Dit boek hoort bij de Coliectie Van Buchell
Huybert van Buchell (1513-1599)
K
Meer informatie over de collectie is beschikbaar op: http://repertorium. libra rv.uu.nl/no(je/2732
Wegens onderzoek aan deze collectie is bij deze boeken ook de volledige buitenkant gescand. De hierna volgende scans zijn innbsp;volgorde waarop ze getoond worden:
de rug van het boek
de kopsnede
de frontsnede
de staartsnede
het achterplat
This book is part of the Van Buchell Collection
Huybert van Buchell (1513-1599)
More information on this collection is available at: http://repertorium.librarv.uu.nl/node/2732
Due to research concerning this collection the outside of these books has been scanned in full. The following scans are, in order ofnbsp;appearance:
the spine
the head edge
the fore edge
the bottom edge
the back board
^k-D.-ANSELMI
CANTVARIENSIS ARCHIEPI-fcopijtheologorum omnium fui temporis faci If grincipis, ncminicp eorum qui poft eum fue-runtjUel fantirate, uel eftidirionc, uel eloqucnnbsp;tia feciiidijuculctiftim in omncs fandiffiminbsp;P A V LI Apoftoli epiftolas enarrationes. .
ie quiidringetiTo! prop quitiquaginta annof in~ curi4honi!numlatuerunt:/dilt;imnorofccu!onbsp;induAriii ac More uenerdndiamp;' gene-rofi doinini R E N A T lnbsp; fitu Gr fqudlore uindicdtitnbsp;funt ; iterumqi nuncnbsp;mendis, quibiis
antehdc
ta erdnt,nbsp;nnumerisnbsp; tibers,m.i!orinbsp;quttt quis creddt diligcntittnbsp;excufa.
COLONiJiEjCx officina Euclnrij Ceruicorni, o M. D. XXXIll.nbsp;Menfc Aueufto.
yjTVi.ov^
il CON VERTE NO^rpvy ^ALVTARiy NR:EXAy
f* G o D E.F R I D V
HITTORpvs, civis cto-
gt; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;NIENSIS, LECTR BENEVOLO S.
Vod unu milii femper ^udium fuit eor optinffc, t aut^ res non niins erditi g graucs,mcis impcfis cmdatiflmcnbsp;ederenfjid C modo conati fumus,conaturi quo^ dcinccpj,nbsp;fi liane oper boni cfulueris Qui att poteris male, l egrenbsp;giij ac diuinum hune thcolog, hominu inciitiafbculis alii*nbsp;quot fqualorcacftu obrutu,in lucem reuocamUs,AnrcImnbsp;uidclwet ex abbatc arch{cpilcop,mira breuitateaefermo*nbsp;ni's fmplicicatequidem,fed fiipra mod iucundi,omcs diuinbsp;Pauli epiftolas cnarrantjQuo munere rtefeio quid hac tentnbsp;peftate uel fruuofius,uel optatius,quod ue mairi confo
lationi efle poflet aut grfentius antidot aduerfus tot impiaru opinionu, totqj fedari hydras,qu nfc toto pene orbe,no fine maximaiecclcfi iadura ali ex alqs nafcftur in*nbsp;numerabiles,quas uldebimuf oppreffuri eoru potiffimm patroc/nio,^s Ghriftus gteginbsp;fuo prfecit, qui mor feueritatcatq^ fanimoniexplo pcb ad pictatisaffefl inui*nbsp; ttes,deo Iucrifcccrt,quos i ab initio nafctis ecdefi: prim ijs quos Chrs ipfe rdigt,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fufFecit: deinde alios alqs,^ toto fecuictfu decrfu populus i IIc gt; cuius uit fua morte rede
mitjtalibus arttefignanis fecurus fuo impertoti cjcleftis uit ftipdia facerct.Inter quoi Ut primos exiftimfuperiores illos, Ambrofiu,Hieronymu,Auguftinu,Chryibftomsnbsp;itaquo rcctioreshos, Anfelmuquifedatior Auguftinus uidcripoffit,Bed,Thom,nbsp;A Gregorin, n inter poftremos habdospjjtauero.Qui nefeio an fecuIiO'n quo uixert)nbsp;uitio,an fmpliciore quod affeiiu pia magis g diferta aut grdia fedati funt.Id em curanbsp;rutjit qucun^ in facris literis uel preffius uel fubtilius lcripta inuenirt,ea aperto migt;nbsp; , ime^ fucato iermone^ta aperiret, ut rudioribus uel occupatis etiam citra ncgocii per*nbsp;fpicua fort-Sic eit cdor cxtgebatQuapropter fatis demirari n pofTum hominu quo*nbsp;. rund^noftrtatisftult3acccamtemeritat,quicterumfcriptormautoritaterenbsp;ieda,id folu probant^quod fiJa domo nat afferunt,ac tta quidem inter fe diuerfitatc,uc
gt; ficuipiaminfanirelibcatjdubiusfitapudquospofitidcitiflme.EratdumhieccIefi te* nerentgubefnacul3,feruidus hominu ergadeum cultus, ccors religio, fidesnbsp;nbsp;fpiritus
unus.Necmiru,quippcguos tamfeduH patres cxemplo ac rea dodrina inifituebann Optt apud Homerum Agamemnon plures eius generis uiros, qulis granduus Ne*nbsp;ftor,uidelicct autor/tate 6c prudentia graues,qui Grcoruni difeordia tumultunt trgt;nbsp;bam cpcfcerent.Quantoredius Ghriftianioptabimus huiufee farina: antiftites, qui di*nbsp;ris his furqs,quibus orbis exagitatur.ultra Suromatas relegatis,cnd3 in ordinem tedinbsp;gant.Quod fi non datur,cette proxim eft,ut prclariseoru monumentis fqualore acnbsp;fitu cxtradiSjUel hoc laite pado nobife uiuere faciamus^^Scd ad Anlelmum noftrum re*nbsp;deo,qui in tenera adhuc tate mfidi illecebras uitiortj fordesexofus, Ghrifti odore cSnbsp;ptys eft, quo ipfe paulo poft ifa fragrauit, ut eum fua cohors, deinde tota natio Angljcanbsp;idoncf fpeculator deligerct, qui fuper grege fibi cmiflb u amp;:aoa-ito7r/\nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nulla do
cendi autoritate inferior, morum grauitate ucneradus, uit fandimonia fuperior omi* bus,ingenn acumine mirabilis,cruditione prclarus:qu rem abunde teftantuf qua: reli*nbsp;quit pofteritati ut plurima, ita eruditiflima operaunter qu extmi opus enatrationumnbsp;in d^ui Pauhgt;piftolas. De quo nefeio gaudendUm ne magis fit, quod nunc demum tamnbsp;prclarus thefaurus in lueem uenerit,an nlus dolcndu q hucul^ hominu incuria delitunbsp;erit.Sed utcugp agatur,omnibus certe uotis nobis optandu fuit,ut qui in hanc tempftagt;nbsp;tem longe ai^ntcarxrn/j incidimus,ut falutarc aliquod antidotu ficubi nadi,ita hanc diuinbsp;^uli arcanam thcologiam,quam nonlt;iomini,fed deo ipSfcaccepram refcrt,prmnirc*nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;intelleda offcndant.Sut enim in qs epiftolis multa qu no cui*
ms nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;file,aliter aliusaccipienda contendac,nccqUifquaro g
non clatuet.aut finu cirefiferat D.Puiu,quod quidem ut no improbauero, fie non abf fidci pericuio uidebit, fed fingularis euiufdafrogti,fui capitis feg interpretamentu^
nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;\ i
-ocr page 14-
huic mordicus inhrcre,qtiiduis ckus g opinioncm femel perpcram conceptam uet Ic omittere.Quod pcriculum n difficile uitabiijius.fi quapiam medicina ptferuati, nonbsp;ilIotisCquod aiunC pedibus ad ficrsefcripturas mylleria perfcrutada acccfferimus.Quanbsp;quidem in re nullos uidebimur potius confultun\qum eos qui in facris ftudijs diligentifnbsp;fime fimul acdiutiffime uerfati,non incertis cgnieduris,utjuidam,fed fideli locoru munbsp;tua collatibne modeftam ac tutam icquuntur intelIigentiam.Quis enim Apoftolum nonbsp;fn loco rede intelliget.qui aut n difeufferit reliqua,aut plcraq; diflmuIritfExtolIit alinbsp;bi fidem,alibi opera,pro gentium ad quas fcribitjdiucrfitate.ita enim prudentia requirenbsp;bat. Hac de caufa nihil profedo noftr tempeftati hocopere utexpedatius, ita quoquenbsp;fruduofiift accidereexiftimandum eft,in quo prudens ledor nihil defiderare qucat.Nifinbsp;forte n paruomoeroredignum exiftimemus,pracclarum opustam indigeftum inau*nbsp;fpicatum exqffc.ut dubitespliisnc Jaudismeruerintfuia tineis i blattis uindicauerint,nbsp;an maiore reprehenfione digni, quod eruditum autorem innumeris uitiorum monffris,nbsp;qu partim uetuftatis fqualoribus, partim deferibentiu ucl cxcudentiu iacuria ita horrnbsp;dum ac confpurcatu ediderut, ut n minus inuidiae mcrcatur tarn indiligens amp; inemdanbsp;ta cditio,qum multum grati apud ftudiofos habitura eratcaftiggtior cmiffio.N prsesnbsp;ter didionum ac orthographia: puddos errores, quibus paffim fcatuit,uelredundabf,nbsp;ucl defiderabantur no pauca.Deinde muka ucl truncatim pBfita,ueI ridicule digefta,tannbsp;tarn offuderunt cah'gincm, ut pro Icdorc Apolline opus uidcretur ad feriptoris genuisnbsp;num fenfum cruendum. Coadi igitur fumuscommuni ftudioforum utilitatc integrumnbsp;Opus nuper male natum incudi redderet qua io r^quantu labgris ac tdii deuorauirous,nbsp;tum in cafti^ando qu perperdm cxcufa crant,tum in reftituendo qu deerant,nemo fanbsp;die credet, nili qui noftram editionem cum fuperiori contulerit, aut fimilem aliqu|ndonbsp;fubicrit prouinciam.Quid autem prffitum fit, fcdulus Icdor ipfc cenfeto.Nobis certcnbsp;in nullo unquam autore tantum fuit moleftijc in repurgandis mendis atqs in hoc, quan^nbsp;non omnia qu prftareconati fumus,pcrficerelieuirE^oindetuumerit optime ledornbsp;ut quantum uigili aclaboris fumpfimus commun! ftudioforum utilitate permotitan*nbsp;turn laboris priuata utilitas fbi apud te uindicet.Nos quod poti^'mus,prftitimus,C*nbsp;trum nihil eft cur autorem ultcrius commendemus, aut laboris noftri fedulitat ujl manbsp;gnitudinem referamus,cum idem ipfc fatis fefe tibi commendabit,in quo plane nihil denbsp;deres prtcrquam paucarf didion paulo magis 3nxiam^Tu^oA(ya/),qua fi (aiAoXoVnbsp;quifpiam offenditur,cogitabir feculum in quo file uixit, infclicius, fecus non fuftinuifle,nbsp;idt ftuduiiTe huiufcemodi fcriptores,quo magis ad rei ac fententi ueritatem uoces ac-commodart,qum ad fcrupulofas grammaticorum 7raarw7(5,quod quidem Cipfumnbsp;Platonem in Cratylo fccifle uidemus.Abftrufiora uero loca,quorum ledorem in marginbsp;ne libri admonuimus,non autoriquo nihil eft purius,fcd ijs potius qui autorem aut partinbsp;religiofe deferipferunt, aut negligenter excuderut, accepta referemus. Deinde ficubi dinbsp;uerim fenttiam dcprehcnderis,nulla fit fulpicio,cum cunda fibi adamuffim Q animinbsp;aducrterimus^conftt,quanqunonomia proargumeti uarictatc omnibus in locisparinbsp;fmpetu uel attoIIunturjUcl eleuantur.Quo magis mror cos qui in fuperiore editionc afnbsp;fertiones quaiHam notarunt ut fuipcas, prlrtim cum nihil hic lateat, quo prudes le^nbsp;dgr moueri qucat.Sic cnim ubi^ de fide,de opcribus,dequot;gratia, de libero arbitrio, i finbsp;qua funt alia, quoru bonus autor curiofis fufpedus habet,difputat,ut nifi de induftrianbsp;fententimaleintelligtibusoffcndiculo cfle npoIt,AliogfiillanotareIibet,quma^nbsp;le intelligcndo depfauar i poflunt,nihil in Anilmo mirum crit,cum Euangeliftis,imo' Cnbsp;fpf Chrifto multa ab improbis in impium ienfum detorqueantur. Nam quod Pauli ucrnbsp;ba fubinde aliter qum habent uulgata exemplaria,citt, periculu non eft. Aim nc^^n-fusdilcrcpct,ne^etiamnm tanta fit concordi^xemplarium omnium,quin uno amp; altenbsp;ro diffideant ucrbo.Porr quod Tritemius inter Anfelmi libros huius n mcmincrit,gdnbsp;mirum fi ad huius confpcdum non pcruenit,quod tot annis amp; ad hune uf^ dicm latuit,nbsp;cum Scipictefteturplera^ ali^flc eiufdem uolurilina, qu fibi uiderc nlicuitfAcdpcnbsp;fgitur ledor optime findiffimi pariter ac cruditiflmi uiri 7vho'zo/j opus.nunc fliciter rc^nbsp;natum,amp; fruere. ValCjOperamcj noftram qualilcungi eft,boai confuIe.GoIonia: quintanbsp;alenda Septembres anniM,D,xxxin
-ocr page 15-INDEX RERVM OMNI*
VM MAXIME sei TV llIGNARVM, C1,V AE IN HIS anselmi commentariis sparsim TRACTAN-
nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;TVR, SECVNDVM ORDINEM ALPHABET I (XVAIJI II
ERI POT^IT, DILigSNTISSIME DIGESTVS;
A Aron quo flore refit facerdos effe cognofei turnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;495.4
Aaron quomodo fit in facerdotem fubltmi-tus nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;47z.d
Aaron ex hominibus affumptus nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cod. 6
Abba quid fit nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;j6.z8o.c
Abel exemplum iuftltiit aefldei nobis fafius sto.b Abraam fide augmentum nominis fui accipit sii.bnbsp;Abradm er Lot hoflgt;itcs pio fludio fufcipictes, quid menbsp;rueruntnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;SZ-7-h
Abraam ifaac ducens ad immo{^um,deumpatrem rfr
Abraam quomodo di fius fit hares muitdi nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Z9.b
Abraiefides magna nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;jjj.c
Abundarein fuo fen fu qualiter qui^ debeat
Accufatio alicuitis elefiisdeinonpoteritnocere 6^.b Achaifuicina eflMacedonite
Ad4m quomodo di fins fit forma futuri nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;$6. If
A'dam r Chriftus quomodo dicuntur cffejimiles $6.c Adam quemadmodii fuit forma morientiuftta O'Chrigt;nbsp;* flus refurgentium nbsp;Adolefl^-ntia iuuentus uocatur
Aduentui domini fiicuilt;^ di efl mortis Adiicnie qui flntnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*
90.4
408.4 in.amp;nbsp;jlo.d
107.6 210.6'nbsp;. 4^ ^
ibidem
l^6.b i6o.b.l9l.d,nbsp;79.6nbsp;77.4.6
IS8.6
Adtoor^iydic4fr
Adulter non prolenifed uoluptatem qu^rit Adulter fi legem feruet.quid ei profltnbsp;Aduleerare uerbum dei quid fit
.....
Aegyptus quid Aemulatio quid fitnbsp;Aenigm.1 o allegoria In quo dijferrfntnbsp;A O eymbalum quid fignifleentnbsp;Aetates in hominefunt fex
AeuumO tempus quomodo diffrant Asir aduena interpretaturnbsp;Agi plus efl quant rginbsp;Agni'io O notio quo diffrantnbsp;Agnus quomodo uocatur pafchanbsp;Allegoria O' lenigma in quo diffrantnbsp;Altar^inquo crel^atus eft Lbriflus qd defignet.^zS-dnbsp;Altitudo O' profundum quo Paulo fumantur 64.6nbsp;Amhigwa in meUerempartem funt uertendanbsp;Ambularc fedm carnofecundumffum quidfit.s$.bnbsp;Amidui comparantur cisli
Amelia quid fit nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i^^.d
Amen quid I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;201.6'
AwziC'fi'quot;lt;tMreT4f4*o6ngttit nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4$7-d
Amore dei omnes aduerfitates facile tolerantuf.-fi, -y.c Anathema quid-nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;r74.4.267.d
Anathemd quomodo 4 Paulo fumatur
Adulteriumc^fornicatio quo beroetrctur
Aemulntio quid fit
Aes O' cymbulunt quid figniflcent A:etdtes in hominefunt flx
Atatcs feptem O' earum fingularis defcyiptio 468.4 AfKwwCZlrmP! ciuomodo diffrant
184.^
$60.c t$z.anbsp;t79.b
Andronicus O' lunia cur nobiles in apoftolis di^ifint io6.b
Angelus eflnomen offtcif Angeli quomodo filif dei uocanturnbsp;Angeli propter nos hue mittunturnbsp;Angelcrum religio pro cultura fumiturnbsp;Angelorum ordines qualiter diflinguunturnbsp;Anguftia effe non potcft,ubi fuerit charitasnbsp;Anima prohominenbsp;AifMlt;e fomnus quidnbsp;AnimauiucnsO'lfiritus uiuificans quomodo diffcrut
Anima quomodo ex fide uiuat nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^O9.a.6
AnimOfitas quid fit nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;z6o.b
Antichrifti mortis locus ubt nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ibidem
Antichrifli morte quadragintaquinque di conce^ deiituradpoenitentiam
Antiquitas O' feneus pranunciantmortem
Apollo quis dicebatur effe Apollo undeoriginem traxitnbsp;Aporior quid fignificetnbsp;Apoftolus^nomen dignitatis O' poteflatlsnbsp;Apoftolus totius eccleficc precibus eoncediturnbsp;Apoftolus culpat feindentes unitatemnbsp;Apoftolus quOmodo Chriftum uiderttnbsp;Apftolorum gloria qutc fitnbsp;Apoftolorum dona digniora qua fuerintnbsp;Apoftolorum eleffio fit quatuor modisnbsp;Apparere pcccatum quidnbsp;Appia uxor PhilemonisO'mater Archippinbsp;Ariftarchus quis fueritnbsp;Arbores O' herbic quomodo dicuntur uiuerenbsp;Area de lignis fethimnbsp;Argumentum quid fitnbsp;Arius quomodo in fpiritudiaboUloquebaturnbsp;Arianorum calumnianbsp;Ariel hominum perditoruitinbsp;Art inimici funt pracauendanbsp;Aiflere O' miniftrare quomodo differuntnbsp;Auaritia quid fitnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;15.4.241.4.52^.6
AM4ri dfKr,zlt;mfK(ej^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;$z^.d.s66.a
Auaritia idolorum feruitus
Auaritiam uel cupidit^tem effe uitandam nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;404. c
Audaeia dicitur uoluntas deponendi corpus zzi.c Aurum, argentum^ lapidesue preciqfi quid fignifleent
BAaleftdamonium
nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp; iij
44c 4SJCnbsp;4^lt;nbsp;562.(inbsp;2.amp;
5LC
90.4
2OO.lt;lt;
444amp;
18.4
402.4 4SO.(inbsp;o.cinbsp;149-inbsp;ZO^.ct
$9d 265. dnbsp;4S-lt;i
446.4 37O.rfnbsp;94'nbsp;491cnbsp;^cgt;%i
170. d
171. C
2.^
208.4 4Slt;5-^
iNEX. 56i.lt; 5C6.b 59.C 18.C 28.4 259.J 241.4 Baptifmi trina imfnerfio quid fignet Eaptifinum iteranSjChrii mortem itrtnbsp;Baptifmus Chrii quid fitnbsp;Baptifmus ad quid Chriiano profitnbsp;BfdtH quat^o quis dicatur effe uniuerfaliternbsp;Belial quidnbsp;Benediio undenbsp;Benediiiio aiiquando fumitur pro baptifmi confecrati-. onenbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;t.74..b Bencfacerc non peccare quomodo diffrant 14yd Benignitas quid fitnbsp;Beia,defeus rationifnbsp;Bla)hemia quidnbsp;Bonitas quidnbsp;Boni crmali quomodo pradeflinenturnbsp;Bonum elicitur ex malonbsp;Bonum nihil didpoffe^nifi idem uoluntariumnbsp;Bonum norum quando dicatur blaff hemarinbsp;Bonum percere quid fitnbsp;Bonum quandoq; cibis abinerenbsp;Bonum imperfedum quodnbsp;Brauium quid i93.c.}Z4.c.36y.b $24.(1 524.^.5^6.b 295.C 301.C
gt;8.c So.cnbsp;406.Cnbsp;SO.c.ioS.b V4.1t
CAeci menie qui dicMur nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;!; Ciele/lta corpora C7 terreflria unde dicantur 94 c Cic/c Pauli cr Sik apud Philippcnfes Calami quid fignentnbsp;Calceamentaquidnbsp;Caligo^obfcuritasignorantiit inlege exifiensnbsp;Calix benediionis quifnbsp;Cax Moyftquit Cantans in gratia domino quis dicatur Canticacarnalia ad quof pertinentnbsp;Caput libri, pnedicatio diuinitatifnbsp;Carbones ignis congerere quid fit 374 amp; 491.c 555-lt;i IV9.C I68.fcnbsp;J68.amp;nbsp;ihidcnt Sozc i9.b VO.b I9V.it Caro quandiu mor tali s efi^ non pote/l cocupifccntqs effeiiberanbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;49.C Caroaduerfus flgt;iritumquo dicatur cocupi/cere.191.d Carne manducare aut uinu bibere quado iicitu fit. 99. hnbsp;Carnis uitiunfin re bonamon e: bonumnbsp;Carne mortua nihil ignobiliusnbsp;Catgare corpus quid Caitas z^cbtintia coiugatoru,dei dona funt.140.a Caflitatis continentie differentia Caflitatisfanificatio nafciturex continentiafornica jionisnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;$7 9lt;^ Charitas fuper cmnes uirtutes fupereminentiimu ob tinet locum Charitas fugatanguiam Charitas quomodo dicatur non anguiarinbsp;Charitas euincuiumperfetiiorffsnbsp;Charitas qualiter fit nobis loricanbsp;Cherubim quid Chrius finepatreCT'matre quomodo^ Chrifiusfuit legatus patris Chrius quo eunigenitus CT primogenitus Cbrius cur pater mifcricordiarumuoceturnbsp;Chrius quarefaiius terrenus 176lt;i Jt.c t-39.bnbsp;367. dnbsp;584amp;nbsp;494lt;lt;nbsp;4S0-Cnbsp;us.anbsp;5V4Cnbsp;2O2.b Chrifiuf cur diuf fit hemofecunduf CT Adam t/ouit |
jnus cnrius quomodo modeusamp;manfuetutfuit 245.4 IV6lt; 1^.4nbsp;262.4nbsp;ebnus quofit mediator inter deum et homines.40l.anbsp;4.4nbsp;fIZ.b 3S.b c chrius intus diuesfioris pauper chrius quaredius fuitpetranbsp;cm- ius primitit9dormientium Chrius edeus pacis crdiletlionis chrius nomen e facramenti Chrius quomodo didus fitdiuifusnbsp;Chrius noue legis mediatornbsp;Chrius cur Paulo homo appelleturnbsp;Chriu^quomodoexpoliauit principatus cr potea-tesdemonumnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;561.4 chrius er Adam quaredicuntur effefimiles 36.C Chrius per guramuitulus Chrius quomodo fimilitudo carnis peccati fuit v5-'lt; chrius ficutiius in dqjpo patrisnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;465.1t Chrius in carne nora tentatus nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;47i-^ ebnmdius fiipes, quiportt tria brachia 491c Chrius uerus facerdos chrius paor in [anguine tefiamenti eterni dicitur Chffflus quomodo^it minor angelis 4v8.6 chrius quiequid in carne egit^precesCrfuppUcatio-nesfueruntnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;475.C chrius non fepe,fed Jemel oblatus e in ara crucis VCto.b.c chrius curfitmortuus pro nobis nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;35.4 ' Chrius quomodo mortuus fit peccato 41.4 Chrius in crucf^pendens qualiter dicatur maledius 7nbsp;6v.b chrii mors er refurreio quidfignicent 51.6 ebnjiponyimw^KrfrccowpuriitMr ordiniMelchi~ ,nbsp;[edec In Chrium peccare, er in Chriflo peccare, dierufip I49.b Chrius qualiter apparuit tacobo chrius quos primo adfidemadduxitnbsp;Cibi communes qui dicebanturnbsp;Circuncifio quid prode,er circudfio uera quid intel-ligituree^nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,8.6 Cicuncifionisminier fuit Chrius er quomodo.wl-c Circuncifio cordis que fitnbsp;cire uncifionem quare admittebat Petrusnbsp;cireunuentio quid fitnbsp;Coena quid fit er unde dicaturnbsp;Cognitio infeiicitatis,[ummus eft ad^featitudinem ac-ceffusnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;* vgt;-4 ^Hee in ecclep/spro pauperibus fuentandis [unt faciende Coioie ciuitas Afie ConKuio fignumerefurreilionif Comefationes quid fint Compages er medille quomodo fumantur - - _ _ Concupifcentiacamalif omnium deliorum (origo iSy.c I9*(i 98.lt;t t9b z-yo-cnbsp;nrdnbsp;ll.C I99. 3f.lt;inbsp;496.C 47-i ontf^^tio malorumad mulieretn pr^gntetn |
Corttpifcfh44/igt;44 in nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pdrtemfumitur Coniugatorumeonttnentta.donumdci Concupifeentijs carnalibus non cenfentire^ ac eas non iyabere^magna laus e ZT perfcl Confiindi accipitur pro erubefcere Confufio nafcitur ex reprehenone Confanguineis potius e fubueniendum quam cateris ^4'4 Confeientia bona coram deo fulficit Confeientia propria e fu'iciens unicuic^ ad teimo-nium Confcitia impioriim magnapanae^pioru^ueroe gaudium magnum Conntirequid t Conliumquid t Ccnlium pro pralatis ergdfjubditos Conlium dei nocuis,quid faciendumnbsp;Confclatio miferorum^haberc paresnbsp;Confolatur nos deus ut alios confolcmurnbsp;Confolamur in paionibus Chriinbsp;Conero ^[( tnbsp;Conummatio oblationist per noltum teamentulbnbsp;504.C Contcf^p/rfh'o emercesfidei Contentio quid t . Continentiaquid zc^.d l-dnbsp;144.Cnbsp;597 lt;lt; 69.C ijiJnbsp;lOl.cnbsp;loo.c Bl.d 177. amp; I74lt;i lS.bnbsp;57amp;nbsp;4fii tl.J l.rf.Xlt;gt;O.6.19i.(i CoittinentidC^Citftitdteoniugiitorum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;140.4 ContrS ducupdtoref fcr uenatoret dignittftu eccledfli , cdrunt Con/rdtemfrdrwhtcreticos Contumdiailuidnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;l.d.lj.b Corinthus caput Achaia et Griciee decut.I09-b.l0i.d Cornthij litcraruin Gnecawm ftudio cranta amp; philonbsp;fophite amdtorcinbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;148.6 CorpoM ctelcftia or terreria undc dicantur 194 c Corpora mortalia quomodo uiuificabunturnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;SS-i Corptaw fpiritu er animane charitatc comprdtt turnbsp;tor pus caigiire ([uidnbsp;Corrigi debemusexetnpHs prirumnbsp;Corripitdcus cjucmdiligitnbsp;Creatura munda e^ nos mundi funtusnbsp;Creatura omnis no tota gmit in bomine^ lt;|omodo in~nbsp;teigatur Criere eum,credere ei^ credere in^unt ,quomodo dilferuntnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;2,7,0 Credere ex auditu ^uid t nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;7^.5 Cretenfes quare dicuntur femper mendaces 456.4 Crimen quid/it nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^Q^.b.^^^.b Crifpus zr Gaius^Paulo baptizati int Cruxtehrii lat^longa,al'ta ZT profundanbsp;Crux Chrifli quomodo crimina morticetnbsp;CucuUa quando protmonachonbsp;Cuius uincula nititur Abraam foluerenbsp;^iius diuioncm fermo dei conderatnbsp;CulpatApoolusfcindtes unitatem charitatis vo.dnbsp;Cultus idolorum quando apudRomanos fuerit intro nbsp;du^iusnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp; Cur Aloyfespopulo loquebaturfuperterram * st-6.b Cur populus monte arcctur cum lex aceipitur. 5x4.4 lU.d i$amp;nbsp;547^ 4S0.4 lt;O.amp; |
IDE3C. Cgt;w6lt;lt;/wer lt;ex^ui4ygK(/icet nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;t77-a.bi Dauidis uerba,irituffani uerba effe * Dauid tres requiesmemorat nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4^7.'^ Dcfendere 4 crimine obieHOtO' debito pracotiio pr^f dicare^diuerfa funt Delibatio quid Delium quomodo dierat 4 peccatonbsp;Delilum quid tnbsp;Demas quidnbsp;Deferiptio deinbsp;Deferiptio primi fecundi tabernaculinbsp;Detraores quinbsp;Deidonum inenarrabile quid t Deitdtis nomen creaturis c communicabile Deum quando dicainur benedicerenbsp;Deum quomodo gentiles noueruntnbsp;Deum quis dicatur inuocarc ,nbsp;Deus folus proprie dicitur ptftcrnbsp;Deus pacisnbsp;nbsp;nbsp;dilelionis e Cbrius Deus quem diligit corripit Igt;eus quomodo nos diligebat er oderatnbsp;euj cut uult miferetur.ZT quem uult indurat, quomodo intelligaturnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;68.6 Deus quid in lacobdiligebatzr in Efau oderat (,7.a Pfus qualiter dicitur exaecare zr indurare cor hominisnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;11.6 PfU itfMt-4toJ malorum tentamentorum y77gt;d Deus quomodo nos uocatdu flificat zr magnificat.6 z. cnbsp;t)eus quomodo naturaliser cognofeiturnbsp;peuy qualiter cooperaturnbsp;t)eus per malos purgat bonos Cfus cur uoluit filium fuum pro nobis mori^ cum aliter nos potuiet redimere Deus quomodo iuificatur in fermonibus fuis Deus quarein promiionciurauit Deus cur iurauit per femetipfumnbsp;Deus iritualeteamentum feceratnbsp;Dru qualiter nihil contranaturam faciatnbsp;Deus uult homines fubdi fuis uicarijsnbsp;Deus fuorum nunquam e inimemornbsp;Deus quomodo nouit peccatumnbsp;Deus non per feipfum^fed per angelos Aioy loqueba-turnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;_nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;176. c Deusqualiterdicatur inambularein nobis nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;X50.C peus fi illud quod maius e dedit nobis^ idud etia quod minus e dabit _ _nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;6x4 Deus quare dicitur i^is confumens nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;s^6.ii Deus cur dicitur deus Abraanhdeus ifaae^zr deus lacob Deus quare r'^ernat conrefurre{lionetn Deuteros apud Hebraos quidnbsp;Dextra iuorum quid tnbsp;Diabolus quidnbsp;Diabolus inceffanter pios perfequiturnbsp;Diabolus quomodo t proprie aduerfarius 48.^ 79.C )o6.(Jnbsp;i94'lnbsp;419.Cnbsp;7lt; 491.4 5.igt; t45-c DeiconliutnquifnojJcuelit^quidgendttmt 69. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp; II.4 J99.( 10.Z IIO.4 514 c X6x.(i 54^ 9.4 i. 70.(lt; 55 c lO.C 478.61 ibideninbsp;488.(6 81.4 156.nbsp;iJX.cnbsp;1%.amp; $I9({ 59Vlt;tnbsp;117. dnbsp;459-i-c 4i7-amp; $i7.lt;i |
INDE X.
