pants SiC U*’’*nbsp;fubftantiam amp; materiam abire aiuntjfolis eius relitftis aut fuperftitibus accideP^nbsp;tibus. Cum itacp in ifta fimilitudine tanta diuerfitas animaduertaturjCam ad t*-præfentemnonfacere,quiuisintelligat. Propiusadhueaccedendum eft; 0^’’^nbsp;gare oportet Inconftantium,an hçc duo uerba,Mifcere uinum cum mclle,0lt;^^^nbsp;nedicere,feu gratias agere,uim ÔC poteftatem eandem in fignificando habeatit;nbsp;Exue omnem pudorem, perfricafrontem:06 dicasjmutatipnem utrinep fign*^^nbsp;carijcumnemo ignoret^Benedicerenullarndenotaremutationê: quamnbsp;tarnen intelligimus tum fuccedere,cum uinS admifeetur mellt. Praîtereànbsp;non uideat,00 corpus Chrifti Ô6 panem non effe res liquidas^ ut mei 6ó uinüfi'nbsp;Quare licet in illis ex admiftione mutetur forma, nam utrunq; tllorum duorUf’'nbsp;dilabitur,liquefcit,ôôdiffiinditurin altcrum,tamêidem de pane atqj Chriftinbsp;pore diet non poteft.Capiantur autem èdtuerfo grana tritici ÔC hordei, autnbsp;na trittci,mei tui,ac inter fefe mifceanturiconfundas illafimul, ut libuerit:nbsp;eamcaufam necformam ca,nec naturam,necfpeciemmutabunt, Neq;nbsp;eft hec fententta,fed Legum Ciuilium:quar5 ifte fummam feientiam profitctt”^'nbsp;Nam in ff.de rei uendicattone.l.Idem, VIpianus ftatuit, non mutatam fpecit»”'nbsp;ideoep pro fuis grants concedit acftionem.-uti ibidem quoçp Accurfius interpi’^^nbsp;Mixho)?lt;;comtatur, Quamobrem nunquamfperauifore, cum eademlege ifta contineann”^’.nbsp;et liquiiiorum. quæ ego nunc adducOjà: quæ Gardinerus produxit,ut egeret monftratore,c/‘*nbsp;iuberet ilium animaduertere portentofam tranfubftantiationem, quam tueti*^’nbsp;mixtioni Itquidorum nullo modo congruere. Congruetet potius mixtioninbsp;rum,fi ea concedenda effeticum ambo corpora folida fint,corpus inquam Chr**nbsp;fti,00 pants. Vnde minus illi defipuerunt,qui uolctes realem, corporalemcpnbsp;fentiam tn Euchariftia corporis Chrifti ftatuere, utranep fimul, panis, inquat”’nbsp;Sgt;C corporis domint fubftantiam retinent : quod uideant non elTe necelTe, utnbsp;mutua contunlt;flione,fubftantîæ naturæ immutentur.Proinde cum Gratni”^nbsp;tica,Iurifprudentia,amp; uerba fcripturarum nil iuuent iftud commentum trani^.^nbsp;ftantiationts,tibi confilium falutare,atcp optimum damus,Gardinere, ut à ca^nbsp;temere fufceptajôô infeliciterprobata, defiftas.

J, nbsp;nbsp;nbsp;Sed pergit,atcp ita fcribit:Qiiare,ut ad uerba Chrifti redeam, quoniarn

3, dimus,Chriftum ita benedixiffe panem, quern in manus acceperat, ut uerc cat' , ceret,quod uerbis profefTus eft,dices. Hoc eft corpus meum. Cuius uerbis u]®’nbsp;»gt;gis creditfidelis deeffè^a uera præfentia corporis, 6C mutatione panis,qua’’^nbsp;3 fenfi'bus renuntiantibus de confedo per mixtionem mulfo. Quod ais,tenbsp;dere, Chriftum itabenedixifle panem,utillû mutarit, friuolum eft. Potes eiiit”’,nbsp;quod credts,falfó credere.Ita etiam ludæi hodiè ac T urcæ multa credunt, innbsp;bus falluntur.Fidem tuam ueram efle.de fcripturis diuinis probes oportet.Vf'nbsp;tantum ex illis fententiam promis,Hoc eft corpus meum.Quç cum longe alit*’nbsp;pofsit,SC debeat intelli'gi,atep de ilia tu fentias,ina fruftra niteris.Eft quidemnbsp;nis Euchariftiæ fuo modo corpus Chrifti.’at non eo modo,quo tu opinaris.VtTnbsp;dominum ueracem non dubitamus: ita te uel imprudentem, uel fraudulentn”*nbsp;Interpretern efTe.citra ullam controuerfiam aflerimus.

Neep uerba Chrifti quicquamde uera præfentia, neep de pants mutatiotl^ quæ tu ftngis,atteftantur. Qiiod ft facerent, nos quoep illis multo facilius qu^*”nbsp;fenfuituo de confedo mulfo exuini mellisœ permixttone fidem habereinf^nbsp;Proinö^

D E E V C H A R. P A R S T. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;|iÿ

Proinde non eft, quod fades, fidcin tuam noftræ fidcf antccellere. Non eft hfc adeo fnfanus 6C cæcus Inconftantius, ut non uideat, quid maxime obfiftat fuaenbsp;confidac fubttlitan',qua imaginatur, bcnediccdi uerbum transfubftantiationemnbsp;perfeciffe. NamiQiiod ft quis hie obgannierit, inquit,Ergo confecrauk Chri, jnbsp;ïîus benedicendo: SC,tum fequftur,illum fregtfte corpus:Refpondeo,fregk qui, jnbsp;dem in myftcho : fed expedita eft fradio in uifibili figno:SCdedit dcmum,quod,,nbsp;darepromiferat, quodqj egit ut daret corpusfuum. Atqj huefpedalFe benedi-,,nbsp;dionem uerbis fuis operatorrjs exponk dicens : Hoc eft corpus meiim. Quid, *nbsp;eft frangcre fnmyfterio, Qi. fradionem inft'gno uifibili cxpedirefHic prorfus tenbsp;netur:^ ita leuiter fe putat clapfum i Certe fradio ilia realis amp; uffibilis fuit. Pernbsp;myfterium ucro aut rem ftgnificatam intelligk,6lt; dabir,quod fibf opponkur, nfnbsp;mirum,Corpus Chrffti frangkaut fymbola, quæ Ô6 ipfa myfterfa funtrquâdoqutnbsp;dem aliud fenfibus præfeferuntaftantium,amp;: aliud ft'gnificatione indicant. Vn=nbsp;de panis frangetur,qui prius acceptus,amp;: benedidus eranquodnos uolumus,etnbsp;narratio Euangeliftæ,uelit,nclit Gardinerus,exigit. Qin'd autem alfud per uonbsp;cem,Myfterium,iftefibifingar,dfuinarenonpofTum. Sedexpedk,inquk,fra=!nbsp;dioncm inft'gno uifibili.Conftcirur ergo,aut pané ipfum fuiflefradu,ut patres-teftantur.-aut accidentia panis,utifti fomniant.Qiio figmento quid futilius exconbsp;gitari potcfiî'

Videmus prætereâ,fmpoftorem hunc,fuis præftigtjsjquotieii libec,accufatfa uum cafum illorum uerborû mutarc. lamcu panis eft- benedidus, alium accufa-tiuum putat fubftitucndum,nimirCr,corpus.Er.2nirn uerbofafua dilputatione nilnbsp;aliudconatus eft concludere , quam ipftusmutationis in aliquo uerbo præce=nbsp;dente fignificatæ in proximo accuftitiuohabendàm elferationem. Vtfididumnbsp;fuerit,quempia mifeuiffe mel 06 uinu, ilia poftea no intelligatur dedifte, fed mulnbsp;fum.Cur nunc difeedit à padis fuisc'Benedicendo Chriftus mutauk pané, abiEnbsp;ciendo eius naturam attp fubftantiS,I'iliep fubftituendo fuû corpus. Additur uernbsp;bum fregit.Cur quærk uel panem,uel panis accidentia,quæ frangantt’ Cogiturnbsp;uelit,nolit,fateri,uerbum quod fequitur,Fregit,ad corpus referrtuit dicat Chrf==nbsp;ftus,iuxta eius interpretationem, fuum corpus fregifïe. Mirabilis fane eft fa=nbsp;bulæ iftius Indus VerbujAccepir,ad pancm refertur.Benedixit,interprétât, pa^.ion/irofum ctnbsp;nemexpulit, amp; fubfikukcorpus. Fregit, aut panem repetit,auteiusaccidentianbsp;fpcdat,quæ ftangunt. Dedit,ôô corpus, amp; panis accidentia copleditur. Vides,nbsp;quàm fint herum ftrophç multipliées, ÔC copiofæc'At ipfîs illud accidit,quod eisnbsp;eucnirenecefl'e eft,qui multa falfa comminifcunt,nimirùm, utpugnâtia dicant.

R.euocemus,quæfo,in memoriam, quid fuperius de uerbis, Hoc eft meum,Inconftantius non femel dixerit.-il'a nimirum operatoria eiTe.mtantenbsp;panis fit,quod eft in manibusiat poft illorCr prolationem fit corpus Chrifti. Nûcnbsp;uero confecfationcm,feu immutationem panis contendit fa dam illo uerbo,Beanbsp;ncdixit,Namuerbum,Dedit,ad corpus omnino refert. AtEuangeliftarum narnbsp;rationedominus, cûbenedixiiret,fregiiret,2lt; dedi(ret,inquk:Accipitegt;ô6mananbsp;ducatCjHoc eft corpus meum.Ex quoconcluditur, nondum fuiftecorpus,cumnbsp;frangebatur,ôudabatur, fi uerbailia,Hoc efteorpusmeum,operatoriafunt, ôinbsp;mutant panem in fubftantiâ corporis Chrifti : ut etiâ hoc loco uidetur affirmare.nbsp;Aut fi cum benedixitjfeugratias egit,mutauit panem,id non eft tribuendum ihnbsp;iis uerbis,Hoc eft corpus meum,cum benedidionem fequantur.non antecedat.nbsp;V crtat fe Gardinerus, quo lubettSC cauilletur, quantum uoletimedius tenetur:nbsp;illi enim necefle eft fatcri,fe aut hicaut fuperius mentitum effe.

Verumhuic plagæ medicina facit,ut poteft: At ka replicabit,inquit, Illa uer=,, ba,tanquampoftea dida,narrat Euangeliftatôi^ pr£cefiineilla,Âccfpite,amp;f man,,

i 5

,, ducate. QiiaG uerô re/ geftæ uerftas ex ordine narrat/on/s fit omninó æfîimart* ,, da: fecundtim quem ne corporis quidem fîguram lufler/tmanducan' Chrïftus*nbsp;,, Nam narratur,dixifle eum, Accipite,Slt; manducatCjnondum explicato, qiiide^nbsp;, fent manducaturi. Sed ifti m re fen'a nil aliiid, quam nugantur. Ad quem n'.o-,, dum fi quis in fermone quot/diano cauilletur, nonconfifterer. Modus, quofcnbsp;quærit Inconfiantius expedire,/s eft, ut dicar, rei ueritatem ex ordine narratio^nbsp;rationis æfiimandam non clic. Quod,fi grau/tatem,fynceritatem, authoritatê^nbsp;diuinarum literarum æquè fpe(fiaflet,atque auidè aulicas dign/tates, amp; honoresnbsp;propemodum regios admirabatur, ÔCambiebat,non dixiflet. Vnde cnim,qi.iSquot;nbsp;fo te,ueritatem geftarum rerum à Cbrifto, præfertim in tanto myfterio, aeftim^^'nbsp;dedifle ac dixiffe; Accipite,ccmedite, Hoc eftcorpus meum. Nonne faritis eftnbsp;ex ijs fontibus ueritatem trahere, qui diuinitùs fcaturiunt, quam ê ueftris fracti®nbsp;cifternis temeritatem, errorem,at(^uanitatem haurire^Neq; indoöc rolùm,u^*‘nbsp;rum etiam impie ilü Theologifaciunt, qui acies Humana? mentis à uerbo dcinbsp;ducunt, uthominum fidionibus ôôcommentisfidemhabeant. Qiiocircà mil^*nbsp;fané conftans Stratum erit, id quod codcm ordinc omnes Euangeliftæ detan^nbsp;to myfterio narrauerunt,

Mirumeftprætereà, quoifteaftuconeturnosquoc^rjfdem,quibus ipfct^^” ¦) i netur,impedire diffi'cukatibus.Quia hoc pa(fto,inquit, ne corporis quidem

gt; ram iuflerit Chriftus manducari, Sed fruftra cauillatur:quia fi ad mcntcni ôt? dem facra hæc funcftio reuocatur, non figuram, fed ipfum Chrifti corpusnbsp;orbiChriftianoconatifuntilludere. Sedita deus uoJuit, utfeipfos cum prin^ftnbsp;Sc meritiflîméijslaqucisimplicarent.

Nos deinde ait,in re fcria nugari.Sed refponfum fibi habeat,nos quidêag^’^

CE E V C H A R( PARS h

OB IEC T VM XX-

HOC poculumeft nouum teftamentum mmeofangui'nc. Verbahæcper tropum exponenda nemo ambigit» Quarenbsp;non abfurdum erit, ilia. Hoc eft corpus meum, cum circanbsp;idem facramentum uerfentur,per tropum explicate,

GARDINERVS.

apudalio! Euangelïflas propria loquurione explicarur, cedit ¦am,quce in °Matth(eoßc habet: Hic eflßanguis.Quod autem adnbsp;inet,Hoc eß corpus meu,Jua forma lo^uendi tropum reijciunttnbsp;nedum admittunt.

N. K K T r ii,

SI uerba ilia,Hoc poculum eft nouum teftamentum, cedunt fenfui fecundum literam, quæ habetur in Matthæo; ifta quoqj, Hoc eft corpus meum, cederenbsp;debent air,s diuinæ icripturæ locis; quas declarant, non fimpîiciter, fed tropicè,nbsp;uerba ilia eftè accipienda. Non enim femel Paulus dixit, in Euchariftia panemnbsp;effe.Atc^ ut uifum eftratione fuperiorfeuincunt Euangeliftarum uerba,panemnbsp;aChrifto fuiffe demonftratum,cum diceret,Hoc eft corpus meum.Idemcp fua=nbsp;dent omnes illæ fententiæ fcripturarum, quae Chriftum uerum hortiinem prædinbsp;eanuquaecp ilium in coelum afcendifle tradunt,ôô ibi detinendum quoad uentitnbsp;rus fit poftremo die ad nos iudicandos ; multa^alia quæ nunc prolixum effetnbsp;recenfere* Quapropter æquius cft,ut tarn multis locis ille unus cedat,Hoc eftnbsp;lt;^orpus meum, quam ut ille unus præ omnibus alijs ira intelligatur ut uerba ipfanbsp;præ fe ferunt cum magna fidei orthodoxæ pernicie.

Ad hæc quo argumento,Gardinere,prædicas banc propofitionem, Hocpo culum eft nouum teftamentum in meo fanguine,debere illi cedere,Hie eft fan«nbsp;guis meus, quam è diuerfo iftam illi : præfertim cum in re facramentaria uerfe«nbsp;*uur,in qua fignorum,0Cproprius,amp;: familiarifsimus eft ufusc' Tu quidem,ut uinbsp;deo,dicis: at nulla ratione probas. Idcircô feire débiteras, apud Ledores uerbanbsp;tua non pluris fore, quam eorum, qui diuerfum credunt, probant. Quodnbsp;uero garriSjCa uerba,Hoc eft corpus meum,fua forma loquêdi tropum reijecre,nbsp;uanifsimum eft: cum de lohanne fit didum, Ipfe eft Elias. In qua propofi'tione,nbsp;utinea,quam præmanibus habemus, pronome demonftratiuum Ipfe,profubanbsp;iedohabetur. Atqjconfimileshuius permultæaliæ poffunt adduci.'Egofumutnbsp;tis:Vos eftis fal terræ. Eæ quocp in fubiedis habent pronomina, quæ fingularesnbsp;perfonas denotant;5lt; nemo aut fapiens aut fanus eft,qui eas negate uelit effe tronbsp;picas.Idcircô non eft uerum illam formulam reijecre tropum, cum eadê in mubnbsp;tis alijs repcriatur,uel à uobis ipfis dantur efle tropicæ.

Cæterum ifte,utuulpes,cum uidet,fenon poffefugiendolatius uagari,adfo ueam, feu cubile confuetum recurrit. Latebra Inconftantij confueta eft indiubnbsp;duum uagum,quod in fubiedo demonftrari teftatur.Idcp quam uane,atq; inutinbsp;liter ab cofiat,altera propofitio declarat:Hiceft fanguis meus: in qua fubiedumnbsp;non poteft indiuiduum uagum demonftrare,cum fit malculci,non neutrius ge«nbsp;ncris.Etcerteut uerum fatear, piget medeeadem retoties loqui:ut quifeiam,nbsp;quemadmodum æ/s ußt Tpïç -n ira lt;/lis àyiwnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Quamobrem

pareet mihi ledor, cum uideat,non effe mihi liberum atq; integrum, quæ udim dicere.-fed arbitratufophiftæ tenebricofî cogi me tradare,quæ nolim,

1 4

118 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;P. JÆ A R. D E F E N. A D Ö A R.

