Dit boek hoort bij de Collectie Van Buchell

Huybert van Buchell (1513-1599)

X

K

Meer informatie over de collectie is beschikbaar op: http://repertorium.librarv.uu.nl/node/2732

Wegens onderzoek aan deze collectie is bij deze boeken ook de volledige buitenkant gescand. De hierna volgende scans zijn innbsp;volgorde waarop ze getoond worden:

• de rug van het boek

• • de kopsnede

• • de frontsnede

• • de staartsnede

• • het achterplat

This book is part of the Van Buchell Collection

Huybert van Buchell (1513-1599)

More information on this collection is available at: http://repertorium.librarv.uu.nl/node/2732

Due to research concerning this collection the outside of these books has been scanned in full. The following scans are, in order ofnbsp;appearance:

• the spine

• • the head edge

• • the fore edge

• the bottom edge

• • the back board

EVANGELION

QVOD INSCRIBITVR , SECVN/ dum 1 o ANN E M. ufcp ad h jftoriam de Lazaro ànbsp;mortuis fufcitato, Oéluaginta duabus Ho/nbsp;milijs explicaium»nbsp;vsvs huius Euangeïr),

1 o A N N. »O.

Muïta quidcm 8^ alia figna fecit IE S V S, in con/ fpedu difcipulorum fuorum, quæ non font fcripta innbsp;boc libro.Hgcautem fcripta funr,ut CR E D A TIS,nbsp;qilBSVScftCHRIST VSilleFILI VS DEI,nbsp;ÔCutCREDENTES, VITAMhabeatis pernbsp;NOMEN cius.

endus fit Chrifto filio Dei,ucrumetiam qua is beneuoletia, uel faltem grarg mentis fignificationem agnofcat. Si amanter Ecclefia cius fauenbsp;at qs,qui quoquo modo polTunt, ftudium ipfi fuum probare eupiunt,nbsp;putaui inftitutis meis non alienum efTe, meam in banc rem opera con/nbsp;ferre. Non enim dicendum mibi fuit in Ceramico aut Lycco, in quonbsp;auditoribus uel uana etfutilia hominum fada,uelnoua opinionucomnbsp;menta lenociniouerborumcommendari folenr,Sed inScbolaChri/nbsp;lti,qug utnon requirit uenuftatem fevmonis, aut vTrigax««* Aóyav, ut Paunbsp;lus loquitur, fed amat fimplicem Si apertam ueritatê, ita, proingenionbsp;iummi pi geeptoris noflri lefu Chrifti,piam bene de le merendi uolunnbsp;raté, ft non aliter fert facultas,gratâ acceptamcp babet, Quare boc mi/nbsp;hi fumpfijUt Euangdion,quod infcribitur,SecundumIoannemj qua/nbsp;1 icuncp interpretatione explanarem,ut ct ofFitio fungerer,Si meam obnbsp;(eruantiam erga Chriftum filium Dei ac Ecclefiam eius teftificarer. Ionbsp;annes aut Apoftolus duplici predpue nomine dignus eft, cuius bone/nbsp;ftiflimam femper mentionem in Ecclefia faciamus. Primum,qj obfeu/nbsp;rum non fit,eum primas amorisapud Chriftum filium Dei babuifte.nbsp;Si quan^ Petrus etiam ipfe amore Chrifti infignis eft, tarnen cum Io/nbsp;annes tarn publico cp priuato affec'Fu coniundfus fuerit cum lefu Chri/nbsp;1 to,Petrum quidem «jjMaYS'dor, loannem aut fuo quodâ iure,nbsp;diccmus.Deiode,q) fufeeperit Euangelion Chrifti non folum fuam g/nbsp;lacem uiua uoce,uerumetiam pofteritatem adeoep uniuerfam omniumnbsp;leculorum Ecclefiam fcripto docendum. Magna his temporibus de donbsp;ctnna uere religionis côcrouerfia or ta eft - maona etiam multorum ex/nbsp;•gt;0nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*0

Si q

E P I s r o LA peclaa’o eft, fore ut pia Svno Jo hæc controuerfia ali'quando diuina lt;Ienbsp;rncntia dinmatur,quod certe, quis public^ traquillitati's,amp;' diuinc glonbsp;n'æ amans non expcteret,non optaretcfcd ut dicam quod res cftji hocnbsp;fcripium Euangcliftg loannis diligenter cognofccrcmusô^ expenderenbsp;mus, non eftet nobis fentcntia alterius cuiutdam Synodi ad fedêndamnbsp;hanccontrouerfiam expecftanda.Continct enim cam fententiam,quamnbsp;deuero autorc pcrpetu^ noftrg falutis oês patriarchy, prophetg ct Aponbsp;ftoli,quæ eft maxima amp; darifti'ma oîm Synodu8,uere legitime in fpiquot;nbsp;ritii fandOjUt ifti loquuntur,côgregata,pronuntiarunt. Docet Patriarnbsp;cbas (pern fuâ in folo Chrifto filio Dei diuinitus promiflb coilocafTe,nbsp;Docet Mofen prophetas proponere nobis folum Chriftum reJem^nbsp;ptorem amp; feruatorem humani generis. Docet folum Iefum,quem uocanbsp;runt Nazarenum, cfte hue Chriftum ftlium dei,de quo prophety funtnbsp;cotionati. Docet non contingere ulli lioim æternam uel iu ft it ia coramnbsp;deo,uel falutem in ccelefti regno, nifi propter folum hunc lefum Chrinbsp;ftum, fide acceptum. Hancdo(ftrinam,fieaobferuantia, qua nobisnbsp;diuinitus comendata eft,amplelt;fteremur,haud difFiculter ad concordinbsp;am tantu religionisdiffidium adduci poftet.Equidem no ignore, mulnbsp;las Ct magnas,etiam in alijsrebus Ecclefiafticiscotentiones elTcjfed hienbsp;fons eft,hoc caput eft,hoc maxime rem cotinet. Si hie uera effet recoctnbsp;liatio, nihil pene reliqui uiderctur, quod publicæ tranqllitati moramnbsp;afferret. Quare,cum fcriptum Euagelifty loannis exponai hanc doclrinbsp;nam clariffime,ct fine ullis inuolucris, tato acceptius nobis effe debet,nbsp;quâto maiorem ufum eius fpûs ipfc faneftus effe uoluit.Solent his tern/nbsp;poribusa Monarchis Chriftianiorbisgrauiffimædeliberationes denbsp;capiendis armis pro comuni falute aduerfus Turcicam tyrannidem in/nbsp;troduci. Ac debent quidem principes hocoffitiû reip.debêt hoc Eccleznbsp;iie Chrifti,debent amp; priuati quiep fuam,quam poffunt,opam in hancnbsp;rem conferre. Non cm ft di is lacrymis deplorandum eft,(^ Mahumettnbsp;ca impietas, 8C Turcica crudelitas no folü graffentur hoc tepore in easnbsp;Europe regiones,quy hacftenvis nomen Chrifti publice agnouerüt,uc/nbsp;rumetiâ opprefferint iam a mFtis annis Syros, Ægyptios, amp; plurimasnbsp;alias gentcs,quy olim loannem ipfum Buageliftam noftßt contionato/nbsp;rem audiuerunt,8d Euangelion,quod ab ipfo litçris mandatû cft,tantinbsp;fecerunt,uc ipfum in fuam q uycp lingua tranftulerint.ac fummi thefaunbsp;ri loco habuerint. Quis igitur pia mente præditus no excitarctur ad exnbsp;tinguendam amp; delendam Mabumeticam barbariem,ut dotftrina Ioannbsp;nis, imo Icfu Chrifti feruatoris noftri publice in tot gêtibus diuina clcnbsp;mentia reftitueretur.*' Sed rnaius nobis, amp; periculofius bellum geren/nbsp;dum eft. Non enim in Turcam tantum incurrendum, non Conftanti/nbsp;nopolis tantü,aut Alexandru« obîidèda, Sed cum Sataua pugnâdum,nbsp;cum pec/

K V N C V P A T o RI A.

turn peccato luââdum, cum morte ÔC inferno ceftamen îneüncîarti eff* In hoc bcllojqui fuccubiicrK,ppctuó périt,qui uicerit, fempiierna fruinbsp;tur tranquillitatc.Inftruit autem nos contra hgc loanncs fcripto fuonbsp;porrigit nobis arma,ut po(rimus,autore Chrifio, ccrtiiTimam uiâorinbsp;am reportare.Non enim miracula tantum si Chrifto ^djta,fed maximenbsp;omnium contiones eius tanta fuauitate confcripfit, ut fieri non poflit,nbsp;quin fi quis uerg pietatis ftudiofus fucrir,qs ex animo deleétet, amp; ma/nbsp;ximo in Chriflum amore inflammetur.Ioannes Baptiila alicubi ait, a/nbsp;micum fponfi gaudio gauderc propter uocem fponfi, Atqui uox fpon/nbsp;fi Chrifti nuf^ magis perfpicue SC copiofius extat,nbsp;nbsp;nbsp;in hoc Euange/

lifta.Quarc qui eft huius fponfi amicus,tcneri non poieft, quin ucl ail dîtu uel ledione harum contionum tanta I^citia exuîtet, utiàm non innbsp;terrts,fcd in cœlis ipfis pofitus efTe uideatur. Hiftoriam uocanr luccrrtnbsp;ucriratis amp;magiftram uit^, at qughiftoria uitam noflram reâius eru^nbsp;dît, cœleftem ueritatem magis lUuft rat, fp qug dr rebus geftis ac di/nbsp;cîis lefu Chrifti feruatoris noftri a' loanne deferipta eftcQuod ii noiîcnbsp;cupias,non tanium,quid anteq^ nati fumus,acciderit, cû filius Dei uninbsp;garet Euâgclion fuum in terris, uetçetiam quid futurum fit,cum fdiusnbsp;OeiiteBz in matefiatefuarediturus eft,amp;qugfit extremi illius iuditij,nbsp;quod de oibus hoibus fict, fentètia, loannes eric huius rci aptiiTimu«,nbsp;amp; maxime idoneus doctor. Sentencia enim extremi iuditij no pronunnbsp;ciabitur fccûdum leges uel RomanaSjUel Atticas,uel Spartana«, uPenänbsp;MofaicaSjfed fecundü Apoftolicam iliam dodrina,qu3m loannes tamnbsp;uiua uoce tradidit,cp monumentis lireratv manda'jic.(iuare,cum ma/nbsp;xima fit huius Apoftolici fcripti autoritas amp; utihtas,amp; agnoicam, etiSnbsp;mihi,minimo quidem oîm,publico tarnen Ecclefig miniltro, has par/nbsp;tes impofitas eite, ut promea uirili glorigChrifti ac regno eius ferui/nbsp;am,conatu3 fum hocfcriptum homilijs non eruditis quidem, fed ut c5nbsp;fido,ptis,EccIefiaffico more explicate. Volui aûtjReucrendifTime, 8^nbsp;liiuflrifïimePrinccps, hocquicqd eftmeilaboristugdigniraticonfc/nbsp;Cl arc,£^ fauftiiïimo noîs tui aufpicio in lueem dare. Etfi enim amplitunbsp;do amp; excellentia maisftatis tug initio me deterrebat,tarnen in tanta uc/nbsp;rg Ecclcfig de tua pietatecongratulatione,nec potui nee debui me cohi/nbsp;bere,quin in publica oim pioRz Ijcitia, etiam meam erga tuam cclfitu/nbsp;ditaem obferuantiâ tcifarer. Dici ern non poteft,cp incredibili gaudionbsp;ucra Ecclcfia Cbrifti tuü illud eximium amp;! fingulare,ac tanto heroë di/nbsp;gnum ergapiâ dodrinâ Euangelq Chrifti Qudiu profequat.Non hoCnbsp;præcipue agit fyncera Ecdefia hlfj dei, ut habeat, qui ipfam armis tue/nbsp;2iur. Satis munitaeftcoelefii pfidio, fed fauctglorteChrifti,gratul3tnbsp;îcternæ Principum faluti,gratat diuing benignitati,ideoc^ non poftfinbsp;èi. ii)

EPIST. NVNCTPATORI A.

non ex animo gaudsrc,qgt; clcmentifli'mus Deui, his præfertim diffîcil limi's remporibus, tc in altiffimo dignitatis gradu collocatuna tanta benbsp;neuolentiacompkdatur, ut propoiuerit te uniucrfo Chriftiano orbinbsp;infigne ac memorabik pictatis exempIum.MuIta funt fat co r, et magnanbsp;pericula,quæ intenduntur rjs, qui fukipiunt ueram conkflioncm no/nbsp;minis ChriftijS:ardent ftudiopropagandæ piæ dodrinæinEcckfianbsp;del Jed plura Só maiora funt præmia, quibus pericula ilia diuinitus conbsp;penfantur.Gaudete, inquit, quoniam merces ueftra copiofa eft in cce^nbsp;its. Et, Qui me honorificauerit,glorificabo dC ego ipfum. Etfi em mulnbsp;ti funt aduerfart) in terris, unus tarnen eft cuftos amp; coferuator in calls,nbsp;qui fedet ad dextram dei,0d dominatur in medio inimicorum fuorum,nbsp;ac,ut alias Joannes nofter ait,Maior eft,qui in nobis eft,^ qui in mû/nbsp;do. Vktus 8t ufitatum eft,pharifaicum genus pugnare cum pia doâri/nbsp;na,Slt;f ad opprimendam earn munire fe Humana potentia, Vetus autemnbsp;ÔC ufitatum etiam hoc eft,filium Dei admirabikm ex hoftibus fuis ui/nbsp;doriam reportare.Sed ineptus ego, qui de hac re coram tua amplitudinbsp;necontionem inftituam,cum perfpicua extent at gumenta,qgt; animi tuinbsp;celfitudo non lolum aduerfus Humana pericula, uerumetiam aduerfusnbsp;portas inferi uerbo Dei ita confirmata fit, ut nullis aduerfis rebus frannbsp;gi ac dtjci queat,nec dubitem,quin,qua es fide,maximg curç fis Dominbsp;no Deo noftrojô^ ueræ eins Ecckfiæ, quæ etfi in his terris abiedifli/nbsp;ma uidetur,ca tarnen eft,propter quam Deus orbem condidit,propternbsp;quam filius Dei de cœlo defeendit, amp; paftiis eft fc cruci alFigi, Precornbsp;igitur Deum patrem per fiiium eius kfum Chriftum,uttuam fubliminbsp;tatem inftaurandæ pietati,amp; iuuandæ Ecckfiæ quärndiutilTimc inco/nbsp;lumem fcruet.Bcneacfœliciter uakReuerendiftime, actam di/nbsp;gnitate picrate llluftriftîme Princeps, Ex Hala Sueiio/nbsp;rum, die XXVIIL lulij, Anno falutis

M. CCCCC. XXXXV.

IN EVANGELION'

lOANNIS, HOMILIÆ, CAPVT PRIMVM, Homilia Prima»

VPERVACANEVM PVTO, Frarrcs in Chrifto amicifsimi ut in ea re,nbsp;quam afterojcommendanda, multum openbsp;rc ponam,amp; quafi preftantig eins diffifus,nbsp;accurata uerborum diligêtia, accipiendamnbsp;uobis obtrudam» Excellentia enim eius,8iinbsp;tanta eft, amp;lt; omnibus prjs tarn probe per/nbsp;fpe(fta,ut no dubitem,quin quâmprimunlnbsp;edixcro nomen eius, fumma litis alacritatcnbsp;accepturi. Affero autem, ne diu uos fufpenfos teneam, Euangelionnbsp;Domini noftri lefu Chrifti, quod infcribitur Secundum loannem,-Hoccerteeftafferrecoeleftem thefaurum» Tametfi enim extant ali/nbsp;orum quocp fcripta de Euangelio Chrifti, quibus fua debetur ob/nbsp;feru3ntia,tamen Joannes tanto longius alios fuperat, quanto illuftri/nbsp;us tarn perfong,cp regni Chrifti maieftatem, fcripto fuo cognofcen/nbsp;dam propofuiuQtiam fpeciofi,inquitEfaias, funt pedes adnuncian/nbsp;tium pacem, adnunciantium bona. Cum igitur Joannes obtineat in/nbsp;ter hos nuncios,præcipuum locum,amp; afferat nobis cœleftia bona,a/nbsp;gite,amicifsimi,excipiamus eû magna animi promptitudine,acfide,nbsp;ut Euangelion eius fiat nobis potentia Dei ad perpétua falutem, Sednbsp;priufcp ad rem ipfam aggrediamur, opergprecium uidetur,ut aliquanbsp;deloanne,huius EuangeJi),quod explicandum fufcepimus,fcriptorenbsp;dicamus,non tarn hoc nomine, q? loannes optime fit de Ecclefia me/nbsp;riius,ut honeftilTimam mentione eiusfaciamus, ut cognofcamus,nbsp;quanta fide feriptû eius,dignû lit,amp;J quanta obferuantia à nobis fufeinbsp;pi debeat. Nonpendetquidem uerbum Dei ab humana autoritäre,nbsp;Sed ut fpiritus probandi lunt,an ex Deo fint,ita hi qui diuinas res tcnbsp;ftificantur, debent fuam quandam autoritärem habere,qua ueritas tenbsp;ftimoni] ipforum confirmetur. Euan gelion autem,quod loannes litenbsp;ris mandauit,publicum eft teftimoniu eius, de Iefu,q) fit uerus Chrinbsp;ftus ille filius Dei, amp; cp omnis,qui credit in ipfum,confequatur ui/nbsp;ram per nomen eius. Videamus igitur autoritärem Ioannis,ut amp; au/nbsp;loritas teftimonrj eius de lefu Chrifto conftet. Pluris, inquiunt, eftnbsp;oculatus reftis unus,q auriti decem.Multo enim certiora funt ea,quenbsp;ocuhs confpicimus, cp quæfama, quæ plgruncp folet elfe mendax,nbsp;percipiuntur.Icacp fit,ut longe maior fides habeatur qs, qui referunt

IN CAPVT 1quot; EVANG. lOANNiS.

à fe uiTa,pcrtpeâacp,^ iis,qui narrat,ab alqs audita.loannes aiftem, qug de lefu Chrifto fcripfic,amp;f teftifi'catus eft, fuis ipfius oculis uidicnbsp;perfpexit,ac non minima eoF?2,quæ gefta funt,pars ipfe fuit. Quinbsp;'oannis t9gt; uidic, inquiens, teftimonium perhibuit, 8lt; uerum eft teftimoniuninbsp;eiuSjSd ilie fcii,q? «era didt,ut Sx^ uos credatis. Ac iterum:Hic eft difnbsp;cipulus ilk, qui teftimonium perhibet de ijs, amp; fcripfit bæc amp; fci/nbsp;**’ nlus,q) uerum eft teftimonium eius. Et rurfus: Qiiod erat ab initio,nbsp;quod audiuimus,quod uidimus oculis noftris,quod perfpeximus,amp;nbsp;manus noftraè contre(ftauerunt,de fermone uitæuita manifeftatanbsp;eft,amp; uidinluSjCtiam teftamur ôd adnunciamus uobis.B enim hie Io-*nbsp;annes,de quo nunc loquimur, coguus fuit Domini noftri lefu Chrknbsp;ftijfrater lacobi Apoftoli,illius uidelicet,qui Herodis gladiooccilusnbsp;cft,natus inGalilæa, pâtre Zebedæo, êxl matre, utnouulli fentiunc,nbsp;Salome. Cum autem parens eius exerceret pifeaturam, fadus eft Sinbsp;joametpifea pifeator. Quod cum audis,noli rètrocèdeKé^ac de uilitate opifi/nbsp;tor. cq teftimonium hominis çftimare. Sicuifum eft Chrifto Dominonbsp;noftro,ut deligeret,qug erant ignobilia in mundo, amp; côtempta,quonbsp;pudefaceret fapientes, amp; ut non gloriaretur ulîa caro coram ipfo, Pornbsp;ro, loannes non ita exercuit pifeaturam, ut negleéto pietatis ftudio,nbsp;tantum ea,quæ uentris funt,fe(ftaretur.Non enim ex eorum catalog©nbsp;fuit, qui uiuuntjUt edant,fed eorum, qui edunt ut piè ac uere uiuant.nbsp;Nam cum Baptifta,qui amp; ipfe,di(ftus eft loannes, fungerctur fuo donbsp;cendi Euangelq amp; baptifandi munere,priuf^ Chriftus reuelatus efznbsp;fetjibi turn nofter loannes, poft^ cognouit Baptiftam diuina uocaxnbsp;tione docere,tam ftudiofus pietatis fuit, ut non cxpet'latis uel Ponti/nbsp;ficum,uel Principum decretis de Baptiftæ doclrina, continuo faclusnbsp;fit difcipulus eius. Deinde,prædicatione amp; teftimonio Baptiftæco-*nbsp;gnofeens Chriftum,uerum feruatorem,incipiêtem amp; ipfum iam fuonbsp;munere fungi,nihil prius duxit,^ ut Chriftum, amp; condones eius fenbsp;daretur.Etfi autem initio Chriftum ita audqt,ut interim, fuo temponbsp;re,ad pifeaturam rcdiret,amp; parentem fuum iuuarct. Non enim uolunbsp;it pius uir ordiriarium fuum officium, dtra kgitimam uocatioerti denbsp;relinquercjô^ ignauam uitam ducere, tarnen poft^ Chrifto uocarenbsp;tur,ut iam non folum effet difd'pulus,fed etiam fieret Apoftolus,manbsp;luit omnia fua,^ Chriftum relinquere. Ambulans,inquit Matthæ/nbsp;us,lefus iuxta Mare Gahlæg,uidit duos fratres lacobum filium Ze/nbsp;bedæi,5d loannem fratrem eius in naui cum Zebedeo pâtre fuo, far/nbsp;cientes retia fua : Et uocauit eos, uidelicet,ut non tantum difeipuli âdnbsp;tempus, fed amp; indiuidui comités effent,5d Apoftoli eius fièrent. Atnbsp;i 11 i protinus reliéta naui,amp; pâtre fuo,fecuti funt eum. Ab hoc temponbsp;re,loannes fuit fodus 8lt; cornes omnium itinerumi laborum, amp; periznbsp;culorum

HOMILIÄE IÓANNIS BRENTÎL nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i

culorum Chrifti. Audiuitcœlcftes eins condones,fi'ne ulla intefmif/ fione, Vidit cortlm,clariffima eins mi’racula, Vidit illuftnljïmam c/nbsp;fus transförmadonem in monte Thabor, Viditamp;^pafTionem acmornbsp;tem eins, Vidit deinceps ipfum a' mortuis refurrexiffe. Audiuic con-*nbsp;Clones eiïiSjà refurrèétione.Conitréulauitipfum manibus fuisiGomenbsp;dit amp; bibit una cum ipfo, ac certiilimis argumentisS cognonit ipfumnbsp;ucre a mortuis refurrexiffe.Vidit ètiam afcenfum eius in coclum, 8dnbsp;una cum reliquis adfuit curti miffus efl Spiritus fandus de ccelo, innbsp;nomine Chrifti.Et hec óïa,non ipfe tantu, fed amp; alij Euangelift^ fcrinbsp;ptis fuis de ipfo teftificantur. Quare,cum loannes non fit teftis auri/nbsp;tus,qui commémorée ab alrjs auditaifedoailatus,qui f écitèt t a fe ip/nbsp;fo uifa ök perfpeda,tanta eft autoritâs Euangelrj eius,ut fi angelus denbsp;cœlo aliud nobis pra?dscauerit, pro anathemate haberi debeat. Eluenbsp;accedit cp loannes babeat autoriiatis amp; ueritatis Euangelrj fui tefti^^j^jj^^nbsp;moniaeccrlo. Cooptatusem innumerumduödecimapóftolorum,nbsp;accepit a' Chrifto illuftrc illüd donum gdendorum miraculorum. Acnbsp;cerfitis,inquit Mattheus,duodècim difeipulis fuis lefus,dédit eis ponbsp;teftatem aduerfus fpûs immundos,ut eijeerent eos, amp; fanarent quéninbsp;uis morbum,0^ quemuislanguorem. Quae poteftas,quid aliud fuitinbsp;q? ccclefte teftimonium,quo confirmatum eft, q? qui condones loannbsp;his audiret, uerbum ipfum Dei audiret çquot; Sed omnium excellentiffi/nbsp;mum eftj q? loannes una' cum alijs-Apoftolis baptifatus fit ccelefti ignbsp;niorhatus fuerit admirahdis donis fpiritus fanfti,in die Penteco/nbsp;ftes.Qiia maieftate palam decIarauitChriftus : Euangelion Apofto/nbsp;lorum ( inter quornth præcipuos lôàhhes numeratur ut diuinitusnbsp;approbàtum,ôi^ commcndaium Jufcipiëndû éffe. Accipietis inquit,nbsp;uirtuteiTij pofteacp fpiritus fanclus aduenerit fuper uosj amp; eritis miznbsp;hi teftes non folum Hierofolymis, uerumetiani in uniuerfa ludæa,nbsp;Samariac^,denic^ uG^ ad extrema terræ. Nam ex hac uirtute^amp; doznbsp;no, loannes non tantum locutus eft uarijs linguis fed Sf de Chriftonbsp;predleans,maxima edidit in nomine eius miracula.Póft^ cnim mifznbsp;fus effet fpiritus fanCtus,afcendit loannes una' cum Petro,Hierofolynbsp;nbsp;nbsp;nbsp;‘ ’’

mis in templum, amp; cum ad portam templi perueniffent, claudum ab utero matris, qui ad petendam eleemofyham in porta iàcebatmiferrinbsp;mus,tam admirabiliter fanaruritjUt non tam uulgus,nbsp;nbsp;nbsp;efiam Pontiz

fices obftüpefcerent.Ec addit feriptura: Per manus Apoftolorum g dé alt;So. bantur fignà amp; prodigia mülta in populo* Ac mox: Conueniebat ÔCnbsp;müititudo uidnarum ciuitatum Elierofolymam afterens egros, amp; ue Alt;3o. s.nbsp;xatos a' fpiritibus immundis^qui fanabantur omnes. lamnbsp;nbsp;hoc diliz

genter in loanne obferuandum eft qgt; non folum ipfe accepit admiz randa dona fpiritus fanâi,uerumeiiâfhm.fîUs una eum Petro ad Sa/

A q

IN CAPVt I. EVÄNG. lOANNlS.

Tmaritatios ËuangcKon Chrifti lam agnofcentes, impetrauît óratiótie ïua propter Chriftum,u£ admiranda dona fpiritus fan(fii darentur c/-dam Saman'tam'Sjper impofidonem manuum eins. Quæfo te, quidnbsp;hec aliud funt,^ cocleftia tefi:imönia,quibus ueritas Euangelq loan/nbsp;his,de leRj Chrifto,diuinitus Comprobata eft C Cæterum^poftcpnbsp;poftoli neceflc habueriint ek madato Chrifti, non Hierofolymis tannbsp;tum,8d iia finitimis regiónibus,uerumetiam inter omnes gentes,Euânbsp;gelion Chrifti adnunciare,alt)s alio digreftis, loannes profectus eftnbsp;in Afiam , amp; quan^ fummam dabat operam, ut in frequentiftimisnbsp;quibuft^ Afiæ locis, Ecdefiam Chrifto per Euangelion congregaynbsp;retjtamen Ephefi, diutius commoratus efte dicitur, ut quo populofinbsp;or effet urbs, co plures liceret Chrifto lucrifacere. Sunt aurores fidsnbsp;digni, qui teftantur loannem tanta autoritäre docuiffeEuangdionnbsp;^^’**^* in Ephefo, ut etiam refufcitatione mortuorum confirmäue/nbsp;vula.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;rit» Alfj adduntjbibifte eum uenenû,fine pcriculo,amp; mifium in doli

urn feruentis olei,illefum exqffe. Etfi autem uerifimile eft, loanrtem multo plura amp; maiora miracula edid iffe,^ fcripta funt,cum Marcusnbsp;teftetur: Apoftolos egreffos ex urbe Hicroiolyma prædicaffe ub'icpnbsp;Euangeiion Chrifti» DOMINO, inquiens,cooperante,amp; fermonenbsp;confirmante, per figna fubfequentia, Hæc ramen que de uenenonbsp;feruenti oleo commemorauimus, tanti habeantur, quantæ fi del funtnbsp;hi autores^qui ca tradiderunt»Ioannes enim non eft tarn egens autorinbsp;tate,ut neccfle habeat earn mendicitate ex alienis,incertis, aut effidisnbsp;miraculis confequi.Sed extant de ipfo certa , diuina ac coeleftia tefti/nbsp;monia,quorum paulo ante mentioncm fecimus, quibus Euâgdio e/nbsp;ÎUS tanta acceffit aucoritas,ut qui ipfum contcmnit, Chriftum,filiurnnbsp;Dei,feruatorem noftrum contemnat.Porro^quam autoritatem confenbsp;cutus eft loannes ex admirandis donis fpiritus fandi, earn orrtauit e/nbsp;»nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dam ipfe,amp; commendauit maxima uitæ fuæ honeftate. Nam amp; hoc

f‘dedignocjuæritur, utfit uita fua honeftus. Suntenim,qui quod didione teftimonrj affiirraanc,turpitudine uitæ fuæinfirment»nbsp;loannes autem tarn honefte fe in uita fua geffit, ut multo uerius de ipnbsp;fo,qdealio quopiam dici potuerit,Hiceft,qui quale habet uerbuniinbsp;talem habet uitam» Non liberamus eum omni peccato,nec permitti/nbsp;mus ei prgrogatiuam aduerfus orationem Dominicam,quam à Chrinbsp;fto didicit,ôlt;: in qua neceffe habuit cum uniuerfa Ecclefia ingenue amp;nbsp;ex animo dicere : Remitce nobis débita noftra, Sicutamp; nos remitti/nbsp;mus debitoribusnoftris.Quod enim Paulus dixit,hoc0(: loannes conbsp;fiteri debuit.Noui,q? non habiter in me,hoc eft,in carne mea bonû.nbsp;Et quantus hie eft error, q, apud Marthæum, petit una' cum fratre lanbsp;cobo pr incipem locum 4^d Chriftum in regno fuo, quod corpora/

fîOMILlAB ioANNiS 'WRENTlI. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i

Ie fn hi’s terris futurum fomhiabat» Extat Slt; in epiftola fua,manifcfta 'eius cÔfeffîo. Si dixerimus,inquit,peccâtùm no habemus, nos ipfósnbsp;fallimus,amp; ueritas in nobis non èft» Sed tarnen tanta uitæ fanditatènbsp;dominatus eft peccato,per fpiritum fandum, ut hóminibus etiam a' .nbsp;noftra reb'gione aliénis fummæ fueritadmirationi.Quid enimÆxi/nbsp;ftimas ne Chriftum de cruee commendaturum fuiffe ipfi matrem fu/nbsp;am, uirginem,tantum üidelieet thefaurum, nifi ante reipfa excellenznbsp;tem uitæ eius honeftatem cognoüiflet C SuntaCftcm duæpræcipuænbsp;partes honéftatis, quantum qüidem ad hoe noftrum inftitutum fatisnbsp;eft. Altera eft, ut publico tuo munere diligenter fungaris, amp; id con/nbsp;ßanter tuearis. Altera,ut priuatis offierjs, quofuis proximos,pro tuànbsp;uirili adiüües. Videamus igiiur quomodo loannes fefe in utrac^ parnbsp;te honeftatis gefterit.Non recitabo iàm quanto fpiritus ardorc Euatinbsp;gelion Chrifti prædicaùerit, èC Ecclefiam docendo congregauerit,nbsp;commemorabo unum tantum amp; àlterum infigne fâdum eius,cx qui/nbsp;bus facile conrjei poteft, quanta feueritâteuerâm Euangelq dodrinanbsp;defenderit, amp; quanta conftantia falfam coridemnauerit. Cerinthusnbsp;quidam,uir impqftïmus, docuit in Afia abfurdiffinia, 8^ a’ ueritatcnbsp;longe abhorrentia, idqp eo tempore,quo Ôd loannes Euagelion Chrinbsp;fti adnunciauit.Sic enim Fieri folet, ut ubi paterfamilias feminat bo/nbsp;num fernen in agro fuö, ibi iriimicus fpargat zizania inter triticum;nbsp;Dogmata autem Gerinthii hæc ferme fuerunt,q5 mundus non fit fa/nbsp;dus a' primo,ut ipfe IóquebaturiDeo,Fed ab alia quadam uirtute, a'nbsp;Deo uaide feparata amp; diftante ; q? ïefus non fit ex uirgine natus, fednbsp;filius lotepb Ôi Mariæ quddep Chriftus tunc primum defcendericnbsp;in Iefum,cum baptifaretur^Sd qgt; iterum receflerit ab ipfo,cum paterenbsp;tur,8C crucifigeretur.NarhGhriftumiqui fpiritalisfit, impafTibilemnbsp;perfeuerafle,afFirmabat. His dogmaiis quid poteft did tnagis impi/nbsp;umC” GÛ igitur hie Gerinthus ueniffet aliquado Ephefi in balneas,0dnbsp;paulopoft etiam loahnes eo îaüandi graiia,cum arriids diuertifret,c5nbsp;tinuOjUt uidic impium Gerinthum, exilijt è balnds,8lt; ad amicos connbsp;uerfus,Fugiamus mox,inquit. Hie eriim,ubi Gerinthiis eft, nemo lanbsp;uari poteft,fcd potius fordidari,imo fubmergi fufFocari. Vides Ionbsp;annem tanto ftudio impiam dodrinam damnafte, ut ne lauàre quidênbsp;cum dodoré impietatis uoluerit. Quo exemplo etiam nos admone/nbsp;mur,ut in tuenda liera dodrina,amp; abominanda falfa, non fimus teplnbsp;di, fed pôtiiis ardeamus j ne ut file ait , incipiat nos Dominus ex orcnbsp;fuo euomere. Sed qiianto rnagis deteftatus eft loannes impiam do/nbsp;drinarti,amp; fugit impietatis dodöres;tahtö maiori follidtudine curanbsp;uit,ut pia dodrina promoueret, amp; peccatoires pietate dodrinæ adnbsp;pcenitehtiam iriuitareritur^Seeutus nimihjm Ghrifti Domini fui ex^

A ii)

IN CAPVT I. EVÀNG. lOANNiS;

cmpIum,qLu fe ueniffe tcftatus eft ut peccatores ad pœniccntiafn iso lib. caret» Non grauabor hie recenfere,quod ecdeftaftici fcriptores de kfnbsp;Ecekfiaß^hinbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;per loannem a' latrocinio, h’terismandarunr. Cume/

fiori^. ntm loannes Eccleft'am Bphefo finiti'mâinuiferet-, uidit tbi luuenem quendam optimæfpei quern quia iudicabatidoneumfore miniftRsnbsp;Ecdelie,commendauiceum magna grauitate epifeopo Ecdefic illius».nbsp;Omnino eni'm (anélus uir hoc agebat,ut non folû præfenti gtatifednbsp;etiam poften'taci coWfuleretur, Epifeopus igitur fufciptens curam iu/-uenis,docuit eum omni, qua potuit diligentia, ueram pietatem. Sednbsp;paulopoft iuuenis ob eximiam eius indolem,paulo indulgcntius tranbsp;«flatus , uenit in adolcfcentum quorundam peruerfe educatorumnbsp;confuetudinem , quorum familiaritate ita deprauatus eft , ut non

’ folum abqceretftudium pietatis, uerumetiam fectaretur tandem u/ na'cum his , cumquibusfubindemaiorafceleradefignareaftueuc/nbsp;rat,publicum latrocinium.Interea loannes ad epifeopum reuerfus, renbsp;petrjt depofitum.Sic em iiocabat iuuenem antea comendatum.Poftqnbsp;igitur epifeopus commemoraflet,profufis lacrymis,que de iuuene a/*nbsp;dta cflentiloannes grauiter ingemifeens, amp; de calu iuuenis tantg fpeinbsp;uehementer dolens, teneri non potuit, quin mox uocato itineris du/nbsp;ce,confcenfo etiam equo,iuuenem in his montibus,in quibus latrocinbsp;nium cum gqualibus exercebat, inquirerct» Quo inuento,amp;f prg pu/nbsp;dore fugitante,Quid fugis,inquit loannes, d fili^patrem tuû; Quidnbsp;fugisinermemfenem C quid ftigis eum, qui tanta te caritatecomple/nbsp;lt;rtitur,ut fi pofTibile eftecjfua uita,tuam rediméref» Noli animum denbsp;fpondere,Tu quidem propter fee I era tua mortuus es» V iuit ante ad/nbsp;hue Chriftus,in quo amp; tibi fpes faint is relidia eft. His uocibus iuue/nbsp;nis exfugaretrac'tus,reftitit,ac initio, prorfusobmutefcens,uultû innbsp;terram demittit, deinde proie(ftisarmis manum,qua multas cedes denbsp;lignauerat in finum abfeondit, mox ad genua fenis prouolutus.quodnbsp;, uerbis non potuit,lacrymis ueniam petitJtaqj loannes animaduertesnbsp;'nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;eum uere ex animo agnofeere pdtûm fuum, ftatim fufeipiens cum ip/

fo preces ad DnM, promittit ei remifTionem peccati, propter Chri/ ftum,ac deofculata etiam manu eius,qua homicidia perpetrauerat,iunbsp;bet eum bono animo eftcjamp;f reductum eum, ac optimos quofq? pee/nbsp;nitentig frudlus facientem tanta beneuolentia complexus eft,ut etiamnbsp;Ecclefise iplum præficeret, Hocidcirco pluribus commemorare uo/nbsp;lui,primum,ut perfpicuum efret,q? loannes no folum dodlrina, Sednbsp;etiam exemplo comprobauerit, remiflionem pvftorum non contingenbsp;re propter mérita noftrorum operum, fed tantu propter lefum Chri/nbsp;ftum per fidem. Nifi em hoc fenfiflet Ioanncs,certe non tarn cito fuf/nbsp;cepifTet latronem in gratiam,fed iuffiftet eum ante oia expiare pecca/nbsp;la fua

HOMILIAE lOANNIS BRENTtl. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4

ta fua ui'gilfjSjieiunrjSjchärtieuntjSjflagenätionibus amp; airjs id genus operibus. Nuiic loannes latroni peccatum fuum agnófcenti nihil talenbsp;pr^fcribitjfed continuo pollicetur ei rémiffi'onem peccatoRz in Chriznbsp;fto^hoc eft,abfoluit eutn in nomine Chrifti ab oïbuspeccatis abfcpnbsp;ullis opeuï meritis. Hoe certc eft apoftolico oflFicio uete defungi acnbsp;Euangelion Chrifti reefte adminiftrare. Deinde Jibuit hoe r^citarenbsp;ut manifeftum eftet^ follicita cura, ardens ftudium loannis fueznbsp;rit de falute proximi fui,quantolt;^ amore^fecucult;fit eos, quos Chrfnbsp;ftus diligere iuftit. Nam quod nonnulli fcribunt loannem in ultimanbsp;fencda,femper in ore habuifte ilIud:Filioli,diiigite alterutrum,honnbsp;eft ex cpiftola eius obfcurum, cp diligenter exhortatus fit Bcclefiam balatas,nbsp;ad mutuam diledlionem, 8i. non potuiftettam frequenter meminiftènbsp;dilc(ftionis,nifi ipfe ea inflammatus fuifteu Quare fieri non potuic,nbsp;quin tanta uite loannis honeftas inter homines dodrinam eius plurinbsp;mum ornauerit,atcp commendauerit» At enim loannes, inquis,nonnbsp;cft paffus martyrium,ut uocant, amp; non confirmauit ueritatem Euanznbsp;gelijfanguine fuo,quemadmodum alij Apoftoli.Sed multo plura amp;nbsp;maiora in tanta uitg longitudine paffus eft^nbsp;nbsp;nbsp;fi femel fuiffet a' tyran

no trncidatus. Peruenit em gtace fua ufep ad têpora imperatoris Tra/ iani.Itacp uixit amp; docuit poft afcenfum Chrifti in coelum,pluf^ fexa’nbsp;ginta annos Qugfo te,quas tanto tempore miferias non uidit/quasnbsp;calamitates non eft perpeffus Primum cm poft Pcntecoften conieznbsp;dus eft Hierofolymis in carceres cum alijs Apoftolis, amp; nceeffe haznbsp;buit, quouis momento expeciare carnificerh. An non hoe uerum eftnbsp;martyrrj genusT)einde,profec1:us in Afiam,docü{tEuâgelion Chrfnbsp;fti,maximo femper uite fug périculo, quod intêdebatur ipfi, nunc a'nbsp;îudcis,nûca Gentibus,nücetia a falfisfratribus hgreticis. (^id,nbsp;cp fua quolt;^ gtate accidit duce Tito, horribile illud excidium urbisnbsp;Hierufalê, patrig amp;i metropolis totius ludaicg gentis. Quas non mornbsp;tes libêtius excepiffet loannes, q? q? necefte habuit adhuc fuperftes,nbsp;tam calamitofum,tamCp miferabilê interitü patrig fug audire,Ódabic:nbsp;ctionê cognationis fug uidere^Huc acceditj amp; Dömitianus,mon/nbsp;ftßi uerius homo, eieccrit ipfum quêadmodü Ecclefiaftici fcripto/nbsp;fes teftant in exiliü,ad Patmon infulâ,quâ alias Pofidoniu uocSt.Ëtfinbsp;aut loannes redrjt pofteajoccifo DomitiartOiad fua Ephefum jtn uironbsp;Ecclefig tam amâti exilium multo grauius fuic morte ipfajtacp alrj feznbsp;mei paftï funt mortê,Ioannes aüt toties mortê fuftinuit, quoties grafnbsp;fa t i funt,nunc Iudgi,nunc Ethnici,nunc etiâ hgretici, in dodrina Eüalnbsp;gelq.Quanto aüt tolerabilius eft,mori femel cp femp C Nam,q? quiznbsp;tià atïjirmant,ïoannê fenio confedü defcendifle uiuü in fepulcqz fuü^nbsp;Sc illic non mortuü,fed dormientê, 8c adhuc fpirantê quiefccre, q?qpnbsp;^lrj cÔtrafentiunt, eü abdudum in paradifum, ut cum Elia ÔC Enoch

A iii]

IN CAPVT I. EVANG. 10ÀNN1S;

¦in buRCmundum,cum anti’chrifto pugnaturus rtdeat,etiam rfiaiores ’noftrijtan^ anile commcntumrefutarunt. Nihil quidem certiùs eft,nbsp;q? loannes uere adhucin Chrifto Domino noftro uiuat. Qui cmnbsp;credit in me,inquit Chriftus, etiamfi mortuns fuerit, uiuec, manifegt;'nbsp;ftum quocç eft, q» loarines femper fcripto fuo pùgnec cum Antichrinbsp;fto omnibus membris eiiis. Quid enim aptius, quid pöténdus adnbsp;refutandas hærefes,Euangelio loannisCScd ea demum ftultiftima denbsp;liratio cft,Ioanni ea afFingere,quæ imperitus quifcp pro fua fupcrftinbsp;’tionefomniauiuSinamus igiturhas ineptias ualere,0dfehtiamus firnnbsp;pliciter loannem tranquilla morte exfindum, in Chrifto Dominonbsp;noftrofoeliciter quiefcerc. Sicaut uifum eft Chrifto, utloannee nonnbsp;trucidaretur crudeliter a' tyranno quopiam, fed uttranquilla mortenbsp;obdormifceret,quo fignificaretur Ecclefiæ,non eos tantum ad Chri/nbsp;ftu pertinere,qui propteriiornen eius a tyrannis occiduntur,uerurn/nbsp;etiam illos,qui uulgari hominum morte,in fide Chrifti,cxtinguun.*nbsp;tur.Etfi autem loannes hoc beneficium diuinitus confecutus eft^q innbsp;bona fencdute é uita excefterit,tamen tota uita eius, qua Euangelionnbsp;Chrifti predicau!t,perpetua fuit,quemàdmôdum antea oftendimus,nbsp;pa(rio,crux,amp; martyrium. Quare qùantum teftimonium perhibuc/'nbsp;runt alfj, per fanguinem fuUm,Euangelio Chrifti,tatum loannes pernbsp;hibuit ei,per uarios cafus,per tot difcrimina rerum. Hadenus expo/nbsp;fuimus, quanta fitautorita^ dodrinæ loanuis, 6^quanta obferuanznbsp;tia excipienda fit. Videamus nunc defcriptis eius,quibus dodrinamnbsp;fuam mandauit,ód in quibus earn pofteritati reliquit.Extant ante no/nbsp;mine eius,initiOjEuangelion,quod infcribitur Secundum loannem,nbsp;deinde tres Epiftolæ,poftremo,Apocalypfis. Ac de Apocalypfi quinbsp;sdem, amp; duabus pofterioribus epiftólis dubitatum eft a maioribus,nbsp;num fint loannis illius Apöftoli ÔC Euangeliftæ, de quo nunc loqui/nbsp;mur.Senferunt enim nonnulli, aliüm loannem, qui cognomento di/nbsp;dus fit,Theologus,aütorem effe Appcalypfeos j amp; aliüm loannem,nbsp;cognomento Presbyterum, autorem efte duarum pofteriorum epi/nbsp;ftolarum. De Euangelio autem, amp; prima inter tres epfftola,cèrtiflï/nbsp;ma extant teftimonia, iam inde ab Apoftolorum temporibusEcclc/nbsp;fiæ tradita,q) fint loannis illius Apoftoligt;,qui fuit filius Zebedei,ódnbsp;lacobi.Etfi üéro Alogiani quidam* hoïes uere «Ao;^o/,negaruncnbsp;Euangélioiï effe huius loannis, tarnen fomnia paucorum amp; oblcuro/nbsp;rum,amp; quod maximum cft,impiorüm hominum, non funt tand monbsp;menti, ut queant publica totius Ecclefiæ teftimonia euertere. Quidnbsp;cnimC’an quia pauci quidam inter genres a‘ Satana excccari jdixerunt,nbsp;Non effe Deum, idcirco negabimus humanæ rationi patefadum,nbsp;Dcum cffeCSic nee paucorum impietas,poteft fuam Euangelio loan/nbsp;nis autori/

‘HOHILIAE IOA'nNIS BRÈNtlI. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;|

hïs auton’tätem publi’co tóiius ueræ Ecclefig Chrifti confenfu cohfir tnatam derogare.Itaq? cum nullum dubium relinquatut, quin Euangt;nbsp;gelion,quod explicare ïnftituimus, fit loannis Apoftolinbsp;nbsp;nbsp;Euange-*

liftæ,perftringamusnunc,quo confilio Ioann es hocEuangelion krl bendum fufceperit» Nam,cum pauci inter Apoftolos mandi-Tint cotinbsp;Clones fuas de Chrifto literis,magnas cauffas cfTe oportet, que Ioan/nbsp;nem ad fcribendum inuitauerint» Ac alfj quidem fentiunt eum fcrip/nbsp;fiffe Euangelion in Patmo, àd qua infulam in cxilium eiedus erat,nbsp;litEcclefiam, quam tune no licuit uiuauoce erudire,fcriptis döceret;nbsp;Optimum certe confilium5amp; è fpiritu fanéto profedum. Sic enim ïonbsp;annes non tantum fuis coeuis,fed etiâ poftcris confuluit* Alp traduntnbsp;eum fufeepiffe fcrïptionem Euangeln,iam centenarium, poftep redi/ TTO tl/nbsp;ifTct ab exilio in Ephefum,partim ut impias hgreles iam aduerfus manbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tjo

ieftatem Chrifti gUfcêtes,fcripto fuo refutaret, amp; poftsris uerâ Chri' fti cognïtionem relinqueret,partim, ut qugdam ab alijs tribus Euan/nbsp;geliftis ( quoB2 fcripta publico fuo teftimonio approbauit ') omifta; i,vaynbsp;preterita fuppleret^Queutcuncp fe habeant,certe loannes ipfe connbsp;filium (uum fcribendi petfpicue exponit.Hgc,inquiens,fcriptafunt,nbsp;ut credatis,cp lefus eft Chriftus ilie filius Dei,£lt; ut credentes uira hanbsp;beatis per nomen eius. Quid de confilio loannis,aut plura aut certionbsp;ra requiris'TScripfit Euangelion fuu, ut cognofcamus lefum efle uerünbsp;111« Meffïam,feu Chriftum, de quo Propbetg tot annis ante uaticinanbsp;li funt,eumlt;^ efte uei-e filium Deï,adeocp Deu ipfum.Scripfit item,nbsp;ut hac cognitione fide confequamur in Chrifto iuftitiam,uitam Sdnbsp;foclicitatem.Quod maius beneficium potuiftet loannes in Ecclefiarrtnbsp;conferre; amp; quæ maiör poftet efte fcripti utiKtasÇ’ Sed nee hoe prpte/nbsp;tire libet,qj loannes non nifi indido ieiunio, quemadmodu EccJefi/*nbsp;aft ici fcriptores loquuntur,^ teftantur,uoluerit officiu fcribendi fufnbsp;cipere.NoU inftituit loannes ieiuniu hypocritiaim,quo expiärenturnbsp;pdâjSed uolüitut Ecclefia conueniret lobria,ad precandum DOMInbsp;NV M Deum noftrum per lefum Chriftu^quo ipfe fpiritu fuo opusnbsp;fufeipiendum guberneuNon fetlfit inediâ famem efte mericü diuinbsp;ng gratie,fed preces Ecclefie requifiuit,8^ orationem pro fe ad Deun!nbsp;depopofcit.Obferuabile fadü, quo agnofcimus admiranda loannisnbsp;pietatê.Ioannes em,amp; Apoftolus,amp; Chrifto tâ diledus,amp; tanto fpSnbsp;prgditus,expetit alioRt loge fe inferioRt preces» Quid ergo nos extrenbsp;me fords hoies,fratF$2 in Chrifto preces faftidimusCaut qua fronte agnbsp;gredimur ad negotia,priufq pias ad Dnm preces adhibuerimusC Vlnbsp;c’emus aut reipfa i preces piorum pro loannc haudquacp uanasfuiPnbsp;fe. Euangelion enim eius, quod literis mandauit, non hunianafunt .nbsp;uerba, fed cœîeftia tonitrua, quibus nonfolum omnis impia dodriz-na aduerfus Chriftum excogitata difijcitur, ueRtetiam maieftas Chrf

IN 'CAPVT !• evang; IOANNIS.

fti toti orbi rcilielatur Hoc præfagqfTe uidetar Chriftus ipfcjcum all as uocat Ioannem,filium tónitfui, quaff qui aduerfus impios crroresnbsp;non fimplidter Ioquatur,fedhorribiliter toneulam,quemadmodumnbsp;tonitru non in uno tantum loco, fed per uniuerfam rcgionem audunbsp;tur, ita etfi Joannes fcripfit Euâgelion fuum Greca iingua,tamen hocnbsp;tonitru non in una tantum Gr^ci3,fed inSyria,in Aegypto,in India,nbsp;chryfoßa» ’f* Perfia,in Aethiopia,incp multis alijs natioibus auditum eft» Suntnbsp;ww. tnim fcriprorcs,qui teftarttur Euangelion loannis, c græcalingua innbsp;harum gentium linguas translatum fuifle, utnon interim addäm,dcnbsp;occidentalium regionum linguis, in quas etiam tradudum eft.Icacpnbsp;fadum eft,uc etfi Ioann es in Chrifto quiefcit, concioneturtamen fcrinbsp;pto fuo femper de Chrifto in toto orbeterrarum, ufc^ ad nouiftimünbsp;huius feculi diem. Quid autem maiores noftri de Euangelio loannisnbsp;iudicauerint,peffpicuc GgnificaruntjCum ex loanne fecerunt, Aquiznbsp;lam îHàm, quæ eft in magna Ezechielisuifione. Sedfuerunt hadcznbsp;nusfuperftitiofiquidam homines,qui confcripto initioEuangelqnbsp;loannisjin chartulam,fufpenderunt illud excollo,ac pollicitifuntfiznbsp;bi eagèftationé foelicitatem nefcio quam.Hacc eft abominanda fupetnbsp;ftitio.Et th,nifi me animus fallitiducit origine fuâ a' neritäte.Noftrinbsp;eth maiores comendaruntpleno ore Euangelion Ioannis,amp; dixeruhtnbsp;q) hoc Euangelion afferat nobis ueram falutcm amp; fcelicitatem. Hie,nbsp;imperitus quifpiam hypocriia cxcepit fortaftis hanc ùoeém, S^jUt hynbsp;pocritæfolent,prôfuo morcabufuseft, ad geftandum initium Euannbsp;gelt) loannis ex collo.Maiöres autem noftri non fenferuntEUangdiznbsp;on loannis afFerrC falutem,fi ex collo geftètür, fed fi ucrà amp;C. reda fiznbsp;dèftrfeipiatur. Quare,cum Euangelion Joannis tantæ fit autoritatis,nbsp;ut tarn coelefti teftimonio,^ publico totius Ecclefiæ Ghrifti confenznbsp;fu coriftet,ac fit potentia Dei ad falutem omni crédénti^agitejamicifznbsp;fimi,excipiamus ipfum obuiafide,ut quod loannes ipfe dicit,credennbsp;tesuitam habeamus, per nomen Domini noftri lefu Ghrifti, qui eftnbsp;una cum patre amp; fpiritu fando Deus benedidus in fecula » Amen*.

’homiua a

tatiSjUt D O MIN V’ M Deum noftrumnee uez Dy nerentur,nccprccentùr,hullamihiJpes in incoepnbsp;to permanendirelida eflet.Nuncuelh'amihi pieznbsp;g tas ita perfpedaamp; explorata éft,utconfidam, uosnbsp;iion iolum publica ôC folenni precationeiUerumetiàm priuatis orationbsp;nibus,coz

HOMILIAE lOÄNNlS BRENTn' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;e

nibus,cot*am DOMINO Deo noftro conatum noftrum adi uuaré» Nam fi loannes tantus Apoftolus, non uoluit offidum fcribendi E/nbsp;uangdf) fufciperc, nifi EcdeGa ante fufciperet officium precandi,nbsp;cómmendaret deo inftitutum eius, quæ hæc effet impudentfa qugnbsp;temeritas,cp ego l'nfimæ inter miniftros Ecclefiæ fortiSj officium in/nbsp;têrptetandi Euangelrj necoptato antecccleffi auxilio, necprecibusnbsp;ueftrisadiutusjfufcipcremç’ Non mea autemtantum^Sed mul to ma/nbsp;gis üeftra res 3gitur,Fratres: In explicando ehim Euangèlio loannis^nbsp;tantum uobis utilitatis èC falutis accedet, quantum Dominus clemennbsp;ter donauerit. Dominus autem tantum donabit, qult;ïtum üos pijs prenbsp;cibus ueftris per Chriftum feruatorem noftrum, qui in hoe Eilange/nbsp;ïio illuftratur,impetraueritis. Quare,fïcftatuife,üos ueftre ipforumnbsp;faluti confulere, fi meæ oper'æ precati fueritis foelicem Dei benedi/nbsp;dionem^ Bene igitur uertâr,aggrediamur ad inflitutum, quando itanbsp;amp; Deo uifum,amp; officr) noftri efi, ut uerbum Dei affidue tradtemus.nbsp;IN principio inquit, crat VERBVM , SC Verbum erat apud ‘ *nbsp;Deum, amp;Deus erat Verbum. Hoe erat in principio apud Deum.nbsp;Audimus loannem loqui de V E R B 0,6^ fubinde illud repetere. ‘ *nbsp;V E R B V M, inquiens, erat in principio. Quod ergo,aut cuius e/nbsp;rat illud VERB V Mc Num hominis cuiufpiamCfed ante conditanbsp;fecula,quo erbum illud erat,nullus adhuc homo fuit.Num angelinbsp;alicuiusC Sed amp; angeli ipfi creati funt per hoe Verbum,quemadmo/nbsp;dum poftea fcquitur. Iiacp ncceiTe eft, hoe Verbum ante angelos fu/nbsp;iffe, Reliquum igitur eft, c^ loannes loquatur de V E R B O D Q/nbsp;MIN1 Dei noftri, quod Deus ab æterno locutus eft, amp; ut fcripturanbsp;ait,genuit.Nam hoe illud eft Verbum,quod alias dicitur: Vnigeni/nbsp;tus Filius Dei.per quem Deus pater omnia tam inuifibilia,^ uifibi/nbsp;lia condiditjS^ qui fuo tempore aftumpfit hominem ex Maria uirgi/nbsp;ne,Iefus Chriftus Dominus,ac feruator nofter, Quod utredius in/nbsp;telligamus, confiderandum eft, ueram de Deo religionem amp; fidemnbsp;in hoe confiftcre,ut credamus,cp V N V S tantum fit Deus, feu V/nbsp;N A tantum diuinaeffentia.Audi Ifrael,inquit fcriptura. Dominus pcff^metretnbsp;Deus tuus,Dominus unus eft. Et apud Ëfaiam:Ego fum,inquit, pn'/nbsp;mus amp; nouiffimus, amp; prgter me non eft Deus. In hac autem iina Sdnbsp;foladiuina effentia, tres (unt perfonæ, non wa-tx hoe eft, effentia,.nbsp;Vna enim tantum eft diuina ova-t« , fed proprietatibus fuis internbsp;fe diftindæ. Pater, Filius amp; Spiritus fandus. Baptifate, inquitnbsp;Chriftus,in nomine patris amp; filq amp; fpiritus fandi.Itacp Pater^Deusnbsp;æternus,hanc habet proprietaiem,q? a‘ nullo fit genitus, Vnde amp; irtnbsp;genitum uocant. Filius autem, etiam ipfe Deus æternus,hanc habetnbsp;proprieiatem, qp fit genitus a' Deo patre fuo. Spiritus fandus tiéro.

” nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;IN CAPVT I- evang. lOANNlSî

Só ipfeDcus aeternuSjhanc habet proprietatem,qj procedat, uelut/ ïç gatus quifpi'am,ab utro(^,patre uidelicet amp; ftlio.Ctim ergo loannesnbsp;dicinln pn'ncipi'o erat V E R B V M, non Ioquitur,nec de patre,necnbsp;de fpiritu fando,Sed de Fiho,qui eft feciinda perfona, in iina diuinanbsp;Verbi uoca^ natura.Et uocat eum, V E RB V M, non bumano fomnio,fed diui/nbsp;bulum tribui no fpiritu.ISIam,currt rerum conditio defcriberetur per Mofen ,Fililt;nbsp;turFiltoDet, us Dei,uocatur Verbum Dei,Sicenim ait fcriptura» Dixit l3cus,Fi/

at lux, 5^ facfta eft lux. Et mox, Dixit Deus, Fiat firmamentum in me dio aquarum, 5c faftum eft ita. Et in Pfalm. Verbo Domini cœli firnbsp;mati funt,8u fpiritu oris eius omnis uirtus eorum. Ac ire! um:Ipfe di/’nbsp;xit,amp; fafta funtjinandauit, amp; creata funt. Confiât autem Deum onvnbsp;Co/oj?. I. niacondidifleperfiliumfuum. Omnia per ipfum,inquit Pau!us,ôd

in ipfo condita funt,amp; ipfe eft ante omnia. Omnia confiftunt per ip/ fum.Et ad Heb. Per filium,quem pofuit heredem omniû, per quernnbsp;èi. fecula fecit. Quare, cum fpiritus fandus doceat alias mundum eftc

’ conditum per filium,alias per Verbum Dei,pcrfpicue fignificat,fili urn Dei, fecundam in diuina natura uere perfefubfiftentempcrfo/

' nam,re(fte uocari VERB VJM Dei. Qu id autem poftet loannes u/ tilius, ac faluti Ecclefiæ magis neceftarium inftituiife, q? defcriberenbsp;V E R B V M, feu Filium Dei, lefum Chriftum D O MIN V' Mnbsp;noftrum,amp; docere redam ac fynceram in ipfum fidem';’ Nam, qui renbsp;de de Chrifto fentit,ÔC uere in ipfum credit,is omnem habet falutemnbsp;amp; foelicitatem,etiamfi morte obruatur.Rurfus, qui male de ipfo fen/nbsp;tit,aut non uere in ipfum créditais totus eft infœlix amp; damnatus, eti/nbsp;amfi aliquandiu omnium huius mundi rerum pociatur.ChriftuS emnbsp;is eft,in qi’o complacitum eft patri, quemadmodum Paulus ait, om/nbsp;’• fiçm plenitudinem inhabitare. Et iterum ait Paulus, In i 11 o funt om/nbsp;Cob/?, t.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;thefauri fapientiæ amp; fcientiæ reconditi. Ac mox:In il Jo inhabitat

OÎS plenitudo deitatis corporaliter. Hue accedit, q? nemo poftit De/ urn aul uidere aut cognofeere, nifi in Chrifto amp; per Chriftum. Ne/nbsp;mo,inquit Ioannes,uidit Deum unq,unigenitus filius, qui eft in ft/nbsp;'nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nupatriSjipfeenarrauit. Et alias. Nemo nouitpatrem, nifi filius, amp;

cuicun«^ uoluerit filius reuelare. Quæ igitur poITet eflTe aut uera co/ gnitio Dei, ubi Chriftus non rede cognofeitur, aut quæ poftet eflTenbsp;'üerafoelicitas,ubi Chriftus,tantus thelaurus,non rede per fidein ac/nbsp;cipiturCNouit amp; Satan, quantum fitum fit in uera cognitione Chri/nbsp;fti,8d reda fide in Chriftum.Quare,cum ipfe itaabiedus fit,ut nul/nbsp;lam amplius confequatur fcelicitatem,omnem mouet, ut dici fo!et,lanbsp;pidem,quo aut Chriftum obfcuret,aut totu hominibus auferar.Itacpnbsp;nunc excitât tyrannos,qui crudeliter perfequantur Chriftum, amp; ere/nbsp;. dentes in ipfum, qt grauitate perfecutionis abfterreac homines a' ft/nbsp;dein

HOHILIAE lOANNiS BRENTii. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;7

de in Chrifi;um,nunc excitât Epicurgos, ueræ pietatis contemptores j amp; deriforeSjüt horum exemplo pios a' Chrifto abducat, nunc excitâtnbsp;Bgreticös,qui prætextu diuine fcripturæ falfa de Chrifto doceant, utnbsp;quos non poteft nee crudelitate tyrannorumanec exemplo impiorumnbsp;a' Chrifto auellere,eos per impiam dotftrinam,pietatis prætextu prónbsp;poritam,d Chrifto in pernitiem feducat.Nam quod àd perfonâ Chrinbsp;fti attinetjChriftus uerus eft Deus, amp; uerus homo, Quod ad offici/nbsp;urn eius attinet,paffus eft mortem propter peccatà noftra, amp; refurrexnbsp;it propter iuftificationem noftri, Satan igitur nihil intentatumreli/nbsp;quit. Alios eniin fubornauit, qui pugnarentcum diuinitate Chrifti»nbsp;ac negarent ipfum uerum efte Deum, eiufdem cum patre amp;fpiritunbsp;fandto elTentiæ, Alios fubornauit, qui pugnarent cum humanitate z/nbsp;ius, acnegarent ipfum uerum efTe hominem. Alios fubornauit, quinbsp;pugnarent cum officio eius, tribuerent remifTioncm peccatorum,nbsp;non tantum morti Chrifti,fed etiam meritis humang iuftitiæ.Breui/nbsp;ter, Satan potuit femper amp; adhuc poteft multas myriades fitfticioRsnbsp;deorum, Si omnem impiam dodrinam de dqs Si religione eorum,nbsp;in hoc rniindo ferre. Solum hunclefum Chriftum, Si folum Euan/nbsp;gelion eius nunquam potuit æquo animo ferre, Itaque quafcuivnbsp;que machinas excogitate potuit, eas, ad expugnandam Si extin/nbsp;guendam ueram Chrifti cognitionem admouit, Nee hoc incogni/nbsp;turn fuit fpiritui fanlt;fto,Prædixit igitur ab initio orbis terrarum, Sa/nbsp;tanam in Chriftum grafTatururri, ut moneret pios, ne fæuitia Satanænbsp;exterriti,aut Chriftum non rcquirerenc,aiit à Chriftodeficcrent. Adnbsp;ferpentem enim,nomine Satanæ,dicitur,Ipfüm fernen mulieris, quinbsp;eft Chriftus,côteret caput tuum,5i tu infidiaberis calcaneo eius, hocnbsp;eft i Chriftus omnem tuam potentiam Si dominationem opprimer,nbsp;tu äutem uidffim fæuieà in ipfum,8i membra eius,omnibus,quibusnbsp;potes, adüérfis.în Pfalmo,Chriftus uocatur, lapis ab ædificatoribusnbsp;reprobatus. In Efaia uocatur lapis oftenfionis,Si petrafcandali. Sy/nbsp;meoil dicit eum pofitum efte in figrium,cui contradicitur. Hoc fpiri/nbsp;tus fan Ct us idcirco de Chrifto prgdixit tit prgmoneret pios, quo ca/nbsp;uerent,ne uel rriultitudine,uel pötentia,üel fäpientia fatellitum Sata/nbsp;næ Si aduerfariorum Chrifti, a uera Chrifti cognitions Si percipi/nbsp;enda Si retinenda abduci fe finant, Quare,quanto magis fæuit Satannbsp;aduerfus Chriftum, tanto diligentius uera Chrifti dodrina cognof/nbsp;cenda,Si conftantius tuenda eft,Quid autem uere dé Chrifto fentiennbsp;dum Si cr ederidum fit, hoc perfpicue docet loanries in EuSgelio fuo,nbsp;Reuertamur igitur àd inftitutum noftrum, Si cum audiuerimus, denbsp;quo uerbo loquatur Ioannes,cum ait,In prindpio erat V E R B V Mnbsp;(loquitur enim de V E R B O Dei,de Filio Dei,de diuina natura le

IN CAPVT t EVANG. lOANNiS;

fu Chrifti Domini noftri 3 audiamus nunc, quid de illo V B R B O concionetur,Natura autem fert,ut de re quadam exade,amp; ordine donbsp;âurijprimum omnium explicent^ q? fit^deinde, quid fir,poftremo,nbsp;quid agat,aut quod fit officium eius.In explicatione igitur VERBInbsp;loannes hunc naturalem ordinem obferuat, amp; initio concionatur denbsp;V E R B O, q? rtof*nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fiditia,aut cogitatio tranfiens, fed res ue/

ra,per feCquan^ non a' fe)fubfiftens,amp; ingternum permanens. Ver bumlt;inquiens) E R A T in principio,hoc eft,Erat ab æterno,ante^nbsp;quam quicc^ effet aut faâum aut creatum, Filius enim Dei, quem dinbsp;ximus hoc Icco uocari V E R B , non tune primum ccepit effe,nbsp;cum affumpfic hominem ck Maria uirgine, queraadmodum Cerin^nbsp;thus Sc Ebion blafphemarunt. Affumpfit quidem ex Maria uirginenbsp;hominem amp; ccepit tune homo effe, fed non coepit effe Filius Dei. A/nbsp;men dico uobis,inquit,anteq Abraham nafceretur,egofum.Etapudnbsp;Michgam.Egrcffus eius ab initio,a' diebus æternitatis. Deinde,fili/nbsp;US Dei,nec fa(ftus,ncc oeatus eft,ante alias creaturas, ut fuerit aiiquänbsp;dOjCum non effet,queadmodum Amana impietas infanqt. EgoCinxnbsp;qüit)5lt; pater unum fumus, Vnum uidelicet, non uoluntate tantum»nbsp;quemadmodum credentes in Chrifto unum funt, nec potentia tan^nbsp;tum,fed etiam natura amp; effentia. Nec^ enim poffet effe uera uoluntanbsp;tis potentiæ unitas, nifi etiam effet naturæ ac effentiæ unitas. Etnbsp;ad Heb. Filius eft fpleudor glôriæ Dei » amp; effigies fubftantiæ eius.nbsp;Deus autem ab æterno extitit, fuifje amp; fplenduit. Quare neceffe eftnbsp;fulgorem fplendorem eius, qui eft filius ipfius, ab æterno fuiffe.nbsp;Nunquid ergo filius Dei a feipfo,eft,quia eft ab æterno, nec falt;ftus,nbsp;nec creatus; Nequacp. Ab æterno quidem eft, fed Genitus a‘ Deo panbsp;tre fuo.Fi’ius meus,inquit,es tu,ego hodie genui te.Cum autem hicnbsp;Deus ipfe ioquatur, quid coram iplo eft H O DIE, n if i ab æierno'.nbsp;Nam cum coram Deo,omnia præterita,præfentia 8c futura, uixfintnbsp;unum unius horulæ pundum, perfpicuum eft æternitatem effe hodinbsp;ernum eius diem,qui ex innumeris conftac pundtis. Non folü autemnbsp;Genitus,fed etiam Vnigenitus filius uocatur. Vidimus,inquitloannbsp;nesigloriam eius,gloriam tan^ unigeniti a patre.Et iterum: Sic Denbsp;US dilexit mundum,ut filium fuum unigenitum daret.Porro,cum aunbsp;dimus,fihum a Deo patre genitum effe, nihil hic carnale, nihil hu/nbsp;mana ratione comprehenfibile imaginandum eft.Quod enim in hacnbsp;fit genitura cognofei quidem poteft è feriptura per fidem,quid geninbsp;tum fit,nimirüm,filius a' patre, Sed quo modo hic filius genitus fit,nbsp;hoc demu eft in huius mundi tenebris inenarrabile. An non amp;(. fplennbsp;dor dicitur gigni a folc,amp; tarnen id fit fine ullius mulicris aut obfte/nbsp;tricis ope, quanto magis Deus ipfe gignere potuit filium fine ullonbsp;aduenticio

HOMTLIAE IOANNIS nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;»

aduennao auxilio^Abqciamus igiïur carnaks coguâtiôrtes jSf êrèda mus fimpliciter uerbis Sandi fpïntus, qui in fcriptura docct^ fiJiumnbsp;Dei genitum eiïe a Deo patre fuo inæternum. Nee necefle eiï, ut idnbsp;in hoemundó bümana ratione compfehendamüs j fed necciTe eft ucnbsp;crèdamusjtunccomprehèrtfuriicum hoe mortale iridüerit imtnortalinbsp;tatem,etuiderimüs cum facie ad faciem.Habes de VER B fit»nbsp;audiamus nunc,quid fïuEt V E R B V M, inquitjerat apud Deum,nbsp;Vnus quidém tantütn eft Deus, una tantum eft diuina natura amp; ëC*nbsp;fentia,quemadmodum pauloante diximus, Sed in hac una Dei natu/nbsp;ra, tres fünt pérfonæ,fuis inter fépropriétatibijs diftindæ, Pater,£i**nbsp;lius amp; fpiritus fartólits. V’ erbum igitur, qui eft fil ins Dci,noh eft cânbsp;pcrfona,quæ dicitur pater,rtec eft eâ përfona quæ dîcitur fpiritus fannbsp;étus,Sed eratjinquit, A P V D Dëum, hoc eft, Verbum ëft uere nànbsp;tura fubfiftens,fcu perfonàdiftinâàa patreÔd fpiritu fancto* Hicaünbsp;tem obferua mihi, êp egregie occurrat fcriptüra humanæ feu cogita/nbsp;tioni feu curiofitati» Nam, cum Humana ratio egreditur cogitationcnbsp;luâ extra hune mundum,non reperit,nifi maximas tenebras^ fummanbsp;catiginèm amp;obfcuritatê, adeoCß prorfus nihil inuenit, qüod animonbsp;concipêre queat. Admiratur ergo uehementifTime, cum dicitur, fili/nbsp;uiti Dei fuilTeantc conditum mundum ab æterno, ubitarnen, amp;aznbsp;pud quem fuericNondum erat cœlum nondum erat terra. Vbi erznbsp;go erat fedès filrj DèiCubi fcabellum pedum eius C” Hic refpondet loznbsp;annes:Filiüs Dei eràtapud Deum. Quid amplius quacris'7qiiid am/nbsp;plius defidéràs Quantum ad humanam qiiidem tàtfôheni attjnetlt;nbsp;tune ante hune mundüm conditum extra eum j non cogitantur niftnbsp;tenebræ amp; caligo. Quantum autemattinetad Deum patrem fpirinbsp;turn fanÄurriiCcrtenön eft,nifi lux longeomniûni clâriftimà amp;jfplennbsp;didifTima.Cum igîtür dicitur, Filius erat apüd Deum j qüæfo te,ubinbsp;amp; apud quem potuiifct aùt commodius aut horioràtiusj aut illuftriznbsp;us eftcÆràc enim apüd Deum, uideliéet 4 patrem fpiritû fancftüm;nbsp;Cœlum qüidern^qüod oculis patët, egregium amp; admirabile eft pdi/nbsp;ficium. Séd quid obfecró ëft ad Deum patrem etfpifitüm fandunr?nbsp;profetfto mille myriades Ccelorüm,non funt tanti, üt poflenc ulla rinbsp;tione cum imrüertfa,imperfcrutabili; amp; longe omnium darifiimâ panbsp;tris fpiritus fanfft rriaièfiàte tëquari, Cum igitüf fdius Dei füericnbsp;ante mundum conditum apüd Deüm patrem Öd fpifitum famftumnbsp;non eft fentiendum ipfum füiffë irt tenébris j Séd in longe maiori ödnbsp;clariori luce ac maieftate »nbsp;nbsp;nbsp;fi poffîbilê fuiftét, innümëros abfquc

hoc,cceios Sd foies,in quibüs Habitaret, creâtos efte; At enim dices, ad maieftatem pertinet,ut lace doniirteris,8d multOS Habeas feruos,acnbsp;miniftros, Quam igitur maiéftatem habuic fiiiüs Déi ante mundumnbsp;B q

» ÏM 6APVT I. EVANG. lOANNiS.

cbri(3itóm,cum nondum creaca €rant,cœkim amp; terra,m quibùsdomi narec,neccreati erant Angelt amp; homines,miniftri ac ferui Dei C Hienbsp;confidera mihi Jonge aliam efTe rationem diuinæ,^ humanæ maiegt;nbsp;ftatis.Muknüdo enim fcruorum,eifi uidetur effeterreni régis maionbsp;ftaSjtamen fi probe rem perfpicias, magis cft'argumentum humanænbsp;imbedllitaris ôiindigentiæ potentiæ s amp;abundantis maieftatis;nbsp;Rfg/rf mtfie» I\Jam,{i terrcnus rexuera maieftate præditus effet, tunc ad tuendumnbsp;wwérnon^nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fuum,poffet omnes uires è feipfo petcre, nec indigeret mini

ftorio amp;Î adiutorio feruorum.Nunc,quia neceffe habet aliunde uires petcre,amp; feruorum auxilio uti, perfpicuum argumentum eft imbecilnbsp;litatis Si impotentias perfonæ eins, èi. manifeite âpparet cum non eC*nbsp;fc uera maieftate præditum.Deus autem fibi ipfi fufti'eit, omnia a fenbsp;jpfo peterc poteft, riec ullius alterius rei coiifilio uel auxilio indiget.nbsp;Crtauit quidem angelos,a'eauit homines, creauit coclum Si terram jnbsp;non horum opera Si minifterium fibi neceffarià effent, Sed quianbsp;bonus Si Clemens eft,creauit ca,ut eft ent res^qUg bonitate. Si clemennbsp;tia fuafruerentur, ex quibus etiam nihil maieftatisacceffit Deo, fednbsp;potius a Deo aliquid maieftatis acceffit ipfis, Quare, etfi nec angelinbsp;nec homines fuerunt ab æterno, tarnen filius D,ei quia Si ipfe Deusnbsp;cft,quemadmodum mox fequitur,Si erat apud Deum, pattern Si fpinbsp;ritum faneftum, femper fuit in fumma Si longe omnium excellentif/nbsp;firina maieftate. Nam,quod de itnperrj latitudine dicitur^ obfecronbsp;exiftimas ne ccelum Si terram tanti effe, ut habeant coram diuina manbsp;ieftatequandam latitudinis fpeciemC Pueri ex Mathematis docentwrnbsp;hanc terram fi conferatur coelo, uix punefti rationem habere. Quamnbsp;igitur rationem habcrent coelum Si tcrra,fi conferantur tante, tamCpnbsp;immenfg Si imperfa'Utabili Dei maieftaticEt quidobfecro lanus,qdnbsp;amplius,quid augtiftius ipfa dei maieftatc,quam nee coclum, necccenbsp;li cccloi urn capiuntjCogitari poteft C Sentiendum igitur eft,filiû Deinbsp;fatis latum habuiffe imperium,cum fuit in ærerna lua maieftate. Sednbsp;hec mvfteria magis admirari poffumus,tp explicare. Quare rcuerte*nbsp;jwur ad noftrum inftitutum. Quid ergo dicemusç’ Num quia Ver?nbsp;bum feu filius Dei eft alia perfona a patre Si fpiritu fanefto iion eftnbsp;uerus Deusç'Abfit hacc impietas. Sequitur enim: Et Deus erat Ver/nbsp;bum.Filius Dei non folum erat apud Deum, alia perfona a patre Sinbsp;fpiritu fandOjSed etiam erat Deus ipfe, imo idcirco Deus eft, quianbsp;di una è tribus perfonis quæ funt in una diuina natura. Quid au/nbsp;tern poteft de diuina Chrifti Domini noftri natura manifeftius dici^nbsp;V E RB V MCinquit)erat Deus.Quod fi nullum aliud præter hoenbsp;extaretteftimonium in fcriptura,dediuina naturafilfjDei,tarnennbsp;hoc unum pr^ponderat omnibus humanis comentis^ Nunc,hoctan/nbsp;to maio/

HOMitlAÉ ÎÔANNîS BRENTü:

to maioris eft pondcris* quanto plürâ alia teftimonia fcriptura? âCüé/ dunt. Verbum cnim» quod eft filiuâ Deijrtô folum uoeatur DE VSjnbsp;fed etiam EST natura uerus ab éterrtO Deus, confubftantialis deo pinbsp;tri fuo,quemadmodum fi Deus propofito noftro feueat,paulo poftnbsp;in alia Homilia copiofe dcmôûftrabimuS.

Cætcrum,ne quis putet eum fie cfTe patri cÔfubftantiaicm, ut nort effet diftinda perfona a' pâtre amp; fpiritu fando,repetît Ioannes,qiiodnbsp;prius dixerat.Hoc,inquienS, erât in prineipio apud Deû.Nâ çj? filigt;nbsp;us DeijUcrus cft Deus,non impedit,q minus fit diftinda perfona,a'nbsp;pâtre amp; fpiritu fando.Quod autem eft diftinda perfona, nort impe/nbsp;dit,quo minus fit uerus Deus. Simul enim eft amp; uerus DeUs 8^ aliinbsp;perfona a' pâtre amp; fpiritu fando,üt ücner^rnur.urtum Déum, quemnbsp;admodum rede habet Symbolutn Athanafianum,in trinitate,Ôi iriznbsp;nitatem in unitate,neq^ confunderttes perfonas,nc(::p fub'ftantiam feznbsp;parantes. Hanc fententiam de diuina natura ôd perfona Chriftifiln

lores noftri,quemadmodum publica eorum feripta teftantur. Ac Ope rgprecium eft uidere,quanto labore, quantis periculis,quantis difïïznbsp;cultatibus, quantis cruciatibus conftiterit eos, utueram fpiritus fanznbsp;di fententiam amp; dodrinam de lefu Chrifto Domino noftro tuerenznbsp;tur,8c Ecclefig poft feprædicandam relinquerent.Nam,ut nihil intenbsp;rim dicam,quid prophetis, de Chrifto prgdicantibus acciderit, de

ueftri, 8^ occiderunt cos, qui prænunciabant de aduentu iufti illiusc* confideremus primum,quanto furore ludgi graftati fint in Chriftumnbsp;ipfum,q) ut ucre,ita ingenue prædicauerit fe efte Deum. Quereznbsp;bant eum,inquit loanneS, !nterficere,quia non folum foluiffet Sabbanbsp;tum,fed amp; patrem fuum dixiflet DeUm, äqualem fe facieris Deo. Etnbsp;iterum:Lapidamus ie,inquiuntj q? cum homo fis,facis teipfum Deznbsp;um, Äcrurfus:Nos legem habemus,ôif fecundüm legem noftram denbsp;bet mori,quia filium Dei fe fecit. Jtac^ conftitit Chriftum ipfum fannbsp;guine amp; uita fua, ut hanc de diuina fua natura dodrinam Ecclefig fii^nbsp;traderet. Deinde, quantum perfecütionis crudelitatis fuftinucrintnbsp;tarn a ludeis,^ a' gentibus hi, qui initio üulgati Euangelq poft Pennbsp;tecoften , prædicauerunt, amp; confeffi funt, lelum Chriftum efte uef^nbsp;Deum amp; feruatorem noftrum, martifeftius eft,nbsp;nbsp;ut hoc loco pluriz

bus recitari debeat.Nam,ut non commemorem uinatla,direptiones bonorum,prófcriptiones,amp; exilia,quot, obfecro,8lt;f apoftoli,amp; aponbsp;ftolorum difeipuli crudeliftime occifi, amp; trucidati fünt, hoc tantumnbsp;nomine, q? publiceconfiterenturomnes deos Gentium eftedæmoznbsp;nia, folum autem lefum Chriftum efte uerum Deum, Se feruatorem

IN CAPVT I. EVANG. lOANNlS.

noftrutn.Bt hcc paHi funt pr| à ludæis amp; gentibus, qui nbsp;nbsp;profcflb

rant hoftes Chrifti.Quancas autem tulerint afflidiones ab r}s,qui uo lébant uideri cuïcores Chrifti, ramen impia de Chrifto docebant,nbsp;Uix in pauca conferri poteft»Nam,ut Uera dodrina fides de diuinanbsp;natura Chrifii in Ecclefia conferuaretur,nece(Te habuit hie nofter lo^*nbsp;annes Apoftolus fufeipere laborem fcribendi fui Euangelij, quo pa/nbsp;lam confirmaretjCbriftum uerum effeDeum.Secuti funt poftea mulnbsp;ti fandiffimi SC dodiffîmi uiri, qui propter improbitatem hæretko

¦ nbsp;nbsp;rum coadi fuerunt,mâximo omnium rerom fuarum per iculo, diuini

tatem Chrifti,tum Uocc,Cum fcriptis publice tueri. His deinde accef/ fit Concilium Niegnum, in quo non folum fandi patres, uerumeti/nbsp;am pius Imperator Conftàntinus, fummus ac præcipuus totius orbisnbsp;Monarcha,non parum rudauerunt.j utuera dodrinadediuinitatenbsp;Chrifti,iuxia facram fcripturam, acfententiam fpiritus fandi confernbsp;Airiani. uaretur. Poft hoc Concilium,exorti funt Ariani, maxima coram hocnbsp;mundo autoritäre,multitudine Sd potentia, qui cum docebant Chri/nbsp;ftum non efte uerum ab æterno Deum,multo crudelius tarn in Afia»nbsp;in Africa perfequebantur eos, qui rede de diuina natura Chriftinbsp;fentiebant,^ quondam ludæi amp; Gentes perfecuti fuerant. In quibusnbsp;perfecutionibus,non uiri tantum,non mulieres tantum, fed Sgt;C puerinbsp;acpueUæ,uindicaueruntdiuinam maieftatem Chrifti, perpetiendisnbsp;cxheredationibus,carceribus,ungulis,exilqs,eculeis,necuulgaribusnbsp;tantum,uerumetiam recens excogitatis, ijsep crudeliffimisfupplicionbsp;rum ac mortis generibus.lbi turn audqfles, etiam pueros inter tormenbsp;ta fortiter confitentes amp; clamantes, Chriftianus fum, Chriftum^ue/nbsp;rum Deum credo âdoro,De qua re,quia copiofefcribunt Ecclefia/nbsp;Vidf hifleriänbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;hiftoria*,8lt; nos ad huius concicnis finem properamus,non eri

proIixiores,Nam,qgt; maiores noftri tanto labore, ac etiam fecutioevan ianguine fuoucrä dodrinâ de diuina natura Chrifti aduerfus impianbsp;daiotuvi. dogmata defenderint,ac nobis earn fynceram, amp; perfpicue explicatânbsp;' poli fe reliquerint,idem plane eft, quod Chriftus ait. Alrj laboraue/nbsp;Joatmif ?. runt, 2lt; uos in labores eorum introrjftis. Quare fufeipiamusnbsp;hanc dodrinam grato animo,nbsp;nbsp;obfequamur uocationi

Chrifti, ut amp; bénéfices eius fruamur, qui eft u/ na‘ cum patre amp; fpiritu fando DEVS benenbsp;didus in fecula Amen^

HOMILIA lit

LAV/

HOtólLlAE IOÄNNIS ffRENtn.

ÂVDAanimàmcaDOMINVMi’ inquit Pfalmus, laudabo DOMIN VM

fufcepit defcribendam maieftatem D MINI noftri lefu Chrifti, SC nos minenbsp;in explicända hac dèfcripti'one toti uerfa/

um noflrunl, laudemils DO MIN V Min uitanoftra, ilîurtremus pro uirili noftra gloriam nomiiiis Chrifti èc dicàmus paulo copio/nbsp;fius de diuina eius natura,ut uel aliquo modo, quanta fit maieftasnbsp;lus cognofcatur.Non eget ipfe humanis laudibusjed nos egemus cOnbsp;gnttione eius.Hgc,inquit,eft uita gterna, ut cognofeant te folüm ue/nbsp;rum Deum,amp; quem mififti lefum Ghriftum.Fieri enim non poteft^nbsp;ut qui ignorât lefum Chriftum filium Dei habeat ueram eterni DOnbsp;MINI Dei noftri notitiam, amp; péricülofiffïme ac extreme errat, quinbsp;fibi abf(^ uera lefu Chrifti cognitionc * iuftitiam ac falutem pollice/nbsp;tur. Dicenius igitur quædam de diuinitate Chrifti, ôi patcfaciemus,nbsp;quantum quidem ipfe nobis dementer donauerit, gloriam eius, utnbsp;fplendore eius illuftrati,cœlefti fcelicitatefruamur, Sed ne in expofinbsp;tione maieftatis filij Dei, uideamur patrem Si fpiritum fartlt;ftüm hoznbsp;note diuinitâtis cxcluderejfic de lefu Chrifto filio Dei dicemus,üt e/nbsp;tiam diuinitatem aliaRî duarum perfonant, patris amp; fpiritus fancli tenbsp;ftimonfjs faerg feripturg^, quantum ad noftrum propofitum fan's uidenbsp;bitur,oftêdamus.Etfi em nihil certius eft^^ q? una tantum fît diuinanbsp;natura,reu unus tantum uerus ac æternüs Deus.ÂudiCinquit)Ifrael,nbsp;DOMIN VS Deus uefter^Deus V N V S eft.Et iierum:Nunquidnbsp;non ego DOMIN VS,amp; non eft ultra Deus abft^ me, Deus iuftus 'nbsp;amp; faluans,non eft prêter me^ tarnen nihil etiam certius,nihil firmiusnbsp;eft,nbsp;nbsp;nbsp;cp in hac una diuina natura fint tres diftinftg fubftantie, quas

nos peribnas uocamus, Magng autem infeitig 8C impietatis accufant nos ludei amp; Saraceni, q» credamus amp; confiteamur tres perfonas in uznbsp;na diuina natura,ac uociferantur nos colere tres deos, Quod fi diferznbsp;te exponimus,nos unum tantum Deum colere, fatis mirari non pofznbsp;funtjduömodo fibi hæc conueniant, qi affirmemus tres diftintftas efnbsp;fe perfonas,8d unum tantum Deum» Sed quid ad nos iftorum uanifznbsp;fimorum amp; imprjflimorum hominum clamores amp; ftupores‘:^Gum cznbsp;nim fint a Deo propter impietatem abiesfti^ non eft mirum, cp nihilnbsp;rerum diuinarum aut probe cognofcant,aut retfte cognofeer e queanunbsp;Nos non laboramus,uthoc imperfcrutabilc myfterium humano cap

IN CÄPVT K EVANC?. lOANNÎSî

tu intclligamus, fed ut quod fpin'tus fanclus in facra fcriptura tradit, obedieoter credamus.Perquirendum cnim nobis eft,quid de diuinanbsp;natura credendum,non quomodo in bac quidein mortali uita,humanbsp;na ratione comprehendendum fit.Manifeftum autem eft,qj facra fcrinbsp;ptura docpatjUnam quidem tâtum effe diuinam naturam. Sed in bacnbsp;una natura proponat très pcrfonas proprietatibus fuis inter fe diftin/nbsp;â:as,patremuidelicet,acfilium amp;fpiritumfanôlum. Audiamus igi/nbsp;tur teftimonia fcripturc quibus bæ tres perfone in una diuina natu/nbsp;rarecenfentur, adorandgproponuntur» Apud Matthcum capitcnbsp;tertiojin baptifmo Chrifti,auditur uox è coelis de Chrido: Hic eft finbsp;lius meus dilcdus.Habes hoc loco duas perfonas, Patrem, qui maninbsp;feftatur uoce:Et filium»ad quem fit uox patris. Additur autem amp; ter/nbsp;tia perfona,Spiritus fandus.Is enim, aperto coelo defcendit tan^ conbsp;lumba amp; uenit fuper Chriftum» In Euangelio loannis capite quintonbsp;dtcit Chriftus:Pater diligit filium, amp; omnia demonftrat ei,qug ipfenbsp;facit.Habes hicduaspcrlonas,pacrem filium, Sed amp; tertia perfo/nbsp;na alias commemoratur apudEuangeliftas, cum faciunt mentionemnbsp;peccati in fpiritum fandtum.In eodem Euangelio capite decimoquarnbsp;tOjParacletus illefinquit Chriftus^qui eft Ipiritus fanlt;fius,quê mit/nbsp;tet pater nomine meo,ille uos docebit omnia. Recenfentur amp; hoc lo/nbsp;lo tres perfong, Pater qui mittit, Filius,qui loquitur,^ cuius nomi/nbsp;ne mittitur, amp; Spiritus fancftus,qui mittitur» Apud Matthæum cap.nbsp;uliim.Baptifantes eos,inquit, in nomine patris amp; filrj ôd fpiritus fannbsp;ôi.Quid de tribus perfonis poffet magis perfpicue diciC Reliquumnbsp;igitur nunc eft, ut oftendamus unamquamcp harum trium perîbn? •nbsp;rum,eire natura fua uerum ac gternum Deum, hoc eft, unum tantumnbsp;elfe uerum amp; ^ternum Deum. Ac de pâtre quidem q? fit uerus amp; æ/nbsp;prftfrDfi». ternus Deus,nulla ncc eft dubitatio,nec controucrfia. Hec eft uita g/nbsp;terna,Cinquit Chriftus)ut cognofcant tefolum ueR2 Deum,amp; quemnbsp;mififti lefum Chriftum. Et Paulus, Benediâus,inquit, Deus amp; pa/nbsp;ter Domini noftri lefuChrifti,qui eft pater mifcricordiarum,ÔC Denbsp;us omnis confolationis. Et in Adis apoftolicis, capite tertio ait Pe/nbsp;trus:Deus Abraham amp; Ifaac amp; lacob, Deus patrum noftrorum gio/nbsp;rificauit filium fuum lefum,quem uos tradidiftis. Sed quid opus eftnbsp;FflijK Dfu* manifefta, ÔC ab omnibus qui modo non negant eftc diuinam

' naturam,conce(ra,follicitc teftimonia fcripturg commcmorare.De fi lio autem Dei,qui eft lefus Ghriftus DOMIN VS nofter, q? fit ue/nbsp;rus ab gterno Deus, amp; oi^oovcrios, hoc eft, coelTentialis cum Deo patrcnbsp;fuo,magng olim fuerunt amp; adhuc funt inter hoies cotroucrfie. Satannbsp;cm uidet hunc eu eire,qui contcrat ipfi caput fuû,et qui feruet oês erenbsp;dentes in eum,ad perpétua uitâ. Quare toius in hoc ftudium incunvnbsp;bit,ut

ÖOMItlAE lOÀNNlS EkEî^tÛ.' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;‘,‘s

tgt;rt,iïtrtiaie{tâtem enisïiütprorfusaboculis höminum abfcohâat^aüt ôbfcüret, quo Chriftus uel îgnôratus,uel corrupte ac in'tiofe agni'tusnbsp;nullam afferat hoitiïnibus fâlutem» Diligenter igiiur cOnfidcrandânbsp;funt teftimonïàforipturæ quibus uera èi. æterna diuinitâsfilij Dcînbsp;probatur.PrihdpiO manifeftum eft, q? fpiritus fandus in fàcra fcriznbsp;ptura tribtiat filio,fcu Chriftô Dötnino noftro homen Dei, In Euan/nbsp;gelio loannis cap.uicefimo ait Thomas ad Chriftüm, Dominns mcznbsp;us amp; Deus meus.Et in àdis Apoftolicis capite uicefimo.Spiritus farinbsp;Ctus,inquit Paulus^pofuituos epifcopos ad regendâ EccIeGam DEIinbsp;quam acquifiüit fariguihefuo. Vides pcrfpicüe Ghriftüm uocari Denbsp;um. Ac iterum, Paulus ad Romanos fcribens. Ex quibus, inquit,cftnbsp;Chriftus,quantum ad carnem arn'net, qui eft in omnibus Dcus benenbsp;dictus in fecula Amen.Ec in Epiftoîà âd Hebræos capite primo, Adnbsp;filium dicit:Thronus tüus, DcUs in fecülum feculi, ujrga relt;ftitudigt;nbsp;nis, uirga regni tut Accedit his Sô Joannes iri prima Epiftola capitenbsp;quinto.SumuSjinquiêSjih Uero,in filio eiüs lefu Chrifto.Hic eft ueznbsp;hïs Dciis,amp;: uita gterna,Sed quidc’Num hæcteftimohia impqs ita fànbsp;tisfâciüntjUt ipfi tribuant Chrifto honorera diuinitatis C Non eftnbsp;nobis nuncfermo de ijs impqs, qui aut uniuerfam facram fcripturamnbsp;damnant,aut etfi agnofcunt autoritatem propheticoxxim, non tarnennbsp;agnofcunt autoritatem Apoftolicorum fcriptorum, quales funt luznbsp;dei.Nec fermo nobis eft de imprjs Mahumetanis qüi abietftis proznbsp;pheticis amp; Apoftolicis fcriptis commend fünt nouura genus religionbsp;nis,aut potius impietatis.Sed de his loquinlur qui dicunt fe agnofceznbsp;re Prophetica 8^ Apoftolica fcripta j amp; tarnen negant diuinitateninbsp;Chrifti.Hi funt Ariomanitæ j autores quondam maximarum türbaz Ariomautinbsp;rum in Ecclefia. Quo hominum genere nullum un^ maiorem intuznbsp;lit cladem Ecclefif Chrifti. Ex his ord funt Mahumetani ; qui qu^mnbsp;graues fint non tantum Ecclefiæ,uerumetiam toti orbi tcrrarum,maznbsp;nifcftius eft,qU(Im quod hoc loco commemorari debeät, Arioraaniznbsp;tæ igitur, tribüebant quidem amp; ipfi norhen Dei Chrifto, Sed diceznbsp;baut nuncupationem magis efte,^ naturam amp; ucritatem Dei, Ariusnbsp;aucor huius impietads,in ea Epiftola,quam fcribit ad Eufebium, di/nbsp;cit Chriftum extitiffe îrjgt;cnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ty 7r§à «twiai', hoc eft, ante tempora amp; orfonYw».

ante fecula.Et quidem addic de Chrifto,7rA«g)M9ièf nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;hoc eft;

plenus Deus unigenitus. Quid magis pie dici uidetur nbsp;nbsp;Et taz

mcrt impius Sycophanta hoc unum agit ; ut tribtlendo Chrifto nomen, auferat ab eo rem, naairam amp; ueritatem diuinitatis. Diznbsp;cit CHRIST VM fuiffe quidem ante fecula, non autem abajznbsp;terne a'Deo patrcfuo ex fubftantia feu eftentia eius genituni^ Sed

IM CAPVT t EVANG. IOAN NI Si poRcpàliqiiandonon fuerit créâtum. Dicit turn nuncupari quidenlnbsp;Deum^fcd non efle ab eteriio ucrum Deiim, patri fuo cocnentialem.nbsp;Oftèndemüs igitur nunc, q? Chrifto non tribiiatiir tântum nomennbsp;Dei,fed etiam res ipfa jhoc eft, natura amp; ueritas diuinitatis.In Genegt;nbsp;fi capite tertio dicitur i Sêmen mulieris conter et caput tuum. Hæc eftnbsp;promiftiodeChriftOj qjfitopprefturuspotentiamSatanæ» Nemonbsp;atitem poteft Satanam opprimerc,nifi Deus.Neccftario igitur fcquinbsp;lur,q) Chriftus non Uocctur tantum Deiis, fed etiam fitreipfa üèrusnbsp;Deus»Et in Gertefi capite uicefimo fecundo Jn fcmine tuo benediccnnbsp;h»r omnes gentcs terræ. Eft amp; hæc promiffio de Chrifto, Si. intel I i/nbsp;genda eft de fpirituali benedi(ftiöne,qucmadmodum interpretanturnbsp;earn fcripta Apoftolica*Benedicere aittem fpiritualibus donis,eft fo-*nbsp;lius Dei Opus» Gum igitur Chriftus altérât fpiritualem benediction'nbsp;nem mârtifeftum eft^cp fit iiêrus DéUs jn Pfalmo odauo omtiia fubnbsp;rjeiuntUr Chrifto» Habérè autem omnia fubieifta eft diuiriä maiefta/nbsp;te prgditum efte. AdorabUnt cum,inquit Pfalmus feptuagefimus prinbsp;rnus,omnes reges, omnes gentes feruient ei. Sed quis adorandus eftnbsp;fpirituali adoratîone,præter folum Deum c Quare cum Pfalmus di/nbsp;cat Chriftum adorandUm,palam prédicat eum efte uerum Deum. Etnbsp;rurfum Pfalmus centefimus nonus ait î Dixit DOMIN VS dominonbsp;meOjfede à' dextris meis. Sedere a dextris Dei j eft æqualis cfTe cumnbsp;Deo maieftatis*Deus autem non tribuit aliéri,iüxta Efaiam^gloriamnbsp;maieftatem fuam* Et tarnen tribuit earn Chrifto. Quare fequiturnbsp;Chnftum uerum efte Deum, unius Si eiufdem cum patre fuo effen/nbsp;tig. Efaias dicit, luftificabit ipfe feruus meus iuftus multos. Gum au/nbsp;tern folus Deus iuftificet,nihilaliud reliquiä eft qudd Chriftus,nbsp;qui iuftificatjuerus fit Deus.Quid multis opUs^Tota facra fcripturanbsp;eo tetidic,id agit jad cum cxitum properat, ut tribuat Chrifto benedinbsp;ctionem3uftificatiohcm,UiUificalionem,falutem, amp; redemptioem,nbsp;quæfuntfolius Dei opera. Htecetfi mallifcfte probant diuinitatemnbsp;Chrifti jSatan tameUiqui eft perpetuus hoftis Chrifti amp; organa Satanbsp;hæ, homines irnpij amp; confcelerati nunep non inueniUnt j quod elu/nbsp;dant, quod cauillentur Si calumnientur. Sicubi cUim fetiptura tefta/nbsp;tur Chriftum ab omnibus gentibus adorandum partim exponuntnbsp;de ciuili adoratiorte^quali Nonarchg huius feculi adorari folent,parnbsp;tim affirmant adoraildum quidem eumiUt plenum Deum, non tamenbsp;efte ipfum natura ab æterno Deum^ Hic eft Ariärtorum furor. Alqnbsp;dicunt,Si ex adoratione probiri poftet diuinitas Chrifti, tunc fca/nbsp;bellum pedum DeiCfentiunt autem ârcàm feU propitiatorium fic di/nbsp;Cl gt;lfei Deus. Scriptum enim eft : Adorate fcabellum pedum eius,nbsp;quoiuam fanctum eft.Et quan^ in hebrgo texiu non fimpliciter dicanbsp;tur : Ado/

HOMTLlAE lOÄt^NlS feRENŸI î. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ÏS-

tur: Adorate fcabelIum,Sed adoratc AD fcabellum,fient ali^si A-^ dorabo Ad templum fanctum tuum in timoré tuo, tamen cum eft fernbsp;mo de adoratione,hebræus text us eadem utitur uerborum fyntaxi, finbsp;ue de adoratione quæ cxbibenda eft foli uèro Deo, fiue de adoratio/-ne, quæ homi'ni exhiberi folet, loquatur, quemadmodum perfpicucnbsp;uides in priori libro Tra^ttÂ^Tro^it'o»' capiteuicefimo nono.Dicit entranbsp;feriptura : Inclinauerunt fe Sif adorauerunt D O MIN V M, amp; regt;gt;nbsp;gern. Vbi iuxta grammaticam legendum eftet: Incuruaueruntfe Doznbsp;minOjSi regi,uel, Adorauerunt ad D O MIN V M, amp; ad regem*nbsp;Quare contendunt ex adoratione non pofte pröbari diuinitatë Chrinbsp;fti. Deinde ficubi facræîitéræ tradunt Chriftum cftcuiuificatorem,nbsp;iuftifteatorem, Si. redemptorem, nugäntur ifti impij Ghriftum hæcnbsp;opera perficere,non ut autorem,fed ut (eruum.non ut natura Deuminbsp;fed ut miniftrum Dei* Nam feriptura uocat etiam Chriftum, feruumnbsp;ac miniftrum Dei. Ecce feruus meus f inquic DOMIN VS per Efai/nbsp;am)fufcipiam eum,complacuit fibi in illo anima mea: Accertum quinbsp;dem eft, qj cum ante conftiterit, Chriftum efte natura ab æterno ueznbsp;rum Deum, tune conftabit etiam, eum uiu ificare amp; iuftificare ut au?nbsp;torem,ac Deum ipfum. Si quis autem negauerit Chriftum efte natu?nbsp;ra Deum, amp;obqciantur ei teftimonia de uiuificatione Slt; iuftificati/nbsp;one, uocifératur nondum fibi fatisfaâum, quippe qgt; 5d prædicationbsp;Euangelfi,amp; aqua baptifmi,amp; Apoftoli,atcp ecclefiaftg dicantur honbsp;mines uiuificare 6e iuftificare, amp;: tamen nihiJ harum eft natura De?nbsp;us.PrçtereajCum recitatur Ghriftum hinc probari uerum efte deum,’nbsp;qgt; feriptura diat, credendum efte in Chriftum. Omnis, inquit, quinbsp;credit in eum,non perit,Sed habet æternam uicam, obijciunt illud ènbsp;pofteriori libro Tnt^xÂiTroi^iyaiy capiteuicefimo: Crédité in D O M Iznbsp;N O Deo ueftro,amp; fecuri eritis,credite prophetis eius, amp; cunefta c?nbsp;ucnient profpera. Vbi iuxtahebræum textum fie legitur : Crédite innbsp;DOMIN VM Deum ueftrum 6lt; firmi eritis j Crédité in propheznbsp;tas,Slt; profpere agetis.Qua cohortacione iubet rex lofaphat Ifraclitasnbsp;non folum in Deum,fed etiam tn prophetas credere. Et tamen ex hoénbsp;probari non poteft,q) prophete fint natura ueri dij. Quomodo ergonbsp;ex fjs locis,que concionantur de habenda fide in Chriftum, probarinbsp;poteftjChriftum efte uerum natura Deum'Z’Hec uidètur qutdem imznbsp;peritis habere quandam fpeciem non omnino falfæ fapientiæ,amp;d apznbsp;parenthumanæration! êi uerononabhorrere,præfertimcumteftiznbsp;monia (acræ feripturæ ab iftis citentur, Sed funt uere ignita,ac ueneznbsp;nata Ôi mortifera tela Satang,qui hoc unum agit,ut maieftatem Chrinbsp;fti in terra obfcuret,aut prorfus è terra tollat. Quare accingamus nosnbsp;gladio fpiritus,quod eft uerbutn Dei, amp; aftumamus feutum fidei,u^

IN CAPVT L EVANG, lOANNiS.

pöffïmus tefiftcrc, amp; tarn igni'ta ac pefiifcra tda Satanæ extinguerè» Perquiramus igi'tur inucftigemus euidentia 8lt; perfpicua teftimo/nbsp;nia, quibus Chriflum efle uerum ac naturalem ab æterno Deum itànbsp;oftendatur ut nullus fiue hominuni fine diabolorum C Si modo fuanbsp;facræ fcripturæ autoritas inuiolata con(titeritgt;quiccp,quod uerifiminbsp;le aut probabile uideatur,contradicere queau Sed ptiuf^ id aggr edinbsp;amur, initio obferuandum eft, qj fcriptura noui teftamenti fit Apocanbsp;H» lypfis.reuelatio, ÔC commentarius ueten's teftamenti, amp; quod in Venbsp;'nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ten teftamento obfcure traditur hoc in Nouo per fpicue explicetùr»

Dixit enim Mofe de Chrifto» Ipfum audite» Chriftus aute lufTit nos audire Apoftolos» Qui uos,inquiens,audit, me audit. Et tcftatur denbsp;apoftolis, q) fpiritus fanâus fit dudfurus ipfos in omnem ueritatem.nbsp;Vaticinatur etiam Efaias de perfpicuitate doârinæ Euangelq in Nonbsp;uoteftamento.Ibunt,inquens,populi multi Sd dicent: V^enite afcen/nbsp;damus ad montem Dei lacob, 8^ docebit nos uias fuas amp; ambulabinbsp;raus in femitis eius,quiade Zion exibit lex, 8d Verbum DOMINInbsp;deHierufalem.Etiterum: Dabo omnes filios tuoS dodos a DOMInbsp;NO* Ac rurfus:Repleta eft terra fcientia Domini,ficutaquamaris o/nbsp;perientis. Et Hieremias : Non docebit ultra uir proximum fuum, Sdnbsp;uir fratrem fuum dicenstCognofce DOMIN VM. Omnes enim conbsp;gnofcent me a minirao eorura uf«^ àd maximû, dicit DOMIN VS;nbsp;Hæc omnia intelligenda funtde perfpicuitate dodrinæ Euangelq,nbsp;quæ extat in libris Noui teftamenti* Nec fieri poteft lit fcripta pro /nbsp;phetica,clare Sc aperte abfq^ fcriptis Apoftolicis,feti Noiii teftaniennbsp;ti intelligas. Chriftus enim,quem Apoftolica fcripta explicant,eft innbsp;terpres Veteris teftamenti. Si credidiftetis,inquit,Mofi,credidifte/nbsp;tis utic^ mihijDe me enim ille fcripfit.Et iterum:Necefle fuit impienbsp;ri oîa qug fcripta funt in lege Mofi amp; prophetis amp; pfalmis de me. Etnbsp;aperuitmentem illorum, ut intelligerent fcripturas. EtadCorinthi**nbsp;os: Ad hune ufe^ diem, inquit Paulus,cum legitur Mofes, uelamennbsp;cordibus illorum impofitum eft* At ubi conuerfi fuerint ad DOMI/nbsp;N VM,tolletur uelamen. Quare tum demum habebimus certa ac firma teftimonia diuinitatis Chrifti,cum lucem Euangelij, feu feriptu/nbsp;ræ Apoftolicæ inferimus in feripturam propheticam,8c alteram altenbsp;rius fplendore illuftratam diligenter intüemur* Deinde hoc etiamnbsp;obferuandum eft^ q? ubicunc^ propheticä feripturà uocat Deum hocnbsp;nomine quodleguntquidem Adonai, Sonatautemiuxtalite/nbsp;ras amp; punâa,Iehoua,ibi intelligit uerum ab gterno Deum. Nam a/nbsp;lia uocabula Dei apud Hebroos folent etiam aliquoties creaturis trinbsp;bui, hoc autem uocabulum lehoua, quod uocant Tetragrammaton,nbsp;non tribuitur ni fi foli uero Si gterno Deo,rerum omnium creatori SCnbsp;conferuatori.

HOMILIAE IOÄNNIS BkENTli. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ij

lt;onreniatori»Quæ cum na fe babeant, l•cc^tab^müs nunc cîilt;5ta Apo^ ftolicæ fcripturæ, quæ allegatîone interpretatiohe didorüm pro/nbsp;pheocorum manifefteamp; euidêtér demohftrant, lefurrt Ghrirturn éf/nbsp;fe ueruni amp; ætérnum Deum Zcbàoth.

Lucas Euangelffta,in fj* càp. Ëuaiigelfj fui fcn'bitSymèoriem Mà riae de Ghrifto ribo Rio, fie côneionatum efle. Ecee pofitus c( t lue irinbsp;ruinam étrefurredionem mùltorum in Ifrad,Cum bacconciohe coHnbsp;bénit amp; ilïud,quod Petrus in priori fua epiftôlàca.fj. de ChriHó Rrinbsp;bit.'Hic cepit eUe caput anguli,5C lapis offenfioriis,amp; petra feauda’ ii.nbsp;Rcuenamür érgonuncad prophética fcripta,amp; qugràmüs,hum quifnbsp;piam propbetarum feripferit bec,qüàÊ Symeon amp; Petrus de ChriltOnbsp;concionantur.înuenimus autém in Efaia cap.viq. ita fcriptüm: D Ggt;/nbsp;MIN V M (^leboua) Zebaotb ipfum fandificates Si ipfe paüor üënbsp;fter,8lt;: ipfe terror uefler,8^ erït uobis;in fandificatioem, in lapidemnbsp;àutem offenfionis Si petram feandab duabus domibus Ifràeb In hocnbsp;loco nullum eft dubium, quin Efàias loquàtur de uèro ornnïpOtentïnbsp;Si Çtemo Deo,quem uoeàt lèhoüa Zèbaoth,hocefLDOiMIN VMnbsp;exercituum.Symeon autem amp; Petrus interprétantur bunc locû Efaiænbsp;de Chrifto.Qi.iare perfpicuum eft, qgt; Chriftus, tefte Efaia, amp; inter/gt;nbsp;pretibus Symeone ac Petro,fit lehoua Zebaoth, Dominus exercitügt;nbsp;um,uerus ab æterno Deus.

In Matthgo,cap.xi. Chriftus ipfe citât locum Malachiæ dejoanné Baptiftà; Hic eftjinquiens,de quo fcriptüm eft: Ecce ego mitto anoonbsp;lum meum,anÉe faciê tuàm,qui pr^paraturus êft üiam tuam ante t? 1/nbsp;dem feribit Si Marcus, initio Euangelq fut Non eft autem obfcuRZinbsp;qj loannes Baptifta miftiis fit ante fâciem Ch riff i^ amp;: præparauerit uinbsp;am ante Chriftiim. Qûaré,quod ex Propheta Malachia dicitür: An/nbsp;te fadem TV AM,8i: uiam TVAM,ante TE, intelligendüm eft dénbsp;Chrifto* Recedamus igitur ad libellurn ipfum Mâlachiæ j amp; üidea/nbsp;mus quishæc uerba dicàt, Si quomodo dicantur. Sic autem legiturjnbsp;cap^iij.Ecce ego mittam angelüm meüm,amp; præparabit uiam ante fa/nbsp;ciem mèam*Et ftatim ucniet ad templum fuum dominator quem uosnbsp;quæritis^âC angelus teftamènti,quê üos üultis.Eccc uenit,dicit DQ/nbsp;MIN VSClehoua)Zebaoth.Pnmum, babes hic manifefté cÿ Dó/nbsp;minus uerus Deus hæc uérbà loqüatur. Deinde, quod in EUangeü/nbsp;fti» feribitur, Ante faciem tuam, hoc in Propbeta dicitur , Ante faci/nbsp;em ME AM. Que cum fint üerbä Domini ZebaOih,ueri Dei, Si abnbsp;Euangeliftis de Chrifto recitentur Si exponantur, pröfedo manife/nbsp;ftum eft,q? teftentur Chriftum efteuerumDeumjD O MIN VMnbsp;Zebaoth* Accedit huc,q) etiam in hoc Malachiæ loco dnæ pérlonàinbsp;ib una diuina natura haud obfeure fignificentur; Nam bæc uerba: bé

In CAPVT ï. 'EVANG, ÏÖANNlS. ce ego mittam angelum meuiti, amp; præparabit uiam ante faciéni rnegt;^nbsp;am, loquitur Chriftus uerus Deus ac DOMIN VS Zebaoth. Sednbsp;ne exiftimemus, qgt; quemadmodum eft eiufdern eflentiæ cum pâtre*nbsp;ita etiam fit eadem cum pâtre perfona,additur, Statim ueniet àd temgt;nbsp;plum fuum dominator, quern uos quæritis, angelus teflamenti,nbsp;quern uos uultis.Hæc funt didla de perfona fill), qui affumpfit homfnbsp;nem,0d confirmauit teflamerttum feu pa(ftum,quod Deus cum Abranbsp;bamoinierat. Quare concionâtur in hoc loco Malachias duomakiznbsp;me omnium de Chrifto obferuanda, Alterum,nbsp;nbsp;Chriftus fit eftetiz

tia fua unus cum patre Deus, Alterum,qp Chriftus fit alia a Deo pax tre perfona, Itacp cum pater amp; filius fine duae perfonæ, unus tamCilnbsp;eft uerus Deus DOMiN VS Zebaoth.

loannes Euangelifta capite duodecimo admiràns ftüpendamin/ credulitatem Iudæorum,allegat illud Efaiæ cap. fexto: Excæca cor ponbsp;puli buius,amp; aures cius aggra'ua.Etaddic, Hæc dixit Efaias,quandonbsp;uidit gJoriam eius C uidelicet Icfu Chrifti, de hoc enim manifefte fitnbsp;fermo)5d locutus eft de eo. Quis autem ignorât Efaiam eo loco dice/nbsp;refe uidifte DOMIN VMClehoua)fedetem fuper folium excelfumnbsp;Sc eleuatum,ac audiuifte Seraphim clamanteSjSancftuSjSandus^Satinbsp;lt;ftus DOMIN VS Deus Zebaoth; Cum igitur Euangelifta dare tenbsp;ftetur Efaiam uidifte eo loco gloriam amp; maieftate Chrifti, quis nuncnbsp;dubitaret,nonfolumEuangeliftam, fedetiam Prophetam fenfiflenbsp;Chriftum eftc ueriim fandum ilium Deum, D O M1N V M Zc/nbsp;baoth,cuius gloria plena fitomnis terra,per Euangelion fuumC”

Idem Euangelifta defcribens cap. dccimo nono confoftiohem late ris Chrifti, allegat propheticum dieftum, amp; ait : Fa(fta funt haec om/nbsp;nia,utfcriptura impleretur. Videbunt in quern transfixerunt. Hoenbsp;autem fcriptum eft in Zacharia capitexq.C^em locum,fi diligenternbsp;perpendas, manifefte uidebis eum dici de uero DOMINO Deo nonbsp;ftro. Sic enim ait Propheta, In die ilia proteget Dominus C lehoua)nbsp;habitatores Hierufalern. Et erit qui oftenderit ex illis in dieina,qua/nbsp;fi Dauid,amp; domus Dauid, quafi Dei, ficut angelus Domini in con-*nbsp;fpedu eius.Et erit in die ilia queram conterere omnes gentes, qug ucnbsp;niunt côtra Hierufalern, amp; effundam fuper domum DaUid, amp; fupernbsp;habitatores Hierufalern, fpiritum gratiæ amp; precum. E T ASPICI/nbsp;ENT AD ME QVEM CONFlXERVNT.Perfpicuum eft,qgt;nbsp;ilia uerba,Quæram conterere omnes gentes. Et, Effundam fpiritumnbsp;gratiæ amp; precum, loquatur uerus Deus D O M1N V S Zebaoth;nbsp;Quareperfpicuumetiameft, qp idem DOMINVS Zebaoth lo/nbsp;quatur hæc uerba, Afpicient ad me quern confixerunt. Euangeliftanbsp;autem interpretaturea de Chrifto , Sddicitin Chrifto impkiaefte.nbsp;Not!

HOMILIÄE IÖÄN'STTS BiFiÉ'nTli. '

lt;Non eftigitur dubium,qui'n Chriftusjcfte Zacharfa ,amp; rnterpï-ctc fpiritu fandto in Ioanhe,(it uerus DOMINVS Deus nofter»

Sed audiamus etiam tefti'monia Pauli, qui eft elecf um Dci orgà/ non,qui non accepit necdidicitEuägelion fuum ab honiine fed pernbsp;reuelationem léfu Chrifti» Is in priori epiftola ad Corinthios capitenbsp;decimo fcribens^Neq? tentemus,inquit,Chriftum ftcut èC quidarrtnbsp;illorum tentauerunc amp; a ferpentibus extindti funu Hic dicit Paulus jnbsp;q? Ifraelitgtentauerint Chriftum in deferto.Mofes autem dicit c|) tetinbsp;tauerintDOMINVMiCl€houa)boceft,uerumDeum.Cur,inqui/'nbsp;enSjtentatis DOMIN VMÆt in Nume.capite decimo quarto,Do/'nbsp;minus ipfe ad Mofen ait, Tentauerunt me iam per dccem uices. Artnbsp;no ex hoc mänifeftum eft,q) Chriftus,tefte Mofe,8lt; interprète P?ugt;nbsp;lo,fit uerus ille Deus, qui populum Ifrael ex Äegyptö eduxit j to£nbsp;miracula in deCerto edidit*

Idem Paulus ad Ephefios capite quarto de afcenfu Chrifti in coc-* Ium fcribens,allegat illud è pfalmo lexagefimo fepttmo. Cum afccn/'nbsp;diflet in altum, captiuam duxit capiiuitatem, amp; dedit dona homini?nbsp;bus.Non cft autem cbfcurum, q? pfalmus loquatur bgc uerba de ne^nbsp;ro DOMINO Deo Ifrael. Etenim DOMINVS, inquiens,hab;ta/nbsp;bit infinem.Currus Dei,decem millibus multiplex, millia Ictantiü^nbsp;Dominus in eis, in Sinai in fahéfo. Quem in his uerficulis pfalmusnbsp;dixit DOMlNVMDeum,adhuncmoxucrtitfermonem fuum, obnbsp;, ftupefcens amp; admirans infignem eius uicftoriam,ac triumphum. AC'nbsp;cendifti^ inquiens^'n altum cœpifti captiüitatem,accepifti donairtnbsp;bominibus.Cum igitur Paulus doceat hgc de Chrifto dicla efre,ma/nbsp;nifeftum eft,C|? pfalmus, imo Dauid,imo fpiritus fanflus fentiat pronbsp;nunciet, acpromulget Chriftum effe uerum DOMIN VM Deurnnbsp;noftrum.

Quid autem deueradiuinitate Chrifti apertiusdici poteft; nbsp;nbsp;qd

Paulus ad Romanos capite decimo quarto fcribit‘;’Omncs,inquienSi ftatuemur apud tribunal CHRISTI. Scriptum eft enim, Viuo ego,nbsp;. dicit DOMIN VS,Mihi fefe fledet omne genu,öC omnis lingua conbsp;fiteatur ei. Quæramus ergo, in quo propheta hoc fit fcriptum. Eccenbsp;autem in medium procedit Efaias, Chrifto Domino noftro non foiunbsp;fpiritu,fed etiam carne(uocar enim Chriftum,patruel em fuum) cortnbsp;iunótus.In hoc propheta Deus ira loquitur cap. quadragefimo quin/nbsp;to. Nunquid non ego DO M I N V S j amp; non eft ultra Deus abfc^nbsp;meCDeus iuftus laluäns non eft prater me, Conuertimini ad me Sdnbsp;falui eritis omnes fines terræ, quia ego Deus amp;¦ non eft alius. In meznbsp;metipfo iuraui,egredietur de ore meo iuftitip uerbum ,8d non rcuer/nbsp;tetur, quiaMihi curuabitur omne genu, amp;iurabit omnis linguaf

IM CAPVT I. EVANG. lOANNiS.

Hasfïeniis rccitaui uerba ex Efaia» Nihil autera certius (ÿ uerus Deushæcuerbaloquatur» Vnde 8lt; diferteait. Nunquid non egonbsp;DOMIN VS amp; non eft ultra Deus abflt;Ç mcC' Quare manifefte do/nbsp;C« Chriftum efle ucrum Deum, amp; præter hunt, non cfte ahum De/nbsp;um.Fingant,cIudant,peruertantimpq uerba fcripturæ,quoquo mo/nbsp;do uelint ac poftint, certe hie locus Pauli de diuinitate Chrifti ex E/nbsp;faia tarn apertus, tarn clarus cft,ut fi agnofeis autoritäre Pauli, ( Quisnbsp;autem earn tarn cceleftibus ac diuinis teftimonijs approbatam non a/nbsp;gnofeereK’) necefle habebis hiteri Sgt;(. Paulum amp; Eiaiâ tribuere Chri/nbsp;îto diuinam naturam ÔC maieftatem.

Epiftola ad Hebræos confert in capite primo angelos cum Chri/ fto Sgt;C ait: Cum indudt priraogenitum in orbem terrarum didt. Adonbsp;rent cum omnes angch»Hic uerficulus continetur in pfalmo nonage/nbsp;fimo fcxto.Et manifeftum eft qgt; hie pfalmus proponat dqs, ut habetnbsp;hcbrxus tcxtus,fcu angelis Dei adorandum ucrum Deum DOMInbsp;N V M Clphoua),a cuius fade montes ficutcæra fluunt, amp; cuius a/nbsp;fpeflu commouetur omnis terra. Apofiolus autem exponit hoc denbsp;Chrifto, amp; docct pfalmü iubere omnes angelos adorarc Chriftum»nbsp;Docct igJtur Chriftum effe Herum ilium Deum,qui,cum uidet,comnbsp;moucatur terra,amp; montes fiuant ficut ccra. Deinde addit Apoftolus;nbsp;Ad angelos quidem didt: Qui créât angelos fuos fpiritus, amp; mini/nbsp;ftros fuos ignis flammam. Ad filium autem : Thronus tuus Deus innbsp;fcculum feculi,uirga reditudinis, uirga regni tui, Dilexifti iuftitianbsp;odifti iniquitatem,propterea unxit le Deus Deus tuus oleo Igtidenbsp;prç confortibus tuis. Hoc fcriptura eft in pfalmo quadragefimo quarnbsp;to: Et cum apoftolus teftatur fpiritum fandum ficalloqui Chriftum,nbsp;perfpicuum eft,cp fentiat Chriftum efle uerum deum, cuius thronusnbsp;fitperpetuo durabilis.Etne quis poflit hoc cauillari,addit ex pfalmonbsp;centefimo primo:Initio tu Domine terram fundafti, amp; opera manu/nbsp;um tuarum funt cœli.Ipfi peribunt,tu autem per manes, 8^ omnes fi/nbsp;cut ueftimentum ueterafeent. Non eft autem dubium, quin pfalmusnbsp;loquatur de DOMINO ucro Deo, quemadmodum ex tota pfalminbsp;fcrie manifeftum eft. Quare cum apoftolus referat hoc in Chriftum,nbsp;amp; interpretetur de Chrifto,nihil manifeftius eft, q? doceatChri/nbsp;ftum efle uerum ab æterno Deum creatorem coeli 8^ terrg,

Poffem amp; alia id genus teftimonia in medio ponere, fed puto ex his,quae redtauimus,fatis pcr^icuum amp; firmum effe, qudd uera Sinbsp;perpétua diuinitas DOMINI noftri lefu Chrifti,non fit humana fu/nbsp;perftitione excogitata,fed propheticis fcriptis,iuxfa Apoftolicam innbsp;lerpretationem per fpiritum fandtum clariflTimeiradita.Non ignoronbsp;quidem Apoftolicam autoritärem nihil habere ponderis apud Rabi/nbsp;nos ludgo/

HOMILIÂÉ IOÀ,NN1S BRENTli. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;JJ

nos îudæorum,amp; alios impios. Sed quid ad nos uanjfTimi lïïr hugà/ -tores,amp; homines prorfus cæcatiç' Mofes iuflit nos audire Chriltumi Chriftusiuffitnosaudire Apoftolos fuos. His certeitàcredcndumnbsp;cft, ut fi angelus é cœlo aliud nos doceret, anathema habcri dcbcàr.nbsp;Poftquamautem diuinitas lefu Chrifti ftlqDei manifeftecomprô/'nbsp;bataeft, non poiTuntimpq ea teib'moniaeludere,quæè facrafcriptünbsp;ra de adoratione,dominatione, uiuificatione, iuftificatione, amp; Fidenbsp;in Chriftû habenda, colligi folent.Nam fi lefus Chnrtus natura ueznbsp;rus eft ab æterno Deus,quemadmodüm ante demonftrauimus, per^nbsp;fpiaium eft, q? non fit tantum ciuiliter ut politicus Monarcbà fednbsp;fpiritualiter,ut uerus Deus adorandus,8lt;^ qudduiùificet ac iuftificet,nbsp;non UC minifter ac fcruus Dei,nifi ficohfideres eum iuxta humaiiita'’

diferte, AVTOREM uite, quodq? credendum fit in ipfum, non ut in prophctam hominem tantum,fed ut in prophetam uerum ac æteivnbsp;num Deum.Longior fortalïis fui,q; temporis ratio ferat, fed quæfonbsp;te,quis fermo de maieftate Chrîfti ferüatoris hoftri nimis longus pinbsp;is eftequeatîAngeli laudant eüm continuata 8lt; perenni uoce^Ôt pi^nbsp;gerct nos una amp; altéra hora in laude norriinis eins commoràr i C Et finbsp;autem inftituimus hanc concionem maxime omnium ad demonftrannbsp;dam ueramdiuinitatemChriftifilrj Dei, qui eft fecundapcrfona innbsp;diuina natura, tarnen quemadmodum fupra de pâtre quædam dixi/nbsp;mus,ifa adijciemus étiàm pauca de fpiritu fancto, qui eft ténia pcrfonbsp;na, ne in explicanda diüinitate Ghrifti, uideamuv fpiritum fanâum

pâtre, non erit nunc difficile oftendere fpiritum fancftum eiufdem eC* fe naruræ,efrentiæ,amp; maieftacis cum pâtre amp; filio,hoc eft,aliam quinbsp;dem efle perfonam fpiritus fancti,fed unum tâtum effe Deum.Namnbsp;GhriftusipfeafTumit fpiricümfandumin maieftatis fuææquaiita/nbsp;tem,cum ait : Baptifantes eos in nomine patris amp; fiiq amp; fpiritus faivnbsp;clitEt apüd loannem ait ; Gum ueneric iile, qui eft fpiritus uer itatis,nbsp;ducet uos in omnem ueritatem,Non loquetur a femetiplo,fcd quæ/nbsp;cunque audierit,loquetur(hoc eft,nunum dieet mendacium,! ed cer/nbsp;tiffimam ucritatem} amp; quæ futura funt, adriurteiabit uobis, Ilie menbsp;glorificabic, quia de rrieo accipiet annunciabit uobis. In hoc loco,nbsp;cum Ghriftus afFirmet fpiritum fancftum de fuoaccipere, mamfeftçnbsp;tribuit ei maieftatis fue æqualitateni»

In Auiis Apoftolicis, cum Petius dixiflet ad Ananiam, Gur im/ pleuit Satanas cor tuû,ut mentir cris fpiritui fantftoç’mox addic. Norinbsp;fes mencitus hominibus, fed Deo, aperte uocans fpiritum fanóiurb^

IN CA PVT I. EVAN G. IOANN IS«

Deum. Paulus in pofteriori cpiftola ad Corinthios cap.xifj,ait,Gra tia DO MINI lefu Chrifti* 8i caritas Dei, 8c communicatie fptriznbsp;tu« fandi fit cum omnibus uobis» Hie coniungit Paulus fpiniumnbsp;cum Deo patre amp; fibo fignificans fpiritum fandum eiufdem cum ipnbsp;fis maieftatis efle.

Similiter in priori epiftola ad Corinthios capitexij; Diuifioncs donorum funt„idem fpiritus,Sd diuifiones minifteriorum funt, fednbsp;idem Dominus,amp; diuifiones operationum funt, fed idem Deus cfFinbsp;dens oia in oibus. Adiungitur Si hoc loco fpiritus cum Deo patre Sinbsp;Domino £ilio,ut doceatur,unam Si eandem efte naturam ac maiefta/nbsp;tern patris fill) Si fpiritus fandi.

Et in eadem epiftola capite vi, Nefeitis q? corpus ueftrum templu eft habitantis in uobis fpiritus fandiC’Mox autem fequitur, Glorifi/nbsp;cate iam Deum in corpore ueftro. Vidcs,qgt; quern ante uocauit (piri/nbsp;turn fandum,eum ftatim uocat DEVM»

Efaias ait cap. vi.Et dixit Dominus ad me, Vade die populo huic, sure audietis,amp; no intelligetis.Etfi autem Efaias utitur hoc loco uuknbsp;gari nomine Domini,Si non illo Iehoua,quod foli Deo tribui folet.nbsp;tarnen manifeftum eft,qgt; intelligatuerum Deum. Quod igitur Efai/nbsp;as adferibit uero Dco,hoc Paulus adferibit fpiritui fando. Bcne,ini^nbsp;cns, fpiritus fan dus locutus eft per Efaiam prophetam ad patres no/nbsp;ftros dicens, Vade ad populum iftum,Si die auribus audictis.Si nonnbsp;intçlligetis.Itacjt manifefte fignificat fpûm fandum efle ueRt Deum»

Adhæcfcriptura tribuit fpiritui fando potentiam Si autoritatem creandi,uiuificandi Si regenerandi,idcp nonutminiftroDei, fed utnbsp;Deo ipfi,qui fit cqualis nature Si maieftatis cum patre amp; filio,qucmnbsp;admodum e' teftimonqs modo recitatis manifeftum eft. De creationenbsp;dicitur in pfalmo cirj.Emitte fpûm tuum Si creabuntur. Et apud Matnbsp;thgum cap.i. Inuenta eft Maria habens de fpiritu fando. Didum cmnbsp;crat, Spûs fandus fuperueniet in tc,8i uirtus altifttmi obumbrabit tinbsp;bi.Et in pfalm.xxxrj. Verbo Domini coeli firmati funt, Si fpiritu orisnbsp;cius omnis uirtus eorum. De uiuificatione habes in epiftola ad Ro/nbsp;manos capite odauo. Si fpiritus cius, qui fufeitauit lefum Chriftumnbsp;a'mortuis, habitat in uobis, uiuificabit Si mortalia corpora ueftranbsp;per inbabitantem fpiritum eiusinuobis.Deregenerationedicit Paunbsp;lus ad Titum capite tertio,Saluos nos fecit per lauacrum r^enerationbsp;nis fpiritus fandi, que effudit in nos opulente per lefum Chriftum.nbsp;Quare cum fpiritus fandus fit creacor,uiuificator Si regenerator,manbsp;nifeftum eft, q? fit uerus ab gterno Deus, procedens quidem a' patrenbsp;SifiliOjUnius autem cum ipfis cfTentiæ Si maieftatis, ut etfi tres funtnbsp;diftin/

quanta ad euadendxs mortis tcnebras, èi. ad confequendum ueræ uiz tae fplendorem fuffïcit.Reuertamur igitur nunc ad nos in hunc munznbsp;dum, amp; cum ante ex loanne didicerimus, quid natura fua fit V E Rznbsp;B V M, feu filius Dei,difcamus modo,quid filius Dei faciat, quænbsp;fit operatio,quod fit officium cius» Non licet autem nobis de uniucrnbsp;fa eius adione,8d de omni officio, quo fencer ab ætcmo apud patrenbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’

fuum fundus eft,differere. Quis enim poliet tantum myfterium cap tu fuo comprehendere 8^ explicarc Ç' De duobus tantum off icqs dusnbsp;dicemus,quæ ipfe uoluit ciTemanifefta amp; decantata» Alterum cft,qgt;nbsp;filius DeijOmnia condiderit» Alcerum,quo'd homines, affiimpto honbsp;mine, a' peccatis amp; morte libcrauerit, quorum illud Creationem uoznbsp;cant,hoc Rccrcationem uocare libct.De officio igitur,amp; opere aea/nbsp;tionis, loannes ait, Omnia per ipfum fada funt,amp; fine eo fadum lt; «nbsp;cft,nihil,quodfadumeft. Hie primum omnium confiderari debet, €lt;nbsp;qudd loannes doceat,mundum non fuiffe ab gtemo» Etfi enim fapiznbsp;entes huius feculi, commend funt rationes quafdam, quibus probarenbsp;conantur mundum fuiffe ab ^erno,tamen hae non funt tarn firmæ,utnbsp;poftint fententiam fpiritus fandi,amp; certitudinem uerbi Dd, de areanbsp;done mundi euertere» Hi enim fapientes exiftimant nihil certius efznbsp;fe, quim quod exnihilo, nihil fiatjtacp fenferunt,mundum fempcrnbsp;fuifle. Ac fiquidem de humanis ÖC naturalibus uiribus fermo eft, cernbsp;tc ueriffimum eft,ex nihilo,nihil fieri poffe»Si autem aifurgamus adnbsp;C iii)

IN CUPVT t BVANff, lOANNiS. tontemplandam diuinam potentiam, ibi tamfedlc eft Deo ex nibi?nbsp;lo,aJiquid,(p ex aliquo ab'quid facere.Vocat ea,inquit Paulus, quaénbsp;non funtjur nnc.Quare fugienda funtnobis commenta humanæ ratinbsp;onis de gternitate mundi,tencndum autem eft firma fide, quod de conbsp;dito amp; creato mundo, fpiritiis fandus in fcriptura tradidit. Deindenbsp;cum Joannes ait,Omnia per ipfum fàda funt, fignificat VERB V Mnbsp;feu filium Dei nec fadum nec creatum efle.Si enimomnia per ipfumnbsp;fada funt, quomodo ipfe effet fadus aut creatusC Omnia,inquit Paunbsp;lus,per illum,amp; in ilium creata funt,amp; ipfe eft ante omnia, amp; omnianbsp;per ilium confiftunt.Nam,c|) Joannes maluitdicere. Omniaperip/nbsp;fum fac'la funt,^,Ipfe fecitomnia,nô fignificat, omniafada effe pernbsp;filium Dei,tanc^ per feruum aut uilem miniftrum,fed diftinguictannbsp;turn perfonam filq, a' perfona patris. Etfi enim una eft eftentia diuiznbsp;na,alia tarnen eft perfona patris,alia filq. Vnde additur, Sine ip/nbsp;fofadum eft nihil quod fadum eft. Nam,qucadmodum cum Chri/nbsp;ftus alias dicit ad ApoftoIos,Sine me nihil poteftis facere,docet fe efnbsp;fe autorem omnis frudus, quern Apoftoli prpdicatione Euangehj alnbsp;laturi finr,ita amp; hoc loco docemur, non folum omnia per filium Deinbsp;fada effe,fed etiam ipfum Dei filium omnia feciffc, amp; creaffe, Om/nbsp;nia enim fada funt per ipfum,utfilium,amp;: fecundam perfonam,in dinbsp;uina natura* Omnia autem fecit, ut uerus Deus, Cæterum, qp nul/nbsp;la hie fiat mentio fpiritus fandi,non idcirco fit,q? fpiritus fandus ninbsp;hil negotq habeat cum creatione rerum, fed q? Joannes fufeepcrat tannbsp;turn defcribendum hoc loco officium feu ad/onem fiJq. Et tarnen,nbsp;cum dicitur, Deum effe omnium rcrum conditorem, intelligitur eti/nbsp;am fpiritus fandus,Pater enim amp; filius. Sc fpiritus fandus, unus eftnbsp;Deus, Et Pater creauit omnia uinute uerbi leu filq lui,ac firmauit eanbsp;fandificatione fpiritus fui, Jtacj amp; tres perfeng ad rerUm creationemnbsp;conueniunt, amp; tarnen unus tantum eft creator, quia unus tantum Denbsp;us.Sed audiamus nunc,quæ funt ilia OMNlA,quæ per ipfum fadanbsp;funtCDe hacre Paulus ita fcribitîPer ilium creata funt omnia,quc innbsp;COE lis funt,amp; qup in terra,uifibilia,amp; inuihbiha,fiue throni,fiue donbsp;minationes, fine principatus, fine poteftates, Quare nomine omni/nbsp;um,comprehenduntur primum, V’ifibilia,quæ funt, Ccelum,terra,nbsp;amp; oiaquæ in his funt. In principio, inquit Mofes,creauit Deus ccc/nbsp;lum amp; terram. Et in pfalmo, Tu initio DOMINE terram fiindafti,nbsp;S: opera manuum tuarum funt cœli. Deinde intelligütur Inuifibilia,nbsp;Hi lune Angeli de quibus plalmus ait. Qui lacis angelos tüos,fpit i/nbsp;tuSjSC miniltros tuos ignem urentem. Ac cerium quidem eft, Ange/nbsp;los nö fuifl’e ab æterno,led a Deo creatos effe.Sacre aüt litere non denbsp;finiunt perfpicue quando creati lint* Alt] em fentiùt eos creatos antenbsp;ccclum.

fiOMlLlAfi lOAMNIS BRENTII. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;t»

cCcIum^alf} cum coelo,alij fccundo dic,poftq cœlum conditüm efïet* Etui'deturunufquifcp probables fcrtentiæ fuç com'etfturas habere»nbsp;Sed uteunep hase fe habeant,manifeftum eft. Angelos a Deo condiznbsp;tos eflTe, non q? Deus l'ndigeret auxilio angelorum ad conferuandamnbsp;fuam maieftatemjed ut effent fpirituales creaturæ, que bom'ute Deinbsp;fruerentur,Sd ut effent fpirituales euftodes bominum,præfertim pionbsp;rum. Omnes enim, inquit Apoftolus,funtadminiftratorijfpù'itus,'nbsp;qui in minifterium emittuntur, propter eos,qui hæredes eruut falu/nbsp;tis.Et, Angelis fuis mandauit de te, ut euftodiant te in omnibus urjsnbsp;tuis.PorrojCumdccreationefermoeft »nonficintelligendaerit, q, , .nbsp;Deus condiderit initio omnia, poft autem difeefferit a‘ rebus condi/nbsp;tis, amp; finat cas pro fuo arbitrio ferrf ,Sed qj qug condidit,eà etiam adnbsp;miniftrat 8C conferuat. Non cnim, ut faber ^dificata domo difeedit,nbsp;ita Sc Deus a condito mundo abit, fed qua uerbi fui potentia initionbsp;omnia creauit eadem 0lt;J nunc pcrairric omnia, èC effieax eric, dumnbsp;hicmundusfiniatur. Naturam,aiunteffecommunemrerumomniunbsp;parenrpm,iX omnia continentem.qugfo autem te, quid Natura aliudnbsp;eft,qj uis Sc efficatia uerbi dei, qua ut initio omnia fuut a'catadta denbsp;inceps continentur 8c confcruantur2'Nam,quemadmodum fplicra,finbsp;quis earn impulfu agitaueric,Ód protruferit, tantifper mouetur, dumnbsp;terminum fuum attigerit, ita omnes res uerbo Dei condtatse amp; invnbsp;pulff,pergunt femper co ire,quo prgfenti adhuc èi. effïcaci Uerbo du lt;rv^47rAigiiijlt;.nbsp;cuntur. Vide mihi uerbum acmandatum hominiscuiufpiam, aman/nbsp;dantis feruum fuura,exempli gratia,ad Romam, autürbem Hierüfa/nbsp;lem^Hoc enim mandatum non folüm tune effïcax eft in fcruo, cum ex tof vs{ TTctfr:nbsp;citât ipfum, ut accingat fe itin eri, commouet in ipfo manus ac pe/ ƒƒnbsp;des,quo egrediaturdomum,uerumetiam efficax eft in feruo,cum eftnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’

in itinere,ut progrediatur,Slt; confedto negotio reuertatur, quanto maior eft potentia amp; effïcatia uerbi Dei,ut (entiamus non tantum o/nbsp;mnia initio per ipfum condita effe, Sed adhuc adminiftrari amp; confernbsp;uarijpræfertim cum uerbum Dei non ita in auras cuanefcat, ut hominbsp;nis uerbum, Deus nunc^ feparetur a uerbofuo,uthomo. Quare,nbsp;q5 fol amp; luna adhuc luceanr,hoc inde adeo eft,q) uerbum dei,quo dinbsp;étum eft, fiant luminaria in firmaraento coeli,ut luceant illüminêtnbsp;terram,adhuc fonet in fok amp; luna, qjc^ nondu cCffauit hoïm generanbsp;tio,acceptü ferendum eft, no humane uirtuti aut induftri^,fed uerbonbsp;Dei adhuc efficaci,quo didu eft,Crefcitc,multiplicamini,ói repletenbsp;terra. ItaCp Verbum,quo initio oïafuntcreata, oïa adhuc continet amp;nbsp;conferuat, cÔleruabitç^ unûquodcp profuaconditiôeamp;ordinatiôe*nbsp;Pater meus,inqt Chriftus, ulq? modo operaf,amp; ego operor.Et Pauznbsp;lus,In ipfo uiuimüs, mouemur ÔC. fumus, Ac iterum » Moderatur oU

ÎN CAPVT I. EVANG. rOANNiS.

uerbo potentiæ fug.In IMatthæo quolt;ç dicitur, Nonne duo pafiercii li minuto affc ueneuntï èi. unus ex illis non cadet in terram fine pâtrenbsp;ueftro. Veftri uero etiam pili capitis omnes numerati funt. Et in pfal.nbsp;mo.Qui operit coelüm nubibus,amp; parat terræpluuiam. Qui produnbsp;cit in montibus fccnum èi. herbam feruitutihominum.Qui dat iumcnbsp;tis efcam ipforum,amp;pullis coruorum inuocantibus eum.Quid ergonbsp;nos,inquies, faciemus C fi Deus adhuc omnia adminiftrat amp; confer/nbsp;tiat,qüid opus eft noftra opera amp; laboré C Ociabimur ergo, 8^ quianbsp;frufira uigilat, qui cufiodit ciuitatê, nifi Dominus cuftodierit earn,nbsp;uanus eft labor eorum,qui ædificant domum, nifi Dominus ædi/nbsp;ficauerit earn, nec ædificabimusnecconferuabimusædificia amp;ciui/nbsp;tatem^Hic confiderandg nobis funt cauffæ creationis rerum.Deus e/nbsp;nim condidit,amp; conferuat creaturas,non ut nos ociemur, amp; ceftatio/nbsp;ne torpeamus,nec,qj ipfe indigeat earum ope amp; auxilio fed primu,nbsp;ut homines admoniti admirabili illo opificio müdi, amp; pulcherrimonbsp;rerum ordine afTurgerent in cognitionem Dei conditoris, amp;difce/nbsp;rent intelligerealiquo modo maieftatem Dei creatoris» Inuifibilianbsp;Deijinquit Paulus,uidelicetpterna potentia eius, bi. diuinitas con/nbsp;^iciuntur ab opificio mundi, anfmaduerfa exoperibus. EtiterurUjnbsp;conferret,de ccelo nobis daUs pluuias,ac tempora fruôifera, impiesnbsp;ciboigticiàcordanoftra. QuaréDeus nonfufientatcreaturas,utnbsp;nos ignauia torpe3mus,fed Ut per eas maieftatcni eius agnofcere dif/nbsp;camus. Deinde adminiftrat öd conferuat eas, ut noftrum quifcp fuUmnbsp;in cooperatioe officium faceremus. In Genefi,tulit Deus hominem,nbsp;quem creauerat,amp; pofuit eum in paradifum,ut operaretur amp;:cuftodinbsp;ret illum.Quidç’an non Deus ipfe conferuarepotuitparadifum, nifinbsp;homo effet cuftos‘rpotuit,fed uoluit habere cooperatore, Nam que/nbsp;admodum Chriftus,qui eft caput Ecclefiæ,femper conferuat fpiriiU/nbsp;ali potentia Ecclefiam fuam, amp; tarne exigit, ut miniftri fuam operamnbsp;ad conferuationem Ecclefig conférât. Sumus Deinbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, hoc eft, co

öperarijjinquit Paulus. Et, Egoplantaui; Apollo rigauit, itaetfiin adminiftratione huius mundi Deus potenter omnia agit, amp; confer/nbsp;nat,requirit tarnen,ut homines fint cooperartj eius, quo incrementunbsp;fuum accipiant. Creauitenim terram,creauitagrum,creauitgranumnbsp;ff umenti,amp;: adhuc conferuat ea,ac facit, ut frumetum crefcat in agro*nbsp;fed quomodo, aut qua cooperationeC'Non indigct Deus opera agri/nbsp;coîe,fed agricola indiget deo, 8i neceffe habet fuum facere officium,nbsp;ad quod a' Deo uocatus 8lt;f ordinatus eft, ut colat agRt, amp; ut fpargatnbsp;fementem.Poteft em Deus non tfrt fine opera agricole, ucRzetiâ linenbsp;agro frumentum creare,Sed fic uifum eft ip{i,ut quod line hoibus erenbsp;,. •nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;-. ¦ • ¦nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ault.

'HOMILiÀB lOÀNamp;lt' BkfebiTh. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;V»

0UÎt,pet officiwm 8lt; laborerrt hôminüm lortunêt.Narti quod toab cH Syris pugnatiïrus,ad fratrcnri àit, Gonfortàre Si. agàtnus uirilitcr pró tPàràî.o 19.nbsp;populo noftro,Sc pro urbibus De» hoftri, Dominüs autem qüod innbsp;confpecftu füo bonum eft,facicc * idem nobis in omnibvis ncgotqs u/nbsp;fïirpandûm eft,uidélicêt,üt nos ttôftrütn officium bC uocatiôncm,ogt;nbsp;mni qua poffumus diligentia et induftria faciamus^reliqua àüt O ndnbsp;dco noftro permittàmus. QjJare et fi Deus ädhuc omnia conferuatnbsp;âdminiftratjiamen quia uorat nos Dèus ad cooperatiôhèilnyuocatio/nbsp;ni Dei omnino oblequendum eriuScd eft adhuc quiddam^ inquieSjnbsp;quod in haccreationis cogitationefollicitüm me torqueî, Na-,b De/ gt;gt;'*nbsp;us omnia per uerbum füum creauit, nûquid etiàm creauir peccatum*nbsp;Minime omnium.Quecuncp emm Deuscreauit, bona funci Vidicnbsp;DeuSjinquic fcriptura,cunlt;fta que fecerat,ôf erât üalde boiiad^eccatûnbsp;aùtem malum eft. Quo igitur poftet peccatum a.' Deo creâiüm effe^nbsp;Hue accedit,q) Deus odio habet iniquitatem,Ô(J non folum ùetat pecnbsp;care,fed etiam punit peccatum tam externis cp yternis iupplicqSiQuanbsp;te nihil minus potéft Dêo tribüi,C« 0 éatio peccati. Omne, quod eft .nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. .

in mundo,inquit loannes, uelüti toncupilcenna carms, ix concuptU centia oculorum, faftüs uuèmon eft ex pâtre. Vnde ergo eft ; Segt;nbsp;quiiur, Sed eft ex mundo; Bunt autem duo huius mundi principes,nbsp;quantum quidem ad hocnbftrum iriftitutum attinèt. Akèr'eftHo/nbsp;mô,ad qUem diô:um eft,Replelêterram amp;(übrjcite eam,â«j domina'nbsp;mini pilabus maris ôd uolatilibus cocli, amp; uniuerfts animâübus quenbsp;0iouentur fuper terrâ. Alter eft baran^qui expügnàîo hbm he, factuânbsp;eft princeps mundi. Hic ergo Satan,qui initio una turn ahjs àhgèiiâ,nbsp;bonus a Dco creams eft,non permanftt in ueritatc, fed deffeit ab ta,nbsp;amp;faffuseftaufcorpeccati.lIle,tnquitChriftus, homicida eratab ini/ icd-imiöinbsp;tio,amp; in ueritatc non ftetir,qüia ueritas in eo rien èfti Gum loquiturnbsp;mendatiû ex propres loquitur, quiamendax eft, atep rhèdacis pater;

Et loannes in epiftola fua,Qui peccatum,inquit,commitiit,ex diabo j.ioâh/ms ji lo eft,qucniam ab initio diabolus peccat. Porro, Satan nrn fuit conznbsp;tciltus excogJtationc peccaii, fed quod ipfe male extogitauerat, malenbsp;in hominem tranamp;fudit, ac effecit, ut, ipfo autore,peccatum etiam exnbsp;uoluntatc hominis oriatur. Per Urtum,inquit Paulus, hominem pec/nbsp;catum intrauit in mundum.Itacç Deus,qui natura bonus eft, non eftnbsp;autor peccati, fed Satan, bonus quidem a' bono Deo creatus, maidsnbsp;autem fua ipfius iniquitate feeftus, excogitauit peccatum. Quis auternnbsp;nunc propter autorem peccaii,non abhorreret d peccato^Quid ehim '«»Tinbsp;Satanafeedius, quid turpius, quid eoabomiriabilius eft \ Multanbsp;quidem ftint, quae nos a defignando peccato abfterrere debent, pri/nbsp;mum, q? peccatum Deo difplieeat, ôd Deus pCto iralcatur,deinde

IN CAÉVT t EVANS. lOANNiS.

Deus puniat peccatum uariis fupplkfjs in hoc fcculo. Adde,qgt; puni/ 'at edam peccatum eterno I'ght Sed etiamfinulla alia caufîa cxiftetcr,nbsp;tarnen autor peccati, qui eft Satan ^tam fccdus, tarn turpis eft, ut uclnbsp;propter hunc folum honeftus animus peccatum uitare deberet. Qiieznbsp;fo te,finge mihi predonem quendam,qui ex latrodnio adhuc fanguinbsp;Uolentas manus habeat, inuitarete ad epulas * fplendide quide appa/nbsp;ratas,hominum autem cede part3s,an non talc conuiuium maximo tinbsp;bi horrori efletCah non ftatim tee medioproriperesC Non eft autemnbsp;horribilior prpdo,^ Satan,cuiusfccditàs, etfi non patet oculiscor/nbsp;poralibus,patct tame oculis fpiritualibus.Et is inuitat te ad fuas epu/nbsp;iaSjCum follicitatad peccatum.Quid igitur non horresC’quid non fu/nbsp;gisCprofedto, etiamfi peccatum deoSc hominibus futurum effet femnbsp;per ignotum,tamen tanta eft,ex âutorc,turpitüdo eius,utomneS me/nbsp;rito tugere debeant At enim ft Deus non creauit peccatum, fed in/nbsp;curnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;hunc murtdum per Satanam amp; hominem, cur Deus tölerat

l)ttu loleret peccatum in regno fuoç'cur non pell it peccatum ê finibus imperq fui^’ Tantacerte eft potentia cius,utpoffet peccatum uno memento è me/nbsp;diotollere^nec tolerabit perpetuo lyrannidem peccati. Erit enim ali/nbsp;quando in regno Dei,8i inter filios eius,finis peccati amp; mords, Sednbsp;qj interim tolerat peccatum, in cauffa eft, fumma bonitas eiüs« Pri/nbsp;mum enim, ft ante centum aut milk annos fuftuliffet peccatum è menbsp;diOjCeffaffet generatio hominum,amp; fuiffet finis huius mündi. Quonbsp;modo igitur nos 8^ pofteri noftri, qui nondum eramus,confecuti ef/nbsp;femus falutemC Itacp Deus tulit hadenus peccatum in mundo,ut pernbsp;durante mundo, noftrae aceorum qui nos fequentur, faluti confule/nbsp;tet. Deinde,etft peccatum natura fua eft pernities,tamê DeUs tarn in/nbsp;duftrius eft, ut poffit eo ad illuftrandam gloriam nofrtinis fui, amp;L adnbsp;benefaciendum uti. Et, quemâdmôdum Paulus ait, Vbi exuberauitnbsp;peccatum,ibi magis exuberauit gratia, ita qüo pernitiofius eft pecca/nbsp;turn, eo illuftfior fitbonitas Dei, quæ malitià peccati optime uti ponbsp;teft. Vide mihi peccatum fratrumiofeph. Hi enim peccabant horri/nbsp;biliter,nôn inuidia tantum, fed etiam meditato homicidio, quod innbsp;iuditio Dei a! perpetrâto nihil differt.Et tarnen Deus hóe peccato opnbsp;time ufus eft,ac uertit illud,ut fcriptura loquitur,in bonum, ut feruanbsp;ret populos multos. Quid peccato ludæ proditoris poteft dici fcele/nbsp;ratius C attamen Deus hac occafione ufus, impofuit Chrifto filio fuonbsp;crucê Sd mortem,ut nos perpetuo feruaremur* Peccabimus ergo plu/nbsp;rimum,ut bonitas Dei ualde illuftretur,dicet quifpiamCHoc autem,nbsp;quid aliud eft,qudm ft quis dicat, Vulnerabo pedem autmanum menbsp;am,ut induftria medici probetur.Quid furiofius fieri poffetcNam,nbsp;utmàxinicpsritusamp;induftrius fit medicus ^.quid fidum tUtemercnbsp;üulnerareä

ÎHOHILIÀB iOÂNNiS BRE^tÜ. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;V9

uuînerares te, aut non effet domi, àut ùocàtus hoUct àd técürànauni accedereCSic maxima quidem éft iridüftria Dei, qua peffimo pécea/nbsp;to, optime uti poteft,nos tarnen non debemus Déum tcntare,fed pecnbsp;catum fugere,amp; opera iuftitiæ facere. Qiii enim mortui fumus peccà R»«. ».nbsp;to,quornodo pofthàc uiuemus in eodemÆt opus Dei fùmus,condi/ , „nbsp;ti in Chrifto ïefu,ad opera bona,quæ præparauit Deus,ut in eis acn/nbsp;bulemus. Seôemur igi'tur conditiohem noftram, Sê quia Deus nonnbsp;iolum omnia initio creauit, Uerumeliâm omnia adhuc præfens conznbsp;ferüat ÔC adminiftrat,non dubiternus,qüin nobis per unigenitum fi''nbsp;lium fuUm recôciïiatus, refpiciat ac tueatur nos iti omnibus aduerfis,nbsp;amp;dedudurus nos fit per mortem ad ueram èi. fempiternam uitam,nbsp;per lefura Chriftum DOMIN VM noftrum, qui eft und cum patrènbsp;amp; fpiritu fanâo Deus benedidus in fecula, Amen»

HOMILÏA

ualde bona. Inter qug creauit amp; hominem ad fuam imaginem amp; fimi liiudinem,ac ornauit eüm pùlcherrimisiàdeocp diuinis donis. Fecitnbsp;cum iuftürnjfapiehtemiimmôrtàlem amp; pérpetuó föclicem. Sed ecce^nbsp;quem Deus tanta màieftaie excoluit y eum paulopoft Satan ita fedux/nbsp;it,UE primum quidem abieélo fpiritu fantfto Dei plus fidei adhibeznbsp;ret mendacqs Satanp,^ ueritati Dei,deindeuiolatet mandatum dei^nbsp;ac conqceretur per inobedientiam in conditiôem mortis amp; perpeiuænbsp;damnationis, Nec id uni tantum Adamoaccidit, fed omnibus etiamnbsp;pofteris eius,qui ablatO per peccatum fpiritu fando, faefti funt manznbsp;cipia Satanæ, amp; 1 tj gehennæ. Quan^ autem Deüs potuiffet optiznbsp;mo iurc hominem in lua internitiorîerclinquere, niiferatus tamê tannbsp;turn cafum tantamçp calamitatem ëius, cum ante creaücrat omnia pernbsp;filium fuum bona,uolüit etiam hortiinem iam 4 boriitateamp; falute fuanbsp;lapfum,per eundem filiurn fuum recfcàre atep a' péceato èî. morte reznbsp;dimere, iuftitie, ac uitæ reftituere. De hoc igitur officio filrj Deinbsp;loanncs rtué feribitjôi ait, In ipfo uita eratjamp; uita crat lux hominum, 4 i

IN CAPVT î. EVÄNG. lÖANNlS.

amp; lux in tenebris lucec, 8lt; tenebras eam non apprehenderunc. Stint, qui hoc loco per uitam intelh’gant generaliter conferuationem omnfnbsp;um rerum. Horum fentencia non eft damnanda, Namjquemadmoznbsp;dum per fili'um Del omnia funt creäta,ita etiam per ipfum omnia co/nbsp;feruantur, ut fupra diâum eft, Älrj per uitam intelligunt fpecialiternbsp;uitam omnium animantium,Nec horum fententia rerjcicnda cft. Vtnbsp;cnim omnia animantia funt initio per filium Dei uiuificata, ita amp; adnbsp;hucuiuificantur, in uita iuxta fuam cuiufcp conditionem conferuänbsp;tur.Omnia,inquit Pfalmus, a te expedant,ut des illis cfcam in tem/nbsp;pore fuo,Dante te illis colligent, Aperiente te manum tuam, omnianbsp;implebuntur bonitate. Auertente te faciem turbabuntur, Auferes fpinbsp;ritum eorum amp; deficient, amp; in puluerem fuum reuertentiir, Quarenbsp;pie doccnt,qui dicunt uerbum feu filium Dei efle omnium animant!nbsp;um uitam amp; conferuationem, Sed quia loannes defcribit nunc recreanbsp;tionem amp; redemptionem hominis, quæ per filium Dei facta eft,id/nbsp;circo hoc loco per uitam aptius intelligitur, uiuificatio, liberationbsp;redemptio a’ peccatis et morte, Poftquam enim homo fadus eft Deonbsp;inobediens, amp; defecit per peccatum a' bono fuo creatore, non eft innbsp;homine aliud,^ mors Si internitio, Quocun(^,inquit,diecomede/nbsp;Moriw dKo ris ex eo,morte morieris, Porro, mortis nomine, primum intellige/nbsp;gfWM,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;docendi gratia peccatum,non folum craffum illud,amp; externum,

quod hominum oculis patetjed quod uocant,Originale, Homo em deftitutus fpiritu fando, obnoxius eft fpiritui Satang, qui c5 totumnbsp;hominem occupet, amp; in feruitutem fuam abducat, excitât in ipfo ig/nbsp;norationem Dei,contemptum Dei,incredulitatem, amp; omnia generanbsp;uiciorum.Hæc eft impietatis lerna,amp; prima mors, quam femper ca/nbsp;ro amp; fanguis fecum in hoc feculo circumfert. Si quæ tenet omnes ho/nbsp;mines captiuos, Vocantautemeamfpiritualem, Deinde mortis no/nbsp;mine continetur corporalis mors, quæ eft illius prioris ftipendium,nbsp;amp; cum oês homines fint peccato obnoxi), funt Si huic corporali mornbsp;ti obnoxr),Poftremo mortis nomine continetur gterna mors Si inter/nbsp;nitio,cuius ianua eft mors corporalis. Et quia omnes homines necef/nbsp;fe habent corporaliter mori, neceffe etiam habent per corporale mornbsp;tern ingredi propter peccatum in gternam mortem Si internitioncm,nbsp;Ita(Ç homo fadus Deo inobediens, nihil aliud ab ineunte fua ætatenbsp;fecum circumfert,prgter mortem, hoc eft,peccatum,Slt;^ perpetuum innbsp;teritum. Quid hac miferia calamitofius C Ad hunc certe modum tarnnbsp;infantes noftros,^ nos ipfos iam adultos cofiderare debemus.Namnbsp;mßniet non cum infantes ofFeruatur Ecclefig Si baptifmo eius,non eft fentiendü,nbsp;funt fua nat» infantes effe innocetes,amp;^ nulla pcccati macula fordidos, Ac funt,quinbsp;rainnocitft. ^-g^fpelt;ftis infantibus,optare folent, fe tanta innocêcia præditos eße,nbsp;quanta

HOMILIAE lOANNlS BRENTlI.

quanta infantes prédites putant. Rccic quidem illi, fj nbsp;nbsp;de extern is

peccatis fentiunt.Nam quantum attinet ad humanum iudifium,amp; ex terna atep era (fa ilia peccata, infantes dici po(Tunt,innocentes. Non •nbsp;dum enim peceauerunt in humanas leges, needefignarût furta aut a/nbsp;dulteria.in ludicio autem Dei,8^quantum ad peccatum originale qdnbsp;uere damnat eos,qui non renati funt in Chrifto, attinet, tantum ab/nbsp;ell,ut infantes fint naturafua innocentes,ut quod fcriprura dicit, O/nbsp;mnis homo mendax. Etiterum, Non iuftificatur in confpeélu tuo oznbsp;mnis uiuens,non minus de infantibus, de maioribus natu intclliznbsp;gendum fir.Qj.taTe oblato infante ad Baptifmum, eogirandum eft jnbsp;urn obrutum elfe triplici morte,fpirituali,uidelicet,eorporali,ac pernbsp;petLia, amp; canto diligcntiuseft Dominoprjspreeibuscommcndanznbsp;dns,ut inferacur corpori Chrifti, quanto magis egens eft ueræ iaJu/nbsp;tis.Non folum autem de infantibus fed ôi de nobis iplis fie cogitanznbsp;duni eft,nimirum,q? quantum ad naturam noftram attinet, eireumfenbsp;ramus nobifeum in finu noftro femper hanc trip'icem mot tern, quanbsp;nobis merito tarn in hoc, quam in uenturo leculo pereundum effet.nbsp;Qtiæ cogitationes idcirco lufeipiendæ funt, partim ut aonoltainusnbsp;naturalem noftram impietatem, amp;compefcamuscarnalem noitramnbsp;avrogantiam, qua homo nun^ non affetftat Deus ipfe effe, Si ex fenbsp;habere falutem, partim ut impellamur ad inqiiirendam ueram uita,nbsp;qua ex omni genere mortis feruemur. Vbi ergo inueniemus ueramnbsp;uitamC Audi,quid loannes dicat, In IPSO eft uita. Nam in homincnbsp;non eft nifi raors.In IPSO autem,hoceft,in VER.BO, in filio Dei,nbsp;in lefu Chrifto Domino noftro,eft uita.Et que,obfecro,eft ilia uita-rnbsp;primum eftJuftitia.Hec quidem uita, quam nuciuftitiam uocamus,nbsp;eciam in lege eft.Qui enim fecerit ea,inquit,uiuct in eis. Et, Propo/ Lp«if. u.nbsp;fui tibi uitam Ôi bonum , Elige ergo uitam,ut ui uiuas èi. fernen tuG, Oeuter. 30.nbsp;Sed nullus unquam hoim potuithâc uitamexiege confequi. Omnesnbsp;em peceauerunt, amp; non potuerunt præ peccato legi dei pfeéle fatifznbsp;facere. In lefu autem Chrifto fie eft iuftitia, ut non iple cm fit uereamp;^nbsp;perfede iuftus,fed etiam is qui in ipfum credit, conlequatur in eo uenbsp;ram Ôi perfedtam iuftitiam,acparticipeteam. Filius enim Dei, utnanbsp;tu* a iuftus eft,quia uerusDeus,ita poftquam hominem induit, fecitnbsp;omnem iuftitiam diuing legis,cui fie fatisfecit, ut ne apicem quidemnbsp;aut iota uioIauerit.Qui peccatum,inquitEfaias,non fecit, nec iniienznbsp;tus eft dolus in ore eius. Qua iuftitia amp; obedientia tantum beneficianbsp;fominibusa' deo pâtre fuo impetrauit,ut quotquotin iplum crédi t,nbsp;reputentur propter ipfum coram Deo tam lufti èi fan fti,cp fi fuis ipznbsp;lorum operibusdiuinplegi fatisfeciftent.Quod legi,inquit Paulus,nbsp;’mpoftibile eratjproptcrea q? no poterat fieri per carnem, hoc Deus

D li

IN CAPVT I. EVANG. lOANNlS.

præftitit,miflb proprio fih’o in fimilitudinecarnis peccati,8lt;f per pec catum damnauit peccatum in carne,ut iuftificatio legis implerctur innbsp;nobis»Etfi autem pij nondum fentiuntreipfa hanciuftitiam,quam Hanbsp;bent in Chrifto per fidem.Noà enim fpiritu exfidcjfpem iuQitig exgt;-GaÎ4t.!.nbsp;nbsp;nbsp;peótamus. Et,Nunc fili) Dei furaus,amp; nondum apparuit, quid futugt;

ri RimuSjtamen ea fic nollra propria eft, ut amp; ipfa in iudicio Dei con ftare queamus,ac non folum in futuro feculo in nobis reipfa reuelan/nbsp;da Gt, fed etiam in hoc feculo excitet in nobis, autore fpiritu fandfo,nbsp;obedientiam,qua bonos ftudus iuftiriæ,quantum in hac carne poffinbsp;bile eft, proferamus, amp; mortificaco affisdu carnis, in nouitate uitacnbsp;ambulemus.Deinde in filio Dei,non folum eft uita fpiritualis, quænbsp;uocatur iufticia,fed etiam uita corporalis. Non loquimur aurem nûcnbsp;de ea corporali uita,quam in hoc externo feculo uiuimus, qug amp; ipfanbsp;nobis datur per filium dei, propterea q? omnia per ipfum fada funt,nbsp;fed loquimur de ea uita, quam homo confequitur per refurredioemnbsp;a' morte. Nam quemadmodum Chriftus filius Dei refurrexit a' mornbsp;tuis nunq? amplius moriturLis,ita quotquot in Chriftum credunt ,renbsp;furgent per ipfum,cum corporibus fuis, incorruptibiles amp; immortanbsp;les.Qtiemadmodum per Adam,inquit Paulus,omnes moriuntur,i/nbsp;ta per Chriftum omnes uiuificabuntur, iinufquifcp in fuo ordine,nbsp;primicie Chriftus,deinde hi,qui funt Chrifti in adueniu eius.Kefurnbsp;gent amp; impijjfed alius eft finis refurredionis impiorum, alius refurnbsp;lorfNWw ƒ. redionis piorum. Veniet hora, inquit Chriftus, in qua omnes,quinbsp;in monumentisfunt,audientuocem filij Dei,amp; prodibunt, qui bo/nbsp;na feccrunt,in refurredionem uite, qui uero mala egerunt,in refurrenbsp;dionem condemnationis.In hocquidem extei'RO feculo uita corporanbsp;lis queri amp; fuftentari folet,cibo amp; potu, aliquoties queritur etiâ me/nbsp;dicinis. Etfi autem debemus pro Humana neceffitate amp; Chriftiana fonbsp;brietate cibum £lt; potum capere, ac licet ordinaria medicina uti,t3mê-ppjw«ƒ non poftumtis perpetuo his rebus uitam corporis coferuare. Dies an

filio Dei,Iefu Chrifto Domino noftro uera eft uita, quippe qudd in Töt' TTgoxÊ ipfo mottui confequentur uitam corporis,non caducam, fed perpetunbsp;am.Ego fum,inquit,rcfurredio Sc uita.Qiii credit inme,etiâfimor/nbsp;tuus fuerit,uiuet,amp; omnis qui uiuit,amp; credit in me,non morietur innbsp;gternum. Poftremo, in filio Dei non eft tantum perpétua uita corponbsp;riSjfed etiam fumma ôC Csmpiterna foelicitas. Hæc eft,quam proprie

HOMILIAÈ lOANNTS BReNTiI. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;it

üi'tam tïocanr,qua irtipf) non uiucnt etG refurgentSoli awtcm in Ohn'ftum Gcdidcrunt,uiucnt, impr|s omnibus perpetuo morien/nbsp;tibus, hoe e{i,infœliciflimc uiuencibus. Quid enim uitâ continentevnbsp;infœlix,aliud eft,cp perpétua mors; Ac alt} quidem in alijs rebus conbsp;ftaiirem qugruntfcclicitatem.Hic in diuitqs huius feculi,ille in maicnbsp;ftatc domiiTatioiSjifte in uoluptate corporis. Nullus autem unquamnbsp;potuit in bis rebus durabilem inuenire fœlicitâtem.Ea enim cft in lonbsp;lo filio DeijDOMlNO noftro lefu Chrifto. Quare nihil prius noznbsp;bis agendum eft,lt;^ uefilium Dei uerae uicæ,hoc eft,iuftitiæ, refurnbsp;redionis, perpetuac accoeleftis fœlicitatis autorem amp; poflefTorenbsp;recte per fidem cognofcamus, quo amp; nos hâc üitam in ipfo confequanbsp;mur. Nam q? filius Dei non retineat hanc uitarn fuæ tantum perfo/nbsp;nc,fcdcommunicet earn cum omnibus hominibus^qui earn agnofceznbsp;re amp; accipcre uoluntjoannes perfpicue explicat, cum ait. Et uita eracnbsp;luxhominum.Hicenimobferuamihijloartnemnondicere. Vitae/nbsp;rat lux Iudæorum,fed hominum,ut côpledatur fimul ludeos amp; Gertnbsp;teSjCircumcifos amp; incircumcifos.Filius enim Dei j Icfus Chrifiu=,et/nbsp;fi iuxta promiQiones patriarchis didas uenit in hunc mundum èi af/nbsp;fumpfit hominem èfola Abrahepofl:critate,non tarnen pertinet tan/nbsp;turn ad ludæosjfed etiam ad Gentes.Itera contra,non folum Gentes,nbsp;fed amp; ludæi,quamuis legem ÔC iuftitiam eius habentes,indigueruntnbsp;luce filr} Dei.OmncS enim homines quocurtCB nomine Uocent, funtnbsp;natura fua TBNEBRÆ. Non eft nobis nunc fermo de externis tene/nbsp;bris in humartô corpore. Non enim omnes homines funt corporali/nbsp;ter cçci.Nec eft rtobis fermo de tenebris humang ratiôis in rebus hu/nbsp;iusfeculi.Non oês homines funt,iuxtahumanam rationem,in humanbsp;nis negotijs ftulti. Ali} in adminiftranda repub. alt} in adminiftran/nbsp;da re priuata fapiunt. Ali} fapientes funtphilofophi, ali} fapientes o/nbsp;pifices.Eft Sd fua qugdam humang rationis lux,quam uoeât,nbsp;de Deo.Notifia enim quædam de Deo, naturaliter eft infita menti,nbsp;oidelicet qp fit Deus,ôif q? fit eternus,potens,fapiens,iuftus, feruansnbsp;iuftos, Ôd puniens iniuftos. Notum etiam eft naturaliter humanænbsp;menti diferimen honeftorum amp; turpium. Hgc lux,etfi per fe illuftrisnbsp;eft, amp; magnifacienda, tarnen collata ad f ilium Dei, obfcurifTimg ôdnbsp;cralTiffimg funt tenebræ, primum enim naturalis lux humanæ ratio/nbsp;nis de deo, amp; diuinis rebus iacet opprefta amp; obfcurata peccato originbsp;nali, ut etiamfi nonnullam habeat cognitionem Dei, tarnen detinetnbsp;hanc ueritatem,ut Paulus ait,in iniuftitia. Deinde humana ratio prornbsp;fus eft ignara Euangeli} de lefu Chrifto, nec poteft naturalibus fuisnbsp;uiribus excogitarc ôd aftequi, qj Deus fit propitius propter Chriftûnbsp;filiumfüum,his,quicreduntin ipfum.Itac^ quantum attinetad cog/nbsp;D Ji}

IN CAPVT 1. EVANÓ. IOANNIS.

nofccndam amp; confequcndam ueram nbsp;certam falu£ern,ibi omnes ho

mines natura fua funtcgcitasamp;tenebrg» Quid enim eft obfcuriusamp; tenebricofius niendatio,ac pcccato; Omnis autem homo mendax.Ec,nbsp;Omnes peccauerunuE^GenteSjinquit Paulus, ambulant in uanitatenbsp;mentis fue,dum mentem habentobtenebratam, propter ignorâtiarnnbsp;quæ in illis eft,8^ excecationem cordis eorum. Ac paulo poft, Eratisnbsp;quodam tencbrç.'Vides,homines natura fua dici,Tenebras,Et quatinbsp;quam hoc cognomen hoim non cxtaret diferte in fcr3ptura,res tarnennbsp;ipfa palam déclarât, holes natura humanæ fug rationis efte tenebras»nbsp;Nullus enim hominum poteft natura, aut raticne fua uidcre ac per/nbsp;fpicere,ut ambulet in perfeda legis obedientia,amp;if legi uere fatisiaci/nbsp;at.Nullus item hominum ratione fua uidere poteft, Deum etiam ni/nbsp;hil meritis, efic dementem propter Chriftum filium fuum. Adhæc,nbsp;nullus hominum natura fua perfpicere poteft, ut ambulet iilæfus, Scnbsp;faluus per mortem. Nam mors,multo tenebricofior fpecus eft,nbsp;nbsp;ut

homo queat per ilium luce rationis fuæ penetrare. Et, ut breuiter di/ cam, nullus hominum poteft fua induftria euadere tenebras infcclicinbsp;tatis,8Cad claritudincm foelicitatis peruenire. Quid igitur aliud relinbsp;quum eft,^ hominem effe fummam caliginem, amp; aaffiffimas tene/nbsp;bras^^SoIus autem filius Dei, qui eft uera uita,lux eft hoim. Lucet e/nbsp;nim omnibus his,qui credunt in ipfum,ad perfeSlam iuftitia, amp; pienbsp;nam legis fatisfactionem, propterea q? dementer donet illis fuam ipnbsp;fius iuftiiiâ, que eft perfeda amp; abfoluta, ac ornat quo(^ eos fpû fan/nbsp;StOjUt faciant opera iuftitig,qug etfi per fe non funtperfeda,nec pla/nbsp;cant iram dei,tn funt deqgrata,propter Chriftum,qui fuam illis pernbsp;fectam iuftitiam donat. Deinde lucet ad confpiciêdas latebras animinbsp;Dei,8lt; illuftrat eas,ut cognofcamus,q) etfi lex nos maledici£,0(i pro/nbsp;nunciatnos reos perpétué damnationis,tn Deus copleSlaturnos fumnbsp;mo fauore propter Chriftum,Slt; uelit nos propter ipfum,feruare.Denbsp;urn,inquit Ioannes,nemo uidit un^, unigenitus filius, qui eft in fi/nbsp;nu patris,ipfe enarrauit. Prgterea,lucetper mortem ad ueram uitam,nbsp;ÔCfœlicicatê.Quid hac luce fuauiusC’ quid iucundius Ç' Adhibeamusnbsp;igitur ftudium,ut hæc lux in nobis accendatur 8c accenfa coferuetur,nbsp;bed ubi,inquis,inueniam hanc lucem,aut quid faciam, ut in me accênbsp;daturî^Num confeendam in coelum, aut peregrinabor trans mare, utnbsp;inueniam earn C Non neceffe habes magnum peregrinationis laborênbsp;fufcipere,fed prope te lucet,in hac terra. Sequitur em. Et lux in tene/nbsp;bris lucet. Quæ ergo funt hg tenebrg^ loannes fua quadam phrafi in/nbsp;telligit hoc loco per tenebras,hucexternum mûdum, amp; holes qui innbsp;co funt. PoftÇ enim homo peccauit,Satan faflus eft princeps huiusnbsp;mundi, cu Hie dicatur etiâ princeps lenebraßi, manifeftû eft,huncnbsp;munduin

MÖüÄIttAE lÖÄNNIS éRteUtil.

mundumrecteiiocarf tcnebras. Sunt amp;hoies,preci pua Ïiuïusextêirnî mundi pars^ qui cum fint peccato excecan, nec uideanc fua ratiohe uénbsp;ram uitam amp; luccm ,reä;e amp; ipfi dicuntur T enebr^, qu emadmodunlnbsp;fupra oftcndimüs. Quare^ cum loannes dicit,lucem in tenebr is ’uce/nbsp;re,fentit filium Dei lucere,lloc eft reuclatnrn effcjac pi^dîcarijôi il'uinbsp;ftrari in hactcrra,inhocmündo,inter homines huiüs feculi.Non efi:nbsp;autem fentiendum,q) hec lüx tune primum inceperit lucere iß hac ternbsp;ra,cum affumpfit hominem. Vidimus quidem tünc gloriam,tanq uznbsp;nigeniti si patre,uidimus prgfentem eius maieftatem cum aiTumptönbsp;hoie,inuftraretur doiHrina,miracülis, refurredioe, afeenfu in coclü,nbsp;amp; diuulgatione Euangelrj in totüm orbem terrai^, attamen luxic etiänbsp;fuo quodam modo in terris,inter hoïes,ante^ affumpfit hoîem. N3nbsp;quemadmodumffi accenderis iiicernam, non protenditur lux cius adnbsp;unam tâtum aeris partem, fed fpargitur circumquaciï^ in lÔgihquuninbsp;ctiam,ut oia loca circum circa illuftrentur itâ poftep Deus in animonbsp;ftatuit emittcre fuo tempore filium fuum,ut fieret homo ex mullere,nbsp;accenfa eft cceleftis lucerna,quc non hoc tàntüm tempore, fpàrgit lugt;nbsp;cem fuam prgdicatione reuelati Euagclij,inter buius fecuii hoies,fednbsp;incepit iucere promiffionibus uaticinqs, iam inds ab initio huiusnbsp;mundi,Filius em dei reuclatus eft Ad^,amp;prpdicatus infamilia ciusrnbsp;Semen mulieris, inquit DnSiConteret caput ferpentis.Hoc eft Euànznbsp;gelion,quo filius Dei,qui eft uera lux , manifeftatus eft in hoc munznbsp;do,amp; luxit in tencbris,in familia Adg,0lt;: inter pofteros eius.Deindenbsp;hgcluxclariusreuelataefteapromiffione quædiâa eft ad Abrahaznbsp;mumjn femine tuo benedicentur oes gentes terrg.Cum aùtê hgc pronbsp;miffio non conftiterit in familia tantum, amp; pofteritate Abrahp, fednbsp;fama eius peruenerit etiam ad alias gentes,quid hoc aliud fuit,cp lu?nbsp;cem in tenebris Ivicere; Poftea luxit eadê lux promiffionibus ad Dauinbsp;dem diélis,amp; per prophetas illuftratisiQuppromiffiones non in iuznbsp;dgafolum publice tradabantur,fed uulgabantur etiS in exteras nacionbsp;ties, prgfertim rjs temporibus,quo ludpi difpergebantur exilio Affynbsp;riaco amp; Babylonico in uarias totius orbis terraKt regiones. Itacp uersnbsp;dicit,qj amp; qs teporibus lux in tenebris luxerit.Sed maxime amp; darifznbsp;fime oim illuxit eo tepore,quo ueniens in hunc mundû,affumpfit honbsp;mine,amp; prgdicauit Euangelion fuum, ac gditis magnis ftupendisnbsp;miraculis,expiauit pda noftra morte fua,deinde reiurges mortuis^nbsp;amp; fedens ad dexteram Dei,uulgauit Euangelion fuû per Apoftolos,nbsp;in uniuerfum mundum,inter omnes homines,fiue ludæos,fiue Gennbsp;tes, Gue circumcifos Gue incirciimcifos* Ite * inquit, in uniuerfum

fitis mihi teftes, non folum Hierofolymis, uerumetiam in uniueriä D iiq

IN CAPVT h EVANG. lOANNlS. ludea^Samariacp^dcniq? ad extrema terrg.Qiiod autem Chriflusnbsp;turum afifirmat, hoc Paulus teftatur fua etiam ctate implcri. Non di/nbsp;moueamini,inquiens,a fpc Euangeli], quod audiftis,quod prgdica/nbsp;tum eft apud untuerfam creaturam, quæ fub coclo eft. Ac rurfus. Annbsp;non audieruntC Atquijn omnem terram exiuit fonus eorum,amp; in fiznbsp;nes orbis terræ uerba eorum» Quefo te,quid hoc aliud eitnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lucem

in tenebris lucere:’ Non eft igitur opus,ut ad hanc lucem inueftigan/ dam in hoc fplendidum SC. illuftre coelum confcendas, fed inueniesnbsp;earn in tenebris huius terræ, in hoc mundo , inter homines huius fe/nbsp;culi.Nam quemadmodum ab initio luxit in terra promiiTîôibus, itanbsp;nunc lucct diuulgationc Euangcli) inter omnes genres,quæ, ut fupranbsp;diéîum eft,tenebrarum nomine iieniunt. Videamus autem, quomo/nbsp;do T cnebrg,hoc eft,Gentes, feu homines comparauerint fefc ad häcnbsp;lucem excipiendam. Sequitur» Et tenebrp earn non appréhenderont»nbsp;Rem admirabilem» Lux luxit in tenebris, Filius Dei retielatus eft E/nbsp;uangelio fuo hominibus in terra,ut difeuteret egeitatem eorum,amp; adnbsp;duceret eos ad cocleftem fplendorem» Sed ecce,tcnebrg non apprehenbsp;derunt lucem,hoc eft, homines femper faftidierunt amp; abiecerunt luznbsp;cem, amp; quod horribilius eft, etiam condemnarunt amp; perfecuti funtnbsp;eam» Etfi enim pauci quidam prj exceperunt häc lucem gratiffimo a/nbsp;nimo, Sf confecuti funt per eam omnia cceleftia bona,tame tanta fernnbsp;per fuit amp; eft multitudo impiorum, amp; faftidientium hanc lucem, utnbsp;prg maxima illorum turba,prj in nullo numero rcponantur» Hæc luxnbsp;lucebat in familia Ade,Sed tenebrg,hoc eft Cain amp; pofteri eius, quinbsp;foil uidebantur homines amp; hgredes terrp, non apprehenderunt earn»nbsp;Hec lux iucebat in familia Abrahg,amp; inter Gentes»Sed ncc ludgi nccnbsp;genres apprehenderunt eam.Deludeis Stephanus diciuQuem pro/nbsp;phetarum non funt perfecuti patres ueftri,amp; occiderunt eos,qui prænbsp;nunciabant de aduentu iufti illius^Dc Gentibus aute q? feâatæ fintnbsp;idola,manifeftius eft,nbsp;nbsp;nbsp;ut nunc pluribus commemoretur» Hæc lux

lucebat in Iudæaamp; Galilpa, quando Chriftus ipfe, qui erat ilia lux, prædicauit Euangelion,de quo Efaias ait» Populus qui ambulabatnbsp;in tenebris uidit lucem magnam, habitantibus in regioe umbre mornbsp;tis, lux orta eft eis. Sed hanc lucem tanto odio profecuti funt, ut eti/nbsp;am Chriftum ipfum crudeliftimc occiderint» Hæc lux lucebat po/nbsp;ftea per diuulgationem Euangeli) tarn inter ludeos, inter Gentes,nbsp;in toto orbe terrarum« Sed quid multa Tcnebræ non appréhende/nbsp;runt eam. Nec ïudæi nec Gentes acceperunt filium Dei fide fua, fednbsp;tm impetum ad opprimendam lucem Euâgelq fecerunt,perinde ac finbsp;jneendium totius orbis reftinguendum cflet» Lucet hoc temporenbsp;lux in tenebris, Sed ut tenebrg nec fuperioribus feculis, ira nec nuncnbsp;apprehendunc

HOMiLiAE ioAnnis brënt?ii. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;»j

appréhendant lucem.Quid enim dicam de ludeis ^de Türeis, de Sà/ racenis, qui ex profeffo funt hoftes Chrifti C uide mihi, inter ipfosnbsp;Chriftianos, quot Euangelion contemnunt, quot ctiarn perrequun--tur; Stat enim fententia Ioannis,imo fpiritus fancti,T enebrg eam nSnbsp;apprehendunt.Ecquid,obfecro,cau(ræ eft, quod hiemundus, tenegt;nbsp;bre,aut homines, tanto faftidio abrjciant filium Déi, qui tarnen e(înbsp;Liera lux amp; fâlus noftrav Non eft difficile cauftam huius rei intelligénbsp;|•e,pl•imum enim, filius Dei, non eft lux corporalis fed fpiritualis Sinbsp;coeleftis. Animalis autem homo, C quales funtomnes genres naturanbsp;fua ) non percipic ea quæ funt fpiritus.Deinde,Sâtan faeftus eft propnbsp;ter pecc3tum,princeps huius mundi, amp; gerit irrèconciliabile bellùmnbsp;aduerfusfilium Dei,Quarctotisuiribus,qüantusquantuseft,ertiti/ ,nbsp;tur,ut fenfus hominum excecentur, ne illucefcat ipfis lumen Euangé/nbsp;11] glorig Chrifti, qui eft imago Dei,quemadmodum Paulus ait.Cuinbsp;autem inftitutum Satanæ non fit nobis ignotu, amp; nos dementia Deinbsp;fadîi fimus filq lucis,non offendamur cralficietenebrarüm^necdimonbsp;ueamur de agnitione filrj Dei ,impiorum multttudine amp; magnitudi/nbsp;ne,fed pergamus conftanti fide in hac luce ambulare^ut in fplendorênbsp;perpetue fcciieitatis penetrarequeamus, per lefum Chriftum D O-*nbsp;MIN V M noftrum,qui eftuna'cumpâtrefpiritufandoDeusnbsp;benedidus in fecula. Amen,

HOMILIA VÊ

I A G N A funt,amp; prgdara,acplane cœléJgt; ftia,quæ Euâgelifta hadenus de filio Del

I docuit.Non eft autem contentus,maiefta/

* tem filq Dei fimpliciter exponere, fed cori ferc eum niïc cum prgeipuis heroibus, quinbsp;poft patriarchas,quibusChriftus promiPnbsp;i populo Dei fuerurtu Etfi en^rrinbsp;1 nullus unquam hominu fuit, aut erit, quinbsp;^^8quot; poftît merito cum Chrifto conferrijamp;quinbsp;idoneus fit,quemadmodum rede affirmât Baptifta, ut foluàt corriginbsp;am calciamenti Chrifti, tamenj cum uera cognitio Chrifti fit noftranbsp;iuftitia 8«J falus, confert Euâgelifta Chriftum cum prgftantiftïmis o/nbsp;mnium fandorum, ut ex hac collatiôe mâieftas Chrifti illuftrior rednbsp;datur,amp; ut perfpicue intelligamus,quantum fitdifcrimen inter Chrinbsp;ftum amp; alios homines, quantauis fanditate amp; excellentia admirabi/nbsp;les. Euer unt autem poft patriarchas duo magni Heroes, qui in po/nbsp;pulo Dei tantam autoritatem habuerunt, ut unufquifque eorum anbsp;nonnullis habitus fit uerus ille feruator amp; redemptor , qui pa**

IN CAPVT 1. EVANG. lOANNiS.

triarchis promifTus crat.Horum alter fuit Mofes, Aker, Joannes Ba^ ptifta. Quid ergo dices. Annonfueruntamp;alnmukohisillunrionbsp;Hero« r.\o: Heroes rain inter ludæos inter Gentes'^ Quid defiderss in Danbsp;erBuptt ufjçç'Qmjj jYi EliaÇ’Quid in EfaiaClnter gentes autem, quotobfecronbsp;numerantur potencilTimi Monarchy,amp;fapientifrimi philofophicE enbsp;(fte dicis.Fa{eor,multos prgftantilfimos fuifTe Heroes inter gentes etnbsp;ludgos. Sed qui fuerunt inter gentes, hi etfi habuerunt fua quardainnbsp;dona Dei, fuacp commendationedigni font, tarnen potentia amp; lapi/nbsp;entia corum non profuerunt ad alia, cp ad commoditarem huius cor/nbsp;poraiisuite,Slt;ad negotia huius externi acinrericuri feculi,necacîuîenbsp;runt bommibus aliquam uerarn,certam firmam falutcm.Hucaccenbsp;dit,q? Gentes erant, ut Paulus ait, extraneï â teftamentis promiH io/nbsp;nis,fpcm non h3bentes,deo(^ carentes in mundo.Soli autem Hraeli/nbsp;tæ erant populus Dei.Non fecit taliter,inquit Pfalmus, omni natio/nbsp;ni,8t iudicia fua non manifeflauit eis. Ac iterum: Tantummodo nosnbsp;eognoui,ex omnibus nacionibus terrîc. Quare, etfi fuerunt excellentnbsp;tiff uni bleroes inter Gentes, tarnen non habentlocum^inter ecs,quinbsp;hominibus attulerût uera amp; cccleftia beneficia. Inter IG aelitas autem,nbsp;DauidÔf propheiæ fuerunt quidem magni amp; excellentes uiri, nonnbsp;fuperarunt tarnenautoritatefua Mofen,quippeq? Dauid rexneceffenbsp;habuit Mofen omnibus diebus uitefug, præceptorem luum agnofeenbsp;re.Defcribet,inquit,fibi deuteronomium legis buius, in uolumine,nbsp;leget illud omnibus diebus ukg fuæ.Prophete autem fuerunt Monbsp;fi interpretes,ncc inftituerunt uel noua religionis facramenta, uel nonbsp;ua.m in populo Dei vroAfTuarjSed tantum ea,quæ per Mofen inftituznbsp;ta crlt;ât,do(ftrina fua tuebantur.Soli uero hi duo Mofes amp; loannes Banbsp;ptiflainrtituei'untnoua in populo Dei. Mofes enim infJituit ecekfianbsp;iticam etciuilem politian in IlraeLBaptifla inftituitconcionem Euannbsp;gelq amp; baptifmum, Ac tâta fuit autoriras corum, ut primum Mofes,nbsp;quia liberauit Ifraele ex Ægypto, amp; perduxit eos faluos per mare ru/nbsp;brum,ac tulit eis diuinam legem, amp; dedit ipfis Manna in deferto,hanbsp;bitus lit uerus feruator.Sic enim Chriffus aiuEff qui accufat uos Monbsp;fcs,in quo uos fperatis.Deinde,quia uiderüt loannem Baptiffam manbsp;xima faniftitate poll cre,putauerunt amp; hunc efl e uerum feruatorem acnbsp;Mefliam.De alqs uel regibus uel prophetis,nihil tale conftanter crenbsp;ditum fuit. Quare Euangelifla producit nunc hos duos in medium,nbsp;amp; opponit eis lefum Chriftum DOMIN VM noftrum, ut cognof/nbsp;camus, q? non illi duo, fed hie folus fit uerus filius Dei,fcrua£or amp;nbsp;Meflias nofter. Ac poftea quidem confert Euangelifla Mofen ctimnbsp;Chriflo , cum ait , Lex per Mofen data eft. Gratia amp; ueritasnbsp;per I E S V M C H R I S T V M exorta eft. Nunc

autem con/

HöMlLlAÊ iÖANMtS BRÊNfÜ. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;k4.

autém conFert inter fé ïoStiem Bàptiftam Chriftum, Sic inquiertä. Erat homo mifTus a' Deo cui nomen loannes. Hic uetiit ad tcftïfican/ * •nbsp;dum,ut teftaretur de luce,ut omnes crederent pér ipfum^Non erat il/ * *nbsp;le lux illa,fcd mifliis erat,ut teftaretur de lüce. Dieet èilim quifpiam, •nbsp;Tu tribuis omnia lefü filio Mariæ» Pacis eüm ctérnum Dèi uerbumnbsp;aüt filium,rerum omnium creatorem,uitanl et lucê honlinum.Quidnbsp;ergo fentiendum eft de loanne bapiiftaCail non SC is pro Méflia hablnbsp;tus eft^Cui autem adferibitur honor Mefliaè, huié certe adfcribendànbsp;quofp erit ea maieftas, quartl tu hadenus tribuifti lefu filió Mariae^nbsp;De hoe refpondet nünc Èuangelifta, cuiüs refpOnfionis hæè eft fen/nbsp;têtia,Fateor,Baptiftamfuifte infignem uirum, 8i diuinitus miffum,nbsp;Non tarnen fuit uerus feruator óó Meftïas, Magnus fuit, non tamctlnbsp;masitnus Jiluftris fuit,non tarnen lux ipfa,Heros fuit,non tarnen Dénbsp;us ipfe.Miflus quidem a Deo,non tarnen ut autor amp; magifter,fedu£nbsp;minifter falutis. Puit, inquii, homo aï Deo mifTuSjeui nomen loan/nbsp;nes. V ideâmus igitur,quibus argumëtis perfpicuum fiat, q? loanneänbsp;Baptifta fuerit ai Deo mrifus; Nam cum plurimum fit fitüm in téfti/nbsp;monio eius,quod perhibuit lefufilio Marig, üocatio eiüs débet efté ïotntiitBip«nbsp;probe confirmata. Ac primum, teftatur Archartgelus Gabriel oracu/nbsp;io fuo,qj uocatio Baptifte fit diuina» Erit, inquiens, magnus corarrtnbsp;Domino, 8lt; fpiritu fändo replebitur iam inde ab utero matris fuaè»nbsp;Deinde idem confirmât miraculum obmutefcentiae, qua ZächäriaSnbsp;pater Baptifte punitus fuit, propter eä qgt; hon âdhibüerat fidem cœlénbsp;fti oraculo» Accedit mox amp; aliud miraculum, qj etfi Zacharias patefnbsp;Baptiftæ, fuit fenex,8lt;: uxor eiùs fterilis ac prouedg ætatis, diuina tanbsp;men dementia fadum eft,ut Elizabeth é Zacharia,anus è fenCjBap/nbsp;tiftam conciperct.Eft ôdhoc inter miracula ponendum,q, Baptifta eMnbsp;ultauerit prg gaudio in utero matris fuæ. Poft^ Maria iâm Chriftonbsp;prggnans, falutaffét Elizabethan!. Deinde cum natus effet Baptifta»nbsp;lingua Zachar ig iterum fie foluta eft,ut ftatim prorumperet in laudënbsp;Deijôi impleretur fpiritu fando. Hgc cérte tam confpicüa fuerc miranbsp;cuîa,ut omnes finitimi,qui fuerunt horum miraculorum teftes, con/nbsp;feffifint,Baptiftamdiuinitusmiffuméfle. Quodautemininfantianbsp;eius inchoatum erat,hoc poftea ipfé,cum adoleuiffet, tantis uirtuti/nbsp;bus,amp; tam admirabili uitg fug fanditateita confirmauit, ut iam nonnbsp;tantum infignis quifpiam uir,fed etiam Méffias haberetur.Etft üerônbsp;imperiti homines nimium tribuebant Baptiftæ,Chumanum ehim irtnbsp;genium nun^ fere mediocritatem feruare poteft )hoc tamê fatis luolnbsp;lentum eft teftimonium,qj uocatio Baptiftg fuerit diuina. Qüæ currtnbsp;ita fe habcant, uideamus nûc,in que ufum, amp; ad quod off icium mif/nbsp;fus ac uocatus fit Baptifta.Nû miffus crat ut ipfc effet uerus Mefîiasî^

ÏK nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;t EVAKG. IOÀNNIS.

hJihil minus. No cratCinquit^nie lux uera,fcd milTus crat ad teflîÊt candum , ut tcftaretur de luce, quo omnes crèdèrcnt per ipfum (hocnbsp;cftjgt;Baptjfta Uenit,non ut eflet ipfe Me(Tias,fed ut clTet teftis mininbsp;fter Meflïæ, quo homines per teftimonium amp; minifterium eius ag-*nbsp;noFcerent uerum Menîam,amp; o'éderent in ipfum,Quid ad hæc dice/nbsp;tnusCNum Chriftus tarn egens autoritate fuit,uc necefle hahuerit te/nbsp;ftimonium ab hqmine petere C De hac re nihil opus eft,ut nos mukanbsp;uerba FaciamuSjfed audiamus Chriftuni ipfum, qui apud hunc Euannbsp;geliftam capite quinto ita ait,Vos mififtis ad loannem, amp; is teftimonbsp;nium reddidit ueritati.Ego autem non accipio leftimonium ab hominbsp;ne,fed hæc dico,ut uos falui fitisChoc eft ) loannes milTus eft,ut teftinbsp;moniurti perhiberet de me,non quidem propter me, aut q? ego alie/nbsp;nâ autoritate indigerê, Habeo enim teftimonium maius teftimon ionbsp;loannis.Operà,qüg dédit mihi pater,ut perficiam ca,teftificanîur denbsp;me,q? pater miferit me, Sed miflus eft,C#teftimoniû diceret de me,nbsp;propter homines, ut excitati teftimonio tarn faniftiuiri coriciperentnbsp;ueram fidem,8^ confequercntur falutem. Nec fuit alienUm ab inftiiUnbsp;to Chrifti,q) non dedignatus eft uti teftimonio hominis. Nâ fi pro/nbsp;pter nos affumpfit hominem,amp; lion abhotruit nec a' cruce nec i mornbsp;te,quæ font humanorum peccatorum fuppiicia,quomodo abhorruifnbsp;fet a' teftimonio hominis,quod modo aliquid ad noftram falutem fanbsp;CeretC” Cæterum,ex hoc loco difcendus eft ucrus ufus Sarnftorum, nenbsp;de ipfis pluf^ par eft fcntiamus. Etfi enim Apoftoli dicuntui* ahts,nbsp;Lux mundijôe Ioannes,Lucerna ardens,adeoqj omnes in Chriftumnbsp;credetltes uocatur Luminaria, Lucetcjinquitjtan^ luminariä in milnbsp;do. Et lux eft is in Domino,tamen ex hoc loco infcerpretandum eft^qï»nbsp;fancTti non fintuera lux, nec fit ipfis tribuenda maieftas Mefliæ, iednbsp;qudd tantum fint indicéSiamp;^ teftes ueré lucis ac miniftri Ôi doâoresnbsp;üèri Mefliæ. Nam,fi de Baptifta, quo tarnen non eft maior exortüsnbsp;inter hâtos mülierum,fcriptum éft. Non eràt ille lux, fed miffus eratnbsp;üt teftaretür de luce,amp; Ut Omties credereht per ipfum,hoc eft,ut teftinbsp;mortio eius ekdirati jfidem Chrifto adhiberent, multo magis de alqsnbsp;Sandis fentiehdum eft,qudd non fintucra lux, nec iransferêdum fitnbsp;in ipfos proprium officium, amp; maieftas ueri Meffiæ, Maieftas autênbsp;Meffiæ eft,quod fit patronus nofter coram Deo,quod fit reconcilianbsp;tor nofter,quod fit feruator in morte,adeoqj adiutor in fummis dolonbsp;rnm inferni neceffitatibus. Nullus igitur Sancftorum inuocandus eftnbsp;ut patronus,Ut reconciliator,ut feruator amp; adiutor in morte,fed quiçnbsp;quid hoc eft bonorum, a' folo lefu uera luce amp; Meftia expedandumnbsp;eft: Habent quidem Sanâi fuam laudem, Sc facienda eft mentio eoR2nbsp;in Ecclefia honeftiGime,is aût honor qui ad folum Chriftû pertinet,;

non

tiÖHILlAE lOÄNNlS BRENTii, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;..

non cft fpfi's trfbuendus. Matores noftri própofucruntpueris fuis i/ maginem qnandâm extremi iudi'cti,acpinxerüfit Chriftumfedentcmnbsp;in i'n'de, Mânam loannem Baptillam aftahtes, Apoftolos auteninbsp;alTidCntcs.Certe qui ueram Chriftiangdoótringcögnitionem habuénbsp;runt, non fenferunt uel tanlcräffum fore fpècfïâcülum extremi iudiznbsp;crj,ucl Mariam aut loannerti Baptiftam aut Apoftölös eite patronosnbsp;coram tribunali fummi iudicis, Sed fignificàré Uoluerünt^q? is folusnbsp;fit ucrus iudex noftee^qui natus eft ex Mariàiet de q Baptifta teftaaisnbsp;eft^Iefus Chriftus,q) amp; iuditium pronûeiàbitür, non iuxra leges uelnbsp;Mofaicas uel Romanas,fed iuxtaEuangeliotl,quod Apoftob ptacdinbsp;cauerunt,ut quicuncß crcdidit, confequatur falutem qui autem nonnbsp;credidit,condemnetür»Cumigiturin hocEuartgelioquod Apoftplinbsp;adnunciarunt,Chrift US prsedicetur patronus, feconciliatornbsp;nbsp;ferua/

tor omnium crédêtiurn in ipfum,manifeftum eft, eundem Chriftum efle amp; iudicem amp; päirobüm fidelium fuörum nec ullum aliu patro/nbsp;num e fancfiorum numerö adoptaridum efle» Porto, poft^ Euange/nbsp;lifta expofuit officium loannis Baptiftae,reücrtitür ad defcriptionemnbsp;Chrifti.Erat,inquiens,Iux illä, luxuera,quf illuminât omnem homi lt; énbsp;ncm uenientem in hunc mundum, hoc eft, loannes ßaptifta,non eft ‘ «nbsp;ueralux,fed Verbum illud, quod eft æterni Dei aeternus filius, pernbsp;quem omnia condita funt,amp; qui affumpto homine uenit in hue munnbsp;dum,Liera eft lux,quaè tion fibi tantum Iucet,fed illuminât omnes honbsp;mines in toto mundo.Quid hoc rei eft,irtquieS C* Si Chriftiis illumiznbsp;nat omtles honiines,cur tot funt impij^cur tot fceierati^cur tot fempi/nbsp;terna interhitione pet'eunt:'Sunt,qüi per hancluCem Chrifti,intelliznbsp;gunt naturale lumen humàtiæ ratloriis, omnibus hominibùs diüini/nbsp;tus conceffum j quo homines cOgrtofcant ilia, quotum feientia perditnbsp;ceret eos ad fcclicitatem, fi exeqüerentur. Etfi aUtem lumen naturalisnbsp;rationis, diuinum eft donum j amp; habet cognitionem quandam Dei^nbsp;tarnen natura fua prorfus ignorât Chriftum feruatorem,amp; homo pecnbsp;cato originis ita fradus eft^uc nec eä quæ ratione fua de Deo cognof/nbsp;cit,exequatur.Cum Deum,inquit,cogrtouerinc, non ut Deum glorinbsp;rauerunt.Quare Euangelifta non incelligit per hanc lucem, humaznbsp;namrationem, quin potius cum dicitChriftiimilluminareomnerrtnbsp;hominem,ut non fentit omnes homines habete natura fua perfedamnbsp;feientiam perueniendi ad foelidtatem, ita nec fentit omnes hominesnbsp;in toto orbe terrarum fieri pios, Si feruari, fed primum reprehendicnbsp;ÔC damnat eorum opinionem,qui fentiebant Chriftum pertinere tannbsp;turn ad ïudæos, ad eos qui fuiciperent ludaifmum. Etfi enim maninbsp;feftæ erant promiffiones in prophetis, q? Chriftus effet etiam Gentinbsp;urn feruatorylud^i tame putabant Gentes non ieruari per Chriftuhiji

IN CAPVT L EVANG, IOANNIS.'

nifi fufapercnt circumcifionem Si fierent ludæi, , cum Petrus baptifaliet Cornclium, Si alios ex gentibus, reprehenfus fuit ab hisnbsp;qui erant c circumcifione,q) introiiffct, ut ipfi loquebantur,ad uirosnbsp;præputium habentes.Et poftea, Nifi circumcidamini,inquiut,fecunnbsp;dum morem Mofi,non poteftis effe falui.Quare Joannes rerjcit nuncnbsp;uanam opinionem ludgorum^de fuo ludaifino. Si doccc Chriftum iinbsp;luminare ornnemhominem, hoc eft, non pertinere tantum ad ludæxnbsp;oSjfcd etiam ad gcntes« Ac idem hoc dido fignificatur,quod alias innbsp;Marco fcribitur» Ite in mundum uniuerfum. Si prædicatc Euangeli/nbsp;on omni creaturg.Et Paulus, Prgdicatum eft,inquit,apud uniucrfamnbsp;creaturam,que fub ccelo eft. Ac rurfus.Non eft Iudgus,nec^ Grgcus,nbsp;non eft fcruus,neqj liber, non eft mafailus ac fcemina, Omnes enimnbsp;nos unus eftis in Chrifto Iefu,Et iterum. Vbi non eft Grgcus Si Indgnbsp;uSjdrcumcifio Si prgputium,Barbarus,Scytha,feruus, liber, fed omnbsp;nia in omnibus Chriftus.Cum aute fpiritus fandus docet,Chriftumnbsp;pertinere ad omnes homines,uidclicet, non ad ludgos tantum feu cirnbsp;cumcifos, fed etiam ad Gentes, populum incircumcifum, intelligitnbsp;Chriftum pertinere non folu ad honeftos homines, quales ludgi pronbsp;pter lege Dei,8i facra eius fibi uidebantur,uerumetia ad inhoneftos.nbsp;Si peccatores,qaales incircumcifg Gentes a ludgis reputabantur.Nonbsp;ueni,inquit,ad uocados iuftos,fed peccatores ad pœnitêtiam. Et Paunbsp;îus.Certus fermo Si dignus, quem modis omnibus ampledamur,lt;ÿnbsp;Chriftus lefus uenit in mundum, ut peccatores faluos Êiceret. Itaquenbsp;Chriftus lucet oîbus hominibus,8i offert lucem falutis fug tam honcnbsp;ftis hominibus,^ inhoiieftis Si fceleratis,non ut ht perdurent in fu/nbsp;is fceleribuSjSi illi abrjciant uitæ fug honcftatem,fed ut ueram utri(^nbsp;iuftitiâ in Chrifto per fidem confequantur,ôi illi honefte uiuere pernbsp;gant,hi aût (celera uitent,ac opera iuftitig faciant. Deinde confiderannbsp;dum cft, q? etfi Chriftus uera lux pertinet ad oès homines Si illucef’nbsp;ot oîbus hominibus fiue ludgis fiuegentibus,fiue honeftis fiue inhonbsp;neftis, in toto orbe terrarum, tarnen non omnes recipiût hanc Itjcem,nbsp;Tenebrg,inquit,non apprehenderunt earn. Et mox,Mundus non conbsp;gnouiteum. Nam quemadmodum corporalis fol publice oîbus lu/nbsp;cetjSi tarnen non omnes accipiunt,necfruûtur caluce, nimirum alrjsnbsp;dormientibuSjalqs obftruentibus fœncftras, alrjs egeis aut exegeatis,nbsp;ïta Si Chriftus,quantum in ipfo eft,omnibus lucet, cum autê alq connbsp;temnant eum impie,alr) perfequantur ipfum crudeliter, non oês capinbsp;unt frudum huius lucis. Quare,cum Euangelifta dicit,Çhriftum il/nbsp;luminare omnem hominem uenientem in hune munduro,non fentit,nbsp;omnes impios hoîes fieri pios, fed docet lucê Chrifti oîbus offerri,nbsp;quâ tarnen non omnes accipiunt.Poftremo,Chriftus eiufcemodi luxnbsp;eft, ut

HOMTLIÆ lÔANWlS - feRENtlI. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;iÿ

üt nuUus hominum illuftrctur âd confeqüêdâm luftiti'am corârrt Deo,ueram uitam èi. fi2elidtatem,njfi per hanc lucê, Si ubicunçp tiécnbsp;lux non lucet, ibi ilÔ funt nifi craffiffimg Si perpétué tehebré mortisnbsp;ac in terni. Hoc eèrtécognitu heceftariüm eft* Prudentes enim huiüânbsp;fcculi exiftimant ünöquemt^ in fua rcligione fëruàri, fi modo credacnbsp;Deum efTc fummarti rnentem,gternam,omiiipotentem,creatriccm Sinbsp;gubcrnàtriccm rérum omnium jremuherâtricem piètatis^ ultricê imznbsp;pietatis. Ac nihil referre putahtj quo tiominé ilia mensappelletiir,nbsp;mundus,natura,luppiter,autalio qiiocuncß nomine. Si haudobfcu/nbsp;rc fignificant,fe diuerfas réligionés ,rton nifi diuérfoS ritus ueri Deinbsp;colendi iüdicâre.De qua re excitit lex Ccfaris Mâximini, qüa pertnitnbsp;titurjUt quo quifcp uelit ritU^dcUm colat Itâcp fentiunt polFe efle lu/ Ectlefi.hißöinbsp;cem iufticiæ Si falutisabf^ Chrirto,amp; ludæos, Ethnicos,Cbriftiä' ^‘^.9nbsp;Saraccnos lalutem confequi, fi modo in fuæ qui fep rénbsp;ligiôis ritibuSjUnum Deum omnipotentem credac. Si inculpacàm Uinbsp;tam ducat. Hgc eft magna impietas, 8^ extrema tieritacis ignorantia,nbsp;Etfi enim ad falutem neceflarium eft, utcognofcatur Deusömnipo/nbsp;tens,remuneratGr pietatis,amp; ultor impietatis j quippe qp hæc cogni/nbsp;tio naturaliter fit humang menti infita,et percipiatur ex opificio munnbsp;di,quemadmodum Paulus docet, tarnen nifi accefferic cognitio mifénbsp;ricordig Dei,per Icfum Chriftü,nihil aliud fieri folet,nbsp;nbsp;nbsp;q? cum ho/ **

mines cognofcant Deum,non tarnen glorificenc ut Deum, quemad/ modum idem Paulus perfpkue exponiu Non enim difficile eft ingcnbsp;niofo homini extra periculum mortis Si inferni in rcrum fcclicitatcnbsp;fpeciofas cogitationes de immenfa Dei potentia,qua nihil nee maiusnbsp;fit nee meliusjfufcipere, at fi quis abfcp Chrifto obqciatur tentatioriinbsp;bus peccati,mortis Si inferni jibi certe fieri non poteft, quin aut DeSnbsp;prorfus contemnat, aut fentiat eum effe longe omniù crudeliffimuminbsp;aut quærac ftbi alienos deos.Nulla em eft lux* nulla falus abfep Chrinbsp;fto,nec id folum hoc tempore, qüo poft aduentum Chrifti Euangelinbsp;on prgdicatum eft in toto orbe terraRz jfed etiam ante aduentum Chrinbsp;fti,utc!ß ad initium mundi. Ac tune quidem eä erat temporis ratio, çpnbsp;cognitio Chrifti non fuerit tam peripieuajCp nünc eft* reuelato Euatlnbsp;gelio eius,neceffaria tarnen erat tal iâ Cognitio Chrifti, qualis erat di/nbsp;uinis promiftionibus reuelata,uidelicet^ qp Deus effet clemens propnbsp;ter fernen mulieris,propter fernen Abrahe 5 propter filium Dàuidis#nbsp;Sic enim tunc de Chrifto prgdicatum fuit» Noh dubito, quin quon/nbsp;dam ante aduentum Chrifti multi non folum inter ludgos fed etiamnbsp;Gentes feruati fint.Nullus autem eorum potuit feruari,cognitione ilnbsp;la nacurali de Deo,qp fit gternus. Si rerum omnium gubernator 4 fednbsp;neceffariu fuit cognofeere Si credere,qp Deus fit mifericors, propte^

IN CÄPVT r EVANG. lOANNiS.

eum,qui patn'arcbis dminitus promiffus eraf. Quod ft innumeri jn^ Euâigt;eltM ter gentes non habuerunt ullam huius diui'ng miferkordiæ cognitionbsp;gatuminurnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pericrunt, non certe Deo fed ipforum impietati imputandû

gentet,ttiam cft.PrgdicatJO enim mifericordie del per feme mulicn's,aut Abrahae ante aduentti èc Dauidis,non in unum tantum tcrrg angulum conclufa fuit,fed uulnbsp;gata eft etiam inter gentes,partim per patriarchas, aî quibus Gentesnbsp;fuam originem duxerunt,partim per Ifraclitas, qui uartjs exilqs diPnbsp;perfi fuerunt in prgcipuas terrg Monarchias,amp; regiones.Non eft allnbsp;ud nomen,inquit Petrus,fub ccelo datum inter holes, in quo oportenbsp;at nos faluos fieri,preter^ lefus Chriftus. Hocautem non eft intellPnbsp;gendum de illis tantum hoibus, qui poft aduentum Chrifti in terra,nbsp;Sfi rcLielatum eius Euangelion per apoftolos,in orbem terrain, uitamnbsp;agunt,fed etiam de his,qui fuerunt ab initioconditi mundi.Per gragt;nbsp;Afla. o. tiam,inquit iterum Petrus, Dni lefu Chrifti credimus nos faluos fugt;nbsp;turos,quemadmodum amp; illi.Quare cum Euangelifta dicic,q? Chri-*nbsp;ftus illuminet omnem hoiem uenientem in hunc mundu,docet Chrinbsp;ftum talem efle lucem,fine qua nullus hoim unq aut potuerit,aut pofnbsp;fit ueram falutem confequi,amp; omncs eos holes etiamfi fuerint fapiennbsp;tifTimi amp; honeftifti'mi, perpetuis tenebris interire, qui non fuerintnbsp;hac luce illuminati.Habes quâta,S^ neceflaria lux fit Chriftus, Vinbsp;deamus nunc hoim impietatem,0d cgcitatem,qua tantam lucem repu/

¦» » Icrunt. In mSdo, inquit,erat,amp; mûdus per ipfum fadus eft,amp; mun 9 gt; dus eum non cognouit. Nota eft phrafi's,in hoc prgfertim Euangeli/nbsp;fta,qua mûdus non folum pro ccelo amp; terra, fed maxime oim pro honbsp;minibus accipitur. Obferua igitur mihi, quanta fit hominum in hocnbsp;mundo impietas,amp; ingratitudo.Filius Dei erat in mundo, non tantum reru oim gubernatione,fed ctia aftiimptione hois, Fadus enimnbsp;eft homo,amp; egit humanam uitam inter homines. Necuixit obfcure,nbsp;Docuit enim publice Euangelion fuum,pdidit maxima miracula,quinbsp;bus ueritatem Euangelij fui confirmauit.Morti traditus, refurrexit anbsp;mortuis,amp; comprobauit uarijs argumentis fe a mortuis uere refurrenbsp;xiffe. Afcendit in cœlum,ac miftb fpû fando,diuulgauit Euangelionnbsp;fuum per apoftolos inter omnes gentes terrg,adhibitis interim in tc/nbsp;ftimonium ueritatis multis ac magnis miraculis.Nihil certe defuit finbsp;lio Dei,ad rcuclationem amp; confirmationem maieftatis fug.Ecce aut,nbsp;. in hoc tanto fplendore,mudus non cognouit eum, hoies non recepe/nbsp;runt eum. Quid hac feu ftupiditate feu cpcitate horribilius Çquot; Etfi emnbsp;cum uniuerfus mundus, turn etiâ terra amp; hoies creati funt per filiumnbsp;Dei,tameti cum ueniflet in terram,amp; ageret uitam inter hoies, lantSnbsp;abeftjUt hoies concéder êt ei, uel tantillum terrg ubi pedem poneret,nbsp;aut caput reclinaret, ut etiam de terra fuftulerint eum in crucem, in/nbsp;digniffimum

MOHILIAÊ lOANNiS BReNTiI, digniffïmum iudicantcs qui in hac terra uiueret, Ac filiüs qüidetnnbsp;Dei is eß;,qui amp; inftitüitMonarchiàs in terra^Sf ordinaiiit imperia,nbsp;atcç régna inter hojes,üt conftitiita 8gt;ê cohferuata püblica tranqüilli/nbsp;tate,uerbum Dei iti terra prgdicari, ôi Chriftus per Euâgelion füurrtnbsp;agnofci poflet.Cum autcm uenifTet in régna huius fecuhüulgareÊnbsp;in ipfis Euangclion fuum,reges Sc principes tâto forore gräfTati futitnbsp;in ipfum,ut maluerint ipfi perire,^ cum nùh perdcre,tantum abefï^nbsp;ut tradidiflent ci uel Uillulam, in qua dominaretur. ISJoti afFedauitnbsp;Chriftus régna huius fcculi,fed obtulit hoîbvis fiué illis regibuS,fiüenbsp;fubiediSjüeram amp; pcrpctuam falutem,prgdicatione Euangelij fui,etnbsp;th ne fie quidem potuerunt cum gquo animo ferre. Quid indignius,nbsp;quid iniquius,auc etiam magis impiumC Sed hi,irtquis,fuerût impqnbsp;increduli EthrticijQuid autem deludeis,qui funtpopulus Dei,amp;nbsp;quibus Chriftus fuit promiflusCfortaffis bi agnouerunt amp; tradaue/nbsp;runt eum pro fua dignicate. Audi ergo de ludeis. In fua uenit, fui «nbsp;cum non receperunt.Iudgi dicuntur popuius Chrifti,prim5,q? Chri ‘ ‘nbsp;ftus patriarch is ludeorum promiftus fuit.Deinde, q? Deus felegerit ludii popiisnbsp;ludgos ex oïbus gentibus, ut in hoe populo conferuarentur promiftinbsp;nbsp;nbsp;tbnjt».

6hes de Chrifto.In hunc enim ufum ludgi liberati funt tyrannide Æ.' gyptiaca, data eft eis terra Canaan, Sc inftituta funt inter ipfos facra^nbsp;ad quorum conferuationem ördinatg fuerunt decime frugum,amp; mulnbsp;ta id genüs alia, ut eflet gens politia, in qua promiflîôes de Chrigt;nbsp;fto ad patriarchas did^ conferuarencur,donec Chriftus ipfe ueniret '• «nbsp;Hic ergo uide mihi admiranda ftüpcnda.Cu Chriftus ih fuâ régi/- gt;nbsp;onem,quam ludeis tradiderat. Si ad fuum populum,quem elegerat^nbsp;uenifret,tanta fuit huius popUli ingratitudo, ut non folum non exce/nbsp;pcrint Chriftum obédienter, fed etiäm intcrfècerint ipfum crüdcliflïnbsp;me.Leuitg amp; facerdotes âceeperunt bencficio Chrifti multis annis^nbsp;dccimas,primitias,oblatiûnes,étlibaminâ,Sed cû ueniflet Chriftus jnbsp;tantum abeft,Utfecerint eum hoRz bonoRz pàrticipem, ut etiâ in fumnbsp;ma eiüs fiti potauerint eum felle amp; aceto. Quid pOteft dici horribili/nbsp;us aut fceleratius^ At enim dices.Quod fiuc Gentes,fiue ludgi aduecnbsp;fus Chriftum commiferunt, hoc ignoranter fecerunt. Si eum cogno/nbsp;uiffentjinquit Paulus, haudquafp Dnm glorig crucifiiciflenti Namnbsp;holes buius feculi folent felibehter coniungere cum his,qui maiefta/nbsp;te prgdiii funt. Quare fi cognouiflent* non tâto furore perfecuti eumnbsp;fuifrent.Redc uero dicis,qgt; hott cóghoüerint eû. Et hoc illud eftj denbsp;quo fpiritus fandus cQqugritUr.Potuiflent aut cUm cognofcere,fi uonbsp;luiftent,^ non tam impi] fuiflertt.Reuelauit enim maieftatê fua, nonnbsp;dodrina tm,£ed amp; magnis miraculis jidq^ täm inter ludgos, cp internbsp;gentes, ac multis SiC firmifTimis argumêtis comprobauit fe eum efte,

E ii)

qucm Mofes iuflTit audire,amp; quern prophetg feruatore promfferunt. Sed ipfi hocfecerunt, quod Chriftus aliquot parabol is figniftcauir.nbsp;Ahj neglcxerunt abierunt ad uilias ac negociationes fuas. Ah) re/nbsp;nuerunt tam ipfum,^ miniftros eius, 0lt; contumelqsaffedosoaidenbsp;runt.Quare nullam habent prorfus excufationem ignorantie fug,fednbsp;pcrierut mcrito fug impictatis. Noftra res hie agiturJudgi,gens Deinbsp;deda,uiderunc lucem magnam,fed fuerunt ingrati, Si. repulerunt lunbsp;cem, Abiedi igitur funt in perpétuas tenebras 0^ perierunt. Eadê luxnbsp;etiam nobis nunc beneficio dei luccuExpergifcamur igitur. Si excipinbsp;amus earn grato animo, ut cÔferuemus earn amp; ut luceat nobis per pecnbsp;cata ad iuftitiam,per mortem ad uitam,per tenebras inferni,ad cede/nbsp;ftem fplcndorem,in Chrifto Icfu DOMINO noftro, qui eft undnbsp;cum paire Si fpiritu fancto Deus benedidus in fecula. Amen»

HOMILIA Vit

N MVNDOERAT,inquitEuan/ gelifta, Si mundus per ipfum fad us eft.nbsp;Si mundus eû non cognouit.ln fua uenic.nbsp;Si fui eum non receperunt. Quid igicurCnbsp;Nullus ne hoîm,nec inter Gentes, nee in

* » aut receperunt eum, dedit eis poteftatem, ut filrj Dei fierentCuideli/ », cet)his,qui credunt in nomen eius.Hec eft una é prgeipuis fententqsnbsp;totius facre fcripturg.Quare diligentiffime confideranda eft,loannesnbsp;aut initio fignificat, qp etfi maxima Si prgeipua hoim pars tam internbsp;Iudgos,c^ inter Gcntes,non agnoucrunt, nec receperunt Chriftum,nbsp;multi tn in utracp gente receperunt eû obedienter.In Adis Apoftolinbsp;cis,agnouerüt Chriftum uno die circiter ter mille ludci, Et ab eo dienbsp;Ecclefia Chrifti mint inmodum in quauis natione congregata Si au/nbsp;da eft,adeocp cccptum eft impleri, quod fpus fandus per Efaiam denbsp;Ecclefia Chrifti uaticinatus eft. Leua,inquiens,in circuitu oculos tu/nbsp;osjamp;i uide,oes ifti congregati funt,\'enerunt tibi, Ac mox.Ecce leuanbsp;bo ad genres manum mea. Si ad populos exaltabo fignum meum. Ecnbsp;afferent filios tuos in ulnis,amp; filias tuas fuper humeros portabut. Etnbsp;iceRe.FiIf) tui de longe ueniêt,amp; filig tug de latere furgent.Tunc uidenbsp;bis,amp; afflues,amp; mirabitur Si delatabitur cor tuum,quandoconuerfanbsp;fucrit ad te multitudo maris,fortitudo getium uenerit tibi, Etfi enimnbsp;aliquoties nulia,aut exigua uidet Ecclefia, qualis fuit Arrianis quonnbsp;da. Si nunc Turcis latiff ime doniinantibus, qualis etia eft régnante

HOMILlAß lOANNlS BRÈNTH.