D'abolus non potentia ifed 4 Chrifio efiuitlus
54-c
Dies- falutis quid fit Dicdowini que uccatur
Dies peregrinationis tacob ijo.annorum
Digitus dei qlfid
Dignitatum gradus in ecclefia funt diuerfi Dilctlio dei probaturper dilefioncm proximinbsp;Di'edio fandiorum fola in fide diligitnbsp;Dilettuscrdgibilis quomodo differuntnbsp;Difciplinamdcmini negligere quidnbsp;pifcrctio premiorumnbsp;Difcrctio difficilima,cr quarenbsp;Difienfto quid fit
It^.b lit.dnbsp;Stt.d nbsp;211.
47-amp; 444. Jnbsp;44VJnbsp;7U.amp;
17.4 172.Cnbsp;l6Q.b.Z'9t.d,nbsp;4gt;7-gt;
I4.d Zi6.d
Vcorum cr predicatorum ecclefiereprehenfio.^.c EiorinaChrifiipharifieisfuitmolcfia
Ocarina Chriftianafanat languoreuitiorum.437.c Oorina fana que dicatur
Domindtioey CS' thronos non niitti in )nnifieri.4^6.b ncmuseternaquefiit
Vonationes ffiiritalcs que fint
Tiona digniora que Paulus cr ceteri apofioli habue-;f9.d 86.^
56.tl
45.C 78.gt;nbsp;57-dnbsp;4956nbsp;295-4nbsp;J7t.lt;i
Diues purpuratus Lazlt;(ro micas dare noluit Diuitie benitatis in quo manifefianturnbsp;Diuitie maiores que fintnbsp;Door ecclefie qualiter fithonefius lucrator 4%^.,
runt,que fint Dona fidei diuerfanbsp;Donum maius eft qumdelilufnnbsp;Donum dei insnarrabile quod fitnbsp;Dorfum curuum habentes cuifintfimilenbsp;Dubitaredicitur dicens puto uel efiiinonbsp;Dubiumnotabilenbsp;EBrietas quid fit
Ecclefiacr fynagogaquomodo differunt Ecclefia Ecmaita primatum habet inter omnes ecclefias
Ecclefia qualiter dicatur uirgo fcz fionfa Ecclefiaqualiter fempcr habeat inimicosnbsp;Elati qui dicunturnbsp;Eletiio apofiolorumfit quatuo modisnbsp;Eleilis dei nullius accu/atio nocere poteritnbsp;Eleemofina debet fieri ex eo quod efl bonumnbsp;Eldtnofynaquomodofiat murmurantibusnbsp;Elemcnta quafieleuamcnta dicunturnbsp;Elcmenta mundi quemodo inteldganturnbsp;Elementa que dicanturnbsp;Eligcre c predefiinare quomoio dijferant
i47c
252.4 15.C
I6}.d 6^.anbsp;^T-ycnbsp;241.C
279.4 tbident
f^i.c
Emortui non ad otnnia,quo intelligtJ'^ debemus.sil.a.b Enoch trecentis annis per uiatn iufiitie eor deo ambu
Sio.c
29S.C i.nbsp;ihidemnbsp;Epi fiole Pauli funt quatuor decim que leguntur ibidnbsp;;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ibidem
lauit
Ephefus quomodo interprtt ur Ephefusmetropiif A fienbsp;Epi fiole quid fignificet
Epifiole ad quid fidelibus wifie
Epifiolas quindecimficripfiit Paulus Epiftolafauli ad j,aodicenfes
Epifiolas decem fcripfit ad eeelefias nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^ides)^
Ep^olas quatuoraddifcipulos nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ibidem
Epi fiole Pauli quare non fint fie fcripteficutcopofit^ ibidem
^pifiolarum ordo9 Epifiola ad Romanos ceteris profundiornbsp;Epifiolaefi falutis indiciumnbsp;Epaphre lausnbsp;Epimenides pota Cretenfisnbsp;Efilfeopatum defider ans,bene facitnbsp;Epifcopuscrprcfiiyter idem funtnbsp;Er a fins unde diius arcariusnbsp;Efau fo^icarius cr profanus extititnbsp;Effe in carne quid efinbsp;Euangelium quare eternumappelkturnbsp;Euangelij ueritas que dicatur
.0 .. nbsp;nbsp;nbsp;_nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.
operum legis Euangelif definitionbsp;Euangelium qualiter dictur uirtus 4einbsp;Euangelica dotlrina cur fit dia formanbsp;Euangelium gratis predicauit Paulusnbsp;Eucharifiia ieiuniafumendanbsp;Exacerbare efi peius qum tentarenbsp;Exccmunicatiquo tradebantur diabolo Uexam^.iyi.bnbsp;Exemplar cr exemplum quomodo differunt 487.4nbsp;fxhortatio ad qos pertineatnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;$07.4
X ipfo,per ij^fum,cr in ipfo,qualiter hoc inteHigitur 43.a.b.
Exire extra cafira ad Chrifium,quareiubemur419.d^ Exifiifhatio Anfclmi de*epifiola que dicitur Pauli ai 'nbsp;Laodicenfesnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. 572.4.
Exrcprehenfionc nafciturconfufio nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;422.C
Extrane ad beneagendum,blandimentis funtalicien- .
Facis cotra cofeienti, edificat ad gehenn.9%i Faiores legis quinbsp;Eama bona coram hominibus efi nceffrianbsp;Eamatn fuam negligcns,crudelis cjlnbsp;Falfimonachinbsp;Fefii uerba ad Paulumnbsp;Fidei deferiptionbsp;Fidesundediefturnbsp;Fidei domefiieus [is dicaturnbsp;Fides dicitur falutifera que per eharitatem operaturnbsp;' 414^nbsp;Fides qualiter ab exordioiufiificatnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ty.b
Fides efi fubfiantieinitium nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;467.4
rides Noe debet nobis effe exernplumfd falutem Fides Abrae caufa fuit augmentatioois uocabuli dus
711-^
rides ep uoluntatis,non necefiitatis 206.amp; Fide^iuinitatis confeio religionis folidum funda nbsp;mentumnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;y.a
Fidei chrifiianorum laus efi crederi Chrifium refur-rexifi nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;74-4
ridot^qSo adhibere pofiumus rebus futuris 709.4 idc nemo pot habere fuis meritis pree(e(lendbi(S,i7.ai
Epilio!t(s decern fcripfit ad ecclcfias Ep^olas quatuor ad dijcipuiof
t.e
Z.
Xil.K 5X-lt;fnbsp;45^*nbsp;4054nbsp;556.4.455.4nbsp;ic8.cnbsp;4nbsp;4lt;nbsp;267.6nbsp;7i.gt;nbsp;EurfngriiMW Cbrifti i Iwdieo enit S propter Werir*
i.it
4-^
S.d
167.4
466.4
159-
4X.C
X48.CI
l^.d. 196. e
t
b
*x
!
a
r''
9 .
-ocr page 19-index. fidem quomodo fenes confecutifuntnbsp;Tideidonafuntdiuerfanbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;85.6 fidei denitio nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^09.b.c Tideles in aduerfismcnte dcficerenon debent 518.4,1 ti^utiamproffefuminbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;46i5,i yigura confecrationis corporis cr fanguinis Chri^i f ilium dei quis conculcet filii dii'dentiie qui dicanturnbsp;filij no^iis cr tenebrarum qui fintnbsp;ilij promiionis qui dicunturnbsp;Tiiiorum officium quod fitnbsp;Tinisomniumbonorum quisfitnbsp;rinis pro con/ummatione poniturnbsp;Pinis quomodo accipiaturnbsp;fluere,efuere,cr perefuere quid fitnbsp;^nplt;4f H ini-tnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ftMliW II dei confecrari Tornicatio unde fumatiirnbsp;ornicatio undeproueniat.z^z.c. CT ^tco committitur 5x7-^^. quomodo fugiendafit Tornicatio qlibetnoxia,fupitio c^infidelitas Truilus unde dicaturnbsp;C~^Alatia quie regio fit JlGaiidia contraria qu fint ,Gedeon perfidem dcuicit rgnanbsp;Cenealogiie fugiendte
57- 190. ci
Taentind uitidtd^dn poit poflbdtifmum inter uirgines quot; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;455.C 5x5.6 Mo.J i95amp;nbsp;16$.4nbsp;541(inbsp;SH.i 445-6 i7y-6 Genitalia membra cur inhonea dicantur derme in mails opibus O fermoibus accipitur.^iS-c.dnbsp;Oentilcf quomodo deumnoueruntnbsp;Gladius anceps e firmo dotlrin / Gloria apoolorum qufit Cloritc uetcrisonoui teamenti probatio Clorificare dominum quid fitnbsp;-Cradus dignitatum in ccclefia funt diuerfinbsp;Cr^ci quare dicuntur fapientesnbsp;Gratia O pax non fnnt fimper deo nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Gratia c origo omnium bonorum Gratia dei e remiio peccatorum HAerefis fchi/ Hicrefis unde dicatur Hlt;erefis Mdcedoniorutnnbsp;Hiereticuf quii dicdtur ejfenbsp;Hiereticoruin o^i^umnbsp;HebriA quid Merprctanturnbsp;Hebriei cur db Apofldo idudenturnbsp;Herbie cz lt;lt;rgt;or quomodo dicuntur uiuere ,k Z J
6.6.C joS.c: , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;itS-di Crdtid fine meritis prcedcntibuf, datur grdtis.yj^.d CrdtidrumCT'operdtionum diuifioita qudidictur zrnbsp;quibuffintdeputdtnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i7i-b Crdtidrdgere quid fit nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;10.4 Gr4fi4 priui dpoftoli dcceperunt,pofted )ofloldcu.6.d Crds eudngelium pnedicduic Paulus ~~ Acr^is Cl fcbifma quomodo dijferunt.444.d 445-^ 171.C I66.c:
Krrmrff fcriptor fuit libelli quiPdfiorisdppelldtur ICJC J nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp; udieorum.tf-d Zrj.a .*9-nbsp;IJ.4.91.4nbsp;ll?.c os.d ierodey ex'alienigfniffuitprimui rex aiUritittiir fimplicitatt different^nbsp;Hircu^ ^uid degndtnbsp;otnicidiumquid unde dicdturnbsp;Home interior ^ exterior ^uid fit: |
51.4 5i5lt;lt;
11.4.amp; 4O9.lt;lt; 9Z.C $ii.nbsp;5x7-6nbsp;315-lt;lt; 84.J 170. l jSv-cnbsp;56^;^^ S^J 499nbsp;ibidcntnbsp;zSj.inbsp;iohdnnent HOWOf,Yf-r!6z(cr/l4t nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;5864 HoiKo qudliter fexta tetdtendtus fuitmundo nbsp;nbsp;nbsp;408.4 Homouitam pricfentem fineminoribuspeccatisandu-^ cere poit Homo malus cum incipit trib uldri quidfitfiat Homo irdfcens fibi cr poeratensnbsp;Homo uctus quid ee intelligatur Homo fine opcribuspnecedentibus^dn poit iuflificart zs-b Homo indicia fuperna difeutere dignus i^Bn efi 69.b Homo qudre reparari debuit amp; non angelus nbsp;nbsp;461.4 Hoiw/nc fdilo qualitcr deus requieuit db omni opcre Hominum perditorum depiilia Honor pro eleemofyna fumiturnbsp;Hora breue ffatium diciturnbsp;Ht^esquis dicaturnbsp;Hojfitdlitds pdtrum multum placuit deonbsp;Hoia quid fitnbsp;Hoflidinqudlem debcmui o(ferredeonbsp;Hoftia uiuens quidnbsp;Hoftiie ueteris legis nuUotporepotuerutauferre peenbsp;catanbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^o^'b Humdnd tentdtio eflaliud fapcreq res fehabet 158.4 Humilitas Petri^cr Hbertas Pauli Idudaturnbsp;Humilitasfidelium uera qu fitnbsp;Humilitds inmdldm partem aliqudndofumiturnbsp;Humilis (T manfiictus unde dicaturnbsp;Hypocrifim excludit fimplicitasnbsp;Hyffopus herbd expellens pulmonis tumoremnbsp;Hyjfopus quid defignetnbsp;IAcobus primus Hierofolymitanus epifeopusnbsp;lacobus quarc ponitur ante Pctrum crquot; lobdnbsp;Z69.C Idcob quindecimannoru erat quado mortuus eflAbra amnbsp;iannes cr Mambres magi pharaonisnbsp;Itlus oculi quid fitnbsp;idioma grtece,proprietas latinenbsp;idolum quid fitnbsp;Idoliumquidnbsp;Idolothytum unde diciturnbsp;idolorum fcruitus quidnbsp;leiunium magnum 4o4nbsp;lephtean temerarie uoueritnbsp;terufalem uifiopacis interpretdturnbsp;lefts e proprium nomennbsp;Ignis quatuor ojficiahabetnbsp;Ignis confumens deus diciturnbsp;Ignominia quid fit cr unde dicaturnbsp;Ignorantia doita quomodo tn nobis exiatnbsp;Ignorantia quodlibet ^eccatum uocari potenbsp;Imagine cognofeimus qualitatem cr quantitatem illiusnbsp;cuius e imagonbsp;Immunditia qtfW- fitnbsp;Imperio dei refiit^qui paulo refiitnbsp;Impietas quidfignificctnbsp;Incarnationis myflerium latet fanilosnbsp;Incidere in manus dei quis dicaturnbsp;intrtdulitatif exemplum ejnid dicatur * $11. 416.amp; 18.d I47'^ I49lt;lt; 148.^ 191.: 44-C x8$.ilt; 4.rf $l6.ci St^.i 11.amp; 6o.(i 494 c sot-lt;r 9. n8.(inbsp;$07.lt;rnbsp;469nbsp;gt; |
wzf-fi-ttKmptrfeo'KrfMitrtft nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;48.t mfanna guiditcr Icgem ndtunleinignoret nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^S.tt fndele eff G~indeinftrmdri 43 futttdiu(r[d.94- b mdtio guid ftnbsp;nimici funt^iecduendinbsp;mimici crucif Chrifti quinbsp;mimicitite quid fwtnbsp;liiiquitas quid ftnbsp;Jitobedientia quidnbsp;modo uiuenflres diorumconeupifcitnbsp;mquiftoret feculi quid'cdnturnbsp;mfpientidplenttquiedicdturnbsp;mfpientid errorit per lobannem in Afd detegeturnbsp;4X6.Cnbsp;mfpientet qui dicanturnbsp;infipientis ejipropridt idfldreuirtutetnbsp;Inuentioredemptionii humantenbsp;Inuentoret malorum quinbsp;Inuidid quid fitnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, inuidid in Paulum lofeph Chriflumprtefiguriibatnbsp;lofcph uirga quidnbsp;Ira quid ftnbsp;Ira dei quidnbsp;Ira dei in ludaot quid ftnbsp;Ira dd qualiter cxtititnbsp;Irlt;( 4fi qKomodo reuelaturnbsp;Ira locum dare quando quis dicaturnbsp;Irauafa qua dicanturnbsp;Iracundiaquonbsp;Iracundut quitnbsp;Ifaac ligatus cr altari fuperpoftut qd fgnfi , .... .. ifaacrifus interpretatur ludaorum infidelitaf quomodo proftnbsp;ludaus cur gentili in cuipa prafertur X60.amp; X08.4nbsp;547 cnbsp;XX.d 17.d 47lt;lt;nbsp;gt;80.cnbsp;114.cnbsp;xsi.lt; 15.C tS.itnbsp;Z4.bnbsp;45 cnbsp;n.lt;.x9x.4nbsp;XO9.4nbsp;4cnbsp;SI4ϒnbsp;Z9X.4nbsp;574lt;lt;nbsp;576-cnbsp;464.enbsp;9.C
44'lt; ...... icet ^14.4 i^aac et lacobcoharcdetciufdemrepromiionis $.4nbsp;ifaac ri fus interpretaturnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;z8.4 ludaorum infidelitas quomodoproft ludaus cur gentili in culpa prafertur ludaus et gitilis aquipartur in pnaey gloria K.4 ludai ignoraueruntquafbiiniunliafuerant 489.1*nbsp;ludaus uerus quis dicaturnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;li.c.i^.a ludai Romanenfes quomodo murmurauerunt contra Paulum ludicaredealteriu! confeientia quis non potejl ^ap.d ludicarefernctipfumquisdicatur lK4/flt;treiffrdioB diemjC^iudicareomnem diem quid ft Judicia caleftia difcutcre nuus homo e di gnus .69.b Judiciumtemerarium eft induofus cauendutn 97.b.cnbsp;Juniatlg-Androntcuscur nobilesin apo^^olis didifintnbsp;. I06.bnbsp;injla er fanda cogitans, nec deo nechomini iniuri fa/nbsp;ccrepotefinbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;)49d juificariminimeapud deu,ernon iufificari^quomodo differuntnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;74. a luftificatio mentis er c^irnis efl duplex zj.b lu/lificatio qua eil ex dcfacit pacem cum deonbsp;nbsp;nbsp;51,4 |
t.e ^tt.d 9.* 75-amp; 45amp;nbsp;5x6.4 luicatio qua Chrius iuicat impium $g.a luicatum fequuntur opera, fed non praceduntiui-^nbsp;candumnbsp;luitia quid ftnbsp;tu/fltia dei quid nbsp;luitia dei quomodo fumiturnbsp;luitia pro omni uirtute accipiturnbsp;luitia er ueritas in quo teneanturnbsp;luitia, pax er gaudium /irituale, quomodo funt rc-gnum deinbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;93.i luitia pulchritudo ae deleHatio qualit ft nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;43.4 luitia tin per lege fed per grati habetur nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;zq-.a Juitia qliterft obferuatio mSdatorudei.Z4t.d.3iz.d luitia epifcopi er laid in quo dientnbsp;luitia duplexnbsp;luitia aiojibertas diciturnbsp;lui qualiter fuas debent pradicare uirtutesnbsp;luus quomodo dicatur ex de uiuerenbsp;luus ex uitijs iiorum non polluiturnbsp;luuenes er fencs moribus qui fintnbsp;LArgitio quomodo dicatur os Latitudo quid ft LaHdandi deumjn^us diuerfusnbsp;Laus Epaphranbsp;Lazaro micas dare noluitdiuespurpuratusnbsp;Legiatio quomodo cxponiturnbsp;rf-ex gratia diinguiturnbsp;Lex qualiteitfit obferuandanbsp;Lex dei er fadorum in quo differunt 454 66.4 9^ 44lt;nbsp;408.C.4nbsp;iSO.bnbsp;5Klt;lt;nbsp;16X.6 .47.amp; 6.c z^.b.e JLcx gwontodo dicitur per fidem flatui C7 non deftr'^i Z^.d.i.a Lexadquidtdtita nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;55-lt;^ Lex fubintrauitguomodo intelligatur 58.4 Leg quatuor /wi inuicem rpugnantes dimicantes^ Z9.e sz.i 51 c SttS lege effe,cr in lege effe,dijferunt Lfx 61 non e,nec prauaricacio eflnbsp;t cx infirmata per carnem quid ftnbsp;Lex loyfi curnonpotuitfacere perfektesinlegeponnbsp;ticesnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. fOJ. S-lt; Z70-lt;i x8f.6 Ltamp;cr uita e memoria dei nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;548. Liierxri de corpore mortis huius.CT exire de corpore quomodo diuerfafnt Libertas Pauli er humilitas Petri laudatur Libertas ibfubi firitus domininbsp;Libertas quarter dicatur adio iudicumnbsp;Libertasquareft culpabilis, erferuitus laudabilis Liberum arbitrium qualiter dedit dominus Licitum quid intelligaturnbsp;Lingua quid Jignicetnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, Lingua ad quid fuerunt data ^inus primus Romana fedis epifcopusnbsp;Locus mortis Antichriflinbsp;Longanimitasquid ftnbsp;Loil^itudoquidnbsp;Loqui ex fynceritate quidnbsp;Lucaeuangelia lausnbsp;Lucas^rimo medicus fuitnbsp;Luaus aliquando pro pcrfecutione poniturnbsp;Lupanariaquafint 4ic 61.4nbsp;lSo.4nbsp;?184.4nbsp;45gt;lt;;nbsp;5914nbsp;t9Jgt;.lt;nbsp;5l-lt;nbsp;X10.amp;. 57I.C; xS.f;nbsp;I5.i |
Luxuria idolorum feruitas MAcedoniorum harefisnbsp;Maceries quid fitnbsp;t.laledidum aliud e quod approbat^GT aliud quod danbsp;mnatnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;* Maledi^um cH omne peccatum Atalignitas quid fit,GTquot; unde diffrtnbsp;Malitia quid fitnbsp;Aialitia Gf miferiadies faciunt malosnbsp;Maloruminucntoresqui fintnbsp;Malum pro malo quomodo redditurnbsp;Aanichaorum errornbsp;A\anna panis angelorum uocatum e^nbsp;Manfuetudonbsp;Manfuetus GT humilis unde dicatur Sto.b 487 c a 1 .quot;x 19t-c 171.C 309.C [ 8^.* n.d.yi^.b.c 58?^ 4o.i 195-51lt;c. X93-^ l/lanus remiffaf gt genua foluta erigerei^uid fit. ^tyinbsp;Manus cxpanfie quid fignant nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;7^-^ Marcus confobrinus Barnabte nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;}7o.d.4Z9.d aiari A creditur mortua, cum Paulus krufalem uene Martyres quare tees dicantuf lAediator nou legis Chriftusnbsp;Mediator ueteristeflamenti Moy/esnbsp;Mcdicamcnia famisjitis lt;7 fatigationis lt;JU fint.o.anbsp;Melchi^dec Abra pan uin facratu deditnbsp;Membra quare arma uocanturnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4l i gt; Membra genitalia cur dicanturinhonefla I7^ b^ Membre quamuis multa,nullum tarnen fupfr fluit I74'^nbsp;Memfcraw corporis O membrum membri quomodonbsp;differuntnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, ' Merrdax omnis homo,quomodo exponatur zo.a M.endaxnnefl:iudicandus,quifalfum didtquod pu~ * tateffeuerum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp; o4-d Mens HO' uoluntas fanUorum quomodo dicaturquie-feere nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;447-6' Menfa delignisSethimfafia nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;49l-lt;i Mercimoniaanmonachum deceant nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^lo.i Miles dei non impUcatur negocijs fecularibus 4tI-4 Mitre fecundum carnem qui dicuntur Z44..bnbsp;Minifl'erium fuum quando quis fi'catur reddere hono^nbsp;rabile,lt;!3quot; quando uituperabilenbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;y^,a. Miniftrare er aifterequomodo differunt 4^6.b Modeftia quid Gf unde dicatur Z9$.d.y43.d.^67.bnbsp;Montant cn^ouatihrefisnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;476.6 Mory CbrifliGT refurreilio quidfigniflt^nt 51.6 Woif per unum regnauit^quomodo inteigitur ^7.0nbsp;Mortis regnumquod fitnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;j.ti Morti quomodo adnouiimam tubam funt refurre^ Hurinbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;t97-e Mortui inanima quomodo dicantur refurgere .d Mortu^rum npmilte quid iittelligatur 197-lt;tnbsp;Mortuum fe effepeccatoexiflimans apud femetipfum^nbsp;an poit quandoq; peccarc Moyfes in Sina quid uiderit ^oyfes ueteris teftamenti mediator Moyfes reputatus e dei famulus el Moyfes duo fecit tabernacula Moyfes fuper terram populo loquitur Mulier fadld dd imaginem dei 41.f 487.lt;lt;.amp;nbsp;egti.cnbsp;y r......... ,- nbsp;nbsp;nbsp;. -nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4lt;51-C Mojj cur fadem uelabat eum loiiueretur li^i lfrlt;t-el nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp; Xl4.e ^o.c l$4*^ |
INDEX. Mulier e caro fragilis Mulieres quos docere debeantnbsp;Mulierem non tangerefionumnbsp;Mulier uiro fubi/citur duabus de caufisnbsp;MuHeris infoicntiauiroe opprobrium 159. |86.4 Mulieres in miniflerio ccclefiaico coflituuntur.to.e Mulieris pulchritudo et gloria e comnutrire.l6^.enbsp;Mundi reHores qui flntnbsp;Mutuam uicem impendere ^idnbsp;Myerium quid fitnbsp;Myerium incarnationis latet faniosnbsp;Myfleria tabernaculorum NArrare fuos laboresGT uirtutesjnfipientis eft 28.4 quot;Matura diciturmortem horrere nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;8o.d Maturainquoe^lcos,abeonuUuseimmunis i7 b Matura cuilibet pratur ut poit peccarenbsp;nbsp;nbsp;416.a Ncjrfre deit dicitnur,qudo A peccatis uincimur 437. NoKo finefandimonia deut uidebicnbsp;Nemo uenit dd ptre nifl per Chriumnbsp;Nemo defferetdum uiuitnbsp;Meomenia unde dicaturnbsp;Mequam quaredicitur prfens feculumnbsp;Mequitia unde dicaturnbsp;4ero per leonem defignaturnbsp;Micopolis uidorum ciuitasnbsp;Mominis Pauli interpretatio . Motio et agnitio quomodo differunt Mouati GTquot; Montant harefisnbsp;Moua creatura quid dicatur Mouem ordines angeloru qualiter diingutur liy-ft Mouitasuit Nox quando dicatur in lucem uerti Mubere zy uirginitatem obferuare quo differut.14^.a Mullus fincpeccatoinhac uita Mumerus feptenarius uniuerfitatem exprimit 6$.c Mummusdeusauarorumnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;3t^.d.i66.a Muquidpoterit deus parare men fam in deferto 464.a Muptiarum bonum efl tripartitum OBedientid cfola uirtusqua hominem deo con- Gbiatio quid dicitur Gbfecratio quid fitnbsp;Obferuatio mandatorum dei,e iu itianbsp;Occafione legis opinionucontrarietas orta enbsp;Occulta dcdecoris qu fmtnbsp;Odo uacans,res alinas coneupifeitnbsp;Odibilcs deo qui dicanturnbsp;Odor Chrii bonus e ueritatis pradicatianbsp;Odor qualis dicatur orationbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;____ Olus comedere quid/fidtualitereffe inteUigitur.^s-b Omnis creatur naming quid contineatur 5$ 6.dnbsp;Oir drtor qu non facit frudu bonu,excidetur444.cnbsp;Os,nonfimper uniuerfitatem plenari dnott 594-dnbsp;Omnis homo medax^quointeUigaturnbsp;On^, exiens interpretaturnbsp;Onefiphori ben^cianbsp;Onefimus pontifex cr martyrnbsp;Onefimus quis eratnbsp;onefimus quomodo fuerlt baptizatusnbsp;Operd bona antefidemfadaiuacualunt 55i-lt;t 409-lt;lt; I96.({ toS.dnbsp;49t.lt;( bei Sii-b 484 ^6Z.b I64.C IJ.lt;lt; 5Jt,lt;l.4Ji.rfamp;nbsp;444amp;nbsp;26jJnbsp;56.Cnbsp;476.amp;nbsp;197 Stt.h }ilt;lt;nbsp;4.Cnbsp;iti.inbsp;445-c X14.amp; 580 .c I.amp; 109.C lo.ti 45lt;? 449. amp;nbsp;57o.(; 447f |
|
opera irettchritrum ([tilC Jint nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;95.6.C Cperamorti^d nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;47V-amp;. Cpcrariuffubdoluf ({uis dicdtuv nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;t^o.b Crlt;tnditnodutquis nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i8t.lt;t Orrftio obfecrtio lt;}uamp;inod diffcrunt Crat/o fine i^emiione ^uo intcigatur rdtioni fiinper ttdcarc ^udliter ne^uit huntdniifrdgi-litds Cfculandi mot in ecclcfid unde fumptut nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i07.lt;t Oficulum e fignum pacis nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tco.d, Aedagoguslt;luidftt nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I19.C.79-amp; Ptediaquid Parabola quid Paries quidfijt nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;509. c Paruuli quciwdo reddant rationein Paioncs peatoriitn qu dicantur Prttcr fine fuafiapientia nunq ee potuit 4S5-tl Paciens nemo pote eenifii in aducrfis Patientia: fiummteemotus infipientium ferre 8.6 Patientia regnum dei rcpromittit Paulus an coniugcm habuerit nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;t40.it Paulus ex ciuitate iuris Romani Paulus cur Corinthijs nullos fumptus uoluit accipere i04.b Pauli exemple pount uiuerelabore manuum fuarum pradicateres er facerdotes PrfK/K quemodoabundantius eateris apoolis dicitur laboraenbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ibidem Paulus qualiter minimus apoflolorumedius t37.d Pauli paupertas Paulus gratis euangelium pradicauit z^S.d Paulus fiicut merccnariusnonfugiebat 174-^nbsp;Pauli fermontinquarius Paulus raptus in tertium calum auo intelligitur b Paulus quomodo parturire dicatur Paulus cur non e fiecutus ucritatem Hebraicam^fied in terpretationem Septuaginta Pauli nomen cur fiamiliariusqu'amSauli Paulus quare primo fit uccatus Saulus Paulus quare Chriflitnt ueedt apoolum ^ci.b |
K.C 241.nbsp;41^4nbsp;56.4 81.4 477amp; 02.4 59. b j8.amp;nbsp;$06.4nbsp;47-'; }9.4 $8.4 46.C Paulus cur crimina contrit naturam itaeuidenteresi-* preit. pauperes qui dicantur Paieres quo aquabunt diuites in regno dei Paupertas lefiu qiifd nobis attuleritnbsp;P.tx inter angelos crhominesnbsp;Peccare e in malor um poteflate Feccata quando ante oculos d ei dictur ee tea. 27. i Pe^cata quomodo fiunt opera mortuanbsp;Peccata fiolius Chrii fianguine delenturnbsp;Peccato uiuerenbsp;sine pec^to ee.cr fine querelanbsp;Peccatum quomodo dierat delidlonbsp;Peccatum e imulus mortisnbsp;Peccatum regnare in mortem quid fitnbsp;Peccatum euoluntarium Peccatum quod pniteutia: lamenta nondilutur,pecctt turn e,fimul CT caufia peccatinbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;11.6 V Peccati initium quemadmodum 4 muliere fuitfta initiS generationisuiroe Peccatum ex malediione proeeit Peccatum qualiter per legem cognofidtur Peccatii aducniente^dato quomodo reuixerit. 47. Pcccatisnemofibimoriturnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^6.dk Peccatorcs quomodo non debent defiierare nbsp;nbsp;471.4 Peccrfforwm orne gfnh6; ludais impofitum.27t.c Veccatum ut appareat,quid fignificetnbsp;Peccati nomfheqttid intelligiturnbsp;Peccatorum paioncs qua dicanturnbsp;Penfiatf dum nobis equfiiter loquamurnbsp;Penula quid fitnbsp;Peregrinatio fiandorum patrum quidnbsp;Perfedi qualitengndigent mifiericordianbsp;Perfiedus quis dicaturnbsp;Perficerc bonum quidnbsp;Peripfiema quid fitnbsp;Peruerfia celfitudo 'nbsp;Petra ficandali oenfionis quis dicaturnbsp;Petrus ubi non fuit imitandusnbsp;Petrus quare circucifionem permittebatnbsp;Petrihumilitas laudaturnbsp;Pharifiais molca fuit dodrina Chriinbsp;Philemon p.tulum fiocium habere cupiebatnbsp;philippis Hebraieequid fignificetnbsp;pietasadquid^rofitnbsp;Pificinaprobatica quid fignificetnbsp;Plemmelia quid fitnbsp;Poenitentia liera qua Populus cur monte prohibetur dum lex datur.S24-d Potefias dominorum morte finitur Poteates nequam e nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;56l.lt;i Potefiates quid fint nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;jji.rjo.i Itteflati diuina primo e obediendum . praceptum legis circa uerbera delinquentium Praeinatus fiiius dei quomodo intedigitur Praidcfiinare eligere qualiter dierantnbsp;Picdieator,nomenautoritatisnbsp;Praiiititorcs aliquando domini uocanturnbsp;Fradicatoris boniconditiones Pradipatorcf (Xtrnp-o Pauli mdnnitmfiuarulabfire pof 4 ^ 76.i 4Unbsp;4i8.kinbsp;419lt;i 54lt;S *
ii9-2; . I5.C 71.Cnbsp;i85.6gt;nbsp;Z70.Cnbsp;170.cinbsp;77-4nbsp;449lt;;nbsp;55$c.4nbsp;407 c
6i.d.3oo.i ' $lt;lt;nbsp;501.0nbsp;401.4nbsp;47.4nbsp;li.e |
|
funtuiuere |
t88.lgt;.4ti.4 |
|
frelati fineteiittonio duorunt uei trium |
nonpoffunt |
|
condemnare |
261.4 |
|
Prelatis obediendum |
$50-4 |
|
Preittti qualiter exemplo Pauli debet^ogarefubdifs | |
|
ut in melius proficiant |
$84. c |
|
Premiorum diferetio |
i. |
il.ci
nbsp;nbsp;^0lt;)C
175-amp; 4s8.nbsp;47dnbsp;4o.lt;enbsp; i:9.c
6i.4 48o.(;
398.C
9I.lt;( 9c4dnbsp;9o.enbsp;jcnbsp;lo.dnbsp;ll-c nbsp;5'-lt;nbsp;74-^nbsp;i84.e
461.C
92.4. ft Ji--
25.4 185.Cnbsp;SZ.bnbsp;$24-^^nbsp;.c
IND3t.