Cum aliqua de fuo illo uago indiuiduo deb’ateraurt,ita in nos inue!iir,fi dcó y placet:Quo locOjqui tropum fubdir,tcncbras addit,ut nihil intelligatur. Hæcnbsp;non lüdet in fe longe magts, dC ucritis quadrare: qui dum fplendorem tropi, èCnbsp;quîdcmlcuis,atcp ufîtatilsimifugiat,inobfcutifsimas ambages fióionum mcn»nbsp;, dacifsimarum fefeconqcit« Senbit ad ha:c:Si quis dieat,Hoceft panis, inteH*nbsp;gimus ex praedicato fuifle in fubiedo demonftratam fubftantiam. Sin ita dicat»nbsp;Hoe eft dulce,demonftrauit in fubiedo ens in qualitate,eum fubftantiam forfaiinbsp;,,ignoraret. Velim deGardinerohielibêterlcirCjCur eSdieitur, Hoeeftdti'c^»nbsp;non intelligatur Ens in fubftantia demonftrari,cui dulcedoaeciderit. Refpoo'nbsp;dere uidetur, Quia fubftantiam forfan ignorat.Quid hoe ad ifta facit fiue felt;atgt;nbsp;fiueignoret,eerta res quædameft,quedemonftratur.Etdemonftratoripft’,fgt;^’'*nbsp;poteftjUt quemadmodum fubftantiam ignoret,ita etiam nefciat qualitatem ¦ 1^*5nbsp;des quippe homines prædieamentanefeiunt fubtiliterdiftinguere, autappo^*'^nbsp;nominate. Deinde ft id,quod Ineonftantius dieit,reeipiamus,nimirû,ex pf^'nbsp;dieato nos intelligere,quid fit in fubiedo eonfufè demoftratum, ut eum diciti”^’nbsp;Hoc eft paniSjin fubiedo demonftretur, ut ipfe uult, Ens in fubftantia : qua;^'’nbsp;cum dicimus, Hoc eft rotundum,quid in fubietfto demonftretur. Si analogie*”nbsp;fuæ dodrinæ fequatur,dicet,Ens in qudlitate demonftrari,non fubftantiâ:e^’^nbsp;Epiphaniut. figurajôôrotunditasad genusqualitatispertineant,nonfubftantiæ. AtEplt;P”’nbsp;nius in Ancorato,utfuperiusaudiuimus,ait,deeoquod Chriftus in manib^^nbsp;accepit. Hoc enim eft rotundæfigura’:Sv uoluit pergratiam dicere,Hocnbsp;eft,hoc, 8C hoc.Qiiare conficietur.Chriftum pronuntiaflè corpus fuum, nonnbsp;Ente in fubftantia,fed de Ente in qualitate: quod quàm abfurdum, ëi. alienin’’ *nbsp;ueroftt,non opus efle arbitror,ut muftis exponam, omnes enim fciunt qua!'^'nbsp;tem non pofte eftè corpus Chrifti. Et hæc tantum dico,ut ledor animadueü^*^’nbsp;quàm rata fînt,Slt;^ eonftantia,quæ Ineonftantius tam obfirmatè affeuerat,

,, nbsp;nbsp;nbsp;Verùm adhuc non minus délirât,eum ait.-Si quis uerô de ftatua dieat,!^^’^

,,efthomo,fenfuscommunisintelligit,ilium non demonftralTe fubftantiamb”* ,, minis,au£ftatuæ:fed quod eft accidensin homine,cum eo, quod eft in ftatuanbsp;,, cidens,comparalfefîmilitudine:ac fî dixilTet,figura huius ftatuaî, eft figura b”*nbsp;,, minis. Quod Slt; in omnibus bis loquutionibus obtinet, ubi non fubftantias? ,nbsp;,,rerumqualiratesexplicamus,quandoeorum quæin praedicatodicuntur,fi’^**nbsp;, 3 litudo aliqua relucet in tjs, quae hoc modo loquendi quafî cenferuntur.

obfecro,Ielt;ftor, quemadmodum hæc fæpiaresclaras,perfpicuas, Ô6 diliK’^ nubefophifmatum opacet.Quid in re plana fie oportet ài^oJietTsp;’ Cum d^’nbsp;tua dieitur. Hoc eft homo, certum aliquod lignum,aut lapis,aut metallum,nbsp;certa quædam huiufmodi materiademoftratur,quæ definitam in rerum nat” jnbsp;fubftantiam habear,nonautem uagam ëC indefinitam. Et propofttio ea,finbsp;cuitatemfelt;ftemur,ita refoluenda,6C explicanda eft:lnhocligno,!apide,aut’’!nbsp;tallo eft figura hominis,uelhumanæfi'guræ fimilitudo. Cum pateat regianbsp;na uia, non eft per labyrinthos uagandum.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;-j

’ » Pergit uerôjÔL dicit:lt;^iidepi(ftura loquens, ait: Hic eftrex,accidens j ’ ’ demonftrauit in accidêti pitfturæ. At quomodo in pidura propriè demoft’^nbsp;poteft accidens regis.cû in ea no fitf Tabella fané demoftratur, in qua colormnbsp;exprefta eft regis fimilitudo. Ad hæc,quibus no uideatur admodum uoi'^’.pnbsp;dixeri mabfurda, hæcdialedica,in fubiedo demonftrari prædieatum,eumnbsp;citur. Hoc eft panis, aut, Hoc eft rexf Ego nunquamcredidilTem, tamnbsp;ào-vsa7«,uel pugnantia ifti homini excidere potuifte. Si demonftratur iunbsp;propofîtionibus prçdicatum,non poteft,ut iam ubic^ docet,indiuiduum uag’’.nbsp;oftendi.Quandoquidem prædicatum natura: utiq^certa:,ac definita: eft;liià’’(jjnbsp;JljU

DE E V C H A R; pars L

diiiim autcm uagum,res confufa nulla^ certa finitione termmata. Ncf^hoc noa uum cft, Gardinerum,cum alioqui fibi uideatur prudens,non bis,aut ter,fed /rcnbsp;quentiflîmê ad eûdem lapidera impingere. Nam hic quocp illud,quod fuperiusnbsp;dixerat,repetit îjfdera uerbis : Quia de ftatualoquens,ô(^ dicens,Hoc eft homo, i »nbsp;fortaffe nefciat intereà,lapis fit,an lignum,analterius materiæ fiatua. Qiiafl ad 3 »nbsp;oftenfionem quicquam référât, utrum ille fubftantiam rei demonftratac fciat, an Scientii(ettgtj9nbsp;ignores Scientiauelignorantia demonftrantisefficerenonpoteft,quinresde= na°urSnbsp;monftrata in fua natura certa fit,ac defînita,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;demöftrau rei

Sed utà repræfenti non difcedatur,ignoratio inrc,qua Chrißus demonfira= nonmutat.

uit,locum habere non potuiccumomnes difcipuli,qui et accumbebant, panem effe uiderint quod demoftrabatur. Ad hæc,quod magis mireris,in îjs loquennbsp;di formulis contendit Gardinerus non effe tropum: nimirum,cum de flatua dicinbsp;tur, Hoc eft homo:aut,Hic eftrex:fed potius ipforum accidentium collationem 31nbsp;effe. Iftum multi arbitrantur perfecQum Grammaticum, ôd fummû Rhetorem» 3 3nbsp;Illosomnes nuncadefleuelimgt;ut pro Inconftantio fuo nobis explicent, quomonbsp;dô loquutiones, quibus per fîmilitudines aliquid efferimus, nomine aut nota ß=gt;nbsp;militudinis detralt;fra,non fint metaphoricæ aut figuratæc'Metaphoræ futffent, ÔCnbsp;quidem notiffimæ,fi quis demonftrato AchillejdixifletjHic eft Leo in acte: autnbsp;oftenfo He(ftore,Hic eft murus,uel arx Troianorum. Veræ quippé ftint huiuffnbsp;wodi fententiæ,quod in Achille fimilitudo leoninæ ferocitatis uideretur: in altenbsp;to fimilitudo muri, Si propugnaculi Troianæ gentis. At earum metaphora itanbsp;nota eft, ut uel pueri eam norint. Ita de lapide cum dicimus. Hic eft homo,aucnbsp;Cæfar,uerum tropicè dicimus,quando in lapide aliqua fimilitudo humanæ, autnbsp;Caefareanæ fîguræ deprehenditur.

At fint fîmplices iftæ fententiæ,ac tropo careant, urifîe paradoxe à fercper=« ïopra:dicat.Quaratione arguet, aut probabitinterpretationem noftrâ tnueherenbsp;nopumin uerbailla domini, Hoc eft corpus meum t’Certènosetiam hocpatftonbsp;regerere potcrimus,fenfum quo utimur,non effe tropicum» Quia dicemus,nosnbsp;tantum ftatuere collationem fubftantiæ Si proprietatis panis, cum fubftandanbsp;ptoprietate corporis Chrifti. Et fane ntl aliud clamamus, quàm in ea propofî*nbsp;donehanc analogiam efferetinendam. lam Inconftantionon fupereft iuftusnbsp;nllus pra:textus,quo nos figuratores uocet.Suo rete,no alios, fed feipfum cepif«nbsp;fi propofitiones huius generis à tropo abfoluit, ne noftrâ quidem poteftnbsp;appellate figuratam,

Additpræterea,cum nemo tam ftupidusfit, utalterode ftatuapropofitadi» ^^nte, Hoe eftrex, id eo contenderitnon effe, quod ea ex lapide fit, cum rexfitnbsp;‘^tneus.Nemo fapiens ita contender, fed cS tantum inter fefe diftent caro SC la=nbsp;pis, propofitionem illam potius admittet per tropum: uel quod aliquam fimili=.nbsp;tudinem régis lapis referat: uel quod ut eius monuments fit aliquando eretftus.nbsp;^equeconfuetudo, qua loquutiones iftas homines tam facile recipiunt,efflcicnbsp;9tiin tropicaî fint SC figuratæ.

Deinde,ne fit paru facetus,aclepidus,ita icribit: Qtiod fi de lapide rudiquif= ’ 3 piamdiceret,Hoceftrex:lapide,opinor,illidiminueret caput is, quiregiumno 3 gt;nbsp;^en faniftS haberet, educatus in regno, nee expetftaret ænigmatis expltcationê. 3 3nbsp;Videtur Gardinerus,quamuisnbsp;nbsp;à fe ipfo, SC à fuis adulatoribus pro docftifsimo

habcat,nunquamlcgiffe,ueteres,loco ftatuarum columnas rudes erexiffe. Vn= de quetnadmodum pofterioribus temporibus de fiatua louis, aut Saturni dice® ftatuarum conbsp;bat,Hoc eft Iupiter,aut, Hoc eft Saturnustitauetuftiftîmoillo tempore dici po= lumnasrudesnbsp;tuit Tjomxa-'s de rudicolumna,Hoc eftIuppiter,aut,Hoc eft Saturnus. Veriimnbsp;quid me per ueterS hiftorias uagari oportet ;'Arcafcederis in lege Mofaica quid.

Ijo nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;P, M A R, D E F E N» À D G A r;

oro, fimih’tudinis, figuiæ, aut propn'etatis habuft, quod referret deuffl tnaggt;lt;» quam columna,aut rudis lapis c'Et nihilominus ea in fcripturis uocat dcuSjid^nbsp;nomine Tetragrammato» Petra etiamrudifRma, undeaqua eduda eftadlu'nbsp;dæos potandos.nónne à Paulo Chriftus appellaturr'Scribitenim ad Corinthios»nbsp;Petra autem erat Chriftus. Inconftantius de ijs nunquam cogitauiualioquino^nbsp;dixiftetjcomminuendum caput cuipiam, qui de rudi lapide pronuntiaret,nbsp;cftrex. Nullam quippe regi,quiftc diccret,iniuriam facerencum nec^ regem lt;Pnbsp;fum,ne(^illiusaccidentiain lapide collocaret, (ed tantum eins monument^”’nbsp;aut aliquam fimilitudinem :nequelapidem propria Ioquutione,fedfiguratar^'nbsp;gern nominaret»

9 9 Sed uideamus, quid fequatur : Cum uero Chriftus accipcrct in manos

9 9 nem,non aliquid pidum, autfculptum accepit,in quo corporis

9 9 monftraret, utilludHoc, in corporis fui accidente explicarct. Nam,utEpipl’^‘

9 9 niusait, nil eftfimile corporis in pane, non effigies, non lineamenta membf^ 9 9 rum : Nam eft,inquit, rotundæfiguræ. Hare cum itafint, apparet,illisuerbi^nbsp;9 9 Hoc eft corpus meum, fubftantiam fi'gnificari corporis, nec de pane, cuioilt;”^nbsp;9 9 eratfimile,quicquamintelligi:quando corpus defubftantia fiia,non aliéna

9 9 dicetur. Si nulla eft in pane ftmilitudo aut proprietas, quæ Chriftum refet^^’ Inconftantius reprehêfi'onem fuam, qua nos adeo taxat, in Chriftum ipfurn 0*^nbsp;blafphemo,fi' aufit,conuertat.Is de fe ipfo dixit,Ego fum panis, Qiiam prop^quot;nbsp;tionem,fi conuerfione fimplici, ut dialecftici aiunt, inuertamus, dicemus,nbsp;interpänem Ct eft idem,quodego.Qiiid hie faciet Gardinerus îquot;Chriftum ridicule loquutu^**nbsp;corp!« cbriih egfr- Dixit etiam dominus:Panis,quem ego dabo,caro mea eft; indicansnbsp;SSSXnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;panem,quo fuos uellet alere. Qu’ poHi’nt hæc uera efe?

tercäit. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;docet,inter Chriftum,carnemue ill jus ,ac panem,nulla analogia, noHa'**

mi’itudo,nu!Ia^ figura intercederetcOmnes profedro norunr, panis prop»'lt;‘^^* tern poftquam alîumitur in cibum efle, alerc, amp; confirmare. Qiiæ duo Chrifi^*nbsp;fideliter communicantibus corpus fuum uberrime largitur. Qtiod uero adnbsp;phanium attinet, fatis uidemus, quid ille refpexerit, externam, fcilicer,fcnfi^nbsp;lem^ figuram.Sed mirum eft,adeó fui commenti oblitum Inconftantiurn,off^nbsp;uerbaEpiphanij rurfus uelitadducere:cum ilia apertifïïmèteftentur,nonnbsp;duum uagum, fed ipfurn panem à domino fuifle demonftratum, cum die^*^^?nbsp;Hoceftcorpus meum:utfuperiusdeclaratumeftlucidiflime« Neqj uerum*^*’

9 9 quod Gardinerus tandem fubiecit, Quando corpus defubftantia ftia, non

9 7 naprædicatur, Siquidem corpus Chrifti 06 depanedicipoteft,nóquidemi^'' Corp!« ebrifti tica,utloquuntur fcholaftici fcriptores, fed figurata feu tropica prædication^' inbsp;cattr^red^twn~nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pofteà Inconftantius,uerba Chrifti perinde haberi,ac fi dixiffetjQl’^

identkè, nbsp;nbsp;nbsp;uos ex fenfuum iudicio æftimaretispanem, quern in manus accepi, effeci

,,tapoteftate,utfitcorpusmeum.Etideonefidite fenfibus,fed uerbomeo:cj^*, J J co uobis,Hoc eft corpus meum. Quæ afferuntur,cum leuia fi'nt,Sd probad'’nbsp;nem nullam habeant,non eft laborandum utca confutcmus:fed potius uteat^nbsp;traria interpretatione corrigamus.Qiiod dominus inquit,Hoc eft corpus ’nbsp;id perinde fuit,acfi'dixiflet:Qiiod eft panis,ut fentitis,ac uidetis, nolim ut pd‘nbsp;hac, dum hoc myfterium fàcræ communionis celebratis,tanquâ uulgarem,nbsp;phanum^ pané habeatis:fed pro fymbolo,SC quidem facro,Slt;f effi'caciffimo^nbsp;poris meircuius perceptione ad falutem Ô6 ad uitam aeternam alamini. Vnbsp;dem noftrum,Gardinere,fuæinterpretationisfacilius, explanatius^potcfd)''nbsp;congruentiusdiuinis literis rationê redderefNon eft opus ut refpondeas, fdnbsp;resipfa loquatur, uideatcpledor, quibusambagibus S^ftrophis tu, cum tualt;nbsp;interpretatione inuoluaris*

notauit. Et licet Tertullianus, quafi caufæ fubferuiens,id dicere uoluitj addidit,, tarnen,Chriftuin feciffe panem [corpus fuum.ne quid ilia interpretatione officesnbsp;retueritati.’fecundurnquam colligipoteft, uifibilem fpeciem elemcntipro figu=,,nbsp;ta efle,cum uerêfîmul adfit ipla fubftantia corporis, propter uim hor um uerbo-,,nbsp;rum. Hoc eft corpus:quæ tropum ret]ciQt,nifi uiolenter adhibeamus. Cbriftus,nbsp;inquit,fi nobifcum facerct,dixiftet,Hic panis eft corpus:ut in uerbo,Eft,intelli=nbsp;geremus tropum. At fi Chriftus ita non dixit,ratio eft, cur non dixerit. Omnesnbsp;Apoftoli, quiaderant, fenfuuidebant, panem oftendi: cernebantetiam corpusnbsp;Chrifti una fecum difcumbere.Ideo quod ille tacuit, ex circunftantijs patcfiebatnbsp;ita effe intelligendum, Quibus poftcafublatis,ut deceptionibus præcludcrexnbsp;tur aditus,panis Apoftolus Paulus apertifsime facit tnentionem,cum dicat;Pa=«nbsp;nis quern frangimus, communicatio corporis Chhftieft.'amp;T, Omnes ex eodeinnbsp;pane participamus. Habes itacp caufam,cur Chriftus no ita dixerit:ÔC ex Apo=nbsp;ftolo remedium aduerfus errorem,qui polTetobrépere.

Fateor etiam Theophyladîum fcribere, Chriftum non dixifle. Hoc eft fi'gu* racorporismei.Sed quid iiiitribuendum fit, àuc quomodoeius uerbadebeancnbsp;accipi,iam anted eft explicatum.

Sed,quia nonlatuitlnconftantiüm,uetcres hocfiepècofcflbs e{re,Chriftum dcdilTecorporis fui figuram,ideo pfoducit unum Tertullianum, quern aithoc Tertulliaiwi.nbsp;^ixifte, utinferuiretcaufæfuæ. Ouafi ousnantiacum ueritate, acfalfa dicenda Diff^utando fai

iianus cum fic fcriberet,inferuierit caulac fuæ. Contra Martionem hoc profedfd ' ^toluit probare, Chriftum habuifle uerum corpus,non ficftitium,aut phantafticu,nbsp;^ónne hoc ex tranfubftantiatione ueftra,fitum temporis fuiflèt crédita, pubnbsp;^'fèadmiiïa, iamprobatumerat c Nihil uerius probare potuiftet, Chriftuin ha=nbsp;^’aiffeueram carnem,qudm fi quisdixi{ret,^bomnibus in Ecclefiapublice cre=nbsp;^’jCana in facramento realiter præfentê fub accidentibus panis exhiberi. Qtiamnbsp;°tireni ilia interpretatione, qua utitur, Hoc eft corpus meum, id eft, figura cor=gt;nbsp;Poris mei,fi uera fit ueftra opinio,argumentum T ertulliani debilitat,tantum ab-^ftjUtinferuiat caufæ,quam tradat. Sed coacftuseft ita dicere, quia Ecclefia eonbsp;^ftnpore facramentum Euchariftiç figuram corporis Chrifti efle credidit. Vndenbsp;’Tertullianum oportuit,allatum àfeargumentum explicate, 5Cita fubi'jccrc ; Fi=3nbsp;garaautem non fuiiret,nifi ueritatis elTet corpus. Cæterum uacua res,quod eftnbsp;phantafma,figuram caperenon poteft. Ita Tertullianus euidens reddit arguanbsp;aientum,quod ex illis uerbis infirmum uideri potuit.Non itaq? fic loquutus eft,nbsp;Maod caufæ inferuiret : fed quia fic uulgo in Ecclefia credebatur. At mirS eft,nbsp;Gardincrumillaiftiuspatris uerba non Confiderafte, quæadducit: Acceptumnbsp;panem,Só diftributum difeipulis,corpus fuum ilium fecit. Certe pronomen. II-fiim,fi mafeulinum genus refpicias,non indiuiduum uagum,ut ifte fingit,fed panbsp;Dem refert. Quomodo autem corpus fuum ilium fecerit, nunc non eftrepeten-dum,cum iam fæpius explicatum fuerit.