Pontifîda itnpictate,tn Dns Dcusnoftü*iCUrti ad Eliam ait t Dertli/ qui mihi in Ifrad feptem milia uirorum,quorum gcnua non funt curnbsp;uata anteBaal^haudobfcurefignificauitjc Ecclefiam fuam mirabiliznbsp;ter conferuarcjamp;ffuafempcr feptem milia rcliqua effe, qu^ etfi habi/nbsp;tant in medio impig nationis,non tn confentiunt in impietatem nec „jjnbsp;adorant aut inuocant alium fcruatore, prêter lefum Chriftum DnM piorunt^nbsp;noftrum.Hec non eo dicuntur, q? liceat reclamante corde,Chriftumnbsp;ore negate. Credcndum cm eft corde,8d ore confttêdumjed q? Chrinbsp;ftus, iuxta uaticinia fpus fandi fuam fempcr habeat Ecclefiam, etûnbsp;am in medio impiorum, quae ipfum agnofcat Só obedienter uencznbsp;retur.Manifeftum igit eft, Chriftum baud qua^ fruftra in hue munnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;;

dum uenifle.Deinde exponic loannes » quid beneficq contingat his, qui cognofeunt amp;; recipiunt Chriftum. Hæc eft ncceftaria expofitio.nbsp;Nam ludgi fpe fua expedarût eiufmodi Meftiam feu Chriftum, quinbsp;afferret populo externa fœlicicatem,ut fub uite quifc^,amp;' fieu fuaJe/nbsp;curus habitaret, 8i qui faceret oes fubditos fuos, diuites ac principesnbsp;in hac terra.Qiiefo aût te, quid magni attulifl’et Chriftus in hue munnbsp;dum, ft tm externam Sd corporale foelicitatê attuliffet, Si. creaftet oesnbsp;fubditos fuos, reges ac principes in hoe feculo Quid prodeftec hoinbsp;uniuerfa terra,amp; quicqd in ea eft, ft interim careret uerù cockfn'ousnbsp;ac perpetuis bonis; Hgc ft defuerint,terrcna bona nihil iuuagt; it. Si adznbsp;fuerint,terrena bona iudicantur prghis reiedamenta, ac damna ma/nbsp;gis, q lucra.Quare Chriftus pofthabitis corporalibus Si terrenis bonbsp;nis attulit populo fuo coeleftia,ac ea,qug uere furtt,quod audiunt, bonbsp;na.Hgc oia Ioannes,breuinimo quidem copendio, fed quod prgcio/nbsp;fiffimi thefauri lococonferuandum eft,comprtliendit.Quotquot,in

prgrogatiuam,uc fiant filq Dei,ac fecit compromiffum, q? adoptent’ in filios Dei.Hoc eft fummum Si maximu oim beneficium. Etenim, w« yo/tav*nbsp;nec diuina lex, nec humana iuftitia potuerunt un^ cuiq; boîm bancnbsp;poteftace,auc ius,aut prgrogatiua feu dare feu impetrare, ut ficret iilinbsp;us dei.Diuina cm lex,(emper perdurât in fua feueritate. Si exigit pernbsp;fedam ac fumma iuftitia.Qua nift quis preftiterit, no pot a' lege ininbsp;petrare,ut adoptet in filiS Dei,fed potius maledicit,amp; tradit Saianc,nbsp;utfiat Satané filius.Maledidus,inqt,qui non pmanet in fermonibuanbsp;legis huius,nec cos opere pfidt.Nulius aût hoim fatisfacit diuinp le/nbsp;gi,nec ullus eft,qui plena Si exadâ iuftitia perficiat. Quare nec diutnbsp;na lex,nec humana iuftitia poteftatem ulli hominum faciunt.ut fiat finbsp;lius Dei.Solus autem lefus Chriftus impetrauit hoc ius, ac fecit comnbsp;promiffum omnibus recipietibus ipfum, q? ctiamfi non fatisfecerintnbsp;duiinglegijtn fiât^pter ipfum filq del. Nihil debuit nobis Chrilius

/

IN CAPVT I. EVANG. lOANNIS. ac potui'iïet pcrmittere,ut nobiTcum iuxta feueritatem ïegis agerctur.nbsp;Nec nos ullum ius aut poteftatcm habebamus ut ficrcmus filq Dei,nbsp;fed quemadmodum arbiter quifpiam, cum non habet exfe lurifdidinbsp;onem cius rei de qua litigatur,accipi't ludi'candi poteßatem ex copro/nbsp;mifiTo litigatorû, ita nobis nuUa prorfus fuit poteftas ut ficrcmusnbsp;fill) amp; hgredes Dei,Sed Chriftus Dominus nofter tanta nos beneuonbsp;lentia complexus eft, ut non fimpliciter,fed iàâo compromifTojCon/nbsp;fcrat plenum ius filiorum Dei,ad cos,qui recipiunt ipfum.Solus quinbsp;dem ChriftuSjcft naturalis Dei filius a' patre fuo ab eterno genitus,nbsp;quam etiam gloriam amp; maieftatem foil fibi retinet, nec dat earn alte/nbsp;Efaiam loquitur, ex ijs autem,qui ipfum re^nbsp;Wijoei ad* j.ipivint,facitfilios dei adoptiuos. Inter adoptiuos autem amp; naturales

* ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;liberos hoc eft difcrimen,qj hi ex ipfa patris fubftantia nati funt, illi

uero ab extraneis perfonis afl’umpti. Sed in hoc conueniunt, qp adop tiui ciufdem iuris habetur, cuius funt iuftis nuptqs qugfiti, ut legumnbsp;tabule loqüuntur.Quare ctfi non competit nobis hcc maieftas, q? fi/nbsp;mus naturales filq dei,tamen maximum oîm beneficium eft, qp effîcinbsp;amur per Chriftum filrj Dei adoptiui. Accepiftis, inquit Paulus,fpinbsp;ritum adoptionis,per quem clamamus Abba pater. Idem fpiricus te/nbsp;ftatur una cum fpiritu noftro,cp fimus filq Dei.Et iterum. Prgdefti/nbsp;nauit nos,ut adoptaret in filios,per lefum Chriftum. Videamus au/nbsp;tem nûc,quale ius,8^ quale beneficium afferat adôptio his,qui Chrinbsp;ftumredpiunt, Etfi enim nullus fermo fatis digne hoc explicate po/nbsp;teft,tamen quia huius rei cognitio, quantum in hac üita fieri poteft,nbsp;nobis neceffaria eft,pauca qugdam,que poflumus, pro mediocritatcnbsp;noftra perftringemus.Nam cû Chriftus uerusôd naturalis filius Deinbsp;impetraueritjUt quotquot ipfum recipiunr,adoptentur in filios Dei,nbsp;perfpicuum eft,cp fufeipiat eos omnes in fratres fuos,ac facial eos co/nbsp;hgredes fuos.Narrabo,inquit,nomen tuum fratribus meis,in medionbsp;ccclefig laudabo te.Et aïiâs Vade ad fratres mcos.Hic uocat Chriftusnbsp;eos,qui receperunt ipfum, fratres fuos, quod cognomen non tribuitnbsp;ipfis ciuilitatis,fed ueritatis gratia. Nô enim fie agnofeit eos fratres,nbsp;quemadmodum aliquoties legitimi agnofeunt illegitimos, quibuf/nbsp;cura non adeunt illi communem hçreditatem patris equaIiicr,Sed agnbsp;nofeit cos taies fratres, qd uelit oês habere paterng ac cœleftis fug haenbsp;feditatis participes. Audiaraus igit,q fit hgreditas dei, quâ Chriftusnbsp;filius dei adi}t,ut cognofearaus quantoRt bonoRt Ont participes hi,nbsp;recipiût Chriftû.Principio, nihil maius,nihil excellètiuseft, fauorenbsp;amorc Dei. Quid em poteft ci deefle,quê Deus ipfe fuo fauore ÔCnbsp;amore côpleditur^;'Deus aut pater non fimpliciter fàuet Chrifto,necnbsp;frigide ipfura amat, fed fauet ut filio, èC araat ut filiû. Filius meus esnbsp;tu,in/

HOMILIAE lOANWlS BRENTlt

w,in^ens,hodic genui te.Et,Hic eft filius meus diledus in qüö com pïacitum eft mihi.Cum igitur Chriftus ocs,qui recipiunt ipfum, fuf dc«»nbsp;cipiat fratres amp; cohprcdes fuos,manifeftum eft, q? Deus non faueat,nbsp;nee ametipfos frigide.Sed cópledtacur illos eo fauore 6ê amorc, quonbsp;pater unigenitum filium fuum complecftitur.Quid amplius defideranbsp;te poflentC' Suffïcit tibi, inquit cccleftis uox ad Paulum, gratia mea»nbsp;Tamecfi aiim calamitates multg 8C magng funr,tamè ft inuenifti graznbsp;tiam in oculis Dei,amp; Deus fauet, ut pater filio,nihil tibi ad ueram fanbsp;lute deefle poteft» Qin's ex uobis paterCinquit Chriftus)a quo fi penbsp;tierit filius panem,num lapidcm dabit 11117Aut fi pifcê, num pro pifnbsp;ce ferpentem dabit illi^ aut fi petierit ouum» num porriget illi fcorpi/nbsp;um7Si ergo uos,cum fid's mali,nortis bona dare filf)s ueftris,quantonbsp;magis pater uefter coelcftis dabit fpum fandum pofeentibus fe. Suntnbsp;aliquoties crudcliflimi parentes inter homines, qui omnem humanftnbsp;affedum fie exuunt,ut etiam trucidet liberos fuos. DnS autem Deusnbsp;noft er,non mutatur ut homo,fed eundem Temper affedum erga eos,nbsp;qui agnofeunt Chriftum, retinet» Nunquid poteft,inquit DnS,malt;nbsp;ter obliuifci infaotem fuum7ut non mifereatur filio uteri fui7 Et fi il/nbsp;la oblita fuerit,ego tame non obliuifear tui. Deinde, Chriftus,uteftnbsp;reipfa,ita etiam iudicatur à dco patre fuo iuftiftimus ac fandiftimus^nbsp;Peccatum enim non fecit,nec eft inuentus dolus in orc eius. Quotqcnbsp;aut recipiunt Chriftum,(unt cobgredes eius,quia fiût filrj D€i,amp; franbsp;tres Chrifti» Quare,etfi non funt fua ipforum iuftitia iufti óó landi,nbsp;tn iudicantur a' Deo propter Chriftum iufti amp; fandi,Hoc non tm conbsp;gnofcendum eft,fed etiam in ufum transferendum.ut capiamusex eonbsp;cœleftem frudum.Nam,fi quis aceufatur peccati in confcientia,coranbsp;iuditio Dei, amp; damnatur propter peccatum gterna morte, debet fibinbsp;ob oculos poncre ,q) fitadoptatus propter Chriftum in filium dei,8Cnbsp;q» fit cohgres Chrifti,ut quemadmodum Chriftus, ita amp; ipfe habeatnbsp;hgreditatem iuftitig.Quod certe,fi ex fide in Chriftum fiat,tm habetnbsp;momentijUt feruet credentem adperpetuam fœlicitatem.Prgterea,dcnbsp;us obiecitquidem Chriftum uarqs aduerfis, adeot^ cruci amp;morti,nbsp;conferuauit aut eum in oïbus calamitatibus, amp; liberauit eu oibus ad/nbsp;uerhs. Mors non potuit eum retinere,fed neceffe habuit ipfum inco/nbsp;lumem dimittere.Hgc eft excelles pars cœleftis hgreditatis, Chriftusnbsp;tn non retinet eamfoluSjfed quiahi,qui recipiunt eum,funtfili) dei^nbsp;ôd cohgredes Chrifti,participant parê,ut etiâfi maxis calamitatib, opnbsp;primant,non tn pereant,fed conferuent perpetuo. Quid igitur hor/nbsp;rent aduerfaCquid horrent mortemC Etfi nemo facile in his ridere,nbsp;cachinari poteft,tn non eft ita mœrendû,utdefpondeamus animum;nbsp;Multæ,inquit,tribulationes iuftorura, hoc eft, credentium in Chri/

IN CAP VT t EVANG. 10 ANNIS.

ambulantium in uocatiotic Dei, Chi chim foli reputannir iu fti)Sc de omnibus his libérât eos Dominus, Étiterum.Incrcpatiôemnbsp;Domini ne reprobes,quia ipfc uulncrat,S^ medetur percutit amp; ma/nbsp;nus eius fanabunt.In fcx tribulationibus liberabit te,àin feptimanônbsp;tanget te maIum.Deinde,Deus exeitauit Chriftum a' mortuis,amp; or/nbsp;nauit a' refurredione corpus eius tania maieftate,ut fit immortale, innbsp;corruptibilc,gloriofum,non afticiatur amplius ullä infirmitate, nonnbsp;concludatur loco,non impediatur ccclo,uel terra, uel mari, quo mi/nbsp;nus penetrct,quo uelit.Hancportionem coekfiis hæreditatis an nonnbsp;exiftimasprfciarameiTemaieftatemC Chriftus autê non habet aliosnbsp;pro illegitimis fratribus,ut foli fibi, cxclufis alqs, tantam h^editatênbsp;retineat,fed uult,ut hi qui recipiunt ipfum, una' cum ipfo banc here/nbsp;ditatem adeant. Quare èc hi excitabuntur a’ mortuis, amp; ornabunturnbsp;corporc fuo his donis, quæ in refurrcÄione corpus Chrifti atccpit,nbsp;Quemadmodum ^efl:auimus,inquit,imaginem terreni,geftabimUsnbsp;amp; imaginem cœleitis.Et itcrum, Nofl:er municipatus in cœlis eft,exnbsp;quo Si (eruatorem expec'lamus,Dominum lefum Chrift5,qui tranf/nbsp;figurabit corpus noftrum humile,ut coforme reddat corpori fuo gionbsp;riofo,fecundum efficatiam,qua poteft etiam fubrjcere fibi oia.Poitrcnbsp;mo Deus cxtulit Chriftum filium fuum,in regnû cceli Si terræ. Da/nbsp;ta,inqt,cft mihi ois poteftas in cœlo Si in terra. Qua h^cditatis ma/nbsp;ieftate nihilpoteft excelkntius Sifublimius cogitari, Sedqtios De/nbsp;us agnofcit nlios fuos propter Chriftum, eos etiam facit täti honorisnbsp;participes.Cum efFemus,inquit Paulus,mortui per delieta conuiui/nbsp;ficauit nos una cum Chrifto,Cper gratiam eftis ieruati )fimulcç cumnbsp;eO rcfufdtauitjSi fimul cum co federe fecit inter coekftes, in Chriftonbsp;lefu.Hgc ccrte maieftas multo fublimior eft,^ quæ uel humana rati/nbsp;one comprehend! uel uerbisexplicariqucat. Magna fuit (Quondamnbsp;maieftas régis Babylonici,magna fuit gloria Salomonis, Si aliorumnbsp;regum ac monarcharum in tcrr!S,fcd omncs terren^ maieftates, funtnbsp;mera mendicitas,fi conferantur cum ea gloria,quæ contingit qs, quinbsp;recipiunt Chriftum,Si fiunt propter Chriftum filrj Dei, Oculusjn/nbsp;Ep.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quit,non Uidit, auris non audiuit, in cor hominis non afccnderunt,

qug præparauit Deus diligentibus fe. Et loannes. Nunc, inquitjfilq Dei fumuSjSi nondum apparuit, quod futuri fumus.Scimus autem,nbsp;quoniam fi apparuerit,fimiles ei eriraus,quoniamuidebimus eum finbsp;cuti eft, Quare omne ftudium noftrum in hoc ponendum eft,ut sg/nbsp;nofcamus Si recipiamus Chriftum, quo in fill os Dei adoptati, præ/nbsp;rlaram illam Si coekftem hapr««f1ifar,.m r«arr»rii-,lt;»mnc RprI quomo/

HOMItlAE ÏÔANÏTIS ÔAÉfîTn. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ü

etfi Chridum conficeri uidebantur,tamen docebânt,tîémîncrtt pofic falutem confequi,ni'fi circurncideretur fccurtdtwn mof em Mofi, Scdnbsp;uicidîm Paulus,clelt;dtim Dei organon docet. Si,inquieos,drcümd/ Ailo. tf,nbsp;daminijChriftusuobis nihil proderit.Non damnai Paulus drcüm/nbsp;dfionem per fe, quçfuo tempore fuit cœlefte faCTàmen£um,fed dàrtl/nbsp;nat impiam opinionem,qua circumcifio,tan^ falutis meritum exigenbsp;batur.Num rccipitur Chriftus uirtutibus morâlibüsC Hàbent quidènbsp;hæ uirtutes fuam laudem amp; gîoriam,rton funt autem àpta amp; congru/nbsp;cniia organa,quibus Chrifius re«ipitur.Nâm,utpÉt^'cüedicamus,nbsp;quod res eft,Chriftus recipitur tantum PER FlDEM.Sic enim îoartnbsp;nés addit,His, qui credunt in nomen eius. Credere autem in nomennbsp;Chrifti, cft credere in Chriftum ipfum. Quid enim aliud eft nomennbsp;ChriflijCp Chriftus ipfeCNon cft,inquit,aliud nomen fub coelo da/nbsp;tum inter homincs,in quo oporteàt nos faluos fieri,hoc eft,nô eft aUnbsp;us quifpiam,qui nos fcruet,præter Chriftum» Quid e^o eft,Credc credfw ianbsp;re in Chriftumç’ An non 8^ impq quidam dicunt fc in Chriftum cre/ ch/iJluMinbsp;dere^qui tarnen magis fuis operibus,cp Chrifto fiduntC” Credetè iginbsp;tur in Chriftum,iion eft tantS noffe Chriftum,efle crudfixû, amp; mornbsp;tuum,atcp «{ raortuis refurrexifte» Hoc enim amp; dæniones rioüeruric*nbsp;Nec eft fentirCjq? Chriftus pattim expiaüerit peccäta, partim ilos dénbsp;beamus noftris meritis expiare. Hoc enim eft maieftatem Chrifti mtnbsp;nuerc,Sed eft omnem fidudam fuam in lefu Chrifto ponere, qgt; is leznbsp;fus Chriftus, uerus Deus ÔC. uerüs homo, folus fit expiatio, redemgt;nbsp;ptio falus noftra,Porro, qui hoemodo recipit Chriftum perfide,’nbsp;is,qualis qualis antca fuerit,fiue ludgus^ fiue Bthnicüs fiuc Græculnbsp;fiue BarbaruSjfiue rex,fitie feruus, fiuc honeftus fiue inhoncftus,fi/nbsp;ue iuftus coram mundo,fiue peccator,acceptus eft Deojamp;ädoptatui“nbsp;in filium Dci,ac fit h^es quidem Dei,cohgrcs autem Chrifti, QuoÉnbsp;quot cnim,inquit,receperunt eum, dédit eis poteftatetii filios Dei ftnbsp;eri.Non dicit,Iudeis tantum,non,Ethrticistantum, fed Quotquot,nbsp;fiue ludgijfiue Ethnicijiue honefti fiue inhonefti, Omnis cnim,ômnbsp;nis inquam,qui credit in eum, nÔ pcrit,fed habet uitam gternam. Et^nbsp;Euangelion potentia Dei eft ad falutem OMNI credenti, ludæo prinbsp;mum fimul Ôd Græco.Et,Omnis,qui fidit illi, non pUdefiet.Non e/nbsp;nimeftdiftincftiouelIudgiuelGræci, Nam idem Dominus omni/nbsp;um,diues in omnes inuocantesfe. Omnis e«im,qui inuocaueritnogt;nbsp;men DnI, faluus erit, Nonpoteftaût inüocari,nifiexfideinlefunlnbsp;Chriftû,Quarc,qualis qualis fueris,crede tm in Chriftum, faluusnbsp;cris.Quid aut ad hæc dicemus An quemadmodum ad accipiendartinbsp;falutem per fidem in Chriftum, nihil refert qualis antea fueris,ita etinbsp;am nihil refert, qualis poftea ad retinendam falutê maneas, aut fiasï

IN CAP.VT V EVANG^ lOANNiS.

Nihil quidem refert, quod ad politica amp; ciuilia uitæ genera attinet» CircumcifuSjCinquit Paulus)aliquis uocatus cft,ne accerfat præputinbsp;um Jn prgputio aliquis uocatus eft, ne circumcidatur.Et mox:Seruusnbsp;uocatus es,ne tibi fit curæ,quin fi potes liber fieri,potius utere. Eté/nbsp;nim,qui in Domino uocatus eft feruus,Iibertus Domini eft. Simili/nbsp;ter amp; qui liber uocatus fuit,feruus eft Cbrifti.Plurimum autc refert,nbsp;' qualis fias,8C qualem uitam ducas, quod ad fruâus pcenitentiæ atti/nbsp;net» Poft^ cnim peccator adoptatus eft in filium Dei propter Chri/nbsp;ftum,per fïdem,non licet ei deinceps peccato feruire, fed necefte ha/nbsp;bet in nouitate uitæ ambulare. Nam qui in Chriftum credit, mortu/nbsp;us eft peccato.Qui autem peccato moriuus eft, quomodo pofthac innbsp;codem uiuetC Fadus es filius Dei ,p€r fidem. Peccata autem funt openbsp;ra filiorum Satang. Quomodo ergo conueniret,ut in peccatis ambulanbsp;res,amp; deqeeres te a' maieftate filiorum Dei,ad tam fœdam turpitudinbsp;nem filiorum 5atanæÇ'Eratis,inquit Paulus, quondam tenebrg,nuncnbsp;autem lux in Domino,ut filq lucis ambulate. Nox progrefla eft,diesnbsp;autem appropinquauit, Abqciamus igitur opera tenebrarum, amp; in/nbsp;duamur arma lucis, ut quam claritudinem diuina adoptione accept/nbsp;mus, gratitndine amp; honeftate uitæ perpetuo conferuemus per lefumnbsp;Chriftum Dominum noftrum , qui eft una‘ cum pâtre amp; fpiritu fan/nbsp;efto Deus benedidus in fecula, Amen,

HOMILIA Vin,

y merumfeuconiortiumreferrentur;amp;ue ram ac perpetuam fœlicitatem confeque/nbsp;rentur.Cum enim Deus initio condiderit hominem, ad imaginem etnbsp;fimilitudinem fuam, humana mens ardet defiderio fruendæ diuinænbsp;maieftatis,nec contenta eftpofTidereregnum terræ,in cœlo etiam donbsp;minari cupit.Sed cum uidet fibi ob imbecillitatem fuam,aliena auxi/nbsp;lia,ad hæc confequenda, neccftària efTe, alius homo alium fibi auto/nbsp;rem amp; parentem feligere folet,quo Deus fiat,aut filius Dei nafeatur.nbsp;Adam feligebat fibi pomum arboris icientiæ boni amp; mali, ut fiereznbsp;Deus. Alios parentes ludæi, alios aliæ Gentes fibi fjngebant, q '

r- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i

^ÖMltlAÉ ÏÖAnNI’S* fekEiïtit nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Jk

bus fièrent dq ,aut filq Dei.Sed humana ratio hiagis cçcà eftut üc rum parentem, ck quo ueri filq Oei nafcUntür depVehendère queat.nbsp;Qüâre cum loannes ante expofuit,qüo inteVceflbré,ac recohciliatörcnbsp;homines fiant dq aut filq Dei,nimiRï,ïcfü Chrifto Domihó noftrO,nbsp;nuftc exponit quo aurore amp; parente hi filq nafcantur/Qtii hön êx fàti « «nbsp;guinibus,inqutens,nec ex uoluntâté carnis,hcc ex uolüntàte liiri, fed ‘nbsp;ex Deo nati (unt Dicamus autém primum de Sangutnibus.Natn fan « *nbsp;guirtes in fcriptüra alias fignifirant crudelftacem Si. feelérâ qü^ tnex singuinet»nbsp;lentur peenäm fanguinisj aüt extremum (uppiicium. rhne dicüntürnbsp;uiri fanguinum. EtiLibérâ me de fanguinibüs. Et, Aüfcram fangui/ so.nbsp;nes cius de ore eius.ln hoe aurem loco j circurnftantiâ’ rei dè qüafitnbsp;fermOjÇloquitur autem Euangeliftade natiuitate filiorum Dei)indinbsp;cauc,per fanguines intelligêdam efFe Confanguinitatem, feu propiiinbsp;quttatem Si coniunclionem fanguinis, quæ eft inter eos , qui funcnbsp;ciufdem cognationis.In bac fignficatione uidetur Si Efaias hoc nominbsp;ne ufus effe.Qui obturat,inquicns,aures,ne audiat Sanguines,in exnbsp;celfis habitabit,hoc eft,is iudex fufte facit. Si foclix erit, qu i non teftnbsp;picitperfonam confanguinei in iuditio, tlec inique dé caufîâ pvönüiinbsp;ciât,propter confangUinitatem,Cuin igitur loannes dicit,qj fili^ Déinbsp;non nafcantur ex fanguinibus perftringit ludæos, qui gloriabantütnbsp;deconfanguirtïtate patriarcharum j Si réfutât Uânam ipfôrünà arrOznbsp;gantiam, quam cx co^atione Abraami coHceperanL Abtâam ertimnbsp;Fuit pâtriarcha fânéiifrimus, Si Deus promifit ei, uclit èfle Deusnbsp;jpfius,8i feminis eius. Statuam,inquiens, paâum meuhl inter tfte Sinbsp;te. Si inter femén tuUm poft te in generationibus fuis fcédere fempf-gt;nbsp;terno,utfim Deus tuus^Si feminis tui poft te» Quare, cum îudæi ef/nbsp;fentfernen,pofteri Si confanguinei Abrahæ,exiftimabant fe eo ipfonbsp;natos efte filios Dei, qgt; ex Aoraamo nati eftent. Patrem, inquiunt^nbsp;Abraam habemus, hoc eft, Deüà nobis eft prqpitius. Si fumus filnnbsp;Dei,proptcrea qudd fimus filq Abrahè. Non êhim erat ludgis curç,nbsp;ut crederentin fernen Abrâhæ promiffüm^qui eft,lefus Chriftus, Sdnbsp;ut feâarerttur fidem âc pictaténl Abrâhaé» Vnum hoc præcipue iaâanbsp;bant quod effent confanguinei Abrahæ, Si fperàbânt fé hoc folo nonbsp;mine filios Dei fados effe» Sedloânttes hàncüaniffimam eorumopinbsp;nionem Si arrogantiam perfpicuc damrtât,cum ait.Filq Dei non naf/nbsp;cuntur exfanguinibus.Nullus enim hotninum idcirco fit filius Dei,nbsp;qudd ducat genus aut fangüirtém fuum âb Abraamo. Nàm filq Déinbsp;non nafeuntur humana aut carnali gettérâtione»Promifit quidem Denbsp;us,fe effe Deum feminis aut poftcritàtis Abrâhaé,5i qui inter pofte/nbsp;ros Abrahae,adhibuic fidem promiffionibuS Abrahæ didis,quem/nbsp;•dmodura Si Abraham credidit,« Si iuftusreputatus eft, et in filiuW

F

IN CAP VT I. evang- lOANNlS:

Dei adoptatus eft, hoc autem non eft factum, propter carnalcm con/ fanguinitatem cum Abraamo, fed propter fpin'tuakm promiftîôemnbsp;DeijCui is,qui adoptatus eft in filium dei,ftdem adhibuit, Etfi enimnbsp;Abraam fuit patriarcha per fidem fancliftimus,tamê quia natura fuanbsp;non fuit nifi caro amp; fanguis,quotquot ex ipfo geniti funt,carnales 8^nbsp;ipfi funuQuod cnim,ut Chriftus ait,ex carne cft,caro eft.Ec Paulus:nbsp;Non omnes,qui funt ex Ifrael,funt Ifrael,nelt;^ quia funt fernen Abranbsp;hæ, ftatim omnes fiIf)* Quare uaniftima eft fidutia ludæorum, quinbsp;fentiunt filios Dei carnali generatione fieri, amp; Deum ideo eft’e patrenbsp;ipforum,qjhabeantpatremAbraamum. Nondiflimileeft,quodnbsp;hoc tempore Pontifices iatftant fe efte ueram ecclefiam Chrifti, propnbsp;tcrea quod fint fucceftbres Apoftolorum.Hac fidutia ita inflati funt,nbsp;PontiStet, ut quicquid inftituerint,ac decreuerint, ctiam alienum a‘ uerbo Dei,nbsp;obtrudant fuis,tanquam inftitutum amp; decretum fpiritus fandi obfornbsp;uandum.Exiftimant enim Ecclefiam Chrifti conftare externa fucceffinbsp;one,hoc eft,filios Dei nafei ex fanguinibus. Sed quemadmodum lu/nbsp;dæi non funt ideofilq Dei,quód fintcarnales filrj Abrahg, ita pontinbsp;ficesnon funt ideo Ecclefia Chrifti,q? fint fucceftbres Apoftolorum.nbsp;Vera enim Ecclefia Chrifti eft,quæ agnofeit uerbum Chrifti.Oucs,nbsp;ApoßotorU ^^ft^ftsH’^jUoccm meam audiunt.Et ueri fucceftbres Apoftolorumnbsp;fncceffères funt,non q,qui in illis locis,in quibus Apoftoli habitarunt, epifeo*nbsp;pos agunt, fed qui Euangelion Apoftolorum diligenter ôd fideliternbsp;adnunciant.Ite,inquit Chriftus,in mundum uniuerfum,amp; prædica/nbsp;te Euangelion omni creaturæ. Cumigitur Pontifices perfequunturnbsp;Euangelion Chrifti,tantum abeft,ut fint uel Ecclefia Chrifti, uel uc/nbsp;ri apoftolorum fucceffores,ut potius Chriftus,cu ait: Cauetc a' pfeuznbsp;doprophetis,iufterit ueram Ecclefiam eos fugere, ac uelit anathemanbsp;deuitare.Deinde addit loannes, quod filrj Dei non nafcantur nec exnbsp;uoluntate carnis, nec ex uoluntate uiri. Sunt, qui per carnem intelliznbsp;gant,mulierem,feu uxorem,amp; per uirum,maritum, amp; fentiunt Ioannbsp;nem docere,q) filrj Dei non nafcantur humana generatione, per maznbsp;ritum amp; uxorem, quæ certe fententia optima eft. Hoc enim omninonbsp;docet Ioannes,qgt; homines non fiant filq Dei, carnali natiuitate, Sednbsp;quia idem antea nomine fanguinum continetur,8d hoc loco non finvnbsp;pliciter dicitur,cx carne amp; uiro, fed exuoluntate carnis amp; ex uoluntanbsp;te uiri,apparet loannem his uerbis magis ad ftudia hominum, adnbsp;naturalem hominum propagatiocm refpicere. Voluntas enim eft arznbsp;c«*». biirium,inftitutum, propolitum Ôi ftudium animt Caro autem nonnbsp;tantum mulicr,fed amp;: quiuis homo dicitur. Et V ir,uel pro eo,qui renbsp;liquis hominibuSjfapientia,autoritäre amp; potentia antecellit,uel iuxznbsp;ta phrafim hebrææ linguæ, pro unoquoc^ intelligitur, ut amp; illud,nbsp;Corru«

hOHILlAÊ lOANNiS feRÊNTlt nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;0

Corruetuir fuper uirum,hoceft,unufqüifc^. Quaré,cumloanncs di' cit,filios Dei non nafci ex uolüntaté cârnis,nec ex uoïühtatc uiri hicnbsp;cft fenfus,qgt; ut filij Dei non fiunt hümana geheratiohe ita nee fiuntnbsp;humana adoptione aut humanö ftudio 8^ arbitrio,üel uulgariurri feünbsp;carnalium hominutnjuel cuius^ alten'us hotniniSi quanturhcünquènbsp;fapientia èi. potentia preftantis. Quod ut magis pfpicue explicemus jnbsp;parciemur homines in tres ordirtes, quo melius ditierfa eorum ftunbsp;dia intelligamus. Primus hominum ordo eft ludæorum, illórüm uünbsp;delicet, qui non tantum gloriabantuf dé confattguinitäte Abraami,nbsp;fed multo magis de ftudio legis fuse. Hi enim, poft^ lex diuinitusnbsp;per Mofen lata fuit,fentiebajlt opera legis,quatenus ab homine fierinbsp;pofrent,tanti efle meriti, ut rjs autoribus,Slt;^ tan^ parentibus,fierent non gtneraenbsp;filr) Dei.Itacp facrificabant,lauabantur, abftinebant fe à cibis prohi/nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;uti»

bitiSjobferuabant fefta,dabant décimas, non induebant ueftem éx lä na amp; lino confe(ftam,amp;^ quæ funt alia Mofaicæ legis inftituta. Facie/nbsp;bant autem omnia hæc opera,ut 8c expiarent peeeata fua coram Deo,nbsp;amp; confequerentur meritis horum operum ius filiorum Dei. Sed lo/nbsp;annes réfutât hanc impiam opinionem,8c afïïrmat filios dei non riaf/nbsp;ci ex uoluntate carnis Judgi fic aftedi^ funt homines carnales,8c feeftânbsp;tur uoluntate ac ftudio fuo carnalehi legis iuftitiam, Voluntas autemnbsp;carnis non generat filios dei.Neé carnalis iuftitia, eft idoneus parês^nbsp;quo filq Dei nafcantur.Etfï enim lex Mofi fanda eft, ÓC exigit perfeznbsp;da opera iuftitiæ,tamen quia homonon implet eam,tantum abeft utnbsp;poflït ex ipfo facere filium Dei,ut potius generet ipfum in féruitutê*nbsp;amp; conijciat eum in perpetUam maledidioem, Teftamentum, inquicnbsp;Paulus, a' monte Sina, in ferüitütcm generat» Et iterum. Quotquotnbsp;funt ex operibus legis,maledicti furtt.Quare,quemadmodümîüdæinbsp;non funt eo ipfo filrj Dei,quod nati fint ex Âbraâmo,ita iléé fiunt fiznbsp;Irj Dei, quod ponunt omnem uoluntatem amp; omne ftudium fuum innbsp;facienda lege Mofi,In hoe autem ordine,non carnales tantum ludæi^nbsp;fed omnes hypocritæ in Chriftianifmo, oës facrificuli 8C monachi^nbsp;omnes Sarraceni Sd Mahumetani numerandi funt,qui fibi ex meritisnbsp;facrorum,quae lex ipforum inftitüit,polliccntur gratiam Dei, 8C connbsp;fidunt fe ftudio cgrimortiarum fuarum filios Dei fieri, Früftra, irt/nbsp;quit,colunt me docentes dodrinas, præcepta hominum. Et iterüm.nbsp;Nemo uos feducat, qui fuo arbitrio ambuht in humilitate 8C religionbsp;neangelorum,quænonuidit,fruftrainflatusfenfucarnisfuæ. Acnbsp;mox,Quid tanquam uiuentes mundö,decretis teneminic’Cne tetige/nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*?

ris,ne guftaueris,necontredaueris, quæ omnia ipfo ufu coüfumunz tur )fecundum præcepta Sc dodrinas hominum, quæ funt rätionemnbsp;quidem habentia fapientiæ, in fuperftitione èi humilitate, 8lt;^ non

F i)

IN CAPVT I. EVANG’ lOANNiS.’ parcendocorpori, ncc honorem ei habendo,quantum cami fatis eft*nbsp;Cum igitur Deus odio habeat S^abominetur arbitrarias hominumnbsp;rcligiones,amp; cultus ab humana rationc, fineuerbo Dei excogitatos,nbsp;fieri non poteft, ut ex ipfis nafcantur fill) Dei. Secundus hominumnbsp;ordo eft,philofophorum,aut fapientum inter Ethnicos,qui ponebâcnbsp;omne ftudium fuum in docendis Sc exercendis uirtutibus,ut uocant,nbsp;moralibus , amp; pollicebantur feftatoribus fuis propter has uirtutesnbsp;fummambeatitudiuemacfoelicitatem, quodcerte nihil aliuderat,nbsp;quâm promittere ius filiorum Dei,amp; ut ipfi etiam loquebantur di/nbsp;uinitatcm»Sed horum uanitatem reijcit Joannes, cum ait: Ne«^ exnbsp;uoluntatc uiri. Etfi enim morales uirtùlçs, in fuo genere, optima:nbsp;funt^nec folura diligenter cognofcendaj^j^erumetiam magno ftudionbsp;fedandæ» Quæcunc^^ funt uera, inquit Paulus, quæcuncp honefta,nbsp;fUlip. quæcunc^ iufta,quæcunc^ pura, quæcuncp accommoda, quæcunc^nbsp;boni nominiSjSi qua uirtus,amp; fi qua laus hæc cogitate,quæ amp; didi/nbsp;ciftis,amp; accepiftis,8d audiftis,8d uidiftis in me,hæc facite,tamen hænbsp;uirtutes , non funt perfeda coram Deo iuftitia, propter peccatum,nbsp;quod homini propagatione inhæret. Non enim iuftificatur in con/nbsp;fpcdu Dei omnis caro uiuens,Et, Natura fumus filf) iræ. Quare uo/nbsp;luntas feu ftudium horum uirorum, non eft idoneus parens, ex quonbsp;generentur filij Dei. In hune ordinem referri debent i), qui in Cnri/nbsp;ftianifmo docent amp; urgent tantum bona opera Decalogi, amp; uocifeznbsp;rantur tantum in publica 8^ ciuilia hominum fcelera. Ac feueriflïmenbsp;quidem exigenda funt opera Decalogi, quatenus Chriftus amp; Apo/nbsp;ftoli Decalogum expofucrunt,grauilTime etiam reprehendenda funtnbsp;hominum fcelera. Sedhacdodrina nondum eft abfolutadodrinanbsp;Chriftianifmi,nec fola hæc dodrina poteft generate filios Dei.Nâ,nbsp;fi multum aftert frudus, efficit homines tantum ciuiliter honeftos,nbsp;amp; ad fummum.ducit eos in agnitionem peccati, amp;,ut Paulus ait,opcnbsp;fatur iram amp; occidit. Filrj autem Dei non tantum funt ciuiliter honenbsp;fti, fed etiam coram Deo iufti, ac uere coram Deo uiuunt. Quarc ,nbsp;etfi hæc dodrina ad pœnitentiam in fuo ordinc neceflaria eft, tarnennbsp;non poteft fua uirtute filios Dei generate, fed nifi addatur dodrinanbsp;Euangelij de lefu Chrifto, non générât nifi feruos èc mandpia Sata/nbsp;næ.Tertius hominum ordo eft,principum aepotentum inter Ethni/nbsp;cos,quorum impiam opinionem detribuendahominibusdiuinita/nbsp;te,apparetIoanncm,cum hæcdefcriberet,fibiob oculos pofuiffc.Ronbsp;Komanorum mani enim prindpes,in quorum regno ac ditione loannes crat, foie/ .nbsp;decretis amp; cærimonijs luis homines de repub. benemeritos crenbsp;VJ(/eTrt/Ktnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;£j jjQgnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;? t ipfi loquebantur, referre inter diuos. Vnde amp;

TiberiusadRomanumSenatum detuliftedicitur, utôi Chriftum confecrarenc

HOMILIAE ÏOANNIS BRENTlI. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;v

confecrarcntDeum. A'c éxtant apud frfÏptores ritus amp; cærimoniæ, ^eiodMuuii quibus defundi im^èratorcs confecrabantur in diuos.Imago defun/nbsp;do qudm fimillirna ponebacur in ucftibulo régiæ fupcir ledurh êburnbsp;neum.dirca ïedum, a' leua quidenï Senatus, à dextra äbtcrii hobilèsnbsp;matronæ lugubribus ueftibus fedebant, accedentibus ihtérith mcdi/nbsp;cis, amp; infpeclum uclutægrum detcrius fe habere fubihdé prónunci/nbsp;andbus.Deinde poft feptem dics,ubi iam üifus elft öbrjftediem, degt;nbsp;ferebaturlcdus in forum iamp;cantatis illic hymriisSd carminibus innbsp;defondum,perférebâtürledus extraurbcm ihcamptiniMarcium,nbsp;ponebatur in tàbernaculüm aridis fomitibus implètû. QuOipoft/nbsp;quam äromata èi. fufFimcnta omnis generis efFufa eraht, adequitaue/nbsp;rudt cfrÊa tabernäciilümüriiderri cqUeftris órditiis fua quadam legenbsp;amp;möiü, cirdimadi item font currus infeiTi purpuratis rédöribüs;nbsp;His pcradis,foccendebatur tabernaculiim,amp; fimiil cum fobiedo iggt;nbsp;ni emittebatur è faftigio taberriaculi Aquila j qüæ in ccelurri créditanbsp;eft defondi animam dcferre» Hoc erat ftudium hi ritus Sd cærimôznbsp;niæ, quibus Romani fcntiebant fe principes foos in deorum numeznbsp;rum rcferre quos etiam poftea ut deos colebanu Scd hanc ftultifliznbsp;mam foperftitionem damnat Ioanncs,cum ait.Nec ex uoluntate uiri;nbsp;Voluntas enim amp; ftudium, ac ritus amp; cærimoniæ horum uirorum;nbsp;qilamuis potentiftiimorum, non poftunt crcare deos,aut generare fi/nbsp;lios Deijed fiunt ék hisj diabóli. Cut ita dicam ) potius dq. Notinbsp;cnim fitum eft in hominis poteftâté^ùt fedat deos j qiios libet Videnbsp;mihi humanam miferiam fragilitatem» Nullus eft Horainum, quinbsp;fibi ipfi poteft hanc corporalem uitam dare, aut ante 4atam cohferuanbsp;re,ne foo tempore extinguatur, Vnum paruum ulcus, unus bauftusnbsp;ucnenifolet etiam robulblTimum hominem, non admodum longonbsp;intêruàllo temporis interficere. Quomodo igitur tarn imbecillumnbsp;aniniâlctilüm,quoLiis momenco morti obnoxium, poflet foa uoluntanbsp;ie,foo ärbitrio j ÔC ftudio^ immortales deos facere, ac perpetuo fceli/nbsp;ces Dei filios gêriéràfé^ Quid autem nunc dicemus C Si (ilq Dei nonnbsp;nafeuntur tiee ex fangUitiibus,hec ex uoluntate cârriis,riéc ex uolunta/nbsp;te uiri^höc éft,nec ex humäriä pâtriarchârum natiuitaté amp; cohfanguinbsp;nitatc feu adoptiohe,riec ex ftudio carnaliüni lùdæôrùm^ carnalem Ienbsp;.gis iuftitiam fedatitium, riec ex ftudio üël fapièntiftimorürh uel po/nbsp;tentiffirhorurri iri terris uirorüm^ Vnde ergo'^aut ex quo, ôbfccro te,-parente näfeunturC Audiniihi loahriem Sed ex D E Oinquit ille,nbsp;natifunû Fili) enjm Dei nori fiiint necriâturàlibüs,necuoluntari)snbsp;hominuni üiribüs,fed tantum fiunt ex DEO* Non eft liolentis, necnbsp;currentis homiriis » fed miferentis D E I, At hoc, inquies, etiam lu/nbsp;daei amp; alt) impq fotentur, qudd nemo adoptètuc in filium Dei, riift

F ii)

IN CAPVT I.' EVANG- rOANNlS.

diiiina pbtentia 8c mifericordia.Quid ergo eft,qj loanncs antea dam » nauit opinionem ipforum,amp; cum ait, filios Dei nafci ex Deo, quid-i fentencia eovum diuerfum affirmât C Hie nobis confiderandtim eft,nbsp;qp irapr) uideantur aliquoties pqffime Sc rectiffi'me loqui, cum intezinbsp;rim fentiant impnffime.Deum,inquit Paulus^profitentur fe fcire,cæ.nbsp;tcrum fadis neganuT ametfi enim iadant fe fentire, cp fill] Dei naf/nbsp;cantur exdeOjtamendetinentueritatcm in iniuftitia, non glorificantnbsp;Deum, ut Deum, fed mutant gloriam eius pro cordis fui figmento*nbsp;Faciunt enim tantum fpedatorem ex Deo, amp; perfonarum refpedo/nbsp;rem.ludæus imaginatur Deum profpicere de ccelo fuper filios hominbsp;num,ô^ ff quem uideat natum è genere Abrahæ,ac circumeifum iux»;nbsp;ta legem,amp; fedantem alia legis opera, eum agnofeat pro filio fuo. 1/nbsp;talt;^ ludæus fentit Deum effe refpedorem fanguinis Âbrabæ,Ô^ car/nbsp;nalis atep externæ iuftitiæ. Ethnicus imaginatur Deum refpicere uelnbsp;ciuiles uirtutes hominum, uel facra, amp; cærimonias , quas peragunt,nbsp;SC propter has fufeipere homines in numerum filiorum Dei* Turca,nbsp;amp; hypocrita in Chriftianifmo, fentiunt Deum mirum in modum denbsp;ledari excogitaticqs fuis facris amp; ritibus,acfi quern uiderit inta* hoznbsp;mines facra ilia diligenter peragentem, eum eligere amp; adoptare in finbsp;lium fuum, ac reddere ipfum perpetuo beatum. Hoc autem non eftnbsp;Deum habere amp; agnofeere pro parente filiorum fuorum, fed tantumnbsp;fpédatorem,amp; iudicem*Sic enim de Deo fentire, magis eft dignitaznbsp;tern amp; maieftatem parentis tribuere fanguini,meritis operum, cæriznbsp;monijs, Sdritibusab humana ratione excogitatis, Domino Deonbsp;noftro,imo,ut redius loquar, hoc plane eft gloriam ueri Dei muta?nbsp;re in fanguinem,mérita operum,cærimonias amp; ritus humanes. Hæcnbsp;eft manifefta amp; perfpicua idololatria, etfi impqs nihil minus uide/nbsp;tur.Quare faceffat impiorum gloriatio de Deo. Noftrum eft,utob/nbsp;fertiemus,non quid impq iadent, fed quid fpiritus fandus per Aponbsp;ftolum Chriftijioannem loquatur. Cû enim loannes dicat filios Deinbsp;non nafci ex fanguinibus,nec ex uoluntate carnis, nec ex uoluntate uinbsp;ri,fed ex Deo, opponit inter fe ex diametro, ab altera quidem parte,nbsp;Sanguines,uoluntatera carnis amp; uiri,hoc eft, mérita uel generis car/nbsp;nalis,uel iuftitiæ ciuilium uirtutum amp; cærimoniarum, ab altera uc/nbsp;ro parte,D E V M. Quid autem aliud in Deo cum humanis meritisnbsp;HewM pttga pugnat, qu^m libera eius uoluntas, amp; dementia atquemifericordianbsp;teraDdw-nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;mérita, ibinullus relinquiturlocusliberæuoz

luntate, nbsp;nbsp;nbsp;luntati,amp; mifericordiæ,fed neceffïtas iuftitiæ cxigit, ut débita merz

cesperfoluatur. Cum igitur loannes opponit Deum fanguinibus amp; uoluntati carnis ac uiri,hoc eft, merito amp; arbitrio humano in generanbsp;done

tîOMILlAB tOANNIS BRENTiIv

tione filiorüm Dei,manifefte docet, quod filq Dei non nafcancur ex ullo merito, aut libero arbitrio hominis, fed tantum ex libero arbi/nbsp;trio amp; gratuita mifericordia DOMINI Dei noftri» Ad Mofen e/nbsp;nim dicitur : Miferebor, cuiufcunqüe mifereor commiferaboranbsp;quemcunque commiferor» Nam, cum Deus profpicit de coclo fupernbsp;filios hominum,utuideat,fi cft intelligens autrequirens Dcum, in^nbsp;uenit omnes homines declinafTe, fimul inutiles fados effe ac ne u^nbsp;num quidem,qui bonum perfede faciat* Itacp omnes homines, funtnbsp;una magna turba non tantum peccatorum, fed etiam filiorum Sata/nbsp;næ, qui omnes funt obnoxf) perpetuæ damnation!* Magnum qui**nbsp;dem difcrimen eft huius turbæ, fi inter fe conferantur* Alius eft cir/nbsp;cumcifus, alius incircumcifus, alius peragit facra Lcuitica, alius fagt;nbsp;era Pontificia, alius facra Mahumetica, alius ducit uitam honeftam,nbsp;alius mhoneftam, f^eusautem nonrefpicit perfonas, fed quia pernbsp;unius hominis delidum,propagatum eft malum in omnes hominesnbsp;adcondemnationem,iudicanturetiam omnes homines quacunquenbsp;externa fpecie præditi funt, peccatores coram Deo* Poftet igiturnbsp;Deus pro fummafuaiuftitia omnes homines in peccato Si damnati/nbsp;one reiinquere, ac fua fœlicitate folus frui* Sed hic uide mihi imlt;nbsp;menfas Si imperferutabiks diuitias bonitatis amp; clementiæ Dei*nbsp;fi enim omnes homines obnoxq funt perpetuæ damnation!, nec De/nbsp;us in quoquam hominum quicquam meriti inuenit,quod fauore fuonbsp;dignum fit, tarnen ex bac turba feligit quofdam, quos adoptât in ftznbsp;lios fuos,amp; quos facit hgredes omnium cœleftium bonorum, in quanbsp;eledione non refpicit cuiufquara uel perfonam, uel meritum, uel dk tkäin d«nbsp;gnitatem, Sed digit tantum,quos libet j libera fua uoluntate,nbsp;nbsp;me/ « mifeticor

ta mifericordia* Cui enim uult, inquit Paulus, miferetur, Si quem uultindurat* Atquchoc illudeft,quod loannes dicit, FiliosDeinbsp;non ex fanguinibus nec ex uoluntate carnis, nec ex uoluntate uiri,nbsp;fed ex D E O nafci* Quid ergo Ç* inquies. Si filq Dei non fiunt exnbsp;humanis meritis,fed tantum ex diuina mifericordia, ociabiraur nos,nbsp;aut egemus noftra negotia, pro carnis libidine, Si expedabimus in/nbsp;tereatemporis, dum Deus appréhendât nos capillis. Si feligatexnbsp;hac damnatorum turba, in numqrum filiorum Si hæredum fuorum^*nbsp;Nihil certe minus nobis licet, quam ut ociofam Si ignauam, ac im/nbsp;piam uitam ducamus. Hic enim cognofeendum eft, quo modo fili)nbsp;Dei nafeantur ex Deo* Nam quemadmodum generatio filiorumnbsp;Deinon eft humanafeddiuina, itanec fit humano feddiuino mo/nbsp;do* Hoc autem loannes moxfignificat, cura addit. Et uerbum ,ca/

F fti)

IN CAPÎÎ^T t. ÈVAng. ro ANNIS, rofaâünîéft. Deus cnim ünunî tantum habet naturakHi fiiiumabnbsp;æterno gèni'tum Icfum Chriftürh DOMINVMnoftrüm. Homigt;nbsp;nés âutém fuàt hatUra filq iræ» hoc eftj filt) Satanæ. Cum jgi’tur Délt;nbsp;us ftâtufflét ex rrtiférkordiâ fufdpêre homines in filios fuos adopt!/nbsp;uos,ptomffit ittitiöj ac poft, fuö tétnpore mifit quoque fi I i'üm fuumnbsp;unigenitiirtiiin hanc terram,ut omnis,qui crederct in ipfum, non manbsp;nérét filiüs Sâtanæ fed fiéret propter Chriftum films Dei. Itâqucnbsp;unigenittls fi'liüs Dei fiidus eft filius homirtis j üt homo proptér ip/nbsp;fum fieret filius Déi.Non enfm fentiendum eftj q? Deüs adoptét nonbsp;lileâiofililt;h tftirtcs in filios lUos^nulla prorfüs re intéreedenté. Séd tràdidit öriinênbsp;rum Dei fit potéftatém üriigetlito filiö fuo^acpropofuit eum interceflorem^üt exnbsp;perchr^um EuaOgélio eius cognorcätut, gl'perfi'demcoricipiatur. Quare Deusnbsp;adoptäturus ex hörrtittibus filios fuos rcfpicit in uniUerfärti homi/nbsp;num turbâm * 8lt; in quocunep homine^ fiuc circümeifo fiuc incircumnbsp;dfo,fiue Graeco j fiue ßarbaro fiue nobili fiüe ignobili j fiüe hotte/nbsp;fto,fiue inhonefto, inuenit Chriftum filium fuum, per fidem ex E/nbsp;uangelio acceptum,eum fufeipit in filium fuum adoptiuum,amp; agnofnbsp;dt ipfum fratrem Chrifti, at^ cohaeredem cius. Renati, inquit Pc/nbsp;trus, non ex femine mortali, fed ex immortali per uerbum uiuentisnbsp;Dei, amp; manentis inaeternum, quod per Euangelion ad nos delatumnbsp;eft.Inquocunc^autemhominc non inuenit Chriftum per fidem ac/nbsp;ceptum,eum ita prorfus ncgligit,ut fiuc fuerit rex,fiue pontifex,fiucnbsp;fummus Gue infimusjiue operibus iuftüs, fiue uirtucibus honeftus;nbsp;ncccfle habeätjttifi Chriftum uel denuo agnofeat, perpetuo irtterire.nbsp;Italt;^ fill) Dei nafeUntUr é fola Dei mifericordia j quä Chfiftus filiusnbsp;Dei nobis donatur, 8^ per Euangelion rcuelatur ut in ipfum creda/nbsp;mUs,0^ in filios Dei propter ipfum adoptemur. Nulla igitur ratio/nbsp;ne permittitur nobis,ut ociemur, amp; ignauiam fedemur fed omni^nbsp;quo pofTumus Cpoftumus autem per fpiritum fandum ftüdio con/nbsp;tendcndumcft^ üt Euangelion Chrifti difcamusnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ex Éuangelio

Chriftum per fidem concipiamus, quo amp; ius filiorunï Dei conlequa mur, amp; cottfecutum^ honeftateuitæorncmusatqUerétineamuspcrnbsp;lefum Chriftum D O MIN V M noftrum j qui eft und cum pâtrenbsp;amp;fpiritu fando Deus benedidus in fecula, Amen,^

i t.

MOMItlA IX

ICTVRVS DE INCARNATIONB, (fiecnim maioribus noftris loqui uifum eft) D O/nbsp;MINI noftri lES V CHRISTI, precor, utnbsp;eauirtus

HOMILIAE lOANNiS BRENTlI. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,f

ca uirtus altiffimi', qug Marie uirgini,ad concfpiendurti filium Dei, obumbrauit, animum noftrum illuftrCt, ut de myfterio incarnâtnbsp;Cl on is rede fentiamus^amp; bénéfices eius foelicitèr fruamur. Btfi enimnbsp;hoe myfterium non eft nobfs propofitum. Ut humano captu perfcrugt;nbsp;temur, fed ut fideliter credamus, tarnen neceffîtas falutiS noftr^nbsp;gitjUt Gognofcamus,quid uere de tanto myfterio credendum fit. Co?nbsp;mendat quidem requirit fpiritus fandus obedientem fidem, nortnbsp;approbat autê nee agnofcit ftupidam imperitiam amp; uecordem igno?nbsp;rationem carum rerum,quefide tenendæ funu Malitia, inquit Pau? 'nbsp;lus,pueri fitis,fenfibus uero perfedi. Qüare Domiiius Deus nofternbsp;diligenter inuoeandus eft, ut mentem noftram fpiritu fando illumi/nbsp;net,quo eius fidei ,que de ineamatione Chrifti dei,babenda eft,nbsp;ueram amp;: redam cogMitióem capiamus,ate^ retineamus. Ac ante qutnbsp;dem expofuit loannes generationem filiorum Dei,uidelicet qj hominbsp;nes non nafcantur filq Dei ex hominum ucl naturali procreatione, uFnbsp;arbitraria uoluntate ÔC ftudio,fed tantum ex Deo, propter Cnriftumnbsp;unigenitum filium dei, Nunc autem exponit Ioannes,quo modo,aucnbsp;quaratione unigenitus Filius dei impetrauit ac clFecit, ut homines ädnbsp;optarencur a' Deo in filios fuos.Dicit enim. Et Verbum caro fadum t «nbsp;eft. Quod eft ülud uerbum, inquis, èi quæ caro illa'^Hoc nimirum « «nbsp;uerbum illud eft, de quo hademus a' principio commemorauit ioännbsp;nes,lt;p fit apud Deum, hoe eft, perfona fubfiftens in diuina natura,nbsp;qj fit lux amp; uita hominum, q? dederitljlt;-vö-»«iz filios Dei fiériomni?nbsp;bus qui recipiunt ipfum,amp; credunt in nomen eius, unigenitus amp; se?nbsp;ternus filius Dei.Caro autem,etfi aliquoties accipitur pro altera tan? cofe nomsnbsp;tum externa amp; uifibili parte hominis, tarnen frequenter ufurpatur irtnbsp;feriptura pro toto homine.Benedicat,inquit Pfalmus,omniS caro nonbsp;mini (ando eius, in feculum amp; in feculum feculi. Et in Efaia. Veni?nbsp;et omnis caro, ut adoret coram facie mea, dicit D O MIN V S. Sitnbsp;amp; in hoc loco , caro pro toto homine, anima uidelicet amp; corporenbsp;hominis, intelligenda eft. Quare cum loannes dicit, Verbum fa?nbsp;dum eft caro, banc habet fententiam, Vnigenitus Filius Dei, Ft?nbsp;dus eft homo. Maluit autem loannes carnem qudm hominem dice?nbsp;re, ut fignificaret filium Dei, fufcepto homine, fufcepiffe etiam ogt;nbsp;mnes humanas imbecillitates, ( abfque tarnen peccato ) amp; hragilita?nbsp;tes, quæ carnis nomine fignificantur. Hic ergo primum omniumnbsp;confidera mihi, qudm uarqs conatibus Satan ad oppugnandam hu?nbsp;manitatem filij Dei coortus fit. Nam quemadmodum Satan omneSnbsp;adhibuit machinas ad labefadandam ueram diuinitatem Chrifti, uÉnbsp;fupra indicauimus, ita nullus modus eft,quem non tentauit Satan ad

IN CAPVT I. EVANG. lOANNlS. cfcr^tF,MW4 euertendam uerarn Chrifti humanitate. Hie enim Chriftus,iIIe ipfe,-na^pugno* cft,cjuo cum Satan lïrécóndliabile bellum gerit,amp;quern prorfus to/nbsp;M.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;to animi defiderio exnnlt;flum cupit qui'ppe que audien't ordinatum

clTejUt conterat caput ipfius, deftruat omnem potentiam ei'us. Itaque non cedar ipfe uiciflim mordete, iuxta diuinum oraculum, cakaneûnbsp;Ghriftijfi quo modo fieri poflct,ut curfum eius, fi non totum irtipe/ gt;nbsp;diat, tarnen remoretur. Quareoppugnata diuinitate oppugnauit cti/nbsp;am humanitatem eius.Ac excitauit alios quidem,qui dicerent filiumnbsp;Dei non aflumpfiiTe uerum hominem, fed phantafma feu fpedrum,nbsp;alios, qui affirmarent cum non afibmpfiffe totum hominem fed tan/nbsp;turn corpus,diuinitatem autem fuifle loco animg,alios, qui docerencnbsp;cum non aiTumpfifTe hominem in unam cum ipio perfonam. Fuerûtnbsp;amp; alq,lt;iui fenferunt,filium Dei ita aiTumpfifle hominem^ ut duæ il/nbsp;las diftindæ naturæ,diuina amp; humana,in unam tantum naturam cÔ/nbsp;mixtæ fuerint. Alrj exiftimarunt filium Dei nihil accepifle ex Marianbsp;uirgine fed fubfiantiam corporis fui de cœlo traduxiiTe. Alrj etiamnbsp;nugati funt,filium Dei non efle conceptum de fpiritu fanâ:o,necManbsp;riam manfiffeuirginem, fed concepiffe de lofeph. Quis autem pof/nbsp;fet omnia Satanæ commenta,amp; blafphemias enumerare, quibus co/nbsp;natus efi,ueram amp; fanélam humanitatem Chrifti, uanam Si impurânbsp;facere,ut Si a nobis ueram falutem auferret. Nam fi Chriftusnon af/nbsp;fumpfiftet ueram humanam carnem,fed omni peccato liberam, fierinbsp;non poftet,ut noftra caro, a' peccato liberaretur, Si in cceleftem glo/nbsp;riam aftumeretur. Hoc uidit Satan, hoc intcllexit fpiritus mendax Sinbsp;bomicida. Quare nihil non excogitauit, quo ueritatem Si fânôitatênbsp;humanitatis Chrifti nobis obfcuraret, ac lordidaret. Sed faceffantnbsp;blafphemig Satanæ, quæ iam ante a pijs Si eruditis feriptoribus, innbsp;Ecclefia,uerbo Domini, diligenter refutatæ font, Sentiendum enimnbsp;Si credendum eft,juxta perfpicua teftimonia facræ feripturæ, qup eftnbsp;ipfa fpiritus fantfti fententia, q? filius Dei aftumpferit uerum, totumnbsp;Si perfedum hominem,conceptum de fpiritu fando, natum ex Ma/nbsp;ria uirgine,qui nobis per omnia, excepto peccato, fimilis fadus eft»nbsp;Non enim aftumpfit,ut Apoftolus ait,angelos,fed fernen Abrahæ.nbsp;Et Efaias:Ecce,inquit uirgo c5cipiet,8i pariet filium. Ac Paulus. V/nbsp;bi uenit plenitudo temporis emifit Deus filium fuum, factum ex munbsp;licre.Chriftus enim Dominus nofter,utperfedus eft Deus, ita perfcnbsp;dus eft homo,non tarnen duo,fed unus eft Chriftus. Vnus autem,utnbsp;rede habet fymbolum Athanafq, non conuerfione diuinitatis in carnbsp;nem, fed aftumpcione humanitatis in Deo. Vnus omnino, non connbsp;fufione fubftantiæ, fed unitate perfonæ. Etfi autem nulla eft fimili/nbsp;tudo, quæ poflit unionem feu coniundionem filij Dei,Si hominis,nbsp;fufficienter

nottlLlAÈ IÖANNIS ÉHÊNTII. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I»

fuffïcienter cxpltcarc,tamen Eccleftaftici fcriptores cönati funt cam ft militudi’tiefcrricandentisutcunqj adumbrare. In ferro enim tandennbsp;ti conueniunt dug diucrfæ naturg,ferrum uidelicCt,amp; ignis, in unaninbsp;laminam,amp; quan^ propter coniundionem, altera natura cómmuninbsp;cet cum altera fuas proprietates,tamen altera noil mutâtür in alteram,nbsp;itain Chrifto funt duæ diucrfæ naturæ, diuinitas humanîtas, aenbsp;non. mutatur quidem diuinitas in humanitatem,pcnetrat tarrten ficütnbsp;Ignis ferrum, totam humanitatem, Sc cortfctt fua in commune, ficutnbsp;amp; uiciffim accipit in commune ea,qugfunt humanitatis. Itac^,etfi nanbsp;tura diuinitatis rtec patitur,nec moritur,tamen quia filius Dei alïumnbsp;pfit hominem, qui naturà fua pafTioni amp; morti obnoxius eft, in ünanbsp;perfonam,recle ac uere dicitur, filium Dei pro nobis pafl'um amp; mornbsp;tuum effe.Et quan^ malcdidus fit,qui confidit in hominem, tarnennbsp;quia homo, quem aflumpfit filius Dei, coniunäus eß cum Deo innbsp;unam pcrfonam, fumma pietas, imo fumma falutis noftræ neceffitasnbsp;eft, utconfidamus in hominem Chriftum,8lt; adoremus cum, Ucfumnbsp;feruacorem noftrum, Hæc omnia perfpicue docet amp; confirnnät Ioan/nbsp;nes,cum ait. Verbum caro faäum eft.Scd ut ex feriptura manifeftuntnbsp;eft,Slt; obedienti fide agnofei debet, filius Dei coniundtus fit cumnbsp;homine in unam perfonam, ita in hoc feculo hon poteft ab huriianonbsp;captu perfede comprehendi, quomodo hæc coniundio fada f it autnbsp;conftet, intclligemus autem rationem eius, in fiituro feculo, fi nuncnbsp;apprehendamus earn fide. Tunc,inquit Paulus,cognofcäm, quemadnbsp;modum amp; cognitus fum.EtIoannes:Si apparuerit,fimiles ei erimus,nbsp;quoniam uidebimus cum, ficuti eft. Quare reponemus exadam dcnbsp;tanto myfterio difputationem in alterum feculum. Videamus autemnbsp;nunc,quem frudum,quam utilitatcm,amp;: quod beneficium afferatnonbsp;bis huius imperfcrutabilis coniundionis myfterium.De hoc em no/nbsp;bis cogitandum ,de hoc difputandum eft. Et ut hoc afrequamur,nul/nbsp;Ium ftudium intermittendum eft. V erbum,inquit,fadum eft caro,finbsp;lius Dei fadus eft homo.Qugfo tc,propter quam cauflamCÖd in que cfon/îSînbsp;finemC num ut filius dei fibi ipfi aliquod beneficium conlequerctut^ (iednbsp;autpotiusutnobisaliquodbcHcficium afferretC Non opuseft,utnbsp;nos ipfi nobis hicfolicitudinemftruamus, quandoquidem loaiinesnbsp;id paulo ante perfpicue doaiit î Quotquot, inquiens, receperuutnbsp;eum, dedit eis poteftatem filios Dei fieri. Quare manifeftum eft,nbsp;qudd filius Dei fadus fit homo, ut homo fieret filius Dei, adeoejuenbsp;Deus ipfc.Quid enim filius Dei aliud eft,^ DcuscCum ergo dici/nbsp;tur hominem fieri filium dei, certc idem eft ac fi diceretur hominemnbsp;fieri Deum.Ego dixi,inquit,drj eftis , amp; filq excclfi omnes. Propo/nbsp;nitur aute hic nobis optima amp; certifftma ratio, qua licet hoi animum

IM CAPVT I» EVANG, lOAKNiS.

fuum cxplere. Nam fins cupiditan’s nunquam cxpictur, ncc fadatur his terrenis bonis. Quo enim homo plura confecutus eft, eo maioranbsp;appctit,necexpktur infadabilis eius cupiditas,nifi deUs fadtus. Itacpnbsp;poftquam parauic fibi dominationem in terra, non contentus hac manbsp;ieftate,ad diuinos honores afpirat,amp; Deus ipfe effeaffcdat. Nebu/»nbsp;eadNezar fummus erat in toto orbe terrarum Monarcha,nondum tanbsp;Homiitff ep. men erat animus eius expletus,fcd dicebat,In codum confcendam, funbsp;w effed^. pgj. gQi-ji Qei cxaltabo folium meum, fimilis ero altifti'mo. Alexan/nbsp;der Magnus,non contentus dominatione tonus terrg ,Dcus etiam uinbsp;deri uoluit,undc amp; fe louis filium uocabat. Quid ante dicam dcRogt;'nbsp;tnanislmpcratoribus. Caligulænon fads fuit habere imperium hugt;nbsp;mani gcneris,fed etiam uendicauit fibi diuinam maieftatem Jtalt;^ fænbsp;pe médius inter deorum fimulacra confiftens, adorandum fc adeuntinbsp;bus exhibnit, templu numini fuo*ac facerdotes amp; exquifitiflimasnbsp;hoftias inftituit. Domitianus non contentus audire, Imperator Ro/nbsp;rtianus,quo cpitheto nihil tunc inter homines erat auguftius, uoluitnbsp;etiam audire, Dominus Sc Deus nofter.Sic enim ipfe epiftolas ditftanbsp;bat:Diodetiartus non afFedauit tantum, fed èi. prgCepit diuinos ho/nbsp;nores Imperatoribus habendos, ac obtrufit adeuntibus pedes fuos a/nbsp;dorandos amp; exofculandos, qd amp; Romani pontificcs facerefolet, Scdnbsp;hi,inquis,monftra pocius funt,amp; portenta, homines, Alij autemnbsp;homines funt modeftiores. Fateor, modeftioresfunt externa fpecie,nbsp;fed idem eft omnium hominum afFedus, qui in animorum latebnsnbsp;abfconditusjtuoc prOdit, cum fuam occafioem nadus fuer|; Receditnbsp;quidem in animis tenuiorum amp; abiedorum hominum ad interiora,nbsp;amp; fingit fe paucis iugeribus contentum ciTejfed aim hæc confecutusnbsp;cftjftatim adrjcit dculum pluribus,amp; fi datur ei progredi, no refiftitnbsp;in terra,fed in coclum etiam uolat,ut Deus fiat, Nec eft, q? hæc cupi/nbsp;ditas,qua aqimus tenetur, confequendæ diuinitatis, per fe fit impia.nbsp;Homo enim initio creatus ad imaginem fimilitudinem dei, fadusnbsp;cft,utita dicam,deus,nOn quidem naturaC Vnus enim folus deus eftnbsp;natura)ftd foclicitate, amp; ut fcriptura loquitur, imagine Dei. Poft^nbsp;autem peccauit,fadus eft ex deo,ut ita dicam,Satan, non q? fubftan/nbsp;tia hominis mutata fit in fubftantia Satané, fed q? amifla diuina fcelinbsp;citate, particeps fadus fit Satanicæ infoelicitatis. Natura uero ipfanbsp;fert,utquod bonum amiferis,iterumrecuperarecupias, nec human»nbsp;mens quiefcerc poteft,donee quod perdidit bonum recipiat. Cum i/nbsp;gitur homo amiferit diuinam illam maieftatem, in qua initio condi/nbsp;tus fuic,natura ipfa excitatur, ut earn iterum recuperet. Itatç aftedusnbsp;confequendæ diuinitatis non eft per fe impius,fed naturalis. Hoc aunbsp;tem longe omniu impqfTimum eft,(ÿ homines peccato excecati, nonnbsp;arripiunt.

HOMILIAE lOANNlS BRENTIl. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,7

arripi'unt,nec apprehendunt reflam, lcgitimam,ct diuinitus propo/ fitam ratioem, quaamifladiuinitas iterum uerercparan’ poteli.Non -enim reparaturji tealijs hominibus adorandumproponas, fi numi/nbsp;ni tuo lempla £lt; facerdoti'a inftituas, fi pedes tuos adeuntibus cxofcunbsp;landos proponas» Hgceftexecrabilis idololatria, qua Satan potius

Deus efïideris.Qiigfo igiturte,qug eft illa rcdaetlegitima ratio, qua amifla diuinicas recuperatur De hac re cÔcionatur nobis Euannbsp;gellfta,cum fupra de Verbo feu filio Dei dixit. Dedit poteftatemnbsp;lios Dei fieri, his qui credunt in nomen eius. Etnuncait. Verbumnbsp;caro fad urn eft. Nam uerus, naturalis amp;^gternusfilius DeiafTunvnbsp;pfit humanam carnem, tanta coniundtione, uc filius Dei, et caro feiinbsp;homo,faftifuntunaperfona. Quare,quantaeftfublimitasfilfj Dei,nbsp;in tanta ctiam fublimitatè fubuexit carnem fuam, feu homine,quemnbsp;aftumpfii.Quid auterti fubh'mius,quid excelfius, quid etiâ excelletlnbsp;tins filio Dei; Stdet enim d dextris dei,amp; dominatur eademaieftatenbsp;Si potentia, qua Deus pater, non inccxlum tantum etterram,fed eciänbsp;in angelos,acomnescœleftes uirtutes. Quarc, cum aftumpferitho/nbsp;mincm in eandem perfonain,extulit etiam eumaddextram Dei,et adnbsp;dommationem in omnes creaturas. Non mutauit quidem fubftan/nbsp;tiam hominis,quein affumpfit. Cm an et enim femper,uerus,quod adnbsp;fubftantiam attinet,hoino) fed contulit ad cum diuinam maieftacc,nbsp;ornauit cum ccelefti ac diuina gloria. Adhgc,in diebuS carnis fue,nbsp;quibus inter homines in hac terra uitam egit, nonoftentauitmaieftanbsp;tern fuam.Etfi enim miracuhs,ct alrjs argumentis teftatus eft omnemnbsp;deitatis plenitudinem habitare in ipfocorporaliter, in oculis tarnennbsp;mundi no apparu it tantus externa fpecie, quantus reuera eft:,et in nonbsp;uiftimo die reuelabitur,maluit autem tempore carnis fup humilem acnbsp;obediencem ufque ad mortem crucisfeipfumprebere,^ftatim gio/nbsp;riofusuiderijUt hachumiliationeSdobedientia fieret omnibus, quinbsp;ipfi fide obediunt, caufa æterne falutis. Sed poftquam refucrexit ànbsp;mortuis,non amplius erat tempus diftîmulandæ maieftatis, fed pa/ chrißinuäe»nbsp;lam reuelandg. Itacß maximis ac certiftïmis argumentis declarauit co /I*«*,nbsp;ram his teftibus,quos ad hoc delegerat,fe hominem quem aftumpfenbsp;rat,fecû ad dextrâ Del extulifte, acin ihronum diuine maieftatis po/nbsp;fuifte ?Figura,inquit Paulus, repertus ut homo,humilê pbuit lemecnbsp;ipfum,faflus obediens ufcp ad mortem,mortê autè crucis.Quapropnbsp;ter amp; Deus ilium in furamâ extulit fublimitatê,acdonauic iili nomê,nbsp;quod eft fuper omne nomen, ut in nomine lefu omne genu le flerftacnbsp;cccleftiûterreftrium,ac infernorum. Ac iterum.Credimus fecundumnbsp;efticaciam roboris fortitudinis eius,quâ exercuit in Chrifto, cum fufnbsp;«taret eum ex mortuis,£lt; federe fecit ad dextram fuam in cœleftibus»

G

/ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;IN CAPVT I» EVANG, lOANNiS.

ûiper omnem pn'ncipatum ac poteßatem ÔÔ uirrutem amp; domim'un?» omne nomen quod nominacur, non folum in hoc feculo, uerum-*nbsp;etiam in futuro,Sd omnia fubieci'tfub pedes illius,amp; dedit eum caputnbsp;fuper omnia ipfi Ecclefig,qug eft corpus iJlius, complementum eius*nbsp;qui omnia in omnibus adimpIet.Habes,qu^ra fublimis factus fit honbsp;mo,8^nbsp;nbsp;gloriofa faâafitcaro.SedhoCjinquis.intelligendû eft de eo

homine,amp; de ea carne,qua filius Dei affumpfit» Quid autem de me, aut mea carne fietC Caro enim filij Dei tota faiicta eft, mea autem eftnbsp;Hominetfiut peccatrix, nec habitat in eabonû. Quomodo igiturfperarepoflum,nbsp;iiifper chri* quJd utDeus faâuseft homo,itaego homo feu caro fiam DeusCHicnbsp;confiderandu eft nobis,quod filius dei fadus fit homo, non tantumnbsp;propter eû hominem,quem ipfe in unam perfonam aflumpfit, ut il/nbsp;lum folum hominem extolleret incœleftemmaieftatemSC foelicita/nbsp;tem,fed etiam propter illos homines,qui ipfum recipiunt, amp; in no/nbsp;men eius credunt, Aflumpfit humanam carnem,amp;pofuiteam ad dexnbsp;tram Dei, utamp;noftra humana caro tantam maiefiatem participareunbsp;Etfi enim caro noftra eft peccatrix, tarnen ipfe carne fua expiauit pec/nbsp;catum,ut nobis peccatumcarnis non imputaretur,fed fanditatc eiusnbsp;frueremur,Nam,quotquot recipiût ipfum, amp; credunt in nome eius,nbsp;hi ut fiunt per fidem filij Dei,Si fratres Chrifti,ita etiam fiunt mem/nbsp;bra corporis eius» An nefcitis, inquit Paulus, quod corpora ueftra,nbsp;membra fintChriftiCEt iterû.Qui fandificatjS*^ qui fandificâtur,exnbsp;unofuntomnes, Quemadmodum enim in coniugio, uxor eft parsnbsp;carnis amp; oflium mariti,ita 8d Ecclefia eft ex carne amp; oflibus Chrifti;nbsp;Membra fumus, inquit Paulus, corporis eiufdem, ex carne eiusnbsp;ex olTibus eius, Huius rei gratia,relinquet homo pattern ac matrem,nbsp;amp; adiungetur uxori fug, atcj è duobus fiet,una caro,Myfterium hocnbsp;magnueft. Verum ego loquor de ChriftoSd Ecclefia, Quidpoteftnbsp;manifeftius dici;'Maritus SC uxor funt una caro. Mulier quâprimuranbsp;fit uxor, nomen habet a' uiro. Siuirciuisfuerit, continuo habet ôdnbsp;uxor ius ciuitatis. Si uir rex eligitur, ftatim amp; uxor reginaeleda eft,nbsp;quiafuntunacaro,unucorpus.Multouerius,multo certius de Chri/nbsp;fto et Ecclefia eius fentiendum eft, quod è duobus fadafit una caro»nbsp;Cum igitur filius Dei extulerit earn carnem, quam affumpfit, in fu/nbsp;premam Dei maieftatem, fieri non poteft, utcum Chriftus ôd Ecdc/nbsp;lia fint una caro,non eodem etiâ extulerit Ecclefiam,et quoduis memnbsp;brum eius.Deus qui diues eft, inquit Paulus, in mifericordia prop/nbsp;ter multam caritatem fuam, qua dilexit nos, etiam cum eflemus mor/nbsp;tui per delid3,côuiuificauit nos una cum Chrifto,Cper gratiam eftisnbsp;feruati ) fimulque cum eo refufcitauit, amp; fimul cum eo ledere fecit innbsp;coeleftibusyper Chriftum lefum. Vides,Chriftum ita federe ad dex/nbsp;tramDd

BÖMILlAE lOANNIS BRBNtll. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;}S

tram Dei,in omnibuscceleftibus boni’s. Utetiam uniuerfam Ecdefi/ am fuam (ecum federe fecerit» Etfi enim hoe in nobis adhuc huminbsp;degentibus, nondum externis oculis uidetur, tarnen fcirnus, quod dc».nbsp;fiapparuerit Chriftus, CutloannesaiQ fimileseieriniùs,.qüonianinbsp;tudebimus eum ficuti eft.Bt Paulus.Nofter municipatus in cœlo eft jnbsp;ex quo amp; feruatorem expedamus. Dominum lefum Chriftum, quinbsp;cransfigurabit corpus noftrum humile, ut conforme reddat cOrporinbsp;fuo gloriofo» Quid ergo nunc eft, quod formidas, quid horresC’ Sinbsp;peccatum aceufat confciêtiam,attöllendi furit oculi mentis in ccelum,nbsp;ubi caro noftra regnat in throho Dei. Nam quemadmodum ea caronbsp;tota fanda cft,óó abfque omni peccato,ita ét propter ipïam reputâtuVnbsp;noftracavo, fanda amp; fine peccato. Si paupertas affiigit te, ponètibinbsp;anteoculosdextram Dei,adquam fedetcarotua,poffidensomnesnbsp;riiuitias in cœlo amp; in terra. QLiareetfipaupertastepremit,nonta/nbsp;ménpoteft te Ghrifto adhgrêtemperdere. Si morbus, fi mors ipfa tenbsp;iïiuadit, fi horres cogitationem uel putrefadionis in terra, uel cine/nbsp;risin igne,ucl denique ipfius inferni, fubffccfubafpcdum mentisnbsp;Wc maieftatem cœleftem, quam nunc caro tua in Chrifto poftider.nbsp;Fieri enim no poteft, etiâfi flâma inferni ignis pertingat ad animanlnbsp;in hac uita,amp; corpus poftea in terra putre(cat,aut igne abfumatur, utnbsp;pon conferuetur homo in Chrifto coiiftans, ad participandam code/nbsp;fiera maieftatem.Habesnûc,quefit redaratio, qua homo fiat Deus,nbsp;Non enim poteft fieri Deus feu filius Dei impietate gentium aut fu?nbsp;peeftitione hypocritaru, fed tantû fide in filiû Dei letum Chriftum,nbsp;quridcircofadus efthomOjUthomoin ipfum credens,fieret Deus,nbsp;^daximum omnium hoc eft beneficium. Maxima igitur omniucuranbsp;adhibenda eft, ne amittamus illud, fed diligentiflimeretineamus,nbsp;Amittimus autem impietate, blafphemr)s,henuatione,fcortatiôc,innbsp;iiiidia,impofturis,ôi alr)s id genus fceleribus.Rctinemus autem,obcnbsp;dientia fidei, honeftateuitg,pudicitia, fobrietate, caritate, adeoquenbsp;optimis quibufque uirtutibus.Nam fi per Chriftum fadi fumus dq,nbsp;» ‘ • non certe nobis ut diabolis, fed ut drjs uiuendum eft,quonbsp;earn fidem amp; fpem,quam habemus de coelefti here/

: nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ditate ôi maieftate, etiam in hoc feculo ccelefti/

lt; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;bus uirtutibus declaremus per lefum

Chriftum D O MIN V M no/

0 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ftrum,qnieftunàcumpatre8ô

. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fpiritu fando Deus benedidus

infecula.Amen.

G i).

IN CAPVT ’i. BVANG. lOANNiS.

HOMILIA X;

tur.Nam qug Joannes fcripfit,nÔ funt Humana fomnia,fed funcdiul na oracula, quorum uerba non numcranda tantum, uerumetiam diJinbsp;pon deran da funt. Ei Euangelion Chrifti, ccelertis eft the

* * iauruSjin quoconfidcrandoSccoafcruando,neramenta quide abqci debent. Hucaccedit, q? pene ftngula huius Euangeltj uerba,fingulanbsp;fint organa fpiriius fandi,quibus nobis uera falus de coelo aftertur;nbsp;QuarCjCumuos multis in expofitione huius Euangelqteneo, ftcnbsp;exiftimetis uelim, uos ft animum ueftrum ex fide aduerteritis, untonbsp;clariorcmcœleftis thefauricognitionem adfequi,quatoprolix]or eftnbsp;oratio. Porro,cû Joannes anteaexpofucritpaucifsimis quidc uerbis,nbsp;fed maximaautoritate,ftliu Dei fadum efiecarnc,c0memorat nunc,nbsp;, , babitattonem eins in terris.Ethabiiauit,inquien?, in nobis, Pofi^nbsp;fiiim filius Dei aflumpftt hominem, in unam pcrbnâ, certe fuftuiiBnbsp;fecumhunc hominem, in cam,quam ipfeliabebat,fubiimnatë.Sede^nbsp;batautem â dextris Deigt;fuper omnem principatû,poteftatê, uirtutê,nbsp;amp; dominium,ac fuper omne nomê,quod norainatur, non in Hoc tannbsp;turn feculo, uerumetiam in futuro.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ftatimab initio

incarnationis immenfam illam maieftatem coram uniuerfo mundo oftentare,aut fe mox ex hominum oculis fubducere,amp; coclefti faJicinbsp;täte in ccclo fTui,quemadmodum nunc ea,poft afeenfum fuiim in cccnbsp;lum fruitur.SedabfoJucndum erat in hacterra myfterium redemptionbsp;nis noftræ. Non igiiur fulxJuxit fe ftatim ab incarnatione bumanisnbsp;oculis,fed fclt;rx«pao-4f/,hoceft,pofuit tentoriumfeu tabernaculumfuumnbsp;inter homincs,amp; aJTumpfit unà cum homine,omnes etiam Humanasnbsp;( foJo peccato cxccpto) imbeciJJitates. Ponere enim tentorium fuumnbsp;inter homines,cft inter homines babitare,et eadem cû hominibuspenbsp;ricula fubire. Nam hi, qui figunt tentoria fua in caftris militaribus,nbsp;Chrißum ha uocanturinidemcumtoroexerci£upericulumacdifcrimê,ac neceftcnbsp;inter habentquouis momèto incurfionem hoftis,direptionemcaftrorum,nbsp;2«t,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ftragem, cedemq^ expedare.l5elicaius miles eft, amp; ingt;

dignus.

HOMILIAE -IOANNIS' BR-ENTlL

dîgnus,cui locus in tetorrjs caftris relinquatur,qui tantu uult pr^z dæ parte accipere, non itê pericula militig luffefre.Non fic delicatusnbsp;fuit films Dei,fed poft^ affumpfit hominem, amp; fixit tabernaculumnbsp;ûium in caGxis hominum,fufcepic etiam omnes humanas imbecillitänbsp;tes, amp; fubi]t omnia Humana pericuIa.Epicuræi hoc unum ague ,ut etinbsp;amfi fint inter homines, no tarnen fint in labore hominum, quemadnbsp;modum pfalmus loquitur,amp; cum hominibus non flagellentunChrinbsp;ftus autem,Ut aflumpfit hominem,ita afTumpfit humanas infirmiznbsp;tates amp; pericula, Potuiffet ab initio incarnationis omnium uirorumnbsp;fortifsimus efle,amp; in äula clàrifsimahabitarc,fed fufeepit infantiam,nbsp;8lt; rcclinatus eft in prefepi.Potuiffct omnibus tarn corporis animjnbsp;uoluptaiibus in hac terra frui,fed efurqt, ficqt, fudauit, àlfit,titnuit*.nbsp;trepidauitjdoluit. Potuiffet liberrime in toto orbe terrarum oalari ,8^;

crucifixus eft,monuus eft.Breuiter, potuiffet inter homines, Deum, uoluit inter homines,nihil humaniCprgter peccatum) à fenbsp;alienum effe. Qui cum effet, inquit Paulus, in forma Dci,non rapi^nbsp;nam arbitratus eft, gqualem fe Deo effe, fed exin an iu it femetipfum,nbsp;forma ferui fumpta,in fimilitudinc hominu conftitutus,amp; figura re/nbsp;pertus ut homo, hümilê prebuit femetipfum, fadus obediens ufquenbsp;ad mortem,morte autemcrucis.Hgc,de exinanitionc amp; humiliationenbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;»

Chrifti, comemorantur nobis, no ut feiamus tantum.f nam amp; Satan nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4*

'r^

Çhriftus enim habitauit quidem inter nos,amp; fufeepit omnes huma/ „et. nas infirmitates,adeo ut etiam fuftinuerit abominabilem 8i horribi/nbsp;1cm mortem crucis,fed Deus fufeitauit ipfum à morteextulit eurrtnbsp;in fummam fublimitatem ut cum ante, reipfa iti fe, Omnia Humananbsp;pericula expertus eft, amp; nunc potenter in tanta maieftate habitat,om^nbsp;nes homines in ipfum credentes, adiuuet ac perpetuo feruet, Natu/nbsp;ra cnim fieri folet,ut qs faueamus,qui eadê pericula,quibus nos per/nbsp;fundi fumus, (ubeunt. Quare, cum Chriftus perfundus fit omni/nbsp;bus periculis humanis, amp; noueritfua experientia * quanta fit afflidinbsp;Hominis miferia,fieri non poteft, quin fit facilis amp; promptus ad fuc/ .nbsp;currendum omnibus afflidis. Non fic afflidus eft,quemadmödumnbsp;hominesnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;plane inhumant facere folent, qui cum é fordibus

G ii)

IN CAPVT I. EVANG, '10ANNIS.

fex inlijs,qugapud Deiim forent agenda,ad expiandupeccata popa/ li.Nam ex hoc,quod jpfi contigit tcntatû efre,poteft Sd his,qui têtannbsp;tur fuccurrerc.Et iterum. No habemus pontificê,qui nôpoflit afticinbsp;fenfu infirmitatnm noftrarumjed tcntatum per omnia,iuxta fimilininbsp;dinem,abfquepcccato» Accedamiisigituraimfidutiaad tbronumnbsp;gratigjSd fi quis uel efurit,uel formidolofus cft,uel captus eft,uel nxgt;nbsp;ritur, aut ocdditur,optimc confidat de falute,in Chrifto, qui cum canbsp;dem fit paflus in terris,non poteft teneri^quin fimilia,aut etiam gra/nbsp;uiora patientes, ÔC in ipfum fpcrantes, de ccclis confcruct. Etfi enimnbsp;peccata noßra folent in nobis dubitationem eitcitare, amp; a bona fpenbsp;auocare,tamen bene confiderandum,ac mordicus per fidem retineivnbsp;dum efl,q) Chrißus peccata noßra expiaucrit, nobis fuam iufiici/nbsp;am donauerit.Quare fi in Cbrißo conßiteriSjnuIIum peccatum tan/nbsp;ti eß momcntijUt poflTit Chriflum Dominum wofirum, d prgßandanbsp;uera falute aucrtere. Cgterum, ne exemplum quidem Chrißi, in hocnbsp;loco ofcitanter nobis prêtereundu eß.Habitauitem inter nos«non ucnbsp;perpetuum fibi inter homines,in hac terrcna uita,tabemaculum figcnbsp;ret,fed ut confedo negotio fao,ad quod Deus pater eum miferat,re/nbsp;HMi'netfuninbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;patrcm füû in ccelis.Hoc exemplum etiam nos imitari opor/

feregriniin tet.Creati fumus à Deo, amp; ucnimus in hunc mundum,non ut habea raus hic manentem ciuitatcm, fed ut inqramus futuramrNon fumusnbsp;cluesjfed hofpites amp; peregrini Iiuius tetrf^Peregrinus non hoc agit,nbsp;ut ceffet in diuerforiis,fed ut quamprimum fieri poteß, fuas res per/nbsp;agat, amp; ad patriam redeat. Hæc terra, noßrum eß diucrforium, innbsp;quod intrauimus, non ut ibi diu defideamus,fed ut qug Deus iuffît,nbsp;dtoperficiamus. luflitautem, ut Chriflum, filium fuum cognofca^nbsp;mus,0^ uocationi cius obediamus.Quarc hoc unum nobis agendumnbsp;efl,ut Chriftu difcamus,S^ in uocatione eius ambulates,ad ccelcfleranbsp;patriam noftram feftinemus, Sed rcuertemur ad noflrurn propofi/nbsp;tum,Filius Dei habitauit inter nos, amp; fufeepit noflras infirmitates,nbsp;quomodo ergo, inquies,agnitus eft C Si fuit tedus amp; obdudus hu/nbsp;raanis imbecillitatibus,quomodo in tam denfa caligine potuit uidc/nbsp;» » ri,qucJd fit filius Dei,qj fit uerus Meflias amp; feruatorcSequitur.Etuinbsp;i gt; dimus gloriam eius,gloriam uelut unigeniti à patre. Sed quæ efl ilianbsp;gloria,quandoquidcm apud Efaiam de Chrifto dicatur, Non eft fornbsp;ma ei,nec decor. Vidimus eum,fed nulla erat fpecies, quæ facerct,utnbsp;defideraremuscum.Defpedus 8d nouifsimus uirorum,plenusdolo/nbsp;ribus amp; infirmitatibus, adeo contemptus, ut auerterentur uultus abnbsp;eoçBi Chriftus tam foedo afpedu deformatus foit, qugfo te, ex quanbsp;gloria cognituseft;” De hacreita fcntiendumeft,qudd coram hocnbsp;mundo nondum perfpicueapparuitea ccdeflis gloria amp; maieftas ,nbsp;qua Chriftus

HOMILIAB ÏOANNIS- BRENTlI. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;40

4Üa Chriftus in fe præditus cft, amp; qug in noüifsimo die publice reue, labitur» Hæccnim tam illuftris eft, ut nullus hominumfplendorcmnbsp;«ius in bac terra ferre poftet, fed Chriftus, in extrema ilia dcfpedio/nbsp;ne Sc humilitate,quam fufccperat,Sc de qua Efaias concionatus eft,ex uelata,nbsp;hibuit aliquot certa ÔC firma, 8c manifefta argumenta ac teftimonia,nbsp;qudd etfi apparuit nouiftimus uirorum, tarnen non fitfimplex ho-*nbsp;mo, fkutalij homines, fedfituere unigenitus filius Dei* Vidimus,nbsp;(inquit^nos Apoftoli ÔC difcipuli,gloriam cius* hoc eft, argumcn/nbsp;ta Sc teftimonia gloriæ Sc maieftatis cius, uidelicet,qtiod habeatta/nbsp;tern maieftatera,quæ plane digna fit unigenito Dei filio. Non uidilt;nbsp;mus gloriam eius, tanquam gloriam alicuius Patriarchy aut Prophenbsp;tæ,fed gloriam tanquam unigeniti, Cquod uei*e crat) filg Dei. Vilt;nbsp;dimus quidemeumdefpedum hominem, fed interim uidimus cti/nbsp;am maxima 8C certifsima argumenta, q? fit uere unioenitus Dei filpnbsp;us,adcoque cum Deo patre fuo , Quæ funtautem ilia argtpnbsp;menta; Primum, doclrina 8C miracula, quæ ad confi'rmationem do/nbsp;^ii’Ç fdidit Etfi enim Prophetæ ydiderunt etiam miracula, tarnennbsp;Chriftus aliadoeuit de fua perfonajqusim Prophetæ de fuis, quippenbsp;quddhi docueruntfeefte miniftrostarttumMeiriæ, illeautemdoznbsp;cuit fe efte ipfum Meffiam, SC addidit miracula, quæ tanto maiorisnbsp;funt momenti,quam prophetarum miracula,quâtoChriftus cxcellennbsp;tiora de fua perfona docuit, quim Prophetæ de fuis perfonis docuc/nbsp;runt. Dcinde,argumentum gloriæ Chrifti,eft apparitio fpiritus fannbsp;di ÿ cum in lordane baptifabatur, 8c uox patris de coelo, quæ auditanbsp;eft, ad lordane,Sc in trâsformatione* Hic eft filius meus diledus,itinbsp;quo mihi bncôpiacitû eft,Hue audite. Similiter et ea uox qua didunbsp;cft.Etilluftraui,8C rurfus illuftrabo.Accedit huc,transformatio ipfa,nbsp;qua fe Chriftus tribus difdpulis fuis, Petro,Ioanni,Sc Iacobo,ita ui/nbsp;fendu propofuit, ut facies eius fpleducrit,ficutfol, Scueftimeta illiusnbsp;fadafint Candida ficut lumê.ln orc duu aut triu ftat oe teftimonium*.nbsp;Eft Ct Refurredio d moriuis,quam maximis argumentis reuelauit,SCnbsp;cÔprobauityCcrtiftimû gloriæ eius tcftimoniumiDeclaratus fuit fili/nbsp;OS Dcilt;inquit Paulus)cum potentia, fccundu fpiritum fandificationbsp;niSjCX eo,quód refurrexit è mortuis.Deindc quantam uim teftificannbsp;di de gloria Chrifti habet afeenfus eius in ccelum^ quantam mifsionbsp;fpiritus fandi in die PcntccoftesC Quid,quod poftea Euangelioitnbsp;Chrifti diuulgatum cft,iuxta uaticinia prophetarum,in totum terra/nbsp;cum orbcm,8c confirmatum eft, maximis miraculis ab Apoftolis,innbsp;nomine Chrifti yditiscHæc profedo omnia imo etiam fingula maninbsp;fefte teftificantur de gloria Sc maieftatc Chrifti* Nec funt obfeuranbsp;^eftimonia, fed uidcrunt ea Apoftoli ÔC reliqui difeipuli, ac mani/^

G iii)

IN CAPVT t EVANG. ICrANNlS.’'-

(eflata funt publice in Hoc mundo. Pontifices præcipîebanéÂpoftogt;lt; Iis,neomninoloqueréntuf nequedocerentinnomine lefu. Ât Pc/,nbsp;trus amp; ïoannes f efpottdebanL An iuftum fit in confpedu Dei, uo»nbsp;potiüs audire, qu^m Dêum,iüdicate.Non enim poffumusjqug üïgt;nbsp;dimusamp; aUdiuimuSirtonloqutEt poftea Petrus dicit* Hune Deusnbsp;(iifcitauit tertio die 8C exhibuit eum jüt manifeftus fieret, non toti ponbsp;pulo,fed teftibus prius ad hoc deledis a Dco, nimirum nobis, quinbsp;comedimusS^ bibfmusunicumino,poftea^ refurrexita* mortuis;nbsp;Et ïoannes, in epiftolafua. Quod erat, inquit, ab inirio, quod uidi/nbsp;mus oculis noftris,quod perfpéximus,amp; manus noftrecontredauc/nbsp;runt, de fermone uitp, ÔC uita manifeftata cft amp; uidimus, ctiam te^nbsp;ftamur,etadnuntiamusuobisuitam æternsm.Etfi enimnecimprj lunbsp;dæi, nec crudeles Turcæ,his teftimonqs fidem adbibêt,qafd tameitnbsp;illorum impietas ad nosC* Scimus, mundum femper perfecutum effenbsp;Chtiftum, nihil tam abfurde dici poITc, quod non ab imprjs dica/nbsp;tur. Ac fi nobis de rcligione fentiendum effet, quod authumana ralt;nbsp;tio fomoiat, aut uaniffimi quique nugantur, quid nobis miferius^nbsp;quid inconffantiusC Nunc,res ipfa probat,teffimonia Apoffoloruntnbsp;1Ê S VNt amp; aliorum difcipulorum,qui uiderunt gloriara lefu Cbrifti,certifsiznbsp;maatqueuerifsimaeffe, primum enim,manifeftum cft,Meflriamfeunbsp;Patriarchis effe diuinitus promiffum,0d Prophetas de Chrtnbsp;fto uaticinatos effe. Deinde, rnanifeftum eft ctiamfi carnales ludæinbsp;réclament j regnum Meffîæ, non eftc corporale,fed fpirituale. Cumnbsp;enim Prophet^ docent Chriftum pafluRt amp; moriturum,amp; tarnen rcgt;nbsp;gnu eius perpetuû fore, perfpicue figrtificant,rcgnu Chrifti non eflenbsp;numerandum inter régna corporalia, ÔC, externa huius feculi,quippcnbsp;quç funtmutationi amp; internitioni obnoxia,Adhec,manifeftu eft,nbsp;ratio têpöris aduêtus Chrifti,quod a* Daniele in feptuaginta hebdo/nbsp;madis fuis definitû eft,incidat in illud tepus,quo lefus Nazarenus,finbsp;lius Märif,in terris fuit,Deinde,mânifeftumeft,q, eotepore,tiullusnbsp;aliUs Cam dodritiam docUerit,8^ ea miracula ^dideritjdg quibus Pronbsp;phetæ uâticinati futit,prgter^Icfus Nazar enus, filius Mari^,Prptc4nbsp;rea rnanifeftum eft,qudd iu nomine lefu Euaogclion üulgatüm fit innbsp;uniuerfum mundum, amp;! in nomine lefu uaria miracula ab Apoftolisnbsp;gdita fint.Poftea,manifeftû eft totamnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;amp;: gloriam lud^orum

cócidifle.Deindejmanifeftum eft omnes Deos gentiû ita euanuifle, ut uix nomina eorum fuperfint. Poftremo, rnanifeftum eft impiamnbsp;Mahumetis religionem effe recens cxcogiratara,ac omnino nullis fir;nbsp;mis amp; certis teftimonrjs comprobatam.Etquanquam Satan cxcogitanbsp;uerit earn ad abolendu lefum Chriftum, tame diuina potetia coadusnbsp;fuit.

tîOHILlAE lOANNiS BREKTlI. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4^

fuit, êtiS delefu Chriftoteftimonium ferre, quôd amp; docüerit Euârt gclion, 8C çdideritmiraeuls, quemadmodum fcripta Alcorani,quaânbsp;cxtantjindicant.Non indi’gemus teftimonqs Satané et impiorum honbsp;minum, fed admiramur impcrfcrutabilem maieftatem Domini Deinbsp;noftri, qui tanta potentia amp; induftria efFscit,ut aduerfarij nteefle hanbsp;béant gloriatniefu Ghriftieoipfoconfirmare,quo ipfieâmmaxiznbsp;moftudiofuoconaniur infivmarc.Nihil ergo manifeftiusefi, quamnbsp;qj iuxta teftimonia Apoftolorum, rcliquorum difcipulorurtt, le/nbsp;fus filius Marigjfit uerus Meffias feu Chriftus,uiiigcnitus filins dei,nbsp;quo uno amp; (oio feruamur.Nos,qui hoc tepore uttâ agimus, nÔ uidinbsp;mus quidem externam perfonam Chrifti nô uidimus Chrihû poftnbsp;refurredionê fuam oftentantem ueftigiaclauorum,quemadmoduninbsp;Apoftoli uiderunt, nihiltanien infocliciores fumus» Videmus enimnbsp;maieftatem Chrifti, qua Euangelion eius uulgatum cft in totum or?nbsp;bem terrarum,uidemus amp; habemus de manu,ut aiunt,in manüm nonbsp;bis tradita certifsiina Apoftolorum teftimonia, quibus fi cam quamnbsp;debemus, fidera adhibuerimus, nihil prorfum nobis ad ueram fccîinbsp;citatem côfequendam deerit,Thoma,Cinquit)quia uidifti me,credinbsp;difti,beati qui non uident,Sd credunuEc,Slon pro eis rogo tantum,nbsp;fed amp; pro rjs, qui credituri funt per fermonem eorum in me, ut omznbsp;nés unum fint,licut amp; tu pater in mc,8d ego in te.QLiarefaceftantomnbsp;nia hominum fomnia amp; impietatcs,nos gloriam Domini noftri lefunbsp;Chriftijtam ab Apoftolis,^ diuulgatione Euangelq Chrifti inom/nbsp;nés partes mundi, manifeftifsime teftificatam, diuino fpiritusfanâinbsp;auxilio perpctuaobfcruâtiaamp;L ueneratione àmpleâemur, Sed pergitnbsp;loannes maieftatem Chrifti deferibere, amp; ait* Plenunwratia amp; ueri/ lt; enbsp;täte* Poffet fortafsis dealqs quoque fanctis dici cp efient pleni grâ/ c t.nbsp;tia, quemadmodum Stephanus uocatur plenus fide amp; uirtutc, fed utnbsp;fandi dicuntur lux,etiamfi non fint uera lux, fed tantum uel teftes lu sanâi pletànbsp;ciSjUel à uera luce illuminati, ita fandi poffunt dici pleni gratia,non gratia,nbsp;quód ipfi fintthefaurus grati^,fed qudd gratiâ aliunde pro fua men/nbsp;fura confecuii fint. Solus autem lefus Chriftus,unigenitus filius Deinbsp;ucre plenus eft gratia,primu,quia Deus pater pleno amp; perfedo fauonbsp;re copleditur ftlium (uum, amp; effudit in eum omnem d-iuinitatis fuænbsp;plcnitudinem* Alqsdatur fpiritus ad menfurâ, huic autem non eft danbsp;tus ad menfuram,fcdfuperabundantifsimc.Pater,inquit,diiigit fill/nbsp;urn amp; omnia dedit illi in manum* Et, Hic eft filius meus diledus, innbsp;quo mihi bene complacitum eft. Deinde plenus eft gratia q? non ip/nbsp;fe tantum gratiofus eft apud Deum pacrê,fed gratia in ipfo ita fuper/nbsp;abundat, ut deus propter ipfum faucat ctiâ omnibus in ipfun^ credennbsp;tibus. Sicenimpofteafequitur* Deplenitudinceiusaccepimus oês^

IN CAPVT 1. EVANG' lOANNlS;

Et itcrum.Sic Deus dikxit mundum,ut unigenitum filium fuum da/ ret, ut omnis qui credit in eum,nonpercat,(ed habeat uita æternam»nbsp;Poßremo dicitur etiam plenus gratia, quod attulerit prgdicarionemnbsp;Euangelrj fui homnibus longe omnium gratiflîmam,amp; confirmauc/nbsp;rit ueritatem cius miraculis,qug omnibus afflitßis fuerunt acceptiflï/nbsp;ma» Nulla enimunquamconfcientïjs propter peccatum amp; mortemnbsp;turbatis gratiofior dodtrina in terram uenit, quäm dodrina Chrifli,nbsp;nec mifeti calamitofi homines gratiora unquam acceperunt bene/nbsp;ficia,qu^tn ijs miraailis,quæ Chrißus in ipfis gdidit»Quare,huic fonbsp;litribuitur optimo iure Ôi merito hoc cpitheton,q) fit plenus gratia.nbsp;Sed 8C plenus ueritate dicitur,non tarn hoc nomine, quod cum anteanbsp;Pharifei docuiffent uana fomnia, ipfedocuerit certiflimam uerita/nbsp;tem,quâmquod in ipfoucrc impleta funtomnia,quæ antepromiflanbsp;erât, èi. attulit ad nos uera bona. Poß patriarchas uenit Dauid,amp; mulnbsp;ta prgclaraßrategemata fecit, fed per cum non funt uerc impleta,qucnbsp;fuerunt Patriarchis promifla. Venit amp; Hiskia, qui défendit urbemnbsp;Hierufalêab expugnationehoßiü. Venit amp; Cyrus,qui conccßitexunbsp;libus libertatem reparandi terapli, fed neeper hos uere impleta funtnbsp;uaticiniade falute populi Dei, Solus autem lefus Chrißus plenus cftnbsp;ueritate, propterca quiçquid unquam falutis populo Dei diuini/nbsp;tus promifliim fuit,per hune folum uere impletum fit» Promifla fuitnbsp;uera iufticia, Aç Mofes docuit quidem legcm in qua continetur per/nbsp;feda inflicia, fed quia nuflushominum potuit iuflitiâ legis perfedenbsp;facefc,Mofes attulit magis iniußitiam (lex cnim eß agnitio peccati.nbsp;Et, per legem peccatum fit mirum in modum peccans peccatum)nbsp;iußitiam.Solus autem lefus Chrißus attulit uera amp; perfedam iußi/nbsp;tiam» Omnis enim qui credit in ipfum, reputatur ucre coram deoiünbsp;flus» Promiflumfliitregnumô^fœlicitasrcgni» Ac datum quidemnbsp;efl populo Dei regnum Canaan, in quo aliquoties non infoeliccm,nbsp;quantum ad corporalia bona attinct, uitam egerunt,fed nec hoc reg/nbsp;num fuit firmum,nec foclicitas cius flabilis. Solus Icfus Chriftus at/nbsp;cull c uerum regnum,quia coclefle,0i^ ueram ac flabilem foclicitatcm,nbsp;quia perpétua» Quare hoc epitheton,Plenus ueritate,nulli alieri uelnbsp;patriarcharum, uel prophetarum, uel Regum uel Monarcharum ucnbsp;re competit,prgter^ Domino noftro lefu Chriflo.Sed de hac re po/nbsp;flea, fi Dominus dederit copiofius cum ad hunc locum,Lex per Monbsp;fen, gratia autem amp; ueritas per lefum Chriftu, peruenerimus.Nuncnbsp;huic concioni extremam manumimponemus, fipriusadmonueri/nbsp;mus uos, ut cum folus Chrißus fit pknus gratia amp; ueritate, nullamnbsp;uobis gratiâ,nec in fandis hojbus,necin landis opcribus,corâ iudinbsp;tio Dei quæratis, fed tin in folo lefu Chriflo Dno noflro per fidem.

Hab ent

NOMILIAB IO ANNIS BRBNTlI. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4*

Habentquidem fancii homines fuam laudem,habent fancta opera fii am commendationem, fed in iudicio Dei, ut non ualet patrociniumnbsp;Noe, lobis, amp; DanieliSjita multo minus ualet patrocinium bono/nbsp;rum operum» Ncc uf^ minor falus eft, in operibus noftris, qua*nbsp;utneceftario facienda funt in hacuita,quemadmoduiTi alias copiofenbsp;oftendimus,ita nihil minus fieri poteft,^ ut sa patrocincntur nobisnbsp;in iudicio Dei.Nam,cumfemperhabeantahquid iiicq admixtum,e£nbsp;caro nunquam non concupifcat aducrfus fpiritum,non funt perfetftanbsp;iufticia,nec pofTunt Deo pro patronis defenforibus noftt is obtriïnbsp;di.Solus lefusChriftus,plenus gratia ueritace,defenfor nofter eft,nbsp;amp;patronus, qui eft una cum patres fpiritu fando Deusbenedi»*nbsp;dus in fecula. Amen»

HOMILIA XL

cuit Chriftianifmum,amp;: maximg fuit apud omnes ludeos autoritatis, teftimonium eiusaffert Euangelicg dodring de lefu Chrifto plurimSnbsp;commcndationis amp; confirmationis. Quare Euangelifta oportune renbsp;citât concionem Baptiftg de Chrifto,amp; ait.Ioannes teftificatur de ip/ ‘ «nbsp;foamp;clamatdicens. Hie erai,de quo dicebam. Qui cum me fequere/ ‘ ®nbsp;tur,anteceftit me,quia prior me erat. Sententia ante Euangeliftg hgc ‘ •nbsp;eft.Scripfi hadenus magna Sgt;i admiranda de lefu Chrifto. Ea omnianbsp;dico elTe certifTima amp; firmifsima.Non folum enim nos Apoftolinbsp;difeipuli uidimus miracula, amp; argumenta,quibus lefusmanifeftc fanbsp;am maieftatem teftatus eft, fed etiam Baptifta eadem plane teftifica/nbsp;tus eft de ipfo,priuf^ prgdicatione amp; miraculis fuis reuelatus effet,nbsp;amp; qug nos uidimus poft predicationem amp; miracula eius,rebus ipfis,nbsp;eauidit Baptifta in illo ante prgdicationemeius, fpiritu fando. Sicnbsp;enim concionatur de ipfo.Hic eft, qui cum me fequeretur, anteceft’icnbsp;mc,quia prior me erat. Eadem fcribunt amp; alii Euangeliftg, loannemnbsp;docuiffe. Vcnit,inqunt,is,qui fortior eft,poft me,cuius no fum idonbsp;neus,ut procumbens folua corrigiam calciamentorû.Ego quidê bapnbsp;tifaui uos aqua,ille uero baptifabit uos fpiritu fando.Dicitur autemnbsp;lefus loannem Baptiftam fecutus,propterea qgt; poft^ Baptifta iocho

IN CAP VT I’ EVANG. lOANNiS.

afTet iam offi'ciu baptifandi èi prædicandi Euangelq, lefus fufcepcr if predicatioe amp; miraculisfuum officium, ad quod miffiis erar.Rabbi,nbsp;inqujuntjQui erat tecum trans Iordanem,cui tu teftimonium perhi/nbsp;buifti,ecce is baptifat, omnes ueniunt ad eum.Et Petrus: De quo,nbsp;inquit, fermone diuulgatû fuit in tota ludca,6C rumore primû orto ânbsp;GaliJga poft baptifma, qd prgdicabatloannes,ut lefum Nazarenumnbsp;unxerit Deus fpiritu fando amp; uirtute.Et tarnen antecefli'tme,inquitnbsp;Ioannes,qa prior me erac. His breuiftimis uei bis Baptifta omnia eanbsp;complediturdc lefuChrifto, queantedeipfocômemorauitEuâgenbsp;lifta, uidelicet,quód fit unigenitus Dei filius, q? fit ab æterno apudnbsp;DeûjUerus Deus,qudd omniaper ipfum fada fint,quôd fit lux ôC uinbsp;ta hominû, denique qudd fit plenus gratia èC ueritate, propter que,nbsp;quotquot ipfum per fidë recipiût adoptctur in filios Dei.Hoccertcnbsp;uoluitBaptifta fignificare,cum affîrmauit lefum ChriftûantecefsifTcnbsp;ipfum,amp; baptifaturû fpiritu fando.Quis autem parui pêderet, quisnbsp;faftidiretteftimoniûBaptiftpC Deus enim decceJo confirmauit magnbsp;nis miraculis autoritatem eius,iâ turn in ipfius natiuitate. Ac in tantanbsp;fuit poftea exiftimatione,uc habitus fit pro ipfo Meffia.Quare, cumnbsp;nô fol û nos Apoftoli amp; difcipuli uiderimus manifefta argumèta manbsp;ieftatis lefu, fed etiam Baptifta eadem de ipfo, ante^ publice reue/nbsp;larentur,concicn3tus fit,nunus plane dubitationi locus relinquitur,nbsp;quin lefus tab's fit, qualem nunc eum defcripfi. Pergo igitur ad reli/

* ’ qua. Et de plenitudineeius nos omnes accepimus. Pipe ita recitari ui/ dentur, perinde ac fi eflent adhuc concio Baptiftp, fed quia Euange/nbsp;lifta moxdiftinguit teftimoniumBaptiftpabhacconcione,fentiamusnbsp;Euangeliftam redire ad id,quod ante inftituerat. Dixit enim de lefunbsp;Chrifto,quôd fit plenus gratia 3^ ueritate.Nunc ergo explicat ufumnbsp;huius plenitudinis. De plenitudine,inquiês,eius accepimus nos onnbsp;nés. Nam Chriftus non fie plenus eft gratia 6ë ueritate ,utfolifibinbsp;banc plënitudinem retineat,fed ut homines participent earn amp;' fruannbsp;cfc»7lt t ' Primû enim plenitudo Chrifti hpc eft, qudd Deus maximanbsp;omnium gratia amp; fauore eum compledatur. Et hæc plenitudo tantanbsp;eft,ut abundet amp;affluat,quo amp; homines de ea accipiant.Nam tantusnbsp;eft fauor Dei erga Chriftum filium fuum,ut et Deus propter Chri/nbsp;ftum faueat omnibus credentibus in Chriftum,id quod Spiritus fannbsp;dus in Ahcrone,qui fuit typus Chrifti,adumbrare uoluit. Aheronnbsp;enim,fummus pontifex,in cofecratione fua,ita perfiifus eft caput balnbsp;famo,ut defluerct in barbam amp; ueftimenta eius,ac fpargerer fuauiftinbsp;mum odorem ad omnes fpedatores.Sic amp; Chriftus undus eft balfa/nbsp;modiuini fauoris tanta abundantia, ut effluat in omnia mêbra eius,nbsp;et faueat Deus propter ipfum omnibus credentibus in eum Jn poft/nbsp;tificia

HOMILtAÈ lÖANNiS BRENTII.

tifida 8C monaftica hypocnfi,Sanâi in ccelo,habêtur eo Ioco,q? Dé us tanta gratia compledatur Sandos,ut propter ipfos, feruet omnesnbsp;qui coïunt cos ofFidjs fuis, amp; reddun't illos fibi facris fuis propitics»nbsp;Hinc funt fandorum cultus amp; inuocationes»Ac Sandi quidê in cce^nbsp;lo, fuam habcnt ih Ecclefia laudem amp; ufum, itnpium autem eft, trinbsp;buere ipfis eam'plcnitudincm diuini fauoris,quç eft in folo Chrifto»nbsp;Euan'gelifta énim no dicit. Accepimus omnes de plcnitudine Sandonbsp;rum, fed de plehitudine filq Dei,Et de hac plenitudine tantü accepeznbsp;runt fandi qui funt in cœlo, quantü ipfis fatis fuit ad falutê,non autênbsp;acceperunt tantum, ut Chriftum exhauferint,8ó ipforum copia fucnbsp;currat mortalium inopiæ. Solus enim lefus Chriftus eft,amp; manet ucnbsp;ra amp; afflues plehitudo diuini fauoris, ut quotquot ambiunt gratiamnbsp;Dei, neceffe h^eant earn ex pleniaidirie Chrifti accipere, Nequenbsp;en im DeUs cui^ hominû uere amp; perpetuo fauet, n ifi propter lefumnbsp;Ghrifium unigenitum filium fuum. Deinde Chriftus plenuseft, Óinbsp;abundat iuftitia,Maiorem enim amp; affluentiorê habet iuftitiâ,quimnbsp;Humana mens cómprehendere poteft, Tantam autem affluentiâ nonnbsp;fibi tantum habct,fed habet earn etiam propter homines,uc amp;ipfidenbsp;ea accipianteEa enim eft iuftitia Chrifti,ut propter ipfum reputêturnbsp;coram Deo iufti, omnes hi, qui credunt in eum. Itaque iuftitia eiusnbsp;effluit in omnes credentes, Hic autem uide mihimonachorumim/nbsp;pietatem blafphemiam. Hi enim folent homines adfcribere in fu-*nbsp;am,ut ipfi Ioquuntur,fraternitatem,8Cuendcre eis mérita totius ordinbsp;nis fui. Adhgc,fatercuÏi aftiftentes agentibus animam,amp; follicnis denbsp;falute fua, fic fere confolati funt eos: Bono animo efto. En dono tibinbsp;omnia roea,Slt; ordinis mei merita,quibus comitatus ac defenfus,hornbsp;rendumilludiuditiumDei eff'ugere poftis. Quid autem hoe aliudnbsp;cft,quam fibrjpfi plenitudinem iufti tiæ adfcribere, amp; fefe in thronónbsp;amp; maieftate Chrifti collocated Quid eft blafphemia in Chriftum, finbsp;hg;cnon eftdScilicet,monachi cam habuerunt affluentiam iufticic,utnbsp;non indiguerint tanta,in iudicio Dei,fed potuerint multas partes ettnbsp;am alrjs hominibus dare. Quid ergo illud eft. Non intres in iudici/nbsp;urn cum feruo tuo, quia non iuftificatur in confpedu tuo omnis ui/nbsp;uensdEt,Grada eftis feruati per fidem, idque non ex uobis,Dei do/nbsp;num eft,non ex operibus, ne quis glorietur. Nam hoe loco diciiur:nbsp;Accepimus omnes de plenitudine filij Dei, Non autem dicitur, Denbsp;plenitudine monachorü. Quare fugiendg funt impietates monacho/nbsp;rum,amp; folus Chriftus agnofcedus eft,plenus iufticia,ut amp; nos propnbsp;ter ipfum, coram Deo iufti reputemur. Poftremo, Chriftus plenusnbsp;eft, amp; abundat omni ccelefti foelicïtate. Maior em eft felicitas eius^nbsp;qua'mutpolïit menfura humanæ rationis capi. Abundantia auteni

IN CAPVT I. EVANG* 10ANN1λ

«US effluit in homines.Quotquot enim credunt in cum,Gonfequun/ tur propter ipfum, cceleftê,amp; perpetuam foelicitatem. Quod ut illiinbsp;ftrius reddatur,c0feremus cum Chrifto, Adamum primû parcntemnbsp;noftrum.Habet enim amp; Adam plenitudinem,amp;: de plenitudine eiusnbsp;pk/iiiu nos omnes accepimus.Qug ergo eft plenitudo ÂdgÇ'Adam fadus eftnbsp;propter inobedietiam plenus peccatis,morte amp; damnatione, qug picnbsp;nitudo tarn abundans eft,ut effluat in omnes pofteros eius, oês enimnbsp;poftcri Adg nafcuntur peccatores,morti amp; danationi obnoxrj. Propnbsp;ter unum hominem Cinquit Paulus ) peccatum in mundu introrjt, èCnbsp;per peccatum mors,amp; ftc in omnes homines mors peruafit,quatenusnbsp;omnes peccauimus. Ad eundem modu fua etiam eft Chrifti plenitu/nbsp;do abundantia, Sed interim maximu eft in ipfis rebus difcrimcn.nbsp;Quod ad plenitudine attinet, Adam gerit typum illius futuri, nimiznbsp;rum Chrifti.Quod aute attinet ad eas res, ex quibus conftat plenitu/nbsp;do, immcnfa eft differcntia.Qugfo enim te,quatum différât inter fcnbsp;peccatû,amp; iuftida,mors èi. uita,damnatio ÔC falusCNunc, Ada pro/nbsp;pagator eft peccati,mortis amp; damnationis.Chriftus aute propagatornbsp;eft iufticigjUitf amp; falutis. Et ft Ada tante fuit potentig, ut effunderecnbsp;plenitudinem fuam in pofteros fuos,quomodo Chriftus unigenitusnbsp;filius Dei no effet tanta potentia prgditus, ut amp; fuam plenitudine innbsp;pofteros fuos,qui funt,Credetes in ipfum, cffunderetC Non ut pcccanbsp;tum,inquit Paulus, ita amp; donû. Nam fi unius peccato multi mortuinbsp;funt,multo magis gratia dei,amp; donum per gratia,que fuit unius ho/nbsp;nn'nislefu Chrifti, in multos exuberauit, Etmox, Siperuniusdeli/nbsp;Gtu mors regnauit per unû,multo magis ij, qui exuberantiâ gratig amp;nbsp;doni iuft iciæ accipiunf,per uitâ regnabunt,autore uno lefu Chrifto»nbsp;Itaque ficut per unius delidtu propagatum eft malum in omnes hominbsp;nes ad codemna£ione,ita amp; per unius iuftificationem propagator bonbsp;nû in oês homines ad iuftificationê uitg.Habes plenitudine Chrifti,nbsp;col'atam cû plenitudine Adami. Etfi aût plenitudine Adami, de quanbsp;oês accepimus,perf)mus,tamenftnûcdeplenitudineChrifti accipianbsp;mus,feruabimurpcrpetuo.Non eft autem fentiendum,qj plenitudonbsp;Chrifti,talisfttthefaurus,qualesfuntterreni,Hi ein tantum deficiût,nbsp;quantû fingulis diebus ex ipfis fumpferis,donec tandê nihil prorfusnbsp;reliquum fiat.Thefaurus autem Chrifti nun^ deficit,nee plenitudonbsp;eius exhauriri pcteft.Nam quemadmodûqui lumê dealieno lumincnbsp;accêderit,nihii iili auferCjfed relinquit ei fuam abundantia,cum intcnbsp;rim be ipfe accêfo fuo lumine fruatur,ita Chrifto nihil abftuleris autnbsp;ininueris de fua plenitudine,fi de ea tua parte accipias,fed quato pinnbsp;res de ea accipiunt,tanto magis abundat,Agite ergo,amiciff imi,acccnbsp;datnus ad tantam omnium coeleftium bonorum abundantiam Sc pie/nbsp;nitudinem.

HOMitlAE lOÀNNlS BRENTIL nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;U

nitudinem,ut eaperfundamur, 8^ feruemur. Sed quomodo, inqüis* accedendum eftç’amp; quid nobis faciendum eft, ut tantam affluentiamnbsp;bonorum participemus,et de plenitudineeius accipiamusç’Hoc idcirnbsp;co proponere uolui,ut difcamus uera Chriftianifmi rationem. Namnbsp;homines falfa dodtrina in ireligione pStificiafedudijCxiftimStChrinbsp;ftum commendaffe pleninidinem amp;. thefaurum gratiæ fuæ Romano penfitori c5nbsp;Pontificijcum adPetrû dicit.Tibi dabodaues regni cocloru. Quod mcB(/4W/îr,nbsp;cunque folueris fuper terram, erit amp; folutum in cœlis» Itaque fenti/nbsp;unt Pontificcm habere in fua poteftate fcrinium gratig Chrifti,ac poCnbsp;fe exthefauro illo diftribuere, cuicunque uoluerit. Hine eft, q? cumnbsp;Pontifex indiget pecunia, tuncaut inft ituit annum lubilgumjn quonbsp;aperiat fcrinium plenitudinis Chrifti, aut emittit legatos ad circunfenbsp;rendas,quasuocant, indulgentias, utquifquis numeraueritpecuni/nbsp;am,amp; redemerit literas indulgentiaFÇ2,confequat aliquid de pleniiu 'nbsp;dine Chrifti. V nde et hoics putât fe numeratiôe pecunig abundantianbsp;thefauri Chrifti participate. Alq fentiunt, cp plénitude» amp; thefauiusnbsp;Chrifti redimatur meritis bonoru operum, quæ nos noftro arbitiionbsp;facienda fufcipimus.Hg funt impiæ opiniones, Si execrabiles impo/nbsp;fturg. Nam plenitudo Chrifti, nec eft Romano pontifici, eo modo,nbsp;quo Pontifici) nugantur, difpenfanda commendata, nec poteft redi/nbsp;mi,amp; ad participandum,ac fruendum attrahi numeratione pecuniæ,nbsp;aut meritis noftrgiufticig.Nam, quod Chriftus ad Petrum ait. Tibinbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;;

dabo claues regni coelorum,non commendat uni petro, ôd fucceffori bus eiu5,Romanis Pontificibus,iiberam amp; arbitrariam poteftate donbsp;minandi pro fua libidine,in thefauro gratig Chrifti,fed commendatnbsp;omnibus Apoftolisminifterium prgdicandi Euangeli) deremifTio/nbsp;ue peccatorum propter lefum Chriftum,in toto orbe terrarum,amp; donbsp;cet folam prgdicationem Euangeli) effe dauern, qua coelum aperiturnbsp;amp; clauditur, quemadmodum alid's copiofe demonftratum eft. Quidnbsp;autem dicam de meritis noftrg iufticigC^Hgc enim iufticia,aut eft hu/nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;»«-

manitus excogitata,fed hanc Chriftus perlpicue rerjeit.Fruftra,iriqui ßi«* meriti cns,coluntme,docentes do(ftrinas,prgcepta hominum,aut eft uerbonbsp;Domini mandata, fed hgc,etfi lex earn perfedam exigit, tarnen nortnbsp;perfede ab homine prgftaiur. Si autem non eft perfecta, non poteftnbsp;benedidionem mereri,iuxta ilIud:Maledidus omnis, qui non per/nbsp;manet in omnibus fermonibus legis. Quare plenitudo Chrifti, necnbsp;difpenfatur Romanis indulgentes,nec redimitur meritis humang tunbsp;fticig.Cui ergo difpenfatio plenitudinis Chrifti commendata eft, SCnbsp;quomodo accipiturCHic nobis probe confiderandum eft,qut d Chrinbsp;ftusipfedehacredoceat.Namcumdicit, fjcoporiebatChriftum panbsp;ft, et refurgere à mortuis tertio die, amp; prædicari nomine cius pocni/

H 1)

IN CAPVT EVANG, lOANNrS.

tcntiarti ac rcminîonem peccatorum in omncs gentes, hand obfcurc' fignificat, q? difpcnfadonem plenitudinis fug, commendauerit prgnbsp;dicationi Euangelij, diftribudoni Sacramentorum eius* Et quodnbsp;plenittido cius accjpiator tantum per fidem» Nam apud Marcum pernbsp;fpicuc ait Jte in uniuerfum mundum, Si predicate Euangelion omninbsp;creaturg.Hcccft plenitudinis Chrifti difpenfado.Et addidit.Qui erenbsp;diderit Si baptifatus fuerit,faluus erit.Hec eft plenitudinis acceptio;nbsp;InEuangelio enim Chrifti amp; faaamentis eius offertur Si proponi/nbsp;tur nobis thefaurus Chrifti accipiendus» Fide autemaccipitur quodnbsp;per Euangelion Si. faefamenta oblatumatque propofitum eft.Crede,nbsp;inquit Paulus ad cuftodem carceris in Dominum lefum, Si faluusnbsp;cris tu et domus tua. Quare ubicunq^ prgdicatur Euangelion Chriftinbsp;fyncere, Si diftribuuntur facramêta eius,iuxta ordinationem Si inftinbsp;tutionem Chriftijbi et plenitudo ac thefaurus Çhrifti difpcnfantur,'nbsp;ctiamfi nulla Romani Pontificis autoritas acceflerit.Et quicunque adnbsp;hibet fidê Euâgelio, Si accipit facramêta eius per fidem, is etfi nullânbsp;prorfus habet pecuniam,aut meritâ humanæ iuftitiæ,tamen tantû acnbsp;cipit de plenitudine ac thefauro Chrifti^ut Si reputetur iuftus coramnbsp;Deo,8i fiat heres omnium cœleftium bonorum,propter lefum Chrinbsp;ftum,Quid igiturCnihil ne aliud boni faciendum eft,q credendum^nbsp;Certa omnia bona opcra,quæ Deus prgeepit, obedientiflimc faciennbsp;dafunt,nonautem hacopiniôefaciendafunt,utmerearis partem pie/nbsp;nitudinis Chrifti. Sed Ut partem tuam iam fide acceptam non abrjci/nbsp;as.Qui cnim peccatis feruiuntjabfjciunt Chriftum,quem fide accepenbsp;runt. Ambulandum igitur eft in bonis operibus ne ingratus fis in benbsp;nefaôorem Chriftum, fed ut beneficium conferues. Quaderealiisnbsp;fgpe tractatum eft. Quare don erimus nunc longiores. Cæterum, u6nbsp;, loannes ufudi plenitudinis Chrifti adhucclarius cxph’cet,addit.Granbsp;,, tiarti pro gratia.Nam fi inteîligamus Gratiam,pro fauore Dei,tunc,nbsp;quod dicit, Accepimus gratiam pro gratia, hanc habet fententiam.nbsp;Nos accepimus fauorcm Del,pro fauore Chrifti,hoc eft,Deus ideirnbsp;co fauet nobis,quia fauet Chriftofilio fuo.Itacç fumus in gratia Dei,nbsp;non propter mérita noftra, fed tantû propter gratia, qua Deus paternbsp;complcÀitur Chriftum filiü fuum.Gratia Dei,inquit Paulus,SC do/nbsp;hum per gratia,que fuit unius hominis lefu Chrifti,in multos exubenbsp;rauit.Hoc beneficiü maius eft, quod aut aio agnofcere, aut uerbisnbsp;explicare queamus. Quid cnim fuperat hanc Dei beneuolentiam,q)nbsp;cum de falute hominis ita actü fit,ut non pofti't fuis uel uirtutibus uelnbsp;meritis iuuari,donettamê Deus homini lefum Chriftü, unigenitumnbsp;filium fuum, ut qui non poflitfuis operibus fcruari,alieno beneficionbsp;feruetür, Si ucram falutem propter Chriftum,in quem crcdit,confe/nbsp;quatur*

HOMILIAB lOANNlS BkSNTir. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;«

quatur.Qiiódfiucroïntclh'gamushoclocoGratJamprodonis,qug Deus €x gratia amp; fauorè largitur,tunc quod Euangelilia dicit, Accc/nbsp;pimus gratiam pro gratia^hâc habet fententiam. Deus contulit olimnbsp;muirad magna beneficia in maïöreshoftrosgt;ïdi^ ex gratia,proptcr qu^ infmbtnbsp;'Ghriftum.Hgc abßülit qûidem hoc tcmpore,fed pro illis acccpimus tur Euripi^inbsp;nunc propter Ghriftum,multa maiora amp; excellehtiora, nobis ob/ ^^2'5nbsp;lata fint. Olim dédit Dominus maioribus noftris terram Canaan, amp;nbsp;dédit eàrn,non propter ipforum iùftïtiâ^fed propter fernen Abrahænbsp;promifftim,hoCeft,propter lefum Chriftum,ut effet regio in terris,nbsp;in qua promiffiones de ipfo conferuarentur amp;:adnunciarentur,a,c bonbsp;mines per fidem iuftificàréntur.Nùnc autem ablata eft ilia gratia. Si.nbsp;adenipta eft pofterfs hoftrorum Patriarcharu (namcum loannes hocnbsp;f^omanos deuaftata, èC ludci innbsp;exiliu eieifti) terra Canaan«Sed pro hac gratia, pro hac tefTa,ólim exnbsp;gratia donara,acccpimus nuc in Chrifto cœlû, Olitn dedit Deusponbsp;pulo noftro legem amp;cukum diuinum, ex quacofecuti funt iuftiiiàmnbsp;externam amp;carnalcm. Et cotulit in eos banc gratia,propter Chriftu;nbsp;ut exiegc agnofcerêtur pôâ jquo cogerentur Chriftu inquirere,et litnbsp;Chriftus facris Leuiticis adumbraret,quo in ipfum cred erent. Nuncnbsp;hæç gratia ablata eft. Lex lVlofaica,Sd facra Leuitica,expulfis ludgisnbsp;i. Hiéru(àlê,abrogata funt,fed pro hac gratia acccpimus multo maio/nbsp;rem Slt; prjftahtiöremgratiam,nimirumiChriftum ipfum,ueram iu/*nbsp;âidam,accepimüs èC in Chrifto,uerum Dei cultum,quia adoramusnbsp;nunçpatrem in fpiritu amp; ueritate, amp; clamamus Abba pater, qui cubnbsp;tusdei longe omnium maximus cft,amp;i Deo gratiffimus. Olim deditnbsp;Deus maioribus hoftris regnu terrenUi amp; uidoria fuper hoftes fininbsp;timos,idque ex gratia, propter Chriftu. Nunc ablata eft hæc gratia,nbsp;quia Romani dominantur in terra noftra,S^ hoftes noftri pótiutür uinbsp;doFia,fed pro hac gracia,reddidit Dominus nobis in Chrifto multonbsp;maiorem gratia, uidelicet,uidoriam in morte amp; inferno,ac regnuninbsp;ipfijumcGelefte. Quid hac commutatione melius C quid ea fœliciusînbsp;.Qtiod autem loannes de bénéfices oUm genti Ifraëliticæ pr^ftitis,amp;nbsp;nunc per Chriftum compenfatis, concionatur,hoc idem nobis, quinbsp;lt;x gentibusfumus, pro noftra conditione optandum erit. Deus datnbsp;nobis gratiam üitæ,opum jdignitatis,0d aliorum donorum,fiue cor/nbsp;poris hue aoifjii, dat ea nobis propter Chriftum,ut hue per fidemnbsp;cognofcamus feruiamus, fed paulo poft aufert baric gratiam jnbsp;Sc nunc adimit quidem opes,nanc dignitatem,nunc fanitatem, nuncnbsp;etiam uitam ipfam.Qugfo igitur te,quo id confilio facit; Num ut penbsp;reaq^ys^nçquaquami fed ut reddat nobis gratiam pro gratia. LXina/nbsp;nit enimnobis iefum Chriftum fiftû fuum* In hüric ft credi'mus, pro

H in

IN CAPVT I* EVANG. lOANNlS.

terrenis opibus donantur nobis coeleftcs, amp; pro corporali üita * do/ natur nobis perpétua amp; femper foeliciffima uita» Nam, quemadmo/nbsp;dum ager no dat gratiam fuam,uc ita loquar,agricol^,necprofert frunbsp;mentum,nifi ante auferat ab agricola gratiam, hoc eft, ftumenti gra/nbsp;na,pro femente, Nifi cnim agricola fpargat fementem, ac quodanvnbsp;modo perdat, non recipit meffem«Qui lementem,inquit Paulus,(a/nbsp;citparccjis parce meflurus eft,ita Dominus Deus nofter (olet nobisnbsp;auferre dona fua, non ut relinquat nos oibus benefieijs nudatos, fednbsp;ut maiora nobis reftituat, ac pro una ablata gratia reddat nobis nuncnbsp;trigccuplam,nuc fexagecuplam, nunccentuplam, Aufert corporalia,nbsp;quae dcdit,ut reftituat fpiritualia.Aufert terrena,quae ex grada donanbsp;uit, ut reddat nobis cceleftia. Aufert caduca, ut rétribuât perpétua;nbsp;Hane tam fœlicem commutationem, non fumus nos noftra iufticianbsp;meriti, fed accipimus earn propter Chriftum. Solus enim Chriftusnbsp;meriius eft,ut quotquot in ipfum credunt, accipiant gratiam pro granbsp;tia.Quare nihil nobis prius,nihil pofterius agendum eft,qu|mut finbsp;decognofcamus Chriftum,amp; obedienter fedemur uocationem eius,nbsp;qui eft unà c5 patre amp; fpiritu fantfto deus bndiâus in fecuIa,Amen,nbsp;HOMILIA XIL

ipio. Alter eft Moles, qui inter omnes prophetas, etiam Dei ipfius teftimonio,excellit.Si quis fuerit,inquit Dominus,inter uosprophenbsp;ta Domini, in uifione apparebo ei, uel per fomniu loquar ad ilium»nbsp;At non tab's feruus meus Mofes,qui in omni domo mea fideliflimusnbsp;cft.Ore enim ad os loquor ei,Palam,amp; non per enigmata amp; figtiras,nbsp;Deum uidet,Quare,cum Euangelifta contuleritantca Chriftumeumnbsp;loanne Baptifta,quemadmodûfupra demonftratum eft,confertnuncnbsp;Chriftum cum Mofe,ut doceat, lefum Chriftû maieftate fua fupera/nbsp;reomnes fanclos prophetas, adeoque omnes, qui unquam fuerunt,nbsp;funt,aut erut hon')ines,nec apud ullum alium qup*endam eiTe ueramnbsp;falutem,preterquàm apud Dominu noftrum lefum Chriftum,Namnbsp;dieet quiipiamadea,quæEuangelifta hadenusdelefu Chriftoex/nbsp;pofuit» Quid tu ita extoib's Iefum,ut tribuas ei omnem diuinæ gratignbsp;pleaitudinem,ac diuinitatem quocn ipfam;' Num cibi pre lefu Chriz

I

KOMILIAB lOANNiS • BR.ENTII.’ . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4«

ftö fordet MófcsCNum tibi Mofcs contcmnendus Se abfjcïendus uix deturcMagnus ccrte uir fuit Mofes,8e Deus magna benrficia côtulitnbsp;in homines, per Mofen Jn quern ergo locu Motes reponendus eritî'nbsp;. HuiCjOuisquis eft,rcfpôdet Euâgelifta.Lex inquiês,per Mofen da/ ‘ *nbsp;ta eft.Gracia autem amp; ueritas per lefum Chriftu faefta eft. Hcc eft col lt; «nbsp;latio Chrifti Si Mofi. Nam Mofes fuû habet honoré, Si fua func bn/nbsp;ficia, per Mofen prgftita,Sed lefus Chriftus fuperat Mofen,ta perfonbsp;na,^ beneficrjs.Qyod enim ad perfonas attinet,Mofes prgdicus quinbsp;dem fuit diuino fpiritu, homo tame dumtaxat fuit ,ôi no Deus.Iefusnbsp;Chriftus aût non eft tantum homo,fed eft unigenitus filius dci,adeonbsp;que ucrus et grernus Deus.Quod autem ad beneficiaattinet.Lex alianbsp;ta eft per Mofen de monte Sinai.Gratia aût et ueritas per Icfum Chrinbsp;ftum,decoelo.C^terum,cûEuangdiftaopponatGranametueritatêjnbsp;leglt;,haud obfeure fignjficat,quæ officia legis intelligi uelit. Quarcnbsp;confiderâda nobis eft dodrina lcgis,Si officia eius perfpicieda funt^nbsp;ut etmagnitudo beneficioru Chrifti nobis magis perfpicua fiat.Prinnbsp;cipiO enim lex Mofi, cuius epitome eft, Decalogus, docet quide Sinbsp;cxigit perfedam iuftitiâ.Lex em fanda eft,inquit Paulus,6i prgcepxnbsp;turn fandum,ac iuftum Si bonû,fed homo peccato fic uiciatus eft, utnbsp;non poftit lege fandâ implere.Aftedus enim carnis,inquit Paulus,nbsp;inimicitia eft aduerfus Deum, nS legi Dei non fubditur, fiquide nenbsp;poteft quide.Quare lex,occafione per pcccatum accepta,nô iuftificatnbsp;hominemjed oftendit ci iniufticiâ, non deletpeccatum, fed auget^nbsp;non promittit gratia Dei,fed reuelat ira Dei,non uiuificat, fed mor/nbsp;tificat,nô faluat,fcd dânat.Hic eft precipuus ufus legis,hoc prccipu/nbsp;urn eiusofficiû.Elfi enim lexinftituit quanda politicam honeftatemnbsp;coram hominibus, tarnen nos loquimur nunc de (pirituali officio leznbsp;glt;s,quales iiidelicet homines fiât per legem,coram Dno deo noftrogt;nbsp;Non fiunt aût per legem iuftiJed^eccatores.Non fiut per lege faluinbsp;fed danati.Per Iegê,inqt Paulus,agnitio peccati.Et iteru.Lex opera/nbsp;tur ira, Ac rurfus. Vt appareret peccatum, per id quod erat bonu,minbsp;hi gignere morte, ut fieret maiorê in modu peccans peccatu per prp/nbsp;ceptum,Et aliâs.Virtus peccatijlex cft,Nam,cu lex inuenit peccatumnbsp;in hole,id plane agit, quod aqua calci infufa. Vt em hgc excitât latennbsp;tem in cake igneum calorem, ita ilia excitât lates in hoîe peCcatum,8Cnbsp;ad cognitionem ac fefffum educit,ut côfcientia tcrreatur,Si ex terrorenbsp;moueatur dubitaiio,diffïdêtia. Si indignatio aduerfus Deu.Ita^ lexnbsp;non aufert peccai55,fed multo magis augere dicitur. Hoc officiû legisnbsp;uidetur quide iniùcundum,Ôi explodendum,fed quo in loco funcresnbsp;noftrCiprorfus eft neceffariu.Homines enim no uident magnitudincnbsp;peccati Si corruptiorte nature fuc,ac exiftimanc externa fua opera efflt;nbsp;perfedam legis impletionem Si ueram iufticiam coram Deo,ideoc^

¦ H

IN CAPVr I. EV ANG. ^OANNISL

non cogitant « qu4m neceflarius fit lefus.Chriftus ad confeqiien.dam ucram ialutem* Decalogus autemgt;c}ui eft epitome legis^oftendit nonbsp;bis amp; peccatum^ôC naturse noftræ corruptionem^ut perfpiçyç «idea/nbsp;mus nos non poffcimplerc legem nec iuftitiam noftram lt;flCc perfeznbsp;lt;ftam^ fed ncceffe habere Omnem noftram iuftitiam aliunde pecere;nbsp;Quare Decalogus ponicur nobis ob oculos^ ucofticioeiusräineaznbsp;mur in cognitione pcccati amp; damnatiortis nófttse^ ut excitemur ad innbsp;quirendam ueram iufticiam 3d falutem. Habes bene£iciumgt;quod connbsp;fert in nos Mofesper legem fuam, uidelicet yagnitionem pècati, ÔCnbsp;diuinæiræ,adeoque perpetuaînofb*g damnationis, Vidcamus nuncnbsp;CMUiètne beneficiûChrifti.HocautemIongc diuerfum efta'beneficio Moft

Per Mofen enim data 8d reuelata eft ira Dei,Pcr lefum autem Chriz ftum,exhibita eft gratia Dei,quae opponitur irx, Ecenim Dominusnbsp;nofter Icfus Chriftus impctrauit hominibus tantam Dei gratiarn, utnbsp;quemadmodum Deus pater complcélitur ipfum fummo omnium iânbsp;uore,ita edam compleditur fauore fuo propter Chr iftum jOmnes honbsp;mines,qui credunc in ipfam.Hac gratia,quae eft per Chriftum.nihiJnbsp;poteft excellentius dut utiliusexcogitari Cui enim fauet Deus propznbsp;ter Chriftum, cum cdam adoptat in filium remittit d omnia pecca/nbsp;ta, rcputat cum iufium, Sd donat ei cceleftem hæreditatem propternbsp;Chriftum, Hæc certc omnia attulit nobis Ghriftus,quia aitulit gratiznbsp;am Dei. Scd imperiti Chriftianæ dodtrinæ ijfdem plane uerbis doznbsp;Cent qj lex data fit per Mofen ç Sdgratia fit per Chriftum, deprauantnbsp;autem ueram fenrcntiam fpiritus landti. Nam per gratia intelliguntnbsp;caritatem in nobis,Sd dicunt Chriftum fic attulifle gratiam,qudgt;d detnbsp;nobis donum fpiritus,feu caritatem,qua legem impleamusôd ei fadfnbsp;faciamus.Itaque uocant caritatem in nobis,gradam,quam qui habet,nbsp;legem perficiat. Ac ueriffimum quidera eft^ qgt; caritas erga Dcum Sdnbsp;proximum fit donum fpiritus fandi. VerifTimum edam eft, qgt; Chrinbsp;ftus donee eos, qui credunt in ipfum, fpiritu obediendi 3d benefaciznbsp;éndi» Non enim poteft Ferre ut fui in peccatis ambulent, ôd peccatisnbsp;feruiant.Sed quamdiu homo eft in hocmortali corpore,non poteft,nbsp;$4nAiÉjfcètnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fpifitu fando präeditusjkg^ fuis operibus perfede implere,

(tttfoium« uec ullüs,etiam fandiftirtius uir,in hac terra,perfede in fc iuftüs eft»

Semper enim Sandis fuis edâ quibufc^ id acciditjqd Paulus aitiNo Ui,q7 no habitet in me,hoc eft,in carne mea bQnum.Nam Uelleadeftnbsp;mihi, at ut facia bonum,non repetio.Et iterum. Caro concupifeit adnbsp;Uerfusfpiritum, Sd fpiritus aduerfUs carnem.H^c pmee inter fe mutuonbsp;aduerfantur j ur non quæcuncp uolueritis, eadem fàciads, hoc eft, u{nbsp;boha opera quç Facitis,non fint perFede bona,ficuc uelletis, ut eftentnbsp;perFedifrima,Sdfine oi uicio.Nec fentiendû eftyq^Chriftusactulnricnbsp;nobÿ

manet caro, lemper pugnat cum fpiritu in pi^s, 8^ credencibus in Chriftum.Quare pi] nun^ funt in fe amp; fuis operibus perfcdle iufti,'nbsp;fedh âcnobis gratiamattulic,qgt;etfi habemus adhucpeccatu in carne*nbsp;tame fi credimus in Chriftû,fumus in gratia dei»(umus Deoaccepti,nbsp;acreputamur corâeouere perfeéleiufti propter Ghriftum,quoettnbsp;am donamur fpiritu fandio, non ut caro mutetur in hoc feculo in fan/nbsp;ditatem Jed ut affeâus carnis fem per in hac uira manentes, moriifi/nbsp;lt;'i’nnn*.5V nn«r\npra inftin'c» r\rr» iijrili rpiQpiniii- W'-or-CnrrnfTic iu'f1«igt;rty i^ontjiat/t

profeéto maiora funt,^ qug Humana ratio æftimare poteft. Bâ enim fjj/;»» fri^ogt; Rintj qbuspofTumusexpugnare omnia peccata, omnes affliâiones,nbsp;omnia mortis genera, denique Satanam ipfum amp; ihfernum, Siquisnbsp;principibus Romani imperii oftendeiretcompendiariam uiarn,amp; faznbsp;cilem rationem^qua poiïentTurcam perpetuum anniuerfariû honbsp;ftem uincere,ac Conftantinopolimcxpugnare,quantam,obfecro,inînbsp;ret graiiam‘ramp; quantum beneficium iUdicàreiur toti Romano impeznbsp;rio prclii cifTcC Et tamcn,nec iuftiores nec fœliciores coram Deo eiTenbsp;muSietiamfi Conftantinopolis expugnata effet Opt an da qUidê fumnbsp;mis uotis eft uidoria,amp; tinicuique pro fua uirili amp; uocatione conanznbsp;dum cft,uc tentoria tam imperrj Romani,^ Ecelefiæ Chrifti dilaterinbsp;ttir Jed expugnata Conftantinopoîi, nondum effet expugnata mors. p«g««jd«r4nbsp;Adhuc effemus obftoxq peccatis,morbis,morti Sc interniiioni. Quanbsp;re^etfi maximum eft beneficium,ofteridere faciîem râtionem uincertnbsp;di externi hoftis, hoc tarnen longe maius eft, quo oftenditur uera ôinbsp;certa ratio üincendi peccati, fupèrande mords ôdihfemtHæcautentnbsp;nobis, quafi digito monftratur, aim illudEuangeliftæ,Lex per Monbsp;fen data eft,Gratia autem 8^ ueritas per lefum Chriftum faCta eft^pernbsp;fpicue explicatur.Nam cum fenfus mortiis obtruditur cÔfcientig,tuncnbsp;reueîatur etiam iudicium peccati,amp; audimus horrendatn illam diuiznbsp;næ legis uocem.Tu maleditftus à damnatus es, quia grauiffime pccnbsp;caftit Hicfirefiftamusamp;dicamuSjDeuseftmifericors, Inuocabonbsp;Deum, 8gt;t propicius erit, ftatim refpondetur nabis. Deus certe miznbsp;fericors eft amp; clemens,Scd his,qui obedierunt legi fue,Sd compleuenbsp;runt earn opère. Scriptum eft enim. Badens mifericoi diam in milianbsp;bis qui dihguntme, amp; euftodiunt mandatamea. Eciterum. Veniznbsp;ent fuper te uniuerfæ benedicftiones iftæ, ÔC appréhendent te, fi ta/nbsp;men præccpta eius audieris, amp; omnia mandata eius euftodieris. Tunbsp;autem non cuftodijfti mandata eius,id quod confeientia tua, que eft*nbsp;mille teftes,nouit.Quare mifericordia dei prorfus nihil ad te attine£*.\

quot;¦ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;IN CAPVT 1. EVANG. lOANNfS.

' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Quo nunc te uertes^quote proripiesç^Hfc certe captiui fumus mortis

, 8C inferni. Sed bene Iiaber,Euangelifta nofter oftendit nobis in hoc loco uiam ad confequendam earn uiéton'am quæ nobis multo magisnbsp;neceflan’a eft, quam expugnatio fcxcentarum Conftantinopoletof/;nbsp;Lex, I'nquit, per Mofen data eft. Gratia autem per lefum Chriftumnbsp;fada eft. Agnofcimus eni'm nos efle peccatores, id quod docet nosnbsp;Mofes per legem fuam, Agnofcimus etiam nos men'tos efte ira Dei,nbsp;amp; indignos mifericordiaamp;dementia Dei,quippeqii] lege eius nonnbsp;feruaueri'mus, id quod fimili'ter nobis per Mofen indicatu eft. Nonnbsp;folus autem Mofes dominatur in orbe terrarum, fed uenit lefus Chrinbsp;ftuSjUnigenitus filius Dei,in hunc mundum,per quern fa fta eft gra/*nbsp;tia.Is enim iratû Deum placauit, amp; impetrauit, ut quifquis in iplumnbsp;credit, etfi non fatisfecitlegi operibus fuis, tarnen fit propter ipfumnbsp;in gratia Dei, amp; habeat propitium Deum, qui amp; peccata dementernbsp;remittat,8^ donet gratis cccleftem h^reditatem, propter lefum Chriznbsp;ftum filiû fuum. Quare fi opponamus Chriftum irp Dei, per fidem,nbsp;amp; obijeiamus eum iuditio peccati,fieri non poteft quin amp; mors amp; innbsp;fernuscedant,acdentlocû perpetugfaluti, amp;coclefti foeh'cirati. Hæcnbsp;eft certa mortis amp; inferni expugnatio. Et haCtenus quidem de gratianbsp;quæ fada eft per Chriftum, amp; quam Euangelifta opponit legi, hocnbsp;eft, irg Dei per legem reudatg. Audiamus etiâ nonnihil de ueritate,nbsp;s qua fimiliter Euangelifta opponitlegû Lex, inqens,data eft per Mo

* fen. Gratia autem ôi V^ERIT AS, fada eft per lefum Chriftfi, Quid ergo dicimus:’ An,quia ueritas opponitur legi,Mofes docuit in legenbsp;fua mendatiumCNihil certe minus.Nam ueritas hoc loco non oppoznbsp;nitur mendatio, prout eft peccatum, fed opponitur umbris, figuris,nbsp;rebuscaducis amp; inftabilibus.Nam lex inftituit uaria facrificiaad exznbsp;pianda peccata,ad hgc inftituit polirbaf/, ad côferuandamtrâquillitanbsp;tern in terra Canaan, acpollicita eft ciuibus, fi feruauerint earn poliznbsp;Deum daturum ipfis fanitatem,longitudinem uitg, amp; uidoriznbsp;am fuper hoftes fuos.Hæc funt quidê magna bona,fed neefunt VEznbsp;RA,necmaxima,NamVE RITA Sper lefum Chriftum fada eft,nbsp;îHLcuiticoli Primumenim,etfi facrificiahabuerunt fuo temporefuû ufum,queninbsp;allays copiofe explicuimu8,tamen non funt ueritas,non funtuerapecznbsp;catorum expiatio coram Deo, led ueritas eft per lefum Chriftû ,quianbsp;Chriftus eft uerum facrificium pro peccatis noftris, amp; ea uere ira exznbsp;piauit, utquotquot in ipfum credunt, confequantur propter ipfumnbsp;remifîionê peccatorû coram Deo, reputentur tarn iufti,in iudicionbsp;deijCp li ipfi operibus fuis leg! perfede latisfeciftentjDeindeciuilisnbsp;honeîtas in lege inftituta,nonihil quidê eft,et habet fuâ cômendationbsp;nêjfuamque laudè,fed non eft uera honeftas,nec eft ueraiuftitia,quenbsp;coram

tiOMILlAE lOANNiS BRENTH. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4S

toram dco conftéuVeritas autem eft per lefum ChriRum,quia CHri ftus attulit de ccelo ueram honeftatem^ueramC]^ luftiti am.Nam propnbsp;ter Chriftum reputantur credences uere coram deonbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;accipiuot

fpiritum adoptioiiis,per quem clamant ad Deiim AbbapatenHse irt uocati'o eft uerus Dei cultus,cuius autbr in nobis eft folus lefus Chrinbsp;flus» Hue accedit qj tranquillitasin terra, longitudo huius uitæinbsp;quæ lex promittit obieruantibus poliAiaf/ fuam,(unc quidem iucutvnbsp;da bona,fed non funt uéra amp; durabilis foelicitas* Veritas aute eft pernbsp;Chriftum, quiaChriftiis impetrauit donauic credêtibus in ipfumnbsp;ueram tranquillitate,amp; durabilem hoc eft, perpetuo foelicê uitam,nbsp;H^c funt maxima beneficia,quibus nihil excellentius.dici,nihilmeîinbsp;us accipi poteft.Sed quanto maiora funt, tahto plus debêt hos excitanbsp;re ad gratitudinem,8lt; ad obedientiam Dei» Sunt enim, qui ex com/nbsp;mendatione gratuicorum beneficiorurn Chrifti patrocinantur fu?iggt;nbsp;nauig ÔC impiecati,ac dicunt,quid opus eft,ut multum laboris fuicipinbsp;am ad facienda bona opera, quando Chriftus impetrauit mihi om/nbsp;nem cceleftem gloriam, ac donat mihi eamgratisift tantû credideronbsp;in ipfum*:’Hgc eft impiaceffatio. Quis enim ferret ft Hum am plifsi?nbsp;mi patrimonij hpredem, fuam erga patrem feu ignauiam feu inobe/nbsp;dientiam ita excufantem» Quid neceffe eft, ut muita officia tibi patrinbsp;meo prgftem, cum non poffim mereri patrimonium, fed iam falt;ftusnbsp;fim hgres natiuitateC' at hæc prgeipua cauffa eft,quc filiu â ceflationenbsp;expcrgefaccre debet, propterea q? nullo fuo Iabore,fed tantum,quianbsp;legitimus filius eft, tantam patrimonh amplitudinem confequatur*nbsp;Sic amp; noftri er it offictjnbsp;nbsp;nbsp;cum no poffimus mereri cceleftem hgredi

tatem, fed gratis nobis donetur propter lefum Chriftum per fidem* tanto fimus obedientiores Deo^quanto beneficia Chrifti magis gragt;nbsp;tuita funt, Apud Matthpum,Serui accipiunt gratis bona domini fmVnbsp;amp; alius aedpit quinque talenta,alius duo,alius unu,Porro,qui accez \nbsp;pit unum,nihil eft per illud negotiatus,fed fodit in terram abfeon?nbsp;dit pecuniam domini fui. Audit ergo,Inutilem feruum erjeite in tenenbsp;bras exteriores,illic crit fletus amp; ftridor dentium,Quare fi tanta fupnbsp;plidj grauitatem horremus, expergifeendum eft^Sd quo pluranbsp;benefida confecuti fumus gratis per fidem propter Chri/nbsp;ftum,eo diligentius ôi fidelius uocationi Chrifti obe/nbsp;diendum eft in lefu Chrifto DOMINO noftro^

qui eft una cum patre amp; fpiritufando Deus benedidus in fecula Arnen^

IN CAPVT j ÉTANG. lOANNit

homilia xiil

Ontulimus herilcgislatorem Mofen cuth Domino noftro lefu Chrifto, ac perfpiznbsp;cue uidimus lefum Chriftum longiflimcnbsp;V antepouendum efle Mofi.Per Mofen, innbsp;y^quitBuagelifta, data eft lex, hoc eft, agninbsp;B tio peccatorum, iraDei,damnatio,euani/nbsp;B da facra, euanida bona, qug etfi in fuo or/nbsp;dine fuiim habent ufum, tn per fe no affcnbsp;runt uera amp; perpetuo duràbilê fbelicitatê;nbsp;Per lefum Chriftum autem iàâa eft gratia amp; ueritas,hoc eft,gratuitanbsp;rcmifli'o peccatorum,clementia Dei,uera ac perpétua iufticia,uita ÔCnbsp;fcclicitas.Quarequantum fupcrat magnitudinem peccati »condonaznbsp;tio eius,ac mortem uita, amp; damnationem falus, tantu merito fupcratnbsp;Mofen Dominus nofter lefus Chriftus. At enim dieet quifpiâ. Nonnbsp;inuideo quidem Chrifto fuum honorem, non eft autem ferendura,nbsp;qudd Mofes prorfus abrjeiatur pedibuscoculcetur. Etfi enim nonnbsp;excellit Chriftum,ramen eft ipfi, ut minimum,æqualis,quippe,quinbsp;cum Deo familiaritcr,amp;’ut fcripturaait,ore ad os collocutus ftt,acDcnbsp;urn palam,amp; no per enigmata,nec per figuras uiderit.Ad hâc feu obnbsp;ieéïionem feu dubitationêrefpÔdit nunc Euangelifta^ ut Chriftumnbsp;beneficia eins magis illuftret. Deum, inquiens, nemo uidit unznbsp;qua m.Scio quidem de Mofe iactari,qp uiderit deum,8^ qp hoc nomtnbsp;’ he excellât omnes alios homines,fedmanifeftum eft,quod nullus unnbsp;quam hominum in hac terra Deum, uteft natura eflentia fu3,uidcnbsp;rit.Tametfi enim fcriptura dicit, Mofen uidifle Deum palam,0d Donbsp;minum locutum efle ad Mofen facie ad facie, ficut folet homo loqutnbsp;ad amicum fuum,tamen paulopoft audit Mofes d Deo, Non poterisnbsp;uidere faciem meam.Non uidebit me homo,amp; uiuet.Huc accedit ÔC.nbsp;Paulus,de Deo fic fcribens,Qui folus habet immortalitatem, lucemnbsp;habitans inacceflam, quern uidit nemo hominum, neque Uidere poznbsp;Dem Mturä DeUS enim natura fua inuifibilis eft humangcarni, 0^ maieftasnbsp;tnuifibilis.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;illuftrior,acfplêdidior eft,quàm utpoflit hurrianisoculis ferri»

Nam fi ocuh noftri nort polTunt fuftinere fulgorem huius externi fo lis,fi rede amp; ineóniuentér in eum intiieantur^quanto minus fuftineznbsp;rent täntam diuinæ maieftatis claritüdinem^ Quarèfieri non potuit,nbsp;ut Mofes in hac terra ueräm Dei fubftantiam, aut efTentiam uiderit.nbsp;Prccerea j Mofes fidelifsimus quidê fuit in domo Dei, feruus tarnennbsp;creams, non autem filius c fubftantia dei ab seterno genitus,Primumnbsp;igitur.

fiOMlLîAE lOANNiS BR-ENTn. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4,

igitur Mofes non potuit Deum uere uidcrc aut rognofcere. Netw «nim,inqnit Chriftus,nounpatrcm,nifi fiHus.Deinde ut Mofes nÔnbsp;uerc uidh Deû,ita non propofuit Deum populo fuo confpieicndumnbsp;manibus traÔandum.Non enim fuit perfona Deus,aut filius dei,nbsp;fed tantum feruus Dei, admirandis quidem donis fpiritus fandi orznbsp;natuSjbomo tarnen, aut ctiam filius Dei, fed adoptiuus, non autemnbsp;naturalis ab æterno genitus, Poftremo, nec Mofcs fatis perfpicuenbsp;narrauitôC expofuit populo uoluntatem Dei. Etfi enim, quod ad le/nbsp;gern attinet, Mofcs luculenter tradidit, quæ fit Dei uolunras,amp; quidnbsp;Deus â nobis cxigat,aut fi id,quod exigitur,nô preftiterimus, quannbsp;tafû feueritas Dei, amp; quæ nos maledictiones Dei maneant, tarnennbsp;quod ad Euangclion æternæ falutis attinet, non Mofes ipfe hoc cnarnbsp;rauit, fed uaticinatus tantum eft alium ucnturum, qui hoc fit palamnbsp;enarraturus, Prophetam,inquiens, de gente tua à de frairibus tuis,nbsp;Peut me,fufcitabit tibi Dominus Deus tuus, 1P S V iVl A VDIES»nbsp;Quare,ctfi Mofes fuum habet ufum amp; honorem,tamcn nec perfonanbsp;eius, nec minifterium legis eius fatis eft uel ad cognofeendam uolunnbsp;tatem Dei, uel ad confequen'dam ueram amp; cœleftem falutem.Cæte/nbsp;rum,quod de Mofe diximus, etiam dealqs uel patriarchis, uel pro/nbsp;phetis intelligendum cft,De patriarcha enim lacob feriptum eft: Vf/nbsp;di Dominum fade ad faciem,amp; falua faéta eft anima mea, Efaias di/nbsp;cituruidifleDominum fedcntemfuperfoliu excelfum amp; eleuatutn^nbsp;Ezechiel quoc^ et Daniel uiderunt maieftatem Dei.Sed quemadmonbsp;dum nec Mofes, ita nec hi feu patriarchæ feu prophetæ uiderunt innbsp;hac corporali uita propriam amp; inaccelTam illam fubftantiam ac maienbsp;ftatem Dei, Quid ergo,inquis,uiderunt C Non certe uiderunt natu/nbsp;ram ipfam Dci,fed argumenta qugdam maieftatis,amp; teftimonia prenbsp;fentiæeius, lacob uidit Dominum facie ad fiiciem, quia filius Dei,nbsp;qui lueftabatur cum ipfo,amp; benedicebat ci,propofuit ipfi imaginemnbsp;uiri, ÔC perfudit animum eius maxima confolatione amp; cœlefti læti/nbsp;cia,quæ non fuerunt ipfa Dei fubftantia, fed tantum prârfcntiæ eiusnbsp;tcftimonia,Slt; clementig eius dona,Rubus Mofi, amp; propitiatorium,nbsp;è quo Mofcs audiuit uocem Dei,non fuerunt Deus ipfe,fed miracu/nbsp;la,8C figna,quibus præfentia Dei reuelabatur. Que autem uideruntnbsp;aiq prophetæ,fimihtudines quædam diuine maieftatis fuerunt,nonnbsp;maieftas, aut diuinitas ipfa. Eirmus enim amp; certus eft fermo, quemnbsp;dixit Euangelifta.Deum nemo uidit uncp,Porro,ut Deum nemo unnbsp;quam uidit corporalibus oculis, ita nemo uidit cum oculis humanænbsp;mentis aut rationis. Etfi enim humana ratio habet naturaliter quan/nbsp;dam Dei cognitionem, uidelicet, q? fit Deus, amp; q? Deus fit fapiensnbsp;amp; iuftùs,rerum gubernator,qui deledetur pietate ac iuftitia, abomi

I5î G A PVT L 6VAÇIG» lOÄI^NiS«

«etur atttem impietatem Si iniuftitiam, hæe tarnen cognitjp pcrexp gua eft, quippe quæ fit obfcurata per peccatum,quod uocant,orig(/nbsp;nale. Quid autem uere fit Deus, nulla iinqiram ratio perfcrutari po/nbsp;tuit.Nee ulla eft Humana mens, quæ ck fe potuit cognofcere,quæ fitnbsp;«ereuoluntasD«i in condonando peccato,8iinferuandi9perditisnbsp;hominibus. Paulus uocat hancDei uoluntatera, myfterium æternisnbsp;temporibus taciturn. Et alias: Loquimur, inquit,fapientiam Dei innbsp;myftei io, quæ eft recondita, quam præfinierat Deus ante fecula,innbsp;gloriam noftram, quam nemo principum feculi huius cognouit. Agnbsp;rurfus: Animalis homo non accipit ea,quæ funt fpiritus Dci.Quarenbsp;ut nee Mofes nee prophet^ uiderunt ueram Si perfedam maieftatemnbsp;ae nattiram Dei, in hoe fceulo, ita nulla un^ Humana ratio tam pergt;-fpicax fuit,quæ potuerit pcruidere eflentiam Dei, Si mifericordemnbsp;eius uokincatem erga immeritos aut male meritos. Qpasfo igitur te,*^nbsp;quis nobis aut Deum uidendum oftendit, aut uoluntatem dei eognonbsp;kendam enarrarTNifi enim Deum uiderimus Si uoluntatem eius er/nbsp;ga immeritos,qualcs funtomnes homines, cognouerimus^non con/nbsp;’ » fequemUr ueram Si cœleftem falutem. Sequitur ergo. Vnigeniius finbsp;’ ’ Iius,qui eft mi finu patris,ipfe enarrauit.Mofes pecijt quidem, ut uk.nbsp;deret faciem Dei,quo poftet cam Ifraelitis fuis uifibilem proponcre.;nbsp;Si inuenijinquiens, gratiam in confpedu tuo, oftende mihi faciemnbsp;tuam,ux fciai« tc.Hoe autem non fuit Mofi, fed foli Domino noftronbsp;Icfu Chrifto conceftum. Mofes enim feruus tantum Dei fuit, lefusnbsp;Chriftus autem eft filius Dei. Fuit quidem Si Mofes filius Dei, fednbsp;adoptiuus.lefus Chriftus autem eft unigenitus. Si naturalis Dei fili/nbsp;us. Ac Mofes collocutus eft quidem iamiliariter cum Deo, fed nonnbsp;fuit ei datum, ut eftèt in fecretiftïmo diuinæ naturæ adyto, non fuitnbsp;in finu patris, non fuit de natura patris. Solus autem Icfus Chriftusnbsp;eft in finu patris, hoi eft, uerc unigenitus Dei filius, ac uerus Deusnbsp;de uero Deo.Quare folus Chriftus fc|sgt;«(r«rö, hoe eft,expofuit nobisnbsp;Deum uifibilem.Sed quomodoC” primum, Filius Dei eft natura ue/nbsp;rus et gterniis Deus,8i afl’umpfit hominem,in unam perfonam.Quanbsp;re filius Dei aftiimêdo uifibilem hominem, fibi unitatc perfong connbsp;iundlum,expofuit, eduxic in lucem, patefecit ói oftentauic nobis pa/nbsp;lam uifibilem Dcum.Nam,qui Chriftum uidit,qui audiuit,qui tetinbsp;git, is uidit, audiuit, tetigit perfonaliter ÓC corporaliter ucrz Deum.nbsp;Filius enim Dei,S^ homo aflumpttjs,funt una perfona,nbsp;nbsp;ut Paulus

att.In illo inhabitat ois plenitudo Dei corporaliter. Nee extra Chrk ftum,alius eft Dcus.Sunt quidem aliæ duæ perfone,pater uidelicet,nbsp;S^ fpiritus fandus. Sed extra Chriftum nulla eft alia diuina eftentia,nbsp;aut natura. Quare pcrfpicuura eft,q) unigenitus filius Dei,homo fenbsp;dus,eduKC?

HOMTLIAE ÎOANNIS BRENTII.

ôus,cduxerit iierum Deum in lucem, Sc fcccrit nobis deij ui'GhïIem, adcoCp redifsimc â Chrifto alias didum eft. Qui me uidet,uidetnbsp;patrem meum. Itaque hac in parte fuperatChriftus non rant G uuJgagt;nbsp;res homineSjfed ctiam omnes patriarchas,ornnes prophetas, dcniq?nbsp;fummum prophetarûjMofen. Qui enim hosuidit,is uiditmagnosnbsp;quidem heroas, fed non uidit Deum, Qui autem Chriftum uid:t,isnbsp;uerum uidit Dcum.Deinde,Icfus Chriftus non tantum expoiuit-noznbsp;bis perfona Deum üifibilê,fed etiam expofuit patcfecit nobis pi'c/nbsp;dicationc arcanam üoluntatem Dei,alioqui prorius incognitam. Etfinbsp;enim diuina uolutttas Icgis aliquo modocognita eft humanprationijnbsp;comprehenfa fuitmonumentis Jiterarum, non tarttum per Mofen

amp; prophetas, uerûetiam, fua quadam ratione,per phiJofophosgcnti ^udgefionde um,tamen ea diuina uoluntas,q eft^pria Euangelq,hoc eft,gratuita chrt/io hominbsp;deiclementia Si mifericordia, hominibushaturafuaomninoincogz»'^'«nbsp;nita eft. Solus autem lefus Chriftus oatefecit nobis banc uoluntatemnbsp;credentes perpetuo feruare idq? nullo humanæ iuftidæ merito,fednbsp;mera ôi gratuita fua dementia ôi bonitate, Sunt Si patriarchae Si pronbsp;phetæ de hac dei uoluntate ab initio orbis terrarum contionati, nonnbsp;funt autem id ex feipfis commenti fed Chriftus patefecic eis, ôi denbsp;Chrifto locuti funt. Reportantcs,inquit Petrus,finem fidei ueftræ,fanbsp;lutem animarum,de qua falute exquifierunt,amp; fcrutati funt prophe/nbsp;te qui de uentura in uos gratia uaticinati funt, fcrutantes ad quem autnbsp;cuiufmodi têporis articulum fignificaret,qui in ill is erat SPIRIT VSnbsp;CHRISTI, ItaqucfoIusChriftusünigenitus Dei filiusiseft,qujamp;:nbsp;anteap Patriarchas èC Prophetas patefècit nobis gratuitam Dei mifenbsp;ricordiam,alioqui omni homini àbfcôditam ,amp; poftea homo faâus,nbsp;pfonali fua ipfius prgdicatiôe explanauit, Hpc,inqens,eft uoluntaseinbsp;us qui mifit me patriS, ut omnis qui uidet filium ôi credit in eum,hanbsp;beat uitam gternam j amp; ego fuftitabo eum in nouiftïmodie. Et itcRt;nbsp;Sic Deus dilcxit mûdum,utfiliumfuûunigenitû daret,utoîs qui creznbsp;dit in eû,non pereat,fed habeat üitâ æternam. Qui hanc uoluntatemnbsp;Dei cognofcitjcertc multo magis deum uidet, quam fi uideret rubumnbsp;Mofi,aut propitiatorium tabernaculi,aut Seraphim Efaie, Cû igiturnbsp;Chriftus fill us Dei,patefecerit nobis hanc uoluntatem dei tam reuelanbsp;tionibus propheticiSj quâfua ipfius prgdicatione,rediffime dicitur,nbsp;quod non folum perfona fua, fed etiam uerbo predicatiôis fùp propo.nbsp;(uerit nobis deum uifibilem,Quc cura itafe habeant,agitedum iranfnbsp;feraraus nunc hoc quod Euâgelifta dicit, Deum nemo uidit unquam jnbsp;Vnigenitusfilius qui eft ih fihü patris, ipfeenarrauit, in uei^ acleginbsp;timura fuura ufum,PauciiIima funt uerba, fed epitome funt totiuamp;Ez'gt;

IN CAPVT I. BVAH®. lOANNiS.

itangelij, amp; ufus corurn latiflïmc patct. Ac initio ueritas Chriftiiftït reh'gionis hoe didlo ita dcplicatur, üt interim omnes aliæ religione»nbsp;refutentur,amp; impietatis ateÿ mcndact) arguantur.Hoc eo diligentiusnbsp;confiderandum cft, quod ignariueritacisfolcant exiftimare unum-*nbsp;quemque in fua rcligionc feruari, fi modo honeftam ducat uiram.nbsp;Non enim cft ulla gens tam immanfueta atqucfcra, qugnoh glorie-*nbsp;tur de deo,amp;!: tadetfe uerum deum colère. Btbnicus dicit fecredere innbsp;fummum dcum,Gmnia gubemantem. lüdgus ait fe CTcderc iri Deamnbsp;creatorem cœli ÔC terrg.T urcä affirmai fc unum deS colerc et titnere..nbsp;Sed uaniffïme horum iadationesomnes uno hoe dido,Deüni nemonbsp;uidit unquam. Vnigenitus Filius, qui cft in finu patris ipfc enarrainbsp;u it ,retunduntur. Ç^i enim aut ignorant, aut contemnunt amp; perfe/nbsp;quuntur Chriftum,hi neepoffunt deum uidere,nec dementem amp; minbsp;fericordem eius uoluntatem cognofcere.Solus enim Chriftus unigcznbsp;nitus filius, qui eft in finu patris,expofuit, 8^ patefecit deum, ac uo/nbsp;luntatem dei.Et extra Chriftum,non eft deus.Quare qui non agnoPnbsp;cit Chriftum, fed contemnit eum,is nuHum habet deum, nee feruarinbsp;poteft , etiamfi alioquifânditàte ömniü hominum pr^ditus effet..nbsp;Accedit huc,q) hoe dido omneS füperftitiones, omnes ordincs mo/nbsp;naftid,omnia miffarum facrificia in Chriftianifmo, refurentur .Etfinbsp;enim hypocritg ,raonachi amp;facrifices gloriantur non de deo tantumnbsp;Chrifto filio dei, tarnen quantum in ipffs eft,abolcnt ofnbsp;Chrifti, nee finunt cum effe uerum Chriftum. Nam uerusnbsp;Chriftus is eft,pcr quem folum agnofcimus uoluntatem dei,alioquinbsp;incognitam ,amp; per quem folum poffumus uidcre deum amp; acccdercnbsp;ad deu alioqui inuifibilem inacceffumi. Verum item offîciû Chrigt;nbsp;ftieft, quod propter ipfum folum habeamus remiffïonem peccato*nbsp;rum apud deum. amp; quod propter ipfum tantum confequamur gterxnbsp;nam fcclicitatcm,per ndem. Hypocritg autem monachi fadunc exnbsp;Chrifto deum ipfum inacceffum,cx Maria autem uirgine, ex fatidirnbsp;demortuis, amp; ex bonis fuis operibus.ftdunt Chriftos,hoc eft,taleffnbsp;per quoi liceat accedere ad fèuum ilium ,quem finguntnbsp;nbsp;nbsp;truculen/

turn Chriftum,prius nobis inacceffum. Sentiunt enim fc ucl fandogt; rum ucl fuorum operum meritis impetrarc ä deo remiffïonem pecca^nbsp;torum amp; uitam fcmpitcrnam,Hyc cft magna impietas,quæ amp; maniznbsp;fefte hicrefutatur. Nemo enim unquam uidit deum. Vnigenitus filinbsp;tAonm/ fi us,qui cft in finu patris,ipfe enarrauit.Et alias, Scimus,inquit loanznbsp;ncs, quod Filius dei uenit, amp; dcdii nobis mentem,ut cognofeamus ilnbsp;Ium,qui uerus eft,amp; fumus in ucrOjin Filid eius lefu Chrifto, Hie cftnbsp;uerus deus SCuita gterna. Quid enfin potes tibi de deo poUiceriabfepnbsp;Chrifto, filio eius C^Accedcndum eft ad deum fide ,8^ aedendum eftnbsp;in Dez

HOMILlAE lOANNiS feRENTU.

/n dcu.Sed nifi fn Chriftu crcdideris, no potes innen ire déu.Nô ein eft Deus abfcç Chn'fto.Crédité mihi, inquit,q? ego in pâtre fum,amp;dnbsp;pater in me,Et itef?t*Nemo uettit ad patrê,nifi p me.Si cogoouiffetisnbsp;me,amp; patrem meu utique cognofeetis. Accedendü item eft ad Deuinnbsp;oratione,amp; inuocandus eft Deüs perfidem.Sed nifi Chriftu in ora/nbsp;tione attuIeriSjDeus nequacß te ad confpeäum fiium admittit.Si mänbsp;feritis,inquit,in me, amp; uerba mea in uobis manferint, quiequid uoznbsp;lueritis, petetis, amp; fiet uobis,quia fine me nihil poteftis facere.nbsp;dendum eft etiam ad Deum bonis operibus,non q? mereamur aliqdnbsp;Humana iufticia coram Deo, fed q? obediendum fit uocationi Dci*nbsp;Sc ambulandum in uia Dei atnifiChriftum non tambonorüm opcnbsp;rum, totius falutis tug autorem habueris,nullus patebit tibi accef/nbsp;fus ad Deum. Neceflarium cnim cft,ut ante cum Deo per Chriftumnbsp;reconciliatus fis,^ Deo tua opera placeant. Si cnim placent,propternbsp;Chriftum,propitiatorem,non propter tuam iuftitia placent. Poftre/nbsp;moaccedendumeftad Deum morte. At nifi Chriftustecomitetur,nbsp;craftlores funt tenebrg mortis,^ ut per eas ad fplendorê diuin^ lucisnbsp;peruenire poftis.Hgc certe oia uno hoc diCto continentur,Deum ne/nbsp;mo uidit unquam. Vnigenitus filius,qui eft in finu patris,ipfc enar/nbsp;rauit. Quare memoria eius perpetuo nobis conferuanda eft,ut ad uinbsp;dendum Deü, amp; ad confequendamuera falutem,cognofcamus beninbsp;ficium unigeniti filq Dei domini noftri lefu Chrifti,qui eft una cuntnbsp;patre amp; fpiritu fanCto Deus benedidus in fecula Amen.

HOMILIA Xlin.

Vg haâcnus exEuagelifta loanne ab initio recita uitnusSC explicuimus,ea funt epitome 8c compeiinbsp;dium totius Euagelq de dno noftro lefu Chrifto»nbsp;VeRt enim Euangelion de lefu Chrifto hoc eft *nbsp;qj ipfe fit uerus Deus, amp; uerüs homo, ab æternonbsp;quidem Deus de deo patre genitus, in plenitudi/nbsp;ne aut teporis,homo de mutiere natus, quod oia per ipfum fint créa/nbsp;ta, quod nullus Hoîm nifi per ipfum feruetur,quod per folum ipfumnbsp;cognofeamus deum, q? propter folum ipfum fi crediderimusin eum,nbsp;habeamus deum propitium, ÔC confequamur iufticiâ ac fœlicitatem.nbsp;Hgc oîa paucis quidem fed perfpicuis uerbis, hadenus expofiïit lo/nbsp;annes.Nunc igitur,quôd ftiuftû,fortunatû(^ fit,accedit ad deferibennbsp;dam hiftoriam dodring,côcionû, amp; miraculoRz lefu Chrifti,idcp innbsp;hûc.quêadmodû ipfe fatetur,ufum,ut credamus^q? lefüs fit Chriftusnbsp;ille fi 11 us dei,amp; uteredentes uitam habeamus per nomen eius. Volu/nbsp;it aût Chriftus inchoaturus prædicationê Euangelrj fui ante innotef/nbsp;cere mundo per teftimoniû feu conciôes loannis Baptiftf.In prophe/

1

IN CAPVT I- EVANG. lOANNlS-

J. er 4 ta em c3i‘0:u eft, Ecce ego rtii'tta angelum meUj 6lt;^ præparàbit uia ante facicm nriea. Ac iteRz.Ecce ego mitta uobis Eh'â prophetâ ante^ U(:ninbsp;at dies Dni magnus amp; horribibs. Hie angelus Elias,eft loânes Banbsp;pt!fta,quemadniodû SdGabriel èc Chriftus ipfc interptantur. Sed 8lt;nbsp;Paulus de loanne Baptifta in Antiochia Pifidiæ fie concionat, Deusnbsp;Aflo. i,. a(34uxit Ifraeli c femine Dauidis, ita ut promiferat, feruatorê lefum,nbsp;cum ante pdicaflet loannes ante facie introïtus eius baptifmiim poeznbsp;nitentiglfraeh'‘ QuareEuangelifta,re(fteatcp ordine hoe facit, quodnbsp;primum oïm recitetteftimoniü loannis Baptiftg de lefu Chrifto, cuznbsp;» i ius et antea mentionê fecerat.Et hocCinqens)eft teftihioniü loannis,nbsp;9, quando miferant ludei ab Hierofolymis facerdotes amp; Leuitas,ut in/nbsp;à » terrogarenteûjTuqsesç'Dignumaûteft, utdiligentiftimcobferuenbsp;lom» Brfp turteftimoniü loannis Baptiftg,qppe qj plurimum faciat,ad uerâconbsp;HwradecT« g^^^^’^f^^^^Chriftijferuatorisnoftti. In propheticis em cocionib»;nbsp;flo,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;non folü hoe extat,qgt; Chriftus, uerus populi feruator fit uenturus in

hunc mundUjSed etia figna qdam argumenta proponunt,quibus aïaduerti poteft, q têpore fit expedandus. Ac prater alia,ctia hoe fignbsp;num aductus Chrifti traditü iuit,q) tune Chriftus fit in propinquo,nbsp;cum aiidiât uocê clamante in deferto, ut parêt uia Dn o, hoe eft, ut rcnbsp;fipifcant,amp; excipiant Ghriftü öbedienter,Sic cm in Efaiafcriptu eft*nbsp;Loquimini ad cor Hierufalê, amp; aduocate eâ, qm eopleta eft militianbsp;4«. eiüs,dimiffà eft iniqtas illius, Sufeepit de manu Dni duplitia pro otnbsp;bus pdtts fuis. Vox damans in deferto. Parate uia Dno, relt;ftas faeitenbsp;in folitudine femitas dei noftri,hoc eft,TuHC certi fitis, MdTia illû,nbsp;per que dimittet iniquitas, amp;(. qui afferetôêm confolationê Sc falutê,nbsp;pi'ope adefte,cum exortus fuerit concionator in deferto, qui uocet annbsp;ditores ad pœnitcntiâ,ut füfcipiant Dnm iam adueniente, Hicaûtcônbsp;cionator Sc hgc uox damans fuit loannes Baptifta,quêadmodû res ipnbsp;fa dedarat,amp;: poftea explicabit, Quare digniffimum eft, ut teftimo/nbsp;nium Baptiftg magna obferuatione cofideret ,¦ quo amp; cognofcat,nônbsp;efle nobis alium Mefria,alium feruatorê expedandû,^ eum, quemnbsp;nobis Baptifta demôftrauit,Nihil quidê haRt rcR2, quf nobis de cernbsp;tiiudine uerg religiôis tradunt j iucûdum eft contêptoribus pictatis*nbsp;Hi mallent certicudinê diuitiaRZ, amp;abündantiâuini acfrumêtilt;Beanbsp;tum cm populum dicunc, cui hgc funt,Xp certitudinê religionis, èCnbsp;abundantiâ teftimonioRz de uero Chrifto ac feruatore noftro, Ama/nbsp;toribus autê pictatis cognitio teftimonrj loannis nô folum eft iucun/nbsp;diftîma,f€d etiâ utiliflima,propterea q? tanto certioresreddant de uenbsp;ro Meftia amp; uera fua falute per MdTiâ,quanto darius cognofeunt tenbsp;ftimoniû Baptiftg, Qiiod igit attinet ad hâc ludgORt legationê, coranbsp;qua Baptifta teftificatus eft de lefu Chrifto, res itafefe habet. Poft^nbsp;hô faâus eft ^pter pdûm obnoxius nô folum oîbuseorporalib,âffli

HOHILIAE lÓANNiS BRENTIÏ. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;yi

t^!O!n'b,amp;morU,uefvetiain ppctiic internidÖi,Promifit Dcüs ab «ni tio orbis terre Chriftû filium fuum, feruacorc.Et bec promilTiOjqug:nbsp;diuinitus ad Patriarchas didîa fuit, illuftrata cft portca magis ac ma/nbsp;gis per prophetaS'.PorrOjfpûs faruftus nâ tm reuelauit Chriftum fernbsp;uatorê l'n hünc mundû uentiTB2,fed etiâ iiidicauit manifefta qdam fignbsp;na,quibiis notari amp; aîaduerti poflet têpus,têpus inqiiâ, aduenms hunbsp;lus fcruatorisjn Geri.cm ca»49.dicit. Non auferet fccptRî de Iuda,amp;nbsp;fcriba de pedibus eius, donee ueniatSaluacor, ad que ptinet iuftificanbsp;tio populoRz.Et in Daniele ca.ix. abbreuianc ab exitu nei bi,hoc eft^nbsp;ab inchoatione predicationisq^phetaBz Agggi amp; Zaehariæ, q fadanbsp;eft,anno fecündo Darq Longimani, feptuaginta hebdomades annonbsp;rum,quçfaciunt quadringentos nonagintaannos, ufcp ad ChriRuninbsp;duce amp; confirmationê padi feu Euangelrj eius.Qiio aût têpore Bap/nbsp;tifta predicabat poenitentiâ in deferto,ablatù erat a luda, non regnûnbsp;tantum, fed etiâ autoritas publici iudicq. Ad hæc, complebant heb/nbsp;domadg Danielis. Cum igif Baptifta initio natus effet magnis mira/nbsp;cuIiSjdeindeuir effet admirabili fandirate illuftris,prgterea haberetnbsp;fummâ iri toto populo autoritatê,âc inftitueret quotp nouû facramê/nbsp;tû religiôis, uidelicet baptifnlû,exiftim3uerûc ludgi ,ipfum effeuera:nbsp;îllû Meffiâ,qui ante,pmiffus erat,ct côgregata fynodo in Hierufalè,nbsp;decernunt fuffragrjs fuis Baptiftâ in Meffiam eligendû,fi modo ipfenbsp;cû hac publica eledione amp; fententia côféntiat, Itaq? miferût ad ipfumnbsp;legatos, nô quofuis è media plebe,fed facerdotes Leuitas,qui pronbsp;felfione fua erât Pharifgi, amp; qui iummu autoritatis locû obtinebantnbsp;iri populo, ut non folû animû eius cognofeeret, fed etiâ certi aliquidnbsp;ftatuerêtMeminit amp; Chriftus huius legationis poftea,cum ait. V^'osnbsp;mififtis ad Ioannê,amp; is teftimoniû reddidit ueritati.Et mox. 111e eratnbsp;lucerna ardês,amp;:Iucês. Vos aut uoluiftis ad tepus exultare î luceeius.nbsp;Hgc eft grauis rephenfio ludgoRz, aepfedo merito rephendedi funtnbsp;imperitig,amp; malitip in hac legatione. Etfi em erât Sacerdotes amp; Le/nbsp;uite,adeocp Pharifgi,hoc eft, duplici noie profeffores facrai^ Iitera/nbsp;Rî,tn qa ftatuunt fe Baptiftâ in Meffiâ eleduros,amp; pro Meflla habi/ j,nbsp;turoSjperfpicue fignificât fe aut nullâ habere curâ lacrp feripturg, autnbsp;non intelligere ueram feripturæ fententiam. Primum enim, manifenbsp;ftum erat Baptiftam natum effe ê généré Sacerdotali, Meffias autemnbsp;non eratpromiffus deSacerdotibus,hoceft,detribu Leui aut Ahe/nbsp;ronis, fed de tribu luda, feu Dauidis, nifi forte fenlerint etiam eosnbsp;poffe dici de familia Dauid, qui erant de familia Sacerdotum, pro/nbsp;pterca q? hg familiaà côiugqs inter fe cômixtgfuerunt, fed hoc magisnbsp;argutû erat,^ fimplicitati feripturg côueniens.Deinde, manifeftumnbsp;erat Baptiftâ in alio loco,q in Bethlehem natum effe. De Meffia aût

1 iiij

IN CA PVT I. EV ANG- lOANNlS. decantatumSCuuloatum erate propheta Micha,qjnafdturusenètnbsp;in H cthlehem. Quid ergo hac infcitia 8^ incogitantia ftupidiusCSednbsp;fic occæcar t folenc ij qui negleda uere facra fcriptura, conferunt fc tonbsp;tos ad ftudium carnalis fapientia\amp; humanarum traditioum. Quidnbsp;autem dicam de impietare amp; malitia inoRzC Scriptura baud obfcurcnbsp;fignificauit, Meffîamuenturum,ut expiet peccata,amp;afFeratiuftitiâ,nbsp;hoc eft,regrium Meffie non fore corporale fed fpirituale 8C ccekfte«.nbsp;Gonfummabitur, inquit Daniel, prguaricatio, finem accipict pcccaxnbsp;tum,delcbitur iniquitas, adducetur iuflicia fempicerna, EtEfaias»'nbsp;Ipfe , inquit, uulneratus eft propter iniquitates noftras, attritus eftnbsp;propter federa noftra.Iudei aût,amp; facerdotes ac Pharifgieorum, ftuznbsp;dent cognofeere, num Baptifta fit Mefti'as, non ut per ipfum confe/nbsp;quantur remiftionem peccatoRt amp; iuftitiam. Sedpotius ut per ipfumnbsp;excutianc afeiugum Romanorum prgfidum,ac fiant dominihuiusnbsp;mundi. Exiftimant cm fe fua induftria pofte parare fibi iuftitiam, ftnbsp;modo habeant regna,diuitias, amp; fœlicitatem huius feculi- Hoc certcnbsp;iiulgare eft ingeniu hominum, quod magis quacrant fœlicitatem hanbsp;lus feculi,quam ucram iufticiâ,ac featiant,fe facile iuftos fore,fi moznbsp;do confequantur diuitias amp; imperia» Det uitam(inquiûOdet opes^'nbsp;aniraum nn gquum ipfe parabo» Sed ut hge opinio fumma eft ftultiznbsp;cia, ita magna etiâ eft impietas. Nulla enim eft certa amp; durabilis foenbsp;1 icitas in hoc mundo.Ncc Chriftus promiftus eft,ut aftèrat corpora/nbsp;lia bona, SCexternâ in hoc fcculo fœlicitatem.Hue accedit,quod ueranbsp;iuftitia,quam ifti putat humana induftria parabilem, fit cœlefte donbsp;num Dei,quod non confequimur uiribuscarnis, fed ex meratantumnbsp;mifericordia dei, propter lefum Chriftum, per fidem, quæ eft opusnbsp;Spiritus.Cum enim de uera iuftitia loquimur,nÔ eft nobis fermo,dcnbsp;externa uitç honeftate,fcd de ea iuftitia, qua coftamus in iuditio dei,nbsp;quæ eft,folus leius Chriftus,Dominus nofter,amp; remifti'o peccatoRsnbsp;wflitia uera propter ipfum.Chriftus autem eft ludgis, hoc eft, honeftis amp; ijs quinbsp;in iuditio dei uidentur fandi homines,offendiculum,Gr£cis uero,hoc eft,fapienznbsp;î**/*^’nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tibus,ftuliicia.Quare ad hanc iuftitia confequedam impotentes funt

humane uires, fed opus eft fpiritu fando,qui utdatur nobis per Euaz gclionChrifti, ita maxima aira conferuandus eft, quo et Chriftus,'nbsp;uera iufticia conferuetur.Iam,et hoc mihi confidera,quod ludeitrSfznbsp;ferant in Baptiflam honorem Meftîç, quia uident in eoadmirabilemnbsp;uitc fandtitatem.Hoc enim eft humanefeu c^citatis feii impietatis inznbsp;genium,quod uel qug opera uident efte iufta, uel quas aflidioes uiznbsp;dent efte graues, uel quos homines uident effefandos, qs tribuantnbsp;MelTichonorem» Sentiuntenim iuftahominumopera,amp;graues coznbsp;runi afflidiones efte expiationes peccatorum coram deo ac hominesnbsp;fando»

MO Min AC lÓANNlS BRENTU. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;jit

fanAos eflç mediator es inter deiim 8C peccatores. Hie eß honors qui foli Chrißo cómpetit» Nihil autem magis impium eß, quod adnbsp;folum Ghrißum pertinec, in homines, aut humanaopera transfeiTe;nbsp;Quarc^ ut hypocritg q confidunt fua operiim iußitia,amp; aliorum ho/nbsp;minum fanAiiate, grauiflime peccant, ita ludæi qui transferre flu/nbsp;dent honorem Mcflïæ in loêrn ßaptiflam propter fanAitatem eius,nbsp;impqflime errarit»Sed dicamiis nunedeteflimonio Baptiflæ.Bt con/ « *nbsp;fefliis efl,amp; non negauit.Et confeflus efl,nô fum ego Chriflus. Hoc ‘ *nbsp;utbrciiiter fimpliciterc^ narraturj itanon efl fimpliciter prgtercuri/nbsp;dum. Paucis cnim uerbis maxima excellentiflima Bapciflæ uirtusnbsp;prædicatur» Nam legati Hierofolymitani hand obfeure fignificant,nbsp;uniuerfum ludaicum populum in eo efle, uc Baptiflâ eligant^ac habenbsp;ant Meffiam, fi modo ipfe tâtam maieflatem fufcipcrc üelit;ßaptiflanbsp;aût ingenue amp; publice confeflus efl ueriratem,ac pcrfpicue negauit cönßMinbsp;fe effe Chriftum, nec potuic autoritäre uel ConeiJi) uel LégatoRî pernbsp;pellijUt maieflatem Meflieultro delatam fufeiperet. Hæc ueritatis,nbsp;amp; conflantiæ uirtus maior efl, quæ uerbis digne explicari queat,nbsp;Nam ut maieflas MclTig ita etiam ptas eius pr^dicata eft a' prophetisnbsp;longe omnium maxima in toto orbe terra(?t.Gloria,inqt pfalmus,ôinbsp;honore coronafti eum.Conftituifti cû fuper opera manuu tuarv.Oianbsp;fobiecifti fub pedibus eius. Et iteRt.^ Dnabitur a mari ufcp ad mare^nbsp;amp; a flumine uflji ad terminos orbis terraRz.Cora illo^Dciderit Æthionbsp;pes, amp; inimici eius terra lingunt. Ac mox: Adorabunt eû oes reges^nbsp;oes gentes feraient ei. Quefo te,quis un^ fummoRî in terris monarnbsp;charum tantam habuit maiftatem et poteftatem,quantam in his locisnbsp;(piritus fandus tribuit Meflïæ^ Gum igitur loannes Baptifta rccufanbsp;uitoblatum honorem Pgt;4cffîæ,quidi obfeero, aliud fecifleuidetur,nbsp;quam monarchiam non dico terræ tantum, fed totius creaturæ, hocnbsp;eft, fummam rerum maieftatem amp; foclicitatê teciifafle v Hue accedit^nbsp;q, penes hos, qui ofFerebant Baptifte honorem Mefliæ, erat fümmanbsp;autoritas amp; poteflas Iudgorum,q tune iudicabantur eleAus populusnbsp;dei,ac peritulofiflimum uidebatur tätorüm,uirorum autoritaii amp; uönbsp;luntati obfiftere.Qüarc,cum baptifta palam negat fe eße Chriftum,nbsp;amp; liberrime fötetur fe non uelle honorem Mefliç in fe transferre, qdnbsp;tarnen ludæi maximo Audio eontendebant certe expon jt fe inuidiænbsp;tam Pôtificum,quam totius Ifraclitici uulgi. Italt;^ ueritatis confeflionbsp;conftitit loannem Baptiftam non folum priuatione dnacionistotiusnbsp;creaturæ,fed etiarh periculo famæ amp; uicæ fug.Et tarnen ut effet ueraicnbsp;amp; facer et fuum ofFitiom,maluit fummü honore, fummâ in terris ma/nbsp;ieflatê reticerc,-amp; fefe diflicillimis pcriculis obqcere,q merida« fieri,nbsp;uocationê dei dereiinqtevHgc tâta fuit uirtus,utChriftùs ipfc coiTt

IN CÄPVT I. EVANOi lOANNlSj

inendet cam aliquoticsplcnoore. Vos mi'fiftis,inqun,adloanncm, âi IS teßimoniüm reddidit ueritad. Illc erat lucerna ardens amp; luccns»nbsp;Acrurfus, Quidexiftis in defertu, utuideredsCnum arundinem,qnbsp;agitator uento ^^Mmane, quantum nos ab hac uirtute abfumus, Suncnbsp;cftim,funt proh dolor homines tarn fordidi,qui propter unum amp; abnbsp;tet um nuroum non mendaces tantum, fed amp; peiuri fiât.Et quan^ innbsp;ueniantur aliquot generofiorisingenrj homines,^ ut propterpaucosnbsp;quofdam numulos,aut propter mediocrem qoendam honorertlamp;donbsp;minationem ius uiolent,t3men fi inuiteiitur fpemagni Iucri,ibi turnnbsp;Efcocîfîf» eos Omnem iufticia’radonem nofthaberexacillud Rteoelis

yoy nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;muscommemoradôe unius didi ChrifttSic enim ait,Quidprodeft

ttf tkWx hominijfi totum mundum lucratus fuerit, animæ uero fuæ iaduram fj.çgfjï'/ Aut quid dabit homo Cuiuspermutationcredimatanimaninbsp;fuam Cain fperabat fe fratricidio confecuturura dcminaticnemtotinbsp;us terrp.Sed uide rei exitum. Cain uidetur quidem folus cum pofterinbsp;fate fua in orbe dominari, interim autem amp; ipfc defperatus interit,amp;nbsp;tota pofteritas eius in diltiuio miferrime fuftbeatur .lulius Cæfar,cunbsp;ius ante fecimus mentione, lucratus eft bello Monarchiam totius Ronbsp;mani Jmperq .Sedtantam fecitanimæfupiaduram, ut paulopofta^nbsp;fuis crudeiiter confoderetur,amp; perpétua morte obrueretur.Quid iginbsp;tur profuit ei tanta Monarchia, tot RomanoRz ciuium cedibus parta'Z’nbsp;Finge mihi loanncm Baptiftam affïrmafte, fe Chriftum efte,amp;hocnbsp;mendado fubiccilTe imperio fuo uniuerfum ludaicum populum,acnbsp;eiecifte Romanos prefides è finibus ludaicis, quid, obfecro, fuifletnbsp;lucratusC’ Quidc’Illi ipfi,qui nunc deferunt ei honorem Meffiæ, pannbsp;io poft trucidaftent eum, fi impiæ eorum uoluntati aliquando obfti/nbsp;tiffet, ipie autem perpetuo unâ cum mendatio fuo intertiffet, Sed benbsp;ne haben Joannes reputans fccum,dominationem totius orbis terra/nbsp;rum non pofte perfoluere amp; compenfarceum cœleftis foelidtatis thenbsp;laurum,qui amittitur mendatio èc impietate,conftidt ford animo innbsp;confeflione ueritatis,amp; confecutus eft non folum maximam laudem,nbsp;fed edâfummâ in ccclo foclicitatê propter lefum Chriftum, quern conbsp;feftus eft. Quare expergifeamur excplo loannis ad fatenda ueritatemnbsp;tâ in confeftione Chrifti,cp in o’bus negotrjs noftris, ut ueRz ccelcnbsp;,, fte luct^ ronfequamur, Sed pergamusad reliqua.Et interrogaueruntnbsp;,, eû. Quid ergo; Elias es tu Et dicit.Non fum. Joannes non tm negatnbsp;fe efte Meft am, fed etiâ Eliâ»Qti id ad hec diccmusC Nâ Joannes ue/

KOHILIAB lOANNlS BRlNTlI.

te eS Elias ilk, de quo uaticfnatus eft pr^phcta Malachias cum ait. Ecce ego mittam uobis Eliam prophetam,antequam ueniat dies Do/nbsp;mini magnus amp; horribilis amp; conuertct cor patrum ad filios,amp; cor Hnbsp;liorum ad patres ipforum.Hge enim de loanne Baptifta dicîa eiTcjinnbsp;terpretatur pvimû, angelus Gabriel, cum annunciaretcoceptionemnbsp;Baptiftæ apud Lu cam, deinde amp; Chriftus ipfc, cum ait. Si uultis rcnbsp;cipere, ipfc cft Elias ille qui ucnturus erat. Et iterum. Dico uobisnbsp;Eliam iam uenifle,8lt; no agnouerunt eû,fed fecerût in eo,qugcunqucnbsp;uoluerunt.Cur igitur ucrax ille amp; cÔftans loanncs negat hic coram lenbsp;gatis Concili) Hierofolymitani,fe ciTe EliamC' Sed nullû hic eft mennbsp;datiû, nulla refponfionis uanitas in loanne. Legati enim interrogantnbsp;de EliaThefbita,qui fub rege Ahab in Ifrael uixit. Sentiebant enimnbsp;Eliam ilium TheibiteUjperfona fua,prius igneo curru auectura,po/nbsp;ftca rediturum,antc meffïam. Addunt amp; Iudæi,qui nunc funt,aliamnbsp;fabulam, quod is ilk Elias adhuc fempet prgfto adfit in circûcifionenbsp;infantis. Quarc ornant ci propriam federn,quam interim dum circû/nbsp;cifio peragitur,nemo contingerc audet.He funt uaniffimæ ac uere ïiinbsp;daieg nugg. Nam quôd Malachias uaticinaturEliam uenturum antenbsp;faciem Domini, nô fentit EliamThefbitam, perfona fua rediturum.nbsp;Sed alium in uirtute ÔC fpiritu illius Elig ucnturum,quemadmoduninbsp;Gabriel apud Lucam interpretatur. Quare loannes, etfi intelligitutnbsp;nomine Eliae, in Malachia,tamcn uere ÔC reâe negat fe efle EIiam,iInbsp;lum uidelicet, de quo imperiti Legati interrogabant. Negat autemnbsp;hoc,neuidcaturuanasludæorumnugas de fSiaapprobate. Docetnbsp;igitur nos fuo cxemplo,ut non folum non raentiamur ipfi, uerumetinbsp;am ut nô confentiamus alienis mendacqs, nec approbemus uana alionbsp;rum figmenta. Digni funt morte,inquii Paulus,non folum, qui ini/nbsp;qua faciuntjUcrumetiam qui affentiuntur facientibus. Sed legati pernbsp;gût intcrrogarc loannê.Es tu ProphtaCEt rcfpondit.Non.Hic hgrerc lt; «nbsp;quifpiam po(ret,amp; cogitare,quomodo Baptifta neget fe effe prophenbsp;tam,cum Chriftus alias teftetur cum non prophetâ tantum,fcd etiamnbsp;prgftantiorê Prophetâ. Quid exiftis,inquiens,uidereC’Num prophenbsp;tamî” Certe dico uobis excelkntiorem prophetâ, Sed fi côfiderauerisnbsp;de quo aur quali prophetâ kgati interrogêt,non erit amplius,in quonbsp;hæreas.Sunt, qui fentiant legatos interrogate Ioannem,num fit pro/nbsp;phera ilkjde quo Mofe fcripfit.Prophctam, inquiens,de gête tua amp; 0«^«'.nbsp;de fratribus tuis,ficut me,fufcitabit tibi dominus Deus tuus.Horumnbsp;fententia non eft abfurda,amp; facit cam uerifimikm ludgOrû imperitianbsp;in cxponêda facra feriptura. Si enim kgati de hoc Mofaico prophetânbsp;interroganr,perfpicue fignificât,{e nomine prophetg apud Mofen innbsp;ttlligere non Mcffiam feu Chriftum, fedalium quenda prophetam^

IN CAPVT I. EVANG. lOANNiS.

Ante enim interrogauerât loannem, num effet Meffias. Quod cum ncgauerif,amp;nunc interrogcnt^num fitprophcta illea Mofepromifnbsp;fus, ecrte fentiuni Mofm de alio prop het a, cp de Meffi'a uaticj'nari.nbsp;Sed hare ell magna j'mperitiaamp;cæcitas ludaîoruni.Etficnim alp ex/nbsp;pro ponunt hunc Mol i locum de lofua, alp de Hiercnn'a,alp de alps pronbsp;f/?pMPfrMo tarnen perfpicuum eff ex ipfis uerbis Mofi,per hunc prophcnbsp;feitpromijjuf ,j^jçjpgendum effcChriftum, utcunt^ nugentur Judæi,fpirinbsp;tus fanélus tarnen manifefte per Apoftolos, quoB2 autoritas de coelonbsp;conftrmata eft,inteTpretatur, cp Mofe de Chriffo fit locutus. Petrusnbsp;Alt;??orKm}. Aóis Apofiolicis ait, Mofe ad patres dixit, Prophetam fiifcitabic ‘nbsp;uobis Dominus Deus uefter de ftatribus meis, mei fimilem, Audicnbsp;ÎJS eum,iuxta omnia,quæcuncp locutus fuerituobis. Futurum cft aunbsp;icm^uf emnis anima quæ non audierit prophetam illum,extermine/nbsp;tur è popuIo.Quin omnes prophetæ à Samuele amp; deinGeps,quotnbsp;quot locuti funt, etiam adnunciaucruntdies iff os. Hatffénus Petrus,nbsp;quimanifeffe indicat Mofenloquidc Chriffo, Idem etiam fignifi'anbsp;Aâorum r. rat Stephanus in ca concione, quam habuit in concilio Pontificum*

Quarc ut Baptiffa refpondet uere, fe non efle prophetam illum Ma faicum,ita legati declarant perfpicue,fe longe a fentenda Mofi, imonbsp;fpiritus fandi aberrare. Quidfi uero legati interrogent depropheznbsp;taquodam a mortuisfufeitatoCNam quemadmodumiudæidelefunbsp;Chriffo,qucmuidebant magnis miraculis illuffrem elTeyfentiebanr,nbsp;Matth enbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;propheta quifpiam a' moriuisrefufeitatus,Alp em dicebanr,

eum eff e Fliam,alp Hieremiam, ita uerifimile eff ludæos fenfiffe Ia annem Baptiff am, quem uidebant maxima uitg fanditate prgditum,nbsp;non efle prophetam recens natum, fed unum quempiam ucteribusnbsp;refufcitatuni. Hic eff error, quem confinxit humana curiofitas.SoIêcnbsp;enim homines contemnere amp; faff idire prgfehtes amp; uiuentes prophenbsp;tas ac fcripturas iam olim cófirmatas,optare autem 8C expeóare pro/nbsp;phetas a' mortuis fufeitatos. Si quis ( inquitdiues apud Lucam) exnbsp;mortuis ierit ad cos,refipifccnt. Sed Dominus Deus nofter habet funbsp;urn excitandi mortuós tcmpus,amp; iam ante excitauit ä mortuis unigenbsp;nitum filium fuum,in quo etiam ad perpetuam foelicitatem excitabitnbsp;fuo tempore omnes credentes in ipfum, Nee cft nobis in hoefcculonbsp;èxpeótandum, ut prophetæ amp; Apoftoli olim mortui ad hanc corpo/nbsp;ralem tiitam reuocentur,quo nos religionem doceant,Sed dementia.nbsp;amp; prouidentia Dei faóum cft, ut conciones eorum feriptis mandatg’nbsp;fuerint. Has fi non audierimus, neep fi quis ex mortuis refurrexeTitnbsp;a'edemus,qücmadmodóm rede Abraham diuiti refpondit, Cqm i/nbsp;giturludæi impie errarent de prophetis-a' mortuis inhac externam'nbsp;ÓC corporalem uitam cxcitâdis, loannes rede negat fc talcm efle pro/nbsp;phetam, qua/

'hoHÏLIAE lOANfîIS BRÉNTII. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;/r

'pHetam, qualem lu’delicetlegan inteUigebant nimirum, quendam ex ueteribus â mortuis refufcitatum.Sed ponamus legatos nee de Pronbsp;pheta Mofaico, nee de Prop beta à mortuis refufeitato, fed de nouonbsp;quodam,nuper nato'propheta interrogare,uidelicet,numlóannes fitnbsp;nouus quifpiam Propheta, 'quales olim fueruntEfaias, Hieremias,nbsp;Ezcchiel,Daniel,amp;ali],certeneficquidemIoannesmêdaciternegat .nbsp;fe eiïe Prophetam. Alius enim eft ordo prophetarum,alius eft ordonbsp;Apoftolorumamp;Euangeliftarum* ProphetædicunturquideChri'/ rumdiurrßnbsp;fto löge poft üehturo uadeinantur. Apoftoli 8i Eüangeliftg proprie oräiaet»nbsp;dicuncur,qui Chriftum iam prgfentem autreuelatum adnunciant. Ionbsp;annes autem bapdfta primum tenet locum inter ApoftoIosSC Euan/nbsp;geliftas. Quare rede negat fe cfic Prophetam,ne fi uocaftet fe Pro/nbsp;phetam,Chriftus non adeife hoc tempore,fed adhuc longe abefte uinbsp;deretur.Hoc enim preeipuum loannis ofFiciü fuit,ut teftaretur,Chrinbsp;ftum iam üeniire,amp; prgfto adeffe.Sic eniin fequitur,Dixerunt ergo ‘ ‘

Qpis es,utrefpöfum demus his,qui miferunt nos^ Quiddicis de “ teipfoC’Ait, Ego uox clamantis in deferto. Dirigite uiam Domini,fi “nbsp;cut dixit Efaias Prophetâ.Hgc eft iterum ingenua ueritatis confeifio. ‘ ‘nbsp;Quod autem loannes dicit,hahc habet fentendam. Efaiasüaticinatusnbsp;eft,q? in aduentu MeiTig,qui folus eft cöfolado populinbsp;nbsp;nbsp;per quem

folü contingit nobis remiffîo iniquitacis,et liberado ab öibus malis, uox fit clamatura,amp; concionator prg dicaturus in deferto, ut populusnbsp;refipifcat,ÖC paret fe ad fulcipiendü Mefsiam feu Chriftü,nori adhucnbsp;procul remotü, fed iam pr^fentem. Nam fpiritus fanctus tarn follici/nbsp;tus fuit de reuelando Chrifto amp; docendafalute noftra,ut non tantumnbsp;promiferir,Chriftum uenturum, fed etiam conftitucrit Se predixeritnbsp;certafigna,quibus notari poftet tempusaduentus Chrifti, Inter hæcnbsp;autc figna, illud haud qua^ poftremü eft,qj iuxta Prophetä Efaiamnbsp;€0 tèpore,quo Ghriftus in propinquo eft,uox fit clamatura, hoc eft,nbsp;concionator fit dodurus in deferto, qui ex üoeatione diuinauocethonbsp;mines ad poenitentiam,amp; iubeat eos parare uiam,complanare mon/nbsp;tes SkI ualles, ut Chriftus tamdiu amp; tantopere expedatus,expedite adnbsp;ueniat,amp; honorifice obutis,quod aiunt,manibus excipiatur.Ego iginbsp;turCinqtIoannes)necfumChriftusnecfum Elias The{bites,hecfumnbsp;Prophetä il le Mofaicus,nec Propheta quifpiarh ex mortuis refufeitanbsp;tus,nec ex órdine eorum Prophetarum,qui Chriftum adhuc delogenbsp;uenturum adnunciant, fed fum uox illa, Ium concionator ille, quemnbsp;Efaias dixit prgdicaturum in deferto de Chrifto iam præfente. Qua/nbsp;re hoc unum reliquum eft, ut pofthabids omnibus alrjs negocr)s,adnbsp;«ognofeendum Slt; excipiendum uerum Chriftö, feruatorem noftumnbsp;fdtinetis.Etfi aut uox illa.uidetur tyrannide Herödis füblata, tamed

IN CAPVT I. EVANS' IOANN 11’ crudelitas impfj prindpis non potuil tantum cffîccre, ut non adhucnbsp;fonarctjdc^ multo fuauius,^ quondam uox fanguinis AbctH^cnbsp;mm damabat peccati uindidam, illa autem damat peccati condonadnbsp;onem,quia oftendic Chri(h]m,ucrum peccati condonatorem,hpc danbsp;mabat perpetuum interitum impq propter defperatiôem, illa autemnbsp;damat perpetuam falutem per pccnitenciam,hæcteRificabatur certi/nbsp;tudinem inferni propter impietatem, illa autem tcftificatur certitudinbsp;nem coeleftis rcgni propter Chriftum. Audiamus igitur uocem illa,’nbsp;ut de uero feriiatorc noflro certiores fedi refipifcamus,amp; (alute con^nbsp;fequamur in Cbrifto lefu Domino noftro, qui eft unâ cum pâtrenbsp;fpiritufandoDcusbcnedidusinfecula, Amen»

HpMILlÄ XV^

Ê longo uos prooemio, amiciflimi^taae/ am,protinus uerba ipfa Euangdifl^, qu^nbsp;interpretanda fufccpi, aggrediar. Ec quinbsp;miflj (inquit)fuerant, erant ex Pbariiæ/nbsp;is» Videtur quidem hocinterieäum,quanbsp;fi nihil aut parum ad rem, quæ tradatur,nbsp;pertines, Scd fi propius intueans, no eil:nbsp;temere inconfiderate interpofitum» E/nbsp;uangeliHa enim récitât hoc, ut tanto magt;

gis commendet fidem atcß connanciam Bapciftg in dicenda ueritate, quanto maioris fuerunt autoritatis Legati.Näm Pharif|^i in maximanbsp;erant apud ludcos exiHimatioe, acuidebatur tot» lud^orum religio,nbsp;Pharifeorum autoritatc flare. Et tarnen loannes Bapcißa, neper talesnbsp;quidem ac tantos uiros, moueri pocuit, ut uel ucritatcm negaret, udnbsp;dclatum fibi honorem Meffig fufcipcret.Rcde igitur prgdicat Chri/nbsp;ilus loannem, qgt; nequa^ fit conferendus cum arundine, quæ uentonbsp;agitatur. Sed interim Euangelißa perßringit quoqß uana amp; fuperftinbsp;tjofa ludæorum inftituta. Hi enim Legati erant ex ordine Sacerdotunbsp;amp; Leuicarum,quemadmodum fupra didum eft,ct hi ordines fuerucnbsp;diuinicus inftituti,Sed bis non contenti,contulerunt fefe ad Pharifainbsp;cum ordinem, qui humana prudentia excogitatus erat perindeac finbsp;abfoluifTenc iam omnia facerdotalis amp; Leuitici ordinis officia. Quanbsp;le exeplum eciâ Chrifliani aliquoties imitatur, qui cum in baptifmonbsp;erint profcfTione Chriftianifmi, paulopoft conferunt fc ad ornbsp;Pkri/4jflt; or monafticoSjquafi ordines monaftici uel fuperentdignitate fuanbsp;dm'f,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pr ofeflionê Chriftian ifmi,uel fint côpendiaria uia,qua perueniat ad

Chrißianifmi coferuatione» Scd gd hac fuperfticiöe uaniusîPucasne diuina

5

HOHILIAB lOANNIS BRENTlI.

di'uina inftituta confcruari no po(re,nifi humanfs inuentis fultiatiïr^ Diligentiffïme confiderandum cft, quod Chriftus apud Mattheumnbsp;ad Pnarifgos aiuQuarc uos tranfgr edimini prgceptu Dei propter trànbsp;ditionem ueftramÆt äddit graiiiiïimam contionem ex Efaia.Hypo/nbsp;critæ,inquiens,rede de üobis prgdixit Efaias dicens.Appropïnquatnbsp;mihi popülus hic ore fuo, labqs me honorât, cæçerum cor eorurrinbsp;procul abeft me,fed fruftra me coluntidocentes dodrina5,prgceprânbsp;hominum» Ordiriés igitur Pharifaici amp; monaftici »ab homioibus irinbsp;uenti inftituti j non folum funt, teftimonio Chrifti » inutiles cul/nbsp;tus Dei, uerumetiam impedimenta ad obediendüm legi Dei ; amp; adnbsp;Eidendos üeros ac legitiraos Dei cultus, tantum abeft, ut conférantnbsp;opem aliquamiadobferuandam legem.Deindc,cum Euangelifta di/nbsp;citylegatos fuiffec Pharifæis, haud obfcure reprehendit imperitiamnbsp;eorum uirorum,quiuidebantur inter ludjcoselTe dodiflimifacracnbsp;feripturp profeflbres.Ecfi emm loannes Baptilfa perfpicuercfpohdenbsp;rat ex Efiia fe eiTc uocem clamantem in delerto,amp; hortantem, ut ho/nbsp;mines amplecîlantur fide fua Chriitum iam præfentèm ex quo ref/nbsp;ponfo,Phàrifæi,fi üere in feriptura eruditi fuiflent,facile potuiflentnbsp;intclligere,cur,aüt qua âiitoritàte loânries bâptiraret,taménpalam denbsp;datant * fe diuinarum rerüm irtiperitos eflTe,nbsp;nbsp;pergunt interrogare,

4c etiamnum exprobraré. Cur érgo, inquiunt gt; baptifas^ ß tu non es « é Chriftus, nèc Elias, neePropheta:' Non fuit inufitatus apud ludæos c enbsp;baptifandijhoc eft, lauandi ritus. In Marco dicitut. Pharifæi Sc om/nbsp;nesludæi, nifi crebro lauerint manus, non capiunt cibum, tenentesnbsp;inftituta maiorûi et à foro ueniéntes,nifi loti fuerint, non comedût.