Redetfiptio amp;- remiio quomodo differuni
Redemption^ hurtiM inuentio nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;24. fr
Redimeretempufejuid nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*
Regnum ceelorum fndet fetndorum dieitur 48^.4 Regwz mortis quodt
Reprobdtio obferutttioisdier^menu et etnitoru.zSi.d Reprobus quis dicdturnbsp;R jperiitida quid fintnbsp;^efiurgentium ordo quis fitnbsp;Rcfurgere proprie quid fit
Ih refurredionettnmcfior metgnitudinem habebimus qu.imnuncnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;5t9.i
Rcfiurredio uocdtur regenerdtio nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4^5-^
Rixd quid fit nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;t9z d
SA bbatum pcrpetUH obferudre qui dice(ntur.^6i.b ^lt;tbbittum quidnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ibideni
Sabbati/mus quis uocutur nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;469.d
Setcerdotem noui tefimcnti uxorettum, e{fi: potius lu-dicieinflitutionis fcerdotem Chriiana ^.So.d
Setcerdos legetlis miniflrabttt,fed fitcerdos euangelicus fedetnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Stij-b
Sitcerdotes Chriftifine cr principio cdrent 48o.lt;f Setcerdotibus quetlitcr honor ex charittite fit exhibent.
dus nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;584.
Srfecrtfotfr no nobilitate,fcd uitec merito cligdi 4Ho.d Sacrmentum eiltaris duobus modis mttduere bi-bere debemusnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;169.4
Srfcwmentttm qualiterft res oceultd nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4^-'^
Sdcrificium eft deo offerendum permuus feerdotis 6.d
Sdcrile^um quid fit
Salem qualitcr non fit lerufleni Samfonjlephte.Baracfide uicerunt regninbsp;Sani an in futuro feeiilo loquentur ad inuieem ly^.dnbsp;Sanfii qualiter fint orandinbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;67.4
Sitnftiquomodo dicaiitur malediilionibus uti i9O.b Sanii in mundo quinbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;14l.lt;lt;
Sanili fide uicerunt rgna
Sanliapud dettw^HowoJo dicxntttrcjyewMltMrwwf^ cierumnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ZO^.i
Saftdi patriarche qualiter iuxtafidem defuni funt ^iz.c
SdttSi et' non alijcum Chriflo furrexerunt Sanitasquid
Sanorum conuerfatio cauta ejj detet Satiguinem Chrii quis pollutnbsp;' SdftgHj 'pro anima fumitur
Saper e plus qum oportet efl fuperbire Sapientia carnis quomodo inimica fit deonbsp;Sapitiafeculi abijcida diuini uerbi cocionatori,114.0nbsp;Sitpictttid cr feientiaquAnodo diffrant }^9.a.ioz.bnbsp;Sapientia in contemplatione eeternorum confiitficieitnbsp;tia uero in alione temporaliumnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lyz.a.b
Sapientia fuperna opa publicaac fecMa que fintS^.b Sapientes qui fie dicereuoluntdnfipicntes appellari de-bentnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lo.i
SiJM ecclefia forma prfers,quare erilis erat.zS^.c Sara des quid operatur
Preeputium aliqudo pro peccato carnis ponitur.}6i.b Rreferiptiquidicanturnbsp;Preteritum pro futuro pofuit prophetanbsp;Preuaricatio quid fitnbsp;Prefliyter qualitcr dicatur epifeoputnbsp;Primitia hominis que dicanturnbsp;Primogenitus quis dicaturnbsp;Primo regnum iuitia; in nobis,deinde pacisnbsp;Primus quomodo accipiaturnbsp;Princeps habeat eloqutiam cit uite integritate .4J.6nbsp;Principatus quid fint quot;*nbsp;Principatus nequamnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;5^ i d
Pr/neipffqfdiedfr nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;55I..C
Principi nonerefiendum, etiamfi bona noraaufe-
Principes huius feculi funt dei mini Principes ad corrigendos malos inflituti funtnbsp;Principium quid fitnbsp;Prifcilla uxor fuit Aquilenbsp;Probatio glorie ueteris tltr noui teamentinbsp;Profundum quidnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;
Prope eucrbumdei Prfphetie tria funt tempordnbsp;Prophetizantis fruUus feu utilitasnbsp;Propiciusce repropiciare undenbsp;Proximus non poteuerediligi fine denbsp;Proximus dicituromnis homo *nbsp;Prudentia carnis cr prudentia ^iritus quid fitnbsp;Pfalmorum Uber lex uocaturnbsp;Pueros nos effici docet Apeolus,Cir quomodonbsp;Pugnatores non Jamnantur/ed uitlinbsp;Procel}a,culpe uindiaa per legem faaanbsp;Prodigium,uirtus ZT fignum quo dijferut.so^.b.i^H.cnbsp;QVddrdgintxqMi^; dies concedentur adpccnitnbsp;tiam poAntichriiitiortem 58J.6
QUeionotabilis nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;49-^
Quatuor in omni facrieio confiderari degt;ft.48.4 Quatuor modis tapoolorum eleio i6^.dnbsp;QHatj^or legesfibiinuieem rpugnantes Tdimican-tesnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;si.c
Qualis edificatio erit difcipulffi inteHigat magiro fe efiemaiorem
Qomodo quis ex predicatione doftori patiatur c-trimentum
RAhabmeretrixfideiuificatur nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;r.c
Rddix in malis cogitationibus ihuenitur ^t^.c Rapina quid fitnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, 541.4
Pduli intfrtium eiflum qu o iitttligatur i^jiSlt;
lt;7.(1 479-ci
^e
549 $07. amp;nbsp;460. lt;t
8.i
4-lt;i
SU.4
IO,(t.ip.c.57M
S^tilut rex fupcrbus amp; ittfrcnit Sduluf,petitur intcrpretaturnbsp;Scandalum unie dicuturnbsp;Schifina cr hierc^quomodo diffcruntnbsp;Schifmtii non e^e Pttului admonetnbsp;Scientia fecifUrnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nomine fcientite uocdtur.417 .c
54
5.amp;
71.C 444-4nbsp;IlZ.tt
4.(
Si?. 5^7-4nbsp;Z9Z-dnbsp;t64,c
316.4 4S2-lt;^nbsp;16o.bnbsp;^z.lt;{nbsp;4^7cnbsp;477-i
94-i
416.4 408. cnbsp;447-^-
500.C
408. 44-nbsp;47^
469. d
470. b
45-i4Z.e 4.C
5-tl z8.c
wc 10.amp;nbsp;5ilt;lt;nbsp;44
iS.e
gt;4-lt; i07.tl
86.(i
87.4 cL
81.C
60.4
195 amp;
I2.e
49C 49.C
6o.a
3f ^inbsp;109. cinbsp;o8.f
INDEX.
sp nbsp;nbsp;/fiiritu/fanitus quomodo nos dicantur adiuua-?
Spiritalispoteflas Mo aufert feeulari poteflati fuuiut
Spiritus mundi quid t
Spiritu/fanili donum quando quis dicatur habere 106.4
Spirituffanili appellatione charitas degnatur Spiritu/fantlus dominus Uocaturnbsp;Spirit^fanus fignat credentesnbsp;Spiritufanificato, fanurn e cr corpusnbsp;Spiritu/fanclus qualiter dicitur contri/iarinbsp;Stabilitas teterna per pedes degnaturnbsp;Stadium quot paibus conet er unde dicaturnbsp;Stella quidfignificenf^nbsp;Stephani precibus Faulus conuerfusnbsp;Stigmata quid fintnbsp;Stipendium unde dicaturnbsp;Stulta quaiones qua fint
44Sb nbsp;nbsp;nbsp;
Stultiloquium quid Subdolusoperarius quis dicaturnbsp;Sublimitas quidnbsp;Superbia initium omnis peccati
* Superbia e/^matercontentionis er amulationis 95.Cnbsp;Superbia ex bene geis plerunq^ nafeiturnbsp;Superbia in diuitijs etimendanbsp;Sub-bi qui dicanturnbsp;Superbire e plus fapere quam oportet ,nbsp;Superbus cenfetur,qui bonu uult agere fine timor do^
mini
Supergredi CT* circunuenre differunt Supergreio quid fitnbsp;Surrexerunt cum Chrio fanti er non alijnbsp;Sufurratio quidnbsp;Sufurrones qui fintnbsp;TAbernaculum Moyfiquidfignificetnbsp;Tabernacula duo fecit Moyfesnbsp;Tempus cr auum quomodo differuntnbsp;Tempus redimerequidnbsp;Tenebrisine/fe qui dicanturnbsp;Tentatio humana e aliud fapere,qum resfe habetnbsp;158.4
T entatio cui non affentitur^non e peccatum nbsp;nbsp;iS7-a
Teamentum quid fit nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;484.4.497-J
Tfnouum quare dicitur aternum Teamentum uetusfuit calix Moyfinbsp;Tributum quid fit er unde dicaturnbsp;Trinitatis diuinarumperfonaru oenfionbsp;Triflitia pia e uitijs alienis tribulari
*Triitia qua fecundum deum eiqualiter operatur pes nitentiamin falutem
Tiiitia huius feculi qua fit Triumphus dei quid fitnbsp;Trophimus Arelatenfium epifeopusnbsp;Tuba nomineqifid intelligiturnbsp;T^lfbquidnbsp;Turpitude quidfit
Scientiainddione tempor milium conflit/apientiaue-ro in contempUtione aternorum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;l7^-i-b
ScribiC qui fini nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;114.4
Scripturitrit inteHigentia in quibuf eonftttt lio.4 ScriptKr ^nd qua ntnbsp;Seurrilitttsquid tnbsp;Scythitferccioret funt barbrisnbsp;Seda quidnbsp;Seculum prafcnt quare dicatur nequannbsp;Seculum feculorum quid tnbsp;Seculum unde dicaturnbsp;Seditioquidtnbsp;Sedttdi qui dicunturnbsp;Scdudoresquinbsp;Se^nii quid fitnbsp;Seminare/epelireenbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.
Semper difcere crnunqadfcientiatn ueritatif perue-nire nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'
Senes cr iuuenes morum qui fint Senes non funt imperia cogendinbsp;Senes quomodofidem confecuti funtnbsp;Seniores^prcfiyteri dicunturnbsp;Seraphim ardentes interpretanturnbsp;Sermoinchoationis Chriflinbsp;Sermo dorina e gladius ancepsnbsp;Sermodci cuius diuifionem conftderatnbsp;Seruire liberaliter quando quis dicaturnbsp;Serui hominum qui dicantuvnbsp;Seruitus cur laudabilisnbsp;Seruitutis duo funt generanbsp;Signaculum quid dicaturnbsp;Signum:,prodigiumiet uirtus, quoinodo diffrut'ioi.bnbsp;258.Cnbsp;signum quid fitnbsp;Similitudo Chrii demonratur per faoenbsp;Simplicitits qua fine plicationenbsp;Simplicitrfs excludit hypocrifimnbsp;Simplicitascrhilaritas quomodo differuntnbsp;Sm4 quidnbsp;Sion Ipeculatio diciturnbsp;Sft efamismedicamentiinbsp;Socirtrt malorum uitandanbsp;Sodomiam cur Paulus tarn euidenter expreitnbsp;SoU fides qua per charitatan aperatur iuificat 510.4nbsp;Sol pontifex in anno femel intrabat in fecuttdum ta-bernaculum quod Moyfes extruxerat
Solutio quaionis notabilis Somnus animte quidnbsp;Somnus,medicamentum fatigationisnbsp;Sors hareditas uocaturnbsp;Sortis nomine gratia degnaturnbsp;Soflhenes in epiflola Pauli quareadiungiturnbsp;Speaculum fai funt fanili in opprobrijsnbsp;Sperare contra aliquod inlfieratuniimaius e quam fitnnbsp;pliciter /fier arc
6t.4
US.d
504.4 4 amp;nbsp;5i4-
523.4 l4-'lt;
30.4 400.6
298.6 44-lt;nbsp;4Z4.C
587-6
4V-
15-0*^
85,4
151 -d \ 579-cl 'nbsp;579-lt;l
-c l6o.bnbsp;4f$bgt;nbsp;491.a:b.cnbsp;490.Cnbsp;4-amp;nbsp;W-dnbsp;583.C
lt;lt;
I6S.amp;
91.6
10.6 417-b
i55-C 109-^
45lt;c 4nbsp;i4-lt;i
gt;ilt;
INDEXE 498.1 I89.amp;nbsp;411. cnbsp;SH.cfnbsp;b7T-c 108.4 59V.4 i99bnbsp;V09.A 45 45.'^ 458.e V I............. ..........-......- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp; gt;5-c Anitas aut uanirarespount dici qute niutantur' Crtranfeunt nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;8.c ii3a 'jo.a-^^.dnbsp;91 cnbsp;504.4nbsp;lj.Cnbsp;191 cnbsp;49.^amp;nbsp;458.4nbsp;409.6 III c 9.C ^I6.dnbsp;al.f6.d 10.4 $?5.6 ^eametttum Chrijli morte conrmdtuin e Tcjlis falfus non erit impunitus Tees quomodo conderanturnbsp;Thermutfilia pharaonisnbsp;rhealonica ciuitas nobilisnbsp;Thrni qui dicanturnbsp;Timotheus quomodo confors pooli pitnbsp;Timotheus cuius fucrit liusnbsp;Timotheus beneficus interpretatur Titus Craci eloqui) interpres Titus Chni eccleasmruebatnbsp;Titus apud Cretenfes epiopusnbsp;Tresuires dicunturejfein animanbsp;quot;Tria funt qua annunciant de homine
, Veneeia quid nt Vrnundatus fub peccato Verbum del quando blagt;hemdturnbsp;Vereuiduaquatnbsp;Verecunf a mentes quomodontarguendanbsp;Verit as dft quidt Veritas cr iuitia in quo teneantur Vermis diuitiarum e fuperbianbsp;creatoris qua ntnbsp;^^^victoria Gedeonit Vetushomoquid nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^0.bzi4C Vidua pra caterif uacare debent omtionibufgt;40^^ Inbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp; |
Vi dd credtoretn nt Vimm ejudtido dicaturmdhitnnbsp;Vinum Kodicum conl'o Pauli e JumehdutHnbsp;vir nuKi fubiitur nifi Chrijionbsp;vir muiieris e ori^o Vir principaliter e ad iftiaginet dci creatui Virperfeflufcjut Viro uiuente {fuomodo li^ata t uxor Virga !ofeph explicatur Virginitas uera ^utc tnbsp;Virginitatisatuf(}umnoiilirnbsp;VirginitatemobferuareGrnuberequopiododifferunt 146.4 Virtus/ignum.O' prodigium quomodo dijfert.l^S. Virtutes quid ntnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;50. Virtutes prbpriat Uare^inpientif e ivS.i Viceraquid quot;Vita anima quat nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;174-^ Vitanouieas nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;y).i Vita grafensne tninoribue peei?at! no pot duei.^i.b Vitium carnis in re bona^non eft bonum ^o.amp;nbsp;Viuens in ocio;,res aliorum concupiit $8o.cnbsp;Vno ore honorificetis den quomodo intflligitwr 01.amp;nbsp;Vnftio fani fpiritus fandificatnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4S^-dl VocarioJuieatio^Cr magnicatio.quomodo in nobif fiunt Voluntas dcponendi corpus dicitur audacitt Vox uerborum Vtilitas (fr fruus prophetiz^ntis Vxor uirouiuente qualiter t ligata Vxorem habentes non habere^qucmodo inteiagatur 44* Vxores antiquorum p4trani pluretquidnobis gni-^ (drunt ,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4}f.i
4.amp; |
IH LAVDEM tot vr Aftselmi ATi tlCTOt editionisParrhi/'rana.
nfcimus uit mentis, pofthmina uft Diuorum afcriptuscoccibus,aftra tener*
Piurima diu in 1 hic nobis monumenta relfquit Ingcnb, amp; facrisfontibus haufta dedit.nbsp;Hic Pauli ante omnes dodo uentrabilis orcnbsp;Exlicuic brcuibu,s dogmata facralibris.nbsp;Sed latuerc diu diuina uolumina,qu nuncnbsp;Gaftancus dium munere rellituit.
Non tanta autori,qui fcripfit.perditaquaqui - Protulit in luiym,gratia habenda uenit
Eiufdem domini Ca flenei ad lelorem. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.
^fcgifcr in facro quarcunqp uolumina Mofitj ^:fcripfic,uarum quqp caterua canif.nbsp;Hoclibro Anfelmus.dodo uenerabilisrcnbsp;Dum Pauli relrat dogmata, cunda docet^nbsp;Ergo age nunc ledor,libris gjratarc reperds,nbsp;Qui inujds feeds delitucfc,Yaklt;
AD LECTOkEM EDITt֫
NIS HVIVS, EARTHO-lemai Eaurentis Neomagi epigramma.
I*rarfuHs Anfrlnii, le iudiee, gloria maior ein quam oujs auere queaKnbsp;Virtui tar.fauiro, tanta efl facundis tanranbsp;MaieftASiUari notio tanta i igt;nbsp;Ef tanirn indign fi non Anf*Jne Renatonbsp;Ca(lanro,quanquani maxima promentonbsp;laus tun diuidinmnobis quoq; gratia,fi nonnbsp;Grandi onatfalri m grandis habenda ucniCnbsp;Illi fumma fuir curanim.ureunqj laboresnbsp;( tancbrtsafTariuffetiios.
Mb3 longe alnid, pronora quippe uirilt Illis nariiiuin renituifTc flatnm.
Qudd fi niultum adeo eft, quo liar modorej^ Pronipritus fuerit iam quid ut q; uide
Ham qijir perpetuo non mal r carce^claudi, , Quni probrum 8c nfusnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;honiinutnf
illci opibiis (fcclo boc es magna renaci) Non ten lt;e infofTis, feruus iitille pigrr,
Hn luxu inipenfij,parsuHani maxmtauulgi Sed ftudijfi, jpf/spluritni^cia tulir.
Hos uero renutS,q0Vquot; angutta donii fors, Nil ftudipprar*quot; bina nuniita damns*
Bina minuta damua, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;improbu,?C qu|^
AfTiduc aff*ejniur,fohcitudo grauilt; Qusrduofip/''/'* Itbris adhibenrr iftjsnbsp;nihil ffTefiCiSnbsp;fjucd quif deberi fimitmue negarer hor.orrm,nbsp;Maiomue etiain quam jpfe liel outer haber.
Sed quid opus uerbis* fiquidmeruifTe uidemure Vfibushoc cedar ledor amice tuis.
Indr'q; laudetur ChiiAub, kudetur f autor|' peftce AnKlmo (Hl Ului fi(amp;
Siduus rex fupcrbus infrenit Sdulusipetitus interpretdturnbsp;Scdnddlum unde dicdturnbsp;Sehifmd cr hdrcfsquomodo differuntnbsp;Scbifmdtd non ee Pdulus ddmonet i-A 5*J 7t.cnbsp;444-4nbsp;ItZ.4 I7i-A.b 114-4 lio.dnbsp;4lnbsp;Ji-cnbsp;5lt;57.4nbsp;l9i.inbsp;X64.Cnbsp;5I6.lt;nbsp;42-inbsp;160.bnbsp;4%.(inbsp;4i7-cnbsp;477-lt;inbsp;94lt;i 4X.ii 4o8.; 447-l.e 500.Cnbsp;4oS.{)nbsp;4V4C 47^4 469J 47o.b 45-l4Z.e 4-Cnbsp;J.inbsp;xS.c Scientidfecitldrisfdlfo nomine [cientite uocdtur.417 .c Scientidindilione tempordlium conitfdpientid ue~nbsp;ro in contcmpldtione dternorum Scribe qui fint Scripturdr^ inteUigentid in quitus eonfidtnbsp;Seripturie jTnl^qudfintnbsp;Scurrilitdsquid fitnbsp;Scythitferceiores funt bdrbdrisnbsp;SeHdquidnbsp;Seeulum prafens qudre diedtur nequdinnbsp;Seculum feculorum quid fitnbsp;Seeulum unde dicdturnbsp;Seditio quid fitnbsp;SedKdi qui dicunturnbsp;Seduoresquinbsp;Segnis quid fitnbsp;Scmindrefepelireenbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. Semper difeere crnunqddfcientidM ueritdtis perue-nire Senes cr iuuenes mor urn qui fint Senes non funt imperia cogendinbsp;Senes quomodofidem confecuti funtnbsp;Seniores,preyteri dicunturnbsp;Serdphim drdentes interpretanturnbsp;Sermo inchodtionis Chriinbsp;Sermo dotlrinee e glddius dneepsnbsp;Sermo dci cuius diuifionem confiderdtnbsp;Seruire liberdliter qudndo quis dicdturnbsp;Serui hominum qui dicunturnbsp;Seruitus cur IduddbiUsnbsp;Seruitutis duo funt geno-xnbsp;Signdculum quid dicuturnbsp;Signum,prodigium,et uirtus, quomodo dieriifioi.bnbsp;zs3.cnbsp;signum quid fitnbsp;Similitudo Chrii demonrdtur per ifddenbsp;Simplicitds quafi fine plicdtionenbsp;Simplicitds excludit hypocrifimnbsp;Simplicitds crhildritds quomodo dieruntnbsp;Sind quidnbsp;Sion ^eculdtto diciturnbsp;9tis e fdmis medicamentunbsp;Societds mdlorum uitunddnbsp;Sodomidm cur Pdulus turn euidenter expreit Solus pontifex in anno femel intrdbdt in fecundum td-berndculum quod Moyfes extruxerdt nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;49.C 495-c 5i7.amp;nbsp;60.4nbsp;n-dnbsp;IO9.dnbsp;yo8.lt;( tS.e ff4Anbsp;107.CInbsp;86. (i
81.c
it.e Sold pdes qux per chAritatan operatur iuificAt $10.dnbsp;r *nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;-nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;- .nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;r t . I bernaculum quad Moyfesextruxerdt Solutio quieftioni notabih's nbsp;Somnus dtiimie quidnbsp;Somnuf,tnedicdmentumf(ttig4tionisnbsp;Sors b crditas uocdturnbsp;Sortis nomine grdtid defigndturnbsp;Sohenes in epiold Pduii qudrcddiungiturnbsp;Spedculum fdi funt fdnili in opprobrijsnbsp;Sperdre contrddliquod inj^erdtHm/ndius e qum fintnbsp;plicitererdrc 5o.tf |
INDEX. Sprt defcriptio nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fi.b Sp cz Ijiiritujjanllut quottioio os dicMtur adiuuAr renbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;6o.b SpiritAlit poteflAt non Aufert fecuUri potefiati fut iift 86.e ti9.e z^o.b 5'7-4nbsp;* n -nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;44*^ Superbia eli mater contentionis cr amulationis 95-c Superbia in diuitijs etimenda Superbiree plus fdperequam oportet .