Quod uero tandem illud commentum eft5uifibilem fpeciem dementi pro ft gura efte,cum uere.utifti uolunt. fimul adfit infa fubftantia cornorisc’ Si hoc di

Ijl nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;P. M A R, D E F E N. A D G A R.

fua natura prorfus muifibih's» Etnouum eft,quod inq«it,ui ucrborum corp‘‘^ Chrilh adeflCjCum fupen'us id uerbis non cenfuerit attribuendü,ne magia^l^^nbsp;dam uideri pofsit.Sedfierinequit,quinmendax,qui di« loqui pergat,f«aip*‘‘’nbsp;prodat mcndacia.

O B I E C T V M XXL

SI CHRisTvs effet corporaliter in facramento, quotidie pateretur^ amp; fanguis eius quotidie funderetur» Nam fcriptunbsp;ra dicit. Hoc eft corpus meum,quodpro uobistraditur:%nbsp;Hic eß: fanguis meus, qui pro uobis efFunditur« At corpusnbsp;eius non quotidie patitur,neçp fanguis eius quotidie fundilt;*nbsp;tur,ergo Chrißi corpus amp; fanguis corporaliter non eß innbsp;cramento»

GARDINERVS.

Chrzflztfinßtpremaciena,qztamttzfilgt;zlzterprzsfenscelebraziitcum jzti,znquatunnnbsp;qua nosproferzmzii de corpora tradztzoneyamp;fußonefanguznti: qucetandem Tinbsp;nbsp;nbsp;,

T,ut cum eadem à nobzs cœna quafz repeszra celebretur^alzudnuncßeret,quam tune efifr amp; eorundem uerborum tanta /it hodzè uts,utpaßzonem uerè prxjentem exzgant, quanbsp;ccena illis zpßs uerbis prolatis non eratt^

MARTYR.

ID primum nos oportet in hoc argumente cogitare, magnum efledifer’^^j internoftra iftatempora,ßCillamnodem,qua Chriftuspræfens inftituit^^J’jnbsp;cœnam. Namcertèilla node facile potuitdici corpus Chrifti tradi, SC fanÇnbsp;effundi:quoniam iamiamhora mortis eius imminebat, imo à luda iam tra^l^jnbsp;tur. Nunc uero quando mille,atep quingenti anni, SCaliquante ampliusd^*^nbsp;funt,nec^ pofthac Chriftuseft rurfus moriturus,uerba illa fine figuranbsp;non pofliint.Imô tunc etiam in ilia ipfa cœna,quam Chriftus celebrauir,nbsp;admitti debuit.Nam ea hora fanguis dominicusre ueranon effundebatur.f^lt;nbsp;rata uero loquutione aliquid dici poteft nunc fieri,quod paulo poll fit facie’’nbsp;Neep aliud hoc argumente concluditur,quàm uerba domini,uelint, nolif’^^nbsp;uerfarij,efle exponêda per tropum. Id^hoc noilro tempore longe magisnbsp;tunc in cœna.Quamuis dici poteft,ea uerba nûc recitatiuè,ut loquuntur,à 0*^ jnbsp;enuntiari:quod authorem huius argumenti certum ell non refpexiffe;nec .nbsp;ob id ratio non concludit,quin ßltem cum Chriftus ca diceret, figuratanbsp;Qiiare fi uera propter tropum elfe potuit propofitio, quamuis Chrifti fa”^^nbsp;turn non funderetur: hodie quoc^,quamuis corpus eius non tradatur, eritnbsp;uera:quamuis corpus illud non fit in pane, ucl fub accidentibus eius corpo^^^^nbsp;ter prüfens. Sicutenim uerba praefentis temporis, SC tuncfi'gurate accipinbsp;nbsp;nbsp;j

runt pro futuro,SC modo pro præterito:ita corpus quoqj Chrifti licet realit^G adfir,tamê de pane dici potericHoc itacp probare conati ftimus: Verbanbsp;quæ Inconftantius plenisbuccis detonat fua natura tropum relpuere, abfj^nbsp;po non pofte redeintelligi.

,, nbsp;nbsp;Scribit ad hæc.Quanta,deus bone,fe proditillorum ignorantia, qui

,, dent,fi uerba haec,Traditur,0C Funditur,ita urgeantur,probaremus pafsi’’’’^,^

DE EV CH A R, PARS T, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;155

Chn'ßi, ut minimum,geminani:unam à ludæi’s in criicc,alteram ab ipfo Chn'fto inCœna. Imo quia hæcuidemus, quæ Gardinerusferoacutusnunctandemnbsp;cernit,refpondemus,Ne fintduæ, tres,autinfinitæpaffîones Chrifli,tropo fuc=’nbsp;currendum effe:quo admiflb omnia redèhabent.Cæterùmficeuadereabfurdanbsp;nobis nonlicet,quitropuminijsucrbis omnino repudiatis, Quocirca fidomintnbsp;fermonem ita nude fimpliciter^, uti fonat, intelligendum putatis, ab hoc nodonbsp;uos riQ poteftis expedite : que tame nos facilitate fumma per tropS difîbluimus»

OBIECTVM XX IL

s I uerba,Traditur amp;Fundi'tur,acdpiatur ut fonant in con fecradone, turn corpus Chriftifignificabitur modo in crusnbsp;cem tradi,amp;fanguiseiusmodoefiFiindi,autmox efïunden#nbsp;dus^ At fi hæcin præteritum conuerti uoluerint, ut intelliganbsp;mus corpus olim traditum, fanguinem^ olim effufum, idnbsp;crit figurate loqui, cum tempus pro tempore accipiatur«.nbsp;Quarenoftrumetiam tropum ferrepoterût,cum fuumad^»nbsp;mittiuelint» .

GARDINERVS.

ERBA inoraüoneamp;fermonefamiharinonfempeni^l'toniiiautpdßionMtetn^ pus notant:fed certam illius aBionts pafionisue ueritatem ,uel prteteritam, uelnbsp;futuram ^jedtamenindifcreto tempore, maxime cum inprajentt enuntiatur. Vndenbsp;[ohannes,cum de fe dicer et,Ego bapti^o in aqua, nonfigntficabat illo ipfo tempore I'enbsp;^‘^Pti!^are,fed de aSlione, qua praterierat, amp; quam efet repetiturits,prafentü temports uerbonbsp;doquutuf ejl, quaft id iam/aceret: qua propria ejl loquutio exprimentlisfne tempore a^ionem,

•MARTYR*

PRo fua fide,ac ucrbofi'tate Inconftantius hie fefc gerit. Argumêta noftra pro Gardinerus ar^ fua libidine fingit,ac refingit, torquer, QC mutilât: SC quae re uera funt e2deingumcntanoftranbsp;bis repetit. Qtiod ilium non imprudentem,fed ex malitia innata facere,minimenbsp;Subito.Non enim potuit non uidere,argumentum iam prius allatum,idem efienbsp;illo,quod nunc affert. Deinde quid cum oportet orationis fernionis^ fa

’Miliaris excmplum proponere,ubi adrionis, patTionisue tempus inrerdum mini notentur,cum in fermone familiari tropi maxime admifeeantur ^Qtiod ille ftnbsp;non animaduertitjSd ipfe quid loquatur, ignorât,fid alios admodum incogitananbsp;ter audit.

lohannes uero cum diceret,Ego baptizo aqua,per adtiuü uerbum, no adlio=Loc:t^ nem,utifte fingit,intellexit, fedfuam uocationem ; fuum^ munus baptizandi,nbsp;quale efletjita loquendo,non fine tropo indicauit.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*

Sed additjVnde cum Paulus ad Romanos dicat, Qiii prædicas nonfuran=3 » dum,furaris,nonfignificatfimul cos codemmomento prædicare, fid furari, fed» »nbsp;Utrunque agere fuo tempore. EtChriftus, ut futuræ fuæ præfentiæ certitudi=jgt;nbsp;nern fignificaret, Ego uobifeum fum, inquit, ufque ad confummationem fæ= gt; gt;nbsp;culi. Non dixit, Ero, nec tropo eft ufus , fed uim exprelTitquotidiani fcrmo=’gt;nbsp;nis. Et ipfa Grammatica tradit, infieefti præterita fid futura pafliua praefentis» »nbsp;temporis fubftantiuo uerbo, Vnde p erpeflus fum, Sd palTurus fum dicitur : fid ”

m

154 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;P, H A R, D E F E N. A D G A R,

,, in fermone familiari nihil frequentius, quam ut rerum uel præteritarum, wel

,, turarum certitudinem fiC fecuritatem exprimentes, illam uerbo præfencis tein“ ,, poris efferamus. Inloco Pauliad^omanosinterpretando rurfus eadern i'^“nbsp;LocutPauU. tioneinconftantiushallucinätur, cuhiputetibinullum e{retropum,cuindid'nbsp;tur : Qiii prædicas non furandum, furaris. Primum non animaduertit ItbeJ.'nbsp;tatem numeri : quam Fabius Qiiintilianus, cum fcribit de tropis, agnofcit^‘‘^nbsp;tropicam. Vt cum Liuius ait,R.omanus prælio uidlor.Iila uoce,Romanus,no'’nbsp;certum quendam mi]itê,fed totum RomanorS exercitum intelligens. Ita ntw^^nbsp;Paulus numero unitatis Iudæumalloquitur,dicens:Prædicans,nonfuranduii’’nbsp;furaris. Etprius:EccetuIudæLis cum fis, Italoquitur,cum degenteludaicat‘5’'nbsp;ta fcribat. Et Gardinerus hie nullum agnoicit tropum. Eodem loco idem QP’fnbsp;tilianus tradit, ilium quoque tropum efle, cum ex eo,quod dicitur, aliudnbsp;dam indicatur,quod tacetur. V t apud Vergilium, Afpice aratra iugo referùt*^*nbsp;fpenfa iuuenci : nox oftendituringruere, quod boues ab aratione defierint?*'nbsp;domum uomere fufpenfo redeant. Hie quoque apud Paulum uidemus,unU’’’*nbsp;quod tacetur,oftendi ex alio,quod dicitur.Exprimit ipfe ludæorum fanamP'^jnbsp;dicationem, ut doceateam gentem à deo accepifle legem fandam, atqueiuli* 'nbsp;fimam,ex qua prædicatio reda depromebat. Cum uero addit eos furari,exnbsp;cati adione uultintelligi,eos interiori iuflitia caruiiTe, Atque ita ex eo,qwo^^* j'nbsp;aliud quod tacetur indicat.Qiiodgenusloquendi omnes dodi tropicum ei*^,nbsp;firmant ; licet id Gardinerus, quae illius eft uel imprudentia, uel impudent*^’nbsp;perneget. Proinde in loquutione Paulina, quam adduxit, quam uerenbsp;nullum efle tropum, iudicetprudens ledor. Certe nos ibi deprehenderP”^nbsp;duos tropos.

De eo autem,quod Chriftus inquit. Ego uobifeum fum ufque ad confwi^'jj tionem fæculi,ibi quoep non facile conceflerim,fimplicem, ac non tropicwn’ gt; jnbsp;fermonem.Chriftus quippe duplici conftatnatura,diuina amp; humana. Et,nbsp;attinet ad diuinitatem, fimpliciter Chriftus eft: ubique : deinde etiam fuanbsp;amp; fpiritu perpefUÔ Ecclefiamfouet,ac uiuificat. Humana uero naturanbsp;tiali præfentia non eft nobifeum : fynedoche igitur eft, qua de toto dicitur,nbsp;tantum de altera parte uerum fit.

Id quod addit, Grammaticam ipfam tradere, præterita, 6C futura fledi uerbo fubftantiuo prçfentis temporis,non eft uerum in uniuerfumnbsp;nbsp;nbsp;J

nis quidem id accidit ob Latini fermonis penuriâ.Græca uero lingua, Verba prteterica non ita infleditur : amp; nihilominus rerum præteritarum, ÔÔ futurarum

re,cum ea non ex Latina Grammatica, fed ex Græca metienda fît f Ad id quod probare iioluitj nd id conducit,quod affert. Sed ad id maxime prodei^’nbsp;omnesintelligantjinconflantium tantum dicere,ut dicatrquafî adionbsp;iftis re|3us fcribimus,non ad ueritatem inquirendam, fed ad gloriam hercd^nbsp;dam fit inftituta.

Concludit tandem î Chrifius ergo rei certogcrendæ,îjs uerbis, fundit^’^’^j^ traditur,ueritatem expreffi't : quam nos ijfdem uerbis certegeftam agnofed^junbsp;utnullo hie tropo fit opus ad fermonis explicationem, quam ipfa confii^^^^^iflnbsp;loquendi fecit propriam. Chriftum eo modo loquutum effe, partimnbsp;imminere iamiam dcmoftraret,partim ob certitudinê,ut ifte aßerit, no i^ jnbsp;fed hoc addojid non efFicere,quin tropus in eo fermonis genere agnofei deC

DEEVCHAR. PARS I.

Et quod fubqcitjconfuetudinemloqucndi fermonem ciufmodi fccifTepropriu, audadcr nego : quom'am loquendi confuctudo folet emollire tropos, Qc faciles Confuetudo Io*nbsp;reddere,non tarnen cos prorfus tollere. Vnde Cicero primo de Oratore,inquit,nbsp;Gêmare uiteSjluxuriemeflein herbis,lætas fegetes etiam ruftici dicunt.Quamsnbsp;obrem ualdeineptit Inconftantius,qui tarnen in fjs loquutionibus metaphoramnbsp;agnofcit, cum putet, fcrmonem ex cOj quod fit familiaris Ô6 quotidianus, ob idnbsp;tropicum efle non pofle«

OBIECTVM XXIIb

F A T E M V R, corpus Chn'fti hadenus palTum : non quod nunctradaturin crucem, aut nunc fanguis eius effundatur^nbsp;At fi uelint iftt fermone Chrifti rigide interpretari, cum in*nbsp;quit. Hoc eft corpus meum,quod pro uobis traditur,opor*nbsp;tereteos dicere,panem fuifle crucifigendu: aut faltem Chri*nbsp;ftum ipfum uelatum accidcntibus in facramêto«NIam Chri*nbsp;ftusoftendensid, quod habebatin manibus,iUud dicebatnbsp;pro eis tradi,0C fundi,iuxta ipforum interpretationê^Quodnbsp;fi dicant, id fuifle corpus, Sgt;C fanguinem, led non eo modo,nbsp;auteaforma, iam quærunt interpretationesôd fufîugia,ÔCnbsp;non fimpliciterpropofitionem accipiunt»

GARDINERVS.

Bi RI G T D A interpretatio)de qua Inc frigid's amp;fne fenfu loquiturflultafrorjuf amp; ; infanaforer.quando uerbum Traditur.,de corpore Chrijli dicieur^non de pant : neq^nbsp;i rurjuf de pane corpus dtciturfcd de tndiuiduo dlo uno,cuua naturam demonflratio^nbsp;! Hoc^non explicar,quidßt^jedejl nuda modo indicatio unius, quod, qualefitprtt-Vicario aperit^

MARTYR.

aVam defenfîonê iße fibi muniat,ex ijs,quae præfatur,non apparet. Ver:« bum inquit,Traditur,de corpore dici,non de pane. At argumentumitanbsp;•labet :.Chriflum de eo,quod habebat in manibus dixifle ea,quæ protulit.Quodnbsp;^iabuitinmanibus,uel,utnos dicimus,ei-atpanis,de quo corpus Chriflifuomonbsp;dofitdidum: uel, utipfiuolunt, erat Chnfii corpus latitans fub accidentibus»nbsp;Vtrumuishorumconcedatur,fi tropus,quemadmodumipfinituntur,excluda3nbsp;tur,omninô conficitur,uelit,nolit Gardinerus,figr.ificari,aut panem efle cruci«nbsp;figendum,aut corpus ipfum Chr/fli larcns in faci amcnto fubaccidêtibus. Quo»nbsp;turn utrunq? quàm fit abfurdum, nemo efl qui non fcntiat. Nos uero ad hocnbsp;incommodum non impingimus, Qiiia etfi paneni à Cbriftodemonftratu fuiflenbsp;Uolumus,tamen Tradi,6lt;^ Effundi,ad corpus Chriflircferimus, amp; ad fanguinê,nbsp;Quanquameade pane quoque dici aut prædieari dicimus ratione iam flepiusnbsp;expofita.

Ifteautemueretur ne fortafsis indiuidui fui lîagi obliti fimus. Quamobrem noniambisautter,iedfa:pius repetitfuamCiambcn.Deindefubdit; Illud uerd,,nbsp;fiultius, quod modum, àformam ita annedtat fubflantiæ corporis,ut quod de,,nbsp;corporis fubflantia dicitur, de modo Sd forma unà intelligatur. An noncrede®,,

m X

156 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;P* M A R. D E F E N* A D G A R»

, miis,eiindem Chnftum natum exui'rgi'nc, mcrucepaflumc’ Nei^ tameon^ , dem modo 8C forma natus eft,quibus palTus eft.Puer «idelicet natus eft,mfans,nbsp;jftaturæmodtcæ. CreuitpofteàÔÔ ætate aud^usinalto modo corporis pih's iai”nbsp;jUeftiturôô capite amp;mentoprodecoro,quirecensiamnatononaderant. Fo^“nbsp;, ma deniq; uirilij Sgt;C animo non pueri, fed hominis paffuseft. Et ex tjs corpor*^nbsp;, modo amp; forma uariatisjdicemus fcilicet,n5 id corpus pafTumjquod natum eß/nbsp;, Neeg uera erit uox angeli de iam concepto in utero, 2C adhuc latente, quodi^nbsp;faluum faceret populum fuum à peccatis eorum,quia uterum egr elTus, ÔC innbsp;J ra uifibilis, non latitaret, quomodo erat in utero, fed uifibiliter in carne perpe‘‘nbsp;, fus eflet/ Modum amp; fîguram nos non annediimus fubflantiç corporis:fcdnbsp;àuobisilliiam anteà per inanifsimas fidtiones annexa accipimus. VosqiiipP^nbsp;illieftis^qui fiigidè,ac fine fenfudeblateratis, corpus dC fanguinem dominif**’nbsp;accidentibus panis ac uini delitefeere in Euchariftiæ facramento. E)einlt;â^nbsp;quod de corporis ac fanguinis fubftantia dicitur,nempe,Tradi,aut EfFundijn*^'nbsp;cefle eft ut ad corpus Chrifti referatur fub illo modo 6C forma, qua eft, cumnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;¦

proferuntur. Quia ilia per uerbapræfentis temporis indicatiuimodienuntia’’^ j tur.Necguobis,quitropos omnino refpuitis,licet ad fïguratam loquutionéc'^ ,nbsp;fugere,ut tempus ab Euangelifta pro tempore pofitum intelligatur. Qiiare fi“*;nbsp;præfentitemporeabfcgtropopropofitioiliafiruera, neceft'efuit corpus Chd’înbsp;çrucifigi,ut tunc latebat fub accidentibus panis,fanguinem eiufdem ,nbsp;ut erat tum fub accidentibus uini.