In Epiftola quoep ad Hebrgos fit mentio ablucionum,hoc eft,baptif Heèr^.^. matum, luftificationüm earn is quäs uflt;^ ad tempus corredionisnbsp;impofita erSt. Et in Nehemia dicitdr.Non deponebamusueftimeii ^^*’* **nbsp;ta noftra, unufquifc^ tantum nudabàtur àd baptifmum,üel ut alle/nbsp;gunt. Nullus, ne ad baptiimum quideni depôhebat ueft imenta fua»nbsp;Et tarnen, quod loannes faciebat,uidebatuf pharifæis hoüus ritus re/nbsp;ligionis, propterea (ÿ hæc lauatio non fiebài priuatim, fed publice,nbsp;accurrente maxima hominummultitudinenon ad fpedandam tan/nbsp;cum,(ed etiamadfufeipiendam lauationem,feu baptifmurii d loanne»nbsp;Egreffa eft,inquic Mattheus,ad ilium HierofolymaiCt tota Iudça,tônbsp;tac]^ regio undiquefinitima lordani, Ôd baptifabaritur inlordaneabnbsp;iUo, confitentes peccata füä.Dicunt ergo. Cur baptifàsç’ air inftituisnbsp;nouum ritum religionist Nulli enim licet noua facrà iriftituere, nißnbsp;autdiuinitusuocato, aut,uthos itidicamus,d fummis noftris Pontifinbsp;cibus iuflb.Propbetg facrificarurit àliquoties in alqs locis,^ lex per/nbsp;mittebat,fed hocfeceruntfingulari praerogatiua,amp;péffonàli Dei

K n

IN CAPVT I. EVANG, Î0ÂNN1Î.

iwxatione. Cum igit tu affîrmas,tc ne PropJietâ «^idê cfTe, qua frört te,qua impudentia audes noua faora religionis inftiuicre, cu fdamusnbsp;edam, tcnechancautorïtatemà nofrris Pontificibus accepiHeC Itac^pnbsp;quod facis, hoc nec diuina ncc Humana autoritäre fecis, Ac rcâc quinbsp;dem fentiunc Pharifaei » qgt; nulli nifi diuinitus uocato, liceat nouumnbsp;Dcicultuminftitucre,fcdquod eandempotefratem tribuantetiamnbsp;ponttfiettuf Pontificibus,ac fentiant cos poffc pro fua uoluntate,abflt;qß certöuerznbsp;bo Dd, noua facra inftituerc, hic demum eft impius erronEtfi cniratnbsp;tribuit Sacerdoti iudicium interfanguinem amp; fanguinem, internbsp;DtMtir.tr, lepram amp; non lcpram,tamen non concedit ei abolere lacra diuinitusnbsp;inftituragt;amp; noua fine certo uerbo Dei mandare, Nam lex diferte ad/’nbsp;dit,Fadcs,quodcuncp docuerint te iuxta legem Doniini,non ait,iuxnbsp;ta arbitriumi|^orum,fcdiuxta legem Domini, Et alias« Quodprgeinbsp;pio tibi, hoc tantum fedas Domino, ncc addas quic^ nec minuas;nbsp;Ad Apoftolos quoc^ didtur, Quorumeunep remiferitis pcccata,re/nbsp;mittuntur eis,quorumeunep retinueritis,retenta erunt,his autemucrnbsp;bis non datur Apofiolis libera potefias abolendi uerbi Dd pro fuonbsp;arbitrio,Quod dico,inquit Chrifius,uobis in tenebrts, dicite in loznbsp;ce, amp; quod in aui*em audttis,pr3edicate in tedis. Non iubet eos pr^nbsp;dicare,qd libet,fed quod ipfe dixerit,Ec iteß:. Predicate Eua^eîionnbsp;omni creaturg. Non ait,prædicatc fomnia ueftra, Ac rurfus,Docaynbsp;tes eos feruarc omnia,qu^cuncp præcepi uobis,Quare Chrifius nonnbsp;tradit Âpoflolts,his uerbis,(quorumcunquc remiferitis peccaca,re/nbsp;mittuntur eis)liberampotcftatem quodeunque pro fua libidine innbsp;Ecclcfia conftituendi aut abrogandi, fed mandat cis minifierium prgnbsp;dicandi Euangelrj fui, quo rcmittuntur peceata his,qui credût CQuinbsp;enim crediderjt,inquit,8^ bapofatus fiïcrit,faluus erit) amp; retfncnturnbsp;bis, qui noncredunt. Qui enim non credit, condemnabitur. Quarenbsp;longe errant, qui fentiunt Pontificibus côcefiam efle potefiatem cônnbsp;dendi facra in Ecclefià populi Dei, pro fua uoluntate, Sed audiamusnbsp;'» « nunc quid loannes legatis rerponderit,Ego,inquit,baptifo aqua,flt;dnbsp;» gt; in medio uefirum fiat,quem uos nefcitis.lpfe efi,qui cum me feque/nbsp;» » retur,antecc(fit me, cuius ego non fum dignus, ut (bluam corrigiamnbsp;9 9 calciamenti. Vide, obfecro, non folum quammanfuete, fed etiamnbsp;quâm conftanter ac fortiter Pharifæis reljXMideatloannes, Ego,itvnbsp;quiens, baptifo quidem aqua, non autem propria, fed aliéna autori/nbsp;tate,Baptifo,ut fauus,ut minifter.Non uiurpaui mihi hanc potefraznbsp;tem temere, nec fiifcq)i hoc ofFicium,ut autor fa]ucis,fed ut feruus falnbsp;uatoris, non ut Meifias, fed ut minifter Mcflîse. Nam qui eft aueornbsp;falutis,8c uerus Mefiias,is etfi agit iam uitam inter uos, nondum ta/nbsp;men publice agnofcitur,nec efi adhuc illufiris doârîna amp; miraculisjnbsp;Veniet

HOMitlÀE lOANRiS BREHTil. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;$t

IVttdd quidem nbsp;nbsp;nbsp;me,hoc eft, inchoabic poßer^ me offîdum fa

um pr^icandi buangelion ÔC ^dendi miracula.Sed fuit ante me, qa cft uerbù Dei,quod in prindpio erat apud Deum,0^ Deus erat uerznbsp;bumddeo^ tanta eß autoritatc, dignitate,maießate 8lt; poteßate prgnbsp;ditus,ut non fim dignus qui folua amp; purgem aldaraenta eius. Hicnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,0

inirio qdam de baptifmo loannis dicenda üinu Qu^unt em nonnul li,num bapnfmus loannis fit alius à baptifmo Chrißi et Äpoßolont»nbsp;Âcfiquidê per baptifmû Chrißi intelligamus baptifmu ignis, quonbsp;apoßoli in die Pentecoßesbaptifati funt, tune alius eß baptifmus lonbsp;annis,alius Chrißi.Solus em Chrißus eß, qui baptifauit dilcipulosnbsp;(uos cocleßi igni, q ornauit eos admirabilibus donis fpiritußandi»nbsp;queadmodumteßant Ada Apoßoliea« Siaucuocauerimus baptifznbsp;inum Chrißi,eum baptifmum, quo Chrißus iußit Apoßolos fuoanbsp;baptiamp;rc oes gentes,ct quo Ecdelïa Chrißi adhuc utit,utcturc^ ufqinbsp;ad nouißimum diê,tunc idem eß baptifmus Ioannis,Chrißi,apoßonbsp;loi;t,amp; Ecdefig,Nam loannes fuit ex diuina uocationc primus mininbsp;ßer eius baptifmi, que poßea Chrißus mandauit dißribuendum oinbsp;bus gentibus,amp; quo Ecdefia adhuc, ex madato Chrißi utitur, unde ßaptiffanbsp;amp; cognomen Baptißg reportauitHic em baptifmus coßat aqua. Sic »me».nbsp;amp;Ioannes baptilabac aqua,hic baptifmus dißribuitur in noie Chriznbsp;fti,ad remiffionem pdörum. Sic ÔC loannes baptifabat in noie Ghrinbsp;ßi^adremißionempdorum. Prgdicabatem perfpicuede Chrißo^nbsp;Hic eß agnus Dei,qui tollit pdum mundi.Et Marcus dicit ßaptifanbsp;bat loannes in deferto, predicans baptifmum pecnitentie in remißionbsp;nem pdorumdoannes foriaiïïs non eß ufus hac loquendi forma: Banbsp;ptifo tc in noie patris 8C filq,amp; fpiritus fartdi,attame, quia docuit renbsp;mÜTionem pdörum propter folû Chrißum contingere, öc abluit aunbsp;ditores facramento baptifmi, ut de promifla pdörum remißione innbsp;Chrißo confirmarent, manßeßum eß, eum baptifmû non hoîs,fedinbsp;Dei patris fili) ÔC fpiritus fandi baptifmum fuiße, Nä,cum dicitinbsp;Egobaptifo aqua,non eß fentiendum, qy fignificet, fuu baptifmumnbsp;elTe uilem,ac pter aqua nil amplius habcrc,nec fordes mecium ablucnbsp;re, fed fignificat,fç baptifare tm ut minißnt Meßig,non uc Mefliamnbsp;ipfum. ^od enim attinet ad facrametum baptifmi,aim loannes banbsp;pciiauerit in remißioem pdöruni,qug habet in Chrißo, cerce baptinbsp;(muselle non fiiit tm lauatio corporis,fed etiä animi»Ec quod Paulusnbsp;Üt deapoßolico baptifmo, Chrißum fandificaße Ecdeliä mundatanbsp;lauaao aqug per uerbum, Ac ite^^.Sakios nos fecit per lauaciu rege/nbsp;nerationis,ölt; renouationis fpüs fandi. Et Petrus. Cuius figurg nuncnbsp;rcf(X)ndens baptifmus,nos quoc^ faluos reddit,ide etiä merito dicennbsp;ßum eß de baptifmo loannis, propterea qgt; loannes baptifauerii audinbsp;totes fuos in note agni Dei,tollencis pdum mundi. Quare qui baptt

K ii)

IN GAPVT I. EVÀNG' lOANNlft fari fueruntbaptifmoloannis,etfi non acdpicbant co baptifmo adrtlxnbsp;rabib'ailla fpiritus fandi dona,quab'a in die Pentecoftes in Apoftoznbsp;los efifijfa funtjSicut nec hoc tempore ea accipimus, tn quia baptifatinbsp;fuerunt in remiflionem pÄöruni propter Cbriftum, fcntiedum eft,nbsp;eos ueRj Chriftianum baptifmum, qui eft lauacßi rcgenerationfs,nbsp;accepifle, Sed in difputatioe de difcrimine baptifmi loannis Chrinbsp;fti,obi}ci (oletillud,quod in Adis Apoftolicis cap,xix.fcriptum eft.nbsp;Cum ein Paulus interrogaret Ephefios, num accepifTent fpum fan/nbsp;dum,8^ quo baptifmo baptifati eflent,ac iHi re(pondiffent,fe bapti/nbsp;fatos efte baptifmo loannis, dicit fcriptura cos poftea baptifatos eflenbsp;innoîeDhilefu. Bxhoclocoaiunt manifeftumcffe difcrimcninternbsp;baptifmum loannis S)C Chrifti.Sed qui hoc fcntiunt,non uidenturdfnbsp;ferte de baptifmo Chrifti loq. Multg enî funt fpecies baptifmi Ghri/nbsp;fti, V ocat enim Chriftus etia paflionem fuam, baptifmum, Poteftisnbsp;ne,inquit, baptifari baptifmate,quo ego baptifor C Sed quantum adnbsp;inftitutum noftnz fan's eft, duplex eft baptifmus Chrifti, quemadmonbsp;dum ÔC ante commemorauimus. Alter eft baptifmus ignis,quo Chrinbsp;ftus baptifauit difcipulos fuos in die Pentecoftes, amp; dedit eis publiznbsp;ca amp; admiranda dona fpSs fandi.Inter hunc baptifmû amp; loannis ba/nbsp;ptifmum,magnum eft diferimen, Joannes cm nullum, inqaiunt,fig/nbsp;num gdiditJtat^ etfi baptifauit holes, th eo baptifmo no conferebannbsp;cur talia dona fpiritusfandi in hoies,qualia collata funt in difcipulosnbsp;Chrifti in die Pentecoftes,dona uidelicet linguarum amp; fanationum.nbsp;Alter eft baptifmus aqug, q Chriftus ipfe in lordane baprifatus eftnbsp;quern iuffit Apoftolos fuos circumferre per totum orbem terrg.E/nbsp;untes,inquiens,docete oes gentes, baptifantes eos in note patris amp; ftnbsp;Ifj amp; fpiritus fandi.Si ergo de hoc baptifmo fermo eft, profedo nulnbsp;lum prorfus eft diferimen inter baptifmum loannis amp; Chrifti,id ^dnbsp;fupra 6^ alids copiofe indicauimus; Cum igitur Ephefij dichtur poftnbsp;bapcifma Ioannis,baptiGiti effe in note Dhi Iefu,nô eftfentiendû,nbsp;baptifati fint itent aqua,fed qgt; baptifati fint igni, quêadmodû Apo/nbsp;ftoli in die Pentccoft:es,amp; acceperint admiranda dona fphs fandi, idnbsp;qd amp; Lucas ipfe baud obfeure fignificat,cS addit: Ch impofuiffet ilnbsp;lis manus Paulus,uenit fpus fandus fug eos, amp; loquebant lihguis ÔCnbsp;prophetabant. Atlt;^ bee quidê de baptifmo Ioann is hoc loco laris di/nbsp;dauidetur.Deinde,4d loannes de Chrifto ait. Qui ch mefequeref,’nbsp;antecefttt me,pauca quidê loqtur uerbis,fed coprehendit oïa ea, qugnbsp;Euagelifta ante de Chrifto eommemorauit,uidelieet, q, Chriftus fitnbsp;uerbh deiiq? fit uerus deus,ab eterno a deO patre genitus.Hoc em uenbsp;re eft antecederé non loanne tm,quo th inter natos mulieRt no eft manbsp;jor,fed etiâ oês patriarchas 8lt; prophetas,nô tcporc tm, hoc enim panbsp;Rt eft,fed qd maxim eft,dignitate.Hos ahc antecedere,eft etiâ oês an/nbsp;gelos antecedere,qppe angeli fint miniftri patriarchaat, amp;

HOMIHAE lOANWlS BREMTiï,

taFÇz. Angelos aut anteccdcre,^d aliud cft,^ dciï jpfum cffe Quare manifcftü eft loannc hoe loco,cu ait: Antcceflit me,tn'buerc Chriftonbsp;i diuinâ maieftatc.Poftremo,qd addit,Cuius non fum dignus, ut foknbsp;ua corrigiâ caldamenti,monet unumquêi^, t^uis excellentcm, ^uisnbsp;magnû in hoc feculo, ut non pudeat eu etiâ abiediflima officia Chrinbsp;fto amp; Ecclefif cius pr^ftare. Nam fi Ioannes,quo non eft maior internbsp;' natos mulierum,non arbitratur fc dignum,qai procumbat, ut foluatnbsp;aut purget calciamenta Chrifti»quis ucl diues,uel fapiens uel etiamnbsp;Monarcha terr^ pponac fe loanni, digitate:' Eifi enim regnS Chri/nbsp;fti non eft de hoc mundo,tamen cum Chriftus rex fit, amp; caput Ecde/nbsp;, fig fug,habct etiâ regnum fuum in hacterra,quod eft Ecckfia.In aula

aut huius regni non oes poffunt effe CanceIIari),quos ita uocant, nd /fjW*. oês magiftri wuitum,non oes magiftri curig,quc funt prgeipua prinnbsp;cipalis aulg officia, quales in Ecclefia dicere pofles Apoft:olos,Euannbsp;Celiftas,Epifcopos,ac etiâ principes,amp; reges, qui funt nutrici) Eccicnbsp;ligjSed neceffe eft quofdam effe,qui foluant corrigiâ calciamentoRz,nbsp;qui purgent calceos qiii detrahant foccosnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;feciant alia his fimilia

/ officia,qug etfi uidentur uilia,tamcn nullu genus off icq, quod Chri

fto Si Ecdefig eius prgftatur,tâ abieâum effiquod non iudicetur co/ ram Deo excellentiffimum amp; fanéliffimura; Elegi, inquit pfalmusjnbsp;abieftus efte,in domo deimei,^ habitare in tabemaculis plt;ftôrum,nbsp;hoc eft, prgftantius corâ Deo officium iudicatur,effe edituG in Ecde

ad bibendum,inqt Chriftus,dcderit uni ex pufillis his poculu aquæ frigide tm,noïe difcipuli,amen dico uobis, non perditurus eft mcr/nbsp;cede fuâ.Hoc,etfi abieclum uidetur officium, tn quia Joannes dicit^nbsp;fc non dignû qui foluat calciamentum Chrifti,nullus certe inter mo/nbsp;narchas huius terre eft, q uerc audeat fe fateri dignû,ut poculu aquænbsp;frigidg tm preheat difcipulo Chrifti,quandoquid€ Chriftus fibqpftnbsp;fieri iudicat,i^d hoies uni de minimis luis fàciunt. Sed qd loês de fe/nbsp;ipJb confitetjhoc non tin monet, ut neminem in hac terra pndeat fuanbsp;Chrifto amp; Ecdefig cius officia,^uis uideant abieda,prgftarc, uent/nbsp;etiâ admonct nos,ut caucamus ab impia ilia Sâdont inuocatide^ qua ^lt;inäattaninnbsp;plurimi faciut é fandis in Chrifto quiefeentibus deos auxiliarcs.Na

• cu loês fit maxius oim inter natos raulien2,Ôê ingenue confiteat fc in/ digniore efle, ^ut foluat corrigiâ calciamêti Chrifti,fentiendû eft,nbsp;hâc efle cÔfciïionc oîm fandont patriarchate, ^jph etaB2,3poftolon2,nbsp;martyRî,et alionz pion2,nô ta adhuc in hocfeculo uiuentiû,q in Chrinbsp;fto dormientiû.Qucfo igit te,aîaducrte mihi diligenter,qd Sandusnbsp;quifpiâ,in Chrifto quiefeens quidê,à te aût inuocatione tua,ut ita dinbsp;ram,follicitatus,rclpondear. Quid enimfacisCinquit» An nefcis,menbsp;non effe dignum, qui foluam corrigiam calciamenti Chriftif Etgt; hic

IN CAPVT 1. »VANG' lOANNlîi

pr^o adcft Qirtfhis Dns tuus.Cur igitur,bocrdido,6^ pofthabi/ to,me inuocasc'oir imiefhtem huic G)li débita in me trSsfcrs Put»»nbsp;He me tarn in^dentcm efTe^qui hoc i^quo aio,Gbrifto Dno amp;feruanbsp;tore meo prgiente^iudentc ÔC audimte/erre qucamC' Apage,h1c nonnbsp;honor,fed contumeha eft^quam totus,quancus,lt;^tus fum, bmreo;nbsp;Sed enim dices mihi.Non audeopre p^s meis ad tantam maieftatSnbsp;accederc,et cum tories prouoauerim fceleribus mds Chriftunrad ûnbsp;ram,te cupio aduoatum.O pr^poftera uerecundia,amp;nbsp;nbsp;nbsp;fanedtcra

eft contumclia.ExiftirTias neme Chrido eflè clemenriarêCSdlicet,or go,qui fuerim boim miferrimus, maiorem habeo uirtutë mifericorznbsp;di£,^ Chriftus Dnsmeus.Qu^eft hçc tua infanialt;rAn no Chrifhitnbsp;in hunc ufum uenlt,ut tua ficut amp; mea pda expiaret,ac deum patremnbsp;fuum placaret^An non fe ribi ipfe aduocatum proponitc quin amp; iamnbsp;nunc uide, q» fedens ad dextram dd,pro te intercédât, ac te quocp exnbsp;tenta manu ad fe uocet, iubens ut confidenter ad thronum gratie accenbsp;das,Cum Chriftus adhuc uita ageret humanä inter hoies,uocauica4nbsp;fe oes afflidosyamp;promittit eis liberations. Venite,inqaiens,alt;imenbsp;oes, qui laboratis amp; onerati eftis,amp; ego refbcillabo uos. Btiftimasnbsp;ne eum nunc ad dextra dei fedetem,amp; ta in ccelo in terra dominannbsp;tern huius uocis oblitu efte Clementior ne fuiflet in infirmitate fuanbsp;in terris,^ nûc in maicftate fua in ccclis^Chriftus no eft ficut homonbsp;uàrt) 8d mutabilis ingenq. Hi funt hotm mores, ut cum extoUunf innbsp;altum,obliuifcanc paupet^. At non tails eft Chriftus,qui quantq altinbsp;or fadus eftytanto propinqor,tantôt^ dementior eft oibus inuocanznbsp;tibus ipfum inueritate. AKedifti,inqt,in ccelum,cepifti captiuitate»'nbsp;Quid ergo num Chriftus fedet in coelo ociofus, amp; in res humanasnbsp;ncgligensC'Minime olra. Sequitur em. Accepifti dona in holbus. Afnbsp;cendit em Chriftus in coelum, ut credetes in ipfum feruaret in oibusnbsp;aduerfis,amp; fecum in cesium eueheret.Dns,inquit,ln altis habitat,ecnbsp;humilia refpidc in coelo Ôd in terra. Quidc'cum dicit.Ego fum uia,uenbsp;ritas 8^ uita,pariet ne ^quo aîo,ut alia uiâ fequaris, ieipfumç' lubecnbsp;quidem,ut fidem amp; bona exempla fandont fuot^,qui in ipfo obdornbsp;mierât,iuxta tua uocationê feqoaris,non poteft aut terre, ut cc inuo4nbsp;catione tua ad ipfos conuertas. Quare abij ce hanc fuperftitiofam in»»nbsp;piecate,amp; quern folum Sandi ipfi inuocarunt, in quemcp folum connbsp;fifi funt,eum etiM tu reuerenter precibus tuis ex fide accedas,ut falute .nbsp;confequaris.C^ent,nec hoc,quod fequitur, firuftra ab Euâgelifta ad

* * ledum eft. H^c in Bethabara fada funt trans Iordanê,ubi loannes HffrwijwHt»nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Mcminit em locl,ln quo hgc gefta funt,ut maiorrei fides ba

(fr/ccM bf beac.Sunt,q fcribât,hûc locu poftea tâ célébré (àdû,ut mFci ad Chriz braten,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ftlanlfmû côuerfi,magnls Itinerib; eo 4gt;fedi fint,q ibi baptifmû fuf/

clperét^Nô budo eot^ fupftltioné,q fenferût baptifmû w loci accep turn,me/

HOMILIÀB ÏOANNIS BRENTïl.' tum,mdiorcm SZ prcftantîorê effc baptîfmo m fua regione patrfanbsp;accepto,Sed corum pictatem laudo, quibus uoluptad fuit, ea loca,innbsp;quibus amp; loannes baptifauit,amp; tam prgdarum teftimonium de Cbrinbsp;(to dixit, in quibus etiam Chriflus ipfe bapdfatus eft »ccnrä oculis fu/nbsp;isintuert Alij deledantur fpeâaculis chorearum,amp; ludorum,pius,nbsp;edi non nouit nunc ChriRum fecundum carnem, tarnen gaudet eanbsp;culis côceniplari,qu^ feit Chriftum feruatorem noRrum, cum adhucnbsp;in came uenaretur,(uis bumanis oculis côtemplatum eRe^Et h^c mi/nbsp;nime fedatur,ut more hypocritarum bis inhgreat, fed ut eoRz admo/nbsp;nidone airurgat,ad quprêdum fuperna, ubi ChriRus eR ad dextramnbsp;Del (edens, Videre enim Iordanê,amp; lauari in eo , per fe nibil magisnbsp;prodeR,^ in alio fluuio lauari,amp; quod ad hoc attinet, non omninonbsp;abfiirde dixit Naaman Syrus»Nunquid non meliores funt Abana et *nbsp;Pharfv fluufj Damafci,oibus aquis IfraelCSed ChriRumuerecognonbsp;kere,in ChriRo dclcftari,ia ChriRo fpûali gaudio exultare,amp; uer/nbsp;bum ChriRi fcâari,hgc demû ucra eR falus,amp; foclicitas* Quare hocnbsp;unura nobis agendû eR,ut quocun^ loco, quacunm regione fimus,nbsp;^quiramus per fidem,oî,qua po(rumus,diligenda îefum C hriRumnbsp;DOMIN V M noRrum, qui cR unâ cum pâtre ôd fpiritu fanâo De/nbsp;Usbenedidusinfecula, Amen,

HÖMILIA XVt

bodie nobis dicendum eR, noh de illo#

I I urfargentofcuauroinfculptumgeRant,Seddeeo, Bnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;publico fuo teRimonio nobis cômen

dauit.Nam,Ioannes ante (igniRcauit quidê in cond onibus fuis,MeR'iâ feu ChriRüm aduenifle,amp; pr^Ro adeire,nondânbsp;aut noîatim indicauic,nec demonRrauit, quis inter holes cRet MeRinbsp;as ilie tamdiu amp; tantopere expedatus» Nunc ergo, o tempora longenbsp;oîm foeliciRima, Meflîas publice noîatur,amp; demonRratur,ut mani/nbsp;FcRc cognofamus,in quo fit uera noRra falus qu^enda. Sic em feri/nbsp;bit EuâgeliRa. PoRero die uidet loannes Iefum uenientê ad fc,amp; ait: « lt;nbsp;Ecce agnus ilie Dei, qui tollit peccatum mundi» Hoc eR egregium il « lt;nbsp;lud,amp; obferuatione digniRimum teRimonium, quod loannes de lenbsp;fu filio Marie publice dixit. Maiorcs noRri f^c ac multum iterarunc AgwDe/Jnbsp;banc uocem in facris fuis, ut eRet uulgatiRima amp; decantadRima.Nônbsp;approbo impietatê,qua monachi fœdarunt ecclefiaRica facra, fed launbsp;do iuditiû maioß2,q9 ta pciare de hac loannis uoce fenferint,et uoluenbsp;rint câ Ecclefiç notiRimâ eRe. Pauca quidê uerba audisRcd funt epi/nbsp;tome et côpendiû totius Euangdt) de îelu ChriRo,amp; patêcIaciRime,

IN CAPVT 1. ÈVANG- lOÀNNiSr

Pnmum enimjoannes i‘n(3icatamp; teftatur hoe dido,qucm honr.niuK^ debeamusuenim McHiam,patriarchis promiflum, per prophe/nbsp;tas adnunciatum habere^ uidéh’cét,non aliuin,cp lefum natum exM?nbsp;ria üirginéjin düitâtula Bèthiehem, amp; poftea crucifixü prgfide Ponnbsp;lio Pilato in urbe Hierufalem» Cum hocloannis teftimonio couenitnbsp;amp; iUud Pétri^ imo omnium Apoftolorum, in die pentecoftes» Ccr/nbsp;tofciat tota domus Ifrael,cp Dóminum et Chriftu fecerit Deus,hunçnbsp;lefum, ejuém uos crücifixiftis» Vaniffima igitur eft fpes ludæorum^nbsp;qua expedat aliiint Meffîam, eumeÿ externum Monarcham terrg,utnbsp;duplici errors côdèmnâti pereant. Mendaciilîma etiam eft gloriaiionbsp;MahumetiSjquódluteeilrtit lefu Chrifto,ut legem corrigeret.Nonnbsp;enim uenit lefus Chriftus,ut Iegislator,Só regtiü Chrifti,eft regnunjnbsp;perpetuum, ut plane nullum habeac fucceflbrem,in regno fuo.Deinnbsp;de Joannes interpretator hoc dido fumma amp; prgeipua facrificia legisnbsp;M ofaicæ.In hac enim lege inftitutum erat facrificium agni pafchalis,nbsp;tuius (anguine poftibus illito exiftimabantludæi fe(è tutos a* Diabonbsp;lo,amp; omnibus afflidionibus. Inftitutum etiam fuit quotidianum fa/nbsp;crifidum duorum agnorum in holocauftum,alterummatutinum,^alnbsp;terum uefpertinum. Etcumhorumfanguis (pargeretur percircui?nbsp;turn altaris,putabant ludgi fe ex eo fandificatos, amp; a peccatis purga/nbsp;tosJoannes autem interpretator hæc facrificia,amp; manifefte dicit, fc/nbsp;fum effe agnum Dei, uerura pro peccatis holocauftu, quod ante pernbsp;illos agnos Mofaieps adumbratum fuit. Hic finquieos^Iefus eft ag/nbsp;nus Dei, qui coll it peccatum mûdi, Hicille eft,de quo Efaias air,Venbsp;re languores noftros ipfe tulit,8^ dolores noftros ipfeportauiuEt ponbsp;fuit Dominus in eoiniquitatem omnium noftrorum. Acuetera ilianbsp;agnorum facrificia,bona quidera fuo tempore fijerunt,non autem exnbsp;(e,fed propter Ggnificationem.Non enim poteft fanais agnorum^nbsp;taurorum amp; hircorum auferre peccata, hie autem agnus,qui eft lefusnbsp;Chriftus,per agnos legis adumbratus,una pro peccatis oblata uidi/nbsp;ma, perfedos efficit in perpetuum cos, qui fandificantur, quemad/nbsp;modum Apoftolus ad Hebræos fcripCit. Quare hoc loannis didumnbsp;habendum eft pro commentario omnium penefacrificiorum,qu^ innbsp;lege Mofi ufitata fuerunt.Hucaccedit,q) Joannes hac uocenon internbsp;precatur tantum, fed etiam abrogat uetera facrificia legis. Oftenditnbsp;enim manifeftcjUerum agnum iam adueniffcjSd prgfto adeife. Quisnbsp;ergo amplius ufus effet agnorum illoru umbraticorumc' Hi agrii eratnbsp;quidem in node legis loco lucernarum, quibus pij utcunc^ Uidebatnbsp;aliquam fa Ju cis fug rätiönem,fed ut orto fole,ektingui folent lucerngnbsp;nodis,ita lucefcente iarn Chrifto,uero fole^non amplius lucetagni,nbsp;qui fuerunt legis lumina« Hgc umbra (unt,inquic Paulus,rerui futura/nbsp;rum.

HOrtlttAB lÖANUlS BRÉNTIL

rwm,corpus autem Chrifti» Quarc, cum corpus ßt nuc pcrfcdum amp; abfolutum, necefTc cft,umbram non folum obfcuratâ,fcd etiam prornbsp;fus deletam effe*Dcinde loannes réfutât hoc dido omnem Pharifæonbsp;rum amp; hypocritarum fiduciam,quam habent in mérita fuorum opcznbsp;rum.Facienda quidem funt bona opera,quae deus prgcepit non au/nbsp;tem funt facienda,ut tollentia expiantia peccatum, proptcrea utnbsp;ab hominibus fiunt,non fint perfede bona.Solus agnus Dei ,quf eftnbsp;ïcfus Chriftus,tonii,amp; expiât peccatum mundi» Quare ad cofequennbsp;dam peccati remiffionemjUeceiTe eft, ut non confidamus noftra iuftinbsp;nbsp;nbsp;nbsp;p '

tia,fed ut confidamus folo kfu Chrifto,feruatore noftro,Pr^terea,ct ciJabrtga^ û MiiTa Pontifida quæ habetur pro cxpiatione peccati uiuorum tur contionenbsp;mortuorum, nondum fuit eo tcmpore,quo loannes in deferto pröedinbsp;cauit Euangelion,inftituta,tamen tanta eft autoritas huius didi loannbsp;nis de agno Dei, ut impiam Miiïam longe poftea inftitutam amp; con/»nbsp;firmatam damnet, aboïear pAnti A'rn mim amp; monachi ohferuantnbsp;ponunt,tam uiuorum mortuorum, amp; ut fit remedium aduerfus o/nbsp;innes afflidiones. ïoannes autem de lefu Chrifto condonatur, q? isnbsp;fit agnus tollens peccatum müdi,uidclicet,noafi facrißcetur in Mif/nbsp;(a pontifida, fed fi femel in cruce facrificatus, fide concipiatur. Quinbsp;enim ediïCinquit^meam carncm, amp; bibic meum fanguinê hoe eft,nbsp;qui credit meum corpus pro peccatis craditum, 8^ fanguinem meuninbsp;pro peccatis eftufum, habet uitam gternam Sentiamüs igitür,Q) quonbsp;fgpius facrificulirepetunt carmen de Agno Dei in Miifi pontificia,nbsp;eofrequentius danent feipfosimpietatis» Quod de abrogation e ponnbsp;tificig MiflTg dic'lum eft, hoe idem intclligendum erit de abrooatióenbsp;omnium monafticorum ordinumgt;Exiftimantenim monachi,q? hoznbsp;rum operum mérita tollant peccatum mundiftoannes aut affirmât,nbsp;folus agnus Dei,qui eft lefus Chriftus tollat peccatum mundi. Videnbsp;ergo mihi rem admirabilcm. Monachi bC facrificuli innumerabilitcrnbsp;iterant in facris fuis carmen de agno Dei, amp; tarnen quo fgpius id dlt;/nbsp;cantant,co frequentius damant, fed ignari nolentes, iuftÜTimumnbsp;digniffîmum cfle, ut omnia Pontifida monafteria amp; collegia fa/nbsp;crificulorum,abrogentur Sd deuaftentunQuid autê multaCHocbrc/nbsp;ue didum loannis de Agno Dei réfutât omnes uanas 8d falfàs rcliginbsp;ones GentiUjIudgoRt, qui nunc funt, Sd Turcai^z, HoRt enim religitinbsp;in co confiftit,q? Deus placet meritts humang iuftitiae, Sed folüs illenbsp;agnus,quê loannes pdicauit,8d que illi impie contemnunt,placat irMnbsp;dei,amp; quêadmodû loannes loquituruollit pdüm mûdû C^arc hodnbsp;unu didum euercitoês aliaRt gentium fuperftitiones Sd impietatesjnbsp;docct autê nos ut breuilTime, ita etiam dariftime ueram religioneninbsp;pictatem,Quod ut cercius cognofcamus,agite,amidftïmi,fingula

IN CäpVT I. EVANG. IOANHIS.

Urrba paulo diligentius expendamus,Ecce, I'nquit, ÄGNVS DEL* Icfus Chriflus enim etfi aflumpfit hominem» Si natus eft ex Marianbsp;homine,tamen dicitur dei agnus,primum qgt;fitgternus Dei filius,acnbsp;Uerus Deus » deinde qgt; fit conceptus homo at Maria uirgine, non denbsp;femine iiiri/ed de fpiritu fandó.SpiritusCiriqüitXandus fupcrueninbsp;Ct in te, amp; nirtus altiffi'mi obumbrabit tibL Adhæc, qgt; etfi fuftinuitnbsp;in hac carne humanas imbecillitates, tarnen non fuit humanis pecca/nbsp;tis fordidatuSjfed omnibus Dei uirtutibus prgdituSiQui peccatum,nbsp;inquic,non fecit,nec inuentus eft dolus in ore eius,Poftremo, quddnbsp;quemadmodum agni PafchaleSjSi agni ad quotidianum facrificiumnbsp;deputati, non amplius hominum fed Qei agni dicebantur» quippenbsp;qudd Deo offerendi erant, ita lefus Chriftus,diuinitus ad facrifici/nbsp;Vnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tim mortis ordinatus,ac Deo in altari crucis oblaius eft.Optimo igi/

•' “ tur iure,dicendus eft,non hominum, fed Dei agnus. Deinde fequi/ tur,QVI TOLLIT, hoc eft,qui fufeipitin fe^qui fert, qui portât»nbsp;qui fuftinet Si qui expiât peccatum mundi. Nam hoc illud eft,quodnbsp;Efaias de Chrifto côcionatur. Pofuit Dns in eo iniqüitatem oîm no/nbsp;ftrum.Rt ifprîi. Verelanpuores noftros infe tulir dolores noftros

eux holocauftum,q? effentodor fuauiffîmus Domino,Si portarent ac ex ^/quocux piatent péceatüm hominum, haec autem oblatio non fuit uera coramnbsp;**2^'*quot;’ DgQ expiatiOjfed partim ciuilis tantum reconciliatie», partim futurænbsp;ac teuelandg ueritatis fignificatio.Solus lefus Chriftus agnus ille deinbsp;cft,qui in holocauftû oblatus,tam fuauis odor Domino fuit,ut propnbsp;teripfumremittatür peccatum coram deo oibus credentibus iri eumgt;nbsp;Chriftus tradidit,inquit Paulus, femetipfum pro nobis oblationemnbsp;âc uidimam Deo inodorem fuaüitatis. Ac omnes alrj homincs,pcccanbsp;to quidem obnoxq funt,non poflunt autem peccatum ferre aut ponanbsp;t-c,fed deprimuniur hoc grauifTime onere,non tantum in morte, fednbsp;Êtiam in infernum. Solus lefus Chriftus, ut nÔ eft peccato obnoxiuSjnbsp;ita potuit peccatum ferre Si portare,quo uere coram Deo fie éxpiare/

HOMILIAE IOÄNNIS BRENTH. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;et

peccati, tarnen reatus dus fublatus eft per Chriftum,ut peccaiiîm co/, ram Deo non amplius imputetur. Donat enintChrjftus crcdcnn ftpnbsp;am iuftidam, ut pofli't amp; debeat de ea in iuditio Dei non alircr giorinbsp;ari, fi ipfe earn fuis ipfius operibus perfeciftet. Deinde, Chnftusnbsp;donat credentem fpiritu fando, ut queat reliquias peccati conîpefce'nbsp;rc,ne regnent in mortali noftro corpore» Prgtcrca cû aduener it Chrinbsp;ßus in maieftate fita,abolebit etiam peccatum in credcntibus, non fonbsp;lumimpuratione,fed etiam reipfa,u deinceps nullum fenriatur pec/nbsp;catum,fed fit deus omnia in omnibus»Quarc,tollerepeccatum,ea eftnbsp;maieftas,quæ foli lefu Chrifto uere c0petit,amp; quae in folo !efu Chrinbsp;ftoper fidem quærenda eft.Cæterum,q) loannes maluic dieere,Tolnbsp;litPECCAT PECCATAjUon eft fentiendum, Chriftuninbsp;tollere tantum peccatum,ut uocant,originale, reliqua autem quæ uonbsp;cant adualia peccata, nortris ipforum meritis tolknda erte, Nam peCnbsp;cati nomine comprehendit loannes omnia genera peccatorum.Chrinbsp;ftus enim partus eft non folum pro original!, fed etiam pro acrtuali/.nbsp;bus peccatis. Ac uerum quidem eft 5 q? Chriftus non man eat in his,nbsp;qui fecundum carnem uerfantur, amp; in quibus peccatum dominatur,nbsp;attamen palTuamp;eft etiam pro horum peccatis, amp; remittuntur eis pec/-cata,propter Chriftum,fi refipuerint, Sufeepit, inquit Prepheta, denbsp;manu Domini duplicia pro omnibus peccatis fois. Et spud Michæ/nbsp;am.Proqciçt in profundum maris omnia peccata Ooftra. Ecad Corinnbsp;thios fcribit Apoftolus. Neep fcortatorcs, neejp cultores fimulacro/nbsp;rum,iieq? adulteri,nec^ molies, neep qui côcumbuntcum maftulis,nbsp;neep fures,necp auari,ne.-^ cbriofi,necp maledici,necp rapaces,reaznbsp;nt Dei hæreditatcm accipient.Hæc certe font peccata,ut uocanc,alt;rtunbsp;àlia,amp; frudus peccati originalis. Ec tarnen remifla func refipifeenti-'nbsp;bus propter Chriftum.Sequitur enim apud Paulum. Acep hæc era/nbsp;tis quidam, fed abluci eftis, fed fandificad eftis, fed iuftificati ertisnbsp;per nomen Domini Icfu,amp; per fpiritum Dei noftri.Huc facic^ quodnbsp;loannes in Epiftola fua fcribit.Filioli mei,inquiens, nepeccetis, 8c,nbsp;(1 quis peccauerit, aduocatum habemus, apud patrem, lefum Chri/nbsp;ftum iuftum. Hie manifefte fignificat, qgt; propter Chriftum contin/nbsp;gat nobis rcmiffio non folum originalis fed etiam adualis peccati.nbsp;QuarCjCum Baptifta dicit,Chriftum tollere peccatum,complediturnbsp;uocabulo peccati,non unUm tantum,fed omnia peccati amp; iniquitatisnbsp;genera. Iam,nec hoc ofcitancerprætereundumeft^ q? addit, MVN/nbsp;DI, Qui tollit, inquiens, peccatum M V N D I. Docet enim Chri/nbsp;ftum tollere peccatum non folum ludæoiçjed etiam Gentium.Chrinbsp;ftus enim non pertinec tantum ad Iudgos,uerumetiam adgentcs,hcCnbsp;«ft, ad totum raundum. Ipfe eft, inquit, propitiatio pro peccatis no/

IN CAPVt I. BVANG. IOANNIS.

ftri's,non pro noftris autem tantum, fed eîiam pro totius mund/. Ütz fi enim non omnes holes in mundo acc/piunt frudS pafliortis Chri/nbsp;fti,quia non credunt omnes in Chriftum,tamen is fruóhis toti munznbsp;do ira expofitus eft,ut quicûcp,fîue circumcifus, fiue indroimeifus,nbsp;fiue rex,fiuefubulcus, fine honeftus fiue I'nhoneftus, fiue diucs,fiucnbsp;pauper,fiue fanus fiue gprotus,fiue fenex, fiueadokfccns.fufceperftnbsp;Chriftum per fidem,iuftificetur coram Deo, amp; feruetur perpétua fanbsp;lute. Poftremo,cum dicitur,q) Chriftus tollat peccatum mundigt;ma/nbsp;tiifeftum eft,q) etiam tollat auferat ca, qug propter peccatum intranbsp;uerunt in hunc mundum.Intrauerunt aute afflidtiones, morbi, mc»^nbsp;amp; infemus.Expiato igitur peccato per Chriftum, necefle habent oîanbsp;mala propter peccatum exorta, fefe foga c medio proripere. Quid er ,nbsp;Po nunc horres ad grauitate morbi'T quid te affligit afpeâus mortis^nbsp;ateor,hgc apparent quidcm adhuc terribilia, èc formidabih'a, Scdnbsp;cxpiatopeccato,nullamprorfus habentampliusuimnocendi. Egonbsp;fum,inquit Chriftus,refurrelt;ftio et uita.Qui credit in me,etiafi mornbsp;tuus fucrit,uiuet,8d oîs,qui uiuit amp; credit in me, non morietur in e/nbsp;ternum. Quare ampledamur fide noftra hunc agnum dei,per quernnbsp;tot coeleftia beneficia accepimus, utCquemadmodurn liber Apocalynbsp;pfeos loquiturgt;regat nos,0^ deducat ad uiuos Ibntcs aquarum,amp; abnbsp;ftergat omnem lachrymam ab oculis noftris, lefus Chriftus Domiznbsp;nus nofter, qui eft unâ cum patre ÔC fpiritu fando Deus benedidusnbsp;infecula. Amen.

HOMILIA XVTI.

Quid enimCan non multi fuerunt uiri in Ifrael, qui ut erant grandio ris gratisnbsp;nbsp;loannes Baptifta^itäpoft^ loannes ab Herode occifus fii

itjhonefta officia in Ifrael adminiftraruntC'Scdfi diligenter ea expeii das,amp; cum alijs teftimonijs conféras, certe non poftet lefu excellentinbsp;or maieftas tribui,^ hæc uerba ei tribuunt. Sentit enim loannes,nbsp;lefus , quantum quidem ad fundioncm prædicandi Euangelq attknbsp;netjfequatur ipfum.Sed is tarnen (it,quem non folum propnetæ uennbsp;turum

hOMiLlAÉ lOÀNRIS BRENTll. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;«

hirum adnunciaueruutjCt MdTiam uocarunt,fed etiam,qüi Gtuerus filius Dei,ab gterno a' Deo jpatrë fuo gcnitus. Qua maïeftate, quidnbsp;poteft prgciarius diciç'Non dubitoàutem, quin hônullis uideatur funbsp;peruacaneum efle fi inter Chiriftiâhôs follicitè doceas amp; urgeas, çpnbsp;non fit alius Meffîâs,^ lefus filius Mârig,quém loahnes Baptifta denbsp;monftrauit» Quid enini inter nos tam tritum,amp; tam cdebratum eft^nbsp;Sed res ipfa déclarâtjttihil difRcilius,hihilcp rarius efle, cp lefum fi/ iesvm pronbsp;lium Mafig âgnofcére pro uero Meflïa,8^ in ea fide,in ueris tentati''nbsp;onibus perdürare. Non ut hic fermo inter homines peruagatur, itànbsp;ctiam a' quibüfuis üera fide accipitur amp; conferuatur. ludæi tot cladi/nbsp;bus afFedi,ôi tânto exilio afflidi, ne adhuc quidem agnofcunt hunenbsp;ïefum,uerum efle Mefliam,fed alium expedanrSarraceni ëxiftimatnbsp;lefum ueniifejUt legislatorem,amp; cum fentiant legem éius grauioreninbsp;effe,^ ut homines ferre queant,receperunt,abiedo eOjMahumetéinbsp;quem nunc amp; Turcæ agnofcunt* Nondum centum funt anni, qp ex/nbsp;pugnata fit Conftantinopolis a Turcis, quo fadum eft, ut iam maxinbsp;maorbis pars,fedetur,contempto lefu Chrifto, impietatem Mahu/nbsp;meticam.Quid autem dicam de illis ipfis,qui Chriftianonomine apnbsp;pelIanturClnter hos ertim,alt) fùnt hypocrite, qcp inhümêràbiles,quinbsp;ncgledo iefu,uero Chriftô,tot Chriftôs Colunt, quoi Sàndos inuo/nbsp;cant,alij fünt confcelerati amp; irnpœnitêtés, étiàm ipfi inhumerabiles,nbsp;qui ne reqüirunt quidem hune Icfum,fed perguhtprgfrade, poftha/nbsp;bita Omni cura religiottis,in fuis fcelëribus. Detrahe nunc de tâta honbsp;minum fumrna,omnesludæos,ômncs Sarraccnös,ömnësTürcas,ö/nbsp;mnes hypocritas 8^ fceleratos inter Chriftianos, quota,quæfo,orbisnbsp;pars rdiqua eft, qu£ hune lefum agnofeit ueßt fuura Meflïam amp; fer/nbsp;uatoremCQuod cum ita fe habeat,quis iudicaret, fuperuacaneum ef/nbsp;fe,follicitè docere amp; urgere,quod hic Iefus,folus fit uerus Meflîas etnbsp;feruator nofter,ut fi non omnes, fâltem pauci quidam uel ex impietanbsp;te libercntur,uel in uera pietate conferuentur, Vides,quantà follid/nbsp;ludine loanncs Baptifta,uir tantus,teftetur de lefu, cp ht uérus Mef/nbsp;Cas. Et quan^ lefus eo tempore, quo Joannes teftimon/um de ipfonbsp;dixit,nondum fuerit glorificatus, tarnen tanta eft nunc infeitia amp; of/nbsp;dtantia,etiäm eorum, qui uidentur fibi efle frequentes uerbi Dei aiinbsp;ditores, ut non minus poft glorificationem neceflarium fit diligenznbsp;terurgerc8d explicate hunclefum folum efleuerum MelTiam amp; fernbsp;iiatorem noftrum, necin alio quærendâm efle cœleftem falutem;nbsp;Sed, ut ad inftitutum reuertamur quis obfecro loannem docuir,nbsp;hunc lefum, efle uerum Mefliam çquot; af quo hoc didicitç’qüis ipfum denbsp;hoc certiorem reddiditîSequitur.Bt ego nefeiebam eumSed ut ma/ * *nbsp;*flfeftus fiat Ifraeli, propterea ueni ego aqua baptifans* Quod loan/ ‘ ‘

L i)

rpi CAFVT ï. ÉVANG. lOANf^lS.

Més dicit,harte habet fententiam,Equidcm nefciebâ ipfc initio,fiünc lefum eneMeiïiam,nec potui hoccertoadfequi humana prudenti»,nbsp;amp; carnali conieâura, fed didici hocdiuinà reuelatione amp; cœlefti K/nbsp;ftimonio. Hic cogitabit mihi quifpiâm quid fibi uelit loanncs, qgt;nbsp;dicat fc ignoraffe hune lefum eue uerum Meffîam, fed cognouifTeiînbsp;lud cœlefti oraculô,in baptifmo,quemadmodum pd^lea magis per/nbsp;fpicuc fcquiturscum tarnen agnouerit eum in litero matris fug:Spiri/nbsp;tu fando,iriquit Gabriel,replcbitur iam inde ab utero matris fuc.Etnbsp;Elizabeth ait,ad Mariam:Ecce,ut fada cft uox falutationis tuæ in aunbsp;ribus meis, exultauit præ gaudio infans in utero meo. Hueaçcedic,nbsp;q? fieri certe non potuerif,quin cum opîimi ôi. prjflimi parentes Za/nbsp;charias ôd Elizabeth educauerint filiolum fuum loannem, fignifica/nbsp;üerint ei mifacula, quæ in conceptione amp; natiuitate ipfius contige/nbsp;runtjamp;recitauerint ei oraculum Gabrielis,adhcc, exultationem ipfinbsp;uSjin utero matris,cum Maria mater kfu io domum eorum uértiffer,nbsp;ex quibus profedo facile potuit loannes cognofcerc,hunc lefum,fillnbsp;um Mariæjefle ucrumMeiriam,præfertim cum lefus etiam propternbsp;eognationcm non fuerit ei ignotus. Quid ergo eft,quod ait:Nefcie/nbsp;bam eum,^ poftca:Non nouerara eum C Hic nobis confideranduntnbsp;Uenit,q5 aliud fit dubitanter, aliud firma perfuafiorre amp;£.

fpiritus quidpiam cognofcere.Non cm dubitandum cft quin loan/ nes audiuerit ex parentibus fuis, qug gefta eflent de ipfo amp; lefu fiîionbsp;Marig,in côceptione natiuitate iplorum, ex quibus uerifimile effcnbsp;eum in hanc uenifle opinioncm,qgt; cogitauerit quidè lefum elfeueBînbsp;MefTiam^fed id nondum firmum tertuerit.Caro enim olFenfa humi/nbsp;litate Iefu,reclamabat huic opiniorti. Nam lefus ducebat ab adolefccnbsp;tiauitam obfcuram, fedabatur opificium non admodum excellens»nbsp;Vnde et apud Marcum uocant eum Tfex-rwte^hoc eff,fabrum,nec ti artnbsp;figebat ætatem fuam in illuftri aliquo uitæ genere,ut Pharifaico,autnbsp;eremiticOjfed agebat populariter, adeoep humih'tas lefu non uidcbanbsp;tur refpondere amplitudini amp; maieftati,quam prophetæ tribuebantnbsp;MefifiæJtàCp Joannes ab initio ex didis parentum fie fenfit lefum ef/nbsp;le Melïiam, ut tarnen nondum in ea opinione fatis certo amp; confirmanbsp;to animo cöfliterit.Etft ertim repletus fuit fpiritu fando ab utero manbsp;tris,iuxta dic’tum Gabrielis, tarnen cum hic ingenue fateatur. Et egofnbsp;fiefeiebam eum, perfpicuum eft, q? Gabriel loquaiur non de eö do/nbsp;HO fpiritus fandi, quo loannes pofteä certo cognouit lefum efie ue/nbsp;rum Meiriam,fed partim de illo dono, quo loânes adhuc embryon,nbsp;amp; rerum per fe ignarus, exultaturus eflet in utero matris, partim dcnbsp;eo,quo loannes ab infantia crefeebat amp; corroborabatur, donee ueni/nbsp;ret dies, quo oftendendus erat apud Iffaelitas, ut Lucas ah: Quare,nbsp;cum in/

«OMILIAE îÔÀNînS EllBtlTn

cum inquitjËgonefciebam cum, hoti ncgat fe nullo moJö cögitaffe hunc lefum eflc uerum Mcflïam Cid enim non potui'c ei cffe jgriotüinbsp;priuara parcntum inclicatione,S^ mulei« altjs coniedurïs) fed fignifinbsp;cat quód uel in hacopinione nondum fuerit propter abiedionem lënbsp;fu,animo bene cohfirmato» uel nondum cognouerit hoc,ut publicusnbsp;teftis. Nam in teftefide digno amp; publica autoritate prædito, requigt;nbsp;riiur,ut recitet ea,non quæ ex alienis narrationibus audiuit ,fed qugnbsp;ipfc coram oculis uidit,amp; reipfa probe ac certo cognouit» Pluris^itt/nbsp;quiunt,cftoculatusteftisunus,quàmauritidëcem» Et, Oculis ma** , .nbsp;gis habenda eft fides quam auribus, loannes autem audiuerätnbsp;quidem exparentibus’fuis aim quorum narrationc conueniebantnbsp;eciam aliæconieduræ, hunc lefura effe MelTiam, Sed nondum e/nbsp;rat coclefti oraculo uocatus,aut confirmatus, ut effet publicus huiusnbsp;rei teltis,doncc fadum eft uerbum Domini ad ipfum, in deferto. 1/nbsp;tacp,ut maxime hoe fciuerit priuata quadam cognitione,nondura ta/nbsp;men iciuit, publica reuelatione. Vitleamus igitur nirnc feu rcuclati/nbsp;onem/eii uocationem, qua loannes non folum haufit TrAs^ix^o^tt'y foxnbsp;am de lefu Chrifto, fed etiam diuinitus defignatus ëft i ut publicumnbsp;de ipfo teftimonium diceret. Vt manifeftus,inquit,fiat Ifraeli, pro/ ‘ lt;nbsp;pterea ucniego aqua baptifans.Etteftificatus eft loannes dicens : Vi « cnbsp;di fpiritum defcendentem fpecie columbae de coelo, amp; manfit fuper « enbsp;eum, amp; ego non noueram eum Sed qui mifit më, ut baptifarem a/ « cnbsp;qua,is mihi dixit.Super quem uideris fpiritum defcendentem,ac ma « ênbsp;teftatus fura,hunc effe filium Dei. Hæc, ut rede intellioamus,pri/ * cnbsp;mum omnium coniiderandum eft, quód loannes Baptifta non ftm/nbsp;per prædicauit amp;!: b3ptifauit,ab ineunte ætate, Sed erat, inquit Lu/nbsp;caSjin defertisjdonec ueniret dies, quo oftendendus erat apud Ifrac-*nbsp;litas. Anno igitur imperij Cæfaris Tiberq decimo quinto, Pon/nbsp;tioPiIatopræ{ideIudææ,Pontificibus Annaamp; Caiapha,fadumnbsp;eft uerbum Domini in deferto ad loancm,anno uidelicet ætatis eiusnbsp;tricefimo,quo uerbo iuffus eft diuinitus, ut baptifaret aqua, hoe eft^nbsp;ut prædiearet pœnitentiam ad confequendam remiflionem peccato/nbsp;rum in Meffia,amp; inftitueret baptifmum aquæ, ut quod uerbo praé/nbsp;dicabatur,facramento confirmaretur. Hæc eft cœleftis uocatio loan/nbsp;nis, in qua duo prgeipue reuelata funt loanni. Alterum, qudd certonbsp;iam aduenerit amp; præfto adfit uerus Meffias. Altcrum,qudd is fitucnbsp;rus bieffias, fuper quem uifurus fit fpiritum fandum. De priori il/nbsp;lo prius ctiam dicamus. loannes enim non fimpliciter uocatus eft adnbsp;pfacdicandum baptifmum pœnitentiæ, fed ut hoc minifterio tefta/

IN CAPVT 1. EVANG. IOANNIS.

retur McfTiam iam adefTe, com'ungcret ci homines,quo confeqac rentur per ipfum ueram falucem: Vt nianifeftus, inquit, fiat Ifraeli,nbsp;propterea ueni ego aqua baptifaus, Baptifo non quod ego fim ue/*nbsp;rus Meffias èC autor falutis, fed ut hoc meo minifterio reuelem ueznbsp;rum Meffiam,amp; inferam homines Meffîæ tanquam membra capiznbsp;ti fuo,quo unum corpus cum ipfo fiant,amp; ueram in ipfofcelicitacemnbsp;habeant. Hie nobis difeendus eft legitimus ufus prædicationis Euannbsp;geli) èc bapiifmi,cuius loanoes primus fuit, in aduentu Chrifti,mi/nbsp;nifter. Nam prædicatio Euangelrj Sc baptifmus, ac etiam cccna Do/nbsp;min ica, etfi neceflaria lunt in Ecclefia Öd habent magnas utilitates,’nbsp;tarnen ficut loannes non fuit Meffias ipfe fed tantum Meffiaf teftisnbsp;Sd minifter,ira ha?c non funt falus ipfa,fed tantum falutis noftræ mi/nbsp;nifteria,non in hoc inftituta Sd ordinata ut accipiamus tantum bap/nbsp;tifmum amp; coenam Domini,êd audiamus tantum Euangelion, fedutnbsp;SMrament4 Meffias manifeftetur Ifraeli, hoc eft, ut per ilia organa uerum Mef/nbsp;nôfiutifüut, fiam fide cognofcamus,in fide confirmemur,Sd uocationem eius pernbsp;/4/m^m w fidem feâemur.Hæc eft uita æterna, inqpit ut cqgnofcant tc folumnbsp;Deum uerum,0d quem mififti, lefum Chriftum, Cum quondam lu/nbsp;dgi audirent ex prophetis,fore, ut urbs Hierufalem propter impiejanbsp;tern populi deuaftaretur, gloriabantur de templo fuo, ^ftimabancnbsp;enim impoffibile effe,ut ea urbs folo æquaretur,in qua effet templûnbsp;diuinitus inftitutum, in qua fierent facra a Deo ordinata, Sed au/nbsp;diunt,Noliteconfidere in uerbis mcndaci),dicentes: Templum Donbsp;mini,templum Domini, templum Domini,Sed bonas facite uias uenbsp;ftras ôd ftudia ueftra, Sd habitabo in ifto loco.Teplum enim Dni funbsp;urn quidem ufum habebat, non autem erat falus ipfa, fed tantum lo/nbsp;cuSjinquouerafalutisuiadifcendaSdcognofcendaerat. Quare,quinbsp;derelida aut contempta uera pietatis cognitiotie Sd obferuatione, fc/nbsp;dabatur impietatera,huic intantum nihil proderat templum, ut po/nbsp;tius effet teftimonium damnationis eius. Eodem modo prædicationbsp;Euange’i) de Chrifto,baptifmus,0d ccena Dominica,magna funt donbsp;na Dei, Sd Eccîefiæ neceffaria, Sed fi quis neglelt;fta uera cognitioncnbsp;Chrifti per fidém,§d abieda obedientia uerbi Dei, quo nos hæc uonbsp;cant.fedetur cupiditates carnis fuæ, 8d glorietur interim de Euange/nbsp;lio Chrifti Sd facramentis eius, aduerfus incurfiones uel Satanicasnbsp;uel T urcicas,is certe tm abeft,ut feruetur,ut eo horribilioribus affltnbsp;dionibus obi}ciatur,quo impurius tantis donis Dei abutitur.Qug/nbsp;fo tc, num fuft'icit ad confequendam uidoriam, domi habere multanbsp;arma reDofita,9Ut etiam,indutum effe armis, interim tarnen nec ma/nbsp;nusneC

HOMILIAB lOANNlS BRENTlI, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;»4

nusnecpedesaduerfushoftcm mouèrec’ hocprófecflo nohcfTetui/ donamcxhoftereportare, fedponus fehofti uiâumamp;captiuuttinbsp;offerre. Multo ftulnores hi funt qui cum habeant Euangdionnbsp;Chrifti y amp; accipj'ant facramenta eius non tarnen hoc agunt,uc redenbsp;hisutart(ur,hoceft, ut Chriftusipfis fitmanifeftus, acutChriftinbsp;fedentur uocationem. Quare enicendum èc elaborandum eft, utnbsp;quæ funt minifteria falutis non fiant noftro uitio organa internitiznbsp;onis. Sed utadinftitutum reucrtamur, habcsloanni, cumadba/nbsp;pufandum diuinitus uocaretur^reuelatum fuiiïc, quod Meflias iarrtnbsp;certo aduenerir. In hoc enim miffus fuit loannes, ut dodrina Sc ba/nbsp;ptifmo fuo teftâretur MeiTiam praefto adefle, ÓCremiffionempec/nbsp;catorum per ipfura contingere, Videamus nunc qua figno amp; mi/nbsp;raculo diuinum oraculum certiorem redderit loannem quis ho/nbsp;minum fit uerus Meflias, Qui mifit me, inquit, ut bapcifareni 3/nbsp;qua, is mihi dixit. Super quem uideris fpiritum defcendentem *nbsp;ac manentem fuper eum hiceft qui baptifat Ipiritu faiido. Et egonbsp;VJDI, amp; teflificorhuncefle filiumDei, Quid ergouiditloan/nbsp;nesC y/idi (inquii)fpiritum defcendentem fpecié coiumbaïdeccc/nbsp;Io,amp; manfit fuper eum,nimirum,Iefum ilium, quem dixi agnum ef/nbsp;fe Dei i qui tollat peccatum mundi, Perquiramus igitur ubi loan/nbsp;nes hoe fpedaculum, cuius nunc mentionctn facit, uiderif. Aptidnbsp;Matihaeum,quo cum conuemunc Sr Marcus amp; Lucas, fcriptum efl*nbsp;quod lefus ucnerit a Galilæa ad lordanem, adloannem,utbaptifanbsp;retur ab illo ,Sfquod loannesprohibueriteum, dicens: Mihio/nbsp;pus eft, ut abs te baptifer,8e tu uenis ad me^'Ergo’ne, inquies,Ioan/nbsp;nes certus fuit hunc lefum effe uerum Melfiam, etiam priusquam uinbsp;dit fpiritum defcendentem fuper ipfumc* nam fpiritus turn demumnbsp;fuper lefumdefcendit, cum iam a loanncbaptifatuseffet,utmojcnbsp;fequitur, Oftendimus fupra , loannem percepiflTe quidem ab ine/nbsp;unteætate, quid in conceptione Sinatiuitate tum ipfius tum lefiinbsp;filrj Mariæ faâum effet, ex quo potuerit conrjeere lefum efle uerumnbsp;Meffiam,fed nondum fuiflepublice uocatum, ut de illo teftâretur S^nbsp;concionaretur, Cum autem nnne ferat de lefu publicum teflimoni/nbsp;um, ac manifefte teftetur ipfum efle Meffiam, cumdicit* Mihio/nbsp;pus eft, ut abs te baptifer, amp; tu uen is ad me C amp; tàmen nondum uûnbsp;derit fpedaculum fpûs defeendentis fuper ipfum, non dubito, quinnbsp;fpûs fan(ftus,accedente lefu ad loannem, Sd petente baptifmum,reuenbsp;lauerit ei,hunc lefum, illû ipfum efle,in quo uifurus fit Ipedaculumnbsp;L iiq

IN CAPVT !• EVANG, . lOÄNNlS.

aniea promifltim,0d de quo teftari atque concionari debbt^qudd fit «.Reg«»! 9. uerus Meffias.Non di'flimile eft, quod de Samuele in undi'onc San

Il’s 5^ Dauidis fcn'pttim eft, Nam cum Samueli di'uinitus mandatum effet, ut nouura regem in Ifrael ungeret reuelauic Dominus auricu/nbsp;lam Samuelis ante unam dicm,qua'm ucniret Saul, dicens, Hac ipfanbsp;hora quæ nunc eft,cras,mittam uirum ad te de terra Beniamin,amp; urinbsp;ges cum ducem fuper populum meum Ifrael. Cum igitur Saul uenif/nbsp;fet,amp;: Samuel afpexiffet eum , dixit Dominus ad Samuclem, Ecccnbsp;uir, quern dixeram tibi, ifte dominabitur populo meo. Idem etiaranbsp;contigit Samueli in undione Dauidis, Poftquam enim Dauid con/nbsp;I Reg«m Iff. ßj'jmus effgt qcuIis Samuelis, dixit Dominus ad Samuelcm : Sur/nbsp;ge unge cum, Multo autem maior,multo cxcellentior undio agi/nbsp;tur in baptifmo lefu Chrifti, qua rain undione Saulis 8^ Dauidis.nbsp;Quare uerifimile eft,quod cura lefus accederet ad loannem, fpiritusnbsp;fandus cxcitaucrit loannera,0d dixerit ei,Surgc:En hie eft uir ille,ftinbsp;per quem uidebis fpiritum defeendentem, Huncampledereamp;uc/nbsp;nerare, itaque fadum eft ut Ioann es recufauerit initio fc baptifatu/nbsp;rum lefum Sed lefus uolens omnem iuftitiam impicre, Si nihil co/nbsp;rum omittere,quac ad falutem noftram pertinerent, uoluit etiam ba/nbsp;ptifmum fufcipcre, non quod ipfe indigeret baptifmo, fed ut mini/nbsp;fterium baptifmi fuo exempio confirmaret, atque fandificaret. Hienbsp;ergoaudimihiftupenda miracula, Poftquam enim lefus baptifatusnbsp;ell et à loanne, afeenderet ex aqua, primum uidit loannes cceluranbsp;diffindi.Deinde uidit fpiritum fandum corporal! ipecie, quafi cq/nbsp;lumbam, defcenderc fuper lefum. Poftremo audit uocem de ccelo,nbsp;quæ dicer et : Hic eft filius meus diledus,in quo raihi bene compla/nbsp;citum eft. Hoc eft admirabile illud fpedaculum,quo lefus undus eftnbsp;deccelo in Meftiam amp;quo loannes plerophorian confecutus eft,nbsp;quod non alius,præter hunc folum lefum,uerus fit Medias. Ego, innbsp;quit, Vidi,nimirum, his meis oculis, idcirco poflum ccrtiflimc te/nbsp;ftari hunc lefum ede filium Dei, ac ucrum Mediam. Non fum tab'snbsp;tcftis,qui ab alijs audita narrata referam,fed qui tcftificcr ea, quænbsp;his meis oculis uidi,acreipfa perfpexi. Non auritus tantum, fed eti/nbsp;am oculatus teftis fum.Nec quicquam poteft ede hoc teftimonio ecrnbsp;tins, Audiamus igitur quæ nobis in hoc fpedaculo obferuanda ue/nbsp;niant. Non inueftigabimus autem nunc curiofe de columba, in cu/nbsp;JUS fpecie fpiritus fandus apparuit, Manifeftum enim eft,qudd fpi/nbsp;ritus fandus non fic induerit columbam, quemadraodum filius Deinbsp;induit hominem, fed quód columba fuerit tantum manifeftum fignbsp;num præfentiæ fpiritus fandi. Ac potuidet quidem fpiritus fandusnbsp;prçfcntiamfu/

HbMILIÄE ÏOANNIS BRENtll.

prgîeiîtiam fuâ alio figrio amp; miraculo teftan', quemadmodum in diè Pentecoftes reiielaui't fe linguis igneis,fed quia maluit nunc, in fpe/nbsp;cie columbæ quam iam ante iudicauic auem mundam, èc aptam àdnbsp;diuina facrifici'a,apparerc,uoluntas eins, fumma nobis fit ratio amp; aunbsp;toritas.Primum ergoreuelatur ôdconfirnaatur hic ,quod in Chrifti/nbsp;ana doârina de tribus perfonis in una diuina cffentia traditur. Reuénbsp;latur enim pater uoce,filius carne, fpiritus fandlus columba» Hic eftnbsp;unus Deus rerum omnium creator amp; adminifirator» Veneremur er/nbsp;go unum Deum in trinitate,amp; trinitatem in ünitate, hècp confunden ô'ànbsp;tes perfonaSjUet^ feparantes fubfiantiam j quemadmodum Athana/nbsp;fins loquitur^Deinde in hoc fpedaculo confirmatur, quod lefus ue/nbsp;rus fit Meffias amp; filius Dei, liée fit in alio quoquam faîus qugrendà»nbsp;Hic efti inquitjfilius meus dileétus, in quo mihi côpïacitum eft, O/nbsp;mues alios homines uidi pcccatores,SC filios Satanc, Hunc folum honbsp;minem uideo uere meum filiura,amp; mihi ita acceptum,ut quicunquenbsp;in ipfum credat, adoptetur amp; ipfc in meum filium,amp; fiat hæres om/nbsp;mum cocleftium bonorum. Quare, qui feruari cupit,is compléta/nbsp;tur hunc fide (ua,5^ certiftïma erit falus, Cæterum, diuinuni oracu/nbsp;lum non folum dicit de Iefu,Hic eft filius metis dileftus, in quo mi/nbsp;hi compladtum eft, uerumetiam ait. Hie eft qui baptifat fpiritu fan/nbsp;«fto.Quid ergo dicemusÇ’Num loanncs, Apoftoli, SC miniftriEcclenbsp;fiæ,cum diftribuunt baptifmum aquæ,non baptifant fpiritufanifto?nbsp;eerte hoc loco manifefte probatur^ quod in baptifmo aquæ fit pater,nbsp;filiuSjS^ fpiritus fanctus, aepoftea Chriftus ipfc iubens Apoftolosnbsp;baptifare, dicit, Baptifantes in nomine patris amp;: fihj amp; fpirims fan/nbsp;éh. An no Paulus aiuQuicuncß baptifati eftis, Chriftum ihduiftis:*nbsp;Chriftum aiiterß induere profeclo eft perfundi donis fpiritus fati/nbsp;di. Et qui baptifantur, accipiuntremiflionem peccatorurh, per ft/nbsp;dem,proprer Chriftum, Remiffio aucem peccatorum,eft donum fpfnbsp;ritus fandi, Quare perfpicuum eft, quod qui accipit baptifmum ä/nbsp;quæ ex fide,a' miniftro Êcclefig, hic baptifetur etiam per miniftrurrtnbsp;Ecclefiæ fpiritu fando,Sed cum hic diettur, lefum baptifare fpiritünbsp;fando , intelligendum eft de baptifmo ignis in die Pentecoftesnbsp;quo Chriftus effudit publice nomine fuo in difcipulos fuösadmi/nbsp;randa dona fpiritus fandij SC quo teftatuseft j fe folum effeautö/nbsp;remfalutis, propter quem fuafpiritusfandi donaconferanturcrc/nbsp;dentibuSjin baptifmo aquæ. Vnde 8d loannes alias dixit: Ego qui/nbsp;dem baptifo uos aqua , ille autem baptifabit uos fpiritu lando,nbsp;hoceft, egominiftertantum fum falutis,illeautem lefus,eftma/nbsp;gifter bi. autor falutis, id quod teftabitur magno illo bi excellenti minbsp;faculo , quo baptifabit in nomine fuo apoftolcfs igni in die Petite^

IN CÄPVT 1. EVANG' lOANNlSi

lt;o(ïcamp;,amp; ornabit eos admirandisdonis fpiritusfandi.Sïc enimOiri AÆ*«w K ftas ipfc in Adis Apoftoh’cis interpretatus eft,Ioannes,inquicns,banbsp;ptifauKaqua,uosautebaptifabimini fpiritufanélopoft dies hofcenbsp;non multos. Ét mox : Accipietis uirtutem poftcaquam (piritus fan/nbsp;dus aduenerit fuper uos,amp; critis mihi teftes, uft^ ad extrema terræ»nbsp;Hæc manifefte dicuntur,de admirandis illi^ donis qua^ fpiritusjfannbsp;dus,nomine Chrifti,in Apoftolos in diePentecoftes contuliuQuanbsp;re,cum diuinum oraculum hoc loco dicit, lefum baptifare fpintu fannbsp;do,nort abtjcit minifterium loannis amp; Apoftolorum, fed commen/nbsp;dat magifterium Sc. autoricatem Iefu,uidclicet,quod is folus uerus fitnbsp;Chriftus, qui loannis amp; Apoftolorum minifterio fua det incremennbsp;tä.Huc etiam facit,quod additur, Spiritum manfilTe fuper lefum. Etnbsp;manfitCinquitXuper eum,Non enim intelligcndum eft,columbamnbsp;in cuius fpecie fpiritus apparuit, ita fcdiffe in humeris Chrißi,utnbsp;Chrißus earn femper circumtulcrit, nec eft fentiendum, çf Chrißusnbsp;ante caruerit fpiritu fando. Nam quod ad diuinam eius natüram attinbsp;netjUrius eft Deus cum fpiritu fando, Quod autem ättinet ad huma/nbsp;nam naturam,cortceptus eft ex fpiritu fando,amp; profecit, ut ætate,itanbsp;amp; fapientiä amp; gratia fpiritus fandi apud Dcum amp; apud homines.nbsp;Sed quod dicitur, Spiritum fandum defeendifle 0^ manfifle fupernbsp;lefum, fignificat lefum ante quidem adhuc obfeurum, in bapdfmonbsp;autcm,publico fpiritus fandi miraculo declaratum efle^ quod fit ueznbsp;rus Meftias,amp; quod ab eo tempore debeat officium Meffîæ,pr2Édi/nbsp;cationeEuangelrj, amp; ædendis miraculis inchoare, acin eöfediriternbsp;» RfgMw ly. pergercjdonec opus,quod peragendu fiifcepiCjabfoluat, Nam,que/nbsp;».Rrg.z.rt/ admodum Dauidundus quidem erat in adolefccntiaä Samuele innbsp;regem jttondum tarne ädminiftrabät regnum doilec ungeretur poft:nbsp;mortem Säulis,i uiris luda,Slt; poftea a Senioribus Ifräel,ita et fefus^nbsp;ut iüxta diuinam natüram eft ab eterno uerus Filius Dei,ita iuxta hu/nbsp;manaim natüram fuit ab initio conceptionis Si natiuitatis fug uerusnbsp;lMefîias.Natuseft,inqtangelus, uobishodieferuator,quieftChrfnbsp;ftus DominuSjin ciuitate Dauid, non ftatim tarnen adminiftrauitofnbsp;ficium Mefliæ publica prædicatione amp; miraculis, fed tuneprimumnbsp;bancadminiftrationem 8i fundionemfufccpit,cumbaptifaretura‘nbsp;Joanne, et dcclararetur ccelefti uoce,ac manifefto fpiritus fandi miranbsp;culo, uerus MefTiäs, Nec fufcepit earn inchoandam tantum,fed ctiänbsp;perficiendam, imo reiinendam perpetuo, Spiritus Cfcmini, inquit,nbsp;fuper me,, eo quod urtxerit me, ad euangelifandum paüperibus mi/nbsp;fit me, ut mederer contritiscordc * prædicarem captiuis indulgent!/nbsp;am, 8i claufis apertionê,Nâ ab eo tempore quo baptifatus eft ccepitnbsp;lefus predicate Euangelion fuü,deinde edidic magna et prgclara mi/nbsp;racula,ad

HOHILIAE lOANNlS BRENTlI. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tfrf

racula ad confirmandam Euangeli) fui autoritärem, pofîea iradid/C fe captiuum,non ludæis tantû^fed amp; auci Si. morriCpft*ti»ebat enimnbsp;8C hoe ad officium Mcfïîæ, ut pccca^a noftra per crucem Sc mortem,nbsp;cxpiaroitur^dcinde refurrextt a‘ mortuis,afcedit in ccclum^mifit fpinbsp;ritum fandum difcipulis, fedet ad dexeram Dri,amp; dominatur utomnbsp;nipotentcr ita amp; perpetuo in regno ccclefti. Hoc uere eft fpiritumnbsp;manere fuper Iefum,Cum igitur is folus lefus, dedaratus fit publicenbsp;ucrus Meflias, amp; fpiritus ita fuper cum manferit,üt officium Meffignbsp;fbeliciffime abfoluerit,ac perpetuo ctiamnum rctineat^ nequa^ fen/nbsp;tiendum eft,q)fpiritus, derelidolefu, tranftulcrit maicftatem Mef/nbsp;fig uel in Pontificem Romanum, uel in nebulonem ilium Mahume/nbsp;tem,fed q? lefus perpetuo maneat uerus Meffias, ut nos credentes innbsp;illum,8lt;!; iufti reputati propter iIlLj,uind]cemur ab interituad ferapi/nbsp;ternam falutcm,gratia SC mifericordia illius,qui eft Dominus fer/nbsp;uator nofter, unä cum patre amp; fpiriiu fando Deus benedidus in fc/nbsp;cula, Amen»

HOMILIA XVlIt

15 O N fum ignarus,^ odiofa fit humane curiofita ti iteratio, SC grata aicp iucunda fit nouKas,aGnbsp;uariccas»Sed qui funt pietatis ftudiofi, hi uerita/nbsp;uiagis q uarictacc deledantur» NuIIa,inquiut,nbsp;enim ueritate pulchriusCQuarCjetfi teftimonium loannis dc lefu qdnbsp;fequitur,idem plane efl:,cura eo,quod ante cxplicuimus, tarnen quianbsp;uerum eft, amp; cognitu ncceffarium, fumma nobis obferuatione ex/nbsp;cipiendum erit» loannes, uir tantus, non grauatur idem difdpulisnbsp;repetere, non grauemur igitur nos idem iterum audire» Euangcli/nbsp;fta autem fic feribit î Poftero die iterum ftabat loannes, Sc ex difei/ ‘ •nbsp;pulis eius duo, amp; intuitus lefum ambulantem, dicit: Ecce agnus ille ‘ •nbsp;Dci.Habes plane eandem concionem,qu^ amp; fupra dicla eft. Repetit ‘ •nbsp;autem earn loannes non tarn ut excitet difcipulos ab ignauia amp; ßuponbsp;re, nihil enim ftupidius eft humano ingenio ad conftruanda ueramnbsp;pietatis dodrinam, cp utrepetitioncfignificct hoc teftimonium denbsp;lefu ,non effetemere ipfi in ore natum,aut fomnio coceptum, fed cernbsp;tiflimum ac ueriffimum effe, Ac uidetur quide hec contiuncula de lenbsp;fu, fi uerba numeraueris, parui effe momenti» Sed fi fententiam ex/nbsp;pendaSjUt eft concio ueriftima, ita fuit etiam loanni corä hoibus pe/nbsp;riculofiffima» Oftendimus enim ante, q? hæc concio de Iefu,fit epiznbsp;tome lotius Euangeli) de remiffione peccatorum propter Chriftum,

IM CAPVT I. BVANC, lOANNlS.

amp; q? fit abrogatio omnium facrificioRZ, qug in lege Mofi indituta fii cnint.Non eft igitur dubium,quin loannes hac una uocc, quafi bel/nbsp;licum,non inter Pontifices 8d facrificulos tantum, fed có’am inter fa/nbsp;pientes quof(^ Iudæos,adeocp in uulgo ipfo,cccinerit. Pontificesnbsp;nim amp; facrificuli alebantur ac fuftentabantur facrificqs, quorum tan/nbsp;ta offercbatur copia,ut ex qs non folum fâmem depellerent, uerumc/nbsp;tiam magnum uitæfpléndorcm confequcrentur.Quid ergo mirum,nbsp;11 ad banc uoeem exclamarint, loannem habere dæmonium, qufppcnbsp;qui abroget fandiffima facrifida, quæ Deus ipfc inftituerit C Namnbsp;fi lefus ille faber, portât peccatum mundi, quid opus eft facrificqs^nbsp;Quid autem Gpientes Si hæc loannis condo, quam habet de lefu,nbsp;uera eft, quis deinceps dabit operam honeftis moribus c* quis ftudc.*nbsp;bit facris^Nam fi unus ille homo portât peccatum,quis fc affliger benbsp;nefadcndo^amp; quid opus erit, multum fumptum facere,ad expiandanbsp;peccataCCrede faltem in agnum ilium Dei,amp; habebis continuo pecznbsp;cati remiffionem.Quarc (apientibus uifa eft hæc condo, non folumnbsp;abrogatio ciuilis honeftatis, fed etiam deuaftatio totius religionisnbsp;fuæ»Quod cum ita fuerit,quis non intelligit, quo'd hæc condo con/nbsp;ftiterit loannem maximo uitæ fuæpericuloJam, confidera etiam minbsp;hi, quantam aliarum rerum fuarum iaduram fecerit loannes hac unanbsp;condone, Nam loannes ipfc habebatur Meffias,hoc eft, agnus Dei,nbsp;qui tollcrct peccatum mundi. Hanc maieftatem, qua non eft ulla ma/nbsp;ior,transfert loannes hac uocc à fc, in lefum, omnino hoc agit, utnbsp;non jpfe,fcd lefus,agnofcatur uerus Meftias. Quid autem hocaliudnbsp;eft, facere iaduram regni cocli amp; terræC Rex quifpiam huius terrgnbsp;maximo damno fe obqcere uidetur, fi alteri cedate maieftate amp; potênbsp;tia fua regia, atep fe illi feruum fubqciat, Multo certc maius iudicarinbsp;poteft, qudd loannes cedat altcri c maieftate Mcftîæ, qua nulla po/nbsp;teft efte illuftrior. Habes periculofa fiierit loanni hæc condo coranbsp;hominibus.Et tarnen ncccflario dicenda erat. Hæc cnira fiiit uocationbsp;Ioannis,amp; ad hoc milTus erat diuinitu8,ut teftaretur deuero Meffia,nbsp;Monco igitur tc,ne omittas ncccftarium tuum officium facere, pro/nbsp;ptcr pcricula, nec auertant te pericula, ab ea uocationc, ad quam fc/nbsp;. dandam diuinitusordinatus es.Non iniquum quidem eft,uitarcpc

pefcofiäuM. fl res ita fefc tulerit,ut aut pcricula fubeunda fint, aut uocatio Dei de rclinquertda,amp;' aduerfus Dcum peccandum,tunc uocatio Dei, nullanbsp;periculorum ratione habita, fedanda eft, Nam fi metuendum eft penbsp;riculum,certc plus cauendum eft maiusnbsp;nbsp;minus.Nullum autem ma

ius eft pcriculum,cp uocaiionem Dei derelinquerc, amp; aduerfus De/ urn peccare. In alqs periculis amittitur fama nominis, amittutur opcs

HOMILIAB' lOANNIS BRENTlJ. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;«r

Si digni’tatci, amittftur aliquodesuita corporis* ïn péccatoautçm a/ tnutitur faJus tam corporis quamanfrriejamittitur Deusipfc^ Éoc eïï,nbsp;omriiurn bonorum thcfaui'US.Ne metuatis üobis,inquit Ghrißusj abnbsp;his, qui occidunt corpus, animàm autem non poHunt occiderci fednbsp;metuite magis ilium, qùi poteftamp; animam amp; corpus perdere in ge^nbsp;fccnna.Quid ergoT’inquis* Exponam ne me manifefto periculó,ut tê/nbsp;tem Dominum DeiimrîieumÇ’Audi igituruiciiïïm. Deus non têta/nbsp;tur,fi fufcipiantür' ßcricula ex ipfiüs uocatione. Tentatur quidem, finbsp;(emere cxpofucrïs te periailis, abfque certa êius uocatione. Si autemnbsp;Deus id iu(rerit,non iam éft tentatid, fed obedientià deo débita. Ifrâ’nbsp;élitæ non têtabani deum^ fed obèdiebànèdéo,aim ingrediebantur frinbsp;aquas maris rubri. Quia deus idiuflerat. Apoftoli no tehtabant dcS;nbsp;fed obediebant deo, cum pfgdicationeEuarigcIi| exponebant ùitàrrtnbsp;foam manifeftis periculis, quia uocati erant ad prgdicandurtl Êuangènbsp;lion* Martyres confiténtes peficulo capitis fui Chriftunij non tchta /nbsp;bant deum fed obifequebantur deo,quippe qui mandauit; ut id Gbrinbsp;ßüm corde credamus,et ipfum orcconfiteamur.Itaqueruod loannesnbsp;Baptifta fecit, non foittentatiodei, fed obedientia, adquam diuinonbsp;ihandato uocatus fuerat. Nec eft, quod in his periculis, ad qug fubenbsp;ûnda Deus tè uÖcat,pef eas. Quem enirh deus ad pericula uocat, cumnbsp;étiam in periculis ex fide fufeeptis cotifertiit.' Non priuabit, inquit,nbsp;bonis cos, qui ambulant ininrïdcentià Dns Zebaoth, bcätüshogt;nbsp;iho, qui fperatin te.Éc,Qui habifafin adiatorioaltiifimi, in prote/nbsp;ftione dei cceli comorabitunÄc mox,Cadet a latere tuö mille,ö^ denbsp;cem milliaadextristuis, ädtc äuMoori appropinquabit. Quarcnbsp;ihulto magis cligendu eft üt pcriculofe, ^üàm üt inipie föcias, quodnbsp;älud habeat coferuatorem deumÿ hóe antem afferatfecurri extremamnbsp;amp; perpetuam intcrnitiönem,Sed èedeamus ad Euangeliftam,qui ficnbsp;foribere pergit.Et aüdierünt euni duo difeipuli loquehtem, amp; fectiti lt; «nbsp;font lefum. Conüerfus äutem lefus, Sd confpicatus eôs;fequêtài fe,di « «nbsp;rit eis,quid qupritis f Qui dixefunt ri: Rabbi,quód dicitufy fiinter/ « «nbsp;preterïs,Magifter, ubi habitäsC Dicit eis* Venite, öd uidete. Vene/nbsp;rünt, uideruntqucjubi mancret,8d apud ciimi manferunt die illo. Ho « «nbsp;ra aute erat ferme décima, Principiö cögnöfeendum eft,c}ui fuerinthi lt; «nbsp;difcipuli,de quibus hic fit mentio.Nori enim fiuftra hoc inqiiiri'tur,nbsp;quemadmodum poftea audiemäs.Manifcftünri autem eft,quod alternbsp;fuerit Andreas frater Simonis Petri, ut mox fequitur; alteriüs uerönbsp;nomen,amp;fi hoc locohon eixtat,tamen quia Euangelifta meminit tathnbsp;diligenter circumftatitiæ temporis Ç Erat,inquiéns,hora ferme deciznbsp;ma apparet ipfum loannem', qui hæçcohfcripfit, eum fuifle difeiznbsp;pülunij qui cum Andrta cofitionemDaptiftæ de lefu, audiuerit, ÔÇ

ikîterfüerit. Deinde uides lefum hoe loco manifeftum dare fpecimm oflFiró Mcfllg.Dc Mcflia enim fcriptum eft apud Efaianï* Calamumnbsp;quaflatum non conter«,amp; linurn fumigans non extingue t» Inucritatcnbsp;educet ludicium, Non crit triftis, neep tumultuofu8,hoc eft,non cricnbsp;erga nuferos inhumanus,durus,crud€lis,amp; plagofus,fed benignus,'nbsp;Rfe«nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^^™^os,aditu focih's, tranquiUus 8c placidui^^Alïj reges apparentter

»' nbsp;nbsp;nbsp;âiffi ‘¦’¦biles amp; formidabiles. Sedent in Ferocibus equis,drcundantur mag

«ikf. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;na fatellitum caterua,ut nonpoiïint adiri.In Perfia ne licebat quidem

miferis regem uidere^Occukbatur cnim fub Fpeciemaieftatis. Capv talc quoque erat, in confpeâum regis non uocatum penen*are,queninbsp;admodum hiftoria Efther docet* Hic autem rex lefus Gbriftus^eccanbsp;uenic cibi manruetus,ut propheta ait, fedens in afina, ideoque Facilllnbsp;mus eft aditu, ôlt; compleâicur quoFuis obuios humaniftïme. Qwdnbsp;quçritisç’ dicit ad hos difcipulos» Cur non propius acceditisC amp; cuôgt;nbsp;fiaiunbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;non repcUit cos duriter, fed inuitat ip/.

fos clementiftïme,Venite,inquiens,ôlt; uidete.Si libetuobis mecafif efte,en ego me totum uobis expono» Nec id uerbis tatum polliceor,^nbsp;fed uere etiam pr^ftabo» Venite igitur, amp; re ipfa probate» Quid bacnbsp;manfuetudine humaniusCHabcantigiturali) Monarchgfuasmaie^nbsp;ftates, nos inherebimus huic Monarchs, lefu Chrifto [Jomino no/nbsp;ftro, utueramamp;perpetuam falutem in ipfo confequamur» Deindenbsp;b^c tam diligenter faipta funtjUtcommendetur nobis autoritas amp;tenbsp;ftimonium Apoftolorum» Namquidifcipulihicrecitantur,lu po/nbsp;ftea eleâi funt in Apoftolos, ut teftarentur de doârina amp; miraculignbsp;Iefu,quibus comprobarecur cum uerum efte Meffïam» Ad oftîtiunanbsp;ftßitmf fde autem teftium Fide dignoRt pertinet, ut commémorent, non ab alifftnbsp;ügnorü ogi audita, amp; per famam tanoim cognia,Fcd a fe ipfis uifa, comperta,^nbsp;«»0». probe perfpeâa. Quod cum in examinandis teftibus rerum ciuiliûnbsp;diligenter obferuetur, multo magis in teftibus agnofeend^ amp; conftinbsp;tuendg religionis obferuandum critQiwd enim maius,quod excel/nbsp;R^h’gioocC’Quiddebetinhisterris certius^nbsp;iebeti cjuidprobauus elle, quam ReligioC H^c enim,Fi uera eft,Feruat cul/.

txircs ftjos,a perpetuo interitu,et aftèrt eis cœleftem ac Fempitemani Falutem»Si autem FalFa eft,abducit cultures Fuos ad extremam interninbsp;tionem» Necefteigitureft,otcertiirimisacFirmi(limis teftimonijanbsp;AMotoraw comprobetur,quglitucra religio, ne pro uera, fâlfamampleâamur,nbsp;pereamus.Porro, Apoftoli,qui in hune ufuracledi funt,ut eftencnbsp;tefteslefu Chrifti,inquem credere, fola uera eft religio, esfihabencnbsp;proprietates, quas homines in teftibus ft'de dignis exigunt Nonnbsp;cnim fuerunt ex eorum numero, qui audiuerunt tantû ea,qu£ ab alqsnbsp;de lefu Chrifto narrabaotyr^cd fuerunt ipfi fpedatores omni^ te/nbsp;run»

4

HOMILIAE IOÄNNIS BRENTII. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;c8

wra geftarum,i’am inde ab initio baptifmi loannis.Hoc eftim pertinc read apoftolicam autoritate,fignificat Petrus cum ait, Oportet,utcxnbsp;tis uiris,qui nobifeum uerfati lune Toto Tempore, quo dominus Ic AÄ. *nbsp;fus perpetuam uiteconfuetudine cgit nobifaim, exorfus a baptifmonbsp;loannis ad eura ufquc diem, quo receptus eft a nobis, unus quifpûnbsp;am conftituatur,qui fit una nobifeum teftis refurredionis eius. Dicitnbsp;amp; alias Petrus, quod Apoftoli ea teftificentur, non quæ audiueruntnbsp;ab alfjs narrari, fed qug ipfi coram uiderunt amp; probe cognouerunt.nbsp;Non poflumus,inquicns,non loqui,quæ uidimus amp; audiuimus.Etnbsp;ïoannesEuangelifta» Quod audiuimus, inquit, quod uidimus ocu-^nbsp;lis noftris,quod pcrfpcximus,amp; manus noftrg contredauerunt, hoc k iatwiit t.nbsp;teftamur 8c adnunciamus uobis. Cum igitur hoc loco defcribatur,nbsp;quod hi difcipuli,qui poftea in Apoftolos eledi funt,fuerint auditonbsp;res loannis Baptiftg, amp; didicerint ex dodrina eiuslefum Chriftumnbsp;agnofeere, ac poftea fecuti fint Chriftum, non eft ofcitanter prgterc/nbsp;Vndum, fed diligentiffimeconfiderandum, quod hie commémora/nbsp;tur,ut tanto magis in fide lefu Chrifti confirmemur,quanto certioranbsp;funt teftimonia Apoftolorum de Chrifto. Apage nunc, cum dqs gennbsp;tium. Hi enim nulla prorfus habent ceria amp; firma teftimonia, quodnbsp;Bert fint dq, imo certa extant teftimonia, quod fuerint quondam ho/ oi/genfimtinbsp;mines, humana fiiperftitione in deos confecrati. Qiiarenoncftmi/ fiMntieruntnbsp;rum, quod maieftasillorum fidiciorum deorum,potentia Euangelr)nbsp;Chrifti ita euanuerit,uix ut nomina eorum reliquafint, Apaoe etiamnbsp;cum impio Mahumetenbsp;nbsp;nbsp;magis impia fua religione. Hie enim Ma/

humetes nechabet diuina,nec humarta,quæ quidem certa amp; fide dig na fint,teftimonia.Suo tantu teftimonio fe laudat,8^ quod affirmât,nbsp;id nee miraculis.nec alqs cents argumctis cotirmat, bed potius figni ßimonia futnbsp;ficat fe d Satana excitatum, ut nouo commeto ueterem eamq; uera Ôi.nbsp;certo probatamreligionemaboleret* Fugiamus igiturMahumeti/nbsp;cam impietatem,deteftemur Satanicam ilJam religioncm,oe quis abnbsp;ea fedudus ingternum pereat» Apage quocp cum Monaftica fuperftinbsp;tione^Hæc enim txcogitataeft,prætextu quidem Apoftolici teftimonbsp;nî),fed reuera contra Apoftolicam dodrinam, Apoftolienim teftatinbsp;funt lefum efle uerum Chriftum, 8i. iolius Chrifti maieftatem effe,nbsp;peccatacxpiare,5d deum placare»Monafticaaût fuperftitio docetme/nbsp;rita humane iuftitie expiare peccata,amp; placare deum» Quae dodrinanbsp;pugnat ex diametro cum teftimonio Apoftolorum» Quarc, caoea/nbsp;mus ab omnibus illis religionibus, quæ nulla habent certa amp; firmanbsp;teftimonia, ampledamur autem fohmeam religionem, quæ con/nbsp;ftat Apoftolico coque firmiftîmo teftimonio, de lefu Chrifto ,nbsp;ex fide Chrifti iuftificati,ueram falutemhabeamusXætcrum,ncc

- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Mi)

IN CAPVT 1. EVANd' lOANfïlS.’

hoc oeiofumcft, quod additof, fuiffchoram ferme dedmam,hoc eft uefpcrum did. Si enim fimpliccm fenfum confideraucris, mcznbsp;niinit Euangelifta cireurnftantig temporis, ut hoc argumento figni/nbsp;fleet, ea quæ hiegefta narrantur, tarn diligenter abipfo obferuatanbsp;efle,ut etiamtempus ipfum adnotarit, ideoc^ ueriflima efte. Si arri/nbsp;det allegoria,ut difeipuli uenerunt ad lefum amp; didicer unt ipfum clTenbsp;Meftiam,uefperi,quæ pars eft nouiftima diet, ha tnyfterium faltitisnbsp;noftrg,quod erat taciturn gtertlis temporibus,rcuelatum patefad«nbsp;eft nouifTimis temporibus,propter nos, ut fide ac fpem habeamus ernbsp;gaDe5,propter Chriftum filium cius.Si autem libet hie aliquarn uirnbsp;tutis fpeciem difccre,commetïdatur fobdetas, amp; monîmur cxemplonbsp;horum difcipulorum, ut Sd nos fedemur fobrictatem, ad difeendamnbsp;ucram Euangclij dodrinam.'AIrj enim homin es folent ucfperi feda/nbsp;ri conuiuia,amp; ftudere ebrietati, quo fit, ut nullam habeanf ratiohefnnbsp;pig dodring. Hi autem difeipuli etiam uefperi fobrfj funt,8^ tempusnbsp;quod air) impendunt conuiurjs,impendunt ipfi audiendo Euangelionbsp;Chrifti. Magna bæcuirtuseft, ad imhandum propofha, ut nonnbsp;tm una auc altera horula,fed mane et uefperi,intetdiuet nodu méditenbsp;murfobrri in legcDOMlNLDehac autem re admonuifle nunc fatisnbsp;’ ’ eft.Tranfeamus igitur ad reliqua. Erät /Andreas frater Simonis Petrinbsp;’ ’ unus ex duobus qui audierant a loanne, amp; fecuti fuerant eum, Repe/nbsp;? ’ rit hie prior fratrem fuum Simoncm,8c dicit ci Inuenimus Meffiam,’nbsp;’ » quod eft,fi interpreteris,Chriftus.Etadduxit eum ad lefum.Intuitusnbsp;» » CÛ lefuSjdixit.Tu es Simon filiusIona,Tu uoeaberis Cephas,qd in/nbsp;» gt; tcrpretatur,Petrus.Hic initio confiderandum eft, quanto amore fla/nbsp;gret Andreas,in fratrem fuum Simonem Petrum, Non eft côtentus»nbsp;quod agnouerit Mefti'am, hoc eft, fummum bonum, fed accélérât amp;nbsp;properat,ut quicquid hoc eft boni impartiat fratri fuo Petro ,amp; comnbsp;municct cum ipfo, Hgc natura eft amp; ingenium fraterng carhatis.Nonnbsp;putai fibi bene efl'e,nifi amp; fratri bene lit. Diliges,inquit lex, proxi/nbsp;. ,nbsp;nbsp;nbsp;mumtuumficutteipfum.Diligamusautemnosinuicem,quemad/

feodum alias Ioannesait,nonuerbo,neCplinguatantum,fed operc amp; ueritate. Deinde in Andrea obferuanda etiam eft natura fidei innbsp;iidei n^ura. Ghriftum, Vera cnim fides in Chriftum,non poteft teneri,quin de/nbsp;claret feconfefTidne nominis Chrifti, amp; alrjs bonis operibus, quænbsp;Deus pater Domini nofiri Icfu Chrifti exigit. Quare qui negantnbsp;Chriftum ore in perfccutione amp; ambulant in peccatis,hi etfi putantnbsp;fe corde in Chriftum credere, amp; gloriantur de nomine Chrifti ,ttF/nbsp;men fallunt feipfos, nechabentueram fidem, necparticipant bene/nbsp;ficia Chrifti. Sed audiamus nuntium, quern Andreas,uir, ut ex aiqsnbsp;etiam locis fcripiurg apparet,. magnæ eureamp;: diligentig, afFert fratrinbsp;fua

BOaiLlAE lOÀSSït BRENTii nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;0«

füo Stmoni Pctro. Inucnimus, inquit, Mcffiam. Pn'ufcp autcm rem ipfam expendamuSjde noïe Mciïïg aliquiddicendü eft^præfertim c5nbsp;ï'tungelifta ipfe non grauatus fit illud interpretari ; MefTiam igiturnbsp;Hebrsci uocant,qui Grgcis, fi iriterprètcris, èft, Ciïf iftusjatinis auznbsp;te Vndus,aut fignificantius ,REX. Mc(riascnim,Chriftus,unéiusnbsp;amp; Rcx ideni funt. Nim quos nos noßrö moreüocàmüs Reges, Hbsnbsp;Hcbræi, uocabant fuo more Mcflias, ab unâionc. Ad Saniüelemnbsp;cnim dé Saule, prinio Ifraelitarum rege dicitur. Vnges eum ducemnbsp;füper pbpulum meum Ifracl.Et de Dauidc fecundo regc,Impk cbmigt;nbsp;tuum oleo, 8d ueni ut mittam te ad Ifai Bcthlcemitam. Prouidi enimnbsp;in filqs eius mihi rcgcm.Itacp Reges didi funt Meflîç. Sed fcripturanbsp;ctiam Pàtriarchas uocat McfïiaSjleu Chriftos,Nolitc,inquicn8,tanznbsp;gère ChriRos mcos, quod de Patriarchis qui fuerünt ante eledion^ *•*nbsp;Regum in Ifraelj didû eft, Cum auteninec Patriarchæ nccl^egés innbsp;Ifrael potüef intpopqlurri fuum ucre defenderc ac feruare, ideirèb hbénbsp;fernen Patriarchy Abrahp,amp; Germeri Dauidis,de quo prophet^ connbsp;cionati funt, quod per ipfum uera faliis ,uera liberatioa péccatis 5Cnbsp;morte fit ucntura,propric didum eftjMeffias feu CKriftüs.Sic cnimnbsp;præcipue à Daniele uocatur.Quart aim audimus nomen MeflTig fennbsp;Chrifti feruatoris noftri, excitemur ad fidem,amp;: fentiamus nostalerrinbsp;habere Regem, fub quo tuti fiimus ab bmriibtis malis,adeoc^ à mornbsp;teipfa.Qui eni in mecredit,Cinquit^etiamTi morcuusfuericuiuet,S£nbsp;cmnis qui uiuit amp; cred it in me,nô morietur ingternum. Hoc niminanbsp;tllud eft, quod animus Andréæ geftiat fratri fuo Petro adnunciare,nbsp;Inuenimus,inquit,Meffiam, Quae eft ilia, obfecro,Iæticia, qua* ex/nbsp;ultatio,aut quale inucntumC’ Inuenit Andreas, non quod pueri in fa/nbsp;ba, non carbones, quod aiunt, fed maximum omniurnthefaurum,nbsp;Quicquid enim aliarum rerum inueniffet, non fads inueniited Fin/,nbsp;ge eum inuenifle regnum Romanum , Sc fadum effe externumnbsp;Monarcham orbis. Finge eum in paupertate, confecuturn efte maxi/nbsp;mas diuitias, amp; immenfam uim auri, finge eum in rnagna corporisnbsp;aegritudine rccuperaflc iucundiftirAam i^itatem. Haec funt qui/nbsp;dem magna beneficia DétSed non afterunt ueram ac firmam iaiunbsp;tern. Siue enim Mbnarcha i fiue dtues, fiue fanus fueris, peccacisnbsp;tarnen amp;morti, adeoque perpetuse damnationi obnoxius es, ni/nbsp;fi inucneris, amp; habeas Meffiam. Inuentum igitur longe ómniurhnbsp;utilinîmum,amp;maxirneneceflàrium eftinuenire Meftiam, Is enimnbsp;eft thefaurus omnium coéléftiûm bodorum. Nam fi explicaueris ,mcecl^ûinbsp;Meftiam, iuxta interpretationem Spiritus fatidi, intclliges eum kiwfw«nbsp;efte qui conterat caput ferpentis, hoc eft, potehdam Satanæ, quinbsp;fernen illud Abrahse, in quo bcnedicantur omnes genres, qui

M ii)

IN CAPVT !• EVANS. IÓANNIS.

fitfalus expcâati'o ocnnu,qui' iudicetpaupercs popuîi,et falucs fi dat fil IOS psuperum, qui domïnetur à mari ufqgt; ad mare, que necePnbsp;fe habeant adorare oês reges, qui medeatur oîbus côtritis corde, quinbsp;confoletur ocs lugcntes,breuiter, ( quis enim poffct omnia prophe/nbsp;tarum didade JVlefiia, pauco tempore perftringere ) qui iuftificetnbsp;omnes credcntes in ipfum,coram deo pâtre fuo, amp; feruet eos in mor/nbsp;te ipfa ad accipiendâ hgreditatem omnium coelcftium bonorum. Ennbsp;tantum thefaurum inuenit,qui Meffiam inuenit, qucm fi non habu^nbsp;cris, nihil prodeffe poteft uel rcgnum terræ, uel pecunia, uel fanitasnbsp;corporis,Si autem habueris eum,nihil deeffe tibi poteft, etiamfi Icnnbsp;ge omnium abiedi{rimus,pauperrimus, ac ipfo etiam Lazare mife/nbsp;rior fueris Sed quemodo, inquies, inueniemus MeffiâÇ' Hicuidenbsp;mihi exemplum horum difdpulorum ? Audiunt contiones îoannisnbsp;Baptifte de lefu Chrifto, audiunt amp; poftea contiones Chrifli de fuonbsp;Euangelio, adhibent ei fidem.Itaquc inueniunt MefTiam.Inueni^nbsp;tur ergo Mefhas, AVDIENDO, CREDENDO. lte,inquif,nbsp;prædicate Euangelion omni creatur^, Qui crediderit amp;bapti(atusnbsp;fuerit, faluus erit. Et alias. Qui fermonem meum audit, amp;: aedit ei,nbsp;quimifitme,habetuitametemam,amp;in condemnationem nonue/nbsp;niet,fed tranfiuitamorteaduiram. Acrurfum.Si quisddigiî me,nbsp;fermonem meum feruabit, amp; pater meus diligct eum, amp; ad eum uegt;nbsp;niemus, manhonem apud eum lâciemus. Audiamus igitur amp;nbsp;nos fermonem Chrifti, qui eft Euangelion eins, amp; feruemus eumnbsp;fidcjUtinucniamus Mefliam, qui eft thefaurus longe omnium maxnbsp;imus. Ncc inueniamus tantum, fed etiam conferuemus. Confer/nbsp;uatur autem fideli gratitudine amp; obedientia. Quare enitendum eft,nbsp;ut in uocatione dei obedienter ambulemus. Sed uideamus nunc,nbsp;quid de Petro fiat. Hune enim adduâum, lefus intuctur, amp; ait. Tunbsp;esfiliuslona,(quoduocabulum uidetur mutilatum ex Iohanna,uo/nbsp;catur enim alias Simon filiusiohanna) tu uocaberis Cephas, quodnbsp;Græcis dicitur Petrus, latinis, lapis aut faxum.Siuc Chriftus Pe/nbsp;trum antea iiecuifum nec cognitum, promaieftatc fuaficalloqua/nbsp;tur, quemadmodum poftea Nathanaelem agnouit, fïuc Petrum an-^nbsp;tea de facie amp; familia nouerit, certe hæc nominis eius mutatio nonnbsp;eft abfque fingulari confilio fada. Nam quemadmodum quon/nbsp;dam nomen patriarchæ Abr^, mutatum eft diuinitusin Abraham,nbsp;quod fignificat patrem multitudinis, ut hoc nomen effet monu/nbsp;mentum earum promiffionum, quæ ad Abraham dicebantur, ui/nbsp;delicet, quod deus fit multiplicaturus familiam Abrahæ, amp; quodnbsp;fit ex ipfo daturus femen,in quo benedicend^ fint oês gêtes, ut pernbsp;hoc Abraham fiat pater multitudinis gentiuna, quoties audiz

acurno/

ttOMiLlAE lOANNiS BRHNTit. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*0

atur nomen Abraham, admoneatur tam ipfe, quâm pofleri eÏus, de diui'na promiflTione, amp; débenedidione promifTi femim's ,nbsp;ta amp; Chvifius hoe loco mutât nomen Simonis, irt nomm Cephacnbsp;feu Petri,auclapidis,utnó folumfignificarer, quid futurum clFetde P'frtnamlnbsp;Petro Stalijs Apoftolis,fed etiam inditucrccmonumentum in nominbsp;ne Petri,quG audito, omnes de firme fundamenïo Ecclefta? admone/nbsp;rentur.Nam Chriftus mifTurus erac Petrum öi. alios Apoflelos colicnbsp;gas Petrijin uniuerfum mundum,utprædicarçntl:iiangelion fuum,nbsp;gdificaturus erat Ecclefiam fuam in toto 01 be terrarum fuper de/nbsp;dlrinam Apoftolorum,tanquam fuper Petram,amp; firmiflimum faxtï*nbsp;qudd nulla Humana ui euerti polïet. Mutauit igitur nomen Simonisnbsp;in nomen Petri feu (axi, ut monumento huius nominis admoneren/nbsp;tur omnes homines, Ecclefiam confiftere in fortifTima amp; firmilTimanbsp;petra,nec fieri poffe,uc Ecdefia Chr irti in boe mundo intercat. Nonnbsp;impofuit Simoni nomen Petri,propter Petri ipfius pe. fonam, ut fignbsp;nificet ipfum fore dominum Apoftolorum, amp; habicurum potefta/nbsp;tern docendi, ftatuendi, 8^ faciendi quiduis pro lua libidtne« Apo/nbsp;ftolis enim æqua eft poreflasa Chrifto tradita, caque non inden'/nbsp;nita,feJ certa amp;fuis terminis conclufa, poteftas uidehcet præJi/nbsp;candi Euangelij, fecundum quod Chriftus ipfedocuir, Docenies,nbsp;inquit, feruarequæcunque precept uobis , Sedïmp.Muicci hoc no/nbsp;men propter omnes Apoftolos, propter uniuet fam EcclsGamnbsp;Ch. ifti, ut audito nomine Petri, omnes homines admonerentu: denbsp;firmitate Ecclefig fundata fuper doeftrina apoftolica, Dicitenim Chrinbsp;ftus. Docete omnes gentesferuareomnia quæcunque præcepi uo/nbsp;bis. Etccceego uobifeumfum omnibus diebus, ufque ad confum/nbsp;inationcm feculi. Etiterum. Portæinferninonpræualebunt aduer/nbsp;fuseam.Siueergo Iudei,fiuc Gentes, hueHæretici,fiueMahumcnbsp;tiftæ,fiue Pontifices, fine principes infaniant, dcbaccbcntur,8lt;Cnbsp;graflenturin Ecclefiam Chrifti, tarnen cum Chriftus ipfe impofu/nbsp;erit Simoni nomen Petri feu Saxi, certifTimum eft, Ecclefiam in Pe/nbsp;tra Apoftoliep dotftrinp tarn firmiter fundatam efl'e, ut nee Satan ipfenbsp;queat earn fubuertere. Inftituit quondam Samuel ftatuam lapideam,nbsp;ut effet monumentum rerum geftarum aduerfus Philiftinos,quem/nbsp;admodum fcriptum eft,in priori libro Samuelis capitc vq.quam fta/nbsp;tuam, fi quis uidilTec, admonebatur diuini miraculi, in eo loco ad/nbsp;UerfusPhiliftinos æditi, amp; excitabaturad gratitudinern, adeoquenbsp;confirmabatfidem fuam de diuino auxilio ctiam ipfi in aduerhs exxnbsp;hibendo,fic 5^ mutatio nominis Petri eft uelut inftiiutio ftdcuar,qtia.nbsp;^riufquifque admoneatur, nullam effe poientiam huius mundi tanxnbsp;•^^§nam,qu3e Ecclefiam Chrifti opprimere queat. V idecur quidem

M liq

TS CAPVT 1. EVANS. lOANNlS.

Bcclefia Chrifti in hoc mundo infirma, amp; neceffe habet uarias « JamitateSjUariasaflidionesfufFerre, fedquia hab« Icfom Chriftum,nbsp;regem cccJi èi. terrae, deferiforerti amp; feruatorem, non eft nobis met«/nbsp;endum ne intcreat.Öj?öd auteni didtur de uniuerfa Ecclefia, hoc eti/nbsp;am dc unoquouis priüato Ecdcfiæ membro intelligendü crit. Quic/nbsp;quid enim credenti in Chriftüm acciderit, confiât tarnen Ecclefia cu/nbsp;ius ipfemembrum efi,uiuit Chrifius feruator.Hscc fi confiant jamp;MPnbsp;uunt, nihil crit nec in cœlo ncc in terra, quod pofTit membru Chri/nbsp;fti 8i Ëcclciiæ perdere* Quare confirmemus, aüditonomine Petri,nbsp;fidem riofiram^ amp;agnofcamusdodrinamEuan^drj, quod Petrusnbsp;cuni coUegis fuisdclefuChrifiöpraedicauit,efle firmum Ecclefiænbsp;fundamentum, ac folum Icfum Chrifium, efie uerum amp; perpetuumnbsp;feruatorem noftrura, qui eft utaa cum patre Sd fpiritu fando deus bc/nbsp;tlcdidus infecula, Amen,

HOMILIÄ XIX,

E uocationePhilippi, hondum quidem ad Apo/ ftolatu, fed ad difdplinä Chrifii,hodie diuina clenbsp;mentia iuuante amp; gubemante, tradabimus. Ali/nbsp;nd eiiim eft Apofiolum, aliud difeipülum Chri/nbsp;fti efie, Nam j qui in Apofiolurb eligendus erat,nbsp;_ _______ncceiTc habuitantea dodrinam amp; ada Chriftia/

nifmi,iam inde ab initio ßaptifmi loannis Baptiftæ diligerttiffimc cognoCcere, ut tefiimonium eius fide di^um cficu Quare Philip/nbsp;pus uocatur prius, utfitdifcipuIusChrifii, quam in Apofiolum co/nbsp;„ optetur. Pofterodie, inquitEuangeîifia,uoIuitIefüsexiré iftGali/nbsp;,, lcam,repcrit Philippum,amp; DidtchSequcreme.Erat autem Phi/nbsp;lippus a Bethfaidaciuitatc Andregamp; Petri, Pauciffimaaudis Uerba,nbsp;Seqtiere me, fedmaädmam efticatiam, Philippus his pauciftimisnbsp;iierbis excitatus, nofi folüm feqüitür ipfe Chrifium, fedeitiäm per/nbsp;fuadei Nathanaeli,! ut Chrifium fequatur,Sêd an non haéceft, inquinbsp;cSjCSBcaamp;inconfidefata temefitas, quod Philippus, relida fuauonbsp;catione, fequatur hominem' adhuc ignotum; amp; nondum miraculisnbsp;illuftremç'Etfi enim uerusMefiiasnbsp;nbsp;nbsp;Chrifius,nulla tergiuerfati

öne fedandus eft, tarnen nondum manifeftum aeprobatum uide/ batur, hunc lefum efle uerum Mefliam. Hic licet quidem nobisnbsp;fimpficiter ad occultam Spiritus fandi uim appellare , nec du/nbsp;bium eft, quin Philippus, in had uocatione, potentiflimo fpiritusnbsp;tradu excitatus fit, non tarnen deiuic ei anteacognitio lefu,Repericnbsp;olimnbsp;t

BOMILIAE lÓANNlS BE-ENTil. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;y»

olim Elias Ehzeüm àrantem duodedm i'ugisboüm,5^ profcdofu/ ptr ipfum pallio fuo,uocauit eum ad fuam difcipHnam. ElizeuS tgi^'nbsp;t«r ftatim relidis bobus fccflacus eft Eliam, tradus quidem occultanbsp;potentia fpiritusjed ad eum fedandu, quern antecognouerat elle uenbsp;f urn DOMINI prophctam. Sic amp; Philippus a lefu uocatus, rion fé/nbsp;quitur temere igriötum. Cum enirri poftca cooptatus fit in numerumnbsp;Apoftolorum, maniféftüm eft, cum ^ilTë äntta difcipulüm loännis Aifarum unbsp;Baptifte, ^uippc quod,ut PetruS ait, Apoftölorum crat, tognöfcercnbsp;omnia ada Chriftianifmi iam inde ab initio Baptifmi loannis.Et,nbsp;cum Euangclifta cömrrtémoret patriam Philippi, Bethfaidam, quæ,nbsp;erat etiam patria Ätidree amp; Petri, apparct, quod id faciat,nori obnbsp;èam tantum cauflam, ut fignificet, Déum eligerc abicda amp; ignobiznbsp;lia,( erat enim Bethfaida,ciuitatula obfcura fed ut fignificet, quodnbsp;cuth Philippus fueritdüis Andreg amp; Petri, fedatus etiäm fit eun/nbsp;dem cürri ipfis praeeéptoténi loannem» Nihil äütem prius, nihil fan/nbsp;dius fuit Ioanni,quam ut difcipulos fuos doceret,hunc lefum efle uenbsp;rum Mefti'am,amp; excitaret eos,ut lefum fedarentur,quemadmodumnbsp;ante demonftratum cft, Quare, quem fedatur Philippus, eum antenbsp;cognouit teftimonio Ioannis,SdcœIefti miracLiIo,quod in Baptifmonbsp;Chrjfti^ditum erat,ucrum efle Meflïam, Hæc idcirco commémora/nbsp;rc uifum eft,ut non difcamus hoc exemplo temere quofuis, iadantcsnbsp;fe diuinitus miflbs,fedari, fed ut probemus, quemadmodum Euan/nbsp;gelifta alias dicit, fpiritus, an fint ex deo, Fuerunt aliquot qs tempo/nbsp;ris, quibus lefus, ucrus Meflias uitam in terris egit ,qui amp;ipfi iada/nbsp;runt fe efle Meflîas, diuinitus ad liberaridum Iftaelem miflos, Thg/nbsp;odas uideiicct, ÔCludâs Galilgus, Hi multos adfefedandum uoca/nbsp;t^unt, fed qui fedati funt, fuam iplorum internitioném fedâti funt,nbsp;propterea quod non probauerint, num hi fpiritüs ex deo fuerinr»nbsp;Quo tempore Ädrianus Imperator potiebatur rerüm Romanarum,nbsp;fuit Gochabas quidam ludæus, qui prædicabât fe uelutfalutarefi/nbsp;dus. (Cochab enim fidus fignïficaï) cælitus dehpfutn,üf réftitueretnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cap.t,

populo dei falutcm, Ac maximaludæorum multitudo adh^ferunt ei. Sed quia non probauerunt hunc fpiritum,rtum ex deo eflet,perier5tnbsp;miferrime. In Cretainfula’,quo tempore Theodofius adminiftrauitnbsp;Romanum imperium,Uagatus eftiudgus quidam, qui afFirmabatfe viJehiftorh»nbsp;eum efle Mofen, qui quondam duxiffet Ifraclitas per marerubrum, ^Tripar.U.nbsp;ac pollicebatuf fe fimili miraculo’Iudgos ex ea infula,per mare illefos **’nbsp;ad patriam fuam terram dudurum. Sed qui adhibuerunt ci fidem,amp;nbsp;fecuti funt uocationem eius, hi intantüm non furit confccüti, quodnbsp;^peraucrunt, ut potins rupibus dilacerati, amp; in mari fufiocati, fœ/nbsp;ddfime inrerierintt Gum Imperator Heraclius^ in Romano orz

IN ,CAPVT L EVANG. lOANNlf*

be domînaretur,exortus eft in Arabia Mahiimct, qui S^ipfepopiv los,ut fe fequeretur,uocauit. Etfi autcm fedatores eius conlccuti funcnbsp;inaximam potentiam in terris, tarnen quia dodrina eius pugnat cumnbsp;uera prophetica Si Apoftolica dodrina, nec habet certa teftimonia,nbsp;non temeriias tantum, fed etiam impictas fumma eft,Mabumctis uonbsp;cationem fequi. Sed nec noftris temporibus fimilia exempîa défunt,'nbsp;Erronés enim quidam circumforanei, (Anabaptiftas uocant,)ob/nbsp;ambulant alicubi in uulgo,8i præfeferentes fpedem quandam fand inbsp;tatiSjfoUicitant rudes,ac rerum imperitos,ut fe,nefdo in quam regi/nbsp;onem fequantur. Et qui promiftis ipforum perfuafi fuerint, hi uelutnbsp;enthufiafmoquodam cxcitati,fequuntur eos.Hic autem non eft affla/nbsp;tus fpiritus fandi,fed fiiror Satanæ. Multa enim funt impia Anabapnbsp;tiftarum dogmata, de quibus nunc non eft difleredi tempus^Quare,nbsp;dui hos fequuntur, præcipitant feipfos in perpetuam internitionem,nbsp;Ab horum autem amp;aliorumfimilium temeritate,acimpietatetMi/nbsp;gifTirae abfuit Philippus. Is enim fedatur quidem obedienter uocaznbsp;tionem lefujfed eius, quern ante dodrina acteftimonioloannis Bapnbsp;tiftg cognouerat efleuerum Mefliam, Siquem etiam mox maximanbsp;quæ(^ miracula certiflïmac^ argumenta declarabunt uerumferua/nbsp;torem. Ceterum quomagispietatem Philippi admireris, non ipfcnbsp;tantum fequitur Iefum,fed etiaminuitat Nathanaelem ut fequatur

* ’ eum.Euangclifta enim itafcribere pergit. Repcrit Philippus Natha » gt; naclem,8i didt ei:Dc quo fcripfit Moles in lege Si prophetg,inueninbsp;mus Iefum,filiumlofeph, Nazarenum. Iterum uides cognitionemnbsp;Chrifti, quæ eft uera in Chriftum fides, non eife odofam aut igna/nbsp;uam. Geftitenim benefticere,acChrifto Domino fuo multos tumnbsp;dodrina turn exemplis lucrifacere. Quid autem dicemus de ftudionbsp;Philippi in facrisliteris^Nam cum concionatur Nathanacli deMef/nbsp;fia. Si air. De quo fcripfit Mofes in lege Si proph et£, inuenimus Ic/nbsp;fum,perfpicue indicat,quod non folum dederit magnam operam faznbsp;cris Iiteris,ucrum etiam fenferit facram fcripturam maximeomniumnbsp;de Mefti'a concionari. Si folum Mcffiam, in fcriptura propofitum,'nbsp;fedandum. Mofes enim fcripfit partim hiftorica, quæ ab initionbsp;rtfpuiuntnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gefta funt,partim politica Si ecclefiaftica,feu Leuitica aut facer

dotalia, quæ in repub, pofteritatis Abrahg inftituta funt. In hiftori/ cis autem præcipuum oim eft,quod fcribiçde promiffione eius femi/nbsp;nis,quod effet contrituRt caput ferpentis,8i in quo benedicedg eft'encnbsp;omnes genres, quodcp de tribu luda nafdturum,expedatio elTet gennbsp;tiû Si falus. He funtpromifliones de Meflia, Ad has cognofeedas Sinbsp;côiiderandas,patriarch^ iam inde ab Adamouft^ omne ftudiû fuumnbsp;contulerunt.Hæ fuerunt patriarcharum deliciæ,His Si munierunt Sinbsp;defen/

ROniLIAB lOAKNlJ BREnTiï.

dcfendcrunt fé ab infultu Satah^,a' iudïno peccsiri,^ morte amp; dtanati/ onCj adeoc^ bis cofccuti font ueram apud deüm falutem. AccriTérüncnbsp;his ctiam faaificia patriarcharutn, qug amp; ipfa admonebâc de Mefîia,nbsp;Sf decxpiatfonepcccatorum,qugpermortemdus uentura èrat.Quodnbsp;aüterh ad politica amp; Leuitica Mofi attinet, ea prxcipüè ih hunc ufumnbsp;inflinita ^erunt, ut effet populus, in q conferuaréntür amp;C traâarêturnbsp;promiffioncs de Meffia,doncc ipfc ueriiret.Lex,inqüit Paulus,pgdànbsp;gpgus nöftet (uit äd Chriftum,amp; addita (uit propter tranfgreffioneanbsp;donee ueniret fernen promiffum.Nam quod politica amp; Leuiticanonnbsp;potuerintpcrfefemarepopulü, nonobfeure Mofesipfe fignificat,nbsp;dum promittit alium poil fe prophetam, ciuem âudire debeanc. Pro/nbsp;pheam,inquiais, de gente tua amp; de fratribus tuis ficut me,fufcitabitnbsp;tibi Dominus Deus tuus, Ipfum audits. Habes Mofen hoc precipucnbsp;^ae,utdoccacMeffiaro. Quid autem de prophet is dicendum eritCnbsp;¦nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pfgeipue intenti crant ut auditoribus fuis uenttirum

McHiam explicarent commendarent, quod ut manifeftiflimum eft, ita fuperuacancum eft, ut hoc loco pluribus demonftretur. Qua/nbsp;re magna (uit pietas, magnum ftudium Philippi,quod cum alq que/nbsp;(luerint in Nofe Seprophetis magis fuperftitiöfa SfC hjpöcritica,nbsp;uere pia,ipfe quefiuerüin eis Meffiam, folum uerum (auatoreni nonbsp;ftrum. Obferuabile exempluni^' quo admonemur, ut omnia ftudia,;nbsp;omnia négocia noßra,ad cognofeendum öi affequendum uerCi Mefff intiruf Jenbsp;am conferamus.Hic fit omnium adionum noftrarum finis. Alius ali btt ejji ’fmitnbsp;ud quidem fedatur,hic diuitias^ ilk potentiam, hic fanitatem corp omnium fèudinbsp;ris J ille üolüptatem. Non fumus autem in hoc uel creati ucl recreati, JXnbsp;Ht feâemur corporalia,ut edamus amp; bibamtis i fed ut Dominum de/nbsp;umnoßrumcognofeamus, SidiligamüSiDiligeSjinquiti Dominûnbsp;deum tuum ex toto corde, ex tota anima,amp; tota fortitudihe tua.Nonnbsp;poffumus aût deum uel çognofeere uel dilig^ré, hifi cognito Meilïa^nbsp;filio dei, feruatorc noûro^ Deum nemouidit un^, Vnigenitüsnbsp;lius ,qui eft in finu patris,ipfe enarrauic.Ec,Nemo nouit patrem,ni/nbsp;fi filius, èi. cuicunque uoluefit filius reuelarç« Nihil ergo nobis pri/nbsp;us, nihil poßerius fit, quam ut Meffiam, Chrißum Dominum no gt;nbsp;ßrum uere per fidem cognofeamus, èC uocatioi cius per Euangelioiinbsp;(uum nobis reuelatg obfequamur.Sed audiendum nunc eß,qu]d Na/nbsp;thanael Philippo refpondeat. Ët dixit ei Nathanael: A Nazareth po/ lt; lt;nbsp;teß aliquidbohieffeC'Bxhocrefponfo apparet Nathanaekm (uiffe ««nbsp;Uirum cîoâum,qui cognouerit h uatieinio Michçæ,quod Meffias nafnbsp;cimrus fit in Bethlehem amp; non in Nazareth.Fortaffis offcndttur etilnbsp;^ofcuritateciuitatulae Nazareth.Dicit ergo A Nazareth poteßaliqdnbsp;^i effc^M^ij^ i^itrcgpu oirndariffimus^Quomodoautem taiu%

IN CAPVT’ 1. EVAWQ. lOANNiS*

clah’tudo, è tamobfcuro amp; abicóïo loco, exoriripoteftc'Quïsun^ illuftris fuit ciuis in Nazareth quomodoigitur MeffiaSjlongeom/nbsp;nium illuftf iffimus, ISbizarctham patriâ haberctç’ Sed quod ad Bethnbsp;khem apud Michgam attinct, facile dilui poteft, uidelicet, quodnbsp;Chriftüs natus quidem fitin Bethlehem, educatus autem in Naza/nbsp;reth; Quod autem Nathanaël ôfFenditobfcuritatc Nazarethe, nonnbsp;cftpirudentia fpiritus fed carnis. Nam Spiritui probe cognitum elf,nbsp;quod deus eligat imbecillia in mundo,ut pudefaciat ca qug funt robunbsp;fia, ne glorietur coram ipfo ullacard^ Nec illud qüemquam mouear,'nbsp;quod PhilippusuocetChriftumjfiliumlofeph» Manileßumcniinnbsp;eft teftimônqs fcripturé, quod lefus Chrißus fit conceptus de fpirû*nbsp;tu fando,S^ quod lofeph fucrit tantum putatiuus lt;Sic enim uocant)nbsp;pater ChrifttGum iginir in Ghriftiatiifmoiiihil notius ilïôfît, perznbsp;gamus ad reliqua.Nam cum Nathanaël üidcrcturdubitarcjhortaturnbsp;cum Philippus ut ipfemet rem explöret» Etdicit et Veni uide»'nbsp;Quicquid enim fit de Nazaretha certe rc ipla comperies hûc lefunsnbsp;Uerum elfe MelTiam fi modo acccfleris adeum,8i diligenter obferznbsp;tiaueris turn uerba turn faäa eins, Ac profedö maximum eft difcri/nbsp;inter lefum Chriftnm, amp; alios aliarum religionum'autbres^nbsp;tumchrtfio. r^ihil nunc dicam de Mofc, quern quo melius intelligis, có magisnbsp;lefum Ghriftüm agnofces. Vide mihi deos gentium. Hi enim, quonbsp;notiores,eo contemptibiliores fiunt,ut ad refutandam uanitatem eolt;nbsp;rum,nihil ferme potentius fit,quam originem 8i res geftaS ipforuninbsp;illuftrare. Quid Thalmudica lud^orum religioC Hæc quo diligenznbsp;tiuscögnofcitur^ eo uanior,mêdatior,acmonftrofiordeprehêditur;nbsp;De Mahumete Sarrâcenicg ÔdTurcicg religiotiis, aut potius impie/nbsp;tatisautöre, perlpicuüm eft, quod qui paulo attentius ada cius,amp;nbsp;dodritiam Alcoranijquemitauocant, confiderauerit, ismox, nifinbsp;prorfum uecors amp; amens fuerit,uânitâtem cius animaduertat.Monanbsp;ftica amp; Eremitica ftiperftitio, habetquidem fpeciemquandampie/nbsp;tàtis, fed ueni, uide, iudica^ conf«'cum fyncera dodrina Euangelrjnbsp;Chrifti, profedo agnofces manifeftam Hypocrifim, atque adeo ira/.nbsp;pictatcm.SoIus lefus Ghriftus is eft,ad quem quopropius accefteris,^nbsp;amp; uideris, eo certiiis maieftatem perfonæ eius,amp;^ üeritatê Euangelt)nbsp;ipfius deprehendes.Quarequod Philippus dicit Nathanaeli, Ventnbsp;amp; uide, hoc idem nobis didum cffe exiftimemus, ut non opinionenbsp;aut paterna tantum traditione, fed re ipfa ueritatem amp; certitudinemnbsp;9 i Ghriftianifmi cognofcamus.Porto, Nathanael exdtatus uocc Philipnbsp;, » pi,3ccedit ad lefum, Vidit ergolefus Nathanaelem uenientemad fe,nbsp;, gt; amp; dicit de eo. Ecce uere Ifraelita, in quo dolus non eft. Rem admira/nbsp;bilem, Nathanael olFenfus fueratobfcuritate patrig, acuidcbaiurle/nbsp;fum

HOMILIAE lOÄNRlS BRENTli. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;F,

üim propter Nazaretham contemnere, quodmagisreprehenfjonè quârn laude dignum eft,commendatur tarnen pleno ore à lefu.Numnbsp;ergo eft fine peccato, quia non eft in eo dolusC A’ofiu Omnis enimnbsp;homo mendax,Et,Omnés dcclinauerûtjimul inutiles facti funt, nonbsp;€ft,qui facial botlum, non eftüfque ad unum, Quare Nathanael n5nbsp;commendatur, q? natura fua fit pérfedîeiuftus coram deo,Sed qnodnbsp;lefus dicit eura effe uere Ifraelitam Jaudat in ipfo ftudium (edtandg

tus fuerat patriarcka lacob ^qui diftus eft Ifraet Ad hunc enim Ifraslê diétum eratjn Semine tuo benedicentur cuniftæ tribus terræ ? Hæcnbsp;eft promiflio de Meflia feu Chrifto feruatorè.De hoc Meffia concionbsp;nabatur et ipfe Ifràel iam moriturus, Veniet,inquicns,Silo,leu faluanbsp;tor, amp; ipfe erit expeiftatio, feu ut hebreus textus habet, purificatio,nbsp;aut iuftificatio gentium. Ac alrj quidem Ifraelitæ aliud feââbantur,nbsp;bic diuitias, file honores, hic potentiam,ille uoluptates, hic Pharigt;nbsp;fæoSjille Sadduc^os, hoc eft,religion es recens excogitatas, pofthabinbsp;ta interim expedatione Meffiæ. Nathanael autem hoc unum prgci/

• pue agebat,ut fedàretur ucterem religionem Patriarchæ fui Ifrael is, amp; expe^aretpromiffum Meftîam.lèfüsigitur ornât eum hoc epithenbsp;to,quod fit uere lfraeliia.iyiagna autem lâus,imo falus eft, rel igioncnbsp;maiorum fecîlari.Ne iftud deus clementiiTimus hhatiiiouam nos re/ RdigtSef nonbsp;ligionem trsàioribus incognitam agnofeere. Noüæreligiones funt, ttîfkgisndi»nbsp;Ethnica,Iudaica,ea uidelicet,quam hoc tempore ludæi„qui fie uocà: i

-----------P — ¦ ~ ¦nbsp;licet, quod in nullo alio fit falus, præterquam in Mefria,patriarchisnbsp;promiflojô^ quod folus lefus is fit Meffias, propter quern folum hànbsp;beamus remifli'onem peccatorum, amp; uitam eternam. Hgc fuit reli/nbsp;gio patriarcharum,prophetarum, Apoftolorum,Martyrum,amp; om/nbsp;nium fandorum,qui ante nos fuerunt.Quare,qui abiedlis omnibusnbsp;aliarumreligionum fuperftitionibusamp; inàpietatibus hancfolam amnbsp;pleditur,isuere dicitur maiorum fuorum religionem fe(ftari,ac me/nbsp;rito hocepitheto ornatur qjfit uerusfeu Ifraelitafeu Chriftianus..nbsp;Deinde, quod Chriftus dicit non efte dolunri in Nathanaele,laudatnbsp;in eo ingenuitatem 8d candorem j in profitenda animi fui fententia.

^on mediocris tarnen uirtus eft, featentiam fuam nullo malo dolo N

IN CÄPVT I. EVANG. lOANNiS.

farejfcd cam aperte amp; perfpicue profiten'» Magna eft improbitas, ac litnJatij de prorf us Satanica malida,ali'ud ore log, aliud corde celarc» Satan ernnbsp;tejldtio, ftan'm ab initio conditi orbis ufus eft hac arte ad dedpiendum hcMnbsp;minem,amp; prædpitandum cum in extremam internitionem» Sdebatnbsp;hominem^fi uefceret frudu arboris fcientiæ boni mali, omnibusnbsp;f alamitatibus,adeocp morti ipfi obnoxium fore,amp; tarnen longe ali/nbsp;ud ore pollicebatur:Nequaœ,inquiens,morte moriemini, fed ape/nbsp;rientur oculi ueftri,amp; eritis ficut dq/cientes bonam 8c malum.Quanbsp;re qui dolo malo aliud fentiunt,aliud loquunt, feu aliud agût, aliudnbsp;(imulant hi non amplius referunt imagincm hois,qui ad fimilitudinbsp;nem Dei conditus eft,8c ad ueritatem colendam inftitutus, fed refc/nbsp;runt imagincm Satanæ,cuius ctiam,ob perfidiam, uerfutia, uafricPnbsp;cm,amp;malitiamfuam,cohgrcdcseriint» Videtur quidemueritas 8Cnbsp;candor aliquoties decrimentum afFerre,fcd fi ex fide,8d ad obfequiznbsp;urn uocationis Dei fufceperis potius rerum tuarum detrimentum«^nbsp;dolum malum,aut mendatium,hoc iam non crit damnum, fed quae/nbsp;ftus uberrimus» Nam amp; hue pertinet illud Chrifti : Qui reliquericnbsp;domos aut agros aut fratres propter nomen meum, ccntuplum acd/nbsp;piet,8d uitæ ætemæ fortietur hæreditatem, Preterea, cum Chriftusnbsp;dicit,non effe dolum in Nathanaele, commendat in ipfo fimplicita/nbsp;tem obfequq.Inuitatus enim a' Philippo, ut accedat ad Iefum,ecfi ui/nbsp;debatur non infi'rmum argumetum habere, q» lefus non effet Meflinbsp;as,tamen non refiftit duriicr,non répugnât odiofe, fed fequitur obenbsp;dientet, Magna eft uirtus, ingenio fiio cedere, ut ueritatem rci dili/nbsp;gentius perftruteris,Eft enim uia, inquit Salomon,quae uidetur ho/nbsp;mini iufta, nouiffima autem eius deducunt ad mortem» Quare, eti/nbsp;amfi uidearis habere bonam opinionem,amp; reflum inftitutum,eft tanbsp;men öd alterius fententia audienda,ut tua uel confirmetur, uel corri/nbsp;gatur.Cæterum, cum Nathanael audiret de fe hoc Chrifti præconi/

• gt; » um,admiratur»Et dicit ei,Vnde me noftiC Nathanael itenim fignifi

cat animi fui ingcnuitatem,Sd, quod fentit corde, hoc fimpliciter c5 fitetur uerbis,Laudas me. Quid abfurdiusCLaudas cnimjtibi pror/

* » fus ignotum» Aut die mihi, Vnde me noucrisç'Refpondit Iefus,amp; di ” xit ei; Priufquam te Philippus uocaret, cum effes fub ficu,uidebani

• gt; » te. Nathanael fuit fub ficu,in loco procul ab oculis Icfu remoto,6C ta

men lefus uidit eum» Hoc magnum eft miraculum. Sed quid num tanti eft momenti,ut probet lefum effe uerum Mcffiam, adeoc^ ue/nbsp;rum DeumÇ’An non öd Elizæus,cum federet in domo fua, cum fenanbsp;tu IfraeliSjUidit nuncium adhuc longe abfentem,qui adoeddent^mnbsp;4. Rcgwjjff» ipfum st rege miffus eratcDixit enim ad fenatum: Nunquid fcitis,Q^nbsp;miferitfilius homicida: hue, ut praeddatur caput meumç' An non amp;nbsp;idem

BOMILIAB lOANNiS BRENtll.

idem xUe Eh'zæus ui'dit èi. audfjt confilia rcgis Syn'æ aduerfus Ifrae/ lem, cunuamen procul ab co loco, quo Syrus cum feruis fuis inibatnbsp;confilia,abc(ret^dicemus igitur Elizeum fuiflc Mefliam,8^ unigeninbsp;turn Dei filium^ AbfiuHsec enim Sc alia id genus miracula per U nonbsp;probant perfonæ maieftatem 8C diuinitatem fed perfonæ offi cium,nbsp;uocationem,amp; dodrrnatn.Sciamus iginir,quæ Fuerit uocatio Sc do/nbsp;drinaEiiz^i,amp; coFeramus earn cum dodrina lefu, uc cognofcamus,nbsp;quid utriufcp miracula present. Elizæus enim uocatusFuita Deo,nbsp;non ut ipfe effet uerus Meffias,fed ut de uero Meffia uenturo uatici/ cuU cdlatanbsp;ialuti regni lfraelis,fuo tempore, uaticinqs fuis côfuleret,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tniractt»

donee poftea uerus Meffiasuenirec. Miracula igitur eius confirma« runt dodrinæ eius ueritatem hoc eft, confirmarunt ipfum non effenbsp;uerum Meffiam, fed uerum ilium Meffiam nouiffimis temporibus

conFirmant hanc dodrinâ,hoc cft,confirmanc, q» fit uerus Meffias, amp; uerus Del filius. Hæc enim eft dodrina lefu. Quarc etfi miraculanbsp;per fe non probant perfong diuinitatcm,tamen quia probant dodri/nbsp;næueritatem,amp; alia Fuit dodrina Elizgi,alialefu Chrifti,idcirco,qgt;nbsp;Dizgus uidit abfentia,teftatur eum effe tantum prophetam Meffiæ,nbsp;qudd autem lefus uidit abfentia, teftatur eum effe uerum Meffiam,nbsp;amp; uerum omnipotentem Deum.Hic nuncconfidera mihi,quanta eunbsp;ra,quanto ftudio,honeftatem uitg,etiam cum foli fumus, Ôd in teneznbsp;brisjfedari debeamus» Quid enim^ Etiâfi fallimus oculos hominû,nbsp;num poffumus amp; oculos Domini noftri lefu Chrifti fallere C Num,nbsp;qug ignota funt hominibus, poffumus cglare Chriftum C Rede Da/nbsp;uid,Quo ibojinquit,.! fpiritu tuo,et quo â Facie tua FugiamCSi afeennbsp;dero in coelum,tu illic es,fi defeendero in infernum ades»Et mox:Tcnbsp;nebrg non obfcurabuntur a’ te,Slt;S nox ficut dies illuminabitur.Reuc/nbsp;rcrc igitur Chriftum præfentem, ut nihil auare,nihil iniufte,nihil linbsp;bidinofe,nihil incontinenter Faeias,ne lantam maieftatem,omnia cônbsp;templantem offcndas.Non enim folus eft Chriftus,Habet fecum in/nbsp;numerabiles eceleftium angelorum legiones, quæ certc màieftas fu/nbsp;perat gloriam omnium regum amp; Monarcharum, qui unquam in ternbsp;ris fucrunt aut crunuQuis ergo in hoc theatro, coram tanta maiefta/nbsp;t«,aliquid iniqui facere,aut etiam cogitarc audeat, ôd non totus con/nbsp;^emifcatï'lam, non folum docemur hic fedari honeftatem uitæ, fednbsp;darn concipere fidutiara in omnibus aduerfis, 5^ fperare certam ia/nbsp;^^em.Quid enim in afflidionibus trepidasÇ'quid te derelidum cia/

IN CAPVT I. EVANG. lOANNiS. masC’Prgfens ccrte eft Chriftus,qui pro te p^fliis eft,8lt; mortuus,qu£nbsp;80 refurrcxit Si mortuis,amp; fedet ad dextram Dei patris, ut te adiuuetrnbsp;Ingenue fads,qj fatearis te peccatorem efte,amp; indignum diuino auxnbsp;ilio,hæc autem peccati agnitio,debet te potius ad Chriftum adduce/nbsp;re,quäm à Chrifto abducere. Non ueni inquit, ad uocandum iivnbsp;ftoSjfed peccatores ad pœnitentiam.Et,Filius hominis uenit quærc/nbsp;re amp; feruare,quod pcricrat. Quarc,fi confifus fueris, 8^ perduraue/nbsp;ris in inuocatione nominis Domini,fieri non pot eft, quin certiffimanbsp;falus tibi contingat,pcr lefuna Chriftum D O MIN VM noftrum,nbsp;qui eft una' cumpatre 8i fpiritufanöo Deus benedidus in fecula.nbsp;Amen.

HOMILIÄ XX.

__

gt;, » ei: Rabbi, tu es filius Dci,tu cs rex Ifraclis, Quid, obfecro te,dicen/ dum eftdeNathanaele^’Non tribuit quidem lefu Chrifto plus ipnbsp;fi debeatur,Ciefus cnim uere dft Filius Dei amp; rex Jfraelis)fed tanti ncnbsp;tnomèti eft hoe miraculum, qudd lefus uiderit Nathanaelem proeulnbsp;fub ficu, tanquam præfentem, ut ex ipfo probetur lefum eflc ftliumnbsp;Dei, amp; regem Ifraelis C An non 8lt;i Elizæus abfens uidic feruum fuznbsp;4, Rfgwwî. üm Gehafi cut reniem poft Naamanum Syrum,8(i accipientem ab eonbsp;inunera,mcndatio poftulata^Cur igiur Ifraelicæ non prociderunt adnbsp;genua Elizâei amp; dixerunt. Tu es filius Dei,tu es rex Ifraelis Z Quodnbsp;ft abominabile fuiftet, multo redius uidetur feciffe mulier Samaritanbsp;na,quæ cum intcllexiflèt, Icfum arcanorum fuorum peccatorum connbsp;feium efte,Caudierat enim à Iefu:Quinc*5 uiros habuifti,et nunc quenbsp;habes,non eft tuns uir)non ftatim confitetur eum efte Mefli'am amp; ßnbsp;lium dei,fedtäntüm prophetanl,Dominc,inquiens,uideo,quod ft'anbsp;propheta. Dehacreinfupefiori Homiliaquædamdiximus,nuncnbsp;autem iddreo repetere libuit, ut redäm miraculorum ratioem öd menbsp;lîus cognofeamus, öd firmius teneamus. Miracula enim per fe nonnbsp;probant, qudd perfona,qug çdit miracula, fit Deus ipfc,fed probat,nbsp;quod uocatio amp; dodrina perfonæ fit a Deo ipfo.Ædùnt quidem Sinbsp;impi) aliquot!és miraculâ,amp; fedudores,JKpfcudoprophetæ, de quinbsp;bus Mofes in Deutero.capite decimo tertio cÔdonatur,8d Chriftus;nbsp;Multi,inquitjdicêtitj^Domine,domine,per oomen tuum propheta/nbsp;uimus,diamp;/

HOHILIAE lOANNIS BRENTlï.

uîmuSjdæmonia cfecimus, multas ui’rtutes prgftitimus ego üero confitebor illis, Nunc^ noui üos, difcedite à hic,qui operamini ini/nbsp;quitatem. Et itcRZ, Surgedt pfeüdochrifti amp; pfeüdoprophetg,8^ da/nbsp;bunt figna magna 8^ prodigiâ,Kà ut in errorem inducànt,fi fieri pofnbsp;fit,etiam electi fed horum mirâculâ, quia conantur eueriere doiclri/nbsp;nam ante diuinitus confirmàtâ,uahiffima fiintj nullo modo agnofnbsp;cenda. Deus enim non eft Uarius amp; mutabilis,hec quæ ante miracu/nbsp;lis confirmauitjca poftea miraeulis infirmat,illa autem miracula,qugnbsp;gdutur in teftimonium dodring antea diuinitus promiHg, ut funt uenbsp;rediuina, itauCritatem dodrinæcertifïime confirmant. PrornifTumnbsp;olim erat Abrahg, poftéros fuos generatione quarta liberandos è fernbsp;uitute Ægyptiaca. Cum autem hoc tempus impleretur,excitatus fuitnbsp;Mofes diuinitus,qui et doceret,tempus liberationis aduenifle,amp; minbsp;racula cderet,Quare miracula eius fuerunt certiffima teft imonia do/nbsp;0rineeius,miracula autem magorum Ægyptiacoiî2,qui hanedotftrinbsp;nâ euer tere cogitabant,fuerunt uaniiTima. Promiflum olim fuit, pernbsp;prophetas, Euangelion de Meffia uulgandum in totum orbem terranbsp;rum,inter omnes gentes. In oêm,inquit, terram exiuit fonus eoR2,8lt;Jnbsp;in fines orbis terrg uerba eorum.Cum autem tempus appetcret,emifnbsp;fi funt ApoftolijUt prgdicarent Euangelion uniuerfe creature, amp; edenbsp;rentmiracula.Hi ergo egreiri,piedicauerunt,ut Marcus ait,ubiqueynbsp;DnO coopérante, Ôd fermonem confirmante, per figna fubfequêtia;nbsp;SERMONEM,inquit,CONFiRMANTEperfïgna.Suntigiturnbsp;fignafeumirâcüla,teftimoniaamp; confirmadones dodrinc. Sic amp; denbsp;miraculis,qug Chriftus ipfeedidit fentiendum eft. Promiflum enim ttodoHntutinbsp;fuit diuinitus per prophetas, Mefliam uenturum* Tempus etiam adnbsp;uentus eius definitum erat,partim per patriarcham lacobum,partimnbsp;per prOphetam Danielem, Hoc autem tempore impleto lefus filiusnbsp;Marip,defignatus eft, amp; a loanne Baptifta diuinitus milTo prgdica/nbsp;tus MclTias.Cum igitur lefus docuerit Ëuâgehon fuum fe uidelicetnbsp;elTe Mefliam,ôC ediderit miracula,certe miraculis ueritatem dodri/nbsp;ne fug ita confirmauit ut iam nullus alqs miraculis alio uocantibus,nbsp;imo ne angelo quidem aliud adnuncianti fides fit adhibenda.Nathanbsp;nael aûtjUt ad hunercuertamur, non iudicauit de perfona lefu,ex minbsp;raculo per fe,Clt; abfep dodrina, fed iudicauit ex miraculo ueritate donbsp;ctring antea de lefu auditg, Sciebat enim tempus aduentus MeiTig adnbsp;efle,audiebat loannem Baptiftam teftari Meffiam iam aduenilfe, èCnbsp;in medio ipforum ftare,audiebat etiam Philippum cocionari, huncnbsp;lefum Nazarenum efle uerum ilium MclTiam tâto tempore expeda

gt; tum.Dixerat enim Philippus: De quo fcripfit Mofes in lege amp; pro/ phetæ, inuenimus lefum filium lofeph Nazarenum. Quare cum ad

N iq

TN CAPVT 1. EVANG. lOÄNNlS.

banc doctn'nam accederet miraculum lefu,non eft temeranacreduh’«* tas Jed prii Jètiftïma pittas, q? Nathanael ftaiim amplectatur lefum,nbsp;uruerum Mefrianri.Cpterum,utperfpicue fignifi'cetur, quam latepanbsp;teat maieftas Meftiæ, quibus in locis prophetæ defcribant Mefliznbsp;air, rede a fpiritu fando curatum eft, q? Nathanael non fimpHciternbsp;in eonfeftione fua dixerit. Tu es Meftîas, fed copiofius illuftn'usjnbsp;tuffsii de:» Tu esftlius Dei,tu es rex Ifraelis. Quid potuifletde Mefti’a magisnbsp;fenp/ioin pcrfpicuc diciC’ Meffias enim,de quo Mofes Sd prophetæ uaticinatinbsp;frofheâf, funt,non eft ponendus in ordine alioru in hoc mundo regum,fed eftnbsp;rex ille,amp;filius ille Dei,imo Deus ipfe,qui defcribitur inpfalmofe/nbsp;cundo, Ego,inquicns,fum conftitutus rex ab eo fuper Zion motemnbsp;fandum eius,prpdicans prpceptû eius. D O MIN V S dixit ad me,nbsp;filius meus es tu,ego hodie genui te. Et poftea in pfalmo feptuagefi/nbsp;mo primo. Deus indicium tuum Regi da, amp; iuftitiam tuam filio re/nbsp;gis. Ac mox.Benedicentur in ipfo omnes tribus terræ,omnes gentesnbsp;magnifieabût,Et in Efaia capite quadragefimo tertio,Ego DOMI/nbsp;N V Sjfandus uefter,crcans Ifraelem,Rex uefter.Ad hæccerte,amp;finbsp;milia prophetarum loca refpexit fpiritus fandus in Nathanaele,cumnbsp;dixit. Tu es filius Dei, tu es rex Ifraelis. Ac manifefte fignificat Na-*nbsp;thanael,non folum quanto ftudio, quato ardore qugfiuerit hadenusnbsp;Mcffiam in fcriptura,et expedauerit eum,per fidcm,fed etiam quannbsp;to gaudio excipiac eum nunc inuentum. Quod enim dicit,Tu es fill/nbsp;us Dei,tu es rex Ifraelis, hanc habet fententiam,Scio,nullamaliam efnbsp;fc ucram falutem,præter Meffiam. Scio, quanto defiderio iam indenbsp;ab initio orbis terræ pq patriarchæ, amp; pofteri eorum fufpirauerintnbsp;expedaucr int Meftiam. Scio tempus aduentus eius, a fpiritu fan/nbsp;do definitum iam impleri. Quare hoc unum toto animo agebam,utnbsp;hunc Melfiam inuenirem, amp; tenercm. Nunc, cum inuentum habe/nbsp;am,quid amplius mihi deeritC' Voti compos fadus fum, amp; fact's iamnbsp;habeo, quia habeo filium Dei, regem ilium Ifraelis, qui accipietnbsp;gentes, hpreditatem fuam,8^ poffefTionem fuam termines terræ,quînbsp;dnabitur à mari ufep ad mare, qui pareet pauper i inopi,8C animasnbsp;pauperum faluos faciei,qui calamum quaffatum non conteret, necii/nbsp;num fumigâs extinguet,breuiter, qui eft benedieftio, falus amp; redemnbsp;ptio omnium fperantium in ipfum,Memorabilcexemplum,quoad/nbsp;monemur amp; nos, quod unica noftra cura effe debeat, ut fummo ftu/nbsp;dio inquiramus hunc fdium Dei,6^ regem Ifraelis, ac inuentum ma/nbsp;Moiwwtwf/exima diligentia conferuemus» Amifimus enim in Adamo omnemnbsp;noftram fœlicitatem. Eramus quidem optime, ad fimilitudinem deinbsp;in fumma fceliciiate, conditi, Sed,poftquàm Adam peceauit, 6^ eie/nbsp;dut

HOMILIÄE lOANNIS 'BRENTlt nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;-jé

élus cd k paradifo,pcccauimus Si nos in ipfo,amp; abi'eâi fumus in om nia genera miferiarum,Omnia noftra feda funt malcdidioni obno/nbsp;xia propter peccatum» Anima fimul amp; corpus, totus inquam homo,’nbsp;traditus cft in feruitutem 5^ captiuitatcm peccati, doloris, afflidio/nbsp;nis, mords amp; inferni.Etfi cm uidetur alignes fcelicitas hoî in hactcrnbsp;raaffulgerc,nihil tarnen eft firmum,nihil ftabilc, ac tune maximeimnbsp;pendet nobis calamiias,cum exiftimamus omnia efle tuta 8d fecuraJnbsp;Nullum autem ufquam eft in tota terra rcmedium aduerfus tantamnbsp;infcelidtatcm.Non iuuant nos diuitiæ,nonhonores,non rcgna,nonnbsp;amici,nihil denique earum rerum,quas hic mundus admiratur, Sednbsp;falus amp; redemptio noftra conftat in folo feminc mulieris, in folo fc/nbsp;mine Abrahg, in folo filio Dauidis,qui eft lefus Chriftus D O M1/nbsp;N VSnofter» Quodeum animaduerterent amp; agnofeerentpatriar/nbsp;chæ prophctæ,ac pij omnes,unum hoc ftuduerunt, ut hune Chri/nbsp;ftum cognofeerent, 84 diem eius uiderent»Abraham,magnusfuit chritlumcegnbsp;patriarcha, habuit amicos reges, habuit optimum 84 obfequentiflï'’ nofeere quannbsp;mum filium, habuit diuitias 84 honores, ac plane nihil uidetur ei adnbsp;(bclicitatem huius (eculi defuifle» Quid ergoç’num ftudium fuum *nbsp;in hoc pofuit,ut hanc foclicitatem aut redneret aut augeretC* num hacnbsp;fcelicicate fatisfadum fuit animo eiusTquot; Nihil certe minus» Vidit,'nbsp;64 re iplacomperit, hæc prorfus nihil ualere aduerfus potendam pecnbsp;cad, mords 84 damnadonis» Quare non exulcauit, ut uideret mid/nbsp;ßs diuitias 84 régna huius feculi,fedut uideret diem Chrifti» Vigt;nbsp;ditatt^gauifuseft» An non 84 Dauid fuit rex potentiffîmusî’ atta/nbsp;men, quia reipfa fendebat nullam effe falutem in fœlicitate huiu»nbsp;feculi,nonterminabat fineminftitud fui regno terreno, fed cogni/nbsp;done Chrifti fibipromiffï» Confidera, obfecro, mihi,nbsp;nbsp;nbsp;inenarra/

bili gaudio cxultet,cum audit, fulcitabo fernen tuum poft te. Stabili/ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;«

am thronum regni eius uftç in fempiternum. Hæc eft promiflïo de Chrifto,quæ certe multo plusexhilarabatconfeientiam Dauidisi^nbsp;ftadregnumillud externum Ifraelis, adieda fuiffet Nonarchiato/nbsp;dus orbis terrarum » Apparet edam é pfalmis, q» unicum ftudiumnbsp;ciusfuerit, utChriftumpromiffumapprehenderet. Horum exem/nbsp;ploexcitemur84nos,84cogitemus toto animo, 84 ftudio omni, adnbsp;hoefolum negocium incumberc, ut Chriftum uere cognofeamus;nbsp;Hic enim eft thefaurus ille, quem homo repertum in agro, abfcodit,nbsp;04 præ gaudio, quod habet fuper illo abit, 84 omnia qugcunque ha/nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;***

bet, uendit ac mercatur agrum» Hic eft preciofa ilia margarita, quam *^c§ociator redemit omnibus facultatibus fuis.Expergifcamur igitur,

N iiij

IN CAPVT I. EVANG. lOANNiS»

amp; fecftemur uocadoem ac falutem noftram, Numa Pompilfus fertur apud RomanöS inftituifTe, ut cum rem di'uinam facerent, preco in'nbsp;pJufar.tnuinbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;uoccpr^cedensclamCt.Hoc AGE,admonensuideh'cet,ut'fegt;'

ta corioUni nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;omnibus alqs cogitationibus 8d negotqs, animum ad facra ad

Uerterent. Acfuerunt quidem haîcEthnicorum facra, impia amp; dete-* ftanda confuetudo autem ilia exhortandi fpedatores non eft indig/nbsp;na commendatione,ac etiam imitatione. Tanta certe eft hominumnbsp;tiam inter Chriftianos ignauia,ut necefte haberent, non femel amp; itcnbsp;rum,fed fingulis diebus,mane SC uefperi,hac uoce: Hoc A G E, pernbsp;publicum preconem excitari,quo admonerentur, qj hoc unum ageiinbsp;dum effet,utquicquid dies nodfesc^ faccret,Chriftum cognofeeret,nbsp;acfevtarentur.HsEc enim fola precipua eft uocatio noftra, Philippusnbsp;Macedo,poft^ ui^ftoriam ab Atheniêfibus apud Cheroneam repornbsp;taffct,inftituit,ut puer indies, exoriente foie ad fe ingreffus, inclamanbsp;ret; Philippe, homo es, nec quoq? progreffus effe dicitur, nifi puernbsp;«y ^teTTvgnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ijocem ter intonuiffet, quo inftituto cauere uoluit, ne ultra hu/

manum modum infolentius le efferret. N ulto magis neceffarium efz fetjUt nos quotidie hac publica uoce,Chriftianus es,Chriftum D Onbsp;MI N V M tuum agnofcc,excitaremur,quo torporem noftrum ab/nbsp;AngfÜM fa rjceremus.Solet fingulis diebus fummo mane amp; uefperi fignum ærcnbsp;htatiSà pul dari,quoduocant, Angelicam falutationem.Hocinftitutum, ut mo/nbsp;nachi impqffime interpretati funt,ita hypocritae peffime eo funt abunbsp;fi.Fingunt enim beatam Mariam uirginem inuocandam,S^ ci totamnbsp;falutem noftram commendandam efle, ac putant fe interdiu amp; notftunbsp;patrocinio Marie tutos effe ab omnibus periculis, fi hunc cultum flenbsp;xis genibus peregerint.Etfi auiem beata Maria uirgo fuas habet lau/nbsp;dcs,iua£^ preconia,qug nunc non eft opus rccenfere,tn h^c fuperfti/nbsp;tio magna eft impietas.Cur enim non potius hoc publico ftgno utunnbsp;tur ad commonefaciendum nos noftri oflFicq, q? primum ac nouiffPnbsp;mum negotium noftrum effe debeat, ut Chriftum adnuciatum ab annbsp;gelo,0^ natum ex Maria uirgine,ueram benedidionê ôd falutem no/nbsp;ftram agnofcamus,amp; inuoccmus,ac uocationi eius obfequamur, prgnbsp;fertim cum etiam hue uocent nos uerba Elizabethan, quæ falutationinbsp;ângelieg adiungi folent,Benediótus frudlus uentris tuiÇ’Hic em eft lanbsp;pis ille, qui reieâus ab gdificantib, faâus eft caput anguli,nec eft innbsp;alio quoquam falus.Ncccnim aliud nomen eft fub coelo datum internbsp;homineSjin quo oporteat nos faluos fieri.Quare omne ftudium no/nbsp;ftrum in hac re noclesque diesque collocandum eft, ut Chriftumnbsp;DOMINVM noftrutn, ex Euangelio fuo, perfidem affequamur,nbsp;amp; bonos fidci frucflus profcramus. 8ed reuertemur nunc ad propofinbsp;turn. Magna amp; egregia eft confeffio Nathanaeh'Si Tu es filius Dei,

Tues

HOMiLlAÉ lOANNiS BRENTU

•Ta ës rèx Ifraelis,ac plane conuenit cum ca confefiïone, que noraine apoftoIoRîjâ Petro redtata eft,Tu es Chrïftus filius Dei uiut Qiiæ uiattbti k:nbsp;runt igi'tur nonnulli, qu*i fiat, quod Nathanael non fit etiam coopta/nbsp;tus in numerum Apoftolorum. Cliriftus elegie ïudam Ifcharioten innbsp;Apoftolum,quanto dignior ftiiffet Nathanaelv Sunt,qui hoe ita ex/nbsp;plicant, quod Chriftus non eooptauerit Nathanaelem in numerumnbsp;duodecim apoftolorum,propter dodrinam èC eruditionc eius» 6en/ rum Apefianbsp;dunt enim Nathanaelem fuifTe infipniter dodum, Chriftus aut ma/nbsp;luit habere apoftolos rudes amp; indodos, ne gloriarctur ulla caro, autnbsp;wlla carnis fapientia, de profedu Euangelij ói. Chriftianifmi in orbenbsp;tcrrarum.Hoc quidem pie SC non inepte dicitur, fed non eft mantnbsp;fcftum,quod Nathanael non contineatur in numero duodecim apo/nbsp;ftolorum. Etfi enim alij Euangeliftæ non recenfent hnne Nathanae/nbsp;lem nominatim inter Apoftolos, quid tarnen fi Nathanael fuiftetbinbsp;nominis,amp; alio nomine apud alios Euangeliftas, alio apud hunc Io/nbsp;annera noftrum uocaretur; certe apparet cum cum apoftolis frequeanbsp;Cer uerfatum elTe, Cum enim nonnulli ex Apoftolis poft refurredionbsp;nê Chrifti abirent pifeatum, comitatur cos amp; hie Nathanael, Sic einnbsp;dic/t loannes cap.xxi.Erant fimul Simon Petrus, 8C Thomas,qui di/nbsp;citur Didymus,amp;^ Nathanael, qui erat à Cana Galileg amp; fill} Zebcnbsp;dæi,amp; all} ex difeipulis eins duo. In hoc loco dicitur Nathanael elTenbsp;à Cana GaIilæg,Quid fi ergo is effet, quem ali} Euangcliftac uocancnbsp;Simonem Canangum,aut iuxta grgcam interprc£ationem,ZcIotcnC'nbsp;Hoc ut non aufim certo affirmare,ita no uidetur àbfurdum, Sed quonbsp;modocunep fe hoc habca£,parum rftulerit,certc fi Nathanael non fixnbsp;it cooptatus in numerum duodecim Apoftolorum, perfpicue uoluicnbsp;Chriftus fignificarc,quod non concluferit numerum eorum,qui ip/nbsp;fi grad amp; accept! fuerunt,in numerum duodenarium. Etfi enim Na/nbsp;thanael non continetur in catalogo duodecim apoftoloRt, nihilomi/nbsp;nus tn fuit Chrifto acceptiffimus, Seledi quidem funt duodecim A/nbsp;poftoli,ut effent publid amp; ordinarrj teftes Euangelt} Chrifti,Sed funbsp;crunt alt} prgftandflimi uiri,inter qs erant Nathanael, Cleophas,nbsp;Barfabas,qui non minus accept! fucrunt Chrifto,nbsp;nbsp;duodecim apo/

ftoli. Docemur igitur hoc exemplo, qj etfi non fumus ucl in Eccîefià Chrifti uel in rep,ciuili prgclaris amp; illuftrib, oft'icqs ornati, tn fi uonbsp;catione Chrifti ex fide fedamur,non eft fentiendum, qj fimus uel a'nbsp;Chrifto abicdi,ucl Chrifto minus accept!, fed fine ulla dubitationsnbsp;tenendum eft, qgt; quanto quife^ maiori fide Chriftu in fua uocatioe,nbsp;^uis humili, amp; abieAa fedatur, tanto acceptior fit Chrifto, fcrua/nbsp;tori noftro. V^nufquifi^ enim,quod fccerit boni,inquit Paulus, hocnbsp;feportabit à Deo,fine fcruus fuerit,fiue liber, nec eft perfonse refpe/

IM CAPVT I. EVANG, lOANNiS.

dus apud ilium» Sed audiamus nunc quid uicifTim Icfus ad Natba/ ’ naelem dicauRcfponditlefus, dixie ei; Quia dixi tibi,uidebam tenbsp;fub ficu,credis,Maiora his uidebis. Et ait illi : Amen amen dico uo/'nbsp;’ * bis, pofthac uidcbitis coelum apertum , amp; angelos Dei afcendentesnbsp;’ ’ ac deicendentcs fuper filium hominis, herum commendar lefus Na/nbsp;thanaelem,q, ex uno, eolt;^ no admodum illuftri miraculo cxcitetur,nbsp;ut credat ipfum iuxta dodrinam prius auditam uerum eiTe Meffi/nbsp;am, ac promittit ei fpedacula maiorum amp; ilIuftrioRî miraculorum;nbsp;Pie,inquiens, facis, q? cognito uno tantum miraculo, compledarisnbsp;me obedienti fide, fed heus tu, plura Sgt;C maiora miracula cognofies,nbsp;quibus,me effe uerum Meffiara ita probabo, ut nulla dubitatio,nulnbsp;lus uel tenuiffimus fcrupulus refideat. Videbitis enim ccelum diffînnbsp;di,amp; angelos Dei fuper me afcendere ac defcendere» Agite ergo, tn/nbsp;fpiciamus hiftorias Euangelicas, ut cognofcamus, ubi Ôd quomodanbsp;hoc,quod Chriftus dixit.impletum fit, Ac inuenimusquidera,q, annbsp;geli miniftrauerint Chrifto in deferto, in quod poft baptifmum à lonbsp;anne acceptum,adus erat per ipiritumfandum.Sed manifeftum eft,nbsp;hoccotigifte, priuf^ Nathanael Chriftum cognouiflet.Inuenimusnbsp;etiam angelum de ccelo apparuiffe Chrifto, ÔC coitoborafle eum, cwnbsp;in monte Oliueti oraret,5i fanguinem fudaret. Sed hoc minus uide/nbsp;tur,(^ quod tantæ promiftioni Chrifti refpondeat,quando amp; patrvnbsp;archis angeli fgpe ac multum apparuerint. Quod fi percurramus hi/nbsp;Gene. i8. ftorias ueteris teftamenti,inuenimus quidem,qp patriarcha Iacob,cunbsp;fugeretfratrem fuum Efau,amp; obdormiuiflet fuper lapide,uiderit innbsp;fomnis fcalam ftantem fuper terram,amp;cacumen illius tangens ccelu,nbsp;angelos quocp dei afcendentes amp; defcendentes per eam,amp; DOMInbsp;N V M innixum fcalæ, fed nuf^ in hiftorqs noui teftamenti extat,nbsp;qj Apoftoli amp; difcipuli Chrifti uiderint tale externum corporalenbsp;fpedaculum,ucl in (bmno uel uigilantes. Et tn, quod Chriftus dixitnbsp;ut eft ueriftîmû, ita certiffime eft impletû, Quare necefle habemus,nbsp;hec de apertura cceli, amp; afccnfu ac defcenfu angelorum fuper filiumnbsp;hois metaphoric-îs intelligere, de tjs, quf apoftoli in Chrifto mani/nbsp;fefteuiderunt,8^ audiuerunt, quibus Chriftus comprobauitcoelcnbsp;ftem fuam maieftatem. Sciamus ergo, quæ Apoftoli amp; difcipuli innbsp;Awgeloj Dfi Chrifto uiderint,Slt; ex ipfo audiuerint. Ac initio,audiuerunt contionbsp;defcendere et nes eius,de Euangelio fuo,qj ipfe fit Mefti'as ille, que prophet^ pronbsp;afcendereft fyjiferuntjô^ qui eft benedi(ftio,falus et rcdemptio noftira,Dcinde uinbsp;’ deruntmagnailluftriamiraculaeius, Neceafolumufderunt, fednbsp;ædiderunt Ôi ipfi in noie eius miracula.Dne,inquiunt,ctiam dæmonbsp;nia fubijciunt nobis per nomen tuû, Prgterea, etfi uidebant eu cruci/nbsp;fjgi mori, tarnen paulopoft uiderunt ÔÔ cogoouerunt manifeftiffinbsp;mis accer

HOMILIAE lOANNlS BRENTIL nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ÿÿ

mis acccrtiiïimis argumêtis,fpfum refurrcxiffe nîortufs.HuncDc us,inqui't Petrus,fufdtauK tertio die, 8C exhibuit cum,ut manifeftusnbsp;fieret,non toti populo, fed teftibus prius ad hoc deledis à Deo ni/nbsp;mirum nobis,qui comedimus amp; bioimus una cum ino,pofleaquamnbsp;refurrexerita' mortuis.Deinde uiderûc eum afeenderein occIum.Poznbsp;ftea j uiderunt amp; reipfa fenferunt fpiritutn fandüm fibi nomine eiusnbsp;è cœlo mitti,amp; fe admirabilibus donis fpiritus fandi ornari.Poßre/nbsp;mo uiderunt Euâgelion Chrißi minißerio ipforum uulgari inter o/nbsp;mnes gentes, amp; comprobari magnis miraculis, quæ ipfi in nominenbsp;eius gdebanuH^c fere funt,quæ Apoßoli amp; difcipuli,poß hanc pronbsp;mißionem, quae ad Nathanaelera dida eß * inChrißo uiderunt 8£nbsp;audiuerunt, oC quibus manifeße comprobatum eß, Icfum,qui fe fillnbsp;urn hominis uocat, efle uerum Meffiam ,aut quemadmodum Nathanbsp;nael loquitur, fxlium Dei, 8lt; regem Ifraclis. Vidcre igitur coeluninbsp;apertum amp; angelos Dei afeendentes ÔC defeendetes fuper filium honbsp;minis, nihil certe hoc loco aliud eßnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;uiderc audire Icfum ueFja

Meßiam,prgdicare Euangelion fuum,aedere miracula fua, refurrex/ iffed mortuis,afcendere in cœlum,nlittere fpiritum fanduni de coe/nbsp;lo, amp; dominari per Euangelion fuum in toto orbe terrarum, à marinbsp;ufejt ad mare4Nam hoc illud eß quod quondam aduiiibratum fiinbsp;itperfomniumpairiarchaelacob» Viditertim Jacob fcalam ßantemnbsp;in ca terra,in qua dormiebac,cuius ßalse cacumen pertingebat ufquenbsp;ad coßlum,amp; in qua angeli afeendebant amp; defcendebant,cui etiä Donbsp;minus Deus ipfc innitebatun Hac figura uoluit fpiritus fandus ßg/nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lœeb

nificare,lt;ÿ Chrißus, non hominum tantum, fed angelorum Do/ minus,uerus Deus amp; homo,ambulaturus fit in ea terra, in qua Jacobnbsp;dormiatjamp;prædicaturusEjiangelion fuum, quod amp;confirmaturusnbsp;fit cœleQibus miraculis. Jtac^ fiet,ut propter Chrißu^ propitius redznbsp;datur deus pater,8i aperiatur coelum,quo angeli afeendant amp; defeennbsp;dant,in minißerium eoFt2,qui funt hgredes falütis, amp; ut hoîes prop/nbsp;ter Ghrißum in coclu confeendere queant* Hinc eß,qj Deus fcal^ innbsp;nixus, non apparetlacobo mutus, fed colloquitur cum ipfo,acpro/nbsp;mittic ei tria maxima beneficia. Vnum eß, idep longe omnium excelnbsp;lentiflimum: Benedicentur in te Sd in femine tuo cündg tribus terr^»nbsp;Hfc eß promiß[io de Chrißo uenturo çx poßeritate Jacobi^ amp; ferua/nbsp;luro oes in ipfum credentes. Qua promiffione nihil eß maius,nihilnbsp;nielius,nihil prgflantius» Altert eß:Ero eufios tuus^quocuncß prexenbsp;reduca te in terra hanc. Quod ipfum non eß mediocre bnf»/nbsp;cium. Tertiû:Terrâ,in qua dormis dabo femini tuo, eritc^ ferne tu5nbsp;4'’afi puluis terrg. Eß et hoc magnu beneficiû. Pollicetiir aût deus lanbsp;^bo multiplicationê feminis fui,ô^ poffeflîonê huiiis terræ, non

IN CApVT I. BVANG. lOANNiS. ’

extrema amp; ucra fcelicitas hoc fine terminetUr» Multam enim habere pofteritatem, Sgt;C poffidere unam aut alteram regi'onem huius terræ,nbsp;per fc n i hil facie ad habendam ueram durabilem amp; perpetuam foeli/nbsp;^^^’’’?Sed deus pollicetur lacobo hoc beneficium,ut inftituatur innbsp;terra politcia tarn ciuilis quam ccdefiaftica, in qua conferuenturnbsp;ntnt,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;promiflionès deChrifto,donecueniat, Si. ut fitcertus populus, in

quoChriftus,uerus feruator,nafcatur,amp; certa terra, in qua Chriftus habitet,ac Euängclion fuum contionetur,Nam hucefie finem, propnbsp;ter quem,deus dederit Ifraelitis hanc terram, amp; inftituerit in ea Ifraenbsp;litica politeiaiijlacobus ipfe,perfpicuefignificat,Pofi^ em euigilafnbsp;fet,non cofiitit SC ipfe mutus, fed Vere D O MIN V S,inquit,eftnbsp;io loco ifto»Et mox» Quam terribilis eft locus ifte, non eft hie aliudnbsp;hifi domus dei, Si porta cœli. Non loquitur autem Patriarcha de eonbsp;tantum loci fpacio,in quo ipfe dormierat, Sed de tota terra, qug ipfinbsp;promiffa erat,Nec fentit,hanc terram idcirco dicendam efle domumnbsp;dei. Si ponam coclijquod poftea gdifiCatum fit in èa templuni^Sd in/nbsp;ftituturti externum propitiatorium» Etfi enim,etiam propter haccaunbsp;fam diclum eft,D O MIN V M habitarc in hac terra,tarnen ea nonbsp;eft prgeipua Si maxima omnium,Sed patriarcha uocat illam terram,nbsp;domu dei Si porta ccrli,propterea q? ex promifti'one dei cognoueritnbsp;Chriftum uerumfilium dei in hac terra nafcituR2,0lt;f Euangelion fullnbsp;prædicaturum. Vbi enim Chriftus eft,ihi uere eft,D O MIN VSnbsp;Deus noftcr,ibi eft Si domus Dei,amp; porta cæli, Nam Si in Chriftonbsp;inhabitat omnis plenitudo deitatis corporaliter,et Chriftus ipfe tarnnbsp;porta eft coeli,quam fcala,io qua ad ccclum confeenditur. Cum enimnbsp;expiauerit peccätä. Si reCortciliauerit nos cum Deo patre, ut adopteznbsp;Ihür in filios Si hgredes dei^ ac confequamur propter ipfum, fi in eSnbsp;crêdiderimüs,çoeleftém hæreditatém, quid conuenientius de eo diznbsp;ci pofl’et,cp q? fit fcala,qua afeeriditur ad cœlum j Si fit porta,qua innbsp;tratur in coçlumç’Alq alias fcalas,alr) alias portas cœlo äfRngunt. Hynbsp;pocritæ,ludæi,amp; T urcæ,fperant fe afeenfuros Si ingreftiiros in cœznbsp;lum,per interceftiones fandorum,per mérita fuæ iuftitiæ,pcr fupernbsp;ftitiones, prodigiofos cultus Dei. Sed hi omnes aberrant a ueranbsp;Mdf'rtttd«nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;porta cœli,

Chnfiiüt nbsp;nbsp;i^fi’s Chriftus dominus nofter^a' quo qui aberrauerit,a' tota fua falu

te aberrat.Non eft autem fentiendum,qj ca tätutn terra in qua Chriz ftus nacus eft, Si pracdicauit Euangelion füum,fit domus Dei, amp; hanbsp;beat fcalam ad cœlum, ac portam cœlû Pöftquarri enim Euangelionnbsp;Chrifti uulgatum eft in totum orbem terraè,ihter omnes gentes, tûcnbsp;ubicunq? prædicatur Chriftus inter gentes. Si in quacuncp ciuitatCinbsp;in quacunt^ patochia, in quocunque locoadnunciatur Euangelionnbsp;Chrifti.iz

HOMILIAE lOAMNiS BRENTri

Chriftijibi eft fcala ad coclumjbi eft porta coeli, ibi angeli afcedunt amp;C. defcendunt, amp; tuentur etiam in media morte omncs eos, qui ax-'nbsp;dunt per Euangelion, in lefum Chriftum» Omrtino enim fide opusnbsp;eft , ut in hac fcala afcendas, SC per banc portam ingrediaris coelum.nbsp;Non afcenditur fidutia faæ iüftitiæ, fed hac defcenditur potius in in.nbsp;fernum. Nec afcenditur fceleribus flagitfjs. Hæc enim funt fcala,nbsp;qua defcenditur ad interitum,Sed afcenditur fidutia diuinæ clemen/nbsp;tî'æ in Chrifto lefu Domino nofh-o,amp;afcenditur obedientiaex fide,nbsp;qua uidelicet fit,ut in coepto afcenfu perfeueremus, Quare,cum hocnbsp;tempore, Euangelion Chrifti etiam inter nos,beneficio Dei,fyncercnbsp;adnuncietur,amp; uera porta cœli per Euangelion fit tota patefada,agtnbsp;tedum amiciftimi,expergifcamur,et capeftamus uocatione noftram,nbsp;utper hanc portam ingrediamur ad cceleftia gaudia, per lefum Chrinbsp;ftum DO MIN V M noftrum,qui eft unà cum patre amp; fpiritu fan.nbsp;âo Deus benedidus in fecula Amen»

CAPVT SECVNDVM

HOMILIA XXL

uina uirtute ædidit, Cum igitur Euangelifta expofuerit iti fuperiori con capite,teftimonium Baptiftg de lefu, amp; commemofauerit Baptiftamnbsp;difcipplos fuos ad feélandum lefum excitafle, aggrcditur nunc ad denbsp;fcriptionem miraculorum 8lt; doârinæ lefu, ut rnanifeftum amp; perfpinbsp;cuum nobis fiat,non efte ahum Ghriftum amp; feruatorem, præter huenbsp;lefum Nazarenum, Etfi enim amp; hoc inter miracula merito recenfen/nbsp;dum eft,q) lefus uiderit Nathanaelem procul fub ficu, de quo fupranbsp;dictum eft, tarnen hoc inter priuata potiusnbsp;nbsp;nbsp;publica rniracula,refer

ri dçbet.Nam inter publica miracula, primum omniû fuit quod Eu/ ^ingelifta nunc cpmemorat,in Cana Galilæggditum efte» V^ideamusnbsp;igitur retn geftam, amp; expendamus ûfum iUius ea diligentia, quae io

IN CÄPVT U. EVÄNG. lOANNiS;

,1 tanto falutis nofiræ negono maxime adhiberi debet. Die tertia, fuiz ,, delicetpoftcpicfus profe^fïtis efTetin Galilæam )n»pîiæfiebanr itinbsp;CaM Galt-* Cana Galilææ.Hæc Cana fita fuit in tribu Afîer,quemadmodum innbsp;lofua cap.dccimo nono ftriptum eHtFuit alia Cana in tribu Ephranbsp;««rfcriptum eft in lofuacapite decimo fexto. Sed miraculum,nbsp;‘î’Jod fequitur,gdîtum effe in ilia altera Cana, qug eft in tribu AiTer,nbsp;habet,Arun Euangelifta fignificat, cumuocatearn CanamGalilæg,acmeminitnbsp;tam diligenter huius locijit etiam hoc tcftimonio certitudinem mira

, i cult confirmeu Et erat mater lefu ibi, Vocatus eft autem 5d lefus, ac

9 i difcipuli eius ad nuptias,Hic fortaflis non effet importunum exponc re, quid fibi Chriftus uelit, quod ipfe qui uenerat ad prædicandtSnbsp;regnum ccelefte, accefferit ad nuptias terreftres, SC adduxerit fecumnbsp;dilcipulos,quos haâenus uocauerat,fed percurremus ante,qug Euannbsp;gelifta demiraculo in his nuptqs edito confcripfit. Sic enimres ipfanbsp;declarabit Chriftum nonueniffe cum difcipulisiuis ociofe ad hasnbsp;,, nuptias.Etubidefeciffetuinum,dicitmaterlefuadeum.Vinumnonnbsp;9 » habentSentiunt quidam, Mariam excitatam effe ad interpellandumnbsp;apud fiJiura fuum pro nouis coniugibus, ambitiofo affedu, Etfi au^nbsp;tem extant alias quædam fignificationes, quae teftantur nihil huma/nbsp;ni alieniim fuiffe a Maria, quippe quod amp; ipfa contineatur in publi/nbsp;humani generis iuditio. Propter unum hominem, peccatum innbsp;mundum introqt. Et, Non iuftificatur in confpeâu tuo omnis ui/nbsp;uens. Aciterum.Omnes declinauerunt, fimul inutiles faâi funt.Necnbsp;fantftorum fada, quæ fcriptura ipfa manifefte pro erratis iudicatnbsp;damnat, aut excufanda, aut defendenda funt, tarnen quia Maria nonnbsp;finit fc refponfo Chrifti, quamuis duro, a propofito repelli, fed for/nbsp;titer pergit amp; urget,ac etiam impetrat,quod peerjt, baud obfewe ap/nbsp;parct,magno earn ÓÓ bono turn caritatis turn fidei affedhj interpellaf/nbsp;fe pro coniugibus Nam quod Chriftus repellit earn mox duriflimonbsp;refponfo, non eft pvoprie damnatio fafti, fed tantum tentatio fideinbsp;Mariæ,quemadmodum poftea indicabimus, Affedus ergo caritatisnbsp;in Maria hie eft,quod cum uideret nouos coniuges propter pauper/nbsp;tatem amp;penuriam uini publice coram honeftis conuiuis pudefieri,'nbsp;fuftulerit in fe onus eoram, èC perinde animo commota fit, ac fi ipfi,nbsp;quicquid id eft aduerfi, accideret. Graue enim eft onus patipcrtatis,nbsp;Bw grauenbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ähnelt non tam oailos quam animum uiri,alioqui optimi,ac quart

to quis honeftiori ingenio præditus eft, tanto magis ftudetpauper/ tatem fuâ,quoqmodo poteft,celare.Putat enim earn magno fibipro/nbsp;bro ac dedecori effe,Sed hie uide mihi, quantum homines errare fo/nbsp;leant. Manifeftum quidem eft, quod paupertas initio intrauerit innbsp;hunc mundum propter peccatum, Poft^ enim noftriprimi parente»nbsp;peccaffent.

HOMILIAE lOÄNNlS BRENTIL nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Sa

pecçaHentjeqduntur è pâradifo in paupertatem,8^ neceße Eabent fi/ bi fudore fuo uicturn parare. Et in Deuteronomio dicitur Si nolue/nbsp;ris uocem DOMINI dei lui audire maledictus eris in ciuirate ,innbsp;agro, egrediens èc Ingrediens, feruics inimico tuo in fame, fiti, nu/nbsp;dilate, amp; omni penuria, bec autem magna eft hominum peruerüïas,nbsp;q? multo plus affîtiantur onere paupertatis quàm onerepeccati, acnbsp;magis trépident ad paupertatem,cp ad peccatum.Quis enim non ftunbsp;dec magis cælare paupertatem fuam,^ fcelera fua'T Homines peccantnbsp;publice, fine omni pudore, nuoc dir is execrationibus, nunc impoftunbsp;ris, nunc conuiiiis,nunc fconatione,nunc helluatione,alr)fcp fceleri/nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

bus, quæ, ut nuûc fuut mores, propemodum fibi laudi ducunt, ccrte de iplis aliquoties ne uerentur quidcm gloriari,cum interim fentiancnbsp;nihil efleprobrofiusâd ignomiaiofius paupertate. Quid hoc iudiznbsp;do, quid hac animi fententia magis peruerfum Ante omnia enim,nbsp;pudere nos debet peccaii, de quo paupertas nos admQnet,ut excitattnbsp;agnitione peccati,quçramus in Chrifto feruatore noftro, peccaii re/nbsp;milTïonem. Hac impetrata per fidem, paupertas non eft amplius pu/nbsp;dori, fed honori. Chriftus enim D O MIN V S nofler fua pauper/nbsp;tate,paupcriatem ita fandificauit, ut quotquot funt membra Chriftinbsp;per fidem, côfequantur in pauperiate ueras, coeleftes,amp; perpétuas dinbsp;uitias. Quare nihil prius nobis agendum eft,q ut fimus Chrifti,quonbsp;folo honefta nobis fiet pauper tas, Sed redeamus ad inftitutum.Cumnbsp;Maria cognofeeret fua ipfius experientia qua'm grauis et dura fitpaunbsp;pertas,amp; uiderct coniuges publice propter inopiâ uini pudefieri,in/nbsp;terpellatpro ipfis apud filium, ut periditanti eorum honeftati fuc/nbsp;currat.Non interpellât, ut doceat Ecdefiam, quo poft mortem faciatnbsp;ipfam mediatricem inter Deum 8d hominem, amp; inuocet ipfam, Sednbsp;interpellatjUt declarer caritatem fuam erga miferos coniuges ,8c docenbsp;at nos fuo exemple, quod alter alterius onera ferre amp; pro nobis rau/nbsp;tuoinhacuitaoraredebearaus. Habesin Maria excellentis caritatisnbsp;afFectura, Audi nunc fidei affedura. Non enim fufeepiflet rogan/nbsp;dum Iefum,nificredidinetipfum periditantibus opem laturum. Seinbsp;ebat,quæ angelus,cura adnütiaret conceptum eius,contionatus de ipnbsp;fo fucrat. Conferuauerat in cordefuo, quid paftores,qd magi, quidnbsp;Simeon, quid Anna prophetifta de ipfo prçdicauerant. Audiueratnbsp;nupcradeoteftimoniumloannisBaptiftg. Quare non dubitabat ip/nbsp;Ium uerum efle Meftiam, amp; iam oftitiura Mefîîæ publice inchoare;nbsp;Oe Meflia autem feriptum eft, quod fit adiutor in needfitatibus, qgt;nbsp;*^cdcatur commis corde,q? conloletur omnes lugentes.Confidit er/nbsp;go fore,ut cum lefus, qui fit uerus MdTias, uideat neceiritatem luótünbsp;miferiam pauperu coniugum, fubuemat ac opituletur eis. Hgc eft

O ij

IN CAPVT II. EVANG. lOANNi?;

magna memorabib's Marie fides, Sed audiamt» nunc, quomodo »» lefus excipiat preces Marie.Dicit ei lefus. Quid mihi, et tibi eft mu.*nbsp;»• Iier,Nondum uenit bora mea.Hæcfiue fie inteliigantur,Quid mihinbsp;tecum eft negotq; buc aliter,Quid ucl ad me, uel ad te, quod uinumnbsp;defitiat C certe non folum dura eft refponfio, fed etiam manifefta re*-cufatio. Nihil mihi eft negotq cum hacre. Nondum eft tempus, utnbsp;gdam miracula, Abi igit ureum precibus tuis. Ad me nihil (xrtinet,nbsp;quod non habeant uinum. Hoc quid aliud eft,^ fi perfpicuc dicerct:nbsp;cMßutda Nolo facere,quod pctisÇ’Quid ergo ad hæc dicemus‘;'Quid fibi uultnbsp;r«» «-grf manbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Jura filij refponfio erga matrem,in negotio admodum honeftcK'

Num docci Chriftus liberos cotemnere, feftidire, ac duriter tradarc tnatres fuasCNihil certe rainus.Nam ipfc fuit fubditus parentibusnbsp;fuis, amp; tanta cura complexus eft matrem fuam, ut de cruce commentnbsp;daret earn loaani. Sed quod hoc loco inuehitur in matrem lanta du/nbsp;ritia,fuas habet cauiras,quas opergptium eft cognofcerc, Aeprimumnbsp;docet uniuerfam Ecclefiam, quomodo foieant diuinitus tradari hi,nbsp;qui inuocant nomen fX)MINI.Nam quod Chriftus refpondet Manbsp;ricCjUidetur quidem efle recufatio,fed non eft nifi fidei eius tentatio,.nbsp;Solent enim his qui ex fide inuocant Deum^obijei initio aduerfa qugnbsp;dam, amp; contraria diuinis promiffionibus, idc^ no ob hanc cauffaro,nbsp;quod Deus non uelit inuocantes ex. fide feruare iuxta fuas promiffi/nbsp;fitiedeiptrfe ones.Quomodo enim poftet Deus efte mendaxC' Sed ut fidem inuo/nbsp;Hfrattdum ^antium probet, amp; illuftret, ac etiam promiftam (alutem augeat. Nänbsp;quo diutius differtur beneficq collatio,eo audius ÔÔ cumulât ius red/nbsp;ditur.Quod ut aperte uideas confidera, obfecro,mihi exemplura munbsp;lieris Cananææ^ cuius fit mentio apud Matthäum cap.decimo quin/nbsp;to» Hæc enim rogabat lefum pro filia fua à dæmonio exagitata:Roganbsp;bat autem ex fide earum promiftiohum, quæ de MeflTia, filio Daui/nbsp;dis extabant, id quod ipfa haudobfeure fignificat, cum uocat lefum,nbsp;filium DauidiSjMiferere mei, inquiens, domine fill Dauid. Sed le/nbsp;fus initio nihil refpondet, mox aperte rccufat, poftremorepellit earnnbsp;etiam contumeliofe,Non eft honeftum, inquiens,fumerepanem fiMnbsp;orum, amp; dare canibus.Quid hoccine eft reic An non fcriptum eft denbsp;Meftia, qj medeatur contriiis corde, amp; confoletur omnes lugentesî’nbsp;An non lefus, qui erat uerus Mcftïas,recepcrat publice, exoneratURtnbsp;fe oneratoSjSd refocillaturum afflidosÇ'An non mifera mulicr inuocanbsp;bat nomen eins ex fide C Quid huic inuocationi deeft Z Nihil certe:nbsp;Hie eft afHidio mulieris,hic eft promiftio dei,hic fides, hic initoca/nbsp;tio ex fide.Sed Chriftus fimulat fe abominari preces mulieris,non qgt;nbsp;repulerit eas,fed ut fidem mulieris illuftriorem reddat, amp; maius be/nbsp;neficium in earn coferauQuod mufteri huic priuatg accidit,hoc folecnbsp;omnibus

ttOMItlAB lOANNlS BREMtll' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*«

Omnibus pfjs in inuocatiöhe iiomittï's dei accideré. EditantpromifTio nes, quod Deus fit feruâtorhoftér in omnibus àffli'dtoftibüs»Dcüs,nbsp;inqt, nofter refugium,amp; uirtus âdiucor in tribiilationibus,qug inüëxnbsp;nerût nos nimis, Et iceB2 jniiOGi me in die tribulaciôis^amp; èrüâm tCiSdnbsp;lionorificabis mé/Piüs aût qùifpiam affligitur graui morbo,ct petit dnbsp;dco liberarionem, iuxtapromiflïones»QuidergofierifoIct^ Quonbsp;plus inüocat atixilium dei, eo magis augetur morbus, et dolor eins,nbsp;lt;^uo Deus uidetur aperte negare prccüm exauditionem. Ergo né Denbsp;us oblitus cft promilTi fui ôd nctî èxaudiiiit oratfonem Ablit, Noftnbsp;eft ifta uel obliuio uel negle(!lio dei, fed têtatio fidei jâc fœnèràtio bcnbsp;neficq.Fcenori enimdatur benefitiî5,quod poft fidelés preces differnbsp;tunËxtant promiffiones^q, Deus uèlit iüftum laborem, 8d hegoctnbsp;ationem fortunare. Si audieris,inquit, uocem domini Déi tui^bene/nbsp;didus eris in ciuitate, in agro. Et iterum,Expeda D O M î N V M,nbsp;G V S T O D1 uiam eius, Si. exaltabic te, üt h^éditàte capias ter/nbsp;ram. Eccc autem negociator qùifpiam reftpifcit ex fideab impo /nbsp;ftüriSjSd nugis,ac ledatur iüfticiam, inuocans nomen D O M ï N f.nbsp;Quid ergo acciditC* Antea impofturg uidebantur fœiiciffimæ gt; nuncnbsp;aùtcm iufticia eft infocliciffïmâ.Quo iuftius eiiim negociatur,eo paunbsp;perior amp; miferior redditur.Quid hoc aliud uidetur, q mahifeftare/nbsp;cufatio diuini auxilq-r’Sed hie nobis confiderandum eft, q? hgc infoe/nbsp;iicitas non fit perdicio , fed fidei tentatio, imo maioris fcelicitatis pagt;nbsp;rafeeue. Dé his enim, quae accidunc inuocantibus D O MIN V Mnbsp;lt;x fide non eft iudicandu fecundum exterham ipforum fpedem » fednbsp;fecundum certitudinem firmitatem diuinarum promiflTionu, quaenbsp;certéiquicquid accideritjpêrpêtuoconftânuÀn nonÔdnubesaliquonbsp;ties inferunt tenebras itl hatte térram » et tarnen non poftunt nobis fonbsp;lern auferre, fed paulo poft difqciuntur ipfg lt;1 foie, ôC reftituitur nogt;nbsp;bis clarior fplendor eius, Nubes funt afflidiones, Splendor folis ,nbsp;font beneficia diuinitus nobis promifla. Non poftunt autem afHidi/nbsp;ones diuinapromifTa irrita amp;uanafacere, Quareetiamfi manifeftänbsp;paciamur repulfam in ijs precibus noftris, quas ex fide promiftionunbsp;Dei fufeepimus, tarnen pergendum eft io inuocatione nomitt is Dei,nbsp;per Chriftum, àC in obedientia eius. Sic ettim fieri non poteft, quinnbsp;Uel tandem maxima noftra utilitate uoti compotes efticiamur.H^ceftnbsp;una caufta, propter quam Chriftus matri fuæ,ittterpellanti pro mi/nbsp;feris coniugibus tarn duriter refpOttderit, uidelicet, ut ct fidem eiusnbsp;probaret,amp; Ecclefiam doccrct,quomodo ptj in precibus fuis diuini/nbsp;tus tradari foleant. Deinde,etfi pietas iVlarig uehemêter placet Chrinbsp;fto, tarnen quia in ^dendo miraculo, quod mater petebat, agitur nc/nbsp;gociumregni cceleftis,refpondecChriftus matri inhumaniter, ut fignbsp;Û ii)

IH CAPVT ÎI. EVANÖ. IOANNïS.

nîFïcetjÇ}) in regno cœlefti nulla fit prcrogatiua carnis. Non enim eft perfong refpedus apud Dcum,0^ quemadmodum in Chrifto lefu nOnbsp;eft Iudæus,neCp Græcus,non ieruus naç liber,n5 mafculus neCpfœnbsp;mina, ita non eft mater necp foror,non cognatus, ne^ agnatus, Ocsnbsp;uos, inqt Paulus, unus eftis in Chrifto îcfu. Quod fi in Chrifto nulnbsp;lus eft refpeâus matris aut cognati, quis,obfecro, eiTetrefpedus autnbsp;regisauiprincipis,autdiuitis;Hgc funt difcrimina,nô fpiritualis,fcdnbsp;huius corporalis regni. Quare nihil habemus in carne,de quo glori/nbsp;ari poiTimus coram Deo, Sed qui gloriatur, inquit Paulus, in Dnonbsp;glorietur. Atlt;ç hgc quidè derefponfo, q Chriftus excepit pces ma/nbsp;« » tris fug. Videamus nunc quid contra Maria feccrir. Dicit mater eiusnbsp;9 » miniftris, Quodcunq: dixerit uobis, facite. Quid hac Marig fide ponbsp;left dici excellentiusC'Audiuit immitê Si inhumana filij refponfione,nbsp;pafta eft manifeftam precum fuaru repulfam,non tarnen deijcnur à finbsp;de , non dubitatde precu impetratione, fed iubet miniftros prgceptonbsp;filfj obedirc, perinde ac fi pfpicuis uerbis recepiftet fe prgfenti necepnbsp;fitati fubuenturG,acpalamdixÜTet, Mater,re(ftc admones. V-'cnit honbsp;ra mea, Curabo igitur,ut uinum abunde adfit. Hie nunc de tanra fidenbsp;tempus fuiffet exclamandi, quemadmodu exclamat Chriftus de fidenbsp;mulieris Cananææ, O mulier magna eft fides tua, fiat nbi ficutuis.;nbsp;Sed Chriftus feruat decorû^Filius non laudat matrem, quippe quodnbsp;mutug cognatoru laudationes uideantur magis ex amore carnis,cp exnbsp;iuditio fpiritus proficifci.Et Salomon ait. Laudei te alienuSjSi no csnbsp;tuum,extraneus Si non labia tua. Eifi aut Chriftus non cemendat manbsp;tris fidem publica exclamationc, comendat tame earn, quod maximenbsp;conueniebat,publica miraculi gditione.Quod enim mater pett}t,hocnbsp;Chriftus diligenter efFicit,idcp non ut fignificct,matrem pro media/nbsp;trice Si recôciliatrice apud Deum inuocandam efle, fed ut doceat pernbsp;feuerandum efse in inuocatione Dei, etiâfi uideatur nobis aperte ne/nbsp;gari, quod iuxta promifliones dei petitur. Audiamus ergo quale Sinbsp;\ » quantum miraculu gdat Chriftus in his nuptijs. Erant ibi lapidgg hy/nbsp;» gt; drig fex pofitgjfecundû purificationem ludgorum, capientes fingulænbsp;9 gt; metretas binas aut ternas. Varia fuerunt apud ludgos genera lauatio/nbsp;num, quas uocant baptifmata, Si horum quædam erant legitima,acnbsp;ftiuinitus inftituta, qualis eft ilia ex aqua expiationis lauatio, de quanbsp;fcriptum eft in Numéris cap. decimo nono* Sunt Si lauationes in li/nbsp;bro Leuitico, capite decimo quinto, qiiæquid adumbraucrint, nonnbsp;eft huius loci explicate. Qugdamfuerunt ab hominibus excogitara»nbsp;In ritibus enim religionis homines non folent elTe contenti diuin/»nbsp;jnftitutis, fed quo uideantur religiofiores, fua adduntf^menta, utnbsp;quod Deus pro ipforum opinione inehoauic tantum, ipii abfoluant,nbsp;Talislaua

HOMlLlAE lOANNlS BRENTll. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;0»

Tail’s lauati'o fuit^cui'us fit mentio apud Marcum^cap.feptfrro. Phagt; rifæi, inquit, S)C omncs ludgi, nifi crebro lauerint manus, non capigt;nbsp;unt cibum tenenccs inftituta maiorum, amp; a foro uenientes, nifi lotinbsp;fuerinc^non comedunt.Quarc iuxta hancconfuetudincm pofitg erantnbsp;in his nuptqs fex hydriæ, quarum fingulg capiebanr binas aut tcrnasnbsp;metrccas, ( continet autcmuna metreta decem congios,hoc cft,unarnnbsp;pene urn am, quai is quidem in hac noftra regione ufitaia eft ) ut inuinbsp;tati ad nuptias poftent fe iuxta maiorum fuorum traditiones lauatio/nbsp;nepurificarc. Hæc confuetudo, fi pro externa 8^ ciuili emundationenbsp;obferuetur, fuam habet commendationcm,nec indiget legum uincu/nbsp;lis. Homines enim à natura fie inftituti funt, ut foieant lotis manibusnbsp;cibum fumere, fedentur fuafponte hancexternam honeftatem,nbsp;Sed fi obferuetur pro cultu diuino,quo fieri debeat uera pectatoruninbsp;expurgatio coram deo, quemadmodum Chriftus Phariîgos fenfirenbsp;fignificat, cum ait. Non quod ingrediiur in os, impurat hominem,nbsp;ea demum impia eft hypocrifis. Quid enim lauatio manus faciat ad tanbsp;lauationem confcientiæC Lauatquidem nos baptifmus aquæ,quoab f«*nbsp;luimur in nomine patris èc filq amp; fpiritus fandi, a' fordc peccati colt;nbsp;ram Deo,non autem lauai nos a’ peccato, quod fit aqua tantum exter/nbsp;na, fed q? hæcaqua fit accepta in inuifibiles manus Chrifti, èi matvnbsp;dato eiusinfufanobisperminiftrum Ecclefig, ut hoclauacro confernbsp;quamur falutcm propter Chriftum. Aqua autem illa,quam Pharifæinbsp;ad lauandas manus ante cibi fumptionem inftituet unt,habet quidemnbsp;generalem dei ordinaiione, q? lauet corpus, non autem habet uerbûnbsp;Dei, q? lauetaîam,ficut nee ea aqua,quà haâenusuocarunt,bhdicîâ,nbsp;amp; qua non folû pro foribus templorû, fed in ipfis etiâ tèplis utendänbsp;propofuerût, Inftituere aût cultum dei ad abluenda peceata, fine uergt;nbsp;bo dei, impietas eft. Quare qui fie uii funt lauatione manuum,ut fennbsp;ferint, fe hoc opéré purgare anima a' peeeatis,hi magis fordidarût fcnbsp;impictare, purgarunt lauatione, Sed utut hypocritp abufi fuerintnbsp;bac lauandi con(uetudine,3lioqui ciuili,certc Chriftus fumit bincocnbsp;cafionêçdendimagnimiraculi.Dicïtem lefusminiftris.lmpletehy/ ««nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quot;

driasaqua.EtimpIeuerûteasufcpad fùmû.Quefoaûtte,q mutaturus «. « crataquâ in uinum,nonpoterat ucl fineaqua,uinû créa* e,uel aquamnbsp;folouerbo abfçp opa miniftrorum in hydrias infundet e*Certeq lt;renbsp;aueratccelum terra exnihilo, potuifsetetiâ uinum tâ fine aqua,, cpnbsp;fine minirtroi?2 opa creare. Non indiget uel externa materia, uel alie/nbsp;no minifterio,utitur tn,partim ut potentiâ fuam non folù ci eatiôe exnbsp;nihilo,ueR2etiam mutatiÔereRz creatat^ declarer, partim,ut tâti miranbsp;nili teftes haberet, amp; miraculum per miniftros illuftritis fieret.Namnbsp;Sniinfuderûc aquam inhydrias, teftimoniûdixerunt,fenon uinum,

O nq

IM CAPVT n. BfAMG. lOANNlS.

fed aquam in hydrias infudiffcjufus ctiam ipfe hydriarum tedimoni um dixit. Non enim pofit^ erant ad capiendum uinum, fed aquam«

• • • Et tarnen mox hauritur ex ipfis uinum.Dicit enim lefus miniftris,Ioxnbsp;» » fundite nunc amp; ferte architridino. Ettulerunt. Poftqj aut guftaifetnbsp;» » architriclinus aquam in uinum ucrfam,nelt;p fciret,undc cfTet^fcd mixnbsp;» gt; niftri fciebant,qui haufcrant aquam, uocat fponfum,8C dicit ei:Om/

• • 9 nis homo primo loco bonum uinum ponit, cum inebriati fuerint,nbsp;» tunc id quoddeterius eft: Tu feruafti bonum uinum, uftß ad hoc te«j

• • gt; pus.Nihil eft, quod hicociofe ab Euangelifta rccitetur. Singula eui

faciunc ad teftificandum 8C ad illuftrandum miraculum ? Architridi/* nus guftat uinum. Sentit hoc uinum multo melius cftc priori, Vocatnbsp;fponfum,incrcpat fponfum, qp deterius uinum primo loco pofucrit,nbsp;Sponfus cxcufat, Vocantur miniftri.Hirem geftam ordine exponut;nbsp;Conuiuæ funthuiusrei auditoresamp;fpedatores,ltaq^ manifeftumnbsp;fit omnibus, quod lefus fecerit uinum ex aqua. Magnum hoc eft mi^*nbsp;raculu, Multus eft ufus cius.Scd de ufu eius,nc prolixiores fimus,q^nbsp;par eftjin fequenti homilia, ft D O MIN O uifum fuerit,dicemus.nbsp;Nuncaudarq uice hoc tantum adrjeiemus, qj cum architriclinus dwnbsp;cat, Omnis homo primo loco bonum uinum ponit, amp;cum inebriatinbsp;fiierint ,tunc id quoddeterius eft,Tu feruafti bonum uinum,uflt;^ adnbsp;hoc tempus, baud obfeure adumbretur in adminiftrandis rebus 15nbsp;ge aliam effe ratione huius mundi, ^DOMINI noftri lefu Chriznbsp;fti. Nam quemadmodû in alqs conuiuijs, holes primo loco ponuntnbsp;bonum uinum,poftremoautem deterius, ita hie mundus benefadunbsp;rus amicis fuis,initio oftendat eis magnas uoluptates delicias ,fednbsp;nouifs ime dimittit eos magna triftitia amp; infcclicitate affedos, amp; ucnbsp;in hoc conuiuio,in quo Chriftus prefto adeft deterius uinum primonbsp;loco ponitur,optimum aut poftremo loco,ita Chriftus benefadurusnbsp;amicis fuis, potat eos initio aqua tribulationis amp; uinocopundionis,nbsp;obfjeit eos uarqs afftidionibus ÔC calamitatibus, nouilsime aut potacnbsp;eos torr ente uoluptacis,amp; uino fuauiftimo l^tificante corda hominûunbsp;Amen amen dico uobis,inqt, plorabitis amp; lamentabimini ,mundusnbsp;côtra gaudebit, Vos aut moerore afficiemini,fed mocror uefter uerteinbsp;in gaudiu. Et iteRz: Eritis odio habiti ab oibus propter nome meum;nbsp;Verû,qui fuftinuerit uft^ adfinê,hicfaluus erit, Quarcfihicmûdusnbsp;blandiac nobis fuafœlicicate, no efteramus nos infolenter, fed timesnbsp;musdnm,et meminerimus fœlicitatê huius mudi folere fecu repennbsp;tinâ infœlicitatê adducere,Si ucro iademur uarqs afflidioibus, nonnbsp;defpondeamus animu, fed fidutiâ hancconcipiamus, qj breui fecutunbsp;ra fit liberatio ab oibus malis,per lefum Chriftu dnm noftqz, qui eftnbsp;unâ cum patre amp; fpiritu fando Deus benedidus in fecula, Amen^

HOMILIA XXII,

HOMÏtIÀE lOANNiS BRENTlb nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;9#

runt in eum difcipuli eius. Cum igitur lefus inchoauerii hoc miracu/ lt;, lo exercitium miraculorum, quorum multa amp; uaria poftea gdidit,denbsp;b« nobis conamcndatiffimum efle. Ac primum,Euangelifta ipfe pernbsp;rpicue indicat ufum eius,cum ait. Manifcftauit gloriam fuam, ègt;C ae/nbsp;diderunt in cum difcipuli eius. Nam loannes Baptifta teftificatus eft ueiitglorisnbsp;hadenus de Iefu,qgt; fit uerus MelTiasJeu Chriftus, nec ipfe diftimu/ cfcrz/ti.nbsp;lauit fe efTe lVle{riam,qua gloria,qua maieftate nihil potcft dici excelnbsp;ïentius.Quâm magna enim,amp; prfclara prophetçde Mcflîa uaticinbsp;nati fint,amp; publice extat,amp; non eft nunc locus commemorandi. Hu/nbsp;militas autem perfonæ îcfu non uidebatur tant^ maieftati refponde/nbsp;rc.Non incedebat comitatus uel equitatu uel peditatu. Non habebacnbsp;fatcllites,qui ipfum tuercntur,non principes, qui ipfum obleruarêt,nbsp;Sd feruirent. Audiebatur tantum dodrxna hune efle Meffîam. Quarenbsp;diuinitus ordinatum amp; conftitutum eft, ut lefus ederet miracula,quinbsp;bus dodrina illa confirmaretur,hoc eft, maieftas lefu reuelaretur, 8Cnbsp;fides difcipulorum, qui teftificaturi erant in toto orbe terrarum, lefûnbsp;efle ueRt iVlefliam,corroboraretur, Opéra,ingt Chriftus, quæ déditnbsp;mihi pater,utperficiâ e3,ipfa,in^, opa,qug ego facio, teftificant denbsp;me,qj pater miferit me.Et iterumjCreditc mihi, qp ego in pâtre fum,nbsp;amp; pater in me,alioqui propter ipfa fada crédité. Ac poftea. Multanbsp;alia figna fecit lefus in confpedu difcipulorû fuoRt, qug nô funt feripnbsp;ta in libro hoc ? Hgc autem feripta funt, ut eredatis, œ I E S V S, eftnbsp;C H RIS T V S illefilius dei, amp;utCREDENTES uitam habenbsp;atis per nomen eius. Ergo, cum amp; hoc miraculum, quod lefus gdiditnbsp;in Cana Galilæg, non folum fit initium miraculorum lefu, led etiamnbsp;fit unum è prgeipuis amp; clariflimis, manifeftum eft, qp 8d gditum amp; ^oniugiimnbsp;feriptum fit,ut CREDAMVS lefum elTe Chriftum,amp; ut C R E/nbsp;dente S,uerâ ac eternam habeamus propter ipfum foelicitatem.nbsp;Deinde confideranda eft gditi miraculi circumftantia. lefus enim gdinbsp;dit hoc miraculû, in legitimis nuptrjs,quo haud obfcurc fign ifïcauit,nbsp;approbate coniugiû. Neceflariû aût fuit,ut Chriftus teftificarcturnbsp;coniugium in Ecclefia fua approbate. Satan enim, ut eft hoftis o«inbsp;ßium diuinaisz ordinationum,ita etiâ maxime infidiat ordinationi ôiC

IH CAPVT II». EVANG. IOANNIS.

inftitutioni coniugij. Qiure miros femper cxcogitauitaQus, quiBus legitimum coniugium in Ecclefia Chrifti aboleat Et Paukis ad Tûnbsp;motheum fcribcns, doórinam prohibentem contrahere matrimonPnbsp;um, uQcat dodlrinam d^moniorum, amp; fpirimm impoftorera. Itaq^nbsp;poftc^ Euangelion Chrifti uulgatum eft inorbem terreexcitauit Sa»*nbsp;tan initio turpiflimam fedam, in qua promifcue 8«^ communiter ute/nbsp;bantur mulieribus,Hos uocabant Nicolaitas,Poft hos oriebantur innbsp;ftindu Satang, qui palam damnabant nuptias, ac fenciebant eas ciTenbsp;pares fcortationibus, ideocj^ nullum recipiebant in communionemnbsp;Ecclefiæ fugjUtentem coniugio» Hi didi njerantTatianf,8d Encrati/nbsp;tæ. Deinde introduda eft in Ecclefiam Chrifti profeftio Monacho/nbsp;rum amp; facrificulorum,qui uouerunt perpetuum cælibatumjamp; abfti?nbsp;nentiamàlegitimisnuptqs» Hietfiutcuncppermiferuntalqs coniuznbsp;gium, tarnen ut deterrerent fuos à coniugio, dixcrunt uirginitatemnbsp;Coniun' defi P®*'adifum,nuptias autem terram,perinde ac fi hi,qui in legtnbsp;ntttamona ^**^0 coniugio uiuunt,non pertincrent adparadifum, Etdefinieruntnbsp;#1«. coniugium, quod in coniugio efte, fit in carne efte, amp; cubilibusnbsp;ac immunditqs feruirc, adeoque procul à caftitate SC fanditate ab/nbsp;efte. Qua definitione, quid, obfccro, aliud fignificarunt quam fenbsp;fentire quod coniugium fit impurum genus uitæ, in quo nemo popnbsp;fit Deo placereCHæc certe ipfiffima eft dodrina dgmoniorum, utnbsp;Paulus ait.* Aliquoties meditatur Satan inuehere in Ecclefiam Chri/nbsp;fti polygamiam,qucmadmodum iam inucxit in Turcifmum.Etft au/nbsp;tem polygamia concefta fuit Patriarchis diuinitus, fua quadam ra/nbsp;tione, tarnen quia naturalis fert honeftas, ut unus uir.uni tantum munbsp;lieri iungatur, polygamiam fic ufurpare, ut ducas fimul, quot uelisnbsp;uxores, amp; iterum quando uelis, abqcias,non eft coniugium feruare,nbsp;fed prgtextu tantum coniugrj, fcortationem fedari. Quöd ft uero Sanbsp;tan non poteft perfuadere, ut inftituatur polygamia, hoc faltem co/nbsp;natur , ut inter unum uirura, amp; unam uxorem, Icgitimo coniugionbsp;iundos, excitet odia, diifidia, contentiones , pugnas , d/uortia,nbsp;nonnunquam amp; homicidia. Tam uirulento odio profequitur hienbsp;fpiritus legitimum ôchoneftum coniugium. Acuide etiam mihi,nbsp;qua ufus fit arte, ut amp; has nuptias, quas Chriftus in Cana Gahlæç,nbsp;miraculo commendauit, fordidaret. Subornauit enim quofdam,nbsp;qui finxerunt fponfum harum nuptiarum fuiffeloanncm hunc Euannbsp;geliftam noftrum, amp; abduduma' nuptijsfponfam fuam reliquilTe,nbsp;Quo exemplo docent, quod liceat poft fponfalia, quatumeunep ritenbsp;perada,relinquere fponfam,0C fufdpereprofeffionem Monafticam.nbsp;Qugfo autem te, quo argumento probas hunc fponfum fuiife Ioan/nbsp;nem Euangeliftcî Cquot; Num putashuraana foraniarecipienda efte pronbsp;diuinis

HOMILIÄE lOANMlS BRBNTli nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ti

diuints oracuIisc’Ac fingamus loannem amp; fponfum fuiHc fiarum nu ptiarum,8d abdutftum effe a nuptijs, num idcirco concedendum eftjnbsp;uc iinicuius pro fuo arbitrio hccac fponfamfuam legitime acccptamnbsp;derelinquere^amp;monafticum genos uitg fufcipereC'Facicmus ne è pernbsp;fonalibus uocationibus generales C Sed hoc eft merum Satanae com/nbsp;nientum,qui hoc mendatium idcirco finxit,ut autoriratem,qoam ac/nbsp;cepitconiugium ex hisnuptns,fubuerteret,acdocerer,diuinam ordinbsp;Qationem tranfgrediendam eflcpropter humanam tradiiionem. Evenbsp;nim Dominusnofter lefus Chriftus no accefsit ad bas nuptias ut ab/nbsp;dudionefponß'jlabefadaret honeftatem cöiugq, fedutedirionemi conh^qinliinbsp;raculi fanlt;fliratem eius approbarer.Nam coniugium non eft Humana tutio,nbsp;prudentia excogitatum,fed diuinitus inftitutum, idlt;p magnis menbsp;morabilibuscaufliS, quarumaliquas operæprecium eftreccnfere,u£nbsp;coniuges difcant,in quam fanfto une genere, feu, ft ira Jibetuocare,nbsp;ordine,uerfentur,5i^ ofticrj lui admoneantur, Vna igitur caufTa inftinbsp;tutionis coniugtj hæc eft,ut coniugio propagetur quidem poftetitasnbsp;in hac terra,no/i autem ut repleatur tantum terra, amp; ftant eines terre/nbsp;ni,fed potius ut propagetur Ecclefta Dei,ut repleatur paradifus,5lt; ftnbsp;ant Clues coeleftes. Gum enim Deus creafTecmafculum fccminam,nbsp;benedixit eis ut orefeerent 8C multiplicarcntur,ac additur quidem, utnbsp;replerent terram,hie autem non eft prsecipuus finis creationis 5^ connbsp;iugt) hominum,fed potius ut colerent paradilum, ôi fequerentur uo lîo;n:ttittt^nbsp;caiionem Dei,quo retinerent coeleftem 0( eternam beatitudine. Hocnbsp;cnim ert,quod Mofes docet in Geneft',cum ait:Tulit Dominus De/nbsp;us hominem,0d pofuit eum in paradilum uoluptatis ut operaretur /nbsp;cuftodiret ilium. Et iuffit eum abftinere ab arbore fciêtig boni manbsp;li,nemoriatur,Poft^ autem homo peccauit, amp; eiedus eft éparadi/nbsp;fo, ut in fudore uultus fui uelcjiur pane fuo donee reuertat in terra,’nbsp;muko minus fentiendum ert,precipuum eius ftnem efte,ut hanc ter/nbsp;ram implear, fed potius, utin hacterra inquirat uiam reuertendiadnbsp;ueram uitam,quam peccato amifttjÔC redeundi ad paradifum, ac cœ/nbsp;ieftia bona è quibus propter peccatum eiecius eft. Non polTunt autênbsp;cœleftia bona recuperari, nift uera cognitione diuinæ mifericordic,nbsp;quç mifericordia non cognofeitur nifi per fernen mulieris, aut per lenbsp;men promifTum Abrah^,hoceft,per le! um Chriftum DnM noftfçz,nbsp;propter que folum deus eft mifericors his, quicredût in ipfum.Quanbsp;teprgcipuusfinis hois in hac terra eft,non ut tm repleat terra,non utnbsp;in terrenis bonis acquiefcat,fed ut difeat cognofeerc lefum Ghriftumnbsp;ftliù dci,feruatorê noftBz,quo recuperet cceleftè hgreditatè. Hue etiânbsp;^ocat hoîem deus pcepto fuo.Diliges,inqens, Dnm deum tuû ex to^nbsp;to corde tuo,ex cota aîa tua, Ôi ex totafortïtudine tua^ Qoo autê,no»

IN CAPVT II. EVANG. lOANNlS-dico,perfelt;ftediliges,fed incipfes faltcm dib'gere Deum, fi non cog nouens mifericordiam eiuscQuomodo autem cognofees miferkorznbsp;diam Dei abfq? Chrifto» domino noftroC Si enim iniquitates obferznbsp;tiauerisDOMINE,DOMINEquisfuftintbitInfoloautemnbsp;Chriftono obferiiat D O M I N V S iniquitates. Maximum igicucnbsp;omnium officium hominis in hac térfaeft,ut cognofcat Chriftum^nbsp;quo per ipfum cognofcat demetiam Dei,amp; feruetur. Quare,etfi connbsp;iugium inftitUtum eft ad rcpletldam terram,tamen quia prgeiputi honbsp;minis officium in hac terra eft,utdifcat doceatChriftum feruatorcnbsp;noftrum, per quern contingit credentibus coeleftis höediras, maniznbsp;feftum eftjConiugium maxime omnium inftitutum efle adpropaganbsp;dam Ecdefiam Chrifti, amp; ad educandos cceleftes ciues,. Itacp parenznbsp;tes funt primi Ecdefiæ miniftri,in hunc prccipuè ufum pofiti^ at foznbsp;p/4to in lfggt; feancEcdefiæ membra,educent Chrifto coheredcs, èi. tradant coelonbsp;f ciues. Nonnulli Eihnicorum legislatures iudicauerunt«gt;ec/*cvj,hocnbsp;eft ccelibes, non folum reprehenfione fed etiam poena dignos. Etftnbsp;autem hæcfeueritas non eft Iaudanda,quippeq, coniugium debeacnbsp;«CW. liberum, amp; Paulus ait, Vnufquifqp proprium donum habet exnbsp;Deo, alius quidem fic,alius autem fic, tame manifeft e fignificarunt,nbsp;qua'm honefte de coniügio fenferint, èc quanto ftudio erga rempub.nbsp;ciuibus augedam affetfti fuerint. Fueriit poIiT«««, in quibus fua erâcnbsp;trium Sc quatuor,amp; quinep liberorum iura SC immunitates.Quodfinbsp;politici homines tanti fecerunt traderc Si. relinquere poft fe aliquotnbsp;dues terrenæ ciuitati,multo pluris faciedum eft, fi quis ex coniügionbsp;fuo tradat ciues coelefti ciuitati, Traduntur autem lioeri coefo, non ftnbsp;indudantur in impiamonafteria, fed fi erudianiur in dodrina uerænbsp;feligionis, amp; tradantur,fi quidem hoc conditio eorû exegerit,honcnbsp;ftoconiugio. Non eoinficias, quin liberi fæpeoumero degenerentnbsp;à bona parentum eruditione,8cfiantciues inferni, fed fi parentes feznbsp;cennt fuum officium, pro fua uirili, non imputabitur eis liberorumnbsp;jmpiefa8,Pa.ter, inquif fcriptura,non portabit iniquitate filrj. Et ipfcnbsp;quidem in impietate fua morietur,tu autem animam tuam liberafti.nbsp;Ét alias.Si no fuerit ibi filiuspacis,rcuertet ad uospaxueftra.Quddnbsp;fi uero parentes maiorém habeant curam pecorum ÔC bourn,nbsp;nbsp;libez

rorum,ac liberi negletftiorte parentum imprj £iant,ibi turn liberi mo riuntur quidem in impietatefua,fanguis autem eorumde manu parénbsp;tum requiretur. Quare coniugum 8c parentum eft, meminilTe offiznbsp;cr) fui,ut quos Deus ipfis liberos dederic,non tantum cducent in doznbsp;(ftrina opificiorum aut negociationum,ut fiant ciues terreni, fed maznbsp;xime omnium educent cos in uera dodrina pietatis, ut fiantciues coenbsp;kftes. Aliaaufla, propter quara Deus inftiiuit coniugium hæceft,nbsp;uidelicet,-

X

HOMILfAE lOANNiS BRENTlI. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;s?

uidelïcet, utuitetiir immurtdicia fcortaïio. Paulus enim ad Corin/ thios fcribens, Ad uitandam, inqiiic, fcortacionern fuam quifqj uxo.'nbsp;rem habeat, ac fuum quæqj uirum.Sunt cnim quibus deus non dat h srortd-foKinbsp;beros, nihilomfnus tn legiiimuni eft coniugium ipforum,proptercanbsp;Çj) coniugium inftitutû Sd confirmatû fit diuinitus non tin ad procreznbsp;andos liberos,fed etiam ad uitandam fcortationem. Hie autem confi-*nbsp;derandum uenit,quam longe différât prudentia fpiritus (andi à pru/nbsp;dentia hypocritarum, Sd monachorum. Manifeftum enim eft, quddnbsp;immundicia ôd fcortatio fit diuinitus prohibita.Fugite, inqt Paulus,nbsp;fcortationem. An nefcitis,quodcorpora ueftra,membra fint Chrifti;nbsp;Num ergo tollens membra Chrifti, faciam fcorti membra; Et iterû.nbsp;Neep fcortatores,necp molles neep adulteri accipientregni dei here/nbsp;ditatem. Hypocrirg igitur exeogitarunt monafteria, folitudines, for/nbsp;dida indumenta faccorum,triduana 8d quatriduana ieiunia, chameu/nbsp;nias,flagclla,8d multa alia,quibus efïicerent, ut uitarent immundici/nbsp;am ôd fcortationem. Spiritus fantftus autem inftituit legitimum coivnbsp;iugium, ad uitandam fcortationem,Caius ergo confilium iudicas al/nbsp;tero prudentiusÇ’Et quod utilius eft fecftari'r’Hypocritæ dicunt, Vt uinbsp;tes immundiciemjfecedein monafteriü. Spiritus Ginótus autem dicit,nbsp;Vt uites immundidem,duc uxorem. Qiigfo te,uter mei ins faluti tognbsp;eonfulitC Certe fptritus fanclus eft felt;ftandus,qui cum inftituerit con/nbsp;iugium ad uitandam immundiciem,non obfcure fignificauit, coniu/nbsp;oium efïè coram Deo mundiciem^oudidtiam. caftitatem 8d fantftita/nbsp;habet ex Deo, alius quidem fic,alius autem fic. Non eft autem libe/nbsp;rum,Scortari.QLiare fi cui non libet,aut licet contrahere coniugium,nbsp;neceffe babebit honeftam, ôd pudicam ducere uitam.Si uero animadnbsp;uerteris te ad coniugium uocari, necefle etiam habebis te ad fufeipiznbsp;endum coniugiur» prgparare.Hicparumper mihi digrediendum eftnbsp;ad adolefcentes,coniugrjs deftinatos.Quid enim hi fadant,ut feprg/nbsp;parent ad ineundum coniugiumC' Num curfitent ad choreas puelJa/nbsp;rum C Num nodurnis uociferationibus infeftas reddant plateas C'nbsp;Num geftent ueftimenta ubiep propemodura fciffuris pelluddanbsp;Num fcortenturC Nihil certeminus. Hisenimmoribus prgparabisnbsp;te ad defcenfum inferni,non ad honeflatem coniugrj.Quid igitur fo/nbsp;das’:'Primum,neceffe eft ut coniuges fint dodores ôd gubernatores fa coniugesnbsp;tnilig, in uera religoie, Oftendimus enim fupra,quod coniugium fit doüoief.nbsp;inftiiutum ad propagandam Ecdefiam Dei, ôd ad educados ciues cocnbsp;Heftes. Qiiare neceftarium eft, ut inituri coniugium, ante omnia di?nbsp;ft^nt ueram rehgionem,qug eft in Ghrifto lefu feruatorenoftro,quo

ÎM CÀPVT lï. EVANS; fOÀNNlS.

poîTînt eam doccre famiHam fuam.Deinde, coHîSges debeiit efle ccz conomi. Ad œconomiamauicm pernnct,familiæuidum pararcenbsp;Porro, uaria funt genera paratidi uiâus de quibus nunc non eft fi/nbsp;gillatim dicendum.Faciam tantum iinius mentioncm, quod eft exeF^nbsp;citium opifierj, aut negoci'atiom's. Hoc enim généré uulgus hominanbsp;folct fibi uiélutn parare. Quare contraduri matrimoni'um dcbent annbsp;tea dib'gentifTime difcerc opifitium fuum, ad quod uocati funt, ut la/nbsp;bore lùo egeflstem famih'æ fuftcntare queant. Pauca qui'dem dicun/nbsp;tur,fed magna exiguntur, uideHcet, quod l'ntturi coniugj’um, debe/nbsp;ant fecum ad nuptias afferre ueram cognitionem Chn'ftianifmi, amp;nbsp;redam fcientiam ccconomi^, quæ ut funt magna, ita necefTaria funtnbsp;offîtia corum,qui’ uolunt pie coniugio uti. Et fi hgcfedatus fucris,urnbsp;rede te prgparabis ad coniugium,ita non potes maioresaut melioresnbsp;opes ad nuptias afferre, Sed hadenus de altera caufTa inflitutionis cônbsp;iugq.Reccnfeamus amp;aliam.Myfterium hoc magnum eft,inquitPatinbsp;lus, uerum ego loquor de ChrtftoSd Ecckfia, Inftitutum igitur eflnbsp;coniugium, ut adumbret eam coniundtonem, quæ eft inter Chriflunbsp;amp;Ecdefiam fuam.Hgc caufta etiam diligenter eft confideranda.Sun£nbsp;enim, qui ncc habent liberos, nec uerfantur propter fcnium, aut alûnbsp;am quandam cauftam, in periculo fcortationis, nihilominus tarnennbsp;legitimum eft coniugium , fi modo alioqui rite contradum fucrit,nbsp;Non laxamus hic frena impudids,fenio tarnen confedis, uiduis,fcclnbsp;cxplicamos ueram coniugiirationem,ôi^ confulimus imbecillitati connbsp;fcientig, Tametfi enim taie ineas coniugium, in quo nec fpcres libe/nbsp;ros, ncc necefte habeas mcderi immunditiei, tarnen uel hac caufta le/nbsp;gitimum eft,quod admoneat nos myftki illius coniugi|, quod eft innbsp;ter Cbriftum amp; Eccicfiam fuam.Nam cum inftitueretur coniugium,nbsp;dixit Adam de uxore, Hoc nunc os ex oftibus meis, amp; caro de carnenbsp;mea.Quod ctfi didum eft de externa uxore hominis, longius tarnennbsp;refpicit,ad Eccicfiam uidclicet,quf eft uxor Clirifti. Sumus enim menbsp;bra,ut Paulus ait,corporis eius,excarne eins ex oftibus eius.Deianbsp;. de didum eft,Hgc uocabitur VlRGO,quoniam deuiro ftimpta eft»nbsp;Refpicit amp; bic fpiritus fandus ad Eccicfiam Chrifti. Nam quemadgt;nbsp;modumuirgo dudaa uiro in matrimonium, ftatim ficpanicepsonanbsp;nium iurium amp; bonorum uiri.Cognorainaturàuiro,Sumicdignita/nbsp;cem â uiro,Si uir habet iusciuitatis, ftatim habet amp; ipfa ius ciuitatis»'nbsp;Si uir eligitur in regem, ftatim ôd ipfa eleda eft in reginam, Sunt e/nbsp;nim una caro, ita Ecclefia tanta propinquitate coniunda eft Chrifto,nbsp;ut non folum nomen eius fufcipiat, fed etiam participet dignitatemnbsp;amp; maieftatê eius.Chriftus eft filius Dei.Ftt amp; Ecclefia,propter Chrinbsp;ftum,filia deitChriftus eft POMINV S mortis Slt; infernijit ÔC Ec/nbsp;défia prop

HOMILIAE lOANNTS BR.ENTIÎ. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ear

clefiapropter Cbriftum domina mortis et inferni.Chriftus eß hgres oïm coelelh'um et diuinoi^ bonornmjit SC Ecclefia cohgresrBreuiternbsp;ex Chrifto Si Ecclefia fit una caro, feu unü corpus, ut oïa inter fe comnbsp;munia habeant,amp; fimul oibus diuinis bonis fruâtur. Hue âcCedit,nbsp;ôddidura eftiRelincJuct homo patrem amp; matrem, amp; adh^rebit uxo/nbsp;ri fuc. Pertinet amp; hoe prgcipue ad Chriftû amp; Ecclefiâ eius, Chriftusnbsp;cm tanto amore complexus eft coniugem fuam,EccIefiam,ut pofthâ/nbsp;bito paterno fuo,hoc c(i,ccclefti habitaculo,defcenderit in terram,fanbsp;dus fit homo, et expofuerit femètipfum pro Bcclefia,ut illâm redimenbsp;ret ac feruaret.Quo amorc,quo beneficio nihil poteft excellêtius co/nbsp;gitari. Vides facr^, ccelcftis rei adumbratio fit coniugium uirinbsp;Se mulieris.Hoc aût non folum cognitione percipiendum eft, fed ettnbsp;am in ufum transferendum.Primum em uxores admonentur, ut pronbsp;prqs uiris fint fubdite uelut dno,quoniam uir,inqt Paulus,eft caputnbsp;uxoris,quemadmodum ôd Chriftus eft caput Ecclefie, amp; idè eft,quinbsp;falutem datcorpori. itaep quemadmodum Ecclefia fubdita eft Chri/nbsp;fto,fic amp; uxores fuis uiris fubdite fint,in oîbus, nimiR2 licitis Se ho/nbsp;neftis.Deinde admonent amp; uiri, ut diligât fuas uxores,ficüt ÔC Chrinbsp;ftus dilexit Ecclefiâ,amp; femetipfum expofuit pro ea.Sed et Petrus ait;nbsp;Viri cohabitent fecundum feientiam uelut infirmiori uafi muliebri,nbsp;impartientes honorem,tanq etiâ cohgredes gratig uitg. Poftremo adnbsp;monentur oês prj,ut in aduerfis, in morte denicp ipfa bene confidât,nbsp;ac nihil prorfus de falute fua dubitent. Chriftus em una eft caro curtlnbsp;Ecclefia,hoc eft,cum unoquouis credente in ipfum, Aduerfa aût nonnbsp;poftuntopprimere Chriftum,quô ergo opprimèrent credêtem, quinbsp;eft una cum Clirifto caroC'Mors nô potuit extinguere Chriftum, lcdnbsp;necefte habuitcum trâfmittere ad ueram uitam, quô igitur extinguenbsp;ret crcdentem,amp; non potius traderet eum uiteC' Qudd fi uir ôd muli/nbsp;cr hoc modo coniugium fuum confiderauerint,amp; ad Chriftum ac Ecnbsp;clefiam fuam contulerint, tune hoc genus uite non lôlum erit utiliffî/nbsp;mum,fed etiam iucundifti'mum in omnibus afflidis rebus folacium»nbsp;Sed hadenus de cauffis, propter quas matrimonium diuinitus infti/nbsp;tutum eft, quas idcirco commemorauimus, ut cognofeamus matri/nbsp;monium non efte impurù genus uite4ed Deo gratum amp; fandum,8dnbsp;utconiuges uocationemfuam honeftisacpqsmoribus ornent, Reuernbsp;tamur autem nunc ad exponendum ufum rniraculi, quo Chriftus innbsp;nuptrjs mutauit aquam in uinû. Nam prgter illa,qug fupra diximus,nbsp;Chriftus edidit hoc miraculum in nuptqs,ut hoc tani^ certa promilTinbsp;One amp; figillo obligaret fe fubuenturum inopiæ amp; egeftati coniugû,.nbsp;^ara qui côtrahunt matrimonium,neceire habet derelinqre fuos panbsp;fentes, eos nimirû, qbus antea cure fuerût,ô^ qui ipfis oîa ad uidum

Iflt; CAPVT W« EVANG. lOANNiS.