tOS.d Spirituanfli appeUdtione charitas defignatur at.d Spirituaniius dominus uocaturnbsp;Spirit^fanus fignat credentesnbsp;Spiritufandificato, fanHum e Cr corpusnbsp;Spirituanclus qualiter dicitur contridrinbsp;Stdbilitas aterna per pedes defignaturnbsp;Stadium quot paibus conet co- unde dicdturnbsp;Stella quidfignificenf^nbsp;Stephani precibus Pdulus conuerfusnbsp;Stigmata quid fintnbsp;Stipendium unde dicaturnbsp;Stulta quafliones qua fint Stultiloquium quid Subdolusoperarius quis dicaturnbsp;Sublimitas quid
Super bid c benegeisplerunq^nafcitur nbsp; 587.6 Super bid in diuitijs etimenda Suptrbiqui dicantur nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;_ I5.C Superbiree plus fdperequdM oportet . nbsp;nbsp;nbsp;' Sf.d Superbus cenfetur,qui bonu uuit agere fine timor do-mini SwpcrgrcJf CT* cfrc'w/wtfww differunt Supergreio quid fit Surrexcrunt cum Chriofantii non alij Sufurratio quidnbsp;Sufurrones qui fintnbsp;TAbernaculum Moyfiquidfignificetnbsp;Tdbernaculd duo fecit ^oyfes Tempus CZ auum quomodo dierunt Tempus redimer equidnbsp;Tenebris inee quidicanturnbsp;Tentatio humand e aliud fapere^quam resnbsp;158. d T entatio cui non dentitur,non e peccatum Teamentum quid fitnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;484.4. Tejlrfmftw nouum quare dicitur aternum Teamentum uetusfuit calix Moyfinbsp;Tributum quid fit cr unde dicaturnbsp;Trinitatis diuinarum perfonaru oenfionbsp;^Triitid pia e uitijs alienis tribulari tiitentiamirt falutem Tiiiflitia huius feculi qua fitnbsp;Triumphusdei quid fitnbsp;Trophimus Areldtenfium epifeopusnbsp;Tuba nomine qifid intelligiturnbsp;Tj-) quidnbsp;Turpitudo quidfit ZI.4 5O4.ttnbsp;14^ bnbsp;5i4- I?4-4 o.dnbsp;4G0.bnbsp;193.b 44-4 4Z4.C 579-d 579.-dnbsp;-Cnbsp;Zo.bnbsp;45-bnbsp;492.d:b.enbsp;490.Cnbsp;42amp;nbsp;5i7-d
*ZS7-A '497-inbsp;S5gt;-4nbsp;168. amp;
4i7-amp; Triflitid qua fecundum deum e,qudliter operdtur pasnbsp;nitentiam in fdlutemnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Z'iyc.d 255-4 2O9amp; 45-c Si4-^nbsp;Ji4-lt;i |
INDEX-
498 189-amp;nbsp;411. cnbsp;514/nbsp;571.C
io8.lt;i
59V.lt;lt; 5^9b
V2,3-a
43IS 4I.C
l}.0 uanitatespountdici qua mutantur'
58.C
S9a 118 4nbsp;70.lt;lt;-415/
91 c $04.4
I6j.c t9i.cnbsp;49ab
438.4 4096
lll.C
9c
^eaitieiitum Chrii morte conprmatum e Teis falfus non erit impunitusnbsp;Tees quomodo confitderanturnbsp;Thermut filia Pharaonisnbsp;Thealonica ciuitas nobihsnbsp;Thrtni qui dicantur
Timotheus quomodo conOsrs poJloH *11 Timoflf^ fucrit filiusnbsp;Timotheus benecus interpretatur
Titus Graci eloquif interpres Titus Chrii ecclefiasmflruebatnbsp;Titus apud Cretenfies epificopusnbsp;Tresuires dicuntur ee in animanbsp;Tria funt qua annunciant de hominenbsp;VAnitas aut uanitnbsp;nbsp;nbsp;_ fifi
crtranfieunt
Vanitati fiubieiia e omnis ereaturd Vfd iiilia SS lignea quidfignantnbsp;Vafia ira qua dicanturnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*
Vefiigal qu'd CZ unde dicatur Velamen legis declaraturnbsp;Velare capitt uir prohibeturmott muliernbsp;Veneficia quid fintnbsp;Venundatus fiub peccatonbsp;Verbum dei quando blahematurnbsp;vercuidua quafittnbsp;Verecun9a mentes quomodo fimtarguendanbsp;Veritas dei quid fitnbsp;Veritas CT iuflitia in quo feneanturnbsp;Vermis diuitiarum e fiuperbianbsp;^tjligia creatoris qua fiintnbsp;Victoria Gedconis
Vetusbomoquid
ViiC ad credtoret nt
Vinum (Juando dicatur ntalitm
Vinum Kodicum conlo Pauli e futttenduhi Vir nuli ubiitur ni chrionbsp;Vir mulieris e ori^o
Vir principaliter e ad intdginent dei creatui
io/
4n.^ i65.lt;nbsp;164.^nbsp;164.^nbsp;5'9/nbsp;4$r.amp;nbsp;ff4-^
l4-
V/r perfeu! cji7/jt
Viro uiuente (juomod ligatat uxor Virga lofeph expHcaturnbsp;Virginitas uera c^ua: fitnbsp;Virginitatis atus qu'am nobilisnbsp;VirginitatemobferuarcGrnubereiluomodo diffrantnbsp;146.a
Virtus,fiignum,Cr prodigium quomodo differut.zS.e Virtutes quid fiintnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;5O.lt;i
Viriutes prbpriat ia^lare,infipientif e nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;2v8.lt;lt;
Vificeraquid
Vita anima qua fit nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;t74-lt;
V/i(e
Vita grafens firne tninoribus pecMtis no pot duci.4z. b Vitium carnis in re bona,non eft bonum
Viuens in ocio,res aliorum concupiit
Vno ore honorificetit den quomodo intrlligitw *01.H Vnflio fanbli ffiritus faitiflcat
Vocatio,iuificatio,i^ magnicatio^quomodo in nobis fiunt
Voluntas dcponendi corpus dicitur audacia Vox uerborum
^zamp;.d VtilitascrfruHusprophetizantis 4i6.(l
lO.tf
'1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;40.bzZ4C
Viduie pr terif udeare debent oratiohibuf^40%b
61.amp; 21I.Cnbsp;-4(inbsp;180. bnbsp;4.amp;
Vxor uirouiuenie cjualiter fit Hgatd
Vxorcmhabentef non habere,t^ucrnodointeliigatur 44-^
Vxor antilt;liforHltf p4(rntn pluref ^uidnobif ^ni-^-(runt ,
IH LAVDEM toiVT AnsELMi ADLECTCV remeditionisParrhiliano;.
Anfcimus uita: mcritis, poft limfna uit Diuorum afcriptuscoetibus,aftra tenet*
Piuf ima diuini hic nobi's monumenta relfquit logent!, amp; facrisfontibus haufta dedit.
Hic Pauli ante omnes dodo uenerabilis orc Exlicuit brcuibu.s dogtoata facta libris.
5ed latuerc diu diuina uolumina,qu nunc Gaftaneus diuim muncre reftituit.
T^on tanta autori,qui fcripfit.perditaququi Protulit in luim, gratia habenda ueniu
Eiufdemdemini Caflenei ad leorem. t-cgifer in facto qucunqs uolumina Mofnbsp;ticfcripfit.uatum qu^ cateraa canif.nbsp;Hoc libre Anfelmus,dodo uenetabilistcnbsp;Dutn Pauli referat dogmata, cunda docetinbsp;Ergo age nunc ledor,!ibf is gjatarc tepettis,nbsp;^^*!*ifcclisdelitucfc, Vak*
ATS LECTOfeEM EDITI֫
NIS HVIVS, EARTHO-lomsfi Eaurentis Neomagi epigratnma.
Anfelnii, we iudire, glPtia maiof f* ciui quam quis auere queatnbsp;^**^*nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;facundia, tanta
MaieftaSiuari notie tanta rei* Ettanun indign ft non Anfdnie Itfnaronbsp;Caftaneo,quanqu3m maxima promeritonbsp;laus tua d'.uidittir,nobis quoq; grana,fi nonnbsp;Grandior,at faln m grandis habenda ueniC.nbsp;llli fuinmafuir curai um,utcunqj lalorcsnbsp;Jntult;ein c tencbnsaieruifTctvos.nbsp;Mb'.i longe atnid, pronefira quippe uirilcnbsp;lllis natiuum reituifre ftatum.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,
Quo'd fi nitiltuin adeo eft, quo fiat quTq;modorej^ Pronirritus fuerit iam quid uto q; utdes.nbsp;Ham quis perptue non mal t carce^claudi,nbsp;, Qua'niprobrum 8t nfus publf^**''^ honiinufnrnbsp;iUcfiii opibus(feclohocf*
Hon ten infoffis, ferous utj lie piger, Honiixuiinpenfi.pars^ni maximauulgtnbsp;Sed ftudijs, jpfiiplu'^^*^ tuht.
Nos uero tenues,q*quot;^quot; *'* 3ngufta domi fors,' Nil ftiidiispraf'*'' minuta damus-Binantinuta dam* fl*fvntlabci tniprobuS|9(nbsp;AITidu affcimur,folKitudo graui.nbsp;Quafduofipr'mim libtis adbiiiener iftisnbsp;nihil eflefjeisnbsp;Quo'd qui deberi fimilemue negater honorem*nbsp;MJioimut* etiaiu quimipfe uel autorhabet.nbsp;$ed quid opusuerbij* fiquidmeruifle uidemiirenbsp;Vfibushoc cedar le^or amice tins*nbsp;Jndr'q;laudrtiir Chijflus, Hudetiir K alitor^'nbsp;ispoftro An(cio)onbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;An
VITA D. ANSELMI EX TRITEMIO.
An S E L M V S archiepifeopus Cantuarienfis in Anglia, ex abbate monatf , erq Beccenfs in Normannia,ordinis S,Benedii,Lanfranci quondamnbsp;auditor atque difcipulus, uirindiuinisferipturis eruditiilmus, i. fecu*nbsp;iariutn litcrarum peritia nullt fuo tempore fecundus, uira conuerfatione inte*nbsp;ger atqp randiflmus,mentc deuotus,ore facundus,operatione ftrenuus,uultu an*nbsp;glicus,inceffu maturus, progreflu cjArtfipIaris, ftudio feripturarum ctinuusjfnbsp;omni uirtutc ornatua amp; infignis fuit, Scripft pcnc infinita opufcula,de quorumnbsp;numero feruntur fubiea.nbsp;Contra genres cur deus homonbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Libri duo
Qe incarnatione uerbi ccra lud Liber unus De conceptu uirginalinbsp;Profologionnbsp;Monologionnbsp;De fpiritu fando contra Grcosnbsp;De cafu diabolinbsp;De diuertatc lcramentorumnbsp;De fermento SC azymonbsp;De uoluntatc deinbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*
De lnda Trinitatc In Canti'ca Canticorumnbsp;De pace C concordianbsp;De libero arbitrionbsp;De gracia C. libero arbitrionbsp;Dialogus de ueriratenbsp;Defimilitudinibusnbsp;De menfuratione crucisnbsp;Meditationesnbsp;Medicationes depailione domninbsp;Debeatauitanbsp;Pebeata fufficientianbsp;Pe bona occupationenbsp;De laudibus fand MARIASnbsp;Stimulus amorisnbsp;Pro infpientenbsp;Contra inpicntemnbsp;Pe miferia hominisnbsp;DeAntichriftonbsp;Dialogus Chriiani gentilisnbsp;Pc odo beatitudinibusnbsp;Pemembrisdeo attributisnbsp;Pe facratticntis C officqs diuinis
Sape 8^ ^udiofe muf. Pno * patri uniuerfa^nbsp;C in omnibus religiof.nbsp;ia nunchomundo funbsp;Si quis unam naturam.nbsp;Nega^ Grcis q fpsnbsp;Illud ApKjQuid habesnbsp;Pno 8lt;amico Vualra'nbsp;Anfelmusfcruus ecc.
Humana ratio cum de
Liber unus Liber unusnbsp;Liber u8usnbsp;Liber unusnbsp;Liber unusnbsp;Liberunusnbsp;Liber unusnbsp;Liberunusnbsp;Liber unus.nbsp;Liber unusnbsp;Liber unus.nbsp;Libbrunusnbsp;Liber unusnbsp;Liber unusnbsp;Liber unusnbsp;Ci ber unusnbsp;Liber unusnbsp;Liber unusnbsp;Liber*unusnbsp;Liber unus.nbsp;Liber unus.nbsp;Liber unusnbsp;Liberunusnbsp;Liber unusnbsp;Liber unusnbsp;Liber unusnbsp;Liber unus.nbsp;Liber unus.nbsp;Liber unusnbsp;Liberununbsp;Libri duonbsp;Pvoucrbia,id c,de domo colcieti Liber unusnbsp;nHexameronnbsp;'Ad Lanfrancum archiepifeopumnbsp;De Gram maticonbsp;De ftndo lohannc Baptiftanbsp;n Affumptic ind M AR-IAEnbsp;AdGuliclmum Hirfaugienfcmnbsp;Epiolarum a9 diuerfosnbsp;De pcccato originalinbsp;Scrmones etiam nonnullinbsp;Sed amp; alia complura fcripfiflc dicitur,qua: ad notitiam meamnon uenerupt.Inbsp;ruit fub Henrico iniperatorc tertio, Anno dniMiLX^,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quot;
Liber unus. Liber unus*nbsp;Liber unusnbsp;Liber unusnbsp;Homilia unanbsp;Epiftolaunanbsp;gt;iber unusnbsp;Liber unus
Cum liberij arbitrid uFJ De tribus illis quxftionnbsp;Qmdeum ueritaa effenbsp;Voluntas triplidter in.nbsp;Qm iubente filio tuo.nbsp;Dne deus nieus,da cor.nbsp;Am'ma Chfiana,aa
lefum Nazarenfl lud Dubitanti utrutn ftnbsp;Qm non me reprehennbsp;Xerretmeuiumea
Vbicng icra icripturj CelebratioMiiTin ctnbsp;Domus hfCG in qua hab
Intrai^Iefus SCc.Quid Ex quo ura probftas minbsp;Seruus feruorum dei in*
s-
(
ANSELMl CA-N
TVARIENSIS ARCHIEPISCOPl, IN EPISTOLAM PAVLI APO^TOLI AD ROMANOS,
P R AE F A T I O.
E EPISTOLIS PAVLI apoftoli,adiuuantedomino loquuturi, primo uideamus quid ipfum nom epiftola fignificct.Epiola grxee, ftipermifla latine dicit, ficut epi-grammafuperlitera,amp; epitaphium fuperfcpukhrum.Epinbsp;cm grxee,latine fuper,ftola uero miffa diciiur. Et bine epinbsp;ftolx dicuntur fupermifix, co quod fuper id,quod fidelesnbsp;aceperant,finteismiirx, Accepcrantenim eugclium,Cnbsp;adhucfuperadditxfnt illis epiftol, SCob uarias caufasnbsp;dired. Nam ficut prophetx poft editam Icgem Moyfi,nbsp;in qua omnia dei mandata legeban, femper dodrina fuanbsp;compreflerunt rediuiua populi peccata,amp; propter excranbsp;plumtibris adnoftram etiam memoriam tranfmiferunt:nbsp;fie 8C Apoftolus poft euangelium, quod eft legis fupplc?nbsp;mentum SC in quo nobis exempla SC prxcepta uiuendi
J
plcnillime digefta funt,has epifiolas uoluiclt;d fingulas ccccfias dcftinare, Idlicec ut in initio nafccn-tis cccicfi nouis caufis xiftentibus,amp; praefcntia atcj orientia rcfecaret uitia,amp; poft fuiuras exclu-deret quxftioncs.Sicut ergo neccflri fueruni poft legem propheti.fic neceflarix funt pofteuan-gelium epiftolx-Quoniara ficut ta,qux in lege fuerantobfcurinime dilt;fta,per prophetas aliquantii ium manifeftabantur , tranfgrcflbres eiufdem kgis per eos corhgebantur : Gc quod in euangclionbsp;obfcure 8C generaliter didum fuerat, apoftolica inftrudionc per partes elucidatum eft,6d tranjgrefnbsp;'fores euangelicorum prxceptorum funt corre(Si,amp; ad obfcruantiam corum incitati.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Huius au
tem Pauli Apoftoli epiftol funt quatuordecim,quas legit ecclefia: quitara SC quintamdecimam j adLaodicenfes nedubio fcnpfit.Etcuminprima,quamhabemusadCorinthios,dicit:Scripfiuonbsp;bis in epiftola.ne commifceammi fornicarijs.uidetur fignificare aliam epiftolam fe iam eis fcripGfl.nbsp;Cum ergo plurimas epifiolas fcriplrit.non fine certa myfierrj ratione patres uoluerunt.ut quatu-ordecim tantum Icgerentur in ecclefia.decem uidclicet ad ecclefias miff, quatuor autem ad dilcipunbsp;los.Sed Sc ex ipfo epiftolarum numero oftenderc uoluerunr,qgt; dodor egregius, legis SC cuangelijnbsp;fecreta rimatus eflet;denarius enim numerus legem fignjfcat,propter decalogum eius :quaternari-us aut euangeli5,propf quatuor eius Jibros.Dec itat^ tencur.quaslrjpfit ad ecdefias,uc demftrcnbsp;turnouteftamtum uetri no difereparc,nec ApoftolinaliquocontralegMoyfifecifle, cuiusnbsp;epiftolx ordinant ad numeijz primoij: decalogi mandato^ ciufd legis: SC quot prceptis Moyfes nbsp;lios Ifraelinfiiiuit Pharaonis iugo liberatos, totidc hic epiftolis diaboli amp;idololatrte lruitutenbsp;ereptosedocet.Per quatuor at ad difcipulos fcriptas,nouQ defigna teftamtum. VndcdCijddi/nbsp;fcipuli maioris perfedionis fuerunt.quam ecclefix,ad quas dec liint miflx,ut fignificaret imperfe-dio eorum qui fub lege fuerunt, SC perfedio eoiji qui euangelium eufiodiunr. Quod autem quatuor ad.dilcipuloi^poft nouem ad ecclefias pofiicre patres, SC illara, qux cft ad Hebrxos,ad ultimumnbsp;locauerunt;certilfime datintelligi,quod nouum in ueteri teftaraento corninetur,amp; quod unum finenbsp;altero non prodeft.Sicut enim quaternarius del^rio iundus explet hanc fummam, id eft, quatuor?nbsp;dccim.-ita nouum 8C uctus teftamentumunum quid opcrantur, C intenduntfidei ueritatem aemo*nbsp;in honeftatem intimare cordibus auditoijimftiorum.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ra^ quatuordecim epiftolis continc-
lur dotrina Pauli,qua tam maiores qum minores, quomodo uiuant amp; credant,infiruuntur;quogt; niam fanda ecclefia iuxta eius inftitutionem utrunqj teftamentum euftodiens, 8C tam fecundum legis decalogum qum fecundum quatuor cuangelij libros uiuens, ad perfedionis culmen proficit.nbsp;^His its prmiiTisjuiddum eft qua ratiofi Alio ordine fandis patribus fps fandi cfilio iftx epinbsp;ftolx inuno uoluminefunt colled,qumab Apoftolofadx.QuS^nobisderelid lntad correnbsp;dionem 5^ exhortationem noftram,utomes quotquot uulnerati cadimus, ibi inueniamus quomonbsp;do refurgere queamus, amp; inde recuperate quod araifimus. Ideo quendam gradationis afeenfum in
* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;a
-ocr page 30-P R AE F A T I O.
his notare pofiuraus,quoniam ecclefix, qux magis in fide amp; morura honefiate qum declarationc illaij regit,epifiol lunt prxpofitx,ut fccund quod minus perfedis eeelefijs milfx prxcedunt epi-ftolx,amp; iublquuntur ad perfediores defiinatx, gradus quidam alcenfionis minoribus ad maioranbsp;inuentantur. Nemo enim repente fitfummus, fed minimis quif inchoat ut ad maiora perueni^tnbsp;lt;!I Epiola ergo ad Romanos prima efi:quia eu Ai ITdes prima urrtus fit 8C fundamentum aliaruninbsp;uirtutum, 8c fine qua impolTibile cft placere dco, dignfuit ut ilia cpifiola in capite aliarum locare-tur,in qua de prima uirtutc agitur,amp;inquacorriguntur,atfpad fideiperfedionem reuocantur,qujnbsp;cunp Romanis lcdum fidei impetfedionem func fimilesdlla uero qux efi ad Corinthio5,iurc huicnbsp;nbsp;nbsp;
fupponitur,quoniam eos qui fidem iam acccpcrantjn bono opr infiruit. Primo enim iaciendutn efi fundAnentum,id efi fides,amp; inde bona opera funt fuperdificanda.Proptcr quod in ilia ad Ro/nbsp;manoSjFada efi omnibus fidclibus infirudio iecundum fidem :in hac au tem ad Corinthios,fecundSnbsp;operationem.Sic 8C exter deinceps congruo ordine fun^pofit. i)! Fuerunt nonnulli tarnen quinbsp;dixerunt epifiolara ad Romanos ideoprimam elfe pofitam,quia Romani tam rudes crant,utndeinbsp;gratia,id luis meritiscrederent fc elfeiluatos.Sed hoc n ita dclart in omnibus tcxtusipfius epi/nbsp;fiol,qu omnibus fenfuprofundior efi.Idcoip magis credendum cft,quod illi qui membra epifionbsp;larum in iino corpore collegerunr,illam iudicauerunt federe in capite,qu ad urb direda eft,qunbsp;in illo tempore caput totius extitit orbis, 8C quia ufq; hodie Romana ccclefia omnium ecclefiarunanbsp;obtinct principatum. if Materia uero oiHnium epiftolarum efi fides amp; boni mores. Intentio autcnbsp;efi,iplm fidem ac mores commendarc.c ad illos prouocare.uidelicet fuadendo bona, dilTuadcnnbsp;do mala:praue agentibus mala coraminando.bene agentibus bona promittendo.Et propter quaiDnbsp;finalem caufam.^Nulli dubium quin propter ueram beatitudincm promerendam. Ad hanc igi unSnbsp;8C generalem intentionem alix fpcciales reduceniur iQtentiones,nec quicquam per omnes diuerfoanbsp;tradatusinterferetur, quod non ad inftrudionem fidei amp; morum uel principaliter, uel fccundarionbsp;operetur.Et idcirco adethicam ptinettradatus eardem epifiolaijt.Illa uero qux efi ad Romanos,nbsp;quantum ex cius textu intelligi potefi.quxftionera habet talemzVtrum ludxis cuangeliumOiriftinbsp;ueneritpropter mrita operum legis:an uero nullisoperummeritisprxcedcntibus,omnibus gentjnbsp;bus uenerit iufiificatio fidei qux efi in Chrifto lefUBut non.quia iufti erant homines,credert,fed crenbsp;dendo iufiificati, deinceps iufte uiuerc inciperent.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;In hac ^itur epifiola doccre intendit Apofio
lus, omnibus ueniiTe gratiam euangelij Chrifii. Quam 8C idcirco gratiam uocari oflendit, quia n(M quaG debitum iufiitix redditum efi,fed gratuito datut Cperant enim nonnulli,g ex ludxis cr/ ... ,
us,omniDUSueniucgranaiiicuaiigcu) ^mnu. lt;lt;u4ui wi.iui.ii.ugiai.iaigt;i uut.aii uitciiuii, ijuia in^ quaG debitum iufiitise reddicum eft.fed gratuito datut Cocperant entra nonnulli,q ex ludaris crVnbsp;didcrant,turaultuari aducrfus gentcs,amp; maxtrae aduerfus ipfura Paulum, quod incircuncifos 8C nbsp;legtsuetuftac uinculis liberos adraitteret ad cugelij gratiara,prdicans cis ut in Chrifium credcrct,nbsp;nbsp;nbsp;
nulloirapofitocarnalis circuncifionisiugo.Scd Apofiolustaniaieioderationc inuicem utrofqjcon* ciliatjUtnecIudosfuperbirepermittat tang de mentis opej?j kgis, nee genresmeritofideiaducr-fus ludaeos inflari,quod ipfi receperint Chrium quem ilii crucifixerunt. Pro Chrifio enim,Gcut al inbsp;Z cor enbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lapide angular!utrunq;populumtex ludacisqu exgtibus
* conneitin Chriflo peruinculum grati,utrillt;^ auferens omnem fuperbiam meritorum. Si. iufii/ ficdos utrofqj per difeiplinam humiliiatis affocians.Quodfi quis qufierit qu ludsei.qui Romnbsp;crantconuerfi,murmurartcontra Paulum, qunecduidcrant ,fciatipfum noneisignotfuifl,nbsp;quia fama prdicatiois eius ubiqj audiebat,SCquid ex dilcipulis cius at ex difeipulis Petri i uencnbsp;rantRomam,8d multos ibitamexludisqumexgentibusad fidem conuerterant. Sed inter eosnbsp;nuper conuerfos,erat,ut diximus, fehiima c^altercatiojludi enim gloriabant de fuis meritis 8C nonbsp;bilitate generis,non intelligentes fc ad fidem per gratiam dei uenifle, fed Rimantes hoc fuis 8c pa-trum mentis accepifl.Gcn tiles autem.licetnon prxceflilnt mrita eoijt, de gbus gloriaripoflcnt,nbsp;ut fc ludxis antefer rent,tn ludxos quafi interfedores Chrifii, ac pruaricatores Icgis defpiciebant,nbsp;le folaignortia prxpeditos fuiire,qd non antea credidert.aflerebt, fcilicet uiribus ratiisnbsp;nbsp;nbsp;ar
bitrfi fui.n ftimantesnccelTarium elfe opus diuin grati. VtroRpita ctentiofe uiutes, fccorr git Apoftolus. ludaeis cm olcndit fd amp;. caetera fpalia bona nullis prxcedctibus merins cuenifl,nbsp;ld ex folagratiatqm lex neminem iuftificauit,folmodo dans peccati notiti. Sic ctiS probat gtesnbsp;non ex ignortia,fcd feient ex ftudio multumipgrauif de offndilTeiquia licet feript lege n habunbsp;erint,naturalem tii habuerunt. Et c5 cognitum de creatura creator, ut deum ueirari dcbuilTcnr,nbsp;gloriam dus in manufada fiinulacra mutaucrt. Vtroftp eti fimiit ueniam cfecutos, qualcs eflenbsp;ueriflraarationcdemftrat.prxfertimcum in leg^prdid fit,amp; ludxos 8C genres ad Chrifii fidcnbsp;efle uocandos. Quobrein uicifiim cos humilians,ad paeem 8C concordiam cohortat.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Occafio
itatp huius epifioixfuitcot altcrcatio,circa qu totuigucrltur negocium. In quo tradatu intendit Apofiolus fuperbiam amp;clationc utriufcp partis reprimere, per qu ad inuicem dilfentiebant.ut nulnbsp;lo iurc nullisip fuis meritis gloricnt, fed ad humilitatem potius reuoctur,(Slt;: totum quiegd boni hanbsp;bent,gratise dei deputt, 8C ita phumilitatin ccordiam C paccredeant.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Materia uero huius
epifiol efi,ccclefia ludxot 8C gentilium,ob fupra dift* caufas difcordanti. Sed his iam explici-ti3,ad librum accedamus. Apofiolus cm priufg exponere incipiat quod intendit, prologum fadt quo auditoresattentos,dociiesacbeneuolosreddit,falutat(p dicens:
-ocr page 31-AD ROMANOS nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;5
CAPVT J* A VL VS feruus Icfunbsp;Chrifti, uocatus apo*nbsp;ftolus, fegregatus irt .nbsp;eugeliutn dei, quodnbsp;ante pmiferat p pro*nbsp;phetas fuos in feriptunbsp;ris Tandis de fiiio fuo^
qui faduseftei eximine Dauid fecungt; dum carnem, qui prdeftinatus eft fill*nbsp;us dei in uirtute,fecundum fpiritunf fan*nbsp;dificationis, ex refurredione mortuordnbsp;lefu Chrifti domini noftri, per quem ac*nbsp;cepimusgratiam,SC apoftolatum adobenbsp;diendum fidei in omnibus gentibus pronbsp;nomine eins, in quibus eftis C uos uoca*nbsp;ti lefu Chrifti,omnibus qui funt Rom,nbsp;diledis dei, uocatis Tandis: Gratia uobisnbsp;C pax deo patre, C domino noftro le*nbsp;Tu Chrifto,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;
^Jam prim uidcamus,cur is q antea didus eft Salus,nc dicatur Paulus. Saul rex fuper/nbsp;bus amp;infrenisfuit,C perfecutor fandi Dauid,nbsp;atq? de tribu Beniamin natus. De qua tribu SC ,nbsp;ifte Saulus fuit, atq; nomen amp; fuitiKn, uelutnbsp;hrcditatem, Saule percepit. Saulus ergo no
nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;en eftfuperbiperfccutoris.Sedamp;Saulatguc
' nbsp;Saulus, idem nomen eft. Quod cnim Saulus
nobis dieitur, hoc idioma GrxeS Si Latinum fecit, ut Hebrxa nomina ad fuor^ cafuum fvnbsp;militudincm declinaret:amp; ficut pro lofeph Io
nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fephus, pro lacob Iacobus,ita Saul quoep Saii-, 4us in noflra lingua dieitur .Qui cum Paul