Qtiaeucrö ab Inconftantio adferuntur de modo 2d forma uariata in corp^’^j Chrifti, cum eiTetin utero,deinde puer, 2d pofteà uir, funt quidem uera,^^^^^nbsp;rem præfentcm non faciunt. Primo quidem, quoniam illi modi, óó forP’^’nbsp;quod prodiuerfttate temporum in corpore Chrifti mutatæfuerint,fcripturÇ^‘^^ fnbsp;ftanturrquæChriftum in utero matris fuifle tradunüdeindenatum, 2doblatP*’’ inbsp;intemplOiid^ifa,utin ulnis Simeonisexciperetur.Scribituradhçcfuiftepi’^’^’nbsp;atq; cum parentibus Hierufalem afcendiflc,ibi(^ difputafle inter legis dodi^'nbsp;Dicit etiani Euangelifta ilium Sd ætate,2d fapientia profecifle, 2d poftremo à ‘J’' «nbsp;bannetindumfiu'ffeinIordane,cumiamtrigintaeffetannorum. AteInbsp;rnodum,2d formam,quaChriftus, quod attinet ad corpus, 2d fanguinemnbsp;contineatur fub accidentibus panis 2d uini,facræ litcræ nufquam teftantur.nbsp;cum grex papiftarum,2d fophiftarum pecus, ad hæc fuffugia, cum ueris ;nbsp;mifsimis arguments urgeantur, fe recipiunt, fruftra fe mendaciorum 2d filt;^*^nbsp;num foftjs contegût. Si negaremus,Chriftum fuiffe in utero uirginis, 2d aiPP^ -rum fuiffe,aut uirum,noftrum errorem feripturæ diuinæ confutarent.Ät finbsp;dentia fine fubiedîo,corpus Chrifti fine quâtitatis aut qualitatis modo,aut aWnbsp;loco effe,non credamus,quaefo,nos è feripturis arguite: non autê ex ueflris f ”,nbsp;tibus communibus, indiuiduis uagis, fubiedîis ignoratis, prædicatis aperieP”nbsp;bus 2d enucIeantibus:quæmagisA«gài'7wç,Ksttnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;decent, fophiftasd”*

quam,8d nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;graues,pios^ theologes.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

Praetereà cum Chriftus effet in utero,deinde infans, 2d puer, nullus uei'f ” xiftet præfenti tempore,Crucifïgitur,Moritur,Saluum facit à peccatisîfednbsp;ro tempore potius,Crucifigetur,Tradetur,Morietur,Saluum faciet.Etfîcan? -lus ad Mariam eft loquutus.Quamobrem in allatis exemplis duo euidentifs’^nbsp;diferepantia cernimus, quæ totam refponfionem Inconftanttj uitiant at®nbsp;bilitant.

, DeChrifto pofteà transfïguratolitemmouet,dicens:Qpin 2d illud , Num de Chrifto transfîgurato uerum erat, ilium ipfum moriturum:cum taP^fnbsp;, illfs modo ôd forma effet immortalis, Refpondemus InconftantiOj uerû fi’*’

ilium Chrïftum, qui tiansfiguratus erat, pro no ft ra falute fuifle morituru. Non tarnen uerum fiüt, interim dum transfiguratus cflet in monte Thabor, Qc fuamnbsp;gloriam difcipuiis oftenderet,præfenfi tempore,ilium mort,in cruccm tradi,aut.nbsp;fanguinemeiusfundi. Non funteadem tempora praefens, amp; futurum. Verumnbsp;etiam fuit,ut diximus,de Chrifto in utero, quôd eflèt populum fuum à peccatisnbsp;eorum feruaturus: fed non præfenti tempore,quafi turn in utero pro nobis patenbsp;retur,ÔCnos antequam nafceretur,moriendo feruaret. Non eft itacp argutia,fednbsp;potius fycophantiajoquutiones, utfimiles, adferre,quæ maxime ab ilia diftent,nbsp;de qua difputaturtôdin eo præfertim diftent, in quo tota uerfetur difceptatio.

Sequitur : Quod fi modus amp; forma exiftentiæ tantum habeant momèti, cur ’ * grant exemplum afFert Paulus,in quo refurredionem noftrâ adumbret,ut idem ’ *nbsp;uideatur crefcerc, quod feminaturtcum codemmodo amp; forma non crefcar,quo ’ ’nbsp;feminatum eftÆrgo ipfa intelligcndi fimplicitas à nobis exigit, ut fuum cuique ’ ’nbsp;fundioni modum relinquamus: ncc à modo amp; forma,quæ diueriam caulam ha ’ ’nbsp;bentjfubftantiae uarietatem indueamus : utnonidem fit corpus fub fpecie panis ’ ’nbsp;inuifibiliter datum, quod in forma uifibili in cruce paiTum eft : quafi fubftantia ’ »nbsp;eadem diuerfos non admittatmodos : quod affirmare,fît infanum. Noniftud ’ »nbsp;eft,Gardinere,quod agimus.Non tuemur commutatomodo,feu forma, per uanbsp;ria,quæ interdum fuccedunt, accidentia, uariari fubftantiam,ur cano fiteadem.nbsp;Netp unà cum Democrito,aut ait} s fimilibus nugonibus,cpinamur nô eflè ma- Dtwomtj«,nbsp;neacuefperihominem eundem numero, propter continua uel mareriæ, uel acanbsp;cidentiummutationem. Argumentum nofirum hoc tantùm conclu.iittSiomnbsp;nino defendatis,in illis uerbis domini abftinendum efie à tropis, uelitisep fimpîtnbsp;cilTimofenfu accipi,quod Chriftus dixit. Hoc eft corpus meum, necefle elfe il»nbsp;laquocpfimpliciter accipere, qua: ftatim fcquuntur, Tr3ditur,6C EfRinditur: utnbsp;præfentitempore interpretemini. Corpus domini tradi, St fanguinc illius eftimnbsp;di.Qiiodfi ad figuras, 06 tropos itaconfugitis, utuobis permittatis mutationemnbsp;temporum,nonpoteftis nos ulloiureaccufare,fi inijfdem uerbis Chriftiuta»nbsp;murtropis. Ad hocin quototum argumenti pondus ôô uisnititur, Inconftannbsp;dus nihilrefpondet: fed muftis produdïis inanibus, utoftenfum eft, exemplis,nbsp;quoderat maximeneceflarium, fortiterdiflimulat, Sil præterit. Maneatigitpernbsp;«^os,ôô ratum fi't,eandem fubltantiam fub diuerfis accidentibus, quæ fibi mutuonbsp;fuccedanqpofleconferuari. Sed illud uiciftîm Gardinerum præftareuoiumus,nbsp;cum præ fe ferat tantam religionem fimplicitatis in loquendo, ut illam in rjfdemnbsp;uerbisneuiolet, inquibus nobiseftauthor, ut omninô à tropis abftineamus.nbsp;Retineat, inquam, proprium fenfum, Slt;literalem,in ijspræfertim uerbis, quacnbsp;ubi^ueneratur,tanquam Sacramentalia,Slt;: Sacrofanefra.

OBIECTVM XXIIIL

BiBiTE exhocomnes: amp;biberuntexeoomnes»Quæro, quid iuflîc Chriftus difeipufos bibereC Non fanguinem:nbsp;namuerba hgcfuntanteconfecrationem. Ergo non poteftnbsp;aliud efle, quàm uinum»

15» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;P. M A R. D E F E N. A D G A R.

Ûy^uodfit t^Jb ufiu in bilendo confumptumf’ lmb ad hniw argumenti rationtm de nino t^ot» it xijfietpotiu^ Chrifluf^non (Hoc) fed (Illud.) Turn (Fuit)adderetinon (E^^)figura cor^o*nbsp;rts : fiJenfifietiUt illi uolunt.cum ejje ^uicquam,^uod non iamfit,uerum eße non^oteft,

MARTYR.

ARgumentiTtnjquod htc tradatur, præfenü'am corporis Chn'fti non oppu* gnat,fed tranfubftann'anonein.Inconftantius autem, quia iufta refponfio*nbsp;ne deliituitur, à ftatu con troucrfie difccdit,pro more fuo. Domtnus,priufquaiflnbsp;uerba illa pronuntiaret, quæ ifte appellat Confecrationis, fie alloquutus eft di*nbsp;fcipulosfuos : Bibite ex hoc omnes : quibusuerbisillum haud dubie liquoren’nbsp;figmficabat,quem habebat turn in manibus, quemep illis propinabatiquem finbsp;il erant bibituri, non eum oportuitabijci, ôd fpoliari natura fua:utifti Tranfub*nbsp;ftantiatores fàbulantur. Accédât languis Chrifti, quantum uolunt, Apoftolo^nbsp;tamen illud bibere oportuit,quod Chriflus oftenderat.Illud autem, quod nega^nbsp;re non potefi:,erat uinum.Qiiareuerba ea,quæ pofteà fequutafunt,nonabiec^'nbsp;runt naturam uini. Atep hæc eft uis argumenti.

VerumInconfiantius,quoniam illud ferre nonpotuit,deflexit ad amb^' ges. Figuram etiam, inquit, auferri oportet, fi narrationis Euangelicæ ordint*”nbsp;fequi uolumus. QuiditafQuia,inquit, quod eft confumptum indicationepf^^nbsp;fenti non poteftoftendi, ut figura. Qiiafi uero nos affirmemus, apoftolospH^*nbsp;bibifle,qu3m dominus illa uerba pronuntiarit. Hoc nos tantum contendimU^»nbsp;dcmonftrationem prius fuifle fatfiam, cum Chriftus diceret, Bibite ex hocOiA*nbsp;nés, quàm altera illauerba, quæ ifti confecrationis uocant,exprimerentuf*nbsp;Quare,fi ApoftoliChrifto uolucruntobtemperare,necefteeft,utuinum, quo^^nbsp;oftendebatur, biberint. Hic autem noftra nihil refert, fine figura, fiuc ipfe dO'nbsp;mini, utloquûtur,realis fanguis accefterit Satishabemus,fi hoc argumentons'nbsp;rè concludatur, naturam ôô fubftantiam uini remanere. Nos uero cum affis*nbsp;mamus.illo inftituto,SCucrbo domini fadum efleSacramentum,non dicimns»nbsp;rem abfumptamdemonftrari potu, fed præfentem, earn, cuius natura,nbsp;os,amp;S ad uentriculum conuiuarum perueniat.

De reali autem præientia corporis domini erit alius dicendi locus. Tranfubftantiatione tantum agitur : quam ordineipibEuangelicæ narration^nbsp;certû eft clariflime refutari. Neq? opus erat, ut Chriftus diceret (illud ) autnbsp;cum de re adhuc præfenti loqueretur:ea,inquam,dere,quam conuiuis aifidt^'*nbsp;tibus, Qi cernentibus propinabat.nbsp;nbsp;nbsp;Inter nos autem amp; Inconftantium hoci^,

tereft : quod nos cum Sacramento, autfigura,quam ponimus, naturam conièruamus : quam ifte cum fua Tranfubftantiatione retinere necuult, necp®nbsp;teft. Fruftra ergoiadîat, hoc genere argumenti non magis ie, quàm nos tP'nbsp;fos lædi.

Qiiod autem ad pronomina illa , de quibus Inconftantius ita argute pbf lofophatur, attinet, nihil refert, fine Hoc, Chriftus dixiflèt, fiue Illud.nbsp;enim hoc genus loquendi reprehendat, ut parùm congruum, Hoc quod b*'nbsp;biftis, aut. Hoc quod in uentriculum tranfmififtis, eft fanguis meus inbsp;Pronomina contendat, non Hoc, fed Illud fuifte dicendum C Grammatici ni fall^*^’nbsp;hX CTfuperftitiofè nugari folent. Verûm hic nouus Ariftarchus aliquidnbsp;lari uoluit,quod non alius quiuis pofsit cernere.

,, Addit, iraep Bcata Virgo monuit Chriftum in nuptijs, cS iam uinum ooijl^ , ,cpotumeflet,Tis uerbis, Vinum,inquit,non habentteû tamen eos anteà habu**nbsp;,, uinum, conftet ex uerbis Architriclini, cum uinum ex aqua fadumpraetulsi'*nbsp;prioï*'

DE E V C H Ä Ri pars K nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;159

prioft. Qiiid ifte fibi ueh't ex Beatæ Virgmis orationCjnon fan's qaeo diuina», re. Itaprorfus currit extra oleas.Cum uinumïam abfumptiim effet, Maria in«nbsp;quit,Non habcnt uinum.NÔ appellat id uinum,quod amplius non extabat: fednbsp;oftendit,illos omni genere uini elle defticutos:£lt; tacite petit,ut dominus pro fuanbsp;bonitate iilis profpiciat. Quid ff etiam hoc conccderem, illam dixiffe, Vinum,nbsp;quodhabueranf,defecifleÆxea forma loquendijfi addatur,defecit intelligitur,nbsp;illos uinuiti non habère,Ô!!^ utnutn iam epotum non extarc. Ex eo autem, quodnbsp;dicebatur,Bibite ex hoc omnes, cum certS fft,id,quod iilis propinabatur fuiflenbsp;uinum,nemo poteft intelligere,i!los,qui bibebant,non bibifle uinum, Ea au«nbsp;tem,quæ pofteà inculcantur ex Matthæo 5gt;C Marco ad oftendendum uinum adnbsp;huefuiffe in calice,cum dominus diceret,Hiceft fanguis meus,ifte Sophiftain«nbsp;utilitcr deblaterat,nec ca diluit.Nos enim facile concedimus,difcipulos non an«nbsp;tea bibiffe,quàm Chriftus fermonem fuum abfoluiffet.

Addie praetereà: Inhoc narrationis ordine apud Marcum notauit erudito« rum pietas zrgöT^gof/, figuram in narrationibus frequentifsimam. Quare,nbsp;quod in Marco narratur, Omnes bibiffe,uerum eft : fed eo ordine reigeftç,qui,,nbsp;cum rcliquis circurnftantijs confentiatiutquæ mandate bibendi conexa effent,nbsp;intelligantur fuo loco fuiffe prolata,amp;fc. Verba Mareific habent: Et accepto,nbsp;poculo,cum gratias egiffet,deditillis.-8C biberuntex eoomnes,6lt; dixit illis;Hicnbsp;eft fanguis meus NouiTeftamenti,quipromultiseff'unditur.HicInconftantiusnbsp;ueretur,ne nos urgeamus ex ordinehuius narrationis,Apoftolos prius bibiffe,nbsp;quamChriftus diceret, Hiceft fanguismeus. Atnonitafumuscallidi,amp;uer-ftpellcs,ut Inconftantius effe (ölet, qui in omnibus literis 5gt;i. apicibus confetfta«nbsp;rur calumnias.Nos quidem credimus,difcipulos pependifle ab ore Chrifti,nccnbsp;prius id, quod offerebatur, guftaffe, quam eum audiffent impoftjifle fi'nem fer«nbsp;moni fuo, Adhæc abfurdum effe dicimus, ea, quæ pofteà à Chrifto adieeftanbsp;funt,fruftrata effe ea,quæ anted dixerat.Anteàoftenderatuinum,ilkid^difcipunbsp;lis fuis propinauerar,iufferat^ bibere. Hifce ea, quæ fequuta funt, non poffiintnbsp;abrogate fidem. Illud,quod Chriftus porrigebat, fîngito, quod nos dicimus,nbsp;pofteà faCtum fuiffe Sacramentum fanguinis Chrifti:uel,quod aduerfartj noftrinbsp;^icuntjfanguinem Chrifticorporaliter accefsiffe. Non tarnen ea caufa oportuitnbsp;ninumfuo loco cedere; cum dominus illud Sgt;C mandaffet bibendum, SC pro«nbsp;pinafTet,

Sed quid hoc loco Gardinerum iuuat piorum 5C dotftorum hominS

cum ubicp impudenter, ÔC inepte clamct, in iflis domini uerbis nectro pum ullum,nec figuram ferendam cffe:SC uelit,omnia omninô ffmplicitcr,ut efnbsp;ferStur, accipi oporterec'Pofteà mifer,ubi premitur,quaff oblitus editfti fui, uni«nbsp;Oum perfugium,6C facram anchoram conftituitintropis. Et tarnen nihil difsi«nbsp;mulabo,illam figuram vs4gflé'’argÓTtgo(/,mihihoclocononuiderineceffariam.Po«ArtHgt;/ïrt‘oftnbsp;ruit enim Chriftus comodifsimèdicere, Accipitc,Edite:SC, Accipire,Bibite; gcproreronftie«nbsp;deinde addere. Hoc eft corpus meum. Hic eft fanguis meus. Figuratam enim,nbsp;prçfertim ifto tropi genere, no effe illam orationem,uel id fatis magno argumennbsp;tocflepoteft,quôd ÔC tresÉuangeliftæ,8C Paulus Apoftolus ea üerbaeodemornbsp;dine collocarunt. Quare hæc fumma eft iuftæ ueræ^ refponfi'onis, Quoniamnbsp;omnes Euangeliftaj ita fcribunt,ut teftentur,dominum prius dixiffe, Accipite,nbsp;Edite: Accipite, Bibitetquàm ea diceret, quæfequuntur de corpore 8C fanguinenbsp;fuo,necefle effe Apoftolos id comediffe,^ bibiffe,quod dominus in manus ac« «nbsp;cepcratjSC illis porrexerat. Verba autem ea,quæ fequuta funt,ita omninô debêcnbsp;accipi,ut eius, quodânteà ditftum fuerat, ueritas maneatincolumis. Qtiod cer«nbsp;te fieri non pôteft,ft pn'oj- natura panis SC uini, ut ifti foraniant,abrjciatur.

m 4

«4® nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;P* M. MAR* D EFEN. AD G A R»

O B I E C T V M XXV.