Qcceffaria Êuppeditarunt. Propter hoc^ingt, relinquit homopatrem amp; naatrem, èc adberebit uxori foç. Quis ergo fubminiftrabit eis de/nbsp;^itpti^fceH alimenta Hicin locü parentum fucceditfilius dci, amp;: recipitnbsp;CM hoe miraculoje curatorem fore coniugum fi modo inuitauerint ip-*nbsp;llu(4difgt;ft(s fum ad nuptias.Tuneaurein inuitatur filius Dci ad nuptias,cum fidcnbsp;per Euaugelion fuum agnofcitur,amp; obedientia fidei colitur, Queri/nbsp;tCjinquit, primum,rcgnum dci amp; iuftitiam eius,amp; hpc omnia adqcinbsp;entur uobis. Queritur autem regnum dei ,cum Chriftus ex Euangeznbsp;lio cognofcitur. Querit iuftitia regni dei,cum iufta fidei obedientianbsp;prçftatur.Huc acccdit,cp deus ^mifit auxilium fuü oibusambulanti/'nbsp;bus in uocatiÓc fua.Non in folo pane, inqt,uiuit homo,fed in oï uernbsp;bo feu uocationc dei.Et alias.Spera in dno,amp; fac bonitatê,tüc inhabinbsp;tabis terra etpafccris diuitijs eius, Ac mox.Nouit dnsdies immaculanbsp;toRSjCt hgreditas coîçt ineternû eriuNon confondent in têporc malo,nbsp;in diebus famis faturabunt.Coniugiu aût placet dco,et eft uocationbsp;dci,Quare qui in hoc uitc genere pie ambulant,fieri non pÔt,qn haznbsp;béant dcû femp protectorê amp; feruatorê per lefum Chriftû DnM noznbsp;eft una cum pâtre amp;fpû fanâodeus bndiftus in fecula,Amen*nbsp;HOMILIA XXIIL

Ene uertat ,perfequamur inftitutum Domini noftri lefu Chrifti, qui cum fœliciter inchoauerit maicfla/nbsp;tem fuam excellentimiraciilo inCana Galilæe reucnbsp;lare, pergit cam tam cœlefti doârina, qj admirâdisnbsp;fadis illuftrare amp; con firmarc. Poft hæc, inqt Euanznbsp;gelifta,defccndit Capernaum,ipfe,SC mater eius, amp;

HOMILIAE lOANNiS BRENTïh nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;sr

giorificandam Sc illuftrandam,danfsïma lucc Euahgclrj^A^ rtiaximis ' miraculis» Quarc,cum Mefsias iarft adueniflet, 8ó inchöaffet offi dunbsp;fuum,profidfdtur i'uxta uaricinium Ëfaiæ,in fines terre Zabulon 6^nbsp;Neptah’m, hoc eft, ad Capernaum, amp; quanep non manet illic muleisnbsp;dicbuSjpropter proximurn Pafcha,quo profi'dfeendum erat ad Hiamp;*nbsp;rufalem tame paulo poft redît eo,amp; non folum condonatur ibi EuaUnbsp;geli’on fuum public^, uerum etiam confirmât ipfum multis,magnis jnbsp;amp; infignibus miraculis,ut quod propheta prædixerat,rei'pfa manifenbsp;fte implerctur, Noti potuiffentautemmaiora beneficia Capernapnbsp;tis amp; fi'niti'mis locis contlngere^Finge Monarcham quendam fubic/nbsp;ciftc Capernaitis duibus multa finitima regna,finge eû fingulos Ca/nbsp;pernaitas ciues, fingulos reges aut principes creafle, quid obfecro,nbsp;hoc profuifletjfi interim relidi fuiflent in peccatis,etin tenebris mornbsp;tisCfadi fuiflent clariores inter homines,nort aittem beatiores coram Ef««geZio»nbsp;Deo.Nunc cum Chriftus atculerit ds lucem Euangelq fui,qua amp; pecnbsp;catadifeutiuntur,tenebræmortisfugantur^amp;maieftasregnicce^ otmium'majinbsp;leftis donatur, propofirum eft eis beneficium longe omnium maxi/ imian.nbsp;mum. Sed qugfo te, confidera mihi diligenter, quem tanti beileficrjnbsp;frudum acceperint Capernaïtæ. Etfi enim Chriftus gdidit in hac ur/nbsp;be plurimas uirtutes, lamen his non funt excitati ad agnofeendu temnbsp;pus uifitationis fuæ,nec refi’puerunt,ad confequenda beneficia Chrinbsp;ftijfed admirati quidem funtaliquoties miracula Chrifti, 8C extule/nbsp;runt cum magnis laudibus,perrexerut autem ire in ueteribus fuis feenbsp;Icdbus.Quare non temereexclamatde ipfisChriftus,TuCapernau,nbsp;inquiens, quæ es uft^ ad cœlum cxaltata, ufeç ad inferos detraheris^^nbsp;Quoniam li in Zodomis gdit^ fuiflent uirtutes, qug editg furtt in te^nbsp;manfiffent ufcp ad hodiernum diem. Veruntamê dico uobis, qj Zonbsp;domistolerabiliuserit in dieiuditij,^ tibi.Hgccum nobis de Capet*nbsp;naum ciuitate in finibus Zabulon amp; Neptahm fi(a,rccitantur,admonbsp;néant nos primum de dementia Dd, q, Deus foleat humiles amp; abgt;nbsp;ïedos complecli* T erra Zabulon amp; Neptalim fuit regio obfcura Ôdnbsp;contempta, ac multis SC uarqs calamitatibus afflida, Chriftus tarnennbsp;filius Del, non contempfit eam, fed reddidit ipfam fua luce illuftrif/nbsp;fimam.Bene igitur confidamus,in humilitate amp; obfcuritate.Non agnbsp;tiofcit nos raundus, agnofeittamen Dcus,q etfi in aid's habitat,huminbsp;lia tn refpicit in cœlo amp; in terra.Deindehgcadrnoneant nos degratinbsp;iudine,qua debemus Deo pro luce Euangelij fui. Ciuitas Capernai5nbsp;fiiit ingrata, non fufeepit Euangelion Chrifti ea,qua debuit, obedinbsp;entia,necrefipuit ad prgdicatione eius.Quare prgtertur ei Zodomanbsp;in iuditio dd,Tolerabilius,inquit,erit Zodomis in die iudith,^p ti

Reuelatum eft amp; nobis,demêtia dei,Euangelion Dni noftri left»

P iij

IN CAPVT It EVANG. lOANNiS.

Chrifli.Qiu'd ergoCNum fatis eft, ut audiamus tantum, admire-' mur,amp; laudemusç'Fiunt 8^ hæc ofcitanter admodum^plurim j conteznbsp;nunt,alij cÔnitqs eii’am infedantur.Fingamus autem Euâgebon tamnbsp;frequcntiflimeaudin,^fnnimæ admirationi effe,nondum tarnennbsp;officio noftro faiisfadum eft,Bcatf,mquit Chriftus, qui audiunt fernbsp;moncm Dei, fed additlt; Et cuftodiunt ilîum. Ac Paulus, Regnum dcinbsp;non eft in fermone,fed in uirture. Quare necefïitas falutis noftræ ex/nbsp;ïgitjUt quod nobis reuelatum eft Euangelion Chrifti,obedicnti fidenbsp;excipianîus,amp; ad capi'endum frudum eius,refipifcamus. Nam fi in/nbsp;grati fuerimus,amp; tempus uifitationis noftræ neglexcrimus, non ftaznbsp;dm qdem folet Oeus infligerc pœnam. Paiiens enim eft erga pecca/nbsp;torcSjdum non uult uîlos perire,fed omnes ad pœnitêtiam recipere*nbsp;Veniet autem dies domini, ficut fur in node, ueniet dominus feruinbsp;pereufToris in die quo non fperat,8lt; hora,qua ncfcit,amp; diflecabit eunbsp;partemt^ eiuscum perfidis ponet» Venturum enim fe amp; ingratitudinbsp;nem internitionc totius gentis puniturû, non uerbis tantum, fednbsp;rebus ipfis minatur, Nunc enim immittil peftem, nunc rcrum penu/nbsp;riam,nunc incurfioncs T urcicas,nunc alias quafdam calamitates,quinbsp;b^mtitud« bus nondum quidem opprimitur refpub.Dominus autem minatur,nbsp;iionmanttim feccrtopcrmiffurum, utpenitusopprimatür, nifiadprgdicationemnbsp;pwnt«. Euangelq fui refipifeamus. Vide mihi Capernaû, uide èC ipfam urznbsp;bem fandam Hierufalem,qam D O MIN V S tanto fauore copieznbsp;xus eft, ut Lioluerit eâ efte metropolim eledi populi fui, èC ex ea uulznbsp;gare Euangelion fuum in uniuerfum orbem terræ, attamen cum nonnbsp;cognofeerent tempus uifitationis fuæ,deler^ funtfunditus. Agnofeaznbsp;mus igitur beneficium Dei, 8^ declaremus gratitudinê noftram obeznbsp;dientia,ut ijs bonis que Euangelion nobis promittit, fœliciter fruaznbsp;», mur.Sed pergamus in noftro inftituto. Et in propinquo erat Pafehanbsp;» gt; Iudgorum,Ôe afeendit lefus Hierofolymâ, reperit in têploeos,qutnbsp;gt; » uendebant boues amp; ouesnbsp;nbsp;columbas, èi. numularios fedentes.Et eu

» » feciftet flagellum é funiculis,omnes ciecit è tcmplo,oues fimul ac bo 9 » ucs,amp; nurauîariorû æs efi'udit,menfafc]^ fubuertit. Et ijs qui colum/nbsp;» 9 bas uendebant,dixit, Aufertc ifta bine, necfacite domum patris mei gt;nbsp;» » domum mercatus.De fefto pafehæ alias fœpe didum eft.Quare pernbsp;ftringemus nunc id tantum qudd lefus in hoc fefto Hierofolyrnis fcnbsp;cit.In publicis enim feftis, ac prgfertim in die fefto pafeha cÔfluebatnbsp;magna ludæorum multitudo ad Hierufalem,quippc q? lex exigeret,nbsp;ut ter in anno appareret oê mafeulinum coram Diio. Cum aût folenznbsp;ne effet h is feftis diebus multa amp; uaria facrificia ofFerre, ac conuiuianbsp;c5cclebrare,inftituerunt in atrio têpii nondinationes eoßz animaliu,nbsp;que iuxta legs apta crant ad facrificia,ouiû uidelicet,boum,amp; columnbsp;bai’um.Et quo mercatura effet paratior,aderant ôdnumularq ,qui mo

HOMILIAE lOANNiS BRENTth nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;«gt;

netam mutarcntHoc fiue â facn'fi'culis mftittitum fuen't,üt maiotem queftum exercerent,fiue a duibus ufurpatum, ut animatïa facrificrjsnbsp;apta hofpi'tibus carius obtruderent,certe manifefta fuit prophanati'onbsp;lum templijtum diei^ feftoi?2,Ec tn hoe agebatur prgtcxtu diuini cuPnbsp;tus.Non enim dubito, quin affîrmauen'nt fe id faccre, magis ut cuPnbsp;tus Dei promoueat,ói Deus facrifieqs frequêtius colatur,nbsp;nbsp;fui com

pendi) gratia» Quare,Iefus,factoé funicuïisflagenociecitétemplo ornumuiarif quofcunep reperit nondinatores, una cum ouibus Si bobus fuisj neenbsp;his contentuSjfubuertit etiam menfas numulariü, ut pecunia difqce/nbsp;retur,ac prgcepit feueriter uendentibuscolumbas,ut procul fe una cünbsp;columbis fuis hinc proripiat. Quid nunc de hoc fado Chrifti dicetinbsp;dum eritç’Quid eft, q? libuit Chrifto nondinatores e' têplo exigere,nbsp;flagello potius,^ uerbo prgdicationis Talis em propemodum fuitnbsp;huius 6idi fpecies,qualis effet, fi quis offereti numos ad facrificiumnbsp;Miffg pontificie excuteret uiolenter è manibus. Si eijceret eû pugnisnbsp;templo, aut fi quis hoc tempore quo uulgus folec, ncgledo auditnnbsp;uerbi dei,dies feftos mutare in publicas nondirtâs,abigat fufte a forinbsp;bus templi Cquo in loco merces uenales expofitg funt^Uëndêtcs Si e/nbsp;mentes,ac difqciat hint inde oês merces eoFjî, Qtiis no iudicaret hacnbsp;effe furiofam temcritatem,pFgfertim in hole priuatoC Quid ergo digt;nbsp;cemus de ChriftoC’num iudicabimus Si ipfum furijs incitatumv Hoenbsp;reamus etiam cogitationê huius rei,tâtum abfit,ut fic de Chrifto Danbsp;mino,et (eruatore noftro uel fentiamus uel loquamur.Nam qd Chrinbsp;ftus in eijeiendis nôdinatoribus è templo dei fecit, iuftiffimum fiiit,nbsp;acfapientiffimum.rqon eft enim obfcuRt,q5 templum dei infticutumnbsp;fit initio diuina ordinatione,a Salomone, Si poftea reftauratu ab EPnbsp;dra Si Zerubabele,in hunc ufum, ut facra diuinitus inftituta in ipfonbsp;peragerentunBfaias enim fcribit.Domus mea,domusoratiôis uoca/nbsp;bitur cundis populis» Quo dido etfi proprie fignificatur templumnbsp;dei patere non tm ludgis fed etiä altjs populis,fi crediderint in fernennbsp;Abrahg promifTum, tn Si hoc docetur, têplum fit fandificatû Sinbsp;ordinatû ad orationê,hoc eft,non ad mercatus,Si nondinatiôes, fednbsp;ad facienda in co facra dei»Cû aût feu facrificuli, feu dues exercèrentnbsp;in eo mercaturas,prim5 peccabat magiftratus, tolerauerit tâ maninbsp;feftâ uiolationê diuing ordinationis in têplo dei» Etfi ein is locus pernbsp;fe non fuit fandior prophano foro. Si têplum in eo loco o^ificatumjnbsp;poft aliqt annos deuaftandû erat,ut uulgato Euangelio pi) ubi(^ adonbsp;tarent patrê in fpû Si ueritate,tn hic locus fuit co têpore diuina inftPnbsp;tutione Si approbatioe ad aliu ufum, ad exercedas nondinaciortcsnbsp;ordinatus. Et quia magiftratus uocatus eft ad tuendas diuinas Si leginbsp;timas ordinationes,negledor fuit offid) fui,q) no uindicauerit pro/

P Hi)

IN CÄPVT n. EVÄNG. TOANNÎS. pbanationem tempIi.Dcnide peccabant Si priuati homines,q? poft/nbsp;habitis facris*quibus opera erat piiblkis diebus feftis danda, magi«nbsp;hoc agebant,ut cumaduenis 5i peregrinis negodarentur, q? ut rationbsp;tiem tarn fuac faluttsnbsp;nbsp;nbsp;dîuinæ ordinadonis habercnt» Etfi cnim ne/

gon’atio per fc eft lkita,tamen nondinadonibus fic negodar i ut uio les diuina mandata,8i negligas tuam falutem,hæc demum impia eftnbsp;ncgociatio. Quarc, aim manifcfta effet prophanatio templi Dei,ödnbsp;uiolatio legitimæ ac diuing ordmadonis,iuftiffimum cft,ut prophanbsp;natores flagellis e tcmplo eqciätur.Dices autcm: Fateor quidem hosnbsp;nondinatione fua peccaffe, Sed quid fentiendum eft de fado Icfu honbsp;minis priuatiC'Etfi cnim lefus eratuerus Meffias feu Chriftus,tamennbsp;non uenit in hunc mundum,ut Iegislator,iu ciuilis 8C externus maginbsp;ftratusjed uenit ut concionator, ut Ij^is fubditus. Regnum inqui/nbsp;ens, mcum non eft de hoc mundo. Temeritas autem eft, fi fubditusnbsp;fufcipiat priuato fuo arbitrio publica officia, quae ad magiftratumnbsp;pertinent. Vt enim maxime peccauerit fceleratus quifpiam, non ta/nbsp;men licet cuiuis priuato in hunc uiolenter graffaùri, quippe q» magi/nbsp;ftratusoffiaum fit fcelera legitime pUrtire. Quid dicemus ergo denbsp;• hoc fado Icfu ChriftiC'Refpondet ad hoc Euangelifta, cum addit:Renbsp;, cordati uero funt difcipuli eius,quod fcriptum eft»2^elus domus tuenbsp;comedit me, Hoc fcriptum eft in pfalmo fexagefimo odauo. Multanbsp;autem extant teftimonia,præfertim in fcriptura noui teftamend,qugnbsp;tft intcrprctatio amp;illuftratioueteris teftamend,q? hicpfalmus denbsp;A^effiafcu Chrifto intelligatur, quae quidem teftimonia nunc nonnbsp;eft opus recenfere.Cum igitur Euangelifta allega t ucrficulum ex iftonbsp;pfalmo, hoc propemodü fe (entire fignificat. Qpod lefus in ctjcien/nbsp;dis nondinatoribus fecit, hoc uidebatur initio edam ipfis difdpulisnbsp;inconfiderata temeritas. Sed admoniti fcriptura intellexerunt effc o/nbsp;pus profedum é zelo diuino, amp; inftindu fpiritus fandi. Non fuitnbsp;quidem fadum iuxta cxtcmas leges ordinarium fed fuit iuxta fcntcnnbsp;tiam fpiritus fandi diuinum.Non eft fufceptum â lefu fecundum hnnbsp;manas,fed fecundum ccclcftes leges.Non eft fufceptum priuato arbinbsp;trio, fed heroico fpirituî Multa enim defignari folent ab excellcnti/nbsp;bus Hcroibus diuinitus cxcitatis, q fi exigas ad externas Slt;f politicasnbsp;leges, uidentur fumma effe temeritas, amp; tarnen funt fada diuiniffi/nbsp;ma. Mofe occidit Ægypdum, afticientem Hebrf û iniuria, amp; abfcö/nbsp;dit eum fabulo.Hoc uidetur effe homicidium extremo fupplitio dignbsp;num,federat Hcroicum,acplanediuinum.Exiftimabatcnim,utStc/nbsp;phanus ait, intcliigcr c fratres fuos, q? Deus per manum ipfius daretnbsp;falutem illis. Pinehas ioterfecit publicum fcortatorem cum fcortonbsp;iVladianitico- Quod etfi uidebatur inconfulta amp; præceps iracundia,nbsp;tarnen

HOMILIAE lOANNlS BRENTîî.

tarnen tcftatus eft Dominus ipfe^qj fuen't diuinus zdus, 2Cc!a meögt; Ingens, çommotus eft contra cos, ut non ipfe dcîerein fi'lios Ifracl mnbsp;zclo meo.Dauid aggrcdiebatur Goliathem, paftor gi'gantem,dtha/nbsp;rgdus bellatorem,inermis armatum, Quis non dixiftet, tcmerarianinbsp;efle pr^fumptioncmCSed erat inftinctus fpiritus fandt Dias trucidanbsp;uit fa'-erdotes Baabquse uidebatur magna efte eriidelitas,Scd erat iu/nbsp;ftiftima uindida » ad qua de impfjs facrificulis fumendä EJias diuininbsp;tus excitatus fueran Poflem plura id genus è facris Jiteris rccenferc,nbsp;Sed addam nunc qugdam ex hiftorqs Ecclefiafticis. Dioclitianus Ronbsp;manot^ Imperator,ChriftianoRz autem crudeliiTimtis pfecutor gdiditnbsp;horribilc blafphemû gdidum aduerfus Chriftianos,quod et pub/ 'nbsp;pcratoris CErat em tuncDioclitianus Nicomedi?)iniecit publice in/nbsp;fpedante populo manus fuas in literas edidi, ac detradas cas minutanbsp;tim dilcerpfit. Quid hoc fado magis temerarium uidetur,fi confide/nbsp;l'es externam reru ordinationemC Sed hicNicomedienfis fuit uir aionbsp;lieroico,amp; quod fecit,non fecit Humana temeritate, fed diuina agita/nbsp;done. Videamus amp; ahum hcroem.Cum lulianus, cognoiatus Apo/nbsp;ftata,adminiftraret Romanum imperium, erar in exercitu eiusnbsp;f(os^ nomine Valentinianus. Hie comitabat offieij gratia principe fu- vakniMinbsp;urn lulianum, proficifeentem ad tcmplum,quod dicebatur. Fortune,nbsp;Etfi ValentinianusagnofcebatChriftum, perfoluebat tarnen exgt;nbsp;cmplo Naamani Syri ciuilia officia principi fuo.Cum aut ad fores tênbsp;pli pueniffer, afperfus fuit amp; ipfe aqua luftrali,a facrificulis idolomanbsp;nie, qui affirmabât fe hacafperfione ingreffuros in templum fandifinbsp;care, Indignatus igitur grauiter, pugno percuffit facrificulum, pub/nbsp;lice exclaiTians, fe,hac alperfione non fandiftcatum, fed fordidatumnbsp;elTe. Hoc uidebatur magis militare,quam Chriftianum.Quale eniranbsp;hoc eft facinus, quod miles percutiat pugno facellanum Cæfaris, id/nbsp;que in præfentia Cæfaris, adeoque in facrario, amp; fungentem offitionbsp;fut facerdotf)';' Sed qualecunque iudicetur ab humana prudentia,cer/nbsp;te collocandum eft inter heroica, quæ diuinitus geri lolent, Ac Nirnbsp;comedienfis quidem, de quo prius diximus, raptus eft continuo abnbsp;ïmperatore Dioclitiano ad fupplitium, crudeliter eft occifus. Va/nbsp;lentinianus autem, etfi iuffus ftiit exulare, tarnen paulo poft eledu»nbsp;eft in Imperatorem. Vtrunque fadum eft diuino,eoque optimo connbsp;fJlio.Quod enim Deus paffus eft,ut heros Nicomedienfis ab impijsnbsp;®d fupplitia raperetur, uoluit pietatemS^ conftantiamtanti heroianbsp;illuftriorem reddere,et fignificauit aliam effe uitam,ia qua rependat

IN CÄPVT n« evang, ioannis.

P ijs mercedcm ccrtaminum fuoriim.Quód autem muïit VaÏcntini/ anum in maie(ÏatemImperatoriam,exemplumexhibuit,quoteftatu8nbsp;eft, fc non obliuifd obedientiæ piorum, fed aliquoties in hac quoc^nbsp;uita ornare eos dignitatibus, ut confirmati in fide de dementia eius,nbsp;certam fpem de uentura,8duera foelicitatccoodpiant» Habes qugdamnbsp;heroïcorum facftorum exempla,de quibus non eftiudicandum fecunnbsp;dum humanam rationem,fed fecundum codeftem afHatum, Si. diui/nbsp;num inftinótum.Etfi autem perfona lefu Chrifti,non poteft ex omninbsp;parte, cum heroïbus,quos recenfuimus, conferri,quippe q? hi tantunbsp;homines fuerintjille autem homo fit Si Deus, qugdam tarnen eft pernbsp;fonalis uocatiSis fimilitudo.Nam quemadmodum hi prêter genera/nbsp;lemordinationemuocatifueruntfingularifpirituad heroïca iuaia/nbsp;^a, itaSilefus Chriftus prater generalem fuam uocationê excitatusnbsp;fuit fingulari 8i diuino zelo fpiritus ad eijciendos flagello nondina/nbsp;tores é templo Dei Jn pfaïmo enim fic loquitur, ExtraneusCinqens)nbsp;fadus fum fratribus meis. Si peregrinus filius matris meæ. Quoniânbsp;zelus domus tuæ comedit me,Siopprobria exprobrantiS tibi cecidenbsp;rut fupcr me.His uerficulis teftatus eft Chriftus,longc ante^ hoiemnbsp;aftumpfiflet,q? idcirco abominentur ipfum ludæi cognati eiusfccu/nbsp;dum carnem, quiafufceperit curamtuendæ Ecclefisc, quæ eft domusnbsp;Dei,non carnali,eoqï frigido afFedu,qualem folent habere alq, quinbsp;fe iadant Ecdefiæ defenfor es,fed fpirituali zelo,8i diuina uehemennbsp;tia,ac feueritate» Ad tuenda aüt Ecdefiam Dei prgdpue quidê exigi/nbsp;tur,ut peccata Ecclefig cxpientur,Si Ecdefia feruetur in mone ad ætcrnbsp;nam Si fcclicem uitam,fcd hoe etiam utile eft, utexterng ordinatioesnbsp;in templo Dei diuinitus inftitutg fuo tempore Si loco conferuentur,nbsp;Quare non eft fentiendum de Chrifto, qj ciecerit uenditores Si em/nbsp;ptores templo, carnali temeritate,fed fpirituali feueritate, ut publi/nbsp;cam Dei patris fui ordinationem in templo tutaretur. Reliquum au/nbsp;tem nunc eft, ut uideamus, in quem ufum hgc nobis pr^fcripta fint»nbsp;Non enim mandata funt literis, ut temere imitemur tale exemplumnbsp;in erjeiendis exalieno templo uel nondinatoribus, uel idolis, uel fa/nbsp;crificulis,fine certa uocationê. Si fingulari fpiritu Dei.Scdut comennbsp;detur nobis miraculum et maieftas Domini noftri lefu ChrifttNamnbsp;Chriftus erjeiendis nondinatoribus. Si fubuertendis menfis numulanbsp;rioRz, tam formidabilis fadlus eft Pontificibus Si magiftratibus Hicnbsp;rofolymitanis,ut etfi uidebat ipfis,Iefum ufurparc externâ dominât!nbsp;onem in templu ac urbê Hierufalem, ac defignare furiofam temeri»nbsp;tem,th non luerint aufi uiolentas manus in ipfum intjeere. Hoe pro/nbsp;fedo non minus éft miraculum, qj paulo ante aqua mutata fit po/nbsp;tentia Chrifti in uinum.Hoc igitur miraculu rcuelat tam maieftateninbsp;Chrifti,

HOMILlAE lOANHiS BRENTlt

Chn’fti, di’uinam curam crga eos, qui ambulant in uocan’onedci. Hi enim, etfi grauiiïima fufcipiuntpericula, Slt; plurimos habentad/nbsp;uerfarios,tamen Deus tuetur cos tanta cura ÔC potentia, ut reddat jpznbsp;fos quamuis abiedos amp; infirmos omnibus aduerfarqs formidabiles,nbsp;feruet cos in omnibus periculis» Nam,fi quis,inquit Chriftus,arainbsp;bulauerit in dic,non offendit, quia uideUucem huius mundi» Dein/nbsp;dCjCommendatur nobis hoc fado uchementiiTimus zclus, quo filiusnbsp;Dei ad tuendam conferuandam ueram fua Ecclefiam exarfit. Namnbsp;fi tanto zelo profcqtur externum illud lapidcum, ac poft aliquot an/nbsp;nos diruendum templum, ut prophanatores eius flagello crjciat,qua/nbsp;to,obfccro, zelo profequitur uerum iJIud amp; coclefte templum, quod ein)!«nbsp;cft Ecdcfia feu congregafio omnium piorumCHic certe zelus file eft, î*“nbsp;qui fuit aucor, ut filius Dei defeenderet è ccelo, Slt;^ induerct homi /nbsp;nem,ad liberandum hominem, Vidit cnim,^ feede contaminatanbsp;fet Ecclefia Dei in terris,forde peccati,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;crudeliter in earn graffa/

rentur Satan,mors amp; infernus. Mifertus igitur Eccicfig, Si ex arden tiftîmo erga cam amore indignatus, afliimpfit hominem, ac maluitnbsp;mortem fubire, tantam Eccleftgfuæ contaminationemnbsp;nbsp;nbsp;deuafta/

tionem inultam ferre. Quare cum feriptura recitat,nondinatores efte d Chrifto eiedos è têplo,admonet nos eius zeli,q Chriftus pro ucranbsp;ïua Ecclefia accenfus eft, ut confirmemus fidem noftram in oibus feunbsp;tentationibus, feu aduerfis, amp; fentiamus Chriftum tueri nos magnanbsp;cura amp; potentia ? Poftrcmo, etfi hoc exemplum Chrifti eft perfona/nbsp;le, tarnen monet nos, ut zelum Chrifti, non quidem cemere,pro car/nbsp;uocationem imitemur .Manifeftum eft, impios Monachos amp; facri/ Sw.nbsp;ficulos pergere Ecclefiam dei impia dodrina, profanis facris con/nbsp;taminare.Hic fi quis fiue magiftratus,fiue hibditus, uerus elïet Chrinbsp;Jfti difcipulus, deberet etiam preceptoris amp; feruatoris fui zelum iminbsp;tari, ZC pro fua uirili, ac légitima uocatione operam dare, ut Ecclefianbsp;ab his fordibus purgaretur, Manifeftum item eft, quod Turca, cru/nbsp;deliflïmus hoftis, grafletur in Ecclefia Dei,amp; deuaftet earn ta tyran/nbsp;nide q impietatc. Hic exardefcére deberet zelus pro domo dei in oninbsp;nibus Chriftianisprincipibus amp;populis,ut ad opprimendû Turcâ,nbsp;amp; conferuandam domum Dei, unufquifc^ fuas uires tam animinbsp;corporis conferret. Manifeftum etiam eft, ebriofos, fcortatores,fœ/nbsp;cieratores, impoftores ,blafphemos,in nomen dei contumeliofosS^nbsp;alios fceleratos fordidarc Ecclefia dei,amp; elFicere ut nome Chrifti pefnbsp;finie inter ludæos amp; T ureas audiat. Nu exiftimas fieri pofte,ut tantanbsp;^’^clera inter nos tâ uulgaria,amp; tâ publicaefrent,fi uel dimidia tm parnbsp;te eo2clo accêfi €flemus,quê^ domo dei ucrapietas fecû ipfa affertî'

IN CAPVT II. evang, IOANNIS.

Porrooffi'cq noftri eft,non. tantum pro publica,red ctiam propn'u3gt;’ ta domo Dei zelo cxardefcere. Priuara enim dei domus eft, quifquisnbsp;in Chriftum credit. An nefcitis,inquit Paulus, quod corpus ueftrumnbsp;templum eft habitantis in uobis fpiritus fandic' Et iterum, Vos tern/nbsp;plum eftisdeiuiuentis,quemadmodum dixit Deus. Inhabitaboinnbsp;inis,3lt;i inambulabo, ero illoRz Deus, amp; ipfi crunt mihi populus.nbsp;NunCjfi Chriftus intantum fuccenfuit prophanatoribus lapidei tern/nbsp;pli,ut eiecerit ees flagellojquanto plus fuccenfebit ei,qui ucrum temnbsp;plum,hoceft,feip(um baptifmoChrifti fandificatum fordidauerit^nbsp;Sordidamur autem primum nondinatione, hoc eft, confidentia huznbsp;qui confiduntfua iuftitia , hi faciuntex Deouenditorem, émeri/nbsp;tis operum,pecuniam,amp; è feipfis, emptores. Italt;^ inftituuntinfeip/nbsp;fis,hoc eft, in templo Dei nondinationcra, qua certe templum dei itanbsp;prophanatur,utfiatfpeluncalatronum, hoc eft, Satanarum, Deindenbsp;fordidamur fceleribus, que hint frudus peccati in nobis dominants»nbsp;Has contaminationes amp; prophanationes nullo pado in nobis fera/nbsp;muSjfed ardeamus zelo Dei, ut abieda impia de humanis mentisnbsp;dutia,amp; mortificata carne,exhibeamus nos Deo,templumpurumnbsp;fandum, per lefum Chriftum DOMIN VM noftrum, qui eft unanbsp;cum patre amp; fpiritu fando deus benedidus in fecula. Amen. ,

HOMILIA XXIIIL

Ôd lubuertiffet menfas numulariorum, non potuiftet fubterfogere, quin non folum 2' facrificulis, uerum etiam à reliquis hominum or/nbsp;dinibus autmanibusdifeerptus,aut lapidibusobrutusfuiffef. Alffnbsp;enim iudicaftent uindicandam eftcautoritatem magiftratus,quam isnbsp;priuatafuatemeritate labefiidarer. Alrjfenfiflenttuendumcftediutnbsp;num cultum,quern is abigendis pecoribus ad facrificia deftinatis imnbsp;minuerct.Alr|,qutbus eftufa eratpecunia,ul£i eftent damnum fuum.nbsp;Auari enim maluntfanguinem, quam pecuniam perdere. Sed quodnbsp;lefus fecit, man I fefteu ides efle ipfi hocquidem tempore, impune.nbsp;Nemo enim eft,qut audeat in ipfum uiolçntas manus inijcerc.Dices

lïOMlLlAE lOANWIl BKBKTiL

hoe idcirco faâum,q) lefus eratOiriftus^Reâc, fed ilK nondum'ere gt; debant cum effe Chriftura,ô^tanieti manus fuas continent, ac iierbisnbsp;tantum rcpreheridunt,cum rebus ulcifci nequeanu Dicic enim Euan/nbsp;gcIifta.Refpondcrunt ergo ludci èc diïerunt ei: Quod fignum often * cnbsp;dis nobis,qudd ifta fticiasC’Non deftiit eis uoluntas f^^uiedi in lefum, c «nbsp;fion defuit poteftas,non arma, non lapides« Et tarnen lefus tuto internbsp;ipfos ambulat« Quid ergo eft,quod ipfum inter totaduerfarios, in/nbsp;ter tot uiros fanguinum tutum reddiiC Quid aliud effet, quàmqp Ie/nbsp;fus ambulat in uocatione Dei patris fuicNam qp eiecit ètemplonon/nbsp;dinatores,fuit fingularis uocatio Dei, ut è fcriptura oftenfum eft,nbsp;zelus dei.Qui aut ambulat in uoeatioe dei, habitat in adiutorio alftfnbsp;ftmi,amp; in protediotte Dei eocli comoratur« Quare utcunC^ facrificunbsp;li,amp;^ air) frcmâc amp; infaniant,lefus tarnen defenfionc Dei patris fui tu/-tus eft» Hoc exemplo admonemur, ut in periculis, quæ ex uocationenbsp;Dei fufcepimus,optime de auxilio Dei confidamus» Fieri enim nonnbsp;poteft,ut quem Deus uocatione fua periculis obj)cit,eum non clemênbsp;ter potenter feruct« Si ambulauero, inquit Pfal.irt medio umbrænbsp;mortis,iion timebo mala,quortiam tu mecum es. Sed audiamus ludenbsp;os,qui cum non audeant fadis,inuehunt uerbis in lefum. Qyod fignbsp;num, inquiunt, oftendis nobis, gjEaBcfaciasC Non negamüs qdemnbsp;nondinationem illam cfTe prophanationem templi, 8C raiemur opusnbsp;efle Ecclcfiae cmendatione , fed q, tu homo priuatus fumas tibi hanenbsp;purgandi templi, amp; emendandg Ecdcfiæ autoritatem ac poteftatem,nbsp;hoc demum nobis intolerabile uidetur. Nâ emendacio Ecclefig pertinbsp;net proprie ueî ad (ummos pontificcs, uel ad prophetas diuinitus elenbsp;dos,acpfecipue ad propheta illum,de quoMofes fcripfit, amp;quenînbsp;hoc tempore uenturum expedamus,qui eft Mefljias,à prophetis pronbsp;miflus.Dirit enim D O MIN V Sad Mofcn.Prophetam fufeitabonbsp;eis de medio fratrum fuorû fimilem tui^ Sc portam uerba meâ in orcnbsp;eius,loqueturcp ad cos omnia,qug prgeepero illi, Hsec eft promifTionbsp;de uenturo Mcffîa. Et add itur etiam fignum,quo cognofei queat uerînbsp;tas illius prophetg feu Meffif. Sequitur enim apud Mofen.Qudd finbsp;tacitacogitationercfpondcris, quomodo poffum intclligere uerbû,nbsp;qdDOMINVSnoneftlocutus,hochabebisfignum.Quod innbsp;nomine domini propheta ille prç dixerit, ôi non cuencrit, hoc D O/nbsp;A4 ï N V S non eft locutus.Quid «rgo tu lefu uaticinaris, ac euentu/nbsp;rum dicis, ut fciaraus,fi euenerit,te efle prophetam ilium, ac Mefiiânbsp;rtobis promiffumCAccedit huc,q3 fcriptura teftetur Meifiam reuela/nbsp;turum,amp; confirmaturum maieftatem fuam miraculis,Eccedeus ipfe,nbsp;’rtquit Efaias,ucniet,amp; faluabitnos.Tunc apcrienturoculicgcorum,nbsp;aures furdoîîî patebunt. T une faliet ficut ceruus,claudus,ôi aperça

IN CAPVT Ik EVANG. lOANNIS.

trit h'n^a rnutoßz» Quod ergo tu ßicis miracuîum -, ut cogtiofcamlt; “5 te effe Meffîam,amp; habere autoritatera emciidande Ecclefie DeiC Hanbsp;bcs,quid Gbi uelint Iud3ei,cum dicunt: Quod oftendis nobis fignû,nbsp;q? hæcfacis,Primum autem obfcruabis,q) Judei honeße qui'dcm Sinbsp;friMti homi prudcntcr fentiât, priuatos homines non debere Gbi temcre publicanbsp;RfjwMdefcff autoritatem ufurpare,amp; alienam Gindionem inuaderc,Honeßum etnbsp;difTimuIent opus eße Ecdefiæ emendatione, nec de/nbsp;pffieU.nbsp;nbsp;nbsp;fendant manifeflam templi prophanationem.Quanto honeßius fen

tiunt his, qui hoc tempore manifeßos errores in EcdcG'a tam pertina dter defenduntjUt publice fateantur,fe ne aquæ quidem benedidæ, 'nbsp;quam ficuocant, autcircumducendi aG'ni illius palmarij abrogatio/nbsp;nem in Ecdefia pafluros, Sed hie efl horribilis ßupor in ludæis,nbsp;malunt lefum contemnere, ôd defpicere, uocationem amp; autoria/nbsp;tern eius diligentius fecum reputare, Nam fi ipG's uera falus curæ fu/nbsp;iffet,potuiffent facile turn ex tefiimonio loannis BaptiGæ, turn ex a/nbsp;li}s rebus cognofeere, liunc lefum diuinitus effe miflum, adeocp uc/nbsp;rum eße Meßiam, Sed quid dicasC Vulgare hominum ingeniumnbsp;cfl,quod maiorem habcant rationem huius corporalis uitæ, uergnbsp;falutis,acmulto follicitius quærunt, quanti frumentum, quanti ui/nbsp;num uendatur, quis uerus Gt MelTias, amp; quanta nobis beneG'cianbsp;per Mcfliam contingant. Quarc cum pereunt, fuo ipforum merito,'nbsp;adeoep iuflilTimo Dei iuditio pereunt» Deinde, nec hoc efl impru/nbsp;dentiæ, quod ludæi non adfaibent temere fidem nouæ doCfrinæ, fi/nbsp;Cw^fniMut ne miraculis.Nulla enim dQdtrina,quæ ueram falutem promittic,agnbsp;diuinitus conGrmaca fuerit» Miracula autem funtnbsp;diuina G'gilla amp; tcßimonia.Etfi enim pfeudoprophetæ etiam æduncnbsp;figna amp; prodigia, tarnen nos nunc loquimur de ueris ac cctleflibusnbsp;lïgnis prodigqs, quæ non aboient piam dodrinam antca diuini/nbsp;tus promißam. Ergo prudentia eß non ample(ßi nouam dodrinaninbsp;fine miraculis» Sed hæc eß magna ludæorum impietas, quo d quænbsp;funt manifeßa miracula, ca contemnant amp; calumnientur, requirantnbsp;autem alia, quæ ipG pro fuo arbitrio cxcogitarunt» Apud Matthæ/nbsp;um habent manifeflum miracuîum, quo fanatus erat dgmoniacus, ÔC.nbsp;tarnen tribuunt hoc Beelzebub principi dæmoniorum, ac quæruntnbsp;fignum de ceelo, quale ipG finxerunt» Habent SC hoc loco manifeßunbsp;fignum, uidelicec, lefum inermem tam formidabilem efle omnibusnbsp;aduerfarijs, ut nullus audeat manus ipfi inrjeere. Audiuerunt etiamnbsp;de figno in Cana Galilææædito ,amp;l tarnen aliud poßulant. Quarcnbsp;perfpicuum eß,quod quærant Ggna,non ut credant,fed ut calumni/nbsp;cntur.Hæc eß magna impietas, amp; alias merito a Chrißo reprehen/nbsp;fa,Natio(inquiCpcäua ÔC adultéra fignum requirit, amp; fignum nonnbsp;dabic

. HOMiLlAE lOANNiJ BKENTll. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;9*

^abïtur ei, nift fignum lonae prophctæ, Vrdcamus antem quo nam modo Icfus hoe loco tradet ludgos. Refpodic lefus amp; dixiuDeftruitc *¦ *nbsp;tcmplum hoc,amp; in tribus diebus crigam illud.Humaniflïma refpon • •nbsp;fiOjied quam dedit lefus ludæis, non tam ipforum, difcipulorumnbsp;fuorum gratia ,ut fidem eorum confirmaret, quemadmodum mox Eznbsp;uangelifta indicabit.Quod autem lefus dicit,hanc habet fententiam:nbsp;Efflagitatis.ut probcm uocationem amp; autoritärem meam uadcinio acnbsp;miraculo:Dico ergo uobis,q, fitis hoe templum deftruduri, ego au/nbsp;tem redaurabo illud tribus diebus.Habetis nunc uaticinium,amp; miranbsp;culum. Vaticinium eft, quod prædico uobis, quid uenturo temporenbsp;fiatdehoctemplo. Miraculum eft,quodegodeftrudum templumnbsp;redauracurus firn tribus diebus. Loquic auc Chridus,incerprete Eua iesvm effênbsp;gelida,qucmadmodum fequitur.non de lapideo templo, fed de temnbsp;plo corporis fui.Et hæc cd fententia eius : Vos tradituri me edis mornbsp;ti ,amp; occidetis mc,ego uero tertia die à morte refurgami Quo figno,nbsp;quo miraculo,quid maius,quidcxceUentiusdicipotedc' Nam lefusnbsp;fdidit quidem multa magna miraculaante^ mortuus ed,amp;à mornbsp;terefurrexit,quibus amp; ueritacem dodrinæ fuæ comprobauit, amp; ma/nbsp;iedatem fuam aliquo modo dedarauit,fed quia ctiam prophetæ gdi/nbsp;derunc miracula, ac mortuos quoc^ fufeitarunt, quemadmodum feri/nbsp;ptura cedatur de Elia amp; Elizgo, uideri potuit,miracula Icfu infirmionbsp;ra ede» cp ut probkrent ipfum uerum ede Medîam, amp; natura filiumnbsp;DeiiRefurredio autem lefu a‘ mortuis,amp; quæ rcfurredioncccmprcnbsp;henduntur,uidelicet Afeenfus eius in cœlum,Midîo fpiritus fandi,nbsp;Miracula ab Apodolis in nomine lefu ædita, Diuulgatio Euangelfjnbsp;in totum orbem terræ, amp; conferuatio Ecclefiæ in omnibus perfecu/nbsp;tionibus,manifedidïma 8^ certidima funt tedimonia, q? lews fit ue/nbsp;rus Médias, amp; natura filius Dei» In pfalmo dccimo quinto Medïas hû chriftitenbsp;itadicit : Non derelinques animam meam in inferno, nee dabis fan/ A‘»ôàè pr»nbsp;dum tuum uidere corruptioncm,Notas mihi fccidi uias uitae, adihanbsp;plebis me l^titia eum uuitu tuo.Hic pfalmus concionatur de morte amp;nbsp;refuvredione Mediæ, ac perfpicue dicit, Medîam â morte ad uitamnbsp;rediturum,Sc regnaturum.In pfalmo fecundo, qui amp; ipfe de Medianbsp;uaticinatur,ait: Aditerunc reges tcrrg,8lt;^ principes conuenerunt in uznbsp;num,aduerfus Dominû amp; aduerfus Chridum eius.Et mox» Ego connbsp;ditucus tum rex ab eo,fuper 2^ion môtem fandum fuum» In hocpfalnbsp;mo primum recitatur pcrfeeutio,quam Médias padiirus fit a princiznbsp;pibusamp;populis, acfîgnificatureummoriturum. Deinde redtaturnbsp;bæredicas 8d regnum eiusîDabo tibi,inquit,gentes haereditatem tu/nbsp;podedîonem tuam terminos terræ. Non podet autem tantam

^£fediiate èC regnum habere,nifi â morte refurrexidec.Quare etiam * 0. Ó

IN CÄPVT TI. EVANS. lOANMiJ.

'in hocpfalmopraedi'catur, McflÏam à motte rcfurredurum. Apud Efaiam de Meffia dicicur. D« terra uiucntium abfciffus eft, cum afxnbsp;fiigerctur propter tranfgrcflioncs populimci» Hsec eftconcio denbsp;morte MefTi« , Sed additur èi alia concio de refurrcclióe cius ànbsp;mortuis. DeanguHiaamp; ïudirio fublatus eft. Et mox: Proeoquodnbsp;laborauit anima eius uidebii amp; faturabitur» Sed amp; Icfus ipfe, aimnbsp;adiuraretur a' Caiapha ut dieet et an cfTetMcfTias feu ChriftusfiHnbsp;us Dei t refpondit : Tu dixifti, Veruntamen dko uobis aniodo uigt;nbsp;debitis fibum hominis fedentem à dextris uirtutis, amp; uenientem innbsp;nubibus cœli, hoc eft, etfi nuncuideor uobis homo abieäiflTimus,,nbsp;amp; longe omnium miferrimus,ac trador a' uobis morti, tarnen effuginbsp;am omnem illara miferfam,amp; refurgam à morte,ac fedebo ad dextranbsp;Dei,quo manifefte probabo meucrum efle MefiTiam, ac natura Filiunbsp;Dei»Vnde Paulus ad Romanos de lefu Chrifto fcribens:Qui deda/nbsp;ratusjnquitjfiiit ftlius Dci cum potentia, fecundum fpiritum fanÄinbsp;ficationis,ex co quod refurrexit è mortuis. Vides prophetas uaticinanbsp;toscflTc, Mefliamä mortercfurrcâurum, Vides etiam maieftatemnbsp;Mcffiæ aediuinitatis ei tribuendum efle, qui fua ipfius potentia re/nbsp;furrexit «i mortuis ad coclefteregnum. Cum igiturcertiffimis argu/nbsp;mentis probatum 8^ confirmatum fit, lefum filium Mariæ, paflumnbsp;fub Pontio PilatOjUerc a mortuis refurrexiffe, amp; per refurreÓrioemnbsp;iniraife in regnum cœlefte,qucmadmodum amp; hoc loco S/ alias f^pcnbsp;prædixit,manifefiumcft,hunclefum efreuerum Meiïiam,acnat«ranbsp;filium Deijiiec ullum alium feruatorcm,prpter hunc, agnofeendumnbsp;lt;Sä6«clHi« cflcjCtiamfi angelus de coelo nobis alium demonfirarct. Impius Manbsp;humttif ßHi humetes iadtat colloquium fibi fuiflecum angelo Gabriele, amp; fe abnbsp;hocaccepifle dodrinaTn legis fuæ» Sed quia perfpicue fignificat fenbsp;prorfus non intelligcre uerum officium MefTig, C fecit enim ex ipfonbsp;oon feruatorem fed legislatorcm amp; palam negat Ghriftum effc na/nbsp;tura Deum,non fuit hic uerus angelus Gabriel,qui antea deChriftonbsp;ad prophetam Danielcm,ad facerdotem Zachariam,et ad uirgineranbsp;Mariam,rede concionatus cft,fed fuit Satan ac diabolus ipfc, qui ucnbsp;antea per uarias hp*efes,ita amp; poftea per Mahumeten conatus c« manbsp;ieftatera amp; diuinitatem Chrifti abolere. Quarefugiendaeft impie/nbsp;tas eiusjôd perfcucrandum in ea fidei cenitudinc, ad quam nos refurnbsp;redio Domini noftri lefii Chrifti uerifTimis argumentis comprobanbsp;ta,perduxic.Porro,quod lefus dixit de teplo corporis fui, hoc ludætnbsp;» ’ intelligunt de templo lapideo in Hierufalem. Dixerunt ergo ludaei:nbsp;» ’ Quadraginta öi fex annis extrudum eft templum hoc,amp; tu in tribusnbsp;» diebus criges illud C Non loquuntur atitern ludæi de templo, quodnbsp;Salomon fdifiauit,Hoc enim dirutum erat a' rege Babylonio, fed lonbsp;quunt

HOMILIÄE lOANNlS BRENT 11.

quuntur de tcmpio rcftaurato fub Efdra Si Zerubabelc» Poftg enim Cyrus Si Darius acccpifrcnt,uido Bakha(rare,regnum Babylonicü,nbsp;Si Cyrus poft mortem Darrj regnum Babylonicum folus obtinerct,nbsp;conccflït in primo imperrj fui anno captiuis ludæis, ut redirent ad panbsp;triam fuam,Si reftaurarenttemplüm,quemadmodum fcriptum eft innbsp;Efdra capite primo.Quarc ludci anno feeundo aduêtus fui in patriä,nbsp;op“® gdificandi tempi i,Si iaciunt fundamcca eius.Sednbsp;quod magno gaudio inchoauerant, hoe a' finitimis gentibus imped inbsp;turn eft,ne ftatim perficeretur.Dc qua re extat fextum caput apud Ef/nbsp;dram.Opus igitur DOMINI, utferiptura loquitur, intermiffumnbsp;eft in Hierufalem, Si non fiebat ufep ad annum fecundum regni Da/nbsp;ri) régis Perfarum. Etfi enim Cyrus, qui iufîcrat templum reftaura/nbsp;re,adhucuitam iado templi fundamento agebat, tarnen ludeï nö ponbsp;tuerunt eum conuenirc,ói iniurias aduerfariorum fuorum ei expone

Tomyrimreginam Maftagetarum,maioremratióem habucrit beV scy:hicunt, li gerendi,nbsp;nbsp;nbsp;audiendg legationis ludporum, Si reftaurandæ Eccle/

fiæ.In eo bello occifus eft Cyrus,8i regina Tomyris iubet caput eius amputatum in uirem humano fanguine repletum,cum hac exprobranbsp;tione conqci. Satia te fanguine, quem fitifti, Sed nee poft mortemnbsp;Cyri,potuerunt ludæi â Perfis impetrarc,ut permitterent ipfi's potc/nbsp;ftatem pcrficiendi inchoati templi,donec Darius Longimanus,fili/nbsp;us AfTucri rerum Pcrficarum potitus eft,in cuius feeundo anno, coc/nbsp;pcum eft iterum çdificium templi, Si in anno eius fexto completum,nbsp;quemadmodum teftatur Efdras capite fexto. A feeundo autem annonbsp;Cyr i,quo pofita funt fundameiita templi ufep ad fextum annum Da/nbsp;rrj funt quadraginta fcx anni. Cyrus enim folus regnauit mortuo Danbsp;riOjUigind duobus annis, quibus comprehendûtur etiam anni Camnbsp;by fis. Poftearegoauit Artaxerxes Aifuerus uiginti annis. Huic fuc-ceffit Darius Longimanus,in cuius fexto anno completum eft gdifi/nbsp;cium tempIi.Hi funt anni illi,dc quibus ludæi nunc dicunt. Quadranbsp;ginta Si fcx annis extrudum eft hoe templum. Animaduertendü aütnbsp;nobis eft hoe loco primum, quod de horribili Si miferabili interitu mtenjt.

didum eft,ut hoe exêplo admoneâtur oês principes, quo difcant,multo magis fibi curg eife deberc, ut adiuuent Ecclefiam,nbsp;ut qugrant cauiTas gerendorum bcllorum. Si proferendorum finiumnbsp;impcrq fui.No damnamus légitima Si necelTaria bclIa,Scimus prinnbsp;^ipum officium effe, fines fuos tueri.Sed prae libidine bellandi neg/

IN CAPVT 11. É7ÂNG, ÎOANNiSî

perfeuerauit,quam de ipfo Efaias ôd Efdras prgdi'cauerunt, Sed malk mus eum maiorem habuiffe curam reftaurandi templi Hierofolygt;*nbsp;4î. mirani,^ belli Scychid.Efaias enim teftatur^qj DOMIN VS dede/nbsp;rit ci Monarchiam totius orbis terræ,propter feruum meum C inqt )nbsp;Iacob,amp; propter Ifrael elecîlum meum, hoc en;,ut Ecclefiam DO MInbsp;M4gi/iratu( 1\]I iuuaretQuare fciant principes amp; magiftratus hoc proprium effcnbsp;olFitium ipforum, ut maximam omnium curam habeant iuuande Ec/nbsp;defiç Del, amp; ut fint, quemadmodum alias Efaias ait, Ecclefiæ nutrknbsp;cfj. Deinde uides hoc loco qua'm tardos progreffus habeant diuinanbsp;opera inter homines. Ædifitium templi eratdiuinum^opus. Quidnbsp;autem Satan non excogitauit, ut opus illud bonû impediretç' Ex unanbsp;parte obiecit régi Cyro externa bella, ut no uacauerit ci curam reftaunbsp;randi templi habere. Ex altera parte excitauitfinitimos populos, quinbsp;lud^oscalumniarentur, SCopus domini impedirent. Reddiditip/nbsp;los ludæos longis ac multis calamitatibus defatigatos, ut non tanta,nbsp;quanta debuifTent diligentia, opus DOMINI urferint. Itatç faclumnbsp;cft, lit reftauratio templi tot annis intcrmifla fuerit. Hic eft conatus,nbsp;hic eft labor Satanæ, Quod cum fciamus, non deterrcamur à fufdpi/nbsp;endis operibus diuinitus mandatis, nec deficiamus in fufceptis,propnbsp;ter aduerfa,quæ Satan ad impediendum opus DOMINI obricit,fednbsp;pergamus conftantcr in uocatione Dei, ac certam concipiamus fidu/nbsp;tiam, q) DOMIN VS, cuius uoluntatc opus fufceptum eft, daturusnbsp;etiamfitincrementa,utperficiatur.SedreuertamuradEuangcliftam.'nbsp;. Cum enim recitaflet ludæorum refponfum, doceteos didtum Chri/nbsp;* » fti de templo, non rede intellexifte, amp; ait. At ille dicebat de tempionbsp;» gt; corporis fui.Cum ergo refurrexiflet è mortuis,recordati funt difcipunbsp;» » li eius, quod hoc dixiftet eis, crediderunt fcripturæ ,8i fermoni,nbsp;» » quern dixerat lefus. Vides, non folum ludæos, fed etiam difcipulosnbsp;non rede initio intellexifte uerbumChrifti,deexcitatione templi.nbsp;Etfi autem hoc paulo obfcurius didum uidebatur, tarnen nec intclli/nbsp;gunt fcrmonem eius de paffione 8d refurredionc fua,etiam cum apernbsp;tiftime amp; difertiffime loqueretur. Apud Lucam ait. Filius hominisnbsp;tradetur gentibus, illudetur, contumelijs afficietur, confpuetur, Sinbsp;poft^ flagellauerintjOccident eum, ac die tertia refurget. Quid po/nbsp;left magis perfpicue dicicEt tarnen addit Euangelifta, Ipfi nihil horunbsp;intellexerunt,00 erat uerbum iftud abfconditum ab eis, nec intellige/nbsp;bant,quae dicebancur, Vnde igitur tantu? ftupor C Somniabantreg/nbsp;num Chrifti fore corporale in terris,0iexiftimabantfutuR2,utChri/nbsp;ftus magis afflidurus eftct fuos aduerfarios, ut aduerfarij ipfumnbsp;poftentaffligere. Turpiflimum enim uidebatur fuccumbcrc hoftknbsp;.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;bus«

HOHIMAÉ IOANNîS BRENTlt nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;$4

bus. Quare ctiamfi multadkercntur de paffîorie, morte S^rcfurre/ ôi'one Chn'fti,tamen oecati fua carnali opim’one de fœlicnatc regninbsp;Chrifti in terra,non potuerunt earedc intelligerc, Cæterum, quôdnbsp;Euangelifta dicit difcipulos fcrmonem Chrifti tum recftc intellcxifz s^crtfcnpiitnbsp;fe, 8c fcripturæ ac fermoni Chrifti crcdidiftc, cum Chriftus refurznbsp;rcxifTet à mortuis, manifefte fignificat facram fcripturâ maxime oui/ .nbsp;tiium de Chrifto amp; regno eins tra(ftarc,ac refurrediortcm Chrifti cf chriftlexpllnbsp;feperfpicuam explicationem fcripturæ, Exrefurredioneenim Çhri cdtiofcripitt,nbsp;fti, amp; ex ijs, quæ hac comprehenduntur, manifeftum eft, regnumnbsp;Chrifti non efte corporale fed fpirituale,nec efle terrenum, fed cœ/nbsp;lefte , neceffecaducum amp; mortale , fed perpetuum immortale;nbsp;Quæcunque igitur Propbetæ de rcgno Chrifti uaticinati funt, eti/nbsp;amfi utanturuerbis adumbrantibus regnum corporale, tarnen funtnbsp;intclligenda fecundum earn fentefttiam, quam RefurrecStio Chriftinbsp;a mortuiSjAfcenfus élus in cœlum, miftio fpiritus fancfti, ac diuul/nbsp;gatio Euangelq in totum orbem terræ nobis tradunt, Traduntauznbsp;tem nobis regnum Chrifti efte fpirituale 6^ cœlefte, Vera igitur fcc/nbsp;licitas non conftat nec in hac terra, nec in rebus huius terræ, fed cognbsp;nofcitur ex Euangelio Chrifti per fidem, amp; percipitur reipfa in fa/nbsp;turo feculo propter Chriftum feruatorem noftrum, Ac hadlenusnbsp;quideni de difpatatione ludæoram cum lefu. Videamus nunc ÔCnbsp;liqua, Cumautem eftet lefus Hierofolymis in Pafehain diefefto, lt;nbsp;multi crediderunt in nomen cius,uidentes figna eius quæ gdebat, Ip * «nbsp;fe autem lefus non credebat femetipfum eis, eo qgt; nonet omnes, nec ‘ «nbsp;opus haberet,ut quif^ teftaretur de homine.Ipfe enim feiebat, quid ‘ «nbsp;eftet in homine,Multi,inquit,crediderunt in nomen eius, uidentes « *nbsp;figna eius, Manifeftum igitur cft,q? lefus multa plura figna amp; mira/nbsp;culagdideritj^queabEuangeliftisconfcriptafunr, Vnde S^Ioan^nbsp;nés alias dicit:Sunt multa alia,qug fecit lefus, qug fi feri jâtur per finnbsp;gula, nec ipfe opinor mundus caperet eos, qui feriberenturjibros,nbsp;Scripferunt autem Euangeliftæ præcipua,8^ plus aIrjs memorabilia, M/r^tcKZcr»nbsp;quantum quidem ad tradendam pofteris cognitionem Chrifti ne/ «f»»«nbsp;ceftarium mit, Quod autem multi ludæi crediderunt in nomen le/nbsp;fu ex fignis, legitimus eft ufus fignorum amp; miraculorum, Vulga/nbsp;batur enim lefum effe uerum Mefliam, nec ipfe hoc dodrinaluanbsp;diffimulabat, addebat miracula, ut quod doceret, tanquam cœ/nbsp;lefti teftimonio confirmarcuQuare hi rccle ufi funt fignis,qui ipftsnbsp;admonitijCOgnouerunt ueritatem Euâgelq lefu, amp; crediderunt eumnbsp;efleucF$tMelfiâjacfilâûdei,Scdhicconfideramihihumaniingenqnbsp;‘^^rietatem amp; inconftantiâ. Vulgus ein Iud£ORt,nunc cû figna uidêt,

IM CAPVT 11. BVANG. IOANNIS;

credant îefum cflTe Mcffîam.Poftea autem cum uidcnt ipfum autorf/ täte fua dcftjtutum,i magiftratu amp; Pontificibus captum,flagel'aiuiTinbsp;amp; confputunijtanto odio abominantur ipfum, ut dament cum de ternbsp;ra tollèdum:ltaçp iudicant de lefu, èC Euangelio eius luxta externumnbsp;rerum euentum.Cum uident lefum efle in hoc feculo fccliccm, obfernbsp;uant cum ut Meffïam, Cum imminct infcelicitas,cxccrantur eum, utnbsp;impoftorem.Quid autem hoc iuditio uaniusC'Quid magis abfurdiEfnbsp;Si enim de rebus iudicatur feaindum cxternam ipfarum fortunam,finbsp;eri non poteft,quin aliquoties pronuties iuxta dicflum prophetg, bonbsp;num malum, Sd malum bonum, ac tcnebras,lucem, Si luce tencbras,nbsp;Etfi enim diuina eft ordinatio,ut iufti'tia fit fœlix,amp; iniuftitia iafce/nbsp;lix,hgc tarnen ordinatio folet in hoc mundo,permiflu Dei, a' Satananbsp;jnuerii,ut fecundum lercmiam, uia impiorum profperetur, ac benenbsp;fit omnibus,qui prguaricantur et inique agunt,uia autem piorum fitnbsp;inla:lix,ac male fit omnibus,qui iuftitiam fedlantur.Quo autem connbsp;filio Deus id permittat, non eft nunc tempus pluribus comemoran/nbsp;di,amp; fæpe aliâs di dum eft. Quare non eft nobis de rebus iuxta externbsp;num fbelicitatisaut infcelicitatis euentum, fed iuxta rerum ipfaBt ue/nbsp;ritatem.cx uerbo Dei iudicandum, ut quod redum ac iuftum cognonbsp;Uerimus, fempcr fiuc fcelix fiue infœlix in hoc feculo fuerit, iuftumnbsp;agnofcamus amp; fedemur.Sed quid illud,quod additur: lefus non crcnbsp;debat femetipfum eisÇ'Quomodo hoc conuenit, qp ill i credunt lefu,nbsp;amp; Icfus non uiciftim credit fefe illisC'Audi ergo,quid fequatur.Notinbsp;credebat femetipfum eis,co qgt; ipfe noffet omnes, nec opus haberet,nbsp;ut quif^ teftarctur de homine.Ipfe enim fciebat,quid effet in homiznbsp;ne,Quid ergo eft,Non credebat femetipfum eisc’ Hoc quidam internbsp;pretantur de doiftrina,q? Icfus rudibus adhuc,8^ inconftanter credêznbsp;tibus non commiferit altiora myfteria Euangelicg dodrine. Quodnbsp;quidempro fuaquadamratione nonfalfo dicitur. Sed Euangeliftanbsp;loquitur de difeeffu lefu è ludæa in Galilæam, ÔC de ea lefu diïigen/nbsp;tia,qua cauebat infidias aduerfariorum fuorum. In capite enim quarnbsp;to fie ait: Vecognouit Dominus,audiffe Pharifgos, quod Icfus pluznbsp;res difcipulos faceret,rcliquit Iudæam,amp; abijt iterum in Galilæam,nbsp;cauens uidelicct infidias F4iarifæorum,8^ Pontificum, qui erant Hinbsp;erofolymis.Cum ergo dicit. Non credebat femetipfum eis, fignifi/nbsp;cat Iefum non effe confifum publico hominum fauore, Si. bonis imznbsp;piorum uerbis,fed dcclinafle familiaritatem Pontificum, amp; rcdqffenbsp;ad Galil^amjUt in tuto fuû perageret ncgotiû.Sed hoc,inqes, mirannbsp;dum cft,q) Icfus diffifus fit hoibusç An non caritas oîa credit C an nonbsp;certû ôi definitû erat tepus quo Chriftusfuo offîcio dcfurigeretCNÔnbsp;nc,inquit,duodccim funt horg dieiC Si quis ambulauerit in die, nonnbsp;offen/

HOM in AB lOAMNIS BRENTIb ’

offcndi’t An non tutut ambulat, qui ambiilat in adiutorio altiffimi^ abit Chriftus è lud^a, Sc non credit fe ludfisC'Rede fcribitnbsp;Paulus, Caritatem omnia credere. Hocenim eft ingenium caritacis,nbsp;ut nihil mali de proximo fufpicecur, fed de quouis homine bene connbsp;fidacjed interim nihil temere, nihil periculofe àbfqi certa dei uoca«nbsp;one eft faciendum,ne Deus tentetur^nih ilc^ contra ucrbum dei agennbsp;dum eft, ne peccctur. Veteres erudite ac rede dixerunt. Amicus ufcßnbsp;ad aras,quo fignificarunt,amicis ftc fidendum Só commodandum,ut alijs homMnbsp;tarnen propter amicos, non uiolemus reuereniiam amp; obcdientiam,nbsp;quam debcmus Deo.Etfi enim amicus colcndus eft fuis ofticiis,amigt;nbsp;ci tarnen caufta non eft J pietaie deflcdendü,atlt;^ peccandum.Hoc;uCnbsp;magis perfpicuum fiat, oftendemus aliquot excmplis. Iudex qüifpi/nbsp;am fedet pro tribunali,compofiturus controucrfiam inter adorcm amp;nbsp;reum.Ponamus autem adorem efte uirum honeftum,8^ ueritatis ftunbsp;diofiftimumjdc quo affirmari non poftït,q? ullum un^mendatiumnbsp;dixerit. Poft^ igitur is perorauit cauftam fuam, quid faciac Indexénbsp;Num adhibeatfidem didis tarn honcfti uiric’Hocccrte caritas exiznbsp;git. Ergo ne ftatim, reo nondumauditopronuncict pro adore con/nbsp;tra reumC’ Minime omnium. Sed audiat etiam reum. At ille, irtquis,nbsp;ador,honeftus eft uir,Sd uerax. Credo, iuxta regulam cariratis,fed innbsp;terfm non licet iudici propter caritatem dcfledercàfuo oftitio, amp; luJicispffltinbsp;peccare aduerfus Icgitimam fuam uocationera, quæexJgit,ut audiatnbsp;utramcp partem. Paruum,inquit lex,fic audietis ut magnum,nec accinbsp;pietis cuiuf^ perfonam.Habes ergo,fidendum quidem efte bono uinbsp;ro, fed propter bonum uirum non effc peccandum. Äudiamus aliudnbsp;exempIum.Principes ac fenatores reip.délibérât de re grauilTima, amp;nbsp;quam maxime refert celare, ne uulgetur,donecquod conftitutum eft,nbsp;perficiatur. Exigunt autem a feinuicem taciturnitatem iureiurando,nbsp;interea temporis uenit amicus,uir optimus, ad fenatorem quempia,nbsp;amp; rogat, quid arcani tot dicbus in fenatu agitetur. IIIc ucro rcfpödecnbsp;fe nefcirc.Quid ergo':’ No fidit anfico,uiro optimo'T Non credit aminbsp;co arcanum,cui crcderet uitam^Quod caritatis eft,facit. Sentit pr^clanbsp;re de ipfo,amp; iudicat eum efte bonum uirum,actaciturum quocp,fi einbsp;impartiret arcanum, Sed propter amicum, non eft uiolandum iufiuznbsp;randum,nec eft arcanum magno rcip.periculo effuciendum. Adqcianbsp;mus amp; aliud. Negociator quifpiam proficifcitur negociandi gratia,nbsp;peregrc, accepta iecum multa peaini». Venit autem in diucrforium,nbsp;in quo reperitaliquot aduenas, honeftiflimos, ut apparet, uiros. -Quid ergofaciatCnum oftentec publice fuam pecuniam, amp; fignificecnbsp;fe cum hac pecunia longius profedurumC Si id faciat, infanire cumnbsp;dicas.Quid iiaç’An no eft honeftis uiris fidendûç’ Rcâe,fed propter

IW CAPTT II. ETANG. T0ANN1amp; honcftos uiros, nihil eft tcmerc 8C inconfiderate faciendû, ncc eft resnbsp;familiaris,prgter ncceflïtacê,periculis cxponcnda» Veteres dixerunr,nbsp;r^eruos amp; artus fapiêtic efle, non temerc credere, 3^ «jr/swr ,hoc eft,nbsp;diftïdentiam,praEcipuum efle propugnaculum ciuitatum aduerfus tynbsp;niedere, rannos. Extat amp; illud. Sobrius fis, ac memineris nemini confidere»'nbsp;tnagnitßfi ^fcedit èC hoc.Prudente diffidcntia,haud alia res utih’or eft mortalînbsp;bus. Hæc id genus alia ueterum dida, fi dextre intelligantur, nonnbsp;pugnantcum Chriftiana cantate, fedreprehendunt futilitatem,8Cnbsp;monent nihil temcre, nihil contra ofFitium,efFuciendum, aut facien/nbsp;dum efle. Diligendus enim eft proximus , amp; bene de ipfo fenticn/nbsp;dum, nihil aut imprudenter amp; contra legitimam fuam uocationcmnbsp;dicendum uel agendum eft.Q,ug cum ita le habeant,uideamus, quidnbsp;jllud fit, q, lefus no crediderit femetipfum ludaeis.Sentiebat em ludgnbsp;os a^rgeipue Potifices, amp; Pharifgos infidiari uitg fug, amp; deliberarcnbsp;de afrerenda ipfi nece.Non credcbat,inqt ,femetipfum eis,eo qgt; ipfcnbsp;nofletomnes, ncc opus haberet, ut quif^ teftaretur de homine. Ipfcnbsp;cnim feiebat, quid eflet in homine, hoc eft, lefus non neceife habu/nbsp;it, pro more regum ac principum, proditores aut exploratores emit/nbsp;tere, qui (crutarentur amp; referrent ad ipfum, quid confilrj Pontificesnbsp;aduerfus ipfum caperent. Videbat cnim ipfe,ac plane perfpelt;5tum,exnbsp;ploratumcp habebat,quid de ipfo cogitarent impq Ôu crudeles Pontinbsp;fices,ac Pharifgi.Nec hoc tantum erat ei cognitum,uerumetiam feie/nbsp;bat, quid effet in quouis homine. Agite ergo, uideamus quid fit innbsp;homine. Confiderabimus aut hominem, non qualis eftregeneratusnbsp;fitniiurajHi pQ.fpj'f ftû fanflum,fcd qualis eft natura fua,ex Adamo.Senfus,inqt,nbsp;amp; cogitatio hois funt malum, ab adolefcentia fua. Et apud Hieremi/nbsp;am.Prauum eft cor hominis et infoutabile. Ac in pfalmo.Omnis honbsp;momendax. Etiterum. Omnes declinauerunc,fimul inutiles fadinbsp;funt,non eft qui faciat bonum,non eft ufe^ ad unum.Sed longum efinbsp;fet enumerare omnia fcripturctcftimonia,quibusperfpicuc proba/nbsp;tur,in hoie non eflenifi fummam impietatem tarn erga deum, qua ernbsp;ga proximum. Ac tales qdem funt omnes homines natura fua, in gc/nbsp;nere. De hoftibus aute, et aduerfarqs Chrifti,cxtant fingularia tefti/nbsp;monia, q? uirulentia ct crudelitate longe fuperent alios hoies. In pfalnbsp;mo dicif. Circûdedcrûtme uituli multi,tauri pingues obfederut me.nbsp;Aperuerût fupermeosfuû,ficutleorapiêsamp;rugiês.Etinalio pfaPnbsp;mo.MuItiplicati funt fupcricapillos capitis mei, qui oderunt me gra/nbsp;tis. Ac mox. Dederunt in efcam meam fcl,et in fiti mea potauerut menbsp;aceto. Etiterum. Eripemede operantibus iniquitatem, et de uirisnbsp;fanguinum falua me. Hgceftdeicriptio aduerfariorum Chrifti,quonbsp;rum crudelemamp;fanguinariû animu Chriftus optime nouerat, prinbsp;mum,

HOMILIAE lOANNiS BRENTIÏ. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;99

mum ; quia uerus eft Deus, qui eft fcrutator cordium renüm, cut cognitæ funt omnes hurnani animi latcbrg reccftus. Dcindc,quianbsp;fciebat fcripturam perfpicuc dc crudelitate aduerfariocurti fuoRt con/nbsp;cionari,quemadmodum iam oftendimus.Quare gt; ctfi bene œnfidegt;nbsp;batjiuxta caritatem dc quouis hominc, ncc ignorabat fc tutum ambunbsp;lare in protcdione dci patris fui^tamen quia fcnticbat infidias adiiernbsp;fariorum,amp;perfpedamhabebatcrudelitatemeoB2, abqt ex ludæa,'nbsp;amp; dedinauit infidias,nc uideretur 8lt; ipfe Deum tentare, amp; exemplonbsp;fuD temeritatcm doeere, Siccnim homini credendum eft » ut tarnennbsp;non tentes Deum,ac non obqdas te manifcftis periculis/iiic uocati/nbsp;one Dei.Mulca nobis ex bis eonfideranda, ÔC in ufum noftrum tranfnbsp;ferenda ueniunr Primum enim, q? Chriftus inteJIigcns Pontificumnbsp;amp; Pharifæorum confilia aduerfus ipfum fecedit in Galilgam, in quanbsp;magis erat in tuto,cp in ludf a,docet fuo exemplo fedandam eflc prunbsp;denciam cauendorum periculorum* Etfi enim fcimus certum acdefi/ Tetiterifdtfanbsp;nitum efle tempus uita? noftrae apud Deum, èC capillos etiam capt--tis noftri numeratos efte, tarnen non licet cui^ manifcfto fefepericunbsp;lOjfinc ccrta uocationc Dei exponerc. Omnia enim iufta,pia, honç/nbsp;fta,Iicita,Sd poffibilia tcntanda funt,ne tentetur Deus*Quod fi ueronbsp;deus uocauerit te ad fubeunda pcricula,nec poiTant ea uitari, nifi peenbsp;caueris aduerfus Deum, ibi pietas eft amp;i. obedientia, imo fumma fa**nbsp;lus eftjobpccre fefe periculis. Fieri enim non poteft, quin Deus fer/nbsp;uet eum,quem in pericula uocatione fua inducit. Deinde, qucmad/nbsp;modum Chriftus nouic,quid fit in homine, ita difcamus amp; nos nopnbsp;fe,quid fit in homine,ac pr^fertim quid fit in nobis ipfis.Hocauteninbsp;difcendum cft,tum ex noftro ipforum fenfu^ cum é teftimonrjs fcrip/nbsp;tura£gt; quorum nonhullaante rccirauimus, Difcendum uero hoe eft,nbsp;propter tres præcipue cauiïas. Vna eft,ut agnofcêtes nihil in nobis,nbsp;natura noftra,præter peccatum efte, excifCmur ad quacrendum èd conbsp;gnofeendum Chriftum, in quo confequamur iuftitiam amp; falutcm^nbsp;Altéra eft,ut qui uidet fe ornatum aliqua uirtute, non tribuat earn ft»nbsp;ismcritisautinduftriefedclementigdeiperlefum Chriftum. Nonnbsp;fumuSjinquit Paulus,idonei ex nobis ipfïs cogitare quicquam, tanqnbsp;ex nobis ipfis,fed fi ad aliquid idonei fumus, id ex Deo eft. Tenia, AOeita infinbsp;ut fi quis uideat proximum fuum in horribile uel fcelus, ucl fupplitinbsp;um inciderCjCogitemusnos eandem habere carnem,amp; cidem calaminbsp;tat! obnoxios efte.Quid enim nobis accidere pofti't, amp; quid calamiznbsp;tatis nobis debeatur,in his, qui horribiliter peccant,amp; grauiter afflinbsp;§untur,agnofcimus.Dauid lapfus eft adulcerio et homicidio.Petrusnbsp;ncgîuit Chriftum, Air) alia fcclera defignarunt. Nihil efttamim^nbsp;•^ane, nihil eft tam abominabilc, quod non amp; noftra «ro proferre

IN CÀPVT It. BVANÖ, lOANNIti '

flüeat, n/ft Dominultios cofcruet* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;adrrtoneamur ex ali'ems es

hbuB de nollra nacura, ut exdcemur ad inuocationem nominis Dei, 8C quæranius diuinum auxilium in omni uitæ noftrae inftituto» Po*nbsp;(lremo,qudd fcribitur lefum Cfiriftum nofTeomnes homines, amp; fdnbsp;re quid fit in homine,monet nos, ut in timoré Dei diligenter ambu/nbsp;lemus,actûrpia,foeda,amp; inhonefbi ne cogicemus quidem, tâtum abnbsp;prit.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;opère defignemus, lefus cnim Chriftus Dominus noQer prse/

fmtu timo ftoadeft^Sd uidet non tantum externa noftra opera, fed etiam cogita/ nw ms noftros»Vetcres doduri difcipulos fuos honeftatem uitæ, iufle/nbsp;runt eos aliquem uirum bonum cligerc,ac femper ob oculos habere,nbsp;ut iic tan^ illo fpedantcuiuerent, amp; omnia tan^ illo uidente fsLce^nbsp;rent.HæcfuitciuiIisquædam difciplina,quæin grauibus tentationtnbsp;bus nullam uim habere potuit, quippe q? unufquifcp cognouerit ta/nbsp;lern honefti uiri præfentiam ficlam, ac iraaginariam tantum effc, 8^nbsp;efficador eft potencia peccati, ut humana cogitatione cohibeatur,nbsp;Multo certius,mulco cffieacius eft, qp fdamus kfum Chriftum-O Onbsp;MIN V M noftrum,qui afeendit fuper omnes cœlos, ut omnia inanbsp;pléret,femper nobis præfto adefte, ac fpeâatorem efte omnium tansnbsp;adionum,^ cogitationum noftrarum. Hæc præfentia non eft fidi/nbsp;tta,fed ueriffima amp; certiflima. Quare reuercamur tantamrnaieftatê,nbsp;êdueneremur præfentiam cius tam cogitationc adionéhonefta/nbsp;cis, ut ad confequendam ueram falutem conferuemur per lefum Chrinbsp;ftum D O MIN VIVÏ noftrum,qui eft unîl aim patreamp; fpiriiu fannbsp;doDeusbencdidusinfeaila, Amen»

CAPVT TERTIVM

HOMILIA XXV.

VLTI, INQVIT EVANGB/ lifta, crediderunt in nomen lefu, uidentesnbsp;figna dus quæ ædebat, cum effet Hierofonbsp;lymis in die fefto. Inter eos autem qui in lenbsp;fum crediderunt Hierofolymis, fuit Pharfnbsp;fæus quidam, nomine Nicodemus, Qua/nbsp;re fufeipiemus nunc, ueftris predbus adiunbsp;ti,explicâdam eâ difputationem,quâloannbsp;nes fcribicNicodemum cum lefu Chrifto,

ho U IL IAE lOANNiS BRENT IJ.

Hie iienit ad lefum node, dixit: Rabbi, Scimus qj â Öeo üerteris 4 magifter.Nemo cnim poteft hgc figna facere,qu3E fcu fads^nifi Deus « «nbsp;bieritcumeo» Priuf^trademüsftatumhuiusdifpueätionis, expo/^«nbsp;nendum erit» quis fuerit hie Nkodemusj ut qü^ fequuiltur, radiusnbsp;iutelligi poflint. Nicodemus igitur fuieprofeifiotiefua Pbârifæüs^ jfdeodatii lt;tenbsp;quod uic^ genus habebatur inter lud^os honeftifsimUrn Qi faUdiiTi^ feripti».nbsp;mum^dodrina autem fuit Ra b bin us hoc eft^dodor legiS,äutOricatenbsp;uero amp; potedate fuit in fundione magidrätus. tn hoc eOim loco, uOnbsp;ratur, tud^orum princeps, amp; podea capite feptimo numeratur internbsp;eos,qui miferanc minidros ad eäpiehdum iefum,quorum tarnen im*nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

pietati ipfe non confentiebat Habes ergOj a Nicodemo nihil pene defuerit earum rerum» quas hie mundus fufpicit amp; admiratun Nonnbsp;dccdei honedas»non dodrina.nôn dignitaS,non autoritas,non po^nbsp;*«ftas.Quid ergo cd,quod qu^rit in lem ChridoC autquam ob caufznbsp;famadipfumacceditCSedpercurramusUcrbaEuangelid^ ut resipfanbsp;deducat nos adeaput Qc datum huius difputationis, Venit ( inquit )nbsp;ad lefum nodu,amp; dixit ef,Rabbi,fcimus qgt; Deo ueneris magiftcr»nbsp;Nemo cnim poted hgc figna faccrc,que tu fàcis»nifi fucrit deus cumnbsp;to» Magna fidei imbedllitas ed» Q» Nicodemusnodu 8c non inter?nbsp;dm uenerit ad Iefum,0C perfpicue ngnificat,q) etft ornatus ed ittfig?nbsp;ni dignitatc Qc autoritace»adhuc tarnen ambuleC in teoebris,nec fit il?nbsp;ludratus coeledi luce Euangelq« Italt;^ deed ei, quod ed prgdantifiî?nbsp;munljS^ maxime omnium necefiarium»uera uidelicetcognitio piétanbsp;tis,amp; uera iuditia coram Dco^De ufu aüt fignorum ôc mirâculorumnbsp;rcâe fcrttit Nicodemus, Affirmât cnim fe diuinis miraculis lefu excfnbsp;tatum, ut fenciat dodrinam eius ueram ede. Hic ed legitimus mira/nbsp;culorum ufus.Miracula cnim funt tedimonia, qbus ccclcdis dodri/nbsp;na confirmatur,quæ uerg dodring ad falutem neceffarig^Ç cuius dugnbsp;funt partes,quarum altera ed Lcx,qug per Mofen data cd. Altéra E/nbsp;uangelion de lefu Chrido^tantam addunt autoritatem,ut etfi podeanbsp;gduntur alia figna Qi. prodigia aduerfus eam,amp; ad refutâdam ipfam»nbsp;tarnen hæc figna habenda fint pro anathemate, amp; pcrdurâdum in uénbsp;ritate illius dodring, quæ ante certis SC firmis tedimonijs ac miràcu/nbsp;lis corroborata ed.Cum igitur Euangelion lefu Chridi cerf iffima hanbsp;beat tedimonia Qi miracula, quibus conf irmatum ed » nullâ alia do?nbsp;^rina,etiam angeli de coelo, agnofeenda crin Quid ergo nunc illudnbsp;lt;d, quod Nicodemus a‘ lefu petit f Si diligenter expendamus uerbanbsp;^icodcmi,8Crefponfum Chridl»non cdobfcurum, q? Nicodemusnbsp;prgeipue inquirat»qua uia,amp; quo modo poffit ingredi in regnûnbsp;^ej,S^herifaluusJpfa»inquit,miraculatua, quseagnofeo edé diui/nbsp;*'*»moocrunt animum meum,ut fentiam te effe magidrumfeu dodo

IM CA PVT flit EVANÖ. TOANNIS«

rem ueritatis. Cum igftur omni cogitaiioc Sf cur« incumba ad confe quendum regnum Dei,Sgt;C ueram falutem,age,obfecro te,docc me renbsp;óam uiam,qua hoe anifni mei defiderium cxpleam»Quid quefo facinbsp;am,ucpoiTïdeam fternam fcelidtatemc Hæc eft Nicodemi quæftio,nbsp;amp; ftatus huius difputationis, Quis aucem hanc quæftioncm a tantonbsp;uiro expelt;ftaflct»Ni«gt;demus uerfatus cft tot annis in populo Dei.Scnbsp;fuitdodiffimusinterpresIegis^Nuncautem primum qu^rita Icfu,nbsp;quid faciat ut ingrediatur in regnum Dei, amp;eonfequatur ueram foe/

ro^ómiï« pturam,â^ difcipulis fuis earn eft interpretatusCSed tantæ infeitiæ St fttuîfù uu ruditatis cauffa eft ignoratio Meffig,amp; ueri eius offïeq» Etfi énim conbsp;gnofeitur politica lex Mofi, amp; tota j^ilofophia de uircutibus moragt;nbsp;libus ac ciuilibuSjtamen ubi abeft cognitio MefTiae 8^ ueri eius offi/nbsp;crjjibi non poteft efie cognitio intrandi in return dei,amp; clt;»ifcquennbsp;dg uer^ falutis. Habebat quidem Nicodemus cognitionem quâdamnbsp;de Meftîa,quem feiebat eftepromiflum^ôd tot annis expeâatum,fednbsp;ignorabat ucrum eius offîeium,Expe(ftabat enim eum,non ut expia/nbsp;torem peccatorum,utrcconciliatorcm inter Deum amp; homines^uefernbsp;uatorem ad perpetuam falutem,quod eft uerum ac proprium Meflîgnbsp;offîcium,fed expcdabat eum ut externum Monarcham,amp; politicumnbsp;regëm,qui uindicaturus eftet Ifraelitas in cxternxra libertatera.S^ donbsp;minaturus pro more Regum in terra. Ac fentiebat interim,fuo quemnbsp;que ingenio,amp; merito pofte iuftificari ôd ingredi inregnû DeûHocnbsp;«.CmsA. J, gutem eft uelamen illud quod ponebatur in racic Mofi, amp; impofitunbsp;cft cordibus auditorum Mofi,ne intendant in finem eius,quod abo/nbsp;lebatur,qucmadmodum Paulus ait. Quare Nicodemus fie adhuc exnbsp;egeatus, non potuit cognofcerc ueram uiam perueniaidi adregnumnbsp;de», amp; confequendi æternam fœlicicatem.Porro autem, ctfi turpe uinbsp;detur in Nicodemo,tanto uidelicct dodore, q? iam primum interronbsp;getdeuera uia perueniendi ad regnum Dei, tarnen bgc eft quæftionbsp;vûpenteni maxime omnium necefrarialt;amp; ad hanc cognôfcendam omnis cogita

ficia ad fuftenrandam conferuâdam uitam,in huneprgeipue ufuni amp; finem,ut difeamus dodrinam uerg religionis,hoc cft,ut cognofeanbsp;mus amp; fedemur ueram uiam, quaperuenitur ad regnum D€i,amp; cocnbsp;Icftem fcelicitatcra.Hoc fi didiccrimus, profedo feimus anem excetnbsp;lentem omnes afias artes, 8C feientiam iuperantem omnes alias feien/nbsp;tias,nec poteft nobis quicquam obeflc,fiuc paupertas, fine infirmi-*nbsp;tas,fiuc mors. Si uero hoc ignorauerimusgt;tunc ucrfarnur in denfifti/

ffOmirlAB lOAKMiS BKBNTÎU

mis tencbn'Sjin quibus nihil nobis prodcfTc potcft,nec pofentja,rtcc diuitiæ,necfanitas,nccfapientia.Ç^are,omnibus alrjs rebus poft hanbsp;biciSyCognofcenda èi. fedanda eft ueritàs cius qugftionis, quam Ni/nbsp;codemus propofuit» Audiamus ergo nunc, qiiomodo lefus explicernbsp;bancqugraonem, è(. erudiat non Nicodemum tantum, fed etiâ nosnbsp;oranes ad cognofcendam ueram uiam falucis^Refpondit lefus, 3d dix lt; «nbsp;itci.Amenamendicouobis,nifiquisnatusfüeritéfupernis,nonpo *«nbsp;left uidere regnuni Dei. Hic confidera mihi initio excellentem Chri c *nbsp;fti manfuecudinetn Sd clementiam. Nicodemus dignus erat feuera renbsp;prehenfione^q? amp; notfiu uenerit,prg formidine,non interdiu,ód tan chrifiinun»nbsp;tus legis dodorqu^rat lam primum deuiaSd modoperueniendi in M“^’nbsp;regnum Dei.Sed lefus Chriftus ampledlitur eum magna beneuoletinbsp;tia» Non abqcit eum, qj fit imbecillis fidei, fed eo maiori cura fufcinbsp;pit eum,ut erudiat ipfum,ct reddat fidem eius forriorem.Calamum,nbsp;inquit propheta,quafratura non conteret, 8d linum fumigans non exnbsp;tinguet« Nee fait inanis opera Chrifti in Nicodemo. Quem em nücnbsp;Budimu8,prg metu ludeorum,no(flu ad Chriftum accedere, eum ui*nbsp;demus poftea media luce intrepidum, cü omnes difcipul» fugiflent,nbsp;óddefecilTent â Chrifto,deponcre Chriftum de cruce,8d fepelire el,nbsp;hoe cerie eft publice confiteri ftdem fuam,Sd damnare lud^os impie^nbsp;tatis Sd crudelitacis in Chriftum, adeoc^ feiplum exponere omnibusnbsp;periculis propter Chriftum.Icaqp, qui initio erar nouiffimus, faeftusnbsp;eft poftca primus.Hoc exemplo Chrifti admonemur Sd nos,uc imbenbsp;cilles in fide humaniter traâemus. Aliud eft impietas, Sd cotemptusnbsp;Dei,aliud imbccillitas fidei. Illa prorfus funt reprehendenda ct damnbsp;nan da, hgc autem,etfi non eft laudada,tamen non eft duriter concul 'nbsp;canda. Quo enim quis imbedHior eft in fide, eo magis eft Deo cu/nbsp;morbo aliquo male affcdumc'numabqciteum, Sdcoculcatipfumpenbsp;dibus,q9 fit infirmus ex morbo Ç'Nihil certe minus:EfFerret quidemnbsp;mortuum ad fepulcuram magno lu(ftu,fed uiuetem adhuc,Sd fpiran/nbsp;tem,tan(o follicitius curat Sd fouet, quanto grauior Sd difticilior eftnbsp;morbus, cum interim nullam planeuideatur habere ratioem coruninbsp;liberorum, quosadhuc habet fanosSd corpore firmos, Aftedusaûinbsp;Dei erga fuos infirmos fuperat omnes naturales aftedus matrum er/nbsp;ga fuos liberos.Si illa,inquit,oblita fuerit,ego tarnen non obliuifear 4^nbsp;mi.Quare fimus in curâdis imbecillibus imitatores diuini affedus,nbsp;quod Paulus monet,affumamus infirmos fidc,ac portemus infir/nbsp;•citâtes impotentium, ut Dns Deus nofter. ctiam noftras infirmica/

ÏN CAPVT ni. EVÄNG. 10 ANN 15.

necefle habeatnouushomonafci,Chn'ftusmoxperfpicue exponit, cüm ait» Quod natum eft ex carne, caro eft* Et quod natum eft ex fpi/*nbsp;ritu, fpiritus eft,De quo,quoniam poftea dicendum erft,non erimusnbsp;nunc longiores, cômemorabimus autem, quid Nicodemus Chriftonbsp;,, refpondeat.Dicit ad eum Nicodemus: Quomodo poteft homo nafcinbsp;„ cum fit fenexC’ Num poteft in uentrem matris fug iterum introire, acnbsp;„ nafaVQuod Ghriftus dixit de natiuitatc fpirituali, quemadmodumnbsp;mox explicabitjhoc Nicodemus intelligit de natiuitate carnali» Quanbsp;re non eft mirum, qgt; banc de natiuitate dodrinam fatis in corde fuonbsp;riferit.Primum enim, quia ignarus cft fpiritualis natiuitatis, iudica/nbsp;uit dodrina Chrifti nihil efle abfurdius, propterea quod uideret nonbsp;uam illam tarnalem natiuitate, de qua exiftimabat Chriftum loquinbsp;non efle poflibilcm, Quomodo enim homo fenex nafeereturC’ quo/nbsp;modo poflet fecundo in uentrem matris redire,amp; iteR2 in lucem pro/nbsp;direCnifi fi forte approbes ftultifli'mam ôd uaniffïmam illamixtTt^t'^tznbsp;Xtoo'/i', qua docuerunt nonnuUi animas hominum de corporibus innbsp;corpora migrare. Deinde, etiamfi noua carnalis natiuitas eflet pofli/nbsp;bilis, humana tarnen ratio iudicat earn ad confequendam cccleftemnbsp;fcelicitatem non efle neceflariam. Sentit enim hominem femel ex paznbsp;ire amp; matre in hac terra natû, afterre fecum tam intégras uires in ani/nbsp;rno, ut pofTit diuing legi fatisfacere, nec défit ei quic^ in fuanatura,nbsp;ad ingrediendum in regnum Dei* Non eft igitur admirandum,nbsp;prudentia carnis nec intelligat, nec ^nofeat dodrinam de renafceti/nbsp;tia fpirituali» Admirandum potius el^t,fi hanc cœleftem dodrinamnbsp;Animalio îiomr» inht Paulus.non arrinif pa.flueftintfoinbsp;alita- diiudicantur. Quid ergo de humanis uiribus coram Deo glo/nbsp;riamurC’Quid nobis de excellentia humaniingeni) in confequendanbsp;uera iufticia 8d fœlicitatc blandimurC Sed audiendus nunc eft Chriznbsp;ftus, qui ut cepitjita etiam pergit infeitiam Nicodemi boni confulc/nbsp;9, re, SC humaniflime ipfum erudire. Refpondit Icfus. Amen amen diznbsp;5 » co tibi. Nifi quis natus fuerit ex aqua amp; fpiritu, non poteft introirenbsp;,, in regnum Dci,Quod ante generaliter dixit,hoc nunc fpedaliter ex/

HOHILIAE lOANNlS BRENTIL

ncm in aquam,aut infufionem aquae,fed etiam dodtrinam Euangelq ta doctrine de lefu ChriftOjin cuius noie Baptifmus diftribuebatnr. Prpdicàs,in efcri/imf«»nbsp;quit Marcus,Baptifmum pœnitentiein remilTionê pâôrum.Hic uinbsp;des Euangeliftam nomine Baptifmi compledi fimuî ctiam dodtrinänbsp;Euangelrj.Et ah'a“s. Baptifmus Ioannis,utrum è coclo crat,an ex hominbsp;nibusCHic iterum Baptifmi nomine non tantum intindlio in aquam,nbsp;fed etiam dodlrina intdligitur.Et in Adlts ApoftoIicis.Poft Baptif/nbsp;maCinquit Pctrus)quod prædicabat loannes.Sola enim intindtio innbsp;aquam per fc non eft nifi corporalis Iauatio,fed addita Euangeîi} do/nbsp;dirina de remiflione peccatorum propter Chrißum,fit uerus Baptif/nbsp;mus,quo homines fpiritualiter rcgenerantur.Nam folcnneillud,qdnbsp;in Baptifmo publice dici folet, Baptifo te in nomine patris Sd füq Ôdnbsp;Spiritusfandli, dodlrinaadeocç epitome eft totiusEuangelq.Et hccnbsp;eft fententia cius, Adnuncio tibi,q? Deus pater recipiat te in pratiamnbsp;fuâ, amp; adoptet te in filium ac heredem omnium cceleftium Ixjnorû,nbsp;ac donet te Spiritu fandlo fuo propter lefum Chriftum unigenitû fi/nbsp;lium fuum,q eft una cum pâtre amp; fpiritu fandlo uerus Sd æternus de/nbsp;us. Quod ut manifefto ftgno tibi comprobem, intingo te in aquam,nbsp;non humanOjfcd diuino nomine ac mandato,ut feias te iam uere me/nbsp;brum Qirifti fili) Dei fadlum efle. Hæc eft dodîrina Euangelrj,quænbsp;nifi accefterit ad Baptifmum, quid obfecro, intindlio in aquam erir,nbsp;nifi externum 8d corporale balncumvQuare cum in hac difputationenbsp;ChriftiSd Nicodemi dicitur q? per aquam intclligitur Baptifmus,nbsp;fentiendum eft, qp Baptifmi nomine intelligatur tam intindio in a/nbsp;quam,qu£{m dodlrina Euangelij,qug adiundta intinâioni,promittitnbsp;per Baptifmum,remiffîoncm peccatorum,amp; ueram coram Deo mû/nbsp;diciem propter lefum Chriftum filium Del. Per Spiritura autem,nbsp;eo,quod dicitur,Exaqua 8d fpiritu,intelligendus eft Spiritus fan/nbsp;^üs,qui per Baptifmum,hoc eft, per uerbum amp; facramentum dona/

» Sd hominem renouât» Ac initio quidem reuelati Euangelq poft

tn CÄPVT ïlt EVANG. ÏÖANNiSi

afccnfum Chrifti in coelS, donabatur fpSs fandus manifeßis miracii lis, Videbantur em difled^ h'ngug^udut ignec,amp; loquebantur d ikinbsp;pull alqslinguis» Nuncaütdonaturfpiritusinui'fibili Dciadmini/nbsp;itrationc Nam, qui regencrantur fpiritualiter, amp; fiunt noui homx/nbsp;nes, hi primum, credunt in lefum Chriftum, q? per ipfum fint Deonbsp;patri reconciliati,8lt;: infilios Dei adoptati,Deinde reputantur coramnbsp;Deo,proptcr Chriftum,in quê credunt,ita iufti,ut Deus non ampli/nbsp;us recordetur peccati eoR2, fed uelit eis dare eternâ fcelicitatem. Àd/nbsp;hgc, incï'piût uirtute fpiriius mortificare affedus cartiis, ut peccatumnbsp;non regnet in mortali ipfo.Rt corpore, fed ut accomodent mêbra fua,nbsp;arma iuftiti^ Deo,quêadmodum Paulus loqtur« Poftremo feruanturnbsp;in morte, ne intereant, èC excitantur à morte, ut perperuo cum Chri/nbsp;fto Domino uiuant amp; regneuHic eft fpiritus fandus,hec,in^, funt,‘nbsp;dona fpiritus fandi, qup dantur his, qui fpiritualiter p dodrina Euanbsp;geit) baptifmu eius regencrantur. Nam q? fpiritualis natiuitasfeiinbsp;regeneratio fiat per dodrinam Euangelq, cuius facramentu eft bapgt;nbsp;tifmus, èC per fpiritum fandum non folum docet Chriftus hoe loco,nbsp;fed etiam Apoftoli eius, nimiRi fpiritu ipfius pr^diti,poftea teftatur,nbsp;8lt;f quafi explicant.Petrus ait.Renati non ex femine mortali,fed ex itnnbsp;mortali per fermonem uiuentis Dei,amp;^ manentis ineternum, Hic au/nbsp;tem eft fermo,qui per Euangelion ad uos delatus eft, Paulus uero ait;nbsp;Chriftus dilexit Ecclefiam, amp; femetipfum expofuit pro ea, ut illamnbsp;fandificaret mundaram lauacro aquæ per uerbum, Sandificari, in/nbsp;quit,Ecclefiam lauacro aqugper uerbum. Hæc eft dodrinaEuangelf)

nis, ac renouationis fpiritus fandi, quem eftudit in nos opulente per lefum Chriftum fcruatorem noftrum. Quid poteft de modo amp; rati/nbsp;one noug ac fpiritualis regenerationis manifeftius dici C Hgc em nonnbsp;fit per carnales parentes, fed fit per aqua quf eft baptifmus, amp; fpiri/nbsp;turn, qui ex dodrina Euangelr) amp; facramento eius donatus, homincnbsp;ita renouat,ut adoptetur in filium Dei,0^ confequatur coeleftem hae/nbsp;reditate, non quidem propter nouitatem uirg, qug ex regenerationpnbsp;fequitur,amp; per fe adhuc eft imperfeda,fed propter lefum Chriftum,nbsp;qui eft per fidem acceptus, Docet igitur Chriftus Nicodemum, ut finbsp;uelit nouus homo nafei 8^ ingredi in regnum Dei, audiat ôd fide ap-*nbsp;prehendat dodrinam Euangeli), amp; accipiat baptifmum paulo antenbsp;minifterio loannis Baptiftæ inftitutum, ut donatus fpiritu fando,nbsp;reputetur iuftus in iuditio Dei, 8d ambulet in nouitate uitæ, Hæc eß:nbsp;uera Si reda uia ingrediendi in regnum Dei.Sed admirabitur quifpinbsp;am, quid uelit fibi Chriftus, quod cum alias's legifperitus interroga/nbsp;ret ipfum, quid faciendo uitam æternam po(rideret,remiuat cum ad

HOMILIAE IO ANNIS BRENTlI.

fâciendam legemjn legejnqui’cns, quid fcriptum eft, quomodo k-* gjsÆc cum recitata effet fumma legis, addit: Hoc fac amp; uiucs. Nuncnbsp;autem cum Nicodemus plane idem quæreret,remitnt eum Chriftusnbsp;non ad faciendam Iegem,fed ad audiendum Euangelion, amp; accipiennbsp;dum baptifmum» Facilis eft huius rei explication fi memincris fermonbsp;nem ueritatis rede fecandum effe,quemadmodum Paulus loquitur:nbsp;Aliud enim dodrinæ genus conuenit arrogantibus,fuperbis,8C pernbsp;tinacibus Pharifæis ac hypocritis. Aliud conuenit contritis humi/ Lrgit ty emnbsp;liatis corde, Legifperitus, qui interrogabat lefum de uia peruenien/nbsp;di ad uitam æternam, erat homo inflatus iuftitia legis,amp; exiftimabatnbsp;fe fuis uiribus amp; meritis poffe implere legem, Quare lefus remittitnbsp;ipfum ad faciendam legem feu decalogum, qui eft epitome totiusknbsp;giSjUt reipfa comperiac imbeciilitatem uiriumfuarumjet humilietuçnbsp;ac uirtute kgis occidatur,Prædicatio enim Decalogi pertinet ad fecunbsp;rps carne,Slt; ignaros fuæ corruptionis, ut fentientes foam imbecillknbsp;tatem impictatem,agnofcant iram Dei,amp; damnationem foam, nonbsp;quo in hac agnitionc pereaor,fed quo excitentur ad quærendam earnnbsp;(alutfs uiam, quæ eft in benedido femine Abrahæ, hoc eft,in lefonbsp;Chrifto propofita. Nicodemus autem,ctfi profeffione fuaPharifee/*nbsp;us erat, tarnen quia tarn follicite interrogat lefum de uera ratione in/nbsp;grediendi in regnum Dei, apparet eum iam ante fenfifte, quod nonnbsp;poffif kgi fatisfacere,amp; foiffe contrito atlt;^ humiliatd corde propternbsp;peccatum, Quare lefus remittit eum ad audiendum Euangelion de rcnbsp;miffione peccatorum, Prædicatio enim Euangelfj de peccatorum regt;nbsp;miffione in Chrifto,conuenit afflidis confeientps, 8d humiliatis aninbsp;mis, ut erigantur fide, amp; concipiant ueram ac cceleftem confolatio/nbsp;nem, Euang2Îion, inquit Paulus, eft potentia Dei ad falutcmomni ».Orwuamp;.f,nbsp;credenti. Et alias,uocat prædicationem Euangelq de Chrifto, minknbsp;fterium reccnaliationis.Omnia,inquiens,ex Deo,qui reconciliauicnbsp;nos fibi per lefum Chriftum, deditc^ nobis minifterium réconcilia/’nbsp;tionis. Cum igitur tentamur iuditio peccati,8^ condemnamur in connbsp;feientia propter peccatum, ac incipiamus ardere ignibus inferni,au/nbsp;diendum eft Euangelion de expiatione peccatorum, quam habemusnbsp;in lefo Chrifto,amp; reuocandus eft in memoriam baptifmus,quo fan/nbsp;dificati fumus in membra Chrifti, ut fide confirmati, uincamus iuz

ditium peccati, amp; euadamus ex doloribus inferni,ad ccelefte gaudium,per lefum ChriftumDOMIN VMnoftrum,nbsp;qui eft unä cum patre èi. fpiritu fando Deus bene/nbsp;didus in fecula, Amen^

IK CAPVT in» BVANG. lOANNiS.

HOMILIA XXVL

nim dicrt quifpiamC An non hie uetus homo,quem ex diuina créa' tione a parentibus noftris acccpimus,fatis idoneus eft ad ingredicn/nbsp;dum in regnum Deiç'Etfi enim corpus non eft adeo robuftum, præznbsp;fertim in teneraactate * anima tarnen rationeprædita eft, amp; progre'nbsp;diente ætate tanta fit perfpicatia humanæ mentis, ut non terrena tan/nbsp;turn fed etiam coelcftia perfcrutetur, diuinas res contempletur.nbsp;Quid ergo opus eft generatione noui hominis,cum uetus ille homonbsp;ad ingrediendum in regnum Dei fufFiciat C' Refpondet Chriftus, Si.nbsp;9 ) exponit cauflam,proptcr quam neceftaria eft noua generatio.Quodnbsp;9, natum cft,inquiens, ex carne, caro eft, quod natum eft ex fpiritu,nbsp;9 9 fpiritus eft. Hæc eft una é præcipuis fententtjs totius facrac fcriptur^,nbsp;Quare diligenter eft expendenda. Primum autem omnium conlide'nbsp;randa eft phrafis fermonis. In hoc enim di(fto , Quod natum eft exnbsp;camunomu carnc,caro cft,nominc carnis intelligi debet homo carnalis.Nam fo-*

1 enne eft iuxta hcbræam phrafim, ut cum caro opponitur fpiritui, feu fpirituali homini, per carnem intelligatur non tantum corpusnbsp;fed etiam anima hominis, adeoc^ totus homo cum omnibus fuis na'nbsp;turalibus uiribus tam corpore^ animo. Non permanebit, inquit,nbsp;fpiritus meus in homine inætcrnum,quia caro eft, hoc eft, totus car/nbsp;nalis.Et Efaias:Omnis caro fenum,amp; omnis gloria eius quaff flos a'nbsp;gri.Exiccatum eft fenum ÔC cecidit flos, quia fpiritus Domini fuffla'nbsp;uit in eo.Hic per omnem carnem 8^ gloriam eius, qusc flatu fpiritusnbsp;cxiccatur,intelligendus eft omnis homo carnali8,amp; omnes uires cornbsp;pof is amp; animg, quae uidentur aliouam oloriam in hoc mundo habe/nbsp;re, tarnen coram Deo

' HOMILIAB lOAHWlj lAENTir.

ex Homme carnali, eft homocarnalis, feuquodnatumeftexueteri Adamo,eft uecus adam,Quah's,mquit Paulus,tcrrenus file, tales Sinbsp;Hi,qui tcrreni font» Videndum igiturcrit, qualis (it Adam illcue/nbsp;tus,terrenus Si carnalis, ut cosnofeamus eciam,qnales fine hi,qui nanbsp;fcelix,bcatus,immortalis,adcocp plane dgt;uinus,Fadamus,inqt De*'-us,hom(nem ad imaginem Si fimih'tudmem noftram.Cum enim honbsp;mo conftet di'uina creatione ex corpore Si anima, quod ad corpus at/nbsp;dnet tanta fuit firmitatc 8C foltdttatc condfturn, ut in ipfum nec mor/nbsp;bus,nec fenedus, nec mors nec corruptio ullum ius habuerit, quodnbsp;autem ad animam, cuius præcipue uirtutes funt. Ratio Si Voluntas,nbsp;attinct,in rationc fuit fumma diuinarum Si humanarum rerum intelnbsp;ligentia,Si fapientia,in uoluntate uero fuit fumma cupiditas,prompnbsp;titudo Si alacritas obfequendi Si pcrficiendi, quæ ratio perficiendanbsp;cognouit,ac breuiter,fpiritusOei hominem ita gubernabat,ut totusnbsp;eftet iuftus,fan(ftus,fapiens,immortalis foelix Si beatus.NulIa hie c/nbsp;^t iniuftitia,nuna impictas,nuna morSjOuJlus infernus, imo nc quinbsp;dem Si inferni timon Quod fi Adam non peccaffec, certe quotquotnbsp;ex ipfo nati eflent, hi retulifTent etiam fecum hanc iuftitiam Si foelicinbsp;tatem, Nunc autem Adam a Satan a feduilus, non conft itit in ea iu/nbsp;ftitia Si beatitate,in qua à Deo creatus eft,fed auerrit fe uerbo Det,nbsp;amp; peccauit aduerfus Deum, Itac^p fadum eft, ut recedentc fpiritu fannbsp;lt;fto propter peccatum, fufeeperit imperium in Adatnum fpiritas Sa/nbsp;tanæ,8i corruptus ac deprauatus fit Adam, tarn corpore, qudm ani/nbsp;mi, Primum enim, corpus Adanai arreptum fuit morte,8i interituinbsp;Tametfi enim Adam noncorruit repentina morte fecundum exter/nbsp;nam fpeciem, fed uidebatur adhuc fpirare Si uiuere etiam poft pec/nbsp;catum, tarnen hoc uiuere nihil aliud erat quàm continenter animamnbsp;agere Si efflare.Nam tot periculorum generibus,tot cafibus,tot mornbsp;bisjobnoxium efle,8i quouis momento imminentem mortem expe/nbsp;dare,nec pofle morti,cum aduencric,ullis uiribus obfiftcre,ac nihilnbsp;certius efle,^ mortem ad opprimendum hominem immincre,quid,'nbsp;obfecro, aliud eft, qua'm fine intermiflione mori C Cum igitur hæcnbsp;omniainuaferint Adamum propter peccatum, manifeftum eft, (pnbsp;Adam ftatim poft peccatum mori inceperit. Deinde, anima Ada/nbsp;rniamiflb fpiritu fando ita corruptaeft, ut nc in praeftantifTimisnbsp;quidem uiribus fuis aliquid redi aut fynceri retinuerir, Quam e/nbsp;nim Ratio feu mens habebat diuinarum rerum cognitionem , 6^nbsp;quam Voluntas habebat cupiditatem ad ueram Si perfedam iufti/nbsp;cam Adam ablato fpiritu fando prorfus amifit, Etfi enim poft

IST CAPTT ni. ETANG. lOANNlS.

peccatum relidaeft quacdam cognitio di'uinarumrerumm mente, uidclicet,q) fit Deus,q7 Deus fit iuftus, St fapiens, qj Deus admini/nbsp;ftr« huncmuiidum, qgt; Deus confcruaturus fit bonos, amp; puniturusnbsp;malos,amp; id genus alia,relida eft etiam qdam ad honeftatem cupidiznbsp;tas in uoluntate, tarnen quemadmodum uita corporis poft peccacumnbsp;in Adamo rclida,non erat propric uera uita,propterea q? non potu/nbsp;crit morti obfiftere, fed neceflc habuerit, acccdente morte, corruere,nbsp;ita cognitio diuinarum rcrum Sc cupiditas honeftatis in Adamo poftnbsp;peccatum rclida, utnon Hierunt perfeda amp; integra, ita non potucznbsp;runt in ueris tentationibus, in iuditio Dei conftare, Nam coortianbsp;aduerfis, reuelata ira Dei, ftatim erupit impietas mentis ôf uoîunznbsp;tatis ,ut ilia impudenter dixerit Deum aut non efte, aut cflccrudeliftlnbsp;mum amp; iniuftiftimum, haec autem non nifi pcflima amp; focdiffima fitnbsp;meditata. Cum Deus reprehcndcret Adamum,q) peccaffet, refpon/nbsp;det. Nulicr,quam dedifti mihi fotiam,dedit mihi deligno amp; corneznbsp;di.Hoc certe eft peccati cauflam in dominum rei)cerc,amp; Deum peccanbsp;ti argnere,adeo(^ iudicare ipfum efte iniqftimum,quód tanta feuerinbsp;täte in id peccatum animaduertat,cuius ipfe,quia calem fotiam dedeznbsp;rit, pr^ipuus autor fit. Et cum poftea Cain occidiftet Abelem,c)uidnbsp;potuilTet ei deprauaca mens aliud fubqcere, Deum uel non elTe,nbsp;uel non curare res humanasC Habes, qualis fac^s fit Adam propternbsp;peccatum, nimirum mortalis,carnalis, impius,iniuftus danaiusr;nbsp;Fieri aût no poteft,ut putris arbor bonos frudus faciat,amp; ut colligatnbsp;de fpinis uuam,aut de tribulis ficus. Quaremanifeftura eft,(^omnesnbsp;homines,qui ex Adam nafcuntur,tales fiant,qualis ipfe propter pecznbsp;catum fadus eft,uidelicet,mortales,carnales, impij,iniufti amp; damnanbsp;ti,amp; qucmadmodum Adam poft peccatum, nihil prorfus ncc in corznbsp;pore nec in anima habuit, propter quod, aut cuius uiribus potuiftetnbsp;rcuocare amiflam fuam maieftatem, ita nullus hominum ex Adamonbsp;natus, affert fecum in hunc mundum, uel habet in fe quicc^, propternbsp;Cavptrit hu quod queat in rcgnum Dei ingredi. In corpore quidem funt,fortitu'znbsp;wtf«« tmponbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;uenuftas longitudo, craifitics, fed etiamli omnes homines in

unum conférant omnia haec corporalia bona, tarnen non poftiint horum uiribus morti obfiftere, amp; regnum Dei accipere. Magnusnbsp;Alexditdri üle Alexander Maccdo,( cur autem non liceret nobis publicam illiznbsp;Mog« ttfa us nientionem in Ecclefia facere, cum Sd Daniel de eo uaticinatus fit,

amp; nonnulla ipfe benefitia populo Dei prarftiteritC* 3 poft^ confez cutus eftet fummâ in terris potentiâ,3^ haberet in manu fuauires todnbsp;us peneorbis terr^, uoluit etiâ cœlû inuadere, acregnû Dei ingredi.nbsp;Vulgabac em fe efte fummi dei filiu,et exigebatpublicis ^didis utipnbsp;fcdecerna*et èC haberet deus.Hoc certe eftconari in cœlû afcedere,amp;nbsp;regnum dei

HOMILIAE lOANNlS ÈRENTlb

tan^ ad fupremum caput uires totius orbis.terrg collatg uiderentur, cxiftimauit potentiam fuam tantam effe, ut etiam in cœlum afcende/ ÿitdenâ^nbsp;re,amp; regnum Dei accipcre quear, Sed qui fibi Deus uidebatur, ac fenbsp;iam regnum dci tenere putabat,is paulo poli neceffe habuitpcrcuffonbsp;nbus ceruiccm dare, amp; foeda morte perire. Quare tatum abeft,ut lmnbsp;pius uir potentia fua in regnum dci intrauerit,ut potius ad infernum .

tcntig eius uanitatem* Nunc uide mihi animam. Hæc.ctfi habet men tem,quainteiligicnon humana tantum^fed ói diuina,habet uolunnbsp;tatem ,qua appétithonefta, tarnen uthec intelligcntiaâ; appetitusnbsp;funtimperfeda,ita in tentationibusamp;aduerfis iacile excutiuntur,nbsp;redeunt tam mens,^ uoluntas ad naturam fuam, hoe eft,ad impicta-*nbsp;tem,Sc ad feruitutê Satanæ^ cui propter peccatum funtebnoxia. Pernbsp;uniuSyinqt Paulus,delilt;flum propagatum eft malum in omnes hominbsp;nes ad condemnationem. Et poftca* AiFeótus carnis, hoe eft,non tnïnbsp;appecitionis fenfitiug, fed rationis ac uoluntatis, inimicicia eft adueenbsp;fus Deum.Nam legi dei non fubditur» Siquidem ne poteft quidern«nbsp;Ac paulo ante.Scio,q? non habitet in me,hoc eft:,in carne mea,( qugnbsp;c3pleditur rationê amp; uoluntatê ) bonû* Quare perfpicuum eftnbsp;nbsp;nbsp;ue

Adam feótus eft propter peccatum ,caro,hoc eft,totus carnalis,impi usSedamnatuSjitaomnes homines exAdamonati,fintcaro,h(K:cftgt;nbsp;toci carnales, impq ÔC damnati, nccquic^ in fe natura fua habèanrgt;nbsp;quo poffint in ccelum afcendere,8c in regnum dei intrare* Percurra/nbsp;mus nunc hominum genera, ut manifefte uideamus, in quos homi/nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fjl

nes nomen carnis competat, oC qui,cum caro lint,in regnum Dei in/ gredi non queant. Vnum hominum genus eft quos uocarunt Ethnpnbsp;cos. Hi etfi qugdam fapientiifime de diuina maieftate excogitarunt*nbsp;Sc difleruerunc,ac honeftilTimis uirtucibus operam dederunt, tarnennbsp;quia nati fuerunt ex came, 8C non fuerunt renati ex fpiritu, fentien/nbsp;dumeft,quod non fucrint, nifi CARO, nee pocuerintuel fa/nbsp;pientia, uel uirtutibus fuis ingredi in regnum Det Aliud genusnbsp;hominumeft, quosuocantludæos. Loquimur autem nunc de i)»nbsp;îudæis, non qui quondam fuerunt eledus Dei populus, fed quinbsp;funt ab haereditate cccjeftium bonorum abiedi, SC uagantur ino/nbsp;do incertis fedibus. Hi tradant adhuc facram fcripturam, loquuncur

IM CAPVT »1. BVANG. IOANNU.

rcuerenter de Deo,redtant pfalmos Dauidicos, ui uideantur Deurt inuocarc, fadunt qugdarrt facra Mofaica, amp; fedantur etiam pro fuanbsp;, uirili pr^fcripta Decalogij^^d ^uia nati funt ex came, nec renari funtnbsp;ex fpiriiu, iddrco gt; quemadmodum ipfi non funt nifi CARO,nbsp;ita omnis ipforum iuftitia non eft nifi C A R O , nec pofTuntnbsp;uirtute huius iuftiriæ intrare in regnum Dei, Eft 6^ aliud homi/nbsp;num genus,quos Saracenos 8^ Turcas uocant. Hi mirificc predicantnbsp;unum Deum,crcatorern coeli amp; terrse, amp; magnis laudibus commennbsp;dantclementiam amp; mifcricordiam eius, habent etiam fuas precacio/nbsp;nes, amp; eleemofynas, atcp multa alia id genus bona opera, Scd quianbsp;nati tantum funt ex came,non ex fpiritu,ut funt ipfi CARO, ita iotanbsp;corum religio, amp; quicquid bonorum operum fecerint, CARO eft,nbsp;^ifiiMorS nccpoflunt perfuam religionem amp; opera intrare in regnum Dei*nbsp;oriiinft.nbsp;nbsp;nbsp;Sunt ôd Chriftiani, quod hominu genus pardemur in tres ordines,.

Alrj enim funt hypocritæ,qui fedantur tantum fpeciemChriftiantf/ mi, amp; confidunc fe mericis fuæ iuftitiæ confecuturos faIutem.Hi panbsp;tantfe inuocare uerum Deum, uidentur etiam credere in Chriftumnbsp;filium Dei,fumunt faaamenta Chriftianifmi,redtanr piasprecatio/nbsp;nes,dant pauperibus eleemofynam, Sd non fadunt tantum uulgaria,'nbsp;uerumetiam inftituunt (ibimultapeculiariafacra. Etumen quia natinbsp;funt ex carne,nec (untrenati exfpiritu,funcum ipfi omnia eorumnbsp;facra, CARO, nec poffunt horum meritis ingredi in regnum Dei,nbsp;fed audiunt tandem:Nun^ noui uos,Difcedite si me omnes, qui o/nbsp;peramini iniquitatem,Alf) funtfcelerati, qui geftantnntum nomennbsp;Cbriftianorum,fed obediunt peccato,duaint inhoneftam uitam. Si.nbsp;fedatur fcelera pro fua libidine^Manifeftum aucem eft,hos,ffa€ fintnbsp;inter Chriftianos,fiue inter ludseos, fiuc inter T ureas, carnem efte,nbsp;amp; Deo non placerc,ncc pofte fceleribus fuis intrare in regnum Deûnbsp;Air, funt pi,,qui non tantum uocantur Chriftiani, fed etiam ucre erenbsp;dunt in Chrihxim. Hi etfi funt fpirituales, q, ex fpiritu renati funt,nbsp;quemadmodum mox lequitur, tarnen quatenus funt nati ex carne,8£nbsp;Pij funtetiam remanent in ipfis,etiam poft renafccntiam,reliquisc carnis,dicuntur

¦ ex q renati (unt,iddrco hi foil poffunt intrare in regnum dei. Quod autè de pqs Chriftianis dicimus,hoc idem intelligendum eft de prjanbsp;patriarchis, amp; omnibus r,s, qui ante natum Chriftum, credideruntnbsp;in Chriftum diuinitus promiffum, Quan^ oiim amp; hi fucrint fpirPnbsp;males, tarnen fuerunt etiam CARO, propter reliquias carnis, quasnbsp;poft renafeentiam in ipfis remanferunt,mortificatae autem funt amp; exnbsp;purgate per fpiritum,ex quo renati,intrauerunt in regnum Dei. Brenbsp;'Uiter,qmnes homines ex Adamo nati, funt CARO, tarn corpore

HO MIL IAE lOÄNNlS BRENTll

anima» Non eni'm habet quîccp uirium natura fuà üel in corpore uel in anima quo tantum bonum facerc poiTint ut regnüm Dei confe/nbsp;quantur. Dominus,inqt pfalmüSi de ccclo pröfpéxit fuper filios ho/nbsp;minum, fi efl inteiligens aut requircns deuni.Omnesdech'riauerunt,nbsp;fimul inutiles fadi funt, non tft qui faciat bonumj rioh êft üfq? ad u/nbsp;num. Et iterum. Non iuftificabitur in confpedu tuo omnisuiuensi.nbsp;Quare, cum omnes homines ex carne nati,fint caro,amp; natura fua nccnbsp;rede intelligantjOec conftanter requirant Deum,nec iuftificentur conbsp;ram deo, perfpicuum cft,q5 ad ingrediendum in regnum Dei necef/nbsp;faria fit noua generatio. Atqphæc quidemdeeoquod Chriftusair.'nbsp;Quod natu eft ex carne, caro eft,dida finuNuoc oftendamus etiam,nbsp;quid illudfit, quod fequitur, uidclicet, Qiiod nâtum eft ex fpiritu,nbsp;fpiritus eft* Nam4duemadmodum in illo priori dido.ber carhem innbsp;homo rpirituaIis.Deihde,ficuteft unus tantum carnalis homó.quèrrinbsp;uocamus Adamuni, ck qüö omries alij homines, qui fuhr jjofteri ei/nbsp;us^ näfeuntür cârrîafes, ita eft Unüs tantum homo fpiritüalis, qui eftnbsp;ïefus Chriftus DOMIN VS nofter, ex quoj feu ex Cuius fpir itd Om/nbsp;nes alq homines, qui funt pofteri ipfius, nimiruin crederites in iplt;nbsp;fum,rtaiaintur fpirituales. Primus homo, iriquit Paulus^de terra ter/quot;nbsp;renusj Sedindus homo ipfe DOMIN VS de ccelo. Qualis terrenusnbsp;gt;11 e, taies amp; hi qui lerrerii funt. Et qualis ille cccleftis, tales èC. hi quinbsp;eocleftes funt. Ac rurfus, Sicuc per uni us delidum propagatû eft ma/nbsp;Jum in omnes homines ad condemnationem, ita per unius luftificatinbsp;onem propagator bonum in omnes homines ad «uftificationem uite.nbsp;Quare cum dicitur, Quod natû eft ex fpiritu,fpiritus eft, hie eft fennbsp;fus eius. Qui nafcicur ex lefu Chrifto aut ex fpiritu eius,hic eft fpiri/nbsp;tus, feufpiritualis homo,qui folus poteft intrare in regnum Dei.nbsp;Cætcrum,cum in hoc loco homo dicitur fpiritus, feu fpiritualis^nonnbsp;eft fentiendum*qp in regeneratione fpirituali corpus mutetur in fpiri spiriitutisnbsp;tum. Corpus cnim hominis idem martet corpus, quod ante erâc,nec hamo,qutsnbsp;eftexiftimandum,q? anima hominis fiat totämunda, pura, fanda Sdnbsp;fpiritualis. Eadem cnim anima cum rationed Uoluntate,hoc eft,im/nbsp;pietate fua manet,quac fuit antea,Sed in regeneratione creator in ho/nbsp;mine per fpiritum fandunouus mötus^qui eft,FJDES in lefumChrinbsp;ftum. Per fldem aut accipit hOmo Chriftum, amp; fit membrum Chri/nbsp;fti. Cum uero Chriftus inhabitat in homilie, primum quidem repu/nbsp;tatur homo coram Deo iuftus,8^adoptatur in filium ac hgredem deinbsp;propter Chriftum,deindefpiritus Chrifti in homine iricipit morti/nbsp;ficarecarncm, hoc eft,non folum craiTiores carhis afteduSjfed etiamnbsp;lt;uturalem impietatem humang rationis amp; uoluntatis. Etfi enim hu/

mana ratio intdligit qugdam de rebus diuinis,amp; uoîuntas nititur ad quafdam honcftas uirtutes .y quemadmodum fupra di'ximus, tarnennbsp;fub hl's latet naturalis impietas,qug turn in lucem prodit, cum ueinbsp;occafioncm per tentationes aut afflidiones confcquitur, uel iuditionbsp;Dei cxcitatur. Cum hac igi'tur impietate qug durât in carne ufc^ adnbsp;mortem » femper pugnat Ipiritus Chrifti amp; mortificat eam,ne reg/nbsp;net in homine renato. Vnde Paulus monec, Spiritii, inquies,am/nbsp;bulate 1concupifeentiam carnis non perficictis. Nam caro concu/nbsp;pifeit aduerfus fpiritum,amp; fpiritus aduerfus carnem. Hæc autem in/nbsp;ter fe mutuo aduerfaotur ut no quecuncç uolueritis,eadem feciatis,nbsp;hoc eft, ctfi fpiritus Chrifti cupit magno defiderio in uobis renatisnbsp;facercperfeâam iuftitiam, tarnen quia inuenit in carne ueftra natu /nbsp;ralem impietatem 8d rebellionem, pugnat quidem cum ca, amp; uincitnbsp;eam,non poteft autem earn in hac mortali uita prorfus è carne euelle/nbsp;re^ Itac^ fit, ut iuftitia non fit perfeifta. Præterea Spiritus Chrifti innbsp;hole renato,non folum mortificat came, ne impietas eius regnct,fednbsp;ettam profert frudum bonorum operum, quæ Deus uerbo fuo exi/nbsp;git.Hçc opera,etfi funt imperfcda,proptcr impietate carnis, de quanbsp;modo didum eft,tamen funt Deo grata ÔC accepta, propter Chriftû,nbsp;cuius fpiritu proferuntur. Monet nos etiam de hac re Paulus, Mor/nbsp;tificate,inquies,membraucftraterreftria, amp; fitis induti tan^ eledinbsp;DeijUifeera miferationum,comitatem, modeftiam, manfuetudinemnbsp;Icnitatem.Poftremo,Spiritus Chrifti conferuat credentem in morte,nbsp;amp; excitabit quoc^ corpus eius j morte, ut in perfieda iuftitia ppetuonbsp;ac fœliciffîme cum Chrifto Domino fuo uiuat. Si fpiritus eius in/nbsp;quit Apoftolus) q excitauit lefum à mortuis habitat in uobis, is quinbsp;excitauit Chriftum ex mortuis,uiuificabit et mortalia corpora ueftranbsp;propter ipfius fpiritum inhabitantem in uobis. Habes quomodo honbsp;mo fiat fpiritus,amp; quis fit effedus fpiritualis regenerationis. Magngnbsp;autem cauflæ funt,quæ nos monent, ut fpiritualem regenerationemnbsp;diligentercognofcamus. Sapientes huius feculi exiftimant homi/nbsp;nem natura fua habere femina pietatis, ex quibus poflfit ad tantas uirnbsp;tutes excrefcere,ut ingrediatur in regnum Dei, Vulgus etiam homi/nbsp;num optarc in morbis præfertim capitis folet, ut Deus confcruet ra/nbsp;tionem fenfus ipforum cxternos.Putant enim fe ad confequendamnbsp;falutem fufFicientia habere bona, fi modo ratio amp; fenfus falua fint,nbsp;Inucraautemdodrinadcfpirituali regeneratione perfpicue tradi/nbsp;tur.quddratio interna, amp; fenfusexterni pertineantadueteremSinbsp;carnalcmhominem, qui cum non poftit intrare in regnum Dei,nbsp;neceftariuseftnouus amp; fpiritualis homo, qui ex fpiritu per Euan/

HÖHILïAE lOAMNISf BRENTIl. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,04

funt doha Dei, amp; habent fuum ufiim, tarnen in confequenda uera fa lutc nihil ualent, ideoep non eft hoe praecipue agendum, ut ea tuea/nbsp;niur,fed ut fpiritum Chrifti Ji non habemus,per Euangelion fide acnbsp;eipiamus,aut û habcnius,pcr fidê conferuemus, quo carnis, hoe eft,nbsp;rationis impietas mortificetur. Hic enim folus régénérât nos nouosnbsp;hotnineSjUt ingrediamur in regnum Dei.Sunt SC alrj,qui nee de hogt;nbsp;tninibus,nec de operibus fpiritualibus rede iudicant.Scntiuntenininbsp;cos homines proprie dici fpirituales,qui in eremo uitam agentes, tonbsp;ti dediti funt contemplationibus,ut ipfi loquuntur amp;îliâitant tan/nbsp;turn herbis.Sic âé ea tantum opera uocant fpiritualia, que exercenturnbsp;üel'cantandis pfalmis, uel recitandis precationibus uel dandis elce/nbsp;niofynis. In ueraautem dodrina de fpirituali regeneratione baudnbsp;obfeure explicatur, quod is uerc dicaturhomofpiritualis,qui eftnbsp;jser Euangelion Chrifti renatus ex fpiritu fando , amp; fadus eftnbsp;membrum Chrifti per fidem , fiue häbitet in eremo, fiue in poh'/nbsp;tcia hominum,ac fiue uefcatur radicibus, fiue carnibus aut pifcibus^nbsp;Ac de operibus quoep docctur,quod ea dicatur uerc fpiritualia, qug spiritualianbsp;fiunt ex fide in Icfum Chriftum,hoc eft, que fie fiunt, ut homo prixnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;î“*

mum quidem renatus fit ex fpiritu, Sgt;i credat quod Deus receperit ip f**”^^* fum in gratiam,8C adoptauerit in filium, ac hgredem bonorum fuo/nbsp;rurin,ex mera gratia, amp; mifericordia, tantum propter Icfum Chriftunbsp;filium fuum,deinde aueem facial opera,qug Deus præcepic,Ôif ordi/nbsp;nauit,non ut meritis horum expiet peccata, fed ut declaret fe gratumnbsp;erga Deum,8(: obediat diuine ordinationi.Hfc funt uere opera fpirinbsp;tualia,quantumuis corporalia,exempli gratia,arare,triturare, opifi/nbsp;cium cxercercjdomum purgare,amp; id genus alia,uidean£ur.Hucacce -dunt et alq, qui aim audiunt dodrinam libertatis in Chriftianifmo,nbsp;exiftimant Chriftianifmum efte ignauiam, èi. genus uiuendi pro fuanbsp;libidine. Sed in uera dodrina de fpirituali regeneratione manifefte 'nbsp;exiguntur non noui tantum motus cordis,fed ctiam noua,hoc eft,bonbsp;na opera hominis,ut non prgbeamus membra noftra ferua immundinbsp;cici amp; iniquitati, fed ferua iuftitiae ad fandificationem. Quarerotanbsp;mente incumbendum eft in hanccuram,ut ueram cognicionem denbsp;fpirituali regeneratione habeamus, amp; fpiritui in regeneratione no/nbsp;bis exhibito diligentiftimc obfequamur. Sed hæc de dido Chrifti,nbsp;Quod natum eft ex carnc,caro eft,8i quod natum eft ex fpiritu, fpirinbsp;tuseft,hadenus. Perftringamusnunc , quod in refponfo Chrifti fe/nbsp;quitur.Nc mircris,inquit,quód dixt tibi,Oportcc uos nafei denuo« lt; cnbsp;Spiritus ubiuulifpirat,amp;uoeem eius audis, fednefcis undcueniat, « lt;nbsp;quo uadatjSic eft omnis,qui natus eft é fpiritu. Similitudoa' uen/ lt;nbsp;*0 C in hac enim locutione^Spiritus pro uento accipiendus eft funj/

S q

IN CAPVT !«• EVANG. fOANNlS.

pxa,(^a Chriïlus réfutât jneptatn opinionem 8C admirationem Nico demi deregencrationc.Nicodemus enim admiratur, quomodofiertnbsp;poffit, ut homo regcncrctur, cura non uideatur regeneratio, quianbsp;regeneratio non eft expofita corporalibus ooilis, exiftimat eam nuVnbsp;lam effe. Quid autem hac fententia incptiusC' quid ea ftukiusauc ptunbsp;criliusCMuIta enim non percipiuntur corporalibus oculis,nec uidennbsp;tur,quæ tamcn uere funt,aut fiunuQuis un^ uidit DeumCS^ tarnennbsp;Deus uere eft. Elfi enim non cemitur fua natura, cerniiur tarnen,nbsp;uere fit »non folum ex unigenito filio fuo,fed etiam ex ipfa harum reznbsp;rum,quas uidemus magnitudine,motu,difpofitione,conftanria,utlxnbsp;litate, pulchritudinc, temperatione. Sunt amp; angeli,qui nec ipfi conznbsp;fpiciuntur corporalibus oculis, 8^ tarnen ex reuelationibus,amp; operPnbsp;bus eorum manifeftum eft eos effe. Quid dicemus de anima huma/nbsp;naC’quis obfecro unquâra uidit eam oculis fuisCSed quis tantg eft ira/nbsp;pudentiæ aut remeritatis, qui cum uideat tot manifeftas uitg aiftionesnbsp;in homine,negarc audeat,animam eflcî'Hgc de fpiritibus, Sumamusnbsp;etiam excmpla de corporibus. Ventura efte,notius eft, quâm ut pronbsp;bari dcbeat, nullus tarnen un^ uidit uentum, fed audis tantum fonûnbsp;ac tumultum eius, Accedit hue amp; folme, quod deqeitur é fupernis 8dnbsp;profternit orania,quæ contigeritjed neep cum uenit,nelt;^ cum feric,'nbsp;netîp cum abit,uidetur.His exemplis perfpicuum eft,nihil efteimprunbsp;dentius £C magis puerile, cp exiftimare rem aliquarn non efte aut nonbsp;fieri,qj corporalibus oculis non uideatur, Ac licuiffet quidem Chri/nbsp;fto D O, MIN O noftro pluribus exemplis uanam opinionem Niznbsp;coderai refutare, fed placuit ci excmplu de uento.Ne mirer is, inquit,'nbsp;(p dixi tibi,oportet uos nafei denuo,hoc eft ,T u miraris,et Pjauiter tcnbsp;cum rides, qgt; concionarus tibi fim de fpûali generatione. Cum enitnnbsp;non uideas eam corporalibus oculis credis uaniflimas eflenugas,qugnbsp;cunep de ea prgdicantur.Sed heus tu,Si ira tibi conftitutum eft,ut lennbsp;tias ea nugas efte, quæ non uideas, profedo nec uentum aliquid eflenbsp;dices. Quis enim un^ uentum uidic^ Sed quemadmodum uentus renbsp;ipfa uere eft, amp; perfiat, quo natura fuafertur.non tarnen uides eum.

HOMILIAE lOANNTS BRENTIT.

net in rations latentem impietatem y fubinde fefe data occafione ex plicantem,inuoluntate autem retinetrebellionem aduerfus legemnbsp;Dei. Quidq» etiamcraiïioresuiresin homine fuos adhuc feruancnbsp;affeduscCreantur quidem noui motus cordis in homine,quibus imnbsp;pietas amp; rebellio ueteris hominis compefcuntur y amp; quantum in bacnbsp;mortali uita Fieri potefl, opprimuntur y ac proferuntur noui (nidusnbsp;renafcentiæ tam in animo coram Deo, in bonis operibus coramnbsp;hominibus,quemadmodum autem nec uentum uides, ut maxime fonbsp;num eius audias,ita nec uides fpiritualem regenerationem,quamuisnbsp;uim ÔC efFedum eius percipias. Quare non efl: iudicandum de rebusnbsp;fecundum externum fenfum, fed fecundum ueritacem y ac enitendumnbsp;amp; elaborandum edyUt etfi non uidemus nobis illabi fpiritum fandûnbsp;per Euangelion facramenta eius,tamen audiamus amp; cognofcamusnbsp;Euangelion diligentiflime, QC fumamus facramenta eius obedientiOnbsp;fime, quo fpiritus fandus habeat in nobis organa diuinitus ordina/nbsp;ta exercendæ uirtutis fuæ, per lefum Chriüum DOMIN VM no/nbsp;ftrum,qui eft unâ cum pâtre amp; fpiritu fando Deus benedidus in feznbsp;cula, Âmengt;

HOMILIA XXVIL

I Bfoluimus unam partem difputationis, quam lez

per Euangelion fpiritualis. Præterea expofuit exemplo uenti, q» etfi rcnafcentia fpiritualis non percipitur oculis corporalibus, re tarnennbsp;ipfa.uirtute fpiritus fandi in homine ita Fiat, ut maniFefto efFedu denbsp;prehendatur.Sequitur nunc altera huius difputationis pars, quæ eilnbsp;perpétua contio, in qua Chriilus initio grauiter reprehendit imperinbsp;tiam amp; infeitiam Nicodemi, deinde récitât epitomen amp; compendianbsp;totius Euangelq ,per quod renafeimur, èC in regnû Dei ingredimur. -Refpondit em Nicodemus amp; dixit ei: Quomodo poffunt hæcfieriC’ lt; cnbsp;Refpondit lefus dixit ei : Tu es magifter Ifraelis y ôd hæc ignoras:' lt; «nbsp;Amen amen dico tibi,quod feimus, loquimur, bC quod uidimus te/ lt; «nbsp;ftamur,amp;^ teftimonium noftrum non accipitis.Siterrena dixi uobis, lt;nbsp;ÔC non creditis y quomodo fi dixero uobis cœleilia credetis^:’ Hæc eft c *nbsp;increpatio, qua Chriftus inuehitur non in Nicodemum tantum, fed

S iij

IN CA PVT ni. EVANQ. lOANNlS.'

«ti'am j’n totum pharifaiaim ordinenhEt hic eft fenfus eius.Expofui’ ti bi perfpicuc ueram rationcm fpiritualis regenerationiS5amp; fpcraai te,nbsp;lt;|ui es prccipuus Rabbinus Sc dodor inter Iüdæos,meam dodrinamnbsp;facile percepturum,feduideoteprorfusnihilharumrerum intelli*'nbsp;gere.Quf igitur eft illa tanta tanti dodoris infcitiaï’quid difcipuli kinbsp;ent, cum tanta fit preceptoris ignorantiaCSed b^c tibi communis eft,nbsp;cum altis Pharifeis. Vos em Pharifgi, inflati ueftra illa carnali fapknbsp;entia fciêtia putatis uos folos oêm humanarum 8lt;f diuinarum reRZnbsp;cognitionê habere.Quare contemnitis meas 8^ loannis Baptiftg corinbsp;ones, Scd interim reipfa comperimus,tantam effe imperitiam amp;cecinbsp;tatem ueftram, ut etfi loquimur concionamur certiftïma, ac maxi/nbsp;.me confpicua, qualc eft exemplü illud, quod iam de uento dixi, nonnbsp;tarnen intelligatis ea. Si ergo tanta eft infcitia ueftra, ut hcc terrena,nbsp;hoe eftjmanifefta,uulgaria, comiini hoïm fenfui expofiia,non in/nbsp;telligatis, quomodo intelligcretis cocleftia, hoe eft,alciora, diuinio/nbsp;ra,ac fenfibus minime perceptibiliaç^Hgc reprehefio debet omnes fa/nbsp;pientes amp; dodos huius feculi cxcitare,ut magna cura fedent dodriznbsp;UpkntiACicr Euangelrj Chrifti. Etfi em ornati funtmulca humanare rerum fanbsp;lulKjcMi pientia, amp; excellunt in omni genere dodring, tarnen nee humana ra/nbsp;tio,nec humanaist artium cognitio, poflunt ducere hominem ad con/nbsp;fcquendam ueram diuinarum rerum fcientiam, amp; corleftem falutem»nbsp;PerdaiTi, inqt,fapientiam fapientum,amp; intelligentiam intcHigentiunbsp;reijciam.Ec Paulus. Animalis,inquit,homo non percipit ea,qug funtnbsp;fpiritus Dei. Agit 8^ Chriftus Deo patri fuo gratias, quod abfcon/nbsp;derit myfteria regni dei à (apientibus 8C prudentibus, amp; reuela’rit eanbsp;paruulis. Quid ergo? abrjciendumneeritomnehumanæ fapientiænbsp;ftudium,8^ fedanda ftultitiaC^Nihil uero minus, In rebus huius fecunbsp;li ftudtum humanæ fapientiæ fuam habet laudem et ufum,fed in afTcnbsp;quenda diuina fapientia amp; ccelefti falute,clare docet Paulus,Si quis,nbsp;inquiens, fibi uidetur fapiens efte inter uos, in feculo hoc, ftultus fi/nbsp;at,ut reddatur fapiens.Quid autem faciat,ut ftultus fiat^ num circumnbsp;curfitet in plateis laruâ obtedusCaut incedac tintinnabilis,8i claua in/nbsp;ftrudus, quo modo principes folent moriones fuos ornare^ Non eftnbsp;hiefermo de haefeu infana feu puerili ftultitia, fed de ea,quæ etfi uinbsp;detur prudentibushuius feculi ftultitia, coram Deotarnen magnanbsp;eft fapientia. Stultitia enimuidetur,quodfapiens uirnonconfidaCnbsp;fua rationc, fed abneget earn, q? dodus uir audiat contionem Euan/nbsp;gelq ab hominibus imperitis, quod princeps amp; potens in hoc fecu/nbsp;lo fedetur dodrinam at^dorumamp;miferorum hominum, quales

i

HOMILîAB tOANNïS

uidebantur Chn'ftus Sc Apoftoli eius. Et tarnen hæc fluîtttia, fumz ma eft (apicnria.Nam ad confequendam ueram diuinartim rerum conbsp;gnitionem 8lt; cccîeftem falutcm necefl'arius eft fpin'tus Dei. Spiriznbsp;tus aucem Dèi non potcft concipi ex humana ratiône,fed datur diuigt;nbsp;nitus,per Euangelion de lefu Chrifto quod uulgatüm èft per Apo/nbsp;ftolosjhomines abieclos,amp;prædicatur per miniftros Ecdefïæ » hogt;nbsp;mines nulla potcntiapræditos. Quarc nccelTaria eft ftultitia abne/nbsp;gandæ fuæ fapientiæ, ÔC audicndi Euangelq ab hominibils l'n hocnbsp;l^lo contcmpus, utconfcquaris ueram coram Deofapienciamamp;nbsp;falutem.Scd de his hadtenus.Deinde récitât Chriftus Nicodcmo Eznbsp;uangelion illud, per quod utnoui homines regeneramur ita etiamnbsp;în rcgnum Dei intramus» Nemo » inquit, afcendic in ccclum, nifi * •nbsp;qui defcendit è cœlo, filius hominis, qui eft in ccelo. Et ficut Mo/ « lt;nbsp;fesexaltauitferpentemin deferto, iraexaltari oportet fdiumhomi/nbsp;nis,ui omnis qui credit in cum, non pereat, fed habeat uiiam æter/ «nbsp;nam. Hæc contio paucis quidem uerbis confiât, fed continet in fenbsp;maximum omnium thefaurum.Et eft diligcntiftïme côferuanda.Donbsp;cet cm uerum illud de lefu Chrifto Euangelion, quod non folum afznbsp;ferC nobis iuftitiam coram Dco fed etiam patefacit nobis uiam ad eznbsp;uadenda omnia pericula mortisÔ^ inferni, amp; ad ingrediendum innbsp;æternam uitam amp; regnum ccclorum, Quod amp; tanto maiori curanbsp;eft conferuandum, quanto minus falutis relidum eft inhocterrænbsp;huius regno,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quanta pericula nobis indies tam publice^

quam priuatim immineant, ac nullus fit in hac terra Monarcha, qui nos poffit in extremis periculis feruare amp; tueri. Cum dandafuncnbsp;uectigalia, cum numeranda funttribuia, multos inueniasDomiznbsp;nos, qui ea accipiant. Sed cum in aduerfis eft fubueniendum, cumnbsp;in rebus defperatis eft fuccurrendum,pauciffimos, imo nullum prornbsp;(us hominem in huius terræ regno inuenias, quinosuereferuarenbsp;poffit. Attollendi igitur funt oculi noftri in regnum ccelorum, utnbsp;ex eo auxilium petamus. Quæ autem fequitur contio, ducit nosnbsp;reftaad ccclum, öiaperit nobis ianuam regni ccelorum. Quarcnbsp;omnis cura noftra in hoc uerfetur, uchanc contionem probe teneznbsp;amus. Tu Nicodeme , inquit Chriftus , hoc agis, utafeendasnbsp;incoelum, amp; intres in regnum Dei: Audi ergo , Nemo afeenznbsp;dit in ccelum, nifi qui defeendit, FI LI V S H O MIN1S , quinbsp;eft in ccelo. Primum uidendum eric, quis fit Filius ille hominis, f///«*nbsp;Ac manifeftum quidem eft , qudd Meffias feu Chriftus , uoeeznbsp;tur nomine FiLlVS HOMINIS, Sed quamobrem fic uoeeturalff

S iiq

IM CAPVT IH EVÄNG. lOANNiS.

alias cauiïas recitatie, de quibus in alio loco diximus, uidetur auteni hoc cognomen ex Daniele acceptum» Daniel cnim capite fepeimo,nbsp;de Meflîafcribens, uocat eum filium hominis. Afpiciebam, inqui/nbsp;ens, in uifione nolt;flis, amp; ecce cum nubibus cœli quafi filins homi/nbsp;nis ueniebat, Si- ufep ad antiquum dierum peruenit èC in confpedhinbsp;eins obtulerunt cum. Et dédit ci poteftatem honorem amp; regnum,nbsp;amp; omnes populi, tribus, SC linguæTcruient ipfi. Ex hoc Daniclis Jo/nbsp;co,qui de Mcflîa uaticinatur, apparct MciTiam feu Chriftum publi/nbsp;ca uocc inter ludæos filium hominis,didum c(re,quod etfi antiquusnbsp;dierum dat ei omnem poteftatc,ipfe tarnen uenturus fit in hune munnbsp;dum Filius hominis,hoc eft,pauper,abiedus,ôd humilis. Deinde, qgt;nbsp;ait. Qui eft in cœlo, fignificat Chriftum efle uerum Deum, omnianbsp;gubernantem, amp; omnia cœleftia bona, uidelicet fapientiam, luftiti/nbsp;am, omnipotentiam,amp; perpetuam foelicitatem poffîdentem. Adhæcnbsp;cum dicit. Defcendit è cœlo, fignificat Chriftum aftumpfifle homi/nbsp;ncm,amp; fufeepifle omnes humanas infirmitates,prgter peccatum. Po/nbsp;fh’craOjCum dicit. Afccndit in cœlum,docet Chriftum federe ad dex/nbsp;ttam Dei, participate omnia cœleftia bona,quæ funt, iuftitia,uido/'nbsp;ria mortis,refurredio a morte, omnipotentia,amp; fempitema beatitu/nbsp;do. Habes quid (ingula pene uocabula huius didi ftgnifîcent, nuncnbsp;audi fenfum.Nemo,inquit, afccndit in cœlum,nifî qui defcendit,fi/nbsp;lius horninis, qui eft in cœlo,hoc eft. Nullus un^ hominum in totonbsp;orbe terrarum fuitiuftus,fandus, beatus,particeps regni Dei amp; cœznbsp;leftium bonorum, præter unum Meftiam feu Chriftum, qui eft ue/nbsp;cMßuscelnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Deus Sd uerus homo. Omnes cnim ali) homines fuerunt aut font

Utus cû alijs tantum homines, quod genus, quid aliud eft,^ putredo 5C uermis, bowinih«!, quemadmodum lob loquiturC'Chriftus aucem non eft tantum h omo,nbsp;fed etiam eft Deus, Omnes item alt) homines funt in peccatis concepnbsp;ti amp; nati, Chriftus autem eft conceptus de fpiritu fando, natus ex^uirnbsp;gine, 8^ tanta eft iuftitia præditus, utpcccatum non fccerit,necfit inznbsp;uentus dolus in ore eius, Omnes ali) homines funtobnoxrj morti 8dnbsp;inferno propter pcccatum.Chriftus autem etfi fufeepit mortem amp; donbsp;lores inferni ad expiandum peccatum, tarnen non fuit natura fua mornbsp;ti obnoxius, fed eft propter iuftitiam fuam uidor mortis ód inferni,nbsp;ac dominus cœli. Nemo igitur afccndit in cœlum,nemo iuftus, fan/nbsp;dus,fœlix ac beams eft,nifi lefus Chriftus, uerus Deus,amp; uerus ho/nbsp;mo. Quid ergo dicemus de Patriarchis amp;ali)sfandisC An non amp; E/nbsp;noch, amp; Elias afeenderunt in cœlumç'an non 8^ Noe 8c Abraham,acnbsp;multi air) fuerunt iufti, amp; confecuti funt cœleftem beatitudinem^nbsp;Dchacrc mox contionatur Chriftus, cum ait, Sicut Mofesexal/nbsp;tauit ferpentem in deferto , ita exaltari oportet filium hominis,nbsp;utomnis»

KOMI LIAS rOANNlS BR.EWTÏI.

Ut onwis, qui credit in cum, non pereat, fed babeat uttam æternsrQ e Quam hidoriam Chrifius hoc loco meminit, fcripta eft in Numérisnbsp;capitc uicefimo primo. Poftcp enim Ifraeliræ, ab egreflii ex Ægipionbsp;uagati cftencaliquamdiu in defeito, tcdcbat eos inneris, ôi afflidio/nbsp;tiisJtacß inuehuncur in Mofen.Cur,inquiunt,eduxifti nosdcÆgipnbsp;togt;ut moreremur in dcfertocHanc rantam ingratitudinemu’nfoknn'/

E VM, VIV ET.Ita«^ fadum eft, utquicuncp ab ignito ferpentc idus afpicerct æneum ferpentem ,à Mole ex diuino mandate exalta/nbsp;tum, fanaretur. Hic initio confidera mihi ferpentem æneum, AlFerenbsp;bat enim afpicientibus /fanitatem, certe non ex naturæ fue potentia.nbsp;Quid enim natura fua aliud erat, nifi gsC Vnde amp; Rex HilKia confrenbsp;git eum poßea, cum Ifraelitæ adolerent ei incenfum, amp; uocauit eutnnbsp;F^ehufthan, hoc eft,Rem æneam,quafi qui perfe nihil eftet, nifi æs,nbsp;Sed q» afferebat fanitatem his qui afpiciebant ipfum, habebat ex diznbsp;uina ordinationc $i inftitutionc qua didü erar,Qil i percufius afpexznbsp;crit cum, uiuet. Qua ordinationc ceftàntc, nihil rclinquebatur, nifinbsp;aes. Talia funt ctiam Sacramenta Euangcli), uidelicet baptifmus Si cfnbsp;na dominica, qug qudd funt Si clFiciunt, non funt necefticiunt uirtuznbsp;tc fug naturg, fed ex diuina ordinationc amp; inftituticne. Quid autemnbsp;diuinguoluntati Si ordinationi non effet poftibileCDeindeobfcruâz S«rlt;lt;wwc4,nbsp;da eft inftitutio ipfa Si promiffio Dei. Promittit enim Deusomniznbsp;bus idis fanitatcm,camc]ß promittit,nullo meritorum,nullo perfonanbsp;rum refpedu, fed tantum, fi afpiciant æneum ferpentem. Non dicit,nbsp;Quicuncp mulcafacrificiaobtulerit, Si fanitatem operibus fuis mcznbsp;ritus fucrit, uiuet, Ncc dicit, Quicût^ fiierit in populo princeps,autnbsp;pontifex, aut fapiens, aut diues, aut uenuftus, uiuet, Sed ait,Qui aznbsp;fpexerit cum,Hocccrtceft exmera gratia,mifericordiaSi clemenznbsp;tia, nulla meritorumratione habita, fanitatem dare, Äfpicere enimnbsp;æneum ferpentem, non eft mereri, fed äccipcrc tantum oblatam faznbsp;nitatem. Qiiod cum itafe habeat, confiderandum nunc erit,in quemnbsp;ufum Chriftusfaciat mentionem huius hiftorig dcæneo ferpente.nbsp;Etenim hoc benefitium, quod Ifraelitis morfu ferpentino infedisnbsp;per afpcdü ænei ferpentis contingit, magnu qdê fuit, Si admînnznbsp;dù,tion tamê fuit fumma faIus,Quid cm corgis fan iras,quam ifti cou

IN CAPVT IH» EVANS. 10 ANNIS. fequebantur,ad ueram amp; perpetuam fœlicitatem i'uuat^ Etfi cni'm fa/nbsp;nus es corpore, nondutn tarnen habes peccatorum remiffïonein,noónbsp;dum effuoifti mortem, nodum euafifti exbarathro inferni,nondu[nnbsp;adfecutus cs regnum ccelcfte. Quid,obfecro, bis benefitqs defti'tutonbsp;proderit bcnefiu'um corporale, et euanidum. QuareChriftus,colIatinbsp;one end ferpentis, oftenditc quo, amp; quo modo uera atlt;^ ætema fa/nbsp;lus petenda fit.Sicut, inquiens, hi qui ferpentino morfu in deferco innbsp;fedi erant, non pcribant, fed recuperabant uitam fanitatem corponbsp;ralem, fi afpexiflent aeneum ferpentem, à Mofc, diuinaordinationcnbsp;exaltatum, ita hi qui infedi funt morfu Satang, non percunt, fed ha/nbsp;bent gternam uita,fi aedant in filium hominis, diuinitus exaltatum;nbsp;Nam Satan,aiitiquus cft ferpens,cuius morfu Adam, primus parensnbsp;noftcr, initio ita ulceratus eft, ut defignato aduerfus Deum peccato,nbsp;amp; ami^o fpiritu fandojconiedtus fit non folum in omnia genera cornbsp;poraliu afflidlionum, fed etiam in mortê,amp;: fi fecundum mérita eiusnbsp;iudicaueris,in perpetuum intcritum. Deinde ficue Adam, ita amp; om/nbsp;nes pofteri eius uenenato fpiritu fic afflati funt ut necelfe habeant etinbsp;am ipfi perpetuo intcrire. Propter unum,inqt Paulus,homjnetri,pecnbsp;catum in mundum introqt,amp; per peccatum,mors,amp; fic in omnes honbsp;mines morspcruafit. Etmox,Peruniusdeliótum,propagatumeftnbsp;malum in omnes homines ad condemnationem. Hic eft ferpentinusnbsp;morfus, quo idi ftint omnCs homines ab Adamo propagatizNec ul/nbsp;lus eft hominum,qui fi bi füis uiribus mederi,8^ fanitatem récupéra/nbsp;requeat, Sed bene habet. Quae impolfibilia funt apud holes, poifi/nbsp;bilia funt apud Deum. Sieut enim quondam Deus iufli’t exaltare gnenbsp;um ferpentem in deferto, ut perculTi ab mniiis ferpentibus confequenbsp;rentur fanitatem, fi eum afpicerent, ita Deus exaltauit filium homi^nbsp;his, qui eft lefus Chriftus,ut iäi Satanico morfu confcquercnturuc/nbsp;ram amp; perpetuam falutem, fi crederent in eum. Requirendum igiturnbsp;eft ,.ubi Chrittus fit exaltatus. Ac primum exaltatus eft in crucc, adnbsp;quam paflus eft, ex obedientia, quam Deo patri fuo prgftabat, fefenbsp;alFigi, ut pcccata hominum cxpiarct,amp; homines cum Deo reconcili/nbsp;aret. Deinde exaltatus eft rcfurredionca mortuis,afcenfu in cœlum,nbsp;feffione ad dextram Dei patris, miffione fpiritus fandi, amp; diuulgatinbsp;one Euangeli) fui in uniuerfum orbem terrg.Hgc eft cxaltatio, hgceftnbsp;glorificatio Chrifti,quæ idcirco diuinitus eft inftituta Sd reuelata,ucnbsp;OMNIS QVI CREDIT IN BVM,NON PEREAT.SEDnbsp;HABEAT VITAM ÆTERNAM. HaccuerbaChriftinonfuntnbsp;ofeitanter prgtereunda. Singula uerba continent fingulas uere pieta/nbsp;tis doctrinas.Initio enim cum dicit,OMNlS, fignilicat,^ late pate/nbsp;at benefitium fuum.Non folum em hi,qui agunc uitam in terris poftnbsp;natum 0^

HOHILIAE lOANMIS BRENTlL nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quot; i«?

natum reueïatum Chriftum ,fcd ctiam ill i, qui fùerunt antenatum Chriftum,Patriarch^amp;Prophct!c,fruuntur bcnefttio Chrifti.Namnbsp;Chriftus cxaltatus cft, quafi in medio totius humani generis,ut om/nbsp;nis fine ante ipfum fucrit, fine poft ipfum fit, ueram habeat falutem,nbsp;fi aipcxcrit cum fideïua. Abraham C inquit ') exultauit,ut uideret dinbsp;em meum,uidit amp; gauifus eft,Et alias. Neep patres noftri, neep nosnbsp;potuimus portare iugum,fed per gratiam Domini lefu Chrifti credinbsp;mus nos faluos futuros, quemadmodû illi. Vides ergo nunc quidnbsp;illud fit, quod fupra de Patriarchis Si alqs fandis, qui Si ipfi fuerûtnbsp;iufti Si intraucrunt in regnum Dci,obicdum fuit.Hi enim confecutinbsp;quidem funt iuftitiam beatitudinem non autem fua uirtute, fednbsp;per gratiam Domini lefu Chrifti, quem fidtf fua afpexerunt. Manetnbsp;cnim femper firmum ac Fixum, quod folus lefus Chriftus afcenderitnbsp;fua uirtute in coelum,ac uere fit iuftus amp; beatus,fed interim et hoc Firnbsp;mum ac Fixum eft,q? omnis qui in ipfum credit, fimul etiam cum ip/nbsp;fo afcendac in ccelum, Si propter ipfum reputetur iuftus ac Fiat bea/nbsp;tus.Cum elTemus mortui, inquit Paulus,per delida,Deus conuificanbsp;uitnosunacum Chrifto,idcp per gratiam, fimulcp cum co rcfufcitagt;’nbsp;uit, Si fimul cum eo federe fecit inter cœleftes in Chrifto lefu, Ad/nbsp;hæc, cum Chriftus dicit, OMNIS, manifefte docet, quod benefitûnbsp;um fuumnon pertineat tantum ad Ifraelitas circumciïos aut hone/nbsp;ftos in hoe feculo homincs,fed etiam ad omnes alias gentes incircumnbsp;cifas, Si ad omnes alios homines, quantumcumip coram mundo innbsp;honeftos.Omnis aiim fiuecircumcifus,fiue incircumcifus, omnis fi chnfimomnbsp;ue honeftusfine inhoneftus,qui credit in ipfum,non perit,fed habet «ibm cx^onbsp;uitam ætcrnam.Omni8,inqt, qui fidit illi,non pudefiet. Non enimnbsp;cft diftindio uel ludæi'uel Gra?ci.Nam idem D O M1N V S om/nbsp;nium, diues in O M N E S inuocantes fe. Quifquis ein inuocaueritnbsp;nomen domini, faluus erit. Et alias, No eft ludeus ne^ Grgcus, nonnbsp;eft feruus neep liber ,nô eft mafculus ac Foemina, Oês enim uos unusnbsp;eftis in Chrifto lefu. Deindc,qd addit, QVI CREDIT IN B VM,nbsp;exponit quo beneficiû fuum accipiat, Etfi em Chrftus proponit fefcnbsp;oibus tam circucifis, incircumcifis, tam honeftis inhoneftis,tanbsp;prgftantibus in hoe feculo, abiediset humilibus, Fruendü,tn nonnbsp;fruuntur eo,nifi hi,qui accipiüt ipfum. Nam quëadmodü gneus fer/nbsp;pês in deferto afFerebat quidê fanitatê idis morfu fcrpentino,fed hisnbsp;tantum,qui afpiciebat ipfum. Qui em^auertebât ab ipfo oculos fuos,nbsp;ut no afpicerent eu, iuxta diuinâ ordinationê, necefte habebât interinbsp;•^^nÔ quidê end ferpentis,fcdfuoipfoRt uitio,itaChriftus exaltatus,nbsp;offert qdem uerâ lalutê oibus,fcd hi tâtû fruunt faluce,qui accipiût cznbsp;^?Quô ergo, inqui», accipit Chriftus cum beneficie Si falute fuaSî

TM CA pvt lit EVAN®. IO AN NIS*

Obfcrua diligenter uerba eins. QVICRBDI T,inquit, in eum*

I nbsp;nbsp;nbsp;Non ait. Qui circumcifus eft.Circumdfio enim non fuit in hoc infti

tuta, ut per fc effet liieritiim propter quod contingerct accipienti cir^ cumcifioneln bertefitium Chrifti, Fuit quidem circumcifio fignumnbsp;foederis dei,cum feminc Abrahgt^non fuit autem per fe meritum falunbsp;tis.Nècdicit. Qui merefur operibus fuis. Nulla enim iuftitia huma^nbsp;norum operilm tanta eft^ ut propter cam contingat alicuj uera falus«nbsp;CREDIT IN EVM.nbsp;pt7«r Ft4e. Sola Cnim fide Opus eft,ut accipias Chriftum. Non caritas, non hu/nbsp;militas, non pudicitia,non fobr/etas,non quæcunq; alic uirtutes,or/nbsp;gana ilia funt,quibalt; accipitur Chriflus,Habent quidem hé uirtutesnbsp;iuam dignitatem,habent fuum ufum,addo amp; illud,habent etiam fuanbsp;qugdam mérita,amp; piohomini omnino fedandg funt,fedncc funtnbsp;mérita, propter que datur Chriftus,hec funtorgaria, per qug accipi/nbsp;tur Chriftus* Sola fides,non quidem meritum eft^ quis enim fantumnbsp;Credit, quantum deberet:’fed organon eft j quo Chriftus accipitur»nbsp;pWfx.orgit Oportet enim in lefum ChriftUm (federe, ut benefitio eius fruaris»nbsp;ttonquoacci Amubo cTgo te,quid eft credetc in lefum ChriftumC’ Hoc certe Chrinbsp;pz/«rChrinbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;baud oblcurcfignificat^cum ait.Oportet exaltari filium ho/

minis. Et moXjDcus mint filium fuum,utmuridu$ferUetur per eum» Credere iu Crcdcré eufm in lefum Chriftum, non eft tantum feiré, quod fiiericnbsp;chrifiüiiuid quondam homo quifpiam in terrisjlefils nomine,qui gdidericmultanbsp;miracula,amp; cxplicuerit legem Dei difertiffime, ÔC luffixus fit accufa/nbsp;done lud^icæ gentis in crucem ,ac poftea è morte euaferit. Sed eft erenbsp;dere, q? lefus, filius Mariae uirginis, fit uerus ille Meffias feu Chriznbsp;ftus,qui promiffus fuitPatriarchis amp; de quo uaticinati funt propheznbsp;tæ,S^ qj is Meffias exaltatus fit in cruce,ut expiaret peccata noftra, acnbsp;refurrexerit â morte,ut nos perpetuo fcruaret,adeoCp credere in Icnbsp;fum Chriftum, eft credere, q? folus lefus Chriftus fit uerus feruatornbsp;nofter ad perpetuam foeliciiatem. Si confeffus fueris, inquit Paulus,nbsp;orc tuo DOMIN VM lefum, amp;crcdidcris in corde tuo,quod Deusnbsp;jU u excitauit a* mortuis,faluus cris.Sed de hac re poftea plura. Quodnbsp;in prefeniia fatiseft,obferuandum erit,quod credere in lefum Chriznbsp;ftum fit credere ipfum effe exaltatum, ut noftra peccata expiaret, 8Cnbsp;nos fecum per mortem aducram amp; gternam uitam perduceret.Poftrenbsp;mOjCum inqt. Non pereat, fed habeat uitam æternam, perfpicuc exznbsp;plicaf,quale fit benefitium fuum. Non enim fenciendum eft,quod lenbsp;fus fit rails Meffias feu Chriftus, qualem fomniant ludæi, uidclicet,nbsp;qui fit externus Monarcha, afferat fubditis fuiscorporalia bona,nbsp;dorriinatioem inhocorbeierra(?2,uidoriam in bello,diuitias, hononbsp;rçm,faniiatem corporis amp; longitudineni ac tranqllitatem huius uite,nbsp;Sed eft

IIOMILIAE 10 AN NI« BR EN TU. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;»09

Sed efl Meflîas fpîritualis feu cœleflis, qui afFerat credentibus in ip fum fpiritualia amp; ccelcftia bona, quæ Cnriftus uno nomine uitæ æ/nbsp;ternæ hoc loco compleditur. Nam ut habeas uitam feu fœlicitatemnbsp;(uiuere enim foeliciter,hoc demum eft uere uiuere) ætcrnam,nccef/nbsp;farium eft,ut habeas iuftitiam,ferueris in afflidionibus, uincas mornbsp;tem, euadasexdoloribusinferni, amp;perueniasadregnumcOElefte.nbsp;Quarc, cum Chriftus affert credentibus in ipfum uitam aeternam,nbsp;manifeftum eft, q? affèrat eis iuftitiam, uidoriam in afflidionibusnbsp;amp; mortCjhberationem ex inferno,amp; regnum cœlcfte. Nec hoc diflinbsp;mulandum eft, qgt; Chriftus non ait: Credcntes in ipfum non effe ad/nbsp;uerfis affligcndos,Non dicit, t omnis,qui credit in ipfum,non ahnbsp;fiigatur, fed inquit,Non per eat, Chriftus enim ficferuat fuos, utaf/nbsp;fligantur quidem in hoc feculo,amp; corporali morte obruantur,ac eti/nbsp;am dolores inferni fentiant, fed conferuentur in his omnibus malis,nbsp;ne pereant.Non rogo,inquit,ut tollas eos è mundo,fed ut ferues eosnbsp;a malo.Ec iterumdn mundo afflidionem habebitis, fed bono animonbsp;fitiSjCgo uici mundû. Quarc fiue iuditium peccati nos iurbet,fiue afnbsp;flidiones amp; horrores mortis ac inferni nos commoueant, adeocß finbsp;^an ferpentino fuo morfu nos petat,afpiciamus fide ad lefum Chrinbsp;ftum,tam auce propter peccata noftra,^ refurredione propter iuftinbsp;ficationem noftri exaltatum, ut feruemur per ipfum à perpetuo inte/nbsp;ritu, qui Chriftus eft D O IVl 1N V S noftcr, unà cum pâtre amp; fpirinbsp;tu fando Deus benedidus in fecula, Amen.

HOMILIA XXVIIL

me ianuam cœli, amp; ducit nos reda ad regnum Del, adeoc]^ fi probe cam expendas, epitome eft totius Euangelr) de lefu Chrifto fcruato/nbsp;re noftro. Quare debemus hanc contioncm non folum legere amp; au/nbsp;dire, fed etiam ad uerbum edifcere,amp; femper tam in ore in cordenbsp;habere. Ac ante quidem didum eft, neminem afcendere in ccelum,nbsp;hoc eft, nullum hominem pofte ueram falutem ex feipfo petere, fednbsp;earn contingere nobis exaltatione Chrifti, per fidem, quæ eft in ip/nbsp;fum. Nimcpergii Chriftus paulomanifeftiusamp;copiofiusdeofti/nbsp;cioac bcneficioluo contionari.SicDeusCinquies^dilexitmundum’, *

IN CAPVT in. EVANG. lOANNIS.

» y Ut filium fuum unigcnitum c!aret,utomnis qui credit in cuni,non pe 9 gt; reat, fed habeat uitam ætcmam. Non enim mifit Deus filium fuum

9 » in mundum, ut iudicetmundum, fed ut feruetur mundus per eum. Hoc plane illud eft quod proprie Euangelion dici fokt. Nam cumnbsp;rtKOigelif HO mentio Euangelrj Chrifti alius aliud intelligit.Hic putat dici denbsp;Decalogi qug Chriftus aliquoties in contionibus fuis ck-'nbsp;fit, pofuit,qualis eft contio,quæ extat apud Mattbeum cap. quinto, fex/nbsp;to,amp; feptimo,ille putat dici de his pericopis,qug folent feftis diebusnbsp;publice recitari, ac poflunt quidem oia hec Euangelion uocari, propnbsp;terea q? contineantur in fcriptis Euangeliftarum.Scd quia Euangeli/nbsp;on fignificat bonum ac letum nuncium,nec poteft miferis afflicl:is,acnbsp;perditis hoîbus quic^ melius acletius nunciari, qd Chriftus hocnbsp;loco concionatur,idcirco cum fit mentio Euangelrj Chrifti, intelligenbsp;dum eft proprie de hac concione,amp;^ huic (imilibus,uidelicct,qgt; Dnsnbsp;Deus nofter,pater cœleftis,miferit unigenitum filium fuum in huncnbsp;mundum,non ut iudicet, ut perdat,fed ut feruet mundum,fed ut onvnbsp;nis, qui credit in ipfum habeat gternam uitam amp; fcelicitatem. Primunbsp;igitur oîm,confiderâdum nobis erit, quid illud fit, quod impctrauitnbsp;a' Deo patre, ut mitteret filium fuum in hunc mundum, amp; obijccretnbsp;eum propter homines probrofiflimg morti. Dns enim Deus nofternbsp;unum tantum habet filium ab aeterno ab ipfo genitum, quem tantonbsp;amore compleditur, ut cotukrit in ipfum omnem fuam poteftatem,nbsp;maieftatem amp; eflentiam.Ipfc enim eft fplendor glorie Cquemadmo'nbsp;dum Äpoftolus ait) SC exprefta imago fubftantiæ Dei. Huic tarnennbsp;unigenito filio tantoperediledo, non pepercit Deus, fed uoluif,utnbsp;inducret hominem, amp; fufciperct omnes humanas imbeciilitates, acnbsp;conrjeeretur inabominabilem amp;horribilem mortem crucis. Quidnbsp;ergo illud eft,quod Deum commouit,ut tantas miferias calamitagt;nbsp;tes unigenito filio fuo imponerctCNum Abraham qui iuftitia fannbsp;clitate {irgeipuum locum inter patriarchas obtinet,meritus eft hoc o/nbsp;bedientia fua C’ Deus promifit quidem Abrahae, fe ex femine ipfiusnbsp;mifturum filium fuum in hunc mundum,Sed fuir amp; Abraham peocanbsp;tor,nec potuit tantum Dei beneficium iuftitia fua mereri.Non enimnbsp;iuftificatur in confpeeftu tuo omnis uiuens. Quod fi nullum eft merinbsp;tum Abrahae, patriarchæ alioqui longe omnium iuftifl’imi,certe fennbsp;tiendum eft,nullum alium patriarcham aut prophetam tanti fuifteconbsp;Cio-ifrftMDfi ram Deo meriti, ut potuerit à Deo impetrare mifïïonem filrj fui innbsp;mundum.Quid ergo eft ç” Sic DeusCinquit)DILEXIT muivnbsp;ti4, dum.Sola dile(ftio,fola mifericordia,fola clementia,qua deus copie/nbsp;xus eft miferos amp; perditos homines,Cqui nomine Mundi fignificannbsp;tur )impetrauit ab ipfo Deo,ut unigenitum fuum filium dar et. Namnbsp;Deus creauit initio hominem redum, iuftum, ac uere beatum, Sednbsp;homo

HORlILIÄE JOANNIS BRENTlI.

homp fedudus amp; perdudus eft Satanæ inftindu in extremam infer/ nitionem, Ac potuiflet quidem Deus optirno iure conniuere ad intenbsp;ritum totius huraani generis, amp; create fibi aliquod nouum creacurænbsp;genus, quod in terris nomen fuura celebraret fed intantum dilexitnbsp;hominem si fe creatum idep nullo hominis merito,Sed fua tantu minbsp;fericordia amp; bonitate, ut maluerit unigenitum filium fuum extremisnbsp;miferqs exponcre, permittcrc,ut homo periret» Itac^ initio prominbsp;fit Adamo, amp; pofieaalqs patriarchis fe daturum amp; miffurum filiumnbsp;fuum, rcdemptorc. Poftremo autem,quod promjferat,höc etiam imnbsp;pleuit, ac mifit filium fuû, fadum ex muliere, fadum legi obnoxiû,nbsp;quemadmodum Paulus loquitur,ut eos qui legi erant obnoxi),redt/nbsp;meret, ut adoptionc ius filioi^z accipcremus» Ac multa quidem, imonbsp;innumera funt, qbus Deus manifeftare folet bonitatem amp; caritatem 'nbsp;(uam ergahomines.Mifericordia DOMINI,plena eft terra. Ec. No boh^lt;lt;^ crnbsp;finit feipfum expertem teftimonq efle,dum confert beneficia,decœ/ d«nbsp;Io dans pluuias, ac tempora frugifera, implens cibo ÔC lætitia cordanbsp;noftra.Sed nullum excat opus na; in coelo nee in terra, quo darius amp; *nbsp;manifeftiusdedarauit Deus bonitatem,fauorem,0d diledionemfu/nbsp;am erga homines,^ q? mifit unigenitum filium fuum in hunc mun^nbsp;dum. Deus (inquic loannes alias^ caritas eft. In hoc apparuic caritasnbsp;Dei in nobis, q? filium fuum unigenitum mifit Deus in hunc mun^nbsp;dum,ut uiuamus per eum.In hoc eft caritas , non qj nos dilexerimusnbsp;Deum,fed qgt; ipfe dilexerit nos,8^ mifit filium fuum propitiationemnbsp;pro peccatis noftris. Et Paulus, Commendac, inquit,fuam caritatemnbsp;erga nos deus,q) cum adhuc eflemus peccatores, Chriftus pro nobisnbsp;mortuus fuit, Ac rurfus, PoftÇ bonitas amp; humanitas apparuit feruanbsp;toris noftri Dei,nÔ ex opcribus,quc funt in iuftitia, qugfaciebamusnbsp;nosjed fecundum fuam mifericordiam faluos nos fecit per lauacrumnbsp;regeneraiionis ac renouatiois fpiritus fandi, quern effudit in nos o/nbsp;puiente,per lefum Chriftura feruatorcm noftrum,ut iuftificati illiusnbsp;gratia,efficeremur hgrcdesjiuxta fpem,uitg çternæ. Porro,ex hoc B/nbsp;uangclio,qd predicaiur de miflïone unigeniti fili) Dei in hunc munnbsp;dum,non folû reuelatur nobis immenfa Dei mifericordia amp; diledionbsp;erga nos,fcd etiam fumma noftra miferia, amp; incernitio, cut propternbsp;pdum obnoxfj fiiimus, Quarecu prædicatur nobis hoc Euâgelion,nbsp;de miffïone fili) Dei in hunc mundum, agnofcamus primum magninbsp;tudinem nofirg internitionis. Nam fi ea mediocris aut tolerabilis funbsp;ifletjpotuiffet aliquid uel in coelo uel in terra inueniri, per quod re/nbsp;dimercmur.Nuncaut, cum nihil aliud inuentum fit, quo poftemusnbsp;Icruari,prgter unigenitum filiu dei,quanta,obfecro,fuit magnitude»nbsp;uoftrg internitionisç'Deinde agnofcamus magnitudinê diuine carita

T q *¦

IN CAPVT nr. EVANG. I0A1JÏNIÎ;

lis amp; cïeraentig erga nos,c(gt; tîevis maluerit unigenitum filium fuûi trii deli morn obqcere, nos in perpétua morte amp; dânatione relinque/nbsp;re.Hæc aût ita agnofccnclafunc,ut non tm cogiientur aîo uoluant,nbsp;fed ut in iifum transfcrantiir.lVIagnitudo em noftrf internitionis,ex/nbsp;•nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;citarc nos debet ad timoré Dei, èC humilitaté animi,nc uidelicet, efy

(eramus nos aduerfusdeum,nec arrogemus quic^ falutis noftris uir tutibuSjfed fubqciamus nos deo, amp; acceptum ei (eramus, quicqd fu/nbsp;mus aut poilu mus. Magnitudo aût diuincelemcntic excitarc nos de/nbsp;betad fidem,acfi reâ:ecogite£ur,augetamp; conferuat in nobis fidê, utnbsp;non folum in aduerfis huius fecoli,fed etiâ in iuditio dei conQcmus,nbsp;per ïefum Chriftü,per que diuina dementia nobis reueîata eft, ôdnbsp;beneficia dei impetrata üint. Nec bis tm adionibus contenta eft me/nbsp;,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ditatio magnitudinis diuing dementig 8^ bonitatis, fed etiâ accendit

gratitudinem Dno Deo noftro dedarânda. Gratitudo aût ev/ igt;u$ rtbiù denbsp;nbsp;nbsp;deû,non dedaratur tm uerbis ÔC carminibus quibus nomen eius

«/«vtor. nbsp;puWicecdebramuSjfed potius operibus amp;: fadis,que lex dei exigir.

acmaxinae oîm mutua inter nos carirate. Carifsimi,inquii loannesjt fie Deus dilexit nos, amp; nos debemus nos mutuo diligere. Et mox:Sinbsp;quis dixerit,diligo deû,amp; fratre fuum oderit,mcndax eft» Quarc nenbsp;ceffariumeft,utaddedarandâgratitudiné noftrâergadeum, copie/nbsp;damur nosmutua diledione,idqj non uerbo,nec lingua tin,fedetiânbsp;opéré 8lt;ueritate.Deindeex hoc Euangelio difeendum eft, qd fit ue/nbsp;rum aepropriû offîcium,prop£er qd lefus Chriftus, Unigenitus fili/nbsp;us dci,mifr«sfit â deo pâtre fuo in hune mundû. Hoc canto diligentjnbsp;us eft obferuandum,quantopauciores intclligunt, qd fit uerus Ghrinbsp;ftianifmus Jo alijs rcbus,quibus nihil autpaiît cômunc eft cum Euannbsp;geïioChrift i,fi quis errat,tolerabiliter erratdo cognofeedo aût oftî/nbsp;tio Chrifti,fi quis crrat,toto coeïo, ut in prouerbio eft,crrat. Quarcnbsp;çlrifliuerti nihil nobis prias effe debet,cp ut rede cognofeamus, qd fit ucRt offtnbsp;tium Chrifti,amp;: in que ufum Chriftus milfus fit in hune mundû.Nânbsp;fiierunt quondâ, qui exiftimarunt Chriftum per prophetas promif/nbsp;fum.fore corporale amp; externum Monarchâ in hoc feculo,qui fit fuf/nbsp;cipiêtibus ipfum auror,ut confequanf terrena amp; corporalia bona.Hinbsp;non rede lenferunt de offîtio Chrifti» Elfi enim Chriftus feruat cre/nbsp;dentes in îpfum,in oîbus afflidionibushuius feculi, tn non uenit innbsp;hune mundum,ut after et tranquillitatê amp; fixlicitatê huius feculi. Nonbsp;ftra em,amp; uera tranquillitas, nô eft in hac terra fed in cccio expedannbsp;da.Suntalt},qui fentiuntChriftû in hâc terra mifrum,utlcgislatorcgt;nbsp;qui qd défit legi Mofi,dodrina fua fuppleac.Itacp putant ea qug do/nbsp;cet Chriftus apud Matthgû ca. v.ôC vi.nouâ cfTc legé,uocant(^ câ donbsp;Ctrinâ,legé Gbrifti.Sic de Ghriftioffitio fentiût Monachi^qui pro/nbsp;pteç

HOMILIAE IOANNîS BRENTH. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;m

ptcr hanccauffam fufdpiunt ordines, ut uocant, monafticos,ut pfse/ icriptis uotis ac rcgulis coerciti facilius implcant Icgcm Cbrifti\ Sicnbsp;etiâ fcnciunt de Chrifto T urcg, qui fomniatit Mahumetê fuü idcirconbsp;niiffunijUt durS amp; difficile legera Chrifti tolerabili Si facili lege feunbsp;corrigatjfeu aboIeat.Hic error jimo h^c impictas pernitiofiör cft, cpnbsp;utquifi^ uerbis explicate poffiuNâ Chriftus aliquoties quidê internbsp;preratus eft legê,nequa^ aût fentiendüm eft,qj uencrit ad fercndàmnbsp;noua eâlt;^ duriorê amp; perfediorê legê, antea per Mofen lata eratrnbsp;Cum ein lex qccidat Si danet hoîes, quid, obfecro, aliud effet durio/nbsp;rê legem ferre,^ hoîm damnationê duplicate ç' Chr/ftus aût non ue/nbsp;nit ut darartator,fed ut feruator^quêadnlodum mox fequetunSunt égt;nbsp;tiâ nonnûlli,qui putant Chriftum ueniffe^ ut longas çontiones legisnbsp;t oü in breue compendium cortferret,ct ut oîbus hoibus âbfôlutuninbsp;pietatis exêplurr» prgberet. Qug aût h^c effet Chriftt utilitas,fi tm irtnbsp;hoc ueniffetjUt breues condones haberetC aut quid abfolutum Si pernbsp;fedum pietatis exemplum prodeffet fi natüra humana imbecilliôrnbsp;elTetjCp ut poffet hoc exêplum rede imitari,oec ullus inueniret, quinbsp;peccatum expiaretc Sunt Si qui dicât deum luffiffe filium fuum è coßnbsp;lo elabijUtreligionê fandam dei transferretad gentes, doceretcjt iu/nbsp;ftitiam,quâ perfidus populus abieceräcHi dicunt quidê aliquid,fednbsp;obfcurinime,necuident intelligerc, qd fit principale offîtium Chrinbsp;ili jÔi quis fit uerus etus ufus,Quid aût pluraC* VeRt ac proprium of/nbsp;fitium ChriftijOufep fere clarius,et manifeftius explicat,^ in hac conbsp;’tione,quâ Chriftus ipfead Nicodemum habuic.Dcus,inqt,mifitu/nbsp;nigenitum filium fuum in hune mundû, nô ut iudicet mundum, fednbsp;ut ieruçt mundum, ut oïs qui credit irt ipfum non perçât, fed habeatnbsp;uitâ æternâ. Hic habes uerbis nihil obfcuris fed maxime perfpicuis,nbsp;in que ufum Chriftus proprie uerterit in hune mundum» Ëft aût hocnbsp;loco manifefta antithefis Mofi Si Chrifti. Qtiod ut rede intelliga/nbsp;nius,confider andum erit off itiura Mofi,Sic cm cognofeet ctiâ Chrinbsp;fti officium. Duplex igic cft offîtium Mofi, AlteRt eft politicum feunbsp;ciuile.Mofes em miffus fuit deo,uc iudicaret Ifraehtasciuiliter,hocnbsp;eft,ut inftitueret inter Ifraelitas polidian externa, amp; ferret ciuileS le/nbsp;ges,quibusfcelcrati iudicarenturaepunirentur * ut publica hotteftasnbsp;amp; tranquillitas in populo conferuaret, AltcRt cft fpiritualc.Mofcs é/nbsp;nim miffus fuit,ut iudicaret Ifraelitas, non folum ciuiliter fed etiâ fpinbsp;riiualiter,hoc eft,ut ferret taie legê,quc oês hoies iudicaret fpiritualinbsp;ter,S«J côdemnaret eos pdôrum. Lex ertim,ut Paulus ait, fpûalis eft,nbsp;propicrea qp exigat non tantum ciuile honeftatê, fed perfedam iuftinbsp;tiam.Cum aût inueniat hoies carnales, qui natura fua propter pdûmnbsp;ica corrupti func,ut nÔ poffint perfedam iuftitiam facere, idcirco lexnbsp;T il)

IM CAPVT IIL EVANQ. lOANNIS. primum oftcndit pÄunfi,3cinlt;Jclt;’^elat iram Dd propter pdüm,8inbsp;iudieat,1ioc cft,pronuntiat omnes hoies propter pdum reos æternacnbsp;dânationts, oeddit eos perpétua morte.ludkarc em uulgarf phra-»nbsp;fl, non fois fignificat confilia inter fe conferrc, (cd etia fignificat nolt;nbsp;cente mortecôdcmnatû occidere^SicIex Mofi,cuius epitome eft De-'nbsp;calogus, iudicac oês homines, x^uia eft fpiritualis carm'Fex, quooêsnbsp;homines propter peccatû traduntur igni infernali.Habcs oftitiû Monbsp;fi. Qïnferamusnunceum eo offitium Chrifti Dcus(inqt)non mPnbsp;fitfihu fuum in mundum ut iudicet mundû. Quid hoc aliud eft, finbsp;dicat, officium Chrifti filq Dci,Ionge aliud eft,^ ofFitium Mofi fernbsp;ui Dei ? Nâ deus mißt Mofen,primû ut iudicet mûdû ciuilk,hoc eft,nbsp;UC eftet externus et poHticüs magiftratus ac Monarcha in fuo populo;nbsp;Vnigenitû aut filium fuû,lefum Chriftu,non mißt ut iudicet mundânbsp;ciuilitcr,ut dnetur poliiicc in populo, fed ut fit rex fpirîtualis amp; cocknbsp;ftis.Demdc deus mißt Mofen,ut iudicet mûdû fpiritualiter,hoc eft,nbsp;ut ferat fpiritualê legê, qua hoîbus peccatû reuelarec,amp; holes prop/nbsp;ter peccatû côdemnarêtur ,ac ppetua morte trucidarêtur. Vnigenitûnbsp;aût filium fuû mifit, non ut iudicet mundumfpiritualif,fed ut ferueCnbsp;tnundum, qui funt hoîes,ut ois,qui crédit in ipfum nô pereac ætemanbsp;morte,fed habeat gternâ uitâ. Ac brcuiter,Mofes uenit,ut auâor pcenbsp;can\Pc'lûm,inqt,genuit perpeepeû in me oêm côcupifcentiâ.Et moiunbsp;Vt fieret maiorë inmodumpeccâspeccaoimperpceptum. Chriftusnbsp;aûc,uenit ut iuftificator a^ peccato.Oîs etn,qui crédit in ipfum,repucanbsp;tur corâ deo iuftus, Moles uenit, utpco irg dei. Lex cm iram opéra/nbsp;tur.Œriftusaût uenit,utautor gratig Dei.Quiem crédit in Chriftû,nbsp;is tantam gratiâ inuenit ppter ipfum apud Deum,uc adoptetur in fiÜnbsp;um dei.Mofes uenit,ut iudex,feu fpiritualis carnifex.Chriftus aût uenbsp;{lit, UC iudicatos à caurnifice eripiat, et etema morte cÔdênatos feruct,nbsp;accÿ ad æternâ uitâ ac Rxlidtatê perducat. Hoc illud çft, ^d Chriftusnbsp;ait.Nô miße Deus filiû fiium in munduni,utiudicecmundum,feduenbsp;feruetur mûdusper eû. Quo Chrifti offitio, qd nobis aut iucûdius^'nbsp;aut etiâ magis neccfiariücQua etia c^aitiôe,qd plu» eft nobi^ falu/nbsp;tareCqua ignoraciôe, qd pnidofiusCctenim/i quis uerâ huius officiinbsp;Chrifti cognitionê nô habueric,ut uerfâf in fummo errore amp; in maxinbsp;man: reR2 ignoraciÔe,ita fieri no poteft,^n in iuditiodei pereat,amp;uenbsp;ra fua faluce deftituacur. Ne^ em tueri fe poteft, ucl aduorfus impie/nbsp;tates alianz religionû,uel aduerfus horribiles illas accufatiôes kgis ittnbsp;iuditio Dei. Ac nihil quidem dicemus nunc de hisreligiôibus, quaenbsp;Chriftum aut ignorât,ut quôdam Echnici,aucc5demnâ^,ucnunclu/nbsp;dgi, led dicemus pauca de illis, qug uidêcur aljquS Chrifto tribuerenbsp;tutoritatena

KOMI HAB IOäNNIS BRSNtiL nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;n»

ÀutorîcatF.Monachiamp;Sacrifïcüliin Chriftianifmöyt'édtint^hftbo^ Ium fidei dcChrifto, laudantChriQüm, commémorant hiftötïarti ^miûtreènbsp;paiïïonis amp; rdurredionis eiüs a' morte, dicunt cum afcendifTe in ccx gionéit^,nbsp;ium,amp; federead dextram Dei\ ac üenturum ad iudicandum uiuos 8^nbsp;mortuos»C^id ergo conderntlentur impietatisç’quidiubèmurnbsp;eos ut pfcudo prophetas,« impoftores fugcrê^QtudjObfecrOjdeeftnbsp;eisC Hocuideficet deeft dodring feu religioni eoriirti,q? non intellpnbsp;gant ueRî ofFitium ChriftûFaciunt cnim ex Chrido Icgislatorcm, ÔCnbsp;refpedorem acrcmuneratorêhumartorummeritorû. Hoc certenoiînbsp;eft uerum Chriftum agnofcerei fed nouum fibi Chriftum fingere, a/nbsp;deocp nullum prorfus Chriftum,hoc en,feruaterem haberegt; Alcoranbsp;nus Mahumeticus fatetur Chriftum à Deo miftum,8d ex uirgirtc na-*nbsp;tum,dicit èum gdidifte miracula,ô^ uocat eum uerbum ac anima Del»nbsp;An non hôc eft prgcïàrum de ChriÛo prgconiumC Qup ergo eft im/nbsp;pietas AlcorahiC Non eft modo locus aut tempus omnia genera im/nbsp;pietatum eius recenfendn Vnum tantum commemorabo, qgt; etfi nonnbsp;nulla uera de Chrifto prédicat,tarnen negct quod eft fummum et maxnbsp;imum in Chrifto, nec intelligat uerum oftitium Chrifti, Dicit en imnbsp;blafphemo fuo ore, Chriftum non efte filium Dei nec effe naturanbsp;Oeum, non fentit eum efte feruatorem, fed tantum fuiffe legislato/nbsp;rem» Hæc eft fumma deteftanda impietas, fed a' qua ampledendanbsp;nemo cauere poteft,nifi habeac ueram cognidonem Chrift i amp; oftitt)nbsp;cius. Deinde, ft quis addudus fuerit in iuditiu, ad tribunal Dei quonbsp;modo, obfecro, defender fe, ft ignorauerit quod fit uerum offitiumnbsp;ChriftiC'Lexenim Dei accufat nos peccati,Peccatum manifeftiuseftinbsp;cp ut negare queamus. Ceriiflimum igitur eft indicium Dei quod finbsp;mus rei cterng damnationis amp; ppctui ignis» Qua lata fententia, nihilnbsp;aliud reliquum eft, uc noftra ipforum confeientia conuidi, duca/nbsp;mur ad infernum.Quid faciemusç’quem implorabimus’^Nullus nosnbsp;amicus, nullusfandus iuuarepoteft,Sandienim omninoconfen/nbsp;tiunt cum iuditio Dei,tantum abeft, ut nobis patrocinentur. Implo/nbsp;rabimus nemifericordiamôd clementiam Deiç’Sed continuo audiznbsp;mus illuddecalogi» Faciensmifericordiam in miliahis qui diliguntnbsp;6^ cuftodiunt præcepta mea» Dais enim, mifericors quidem eft, fednbsp;his, qui cuftodierunt præcepta eius, ôd impleuerunt legem cius» Tunbsp;autem non cuftodqfti præcepta eius. Nihil igitur ad te mifericor/nbsp;dia Dei. Quo ibi teuertesCquid faciesC’ Certe ft ignorauens Chri/nbsp;ftum,8d uerum eius offitium, nihil aliud reliquum eft, quam ut de/nbsp;fceratione pereas, ôd perpetuis inferni ignibus tradaris* Vbi aût eftnbsp;«des in, Chriftû,Ôd cognitio ueri offitq eius,ibi opponitur Chriftus

T iiq

IN CAPVT III. EVANG, IOANN IS;

•* quot; ' nbsp;nbsp;nbsp;iudicio dei’,amp; di’cit cofcientia, Apage lex cum tua fcueritatc, qug ludi

cas tantum Sc condefnnas,Tu aûtIcfuChrifte,fiIi dei\fubueni mihi, in mequidem longe oïm miferrimo, in te aut loge oîm f viiciflrimo,nbsp;qui ueiiifti in mundum. non ut indices mundum, fed ut iudicatos,anbsp;carnificinalegisScdiuiniiuditi) eripiasatCß ferues. Hiceftportus,nbsp;hoc eft perfugiû,quofolo ad mifericordiâ dei,et ad ûlutê noftrâ pernbsp;uenimus, propter Icfum Chriftum DnM SC feruatorem noftiît, quinbsp;eft unà cum pâtre 8C fpiritu fandlo deus benedidus in fecula. Amen,nbsp;HOMILIA XXIX»

E uero oftitio Chrifti fatis, quantum qdem ad hunc ' locum attinet^dixiiTe uidemur. Non mjfit Deus finnbsp;quic)filium fuum in mundum, ut iudicet mundum,nbsp;fed ut feruetur mundus per eum, Audiamus igiturnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;o5c,quid faciendii fit,ut capiamus ufumofFitt) Chri

fti,5C fruamur benefiiio cius.Etfi em Chriftus, uera eft falus 6C foeli dtas,tn no oes ho‘es fiunt huius falutis amp; foelicitatis participes,idcpnbsp;non Chriftijed ipfoRt holm uitio,qui propofita amp; crfslatam falutemnbsp;no accipiunuNâ quêadmoduni in medicina fruftra pdicatur de Rhanbsp;phano,q7 medeatur tu(fi,8C cominuat ac cijciat calculos, aut de fucconbsp;betæ, qgt; tollat capitis dolores ac uercigines,ni(i qs rede his,pro fuonbsp;modo mat, ita ociofa eft contio de oftitio Cbrifti,nifi Chriftum fuf/nbsp;ciptas,SC in ufum transferas» Videamus igif ,quô Chriftus fufcipiar,nbsp;,, ut comodis offitq eius fruamur» Qui creditf inquit^in eum,nô ludinbsp;,, catur.Qui uero non crcdit,iam iudicatus eft,quianon credidit in nonbsp;men unigcniti filq dci.Nä Chriftus,non eft tails Chriftus,qui gbufnbsp;’ uis, etiâ rerjcientibus amp; abominantibus iptiim falute tribuat. Offertnbsp;quidè oîbus, etiâ imprjs falutê, nullus aut hoim accipit eam,nifi quinbsp;Chriftum fideaccipiat.Q VI CREDITCinquit^in eum, non indicanbsp;tur.Neceflaria eft FIDES in Chriftum, ut capias ufum ofFitfj Chri/nbsp;fti,Solet aut f^pe ac multû fieri mêtio fidei in Chriftum, OpportunSnbsp;igit uidef,ut hoc loco pauca quedâ de fide in Chriftum, qua contin/nbsp;git nobis iuftitia 8c falus,dicamuS, Primum ergo fides in Chriftum,nbsp;fiietinChri no eft icire tm,qgt; lefus Chriftus natus fit ex uirgine, ante mille quinnbsp;flimtÿtidfu. gentosannos,SC fdideritmiracula,ac paffus fit fub Pontio Pilato.ôCnbsp;refurrexerittertia died mortuis.H^cfiC alia de Chrifto,fciunt etiâ dgnbsp;moneSjSc ut lacobus ait,contrcmifcunt.Fatent et quedâ ex his Mahnnbsp;metici.Et tn nee demones,ncc Mahumctici,dgmonum mancipia,iu/nbsp;ftificant,aut feruant. Deinde fidcs in Chriftü non eft fentireChriftönbsp;ciïe legislatorc, qui meritis humang iuftitig largiat regnum coelefte»nbsp;Sic de Chrifto fentiunt hypocrite,qui tn uera iuftitia^ falutê hypo/nbsp;ffifi lua haudqua^ confequunf .Sed fides in Chriftü,quêadmodumnbsp;quidem

HOMILIAE lûANKiS BRENTIh

quidem nunc de fide loquimur, eft uerum offi'tium Chrifti cö^ot* cere, 5^ co niti ac confidere,ujdelicet,q? lefus Chriftusunigcnitusfi«*nbsp;lius dei mortuus fit propter peccata noftra j Si refurrexerit propter iiinbsp;ftificationem noftri Jtacp is uere in Chriftum credere dicitur,qui erenbsp;dit peccata fibi rcmifla â Deo propter mortem Chrifti jSi fe corâ deonbsp;iuftum rcputari propter refurredionem Chrifti, ac in filium Si hgrenbsp;dem Dei adoptatu propter Chriftum. Hæc eft fides ilia in Chriftd,nbsp;cuius toties fit mentio in concionibus Euangeltj. Qugfo igitur té, ucnbsp;etiam exolices^ouid nobis per hanc fidem continuât. De hac re äudi

REcMulta funt,quæ minantur liobis pcrditionem,primum peccata* Hgc obijeiunt nos irg Dei,Si incutiunt nobis terrorem damnationis.nbsp;Sed per fidem in Chriftum fit,ut non pereamus.Qui cnim credit innbsp;Chriftumjreputatur coram Deo iuftus.kaij fieri non poteft,ut in iunbsp;ditto peccatorum pereati Deinde mors minatur nobis perpetuam innbsp;ternitionem,fed per fidem in Chriftû fi't,ut feruemur.Qui ein credicnbsp;in Chriftum,faduseftheresgternguitgac felicitatis, Quarc fierinbsp;non poteft, ut in morte intereau In hoc aut loco dicit Chriftus. Quinbsp;credit in eum,non iudicatur.Iudicare,ut ante didum eft^non eft tan/nbsp;turn confilia inter fe de nocentibus conferre, fed etiäm nocentes iuxgt;nbsp;ta latam fententiam punirc,quemadmodum carnifices iudicarefoleunbsp;Judicium aût, feu fententia Dei de hominibus hgc eftiq? quia omnesnbsp;homines funt peccatores, idcirco debeant tradi Satang, amp; perpétue»nbsp;igni torqueri. Quid ergo reliquum eft, nifi,ut omnes homines iudinbsp;centur,hoc eft, puniantur fempicerna internitioneç’ Sed bene habet«.nbsp;Eft adhuc fuum hoîbus perfugium, nimiRz.per FIDEM in Ghriftûinbsp;Nam qui credit in eu, non iudicatur.Etfi cm dignus eft propter pec/nbsp;catumj ut flâmis inferni pereat,tn queadmodu malefädor quifpia ianbsp;d carnifice ligatus,0(^ ad locum fupplitij dudus,folet aliqiies intercefnbsp;fioneprincipum,aut honeftarum matronarum^d uinculis folui,Si^ innbsp;hac uita feruari, ita amp; damnatus propter peccatum æierrio fupplitioinbsp;fi credic in Chriftum, eripiiur ex ipfis flammis 8«f poenis inferni, acnbsp;feruaiur ad ccclefte regnum« Nee eft hie ulla uel perfonarum,uel menbsp;ritorum acceptio. Finge mihi ex una parte hoiem miferrimUj 8c abicnbsp;diftimûjex alia auf parte hoiem,qui defignauit oîa genera nefandif/nbsp;fimoRi fceleRî, attameii fi credunt in Chriftum, amp; confidunt mortenbsp;ac refurredione Chrifti,non iudicantur coram deo j non puniunturinbsp;Hen pereunt æterno fupplitio, Dicit enim, Omnis, O M NIS in/nbsp;quam, qui credic in eum^ non perit,fed habet uitam æternam. Apagt;nbsp;getç impœnitentes,qui fumuntfibi hincoccafionem peccâdi pro fud

IN CAPVT III. EVANG, lOANNiS.*

libidine» Chriftus enim non uenit, ut rcmifïione peccatorum conce . datJlicentiam peccandi fed ut poftcp fide fufeeptus eft,tribuat fpiri/nbsp;turn fugiendi 0^ uitandi peccati, Quare manifcftum eft, eum in quonbsp;peccatum domirtaiur,aut çôdum uere in Chriftum credere, aut Chrinbsp;, ftum araififle,amp; inter incredulos ponendum efte. Quid ergo fiet denbsp;incredulis:Sequitur:Qui non credit in cum,iam iudicatus eft, Pau/*nbsp;ciffima uerba,lcd ualde horribilis fentêtia» Qui non credit Cinquit)nbsp;in Ghriftum,qui non confidit morte amp; refurreâïone Chrifti,is iamnbsp;iudicatus eft» Non ail, ludicabitur longo poft tcmporc,Sed iam iu/nbsp;dicatus.hoc eft,Satan^ gterno igni traditus eft, Etfi enim flammænbsp;. s. •nbsp;nbsp;nbsp;inferni nondum manifefte in impio apparent, tarnen nihil aliud rcli

quum eft, ut reuelentur, id quod quouis momento expedandum eft.Namquemadmodum loannes de pqs dicit. Nunc fill) deifumus,nbsp;ôd nondum apparuit, quid futuri fumus, Scimus autem quonia fi ap/nbsp;paruerit,fimiles ei crimus,ita de imprjs dicendum eft:Nunc filrj Sa/nbsp;tanæ,amp; infernali igni obnoxq funt, quod nondum quidem externonbsp;fenfu percipitur, fed omnino futurum eft,ut reueletur. Amabo igi/nbsp;tur te, quod eft peccatum illiid, propter quod impius iam iudicatusnbsp;eftC'Additur^Quia non credit in nomen unigeniti fill) Dei, Nomennbsp;autem unigeniti filij Dei, eft lefus Chriftus.Quarc credere in nomSnbsp;unigeniti fflr) Dei,eft credere in Icfum Chriftum, qp ipfe expiaueritnbsp;peccata noftra,fua morte,amp; reftituerit nos uitæ fua refurredione. Ernbsp;go,qui non credit in hoc nomen,is cum non habeat expiation em pecnbsp;catorum,nec confecutus fit uerâ uitam, merito iam iudicatus feu connbsp;demnatus effe dicitur, Acquemadmodura is qui credit in hoc nomê,nbsp;nulla nec perfonæ nec meritorumacceptione feruatur, ita is qui nonnbsp;credit in hoc nomc,neceffe habet perire,quantacunC^ aliaqui uel di/nbsp;gnitate uel honeftate excellât. Finge quendamfeciftè omnia bona o/nbsp;pera,qug un^ Sandi in terris fecerunt, finge mihi etiam potentifti/nbsp;mum in hoc mundo monarcham, attamen fi non Credunt in nomennbsp;unigeniti filij Dei, iam iudicati funt. Nihil igitur magis falutare eftnbsp;fides in Chriftum, amp; nihil eft pernitiofius infidelitate abijeerenbsp;Chriftum.Dices autem:Quid, obfccrojcauffe eft, qp qui habet fidênbsp;in Chriftum, feruetur,qui aut non habet fidem,damneturC’Num fi/nbsp;des ipfa,tanti meriti opus eft,utconfequaturccelefte beneficium pronbsp;pter fuam ipfius uirtutem aut dignitatem:' Nihil uero minus, FideSnbsp;rideiinchrinbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quidem cultus Dei eft, amp; prærtantilTimum inter oîa bona

ßitmexcOtn opera,qug homo facit,quia tribuit Deo patri,amp;: Chrifto filio dei, ac lù. fpiritu fando luam gloriam honorem, non eft aut mcritum prop/nbsp;ter quod contingant nobis tot cccleftia bona. Fides enim noftra,quanbsp;habemus,femper folet efte in hac uita imbecillis propter carnem,necnbsp;un^ in

HOMILIAE lOÄNNTS B RE NTH* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;«4

uncß m hac carne tantum crcdi'mus, quatatum debemus fed cœleftia bona idcfrco contingunt nobis per fidem, quod fides fit organon il/nbsp;Iud,quo accipimus Chriftum,ô^ quo inferimur Chrifio, tan^ memnbsp;bra.Qui enim credit in Chriftum, fcruatur,non propter fidem,quaenbsp;cft admodum infirma,fed propter Chriftum fide acceptum»Nam le/nbsp;fus is folus eft,qui poftîdet omnia cceleftia bona, iuftitiam, uidtori/nbsp;am mortis,uitam èi. fœlicitatem fempiternam, Hæc omnia bona fiutnbsp;hominis, propter Chriftum, qui eft fide acceptas. Nam fi Chriftusnbsp;ipfe nobis donatur a Deo pâtre fuo,qui fieri poffetjUt non amp; cum eonbsp;dem omnia nobis donarenturC Qui nero non credit in Chriftum, isnbsp;ctiàm caret Chrifto. Vbiaut non eft Chriftus,ibinec eft deus, neciunbsp;fticia,nec uiia,ncccoelum,fed Satan impietas,mors amp; infernus. Quanbsp;re ut nulla peccata hominis tanta funt quæ poiTint eum opprimere,nbsp;q habucrit Chriftum per fidem, ita nulla eft fapientia Ethnicorum,nbsp;nulla potcnria Turcarum,nulla iuftitia Iudgorum,amp; Hypocritarum,nbsp;quepoftit ipfos ab interim fcruare propterea ggt; non habeant lefumnbsp;Chriftum, uerum 0^ folum feruatorem noftrum, Habes unâ tantumnbsp;elfe iuftitiam, qua feruemur. Qui ertim credit in eumC inquit ) nonnbsp;iudicatur, Habes amp; unum tantum peccatum, quo homines damnan/nbsp;tur. Qui non credit,C inqt,) iam iudicatus eft, quia non credit in nonbsp;men unigeniti ftlq Dei. Dieet ergo quifpiam.Quid hocrei eftc’ nul/nbsp;liim ne aliud eft peccatum,quod homines damnat, prêter incredulitanbsp;temv Sunt em innumera peccatorum genera,quc ab hominibus defignbsp;nari folent.In hoc em mundo homines nugantur, fcortantur, adulte/nbsp;ria cômittunt,furantur,Iatrocinantur, frater occidit fratrem,parentesnbsp;trucidant liberos, et uicilFim liberi parentes.Defignâtur amp; alia infannbsp;da fcelera, q nec dici, nec etiâ cogitari honefte polfunt. Quid de hisnbsp;dicemus; an hgc peccata non funt hominibus maximo,adeocp perpc/nbsp;tuo damno C De hac re audienda eft contio Chriftf. Sic em fequitur»nbsp;Hoc eft autem iuditium,qj lux uenit in mundum,S^ dilexerunt homi , 4nbsp;nes magis tenebras,^ luce. Afteueratio eft, feu expolitio,qua Chri/ ,nbsp;ftu.s,eadem quidem (ententia,fed alqs uerbis,exponitcauftam iudicqnbsp;feu codemnationis.Nam furta,latrocinia,adulceria, parricidia,amp; idnbsp;genus alia,funt quide horribilia fcelera, et dânatione digniffima, nonbsp;lunt aût maxima,nec funt compléta malitia. Sed tunc completur mailnbsp;lia, amp; peruenit ad fummum, cum homines non folum peccant, fednbsp;etiâ defendût peccatu,perfequuntur reprehenforê,ôd non uolunt accinbsp;pere medicina. Hoc,inqt, eft iuditiû, qgt; lux uenit in mundû,et hoksnbsp;dilexeriit magis tenebras lucê.Lux eft uerbû Domini,quo peccatanbsp;rcuelant, ut curent. Lux eft Euageliô Chrifti, quo adnunciat nobisnbsp;remiftiopeccatORz propter Chriftû.Lux eft Chriftus ipfe, propitiaz

IN CAPVT in. evancj. ioAnnis.

tio noftra.Ego fum, ingtjux mundi. Qui fequitur me, non ambulat tn tcnebris.EtjErat lux ilia, ïux uera,quç illuminât omnem hoîcm ucnbsp;nientem in hunc mundum. Tenebrg autem funt, primum, peccata.nbsp;Hæc en im habent originem fuam poteftatc tenebrarum,8lt; abducuntnbsp;homines in tenebras mortis,infemi,acperpetug damnationis,Dein/nbsp;de, T enebrg eriam funt Humana prudentia, potentia,iuftitia, amp; om-*nbsp;ncs ciuiles uirtutcs, quæ etfi habent fuam luccm amp; dignitatem,in fuonbsp;genere,0^ in rebus huius fecult, tarnen ad confequenda ueram amp; coe/’nbsp;CôdamMiû leftem falutem,funt crafsifsimg tenebrg.Hoc eft igitur iuditium,hæcnbsp;oii homimmnbsp;nbsp;nbsp;prcdpua caufta iudicq amp; codcmnationis, qj homines non folum

humang fapientiæ,aliquid adhucloci relidum eflet confilio amp; auxi/ lio^Sed quia ed malitiæ perueniunt homines, ut non folum fint in tenbsp;nebris, fed etiam contendant fuas tenebras efle ueram lucem, manbsp;lint in fuis tenebris perire,nbsp;nbsp;nbsp;luce Chrifti feruari, idcirco nulla am

plius rcliqua eft fpes falutis. Nam, quemadmodum fi quis fedeat in tenebris cxtcrng nodis, etfi obfcura caligo, grau is eft 6^ molefta,ta'nbsp;men nondum defpondendus eft animus, nec conquercndum de per/nbsp;petuistenebris, Poteft enim accendi lumen, ut difcutiantur tenebrænbsp;nodis, Expedatur 8d dies,quo fol alFert fuam huic mûdo lucem, Sednbsp;fi is, qui in tenebris nodis fedet, ed uefanig peruenerit, ut contendacnbsp;tenebras fuas efle lucem, ôd non folum extinguat accenfum lumen,ucnbsp;rum etiam eruat fibi ipfioculos,quid aliud dices,^ hunc efle deplo/nbsp;ratg egeitatis, amp; tenebrofitatisC'Aut fi quis uulneratus fit corpore, etfinbsp;graue eft uulnus, tarnen fi patitur, utuulnus obligetur,nbsp;nbsp;malagma/

CIS curetur,confequitur fanitatem,Quod fi uero fie infanus eft,ut con tendat uulnus,non efle uulnus,nec ferat, uc admoueatur curatio, qd,nbsp;obfecro, reliquum cft,nifi ut pereatîT Périt autem, non quia uulnera/nbsp;J tus eft, fed quia non accipit curationem, ita qui in peccatis conceptusnbsp;; amp;natus eft, acmultaSd magna defignauitpeccata,mcruicquidemæ/’nbsp;ternam mortem ac damnationem propter peccata, nondum autde fa**nbsp;lute eius conclamatum eft, R cliqua cm adhuc eft liberatio, per Chrinbsp;ftum, propitiationem noftram, Sed fi quis ed impietatis uenerit, utnbsp;non folum peccet,uerumetiam defendat peccatum, contemnac pec/nbsp;cati cxpiatorem,Iefum Chriftum,ac utChriftus ipfe aic,magis diligatnbsp;tenebras lucem, is certe iurc ac merito périt, non quia pcccauit,iednbsp;quia non uoluit expiationem peccati fufeipere, Mulfo cm alia eft eonnbsp;ditio hominis,^ Satang,Nâ Satang,nulla reliqua eft falutis uia,poftnbsp;peccatu fuum, nec datus eft ei ullus rcconciliator aut fcruator. Semelnbsp;peccauitjfemper nunc, ST perpetuo eft ei pcreundum. Homo aut, etfi

HOMILlAÈ lOANNiS BRENTlt nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;hf

pfccailit, Deus tarnen tanta dementia S^miferkordia complef^litür cum, ut oftendat ei uiarn falutis, mittat ipfi redemptorem« Itacp ftnbsp;homo perit,non périt, qp pcccauit,fed quod redemptorem fuum nonnbsp;«gnofcit» Data quidem cft homitii lex, quæ occidat, q«æ damnet ipznbsp;fum, non cft: autem data ad hunc ftnem, ut dctiheat hominem in mornbsp;te Sc daninatione,féd tantum ut excitcc hominem ,ad quèrendum fer?nbsp;uatorem fuum,8«Ï cogat éum ad fufcipiendum redérriptorem» Viuo z/nbsp;go, Dicit DOMIN VS, nolo mortem impr),fed magis Ut conUerta/nbsp;tur amp; uiuat. Et Paulus, Condufit Deus omnes fub incredulitatemnbsp;propter quidc’ut perircrtt:’nequa^,fed ut omnium miféréreiür. Et itênbsp;rum, Condufit fcriptura omnia fub peccatu.Ob quam cauflamfnumnbsp;ut propter peccalum interirent perpetuoC' Abfit, fed ut promiffio exnbsp;fide Icfu Chrifti daretur credentibus, Quare,qui funt iudicati amp; pernbsp;petuo condemnati, hi perierunt,non qp fuerüt in tenebris peccatoRî^nbsp;fed quod malueruntin tenebris mânere,quâm propofitam lucem re/nbsp;demptionis fcdari.ExempIa fortaffïs hancrem itaillüftrabünt,ut itiènbsp;ïius perfpid pofTit» Cain deftgnauit cruddiflimum fratricidium amp;nbsp;condemnatus eft* Quam ob cäuflamCnum propter fratricidiumCSednbsp;cadem câufTa damnati eflent Patriarchæ fratres lofeph,qui ipfi nonbsp;minus fratriddio in lofeph peccarunt, amp; Paulus qui cum adhucnbsp;effet perfecutor Ecdefie pertraxit ftudiofos pietatis non foîum adnbsp;blafphemias uerum etiam ad mortem. Quare Caiil, etfi meritüs eff:nbsp;fratriddio fuo æternam internitionê, tarnen non interet ptopter fràgt;nbsp;triddium,fcd propterea quod cum ueniffct lux, illuminas eum ad agnbsp;nofcendum pcccatum, ad credendam rémüTionem peccati propternbsp;fernen mulieris,magis dilexerit ténebrâs impietätis 8^ defperatioriisjnbsp;lucem. Vide mihi homines ante: diluuium. Hi peccarut foedäiibi/nbsp;dine amp; crudeli tyrannide, ac perierunt diluüio.Num propter pèccâ/nbsp;tum libidinis amp; tyranrtidisÇ’Certe hóe peccato meriti fuerunt non tannbsp;tum diluuiü, fed etiam infernum. Non perierunt autem propter hocnbsp;pcccatum, fed hoc eft iuditium, hæc cft condemnatio eorüm,qp lUxnbsp;uenit in mundum, ipfi autem magis dilexerunt tenebras^ lucem,nbsp;Lucebat lux centum uiginti annoSj quarcuocabantur a tenebris, fednbsp;tantum abfuit ut fedarentur luccmj ut earn odiö qUoc^ profequereti/nbsp;tur. Perierunt igitur, non qp peccaffent j fed quod reieciffent lucêrti..nbsp;Tenebræ enim in hominibus, per fe nondum funt damno,fed DILInbsp;GERE tenebras,hec demum eft condemnatio.Non peccatum, fed dinbsp;ligere peccatum, pr^ eo abominari ueram iuftitiam,detirtet homi/nbsp;nes in perpétua damnatione. Quid dicemus de Zodomitis; Homi/nbsp;ocs,inquit fcriptura, Zodomitæ erant peffimi,nbsp;nbsp;peccatores coram

Domino nimis,Et itemm. Manum egeno amp; pauperi non por/

IN CAPVT Hl EVXNG. lOANNiS.

r(gebant,amp; eleuati font,amp; fcccrunt abominationes coram Deo JtaC^ pcrierunt incendio.Nunquid.’crgo perferunt propter abominations,nbsp;quas fecerunt Hæ profeàodigne fuerünt incendio non extern! tan/nbsp;ttim,uerum etiam æterni ac infern i ignis.amp;iameh patuitadhucfalu/nbsp;^oiomiinrZ fis uia.Pcrierunt aût,quia uenit lux.Dkebat enirn Loth» Nolite qug

Cq (îratres mei, nolite maîumhocfaccre, Sed ipfi magis dilexerunt tenebras lucem. Refpondent enim Lotbgt; IngrciTus es ut aduena ,nbsp;nunquid ut indicés':’ Tcergo ipfum magisnbsp;nbsp;hos affligemus^Hgc cft

compléta malitia» Quare ftatim diuinum fupplicium prg: foribus prg fto adfoit» Nam quemadmodum ciuilis magiftratus potefi: aliquoti/nbsp;es patienter ferre, ut decretum eius uioletur tantum modo fi autori/nbsp;tas decreti maneat inuiolata amp; maieftas magiftratus non deqeiatur,nbsp;Sedfi fubditustanta impudentia peccat,utnonfolumuioletdecrc/nbsp;turn inobedientia jUerumetiam afficiat magiftratum ipfum coniume/nbsp;lia, amp; difeerpat I itéras dccreti,hoc demum magiftratui cft intolerabinbsp;le, ncceffe habet primo quolt;^ tempore tam impudentem temeritanbsp;tem grauiffime punire,ita DOMIN VS Deus nofter folet côniuercnbsp;ad pecata, qug aduerfus legem fuam defignantur,amp; expedare pcentnbsp;tantiam. Non enim deledatur Deusinternitionchorainum. Sed ftnbsp;impius ad tantam impietatem pcruencrit,utnon folum fcelcribus fu/nbsp;is aduerfus uerbum DOMINI peccec,uerumetiamuerbum Deinbsp;damnet, ac in Deum ipfum amp; legatos eius contumeliofe inuebatur,'nbsp;nihil aliud reliquum cft,qua m ut continuo ueniat feueriftimum Deinbsp;j^ahylaiticä fupplitium. An non maxima erant peccata Iudçorum,ante Babyloni/nbsp;deuaftationem urbis Hicrufalem quemadmodum Prophetaenbsp;fideriKnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;perfpicue teftantur':’ di. tarnen nondum abqcicbantur tl Dco,quin po/

tius Deus in hocprecipue ftudium incumbebaC, ut feruaret ipfos, Mittebat enim, ut feriptura ait, D O MIN V S Deus patrum fuonbsp;rum ad ilIos per manum nuntiorura fuorum dcnodeconfurgens, 8Cnbsp;quotidie coramonens,eoquddparceret populo amp; habitaculofuoznbsp;Quid au tem ill i; Venit lux in mundum, 8^ homines magis dilcxe/nbsp;runt lucem quam tenebras» Non enim tantum peccabant inobedi/nbsp;entia amp; uiolatione diuinæ legis fed etiam fubfannabant nuntiosnbsp;Dci,amp; paruipendebant fermoneseius,illudebantque Prophetis;nbsp;Pcrierunt igitur, non quod ambulaftent in tenebris peccatorum ,nbsp;ROM4WC4P fedquod magis dilexerint tenebras quam lucem» Quid horribili/nbsp;»ww,««* yjj peccatis,quaecommiferuntludæi, anteRomanamurbisHicnbsp;deuaftationê,quæ amp; faâa cft aetate bis Euangeliftg noftri quinbsp;hanc

HOMILTÄE lOANNîS BRENTll. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;iilt;î

hancconti'onem ChriTti' aliquot poft annis confen’pfit Peccauerunt em impietate, auaritia,ambKione,an ogätia,inuidi'a,impoftura, honbsp;micidio,Iatroanio,aduIterio,SC quod grauilTimum eil, occifioneugt;'nbsp;nigeniiifilq Dei. Et tarne adhucpatcbatcis lanua fakitis. Dicircnim Aäorimt:nbsp;Petrus ad ipfos : Vob’S primum Deus , cum fufcitaftet filium fuumnbsp;Iefum,mifit eum benediccntem uobis,ira ut unufquifcp ueftrum cotinbsp;uerteretfeab iniquitatibus fuis. Sed quid muliis opüs eft'?’ Tantumnbsp;abfuit,ut ludæi poft necem Chrifti rcfipifceret,ut etiam Apoftolos,nbsp;uniuerfam Eeclefiam Chrifti crudelifTime perfequerentur. Quarenbsp;perierunt longe omnium miferrime,amp; hoc eft iuditium,hæceft corinbsp;demnatio eorum, non qj ambulauerunt in tenebris pcccatorum, fednbsp;q?cumueniflet lux Euangeli], magis dilexerunt tenebrasqj lucem.nbsp;Conferamus hue amp; noftra tempora. Peccauimus in Germania nciinbsp;tantum impietate SC Idolobtria, fed etiam alqs innumerabihbus fee/ Qermdmd œnbsp;leribus.NecuHum eft gcn is peecati, quo Germani non fint fordida mniptccato^nbsp;ti. Venitautem L V X. Reuelatum enim eft diu na dementia Euan/nbsp;g^liu D O M1N I noftri lefu Chrift i,quo non foJum afteriur uobisnbsp;gratuitaremiffio peecatorum,prooter Chriftum, fed etiam donaturnbsp;nobis hæreditas regni cœleftis. Quid ergo fit leerte res in eo eft ftanbsp;tUjUt homines uideätur multo magis diligere tenebras cp lucem. A/nbsp;lij enimcontemnunt Euangelion,aln perlequuntur,aln contaminantnbsp;ipfum turpiftimis moribus.lnter hæcminatur Turca exiciu loti Gernbsp;manisc.Quid igitur futurum efte cenfeamus,nifi ut Germania per e/nbsp;atcHgcenim eft cödemnatio,non q? homines pcccaucrint, fed quodnbsp;çumueiericluxjhominesmagisdiliganttenebras tp lucem,Ettamênbsp;in tantispublicis maüs, pq defua falute cenam fpcmconciperede/nbsp;beut. Pereat fanehominum multitudo, ( hoc enim omnino uo’unr,nbsp;necreiineri poftunt)non tarnen peribit,qui pius eft,5u ut max'me a/nbsp;miitat regnum terrarum , non tarne amifturus eft regnum ccrlorum,nbsp;fi in luceChriftiambularepei fcucrauerit.Fih hominis, inquitDOnbsp;MIN V S ad Ezechielem,terra cum peccauerit mihi, extendam manbsp;num meam fuper earn , amp; interficiam de ea hominem iumenium,nbsp;EtfifuerinttresLiiri ifti in medio eius,Noe,Daniel,et lob, ipfi iuftinbsp;lia fua liberabunt animas (uas,dicit DOMiN V^S. Quare in hoc (tunbsp;dium incumbendum eft, ut etfi multitudo hominum fedatur tene/nbsp;bras impietatiSjUos tarnen feftemur lucem Euangelrj, qua illuftrati,nbsp;penetremus lalui per mortem, ad fplendorem ueræ àf æternæ fœJi/nbsp;citatis.Quælo aute.n te, quid cauftæ eft, qtidd homines oblara lucenbsp;Euangdq , magis diligant tenebras impietatis, cp Euangelq luctm,nbsp;imo quôd etiam perfequantur lucem; Cauflam huius rei addic Chrinbsp;ftus,^ a::: Erant enim eoruin operamala.Omnis cnim,qui mal^a/

V q

IN CAPVT III. EVANûf. lOANNIS.

git,od It luccm,necuenit ad Iuccm,nc atguantur opera ei'us. Qui au'' tem operatur ueritatem, uenit ad kicem, ut confpicua fiant fada ipfPnbsp;us, lt;|uod per Deum fint fada. Hæc eft obferuabilis ratiotinatio, cu/nbsp;ius panes ex ord inc pertradandæfunt, Chriftus cnim exponit caufinbsp;fam,propterquam hominesmagisdih’gunttenebrasquam lucem,nbsp;amp; includit earn in hunc,ut ifti loquunturjSyllogifmum, Omnis (iivnbsp;I ffuïA«jrt. quiens ) qui mala agit, odit lucem. Qui autem operatur ueriratem,nbsp;reda, amp; »era, uenit ad lucem, Hæc magis perfpicuanbsp;guitt,eJiuiu funt, quamut indigeant copiofa ÔC follicttaprobatione. Nihil enimnbsp;lucem. Hoi« çQ turpius, nihil feedius, nihil horribilius, quàm malitia, feu pec/nbsp;6JoS» catum. Et quemadmodum autor peccati, Satan, deformior eft,amp; foe/nbsp;o4i^w lufeittnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quam ut audeat fua facie in lucem prodire, Transfigurât enim

fe,ut Paulus ait, in angelum lucis^ ita qui autore Satana, peccat,ferre non poteftjUt quod agit,confpieuum fiat,propterea quo'd uidet adi/nbsp;onem fuam, tiirpiorem Sd abominabiliorem effe, quam ut poflit innbsp;clara luccconftare. Autenim fiidum negat, aut fi negare non poteft«nbsp;excufat, défendit,amp;quoquo modo poteft, honefta fpecie ornat,Ho€nbsp;illud cft,quod cum Adam mulier eius peccaftent, texerunt fe peri/nbsp;zomatis. Contra autem, qui agit, quod uerum, quod iuftum, quodnbsp;redum ac legitimum eft, non abhorret lucem, fed profert potius fa/nbsp;dum fuum in lucem, ut confpicuum fiat, q* fit iuftum 6^ diuinitusnbsp;^pprobatum. Sapientes homines dixerunt iuftitiam effe formofio/nbsp;hefpero SC lucifero. Qusc autem funt formofa amp; uenufta, ea lu/nbsp;J'lt;x« cemamant» Quarc,utbona iuftaôCpiain lucemprodeunt, itama/nbsp;^uipia in tenebrasfefe proripiunr» Habes diferimennbsp;*0 operum, quorum alia amant alia fugiunt lucem, Videamus nunc„nbsp;in quern ordinem opera hominum ponenda fint. Erant, inquit,o/nbsp;bctvuttsls» pera eorum mala, Quidcquot; omnia ne hominum opera mala funtcquot; Sinbsp;de hominum piorum in Chrifto renatorum operibus Icquen/nbsp;dum eft, manifeftum eft, qudd pi) multa bona opera faciant, quaenbsp;HomwMw 0nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;perfeda, amp; ex omni parte fanda, tarnen funt Deo

pera^ualia grata propter Chriftum filium fuum, in quern pi) credunt. In hoc fiftt, autem loco fermo eft, de operibus impiorum hominum, quorum,nbsp;femper maxima eft in terris multitudo. Hi, etfi aliquoties rede a/nbsp;gunt ciuiliter » tarnen quia funt a* Deo abiedi^ 0^ carent Chrifto, ni/nbsp;jdolafrial/o hü rede agunt fpiritualiter* Ac primum, de idolatria, auaritia, in/nbsp;homicidio, adulterio, amp; id genus ali)s fceleribus, quænbsp;irapi) contra manifeftam legem Dei defignant, non eft dubium, qnnbsp;fint mala.Deinde babent impq fuam honeftatem, fapientiam,amp; po/nbsp;tentiam, ac multa agunt honeftc, amp; fapienter.Sed amp; hæc opera luntnbsp;coram Deo mala, Impi] enim confidunc fua iufticia, honeftatc, aefa/nbsp;pienticU

HOMILIAE tOANNIÎ BRENTII.

pîentîa.Hgcnon eft ftmpicx impietaSjfed blafphemia amp; l'doîoîatrîa*: Quanquam enim hortêftas amp; fapicntiâ impîorum in fiio ordi'ne bo/nbsp;na ftnt tarnen G contémptö abiédö Chn'fto habeantür fumma ódnbsp;op£ima,fiuntabominanda coram Deo idola. Cum igitür impiorunlnbsp;hominum, quorum femper maxima eft in hoc mundo mukiCLldo, 0/nbsp;pera, Gue ilia manifefta peccata * fiue honefte amp; fapientcr fada, finenbsp;coram Deo mala rnirum non eft q? odio habeant lucem j amp;d perfez ,nbsp;quantur earn uirulentiffime» Metuunt enim, ne opera éorum arguznbsp;antur,metuunc ne impietatis damnentur. Quare omnem mOuenc laznbsp;pidem ut extirtââ luce, in tenebris fuis uerfentur. Sed non omries,nbsp;inquiSjluccm uidenr. Neque enim ad omnes homines peruenit prænbsp;dicatio Euangelq Dei* Quid ergo de his dicemus num amp; hi pereznbsp;unt in tenebris fuisC’Hic audiendus nobis eft Apoftolus Paulus, quinbsp;ad Romanos fcribehs, ita ait: An non audierunt C” Atqui in omnemnbsp;terram exiiiit fonus eorum,8lt;f in fines orbis terrg uerba corum. In Aznbsp;^is Apoftolicis erant Hierofolymis in die Pentccoftes,quo fpiritus iuon .nbsp;fan^lusconfirmaiiit Ëuangelion Chrifti admirâdis ÔCftupendis dolt;nbsp;nis, uirireligiofi ex omni natione earum, quæ fub ccclo funt. Nonnbsp;eft autem dubium,quin non folum per Apoftolos uerumetiam pernbsp;bos religiofos uiros diuulgatæ fint in nationes fuas res geftae in dienbsp;Pentecoftes, ex quibus Euangelion Chrifti cognofei potuic. Et PaUznbsp;Jus itcrum ait.Non dimoueamini a* fpe Euarigeiq,qiiod audiftis,qdnbsp;prgdicatum eft apud VNlVERSAM creatürâmjQV^Æ SVB Coj . .nbsp;LO eft. Nullam igitur prorfus habent excufationem hi, qui ignorâtnbsp;lucem Euangelq. Etfi enim non perfequuntur externa tyrannide Euznbsp;angelion Chrifti, tarnen 8^ hoc eft Euangelio in confpedu dei obfiznbsp;ftere fi quis maiori cura fedatur ftudium corporalium bonorum,nbsp;uerg amp; perpetue fug falutis.Qui non eft mecum, inquit Chriftus,nbsp;contra me eft.Quare cum homines huius mundi hoc folum agant,utnbsp;perfequantur lucem,amp; fedentur fuas tenebras,agiteamicifrime,difznbsp;cedamus ab hominibus,fùgiamus mundo, ne una cum mundo connbsp;demnemur. Non difeedimus autem rede ab hominibus, fi fecedaznbsp;mus in eremum,nec fugimus pied mundo, fi nobisipfis mortem inznbsp;tulerimus fed fi uiuamus ut filq Dei irreprehenfibiles in meznbsp;dio nationis prauæ ac tortuofæ, 8c fedemur lucem Euannbsp;gcln,uf£p in diem Domini noftri lefu Chrifti,quinbsp;eft una cum patre amp; fpiritu fando Deus bez

nedidusin fecula, Amen*

V iq

IN ¦ CAPVT in. EVANG. lOANNiS.