confui Chrifto fubiugaflct,ipfe quoc ex Sau lo Paulus appeUari uoluit,ob t clara pulchraenbsp;uidori infignia. Plus em hoftis uincitur in eonbsp; quem plus tenet,8i de quo plures tenent. Plusnbsp;Locut ob autem fuperbos tenet nomine nobilitatis,5cdenbsp;pHrw. his plures nomine autoritatis. Sicut ergo ille qnbsp;Africam ftibegit Scipio, didus Africanus:ficnbsp;amp; Apoftolus ifte poft Pauli fubiugation,fenvnbsp;per uocatus eft Paulus,qui antea folebat appelnbsp;lariaulus. Nec immerito : n Saulus fiue Saulnbsp;interpretatur petitus, co quod ad debelldatnnbsp;ecclefiam diabolo fuerat poftulatus. Paulusnbsp;uero dieitur mirabilis. Si digne ad prdicatio-nem gtium miflus.Nominatur Paulus, id eft,nbsp;mirabilis : ut habiliter lucrifaceret mercednbsp;fidei.Eft enim dux ualde mirabilis,qui n in fanbsp;pientiaucrbi,nonin diuitjs, non in eloqutia, *nbsp;non in uana feculi gloria,fed in Chrifti paifioninbsp;bus gloriatur. Poteft Si alia ratio fuper hac renbsp;proferri.quia forfitanbinomiusfuit: fciliectUtnbsp; Sauluj uocaretur Si Paulus. Nam Si hocnbsp;babilius dici uidetur, quia quo^eum Paulonbsp;proconfule quem Chnfto fubiecit,PauIur uonbsp;cari diximus, nuHa talis confuctudo in diuinisnbsp;fcripturis deprehenditur.Scd in eifdem feriptu
ris inucnimus nonnullos bnis.alios edam ter nis ufos elle nominibus, ficut Sedechiam, cun*nbsp;detn'qr loachim-.ficut Oziam, eundem^ Azarinbsp;am.'fcut Salomonern, eundemep Ididam finenbsp;Ecdcfiaftcn,ahos(p plurimos.Sed nec ^ofiolisnbsp;Chrifti mosifte defuit. N unus ex eis uocatusnbsp;cft Matthus Si Leui, alius at Lebbocus amp; lunbsp;das Thadxus. Quia ergo moris erat binis uclnbsp;ternisnominibus uii Hebrxos, uidetur Si. hicnbsp;Apoftolus duplici ufus effe uocabulo.^ donccnbsp;quidem genti propri miniftrabat,Saulus effenbsp;uocatus,quia hoc magis appellatii patri ucrnbsp;naculum uidebatur:Paulus autcm,tum Grecisnbsp;amp; gentibus leges ac praecepta daret.N lt;Sd hocnbsp;ipfum quodfcriptura dicic, Saulus autemquinbsp;C Paulus.manifefte uidet ofiendere.n ei tunenbsp;primum Pauli nomen impofitum efle.led uetcnbsp;ris ^pellationis id fuiile.Siue ergo ifta,fiue prinbsp;or ratio fit uerior^unum pro certo cft, quia iftenbsp;Apoftolus ex quo ad prdicandum gentibusnbsp;cum Barnaba miftus eft,maluit Paulus uocarf,nbsp;qum Saulus Et hoc nomen fuum clbr, Sinbsp;omibuscognitum prponit in hac epiftola,utnbsp;Romani, audito tanti uiri nomine, attendantnbsp;quid eis uelit perfuadere, quid dignetur prci-perc,fcilicct ut ad audiendum foliciti,amp;ad ob/nbsp;ediendum exiftant parad. Paulut, inquit ,acfinbsp;diceret,Vos Romani pacem debetis inter uosnbsp;habere,quia ille qui uobis fcribit.eft Paulus,idnbsp;cft,non perfecutor Chriftianorum,fed doflor:nbsp;non difiipator ccclefi,fed confirudor: nequenbsp;diiTenfionis, fed unitacis amp; concordiae perfua*nbsp;for.Ncc debetis in eladonem tolli, quia ille quinbsp;uos docet, eft fcruus, id efi,humilis,amp; non at ftynbsp;iugo domini. Seruus cnim, nomen humilitatisnbsp;eft,utad earn prouocet. Sed cum dominfts elenbsp;dis difeipulis dicat, lam no dicam uos feruos,nbsp;quomodo ifte eft feruus Sed funt duo generanbsp;feruitutis: unum timoris, altcrum diledionis:nbsp;unum timentium feruorum, alterum diligent!nbsp;um Si placentium filiorum.Eledi ergo difeipunbsp;li non funt ferui fecundum feruitutem timoris,nbsp;queperfeda dilcdio foras mittit, fed fccudum lnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4
feruitutem cafti timoris, quem perfeda chari-tasgignit.Paulusitacj feruus eft,non ex feruili timore,fed ex cafto amore feruicns dco.Quinbsp;fonam fuam Sd officium primo commdat, utnbsp;fermonibus fuis d corredionibus Romani fa/nbsp;cilius adquielcantjS exemplum ab eo humili-latis ccordixfumant.Pauluscnim,ficutdwnbsp;ximus, interpretatur mirabilis. Et ipfc reueranbsp;mirabilis erat.quem deus tanta meritor prx/nbsp;rogatiua mirificauerdl,Et tarnen fe in omnibusnbsp;humiliabat, d fe feruura humiliter fatebatur,nbsp;ut exempl obusdaret humilitatis, ne quif^nbsp;de fuis meritisautuiribusgloriaretur ,fedosnbsp;grati domini reputarcr, quicquid boni habenbsp;rcnt:lt;5d fe nonfuperbelibcros.ld humilif feruos cognolccrent.Quod autem alij dicunt Paunbsp;Jiim dici latine modicum,amp; grxce quict,nosnbsp;tnultum n approbamus, quia hoc nomnon
a rj
-ocr page 32-4 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;AD ROMANOS
|
eft Grxcum,aut Lattn,fed Hebraicum,ideoz quciuxta Hcbraicum fenfum intelligendum.nbsp;faulusferuui lef Chrifli. Ac fi dicat,non me libe/nbsp;rum facio,ncc me domino meo xquiparo, fednbsp;dus fer^pm me reputo amp; fubicdum, quicznbsp;quid boni habeo.eiusgratixtot afcribo.Vosnbsp;autem non feruos eius,fed liberos conftituitis.nbsp;Si donum gratix eius, quod in uobis eft.dcro-gantes, mentis ueftris Si ingcnrj uirihus afcriznbsp;pfiftis. leruus.inquit, fum lefu CHRISTI,Etnbsp;hoc ad commcndationem pcrfonx fu ualet,nbsp;quia Si icruusefthonefiu.s,amp;dominus incom*nbsp;parabiliter honeftior. Ideoi^ tanti domini tamnbsp;honcftus lruus,libenter debet ifcipi.Nondnbsp;fe dicii apoftolum, lcd tantummodo lruum,nbsp;cum in alijs epifiolis mox prxferat nomen au/nbsp;toritatis, quia ndum Romanis prdicauerat,nbsp;nec adhuc apoftolus elTc uidebatun Et id^ eisnbsp;prxponitnomen humilitatis, cum lUos ad hu/nbsp;LflTNf 0^ militatcm inuitaret, quod G per autoritatis no-(nriot menadobediendumconftringeret. Seruuticfunbsp;Chrifii- Aliam Ggnificationcm habet IE S V S,nbsp;aliam CHRIST VS, cum Gtunus lefusChrinbsp;ftus, faluator nofter. lefus enim proprium nomen eft illi, quo Moyfesjsprio nomine appel/nbsp;latus eft, quo Aaron, quo Elias. Chriftus autnbsp;facramenci nomc eft,qu ftdicat lcginator,qunbsp;fi dicat iaccrdos,qu Gdica^ propheta. Sic cmnbsp;Si Chriftus commcndatur unus,in quo eftct renbsp;demptio totiuspopuli Ifracl.Quemludxi uennbsp;turum cxpeAabant, led quia uenit humiiis,nnbsp;cognouerunt cum. uocatur rfpo/lol; in eiMlt^eliuninbsp;4. Vocatuseftabinfidcliiateadfidcm,quan/nbsp;do pergentiirc Daraafcum Chriftusilli de exnbsp;Afu(.9. loeftloquutus.Etinftitutuscftapoftolus,quodnbsp;latine dicitur tniflus, quando poft oranti in te/nbsp;plo apparuit illi dominus.dics: Fcftina SCexinbsp;uelociter ex lerufalcm, quoniam non recipietnbsp;teftimonium tuum de me. Vadc.quoniara egonbsp;A11mn45* adnationcslongcmitt tc.Qui Si fi^regatUf eftnbsp;ineuMgeliumdei, dicentepoft apud Antiochianbsp;fpiritu fandotSegregate mihi Barnaba SdPaunbsp;lum in opus,ad quod afliimpfi eos.In his omninbsp;bus gloriari Paulus pollet, quonia hxc omnia,nbsp;domino apparente Si loquentc.cfecutus eft. Magnus enim oftenditur,qucm fic deus per fe/ ipfum^Jmoueredignatur. Sed cum maximasnbsp;gloriandi occafiones habcat,in omnibus tamenbsp;fe humilit, ut omnes cxcmplo fui ad humili-tatem trahat. Etidco feruum fe in prima fron-M4M0. tenominat.Vocatioaut,quauocatus cft,nonnbsp;Cr.lt. ilia eft de qua dicitur :Multi funt uocati, paucnbsp;uero elcdi,lcd ilia potii,de qua ipfc loquitur:nbsp;RmlInbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;prdeftinauit,hos Si uocauit: |
quos uocauit,hos Si iuftificauit. Qui Si apofio/ lus .i. Ghrifto miftus eft, utlcoatione pro eonbsp;fungcns,omnes ad uitam uocaret .Et non ficutnbsp;exteri apoftoH miftus eft,fed fegregatus in eunbsp;geliura dei.Cum enim unicuique apoftolorumnbsp;deftinata elTet ad prxdicandum ftia prouincia,nbsp;Paulo Si Barnabx craiftum eft ofttcium pr^nbsp;dicandi in omnibus gentibus.Etitafegregadnbsp;funtifti duo,id eft,fcorfum grege exterorumnbsp;prdicatorum,euangelizare mifli. Vcl fegreganbsp;Il in eugclium,quia de grege exterorum prx-Aicaiorum,qi Antiochix morabaniur.cicfiinbsp;funt fpiritu fando in opuspr;dicauonis.Eunbsp;gclium,interpretaiur bonum nutium:quiaibinbsp;nuntiatur humana falus per incarnationem SCnbsp;mortem amp; refurredionem Chrifti.Quodeu/nbsp;^elium non eft hominum,led lt;lri,id eft,non abnbsp;hominibusinftitutum uel inuentum,iddco.nbsp;Qodantepromi^eriitpcrprophctaf fw.Ad comennbsp;dationc prxdicatoris, ponit commendatioemnbsp;cuangelij.Vnde eti prxdicator ipfe fads pof-let glonari,qua dicat .Segregatusfum in euunnbsp;gelium,quod no eft fubitum nec improuifum,nbsp;quia ante completion promiferat illuddeus,nbsp;utcum defidcrio expedaretur. Si uenisdcuonbsp;te Si abfcjullo fcrupulofulcipereiur .Noneftnbsp;friuolum ncqj reces, qj deus pater promiferatnbsp;gratis.C no nouitcr,fed ante.i.per multa priusnbsp;Iccula. Promiferat illud ante per prophctas,ncnbsp;(Jue per alieno^rophcias,fed fuos-Nam Sinbsp;phctx qui non fucruntfui.nnulla de Chriftanbsp;pdixert,ficui Sibylla Si Vergilius. Se^ Aponbsp;ftolus de ilJis prophetis loqui qui fucrunt cius,nbsp;ficut Ifaias Si leremias. Promiferat, inquam,gnbsp;prophetiSjamp;hocnon uerbistant,fed inferi-ptrir,nonfecularibus,fcdpd, id cft,diuinis.nbsp;N^m in libris gentium .inuenitur teftimonUnbsp;ueritatis, ficutid Apoftolus Athcnicfibuslo/nbsp;quens oftendit.Sedquiain eiidem libris etiaranbsp;errores prx^'cantur,ideo non lntfandi,quS-uis aliquid in eis ad Chriftum pcriinens,inueninbsp;atur.Sed fcripturjillx funtfandx,quxfuer5cnbsp;Hebrxor populo diuinitus creditx,amp; in cia^nbsp;leguntur promiifioncs euangelij dandi,quasgnbsp;uerosprophetas fuosabantiquis temporibusnbsp;fccit.ln eisferipturis relidx funt proroiflloncsnbsp;fcriptx, ne obliuioni darentur, amp; ad notitiamnbsp;poftcrorum nonperuenirent. Scripturis dico,nbsp;(le|ilio|uo,quia omnes illx de unigenitodci funcnbsp;fadx,Slt; omes cius diuinitatem,pcr quam oanbsp;fada funt, prxdict, eiuslp humanitate omnianbsp;refiauranda prxntiant.Qai frfftw e/l.i.quima/ nsqd crat.aflumpfit Qd n crat. Dico, f^us ,eft,amp; hoe nonfecundum diuinitatem.fed fecunbsp;dum quia lcdum diuinitatem genitusnbsp;eft patre,non fadus; fecundum carnem ucronbsp;fadus eft o,id eft, ad honore cius,ut pater glo-rificaretur per humilftat inc^nationis Si obenbsp;dientix illius.Fadus eft, amp; hoe n ex qdalibetnbsp;f ftirpe.fed expwJeD4w4,quiaincorruptamainbsp;ius, ex cuius fandificato uirginali utero iplnbsp;carnem aflmpfit,orta eft exprogenieDauid,nbsp;Ai deus promifcrat,q3 ex femine eius rex ternbsp;nusefletfufeitandus. Sic enim dixiftlegitur:nbsp;Cum^completifuerint dies tui. Si dormicn'snbsp;patribus tuis, fufeitabo fernen tuum poftnbsp;te,quod egredietur de utero tuo,amp; firmaborcnbsp;gnum cius.Ipfe xdificabit dom nomini mco J V. |
amp;: ftabiliam thronum regni eius ufque in fcmpi ternum.Ego ero ci in paircm, 8lt;. ipfe erit mihinbsp;in filium.Secundum iftam promiiRonem fiJiusnbsp;dei ex femine Dauid fadus eft homo,ut jdificanbsp;ref domum,qu eftecclefa,amp; r^naretininnbsp;pirernum. cii prtedeftinatU efilius dei in uirtute,nbsp;PrxdcftinatuSjid eft, prordinatus deo ptrenbsp;fecundum humanitatem,hoc cft,fola gratia p/nbsp;cledus, ut qui futurus erat fecundum carnen^nbsp;filius Dauidjcflet tam in uirtute diuinitatisfi-'nbsp;lius dei,id eft,ita fufeiperetur humanitas uernbsp;bo dei in unitate perfon,ut idem homc^liusnbsp;dei efit propter unioncm uerbi, filius dei elgt;nbsp;fet fecundum/^iritumfanililieationt ideft.fecun/nbsp;dum quod fpiritus fand us uterum uirginis exnbsp;quoillenafceretur,fandificauit, ficut SC ange-lus dixit: Spiritus fandus fiiperueniet in te,Cnbsp;uirtus altifiimi obumbrabit tibi, ideolp SC qd?
LHW.l. nafcet ex te fandum.uocabitur filius dei.Pr/ deftinatus cft,nbsp;nbsp;nbsp;hoc cx refurreionemortuorunft
' id,ut pccdcretrefurredionmortuoI5^.QlIO rum mortuorum? eiufdem domini noflri lefu chri'nbsp;i. Ac fi dicerec,fuor um mortuA-um,qui ad eunbsp;pertinent amp; membra cius funt.Hos enim prx/nbsp;ceflit.^ui cum ad clefte regnum,quo eos prnbsp;cefftjquuturifunt amp;ad beatamincorruptionbsp;nem.Ex refurredione autem cterorum mornbsp;tuorum non eft prdcftinatus,quos I erat p-cjffurusjfed dnaturus:quian prfceflt illos,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;qui eum iquuturi non erant ad gloriam u
ternjid eft.reprobos qui ad panas refurre/ tduri funt.Vel ita: Qui prtedeflinatusefecundumnbsp;carnem^ quoni deus ab terno pj^deftinauit,nbsp;ut uerbum eius caro fieret,quam drefufcitansnbsp;glorificaret. Prdefiinatus eft ut fit filius dei innbsp;- iiirtute immortalitatis 8C potti, de qua poftnbsp;rcfurreaioncm aittDataeft mihi omnis pote-ftas in clo c in terra.Nam cum de eledis ipfcnbsp;dicat,quiafiltj funt dei.cum fine refurredionis,nbsp;cur non ipfc magis qui fecundum diuinitatemnbsp;naturaliter eft imper filius dei,in refurredio-ne fecundum huraanttatem fadus eife dicaturnbsp;dei filiusHoc enim docet idem Paulus.ubi denbsp;ptre dicitinAdibusapoftolorunuRelfcitsnbsp;lefum Chriftum, ficut in pfalmo fejundo ferinbsp;ptiAi cft:filius meus es tu, ego hodie genui te.nbsp;Pater ergo refufcitansChriftum,dixit ei,filiusnbsp;meus es tu.cgo hodie genui ic,ut ilia rcfulcita-tio.fecundum Pauli fenfum.intelligatur qujdnbsp;generatio,quia amp;noftra refurredio uocatur gcnbsp;neratvgt;,dicentedmino;In regeneratione c lenbsp;derit filius hominis in fede maieftatis fu. Chrinbsp;fins itaqi fecundum humanitatem qui dum ef-fet mortaliSjCrat filius hominis,in refurredienbsp;ueftiensimmortalitatem,fadus eft dei, ncc y,/nbsp;men deftitit efle filius hominis,qa ucrus homonbsp;permanfit fej gloriam quam humanitus nonnbsp;habebat,acccpit. Et hoc eft quod nunc dicitur,nbsp;quia ptdeftinatus effe filius dei in uirtuie Acnbsp;refurredione.nec dicitur ex refurredione fua,nbsp;ldqdmaiorisuirtutiseft, exrefurrtdione tnw-
r-'
lt;
CAPVT .1. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;
tuorum, quia multos mortuos fecit fecum refur gere.Et ne generalem bonorum aujmaloruninbsp;refutredionem intelligeremus, qufutura eftnbsp;in die nouilTirao, Mortuorum, inquit, icpcbrtVnbsp;i, id eft,folummodo clcdorum,ad Qinfiumnbsp;pertinentium, quia tune non nifi fandi cum eonbsp;furrexerunt. Vnde C dominum noftrum uo/nbsp;cat eum,quia qui in morte fua mortem noftrnbsp;hoftem antiquum deftruxit.in refurredionenbsp;debitum fuper nos dominatum aceeit : ficutnbsp;prmifimusjcum tune dixifletjData eft mihinbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,
omnis poteftasin cselo C in terra. Praedeftina/ tus eftjinquit, efle filius dei inuirtute ex refur/nbsp;redionc,amp; hoc fecundum fpiritum lndifica/ R0W.S.nbsp;tioniSjid eft,fec5dum quod fpiritus fandus enbsp;fandificauit ab ipfo exordto cceptionis eius.nbsp;Nam per fpiritum quo fie fandificatus fuerat,nbsp;fufcfcatus eft morte,ut eflet eo modo quo di/nbsp;ximusjfilius dei.quia c nobis dicit,Qui fufei-tauit lSVM mortuis, uiuificabit amp; morta-lia corpora ueftra propter inhabitantem fpirnbsp;turn eius inuobis.Vel prtedeflinutus efl, ut dixi-mus,icundum humanitat,ut elTet filius dei irtnbsp;irtwtejid eftjin eadem potentiacum ptre pernbsp;unionem ucrbi.cuiperfonaliterhomo ille uni/nbsp;tus.fecundumfpiritum fanifc(ttionii,id eft,lecundnbsp;quod operaus eft fpiritus fandus conceptioncnbsp;eius in utero uirginis.Qui fpiritus eft fandificanbsp;tionis, quia fandifica t omnes qui fandifictur.nbsp;Et hc fandificatio eft rcmifl'ione moriuoi ,nbsp;ideftjincipit refurredione peccatorum.Quinbsp;cm mortui funt in anima,pnusrefurgtmornbsp;te pcccatijdC tune fandificantur per Ipirit fannbsp;dum.Et taies mortui qui fie ad uitam redeunt,nbsp;funt lefu Chrifti domini noftri. Prordinatiemnbsp;funt ad uitam ut fint membra Chrifti:ideo*nonnbsp;perfeucrant in morte peccati.fed panitedo re-lrgunt. Itarp cum audimus,filius dei in uirtutenbsp;lefu ChriftijUel filius dei fecund fpiritum fan/nbsp;dificationis kfu Chrifti,uel filius dei ex refur-redionc moriuoru m lefu Chrifti,cum dici ponbsp;tuilTetufitatcdn uirtute fua,uel fpiritum fandinbsp;ficationis fuse, uel ex reiurredie moriuorumnbsp;eius, uel moriuorum iiorum, non cogimur innbsp;tclligere aliam pcrfonam.fedunam eandem'qj,nbsp;fcilicct filrj dei domini noftri lefu Chrifti,perduenbsp;uccepimui gratiditi. Ad commendationem funbsp;perfonx cmendauerat eugelium quod ipfcnbsp;prdicat,amp;ad commendationem euangelij conbsp;mendauit Chriftum qui autor eius efi.Et nunc,nbsp;quidipfeper eumfitadeptus,indicat.QuaGdinbsp;caf.Talisac ttus eft hriftus, perquemmedinbsp;ator accepimu-s ptre ego C Barnabas uelnbsp;ceteri apoftoligratiam SCapoftolatum;gr4tid,nbsp;cum omnibusfidelibus; apofloldtum uero, nonnbsp;cumomnibus.Si tantummodo apoftolatumnbsp;diccret fe accepi(rc,ingratus eflet grati qua il/nbsp;li peccatadimifla lunt,5C tanquam meritispri/nbsp;orum operum acccpilTe uidereturapcftolatG.nbsp;Optime ergo tenet ordin cauf, ut nemo au*nbsp;deat dkere mentis uitx prioris ad euangeli fe
a iij
y
-ocr page 34-|
lt; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;AD cfiTc IjcludG, C nee ipfi apofioli aectpere apo* ftolat propric potuiflent, nifi prins communinbsp;ter C cterisgrati.quseprcsfanat Siufti/nbsp;ficat,acccpinnt. Prius itacpgrlt;lt;fMM,quapurganbsp;reniur ^peccatis amp;ln:ificarentur,accepert:nbsp;amp; poRapoflol4tum, id cft,Jegaiionem,ut excurnbsp;rcrent ubiqucpraedicarc ipfam euangclrjgra/nbsp;uam.lt;t(i olgt;edie)fdumfidei,id , ut obediatur fidci,nbsp;pro nomine Chnfti.id cfi,ut omnes credant innbsp;Chriin,5cfigncntur in eius nomine qui faluanbsp;ri cupiunt. Et hoc fiat non in ludseis tantum, fednbsp;woffliftgetiamp;x,ubicunque pertotius orbisnbsp;ampliiudinem diffiifx 1'unt genres. Vel obedinbsp;atur fidei.ut facia t fideles quxcuntp fides expe/nbsp;tit,non folum creddo,fed ctiam operando.SCnbsp;hoe pro nomine Chrifti,id efl:,pro gloria eiut,nbsp;non pro fua.fcilicet ut in bonis qufecerint,nnbsp;fuam.fed Chrifiigloriam quaerantmec fu j,fednbsp;Chrifti nomen magnificare cupiant. Accepi.innbsp;quit.apoftolat inomnibu(gentibus,uzineisobenbsp;dire faciam plurimos fidei pro nomine cbrii gionbsp;nficando.in^wfcwgcibus.ftipcrqsfcilicetmihinbsp;datus eft apoftolatus, eftifetiam of.Hoe dicit unbsp;familiarius admoncat. In quibus fidei obediennbsp;tibus eftis 56 uos o Romani,qui per gratia prnbsp;dicationis cftis ad fidem ttocdtf.S' eftis non cornbsp;qui uos uocauert,Jcd chrifli ad quem uocauenbsp;runt.VoCittt' enim lefu chrifli eftis, id cft,ad hoe uonbsp;cati ad fidetn,ut fitis lefu Chrifti,non Petri uelnbsp;alterius. Hucuf^ didum eft.quis eflet g fcriznbsp;bit epiftolam. Eft enim qui fcribit, Paulusferuusnbsp;chrifti lefH,uoctut((poftolut, fegregntus inenttngeliuntnbsp;dei. Sed quia occurrebat quod cuangelium, renbsp;Ipondit: Clod4nte p}omiflr4tperprophetasftt-os inferipturisjanRis deflliolo. Item quiaoccur--rebSt de quo filio fuo,refpondit : Qitifadw eftnbsp;(i ex femine DMd fleundum cartum, qui pr^edeftinatusnbsp;eft filius dei in uirtHte,flcundHm fpiritum fltndificatiois^nbsp;ex refurreione mortuorum lefu chrifti domini noftri.nbsp;Et fi diceretur.quoraodo tu ad e pcrtines, refpondit : Per quem dccepimus gratiam amp; apoflolatuntnbsp;dd obediendit fidei in omnibus gentibus pro nomine eius.nbsp;Item fi diceretur,qu3e igitur cauf.ut feribas adnbsp;nos'refponditdn quibuseftis 8C uos uocati lenbsp;fu Chrifti. Deinde adiungit ex more epiftolx,nbsp;, quibus fcribar.Omnftur,inquit,qt funt V.om,dilenbsp;flMlt;iet,KOC(lt;tff/ndij.Nonait,diligctibusdeuni,nbsp;ld dilcdis,dicitur,ut bonitat dei poiius qumnbsp;meritumillorum fgnificaret. Prior enim dileznbsp;xitnos ante omnia merita,ut nos diledi, eumnbsp;diligeremus.Quos i. gratuito fuo munerc prnbsp;dicatores uocauit.atqj per baptifmum fandifi-cauit.Omniaergo bona^iuinx grati.non hunbsp;manis meritisfuntafcribenda.Eos cm.quiodinbsp;biles 8i. procul ac turpes eranr, dilexit iV uocanbsp;uitSCfandifcauit. Vel,ut breuius c5clu(l,dilcnbsp;xit,ut uocaret ad fanditat. Poft h jc, ut comznbsp;pleat uftatumcpiftol principium.falutat il-los, dicens:GrittW uobis Cf plt;ix d deo pdtre noftro Cfnbsp;4 domino SCc.Gt^ti. SC pax fit uobis deo, quianbsp;non omnis gratia ncque oranis pax eft dei uel |
ROMANOS deo. Nam 5^ iudices nuli prbent gratiam in accipiendis perfonis aliqua cupiditate illc-di.aut timor perterrititatque malapax eft,nbsp;qua uitijs aut diabolo concordatur, Sed ilianbsp;gratia eft ptre Si Chnfto, qua nobis rentfit/nbsp;tuntur peccata, quibus aducriabamur deo: SCnbsp;pax,qua reconciliamurci. Cum enim per gra.nbsp;tiam remiffis peccauSjalTumptfucrint iniminbsp;citi, reftat ut pace adhxi eamusei, quo nosnbsp;Tola peccata dirimebant. Gratia uocatur,quianbsp;nonex meritoretributa.fedex donante coceCquot;nbsp;fa eftj^alisjinquitjgratia Si pax fit uobis deonbsp;ptre noftro,qui nos in filios adoptauit,Siamanbsp;ri atep honorari uult nobis ut pater, Cf 4 dominbsp;no lefuChrifto,id eft, fil to quinos de manu iniminbsp;ci I edemit, Si fuo dominio mancipauit. Si eftnbsp;faluator atqj rex nofter.Gratiam Si pace opttnbsp; ptre Si filio.nec adiungit fpiritum fandum,nbsp;quia ipfc fpiritus fandus donum dei eft;amp; do/nbsp;num deijgratia Sipax cft.Ideotp tota trinitas innbsp;hac falutatione ponitur,dum pater SiChriftus 'nbsp; ptre nominantur. Si fpiritus lndus gratianbsp;Si pace fignifAtur.Nullo enim modo dari honbsp;minibus gratia poteft, qua hberamur pecca*nbsp;cis, Sipax qua reconciliamur deo, nif^n fpi/nbsp;ritu fando. * Prigiutn qdeffl grattas ago deo meo per lefutn Chriftum pro omnibus uo^nbsp;b, quia Fides ueftraannuntiatur innbsp;uerfo mundo S Commendata multis modis fua perfona,' Si fada falu^tione, ficut mos in epiftolis,ite/nbsp;r reddit cos beneuolos,nimi erga eos often/nbsp;ddo fe habere charitat.Nam quiaillosafpernbsp;rimeeratremorfurus, primo Icniter inchoat,-.nbsp;Si illorum beneuolenti captat.ne fi ftatim eosnbsp;acriter rcprehendcrc coepiftet,illorum impart/nbsp;entiareprehenfiones inasgrauiterferret,qunbsp;dicat.'Multa fm uobis didurus.EX primum qui-dem, anieq illadicam, hoc uobisintimo, qnbsp;grdtitis ago deo meo pro omnibusuobis, congaudsnbsp;bono inceptui ueftro. Ago,inqu, gratias deonbsp;meo,qui cum fit natura poteftate deus omnjnbsp;um,merijp Si uoluntate paucorum eft.Idco dinbsp;xit,deo meo. Non enim poteft uox ifta e^l ninbsp;fifandorum, quorum deus dicitur, ficut deusnbsp;Abraam amp; deus Ifaac Si deus lacob. Non poteft uox iftaeorumefle, quorum deusutcr,nbsp;uclquiuitium aliud quodlibet fecerc fibide/nbsp;um.Agogratias deo,id ,facrifi(um laudi^illi of/nbsp;fcro,nonpermc, fed per magnum ptificem,nbsp;id eft,Iefum Chrifium.Qui enimuult deo facrinbsp;ficium offrre,per manus ptifcis debet offer/nbsp;r^tego tale facrificium per hune facerdotenanbsp;otfero pro omnibusuobis, ut amp;: uosfimiliternbsp;faciatis, agentesfemper deo gratias pro bene-ficfjsqu uobis contulit.Agcre enim deo gra-tftseft fentirc omnia bona ab eo cfTc data,amp;,pnbsp;his laudarc corde,uoce Si opr.Agatis amp;uoanbsp;gratias deo per lefum mediatorem, per quetn |
CAPVT X
uobis deus ddit quicquid boni habetis,amp; per quem accipitis quicquid boni offeros. Vel ita:nbsp;Ago gratias pro omnibus fidelibus. Et primnbsp;quidem pro omnibus uobis, fcilicet quia uosnbsp;pimi eftis, quoniam Romana etclefia prima*nbsp;turn habet inter omnes ecclefias. Et hic quoejnbsp;patei qd* harc epiftola debuii prima poni. Agonbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gratias deo,qu digne colendo me facio, non
per legemjed per'Chriftum. Agomquam gra iias,primum quidem pro uobis, deinde pro cfnbsp;teris,Prim pro uobis,de quibus magna omninbsp;.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;bus utilitas uenit,quia fides ucfiraetfi nondum
perfeda,iam tarnen nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;in uniuerfo mundo.