COMEDERE amp; Bibcrccorpus 8c fanguinem ChriRj, in fa crisliteris accipiuntur fpiritualiter,pro eo,qiiod cil, Credc^nbsp;re.Igitur dominus in Cccna fua,cum iubet nos comederenbsp;bibercjiubet nos credcre, èC confiderare, ÔC mente reuoluc^nbsp;re, Chriftum pro nobis mortuumefle,ut nos corpori fuonbsp;myftico incorporaret.

GARDINERVS.

O C argumentigenus à Saoè adSemper^non modo fa^è,fedfempereß infanütfl'^^ ffiorbi genere labor ant,qui noc Satramentum impetunt,dum eiufmodi nobtinbsp;argumenta.

MARTYR.

N Onnos ita infanimus,Gardincre.Tu potius multo infanus es,qui lasirainfanire, SC uellc ratiocinari à Sape ad Semper. Non enimreg^nbsp;iJialedicas corrumpimuSjUtgrexifteueftrorumfopbiftarumiolct.Hocatic^nbsp;noftriim argumentum eft,quod tu,ut omnia foles,de indiiftria dcprauaftiînbsp;bum Edcndi,amp; Bibendi tn t».cap. Iohannis,ubt uerifstmarario comedendtnbsp;pons ChrtftijSC bibendietusfanguints tradttur,ipforum etiam patrumnbsp;nto ftgntftcat Credere.Igitur Chriftus in Coena, cum iubet corpus fuumnbsp;di,2C languinem fuum bibi,uerba illaaccipiteodemmodo,hoceft,fp!ritua’gt;f^'nbsp;Idcnimanteàdocuerat in 6.cap.Iohannis,amp; illi dodrrinar pofteain Coenanbsp;citfymbola. Rarioautem ifta ex eo firma eft, quod Of orteateqmolcg/aiBj’inbsp;interpretationem cumucrbis illis,quacexpitcantur,congruere. Non eû,nbsp;ficiîeinconftantio dißbluere argumenta, quænonab aduerfarijs, fed abip*’nbsp;adferantur.

Hæc ilk de forma rationtsinunc de caufaquid comminifcatur, uidea^^'^ , J De re autem argumcnti ita fenticndum eft,Euchariftiaf facramentum ctfinbsp;,, manducantium exigat,ut digne fumatur,tum autê corpus Chrifti adeftc,nbsp;, uis fola pcrcipiatur,fd eft,intel]tgatur fide,non fola tarnen fide,fed etiamnbsp;, ris officio acccdente fumitur, ut ore fecundum Leonem pcrcipiatur, quod fi“*',nbsp;3, crcdjtur:pr^rertim cum id Chriftusexegeritdiccns,Accipite,5C manducat^^'^'nbsp;5,hilquidcm fine fide rede finfed non hunt fola fide redîè omnia. Mukanbsp;praetereà flint,quae Gardineruspro more fuo inuoluitquadam uerborum f’ **nbsp;gine.Ea nobis,ne fucum ledtori faciant,diligenter funt excutienda.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.

Primum, fidcm aitexigi, ut facramentum Eucharifiiædignèfumatur.Ba^ re,cum ab omnibus concedatur,uerba commutare non oportet.Deinde ait,nbsp;pus Chrifti adeife, fola fide percipi, hoc eft,intelligi. V irunqr horum falfum d 'nbsp;Adefle enim corpus 0^ fanguinem Chrifti,pracfertim, ut ifti fingunt, fub fp*^^’nbsp;bus, uel accidentibus pants ÔC uini, idcp realiter atcp fubftantialirer, ccmmCt'J’’’nbsp;cft,non minus falfum,quam perniciofum. Neq; unquam Gardinerus, auinbsp;nes ibphiftae,quicunq;aut funr,aut futurifunt,quicquam profeter è diuinisnbsp;ris,quodid reipfa iraefleconfirmet.Id ergo cum falfum fit, ÔC commenuntquot;^’’nbsp;quomodó,obfecro,fide percipi,autintenigi poteftÆaenim non nifi uera iVnbsp;tarefpicit. Adhæc fide percipi,autintelligi, apud hunc nouum Theologi'“^nbsp;ita accipitur,quafi fides nihil adferat praeter intclligêtiam, Verùm dtabolinbsp;credunf»

ß E E V C H A R* P A R S I,

credunt : SC illi 7ijgt;o(rx«zg«, qui arefcunt, Sgt;C in tribulationibus defîciunt, non poß: funt dici nihil credere:illi etiam,de quibus habetur ad Hebræos,qui guftatis cocnbsp;leftibus donisjprolapfi funt.nec pofl'unt amplius refici atq? inftaurari per pœni-tcntiâ,aliquid cértè credût. Quare cum Gardinerus ueræ luftificationis, ÔC foli^nbsp;dæ pietatis prima adhuc elementa nontencat,non mirum eft, fihatc tam ridicu=ânbsp;la,tamcp inepta commenta effutiat.

Addit pofteà,corpus Chrifti non fumi fola fîde,fed etiam ofFicio corporis ac® * cedête. Qiiocirca nos quOcß in adminißratione facrç cœnae oris externimunüs ’ *nbsp;requirimus. Non enim alioqui obtemperaretur Chriflo dicenti, Accipite, Edi=nbsp;tfjBibite.Os autem corporis noflri tâtùm occupatum eft in fymbolis,nimirùmgt;nbsp;Ut comedat,ô6 bibat Sacramenta externa,uidelicet,pancm uinum. Mens aunbsp;temnoflra,ôô fides res ipfas ampledlitur,Corpus,inquam, Sófanguinem domi^»nbsp;ni. Neque aliter Leo Rom. Epifcopus eius nominis primus,in Sermone 6*nbsp;deieiuniofeptimimenfi's,inrelligcnduscft,cum dicar, Vtorepercipiatur,quodnbsp;fidecreditur. Fide autem credinius, panem uinum eße myfteria corporis SkSnbsp;fanguinis doraini : iliacum hac fide , 2lt; hoc propofito comedimus, ôl bibi-mus. Credimus etiam, corpus Chrifti pro nobis in cruce fuiiFe ob'atumnoscpnbsp;fiacfideali, nutriri, amp; fuftentariad uitam a’tcrnam. Et idcircdpanem St uinumnbsp;p€rcipimusorecorporis,qLiæfuo quodammodoprædicamus SC credimus clîenbsp;corpus QC fanguinem Chrifti.

Nunc autem difputare, an fola fide omnia recftè fiant, quoniam ab inflituto alienum eft,fuperfedemus. lilud autem tacerinon debet (nam ex eo uniuerfumnbsp;ferèroburhuius argumenri pendct) Verba ilia Manducare amp; Bibere, quotiesnbsp;nô ad externa Sacramêta,fed ad res ipfas per ilia fîgnificatas, hoc eft,ad corpusnbsp;fanguinem domini referuntur, fcmper itaaccipi,ut nihil aliud fi'gnifîcenr,nbsp;«luàm credereiquæ tarnen eadcm,cum accommodantur ad fymbola, naturalemnbsp;cdendi ôdbibendi rationem indicant.

OBI ECT VM XX VL

CH RIST V s dixitde poculo,Diuidite inter uos. At fan* guis Chrifti in Sacramento non poteft re ipfa diuidi:amp;^ uer;«nbsp;ba ea prolata erant à domino ante confecrationem. Quarcnbsp;dominus iuftït difcipulos uinum inter fe diuidere acbiberc,nbsp;quod propinauerat,

GARDINER VS,

0 C V s ex Lucaproferturamb'tguM, ut, quod ipj'um incertum eî^,certumfia^ tuât: cum dulia certü ßrmentur, non contra,nbsp;nbsp;: libéré dicam, quodjentio, hicar^

gutator nimium largiter opinor diuijerat uinum , cum hoc conficeret argumentum, 'l^damfi cumillisfentit hic argutator, qui arbitrantur Lucam ^quod f ufiits narretnbsp;hi/loriam , quàm cisteri,etiam morts illtitsjolennts meminiffe, J'ecundum quem in ingrelßu om-nis conuiuijJolebat ßeri^rrelibatio, atque ideb illud poculum ad Eucharijliam non pertinere,nbsp;quid ergo argumentatur extra caujami^Dixeritfané Chrißits,'T)iuidtte,deuinono conjecrato.nbsp;^id hoc ad Euchariftiam. Qtßd/i ilium locum Euere, quomodb Euthymius, amp; Auguflinttsnbsp;intelligunt, accipiac argutator, ut unum poculum fit, quod ante Ccenam,amp;quodpoi^ Ccenamnbsp;porrigeretur,uelpraoccupatione narrationis, uelquodacceptum in ingrejfiu Cœnee poculum innbsp;finem reponeretur,quodcun^ horum [itjdemiror uenifiße in menttm argutatori^ab hoc uerbofiDi-^

14^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;P* MAR. D E F E N, AD Q A R,

t{itîere,potùif q^uàm al illoi’Bibere,ducere argumentum. Cum enim Chrifiu^ diceret, quot;Bibite eo omnes,an non diuidipoculum iußitfne unusJèmel exhauriat umuerfum^quo minw ontr.ft¦’*nbsp;lerentt‘Ergoneuereamurdicere,‘Diuidi Chnftu.m inmyfleriofinediuiftone,dum fingul^nbsp;ger difirthuitur : manducari item fine conßtmptione : quod e^^ magnum inEuchartJiiatnyßfquot;nbsp;riumtnullanofirarationeex^licabile.

MARTYR,

SI uerba dommi, ut à Luca rcferuntur,dc Euchariftia intelligamus, nonpf^' fumus utderi nouæ expofitionis fabn'catores. Habemus enim in eafentcfl'nbsp;ria complures ex patribustquodnelnconftantium quidem ipfum latuit.Fatci^nbsp;enim, Auguftinum, amp; Euthymium hoc fenfifle,nbsp;nbsp;Sed cum hoc incertum fi*»

inquit, non poteftis ex eo certum conftituere.Illi nos iure optimo poflumus fpondere; Qiiod alijs incertum eft,tibi debet efle cerriftimS.Tu enim omnianbsp;da patrum, quæcunque ea tandem ftint, pro facrofandis habere foies. Quat^»nbsp;cum ifta fit expofitio patrum, ea tibi homini patrologo dubia SC incertanbsp;ri non debet. Deinde rationem etiam habemus ex diuinis literis, nonnbsp;turn ex patribus, cur ifta credamus dida de poculo Euchariftiæ. Legimusnbsp;in Matthæo,dominum,cum de poculo dixiflet. Hie eft fanguis meus nouinbsp;ftamenti,quipro uobis cffiinditur inremifti'onem peccatorum, illico fubieci**^’nbsp;Dico autem uobis. Non bibam pofthacexhoc frudu uitis ufquein diemiHi'*^’nbsp;quo bibam ilium uobifcum nouum in regno patris mei. In Luca uero poft*'*nbsp;lauerba,DiuiditeinteruoSjita legitur.• Dicoautem uobis, Nonbibamnbsp;du uitis, donee regnum dei ueniat. Cum ergo SC Matthacus, SC Lucasnbsp;rent, eadem uerba fuiffe dida poft propinatum poculum, cur non illudnbsp;lum putemus in utroque idem effe fEtMatthæus quidem difertè feribit,nbsp;cem ilium fuiffe Euchariftiæ, de quo Chriftus pronuntiauerat, Hie eft fanggt;^‘^nbsp;meus.Sequimur ergo non tantum patrum authoritatem, fed etiam MatthafiP*nbsp;fius Euangeliftæ,

Argument! autem noftriduplex eft fi'rmamentum. Primum, quod ea ud” ba, Diuidite inter uos, ut ilia quoque, Bibite ex hoc omnes, ante à dom*^nbsp;prolata fint, quàm adderet ea uerba, quæ ifti appellant Confecrationis. It^Q^nbsp;neceffario concluditur,difcipulos iuffos fuiffe illud bibere, quod oftendebat^quot;^’nbsp;nee aut mutatam, aui abiedam fuiffe naturam uini. Nam illud, cum often*!^’^'nbsp;tur, citra controuerfiam uinum erat. Nam, utipfi etiam fatentur, nulla adh^'^nbsp;accefferat confecratio : quæ etfi pofteà adieda fuerit, non tarnen rei demonl^*^*nbsp;tæ naturam itaimmutauit, utfententia, quam Chriftus antedpronuntiauri^^’nbsp;inciperet effe falfa,

Dluidi,l,i[gt;i, mä nbsp;nbsp;Alterum, quo argumentum noftrum nititur, eft, quod Diuidi, Bibi,

ducari or fran ducari, corpori SC fanguini Chrifti, nifi per tropum, non poffunt proP^* gÇcorpori c/jri conuenire. lilac quidem adiones quæ iftis uerbis fignificantur, ad fy«’^nbsp;«0» propriè eft, ad panem ÔC uinum, proprie poffunt aecommodari : ad carnemnbsp;coziwfWM«.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fanguinem Chrifti, ^uæ integra uiuunt SC regnant in ccelis,

item , nifi per tropum. Quod uero Inconftantius authorem huius raf‘ nis inceflit conuittjs, antiquum fuum obtinet, ut argumenta, quæ iufi^nbsp;iponfione diffoluere non poteft , ea contumelrjs , SC fcommatis inftqn^^^’/nbsp;Sunt autem ifta conuitia eiufmodi, quæ in ipfum, SC ilLrum partiumnbsp;nes magis conueniant, quàm in quenquam noftrum. Ait enim authd^nbsp;huius argumentinimis largiter uinum diuififfe, cum banc rationem conff^,nbsp;ret. Atqui nemo unquam optimum ilium uirum 6c Reuercndiflimumnbsp;cpifeopum Cantuarienfem, nûc aût etiam Märtyrern lefu Chrifti uidit

DE EV CHAR. P A R s I. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;145

MiTsifici aiitcm iüi Theologi Papiftarü pafsim fefe utno opn'mOjfïceracp ingur^ gitantiutmiferiaut domum inter mantis fint auferendi, aut totam nodem fubnbsp;ipfa menfa in Oenopoliorelinquendi:nectantùm uino ÔC fîceraobruunturjfedlnbsp;etiamjquod miferabilius multô eft,furore, fomnocp ignorantiæ, eocp plané Le=«nbsp;rhargicOjperpetuô nodes,dies^ fepeliuntur. Quàm autem temperanter Garanbsp;dinerus ipfe uixerit,quid me oportet dicereVCertè hydrops,qua miferrimè con»nbsp;fcdus obijt,aliquem locum uidetur relinquerefufpicioni.

Miratur pofi,fi deo placet,cur magis à uerbo,Diuidere,quàm ab altero uer-bo Bibere,ducere-uelimus argumentum:quafi uero liberum eflè non debeat di fputantijà quibus maxime locis,aut uerbis,autiententtjs petere uelit argumenanbsp;turn. An ille in fua caufa pateretur taies arbitros vNon opinor. Ipfe enim fibi, nonbsp;folùm argumêtari pro libidine,fed etiam fophifticari permittit. Nos uero nonnbsp;tantum ex uerbo Diuidendi,fed etiam ex illo altero uerbo Bibendi, peruerfa ilsnbsp;lius dogmata refutabimus.Neutrum enim horum, quemadmodum iam docuianbsp;musjfanguini domini uerê,ac propriè conuenit.Is enim in uenis corporis dominbsp;nicicontinctur,necgefl:ufpiamextrailludcorpus, quodin cœlo fumma glorianbsp;ornatum fedet ad dextram dei,2lt;: fedebir, quoad extremi iudici) dies aduenerit.

Ad extremum Inconftantius pro fua conftantia concludit, Chriftum in mya ficrio diuidi finediuifione,integrumcp diftribui,ac manducarifine confumptionbsp;De.Quodfi demetaphorica manducatione, acpotione acciperetur, daripoflet,nbsp;Poflet etiam concedi,fî id referret ad fymbola. Cum autem ifia propriè uelit acsnbsp;t^’pere,2lt;: ad ipfum reale,ô^,ut ita dicam,fubftantiale corpus Chrifti accommoanbsp;dare,portenta funt,ô^ meræ fidiones, non difputantium fophiftarum, fed deli»nbsp;tantium.Facilè quidem iftis eft haec,ôf alia fimiüa comminifci, Sed ea QC abhor*nbsp;rent à ptjs auribus,amp;r à facris fcripturis probari non poiTunt»

OB lECT VM XXVIL

c H RI s T V s etiam poft confecrationem dixitjNon bibam amodoexhocgenimineuitis^ Sanguis autem Chrifti nonnbsp;eft frucftus uitis,neçp uini accidentia fine fubiedo, fed ipfa uinbsp;ni fubftantia. Quare Chriftus,amp; Apoftoli infacracommu*nbsp;nione uerè biberunt uinum, \

, GARDINERV5»

AECuerla Chrifityl^onbibamamodo exbocgenimîneßtnt,necun^ ^j^^ß^CatholicisinteUigimtiir'.fedfernherpio, amp; ueritati Catbolias conlentaneo»nbsp;3 Origenesemm,ut ab eo ordiar^exponiegenimen uitis^ idefi^uinum, ^uod gaudtumnbsp;animifignißcare dicit^amp; Ixtitiam menta-^eiuod bibetnobtfcum in ccelo.Hiïariin eo^nbsp;modo intelligit fruBum uiîü^quem Chrifitapollicetur,jan^os bibituros jecum in regno cotnbsp;lorum. Gregorius Na^^ian^enus jicinterpretatur^ut ’N.ouum iduideaturfignificarenouado-^^inam^^uamà Chrifioperuifionemdocebimur. l^ambocefl^inquit-, Chriflo quot;Bibere^doceretnbsp;nobu uero diJcere.Et nouu dici uuUpro ratione tempons,quo cognofcttur, Chryjoßomus ueronbsp;uinurn,quo Chriflum ußtm dicitinnudamyflertj menfapoflreJurreilionem.Et exgentmine uinbsp;tis dicit,qu(E uinum,non aquamproducif.unde ex eo loco extinguatur .riquariorum harefis,quinbsp;oquamPolammyßerioconficiendoadhibebant. Hieronjmtisintelligit janguinem Chrifliuitisnbsp;uerte,quern Chriflum nobijcum bibet in regno Eccleßa. ^uguflinus horum uerborum meminitnbsp;deEcclejiafltcis dogmatibus,ficjcribens: In Eucbariflia non debet aqua pur a offerri,ut quidanbsp;}obrietattsfalluntur imagine:Jed uinum cum aqua mixium.Quia amp; uinumfuit in redemptio»

»44 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;P* MAR* D E F E N, AD G A R*

nà myßerWyCiim dixit^Tgt;lon bibam amoeîo de hocgenimine uitis : amp; aejua mixtutn, non fojl Cœnam dabaturjed quodde latere eitts laneea ferfoljo,aaua aim janguine expreßa,nbsp;de liera eun carnît uite cum aqua exprejpim oßeditur. EucberitMitajcribu,‘K^gnumdetnbsp;(lefia eßßn qua quotidie bibit fanguinem juum Chrifittf per landlosJuos, tanqud caftit innbsp;bmfuif. Euthymuu in horum uerborum intelleBu a/tipulatur fla^iam^eno. iheopbylt;'‘gt;'*nbsp;£luf fic Jcribit^ Q^od Cbrifiuf accepta foculo^renuntiatcorporalipotioni,amp; aeterapei^h’*^nbsp;Chryfofiomtif»

Vi A R T Y R*

CVmi'ftæ patrumfententiæ, quibus Gardi'nerus clan'fsimum locum ob^^*** rare conatus eft,inter fe difcrepenr,nos,quoniam liic cocrouerfta eft de donbsp;gmate,nullam ex illis omnibusjquae fequantur fenfum allegoricum,probarc p0‘nbsp;fumus. Ex allegortjs enim,illis prçferrim,que teftimoniû non habeant ex dif*'nbsp;nis lfteris,non poftumus fans fir miter dogma conftituere.Sequimur ergo Cbf/nbsp;foftomifententiam, Isautem uerba illadomini ira propriè intelligenda

' ?nbsp;—------------J - --------------------- --- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;------------

quarios. Auguftinus etiam de Dogmatibus Ecclefiafticis idem fcribir,âf traeofdemillos Aquarios rationem colligit: difertiftimeair, Chriftiim p\nbsp;cœnam dedifle uinum,idcp aqua non mixtum.Nunc autem ait admifcei i atp’^’nbsp;propter ilia,quæ defiuxerunt experfoflb ChrifJi latere. Ludant alp in alk’gfri)^’nbsp;inuentis luis,quantum uolunt.Certèhiftoricusfenfus eft, Chrifiu ioqiiiit'**”nbsp;elTcdeuino.