HOMILIA XXX.

exponendnm cft,quacx:cafioneBaptifta,ad hancconcionem haben.*

• * ’ dam excitatusfit.Euangelifta cnim fic fcribere pergit. Pofthæc uenit

• * ’ lefus 6c difcipuli eius in terram ludseam, amp; illic morabatur cum eis,

• * * ac baptifabatBaptifabat autem loannes in Ænon iuxta Salim,quianbsp;’ aque multg erani illic, ueniebat ac baptifabantur, Nondum enimnbsp;’ » conieâus fuerat loannes in carcerê. Primum, q? Euangeliftafexibit,

lefum baptifaffe, hocpoftea in principio quart! capitis interprétât; Quan^Cinqnkns^Iefus ipfenon baptifacetjfed difcipuli eius.Signinbsp;ficatigiturEuangelifta lefum fusfifTc fuos difcipulos baptifare,utqdnbsp;ioannes inchoauerac, lefus madato fuo confirmaret.Noluit auteipfcnbsp;baptifare homines aqua,q? à loanne didum effet, baptifaturû ipfumnbsp;fpiritu fando amp; igni, id quod poftea in die Pentccoftes impletu eft,nbsp;l_)einde loannes dicitur baptifaffe in Ænon iuxta SalimJn Num.ca,nbsp;34 in Ezechiele ca.xlvp.fit mentio cuiufdam Ænon,quod fic fcri/nbsp;bitur ^^5?,fit 0^ mentio cuiufdam Salim in Genefi ca.xxxiij.quod ficnbsp;fcribiturQ'7^.Scd alterius cuiufdam Salim fit mentio in priori li/nbsp;bt'oSarnueliscap.ix.quodita fcribiturVtrum aute horumnbsp;ad hunc Euangeliftg locum coniieniat,nondum mihi conftat. Hiero/nbsp;nymus de locis hebraicis fcribit eum locum, in quo loannes baptifa/nbsp;uit,amp;J cuius Euangelifta hie meminit, fuö tempore publice nobilemnbsp;fuifre,ih oÓtauo uidelicet lapide Scythopoleos,ad meridie,iuxta Sa/nbsp;lim amp; lordanem.Cum igitur hoc loco fcriptum fit,Ioanne baptifaffenbsp;in Galilea,Iefum autem Ôhriftû baptifaffe, hoc eft,mand3ffe difeipunbsp;lis fuiSjOt baptifarent homines in ludea, qugri folet,num différât in/nbsp;ter fe baptifmus loannis,0(^ Chrifti, feu difcipuloru Chrifti. Et cû innbsp;Alt;fn«

HOMILIÄR lOÀNNiS BRENT II. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;«2

Actis ApoQoh’cis ca,xix»fcriptij fit, qj Paulus baptifauern eos Epbe fioSjin nomine domini lefu, q ante baptifaii erant loannis bapnfma/nbsp;se, fentiunt aliquod difcrimen eße inter baptifmû loannis amp; .bapn'f/nbsp;mum Chriftt De qua re, qui'a amp; fupra alias plura diximus, nunenbsp;pauca dicenda erunu Nam fi conferantur inter fe baptifmus aquæ,nbsp;baptifmus ignis,quo difdpuli Chriftt baptifati funt in die Pente**nbsp;cofteSjtunc maximü eft inter hos baptifmosdifcrimen.DifFerunt emnbsp;primum difpenfatoribus. Baptifmus enim aq uæ difpenfatus eft pernbsp;Ioannem amp; difcipulos eius, ac etiam per difcipulos Ghrifti. Baptifgt;nbsp;mus autem ignis per folum lefum Chriftum indie PencecoftesdiPnbsp;penfatus eft. Deinde difFerunt materia Alter enim eonflat aqua y aPnbsp;ter igni, Poftremo differunt etiam uarietate donorum.^In baptifmonbsp;enim aquæ conferuntur inuifibilia dona Dei, abfque externià mira/nbsp;culis.In baptifmo autem ignis collatafunt manifefta Dei dona , idt^nbsp;manifcftis miraculis. Si autem confertur baptifmus aquæ, quem Io/nbsp;anncs amp; difcipuli eius difpenfarunt,cum baptifmo aquæ 5 quem diPnbsp;cipuIiChriftiuelantepaftionemChrifti, uel poft refurrcflionemnbsp;eius Si. miffioncm fpiritus fandi difpenfarunt, nuHum eft inter eosnbsp;difcrimen.Nam loännes fuit primus,autore Deo, minifter eius bapnbsp;tifmi,quem poftea difcipuli Chrifti difpenfarunt amp; quo adhuc Ec**nbsp;clefia Chrifti utitur. VndeS^ cognomen Baptiftæreportauit. Bap/nbsp;tifauit enim homines in Remiftionem peccacorum. Prædleans, irt/nbsp;quitïbaptifmum pocnitentïæ in remiftionem peccatorum. Si autemnbsp;baptifauit in remiftionem peccatorum,manifeftum eft,,quddbaptinbsp;fauerit homines in nomine Chrifti,de quo ipfe dixit. Ecce, Agnusnbsp;Dci,qui toll it peccata mundi. Quare etfi loannes 5i difcipuli eiusnbsp;non dixerunt difertis uerbis fe baptifare in nomine patris Si ftlrj Sinbsp;fpiritus fand!, tarnen quia bapiifarunt in remiftionem peccatorum,nbsp;quæ non contingit, nifi per Deum patrem èi filium Si fpiritum fan/nbsp;dum,perfpicuum eft, qudd baptifmus loannis non fuerit alius bap/nbsp;tifmus, quam is, quem Apoftoli inter gentes diftribuerunt, èi quonbsp;utemurinEccIefta Chrifti ufque ad nouifsimum huius feculi diem;nbsp;Nam quod Ada Apoftolica teftantur Ephefiosante loannis bap/nbsp;tifmate,poftea in nomine Chrifti baptifatos efte, non eft intelligen/nbsp;dum eos iterum aquafed tantum igni baptifatos, Siadmirandis do/nbsp;nis fpiritus fand! ornatos fuifte. Hoc enim uocatur illic bapti/nbsp;fari in nomine D OMIN I lefu, quemadmodum feripturaan eonbsp;loco feipfam exponitr Etfi autem hæc difputatio dc diferiminenbsp;V iiq

IN CAPVT «I» EVANG. lOANNlS.

baptiTmi loannisSC Chrifti uidetur hoc tempore ociofa amp; fupcruacagt; nea, tarnen fi hanc rem probe perpendas^plurimû facit ad commendanbsp;tionêfacramentibaptifmi. Vidcmusenimmanifefte huncbaptifmûnbsp;aque,quo nos baptifati et Chrifto DOMINO noftro inferti fumus,nbsp;diuinamefTeordinationem^a loannequidem diuino mandato inchc»nbsp;atam,ab ipfo autem lefu Chrifto DOMINO noft* o,tam ante paftionbsp;nem amp; mortem fuam,quam poft refurredionem fuam, magna auto/nbsp;ritafe confirmatam. Quare cum tenramur dubitatione de (alute no/nbsp;ftra,reuoccmus in merr.oriam, nos baptifatos efle^ut admoniti faaa/nbsp;mento baptifmi, certifTima uidelicet ordinatione Dei, cognofcamusnbsp;nos Deo efte curæ, ac propter Chriftum,lt;uius membra in baptifmonbsp;fedi fumuSjUeram amp; perpetuam falutemconfecuturos. Sed uide,nbsp;quid diftidt) ex baptifmo ioannis, amp; difcipulorum Chrifti oriatur,nbsp;,, Sic enim fequitur, Orta eft autem qugftio ex difcipulis Ioannis, unanbsp;,, cum ludpis, de purificatione. Et uenerunt ad Ioannem,amp; dixerunt ei;nbsp;,, Rabbi.Qui erat tecum trans Io» danem, cui tu teftimonium perhibunbsp;,, ifti,eccc is baptifat,amp; omnes ueniunt ad eum. loannes baptiQii in Ganbsp;liîæa, lefus baptifar, minifterio fuorum difeipufo. um, in ludæa.Exnbsp;qua re oritur di^putatio de purifjcationcjfcu bap »fmo,interdifcipunbsp;los ioannis,qui exiftimabant una cum quibuldam Iudpis,ilhctfuin SCnbsp;iniquum efte, uc lefus fumeretfibiabfep mandaco ioannis, autorita/nbsp;tem purificandi homines per baptifmum. Scntiebant enim loannentnbsp;effe uerum ilium Chriftum purificatorem 8c feruatorem, qui pro/nbsp;miftus erat per prophetas, meiuebant pr^terea, ne fama lodnnis prp/nbsp;ceptoris fui per lefum obfeuraretur. Quare iudicabant temeritatemnbsp;lefu copefeendam efte, ne ipfe, opprcflbloanne,haberetur colere/nbsp;lur pro Melba. Etfi autem dubium non eft, quin difcipuli Ioannis,'nbsp;f uerint honefti uiri, hoc tarnen loco bunt organa Satanæ. Conantur 'nbsp;rnim, quantum in ipfis eft, lefum Chriftum opprimere, amp; loannemnbsp;fuum, in Mefliam extolkre. Hic eft conatus, hic eft labor , hoc eftnbsp;©pus Satanæ, uidelicet, ut efficiat, ne lefus filius Mariæ, à Deo innbsp;uerum Meffiam feu Chriftum undus, credatur efte Mefbas. Ferrenbsp;enim poteft Satan, ut quiuis alius habeatur Meftias, modo id ma/nbsp;ieftatisnon iribuatur lefu Nazareno, Nam didum eft diuinitus, iänbsp;inde ab initio conditi müdi.ad Satanâ.Semê mulierisconteret caputnbsp;tuum, tu infidiaberis calcaneo eius. Quarecum intelligat potentiänbsp;fuam, per ueR2 MeflTiam conrerendam, oês uires fuas in hoc exercet,nbsp;ut maieftatem ueri Meff’ig aut obfeuret, aut fi queat, omnino aboie/nbsp;at. Itaqueab initio uirulentiflimcpcrfecutuseft tam eamgentem,nbsp;lt;x qua feni-icbat Meflïara nafciturura, quam omnes illcs, qui fcnbsp;fpe uen

HOMILIAE lOANMiS BRENTll.

fpe ncnturi MefTie fuß:entabant4 Poft^ autem natus effet Meffîas ex mulierc (latim itifidiatus eft uitg cius perHdrodem. Cum uero hacnbsp;non fucccffiffet, exdtauit aduerfus ipfum, Pharifæos amp; uniuerfamnbsp;gentctnludgorünn. Hi, etfi effecerunt, ut affïgerctur cruci,amp; morerenbsp;tur,tamen non potuerunt eum in morte detinere.Refurrexit enim teenbsp;da die,amp; mtrauit in gloriam patris fui. Quid ergo pofteaCnum quianbsp;Satan nihil amplius potuit in perfonam Mcffig conquicuitC' Nihilnbsp;certc minus* Inuafit cn im quantis potuit uiribus gloriam Meflîæ acnbsp;difcipulos eius, initio per ludæos amp; gentes, deinde per hæreticos,nbsp;raox per cremitas monachos, 8^ faerinculos ex quibus conflaca eftnbsp;hypocrifis Sd impietas pontifitia,8d Sophiftica,deinde per Mahumenbsp;tem,amp; Turcifmum. Nec un^ dcfinet infidiari caleaneo Chrifti,dogt;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;éeSS

nee hic mundus conftiterit, Cum enim Satan omnes alias religion es^ adherfut omnialt;^ alia régna ferre poffît, (olam ueram religionem Chrifti,nbsp;folum regnum eius ferre non poteft* Hoc nobis diligenter eft cogxnbsp;nofcendum,Ut non dimoueamur si uera in Chriftum fide,propter uanbsp;rias contradidiones aduerfus Chriftum, amp; multas controuerlias relinbsp;gionis, fed potius confirmemur fide, quôd cum uideamus Satanamnbsp;obfifterc lefu Chrifto, amp; Euangelio eius, per uniuerfum mundum,nbsp;aperte cognofeamus, hune lefum, cuiuscaleaneoSatan tantisconati-*nbsp;bus infidiatur, effe uerum illud fernen mulieris, de quo didurti eft,nbsp;Q? fitcontriturum caput fcrpentis,amp; de quo oropheta uatieinatüs eft.

per folium Dauid, amp; fuper regnum cius, ut confirmée 8^ corroborée illud iniuditioamp;iuftitia, amodoô^ufepin fempiternum. Deindenbsp;adumbrantur etiam hoc loco in difeipulis loannis, mores feruorumnbsp;aut miniftroRt erga Dominos fuos. Nam inter lefum loannê, quinbsp;erant principes dodrinæreligionis, optime conueniebat* Difcipulinbsp;autem loannis hoc agebant fua accu(atione,uc excitarent diffidium in ieruorumnbsp;terlefum,amp; loannem* Hi funt mores,hæc eft confuetudo feruorum, «‘’»’«knbsp;in hoc feculo. Etfi enim domini funt concordes èC unanimes, tarnennbsp;ferui ac miniftri eorum folent, quoquo modo poffunt, autores effenbsp;difeordiarum« Habes exemplum in paftoribus Loth èi Abrahg, Acnbsp;non licet quidem feruis ceffare, amp; rem domini fui negligenter admi/nbsp;niftrarc,non eft autem figmentis amp; mendatijs materia difeordiæ do/nbsp;mitio præbendaeSex funt,inqt Salomon,qug odit DOMINVS,nbsp;feptimum deteftatur anima cius, Oculos fublimcs, linguam mennbsp;dacem , manus effundentes fanguinem innoxium, cor machinansnbsp;cogitationes peffimas, pedes ueloces ad currendü in malum, profe/nbsp;rente mendatia teftem iàllacê, amp; E VM Q VI SEMIN AT inter fra/

IN CAPVT in; EVANG. lOANNiS.

tresdifcordias. Quemautem deteflatur Dominus, quid, obfecrö, falun's ei reliquum ent: Accedn hue, cj? qui eft autor diffenficnumnbsp;is adminifter eft Satanæ. Satan enitn ut eft pater mendatrj amp; horrid'^nbsp;dq^ita etiam eft pater diftenfionum. Quare,qui mendatio iniqui'/nbsp;täte præbet a!qs occafionem difcordiæ,is feruit Satané, quo cum eti/nbsp;am promercede feruitutisfug hereditabirgternam malcditftionem»nbsp;Poftremoobferuabisin difcipulis loannisambitione, Metuuntem,nbsp;ne fi gloria Iciu Chrifti promoueat, nomen loannis præceptoris fui,nbsp;amp; ipforurn obfeuretur. Accufant igitur lefum eoram loanne, amp; folhgt;nbsp;citant Ioannem,ut prohibeat lefum à fuo inftituto.Eft amp; hoc uulgracnbsp;ingenium hominum,cp fentiant al iorum comoda, fua efte incommonbsp;da,ideoqj inuident alienis comodis amp; uarias excogitant rationes, q/nbsp;bus alienam fcvlicitatem impediant. Sed ut ilia fententia, uaniiTimanbsp;eftjita alienis commodis inuidere,amp; iniquitate obfiftere,prorfus eftnbsp;Satanicum, Qiii enim in Chriftumcredimus,uniusc'orporis mêbranbsp;fumus.Membra,inqtPaulus,eiufdem corporis fumus,cx carne Chrinbsp;fti,8C exoiTibus eius.Et iterum, Vnum corpus,unus fpiritus, quern/nbsp;admodum uocati eftis in una fpe uocationis ueftre. Inter membranbsp;aut, etfi aliud alio dono prgditurn eft, tarnen maxima eft cognatio amp;nbsp;comunio omnium commodorum.Si caput ornatur regia corona,nonnbsp;pes, non manus inuident, fed potius iuuant ornatum capitis, quippenbsp;q? capitis honorem etiam fibi honor! ducant. Si digitus ornatur au/nbsp;reoannulo,non inuidet uel oculus uel auris,fed multo maois delccftanbsp;Contentumnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. r- ¦nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i n /nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lt; i

(ffifuaforte- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;igitur iimus inter nos inuicem membra, nullus (entire de/

bet q? alter iuscommoda, fint fua incommoda, fed potius agnofcattan turn fibi utilitatis contingere,quantum DOMIN VS proximo larginbsp;tunSed inqyies.Fingo confulatum, aut aliud genus offitfj cfte,quodnbsp;gerend afferatnon folum dignitatem fed etiam magnam utilitatem,nbsp;Duosautuel tresefte,quiadminiftrationêhuiusoftitq petant. Annbsp;non iSjCui exfuIFragqs eorum, penes quos eft ius eledtionis, contin/nbsp;gitadminiftratio,impedimcnto eft alrjs,quo minus utilitatem confe/nbsp;quantur C' Quis dicat, eos,qui repulfam paftTi funt, tantum commodinbsp;accipere,quantû is,qui uoti fui compos fadlus eft; fed hoc quantûuisnbsp;abfurdum uideatur, tarnen quemadmodum Mofes de his, qui Man/nbsp;na colIcgerant,dicic.Necqui plus collegerat,habuitamplius,necquinbsp;minus parauerat,reperit minus, ita etiam uere dici poteft,de his, quinbsp;fimul petunt adminiftrationem alicuius comodi offitq, Nec qui accinbsp;pit, plus habet, nec qui repulfam patitur minus habet. DOMI/nbsp;N V S enim Deus nofter, non idcirco te abqcit, quod non fis aiTecu/nbsp;tus ab hominibus tuam petitioncm, fedtanto magis Dcocuræ es,nbsp;quanto plus uideris ab hominibus negledlus.Conftac adhuefirmilfinbsp;mehæc

HOMILIAE lOANNiS BRENTll. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ne

tnebæc dottiirticæ orationis particular Panem noftrum cjuotiJianum da nobis hodie. Qua conßante, nihil certe pot corporali comedo pi}nbsp;hois deefle. Ari no meminifti,quid illud fitrquod in fymbolo,ut uo/nbsp;cant, Apoftolico reciiare folemus. Credo in Deum patrem omnipo/nbsp;centen), creatorem cccli amp; terra?:’ Non enim fentienduin eft, Deumnbsp;hoc tantum nomine omnipotentem dici, amp; efTe, quod initio omnianbsp;omnipotenti uerbofiio creauerit, fedetiam hoc nomine, quod adnbsp;hue omnia omnipotenter adminidret, nec cadat capilius de capitenbsp;noHro, fineuoluntate S^adminiftratione eius. Quod cum liere ienbsp;ita habcat,manifeftum eft, quod fic uifum fuerit D O M t N O Deonbsp;tuo,ut non aftequaris petitionem tuam ab hominibus» Narrt fi Deonbsp;uifum cftet,quis hominum potuiftet obfiftereC Si autem Deo uifurrtnbsp;non eft, nullus certe hominnmfauorpotuitte iuuarc: Agnofeendanbsp;igitur eft eK euentu uoluntas Dei, fine quo, ne ünus quidem pafter/nbsp;culu^interramcaditamp;obedienterfufrerendumeft, ^uod Dei uo/nbsp;- luntate cuenic. Qui reliquerit C inquit ) domos aut fratres aut a/nbsp;gros propter nomen meum, centuplum accipier, amp; uitæ æternæ for/'nbsp;tietur hgreditatem. Non is autem tantum relinquit domum aut agrosnbsp;propter Chriftum,qui in perfecutionc mauult in exilium ei}ci, quâmnbsp;Chriftum abnegare, fed ctiam, qui repulfam precum fuar um coramnbsp;hominibus , mauult boni confulere, êlt;æquo animo ferre , quâmnbsp;uoluntaci Dei obfiftcre aduerfus Deum peccare. Hæceft ihao/nbsp;bedientia, quæ DOMINO Deo noftro mulco gratior eft, qu^tnnbsp;uidimæ holocaufta. Quare tantum abeft,ut altei jus commodui n,nbsp;in impetranda petitionefua,tuum fitincommodum,ut confequa/nbsp;ris potins exeo centuplam utilitatem.fipatientiab^ sequanimit^enbsp;tua obfecutus ftieris uoluntati Dei, per lefum Chriftum D O M î /nbsp;N V M noftrum, qui eft una cum pâtre Sd fpiritu fando Deus be/nbsp;ncdiâus in (ecula, Amen*

HOMILÎA XXXL

S Gite,amicifrimi, fufcipiamusnuncexponéndam

' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;f 1^3m amp; memorabilem côtionem, quâ logt;

’ annes Baptifta ad difcipulos fuos, de lefu Chrifto l. habuitJnhacenimloannesrionfolumg'auiterin . \nbsp;V crêpât difcipulos fuos, quod conentur, quantumnbsp;in ipfis eft, lefum maieftate Meftiæ priuaré, fednbsp;comprehendit etiam fummam totius Chriftianæ dodrinæ. Quarenbsp;hgc lois côüothefauri loco reponendaôCconfetuanda eft. Refpôdir

IN CAfVT IIL EVANÄ. I0ÀNN1S.

gt; gt; loannes dixf u Non potcft homo acci’perc quiccp ni'fi fuerit ci data

5 è coclo. Ipfi nos certes cftis, cp dixerim Non fum ego Chnftus fed « r miflTus fum ante ilIum.Hæc eft grauiftima increpatio,qiia loannes renbsp;prehenditdifcipulos fuos, quod inuitiffimo ipfi obtrudant maiefta«*nbsp;tern Mefti'^,amp; auferant earn a Iefu,qui folus eft uerus Mefli'as. Quidnbsp;me, inqt, obcunditisC' quid mihi toties molcrti eftisC Video uos hocnbsp;unum agerc, ut ex me faciatis Mefliam. Ego uero nihil minus agno/nbsp;fco. Vos ipfi mihi teftes eftis,q) hadenus femper confcftus fim ingcnbsp;nue t me non efle Mefliam, fed tantum teftem, miniftrum,nbsp;nbsp;famuz

lum Meftîæ. Necß id immerito confefTus fumi Nullus enim homi-* numquic^p fibi arrogare debct,quod non eft ci é coclo datum, quodnbsp;non eft ci diuinitus mandatum, amp; ad quod non eft legitime uocatus»nbsp;Ego uero non fum in hoc uocatus, ut fim ipfe Mefti'as, fed tantum utnbsp;fim teftis amp; minifter Mcfiig, ut homines prgdicatione amp; teftimonionbsp;meo ad agnofeendum ueruni Meftiam,amp; credendum in eumuoeem,nbsp;Quare apagetecum importuna ueftrafeu opinionefeu ambitionc,nbsp;‘ Nun^ me impetrabitis,utmihi arrogem tantum honorcm,fcd qdnbsp;mci eft ofRtrj, ci deferam maieftatem MefTia:, cui merito debetur»nbsp;Hie initio obferuanda eft iterumuirtus conftantiæinloanne, Namnbsp;quemadmodum ante, ita nunc ac perpetuo confiât in confitendanbsp;amp; affirmanda ueritate de lefu Chrifto, quæ confeffio, etfi uidebaturnbsp;GlorU confe offedura glorie fuæ, mauult tarnen ueritate uocationi Dei obfequi,nbsp;guend£uera mendatio fauorem hominum uenari. Hæc certe eft compendiarianbsp;uia ad ueram gloriam nominis fui confequendam. Quid enim nunc,nbsp;fecundum Chriftij,gloriofius in Ecclefta Dei,Ioanne BaptiftaCQui/nbsp;cunep, inqt DOMIN VS, honorificauerit me, glorificabo eum.Io/nbsp;annes honorificauit Deum patrem conftanti confefTione ueritatis denbsp;lefu Chrifto filio Dei. Quare Deus uidftim ita glorificauit loanne,nbsp;ut inter natos mulierum non habeatur maior. Quo exemplo admoncnbsp;mur, ut ad aflequendam ant retinendam gloriam nominis, non con/nbsp;tendamus mendatiojed ueritate,qug etiamfi primo afpedu uideaturnbsp;incommoda, tarnen quû Deus ipfe fit ueritas,ficri non poteft, quin,nbsp;fi in ea confiftamus,afferatmaximam utilitatem.DcindeJpannespronbsp;ponit obferuabilem , Non poteft homo quic^ accipere, nifînbsp;fuerit ei datum è coclo.Hæc fententia, ut latepatet, ita magna cÔmo/nbsp;da aff'erret,fi, quo ducit,fedaremur.N5 eftent inter nos tot difltdia»nbsp;non tot contentiones,Magna efletuite noftræ tranquillitas amp; fcclicinbsp;tas.Sed quomodo,inquies,hgcgt;gt;'«/*» intelligenda eftç’Quid ein dicenbsp;musCan non plurimi acceperunt, quod ipfis non fuit datum è cceloî*nbsp;Abimeïech filius Gideonis, accepit, occifis feptuaginta fratr ibus fugt;'nbsp;is, regnum Ifraelis, amp; tarnen non erat ei datum é ccelo» Similiter

Abfoloni

ttOMILlAE lOANNlS BRENTll. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;m

Abfolom FiliusDauidjs accepit* eiedo parente, regnum Ifraêlis,fed nee huic datum erate ccelo.Thcodas,Iudas Galileus, èC. Cochabas acnbsp;cipiebant maieflatem Mefsiæ,ad liberandos Itidæos é Romana ferutnbsp;tute,amp; tarnen hoe non erat eis datum è coelo.Huc accedit, q? amp; multinbsp;accipiunt acrapiunt aliénas opes,quas non dat ïpfis Deus è ccclo^fednbsp;Satan ex inferno. Quid ergo eft,quod loannes dicit, Non poteft ho/nbsp;nïo quic^ accipere, nifi fuerit ei datum è cceloC Obferuandum igi/nbsp;tur,nbsp;nbsp;loannes bic non loquatur de conatu amp; temeritate impiorum.

Impf) ènimmultalineuocatione Dei conantur, multa abfcp Deoa^ genda fufcipiunt,non pofTunt autem in his fœlicem conatus (ui euennbsp;turn habereiSpcs,inquit,impiorum peribit,Sed loannes loquitur denbsp;ofFitio pfj hominis, quid debeat facere, uthabcatadiutorem Deum,nbsp;amp; profperum inftituti fui euentum.Itacp iseft huius diâi fenfus.Nónbsp;poteft homo quic^ bona cÔfcientia, amp; certa diuing benedidionis exnbsp;pedatione accipere,nifi fuerit diuinitus ad hoe uocatus, nee ullus pi/nbsp;lïs homo, qui uoluerit fuiim offïtium facere, amp; fcelicern rerum fua/nbsp;rum fucceffum habere, debet fibi arrooare alienam uocatiónera, adnbsp;quam ipfe non eft legitime ac diuinitus ordinatus,ne patiatur,ut kääonbsp;T^toiTriaKOTTos, quemadmodum Petrus loquitur. Nam in omni uoca/nbsp;tione, amp; in quouis hominum inftituto, necefTaria eft benedidio, Sdnbsp;incrementum Dei, Nifi D O M1N V S Cinquit) ædificauerit do/nbsp;inum,inuanum laborant,qui gdificant eam,Quomodo poteft autemnbsp;benedidio Dei huiccontingere, qui fibi abfcp Deo ufurpat alienumnbsp;oftitium,aut uocationemC Quare necefTarium eft, ad confequendamnbsp;diuinam benedidionem, ut nihil inftituas, aut faciendum (ufcipias,nbsp;nifi cœlefti mandato uocatus. Mofes accepit ducatum Ifraelis, ut 1 i benbsp;raret populum Dei Ægyptiacaferuitute, Accepitaute hocoffitium,nbsp;non temeritate carnali, fed uocatione cœlefti, Quare,quod inftituit*nbsp;fœliciter etiam fucceffit. Contra, Abimelech accepitregnum Ifraelis,nbsp;idcß nulla Dei uocatione, fed mera animi fui cupiditate èC ambitio/nbsp;ne. Quare perqt etiä fœdiffime, Dauid accepit regnum Ifraelis, nonnbsp;inconfiderata quadam temeritate, fed diuina uocatione.Conatus igi/nbsp;tur eius fœliciter promouit. Abfolom autem accepit regnum, non ànbsp;Deo,fed 3Î Satana, Itaq^ pependit, lefus filiiis Marie uirginis è fami/nbsp;lia Dauidis,accepit honorem Si maieftatem MeflÏg, Accepit autem,nbsp;non temere, fed quia hoc erat ipfi è cœlo datum. Quod igitur fecit,nbsp;profperum habuit euentum. Thcodas autem amp;Iudas Galilæus, ôC.nbsp;Cochabas acceperunt hunc honorem fine uocatione Dei, Quare accenbsp;perûî etiam dignum meritis fuis fupplitium, loannes Baptifta amp; A/nbsp;poftoli, acceperunt offitiû teftificandi delefu Chrifto, amp; diuulgan/nbsp;di Euangelq eius in totum orbem terrg. Hoc ofFitium datura erat eis

IN CAPVT in. E7ANG. lOANNIS.

de ccclo. Fœliciter ergo promoiiit quia in omnem terram e.xiuit fo^ nus eorum,amp; in fines orbis terræ uerba eorum. Sed quid Hæccinenbsp;Apo/iolicimi eft fœlicitas,lt;^ Cbriftus, Ioann es êlt; Apoftoli, in fuo inftituto truci/nbsp;ttiflmj incrcnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gj uocatio eoruin fuit ex Deo, quomodo impi) præualue/

occiderunt ipfosC Hicconfiderandum nobis eft, quod fuerit gewrfwOT. inftitutum Chrifti SC Apoftolorum eius» Nam Chriftus non uenitnbsp;in hunc raundum,nec fufeepit prædicationem Euangelq fui, ut femgt;'nbsp;per foclicem in hoc feculo uitam uiueret, fed ut fufeepta morte, expianbsp;ret pcccata,ôd uinceret mortem, ac per mortem ingrederetur in glorinbsp;am patris fui.Quare cum impi) præualerent aduerfus ipfum,et tradenbsp;rent eum morti,tantum abfuit,ut inftitutum eius impedirent, ut po/nbsp;tius contra fuam ipforum uoluntatem adiuuarent» Inftitutum enimnbsp;Chrifti per mortem fœlicifti'me promouit,quia expiauit peccata, ui/nbsp;cit mortem,refurr exit mortuis,amp; impetrauit omnibus credentibusnbsp;in ipfum æternam uitam.Hoc plane illud eft, quod uoluit Chriftus;nbsp;Eodemmodo de inftituto Apoftolorum fentiendum eft, Apoftolinbsp;tnim fufeeperunt ex uocatione Dei prædicandum Euangelion, nonnbsp;ut femper in hoc mundo foeliciter uiuerent, aut ut ciuili amp; tranquillanbsp;morteobirenc,fedutuulgarentEuangelionin totumorbem terræ,nbsp;8^ confirmarent teftimonio fuo ac miraculis ueritatem eius* Quare,nbsp;etfi crudeliter a' tyrannis oedfi funt, tarnen inftitutum ipforum foeli/nbsp;ciftime fucceftit. Quanto enim crudelius trucidabancur,tanto magisnbsp;confirmabatur 8C propagabaturuerirasEuangelt). Hocnimirumillt;nbsp;lud eft,quod Apoftoli uoluerunt,amp; inftituerunr. In fufcipiendalitcnbsp;cum ad u er far io coram iudicibus non hoc agitur ut omnes acceffbri/nbsp;as fententias, fed ut nouiffimam ac principalem fententiam in cauftanbsp;tua obtineas.Nondum enim à caufta cecidifti, ctiamfi perdideris ac/nbsp;ceftbriam fententiam, Aut in fufeipiendo bello, non hoe agitur a' dunbsp;ce,ut in omnibus uelitationibus acleuibus certaminibus uicloriamnbsp;reportet. Satis fuo offitio fundus cft,fatisC^ glóri^ adeptus, fi confe/nbsp;cutus fuerit uidoriam in fummo amp; extremo prglio. Sic etiam in fufeinbsp;piendominifterio prædicandi Euangelq delefu Ghrifto, non erafnbsp;Apoftolorum inftitutum,ut tyrannorum manus effugerent, 8C nutvnbsp;externa morte occumberent,fed ut propagarent concionem Euan/nbsp;gelrj inter gentes* Quod cum adfecuti fint, quemadmodum res ipfanbsp;teftatur,negari non poteft,quin profperum habuerint inftituti fui e/nbsp;Uentum,etiamfi tyranni crudeliter ipfos interemeririt. Idem etiam dinbsp;cendum eft de eorum minifterio, qui hoc tempore fufeeperuntpr^dinbsp;candam puram dodrinam Euangeli) delefuChrifto, feruatoreno/nbsp;ftro, Necefte enim cft,ut qui uocati funt ad docendum Euangelion,nbsp;non folum reprehendant crafts Sc externa uulgi uitia,fed etiam refu/nbsp;tent impi/

HQMlIzlAE lOAMNIS ’ BRBNTll.

iténf impi’am dodn'nam.CaueteJnquit Chriftus jâ pfcudopropheti'a» Et Paulus, Sunt multi intralt;fiabiles,uaniloqui,8lt; mentium deceptp/nbsp;res, maxime hi qui funt cxcircumcifionc,qüibnsopörtet obturarenbsp;os.Et in Ezcchiele.Si dicentc me ad impiüm,mortcmôÈ'ieris’inon adnbsp;nunciaueris ci,necp locutus foeris, ut auertatur a uia fua impia ôC ui/nbsp;uac, ipfe impius in iniquitate fua morietur fanguinem aiitem eius denbsp;manu tua requiram»Multa autem funt genera impiae dotftrinæ. Noii impite Joannbsp;cnim fotum Iud^i,nec tantum Ethnic! Mahumctifte,fed etiam pon »«gwerrf.nbsp;tifiti) monachi, facrificuli hypocritae in Chriflianifmo impie donbsp;cent de religione, Sgt;C de confequenda uera falute*Sentiunt enim donbsp;cent, qgt; homo expfet peccata meritis fue iuftitiae, amp; confequatiir üi/nbsp;cam æternam propter mérita fuorum operum. Hæc dodrina euertitnbsp;(otum Euangelion Ghrifti, quemadrnodum aliâs pcrfpicue demon/nbsp;ftratum e(l»Quare,qui uocati funt ad docedum Euangelion, acreprenbsp;hendunt hancimpiamdodrinamteftimonioamp;^autoritatefacrgfcrip v.--turae, hoc accipiunt, quod ipfis è coclo datum eft» Quid igiturC numnbsp;quia aliquotpq Ecdefiaftæ funcàpontifitqs crudeliteroccifi,dice/nbsp;mus hoc minifterium non fuifle tis ccelo datum^aut,quod DOMInbsp;N VS dementer prohibeat, fi uel Turcæ uel Pontifitq potirentur renbsp;ruminhisregionibus^ in quibus purum Euangelion Chriftifynce/nbsp;riter dotetur »ac trucidarent Ecdefiaftas, amp; inftituerent publice fuasnbsp;jmpietateSjttum exiftimandui eflet,ueritacem Eua^eli) de Icfu Chri/nbsp;fto interhflec autpr^îcationemEuangelqnôfuiiwdiuinitus fufeepnbsp;tarn; Nihilcerteminus.Pq enim dodores non idcirco fufeeperuntnbsp;prgdicandum Euangelion Chrifti, Ut ipfi perpetuo in hac uita foelidnbsp;ter degant, fed ut gloria Chrifti explieatione fua illuftrent» Hoc cumnbsp;iam fint aftecuti, quicqd deinceps accideritipfis, magis ad prouedunbsp;uangeli) non conftat domination« duilis magiftratus, aut externa honbsp;minum congregatione, Sed conftat potentia Chrifti DOMINI no/nbsp;ftri,fedentis ad dextram path's fui, Àcconandum quidem eft totis uinbsp;ribus 8c petendum à D O MIN O ardentiffïmis uotisut non fo/nbsp;lum in his regionibus, in quibus adnunciatur fyncerum Euangelionnbsp;Ghrifti,uerumetiam in alijs regionibuSÿpius magiftratuS dauum imnbsp;periyceneat, gubemacula reip»tradetÿ fed fi uel propter peccata nonbsp;ftra,uel-^ptcr alias cauffas DOMINO uifum fuet^it,mc impq domirnbsp;nentur, nihil tarnen certius eft, quod qoamdiu Chriftus fedet tidnbsp;dextram patris fui, C Sedebit autem perpetuo ) necBccleh'a Chriftinbsp;perire, nec ueritas Euangelq Chrifti aboleri queaclt; De qua re multanbsp;quidem dici poftent,fed nuncncc eft neceftarium, nec opportunum*nbsp;Perfequemur igitur ea, quae adhuc in hac , Non poteft ho/

W CAPVT «v EVANlt;3. lOANNtS.

moaccipcre quiclt;^,nifi fucri’t ei dsitum éccclo,reliqua efTe uidentur^ Diximus enim haétenus de offitfis uocationibus ,quæ non funt aenbsp;dpicndse,nifi diuinitus è ccclo, nee funt fortuoatæ, nifi fic ««cipian^nbsp;tur.Dieamus nunc etiam de opibus,qug amp; ipff ,nifi diuinitus èeoelonbsp;accipianrur, non pofiunt eflc fortunatæ. Vt enim nemo debet aliquânbsp;uocationem aut offitium acciperci nifi fuerit ei datum é ccelo, ita negt;nbsp;mo debet opes accipere,nifi fuerint ei è ccelo datg. Quæ ergo danturnbsp;. ^cceloC’ Primum, qu^ perueniunt ad quempiam légitima na?redita/nbsp;ïicquiruntur iufta amp;(. légitima negociatione ô(. labore.

Adhæc, que obueniunt iufta donatione. Ac breuiter, hæ opes dicun tur à D^o è cœlo accipi,quæ non contra banc legcm:Non furcris^ac/nbsp;cipiuntur.Nam quod contra banc legem accipitur,hoc non porrigi/nbsp;tur a’ Dco è ccelo.fcd d Satana ex inferno. Videndum igitur eft^quidnbsp;fit furari» Nam furatur, qui aliénas res illégitime concupifeit. Fura^nbsp;p«rlt;lt;r»nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;qui inuito domino aliénas res clam furripit. Furatur euam,

fit, qui congregat opes, iniquis menfuris,ponderibus,mendatijs,uanita te orationis, nugis èC impofturis. Furatur amp; is, qui cum in inopia*nbsp;amp; fame, fummaep annong caritate, magnum habeat frumenti nüme/nbsp;rum, interim autem aliud frumentum multo pluris ern9t, cp confueznbsp;turn fit,ut non tanàhoc,^ illud, quod ante babet, plurimum uenznbsp;dac. De boepoftren^o furci genere,tempus monet,ut aliqua tiunc dilt;nbsp;camus. Cum enim boc temporç magna fit inopia annonæ, auar i qui/nbsp;damirumentarq^non folum non exponunt (rumetita fua uenalia, ufï/nbsp;di6Eïcili tempore, prgtio, fed etiam coëmunc amp; coaceniancnbsp;duatur.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;alia maxima prçtio, id£p.fgciunthoc conßlio ut fua emptibne auge/

ant præcium,quo ea frumenta,qaac haâcnus habuerunt, pluris uen/ derc queant, Impq homines, exiftimant banc uerfutiam eft'ehoneftanbsp;rationem parandaciimopum. Nihil autem eft ea uel turpius üel fcelcnbsp;ratius. Non fimplex eft furtum, fed facrilegium. Non fimplex rapi/nbsp;naifed latrocinium.Nam in hoc conditi fumus, ut feruiamus humai/nbsp;næ focietarf , caw^ lege nati fumus, amp; ea habemus, naturæ principia,nbsp;quibus parere^ÔÊqu^femper feqni debemus,utnoftra utilitas fit cornnbsp;munis utilitatis.Huc uocat nos lexilla nulli tiô cognita:Diliges proxnbsp;imum tuumyficut teipfum.Et, Omnia, quaecuncp uolueFitis,tit amp;ci/nbsp;ant uobis homines, fie amp; uos Êtdte illis. Frumentarij autena, quinbsp;eüm magnum habeant numerum frumenti, non folum non exponûcnbsp;iHud in publica rei frumentarie inopia uenale, uerumetiam ftequennbsp;tifua emptione impedimento funt paupioribus,ne polTint colerabiltnbsp;præcio frumenta fibineceffària comparare,tantum abeft,utferui/nbsp;ant humanæfocictati, ut potius bellum cumipfa fufeepifleuidean/nbsp;tur. Danpo enim funt, non uni tantum amp; altcri homini, fed toti ci/nbsp;uitati.

MOMILIÄE lOANNIS BRENTtl

uhati\imo toti regiont Acccdi't huc,q? fi quando datur dfuinitus fru gum ubertas et copia, ea datur maxime omniû propter paupercs ter/

AperieSjinquit, manum tuam pauperi, amp; dabis ei mutuum,quo De«/lt;r.ij-. eum iudigere perfpexeris.Non ages quictp callide in fubleuädis ne/nbsp;tefsitatibus cius, ut benedicat tibi D O MIN V S in omni têporc.nbsp;Si in cundlis ad quæ manum miferis.Diligenter,quæfote,obferues,nbsp;quid illud fit, quod ait: Vt benedicattibi D O M1N V S in omninbsp;gniftcat fpiritus fanctus, q? benedidio non frugüm tantum fed Si a/ rï„g4t.nbsp;liai^ cerum diuinitus contingat ditioribus propter pauperes^ Quarenbsp;frumentarq,qui ad defraudandos Si deglubendos pauperes,frumêtanbsp;quae pofTunt, quantouis etiam prætio fibi coaceruant,defignant mulnbsp;to magis facrilegium,cp uulgare furtum. Et quod horribilius eft, nonbsp;folum peccant aduerfus hoc præccptû: Non fur er is, fed etiam aduer/nbsp;fus illud: Non occidas, ut contineantur in catalogo tarn furu Si facri/nbsp;legorum, homicidarum Jn Ecclefiaftico enim dicitun.Panis egcn/nbsp;tium,uita pauperum eft,qui defraudat illum,homo fan gu in is eft. Etnbsp;iierum. Occiditproximum, qui aufertei uictum. Cum Ecclefiafticonbsp;confentitSi propheta Amos. Audite hóc,inquiens,qconteritispau/nbsp;peres,8ideficere facitis egenos terrg dicentes, Quâdo tranfibit Neonbsp;menia,8i uenundabimus merces,Si fabbatum,8i aperiemus frumennbsp;tam,ut imminuamus menfuram,Si augeamus prætium,8i fuppona/nbsp;mus ftatheras dolofas, ut pofsideamus in argento egenos. Si paupe/nbsp;res pro calciamentis,8iquifquilias frumcnti uendamus.Habescrudenbsp;Iitatem frumentariorum. Audi nunc fupplitia, quibus tota regio pronbsp;pter ipfos pledi folec.Iurauit D O MIN V S per fuperbiam Jacobînbsp;Sioblicusfueroufc^infinemomnia opera eorum. Nunquid fupernbsp;iftonon commouebitur terra, Silugebitomnis habitator eiusC Vi/nbsp;dc,obfecro, quantam pernitiem afférant auari Si crudeles frumenta/nbsp;rq. Non enim unus tantum, aut alter egenus ab ipfis opprimitur,nbsp;fed inferunt uaftitacem in totas regiones, uta publicis prædonibus.nbsp;Si incendiarqs plane nihil différant. Multafæpe, Si horrenda denbsp;mulieribus ueneficis ac incantatricibus fpargi folent, qj excitent ali/ ^eneßcg mitnbsp;quoties incantamentis fuis tempeftates, quibus fruges uaftentur. In Ums,nbsp;harum mulierum catalogo recenfendi funt frumentarrj ifti mercato/nbsp;res. Acde ueneficisquidem res itafehabet, quod nullus aut uir autnbsp;mulier tarn potens ac tarn induftrius eft, qui queat fua arte aut incan/nbsp;tationeueras in acre procellas ac tempeftates excitare. Nam fi hocnbsp;concedereturhomini pro fuo arbitrio, profeitonunquamtutieffe/nbsp;musa'cempeftatibus. Tanta eft in humano corde libido nocendi»

JN CAPVT Hl EVANQf. lOANNlS.

Sc4 Satan, cui eft poteflas aens, quemadmodum PauÏus ait, uidet wenturas tcmpeftatcs,ac procellas, quæ fint magnum exitiu aî'amræ.nbsp;Quare mouéc aîos corî ¦i quos tenet captiuos ÔC ubi addi»ftos, ut fufcinbsp;plant, nefdo-quas jncantationis formulas, quibus peraciis, cum orPnbsp;untur tempeflates, qoæ alioqui ctiam abfque incantationibus uentu/nbsp;ræ erant,perfuadentfibi peDitus,quod ipforum uiribus excitatcfinnnbsp;Etfi autemhorum perfuafiouanilTïmaeft,tarnen legesiuftc puni/

«mtihul^S nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;animi defiderio, totiiquc uiribus fuis conanturj,

UC exitium non uni tantum homini, fed uniuerfæ regioni inférant* Nam, qui ita affedi funt non iam in hominum fed in Satanorumnbsp;numero continentur. Sic etiam fentiendum cft de iftis frumentarqsnbsp;mercaioribus, Etfi enim hi non pofTunt, D O MIN O benedictio/nbsp;nem fuam ed'undente,annonam duriorem cariorem efFicere.Namnbsp;fi hæcres in illorum arbitrioôdpotcftate fita eflet, nunquam certenbsp;non laborandum nobis effet inopia annonæ, tarnen cum uident uen/nbsp;turam,affligentc D O MIN O, caritatem rei frumenrariae, in hocnbsp;omne ftudiû,omnes cogitationes conatus fuos conferunt, ut quodnbsp;futurum eft, promoueat. Solee cnim D O M I N V S aliquotiesnbsp;Iuxum,crapu!am, helluationes, ignauiam,8^ infolenciam uulgi pub/

,8. fcriptorem exigatur a nobis, ut in tempore abundantiæ memineri/ mus paupertatis, amp; in die diuiciarnm, neceffitaus, hi potius moresnbsp;noftrifunt,ut inubertare amp;uih'tatererum,ducamus fecuriffimamnbsp;uitam,8^ totos dies ac noct es in conuiuijs, amp; compotationibus igna/nbsp;uiffimi tranfjgamus. Quare immittit D O M 1 N V S fuppliti/nbsp;Um famis amp; penuriæ, ut tantam morum licentiam compefcar, amp; nosnbsp;FMiemeur ad pcenitentiam ducat.Cum autem Satan animaduertit iram Dei, ôdnbsp;««lt;«1 intelligit Deum fupplitia in homines immiffurum, tanta lætitia ge/nbsp;ftit,ut teneri non polfit, quin fe in organon inferendi fupplitq ofte/nbsp;rar. Tam inuidus enim amp; tammaleuolus fpiritus eft, ut non nifi exinbsp;tia Sc internitiones hominum meditetur. Poftquam uero impetra/nbsp;uit, ut fit organon fuppliti), non obambulatipleuifibilis inter ho/nbsp;mines ,focdior enim 6d turpioreft, quàm ut audeat fefe homini/nbsp;bus confpiciendum proponere, fed infinuat fe in auaros iftos fru/nbsp;mentarios, Si abutitur opera eorura, ad perficiendurhid, quod in/nbsp;ftituit. Quare, fi rede definite uolueris ffumentarios iftos merca/nbsp;tores, non funt nifi organa SC mancipia Satanse, quibus totæ regio/nbsp;nes excarnificàtunQuidaûtfceleftius, quidabominabilius eft,^ efnbsp;fe Satan^, lâ crudelis tyranni mancipiû^ Quâta ite pana dignus eft.

HOMILIAE ïOAMJîlS BRENTll. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;«4.

qui fila opera imp/ctatemamp;crudclitatemSatanæadiuuatC' Manifc/ ftLîni quidctn eft,quod ut nec Satan, ira nec frumentarius poflint prônbsp;Tua hbidinepublicam famemôC penuriam in regionem aut duitaznbsp;tém inuehere, fed hæc demum cft magna ÔC mcrito damnanda crudenbsp;litas, quod quæ Deus fupplitia immictit, falutem hominum, qs Sagt;nbsp;tan frumentarius mercator abutuntur ad hominum^ pernitiem ôdnbsp;internicionem. Et quemadmodum Deus iratus quondam ludæis tra/nbsp;didit eos affligendos Babylontjs, ut fupplitio admoniti,feruarentur,nbsp;Babylontj autem cogitauerunt cxitium amp; perditionem cor um* Iratusnbsp;fum, in quit, fuper populum meum, eontaminaui hereditatem me/nbsp;am, amp; dedi eos in manu tua.Non pofuifti eis mifericordias.Super fenbsp;fenem aggrauafti iugum tuum. Et iterum, Zelaïus fum Hieruîalemnbsp;èi. Zion zelo magno, 8d ira magna ego irafeor fuper gentes opulenznbsp;tas, quia ego iratus fum parum, ipfi uero adiurauerunt in malum, iranbsp;amp; Deus irafd ac fuccenfere foletuulgo hominum, quodinrerunlnbsp;abundantia abutanturdonis fuis, acafHigic eospenuria, ut excicattnbsp;aduerfis,pcenirentiam agant ôd feruentur, frumentarq autem mcrcaznbsp;tores adiurant in malum, uepropheta loquitur, 8d meditantur pau/nbsp;perum ac miferorum hominum opprgffionem. Quarc, cum îoto a/nbsp;nimi defiderio cupianc omnium aliorum hominum intericum, ütnbsp;ipfi fuam uoluptatcm expleantacditefcant, indigniffimi funt, qui innbsp;hominum numero percenfeantur. Quid, quód quas opes, quas diznbsp;iiitias frumentarij ifti pollicentur fibi, eas mercaturis ôd nondinati/nbsp;onibus fuis haud quaquam confcquuntur. His énim moribus, imônbsp;his crudelitatibus non fiunt ditiores fed pauper fores* Qui abfconznbsp;dit, inquit Salomon, frumenta malcdicetur in populis* BenedidEonbsp;autem fuper caputuendentis* Siismaledicicur,quinon exponitinnbsp;publica inopfa frumentumucnalc, quidilli concingat, qui non foznbsp;îum non exponit uenale, quod habet, fed ctiam coemit alia, ut præ/nbsp;tium augeat C' Nec quis blandiatur fibi, quod maledici hominesnbsp;peccent,fedtimeatpotius,quod miferorum clamor nonfituanus»nbsp;Pauper eft, inquit lex, Sdfuftentat ex eoanimamfuam, ne clametnbsp;contra te ad D O M I N V M , 8d reputetur tibi in peccatum*nbsp;Quæfo autem te, quæ poteft efle huius quæftus benediâio, cuinbsp;ÔdDeusôd homines maledicuntC Dicitôd alias Salomon» Quica/nbsp;lumniatur pauperem, ut augeat diuitias fuas?, dabitipfc ditioriSdnbsp;egebit» Calumniaturautem pauperem, nonimpoftortantum,fednbsp;etiam frumentarius , qui coaccruat frumenta quantouis prætio,nbsp;ut ea pluris uendat» Non äuget igitur diuitias fuas hac nondi/nbsp;natione , fed potius conijeit fe in egeftatem» Nam , quæ impia

X iig

IK CAPVT in. EVANG. lOANNIS.

mcrcatura acquiruntur,ea non dantur a Deo de cœlo,fed dantur â Sa Srf'dMmcr tana ex inferno.Quæ aotem à Satana dantur, maximo conrtant præ^nbsp;tio.Satan enim eiufmodi mercator eft,qui non fit contcntus uili qua/nbsp;dam pro mercibus fuis retributione, fed exigit una cum corpore,nbsp;animara ad perpetuum interitum. Quare nondinatio ilia frumenta/nbsp;riorum,non eft uera parandarum opum ratio, fed potius compendi/nbsp;urn ad fummam inopiam. Quod fi omnino libet fufciperc ftudPnbsp;um accumulandarum diuitiarum,curnonmagisfe(ftariseamratio/nbsp;nem, quæ diuinitus demonftrata eft, qua‘m earn quæ a Satana exco/nbsp;gitaturC Et quæ nam eft ilia, inquies. Alq diuidunt propria,ait Sa/nbsp;lomon, ditiores fiunt. Altj rapiuntnon fua 8d femper in egeftatenbsp;Anima quæ benedicit, inpinguabitur,amp;: qui inebriac,ipfenbsp;rumuerara’ quoque inebriabitur. Cum hisyva/zav conuenit ÔC illud, quod Chrinbsp;Äo. ftus ait: Date 8d dabitur uobis. Menfuram bonam 8^ confertam 8Cnbsp;concuiram,atc^ exundantem dabunt in finum ueftrum.Eadem quip/nbsp;pe menfura, qua metimini, mctientur alfj uobis. Vides rctftâ amp; comnbsp;pendiariam uiam ad parandas diuitias efte,non, rapere aliena,feddinbsp;uidere propria, non, coaceriiare fibi frumenta, fed dare indigenti/nbsp;busmenfuram confertam. An nonmeminifti, quid de Ifraelitibusnbsp;colligentibus Manna (criptum fitC Collegerunt, inquit fcriptura, a'nbsp;lius plus alius minus, amp; menfi funt ad menfuram Gomor, Nec quinbsp;plus collegerat, habuit amplius, nec qui minus parauerat, reperitnbsp;minus, fed (inguli iuxtaidquodederepotcrant, congregauerunt.nbsp;Hoc ad noftri dodrinam fcriptum eft, ut fciamus, quod etfi mul/nbsp;tos congregamus opes, nihil tarnen præter ca quæ nobis necelTarianbsp;funt rcportabimus, quæ amp; nobis diuinitus, eciam line magniso/nbsp;pibus, dantur, fi modo in uocatione Dei ambulauerimus. Sequi/nbsp;tur in eademhiftoria.Mofcsdixitadlfraelitas. Nullus relinquat exnbsp;co in mane. Qui non audierunt eum, fed dimiferunt quidam ex eisnbsp;ufque mane, amp; fcaterc cccpit uermibus,atque computruit.Eft amp; hocnbsp;fcriptum in noftri dodrinam. Quæcunque enim reponuntur con/nbsp;tra mandatum Dei, ea funt coram Deo maledióta. Reponuntur au/nbsp;tem aduerfus Deum ea frumenta, quæ à frumentarqs in cariiateaivnbsp;nonæ coemuntur. ut prætium augeatur. Quid igiturreliquum eft,nbsp;quàm ut debeant fcatere uermibus amp; computrefcere^ id quod pro/nbsp;culdubio fiet, (i non in oculis hominum, certe in oculis D O iM 1/nbsp;NI Dei noftri, acomnium fandorum eius.Quæ cum ita fe habeant,;nbsp;caueamus, amiciflimi, ab impqs iftis nondinationibus, reuocemusnbsp;in memoriam has frumentariorum mercaturas non efle uulgarianbsp;furta,fed facrilegia,ac latrocinia, amp; afferre fecum omnem malcdidi/nbsp;onem.

ROMIUAE lOÄNPf fS B RE NTH. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;li;

onem.Vna eft hominuin,præfercim Chriftianorum,focîetas,qui m ; ter fcconiundi funt non carnali tantum fed amp; fpirituali fccdere. V-*nbsp;nus D O MIN V S, una fides,unum baptifma,unus Deus amp; paternbsp;omnium,addo etiam, unum regnum coelorum. In quo certe conueninbsp;endum nobis eft, fi ad ueram toelicitatem adfpiramus. Cum igiturnbsp;in uno regno ccelorum nobis cohabitandum (it, agite dilcftifti/ .nbsp;mi,non extrudamus nos inuieem his nondination jbus,regno terræ,nbsp;fed exerceamus caritatem amp; unitatem,ut his in hac terra a(tueci,reiftanbsp;ad regnum cceli pergamus, per lefum Chriftum D O MIN V Mnbsp;noihrum, qui eft una' cum pacre ódCpiritufanAoDeus benedidusnbsp;infecula, Amen.

HOMILIÄ xxxa.

VPEriori döminfta die expofuimus ftd/ mentarqsmercatoribus magnitudinemnbsp;grauitacem peccati fui,quod in pubiiea frunbsp;mentari^ rei inopia defignare folent. Exponbsp;fuimus autem hoc, non ut excitaremus uiznbsp;rulenta aliorum maledida amp; conuitia, fednbsp;I ut frumencari), agnico peccaro fuo, refipifznbsp;cerêtin lefu Chrifto,acconfeiTentoperam'nbsp;fuam ad iuuandam humanam focietatem. Hue enim uocat eos non fonbsp;lum lex naturalis,ueruetiam caritas Dei,quam exhibuit erga nos pernbsp;lefum Chriftiim DOMIN VM noftrum. De quo argumento, quianbsp;fatis,quant5 ad hoc tempus actinet,dixi(re uidemur recipiemusnos’nbsp;ad earn loannis Baptiftae contionem explicandam,« qua occafionemnbsp;dicendi deftumentarijs fumpfimus.Baptiftaenim farpe nunc,ac mulnbsp;turn negauic fe cfTc Chriftum, NuHi, inquicns, licet fibi arrogare e/nbsp;am maieftatem,quæ non eft ipfi diuinicus data.Mihi autetn nequa^nbsp;datum eftjUt ego fim Chriftus, Quaramp;nunquam impetrabitis a* me,nbsp;utmihiproueftra libidine fumammaieftacemChrifti, Amabimusnbsp;ergo tc, die nobis, quis eft uerus illc Chriftus, quern Sgt;C patriarchænbsp;nos tot setatibus expedauimus C Sed quid adhuc dubitamus Z Annbsp;non fupra de Icfu Nazareno,filio Mariæ uirginis dixit Baptifta:Ec/nbsp;ce agnus illc dci,qui tollit peeeatum mundi.Hic eft de quodicebam*nbsp;Poft me ucnit uir, qui me anteeeftit, Quare fi credimus ( Quis auznbsp;temtam fando tefti non crederecC^teftimonio loannis Baptiftæ*nbsp;non eft nobis alius Chriftus agnofeendus, præcerquam folus 1 E/nbsp;S VS Filius Mariæ, quemNazarenumuoeauerunt, Sedquoioie

»

V' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;IN CA?VT TTt.V'BVANG. M-oAKNIS.

annes Baptifta maiedatem Icfu Chrifti dariWexpli’cet, ioftihiirimca mmm eius, amp; confcrt cum, non tarn cum ipfo, cum omnibusdijsnbsp;i -gt; hominibus.Qui habet fponfam,inquiöis,fponfus cft,amicu$ autemnbsp;» » fponfi, qui flat amp; audit cum gaudio gaudet propter uocem fponfi;nbsp;gt;» Hoc ergogaudiumtncum impIetumcftJUumoportetcrefccrc,menbsp;9 9 uero minui. Hæc eft colJatio lefu Chrifti, cum loannc Bapcifta, imonbsp;cum omnibus prophetis Apoftolis.Ego, inquit,non fum fponfusnbsp;Eeelefiæjed fum amicus tantumrfponfi.ls autem lefus Nazarenus,ucnbsp;rus eft fponfus, proptcrca foli ipfi copulata legitimoac diuinonbsp;iifonfuf EC n'^atrimonio coniunda eft Ecclcffa De«; Hie initio non eft ofcitanternbsp;CM prgtereundû, qj loannes tribuat Icfu Chrifto cpiihcton.SpQnfi. Quinbsp;fitu.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fponfam habet, inquiens, fponfus eft. Hoc epitheton non eft loanni

in bucca natum,fed efl accepium efacra fcriptura,Sd didatum a* fpiri^ tu fando. In principio conditionis huius mudi,poft^ Deus creaftet,nbsp;ac ornaffet cœlum amp; terram, amp; pofuiffet hominem maximis ac plurinbsp;mis^diuiriis dotibus excultum'in Parädifum, ac fubieciftet ei omnianbsp;animantia,unum tarnen ,acprgcipuum dearatad hue homini ad fuamnbsp;foelicitatem, Adæ,inquit fcriptura,ffon inueniebatur adiutor fimilisnbsp;lt;i,Et Deus ipfe,Non eft bonum, inqt, homini effe folum, faciamusnbsp;ci adiutorium fimile fui. Italt;^ Deus fecit ex cofta Adæ mulierem, amp;nbsp;tradidit earn uiro, tarn firm© conhubio, ut Adam ipfe fpiritu fandonbsp;excitatus de muliere dicerct, Hoc nunc os ex oiTibus meis, Sc caro denbsp;carne mca. Hæc uocabitur VIR GO, quoniam de VIR O fump/nbsp;ta eft. In his autem nuptijs amp; hoc Adæ oraculo.ÿ fpiritus (andus nohnbsp;refpidt tantum inexternam illamÂdæamp;muIierisfuæ coniundio/nbsp;nem , fed maxime omnium refpicitinadmirabilem illamScineffa/nbsp;Ccnitte««»»nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;coniundionem, quæ eft inter filium Dei, èC. Ecclefiam cius.

clm/bamp; Myfterium hoc magnum eft, inquit Paulus, uerum ego loquor de Bec/c/j*. Chrifto amp; Ecclefia. Ex his perfpicuum eft, quod Chriftus ab initionbsp;orbis terrædidus fit fponfus Ecclefiæfuæ ,amp;quodfolennes aclegt;nbsp;gitimæ uiri amp; mulieris huptiæ iii hocfeculofint adumbratio uerinbsp;ijiius amp; perpetui eonnubi) quod eft inter Chriftum 0^ Eccleft/nbsp;am eius.Huc acccdit,qudd8lt;Cbrift;usipfe confertregnum ccelo/nbsp;cum, hoc eft, Euangclicum negotium, cum nuptrjs. Simile, inquiznbsp;cns, eft regnura cedorum homini regi, qui fecit nuptias filio (uo.nbsp;In pfalmodicitur. Aftitit reginaa* dextristuis , in ueftitu deaurato,nbsp;qrcumdata uarietate.Si regina fponfa eft â dextris Chrifti,certc Ghrinbsp;ftus ipfe fponfus erit. In propheta Hofca dicit Chriftus,nondumnbsp;homo fadus,ad Ecclefiam fuam. Sponfabo te mihi in fempiternum,nbsp;amp; fponfabo te mihi in iuftitia amp; iuditio , amp; in mifericordia ÔCnbsp;in miferationibus. Etfponfabo temihj in fide , feies quia egonbsp;DOMIz

KOMILIAE jOANNIS Bft.ENTl1. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lis

DOMIN VS, An non in hoe loco Chriftus manifefté uocatür Spon fus; Quod autem epitheton tribuitfibi Chriftus,nondum homo faxnbsp;dus, hoe idem fumit fibi homine iam aflumpto. Num pofTunt, in/nbsp;quiensjilfj fponfi lugere, quâdiu cum ill is eft fponfusC Quare, cumnbsp;Joannes Baptifta uocet Chriftum fponfum,uox eft,non humanæ car/nbsp;n is, fed fpiritus fandtNec ullus eft hominum, cui uocabulum fpon/nbsp;fi aptius competat, qua'm lefu Ghrifto D O MIN O noftro. In connbsp;trahendo enim connubio,amp; feruanda fide fponfalitia, nemo eft ipfonbsp;æquior,iuftior,amp; conftantior, Primum enim^fponfa accipienda eft,nbsp;non propter diuitias,fed ex ingenuoamp; liberali amorejiuxta diuinamnbsp;ordinationem, Hanc fponfaliorum conditionem homines frequen/nbsp;ter uiolare folent. Alius enim accipit fponfam propter pecunia,quamnbsp;ipfa poftidet qua fi careret * ne per tranfennam quidem afpicerec z/nbsp;am. Hoc uerius diceretur, duccrc pecuniam, quam ducerc uxoremgt;nbsp;Alius fpondet mulieri connubium contra diuinas amp; ordinarias le/nbsp;§cs, id quod faccrc folent impi) amp; fcelerati adolefcenteSi qui cotempnbsp;tis parêtibis fuis,in quorum poteftatcadhucfunt,8lt;J â quibus magnanbsp;cura educati funt, promittunt, quibus libet, nullo plane iuditio, fi/nbsp;dem coniugi), Chriftus autem filius Dei, obferuauit in accipiendanbsp;fponfa fua, hanc legitimam fponfaliorum conditionem iuftifTime,nbsp;Sponfa enim Chrifti filt) Dei,eft Ecclefia, hoc eft, feledacongrcga/ fponfochrinbsp;tio eorum hominum,qui in Chriftu credunt. Quaefo igitur te, quid fli.nbsp;illud eft, propter quod filius Dei duxit Ecclefiam in Uxorem; numnbsp;habuit aliquam rationem diuitiarum eius 2' At nihil fuit fpoliatius,nbsp;nihil egentius Ecclefia, Adde etiani,nihil turpius ac fœdius. Nullamnbsp;enim habuit iuftitiam, nullam uitam, nullam fcelicitatem, Nam ho/nbsp;mines concipiunt amp; nafeuntur in peccato, amp; funt natura filq irg atepnbsp;mancipia Satanse. Non iuftificatur, inquit, in confpedu tuo omnisnbsp;uiuens. Et proprer unum hominem introrjt peccatum in mundumnbsp;aeper peccatum,rnors,amp; fie in omnes homines mors peruafit,quatc/nbsp;nus omnespeccauimus. Quid auterrt egentius homine morti, ac pernbsp;mortemperpetug damnation!expofitoÇ' Quidjfoedius hominenannbsp;nift peccatum habente, hoc eft. Satanse fimiliC' Eratis,inquit Paulus,nbsp;fcortatores, cultores fimulacrorura, adulteri, molies, mafculorumnbsp;concubicores, hires, auari, ebriofi, maledici, rapaces. Quid hacnbsp;forma turpius quid abominabilius C Hgc certe eft imago Satang, Etnbsp;tarnen Chriftus filius Dei accepit fibi Ecclefiam tarn deformem ,nbsp;tam egentem in uxorem, Accepit autem earn, quia uoluit obedi /nbsp;te ccelefti patri fuo, cui uifum eft jUt filius iungeret fibi Ecclefiamnbsp;t^unnubio. èC quia etiam amauit Ecclefiam ex mera fua gratia, de/

IN CAPVT m. EVANS. lOANNIS.

mcntîa»amp;î bom’tate. Hec eft admirabilis obedientia filri erga patrcm* Hie eft inexplicabilis amor tam opulcnn Sgt;^ fpeciofi fpôfi erga tam e/nbsp;gentem,amp; feedam fponfam. Quart nulli hominum equius conuenicnbsp;nomen ueri fponfi,^ dominonoftro lefu Chrifto, Deinde natura îenbsp;cSitmmttu g’tifrt» coni'ügq cxigit, ut rtiariio bona fua coïa fint cum uxore. Ac innbsp;baitrumin ciuilibus quidem nuptiarum contradibus, fua folent efte pada,qui'/nbsp;(oniugto.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;aliquoties uir,aliquoties mulier qugdam de bonis fuis é cômuni

eximit, Chriftus autem, in hoccontradu, quo iungit fibi Ecclcfiam, confert in commune omnia fua bona. Poftidet enim Chriftus perfc/nbsp;lt;ftam amp; abfolutam iuftitiam. Hancitadonatfponfæfue, Ecclefic,utnbsp;poifit ac debcat ea coram iuditio Dei uti 5d gloriari,perindc ac fi ipfanbsp;perfeciftec amp; abfoluiftét earn fuis operibus. Poftidet etiam Chriftusnbsp;uidoriam mortis. Refurrexit enim a mortuis, amp; uicit mortem. Do/nbsp;natS^hoc benefitiumEcclefiæ,utpropter ChriftumpoflTit uincercnbsp;mortem, èC. euadere omnia mortis pericula. Pofftdet prgterea Chri/nbsp;ftus uitam amp; foelicitatem fempiternam.Hanc non fibi tantum retinec,nbsp;fed uult ea una cum Ecclefia fua perpetuofrui.Que igitur nuptig funcnbsp;magis legitimæjCp hæ,quibus Chriftus cum Ecclefia fua coniuneftusnbsp;eft; Hue accedit,quod oftitium fponfi feu mariti eft,defendere fpon/nbsp;fam fuam in omnibus periculis,amp; tueri etiam morte fua falutem fponnbsp;fg. Soletquidem inter homines accidere,q) aliquoties fponfus,pceninbsp;tentia dult;ftus,fugiat, Si derelinquat fponiam fuam. At Chriftus in/nbsp;tantum dilexit Ecclefia fuam,ut redemerit earn etiam morte fua, Chrinbsp;ftus,inquit Paukis,expofuit femetipfum pro Ecclefia, ut illam fandinbsp;ficaret mundatam lauacro aqug per uerbum. Quart Chriftus optimonbsp;jure nomen ueri fponli reportat.Poftremo,in hominum coniugqs fgnbsp;penumero fieri folet, ut fi alter cqniugum fidem fuam uiolat, alter exnbsp;iftimet fe d fide fua,quam antea obligauerat,folutum. Si qugrat repunbsp;dium,Chriftus autem tanta conftantia fidem coniugq feruat,ut etiamnbsp;fi fponfa fua uiolauerit fidem, tarnen fi reuertitur, recipiat earn benenbsp;uolentifTime. In leremia ait. Vulgo dicitur. Si dimiferit uir uxoremnbsp;pre. ». fuam. Si recedens ab eo, duxerit uirum alterum, nunquid reuerteturnbsp;ad earn ultraC Nunquid non polluta Sicontaminata erit mulier illaC*nbsp;Tuaût forn icata es cum amatoribusmultis, tarnen reuertere ad me,nbsp;lt;3icit DOMIN VS, Si ego fufeipiam te. Quis igitur non tribuat le/nbsp;fu Chriftodomino noftro epitheton optimi amp; humaniftimi fponfifnbsp;Hæc autem recitantur nobis,non ut feiamus tantum,nec ut abutamurnbsp;ad impietatemjfed ut excitemur ad ueram fidem. Si obedientiam. A/nbsp;lius enim, ingrauefeente rerum inopia, aut terrore mortis, follicita/nbsp;tur ad delperationem,ac putat fc à Deo dereliéf urn. Sed is debet fidenbsp;fuam confirmare confideratione harumnuptiarum,quæfunt internbsp;Chriftum

HOMILIAE lOANMIS BkSNTJf. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nf

ChriRum 8i EccIcfiam.Singuli enim credentes in Chn'ftum, finguz la funt membra Ecclefiæ,quæ eft fponfa Chrifti.Quare,qui I'n Chrinbsp;ftwm credit, etiamfi premitur inopia aut môrte, tarnen fieri non poznbsp;teft, quin iure nupciarum diuinitus confd^uetur« Alins follicitaiur adnbsp;fedandam peregrinam religionisdodrinam, amp;ad defignanda pecznbsp;cata aduerfus uerbum Dei. Sed is debet cogitatione hard nuptiarnmnbsp;prauis illis animi aftedibus obfifterc. Vnusqfcp meminerit qua fi/nbsp;dem ipfeut fponfa, debeat Chrifto fponfo fuo. Etfi ern Chriftus tarnnbsp;mifericors eft, ut redpiat reuertentes, tarnen Deus non eft tentandusnbsp;preuaricatione nec eft ad iracundiam prouocandus ingratitudsne.nbsp;Vide enim mihi,^ horrendum fcelus defignct is,qui derelida ueranbsp;doArina Chrifti fedatur aliam dodrinam, aut qui contempto uer/nbsp;bo Dei,fedatur fcclera pro animi fui Iibidine.Nam cum effet non fonbsp;lum peccatis turpiffimus ac focdiffimus, fed etiam Satanæ, morti,acnbsp;inferno obnoxius, redemit eum Chriftus, amp; reddidit ipfum iuftitianbsp;fuaformofiffimum,adeoqp recepit ipfum,in fponfam fuam. Quo benbsp;nefitio nihil poteft maius excogitari. Quanta igitur hæc eft ingratiznbsp;tuda,qaantus hie eft furor,fi tu dcrelido tarn excellenti fponfo,adh^nbsp;reas pcregrinis dodrinis, amp; fceleratis facinoribus,turpiffimis niminbsp;rum, Sifoediffimis amatoribus, qui te in certiffimum exitium abduznbsp;cantî’Reuertar,inquis, ad priorcm maritum, poft^ uoluntatem me/nbsp;am cxplcuero. Non dubitandum quidem, quin Chriftus reuerten/nbsp;tern recipiai, fed quid fi reuerti non queas-:' quid fi Satan te abducat,nbsp;priuf^ reuerfusfuerisC Noli igitur tentarc DeumingratitudineSónbsp;inobedientia, fed perfeueraconftantcr in feruandafide coniugq, ucnbsp;amp; bonis tS coeleftis acdiiiini coniugq fruaris. Nec hoc filentio prêtenbsp;reûdum eft, qgt; cogitatione nuptiarum Chrifti amp; Ecclefiæadmoneannbsp;tur coniuges de honeftace 5^ pudicitia in fuo uitæ gencre. Nam con/nbsp;iugium ipforum, adumbratio eft coeleftis illius coniugq inter Chriznbsp;(lum amp; Ecclcfiam, Nihil autem eft honeftius, nihil eft magis pudi/nbsp;cum Chrifto fponfoiHanc Chrifti honeftatemamp;pudicitiam conta/nbsp;minant amp; fordidant hi, qui coniugium fuum uel adulterrjs uel fcorznbsp;tationibus,uel alqs fceditatibus,0^ilIcgitimis adionibus turpifiznbsp;cant. Quare coniuges meminiffedebenc, feconiugiofuo cœleftesnbsp;nuptias adumbrare,ut honeftam uitam, iuxta piorum coniugum uo/nbsp;cationem duanuHabes quid fit lefus Chriftus, uidelicet uerus ac cccnbsp;Icftis fponfus Eccleü'æ. Videamus nunc quid fit loannes Baptifta,nbsp;imo quid ftntprophet-æ,apoftoli,8L omnes hi,qui in Ecclefia princi/nbsp;pern locum obtinere uidentur,Diximus enim fupra,quod in hac connbsp;tione fiatcollatio Chrifti 5^ loannis Baptiftæ ac omnium collega/nbsp;rum eius.Qui habet fponfam,inqt, fponfus eft. Amicus autem fpon/

IN CÄPVT ni» EVÀNG. lOANNiS.

ftat S^audit eum, gaudiogaudet propter uocem fponfi. Solus Icfus Ghriftus eft uerus ac legitimus fponfus. Quid ergo eft loannesnbsp;ApoßoU o» BaptiftaC Quid Efaiasîf Quid Petrusç’ Quid Paulus Non funt ipßnbsp;amici fponfiJnuenias quidem multos, quorum alq manP

éfuolocodeturbarc, amp;fponfamfuamabducere» Thalmud ludæo/ rum amp; Mahumetes Saracenorum negant manifeftc lefum Chriüumnbsp;fcruatorem,hoc eft,ucrum ac cceleftem Ecdefiæ fponfum, ac promitnbsp;tunt fedatoribus fuis ucram fœlicitatem,Hoc eft Chrifto uelle fpon**nbsp;fam raperc acuitiarc, Hæretid fimulant amicitiam cum Chriftojednbsp;hac fimulatione conantur fponfam ad fe allicerc, ut derelido fponfonbsp;ChriftojSd ucra ac certa Euangelq cius dodrina, fua fedctur commenbsp;ta. Romani Pontifices non folum fimulant amicitiam cum Chrifto,nbsp;uerumetiamglorianturfe eftcuicariosChrifti. Ita^exiftimantfibinbsp;liccre fponfam Chrifti tradare pro fua ipforum libidine^Hinceft imnbsp;pudentiftima amp; nefaria illaiadantia de fua autoricate,qgt; etfi Pontifinbsp;ces deprehenduntur ta négligentes publice falutis,ut innumcrabiles

primo mancipio Gehennæ,cum ipfo plagis multis inæternum uapu laturi, culpas tarnen eorum redarguere nullus mortalium præfumat;nbsp;Quid eft fponfam Chrifti fraudulenter rapere, ÔC impudenter uitia/nbsp;re,fihocnoneftf Simulant amp; monachi amp; facrificuli fc efteamicosnbsp;Chriftijfed fi inftitutum eorum diligenter expendas,hocagunc,nonnbsp;ut fponfam ad Chriftum adducant,fed ut earn â Chrifto abducant,ôdnbsp;ipfam impuriflime tradent.Docent enim, peccata expicntur merinbsp;tis humanæ iuftitiæ, amp; qudd cÔtingat nobis cœleftis hæreditas pronbsp;pter mérita noftrorum operum. Hoc carte eft doccre adultcria fpiri/nbsp;tualia,amp; qui hanc dodrinam fequitur,is uiolat fidem coniugij, quanbsp;dédit Chrifto fponfo fuo. Solus enim lefus Chriftus eft expiator pecnbsp;catorum, folo merito Chrifti contingit nobis cœleftis hæreditas,nbsp;perfidem. Quare ut monachi Si facrificuli funt dodores adulterq,nbsp;sta qui dodrinam eorum accipiunt,deficiunt d caftitate côiugq Chrinbsp;fti, amp; fequuntur adulteros, ad perpetuum interitum. loannes autemnbsp;Baptifta, Prophetæ, Apoftoli, amp; quotquot Propheticam amp; Apo/nbsp;ftolicam dodrinam de lefu Chrifto ledantur, funt ueri amp; fynceri alt;nbsp;mici fponfi. Ac quantum quidem attinetad renafeentiam eorum itinbsp;Chriftojfunt ÔC ipfi pars fponfæ,quia funt membra Ecclefiæ. Quannbsp;lum autem attinct ad minifteria ipforum, dicuntur amici fponfi.Pornbsp;ro,amicorum fponfi ofFiiium eft,primum,non ut fibi, fed ut ucro acnbsp;legitimo fponfo adiungant fponfam. Araici non debent eflenbsp;fed paranymphi. Non debent efte fponfus ipfe, fed pronubi amp; copu

HOHILIAE lOANNiS BRENTlL

latorcs,quos ficuocât,fponfi cum fponfa. Nam ca efl conditio Chri fti fponfijUt quantum quidcm ad externam facicm eius attinet,uideanbsp;tur indige-re opera amp; diligentia pronuborum atque copulatorum.Ecnbsp;(i enim Chriftus natura fua fpcciofus eÜ: forma præ filqs hominum,nbsp;tarnen fi crucem eius infpicias,non eft fpecies ei neque decor, Vidi/ chrißut fornbsp;mus cum, inquit Efaias,fed nulla erat forma, quæ redderet eum no/ mofut^t^denbsp;bis defiderabilem.Defpedus,amp; nouiiTimus uirorum, pleniis dolo/nbsp;ribus amp; infirmitatibus. Adeo contemprus, ut auerterentur uulcus abnbsp;eo. Quæ autem uirgo, quæ mulier nuberct uiro tarn deformi ç” Ad/nbsp;hæc,etfi cœîum fedes Chrifti eft, terra fcabellum pedum eius, ?cnbsp;dominatur à mari ufque a d mare, tarnen apparec coram hoc mundonbsp;tanta paupcrtatc inopia prpffus, ut ncc habeat, quo rechnet caputnbsp;fuum.Quæ autem fponfa tarn indigenti uiro dclcdareturC'Quare ncnbsp;ccftarium eft, ut amici fint prudentes ac diligences pronubi, qui ne/nbsp;perfpicue explicent atque commendent,ut fponfa, nihil externa de/nbsp;formitate ac paupertate Chrifti deterrita,facilem præbeat ad has nu/nbsp;ptias confenfum. Talis pronubus amp; copulator fuit loannes Baptifta,nbsp;q certc hoc unu egit, ut fe, difcipulos fuos,ad Chriftû ableget,hocnbsp;eftjUt fponfam cum uero fuo fponfo coniungat, Talls copulator fuitnbsp;Petrus, ex cuius prima contione in die Pentecoftes ter milk homi/nbsp;PCS agOO^^’^*’*:Chriftum,hoc cft,tradiderunt fe in connubium cumnbsp;Chrifto.Talis copulator fuit amp; Paulus, qui circumtulic Euangelionnbsp;Chrifti,ab Hicrufalcm,8d in circumiacentibus regionibus,ufque adnbsp;lllyriaim.Tales copulatores debent ctiam parentes efte,ut inftitutionbsp;ne amp; eruditione fua coniungant liberos fuos cum Chrifto, Ad hancnbsp;copulationem debet amp; magiftratus ciuilis operam fuam conferre, uinbsp;delicetjUt curet,quo pia doélrina in Ecclefia tradatur. Per piam enimnbsp;doeftrinam folet fieri copulado Chrifti Ecclefiæ fuæ. Deinde arniznbsp;corum fponfi ofFitium eft,non ut quam fponfam cum fponfo coniunnbsp;xerunt,rapiant,amp; pro fua cupiditate abutantur,fed ut quantum in ipnbsp;fis eft, cuftodiantcaftitatem fponfæ, amp; congratulentur ex animo denbsp;faluteamp;profpero fucceffuconiugum. Amicus fponfi ( inquit loanznbsp;nes^qui flat amp; audit eu, gaudio gaudet propter uocem fponfi. Sicnbsp;meum gaudium impletum eft,hoc eft,gaudeo nunc ex ammo, quodnbsp;intclligam nuptias inter Chriftum amp; Ecclefiam promouere, Vos e/nbsp;nim adnuntiaftis mihi, qudd lefus baptifet, 8^ omnes ueniant ad eznbsp;um. Ac fperaftis quidem, quod ego hoenuntio exciter ad fufeipienznbsp;dum bellum cum lefu, fed tantum abeft,ut foclicicatem eius dolenternbsp;feram, ut ea potius maximo me gaudio afFiciat. Hoc enim ofFitiumnbsp;meum eft,amp; hoc hafftenus egi,non ut ego crefcam, ilk minuatur.

IN CAPVT nt EVANa TO ANNIS, fed Lit ego minuar Sd illc crefcat. Meum eft tanaim mi'niftenuni, iUinbsp;u«eftmagifterium, Meaeftobedicntia,iniuscftauton'tas,mea eftnbsp;feruitus I'llius eft dominatio, mea eft humilitas, illius eft maieftas*nbsp;Quareres tuncrecte procedit, cum ex meo minsften'o, dC feruKute,nbsp;dominatio amp; maieftas I'Kius I'lluftratur, Porro hæc uox. Ilium opor/nbsp;tet crefeere, me autem minui,uox eft non folius loannis Baptiftae.fednbsp;ctiam Patn'archarum, Prophetarum, Apoftolorum, Martyrum, a/nbsp;deoque omnium piorum.Omnes enim feiunt amp; faten£ur,qudd in fcnbsp;non habeant, nifi peccatura amp; internitionem in folo autem Chriftonbsp;fit iuftiria falus» Quare fiuc uiuunt adhuc in hac terra, hoc unumnbsp;curantjUt agnita fixa infamia, promoueat gloria Chrifti, fiuc dormi/

dam effe, Itaque, fi' inuocentur tanquam dq auxiliares, mox feuero uultu nos afpiciunt, amp; ad folum Chriftum remittunt, amp; unufquifc^nbsp;eorum récitât nobis tacito mentis fermonc hancuocem : Ilium opor/nbsp;tet crefcere,me autem minui» Quod fi nomine ipforum inftituanturnbsp;facra amp; peregrinationes, hie iterum occinunt nobis hanc loannis cannbsp;tilenam,lllum oportet crefeere, me autem minui» Sicut enim omnesnbsp;Prophete, ita 8^ omnes Apoftoli ac pq teftimonium feront Chrifto»nbsp;qudd quifquis in ipfum credit, accipiatremiftionem peccatofum 8^nbsp;falutem per nomen eiuSi Quare hortantur, monent, inftant,urgcnt,nbsp;Bt omnem fidutiam iuftitiæ ac falutis noftræ,in folo lefu Chrifto,ucnbsp;ro ac Icgitimo Ecclefiæ fuæ fponfo, collocemus» Sequitur alia colla/nbsp;do Chrifti, amp; loannis Baptiftæ,atque adeo omnium aliorum homi/nbsp;9 » num.Quié fupernis uenit,fupra omnes eft. Qui eft è terra,tcrrenusnbsp;» gt; eft, amp; è terra loquitur. Qui cœlo uenic, fupra oinnes eft, ôdqtiodnbsp;» » uidit amp; audiuit, hoc teftatur, loannes Baptifta tribuit antea lefiinbsp;Chrifto cognomen Sponfi, fibi autem amp; collegis fuis, Prophetis acnbsp;Apoftolis tribuit cognomen amici fponfi. Quarene qnis exiftimet,’nbsp;qudd cum homines dicantur amici Chrifti, tanta fit propinquitatisnbsp;coniundlio inter Chriftum amp; alios homines, ut habeant eandem orinbsp;ginem,inftituit nunc loannes aliam collationem, qua laudatamp; com/nbsp;mendat Icfura Chriftum, â ftirpe origine fua. Et quia amicorumnbsp;fponfi offitium eft,ut gloria SC prædicationc efferant fponfum, quonbsp;libentius fponfa fefe cum ipfo coniungat * ideo loannes ftatim mag/nbsp;nis laudibus célébrât lefum Chriftum. Porro, in iungendis connu/nbsp;bfjs, præcipue confiderari folet genus aut profapia fponfi. Quo e/,nbsp;cfcn/îtgrtiM nim altiori loco natus eft, eo maiori uoluntatc collocatur ci fponfaJnbsp;ifupanu, Audi ergo, quam alto loco natus fit lefus Chriftus. Qui è fupernisnbsp;CinquiQ uenit, fupra omnes eft, lefus Chriftus, qui nobis a loannc

pro

HOMILIAE lOANNIS BRENTll. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1,9

pro fponfo commendatur non ueni't ex infernis, fed è fupernïs, non uenicéterra, fedècocJo. Solentprincipeshuiusfecnliaudne, AI/nbsp;tiffimo loco nati, ac ducunt quidem genus fuum, c nobihflimis faminbsp;Iqs, attamen quia defcendunt ab Adamo, func ipfi è terra, quemadnbsp;modum alt) homines» Icfus autemChriftus ducit genus füum non énbsp;terra, fed è coelo. Quo loco quis eft altior; Naius quidem eft homonbsp;ex Maria uirgine,in terriSjfed no eft €? terra. Primumenim,quodadnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.

diuinitatem eius attinet,natus eft ab gterno uerus Deus,de uero Deo patre fuo.Deinde, quod ad humanitatem eius attinet,non eft concep natut/tdnSnbsp;tus ex humano femine, quemadmodum alt) homines,fed eft concep/ eflèttrra.nbsp;tus de fpiritu fandto. Hoc uere eft uenire è fupernis, amp; altilTimo loconbsp;natum effe, Conferamus nunc cû Chrifto alios hoies, amp; manifefte uinbsp;debimus, quanta fit inter ipfos diniinilitudo,8c löge diftet dodrinbsp;na Chriftijà dodrina hominum.Primum enim, etfi Deus format hunbsp;tnanum corpus, 8^ infpirat ei animam,nihilominus tarnen omnes honbsp;mines funt è terra,amp; non e ccelo,Nam e‘ terra efte hoc lGco,eft ex ternbsp;reno Adamo originem fuam ducere, ac in peccato coricipiamp;^ nafci.

Tales autem funt omnes homines. Concipiuntur 2lt; nafeuntur in pec/ e ttnuejft, cato. Per unius deliduni inquit Paulus, propagatum eft malum in quiäßt.nbsp;omnes homines ad conderanationem. Deinde, homines, ecfi aliusnbsp;alrjs uirtucibus ornatus eft, tarnen non func nacura dtj, fed hominesnbsp;tantum. Vide ergo mihi quanta fit diftancia lefu Ghrifti amp; aliorumnbsp;hominum, Omnes enim alq homines, natura fua tantum funt homi/nbsp;ncs,amp; non dq. lefus autem Chriftus non eft tantum homo, fed etiamnbsp;uerus Deus natura. Adhæc, Omnes ali) homines concipiuntur amp;nbsp;nafeuntur in peccato. lefus autem Chriftus, cum ab æterno natus eftetnbsp;Deus, pofteain plenitudine temporis conceptus eft de fpiritu fan/nbsp;do, amp; natus eft homo, ex Maria uirgine. Quare,origine 5c dignita/nbsp;teperfonæ fuæfuperatôd excell it omnes homines. Porro, quemad/nbsp;modum fuperat omnes homines perfonae fuæ maieftate, ita etiam fu/nbsp;perat dodrinam omnium hominum, dodring fug ueritate. Teftaturnbsp;enim,amp; docet,quod uidit amp; audiuit,hoc eft, certifti'ma amp; ueriflima.nbsp;Cum enim fit æternus filius Dei patris fui, fieri non poteft, quin abnbsp;æterno cognouerit,quæ fint uera,certa,firma, amp; perpetuofalutaria.nbsp;Quare fola huius dodnna fedanda eft. Homines autem, quia funt enbsp;terra, loquuntur etiam 8c docent e‘terra. Habcnt quidem mentem,hanbsp;bent rationem, qua naturaliter cognofcunt aliquid de Deo, fed quianbsp;funt obruti peccato original!, ut non habent perfedam cognitionemnbsp;Dei , ita quiequid adhuc cognitionis de Deo reliquüm eft, folet in/nbsp;grauefcente ceniaiione ôd (euero Dei iuditio excuti. Nam cum homo

Y ü,

CAPVT in. EVANG. lOANNiS.

natura foa prîüatus fit fpiritu fando propter peccaîum manifeftwra eft, quod (lumana ratio, quæ natura fua caret fpiritu fando^ non ha^nbsp;benda fitamplius res cocleftis,fed fada fit,uel caro,ficut Chriftusnbsp;pra dixitjUel terra, ficuc loannes hoc loco ait. Quare, quod hominesnbsp;teftantur, loquuntur aut docent, e terra eft,hoc cft,incertumj incoivnbsp;ftans,uarium, mutabile,3c nullam prorfus ueram amp; perpetuam falu/nbsp;tern aftercns. Quid audio inquieS. Eft ne e terra,hoc eft,uanumnbsp;incertum, quicquid homines loquuntur Së docentCQuid ergo dicennbsp;dum crit de ipfa loannis dodrinaCquot; An non docuit baptifmum poentnbsp;tcnriae in remiifioncm peccatorum qui certe baptifmus, amp; qua: do/nbsp;drina, non fuit e‘ terra, fed e' ccclo; An non teftificatus eft de lefu,nbsp;quod fit agnus Dei, qui tollit pcccatum mundic Hoc certe teftimoni/nbsp;urn non eft e' terra. Nonne amp; ante loannem, Efaias amp; alij prophetænbsp;locuti funt certifTima 8C diuinifTima de ChriftoC” Quid ApoftoIiC*nbsp;num dicemus dodrinam Euangelt) eorum de lefu Chrifto efte e ter/nbsp;raC Hie confidera mihi, quod cum loannes confert leftimonium feunbsp;dodrinam lefu Chrifti, cum dodrina omnium aliorum hominumjnbsp;non intelligat in hominibu's,eam dodrinam, quam fingulari reuela/nbsp;tioneDei acceperunt,fed ram,cuius cognitionem natura fua habenr»nbsp;Hæc enim eft hominum conditio, primum,quod natura fua habeantnbsp;quandam cognitionem rerum politicarum, quæcognitio fuam ha/nbsp;betlaudem ufum in hac externa hominum uita. Deinde, quod ha/nbsp;beant etiam natura fua quandam ec^nitioncm rcrum fpiritualiumnbsp;amp; diuinarum,de qua Paulus ait.Quod de Deo cognofei poteft, ma/nbsp;nifeftum eftillis.Sednullaharum copnitionumafferc hominifalu/nbsp;tem. Altera enim utilis tantum eft ad uitam ciuilem. Altera iucundanbsp;quidem eft, fed nonconftatin ucris amp; grauibus tentationibus. Quanbsp;re quicquid homines fic loquuntur amp; docent, inconftans eft, amp; adnbsp;confequendam ueram falutem inutile. Quod autem loannes Bapti/nbsp;fta, quod prophetæ, quod Apoftoli, de Chrifto docuerunt, hocnbsp;noncognouerunt natura fua, fed reuelationefpiritus fandi. Namnbsp;loannes fupra dixit. Nec ego noueram eum, fed qui mifit me, ut ba/nbsp;ptifarem aqua,is mihi dixit,fuper quern uideris fpiritum defeenden/nbsp;tem amp; manentem fuper eum, hie eft qui baptifat fpiritu fando.Nul/nbsp;lum enim aliud eft teftimonium, nulla alia eft dodrina, qux ueramnbsp;perpetuam falutem afterat, praeter earn, quam Chriftus, uel ipfcnbsp;docet, uel reuelat prophetisôd Apoftolisfuis. Reliqua omnia teftPnbsp;monia, reliquæ omnesdodrinæ, quantumcunque cœleftesamp;di/nbsp;uinæuideantur, funtefterra, neepolfuntquemquam in ccelum per/nbsp;ducere. Quare, cum de uera perpétua noftra lalutc ag«tur,fugien/nbsp;dg funt

Chriftus diffère â Patriarchis Si ProphetisCAn non Si Patriarcha la/ cob uidit Deiim facie ad faciem. Si audiuituoeem dei loquenris euninbsp;ipfo de fcala, quæ èC teftatus eft, docuit fuam Ecekfiam c Nonnenbsp;Mofes uidit Si audiuit deum recitailtem in monte Sinai decalogum,nbsp;*8i loquentem ex propitiarorio,qug poftea teftatus Si contionatus eftnbsp;in Ecekfia IfraelisC” Quid dicemus de Efaia Si alqs propbetis, qui SCnbsp;jpfi teftati font Si dacucrunt,quæ uiderunt Si audiuerunt^Rede, Panbsp;triarchæ Si Prophetæ teftati fünf, qusc uiderunt Si audiuerunt Sednbsp;rnagnum eft inter uifionem auditiim Chrifti ac illorum diferirhe»:nbsp;Quod enim illi Uiderunt Si audiuerunt, nori fuit natura Deus, autnbsp;uerbum Dei, fed uiderunt taritum quædam ligna præfenti^ Dei, Sinbsp;audiuerunt quandam uocem angeli loquentis nomine Dei, Ac doranbsp;erunt quidem magna Si prgclara de uerbo ac uôluntate dei,nô aût donbsp;cuerunt ea ex natiua fua cögnitione, fed ex aliéna reuelatione.Quodnbsp;üero Chriftus ab gterno uidit Si audiuit,hoc natura eft Deus ipfe. Sinbsp;quod docuit de uoluntate Dei,hoc docuit ex propria Si natiua fua ipnbsp;fius cognitione,propterea q? ipfe fit gternum dei uerbum, Si in findnbsp;patris fui. Quare,ut teftimonio Si dodrina eius nihil eft certius, itanbsp;humanæ faluti hihil eft utilius, ac magis etiam neceffarium. Sed hienbsp;uidemihi teftimoni} eius euentum. 1 eftimonium eius Cinquit}nez c «nbsp;mo accipit. Quid poteft dici iniquius C Teftimonium, feu dodrk *,nbsp;na Chrifti, etfi eft uerilTima, accertilTima, adeoque diuina, tarnennbsp;nemoaccipit earn, nemoadhibetei fidem. Siccine loqueris Bjptknbsp;fta C Quid ergo illud eft, quod fupra de Andrea, de Petro, denbsp;Philippo , de Nathanaele commemoratur ç* Quid , qudd poftnbsp;miraculum mutatæ aquæ inuinum dicitur, Crediderunt iri eumnbsp;difcipuli eius^An non pauloante tuipfius difeipuli nuntiaucrunt tibi

Y iiq

IN CAPVT in. evang. lOANNiS;

q, otTHies uerw'ant ad kfum,qùomodo igitur dids,Ncmo tcHimonP um eius accipitr Primum,nerno didtur tempore Ioann is Baptiftecrcnbsp;didilTe in lefum quia nemo adhuccrcdêbatléfum elTe talem, qualisnbsp;crat,8^ qualem loannes Baptiftatcftiftcabatur, qualemetiam lefusfcnbsp;ipfum doiftrina S.' miraculis fuis fignificabat^uidelicet, uerum MelT»nbsp;am,ac naturalem filium Dei,adeoc^ Deum ipfum. Habebât quidemnbsp;nonnulli lefum pro magno propheia, fed nondum fenticbantdeip''nbsp;(o iuxtafuam Si Baptiftæprædicationem. Deinde, permittamusfa/nbsp;ne, qgt; nonnulli difdpulj uere tunc credidcrint teflimonio feu Euan/nbsp;gelio Chriftijhi tarnen pauciifimi adhuc erant, ac præ reliqua turba,nbsp;pene nulli uidebantur. Veniebat quidem maxima hominum multi/nbsp;tudo ad Iefum,cum inftitueret baptifmû Si ederet miracula, fed mag/nbsp;na pars ueniebant magis nouitatis,^ ueræ pietatis ftudio, Nam hæcnbsp;ferê eft Fortuna rerum Chrifti in hoc feculo. Cum çdit miracula, Sinbsp;pafcit multa milia hominum in cleferto, multos habet alïeclas. Cumnbsp;uero capitur Si cruciftgitur, uix unum inuenias, qui ccnftanti ipfumnbsp;fide feótetur. Credêdum aût eft in lefum Chriftum, non tantum cumnbsp;eft ferlix. Si apparet gloriofus, fed etiam cum eft infcclix. Si apparetnbsp;humilis ati^ contemptus. Qualis enim qualis appareat in ocubshunbsp;ius feculijfemper eft unigenitus filius Dei, Temper eft propitiatio Sinbsp;redemptio noftra. Sed audiamus iàmiquantum cukum Deo preftet,nbsp;» * Si quantum Frudû aedpiat is,qui adhibet fidem doârinæ eius.Quinbsp;gt; » accepit eius teftimonium, is obfignauit, q? Deus uerax fit.Teftimo/nbsp;niumlefuacdpere, eft credere feu fidem adhibereEuangelio, quodnbsp;lefus docer.Obfignare autem eft aftenfu Si teftimonio luo confirma/nbsp;re,Quod ergo loannes dicit, hanc habet fententiam. Qui adhibet fi/nbsp;dem Euangelio lefu Chrifti, is teftatur Si confirmât fua fide Si aften/nbsp;fu,quafi figillo quodam, Deum eiTeueracem.Nam quemadmedumnbsp;honeftus uir, qui in cæra publicarum literarum imprimit figiliumnbsp;annulo fuo, teftatur Si confirmât fuo figillo,ea, quæ in literis conti/nbsp;nentur, uere ita, utconferipra funtj ada effe, ita qui doórinam lefunbsp;Chrifti fide accipit,is confirmât fide fua,quafi figilloSi annulo,nbsp;qudd Deus fit uerax , Si promiffifui feruans. Deus enim ab ini/nbsp;tioconditiorbis promifit femifturiim filium fuum Meffiam, quinbsp;feruet homines ab interitu , Si uindicet ipfos in ueram Si cocle/nbsp;ftem foclicitatem, ac quod promifit, hoc tempore etiam impie/nbsp;uit, iVIeffias enim uenit, Si docet Euangelion fuum, quod eft po/nbsp;tentia Dei ad falutem omni credenti, aicp confirmât Euangelionnbsp;magnis Si cœleftibus miraculis, Quare qui accipit Euangelion eiusnbsp;fide, is quafi obfignat annulo fidei fug ueritatè diuinæ promifl’ionisnbsp;de Meffia,

HOMILIAE lOANNIS BRENTIL

de Meflfja,utrcdc dixcris unumqucmuis credentcm Euangcïio, eiTè obfignatorem diuinæ uen'tatis.Maxinaus autem amp; cxcellentifiimus^ Euangeho,nbsp;deocp gratifTimus cultus eft tribuere DOMINO Deo noftro glo ofcfrg»«orf*nbsp;riam laudem ueritatis. In hominïbus magnus quidem honornbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;äitmumn

cui alq homines de uia cedunt, amp; eum maiorem ac fupen'orem getïi/ culatione fua fignificant,fed non poteft homini maior honor contin/nbsp;gere, quâm fi habeatur uerax 8i promiffï feruans. Nam quem homi/nbsp;nes habent ueracem,ci tuto fefe falutem fuam credere putant, aclibennbsp;ter fc Jpfi fubqciunt ita uidetur qui'dem DOMINO Deonoftronbsp;honor præftari, fiexterni's geniculationibus^ôt'manuumin ahumnbsp;eleuacionibus figntftces teagnofcere ipfum DOMIN VM De/nbsp;um tuum,amp; adorarc eum, Sed longe maximus eft honor,fi ludicaucnbsp;ris Deumefteueracemamp;feruantempromiftj» Vtenfm nihil turpi/ miximuttnbsp;us, nihil foedius, nihil magis Satanicum eft, quâm mendatium ira credett.nbsp;nihil honcftius nihil amabilius, nihil diuinius eft ueritatè, Quarcnbsp;cum is,qui credit Euangelio lefu Chrifti,tribuat Deo gloriam amp; launbsp;dem ueritatis, manifeftum eft, quod fides fit longe omnium maxi/nbsp;mus amp; præftantiftimus cultus Dei. Quid ergo dicemusC num fidesnbsp;merctur homini credenti iiitam æternam, propterea qudd fit maxi/nbsp;mus cultus DcicHomo credens gt; habet quidê uitam æternam, quemnbsp;admodum fupra dictum eft, amp; paulo poft fcquitUr, non autem ha/,nbsp;bet earn merito fidei, fed tantum merito Chrifti, qui per folamfi/nbsp;dem accipitur, Sicut enim nullus hominum tantum diligitDeum^nbsp;quantum lex exigit, ita nullus hominum tantum fidci habet, propternbsp;carnis imbecillitatem, quantum ueritas uerbi Dei poftulat. Cum i/nbsp;gitur noftra fides fit imperfectum opus, fieri non poteft, utfitmo*nbsp;ritum æternæ uitæ. Solus autem lefus ille Mariæ filius perfctftus eft,'nbsp;ac propter hunc folum, 8c in hoc folo accipitur amp; habetur æterna ui/nbsp;ta. Audiamus igitur quis fit lefus, ut intelligamus quompdo uita æ/nbsp;tcrna in ipfo habeatur.Nam is, quem mifit Deus, uerba Dei loqui/ « *nbsp;tur. loannes uidetur his uerbis generalem fententiam recitare, fed ‘ «nbsp;quia inftituit contionem de lefu, quem difcipuli accufauerant, in/ 'nbsp;tcrpretanda etiam funt hæc uerba proprie de Tefu. Et habent hanc fetinbsp;tentiam: Vos eftis mihi hortatores, ut fufcipiam bellum aduerfus Ie/nbsp;fum,qucm dicitis baptifare, 8i omncs homines ad ipfum uenire. Atnbsp;fime audieritis, id quod ratio falutis ueftræ exigit, non folüm nonnbsp;condemnabitis cum, uerum etiam accipietis dotftrinam eius, tan/nbsp;quamuerbumDei,S^adhærcbitisci,tancjuamferuatoriueftro. Ie/nbsp;fus enim,quem uos accufaftis apud me,is eft,qui non uenit temere innbsp;hanc terram, fed miffus eftâDeOt Nee loquitur, auc contionaiur

IN CAPVT nr. EVANG. lOANNIS.

fomnia hominis, fed u er ba Dei, adeoquefi redle itidicare iiuîris, léfus, is propheta eft, de quo dixit Deus, fe pofiturum uerba fua innbsp;orc eius. Ad Mofenenimdicitur:Prophetam fufeitabo eis,de medionbsp;frat« fuo«,fimilem tui,amp;^ ponam uerba mea in ore eius, ioqucturq?nbsp;ad eos,oia que prgeepe« o illi. Qui autem uerba mea,que loquecur innbsp;nomine meo, audire noluerit, ego ultor exiftam. lefus autem,is pro/nbsp;iefw,profgt;he pheta eft,qui uerba C)ei,quæ in orc eius pofita funt,loqintur.Ncc lonbsp;tauofaicut. annes tm exponit propheta Mofi promiftum,de Iefu,fed etiâ Petrusnbsp;in Adis Apoftolicis ca.tcrtio,amp; Srephanu? cap.feptimomhi'lcp ecrnbsp;tins eft, cp lefum efTe propheram ilium,de quo Deus ad Mofen poftnbsp;promulgaiionê Decalogi contionatur. Poftep enim Decalogus pro-*nbsp;mulgitus eftet horribiii uoce, amp; maxirais rerroribus, accefi it contionbsp;Ifraelitarum ad Mofen amp; dixit» Non audiam ultra uocem domininbsp;Dei mei, ignem hunc maximum amplius non uidebo, ne moriar»nbsp;His uerbis fatentur Ifraelitc fe imbecilliores eftcjCp ut queant impie/nbsp;redecaIogum,C Non pofl'eem audire uocem Dei,eft non pofte mannbsp;dan's eius fatisfacere ) ideoep fignificant fe efte damnaros, peiereau/nbsp;tern, ut Deus mittat ip fis feruatorem, per quern iuftificentur C idnbsp;quod non pofTint confequi ex decalogo ) amp; è damnarione liberen/nbsp;tur.Promittit igitur Deus prophetam, hoc eft, Chriftum, ut qui ip/nbsp;fum audiac, amp; credar, confequatur propter ipfum iuftitia amp; falutem.nbsp;Is autem propheta feu Chriftus, eft lefus ille, quern ixosf inquit Ioannbsp;nes) contemnitis. Quare, nifi refipueritis 0^ hunc audieritis, manetnbsp;t » uos feueriffima ultio Oci. Sequitur aliud encomium lefu.Non enimnbsp;»1 ad menfuramdatDeus fpiritum. Cum hoedidum recitetur, quaffnbsp;effet «tTicÄoyta prgcedcniis fententig, refutatio opinionis dtfcipulonbsp;rum,uidetur fcKpi,Tj«v, quod interprétés transferunt. Ad menfuram,nbsp;pofitumefteproU«/'lt;«/xfeTgow,uthie fithuiusdidi fenfus. Deusnonnbsp;dat fpiritum fuum, ut doceat pugnantia amp; fibi contraria. Ego Bapti/nbsp;fta,fcio quidem mea' Deo miffum,amp; meuet bû Dei loqui, fed idemnbsp;ego fcio etiam hunc lefum, quern uos de baptifmo amp;dodrina acculanbsp;ftis,muliomagis atq? cxcellentius Deo miffum efte, quippequi fitnbsp;propheta il I c, quern Deus Mofi promifir, amp; in cuius orc Deus uer/nbsp;ba fua pofuit. Quare nunquam impetrabitis, ut fufeipiam cum ip/nbsp;fopugnam.Deus enim non mittit propherasfpiritu fuo,utfccuinnbsp;inuicem exdtametro pugnent, amp; Ecclefiam Dei in diuerias internbsp;fe partes trahant, fed ut earn concordi dodrina ædificent. Haecfennbsp;tentia non uidetur efte huic loco diffentanea. Nosuero fcqué/nbsp;mur nunc uetcrum interpretationem, qui lxnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, hoc eft. Ex men

fura, expofuerunt, pro parce amp; modice, ôdintellcxcrunt hunc lo/ cum de plenitudine (piritus in Chrifto, Baptifta cm ornat lefum fuanbsp;laudc

HOMILIAE ÏOANNIS BRENTIL

laude coram difcipulis fuis, ut excitet cos ad fecbndum lefum« ÏefuS^’ j'nquiens» is eft, cui Deus dat fpiricum fuum non ad menfuram, hocnbsp;cHyhaudqua^ parce amp; modicegt; fed large, abundanter amp; afflucntcrcnbsp;lefus enim is eft de quo Efaias ait:Egredietur uirga de radice leffciSCnbsp;flos de radice eius afcendct,amp;requicfcc£ fuper eum fpiricus DOMPnbsp;NIjSpiritus fapientig S)C intelledus, fpiritus confilfj S)C fortitudinis»nbsp;fpiritus feientif 0lt; pietatis,amp; replebic eum fpiritus timoris Domini» •nbsp;Hæc ccfte non eft parua menfura, fed magna fuperabundantia fpirPnbsp;tus» Dicitur autem Deus pater dare Chrifto filio fuo fuperabundanznbsp;tiam fpiritus,primum,quia filius Dei, unus eft deus cum fpiritu fannbsp;Ao, deinde quia filius dei homo faAus accepit a deo patre fuo innuznbsp;mera earp maxima dona fpiritus fan Ai,Spiritus Domini, inquit,filznbsp;per me,eo qgt; unxerit me. Ad euangelifandum paupcribus mifit me,nbsp;ut mederer contritis corde,S^ prpdicarem captiuis induIgetiam.Porznbsp;ro autem, lefus Chriftus non fic accipit abundantiam donoruiti fpirinbsp;tusjut earn foil fi'bi retineac, fed ut effundat cam largiffime fuper oêsnbsp;credentes in ipfum.Eric,inquitjpofthæc, efFundam fpiritum meunbsp;fuper omnem carnem, èC prophetabunt filq ueftri ÔC filiæ ueftræ. Etnbsp;Paulus:Saluos nos feck per lauacrum regenerationisac renouationisnbsp;fpiritus fan Al,quern effudit in nos opulente per Icfum Chriftum fernbsp;uacorem noftrum. Non negari quidem poteft, quin fua fit menfura

Et iterum. Vnicuitç noftrum data eft gratia iuxta menfuram donatiz onis Chrifti. Ac rurfus, Huie datur per fpiritum fermo fapiciitiæ,a'nbsp;li) uero fermo feientie fecundum eundemfpiritum,alrj uero fides pernbsp;eundem fpiritum,alrj uero dona fanationum. Hgc funt dona perfonanbsp;lia,quæ donantur nonnullis per fpiritum fan Aum ad gdificatione Egnbsp;clefif ,GeneraIia autem dona fpiritus,quæ unicuiuis priuatim necef/nbsp;faria fuat ad falutem,dantur finguliscredentibus per lefum Chriftu,nbsp;fine modo amp; menfura. Adoptio in filium ôi hæredcm Dei,generalenbsp;donum fpiritus eft,quem,obfecro, modum, quam menfuram habetnbsp;hoc donum C Quis poteft hoc donum in credente metiri 7 Remiffionbsp;peccatorum, generale donum fpiritus eft, quod contingit unicuiznbsp;uiscredenti in Chriftum, Sed fine modo 8C menfura. Vt enim nonnbsp;potes metiri peccata,ita nee potes metiri remiflionem peccatorum,nbsp;imo etiamfi peccata numerare poftes , non tarnen potes remiifi znbsp;onem peccatorum numerare. Vbi exuberauit, inquit Paulus, pecznbsp;cacum , ibi M A G I S exuberauit gratia. ViAoria fuper morznbsp;icm, generale eft donum fpiritus , quod ut neceffarium eft unicuiuisnbsp;sd falutem, ita datur credenti in Chriftum abundanter afßuenter»

IN CAPVT III. BVANG. lOANNlS.

Nemo enim poteft humana ratione comprehendere,quanta fpin'rus potentia, amp; quâm admirabili uirtuteconferuei Chriftus crcdetes innbsp;morte. Quarc tanta eft liberalitas Chrifti,utqucmadmodum ipfeac/nbsp;cepit fpin'tum a patre fuo abfqp modo 8^ menfura, ita efFundat etiamnbsp;fupcr eredentes, largtter amp; abundanter omnia necefTaria dona fpiri/nbsp;tus,amp; tribuat eis incommenfurabilem fcelidtatem. Poftremo, additnbsp;»» Baptiftaah'udprgconiumlefuChrifti.Pater,(inquiens)diligitfili/nbsp;»» um,8^ omnia deditin manueius.Quemadmodumfuperioresfentennbsp;tiæ,ita St bare réfutât opinionem difcipulorum de Icfu. Vos difeipu/nbsp;li cxiftimatis hunc lefum, que apud me de baptifmo St dodrina eiutnbsp;accufaftiSjcflc filium tantum hominis,ego autem dicouobis,eum ef/nbsp;fc ucrum Stæternum Dei patris fui filium.Iefus enim is eft,ad quernnbsp;loquitur Deus pater in fecundo pfalmo.Fihus meus es tu, ego hodienbsp;genui te,dequo8tad Dauidem aiuSufeitabo feme tuum poft te, egonbsp;cro ei in patrem, Si ipfe erit mihi in filium. Non eft autê fentiendû.nbsp;Deus pater tarn frigido afFedu profequatur hunc lefum filium fuznbsp;um,^ folent aliquoties «sa^yot parentes huius carnis fuosprofequi finbsp;lios,fed tarn ardenti diledione St amorc compleditur eum, ut tradacnbsp;omnia in manus St poteftatem eius. Poftula si me,inquit, St daboti/nbsp;bi genres hereditatemtuam, St poftefsionemtuam term inos terrae;nbsp;Et iterum.Gloria St honore coronafti eum,8t conftiiuift i eum fupcrnbsp;OMNIA opera manuum tuarum. Omnia fubiecifti fub pedibusnbsp;cius,oues St boues uniuerfas,infuper St pecora campi. Volucrescœ/nbsp;li St pifees maris, qui perambulancfemitas maris. Hoccerteeft leftfnbsp;Chrifto datam efte omne poteftatem in cœlo St in terra. Spiritus eiîinbsp;fandus non fentit haccorporaliû bonorum enumeratione, regnumnbsp;Chrifti eftecorporalc in hoc feculo, fed intelligit his uerbis fpirituanbsp;le,cœlefte, St a^ternum regnum, in quo fit perpétua omnium rerumnbsp;abundantia,0t fcdicitas.Dcinde Deus pater ita diligit hunc lefum finbsp;lium fuum,utnon folum tradiderit in manum eius omnia ccxdeftia Stnbsp;perpétua bona, fed etiam tradat ea per manu eius, St propter ipfum^nbsp;omnibus credentibus in ipfum. Vera St perfeda iuftitia, ccclcfte bonbsp;num eft. Hoc bonum Deus pater ita tradidit filio fuo, lefu Chrifto,nbsp;ut etiam propter filium reputet eos uere iuftos, qui çredût in ipfum,nbsp;Vidoria mortis, St fcelicitas perpetug uitg in regno coeloruna, funsnbsp;cœleftia bona,qug pater fic propria tradidit filio fuo,ut propter fill-'nbsp;lium feruet in morte St reddac perpetuo fcclices oês eos, qui fide fuanbsp;filiÛ accipiijt. Cu ergo lefus tanta maieftate fit prgditus,ut ueniate funbsp;perniSjfit propheta ille,in cuius ore Deus pofuit uerba fua,acceperii:nbsp;fpiritum abundantifsime, fit unigenitus filius dei, St intantum dihgt;nbsp;gatur à deo patre fuo,uc omnia fine in manum eius tradita, St per manbsp;num eius

HOMILIAE lOÄNNiS BRENTII.

num Cl US omnia tradantur, quid, obfecxo te, h inc fçquiturC’ Hoc ni/ mirumfequitur,q?Qyi credit fdio, habet uitamæiçrnam.Qui uero ‘ *nbsp;non crédit filio, non uidebit uitam, fed ira De» mançt fuper eum, lt; cnbsp;Ergone,inquig, meremur uitâ çÇfernam fide noftraC'Abfit. Fides eftnbsp;quidem prgftantiffîmus Deo gratiiTimus cultus, quemadmodum Aettrna uit4nbsp;fupra diximus, uita autem çterna non datur nobis propter noftram finbsp;dem, fed datur per noftram fidem, propter lefum Chriftum. Solusnbsp;enim lefusChriftus habetuitam æternam in fuamanu Sd poteftate.nbsp;Ç^ui autem credit in Chriftum, is accipir Chriftum fide fua. Quarenbsp;qui credit in Chriftum, accipit etiam in Chrifto eternam uitam. Paq/nbsp;ca hgc funt uerba.Qui credit filio, habet uitam æternam, fed uide minbsp;hi, quàm multa, magna in fe complecftantur, Primum enim abro/nbsp;gant uniuerfam Leuiticam legem Mofi, una cum fua circumeifione»nbsp;Si enim habemus gternam uitam propter filium De», fide acceprum,nbsp;manifeftum eft, q? non habeamus earn propter circumcifionem, autnbsp;propter faa ifitia Leuitica. Deinde abrogant omnia mérita poIiticoRz

nioraliû operum. Non dico abrogari bona opera, quæ uerbo Dei ,

• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;r 1nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Inbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;®nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Inbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;p L V QperttboM,

exiguntur,lea mérita bonorumoperum.ixam bçnaopera Itabiliun/ rur per fidem, quippe qj fides non poteft fe continerc, quin bonos operum bomnbsp;frucius afFerat,fed hi frudus non funt tanti momenti,^pter carnem,nbsp;ut poffint perle conftarcin iuditioDei, amp;mereriuitam æternam»nbsp;Quare necefte eft, ut uita æterna contingat nobis tantum per fidemnbsp;proptcf folum filium Dei. Poftremo bpcpauca uerba pquanrornnesnbsp;homines in confequenda æterna uita. In hoc quidem feculo magnumnbsp;eftdifcrimenhominum,fed quodattinetadconfequendamcocleftemnbsp;falutem, nullum eft diferimen. Qui enim credit filio, fine dominus,nbsp;hue feruus/iue mas flue feemina, fiue diuesfiue pauper,fiue iuuenisnbsp;1 lue fenex, fiue Scytha, fiue Græcus, habet uitam æternam.E contranbsp;autem. Qui non credit fdio,non uidebit uitam.QuidergoCNum innbsp;creduli non refurgent a mortuisC Certe refurgent, fed non uidebuntnbsp;uitam, hoc eft, non confequentur uitam iucundam amp; fœlicem, fednbsp;ibunt in perpetuam infœlicitatem. Nam,cum non credant filio Dei,nbsp;feu Euangelio eius, iraDei manet fupereos. Manifeftum quidemnbsp;eft,qj omnes homines fint natura filq iræ.Soli autem hi,qui creduntnbsp;filio Dei, Domino noftro lefu Chrifto, q? ipfe folus fit propiciationbsp;noftra,transferuntur de ira,in gratiam èi. fauorcm Dei,propter Chrinbsp;rtum, Reliqui omnes manent in ira Dei, Nunc ergorecenfe mihi,nbsp;qui fint hi OêS, oês nimiR2 ludæi, quales hoc tempore funt ludæi,nbsp;Omnes Ethnici idolatræ, omnes Sarraceni,omnesTurcæ,omnes hynbsp;pocritaCjOrnnes impoenitentes inter Chriftianos, quamuis potentes,nbsp;fapientç«,amp;: honefti.Omnes hi manent iniraDei, Vbiautem eft iranbsp;z

IN CAPVT nr. EVAN'ö. IOANNIS.*

Deî,ibinulla eft iufti'tia, nulla tranquillitas uitæ, nulla bcrtctïiâiô, tiulla falus,nulla fœlicitas,fed perpétua malediâio, damnatiö Si. in/nbsp;icritus.Fugiamus fgitur,amidflîmf,confortiurti incrcdulorumjeâcnbsp;mur autcm Ecclefiam credentium in filium Dei, amp; obediamus üoca/nbsp;tfoni Euangcli) eius,ut reftituti ex ira,in gratiam Dei, cônfeqüamurnbsp;ueram amp; perpetuam uitam per lefum Chriftum Dnm noftrum, quinbsp;eft una' cum pâtre amp; fpiritu fando deus benedidus in fcoiia. Amen*

CAPVT QVARTVM

HOMILIA XXXIIIL

NPROXIMOCAPITECON fcriptg funt dug excellentes contiones. Alnbsp;tcra cŒ Chrifti ad Nicodemum, altera lonbsp;annis Bapiiftac ad difcipulos fuos, qu^enbsp;continent in fc fummam totius Euangeltjnbsp;ac Chriftiang dodring. Quarc fi Uera fa/nbsp;lus nobis cure eft, non exiftimemus nosnbsp;hôftro muhere defundos, fi hascontio/nbsp;nés femel tantum audiuerimus, aut legennbsp;do percurrerimusjed edifcendg funt ad uerbuni, üc redam ex cis co/nbsp;gnitionê Chriftijeruatoris noftri, affequamur» Sequitur nunc quarnbsp;tû caput Euangeliftgloannis,in cuius initio defcribitur fecefTusChrinbsp;fti è ludga in Galilæâ, deinde proponitur nobis in mullere Samaritanbsp;na exemplum iuftificatióis. Poftremo additur miraculum gditum innbsp;» »Capernaum,infilioReguli.VtergocognouitCinquit Euangelifta)nbsp;gt; gt; Dominus,audide Pharifeos,q3 lefus plures difcipulos faceret amp; ba/nbsp;» » ptifaret,cp loannes^quan^ lefus ipfe non baptifarct,fcd difcipulinbsp;• a ius)reliquit Iudgam,amp; abqt iterum in Galilgam, Supra didum eft,nbsp;lefum uenifle in Iudgam,ac inftituiffe,ut difcipuli bap£ifarent,quertinbsp;admodum Joannes ipfius difcipuli baptifabant. Quarecum Ioan/nbsp;nes in Galilga, èC difcipuli lefu in ludga baptifarent.âc maxima hominbsp;num muliitudo baptifmum eorum fufciperent, uidebatur Pharifgis,nbsp;penes quos erat fumma ludaïcg religionis^rès intokrabili?, Primumnbsp;enim iudicabâc hunc baptilmum effe abrogationem circumcifionis;nbsp;Si aurem circumcifio abrogaretur, an non tota ludaica religio inter!/nbsp;ret:” Deinde fentiebaiic hunc baptifmum effe abrogationem oblatiO''nbsp;num,fa(Tificiorit, amp; aliors: facrorum in lege Mofi» Si enim hominesnbsp;periuafi fuerint, fe conlequi remiffionem peccatorumintindionc innbsp;aquam.

HOMILIAE lOANNiS BRBNTIh

aquam, quis deinceps ad expianda peccata oues amp; boucs tanco fump tu offerret C quis ad confequendam peccacorum rcmiffionem aha fax'nbsp;era Secret C Adhæcmeiuebant Pharifæi honori quæftui fuo,f( banbsp;ptifmus loannis èi. Chrifti promouerct.Quare infidiantur ui'c^ Chn'nbsp;ftijUt fi CJbriftus è. medio fublatus fuerit, tam fibi,^ legi fuæ confu/nbsp;latur,Hæc eft magna impietas crudelitas Pharifæorum, Etfi enimnbsp;unufquiflt;5nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fuam conferre debet ad eonferuandam ueram re/

Iigionem,nihil tarnen inauditum amp; incognitü damnandum eft. Pha rifgi autem nondum cognouerüt,qualis fit baptifmus loannis amp; dif/

» cipulorum Chrifti,num diuino mandato inftitutus fit,än ab homini bus excogitatus, amp; tarnen ita damnant eum, ut etiam cogitent Chri/nbsp;ftum,qucm audierant effe baptifmi uel autorem jUel approbatorem,nbsp;e medio auferre.Quare peccant furiofa crudelitate, Quod autetn uonbsp;lunt honori amp; quæftui fuo confulere perfecuuone, ac etiam occifio/nbsp;ne innocentisjuulgare höminum uitium eft,qui cum purent fummænbsp;effe prudentiae,opes aut parare, aut paratas conferuare, nuHum nonnbsp;genus fceleris defignant,ut animo fuo fatisfaciant Ac non pcccat quinbsp;dcm,qui uel honorem uel facultatcs fuas legitime amp; tufte tuetür.Sed

. hæc peccatis, iniquitatibus, fceleribus tueri, hoe demum non eft (ua conferuare,fed eftüere fua amittere,Nihil enim poteft effe fcelixnbsp;acbenediétum,qüod inique,iniufte,amp;f impie conféruatur. Quare,finbsp;quid'non potes retinere, nifi pecces,uelocirer relinqucndum eft, ut opts confernbsp;Deo obedias,Nec potes conqueri de damno,fi quid hac caufla dere/ nareaitt äerenbsp;liqueris. Nam quod dcrelinquitur, nepeccetur, hocderelinquiturnbsp;propter iuftitiam. Si propter nomen Dei, ut uerbo eius obediatur,nbsp;Quod autem nomine Dei dcrelinquitur, hoe Deus iuxta promiffïonbsp;nem Chrifti filij fui, centuplum reftituit, Non igitur in damno lednbsp;in lucro efledeputandum eft, quod adobfequendum uocationi Deinbsp;dimittitur. Cæterum, qgt; Chriftus inftituerit quidem difcipulos utnbsp;baptifarentjipfe autem non baptifauerit aqua,non fecit hocconfilio,nbsp;uel difpliccret baptifmus,quem ipfe à loanne acceperat,uel pude/nbsp;rct ipfum baptifmi, quem Ecdefiae ufep ad nouiffimum huius feculinbsp;diem utendum commendauit,fed ut teftimonio loannis Baptiftc,qdnbsp;eratteftintoniumfpiritus fandi, fefe accommodarct. Baptifta enim

IN CAPVf un» EVANG. iOANMiS.

ti’fæisv Annonpotuiflctunouerbo omncs pharifæos perderc;Ân non uenerat in hune mundum, ut pro peccatis noftris mortem fufci/nbsp;peretC Rede dicis.Chriftus tanta fuit potentia, ut potuiflet uel capti/nbsp;uus è tnaiiibus aduerfarionim mirabiliter cuadere, uel omncs aduer/nbsp;farios, priuf^ caperetur, uno nutu opprimere. Venit etiam in hunenbsp;mundum ut fua morte noftra peecata expiarct fed uoluit fufdperenbsp;timorem mortis iuxta humanam imbccillitatcm,âd fugere,donec ad/nbsp;ueniret legitimum, amp; â Dco pâtre definitum moriendi tempus, tri/nbsp;bus prgeipue de cauflîs, quas commémorât epiftola ad Hebrsços.Dcnbsp;buit, inquiens, per omnia iratribus fimilis reddi, ut mifcricors eßetnbsp;amp; ßdelis Pontifex in his,quæ apud Deum forent agenda, ad expiannbsp;dum peccatapopuli. Nam ex hoc quod ipfi contigit tentatum eße,nbsp;poteß amp; hiSjOui tentant,fuccurrere.Hic habes perfpicuc cauflas,^pnbsp;ter quas Chrifius (ufeepit in fe humanas infirmitates, abfque tarnennbsp;peccato. Primu enim fufeepit cas,ut fimilis eßet iratribus ac déclara/nbsp;ret fe uerum fernen Abrahæ, hoc eß, uerum hominem aßumpfiße;nbsp;Nifi enim uerum aßumpfißet hominem, non eßet uerum fernen A/nbsp;HumdMtm brahæ, hoc eß, non eßet uerus Chrißus, qui patriarchis promißusnbsp;erat.Dcinde fufeepit hpmanas imbecillitates,ut fidelis eßet Pontifexnbsp;adexpianda peccatapopuli,Nampeccata folentexpiarifuis fupplpnbsp;tqs, Inter fupplitia autem peccati continetur etiam Timor mortis, Ninbsp;fi enim Adam peccaßet, ut nec mors ita nec timor mortis intraßet innbsp;hunc mundum. Cum igitur Chrißus aduenit,ut expiaret peccata noznbsp;fira fufeipiendis peccatorum fupplittjs, fufeepit amp; mortis timorem,nbsp;ac fugit, ut Pontificatu fuo probe defungeretur. Non enim fentien/nbsp;dum eß, qudd Chrißus expiaueritpeccata noßra tantum in cruce,nbsp;fed quod tota uita Chrißi in hoc mundo fuerit peccatorum noßrontnbsp;expiatio, quemadmodum alias docuimus, Poßremo fufeepithuma/nbsp;nas imbecillitates, ut poßit his qui tentantur iuccurrere, Chrißus e/nbsp;nim feruator noßer eß in omnibus affliébonibus, amp; ut feriptura Io/nbsp;quitur, adiutor in opportunitatibus, in tribulatione, Maiori autemnbsp;uoluntatc, amp; ardentiori ßudio iuuant afflictos hi, qui eadem pe/nbsp;ricula pcrtulerunt, ac ijfdem afflictionibus defiandti funt, Quarcnbsp;fufeepit Chrißus aßedum eorum, qui infidias hoßium metuunt ƒnbsp;ut ex hoc qudd ipfi contigit tentatum eße, queadmodum apoßoluanbsp;ait, poßit amp; his, qui tentantur fuccurrerc^ Sed redeamus ad Euange

• ? » Iiflam,Oportebat aut eum tranfire per Samariam, Vcnit ergo in ciui

• • » täte Samari^,quedidtur Sichar, iuxta predium,quod dedic Jacob Ionbsp;« « feph ßliofuo,Erat aut ibi fot^Iacob.Iefus ergo fatigatusex innere,fcnbsp;» gt; debat fit fuper fontem. Hora erat ferme fexta,Dc Samaria et Samarita

nisfuperuaeaneum eßeahicrepetere, quæcopiofe feripta funt,in tertio Iv

HOMfLlAE lOAKNiS BRENTlt nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ij?

tertio IibroRcgnm, capïccdecimo fexto, amp; in quarto !ibró Regum, capite decimo (eptimo. Dicemus ramen de his quædam paulo poft,,nbsp;cum locus ld cxcgcrir.Sichar autêuûlunt corrupte did pro Sichern,nbsp;de qua in lofua cap.ultimo fcriptum eft, ÔC quam aiunc poftea Neaxnbsp;poiim didam fuifte.Nam dcprgdio,quoddonauic lacob fiiio fuo Ionbsp;fepho. Hide Genefini,cap. quadragefimoodauo. Icfus igitur reditunbsp;rus in Galilæam uenit ad hunc locum Samarie, fedic ad fontem laxnbsp;cob fatigatus amp; fitiens. Erat enfin hora diet fexta, hoc eft meridies,nbsp;quo tempore æftus foils ferucntifsimus eftefolet. Hie icerum audisnbsp;in leCu Chrifto humanas imbccillitates. Cui coclum Cedes eft,amp; terra cfc«/î{.nbsp;fcabellum pedum eius, hie fàtigatur ex itinere. Ec qui pafeit Ôtf potac,nbsp;omniaanimantia, ita fitic,ut etiama mullerepeccatrice aquam pecat;nbsp;Quid fibi unit tanta haec ImbccillltasC'non certc allud,cpquod paulonbsp;ante de timorc mortis amp; fuga dixlmus. Voluit cnlm Chriftus his imnbsp;bedllftatibusfe dcclarareucrumeffehomine, amp; expiare peccaca nox .nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;„

ftra,aeexpcriri aftedum milerorum hoim,ut ipfos oporiunoamp;: tern* poreô^modoiuuct. AchadenusquidêdiximusdeproCec'liôe Chrinbsp;ftie lud^a inSamariam. Audiamus nunc, quid in Samaria geftuninbsp;fit. Venit mulier Samaritana,ut hauriret aqua,Dixit ei lefus.Da mi/ «nbsp;hi quod bibam. Nam difcipuli eius abierant in ciuitatem, ut cibos e^ lt; cnbsp;merent. Hoc eft inftitutum, propter quod Euangelifta commémora/ lt; cnbsp;uit profedionem lefu in Samariam. Sufeepit enim defcribendam luxnbsp;ft 1 ficationem mulieris Samaritanæ, ut exemplo eius cognofcamus,nbsp;quomodo peccator fiat iuftus. Nam hæc mulier dedit operam fcorta lufiißcafiainbsp;tioniCquemadmodum poftea fequituruenit ad fontem impudicanbsp;àc peccatrixjfed redit domum,à fonte iufta ôu fanda. Ob^^''uandura/^“*^j^^nbsp;igitur eft,quid adum fit,qgt; confccuta fit iuftitiam amp; fanditatem. Ac/quot;nbsp;initiouides mulieri contingcreccelefte öddiuinum beneficium iuftinbsp;tiæ, nullo fuo merito, fed prorfus aliud agenti. Primumenim uenicnbsp;ad fontemsnihil minus quærens, ueram iuftitiam, fed hauftura axnbsp;quam.Non fitit ccelcftem fandiiatem,fed fitit terreftrem aquam. De.nbsp;inde fecura eft in peccatis fuis.Etfi enim Chriftus initio colloquq adxnbsp;tnonct earn falutis fuæ, tarnen ipfa fuauiter interim ridet uerba Chrixnbsp;ftijncculli afficitur cura ueræ iuftitiæ. Exiftimac fortafsis Ce fatis iuxnbsp;ftam,ft' peccatum hominibus laceat,nbsp;nbsp;nbsp;ipfa aliquoties offerat ar ietem

pro peccato,ac bibat ex eo fonte,ex quo fandus pacriarcha lacob cunx fili)sfuisbibic.Ac prorfus idem agit hæc mulier, quod Salomon denbsp;adultéra Ccribit.Talis,inquiens, eft uia mulieris adultère quæcomexnbsp;dft,amp; tergens os Cuum dicit: Non fum operata malum. Vides igicurnbsp;bancmulicrem nuîlum prorfus habere meritum coram Deo, pro/

Z iii

IN CAPVT nil. EVANff. lOANNlS.

pter quodpoffitconfcqui benefi'num ioftitxæ amp; falutisl Nihi'IoniP nus tamcnChriftusfufdpîtcumipfa colloquium, in earn iuftificer*nbsp;Hoc illud eft, quod Efaias fcribit. Omnes nos quafi oues errauimus»nbsp;unufquifqueinuiamfuanidecIinauit,fedD O M I N V S pofu-'nbsp;it in co iniquitatcm omnium noftrum. Et loannes: In hoc eft caritas jnbsp;lion quod nos dilexerimus Deum, fed qudd ipfc dilexcrit nos,amp; minbsp;fit filium iuum propiciationem pro peccatis noftris» Porro collo/nbsp;quium Chrifti cum muliere hoc fuit.Da mihi,inquitChriftus,quodnbsp;' bibam. Chriftus ex itinerc iàtigatus, fitit quidem aquam, fed muPnbsp;to magis fitit mulieris falutem, ideoque qugrit hac petitionc occafi/nbsp;onem doccndæ mulieris, ut reducat ipfam in uiam iuftitiæ. Quodnbsp;uero additur, difcipulos profcdos fuifle in ciuitatcm ut cibos erne/nbsp;rent,fignificat Chriftutn, folum, abfquc arbitris, ad fontcm fediffe,nbsp;amp; cummuliere collocutum fuifle, interim autcm refutatur horumnbsp;PwwàM«»« hypocrifls, qui ex inftituto profeffionis fuænonattingunt pecuni/nbsp;tutifigere,hy am,quæ eft mera fupcrftitio, ad decipiendos homines, ipecie fandi/

tatis. excogitata. Quidoiim dicemusCSi Apoftoli cmerunt cibos, Certe Si. habucrunt, 8^ attigerunt pecuniam. Bgone Monachi illi fe/nbsp;dantur multo fandius inftitutum, quâm ÂpoftohV Sed ualeant hænbsp;uanilTimæ luperftitiones, indignæ prorfus, de quibus in fcria Chri/nbsp;ftianifmi dodrina mentionem faciamus. Nos perfequemur ea quaenbsp;'? gt; fequuntur, amp; audiemus, quid mulier refpondeat Chrifto. Dicit er/nbsp;»»go ei mulier ilia Samaritana. Quomodotu Iudæuscumfis,pofcisnbsp;» » a me potum, quæ fum mulier SamaritanaC’ Non cnim commertiumnbsp;»» habentludæi cum Samaritanis. Exhocrciponfo animaduerterc li/nbsp;. cet, mulierem non folum in peccatis fuis fecuram fuifle, uerum eti/nbsp;amaliquam fibi iuftitiam præ ludæis arrogafle. Quod enim dicit,nbsp;eft, amp; mordax infultatio. Quid cTu nc ex ludæis illis, quinbsp;fibi foli uidentur iufti fandi, petis potum â me Samaritana, cumnbsp;tarnen nos Samaritani iudicemurduobisimpfjfl'imic’Non metuis,nbsp;ne ex meo colloquio uel potu fordiderisCSed quales quales fitis, cer/nbsp;tc intclligo etiam uosnoftraopera indigere,0Lnos, qui bibimusnbsp;ex fonte lacob, non efle tarn abiedos â Deo,nbsp;nbsp;uos iudicatis, alioqui

cnimcuriupeteresà me ex hoc fonte potum 2quot; Hæclinguæprocaci/ tas in muliere merito reprehend! debet. Mulierem enim decet mo/nbsp;deftia, amp; uerecundia.Quj: autem hæc eft modeftia, infultare in mifenbsp;rias uiri, ludgi quidem, alioqui tarnen ignotiî' Et quæ eft ilia uere/nbsp;oindia»

HOMILIAE iOftîSîNlS BKENTlÏ.’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;r,»

(Undia, publicam genus confuetudincm uniG'tibundouiro conni/ mdiofe exprcbrarc,ac fc ilh' propter ufum fonu's â patriarcha efFolTÏ,nbsp;in fanditate præferreC'Se4 audiamus nunc confuetudinem iudseo-*nbsp;rum,quam allegat mulier.ludæi\niquicns, non habent commerdumnbsp;cum Saman'tanis» Hæc confuetudo non fuit in lege Mofi mandata,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;~

fed tradi'tione maiorum a ludæis obferuata^ ab eo uidelicet tempore, quo Zorobabel amp; principes popuh'nolueruntpermitterc, utSama/nbsp;ritani redaurarent cum ipfis templum, quemadmodum feriptum eft .nbsp;in Efdra,ca.iiq» Videntur autem magnas amp; graues cauflTas huius obgt;nbsp;feruationis habuiffe» Nam Samaritani uarie peccabant aduerfus Dc^nbsp;um aduerfus ludaeos, qui erant populus Dei. Primum en im, nonnbsp;fedabanturfynceram religionem, quam Mofesprophetæ doen/nbsp;crantjfed habebant religionem ex ludæorum amp; Gentium ritibus colnbsp;ledam» Poft^ enimRex Äflyriorum eieciflet Ifraelitas€Samaria,nbsp;deduxitcolonias ex Gentibus Babylonijs amp; Chutæisin Samariam,nbsp;Hi initio colucrunt in Samaria deos fuosfiditios, deinde turn prop 4.Rfg tp,nbsp;ter impietatem a leonibus interficerentur, didicerunt etiam facra Ifränbsp;elitica, quæ una cum fuis impijs facris obferuarunu-Bt cum D O Mnbsp;N V f4 colercnt,inquitfcriptura,dt]squoquefuisferuiebantius/nbsp;ta confuetudinem gentium, de quibus transJaci fuernnt in SamarPnbsp;am. Verifimilc autem eft, quodhisgentibusadmixti fintpoftea mulnbsp;ti ex Ifraclitis, qui amp; ipfi partim fecuti funt facra Mofaica, gloriatinbsp;funt feefle pofteros Patriarcharum, partim fecuti funt impietatemnbsp;gentium. Itaque Gentes IGaelitæ in Samaria redadi tandem funtnbsp;in unum corpus reipublice, 8d obferuarunt religionem compofitamnbsp;ex ludaeorum amp; Gentium facris.Tales Samaritani funt amp; hi,qui hocnbsp;tempiorc nullam certam religionem probant, fed feligunt qugdam énbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.

religionePoiitifitia,qu^damèreligione, quamitauocant, Euangc/ lica,qugdam é rcligione Turcica,qugdam etiam é Judaica. Hi ctfi glonbsp;riantur fe unum tantum Dcum,creatorem coeli terræ colere,tamennbsp;uerc funt homines impq, ac fine religione, Vna enim eft tantum ue/nbsp;rareligio,uidelicet, eaquamtradideruncprophetæamp; Apoftoli denbsp;lefu Chrifto feruatorc noftro,et quam nos docent fatrae litcrac. Hane, vuteiefephSnbsp;qui non fedatur, impietatem fedatur,ut maxime iadet fe uerura Denbsp;um colere. Deinde Samaritani peccabant aduerfus ludæos uirulentonbsp;odio, inconftantia, mobilitate amp;lcuitate. Cum enimludæi utebanznbsp;Uir profpero flatu fortun3e,fimulabant Samaritani fe quoque ludæosnbsp;efle,Sc cupiebât fefe cum ludæis fodetate coniügere. Cum aut ludæi

Z iiq

IN CAPVT nn. EVANQ. lOANNIS.

infcelices erant, non habebant capitalioces hofles, Saman’ranos. Vtinam autem foli hi Samaritani hac in re peccaflenu Nunc,^? mulnbsp;tos,obfecrö,repcrias;,quorum animus codem, quo fortuna,inclinât,nbsp;amp; quos cum foclix fueris,amicos,cum infoeiix,hofies habeasfHac Icnbsp;uitatenihil turpius, hac crudelitatenihil dcteftabilius eft. Quod exnbsp;nim tempus magis opportunum,aut quando Deus ipfe ac natura di/nbsp;uinitus condita magis exigit, ut proximo exhibeas oftitia amicitiæ,nbsp;cp cum prgmitur infœlicitateC Cum igitur dcrelinquis proximum innbsp;difticillimis temporibus, non uideo, quid aliud facias,qu^m quddnbsp;ÔC Deum contemnas hominem exuas, ac indignus fis, qui ullumnbsp;inter homines locum habeas. Poftrcmo Samaritan! peccabant etiamnbsp;hac parte in coniundionem uicinitatis, qj præbebant tutum afyluninbsp;his ludæis, qui ad ipfos metu fupplitiorum propter fcelcra fua con/nbsp;fugiebant. Hostucbantur,hosdefcndebant, non affelt;ftu dementiasnbsp;erga miferos,autcupiditare propugnandac iuftitiæ,fcd odio ludæo/nbsp;rum. Cum igitur Samaritan!, pcccarent tarn impietate aduerfus De/nbsp;um,quâm leuitate amp; crudelitate aduerfus ludæos, non mirum eft,q,nbsp;ludæï non habuerint publicum commertium cum Samaritanis,ne uinbsp;derentur impictatem corum approbare, amp;neinfirmioresaftuefie/nbsp;rent una' cum commcftio,etiam impictati. Hæc autem confuetudo^nbsp;etfi habuit honcftas caufTas, Fuit tarnen humana tantum pædagogia*nbsp;Nunquid ergo tant! momento habcnda erat, ut afturgeret ci, ÔC cc/nbsp;deret lex Diuina Nihil ccrtc minus. Propter traditionemhumagt;nbsp;DiuiiuLex, nam,non eft tranCgrediendum prgccptum diuinum.Lex Dei eft: Di

aennumant “ * nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;jjc

on^w4«c»« nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tsntum amicuSjlcd etiam mimicus, quemadmodum Samanta/

nus ille,qui in Euangelio Lucæ, fufcepit cur am ludæï femiuiui, re/ de hanc legem intellexit. Quart fi Samariranus quifpiam comprc/nbsp;henfus fuiliet codem periculo, quoludseus à latronibus defpolia/nbsp;ius,amp; femiuiuus relidus, ac prætcrnftet ludæus, non licuiftet ipfi,nbsp;nifi impio amp; crudeli, prætexcrc publicam gentis fuæconfuctudi/nbsp;nem, ac mifcrum Samaritanum derdinquere, Fed necefte habuiftecnbsp;humanam pædagogiam tranfgrcdi, ac mifcrum adiuuare, ut diuinaenbsp;Icgi obfequeretur. Ordinatio Dei eft, ut Chriftus Filius Dei uocctnbsp;peccatores ad pccnitentia.EiFi autem Chriftus,cuius regnum non eftnbsp;de hoc mundo,fubiecerat fe publicis ludake politie côtuetudinibuSrnbsp;tarnen cum uocat hic mulicrè Samaritanâ ad poenitentiâ, rede uiolacnbsp;humanam pçdagogiam,utdiuinam fuam uocationê fedetur. Quarcnbsp;danda quidem nobis eftopcra,utpoliticas confuetudines, que habetnbsp;honeftas cauftas,pro uirili noftra obferuemus, Slt; quantum in nobis

HOMILlAE lOANNIS BRENTïI.

eft, publicam tranquillîtatem exemplo obedienti'g noßrp confcruarc ftudeamus» Si uero tale quid acidcrit uc auc human um aut diuinumnbsp;mandatum uiolandum fit, obediendum magis eft Deo hominigt;nbsp;bus,quo in uocatione Dei perdurantes, ambulcmus in adiutorio ÔCnbsp;protedione dei altiifimi ad ueram falutcm,propter lefum Chriftumnbsp;leruatorem noftrum,qui eft una cum patre amp; fpiritu fando Deus benbsp;nedidusiniecula. Amen*

HOMILIA XXXV»

VScepit Chriftus colloquium cum Sama/ ritana muh'ere,ad fontem lacob,contra pu/nbsp;blicam quidem gentis fug confuetudinem,nbsp;fed iuxta dtuinam fuam üocacionem,utpeenbsp;cau-icem mulicrem ad pocnitentiam, amp; uenbsp;ramiuftitiam perduceret, actotiEcclefiænbsp;exemplum iuftificatiois in ea proponereunbsp;Ac initio uidemustaiem efte hanc mulie/

rem,quales peccacores omnes, iuditio pecCâti nondum reuclato, efte {blent. Haec enim rnulier, etfi fcortata eft, tarnen quia peccatum nonnbsp;eft uulgatum inter ciues, 8lt; ipfa aliquoties oltcrt facrifiria pro pecca/nbsp;tiSjbono animo eft, fecura eft, pollicccur fibi non tantum impunita/nbsp;tem,fed etiam iuftitiam propter facra,quæ Una' cum ciuibus fuis per/nbsp;agit. At his moribus nemo confequitur coram Deo remiffionempecnbsp;catorum 5^ iuftitiam. Quare Chriftus pergi: cum mulierc colloqui;nbsp;Bt tandem reducat earn in ueram amp; redam uiam iuftificationis.Namnbsp;aim mulier admiraretur, qui fieret, qudd lefus ab ipfa petcrct aqua,‘nbsp;Kefpondit Iefus,amp; dixit:Si feires donum Dei,amp; quis fit,qui dicit ti/ *nbsp;bi,Da mihi quod bibam,tu petiftes ab eo,amp; dediffet tibi aquam ui/ « «nbsp;uam. Nihil refpondet lefus mulieri ad publicam gentis confuctudu *«nbsp;nem^uam mulier allegauerat, fed dicit ea, quæ ad falutem mulierisnbsp;neceftaria funt. Si tu, inquiens,cognofceres quantum benefitiumnbsp;go petendo a* te aquam,in te conferre cupiam, ac intelligeres amp; tuamnbsp;miferiam,8C meam maieftatem, non expedaffes,dum ego pctqfferanbsp;®quam, fed tu me petedo ueram tuam falute, prgueniftes. Hie primSnbsp;Dide tolerantiaamp; dementia Chrifti.Derifus a'muliere,nonuiciftimnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;¦

deridet,fed falute eius curat. Qiii ergo nos fumus, nbsp;nbsp;uno tm ri/nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*

diculO uerbo excitati,ira fic intumefcamus,utrumpi uelleuideamur^ Deinde,c5 Chriftus filius dei pctat à muliere aquâ,magis ut ipfe det

t

IN CAPVT IJII. EVANG. lOANNlS;

mulieri,^ accipiat benefitium, difeendus nobis eft hie theologicus Canon, qgt; DOMIN VS Deus nofter hanc habeat confuetudinem,nbsp;exigendo â nobis noftra,quæfic uocantur, bona,figninbsp;fiutnttr, fleet promittat (e potius fua nobis bona affluçnter daturum, anbsp;nobis noftra ablaturum,aut fi quid abftulerit, centuplum redditufÿ.nbsp;Quid ergo,inquis,petit autquid exigita' nobis Deusc'primum,cuninbsp;homo affliftus petit opem noftram,(entiamus Deum ipfum id à no/nbsp;bis petere.Quod uni, inquit,ex minimis meis fecifti?, mihi feciftis.nbsp;Dcinde,petit Deus a' nobis,ut nomine eiusrelinquamus, quod nonnbsp;poftumus aut confequi aut conferuare,nifi peccemus aduerlus deum.nbsp;Nam quod fic relinquitur, hoc Deus fibi datum effe, interpretatur.nbsp;Prgrerea petftjUt patienter fcramus, fi quid à nobis uiolenter aufer/nbsp;tur,aut amittitur.Nam ÔC hoc Deus fibi datum eiTe iudicat. Cum er/nbsp;go Deus hacc petit, profedo non petit ca, ut nos relinquat egenos,nbsp;fed ut faciat nos locupletes. Petit enim,non ut auferat,fedut det, amp; finbsp;quid ablatum fucrit,abunde reftituat. Deus enim non indiget noftranbsp;opejios autem ipfius ope indigemus.Meæ funt,inquic,omnes feraenbsp;fyluarum, iumenta in montibus èi boues. Cognoui omnia uolatilianbsp;coEli,amp;^ pukhritudo agri mecum eft. Si efuriero non dicam tibi.Mcnbsp;us eft enim orbis terræ amp; plenitudo eius. Quare Deus petit â nobisnbsp;noftra bona, non qj ipfe indigeat aut nos uelit indigentia perdere,nbsp;fed ut habeat occafionem plura in nos beneficia conferendi,^ aut opnbsp;D« hbtraU, tare aut fperare audeamus. Multo enim liberalior eft dando, cp nos

HÖMiLiÄÄ ÏOÀNNIJ BRENflt nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,3’,

dffîm reddidit Dominus lobi omnia duplitia, Sibencdixit noui{rigt; mis eius pluf^ prindpns, Dâuid éiediïs fuit e rcgno fuo per Abfogt;nbsp;lome. Qua in rè pettjt Deus ä Dauide,ut fibi daret reghutU, boe eft,nbsp;ut exilium ex fide amp; obedienter fufeiperet, Dedit ergo Dauid Domtnbsp;no Deo fuo rcgnunl»Si inuenero, mquiens, grâtiâm in ociilis dómigt;nbsp;ni,reducétmc,Si autem dixerit mihi, non places, prgfto fum, fàciàt,nbsp;quod bonum eft coram fe.Sed Deus uiciftim ita reftituii Dauidi regnbsp;num, Ut non folum in Dauidis, fed etiam in Salomonis filq cius magt;nbsp;nu confirmaretur. Quare fi quid Deus pctierit uerbo fuo, certo ere/nbsp;dendij eft, q, magis dare uelit cp acciperc ,ut difeamus petition! Defnbsp;gratificari. ôi noftra iuxta mandatum Dei obedienter derelinquerCenbsp;Sed reuertamurad mulierem Samaritanam, Dicit ei mulicr, Domi/ « cnbsp;ne,ne(^ quo haurias,habes,amp; puteus profundus eft, Vnde ergo ha/ * enbsp;bes aquam illam Uiuarnc’Num tu maior es pâtre noftro lacob,qûi dé^ lt; tnbsp;dit nobis puteum,amp; ipfe ex co bibit,amp; filq eius,8lt;i pecora:quot; Ecfi non/ lt;nbsp;nulli interprétés fentiunt, bæcüerbanon ridehdi fed difeendi gratianbsp;a' muliere dicla efle, tämen quia uidimus ànteà fecuritàtem mulierisnbsp;in peccatis fuis, quam poftea magis dcclarabic, intclligemus amp; hæcnbsp;uerba iuxta ingenium mulieris fupra indieatum, Nam Chriftus dixitnbsp;de aqua coelefti, hoc eft, de uera amp; perpétua ialute, quam dare Uelitinbsp;MuHer autem intelligit cum loqui de aqua foittana. Quare fuaUitcrnbsp;ridet prolixam illam proraiflïonem Chrifti, de aqua uiua, idep duo/nbsp;bus nominibus, Altero qgt; ipfe fitientiftimus 8d aqua egentiftimuS|nbsp;polliceatur uiuam aquam jCUm tarnen ne fitulam qiiidem habear, quänbsp;hauriat putealem illam aquam, Altero, q? uideatur fc præferre laco?nbsp;bo, Palriarcbæ fandiffimo, cum promittat meliorem aquam,nbsp;nbsp;la/

cob cum familia fua biberiuSed qua ratione mulicr accipit promilTi/ quot;Promi^onti onem Chrifti,eadem foletHumana fapientia omnes P^^ontiffiones^^^^nbsp;Dei acciperci Nam quemadmodu mulier putat promiffiortem Ghri/nbsp;fti de uiua aqua ridiculam efte, propterea q) nihil uidéat in Chrifto,nbsp;quod cum haepromiffione conueniat imo uideat plane contraria innbsp;Chrifto,fitim uidelicetjamp; indigentiam,ita diuinse promifliones ui/nbsp;dentur humano iuditio prorfus ridiculæ, qgt; longe alia polliceantur,nbsp;natura rerum fcrat, Ac fi quidem naturalia Si congruentia cum di/nbsp;uinis promiffionibus manifefta compareanc, non difficile uideturnbsp;uerbo Dei fidem habere, Nam fi agri mulia frumenta ferànt j amp; pa/nbsp;rata fint ea, quæ ad uidum fuppeditant uidemur nobis rede huic 'nbsp;uabo credere. Qui datefcam omni carni,Et,Dat efcam efurientibus^nbsp;Aut fi bona corporis ualetudine utamur, non uidemur dubitarcjnbsp;quin Deus feruet uitam noftram. Si autem grando uaftaueric agros^nbsp;2k inimineat mors,^miftionci dei de dando uidu et conferuâda uità

ÏM CAPVT nil. 8VANG. lOANNiSi

pon folum ridiculfjUerumctiam mendaces iudicantur. At cnirn DO MIN VS Deus nofternonfundauit promiflÏonesfuasautnaturaHnbsp;rerum curfu,aut Humana potentia iuftitia, fed fua tantum omn iponbsp;tentia,Sd mifericordia.Promifit deus ambulantibus in uocatione fuanbsp;juidum.Hancpromiffioncm feruat.etiamü dcfuerint frumenty. Ndnbsp;em'm in folo pane uiuit Homo,fed in omni uerbo,quod egrediiur denbsp;ore DOMINI.Promifit Deus uitam omnibus credentibns in Chri-'nbsp;ftum. Sic enim Deus dilexitmundum, utfiliumfuumunigenitumnbsp;daretjUt omnis qui credit in eura,non pereat, fed habcat uitam æter-'nbsp;nam.Hanc promiflionem feruat Deus, ctiamfi finiras amp; uita corpo''nbsp;ris euanefcant.Quarc primum omnium curæ nobis fit,ut habeamus •nbsp;intelligamus promiffïoncm Dei, qua cum fi naturalis rerum cur/nbsp;fus eongruitjUtamur fane,quo uti licet,fi uero nihil eft,quod conue/nbsp;nire uidetur,fufïiciat nóbis ipfa Dei ueritas, quæ cum fi ta fit in onv*nbsp;nipotentia amp; mifericordia Dci,fieri non poteft, ut fpem credentiumnbsp;fallat.Deinde,ingenio huius mulieri8,quærideclefum, qgt; præferatnbsp;fefe lacobo Patriarchæ tam fando,â^ promittat mehorem aquam, adnbsp;umbranturetiamhi, quimaiorum fuorum inQitutafineiuditiofe^nbsp;itaiorumM quuntur.Manifeflum quidem eft,qgt; debeamuscanicieiamp;autoritarinbsp;toritatfufpi maiorum noftrorum alTurgerejSed ne ipfi quidem maiores hoc a* ponbsp;tiendaquidê, fteris fuis cxigunt,utcitra iuditium,ôd teftimonium uerbi Dei, om*-

fuos ad ufum huius putei,quo ne ipfe quidem femper ufus eft,alliga rei, aur prohiberet, quo minus meliorem commodioremfontemnbsp;uel quærantjUel fodianc,ita pi) prudentes maiores multa tam in renbsp;bus politicis ecdefiafticis inftituerunt, non quidem hocconfilio,nbsp;ut quod ipfis uifum fit,perpetuum maneret,fed ut rationem fui tem^nbsp;poris haberent,ac interim pofteris hberam relinquerent, etiam pronbsp;fui temporis opportunitate rebus confulere. In huroanisenimordi/nbsp;nationibus nihil poteft,prater uerbum Dei,perpetuura cfte. Quarenbsp;maiorum autoritati itacedendum eft, ut tarnen meminertmusuer/nbsp;bo Dei femper amp; perpetuo obfequendum efte. Sed audiamus nuncnbsp;« gt; quid ad hæc mulieris uerba Chriftus dicat. Refpondit Iefus,amp;^ dixicnbsp;9 9 euOmnis qui bibit ex aqua hac, fielet iterum, Quifquis autem bibenbsp;,, rit ex aqua, quam ego dabo ei .non ficict ineternum.Sed aqua.quamnbsp;,, ego dabo ei.fiet in eo fons aquæ falientis.in uitam aeternam, Hgc eftnbsp;duarum aquïrum coliatio, ex qua Chriftus manifeftc fignificat mu/nbsp;lieri.qj promittat ipfi non terreftrem fed cocleftem aquam, quæ affenbsp;rat homini falutem.non caducam ôd mutabilem, fed lempiternam 5^nbsp;immortalem, Mcmot abile didum, quod magno nobis ufui efte po/

I

HOMILIÄE lOÄNNlS BRENTll. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;hç

teft, fi eo dextre ut fciamus»Nam fi id quod Chriftus de puteali aqua dicit. Omnis qut bibit ex hac aqua, fitiet iterum transferamus ad iunbsp;ftttiam humanam, amp; ad omnia ea terrena, quorum ufus nobis proponbsp;nitur Sc oftentatur, non folum rede intelligemus earum rerum natu/nbsp;ram,fed etiam difcemus cupiditates noftras compefcere,ac in uocationbsp;ne Del ad ucram noftram falutem pergere, Nam fi de Humana iufti*/nbsp;tia loquêdum eft, rede conferetür cum hac puteali aqua, ex qua qutnbsp;biberit, iterum fitiet.Etfi enim habes humanam iuftitiam, tarnen eanbsp;non explet fitim iuftitiæ in diuino iuditio quia non eft perfeda, Acnbsp;prgftanda quidem eft ex fide, nemo autem poteft per eam coram tri/nbsp;bunali Dei conftare. Sola illa iuftitia feruatnos, quam nobis donatnbsp;Chriftus, Sc quam ex Euangelio eius per fidem accipimus. Quod aunbsp;tem actinet ad alias res terrenas,hoceft hominum ingenium, hæc na/nbsp;tura,utcum alicuius terrenærei defïderio tenentur, tanta aliquotiesnbsp;cupiditate flagrent, ut exiftiment fibi pereûdum efte, ni f» alTequan/nbsp;tur. Alius in uenalem agrum tanta auiditate imminet, ut nifi compa/nbsp;ret eum fibi, putet fe non pofte diutius uitam agere. Alius tanta pro/nbsp;pofiti magiftratus cupiditate inflamatus eft,ut nifi confequatur eum,nbsp;iudicet totam faluton fuam perqfte. Alius amore uirginis aut uiduænbsp;ita arder,ut non tarn uiuere malit, eam in uxorem ducere ,ac fic lennbsp;tiat, ut fi no fadus fuerit compos uoti fui, ê uita fibi difcedendum fit»nbsp;Et quis enumerare poftetomnia cupiditatum genera, quibus homi/nbsp;nes ita flagrare folent,ut exiftiment fe beatos,! i aftequantur, quod cunbsp;piuntjinfoeliciftimos autem, SC longe omnium miferrimos,fi fpe Inanbsp;frurtrentur, Sed in tantis cupiditatibusreuocanda eft in animum hæcnbsp;fententia, ( Omnis qui bibit ex hac aqua, fitiet iterum 3ut ardor emnbsp;Sc flagrantiam earum extinguamus. Nam quëadmodum aqua illa punbsp;tealis non ita depellitfitim utamplius non fiiias, fed quantumcunq^nbsp;in prefentia biberis, iterum tarnen fities, ita in omnibus rebus terre/nbsp;nis nihil eft tam excellens,tam pr^rtabile,tam eximium,quod huma/nbsp;no animo diu fatisfacerefuapte natura queat. Quicquidenim in hacnbsp;terra,quamuis prgciofum,quamuis iucuridum, ÔC deledabile,in me/nbsp;dium produxeris, ea eft aqua,ex qua qui biberit, iterum fitiet. Audinbsp;mihi Salomonern lapientiftimum SCdiligentiftimum reR2 peifcrutanbsp;torcm. Is in Ecclefiafta luo, primum sedificat fibi domos, plantai ui/nbsp;neas, facit hortos ÔC pomœrea, extruit pifcinas aquarü.Deinde poli inbsp;det feruos SC ancillas, oues ÔC boucs,pr^terea, coaceruat argentum SCnbsp;aurum. Adhæc, inftituit cantores, cantatrices öC delitias fdiorum honbsp;minurn.Breuiter, Salomon quçfiuit in omnibus huiusfecuh reousnbsp;uel utilibus uel iucundis fontem earum aquarum, ex quibus ita bibe/nbsp;ret, utdeinceps non litiret. Sed audi ingenuam ipfius confeftionem*

IN CAPVT nil, EVANÖ. lOANNiS.

Cum eonuci ti’ïïem m^ad aniuerfa opera, quæ fecerant manus meæ* ÔC ad Iabores,in quibus fruftra fudaueram, uidi in omnibus uaniratenbsp;amp; affliéli'ooê auimi,et nibil perraanerc fub fok. Hoc quid aliud eft,nbsp;fi dixiflèt, nullum xnueni fontem fub fok, q potueric meam fitimnbsp;«xpIereCSalomonijinquiSjhocacciditJed no cuiuishomini.ImoSa^nbsp;lomoninhoc diuinitusexcitatuscft,8^tanta fœlicitate ac maicftatcnbsp;ornatus, ut poftet fua ipfius experientia conditiones rerum huius fe/nbsp;lt;uli cognofcere, ac de uanitate earum toti orbi teftimonium dicere,nbsp;Obfeao I'gitur te,ut exponas nobis,quid cauftæ fit, q? nulla fit aquanbsp;in terris, quæ fitim noftram expkrc pofsit, ac nulla res fit in hoc fecunbsp;noftram ita exaciare queat,ut nulla amplius cupiditanbsp;te teneatur.Quid cauftæ ftt,rogasc'Dicam uno uerbo, Peccatum.Pecnbsp;catum inquam,in cauffa eft, Poft^ enim Adam peccauit,8ó nos in ipnbsp;fo peccauimus, amifimus ueram tarn cognitionem poflefsioncmnbsp;Oei.Deo autem aniiflb,quid obfecro,reliqu5 nobis eftepoteftcDc-*nbsp;us enim uerc eft copia rcrum, èC thcfaurus omnium bonorum, ac uinbsp;paucifsimis dicam.Deus eft O M NIA in O M NIB V S, Quartnbsp;fi Deo carueris,nihil prorfus eft, quod in ali]s rebus inuenire queas,^nbsp;Si,excmpli gratiaaccefteris ad pecuniam, quamuis multam amp; copionbsp;fam,nihil ramen eft in pecunia,quod te iuuare, aut animum exaciarenbsp;P«wiMno» pofsit. Pecunia enim non eft: Deus ipfe, amp; tii cares Deo, qui eft onvnbsp;‘I Oeut.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;omnibus.Quid ergo aliud relinqueretur tibi in pecunia,cp in

anitas 8c uacuitasÆi accefleris ad regiam maieftatem,qua nihil in ter ris fublimius putatur,ea tarnen te egentem dimittet,Regia enim magt;nbsp;icftasnon eft Deus ipfe,0d tu propter pcccatum,cares Deo, qui folusnbsp;, eft omnia in omnibus.Nihil ergo babes, fi Deo cares, etiamfi regianbsp;maieftatem habeas. Sed quid faciam, inquies, ut amiffum Deum re/nbsp;cuperem^Omnia enim,utuideo,recipiam, fi huncrecipiam. Dchacnbsp;re audieda eft pofterior pars huius fententig, qua Chriftus hoc loconbsp;mulieri recitauit. Quifquis,inquiens,biberit ex aqua,qua ego dabonbsp;ei, non fitiet inæternum, fed aqua quam ego dabo ci, fict in eo fonsnbsp;aquæ falientis in uitam æternam. Nulla eft in terris aqua, quauis exnbsp;fonte lacob haufta, quæ pofsit hominum fitim expkre.Sola autê ilianbsp;aqua ,qua Chriftus dat,homines ita exaciat, ut nunquâm deinceps finbsp;tim fentiant. Qug eft ergo ilia tarn prgciofa aqua,qs eft ilk tarn falutanbsp;ris fonSjUt 8C nos ex ipfo aquam hauriamus amp; ad perpétua uitam connbsp;feruemurCProfcdo hie fons non eft alius, Chriftus ipfe, una cumnbsp;omnibus bonis fuis,qug â Deo pâtre fuoaccepit, Aiunt fontanâaquânbsp;tarn alteafturgere, defeenderat. Hoc idem de Chrifto uero fontenbsp;dici poreft.Defcedit ilk de ccelo, 8C idê etia amp;fcendit.Nemo,inquit,nbsp;afeendit in coelu{n,nifi qui dcfcendit,filius hominis,qui eft in cœlo*nbsp;’ Ergone

HOHILIÄE rOANNlS BftENTlL nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;«4^

Ergone homines neccffe habent femper in terra manere; Nihil certc minus, Audis enim quid hoc loco dicatur. Fiet in co fons aqug fallennbsp;tis in uitam gtcrnam. Si enim Chriftüm fideäcceperis quemadmo/nbsp;dum fons ipfc,qui eft Chriftus,in ccelum aflurgit,ita homo Chrinbsp;fto infertus una cum Chrifto in coelum afcediu Hit enim lefus Chrinbsp;ftus, folus illceft, per quem afcendamus in cctlum Qc ingrediamurnbsp;in æternàm uitam^Sölus item ille cft,per quem recupetarépoflumusnbsp;Deum antca peccato amiiTum, Nam uc intelligäs quanta fit maieftasnbsp;Chrifti, reuoca itcrum in meutern cohtionem Bâptiftæ de Ghtifto,nbsp;quam füpra expofuimüs. Sic enim ait Baptißa, Pater diligitfiliuminbsp;St dedit illi OMNIA in manu. Audi amp; Paulum de maieftate Cht*f/ i^hrißimaie»nbsp;fti contiorïâtem, Credimus,inquit, fecundum effi'cätiam robotisfofnbsp;titudinis Dei,quam exercuic in Chrifto, cum fufcitaret eüm iK mör/nbsp;tuis,amp; federe fecit ad dexträ fuam in cetlcftibus* füpra ömnern prin/nbsp;cipatum ac poteftatem,amp; liirtütem ét dörninium omnc nomen qdnbsp;nominaturirtört folüm irt hdefetiilo,fed etiä in fututö, St omrtiä fubnbsp;iecit fub pcdes illius, amp; cüm dedit caput fupér omnia ipfi Eccléfiæ,nbsp;quæ eft corpus illius, complementum eius, qui omnia in omnibusnbsp;adimplct.Hæc eft defcriptio maieftatis Chrifti^ quàm idcirco hoc lonbsp;co ex Paulo recitauimus,ut cognita maieftaté Chrifti,pCrfpicue uidenbsp;amüs^qj accepte Chrifto, Oeutil ipfum, qui èft omnià in omnibus,nbsp;rccuperemus, amp; cupiditatem rioftram cumulate expleamuslt; Deus e^»nbsp;nim pàter ömniä dedit in manum Chrifti fili) fui. Ac primüm cümnbsp;fufeitaflet eum a mortUis, iuftit eüm federe ad dextrâ fuam, hoc eft,nbsp;habere æqüaîem cum ipfo poteftatem amp; maieftatern fuper omnia innbsp;ccclo amp; in terra.Deinde dedit etiam eum caput Ecclefiæ,uideîicec,utnbsp;non folum ipfe habeat çqualem maieftatern cum deo pâtre, uerumnbsp;etiam cômunicct earn cum Eccicfia fua, quemadmodum capitis donanbsp;comuniafunt cum reliquo corpore. Ac breuiter, deus pater extulitnbsp;Chriftumfiliumfuum in tantam fublimitatem, utficutipfe, itaamp;nbsp;Chriftus fît omnia in omnibus, quod quid aliud eft, quâm q? Deusnbsp;tradidit fefe totum,quantus quantus eft, unigenito filio fuo dominonbsp;noftro lefu Chrifto. Quare qui accipit Chriftum,Caecipit aütemnbsp;qui credit Euangelio eius, de qua re alias fepe) is accipic 4 aut potiusnbsp;récupérât Deum antea peccato amifturn. Quid ergo nunc deeffc tibinbsp;po:eft,(iue ad profpera fiue ad infoelitia accefteris:' Si babes Chriftünbsp;ôi recuperafti deum per Chriftum,eam habesaquam,ex qua^ qui binbsp;berit, nunquam irtefernum fitter Qiiócunt^ te uetteris^inuenis rentnbsp;Omnium abundantiam fctlicitatem.Si ueneris ad pecuniam,inue/nbsp;nis thefaufît, quia maximum omnium thefaurum, qui eft Chriftus,nbsp;ac Deus ipfe, tecum affers.Si ueneris ad indigentiam pecunie amp; pau

Aa ij

IN CAPVT ini. EVANG, lOANNiS. pcrtatertt,njhil minus,cp ante in pecunia, inuehis, quia geRas tecumnbsp;thefaurum inexbauftum.Si accefiferis ad uitam,explebens uita, quianbsp;adducis tecum uitæ autorem.Si contra acceflTeris ad mortem, certenbsp;hie non minus expleberis uita,^ antea» Mors cnim non poieft morsnbsp;cfre,ubi eft uita,îeftis Chriftus D O MIN V S nofter. Quare cumnbsp;exarferint in te cupiditates terrenarum reisz, noli peccatis, fceleribusnbsp;èi impictate ad confequendas eas contendere,Cnon enim funt aqoa ilnbsp;la, quæ polfintfitim exp}ere)fed omni cogitatione cura in hoc ftunbsp;dium incumbe,ut habeas lefum Chriftum feruatorem noftrum, quinbsp;ut omnia in omnibus adimplet, ita eft una cum patre amp; fpiritu Can/nbsp;lt;fto Deus benedicius in feculanbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Amen»

HOMILIA XXXVL

petiCTes ab eo,S^ dedifl et tibi aquam uiuam,altera, Quifquisbiberit ex aqua,quam ego dibo ei,non Citiet inteer num,mulier tame in pec/nbsp;catis Cuis Cecura, ut nullo adhuc uerg Calutis deCidcrio tcn-eiur,ita nonnbsp;dum earn adCequitur, donee agnitione peccatorum territa,et ignibusnbsp;inferniinflammataincipiatcupiditate liberationis flagrare. Fierieznbsp;nim non poteft,uc qui cæcata mente ignorât magnitudinem amp; grauinbsp;tatem peccati Cui,magnopereafticiatur proraiflione diuinæ clemen/nbsp;tiæ ôk Euangclio Calutis. Nam, cum in præfentia nullum nec in cor/nbsp;pore nec in animo incommodum ferre uideatur, putat Ce inoptimonbsp;ftatu collocatum elTe. Audiamus igitur quid Cecura adhuc mulier re/nbsp;fpondeat leCu Chrifto ad iiberaliflimam illam promiCTionem de fonnbsp;tgt; gt; te Ccaturiente in æternam uitam.Dicit ei mulier, Domine,da mihi i/nbsp;« gt; flam aquam,ut non Citiam,neqp ueniam hue ad hauriendum. Hoc uenbsp;ro non eft Cerio petere aquam promiflfam,Ced eft promilTione uanamnbsp;iudicare amp; ridere.Bene profetfto mecum agcretur,li poffem talem a/nbsp;quam atTequi,Sum cnim admodum fegnis, ad ir.grediendum fingUnbsp;lis diebus hoc iter è ciuitate, SCad hauriendam è tam profundo pu/nbsp;tco aquam,Facies igitur mihi rem graiilfimam,fi talem mihi aquamnbsp;dederis,quam fl bibero,non amplius fitiam. Sed quid Ç'Tune mihinbsp;talem poCTesdare aquam, qualis nulla unquam fuit in toto orbe ter/nbsp;rat um C Quod igitur promittis^ repatonugasefTeuanjCrimas, ITi/nbsp;mum,h£cc

ttOMlLIAE lOÄNNIS BRENTII. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;141

mum, hæc muller Ognifkat cxemplo fuo, quomodo fecuri peecató/ Secwi rident tores amp; q quorum deus uenter eftjexciperc loleant Euangelion Chrlnbsp;ftt Nam Euangelion Chrifti prædicat Chriltum effe thefaurum omnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’

nium bonorum,amp; pollicetur in Chriftum crcdentibüs, omriem rcRz abundatitiam.Hoc fi audiuerint uentres,continuo exclamant * cur er^nbsp;go Chriftus non largitur nobis frumenta amp; uina in bac maona ino/nbsp;pia amp; caritate Z Adhæc Eua^elion Chrifti prædicat Chriftum eflenbsp;gratuitum peccatorum remiflorem ut qui credit in eum, confequa/nbsp;tur remiftioem omnium peccatorum,fine ullo meritOjfed plane gra/»nbsp;tis per fidem,propter Chriftum. Hæc fi ck Euangelio docentur,fecunbsp;ri hypocritæ c3l admurmuratione exclpiunt, uc exiftiment, nihil uaninbsp;us un^ didum efte. Nihil ergo boni,inquiunt,faciemus,Sed peccanbsp;bimus libéré fiquidem peccatorum remi ftio contingit nobis tatumnbsp;ofeitantibus* At fi ifti rede intelligerent quid uere eftet coram Deonbsp;peccatum,amp; quantam fecum afferret pernitiem,profedo minime ri^nbsp;derent Euangelion de remiffione peccatorum, fed oburjs manibus,nbsp;ac toto pedore excipcrenti Quare nifi ferio fufeipiant curam falutisnbsp;fuæ,audient tandem,quod Sapientia apud Salomonern dicit: Defpenbsp;xiftis omne confilium meum,Slt; increpationes mcas neglexiftis.Egonbsp;quoep in interitu ueftro ridebo, amp; fubfannabo cum uobis id, quodnbsp;timebatis aduenerit.Deindeuides in hacmuliere,quid cauflg fit,curnbsp;tarn pauci Euangelion Chrifti feria fide ampledantur* Mulier enimnbsp;tantifper ridet promiffioncs Chrifti,dum ignorâtmagnitudinemnbsp;peccatorum fuorum.Ita«^ ignorantia 8^ cæcatio mentis in cognofeennbsp;da grauitaté peccatorum,caufla eft,propter quam paucifti'mi ftudio/nbsp;le Euangelion fedentur.Non enim fieri poteft, ut Euangelion Chrinbsp;ftijin (peciem uile, uarqs afflidionibus comitatum,grato excipia/nbsp;tur animo,nifi ab qs^qui amp; peccatum uere agnofeunt, amp; fupplitiumnbsp;peccati fenfu uel aliqua ex parte pcr€ipiunt,quoR2 ut pauciflimi funt,nbsp;in maxima eft multitudo eorum hominum, qui ducunt uitam ficucnbsp;equus mulus,quibus non eft intelledus» Difeamus igitur magni/nbsp;ttidinem amp; meritum peccati noftri agnofcéré, ut ardenti amore B/nbsp;uangelion Chrifti aifedemur. Sed ueniendUm eft uel tandem ad id,nbsp;quo Icfus mulierem iuftificarurus ducit earn primum omnium ad agnbsp;nitioem peccatorum fuorum.Dicit ci kfus: Vadç uoca uirum tuum, lt;cnbsp;amp; ucni hue. Amabo te,cur iubet Chriftus mulierem uocare maritum lt; cnbsp;fuum,an non décet mulierem audire corttionem de uera iuftitia, nifinbsp;pfente marito C No hoc agit Chriftus.fed uult hacoccafione mulierenbsp;ducere in agnitionem,8d pccnitentiam peccatorum, quæ eft initiumnbsp;confequendp iuftitie per Chriftum. Voca,inquiens,uirum tuum. Sanbsp;fts hadenus fui tibi ludibrio. Nunc res ferio agetur. Obtuli tibi ue/

Aa itj

IN CAPVT ÎHL EVANS. lOANNïS.

Yam falatcm,fediit uidco, nondum es ueræfalutîs fitiens.Effïtiam i' gitur, ut fias Ûtibunda. Volui,ut tu confttercris tua peccata, quo in/nbsp;telligerem te inflammatam defiderio iuftitiaè, fed tu in peccatis fecu/nbsp;ra cs.Confitebor igitur ego tibi tua peccata j ui incipias rcmiffionemnbsp;peccatorum ex animo qugrere. Sed mulier nondum intelligit inftitu/

• * ’ turn Chrifti. Refpondit igitur Si dixit ei‘ Non habeo uirum^ Ex hoc

• * ’ mulieris rcfponlb accipit Chriftus occafionem reuclandi peccatis Etnbsp;’ ’ ait.Bene dixifti,Non habeo uirum. Quint^ enim uiros habuifti, Sinbsp;’ ’ nunc quern habcs,non eft tuus uiuHoc uere dixifti. Haêc eft reuela/

do occuld peccati mulieris. Non perfcrutemur autem curiofe, num muiter quinc^ legitimos maritos habuerit, amp; tantum cum fexto ufronbsp;poft aliorum maritorum mortem,illegitimum ftuprum commiferit,nbsp;an omnes fex uiri fuerint mulieri illegitimi. Hoc manifeftum eft, munbsp;^*^**^”’ fuiffe impudicam,8i defignaftc peccatum fcortationis. Primûnbsp;to Dri.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ergo,Chriftus reuelans mulieri occultum peccatum,perfpicuc figni/

ficat, nullum fcelus inter homines tarn occulte tam abfeondite perpe/ trari, quod non manifefte pateatin confpedu Oei. Deus eft oculusnbsp;omnia uidens fiue interdiu, fiue nodu. Quo ibo, inquit, ä fpirifunbsp;tuo, amp; quo à facie tua fugiam;:' Quid igitur polliceris tibi impunita/nbsp;tem,quód in tenebris nodis, amp; non in luce peccesç’ Peccata tua latentnbsp;quidem homines, non autem latent Deum,non latent angelos mini/nbsp;ftros Dei. Quanto impudentius, quanto horribilius eft peccarecoznbsp;ram diuina, quam coram humana maieftateC' Deinde Chriftus docetnbsp;jußißcdioif hoc loco quod fit initium confequendc iuftitiæ, fanditatis amp; falutis.nbsp;initwm. luftificaturus enim impudicam mulierem, primiim omnium dudt

«OMILIAE lOANlîlS BREtîtlfe

pcccâti pccttMcrc. Quod fi uero uerba dccalogi ita ofcitatlter à rtôbis cxcipiantur, ut fccuri in peccatis ambukmus, Solet Dcus adderc ùer/nbsp;bis uerbera, amp; immittit uariastum publicastumpriüatas afflidio/nbsp;nes,nunc peftilentiam,nunc bellum^nutic inopiam amp;caritatem rcR?,nbsp;alias id genus calamitates^ quibus non hoc fignificät,ut afflidioninbsp;bus expiemus peccata,fed ut afflidionibus admoneaniur de peccatis,nbsp;nbsp;nbsp;,

amp; difcamus pcccatorum pccnitere, quo excitemur ad qugrendam ucgt; ram peccatorum rcmiffionem Sê falutem. Äudianius igitur decalo/nbsp;gum diligenter,8^ fufcipiamus afflidiones diuinitüs nobis immiffasnbsp;obedienter, ut quod ad confequendam iuftitiam neceflariurtinbsp;nofcamus magnitudinem peccatorum, amp; detefteraur ea,tän^ prgtonbsp;tem peftcm ac pcrniticm noftram, Quæ cum ita fe habeant, audiagt;nbsp;mus nunc,quid mulier refpondeat Chrifto. Domine, inquit,uideo, lt; •nbsp;quod propheta es tu» Patres noftri in monte hoc adorauerunt, amp; uos « lt;nbsp;dicitis,qudd Hierofolymis eft locus, ubi oporteat adorare, Hic nunc « «nbsp;obferua mulieris modeftiam» Älq folent in reprehenforc corttumeli/nbsp;ofe inuehi» Neq^ enim pofiTunt ferre, ucpeccara ipforum arguantur^nbsp;Mulier autem excipit reprehenfionê Chrifti tanta pacientia, ut nonnbsp;folum confiteatur lefum uera dixiffe, uerumetiam honoret eum epi/nbsp;thetis dominiac prophetæ,S^qugratabeoueramfalutis cognitionnbsp;nem. Nam fentiendum eft q? uerba Chrifti redtantis peccatum mu/nbsp;lieris, non peruenerint tantum ad mulieris aures, fed penetrauerincnbsp;in latebras animi, amp; exCitauerint in corde flammas ignis inferni, utnbsp;mulier non folum agnouerit magnitudinem peccatorum fuorum,ue/nbsp;rumetiam fenferit fe uere obnoxiam perpetuæ damnation!» Quod ernbsp;eo dicit, D O M1N B, uideo, q? propheta es, hunc habet fenfumtnbsp;D O M1N Bjfateor te ucriflima diccre,amp; ex uerbis tuis non tarn agnbsp;nofeo peccata mea, inflammata fum fupplitio ignis inferni» Quidnbsp;ergo nunc faciam^ Nurn, qui mihi reuelafti peccatum, non etiam re/nbsp;uelabis rationem, quaremiffionem peccati confequarC num qui menbsp;coniecifti in flammas ignis inferni, non reduces me ad gaudium reg/nbsp;ni cœleftisÇ’Quo me uertamç’Oftendifti peccatum,oftende etiam ex/nbsp;piationem peccati,ut iuftificata ueram falutem habeam» Hoccerteeftnbsp;recle intelligerepropofitumô^finemagnitionis peccatorum» Deusnbsp;enim reuelat impio peccatum, ôôiuditium peccati in hocfeculo, nonnbsp;ad hunc finem, ut impius defperet, quemadmodum Cain, aut fe fu/nbsp;fpendac, quemadmodum ludas Ifchariotes, fed ut excitetur adqug/nbsp;rendam expiationê peccati ÔC falutê» Viuo ego dicit DOMIN VS ,nbsp;nolo morte imprj, fed magis ut cÔuertat amp; uiuat» Quare curh muliernbsp;hûc fine agnitiÔis plt;ft5R2 intelligeret,interrogat chriftû de cultu def jnbsp;aut de facris, qbus Utisfatiat pâis fuis,6^ côfequat iuftitiâ »Propolt;

Aa tit)

?

ÏN CÀPVT nii. EV ANG. IO AN NIS.

nit aucem Chrifto duo genera fa^rorum. Patres, inquiens, noftrr in monte hoc adorauerüt,uos autem dicitis, q? Hierofolymis eft locus,nbsp;Ador^renbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;oportcat adorare.Primum, Adorarc hoc loco non eft tantum ge^*

quid ßt. nbsp;nbsp;nua in precibus flefterejedeft omnia facrorum genera, quibus deus

colitur,facere,ut adorare fit Deum facrifitijs, precibus, amp; alqs id gc nusfacriscolere. Deinde, cum mulierdicit, Patresnoftri in montenbsp;hoc adorauerunt, loquitur de monte Garifim,in quo fuit gdificatumnbsp;templum ad exemplar rempli Hierofolymitani, quod qua occafionenbsp;fit edificatum,nort uidctur ab inftitufo alienum paucis comemorarc,nbsp;utcollatio Hierofolymitanorum amp; Samaritanorum facrorum meli^nbsp;US intelligatur, DeSamaritanis,quosamp;Sichimitas uocarunt, fupranbsp;Sätttdriiani didlum eft. Cum igitur Darius ultimus, reRz Perficæ Monarchie ponbsp;temph infli tiretur, conftituit Sanaballathum, Satrapam gentis Samaritanæ. Hicnbsp;**nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Sanaballathus dédit filiam fuam in uxore ManafTæ, fratri laddi fum

æos Pontificis. Sed has nuptias abominabantur ludæi, 11 ca. 7. ty non tarn q» odio haberent Samaritanos,nbsp;nbsp;nbsp;q? iudicabant facerdotale

8 crli.i2. dignitatemextcrnis nuptqsprophanari. VêtantigiturManaffen in/ fanduarium,6d facra pro more fecere.Quam contumeliam Manbsp;nafl’es minime ferens,fugit ad SoceRz^Satrapä Samaritanum, qui ge/nbsp;ncRz humaniter excipiens, promifit fe templü ad exeplar Hierofolynbsp;mitani, ædificaturum in monte Garifim, in quo ipfe pofteri dusnbsp;fummo Pontificatu fungerentur.Poft^ igitur Darius ab Alexandronbsp;Magno uidus eftet, amp; Sanaballathus tradidiflet Samaria Alexâdro,nbsp;impetrauit ab eo, ut conceffione eius ædificaretur templum in montenbsp;Garifim. ItaCß ædificatum eft templum in Samaria, amp; inftituta funtnbsp;in eo facra Leuitica,qucmadmodumpera2ebantur in templo Hiero/nbsp;folymitano, creatuft^ eft ManafTes Pontifex rempli, non tantum Sa/nbsp;trapg,fed etiam Monarchg autoritäre. Videbatur autem Manafres,fcnbsp;inftitutionis horum facrorum iuftas 8^ pias cauftas habere. Primum,nbsp;qj cum Deus effet altiffïmus, deletftaretur etiam in altifli'mo monte,nbsp;qualis eratmonsGarifim, coli.Deinde, quddManafTehabebatànbsp;parte fua exemplum patriarcharum. In rjs enim locis inftituit quoii/nbsp;dam altare patriarcha lacob, iuffit Deus Ifraeliias recitarc ibi be/nbsp;nediâiones malediiftiones legis, quemadmodum fcriptum eft innbsp;Deuteronomio cap.uicefimO fcptimo,amp; in lofua cap.odauo. Quarenbsp;Mànaffes fentiebat fe inftitutione horum facrorum, maximum cultunbsp;Deo preftare. Ab hoc aût tempore multo maius diffidium oriebaturnbsp;inter ludgosamp; Samaritanos,^ unquam antea fuerat. ludgi enim connbsp;tendebant, in fôîo Hierofolymitano templo facrificandû.Samaritaninbsp;autem iadtabant in fuo templo, cxemplo patriarchaRz facrificandum.nbsp;Ac multi ludæorum autoritäre Pontificis Manaffæ permoti fecede/nbsp;bant ad

ßoailLIAE lOANNlS BÄENtll.

bant ad facra amp; cultus Saman'tanorum. Sed ludn* in Ægypto habi tantesnxabantur interfedèliis tempIjs.AlqemmittebantexÆoypnbsp;tö facrifitia fua ad templunl Hierofolymitanum, ali] ad remplum Sanbsp;maritanum.Etfi autem tradunt Samariranüm templum Antiochi temnbsp;pore confecratum fuifTe in honorem lonis Crrrci,ex hoc tarnen Euartnbsp;gelrj locoapparét priftinos ritus (acrorum irt hoc tempio poft Anti/nbsp;ochum reftitutos fuiflc. Cum igitur mulier Samaritana fcirCt publi/nbsp;cam Sc diuturnam fuiffe contentionem de facris Hierofolymitanis 8Cnbsp;Samaritanis,rogat Chriftum,ut fiquidem ipfa nunc poft ägnitü pec*»nbsp;catum,qu^rat expiatione peccati, doceat qUe facra debeat facere, numnbsp;Hierofolymitana,an Samaritana,SC ad quod templum debeat facrifi?nbsp;tia fua mittere quibus expiet peccata fua,SC fatisfaciat pro eis, coränlnbsp;Deo. Vides mulierem adhuc errare,non quidem affeSfu. Réftumnbsp;tiim eft,agnito peccato,querere expiationem peccati,fed deletftu. Pecnbsp;catum enim non expiatur meritis facrifitiorum,fiue in tempio Hieronbsp;folymitano, fiue Samaritano olFerantur, fed expiatur nno tantum fa/nbsp;crifitio domini noftri lefu Chrifti ,quod femel peraiftum, fanlt;ftificacnbsp;omnes eos,qui credüt in Chriftum. De qua re qüoniam Chriftus ponbsp;ftca contionabitur mulieri graiiiter 8^ copiofe, faciemus riunc finemnbsp;dicendi, precantes DOMlNVM,utamp; nobis poft pei catORi ag/nbsp;nitionem, dementer condonetremiffionem eorum, propter Icfumnbsp;Chriftum D O MIN V M noftrum,qui eft una* cum patre amp; fpiri/nbsp;tu fando Deus benedicftus in fecula, Amen^

HOMILIA XXXVIL

Ornihus nofter lefus Chriftüs, poft^ refurrex/ iflct â mortuis, aperiens mentern Apoftolorunlnbsp;fuorum, ut intelligerent fcripturas,Sic fcriptumnbsp;eftjinquitjSC ficoportebat Chriftum pati, ÔCnbsp;furgere a mortuis tertio die, ÔC prædicari in rio/nbsp;mine eius pœnitentiam 8C remiflioriem peccato/nbsp; rüm in omnes gentes. Quibus Uerbis docet, adnbsp;confequendam iuftitiam 8c falutem necelTariam elTe, primum, pctninbsp;tentiam,qu3e fit ex agnitione peccatorum,deindercmifTionem peccanbsp;torum in nomine Chrifti,qùæ con tingit per fidem propter Chriftû.nbsp;Cum igitur mulier Samaritana, in cuius hiftoria cxplicanda nuncnbsp;Uérfamur, pcrùenérit admonitu Chrifti, ad priorc ilium gradum iu/nbsp;ftitie , qui eft pctnitentia,feu agnitio,odium amp; deteftatio peccati fui»nbsp;Videämus nüc, quo pducatur in alteRî gradum, g eft RemilTio peccanbsp;toi^2 per fide, ppter Chriftu.Non efri fatis eft ad iürtitiâ corä deo ha/nbsp;benda , agnouiftejOdifte ÔC deteftairi peccatum, rtifi ctia coafequaris

IN CAPVT nil. EVANG. IOANN IS.

peccati remi{rjonem.Beati,inquit,quorum remiffe funt iniquitates, èi. quorum teda funt pecCata.Non ait:Beati qui tantum deteftanturnbsp;peccatum. Scd quorum piccata funt fcmifla. Nam qucmadmodû innbsp;recuperanda fanitate, non fufFicit cgroto magnitudinem morbi nO'nbsp;uilTe,6^ abhorrercjfed admoneda eft medicina,quæ morbum curet,nbsp;ita in aflequenda iuftitia coram Deo, agnofcenda quidem eft amp; detenbsp;ftanda iniuftitia,fedadijcienda etiam eft curatio, quæ eft fides in le/nbsp;fum Chriftum,propter quern folum iniuftitia non imputatur coramnbsp;deo.Poft^ igitur mulier uidetgrauitatem peccati fui,quærit curati'nbsp;’ ’ onem feu expiationerti eius, Patres,inquiens, noftri iti monte hoc a/nbsp;’ » dorauerunt,amp; uos dicitis,cp Hierofolymis eft Iocus,ubi oporteata^nbsp;• gt; dorare. Agnofco amp; detcftot peccatum meum, Reliquum igitur nuncnbsp;cftjUt qugram expiationem peccati, Proponuntur aucem mihi dupli-*nbsp;lia facra,alia Hierofolymis,alia in hocmdte.ac dubito,qug faciendanbsp;fufcipiâjUt expiem mca peccata.Obteftcsr igitur te,quem ex fermonenbsp;intelligo prophetam amp; dodorcm ueræpietatis eftejUt cum reuelauenbsp;ris mihi magnitudinem peccati,doceas etiam me qug facra fàci3^quonbsp;rummeritispropeccatomeoSATISfaciam, Hsec mulier redaquPnbsp;dem incedit, poft agnitionem peccati, non defpondeat animum,nbsp;fed inquirat peccati expiationem,irt hoc autem errat,œ putet peccatunbsp;pofte meritis fuorum facrorum, amp; operum expiari. Quare ut ChrPnbsp;ftus antea reprehendit earn peccati, ita corrigit nunc errorem eius, acnbsp;’ ’ docet ueram rationem confequendgremiftionis peccatorum.Dicit einbsp;», Iefus:MuIicr crede mihi,uenit hora,quâdo neCÇ in monte hoc, necpnbsp;9 i Hierofolymis adorabitis patrem, Laudo quidem te q? non dcfperesnbsp;de falute tua,quemadmodum Cain,in hoc autem no laudo te,qj exi^nbsp;ftimes te pofte peccatum expiare meritis facrifitiorum illorum, quaenbsp;uel in templo Hierofolymitano, uel in hoc Samaritano fiunt. Nullanbsp;facrifitia templorum tanta funt,utpoffint coram deo peccata expiare,nbsp;Quare prædico tibi, q? omnia ilia facra una cum templis fuis abolennbsp;da fint, imo nunc tempus eft, quo labefadari amp; interireincipiunt.nbsp;Quod Chriftus hoc loco uaticinatur, uidelicet facra Mofaica una cunbsp;templis fuis abolenda efte, uidebatur tunc admirandu amp; ftupedum,nbsp;ac tarn incredibile iudicabatur,nbsp;nbsp;nbsp;ft quis fuperioribus annis in reg«*

no Pontifitio uaticinatus eftet,Sacrifitium Miftæ,quod oiFerri folet pro peccatis uiuorum amp; mortuorum,breui una* cum colleges facrifinbsp;culorum amp; Monachorum abrogandum, Quis non iudicalTet talemnbsp;uatemautdelyrare aut infanire; Et ramen Monfaica facra diuinitusnbsp;Kiffifäcriß inftituta ,cum facrifitium Miftaepro peccatis uiuorum 5^nbsp;ttorum,inueitnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;r- tnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;r tnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.

rwsaf««?« quot;’o^'^uorum, nt non humanum tantum , fed etiam Satanicum in/ uentum, Bed quod Chriftus uatidnatus eft, hoc res ipfa teftarurnbsp;euenifte.

HOHltlÄE fOANHiS BREMftt nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;«44^

eucniflc» Templiim cnim Hjcrofölymïtartü una cum facris fui's^pau/ cis póft annis» ita fubuerfum eft, ut poftea nuHa Humana, ne quidemnbsp;Cæfarea aut Imperatoria potencia rcftitui pocueric. lulianus ille,cog/nbsp;nomento Apoftata, Romanus imperator iuftit ludæos reftaurare di/ im-inbsp;rutum fuum templum, 8C reuocarc iVlofaicum ufum facrificandi. Ad/nbsp;didit prætcrea fumptum præfidia. Sperabat cnim omnino fore,utnbsp;reftitutis Mofaicis fauis, uaticinium lefu Chrifti,qucni uirulentifti/ [aica.nbsp;moodio profequebatur,publiccconuinceretur mendatij. Itacp ludæinbsp;adiuti C^farea autoritäre et potêtia toto animo amp; oï ftudio in ^difitiünbsp;templi incumbebant. Sed maior eratpotentia Chrifti hominurri.nbsp;Initio enim prohibebant eonatus eorum ruine foffarum,deinde hor/nbsp;renda uis uentorum^ poftea terrgmotusgt; Sed cum ne fie quidem ab innbsp;cepto defifterent, ignis fubito é fiindamcntis egredicns tanto impetunbsp;graflatus eft, ut alios mutilauerit, alios prorfus abfumpferit. Quarcnbsp;ut omnis conatus eorum irritus fuit,ita ueritas çt maieftas Chrifti clanbsp;riflime illuftrata eft.Cæterum,quam cauflam abrogationis Mofaiconbsp;rum facrorum fignificat Chriftus hoc loco, earn perfpicue comemo/nbsp;rat epiftola ad Hebrgos, Abrogatur,inquiens, quodpr^cefTit prgeepnbsp;tum,propter imbecillitatem amp; inutilitate.Nam nihil ad perfedionenbsp;adduxit lex, ucrum erat introdudio ad fpem potiore. Hoc etfi totamnbsp;legem Mofi pro fua ratione comprehendit,tamen loquimur nunc ca/nbsp;turn de facris iVlofaicis,quæ funt per fe imbecilliora,c^ ut poftint euînbsp;torem reddcrc iuftû,amp; inutiliora,^ ut queantexpiare peccata coramnbsp;Deo. Non enim poteft C inquic ) fanguis taurorum 8^ hircorum auznbsp;ferre peccata.Dices ergo,fi Mofaica facra, quae pcragebantur ex pre/nbsp;fcripto diuing legis in templo Hicrofolymitano,fuerunt per fe ad cxznbsp;piatiationem peccatorum coram Deo imbecillia 8^ inutilia, quæ eftnbsp;differentia, quod diferimert inter hæc, 8c facraqug pcragebantur innbsp;templo SamaritanoÇ’Nam nee hgc nec ilia iuft ificabant cultores fuos.nbsp;Quid ergo facra templi Hicrofolymitani præferuntur facris templinbsp;SamaritanicDe hac re contionatur nunc Chriftus, 8i ait. Vos adoraz lt;«nbsp;tis, quod nefeitis, nos adoramus, quod feimus, quia Salus ex luz ««nbsp;daeiseft. Etfinec ifta nec ilia facra iuftificant per fe homines coram «cnbsp;Deo , amp; utraque abolebuntur propter imbecillitatem SiC inutili/nbsp;tatem, tarnen fi inter fe conferantur, alia funt laudandaalia refuznbsp;tanda. Vos Samaritani adoratis , quod nefeitis. Non eftis certinbsp;de cultu ueftro. Non habetis uerbum Dei, quo iftiufmodi culznbsp;tus inftitueretur. Et commiftuiftis facra ueftra cum ritibus genti z s^tmaritanonbsp;um. Nam templum Samaritanum 8d facra eiusfuerunc tribus noz riifa:rortMnbsp;minibusimpia. Vno,quodinftitutaerant fineuerboDef,tantum W«*««nbsp;ad exemplar templi Hierofolymitani, cum uerbo Dei cautum effet.