Roma tunc erat caput mundi, amp; de toto orbe illuc conueniebantjatepRomanosfufeepiiTe fi^nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;demChriftianae rcligtonisubiquediuulgabt,
ficiphmfecurius cacterper orbe nationcscan dem fidem fufcipiebant. Et hsce e iaus fdeliunbsp;Romanorum, quia talc de cis cxemplum ubiq^nbsp;fpargebatur.Ideoip cauere dcbebt,ne ficut fanbsp; ma fidei ipforum procul auditafuerat,ita ru/nbsp;mor diiTcnfionis audiretur, SC multis noceret.nbsp;Incitantur enim ad profeftum fer hoc.quodnbsp;des eorum ubique renuntiatur.Fides eft diuininbsp;tatis cgnfeffiojamp;religionis folidumfundamennbsp;turn :quia ueraciter credimus i d,q'd uidere nonnbsp;poflumus. Proprie uero nomen fidei inde uo-catur, quia fiat quoddideft a ut prmnilTum.nbsp;Fides enim eft dida ab co, quod fit tllud quod
* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;inter utrofqucplacitumeftjid ,interdeutn5nbsp;hominem, fcilicet ut homo faciat opre quodnbsp;dicit ore,amp;deus reddat ci beatitudinem quamnbsp;promiut.
* Tefti's cnim mibi eft deus,cui fcruio in fpi ,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, ntu meo in cuangelio filiiciua, quo'd fine
' intermiflc memoriam ueftri facio fem* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;orationibus meis, obiccrans fiquo
* nbsp;nbsp;nbsp;modo tandem aliquando prolpcmm iter
habeam inuoluntate deiuenidi aduos* Defidero enim uiderc uos,ut aliquid imnbsp;partiar uobis gratia: ijpiritalis ad confir*nbsp;mandos uos, id eft, fimul confolari in uo*nbsp;bis,per earn qu inuice eft, fidem ueftrinbsp;atqpemeamnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*
Dixi quia gratias ago pro uobis, 8i hoc non fallacitcr dixi:nam deus eft mihi tefiis qd*nbsp;femper fum ueftri memor in oratiibus meis.nbsp;Dew, cuius feientia non fallitur,ipfe mihi teflif e,nbsp;qui nouit arcan^qui ueritatem confidcrac, ipfenbsp;mihi teftiseft, quod uera funt qu dico.Ci pr-uio in f^iritu meo,id eft, in affedu mentis mese :qa nbsp;i per fimulationem illi famulatum exhibeo,nbsp;f'd quicquid foris bene erga feruitut eius ogcnbsp;ror,hoc intus in uoltate cordis fimiliter facio.nbsp;Scruionbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;hoc in euangeliofil^ eiuf,id eft, in p/
dicatione unigeniti eius,per cuios incarnationc C mortem ac refurredionem annuntio daKnbsp;efle mundo falut. Et ipfc pater mihi teftis eft,nbsp;quod in orationibusmeis femper facio me
moriam ueftri, id eft, quotiefeunque oro pro me, oro C pro uobismec ueftri obhuifcor innbsp;precibus meis, fed iugiter mcmoro, amp; hoc fine intermiflionc. Ecce prior facit Apoftolus,nbsp;quod alijs prxeipittSine intermiflioq^ orate.nbsp;Et tarnen quod ait,neintermiione memoriam fado ueflri, non fie accipiendum eft, quafi Tempernbsp;hoc ageret, cum fragili tas humana hoc imple-re non poflitffed ita potius intclligcndum eft,nbsp;quod nullus dies periranfiret,in quo pto eis nonbsp;oraret. Hoc ctiam dicit ut eum diligant,SC au/nbsp;dire defiderent, que tanto ftudio pro ipfis orannbsp;tern cognofet. Memor ueftri fum in precibusnbsp;meis,obfecrans,id ,ob facra qu prcepiftis,denbsp;urn ors,^uomodo,id eft, ui aliquo modo pro,nbsp;ipero uel aduerfo,WHdew,id eft,poft muha dc-Gderia,aliq^uando,id cft,faltcm iemel,fi fpius nonbsp;potlt;o:feuahquando, id eft,aliquo tempore,nbsp;fiue ftatis,fiuc hycmls, habeam iter projferum,idnbsp;, effieax defideriorurameorum, iter dico ueninbsp;endiaduof,Si hoc inuo}untatedei,quia tuecrit uti/nbsp;lisaduentus meus. Profperum iter habeam innbsp;uoluntate dci, quoniam aliter profperum iternbsp;n5h3beo,nifi uolutas dei,qu omnia nouit,amp;nbsp;in bonis omnibus nos pruenit ac fouet, illuc;nbsp;mcdircxerit,ubifrulum aliqu habeam. Vclnbsp;profperum iter habeam in uoluntate dei, quianbsp;non Icmpcr profperitas itinerisin dei uolunta/nbsp;te pcrficitur,ficut eorum qui proiperis fuccefli/nbsp;bus ad malum currunt. Ideo uenire ad uos ob-fccro.quia dedero uidere uos, SC hoc fcilicet,Ktiwnbsp;partiar uobis ali^uid,id eft ,ut faciam uos in aliquonbsp;participes fpiritalisgrati,quinunccarnali innbsp;ft, adinuicem contenditis. impartiar uobisali-tjuidgratixiiritalis, qu cftinme,idefi,gratui/nbsp;ti benefiet] dei, uidelicet prdicaiionis, umi/nbsp;raculorum.ad conrmandos of,id eft,ut uos con-firmem, quia iam aliquid habctis,ftd adhuc innbsp;firmi Sc uacillantes efiis, idcotp fpiritali gratianbsp;ad cfirmationemindigetis, per quam firmi cfnbsp;fc poflltis.Volo inquam uobis impartiri aliqdnbsp;gratia;fpiritalis ad confirmandosuos in fide,idnbsp;eftjuolo ftmuJ confblariin uohis,peream itinbsp;uieemeflfidem, ut per communem fidem inuicnbsp;cfokraur,C de gratia fandi fpiritus inuicemnbsp;gratulemur.Modo cnim fum ego defolatus,ctenbsp;uosfinuliter,licctnonfentiatis.Scd ficconfolanbsp;lionem accipiemus ego 8C uos,fi ego opus menbsp;urn in uobis firmum amp; ftabile uidero, SC fi uosnbsp;apoftolicgrati ftieritispticipcs. Et ita mul,nbsp;id eft, uicario modo SC ego in uobis, et uos innbsp;mc,confolationem habebiraus,pfr earn fide quitnbsp;efl inuieemjd eft,communis,quod eft grce ca*nbsp;tbolica.^dfw.dico ueftramatq^ meam, id cft,fi ue/nbsp;ftram fidem uidero meam, SC me efle ueftra,nbsp;ut una eademqj fit Sc ueftra SC mea fides , tuncnbsp;fimul confolabimur.
Nolo enim uos ignorarcfratres,qiua fie* pc propofui uenire ad uos, C prohibi*nbsp;tus fum adhuc ^utaliquem frud^nbsp; a iiij
AD ROMANOS
habeam in uobi's, ficut Si. in cterisgenti bus.GrdsacbarbariSjlpicntibus Si innbsp;lpientibus debitor fum, ita quod in menbsp;promptum eft,6C uobisqui Romse eftis,nbsp;euangclizare
[Credendum eflquod dixf,tncdefidenum habere ueniendi aduos, quiao/rdtrff mei,idnbsp;eft.eiufdem matris ecclex filij, o/o uos ignomrenbsp;quod rftn folum Koi, fed propo/ui ucnire ad uor,nbsp;amp;hoc fepe propofui, fed efficere nondum potui,nbsp;quia prohtbitus fum uf^adhuc,id cft,ufque ad hocnbsp;tempusjuel fpiritufando, uel dmembrisdianbsp;boh multa impedimenta mihi,difpfan te dco,nbsp;ingerentibus. Ideo tories propoluiaduosucznbsp;nire, ut habeam in uobit aliquem frudum, acternnbsp;mercedis, flcut in Cieterii gcf!tibuf,id efi,ut pronbsp;labore prdicaticnis, quam uobis impftido,nbsp;habeam frudum fupernac retnburioms, ficutnbsp;habiiurus fiim pro caeteris gentibus, quibusnbsp;hucufque pracdicaui ablerufalem in circuitunbsp;per uniuerfam Afiam ufquein Ihyricum ,ubinbsp;fcuropa incipit.Exemplogetiumiftarum,pro/nbsp;iiocat Romanos. Vel habeamfrudum tn uobit,idnbsp;eft, utuos accepto femine prdicationis, fru/nbsp;dificetis uirtutes SC opera bona,quia frudumnbsp;ilium reputo meum. Volo, inquam.fruAumnbsp;in uobis taliter acquirere, ficut amp;incoeteris:nbsp;quia omnibus (urn dbitt', omnibus debitoremnbsp;fecit me deus, Grtecisacbarbaris,fapientibus cr in/nbsp;ftpientibut.Gr^ci duabus appellarionibus omnenbsp;hominum genus diftinxerunt, dicentes unum-quentpuel Graecum efle uel barbarum. Namnbsp;quiaipfi Graeci legibus utebantur,omnes reiftnbsp;quqs tanquam fine legibus uiuentes, barbarosnbsp;appellauerunt. Et Apoftolus non folum Grnbsp;cis, led 6^ barbaris.ncc folum fa pientibus, fednbsp;Sc infipientibus debitor eft, quia omnibus prnbsp;dicare miflus eft. Grcos dicit fapientes,apudnbsp;quos omnis philofophia erat: barbaros au temnbsp;uocat infipientes,uelut impcritos.Sed quomonbsp;do his omnibus eft debitor, qui nihjl ab cis ac/nbsp;cepit,nifiquia per gratiam fandi fpiritus ei da/nbsp;turn eft, ut omnium iftorum linguis loqui pof-fet? Nam quia linguarum notitiam non pro fenbsp; quiSjled pro his quibus prsedicandum cft,acci/nbsp;pitjdebitor omnibus illis cfficitur, quorum ac-cipit deo linguaenoriti.Sapictibus at debitor eft per hoc, quod accepit fapientiam in mynbsp;fterio abfeonditam, quam perfedis SC fapicnrinbsp;bus loqucret.Infipiribus quoq; fadus eft debinbsp;tor in eo, quod patienth-ggratiam SC longaniminbsp;tatis accepit.Summ etenim patientix eft, fer/nbsp;re infipientium motus.Iiaque debitor eft Apo/nbsp;ftolus ppienfi6w,utcosad maiora fapientix arcana promoucat:0C infipientibus, utilloscrudi/nbsp;at, quod tamdiu patienter ferat, donee ab illisnbsp;infipientiara remoueat.Poflunt etiam iufti no/nbsp;mine fapientium, atque peccatores appellati-oneinfipientium defignari. Et Apoftolus debitor eft fapientibut CZinfipientibus,quiaprxdv
catoriseftdcbitum,iufijsinuigilarenc cadant. Sc peccatoribusut refurgant : iuftos admone-rc utuiam iufiitix tentant, peccatores corri-pereutuiaminiqultatis dcferant.Dcbitorfumnbsp;Crxcis Sc barbaris, atque fapientibus 5C inCptnbsp;entibus. Itacr uobis qui Romieeflis, ftim debitornbsp;cuangelizarc, quia ficut alijs, fic SC uobis de-beo prxdicarc, quoniam ad omnes fum mif-us. De ludxistacet, quia magifler gentiumnbsp;eft. Quod fcilicct euangelizarc promptum eftnbsp;in me, quia ad hoc agendum iiim paratus SCnbsp;uelo^.
Non emtti erubefco cuangeli'um V irtus enimdei infalutem omni credenti,Iu^nbsp;dco primum cGrco .luftitia enim delnbsp;ruelaturincoea:fideinfidcm,ficutfcri*nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lt;
ptum cRjullus autem ex fide ufuit
U Ideo fum promptus ad eugclizandum, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;J
quia non erubefcoeuangelium, id eft, nulla eft mihi erubefeentia ex prxdicationc cuangelij, ficutquot;nbsp;nonnullis qui crubclcebant prxdicarc Chri/nbsp;ftumcrucifixtfin, non intelligentes nihil digni-us deo, quam quod ad humanam falutem pronbsp;ficit. Nam infigne uirtutis SC pictatis e,quodnbsp;dominus propter falutem imaginis fux dignanbsp;tus eft ufquc ad pallioncm crucis humiliarr.Q3nbsp;nunc Apoftolus intuens,no'HJfffo,inqu)t,enbsp;gelium. Et quarc non erubcfcisfQuia iplumnbsp;agehum efluirtus dei,id cfi,quod in euangelio .nbsp;nbsp;nbsp;
prxdicatur, uidelicet crux SC mors SC rfur-reftio faluatoris, eft uirtus dei, quamuis ftulti-tia uideatult;in incredulis. Nulla enim maior uirtus eft, quam dcuifla morte, hominiuitamnbsp;perditam reddere. Tails uirtus efl euangchum, nbsp;uidclicetquia uirtutem uidorix Chrifti annuii nbsp;tiat. Et uirtus efl, quiagratiam prxftat, per cu/nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'
j'us auxilium ualeamus faccre qux prxeipit, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quot;
Quod quia lex non fecit, infirma fliit, Virtus nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*
eft u alens, infalutem omni credenti, ludeo primum, ac deinde Greo,id cft,gentih,hoc cft,omni credenti,tam de circuncifionc,qum deprputio,nbsp;ualei euangelium ad xternam falutem.Iudxusnbsp;caufa patrum, C quia prior cognovit dcum,nbsp;proponit^ir gentili,quamuis non fitiam digni-or propter hoc quod dominus dixcrat,1liusnbsp;meus primogenitus Ifrael. Vere euangeliumnbsp;eft uirtus dei.5 iuflitia dei reuelatur in eo,qux uclanbsp;tafueratinueteri teftamento. Velita: Vercnbsp;euangelium ualei in falutem omni credenti,nbsp;nam iuflitiadeireuelatur in eo, iWeft, iuflitiafidcinbsp;qux tegebatur in k^e.luflitiaenim deicfi,qua granbsp;tis iuftificat impium per fidem fine opcri bus Icnbsp;gis.Quam reuelat euangelium,dum datfidemnbsp;ljomini,per quiuftificat qui credit deum iuftSnbsp;SCuerac]n^mills,utinquirtesfc rmunrer,nbsp;Sc contr,ncgligcntesfcdnet.Iuftitia dico,tcnnbsp;dens ex fide in fldem, ideft,exfdeuctcristcfta-ifi^ii infdcmnoui. Populus enimifraelinnbsp;fide erat, quia crediderat deo 8C Moyfifamu/nbsp;lo cius. Ex qua fide nunc ad fidem cuangeli/
GAPVT X
9
. xamtranGt. Eiusquippcciuitia,qui tranfc de fide infidem.ui libentcr iranfeat ludus.Sdnbsp;quicunq; alius ex fide uetcrisinfidem nouite/nbsp;fiaircii.lKjlitM fniin rcutlaturex dc legis.ubi prx/nbsp;diAturunus deus.w JdfWeuangdij.ubinianinbsp;feftaiur pater amp; fiJius amp; fpiritus lanAus.Ex fide primi aduentus domtnj,in fidem fccundi.nbsp;Ex fide rclurrcdionis prim,in fidem rccd.nbsp;Ex fide prdicatorura , in fidem populorum.nbsp;Ex fide humanitatis Chrifti,in fidem eius diui *nbsp;uitaris. Ita reuelaturineuangelio cxfidciuftpnbsp;tia, j5 quam faluamur.Gcut lcript eft in Haba/nbsp;cue: luflusautem exdc,id c,quiiuftificaius^fttx.nbsp;fide, ttiit,id eft,setcrn uit cSlcquit.Et ita ex finbsp;deiuftitia.amp;exiuftitiauita.Veliuftusuiuit intcnbsp;rim ex ^tie,d5 eft in hac gegrinationc.donec adnbsp;patnam perueniens,uiuat ex fpecie.Per fidemnbsp;uiuerc incipit nima.quper infideliratcm eratnbsp;mortua.Fides aGi q uiiiiijipia c quae gdiletftio/nbsp;n oprt; qm fides fi non habeat opa, moriua eftinfemetipfa. Quodiamende illis qui tpus operandi habent,intelligiiur.Nam fi quis moxnbsp;ut per fidem in baptifraoiuftifiaitus cft, ex hacnbsp;lucemigraueritjhic folafide fine ullis operibusnbsp;uitam^onfcquetur.Qui ucro tempus bene openbsp;randt habet, d opcrari negligit, h uftra de fidenbsp;prjIumit.Quod Apoftolus dixit,quia iuftus exnbsp;fide uiuit. Inprophcta fie legimus, lufiusautinnbsp;fide fua uiuet.Sed ideo Apoftolus magis tranftnbsp;Iffionc Septuaginta interpretum ulus eft.cia fcribebat Romanis ,qui fcripturas Hebraicas nefeiebanttnee erat ei cura de uerbis,cum fen-fus eflt in tuto,5 damnum ex co prsefens ditnbsp;putatio nonhaberct:quia amp; Hebrseiqui Grx-casliterasdidicerSt, editioncm Septuaginta innbsp;. terpret legebant. Ob hoc ergo d iftud d alianbsp;plura tefiimonia qu ponit,ab Hebraicae ucri/nbsp;tatistranslanone.qua nunc utimur,difcordarcnbsp;uidentur ; quia aliquando fumit Septuagintanbsp;. interpretibus, aliquando ficutioqucns eodemnbsp;fpirituquo prophetXjfenfiim fumit ttummonbsp;do,utens fuis uerbis fua^ difpofitione. Gt/ii.j. Rcudatur em'm ka dci de caslo fupero* mnetn impietatC im'uftidatn hotninfinbsp;corum.qui ucritatem dci in ini^ftitia de^nbsp;cinnt;quia quod notum eft dci, manife*nbsp;-ftum eftiniilis.Dcusenim illis manifcihinbsp;uit.Inuifibilia enim ipfius creatuta inunnbsp;' di per ca qua; faa funt intcUctfta, conlpinbsp;ciuntur : femp^terna quo^ uittua eiuaoCnbsp;diuiiiitas,ut fint inezcufabiles. lt;BNunc aggreditur gentiles fecundum prt- % vOrem ftatum, qui iadabSt bonam naturam.dnbsp;^xcufabant fuas turpitudinesperignortiam,nbsp;oftendenseos d priusnotiti habuiffc, pdlnbsp;P55 culpam perdidiflc,atcpbonara naturamfi-.bijpGs deo rcliftam, in omnia malaprxcipinbsp;tatarn ^^5fidicat:Ineuangeliorettfllt;tw iu^Hnbsp;Jet, non folutn qua iuftificat per fidem pnitennbsp;.tes,fcd fqua damnat inmaUa pcrfcwcrantcs. |
Nam ira dci4amiufte pcccantibus tnferet,id cftjuindia qua eos pcrcutiet,reuelatur in eo*nbsp;demeuangcljo lpereos uenturade clo.Velnbsp;ita.Exfidciufiitia,d indefalus:quja eximpi-ctate iniuftitia,d inde ira,id c,pana,N(tffiir4nbsp;deireuehturamp;c. Non dixit, Infertur,fcd,Reuc/nbsp;latur. Vbi cnim reuclatur, non infertur, nonnbsp;pcrcutit; fed reuclatur,ut terreat, d territisnnbsp;inferatur. Rcuelaturper cuangclium,qu3camnbsp;te crat occulta hominibus. Rcuelati^ira dei,nbsp;id c, animaduerfio diftrii iudicis lt; Rcuelaturnbsp;dectelo, ut nouerint homines non folum bene-ficia,fed d plagas expedare de caelo.Vcl decnbsp;lo, id c, de ccclefa rcuelatur ira futuri iudicij,nbsp;quoniam ab ecclefia manifeftatur peccantibusnbsp;ira iudicis uenturi de cxlisin finelcculi. /pernbsp;omnem impietittem amp; iniulliti(imi)ominum,id ,ad c5nbsp;culcf ndam in fuppiicijs eorum peruerfitatem,nbsp;qui debitum cultura dco denegant, d qui in lunbsp;xuria eseteristp uitijsmaleuiuunt.Irnpictas emnbsp;infidelitatem fignificat,iniuftitiauero crimino/nbsp;fam conuerfationem. Impietatcm hominum.nbsp;Eorum hominum dico, qui luritatem dei detinent-inimuftit. Omnequod mutaript,ueritasnnbsp;eft. Veritas dci c inuifibilis d incommutabvnbsp;lis eius ibftantia. Qpam detinent in iniuftitia,nbsp;quicunt^ perutfbilesd mutabilcs creaturas,nbsp;homuubus dcmonftraucruni eolendam idolonbsp;rum culturam. VertUtem dei, id c,quod iplc eftnbsp;ucrusdeus, detinent in . quiacum uerenbsp;feiant uni creatori deo debere cultum fum*nbsp;tnae ucnerationis cxhiberi,eum iniufte exhibenbsp;creaturx. VeriUtem dei, id c, ucram de deo co-gnitioncm,detiNeflt in iniuiti4,id , in malo openbsp;rc.malcntcs iniufte morari in uoluptabus luxnbsp;is,nec pro dci ueritatequae fe illis fpontc offert,nbsp;uolentes ncquitia fua recedere, fed ipfam ucritatem in nequitia, fi fieri poflit, detincri fec.nbsp;Dixiquiadetintueritate dei, nec finunt ut adnbsp;aliorum notitiam perueniat, dum fimulacranbsp;dco docent adorari,Namilli nouerunt ipfamnbsp;ueritatem.quamcattcris abfcondunttquia ^odnbsp;notumeddl, id c, quod natural! ingeniofeiri ponbsp;tcftde deo,maitifeumeillit, Muka erum funcnbsp;quae de deo per naturam fciri non poflunt ,fienbsp;cut eft myfierium incarnationii amp; paffionis,nbsp;quod latuit fapientes mundi Scdhoc dedeonbsp;naturaliter fciri pot, quod ipfc fit deus: quia oxnbsp;tnniscrcatura ondit ft noneift deum, fedeftcnbsp;alium qui camfccerit,cuiusfcruitio parre nexnbsp;cefle fit.Ita quod notum de deo.manifeftumnbsp;eft illis. Vel manifeftum e in illis, id , in cordi-bus eorum, quamuiAxterius inopereipforunbsp;non apparcat-Habent enim in fe unde nofcantnbsp;e,lciliclt;t naturale rationc. Vere manifefi eftnbsp;in illis,fiuc illis,qa deus popus fuum manifeftanbsp;uit illis, qin uirius eius occulta ex his quae palnbsp;iunt.manifcftatur .Dominus manifeftauiqid ,nbsp;no fol naturalis ratio profuit, fed deus ^ddienbsp;adiuuit, ne lla natura fufficere uidere. Deusnbsp;iUis oiinifcfiauit onfionc crcaturaJ^ qmnatu |
lo
AD ROMANOS
Quia cum cognoui'Gent deum, non Gcur deumglorificaucrunt ,aut gratias ege*nbsp;runt,fed euanuerunt incogitationibusfunbsp;^'s,C obfeuratum eft inGpiens cor eorumnbsp;Dicentesenim lecflcfapicnceSjftultifadi jgpf,;.nbsp;funt. Et mutaucrunt gloriam incorruptinbsp;billsdei,in Gmilitudinem imaginiscor^nbsp;ruptibilis hominis amp; uolucrum SC qua * *nbsp;*drupedum dC ierpentium. Propter quodnbsp;tradidit illos deus in deGderia cordis co*nbsp;rumin immunditiam, utcontumcliisaffinbsp;ciantcorpora fua in femetipGs, qui cominbsp;mutaucrunt ueritatem dei in mendaci-um, Sc coluerunt SC feruierunt creatunbsp;r potiusqum creatori, qui eft bcncdi^nbsp;(Sus in fcula, Amen,
S Non polTunt exeufari de ignorantia,Gcut uolebant alerere. Qui reuera per naturale ratinbsp;onem cognouert deum. Et cum cognouijjnt c,nbsp;non gloriGcauerunt eum Gcut deum,bene uiunbsp;do amp;colcnd,autetiam gratiatillinon egeruntnbsp;de cognitionc eius, quam ipfo donante perce/nbsp;pert. DcbuilTent enim ilium glorifcavc dignenbsp;colendo Si prdicando, atqjuoluntatem eiusnbsp;I faciendo,amp; gratias illi femper agerc,quod co-rum coadibus notitiam fui dignatus elTetinfunnbsp;dere.Gratias agere,id c,pia deuotie grati eyiznbsp;fijrc, ut recognoicerent fc fapientiam Si oihianbsp;bona ab illo habere . Sed non glorifcaueruntnbsp;cum,nec gratias ci reddiderunt, fedGbi tribu/nbsp;entes fapie^yiam, quam fe non habebant. Si.nbsp;fe putantes aliquid eG,cum nihil eflcnf,euanu/nbsp;ertin cogitationibus fuis, quas fe, n deonbsp;cceperant,C7 oburatum efl paulatim cor cw*.nbsp;donee omnino Geret inGpiens. Euanuerunt, quo/nbsp;niam uani,5d falG fucrunt ittcogitationibuffuiftSinbsp;ratio mentis eorum fumo luperbix obfcuratanbsp;eft, dum in fcipGs gloriarentur.Et uerc euanuerunt ; N4W dicentetfe effifipientet,id eft,iadan/nbsp;tes fe quaG proprio fenfu fapientiam inuenifl,nbsp;fiulti fai funt, id eft,obfcuratumeft inGpics cornbsp;corum.Cum enim quidam eorum non folumnbsp;ad inftituta utiliftimarum artium,amp;dodrinaninbsp;hberalium difciplinarum,fed etiam ad inquiG/nbsp;tionem fummi boni aciem mentis intenderinr.nbsp;Si inuiGbilia dei per ea qu fa(Sa funt, intel/nbsp;leda conlpexerini, non agentes tarnen gratiasnbsp;deo, nec conGtentes ilium Gbi elfe huius facul-tatis autorem,fed dicentes ifle fapientes,id c,nbsp;non in deo,fed in femetipGs gloritcs,quaG adnbsp;ueritatis inlpeftionem fuis ftudifs, atqj rationi-bus propinquaflnr, euanuerunt in cogitotionibutnbsp;JwnC quod illuminante dei gratia inueneranr,nbsp;obccante fuperbia pcrdidcrunt,relapG ftip/nbsp;na luce in tenebras fuas,id eft, ab incommuta-bili atc terno bono, ad mutabilem corrupdnbsp;bilsm^ naturam. Et mutaucrunt non folum ktvnbsp;fu,id Si opr : quantum ad fe,mutaucrunsnbsp;gloriam incorruptibilif dei, talera fcilicctGngentc
rail ingenio intcllexerunt quia hoc non eft creator, quod creatura. NumiRuifitilwippttt.ideft, seternitas.uirtusjdiuinitas Si. omnipotctia connbsp;Ipiciunt 4 creatura f(ft,id cft,ab homine.in quonbsp;per qugndam aftinitatem oihes creatur funt,nbsp;quia commune habe t eflc cum lapidibus, uiuenbsp;re cum arboribus,fentirc cum animalibus, in/nbsp;telligerccumangelis. Abhac creatura mun*nbsp;di, id eft,ab homine, con/^iciuntur inuifibilia dei,nbsp;tHtelleUf per ea t^Uit fada Jitnt, id eft, per creatu-ras. Namfiuigilanterexteriora confpicimus,nbsp;per ipfa eadem ad interiora reuocamur.Vefii/nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;creatoris funt mira opera uiGbilis ere
atur,quoniam per hxc quae abipfo funt,imus ad ipfum. menti enim noftroe peccato Rio extenbsp;rius fparfoe,necdum deusGc interius innotefeit:nbsp;fed dum fadurac fu decus foras ^ponir, qua-ft quibufdam nutibus innuic, SC qu infus fe-quamur oftendit, acmiro modo ipGs formisnbsp;exterioribus nos ad interiora pducit. Vi gp-pe ad creatorcm funt opera conGderatacreatunbsp;rae,qu3c dum fada cernimus, potentiam fado-ris miramur.Nam quocun^ fe uerterit anima,nbsp;fi uigilanter intendit, in ijfdem ipGs dominumnbsp;inuenit,per quae rc]iquit:eiusip potentiam eoj^nbsp;rurfum coGderatione cognofcit,quorum amonbsp;re deferuit : Si per qu auerfa cccidit, per hwcnbsp;conuerfa reuocatur. Vbi enim lapG fumus, ibinbsp;incumbimus utfurgamus. Et quaG ibi furgen'nbsp;do manum conGderationis Ggiraus, ubi pedenbsp;amorislubrici corruentes, negligcndo iaceba-mus.QuiaenimabinuiGbilibus puiGbilia cecinbsp;dimus,dignum eft ut ad inuiGbilia ipGs rurfumnbsp;uiGbilibus innitamur quo cafu anima uenitnbsp;adinGma,eogradureuertatur ad Rimma. Be/nbsp;neftaq; dicitur.quod inuibilUdei conf^iciuntur 4nbsp;creatura tnutidi, id eft, ab homine: intclleHaper eanbsp;^Udfaafunt, quoniam per uiGbiles faduras in'nbsp;telJigitur inuiGbilisfador. Sic enim fiCgenti*nbsp;les quamuis legem aut prophetas non habe-rent,cognouerunt deum,per uiGbilem feilicetnbsp;creaturam peruenientes ad intelligentiam inuinbsp;Gbilis creatoris. inuibiliaipfwticaturamunditnbsp;id eft,ab homine, qui omi creatur mundi prnbsp;cminet: uel j creaturad eft, conftitutione mun
di, confpiciunf intellefta per ea quae fada funt ab co. fempiterna ^uo$ uirtuteiut amp; diuinitaf,quxnbsp;Loemob nihilo minus fempitcrna exconiedurisagno-fiurior. feitur creatur Gmilitcr. Virtus eft qux regitnbsp;omnia.diuinitas qu replet uniucrfa.Poteft etinbsp;am fempitcrnauirtuteiui intelligi Glius eius,p quenbsp;fada funt omia,c qui nunquam coepit cffc,fednbsp;fempitcrnus,id eft/emer ternus eft cum co, 4nbsp;diuinitas autem fpiritus iandus,Intelligi tur itanbsp;qj p uiGbiles creaturas inuiGbilis pater, Si ftm/nbsp;piterna uirtus eius, qu eft Glius, ac diuinitas,nbsp;id eft, fpiritus landus, ad quem maxime fandinbsp;Gcatio pertinet.Itaut Si gentiles quiferipturasnbsp;diuinas non habebant.Gnt inexcufabiles, quoniam non fuerunt ueritatis ignari,fed ipG ueri/nbsp;tati qu feillis rcuelauerac,cxutertingrati.