, Scd audiamus quid Inconftantius addat, Qiiin illud, inquit, confidcraO* dum,ft Chriftusea uerba protulit,exhauftocalicc,nonmyftcrium figntfi ab^t^*^nbsp;J iam abfumptum; fed generaliter loquutus eft, ftgnificans fc omni ccrpoi alinbsp;, jCtionircnunriafie: quod Thcophylaóus dicit, 2lt; ideo uinum, quod fupercraf*!’nbsp;3, amphoris,demonlirafle. Atqui àChrifticonfilioIongèaîienumerat utfg^**nbsp;ficarctillis uerbis fe uelle renuntiareomnicorporali potioni. Spceiatim ci^‘^nbsp;in genimine uitis mentionem facituini. Ridiculum autem eftue’Je quarereg^‘nbsp;r.usjubifpeciesdifertisucrbisfitexprefta. Vanifsimum uerdcommcntuif^nbsp;quod ^it^dominö uinum illud,quod in amplioris fupererat demonftrafle.

Cur ludzeiams enim pcteft affirmare pro certó,amphoras illas fuiftc in menfa c' ludai qu‘^ phorzn habues amphoras habuerunt,ut apparet ex Euangelio Iohannis,fed aquæ, non uinirnbsp;rint in couiuijs nas,quo iuxta fuas purificationes fubinde abluerent mantis. Vini autem amp’’^nbsp;ras inmcnüsfuifTepofitaSjnufquam Icgimus.Etquisnobisteftis erir, uininT’’']nbsp;alqs amphoris fuperfuiftec’ Ita Gardinerus dubia,SC incerta nobis profeit'^nbsp;ea,quæcertifsima clarifsimafuntconfirmanda. CertèChriftusiddemonff^nbsp;bat,quod turn bibebatur.Haec enim uerba fiatim poft earn, quam ifti Confeff^’nbsp;tioncm appellat,fubiedta funt. Et nifi dominus ea retulcrit ad Euchariftianij^'^nbsp;guftinuSjSCCbryfoftomusaduerfus Aquarios fruftrafudant.

Sed orote,pie ôi prudens Leôor,côfidera paulùm^quàm iftihomines fimpliccs, qui, ne medfi reneantur, amphoras etiam nouas nobis confing^’’^'nbsp;Qiiiduis potiusparati funtcomminifei, quam utcedant, amp; manus dent Ved*nbsp;tati. Simulattamen Gardinerus,uclle fe diligenter agere,fcilicct, SinihilP*^^nbsp;5, tcrmittcre,quod adhuiusloci côtrouerfiam faciat. Dixcrit,inquir,aliquis,I'’^nbsp;, , non eftrefpondcreargumcnto,fed,quæobf)ciuntur, ipfapcrplexirate obicid^'nbsp;,, re.Nam alioquiquidartinet,tarn uariaspatrumfententias pioferrcrlmo,irgt;ei’;'’’nbsp;3 , quod patres fere omnesea uerba allegcrijsexplicätjfenfus autem litenr tem'*^nbsp;3, fît,quàm ut tum Chrifto conuenire uideretur, non eft ab co fcnfu Jiterænbsp;3 3 dum argumentum,unde dogma aliquodftatuatur autrefeilatur*nbsp;nbsp;nbsp;Cur pot“’

my»“'’

DE E V C H A R» PARS t.

myflica, allegohca funt haec uerba Chn'fti, quàm ilIa, Hoc eft corpus meumî’ Qiioniam, inquit, Patres ifla allegorijs explicarunt. At nonne ilia quoquc,Hocnbsp;eft Corpus meum, ijdem patres interprétât! funt, Hoc eft figura corporis meiî’nbsp;An illi ibi non agnouerunttropum c* Anloquutionem illam figuratam efle nonnbsp;fcn'pferuntç' Si ifta ratio tibiita firma amp; folida uidetur, cur non eadem quoque ànbsp;nobis faciatf Nifi forte, quæ tua eft arrogantia , tibilicere uelis , quod altjsnbsp;non liceat.

Prætereà hoc etiam non leue indicium eft alienatæ mentis, SC uagi, ac pere=s grinantis animi,quod Inconftantius ea loquitur SC fcribit,quç ipfîus fententiamnbsp;maxime euertant.Patres,inquit,allegorijs hæc uerba explicate Cur ergo ipfe tronbsp;pos,amp;figuratasloquutiones iniftis præfertimlocistantoperè abhorrer, SC fugitj'nbsp;Siallegoriarecipitur,cur metaphora, metonymia, SC alij fîmilestropi, cum ad= «nbsp;hibenturadregulam fidei, repudianturC Prætereàliteralisfenfus horum uernbsp;borum ifti nobili, SC purpurato fophiftæ tenuior uidetur,quàm ut Chrifto poflîcnbsp;conuenire.Ergône Incôftantij iudicium eritpofthac nobis regula,ad quam exi-gamus uerbum deiÆtfcripturæ nihilne pofihaclîgnificabunt,nifi quantum iftinbsp;uidebuntur cum Chrifii pet fona Ôl dignitate conuenire f Quur non iftam tamnbsp;præclaram cenfuram ætati noftrægratulamur c* Ariftarchum iam habemus, quinbsp;contempto fenfu hiftorico aliud quiddam nobis præfcribat, quod non cum fa=nbsp;cris Ineris conueniat, fed Chrifti maieftate litidoneum» Nos uero foli, tan^nbsp;quam pecus,SC uulgus ignobile,aftringêdi fumus,utin iftis uerbis, Hoceftcor=nbsp;pus meum, unicum rantùm fenfumliteralem ampleóamur»

Quod autem addit, non elTe hinc duccndum argumentum,unde dogma alia quod autftatuatur,autrefellatur, ineo non tantum nos,fcd etiam Auguftinum,

Chryfoftomum coarguit. Illi enim,ut diximus,ex his uerbis confutât Aqua-ftos.Cum ergo ipfe fateatur iftos tantos patres hoc aufos efle icriberc, cur idem gt;n nobis tam petulanter taxatf Si fcripta illorum,quos ifte ubiqj tanti facit,nobisnbsp;debentprælucere, cur nobis non liceat ex iftis uerbis, non folùm rationem pronbsp;cieritate conficere, fed etiam nouum iftud dogma Traiubftantiationis longe,nbsp;quàm eratillud Aquariorû,portentofius,etperniciofîus coarguere,óócófutarec'

Addit Inconftantiusætmihi uidetur notandum maxime, quôdChriftus ita, » loqueret de hoc genimine uitis.Nam ut illud genimen fentiret, quod eratin am j,nbsp;phoris, quomodo biberet illud nouum, quod ipfo temporeinueterafceret fSin,,nbsp;generaliter uinum intelligeret, cur hoc genimen diceret,cum uitis unum fitge= j,nbsp;nimcn,ncmpe uinû cquot; Ergo necelTe eft, illius pronominis, Hoc,aliquam efle em=,,nbsp;phaGm,ut fîgnificetfecundum Hieronymum genimen uitis ueræ,ncmpefuum,,nbsp;fanguinem: cuiusuim,8C uirtutem illo Chrifto bibente nobifcum,id eft,docen=,,nbsp;tcnosfecundum lSJazianzenum,nouomodocognolcimus, ideft,bibimusin,,nbsp;gt;n regno patris. Nam hocfignificatetiam noftrum bibere, eodem Nazian2e=,,nbsp;no authore. Gardinerus cum per genimen uitis intelligit uinum, quod erat » gt;nbsp;inamphorisjhauddubiefomniatuigilâs. Statim enim ambigit,qrromodô illudnbsp;bibiturus eflTetnouum, cum illud ipfo tempore iuueterafcerer. Quid ita opus eftnbsp;cæcutire in meridiec'Poftremus ille uini potus erat,de quo Chriftus loquebatur.nbsp;Necp ab ilia hora uinum bibit in carne mortali.PoftRefurrecQionem uero id bi- djioinodouifiunbsp;bit cum ApoftoliSjidcßnouo modo,ôônoua ratione:nimirùm,ut probaretfe ue ttouü bibmtda

14^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;P. M A R, D E F E N. A D G A R;

Chrifius pronuntiat, fe inliac uita non amph'us bibitiirum cffe uinum. InconftantiuSjquam uelit,emphafim in pronomine,Hoc.Nobis fans eft,potiigt;’’nbsp;uini talem,quails turn erat in manibus,ca uoce li'gnificari. Scd operçpretiu^nbsp;eft audire, quemadmodum ifte fophifta uel inuitus impingat in fenfum noft*'*^'nbsp;’ Aitgenimen uitis ueræ, ft'gnificare fanguinem Chrifti, cuius uitn, ac uirtut^’’’nbsp;”Chriftusipfedicaturnobifcum bibere,quando nosdocetinos^ nouonbsp;intclligimur bibere cognofcendo: quianoftrumBibere,tefte Nazianzeno,’*'nbsp;,, gnificatcognofcere. Qiiid noftræ fentêtiæ dicipoteftcouenientiust'Namnbsp;quocpaffirmamus in Euchariftia bibi fanguinem Chrifti. Sed Bibereilluddi^^nbsp;mus efte credere, quod eft effi'caciftîmè cognofcere. Non adtem credimus, ,nbsp;¦ Chrifto per fpiritum fuum interius nos docente,Gardinerus itaque, cum ita^'^'^*nbsp;»nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;bit, In regno dei, hoc eft in Ecclefia Chriftum bibere fanguinem fuu nobifci**”’

cum nos doceat: SC nos cum illo, cum nouo modo, id eft, fpiritu reuelante, natura oftendente, noftræ falutis myfteria cognofcimus, ifta, inquam,nbsp;(cribit, eandem nobifcum dotftrinam profitetur. Et ne fibi quaft uano interp*''^^nbsp;ti parum crederet, huius ueræ ac lândæ expofinonis authores citauitHicrofl)^nbsp;mum Sc Nazianzenum. Hancego allcgoriam libentcr admitto,modo^nbsp;perimatur hiftoria,nempe, Chriftum ca uerba dixilTe de potu uini : cuiusnbsp;ram SC fubftantiam uerbis fuis e poculo non extruferit, fed ea ufus lit adnbsp;nem fuum ftgnificandum, qui pro nobis ad falutcm in mortem dandus ciatlt;nbsp;Chrifto docente, nobis^fidelitcr difcentib.ad æternâuitâ fpiritualiterbibc^Ji'^'nbsp;Pofteà Gardinerus uideturambagibus SC obfufcationibus uelle fincm

,, quern ponere, Aitenim, Poftremo, utad ipfum ueniam argumctum,quidp*’‘’*

3, hibet, Chriftum appellate Accidentia uini in Sacramento genimina uitis,

J, ipfa uite orta fint;'Dices, Non fola, Fateor.Nam quod ucrû eft de toto,de pä'''^ ,,etiam uerum elTe necefte eftutmihiuideaturftupidum de parte negate,nbsp;3, ad ortS SC origenem fpedat, quodcocefteris detoto.Sienim totus homonbsp;3 J feit deum conditorem , ergo SC corpus à Deo eft : ut geniminis appellationbsp;3 3 amplius probationis habeat, quam uini,quod de calice poft cófecrationcm Pl^nbsp;3, dicare non eft abfurdum:imôfcripturæphrafi maxime confcntaneum,nbsp;dineroliceat uti nuda SCincrmiafteueratione, ut dicat, Qiiidprohiber, Chf*nbsp;appellate Accidentia uini genimen uitis, cum ex uitæ orta ftnt : cur mihinbsp;non liceatdicere,Qt.iid prohibuit, Chriftû appellate panem corpusfuum, .nbsp;eo ipfius corpus non minus repræfentet addin's præièrtim uerbis dominGq^^'^ inbsp;Accidentibusrepræfentatur uinûc' Quod aûtdicit. Accidentia nafti,autnbsp;exuitæ,uideat ipfe,quàm propriè SCftgnificanter id dicat.Multo aut minusP*^nbsp;prie loquitur,cum ait,Accidentia efte partes uiniiquafi partes Subftâtiæ poP'Jjnbsp;Accidentia non efte in qualitate.Certe partes Subftantiæ,quæ quidem ad eftentia pertinent,nbsp;funt partes fub teriafunt,SC forma. Area nonfunt Accidentia,Sin aûtfunt IntegraleSjinij^^nbsp;fiantite.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;mogeneaita funt comparata,utquæ]ibct pars,SC naturam, SC nomen habea^^^^

tius.Omnis enim pars aquæ eft aqua:0^ omnis pars uini eft uinfl. Prçtcrco Sp cics, quæ funt partes Generum. Conftat enim, ne eas quidem efte AccidepPpnbsp;Nam fpecies uini funt Phalernum, Chium, Maluaticum : quæ uina nemo,*’?nbsp;nor,dieet efte tantum uini Accidentia,

Hæc ego idcirco dicere uolui pluribus,quod uiderem Inconftantiiï fi'rmaredelirium fuS argumêto à toto ad partes,ne parùm uideretmagnusF’j|

3 jlecfticus.Qiiod enim,inquit,de toto uerrieft,departeetiâuerum efteneceift^jp 3, Stupidum autem ait efte,negate de parte, quod de toto conceftèris. Eatnfioanbsp;quis, SC aufit affirmare, Gardinerum non efte egregium 8C fubtilemnbsp;phum.Id enim ille tandem aliquando inuenit,quod altj philofophi uidere ha

DEEVCHAR. PARST. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;147

nus nunquam potncrunt.-nempe, Accidentia partes efle fubftâtiarum. Verum uteius errorem,uel potiusftuporem ÔC infcitiam magis etiam detegamusjiabecnbsp;fiibftantta quafdam partes,quæ etiam ipfæ funt fubftantiæ,quæ ex matre non nanbsp;fcantur,cum tarnen totumipfum nafcaturexmatre.Nafcitur enim lohannes exnbsp;Lucretia,ex qua tarnen dentes ei'us nonnafcuntur.Nam nißpoft annû, aut plusnbsp;CO,dentes non prouenfunt. Ne barba quidem Iohannis ex matrenafcitur. Bisnbsp;ergo turpiter pcccauit Gardinerus.primùm,quôd Accidêtia uini appellarit parnbsp;tes uini:deinde,quôd argumenteturab ortu totius ex aliquo ad orium partiumnbsp;ciufdemrcum id uideamus ne in illis quidem partibus, quac uerè fint partes, eflenbsp;uerum. Ne id quidem uerum eft, quod fibi fumit,non pofle negari parti,quodnbsp;totifit cocelTum: de toto quippehomine animal prædicatur,quod nihilominusnbsp;de pede,manu,Slt;crure non dicitur.Cum ifta omnia mecû reputo,uideo neceiTenbsp;efle,ut Gardincrus concédât, uites producere Accidentia abfc^ uinotaututadnbsp;tropum,qui folus ill 1 fupereft,ceu ad facrum perfugium,fefe rccipiat: nimirùm,nbsp;ut per Synecdochen ex toto partem intelligamus:ut, quoniam uites producuntnbsp;uinum una cum Accidentibus,per frudum (eugenimen uitis intelligamus,nonbsp;uinum,fed Accidcntia.Quod etiamilliminimeIicebif,nifldederimus Accidennbsp;tia eflè uini partes,

Velhinc ergo uideat,quam iufle in re Sacrametaria abhorreata tropis,cum cos fentiat ita efle neceffarios,ut abfi^ illis fefe tueri non pofsit. Nec tantum,nbsp;ineptias quasmemoraui confedatur,fed etiam ipfum pronomen Hoc,quod ncnbsp;garenonpotefi,fignificarenumerumunitatis,cogicuclinuitum,non unum cernbsp;tumfingulare indicare,fed multa,nimirùm,omnia uini Accidentia. Vbi hie eftnbsp;ratio Grammaticæc'Dicendum enim potiusfuit, Exhisgeniminibus uitis, nonnbsp;ex hoc genimineuitis:cum tarn multa fint uini Accidentia. Sed Inconftantiusnbsp;indignu elTe iudicat authoritate fua,rationem habere Grammaticesmifi fi quan«nbsp;do ex ea fubtilitatem aliquam elicere pofsit fophiflicam, qua fua portenta con«nbsp;firmct.Pofteà uelit,nolit,cogitur fateri ,fi hanc fuam interpretationem uelit reti«nbsp;nere,Chriftum cum fuis Apoftolis bibifle uini Accidentia, non autem fangui«nbsp;nem : is enim certè non eft è uite, nifi forte, ut eft homo hifiorici literalis fen«nbsp;fus faftidiens,ad fuas allegorias uelit pueriliter rccurrerc. Adhas praeftigias tarnnbsp;ridiculas quis rifum contineatc'

Quod autem poftremo loco ait,uinum pofle praedicari de calice poft Con« fecrationem,nec^ideircabfurdum,imôphrafi fcripturarum conftntaneum. Idnbsp;equidem libenter recipio:etfi ille,cum hæc dicat,nullam rationem Grammaticçnbsp;fu3ehabeat,autDialelt;fticae. Qiiis enimcongrue,autuerè dicat, Calicem clTeui«nbsp;numfSed fcio,refpondebit,fe continens accipere pro contento.Cur ergo ita de«nbsp;teftatur tropos,cum,ut apparet,fine illis neloqui quidem pofsitfDe re autem il«nbsp;ia quæ in calice continetur,dabimus,uinum propriè,ac redè prædicari : non ta«nbsp;men, ut ifte fingit,quô externæ formæ natura fignifïcetur.Ille enim naturam exnbsp;ternam intelligit proprietates,£d Accidentia uinûatqj ita rurfus etiam incidit innbsp;tropum,utuinum nonfuamipfîusnaturam ÔCfubftantiam,feduinitantum Acnbsp;cidentia fignificet. Confulo ergo Gardinero,ut pofthac patronus potius Tro«nbsp;porum efle uelit,quàm ut eos uelit ita ferociter oppugnare; cS abfi^ illis ne mennbsp;tiri quidem fatis canidè,ac fpeciofè queat.