IN CAPVT nir. EVANG. lOANNiS.

tieoffcrret xti quouis loco holócaufta fua, fed in co,inquit lex,qiieni clegerit DOMINVS,in una tribuum tuarum. Et iierum.Quodnbsp;præcipio tibi, hoc tantû facias D O MIN O, nec addas quic^ necnbsp;minuas, Altero,q? Samaritani noncontenti facris in lege traditis, adnbsp;mifcuerint etiam facra fict it iorum deorum, qucmadmodum fcriptunbsp;eft in quarto libro Reg. cap. xv’fj. Talia funt faaa Pontifitia. Hæcnbsp;enim colleda funt partim ex ritibus ludaicis^partim ex ritibus Gentinbsp;um,partim ex fcriptura,partim ex f)S que funt Humana fapicntia exconbsp;gitata, ex quibus conflatum eft unumquafi corpus religionis, Scdnbsp;quam deus merito deftatur. T ertio, qgt; Samaritani faciebat fua facra,nbsp;ut meritis eorum expiarent peccata, amp; confequcrentur coeleftem falunbsp;tern, id quod eft commune cum opinione omnium impiorum hypo/nbsp;critarum, Quaretemplum facra Samaritana nihil prorfushabue/nbsp;runt utilitatiSjfed fuerunt plena impietatis,idcocç digniffima, quænbsp;oês prj deteftarentur fugerenuNos autem,inquit Chriftus, adoranbsp;mus,quod fcimus.Nos ludeiCnam amp; Chriftus ex ludeis erat^fumusnbsp;certi de cultu noftro ex uerbo Dei.Etfi enim facra, qug hadenus per/nbsp;ada funt in templo Hierofolymitano, non expiant uere peccata coranbsp;Deo,amp;: multi hypocrite his facris impie abufi funt,tame fuerunt fuonbsp;Siicror« Hienbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pia facra.Primum,q? fint diuinitus inftituta,quern/

rofolywaw admodum fcriptura tcftatur deinde q? adumbrent ueram expiaiio/ rum pietAi. nem peccatorum,que fit per MefTiam feu Chriftum, adeocp funt co/nbsp;tiones de facrifitio MefTigjquod folum eft uera peccatorum expiatio»nbsp;Salus enim eft ex ludgis. Hoc eft memorabile didum, 8^ ucrz Euan/nbsp;gelion.Salus,inquit,ex ludgis eft,non ex Samaritanis. Nunquid er/nbsp;go falus idcirco ex ludeis eft, q? fuerint apud ludæos in templo Hie/nbsp;rofolymitano légitima facraCHocquidem no nihil eft, Sed fi de hacnbsp;re proprie loquendum cft,falus ideo ex ludgis efte dicitur, q? diuininbsp;tus fuerit promifTum,iVleffiam feu Chriftum,qui folus eft Salus no/nbsp;ftra,uenturum ex ludæis, amp; qj etiam Chriftus iam ex ludgis uenerit»nbsp;Poftcp enim Adam initio peccauit,amp; amifitnon tantum fuam,fed e/nbsp;tiamtotius humani generis falutem propter peccatum, non fuit alianbsp;reliqua fpes recuperande amiffg falutis, tp ut peccatum expiaretur,0^nbsp;deus reconciliaretur. Nihil autem fuit in tota rerum nacura,inter oêsnbsp;creaturas, quod aufum fuit fefe irg Dei opponere,amp; fufcipere offitiSnbsp;pacificationis.Non homo quifpiä. Homo em ipfe erat iâ hoftisdei»nbsp;Non angelus.Maior enim amp; horribilior eft ira dei, que i creatu/nbsp;ra quamuis excellentifTima fuftineri quear.Sileat,inquit Abacuc,à fànbsp;cie dei ois terra,imo fileat etiam ä facie dei omne coelum, Exce qui fernbsp;uiunt ei non funt ftabiles,8d in angelis fuis reperit prauitatem.Qua/nbsp;re cum nulla creatura nec in coelo nec in terra muenirciur,qu^ idoneanbsp;effet ad pla/

HOMILIAE lOÄNNIS BRENTII. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;uf

effet ad placändam iramDci, Sfadexpiandum peccatumhomi'nis’, ÔC tarnen Deus,quauis iratiffimus,mi‘fercret pro immêfa fua demenznbsp;tia calamitans aeaturæ fuæ, affenfus eft unigenito fillo fuo, ut ipfenbsp;fufciperetoftïtium expiandi peccati,8^ placandæ irg diui'na?. Peccagt; Peccatumfu^nbsp;tum autem ab homine dcftgnatum,non expiawr nift fupplitio homïnbsp;nis, Filius autem Dei non potuit ferre fupplitium hominis, nifi hoznbsp;minem ipfe affumeret,ac homo fieret Jtacp poftq homo peccaflet,amp;:nbsp;(alutem amififfet, promific Deus filium fuum nafciturum hominemnbsp;ex muliere,qui conterat potentiam Satanæ, hoe cft, expiarce peccatunbsp;amp; aboleret mortem,ut omnis qui crederet in eum, reconciliaretur cûnbsp;Deo,amp; recuperaret amiffam falutem. Dicit enim ad ferpentem, hotnbsp;cft, Satanam, Semen mulieris conteret caput tuum, Nondum autêdenbsp;finituni crat manifefto uerbo, ex qua hominum familia nafcitürus efnbsp;fet filius Dei. Quare Deus poftea definiuit familiam expreffe, dicesnbsp;ad Abrahamum:In femine tuo benedicentur omnesgenees. Poft Aznbsp;brahamum igitur filius Dei in nulla alia familia requirendus erat, cpnbsp;in familia Abrahami.Sed quia pofteritas Abrahæ in uarias familiasnbsp;diuidebatur, iccirco Deus paulopoft itcrum defignauic per pacriarznbsp;cham lacob certam familiam,ex qua uçnturus effet filius Dei,uide]iznbsp;eet familiam ludæ,pronepotis Abrahæ, quæ cum ipfa in uaria genbsp;ocra diuiderctur,uentum eft tandem ad familiam Dauidis, de qua finbsp;liumDeinafdturumtantifperper prophetas diuinofpiriiuprædiznbsp;catnm eft,dum natus eft ex Maria uirgine,quæ genus fuum é familianbsp;Dauidis duxit. Et quod promiffionibus prædicabatur de filio Dei,nbsp;uidelicet,q7 affumpturus effet hominem,Ô^ fanguine fuo expiaturusnbsp;pcccatum, hoc idem fignificabatur uftratis inter ludæos facrifitijs.nbsp;Q.uare,cum non folum promilRones amp; facrifiiia,quibus Chriftus fi.nbsp;liusDeiadumbratus eft, interludæosconferuatafint, uerumetiamnbsp;Chriftus ex ludæorum gente natus fit,redtiffime didum eft, Salutenbsp;effe ex ludæis.Sed hic mihi uidc horribilem rerum mutationem. luznbsp;dæi fiierunt quondam felediffimus populus Dei, amp; tanta dignitatenbsp;a' Deo ornatus, ut ex ipfis prodierit in hanclucem uera amp; perpétuanbsp;hominis falus. Nunc autem funt populus à Deo longe omnium abienbsp;diffimus.ex quo nihil in hunc mundum prodit, nifi execrabiles imznbsp;pictatcs,uirulcntiffimaodiaaduerfum D O M I N V M amp;Chrinbsp;ftum eius,ac iniquiffima inter homines feenora, ut non commemo/nbsp;rem alia ftagitia, quæ funt ipfis cum quibufuis fceleratis communia,nbsp;Gentes uero incircumcif^,ex quibus et nos genus noftrum ducimus,nbsp;erant quondam ä dco alieniffimg, ex quibus nihil un^ uere falutarenbsp;prodqt,Artes quafdam,8d prgeepta qugdam huius politic^ uire exco ,nbsp;luerut.Sed h^c,ut funt in fuo genere utilia, ita prorfus nulla afterunt

IM CÄP’^t un. EVANG. lOANNlS.

ueram faîutcm.Nunc autem, o' foeliciflimos dies, Euangclion uerae falutis inter nos gentes ita fonat, ut nifi eam inter nos quærasnbsp;pias,perpetuo tibi fit pereundum. Vnde ifta tanta rerum mutatio,ôinbsp;inuerfioCNiim extataliquod meritum noftrum,propter qnod Deusnbsp;tanta in nos benefitia contuIitCPIane nullum, ac ne minimum quidc;nbsp;Clementia Dei eft, non humanum meritum. Nam quemadmodumnbsp;Deus ufus eft feueritate fua erga ingrates ludæos, q? abiecerit eos innbsp;extremam internitionem,quia ueram falutem ob oculos pofitam im/nbsp;pie peruicaciter contempferût, ita ufus eft erga nos bonitate amp; cknbsp;mentia fua, qj nobis infernum potius ccclum meritis, reuelaucritnbsp;ueram uiam cœleftis falutis. Sed quidcSi Deus,inquit Paulus,natu/nbsp;ralibus ramis no pepcrcit,uide ne qua fiat,ut nec tibi parcat. Ecce bonbsp;nitatem amp; feueritatem Dei. In eos quidem qui ceciderunt,feueritatê,nbsp;in te uero bonitaiem, fi permanferis in bonitate. Quarc id agamus,nbsp;eo tendamus, ut benefitium, quod Deus in nos immeritos contulit,nbsp;fide et obedientia conferuemus,per lefum Chriftum DOMIN VMnbsp;noftrum, qui eft unà aim pâtre ÔC fpiritu fanélo Deus beneditftus innbsp;fecula, Âmen.

HO MILIA XXXVIII;

rofolymitana longe fuperât dignitate fuafacraSa maritana,tamen qualiacunq^ fint,non expiant pecnbsp;cata corâ Deo,nec reconciliant cultores eu deo. Et erant inftituta,nonnbsp;ut perpetuo nflt;^ ad confummationem feculi,perdurarent,fed ut tan/nbsp;tifper confifterent, dum refpub. Ifraelitica incolumis ftaret, amp; car/nbsp;nalis Ifraeljpopulus dei effet. Quarc no fuit iniquum, ut ea facra fuonbsp;tempore abrogarentur. Dices ergo, QuidCSi non Samaritana tantu,nbsp;fed etiam Hierofolymitana facra abolenda funt, que manebit adora/nbsp;tio,quis cultus,quæ religio C Nemo deum amplius colet.Nemo ali/nbsp;quid boni faciet.Quæ eft hæc miranda,ôd inufïtata,imo,ut uidetur,

• gt; ’ heretica dodrina C De bac re differit nunc Chriftus ÔC ait. Sed uenitnbsp;» ’ hora ôi nunc eft, quando ucri adoratores adorabût patrem fpiritu Sinbsp;9 »ueritate.Nam 8i pater tales qugric,qui adorêt ipfum. Spiritus eft De

• gt; 9 us,ôi eos qui adorant eum,fpiritu ac ueriiate oportet adorare.Quod

Chriftus cum muliere Ioquitur,hanc fentêtiam habet. Non iubeo te uel Hierofolymis,ucl in hoc monte facra facere,primum, quia nullanbsp;hoR2 facroRZ expiant petâ, deinde quia iam in propinquo cft,ut abo/nbsp;leant» Etfi ein facra Hierofolymitana habuerunt fuperiori çtate fuumnbsp;ufuni,tamen

•HOMILIÄE lOANNIS BRENTlV ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;«4«

ufum,tametl nunc tempus illud eft,quod affèrt finem ufus COR2, Ni/ hil ergo boni an^Iius faciamç'nec ullam fedaborreligionem:'Abfit,nbsp;Ab hoc enim tempore Deus colendus eft facris,non quidem carnali/nbsp;bus, fed fpiritualibus,non adumbratis, fed ueris, Deus enim quæritnbsp;tales culiores Si adoratores, qualis ipfe eft» Deus autem non eft caro,nbsp;aut umbra,fed eft fpiritus amp; ueritas. Quare uult etiam fpiritualiter amp; „„nbsp;uere coli.Quidç’Si oportet nos Deû adorarc fpiritu SC uult Deus coli ucritate ^uidnbsp;fpiritualiter ergo ncccffc habebimus oês fieri monachi 8^ cremitæ,nbsp;quos hadenus uocarünt/piritualesCNihil certc minus, Abeat hyponbsp;criticus illemonachifmus,quem fupcrftitiofi,autexcogitarunt,aut fcnbsp;äantur amp; tuentur, Nam Chriftus non loquitur de monaftico cultu,nbsp;quem antea nomine cultus Samaritanidamnauit, fed loquit de ueronbsp;èc. fpirituall cultu Dei. Audiamus igitur quid fit Deü fpiritualiter acnbsp;uere colere.Et quia fpiritus opponitur carni amp; ueritas umbris, uideanbsp;mus ante,quis fit carnalis 8^ adumbratus cultus Dei,ut eo melius in^nbsp;telligamus,qs fit fpiritualis 8i uerus Dei cultus, Carnalis ergo amp; ad^nbsp;umbratus cultus Dei eft,qui conftat externis,amp; certis perfonis, ceri/ ƒ«•nbsp;monrjs,ritibus,locis temporibus,in hoc inftitutus,no utper fe fannbsp;dificet cultorem coram Deo,fed ut admoneat eum de uera fandificanbsp;tione, Spiritualis autem amp; uerus cultus dei eft,qui ut d fpiritu fandonbsp;proficifcitur,ita affert cultori ueram iuftiiiam amp; falutem, Ac primü,nbsp;offwfc holocauftum,aut aliud genus facrifici),quod lex Mofi defcri/nbsp;bit,eft cultus Dei rarnalis,amp; adumbratus, Carnaljs,q? erat termina/nbsp;tus certo loco in Hierufalcm, amp; certis ccrimonijs, ac perfonis. Nonnbsp;chim licebat in alio loco ofFerrc holocauftum,prgter^ in eo,qui pu/nbsp;blicc definitus erat, Nec mutare licebat ritus amp; cerimonias facrifi'crj,nbsp;ncc permitcebatur,ut alius præter facerdotê Aheronici generis, fan/nbsp;guinern facrifictj fonder et, Adumbratus autem,quia nihil ualet ex o/nbsp;perc.ut uocant, operato,ncc eft perfedus Dei cultus, etiamfi quifpianbsp;multa millia bourn ac ouium offerrct,fed fuit cultus aliud fignifi'cas,nbsp;amp; adumbrans.Nam quemadmodum piCtorcs folent in pingeda ho^nbsp;minis aut alterius rei forma, primum oim obfcuram quandâ amp; tenu/nbsp;em effigiem carbone utcun(^ notare, quæ nondû eft uera rei imago,nbsp;fed tm adumbrata, qug Ôi abolct induda amp; exprefta uera rei effigie,nbsp;ita amp; fpus fandus cum inftituiffet ueros dei cultus,quibus iuftitia 8^nbsp;falus paratur, defcribere, pinxit initio externa amp; carnalia facra, quænbsp;effent qualifcuncj ueroRt cultuum Dei imago, ÔC fpiritualiu umbra.nbsp;In quorum numero principem obtinent locum facrifitia feu oblatio/nbsp;nes. Primus cnim externus cultus dei in orbe terrg defcribitur obla/nbsp;tio Cain amp; Abelis, primus ite poft diluuium eft oblatio holocauftonbsp;rum Noe.Sacrificauit et Abraham priufœ circumcifos effet. Spualis

Bb q

êC in certo loco,non tarnen eft carnale fed fpirituale facrifitium,Non funt autem obfeurg caufff ,cur hoc facrificium proprie dkatur fpiritnnbsp;ale faaifitium» Vna eft,qgt; qui hoc facrifinum peregit, uere fuerit fptnbsp;ritualiSjtumnbsp;nbsp;fuerit homo ex fpû fanâo conceptus, amp;cxcdlenti(ri/

mis donis fpus fanâi ornatu9,tum qj fit Deus,qui eft effentia fua æ/ ternus fpus. Alceraeft,q9 hoc facrifitium non habuentullamexternanbsp;amp; carnalem fpecie facrifici), fed neceffc fuerit ut iuditio fpus pro fa-^nbsp;crificio cognofeeretur, Chriftus enim captus dudus eft ad crucemnbsp;militibus 8^ carnificibus, non ut inoocens ad facrifitium,fed utno/nbsp;centiflimus ad fppplitiu,Nos reputauimus eum, inquit Efaias,tan^nbsp;plaga percuftiira à deo 8^ infirmatum.Putauerut cm hcHes lefum pronbsp;pter fua ipfius delida afflidum, tm abfuit, ut fupplitiura eus iudica/nbsp;retur efte facrifitium pro alienis delidis« Quare cum hoc facrifitiumnbsp;folo fpiritus iuditio cognitum fit, proprie dicendum eft fpuale faai/nbsp;fitium.Sed eft ctiam VeRt facrifitium,proptcrea hoc illud fit faertnbsp;fitium,quo folo peccata hoîra uere cora Deo expiata fint, 8d qd folunbsp;Dno Deo noftro uere placuerit, Sacrifitia em legis, ctfi etiâ ipfa pronbsp;fuo modo fiierunt cultus deo acceptus,tn hie cultus non fuit tanti monbsp;nienti,utpotueritpda expiare,amp; dcum hoibus reconciliare» Nullusnbsp;aStun^ cultus in terris peradus eft,qui8dperfedior,8^ dno deo nonbsp;ftro gratior at^ acceptior fuerit,nbsp;nbsp;facrifitium fdq deu Ac Deus hoc

tultu intantum deledatus (uit,u£ propter ipfum non folu extulerit fi/ lium fuum in fummâ oim maieftatem, ueRzetiam reconciliatus fit cunbsp;omnibus his hoibus, qui credunt in filium,ac adoptee ipfos in filiosnbsp;amp; hgredes coelcftis regni. Quare eum deuoro ÔC perfedo cultu Dei,nbsp;ac facrificio fermo eft,non aliud intelligas, facrifitiumDhi noftrtnbsp;lefu Chrifti, quod femel per ipfum in cruceperadum eft* Sed quid^nbsp;inqes. Cum folus Chriftus ueRz,perfedum,amp; fpuale facrifitium ob/nbsp;tulerit deo patri fuo,num folus ipfe eft, qui adorauit patre fpû amp; ue/nbsp;ritateC’Rcde»Qui folus eft uerus ueri dei filius, uere fp5alis,folusnbsp;etiä adorauit patre fpiritu 8^ ueritategt; Sed quia fides, que eft in Chrinbsp;ftum,facitcrcdentcs unum corpus cum Chrifto,idcirco,qui credit innbsp;Chriftu,is etiâ adorat pâtre fpiritu 8^ ueritate. Credere isit in Chri/

Chrifto

WOMILIAE lOANMiS BRENTlh

Oin'ftô fiKofuo bcnedidionem. Quarc qui acci'pit filiumfî(3c,ut confequatur bcnediclionetn, is iudicat deum effc ueraccm»Maximusnbsp;autem oîm honor eft,uerax habert Preterea,qui credit in Chriftum,nbsp;offert fidefua Deo patri Chriftumpro pdîs facrificatum* NuIIumnbsp;autem Deo acceptius un^ facrifitium fuit,nbsp;nbsp;nbsp;quod peregit Chriftus

filius eius* Nullus igitur poteft Deo maior èi. excellentior, ac ctiam gratior cultus prgftari,nbsp;nbsp;nbsp;ut credamus in Chriftum filium eius, q? ip

le expiauerit pela noftra,amp; redemerit nos â poteftate Satanæ» Omnc iuditiû,inqt,dedit pater filio,ut oês honorent filiû,fiait honorât pagt;nbsp;trem^Qui non honorât fill um, non honorât patrê,qui mifit illû. Hicnbsp;aût cultus, uidelicet credere in Chriftum, dicitur fpûalis, nô tam hocnbsp;noîe,qj fpûs faneftus fit autor fidei in credentibus,nbsp;nbsp;nbsp;q» non fit alliga

tus ad unam gentê èC locum, quêadmodum cultus Leuiticus, fed qgt; per fpûm fandum uulgatus fit uerbo Euangelq in totum orbe terr^,nbsp;inter oês gentes,de quo Malachias ita côcionat. Ab ortu folis ufcç adnbsp;occafum magnum eft nomen meum in gentibus dicit Dns Zebaoth,nbsp;amp; in oî loco facrificat ôd offert nomini meo oblatio munda, Diciturnbsp;etiâ uerus acperfedlus dei cultus, Etfi etn fides in hoibus femper ha/quot;nbsp;bet fuâ imbecillitatêjth Chriftus,qui per fidem accipitur,totus perfenbsp;élus eft,q ut uere expiauit pélâ noftra corâ deo, ita côpenfat fua perfenbsp;étioe oês credentiu imbecilh’tates, Reueriamur ergo nue ad mulierê,nbsp;ÔCuideamus quid earn Chriftus h is uerbis, Veri adoratores adoraxnbsp;bunt patrê fpû ac ueritare,docere uoIuerit,Mulier em petijt doceri, qnbsp;facra debeat facere,ut expiet pélâ fua, Chriftus ergo nô ablegat eâ adnbsp;facra uel Hicrofolymitana uel Samaritana, q certis locis et cerimonqsnbsp;externis ac Leuiticis peragebant, fed uocat eâ ad hûc dei cultû, q eratnbsp;in toto orbe terrât^ per Eu^elion inftituêdus,qui eft, fides in Chri/nbsp;ft û,ac fignificat ei, q? necefle habeat in Chriftû credere, ^ppter quemnbsp;folû poffit côfequi remiffionê pélÔB2,Qui eth in Chriftum crédit, i$nbsp;adorat amp; colit patrê fpû ac ueritate,Deindcin numero diuinoFçz cultunbsp;um recenfet etiam: Adolere thymiamata. Hic aût cultus eft carnalis etnbsp;adumbratus.Non em licebat hûc cultû peragere,nifi in certo loco,2énbsp;certis cerimonqs, nec deus uere adoratus amp; inuocatus erat, etiâfi incê cuUm canbsp;difles multum thuris amp; odoisî, Spûalis aût èi uerus dei cultus eft adonbsp;rare ôd inuocare patrê fpû amp; ueritate. Hune cultû folus lefus Chriftusnbsp;perfeêle pftare potuit Deo, Chriftus em eft folus uerus, unigenitusnbsp;amp; æternus Dei patris filius, amp; conceptus eft homo in utero uirginisnbsp;uirtute altiffimi,ac potêtia fpûsfanêli,Qu3re folus ipfe adorauit et innbsp;uocauit Deum uere ac fpiritualirer ut patrê, de quo amp; uidffîm paternbsp;ipfeteftat. Hic eft, inquiens, filius meus dileclus, in quo mihi,benenbsp;côplacitum eft. Quid igitur dicemus de nobis hoibus^;’ nullus ne eft

Bb ifj

IN CAPVT un. EVANG. 10ÄSNIS.

inter hoTes,qui poffitdeum uere ac fpualitcr ut patrê muocaréC’Nuï^' lus certe id poted: fua quidem ipfius natura» Sed qucmadmodum hi,nbsp;quicredunt in Chriftum, efRci'untur membra Chrifti, amp; adopta tufnbsp;in filios dei propter Chriftum, ita concipiunt etianl ex fidefpiritumnbsp;adoptioniSjUt poffînt deum uere amp; ex animo ut pattern inuocare, id/nbsp;que non natura fua,qua corrupt! funt pd0,fed diuina gratia,propternbsp;Chriftum» Accepiftis, inquit Paulus»fpiritum adoptionis,per quetnnbsp;damamus Abba pater. Reliquum ergo eft, qgt; neep idololatrg Ethni/nbsp;ci,necp Iudgi,quales hoc tempore funt ludgi, neCp Tureg, necp hyponbsp;critg uere adorent aut inuocent deum pattern, etiaii multis uerbis, Sinbsp;ardent! defiderio clamauerint ad deum» Aut enim ignorant, aut con/nbsp;temnunt amp; perfequunt filium dei, qui ut foJus adorauit deum patrênbsp;fuum fpiritu ct ueritate^ita foli hi uere et fpiritualiter adorât deum panbsp;trera qui credunt in ipfum» Et hic cultus dei no eft alligatus ad unumnbsp;tantum locUm,in unä tantum regionê,amp; ad unä tantum gcntê,fed eftnbsp;uulgatus per Euangelion Ghrifti in totum orbem terræ,ut quifqs, fînbsp;ueGræcus fine Scytha, fine Germanus fine Hifpanus, fine dns fiucnbsp;feruus,crediderit in lefum Chriftum,inuocet deum ut pattern fpiritunbsp;ac ueritate»Quare fi tu,d mulier,uolueris côfequi hgreditatêcceleftê,nbsp;non eft tibi peregrinâdum uel ad templû Hierofolymitanû uel ad tê/nbsp;plum Samaritanö,ut noie tuo adoleatur incenfum,ied eft tibi creden/nbsp;dum in Chriftum, et inuocandus eft Deus pater è fpirituChrifti»Sicnbsp;em fiet,ut deus agnofeat te filiâ fuâ,ac faciat te h^redê oîm cœleftiumnbsp;bonorum.Præterea é catalogo diuinoRi cuîtuum numerator Circumnbsp;cifio,fan(ftificatio p aquâ expiationis,abftinctia a carne fuina,8i mulnbsp;ta id genus alia,q in lege Mofi deferipta funt.Sed et hi cultus no funtnbsp;nifi carnales Slt; adumbrati» Tameifi eth hgcoiadiiigentifsimcobfcr/nbsp;Cbfctitneißo uaueris,tamê nôdum uere es corâ deo circumeifus et ianclificatus»Sonbsp;lus Chriftus filius dei uere fuit ac fpiritualiter circumeifus attp fanêtinbsp;ficatus,propterea q? peccatum nô fecerit, nec un^ fuerit dolus in orcnbsp;eius.Sed et nos,qui credimus in Chriftum circumeidimur et fandtif»nbsp;camur uere ac fpiritualiter,primû, quia propter Chriftum nÔ impu/nbsp;tant nobis p(ftà,deinde,quia datur nobis fpiritus,quo mortificamusnbsp;reliqas carnis, ut difcamus deû diîigere ex toto corde, 8d proximumnbsp;ficut nos ipfos.Etfi enim hi cultus dei nô fiunt perfedte in hac noftranbsp;carne,tamê ubi eft fides in Chriftum,ibi côpenfat g Chriftum,qd o/nbsp;peribus noftris deeft. Chriftus em eft iuftitia, fandificatioamp;reJernnbsp;ptio noftra. Quarc fi quis uoluerit deû adorare amp; colere non neceftenbsp;habet uel ad Hierufalê uel ad monté Samaritanû proficifei, fed colatnbsp;deum fpû et ueritate,hoc eft,credat in Chriftum,inuocct deum patrênbsp;ex fide Chrifti,amp; mortificet ex fpirituChrifti reliquiascarnis fue,utnbsp;ex fide ambulet in uocatiôc dei»Quod qui fecerit,ut uere ac fpûaliter

HÖM ILIAC IO ANNIS BRENTIh

colit deurti, itj ucram Si fpiritualem adcocp cccleftem amp; perpèiüâhi cofequetur hçrcditatê.Porro Chriftus addit hoc lococauffam cur denbsp;us no uclit agnofcerc carnales amp; adumfaratos,fed fpGales ac ueros cu!nbsp;tores*Pater,inquiens,tales qup-it,qui adorent ipfum,Spiritus eft de * *nbsp;us,amp; eos qui adorât cum, fpû ac ueritate oportet adorare. Hçc eft mà ‘ *nbsp;nifefta raciocinatfo.Pater tales qrit adoratores Si cultores, qualis ip-*nbsp;fc eft^Quid poteft ucrius diciC’quis poftet hoc negare‘;quot;quis nefeit. Sinbsp;mile gaiidere fimili lt;' quis ignorât^ non poftie inter eos bene conuenpnbsp;re, qui funt difparis c0ditionis,ac diuerfoRî ftudioi|2ï' Quis ergo,autnbsp;qualis eft DE VScquot; DeusCinqt) eft fpûsjMemorâbile didum, qd utnbsp;melius intelligatur,conftderabimus initio antithefim; Spus enhn opnbsp;ponitur carni. Deus igitur no eft C A RO. Si aût non eft caro, quo q/ dcmnbsp;reret cultores carnales;'CgteR2,cum dicimus deum non efte carnê,prinbsp;mu intelligit deû natura ôi eftentia fua no efte carnalê aut corporale,nbsp;fieüt hô,aut aliud genus aïantis.Etfi em filius dei,qui eft natura unusnbsp;ueruSjSi gternüs deus cü patre,aflumpfit hoiem, Deus th ipfefecun/nbsp;dum fua eiTentia non habet humanâ effigie, non habet corporales o-*nbsp;culos manus Ói pedes. Deinde intelligit deum non iudicare fecundünbsp;carnalê rationê,nec refpicerc carnales cultus, nee colt, ut Paulus ait,nbsp;humants manibus,nec includi in unû locum,utcaro, aut in ünû certunbsp;genus ueftis,ciboR2,ÔC alia^z id genus reßz.Quare,qui fentiunt DeUnbsp;placari,ft hoies geftauerint nigra autcgrukâ uefte,ac deledtari fi hoznbsp;mines abftineât le a carne fuilla, aut li uelcantur pifeibus tih, amp; nonnbsp;carnibus,hi impie affïngunt diuing naturg carnalê effigiê,q quid ponbsp;teft efte horribilius'r Deus enim non eft C ARO,fed eft SPuS. Nonnbsp;qt, angelos fuos fpiritus. Et ocs angeli funt adminiftratori) fpiritus. tînbsp;Deus aût multo excellentior eft fpûs.illi em funt creati,amp; quan^ inznbsp;gternum uiuent,non th fuerunt ab eterno. Hie aût eft fpus ipfe quidênbsp;incrcatuSjOÎm aût rei^t creator, ac non folum inætcrnurn pmanfurus,nbsp;fed etiâab gtemo uere extftens,ut fine finc,ita etiâ fine initio. Vocacnbsp;Sc tertia perfona in diuina naturä fpûs cognomine Sanâus.Hoc autênbsp;loco,cum deus dicit efte fpûs, uócabulum fpûs ita accipiêdum eft,utnbsp;fit côe oîbus perfonis,in diuina nàtura. Pater em fpûs eft, filius fpûsnbsp;eft,Spûs fancftüs,fpûs eft, qui qualis fit fubftâtia,nulla humana rationbsp;in hoc feculocôprchêdere poteft. Cœlum amp; tertâ ego inipleo, dicitnbsp;Dhs.Et,Lucêhabitatinacceflam. Neep em quift^ ün^ uiditdeum;nbsp;Vnigenitus aût filius q eft in finu patris,ipfe enarrauit nobis, Qiiarénbsp;filius dei,q eft îefus Chriftus feruator nofter cognofcêdus èlt, ut cognbsp;nita P ipfujxj in hoc feculo uoluntate dei, cognofeamus Deû ipfum innbsp;uentuto feculo,quêadmodû nos nûc ab ipfo cogniti fumus.^ed ut ad

lu CAPVT lin. EVANG. lOANRIft

mfti'tutum redeamusjcum Deus fit fpus, quid ex co fequit^ Supra di âum eft, q? Deus tales qugrat culiores, qualis ipfe eft,Cum igitur ÿnbsp;us fit fpus amp; non caro, manifefte fequit,q) qugrat etiam oiltores fpu/nbsp;ales amp; non carnales. Ergo, inqs, nullus hoim poteft efte u^-rus cultornbsp;deiCOes enim holes funi natura fua carnales» Vndg amp; carnis noie honbsp;mo in facra fcriptura fgpenumero fignificau Et fi externus Dei cultusnbsp;eft carnalis nec refpicit à Deo, quid dicemus de externis noftris prenbsp;cibusç’quid de externa prgdicatione EuagelqCquid de externis operinbsp;bus caritatis, qug unufquiscp proximo fuo debetÇ’vNum dicemus hecnbsp;oîa efte carnalia, ideoep deo abominabiliaç’ De hac re etia paulo atenbsp;dam diximus»Nullus ein hoîm natura fua uerus eft cultor dei, nec honbsp;minu oga per fe funtuerus dei cultus,quippe q? tarn hoies ipfi opcnbsp;ra eoB2 funt natura fua CARO. Quid ergoC' Abfjeiemus ne oem fpê^nbsp;falutis noftræ^Nihil certe minus. Nulla qdem reliqua eftet fpes falunbsp;tiSjfi ita carnales eftemus, ut nullo modo poffemus fieri fpGales. Sednbsp;bene habet.Etfi natura noftra fumus carnales, tn poffumus gratia delnbsp;per Chriftumfieri fp5ales,pofl'unt amp; oßa noftra fieri fpiritualia, quanbsp;tumuis carnalem fpecie habeant. Nam fi acceperimus Chriftum pernbsp;fidem, primum quidem nos ipfi reputamur coram Deo fpiritualcsnbsp;propter Chriftum. Is enim totus eft fpiritualis, amp; quia donat fe cre/nbsp;dentibus in ipfum, una cum oibus fuis bonis, perfpicuum eft, quodnbsp;amp; donet credentibus in ipfum,ut reputentur fpirituales.Deinde opcnbsp;ra eorum iudicantur fpiritualia. Non eft nobis nunc fermo de malisnbsp;operibus feu fceleribus.Hæc enim non funt opera diuini, fed malige*nbsp;ni fpiritus,8d ut non poftunt fieri ex fide Chrifti,ita excutiunt homigt;'nbsp;nibus Chriftum, fed loquimur de bonis operibus, quæ uel genera/nbsp;libus Deipræceptis,uelperfonaîibusiis«^ legitimis uocationibusnbsp;exiguntur.Generale opus eft, Adiuuare egenum operibus,aut confonbsp;lari afflitftum, aut honorare parentes, aut pudica loqui, aut fobrieta/nbsp;tem fedari, amp; infi'nita alia. Perfonale opus eft predicate Euangelionnbsp;Chriftijtueri fines ab excurfionibus hoftium,educate Iiberos,purg2»nbsp;re domum,exercere opifitium. Hæc omnia, carnalia quidem funt, ftnbsp;confideres externam fpeciem, 8^ fiant ab hominibus, qui adhuc funtnbsp;carnales.Sed funt fpiritualia, fi fiant ab hominibus fpiritu renatis, etnbsp;confiderentur fecundum fidemin Chriftum, exquapqea faciunt.nbsp;Etfi enim hæc hominum piorum opera non funt ex omni parte fpiriznbsp;tualia,quippe quod adhuc multum carnis admixtum fit, tarnen iu/nbsp;dicantur coram Deo uere fpiritualia propter Chriftum, qui fe totumnbsp;cum omnibus bonis fuis credenti donauit. Audiamus igitur Euangcnbsp;lion Chrifti,difcamus Chriftum, credamus in Chriftum, ut renati énbsp;fpirituChrifti,6lt;faâi fpirituales, colamus,adoremusamp; inuocemus

- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Deum fpi^

I

kOHiLlAÉ lOANNiS BRENTl'. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;14t

Deutn fpiritü 8c ueritate per Icfam Chriftum feruatorcm nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;qui

eft utici cum patrc amp; fpi'ritu fando deus benedidus in fecula, Amen»

Stendimus, uerum Sc fpirftualen) cultunt Del eflc,Credere in Chriftum,etinuocarenbsp;Deum patrem ex fide Chrifti,q cultus, et/nbsp;fi tum prima inter gentes reuelatus uulnbsp;gatus eftjcum Apofioli, ornati donis fpirfnbsp;tus fandi, cmiffi funi poft Pentecoften, adnbsp;predicandum Euangelion in toto örbe terznbsp;______________re tn nun^ non habuit fuum in hac terra locum»Nam patriarchæ,prophetg amp; oês pn, qui fuerût ante aduentûnbsp;Chrifti 8c ucrfati funt in medrjs carnalibus Dei facris, peregerunt uenbsp;rum amp; fpirituale cultum, quia crediderut in Chriftum,nondum quiznbsp;dem carne, attamen promiftiôe reuelatum, èC adorauerunt patrem exnbsp;fideChrifti» Quare quod Chriftus cotionatus eft mulieri de Uera 8Cnbsp;fpirituali adoratione patris, non fentit hac non fuiffe antea inter pio9nbsp;patriarchas, fed fignificat cam nunc efle prgdicatione Euângeli) in tonbsp;turn orbem terre uulgandam, ut hominibus propior fiat falus,quemnbsp;admodum Paulus loquit,^ turn cum credebamus, Ac de hoc quidênbsp;fpirituali cultu Dei, fan’s,quantum ad hocnoftrum argumentum at/nbsp;tinet, fuperiori diedixiflTeuidemur. Audiamus nuncmulierem» Di/ lt; *nbsp;cit ci mulicr, Scio Meflias aduenit, qui dicitur Chriftus» Cum er/ * *nbsp;go uenerit illCjUuciabit nobis omnia» Quod mulier dicit,hanc habet €•nbsp;fententiam»Intenigo te contionari de falute, que nobis continget pernbsp;Mcftîâ.Scio aût tempus modo effe,quo Mcflîas aduenirc debcat, utnbsp;exponat nobis oêm ueritatê, 8C reftituat oîa qug tam in religiÔe,c^ innbsp;politica uita collapfa funt» Obfecro igit te, dicito mihi,num Meflîasnbsp;iâ aduencrit,amp; qs fit ille Mcfli3S»Duo comemorat mulier de MeflTianbsp;feu Chrifto»ÂltCBt eft,dc aduentu Chrifti» AlteRî de ofFitio Chriftf»nbsp;Ac initio ait fe feire, Chriftû iam aduenirc» Etfi aût ad alia explicâdanbsp;4)perandû nobis eft,tn hoeptereundum nô uidet, qgt; hec mulier alionbsp;qui inhonefta, non fuerit ignara fue rcligiôis.NÔ laudamus j ncc ex/nbsp;cüfamus inhoneftatê,pptcr aliquâ religiôis cognitione, âttamê inhonbsp;nefta hgc mulier in hoc excellit multos honeftos hoîes,qui ducût quinbsp;uitâ corâ humano iuditio inculpatâ,rebus aût terrenis ita immerfî Afuentt»nbsp;fnnt,ut nulls prorfus habcant cura cognofeende religiôis,ac fentiantnbsp;€â rem prorfus nihil ad fe pertinete» Hi certc tâto feuerius iudicabunnbsp;tur, quâto clarius hoc opéré Euangelion Chrifti publice prf dicatur*nbsp;exuerbis mulieris manifelie cognofeit, q? eo têpore publicanbsp;fama uulgatû fuerit,têpus iâ adueniife, quo Chriftus uenturus fit in

IN ,CA-PVT nil. EVANG. lOA-NNlS.

hunc mundum, Hæc autem fama furrcxit primum ex uaticinio patri/ archg lacob, qui prædixerat, tum ucnturum Meffiam, cum fceptrumnbsp;de luda ablatum effet, deinde ex uaticinio Daniclis,qui ab eo temponbsp;re, quo Agggus 8^ Zacharias inceperunt prophetare, numerauit fepnbsp;tuaginta hebdomadas, hoc eft,quadringentos nonaginta annos ufc^nbsp;ad Chriftum.Et hi anni complebantur circa ea tempora,quibus lefusnbsp;iam aduenerat, öi. Euangelion fuum prgdicabat» Hue etiam nonnihilnbsp;faciebat uaticinium Aggæi, qui dixerat, non multum temporis relPnbsp;quum effe,quo fit uenturus defideratus cundis gentibus* Sed amp; He/nbsp;rodes interfeceratpueros Bethleemiticos. Proptereaqudddicereturnbsp;Chrißus adueniffc» AcIudasGalilæusamp;Theudas, quia uidebancnbsp;impleri tcmpus,quo Chriftus effet aduenturus, tomniabant fe diui/nbsp;nitus excitatos effe, ut populum Ifraeliticum Romana tyranide liberänbsp;rent,amp; in libertatem uindicarcnt,hoc eß, ut ipfi implerent, quod denbsp;Chrifto expedabatiir.Percrebuit etiam hgc fama apud gentes,acpubnbsp;lice iadabatur exoriturum eo tempore principem in oriente, qui fitnbsp;dominaturus in toto orbe terrarum. Hgcidcircocômemorauimus, utnbsp;cognofcamus hunc lefum filium Mariæ natum in Bethlehem, queninbsp;colimus,uefï2 effe Meffiam feu Chriftum per prophetas promiffum.nbsp;Nullus enim alius eorum, qui circa illa tempora fucrunt,perfecit ea,nbsp;qug prophetg de Ghrifto uaticinati funt,prgtcr hunc lefum. Etfi enimnbsp;nonnulli fentiebant uaticinium de principe in oriente exorituro,ôdnbsp;in tota terra dominaturo, implctum fuiffe in Vefpafiano,qui poft eanbsp;tempora in ludæaâmilitibus in Romanü Imperatorem eleduserat,nbsp;tn nechic Vefpafianus necalij defundi funtuero illoofRtio, quodnbsp;prophetg de Chrifto defcripferunt, fed oês una cum feditionibus SCnbsp;regnis fuis intcrierüt.Solus lefus filius Marip,is eft, qui 8c defcenditnbsp;de familia Dauidis, amp; natus eft in Bethlehem, amp; illuftris fuit illistênbsp;poribus dodrinaEuâgelq,miraculis,refurrexiôcamortuis,amp;diuulnbsp;gatione Euangelij fui in totum orbem terr^, quemadmodû prophetpnbsp;de Chrifto pdixerant, Quare fi nobis falus noftra curg eft,hunc fol3nbsp;uero Neffia feu Chrifto feruatore noftro colamus, amp; huius foliüsnbsp;Euangelij uocationêfedcmur,Deinde,cum dicitmulier,Meffias,cunbsp;uenerit, annuciabit nobis oïa, admonet nos de ofRtio Chrifti. Namnbsp;ólïitium Chrifti eft,uc doceat oïa, qug funt uerg religion is amp; reftitu/nbsp;at oïa,qug ad ueram trangllitatcm amp; foelicitatem pertinent. Nun^ c/nbsp;nim tam bene cum rebus humanis adü eft, ut uera ubicjt effet cogni/nbsp;tio religionis, amp; uera in oïbus regnis acpolits/« huius leculi tranqllinbsp;tas.Religio fuos femper habuit contêptorcs,irrifores ÔC aduerfarios,nbsp;Ac ante aduêtü Chrifti, no Ethnici tm pugnabat cu uera religióe,fednbsp;ctiâ lud^ ipfi,qui erant populus dei, côtendebât inter fe de religioisnbsp;ueriratee

HOMILIÄE lOANNlS BREMTll. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ly«

iicritatc. Aliud fenncbant Phanfæï,ali'ud Saducæï, aliud EHeLaliud bamaritani» Politeia autem nuncp non fuitturbulenta,amp; infedata.Innbsp;imperfjs Ethnicorum, rex aim rcge,duitas cum ciuitate,bellnm gsrenbsp;bat, amp; ut publica aliquoties pax fuerit, femper tarnen étant inter prixnbsp;natos odia,diffenfiones, contentioncs. Inter ludæos autem domi/nbsp;nabaturnunccrudelisrcx,nuncjgnauus, nunc extcrnus, eqciebanturnbsp;aliquoties in exilia,amp; quid fcelitius ac tranquillius regno Salomonbsp;nisCaudit tarnen Rehabeam filius Salomonis, Pater tuus duriiïïmumnbsp;i’ugum impofuit nobis. Finge autem mihi publicarnubiq? fuifleinnbsp;regnis pacem^ac reges clementiflimos, attamen nunc graflabatur pexnbsp;ftilentia, nunc publica return penuriaSó fames. Et quid priuatimC'nbsp;alius alio genere aut morbi aut alterius calamitatisafflidabatur. Acnbsp;poftrcmo omnium uenit mors, quæ nulli hominum parcebat, Necnbsp;un^ fiierunt tarn fapientes amp; potentes reges, qui potuerint fubditosnbsp;fuos,a' morte,quæ putatur oîm malorum lumma,feruare.Cum igiturnbsp;ab initio orbis terrae nihil unqj fucrit integri,nec in religione nec innbsp;politeia, fperabant pq Meffiam feu Chriftum uenturum, qui omnianbsp;tarn in religione qu^m in rebus politicis reftitueret. De reftituendanbsp;enim uera dodrina religionis per Chriftum,contionatur Efaias. Flunbsp;cnt,inquiens,ad montem domini omnes gentes,Sd ibuntpopuli mulnbsp;ti ,00 dicent, V enite,afcendamus ad montem domini,0^ donium Dei.nbsp;lacob amp; docebit nos uias fuas, amp; ambulabimus in femitis eius. Et loznbsp;cl. Edundam fpiritum meum fuper omnem carnem, amp; prophetabutnbsp;filij ueftri SC filiæ ueftræ. De reftituenda autem publica tranquillita/nbsp;te fœlicitate Efaias ait. Conflabunt gladios fuos in uomeres,amp; Iannbsp;ceas fuas in fakes. Non leuabit^ens contra gentem gladium, necexznbsp;ercebuntur ultra ad prælium. Et itaum. Ponam uifitationem tuaninbsp;pacem,0C præpofitos tuos iuftitiam. Non audietur ultra iniquitas innbsp;terra tua, uaftitas amp; contritio in terminis tuis. Et leremias. In diebusnbsp;illis iàluabitur Iuda,8d Ifrael habitabit confidenter. Quare, cum tan/nbsp;ta fœlicitas tam in doiftrina religionis, in rebus politicis in Chriznbsp;fto per prophetas promifla fuerit, magna erat expedtatio Chrifti utnbsp;homines uel tandem erroribus amp; miferijs liberarentur» Sed quæ denbsp;Chrifto amp; reftitutione rerum prgdida erant, longe aliter Intelligenznbsp;da funt, quâm homines carnalcs intelligebant. Hi fperabant futuznbsp;fum, ut omnes homines confentirent in uera dodirina religionis pernbsp;^effîam prædicanda, amp; fœlicem uitam in hac terra uiuerent. Chriznbsp;ftus autem prædicaturus eratEuangelion fuum, SC uulgaturus pernbsp;Apoftolos in totum orbem terræ, quod etfi eft ueriftima dodrinanbsp;ueræ religiôis,amp; certiffîma uia falutis,tamen non accipiendû erat abnbsp;oibus obediêti fide.Quis credidit,inqunt Apoftoli inEfaia,audiîui

IN CÄPVT lin. EVAN G. 10 ANNIS.

noftro,8d brachium D O MINI, cui rcuelatum çftC De politica au^ tem fœlicitate,Chriftus reftituturus quidem erat gratiæ Dei creden^nbsp;tes Euangelio fuo, ac fcruaturus ipfos in morte ad ætemam fœlicita'nbsp;tem, non erat autem mutaturus cxternas huius fcculi turbas 6^ calamtnbsp;tates, donee ueniretnouiiïïmus dies. Hoceftfpirituale regnû, quodnbsp;eontemnitur quidem ab impqs,qui fedantur tantum carnalem uolupnbsp;tatem,multo autem maiorë affert pijs fœlicitatem,nbsp;nbsp;ullus un^ Mo/

narcha in terris potuerit uel fibi ucl fubditisfuis parare. Nullus em, quantumuis potens, tantas un^ uircs habuit, ut potuerit hominesnbsp;ciim Deo reconciliare, feruare cos, ne morte périrent. Hoc, cumnbsp;Chriftus prgßiterit,fentiendum cft,ipfum fumma in homines benc/nbsp;fitia eontulilTejCtiamfi afflidioncs huius feculi, quæ ut hoc ipfum fe/nbsp;culum non eft perpetuü,ita nec ipfg poflunt perpetug efTe^non muta/nbsp;uerit.Seddehis rebus alias copiofediximus.Âudiamusnûc,qdChrinbsp;•, ftus mulieri refpondeat. Dicit ci lcfus:Ego fum, q loquor tibi.Quidnbsp;poteß: breuius diciC Sed quid etiam mulieri iucundius, amp; acceptius,nbsp;adeoep magis falutarcÇ' Nam quemadmodum uerba Chrißi.qu^ an/nbsp;tedixit,Quinçp uiros habuißi,amp;nunc quem habes,non eß tuusuir,nbsp;fuerunt prgdicatio legis amp; in animum mulicris ita penetrarunt,ut ucnbsp;rc agnouerit peccata fua, amp; fenferit fe obnoxiam flammis inferni, itanbsp;h^c uerba,Ego fum^qui loquor tccum^uerum funt Euange]ion,amp; itanbsp;fn cor mulicris penetrant, ut amp; per fidem concipiat ueram iußitiam,nbsp;qu^ eß remißio peccatorum, amp; fentiat coeleße gaudium. Itac^ muli/nbsp;er,quae ante erat pcccatrix,nuncfada eß iufla,quæ ante erat propha/nbsp;na, nunc fada eß fanda, qugante erat damnata, nunc iäda eß beata,nbsp;adeoc^ confccuta eß cam diuinarum rerum cognitionem ÔC poßeßionbsp;nem, ad quam confequendam homines fumus, 8^ uitam in his terrisnbsp;agimus. Nam qui Chrißum nouit amp; polTidet, is nouit, amp; poflidetnbsp;omnia.Chrißus enim eß uerafaluiisuia,imagoDei patris fui,etthenbsp;faurus omnium cceleßium bonorum.Quare cum mulier Samaritananbsp;hunc fit confccuta, quid ei, obfecrOjnuncdeeßCquid opus cß longionbsp;ri difputationeÇ'idcocp opportune admodum interucniunt difcipuli.nbsp;’ ’ Sequitur enim. Ec continuo uencrunt difeipuli eius,amp; mirabantur qgt;nbsp;* cum muliere loquereturiNcmo tarnen dixic, quid qugris,aut quid lonbsp;*’ qucriscum eaC Hgc ab Euangelißa idcirco recitantur,ut commémoranbsp;tis rei geßse circumßantqs, feiamus rem uerc ita geßam eflc.Miran/nbsp;tur autem difeipuli, qp lefus, uir tantus, fufceperit colloquium amp; di/nbsp;.. fputationemcummulierculaSamaritana,utapparebat,uiliamp;abie/nbsp;lt;^a.Non tarnen interrogant eum.Sentiebant enim de ipfo,qgt; nihil tcnbsp;fiia. mere amp; imprudenter faceret. Magna hæc eß difcipulorum modeßianbsp;amp; reuerentia erga præccptorcm (uum, quod exemplum immitari denbsp;bentlibe/

HOMILIAE lOANNiS BRENTll. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;»yr

bentliberi erga parentes, fubditi erga magi'ftratum ac omnino om/ nes homines erga DOMIN VM Deum noftrura» Multa, qug infti/nbsp;cuunt aut faciunt parentes amp; magißratus, uidêtur liberis aut fubditisnbsp;ridicula ac inutilia,aliquoties etiam iniuda,quæ tarnen exitus probatnbsp;eße prudêtiflïma Só iußiffima.Loquor autem de his rebus,quæ funtnbsp;per fe indifferentes,non de his quac funt manifeße impig, 8d pugnaonbsp;tes cum uerbo DeiJmpietatê enim nemo probare debet. Sunt^ mulnbsp;ta qug Deus ipfe,DOlVllN VS nofler agit, quæ cum fint utiliffima,nbsp;uidêtur nobis maxime inutilia effe, uidelicet,cum immittit nobis crunbsp;ees, afflidiones calamitates. Hic cohibenda erit temeritas noßra,nbsp;ôd cedendum iuditio ac uoluntati Dei.Quod enim nobis apparet pernbsp;nitiofum, hoe exitus declarabit eße maxime fruduofum. Vide mihinbsp;hoe colloquium Ghrifli cum muliercula Samaritana. Videbatur int/nbsp;lio difcipulis eße inöonfultum,fed comorare paulifper, uidebis ocnbsp;cafione huius colloqui) Euangelion falutis perueniread uniuerfosnbsp;ues urbis Sichar, multos aßequi cognitionem Chrifii, feruatorisnbsp;noßri. Sequitur enim. Reliquit ergo hydriam fuam mulier, amp; abqt ‘ *nbsp;in ciuitatem èC dicit illis hominibus. Venite, uidetc hominem, qui * *nbsp;dixit mihi omnia, quæeunqs feci, num hic eß ilk Chrißus. Bxierunt * *nbsp;ergo è ciuitate,amp; ueniebanc adeum.Audiuimus ante in muliereiußi * *nbsp;tiam per fidem in Chrißum,audiamus nuneßudus iußin^, Hæc e/nbsp;nim mulier,ante quidem,cum adhuc in peccatis fuis eßet, tantum abnbsp;fuißet, ut hydriam fuam reliquiffet, ut fi quis cam auferre uoluiflet,nbsp;inuolaflet in crines capitis eius,nunc autem fua fponte relinquit earn,nbsp;ut expeditior eßet ad adnuciandum Chrißum,quem inuenerat. An/nbsp;te tarda amp; ignaua uenit ad foniem, nunc falit ficut ceruus, amp; recurritnbsp;ad urbem uelociflima. Ante feducebat uiros petulantia fua a' uia falu/nbsp;tis,nunc fit Apoßola Chrißi, amp; uocat uiros pietate fua ad cognofeennbsp;dam ueram falutem. Magnum hoc eß miraculum. Sed tail a miraculanbsp;fdit Euangelion Chrißi fide acceptum. Abducit enim homines ab a/ Euavgel^nbsp;more rerum terrenarum, amp; inflâmat eos defiderio rerum cccleßium. miracula.nbsp;Excitât ignauum,amp; reddit eum uelocem ad currendam uiam DOMInbsp;Nl. Non permittit ut homo hominem uel uerbo uel fado offendac,nbsp;fed cfFicit, ut alter alterum iuuet, amp; ad Chrißum ueram falutem du/nbsp;cat. Accipiamus igitur Euangelion Chrißi fide, ut amp; accepto fpiritunbsp;Chrißijca iaciamus officia, quae DOMINO Deo noßro,amp; alternbsp;alteri debemus. Nam, quod offitium mulier pracßatciuibus fuis, innbsp;adnunciando Chrifio,hoc debet paterfamilias familig fug,prgceptor’nbsp;difcipulis ûiis, magißratus fubditis fuis, amp; oîno uicinus uicino fuonbsp;praeßare, uidelicet, ut alter alterum exhortetur ad cognofeendumnbsp;fedandum Chrißum feruatorcm noßrum, amp; nos mutuo excitemus,

Cc

IN CAPVT nil« EVANG. 10 ANNIS« dicentcs iuxtaProphetam. Venice afcciiJamus ad montem DOMbnbsp;NI,amp; ad domu Dei lacob, amp; docebic nos uias fuas,amp; ambulabimiisnbsp;in femitis eius. CgteRz dum hec a' muliere in ciuitate geruntur, difci-*nbsp;9 puli hortantur lefum ut edat.Sic enim dicit Euangelilla. Interea roganbsp;9 9 bant eum difcipuli dicentes:Rabbi,coniede. Sedebat em Chriftus conbsp;gitabundus, èC magis de hoim falute procuranda,nbsp;nbsp;de corporali cP

9 gt; bo fumendo follidtus, ideocp dicit difcipulis: Ego cibum habco co/ 9 » medend5,qnem iios nefcitis. Ghriftus nullam omittit occafione do/nbsp;cendinbsp;nbsp;explicandi Euangelq fui corâ difcipulis» Hi era futuri erant

dodores Euangelq in toto orbe terrarum» Quare ut antea fumpfit oc cafionem docendg mulieris,ex aqua,8C poftea capitc vi.fumet occafi/nbsp;onem ex pane,ita nunc fumit earn ck cibo, que difcipuli emerât» Egonbsp;cibum,inquiens,habeo comedendû, quem uos nefcitis» Hoc aût dif/nbsp;gt;3 cipuli nondum intelligunt. Dicebant ergo inter fc: Nunquis atculitnbsp;9 9 ei,quod ederetcSed lefus non patitur eos diutius errare.Et ait: Meusnbsp;9 J cibus eftjUt faciam uoluntate eius,qui mifit me ÔC perficiS opus eius»nbsp;Exiftimatis me uos uocaffe di(cipulos,uentris mei gratia, ut mihi cPnbsp;bos ematiSjS^ putatis me hoc folum agere, amp; in hac curam tin incumnbsp;bere,ut uentrê pafcam» At res longe aliter fe habet» Meus cibus, meanbsp;cura,meum ftudium eft, ut faciam uoluntatê dei patris mei,amp;perficinbsp;am opus,qd ille mihi perficiendum demandauir» Qug ergo eft uolunbsp;tas dei patrisC^ quod eft opus, qd deus mandauit Chrifto fih'o fuo,nbsp;ut perficiatC Hgc eft,inqt,uoluntas eius qui mifit me patris, ne quidnbsp;perda ex oibus, que dédit mihi, fed refufcitem ilia in nouiftimo die»nbsp;Et mox»Hgc eft uoluncas eius,qui mifit me, ut ois, qui uidet filium,nbsp;amp; credit in eum,habeat eternâ uitâ, ôd ego fufcitabo cû in nouiifimonbsp;die»Quid aût agendum,quid faciendum eft Chrifto ne quid perdac,nbsp;ex oibus,qug dedit ei paterCPrimum, non funt ferêdg leges, quibusnbsp;augentur peccata,fed eft prgdicandum Euangelion, quo remittunturnbsp;pda.Deinde non eft exerceda externa dominatio, qua opprimunturnbsp;magis hoies,^ iuuantur,fed fufeipiedg funt afflidiones, amp; mors ipnbsp;fa,qua expiantur pda coram deo,amp; feriiantur hoîes.Præterea no eftnbsp;in morte manendum,fed refurgendum a' morte,ut Euangelion diuulnbsp;getur in totu orbem tcrre,amp; non folum Iudgi,fed etia Samaritan i. Sinbsp;oês alig gentes confequantur falutem, fi Euangelion fide acceperint»nbsp;Quare hgc eft uoluntas dei patris,et hoc eft opus,qd mandauit Chrinbsp;fto filio fuOjUt adnunciet Euangelion remiflionis pdorum, ut fufei/nbsp;piat morte ad expianda pda,Si ut â morte refurgat, quo oes credetesnbsp;in ipfum mortem euadat,5i regnu coelefteconfequant»Hic eft cibus,nbsp;hoc eft officium ,hfc eft cura Si cogitatio Chrifti,ut hgc oia pcrficiat»nbsp;Porro,Chriftus hac uoce,Meuscjbus eft,ut faciam uoluntatem eius,nbsp;quimemP

MOMILIAE ÏOANSriS BR. EN Til.

qui me mifit,amp; perficiam opus eius, non folum exponit quae fit præ cipua eius cura amp; cogitatio, fed etiam monec nos, ut exemplum eiusnbsp;imicemur, et femper in omnibus negotrjs cogitemus^quod fit proprinbsp;um noftrum ofFitium,quç pr^ipna noftra uocatio in bac terra.Namnbsp;opus,ad quod nos uocauit Deus, amp; quod uult à nobis maxime omgt;nbsp;nium perfici hoc eft,ut audiamus amp; credamus in eum, quem ipfe minbsp;fitlefum Chriilum.Hunc,inquic,audice«MuIta autem funt,quænosnbsp;ib hoc opère auocant. Alius eft opifex, amp; cogitât fibi non effe inte/nbsp;grum præ fua inopia,ut difeat Euâgelion Chrifti, Sc cognofeat Chrinbsp;ftum fed fe nccefle habere dies noclescÿ in labore manuum fuarumnbsp;uerfan, ut fuftentet inopiam fuam. His cogitacionibus oburam pro*nbsp;cedendum eft hac uoce Ghrifti,in fuum ulum translata, Meus cibusnbsp;non eft labor manuum. Laborandum quid^n eft fuo tempore amp; lo/nbsp;co,mea autem prgeipua uocatio, meum prgcipuum offitium non eft,nbsp;laborare manibusjed facere uoluntatem dei, amp; pcrficcre opus eius,nbsp;quod eftjCognofcere Chriftum, obedire uocationi Chriftt Ali/nbsp;us eft mercator , amp; cogitât fibi non effe ocium ad audiendam dolt;ftriznbsp;nam Euâgeli},amp; ad cognofeendum Chriftum,quippe qgt; ncccffe hagt;nbsp;beattâ feftis profeftis diebus totamête in negoiiationê fuâ incumnbsp;bere. At hg cogitationes excutiendg funt per uerba Chrifti ad noftfîtnbsp;ufum accommodata.Meus cibus eft, non utmercaturam faciam. Hogt;nbsp;neftum quidem eft, legitime negociari, non eft autem meus cibus,nbsp;non eft meum præcipuum offitium, ad quod diuinitus uocatus fum,nbsp;fed meus cibus, mea precipua uocatio eft, ut faciam uoluntatem dei,nbsp;amp; perficiam opus eius,Choc eft) ut difeam Euangelion Chrifti,Ôe fcnbsp;der uocationem Chrifti. Videtur quidem cibus ex opifici)s,8e mer/nbsp;caturaparari, fed quid proficithomo, filucreturuniuerfummun/nbsp;dum, fc autem ipfum perdat, aut iaduram fuqpfius faciat C Acceditnbsp;huc,œ non opificia aut meroitura, fed bcnediâio D O MIN1 di/nbsp;uites taciat.Ec homo uiuic,non folum pane,fed omni uerbo.quod e/nbsp;Keditur de orcDOMINI. Primum igitur quæramus regnunjnbsp;ri amp; iuftitiam eius, ut non folum adqciantur nobis terrena bona,nbsp;quac funt corpori neceflaria, quæ ipla Deus dementer dabit am/nbsp;bulantibus in uocatione fua, amp; fperandbus in ipfum, fed eti/nbsp;am UC tribuantur nobis coeleftia amp; perpétua bona,per le/nbsp;fum Chriftum DOM I N V M ac feruatoremnbsp;noftrum,qui eft una‘ cum pâtre fpiritu fannbsp;do Deus benedidus in (ecula.

Amen.

Ce ij

IN CAP vT nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;EVANS. lOÄNNlS«

¦J Oncionatus cft Chriftus de fuo offïtïO, Mc'' us,inquiens, cibus eft^ ut facia uoluntatem zfnbsp;jtus,qui mifit me,amp; perficia opus cius. Nuncnbsp;autem conti'onatur de offitio difcipulorü fuo/nbsp;rum»Non enim uocauit eos ad fe,ut effent œ/nbsp;conomi rerum terrenarum, amp; emercnt cibos,nbsp;quaniÇ amp; hoc ah’quodes, per Gccafionem,flt;/nbsp;____J cerintjfed uc effent oeconomi rerum fpirituali um,amp; uocarent per Euangeh'on non ludæos tantum.ucru etiam Gennbsp;e, tes ad communione coeleftium bonorum^ Nonneuos, i'nquit, diel/nbsp;,, tis,adhuc quatuor menfes funt, amp; mefsis ueniet^ Ecce dico uobis, atznbsp;, lollrte oculos ueftros, amp; uidete regiones, quoniam albæ funt iam adnbsp;,, meffem.Ex his uerbis apparet Chriftum é ludæa per Samariam,quonbsp;tempore hæc contionatus cft,profelt;ftum effe circitcr menfemNouê/nbsp;brem» Nam mefsis folet in ludæa menfe Martio aut paulo poft effe,nbsp;I’ quippe çp et cah'da fit regio,et ludgi neceffe habuerint altcrodie PaPnbsp;chg ( quod feftum celebrabatur décima quarta die primi mcnfis,quinbsp;eft Martius^manipulum nouarum frugum offerre,quemadmodüii'nnbsp;Leuitico libro capite uicefimo tertio feriptum eft» A Nouembri au/nbsp;tem uflt;p ad Martium numerätur quatuor menfes» December, lanua/nbsp;rius,Februarius,Martins» Confert autem Chriftus hoc loco antithe/nbsp;fi meffem terrena cum fpirituali,et facit exdifcipuh's Mefforcs» Vos,nbsp;inquiens, dicitis adhuc quatuor menfes effe ufep ad meffem. Et hocnbsp;quidem uerum eft, fi intelligatur de terrena i 11a externarum frugumnbsp;raeff e.Bgo autem loquor nunc de fpirituali meffe,amp;^ affirmo eam nonbsp;poft quatuor menfes futurâ, fed iam inftare, amp; modo adcffe»R,egionbsp;neSjfcu agri,albelcunt,fruges peruenerunt ad Ipicam, amp; ad maturitanbsp;tern. Tempus eft,ut demetant.Que eft ergofpiritualis ilia mefsis,dcnbsp;qua Chriftus hie loquiturC’ Ea nimirum eft,qua homines, tan^ fru/nbsp;gcs,congregantur per predicationê Euangeli) ad horreum regni cce/nbsp;Mf)?« Il»'«» leftis, de qua meffe etiam alias dicit, Mefsis multa, operarrj päuctnbsp;Chriftus cnim uidet mox futurum, ut Samaritan! adueniant magnanbsp;multitudine è ciuitate fua ad audiendum Euangelion Chrifti,amp; acci/nbsp;piendam falutem. Hæc una eft rcgio,unus ager, qui iam ad meffemnbsp;albefcit. Deinde uidet etiâ futuR2,ut Gahlgi,qui uideranc,quanta minbsp;racula gdidiffet Hierofolymis, excipiant eum paulo poft magno ho/nbsp;iiore fide,queadraodum mox fequit. Hæc eft altera regio,alter a/nbsp;ger ,albefcens ad meffem. Poftremo uidet quoc^ iâ hoc agi,ut poft^nbsp;refurrexiffet à mortuis, amp; amandaffet difcipulos fuos in uniuerfumnbsp;mundû,Gentes acceptur^ fint maxima alacritate amp; multitudine EuS/nbsp;gelion falutis.H^ funt magng multg regióeS,raagni amp; multi agri,nbsp;ad meffem

HOUILIAK lOXNNIJ BR.ENT1I.

adtneffem albefcctcs.Cum igitur Chriftus hgciara inftare uidet,pa/ lam profitetur,ueram meflcm nunc adeffe. Qui ergo crût mcflbresCnbsp;quia meffem pcedit feraGntis,qui fuerunt antca ieminatorcsCfequinbsp;lt;ur. Et qui mecic,mcrccdc accipit,amp; cogregai frudum in uitS ^terna, « lt;nbsp;ut amp; qui feminat, fimul gaudeat, amp; qui metiu In hoc enim efl: (ermo « lt;nbsp;ucrus»qgt; alius cft,qui feminat,amp; alius qui mctit. Ego mifi uos ad me « «nbsp;tcndum,quod uos non laborafl:is. Altj laborauerunt, amp; uos in labo/ lt; cnbsp;res eout introiiftis.His uerbis Chriftus hand obfeute fignificat Semi « lt;¦nbsp;natures fuifte patriarchas amp; prophetas Meftbres aut elTe apoftolos.nbsp;Nâ patriarchy et prophetg adnunciauerunt Chriftum uentuR2,qui renbsp;fiituat uera iuftitiam amp; falutê,ac inftituerunt 8lt; adminiftraruntpoli/ amp; prophetitnbsp;t«»an Ifraeliticâ, ut in ca conferuarentur amp; prgdicarent promiflionesnbsp;de Chriftojdonec ipfc ueniret, diuulgarct Euagclion fuum in ocsnbsp;hutus terry polite»as, Etfi aut patriarchy ôd prophetg fufeeperunt uni/nbsp;us tin Ifraeliticy gentis cura,th quemadmodum feraentismulto maionbsp;fi labore conftat,cp meftis, Ager ftcrcorandus eft. T erra profeindennbsp;da,gleby côminuendg,femen iaeiendum,occandum,ôi zizania reuclnbsp;lenda,ita maximo fudore confticit patriarchas amp; prophetas conferuanbsp;tio Ifraeliticy poliug,quo prydicatio promiftionum de Chrifto conbsp;feruaref. Multi fype nimbi,raulty niues,amp; horrendy grandines inci/nbsp;derunt in hanc fementem,ut de falute eius pene defperaretur. Cogitanbsp;quanty molis fuerit,lfraelitas ex Ægypto educere,ec cum ad eremuninbsp;ucniftentjin offitio continere,Cogita,cum terra Canaan accepifTent,nbsp;quanto difcrimine,imo quanto fanguine tucati fint fines fuos â finitinbsp;mis hoftibus.Quid dicâ de captiuitatc Aflyriaca Se Babylonica^Haanbsp;luerunt horribiles ^andines, quibus minima pars fementis reliquanbsp;uidebatur.Sed quidc’poft^ redijffcnt é Bab^one, quanto fudore re/nbsp;ftituta funturbs amp; teplum,quanta poftea difficultate defenfaç’Hec funbsp;crunt tepora fementis,quibus promiffiones de Chrifto in gentc Kraenbsp;litica ednferuarentydonee ueniret mcftis,hoc uidelicet tepus, quo eanbsp;q prydicata funt de Chrifto in una tin gentc, reuelarentur in toto or/nbsp;be terraRt,intcr oes Rentes. Tepus igitur mefli's hoc eft, quo aduenitnbsp;Chriftus,amp; docuit buangelion fuum, ac mifit, poft^ refurrexiftet ànbsp;mortuis, Apoftblos fuos ad pdicandum Eulgelion in uniuerfo munnbsp;do.Itacp Apoftoli funt Meflbres, qui mefluerunt, qd patriarchænbsp;prophety feminauerunt, quia quas promifliones de Chrifto hi in u/

Cc it)

IN CA PVT nil. EVAN G. IOANN IS.

Apoftoloï^ tempore uenerit, amp; cj) Apoftoli in ipfoRt labores intra^ uerint^Minime oîm» In meffe quidem corporali aliquoties detrimê/nbsp;tum accipit is, qui cum fcmentem feGerit,non metit,in hacautem fpij^nbsp;rituali meffe tarn prophete feminatores,^ Apoftoli mefTores fruétunbsp;accipiun£.Qui merit, inquit, mercedem accipit,amp; cogregat fruclumnbsp;in uitam acternam,ut èi. qui feminat, fimul gaudeat,amp; qui metit. Vgt;nbsp;num enim eft corpus, una unius domini familia, prophetæ Apö^nbsp;ftolijin qua familia, etfi alius alio fungitur offitio, tarnen una eft ortinbsp;nium merceSjUnus frudlus. Si unum gaudium, Quam ergo dicemusnbsp;efte mercedem prophetaBz Si ApoftolorumCprimum, quod prophcnbsp;tg in una gente fecerunt, hoc fecerunt Apoftcli inter omnes genres JInbsp;li contionibus promiftionum fuarum de Chrifto congregaruni pioSnbsp;c gente Ifraelitica ad æternam uitâ, hi fimilicer Euagelio fuo de Ghrinbsp;fto,qui iam aduenerat, cogregarunt pios ex omnibus gentibus ad uinbsp;tarn gternam. Vides eandem mercedem. Si eundem fruetum laboris;nbsp;Deinde prophetg acceperunt eciam ipfi iuftitiam. Si hereditatem coenbsp;leftium bonorum,per fidem,propter Chriftum, quem uenturum adnbsp;nuntiauerunt.Sic amp; Apoftoli acceperunt iuftitiam Si hereditate coe/nbsp;leftium bonorum per fidem propter Chriftum, quem iam ueniffe adnbsp;nuntiauer lint. Vides iterum eandem mercedem ,eundem frudum 8^nbsp;idem gaudium. Non enim exiftimandum eft, quod cum Chriftus lanbsp;ciathoc locomentionemmercedis , fentiat prophetas Si Apoftolosnbsp;meruifte fua infnrum iiiftiria aprernam nitam. rum frrintnm fiïî Mon

ueris domine, domine^uis fuftinebitC Sed Chriftus nomine mercc/ dis intel 1 igit fi udum,quem partim auditores, partim ipfi, ex Euan/nbsp;gelio Chrifti pcrceperunt. Euangelion aurem docet,nullum hominenbsp;juftificari Si feruari propter fua ipfius mérita, fed tantum ex miferPnbsp;cordia Dei propter Chriftum, fi in ipfumaedideris, Qiiare tantumnbsp;abeft,ut defenfores humanorum meritorum poflint ex hoc loco erronbsp;ri fuo patrocinarijUt potius ex co réfutent, Que cum ira fe habcant,üinbsp;deamus nunc, quam utilitatem nos ex hac condone Chrifti de Apo/nbsp;ftolica meffe capere debeamus. Ac initio, uaticinium Chrifti de ad/nbsp;uentu Samaritanorum, Si gentium ad comunionem Euangelq, mag/nbsp;num eft miraculiim, quo confirmatur ueritas dodrinæ Si Euangelifnbsp;Chrifti. Nam quæ Chriftus uaticinatus eft, ea reipfa euenerunt. Sa/nbsp;maritani mox magna ueniunt muJtitudine. Poftea genres fufcipiuotnbsp;prædicatiôe Apoftolorç Euagelion Chrifti. Sed Si prophetg uaticf/nbsp;nati funt, q? Getcs recepturg lint Euagelion Mefljc. Fluêt,inqt Efai/nbsp;as,ad eû ocs gêtes, et ibût populi multi. Ac itetît. Videbis et afflues.nbsp;Si mirabit et dilaiabit cor tuü, quâdo conuerfa fuerit ad te multitudonbsp;maris,et fortitudo gentiû uener it dbitCu igit Gentes acceperint hoc

HOMILIÄE IO ANNIS BlfENTlL

Eiiagelion, quod Apoftoli de ïefu adnuntiauerunt, raanifefkim eft, hunc lefum eiïe ucrz ilium Mefliam leu Chriftum, de q propheig uanbsp;ticinati (unt, èi. qui eft faluacor mundi. Deinde cognokimus ex hac ,nbsp;côtione Chrifti de mefle.q? una fit religio patriarchaat, prophetai^,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;«

acnottra.rredicatio enim prophetaRt, ruitlemenns, prcdicatioaute ApoftoloRt, quam nos fe(ftamur,eft meflis, Sicut aut meflis colligitnbsp;ex eo femine,qd in femente iadtum eft, ita nos eundera Chriftum ag^nbsp;nofcimus,quem quondam prophet^ adnunciarunt Quare noftra re^nbsp;ligio qua folum lefum Chriftum credimus noftfçt feruatorc, non eftnbsp;nouajcd uetus, id qd amp; Äpoftoli ipfi in contionibus fuis manifeftcnbsp;docuerunt.Petrus in prima contione, qua habuit in die Pentecoftes,nbsp;allegat Ioelê,amp; Dauidè,uidelicet,qd hi feminarunt, hoc Petrus me/nbsp;lit.ln alia contione, qua habet ad Gentes,dicit de Chrifto» Huicoêsnbsp;prophetg teftimonium ferunt, q? remilfione piftörum accepturus fitnbsp;pernomen eius,quifquiscredideritin eum. An no amp; in hacconciSenbsp;'Petrus metit,qd ante prophet^ feminarûtç'Audinbsp;nbsp;Paulü, Ad Rom.

ita fcribentt\Paulus feruus lefu Chrifti, uocatus ad munus Äpoftoli cum, fegregatus in Euangelion dei, qd ante promiferat per prophe/nbsp;tas fuos in Icripturis fanólis de filio fuo. An non et hoc eft meiere,qdnbsp;prophetg anteafeminaruntcQtiare manifeftum eft, unam effe noftranbsp;öd prophctar^t ac patriarchaat religionem. Monet 8^ nos hpc côtio denbsp;mefte^ut in tempore expergifcamur, ac per reftpifeentia frueftum fpi/nbsp;ritualis meftis colJigamus. Nam queadmodum politicus annus fuasnbsp;habet partes,uideftcet tepus fementis,tempus mcifis, 8d tepus perci/nbsp;piendi fruduSjqui in lîiefiecolleîftus eft, ita fpûahsannus(quonoîenbsp;complectiniur uniuerftuni 4 llud guum, quod cepit â conditione muti/nbsp;di,öd duratuiS2 eft perpetiio)fuas habet partes. Tempus enim qd fuitnbsp;ante aduentum Chrifti in carnem,ab initio orbis,eft têpus fementis. paru#.nbsp;Quod aût eft poft aduêtum Chrifti,ufcp ad nouilîimum diè, uel prinbsp;uatum uniufcuiusc^ hoîs,uel publicum totius terrg, têpus eft melTïs,nbsp;quo tempore non folum Äpoftoli miniftri Euangeirj congregantnbsp;populos lan^ fpicas ôd manipulos,ad horreum cœleftis regni,uei^/nbsp;etiampopuli ipfi,auditores Euangelf},fuamhabentmeftem,qua libi,nbsp;quifep congregat cœleftiabona ad perpétua fuâ falutem. Frudus eninbsp;fpirituahsmeftis,nonfolum funi hoîes Euangeîio uocati ,fedetiamnbsp;Ipiritualia et cœleftia bona, qughoîbusEuâgelio credentibus donannbsp;tur,remifl'io uidelicet peccatofît,adoptio in ftlios ôd hgredes Dei, îi/nbsp;beratio 3 morte,ôd perpétua fœlicitas in regno dei. Hg funt (picæ,hinbsp;funt manipuli, qui in hac meftê congregant;Porro,qd poft hanccornbsp;poralem uitâ uentu^t eft feculum,hocæuum illud eft, non q fruêtusnbsp;coiliguntur, fed quo colleêii fruâus u(u fuopercipiunt. Quid ergo

Cc , lit) .

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;IN CAPŸ.T ««• EVANG. lOANNift

hinc fequiturc^hoc niniiR2,q’ fumma nobis danda fit opera,ue dum fe mus in hac corporali uita,ôi hoc tempore, quo Euâgelion Chrifti nonbsp;bis perfpicue adnunciatur, 8C quo uera eft meffi's, nequa^ ignauifi/nbsp;mus,ac ceflemus.fed cxpcrgifcamur,conigamus fpicas Euangeltj^co^nbsp;gregcmus manipulos coeleftium bonor^, ut cum uenerit tempus h ie/nbsp;mis,quod eft,hoiTor diuini iudicij ,poflimus indigentiam noftra colnbsp;ledo frudu fuftêtare;Nô erit racffis in futuro feculo,fed crit ufus «knbsp;R2 frugum,quas in mcfte huius fcculi cogregauimus, Nâ in hoc pfeflnbsp;ti (eculo,meffis eft, ac quradmodum in corporali mciTe côgrcgîtt tannbsp;turn frudus,8lt; reponitur uft^ ad id tempus quo uti licet, interim aiknbsp;tern meflores uigilat, fudâc, fitiunt,ac nihil no laboris perfcruni,donbsp;nec frudum in horrea couchant, ita 8^ in fpûali mcfle,multa quidemnbsp;coeleftia bona per Euagelion congregant, interea aut temporis multcnbsp;amp; magn^ ferend^ funt afßidiones, ut colledis ftugibus fuo temporenbsp;uti licea£,Meminerimus igi£,quod Salomon dicit»Qui congrcgatinnbsp;meße Filius fapiens eft,qui aut ftertit ^ftate,Filius côfufionis,ut excitanbsp;ti â fomno, laboremus unufqfcp pro fua uocatioe in agro dni,amp; pergt;nbsp;cipiamus frudu cœleftiû bonoRz. Poftremo, prouerbiu, q Chriftusnbsp;. hoc loco utit. Alius feminat, alius metit, non eft ofcitater ptereundiLnbsp;Etfi ein hoc jjuerbium ducit origine fuam a fupplitio impioEU,qui ficnbsp;diuinitus puniunc,ut qu^ ipfi inique acquirunt. tjs alq ftuantur.tn hanbsp;bet et locû fuum inter pios. De qua re paucis dicemus»Nam quod adnbsp;impios attinet, hoc eft legitimû eoRt fupplitiu, ut quod ipfi feminat,nbsp;alij metât.Si audirc nolueris,inqt Mofc,uocem dni dei tui ut cuftodinbsp;as 8^ Facias oia mandata eius, uxorê accipies,amp; alius dormiet cum ea,nbsp;domum çdiFicabis,8lt; no habitabis in ea, plantabis uinea,dc non uinnbsp;demiabis ea, Bos tuus madabitur coram ic, 8d non comedes ex co.Btnbsp;Michgg,ca,vrj,Tu feminabis amp; no metcs,tu calcabis oliua,amp; no un/nbsp;ger is oleo, muftu,8d non bibes uinum» Cum igit hoc (it fupplitiumnbsp;eoRt qui impie agût,amâbo te, qùis ille Furor, q ilia infania eft,q» nonbsp;du diuc^ hoc unû aga8,ut multas opes nugis,impofturis,Fraudibus,nbsp;peiurrjs,8(f rapinis congrcgesCHoc em,quid aliud eft,^ alijs quidcj,nbsp;i)sc^ quibus minime feues, tranquillitatê, tibi ipfi aût magno laborcnbsp;amp; fudore, non nifi exitium amp; intcrnitionê parar.cC Si aût cupis ita fc^nbsp;minare,ut tu metas,agc,da opéra pietati,imitare prophetas,qui etnbsp;fi apoftoli introierunt in labores eoRt,tn amp; ipfi perceperunt una cumnbsp;Apoftolis frudum æterng uitg. Qui fcminatCinquit)8d qui metit,finbsp;mul gaudêuNam prophecp laborarunt iuxta uerbû domini, ambulanbsp;runt in uocatiôe dei, feminarunt ucRt frudû iuftitiæ, ideoc^nullumnbsp;damnû fecerunc,fed magis Frudû perceperunt, etiâfi Apoftoli laboknbsp;res coRî meftuerint. Reliquû igitur cft, ut fi imitatus ftieris cxemplûnbsp;propheou^, amp; feminaueris uerâ iuftitiam,percipias ctia asm meiTo/nbsp;ribus

homiliäe IOANNIÎ BÏIENTiI

ribus fruc^nim perpétuas fœlicitatis in Chrifto lefu (crüàtore noßro qui eft unsi cum pâtre et fpû fanéto deus benediéius in fccula. Amen;

risteftificantis, qgt; dixifletfibi oîa quecunc^ feciffer, Cum ùeniflent * ergo ad ilium Samaritani,rogauerunt eû,üc apud fe maner et. Et man « enbsp;fit ibi duos dies. Ac multo plures crediderunt propter fermöne ipfp ‘ «nbsp;us,8^ mulicri dicebant.Iam non propter tüâ orationem credimus.lpz * lt;nbsp;fi em audiüimus amp;Tcimus,q) hic eft uere feruator mundi, Chrifius, « cnbsp;Hec fi diligenter excutias,inuenies non fol um que admirèris,ueR2etinbsp;am qug addifcas.De Samaritanis fupra diétum eftjÇp fuerint apud lunbsp;deos,qui habebant nomen populi Dci,tam ùanitate impietace inznbsp;fuccelTus^fimulabant fe ludeos. Si uero ludei infcclices erant, non hanbsp;bebant capitaliores hoftes, Samaritanos.Impietatis aûtfuit,q) Sa/^nbsp;maritani non feciabanc certâ religiotlêm, fed colledliciâ è ludgor^z Sdnbsp;Gentium facris,nihilomtnus tn lefus Chriftus diuertit ad eos^ôt connbsp;tionatur apud eos Euangelion fuum,manfitlt;^ apud ipfos,duos dies.nbsp;Quod certe admiratiôe non indignû cft. Deinde,f/ contuleris Samanbsp;ritanos cum ludgis^in agnofeendo Chrifto,multo uchcniêtius admi^,nbsp;raberis.Nam Chriftus multo iam tempore fiierat inter Iud^os,ac gdinbsp;derat etia aliqt infignia miracula, non tn uel inuitant eum,uc apud fcnbsp;maneat,uel credunt in eum,fed potius uitç eiüsinfidiant.Samatitaninbsp;aût unius mulieris fermone excitati, procédant ei obuiâ magna mulznbsp;titudine,excipiunt eum fumraa humanitace,6t quancp nullum adhucnbsp;uidifsêt miraculum ab ipfo gditum, fed tm audiuiffent teftimoniurrinbsp;mulieris,amp; condones Chrifti, attamen tantâ fidem in ipfum eoncipinbsp;untjUt ingenue ac publice fateantur, huncuer?: efte Chriftum,feruagt;nbsp;tore mundi. Quid his rebus admirabiliusCEtfi äüt Chriftus uetat ali

Apoftolos in ciuitaîem Samarhanot^ irigredip'd quod fuo qüodä confilio fecit j uidelicer, ut primura oîm huic adnunciarec populo, exnbsp;quo ipfe fccundum humanam namrä defcêdebat, amp; ad que preciptienbsp;miftus erauNon em fum mi(fus,inquit,hifi adoues perditas domusnbsp;ïfracl , tarnen tarito fauore coraplexiis cft Samaritânos,ut poft refuncnbsp;lt;ftionem fuâ,nÔ folum noîatim iubeat Apoftolos contionari Euangenbsp;lion in Samaria.Eritis,inqens,mihiteftes Hierofolymis,ihuniu€riânbsp;ludæa J Samaria, uet^etiam omet eos per minifteriuæ Pétri ôi îo/

IN CAPVT EVANG. lOANNiS.

annis.admlrabilibus ilh's fpiritusfanâi doms, quibus antca Apoiro los in die Pcntecoftes ornauerac, quemadmodum teltantur Ada A'nbsp;poftolica,cap, odauo, Itaqp Samaritani quondam abicdiiïïmi, fiuntnbsp;Deo acceptiffimi, amp; ut Euangelion loquitur ,nouillimi fiunt pn'mtnbsp;Qua quidem re manifefte reuelatur èC commendatur nobis offitiumnbsp;Chrifti,Etfi enim i'mpfj,uf alias calumniau funtChriftum, qgt; diuer/nbsp;teret ad peccatores ôi. Publica nos, ita potuiflTent etiam nunc in peffi^nbsp;mam partem fnterpretari qgt; recepilTetfead Samaritanos, hominesnbsp;uanos, amp; infidoSjtamen hoc eft pr^cipuum offitium Chrifti,amp; maxinbsp;ma gloria eius. An non medici offitium,imo gloria eft, qgt; accedat adnbsp;egrotos, 8C fufcipiat morbos eorum curandosC Multo hpneftius eft,nbsp;fi medicum apud ægrotos, fi ipfum in publicis conuiufjs uideas»nbsp;Chriftus autem ucnit in hunc mundum ut mediai«,Bt ut ipfe ait,nonnbsp;uenit ad uocandum iuftos,fed peccatores ad pœnitcntiam» Quod denbsp;medico diximus, idemderegibusacprincipibus dicendumeft. Hinbsp;Kedicorum “^^^«tur quidem in magno honore efTe, cum incedunt multis fatelhgt;nbsp;honor. tibus comttati regqs diadematis ornati, fed maximus eorum ho/nbsp;nor eft, aim audiunt ÔC iudtcanc cauffam miferg uiduæ ac pupilli, 8^nbsp;tuentur paftores,abiedum hominura genus, ab incurfionibus latro/nbsp;Regum muc num, Chriftus autem ucnit in hunc mundum,ut feruct mifcros, tttnbsp;eatur abiedos, Quarc,cum diuertit ad contcmptos amp; abiedos Samanbsp;ritanos, tantum abeft,ut præter officium fuum faciat,ut tum maximenbsp;partes offîtrj (ui impleueritSd magna gloria celebrandus fit» Ex hocnbsp;Chrifti feuexcmplofcuoffitioprimum cxcitandaeft fides in nobis,nbsp;Si fuccurrendum imbccillitati fidei» Nam, ut nullus cft hominum,nbsp;qui non fit peccator coram Deo, ita nullus eft qui in tentatione nonnbsp;fiatfibi conîcius tam imbecillitatis fidei,quâm etiam impietatis. Di/nbsp;cit ergo Satan» QuidcTuncfperarcpotcs, quod Chriftus te agno/nbsp;fcat, cum manifefte fentias te minimam ac pene nullam habere fide,nbsp;ut nihil dicâ de uanitate ÔC incôftantia ac mutabilitate métis tuæ, quanbsp;toties fidê uiolaftiç'In hacautfimili tentatiôeproducendûeft exem/nbsp;plu Chrifti in Samaritanis æditû, amp; cognofeendû eft offitiû Chrifti-Quicqd em uel ante adum fit, uel adhucreliquû imbecillitatis nobi*nbsp;debet nos ita perturbarc,ut deficiamua it Chrifto,ctfiinbsp;giamus eû,fed potius excitare nos debet,ut eo ardius ipfum côpiedanbsp;mur.Ëtenim,ut turn maxime indigemus opéra medici, cum periculonbsp;fe ggrotamus, ita turn præcipue ad Chriftum feftinandum eft, cumnbsp;obqciuntur nobis in confcientia,corâ iribunali Dei uetera peccata,S^nbsp;præfcns imhecilliras» Nec eft metuendum, q» qui ad Chriftum uelnbsp;qualicuncp fide confugit, non recipiatur à Chriîlo» Qui recepit Sa/nbsp;maricanos, cam uanos homines, quem, obfeao, accurrentem ad ip^nbsp;fum.re^

hOMILIAE lOANNIS BRENTIt* ¦¦ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,f«

fun7,rcpcllerctc' Calamuni,inquit Propheta, quaflatum non cotefeti èi. Iinum fumigans non cxtinguet. Dicit 8lt; Chriftus i'pfe» Vcnite adnbsp;me oês qui laboratis Qc onerati eftis, Sgt;i. ego refocillabo uos. Ac Pau/nbsp;lus. Certus, inquic, fermo dignus, quem modis omnibus ample/nbsp;damur,q, Chriftus lefus uenic in mundiim, ut peccatores faluos facenbsp;ret. Quare fi te inueneris in catalogo peccatorum, non dubium eft,nbsp;quin etiam in eorum fis numero, quos Chriftus uenientes ad fc pernbsp;fidem,oburjs,quod aiunt,ulnis excipiat. Deinde exemplum Chriftinbsp;in Samaritanis gditum docec nos modeftiam erga proximos. Homiznbsp;nes enim natura funt xaxoAÓ^ « SiC maledici, ac folet alter altcri ueteranbsp;fua,aut etiam familiæ fuse delicfta obijcere amp; exprobrare. Hæc eft manbsp;gna inhumanitas amp; crudelitas. Vide enim mihi exemplum Chrifti,nbsp;bamaritani ueniunt ad Chriftum ôd uocant eum ad urbê fuam.Quidnbsp;uiciftim ChriftusCNon obqcit eis uel maiorum illorum impietatemnbsp;èc inconftâtiam,uel ipforum uanitatem. Non ait: Apagete,homincsnbsp;eftis impÉ),Ic«jes,inconftantes, mutabiles. Nihil mihi negotq eritnbsp;uobifcum,Sed inuitatus compleditur eos tam humaniter, fi nihilnbsp;un^ mail defignaftenuEt ut dicam,quod res eft, etfi Samaritan! ha/nbsp;(ftenus multa nefanda fcclera perpetrauerunt,tarnen poft^ recipiuntnbsp;nunc Chriftum, omnia ea obteda funt, imo deleta amp; abfterfa. Nonnbsp;ertim eft aliud uerius iniquitatis operculum,^ lefus Chriftus,fide acnbsp;ccptus.Hypocrite multa alia opercula qugrunt, hie certa ieiunia, ille chri/lut»nbsp;certas precatiunculas,hic peregrinationem ad fepulcra fandorum, ilnbsp;leabftinentiam abefucarnis. Adam aftumebat perizama ex folrjs finbsp;eus confutum, ut eflet iniqunatis fuse operculum. Hæc autem omnianbsp;nunquamtam probe tegunthominem,quin apparcatnequam,8^nbsp;trâsiuceat iniquitas.Solus Chriftus operculum illud eft,quo iniquiznbsp;tas uere, etiam coram deo et iuditio eius obtegitur ac dcletur. Non cznbsp;nim exiftimandum eft,q) Chriftus fic tegat p(fta noftra,quemadmoznbsp;dum nonnun^ impq amp; hypocrite diffimulant 8^ ahfeondunt fceleranbsp;fua honefta quada fpecie coram hoîbus, cum interim mancant in feeznbsp;leribus fuis, amp; perpètrent ea occulte,Sed Chriftus ita operit pda nonbsp;ftra,ut quod pteritum eft,condonet,qd in prefentia adhucreliquumnbsp;eft imbecillitatis in carne,non imputet, ac det fpum fandum,quonbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

liitura fcelera pro uocatione noftra,amp; quantu in hac corporali uita fi • cri poteft,uitarequeamus,Propitiabor,inqt,iniquitati eoR2,et peccanbsp;h eoB2 non memorabor amplius.Et itcRî.Reuertetur, amp; miferebitur M/cb. r.nbsp;noftrijDeponet iniquitates noftras,et proijeiet in profundum marisnbsp;omnia peccata noftra. Audi ergo maledice. Qui quondam peccauit,nbsp;fieri poteft,ut refipuerir, confecutus fit remiftionem peccati â deonbsp;propter Chriftû. Vidifti pdûm. Deus aut uiditrefipifceatiâ, amp; obznbsp;litus eft peccati eius. Quae eft ergo ilia immanitas, qudd cum Deus

IN CAPVT 1111. EVANG, IOANN I Si

ipfc non uelit meminifle peccatum illius,tu de co in omnibus tonitr i nis declames;In ccelo magnum eft filentium de hoc pectato, amp;£U tannbsp;co clamore audes hoc in terra uulgare; Hoc no eft hominis fed Sata/nbsp;næ negotium,cuius ÔC membrum eft,amp; hærcs, maledicus, Ac, fingenbsp;mihi illum,cuï tu exprobras uetera delilt;fta,nondum egifte pceniten/’nbsp;tiam, ne tarnen fie quidem licet tibi malcdico efte. Tu enim quis es,nbsp;qui iudicas de alieno feruo Proprio domino ftat aut cadit» Nolite,nbsp;inqtjCondemnare, utnôcondemnemini.Cur uidcsfeftucam qug eftnbsp;in oculo fratris tui,trabem autê,que eft in oculo tuo non animaduer/nbsp;tiscTu fide conftitifti.Nc efferaris animo,fed timeas. Nam fi proxinbsp;mus,qui eft caro tua,cecidit,fieri poceft,ut èc tu cadas. Quare prætcnbsp;rita delida non funt proximo exprobranda, fed imitandum eft exemnbsp;plum Chrifti,amp; tegenda funt aliéna peccata coram hominibus, utnbsp;noftra per lefum Chr iftum,in confpedu Dei tegantur. Poftremo obnbsp;feruandum etiam eft,quod Samaritani de Chrillo prgdicantdpfiCinnbsp;quiunt) audiuimus amp; feimus, hic eft uere feruator mundi,ChrPnbsp;ftus.Hgc eft infignis confeffio de lefu Chrifto,ôd fumma totiusChrinbsp;ftian^ religionis. Multi fiicrunt, qui iadarunt fe Meffias ôi feruato/nbsp;res, fed hi feipfos feruare non potuerunt. Hic autem lefus, uerus eftnbsp;feruit» Meffias, uerus feruator. Et eft feruator non ludæorum tantum, fednbsp;tôrnonuniut M V N DI, hoc eft, Samaritanorum, amp; oîm gentium in toto orbenbsp;tantum homi terrarum,nechoneftorum tantum, fed etiam inhoneftorum,8^ abie/nbsp;M VN*D i ‘^orum hominum, fi modo ipfum per fidem ^nofeunt. Non enim

* tantum honefti fed èC inhonefti amp; peccatores (une pars huiusmûdû Quarc Icfus etiam horum feruator dicitur. Seruat autê hic Chriftus,nbsp;non pro more terreftrium monarchal^, fed pro more cœleftis regis.nbsp;Expiât enim peccata,amp; réconciliât nos cum deo pâtre fuo, ut adopte*'nbsp;mur ab ipfo in filios amp; hæredes bonorum fuorum. Expiato aût pec-*nbsp;cato,amp; aftecuto iure cœleftis hereditatis, nulla calamitas tam grauisnbsp;eft,nulla mors tam terribilis,quç poffit nobis incommodum afterre..nbsp;Nihil ergo nobis in hac terra prius, nihil pofterius agendum eft,nbsp;ut hunc uerum feruatorem feruemus. Sed rcuertemur nunc cum lelunbsp;» ’ amp; difcipulis eius à Samaria ad Galileam.Sic enim fequitur.Poft du/nbsp;» » os autem dies exqt inde,amp; abqt in Galilgam, ipfe enim lefus teftatusnbsp;» » eft,qj propheta in fua patria honorem non haberet.QuidCfi prophe;

ta non habet honorem in fua patria,cur ergo lefus redit in Galilf^t^» qup crat quafi patria eius, propterea qgt; fuerat in Nazareth, urbe Ganbsp;lilcæ educatusCSed quod Euangelifta de patria lefu dicit, non eft in/nbsp;telligcndum de tota regione Galilgae, fed de una tantum urbe Nazanbsp;reth, Significatenim, qgt;IefusinprofedioncadGalilaeam,uelnonnbsp;diuerterit ad patriam fuam Nazareth,uel non diu ibi mSferit, fed

- , , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;contulerit ftt

HOMÎLIAE lOÄNNIS BRENTIl. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;vz

«ontulent fe ad alia loca Galilée, proptér impietatcm amp; crudelitatcni ciuium Nazarethanorum.Nam quantum flagitq j Nazarethani comnbsp;miferint in Icfum fuum ciuem,Lucas copiofc defcribit cap* 4.Cum z/nbsp;nim lefus fufcepiflet adminiftràtionem offïtq fui j uoluit præ alijs ur/nbsp;bibLis,etiam patriæ ac ciuibus fuis benefecere.ItaCß diuertit adfô?s,8lt;nbsp;contionacur cis Eüangdion,ac offert fe ad ædenda miracula, nóc eft,nbsp;ad curandos ægrotosnbsp;nbsp;nbsp;afflidos, Sed hi intantum non receperunt

eum, ut initio deriferint ipfum, atcç contempferint. Non enim con-' norüduiutn fiderabant in ipfo, q? natiuitas éius magnis miraculis effet illuftrata,nbsp;quod publico fpiritus fanéli, amp; loannis Baptiftæ teftimonio cômen/nbsp;datus effet q?que dodfrina éius cœléftibus miraculis confirmareiur jnbsp;fed his negledis confiderabant in ipfo, q? effet natus ex familia quortnbsp;dam quidem illüftri, nunc autem contemptiffïma amp;labiediffîma,nbsp;haberet tenues 8^ inopes cognatos, quo'd effet pauper,qj nulla pror/nbsp;fus potentia inter homines præditus effe uidereiur, ac fortaffis uidé/nbsp;rant ipfum aliquoties parentem fuum, in extruendis ædifitqs, C lo/nbsp;feph enim erat TtxTamp;y ) adiuuare. Hæc id genus alia, cum fibi obnbsp;oculos ponerent,cogitabant id, quod Chriftus ipfe cômcmorat*Me/nbsp;dice,cura ceipfum,hoc eft,fi is tantg eft autoritatis, quantam de fe ia/nbsp;étatjcur non facit cognatos fuos locupletesC ( Vulgus enim, non niffnbsp;diuitias admirari folet ) cur non reftituit familiam fuam in eum fta/nbsp;turn, in quo erat tempore Dauidis aut SalomonisÇ” cur non recupe/nbsp;rat regnum a maioribus fuis amiffumîHæc cum non faciat, ac nefeipnbsp;fum quidem 8^ familiam fuam feruare poffit, quomodo nos aut ahgt;nbsp;osferuaretC Habesrifum8d contemptum,quoNazarethani lefutnnbsp;ciuem fuum exceperunt.Hoc autem ufitatum eft uitiumhoim, qj qugnbsp;maxime in altero confiderSda effent,ea magna negledliôe pretereâtinbsp;q uero ptereunda efset, ea fola fibi ob oculos côfpiciêdaponûuMarinbsp;tus,exêpli gratia,confiderat in uxore fua,non qucid fit donu dei,nortnbsp;q? fit adiutoriu marito diuinitus datum, no quas habeat uirtutes,fednbsp;confidcrat tantum uitia eius,8d imbecillitates, quibus aliquoties ipfinbsp;molefta cft.De his folum cogitat,de his tantum loquitur,amp; declami/nbsp;tat. Acuiciffimuxornon confiderat in marito fuo, qu(3d maritus fitnbsp;diuina autoritäre caput ipfius, qudd autoritas mariti tucatur ipfam,-q» multa alia benefitia propter maritum confequatur* Sed confideratnbsp;tantum uel duritiem,uel importunitatem, uel alia qugdam incommOnbsp;ffa in marito, de quibus omnia paffim loca qugrelis fuis implet* Sicnbsp;tnagiffratus in fubditis, 8C parentes in liberis, ac uiciffim fubditi innbsp;tnagiftratu,amp; liberi in parentibus uitia tantum,amp; malefitia, non au/nbsp;tem uirtutes amp; benefitia confpicere folent* Hæc rerum confideratio,’nbsp;eft prgpoftera amp; iniqua,ita occafio eft multorum malorum*Nam#

Dd

IH CAPVT 1111. ÊVANS, lOANNlS.

¦iquemadmoclurn Nazaretham' debiiiffcnt in due fuo cSfiderafTc no» éxternam illam perfonæ humilitatem, fed dona Dd,qLie magno ho/nbsp;liorc profequenda fuïHent, ita exigitDeus utquasipfe uirtutesianbsp;proximo confpiciendas proponit,non qug in eo uitia cglanda tolcrat,nbsp;aut quas imbedllitatcs fuo quodam confilio ferendas imponii,confi/nbsp;deremus,amp; affectemur. An non in üeftitu induendo folemus ea,qugnbsp;funt in uefteafped:u iniucunda uilia introuertere, quæ autem funtnbsp;prsedofa amp; oculis deleclabilia palam oftentarcï quin non eadcm prunbsp;dentia utimur homine proximo noftro, prgfertim cum nobis diuini/nbsp;tus fit propofitus, ut in eo imaginem èC fimilitudinem Dei agnofea/nbsp;mus‘;Ggterum,qp Chriftus maluerit in humili uite genere uerfari,cpnbsp;regia maicftate in hoe mundo infignis efTe, fuo quodam eoCp diuiilonbsp;confilio fadum eft, quod potuiiïent Nazarethani optime cognofce/nbsp;re, fi tam ftudiofi fuiffent prophetarum ïp uentris, de qua re nuncnbsp;non eft dicendi locus. Deinde Nazarethani non folum derident Ie/nbsp;fum eiucm fuum, fed etiam eqciunt eum magno impetu ex urbe fua^nbsp;otpræcipitarent ipfum è fupercilio montis, quemadmodum Lucasnbsp;fcribit.Hct’c eft maxima crudelitas, lefus enim reprehenderat tantumnbsp;contemptum ipforum duobus exêmplis,Eh’g u id dieet j ae Elizei,ipfinbsp;uero fic ira exardefcunt, ut eum de uita quoc^ tollere eonentur, Quænbsp;eft ifta immanis barbarie^':’ Et tarnen tanta eft bonitas Chrifti, ut nonnbsp;uiciftim graftetur in ipfos uel fulmine uel grandinc, fed relinquat ipnbsp;fos fuæ impietati dcfcrat cos, expedtans refipifeentiam ipforum,nbsp;hoc tantum teftatus ,prophetam in fuapatria honorem non haberegt;nbsp;Quid ergo;quot; Chriftus nçexigitdciuibusfuis honorenr;' Ambitiofinbsp;querunt quidem externum Sdcamalem honorem, Chriftus autemnbsp;non hoc quprit, ut ciues coram eo adhuc in hac carne uiuenti genuanbsp;fuafledant, fed querit honorem prædicacori Euangdt) dcbitum,ui/nbsp;delicet fidem auditorum Sd obedientiam erga Euangeliort. Quemnbsp;honorem cum non poftet apud fuos Nazarethanos confequi diuer/nbsp;tit ad rchquos Galilæos, quibus aduentus cius ualde gratus erat. Sicnbsp;enim fequitur.Cum ergo ueniftet in Galilæam, exceperunt cum Ga/nbsp;, lilæijcum omnia uidiftentj quæfecerat Hierofolymis in die fefto, ôdnbsp;9 gt; ipfi enim uenerant ad diem feftum.Teftantur amp; alrj Euangeliftæ, q?

Chriftus frequenter amp; libenter in Galilaea uerfatus fit, ac etiam cepe rit in ea praedicare Euangelion fuum.Dc qua re idcirco admonemur,nbsp;primum,ut amp; hoc figno cognofcamus hunc lefum, uerum efte Chri/nbsp;ftum,de quo prophetæ uaticinati fint.Non enim Galilsei tantum ui/nbsp;derunt lelum fuo tempore miracula gdere, amp;: Euangelion cotionari,nbsp;fed etiam fpiritus fandus uidit eum multis annis ante^ aftumpfiftecnbsp;hominem, Galilæam dodrina amp; miraculis illuftrare, Eüiias enim itanbsp;dicit.

HOMILIÄE lOANNIS BRENTll. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,j8

dici’c. Primo tempore contempta fuit terra Zabulon Si. terra Nepta^ lim, nouilTimo autem tempore glorifi'cata eft ui'a man's trans lorda/nbsp;rtem Galilæg gentium» Populus qui ambulabat in tenebris, uidic la^nbsp;cem magnam.Habitantibus in regione umbræ mortts,lux orta eftnbsp;is.Cum aüt prêter alia uaticinia, etiam hoc in lefum filium Marig nanbsp;tum ex femine Dauid competacmanifeftum eft, qp fit uerus ille fer/nbsp;uator mundi,quem prophete nobis commendarunt. Deinde,admo/nbsp;nemur de hac re,ut cognofeamus hunc lefum Chriftum eligere abie/nbsp;da et humilia, quo holes abiedi de falute fua per Chriftum bene fpenbsp;rent.Quy enim urbs,qug regio fuit tempore Chriftimagis inlignis,nbsp;inter genres,^ RomaÇamp; inter ludgos,^ Hierufalem^aitamen Chrinbsp;ftus maluit in Galilga,regione hadenus ignobili et contempla,»^ innbsp;Roma aut Hierufalem prgdicationem Euangelrj fui inchoare. Hac renbsp;nonuoluitfignificarefein hocuenifle, utquafuis obfeuras in terranbsp;regiones externa maieftate illuftret, ac corporale regnum in eis adminbsp;niftrec, fed ut hoc argumento probet fe abiedos Si negledos homi/nbsp;nes magno fauore côplèdijSf feruare eos in fummis periculis,amp; adgt;*nbsp;uerfis,fi modo accipiant ipfum per fidem. Non eft autem maius perinbsp;culum, mors, nec abiedior aut contemptior uidetur homo, cp cunbsp;mortis cyrannide apprehenditur. In hoc em periculo, etfi fortaffts a/nbsp;mici lugent,amp; condolefcunt,tarnen morientem necadiuuare, nec in Abitda tli^nbsp;uita retinere poftimt. Ac finge nonnullos commoi i,tn ne hi quidemnbsp;morientê fuo periculo leuant» Itacp oes holes deferunt morientê,quânbsp;uis amici(rimum,quâuis etiâ totius terrg monarcham. Quid igit ab^nbsp;iedius, quid magis defertû hoie morienteCAt bene habet. Quern honbsp;mines deferunt,eum haudqua^ deferitChriftusfdius Dei,perfidènbsp;acceptus,qui hocnoie, hoc epitheto gloriatur, q? refpiciat humilia,nbsp;amp; eligat abieda.Compledamur igitur ftliû dei, 80 obediamus uocanbsp;tioni Euangeltj eius,ut cum in oibus periculis,tû in morte per ipfumnbsp;dementer amp; potenter feruemur,qui eft lefus Chriftus dns nofter, u/nbsp;na cum patreSd fpiritu fando Deus benedidus in fecula, Amen»

HOMILIA XUL

ROfedi fumus una cum lefu Chrifto feruatoreno ftro c lud^a in Samariam, in qua uidimus, quantanbsp;beneuolêtia Samaritan! lefum exceperint. Si quannbsp;ta fide ipfum coplexi fint, deinde profedi fumusnbsp;cum ipfo é Samaria in Galilgam. Videamus igiturnbsp; , nunc quid mirabiliumreRz ab ipfo in Gafilæa ge/nbsp;ftum fit. Commemorat autem Euangelifta lefum gdidifte in Galdeanbsp;ii^igneatc^ obferuabilemiraculum infilio Regqcuiufdam Caper/nbsp;Dd q

IM CA PVT nn. EVANQ. lOANNlS,

naïre.Âc prluf^ hoc miïacuîufn expIiceiTius,admonendi funt audfto res, cp huiufmodi narrationes Euangeliftarum, de miVacuIis à Chri^nbsp;fto æditi's,longe aha obferaanoa, amp; animi attcntione confiderand;tnbsp;uißorUgen hiftoriæ Ethnicorum. Hi enimnoti femper laborarut, quamnbsp;diferte, cp ornate SC eloquenter diccrent, ac ex narrationsnbsp;“nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’ bus corurfi ciuilcm tantum frucium capimus, nifi fi quando bg facra^'

rum literarum adminiftræ fucrinu Euangeb'ftæ autem hoc maxime omnium egerunt ut uera amp; certa fcriberent, amp; habent non Ecdefiânbsp;tantum fuorum temporum, fed etiâ innumeros alios (peâatores, narnbsp;rationum fuarum teftes. Præterea que de doiflrina miracuhs Chrinbsp;fti fcripferunt, ea non folum ipG, ucri etiam multi alrj tanta conftan/nbsp;da afRtmaruntjUt maluerint fanguinem fiium profundere, uerita^nbsp;tern illam eertifïïme cognitam negarc.Huc accedit,q? hæ narrationesnbsp;finttantus Ecclcfiæthelaurus,utéx ipfis capiamus non ciuilem iliumnbsp;amp; peritunim, fed cœleftem amp; gtemum fâlutis noftræ frudumi Audinbsp;quid Euangelifta nofter prope in fine huius libri dicat, Muka j inqt,nbsp;Hi/tori^ fa alia figna fecit Iefus,qug non funt fcripta in hoc hbro,Hæc aût feriptanbsp;funt,Ob quamjObfecrOjCaufTamC num ut in his feu legendis feu audinbsp;endis traducamus tempus, amp; côfumamus otjumlt; Nihil quidem pionbsp;homini iucundius ledu eft,non aût fcripta funt, ut tantum ciuile uo/nbsp;îuptatê afferât,fed ut CRED ATIS,inqti q? lefus eft Chnftus file filinbsp;ÜS del, amp; ut credêtes VITAM HABEATJSper nome eius.Hiceffcnbsp;fpiritualis fru(ftus, Hæc eft ccelcftis ac perpettia utilita«. Inter ilia aûtnbsp;figna,que Euangeliftc comcmorant a Chrifto ^dira,non poftremuninbsp;locumobtinethoc, quodloannes infilioRegij Capernâit^ aeditumnbsp;elTe fcribit.Quäre in hâc cura incûbendum nobis eft, ut qd Chriftu»nbsp;ad confuletidum faluti noftræ geflit, hoc omni ftudio cognofcamus.

* ’ Ven it ei'go ( inquit Euangelifta ) lefus iterum in Cana Galilee, ubi ’ » fecerat ex aqua uinum, Ec erat quidam Regius, cuius filius infirmabanbsp;’ » tur Capernaum, Hie cum audiflet, quod lefus adueniffet at ludæa iftnbsp;» ’ Galilæam, abfjt ad eum,amp; rogabat eum,ut defcenderct, ac fanaret ipnbsp;» gt; fius filium.Siquidem is agebat anifn3.Principio,hic Capernaita, cu'nbsp;ius filius laborabatfebri, quemadmodum Euangelifta poft ea fignifinbsp;cat, uocat Regius, fiuequdd eflet generis regn,ftue minifterq regrj»nbsp;Quod utcunqp fe Iiabeat, certé apparet eum fuiffe uîrî magna digni^nbsp;täte amp; autoritäre prçditum. Deinde,hic uir Regius, redle quidem acnbsp;pie facit, qp in egrotatione filrj fui accedat ad lemm SC imploret auxiltnbsp;Um eiuSjfed quia mox reprehenditur a Chrifto; peccata eius diligen^nbsp;ter confideranda funt,ut ex alienis peccatis, noftra corrigamus, Vnunbsp;eftjCp Regius non prius inuocat opem Chrifti,q^ cum filius eius agenbsp;ret anima,amp; in extrema effet neceftïtate. Ante emnbsp;nbsp;nbsp;filius periculofe

çgrotaret.

HOHILIAE IOJ*NNIS BRENTff. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1^9

ggrotaret, nullam uidetur habuifle ratiocm Chrlfti, fed tum demum feftinac ad Chriftum, pen'culum artis eius fadlurus, cum uidet n ill ilnbsp;aliarum rerum pofle fili'um fuum I'liuare» Hoc eft uulgare inter hoiesnbsp;uitium .In fanitate,nullam aut ignauam habet curâm inuocationis di/nbsp;uini auxilq.In extrema aut ægrotatione, cum oîa Humana prius tentanbsp;uerintjiiecquic^ adiuti fuerint, turn uel tandem attollunt oculos adnbsp;cœlum, eft tarnen id faciant) amp; ut uideantur diuinum auxilium petenbsp;re,petunt communioncm coeng dnicg,idq? cum iam animam efflant,nbsp;quale quid facicbant quondam, qui non accipiebant baptifmum, ni/nbsp;ft mox fpûm cxhalaturi,quos uocabanc xA(tgt;tKov?. Non eft quidem un chriflianinbsp;^,ne in extrema quidem neceftïtate à dco deficiendum, amp; de falutenbsp;defperandum,quemadmodum mox docebimus, Sed hæc ignauia èCnbsp;focordia, qj non requiramus diuinum auxilium, nifi in extrema ne/nbsp;celfttate, reprehenftone digniftima eft. Etft em non Temper percipi/nbsp;mus pr^fenti fenfu extremam amp; fumma necefti’tate, ea tn Temper pronbsp;foribus noftris accubat,amp; capitib. noftris imminet.Siue Tani Turnus,nbsp;Tiue Taturi, Tiue in dignitatibus huius Teculi conftituti, ftue poteftatenbsp;inter hoies prgditi, femper manent nos maxima pericula.Etenim na/nbsp;turanoftra nun^ non geftamus in nobis pâûm, in quo amp; concept!nbsp;fumus 8dnati,8d quod etiâ noftris Tceleribus cumulauimuSi Vbi aûcnbsp;eft p(ftum,ibi Tunt amp; ftipedia peccati,hoc eft,Mors amp; infernus,quænbsp;etiamft hoc tempon's momento non fentiuntur reipTa, tn in Tinu no/nbsp;ftro ita prgfto adTunt propter peccatum, ut reuelatio eoR2 nun^ nonnbsp;Tit nobis expeâanda. Nam queadmodum prggnans mulier,cura ap/nbsp;propinquauerit tempus partus, etfi non Tentit hac hora dolorem parnbsp;tus, Ted potius conuiuatur amp; ridet, necefte tarnen habet quouis mo/nbsp;meto incurTum doloris expedare, quia foetus, quern geftat,maturusnbsp;eftjita oês hoies quia natura Tua pregnantes Tunt pctÔ,Tunt etiâ prpg/nbsp;nantes ftipendrjs peccati,morte amp; inferno, qug etiafi in prgfentia no Homincffuntnbsp;Tunt molefta,Temper tn ius inuadendi nos habent,amp; Tolent in hoies, prognàrttanbsp;cum Tunt Tecuriflrimi,amp; longe aliud cogitantes incurrere, aut potius quot;Gt lt;»nbsp;TeTe reuelare. Ad Cainum dicit,Si male egeris, ftatim in foribus pecznbsp;catum aderit, hoc eft, etiamfi pdum non ftatim puniat, iuditium tnnbsp;amp; fupplitium eius prg foribus eft, amp; Tuo têpore patefiet. Et Paulus.nbsp;Per pdûm,inquit,peruaftt mors in oês hoïes.Cum igit quouis tern/nbsp;pore impendeatceruicibus noftris fumma amp; extrema necelTitas, femnbsp;per nobis in hanc cura incumbendü eft, ut Tiue Tani Tiue cgroti,nomênbsp;ûhi ex fide inuocemus,amp; falute noftra clemêtig eius per leTum Ghrinbsp;ftum, ueR2 feruatorem noftnz comendemus. Altei^ pdûm regq eft,nbsp;etft fentit Chriftum pofte filio fuo ope ferre, th perfpicue indicatnbsp;tc non credere,cb Chriftus poflït filium abTentê,aut mortuû Teruare»

Dd ii)

IN CAPVT ini. EVÄNG. 1OA3INÎS.’ nrget’eiim,ut feftinet,ac defccndat ad Capernaum,prlufq?

bus moriat.Eft hocpétûm inrer holes uulgare. Alius enim in fgro tatione putat Deûi non iuuare, m'fi oftendat externa medicina. Alinsnbsp;in rerum penuria exiftimat deu non feruare egentes, nifi prOponatnbsp;bundantiâfriimêti Sgt;iuini.Sunt,quiopinantur, eos tantudiuinoau/nbsp;xilio confcruari,qui euadunt pericula mortis mirabilitcr, ne moriannbsp;tur.Cgterû,eum qui moriturjfentiunt à dco non eiïe adiutû. Hæc eftnbsp;maxima fidei imbecillitas, q propemodum nihil ab incredulitate difnbsp;Tient feruit fert.Nâ DOMINVS deus noftereftoîpotcnsrcRz adminiftrator,^nbsp;MFi/fmcdif. piosjinuocantes ipfum exfide,feruet in rerum penuria,tam fine fru/nbsp;mento,^ frumêto, amp; in ægrotationc tam fine externis medicinis,nbsp;mcdiciniSjdenic^ eiufcemodi eft feruator,ut tueat piosj'n media eti/nbsp;amnum morte, amp; putrefaétione, quo 8gt;i uiuât cum Chriftojamp;’ excité^nbsp;tur fuo tempore ad percipiendâ ctiam corpore perpetuam fœlicitatêjnbsp;tantum abeft,ut qui moriunt, non adiuuentur deo. Idem fentiendünbsp;eft de Chrifto fi Ho Dei, q cum fit diuina potentia ÔC maieftatc patrisnbsp;fui prgditus, iuuare poteft nô folum prüfens prgfentê,, fed etiâ abfensnbsp;abfentem.Seruare item poteft, tam impofita manu, folo uerbo di/nbsp;cto. Quare reprehendit hanc incredulitatem Regij, amp; dixit ad eumgt;nbsp;»T Nifi figna etpredigiauideritis,nô creditis. Hgc eft grauisreprehennbsp;fio,qua non Regius tantû,fcd etiam ludæï amp; Galilæï perftringûtur*nbsp;Nam quod ad Regiûattinet, etfi audiuit dodrinâ lefu, Sf quanta minbsp;racula lefus ædiderir,tam in Cana Galiiæe,c^ in Hicrufalc, tamê hi»nbsp;fignis nô ira mouet,ut reeftâ fidê in lefum concipiat,nifiplura amp; ma/nbsp;iora figna uideat. Nam fi fufeepiftet accuratam confiderationê de do''nbsp;(ftrina lefu,amp; de miraculis,q tâ de lefu in natiuitate eius,^ab ipfo lenbsp;fu pauloante édita fuerât,potui(ret facile cognofcerc eû efte uerû Mefnbsp;fïam,fcu Chriftû per ^phetas promifsû, Quôd fi eft Chtiftus, certenbsp;filius dei eft, fedês ad dextrâ dei patris fui,ô(f oîa ei fubicâa funu Hocnbsp;clirißinbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fcriptura de Chrifto teftat.E)ns,inquicns,dixit ad me filius meus

es tu.Etiterû.Dixit Dns dnomeofede à dextris meis. Aerurfus.Glo ria amp; honore coronafti eum, côftituifti eû fuper operamanuû tuaRîgt;nbsp;Omnia fubiecifti fub pedibus eins. His certe feripturæ teftimonijs,nbsp;fi diligenter expendas, fpûs fanâus tribuit Chrifto æqualê maiefta/nbsp;tem amp; oîpotentiâ cû deo pâtre fuo. Quare fi lefus eft Chriftus,mani/nbsp;feftum eft qgt; pofsit filiû febri laborante, non fokim corpore pfens,etnbsp;impofita manu, fed etiâ abfens amp; folouerbi fui mâdato feruarc, imonbsp;etiâ mortuû excitare.Hpceft uera de Iefufides,quâ cum nô habeat hicnbsp;Regius,merito rephendit.Sed aim eâ aba's habeat Centurio,q dice'*nbsp;bat.’Tantûdicuerbumetfanabitfamulusmeus, baud immeritOïple*nbsp;no ore al Chrifto cômendat, Quod autê attinet ad ludeos et Galileos*nbsp;ac pfertim dues Nazarethanos^digni funt p Samaritanis feuerifsimanbsp;’feprehenfione.Samaritani cnim, quemadmodum paulo ante explica

HOMILIÄE ÎO ANNIS BRENTIL tüm eft, curti nulla uidiflent figna et prodigia à Icfu gdita,recl tantuninbsp;audiuiftcnt dodrinam eius,tantam in ipfum fidem concipiunt,utpùnbsp;blice ingenue fateantur eum cffe Ghriftum,fcruatorem mundi. Ecnbsp;q jancp mulier comemorauerat de ip(o, qj närraftet ei occultas uitsenbsp;fue aftiones, Samaritani tn dicunt: lam non propter tuam orationemnbsp;crcdimüSjIpfi cnim aüdiuimus cognofcimus, qj hic eft uere feruanbsp;tor mundi, ChriftusJudei aut et Nazarethani,etfi non folum dodrtnbsp;nam Euangelij eius f^pcnumero audiuerant,fed etiä qugdam ram fignbsp;ha amp; prodigia uideranr, tarnen ne fic quidè Credunt eü eftenbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Chri

ftum,nifi ea faciat figna amp; miracula, q ipfi pro fuo arbitrio exigunt; amp; pr^cribunt.Quare baud iniuria etiam ipfi, una cum Regio, propnbsp;ter incrcdulitatem reprehcndunf,nec immerito Samaritanis inferiornbsp;tes habêtur.Sed Regius pergit urgere Chriftum, ut uelociter dcfceiinbsp;dat,Etdicit,Dne,deltende,priuf^ moriaturfilius meus. Hicmagis lt; «nbsp;prodit Regius luam feu incredulitatem feu fidei imbecillitate. Quidnbsp;cnim de lefu fentisC’cUr fic cum urges;’ An no credis eum pofte ferua/nbsp;refilium,ctiamfi non defcendat,etiâfi filius moriatur; Sed hoc eft innbsp;genium eoRz hoim,qui non habent redam de deo,auc ft 1 io eius fide?nbsp;InftantjUrgentfeftinant. Nec urgent promiflîonè dei,auc clemen tncreMfanbsp;tiam potentiam eius,fed urgent eum fubueniendi modum ratio ßltinitt.nbsp;nem,quam ipfi excogitarunt,acdeoprgfcripferunt, amp; quafi manda-»nbsp;runt. Hoc certe non eft: deunl ex uera amp; obedienti fide inuocare, fednbsp;eft: fercaduerfus deumiiirnultuari.Deinde Regius prodit etiâ hac uOnbsp;ce magnitudinê doloris fui,que propter lîlorbû filij,in aîo fuö concenbsp;perat.Nô eih fic Urfiftet lefum,nifi fummó amp; incredibili, ut eft natunbsp;ra parentu erga niiferias liberor^t, dolore affedus elTet.Gu igit Ghrlnbsp;ftus intelligeret non minus Regium imbecillitate fidei 8C dolore aninbsp;mi,cp filium morbo corporis egrotare, fufcipit ambos curandos. Et lt; 4nbsp;dicitei, Vade, filiustuusuiuit. VnohocdidofanatGhriftusduoSjnbsp;parente uidelicet,ac filium,altefÇ gdem animo,alteR2 aût corpore æ»»nbsp;grotum.Nâ parens concipit uerâ fidê,amp; doloris fui leuationè,filiusnbsp;uero libérât febri,quêadmodum mox fequitur. Hic ergo corlfiderannbsp;dum nobis eft, quanta bnuolentia Ghriftus côpledatur Regium, Ôdnbsp;quo filium eius fanitati refticuerit.Nâ hic Regius, nÔ afïert ad Ghrinbsp;ftum uerâ fidè,fed tiîi fcintillâ quandâ fidei, ac non fuilTet indignusnbsp;qui propter importünitatê fuâ à Ghrifto repellcrct, fed tm abeft » ocnbsp;Ghriftus âbqciat eum propter fidei eius imbecillitate, ôd importuni/nbsp;tatë,quâ doloris magnitudo extorferat, ut tantoclementius eum fuf- fufcipit,nbsp;cipiat,qjarjto maior eft: imbecillitas fidci,et dolor animi eius. Ventenbsp;ein Ghriftus, nô ut miferos opprimat,fed ut feruet.Galamum,inqt,nbsp;quaftaium non cÔtcret,Ôd linum fumiganà rtô éxtinguet.Et itcRzrSptnbsp;ritus DOf'dlNl fuper me,eo unxerit mc,ad prædicandum humilt;

Dd iiij

IN CAPVT «Il EVANG, lOANNlS.

libus mifit m?,ut niederer contritis corde, amp; prgdicarem capti’uis berationem. Vide mihi, quanta fuen't imbecillitas fi'dei in Petro amnbsp;bulante fuper aquas, ut uem'rct ad Jefum, queadmodum in Mattheonbsp;cap,xiiii fcriptum eft; Nam cum Petrus ui’deret uentum magno impcnbsp;tu in fe ferrijita dubi'tare cepit, ut etiam mergeretur* Quid ergo fecitnbsp;Chriftusc’ Reprehenditquidem Perri dubitation?. Modicæj'nquPnbsp;enSjfidei, cur hefitabas; non autem fubmergit eum, fed apprehendicnbsp;eum extentamanUjSi^ feruar. Quid pares illeapud Marcum:' Credo,nbsp;inquit,domine, Succurre incredulitati mcæ. Hic ingenue confiteturnbsp;fidei fug imbecillitate, èc tarnen filius eius fanatur. Audi Thoma.nbsp;ISIifi uidero, inquit, in manibus eius ueftigium clauorum, amp; mittamnbsp;manus meas in latus eius, no credâ.Sed intantû non abijcitur propternbsp;hanc incredulitatem, ut Chriftus fufcipiat propter ipfum admirabilenbsp;genus reuelandæamp;confirmandæfuærefurredlionis. Hocoffitiumnbsp;Chrifti idcirco nobis cxplicatur, non ut approbemus imbecillitatemnbsp;fidei, amp; blandiamur nobis in ea,fcd ut poiTimus refiftere diabolo innbsp;die malo. Deus enimadoptauit nos per lefum Chriftum, in filiosnbsp;hgredes bonorum fuorum, amp; habemus propter Chriftum ius ccele/nbsp;ftisregni. Sicutautemmagno laboreconftatmagiftratumurbis,utnbsp;conferuet ac tueatur iura ciuitatis fuæ aduerfus finitimos regulos, itanbsp;magnæ molis eft tueri fpirituale ius cœleftis regni, aduerfus Satanâ.nbsp;Hic enim folet nobis coram tribunal! Dei in confcientia noftra obi]-'nbsp;peccatanoftra, Tu, inquiens, peccator es, damnaberis igitur.nbsp;ciHunttfidei. Quod ft turn refutemusobieótioncm eius, ac dicamus, nos non eftenbsp;damnatos, propterea quod Chriftus, in quern credimus, expiaueritnbsp;peccata noftra, ftatim excipere folet hanc uocem amp; in nos rétorqué/*nbsp;re. Recfte,inquiens, Chriftus expiauit peccata, fed eorum, qui credûtnbsp;in eum.Tu uero non credis in eum,aut habes tarn imbecillem ftdern,nbsp;ut ea ab incredulitate nihil différât. Pone tibi ob oculos ueteres illosnbsp;fantftos Abraamum,Efaiam, Paulum, amp; alios, qui habueruntmag-^nbsp;nam Scheroicam fidem ,acmultaadmiranda opera ex fide fua fcce^nbsp;runt. Qtiorum cum nihil in te inuenias, quid reliquum eft,nbsp;nbsp;nbsp;quod

fis perpetuæ damnation/ obnoxiusC In hac aut fimili confeientiæ di^* fputatione primum diligenter cognofeendum eft, quod inueniamusnbsp;gratiam apud Deum patrem, per fidem quidem, non autem prop^nbsp;ter fidem, ha?c enim nunquam eft in hac mortal/ carne perfeda, fednbsp;infmafnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Chriftum, qui fide, etiam imbecilli acc/pitur. Infirma qui/

des,(ed non dem eft f/des, fed non eft infirmus Chriftus, qui per fidem accipi/ injirmut tuF. De/nde cogitandum eft exemplum huius Regi), alia, quænbsp;ckfißui. fnpra deoffitio Chrifti diximus. Et his enim intelligimus Chri/nbsp;ftum non abijeere imbecilles in fide, fed potius eos feruare, ac tueri.

Quæ fi

Hou (LI AB lOANNiS BR.ENTIÎ* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ts,

Quae fi forti amp; conftanti animo retinuerimus, earn reportabimiis ui/ (floriam, non quidem, qua expugnamus Conf^antinopolim Turca/nbsp;rum, fed quod màius,amp; faluti noîlræ plus.neceffarium eft,infernurnnbsp;Satanarum, amp; intramus in ciuitatem angclorum, aim Chrifto fjlionbsp;Dei,Sc omnibus fandis perpetuo et fœliciter uidurhCæterùm,nonnbsp;eft tantum in hoc Regio confiderandum, qua beneuolentia complexnbsp;datur eum lefus, fed quo ctiam modo reftituat filium eius faniiati»nbsp;Ablegat eum a fe, Vade,inquiens.Nec ipfe proficifeitur cum eo,nccnbsp;dat ei aliquam medicinam, nec docet eum, quid remedq filio aduer/nbsp;fus febrim admouere debeat, fed tatum proponit ei nudum uerbum,nbsp;Filius tuus uiuitjhoc eft,ualet SC fanus eft, Hæc eft uetus Dei confuegt;nbsp;tudo. Narp quemadraodum Chriftus non proficifeitur corporali inznbsp;celTuaimRegiOjfed tantum dicit ei uecbum,filius tuus uiuit,quo Rcnbsp;gius contentus efle debuit, ficut 8C fec{t,ita in adminiftratione Eccle/nbsp;he fug non folet fe fuis uifibilem comitem adiungere, aut externa aux ofwews/zanbsp;ilia proponere, fed dicit uerbum, promittit fe prefto adeftcjCiuod fi/ turpiot pernbsp;de excipiendum eft, ex ea uocationi non aliter obediendum, finbsp;Chriftus coram uifibilisamp;manibustrac'tabiiisaftaret. Mißt quon/nbsp;dam Mofen in Ægyptum, ad liberandos Ifraelitas, Veni, i'nquiens,nbsp;mittam te ad Pharaone, ut educas populum meum filios Ifrael ex Æ/nbsp;gypto, Q.uid ergo; num profeélus eft una cum Mofe uifibili fpecie!^nbsp;an adiunxit ei exercitum militum;” Minime omnium, Sed dicit ei uernbsp;bum.Ego ero tecum. Et hoc uerbo amâdat eum ad Ægyptum, Sanedinbsp;ficauit quondam Hieremiam in prophetam, ut prgdicatione fua euelnbsp;Ieret,deftrueret,difperderet, düTiparetjgdificaret 8C plantaret régna,nbsp;Quibus uiribusC quo exercitum Num comitabatur eu externa formaT*nbsp;Nihil certe minus, Sed dicit ei uerbû, T ecum ego fum, ut eruam te.nbsp;Mifit etiam Apoftolos in totum orbem terrg, ut prgdicarent Euangenbsp;lion fuum, hoc eft,Ut demolirentur omnes gentium religiones, amp; innbsp;ftitueret uerâ dei cognitione per Chrifturn, inter medios hoftes dei.nbsp;Non autem proficifeebatur cum ipfis uifibili fpecie,nec tradebat eisnbsp;externa manum militum,fed dicebat uerbum, Ecce uobifeum fum oi/nbsp;bus diebus uf«^ ad confummationem feculi. Vocamur Sc nos p Euannbsp;gelion ad accipiendä hgreditatem perpetuæ iuftitig 8C uitg in coeleftinbsp;regno, Sed quidfit^nû Chriftus peccatum etmorteé carnenoftra itanbsp;euellit, ut ea non fentiamusç’ profedo minitne. Sin it cöim pdtûra innbsp;earne noftra hgrere, 8C nos morte alFici,fed dicit uerbum. Ego fum renbsp;furredio amp; uita. Qui credit in me, etiamfi mortuus fuerit, Uiuet, 8dnbsp;omnis qui uiuit et credit in me, non morietur ingternum, HcK eft uernbsp;bum,hoc eft Euangelion,q cum Chriftus ipfe nobis donet, ita cotennbsp;ti cife debemus,ut etiafi morte ipfa arripiamur, credamus tarnen nc«nbsp;in Chrifto SC propter Chrifturn uiuere, Nec fentias, uerbum Del

IN CAPVT nil. EVANS. lOANNiS.

imbedllius effe.cp ut queat extremis pen’culis obiedum feruare. Etß enim apparet nudum efle Si. imbecille, ac omnium hominum ope denbsp;ftitutum,tarnen habet â parte fua omnes angelos Deum ipfum, pa-^nbsp;trcm,filium Qi. fpiritum fanâum. Quo quid eft fortius,quid potent!nbsp;use” Quare perdurandum eft in fide uerbi Dei, etiamfi omnes creatu^nbsp;ræ in coeloSi in terra diuerfum fentire uideantur. Proponamus no/nbsp;’ gt; bis ob oculos exemplum huius Regrj noftri,de quo ita fequitur.Cre/

• gt; y didit homo fermoni, quern dixeratei lefus, amp; ibat.Iamautem eode/

• gt; gt; fcendente,ferui occurrerunt ei,8i nunciauerut dicentes.Filius tuus uinbsp;» » uit.Scifcitatus eft autem horam ab eis, in qua melius habuiflet.Et dixnbsp;»gt; erunt ei. Heri hora feptimareliqûiteum febris. Cognouitergo pa/nbsp;9 9 ter,q? ilia hora erat,in qua dixilTet fibi lefus, filius tuus uiuit. Si ere-'nbsp;9 9 didit ipfe Si domus eius tota. Vidimus antea in Regio exemplum in

credulæ,ut ita dteam,fidei. Videamus nune in eo exemplum relt;fte ac uerg fidei.Nam Regius audit à Chrifto,Filius tuus uiuit,Hoc eft Renbsp;gioiucundiftimuni Euangelion.Primum igitur, etfi reliqueratdominbsp;filium agentem animam, nee uidebat eum coram incolumen, tarnennbsp;quia excepit hoc uerbum,ut uerbum Meflig,filii Dei,Si ccelefte Euanbsp;gèlion,adhibec ei fidem fuam, Si repetit domum magna animi lætiznbsp;tia, non dubitans,quin reperturus fit filiû fuum foeliciter ualere. Denbsp;inde in itinere,confirmat fidem fuam, ex comemoratione feruorum,nbsp;Poftremo narrat familiæ rem geftam. Si facit prgdican'one Euangelqnbsp;huius totam domum fuam Chriftiana. Memorabile faSlum, quo denbsp;noftro quocp offïtio admonemur.Nam pq hominis eft, ut contentusnbsp;fit certö uerbo Dei,8i Euangelio Chrifti, nee hoe agat, ut mox coranbsp;externofenfu percipiat res promilTas, fed adhibeat uerbo Dei firmanbsp;fidem, etiamfi omnia alia contraria uideantur. Poftea confirmandanbsp;eft fides repetitione uerbi Dei,recordatione diuinorum miraculoru,nbsp;8i ufu eorum facramentorum, quæ nobis Chriftus utenda inftituit.nbsp;Ad extremum, teftemur fidem noftram bonis operibus, quæ Deusnbsp;præcepit. Si prædicemus gloriam Chrifti, pro fuaquifcp uocatione,nbsp;ut et aiq noftra uel doärina uel exemplo excitati Ghriftum agnofeär,nbsp;8i falutem confequantur.Non enim fatis defundi fumus noftro offi/nbsp;tio, fi tantum curemus, ut nos ipfi coram Deo iufti fimus per Chri/nbsp;ftum,fed danda eft opera, ut per nos Si alrj cognofcâi Chriftum.Ma/nbsp;giftratus curare debet, non ut ipfe tantum feiat Chriftum, fed ut Sinbsp;Chriftus adnuncietur fubditis fuis.Patrisfamilias eft, non ut ipfe fo/nbsp;lus cognolcat ueritatem Euangelq de Chrifto,fed ut etiam familia ei/nbsp;US fiat Chriftiana, Si ducat piam ac Chriftianä uitä. Priuati hominisnbsp;eft, ut non folum fuæ falutis rationem abfeondire habeat, fed ut ma/nbsp;nifefta uirg fue pietate Chriftu glorificet, Si exemplo luo pt oximumnbsp;da feclan^

tlOamp;ïlLtAE löÄNNtS ÜkENTlt. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,lt;gt;

alt;3 fclt;?tândum Chriftum inui'tet, ut inter homines huiüs féculi Iuceagt; miis,quemadlmodurrt Paulus ait, tan^ luminaria irt mundo, Porro*nbsp;quod addit Euangelifta in fine huius capitis» Hoc iterurii fccundû (i^ * *nbsp;gnum gdidit Iefus,cum ueniffet a fudca,in G’alilgam, löquitur de qs * *nbsp;iignis amp; miraculis,quf publice in GaliJga médita Si ab ipfo conferipnbsp;ta funt, Primum enim fignum ediditlefus in Cana Galil^^,quemad^nbsp;modum fupra cap.q.fcriptum cft. Ædidit Si fecunduni in Gana Ga/nbsp;lil^gjfed abfentefilio Regiji In fingulis aucem miraculoqz Chrifli denbsp;feriptionibus non incommode addetur, quod loannes ca.xx» feribit,nbsp;Multa,inquiens, Si alia figna fecit lefus in confpedu difcipuIoRz fuönbsp;rum,qu^ non funt feripta in hoc libro.Hecaüt feripta funt,ut G R B'nbsp;D A T1S, q? lefus eft Ghriftus ille filius Dei, amp; ut credentes V Pnbsp;T AM HABE ATIS per nomen eius. Hic eft generalis ufus oim minbsp;raculorum Chriftiiuidelicct,ut miraculis admoniti Si cxcitati cognonbsp;fcamus dodrinam lefü, ex qua manifeftum nobis erit, q? is fit uerusnbsp;JMeffias, Unigenitus filius Dei, folus Si uerus feruator noftcr» Quænbsp;cognitiojcum afFerat nobis fummam falutcm,amp; ^ternam uitam, tanznbsp;ta cura,tanto ftudio apprehedenda eft,ut cogitemus, nos ad hoc folünbsp;creatos Si recreatos effc, ut Ghriftum DnM noftqt aflequamur, quinbsp;eft una' cum pâtre Si fpû fando deus benedidus in fecula, Amen»

CAP VT QVINTVM

HO MILIA XLIII»

VM TANTA SIT HVMANÆ naturæ imbecillitas amp; fragilitas, ut'eum cor/nbsp;pus graui amp;diuturno morbo affïcit j animusnbsp;diffîcilioribus ac periculofioribus morbis imnbsp;pacientia uidelicet, ac dubitatione de diuinonbsp;fauöre tentetur, magna nobis cura Si diligen/nbsp;tia confideranda eft ea hiftoria, quæ de Paragt;nbsp;lytico àd pifeinam Hierofolymitartâ per Ghrî

IN CAPVT V. EVANQ. lOANNIS.

Hunc feftum diem alq fentiunt fuiiïc Pentccoflen, alt) Pafcha iHud» quod proxime fccutum eft ei,quo lefus eiecit Hierofolymis ucndcn-*nbsp;’ ’ tes amp; cmctites c cemplo. Eft autem Hierofolymis ad probaticam pif'nbsp;’ » dna, quæ nominatur hebraice Bethfcda,quinCp porticus habens. Innbsp;3 his iacebatmukitudo magna Ianguentium,cgcorum,daudorum,arinbsp;» gt; dorum expedantium aqu^morum. Probatica deducitur a’ nominenbsp;îrçôjSteTflir, quod ouem fignificat.Fuitautem,uel domus, ad cuftodianbsp;deputata,uel lacus, in quo oues ad immolationem felede, h'*nbsp;iràeît.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;uabantur.Iuxta hanc uel domum,uel lacum,fuit pifcina,qug ditfta eft

hebraice,hoc eft,c{ populo hebreoR2,Bethzcda,uel Bethzaïda.Nam lA’S beth fignificat domû,amp;^'Vï* zeda fignificat Syriacc, (qua linguanbsp;hebrei uulgo, poft reditum écaptiuitace Babylonica utebantur)piftnbsp;cationem,ut fit domus pifcatiôis pro pifeina. Porro in porticibus hunbsp;ius pifeinæ magna iacebat multitudo hominum, qui uarijs morboRSnbsp;generibus aftedi erant. Etfi autem in rep. bene conftituta caueri degt;nbsp;bet,nemiferi illi homines, daudi,aridi,cæci, amp; ah) paflim in plate/nbsp;IS, in triuijs amp; compitis iaceant. Tanta enim liberalitate conferendanbsp;eft a pt)s eleemofyna,ut hi miferi homines domi alantur,tamen deusnbsp;ponit fanis tales, èC tam calamitofos homines fingulari qiiodam connbsp;filio ob oculos.Nam quod ad corpus attinet, non hi tantum ægroti,nbsp;uerumeiiam fani tarn caducam taq; fragilem earn cm geftant, ut amp; iPnbsp;lis, amp; multo grauioribus morbis affïci poflint nee uila tanta eft autnbsp;aridi autdaudi miferia, quæ non poftit etiam in optima ualetudinenbsp;affeclum incidere.Quod autem ad meritum attinet,omnes fumus innbsp;peccato concepti amp;nati. Quoigitur iure Deus immifitfuam daudonbsp;aut arido afflid:ionem,eodem plane poftet cuiuis, quantumuis aut fanbsp;no,aut etiam infanti immittere.Quare, cum Deus proponit fanis honbsp;minibus Ianguidos,cecos,daudos, id genus alios,uult nos doccrcnbsp;8^ commonefacerc, ut in alienis exemplis cogitemus noftras miferPnbsp;as,et excitemur,non folum ut gratias agamus pro benefitio,quod denbsp;us in nos immeritos contulit, fed etiam tangamur mifericordig affc/nbsp;ctu erga afflidos,amp; iuuemus eos Überall ter, ac operemur, quemad/nbsp;modum Paulus loquitur, falutem noftram cum timoré amp; tremore,nbsp;quo Deus,aut feruet nos, ne tantis miferqs obijeiamur, aut fi omnPnbsp;nolibet Deo nos ficaffligere,euentum faciat,quopoftimusfufterre«.nbsp;Sed uideamus nuc qua ob cauflam tanta multitudo languentiû iacucnbsp;* ’ n't Hierofolymis,in porticibus huius pifeinæ. Expedabant, inquit,nbsp;’ » aquæ motum. Angelus enim defeendebat fuo tempore in pifeinam,nbsp;» » amp; turbabat aqua.ltac^ qui primus defeediftet poft turbationc aquæ,nbsp;» » fanus fiebat,quocunc^ morbo detinebatur. Magnum hoc eft miracunbsp;Ium,Sed maius pene uidetur,qj primus tantum,non item fecundus,nbsp;amp; tertius,ac

ho^ï’.ltae io Annis brsntu

tertius,ac omnrs ægroti, qui poft aqug turbationem ingreSiebanx tur^confccuti fintfanitacem. Quid cmc^an manusnon dni ficaggrauanbsp;ta fuit,ut non poruerit duos fimul,aut tres, aut centum qwoqp lanare^nbsp;Nihilccrtc minus. Deus condidit uerbo uniuerfum mundum, quoznbsp;modo ergo non potuilTct etiam abfep huius aquæ turbatione omnesnbsp;aegrotosfanare* Sed diuino confilio ficconftnutum fuit, uc iolus is,nbsp;qui primus poft turbationem aquae in pifeinam defeenderat, famtaznbsp;tern confequeretur. Nam initio condidit quidem Deus hominem innbsp;tegrum, firmum, nullis morbis obnoxium, ac immortaJem. Poftepnbsp;autem homo peccauit, tuncuna cum peccato intrauerunt in mundumnbsp;omnia generamorborum, acmors etiam ipfa. Quæorbem ita inuafenbsp;runt, ut ante nouiflimum hiiius feculi diem, è dominatione lua nonnbsp;erjciantur.Nam quemadmodum cûlt;ftis diebus ierræ,non requielcêt,nbsp;utferiptura loquitur, fementis amp; meftis,frigus Sd æftus, æftas Öd hi/nbsp;ems, nox amp; dies ,ita non requiefcèt Igticia 6d triftitia, fanitas Ôd mornbsp;bus, uita 8d mors.Si aute deusconderet eiufeemodi pilcinas,autthernbsp;mas, inquibus homines uel ab omnibus morbis prgferuarentur, uelnbsp;in omnibus curarentur, non eftet iam amplius uetus ilia, Sd confirmanbsp;ta huiusexterni8dcorporalisleculiconditio, necremaneret folennisnbsp;ille huius mundi curfus, qui una cum peccatoinchoatus, Ôd conftiiu/ nierofolyminbsp;tus eft. Cum igitur is ante extremum diem mutari non debeat, uifum ‘«nommnbsp;fuit domino Deo noftro, uc thermæ Hierofolymitanæ, non omnbsp;nes ægrotos, fed folum cum, qui primus poft aquæ motum in Ulasnbsp;defccndiiret, fanai ent. Voluit autem Deus hoc miraculoiignificarenbsp;8d teftari, q? adhuc habitet in hacludæorum regione, 6d complecta/nbsp;tuream gentem fuo fauore, acexcubet pro falute eins. Namludæi,nbsp;poft Agg^utn,Zachariam 6d Malachiam, nullos habuerunt prophenbsp;las, ex quorum predicatione potuiflTent agnofeere prefenriam Ôd fauonbsp;rem Dei. Deinde externi amp; Ethnici principes dominabantur iam innbsp;lud^a, ac fiebat in ea terra colluuies ludeorum ôd Ethnicorum.Qua/nbsp;repotuilTentpi] cogitaredeum prorfus dereliquiffe banc regionern,nbsp;8d deferuilTe totam gentem ludæorum. Reuelat igitur Deus fefe hocnbsp;miraculo,in Thermis Hierofolymitanis, uc pi) cognofcant ipfumadnbsp;hue amare pofteritate patriarcharum, ôd excubare pro falute eorum.nbsp;Quod cum fans fignificaretur, fi is miro quodam modo fanus fieret,nbsp;qui primus poft motum aquæ, in pifeinam defeendiftet, uilum fuitnbsp;Deo, ut 8d is folus confequeretur fanitatem, ne fi omnes ægroti inco/nbsp;lûmes ex hacaqua egrederentur, ftatus huius feculi mutatus effe uidenbsp;retur. Atc^ hocquidem miraculo Deusmanifefte oftendit, quanta

TJï CAPVT V EVANS, lOlRÏHt

no noflro ïcfuChn'fto. Is cnim miHliseftà Deopatrc foo^n fnundum, utfierctcaro, »ndacrct hominem, quaœn!un(9ionrnbsp;Dei amp;hornm!S,otTtigt;nunrcn:aliudnecinccc}onrcin terra admPnbsp;rabilius opus, ita Deus co opéré dariflîmcamp;ccrtidinie icftawr •.nbsp;fempûernofccdereconiunxentfefe^ non tantum cum populo lud^o^nbsp;rum,fed ctiam cum toto humano gencre,Nam cum filfus dei afTumpnbsp;ferit hominem, Si colîocauerst cumin throno diuinæ maieftatis, furnbsp;pra omnes cœlos amp; angelos,quid cft aliud,^ qgt; Deus humanum genbsp;nus tanto fauorccomple«ftatur, ut omnes cos homines, qui fide fuanbsp;fufcipiunt filïum cius lefum Chriftum, adopter in ftlios fuos, Si f3ci^nbsp;at cos hçrcdcs omnium ccelcftium bonorum, ut una cum Chrilro ti''nbsp;lio Dci, fempiterna gloria amp; fœlicitare fruanturrQuorqvot,inquit,nbsp;rcccperunc cum, déditcispoteftatem filfos Deifieri, uidelicct his^nbsp;qui credidiifent in nomen eius. Quare, etfi illuftrc cft miracuîum^nbsp;quod in Thermis Hierofolymitanis g debatur, multo tamê illuftriusnbsp;cftmiraculum, quod in filio Dei, Icfu Chrifto editum cft» Vndcnbsp;Chriftus præfcntia fua obfcurat Si quodam modo abolet illud ihcr/nbsp;marum miraculum. Accedit cnim ad ægrotum, iacentê ad Thermas*nbsp;ac expedantem motum aquæ» Et quodygrotus in trigirta olt;fto annisnbsp;confequi non potuic, lioc tribuit ei Chriftus uno uerbo. Quæ,quo/nbsp;» » modo ada finr,côgnofccreoperæprctium eft» Erat,inquit Euangelirnbsp;• » fta, quidam homo iîh'Cjqui triginta Si odo annos morbo tenebatur.

Priusrp reliqua quæ fequuntur cÔmcmoremus,confidcranda eft hur lus hominis miferia» Primum uidemîhi maonitudinem morbi eius.nbsp;Tanta cnim gritudine afFedus fuit,utnÔ potuerit folus iineadûno/nbsp;re ad pifeinam in tempore ucnire.Hoc cnim fignificat,cum poftca c5nbsp;queritur fe non habere homincm,qui portet ipfum ad pifcinamicumnbsp;turbata fuerit aqua»Dcinde uidc etiâ morbi diuturnitatc. Non entmnbsp;una tantum hebdomada, non uno anno, fed triginta odo continuisnbsp;annis morbo tenebatur» Accedit hue quocpiofcelicitas eius. Hade/nbsp;nus cnim nun^ tâ fcclix efte potuit,ut alios ad pifeinam præueniref,nbsp;fed ali) cum femperpræuencrunt» Poftremo notanda cft amp; pauperznbsp;las eius,8lt;^ defertio ab amicis. Ncq^ cnim famulum neqj arnicum ha/nbsp;buir,qui ipfum ad pifeinam opportune tempore ferret. Itaqt tanta eft:nbsp;mifer ia, tanta calam iras eius, uttam à deo^cp ab hominibus defertusnbsp;efte uideacur. Sedquid» num qui fie humano iuditio defertus eflenbsp;uidetur, reipfaa Deo defertus efTç cenfenduseftC Num Deus ob/nbsp;iiuifcitur eius, quem homines eontemnuntC Num Deo non eft eu/nbsp;ræ is, quem homines negliguntç' Minime omnium. Deus optimenbsp;nouit morbum huius ægroti. Et nun^ non uidit, q? air, ipfum præ/nbsp;uenerint. Diftulit autem fanationcm eius, non ut perdent cum, fednbsp;ut opera

HOMILIAE lOANNiS BRENTIh nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,«-4

tir opera filq dei in eo manifeftarenu Sic em fequitur, Hunc cum ui/ ‘ « diffet lefus decumbencognouifletjq^ iam mukü temporis mor/ ‘ *¦nbsp;bo tenerct, dicit ei, y/is fanus fieriC^ Quid hgcpercûcîatio fibi uelic, * «nbsp;miRz fortafsis alicui uideri poffec. Quid ein in hac porticu faeerecnbsp;grotus, fi no maxiino fanitatis defiderio teneret? Et Chriftus eft coivnbsp;dium fcrutator. Cur ergo fic interrogat:' Non eft ftuka autotiofa in/nbsp;terrogatio.Scd Chriftus perftringit primu hac interrogatiôe,eos niénbsp;dicos,q non cocupifcunt firma corporis uaJetudine, fed potius amât iiendicorumnbsp;8C alunt morbos fuos, uthacoccafione multa colligant eleemofynâ,etnbsp;alienis fumptibus in otio amp; ignauia nutriant, quibus fi fanitatë conznbsp;ferres, exiftimai^êt fe potius maleficio cß benefi'cio aftedos. Qiiæritnbsp;igitur Chriftus ,uis fanus fieriC hoc eft, multo tempore hie decubis,nbsp;ut appareattc ex eoRz numero efte,qui malunt efle ggroti, ut otiofi aznbsp;lantur,^ tit fani neceflehabeât multo fudorc ui(ftumqritare,Hi flintnbsp;^nauifsimi impoftores, amp; indigni, qui uel eleemofyna uel faniratenbsp;fruantur.Dicitoergo ingenue,nij tenearis al iquo fanitatis defiderioC'nbsp;Deinde inten ogat Chriftus pgrotu, ut magnitudo miferiæ eius, fuanbsp;ipfius confefsione,publice nota fieret,et qd Chriftus optime fciebac;nbsp;hoc etiâ alt) cognofccret, quo difeeremus, diuinum auxiliû tue proxinbsp;mum eftcjCÛ miferia maxima fuerit.Confitet ergo languidus tarn cuznbsp;piditatêcalamitatêfuâ^Et refpondit ei. Dne, hotemnon habeo,ut lt; «nbsp;cum turbata fuerit aqua, mittat me in pifcina.Sed interim dû ego ue/ « «nbsp;nio, iam alius antejne defcendir, IMagna quidè eft infcclicitas huius « «nbsp;ianguidi,Sd magnu uitium corporis eius, interim autê habet ipfefuasnbsp;animi uirtutes.Non execracur diem natiuitatis fup,non eft maledicusnbsp;in eos, qui pueniunt ipfum in pifcina, fed fimpliciter narrat fuâ infeenbsp;licitatem, fine alterius contumdia.Hæ funt uirtutes digne cÔmenda/nbsp;tione,fed non funt tand momenti, ut propter ipfas languidus mereaznbsp;tur fiiuorem filq dei,amp; tâ admirabile benefi'dü fanitatis. Nam Chriznbsp;ftus non excitatur aliquo huius languidi merito, ut iuuet ipfum, fednbsp;excitât fua ipfius clemêtia, miferrima languidi calamitate. Et dicit « «nbsp;ci.Surge,tolle grabbatum tuum,amp; ambula. Et ftatim fanus fadtus eft « lt;nbsp;homo ille,amp; fuftulit grabbatum fuum,Sc ambulabat.Hic nuncobfer « «nbsp;ua mihi,quo eUaferint magnitudo amp; diuturnitas morbi,ac miferia etnbsp;infoelicitas huius languidi. Qiiid potuit ei iucundius, quid admiraznbsp;bilius,ac etiam gloriofius cÔtingereÇ’Mülto cérte maiori Igtitia ac iu/nbsp;^unditate animi geftauit grabbatum fuum,nbsp;nbsp;nbsp;fi antefuiftet capiti ez

lus impofita corona regia.Accedit huc,qj præcer corporalem fanitaz tem, paulopoft agnofcit etiam Chriftum, cuius cognitioj eft uera iuznbsp;ftitia Ói æterna uita. Voluit autem Chriftus hoe miraculo reuelare,nbsp;teftari potentiam maieftatis fug.Non rogatur a Paralycico,imó ne

Ee ij

ÏN C A PVT CVANG. IOA?lt;!STlSlt; agnofcitur quidèm ab ipfo^ qüis fit, tantum abefl, ur initio exceperifnbsp;eum fide fua paralyticus,tancp Chi iftum.Sic enim pofiea didtur.Is,nbsp;qui fanus fuerat cfFeCtus, nefciebatquis effet. Nihilominus tameunbsp;Chriftus libérât eum à morbo,amp; confert in eüm fanitarem, quemad/nbsp;modum aliâs excitauit à mortuis adolefcentem filium uidue,nihil ta/nbsp;le Cmoriuus enim erat uel pctentcm uel cogitantcm. Quid igitur;nbsp;num incogitantes amp; increduli capiuntfruótum benefi'tiorum Chri/nbsp;(tiC’Corpgt;oraÏia qui dem beneficia contingunt aliquoties etiam i}s,quinbsp;non credunt in Chriftum, uera autem, fpiritualiaatcp æterna nullinbsp;hominum poffunt abfqp fidecontingere.Ficri non potcfijinquit aponbsp;ftolus, utquis fine fide Deo placeat. Nam, q? Chrifius contulit innbsp;quofdam nonagnofccntes ipfum corporalia bénéficia, boe confilionbsp;fecitjUt fignificaret potentiam iuuandi feruandi in ipfo,non in effinbsp;catia bumanæ fidei fitam cffe. Etfi cnim ad accipienda à Chrifto fpi/nbsp;ritualia gterna bona, qug funt rcmiffio peccatorum,amp; uita æterna,nbsp;neceffaria eft fides in Chriftum,hgc tamê fides, quam nos habemuSjnbsp;non facit Chriftum omnipotentem feruatorem, fed cum Chriftus re/nbsp;ipfa fit omnipotens feruator,accipimus ab eo falutem,per fidem,ur finbsp;des noftra non fit per fe autorfalutis, fed organon quo faJus à Chri/nbsp;Fidetnoeß accipitur. Hoc idcirco cognofcendum eft, ut cum docemus homi/nbsp;ganS falMis. luftificari feruari fide in Chriftum,non fentiamus nos aliquonbsp;noftri operis merito confequi iuftitiam èC falutem,fed fentiamus nosnbsp;accipere quidem Chriftum per fidem, reputari autem iuftos, amp; ier/nbsp;nari gratis, tantum propter Chriftum fide acceptum. Deinde docetnbsp;Chrillus hocmiraculo Ecclefiam fuarh, quid fint corporales egritudinbsp;Aenbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;diuturnæ infcelicitates in hoc feculo. Nam, quemadmodum

nes corpora^ hic paralyticus non incidit in morbum nec tanto tempore laborauit Ut^dßnt, exmorbo, nec aln toties eum in pifcinam præuenerunt nefcienteamp;nbsp;ignorante, fed optime cognofcente SC adminiftrantc DOMINOnbsp;Deonoftro,uidelicet,non utperiret, fed ut tanto maiorifuo commonbsp;; do amp; gloria feruaretur, quanto grautor amp; diuturnior effet morbus,nbsp;ita nihil aduerfi, nihil infcelicitatis in hoc feculo accidiiqs, qui funenbsp;membra Ecclefiæ,finc uoluntate amp; adminiftratione Dei. Quis eft iPnbsp;le,inquit Hieremias^qui dixit,ut fieret, domino non iubenteC ex orenbsp;altiffimi non eprediêtur nec rnala nee bona C Et Chriftus.Noneduo,nbsp;inquit, pafferculi minüto affe ueneunt C” amp; unus exillis non eadet innbsp;terram finepatre ueftro, Veftri etiam pili capitis omnes numerattnbsp;funt. Quod fi aduerfa incidunt in membra Ecdefiæ uoluntate Dei,nbsp;ëé perdurant diuturno tempore prouidentia ëi gubernatione Dei,nbsp;quomodo poffenteffe internitiocDeus enim fauet Ecdefiæ fuc propnbsp;ter Chriftum, ëC hoc unum agit, ut ctiam ueram ëc perpétua faiutemnbsp;confe'

HOHILIAE ZOANNIS BRENTll. confequaturQuare ft immiferit aduerfa,certc non facit id hocconfi/nbsp;ho, ut uel ipfam Ecdefiam, uel membrum eius opprimât èc perdat,nbsp;fed ut fcruet, ac maiorem èc diuturniorem fodicitatê donet. Scimus,nbsp;inquit Paulus, q? his, qui diligunt Deum, omnia fimul adiumentonbsp;funt in bonum.Et itcrum.Simul cum Chrifto patimur,ut una cumnbsp;ipfo glorificcmur. Natri reputo non effe pares afflidiones præfcntisnbsp;temporis ad gloriam quæ reuelabitur erga nos. Hæc S»C id genus a/nbsp;lia diligêter cogitanda funt,ut in grauibus ÔC diuturnis aduerfis cornnbsp;pefeamus impatientiam animi,nbsp;nbsp;nbsp;contineamus nos ipfos in oflEttio

obedientiæ erga Deum, cum nihil certius fit, Deum afflidis fuis ita fauere,propter Chriftum, qgt; uelictêporarias illas calâniitatesnbsp;terna fixiieitate compenfare.Scd quid eft,inquies,q) Chriftus unumnbsp;tantum paralyticum fanauitC' an non erat in harum thermarum porti/nbsp;cibus magna multitudo languentiumC Potuiflet autem Chriftus taninbsp;facile omnes illos languidos,nbsp;nbsp;nbsp;unum fanare.Cur igitur negledis a/

lijSjUnum tantum curandum fufcipitCPotu iffet certe omnes illos fani tati reftituere.Sed quo confilio Deus uoluit cum tantum,qui primusnbsp;poft motum aqug, in pifeinam defeendiffet, curare, eodem amp; filiusnbsp;Dci unum tantum ilium,qui triginta odo annis ægrotauerat, fanan/nbsp;dum fufcipitjuidelicct, ut hocmiraculotcftaretur feuorem dei patrisnbsp;erga miferos homines, amp; confirmaretuèritatèni Eüàngelq fui, quonbsp;praedicabatur, omnes eos, qui agnofeunt ipfum uerurri iMèftîàm feunbsp;ChriftunijC^onfeqm' iuftitiam,Iiberationem â morte, cœleftem henbsp;reditatem. Chriftus enim, etfi multos ægrotos fanauit, amp; obtülit fcnbsp;dum adhuc in hi s terris uitam agcret,omnes eos, qui ad ipfum üeni/nbsp;unt,S^ credunt,fanaturum,id quod etiam rcipfa præftitit,tamen nonnbsp;ücnit in hune mundum, ut inftitueret taie aliquod minifterium, autnbsp;pharmacopolion,quo omnes ggroti confequerentur corporalem faninbsp;tatem,fed ut inftitueret minifterium prædicandi Euangeli),quo om/nbsp;nés Euangelio credentes confequerentur fpiritualem fanitatêj cce/nbsp;ieftem foelicitatem.QuOd ut homines intelligerent, 8C Euâgelio fùonbsp;fidem adhiberent, addidit miracula,tan^ püblicas,quas fie uocant,nbsp;campanas,quibusàüditoresadcontionemEuangelr)conuocarentur, ,nbsp;amp; ad artentionemac fidem cxcitarentur. Cum igitur Chriftus id fuznbsp;uni inftitutum uno tantum paralytico fanato,rcde,hocquidem tem/ «lt;«lt;»«.nbsp;pore,perfecerit, quemadmodumEuangeliftarnoxdefcribet, uifumnbsp;non fuit, ut amp; alios in porticibus decumbentes fanitati reftituéret,nbsp;quancp potuiffent Sc ipfi cam confequi,fi modo cognouiftent ex hocnbsp;miraculo Chriftum, amp; curaftent fe ad ipfum deferri, ac pctqfTent abnbsp;co fanitatem,per fidem.Extat enim promiftio Chrifti, V'enite ad msnbsp;omnes,qui laboratis onerati eftis,amp; ego refocillabo uos. Cætest,

Ee iij

9 J

’ * fabbatum in die illo.Dicebant ergo ludxi ei,qui fanatus fiierat. Sab/ ’ ’ batum eft,non licet tibi tollere grabbatum. Refpondit eis.Qui me fanbsp;’ ’ num fecitjis mihi dixit tolle grabbatum tuum. Si ambula. Interroga/nbsp;’ ’ uerunt ergo eum.Quis eft ille homo, qui dixit tibi, toile grabbatumnbsp;’ ’ tuum Si ambula. Is aut qui fanus fuerat effedus, nefeiebat quis effet.nbsp;’ ’ Icfus enim fubduxit.fc,q? turba efTet in eo loco. Quod loannes narratnbsp;de geftatione grabbati in fabbato,etfi hoc quod ab eo,qui fanatus funbsp;crat, fadum €;ft, paruipenditur inter Chriftianos, qui fuam habentnbsp;in diebus feftis libertatem, tarnen apud ludæos fuit horribile fpeda'nbsp;culum.Extant enitaigrauifTima prpeepta in lege, dc obferuatione fabnbsp;hk.17.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Hieremia dicitur. Si non audieritis me, ut fandificetis di

em fabbatijSi ne portetis onus. Si ne inferatis per portas Hierufalem Jnbsp;nbsp;nbsp;ïndiefabbati,fucçcndâ ignem in portis cius Si deuorabitdomos Hie

rufalem,Si non eijtinguctur. Ac Nehemias, cum uidiftet in luda caP cantes torculariain fabbato, Si portantes onera ad nondinas, dixit,nbsp;Qug eft hæc res mala, quam facitis,amp;i prophanatis die fabbatic* Nu^nbsp;quid non hgc fecerunt patres noftri. Si adduxit deus nofter fuper nosnbsp;omne malum hoc,Si fuper ciuitate haneCQuibus uerbis teftatur Ne-^nbsp;hemias,q9 onera in die fabbati portare, fuerit una ex ijs cauffis, propnbsp;ter quas Deus permifit Chaldgis,ut urljem Hi erufalem deuaftarent,nbsp;jerMw.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;precepta de fabbato, no habent hunc fenfum, qgt; nihil prorfum

operis, in fabbato facerc licuerit, fed q? non effet publice tale opus fa ciendum, quo fabbatum aboleatunludçi aût fuperftitiofiffime inter/nbsp;pretabantur legem de fabbato. Si nouis fubinde traditionibus curnunbsp;labâc fuperftitiones, Nam per Pharifaicam dodrina non folum nonnbsp;licebat ledum de domo in domû die fabbati portare, fed etiam no IPnbsp;cebat ledum fternere. Poftea addiderunt in die fabbati,non effe am/nbsp;bulandum fuper herbam, rlepedibus earn euellas, finapi non comPnbsp;tcendum

HOMILIÄE lOANNJS BRENTlI.

feen du m aqua aut umo, pulicem hirtc inde falraritem non efTe uenangt; dunijrtifi te pungat, non efle pulfandum ttnnnabulo, tit puerum flennbsp;tem demulceas, öi multas id genus alias nugas, quas incertum ftukasnbsp;ne, aninfanas traditiones diras, lamconfideramihi öi hoc, qj circanbsp;fabbatum illudjquo is qui fanatus fuerat, deportabat grabbatu fuumnbsp;porticu pifeinæ, celebratus fit dies feftus uel Pafehæ, uel Penteco/nbsp;ftes, quo tempore maxima Temper hominum multitudo conuenire fonbsp;ïebàt in urbe Hietufale. Autores quidam tradunt,quod circa ea têponbsp;ra quibus Romani dnati funt ludgis, couenerint aliquoties in diebusnbsp;fcftisàdurbem Hierufalempluf»^ detiescentena millia hominum, videjofe^b.

I Vnde amp; Euangelifta ait, turbam in eo loco fuifle,Cogita ergo,quale /» r «,gt;7. hoc fueric fpedaculum, cum is, qui fanatus fuerat, portauit publicenbsp;grabbatum fuum,iffdie fabbati, per medium tante turbg,in qua maxnbsp;ima pars ita fuperftitiofe affeófci fuerunt, ut exiftimauerint deportati/nbsp;onem grabbati in die fabbati, non folum fcelus eße, ultimo fuppli/nbsp;tio expiandum,uerumetiam nifi feuerifTime uindicetur,allaturum tonbsp;genti prgfentem internifionem, quêadmodum quondam urbs Hienbsp;rufalem Chaldeis, propter uiolationem fabbati,deleta fuit. Sed hecnbsp;eft prgpoftera religio,Slt; merito deteftäda fuperßitio. In ciuitate Hienbsp;rufalem, amp; gente ludaica, infinita crant immaniirimorum fcelerumnbsp;genera, impietas, blafphemia, contemptus Dei, inuidia, homicidiznbsp;um, latrocinium, auaritia, impoftura, furtum, rapina, impudicitia,nbsp;feortâtio, adulterium,S^ quis ifta omnia enumerat e poffet.Hgc ludetnbsp;non faciebant ualdc magna,nec fentiebant fibi propter ilia imminerenbsp;exitium,fed q? is qui triginfa oefto annos paralyticus fuerat, deporteenbsp;Icéfum fuum in die fabbati c porticu, hoc demum ita nefarium fcelusnbsp;uidebatur, ut iudicaücrint urbem mox interituram, nifi in autoremnbsp;grauiffime animaduerterint,cum tarnen hæc deportatio non fucrii adnbsp;uerfus fententiam diuing le^is,fed tantum aduerfus Pharilaicas tradinbsp;tiones.Hgc uana ftiperftitio; repreherifione dignilTima eft.Nä debcznbsp;mus qdem, extra neceffitate, ctiam humanis ordinatiöibus obedire,nbsp;ne fine iufta caufla offendiculü prpbeamus,et tumultü excitemus.Sednbsp;maxime otm nos aßuefacere debemus, ut ea corä deo peftä eße iudicenbsp;mus,amp;: caueamus, q deus uerbo fuo ptßä uocat,Si cauere pcipit.CÖ/^nbsp;feientia cauterio, non fpu fando notata eft, q trépidât timore,ubi nönbsp;eß timor,et q maiore habetratione humani,cß diuini madati. Ac exznbsp;tat qdem in uerbo dei, etiä illud, Memeto,ut die fabbati fanäifices,nbsp;non extat aut in diuina lege, q? deportare letftulu de domo in domü,nbsp;aut flernere,aut pulice ocddere,fit^phanare fabbatö. Sed de fabbatinbsp;explicatioe alias copioßus,nüc pfeqmur noRßz inßitutü. Nä is,q denbsp;fcrebatleiflûfuûlt;Iporticu,etfi grauitcra’ ludpis increpat,pgit in in me

Pe iii)

9

IN CAPVT V EVANS. lOANNiS. X

'A*a turba onuftus ledo fuo ambulare, exclarhans fe non tenWe fed mandato cius, qui ipfum fanaiicrat ledum fuftulifle. Apag^e, in/nbsp;quienSjCum oportuna ueftra prohibitione, ac fuperftitione. Qui cmnbsp;mefanû fecit, is mihi dixit, toilegrabbatum tuû amp;ambula, Neceflenbsp;autem habui ei obedire» Nam fi morbus meus tam diuturnus obedqtnbsp;uerbo eius, amp; difcefrit,quis ego efrem,qui uerbo eius no obedirem^nbsp;Scilicet magis obfequerer ueftris monitis, cÿ tanto benefadori'?’ Neznbsp;fciebat autem C inquit Euangelifta) quis effet Jefusenim fubduxitnbsp;fc, qgt; turba effet eo in loco. Subduxit autem fefe, non q? timeret tur/nbsp;bam,aut diu latere uolucrit,fed ut hac occafione miraculum latius di/nbsp;uulgarctur, amp; homines ad inquirendum autorem excitarentur. Icfusnbsp;cnim profedus fuit hoc fefto die ad urbem Hierufalem, ut contiona/nbsp;retur Euangelion fuum. Non licuit autem ci publica aut buccina j autnbsp;' campana, utuocant, auditorcs ad contionem uocare. Contionaturusnbsp;ergogdit miraculum, quo auditores non folum conuocantur, fed e/nbsp;liam ad diligentiffimam attentioncm moucntur. Quare, cum hocnbsp;miraculum fatis iam per paralyticum j amp; per Icdi dcportationem di/nbsp;uulgatum effet, ac omnes autorem follicitc inueftigarent amp; perfcrutanbsp;rcntur, prodit tandem Ghriftus in medium, acprimum omnium ac/nbsp;» ’ cedit ad eUm, qui fanatus fuerat.Sic cnim dicit Euangelifta. Poftea renbsp;’ ’ périt eum lefus in templo, èi. dixit i'lli? Ecce fanus fadus cs, ne poft/nbsp;* ’ hac pccces, né qd deterius tibi cÔtirtgat, Reperit eum, inquit^ in tern/nbsp;plo, non ill fol*olt;non in conuiui)s,ut hoc ipfo admoneamurj poft ac/nbsp;cepta Dei benefitia,gratias Deo agendas effe.Sed de hacre admonetnbsp;icfus oaralvticum, etiam uerbis. Ecce. inouiens, fanus fadus es.ne

tttbut. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dubitandum non eft, quin Deus poffit optimo iure, non adultis tan

tum,fed etiâ infantibus immitteregrauiffimos quofcp morbos. Nos enim omnes peccauimus in Adam, amp; mcriti fumus propter peccatu,nbsp;quemadmodum morte amp; infernum,ita etiam morbos, qui funt mor/nbsp;tis precurfores, dns tarnen Deus nofter no femper immittit morbosnbsp;hoibus propter peccaium, fed etia^pter alfas quafdâ cauffas. N«â a/nbsp;liquoties affligit hoîem ggrotatione,ut probet fide eius» Exemple eftnbsp;Iob,quem permific deus,ut percutcret peffimo ulcere,non pter ali/nbsp;qd pdtim, fed ut innocetia eius probaret. Ali^ties obqciuntur hotesnbsp;morbis, ut illuftret gloria dei. Sic de eo,qui a natiuitate egeus fucrat,nbsp;ait Chriftus. Necp hie peccauit,necp parentes eius,fed ut manifeftennbsp;tnr opera Dei in illo. Sed amp; peccata aliquoties cauffa funt, propternbsp;quam Deus affligit homines morbis* Ad loram regem luda dicitur.nbsp;Quia non ambuiafti in urjs lófaphat patris tui, fed inccffifh' per iter

HOMILIAE lOANNIS BRENTït nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;«s«

regum ICraeljS^ forni'ciri fecifti ludam Si habitatores Hiérufaïeni,cc cc Dominus percutiet tc plaga magna, ggrorabis pcfilmo Ïanguo/nbsp;re uteri donee eorediantur uitalia. Et mox. PereufTit eum Dominus

O

alui ianguore infanabili.Huc facit, quod lex dicit: Si audire nolueris üocem Domini tui,percijtiet te deus ulcere Ægypti,5lt;; fcabic ac pruznbsp;rigine ita ut curari non pofTis. Ac in ipfa quidem egrotatioe quacunznbsp;que de cauffa quis morbo detineatür, danda eft gloria deo, coiifitenznbsp;dum eft redum iuditium dei, Só fiquidem manifeQa eft nobis cauffanbsp;peccati,agenda cft pcenitentia, amp;concipiendafides remifrionis pecznbsp;cati propter Ghriftum, ut fi non corporalem, at faltem fpiritualem,nbsp;cceleftem,amp; æternam falutem confequamur. Si autem ilon cft maniznbsp;fefta peccati caufTa, tarnen nc (ie quidem aduerfus Deum impatientianbsp;amp; conuitijs debacchandum eft, fed ferenda eft mantis Domini obeznbsp;dienter, cogitandum eft,Si iniquitates obferuaueris Doniine,Domtnbsp;nequisfuftinebitïEtilludPauli.Nihilmihiconfeiusfum,fedmhocnbsp;nonfum iuftificatus,concipiendaeftcerta fidutia,q? iuxtapropheta,nbsp;dominus,qui ceperit,etianl fit fanaturus,amp;r qui percufferit, etiam fitnbsp;curaturus. Dominus enini eft, qui mortificat amp; uiuificac,amp; qui dedUnbsp;cit ad inferos ac reduciu Quod fi uero aegrotationem fecuca eft faniznbsp;tas,femper neceffaria nobis eft cohortatio ilia Chrifti,Ecce fanus (à'nbsp;dus es,ne pofthac pecces, ne deteritis tibi contingat» Nee in acceptanbsp;tantum fanitate,fed quodcunC^ benefitium a Deo acceperis, exemplinbsp;grati a,Si ex periculis aquarum fueris ereptus, fi incendium euaferis jnbsp;ii uicioriam ex hoftibusreportaueris, aut aliud dei benefitium conznbsp;fecutus fueris , femper tecüm admortitionem illam Chrifti ( Eccenbsp;liberatus es é periculo, acepifti benefitium Dei, uide ne deincepsnbsp;peecesjue deterius tibi contingat ) repofitam cohferues ut in offitionbsp;gratitudinis erga Deum continearis. Magna enim eft infolcnria huznbsp;mani ingenq, amp; cum emerferit ex periculis ac peruenerit ad profpsznbsp;rum euenuim,exîftimare folet, fe deinceps nullius nec Dei nec hominbsp;nis auxilio indigere,ac licere fibi facere, quodeuneç libeat, ut amp; puznbsp;blico prouerbio iacletur, hominem nuncp peiorem effe, cp cum ex bcïnbsp;inorbo euaferit,amp;fanitatemrecuperaueriuSed manepaulifpenNonnbsp;dum peruenifti ad firmamnbsp;nbsp;ftabilem fcelicitatem, etiamfi confecuznbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;/ yc

tus fis corporalem fanitatem, aut aliud quoddam externum benefiti^ bdfec ce um.Sed tanto maiorem debesdeoobedientiam,quâto mains 5d gra-tins benefitium accepifti.Primum enim confidera mihi^magnitudiznbsp;nem ôd grauitatem eius pcccati, quod poft acceptum benefitium deznbsp;fignari lolet.Cum em ante acceptum benefitium,reputet fimpîex pecnbsp;catû,poft iudicafc cfle duplex, Altenz enim eft ipfum peccati opus,qdnbsp;femper peccatum eft, fine ante fiuepoft acceptum benefitium cômife*

IN CAPVT V. EVANQ. lOANNiS.

latur. Alterum eft ingradtudo erga bencfactorem, quæeertemuîfo grauius reddit pcccatum, cp fi nullum accepi'ftes beneftdum.Oeindcnbsp;conft'deranda eft ctiam magnitudo perkuli feu fupplitii,quod I'ngra/nbsp;tis diuinuus inferri folet. Ne quid detet'ius,inqt,tibi cötingat.Narnnbsp;qui poft accepta bénéficia peccat,noh meretur corporale tantû,8i lemnbsp;poralé»fed etiam fpiritualeôd fempiternumfupplitium. Extrema,in/nbsp;quit Chriftus, hominis illius fiunt peiora primis. Etfi enim opus amp;nbsp;uoluptas peccati fuum habent finem jfupplitium tarnen peccati nullûnbsp;uncp habebitfinem.Difccdite,inquit ,a me malcdidi in ignem æternbsp;num,qui paratas eft diabolo amp; angelis eius.Ec Paulus, Inni'git ultio/nbsp;nem his, qui non nouerunt Deum, qui non obediunt Euangelionbsp;dotnini noftri lefu Chrifti qui pœnâ luunt interitum ^tcrnutixNecnbsp;Peeclt;ttotenigt; iniquum eft,^ temporario peccati operi reddatur fempitcrnunl fup/nbsp;^tur‘fuppU=nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Nam qui peccant, amp; manêt in peccato impœnitcnter, hi etfi

tîHM îeternii. *^0^ funt in perpétua adione peccati,habent tarnen perpetuam uolun

tatem peccandi, Adhfc,qui peccant,aucrtunt fe peccato fuo, a' perpe/ tuo bono,DOMINO Deo noftro. Quare acquiffimum eft,ütpeccanbsp;turn perpetuo fupplitio puniatur.Quodcum ita fe habeat,cauendumnbsp;prouidendum tlobiâ fummo ftudio erit, ne ingratitudine noftra,nbsp;non folum amittamus acceptum beneficium,fed etiam profjeiamur innbsp;fempiternum interitum* C^terum is qui fanatus fuerac, poft^ cogno

• * uit fe à lefu fanatum effe^abrit Si nunciauit Iudæis,quod lefus effet, ànbsp;quo fanatus fuiffet»Quidc'num is homo accufat,amp; prodit benefado/nbsp;rem ac férüatorem fuumC* Non prodit eum maleuolc, fed beneuole.nbsp;Non hoc agitjUt ludgi lefum interficiant, fed ut lefum, tanti miraculinbsp;autorem honore profequantur.Nunciauit ludæis, ut nomen lefu ce/nbsp;îebret,amp; gloriam eius illuftrec,quoauditores excitentur, ut amp; fuam

• • » fâluterri irt lefu qucrant.Sed uide Satanicum furorem ludgorum. Pronbsp;»» ptcrea,inquit Euangeiifta,perfequcbantur ludæi lefum, amp; quçrebâtnbsp;», ilium occidere,q? ifta feciffet in Sabbato. Quid eft infania, fi hgc nô

eftcDe miraculo tacent,de fabbato tantum clamitant,nec admirantur potentiam lefu, ut agnofeant diuinam eius autoritatem, Sed fabbatinbsp;tantum uiolationem exaggerant,ut eum interficiantjcum tarnen Icfusnbsp;non uiolauerat îegem dei,fed tantum traditiôes Pharif^orum de fab/nbsp;bato, Sedhoceft uetus hypocritarum ingenium, Malunt opinionesnbsp;Ôl fuperftitiones fuas, etiam homicidqs tueri,nbsp;nbsp;nbsp;uel ex uerbo demi/'

ni, uel exmiraculisueritatemcognofeere. Quare haud immeritoad Efaiam dicitur,Excæca cor populi huius,amp; aures eius aggraua, 80 0/nbsp;culos eius claude, ne forte uideacoculis fuis, ôdauribus fuis audiat,nbsp;amp; corde fuo intelligat, côuertatur amp; fanem eos.Habes amp; hoc loconbsp;Sycophantarum amp; calumniatorum ingenium, Qiiodenim in fadonbsp;Chrifti

HOMILIAE ÏOANWIS SRENTïL

Ghridt optimum ac dtuinifn'mum erat, uidelicet admiranda curado Paraïytid, hoe dfflimubnt, quod autem uidchatur !iiegïtjnium,ui/nbsp;de heet, lubere leótum loJkre in dic-fabbatii, hoe exaggn so.t. amp; ampltnbsp;fieant.Siccaîumniacores magno Gicntio prcte'cunt e3,quæ Ornr ?onbsp;aduerfarns digna laudc, Vociferanir autcm rragicc dc bis, que habetnbsp;inhoncftam quandam fpedem. Hoe eR artifmum diaboh', cum Chf inbsp;ftoexdiametro pugnannV NamChriftusnlius Dei triterp Jlatpronbsp;credentibus in ipfum apud Deum patrcm, Óó tegi: uitfa eorum lang/nbsp;uine fuo, commémorât autem uirrutcs ïpforum ,Efunu3, inqusens,ó^nbsp;. dediftis mihi edcre, fin'ui Si. dediftis mihi' bibere, hofpes eram, Sinbsp;collcgiftis me. Diabolus autem accufat homines apud Deum, Si ta/nbsp;t'ct de uirtU£ibus,aut extenuat eas,uitia uero auget Si amplifsearjundenbsp;8i nomen diabc?li habet. Quam naturam^cum calumniatorcs référât.

«lam coheredes erunt.” Fu^bmus ergo artifitium diaboh' difeamus autem artifitium filq Dei,ut ft alterna mtia tegamus, ôi uirtutes predlnbsp;cemus,noftra uitia in iuditio Dei,per idum Chriftum tcgantur.Scdnbsp;reuertemur ad propofitum, uidebimus, quoniodo Chriilus fadünbsp;fuum defendat.Sequitur enim.Ielus autem refpondit eis. Pater meus lt; %nbsp;ufc^ modo operatur, Si ego operor. Confidera mihi,obfecro,maxi/ * *nbsp;mam bonitatem Chrifti. Potuiflet uno uerbo, ad unum omnes uitænbsp;fuæ infidiatores perdere^fed maluic rationem fafti iui reddere,rp ai/nbsp;olenter eos opprimere. PotuilTer eriam perfpicuis argumentis doce/nbsp;re,fc hac paralytid curadone Si iuffione, nonusolaffe fabbatum,nbsp;quemadmodum apud Matthgum capite duodreimo. Si apud Liicamnbsp;capite dedmo tertio fecit,Sed uifum eft ei hoc loco ad autoricatem panbsp;tris fui appellare,perindeac ft utolaffet fabbatum^ ut Si fuam maieiianbsp;tern exponat, Sifalfam lud^orum fententiam de iabbaco repræhen/nbsp;dat. Pater meus, inquiens ad hocuu^ tempon's operatur. Si ego o/nbsp;peror,hoc eft,Cur mihi non liceret in fabbato operari, cum idem fa/nbsp;ciatcccleftis meus paterC Nam Deus uerus ille pater meus,exerceto/nbsp;pera fua non tantum feria, ut uocant, fecunda, aut tertia, aut quarta#nbsp;aut quinta,fed etiam diefabbati. Poftquam enimcodidit mundum,nbsp;non fedet ociofus in cœlefti throno, quemadmodum carnales homi/nbsp;nes ftngunt,fed primum portât,ut ita dicam,hurrKris fuis, ccelum Sinbsp;terram, Si omnia qug in eis funt.Hgc enim,nift potentia Dei fuftine/nbsp;fentur, iamdudu fuifTent in nihilum collapfa. Deinde mouet non (onbsp;lum ccelum et cœleftia lumina,folem lunâ, et ftellas,ut certo curfu ft/nbsp;ne intermiftiôe feranf,fed mouet etiâ quecun^ in acre, in terra^ ec innbsp;aquis nafeunt et crefcunc. Non poftet herba ex femine,eulmus ex grànbsp;no afturgere, nifi manibus Dei promoueret.Nec infans adolefceretinbsp;nifidiuina potentia erigerctur. Quod inter animantia uiuit, Dei

IM CAPVT V. EVANG. TOANN1»;

opera uiuit,quod ex æorotâti’one conualcfcit, Dei opera conualcfcir-Et hæcnegon'a exeraiit Deus iam ihdea' rerum conditione.nrcnnc^ ea intcrmtfi£,fed pcrgir. ca fempcr exercere,fiue nodu, fiue interdiu,nbsp;fine fcfto, fine profciio d le. Cum igitur hoc faciat meus ille coelcft«snbsp;pater,ficri non poteü,quin ^ofih'us ei'us plane idem faciam.Eadeninbsp;enim eft Dei pan is St mea eftentia potentia, S^ maieftas. Duae quftnbsp;dem perfone fumus, fed unus ran rum Deus, Sciamus aûtnunc, quodnbsp;fit maius amp; laboriofius opus.Deus pater,amp; ego filius eiUs,lt;onferua*nbsp;mus amp; euramus etiam in die fabbati, omnia animantium genera innbsp;fua uita èi. incolumitate, cur ergo non liceret mihi unum pai alytinininbsp;in die fabbati curareC'Deus pater amp; ego filius eius portamus,etiam innbsp;die fabbati, ccelum Sd terram, ac mouemus folem Iunam,ut in fuonbsp;curfu fine ulla intermiftione ambulent. Cur igirur no liceret mihi iu/nbsp;here unum paralyticum portare in die fabbati ledum fuum, amp; ambunbsp;iareC’Quæ enim eftpoteftas Ddpatris, eadem eft mea,qui lumfinbsp;11 us eius,ipfi çqualis. Nam, q? Chriftus hoc dido f pater meus openbsp;ratur, ufcp modo,amp; ego operor ') fignificet fe effe Deo patri æqua/nbsp;lern,non folum teftantur Iudei,qui didum Chrifti,utmox fcquitur,nbsp;fic intelligunt, ac propterea querunt cum interficere, fed etiam Ghri/nbsp;ftus ipfe perfpicue exponit in ea condone, quam Euahgclifta paulo/nbsp;poft in hoc capite pluribus defcribit.Sed quid; inquies.Si Deus abnbsp;initio conditiôis reriim nunquam quieuitjed femper operatur,quo/nbsp;modo didum eft.Requieuit Deus die feptimo, ab omni opere,quodnbsp;patrauerat, amp; benedixit diei feptimo, 8c fandificauit ilium, quia innbsp;ipfo ceftauerat ab omni opere fuo, quod creauit Deus ut faceretC Denbsp;hacrefic fenticndum eft, q? Deusdicatur feptimo die requiefcere,nbsp;non qj abiecerit curam adminiftrationis huius mundi, amp; fedeat ocionbsp;lus rerum fpedaror in coelo, fed q? non condat alium mundum. Vft/nbsp;debant enim fpiritus nonnullos futuros, qui confiduri eftent, innu*'nbsp;merabiles efle mundos, Hos réfutât fcriptura,cum dicit deum requicnbsp;uiffedie feptimo,praterea fignificat Deum in hoc mundo ie condi/nbsp;to ita acquiefcere,qj u el it hunc mundum tueri, amp; per hunc mundumnbsp;agnofci,amp; glorificari.Hæc eft requies Dei, quæ tarnen reipfa maxi'nbsp;ma omnium eft operatio. Nâ fabbati inftitutic in polit«« Ilraelitica,nbsp;ut fuit cerimonia, qua eo tempore pq admoniti funt, q? hie mundusnbsp;no fuerit perpetuus fed in principio, fex diebus à Deo creatus, q? nonbsp;fit alius C prærer hunc ) externus SC corporalis mundus, amp;q? Deusnbsp;hunc mudum adminiftret, ac uelit per hunc mundu illuftrari, ita ex/nbsp;ternaobferuatio fabbati no fuit diuinitus tanta religionecômendata,nbsp;ut nô lieu ent eo die uel ^grotû curare, uel ledû de domo in domû denbsp;portare. Quod cum magis perfpicuum fit,^ ut hoc loco pluribus exnbsp;plicaridebe/

HOMILIAE rOANNiS BRENTll.

plkari debeat, pergemus ad reliqua,ut audiamus, quo animo ludæi acceperint didumChrifti. Propterea érgoCmquit^magisqugre-'nbsp;bant eum ludæi interficere, quia non folum foluiflet iabbatum, fednbsp;patrem fuum dixiffct Deum, æqualem fe faciens Deo. ludæi optimenbsp;intelligunt didümChrifti, NamChriftusfîgnificat Deum eflcpa^nbsp;trem fuum, non uulgari modo, qualiter eft pater omnium piorum,nbsp;qualem fe fignificat efTe patrem Ifraelis, cum ait, Filius meus pri/nbsp;mogenitus Ifrael, fed fingulari proprio modo, uidelicet, q? pâternbsp;amp; ipfe fint eiufdem eflentiæ amp; maieftatis ut quemadmodum paternbsp;cft ab gterno,ita filius, quemadmodum pater eft omnipotens renbsp;rum creator adminiftrator, ita etiam filius. Confidera nunc mihi,nbsp;quanta fit cgcitas Arrianorum, qui in uerbis Chrifti ne id quidem uinbsp;dent amp; intelligunt, quod tarnen imprj amp; crudeles ludæi uiderunt Sdnbsp;intellexeruoU Dicunt ludæos peruerfe intellexifte aut caluntatos elTenbsp;uerba Chrifti.Non negoludgos tanta inuidia flagrafteinGhriftum,nbsp;ut omnem occafionem captarint, quo fermonemeiusin peruerfumnbsp;fenfum detorquerent, fed qj hoc loco diiftum Chrifti recte intellexexnbsp;rint,non folum fignificat Euangelifta, cum non reprehendit fenientinbsp;am eorum, quod alias,ubi opus eft, facere folet, uerumetiam Chri/nbsp;ftus ipfe in ea, quæ fequitur, contione aperte confirmât, cum fe uerenbsp;Deo patri fuo æqualem effe, pluribus exponit. Quare fcelerati ludginbsp;hac quidem in parte multo melius intelligunt uerba Chrifti,^ im/'nbsp;pfj Arriani.Sed ut optime intelligunt dieftum Chrifti,ita peffime fa-*nbsp;ciunt, q? qugrant ipfum interficere. Aczelus quidem Dei uidetur,nbsp;qj cupiant gloriam Dei tueri,amp; blafphemiam nominis eins uindica?nbsp;re, fed hie zelus non eft fecundum feientiam, ideoep fit nefarium feenbsp;lus.Primum enim,non inquirût pro offitio fuo in hunc lefum, num,nbsp;quod publice iatftabatur, fit uerus Meffias, fed continuo decet nuncnbsp;eum, tanep blafphemum,occidendum. Hoccertenon eft gloriæ Deinbsp;fauere, fed impio Ôi crudeli animi fui furori feruire. Deinde manife/nbsp;fte indicant, qj non intelligant dicta prophetarum de Meftia. Namnbsp;prophetg dare docent Meftiam efte filium Dei,amp; federe ad dextramnbsp;Dei. DOMINVS, inquit,dixit ad me,filius meus es tu,ego hoznbsp;die genui te. Et iterum: Dixit D O M1N V S Domino meo fede anbsp;dextrismeis. Sederc aut à dextris Dei eft æqualem habere cum Deonbsp;potentiam amp; maieftatem. Quare,cum ludæi fenciant cum, qui fe pronbsp;fitetur effe Meffiam, blafphemum amp; contumeliofum elle in Deum,nbsp;cum prædicac fe Deo æqualem, baud obfeure produnt imperitiam funbsp;am,amp; palam fignificant, fe nondum cognouilfe ueram fententiam canbsp;rum contionum, que de Meffia in prophecis extant.Sed abeant impqnbsp;dli homines, indigni de quibus tot uerba faciamus. Nos autem roa/nbsp;Ff

IN CAPVT V. EVANG. 10 ANNIS.

neamus in lefu Chrifto dno noftro,qui cû fedeat à dextris dei,amp;J bernetac moderetur oia uerbo potcntig fug, exhibuit femet/pfum fefnbsp;uacorem oim credentium in ipfum,ut confequantur cœleftê falutem,nbsp;qui eft una cum patre 5^ fpu fanflo deus benedidus in fecula,Amci^

HOMILIA XLV.

da accepit. Poftremo commemorat aliquot teftimonia,quibus manP fefte probatur,qgt; ipfe tab's fit,quale fe prgdicat,uidelicet, uerus Mefnbsp;fias,ôd filius dei. Hgc eft fumma totius contionis, quam Chriftus ha/nbsp;bet ufc^ ad huius capitis finem, Erigamus igitur mentes amp; aures no/nbsp;ftras,amp; Chriftum DhM noftrum de rebus optimis, atcp ad falutem

• • » noftram maxime necelTarrjs dicentem attendamus» Refpondit itaquenbsp;» ’ Iefus,amp; dixit eis» Amen amen dico uobis,non poteft filius d fe facerenbsp;» » quic^,nifi quid uiderit pattern facientem»Qugcuncp enim ilk fece/

• • » rit,hgc fimiliter amp; filius facit. Quod lefus dicit hanc habet fententia»

Vos exiftimatis me hoicm tantum, ac mea opera, Humana dumtaxat opera efte,ideo£^ iudicatis me impie agere,q) et fabbato eurem ggronbsp;tum,amp;afFirmem deum,proprium meum pattern efle.Ego autem nonbsp;diirimulo,fed ingenue fateor, me uerum efte Meftïam ilium, quer«nbsp;prophete, autore Ipiritu fando,ucntuRî promiferunt,ideoc^ dico menbsp;uerum efle,amp; naturalem ac gternum filium dei, amp; mea opera efte ucnbsp;Dei opera.Nam de Meftia in ij.pfal. fic fetiptum eft. Dominus dknbsp;ßliufquomöi xit ad me,filius meus es tu,ego hodie genui tc.In hoc pfalmo,quinianbsp;nifefte de Meftïa feu Chrifto contionatur, Chriftus dare dicitur filinbsp;us dei. Non eft aute filius dei, creation e, ut deus dicatur pater eius,nbsp;lob }9,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quemadmod'jm in lobe dicitur pater pluuig, amp; gignere ftillas roris»

Nec eft filius adoptione, ut deus tab’s fit pater eius, quails eft omni/ urn piorum,Sed eft filius Dei natura, ab gterno â deo patre genitus,nbsp;amp; eiufdem cum deo fubftantie feu eftentig ac maieftatis. Cum igiturnbsp;Chriftus fit uerus amp; gternus filius Dei, fieri non poteft, quin operanbsp;eius fint dei opera.Primum enim, filius non poteft facere quic^ nifinbsp;uiderit patre facientem. Natura etiam inter holes fert,ut filius referatnbsp;patremfu/

HOMILIAE rOANNiS BRENTll. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i-ù

pattern fuum, multo magis hoc fit in diuina natura. Ac folet quideni inter homines aliquoties fieri, qgt; fih'us degeneret a' patre fuo, cui usnbsp;rci multa funt excmpla,amp;prçcipua,in filqs fandiflimorum uiroruninbsp;Samuelis ÔC Dauidis.Extat Sd publicum didum.Heroum filij,noxæ.nbsp;In diuina autem natura nullo modo fieri poteft, ut filius degeneret ànbsp;patre, Vna enim eft,amp; eadcm patris amp;filq efTentiajpoteftas maie/nbsp;fias, Nec eft ulla ibi trâfmutatio aut uiciftîtudin is obumbratio. Quanbsp;renecfieri poteft, ut filius quicqua aliud à feipfoexcogitetautfaci/nbsp;at, Cp quod uidcrit patrcm facientem. Deinde, Pater C inquit ) dili/ *nbsp;gitfilium,amp;omniademonftratci,quæipfefaciuNaminhumanana ‘nbsp;tura patres tanto amorc folet liberos fuos, quos uel in literis,uel in o/nbsp;pifitio erudiuntjCompledijUt nihil cos,quod profuturum ipfis intelnbsp;ligunt, cælent, fed omnia eisdemonftrentacdoceant. Longe aliternbsp;tradantferuos,quippeàquibus opera tantum exigunt,cum filrjsaût,nbsp;«iam arcana qugt^ artis fue comunicant, quanto magis in diuina nalt;nbsp;tura,pater tantopere diligitfilium,ut omnia ei demonftrer. Ac inter/nbsp;dum fieri poteft, ut inter homines tarn inuidus, tarn durus et crudelisnbsp;fit pater, qui nihil magis faueat filio,nbsp;nbsp;nbsp;feruo, ac nihilo plus arcana

artis fug cum illo cum hoccomunicet.In deo autem longe aliter res fefe habet.In diuina enim natura pater,non diffcrt eifentia maieftanbsp;te fua à filiOjfed quicquid eft Deus pater natura fua, hoc totum, ut itanbsp;dicam,effudit in filium,ut filius fit fplêdor gloriæ amp; exprefta imagonbsp;fubftantig Dei.Quarc opera,qua: filius facit, non funt Humana ope -ra,fed uere diuina, idcocp minime damnanda, fed magna uencratiôenbsp;fufpiciêda. Habcs unam partem coiitiôis Chrifti,in qu3,qa alias prenbsp;dicatur pater,alius filius,manifeftc traditur, patrem ôd filium in diuinbsp;na natura duas elfe diftintffas perfonas, quibus amp; alias accedit tertianbsp;perfona, quæ cft fpiritus fandus, Sed quia prorfus eadem funt operanbsp;patris amp; filfj SC fpiritus fanéfi, fequitur, has tres perfonas, non effenbsp;tres Deos,fed unum tantum uerum,amp; acternum Deum, benediétumnbsp;in fecula, Videamus aut nunc alteram partem contionis,in qua Chri/nbsp;ftus enumerat aliquot genera operum,qug Deus pater ei demonftrat,nbsp;Pater,inquiens,omnia demonftrat ei,quæ ipfefacit,ôdmaiora his de ‘ *nbsp;monftrabit ei opera, ut uos miremini. Quid ad hæc diccmusC Gum ‘ ‘nbsp;pater demonftret filio opera fua, ergo ne filius minor eft patre,amp; in/ ‘ ‘nbsp;diget præceptorc,aut prgmonftratoreC'Quod ad diuinam naturam atnbsp;^inetjCerte filius non eft minor patre,fed eiufdem cum patre effentiænbsp;amp; maieftatis. Vtitur autem Chriftus uerbo demonftrandi, primum,nbsp;utfignificetfefilium Dei,non cfledfeipfo,fed J patre genitum.Itacp Ofmö./ïr^fionbsp;in humana quidem natura, demonftrare fignificat ignorantem doce/nbsp;in diuina awt natura fignificat patrem fuam potentiam amp; maiefta/

Ff q

IN GAPVT V. evang. ÎOANNIS.

tem ab gier no, cum filio,quem genuit,cômunicare.FiIius eni'm De»» æternus eft Deus, hoc differens a' patre fuo,qj pater fit genitor, ipftnbsp;autem genitusJn principio,mquit loannes, erat uerbum, ( quod eftnbsp;filius dei)amp; uerbum erat apud dçum,amp; deus erat uerbum. Deinde,nbsp;cum Chriftus filius Dei hæc Ioqueretur,a(rumpferat iam hominem,nbsp;qui etfi coniuneftus eft in unitate perfong,cum filio dei, tarnen profenbsp;cit fapientia,gtate Só gratia apud Deum ôd homines,quemadmodumnbsp;Lucas loquitur.Quare ut dicitur profecifTe fapientia, ita etiam reótenbsp;dicitur a deo patre edoftus eft’e,in gdendis miracuIis.Paterf inquii)nbsp;omnia demonftrat ei,quæ ipfe facit, amp; maiora his demoftrabit. Hisnbsp;uerbisconfert Chriftus inter fe,ea miraaila, qug hadenus diuina ponbsp;tentia gdidit, Si ea qug poftea æditurus eft. Nam Chriftus fecit ex a'nbsp;qua uinum. Hoccerte magnum Si infigne opus eft,quod ei pater de^*nbsp;monftrauic,hoc eft,quod lefus fecit fua ipfius diuina potentia et natunbsp;ra,quâ habet ab eterno, à deo patre fuo. Prgterea reftituit paralyticonbsp;triginta odto annorum,repentinam fanitatem. Eft et hoc magnum o/nbsp;pus,quod Deus pater demonftrauit filio fuo. Atlt;^ hec quidem,Si itinbsp;genus alia funt magna Si præclara opera, Sed maiora,inquit,his de/nbsp;raonftrabit ei, lefus maiora edet miracula ex propria diuina fua uirtunbsp;’ ’ te.Que ergo funt illa maiora operaï'Sequitur. Sicut enim pater fufePnbsp;” tat mortuos,Si uiuificat, fic6ifilius,quos uulf,uiuiftcat. Hiciterumnbsp;uides duas perfonas,patrem èi. filium,fcd unum ac idem opus,ut fci/nbsp;as unam Si eandem effe naturam atq» eftentiä patris Si filrj. Primumnbsp;ergo maius opus mutatione aqug in uinum, Si curatioc paralytic! eftnbsp;fufeitare ac uiuificare mortuos.Sicut pater, inquit,uiuificat mortuos,nbsp;fic Si filius uiuificat,quos uult.Non deeft filio poteftas, fi modo ad/nbsp;fuerit uoIuntas.Si unit tantum,poteft etiam,quia habet eandem natunbsp;ram Si eftentiam cum deo patre fuo. Nee exiftimes hac effe uanam ianbsp;tftationem. Filius enim dei reipfa probauit poteftatem fuam,in refufnbsp;citandis mortuis. Reuocauit enim ad uitam monuum filium uiduæ,nbsp;Propteirfr« ^^ccicauït Si Lazarum iam quatriduanum. Si alios, de quibus fcributnbsp;mracula, EuangeIiftç.Sed Si propherc,inquies, fufeitarunt mortuos,quemadnbsp;modum feripturateftatur de Elia Si Elizeo, Si tamê hi non iaclaruntnbsp;fc eiufdem efte cum deo eftentig Si potentigcRede. Sufeitarunt mor/nbsp;tuos,diuina quidem,non aüt fua propria,fed aliéna et mutuaticia uirnbsp;tute. Chriftus aüt fufcitauii mortuos fua ipfius propria uirtute, prêtenbsp;rca illi fufeitarunt alios mortuos, non potucrunt aütfefe ipfos a' mor/nbsp;tefufcitare.ScdChriftus fufcitauitfeipfum a’ morte,quaetiaremaninbsp;fefte probauit Si declarauit, q? qs ante fufeitauerat mortuos, eos fuanbsp;propria uere diuina uirtute fulcitauerit. Declaratus eft, inqt Paulus,nbsp;filius dei potêter,ex eo q? refurrexita mortuis. Adbgeprophetg fupnbsp;citarunc

HOMILlAE lOANNiS- BRENTII. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;»rx

ïcj'raruntquofdam mortuos. ad hanc corporakm caducam uitam; Ghriftus autem non folum fufcitanit quofdam mortuos ad hanc cadunbsp;cam ui tam, fed etiam fufci'tabit omnes homines e puluere terre,ut quinbsp;bona fecerinc,habeant ^ternam Rxlicitatem, qui uero mala, habeantnbsp;^ernam damnationem, de qua re Chriftus poftea copiofe contiona-*nbsp;bitur»Hocccrte non eft opus humang,fed diuing potentig. At hoc,innbsp;quis,opus nondum uidetur,amp; incertum cft,num fit futurum»Quamnbsp;hic audio impietatemC’Omnia alia, que prophetg de Chrifto prædi/nbsp;xerunt,impleta funt,amp; dubitas de huius impIetioncC' Prophet^ præ-*nbsp;dixerunt Chriftum uenturum,Et uenit, Prgdixerunt Chriftum editunbsp;rum miracula,Et gdidit.Prgdixerunt eum moriturum quidem, fed ûnbsp;terumd morte refurredurum.Mortuus eft,amp; Refurrexit, acrefurreznbsp;^ioncm fuam certiflimis argumentis teftatus eft. Predixerunt Euanznbsp;gclion Chrifti uulgandum efle in totum orbem terræ, amp; Gentes re/nbsp;cepturas Euangelion eius, Vulgatum eft,S^ genres receperut. Quidvnbsp;cum hgc omnia manifefte impleta fint,diffidis generalem refurreftiznbsp;onem mortuorum,per potctiam Chrifti,uenturâ C Scio pertinacibusnbsp;Sc obftinatis impqs nun^ pofte fatisfieri,fed fcio etiam, q? hi euerfinbsp;finc,acpeccentproprio iuditio condemnati. Quare his fug impietatinbsp;reli^lis,perfequemur nofttsz inftitutum. Habes unu opus, uidelicet,nbsp;fufeitare SCuiuificare mortuos,quod maius eft mutatione aqug in ui/nbsp;.num,8C fanatione paralytici. Sequitur nunc aliud maius opus, quodnbsp;cft,Iudicare uniuerfum mudum. Dicit enim Chriftus, Neep pater iu c «nbsp;dicat quemcp,fed omne iuditium dedit filio, ut omnes honorent fill « cnbsp;um,ficui honorant patrem.Qui non honorât filium,non honorât pa « tnbsp;trem,qui mifit ilium. Sicut refufcitarc mortuos cxcellit opus lanatio/ ccnbsp;nis paralytici,ita etiS iudicem efTe uiuoi^ et mortuoi?, cxcellit omnianbsp;aliamiracula,dC fuperat oem humanam maieftatem. Pater autem nonnbsp;folum demonftrat filio,ut refufeitet mortuos,fed etiâ fecit eum iudi/nbsp;cem uniuerfi mundi.PaterCinquit)non iudicat quem^,fed omne iunbsp;ditium dedit filio.Quid aût fibi uult hie fermo.*’ An non ante didumnbsp;eft,non poteft filius â fe quic^ facere,nifi quid uiderit patrem faciennbsp;temCSi ergo pater neminem iudicat,quo quempiam iudicabitfilius,nbsp;cum non uideat patrem iudicanteCQoidjq) 8^ poftea dicit Chriftus:nbsp;Non ueni,ut iudicem mundumC’ Hec funt digna accurata confideratinbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’*•

one.Nam qd dicitur,Pater non iudicat quem^, fed oê iuditium de/ dit filio,una eft è prgeipuisnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Euangeli], SC continet ftatum toil

us Chriftianifmi,cerciorcscp facit ocs in Chriftum credentes de uera , perpétua fua falute, Quare hac fenteniia nihil nobis nouns, nihilnbsp;cotnendaiius elTe debet. Quid ergo eft,Pater non iudicat que^'Z’ Prinbsp;•ïgt;u,ecclefiaftici fcriptores fic inierprccant,q5 pater idcirco no iudicet

Ff it)

IN CAPVT V. EVANG. IOANNIÎ.

Öjfed oê iuditium filio dederit, quia filius manifcftus uetuW* iitiû apparens in humano corpore, ut hoîs forma uidcatur£nbsp;pi]S èi. impijs, a‘ I'uftis 2lt; iniuftis, â confiGs amp; confoGs. Senti'unt etnnbsp;Chriftum uidendum in iuditio in humanaforma,â pi]s ct imprjs,fednbsp;poftcauidendum tm a pt)s,in diuina forma» Deinde non intelligentnbsp;dum cftjPatrcm omnino nullum iudicare,fed intelligendum eft,pa/nbsp;irem no iudicare de hoîbus, fine unigenito filio fuo» ludicat em oêmnbsp;terrâjUt Abraham ait,fed iudicat per filiCr,Sd iuxta fentcntiam,ac dotnbsp;drinam filrj Jtacp dicit oê iuditium dediffe fi'lio,non qgt; ipfe oino nonbsp;iudicet,fcd q, ipfe prorfus accomodet iuditium fuum, ad arbicrium,nbsp;fentetiam,8C dodrina fi'li) fui» Videamus ergo,qd fit arbitriura, qugnbsp;fit dodrina filq dei,ut amp; cognofcamus,iuxta qua lege feu dodrinatnnbsp;fententianouifsimi iuditq ferenda fit» Non poffumus autid certiusnbsp;cognofcere,nbsp;nbsp;fi conferamus genera legu dodrinafe, cum eo olRt

CIO,quo propriefilius dei in his terris defundus eft» Ac primu, unu genus legis feu dodrine eft,qua uocamus legem naturale. Hec eft hunbsp;manæ rationi diuinitus infita, amp; quafi infculpta. Etfi em cognitio c/nbsp;ius obfcurata eft per peccatu originis,th remanferunt etiam inhac uitnbsp;data natura ucftigia qugdam,cx qbus diuina imprefsio baud difficulnbsp;ter notari poteft. Quid ergo diccmusC num fententia extremi iuditijnbsp;pronutiabitur fecundum hanc legem naturalêç’ut qui earn feruauerit,nbsp;ieructur,qui ucro uiolaucrit earn, códemnetur^ Poftet quidem deusnbsp;iuditium îecûdum hanc legem ferre, fed omne iuditium dedit filio,nbsp;qui etfi docuit 8lt;^ ipfe aliquoties ea qug naturali lege côtinentur,uidenbsp;licct,Deum efte bonum,dcum efte diligendum.Et, Omnia qugcu^nbsp;LegàjfdfHWnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ut faciant uobis homines, fic 0^ uos facite illis, hæc tarnen

litdo£lrin4, dodrina non fuit proprium illud offïtium, propter quod filius Dei è ccclo in terra mifiiis eft. Nam hæc dodrina extitit in terris,priuf^nbsp;filius dei homine aftumpfit, amp; fi fecundum earn fententia extremi iunbsp;ditt) pronutiaretur,nullus hominum confequeretur falutem. Nullusnbsp;ein hominum hanc legem perfede fcrüauit,fed omnes declinaueriJt,nbsp;fimul inutiles fadi funt,non eft qui faciat bonum,nô eft ufi^ ad unu.nbsp;Quare fi deus non dediftèt omne iuditium filio fuo, fed iudicaret fetnbsp;cundu hanc legem, omnes homines fempiterno interim periret. Detnbsp;Mog inde aliud legis feu dodring genus rft,Lex Mofi.quæ amp; exponit letnbsp;6 drwrf.nbsp;nbsp;gem naturc,ó^ addit qugda politica 8d cærimonialia. Nû ergo iudica

bitur in nouifsimodie iuxta hanc legem:'Minime oîm.Non ein dici/ tur,patcr dedit omne iuditiu Mofi, fed dicit,pater deditomne iuditinbsp;um filio,FILIO,inquä,non Mofi.Etfi em filiusdei foitobedies leginbsp;Mofi, amp; aliquoties explicuit cam copiofe amp; grauiter, non tn uenit innbsp;hüc mundö, ut effet dodor legis Mofaxeg, nec hoc foit pcipuum eiusnbsp;pftitiuii)

ROMILIAE lOANNiS BABNTik

off itfurti propter qd e’ coelo defcendi't, quia hcc lex erat antea tâm per Mofen ipfum,^ per prophetas cxplicata, ficut nullus hoîm ferua/nbsp;retur,fi deus ferret extremû iudinum fecundû lege naturæ, ita nullu«nbsp;feruaretur, fi deus pronuntiaret fententiam extremi iudirrj fecundumnbsp;legem MoG, propterca q» 8d hgc lex cotineat legem nature, q funtnbsp;politica atc^ cçrimonialia eius, non folum non obferuant inter gêtesnbsp;fed ne ab ipfo quidem Mofaïeo aut ludaïco populo femper, àc perfc'nbsp;de uncp obferuata fucrunt. Accepiftis, inquit Stephanus, legem pernbsp;difpoGtiones angeloî?2,nec ferualb's. Præterea aliud genus legis eG,nbsp;Lex Romana,aut lex Attica, aut leges aliarû rerumpublicarû 8lt; impi LexRlt;j«i^nbsp;orum in his tern’s, qugcÔtinent quidem aliquam doclrinâ ciuilis honbsp;neftatis Si tranquillitatis,non pronunciabit autem extremum iuditiûnbsp;fecundum hasleges.Nam præter hoc,q? Gentium leges ftatuantalixnbsp;quoties aut iniquâ auc impia,non docent,etiâ ubi optimedocenr,nifinbsp;ciuilem quandam iuftitiam, q in iuditio Dei non poteft confiare, Ecnbsp;qd maximum cft,fcripcura non ait,Pacer dedit omne iuditium Solo^nbsp;ni,aut Lycurgo,aut Iuftiniano,fcd ait, Pater dedit omne iuditium FInbsp;LIO fuo,Numeratur Si inter genera legum,Ganones Pontifitfj fednbsp;necfecundum hos iudicabitur in nouifsimodie. Tametfi enim Ro^nbsp;mani Pontifices gloriantur fe efle fuccelTores Petri,cui daræ lunt cfa/nbsp;ties regni coclorum,tarnen he claucs longe aliud fignificantjCj? quodnbsp;Pontifices de fumma fua poteftate, aut potius tyrannide in GhriGia/nbsp;norum imperio interpretantur, Si funtaliquot Ganones, qiii im/nbsp;pia. Si manifefte cum uerbo Dei pugnâtia docent. Q tomodo igiturnbsp;fieri poflet,ut fecundum eos fententia extremi iuditij pronuciaretur;’nbsp;Hue pertinent etiam Regulæ Monafticæ, fed quid.^num dicitur. Pa/nbsp;ter dedit omne iuditium Francifco,aut Dominico; Hi fuerunt fortaPnbsp;fis boni uiri.Pater aut no dedit iudidu fuu hons decretis, aut fucceffonbsp;rum eoru cSftitutionibus, fed dedit omne iuditium FILIO fuo.. Po/ i«rf#or«« •nbsp;ftremo in legû Si dodrinaRz ordinc fuum etiam locum uidenf habe/ ’rbalmud.nbsp;re ludporum Thalmud, Si Sarracenorum ac Turcaru Alcoranus,fed Akoranuf,nbsp;cum in his côtineâtur innumera^quç partim funt abfurda, partim ininbsp;qua,partim blafphema Si impia, indignu eft,ut legis noie ornentur,nbsp;acmanifeftum eft, qj pater non dederit iuditiumluum Rabbinis Sinbsp;Mahumeti,fed foil unigenito filio fuo,domino noftro lelu Guriftotnbsp;Qua? ergo eft fententia, qug eft dodrina Ghrifti,fiiij dei, ut feiamusnbsp;fecundum quam dodrinam extremum iuditium ferendumfitC’ MuPnbsp;ta quidem docuit Ghriftusex lege JMofiSi prophetis ,fed hæc eft

' propria cius dodrina, ad quam uulgandam è cœlo defeendit, quod fpfe fit uerusille Mefsias fihus Dei, qui ueneritin hunc mundurrtnbsp;ad expianda peccata hominnm. Si qudd omnis qui credit in €um,nô

Ff iii)

IN .CA PVT V. EVANG. lOANNlSi

pereat, fed habeat aeternam ui’tam, Hæc fola eft dodrina iIIa,hocTo/ lumeft Euangefton illud, iuxtaquod ludicabiturin nouiflimo die-Non audiec te iudex,fi dixeris, Secutus fum legem naturg,aut obedPnbsp;ui leg! Mofi, amp; fufccpi ci'rcumcifionem, aut feruaui leges Romanas,nbsp;Multo minus audiet tc,fi dixeris,Duxi uitâ feoindum Canones pon/nbsp;tifttios, aut falt;ftus fum Monachus, aut fedatus fum décréta Rabbinonbsp;rum, feu iVlahumetis.Rurfus, no ret)ciet,non condemnabit te iudex,nbsp;etiâfi conuidus filer is peccati, 8^ fatearis te legem dei uiolaftejfi mo/nbsp;do probaueris te uere in Chriftum filium dei credere, Nam eum taivnbsp;turn audit, amp; feruat,qui eft Chriftianus, aut ut nunc uulgo loquufur,nbsp;.Euangelicus, hoc eft,qui uere in Chriftum crediderit,amp; hunc folumnbsp;fuum feruatorem agnouerit.Pater ein omne iuditium dedit filio fuo,nbsp;Filius autcm hoc publiceteftatus eft,q) nullum eo(^,qui in fpfum erenbsp;dunt,condemnet. Omnis,inqt,qui credit in filium,habet cternam uinbsp;tam,Ec iterum. Qui credit in me,etiamfi mortuus fuerit,uiuet,8^ oninbsp;nis qui uiuit amp; credit in mc,n5 morietur ineternum.Quid poteft di/nbsp;ci manifeftiusC Scio quidem mulios fingere fidem, amp; interim fccleranbsp;fedari,Nos aut nunc non loquimur de fida et hypocritica fide,fed denbsp;uera fide in Chriftum, qua el Chriftus apprehenditur,ut iuftificatornbsp;amp; feruator, amp; ex qua etiam fit, ut renouemur,ac in nouitate fpus am-*nbsp;bulemus.Seruamur autem in iuditio Dei,non propter hancnoftraninbsp;nouitatem,fed tantum propter Chriftum, per fidem acceptum, ideo/nbsp;que non dicitur, pater dedit omne iuditium nouitati noftræ,fed filionbsp;fuOjUidelicet, ut quifquis Euangclio fill] crediderit, amp;L acceperitpernbsp;Euangelion,Chriftû,pro iuftitia ÔC falute lua,feruetur in iuditiodci,nbsp;judifiuex/rf utnoncodemnetur, fed fempiternam falutem cofequatur. Hoc idemnbsp;mumpronun docet alias Chriftus, cum affirmât Apoftolos fuos iudicaturos mun^nbsp;tiabuurtux* dum. Amen, inquies,dico uobis,q7 uos qui fecuti eftis me in regenenbsp;Hfimentiaitt rarirtnp rnm fpJprir Piliiic kinminis in fedp maipftaric Gio* fplt;4pkiric

extremum iuditium pronûciabitur,non fecundum lege Mofi, aut Ca nones pontificum, fed fecundum dodrinam Apoftolorum. Hæcaûcnbsp;eft dodrina, propter quam Apoftoli milTi funt in uniuerfum orbemnbsp;terræ, qj folus leius Chriftus fit iuftitia fandificatio amp; redeptio no/nbsp;ftra,et qudd hi foil, qui in lefum Chriftû credunt, feruentur propternbsp;Chriftum.Cum ergo omne iuditiû datum fit filio dei,DnonoftroIcnbsp;fu Chrifto ,quid nuc nobis faciendum erit; Audi quid lequatur, V tnbsp;oes,inquit,honorent filiu,ficuc honorant patrê,Qui non honorât fi/nbsp;lium, non honorât patrem,qui mißt ilium. Obfetuabilis appendix,nbsp;qua et excitant holes ad credendu Euangelio Chrifti,etrefutatureoR2nbsp;impieias,q etfi cötemnunt Chriftum, tn quia gloriant de deo, polh^

HOHILIAÉ lOANNlS BRtNTll. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ÿyj

tentùr fibi abfcp Chrifto falutem.Nam honorarc fih’um, cft credcrfe Euangch'o Ghriftinbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;uerus fih’us Dei, expiator peccatorum

noftrorum, iuftificator amp; fcruator noftcr. Adbæc, Honorarefih'um, cft ex fide in Chriftum,faâa carnis mortifi'care, in nouitateuitæam^nbsp;bulare, ac diuinæ uocationipbedire» Nunc ergo uide mihi, qiiæ fitnbsp;fpes falutis eorijm, qui gloriantur de Deo, amp; tarnen non requirunt finbsp;liumDeijIefumChriftum, Ethnici proficebantur quondam Deuniinbsp;ac dicebant eum efie optimum, maximum, patrcm hominumq? De/nbsp;iïmcp,quemetiam fuisfacris honorarc uififunt. Sedhæc profeffionbsp;nullam attulit eis falutem,propterea qp non honorarunt filium. Nonnbsp;enim crediderunt, quo'd contingat ipfis benedidlio per fernen Abra/nbsp;hæpromiffum,quod eft Chriftus,fih'us Dei» Qui autem non hono/ 'nbsp;rat filium, non honorat'patrem, qui mifit ilium, hocnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fiuftra glo/

riatur de Deo, fruftra iactat fe Deum habere propitium, fruftra Ipe/ rata Deofalutem,qui ignorât, autcontemnit filium Dei. ludgi, qui*nbsp;nunc funt, multa ôd magna predicant de Deo, creatore cœli ten æ,nbsp;aeliberatorç ipforum ƒ feruitute Ægyptiaca atcp Babylonica,fed prpnbsp;dieatio eorum uaniffîma eft, necquic^ eis ad falutem prodeft. Nonnbsp;enim honorant filium Dei, fed potius profcindunc eum omnibus connbsp;uitiorum, 8^ blafphemiarum generibus.Qui autem non honorât ftîtnbsp;um, non honorât patrem, qui mifit ilium. Turcg, hoc unum femper .nbsp;in pre habent,Deus unus eft,8i: infolentiffime iadant fe hune deum,nbsp;cpndicoiem mundi colere et adorare.Sed quid^num dicemus eos eiTc,nbsp;ueros dei cuItoresÇ^Minime omnium. No enim honorant filium dei,nbsp;quia etfi Alcoranus Turcarum fateiur Chriftum effe uerhum Dei, tanbsp;men dicit eum fuiiTe legislatorê et negat eum effe filium Dei, adeoepnbsp;ueR2deum. Quod certe eftChriftum côtumeliaafFicere,ethonoremnbsp;debitum ei detrahere. Qui aût non honorât filium, non honorât pa/nbsp;trem, qui mifit ilium. In hoc catalogo ponendi etiam funt hypocritænbsp;inter Chriftianos,qui uidentur amp; Deum inuocare,8d Chriftum filmnbsp;Dei adorare,3C tarnen iudicantur impij. Quid ergo deeft eisCNô honbsp;norant Chriftum,ut Chriftum. No tribuunt Chnfto filio Dei debi^nbsp;tâ maieftatê. Sentiunt em fua opera effe mérita remiffionis peccatof^nbsp;tt uitg eter-ne, ac Chriftu effe legislatorê, et iudicê humanoRî merito/nbsp;ïîî.Hpc eft ex Chrifto côdemnatorê facere,amp; meritis humanoi^z o^mnbsp;^^aieftatê Meffjp tribuere, quæ quâta fit blafphemia, obfeuRz nô eft.nbsp;Qüô ergo Honorar ent pairê,qui fie inhonorât filium C Poftremo hianbsp;^nnumerâdi funt fcelerati hoîes,q etfi defignâcfcelera impoenitêter ,ecnbsp;pergût femper fecundü carné uerlari,tn gloriant de mifericordia dei,nbsp;«iadât fe,inimicosqdem hoîm,amicos aût Dei creatoris noftri. Sednbsp;’»eu man ifefte indicée feeler ibus fuis,qp no uere credât in Chriftum,

IN CAPVT V. EVANG. lOANNiS.

amp; fordident nomen Chrifti impura 3d fl agi tiofa fua uita, in qua inv pœnitenter 3d praefradc pergunt,fruftra blandiuntur fibi de miferi/nbsp;cordia dei.Qui enim non honorât filium, non honorât pattern, quinbsp;mißt illum.Nam deus pater dedit propter hanc cauffam omne iuditinbsp;urn fuum fih'o,ut excitentur homines ad honorandum filium. Hononbsp;ratur autem filius^quemadmodum paulo ante indicauimus, cum Ëu^nbsp;angelion eius cxcipitur fide,cum ipfe agnofcitur per fidem,ut expia/nbsp;tor pcccatoRi èC. feruator,cum honefta agitur uira, in inuocationedeinbsp;patris per filium.Hgc funt uera facra, quibus 3d pater 3d Filius hono/nbsp;rantur. Ampledamur igitur filium Dei,5d ut pfalmus loquitur,ofcunbsp;lemur eum,ut tranquilla 3dfecuraconfcientiaadiuditiumdeiacce/nbsp;damus,8d ueram ac perpetuam beatitudincm confequamur, per eun/nbsp;dem filium Dei D O MIN V M noftrum lefum Chriftum, qui eftnbsp;una cum patre 3d fpiritu fando Deus benedidus in fecula. Amen.

dum ßt, ut filius honoretur, 5d quis ßt honor, qui filio maxime oîm pJaceat.Eiß aût diximus de hacre quidam in fuperiori homijia,tn utnbsp;iucûdius, ira etiam utilius eft hoc ex ipfis Chrifti uerbis cognofccre.nbsp;» » Audiamus crgo,quf Chriftus doceat. Amê amc dico uobis,q uerbunbsp;,, meû audit,8d crédit ei,qui mißt me.habct uitâ æternâ Ôdin iuditiumnbsp;9, nô ucnitjfed tranßuit â morte in uitlt;â. Hoc didum multis noîbus ob^nbsp;feruabilc eft,primû,q? non limplex homo,fcd filius dei, uerus Mef-*nbsp;fias hocloquat,deinde,qgt; non fimpliciter hocloquac, fed confirméenbsp;iuramento. Amen, inquiens, amen dico uobis, Hæccft forma, quanbsp;Chriftus iurarc folet, O nos fcelices, quorum caufla filius Dei iugt;’nbsp;rat. O nos miferrimos, ß ne iuranti quidem credunus. Adhæc, do/nbsp;cet hoc dido,quid ßt ipfum honorare, poftrcmo indicat ctiam,quidnbsp;honorans ipfum confequatur. Qui uerbum,inquit, meum audit, ôinbsp;credit ei qui mißt me, Honorare igit filium, eft audire uerbum fili)»nbsp;èé credere ci,qui mißt illû, hoc eft, credere, q? uerbum filtj, fit uercnbsp;uerbû Dci.Nâ apud Mofen dicit Deus pater de filio fuo. Ponâ uerbanbsp;mea in ore eius, 8C loquet ad eos oîa qug pcepero illi. Quare hic eftnbsp;honor,quem filius exigic,ut uerbum eius audiatur,non autem habe/nbsp;aiur pro humano fed pro uere diuino uerbo. Videndû ergo nûc eft.