-ocr page 39-CAPVT X
deuin,qualis noncft -, rton Gcteutn cognoz uerunc tradcies hominibus, fed Gmulacra pronbsp;deocoli cenfentes-Qui dum per cogitationumnbsp;fuarum uanitatem formas im^ines in deonbsp;requirerent.dei imagine perdideruntSC in tannbsp;tas ftultidae tcnebras deuoluti iunt, uc gloriamnbsp;dei ad corporalem Si corrupiibilem humanxnbsp;form effigiena uertcrcnt,(3C diuinx maieGatisnbsp;eminenti adbrutorum animalium formas im*nbsp;clinarent.Mr4(runi gtorimd, qui eftincorru-ptibilis amp; xternus,infimUitudinemim4gini$ corru-ptibilithominif, quaG Gmilem facientes gic^iamnbsp;dei,id eG^gloriofum deumimagini hoministd^nbsp;ipfam imaginem uclut deum colentes. Nec fonbsp;Ium in Gmilitudinem hominis muiaucrunt glonbsp;riam dei, led etiam in Gmilitudinem uotucrumetnbsp;^drtipedmt amp; frpentiuin- A dignioribus creatunbsp;ris ad minus dignas gradatim deiccndit,ut oGenbsp;dat illos inprofundiores ftultitif tenebras cor?nbsp;.uiGe.Mos fuitabantiquo Romanis adorare Gnbsp;mulacra hominum.ut Romuli,Iouis SdaliorG,nbsp;maxime ab aduentu Acne in Isgliam :uolucrnbsp;autem amp; quadrupedum at^ferpentium.cx^nbsp;Alexandria ab Augufto uiefta eft amp;Rom j fub/nbsp;ugataXonieuerant enim colere deos omni gentium,quas fuperaflent.In tarn uiles formas n)utauerunt,utdidum eG,gloriam d^-Proptcfnbsp;guoddeuftradidit^id eft, dimiGt,iUos in d^idtrMcotnbsp;diAornm.Traderc enim dicitur deus, dum nonnbsp;retinet delinquentes,propter arbitrij libertatnbsp;ad malum promptifl'imam.Manifeftum quoepnbsp;eft deum operariin cordibus hominum,ad in/nbsp;clinandaseorum uoluntatesquomc uolue/nbsp;rit,Gue ad bona fua mifcricordia, Guc ad manbsp;la pro meritis corum,iudicio utiqj fuo,nonnunnbsp;quatn aperto,nnunquamocculto,fcmper aunbsp;tem iufto. Nam propter prsecedentia peccata,nbsp;multiplicanturfequentia.Ec deus qui peccatO/nbsp;rem diuexpelt;ftatutrcdeat, non redeunti atqjnbsp;cohtemnenti ponit adhuc ubi grauius impinznbsp;gat. Peccatum quippe quod per poenitentiamnbsp;cicius no deletur,aut peccatum eft Ccaufa pecnbsp;cati,aut peccatum amp;pcEna peccati,aut peccatnbsp;Gmul Sd caufa 5d peena peccati.Omne enim qdnbsp;priug male commitntur,peccatum A.Sed G cinbsp;tius panitendo n tcrgitur,iufto iudicio omninbsp;potens deus obligatam peccantis mentem,etinbsp;in culpam alteram permittit cadere.Peccatumnbsp;ergo quod peenitentix lamento non diluitur,nbsp;peccatum eft Gmul caufa peccati:quia exihnbsp;Io oritnr.unde aohuc peccatoris animus altiusnbsp;obligctur.Peccatumucro,quod cxpeccato,idnbsp;*ft,ex fecundo fequitur,peccatum Gmul eft SCnbsp;P^tna peccati;quia exerefeente cxcitate ex re/nbsp;tributione prioris culpx gencratur,ut quaG ftnbsp;qudam Gntinpeccatore iupplicia,ipfaincrc/nbsp;menta uitiorum. Fit uero nonnunquam ut unnbsp;idcm'cppeccatum,8d peccatum Gt 8i pcenapccnbsp;catiGmul 8i caufa peccati.Quod bene Apoftonbsp;lus hoc loco detnonrat, dicens de inGdelibusnbsp;ac lubricis ; Cw fognotfi^ent dtum,nonfut deumnbsp;^lorificMeruttt utpratitu egeriffi.fedtuMuirunt inconbsp;gitationibuf/uif-Ecce eft peccatum Si caufa peccanbsp;II .Ex qua caufa quid lequitur, adiungit ; Et ob-feuratumefl inpkns coreorum. Dieentes enitnf ee inbsp;pietttetfflttltifailunt.Et mutititerunt ^oriamincorru-ptibilif dei,Mfimilitudinem imaginis corruptibibt hominbsp;tiis CZ ttoluerum O' lt;iuitdrupedum cz ferpentium. Eccenbsp;eft pAmfolumm.Et pana peccati eflt,G nortnbsp;adhuc ex hoc pAo amp; aliud fequerec. poftnbsp;inGdelitate eoii iubditunPropterfimdtradi^til'nbsp;lof iim;Sdc*Q.uiigiturcognotccesde,n Geutnbsp;de gloricauerunt,ex eo peccato amp; caufa pecnbsp;cati ad hoc quoep perdui iunt, ut ad cult 1ernbsp;Pentium duolucrum laberentur.Sed quia pernbsp;hc etiam ccitatem ufq; ad immundiuam carnbsp;nis amp; contumelias cecideruntjpfa inGdelitatisnbsp;Sorten carcitasjprcedenti intelle Aui Si peccanbsp;tum eft Si pana pcctati ; iubftquenti uero im-munditix, peccatum fada eft Sc cauia peccati.nbsp;Phorisitaej; peccati merito,peccatorumfubfenbsp;quentium louea tegi(ur,ut qui malum leiens gnbsp;petrat,deinceps iufte in alrjs etiam nefeiens ca-dat.Hoc quippe agitur.ut culpis culp ferian-tur, quatenus fiipplieia Gant peccantium, ipfanbsp;incremta uitior. Merito itaep poft idololatrienbsp;culpam lbdiiu : Propter quod tradidit illosnbsp;deus amp;c.quoniam deusillcsiuftedeferuit i^pnbsp;prijsuoluntatibuSjquiGbiprtulerantidola,^ ,nbsp;Gcut feriptura loquiturdnicium fornicationisnbsp;exquiGtioidolorum,amp;adinuciio illorum cor/nbsp;ruptio uitx cfi. Tradidit igi tur illos ob idololanbsp;tnam,id c , fubtrahendogratiam fuam.perminbsp;Etiilos indcfideriacorditeorum , id eft.utincide-rent in ea, qu cor corum deGderabat lecundnbsp;carnisardorem: deGderia dico tendentia iitira munditiam,idcft,incarnis macula tionem.ufq? adeo,utnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;corporala contumeliff,id efi.ut fei licet ipG applicent corpora lua, in contumelies,id eftjincontumelioGs operibus. Contumeha eftnbsp;quingerituralicuictra dignitatem perfon,nbsp;tifti corporibusluis ac naturgrandem feccnbsp;re ctumefljlbdendo le ta pudendis lurpitu/nbsp;dinibus.Contumely's affccrt corpora lua,amp;nbsp;hoc infemetips.i. fc foli Gne alrjs macultes. Illinbsp;Gcafficiunt corpora fua.quicmutauert uerinbsp;tai dei in mendaci.i. q*d de dco ueijr cft.dedenbsp;runtidolo,qn Gcutlcripturadicit.lncmunicanbsp;bile nomcimpofueruntlignisetlapidibs.Nonbsp;men quippe deitatis eft incomunicabile creatunbsp;ris, qm folus creator ^Jpric et uerc deus noianbsp;tur.Sed gtilcs hoc nome impofuertlignis etnbsp;% lapidibus.qn idoJali^ea et lapidea inftituertnbsp;appellari deos.Et hoc eft qd nunc dicunf in mnbsp;daci muta fi ueritatem dei.V eritas cm dei.tpnbsp;ipfe ueraciter deus Gt. Quam ueritat uertit innbsp;mdaci.qui idol dicit uel putat elfe de.Fal/nbsp;fum em hoc. Nec fol ita ueritat mutauertnbsp;in falGtatjftimtes idola deos eire,qdfalfumnbsp;,fed cti coluert ipfa idola,ne dicert,n5 ccinbsp;lo Gmulacra,ld res eor,ut foie et ctera huiufnbsp;modi.Coluert n creator, fed creaturjid |
12
AD ROMANOS
|
non deum,fed idola, diligenter ornando coro/ nis aureis iplas imagines dmonum,amp; eas fle/nbsp;xis genibus adorando. ZSquot; firuierunt thura amp; fa-crificia offerdo creaturte potiufnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;credfort,qua fi eflt melius feruirc creatur, id eft, idolis SC dmonibus,qum deo,^i cfl betiedius in fecula,nbsp;id eft,in xternum,dmeM,id cft,uerc. Cui qui ad/nbsp;hxferunt.amp;ipG cum eo benedidi erunt in fccunbsp;la uerater. Sed gentiles efffti funtmaledidinbsp;C temporales, qui benedidum in fecula reli/nbsp;querunt. Propterca tradidfc illos deus in paflones gnomini. Nam fmi'n eorum immunbsp;tauerunt naturalem ufutn , ineumufumnbsp;qui eft contra naturam, Similiter autemnbsp;Sc mafculi ,relido natural! ufufmin,nbsp;exarferunt in dcfidcriis fuis in inuifem,nbsp;mafculi in mafculos turpitudinem operanbsp;tes, Sc mercedem quam oportuit error isnbsp;fui in femetiplis recipientesgt; Dixi quia iruierunt creaturse. Proffered tradidit illos deus, id eft, ire permiftt in paioncs, idnbsp;eftjin uolup tares, quae etfi deJedent.funt paffi-onesnatur.Ecce iterum uindida.Praecedensnbsp;cnim culpa qua feruierunt creatur, uindidanbsp;eft.fubfequeniibus turpitudinum paflionibus.nbsp;Superius didi ftint mutafte gloriam dei in ftmi/nbsp;litudinem imaginis uolucrum amp;C ferpentium,nbsp;nec tarnen coluifle dixit cosilla. Et proptereanbsp;ceciderunt in immuditiam carnis uindice deo,nbsp;cuius gloriam in idola mutauert.Deinde cre/nbsp;feente errore, coluert pro deo ipia idola qunbsp;fecerant, amp;(. feruieruntcis, fitutpoftoluslo/nbsp;quiKir ,ac propterea deteftabilioribus adhucnbsp;immunditijs punitur. Trrfdidit illos deus in paio/nbsp;nes ignominiie, id eft, in ardores uoluptaium necnbsp;nominandarum. Ignominia enim dicitur,quagt;nbsp; fine nomine. Appcllatur cnim ignominia, eonbsp;quod definat habere dignitatis nomen ille,quinbsp;in aliquo crimine depreheditur.Et uere in ignonbsp;miniofaspafltones traditi funt: Nlt;fft foemin^eo^nbsp;rum immutMeruntMturalemufum. Non dixit con-iugalem ufum,fed naturalem:eum uolens intelnbsp;ligi.qui fit in membris ad hoc creatis,ut per eanbsp;poflitadgenerandum uterrp fexus commifcc-ri. Ac per hoc cum eildem membris etiam nienbsp;rctrici quiflt;5mifcetur,naturalis eft ufus,nec ta/nbsp;men laudabilis.fed culpabilis.Ah ea uero parnbsp;te corporis , qu non ad generandum eft infti/nbsp;tuta, etfi coniuge quis utatur, contra naturamnbsp;eft flagitiofum, ItaiJhmutauerunt feeminxnbsp;eorum naturalem ufum,in eum qui eft ctra nanbsp;turam.quiaipffmininfceminas turpia exnbsp;ercuerunt.Nec folum feemin contra naturamnbsp;fornicai funt,fed etiam mafculi fimilitcr reit-dis faminis,quibus naturaliter poffent mifeeznbsp;rixxarierunt per intquam uoluntatem in dedenbsp;rijs fuis,id eft, fe gcnitis.Exarferunt fpiritu for/nbsp;nicationis inuiccm,6^ nequiffima defideria connbsp;pleuert turpifltmis operibus, c mercedtm ^ui |
oportuit errorisfui.id eft,uindidam dignam Si c5 gruam pcccato errons fui receperunt, inetntt-ipfis, id eft, deum uindicauerunt in natura fuanbsp;idco enim Apoftolusipfa crimina euidet^ exnbsp;prelfit, ut cognofeamus eos rationem perdidifnbsp;fe natur,qui tamamentescffedilnt,utomianbsp;peruerterentin deum peruerfi. Neq; cnim ordinbsp;nem natur feruare poterant, qui autorem nanbsp; tur dercliquerant. Idcirco feemin in foemi-nas,amp;: uiri in uiros turpia egert, in quibus parnbsp;culpa fuitjtam fceminai qum etiam uirott. Etfleut non probauerunt deum habcrc innotitia, tradidit illos deus inreprobnbsp;fenfum,utfacfantca qu non conuenift,nbsp;f epletos omni iniquitate,malitia, fornicanbsp;tione, auaritia, nequitia, plcnos inuidia,nbsp;homicidio,contention,dolo,malignita*nbsp;te, fufurrones, detradorcs, dco odtbilcs,nbsp;contumeliofos,fupcrbos,elatos,inuento*nbsp;res malorum, parentibus non obedites,nbsp;inftpientes,ncompofitos,finc aftedione,nbsp;abfqp fdere, fine mifericordia. Qui cumnbsp;iuftitiam dei cognouiflent, non intellexenbsp;runt,quoniam qui talia agunt,digni funtnbsp; morte : non folum qui faciunt ea,fcd ctinbsp;qui coifentiuntfacientibus, fl Prdida mala fecerunt gentiles. Et qui.1 needum rcfpicere uoluerunt,adhuc in alia ceci 'nbsp;derunt. Commiferuntenim abominanda quaenbsp;diximus, nonprobaueruntdominuml}lt;echabereinnbsp;notitia,id cft.cum muftis rationibus poffent pronbsp;bare de habere in nctitia hc crimina tarnen putauerunt deum ignorare Si negligere ea. Et ficut ex fua culpa hoc putauert,fc ex cademnbsp;culpa fatftum eft,quod tradidit illos deus in rc/nbsp;probumfenfum,ut putarentemniareprobannbsp;daeffe facienda : amp;: cum tam turpia operaren/nbsp;tur,ncfcircntfe malumoperari. Velita: Nonnbsp;folum fupradilt;ftasabominationesfeccrunt,fednbsp;etiam onprobautrunt,id cft,n elegcruntdeumnbsp;habere in notitia,id eft,utcognofccrcni cum.Illenbsp;probat,ideft,probum amp;laudabile effciudicat,nbsp;habere dum in notitia, qui pia deuotiowe ftu*nbsp;det eum in animo femper haberc,5c tanquamnbsp;prfcntcm timet cum ac rcueretur, 8C peccarcnbsp;nonaudet.Sed hoc gentiles non fecerunt.Et^/nbsp;eut non probautrunt deum haberein notitia, id eft ,ucnbsp;haberent c in notitia fua,u|ieum feirent noffenbsp;mala qu faciebanr. tradidit, ideftjdimiftiilojnbsp;dfftiinrcproamp;wwlfllKtWjUtiamnihilintclliganini-fi quod probitate remotum eft ; utfaciit ea ^uanbsp;nonconueniunt ration! ucl natur.Ea qu non c5nbsp;tienit facere,eft ilia agerc,qu diuin leges denbsp;teftantur. Illos dico n parum habtes iniquitanbsp;tis, ftdrepletosomniiniquitate. Cuius partesnbsp;tiTiimerantur,cum fubditur: Malitia,fornicatnbsp;one Sic. Genus cm prmittitur.amp;fpecics fub/nbsp;iunguntur,ut gentiles euidentius accufentur C,nbsp;icrreantur.Malitia pertinetadmentem, forni- |
CAP VT J. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;15
A catio ad carnc. Malitia enime.quaquis ma-chinatur Ixdcre ahum quocuncp modo. For/ nicano autem dicitur fornicibus, id eft, ab ar-cuJtiSjin quibusmeretrices profikucbtur .SPdnbsp;hoc in loco intelligitur fornicatio nominari,quicnbsp;quid extra legale cnubium committit. Aua-*nbsp;ritia uero eft infatiabilis amor habendi. Nequi-ua eft temeritas uel prfumptio,quando quis aunbsp;detquod nequit etFicere. Vel nequitia dicitur nbsp;nequicquam : SC eft defedio boni, quando quisnbsp;ab amore cleflium deficit, Si. in amorcqj tcrre-norum exardefcit. Sic enim tendit ad nequic -quam, id eft, ad uanitatem C ad non effe, recedes uero dei efl. Inuidia uero eft,qu alinanbsp;felicitate torquetur, 8C in duplicem fcinditur p:^nbsp;fionem, cum quis aut quod ipfe eft, alium efle nonbsp;uult ; aut alium uidens efle meliorem, dolet fcnbsp;non effeconfimilcm. Homicidium aut,ex honbsp;mine csedecompofitum eft. Et pulchrehominbsp;cidium inuidi fociauit Apoftolus,quoniam ipanbsp;eft prima huius criminis materia. Nam primumnbsp;homicidium S^diaboli amp;Cain,dfe inuidia ortumnbsp;eft, amp;adhuc nonnunquam fiunt horoicidiapernbsp;inuidia^n. Contentio aut eft, ubi non rationenbsp;aliquid, fed animi pertinacia defenditur ; Si. ubinbsp;non.ueritas quritur, ld animofitasfatigatur.^nbsp;Dolus uero eft mentis calliditas,abBeo qd* elunbsp;dat. Aliud enim agit Si aliud fimulat. Dolus in/
quam eft occulta malitia, bJandis fermonjj^us ' adoEnata,cumaliudfonatinore,amp;aliudlatecinnbsp; corde. Malignitas at eft mala uoluntas, quxnbsp;malo ignc accenfa,neminemuult ^are,nec openbsp;rari unde debeat amari. Inter malitiam Si mali-gnitatcm hxc diftindio eft, quod cogitatio pra-,uamentis,malicia dicitur: malitix autem uotumnbsp;uel opus, malignitas appellat. Sufurrones ue/nbsp;ro funt,qui in auribus alicuius loquutur malumnbsp;de alio. Detralores aucem,qui uirtuces ab ali
* ' quo fuisuerbis detrahunt uelminuunt. Sufur/ ro quippe fono loquutionis diciturrquia non innbsp;faciealicuius,fedinaure loquitur Iccrete deor/nbsp;gando. Detratio autem eft, aliorum bene geftanbsp;opera uel in malum uitiofe mutare, uel inuldennbsp;do fallaci fraude diminuere , cum ayt mala di/nbsp;cunwr qux bona funt, aut parua bona qu magna funr.Dctrahere enim cft,bona alterius dero/nbsp;lum traherc, id eft, inclinare Si premere, uel denbsp;ipGs bonis aliqua trahere, ut pauciora feu mino/nbsp;ra qu.am funt, oftendantur effe. Ne autemuide-rentur fulurrone^amp;detradores parum peccare,nbsp;mox addidit, deo odibiles. Odibiles cm lune
deo,quimale fufurrantdeproximisfuis uelde/^ trahunt cis. Vel deo odibiles dicuntur,qui femi/nbsp;nant inter amicos difcordias.Vnde Salomon j;c/nbsp;Prone.(). ftatur quia fex funt qu odit deus. Si feptimumnbsp;quod deteftatur anima eius ; ipfum'qj feptimumnbsp;cftille,qui feminat inter fratres difeordi. Connbsp;tumeliofi uero uocantur, qui ueloces funt iii?r-borum uel faiftorum iniurijs. Contumeliaenimnbsp;dicitur faftum uel didum.quod indignura amp;in-conueniens eft illi,cui iniufte Si contumaciter in/
fertur. Superbi funt, qui iudict de l lupra nbsp;nbsp;C
debeant cfl.Superbia cnim eft,peruerf celfitu dinisappetitio. Peruerfa autem celltudo eft,denbsp;lrto eo cui debet animus inhxrcrc pr^cipio, fi-bi quodam modo fieri fc principium. Hoc fit,cnbsp;fbi nimis placet, id eft,cum ab illo incommuta/nbsp;bili bono deficit, quod magis ci placere debuit,nbsp;qum ipfc fibi. Elati quoqj lnt,qui efferunturnbsp;fupra menlram lam, uel quimaiominftitu/nbsp;tisnon acquiefeunt, dum nolunt pati prioremnbsp;uel parem. Inuentores malor funt, qui nouanbsp;genera peccandi reperiunt, uel noua tormentanbsp;quibus alios crucient, fiue nouas leges iniuftas,nbsp;aut alia qulibct mala primiinueniunt.Hcemnbsp;mails ftudijs illifolent agenda inuenire, quibusnbsp;nonfufficit utfaciantmalaqu priores fuifecc/nbsp;run, aut qu contemporaneos fuos adhuc facenbsp;rc confpiciunt.Qui uero iunt partibus non obenbsp;dientes,feris funt indomabiliores: quoniam fernbsp;fuis parentibus funt fubdit Si acquiefeentes.nbsp;infipientes aut funt, qui ab ipfo fonte fapiennbsp;ti3e,qui deus cft,recefferunt. Et ideo incompofi/nbsp;ti,quia omnis infipiens inordinatus cft. Incomnbsp;pofiiifunthabitu inceffu Si motu. Incompofi-tio enim corporis,indicat qualitat mentis. Sinbsp;neaffecftioncfunt,quiuifccradiledionis, quibusnbsp;erga alterum moueantur, non habent, fed durum Si infenfibilceor crgaproximidileflionemnbsp;gerunt. Abfqjfdere funt,qui focietatem oihinbsp;umfugiunt,qui feedus concordi SClbcietatishanbsp;here cum nullo uolt. Sine milricordia funt, Dnbsp;qui non compatiuntur miferijs aliorum.Et omianbsp;hcmalafuerunt ingentilibus, Quicum iuftinbsp;tiam dei cognouillcnf,nonintellexerunt quoniam qui talia agunt,digni funt mortc.Per lloc qd*nbsp;cis naturaliter difplicet malum,cognouerunt iu/nbsp;ftiti dei.Et licet hanc ita cognouiffent,non intcl-lexerunt cos qui talia faciunt,dignos effe perptua morte. Qitoniam fi intellexilfentjtimuiffcn t:nbsp;f timuiffent,nunquam talia commilflnt.Ami-ferunteniqa lumen intelligenti,cx quo deferue-runt fontem cleftis fapienti. Et ideo quam-uis non intellexiirent,nonpoflunt cxcufari,quianbsp;prcedentibus culpis meruerant fie cxcxcari.nbsp;Qui neputarenturhis tantum panis affligiqubnbsp;bus deledabantur ,id e ft, fupradidis criminumnbsp;turpitudinibus, addit ultimam mortem ternnbsp;Apoftolus:Digni lunt,inquit, morte quitalia fanbsp;ciunt.Vbicum magno timor notandeft,quianbsp;nonnulla qux puttur Jeuia,pofuit inter ifta pronbsp;quibus xterna mors ^quiritur,ficut funt ea qunbsp;faciunt fufurrones Si etra(ftores,amp; incompof-tiuelcontentiofi. DtgNf,inquit,ft morte non foutnnbsp;qui faciunt eu, fed quiconfentiuntfacientibutt ut nullus exeufef .Sunt ein quid qui fc rcos n putant,nbsp;fi non operantur qu mala funt,confentiunt atnbsp;facitibus.Confentire at eft,fi quis cumpolit renbsp;prehcdre,taceat uel adulctur. Sed facites amp; connbsp;intientes,xternam morte mertur.Hucufqj uitianbsp;gentili Apoftolus deteftdo manifefauit, ne inbsp;depnftinlsaibusfcxcufarent: l$d qualesantea
-ocr page 42-AD ROMANOS 4 A fuerant,humilif recognofcert:nc fe ludatis fug-be prfei rt, fed tanto magis deum diligcrt,ac grati eiusobnoxij fiert,qu5to plura maioranbsp;peccata ablt;o fibi eft dimilfa cfidcrarent. CAPVT .IL PRopter quod inexculbilis h omni's qui iudicas.In quo enim udicas alter,nbsp;teipfum condemnas. Eadem enim agis,nbsp;qu iudicas. Scimus enim quoniam iudi;nbsp;cium dei eft fecundum ueritatem , in eosnbsp;qui talia agunt. Omnes,inquic,5facires,amp; aflentientes, di gni funt morte.Propter^wod, id eft,propter quamnbsp;caufam ,inexcflt;tamp;ili't cs bomo omnis qui iudicas alios,nbsp;homo dico,non gctilis tantum,fed t omnis^uenbsp;gctilisjfiuc luduSjfiue maior, fiuc minor. Ciimnbsp;enim dicit omnis,fubintratiam monftrare n fonbsp;lumgiilem,fed etiam Iuda:um,qui fecundum lenbsp;gem uolebatiudicare de gentilibus. Communi-ter ergo nunc de ludis gentilibus agit . lu-dseus enim iudicabat gentilem lcundum prifii/nbsp;nam conuerfationem,cXl gtilisludacum. Vterq;nbsp;autem homo. Si ludus gentilem iudicat de idonbsp;loIairia,Sd multiludorumcolueruntidola. Sinbsp;gentilis ludum de legis pruaricatione,amp;ipfenbsp;pruaricator eft legis naturalis.lncxcj44gt;tiw,ingr,nbsp;ts homo omnis q idic4j.Hic ondit, quia unufquiftpnbsp;homo naturalif fcit,quuis fe hoc feiren aduer/nbsp;tat, Icilicet fe deo fecundum aduspropriosiu- dicandum. Quomodo enim ipfealium peccantenbsp;iudicio fuo damnaret, fi deum ita faftui^ naturanbsp;li fenfu non uideret^Omne.s eiiim per naturalemnbsp;legcmWtcl! rationem norunc,5lt;: innocentiara prenbsp;mium,i?^ malitiam mereri fupplici.lnexculabinbsp;lis cs,qui.i tu ipfc teftis es damnationis tux.Namnbsp;in quo iudicio iudicas altcrum ad damnation.t eo co 'nbsp;demnas ttippoir.qm eadem agis tu ipfc,qu3f iudicasnbsp;in altt ro elfe damnabilia. Et ficut iudicas de alio,nbsp;fie potes feire quod deus iudicabit de tcipfo. Etnbsp;uere ludicaberis deo,ficut iudicas als qui facinbsp;unt ea qux SCiu facisrquia feimus quod iudiciumnbsp;dei eft lcundum ueritat in eos qui talia faciunt. enim accipiet gfonam in iudicio: lcd lue ma ior.fiue minor.fiue Iudus,fiuc gentilis fit quiliqj,nbsp;deus ilium uero iudicio, prou t dignum fuerit,iu/nbsp;dicabit.Notandum quo,quod hc fententiafinbsp;militer damnandum manifeftet etiam noftri temnbsp;poris qulibet iudicem.uel ecclefiafticum.uel e/nbsp;cularem,qui faciteaquin alijs iudicat. |
Exiftlmas autem hoc dhomo, qui iudicas cos qui talia agant, f facis ea, quoniam tunbsp;efugies iudicium dei d An diuitias bonitalt;nbsp;tis eius amp; patienti amp; longanimitatis connbsp;temnis, ignorans quoniam benignitas deinbsp;ad pnitentiam teadducitt'Secundum dunbsp;ritiam autem tuam amp; cor impoenitensthenbsp;faurizas tibi iram in die ira: C rcuelationisnbsp;iufti iudietj dei,qui reddet unicuique fecunnbsp;dutn opera eiuszhis qufden),qui fcundum 'nbsp;pan'entiam boni operis, gloriam 8i hono*nbsp;rein C incorj^uptioncm qurentibus, y*nbsp;tam ternam hisautem qui func exconi*nbsp;tehtione, Sc qui non acquiefcunt ueritatf,nbsp;credunt autem miquitati,ira SCindignatio,nbsp;tribulatio C angullia in omn aniraam ho^nbsp;minis operands malum, ludi primnbsp;Grd . Gloria atChonor 8c paxomninbsp;operasti bonu, ludxo prim amp; Grco Nos feimus iudicium dei efie in eos qui ta lia faciunt. Sed tuciim ead facias, putas tccuafiinbsp;iJlud iudici^EthocefiqcFincrepatiuc dicit. Exnbsp;ftimaf a(!t hoc homo ^ui iudicaijd cft,iudicio tuo danbsp;mnas eos.qui talia agunt,amp; facis ea.gzwnw tu effu~nbsp;gicsiudiciumdei^. Quamuis enim poteftatemnuncnbsp;luper cteros habeas,(SC non fit qui te in hoc mnbsp;doiudicet,non tamen cxiftimare deum tibi par- nbsp;citurum defies,fi male egeris.Putare enimpoflecnbsp;a]iquisimpcritu#,quodtanto liberiusfibi pccca-rc ]iccrct,quanto diligen tins alios pcccato comnbsp;pefccret. Exiflimas quonum iudicium ciuseffugies, idnbsp;eft,nunquid tibi de impunitate blandiris,quia denbsp;inprfenti nonreddit'1 An contemnitdiuitiufioninbsp;Mis dus, i4 eft, diuitem SC copiom eius bonitanbsp;t'a, quia nunc mifericordi tempus eft ,nbsp;tiits ^tieutiit dus, qua peccantes patienter tolrt.nbsp;CT lozjgdMimitrftw, qua diutius illos adpanitcnti-am expedat Seucre loquitur Apoftolus, quianbsp;malade duramens non reuocatur nif terrore.nbsp;Diuiti autem bonitatis det in hoc manifeftan'nbsp;tur, quod tanta quotidie in terris mala facit ho __ tur, quod tanta quotidie in terris mala facit ho raines, amp; tamen eis deus folem fuum producit. Mrft.?*nbsp;iSCpluuias miniftrat,aliaipmulta bonalargitur,nbsp;blandicsutad pnitentiam g beneficia prouo-cet.Diues elle monftratur patictia eius,qui totnbsp;Sd lantamalafacientes patient fuftinet.Diucs eftnbsp;amp; longanimitas eius, quoniam non ftatim punitnbsp;cos, fed expetat ad pnitnam per multa tempora,Sed has diuitias bonitatis amp; paticti amp;]onnbsp;ganimitaiis ctemnit,qui non ficutitureisadpnbsp;iiittiam,u^deus intendit.fed ad uanam fccurita^nbsp;tem uertitjfiimans deumautnoncurarehumanbsp;nas res,aut donare quod difFcrt. An contnis,in-quit,has diuitias,tgnor4W,td eft.non cogitas,^Hoinbsp;ambenignitas,id eft, pia mifericordia ddadducittCfnbsp;quantum inl eft.rfdpocNtfenlw, dumtibifpati-um adhuc tporis indulget? c prouocatadnbsp;Doenitendum. Sic tu fccundumduritiamtuam amp;coxnbsp;^mpcnitens,thcfurizas tibi iram. qu la durus es amp; innbsp;malitia tua pertinax, de quanec corde pcenites.nbsp;Siyit em gbits mala qu agunt,difplicent.Sed tunbsp;nec in corde pnitentiam agis, ga nirais indiira/nbsp;turn eft in malitia cor tuum. Et fecundum hc daritt-am tuam thefaurizas tibi iram,id cfr.accumulas SC rcnbsp;pAiB libiuindicfam exercendam indieir,id eft,nbsp;in dicultionisextrem. iram thefaurizat, id eft,nbsp;in occulto multiplicas tibi.deterius peccdo pernbsp;indultum temporisfpatium. Nam quia conuer,. |
e.