OBIECTVM XXVIIL dohinys iubet hoc fieri in fui memoriam, amp; mortemnbsp;fuam annuntiari donee ueniat ? Hæc indicant abfentiamnbsp;corporis,

n amp;

J

ca^tui non aßequitur, ifßu4 ueri corporM amp; ßanguints certißima repraj'entatione. uere adejßent, amp; pants triticeui tanttimßignißcaret corpus, amp; uinum janguinem,quainnbsp;mortis,^ tenutsßoretßgnißcatiof dumßguraßguram inßnuaret:uidelicet dum pantsßfr^^*nbsp;ra corporM) tum corporisßgura abßentis,annuntiatio mortis

MARTYR,

VEntas,Si odium ab eodem animo expedarinon debent,QuareIncoDft^quot; tius cum tanto noftri odio laboraret,non potuit argumenta noftra nelt;fnbsp;de,neep intégré proponere.Qiiis enim ex nobis, quamuis infantifsimus,nbsp;nem unquam ita concifam,amp; elumbem in medium attulitcEgo certéilliusnbsp;non itacommemoro.Nam etfi QC pudeat me,00 pigeat uerba tarn inepta refc’'\jnbsp;tarnen ea,uti ab illo fcripta funt,ita defcribo, Ratio noftra ex eo pendcr,tl^'°nbsp;memoria non fit rerum præfentium. Non enim præfentes res memoria ceR^,nbsp;muSjfedillisfruimur.Chriftusautemiufsir,utiftafaceremus inmemoriainnbsp;Igitur eum cum fubftantia corporis fuiadeiTe, noneft credibile, Sophifta^^^^*nbsp;tur, Mortem quidem Chrifti, quæ commemoratur abefle. Cur nonnbsp;tur abefTe Chriftum quodattinet ad realem præfentiam carnis : cum

Eucharifli£ aperte dixerit,In memoriam mei facietis Memoria ea cum non minus Ch^** j fit,quam eius mortis,cur non notât utriufep realem abfentiarnfmortis^“^nbsp;uniucrfum:Chriftiuerotantum,quodattinetadcarnem QCnbsp;mortiseius.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Qiiale autemjobfecro tc ledor, hoc commentum eft, quod ifte fingit,

pus fanguinem Chrifti in Euchariftia figura eflè mortis eiusf' Nam uel EigurSoportet hocutdent,oporterefi'guramrefi'gurataeflenotiore,Nam nifiita efTet,nbsp;eßenotiorem fet aliquid oftenderedn Veteri Teftamento myfteria de Chrifto uenturonbsp;quàmrefiÿii' nebantur fenfibus; Si putabimus,ex huius Rabbinifententia,fi'guras Not» 4*nbsp;ftamentiminus claras efle,6lt;^minus inuftrcs,quamolim fuerintfiibLegef'H^nbsp;certè Lux Euangelica non ferret, Nofiram figuram,quam nos cum omniP^nbsp;Orthodoxis Pacribusftatuimusin'panc,ifte criminaturnimis tenucm,filt;^nbsp;tarn efle:fuam autem,quam ipfefibifinxit,nonuidet talem efte,ut ne figuranbsp;PrmpHîWK eft: dem elfe pofsit. Nullam enim habet euidentiam,quod caput eft in figura,nbsp;(«fewrä «^Aqi id ifte faciet tandem defuisMagiftra!ibusDodoribus,quiftatuût, facrafl^^Cnbsp;c«inbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;figna uifibiliac'Ego quidem fi'guram in facramentis non agnofco,qua2’’^

fentiatur.At Gardinerus uult, corpus Chrifti Si delitefcere fub Accidentih^*^’ Si idem tarnen mortis iam præteritæ fi'guram efle,

Adhæc impingit nobis infipidifsimam fatuitatem : quafi dicamus, figut^ Nor ßgurasno infinuarefi'guram. Atquinos nongeminarausfiguras,ut iftefemniat. DiciiJ^^nbsp;gein'.namus. enim,panem triticeum,06 uinum, nofiguras,fedres ipfas figniflcaremimii'P’”’nbsp;corpus Chrifti adumin crucem. Si fanguinem eius pro nobis cfFufum.nbsp;Inconftantium ifta non uidere.Sed fortaffe homo fimplex id nos putauit fac^*'nnbsp;quod ipfe facit.Illienim Accidentiafiguræfunt:quæ cum fint multa, necelf^^^nbsp;fateaturaugerinumerum fi'gurarS.Deinde corpus Chrifti eft noua figuranbsp;tis præteritæ, Ita Accidentia funt figura corporis:amp;^ corpus uicifsim figuranbsp;tis.Qiiid hoc aliud eft,quàm fi'guram unam alterius figuræ figura ponerec'nbsp;ubi tandem autuidit,autlegit,autaudiuit Inconftantius, corpus Chriftinbsp;gill’

DE EV CHAR« PARS I, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;149

eins figurant cflecProferatuel unum teftimoniu è fcn'ptun's, aut c patribus : aut rationem faltem aliquam,quæ dticta fit è Verbo dei; amp;C uicen't.

Sed addit: Ergo agitur, ut dixi, in facra Cœna non folum Chrifti memoria, j j fedetiammortis eiusmemoria:deindefubftantiæChriftic6municatio:quanos,nbsp;re in unam maflam redigere conatiirinos carne fua gîoriofa fouens,amp;^ nutriens: ,nbsp;quod Paulus ait,magnum effe Sacramentum in Chrifto, Ô6 Ecclefia.Itacp Chri= 3 3nbsp;ftus ait, Accipire,Manducate, Hoc eft corpus meum. Atq? hæc ut fierent realis 3 3nbsp;Chrifti præfentia,ex uerbis Chrifti,uere perfuaia eft nobis,confenfti Ecclcfie re= 3 3nbsp;cepta,Slt; confirmata« Sinon tantum Chrifti,fed etiam mortis eius memoria in 3 3nbsp;eœnacelebratur, neceffeeft utriufque aliquam abfentiam defignari. Memorianbsp;enim, uttdiximus,non eftçraefentium. Sedaddit, ibidari communicationemnbsp;etiam fubftantiæ Chrifti:quo carne fua gloriofanos foueat,ôC nutriat« Verum, utnbsp;Chriftus nos foueat,5lt;nutriat carnefua, unde probabit nofter ifte logomachus, ^oneftneceffanbsp;fubftantialem carnis eiuspræfentiam effe neceirariamc'Nos nihil dubitamus,ho ria camisdominbsp;mines pios foueri, Sgt;C nutriricarne domini : non tarnen ea caufa necefte eft, cor= ni noftri pr.-e=nbsp;pus eius,ut dicunt,rea!iter adeffe. Et nifi Gardiner us butus connexionisnbsp;fttatemoftendat,nihi! agit.

Locus uero , quern citât ex epiftola ad Epheftos, nihil eius caufamadiuuat. lqcîw rpifiollt;e Verba enim ilia,Nos fumus caro ex carnibus eius, ôi os ex oftibus eius,Chryfo adEphefios.nbsp;ftomus exponit ad hue modum:Et quomodoc'Iterum audi,quid beatus ifte ite= Chr^'foftomut,nbsp;rum dicat ad Hebræos 1. Quoniampueri commercium habucruntcû carne 2C 5 »nbsp;fanguine,6C ipfe fimiliter particeps fadus eft eorundem. Sed hie ipfe riobifeum 3 gt;nbsp;commercium traxit.non nos cum illo.Quomodö erga ex carne eius, Slt; ex ofli= gt; »nbsp;bus eius fumus^Sunt qui per fanguinem dicant,ôôaquam.Verùm nihil eft.Sed 3,nbsp;quemadmodum ille fine uirili congrelTu natus eft ex fpiritu ianefto, ita S)C nos il= gt;,nbsp;ludefficimurinlauacro. Vide quanta exempia adducat, ut generationi illi fi-gt; »nbsp;dem faciat.Hæc Chryfoftomus. Dicit Inconftantius, in Cœna fieri commu= 3 3nbsp;nicationem carnis Chrifti : quod ipfum nos quoq? dicimus. Sed Chryibftomusnbsp;ait,eandem illam communicationem fieri etiam in Baptifmo. Id^ non abfurde.nbsp;Nam,qui baptizantur, Chriftum induunt. Colligimus ergo, ex interpretationenbsp;Cliryfoftomijcarnem Chrifti abfq^ipfiusreali, autfubftantiali praefentiacreden= m baptifmo có^nbsp;tibus poftecommunicari:nifi forteinconftantiusetiam inBaptifmo uelit came, munionem rednbsp;fanguinem,atc^ ofta Chrifti realiter,SC corporaliter cS aqua coniungere. Quod p'«'« Ç^rnisnbsp;fi,pro fuo pudore, dixerir, primum nouum, atqj inauditum dogma mirabimur:nbsp;deinde rogabimus,ut rationem huius recentis fideireddatnobis ex Verbo dei.nbsp;Quod fi facere non poftit,cogetur confiteri, ut caro Chrifti comunicetur Ecclenbsp;fiæ,nihil opus elTe eius reali præfentia. De V erbis au t ill is domini,Hoc eft cornbsp;pusmeum,nihil opus eft,uthiciterum dicamus Supra enim 5C Iuculcnter,5Cfaenbsp;pèoftendimuSjlegitimumSC genuinum illorum fenfum longe alium effcjatquenbsp;ifte fomniat.

OBIECTVM XXIX*

p A V L V s fcribit. Qui manducat hunc panem indigne; non autem dicit,Qui manducat corpus Chrifti indigné.

GARDINERVS.

V ONIAM indignionsnoniudicatcorpiadomini,fedfacrailla,tanqttamproit A”** trabîat,re^è non quod fit,fed quod Uli effe uideatur, à TPaulo afpellatur.Et eanbsp;1* aulttn5,ut infinueeueriraeem,non dicitfimflicieer panem,Jed pane hunc,quem

Ifo nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;P* MAR« DEf EN. AD GAR.

Ule inàtgntu indigne pro pane triüceo habet,cum ßr re uera corpw Chrifli.Äteij bocßenßße lumt illudargui{yquodßuhdit,TSLondijudicanscorpuidomini. SieninttUt habet Grceca Sebobi^’nbsp;corpuf domini dijudicaßet, nonJèipJùm ingeßißet,cum eßetindigmUt Vnde ßtrem corporhnbsp;fanguinis domini.

MARTYR,

Hic rurfus defi'dcro fi'dem Inconftantij, Refertquidem noftrum argunif^’^ tum:fed,ut foletjtruncatum, amp; fine pedibus.ConcIufionem enim, quaenbsp;pitirefponderetjnullam addidit. Paulus ait,Qiiimanducauenthuncpaneni’'’‘nbsp;digne;nonautem dicit, Qiiimâducaueriî corpus domini indigné. Hicfiftitl’J''nbsp;conftantius:amp;^ callidè diffîmulac, quid nos ex his uerbis concludamus. Dein“^nbsp;parat fe ad refpondendum. Cui autem reirefpondere uelit,no apparet.Nono**'nbsp;cedit ab ingenio,Slt;more fuo.Dimicare unit in tenebris:Slt;^ inde fibi pollicetuti’nbsp;doriam.Qi-iod tarnen,mihi crede,impunè non facit.Nam cum omnia ita tut^^^nbsp;in obicurOjfe ipfum fæpius uulnerat,qua'm aduerfarium.

Nos ex illis Pauli uerbis duoconcludimus:Primum, in Eucharifiia panem,e3^ nouo miraculo transfubfiantiationis non aufcrri.Paulus cnimn^”nbsp;tantum agnofcit,ibipanem efle,fed etiam panem difcrtè nominat. Deindca^nbsp;dimus,illos,qui ita indigné facramentum accipiunt,cum careant fidc,ncn p^*nbsp;manducare corpus dominufed tantum accipcre panem domini, hocnbsp;lum ÔÔ Sacramentum à Chrifto inftitutum.Nuc expendamus, qucmadmodu’’’nbsp;ifte fophifta hæc oppugnct.

,, nbsp;nbsp;nbsp;Ait,Euchai-iftiam aPauloappellaripancmtno quod ita fit,fed q? indignèf^*

,, medcntibus ita uideat. Qiiæifta tandem impudentia eft, id fibi arrogate, nobis nullopado uelifpermitterec'Namcumnosdicimus,pancm appellatif^^nbsp;pus Chrifti,non quod re uera, dC quod ad fubftantiam ipfam attinet, fit corp^^nbsp;Chrifti, fed quod fit cius corporis Sacramentum, uociferatur, nos ftguratot^^^’nbsp;êóblafphemos eftc^necinterpretarifcripturas, fed deprauare, corrumpf''‘inbsp;Nunc ucro , cum audiat diuinas literas Euchariftiam appellate panem ,nbsp;ait, non ita dici, quod reuera ita fit, fed quod indignis ita uideatur. Cur nob*^nbsp;hic uiciflim non liceat, Inconftantium appellate Corruptorem, QC deprauat*’*nbsp;rem fcripturarumc'

Non tarnen ego facile dederim Inconftantio, indignos illos , quos notât in Ecclefia Corinthiaca,prorfus deftitutos fuifl'e omni fide,Nam ft itanbsp;fet,Apoftolusad eos, tanquam ad Chriftianos, non fcripfifiet, Qtiod ft pr^“*^nbsp;erant fide,ut eft probabile,quomodô atbitrabant,Euchariftiâ efle nudû paot^'nbsp;Cum^uerfarentur inEcclefia,curnonfequebantfenfumiftHm ucftri'uquc’^^'nbsp;dare foletis.in Ecclefia femperfuiflercceptum amp; comprobatû,utEuchariftlt;^nbsp;crederent efle corpus Chriftic' Quare, uel cœtus il le Corinthiorû,ad quemnbsp;lusferibebat, non erat Ecclefia:uel in Ecclefia fenfus ifteuefternon agnofttb^.^/nbsp;Hoc uerô eft cauülari, quod nobis ab ifto toties obrjeitur, amp; «o-vskt« diccftjnbsp;quiduis potius uelle comminifci,quam manus dare ueritati.

Tamen,ne non uideatur aliquiddicere,Paulus,inquir,nonfimpliciter did Panem,fed hunc pancm.Qiiafi ueronos idnefciamus,nifiadmoniti : aur.q*^“^^nbsp;id noftræfententiæ quiequam aduerfetur.Nos quidem fatemur,panemnbsp;riftiæ, poftquam adfacrum minifterium admotus fit, non amplius efle comi’^J,'nbsp;nem,autuulgarem, Quarepoftquam Sacramentumdiuinarumrerö fadus^ ’nbsp;mirari nondebemus, fi à Paulo fingulari quadam emphafi, fignifi'cantiad^nbsp;jnonftretur.

Poftea uero Inconftantius,cum urgere uult illa werba. Non dtjudicSs

z

4omini, fruflràludatur, IIÜ em'm proprie diciinturdqudicare corpus domini, ciitidßt dijuilt qui communicando profitentur fe coniuncßionem habere cum Chnfto. Quam lt;^‘irecor{)Uinbsp;indigné accedentes re uera non habent. Itaqj illam fuam profeßionem apud fenbsp;nonreputant,necpfano iudicio expendunt,undeißum cibum facrum, qui cor«nbsp;pus domini eß, 6C dicitur, fuo modo à uulgari ÔC profano cibo non difcernunt.nbsp;AdhacCjfemper ifle na uidetur nobifcum agcre,quaß' negemus, communicantünbsp;bus offerricorpus Chrifli fpiritualiter comedendum : cuius doni exccllentiam,nbsp;amp;magnitudinemjquiindignécommunicant,aipernantur:6lt;idcirco iure opti«nbsp;modicuntur corpus domini,quod illis offertui-jiiondifcernere. Verum,utfepenbsp;docuimuSjhinc eßilla hallucinatio aduerfariorum, quod noputant offerricomnbsp;municantibus corpus Chrißi,nifi illud fubflätialiter,2d corporaliter in os ipfumnbsp;ingeratur: qui error itacæcus, dC craffus eß, utmifericordia magis opushabeat,nbsp;quam feria confutatione.

Hoc,inquit,argumentum fufpicionc conßat,quam pecßus incredulum Pau,, liucrbis affinxit. Vtertandemnofirumincredulus eft Jnconßantit' tune,qui,,nbsp;fubßantiam panis aufers ab Euchariflia,quam Paulus difcrtis ucrbis conß'tetur:nbsp;annos,quifermoni Apoßolico,quemadmodum proponitur, fimpliciter crcdi-mus^ Gerte nobis hicnihil aduerfatur,quö minus gcnuinum propriumq; ueranbsp;borum fenfum retineamus. Veßra autem fadioibi dcmùm maxime tropos rc-fpuit,ubi minime erat opusiuel potius, ubilocus ipfe finctropo intelÜgi cornsnbsp;mode non poteß. Vbi uero nihil opus erat, ibi tropos ad faßidium ufcßinculcaanbsp;tis. Äis,Erafmum ex hoc maxime loco conuincere ucram, amp; realem præfena,,nbsp;tiamcorporis Chrifli, Quid Erafmus col!igat,ipfeuidcrit.Nos quidem feimus,,,nbsp;eos,quiK.egispurpuram, aut imaginem indigné tradient, reos effe læfi Regis;nbsp;quamuisRex ipfe corporaliter necin purpura conclufus fit,nec in imagine.Curnbsp;infacramentis corporis,Sdfänguinis dominiidemnonpofsitfieri, uelimus no»nbsp;bis liquido ad ucritatem demonflrari,

Addis, luflinum diccre, fedidiciffeex Euangelijs, panem Eucharifiieum effecarnemdomini. Nobiscumluflinonihileftcontrouerfîæ.Nosenimquoq?,,nbsp;fatemur, pané ilium certo quodam modo carnem effe Chrifli: quemadmodumnbsp;Auguflinus etiam loquitur:qui quemadmodum intelligat,carnem iliam in Cœnbsp;nadatam fuiffe Iudæ,partim cxilüs, quæ iam diximus,cognofci poteft : partimnbsp;infra fauente deo fufius explicabitur. Sediamhuius fophiftae aliam ftrophamnbsp;audiamus.