«OMILïAE lOANNIS BREKTIh

quod fit uerbum illud filtj Dei, quod audi'rc, amp; cui, ut uerc diuino uerbo fidem adhibere debeamus,Nam Chriftus,filius Dei,uaria donbsp;cuit, ac uniuerfa quidem dodrina eius, pia eft amp; recfta, in hoc autemnbsp;loco non eft nobis'fermo de quouis uerbo, quod filius Dei in his ternbsp;ris locutus eft, fed tantum de eo uerbo, quod fuit ei proprium, adnbsp;quod adnuntiandum miffus eft à Deo patrefuo inhunc mundumgt;nbsp;Chriftus enim docuit aliquoties lege Mofi Si. explicuit decalogum*nbsp;Quale illud eft,quod apud Mattheum dicitur» Audiuiftis,q? diólumnbsp;fitueteribus. Non occides, Quifquis autem occident, obnoxius eritnbsp;iuditio» At ego dico uobis, q? quifquis irafcitur fratri fuo, obnoxiusnbsp;erit iuditio,S id genus reliqua.Hoc uerbum,amp; hæc dolt;ftrina,etfi ucnbsp;riffima eft,tamen non eft ea,de qua nunc nobis fit fermo,quippe qu^nbsp;ante fuit per Mofen 8^ prophetas adnuciata expofita, priuf^ Chrlnbsp;ftus hominem aftumpfit, amp; ChriftiJS non in hunc prgcipue ufum ue/nbsp;nitin terram,ut hanc doiftrinam adnuntiaret Deinde Chriftus alicu/nbsp;bi uaticinatus eft uenturam deuaftationem urbis Hierufalem. Quodnbsp;uaticinium, ueriftimum fuit, ac reipfa fic impletum eft;,in hoc autemnbsp;loco non loquimur deifto uerbo, propterea qj non fuit neceftarium,nbsp;utad adnuntiandum hoc uerbum filius Dei, homo fieret, Potuifletnbsp;enim fpiritus fandus hoc per hominem quendam prophetam r euelanbsp;re ,quemadmodura amp; id ante per prophetas, ac præcipue per Dani/nbsp;clem fignificauerat, Ciuitatem, inquit ille,amp;: fanâuarium diftipabitnbsp;populus cum duceuenturo,amp; finis eius uaftitas. Sed loquimur nuncnbsp;de eo uerbo, quod eft proprium Chrifto, amp; ad quod prædicandumnbsp;uenitin huncmundum. Quod ergo eft illud uerbum* certenoneftnbsp;aliud quàm Euangelion Chrifti,in quo praedicatur,qudd ipfcfituc*nbsp;rus filius Dei,q, fit uerus Meffias,quem fpiritus fanftus per prophcnbsp;tas promiferit, q? fit expiator peccatorum noftrorum, quod fit iiiftiznbsp;ficator amp;fcruator nofter. Dixit enim alias Chriftus, Egofum panisnbsp;uitæ. Alias, ego fum lux mundi, alias. Ego fum refurredio amp; uita»nbsp;Et rurfus,Ego fum uia ueritas amp; uita.In contione, quam habuit in panbsp;tria fua, ex propheta Efaia, perfpicuc fignificauit, fe efte Meffiam il/nbsp;lum,de quo Efaias fcripfifset. Hoc nullus un^ uel patriarcharum uelnbsp;prophetarum de feipfo contionatus eft. Ac promiferunt quidem uennbsp;turum JMeffiam filium Dci,Sed nullus corum fue perfonæ hanc ma-»nbsp;leftatem attribuere aufus fuit.Solus lefus filius Mariæ,de femine Danbsp;viidis amp; Abrahæ,is eft,cui licuit hæc de fua perfona praedicare.Euannbsp;gelion igitur, in quo adnuntiatur, quddhic lefus fit uerus Meffi/nbsp;asjfilius Dei,uerbum illud eft,quod et proprium eft Iefu,et ad quod uerbû ckri*nbsp;prædicandum uenit inhunc muodum, necpoteft quifpiam maio//îiproprwinbsp;tern honoremexhiberelefufilio Dei, quàmutaudiathocuerbum,

IN C'APVT V. EVANG.z lOANNiS.

’ amp; adhibeat ei, ut diuino ucrbo, fidem,hoc eft, credat hiinc lefum eP fe,iuxta Euangelion fuiim,uerum Meffiam fih’um dei,propter quemnbsp;deus fit nobis reconciliatus, 8^ adoptet nos in filios fuos ac hæredesnbsp;oim cceleftium bonoRz» Non honoratur filius dei triduanis autqua/nbsp;triduanis ieiunt)s,fuperftitione fufceptis,non honoratur chameuntjsnbsp;eremiticis, non monafticis obferuationibus fine uerbo dei excogita/nbsp;tis, Sed honorât auditu ÔC fide Euangeli) fui, uidelicet,utcredamus,nbsp;qj ipfe folus fit expiator pétÔrum noftrorum, amp; redemptor ac ferua/nbsp;tor nofter.Nam ft hgc fides redta fuerit,fieri non poteft, quin bonosnbsp;frudus in homine proferat,8lt;^ effi'ciat per fpiritumfanlt;ftum,ut homonbsp;obfequatur diuing uocationi,ac faciat ea opera, qug deus fadêda prasnbsp;cepit. Sed de opcratione fpiritus fandi in hoie credente in Chriftunanbsp;alias, Nunc audiamus, quid confequatur is, qui fie honorât filiû dei*nbsp;Qyi auditCinquit)uerbum meum,Slt;l credit ei, qui mifit me,hoc eft,nbsp;qui credit meum uerbum efte ucre dei uerbum, habet uitam æterna,nbsp;èé in iuditium non uenit,fed tranfiuit a' morte in uitâ. Tria dicit. V/nbsp;num eft,Habet uitam çternam. Altcrum, In iuditium non ueniuTefnbsp;tium,Tranfiuit à morte in uitam. Que benefitia h is maiora excogitanbsp;ri poftuntç'Quod poftremo dicit, hoc primum trademus. Tranfiuitnbsp;Çinquit)à morte in uitam, Omnes cnim homines obnoxf] funt propnbsp;Mortduplex ter peccatum,duplici morte. Altera eft corporah's,qugin homine dipnbsp;folutio tantum eft animg 8^ corporis ad tempus, uidelicet ufe^ ad ge/nbsp;neralem refurred ionem. Altera eft fpiritualis, qug eft perpétua con/nbsp;demnatio hois.Qui ergo accipitfide Euangelion Chriftt, 8lt;^ agnoPnbsp;cic Cbriftum feruatorem fuum,is tranfiuit lâ de morte ad uitâ.Tran/nbsp;fiuir,Cinqt)nÔtranftbit,quiaCbriftus,quêaccepitfidc,expiauitpeCnbsp;catû,propter quod homo fadus eft morti obnoxius. Sed de qua mornbsp;te tranfiuit;num de corporaliCat manifeftum eft, oês hoîes non imptnbsp;os tantum, fed etiam pios mori corporaliter. Nec id mirum. Etfi emnbsp;credentibus in Chriftum,peccatum eft remiftum propter Chriftum,nbsp;manet tarnen adhuc carni amp; fanguini inhgrens. Quare necefte eft carnbsp;nem èi. fanguinem mori,uc amp; peccatum moriatur. Hæc autem corponbsp;ralis mors in prjs, non eft condemnatio, hoc eft, non eft fpiritualisnbsp;morSjfed eft poîius liberatio à peccato, 8C afflidionibus eius. Pecca/nbsp;turn enim non imputaturcredenti. Vbi autem non eft imputatio pecnbsp;caci,ibï non eft condemnatio.Cum igitur is,qui credit in Chriflum,nbsp;Morf corpo» ^*^*^’* tranfijfTe de morte in uitam,lentiendum eft,eura iam efFugqfnbsp;tiahsuiilu.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;etiam in hac uita,fpiritu3lem mortem, quæ eft perpétua condem/

nacio,nec corporalem morte tanta«: efte uirium, ut pofTit eum tranP mittere ad interituni, fed potius necefte habere irâsferre eum ad traunbsp;quillum et fcelicem rei^ ftatum,in quo certiffime expedet reuelatio/nbsp;nem gloriæ

HOMILÏAE lOANNiS BRENTIL

ncm gloriæfiliorum Dei,amp;cœleftis hereditatis.Quis hpcredeper fidem cognofcens, ad mentionem aut etiâ aduentum corporalis mor/*nbsp;lis, tam horribiliter trepidaret;’ Quis non fecura mente earn fufcipe/nbsp;retC^Cum enim non imputetur ipfi peccatS propter Chriftum, ac trannbsp;fierit iam â morte fpirituali, feu damnatione ad ius gterng foelicitatis,nbsp;tantum abeft, ut pofTit ei corporalis mors ofRccre, èi. foelicitati eiusnbsp;obfiare, ut magis fit iam uia ad ccclcftia gaudia, ad inferni fuppl^nbsp;tia.Hæc nobis cogitanda,hgc meditanda funt, ut difcamus tranquillanbsp;confcientia,ex hocmundo,uocante Deo difcedere. Deindc,nö uenit,nbsp;inquit,in iuditium.Quidad hoe dicemusCAn non ftatuemur omnesnbsp;apud tribunal Chriftiç'Scriptum eft enim. Viuo ego dicit DOMI'nbsp;N VS. Mihi fefe fleótet oê genu, omnis lingua confitebitur Deo.nbsp;Quid ergo eft, quod de credente in Chriftum dicitur. Non uenit innbsp;iuditium'TStatuentur quidê omnes homines,fiue impq, fine pi) apudnbsp;tribunal Dci. Sed magna erit inter ipios differentia. Nam imprj,quinbsp;agnouerunt Chriftum,quales funt Idololatrgjudei, illi uidelicet quinbsp;hoc tempore lefum Chriftum blafphemia affidunt, Turcæ, hypocrinbsp;tæ,qui quondam faerunt inter ludæos, uel nunc funt inter Chriftia/nbsp;nos, amp; leeleraei ac impœnitentes Chriftiani, hi omnes fie ftatuenturnbsp;apud tribunal Dei, ut neceffe habeant de toto uitæ fug genere, de omnbsp;nibus favlisjdiiflis amp; cogitatis, adeoeç de quouis otiofo uerbo ratio/nbsp;nem reddere. Nolo hic fingas mihi, in extremo iuditio, externumnbsp;quendam tumultum,amp; longam uidffîtudinem accufationum,defen/nbsp;fionum,replicationum,duplicationum, ÔC aliaB2 id genus turbarum,nbsp;quales folent effe in humants confiftorqs, fed iuditium erit diuinonbsp;modo,nuncquidem inenarrabili Si incôprehenfibili,tuncautem manbsp;nifefto , acimprjsintolerando. Cum enim impi) non afférant fecumnbsp;Chriftum,expiatorem peccatorum,6i reconciliatorem,no iudicabunnbsp;tur fecundum mifericordiam Dei quam reiecerunt, fed fecundum fe/nbsp;ueritatë Dei, amp; iuftitiam operum fuorum. Nullus autem hominumnbsp;poteft merito fuæ ipfius iuftitiæ feuef?2 iuditium Dei perferre. Qua/nbsp;re hi omnes fie ftatuentur apud tribunal Dei, ut etiam ueniant in iu/nbsp;ditium,ôë cum non poffintfadorum fuorum rationem reddere, per/nbsp;petuo condemnentur.Pi) autem,qui agnofeunt Chriftum per fidem,nbsp;fie ftatuêtur, ut cum fecum afférant Chriftum expiatorê peccatorum,nbsp;Sô feruatorem, non ueniant in iuditium. Necp enim exigitur ab ipfisnbsp;faiftorum ratio, quippe qgt; regiftrum ut uocant, eorum obdudum fit.nbsp;atramento,ut fie dicam, rubeo, hoc eft,fanguine DOMINI noftri ,nbsp;lefu Chrifti, Condonauit, inquit Paulus, nobis omnia delid:a,dele/nbsp;to,quod aduerfus nos erat,chirographo,quod erat contrarium nobisnbsp;per oecreta, amp; illud fuftulit è medio,affixum cruci. Cum igitur regi/

/

IN CAPVT V. EVANG. lOANNiA

'RegißrS p!o ftnJm SC chifographutTi piorum obliteratum fitfangui'neChn'fti, ifi r««n obJudunbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;„qj, ueni'unt in iuditiu, ut etiam ipfi iudicaturi fint una‘ cum

* Chrifto omncs impios,adeocj uniuerfum mundum. De Apoftolis Chriftus ipfe ait. Amen dico uobis, quod uos qui fecuti eftis me innbsp;regeneratione,cumfederitfilius hominis in fcde maieftatis fug, fedenbsp;bitis amp; uos fuper Cedes duodecim,iudicantes duodecim tnbus Ifraetnbsp;De alf|s pijs,Paulus è fpiritu Chrifti air. An nefcitis, q? fancli mun/*nbsp;dumiudicabuntÆc mox. An nefcitis, q? angelos iudicabimus^Quannbsp;ta hec crt,obfecro,dignitas,quanta maieftas; quam fi quis diligenternbsp;perpenderet,quô poWet uncp deiedo amp; trifti efle animo Z Cogita r/nbsp;nim mihi,quid hoc fit benefitrj, q? qui Chriftum habet, non neceficnbsp;habeat coram tribunali dei rationem fadoBZ fuoR2 reddere, Sed audinbsp;at oim aliorum rationem,nec iudicetur, fed iudicetpotius ipfe'^’Qu^nbsp;hgc non in medijs etiamnum aduerfis exhilarant,putas ne eum habe^nbsp;re fidemCaut credere Euangelio ChrifticRurfus, Si quis cogitationcnbsp;tanti benefitf), non excitatur ad fummam reuerentiam amp; obedientianbsp;erga Chriftum Dnm fuum, ne impietate amp; iniquitatc amittat Chri/*nbsp;ftum,qugfotc,num fana mente eum prgditum eitecredasc' Quare,cunbsp;Chriftus tantorum bonorum autor fit, maximam demus operam, utnbsp;eum pietate conferuemus. Nam, qui habet eum per fidem, ut tranfinbsp;uit de morte ad uitam,amp;: non uenit in iuditium, ita habet, ut uno uernbsp;bo dicatur,eternâ uitam.Quo nomine tota,p€rfeda,0i^ perpétua foe/nbsp;licitas fignificatur.Quid nunc eft.quod amplius defideresc'Etfi enimnbsp;credens in Chriftum,nihil minus in hoc mundo fentit,^ uita foelicinbsp;terconftantem, Sedpotius obnoxius eft oibusgeneribusafflidio/nbsp;num,calamitatum,ac mortis quoC^,th ius illud gterng foelicitatis, qdnbsp;iam in Chrifto poftidet, intantum no aufertur per afflidione amp; mornbsp;tem,ut magis per mortem reueletur. Vita ueftra, inquit Paulus, ab/nbsp;fcondita eft cum Chrifto,in deo. Quandocuncp Chriftus manifefta/nbsp;tus fueritjuita ueftra,tunc amp; uos cum illo manifeftabimini in gloria.nbsp;Et loannes. Nunc,inquit,filfi dei fumus, amp; nondum apparuit, quidnbsp;futuri fumus.Scimus ante, quoniam fi apparuerit, fimiles ei erimus,nbsp;quonia uidebimus eum ficuti eft.Namquêadmodum filiusadhucinnbsp;fans,etfi habet ius tocius paterng hereditatis, ac etiâ dns eft earum fanbsp;cultatum,que ipfi à parentibus relidg funt, tarnen quâdiu eft fub tu/nbsp;toribus,nihil propemodum differt à feruo, nec traduntur ei paternænbsp;facultates,ui eas pro fua hbidineadminiftret,fed traditur potius pr^nbsp;ceptori amp; uerbis amp; uerberibus erudiendus, ita hi, qui in Chriftumnbsp;credunt,quâdiu funt in hoc feculo,infantes dei funt, non adulti aifh'nbsp;Q_uare,etU habet ius eterne foelicitatis propter Chriftum,et funt dninbsp;coeleftium

BOMILIAE lOANNiS BRENTIL

cceleftium bonorum,tarnen dum funt in hoe mundo, ueïut fub tuto-' ribus,uarijs aduerfis erudiuntur,ut fuo tempore bereditatem dei pa/nbsp;tris reipfa accipianL Habes quid faciendum fit, ut honoreiur filius,nbsp;quid item hi,qui filjum honorant,confequantur,que tanto diligencinbsp;us nobis cognofeenda funt,amp; conferuanda, quanto maiorem amp; illu/nbsp;ftriorem nobis lucem ad percipienda coeleftia bona afferunt. Reuer/nbsp;tamur nunc ad catalogum eorum operum, que pater filio demoftrat*nbsp;Amen amenCinquit^dico uobis,q? ueniet hora,amp; nunc eft, quando * ‘nbsp;mortui audientuocem filrj Dei.amp; qui audierint,uiuentCum hie ice ‘ lt;¦nbsp;rum fiat mentio fufeitationis mortuorum,poftet quifpiâ putare Chrinbsp;ftum id repetere,quod fupra dixit,Sicut pater fufeitat mortuos amp; ui/nbsp;uificatjfic filius quos uulc uiuificat.Sed eft triplex genus fufeitationbsp;nis mortuorum. Vnum eft, cum mortui fufeitantur ad recipiendâ amp; Mortuorumnbsp;agendam hanc corporalem uitam,iterum morituri, quemadmodum friagenera.nbsp;fufeitati fuut filius uidu^,amp; Lazarus. AIterum eft, cum mortui peccanbsp;tis fufeitantur ad uitam iuftitig,hoc cft,cum imptj iuftificantur.Tertinbsp;urn eft,cum mortui corpore fufeitabuntur in nouilTimo die, in gene/nbsp;rali refurreclione, ut reporter unufquifqj quod fecit fiue bonum I iuenbsp;malum. Ac de primo quidem genere Chriftus fupra dixic,cum ait:Finbsp;bus,quosuult,uiuificac. Depoftremodeindeconcionabitur. Nuncnbsp;autein loquitur dealtero illo genere, quo impf] uiuificancur iuftitiarnbsp;Venit,inquiens,hora,amp; nunc eft,quando mortui audient uocem ft/nbsp;h] dei,amp;: qui audierint,uiuêt.Mortui hoc loco dicuntur imptj, aeprgnbsp;fertim Gentes Idololatrg,q, amp; peccatis mortue fuerint, non colue/nbsp;rint deum uiuentem,fed deos mortuos,ac fiditios.Sic Se Chriftus a/nbsp;liaSjimpios uocat mortuos.Sine ut mortui,inquit,fepeliant mortuosnbsp;fuos.Et Paulus. Expergifeere qui dormis,Slt;l furge él mor mis,nbsp;nbsp;iHlv

cefeet tibi Chriftus. Ac iteRz.Cu eftetis mortui per deliâa amp; per præ putium cat nis ucftrg Omul cum illo uiuificauit. Vox ante filr) dei eft

I

IN CAPVT V. EVANG. lOANNlS.

jjspjj mortui luos, quàm horribilc fpedaculum nobis proponit, fi multitudinéfii w hominum fpin'tualibus oculis intueamur. Maxima eni'm hominumnbsp;parSjimprj lunt,qui èC tanta potentia,fapientia,opulentia,amplitudinbsp;nc amp; dignitate præditi funt,ut foil in terris uiuerc uideantur,8i tamenbsp;fi rede confidercs eos, non funt nifi cadauera per fe quidem mortua,nbsp;fed in quibus uiuus Satan inter hoies obambulat. Scio eos iuxta phy/nbsp;ficas rationes ueros efle homines,q? conftent ex corporc amp; anima ra/nbsp;tionali, fed fi iudicabitur de cis fecundum impietatem eorum, prop-*nbsp;1er quam Satan in ipfos dominatur, profedo baud iniuria uocauerisnbsp;jpfos ueluti cadauera mortua, q? alieni fint à dco uiuente, Slt;f tanep larnbsp;uas Satanf ,qj pro libidine Satané ad quæuis fcelera impellant, Quisnbsp;autem ad tam feedum fpecftaculum non cohorrefceretÇ’quis non côtennbsp;to curfu focietates,côfortia,ac etiam colloquia irnpiorum, quoad eiusnbsp;fieri poftet,fugeret;Deinde,cum ait. Qui audierint, uiuent,hoc eft.nbsp;Qui exauditu Euangelrj fili} Dei,crediderint in ipfum, iuftificabunnbsp;tur,perfpicue docet hominem reputari coram Deo iuftum,non propnbsp;ter mérita operum, fed per fidem propter Chriftum. Nam quod di/nbsp;çit. Qui audierint, uiuent, prorfus idem eft, cum eo quod prophetanbsp;ait. luftus ex fide fua uiuet. Et Paulus ad Romanos. Arbitramur fidenbsp;iuftificari hominem abfcj openbus legis. Et ad Galatas.Scimusnonnbsp;iuftificari hominê ex openbus legis,nifi perfidem lefu Chrifti.Hæcnbsp;eft illa do(rtrina,que in Chriftianifmo, hoc eft, in fola uera religioncnbsp;fummû locum obtinet. De qua, cum alias copiofe traiftatum fit, aga/nbsp;mus nûc id, quod inftituimus. Quid ergo cauftç eft, q? qui audiericnbsp;''nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;uocem filq dei, uiuat,hoc eft, qui Euangelion Chrifti fide acceperic»

», reputetur iuftusC Sequitur. Sicut ein pater habet uitam in femetipfo, •, fic dedit et filio habere uitä in femetipfo. Habes Sd hoc loco duas pernbsp;fonas patrem amp; filium,fed unam tantum diuinâ naturam, unücß tan/nbsp;tum deum.Quam em uitam habet pater, eandê plane habet amp; filius.nbsp;Vna eft uita, una eft natura,una eft eftentia. Porro,cü hoc loco fit fernbsp;mo de iuftifjcatioe, perfpicuum eft,q) amp; uita pro iuftitia intclligedanbsp;fit. Sicut ergo pater habet in femetipfo iuftitia, quia eft ipfa iuftitia,nbsp;ita dedit amp; filio habere in femetipfo iuftitiam. Nam, qd addiuinamnbsp;naturam filrj Dei aitinet, ita habet iuftitiam in femetipfo ut fit etiamnbsp;ipfa iuftitia.Quod autem attinet ad humanam eius naturam, peccatSnbsp;non fecit,nec eftinuentus dolus in orc eius.Qui autê audit uocêeius,’nbsp;que eft uox Euangelqaccipit earn fide,is eftîcitur per fidem mem/nbsp;brü eius. Membrum aût participât naturâ eius, cuius eft membrum,’nbsp;Quare etfi homo natura lua eft iniuftus, tamê fi audit uocêfilfj dei,etnbsp;fit membf^ eius per fidem, reputabif corâ deo iuftus propter filium,nbsp;quia filius eft uera Ô^perfeâii iuftitia, Nifienim filius Dei haberetnbsp;iuftitiam

HOMILIAE lOANNTS BRENTlf. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;177

iuftuiam^credens in ipfum non iuftificarctur* Nunc ante hab« in fc/ ipfo iuftitiam,adeolt;ç eft ipfa iuftitia,quia uerus cft Deus, amp; impie/ \nbsp;uiCjhomine aftumpto,omnes partes perfcdg iuftitiæ» Nccefle igiturnbsp;eftjUt qui in ipfum credit,reputetur iuftus, etiafi in fe fuerit iniuftus;nbsp;De qua re non pofliinttampaucadici, quin afférant pqs maximamnbsp;confolationem,nec poflunt tam multa di ci, quin plura fuperfint dicenbsp;da.Quare his nunc content!,progrcdiemur ad ea, qug fequuntur. Et * •nbsp;poteftatê dedit ei iudicadi quoep,quia filius hoïseft. Pater Cinquit) •nbsp;dedit filio habere uitam,hoc eft,iuftitia in femctipfo.Cui aüt data eftnbsp;iuftitia, ad eum pertinet quoc^ iuditium. Quo enim iniuftus poftetnbsp;cftc iudex^;Ec iuditium abfiqp iuftitia,non eft iuditium, fed tyrânis ÔCnbsp;crudclitas.Quare cum pater dederit filio fuo iuftitia, dedit etiâ ei ponbsp;ceftate iudicq,queadmodum etiam fupra diclum eft, Pater oe iuditi/nbsp;urn dedit filio.Sed qd eft,qd hie additur. Quia filius hois eftCQuinnbsp;potius fentiendum effet,patrem dedifte ei poteffatem iuditq,quia fi^nbsp;lius DEI eftc Nifi enim filius,uerus elTet Deus, homo illea filio aPnbsp;fumptus,nun^ potuiffet tantä maieftatem iudicandi accipcre. Quidnbsp;ergo eft, quod ait,Quia filius hois eftcRefpodebo uerbis Augufti^nbsp;ni, PoteftateroC inquit ille) dedit ci iuditium faciendi, qj filius hoisnbsp;cft,quia in iuditio homo uidebitur,deus aut non uidebitur, fed poftnbsp;iuditium uidebitur ab his,qui uicerint in iuditio. Ab impijs autnonnbsp;uidebitur Deus.Et itenz.Hoc dicHum eft, quia hoi bus in iuditio nonnbsp;apparebit nifi filius.Pater occultus erit, films manifeftus. In quo ericnbsp;filius manifeftusdn forma quaafeendit, Nam in forma dei cum patrenbsp;occultus eftjin forma ferui hoibus manifeftus. Ac paulo poft. Sicue^nbsp;niet in forma humana.Hanc uidebunt amp; impij, uidebût amp; ad dextranbsp;pofiti, uidebunt ad finiftram feparati, ficuc fcriptum eft, Videbuntnbsp;in quern pupugerunt.Si uidebunt in que pupugerunt, corpus ipfumnbsp;uidebunt,quod lancea percufterunt. Hadenus Auguftinus,qui fen/nbsp;lit iudicandi poteftatem idcirco filio hois datam,qj cum iudex debe/nbsp;at hoibus tarn pqs impijs manifeftus cofpicuus effe, non poffitnbsp;conuenientius fieri,^ fi apparcat in humana forma, quale difcipulinbsp;uiderunt in coelum afcendentem.Bona fententia, Sed qd fi Chriftusnbsp;hac append ice. Quia filius hois eft,refpiciacad uaticinium prophetgnbsp;DanielisçDaniel cm de gloria Sd maieftate Chrifti prædicans fic air.nbsp;Afpiciebara donee throni pofiti funt, amp; antiquus di«um fedit. Acnbsp;»«ox. Afpiciebam «go in uifione nodis,amp; ecce cu nubibus coeli quanbsp;fi filius hois ueniebat,0^ uft^ ad antiquum dieRz peruenit, Sgt;C in con/nbsp;fpedu eius obtulerunt eum. Et dedit ci poteftatem amp; honore amp; reg/nbsp;»îum,8lt; oês populi,tribus èC lingue feruient ipfi.Poteftas eius,pote/nbsp;ft»® Sterna, qug non auferet,0d regnum eius,quod non corrumpetur,nbsp;Gg it)

ÏN CAPVT V. EVANG. lOANNiS.

Hgc eft cotio Daniell's de maieftate Chrifti, quem uocat filium hols; Cum ergo Chriftus hic dicit,Poteftatê dedit ei iudicadi quolt;^, quianbsp;filius hois eft,hanc uidetur habere fcntentiam.ls qui ggrotum trigin/*nbsp;ta odo annoR2 reftituit fanitati, accepit ïi deo no folum poteftatem iunbsp;ftificandijfed etiam iudicandi homines, quia eft filius ille hominis,nbsp;quem Daniel uidit oblatum antiquo diei^, amp; datam ei effe oem potcnbsp;ftatem,honorem amp; regnum,Qug cum ita fe habeât, omnibus ftudijsnbsp;adnitendum eft, ut uocem huius iudicis Dni noftri lefu Chrifti clc/*nbsp;menter nos ad fe in hoc feculo uocantis,audiamus,et Euägelion eins,nbsp;quod eft potentia Dei ad falutem omni credenti, obedienter fufcipianbsp;muSjCjuo per fidem iuftificati, in uocatione Dei ambulcmus, amp; fan/nbsp;Öi ac irreprehenfibiles in confpedu eius compareamus, qui eft una’nbsp;cum patre amp; fpiritu fandö Deus benedidus in fecula, Amen«.

HOMILIA XLVIL

Stendimus antea tria efte genera refufeitationis mor tuorum. Vnum,quo mortui reuocantur in hanc uitanbsp;i I iterum morituri,quemadmodum filia archifynago/nbsp;gi,amp; Lazarus a morte excitati funt, AlteR2, quo mornbsp;tui peccatis, hoc eft, impi) fufeitantur ad uitam iufti/nbsp;tig,que eft fpiritualis refufcitatio.Tertium,quo mortui refufeitabun/nbsp;tur in nouiftimo die ad perpetuam uel uitam,fi bona egerüt,uel con^nbsp;demnatiöem,fi mala egerunt» Ac de duobus quidem prioribus genenbsp;ribus, fupra fatis didum eft» Nunc aut Chriftus contionatur de hocnbsp;,, tertio genere.Et ait» Nolite mirari hoc,quia ueniet hora, in quaoes,nbsp;,, qui in monumentis funt,audient uocem eius,5Cprodibunt,qui bonanbsp;,, feceruntjin refurredionem uitg,qui uero mala egerunt, in refurredinbsp;, onem condemnationis»Mirandum opus eft, q» Chriftus filius dei renbsp;uocet mortuos in hanc corporalem uitam» Mirandum item opus eft,nbsp;qj impios iuftificet»Sed longe magis mirädum eft, qgt; fufdtaturus fitnbsp;oes mortuos in nouiftimo die, amp; unicui^ redditurus iuxta fada fua»nbsp;Hoc eft illud opus,q manifeftiftime reuelabic,quäta fit potcftas,quanbsp;ta maieftas Chrifti,fili) dei» Singula autem uerba, quæ Chriftus hicnbsp;dicitjCÔtinêt fingulas res memorabiles. Veniet,inquit, hora.Quid^nbsp;putasne uanum efte, quod ex uerbo D O MINI de uentura gene/nbsp;rail mortuorum refurredione, amp; iuditio Dei commemoratur C' Ad/nbsp;hue ne cum impijs dices, Vbi eft pollicitatio aduentus eius» Siqui/nbsp;dem ex quo die patres dormierunt, fic omnia permanêt ab initio connbsp;ditionis C Audi ergo nunc mihi Chriftum filium Dei, Veniet, in/nbsp;quit, hora» Quæ hora'Tln qua omnes qui in monumentis funt,prodinbsp;bunt in refurredione uel uitg uel condemnatiÖis» Nihil ergo ceriiusnbsp;eftj^uen/

HOMILIÀB lOANNIS BRENTII.

eft, uenturam efle raortuorumrcfurrectionemSii'uditJum Dei» Rcfurrefiia

inqui't,8i terra prgteribunt,uerba autem mea non prêteribunt.Lire/ liqua omnia» quæ prçdixit, euenerunt,ac impleta funt, quomodo f/nbsp;gitur hoc ab l'pfo prgdidum, non eueniret, non fmpIereturC Incertunbsp;quidcm eft,quo anno,qua hebdomada,quodic,qua hora,q'JO horgnbsp;momento mortui fintrefurrecHuri, nihiî autem certius eft,^ uentu^nbsp;ram horam,qua mortui refurgent. Non em uanum efle potcft^quodnbsp;dicitfiliusDei.Veniethora.Deindeaddit. In quaOMNES. Nonnbsp;em unus tantum amp; alter homo mortuus,fed OMNES homines,quinbsp;ab initio côditionis mundi fuerunt amp; mortui funt,qui(^ adhuc erût,nbsp;et morientur,riue pi) fine impq, fiuepaftores populorum,fiuepaftonbsp;res ouium,fiue diuites,fiue pauperes,refurgent a mortuis.Quidc' exnbsp;iAimas ne tantam hoîm fummam numerabilem efle; Nobis quideninbsp;jnnumerabilis, ac etiam incredibilis eft, Domino aût Deonoflro,nbsp;qui numerat multitudinem ftellaR2,amp; areng marïs,hic numerus poc,*nbsp;niius perfpedus, plane't^ cogniius eft* Nemo aût fit follicitus, quoznbsp;modo cœlumamp;f terra poflînt tot hoîm capatia efle* In rcfurreâionenbsp;eihjUt nec ducent uxores,nec nuptum da bunt, fed çquales erût ange/nbsp;lïSjita nec magna occupabunt fpacia locoR2,fed habebunt conditiôesnbsp;fpirituum.Seminatur,inqt Paulus,corpus animale, fed refurgct cor/nbsp;pus fpôale,hoc eft,ornatum conditionibus fpûs, ut nec fit grauc,necnbsp;uaftum. Quale aut hoc future fit, humano captu in hac uita percipinbsp;non poteft, fed res ipfa fuo tempe dedarabit* Quare fie inftituamusnbsp;uitam noftrâjUt quod futuRt eft,fœliciter côperiamus*Cgterum,nccnbsp;illudofeitanter prgtereundum eft, qd dicit,Qui in monumêtis funt*nbsp;Fuerunt em,qui (enferunt,eâ tantum efle refurredionem qua aîa rc/

refurredio, amp; oîbus modis ad falutem neceflaria, fed non eft fola fuffitiens refurreclio* Hymeneus C inqt Paulusnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Philetus aberra

runt circa ueritatê dicentes, refurredionê iam fadam, amp; fubuertunc quorundâ fidem*Non em fuffîcit, ut anima refurgat ab impietate adnbsp;pietatê,fed etiam neceflariû eft, ut corpus à morte ad uitam refurgat»nbsp;îdco(^ Chriftus ait,Oês,qui in monumentis funt*Nûquid anima eftnbsp;in monumentoCNihil certe minus,fed corpus* Refur get igit corpus,nbsp;ft iungetur ci anima in refurredione,ut totus homo uel perpétua fccnbsp;licitate^pter Chriftû ffuatur, uel ppetua infœlicitate ^pter impietanbsp;tècondemneûSed qdî’Nû foli hi refurgêt,q funt inmonumêtis,hocnbsp;f ftgt;qui terra obruti funt^ Quid ergo fiet de alqs, uel crematis, uel innbsp;aere aut aqua putrefadisC Fuerunt enimuarq ritus fepeliendi inter

IN CAPVT V. EVANQ. lOANNiS.

sepf lièJiuit gentcs,ac populos tcrrac. Alp condunt dcfundos fuos in terra.Et hk nil».nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;maxime humanus. Ali) cremauerunt defundos. Alq abiece/

runt eos in marc. Alfj maiorê in defiinélos inhumanitate exerccnies, obiecerunt cos canibus uorandos, quos canes ad hoc educatos,fcpuknbsp;craies uocarunt. Hgc magna fuitcrudelitas. Aln,quod eft cxccrâduinnbsp;Si deteftandum, deuorarunt ipfi mortuos.Exiftimarunt em humaniînbsp;corpus in nullo fepulcro honeftius condi,qua'm in humano corpore.nbsp;Quid ergo de his fiet^qui non fuerunt in terra conditie’ Sed amp; multinbsp;in crucem fublati,computrefcunt in acre. An èC hi refurgêtC' profedonbsp;refurgent omnes mortui ,quoquo modo uel conditi fuerint,uel convnbsp;putruerint.Nam cum Chriftus dicit,omnes,qui funt in monumêtis,nbsp;per monumenta non intelligit tantum publicas illas fepulturas, quasnbsp;uocamus cœmiteria, hoc eft, dormitoria, fed omnia ilia loca, hue innbsp;aere,fiue in terra,fiue in igne,fiuc in aqua, in quibus puluis humaninbsp;Sepulturahonbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fparfus uel colledus iacet. Debemus cjuidem uita dcRui

otftafjt, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;honefte fepelire,parcim q? corpora coru, qui in Chrifto obdor/

miunt, fandp funt reliquip, partim ut hoc argumente fignificemus aliam efle hominis,^ beftie mortem, amp; teftemur fpem futurg refur/nbsp;redionis. Sed quod ad uita defundum attinet ,omnis ei locus, fi itgt;nbsp;Chrifto obdormifcatjfiue in aere,fiue in igne,fiuc in terra, fiue in a/nbsp;qua, fandum eft ccemiterium. Domini enim eft terra, amp; plenitudonbsp;ei us, fi autem in impietate moriatur,non effugiet manum Dei, etiarnnbsp;fi puluis eius per mille loca difperfus fuerit. Quare cum Chriftusaitnbsp;eos in refurredione prodituros, qui funt in monumentis, intelligitnbsp;omnes cos refurreduros,qui uita defundi funt,quoc5cjj modo, quonbsp;cunep loco tn pulucre iaceant. lam monumenti nomine etiam hoc conbsp;liderandum eft,q) in refurredione, animà‘hoîs,cum ea nu^ interie/nbsp;rit,necfit in monumento, non reuocctur in uitam, fed corpus tâtum»nbsp;Animatäuit, Sunt ctn qui fentiunt,animam hois in morte extingui,ac hominemrenbsp;etum poß furredufu quidem animaet corpore in nouiffimo die,fed anima intcnbsp;worffw,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;temporis non exiftere,donec cû corpore excitet.Hoc fi ucr2 effet,

non dicerct Refurredio, fed noua hois creatio. Nec intellfgunt illi, quantu fit diferimen inter mortem hois,ct beftip.Mors cm beftig eftnbsp;interims corporis et animæ eius, mors aût hois diftblutio tantum eftnbsp;anime à corpore.Condit quidem corpus hois in monumento,et comnbsp;putrefdt,ac reuertilur in puluerem, anima aût deportatur uiua ad fu/nbsp;urn receptaculum. Nâ animæ feu fpûs pioRz feruâtur apud Chriftumnbsp;Dnm noftrum,in maxima ac certilfima perfedæfcelicitatis expeda'nbsp;tione. Hoc etn illud eft,quod Chriftus fignificat in parabola Lazarinbsp;et diuitis,in qua dicit.Lazarum deportamm clTe ab an^alis in finumnbsp;Abrahæ. Per finum autem Abrahæ intelligendus eft Chriftus ipfe,nbsp;olim pro'

olim, promiffus Abrahae, qgt; de finu, aut femine cius uenturus fit in hunc mundum, nunc uero fedens ad dexteram Dei patris, omnianbsp;gubernans.Idem etiam docct Stephanus,cum lapidaretur,0^ exclamanbsp;retjDOMINE Iefti,Sufcipc fpiritum meum» Vidit enim Stephanusnbsp;ccelos apertos,amp; lefum ftantem à dextris dei» Quare nifi fenfifset fpinbsp;ritus pioFö poft mortem fuperftitcs manere, amp; conferuari à lefu Chrinbsp;fto D O MIN O noftro, non comendaftet ei fuum fpiritum» Sed èCnbsp;Paulus aperte dicit» Cupio diftblui efte cum Chrifto, quibus uer/nbsp;bis haud obfcure definit mortem piorum, non efte anime internitio/nbsp;nem,fed tantum difTolutionem à corpore, amp; profecStionem ad Chri/nbsp;ftumferuatorem fuum.Abqciamus hiccarnales cogitationes. Animenbsp;enim piorum non fic Chriftum in cœlis circûdant, quemadmodumnbsp;nudi pueruli in terris, circa parêtes fuos ludunt» Non funt tam craftanbsp;uel loca uel fpeclacula, in coelefti regno. Nos quidem propter imbeznbsp;cillitatem noftram necefte habemus noftris uerbis uti, cum de tantis»nbsp;rebus loquimur,non aut fentiendum eft,qj ea, de quibus loquimur,nbsp;fiant in ccclis,humano amp; carnali, fed coelefti diuino modo» Spiri/nbsp;tus ergo piorum uiuunt cum Chrifto, non carnalem, qualem infan/nbsp;tes in his terris,fcd cceleftem uitam,qualis eft fpiritibus conueniens»nbsp;Spiritus autem impiorum deportantur in morte ad infernum, amp; adnbsp;confortium Satanæ, Significat amp; hoe Chriftus in parabola diuitis Slt;^nbsp;Lazari, cum ait diuitem ex inferno Abraamum appellare» Et Petrusnbsp;dicit. Deus angelis qui peccauerant non pepercit, fed catenis notftisnbsp;in tartarum præcipitatos, tradiditferuatos in iuditiura» Si angeli Sa/nbsp;tang feruantur uintfti in tartaro ad iuditium, certe etiam fpiritus impïnbsp;orum, qui funt membra Satanæ, feruantur ad iuditium in tartaro, innbsp;magna amp; horribili perpetug infoelicitatis expeâatione. Cum autemnbsp;adueneritnouiftïmusdies, anima, qug poft morte fuperftesmâfitôdnbsp;interim fuo receptaculo cóferthta eft, iunget corpori fuo exufeitato.nbsp;Quare no eft fentiendü,q) inrefurredionecreet nouus homo,fedcor corporkhitnbsp;pus in puluerem refolutü fufciiabitur, idem qdem,quod antefuerat, wrfwrefwfcs.nbsp;renouatu aüt,amp; fpualibus nprietatibus excultü,ut ficunufqf«^ recipinbsp;at,quod uel boni uel mali fecerit.Deindc,qd Chriftus dicit, Audiêtnbsp;üocê cius^admirabile fortalTis uidebitur quo mortuu corpus fine fennbsp;fu,fine auribus poftit uocê audire.Sed hic iteRz abqciendafunt carnis

IN CAPVT y EVAN®. lOANNlS.

omnes tarnen immutabimur,i'n punólo temporis,i’n momcnto oculi, per extremam tubarn,Canet em'm, 80 mortui refurgent incorruptiblenbsp;les, amp; nos immutabimur. Audis tubam Dei fonituram in nouiffimonbsp;die,quæ certe non erit externa aliqua ahenea aut ærca tuba, fed potennbsp;tia et maieftas uocis illiuâ humano captu in hoc quidem feculo impernbsp;ueftigabiliÿ,qua filius Dei in pundo temporis amp; mortuos excitabit,nbsp;amp; uiuenres adhuc immuiabit* Nam filium Dei hoc amp; uelle amp; poflcnbsp;facere.manifeftum eft« De uoluntate fua non obfcure contionatur po/nbsp;ftea.Omnis,inquiens,qui uidet filium amp; credit in cum, habet uitamnbsp;æternam,amp; ego (ufcitabo eum in nouiffimo die, Poteftas autem eiusnbsp;creafiP fe=nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;rerum creatione, ex conferuatione earum. Initio

fiaturdtre enim Deus creauit per uerbum fuum, quod eft filius eius, coelum 8C Ikrreâione. terram,et omnia que in eis.Et creauit ea ex nihilo.Dixit,et falt;fta funt,nbsp;mandauit amp; creata funr. Si uerbum Dei potuit in nihilo uidere, amp; ènbsp;nihilo educere tantam cceli amp; terra? molem, quanto magis poterit innbsp;puluere terrp uidere, amp; ex eo educere humanum corpus,ac animg fugnbsp;coniungere. Die tertio dixit Deus: Germinet terra lignum pomifei^nbsp;faciens frudtum iuxta genus fuum, cuius fernen in femetipfo fit fupcrnbsp;terra.Quid facftum eftÇquot; Verbum Dei tantgeft potenrig,ut non folumnbsp;eo temporeeduxeriteterrafruâiferas arbores, uerumetiam adhucnbsp;temper educat é paruis adrnodum granis exempli gratia, pomi uel pynbsp;ri, tarn patulas arbores,ut amp; in eius ramis aues nidificent, amp; fub urn-*nbsp;bra eius homines aciumenra recubent. Si uerbum Dei uidet in tarnnbsp;paruo grano tantam ligni magnitudinem, profcrt earn fuo tempo''nbsp;re in lucem, quomodo non uidcret in puluere terræ humanum corgt;'nbsp;pus, ut id iuo tempore iterum refufcitaret':' Tradunt Ecclefiafticæ hi/nbsp;Eufekiudit ftorip,qj Ethnici pcrfequentes quondam Ecclefiam Chrifti, cremauenbsp;EccleftaftKa j.corpora martyf?î, ac fparferint puluerem in profluente, dicentesnbsp;hacreadêpturos ipfis fpe refurre(ftionis,pxqua illi alacres fefemornbsp;ti ofterebant.Sed no eft confilium aducrfusdecrctum Dni.Filius einnbsp;Dei ftatuit excitare oes mortuos. Hoc ftatutum eius nulla ho*m potennbsp;tiajUulla impietas,nulla immanitas abolere poteft, Etfi em puluis hunbsp;mani corporis difperfus eft in mari per mille aut amplius loc'a,uox tnnbsp;filtjdei no minus, hucinrefurredioecolliget, cp fi in ttibacolledusnbsp;iacerer.ln hoim qdem oculis,mille loca multu inter fe diftant,in ocu/nbsp;lis aut fill} dei relidtntis ad dextera patris fui, ut mille dies funt unusnbsp;dics,ita et mille loca,unas funt locus,Quarc fieri no poteft,ut puluisnbsp;in profiuentê dilfipatus polfit filio dei impedimeto effe, quo minusnbsp;humanum corpus ad uitam reuocef. Poft^, inqt Paulus, per hoiemnbsp;mors, etiâ per hoiem refurreeftiomortuoRt, Quêadmodû em per A/nbsp;dam oes moriuntur, ita per Chriftum oes uiiiificabuntur.Quid ernbsp;§0 fietc

HOMILIAE lOANNiS BfeENtifc

go fietÇnum ficut omnes per Ghriftum uiuificabûtur, ita et omncs fer uabuntur,S^ hæredïtatcm cceleftis regni confequenturC’ Hic uero manbsp;ximumjerit homi'num à morterefurgentiû difcn'mê,De quare Chri/nbsp;ftus ita contionatur:Prodibunt,qüi bona egerunt,in refurrcâionerrtnbsp;uite,quiuero mala egerunt,in refurrectionëcondemnationis. Quidnbsp;poteft de differentia eoR2,qui a' mortuis refurgent,apertius dici^Omnbsp;nés quidem refurgent,amp; refurgent incorruptibiles, fed aliud eft prænbsp;mium bonorum,aliud maloRz^Et ne quis exiftimet, hæc magis ad de f^efurreâîonbsp;terrendos malos fceleribus fuis, confidaeffe, ad ueritatem dici, mortuorum^nbsp;confirmantur multis facræ fcriptüræ,quænec fallit,nec mentitur,au/nbsp;toritatibus»Äpud Matthæum dicit Chriftus, Cum ucnerit filius ho/nbsp;minis in gloria fua,ÔC omnes fancfti angeli cum eo,tunc fedebit fupernbsp;federn gloriæ fuæ, amp; congregabuntur ante eum omnes genres, fe/nbsp;parabit eos alteros ab alteris, amp; his quidem qui a dextris fibi eruntjnbsp;dicet.V'enite benedifti patris mei,pofsideteregnum,paratum uobisnbsp;ab exordio mundi. His atitem qui ä finiftris erunt diceu Difcedite a’nbsp;memaledidti in ignem æternum, qui paratus eft diabolo amp; angelisnbsp;eius,Duo hicobferuabilia dicuntur. Älter ü, q? in refurrectione ma/nbsp;gnum et it diferimen in prj:mio bonorum amp; malorum,Boni enim ac/nbsp;cipient regnum coelefte, mali autem accipient fupplitium ignis infernbsp;ni,Alterum, quoduel illorumpmium, uel horum fupplitium, nonnbsp;erunt mutabilia amp; caduca, fed perdurabüt firma atep fempiterna, Vtnbsp;enim boni femper amp; perpetuo crût fœliecs,ita mali nücp in gterniimnbsp;eftugient fuum fupplitiü,fed neceftc habebunt perpétua ferrepeena*nbsp;ibunt,inquit,hi in fupplitium.Quanto tempore duraturum^ num a/nbsp;liquâdo defiiurumfminime oïm.Sed gternum.lufti uero ibunt in ui/nbsp;tam,quamCnum eä qugaccipiet finem'TNihil minus,Sed eternä, Aunbsp;diamus de hacre etiam Pauli contione, Redditurus eft, inquit, uni/ Row. ».nbsp;cuiqj iuxta fafta fua, his quidem qui perfeuerantes in beneraciendo,nbsp;gloriam,ôë honorem,amp; immortalitatem quorum,uitâ gternam, Hisnbsp;uero,qui funt contentiofi, èi. qui ueritati quidem non obtempérant^nbsp;fed obtempérant iniuftitig uentura eft indignatio Sc ira, afflidio Öinbsp;anxieias,aduerfus oem animam hominis perpetrantis malum. Et ite/nbsp;rum.luftum eftapud deum,reddereijs, qui affligûtuosafflitftione,nbsp;Sc uobis qui affligimini relaxationem nobifcum,cum reuelabitur donbsp;minus lefus de ccelo,cum angelis potentiæ fuæ, cum incendio flam/nbsp;mc,qui infligit ultionem his,qui non nouerunt deum, ÔC qui non o/nbsp;bediunt Euangelio Domini noftri lefu Chrifti, qui pœnam luunt innbsp;tetnum ÆTERN VM J facie domini,nbsp;nbsp;a ploria fortitudinis illi/

IH CAPVT V. BVÄNG. lOANNiS.

mcn'tis fuæ bonitatis*:' «rgo eft,quod dici'tur, in confpccHu wo non iuftificat omnis uiuens; Et, Ex operibus legis no iuftificatur oÿnbsp;homoîHic confideranda ec ponderanda funt uerba Chrifti» Non einnbsp;dicit. Qui mcriti funt bonis fuis,fed ait. Qui cgerût bona. Aliud eftnbsp;Kereribonis bonis,aliud agere bona.lVlercntur bonis fuis hi, qui perfecftanbsp;opetibus, cr ioftitiam faciunt,amp;totam legem fuis operibus perfede implent.Nulnbsp;ßceire bonao lus aût hominû eft,qui taie meritum habere pofsit, Bona uero agere,nbsp;pera,dijfirii( pi-,mû eft, Chriftumfiliû dci per fidem exBuâgelioeius agnofcerc.

Hoc eft optimum pcipuû bonum, Nam quiacdpic Chriftum g fidem,is reputatur corâ Deo iuftus,amp; adoptatur in filium dei,ac efïinbsp;cicur hæres cœleftium bonorû, idcp nullo humanæ iuftitiæ merito,nbsp;fed lantû propter Chriftum, qui folus eft hominis corâ deo pâtre menbsp;ritum. Deinde bona agere, eft exhacfide in Chriftum, fada carnisnbsp;mortificare,amp; in uocatione Dei obedienter ambulare, idque non ucnbsp;merearis refurredionem ad cceleftem uitam, cuius hæres iâ ante pernbsp;Chriftum fadus es,fed ut tefteris gratitudinem tuam crga deum, ôinbsp;retineas Chriftum feruatorem,qui obfequendo cupiditatibus pecca^nbsp;ti abqcitur. Mala autem agere, primum eft ignorare Chriftum, autnbsp;contemnere eum. Hoc maximum eft malum, quippe quodnulla fitnbsp;nec iuftitia,nec fcelicitas, ubi nô eft Chriftus. Deinde mala agere eftnbsp;ex ignorantia Chrifti aut impietate uel obfequi cupiditatibus peccagt;nbsp;ti,amp; defignare fcelera, uel hypocrifim fedari, amp; polliceri fibi ccele*'nbsp;fiera hær editatem propter opcrum fuorum mérita. Quare,ut pq, bonbsp;na agenteSjgratis accipiunt regnum cœlorum,propter Chriftum,itanbsp;impq malaagentes,meritofuocondemnantur,q) maluerintcupiditanbsp;tes carnis fug fedari,nbsp;nbsp;nbsp;Chriftum gratis cœleftia benefitia ofFerentê

agnofeet e,amp; uocationi eius obedire. Sed non eft,qi metuas,ne in regt; furredione, in qua boni a malis feparabuntur, cui^ iniuria fiat. Sicnbsp;’ ’ enimfequitur.Nonpoffum ego ex meipfo quicq facere.Sicut audio,nbsp;” iudico.Et iuditium meum,iuftum eft. Quia non quæro uoluntatemnbsp;* ’ meam,fed uoluntatem eius,qui raifit me, patris, Quod Chriftus di/nbsp;citjhanc habet fententiam. In refui redione, ego ipfe iudex ero,acfe/nbsp;parabo iuftos ab iniuftis,uc hi cant in fupplitium gternum,illiautemnbsp;in uitam æternam.Et in hoc iuditio,nulli hominum fiée iniuria.Me/nbsp;um cnim iuditium,non eft humanum fed diuinum. In humanis qui/nbsp;dem iuditijs folet aliquoties accidere,qj ei, qui bonâ habet cauflam,nbsp;iniuria fiat,idqj uel propter fuam spfius imperitiam,qua non poteftnbsp;^quitatem cauiïæ fuæ exponere,uel propter aduerfarrj cloquentiam,nbsp;qua is iniuftam fuam cauftam, dicendo iuftam reddere uidetur, uelnbsp;propter teftium uanitatem, uel propter iudicis aücfimplicitatem autnbsp;iniquiiatê, denii^ multa alia funt,quibus fit, ut bonus,bonâ habensnbsp;cauftam,in

HOMILIAE IOANNIS BRENTIh

eau Ham, m humano iudirio fuccumbatj amp; uincatur In refurredlionc autem iuditium, C qudd fit nouiflimum aepoftremum ) erft iuftiffi/nbsp;mum^Non em polTum ego ex meipfo quic^ fàcere, hoc eft,non iudinbsp;cabo iuxta carnales hoim afFeduSjUelex auaritia,uel ex inuidia,uel exnbsp;iniqtate, uel ex ignorantia^fed ex uoluntate patris mei, ludico ficut aunbsp;dio a pâtre meo, qui eft Deus iuftiflïmus uel iudico ficut audio èCnbsp;cognofco rei ueritatem, Si, cauflg uel æquitatem uel iniquitatê. Qua/nbsp;re nemo metuat ullam uel iniuriam uel tyrannidem, in hoe extremonbsp;iuditio.Sed quis, inquies, mentione tam iufti iuditij, non cohorre/nbsp;(cerefTnon obftupefceretcNullus enim hominum eft,qui non fit fibinbsp;peccati confcius, nullus cft,qui totus in fe iuftus amp; fandtus ad hóe iu^nbsp;ditium accedat, quomodo igitur corde noftro non trepidaremusC Renbsp;lt;fte dicisjomnes homines efle peccatores,nihilominus tarnen,quo iunbsp;ftius erit hoe extremum in refurredlione iuditium , eo minus cauftænbsp;habemus, cur metuamus, amp; cohorrefcamus, Metuant hoe iuditium,nbsp;qui nonrenati cx aqua amp;fpiritu, neceftehabent gehennæ ignibus trsnium quinbsp;mancipari. Metuant,qui non Chrifti paftione Sdcruce cenfencur,me/ biumemennbsp;tuant,quibus necefte eft de fadtis fuis rationem reddere. Nobis ces tenbsp;debet efle expedatum ac delideratum iuditium, Etfi enim defignauinbsp;mus multa Si magna peccata,tamert quia fumus Chrifto per bdem innbsp;ferti, non folum habemus propter ipfum expiätionem peccatorum,nbsp;fed etiafn efimus afleflbres eius. Si iudicabimus cum ipfo omnes adgt;nbsp;iierfarios eius,tâtumcç abeftgt;ut fi in Chrifto manferimus,exigatànonbsp;bis fadorum noftroBï ratio, ut potius impij omnes necefle habeantnbsp;nobis fuorurri fadorum rationem reddere, Quare non metuamus iu/nbsp;ditium filij Dei, fed metuamus impietatem. Si fedemur uocationemnbsp;Euangcli) Chrifti, ut procedamus obuiam alacres Si læti uenienti innbsp;maieftate fua Domino noftro lefu Chrifto, qui eft unâ cum paire Ôdnbsp;fpiritu fando Deus benedidus in fecula, Amen^

*

HOMILIÄ XLVIIL

Ercucurrimus explicatione noftra duas partes cori/ tionis Chrifti, in quibus Chriftus expofuit, operanbsp;fua non humana fed diuina efle, Si recenfuit que/nbsp;dam genera admirabilium operum,quæ facienda a'nbsp;pâtre fuoaccepit. Sequitur nunc tertia ac poftremanbsp;I pars huius cÔtionis,in qua parte Chriftus cÔmemonbsp;rat teftimonia,qbus probat fe uera de feipfo dicere ac prydicarc, Qugnbsp;pericope necefîario prioribus partibus addit Nam Chriftus prædicanbsp;uû hadenus de feipfo ea,quæ humanum modum excedunt. Dixit, fenbsp;Hh

IN CAPVT r. EVAN«- lOANNlt

cHcfilium Dcî,8lt; hand obfcure GgniFicauit, fc cOTc dco patr/squale» ' Dixitpoteflatcrn fibi traditaà patrefuo excitandi mortuos, iuibfieânbsp;di impioSjiudicâdi mundu,amp; fufdtandi a’ mortuis ocs homin«,sli-*nbsp;os ad perpétua fcelicitaie, alios adperpetuam condemnationc, HseCnbsp;funt admiranda amp; diuina opera,qug lefus fibi ipfi tribuit. Hominesnbsp;aute iudieant eum elTe uanu, qui fibi mulra arrogat amp; feipfum laivnbsp;dau Quart ne Icfus accufetur uan^ amp; ambitiofe iadantiæ, comemo/nbsp;i » rat teftimoniaquibusueritatedodring fug défendit. Si ego, inqens,nbsp;» » teftimoniu perhibercin de meipfo, teftimoniû meû non effet ueRt. bnbsp;mo uerifsimu effet.Dirit cm alias.Si ego teftimoniu perbibeâ de menbsp;l04w). 9, j'pfo^ucRî cH: teftimoniu meû.Quid ergo cft,qd nuncait:NÔ efiet ucnbsp;rumCAIia eft propriaChrifti autoritas,alia hominum opinio.Chrbnbsp;flus aût, cum hoc loco dicic fi ego perhiberê teftimoniu de meipfo,nbsp;leftimonium meû non effet ucrum, no loquit de propria fua autori/nbsp;täte amp; maieftate,qua cei'te teftimoniu eius uerifsimu eft, etiamfi nubnbsp;lius uel hois uel miraculiteftimonium accederet,fed loquit de hoimnbsp;opinione,8ii abieda fua inter homines fpecie.Nam inter holes inciuinbsp;uitdarefeip le acturpe eft feipfum laudare, ncchabef tab's laudatio alicuius mo-^nbsp;menti.Iudicât effe uanitate. Dicut eû qui feipfum laudat, habere m»nbsp;los uicinoSjfignificâtes non effe fapientis, feiplum laudibus ornare.-Primu ein uirtutes laude digne,etiâfi fint in hoîe, tame non funtpronbsp;prig hois,fed aliène,Dona dci fffnt,caq? gratuita.Homo igit non fe/nbsp;.ipfum,fed deu fuum laudet.Deinde,qd eft hominemutabilius^quasnbsp;hodie habes uirtutes,fortafsis eras amittes. Quid ergo tibi tuipfear/nbsp;rogaseprgterea, etfi humang uirtutes proponutur aliquotiesad exeranbsp;plum imitationis, promittuntur etiâ nonnun utendæ, tn iactantianbsp;eft odiofa,propterea q? qui fua impudenter iadat, non hoe agere ubnbsp;detur,utproponat fuas uirtutes alrjs utêdas fed ut comparée aliquodnbsp;glorig choraginm.Quid q» amp; humane uirtutes aliquando eiufeemo/nbsp;di fint,ut quas hie habet, alten' nee profint cognitg, ncGobfint igno/nbsp;rate.Quare,inter honiines,ut quifcp fapientiftiraus^ eft,ica medeftibnbsp;fime de feipfo loqui folet, Longe autem alia ratio eft de Deo, amp; unbnbsp;genito filio eius D O MIN O noftro îefu Chrifto.Nam quas filiusnbsp;dei uirtutes habet,eas habet proprias amp; perpétuas, quæ 2lt; ignoratg,nbsp;relinquunt hominem in pô'petuo fuo exitio, cognitg autem afferuntnbsp;homini perpetuam falutem. Adhgc, etfi Chriftus eft tbefaurus omntnbsp;um ccrîeftium uirtutum, in confpedu tarnen hominum longe abusnbsp;apparuit. Vidimus eum,inquit Efâias,fednulîa eratforma,qug face/nbsp;ret, ut eum defideraremus. Defpedus Si. nouiffimus uiroi^, plenusnbsp;doloribus amp; infirmitatibus, Adeo contemptus, ut auertei’entur uubnbsp;(US ab eo. Quare tieçeffe fuit, ut Chriftus ipfc maieftatem fuam expo

‘ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fteret.

HOMILIAE ÏOANNIS BR-ENTIb nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,9,

ocretjOon ut carnalê gloriam ab hoïbus uenaretur, fed ut hom mi bus falucem afferret.Ne ein homines, ut fuut fufpitiofi exiftimarêt Chri/nbsp;ftum magis fida cp uera loqui non eft contentus nuda uirtutu fuaisznbsp;expofitione,fcd allegateciam teftimonia. Si' ego, i’nquir, teCtimoniünbsp;perhiberem de meipfo, teftimonium meü no effet uerum. Scio ttirpcnbsp;cffe inter holes, fi quis feipfum laudibus ornât» Scio uos eo ingenionbsp;pr^ditos,ut mea ipfius prgdicatso leue apud uos autoritatis podus hanbsp;beat,nifi alia accefferint teftimonia»Neceffariû tarnen eft,ut meam 1/nbsp;pfe maieftatem uobis expona.Hgc etn mea eft uocatio,hoc meum of/nbsp;fitium, et propter hanc cauffam defcendi de ccclo,ut Euagelion meu,nbsp;hoc eft, maieftatem meâ adnuntiem»Sed ne exiftimetis me alienis te/nbsp;ftimonijs deftitutû, agitedum, etiâ hac in parte me uobis accomoda/nbsp;bo.Reeitabo ein nunc uaria maieftatis meæ teftimonia» Vnum eft,Ionbsp;annes baptifta, Alteru miracula.T ertiü, Vox patris de ccclo. Quar/nbsp;tum,Sacra fcriptura.In ore duum,inqt lex, aut triû ftat omne teftimonbsp;nium, Multo igit pluris gftimanda eft autoritas quatuor teftimonio/nbsp;rum. Primû ergo cocionat Chriftus de teftimonio loannis Baptiftg.nbsp;Alius, inquit,eft,q teftimoniû perhibet de me,amp; fcio ueRz effe tefti/ « «nbsp;moniu qd teftificat de me, Vos mififtis ad Ioanne,amp; is teftimonium « cnbsp;reddidit ueritati. Ego aut no ab hole accipio teftimoniû, fed hæc di/ «’«nbsp;co,ut uos falui fitis.Ille erat lucerna ardens amp; luces, V^os aût uoluiftis « «nbsp;ad tempus exultare in luce cius. Hæc eft côtio de teftimonio loannis «lt;nbsp;Baptift?» Senfus aut eius hie eft. Ego non folus tanta de me maieftarênbsp;prgdico, fed eft amp; alius,nimirum, loannes Baptifta,qui prorfus ea/nbsp;dem de me teftatus eft.Dixit ern publice,non fe,fed me,M E,inqua,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tt/K

effe uerum Mefsiam feu Chriftum, Cum autem pdicauerit me uerû moniumdtit effe Mefsiam,certe fignificauit etiâ me effe ueR2 dei filium, deo patri/“nbsp;æqualem, amp; omnem mihi poteftatem excitandi mortuos, iuftificanznbsp;di impios,iudicandi mundû,ôlt;^ fufeitandi omnes homines a mortuisnbsp;in nouifsimo die, traditam effe. Nam hanc maieftatê tribuit Ipiritusnbsp;fandus Mefsiæ in facra fcriptura. In pfalmo fecundo Mefsias ipfe ficnbsp;loqtur.D O MIN V S dixit ad me, filius meus es tu,ego hodie ge/nbsp;nui te.In hoc pfalmo, Mefsias uerus Dei filius dicitur.ln alio, pfalmonbsp;ait Dauid è fpiritu fando.Dixit D O MIN V S domino meo, fedcnbsp;d dextris meis,Hic,Mefsias deo patri fuo æqualis prgdicat.Efaias denbsp;Mefsia fic contionatur.Deus ipfe ueniet,amp; faluabit nos.T une aperi/nbsp;«nturoculicæcorum,êlt;auresfurdorum patebunt. Tunc faliet ficutnbsp;rn‘uus,daudus,amp; aperta erit lingua mutorum.ln hoc Efaie loco Mefnbsp;has prædicatur,2lt; Deus, amp; diuina miracula æditurus. De iuftifica/nbsp;tionc Mefsiæ, iterum ait Efaias, In cognitione fui iuftificabit ipfe iunbsp;ftus feruLis meusnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;iniquitates eorum ipfe portabit. Ac rur/

Hh 1}

IH €APVT V. EVAMOi IOANNÎamp;

amp;]8 dc iudki'o cius.In memeupfo luraui, cgredictur de ore mco tuftP ti'se ucrbura,amp; non reuertetur,quja mihi curuabitur omne genuvNanbsp;haec cfle ucrba MefTiae fignifkare omnes ftatuendos apud tribivnbsp;nal eius,Paulus ad Romanos fcribens,perfpicue te(tatur»Et quid plönbsp;ra C” Daniel de Meffîa fcribens omnia fimul compleditur,Dcdit,in/nbsp;quiens,ei poteftatem, 8gt;C honorem amp; regnum, Slt; omnes populi,trvnbsp;bus,amp; linguæ ipfi feruient, Poteftas cius poteftas æterna, quænonnbsp;auferctur,amp; reonum eius quod non corrumpetur. Quare ciim loan/nbsp;nes Baptifta tenatus fit Icfum ilium Mariæ filium, uerum effe Meflïnbsp;am, per prophetaspromiflum, manifeftum eft, q? teftatus ctiam fitnbsp;de ipfo omnia ea,quæ prophetæ è fpiritu fando tnbuerunt Meffiae*nbsp;Quis autem de ucritate tcrtimonq loannis dubitarer?’ quis ad tanti uinbsp;ri teftimonium non aiïurgeretç' Primum enim, loannes non eft à menbsp;humana calliditate fubornatus, ut tak quid de me prædkarct. Quo/nbsp;modo enim uir tantæ uirtutis ac conftatip, qui ne Herodi qu idenâ adnbsp;tua flagitia conniuere uoluit, uoluntati meæ, fi aliquid iniqui ab ip/nbsp;fo perijlTem, obfequutus effet Nee eft obfcurü teftimoniS cius qp/nbsp;pe qgt; de me teftatus fit coram publica ueftra legatione. Vos enim minbsp;fiftis ad ilium legatos è concilio Hicrofolymitano,Slt; deiuliftis d honbsp;norem Mefsiæ, ac uoluiftis in luce cius ad tempus exuitare, hoe eft,nbsp;uoluiftis autoritate eius abuti aliquanto tempore, donee ueftræcupinbsp;ditati in adfequenda tyrannide fatisfaceretis. Sed is tantg fuit conftartnbsp;tie, utnon folum non agnofeerethonorem Mefsigd uobis oblatum,nbsp;uerumetiam in me manifefte transferrer» Voluiftis credere ipfum ePnbsp;fe Mefsiam, ac decernere ab omnibus pro Mefsia habendum, fi ipfenbsp;hoc agnouiffet,cur ergo no creditis teftificâti,nô fe fed me effe MePnbsp;fiamÇ^Quid magis abfurdum,^ q? uolueritis credere loanni maieftanbsp;tern Mefsiç fibi fumpturo,amp; no uultis ei credere teftificanti maiefta/nbsp;tem Mefsig de alioCDeinde loannes erat lucerna ardens luces, hocnbsp;eft, fuit uir clarifsimus, amp; tarn natiuitate, fanclo uitae genere, acnbsp;pia docirina illuftrifsimus» Et quia ftiit uir maxima apud omnes auto ,nbsp;ritate præditus, uoluiftis Sd uos cum ipfo amicitia iungere, ut uosnbsp;illuftres gloria eius effiiceremini» Quare fi iudicaftis eurti ueftra amPnbsp;citia dignum, par eft, ut amp; fidem habeatis teftimonio, quod ipfe denbsp;me dixit. Non cnim uerifimile eft, qudd uolueritis cum homincnbsp;uano amp; mendace amicitiam contrahere. Sed quid hoc, inquies, q»nbsp;lefus Chriftus ad confirmandam fuam dodrinam, utitur teftimonionbsp;JoannisC num loannes maior amp; ueracior eft lefu Chriftocquot; Scilicet le'nbsp;fus non effet Chriftus,nifi loannes hocteftificatus efTetC'Abfit.Naranbsp;loannes ipfe ait de lefu Chrifto, Non fum dignus,ut foluam corrigPnbsp;am calciamsnci eius» Vtitur ergo lefus Chriftus teftimonio eius,nonnbsp;propter fe

KOMILIAE lOANNIS BRENTIL nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,8f

propter fe,fed propter ludæosiËgoj'riqtifens, non accipio tefti’moni um ab homilie,fed hæc dicó,ut uos falüi fins,hoc'eftjallego teftimo/nbsp;nium loannis propter uos, ut culm habueritis eum non folum tanc^nbsp;prophetam fed etiam tan^ Mefsiam ipfum, credatis etiâ teftimonionbsp;eiusdeMefsia, quoueramfaiutem confequamint Obferuabiîc dixnbsp;ôum,quo utendum erit pró explicätione eorum,quæ nobis de auto/nbsp;ritate Ecclefiæ, Sd fandorum ab aduerfarrjs obijci folenu Nam cumnbsp;Auguftinus dicat j Euangelio non crederem, nifi me Ecclefiæ catho/nbsp;licæcommoueretautoritas, fingürit autoritärem Ecclefiæ præferen/nbsp;dam elfe uerbo Dei,ac Ecclefiam polfe mutare ea, quæ in uerbo Deinbsp;tradita funt, Sed hoc Aügufiini didû prorfus idê eft, ac fi quis dice/ tontas,nbsp;ret,Non credere Chriflo,nifi loanni Baptiftæ amp; prophetis creder?,nbsp;quo dido non cerce hoc intelligitur,humana teftimonia exceîJere di/nbsp;uina, 5gt;C prophetas acloannem maioris elfe autoritatis Chrifto, ac itinbsp;ipforum poteftate fitum elfe, uel hunc^ uel alium Chriftum,pro ipfonbsp;rum libidine hominibus adorandum proponere,fed intelh'git Chri/nbsp;ftum excellere quidem fua maieftate omnes homines, nec indigere,nbsp;quantum in ipfo eli,uno humano teftimonio, homines autem intel/nbsp;ligentia fua ica imbecilles elfe, ut necelfe habeant humana autoritatenbsp;quafi manu duci ad cognofccndam diuinam maieftatem.Hgc, inquitnbsp;Chriftus,dico,ut uos lalui fitis. Non indiget Chriftus uel propheta/nbsp;rum uel loantlis teftimonio, fed homines indigent fjs teftimonrjs, utnbsp;ex cognitisad incognita, amp;«xijs, quæipß's manifefta funt,ad eanbsp;quæ per fe quidem funt manifeftifsima, fed nobis hominibus obfcu/nbsp;ra, perueniant* Sicetiam Euangelio,feu uerbo Dei creditor propternbsp;teftimonium catholicæ Bcclefig,non qudd diuina ueritas pendeat abnbsp;humano teftimonio,fed qudd maiores noftri tradiderint nobis in manbsp;nus feripta Euangelica, 8^ teftificati fintfe eaaccepilfe ab Apoftolisnbsp;amp;Euangeliftis,acreipfa comperifte hæcitaS^ fada amp; dodaefte,nbsp;quemadmodurn ab Apoftolis deferipta funt. Hoc autem non eft hu/nbsp;manam autoritatem anteferre diuinæ, nec eft hominibus concederenbsp;fus mutandi uerbi diuini, fed tantum per homines duci ad cognof/nbsp;cendum diuinum uerbum,uthoc omnibus hümanis autoritatibusnbsp;anteferatur. Sicut amp; loannes idcircoteftimoriium tulitde Chrifto,nbsp;non UC ipfe præferatur Chrifto, fed ut Chriftus omnibus prgferatur,nbsp;Illum,inquit,oportet crefeere, me autem minui. Quare, cum diciiurnbsp;nos credere Chrifto amp; Euangelio eius propter loannem, £lt; Ecclefi/nbsp;am,de Chrifto teftificantes,fentiendum eft,nos h is teftibus credere,nbsp;non ut h is omnia, quæ fortaftïs ex fe fingere poffent, fed ut fol i Icfunbsp;Chrifto, de quo hi teftificati funt, credamus, amp; falutem noftram ac/nbsp;«ptam feramus. Deinde, nec hoepr^tereundum eft, qudd Chriftus

Hh iij

ICT CÄPVT T BVASrlt;5. lOANMiS.

dicat, îudcos uoIuiiTc ad horam cxultarc in luce loannis Baptiflf.Sig lîificat enim,hoc efle ingcniutn hominum in hoc feculo, qp quo fe fornbsp;tuna,eodcm etiam hommes inclinant, loannes Baptifta fuit magnitunbsp;dine aiitoritatis fug non folum in uulgo, fed etiam apud principes il^nbsp;luftris, ludæi igitur decernunt eum Meffiam, ac iubent eum hoc de-*nbsp;cretum agnofcere,ut SC ipfi autoritäre eins fiant illuftres, ac cÔfequaanbsp;tur per ipfum dominationem, quam iamdudum affedarunt, uidelPnbsp;cet, UC fièrent domini totius orbis terræ» Scd loannes rciecit fententPnbsp;àm eorum,necagnouitmaicftatem MelTigjfibi delatam.Sciebat em,nbsp;primum hanc maicftatcm non competerc fibi,deinde ludæos non hanbsp;bere poteftatcm çlcfcrre maiefiatê Mcffie, cui ipfi uellentjfed ei comnbsp;pcterc, cui diuinitus effet data, poftremo fciebat humanum fauoreminbsp;non effe firmum,ac nunc quidem ludæos fauere ipfi, dum res foelici/nbsp;ter fuccederct,ac fperarent fc per ipfum magna commoda accepturos,nbsp;poft^ autem percepturi elfentaliquam infoelicitatem, primos eos fonbsp;re, qui ipfum elfent perfecuturi èC. trucidaturi. Quare nullis promiPnbsp;fis,nullis minis perpelli potuit, ut fibi oblatum Melfig honore fumenbsp;ret.Memorabile exemplum, quo docemur, q? non debeamus ad fer/nbsp;uiendumuel noflrg uel alien^ cupiditati fufcipcre dignitatem aut ho/nbsp;norecn,qui nobis no compctit, et illegitime nobis offèrtur, primumnbsp;* cm,honor,qui illegitime amp; iniufie fumitur, finedeo, autfauorc deinbsp;fumitur. Vbi aût non eft fauor dei, qugpotcft ibi elfe fœlicitasf quisnbsp;profper reR2 fucceffusv Abfolom fumpfit fibi honorem regium iniu/nbsp;fie fed pepêdir. Adonias afpirauit ad regiam maicfiatem illegitimenbsp;fed trucidatus eft, Et ut de noftris temporibus loquar,Duces ruftico/nbsp;rum in feditione acceperût fine légitima uocatione gladium,amp; hononbsp;rem ducatus,fed occifi funt,Rex anabaptiftarum accepit honorem re/nbsp;gî'um iniufté amp; illegitimfc, fed miferrime una^ cum fedatoribus fuisnbsp;pcrijt.Deinde, fieri fokt,ut hi, qui deferunt alicui honorem illegicknbsp;me,primi fint, qui dcficiant ab co,S^ perfequantur ipfum, uidelicet,nbsp;Cum intelligunt fc cômodorum fuorum fpe deftitutos, Ciues Sichernnbsp;creauerunt Abimekch regem fuum, quod non licebat eis, in Ifrael»nbsp;**nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Sed paulo poft primi funt, qui non folum inuehuntur in eum omni

genere contumelisé, uerumetiam fufcipiunt aduerfus eum graue bek lum,in quo amp; ipfi amp; rex eorum fcediflïmc per cunt. Abner conftituitnbsp;^*^**^“® Saulc,filium cius Ifbofeth in regem Ifraelis,quod erat contranbsp;or 4.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;diuinam ordinatiÔem, qua Dauid in regem dcfignatus erat,fcd cum

Ifbofeth non fcruirct affedui Abner,fadus eft Abncr proditor eius; Itacp euenit, ut amp; Ifbofeth amp; Abncr trucidarentur, iniufte quidem,nbsp;quantum attinet ad percuflbres, fed non iniufte, quantum attinet adnbsp;diuinum iuditium, coram quo Ifbofeth illegitime accepcrat maicfta/nbsp;tem regiam,quam ei Abner illegitime obtulçrat. Idem accidie nônul

HOMILIAE rOANNiS BRBMTU nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;»«4

liS imperatoribus Romanis qui per feditioncm ,àmiïitibus cleÄi,’ «b qfdem paulo poft trucidati funt. Nam hæc eft hominum huius fcnbsp;culi natura, qgt; eum,a quo fperant fc magna bencfitia confecuturos, innbsp;cœlo pofuifle copiant fed quum fpc fua fruftrantur, dcuoueant eumnbsp;diris exccrationibus, Si conentur eum,fi queant,in infernum der)ce/nbsp;re. Quarc fugiendus eft honor illcgitimeoblatus, nccconfidendumnbsp;cft humano fauore, ut iniufte agas, fed manendum in légitima uoca-'nbsp;tionc Dei,ut accipias fuo tempore cœleftem et perpetuum honorem»nbsp;Sed de loanne, amp; teftimonio eius hadenus,de quo Si alias multa di/nbsp;da funt. Sequitur alterum teftimonium, quod eft miraculorum. Atnbsp;egOjinquit Chriftus, teftimonium habeo maius teftimonio loannis, * «nbsp;Opera em, qug dcdit mihi pater,ut perficiam ca, ipfa, inquam, ope/ » •nbsp;ra,qug ego facio,teftificantur de me,qgt; pater miferit me. Non rerjcio ‘ •nbsp;teftimonium loannis, fandiffimi quidem. Si clariffimi, hominis ta-*nbsp;mcn,fed huicprgfcrendum eft, quod pater ipfe, qui me Meftiam fe/nbsp;cit, de me tcftiftcatur. Hoc aut eft patris teftimonium, quod per meanbsp;opera declarator,Qug ergo font ilia opera,quibus longe plusnbsp;nbsp;Ioan

nis teftimonio probatur lefom efle uerum MeiTiamC' Primû font mi/ racola illa,que lefus in fanandis çgrotis,in mundandis leprofis, in ex Mnaculonbsp;citandis mortuis gdidit.Sed taiia etiam prophetgqoidam ^diderunt,nbsp;Quare addenda funt alia, eacß maiora. Ergo uidendum eft deinde,nbsp;quæ lefus prêter hæc miracula fccerit,Rcfurrexit à mortuis, Si afeen/nbsp;ditin coelum, quæ certe nullus prophetarum fecit, Poftremomifitnbsp;difeipulis fuis fpiritum fandum, ac uulgauit mirabiliter Euangelionnbsp;fuum per totum orbem terrg, miniftcrio apoftolorum, cotra omnemnbsp;huius mundi potentiam Si tyrannidem,Hgcprofedo manifefta funtnbsp;teftimonia,qgt; lefus fit miflus à p3tre,hoc eft çp fit ucrus Meftias, fillnbsp;U3 Dei, quern pater iuxta prophetarum oracula, in hunc mundum adnbsp;feruandos oes in ipfum credentes,mifit, Habes fecundum genus teftlnbsp;monij,qd lefus allegat,ad teftificanda dodrinç fupueritatè. Si ad co/nbsp;probandam diuinâ fuam maieftatem, Addit aut Chriftus in cotioncnbsp;fua.Et qui me mifit pater, ipfe teftificatus eft de me, Poteft Si hoc inz « «nbsp;tclligi didumeffedeoperibus feu miraculis, quæ Chriftus diuinanbsp;potentia ædidit, ut fitprioris didi afleueratio, Sedredemihi inter/nbsp;pretari uidentur hi, qui exponunt hoc de uoce patris in baptifmo.nbsp;Nam, cum loannes lefum baptifaret, uenit fpiritus fandus in fpecicnbsp;coîumbæ, ac fed it fuper lefum, et audiebatur uox de coelis dices: Hienbsp;eft filius meus diledus,quo mihi bene complacitum eft, Allegat igi/nbsp;tur lefus nûc hoc coelefte teftimonium. Qui mifit me, inquiens,pa/nbsp;ter, ipfe teftificatus eft de me , manifefta uidelicet uoce in baptifmo,nbsp;fim uer us Mefl'ias,filius dei. Hoc autem eft tertium genus teftimo

TN CAPVT r. EVANG. lOANNlS.

nij,quod in haccontione reatatur.Sed priufquam Chn'fius recenfeat quartum teftimonium jvefutat obieda, quæ ludæi aliâs qui dem dagt;'nbsp;ris ucrbis,nunc autem cogitationibus fuis commemorabât.Dicebantnbsp;enim.Quid hic totics obtundic nos, ut adhibeamus uerbis eius fidêCnbsp;An fine ipfo non poterimus efle falui;' Qiiid^ Qui prorfus ignorantnbsp;eum,num omnes pereuntCMaiores noftri audiuerunt uocem Oei,cunbsp;in monte Sinai recitaret decalogüm.Multi ex prophetis noftris, Efainbsp;as,Ezechiel,S:^ alil uiderunt fpeciem quandam Dei. Et nos habemusnbsp;adhuc uerbum Dei, quod patriarchis amp; prophetis diuinitus reuda-*nbsp;turn eft. An non hecfufFiciunt nobis ad falutemCQuid ergo nobis o^nbsp;pus eft nouo illo honiine,nefcio quoCAd hæc refpondet Iefus,amp; aittnbsp;Neq^ uocerh eius un^ audiftis,net:p fpecieni eius uidiftis,0lt;^ fennogt;*nbsp;nem eius non habetis in uobis manentem. Quia quern mifit ine,hu^nbsp;ic uos non creditis» Non nego maiores ueftros audiuifle tiocem Deinbsp;in monte Sinai. Etfi enim, quod ad eftentiam Dei attinet, nullus honbsp;minum in terris un^ potuic uocem dei audire, tarnen cum Deus pronbsp;mulgaret decalogum,airumpfit externam uocem,auditu quidem pernbsp;ceptibilem,bumana autem uoce maiorem. Ecce, inquit populus Ifra/nbsp;el, oftendit nobis D O MIN V S Deus nofter maieftatem amp; mag^*nbsp;nitudinem fuam. Voce enim eius audiuimus de medio ignis,amp; pro/nbsp;bauimus hodie,q? loquente deo cum homine, uixerit homo. Quarenbsp;faceor,q? maiores ueftri audiuerint uocem Dei in deferto, nego autênbsp;uos,uos inquam,pofteros eorum audiuifle un^ uocem Dei,etiamfinbsp;una cum patribus ueftris conftitifletis ad radices montis Sinai,au/nbsp;diuifletis fonum uerborum Decalogi.Patres enim ueftri, fi qui fue/nbsp;runt inter ipfos pq ,fic audiuerunt Decalogum, no ut contenti eflencnbsp;decalogo, amp; fentirent fe operibus fuis impleturos eum, fed ut uehe/nbsp;menter trepidarent, peccata fua agnofeerent, damnaiionem fuam uPnbsp;derent,acpeteret amp; fumme contendcrent,ut DnS alium,hoc eft,me/nbsp;spfum mitteret,qu5 audirent,amp; per que falutem confequerentur. Sicnbsp;em Mofes ait, Propheta de gente tua,amp; de fratribus tuis ficut me fufnbsp;citabit libi DnS deus tuus,IPSVM audies,ut petifti a Dno deo tuonbsp;in monteOreb,quando contio cogregata eft atc^ dixifti, Vitra nonnbsp;audiam uocem Dni Dei mei, amp; ignem hunc maximum amplius nonnbsp;uidebo,ne moriar. Vos aûit quid facitisCprimUjexiftimatis uos poflenbsp;Decalogo fatisfacere ueftra iuftitia, ac cœleftê hereditäre mereri ue/nbsp;ftrisoperib.qd plane ex diametro pugnat cû uoce dei.Deinde no erenbsp;ditis huic prophete,que tue patres ueftri pctierût,et que deus nûc minbsp;fic,nimif?2 meipfum,qui hgc uobis côtionor. Quare,ucuos ipfi nun/nbsp;quàm audiuiftis uocem Dci, nec intellexiftis earn, ita nihil prodericnbsp;üobis, quôd maiores ueftri uocem Dei audiuerint. Deinde non ne/

MOMILIÄE lOANNIS BREÏîTlL nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;m?

go, qüin Deus patefecerit fefe patriarchis Sf prophen’s ueftris uarrjis uifionibus 3d fpeciebus » V i di t lacob fcalam ftantem fuper terram, «1/nbsp;iuscacumenpern'ngebatad cœlum, 8d DOMINVM Deum innix/nbsp;um kalae» Vidit Elaias DOMIN VM fedentem fup er folium excel/nbsp;fum Sd elcuatura. Vidit Daniel antiquum dierum, amp; filium hominisnbsp;perucnicntem ad eum,amp; accipientem omnem poteftatem.Sed his ui/nbsp;fionibus amp; fpeciebus reuelata eft eis maieftas Meffic, hoc eft, mea ipnbsp;fius, quem etiam ardentiffimo ftudio expedarunt, 8d ut feruatoremnbsp;fuum adorarunt» Vos autem damnatis me, qui fum uera Dei fpeciesnbsp;ac expreflfa imago fubftantiæ Dei, 8d qui per has uifiones fum adurrtnbsp;bratus» Quare etiamfi prophetg ueftri uiderunt fpeciem Dei, uos ta/nbsp;men,ut nun^ earn uidiftis, ita nec intelligitis fententiam earum uifi/nbsp;onum,nec quicqj proderit uobis,q) prophetg has uifioes habuerint,nbsp;propterea q? mihi,harum uifionum ueritati non credatis, Poftremo,nbsp;fcioquidem uerbumDei8dfacram fcripraramin Synagogisueftrisnbsp;traaari,non autem hocagitis,utcogno(catisuerum jMe(rtam,qui eftnbsp;principalis totius facræ fcripturg ftatus èC fcopus, fed ut afFedibus uenbsp;ftriSjimpietati, auaritiæ, amp; ambition! feruiatis, Legitis 8d cxplicatianbsp;fcripturam,non ut ueram iuftitiam confequamini, fed uc uentri ac ho/nbsp;nori ueftro confulatis. Quare etiamfi nodu diuc]^ in fcriptura medi/nbsp;temini tarnen non habens uere in uobis uerbum Dei, propterea qpnbsp;mihi, qui fum ipfum Dei uerbum, non credatis» Obferuabilis con/nbsp;tio, qua perfpicue damnantur impietatis, quotquot de Deo, fed fine .,nbsp;Chrifto filio Dei gloriantur.Ethnici content! humana ratione,!ada/nbsp;runt fe colere Deum, ludæi qui hoc tempore funt, iurant etiamnum chrißo,nbsp;fe adorarc unum Sd folum uerum Deum» JMahumetiftæ hoc nominenbsp;fibi mire placent, quod fciant recitarc,unum tantum efle Deum» Sednbsp;pars ignorant Chriftum filium Dei, pars contemnunt eum, pars pronbsp;icindunt etiam ipfum conuitrjs, pars etfi aliquid ci tribuunt, non ta/nbsp;men tribuunt e! ueram fuam maieftatem, ac putant fe ad confequen/nbsp;dam iuftitiam ôd fcclicitatem cocleftem fatis fua ipforum prudentia,nbsp;8d fuis legibus inftrudos. Quid ergo de his dicemusC Gerte nihil allnbsp;ud, quod hoc loco ludæis dicitur» Nihil enim prodeft his omni/nbsp;bus gloriatio de Deo,nihil inuocatio Dei, nihil humana prudentia,nbsp;nihil leges etiam fapientifrimæ,quia non credunt ei,quem mifit De/nbsp;usjefu Chrifto DOMINO noftro,qui cum fit uerbum Dei,ôd exnbsp;prefta imago fubftantiæ Dei, Solus is eft, per quern Deus uere fefcnbsp;patefacit. Deum, inquit alias Euangelifta, nemouidit uncp. Filiusnbsp;Unigenitus,qui eft in finu patris,ipfe enarrauit.EciteRt,Nemo nouicnbsp;fihutTi,nifi pater,necp patrem quil^ nouit,nifi filius, etcui uolueritnbsp;blius reuelarc» Expergifcamur ergOjôd eôpledamur fide lefum Chri

IN CA PVT Y. EVANŒ. lOANNiS;

amp; per ipfum cognofcamus Deum patrem aoftrurn, quæ un« amp; fola cognitiOjUera eft perpétua noftra fœlki'tas, quam largiaturnbsp;nobis dementia Si bonitas Dni noftri lefu Chrifti qui eft unà cumnbsp;pâtre Si fpiritu fantfto Deus benedidus in fecula, Amen.

HOMÎLIA XLIX.

gt; » funt,quæ teftificantur de me, necuultisuenire ad me, ut uitam habe« 9 ¦gt; tis. Quod dicitur,Scrutamini, intelligitur â quibufdam magni iudiznbsp;trj interpretibus, non imperandi, fed indicandi modo, ut fit fenfus.nbsp;Vos magna diligentia ftudetis in facra fcripiura. Putatis em hoc openbsp;re uos confecuturos uitam æternam. Quid ergo^ Si hæc eft fententianbsp;uerboR2 Chrifti,an non fie dici uidentur, perinde ac (i non eftet feru/nbsp;tanda fcriptura,ôi errarent ludgi, q? inquirerent in feriptura uitam g znbsp;ternamC'Minimeoîm.Chriftus em non reprehendit Iudæos,q? feruznbsp;S4cr« ferip. tentur fcripturas.Omnino em facra feriptura cognofcêda eft, quia eftnbsp;tur^fiudm,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ecdefig dei,8icontinet cœleftem doârinâ. Prgterea nec id

reprehêdit Chriftus, q? lud^i, qu^rant uitâ gternam in feriptura. Na in feriptura patefit nobis uia amp; ratio côfequendg ^terng uitæ, quêadznbsp;modum mox feqtur.Sed hocreprehendit,qgt; ludgi abutantur feriptuznbsp;ra ad impietatem. Multum quidem ope ponunt in legendis, honenbsp;fte tradandis librîs facre feripturæ. Inftituerunt, ut fingulis fabbatisnbsp;aliqd ex feriptura publice recitet. In Adisapoftolicis dicit lacobus,nbsp;Mofes ab ^tatibus antiqs in fingulis ciuitatibus habet, qui ipfum prgnbsp;dicent in fynaoopis, ubi per oe fabbatum lepitur. Et Paulus, Vocesnbsp;jLä tf. prophetaB2,qugperomnefabbatuIeguntur, Hecconfuctudo legêdgnbsp;amp; tradandc Icripture in fynagogis fuitcomendatione digna, Pofterinbsp;ores ludei fuam quoc^ diligentia hacin parte oftentarût. Numeraueznbsp;runt enim in libris ueteris teftamenti, non folum fingulos uerfus, fednbsp;ctiam fingulas didiones amp; literas, ac perferutati funt quoties fingulenbsp;alphabeti literæin feriptura contineantur, Acceditamp; hgcreuerentia,nbsp;qj non patiantur ut in aceruoIibroR2, alius liber ponaturfupralibriinbsp;feripturg, nec impune ferüt, fi cui ex incuria liber feripturg in terradcnbsp;cidat,Hec fi habcant puerili ftudio fortaftis tolerabilia funt.Sed innbsp;tcrim pnitiofe çrrât.Nônulli em putätfe haediligetia fatisfaeerediuinbsp;n£ legi.

HOMILIÄB lOANNTf BRENTlï.

naclcgû nbsp;poUicentur fibi uitam ^rernam propter hanc diligentiami

Hecbabent unamaliam pierarcm. Non inuocantDeutncxfide, non bcnefaciunt proximis, fed furantur, nugantür, feortantur, mhillt;pnbsp;bonefli agûtjprçterc^ q-i facram fcrjpturair» externa quadamreueren/nbsp;tia colant,quafes funt inter Chriftianos, qui cum nui/urn non Ccelcnbsp;fis genus defignent, banc tantum horieftatis fpeciem fccîaiirur,tp frenbsp;quenter audiant publicas contiones, äi ad nomen lefu genua fua reuenbsp;renter fleäant«. Alqnonqueruntnecinucrtigantinfcriptura princi/nbsp;palem eins (îatutn, ac uerum eius finem, fed tantum excerpunt ex eanbsp;quafdam honeftas uirtutes,quas imi'tencur amp; facianc, Sc quarum mexnbsp;ritis confequantur æternam uiram.Hi, ctfi in hoc non errant, qp di/nbsp;fcant exfci iptura bonas uirtutes, quæ non funt quidem obtrudendænbsp;Deo pro mer Jto gternæ uiïæ, omnino autem faciendæ funt,tarnen finbsp;nihil aliud in feripturauideant, certenonuidentuet^sac legitimumnbsp;cius finem Si ufum.Qufs eft ergo precipuus feripturg ufus'Tquis eiusnbsp;finisC Dehacredocetlefus Chrillus hoc loco perfpicue. Était, Illæ «•nbsp;funt, quæ tcftificantur deme. Recitaui antea tria genera teftimemo/ t «nbsp;rum,primüeft,Ioänes Baptifta.SecundumiMiracula.Tertium. Voxnbsp;patrisdeccrlo.Nuncaddo et quarium,uideIicet,Sacram fcripturairi.nbsp;Hecenim eft, qugmanifeftedicitteftimonium deniea maieftate.Re/nbsp;étilTim^ acueriirime ditflum. Tota cnim feriptura huncpræcipuc fi- tur^epr^u»nbsp;nemfibi conftituit,ucdoceaf, exphcrt,commendec,acilluffreL lefum p««4/»«».nbsp;Chriflum,feruatoremnofl:rum,Primum enirn,manifedum efî,aenenbsp;uerfa feripturaueccris Teftamenti Mefï’ias promittatur uenturus, öinbsp;qj non folum patriarche expeeftarint ex diuina promilTione ielTîamnbsp;uerum feruatorcm,fed etiam Ifrael edudlus fit ex Ægypto,amp; transla/nbsp;tus in terrain Canaan, ut effet regnum polit««, in qua publice denbsp;Meffia ucniuro prædicaretur, Deinde manifertum quoep eft,fi res genbsp;ftas cumicd'pturade Meffia conféras, qudd nullus alius præterlo^nbsp;lum lefum Nazarenum filium Mariæ, fit uerus ille MelTias, qui pa/nbsp;triarchis promilTus, amp; per prophetas prædicatus fuit. Nam omnia,nbsp;quæ feripturade Meffiatradit,in huncfolum, lefum Nazarenumnbsp;competLint, Scriptura definit familiam,ex qua Meffias fitnafeiturus,nbsp;quæ etl familia Âbrahæ, ludæ, amp; Dauidis. Defnit tempuS, quo fienbsp;nafeiturus, uidelicet, co tempore, quo ablatum fuerii feeptrum a lu/nbsp;da,8dfcptuaginca hebdomadis annorum,po(l fecundum annum Da/nbsp;rrj Longimani, Définit mulieris, ex qua fit nafeiturus, qnalitarem,nbsp;uidelicet, ex uirgine, non ex mulierea' uiro corrupta. Définit Sinbsp;locurn natiuitacis eius, uidelicet, urbem Bethlehem, Præterea, do/nbsp;eurn æditurum rairacula, paHurura morteni, refurreéturum

IN CAPVT V. EVANG. OANNIS.

morte, amp; uulgaturum uerbum fuum in omnem terram, in fines orbis terræ. Dicit amp; regnum eins fore in medio inimicoRî cius, hocnbsp;eft, non fore mundanum, fed fpirituale amp; ccelefte regnum. Hæc aStnbsp;omnia competunt in folum îefum Nazarenum, qui natus eft tempo/nbsp;ribus Ocftauiani Augufti, 8^ paftus eft,ac rcfurrexit fub Pontio Pi/nbsp;lato prgfide lud^g. Quod etfi negant Rabini Iudæorum,homines ua/nbsp;niflimi, amp; prorfus cæcati, nihil tarnen eo certius eft, id quod res ipfanbsp;comprobat. Quare tota fcriptura teftimonium dicit, de hoc lefu Na^nbsp;zareno,qp folus ipfe fit uerus Meffias,feruator nofter.Quid ergo fe/nbsp;dum eftC Cum tot amp; tanta fint teftimonia maieftatis leiu Chrifti,quinbsp;bus nihil eft firmius,nihil certius, nihil manifeftius,num lud^i uencnbsp;runt ad Ie(um,et agnouerunt eum pro uero Meffia‘;'Audi,quid lefusnbsp;, , ipfe dicat.Necuultisuenire ad me,utuitam habeatis.Quantamergonbsp;putas fuifle cgcitatem, quantam impietatem Iudæorum,'q) ne tot quinbsp;dem ac tantis teftimonqs conuidti, credidcrint in Iefum;” Nec id im/nbsp;pune tulcrunt. Nam cum abiecerint uitam, neceffe habuerunt perpcnbsp;tua morte perire.NÔ uultis, inqt,ad meuenire,utuitâ habeatis.Ergonbsp;non uenire ad Iefum Ghriftum, eft no uenire ad uitâ, hoc eft, in mornbsp;te perire. Venire autem ad Iefum Chriftum,eft uenire ad uitam.Quonbsp;yevireadu modoigituruenimusadlefum;’ Venimusfide, uidelicet,cum crcdi/nbsp;funÿàdfu. ffjusEuangelioeius,q? ipfe fituerusMeflïas feuChriftus,filius dei,nbsp;qp propter ipfum Deus nobis faueat,remittat nobis peccata, Sf adop/nbsp;tet nos in filios,ac heredes cceleftium fuorüm bortorüm. Sed obfecronbsp;te, quid cauflg eft, qp ludæi tot ac tantis teftimonrjs de maieftatc lefunbsp;obruti,non uenerint ad Iefum,nec agnouerint eum uerum MeiTiam^nbsp;Dughicrecitanturcauftæ. Altera eft, quôdnondilexerint Deumacnbsp;gloriam eius,fed magis dilexerint feipfos,amp; fuam externam atcp car/nbsp;nalem gloriam. Altera,qudd nô crediderint Mofi,etiamfi de eo plu/nbsp;,, rimum gloriabantur.Priorem cauflam récitât Chriftus, cum ait.GIônbsp;5, riam ab hominibus non accipio, fed cognoui uos quod dilcdionemnbsp;, , Dei non habeatis in uobis. Ego ueni nomine patris mei,nec rccipitisnbsp;,, me, fi alius uenerit nomine fuo,illum recipietis. Quomodo uo? potenbsp;,, ftis credere,qui gloriam d uobis inuicem accipitis, amp; gloriam, qug anbsp;, , folo deo proncilcitur,non qugritisÇ'Quod Chriftus dicit hanc habetnbsp;fententiam. Ego, etfi magna amp; mir ifica de me prgdico,tn hoc non fanbsp;cio ad captandâ humanam gloriam. Non indigeo hominum laude,nbsp;quippe quem etiam angeli adorant. Sed ueftram falutem quæro. Acnbsp;audio quidem prolixam ueftram iadlationem, qp Deum diligatis exnbsp;corde,amp; qudd folam gloriam eius queratis,fed certo fcio hanc iaâa/nbsp;tionem elfe uaniftïmam. Nô enim diligitis Deum uere et ex animo,nbsp;fed diligitis uos ipfos, non eftis lt;?Mô^t«,fednbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Nec queritis ex

corde glo”

HOMiLlAE lOANNiS BRENTll. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;iS?

corde gloriam nominis Dei, fed qugritistantum gloriam nominisue ftri» Hoe unum agitis, hue folum fpeélatis ut inter homines glorioßnbsp;fltis,0c ab hominibus honore affîciamini, ideoeß non eft miß:, qp nutnbsp;lam fidem adhibeatis meo Buangelio» Cum enim meum Euangelionnbsp;uideatur aliquid detrahere de honore,de exiftimatiôé,et de gloria nonbsp;minis ueftri,odio illud peiuseäneSCangue habens. Sed neuidear uosnbsp;audatius cp uerius accufare contêptus Dei,SC ämbitionis,agite demo/nbsp;ftrabo manifeftius uos nee Deum dih'gere,hec gJoriam eius qugrere,nbsp;fed potius Deum odio habere amp; taritum lieftram gloriam querere* E/nbsp;go em ueni nomine patris mei,nec reeipitis rhe. Veni in hänc tci^räm,nbsp;non fernere, fed ante d Deo pfomiflus,ac nüc etiam ab ipfö miffus. Etnbsp;hanc miffionem feu legationem, autore deo patre fadam efte,pubhccnbsp;ac perfpieüe probo, cuius rei teftirrionia iam primum recitaui, Praete/nbsp;«¦ea,qugin hac mea Iegatione,quam uoluntate Dei patris fufcepi,facionbsp;amp; doceo, illuftrant gloriam nominis dei. Sano infirmos,rcddo eæcisnbsp;uifum, mundo Ieprofos,amp; facio id genus alia miracula, quæ certepa/nbsp;lam demon ftrant diuinam potentiam, amp; funt benefitia ac opera hominbsp;nibus utilia,ficut amp; Deus præcepit,ut homo homini benefaciat.Do/nbsp;ceo autem deum remittcre propter me Mefli'am peccata omnibus qs ,nbsp;qui me recipiunt fide fua, amp; agnofeere eos hgredes coeleftium bono/nbsp;norum jUt (eruentur in morte âd perpetuam fcelicitatem.Heccerte donbsp;ôrina eft gloria Dei, primum quidem gloria ucritacis Dei, qp feructnbsp;padfum fuUm, amp; miferit Mefliam, quern ante promiferat, deinde eftnbsp;gloria mifericordie dei,qp gratis remittat peccata,proptcr Fill û fuum..nbsp;Eft amp; gloria potentig dei,q) eripiat potentia fua ex morte eos, qui ui/nbsp;dentur coram mundo perire. Quare,fi diligeretis deum, amp; gloria nonbsp;minis eius,profedo fieri non poffetjquin me rCciperetis^ Nunc aute,nbsp;quia perfequimini me, ueR2 filium dei j et uoluntate dei in terram mifnbsp;fum,manifeftum argumentu eft,qp magis fitis ofores arhatores dei.nbsp;Sed qp plus affedetis gloriam nominis ueftri,^ gloria Dei,cx eo pecnbsp;fpicuum fiet,quia fi alius uenerit fuonomine,illum recipietis.Si aliusnbsp;quifpiam,nulla certa uocatione deijoullo mandato Dei,fed fuo tâtumnbsp;ipfius arbitrio,amp;^ cupiditate glori^ fui nominis excitatus ad uos uene/nbsp;t'it,8c pollicitus fuerit uobis externam dominâtionern,ôlt;i egrCgiam innbsp;ter homines laudem,hunc,fi uobis ucl minimam fpem oftenderiE,ob/nbsp;nijs, quod aiunt, ulnis excipietis, hunc ämpledemini, huius diclis 8Cnbsp;niandatis,fed maximo ueftro exitio,parebitis. Videamus ergo, quo/nbsp;modo ea quæ Ghriftus hieprgdixit, reipfa euenerint. Ac initio^ cürfinbsp;poft refurredionem Chrifti,amp; afeenfum eius in ccelum, ludgi perge/nbsp;f ent lefum Chriftû in difeipulis fuis perfequi, uenit in ludgam Ægypnbsp;tins quidam pfeudopropheta,promittens ludæis fi fe fequerentur, ad

CA?VT V. bvang; IOAMMIS.

montan Olineti,muros ciuitatis Hierufalem mirabiliter cafurot, ut U bere poffîiit ingrcdi,ac opprelTo RomanoRz prgfi d lo, ur bem caper c, etnbsp;dnationcm non folum in ludea, fed etiam in omnibus gcntibus confc/nbsp;quhHic uenic fuo noie.Non cnim miffus erat a' deo, fed impulfus eratnbsp;lua ipfius cupiditate. Cum igit magna pars ludforum fperarcnt fe hocnbsp;autoreconfecuturoslibertatem,dnationem.8d^Ioriam. coniunxcrunt

bfolum ignominiam,uerumctiam captiuitates,amp; mortes.Deinde exori ebaniur in lud^a multi aurores feditionum, quofç ut quifcp poterat fenbsp;maiori eloquentia,8c uerifimiliori fpeciepro Meffîa, hoc eft, populinbsp;fcruarore ÔC liberatore,iaâarc,eo plures fibi conciliabat. Vcnerunt Sinbsp;hi fuo ipfoR2 noie.Non ein erant â deo miflijncc poterant uocationemnbsp;\nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fua ccrtis ac firmis teftimonqs probare,fed excitati erant â Satana, amp;

fua ipfoBz libidine. Et th ludgi illedi fpe eonfequendae dominatiois Si

Ewpfc it Be* hant. Nam quo tempore Adrianus adminiftrauit Romana Monar/ (lefuß.hifto. chiam,Iudgus quidam,Cochab nominc,quod ftellam fignificat,glorinbsp;ïii 4. «p. e. abatur fe uelut fydus e' coelo demiffum,ut miferos ludgos qui multis ianbsp;annis in tenebris oim ealamitatum quafi fepulti lacuiflent, exeftaret acnbsp;illuftraret,quonon folum reciperent priftinam gentisfu^gloriam, ucnbsp;rumetiam extender ent faraam nois fui ufc^ ad fines orbis terre. Etfi aûtnbsp;hic ludgus non potuitulla diuina autoritäre uocatiôem fuamprobare,nbsp;ac manifefte ueniebat fuo ipfius nomine,uidelicet, ut fibi dominatio/nbsp;nem Si gloriam inter hoies compararet, tarnen reltqui ludgi agnofee/nbsp;bant eum MefTiam fuum. Si coniungebant lecum ipfo maxima multi/nbsp;tudine.Sed hi paulopoft cum fuo Cochab, hoc eft, fyderc,ita extintftinbsp;Si deleti funt, ut deinceps nullum prorlus fcelicitatis fplendorem connbsp;fequi potuerint. Adqciam his Si illud, quod Eccleftafticy hiftoriætra/nbsp;dunt ludyis in Creta infula,co tempore, quo V^alentinianus Romana/nbsp;rum rerum pociebaturjcontigiffe. lud^us quifpiam, aut potius Satan,nbsp;ludçi habitu fefe uenditans,uenit in Cretam infulam ad ludaeos, qui i/nbsp;bi tum habitabant,ac finxic fe cfle Mofen,promittens fecduclurum ipnbsp;fos ex infula ad fuam terra Canaan,ut ibi foelicitatem eis olim per pro/nbsp;phetas promift'aai confequerentur. Hic manifefte uenit fuo, imo Satanbsp;uddCrrtf» nico nomine. Nulla enim potuit argumenta diuing uocationis demon

eum pro fuo MeiTiajUerumetiam praccipitarentfe,mandatoeius,inuo Iutos,de exceliis rupibus. Perfuaf» enim erant fe de rupibus illaefos ad

HOHILIAE lOANNiS BRENTII.

mare periienturos, SC per mare in terram fuam faluos ingrefTuros, fed tiacim patuit impoftura,Qui enim fefe deiecerant,hi partim faxis hæ/nbsp;rebant dilacerati, partim in mari natabant fufFocati. Non minus horrinbsp;bile eft,quod Iudæis,qtii funthoc tépore,contingit, diuerfa quidëra^*nbsp;tione, non minori tarnen ipforum internitione» Non recipiunt Euanznbsp;gelion lefu Chrifti, ueri feruatoris. Neceffe igitur habent reciperenbsp;agnofcerc fuos Rabbinos, fceleftifsimos homines,qui uulgû ludeoRSnbsp;ita captum tenet, ut perfuafi fint oîa RabbinoRt fuorû fomnia, quâuisnbsp;manifeftiffima amp; impudentifîîma mendatia, diuina effe oracula, q c5nbsp;fedant, quid aliud reliquum eft,^ qgt; conrjciant fefe in pr^fente ac femnbsp;piternum interitûç’Quod Iudeis,idem etiam Chriftianis cotigit.Poft/nbsp;enim Chriftiani pofthabuerunt Euangelion, quod Apoftoli nomfnbsp;ne Chrifti prgdicauerunt,circumferebantur quouis uento doclrine,amp;nbsp;fufcipiebant Canones Pontificum,commenta eremitarum,regulas monbsp;nachorum,amp; quæuis fomnia facrificulorum, quæ hi prgrextu quidemnbsp;nominis Chrifti,fed reuera fuo ipforum nomine, Ecclefiæ Chrifti obnbsp;trudebant» Hoc eft iuftiifimum fupplitium, ut qui noluerit fufciperenbsp;dodrinam ueiitatiSjOecefte habeat fufcipere mendatium. Sic enim di/nbsp;cit D O MIN V S pér EzechieIem:Si homo alienatus fuerit ä me amp;nbsp;pofuerit idola fua in corde fuo, 8^ fcandalum iniquitatis fug pofueritnbsp;contra faciem fua, amp; uenerit ad prophetam,ut interroget per eum me,nbsp;ego D O MIN V S refpondebo ei per me, amp; ponam faciem meamnbsp;fuper homitiem illum,0d faciam eum in exemplum,amp;in prouerbium,nbsp;amp; difperdam eum de medio populi mei» Ac mox»Iuxta iniquitatem innbsp;tflrrogantis,fic erit iniquitas prophetg»Et Paulus, Pro eo,inquit,qgt; ucnbsp;ritatemfummoamöredignamnoti receperuntin hocutfalui fierent,nbsp;mittet illis deus cfficatiam illufionis,ut credant mendatio» Quare cumnbsp;hoc tempore ueritas Euangeltj Chrifti patefàda eft iterum benefitionbsp;Dei in Ecdefia,nihil nobis prius fit, ut earn obedieter fufcipiamus,nbsp;ne fi abqciamus ueritatem, abqciamur amp; nos ipfi in extremas mendatinbsp;orum tenebras» Sed hie paulo diligentius confiderandum eft, quamnbsp;cauftam recitet Chriftus, cur ludæi non receperint ipfum nomine pa/nbsp;tris uenientem,8d tarnen alios receperint» Cognoui,inquit,qgt; non ha/nbsp;beatis dileâionem Dei in uobis* Etmox. Gloriam a uobis inuicemnbsp;cipitis.Hæc nimirum cauffa eft,propter quam homines tarn frigide afnbsp;ficiuntur erga Euangelion Chrifti, nec adhibent ei fidem, quam de/nbsp;bent,uidelicet,q3 non diligant Deum, nec quærant gloriäm Dei, fednbsp;diligunt tantum feipfos,amp; quærunt fuam gloriam, ÔC fua externa comnbsp;•^oda.Solus enim D O M1N V S deus nofter eft fummum bonum»nbsp;perpétua fœlicitas.Quem qui habet,omnia habet» Qui non habet,nbsp;nihil nifi ignés inferni habet,Homo autem amifit Deum propter peu»

iN CAPVT V. EVAN®. lOANNlS.

catum. Et tarnen affèd'at bonum,5lt;^ quafritfoelicüatcm,id!eoc^ cura ca rear Deo,uero bono, ói. uera fcelicitatc, in hoc ftudium incumbft utnbsp;quoqmodo poflit, foclicitatê tx alqs rebus cofequatun Italt;^ alius qufnbsp;rit opes, alius uoluptates corporis, alius gloriarn amp; nobilitatem,aliusnbsp;inagnitudinern potentiæ, alius alia, quibus quifqj fperat fc amiiTarnnbsp;foelicitatem recuperaturum.Sed longe falluntur opinione. Nihil cm,nbsp;prgter Deum, poteft hurnanam mentem cxplere. Nam, quemadmo/nbsp;dum,fi decotflor quifpia diflipafset amplifli'mum patrimonium fcor^nbsp;tis,alca èi. conuiurjs, pöftca autem inopia rerum preflus, colligeret panbsp;leas, quifquilias,aut etiam obolos,ac fperaret fe his minutijs amiflumnbsp;patrimonium recuperaturum, nunquid facer et operepretiumC Egcftanbsp;tem fortaiïis fuftentaret, fed ii ex his magnas diuitias fperaret, omni/nbsp;bus efletridiculus,ac ctiamnum infanirc iodicaretur,ita homo,amiflbnbsp;propter peccatum Deo, amifit coclcftcm hæreditatem,aic ueram focli/nbsp;citatem.Nunc ergo circuit,alius quidem ad opes terrenas, alius ad honbsp;nores ciuiles,alius ad uoluptates corporis,alius ad potentiam huius fenbsp;culi, ut his rebus iterum colligant cam, quam ante amiferunt haeredi/nbsp;tatem.Hæc eft mera mendicitas. T errena cnim illa,oboli funt, paleaenbsp;funt. Sc quifquiliæ, non ipfa uera ÔC cccleftis hærediras aut fœlicitas»nbsp;Quid ergo faciendum eft, ut cœleftem illam ac ueram amp; perfedamnbsp;foclidtatem confequamurC Homo non diligat feipfum carnali modo,nbsp;non qugrat carnalê fuam gloria,fed diligat DEVnbsp;nbsp;nbsp;qu^at gloriam

DEL SicenimFiet,utSc excitetur ad recipiendumEuangelionfilq Dei,quo recepto, recipitur etiam uera Sc fumma foeliciras. Nam quinbsp;contempto Deo, immerfi funt cupiditatibus rerum huius feculi, nuEnbsp;lam habent ractoném ueræ religionis,fed earn fedantur, quam uidentnbsp;populäres fuos fedâri,SC quam probat magiftratus,adeoqp quam pu/nbsp;tant efte tutam inter homines,quibus cum uitam agunu Viuunt internbsp;Chriftianos. V identur igitur 8C ipfi religfonem Chriftianam fedarLnbsp;Si agerent uitam inter Torcas aut ludæos, fedarentur Sc illorum relinbsp;giôem,Qui eiufeemodi funt,quomodo obfecro, reciperent ferio Euanbsp;geliori ChriftiC De his Chriftus etiam alias contionatus eft. Semen,nbsp;inquiens,quod in fpinas cecidit, hi funt, qui audiunt, SC a' follicitudi/nbsp;nô^’s,SC diuitijs ac uoluptatib«is uitæ euntes fuffocantur,nec referontnbsp;ffudh;m, Ec iterum* Cum inuitati uocarentur ad nuptias, alius dicit,nbsp;Viliam eiTii, ahus, iuga boum emi, alius uxorem duxi, 8c ideo nonnbsp;poffum uenii.c.Sed quid uiciftim audiutc’ Nemo uiroRz illoRi qui uo/nbsp;cati funt,guftabiCroenâ meam. Abfjeiamus igitur diledionem noftri.nbsp;Sc cupiditatem reruiJi terrenarum,reeipiamus autem diledionem dei.nbsp;Sc cupiditatê cœleftis Læreditatis,ut 5C Euangelion filtj dei, quod eftnbsp;potentia ad falutem omni\credenti, per fidcm agnofcamus, Sc obedi/nbsp;enter fed«/

enter fedlemur.Sed audiamus nunc alteram cäüfTam, propter qwam îa dæinon crediderunt Euangelio Iefu,Nolire,inquit,putare, qgt; ego ac/ lt; tnbsp;cufaturus fi'm nos apud patrcm.Eft qui accufat uos Mofes, in quo fps/ « t,nbsp;ratis.Si enim oredidifTens Mofi,credidifletisun(^ mihi.Demeenim i t.nbsp;ille fcripfit.Si autcm illius fcriptis non crcditis quomodo ucrbis me/ « «nbsp;is credetiscSicut uos ludgi iaôtatis, nos diligere Dcum, fed iadantia » «nbsp;ueftra uaniflîma eft.Si enim Deum diligeretis^ certe diligcretis êtiamnbsp;lt;De,acmeum Euangelion,ita iadatis uos effe difcipulos Mofi, amp; cregt;nbsp;dere fcriptis Mofi.Sed amp; hæc iadantia uaniffîma eft» Si enim credercnbsp;tis fcripto Mofi, crederetis meo uerbo, quia Mofes de me fcripfiunbsp;Cum autem nullam adhibeatis fidê fcriptis Mofi, quomodo meis uer/nbsp;bis adhiberctis fidê Quid ergoC’num Mofes antecellic autoritäre fuinbsp;lefum Chriftum,qudd Chriftus de Mofe^ quafi de maiori dicat, fi hunbsp;icnon creditis,multo minus mihi Ç' Non profedo antecellic Mofes le-*nbsp;furnChriftum, (ed Chriftus loquitur hæcproludæorum opinione*nbsp;^atn ludæis notior 8d gratior erat Mofes,^ lefus, ac plura Mofi lenbsp;fu tribuebant,quanquam reuera lefus mulco maior eft Mofe.Rede er/nbsp;go dicit. Si Mofi uobis notiori, 8^ maioris apud uos autoritatis nullanbsp;fidem adhibetis, quomodo mihi ignotiori uobis, et minoris apud uosnbsp;autoritaciSjCrederetisC Sed uidendum hoc loco eft,ubinam Mofes denbsp;lefu Chrifto fcripfen’c. De me enim Cinquit) fcripfit, Ac manifeftum Mo/ffnbsp;quidem eft,qudd Mofes feripferit de Meflîa, fed ubi qugfo fcripfit de **nbsp;leluC Diximus fupra, 8^ indicauimus, qgt; omnia ea, quæ de Meflîa innbsp;prophetis extant, competât in lefum Nazarcnum,filium Mariæ.Quanbsp;re ubicunfp Mofes fcripfit de MelTia, ibi etiam fcripfttde lefu illo no/nbsp;ftro, qui eft uerus MelTiasfilius DeûAcprimum,Mofes fcripfit de lénbsp;fu Chriftojcum recitauit,femen mulieris contriturum caput ferpentis.nbsp;Deinde fcripfit de eo, cum commémorât fernen Abrahæ allaturum bcnbsp;nedidionem omnibus gentibus,acuenturum Silo, qui fit gentium exnbsp;pedatio feu iuftificatio.Scripfit etiam de eo, cum infticuit uaria gene/nbsp;rafacrifitiorum, quæ fuerunt contiones de lefu Chrifto. Maxime au/ 'nbsp;tem omnium fcripfit de eo,cum aic,Prophetam de gente tua, 8d defranbsp;tribus tuis,ficut me,fufcitabic tibi DOMIN VS Deus tuus,Ipfum au/nbsp;dies.Hic propheta nô eft alius,^ lefus Chriftus.Brgo ne,inquis, Monbsp;fes proponic nobis lefum Chriftum ut legislatorem C Dicit enim.Pronbsp;phetam fufeitabit ficutMEcMofes autem fuit legislator,Dicemus igi/nbsp;tur 8d Chriftum cfie legisIatoremCMinime omnium. Mofes enim do/

li il)

IN CAPVT V. ETAN«. lOAKNîS. qucmacîmodum Mofes fuit tnediator, doctor, Slt; dudtor^ita Si GbrPnbsp;ftus eft mediator dodtor amp; dud?;or popuïi dci. Et hadenus quidê côuenbsp;niunt inter fe,ideofp dicit Mofcs, Prophet à fufcitabit,ficut ME. In pernbsp;fonis autc. Si rebus,quas adminiftrarunt,maximc inter iedifiant. Monbsp;fcs enim per fona fua feruus tantum fuit,Chriftus autem Dominus cfi.nbsp;Mofes homo tantum fuit, Ghrifius autem filius Dei eft,ac Deus ipfe.nbsp;Deinde Mofcs mediator fuit inter Deum acpopulum in ferenda èC exnbsp;plicanda lege,hoc eftp’n reuelando peccato, in patefacienda ira dei, ianbsp;oftcndenda perpétua damnatione propter peccatum. Chriftus autemnbsp;mediator eft inter Deum acpopulum in remittendo peccato, in recon/nbsp;ciliando Deo,in liberando à damnationc, amp; conferendo regno coele/nbsp;fti. Mofes fuit dodor Icgis, Chriftus autem doctor Euangelij. Mofesnbsp;fuit dutftor popuïi ex Ægypto ad terram Canaan, Chriftus autem eftnbsp;dutftor popuïi fui ex hoc mundo,in cccleftcm patriam, ex horroribusnbsp;infemi,ad gaudia cœli denic^ ex morte ad ueram amp; perpétua uitam,nbsp;Cum igitur Mofes intelligeret non folum fuo fpiritu fed etiam accla/nbsp;matione popuïi Ifraelitici,miniftcrium fuum efte plenum iræ dam/nbsp;nationis,non uoluit apud fe detinere auditores fuos, fed amandauitnbsp;os à fe ad prophetam ilium poft fe uenturum,Ipfum,inquiens,audies,nbsp;quafi diceretjEgo mea prgdicatione oftendo tantum tibi peccata,reue'nbsp;io tibi iram Dei,amp; aperio tibi ianuas inferni* quod etfi ut habent fe**nbsp;fe res hominumjUeceftarium eft, tarnen eft iniuaindum, amp; nifi aliternbsp;faluti hominum confulatur, exiciofum. Sed fi uolueris ueram falutemnbsp;confequi,audiendus tibi eft alius propheta,qui cum ante me fuerit, fc/*nbsp;cuturus eft me. Hie eft Chriftus, qui ptftâ quæ ego oftendo, expiat,acnbsp;credentes in ipfum iuftificat, qui iram Dei, quam ego patefacio, pla^nbsp;cat,qui ignes inferni,quos ego accendo,extinguit, SZ ianuas cœli àpe-^nbsp;rit,ut quotquot in ipfum credunt, cœlcftia ôd perpétua gaudia confernbsp;quantur.Habes,quomodo Mofes de lefu Chrifto fcripferiu Habes èCnbsp;explicationem eius contionis, quam Chriftus occafione ludaïcæ perfcnbsp;cutionis ob æditum in Sabbato miraculum,habuit. Reliquû nunc eft,.

ut hanc memorabilcm amp; cœleftem contionem magna diligentia conleruemuSjUt ex ipfa cognofcamus maieftatem DOMI/nbsp;NI noftri lefu Chrifti,amp; omnem falutis noftrf fperanbsp;in ipfo collocemus,qui eft una' cu patre fpi*nbsp;ritu fantfto Deus benedidus in fçcula ,

Amca^

KOÄILIÄE lOANNîS BREN fil,

CAPVT SEXTVM

HOMILIÄ U

SVPERÎORI CÄPITB ? uangeh'fta commemoraui't prindpi'o, illu/’nbsp;j, ftre miraculum,quod Icfus Chriftus in pa4nbsp;; ralydco triginta amp; odo antiorum afedidit»nbsp;! Deinde recenfuit cxcellentem contionera^nbsp;i quam Chriftus de maieftate fua, poft ædi/nbsp;; tum miraculum habuiu Eundem plane or/nbsp;^dinem feruatEuangelifta ctiam in hocfex/nbsp;to capite» Initio enim narrat memorabile illud miraculum, quod lefusnbsp;pafcendis tot milibus hominum in deferto ædidiu Poftea addit egrc/nbsp;giam contionem,quam Chriftus de uera in ipfum fide habuit. Ac pronbsp;tedo apta hæc cft,8^ congruens narratio, Nam lefus Chriftus non uonbsp;luit dodrinam fuam auditoribus nudam proponere, fed munitam uagt;nbsp;rijs miraculiSjUt his tanquam cœleftibus teftimonqs ueritas ÔC autori/nbsp;tas eius tarn patefieret, quäm confirmaretur, Oftendimus antea, qgt;nbsp;Chriftus aliquoties ufus ftt miraculis fuis pro tintinabulis, quæ Catn/nbsp;panas uocant, quibus conuocaret auditores ad contionem, èc çxcitarecnbsp;in cis attendonem, Audiamus igiiur amp; nos primum omnium, foni/nbsp;tum Campanæ eins, hoc eft, hiftoriam miraculi in deferto æditi, utnbsp;non tam ad hanc, quæ poftea fcquitur, contionem, quam ad uniuer/nbsp;fam^ Chrifti dodrinam fide percipiendam, attendores fiamus. Poft/ lt; enbsp;hæc,inquit,abrjt lefus trans mare Galilææ,quod eft Tiberiadis. Si fe « cnbsp;quebatur cum turba multa^ quia uidebant eius figna, quæ facicbat fu/ « «nbsp;perhis,quiinfirmabantur, Non eft fendendum, qudd lefus ftadm c cnbsp;poft contionem, quæ in fuperiori capitc dcfcripta eft, fecefterit transnbsp;mare T iberiadis, led quemadmodum alij Euangelift^ teftantur,fecef/nbsp;fitcum Apoftolis in defertum locum, poftquam ante emififlet eosadnbsp;prædicandum Euangclion , amp; dediflet eis poteftatem eqciendi dæ/nbsp;mones,acfanâdi morbos, amp; illi reuerfi effenc,ac comemoraffent, qugnbsp;lt;:unlt;^ fec6rant,Si docueranuTunc igit lefus aftumptis his feceffit feornbsp;fum trans mare Tiberiadis in Galilga,ad locü defertü ciuitatis,q didanbsp;*ft Bethfaïda,ói requiefciteCinqt)paululum, Erant ein,qui uenirêtnbsp;®tgt;ircnt multi, ac ne cibum quidem capere uacabat, Quare feceftit cuns

n iitj

IN CAPVT r. EVANC. lOANNiJ.

apoftolis à turba ut recreati alacriores ad fuam fundionem redirent» Quid énim in hac humana imbecinitatc, quam etiam lefus ipfe in fenbsp;fufccperat, durabile eft, quod alterna requic caret c* Sed ne fie quidemnbsp;potuiteis otium contingcre. Gum cnim populus fenCiffet lefum cumnbsp;Apoftolis fufeipere profedionem ad defcrtum,tanto defiderio eius etnbsp;uidendi amp; audiendi tenebantur, ut alq quidem præuenirent eum^ innbsp;defertum, alfj fequerentur. Itacp fadum eft,ut magna hominum mul/nbsp;titudo in defertum illudjad quod Iefus,qiiietis gratia fecefferatjConuenbsp;nerir Qtiid ergo de hac turba dicemusC Excitati quidem funt raagni/nbsp;tudine miraculoRt,ut lefum {equerent,fcd quo,obfecro, cofilio fecutinbsp;Difcifmli fnne eumç' Non enim idem fuiife omnium cortfilium,res ipfa demoivnbsp;chrijliult;t ftrauNam alq fecuti funt eum ex curiofitate, ut uiderent infoliia mira**nbsp;tittijiäii tula. Alt) ex ignauia Sc focordia,ut ociofi cum ipfo focliciter in hac ternbsp;ra uiuerent» ludicabant cnim eum efle Mefli'am, non quidem talem*nbsp;qualem fpiritus fandus docuerat,fed qualem ipfi fibi fingebant,nemnbsp;pc terrenum Monarcham , qui afteclis fuis ocm terrenam foch'citatemnbsp;tribueret, Altj fecuti funt eum,ut captarctit ex fermone eius,quod nunnbsp;ciarent facrificulis amp; pharifæis, atep ex hoc oftitio beneuolentiam co**nbsp;rum confequerentur.Paucifltmi fecuti funt Iefum,ut reportarent ex ipnbsp;fo ueram iuftitiam amp; coeleftem falutem» Sic homines uulgo funt affe/nbsp;di. Maxima pars non nifi terrenas opes, èi. carnalem tranquillitatcmnbsp;quærunt. Putant fe fua ipforum opera facile polTe confequi ccelcftemnbsp;iuftitiam amp; falutcm, fi modo confequerentur terreftrem fcelicitatem*nbsp;Det uitam inquiurtc,detopes, animum mihi ^quum ipfe parabo. Sednbsp;hæc eft corruptilTima amp; deprauatiffima opinio. Ea enim iuftitia,qugnbsp;in iuditio Dei conftat, non poteft parari humanis uiribus, nec inucninbsp;tur in opibus,in otio,aut uoluptate huius feculi, fed inuenitur tantumnbsp;in lefu Chrifto, Sr paratur per fidem,quæ lefu Chrifto, ôd Euangelionbsp;eius adhibetur, non quidem, ut confequaris ex eo terrenam foelicita/nbsp;temjfedrcmifsionem peccatorum,amp; ccelcftem falutem.Deus enim panbsp;ter no propofuit huic mundo filium fuum ad hmfc ufum, ut auaro detnbsp;facculos plenos auri amp; argenti, aut uoluptario uaria genera carnaliumnbsp;delitiarum, aut ambitiolo magiftratus amp; honores, aut ignauo otia ÔCnbsp;conuiuia,hoc eft,non propofuit eum nobis,ut fit carnalis ôi terrenus,nbsp;fed ut fit fpiritualis amp; cœleftis Meffias,qui largiatur peccatoribus re/nbsp;miftionem peccatorum 8d iuftitiam, aeperpetuæ damnation! obnox/nbsp;rjSjCredentibus tn in ipfum, regnum amp; gaudiû ccclefte. Quareno eftnbsp;abutendû Chrifto ad cupiditatescarnis,fed utendu eft eo adcofequennbsp;da ueraac perpétua bona. H^ccu itafc habeat,audiamus nûc demiracunbsp;« * lo.Subqt aut iefus in montem,« ibi fedebat cum difeipulis fuis. Infta/nbsp;bat a»/

HOMILIAÄ lOANNiS BRENTll. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;»9»

bat autem pafcha dies feftus kidgorum. Cum fuftüliflet ergooculos Ic ‘ * fuSjamp; u/difTet, qj multa turba uenirctad fe, dicitad Phib'ppum. V^n/ * *nbsp;de ememus panes, ut edant ifti? Hoc autem dicebat tentans eum. Ipfc « *nbsp;cnicn fciebat,quid effet facfhifus. Refpondit ei Philippus» Ducentot?^ lt; •nbsp;denariorum, C qui ualent pene triginta aureis Rhenanis ) panes non ‘ •nbsp;fufficiunt cis,Lit unufquifq; pufillumquippiam accipiauDidt eiunus *nbsp;ex difcipulis ipfius, Andreas frater Simonis Petri. Eft puer unus hic, « «nbsp;qui habet quincp panes ördeaceos,amp; duos pifces,fed hfc quid funt in lt; «nbsp;ter tarn raultosC'Dixit autem lefus. Facitc ut homines difcumbant.Erat •nbsp;autem gramen multum in co loco.Difcubuerunt ergo uifi numerofer « «nbsp;rtic quinquies mille. Miraculum,quo lefus pauit in defcrfo quinCß pa « «nbsp;nibus, ac duobus pifdbus, pluf^ quinquies mille homines, amp; quodnbsp;Euangelifta defcribêdum fufcepit, magnum eft,ac memorabile,à tannbsp;ti etiam hominibus ipfis uifum,ut eo excitati uoluerint lefum miracu/nbsp;li autorem, regem aeare ? Quare deferiptio eius dilfgenter obferuan/,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;/

da et exeutienda eft, ut ueritas jpfius nobis certiflima reddatur. Ac pri mum,de fcriptore ipfo,Ioanne Apoftolo amp; Euangelifta, non eft dubinbsp;um,quin fit teftis fide digniffitnus. Et ad teftimonium eius accédât a/nbsp;lij tres Euâgeliftg,Matthgus,Marcus èC Lucas,qüi èC ipfi finguli hocnbsp;miraculum de quincp panibus amp; duobus pifcibus defcripferût. In orenbsp;duum aut trium ftat omne teftimonium. Defcripferunt autem hoc minbsp;raculum non inter fe confingentes amp; conferentes, fed diuerfis locis acnbsp;tcmporibus,ô^ prgfertim ijs temporibus,quibus adhuc multi fuperftinbsp;tes €rant,qui potuiffern hos,fi iftafinxiffent,mendatrj conuincere.Denbsp;inde loannes cômemorat magna diligentia omnes huius miraculi cir-*nbsp;cumftantias.Iodicat locum,uidelicet, defertum trans mare Tiberiadisnbsp;in Galilæa.Indicat amp; tempus anni,Prope,inqens,erat Pafcha ,feftumnbsp;ludgorum. Ali) adnotarunt etiam diei tempus. Dies, inquiunt, cepe/nbsp;rat iam declinare. Scd amp; teftes huius tanci miraculi indicantur, Hienbsp;enim prgfentes aftuerunt Apoftoli, inter quos Chriftus cum duobusnbsp;nominatim, uidelicei cum Pbilippoet Andræadchacredifputauiunbsp;Aftuerunt etiam pene quinq^ milia uirorum ut interim non numcrennbsp;tur muller es amp; pueri,qui cei te omnes,fi opus fuiffet, potuiffent pubznbsp;ïicum de hoe miraculo teftimonium ferre. loannes commémorât quo/nbsp;que, quid eo loci terra protuIerit.Erat, inquierts, gramen multum innbsp;eo loco. Has omnes circumftantias Euangelifta tam diligenter recen/nbsp;ictjUt pgrfpicue hgniticec, le narrationcm huius miraculi haudquac^nbsp;confinxiffe,fedremeertiffime geftamliterismandate. Prætereade/nbsp;f^ribic etiam modum, quo Chriftus fufcipii hoc miraculum æden/nbsp;dum. Potuiffet enim Chriftus hos omnes qui ipfum ad deferiû fecuti

IN CAPVT VI. BVAM«. lOANNIS.

funtjinuifibili potcntia fine externo cibo côferuarc,ne fame perirent, qucmadmodû quondam conferuati funt Mofes Sf Elia8,ac ipfequocpnbsp;in defertoquadraginta diebus ÔC quadraginta nodibus, Potuiffet eti/nbsp;am inuifibili potentia unicuic^ pane ex improuifo in grcmium fuumnbsp;deponcre^feduidequidfaciaLNouitquidemmagnameflchominumnbsp;niuîtKudinem,nouit quibus rebus homines famclici opus habeant,conbsp;gitauit ctiam ,quomodo eos pafiurus fit»Hoc dicebat,inquit Euangc-'nbsp;iiftajtcntans eum Jpfe cnim fcicbat, quid eiTet fadurus^ non propottitnbsp;autem continuo famelicis cibum, fed didimulac omnia ac ita fe gerit,nbsp;perinde ac fi nullam prorfü» curam huiüs rei fufcepifTeu Itacp cum ue/nbsp;fpera appctcretnbsp;nbsp;nbsp;Chriftus longe alia cogitate uideretur, ecce tibi fol

liciti difdpuli inftant 8C urgent, ut dimittat türbas ad finitimos picos, quo emant (ibi cibum. Attamen Chriftus ne fie quidem fignificat ali/nbsp;quam fc curam de pafeendis famelicis adhibere, fed pergit quafi con/nbsp;temnere« Date illis uos,inquiens,quod edant. Ex hoc igitur refponfonbsp;difeipuli nadi opportunitatem explicandæ fuæ prudentiæ, amp; expo/nbsp;nendæ fuæ penuriæ. Quid, inquiunt, nos ne tantam turbam pafeere/nbsp;ttiusç'Viginti aut triginta aurei numi uix nobis fufFîcerent,ut panes e/nbsp;ttieremus, Quis autem nobis tantam pccuniæ fummam numeraretç’ acnbsp;eti amfi tâta fumma repofita effet in noftro grario, quid:” iubes ne earnnbsp;ad aliorum ufum infumere,ut nos poftea egeamusCHic Chriftus qua/nbsp;fi amp; ipfe dubitaret,ac indigeret alieno çonfiIio,Philippum fingulari/nbsp;ter compellar. Vnde ememus, inquiens, panes, ut edant ifti’Tquid tunbsp;cenfes faciendumC' Philippus autem adfcribit fe fententiæ collegarumnbsp;fuorum Jdem plane,inquiens,cenfeo,quod ifti met collegg» Nam eti/nbsp;amfi emamus panes triginta aureis numis, non tn fulRcient,ut unuf/nbsp;quiflt;^ pufillum quifpiamaccipiat. Quotergo, inquitChriftus, pa/nbsp;lies, uos habetisÇ Et audit ex Andræa, puerum adelTe inter ipfos, quinbsp;hàbeat quincp panes ordeaceos,amp; duos pifces,Sed nec hac quidem ranbsp;tione uidetur rebus cÔfultum.Quid enim hæc funt,intcr tam multosÇ'nbsp;Animaduerte, obfecro, quam conftanter Chriftus propofitum ani/nbsp;mi fui diffimulet, amp; quam longis ambagibus utatur, priuf^ fameli/nbsp;cos pafeat. Quid ergo dicemus; num Chriftus tam longas deliberati/nbsp;ones cum difeipulis fufcepit,q? aut nefeierit, quid défit turbe, aut nonnbsp;uoluerit, aut non potuerit fami mederiç'nihil ccrtc minus, fed uoluitnbsp;manifeftam ÔC cognitam efle panis penuriam, ut magnitudo miracu/nbsp;li,quod gditurus erat, probe agnofeeretur, amp; altius memoriæ infige/nbsp;retur. Cum enim Apoftoli futuri elTent dodores Euangelq Chrifti,nbsp;amp; teftes fadorum cius,in toto orbe terrarum, neceffarium crat,ut mi/nbsp;racula Chrifti penitus cognita perfpeda amp; explorata haberent. Eftnbsp;amp; aliud hic obferuandum. Nam Chriftus filins Dei docetnos hacnbsp;fuadiffigt;

auxih'um èi liberationem in longinquum tempus differrc, Deum, inquitEuangelifta, nemo uidit uni^, filius unigenitus qui eft in finunbsp;patris ipfc cnarrauit.Et iterum.Nemo nouit patrem,nifi filius. Quarcnbsp;in fiUo dei,qui cft lefus Chriftus,cognofcenda eft uoluntas dei, et pernbsp;fpiciendum eft confilium eius, Videmus autc hoe loco filiü dci in pa/nbsp;fcendis famelicis cundari, 8Z ita fefe gerere perindc ac fi non uellet,nbsp;aut non poftet cos pafcere, et tarnen opportuno fuo tempore pafeit eosnbsp;mirando modo. Sunt ergo rjdem plane mores Dci patris noftri ccele/nbsp;ftis.Is cnim folet ad piorum preccs furdus perte uideri, ac nullam pror Dtwtdietatnbsp;piorum prcces non ex3udierit,aut feruare non uelit^ÄbfiiCQugcücp,nbsp;inquit, pcticritis in deprecatiortc credentes, accipietis.Et itcrum. Eritnbsp;ante^ clament,ego exaudiam,adhuc illis Ioquentibus,audiä.Acrur/nbsp;fus.Inuoca me in d^ie tribulationis,et cruam te et honorificabis me. Denbsp;US igitur ex fide inuocatus non cundfatur in conferendo auxilio, q? no ,nbsp;lit feruare j fed cundlatur primum, ut dilatione excitet in afflido maionbsp;rem ardorem inuocandi fe,hoc cft, præftandi ueri diuini cultus. Quonbsp;cnim ardentius Deum inuocas, eo maiorem præftas Deo cultum. Su/nbsp;mus autem in hunc ufum pofiti, ut colamus DOMIN VM Deum nonbsp;ftrum.Deindc cundatur,ut prgftantiora benefitia afflido conferat,exnbsp;quo amp; afflidtus maiorem confequatur fcclicitatem, amp; gloria nominisnbsp;dei clarius illuftretur.Sicut em granum agro inie(ftum,non amittiturinbsp;ctiäfi terra obruatur, 8d interire uideatur,fed potius foenerat,id quodnbsp;tempore meffis manifeftc apparet, ita preces in finum Dei ex fide de/nbsp;pofitg non funt uanç, ctiamfi uideantur minime exauditg,fed afferuntnbsp;fuo tempore uberrimum frudlum, ac Deus tanto copiofius reddere fonbsp;let benefitium,quanto altius dormitare uifus eft, Hocconfilium Dei^nbsp;in difFerendo fuo auxilio diligenter eft cognofcendum.Nam quemadnbsp;modum multum prodeft feruo ad prgftandumdno gratum obfequitr,nbsp;ß rede cognouerit uoluntate amp; confilia domini fui, ita nos plurimöinbsp;iuuat ad probe feruiendum DOMINO Deonoftro,fiindilatiznbsp;One diuini auxilq, quod in afflidione implorauimus, cognofeamus,nbsp;quæ fit uoluntas, quod confilium eius,uidelicet, Deum non difFerrc ,nbsp;auxiliü, qj non uclit nos feruare, fed q? uelit gJoriofius, 8^ utilius,nbsp;quif^ hoim cogitare qüeat,feruare. Quid ergo,inqes, prodeft nobisnbsp;hec cognitioCPrimum conferuat in nobis toleràntiâ, qug ut eft magnanbsp;uirtus, ita eft cultus deo gratiffimus. Nä qui perfuafus cft fpiifando,nbsp;qudd deus différât auxilium fuum,non ut aufferat fed ut copiofius ronbsp;ganti conferatjficri non poteft^jquin patieter toleret,quicquid aduerÜ

IN CAPVT VI. EVANS. lOANHlS^

accidcrif,Deinde hgc cogm'no retincr precantem in ofFitio et perfcue/ rantiaprecandi. Eft amp; hec magna uirtus,8c Deo cultus acceptiftïmus»nbsp;Qui enîm certa fidutia fperat fibi dilationc diuini auxilrj beneficia cunbsp;mulari,quomodo in precationc non perfeueraretC quomodo non connbsp;ftantcr pergeret; Poftremo rctinct precantem in obedientia eoRz ofR/nbsp;tiorum,quc tarn deo proximo ex diuina uocatione debet. Näm quinbsp;futurum uidet per fpûm faneftum, ut tanto maiora beneficia accipiat anbsp;Deo,quâto diucius procrahicur diuinum auxilium,ceneri non poteft,nbsp;quirt uocacioi dei diligenciflime obfequacur,ne benefadore ad iracu^nbsp;diam inobediencia prouocaco,malefitiu pro bcneficio accipiat# Quodnbsp;autem opus graCius eft deo,^ obedientiaC’ Melior eft, inquir,obedi/nbsp;entia,nbsp;nbsp;uiâimæ. Quare, cum aduerfa in nos infurgunt amp; augentur,

non exiftimemus deum noftri oblitum,aut u5 agere noftri curam,fed agnofcaraus amp; bene confideremus confilium Dei, ut fide confirmati,nbsp;in offiitio noftrguocatiortis pergamus, Cæterum ut miraculum, quodnbsp;Chriftus editurus eft,manifcftius cognofcatur, penuria panis non fo/nbsp;9 9 lum Apoftolis uerumetiam turbg nota efle debet. Dicit ergo lefus.Fanbsp;9 9 cite,ut homines difeumbant. Erat aût gramen multum in eo loco. Di/nbsp;V 9 9 feubuerunt ergo uiri numero ferme quinquies mille. A1 q Euageliftænbsp;cômemorant etiam ordinem difeubitus, uidelicet,q) difeubuerint di/nbsp;uifiin uin'dariacenteniamp;quirtquageni, Ac fignificantpræteruirosnbsp;numero ferme qnquies mille , etiä mulieres aepueros adfuifte. Quidnbsp;ergo fibi uuitChriftus,qgt; non diftribuit panes,nifi difcubuerint,idcpnbsp;fuo ordineC’Num homines illi non potuerunt edere, nifi prius difeu/nbsp;buiflentCPotuerunt.Sed quemadmodum iam diximus, penuria panisnbsp;debuit etia hominum turbæ cognita efle, ut miraculum fiat illuftrius.nbsp;Nam cum homines iuffi effent difeumbere, atep iam ex ordine confe/nbsp;diffent,excitati funt hoc fpedfaculo, ad qugrendum amp; inueftigandumnbsp;inter fe, quid hocrei effetç' quisdaturus effet ipfis cibumC undepanisnbsp;fumendus effet,fiquidem nullus ipforum fecum panes accepiffeK' Hicnbsp;ergo patefada eft ipforum indigentia,et erccli funt ad expeâationemnbsp;cibi a Chrifto accipiendi.Çed amp; ordo ipfe difeubitus fecit miraculumnbsp;obfcruabilius,quod in turba inordinata no fle animaduerti potuiffet#nbsp;Cum igitur hæc ita præparata effent, aggreditur lefus ad miraculum#nbsp;9 9 Accepic enim panes,cumcp gratias egiff et: diftribuit difeipulis, di feixnbsp;9 9 puli uero difcübentibus.Similiter ex pifcibus,quantum uolebat. Ad/nbsp;mirati fumus, quid flbi uellet Chriftus mandato difeubitus, nunc autnbsp;magis admiramur,quid fibi uelit cerimonia gratiarum adionis.Nonnbsp;agit ^tiim diftribuit panes,nifi fublatis antea in coelum oculis,ct adis pubnbsp;chnflut.nbsp;nbsp;nbsp;lice in confpediu omnium gratfjs. Quid opus eft Chrifto his ccrimo/

nijs^ An non ipfe eft uerbum Dei, ac Deus ipfe;quot; Dixit, amp; fadtafunc, manda/

HOMiLiÄE lOANMlS BRENTlL nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;»jj

irandaui’t crcata fiint» Cur ergo amp; nunc non fimplkiter dich, ut pa/ nes muItipliccnturC Pocuiflecquidem Chriftus non expreffo tantumnbsp;uno uerbo, ucrumetiam fola uoluntatc panes multiplicare, fed uifumnbsp;cftjhis cerimonfjs uci,pritnum ut in confpeciu turbg fignificaret fe nonbsp;docere alium deum,prgter^ uerum ilium deum creatorem cceli ternbsp;»¦ae,nec miracula fua gdcre prgftigns,fed coclefti amp; diuina potetia. Denbsp;indeuoluit etiam docere, quid fit gratiarum adio, amp; quantum efficiznbsp;auNam quod loannes diciuEgit gratias,hocalii dicunuBenedixiuExnbsp;hac enim gratiarum adione quincp panes amp; duo pifces ita benedidi,nbsp;audi Si multiplicati fuerunt, ut ex ipfis non folum quinquies mille uinbsp;rorum,una cum mulieribus pueris pafti fint abundanter, fed etiamnbsp;colledi fint duodecim cophini pleni fragmetis.Sic et in nouilTima ccenbsp;naaccepitlefuspanem,amp;quodalius Euangeliftadicit, Egitgrarias, GratUrumnbsp;Hoc alius aitjBenedixit. Hac enim gratiarum adione Chrillus panem ailio efi beanbsp;amp; calicem coene fuae ita benedixit, ut eflent credentibus in Ghrifium gt;nbsp;no folum cibus Si potus corporis, ad conferuandam uiiâ corporal em,nbsp;fed etiam cibus ac potus animç,imo totius hominis, ad conferuandamnbsp;uitam fpiritualcm Si gternam, Gratias igitur Deo agere pro collatis et ,nbsp;propofitis benefitijs, eft benefitia illa propofita benedicere, Fortuna/nbsp;ta efficcrc, auger e Si multiplicare, ideoqp qui tenetur defiderio augennbsp;di 8i multiplicands bona fua,quæ diuino feuore accepit,non potelï idnbsp;Si magis pie,Si cÔmodius facere, quam fi contentus propofito bencfinbsp;tio,quantücunlt;^ paruo,gratias deo agat,et quoqmodo fieri poteft,renbsp;ferat. Hæc funt diligenter animaduertenda, ut difcamus ueram Si piänbsp;rationem augendarum opum,aut aliorum benefitiorum dei. Nam honbsp;mines corrupia fua natura ita affedi funt, ut quiequid benefitios^ di/nbsp;uinitüs acceperunt,cxiftiment fe minus,^ par fit,accepifle» Quare innbsp;hoc Hudium omni cura Si cogitaiione incumbunt, ut quod acceperût.nbsp;Si habent,augeant,fi non pie Si iufte,at impie,iniufte,Si quoquo monbsp;do polTunt, tantum ut augeant. Sed hac ratione acceptum benefitiumnbsp;magis maledicitur,^ bcnedicitur,8i plus minuitur,^ augetur» Dicicnbsp;enim fcriptura,Si non audieris uocem Dni dei tui, ut euftodias Si factnbsp;as omnia mandata eius, maledidum horreum tuum, maledidæ reli/nbsp;quiæ tug.Inier mandata autem dei,etiam hoc continetur.Non ftireris,nbsp;quo et impofturg,quibus homines folent opes fuas augere, prohibennbsp;tur. Et itcrum.Nûquid iuftificabo ftaiheram impiam, Si faccelli pon/nbsp;dera dolofa,quibus diuites repleti funt iniquitate» Tu comedes Si nonbsp;faturaberis,8i humiliatio tua in medio tui.Quare impoftura. Si malinbsp;doli in negociationibus,nô funt ea ratio^quibus opes uere bc nedicunnbsp;tur Si augentur, led ut rede hoc fiat, ab exemplo Chrifti difeendumnbsp;bumpht Chriftus quinc^ panes et duos pifces in manus,Si quâ^

t

IN CAPVT V. EVANG. lOANNlS.

life cibus,minime uidebatiir tantg hominum multitudi'ni fuffi'cerc,ta/ men pro hoc pauco admodum,egit deo patri fuo gracias. Qua gratia/nbsp;rum actione fatîïum eft ut tot millia ex ifto paucilfimo cibo faturarennbsp;tur, Faciamus ôc nos fimiliter.Sumamus pauca ilia, qnc no bis Deusnbsp;dedit in manus noftras, fidenti animo, fimus fjs, quanep paudffimisnbsp;contenti, agnofcamus nos ne ilia quidem meritos noftra iuftitia fednbsp;confecutos ea ex liberali dei clementia,amp; agamus Deo gratias tarn uernbsp;biSjCp operibus.Sic enim fiet,ut 80 noftra,quantumeuep pauca multi/nbsp;plicenf, ac no ta nobis,^ toti familiæ noftrg fufficianuSed non fum,nbsp;inqs, Chriftus, qui poflim mea potetia panes aut alias res fic multiplinbsp;care, neccollatû eft in me donS gdendoesz miracuIoRz.Reélc dicis. Nonbsp;es Chriftus, fed fi credideris in Chriftu,membrum es Chrifti. An punbsp;tas nihil benediftionis a'capite in membrum defluereC’ An non caputnbsp;amp; membrum ita coniunÓta funt,ut habeant comunem uirtutemCNonnbsp;multiplicabis panes tuos per gratiaRÈ a(ftionem,externo et uifibili,fednbsp;fpuali cœlefti incremento. Ecce fcrui mei,inquit, comedent,amp; uosnbsp;efurictis,bibent,amp; uos fitietis,lgtabuntur,amp;uos cofundemini.Et ice/nbsp;Rz.Non affligée Dominus fame,animam iufti. Quare fi gratiaR2a(ftionbsp;ne panes tui ita aucli fuerint,ut non intereas fame, fed confequaris ucnbsp;re Sc perpetuo fcelicera uitam, quid hoc incremento poteft eftc copi/nbsp;9 9 ofius; quid utiliusC Sed perfequamur amp; reliqua. Vt aut impleti funt,nbsp;9 9 dicit difcipulis fuis. Colligite, quæ fuper fuerunt fragmenta, ne quidnbsp;5 9 pereat.Collegcrunt ergo,0C impleueruntduodecim cophinos fragmênbsp;9 torum ex quint^ pambus ordeaceis,que fuperfuerat his,qui comede/nbsp;gt; 9 rant,Quid hoc?dicit Sycophanta quifpiam. An non hæc eft auaritia,nbsp;q? Chriftus iubet tanta cura colligere fragmental Num ÔC ipfe follici/nbsp;tus eft in craftinum C Quod Chriftus facit, non eft auaritia,aut impianbsp;folh'citudo,C Peccatum non fecit, nec eft inuentus dolus in ore eius )nbsp;Seel eft magna 8^ obferuabilis prudentia. Primum enim iubet colligenbsp;cnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fragmenta, ut ueritas miraculi tarn illuftrior, c|! probatior fiat. Nä

fi non multiplicafTet quincç panes ueris panibus, amp; non ucre pauifTet tot homines, profeclo non potuiflent tarn multa fragmêta colligi, fednbsp;reipfaapparuifrentprgftigtp.Nunca5tconigunturfràgmenta,etfuntnbsp;etiam ipfa efui apta. Quare manifeftum eft ,miraculum uere efte ædl/nbsp;turn. Deinde docet Chriftus, prgfentibus benefitijs dei non abutendunbsp;efte, ac licere quidem nobis frucium eoRz quantum nccefTitas exigif,nbsp;capere,fed reliquias ipfoFÇZ, exempli gratia,uel frumenti uel uini,uel onbsp;pum,non efte pedibus cocuIcandas.Reliquig aut frumenti aut uini,8inbsp;aliai^t id genus rerum, pedibus conculcancur,non folum cum externisnbsp;hominum piantis in terra contemptim proteruntur, fed cum hominesnbsp;heliuantur, cum epotandis poculis certat,cum opes, quas â maioribusnbsp;accept/

HOMILÏAE lOANNlS BRENTIb

a cccpcrunt, dilapidant. Hoe certe eft fragmenta pedibus coculcarc, qd cum fiat,uenit lïa dei in filios niobedientes,ut affligantur amp; bellis, Sinbsp;re.S2 penuria» Ve,inquit, qui confurgitis mane ad fedaiidam ebrietatênbsp;potandum ufep ad uefperam,ut uino pftuetis»Cithara ÔC lyra amp; tymnbsp;panum amp; tibia amp; uinum in conuiuijs ueftris,amp; opus Dni non refpicinbsp;tis,nec opera manuum eius confideratis.Propterea captiuus eft duóiusnbsp;popuïus meus, quia non habuit feientiam, Si nobiles eius interieruncnbsp;farne^Si multitudo eius fiti exaruit. Fragmenta igitur non funt concul/nbsp;canda pedibus,fed coIligendajUt benefitrjs dei rede utentes,in die ne/nbsp;celTitatis conferuemun Sed cêpus nunc eft, ut de ufu huius miraculi alinbsp;qd dicamus.Eifi enim facile intelligi potefî: ex rjs, qug ante didta funt,nbsp;q? multiplicem utilitatem afFcrat hoc miraculum Ecclefiæ Chrifli, tnnbsp;quia Chriftus ipfc commémorât pcipue duplicem eius ufum, non eftnbsp;nobis c5mittendum,ut quicquid id eft rei ofeitanter ptereamus. Namnbsp;alte^î récitât in ea contione,quc poftea in hoc capite deferibit. Non e*nbsp;nim fentiendum cft,q? pdideric hoc miraculü, ut fignificaret fe elle ternbsp;renuîM MeiriarOjÔi externum Monarchâ, qui ficin terra pro alioRz re/nbsp;gum more dnaturus,5i oês,qui ipfum agnofcant, in otio Si rerum af/nbsp;fluentia fcclices in hac corporal! uita conferuaturus»Non eft quidê pafnbsp;fus,quâd!u ipfe in hacterra uitam egit,uthi,qui ipfum fe(ftabant,aïicunbsp;ius neceflarip rei indigerenuQuandó mifi,inquit, uos fine facculo. Sinbsp;pera calciamentis, nü quid defuit uobisC non uoluit aüt hoe miracu/nbsp;lo teftari,fc effe terrenurn Monarchâ, SialFerre hoibus externa huiusnbsp;rnundi fcclicitatem, fed potius uoluit confirmare ueritatem Euangelqnbsp;fui,quo docebac fe cfTe fpûalcm Si cœleftê MeiTiam, ac afFerre heibusnbsp;Ipùalia ac cœieftia bona,uideîicet,remifirionem pctôrum, réconciliât!nbsp;oncm cum deo,adoptionem in füios dei,hberat!onê in morte. Si per/nbsp;petuà in cceleft! regno fœlicitatê.Hic eft panis,hic eft cibus, que Chrinbsp;ftus !n fe prpeipue qupri uoluit» Vnde Si fugit,eum aîaduerteret uulgûnbsp;ddîbcfare de creando ipfo rege,8i poftea cum magna hoim multitudonbsp;ad ipfum rcddftct,dixit:Âmen amen dico uobis, qritis me,n5 quia ninbsp;diftis figna,fedqa comediftis de panibus Si faturati eftis,hoc eft,Qugnbsp;ritis me,non ut ex rairaculo confirmetis fidem ueftrâ, qua debetis Eu/nbsp;angeîio meo adhibere,quprit!s me, non ut confequamini in me ueramnbsp;Coram deo iuftitiam,8i falutem,ad qd querendum uos miraculum prenbsp;cipuc uocat,Sed qugritis rac,ut apud me in otio amp; ignauia uiâum, acnbsp;affluentiâ habeatis.Qupritis me, non ut menti fed ut uentri côfulanbsp;ris,Ego uero dico,Operemini non cibum,qui per!t,fed qui permanct

IN CAPVT VI. EVANS. lOANNlS.

hoc eftjin Chriftum credat,cöfcruetur perpétua fceliciiatc.De c|uä re, quoniam Chriftus poßea copiofe contionabit non en’mus nunc loo/nbsp;giores. Alter ufus hu/us miraculi extat apud Manh.ca. xvi. Cum enimnbsp;difcipuH de panibus folh'ci’ti e(rent,ait Chrißus» Quid cogiiatis intranbsp;uos ipfoSjo' parum fidentes,qp panes non fumpferitis^ Nondum intelnbsp;Iigitis,nelt;^ memoria tenetis quinlt;% illos pancs,cum hoîes effent quinnbsp;quies mine,amp; quot cophinos fußuIeritisC'Hic docet Chrißus, gdPnbsp;derit miraculum de panibus etia propter has cauflas,primum,ut figninbsp;ficaret difeipulis fuis, qd quadiu corporali pfentia cum ipfis uiueret,‘nbsp;nullum etiâ corporale incommodum accepturi effent» Cum effern, in/nbsp;quit,cum eis in mundo,ego fcruaba cos noïc tuo. Quos dedißi mihi,’nbsp;ego cußodiui,amp; nemo ex eis perf)t,nifi filius ille perditionis,ut fcrip/nbsp;tura compIerctur»Huc etiâ pertinet illud,qd apud Marcum exprobra/nbsp;tur difdpulis incredulus error,quo afRcieban^, cum uidebant ChrißSnbsp;ambulantem fuper mare. Vehementer, inquit Euangelißa, fupra mo/nbsp;dum intra fefc ffupcbant 8^ admirabant. Non cm intellcxerant de pa/nbsp;nibus,erat enim cor eoRZ obc^catum,hoc eß,Etfi pauloanteuiderâtminbsp;raculum de panibus,tn non erant tarn ingeniofi, ut ex eo intelligcrentnbsp;lefum effe ueRz feruatore,qui non fc ipfe tm,fed etiam ocs fuos,qui fe/nbsp;cum effent,tâ in marinis fludibus,8^ tepeffatibus,^ in oîbus alqs pe/nbsp;riculis feruare poflet ac uellct. Deinde gdidit hoc miraculum,ut confienbsp;maret ueritate huius didi, Quæritç primum regnum dei amp; iuffitiamnbsp;cius, amp; hçe oîa adqcicntur uobis. Nâ hoc miraculum eß cocleffe figil/nbsp;lum, quo deus teffat fe unicuiuis ex fide in diuina uocatione ambulan/nbsp;ti fufficientem uidum amp; amidum datui^, Queadmodum enim in iâ/nbsp;milia rede inflituta, paterfamilias hoc à familiaribus fine libcris fiucnbsp;fcruis exigitjUt unufquifcç fuura faciat offïtium, amp; alius quide colat a/nbsp;gn2,alius putet uincam,alius fecet ligna, alius uerrat domum, ipfe autnbsp;hbi fumit cura parandi alimenti,amp; id fuo tempore fingulis diffribuetinbsp;di,fi non fua ipffus manu,certe fua ordinatioe iuffione. Ac uide tu,nbsp;quid peruerfius effet,^ ft feruus negligeretprgceptum patrisiamilias,nbsp;nec coleret agist, interim aut fufeiperet cura qugrendi cibi,ex qua et furnbsp;fum ac deormm uagaref,ut pane acciperetC’ita amp; Dns deus noftcr, ma/nbsp;gnus eft paterfamilias,nos aut hoics,fumus familia eius.Et unufquifq^nbsp;noftfst fuam habet uocatione, fuum oftitium, ad ^d fticiendum diuini/nbsp;tus ordinatus eft.Cum igitur fimus familia dei,non debemus effe foil«nbsp;citi,quid edamus,quid bibamus,aut quibus ueßiamur,( hanc enim cunbsp;râ deuSjUt paterfamilias in fe fufcepit)fed folliciti effe debemus, dinbsp;ligenter,cp obediêter, pic offitium noftn: faciamus. Hoc opus, hienbsp;labor nofter fit,uc iuftitiä fedemur.Nô enim perdetC inquit) deus ii/nbsp;me animam iufti.EtjNouic Dns dies immaculaw,^ hæreditas eonsnbsp;ingtemum

HOMlLlAE lOANNlS BRENT IL nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,9?

internum erirNon côfundentur in tempore malo,8^ in diebus fam is faturabuntur^Hge tanto diligencius funt confiderâda amp; fedanda,quannbsp;co plus uulgus holm in parado fibi ui^ peccare foleu Holes eiiim benbsp;fereafFedifunt, quemadmodum uidemus Pbilippum Si Andrea innbsp;huius miraculi hiiloria afTedos fuiiTe. V^c enim hi fentiunc nec paucamnbsp;pecuniam, nec paucum cibum fuffkere ad pafeendâ tanta populi multinbsp;cudine,Si cum nulla uideant alimenta ob oculos pofita,nô habent,qiionbsp;fe uertant, ita holes, cum in parando uidu nihil uident reliqui eiTe innbsp;terra,putant etiâ nihil reliqui elTc in ccelo,amp; ubi deeft humanum auxinbsp;lium,exiftimant etiâ deeiTe diuinum,ideolt;^ non attoHunc raentem fuanbsp;ad deum,fed potius uertunc fe ad artes Satang. Prgdantur,furantur,nunbsp;gantur,dolis amp;i. impofturis ftudent, tm ut quoqmodo polTuntjalimennbsp;tafibiparent.Etcureprehendunt,excufant,neceffc, inquit quifpia, hanbsp;bco me Si meam farniha alere.Rede dicis.Familia oino alenda eft. Fuznbsp;•¦ari aijtjSi dolis ac impofturis ftudere,nô eft familiam alere, fed eft fe «««/«»».nbsp;aefamiliam perdere.D/cit enim fcriptura. Si non cuftodieris mandatanbsp;dei,(Inter mandataaût dei etiS hoccontinet,Non fureris 3 mittet dnsnbsp;fupertefàmê,Siefuriem,8i increpaiionê in oia opera tua,Etite[^. Alqnbsp;diuidunt propria Si ditiores fiunt, Alt) rapiuntnon fua,et femper funtnbsp;in egeftate. Ac rurfus.Nefcierunt facerc redum dicit dns, thefaurifan/ i”gt;poßur£nbsp;tes iniquitatêjSi rapinas in gdibus fuis, Propterea hgc dicit Dns deus,nbsp;Tribulabit et obfidebit terra et detrahet ex te fortitudo cua,et diripiennbsp;tur gdes tug. Vides qj aliéna rapere,Si opes impofturis parare, non fitnbsp;fe Si familiam alere,fed potius in ggeftatem 8i famé contjeere. Ambulanbsp;rc aût ex fide in uocatiöe dci,8i in negotqs fedari iuftitiam, hoc demünbsp;eft familiam alere,Iufti enim hgreditabunt terrä,8i inhabitabunt in fez-culum feculi fuper eä. Et, Salus iuftoßz a dno, aeprotedor eoi^z in temnbsp;pore tribuIationis.Fugienda igit eft ois impoftura, 8i facieda iuftitia,nbsp;ut in cura Dni fufcepti,conferuemur no folû alimentis corporalib, fednbsp;ctiâ,qd maxim eft,fpûalibus ac cœleftibus per lefum Chriftû dnm no/nbsp;ftBz,qui eft un«! cû pâtre Si fpûfando deus bndidus in fecula, Amen»nbsp;homilia LI,

Vdiutmus,^ liberaliter, mirabiliter fefe Chriz ftus geflerit erga turbam hoîm,qug fecuta fuerat ipnbsp;fum in defertû, Pauit enim quinqp panibus Si duo/nbsp;bus pifcibus,pluf^ quinquies mille homines. Aunbsp;diamus nunc, quô uiciftTim fefe turba erga tam adznbsp;---- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;—1 mirabilc paftorem geratdlli ergo homines, inquic « lt;nbsp;^angelifta,cumuidiftentquod fignum lefusfecerat,dicebant.Hiceft « lt;nbsp;“O’cpropheta ille,qui uenturus eft in mundum.Iefus ergo,cum cogno ‘ «nbsp;Kk il)

V nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;IN CAPVT VI. EVANG. lOANNlS.

• • » ulffet,qgt; uenturi effent ac rapturi ipfum,ut facerent ipfum regem,fccef

• • 9 fit iteR2 in monte ipfe fobs. Duo funt,qug hoies ifti ad figniricandum

gratitudinis fugaffedum ergaChriftumJufeipiunt, Altei^ eft, q? lau dent ipfum uerbis,acprgdicent eum, 8lt; publice confiteantur eum uerenbsp;effe propheta illum,qucm Mofes fcripfit uentuqz in mundum, Si quenbsp;ludgï eo tempore expedabant. AlteR?, qj deliberent fecum de creandonbsp;ipfo rcge»Nam cum de propheta illo fcriptum fit, cum fore Meftiam,nbsp;feu regem, C Maffias enim undus feu Rex dicitur ) fentiunt fe maximanbsp;deo cultum faduros, fi hunc fuftragrjs fuis in regia maieftatê extollât,nbsp;lu his aût rebus geftis populi,alia quidem cômendatione,alia rephen/nbsp;Gone digna funuComendandum eft, qp miraculo excitati affencianturnbsp;dodring Iefu,ac fentiant ipfum effe ueRz Mefli'am. Sed grauitcr repre/nbsp;hendum eft, q, exiftiment regnum Meffig fore in hac terra corporale,nbsp;amp; Meffiam dnaturum more Monarchal^ huius mudi, ideoep optimenbsp;nunc fecum adum putant,q7 nadi fint reg?,qui non folum poffitmiranbsp;culis fuis ad fe congregarcmaximum exercitum. Si debellare totum ornbsp;tßtrmttwnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;etiâ apud que nullo fuo labore pafcantur, Si oem terrenam foe/

Monarcha, licitatcm confequâtur.Hec opinio de regno Meffig,carnalis eft. Si me rito damnanda.iVleffias enim,quem prophetg promiferunt, no eft ternbsp;renus monarcha.Et fœlicitas noftra non in hoc confiftit,ut bene fit cornbsp;pori carnaliter Si ignauiter ociemur, at^ gratis pafcamur, fed ut benenbsp;fit nobis fpûaliter,ôi pafcamur cibo gterno,de qua re Chriftus ipfe ponbsp;ftea pluribus concionabiuNon folum aut carnalis opinio populi dercnbsp;gno MeffigjUCRzetiam mobilitas,uarictas. Si inconftantia ac etiâ prectnbsp;pitantia populi rephendenda eft.Nam,qiic nunc, cum pafcit,regecreanbsp;re,Si in ccelo pofuiffe cupiunt,eum poftea,cum captiuus ad crucem abnbsp;ducitur,aut faftidiofc contenuntgt;aut contumeliofe derident,aut una' cûnbsp;WttlftWww alqs incruce fuffigendum clamat.Hgceft multitudinis naiura,qj nun/nbsp;wgenwnj. cp fere mcdiocribus ftudrjs aut bnfadores in faLiorem,aut qs putat manbsp;lefadoresjin offenfam excipiauMorbus hie eft,Si furor,nô iuditium,nbsp;aut fanitas,Etfi enim debemus effe grati erga bnfadorem,8iodiffe manbsp;la,tn gratitudo habet fuos fines,ne uidclicet,quod Ethnici feceruni,exnbsp;benefadoribus hoibus faciamus deos,aut qui mos fuit hypocritaRz, c'nbsp;fandis faciamus redemptores Si feruatores,malum aut fic odio haben/nbsp;dum eftjUi interim non obliuifcamur ofRtq, neerependamus malïï manbsp;lo,fed bono,Qug cum fic fefe habeant,uideamus nunc, quo Chriftusnbsp;fefe erga hunc populi fauorê gefferit.Cum cognouiffct,inqt Euangelinbsp;fta,qgt; rapturi effent ipfum,ut facerent eum regê,ftatim cópulit,quêadnbsp;modum Matthgus aic,difcipulos fuos,utconfcendcrentnaaim,ac pee/nbsp;dcrêt fe in ripa ulteriorê,ipfe aût fugit, ac feceffit iteF?2 in monte folusinbsp;Quid hoc,inquis,rei eftï'Cur fugit Chriftusc Cur non accipit regiamnbsp;maie^

HOMILlAE lOANNIÎ BRÈNTII. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*9»

niaîcftatê,qu j i'pfi a populo dcfcrtC Nü Regius magiftratus tâ abomf/ nabilis cft cora deo^utno liceat pio homini eü fufcipere ac gercre Z Ninbsp;hil certc minus^No eft pote(ias,inquic PauIuSjOifi a‘ deo* Et quæ fuutnbsp;poieftates à deo ordinatg funt, Quare,qui legitime ad fundionê regignbsp;maicftatis uocatur,poteft in eo uitg genere bona confciêtia uerfari.Sednbsp;qd C' Num Chriftus hac fua fuga uoluic fignificare,q) etfi regius magi/nbsp;ftratus fit per fe deo acceptus, tn prj debeât ex bumilitate Humana gïo/nbsp;riam amp; maieftatem fugere,ac fefe in fordida uitg genera coniicere,quênbsp;admodum Chriftus ali^s diciuDifcite ä me quia mitis fum amp; humilis ...nbsp;cordeC’Nec hoedocet fuga Chrifti.Etfi enim Chriftus iubet nos exem/ no'ï'^jijMrnnbsp;plû humilitatis fug fequi, tarne humilitas non eft, légitima fuam uoca/ uoclt;ttionelt;nnbsp;tionem temere abrjeere,8^ fufcipere abiedius genus uiucndi fine man/nbsp;dato dei, fed uera humilitas cft, diuing uoluntati SC ordinatiôi in quanbsp;uis uocationc fiue illuftri fiue abiedaobedienter feruire. Sichumilisnbsp;fuit Iob,hoc eft,uoluntau dei obediens ta in diuitqs,«^ in paupertate,nbsp;cudiceretjDns dedit,Dns abftuIit,Sitnomen dhi bndidum. Sic Da/nbsp;uid humilis fuit,hoc eft, diuine uoluntati obediens, liue in regno fiuenbsp;in exilio» Dicebat em. Si inuenero gratiam in oculis Dni reducet me,nbsp;Si aût dixerit mihi nô places,pfto fum,iàciat qd bunurn cft corâ fe» S icnbsp;et Chriftus ipre,ucfus Dauid humilis fuit» Vocatus cm diuinitusad fcnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ue

tendâ crucê,tulit eâ obediêter» Vocatus poftea ad accipicodâ m aiefta/ cœlcftê in regno patris fui,accepit 8c hanc obediêter» Hgceft uera hu

»militas, qua non fit,ut abqcias légitima uocationê, fed ut in quauis le gitima uocationê Dno deo tuo obedias» Quare Chriftus nô uoluit hacnbsp;fuga pios docere, q? autnon debeât fufcipere fundionè régi) magiftranbsp;tus,(i ad eâ legitime uoccnt,aut debeant eâ temere,« fine uocatiôe de£nbsp;abrjcere,fi ante fufceperinc eâ.Quid ergo eft,q) iple fugerit, ncc uoluènbsp;rit rex creariC’Ac profedo,fi dodrinâ eius confideraueris,multo maionbsp;ra amp; illuftriora fibi fumpfit,^ fi fe externu regê Ifraelis iadaftec. Præ/nbsp;dicauit fe effe Lucê mundi,fe efTe uitâ refurredionê»Dixit,fe effe finbsp;lium dei,adeolt;^ deo ipfi gqualem.Hgc certe multo maiora 8^ preftan/nbsp;tiorafunt,^ fi fufeepifTct regiâ inter hoîes maieftatê.Quid igic eft, qpnbsp;hocreeufat, ilia autê fufeipiat » Vocatio Dei in caufla eft,Ôlt; oftîtium»nbsp;Nam Chriftus non erat ad hoc miffus è cœlo in hanc terram, ut fungenbsp;rctür regio magiftratu in hoc feculo,ac dnaretur in terra pro more Monbsp;narchaR2,fed miflus erat,ut effet propheta,Ô^contionator Euangelij innbsp;Ifrael,amp; quêadmodum paulus eu uocat, minifter circûcifionis pro ue/nbsp;ritate dei, ad confirmandas promiffiones pairum. Dicit ein Dominusnbsp;per Mo(en,de Chrifto» Prophetam fufeitabo eis de medio fratrum fu/nbsp;®Rî»fimilem tui, amp; ponâ uerba mea in ore cius,loqueturq^ ad eos oia,

Kk iirj

IN GAPVT VI. EVANG. lOANNiS.

que precepero ci»Prophcta,inquit,fufci'tabo,hoc eft,côcinatorem,n5 mundanum rege feu Monarcham» Et, Ponâ,inquit, uerba mea in orcnbsp;cius.Non corporalem gladium in manu eius, Ac loquetur ad cos, nonnbsp;ait, cocrcebic cos externa Si corporali uiolctia. Et in Efaia. Sp5s,inqt,nbsp;Dni fuperme co q» unxerit me, ad Euangelifandum humilibus mißtnbsp;me. No ait,Mifit me ad dominandum inter holes more Regio,fed adnbsp;pr^dicandum Euangclion miferis Si afflidis, Etfi cm prophete regnSnbsp;Chrifti aliquoties fic defcribut, perinde ac ft effet corporale regnum,nbsp;tarnen ea dcfcriptio circuftantqs ita munita eft,præfertim cum dicunt,nbsp;regnum cius fore æternum, ut neceffe habeas intelligere regnum eiusnbsp;non effc corporale fed fpuale,nec effe terrcnum,(cd cceIefte,Si datuRtnbsp;ipfum non externa, fed gterna bona,uidelicet,rcmiffionem pdorum,nbsp;aeternam iuftitiam, æternam uitam acfDelicitatem,Quare q? Chriftusnbsp;non gerat morem uoluntati populi, Si non fufeipiat regiam huius fegt;*nbsp;cull maieftatem,Si tn interim doceat fe effe uei^ ftlium dei, adeo(^ denbsp;urn ipfum, quod maius eft, omni humana maieftate, utrut^ facit pronbsp;fuo offitio,Si diuina.uocatione, Ac docet nos exemplo fuo,ne quis obnbsp;fequatur cupiditati uulgi,ut peccet aduerfus deum,néue fufeipiat alic^nbsp;nam uocatione fine mandato dei. Fieri cm non poteft, uc qui aliens li**nbsp;bid ini, fine dei uocatione, in fufeipiedis adminiftratioibus publicaßsnbsp;fun(ftionum,(eruit,fœliccm ac profpeRt habeat inftituti fui fucceffum.nbsp;Quid ein poffet effe fcclix,abflt;^ deoC'RcgnaucrSt,inqt,ct non ex me,nbsp;principes extiterunt,Si non cognoui.Et addiuNuncrecordabitur inPnbsp;quitatis eoisz et uifitabit pda eoRt. Acmox,Mittam ignem in ciuitatesnbsp;eius Si deuorabic ^des illius, Quare in hoc ftudiu unicuiuis incûben*^nbsp;dum eft, ut quicquid fufeeperit, ex uocatioe dei fufcipiat,q poffit dcgt;nbsp;urn ex fide inuocarc,Si in co quod adminiftrandû fufeepit, bona cofeinbsp;entiauerfari. Audiuimus,quidgeftu fttin terra,audiamusnûc quid innbsp;,, mari geftû fit,Vbi iam uefpera eftet,inqt Euagelifta, defeenderut dif^nbsp;,, cipuli eius ad mare,et confeenfa naui,uenerût traiedo mari ad oppidunbsp;,, Capernaum,Poft^ ein Chriftus aîaduertitpropofitû uulgi deaeadonbsp;,, ipfo regCjOO uoluit c5mittcre,ut difeipuli fui manerêt cum uulgo,fednbsp;ftatim copulit eos,quêadmodû Matihgus Si Marcus inqunt,ut confeênbsp;derent nauim,8i pcederent fe in ripam ultcriore,donec dimififfet tur/nbsp;bas, Videbat erh fortaffis futuRi, ut ft difeipuli manerêt, fe abfente,itinbsp;turba,fieret adiutores feditionis in eligendo rege,proptcrea qgt; Si ipßnbsp;feniiebât regnum Chrifti fore mundanû, Quare etfi iudicabantcofulnbsp;tius effe, ut uel in turba,uel cum Chrifto maneant,coguntur tn contranbsp;fuam uoluntatem Si nolentes difcedere,idtp optimo conftlio Chrifti,nbsp;partim,nefierent cum populo feditioft, partim ut orris in mari tempcnbsp;ftaiibuspotentiamSimaieftatein Chriftirediuscognofeerent. Quonbsp;exemplo

HÔHILIAB rOANNiS BRBNTIV nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;»9?

î^êpïo 2dmoncmur,ut f quo aTo Feramus^fi fcntcntiç, ac uoîuntati snû nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;taift

mi noftri,q nobis bona uidecur,diuina adminidratione obfiftat. De/ tatinon obgt;i us cm eft,qui ut oïa adminiftrat,ita etiam oîa prouidcc. Et cum côpkxnbsp;â:atur omnes, qui in Chriftum filium fuum credunt, paterno affedu,nbsp;tanta cura eos tuetur,ut diu antcaprouideat,nc qd eis,quod (alutinbsp;aduerfum fit, contingat. Quare fi alicubi obfifiit uoluntati eoi^, nonnbsp;bocagiCyUt male eis Faciat^fed ut bene Faciat,et maiora comoda eis afi%nbsp;rat, qug prgfenti cogitatione côprehendere poifinL An non uides,nbsp;quanta fcueritat e parentes carnales extorqueât c manibus infa.nciu fuonbsp;R2 acutos cultros aut gladiolos, qs forte illi apphcnderint Ç' Ac plorâtnbsp;quidem illi,amp; répugnant, quibus modis poiTunc, parentes aût pergûtnbsp;uoluntatem eof^ rrangere, non qj odio habcant inFan£es,fed araentnbsp;eos,§^ metU3nt,ne fe imprudenter gladiolis uulnerent,aut etiam internbsp;ficiant. Sic amp; deus pater obfiftitcupiditati filioRz fuorum,non ut per/nbsp;daijfed ut feruet eos,Reliquum igic efi, ut cum répugnât deus infticu/nbsp;£0 noftro,quatumuis booo,agnofcamus paternum eius affedum,ctfenbsp;ramus patienter manu cius,Porro,Iefus ablegatis difcipulis adnauirn,nbsp;Ct dimifiis £urbis,afcendit folus ipfc in monte oraturus.Difcipuli a5t,nbsp;imminete iamnode, incipiunt traqcere mare uerfus oppidum Capernbsp;naum. Audiamus ergo, qd ipfis,abfentc Chrifio,in mari acciderit, la lt; «nbsp;tenebrp, inqt, crant,ncc uencrat ad cos lefus. Mare aSt, uento magno « «nbsp;fiate, intumcfcebat, Cu remigaflent ergo ferme ftadia uiginti quinc^ « *nbsp;aut triginta,Cqug faciunt propcmodû miliare Germanicum^uident le lt; «nbsp;fum ambulatem fuper mare,âe'appropinquantênaui,ac timueriit. llle « lt;nbsp;aut dtcit eis.Ego fum, nolite timere, VöJuerunt ergo recipe eum in na « «nbsp;uim amp; illico nauis appulcrat terr^,ad qua ibsnt. Recitauimus q Ioan/ (¦ ?nbsp;ties paucis pcrftringif, fed adiugemus ctia ca,q sir) Euâgeliftæ de bacnbsp;hifioria copiofius fcribût,ut multitudinê miraculo5S^»q bic gdita futifjnbsp;amp; maiefiatê Chrifti diligentius cognofcamus, Difcipuli ergo coadi dnbsp;pceptore fuo, traqciunt mare, Sed eccc,cum ia in altum pueniffent ,acnbsp;magnc efient tenebrg,orit ingens uentus,amp; mare intatum intumefcit,nbsp;ut difcipuli in extremo difcrimie uerfarenf, Quas putas hie difcipulosnbsp;habuiffc cogitatioes, qug iufcepilTe confiliaC' Verifimilc certeeft, talcnbsp;quid ueniiTe in mentem eorum. En ,præccptor ille nofter, importunonbsp;hio mâdato cÔiecic nosin tanta picula.Expulitnosa' feut in his Audi/nbsp;bus periremus. Stultiffîmi ergo mortalium omnium fumus, q et antenbsp;fedati fimusdodrina eius,etnucparuerimus mâdato ipfius. Quo eninbsp;addudi fumus, nifi in pfentem noflrâ internitionê'T Sed Chriftus ctfinbsp;longe aberatjCt craiTiffimg eranctenebrae,tamen uidet in quato piculonbsp;fint difcipuli fui, ac meruerant quidê illi,u£ in hoc diferimine dereliivnbsp;quercntur,8i fubmerg€ren£ur,propterea qj obliti dodring 2/ miracu/nbsp;loßt Ghrifti ,animuni dcfponderanuChrifiusaûtmaiorem habet ratio

IN CAPVT VI. EVANG. lOANNiS.

nem fug ipfius dementie amp; bonitatis,^ mcriti illorum^QuarCjCum ia ma^no conatu amp; ftudio remigaflent triginta,plus minus,ftadia, acce/nbsp;ditlefus ad cos,ita fuper mare ambulans, perinde ac fi folidam terramnbsp;calcareL Quomi'raculononfignifkat, fe non habere ueRzac naturalenbsp;hois corpus,fed fignificat fe,ut coeli amp; terrg, ita etiam man's dnm elTe»nbsp;Q^id ergo difcipuliC Non agnofeunt initio lefum Chriftum, fed pu/nbsp;tant effe (pedrum,exiftimant eiTe incorporatum dgmonem, qui aduc/nbsp;niat erepturus ipfis omnem uitam amp; falutem, ideocj^ duplicat metus,nbsp;8^ horribiliter exdamant. Hie nulla eftfides,nulla inuocatio,fed habenbsp;bant cor ut occecatum, ita amp; defperatum. Non enim intcllexcrant C utnbsp;Marcus aiQdepanibus, hoc eft, nondu conceperât ex miraculo,qd eonbsp;diequint^panibusSdduobus pifdbusgditum erat, tanta cognitionênbsp;ChriftI, ut confiderent fe cura potentia amp; prgfidio eiiis tutos effe tarnnbsp;in pen'culis maris,^ ctiâ in medio agmine diaboloRz. Sed quos Chri/nbsp;ftus mandato fuo in pericula coniecerat, eos quoep feruat. Reuelat er/nbsp;go fdeuocefua,exdaraans uicifrim,E G O fum,nolitemetucre. Quanbsp;uoccjcum difeipuli omnes ere(fti,tum prgeipue Peirus,DnE,inquit,ffnbsp;tu es,iubeto me ad te uenire fuper aquas. Ac reefte quidem,0lt; prüden/nbsp;ter Petrus,cjj no nifi iuff us ôd uocatus a‘ Chrifto, uelit fefe in aquas manbsp;ris demittere. Nullum enim periculum fernere, amp; fine uocatione Deinbsp;adeundum eft. Vocat igitur lefus Petrum, amp; ambulat iam ille fuper a/nbsp;quaSjfed irruente in eum ualido uento,ita territus eft, ut amp; fidutia ex**nbsp;cideret ipfi,amp; inciperec demergi JnUocato igit auxilio Chrifti, incre/nbsp;patur qu!dem,c}5 hgfitauiffet,et imbecillis fuiffet fidei,apprehenditurnbsp;aût manu Chrifti,amp; feruatur. Itac^ ambo ingrediuntur in nauim ad renbsp;liquos,0^ ibi turn ftatim non folum coquieuit tempeftas,fed etiâ nauisnbsp;erac in portu,5^ appheuerat ad eius terrg litcus,a qua loge adhuc, cumnbsp;Chriftus aduenit,abfuerant.Habeshic miracuioRz aceruum.lefus Ion/nbsp;ge abeft à difcipuIiSjSd erant craffiffimg tenebre no(ftis,uidc£ tame, innbsp;quanto d iferimine maris uerfentur.Hoc conuenit cum illo miraculo.qnbsp;lefus uidic Nathanadem fub ficu,quo amp; uidit Lazarum mortuû, cumnbsp;à Iudga,in qua Lazarus raoriebat,abeffet. Deinde ambulat fup aquasnbsp;mariSjUeluii fuper arida,qd certe ftupendum eft miraculum.Nec folnnbsp;ipfe fuo corpore hcc fecit,fed ctiâ iubet PetRz idê facere, amp; Petrus uer/nbsp;bo eius obedienSjGmilitcr ambulat fuper aquas,ac conferuatur,ne fubnbsp;merfione pereat. Quo miraculo manifefte probatur potentia Chrifti*nbsp;Adhæc, fedat præfentia fua tempeftatem maris, quod ipfum argu/nbsp;mentum eft maieftatis Chrifti, cui etiâ mareacuenti obediunt, Poftrenbsp;mo nauis ex improuilo eft in eo portu, ad que ante magno labore per/nbsp;uenire non poterant.Hcc funt tâta miracula,ut difcipuli,qui funt in nanbsp;ui merito adorent eum , CquemadmodumMatthæusfcribitOamp;^con/nbsp;fiteantuc

fcOMiLIÄE lOANNlS BRENTlt

ftteantur eni'm uere efle Dei filium. Porro autcm non eft fentiendum, q? b^c tantum propter dïfdpulos liïos paucos gefta,amp; Ïiteris mandatanbsp;fint,fed pertinent ad uniuerfam Ecclefiam, et proponunt imaginem renbsp;rum,quæ omnibus gtatibus amp; feculis in Ecdefia Dei geruntun Etfinbsp;nim non funt hie in naui admodum multi difcipuli, tarnen bi funt Ec^nbsp;clefia Dei, funt populus â Deo eledus. Eft Sd hoc loco Chriftus ipfe, Eccltß^ittnbsp;Ecclefig caput. Q“arc,quod hie gcritur,imago eft earum rerum, quænbsp;nbsp;nbsp;nauk

Temper inter Ecclefiam amp; Chriftum,caput eius geri folent. Mare, hie mundus eft. In hoc autem mundo, eft Ecdefia Det Non rogo,inquif,nbsp;uttollas eos è mundo, fed ut femes eos a malo. In mari exoriuntur uennbsp;ti,et lempeftatcs.Sic et Chriftus ait.In mundo habebitis affliclioncm.nbsp;Et iterum.Plorabitis Sclamcntabimini ucs,mundus autem gaudebiunbsp;Ac Paulus. Oportet nos per multas afflidtiones ingredi in regnû detnbsp;Porro, Chriftus abeft in monte,tarnen uidet dildpulos in maximonbsp;periculo conftitutos. Etfi enim Chriftus afeendit in coelnm, amp; eft nûcnbsp;corporalibus oculis inuifibilis, Ecdefia tarnen in periculis conftitutanbsp;non eft ipft inuifibilis,fed Chriftus prçfto adeft Ecdefiæ, afficitur cunbsp;ra eius,amp; refpicit omnes labores,ac grumnas eius, ut adiuuet ac feruetnbsp;earn. Sedet enim ad dextram Dei 0^ eft omnipotes rerum gubernator.nbsp;Quare nec altitudo,nec longitudo, nec profunditas poteft eum impe/nbsp;dire,quo minus fuccurrat laboranti Ecdefiæ fue. Sed quemadmodum chnßi»nbsp;ucnit ad difcipulos in media tempeftate,amp; iudicatur effe fpedtrum dgnbsp;moniacum,quod fit ipfos in aquis fubmerfurnm,ita uenit in hoc qunbsp;dem mundo cruce comitatus, SC uarqs afflidionibus contcclus. Itac^nbsp;ingrauefeentibus aduerfis exiftia^ant homines imbecillis fidei,nô ad/nbsp;efle Chriftum feruatorem,fed legionem diabolorum, qui prgfens ex/nbsp;itium inferre uelint.Non enim adhibent firmara fidem huic promiftinbsp;cni Dei, quæ in pfalmo nonagefimo extat. Cum ipfo fum in tribalatinbsp;one, eripiam eum amp; glorificabo eum ,fed quia in prgfentia non uidecnbsp;nifi aduerfa,putât in his multo magis Satanam oppreftbrem,cp Chri/nbsp;ftum liberator em efle. At uero Chriftus reuelat fefe difcipulis uoce ôCnbsp;alloquio fuo,Ego,inqens, fum,nolite timere,ita etiam reuelat fefe Ec/nbsp;defiæ Euangelio fuo.Nam Euangelion, uox Chrifti eft,qua expofuicnbsp;fefe in hoc miflum, ut ois qui in ipfum credat,no per cat, fed habeat uinbsp;tam æternam. Dicitetalias.Ego fum refurreótio etuita.Qui creditinnbsp;nie,etiâfi mortuus fuerit,uiuet,8«^ omnis qui uiuit 5^ credit in me nonnbsp;morietur ingternû.Quare exortis calamitatibus, attendendû eft ad uonbsp;cè Chrifti,ad Euagelion eius,ut ex eo confolationê capiaraus, 8lt;f feruc 'nbsp;uiur.CeteR2,ficut Chriftus no folus ambulauitfup mare,fed etiâ uocanbsp;uit Pet{^ ut idê faciat. Etfi aut is irruente uento incipit hefttare amp; fub/nbsp;”’^’'§ijtn cum inuocaret auxiliu Chrifti, feruat manu Chrifti appheiA

IN CAPVT VI. IVANG, lOANNiS.

fus, ita Chriftus non fobs prgdi'cauit Euangelion fuum, Ç}(. miracuh’s confirmauitjfed cooptauit fibi collegas Apoftolos,quibus ctiam ipfisnbsp;dedi't donum gdendorum miraculorum»Hos (equuntur deinde Mini.'nbsp;ftri Ecclefif,qui Euangclion ab Apoftolis acceptum adnunciat. Quidnbsp;ergo acciditCQuod ad Apoftolos didCi cft,Eccc ego mitto uos ip me-#nbsp;dio iuporum,hoe dimanat non tarn ad miniftros,qj ad ipfum minißc#nbsp;rium Euangelicf pr^icationis. Nam in hocfeculo folêt tarn graues conbsp;oriri calamiiates aduerfus minißerium Ecdefig, ut ab exitio paR2 abef-*nbsp;fe uideatur JtaCp hi,qui funt paulo infirmiores,uarie affïciûtur amp; tannbsp;turn non defpondent animum.Sed bene habet,Chrißus præflo adeß,nbsp;amp; inuocatus extendit manum ac feruat minißeriü Ecdeiiæ, quod alijsnbsp;pcrirc uidetunPortg, inquiens, inferi non pr^ualebunt aduerfus earn.nbsp;EtjEcce ego uobifcum (um oibus diebus,ufcß ad confummationem fe-#nbsp;culkPoflremOjChrifio in nauim recepto,fit fumma traquillitas, amp; nanbsp;uis continuo eß in portu. Nam, qui Chriflum ex Euangelio agnofcit,nbsp;amp; per fidem accipic,quö non in tuto eiret,ac ucrc in portu,quod dicic,nbsp;nauigaretC Vbi enim Chrißus cß,ibi ncceffe habet tempeßas ipfa eßenbsp;tranquillitaSjÄ: mors,uita,Qui creditCinqt^in mc, ctiafi morcuus fucnbsp;ric,uiuet.Sufcipiamus igicur Chrißu obediêti fide in nauim noßrä,utnbsp;tuto per procellas ois afflidtionis amp; mortis ad portum æternæ uit^ pernbsp;ueniamus, gratia amp; præfidio lefu Cbrißi DOMINI noßri,qui eßnbsp;una' cum pâtre amp; fpiriiu fando Deus benedidus in fecula, Amen,

HOMILIA LIL

, Agnafunt, cxcellcntia miracula, quæhadenus Euangelißa cÔmemorauit, amp; nos utcuncp exphcuinbsp;mus, fed multo maior amp; excellêtior eß contio iih,nbsp;quam Chrißus occafione corporalis panis,quê turnbsp;_______bahoîmmagis nbsp;nbsp;fpiritualem fedabatur, habu it.nbsp;De hac contione nunc nobis dicêdum eß, fi prius perßrinxerimus ea,nbsp;9 9 que poß traicdionem difcipulorum amp; Chrißi acciderüt.Poßero die,nbsp;9 » inquitEuangelißa, turba, quæ ßabat trans mare,ut uid it, q? nauiailanbsp;9 » alia non eßet ibi, nifi una illa, in quam ingrefTi fuerant difcipuli eius,nbsp;9 9 amp; q? non introßßet cum difcipulis fuis lefus in nauiculam,fed foli diC*nbsp;9 , cipuli eius abißent, aliguero fuperucneruntnauiculea' Tiberiadeiuxnbsp;9, ta locum ubi comederât pane,poßea^ gratias egiflet Dominus, Cumnbsp;9 9 ergo uidißet turba,cp Icfus non eßet ibi, necß difdpuli eius, afcende^nbsp;9, runt Si ipfi in nauiculas, Sd uenerunt Capernaum quærentes lefum. Etnbsp;, , cum inuenißcnt eum trans marc,dixerunt ei:Rabbi,quando hue ucni/nbsp;9 gt; ßi; Que miracula in mari funt édita, ea tcßibus tantü difcipulis æditanbsp;te,Nunc

HOMILIAB lOANNïS BRENTir.

funt. Nuiic aüt turba hoïm cc^nofdt etiatn, kfum non fine miraculi's in alteram ripam peruenifle» Quare cû qugrût lefum, quando aut quonbsp;hue peruenen't, fignificant fe maieftatem potêtig eius agnofcere,ac plunbsp;rimum admirari.Sed lefus longe aliter refpôdit ipfis,^ expedauerât,nbsp;Dixit enim» Amen amen dico uobis,qugritis me, non quia uidiftis fig « «nbsp;na,fed quia comediftis de panibus, amp; faturati eftis» Hæc eft grauis 5lt; * «nbsp;feuerareprchenfio,q) abutantur miraculo. Ædidi, inquit,miraculumnbsp;quini^ panibus amp; duobus pifeibus, non ad hunc ufum, ut fignificemnbsp;mc mundanum regem fore, amp; afFcram fedatoribus meis fœlicitate hunbsp;ius corporalis uitg, ac pafca eos ociofos att^ ignauos, fed ut hoc fignonbsp;ac miraculo cxcitati cognofeant ueritatem dodrin^ mec, querant ci/nbsp;bum uerg ac perpetug uitg. Vos aut fedamini me,non quia uidiftis fixnbsp;gna,hoc eft,nonutredeutamini miraculis, amp; quæratis in me cibumnbsp;Çtçrng uitg, (ed ut in otio amp; ignauia corpus faginetis,Non qugritis iu/nbsp;ftitiam,fed crapulam,non curatis cœlum, fed uentrem» Apagete ergonbsp;cum ueftro uentre.Longe alios fedatores mihi dari cupio, quibusnbsp;aluus tantum curæ eft»Quid igitur nos facere iubesCSequicur» Opere/ « «nbsp;mini non cibum,qui périt,fed quipermanet in uitamgterna,quem fili « cnbsp;us hois dabit uobis,Hunc enim pater confignauit deus» Neceftaria ad « «nbsp;monitio»Hoies enim pdo ita corrupt!* funt, ut multo maiorem cura hanbsp;bcant alendi uentris,^ alendg mentis,amp; magis fedentur corporalem,nbsp;ac peritURt panem,^ coeleftemnbsp;nbsp;gternum panem.Sed hgeeft ppofte/

ca 5lt; peruerfa renî cura» Homo em conditus eft, non ad fimilitudinem howw«»-boum,porcoR!,amp; aliaRî beftiaRj, qug tm uentri ftudent, amp; hoc unum ditto, aguntjUt corporalem cibum affedentur,fed conditus eft ad imaginemnbsp;fimilitudinem dei,uidelicet ut agnofcat deum, amp; ftudeat rebus diuinbsp;nis acgternis.Siue enim intuearis humanum corpils,fiue animum, monbsp;nemur ex ipfa haR2 rcRî fpecie amp; natura, ne belluarum more cibos tninbsp;corporales qugramus.Reh'qua animantia uentri dcdita,fpedant pronanbsp;ad terrâjhomo aût eredi corporis cft,ut cœlum uideat» Homo igit cocnbsp;leftia non terreftria curare debet» De animo aût, quid pluradicendumnbsp;cftcPrgcipua hgc pars eft hois, qug certe non conferuatur corporali allnbsp;mento, fed alio longe pftantiori,nempe cœlefti ac diuino» Quare Guenbsp;corpus fineanimum hois conG'deraueris, nulla ratione congruens eft,nbsp;utprgcipueac maxime oimcorpori conferuado 8C excolendo ftudeas»nbsp;Quod fi homo no peccaffetjea duxiftetuitam, qug nullis prorfus afflinbsp;dionibus fuifretobnoxia,amp; cibo corporali ita ufus effet, ut interim oinbsp;uîentc èC cogitatione curacy in contemplatione rerum coeleftium ac dtnbsp;uinaR! uerfatus effet»Hgc fuiffet uita in paradifo» Poft^ aût homo pecnbsp;cauit,eiclt;qu8 eft propter peccatum è paradifo, in hanccalamitofam ui/nbsp;ut in ea perpetuohgreret, fed ut aliquanto temporc, tan^ in

IN CAPVT yi. EVANG. lOANNlfc

carcerc SC crgaftulo concluderetur, quo conciperet defiderium libera/ igBÄWa bo»i tionis Sc cogitaret amiflam foclicitatem recuperare* Qui autcm fefe to/nbsp;immergit in curam corporalium ac terrenarum rerum, obfecro te,nbsp;kft^b, npH» aliud agit, G quis contrufus 8C indufus in horrcndum career?,nbsp;kefulitur, non hoc laboraret, ut dimitterctur, fed potius ut ibi diu comoraretur,nbsp;ac fqualorc Sc fordibus dcleâareturÇ'Quid hoc ftultius,ac magis infa/nbsp;num clTetC'Atqui idem prorfus faciunt hi, qui contemptis SC ncgiedi«nbsp;cœleftibus, immergunt fefe totos in hec terreftria» Sed tu uidc mihi,nbsp;quid fibi uelit primum aeprgeipuum prgeeptum dei.Ego fum,inquit,nbsp;D O IN V S Deus tuus. Non habebis alienos deos coram me» Etnbsp;iteRz.Oiliges D O MIN V M Deum tuum ex toto corde, ex tota aninbsp;ma,SC tota fortitudine tua.Hoc prgceptum, etfi nullus hoîm in hac ter/nbsp;ra perfcâe implere poteft, admonet tarnen unumquemuis hoiem fuinbsp;ofFitrjjUt cognofcat quid uero Dno deo fuo debeat, Docet enim hoc efnbsp;fe hominis offitium,non ut uentrem fuum pro deo colat,SC commodonbsp;tantum uentris,more porcorum feruiat,fed ut uerum, oipotencem,ccenbsp;leftem DnM Deum noftrum colat, SC coeleftia ac diuina toto animonbsp;fedetur, Hoc obfequium debemus deo,primum ex creatione , créa/nbsp;uerit nos holes ad imaginem SC fimilitudinem fuam,deinde ex récréa/nbsp;done, q? rccreauerit, amp; redemcrit nos per unigen itu filiû fuum DnMnbsp;noftrum lefum Chriftum, per quern eripuit nos à poteftate tenebraßt»nbsp;Sc tranftulit nos in regnum eius.Quid igitur turpius,quid feedius,nbsp;contempto deo,5c negledo offitio, quod debemus Deo, fedari tantunbsp;humana,corporalia ÔC terrenaC’ Age uero,numerabimus aliquam par/nbsp;tern temporis uitg noftrg, 5C conferemus cum ea ftudium noftrum, utnbsp;confpicuum fiat,quanta fit ignauia,quanta focordia noftra, in cognof/nbsp;cendis SC confiderandis rjs rebus,qug adperam,cœleftem ac perpétuanbsp;noftram falutem pertinent, V na hebdomada conftat feptem diebus,6Cnbsp;unus dies naturalis conftat uiginti quatuor horis,Numcra nunc horasnbsp;unius hebdomad^, Sc habebis centum fexaginta odo horas. Quid er/nbsp;go fitC” Tantus eft in uulgo hominum negledus diuinarum rei$£, ut innbsp;tot horis unius hebdomadg non fumant ftbi unam SC alteram hora, innbsp;qua ferio de coelefti fua falute cogitent, Sed dicamus etia de anno, V/nbsp;nus annus communis conftat trecetis fexaginta quint^ diebus. Et cumnbsp;unufquifcj^ dies conftet uiginti quatuor horis,numerâtur in uno annonbsp;odies mille, feptingentg ÔC fexaginta horse, Inucnias autem,qui in tolnbsp;millibus horarum, non fumant fibi tres aut quatuor horas , in quibus gt;nbsp;tota men?e,totaqj cogitatione coeleftia uel fecum ipfi tradent,uel â minbsp;niftris Ecclefiç publice tradari audiant, cum interim oes horas impen/nbsp;dât fomno,cibo,labori manuum,c0uiuiis,balneis,colloquiis de rebufnbsp;uaniftimis,deambuiationibus,profedionibus, mercimonqsemendisnbsp;autucn/

HOMlLlAfi lOANNlS BRENTli. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ilt;,«

MJt uendendis. Si quis corporales hominutn occupationes om nes enu merare poiTetC” An non hoc,non folum eft turpiffîmum, uerumetiarnnbsp;pernKiofifsîfnum^EccIefiaftïcç hiftorfg teftantur Pambum quendam P^twhutnbsp;Eremitam^ucniffe hortatu Athanafq, exeremoad Alexandrt*«nJs,cûnbsp;uidiflet ibi mulicrem Théâtralement uocant, multo auro Si gémis or/nbsp;natam,illacrymatus cft.Rogatus cur id facerct,dug, inqt,me res mouenbsp;runt. Vna,illius mulieris intérims» AItcra,q) ego non tantum ftudeonbsp;placere dco feruatori meo,quâtum ilia nefarqs hominibus.Pie admo/nbsp;dum Pambus,fed hoc non fidis lacrymis deplorandum eft, qgt; non fonbsp;lum una Si altera mulier, ueRz uniuerfum penè hominum genus curisnbsp;amp; cogitationibus fuis in hoc tâtum euigilent, ut bene fit uentri,quodnbsp;quid aliud eft, ad prefcntem fuum interitum tendered Efcg, inquicnbsp;Paulus,uentri deftinat^ funt,nbsp;nbsp;uenter efcis, Deus aüt Si hune Si iîlas

abolebit. Et itcRî, Complures ambulant, de quibus fæpe dixi uobis, nuncaût èC flens dico.inimici crucis Chrifti, quoisz finis perditio eft»nbsp;quorum D E V S VENTEK,Si gloria in dedecore ipforum,qui ternbsp;•¦«ftria curant. Et Chriftus.Quid prodeft,inquite homini,fi totû munnbsp;dum lucratus fuerit animg uero fug iaduram fecerit f Quid item pronbsp;deft, corpus omni genere delicatiflTimarû efcarum famratum habere,nbsp;interim autem mentem ieiunitate coeleftis cibi, qui perpetuo feruet,nbsp;contabefeere^ Confidera em mihi,obfecro,quis fit horum ftudiorumnbsp;^xiius.Nam fi opereris, ut Chriftus Ioquitur,aut fecfteris tantum eutnnbsp;«bum qui périt,hoc eft,corporalem feu terrenum,uideris quidem cqnbsp;feruare corpus, ad tempus aliquod, idqp minime diuturnum paulo/nbsp;poft autem amifturus es una cum uita corporis,totam ac perpetuam fanbsp;lutem. Italt;^ corpus Si anima fimul pereunt. Si autem opereris cibumnbsp;qui permanet in uitam æternam,tunc etfi corpus aliquoties efurit,ad/nbsp;do etiam, périt, feruatur tarnen anima. Seruataautem anima, feruaturnbsp;6i corpus, per D O MIN V M lefum Chriftum, qui transfigura/nbsp;bit corpus noftrum humile ut conforme reddat corpori fuo gloriofo,nbsp;fecundum effi'catiam, qua poteft fubijeere fibi omnia. Quare hoc unSnbsp;fit ftudium, hæc cura, hæc cogitatio noftra,ut operemur cibum, quinbsp;permanet,in æternam uitam, Sed quidfnihil ne aliud agendum eft innbsp;hac terraC an non licet corporalem cibum quaerereC Sic inepti quidamnbsp;hypocritæ fentiebant, qui cum conclufiftent fe in fua conclauia,fume/nbsp;bantotiofi ab alqs cibum.Non hocdocetChriftus, Cum em iubeto/ dXnrftw.nbsp;»¦are,panem noftRî quotidianum da nobis hodie, perfpicue fignificat,nbsp;«iam corporalem cibum qugrendum ciTe, pro fua quidem ratione. Etnbsp;Paulus, Cum e(remus,inquit, apud uos,hocprgcipicbamus uobis, utnbsp;U quis nollet operari,is nec ederet.Et fequit, Audimus quofdam uer/nbsp;Unies inter uos inordinate,nihil ogis facientes fed curiote agétes, His

L1 q

IN CAPVT VI. EVANG. lOANNlS.

autem,qui' funt eiufmodi pf gcipimus amp; obfecramus,pcr Dominum noftrum kfum Chriftum,ut cum quiete operantcs,fuum ipforum pa/nbsp;nem edanLQuid ergo eft,quod ait Chrißus, Opercmini non cibum,nbsp;qui peritÇ'NÔ damnat honeftum modum qu^rendi corporalis uivlus,nbsp;fed damnat hoîm prepofterum ac perucrfum ftudium. Solct hominesnbsp;maiorem habere rationem quærendi corporalis, fpûalisuiâus. Sinbsp;plus curant falutem corporis, anime. Atqui hæc oporcuit facere,iï/nbsp;la aût non omittere. Vt conferueris ad cceleftem ÔC perpetuam uitam,nbsp;neccflarium eft, fî modo (àluus eiïe uelis.Vcautem conferucris in hacnbsp;corpcwali uita, non eft neceftarium. Primum,inquit,quçrite regnumnbsp;Dci amp; iufticiam cius,SC hec omnia adqcientur uobis. Et, Non in folonbsp;pane uiuit homo,fed in omni uerbo,quod egredit de ore dci. Hgc ter/nbsp;ra,non eft uera noftra patria,fed eft aliéna,in qua peregrinamur.Qucnbsp;ftrfgrtni in admodurn autem fi quis in exteris regioibus percgrinetur, hoc unum

tionem fufcepit, ad domum optimum reucrtaturamp;quan^ interea temporis diuertit aliquoties ad amicos, ÔC contemplatur alienarum urnbsp;bium gdifitia,tamen hoc prgcipuum inftitutum eius eft ,ut ad fua redenbsp;at, ita cum in hac uita peregrinamur, ut ad coeleftem patria redeamus,nbsp;ctfi corporalem cibum, tan^ in diuerforio,quærere licet, maxime ta/nbsp;men oîm quçrendus eft cœlcftis cibus, quo ad perpetuam uitam cofernbsp;uemur.Huius enim gratia hæc peregrinacio fufcepta eft. Sed quis eft,nbsp;inqes,is cibus qui permanet in gternam uitamlt;;’EGO fum,inqt Chri/nbsp;ftus.panis uiuus, qui de ooelo defcendi. Si quis ederit ex hocpane,ui/nbsp;uet ingternum.De qua re,quoniam poftea pluribus difleretur,n5 eri/nbsp;mus nunc longiores,fed perfequemur,quod in prgfentia nobisproponbsp;fitum eft,amp; uidebimus,quishuccibum feu pane nobis porrigat. Ad/nbsp;dit enim Chriftus,Quem filius hominis dabit uobis, Hunc enim pa/nbsp;ter confignauit deus.Hgc per antithefin dicia efle,clare demonftrabûtnbsp;ea,qug paulopoft fequentur, Filius em hominis,q eft McftiaSjOppo/nbsp;nitur patriarchis,Mofi,prophetis,circûcifioni,ÔC uniuerfc legi.Eteftnbsp;ebrifltufo» fenfus.’Nec patriarchg,nec Mofes,oec^phete funt perfona illa,prop/nbsp;pto jpj, quam holes iuftificantur amp; uiuificantur. Nec circumcifio,nec uni/nbsp;*nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;uerfa lex, funt res ilia, ,ppter quara hoies confequuntur iuftitiam cora

deOjSd uita æternam Sed folus filius hois,qui eft MeftiaSjIefus Chri/ ftus Dns noftcr,pfona ilia eft,0C res, propter quam hoies feruant,hocnbsp;cft,reputant coram deo iufti,et accipiut fempiternâ falutê.Magnus ^/nbsp;dêufus eft pan‘iarchaRz,prophetaRî,ct legis.Sed folusMeflîas uera eftnbsp;falus. Abrahà fuit pacriarcha fanlt;ftilTimus,et laude digniflimus,^ppternbsp;Abraamum aût nullus hoîm confequitur remiftionem pdôrum.Mo/nbsp;(es fuit optimus legislator,^ dux Kraditaiîî fortiftimusy^^pter Mofen

HOM I LI AB lOANNlS BRRNTll. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tot

autem nemo feniatur in mortem Prophetg fuerunt dodifTimi fandif fimi conqonatores uerbi dei, propter prophetas auc nullus hominumnbsp;aflequitur regnum coelefte*Circumcifio,fuit uciliHimum facramencu,nbsp;fed nuUi hominum contigicpropter circumcifionem gtema falus^Sab/nbsp;batiim,Saaifitia,amp; alia opera legis habuerunt fuam utilitate, fed pro/nbsp;pteripfanemoperuenitad fempiternamfalute. Solus filius hominis»nbsp;folus Medias en panis uit^, propter quern contingit omnibus credent'nbsp;tibus in ipfum,remiflio peccatorum,iuditia»falus uita.Necp id im/nbsp;merito^ls enim eil, quem deus pater confignauit» Primum enim Deusnbsp;pater conG'gnauic eum ab ætemo fua ipfius imagine, ut fit una' cum ip/nbsp;fo uerus amp; gternus deus,eiufdem fubÀantiæ,amp; maieilatis, Ipfe ell, in/nbsp;quit iA^(lolus,imago dei inconfpicui.Et iterum. Splendor gloriæ ÔC 'nbsp;cxpreila imago fubdantiæ illius» Quare,cum fit diuina potentia confinbsp;guatus,non ellmirum,q) polTitcredentes in ipfum feruare, amp; tribuc/nbsp;te eis gternam uitam. Deinde, pod^ fadus ell filius hominis config/nbsp;nauit eu Deus apertis teftimonqs, q? ipfe fit uerus MclTiaSjóó feruatornbsp;omnium credentium in ipfum»Nam quemadmodum figilia publicai^nbsp;literarum tedificantur de rebus gellis, qug in literis commemorantur,nbsp;ita deus pater (edificatus ed multis miraculis,tanq ccelellibus figillis,nbsp;de lefu filio Mari^,quGd miferit SC unxerit ipfum,in ueRt Meiriam,etnbsp;datorem æternæ uitæ. MilTus ed angelus Gabriel,qui adnunciaret conbsp;eeptionem amp; natiuitatem eius.Natus cd ex mulicrc uirgine,Prædica/nbsp;tus ed ab angelis» Vifitatus ôi adoratus â Magis.Et cum baptifarctur dnbsp;loanne in Iordanc,audita ed uox dei patris, palam de cœlo tedificâtis,nbsp;hune ede ßlium fuum dilcdum,in qiio ipfi complacicum fit. Ven it ôînbsp;fpiritus fandus in fpecic columbg.Podea, cum predicaret Euangelionnbsp;fuum,aedidit maxima amp; darilTima miracula» Hæc omnia funt cœledianbsp;^’'g^^Äjquibus deus pater tedificatus cd, fc hunc Icfum mifilTe Sc cöfirnbsp;maffe,« elTct uerus humani generis feruator. Quse figilla podea Re/nbsp;furredione d mortuis, Afcenfu in coelum, miffïone fpiritus fandi innbsp;difdpulos amp; diuulgatione Euangclfj in totum orbem terrain ita robo/nbsp;rata funt, ut nullus iam dubitandi locus relinquatur, quin hic fit uerusnbsp;ille Mcffïas , propter quem folum homines confequantur perpetuamnbsp;falutem.Quare,etfi fuus labor,ód fua cura debetur corporali cibo, quinbsp;ufu fuo périt, tarnen maxime omnium in hoe nobis elaborâdumnbsp;cd, utcomparemus cibum manentem in æternam uiiam,nbsp;qui cd lefus Chridus DOMIN VS noder,una‘ cumnbsp;patrc amp; fpiritu fando Deus benedidus in fecu

la, Amen.

HOMILIÄ LUI.

Ll ii)

IN CAPVT VI. EVANG. lOANNIi.

tiam,amp; peragendum hunc diuinum cultum, quo confequanc coeleftia -, ; 86 perpétua bona» Dixcrunt ergo ad eum.Quid facimus, ut operemurnbsp;,, opera dei;Siue hoc ioco,fiue ferio interrogent, certe hgc eft ipfof^ fennbsp;tentia. Quid tu nobis concionaris de operando cibo permanent! in æ/nbsp;ternam uitam,hoc eft,de fedlt;âda iuftitia,86 faciendo diuino cultu,quonbsp;perucniamus ad perpétua beatitudinemç’ an non fatis iufti fumus opeznbsp;ribus legis noftrgC' an non poflumus ad fempiternam foelicitatem perznbsp;uenire meritis eoRt diuinoRz cultuum, quos nobis lex noftra pr^fcripznbsp;fit;Sumus circumciftObferuamus fabbatum,ofFcrimus facrifitia,noanbsp;furamur,non latrocinàmur,damus decimas,damus elcëmofynas, ieiuznbsp;namus ftatis teporibus,S6 Facimus multa alia bona opera. Quid amplinbsp;us à nobis requirisç’aut quid poftemus facere, ut effemus iuftiores, 86nbsp;deo acceptiores c* En hgc eft uetus amp; innata humang naturg cgcitas 86 ignbsp;norantia, q? exiftiment diuinâ lege humanis noftris operibus impicrinbsp;poire,ac fe coram deo fatis iuftos cfte,fi ciuilè honeftatê uitg fedentur;nbsp;Edi aut diuinelegi femp pro uirili obediêdû eft,et fuus eft uniuscuiusnbsp;que boni operis,quod deus exigit,ufus,tamen nullus eft hominum, qnbsp;lußut perß: poftït fuis operibus legi fatisfacerc.In Genefi cap.vüj.dicitur, §enfu$nbsp;«ttöiMfeo» 86 cogitatio humani cordis,ab adoîefcêtia fua,malum funt.Diuinaautnbsp;minum,nbsp;nbsp;nbsp;Jgx exigit fenfum 86 cogitationem hois bonam. Quarc fieri no poteft,

ut quädiu hgc naturalis malitia hoi inhgret, (inhgret aut propter origi nale peccatum,homini etiam pio 86 renato per fpiritum fandum, uftpnbsp;ad morte}legem deiperfekte impleat.Pfalmus ait.In confpedumononbsp;iuftificatur ois uiuens, Atqui lex requirit ad fui impletionem hominesnbsp;uerc iuftos Ô6 fandos. Cum ioitur nullus hominum fit natura fua coränbsp;deo iuftus 86 fandus,manifeftum eft,nullum hominem pofte legi parnbsp;Fede iatisfaccre.LeXjinquit Paulus,fpiritualis eft,Egoautem fumcar/nbsp;nalis. Et, Noui, quod non habitet in carne mea bonum. Si non eft innbsp;carne, etiam pq hominis,bonum, quomodo bonam legem implcret^nbsp;Etiterum. Affedus carnis inimicitia eft aduerfus Deum. Nam leginbsp;Dei non fubditur,fiquidem ne poteft quidem.Etft autem aiFedus carznbsp;nisQon

HOMILIAE lOANNiJ BRENTIL nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i«»

nis 110 dominatur in homincpio,tamen manet in eo,quamt3iu agitni/ tam in hoe fecuIo.Nun^ ergo implet Icgem. Acrurfus.Cai o cócupif/nbsp;cit aduerfus fpiritum,amp; fpiricus aduerfus carnem. Hæc inter fe mutuonbsp;adnerfantur,utnon quæcunlt;^ uolueritis,cadem faciatis* Audis perpenbsp;tuam eflepugnam carnis fpiritus,non quidem in impijs,qui toti obnbsp;fequuntur atfedibus carnis, nee habent fpiritum fandum, fed in pqs,nbsp;qui funt fpiritu fan ft o præditi. Lex autem Dei non fert ullam rebellixnbsp;onem aduerfus fpiritum fanäum,fed exigitperfedam obedientiam,nbsp;Quare, cum in homine quantumuis pio fit perpétua rebellio carnisnbsp;fpiritus i perfpicuum eft qudd legem Dei nun^ perfede fuis opcri/nbsp;bus impleauQpæ cum ita feie habeant manifefte uides qudmlongcnbsp;pernitiofe errent hi fiue ludæijiue Chriftiani hypocritae, qui putantnbsp;fe fuis facris amp; bonis operibus legi dei fatisfacere, ôd coram deo iuQosnbsp;efle* Quid ergo faciendum eft,ut operemur opera Dei,hoc eil,ut ue/nbsp;tara faciamus iuftitiam,amp; cultum deo accepti(rimum,ac ut legem Deinbsp;impIeamusCDe hacre audiendus eft Chriftus.Refpondit enim Ô^dix/ lt; lt;nbsp;it eis,Hoc eft opus dei,ut credatis in eu,quem mifit ille» Si uultis max « «nbsp;imum èi. prgftantiflTimum cultum deo prgftare. Ci uultis ueram iuftiti/nbsp;am coram deo affequi,et falui e(re,hocopus,hoc facrum,hic cultus deinbsp;faciendus eft,uidelicet,ut credatis in eum,quem mifit ille. Credere,in tißimutddnbsp;quam,in Iefum,cultus ille diuinus eft,quo deus ita deledatur, ut repunbsp;tet CTcdêtem tam iuftum 9 fi totam legem fins operibus impleuifteunbsp;Quid ergo eft, inquis,cre(iere in IcfumC Hoc ut fimplicifTimc defa'i/nbsp;batur,cft credere Buangelio eius,ôC illud fide excipere. lefus aût predinbsp;cauit hoc Euangeîion,quôd fit a' deo miflus, qudd fit uerus ille Meftinbsp;as,qui per prophetas promifliis eft» Quare credere in lefum eft tribusnbsp;re ei honorem amp; maieftatem Meffîæ,hoc eft,agnofcerc eum expiato/nbsp;rem pcccatorum.placatorem ir^ dei,feruatorem in morte, autorem ui/nbsp;tg amp; fcelicitatis noftrg,adeoqp collocare in co omnem falutis fidutiam*nbsp;Hgc em prophetg tribuunt Meffif» Sed hie confiderandum eft nobis,nbsp;cur credere in lefum Chriftum fit maximum opus, 8c præftantiffimusnbsp;cultus dci. AcprimUjfides in lefum Chriftum idcirco dicitur præftatinbsp;tiffïmus dei cultus,qudd fitorganon,quo apprghenditur Chriftus,0^nbsp;quo is, qui credit,inferitur Chrifto. Nihil autem poteft nobis nec manbsp;ius,nec roelicius contingcre,t^ qudd Chriftus fiat nofter,0^ nos Chrinbsp;fti» Nam fi Chriftu5,nofter eft,et nos Chrifti,quid reliquS eft,nifi ucnbsp;oiabonaChrifti,noftra fint, et omnia mala noftra,bonitateChriftiabnbsp;fotbcantCltacp noftra eft perfeda iuftitia, fanditas amp; fœlicitas Chri/nbsp;fti» prg quibus pda noftra no imputant nobis,et mors noftra,quæ eftnbsp;ultlmii in his terris genus infœlicitatis, no eft oftiû inferni, fed regnlnbsp;caleftis, fgt;pter Chriftû» Quare,cû Chriftus accipiat amp; inferat nobisnbsp;cnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;LI iiq

IN eXPVT VI. ËVANO. lOANMÎJ.

ride iuflific4 per fidem,manifefl:uni eft, lt;ÿ non poftimus præftandus melius fa/ Bwr, ittomSi Q-un, fâcere, credere in lefum Chriftum. Ac catenas ctiam dicimurnbsp;per fidem iuftifican\non Odes in Chriftum per fe fit opus tantædPnbsp;gnitatis ut merito fuo iuftificet nos coram Deo, fed q? accipiat Chri/nbsp;ftum^propter quern folum reputamur coram Deo iufti, S)C adoptamurnbsp;in filios ac hseredes Dei» Deinde fides in Chriftum dicicur prgftantiPnbsp;fimus cultus Dei,q7 reddat Deo honorem ueritatis promifsionum fusnbsp;rum,amp; agnofcat Deum effe ueraeê» Deus enim etfi multa alia tarn cor*'nbsp;poralianbsp;nbsp;fpiritualia promifit, tarnen hoc eft prgeipuu inter promifsix

ones eius,qgt; mifturus fit Meftiam in hunc mundum. Et palam côpro/ bauit ac dedarauitmagnis et multis teftimontjs hue lefum Nazaretha/nbsp;num efle MeiTiâ ilium, antea promiflum. Quarc qui in ipfum aedit*nbsp;dat Deo gloria ueritatis» Sic aut deum glorificare,deo longe omniumnbsp;gratiflfimum eft» Placet quidem deo,fi iuxta lege ambules,amp; opera Ic/nbsp;gis facias, fed ita,fi hoc ex fide feceris,hoc eft, fi deum ueracem in pronbsp;miftione fua de Meftia agnofcas» Quis enim honor deo accqjtus eftenbsp;- po(ret,fi eum in corde tuo uanum ac medacem iudicaueris C Homo aSnbsp;agnofeit capitis tui humiliationes^genuHexiones, amp; de uia cefTiones»nbsp;fi in tell igac fe haberi a te uanum amp; mendace,amp; deus a^ofeeret^ Cumnbsp;iginirfidesreddat deo honoreueritatis,meritoantererturoibusalijsnbsp;facris amp; cultibus dei»Poftremo,cum fides in lefum Chriftum, accipiatnbsp;una cum Chrifto etiâ fpûmfanâum,qui eft innouator hots, amp; creatornbsp;obediently in hote,perfpicuum eft, fides fit fundamentum amp; initiunbsp;oim piaF$t uirtutum,amp; bonaßt adionum» Alij, qui non babent fide innbsp;Chriftum,alris interdum uirtutibus ornati funt» Hie iuftus eft in cotranbsp;dibus ciuilibus,illepacies in aduerfis,hic caftus,ilie in alloquio humanbsp;nus, hic mifericors erga afflidos, illc in didis uerax amp; promiiTi fer/nbsp;M uans.Hæ funt diuerfæ uirtutcs,amp; qui una præditus eft,ficripoteft, utnbsp;rw fpeciet, o^inibus alqs carcat» Inuenias em, qui cum fint feruantes promifTi, ta/nbsp;men funt crudeliftimi erga miferos» Inuenias alios, qui cum prseftentnbsp;ciuilem caftitatem,tamen funt uaniftimi.Sed qui habet fidem inChri/nbsp;ftum,is etiam habet fpûm fàndum,qui dudt eum in omnia generabo/nbsp;narum uirtutum amp; adionum»Etfi enim fides non catenus iuftificathonbsp;minem coram deo quatenus eft inchoatio bonorum operum in homi/nbsp;ne,amp; magna (emper reliqua eft infirmitas in carne,quamdiu in hacternbsp;ra uitam agimus, etiamfi fpiritus fandus hominen^ubernet, tarnennbsp;is fidei fpiritus non eft otiofus,amp; ignauus,fed eft efnax,mortificat afnbsp;fedum carniSjÔC produdt uaria genera uirtutum, caritatem,gaudium,nbsp;pacem,lenitatem,benignitacem,bonitatem^ueritacem,manfuetudine,nbsp;temperantiam, caftitatem, amp; quis oes ftudus fpûs enumerarepoftet^nbsp;X^uare hoc etiâ nomine fides in Chriftum eft prseftantiflimus cultus

Dei»

, HOMILIAE lOANNflS BR.EHT1I. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;»•gt;

Dei q) fit inKium,amp; comendatio omnium bonorum opcrum, SC qui uult maximum Deo facrumfacere,ncceflc habebithoc opus operari;nbsp;Hic enira eft illc fummus cultus Dei, quem patriarchæ, prophetæ. Sinbsp;omnes pij præftiterunt. Hoc culm conlecuci func iußitiam Sifalucem,nbsp;quotquot Deo accept! fuerunu Non funt iuftificati meritocircumcifi/nbsp;onis,fabbatorum,facrificiorum,ncc etiam moralium uirtumm,fediu'nbsp;ftificati funt hoc cultu,uidelicet, fide in Chriftum, idque non propternbsp;mcritum operis fidei, quod opus etiam ipfum in credence infirmumnbsp;elTe folet, fed propter (olum Chriftum,qui homini per fidem inferit,nbsp;amp;applicatur. Sed quid;’inquies. Si credere in Chriftum fummus eftnbsp;acpftantifsimus cultus Dei,nihil facilius eft,cp hunc cultum deo praeznbsp;ftarc,pfertim nobis, qui ab ineuntc gtate imbuti fumus fymbolo Aponbsp;ftolorum, in quo dodlrina fidei fummatim continetur^Sicquidem apnbsp;parethominibus,extra tentationcs Si in omnium renz ftclicitate, Sednbsp;resipfa probat, fidem in Chriftum, non tarnen frequentem effe in ho/ njes uerénbsp;minibus,^ frequens eft de ea fermo inter homines. Nam fi Satan ho/ p^Kcorüe/lnbsp;mines oppugnac, perfpicue uiderc licet, fidem no effe omnium,quemnbsp;admodum Paulus loquitur, amp; paucifsimos efle credentes. Oppugnatnbsp;aute Satan homines uarqs modis. Aliquoties enim follicitat eos proznbsp;pofito inimico, ad cupiditatem uindidg, fimiliter propofitis opibus,nbsp;adauariciam aut impofturam, adhgc obieda aliéna mulierc,ad libidiznbsp;në,prgcerea oftentato magiftratu,ad ambicione,etad infinita id genusnbsp;opera camis.Qtiotus aût quifcp eft,qui no fuccûbat^qui no tradat fefcnbsp;Satanae captiuiimC'qui no obfequatur affedui carnis per Satanam exciznbsp;uto^Qui uerofuccumbuntjhi aut non credunt in Chriftum,aut fidemnbsp;aminunt. Qui in carne funt, inquit Paulus, Deo placere non pofTunt,nbsp;Et,ft fecundum carnem uixeritis,moriemini.EcChriftus ipfe.Omnis,nbsp;qui facit peccatum,feruus eft peccati. Ac Ioannes.Omnis,qui non facitnbsp;iuftitiam, non eft ex Deo. Aliquoties obijciuntur nobis pcrfecutoresnbsp;Euangclq Chrifti, per quos Satan follicitat homines ad abnegationcnbsp;Chrifti, amp; ad impietatem.Manifeftum autem eft,^ pauci fcraper connbsp;ftiterint in confefsione Chrifti, præfertim fi perfecutiones fiicruntnbsp;crudelitate infignes. Abnegare uero Chriftum in perfecutione, maznbsp;nifeftum argumentum eft,aut fidem non fuiftecertam, aut Chriftumnbsp;abrjci. Aliquoties proponuntur nobis ludaei, Turcæ, contemptoresnbsp;religionis, 0^ Epicurei.Pcr hos efficit Satan, ut impietas multitudinisnbsp;reueletur. Cum enim hi iadent profperum rerum fuarum fucceffumnbsp;infuaimpiaaut nulla religione,amp;dicunr,quid;’Situus Chriftus eftnbsp;uerus Deus, 8c curat res humanas, cur non uos Chriftianos iuuat;* curnbsp;non Uos defendit’^quotufquifque obfecro, eft in hominum uulgo,quinbsp;ad has quamuis manifefte impiasSd blalphemas uoces, non tncipiat

IN CAPVT vr. EVANG. lOANNiï.

de ueritate Chriftianifmi clubitarc,8d fi urgcatur perfccuti'one,ad itn^ pietatem, amp; contemptum Chrifti defi'cercc’ Hoc pcrfpicuum (ignuninbsp;eft multitudinem hominum inter Chriftianos, non uere agnofccrenbsp;Chriftum, fed cantu fomniare. Ac poftremo omnium obiiciuntur no/nbsp;bis in confeientia, peccata,mors,amp; dolores inferni.Quot putas in hisnbsp;grauiflimis tentationibus 8lt; in feuero dci iuditio fuccumbere ac peri/nbsp;rcC Nam fi miiltitudo non conftat ad ridiculam, ac manifefte impiamnbsp;obieÄioncm Tureg cuiufdam,aut Epicurgi, aduerfus dodrinam Eua/nbsp;gclrj Chrifti,quomodo conftarec aduerfus ignita tela Satanæ,qug illcnbsp;coram horrendo illo tribunal! dei cotra homines eiaculari foletC Quanbsp;re fidcs in Chriftum, no eft res tarn facilis amp; uulgaris.cp facile amp; uul/nbsp;gariter de ea loquimur, fed ut eft cultus dei præftantifTimuSjita fupe/nbsp;rat omnes humanas uires,ac necefle eft,ut accipiamus earn decœlo. Sinbsp;potêtia fpiritus fandi in nobis excitetunCaro amp; fanguis,inquitChrinbsp;ftus,non reuelauittibi,fcd pater meus,qui eft in ccelis. Inuoceraus iginbsp;tur deum patrem,per lefum Chriftum, ut fpiritu fuo accendat amp; inflanbsp;met corda noftra uera fide,qua iuftificati, falutem confequamur per ßnbsp;hum dei,Iefum Chriftum fcruatorem noftrum, qui eft una cum pair«nbsp;amp; fpiritu fando Deus benedidus in fecula. Amen.

HOMILIA Lini.

Agna amp; eximia contionatus eft de feipfo lefus. Filius hominis, inquiens, dabit uobis cibum,nbsp;qui permanet in uitam æternam.Bt, Hoc eft o/nbsp;pus dei,utcredatis in eû,quem mißt illc. Quonbsp;iermone fignificauitoptimum amp; præftantiftï/nbsp;mum cultu Dei effc,audirc ipfum amp; credere innbsp;ipfum. Hoc certe eft extollere fele no tantum fu

pra uulgarem hoim fortem, ueRtetiam fupra oês patriarchas amp;^phe/ tas. Nullus ein un^ uel patriarcha uel propheta tatum fibi arrogauit,nbsp;nec tâta de fc benefitia auditoribus fuis promifit. Audiamus igit nûc,nbsp;qtiomódo ludei hanc contionê,autut ipfi iudicabât,arrogantiam exeenbsp;» » perinc.Dixerût ergo ei. Quod tu fignû facis,ut uideamus et credamusnbsp;» » tibiC'qd operarisC Patres noftri maducauerunt manna in deferto, ficutnbsp;» » feriptû eft.Panem de cœlo dédit eis adgdendû.Quodludgi refpôdêt,nbsp;hâc habet fententiâ.Tu iadas maxima te bnfitia nobis datuRî,amp;ligninbsp;ficas teprophetâ efle illû,quê Mofes audire iuifit. Si Mefsiâ in quê^nbsp;phete credere iuflerût,fed nÔdum fignis j^bafti, necre ipfadeclaraftinbsp;te talé elTe,qualcm te pdicas.Si dares nobis Mâna cceleftc, quêadmo/nbsp;du patres noftri cotnederût in deferto, iuxtaillud pfah rr.Pluit illis manbsp;na ad manducandû, amp; pane cœli dédit eis, ac liberates nos hac durif/nbsp;fimafer/

HOMILIAE IOANNIS BR.ENTI'» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i0

fima ferui'tute, qua a' Romanis oppn’mimur. Geut Mefes liberaun nos ferui'tute, crederemus tc a Deo miflum, uei^ elTc Mefïïnbsp;am,Nuncaüt,cum tu ipfe uir Gs abi'eâus, amp; quam^ paueris nos unonbsp;uefpero,tarnen hodi'e nihil minus ieiuni Gmus et egentes ac miferi,n5nbsp;poffumus te pro tanto hproe, amp; pro uero Meffia agnofeere, Hic itensnbsp;uides ludscos non niG corporalia bona fpirare,ac terreftre tantum regnbsp;num^Sd carnalem fcelicitatem in MelTia qugrere^ Rem miferam,5d nonbsp;fidis lacrymis deplorandam, q? homines hoc folum agcre foleant, utnbsp;bene Gt corpori,ac exiftiment omnia rcliqua falua effe, G modo corpo pow/«nbsp;ralia bona falua finuNam G tantum ferreftrem confequantur fcelicita«' nw,nbsp;tem,fentiunt cœleftem fuafponte fequi,ideoc^ nihil non curgjColIici/nbsp;tudinis,moleftig,Iaboris,addo etiam,iniquitatis amp; impietatis fufeipinbsp;\unt,ut comparent Gbi terreftria bona, Äccedit huc,qj eos folos admi/nbsp;rentur,ac uencrent,quos uidêt his terrenis bonis fœlices effe, amp; quosnbsp;fperantautoreSjUt èC ipfi hgc bona confequantur. In magno erant prg/nbsp;cio apud ludeos Theodasjudas Gahlgus,amp; poftea etiam Cochabas,nbsp;q? pollicebantur terrenam fœlicitatem,ôd liberationê à Romana fei ui/nbsp;tute,cum interim aqua igni interdiceretur Apoftohs,qui prædica/nbsp;bant uerâ ac cccleftem fcelicitatem amp; promittebât æterna bona. Quidnbsp;dicam de EthnieisÇ’ Hi non humanis tantum, uerumetiam diuinis ho/ ccrpordlidnbsp;noribus afFecerunt eos,qui attulerunt ipGs aliquam corporalem utili/ baM,puta'gt;t»nbsp;tatcm.Bacchum confecrarunc in deam,qgt; oftendiffent cultura ufum wpifiHM,nbsp;uini, Cererem adorarunt, ut deam, quod docuifl'et culturam amp; ufumnbsp;fi umenti cum ante uefeerentur glandibus, Hercules relatus eft internbsp;deos, quod eines ab hoftibusoppugnatosferuaGet,q/idd exulcsrc/nbsp;gnis fuis reftituiffet, qudd terram à latronibus amp; mare a pyratis tu/

X ta reddidifset.Hæ etß funt magnæ,amp; principe dignæ uirtutes, tarnen quia Bthnici confecrarunt Herculem propter has uirtutes in Deum,nbsp;haud obfeure fignificarunt, animum fuum in bonis tantum terreftri/nbsp;bus effe, Dicara,quod uix honefte in publica EccleGa dici poteß,8^ tanbsp;men dicendumeft, utuideas homines nihil penfi habere » tantum/nbsp;modo ut terrenis bonis fruantur, Flora, cum magnas opes ex arte me/nbsp;retritia quæfiuilTet, populum Romanum fcripGt haaredem, certara

* pccuniam rcliquit, ex cüiusannuo foenorenataliseius dies célébra/ ' **’’ retur, Si. æderentur ludi, quos Floralia uocant. Quid ergo fadumnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;/

eft:quot; Num Rpmani tam foeda, tam turpia agnouerunr; Non agno/ uerunt tantum cupide, uerumetiam confecrarunt Floram indeam,nbsp;qug floribus profit, O fterquilinia, ó deteftandos homines,qui etiaranbsp;feortis diuinos honores tribuefunt, qudd accepiffent ab ipGs corpo/nbsp;talc beneGtium, cum interim honeftiiTimos uiros, uel oratores illoSÿnbsp;udphilofophos,qui uirtutem docebant, raagno defpcdui habuerini

IN CAPVT vr. EVANG. lOANMiS.

aut etiam nonullos eorum occi’den’nt. In hac autem re non foli Ethnici S4«(Sor«»j peccaruntjfed cn'am Chriftiani ipfi, Nam in cultu fancftorû,quem hy/nbsp;cx/fMf.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pocritæ ut magno ftudio ita magna impietate fedlati funt, eos fan/

(flos prgcipue uenerati funt, quoRt benefitio fperarunt fe uel bona cor/ poralia accepturos,uel mala déclinaturos.His inftituerunt dies feftos,nbsp;templa,oblationes,peregrinationes,focietatcs, amp; quas ita uocant, fra/nbsp;ternitates.Quid pluraC'Maxima pars,ctiam eoru, qui Chriftiani audi/nbsp;unt, tanta ten eftrium ÔÔ temporalium bonorS cupiditate flagrant, utnbsp;Satanam ipfum pro fando aut deo coleret,fi modo pecuniam numera/nbsp;ret, ac corporalia benefitia conferret.Quod certe uel ex hoc perfpicuunbsp;eft,quia etfi nihil eft notius, impofturas,nuga3,mendatia, 8^ periunbsp;ria elle fcelera SC Satang opera,tame homines ad parandas opes, amp; co/nbsp;fequenda corporalia bona, tanta animi promptitudine fcdant fcelera,nbsp;- ut nulla ncc honeftatis ratione, ncc diuini ucrbi admonitione, nec etiânbsp;fupplitioRt feueritatc retrahi queant.Quid eft,fi h^cnon eft,cgcitas, 8^nbsp;impietasç'Tam cçcati em funt hoîes,ut exiftimêt hgc corporalia ettêponbsp;ralia bona uerâ elTe fcelicitatc. Audiamus igitur quid lefus ludgis cor/nbsp;poralem tantum cibum,amp;fterrenamliberationcm defiderantibus rc/

91 fpondeat. Dixit ergo eis lefus. Amen amen dicouobis»Non Mofesde » gt; dit uobis panem de cccIo,Cuidelicct ueRt)Sed pater meus dat uobis panbsp;9 9 nem de cœlo uerum,Panis enim Dei eft, qui de ccelo defcendit 8d datnbsp;91 uitam mûdo.Hgc eft collatio Mofi 8ô benefitiorum eins, cum Meflîa,nbsp;8d benefitr)s,qug Melfias credentibus in ipfum confert. Vos,inqt,plunbsp;rimum gloriamini de Mofe, ac de benefitqs qug per ipfum uobis exhinbsp;b ica funt,primum aût etfi Mofcs fuit magnus propheta Si fidclis mininbsp;fier deijtn non fuit perfona illa,proptc^ quam holes ueram falutem conbsp;fcquuntur.Sed Meffias,quem prophète promiferunt, Si de quo Mo/nbsp;fes ipfe côtionatus eft,quemt^ Deus iam de cœlo in terram mifit,pcr/nbsp;fona ilia eft,propter quam uera falus hoibus contingit. Deinde benefinbsp;tia,qug Deus per Mofen prgftitit,magna quidê funt,8^ pclara,fed necnbsp;Ho/î ernbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fufficientia.Mofes miniftrauit uobis diuinaliberalitatc

^lt;e beneßtia, Manna de cœlo,hoc aut manna non fuit uerus cibus, qui per fe confer uauerit ueCcentes ad gternam falutem. Oes Ifraditg comederunt Man/nbsp;na in deferto.nihilominus tn 8d oes mortui funt,ct plures illorum nonnbsp;approbauit deus,qui Si perpetuo intericrunt. Sed Meffias, qui eft na/nbsp;turalis fdius dci,amp;f que pater eins de cœlo in terram iam mifit,qui hocnbsp;tempore uitam inter hoies agit,uerus eft cibus, qui oês uefeentes ipfo,nbsp;hoc eft credentes in ipfum,ita conferuat,ut nun^ moriantur,fed etiaßnbsp;, uideantur mori, tn feruentur in gternam uitam, Mofcs liberauit Ifraß/^nbsp;litas Ægyptiaca leruitutc. Si duxit cos per defertum ufqj ad terram Canbsp;naan.Hoc excelles quidê amp; affliâis Ifraeliti» gratiftimi (uit bnfitium.

non fuit

HOMILIAE lOANNlS BRENTiL

Bon fuit autem uera liberatio, quia etiämfi liberati erant Ægyptqs ty/ rannis,non tarnen liberati erant fpiritualibus tyrannis,uidelicet,peccanbsp;tis, Satana, morte amp; inferno» Sed Meffîas afFert ueram liberationem»nbsp;Remittit enim credentibus in ipfum peccata,amp; effiicit,ut hi^qui accipinbsp;unt ipfum per fidem,reputentur coram Deo iufti» VincirSatanam,ôinbsp;feruos Satanæita liberat,ut adoptcntur in filios Dei, Vincit mortem,nbsp;efïicitjUt morte obnoxr),nuncjp moriuntur,fed perpetuo uiuanuBx/nbsp;pugnat infernum, ut qui erant inferno obnoxtj, ingrediantur cœlum,nbsp;amp; rruantur cœlefti fœlicitate» Hgc demum uera funt bençfitia,quæ utnbsp;cumcorporalibus illis nullo modo funt conferenda,ita afFerunt perpenbsp;tuam falutem»DefccnditCinquit)de cocIo» AfFert ergo cœleftia amp; pernbsp;petua ,non terrcftria et caduca bona»Et dat uitam.Non dat pecuniam,nbsp;quam auari qugrunt.Nô frumenta, qugfœneratores coaceruant.Nonnbsp;uinum, quod bibones feéfantur» Non terrena impcria,quorumcupi/nbsp;ditatc homines huius feculi flagrant.Sed dat VITAM, uidelicet,pernbsp;petuo fceIiccm»Et dat earn M VNDO, ofFert earn per Euangelion funbsp;uni non ludgis tantum, non Gentibus tantum,fed uniuerfæ creaturæ,nbsp;Hoc eftjtam ludæis gentibus, tam honeftis cp inhoneftis,tam diùi/nbsp;tibus pauperibus,tam fanis infirmis, tam principibus fubdi/nbsp;tis,breuiter toti mûdo» Quarc etfi corporalia amp; terrena bona fuum banbsp;bent ufuni, amp; funt deo pro ipfis, fi contigerint,gratig agendæ, tarnennbsp;his non eft cor apponendum,ut pfalmus Ioquitur,fed in hoc ftudiumnbsp;toto pcétore incumbendum,ut uera amp; cœleftia bona in MelFia confe/nbsp;quamiir.Hæc non obfcure quidem fignificat Chriftus,cum ait, Paternbsp;meus dat uobis panem de cœlo ueRt« Panis em dei eft, q de cœlo delcênbsp;dic,Ôd dat uitâ mundoJudei aût adhuc fomniât corporalia bona» Dixe ‘nbsp;runt ergo ad eum.Dhe,femper da nobis pane iftum»Quodfupra, mu ‘nbsp;lier Samaritana Chrifto de fonte aque falientis in uitam eternâ prgdiz.nbsp;canti refpondit»Dne,inquiens,da mihi iftam aquam, ut non fitiâ, neznbsp;c^ ueniam hue ad hauriendû, idem refpondent nûc ludæi Chrifto prenbsp;dicanti de pane,qui dat mundo uitâ,ac ridicule petunt,ut efFiciat,quonbsp;uiuificus ille panis copiofe de cœlo pluat,fe ambabus manibus, amp; cxznbsp;plicato finu eum excepturos»Præterea,non obfcure fignificant,fe uer/nbsp;ba Chrifti ita intelligere, qj doceat fe miniftrum tantum efFe panis uïnbsp;tiifici,qualis Mofes fuit minifter Manne,non panem ipfum. Semper,nbsp;inquiunt,da nobis panem iftum» Videmus te elFe hominem, qui imznbsp;becillitate nihil a nobis diiFerat, uidemus nihil humàni à te aliéna ePnbsp;fe.Quod fi magnus quifpiam es,certc non potes aliquid plus cfTe,nbsp;minifterium à deo,ut porrigas nobis nouum Manna,quo fempernbsp;hac uiia conferuemur, age obfecro, da quod àccepifti,ut hoc cccletsnbsp;Mm

IM GAPVT VI’ EVANS. lOANNiS.

fti benefitto per tc fruamur.Hic confidera mihi, uaria Ont iuditia de doârinaChnfti, Alius intelligit pforaiffîones eius carnalitcr, »liu»nbsp;iudicat eas ridkulas, aut ctiam uanas mcndaces, quippcquas putetnbsp;non polk implcri,alius qui de Icfu bene fibi fentirc uidetur, exiftimacnbsp;eas à prophedcis contionibus nihil differre^ propterea q? fentiat huncnbsp;doiflorcai feu proniilTorem,non efle faluatorcm ipfum, fed cm falutisnbsp;miaiftrum, ficut bi. prophet^ fucrunu Chriftus aut, qua eft bonitate,nbsp;* corrigit hos errores îudgoRz humaniffïme. Et dixit eis. Ego fum panisnbsp;’ ’ uite.Q.ui uenit ad nie,noa ?fun'et,Sc qui credit in me, non ficiet un^.

Vos panem uiuificum ita â me petitis,ut palam dcclaretis, uos iudicat re me tantum efle huius panis miniftrum.Ego uero,quodinme eft,n5nbsp;paciar uos errare.Non fum, ficut putatis, tails minifter uiuifici panis,nbsp;quales fuerunt prophetg,qui amp; ipfi de confequenda uera falute pdica/nbsp;ueruntjSed ego fum panis ipfe uiuificus,amp;l affero uefcèti hoc pane,n5nbsp;talia bona,qualia Ifraelitis cotigeruntper Manna Mofi,in deferto,fednbsp;afFcro bona cocleftia amp; gterna, imo ego ipfe fum bonum illud coeleftcnbsp;amp; gtcrnum,qd qui confecutus fuerit, nihil ei fcelicitatis deeffepoteft^nbsp;Percurre oia alia bona,qug in his terris noiari poflTunt, nullum tn ex e/nbsp;is inuenies,quod fit panis,qui oem tollat efuriem,amp; potus, qui omnênbsp;,nbsp;nbsp;nbsp;extinguat fitim.Liberatio ex Ægyptiaca feruitute,magnum fuit bene/

fitium,fed non fuit panis iIJc,qui Ifraelitis famem expleuerinMulta e/ laim adhuedefuerunt eis,tam corporalia,^ fpiritualia.Manna,qd pliinbsp;it in deferto,8t aqaa,qug: effluxit é petra,fuerunt admiranda dona dei,nbsp;fed non depuierunt per fe ueram famem bi fitim Ifraelitanz, Nam,ut ninbsp;hil dicam de alrjs corporalibus rebus,quibus indiguerunt,quot,obfc/nbsp;crojipforum perierunt in deferto,non folum externa,fed etiam aeternanbsp;morteC quot funt in perpetuos inferni carceres propter impietatem connbsp;iedicQuid aut dica de uulgaribus i ft is in hac terra bonis, de corpora/nbsp;li uidelicet fanirate,de agris,de pecunia, de ciuili honore,0C magiftra/nbsp;tuCDicam potius de regno ipfo bi. imperio huius mundi^quod cu nonnbsp;depellat famem bi fitim hois,qu^fo te, qd eftj quod inter terrena bonanbsp;hoc facere queatCAlexander cognomento Magnus, quum audiflet A/nbsp;naxagoram philofoplum diflerêtem innumerabiles eflTe mundos (hgcnbsp;cnim quorundâ philofophoR: impia fuit opinio^illacrymaiTc dicitur.nbsp;Rogantibus,quid fibi hoc fletu uellet. An non uideor, inquit, mcritonbsp;fiere,qui quu mundi fint innumerabiles, nos nondum unius dni fadinbsp;fumus'TRem admirandam.Impcrium totius fere orbis terre,quo iâ A/nbsp;.. Jexander potiebatur,non potuit animum eius exaciarc. Et tamen,fi di/nbsp;cendum eft, quod res eft,minime hoc admirandum. Nec^ enim impenbsp;rium huius terrg panis ille eft, qui famem hominis cxpleat. Solus antenbsp;Hus Chriftus,panis uitc eft,quo qui uefeitur, nun^ ingternu efuriet,nbsp;Quomodo

HOMILlAE lOAMNiS BRENTll ’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ice

Quomodo ergo, fnquis, ucfcimur hoc paneCSequftur» Qui ucnît ad me,non efuriec. Venire ergo ad lefum Chriftû,eft hoc pane uefcÉ Nônbsp;lt;ft aût fentiendum, q? fiat nunc fermo de eo aduencu, qiii fit corporalinbsp;bus pedibus»Etfi enim eo tènîpore,quo Chriflus prgdicauic Euangelinbsp;on in hac terra, etiam externis pcdibus accedendum fuit ad Ghriftiim,nbsp;ut contiones eius audirentur, tarnen nunc non loquimur de corporali,nbsp;fed de fpirituali acceffu, qui fit per fidem,Sic enim Chriftus ipfe exponbsp;nitjcum addit,Qui credit in me,non ficiet un^» Venire ergo ad Chrinbsp;ftunijcft credere in ipfum,q) fit fadus nobis fapientia a' deo,iufticia(^nbsp;gt;nbsp;nbsp;nbsp;amp; fandificatio 8d redêptio,Nam,qui fie uenit ad Chriftum, quo, ob/

fecro,efuriret‘;'quô fitiretC’aut quid ei deeffet C Si paupertas grauis eif, Chriftus diues eft,qui fe totum unà cum oîbus diuitqs fuis credèti doznbsp;nauit. Si peccata minantur nobis iram dei,amp; damnationem, Chriftusnbsp;expiauit pdâ, placauit deum,8d redemit nos â damnatiôe* Si mors minbsp;natur perpetuum interitum,Chriftus uicit mortem,amp; parauit uenien/nbsp;tibus ad ipfum per fidem,coeleftcm ac perpetuam uitam» Quid numnbsp;fanitas corpof isCnum pecunia^num magiftratus C nû honor politicus:*nbsp;num régna amp; imperia poffent nobis tanta bnfitia conferred Quid hæcnbsp;fine Chrifto profunt^Quid ilia aduerfa,paupertas, amp; mors cum Chrinbsp;fto obfuntC Veniamus igitur ad Chriftum, amp; accedamus ad eum, pernbsp;fidem,ut hoc pane amp; potu omnem efuriem amp; fitim noftram ita expleanbsp;mus,uc ingternum liiUamus per lefum Chriftum feruatorem noftrum,nbsp;qui eft unà cum pâtre amp; fpiritu fando deus bndidus in fecula. Amen*:nbsp;HOMILIA LV*

Erfanlür âdhüc in expheatiöne eius colloqufjjac diz *i fputationis, quam lefus Chtiftus, occafione panis,nbsp;cum ludgis fufcepit.Hgc auiem difputatio,nô eft denbsp;J afini,quod aiunt, profpèétu, fed de rebus grauiftïznbsp;¦ mis,amp; ad falutem noftram cognitu neceflarqsjinftinbsp;tuta* Docet enim diferimen inter Moféri amp; Chri/nbsp;ftum, docet longe alia efle benefitia Chrifti,^ Mofi, docet de üero ofnbsp;fitio Chrifti,uidelicet,qgt; Chriftus in hune ufum de cœlo defeenderit,nbsp;nô ut afferret caduca amp; mundana,fed perpétua 8^ cœleftià bona. Qua/nbsp;re hgedifputatio tantodiligeritius obferuanda eft, quanto cœleftis fa**nbsp;lus nobis magis necelfaria eft* Ac ante quide dare expofuit Chriftus,nbsp;fe effe uiuificum ilium parte,q qui uefcat,Cuefcimur aût eo,{i in Chri/nbsp;fiura crediderimus)nu^ nec efuriat, nee ficiat, fed exaciatus perpétuanbsp;falute fruatun Nunc aute inftituit qrelam aduerfus ludgos, q, quan^nbsp;non obfeure de fua perfona amp; offi'tio contionet, confirmee publicenbsp;fuas contiones,magnis amp; inufitatis miraculis,tamen non adhibeant ipnbsp;fi fidem,nec agnofcant ipfum Meffiam* Sed dixiCinquit3uobis,qudd « «nbsp;Mm i]

IN CAP7T Vr. EVANS. lOANNlS. etfamuidifiisme j neccrcdins. Silibrtfententiamhuiusdilt;Si' patdonbsp;aln'us repetere,fjc intclligêduîn crn.Habeo quidcm,quf de ueftra Im/nbsp;pietaic 8^ increduh’tatc conquer/ pofTem, (ed ea mihi tiec noua eR,necnbsp;in/randa.D/xi enim amp; pr^dicaui /am dudum per prophetas,qgt; etiamznbsp;fi uen/am ad uos Ifraelitas,amp; propona me uob/s uifendum contredannbsp;dum ÖC aud/cndum,adeolt;^ magna m/racula gdam,non tarnen f/t/s menbsp;fufceptur/,aut meo Euangelio credituri. In pfalmo d/xi me lapidem Fonbsp;re, quern ardificantes reprobent. In Efa/a uocaui me lapidem oIFenfio/nbsp;nis petram fcâdali duabus domibus Ifrae},amp; laqueum acruinamhanbsp;bitantibus Hierufalem. Et additur» OfFendertt ex eis plurimi, cadent,nbsp;contercntur,irrecientur amp; capientur, Ac iterum.Excgca cor populi hu/nbsp;ins amp; aures eius aggraua, èi. oculos eius claude, ne forte uideat oculisnbsp;fuis,amp; auribus fuis audiat,amp; corde fuo intclligat,amp;conuertatur amp; fa/nbsp;nem eum» Hæc multis annis,priuf^ in banc terram ueni,de ueftra in-'nbsp;credulitate contionatus fum» Quare, etfi dokt mihi ueftra /mpfetäs,tanbsp;men ea mih/ ncc eft /mprouifa,nec inopinata^Quod fi autem libet hocnbsp;diclu fimph'citer intelligere,hæc erit fentetia.Ego quidem facio quodnbsp;mei eft offitq» Prædico Euangelion meum confirmo illud miracU''nbsp;lis,Quid aut uos u/ciftimC’Dixi alias, q? etfi opa,quf dedit mihipàternbsp;iffontiifif. ut perficiam ea,tcftifieantur de me,qj pater miferit me, uos tarnen h«/.nbsp;sc,quem mifit ilkjtton creditis» Dixi etiam,Ego ueni noie patris mei,nbsp;nee reel pit i s me»Idcm nunc dico,q) ctiamfi uideriiis tot mea miracunbsp;la,quibus deus ipfe,de coelo, confirmât ueritatem dodring meg,acpanbsp;tefac/t meam maieftatem,nullam tarnen mihi fidem habeatis. Rem nonbsp;ipfi quidem Cbrifto nouam, fed alioqui uere admirabilem» Chriftusnbsp;promift’us eft ab initio orbis terræ,amp; expedatus eft tot milibus anno/nbsp;rum.Gum aüt ueniftet, ac prgdicaret Euangelionfuum,amp;gderet mira«nbsp;cula,iri eo ipfo populo,in quo tot promiflionibus adnuntiatus, tot fa/nbsp;cris adumbratus fuerat, non tarnen crediderunt»In fua,inqt abas Ioan/nbsp;imreJu!ii4=' nes^uenit,öd fui eum nori receperunt» Obfecro tc,qug eft tantæ cæcitanbsp;tucaujjinbsp;nbsp;nbsp;jj’g cauiraC primura, homo retinuit quidem poft peccatö aliquam coglt;

’ nbsp;nbsp;’ nitionemdiuinælcgis,nullamaûthabctnaturafuacognitiôemGfari/

fti feruatorisjfed necefle habet Ghriftum cognofeere ex uerbofeu pro miftione dei,per fpiritum fandum» Deinde,etfi ludei babuerunt uer/nbsp;bum et promiftiones dei de Ghrifto,tamen non rede ihtelligebät regnbsp;hum eius, fed fomniabant Ghriftum dominatürum in terra regio mo/nbsp;re, amp; pollicebantur fibi in regno eius tcrrenam foelicitatem» Quare,nbsp;cüm üiderent lefum non refpondere carhali fuæ expedationi,itacon/nbsp;tempferünt ipfum,ut tandem eum in crucem fuftulerint. Dices igitur,’nbsp;Cur ergo lefus rion coegit «os Euangelio fuo credcrcC’Si eft diuina po/nbsp;tentia prpditus, cur Hort àttraxit cos etiam uiolenter ad fidê, ut neceflenbsp;habuiflent

MOMILIAE rOANNiS BRENTIL

habuiffent ipfum recipcreC Dc hac re cocionatur Chr/ftus, ctim addit, Omne,quod dat mihi pater, ad me ueniet, amp; eum, qui ucnerit ad me, * ‘nbsp;non eqcio foras. Quiadefcendi decœJononutfaciam uoluniatcme/nbsp;am,fed uoluntatcm eius,qui mifit me. H^ceftaütuoluntaseiusquimi *¦nbsp;fit me patris,ne quid perdam ex omnibus,qug dedit mi hi, fed refufcitê «nbsp;illa in nouifTimo die. Hgc eft autem uoluncas eius qui mifit me, ut oïs « «nbsp;qui ui det filium,amp; ctedit in eum, habeat uita æternâ, èi égo fufeitabo «nbsp;cum in nouiflimo die. Hæc efl memorabilis corttiö,amp; habet hanc len t cnbsp;tentia. Poflem quidc oês Iudgos,imo oês hoïes cogere, ut fefe mihi adnbsp;iungerent,ac me reciperent,Sum enim uerus dei filius,gqualis natura,nbsp;maiedate amp; potentia patri meo,non ueni aüt in hunc mundum, non afnbsp;(umpfi hominem, ut in hoe primo meo aduentu oftentem amp; exercèamnbsp;publice hanc meam diuinam maießatem,nifi quatenus gdenda funt minbsp;racula ad teftificandam ueritatem dodring meg, Sed ueni ut aflumpta Scrui/Drm^mnbsp;feruiaclpoatiforma.obediamuoluntati dnimei. cluime in hanc terra

bet.Legati munus eft,non ut faci3t,quod poteft, fed quod heet, amp;( ab €O,qui mifit ipfum,mandatum eft. Quare, cum ego afiumpferim farznbsp;mam ferui et legati,nullum hominem cogo,ut me recipiat,fed pendeonbsp;ex uoluntate dei patris mei,qui me ut feruum et legatum fuum,in hancnbsp;terram mifit,amp; expedo, quos ipfe mihi addueat. Nam quofcunq? ilienbsp;mihi dederit,hos omnes, ficut ad me ueniunt,amp; me agnofcunt,tfa etPnbsp;am eoo agnofco redpio.Bt ut nullum ego uioleter cogo, ita nuHumnbsp;coR2,quos pater ad me adducit,abt}cio. Omnes illos recipio, fiue l inenbsp;Iudæi,fiue gentes,fiue illufires,fiue obfcuri,fiue honefti, fiue peccæonbsp;res.Recipio autem eos^non ut faciam ex ipfis reges huius terræ, fed utnbsp;tuear eos,ne pereant,Recipio eos,non ut nihil affliâionis in hoemunnbsp;do paciantur,aut ut morte non obruantur,fed ut etiamfi affl iganiur, èCnbsp;mori uideantur,non tarnen pereant, fed conferuentur æterna uita. Egonbsp;enim fufeitabo eos in nouifTimo die, üt mecum in coelefii regno ingternbsp;num föelices uiuant. Habes fenientia contionis Chrifti.lt;Nune perfir innbsp;gemus partes eius. Ac primum docet Chriftus, q? non uenerit in huncnbsp;müdum, ut accipiatamp; propager regnum fuum externa, corporali Si! uinbsp;olenta potentia. Judgi enim expeólauerunt talem Meffiam feu Chriffü,nbsp;qui adiundto fibi exercitu Iudgorum,circumFerat arma per omnes reginbsp;ones,amp; peragret regio apparatu uniuerfuni orbem terrg, ut fubqciat Ùnbsp;bi omnes gentes,quamuis repugnantes,quah's aut Cyrus,aut Alexanznbsp;der Magnus,autalïusquifpiam Monarcha fuit. Mirantur imperitinbsp;bomines,quï fiat,q? aim Chriflus,fit diuina maieftate præditu«, nonnbsp;officiât omnipotentia fua, ut automnes aduerfarq Ód blafphemi in noznbsp;eius fulmine pereant, autadmirabiliter trahantur ad credendum

obediendurh Chrifto. Sed Chn’ftus réfutât hoc loco uaniiïïmam îtf dcorum expedati5em,amp;f cxponit rationcn3,cur Memincm uiolcnter conbsp;gat,ut fefc ipfi fubqciar* Omncj inquiens,quod dat mihi pater,ad menbsp;ucniet,amp; cum,qui uenerit ad inc.non erjciam foras,hoc cft,Non ucnlnbsp;in hue mundum,ut fubqc'am mihi hoics uiolenta poteftate, fed refpi^nbsp;CIO in manum dei patris mei, pendco ex illius uoluntatc. Quecunepnbsp;ille mihi dederit y Sgt;C quern excitarit fpu fuo per Euangelion meum, utnbsp;me agnofcatjis me rccipit,8(f ego uiciffim eum rccipio,amp; wear. Quidnbsp;aût caulTc eft,q) non cogas homines regia poteftate,ut te agnofcant,etnbsp;fc tibi fubfjciantC’Quia defcendi,inquic,non ut faciam meam uolunta/nbsp;tem,fed uoluntatcm cius,qui me mifit.Defcendi è ccclo,ncm ut domPnbsp;nuSjfed ut feruus.Serui aût olRtium eft,noH ad fuum ipfiusjed ad donbsp;mini fui arbitrium amp; nutum fefe accomodare.Defcendi èccclo,non utnbsp;Kt/Tox^dToif feu imperator^fed ut legams.Legati aSt offitium eft,non funbsp;as opinioneSjfed mandata eius,qui mifit ipfum fedari, at(^ perficere.nbsp;Quare non licet mihi in hac mea Icgatione aliquid prater uoluntatcmnbsp;patris mei,cuius legatus fum agere. Aroabimus ergo te,dic nobis^qpi^nbsp;eftuoluntas patris tuifH^c, inquit, eft uolutas eiusqui mifit roc patris,nbsp;ne quid perdâ ex omnibus,qug dedit mihi,fed refufeite ilia in nouilfinbsp;' mo die. Voluntas dei non eft, ut fufeipiam regiam dnationcro in orbenbsp;tcrraRtjCt fubijeiam mihi hoics uiolenta manii,fed ut feruem eos,quosnbsp;ipfe mihi fpu fando iiio adduxerit,amp; defenda eos,ne pereant, fed etianbsp;fi uideatur mori,refufcitentur £amcn,et uitam pcrpetuofccltcem agât»nbsp;chrißutßeif Hue pcrtinet,qaod ÔC aliâs Cbriftus de fuo offitio dicit. Filius homi/nbsp;uenitjUt fibfminiftrarctur, fed ut ipfe miniftraret, utcç daretnbsp;animam fuam redeptioncm pro multis, hoc eft, Chriftus no ucnit,ut

dum exercitus imperatoris fuum cfFundit fanguinem, ut impator defê datur,amp; reporter incolumisuidoriâ ab hoftibus,feduenit, ut ipfe fo**nbsp;am animamjuam ukam det,ac fuum fanguine effundat,quo rj, qui ipnbsp;fum agnofcunt,ab hoftibus redimantur amp; fcruent.Etin alio loc0,cumnbsp;difeipuli hortarentur Chriftum ad uindicandos cotemptores, igm' denbsp;coclo,refpondit,Nefcitis cuius fpûs eftis. Filius hominis non uenit adnbsp;perdendum animas hominum , fed ad feruandum. Quare obedientianbsp;diuinguocationis eft,q) no fubrjeiat fibi hominesregia uiolenta ponbsp;teftate. Sed em,inquics, Chriftus afeendit nunc in cœlum,8C depofu/nbsp;it feruilem formam, ac fedet in gloria Dei patris fui, cur ergo hoc temnbsp;pore fert blafphemos’:’cur nunc tanta maieftate preditus,non cogit ui/*nbsp;olenter aut omnipotenter inobediêtes ad Euangelq fui obedientiam^

«OMILIAE lOANNiS ßRENTll,

De hat re Petrus îta contionatur. Oportet lefum Chrfßum cœîüm ac/ cipcre ufc^ in tempora refticuuonis omnium quæ locutus eft deus pernbsp;os omnium fandorum à feculo prophetarum.Etfi enim Chriftus fedetnbsp;ad dextram Dei, habet omnipotentem maieftatem, tarnen non uultnbsp;earn maieftatem publice coram mundo,ante nouiftimum diem often/nbsp;tare j fed uult Ecdefiam fuam ex uniuerfo mundo per Euâgelion fuumnbsp;colligere, donee aduenerit nouiftTimus dies,quo manifeftus uenier,8dnbsp;inimicos quidem fuos ita fibi fubqciet,ut in perpetuos earceres,nuncpnbsp;emittendi contrudant, amicos aöt, amp; credentes in ipfum,ad perpetuunbsp;regnum et gaudium exaltet.Oportct,inqt Paulus,eum regnare,doneGnbsp;pofuerit oês inimicos fub pedes fuos» Tune aut ponentur oês fub pe/nbsp;des ciuSjCÜ mors, quæ eft nouiflîmus hoftis,abolebitur. Quare,duninbsp;hoc fcculum fteterit, amp; Chriftus non apparuerit manifeftus,Cappare/nbsp;bit aüt in extremo die) non cogit hoïes ad obedientiam fidei, munda/nbsp;na potentia, fed uocat eos per prædicationem Euangelq fui,ut quotqcnbsp;fpiritu fando excitati,recipiunt ipfum,feruêtur. Quid ergo dicemus.

fuos honeftam uitam agere, amp; audire Euangelion ChriftjC' non eft èC miltMoffi» boni patrisfamilias, pueros fuos nolentes amp; répugnantes in Catechiftnbsp;mo Chriftiang dodrina?,minis ac uirgis erudireC Abft't. Alia em eft,nbsp;quantum quidem ad hoe inftimtum attinct,uocatio Chrifti,alia maginbsp;ftratus amp; patrisfamilias.Chriftus em no uenit in hue mundum ut ftitinbsp;gerctur externo magiftratu » Sic nee mifit apoftolos fuos in mundum^nbsp;«t fufeiperent externam dominationem. Quare non fuit offitrjeoRz,nbsp;ut cogèrent homines uiolenta manu ad obediendum Euangelio» Ma/nbsp;giftratus aSt, amp; paterfamiliasprimum quidem debent cognofcere ue/nbsp;ritacemEuangeli) Chrifti,ut ipfi perfidem inChriftum,cÔfequan/nbsp;tur iufticiam ÓC falutcm, deinde hic debet familiam fuam ad difcêdamnbsp;ueram Chriftianifmi dodrinam {nftituerc,ac nolentes etiam, pro fuænbsp;nocationis ratione ad fedandâ pietatcm cogere, i 11e uero pro uirili fuanbsp;curare debet,ut in Eccleirjs fug regionis reda et fana dodrina Chriftinbsp;tradat,ut blafphemi puniâtur,ét tam dodores,^ auditores pig dodrinbsp;næab incurfu feditiofoRz latrortum defendant» Manifeftum qdemnbsp;eft, ftdem in Chriftü no pofte humana uiolêtia humano cordi infigi,nbsp;nee hoe agicur,iit hoïes cogantur ad fufcipiendâfidem Euangelij Chrinbsp;fti poteftate magiftratus,fed externa et manifefta idolatria abrogariutnbsp;poteft,ita per magiftratum debet, poteft etiam SC debet inftitui pianbsp;dodrina publice pr.ædicanda, poteft quoep amp; debet conferuari pub/nbsp;tranquillitas, poteft item amp; debet manifefta blafphemiapuniri,^

IN CAPVT VI. EVANG, IOÀNN1S.

tie imbcdlieä üfFcndantur, ne ue deus propter inultam amp; noîam blaf/ phemiam ad i'räcundiam cxcitetur,amp;: totam gente dèleat. Dixit em Efanbsp;las. Reges forenutricios,amp;reginas nutrices EccïefijîJufîit pfalmus Rcnbsp;ges intdligcre,erudiri cos qui iudicarttterrä^^ ofcülari filium dei,nenbsp;quando irafcat pereant de üia iufta. luffit itertt principes terr^ anoPnbsp;lere portas urbium fuaisZjUt ingrediat rex glorie,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;etfi nemo po

te(i Humana poten tia cogi, ut ucrc credat in Chriftum, magiftratus tn amp; patresfamilias fuum ofïitiû fäcerc debet, ut abrogata manifefta idonbsp;lolatria, Euägelion Chriiii locum habeat,amp; aducriarn fang doélrine,nbsp;^eßilt;u,f}uos gj. blafphemi coerceant 8^ reprim3ntur,Dcinde,docet Chriftus in hacnbsp;iodiferiminatimoês, quotqc dantur ipfi à patre,agnof/nbsp;cere,acrecipcre,ludæi cxiftiinant McfiTiä iolos ludeos pro populo fuonbsp;agnofcere,ö^ fi qs ex gentibus uelitbnfitqs Me(rigfrui,eü necefleha^nbsp;bere circucifionem fufcipere,amp; fieri ludeû.Hypocritæputant Meiïianbsp;cos tantum botes recipere,qui facris multum dedici finc,ac multas factnbsp;ant cerimonias. Alrj holes (enriunt eos tantum MeOTig gratos elTe, quinbsp;in hocfeculofuntdiuites, nobilcs, acpotentes.Soleot em dicere,Quinbsp;in hoc feculo mendicat, is necelTe habet in altero feculo pané olfiatimnbsp;colligere,hoc eft. Qui in hoc mûdo eft infcclix,is etiam erit in futuronbsp;infœlix.Sed has uanifTimas opiniones réfutât Chriüus,tum ait, Omnbsp;ne, quoddatmihipater, ucnitadme,amp; eu qui ueneritadme,non erj/nbsp;tiam foras,Omne,inqt.Nullû hic Jifcrimen facio,fine quid ex ludgis,nbsp;fine ex gentibus,fiue ex honeftis, fine ex pdôribus, ad me uenerit, agnbsp;nofeâ illud amp; recipiam, Ac mox. Ne qd perdam ex Oibüs qug dedicnbsp;mihi. El iteiîz. Vc OMNlS,OMNIS,inquam,qui lïidet filium SC crenbsp;dit in eum habeat uitam eternâ,Huc pertinet etiâ,quod Paulus ad Ro/nbsp;manos feribens Euangelion, inqens,cft potentia dei ad falutê,Quid^nbsp;nû um tantum hominû generiCNequa’p,fed OMNI credenti, ludeonbsp;primum,fimul Ôd Greco.Er poftea, Omnis,qui fidit illi,nô pudefieunbsp;Non emeft diltindtiouel ludeiuelGreci, Nâ idê DnsOmniû,diueSnbsp;in Oês inuoeâtes fe, Acrurfus,CôcIufitdeusOês fub incredulitatê,u£nbsp;miferetur.Quoiç'Tnum ludgoi^ tantum aut honeftotç hominumcMi/nbsp;nime. Sed Omniû,liue Iudeofgt;t,(îue Gentium,fiue honeftonz fine in/nbsp;honeftoR2, fiue potentum,fiueaffli(HoR2,fi modo dati fuerintChrilîonbsp;a deo patre,ôlt;f uenerint ad Cheiftum. Quæfo ipitur te,quos dat parernbsp;filio fuû Chriflo Sô qui funt, qui ueniuntad Chriftum'T Non opusnbsp;eft ut magna follicitudine circumfpiciamus, quid rcfpondendum fit,nbsp;Chriftus ipfe in hac conciuncula fatis perfpicue hoeexpheat. Cumnbsp;enim dixiftet, Hæccft uoluntaseius,qui mifitme patriSsoe quidnbsp;perdamex omnibus,quædedic mihi, moxaddic, utexponat, quinbsp;fint illi, quos dat ipfi pater, amp; qui ueniant ad ipfum. Hæc, inquiens,nbsp;eft uo

BOHILIÄE lOANNlS BRBNTlt

cft uoîuntas ci'us qui mißt mc,ut oîs qui uidet filium amp; credit in i^iim, habeat uitam cternam. Quarc pater hos dat fiIio,öC hi ucniunt ad fili/nbsp;um,qui audiunt Euangelion filq,8c cognofcunt eum per Euangdion,nbsp;atc^ crcdunt in ipfum, q? fit uerus feruatonNS in hac carnis nollrg imnbsp;bcciUitate non licet nobis accederc thronum diuinp maieftatis, ac pcrgt;nbsp;fcrurari impcrueftigabiliaeius iuditia quippe qgt; inhabitet lucem in/nbsp;accciTamJcd accedêdum nobis eft ad pr^fepc illudjde q angelus paftonbsp;ribus côtioriatur. Inuenietis infante fàfcqs inuolutüm,pofitum in pfe/nbsp;pi. Accedendum tiobis eft ad lefum Chriftum,qLii fe aflumptione hu/nbsp;mangcarnis,prçdicatiôe Euâgelrj fui,amp; miraculis manifeftauit, quicpnbsp;fe adhuc Ecdefig fug proponit quafi fenfibilê,baptifmo,Euangelio,ôinbsp;ccena dnica, Hec funt facies Chrifti, qua deus ipfe uidet, amp; uoluntas e/nbsp;iusmanifeftecognofcitur.Deum,inqt, nemouiditün^. Vnigenitusnbsp;filius,qui eft in finu pàtris,ipfe enarrauit.Et itcRt, Philippe,qui uidetnbsp;mCjUidet 0^ patrem meum,Quare hoc unum nobis agedum cft,ut aU/nbsp;diamus Euägclion Chrifti, accipiamus Chrifturri per fidem, Na finbsp;inuenerimus nos per ßdem in Chrifto, nihil iam certiüs, nihil üeriusnbsp;cric,^ qj pater nos dederit filio,amp; uenerimus ad filium.Itäqj dubitj/nbsp;ri non debet,quin filius curet,ne pereamus^Hgc em ,inquit,eft uolunnbsp;tas eius qui mifit me patris,ne quid perdam ex oibüs, qug dedit m ihünbsp;Poftrenio docetctiam Chriftus fe non conferee mûdana caduca,fednbsp;cceleftia etgiernabnfitiadudgi expedaueruntSi adhuc expeiftät in fuonbsp;Meifia bona corporaha,et dominatione in hoc feculo.Carnales hoi es*nbsp;qui uidentur Ghriftum agnoftere, fentiunt fe perire, fi Chriftus eoninbsp;iieat, ut paupertate prginarttur, amp; morte obruaotur» Ac tum demumnbsp;Chriftus gratus ipfis elfet, fi dàret éis térrénas diuitias, amp; diuturnâ innbsp;hoc mundo uitam. Chriftus aut manifefte docet, fe cocleftia amp; perpe/nbsp;tua bona dare. No perdam,inqt. Et,Habet uitam gternä,Et,Ego fufei/nbsp;tabo cum in nouiftirno die. Etii em cöniugt,ut credentes in ipfum opM*nbsp;primantur paupertate, morbis, amp; morte, tarnen non finit,ut pereant^nbsp;îëd effîcit ut habeat æternam uitam,ac refufeitat eos in riouiffimo dié,nbsp;ilt cum ipfo perpétua fcclicitate regnent, Magna hec eft cÖfolatio,magnbsp;na falus oim eorum, qui credunt in Ghriftum. Qiiid em eft quod iamnbsp;metUantC' Affliguntur réFçt inopia,fcd habent Ghriftum obediente panbsp;tri fuo,cuius uolUntas cft,ne quid perdat ex oibus,qug dedit ei.T ene/nbsp;lur graui morbo,fed Chriftus curat, ne in morbo pereant. Damnäturnbsp;pcccatijfed Chriftus expiauit peccatum,Moriuntur,amp; in puluerem rcnbsp;nertuntur,fed Chriftus conferuat ad uitam gternam,et refufeitabit eosnbsp;iu nouiftirno die. Quarc, etfi omnia huius feculi mala in nos incurrücnbsp;incidunt,bene tn confidendum amp; cognofeeridum eft, qgt; ea nobisnbsp;adiümcnto fint in bonum, per lefurai Ghriftum feruatorem noftrum.

HOMiLïAE lOAKNiS BRENTlt

amp; colloccc cum ad dcxtram dei patris. Alter,qj de kfu iudiccnt fecun' düm exrernam fpcciem family eins, quafi uero non amp; Dauj’d, tantu»nbsp;heros, fateatur familiæ fug ignobilitatem, ÔC de Meiïïa è Dauidis fe/nbsp;mine tiafcituro feriptû fit, çp afeendat ficut uirgultum,et ficut radix denbsp;terra arida, nec fit ei fornna ac decor,fed fit defpedus Si nouiiîïmus uinbsp;roîÿ.Confideremus igitur,quam cauffam ludaici erroris Chriftus cô?nbsp;memoret. Refpondit lefus. Si dixit eis» Nolite raurmurare inter uos. lt; «nbsp;Nemo poteft uenire ad me,nifi pater qui mifit me, traxerit eum, amp; e/ « enbsp;go fufeitabo eum in nouiffîmo die, Eft feriptum in prophetis Et erunt c «nbsp;omnesdodià deo.Omnis ergo, qui audiuitâ pâtre, amp;didicit, uem't t enbsp;ad me,non q? patrem uiderit quif(^,nifi is qui eft â Deo,hic uidit pa/ lt; «nbsp;trem.Memorabilis contio,quæ etfi dura uidet,tamen cognitu necefta t «nbsp;ria eft,8i fi rede earn intelligas, utiIiftïma,Non eft, inquit,q) quift^nbsp;mihi référât fententiâ murmuris ueftri, Scio,amp; q? murmuretis, 8i qdnbsp;murmuretis. Hoc oftendit uos, q? dixi me de ccelo defeendifle. Nonnbsp;eft aût nec nouum,nec mirum,qudd me, hoc eft, uerum MefTiam nonnbsp;agnofeatis. Nemo enim poteft uenire ad me, nemo poteft neue Mcfftnbsp;am agnofeere. Si beneficia eius participare, nifi cœleftis pater traxeritnbsp;eum, CognitioMeftiæ, nonefthumangprudentiæ, non eft carnalisnbsp;rationis,nec humanorum meritorum, fed eft diuinæ clemçntiæ. Si o/nbsp;pus fpiritus fandi. Vos autem ludæi, caretis fpiritu fando, nec trahitnbsp;UÓS pater cccleftis,Quare non eft mirum, qudd me,hoc eft,ueRî Mefnbsp;fiam non agnofeatis, Sed quomodo probatur hoc,quod Chriftus ait.

Chriftus tanta autoritate præditus eft,ut omnia dida eius, etiamfi no habeant adiundam probationem, pro cœleftibus oraculis fufeipien/nbsp;da Si conferuanda fint, tarnen adducit hoc loco in teftimonium didanbsp;prophetarum. In prophet!s,inquiês,fcriptumeft.Eruntomnesdodinbsp;4 deo.Oîs ergo quia udiuit a' patre,8i didicit,uenit ad me.Qugramusnbsp;nûc in quibus prophetis hoc fit feriptum, Ac manifeftum quidem eft,nbsp;hoedidum contineatur in Efaia cap.f4.Cum ein ispropheta deferinbsp;beret regnum Meflig,ac enumeraret benefitia,qug conferuntur in fubnbsp;ditos huius regni ,,interreliqua etiam hocrecenfetj quddomnes, quinbsp;ad hoc regnum pertinent, doceantur diuinitus. Si illuftrentur fpiritunbsp;fando, Ponamj'nouit.omnes filios tuos, difcipulos Dni. Deus enim

IN CAPVT 71. evang. lOANNlS.

DnS ipfe uias fuas,ut omnes fiantâ Dno docti.Huc accedi’t etiam Hie remias cap,xxxi. Poft dies illos dicit DnS, dabo legem meam in uifcenbsp;ribus eorum,ölt;f in corde illorum fcribam earn, amp; ero eis in Deurn,nbsp;ipfieruntmihiinpopulum. Ët non docebit ultra uir proximû fuum,nbsp;ÔC uir frairem fuum dicens,Cognofce Dnm. Omnes enim cognofcencnbsp;me a' minimo eof?2 ufcp ad maximum,Hoc certe illud eft,quod Efa/nbsp;las ante dixerat. Brunt omnes a' deo dodi.Extant etiam in fcriptisEua/nbsp;geliftarum,ct Apoftolorum,qug cum his propheticis didlis coueniûc,nbsp;amp; quibus perfpi'cue indicatur,qgt; ut omnes ad regnum MelTig pertinênbsp;tes doceantur diuinitus,itanemopoftït Mefti'am agnofcere, nifi codenbsp;fti docftrina illuftretur. Apud Matthäum ait Chriftus. Nemo nouit finbsp;lium,nifi pater,nec^ patrem quif^ nouit, nifi filium, cuicumcç uonbsp;luerit filius reuelare, Ac paulo poft, cum Petrus confiteretur amp; fuonbsp;reliquorum apoftoIoRt nomine de Iefu,Tu es,inquiens, Chriftus illcnbsp;filius dei uiuentis,refpondit ei lefus.Caro amp; fanguis non reuelaUitti-*nbsp;bi,fedpater meus,qui eft in cœlis. Hic aperte dicit, q? cognitio MePnbsp;fiæ, quæ eft uera noftra falus,amp; ut Chriftus ipfe ait, æterna uj'ta, nonnbsp;pendeat ex humana rationeaut induftria, nec ex humanis meritis, fednbsp;tantum ex ccelefti dodrina,amp; gratuita dementia dei. Non eft,inquitnbsp;Paulus,uolentis,nccp currentis,fed miferentis Dei,Et ad Mofen dici/nbsp;tur,Miferebor cuiufcui^ mifereor,8c prgftabo rnifericordiam, cui uonbsp;luero,Sunt SC alia id genus multa dicla fcripturg,quæ teftantur, hominbsp;lies pofte cognitioncm Meftje,amp; falutem fuam, confequi tantu ex granbsp;luita mifericordia Dei, qui trahat fpîî fanólo fuo, quêcunc^ uolueritnbsp;ipfe,amp; libeat. Hie nunc qugftionum mare exoritur,0^ habent tarn im/nbsp;periti,^ periti,tam imprj,^nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;hoc argumêto difputent, Alif

enim dicunt. Sinecefte habent omnes diuinitus doceri, quid opus eft audire contioes ab hominibusç’ad quid prodeft externa Euangelij ptfnbsp;dicatioC Non audiam ergo amplius, quæ mihi homo quifpiam dicat,nbsp;fed expedabo reuelationem cceleftem, ut illuftrer fpu fan do. Alt) obnbsp;ijciut.Si nemo poteft uenire ad Chriftum, nifi trahatur diuinitus a panbsp;tre, culpa incredulitatis non erit in homine, qui fi traheretur, neceftenbsp;haberet trahenti dco, hoc eft, omnipotenti uirtuti obedire. Cur enimnbsp;Deus non trahit oês homines, cum id facere poftet';' Cur traxit lacob,nbsp;Ct non EfauÆur traxitPaulum,et non CaiaphâcAlq cogitant.Si falusnbsp;hominum pendet t' fola amp; gratuita mifericordia dei, qui eligit, quosnbsp;uult,quid fi tu non eftes in numero eoRt, qui diuinitus funt elediTquot; qdnbsp;fi Deus abieciffet te,cum initio felegit fuos,ante^ lacerent fundamennbsp;ta mundiv Hæc amp; multa alia folent difputari ab hominibus, cum audinbsp;unt,neminem uenire ad Chriftum, ôd confequi falutem, nifi fit Deonbsp;cledus,0lt; trahatur ac doceatur diuinitus,Principio igi£ur,pro indubinbsp;tato tenen/

HOMILIAE lOANNIS BRENTIh nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;xu

fato tenendum eft, q? tota facra fcnptura,in qua ilIuSjde diuina pre dcftinarione,cotinetur, ad hunc prgdpue ufum diuinitus fnfpirata fit,nbsp;literis mädata,ut reuclet Chriftum,doceat Chn'ftum,iIJuftret Chrinbsp;ftum,amp; fufcitet,accendat, confirmet ac conferuet fide, que eft in Chrinbsp;ftum.Non eft obfcurum,q, Mofes,qui eft primus faerg fcn'pturæ migt;nbsp;nifter,am3ndetä fe,populum fuum adChriftum.Prophctarn^inqens,'nbsp;de gente tua amp; de fratribus tuis fufeitabit tibi Dns deus tuus.IPS VMnbsp;A VDIES.Et Pcirus.Oes,inqt,prophetg à Samuele et deinceps,quocnbsp;quot loeuti funt,etiam adnundauerunt dies iftos.Non enim aliud no/nbsp;men eft fub coelo datum inter hoies, in quo oporteat nos faluos fieri;nbsp;Quare quicücß feripturæ locus uidet nobis aut tollere Chriftuni, autnbsp;infirmarc amp; frangere fidem in Chriftum, fentiendum eft, cum uel nonbsp;rede a‘ nobis intelligi,uel tentationem efte fpûs Satanæ. Fieri em nonnbsp;poteft,ut is fit fandus fp5s,qui hoies a' Chrifto,Sc fide, quæ eft in ip/nbsp;fum,abdudt.Deindc,q7 Chriftus ait,Nemineuenire ad fe,nifi tradSnbsp;à deo patre.Et Efaias, Omnes deo doceri,non abolet externum mininbsp;fterium prgdicandi Euangeli},fed cofirmat potius.Na quos trahit pa/nbsp;ter,eos per prgdicatiocm Euangeli] trahit. Et qs docet deus, eos per exnbsp;ternumjfeu ut did folet,uocalc uerbum docet.Itc,inqtChriftus,in uninbsp;uerfum mundum amp; prædicatc Euangelion omni creaturæ. Cur Ohri/nbsp;ftus tanta grauitate,amp;^ tanto etiam apoftolORz fuotum periculo inftitu/nbsp;eret in toto orbe terrarst* pubHcam Euagelrl fui prgdicationem,fi ea ad Euangel^minbsp;difeendamuerampietatem, 8^cofequendamcœleftem feelidtatenul/nbsp;lius effet üfus^Mäieftas quidê autoritas docendi ac reuelandi Chrpnbsp;fti,hoc eft, tribuendg ueræ falutis per Chriftum, eft penes folum De/nbsp;urn pattern ac fpûm eius fandum. Minifterium aût amp; organon, quonbsp;fpûs docet ac reilelat Chriftum,eft externa amp; uocalis prgdicatio Euan/nbsp;gelft. Deum eni hoc uti organonbsp;nbsp;nbsp;per hoc efte in hoibus éffîcâcem,

res ipfa conuincit,8^ teftaniur multâ lóca fcripturg. Conftitui tiós,inqc Chriftus ad Apoftolos,ut eatis ôd früdû âfFeratis,ôd frudus uefter manbsp;neat. Manifeftum aut eft,q? Chriftus miferit apoftolos fuos ad prsedinbsp;candum Euangelion fuum.De hoc ergo minifterio diGit,qudd afferatnbsp;frudum,qui S maneat. Ac Paulus,Euangelion,inqt,eft potentia Deinbsp;adfalutcm oicredeti.Etrurfus.Fides ex auditu eft,auditusaût per uernbsp;bum dei. Et itcR:, Agimus gratias deo indefinenter, q? cum accipetisnbsp;fermoncm nobis,quo difeebatis deum,âccepiftis non fermonem ho/nbsp;minum fed ficut crat ucre,fermonem dei,qui amp; agit in uobis credenti/nbsp;bus.Duo dicit Paulus deprgdicatione Euangelq. AlteRt,qj non fit fernbsp;oiohominum,fed fermo dei. Alterum,qj fit in ns,qui fideaccipiunt,nbsp;cfficax.Quid poifee de hoc minifterio excellentius dici^AudiamusS^nbsp;Petrum, Renati, inquit ille, non ex femine mortali, fed ex immortali

Nn

IN CÄPVT VI, EVÄNG. JOANNîS.

per fermonem usuêtts dei,amp; œanentis inçtcrnum.B: addiu Hic ataem eft fermo,qui ad uos per Euangclion ddatus eft» Vides Petrum tnbuenbsp;re organo externe prædicationis Euangeli),renafcentjam, qua fine nulnbsp;lus hominuin falutcra confequitur» INon omnes quidem rcnafcuntur,nbsp;ujintium ft quf audiunt Euangelion, amp; infantes, qui nondum per gtaternpofluotnbsp;Euangelion audire,renafcuntur dementia dei per baptifraum. Hi em,nbsp;etfi nondum funt eapaces externi ucrbi,.funt tarnen capaccs fpiritus fannbsp;ôijid quod probat cxemplum loannis Baptiftæ» Nos aute nunc loquinbsp;mur de ordinario accipiendæ falutis organo.Nam qj alq,etianifi audinbsp;antEuangeIion,non renafcantur,alij,etiamfi externam Euangeli) uocenbsp;non audiantjfingulari dei potetiarenafcantur,nihil dedignitate Si utinbsp;, litate cius min iftcri^,t^d magna autoritäre a Chrifto inftitutum Si comnbsp;mendatum eft,detrahit.Multi faciunt femcntem,que nullum affertfrunbsp;lt;ftum,5i tarnen femêtis bona cft,bonum eft Si femcn.Ego,inquit Pau-*nbsp;Ius,plantaui, Apollo rigauit, fed deus dedit incrcmentum. Et quan^nbsp;fequitur,NeCp qui plantât eft aliquid,nei^ qui rigat,tarnen Si mox adnbsp;ditur, Dei fumus cooperarq, uidelicct plantator aut rigator nihil quPnbsp;dem eftjfi autoritärem increment! rcfpicias, raultum autem eft, ft organbsp;iion,fi minifterium, ft plantationem Si rigationcm per qua deus foletnbsp;incrementum dare,conftderaucris»Ex altera uero parte, uirga Ahero/nbsp;inis floruit fine plantatioe Si rigatione»Quid ergodicemusCTollemusnbsp;lie idcirco omnem plantationem Si rigatione, q? Deus fine his aliquonbsp;ties efticax fit C” Minime omnium. Quin potius adoranda eft potentianbsp;deijin miraculis fuis,utedum aut eft propofitis organis,ut nos noftrænbsp;uocationi feruiamu?, Si deo patri ac fpiritui fando eiusper Chriftumnbsp;nos formandos exhibeamus. Ac de ufu quidem externg prædicationisnbsp;Éuangelij baftenus. Inquiramus autem nunc, cui imputanda fit culpanbsp;ignoratie Si incredulitatis.Si em,inquiunt, nemo uenit ad Chriftum,nbsp;nifi pater traxerit eum,quis alius autor erit incrcdulitatis,^ deus ipfe,nbsp;q? non trahat omnes hoics,cum id facere poftetç' Immane, quanta næcnbsp;eft blafphemiaC’ Deus enim non eft autor impietatis, fed pictatis, nonnbsp;uicioR2,fed uirtatum,Nam,quod ad drum attinet,trabit quidemipfe,nbsp;TruSifüetttnbsp;nbsp;nbsp;docetomties hoics,fed maxima hoim pars fefe retrahit, ac dodrinæ

^omodoi nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Qßftftj(^QpoQgs,^|,jqm'(^ßQjui congregare ftlios tuos, quemadmo

dum auis nidum fuu fub pennas,8i noluiftisCEt Stephanus. Duri cer/ liice Si incircumcift corde Si auribus, uos femper fpiritui fanclo reftitinbsp;ftiSjficut Si patres ueftri ita Si uos.Quid ergo eft,inquis, qgt; deus nonnbsp;mutet uolüntatem eorum,Si faciat ex nolentibus,uolentes duris cer/nbsp;uice,flexibiIesç’Quis enim oipotentig eius obftftere poftet Hoc ucr onbsp;eft uelle deum in ordinc redigere,Si humang pruderie fubqcere. Nonnbsp;eft dabium, quin Deus tarn poiuiftet mutare uoluntatem CaiaphaE,cpnbsp;mutauic

HOMILIAE lOANNIS BRENTII. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;t,s

mutauituoluntatem Pauli'jfed h^c arcana dei' cofilia, cupatefient, cum uidebimus eum in futuro feculo, ficut cft,amp; cü cogiiofcemus eum,4^enbsp;admodum ipfe nos cognofcit. Nuncaüt,iqiiöd ad ngc myftcria attineè,nbsp;exclamandum eft cum Paulo. O prófünditatc diuitiaRz SC fapientiæ SCnbsp;cognitionts dei,^ infcrutabilia font iudicia eius,amp; imper ueftigabil esnbsp;uig eius, Manifeftum cm éft,qgt; per unius delidum, ut Paulus ait,rna/nbsp;]um propagatum fit in ómnes Homines ad condemnationê. Quaré Denbsp;usnulloiurepofsetreprehèndi, aciniußicise accufari, etiamfi nulliusnbsp;hominis uoluntatem rüiifcaret, fed omnes in perpétua condemnatiohe,nbsp;qua fuo malo meriti fürit^derelinqueret, Quo'd autem nonnullos libe/nbsp;rat,acfcruat,gratia éft,clementia eft,mifericordia eft,quam agnofcerenbsp;laiidàre^nori abncerc,nec uitio dare debemus»Tanta eniin eft bene/nbsp;uoleritia Dei erga homines,ut ctiamfi nihil debeat ipfis,exponat tarnenbsp;ueram 8lt; cccleftem falutê omnibus hominibus accipiendamj amp; uclit;nbsp;quantum per fpiritum fandum nobis in fcriptura reuelauit, otnnes konbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;uni

«lines faluos focere. An non ab initio orbis tcrrg, poftcp homo peccaf/ fett rrieritus effet perpctuàm interriitionê, propofuit Chrifturh fih'û initio mbis.nbsp;fuunijfide accipiendum, ut homines per eum falutc, quam amiferant,nbsp;recuperarentC Qug contio de Chrifto,uulgata eft primû inter patriar /nbsp;chas,qui non fuerunt tantû patres ludgoRt, fed etiam gentium» Sunt 8dnbsp;poftea lud p,apud quos depofitg erant promifsiones de Chriftojuarijsnbsp;occafioriibus difpcrfi ititer genres, ut 8d ab his genres cognofcere pofznbsp;fent,quid de Chrifto diuinitus^miftum effet» Acpoftremo,cû CHriznbsp;ftus adueniffet, amp;. curfunl füuni in his terris côfümmaffet, exiuit in oznbsp;mncm tcrram forius apóftolóriirrièC in fines orbis terre uerba eorum»nbsp;Quarc quod âd Dnm deum noftrum attinet,nihil un^ defuit homininbsp;ad cogriofcendum Chriftum,amp; ad confequedam in eo falutem» Quodnbsp;aût lion oês hoîes uel affecuti fint, uel affequantur cognitionem Chriznbsp;fti,S(^ falutem, non Dei, fed hominum culpa eft» Hi cnim propofitumnbsp;Chriftum,amp; oblatam falutem,ut non accipiunt, ira nec uolünt àccipcznbsp;re,imo ne cupiunt quidem lielle» Quid igitur faceret deusC'niirri obtrunbsp;deret fua benéfitia nolentibus, inuitis ac quanta poffiint cohtëntionenbsp;obfiftentibusCCaiaphas audidit Euarigelion de Chrifto, uidit ipfenbsp;corâ collocutus eft,cum Chrifto»Non dubito, cfuin èi. Nero Pauli inznbsp;tcrfcdor,audiuerit dici de Chrifto,Sed quid fadum éft^ Hi nÔ folumnbsp;non üoluerunt ueritatem de Chrifto cognofcere, fed tanta fuerunt imznbsp;pietatCjUt etiam nec defiderauèrint uelle,ac fi quis récepiffet fe preeatunbsp;turn ipfis meliorem uoluntaterri,etiam hoc aborriinati fuiffent» Quarcnbsp;culpa internitionis impioRZ non eft adfcribenda diuinæ maieftati, fednbsp;illoiîî impictati,qui cum trahuntur amp; docent à dco, repellunt a fe nonnbsp;«lânibus tm ac pedibus,fed etiam toto pcdore,falutem»lam uero quidnbsp;de his diceudam,qui cuin fint imbccilles fide, rcddunt fe confideratio

Nn i)

IN CAPVT EVÄN6.' lOANNlS.

tiéhui'ûs negótrj imbeciîHoresC Cogitant em fecum. Si nemo u«i/c ad Chriftum, nifi quem pater traxerit, quid fi amp; tu non eflTes ex eorum csnbsp;talogo, quos pater trahere foIetC Pater enim trahit, quos uult, 8^ quo«nbsp;pro tua mifcricordia ehgit. Quid ergo,fi tu non efles elctflusC Sic emnbsp;etiamfi uidereris tibi credere in Chriftum, tarnen ucl tandem deficiesnbsp;SI Chrifto.Præterea conférant fe,cum tot potentibus,fapientibus, do/*nbsp;dis 8«f honeftis in hoc fecuîo,8^ cogitant, QuidCtu ne folus,cum pan-*nbsp;cis, ij®lt;P alioqui contemptiffimi»amp; abicdiiTimis hominibus efles Benbsp;defia dci eleda,0d tot ilh potentiflTimi Monarchc, tot fapientiffimi rcnbsp;rumpublicaßt gubernatorcs, tot excelkntifllmi inomni uirtutum gc-*nbsp;nere uiri,qui non agnofeunt Euangclion Chriftijeflent ccclefli falu/nbsp;te alieni-T Hos ne deus dcfpiceretjtc aûc amp; alios paucos quofdam cura**nbsp;retC In his ergo amp; fimilibus tentationibus, diligenter confiderandumnbsp;eft,quod lupra oftendimus, uidelicet,diuinam eledione in facra fcripnbsp;tura iradiiâ efle,non ut infirmet, fed ut confirmet fidem pioRz in Chrinbsp;Sfr/pf«rlt;e/i« ftum. An non infang eft temeritatis,gladio,qui tibi ad tuendam uitamnbsp;po*'*^*ghiir,ad eripienda ipfi tibiuid abuti^Hocuerbûsqd dicitur.Minbsp;ferebor aiiufcucp mifereor. Er, No eft uolcntis nec currentisjed mifenbsp;rentis dei,gladius eft rpus,qui nobis ad hos ulus porrigitur.primum,nbsp;utcum raanifeftc fentiamus noftra iuftitiam elFc impuriorem,^ cuiusnbsp;merito queamus cum dco reconciliari, amp; noftras uires efle imbecillionbsp;res, quibus poITimus in cœlum afcêdere, confugiamus ad gratuit»nbsp;mifericordiam amp; elcdionem dei.Sed ignotum,inqs,nobis eft, quernnbsp;deus elegerit. Abfit. Deus uoluntatem ÔC eledionê fuam manifeftifligt;nbsp;me reuelauit in Chrifto lefu dnonoftro. Ac fiquidem tcniauerisad denbsp;utTi accedere abfq^ Chrifto, no potes arcana cius cofilia fcrutari.Si autnbsp;Chrifto comitattisacceflTeris.no ampHus eritobfeuraet ignotaeledio.nbsp;Nihil em cern’us eft,cp q? deus elegerit fua mifcricordia huc,qui uni*nbsp;genito filio del lefu Chrifto côfidit.Hgc,inqt, eft uolutas eius qui minbsp;iit me,ut OMNI S,qui uidetfiliû amp; credit in cum, habeat uita æternbsp;nam,amp; egofufeitabo eum in nouiflimo die,Et iteR2,Huicomnes pro*nbsp;phetæ teftimoniumferunt,q)remiflrionempdÔR2 accepturusfitpernbsp;nomen eius,QV ISnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;IS credidertt in eum. Ac rurfus.Q V O T

Q VO T receperunt cum,dedit eis poteftatem filios dei fieri,nimiRt bis qui credidiflTent in nome ipfius.Quid plura^Hic di precipuus to/nbsp;lius Euâgelij de Chrifto ftatus,qj deus fic djlcxerit mûdum, ut filiumnbsp;fuum unigenitumdarer,ut omnis qui credit in eum,non pcrear,fed hanbsp;beat uitam æternam. Quare qui fe inuenit in Chrifto per fidem,is cernbsp;te inuenit quoqj fe in gratufta ilia, 8cmifericordi eleâione Dei. lefusnbsp;enim Chriftus,liber cœleftis uitse eft,in quern qui per fidem inferip/nbsp;tus fucrit, dubiu non eft,quin fit in corde ipfo deiinfcriptus,amp; ad connbsp;gregatio/

HOMILIAE lOANNIS BRENTII. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ti;

gregationcm coeleftium duium pertineat Sed metuo,inquis,nc fides L.(6lt;r «iVlt;e, mea uel non fit fyncera,uel tandem labefiauQuidCnum exiftimas Dé/nbsp;um confnngere calamum quafiätum Sc êxtingüere h'num fumigans'Tnbsp;Mater non reqcit i'nfaritem fuum ant âdhuc ætatê terierum, aut ex mor/nbsp;bis imbedlleni,fed tanto maiori curâ curtl comple^iturjquanto grauinbsp;ores funt morbi, Si deus pater Humana matre durior effet j aduerfus e/nbsp;um,quantumuis in fide infirmum,cui in filio fuo Chrifto, omnem cicnbsp;mentiam promifitCNefdSjquo te illud dicftum uoeet,Credo DOMI/nbsp;NE,adiuua incfedulitatem meamCNon eft igitur metucndiim, ne De •nbsp;us abqciat te propter imbedllem fidemjed potius danda eft opera, conbsp;tinenti tradatione uerbi del, precatione,0iobedientia,ut fides,autorenbsp;fpiritu fando, fubindc magis ac magis augeatur* Quid autê illud eft,nbsp;follidtus fi'Sjde tua in fide perfeuerantia C Tu tuum in præfentia fa/nbsp;dto offitium.Reliqua Deo curg eruht» An nefcis, fidelem effe Deum,nbsp;qui non finit nos tentarinbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;id quod poffumus,fed facit una cum ten

tatione éueritum^qüo poflimüs füfferre Oues meæ,inquit Chriftus* uoccm meam audiüritjôi ego cognofco eas,8i fequuntur me. Si ego u£nbsp;tarn eternam do eis,nec pcribunt inæternutn,nelt;^ rapiet eas qu i (cp dénbsp;manu mea. Tu uero nuncfadus es, ouis Chrifti, quia agnofcis Chri/nbsp;ßum per fidê. Quid igitur mctuis, ne quis rapiat te de manu ChriftiCnbsp;De uoluntate quide Chrifti toto Euangelio teftificata dubitare no po/nbsp;tes. An fortaffis dubitas de eins poteftate Ç Sed addit^ pater,qui dcditnbsp;mihi i maior omnibus eft i amp; nemo poteft rapere de mänu patris mei;nbsp;Quidç'pütas ne prccationem Chrifti fuiffe üanam Si inefficacem':’ Nonbsp;pro cis jinquit,rögo taritum,fed èi. pro r)s,qui credituri funt per fermdnbsp;nem corurft in me,üt omnes unurri fint,ficut tu pater in me et ego in té;nbsp;Sed et Paulus aiuPerfuafum habeo mihi,q) neqj mors,nc(:ß ufta,rtelt;^nbsp;angcli, necp principatus, neqp poteftates,ne(^ inftantia, neiq^ futura,nbsp;nccp altitudo nelt;^ profunditas * tiec^ ulla alia creatura potent nos fepanbsp;rare ab ea diledione,qua Deus nos côpieditur, propter Chriftum Ie/nbsp;(um,Dominum noftrum. Audi 8i propheticum illud, Montes cömo/nbsp;iiebuntur,öi colles contremifcent,mifericordia äuteni mca hon recedetnbsp;â te,ôi fœdus pads meg non mouebit dixit miferator tuus Dominus,nbsp;Quare pro eerto habendum eft, Deum, qui tibi donauit filium fuum^nbsp;bi que per fidem iam acccpifti,curatuB2 quo(Ç,ut hue filium,in medianbsp;ctiänum morte retineas,aut ut redius loquar,ab ipfo retinearis,0i c5^nbsp;fcrueris. Deinde fpiritus fandlus patefecit in fcriptura dodrinâ de granbsp;tuita electione dei,ad hunc ufum,ut pq non offendantur fua uel pauci/nbsp;^tc,uel imbecilh'tate,uel abie(fti5e,fed confidant,impq aut non inflennbsp;J.'ïr fua multitudine,potentia,fapientia,0i maieftate,qua habent in hocnbsp;•cculo,fed timcanuSi eth conféras inter fe Ecdefiam pioisi èi impioi^,

Nn iij

IN CAÏ’VT VI. EVANG, lOANNlS.

5n hoé niutlclo, inucm'cs impios femper ferè loco,numero, dignlratc, honore,amplitudine,Sé alijs rebus fuperiores efle Initio ofbis terræjnbsp;Ecckfia Caioica uidebattir prâeftantiffîma, amp; fola pofleffura orbcminbsp;!nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ecclefia aût pioruni p3triarebarum,ut numero erat parua, ita iudicabà

tur abiedti fl’ima. Abraam ,cum uocaretur c patria,non habebat magtlä inter genres autoritärem, amp; tn is cum Melchifedeco, amp; paucis alrjs,e/nbsp;rat uera Ecclefia dei. Relique aût gentes p (labant multitudine, potetianbsp;et fapiétia,8é tn erant à deo abiedg.Ih Ægypco,lfraelitg erant Ecclefianbsp;dei,qui etfi audi fucrant numero,tn opprimebantur feruitute, Ægypnbsp;trjs interim, qui fuerunt impioRz Ecclefia,Iate dominantibüs,8é maiC'*nbsp;zccîcGtt dti huius feculi illuftriffimis. Quid dicam de exemplis eoRt tempo-'nbsp;poftea funt fecutâ; In populo ipfo,qui noîc dei uocabatur,a-'nbsp;Çjüa, lia fuit uera dei Ecclefia,alia fidîa.Cû Ahab rerum Ifraeliticaqz potirc/*nbsp;tur,Ecclefia dei Uidebaf Kex,Regina, Auliei,SacrificuIi,amp; totus Ifra^nbsp;cljpauci ueroalrj, uidelicetElias, Abdias, amp; nonulliper Abdiam innbsp;fpeluncis abfconditi,uidebant a' deo abiedi. Sed hi erant uera dei Eg-*nbsp;tlefia,illi aût fida. Quotepore Chriftus natus cft,iudicabantur Eccle*nbsp;fia dei Pontifices,fcribe,pharifgi,et quotqt horum autoritati ac dodrinbsp;nefauebât,Zacharias aût,Elizabeth,(Vlaria,Iofeph,Symeon,Ôfpau/nbsp;ci alq, ut pre alioRt multitudine et maieftate nullo fereloco digni putanbsp;bant,ita nec,pro uera dei Ecclefia habebanf. Sed aliud eft iuditiû dei,nbsp;aliud hoim. Ac poftea,Ioannes Baptifta,Chriftus, Apoftoli,Sé nônulnbsp;îi alrj erant uera dei Ecclefia, cû interim Annas,Caiaphas,Pôtificcs,fa!nbsp;verdotes,fcribæ,pharifæi,8é reliqua tota ludgoRz tut ba fummû locumnbsp;in Ecclefia tenerent, prgqbus,illi iudicabantprorfus abieôtHgccer/nbsp;te folent pqs magno eiTe oftendiculo, Vidêt fe paucos amp; conteptos cfnbsp;fe,nec habere aliqua fpeciem Eccleftg dei,aduerfarios aût efl’e multos,nbsp;magnos,potentes, fapientes,ac non titulû tantum Ecclefig,fed etiâ pr?nbsp;priedefliniiti cipuum in Ecclefia locû obtinere.Rropofuit ergo deus dorftrinâ de granbsp;on« Dei cituf tti ica fua eledione,amp; confolat pios,ac iubet eos bene confidere, quip-*nbsp;pe qj çterna falus non confier humana autoritate,multitudine, poten-*nbsp;tia,Sé fapientia,fed tantum diuina,ca(^ gratuitaelediÔe.Cumaûtdonbsp;us felegerit ipfos,Cid quod ex eo manifeftum eft,q) cognofcant lefumnbsp;Chriftum filiû dei,amp; credant in ipfum ) non debent aduerfarioRz rrtanbsp;ïeftate terreri,amp; a* uera picrate deficcre. Sed tato firmius conftare,quanbsp;to abiediores in oculis honîiinum uideantur, Gratias, inqt Chriftus,nbsp;ago tibi pater dne cceli cc terre, q? abfeonderis hgea fapienubus amp; pmnbsp;dentibus, reuelaris ea paruulis. Certe patcr,fic fuit bona uoluntas anbsp;pud te.Et itei^/Noli timere pufille grex, quia coplacitum eft patri ue-*nbsp;ftro dare uobis regnû.Et Paulus, Videtis,inqt,uocationê ueftram. qgt;nbsp;non multi fapientes fccundum earne,non multi potetes, non multi clanbsp;ropenenbsp;o

HOSlILtAE tOANNiS BRENTU nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*,4

to genere hân\uerum que ftultà erant fecundum mundum delegit Dégt; u;ä,ut pudefaccret fapientes.Quare,quo certius eft,dcum cligcre Ecclenbsp;fiam fuaniinon iuxta Humana mérita, aut carnalcm maießatem,fed iuxnbsp;ta fui ipfius animi propofitum eo maior debet eiTe fidutiapiorum,qgt;nbsp;cumeognofeât Chriftum,inquo deus reuelauit ipfos effe eledamebranbsp;Bcdefig, no dubium fit,quin perpetuo ferucnt,etiafi uniuerfus mûdusnbsp;contradicat amp; diuerfum rainetur. Sed de hac re nunc fatis, reuertemurnbsp;autad inftitutum,Omnis,inquit, qui audiuit Si. didicita patre, uenicnbsp;ad me*Ec additur.Non q? patrem uideritquif^,nifi is^qui eft â Deo, «nbsp;hicuidit patrem.Quid er^o dicemus C Si nullus alius uidit Deum pa/ « lt;nbsp;trem, prater eum,qui eft a deo,hoc eft, lefum Chriftum, unigenitumnbsp;filium dei,qui eft in finu pa£ris,quid reliquum eft,rtifi quod nullus a/nbsp;lius audiat etiam deum,8d difeat aliquid ab eo,nec confequatur falutêc^nbsp;Quid igitur fentiendum eft de Mofe,Sd alfjs prophetis,de quibus fcrinbsp;ptura tcftatur,quod uiderint deum,amp; multa ab eo didicerintC’ Sed ma/nbsp;gnum eft diferimen inter uifiones prophetarum,8d Chrifti. Nam pro Prophetir^,nbsp;phetgdicuntur quidem uidiflfe deum j non uiderunt autem eflentiam Grchrifltuinbsp;del,led tantum qugdam figna prçfentiç eius.Chriftus aute uidet elfen/nbsp;tiam dei,adeocp unus eft deus,cum patre fuo. Adhgc,prophetg audiuenbsp;runt uocem dei,non ipfam naturalem,fed pro tempore alTumpta, quanbsp;uoluntas dei exponeretunChriftus aut eft ipfa naturälis uoxdei,et uernbsp;bum cius perpetuum.Poftremo, prophetç amp; alt) pij confequuti quidenbsp;funt falutem,non autê fuo merito, fed alieno benefitio, Chriftus autcnbsp;falus ipfa eft,ab gterno,quia uerus eft deus.Reliquum igitur eft,quodnbsp;qui cupit uidere Si audire deum,ac difcerca' deo, necefte habcat uide/nbsp;re Si audire Chriftum,amp; Euangelion eius difcere,acpcr fidem tenere;nbsp;ut ueram falutem aecipiat. Nemo un^,inqint alias,uidit deum, Filiusnbsp;unigeni£us,qui eft in finu patris, ipfe enarrauit. Et iteB2, Nemo nouicnbsp;patrem,nifi filius,8i cuicunc]^ uolucritfilius reuelare. Acrurfus. Phi/nbsp;Iippe,qui uidet me,uidet Si patrem meum. Quare,in deliderio uidetinbsp;di dei,audicnd^ dodtring cœleftis,8i confequend^ falutis, no eft opusnbsp;ut dicamus,( quemadmodum Mofes feribit)quis noftrum confeendet neutcro. ij',nbsp;in coelum,ut uideat Si audiat deumCfed uidêdus et audiendus eft Chrinbsp;ftus,a'edcndum eft in Chriftum,per Euangelion eius. Hie enim eft fanbsp;ties Dei,hic eft exprelfa imago fubftantiæ Dei, hie eft uox Si uerbuna

Dei. Hie prærerea eft uita ipfa Si falus , utquicuncpin ipfum erediderit,habeat uitam Si falutem, quippe quod fit una'nbsp;cum patre Si fpiritu fanâo Deus benedidus in felt;nbsp;cula f Amen.

HOMILIA LVU»

Nn fiq

IN CAPVT rr. EVANG. lOAMNIÏ^

» » nam.Quod Chriftüs fupra aliquoties cÔmcmoràüit, hoc nunc ftmpii ctbus 8d apertis uerbis repetit. Et hgc eft fumä rton folum huius coniknbsp;om's,quam Chriftus hoc loco habet * ucRîetiâ totiuä Eüâgeln Chriftbnbsp;Mofes uocauit nos ad audiendas côtiones Chrifti ante fefqui mille annbsp;nos,nbsp;nbsp;Chriftus natus efter,H VNC,inqès, A VDITE. Et, Chriftus

miftus eft a deo pâtre fuo ad hoc ofFitiû,ut adnûciaret Euâgelion fuû, nofcp hoîes ad hoc fumus uocati,8^ ad hûcufum uerfamur in terris,utnbsp;Euâgelion agnofeamus Chriftû feruatorê noftR2,Quare,cum hoc dinbsp;ftum Chrifti,quod ppofuimus fit fumma totius Euâgclrj cius,tâta obnbsp;feruatiôe fufeipiendum eft, ut fingula eius uerba côfideranda fint. Acnbsp;primû uide mihi, quanta alTeueratione Chriftus didû fuum affirmer.nbsp;Amen,amê( inquit)dico uobis.Hoc eft iuramêtum Chr ifti, q fignißnbsp;cat,q, hoc diéto nihil fitfirmius,nihil ucrius,nihil certius. Quanta ernbsp;go impietatê defignat is,qui filio del,ne iuranti quidê fidem adhibet^nbsp;Deinde nullum facit perfonaRt difcrimê.Qui credit, ineens, in me, ftnbsp;uc is fit lud^usjfiue Grecus,fiuecircScifus,fnie incircucifuSjfiue uir,ftnbsp;ue mulier,f{uediucs fiue pauper,fine dns,fiue feruus,fiue honeftus,fi'nbsp;uc inhoneftus,fi credit,inquâ,in me,h3bet uitâ gternam.Reipfa copc/nbsp;riojinqt Petrus,qj non fit perfonaRz rcfpecTtus apud deum.Sed in quanbsp;uis gente,qui timet ipfum, 6C operat iuftitiam,Chocaut nemo rede fanbsp;cere poteft,nifi credat in Chriftum)is acceptus eft illi.Et Päulus, Quinbsp;cûcp(inquit)baptifati cftis,Chriftum induiftis.Non eft Iudeus,ncCpnbsp;Grccus,non eft feruus net^ Iiber,non eft mafculus ac foemina. Omnesnbsp;eni uos urtus eftis in Chrifto lefu^ Prgterea,cum Chriftus docetin hocnbsp;loco de confequenda habenda uita æternâ, non exigitcircumdfio/nbsp;nem,non fabbatifmUm,non facrifitia,nô alia id gemis Leuiiica facra,nbsp;qui^ fuerut fuo quidê têpore cultus dei,et habuerùt piû üfum,fed nô ftinbsp;crût mérita gterng uiræ. Nec dicit Chriftus. Qui honorauérit parêtes,nbsp;qui nô occiderit,qui nô furatus fucrit, q mifertus fuerit paupis, habetnbsp;uitâ ætei nam, Etfi em hgc bona opéra funt a deo præcepta, qbus ciiamnbsp;preceptis neceffario obediendû eft,amp; ifta opera mererent gternam uiznbsp;tam, fi homo effet iuftus,ac uere fpûalis,amp; fâceret hgc opera perfede,nbsp;ficut lex dei ea cxigit,quêadmodûet alias Chriftus dicitiSi uis ingredinbsp;in uitâ,ferua mandata,tn quia homo eft carnalis,uenditus fub pâûm,nbsp;amp; non facit hæc bona opéra pfede,fieri non pôt, ut mereant æternaninbsp;uitam.

«OHitlAE lOANîflS BREMTlt

üitam.Quid ergo di'cit lefusCOtn’ credit CREDIT Cl’nÇïO iti ME. Fi dem exigit,quam ipft præftare debcrtius.Bcqüæ eG: ilb hdesç'ecqd eft ridefutje^nbsp;«Tedere in lefumç' Pauciftimis id exponemus, quippc qj alias copi'ofenbsp;dehacrediiftû fit. Nam credere in Iefum,eftcrederc«^ lefus illcMarignbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

filiuSjfit uerus Meflias feu Chriftus, filius dei,qui faclus fit pro pdis noftris uictima,ec expiatio,quilt;^ fatftus fit nobis,ut Paulus aitjapieiinbsp;tiaa' deo, iuftitiacp amp; fanéliricatio 8lt; redeptio. itaeÿ credere in lelum^nbsp;eft totâ fidutiam fua collocarc in letu, ut uero Chrifto ita St’ uero rcgt;nbsp;demptorcamp;f feruatore. Hocaût,inqes, baud difficultcr preftabimus/nbsp;Quid em facilius eft, pfertim inter Chriftianos,nbsp;nbsp;nbsp;credere hue lefum

elfe ueR2 Chriftum.et expiatorem peftoRt noftrorûîBeoc igitur nobifz um agitur,qgt; tarn facile parat uita ^terna.Sic caro doârinâ Euagelq denbsp;fide in lefum Ghriftu, aut fiiauiter aliqties ridet, aut impie ea ad fuamnbsp;licentiâ abutitur. Sed res ipfa docer, fide in Chriftum löge aliud opusnbsp;cOTcjCß quod caro fingit,et multa teftant,^ diff icile,imo impolTibinbsp;le fit carnijcredcre in lefum Chriftû.Gonfidera em mfhi,quanra auto/nbsp;ricateChriftus ipfe,unigenitus filius dei docuerit Euagclion fuum,amp; Credereinnbsp;quantis miraculis ueritate eius côfirmauerit,quotusquisc^ aût eft^qui chrijhin,tltnbsp;ei fidem adhibuit^In populo Iudaico,fuerunctot fapientes,totprudennbsp;tes uiri,qui certc,fi fideS in Chriftujpotuiftet carnali ratiôe,ct uiribusnbsp;human^ fapientic cocipi^magna obediêtia Chriftû fufeepiftent. Fidesnbsp;ein non nafeitur in carne,fed fpüsfandus dat ea per Euagclion écccloj.nbsp;Nemo poteftjinqt Chriftus,ad me uenirc,nifi pater, q mifit me,traxenbsp;rit eum.Ec ad Petrum dicit.Caro etfanguis nórcuelauictibi,fed paternbsp;meus,qui eft in cœlis. Hucaccedit,q? fapiêtes in hoc feculo, no folumnbsp;non crediderunt in Chriftû, fed etiam perfecuti funt oi,qua potuerut,nbsp;crudeiitate hanefidê amp; profeftïonê, tam inter ludgos^nbsp;nbsp;nbsp;inter genres.;

Quod fi tâ facile eiret,in lefum Chriftû credere, ^caro firtgit, qs citi/ us his fapientibus fide concepift’etC' Propone etiâ tibi ob oculos quâtanbsp;hoim mültitudo foleat in pfecutionibus fidem in Chriftum abnegare*nbsp;Nam ut quondam ludçi iS Ethnici, ita nunc Pontifices amp; Turcæ per/nbsp;fequuntur doârinam de Chrifto, Si fidem in Chriftum. Sed quemadnbsp;modum olim maxima uiilgi multitudo inter lüdæos Si. Ethnicos , dnbsp;Chrifto in perfecutionibus defccerunt,ficamp; his temporibus fub Ponnbsp;lificibus Ôd Turcis, nullo aliquoties uiolenter eos cogente, defieiunt,nbsp;qd certe manifeftum argumentu eft,fide in Chriftû non elfe oim, quenbsp;admodum Paulus loquit. Deinde numera mihi hypocritas^inter Chrinbsp;ftianos ipfos,qui collocant fpe fuam,in meritis fuorum opere^numeranbsp;«lam fceleratos,ac impoEniientes,qui perguntuitioiam fcmper,amp;lt; flanbsp;gitiofam Uitam ducerc. Nuni puias Si illos amp; hos tarn impie atfturos,nbsp;h uera fides in Chriftum tarn uulgaris effet,nbsp;nbsp;nbsp;uulgarc eft inter Chri/

ftianos fidei noraenC Quid ergo faciendum eftç’ Non eft fentiendum.

IN CAPVT rr. EVANQ. lOANNiS.

fide in Chn’ftum nafci in Humana caVne, amp; poflTc humanis uiribus co cipijed dari^autorc fpu fanâo,^ cocÏö,per Euangelion. Quarc in hocnbsp;euigiicnt curæ èi. cogitationes noftrg, uc Eilangelion cognofcamus. Sinbsp;Dfim inuoccrtius, quo fpûs fandus in nobis cfFicax fit, ac non folumnbsp;iribuat nobis ueram fidcm in Chrißüm, fed etiam conferuet amp; augeatnbsp;câ,ut in uOcatione dci obcdicter ambulcmus. Sed aiidiamus nuc,quidnbsp;confeqüäntur^qüid babeant hi,qui credût in ïefum» Quid ergo dicitCnbsp;hum didtCOscortfcqui imperiû mundanum*;' hudibitias hutusfeculr»nbsp;num alia bona tcrrenaC' Sunt qdem Si hgc dona dei* èé. habenc fuom innbsp;his terris iifünl,riort funt äut uerä fœïicitas» Ncc Chriftus uenit «ri hûcnbsp;münduhi^ üt daret credentibus in ipfunt terrena, ac cuanida fed potiu»nbsp;ütdarct cœleftia,ac ppetua bona.Qui crcdit,inqens,in mc,habetuitâ«nbsp;QualêC’nu caducâC’nû paulopoft interituraCMinime oîm, fed ÆTERnbsp;NAM. Porronoîe uitæ ^ternæ intelligunturjSi coprebendunturoîanbsp;qug ad uitam gternam pertinent, uidelicet, RemifîiopdÔRt, Adoptionbsp;in filios et h^redes dei, luff itia corâ deo,Spûs fandus ducens ad obedinbsp;cntiâ diuing uocatiôis,Liberatio,8icôferuatio in mortc,dcnicp coelc/nbsp;fte ac fempiternum regnum. Quare qui crédit in ïefum Chriftum,ha/nbsp;bet remifTiôem pdorum, adoptatur in filium Dei,reputat iuffuscorânbsp;deo, donatur fpûfando,ut obediat uocationi dei,feruatur in morte,Sinbsp;âccipit hgreditatcm cœleftis regni, quo Si ppetuo fruetur.Quibus bonbsp;nis nihil potefl nec maius,nec excellêtius dici,Sed obfecro te,qd illudnbsp;eft,cuius merito is qui crédit in ïefum Chriftum, confeqtur uitam gternbsp;nam,Si tanta bona eiusC nû hoc fit merito et dignitatc fidei,eius nimPnbsp;rum operis, qd homo facitCquot; Nihil ^fedo minus. Qui credit in ïefumnbsp;Chriftum,confequitur quidcm æternam uitâ,8i bona eius per fidem,nbsp;non aût propter meritum feu dignitate fidei, quippe q? in hac carne finbsp;des femper fit imbecillis, nec uncp tanta, quantam uerbum dni exigit»nbsp;bed confequit ea propter lefum Chriftum,fide acceptum. Sic em addinbsp;» i Éür.Ego fum paois uitc,hoc cft:Qui in me credit, idcirco habet uitamnbsp;eternâ,quia ego,quem fide accipit Si poffidet,fum panis uiuificus.

fup, ^,(3 ipfa,et ppetua falus.Quarequi me habet per fide,is etiam habet ppetuam uitam Si falutem.Quid igit deeft credenti in Chriftûc'nbsp;Non habet locuplctem domij in hac terra,fed habet Chriftû, dnm ccenbsp;li et terrç,j3pter quem fadus eft heres oim cceleftium bonoRt. No eftnbsp;ornatus illuftri uirg genere in hoc feculo,fcd ornatus eft Chrifto, ^p^nbsp;ter que illuftris eft no corâ angelis tantû ueRzetiam corâ ipfa diuina manbsp;ieftate in cœlis. No habet firmâ ualetudinê corporis,Si diuturnâ uitânbsp;in hoc mûdo, fed habet Chriftum,q eft ppetua uita et foelicitas.Nihilnbsp;ergo eft ueroRz bonoRz, qd credenti in Chriftum, defit. Nihil contranbsp;eft horum bonorum,quod ei,qui non credit in Chriftum adfit. Habetnbsp;diuicias terrenas, fed quia caret Chrifto,diuitiæ raagis funt exitio,nbsp;utilita/

WOMILIÄE lOANNlS BREKTîî. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;wff

utîïftatn Habet I'lluftrc gehus in hoc feculojcd quia caret Chrißo,nö folum eftobfeurus coram deo^uerumetiam obruet perpetuis tenebris.nbsp;Habet bonam corporis ualetudincm, amp; ducit iucundam uttam in hocnbsp;feculo ,fed quia caret Chrifto^ audiet tandem id quod Abraham ad dinbsp;uitem epulonem dicit, Fili,inqens, recordare qj receperis bona tua innbsp;uita tua,ideoq^ nunc crucian’s. Quare in hoc ftudium tota mentis coginbsp;tatione ineübendum eft, ut Chriftum per fidem agnofeamus, SC agni/nbsp;tum conferuemus. Cgtet?:, poft^ Chriftus iterum facit mentionem panbsp;nis, cum ait,Ego fum panis uitæ,ftatim uenit lud^is in rnentem Man/nbsp;ng,qucmadmodum et fupra,ut cogitent fccum. Quid^?'Tu iadas tc effcnbsp;panem üit^,qui de cœlo defcenderit,quid ergo dicendum erit de Ma/nbsp;na,quod noftri patres ederunt in defcrtoCNum tu dabis nobis prgftannbsp;tiorem pane,^ Mofes dedit patribus noftrisC De hac re Chriftus etianbsp;antea cotionatus eft, fed nunc repetit collationem Mannp cum ipfo^nbsp;ut maieftas ipfius clarius inuftreLPatres,inquiens,ueßri comederuncnbsp;manna in deierto,amp; mortui funt, Hic eft panis ille de ccelo defeendes, lt; lt;nbsp;ut ex ipfo edat aliquis,amp; non moriauEgo fum panis uiuus, qui de coe « cnbsp;ÏO de(cendi,Si quis ederit ex hoc panc,uiuet ingternu, Quod Chriftus « «nbsp;dicit hanc habet fententiam. Magnum eft diferimen inter»Mäna,et menbsp;um panêjhoc eft,meipfum, Nä manna no attulit uefcêtibus uitâ. Qui M^ttnanôdtnbsp;cm ederût manna,oês mortui funuMeus aûtpanis,feu ego ipfe, affero dit uefcen'i-uefcêtibus me,uitâ, Nâ qui meo panc,hoc cft,meipfo uefeunt, nuncpnbsp;raoriunf, fed ppetuo uiuût, Ac uidet quidê Chriftus,cû dicit( Hic eftnbsp;panis de cœlo defeedens^üt ex ipfo edataliquis,et no moriauEt addit»nbsp;Ego fum panis uiuus,q decœlo defccdi,Si quis ederit ex hoc pane,ui/nbsp;uet ingternum^plane idem repcterc,hgc aût repetitio non eft nec otio/nbsp;fa,nec fuperuacanea,fed alteRî diâum,alterius eft interptatio,Nam e/nbsp;dere Chriftum, feu panem Cbrifti, hoc loco eft credere in Chriftum,nbsp;quêadmodura poftea fequitur, Cû ergo ait,Hic eft panis de cœlo def/ dere.nbsp;cendens,ne qs inielligat hoc diâum,uel de pane illo,q lefus paulo annbsp;te quincç millia hoîm pauerat,uel de aliocorpali et terreno pane,moxnbsp;addit.Ego fum panis uiuus,qui de cœlo defcendi,ut manifefte intelli/nbsp;gamus ipfum, de feipfo loqui. Et cû poftea dicin V't ex ipfo edat aliqsnbsp;8^ non moriat,mox interpretator, quid fit,non mori,8d ait,fi quisedenbsp;rit ex hoc pane,uiuec ingternum. Non cm mori,eft ingternum uiuere^. .nbsp;Quid ergo ad hæc dicemus “TSi in hac collatiôe Manng cû Chrifto,fcrnbsp;mo eft de uita fpûali et cœlefti, quô hoc quod dicitur,patres ueftri co/nbsp;mederunt Mâna in deferto ôi mortui funt^ucRZ erit,de Mkgt;fe,de Ahe/nbsp;de Pinehas,de lofua.de Caleb, amp; multis alqs pqs Ifraelitis, quinbsp;ipfi comederunt una cum rcliquis Manna, amp; tarnen non funt mor/nbsp;îui fpiritualiter# fed ficut Abraham, Ifaac ÔC lacob uiuunt coram Deo^

IN CA PVT Vf. EV ANC. lOANNiS.

ita amp; hl ui’uunt; Quod fi autem fermo eft de uita amp;L morte corporalî at terrena, quomodo hoc di(ftum,Si quis edcrit ex hoc pane^non moi ie/nbsp;tur,fcd ui'uet ingternum, ucrz erit de loanne Baptifta èC poftea de Pcnbsp;tro, de(^ altjs apoftoh's ac difcipuh's ChriftiV An no hi oês cderunt denbsp;Chriftojhoc cft,crcdiderunt in Chriftum,amp; tarnen non folum corpo/nbsp;raliter mortui funt, fed etiam crudeliter abaduerfarqstrucidati funtC'nbsp;Quid ergo eft, quod dicitur, patres, qui cderunt manna mortui funt,nbsp;qui aût edit hunc panem,non moritur,fcd uiuet ingternumcHicinitionbsp;diccmus de Mofe,amp;ali]s pijs,qui ederunt mana in deferto. Hi em (er/nbsp;uati quidem (unt in morte, èi uiuunt coram deo,non aût feruati funt,nbsp;nec uiuut propter mana,quod ederunt,fed^pter Icfum Chriftum, innbsp;quem uefcentes manna crediderunt, per promifliones de Chrifto di-*nbsp;lt;ftas» N ifi ein hunc una cum Mâna, ucl fub manna ediftent, certe cumnbsp;impijs etiam ipfi perpétua morte interqffent ,dc quibus Paulus dicifgt;nbsp;Oês eandem efcam fpûalem comedcbant,etomnes eundem potum fpinbsp;ritualem bibebant, bibebant em de fpûali,quæ illos comitabat petra,nbsp;petra aût erat Chriftus, Sed plures illoRt no approbauit deus, Proftranbsp;ti funt enim in dcferto, Nûc autem quia Mofes amp; air, pr, in efu Mansenbsp;etiam in Chriftum promiflum credidcrut, idcirco propter Chriftumnbsp;feruati funtin morte,amp; confecuti funt æternam uitam,Quod de MaiPnbsp;nadiximus, hocidemdecccnadnicafcntiendumeft, Panis enimnbsp;uinum ccene dominicæ funt cibus amp; potus cccleftis, quia fandtificatanbsp;catudomi- funt inftitutione Chrifti,ut fint corpus 8C fanguis eius.Etfi aût omnesnbsp;wc,* elui, fumunt ccenam dominicam, non tarnen oês feruantur in morte, amp; ha/nbsp;bêt æternam foelicitatem.Älr) enim fiimunt quidem ccenam domini,nbsp;non credunt autem uere in Chriftum, non fidunt corpore Sd fanguinenbsp;Chrifti,qug in facramento accipiunt, Quareficut impqs nihil profuitnbsp;cfus Mannæ,ita incredulis amp; impcenitêtibus nihil prodeft efus coencnbsp;dominice, Air, aût non tantum fumunt cœnam dominicam, fed etiamnbsp;uere crcdunt Chriftum tradidiffe corpus fuum pro peccatis ipfoFçs, 6^nbsp;cfFudifle fanguinem {uum,ut à pdis coram deo emundarentur. Hi er/nbsp;go feruantur in morte, amp; uiuût perpetuo,non quidem propter ipfamnbsp;coene fumptionem, fed propter Chriftum, inquem uere credunt, Sinbsp;'bnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fide,facramento coengconfirmantur,Solus enim Chriftus, fi/

/«ƒ, eßßluf. de per Euangclion,uel cum facramentis,uel fine facramentis acceptus, is eft, propter quem hoies ueram amp; perpetuam falutem confequûtur»nbsp;Sacramenta habent quidem fuum in confirmanda fide accipientis ea,nbsp;ufum,8id fumenda funt diligenter Slt;obedienter,noftra autem falus nonbsp;eft fita in ipfa facramentor« fumpcione,fed in folo lefu Chrifto per fi/nbsp;dem accepto.Hic enim,eftpanisuiuus,dccoelodefcendcns, utquifqsnbsp;ex ipfo ederit Jeu in ipfum crediderit, non moriatur, fed uiuat ingter/nbsp;num^Dc^

MOMILIAE lOANMIS BRENTIh nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;jir

num. Dcinde,quod dicitur dc morte loanni's Baptinæ,amp; apoftoloi^, acaliorum piorum,qui crediderunt in Chriftum,fcntiedum cft,q5 et'nbsp;fi trucidati fant,amp; uifi funthominibus mori,tarnen nô funt mortui conbsp;ram deo.Nam coram illo adhuc uiuunt. Non enim perijt anima eor?:,nbsp;quia Chriftus conferuat cam, nec perqt corpus, quia etfi rcuertitur innbsp;in puluerem,tarnen refufcitabitur in nouiiTimo die,ad gternam uitam*nbsp;Cum igitur Chriftus ait patres mortuos effc,etiamfi ederint mana, C'*nbsp;os autem qui in ipfum credunt,nÔ mori, fignificat docct, efum Mlnbsp;næ,ne Mofi quidcm, Si alr)spqs,attulifre per fe uitam amp; falutem,(Sinbsp;enim tantum Mana edifteni, fuiiTent èC ipfi una cum imprjs perpetuonbsp;mortui ) fed folum ipfum, ueR2 uidclicet MciRam fide acceptum,c{îenbsp;üiiç amp; falutis autorem. Cseterum, quia Chriftus uocat fe panem uitac,nbsp;exponit etiam modû quo panis C hoc eft,uita amp; falus noftra ) fad usnbsp;eft.Panis,inquiens,quem ego dabo,caro mea cft,quam ego dabo pro t «nbsp;mundi uita. Fed hadenus mentionem panis mei,amp; pollicitus fum ui/ « «nbsp;wm ci,qui hoc pane uefcatur. Quarc,ne errctis,amp; ne expedetis talemnbsp;a me panem, qualem Mofes dedit uobis in deferto, aut qualem paulonbsp;ante,’cum duobus panibus pluft|! quinep millia hominun paui,accepinbsp;ftis, agitedum, explicabo uobis manifefte, quid per pane intelbgam»nbsp;Panis enim,de quo nunc loquor, eft mea caro,quam dabo ad acquire/nbsp;dam uitam mundo. Veni in huncmundum,aflumpfi hominê^aftumpnbsp;fi amp; omnes humanas imbedllitates,non ut una cû hominibuspeccem,nbsp;fed ut paftione amp; morte mea hominum pcccata expiem, et recociliemnbsp;hoies cum deo patre,quo confequantur non folum remiflionem peccanbsp;toRt,fed etiam uitam æternam. Mea igitur pa(rio,quam fufeipiam car/nbsp;ne,feu iuxta humanitatem,eft Iiberatio mundi,et mea mors,quam pernbsp;feram, eft uita mundi, ut quotquot in me credunt, feruentur amp; uinantnbsp;perpetuo. Hoc certe illud eft,quod Chriftus didt, Panis quern ego danbsp;bo, caro mea eft,qua dabo pro uita mundi, Paudflima fane uerba,fednbsp;quibus amp; fumma totius Euangelt) Chrifti coprehenditur, amp; maximanbsp;benefitia Chrifti nobis ob oculos ponuntur. Primum enim cum dicit,nbsp;pabo carncm meam pro uita,fignificat mortem fuam effe noftram ui/nbsp;tam. Et baud obfeurediftinguit mortem fuam à morte omnium alio/ »ojinuiti.nbsp;fum hominam,fiue patriarcharum etprophetarum,fiue apoftolorumnbsp;martyrum.Etfi enim et hi crudcliter occifi funt ab impi}s,nec meritinbsp;iunt cwam hominibus,aut impietateaut fceleribus, ut tarn indigne nenbsp;carentur,mors tarnen eorû non eft uita noftra. Abel iuftus amp; fandus,nbsp;*™cidatu5 eft âfratre. Efaias dicitur a'rege Manafte, in duas partes fe/ Sindsrtmnbsp;^’.Hiercmias à fuo populo lapidibus obrutus. Horu mors fuit qui/nbsp;in confpedu dei praedofa, 2lt; affert Ecclefiæ dei,fuam utilitatem,nbsp;enim, fandos in hac lerra affligi, docet regnum Chrifti nô efte

Oo

IM CAPVT VI. EVANG. lOANNlS.

de hoc mundo, docet aliam efiTc uitam poft hanc uitam aliofjui fand! in hac uita ftiiffent fcElices,hortatur item cxempio y ut afflidiones hu/nbsp;ius feculi pacientcr feramus,non eft autem expiatio pcccatorumnoftronbsp;rum,non eft uita amp; rcdêptio noftra,imo mors fanâorum, ne ipfts quinbsp;deni fandis fua expiauit peccata, nec uitam eis attulit, quantum quidcnbsp;ad illius mortis natura attinet,(cd fola Chrifti mors expiât peccata ho/nbsp;minum,amp; affert eis uitam, Quare, cum obqcimur periculis mortis,utnbsp;non eft fcntiedum, nos morte noftra fatisfaduros pro peccatis noftris,nbsp;ita mors ilia non eft afpicienda 8C confideranda, iuxta fuam naturam,nbsp;quam habet ex peccato,fed iuxta mortem Chrifti, in quam baptifati amp;nbsp;fepulti fumus.Sic enim fiet, ut queadmodum infiticq fadi fumus mcMfnbsp;ti Chrifti, ita amp; refurrediois eius participes cffi’ciamur, Deinde,Chrinbsp;ftus no fimpliciter dicit,Dabo came mcam pro uita,fed addit,MVNnbsp;DI .Quo uerbo fignificat fe fubilurum mortem, non tantu pro ludeiSsnbsp;fed etiam pro Gentibus,ac hominibus totius mundi,’quocunlt;^ illi tc/nbsp;porc,quocunf^ loco, quacuncp natione, in mudo fuerint. Moriturus,nbsp;inquit alias,erat pro GenteCuidelicet Iuda'ica)amp; non tantum,pro Gennbsp;te ,fed ut filios Dei,qui erant difperfi,congregaret in unu, Acrurfus,nbsp;Ipfe eft propitiatio pro peccatis noftris, non pro noftris aute tantum,nbsp;fed pro totius mundi. Quid ergo cft,q) no totus mundus feruatur, fednbsp;maxima hominumCqui nominemudi fignificantur^muItitudoperitC^.nbsp;Hicinteritus non paflioni amp; morti Chrifti, fed impietati hoim impu/nbsp;tandus eft.Quod enim ad mortem ipfam Chrifti attinet, fufFiciens eftnbsp;expiatio pro oibus omnium hoim pdis,amp; omnibus accipienda per B/nbsp;uangelion cxpofita,homines autem non oes earn, per fidem agnofcercnbsp;amp; acciperc uolunt, fed malunt in impietate fua perire, cp per mortatinbsp;ChrifH feruari.Quid aut ftultius,quid raagis infanum eft, propofinbsp;, ta falute; fedari interitum,porrcda uita,eligere morte,amp; patefado cocnbsp;aut increduliiate â Chrifto,fumma utdelicetfoelicitate,fepares,cum ipnbsp;fe tea' fenon feparet,necrerjciatC Dabo,inquit,carncm mcam pro uitanbsp;mundi. An non amp; tu mundi pars esCimo mudus tu ipfe es. Rede enimnbsp;ueteres hominem uocarunt,paruum mundum. Si autem pars es mûdi,'nbsp;aut mundus ipfe, certe dedit Chriftus carnem fuam etiam pro te , utnbsp;tu uitam habcres. Non enim reges tantum,non principes, non fapicn/nbsp;tes fantum,mundus funt,fcd abiediifimi cpiq^ homines, qui amp; innbsp;hoc mundo,tanto confpediores iiint deo,quanto altius ilie habitat.Exnbsp;celfus Dns, inquit pfalmus,amp; humilia reógt;iGic.Et,Sufcitat de terra inonbsp;opem, 8^ de fl ercore erigit pauperem. Cum igitur Chriftus benefitfjsnbsp;fuis nun^ nobis defit,committendum non eft,utnos noftram falutemnbsp;ipfi negligamus, fed ut propofitara uitani obedienter per fidem excipi

HOMILIAE lOANNlS BRENTlI. amus m ïefu Chriftojeruatorc noftro, qui eft una cum pâtre Slt;J fpirigt;nbsp;tufandloDeusbenedidusinfecula, Amen»

HOMILIA LVin»

—HM——¦—gt;gt;

Vltgfunthommumcurg,multga(fti'ones,8^occu^ ü'nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;hoæ digniores, acuti'h'ores*

W eti'am magis necelTari^, quæad tradandû fufcipiuntur»Beatusuir, inquitpfal/nbsp;muSjCuius eft uoluntas in lege Dni' èC qui in legenbsp;eins meditatur die acnocfte» Cum igitur hodiernonbsp;die conuenerimus ad percipienda ea, quæ fpûs fan crus tradidit nobisnbsp;per loannem Euangeliftam,agite,araiciirimi,attendamus nunc ea,quenbsp;poft contionem Chrifti, fuperioribus diebus ai nobis pro noftra me/nbsp;diocritate explicatâ,fequuntur» Dixit cnim Chriftus: Panis,quem egonbsp;dabojcaro mea cft,quam dabo pro mundi uita.Quô ergoludgi hoc dinbsp;lt;îium cxceperuntCDecertabantjinquitjIudgi interTe dicentes.Quô po ‘ «nbsp;tcfthic nobis darecarnem fuam ad edendumf Rede Salomon dixit,Si «nbsp;ftultum contriueris piftillo, ceu triticum in mortario, non difcedet abnbsp;eo ftultitiajefus in haccontione,quam habuit in ciuitatc Capernaum,nbsp;toties admonuit ludgos de fide in ipfum, amp; haud obfcure fignificauitnbsp;fe nomine efus panis loqui de fide,que in ipfum, ut ueRt uiuificatorê,nbsp;habendafit,nonfiunttarnenfapientiores, fedperfeueranc pergiintnbsp;in ftultitia fua,qua fomniât carnalem lanienâ de carne Chrifti» Qiiidnbsp;inquiût.Cum cxiftimemus hune efte Meffïam, polliciti nobis fumus*nbsp;çp côfequamur per ipfumlibertatem, reRi omnium in hocfeculo abunnbsp;dantiam,régna mundana,amp; fummâ huius terrg fœlicitatcm» Nunc aûtnbsp;in hac tanta expedatione obtrudit nobis carnem fuam edêdam» Quidnbsp;hoc eft abfurdiCSi omnino carne uefeendum eft, malumus uitulinânbsp;humanam.Obfecro te,quid eft infcitia,quid uecordia,fi hgc nÔ cftdunbsp;dgi uiderant paulo ante miraculum,qd lefus in deferto,de quincp paninbsp;bus amp; duobus pifeibus ^diderat,Slt; confeifi erant, ipfum efte uet^ illûnbsp;prophctâ,quê feriptura aduentuRî promifit,nunc aût ob unum aut altenbsp;rum uerbum,ut ipfis quidê uidebac, abfurdum, iudicant eum prorfusnbsp;ftultum ac infanum. Quid poteft efte ineptius,au£ impudentius;’ Quanbsp;rc, cum lefus tantâ ludgoRz ruditatê pcrfpiceret,non ftatim hoc agit, utnbsp;«xplicet uerba, quæ uidebant ipfis obfcura abfurda,fcd pgit magisnbsp;abfurda diccre, ut ftultitia ipforû digna pœna afficiat, Sc ut iüxta pro/nbsp;phetâ ,cof populi huius excecet,^ aures eof^ aggrauent, amp; oculi eoR2nbsp;ftaudantur,q) qug potuiftent,fi diligenter obferuaftent, perfpicue in/nbsp;tcnigere,maluerint praue interptari,8lt;: côtemnere, probe cognofeenbsp;re.Cum em lefus antea de efu carnis fug ita difteruiftec,perinde ac fi innbsp;differens,amp; liberû eftet, carne ipfius uel uefci uel non uefci, nunc exi/

Oo fj

IN CAPVT VÏ. EVANQ. lOANNlS.

gît hunc cfum,tan^ ad confequenda ucra uiram amp; faliite neccffan'um*

• • * Dixit enim cis Icfus, Amen amen dico nobis, nifi ederitis carnem filrj

• * ’ hois,amp; bibcritis eins fanguinê, non habetis uitam in uobis. Qui editnbsp;gt; ’ meâ carnem amp; bibit meum fanguinê, habet uitâ gtcmâ, ÔC ego fufciiagt;'nbsp;” bo eum in nouiffïmo die. Vides, quanta affeueratione affîrmet neceiTa

Hum effe efum carnis,amp; potum fanguinis fui.Nô fimplidter didt,Ni fi ederitis Ôi. biberitis,non habeiis uitâ,fed addit iuramentüm, ( Amênbsp;amen dico uobis)ut non ta ueritas huius didi confirmet, neceflîtasnbsp;huius efus amp; potus fignificeLEt ne quis dubitct,de qua uita Ioquat,exnbsp;ponit illud mox cIarius,Qui edit,inquicrts,meâ carné, amp; bibit meumnbsp;fanguinê, habet uitâ ^ternâ»De uéra enim gterna uita loqtur, nô denbsp;hac caduca ôd mortali uita, Vndc etiam addit. Et ego fufeitabo eum innbsp;nouiffïmo die,Etfi em hi,qui uefeunt carne Chrifti, amp; bibunt fangui/nbsp;nê eiuSjUiderttur in ocülis hoïm mori,conferuantur tn uerc corâdeo innbsp;uita,q 8d in nouiffïmo die per refurredionê reuelabitur. Vita ucftra,nbsp;inquit Paulus,abfcondita eft cum Chrifto in dco,QuandocunC^ Chrinbsp;ftus manifeftatus fucrit,uita noftra, tûc amp; uos cum illo manifeftabiminbsp;de ni in gloria, CgteRt, Sunt qui hoc didum Chrifti,dc efu carnis fug,8^

teat, * fentia fermo eft,pronunciatur plane neceffarius ad falutê, Amén,amê, inquit,d{couobis,nifi edçritis carnem filij hois, amp;biberitis fanguinênbsp;eius, non habetis uitâ in uobis. Quid poteft de neceffitatc huius efusnbsp;'nbsp;nbsp;nbsp;amp; potus manifeftius dici* Sumptio aut cœng dnieg, nÔ eft fimplicftcr

ad falutê neceffaria. Magna quidê utilitas eft illius cœng, 8d oîn o cum licetjfumenda eft,idlt;ç iuxta Chrifti inftitutionê,adeo^ magng gratipnbsp;Dno pro hoedono agendg funt,fed ufus eius nô eft fimpliciter neceffanbsp;Carttó Dcgt;wi rius.Didt enim Chriftus apud Paulum,Hoc facite,quotiescûcp bibe/nbsp;j-itjg, j'n jjjgj cômcmorationem. Non aif,Ni(i ederitis hunc pane, amp; binbsp;beritis hoc uinum,non poteftis falutem habcre,fcd ait, Quotiefcuncpnbsp;feceritis,uidelicet fignificâs Ecclefiâ dcberc quidê uti hoc facramento,nbsp;uflt;^ ad nouiffimum aduentum eius, non aût tanta effe ufus illius necefnbsp;fitatem,uc nifi quis eo utaf, non poffït in Chrifto per fidem.falutê counbsp;fequi. Infantes hoc tempore nô utuntur ifto facramento, Ergone fi monbsp;riuntur in infantia,dânabuntur oês,etiâfi Chrifto per baptifmum fintnbsp;infertiCQuid poffet iniquius, aut crudclius de his infantibus dici Ç Et

HOMÎLlAE lOÄNNlS BRENTII.

in Turdam,priuf^ fumeret cœnâ dnkam ac reiinerct iti media etiafrt Turcia fidem in Chriftum,nec tn poflet un^ hoc facramento uti ,3diünbsp;dkabimus ne ipfum infcrnoC’ certe fi ufus hui us facramenti fimplicicernbsp;ad falutê neccfTarius effetjfien* non poflet,ut is qui eo nun^ uterct,uinbsp;tam habcrer. Vcra aût falus fita eft in Chrifio ipfo,ac in fide, que in ipnbsp;fum habetur,non in externa cœne dnice fumptiohe. Non eff, inqt Pe^»nbsp;truSjin alio quo^ falus. Nec enim aliud nomen eit fub ccclo datum innbsp;ter holes,in quo oporteat nos faluos fieri, Btfi enim diflribuic in cœnanbsp;dnica corpus Chrifti Si fanguis eius, tarnen Chriftus non ita alligauitnbsp;fe cum corporc amp; fanguine fuo ad cœnâ fuâ,ut non poffiit,nifi in camnbsp;fumi,Nam fumic etiâ in pdicatione Buangelq fui, imo nifi prædicationbsp;Ëuangelrj accéder et ad cœnâ, nulla effet ibi diftributio corporis Si fannbsp;guinis Chrifti, fumitur quoc^ in baptifmo, Quicunc^ enim baptifatinbsp;fftiSjinquit Paulus,Chriîtum induiftis.Hec non zq dicuntur, ut nonnbsp;frequenter Si obedienter utamur ccena dnica.Pio em,eocp affliéto ua/nbsp;»¦qs cakmitatibus ut iucundiffimum,ita Si utiliffimum eft, confeientiânbsp;fuam ufu huius cœnæ côfolari Si fu(têtare,fcd idcirco cÔmemoranturnbsp;uteognofeamus didtum Chrifti, qd in contione huius fexti capitis denbsp;efu carnis Si potu fanguinis fui recitat,non effe intelligcndû de fumptinbsp;One cœng dnicg,Ôi ut feiamus magnû effe diferimen inter Chriftum ipnbsp;fum,qui folus eft falus noftra,ôi cœnâ cius, q eft quidê utile,non autènbsp;foluiri ôrganon,^ Chriftum accipiamus.Quod aût ad infantes attinet,nbsp;etfi manifeftum eft, qgt; Cypr/ani Si Auguftini têporibus data fit inkn r«nbsp;tibus cœna dnica,nec debet hoc fadtum Santflonz patRz temere dânari,nbsp;in non eft fcntiendum,q) neceffartum fit, ut infantibus det cœna dhi/nbsp;ca, Inftituta enim eft pcipue ad agnofeendâ beneuolentiâ Chrifti erganbsp;nos,Siadcôfirmandà fidê in tètaiionibus. Infantes aût,qui inferti funcnbsp;Chrifto per baptifmum, etfi habent fuo qdam modo fidê, ideoc^ fuonbsp;ciiâ modoedunccarné Chrifti, amp; bibuntfanguine eius, illo uidelicccnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ttfî

modo, quem Chriftus in hac contione exigit, tn nondum intelligunt hbent, not4 nec fidê nec tentationes fidei. Quare ufus cœng dnieg non eft eis necef Migitnbsp;farius.Sed ut reuerramur ad inftitutum,uerba Chrifti,q hoc loco de è/nbsp;fu carnis Si potu fanguinis eius dicunt, non font intelligenda de exter/nbsp;no aliq cfu Si pocu,fed de fide ipfa in Chriftum,que in haccÔtione menbsp;taphorixær uocat efus amp; potus, Cum enim Chriftus fufeeperit hanc cônbsp;tionem occafiÔe eius panis, q pauerat plul^ lt;quinlt;q} milJia hoim in denbsp;ferco,amp; qualê qrebant hi,qui conuenerant ad ipfum in Capnaum,utitnbsp;«¦t iîï noie panis,pro carne fua,amp; noie potus pro fanguine fuo. Sic èi. ocnbsp;rafionc huius rnetaphorgutit uerbo edendi ÔC bibendi pro uerbo cre-'nbsp;^^ndi,u£ cum dicat,Nifi ederitis carnem filq hominis,amp;: biberitis fannbsp;guiuern eius,non habetis uitâ in uobis,hec fit uera eins fententia,Nifi

Oo iij

IN CAPVT VI. EVANQ. lOANNlS;

credidetitfs in me,qui dabo carne «ream pro uita mundi, amp; effundam fanguinem meu in expiadone pâôrum eius,non confequemini ucramnbsp;falutem,adeocß Chriftus hac metaphora plane idê intclligit, qd ànteanbsp;fimpliciter dixinOis qui uidet filium amp; credit in eum, habet uitâ fteenbsp;nam.Et mox. Amen amen dico uobis,qui confidit mihi,habet uitâ gternbsp;nam.Manifeftum em efr,q) Chriftus fentiat hunc efum,amp; hunc potu,nbsp;que hoc loco exigit, ncceflarium efte ad uitâ amp; falutê. Nifi cderitisj'n/nbsp;quiens,carnem f «lij hûîs,ôlt;^ biberitis fanguinem cius, non habetis uitânbsp;in uobis.Si aut dicendum eft, quod res eft, nihil aliud nobis ad falutcnbsp;fimpliciter neceftarium eft,nbsp;nbsp;hdes in Chriftum. Sunt amp; bona opera

fuo qdam modo neceftariajfed nos loquimur nunc de ea re,qua coram deo iuftificamur amp; feruamurduftificamur aut folo Chrifto, amp; fola ft/nbsp;de,qua Chriftum fdfeipimus, imo potius ab ipfo fufeipimur, amp; ipfi,'nbsp;ut ita dicâjincorporamur Juftus,inqt ^pheta,cx fide fua uiuit.Et Pau/nbsp;lus, Arbitramur hoiem iuftificari fide abfep ogibus legis. Ac iteRt.Scinbsp;mu« no iuftificari hoiem ex operibus legis,nifi per FIDEM lefu Chrinbsp;fti.Quare manifeftu etia eft, q? Chriftus per efum carnis fug amp; per ponbsp;th fanguinis fui hoc loco non aliud intelligat,q^ fide,q habenda eft denbsp;carne amp; fanguine eius,in'delicet ut credamus carnem eius pro nobis adnbsp;habendam uita,in morte traditâ,Ôlt;; fanguine eius pro nobis ad remiftlnbsp;onem pftorum efFufum elfe.Sic em edere carné Chrifti,amp; bibere fan/nbsp;guinem cius,hoc eft,credere in Chriftum,ad faluté plane neceftariumnbsp;cft.Nec ullus unep hoim fine hoc efu amp; potu, aut iâ ante cofecutus eft,nbsp;autadhuc confequet faluté. Adam ipfe,primus homo, etfi tépore uitænbsp;eius nondû aduenerat Chriftus,th edit carne,amp; bibit fanguinem eius,nbsp;qa credidii uentuisz Chriftû, qui carne fanguine, hoc eft, morte fuanbsp;expiet pdà.Ederunt carné Chrifti, ac biberunt fanguiné eius Noé,nbsp;Abraham, amp; reliqui patriarchg amp; prophetg, qa crediderunt fcconfe/nbsp;qui faluté per Chriftum,paffutsz carne pro peccatis amp; expiatuB2 fanguinbsp;ne fuo iniquitates ipfotç.Sic oés pij, qui poft aduentum Chrifti ui/nbsp;tâ in terris agunr,etiâfi non femper fumant cœnam dhicam, tn fempernbsp;edunt carné Chrifti,ôd bibunt fanguiné eius,quia credût, q? Chriftusnbsp;expiauerit fanguine èC morte fua pdâ ipfoRz. Sed audiamus nunc, obnbsp;quâ cauiïam hic efus potus,qui cft fides in Chriftum.afFerat nobis,nbsp;» ’ aut fi ita dicere iiber,accipiat uitâ amp; faluté.Sequitur. Caro ein mea uc/nbsp;» » re eft cibus,amp;^ fanguis meus uere eft potus,Qui edit meam carné,amp; binbsp;» gt; bit meû fanguinem,in me manet,ôd ego in illo. Hec eft collatio cibi amp;nbsp;potus corporalis cum carne Ôi fanguine Chrifti. Et confiât hgccollationbsp;partim diftkmilitudine,partim fimiîitudine. Diflimilitudo cft, qgt; ctfinbsp;cibu» amp; potus corporalis aîunt hoiem,amp; fuftinent uitâ eius,nô th funtnbsp;uere cibus £lt; potus,q non conferuant hoîem ppetuo , fed tm ad têpuj

HOMILIAE IOANNIS BRENTII.

in corporaïi caduca uita.Caro aüt amp; fanguis Chrifli, fi accipnïtur fi/ deChoc eft, fi crcdiderj's carnem Chrifti in mortem pro peecatis tradigt;nbsp;tam, amp; fanguinê eins,in remifsioncm peccacorû effufum ) font uereeinbsp;bus amp; potus,quia conferuant hominem in perpétua uita. Nam, qui innbsp;Chriftum credit,uidetur quidem mori, ut alq homines^ mors aut eiusnbsp;non eft mors,fed fomnus,propterea qgt; uita eius abfeodita fit cum Ch/nbsp;rifto,amp; conferuetur â Chrifto,donec refufeitetur in nouifsimo dic^SPnbsp;militudo autem eft, q? quemadmodum fuccus cibi ac potus corporalisnbsp;tranfmittitur in omnia hominis membra,ô^ uertit habitum totiiis cor/nbsp;poris,in fui na£uram,ut fi quis utatur cibo nimis humido, efFiciatur Sdnbsp;corpus humidum. Si frigido,efFiciatur amp; corpus frigidum, ita etia ca^nbsp;fo amp; fanguis Chrifti Uertunt fumentemjhoceft, credentem in fuam nanbsp;turam Olli pditf innuit'gt;meam carnrm bibit men fanofiiirtpm in mp

habent natura mea caro Si meus fanguis,candê etiâ côfequit is,qui mie uefcit.CaroaûtChrifti eft uita. DaboCinqt) carné meâ pro mundi uinbsp;ta.Caro itê Chrifti non potuit perire in morte, fed refurrexic a' mortCi.nbsp;Et fanguis Chrifti expiât pdtâ,quia eft iuftus Si innoeês fanguis. Quanbsp;re,qui hoc cibo 8^ potu utif,!s ut reputatur iuftus corâ deo,ita etiâ uiuinbsp;ficat,ne pereat in morte, fedrefurgat,amp; habeatèternâ uitâiHôcaût ci/nbsp;bo ÔC potu,qui eft Chriftus ipfe perfide acceptus,quid poteft hoî coilnbsp;tingere utilius, quid magis falutareCScd obfecro te, unde habent caronbsp;amp; languis Chrifti tm uirium, q? uefcentê uiuificent, ac conferuent eûnbsp;in perpétua uitaîquot; De hacre Chriftus ipfe fie contionat, Sicutmilitme c cnbsp;uiucns pater,amp; ego uiuo propter paire, ita amp; qui ederitme,ipfèquôcp « «nbsp;uiuet propter me.Obferuabiie di(ftû,quo Chriftus non folumexponit « «nbsp;cauffam, propter quam caro Sd fanguis eius afterant uefeenti, hoc eft,nbsp;crecfenliinipfum, ueram uitamamp;falutem, fed etiam indicat, quantanbsp;fit credentium in ipfum maieftas. Mifit me ( inquiry pater in hunenbsp;mundum, ideocîj fadus fum filius hominis, ac ucrus homo, habens

mo, fed etiamfumfiliusdei,acuerus deus, habens naturamipfam di/ uertaDfet uinitatis. Veni quidem in huncmundum,ut homo,utferuus,utlega/nbsp;tus, nihilominus tarnen uiuo propter pairem, habeo deum patrem, anbsp;quo ab gterno uerus Deus genitus fum.Eodem modo,qui edit me,feunbsp;credit in me,is etiam uiuit propter me.Sicut enim ego, quia natus fumnbsp;ab æterno â deo oatre meo. uiuo oronter natrem. fum ucrus Dei fi w «'7

IN CAPVT VI. EVANS. lOANNIS.

qui credit in Chriftum,ita uiuit propter Chrifturn,ut fiat et ipfe prop ter Chriftum deusCTot ergo eruncdii,quoccredètcs. Accufanms Eth^nbsp;nicos impietatis,qgt; multos deos finxerintzNos aût nunc muho pluresnbsp;facimus.Quid magis abfurdum dici poteftcSed bene habet. No fectanbsp;mur Ethnicam impietatemjed Chriftianam pietatem.Nâ qui creduntnbsp;DijaJoptiui, fj, Chriftum,tales fiuntdi),qualis eft coditio eoRZ.No fiunt naturalesnbsp;fceminw, dq^qui ab æterno fuerint,(ficem tres quidem funt perfonæ ,unus aûtnbsp;tantum deus ) fed fiunt drj adoptiui.Na quemadmodu in ordine prinnbsp;cipum, alq funt natiuitate Principes,alri elelt;ftiôe,quos dicere pofles,nbsp;principes faclitios,ita inter filios dci,unus tantum eft naturalis ab eternbsp;no filius dei, alij autem fiunt filij dci elcftione amp; adoptione, quos amp;nbsp;ipfos pofles faditios dei filios dicere. Quotquot,inqt,receperunt eu,nbsp;dedit eis ut liceret filios dei fieri,his, qui credidiflent in nome ipfius.nbsp;Qiii autem eft fiflusdei,certedeus eft. Sicut enim eiim qui eft hois ft-'nbsp;lius^hominem cfle,necefle eft,ita amp; eum qui eft dei filius,deum efle,nbsp;necefle erir.Qiiod de carne nafcitur,caro eft. Ergo quod de deo nafei-^nbsp;tur,deus eft. An non ab initio homo fic conditus eftjUt eflet deus,nonnbsp;increatasjfed creatus'r'Dixit em deus.Faciamus hoiem ad imanbsp;ginem amp; fimilitudinem noftram.Hoccerte eft deliberate de faciendonbsp;feu creando deo. Et fi homo perftitiflet in obedientia, amp; in iuftitia,innbsp;qua creatus erat,uidifles ipfum in terris, ut deum,incedere. Nunc aûtnbsp;hpc maieftas amifla eft per peccatum et inobedientiam.Scd recuperatanbsp;eft hoibus per Chriftuin,utquotquotin ipfum credunt,récipiantdiuinbsp;nam maieftatem,ac fiant filrj dei hoc eft,di] ipfi.Ego dixi, inquit pfaknbsp;mus,dr) eftis,0lt; filrj excelfi oes.Quid ergofaciamus; num credetes innbsp;Chriftum ornaiuur tanta mateftate amp; nobilitate, utcarnaliter inflact,nbsp;alios homines pr^fe cotumeliofe faftidiantCNihil certe minus.Sed utnbsp;difeant ea uti aduei fus Sacanâ amp; pdüm,5d conferuent (alutem in Chrinbsp;fto exhibitam.Primum em utendum eft confideratione huius maieftanbsp;tis adrepelledos afluhus Satane,in grauifltmis quibufeç tentatiôibus.nbsp;Nâ confen nobis fumus,qj muita ci magna pda defignauerimus,et renbsp;ipfa fentimus, qj pdûm inhgreacadhuc catni noftræ, ideoep rcuelatonbsp;in nobis iuditio dei,uidemus dânationem noftrâ, uidemus ignem in-*nbsp;ferni ad deuorâdos nos accefum, et follicitac nos Satâ ad defperandumnbsp;de falutc noftra.Quo ergo in tatis anguftijs nos uertemus':^ Cofiderannbsp;da eft per fide maieftas noftra,q? propter Chriftû adoptati (imus in denbsp;os, Dq aût nullum habet pdûm. Et ignis inferni nullû habet lus in denbsp;os. Diuerfum quidem reipfa in nobis apparec, magis autem iudican-*nbsp;dumeft nobis lecundum ueritatem noftræ adoptionis, fecundumnbsp;externam ac fenfibilem rerum fpeciem. Veritas autem eft,quôduerusnbsp;et çcernus deus,agnolca£ nos propter Chriftumjilios fuos,hoc eft,dc

HOMlLIAE IO ANNIS ÔRENtn. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,ii

(DS ipfos. Quare^ etfi iuditium peccatorum nobis moleftüm efi,tamcn nullum poteft nobis incômodum propter Chriftum afferre. Sunt quinbsp;bus grauis eft paupertas,aut morbus,aut alia qugdam calamitas in hocnbsp;feculo.Hi cogitare folent, has alamitates fibi perpetuo fore exitio,idenbsp;ocp miß» in modum perturbant ? Quid igitur faciantCGonfiderent manbsp;ieftatem fuani,qj fadi fint dq propter Chriftuni* Dfjs aut nihil potcftnbsp;ab rjs corporalibus calamitatibus noceri»Quaré bono fint ànimo,quicnbsp;quid acciderit, magis crit adiumêtums^ detrimentum» Alrj thortê itanbsp;horrent, ut fetttiant fibi per mortem in gtcrnas tenebras amp; crutiatus innbsp;grediertdu effe.Quo ergo hi confugiâtCTutiffinlum afylum erit,fi conbsp;tugiantad confideràtioném fug maieftatis, Adoptäti em funt per Chrinbsp;ftu in deos: Mors aSt nullum habet ius in deös» Sunt eni immortalesnbsp;8lt; ducunt uitâ perpetuo fœlicem, Confidendum igitur éft,qj mörs innbsp;his,qui credunt in Chriftum,nô fit uia ad interitum, fed potiusuia adnbsp;uitâ,cû Chrifto ingternu foeliciter agenda. Deinde utendu eft confidenbsp;tatiSe huius maieftaiis, ad excitandâ amp; côferuandâ in nobis obedientnbsp;tiâ erga deum, amp; ad ducendâ honeftâ uitâ. Si ein fadi fumus propternbsp;Chriftura fill) dci,feu di) ipfi, non debemus ducere uitâ ficut fili) Satanbsp;ng,aut ficut Sätan ipfe,fed ficut decet filios DEI,aut deos.Nâ quemadnbsp;niodumturpeeft, fi priucepsfaciat ca, quaä font indigna principe, itanbsp;tnulto turpius eft, fi filius dei faciat ea quæ funt filio dei indigna.Obnbsp;fecro àut te cômemora mihi qugdâ, quæ fint filio dei indigna. Sed qdnbsp;pluribus opusC Vide,quæ deus uerbo fuo uetucrit.Deum contumelianbsp;afficere,dcum indicate mendaccm,ödifreproximum,inuidere proxi/nbsp;mojdare operam impofturis,henuari,8^ alia id genus plurimâ, eanbsp;mum funt indigna filijs dei,amp; qui hase fédat, non agit uitarti,ficut fpnbsp;lius dei,autdeus, fed ficut filius diaboli, aut diabolus ipfe. Hsbeenininbsp;funt diaboli opera,qug qui facit,eum ex pâtre diabolo efTejOeceffe eft.nbsp;QiLiare fugienda funt opera diaboli, fedanda autem funt opera dei, utnbsp;quam diuinam maieftatem in Chrifto per fidem confecuti fumus,camnbsp;ctiam retineamus, Poftremo, quod Chriftus addit. Hic eft panis illc, «nbsp;qui de cœlo defeendit, nort ficut comederunt patres ueftri maortà, amp; «nbsp;mortui funt.Qui ederit hunc panem,uiuet inæternum,côclufiô eft hu *nbsp;lus totius contionis, in qüa conclufionerepétit Chriftus principalcnlnbsp;coniionis fuæ ftatum, ijfdein pen? uerbis, quibus earn antepropofu/nbsp;it. Cum enini Chriftus fit uere cibus 8^ potus, ac non tantum fit filiusnbsp;hominis fed etiara filius Dei, qui propter patrem uiüat, ac fit uita ipgt;nbsp;fa,manifeftum eft,quôd longe excellentior fitpanis,^ Manna in degt;nbsp;fettô, quo ctiamfi patres uefccbantUr, tarnen moriebantür, hic auteninbsp;lefus Chriftus, tal is eft panis,ut qui ipfo uefcitur,aut in ipfum créditnbsp;nunqujJrtj moriatur, fed perpetuo uiUat. Hæc, cum antea fatis copiofénbsp;«xplicatafuntjfuperuacaiieâuidet longior de ipfis oratiô.Quare,nihil

IN CAPVT VI. EVANG. lOANNIS.

nobis prius fit,q utnobis in hac miferrima iuftitig 8C uitg nofirg fame, hue pane per fide adhibearau$,qui eft lefus Chriftus feruator ac uiuifinbsp;cator nofter,una cu patre amp; fpûiando deus bndidus in fecula. Amen»nbsp;HOMILIA LIX»

Vam Chriftus contionem de efu carnis amp; potu fan guinis fui habuit,interpretatiôe noftra fatis, quan/nbsp;turn qutdem ad hoc inftitutum noftrum atcinct, ex/nbsp;plicuifle uidemur» Nam precipuus huius cotionisnbsp;ftatus hie eft,qj no Mofes, fed lefus Chriftus fit uenbsp;rus feruator nofter, et q? qui in lefum Chriftum erenbsp;uefei came Chrifti,amp; bibere fanguinem eins) confc

quatur ueram ac gternam uitam» Hgc eft fumma totius Euangclij Chri/ fti, que cum alias fæpe ac multum in hoc Euangelifta, quern interpre/nbsp;tandum fufcepimus,repetitur,non commorabimur diutius in hac par/nbsp;» gt; te,fed percurremus ea,quæ loannes poft hanc contione defcribit. Hæcnbsp;gt; » Cinquiens ') dixit lefus in Synagoga docens in Capernaum»Euangeli/nbsp;fta non tantum defcripfit contionem Chrifti,fcd addit etiam Iocum,innbsp;quo hgc contio dida fuitsuidelicet.in Capernaum, prgeipua urbe Ga/nbsp;lilgaf,amp; in fynagoga,hoc eft, frequentifsimo eius urbis loco. Qua de/nbsp;fcriptione Euangelifta no folumfignificat hanccotioncm certo didanbsp;cfTcjfed comendat etiam ueritatem dodrinæ Chrifti.Quæ enim Chrinbsp;ftusdocuit,eanoncommunicauitcumpaucis tantum, in fccretioribusnbsp;locis, quod hæretici, amp; feditiofi facere folent, qui cum intelligant ipfinbsp;dodrinam fuam efle falfam,odio habent lucem,fed docuic ea palam innbsp;fcholis et in templo. Videamus igit, qmodo auditorcs Chrifti excepenbsp;rint hanc contione. Proponitur aut hoc loco magna auditoßz differen/nbsp;tia,amp;: diuidunt in duas partes. Alq em,rj^ paucifsimi,uidelicet,duo/nbsp;decim tantum,accipiunt contione Chrifti gquo aio, perdurant in annbsp;dienda dodrina eius, queadmodum paulo poft fegtur. Alq aute, rjeipnbsp;maxima prgcipuoRz auditoru pars,execrantur hanc contionê,ô^ defici/nbsp;•» unt a'Chrifto. Multi inquit Euangelifta, rjs auditis ex difeipulis eiusnbsp;» ’ dixerunt.Durus eft hie fermo. Quis poteft eum audireC Qug ofFendi/nbsp;cula antea figillatim comemorata funt, nunc coiundim recitâtur. Duonbsp;cm funt, quibus auditores in hac contione offendebant. Altcrû eft, qgt;nbsp;dixerat Iefus,fe defeendifte de coelo,quo fignificaucrat, fc filium Dei.nbsp;ac Deû ipfum efte. Alteru eft, q? dixerat came fuam manducandam,6inbsp;fanguine bibendum elFc. Qug igitur auditores antea figillatim fccumnbsp;murmurauerant,ea nunc coprehenfim repetunt.Durus,inqunt,cft hienbsp;fermOjGloriac fc de coclo defcendiftcjhoc eft, fe efle deû, nos aut uidcnbsp;mus amp; feimus eum efle hoiem, ex hoibus. Quid ergo fieret nobis fl fcnbsp;daremur eû, tâ blafphema docentêç'certe inferremus nosipfos in peri/nbsp;cuIumÔC

HOMILIÄE lOANNIS BRENTll. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tu

culum amp; diTcrimcn non foliirn uiïæ aoftræ corporalis, fed etiam per pctug falun’s.Lex em extauSi furrexerit in medio tui prophetes,8^ prenbsp;dixerit G'gnum acport:entum,ec eueneric,quod locutus eft,ac dixerit tinbsp;bi,eamus,amp; fequamur deos alienos, quos ignoras amp; feruiamus ei,nÔnbsp;audies uerba prophete illius,fed propheta ille intei'ficiatur. Cum igicnbsp;is Icfus, multa quidem èC magna miracula edidei’ir^ obtrudat aût fe ip/nbsp;fum nobis pro deo,qui non agnofeimus nifi unum deum creatorêcœ/nbsp;liSi terrç,agitedum amici, fugiamus procul ab hoc dodore,ut non fonbsp;lum ta blafphema non audiamus fed etiam ne una‘ cu ipfo a’ gente no/nbsp;ftra trucidemur. Deinde dure amp; hoc eft, qj cxigat à nobis efum carnisnbsp;fu^,8^ potum fanguinis fui. Quid:quot; An conatur abrogatis noftris legi/nbsp;bus,mores Scytharum,autIndoR2,in noftrarep.inftituereÇ’Nôprocul sciithartannbsp;ä Scythia dicunt efle populi, quos à uefeendis humanis carnibusnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;»»or«*

•5rolt;j{{;-ö7^,hoc eftjhoîmdeuoratores uocant. Et in India aiunt efle gen/ tcm,in qua folene fit,ut liberi mac1:ent parentes fuos,ac uelut in hofti^-as cedant, amp; deinde carnibus eoist uefcantur, quod quidem apud iJIosnbsp;non immanitaSjfed pietas iudicatur.Gü ergo lefus iubeat nos uefei fuanbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*’

carne,num faciet ex ludgis lndos,0lt;^ ex Ifraelitis, Scythas f Quod autc comemorat de potu fanguinis fui, non minus abfurdum, cp periculo/nbsp;filTimum uidetur. Nam,quantum nobis, inquiunt,cft iuditrj/ignifi/nbsp;cat fe hocpotu exigere à nobis padhim coniurationis. In alqs enim gê/nbsp;tibus,alij funt ineûdorum pa(ftorum mores.Inter Arabes^ ftatuitur me Hfrodsfn;,nbsp;dius quifpiam inter eos,qui fœdus ferire uolunt,qui primum uolam,nbsp;iuxta pollices ipforum acuto lapide diflecat, deinde accepta ftupa exnbsp;utriufep ueftimento, ungit co fanguine feptem lapides in medio pofi/nbsp;tos. Ex qua confuetudine indes foedera non fine fanguine eorumt quinbsp;iungebantur, fancica fuiftc. In alrjs quibufdam gentibus,folenne fuitjnbsp;in faciendis foederibus fanguinem non folum hindere ,fed etiam bibenbsp;re. Qui enim focietatem inibant,folet dextras pollicefc^ inter fe uincinbsp;re,nodoc^ conftringcre, deinde fanguinem ad extremos artus coaäüjnbsp;leui uulnere elicereaclambere. Id foedus habebatur arcanû, ac firmif*nbsp;fimum,quippe quod mutuo cruorc facratum effet. Romana hiftoria tenbsp;ftatur in feditione Catilinaria, uulgatum fuiffe, qudd Catilina autornbsp;feditionis circûtulerit in pateris fanguine humani corporis, uino per/nbsp;niixtum,et potauerit co oês coniurationis confcios,ut hoc potu mutuunbsp;iufiurâdum confirmarec, amp; ipfi inter fe magis fidi effent. Elabespotîjnbsp;humani fanguinis in feriêdis foederibus, ôlt; faciendis côiurationibuSnbsp;- folcnnê fuiffe. Quare cum Capernaitæ audirent Icfum côtionari de ponbsp;jy/anguinis fui, non dubito,qn uenerit eis in mentem huius confuetanbsp;y‘nis,nbsp;nbsp;cxiûimaucrint lefum exigere ab ipfis taie foedus, quo fe cum

’plo ita dcuinciantjUt non tantum periculo fbrtunarumjad etiam uiig,

IN CAP vT V(. BVANG. IOANN IS.

ac fangui'nc fuo iuuenc ipfum ad acdpiendam mundanam in toto orbe terrarum dominationem* Etfi autem ludei tenebâtur magno defiderionbsp;mundani regni,amp; hoc pr^cipucin Mefliafuo qup*ebant, ut in hac ternbsp;ra dnarentur,tarnen quia exiftimant lefum hoc agcre,non ut quiefeen/nbsp;tibus ipGs, amp; extra teli iadtum confiftentibus terrenam fcelicitatcm panbsp;rar et, fed ut maximis ipfoRt periculis regnum acciperet, aborainanturnbsp;cotionem eius,amp; délibérant de difceflu.Quidc’inquiunt. Sperauimusnbsp;fore,ut cum profiteatur fe efle Meffiam, faceret nos fine oi incomodonbsp;noftro in hac terra beatos»Nunca5f,quia intelligimus cum qrere con/nbsp;fpirationem,ut potu fanguini» eius in uerba cius iuremus,amp; uellc no*nbsp;bis extrema quæuis pericula CTearc,qs poteA eius efle difcipulus ac fe/nbsp;dlatorCDicit eniro.Qui edit mcam camem,et bibit meum fanguincm,nbsp;in memanet,amp; ego in illo.Quid hoc aliud eft, fi dicerct, q? debea/nbsp;mus nos cum ipfo ita deuincire , utadh^eamus ipfi indiuidua coniunnbsp;dtionc,amp; fedemur iprum,quocunqt nos fiuc per tela,fiue per ignes,finbsp;uc ad oppugnandam urbem Hierufalem,fiue urbera Romam duxerit^nbsp;Fugiarnus igit, amp; relinquamus ipfum fuo fanguini, ne una cum ipfo,nbsp;quod alqs feditiofis contigit,etiam noftrum fanguincm, noftramq^ uinbsp;tarn amittamus. Vides hic magnam quidem, fed carnalem amp; impiamnbsp;Capernaitarum prudentiam.Nara prudentia eft, non partidparcalie/nbsp;nam impietatem,amp;nô inireixxdus cum fediiiofis,fed impietas eft, qgt;nbsp;quern feiebant habere teftimonium loannis Baptiftg, uiri fandtiflimi,nbsp;amp; quem uidebant autoritatem dodtrinç fug tantis miraculis confirma/nbsp;re,eum non profequantur tanta fide, ut credant contionem cius ueramnbsp;effc,etiamfi non inteJligant,nec dignentur eum tanto honore,ut reue/nbsp;renter qngrant de ueracontionis cius fententia» Quare digni funt nonnbsp;folum grauiflimarcprchcnfione,fcd ctiam fcueriCfima poena* Et tamenbsp;» » Chriftus qua eft humanitate, tradlat eos dementer. Scies enim Icfus a/nbsp;» » pud femetipfum,qgt; murmuraret de hoc difeipuli ipfius,dixiteis. Hocnbsp;» » uos offendit C Si ergo uideritis filium hœs afeendentem eo* ubi priusnbsp;erat,fubintelligendum eft, reipfa fencietis me uera dixifte. In hoc loconbsp;primumfignificaturocculta hoîm Chrifto Dno noftro nota efle, Etfinbsp;enim auditores eius non obqciebant ipfi manifefte abfurditatem continbsp;onis,fed inter fe dam murmurabant,tarnen uidet amp; audit cogitationesnbsp;Ôd murmura eoRt. Admonemur crgo,ui coram maieftate Chrifti, quanbsp;nunc coclum amp; terra impleta funt, non folum nihil turpiter faciamus,nbsp;fed etiam necogitemus quidem. Deinde fignificat Chriftus, fe conrionbsp;nis fug ueritatem re ipfa comprobatut^, Dixit, fe de coclo defeendifle,nbsp;Hoccinc ergo, inquic, uos tantopere ofFendit,ut uelitis â me deficere^nbsp;Sed gquo animo flcis. Quod uerbis dixi, rebus probabo. Nemo enimnbsp;afeendit in cœlum,nifi qui é cœlo defcendit,quemadmodum fupra dinbsp;dum eft*

HOMILIAE lOANNiS BRENTlL nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;j,,

flum eft,Ego aut afcendam in ccelum. Quare,fi uider/tis me afccndeti tem in cœlum,tunc reipfa coperictfs me defcendifle de ccelo« Sed ut renbsp;fle intelIigamuSiquod de defcenfu è cœlo, afcêfü in ccelum dicitur,nbsp;obferuandum eftgt; qgt; in hac conti’one defcêdcrc ccelo fit natura fua coe bnbsp;leftem S)i. diuinam nähere originem, hoc eft,uerum cfTe deum. Nifi cznbsp;nim hgc eflet fententia defcefus è ccelo,quô ludgi foiflcnc offenfi Nonbsp;eflent offenfi, fi intellexiflent lefum ita è ccelo defcendifTe * ut haberetnbsp;cœîeftem uôcanoncm,qualis fuit uocatio MoG\aut EIig,autalioRt pronbsp;phetaRt.Cum aut hac locutione tancopere offcodantur ut etia deficiätnbsp;a lefujdubium non eft, quin intellexerint lefum his uerbis tribuere fixnbsp;bi diuinitatcm.Quod cum iudicent efte impium ac blafphemum pu/nbsp;rant nihil faluti fug cofultius efte, ut lefum unâ cum fua dodrina de/ .nbsp;ferant, Afcendere ucro in coelum hoc loco,non eft de tali afcenfu intelznbsp;hgendum,quali Elias in ccelum afcendit, nec de eo tantu afcenfu Chriznbsp;ftijqui fadus eft in monte Oliueti,quadragefimo die poft rcfurredionbsp;nem eius,fed hie a(cenfus,de quo in prgfentia fermo eft, comprehedicnbsp;oia,quibus Chriftus diuinitatem fuam côprobauit,uidelicet, q? refur/nbsp;rexcrit tertia die â mortuis, op afeenderit quadragefimo die poft refur/nbsp;redionem in coelum, qj miferit fpiritum fandu, q? gderit noie fuo manbsp;gna amp; multa miracula per Apoftolos,q? uulgauerit minifterio apoftonbsp;loR2 Euangelion fuum in totum orbe terrain, amp; defenderit illud in menbsp;dio perfecutorum,tam IudgORt,q Gentium, adeoq^ qgt; fedeat à dextrisnbsp;dei,ac dnetur in medio inimicoRî fuoRt,ct iuftificet,uiuificetc^ oes erenbsp;dentes in ipfum.Hec enim certa funt,amp; firma aigumenta, quibus reuenbsp;lata amp; comprobata eft diuina maieftas Chrifti.Cum ergo dicit, Si ui/nbsp;deritis filium hois afeendentem eo,ubi prius erat, hanc habet fententinbsp;am,Dixi,mc defcendilfe è cœlo» Nolite ergo hoc uerbo ita offendi,ucnbsp;a' me deficiatis.Nam quod dixi uerbo,probabo rcipfa. Afcedam itcR2nbsp;eo,ubi prius eram, ÔC reuelabo cœîeftem ac diuinam meam maieftatê,nbsp;ut perfpicue cqgnofcatis, meam dodrinam ueram efte, ac me uere denbsp;cœlo defcendifle,hoc eft, hoîcm quidem aftumpfiftc, uent aut efte Denbsp;um.Huc pertinet etia,quod lefus alias,cum coram Concilio à Caiaphanbsp;interrogaretur,num effet Chriftus,filius dci,rcfpôdit,Amodo,fnquinbsp;cns, uidebitis filium hominis fedentem à dextris uirtutis,S^ uenientenbsp;in nubibus cceli,hoc eft, Videor quide nunc efte in oculis ueftris ablenbsp;dus homo amp; captiuus, ab hoc aût tempore maieftatê meam ita reuelaznbsp;bo,ut manifefte comprobaturus fim,me non folum efte uerum meftiânbsp;feu Chriftum,fcd etiam uerum deum,ciufdem cum deo patre eftentiænbsp;potentie. Ac de co quidem,quod lefus dixit,fc de cœlo defeendif/nbsp;^»hactcnus.Nunc audiamus etiam de illo,quod dixit,carnem fua mannbsp;a“candam,0C fanguinembibendum efte, Hoc,inquit,uos often dit,q^

IN CAPVT VI. EVANG. lOANNlS.

iufTi uos edere meam carnem,amp;f biberc meum fanguinemCExiffamatis for taffe me hac do(fhrina uel anthropophagian,feu humang carnisdilanbsp;niationê infbtuere, uel mutuam coniurationem ad inuadenda imperianbsp;buius mundi exigere Jta^ mecuitis, ne excitata feditione corjciam uosnbsp;mca dodrina in extrema uite pericula,Sed bono fitis animo.Si uidcri/nbsp;tis me afeendentera eo,ubiprius eram, reipfa compcrietis meâ dodri/nbsp;nam nullum afferre exidum» Dedarabo enim afeenfu mco in coelum,nbsp;q? regnum meum non fit mundanum,fed ccelefte regnum.Quare nonnbsp;eft uobis metuêda feditio,qua inuadam mundana régna. Nec metuenznbsp;dum eft,nc mea dodrina afferat uobis aliquam pernitiem.State tantu^'nbsp;permanete:Sentietis reipfa, uos ex mea dodrina uitam amp; falutem acnbsp;cepturos. Videamus ergo, quo probet lefus fuam dodrina magis falunbsp;* ’ tis,^ intcrniti5is,amp; plus uitg mortis autorem effe. Spiritus Cin^t)nbsp;’ ' eft,qui uiuificat, Caro non poteft quic^. Verba, qu^ ego loquor uoznbsp;’ ’ bis,rpiritus funt,êC uita.Hunc locum alq aliter intelligunt, fed nos feznbsp;quemur Gmplidffimâ fententiara,amp; quam res ipfa indicat. Nam fi conbsp;fiderauerimus,quo in ftatu conftet hgc controuerfia,quç inter Chrifttfnbsp;èC. ludgos orta cft,manifeftum eft,q? Gt contentio de dodrina Chriftitnbsp;qua ludçi quidem oft'enduntur,amp; quam reprobât, Chriftus aut defennbsp;dit.Sed amp; Chriftus ipfe cum ait. Verba,qug loquor uobis, font fpus,nbsp;perfpicue Ggniftcat ,fe hie loqui de fua dodrina, et exponere,qualis Gtnbsp;ca dodrina.ludgi enim metuebant,ne G pergcrent effe auditorcs amp; feznbsp;datores Chrifti, conijcerentur dodrina eius in oia genera malorum,nbsp;amp; in mortem ipfam.Sed hunc metum réfutât Chriftus,amp; docei dodr*nbsp;nam fuam,non mortiGcare,fed uiuificare,non afferre peroitiem,fed fanbsp;lute.Spiritus enim in hac locutione fumitur pro fpirituali coelefti acnbsp;diuina dodrina, Caro autem pro carnali amp; terrena ac humana dodriznbsp;SyHogifmm. na.Itac^ breuis quidem eft,fed obferuabilis ratiocionatio. Spiritus,innbsp;^*** ft'nbsp;nbsp;nbsp;qnies,hoc cft,fp5alis amp; cœleftis dodrina uiuificat, Caro aût,hoc eft,

carnalis amp; humana dodrina,qualis eft uel PharifgoR2,uel feditiofoRr, ro non po^ nihil prodeft,quia affert cxitiu,amp; mortificat.Scd mea uerba,funt fpirfnbsp;tus,hoc eftjfunt dodrina fpualis,amp; non carnalis.Quare funt etiam uiznbsp;afferunt mortem aut cxitium,Gcut uos iudicatis. Habes radonbsp;quæ ego lo^ cinatioem Chrifti. Percurramus nunc partes eius. Spiritualiseinquit)nbsp;quor,funtfigt;i èi. cocleftis dodrina uiuificat,8^ affert falute.Carnalis autem èC humaz

HOMILIAE JOANNIS BRENTIL nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ti4

De lege fgitur dei fic fciitiendum eft, qj mortifkct quidernjS; pccidat i homincm,hoc aSt non fit legi’s fed hominis uit!o.Si cm de ipia diuinenbsp;legisnatura per fe loqucndum eft,certe quia eft dodrina fpûalis SxLccrnbsp;leti is,habet ctiam naturam uiuifi'candi,amp; falutem afferendi. Cufiodtz spiruut eiinbsp;(e,inquit,lcgesmealt;,etiuditia,qu3cfaciês homo,uiuet in eis» AfFcrût fofnbsp;igitur natura fuauitam,Et cum Mofcsabfoluifletminiftcriumfcren'nbsp;dæ legis, ait, Côfidcra qgt; hodie propofuerim in confpedu tuo uitam rir^te oporxnbsp;bonum.Dicit et Ghriftus.Si uisaduitâ ingredi,fcrua mandata dei, aâorarenbsp;Et Paulus, Lex fanda eft.amp;^ pBçcmtum fandum,ac iuftum amp; bonum.nbsp;Sedâ:Stephanus,Âcccpit,inqt, Mofesfermonem uiuam,utdarctnonbsp;bis. Quare,quantum ad naturam ciui attinet,ut eft doctrioa fpùal is 8^ âorât ipfum,nbsp;coeleftiSjita alFcrt etiam uitam fpûalem etcœleftcm.Sed quia hominesnbsp;tint camaleSjUcditi fub peccatum, idcirco fit, ut dodrina legis afteratnbsp;hemini magis mortem uitam, amp; potius damnationem, falutem. liißnfut spinbsp;Quod cura nô fit Iegi,fed homini amp; pfto eius imputandum, ftrmura ww rft dc-adhucfixumcp manet, fpititualcm dodrinam uiuificarc. De humantsnbsp;aût artibus, quæ ad conferuandam humanam uitam in hac terra utiles ^Ji^ritipiùnnbsp;(unt, nullus hic fit fermo. Nam alia eft corporalis amp;terrenaf«lus,aha czc‘ sù amp;nbsp;eft fpûalis 8)C cœleftis falus. Si de corporali feu terrena falute loquen/nbsp;dum eft,multg8duariefuntdodring,qplurimum profunt. Medicinanbsp;prodeft ad conferuandam aut recuperandam bonam corporis uaîetudi fpiruiu, Etnbsp;ncm. Mathematica prodeft ad cognofcendos admirabiles illos motus «/lt;*, hgt;eeß,nbsp;corporum cœlcftium,amp; ad dinietiendam terram.Agricultura prodeftnbsp;ad colendam terram, Ôd quis brcuibus poftet humanarum artium utinbsp;litatem enumerareCSi aût loquendum cftdeuera,fpirnuali,coeiefti ,et KM maiord»nbsp;perpétua falutc,nulla cerie alia dodrina prodeft,pr£ter fpûalem èC cœnbsp;ieftem.Omnes caraales dodrinç ,quantumuis alioqui utiles,funt per^nbsp;nitiofg raortiferae, fi iudicêtur perfeda efte ratio ad confequendam perfequim»',nbsp;cœlertem falutem. Inter carnales uero dodrinas maxime omnium mor bûcefl ,eri»nbsp;tiferæfuntdodrinç phariff0R2,6i feditiofoRt. Pharifæi docentqp ho-«nbsp;mines fatisfaciant diuinæ Icgi luis extemis operibus, èi quo'd mereaiinbsp;tur fua obedientia coram deo iuftitiam uitam gternam.Hæc eft uere tfxuiuiftcainbsp;carnalis dodrina,qug ducit homines in perpetuam internitionem.Se cr mertißnbsp;ditiofi docent, qudd tributa non fint danda Romano Impcratori, qjnbsp;capienda fint arma aduerfus Romanos, ut ludæi eiedis è fua rcgioncnbsp;Romanis,uindicent fcfe in libertatem,et fubqciant fibi etiam alia munnbsp;dana rlt;gna,Hæc eft uere carnalis dodrina, quæ ducit homines in pe/nbsp;ficulum omnium fortunarum amp; bonorum. Cum igftur duo fint genenbsp;•^dodrinæ, aliud fpirituale, quod uiuiftcat, amp;C feruat, aliud carnale,nbsp;^'^od mortificat, amp; perdit,in quo, obfeao te, genere contineiur do/nbsp;lt;^ittaChrifti; Veib a mea, inquit, quæ loquor uobis, funt fpiritus.

IN CÄPVT VI. EVANa, lOÄNNlS.

Doélrina mcanon eft caro,non eft carnaHs^fed eft fpiritus,eft fpiritugt;* alis.Manifeftu jgitur eft,q) fit etiâ uita.Dixi fimph'ateGQui in me crcnbsp;dit, habet uitam çternam.HfC eft dodrina fpiritualis, cœleftis amp; diui-*nbsp;na,Quare qui accipit eam,acdpit et uîtam.Dixi mctaphorix»r,fed cO''nbsp;dem fcnfu,Ègo fum panis uiuus, qui de cccio defcendf. Si qs ederit exnbsp;hoc pane, uiuct inæiernum. Et iterû» Nifi ederitis carné filq hominis,nbsp;8^ biberitis fanguinem eius,non habetis uitam in uobis.Eft èC bec do/nbsp;(ftrina fpiritualis,Sd diuina,ReIiquû igitur eft, qj fituita, q» uiuifteet,nbsp;qj conferuet hoîes accipientes eam,utconfequantur fempiternarti falu/nbsp;O0ÄWM cbnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;recenfemus, uel paucis, fpecies dodrinæ Chrifti, ut

rijiiiefKra, cognofeamus uerû ufum eiusC Primum em, Chriftus interpretatus eft aliquoties legem dci,quéadmodüm apud Matih.ca. v» amp; vt8lt; in alqsnbsp;locjs EuangeliftaRz feriptum eft. Ad hanc fpeciem perrinent comminanbsp;tioncs,reprehenfioncs,amp; uaticinia de uenturis malis,Hgcdoârina nonbsp;eft quidem propria Chrifti,fed Mofi,dicitur tn ôd ipfa uiuificare,pronbsp;pterea q? propofita magnitudine amp; grauirate peccati excitet hoîes ad qnbsp;rendam iuftitiâ uitâ in Chrifto,unico noftro feruatore. Deinde do/nbsp;cuitaliqticsfalutemnoftram non pendereexhumanismeritis,fedexnbsp;diuina elelt;ftionc.Ncmo,inquiens,poteft ueniread me, nifi pater, quinbsp;mifitme,traxerit eum.Et iteRi.Nô uos me ekgiftis,fed ego elegi uos,nbsp;Viuificat h^c doârina,fi quis earn rede intelligat.Confirmat enimnbsp;fidem eoR2,qui aedunt in Chriftum, ut falutem luam certam amp; explonbsp;ratam habeâc.Nam fi falus noftra penderet ex humanis meritis,nun^nbsp;'poftemus côfirmato efte animo,quippe q? hoîm mérita fint,ut imper/nbsp;ie(fta,ita ÔC incerta*Et in pfaJmo perfpicue dicitur. In confpedu tuo nonbsp;iuftificatur ois utuens, Nuncaût quia pendetc fola amp; gratuita miferi/nbsp;cordia dei,qug in Chrifto filio eius non folum pafefa(fta,fed etiam cô/nbsp;firmata eft,non pot efte incerta falus çius,qui in Chriftum credit. M5nbsp;, tes,inquic,cômouebuntur, amp; colles contremifeent, mifericordia autcnbsp;mea non rccedeta' te,amp; foedus pacis meg non mouebitur,dixit mifera/nbsp;tor tuus Dns. Quare cum hgc doclrina eximat è corde credentis dubi/nbsp;tationem de falute fua,manifeftum eft,qd uiuifteet eum fpûali recreacinbsp;one, 8^ conferuet eum,ne defperando ingternum perçât, Poftremo do-*nbsp;cuit Chriftus Euangelion fuum,qgt; uenerit in hune mundum ,8^ reconnbsp;ciliet holes cum deo pâtre fuo,ut oîs,qui credit in ipfum nô pere3t,fcdnbsp;CiM.’jgïftoff, habeat gternâ uitâ.Hgc eft propria dodr/na Chnfti, Et hgc eft dodri/nbsp;proptü efl na illa.q uere uiuificat. Varia funt afflidionum 8^ mortis genera internbsp;Cb homines,Alius affligic, ac pene moritur magnitudine inopig fug, fednbsp;fi hanc Euangelfj dodrinam accipit, amp; agnofeit deum ipfi propitiumnbsp;efte propter Chriftum,fieri non poteft,qn ita uiuificetur,utm3nifeftcnbsp;fentiat fc in coi^î effe numero, de quibus Paulus dicit,Quafi pauperes,nbsp;multos

HOMlLIAE lOANNlS BRENTlI. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;jiy

mulcof timen ditanres^ut nihil habentes, tarnen oîa pöflidentes. lius turbatur ^nitioc peccati,amp; emorit pre grauitatc iuditrj eius. Sednbsp;fi Euangelio ChriRi fidem adhibuerit, cognouerit peecatiim fuumnbsp;remiffum elTe propter Chriftum,e morte ad uitam ita emergic, ut quinbsp;ante uelut mortuus non audebat pr^ peccato fuo oculos ad ecelum toi^nbsp;Iere,nunc audeat ad thronum diuing maieftatis intrépide et alacriter acnbsp;cedere. Alius concutitur horrore mortis amp; inferni, ac putat fc perpetucnbsp;damnation! obnoxium efle.Sed fi audierit Euangelion ChriRi, 8c crenbsp;diderit in Chrifium, q? ipfe fit uidor mortis ac inferni, 8lt;C redemptornbsp;oim fperantium in ipfum,non folum feruatur in ipfa morte,fed etiä fufnbsp;citabitur in nouiffimo dic,ut accipiat una cum ChriRo oim ccekRiumnbsp;bonorum hgreditatem. Quare conferamus in hanc rem oes curas 8C conbsp;gitationes noRras, ut dodrinam Euangelq ChriRi obedienti fide fuPnbsp;cipiamus,quo in oi genere afflidionis èC mortis uiuificemur. Etfi autenbsp;ChriRusperfpicueoRendit, dodrinam fuam non efTe pernitiofam Sdnbsp;•’’ortiferamjicut illi iudicabani, fed eRe fpiritualem amp; falutarê, uidecnbsp;in earn nullum habere locum apud maiorem auditorum fuoRz partem,nbsp;ideoqt addirSed (unt quidam ex uob!S,qui non credunt.Nouerat em « «nbsp;ab initio Iefus,qui effent non credetes, amp; quis proditurus effet ipfum. lt; «nbsp;Et dicebat.Propterea dixi uobis,q) nemo poteR uenirc ad me, nifi fuc * cnbsp;*¦« ei datum â pâtre mco. Vaucinatur Icfus de defedionc fuorum audi « «nbsp;IOR2,ac de proditioe quoc^ ludg ifehariotis» De qua re, quoniam lefusnbsp;itet^ admonebit difcipulos fuos mox in fine huius capitis, reqeiemusnbsp;ad eum locum,quicquid nobis de hae re dicendum uidebitur. Repeticnbsp;aüt hic cauffam incredulitatis,quä amp; fupra commemorauit.Nemo,in /nbsp;quit,poteRueniread me,hoc eR,in me credere, nifi fuericei datum a*nbsp;patre meo.Dices crgo.Si res ita fe habet,culpa incredulitatis in homi/nbsp;nibus,magis dei patris eR,non dantis fidem, amp; non trahentis ad Chrinbsp;hoim; Abfit. Pater,qui uult oes homines faluos fieri,oibus ofnbsp;fert fidem,amp; oes trahit,quantü ad ipfum attinet,ad ChriRum,fed nonnbsp;oes accipiuntfidem,necoes obediunt uoluntati,8^ tradioi patt is.Scionbsp;neminê poffeobfiRcrc oipotentig dei, fed maximahoim pars obfiRitnbsp;uoluntati dei,quam ipfe uerbo fuo reuelat. Quoties uolui,inquic,connbsp;gregarc fiüos tuo«,8lt; noluiRifAc iteqe. Vos femper fpüi fanefto reRi/nbsp;tiRiSyficut patres ueRri,ita amp; uos. An non in parabola de rege,qui fe/nbsp;cit filio fuo nuptias,amp; de homine qui parauerai coenâ magna,pluriminbsp;inuitati funeC^k reliqui,q non erant inuitati,uocant tn, adeoep nonullinbsp;«oßc cöpelluniur^Sed cccc hominum ignauia 6^ impietatê. Alq cotemnbsp;abeunt ad fua negotia, alt) afficiunt etiam contumelqs amp; occi/nbsp;dunt feruos qui uocant ipfos ad nuptias. Ali) etfi accedunt,th non aftc/nbsp;runt fecum ueRem nuptiale, Quare culpa incredulitatis non eR adicri/

Pp »Ö

IN CAPVT VI. EVANQ. lOANNlS.

benda dco,fsd impiguoluntati hoïs,qui bonum,quod deus cÏémentüP offert, fun'ofe renek. Nam qd Chriftus dieft, Nemo poteft uenkc adnbsp;mc,nifi fuerk ei datum à patre meo non fignificat deum effe aurcremnbsp;impietatis in hoïbus, fed fignificat fe obedire quidem uoluntati patrisnbsp;fui,nec fufeipere extemam dnationem,qua hoies uiolentcr ad fe recipinbsp;endum cogat,deum aüt patrem non effe perfonafs^ refpectorem ,fcd adnbsp;ducere ad filium,Ód dare filio eos,qui Euangelton filrj,per fidê accipi/nbsp;unt, qualefcuncp alioqiii perfona fua uideant. Deus enim non refpicknbsp;multitudinem,non potentiam,non fapientiam, non externa faniffitatênbsp;amp; honeftatem hoïm,fed refpicit tantum fuam ipffus mifericordia, quanbsp;cos eligk,qui eledionem fuam fufcipiunt,ö^ uocationi eius obediunt,nbsp;fiuc iUi pauci, fiué abiedi, amp; ab omnibus alqs hoïbus contempti fuegt;nbsp;rint.Graiias,inqt,ago libi pater,dne cceli terrp,qj abfconderis ha?cnbsp;â fapientibus amp; prudencibusChi enim noluncea recipcre) amp; reuelarfsnbsp;ea paruulfs, Gerte pater, fic coplacitum eft tibi. NuHus igitur mouerinbsp;debet uel multitudineuel potentia, uel fapientia uel fanditate incredunbsp;loRt amp; impiorum, ut Euangelion Chrifti abijciat, amp; fetffetur una cumnbsp;incredulis alienam doârinâ, fed agnofcat Euiïgelion Chrifti per fidê,nbsp;amp;pcrduret in eo conftanti fide. Hoe fi fecerit,non diibiumeft,qiiin dcnbsp;us pater ka eum filio fuo Chrifto dederit, ut nunSp ingternum fit falu/nbsp;tem amiflurus. Sed cum hoe didum Chrifti etia fupra explicuerimus,

• * ’ pergamus nunc,qug reliqua funt percurrere.Ex coCtempore) multi di

• • ’ fcipulorum eius,de(ciuerunt eo rclido, nee amplius cum illo ambula/nbsp;’ * bant.Quod Chriftus future uidit,amp; uaticinatus cft,hocnücreipfa eue

nit. Maxima audkore amp; difcipulore pars deficiunt a Chrifto,Soli duo decim manent.Hic ergo cofidera mihi hoim partim impietate, partimnbsp;ingratitudinem.Impietas eft,qp non adhibeantfidem ei, qui tot habetnbsp;autoritatis fue teftimonia.Scd hpc eft folennis fortuna Chrifti,ac Euannbsp;gelrj eius,q) homines deficiant ab eo,cum non uident fibi affulgerc exnbsp;ipfo fpem mundanefoclickatis.Ingratitudo eft,q() propter uerbupau/nbsp;lo durius,ut ipfis quide uidebatur,contemnant 8^ déférant benefadto/nbsp;rê. Acceperunt enim pauloante à Chrifto magnum benefkium in de/nbsp;ferto.Necdubito,quin multi in hactUrbafuerint, qui côfccuti funtabnbsp;iplo fanicate. Nam priuf^ Chriftus gd id it miraculum de quincp pantnbsp;bus Sc duobus pifcib.in deferto, amp; habuit hac contione, fanaucrat oêsnbsp;qui ad ipfum uenerant,male habentes,uarqs morbis ac torminibus af/nbsp;feiffos,dgmoniacos,lunaticos,SC paralyticos.Ecceautem hi omnes tarnnbsp;ingrati funt,8C morofi ,ut ne afperum quidem ÔC horridum uerbum innbsp;benefaeftore ferre queant. Ac finge mihi,fingc inqua, Cfe enim ipfa ntnbsp;,h(l tale de Chrifto dici, acne cogkari quidem poteft ') Chriftum fcr/nbsp;mone fuo uel paululum a' reâo aberraffe, uel uehementiorem ÔC dun'/nbsp;retnfuifle,^

HOMILîAE îOANîîlS BRENTlt nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,ilt;t

orcm fuiflejÇ par elTet, an non dcbuiffcnt tâtiHum erratum tot Sf tan tis bnfitfjs côdonare ç’ Sed maxima eft hoîm ingratitudo. NiG fempernbsp;pergas beneficia bnfîtrjs cumulare atc^ adaugere, no agnofcunt eaj amp; bomMu».nbsp;tarnen ne hoc quidcm,etiamfi feceris,agnofcunt.Âc ucrifTimurn eft il/nbsp;lud,quod in noftraregione uulgo iadatur.Tantam efle hominum in*nbsp;graritudinêjUt fi quem humcris cuis ad Romam ufcp ferres,amp; deponenbsp;res eum paulo iniquius aut indignius,tunc torum bnfitium amitieres^nbsp;Quid ergo faciamus Ç’ debet ne hominum ingratitudo tanti apud nosnbsp;tnomenti eftejUt nulli benefaciamusC Abfit,fâciamus nos nofti?z oftitinbsp;um,qd deus luiTit.Ecfi em homo eft ingratus, deus tn eft gratiffimuSinbsp;apud quem rcpofita eft copiofa oim piorum oftitiont merces» Videa/nbsp;musaûcnunCjquidChriftusaduerfushosdefetftoresagendüfufcipiaunbsp;Fortaftis fcrit eos fulmine, aut graftatur in eos gladiocNihil ccrte mi/nbsp;nus.Nâ cum Dns apud Mofen dicau Qui uerba eius,que loquetur innbsp;noie meo,audire noluerit,EGO ultor exiftam,tradit Chriftus ukionenbsp;deo patri fuo,et uertit ipfe fead duodecim illos apoftolos,qui ex oi di/nbsp;fcipuloRz numero foli remanferant,ac dixit ad eos.Nu 8^ uos uultis ab ‘nbsp;ireClnterrogat aut eos,non qj ignorée animi eorum propofitum,fed uc ‘ «nbsp;hac occafioe exponant ipfi fuam fidè,amp; confirmentur in ea.Refpondic « «nbsp;ergo ei Simon Petrus.Dhe ad quern ibimus'TVerbauitgetcrnghabes* * cnbsp;Et nos credimus 8^ cognouimus,q) tu es Chriftus filius dei uiui. Hæc ‘ «nbsp;eft egregia confeftio de lefu Chrifto jcuius (imilis extat etiâ apud Mat/nbsp;thæum cap. decimo fexto. Primum aut, qudd Petrus folus refpondeatnbsp;Chrifto , non fignificat cum fore monarcham in Ecclefia Chrifti, fednbsp;fignificat cum efle aliorum collegaBz fuorum os,amp; ut uocant,procura/nbsp;torem. Nam qd dicit,non fuo tantum nominc,fcd etiam collegaiv fuonbsp;rum nomine dicit.Deinde comendac amp; illuftrat confelTione fua tâ do/nbsp;lt;ftrinam,cp perfonam lefu.De dodtrinaait: Verba uitæ eternsehabes;nbsp;Magna hcc eft, obferuabiliscomendatio Euâgelq Chrifti. Quo i/nbsp;bimus;inqt.Nû ad pharifeoscSed illi non nift nugas fuas de fimbrtjs,nbsp;de lotionibus manuu,de decimaiioibus ancthi,et cymini ,et de alff s idnbsp;genus rebus nobis inculeât.. Ac dodrina eoRî,ctiâfi aliquid ex lege donbsp;cendû fufceperint,necp calidos nos,neqß frigidos reddit, imo fic docetnbsp;opalegiSjUt fi quis opiniones coRt feftetur, perpetuo intereau Nû adnbsp;Mofen ibimus;Hic docet quidem diuina amp; cœleftia,fed nos imbecil/nbsp;liores fumus,quèm ut queamus doftrinæ legis eius perfekte obedire*nbsp;ideoep addicitnes morti, Öd femptternæ damnation!. Quare non quenbsp;remus alium doclorem, fed manebimusapudee. Tuaenimdocflrinanbsp;^eram aftert, eamcp æternam uitam. Nam aliorum hominum doâri/nbsp;’¦’a,aut eft utüis tantum ad hanc corporaîem uitam, aut ducit auditoresnbsp;ad mortem.Sola aût tua doâr ina ducit ad gternâ uiiam.Cum hac Pétri

Pp iiij

IN CAPVT VI. EVANG. lOANNiS. confeffionedeEuangelioChrifticonueni'tamp;i'nud quod alias ChrPnbsp;ftus aif.Prgdiate Euangelion oi a*caturg.Qui credideric « baptifatusnbsp;fuen't, faluus crit.Ec PaTiilus,EuangclionCinqt)eft potên'a dei' ad falu/nbsp;tem oî credentJ.Maneamus igi’t nos in dodrina Chrirt:i,ut morte linbsp;bcrati, uitam amp; falutem confequamur. De perfona aût lefu ait Petrus,nbsp;Tu es Chriftus filius Dei uiuÉ His pauciflfîmis ucrbis tribuit Petrusnbsp;perfong lefu duplicê,amp;: fummam oîm maieftatê» Altéra, q? lefus fitucnbsp;rus Meflïas feu Chriftus,de q prophetg uaticinati funt.Hæceft maie/nbsp;tnatefnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fuperat gloriam oîm monarchafît huius feculi. Alteram,qgt; le

fus fit filius dei uiui,hoc cft,q? fit uerus ac aeternus deus, Duplices em funtfiIi).Alq funtnaturales,alrj funtadopiiui.Chriftusaûtnon eft adnbsp;optiuus dei filius,quales fiunt hoîes qui credunt in Chriftu. Chriftusnbsp;cbrißmnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;adoptatuSjfed genitus il Deo, Ego hodie, inquit,genui te,

wdeiftatu Quareeftnaturalis filius Dei, Si naturalis,rdiquû cft, q? cum à Deo raltf.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;non gignat nifi deus,Cficut ab hoîe non gignitur,nifi homo)Chriftus

fit uerus amp; çtemus deus. Hcc cft maieftas, qug fuperat non folû gloria regni huius terrg, fed etiam gloriâ oîm creaturaBt ta in ccelo in ter/nbsp;ra,Quid ergo faciamusnosC'Hgc ilia cft confcfTîo amp; dodrina,qua funnbsp;data eft Ecclefia Chrifti,et que proprie dicit Apoftolica,Tencamus t/nbsp;gitur banc confeffioncm tanta firmitudine, ut câ nobis é corde amp; fide,nbsp;nulla perfecutorum tyrannidc, nullis hærcticorum dolis,nulla lud^o/nbsp;Rt uanitatcjuulla Mahumetis amp; TurcaBt crudelitate,nullis denicp Sa/nbsp;tanæ mendatqs excuti finamus.Sed hic uide mihi admirabilem Chri/nbsp;ftianifmi fortem,Inter tot milJia boîm, foli duodccim retinent uerâ donbsp;clrinamdeChrifto, Ettamennehiqdemduodecimoêsfynceri funt,nbsp;Sed unus corum,utChriftus ipfcIoquitur,diabolus eft. Sicem fequi

• » tur, Refpondit cis lefus. Nonne ego uos duodecim elegi, 8^ ex uobis 9 y unusdiaboluseft* DiccbataûtdeludaSimonisIfchariota. Hicenimnbsp;» y erat proditurus eum, cum effet unus ex duodecim. Supra admonuitnbsp;Chriftus difcipulosfuosdedefedioncmultitudinis, nuiK admonetnbsp;cos, qudd ne inter paucos quidem oês fynccri effe foleant, ac uaticina/nbsp;tur de proditione ludæ.Non exiftimes aût Chriftum hoc fine fummonbsp;côfilio amp; ante dixiffe amp; nûcrcpccijfre.Primû cnim,Chriftusc5tiona/nbsp;tur de his rebus,partim ut declarer uentura fibi nota effcjquo miracu/nbsp;lo côfirmet etiâ autor itatê fug doéfring, partim,ut cum uaticinat de lu/nbsp;dajignificet fe non coadum humana proditione,fcd fua fponte Sd di/nbsp;uino confilio fufeeptururn paffionem amp; mortem fuam,Deinde memi/nbsp;nit defeiftionis, ut 8C hi qui credunt, difeant timorem Dei, ÔCcaueantnbsp;ne fecure ftertaut,8c à Satana præoccupentur. Non folum enim internbsp;multos,multi a blute excidunr,fed etiâ inter paucos,eosqt feledtos,folt;'nbsp;lèc q excidere,qui acceotâ fajutê non diligenter cuftodiût. Quarc pq innbsp;hoeftudi/

HOMILIAB lOANNIJ BRENTlï.

hoe ftudium oï cura incûbere dcbenc,ut in timoré dei ambuIenc^Sd uo» catioi dei follicite obediant, ne fi fecüram uicâ ducanc, acceptam falatënbsp;ignauia fua amittanuPrgterea,monet Chriftus pios,ut fiue multi internbsp;muliosjfiue pdpui inter paucos ab Éuageliö deficiant,non offendant,nbsp;fed pcrfeuerenc,amp; co ft en tin agnofcenda Q(. cotifitcnda Euangelq uerinbsp;tate.Etfi em maxima parsdifcipuloRzdifcefleratiproptcr hos tamênonnbsp;reijcit duodccim, remanebant,fed eo maiori dileâione eos copied!nbsp;tur,q plures defeceranc Et quan^ inter duodecim eciâ^unus erat dia/nbsp;bolus,non natura quidë,fed impietate,qua fucurus erat ^di tor, tarnennbsp;• reliqui undecim tanto acceptiores funt Chrifto, quanto fceleratior eratnbsp;duodecimus. Nihil ergo moueamur multitudine impioRt, fed fentia-*nbsp;mus nos,fi fedamur Euagclion Chrifti, dco gratilTimos amp; acceptiffî/nbsp;moscffejfiué multi,fiucpauci credant. Deinde docct etiâ hoc exêplumnbsp;Chrifti modeftiâ»Solenne em eft apud imperitos hoies,qj propter u^nbsp;num autalteRz fceleratum condenent oes,qui fint eiufdè ucl fàmilig uelnbsp;opifitfj. Si cxiêpli gratia,unus amp; alter,aut roercator,aut fardor,3ut pi/nbsp;ftor, aut molitor fuerit impoftor,dicerc folentoês alios eiufdê opifitfjnbsp;efle impoftores.Sed heus tu,fi generaliter iuxta hanc tuâ lege iud icanznbsp;dû c{rct,qs, obfecro, honeftus haberi poftetCimo nèceffe habebimus,nbsp;etiâ teipfum in catologo nebulonu reccnferc^Quod etn eft genus uit^jnbsp;qs hoïm ordo aut ftatus,in q non inueniant holes fcelerati^rPoftremogt;nbsp;Chriftus uaticinat de defedione incrcduIoRt,ac de ^ditioe Ïud^,ut innbsp;credulo$,amp; ludam ipfum,apoftolûfuum in têpore moneat, q refipif/nbsp;cant,amp; fupplitiû impietatis efFugiant. Chriftus em habuit hanc conti/nbsp;onê,duobus,nifallor,anrtisferé,ante^ proditus eft d Iuda,amp; crucifixnbsp;us. Significat ergo in hoc colloqo,unum è duodecim apoftolis j^dito/nbsp;rem fore, ut Iudas,qui noie diaboli notat,habeat fpatiù pœnitètig, S£nbsp;caueat,ne,qd uerbo audir,reipfa fcelerc fuo impleat. Hoc exêplum obnbsp;feruatione digniffîmû eft.Nâ fcriptura,q eft oraculum fpûsfandi,uaznbsp;ticinat de poftremis temporibus, in qbus nos nûc uitâ agimus,^ mulnbsp;ti fint defeduri à Chrifto, et fedaturi impietatê.Filius hoîs,inqt,cuninbsp;uenerit,an repturus eft fidem in terraÆt iteR:.Lata eft porta,8d fpationbsp;fa uia,q abducit in exitiû,ac M VLTI funt, qui ingrediunt per illam**nbsp;Acrurfus.Nulti pfeudo^phete furgent,ac feducêt MVLTOS.Et alinbsp;as, M VLTI primi erunt nouiffimi.H^c his fimilia in noftri admonbsp;nitionem predida funt, ut omni,qua poflümus,diligcntia amp; obedieiinbsp;tia caueamus ne una cum’ M VLTIS ill is fedücamur, à in exitium abnbsp;ducamur, fed ut in uera Euangelq fide perduremus, amp; cum prj§, fiucnbsp;multis fiue paucis codeftem h^editatem confequamur per lefumChrinbsp;«um DO MIN V M noftrum, qui eft und cumpatrefpiritu fan/nbsp;«0 Deus benedidus in fecula, Amen»

IN CAPVT VU. EVAMC. lOAMNiS.

CAPVT SEPTIMVM

HOMILIA LX,

Iondvbito, clvin si qvis di |uinarumrerum ignarus percurratledionefuaea,nbsp;I quf in hoc feptimo capice loannis Euangeliflæ

I fcribuntur,fentiac prorfiis ludaïca cflc,nec ullû ha/ ‘ here in Ecdefia Chrifti ufum, Tradat enim hie denbsp;ludaieo feßoT abernaculoi^, renouât contentio de

uiolanoe fahbati.fit mêtio circûcifionis,q etfi habuerûc fuû ufum in Ifraelitica policu9,tn poftc^ aduenit Chriftus,amp; Euâgdion eius diuulnbsp;gatum eft in totum orbe cerrf h^c ludaïca amp; Ifraelictca func abrogati,nbsp;Quare imperici iudicare poiTent,explicationem har um rerum in cedenbsp;fia Chrifti fuperuacaneam Si inutilem efte.Sed nobis, multo aliter exinbsp;ftimandum cft,Etfi enim occafio harum contentionum amp; rixaRt, quasnbsp;ludgi cum lefu Chrifto in hoc capice fufeipiunt, oritur ex ludaicis riti/nbsp;bus, tn nos admonemur hie de rebus grauiflTimis, amp; difputac de ueronbsp;Meiria,de dodrina Neffig,decç muleis alps id genus rebus, q ad cognbsp;nofeendam uera religionem, amp; ad confequendam cceleftem falutê ne/nbsp;ceftariç funt. Quare ientiendû eft,qgt; ea q hie tradant, non pertineancnbsp;» gt; tm ad ludaicum populum,fed ad Ecdefia oim ceporum amp; gtatum, Vernbsp;9 gt; fabac,inqcEuangelifta,pofth^cIefus in Galiläa. No em uolebat in lu/nbsp;9 r dga uerfari,qa qrebanc eum ludgi interfieere. Quid Cquot; metuic ne fi bi Ic/nbsp;fus,filius del,rex coeli Sd terrç,ab aduerfartjs hoibus7 Et ft nuc lefus denbsp;dinat pericula,quur paulopoft ^ficifeitur ad ludgâ,în die fefto Tabernbsp;naculoRj,0d contionat publice Euâgelion fuû Hierofolymis,in pcipuanbsp;ludgoBz metropolijôd frequêtiflïma ludgoR: tut ba Quod lefus fecit,nbsp;nee eft condenandus metus,nec incoftderata temericas,Metuit ftbi à lunbsp;dgis,non folû ut ftgnificaret fe fufeepifle noftrg falutis gratia humanasnbsp;imbecillitates, fed etiâ ut doccret fuo excpio, pericula non temere eflenbsp;fubeunda,Rcuertit tn ad Iudgos,acpdicat Euâgelion fuum,ne difeedenbsp;ret ab oiFitio,ad qd â deo patre fuo miftiis erat, et ut fuo exêplo teftarcnbsp;tur, propter pericula non efife deferendâ öd abijciendâ légitima ac diuinbsp;nâ uocationê. Vocatio enim dei neceftàrio fedanda cft, etiâfi extremanbsp;pericula immineant. Nam ut uiuas corpore in hoc feculo, non eft ne/nbsp;celTarium, Vtautemobfequarisuolüntatiôd uocationi dei, omninonbsp;ncceflàrium cft, Quod fi in aggrediendo 8d fufeipiendo negotio me/nbsp;tuis pericula, 6d cupis ea dedinare, cerce maiora ôd grauiora periculanbsp;plus metuenda ôd dedinanda funt Cp minora ôd Icuiora, Quod autemnbsp;maius eft periculum, qd grauius,^ qd imminet inobedienti, Ôd defe/nbsp;rend

HOHILIAÊ fOANNïS BitENtll. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ji8

fcnti ûocatîonem dcîç’Hk eiiitn obijcic fef« iræ dei,cxponit fcfc perica lis çtcrnæ mortis 8C condemnationis, cum interim pius quifpiam,quinbsp;perdurât in uera Dei obedieiitia,ctfi créât fibi pericula qdam in rebusnbsp;corporalibus, tn conferuatur diuinKus,amp;: effugit non folû fumma pe^nbsp;ricula,fed etiam extrema intcrnitioncm^Quare pericula no funt qdemnbsp;fernere fufcipienda, fi pofliinf iufte declinari j non th difcedendum eftnbsp;^pter externa ilia amp; corporalia pcriaila,ab ofRtio legfrimg uocatiois*nbsp;Sed audiamus qua occafioe lefus iteRz ad ludpm redierit. Erat,inquit e lt;nbsp;Euagelifta, in propinquo dies fcftus IudgoR2,Scenopcgia.Hgc funt fc lt; «nbsp;rig tabernaculoRt, de quibus in Leuitico libro capi. xxiq ita fcriptumnbsp;eft» A decimo quinto die feptêbris,quando côgregaueritis oêsfrudusnbsp;terræ ueftræ, celebrabitis ferias Dni feptem diebus, die primo ôd dienbsp;feptimo eritfabbatû,Et additur»Habitabiiis in umbraculis feptem dienbsp;bus,Qug aûtfueritcaufTa huius inftifutionis,fcripîura ipfa non obfcunbsp;re tradit. Dic/t em» Oîs qui eft de genere Ifrael,manebit in tabernacuznbsp;lis,ut DISCANT POSTERI ueft:ri,qgt; in tabernaculis babitare fccenbsp;rim filios Ifrael cû educerem eos de terra ÆgyptûHic perfpicue docetnbsp;Mofes,q) hi fefti dies tabernaculoRz inffituti fuerint in monumentumnbsp;oîm eorum benefitioR2,qup deus côtulit Ifraelitis in deferto,et quibusnbsp;conferuauit eos inter pericula tâ multa amp; tam magna.Efurierunt,8d denbsp;us dédit eis Manna de ccxlo, amp; coturnices» Sitierunt,et deus dédit cisnbsp;potum ex petra,Decrat pannus amp;{. câlceus,et deus efFécit ut ueftimentUnbsp;eoR2 uetuftatc non deficeret,nec pes corî côtereretur* Errauerunt in denbsp;ferto,amp; dns prgccffit eos ad oflendendam uiam,intcrdiu,columna nunbsp;bis,noâ;u,colûna ignis»Hoftes incurrerût in eos,amp; Dhs défendit eosnbsp;magnis miraculis.Brcuiter,ctfi non folum fuerunt omnium hoîm auxnbsp;ilio deftitutijfed etiam fuerunt omnibus gentibus maximo odio, deusnbsp;tarnen conferuauit eos in medio inimicorum, ôd dédit eis tcrram patrinbsp;archis promiiram.Italt;^ deus uoluitlfraelitas celebratione feriarum ta/nbsp;bernaculorum admonerede eo,quod Mofes alias diferte dicit»Bn quanbsp;dragefimus annus eft, üt recogites in corde tuo,qudd ficut érudit filiznbsp;um fuum homo,fie Dominus deus tuus erudiuit te, ut euftodias mâdanbsp;ta Dni dei tui, etambules in uqs eius,et timeas eu»Porro,fpüs fancïusnbsp;tanti momenii iudicauit has ferias cabernaculorum, ut cum per Zaehanbsp;riam contionaretur de Chriftianifmo, iuflerit omnes gentes celebraznbsp;re eas, etiam in Chriftianifmo» Omnes,inquiês,qui reliqui fuerint denbsp;uniuerfis gentibus quae uenerunt contra Hierufalem, afcendent ab artnbsp;no, in annum,ut adorent regem Dnm exercituum, èC celebrent feftiznbsp;nitate tabernaculoRî»Et mox.Erit ruina,qua percutietDns oes gentes jnbsp;Çluae no afeenderint ad celebrandâ feftiuitatê tabernaculoRî, Quid et*/nbsp;go» dices. An Chriftiani neceffe habet qtänis tabernacula excruerejamp;

IN CAPVT VII. EVANG. lOANNlS.

feptem diebus in eis, ludako more habitare C Non impium quide per fe eft, in tabernaculis S)i. umbraculis uel fepteni,uel dece,uel etiam plu-*nbsp;ribus diebus habitarc, non exigit aut fpiritus fandus per Zachariam,nbsp;ut poft aduentum Chrifti feriæ tabemaculoRz celebrcntur ludaice, fednbsp;exigit, ut celebrcntur ChriftianeJudaïeum eft, decimo quinto die Sepnbsp;tembris ex prgeepto Mofaicp legis circumferre ramos arborum, offer/nbsp;re holocaufta,amp; in umbraculis habitare feptem diebus, Hgc ft quis uelnbsp;let Ecclcftg Chrifti feruanda obtrudere,audiat, quod Paulus dicit, Ncnbsp;quis uos iudicet in cibo et potu,aut in parte diei fefti,aut nouilunij autnbsp;(abbatorum,que funt umbra rerum futurarum,corpus aut Chrifti* Aunbsp;diamus igit, quo ferig tabernaculorum celebrande fint Chriftiano monbsp;re, Ac primum,deus défendit Ifraelitas errâtes in deferto,ut teftaretur,nbsp;q? quemadmodumconferuauit Ifraelitas in defertoadmirabiliter, itanbsp;conferuaturus fit Ecclefiam fuam, oîbus temporibus, amp; in oibus perPnbsp;culis,quantumcunlt;^ grauibus.Hgc oia,inquit Paulus,in figura contPnbsp;gerunt illis.Soripta uero funt propter noftri admonitiôem,in quos ternbsp;mini gtatum incidcrunt, Quare is dicitur ferias tabernaculorum Chri/nbsp;ftiane celebrare,qui reuocat in animum exempla diuing clemcntig,quinbsp;bus femper Ecclefia conferuata eft, amp; confirmât i)s fidem fuam in prae/nbsp;fentibus periculis,qgt; deus propter Chriftum filium fuum no fit defer/nbsp;turus Ecclefiam,ac ne unum quidem membrum eius, fed fit cam perpenbsp;tuo conferuaturus. Deinde Deus uoluit Ifraelitas obferuatione harumnbsp;feriarum excitarc ad fidem amp; gratiarum adioncm, ut cum iam in terranbsp;patribuspromiftacelebrarentfeftiuitate tabernaculonz, meminiffencnbsp;deum effe ueracem SC feruantem promiffionum fuarum, ac prgftarcntnbsp;ei propter maxima benefitia.qug nullo fuo meritoacceperunt, obedi/nbsp;entiam,Poft^ aut Chriftus aduenit,impletum eft, quod apud Hierc/nbsp;miam fcribitur.Eccedics uenient,dicit DnS, amp; feriam domui Ilfael amp;nbsp;domui luda foedus nouum.Non fecundum paclum, quod pepigi cumnbsp;patribus ueftris, in die, qua apprehendi manum eofÇî ut educcrem cosnbsp;de terra Ægypti,pa(ftum quod irritum fecerunt,ad cuius obedientiamnbsp;ncccflehabebam cogere eos,dicit DnS, fed hoccritpadum,quod ferinbsp;am cum domo luda,Poft illos dies,dabo legem meam in uifeeribus eonbsp;rum,amp; in corde eorum feribâ cam amp; cro eis io Deum,amp; ipfi crunt minbsp;hi in populum,Nam Chriftus,qui per prophetas promilTus eft, lib©/nbsp;rauit Ecclefiam a' tyrannide Satang,amp; peccati,ac coferuat earn in defer/nbsp;to mortis amp; inferni,utnon folum non interear,fed etiam habeatgternanbsp;u itam,ac poftideat cœleftia bona, Hgc funt longe maiora benefitia,nbsp;liberatio ex Ægypto,conferuatio in deferto Arabig, 8^ poflefTio terrgnbsp;Canaan,dequibus admonebat Mofaicafeftiuitas tabernaculoRt* Quanbsp;re is dicitur Chriftiane has ferias celebrarc,qui in atijmû fuum reuoc^nbsp;beuefitia

MOM at AB to ANNIS BRENTlh nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;»9

beneficia Chrißi, amp; gracias agit deoj lt;ÿ Chriftum filium fuû miferit, iuxta uaticiniâ prophetaRz, in hâc teitani,6Cq?Chriftus expiauericpecnbsp;cata,ac uicerit mortem,ut oîs,qui credit iri ipfum,confequatur et poflïnbsp;deatcceleftcregnum.Hgc cumnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;non fine pio homini cogitanda,

ÔC meditanda,uc Si fides accendatür,amp; obedientia fidei excitetur,perx fpicuuni eft, q? fcftiuitas tabernaculonz non in feptèmbri tantum, fednbsp;toto anno, Sc fingulis diebus apud Chriftianos fit celebranda, Sed denbsp;hacfefiiuitate,nuc fatis^audiamus^pter qua caufiam loanesfaciat eiusnbsp;mentionem.Dijterunt ergo ad eum fratres eius:Tranfi binc,et uadc in * •nbsp;Iudlt;eam,ut amp; difcipuli tui uidcant opera tua,qug facts* Nemo quippe « «nbsp;in occulto facit aliquid,nbsp;nbsp;nbsp;quæric ipfc palam efle.Si haec faciSj déclara * e

ccipfum mundo.Nâ tie fratres quidêm eiiis credebant in cum,Hie mi/ « lt; hi uidc fortenl Chf ifti irt hoc riiundo.Chriftus cm tarn odiofus 8^ corinbsp;temptus eft in hoc tnundo, ut non folum alien 1 perfequant ipfum, fednbsp;ctiam fratres eiusCfic cnim fcriptürä uocat cognatos et afifinesChrifii)nbsp;derideant ct faftidiant cum,nec credant ipfum efle ueRz Meffiam.Itaqpnbsp;iubent ipfum fi ucrus fit Mcflias,ad diem feftum tabcrriaculoRz in Hienbsp;nbsp;nbsp;»

rufalcm proficifei, ut cum in ijs ferqs maxima hotm multitudo conue/ niat,publiceoftentetmaieftatcm fuam.Tranfi hinc,inquiunt.Si enininbsp;ucRz eft,quod affirmas te effe Meffîam,cur tamdiu inter nos päücOs etnbsp;infimos hoîcs uerfarisCcur fie te in Galiläa, quafi abfcondis^ Qui uulcnbsp;clarus amp; illuftris effe^non abditfe iri latcbraS,fed procedit iri püblicüinbsp;amp; facit egregiä ftrategemäta, rit rtiülfitüdo populi non folum admiretnbsp;amp; faueat ei,5d ctiam adiungat fe illi, amp; conférât ad cum öerri potentfrnbsp;am fuam.QuarCjfi tu cs talis,qualem tcpr^dicas, abeuridum tibi ëft ènbsp;Galilæa ad Iudacam,utpatefaâa maieftate tua in populi multitudine,nbsp;cottgreges exercitum, amp; accipias mundanum regnu, quod iamdudumnbsp;optäüimus ut Ifraeli reftituatur,nbsp;nbsp;nbsp;nos in terrena fcelicitate tranquil/

lam uitartl ducamus.Hæc eft natura humani ingentj.Nori uidetexter/ nas uircs* Defperat igitur de fucceffu inftituti. Nö fperat exterriam Sinbsp;miindanam foélicitatê. Cotemriit igitur amp; faftidit promittentem ccelenbsp;ftia bona,fcd hic magnus öC. perriieiofus eft error. Quidc’nÔ funt éxternbsp;ng Ct humarig uires,crgo nec fpuales amp; diuingCQuid poteft abfurdiusnbsp;dicie’Et quia fallit fpes in confequendis terrenis bonis,non eft adfpirä/nbsp;dum adcccleftiaC' co-tcadhocnafcimurSd renafeiniurut pofthabitisnbsp;terrcniSjfuperna cocleftia qugramus. Sed libet mâgis uerba Ghriftinbsp;feruatoris noftri,^ cognatoRz Cius^ineptorum holm,audire.Dicic cr/nbsp;go eis lefus.Tcmpus meum nödum adeft* Tempusaût ueftrum femp * •nbsp;«ftparaaim.Non poteft munduS odiireuos.Me autodit.Quia ego re ‘ *nbsp;ffimonium fero de illo,q) opa eius mala fint. Vos afeedite ad diem fc/ ‘ *nbsp;ftuna hunc.Ego nondum afeendo ad feftum hoc,quia meu tempus non * *nbsp;Qq

IN CAPVT ni. EVAN«. lOANNlS.