Quin illud,inquir,in uniuerfum dicendum eft,quando panis uocabulum , Latinis,amp; quæ fimiliter à Græcis, amp; ab Hebræis ufurpantur huius uocabuli lo=,,nbsp;eojipforumlingua omne,quicquidalcndi uim habet,fignifleare fit compertum,,,nbsp;mirum efl,quöd ab hac appellatione aliquid firmi argumenti fe proferrc ißi pu=,,nbsp;tentjUnde colligant,pancm triticeum fignifi'cari magis,nifi quatenus aliæ id cir=,,nbsp;eunflantiæ confirment,quam à uoce generis probent certain fpeciem, Expli=,,nbsp;candanobisiftafunt,quæifie,utfoIet,Sdfalfô,ÔCconfuféprotulit. Primùm ’cp'?nbsp;non fignifïcat Hebræis propriéomnegenuscibi, fedpanem. Tropo tarnen, 2d cytomodonbsp;amplificatione quadam nonnegauerim, earn uocempro omni genere cibiali=nbsp;quando ufurpari.quôd panis fimplcx, purus^ non foleat comedi, fed unà cumnbsp;obfonio.Atq^ita effe,oflenditlocus illc Deuteronomij, Nonin foîo pane uiuitj^cçj^nbsp;homo;quibus uerbis Hebræi docebantur, cum panem peterent, non folo panenbsp;homines ali,fed etiam quacuej^ re deus illos nutrirc uoluiffet. Hîc panis wTiW/pnbsp;habet ad mannam;ac fi diceretur,Hebræi putabant,omninó opus effe pane,quonbsp;alerentundeus autem re ipfa oftëdit,fe pofle illos alere etiam abfq? pane, mannanbsp;uidelicet illa,quæ ill/s copiofé fluebat de cœlo. Quod fi panis eo loco fignifica*

Ifl nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;P« H A R* D E F E N. A D G A Ê.,

ret omnegcfius cibi,quomodô potuiflet uerc opponi mannær'Nam îlla Hebræi ucebantur pro cibo. In eandem omnino fentennam Chnftus ufusnbsp;iilis uerbi's ad refutandum diabolum:Non in folo,inquitjpane inuit homo.q^^nbsp;dicerct,Tufuades,utlapidesconuertaminpanem,ac fimihiad pdlendamnbsp;mem omnino opus fit pane. Ego uerô ali ac fuftêtari poffum quacunqjnbsp;uoluerit.Hic quoq; Panis per antithefîm opponitur alijs omnibus generibo^nbsp;borum. Quare, fi nos in illis etiam uerbis Pauli propriam huius uocis figni» lt;nbsp;tionem ampledimur, non poflumus iure reprehendi. Adhæc Paulusnbsp;dixit,af7®f/:quam uocem Latinireddideruntpanem.Ifteergo tantusGran”’’jnbsp;ticus id,quod pro fuo iure fibi fumpfît,nondum probauit, illas duas uocesap^jnbsp;bonos authores 6C Græcos,amp; Latinos propriè lîgnificare omne genus cibfnbsp;tarnen fi forte per tropum quandoqj ira ufurpantur, an ifte ita tropos dependnbsp;nulloloco illis carerepofsit,nifi ubimaximefuntnecelTarrjj’Iuuatautem blei’nbsp;non tantum propria uocis fignifîcatio,fed etiam loci ipfius circunfîantia,nbsp;nem triticeum intelligamus.Nam certum eft in menla pofitum fuifle paneJfjfnbsp;ticeum:2lt; ilium Chriftum fumpfiflein manus, amp; (ùper illoegiflegratiaSjiH'i’Pnbsp;uel inuito Inconftantio,frcgifle,ac diftribuifle. Qiiare alium panë,aut aliud ƒnbsp;nus cibi,nec uolumus recipere,nec etiam poflumus fomniare.

Patres etiam nobifeum fentiunt. Aiunt cnim ilium eiufmodi fuifle qui conftaret multis grants tritici.atcp ilJo iîgnificari coniundîionem, quafUnbsp;SiC inter nos, ÔC cum Chrifto habere debemus. Fateor in Oratione DorniU’^^nbsp;cum petimus nobis dari panem quotidianum, eo uocabulo fignificari omoeê^nbsp;nusalimoniæ. Sedrefpondeatmihi Inconftantius ingenuè,eam orationerurnbsp;priâmne efreputet,antropicamf' Certènifiibi agnofeat Synecdochen,nbsp;parte totû intelligatur,cæcus eft.Sed quid hue opus erat lurisperitum allcg^r^'nbsp;Fortafle,utoftenderet,fcnó imperitum elTe Leguma'n quibus,ut uerumfaie^'^’nbsp;magis multó uerfatus eft,quam in fcripturis.

5, Sed ait,lurisperitum uoce aliment» nó tantum intenigerecibum,amp;:pofi’’^’ ,, fedetiamucftes,Sifaüafimilia. Efto.Atquilurispcritus,cum dicit alimeoi’”'^jnbsp;Juri^eritiquid non dicitpanem. Neq? lurisperiticonfilium fuiteo locooftêdere, quidprcp|‘^nbsp;per alimentum fignificet alimentum:fed quomodó intelligendum fit, cum alimentum alicU’*;nbsp;cMipwwlegdtïtgatiinidicitur.pe uocis autem illius propria fignificatione magis philofop’’’^^nbsp;»ite igant. medicis,quam lurisperitis credendum cenfeo. Verùm Inconflanhus cuf’’*,,nbsp;ftaSjamp;^folidasconfurationesnoninueniret, huiufmodi offuciis, Sc creiphyg“^*^^nbsp;uti cogebatur. De loco autem illo Iohannis, Panis,quem ego dabo,caroi’’';^nbsp;eß,nihilopws eft,utmulta dicamus.Ibi enim panis uerum panem ßgnificat-^^nbsp;metaphoram tarnenintelligendus eft cibus animifpiritualis. Quia caronbsp;nobis futura erat inftar panis. Quod niuoxilla prepriefumatur, nonintcMjnbsp;mus,unde illa fimilitudo dutfta fit. Adhæcfi ifti in illo loco Iohannis uoceifl)nbsp;nis confufe ueünt accipere pro omni genere cibi : cur tarn inepte inde coui^nbsp;dunt,fubftantiam, quçfuit anteà fub accidenubus panis,tranfire in corpusnbsp;ftif Si enim ibi caro Chriftifîgnifîcetur in illo genere panis,ea fignificari po’^ Inbsp;ut nos dicimus,quatenus in crucem ada fuit.Eam enim fie apprehenfam,S«^ jnbsp;ditam,ncndubitamus efle cibum animinoftriad uitam æternam. AdhaeC^P,nbsp;niseo loco fit quoduisgenus cibi,fiCdeinde addatur,Eft Caro mea,SpecifsR[nbsp;dicabitur de Genere:ac fi dicas. Animal eft homo. An autem uerifimitnd‘’’’nbsp;Chriftum uo’uiffe ita loqui,non huius fophiftæ,fed aîqui ledoris erit iudici^*;'nbsp;Non ergo nos argumentamur à Genere ad Spcciemjfediftepropofitioncoi’'nbsp;bis fïngitjin qua Species prædiceiur de Genere«

D E E V CHAR, PARS r.

OBIECTVM XXX.

PANIS, quem frangimus, Paulus hoc dixit de pane uel confecrato, uel non confecrato, Sed panis non confecratusnbsp;non eft corpus Chrifti Jdergo didum eft de pane confecra^nbsp;to,Quarefequitur,poft confecrationem manereucrum pa=»nbsp;nem,quifrangipoftit. Talisautem nonpoteft eflecorpusnbsp;Chrifti, Ergo necefteeft, manerepanem materialem.

GARDINERVS,

APi C nirba 'Pauli non eandem apud omnes Catholicos halent interpretation nem. Prxtermittam quod dicit Chryjoßomus, amp; huiits argutatoris occurramnbsp;dilemmatts.

CAllfde prætermittitea, quæ in hunc locum patres dicunt : quia nullum ex illis omnibus inuenire poteft cG ifta interpretatione, quam ipfe nobis pepenbsp;«¦itjconfentientem t nimirùm, qui dicat panis accidentia frangi. Ait, fe uellenbsp;Chryfoftomum prætermittere : ob earn, opinor, caufam, quod uidcret,id quodnbsp;Chryfoftomus ait, nifi perhyperbolem, aut alium aliquem tropum excufetur,nbsp;portentofuin effe. Sic enim lchbit,Hic frangi corpus Chrifti,quod in cruce fra-âum non fuerit.Si hæc uerba fine figura exponi nonpoflunt,quid eft,quod In-conftantius totics uociferetiir, cum nos docemus,panes,ubi deEuchariftia au=nbsp;guftiusloquutifuntjdextre ÔC commode accipiendos efte,fiC illorum uerba, ubinbsp;ngidiorauidentur e(re,molliendaefretropist'HucaccedatInconftantius,amp;fefenbsp;aliter,ft poteft, explicet. Ille ueró,ut miles gloriofus, continet fe poft principia,nbsp;at(^ inde alios fortiterincrepitat.

Nos ira facile Chryfoftomum adiuuamus. Dicimus enim, cum hoc fenfilTe, lt;lominum in Euchariftia corpus fuum, id eft, panem, quialiquo modo corpusnbsp;cius eft,uoluiire frangi : cum in cruce de corpore fuo id fieri noluerir. Sed mif-fum faciamus Chryfoftomum : quern ne Inconftantius quidemaufus eft attin-gere.EtuideamuSjquemadmodum noftrum argumentum infirmer.

Si panem,inquit, non confecratum intelligis, ille certe no eft corporis Chri- gt; gt; fti communicatio. Rede fane : fiquidem nihil aliud frangitur, quam pams c^m= j »nbsp;wtinis. Sed ft per uerbu illud,frangitur,tota myftertj celcbratio intelligaf(no ra- s gt;nbsp;ro enimfi't,utex parte fignificetur totG)fenfuseritconientiensueritari,utpanis3 »nbsp;non confecratus,fed comunis,adhibitustamen,ut frangat’,hoc eft perad^ myfte ? »nbsp;rij adione confecref,amp;^ fadus ex profano Eucharifticus, hoc eft, ut luftinus fcri gt; »nbsp;hit,caro Chrifti,idem deinde, quia uerê fadus eft corpus, comunicatnobis cor= j gt;nbsp;pusdomini. Primum cornu argumenti noftri,quod expedauimus, utiftc per= j gt;nbsp;fringeret,erat de pane profano.Qiiia per profani panis fi-adionem, ac diftribu-tionem haberi non poteft comunio corporis Chrifti, Si uolebas, InconftSti,hocnbsp;cornu retundere,probandû tibi erat, in Cœna frangi, ac diftribui panem profa-num.Id enim nos ncgamus.Et tua quæ tandem eft probariot'Quoni3m,inquis,nbsp;per uerbQ frangendi tota myfterij celebratio intel!igitur,quod totum à parte pofnbsp;fttintelligi.Qiiefunt ifta ænigmararNos quidem non negamus,per fradionem ccenadomininbsp;totam interdum myftertj celebrationem intelligi : SC feimus aliquando in ufu eft guandoguedidnbsp;fefynecdochen, ut Coena domini dicat fradio panis.Sed quid tu hinc colligist’^“’' /rrfd'io /’lt;lt;’*

If4 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;P» M A R« DE PE N. AD GAR,

A dime non uidemus, in Cœna domini,etfi unfuerfam intelh'gas adioncni,fi'^® 9 i gi,ac difthbui panem non confecratum. Pants, l'nquis, ab initio profanus aû'nbsp;9,hibctur,utponeafrangatur:aut,quipofteàfrangitur,eratanteàprofanus,nbsp;iftum no uideat præ libidine cauillandi fus^ de^ turbare omniafatep ita turba*nbsp;rCjUtnthil eumpudeatid affirmare,quod certè alius nemo,neexinfimaquidc‘’*nbsp;forte Papiftarum faceret,nimirùm,in Cœna frangi, ac diftribui Panem noco^nbsp;fecratumfNemo noftrum eft,qut nefeiat, Panem ab initio fuifle communelt;P^nbsp;profanumieumcp omnes feimus proponi in facra menfa, ut polîeà frangatot,^nbsp;fumatur. Nos de adione præfenti fradionis difputamus : iße fua (bphißica o®nbsp;ôd ad præteritum tempus, Ôô ad futurum uult reuocare. Argument! autemnbsp;ßri cornua, mihicrede,plumbeis ifiis refponfisnon franguntur.Ifie enimno”'nbsp;- dum oflendit, panem, qui in Cœna frangitur, profanum efle, Atque ita difp’^‘nbsp;tationis nofiræ cornua confifiunt î huius autem frigida Synecdoche abtj' *nbsp;fumum,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;(

Sed fortaße, quod hic parum féliciter fucceflît, procedet in altero argum^’’, J gt; cornu melius. Additergo, Quodfidepaneiamconfecratointelligamus,^nbsp;9 gt; ideo frangitur, ut finguli communicent, etiamfi fecundum ueram myflert)nbsp;» î tionem abfente per miraculum fubfiantia, panis propriè materialis nonbsp;5 J myfierio pro figno manetjquod frangi tarnen pofefl,quid amplius defideret^nbsp;a 9 argutator, nonuideo. Verba iam ifia non fani hominis uidentur efrè,fetIP-tius phœbadiscuiufpiam,autmente moti. Aitfubflantiam panis abefle pcfnbsp;raculum : quod tarnen miraculumex omnibus facris literis ofiendi nonnbsp;Deinde fubitô oblitus fui fatetur,panem manere,qui frangatur, At,cu eiusnbsp;ftantia iam abierit,quomodô, qua?fo,manere potefi f Quis unquam fanusnbsp;rit, hominemmanere, cum eius natura ÔC fubflantia fitfublata f Si panisnbsp;net, quomodo fubfiantiam eius aufers C Aut, fi panis fubfiantiam, Slt; natuf^,^nbsp;tollis, quomodôcontendismanere panem c'Hæcuerônoua efi, philofop'’/nbsp;ne dico, an potius flultitia ÔC infania, rem ipfam à fua fubfiantia uelle diui'de’'^nbsp;Quôd fi ifia ita inter fe difterunt,utalterum ab altero pofiit auelli,certè neu«'^^^nbsp;(^odpateflab alterius fubfiantiadicipotefi. Diets,nihil te uidere,quid amplius poflîm«^^.

Dicam, quia urges: Confiantiatn inineonftantio. Dicisenim,fig’]'J^^ no«e^'***nbsp;nbsp;nbsp;paniselfe panem rcum^illudfignum frangitur,clamas impudenterfrang’P .

nem. Atque hanepofiremô eôtendis feripturarum efîefententiam.Cumaf^^ nos illud fi^num in Euchariftia appellamus corpus Chrifii, fiatim incipis d^*’nbsp;chari. Quodfi tibilicet fignumpanis appellatepanem,curnobis codentnbsp;non lie eatfignum corporis Chrifii appellate corpus Chrifii flmôid nosIt^gt;ƒ'j-^nbsp;iufiiusfacimus,quàmtu: fiCquiaicripturæipfæita loquuntur, fîCquia arelt;P^nbsp;fubfiantiam rei non feparamus. Nam tu,ablata fubfiantia panis, panem tan’^nbsp;dicis fuperelTe, qui frangatur. Quod fi uelis noftra,tua^ argumenta eadem’^nbsp;ceponderari,nihil aliud petimus, quàm ut legem,quam nobis tuleris,ipfenbsp;Sed quoniam patres, 8ô inprimis Chryfofiomum uidet alicubi dicere,nbsp;pusChrifiifrangi, nonautemfignumpanis, utipfecumfuisquibufdantf^ jnbsp;’ ’ minifcitur,idcircô, ut eos aliquo modo tueatur,addit : Quando corpus prop^nbsp;’ ’ ad fenfum carnis non frangitur, etiam fi ad exprimendam mortis 8ó paf^°^nbsp;5 ’ memoriam, corpus etiam in myfierio iànèîis Ecclefiæ patribus franginbsp;f^id patreseaftbiloquutioneuoluerint,iamexpofuimus:nimirùm,nbsp;gi:qui cum fît fuo quodam modo, amp; dicatur corpus Chrifii, ea caufa frâginbsp;nbsp;nbsp;j

quodammodô uideri corpus Chrifii. Inconfiantiusait, PatresfenfilTe id ** in myfierio.Qutd autem fit,frangi in myfierio, nufquam explicaf. Si id non Cjnbsp;quod nos dicimusjdicat ipfe aliquando quid fit.Nos afSrmamus,corpus

fit, quod manet, amp;frangitiirSi dices,accidentia,ridebens à pueiis : Si corpus gji» myficrio, Clirifti,cris blafphemus.Si panem non confecratum, falfifsima dices, cumnbsp;tiia fententia maxime pugnantia, Nam fi panis manet, ubi eft illatua mirificanbsp;Tranfubftantiatioc'

Sedattentèconfideremus huius refponfionis claufulam. Frangitur, inquit,, propriè,quodmanet exaccidentibuspanis, undepanem frangi non inconue=,,nbsp;nienter dicitur:uttotius appellationem obtineât,quæ ex parte fuperfunt. Quis,nbsp;hunc hominem unquam ita tropicum fore exiftimaftetC Alterum cornu argu==nbsp;menti noftri putauitferefecare pofte perfynecdochen: ad alterum etiam inci=nbsp;dendum expeditidemgenus teli. Accidentia, inquit, per Synecdochenhabcntnbsp;nomen panis.Quid aliud fupereft,nifiuthuichiftrioniplaufumdemus. Cœpicnbsp;à Tropistprogreftus eft per Tropos.poftremo,credo,ne ipfe à fe deficeret, de»nbsp;finere uoluit in tr opos»