'.7*
CAPVT .11.
A ti nonuis.eriamfpario tempons accepto.per hoc mala lua ad reatum auges,per quod ea dilu-ere poteras, fi conuerti uelles. De benignitatenbsp;emm deiiram fibi reprobus thAurizat, qftianbsp;dum ad panitenriam tempus accipit SC ad pec-candum cxpcndit,ipfum remedium gratix uer-nbsp;nbsp;nbsp;tit in augnientum culpx. Vnde SC omnipotens
deus,quia collata remedia confpicit ad culpx ar gumentum trahi, ipfam benignitatem quam conbsp;/Iwl di- ^uJ*finiudici)*diftributicm uerric,ut inde plusnbsp;firiion kriat,unde modo amplius expedat ; et ^uia homo deferere malum non uult ut uiuat,augcat unnbsp;de moriatur. The/4Mri:C(tf,inquit,riSi iram uturamnbsp;in die ine, id eft, in die iudici), qua deus uidebitur nbsp;iratus elle reprobis, licet nulla metis gturbatio-ne moueatur. cr in diereuelationit iufli tudieifiid eft,nbsp;in qua rcuelabiturquod nuncoccultura eft,iu-.nbsp;ftum indicium del, qui tam tufte iudicabit,ttt rei/nbsp;441 unicuique feeundum opera at. Et uere ita unicui-
que redder, nam bonis bona, et malis mala. Et hoc eft: Bit ^uidem redder gloriam,qui funt boninbsp;operis fecundum patientiam,id eft.^ui bona operannbsp;tur, bene utentes patientia dei, uel qui ficundumnbsp;patientiam bene operantur, id eft, mercedem boni operis fui per patientiam expeftant, perdurantes ulque in finem in bono et patientia, ut bc^nbsp;nafaciantamp;malatolerent. Hisredfet gloriam,nbsp;u^fulgeant ficut fol in regno paths eorum: bono/nbsp;Mobtn.)nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^des ficut Johannes dicit : Quia
cumapparueht,fimilcseierimus. crincorruptio-B new, id eft, immortalitatem. Hxc redder deus il-lis,qui funt fecundum patientiamjsoni opcriSjCT* boe ^uitrentibut wtam teternam,id eft, illis folummo/nbsp;do,quicx patientia amp; bona adione fua nil aliudnbsp;qutn uitam xternamquxrunt.Et enim padennbsp;tiam boni operis oftdunt, gloham tarnen in-corruptionem non recipient, fi intentione cordisnbsp;uitam xternam non qurunt.Iftisquidcm glorianbsp;dabitur. Sedhit ^ui pint excontentione, ficut uos quinbsp;nunc contenditis adin.^^Tm. ^uifunt ex contentione,nbsp;id eft,cxucritatisimpugnatione,ubiquod aflrinbsp;tur, no ratione, fed animi pertinacia defenditur.nbsp;CZ ^ui nonacquiefeunt euangelicx ueritati cum cisnbsp;annunciatur,utfacianc quod uerita%prcipit,f4nbsp;credunt ini^uitati.quS. diligut,promittentes fibtimnbsp;punitatem malorum qux faciunt His reddeturnbsp;ir4,id efi,iufta ultio dei.cz indignatio, id eft,feueri/nbsp;las eius, tribulatio de rcatu confeientix * anguflianbsp;de uana panitentia, quando crunt inter fe pani-tentiam agcniespSC prxanguftia fi^iritus gementes. V l irrf,id eft,pana,er indignatio, quia fibi ipfisnbsp;indignabuntur, quod male agentesiram deim*nbsp;fuerunt. Huiufmodi ira ty indignatio dabitur cor-poribus amp; animabus eorum infuturo. Etagte-quam animx eorum refbcienturcorporibus, in/nbsp;terim uenicttrtWilt;tw,qutum ad exteriorcm crunbsp;datum-'O' angt^ia, quantum ad conlcientiam,nbsp;qux torquebit intrinfecusipfas animas.Vel^oftnbsp;refurreftionetn tribulatio in corporibus. O angu-fiia in animabus. Hxc pana ueniet in omnem ani-mam operantif malum', qui anima prima peccat,^
s
iddrco panam pnncipali'ter (entit.Supcrius cri- C, am dium erat, reprob thefaurizar c fibi iratnnbsp;in die iudicrj.Et nunc ne quis putarec quod repronbsp;bi ufque ad diem illam fine pana eHant, additur,nbsp;panaraefldandam inomnemMimdm hemim'tope^nbsp;retntis iMlum. Ac G dicatur : Non folum in ilia dienbsp;amp;dcincepsfentiet iram malus,led Svante, innbsp;omnem animam operantit malum t ludai pn'mum CZ de-inde Grtci, id cG, gentilis. ludus ^ntili in cubnbsp;paprxfertur,quiaprxtcrnaturalem legem,nbsp;Moyfi legemfcriptam habuit,ac prxuaricatusnbsp;eft. ludxus femper ante ponitur, quia primus denbsp;urn cognouitzC credens,propter Abraam hononbsp;riGcentior cG:diflidcns autem, peius tradandus,nbsp;quoniam promifla patribus relutauit. Oftfo aunbsp;tem quod male oprantes ex utroqi populo Gntnbsp;piAicndi, oftendit econtra quod bene agtes exnbsp;circunciGonc SC prxputio fint glorificdi, idco^nbsp;fentenri prxrailTam repctit;Pana erft male openbsp;ranti.Sed oria, id eft, fplendor clariGcati corpo/nbsp;ris, cr honor id cft, locus ad dexteram iudicis,nbsp;Gquot; p(tx, id eft, om nimoda quies in regno, erit o-mmoperantilgt;onum:n5 dico omni qui uidetur ope-rari bonum,fcdqui ucracitcr opcratur quod de/nbsp;us bonum iudicat.lH(ifeoprimMm.Primumcreduli/nbsp;tatis tempore, non dignitate ludxi enim primonbsp;crediderunt,ac bon operatirunt,amp; poftea Graenbsp;ci,per quos Ggnantur gentiles,fcd nc utri^ parnbsp;in regno locum bearitudinis habent.
Non eft enim perlbnarum acceptioapud Denfe. deum-Quicunque enim Gnclcgepeccaue*nbsp;runt, fine lege peribunt, Ecquicun^ inle-ge peccaucrunt, per legem iudicabuntur*nbsp;No enim auditores kgis iufti funt ^ud denbsp;urn,fed faores legis iuftificabuntur.
Iure xquiparo ludxum Si gentilem in pa/ na Sc gloria, quia deus iudicat non lecundum g-inas,fed fecundum mrita. NenenimerfpuddeSnbsp;acceptio per/onarum, fed acceptio bonorum opcr.nbsp;SiucentijiIudxus,fiuegcniilis,unufquifq;fccun- .a nbsp;dum opera liia iudicatur deo.Et uere deus pernbsp;fonam nonaccipit. Nam quicun^uepeecauerutitfinenbsp;lege, Gcut gentiles, qui legem fcriptam non acce-perunt: peribunt fine le^e, id eft, non Get de eis ft-galciudicium,quiain gehennam fine iudicioprxnbsp;cipitabuntur. Et^tettn^e inlege peccaueruntRaitnbsp;Iudxi,qui legem Moyfinonferuaucrunt, perfe-gew iu^c^utur, id eft, damnabuntur : quia ipQnbsp;audient uerba iudicis, ut pereant propter legemnbsp;eius quam acceperugt ac uiolauerunt. Vel hocnbsp;poteft hxc fententia intelligi demonftrarc, quodnbsp;quicunque minus peccat, minus punietur : 8Cnbsp;quimagispcccat, durius damnabitur.nbsp;cun^ue peccaueruntfine lege, id eft, fine Icgis tranf*nbsp;grelfionc, ficut gentes, fcilicet qui minus pec -cauerunt. fine lege peribunt, id eft, minus punien/nbsp;turequia tantum propter peccata fua damna/nbsp;buntur, non propter tranlgrelfionem legis Mo/nbsp;faicx,quia non habuerunt illam. Etediuerfo c(W-cjwj peecaueruntinlege,i(i eft,grauius pcccauerunt
nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp; b 9
16 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;AD ROMANOS
A legem tran^redicndo.perlegem iudicahunturd efi, atrocius damnabuntur :quia 8C propter legis prnbsp;uaricationem , amp; propter peccata fua punicn-tur.Et ueroer legem iudicabuntur, ut pereant,nbsp;quia propter folam legis notitiam non laluabunnbsp;tur, quoniam folo legis auditu non iufiificantur.nbsp;Si. fine iuftitia nemolaluat. Nonenimilli qui tantum auditores funt legis, iuifunt apud dem,quam-uisapudhninesrtimcnturiufti : fed faores legit iuflificahuntur, idcft,iuftiiuftificabuntur.FaAonbsp;res enim legis ,uuqj iufti funt. Ac per hoc tantundem eftac fi dicerctur:FaAoreslegiscreabuntur,nbsp;non quia erant, fed ut fint, utuelfic intelligerentnbsp;eti ludi legis auditores,indigerefe gratia iuftifinbsp;catoris, ut poflent efl faAores. Vel iuicabuntur,nbsp;id eft,iufti deputabuntur. FaAores enim legis illinbsp;liint,qui creduntin Chrifium, quern lex proihi-fit,amp;dc quo Moy fes aitdpfum audietis tanq me.nbsp;Sed credere in cum lt;SCaudireeum,id eft,obedirenbsp;ei,nemo poteft nifi donante ipfius gratia.
Cum enim genres qu legem non habent, nacuraliter ea qu legis funt faciunt, eiuf#nbsp;modi legem non habentes, ipfi fibi funtnbsp;lex,qui oftendunt opuslegisfcriptuminnbsp;cordibusfuis,teftimonium reddente illisnbsp;confeientia iplbrurn,8c inter feinuicemconbsp;gitationum accufantium aut etiam defen*nbsp;dentium in die, qua iudicabit deus occultanbsp;hominum fecundum euangelium meumnbsp;perlefum Chriftum,
^FaAores legis iuftificantur,quia etiam gen-tes. Et Ijoc eft quod adiungtt, cumenimgentes Sic. Velitadixerat gcniilem damnari fi male opera-retur,Si fiiluari fi bene.Sed cum legem non babenbsp;atjSi quafi nefeiat quid fit bonum amp; quid fit ma-lum.uidereturneutrfi fibidebereimputari. Connbsp;tr Apoftolus:Etfi non habet legem fcriptam,hanbsp;bet naturalem,qua intelligit Si fibi confeius eft,nbsp;quid fit bonum uel malum;Siideo cre^endus eftnbsp;bene uelmale operari. Si merito faluari uel damnari . Quod non eft nifi per gratiam Si fidem,nbsp;qu renout naturalem imaginemdei inhomi-i# fcriptam,fine qua renouatione male operaturnbsp;8i dnatur accufante eft cofeientia. Et hoc eft qd*nbsp;sit:gentetqutelegem Mofaicam nonhabent, naturali-ter, id eft, naturali rationc fuadente, faciuntea qunbsp;legis funt, id eft, qu Jex fieri iubet, oit habentes legem eiufmodi,id eft,fcriptam, ipf funtftbi lex, id eft,nbsp;naturalis ratio eft cis lex, qpi bona laudantes Sinbsp;mala damnantes, oflendunt opus legir ee fcriptum innbsp;cordibus fuis, id eft, firmiter impreflum ration! eo-rum.Nullus enim eft qui facit alter! iniuriam,nifinbsp;qui fieri nolit fibi-Etin hoc tranigreditur naturnbsp;legem, quam non finitur ignorare, dum id quodnbsp;facit,non uult pati.Opusenim legis eft,nonocci-ExoJ.to dere,nonmoEchari,nonfurari,nonconcupifcerc,nbsp;non falfum teftimonium dicere.patrem Simatrnbsp;honorare,Si his fimilia facere,unum'9 deum erenbsp;atorem omnium credere. Ethc omnia natura-
lis ratio fcript in cordc gcntilium.Etita nouert C quid agendum ciret,amp; quid uitandum, teimoni~nbsp;um reddente illit in die iudictj conicientiti ipforum denbsp;hiqux feccrurft : quia ipfi fibi tces erunt bonorum C malorum qux gefferunt, icieniesindenbsp;fe merito faluari ueldamnari.Necfolumconfcinbsp;entiaoperum.fed ^CcogitdUoMttmmalarumueibonbsp;narum,cogitationum dico accufantium inter inui^nbsp;cem Mt etiam defendentium ; quia uicTim ie accufa-buntuel dfendent ipfcogitationes in efpe Aunbsp;iudicis4|t cogitationes norxomnes uno temponbsp;re cgregatx,iuftumiudicem probcnt.dum aucnbsp;accultnos noftra confcitia autexcufat,utrunanbsp;piura fint peccata an bona opera.SC utrum uctcnbsp;raan noua,utrum deletapoenitentia annouis fccnbsp;lenbus inftaurata. Itauel accufbuntueldcfen.'nbsp;dent nos cogitationes noftrx, non utiqjillaequxnbsp;tunc erunt.ted iftx qux nuncfuntinnobis.Cumnbsp;enim fiuc bona fiue mala cogitamus uelut incer/nbsp;ta, fie in corde nofiro tam bonarum quam mala- 'nbsp;rum cogitationum not qudam amp; fgnacula renbsp;linquuntur. Qylbinocculto nunc peAoris po-fita, in die illa reuelabuntur ab eo, qui folus po/nbsp;tefi occulta hominum fcire. Qiiarum nctfaruinnbsp;cauias non latere deum, etiam confcientia nofiranbsp;^onteftabitur. Etquia non lolum opera,fd ctpnbsp;am cogitaones in iUo iudicio tam fubtilit exqutnbsp;rent, ideofidelis quifq^ femetipfiim debet intrornbsp;fus tfcutere nunc, SCuehementerante iudicium xnbsp;examinare,utdiftriAus iudexeoiam tranquil?nbsp;lus ueniat,quo reum ldifcutcrc3ppetit,iam^nbsp;culpapunitun^cernit-Tf/liwo/,inquit, reddentenbsp;illij cotifcietttirf-.queniam confeientia propriafufti?nbsp;cit unicuiqi ad tcftimonium.Conlcientia,fubaudinbsp;lur opcfjA: cogitationum inter liinuicemacculntium.nbsp;uel cti defendentH.N dicit quod edtm cogitationbsp;nes accufant defcndant,fed quod uicilfim quxnbsp;dam accufant, amp; qudam defendant contra ma*nbsp;lignorum fpirituum accufationcm.ConfeientM rednbsp;dente teimonium in die qua iudicabit deus, uel in die, idnbsp;eft,in luce, cum iudicahit deus occulta hominum, id efi,nbsp;fecreta cordis uel peccata latentia, per confefiio/nbsp;nemnonmanifeftata.iudicabitdeus:hoc fe-cundum euangplium meum, id eft,fecundum euange/nbsp;hum quod ego prdico. SC iudicabitnonpgrfe/nbsp;ipfum,fed per leum cbrgt;߫iM-quia pater no iudicatnbsp;quenquamperfcipfum,fed perfilium,quon:am loamp;dW-f'nbsp;omne iudicium dedit filio.
Siauretn tuIudus cognominaris, 8lt;re* quiefeis in legc,6C gforiarifln dco,amp; noftinbsp;^oluntatem eius,SC probas Utiliora,inftrui!nbsp;us per legem,confidis tcipfum dueem cnbsp;corumeffe,lumen eorumquiin tenebrisnbsp;funt,cruditorem infipientium, magiibrumnbsp;infantium, habentem formam icienti 8Cnbsp;ueritatis in lege.
^Pofiquam alloquutus eft gentium partes, uel communitcr de ludis gentibus eft lo*nbsp;quutus,nunc ad folos ludos fermonem dirigit,nbsp;cupiens eos humiliare,quoniam ex accepta lege
CAPVT JI. fiiperbkbant, Si genres qua pcccatriccs defpv ciebant.Grauius enim aceufat illos pcccaffe prznbsp;uaricando legc.Qual dicat: Gentiiis hab tantum naturalem legem, fed tu ftludusuocrisnbsp;legem feriptam habes.maiora dona diulnitusnbsp;accepifti. Si maior; bona debes operari. Sitwco-gtiominaris ludam, id eft, fi tua cognationc trahisnbsp;hoc nomen quod Iud3eus,non habens nominisnbsp;ijgnificatum, hoc , non rei ueritate ludus, fednbsp;lolo nominc,quod tibi proptef dignitatem uen/nbsp;dicas luda, qui dignior fuit inter filit^ lacob.nbsp;requelcif in Itge, id , deledaris in feriptura le/nbsp;gis,quia non tibi laborandum ad perquirendnbsp;ueritatem, ficut gtilibus quilegnon habet. Onbsp;gloriaris indeo.non eo modo quo poftulat gratia,nbsp;qu non operum meritis,fed gramita datur,fednbsp;uelut qui folus merueris lege eius accipere.O no-Jli uelutatem eiusjd .quid ipl uclit ab hominibusnbsp;teriruel uoluntatem cius,de redptione humaninbsp;generis-O probas utiliora, id , de utilibus utilioranbsp;Icis eligere. inruduspcrkgem, quia per naturamnbsp;multa utilia probantur,p legiero utillora,amp;nbsp;gratiam pfediora.fi talis es, confidis teipfum e^d-cem Ccfcorunt, id , te poffe ducere p uiam iuftitinbsp;cos qui non intelligunt quid debeant agerc,Si tenbsp;cfl lum eoi52 qui in tenebris lunt, quod fcilicq|nbsp;pofls cos illuminate. Ccos in teneBris pofitos,nbsp;atelligamus gentiles,qui 5i luminc rationis pri/nbsp;uatifunt:Sifi quid fciunt,tarnen in tcnebrifunt.nbsp;Vel quoslibet mente ccatos Si in tenebrisignonbsp;ranti conftitutos accipiamus, quorum ludusnbsp;fe n folum manuduftorem,fcdBSlt;illuminatorcnbsp;efte gloriatur propter legis notitiam. Et eruditornbsp;inpicntium, id , quodimperitos ludos ponercnbsp;. poflit extra ruditatem, qua lege aliquo modo Icinbsp;unt, fed quomodo earn debeant intelligere, du-bij funt,SC inde inter fe loquuntur.C magirum iflnbsp;pntiHW, eorum ludorum.qui necpfarifciunt denbsp;legis dubietatibus. babentemfbrmamientitecruerinbsp;tatis in lege,ut alijs exemplar icienti Icgis Gt amp;uenbsp;ritatis.Quidam enim habent feientiam 8i intellenbsp;dum alicuius libri,5Cita fentiunt ficut autorip le fenfit,non tam habent inde ueritatem, quianc-fciunt quomodo fituerum,nec etiamuerum efl fciunt. Sed ludus habere fe iadat SC fenfum legis, C feire uerum elfe ilium fenfum legis, ita utnbsp;aifjs habere uolentibus fit exemplar,tanquam qnbsp;ex legis literaformam feienti SC ueritatis acce-perit. Et quia hc omnia profiteturquidem, nccnbsp;tarnen ucrc tent,ideo fubiungitur: Qui ergo alium doccs,tcipfutn non doccs^ Qui prdicas non furandum,f uraris? Qunbsp;^icts non mchandum, mcharis f Qunbsp;abominaris idola,facrilcgium facisf Qfli innbsp;- lege gloriaris, per pruaricationem legisnbsp;EtiC.i. **^^onoras s' Nome enim dei p uosblafnbsp;elt;ec.56. pbematur inter genres, ficut feriptum *0 Qitandoquidem ita gloriaris de lege, C ali/ este doccrc iadas, ergo tu qui alium doses ,cur non donbsp;ces teipjiwr.id ,tu dux ccorum,quomodo uiam |
17 redam n uides ? Si enimuideres,per ipfamutiinbsp;ambularcs.Tu lume eorum qui in tcnc bris funt,nbsp;quomodo non abijcis opera tcnebrarumfErudi/nbsp;torinfipientium,curctiam timorenfdomini,qui Een.I.nbsp;eft initium fapientix,reliquifii Magifter infanti-um,curpucresfcnfu^ Quihabesformam feienznbsp;ti C ueritatis in lege, cur nee ipfc fequeris, nccnbsp;alios fequi malo tuocxcmplo pernettis? Quarcnbsp;non conuenit uita tua dodrin tu, amp; opus tu-um deftruit fidem tuam? Qgi pr^dicas nonfurandS,nbsp;frdri?QBt dicisnon maKhandiim,id eft.non adulte/nbsp;randum, moeeharisf Q^t lt;iamp;o!(n4n; idola,facrilegiuninbsp;facisf Id eft, tuipfc facis quod prdicas fieri nonnbsp;deberc, dum fidem Chrifti lege per malam in*nbsp;terpretationrurripis:C legem adulteras,quumnbsp;ablata ueritate mendacium ponis : ac facrilegusnbsp;c* dum Chrifium, quem propheticus ferme fi-gnificat,negas.Et cur hc facis i Curfenfum denbsp;Chriftofuraris ex leget cur mcccharis,id ,ad/nbsp;ultcras,hoc eft,mentemtuamfalfitatc corrumpinbsp;facisjContemnendo ueritate Chriftian fidei quanbsp;fi legitimum uirum. Si eligcndo mendacium uc/nbsp;lut adulterumlt;Non enim eft una mcechatio, fednbsp;omne quod tot deo debes,fi alfj qum deo red/nbsp;dideriSjfiucamorjGue timor,fiue feruitium,G/nbsp;ue obeditiam, fiuc fpem. Etideo grauius ab illonbsp;dclinquitur, quo perfedio prdicatur.Et tu quinbsp;idola detcftaris,cur facrilcgium facis? id ,cur aunbsp;fers Chriftum de facto, hoc eft, lege,ncgandonbsp;cum ibi fonari^ Sacrilegium enim uocatur facrinbsp;furtum, quia legere uelfublcgerc, furaridicitur.nbsp;Sacrilegium quippe c,ucl facrum de facro aufer-rcjficut'reliquias de ecclefa:uel facrum de non fanbsp;cro, ficut crucem de domo laici; uel nog facrumnbsp;defacro,ficut capam laici de eeelefia .Et facrilcgium facit,qui facrum Chrifti intellcdum lcranbsp;iege tollit. Sacrilegium enim eft in hoc loco pro/nbsp;prie,quodin deum committitur,quafi facri uio-latio uel mandatorum pruaricatio. Vndc 8C adnbsp;ditur:Qijt in lege gloriaris,id ,qui de lege quam fonbsp;lus ex oginibus populis qui fub clo funt, acce-pifl te iadas,er per prlt;euaricationemeiufdem lenbsp;giinbonorisfacdofurtaCadulteria C facrile/ gia?Nam fccundum literam multi ludor hoc feciflercperiuntur,furiauidelicct C adulteriCnbsp;facrilegia.Figuratur at per hunc,qu ita nunc innbsp;crpt Apoftolus, quilibet dotftor ecclefi, quinbsp;bona prdicat 5 mala facit, dcftrus moribus,nbsp;quod aftruit uocibus.Cui refte dicitur : Qk aliumnbsp;doces,teip[um non doces amp;c.Deinde probat quod lunbsp;di pruaricdo le inhonorauerint deum. Venbsp;rc deum inhonoras tu amp; fimiles tui.ndm nomen dei,nbsp;id ,gloria amp; fama nominis dei.M(t)^bcm(ttr,id ,nbsp;iiituperatur,intfr gentf per aoj,id ,per malam cnbsp;uerfation ueftram. Sicut enim bona uitafideli/nbsp;um, caufa eft ut deus glorificetur uidtibus: fienbsp;quando illi qui lege dei accepunt,malc uiuunt,nbsp;illorum praua conucrfatio,caul eft ut deus blaf/nbsp;phemctur,SictfcriptMf/t.Idco nonappofuitubinbsp;uel quibus uerbis hoc feriptum fit,quia ludis lonbsp;qucbatur,qui leg C prophetashabebtsamp;ubi |
AD ROMANOS
|
A hocfcriptumefletjfatis nouerant.uidclicctink/ zechielc, per qu deus deillisqui in Chaldaea te-captiui, conqueftus eft, dicens.'Ingreflnbsp;lunt ad gie* SC polluerunt nomen fandum me-um,c5diceretur de eis, populus dominiifteeft,nbsp;8C de terraegrefli funt. Sic tune g illos bl.tfphe-mabatur nom domini,quod ipi malis operibusnbsp;fuis polluerai in ocuhsgtium. Putabant enininbsp;gtes quod ca quae lud faciebanc, placert deonbsp;pforuiT),iSdidco uituperabanteum.Similiter Si.nbsp;g eoi?? ncquiti,qui tporc quo Paulus hc feribenbsp;bat, difpcrf inter genres erant, blafphemabaturnbsp;deus gtibus.Sic Si nunc per nonnullos religio/nbsp;nis profclTorcs,dum prauitatis expla de fe ofte/nbsp;dunt, hlalphematurplerunque deus abimpcri-tis 8i icularibus. Circuncifio qui'dem prodcft, fi legemobonbsp;ferucs.Si autcm pruarfcator legis fis, cifnbsp;cundfio tuaprputium fada eft. Si igiturnbsp;prputium iuftitias legis culfodiat, nonnenbsp;prputium illius in drcundfonem repU:nbsp;cabitur SCiudicabit id quod ex natura cilnbsp;prputium,legem confummans,tc qui pernbsp;literam drcundfionem legis pruaricanbsp;tor est* Non enim qui in manifeio ludusnbsp;cft,neqp qu in manifello in carne eft circfilnbsp;cifio,fed qui in abfcondito ludus,nbsp;nbsp;nbsp;cir* cunciio cordis in Ipu, non litcra,cuius laue B non exhominibuSjfcdexdeoeft. J Oftenderatlegc non ualere ludis, amp; nunc oftdit nec circuncionc illis prodefle, Probaue/nbsp;rat eoseon poiTe gloriari de lege,quia tranfgrcflnbsp;funt earn, id eft, moralia prcepta eius. Poifentnbsp;ipfirelpondere,dictcs;QuamuisipfaIcx nonpnbsp;ficiat nobis,quia tranlgrelTi fumus tllam, ficut tunbsp;dicis,tn de circuncifone potTumus gloriari, quianbsp;per earn prcellimus gtes incircuncifas.Et Aponbsp;ftolus; Circuncijio quidem prodefl, fi legem obferuei, idnbsp;eft, cum obleruantia moralium prcepto^ in finbsp;de fado ly .Sed fi fis prUdricator legis, ficutes,utpronbsp;bauimus,ideft,fiquodcircuncifio cxigit,nonimnbsp;pleas, tunc circuncifo tua carnalis, de qua multumnbsp;^oriaris,fd{laeflprteputium,id eft,plus nualetti-biq fiarccifusnefles.Prodeft.inquit.fuo temnbsp;pore circuncifio, quia ludxum facit uiucre Si nnbsp;cxterminari.Prodcft circuncifio, quiafacitinlege eile. Prodcft, quia obedido deo facit fignumnbsp;futur ueritatis, dum populus rudis fub timornbsp;euftoditur.Garnis enim circficifiOjUer cordis cirnbsp;cuncifionprfignat. Etideo ante faluatoris ad/nbsp;u tumpdeft carnaliscircuncifio ,fi legem obfsrttes,nbsp;id eft, fi amp; moribus circuncidaris. Non enim alianbsp;intelligitur elfe ucra circuncifio, g animae purga-tio amp;:uicioi?t abieftio.Et ideirco pdeft carnis circuncifio, fi 8i mes gobferuantiammoraliG pr/nbsp;ceptoijj legi's circuncifa fit.Signum prodeft,fi tesnbsp;adfit.Cteit fignum fine re fuperfluum erit.Hocnbsp;eft enim quod fubdtt, quia fi prgttancator legis fis,nbsp;rircuneifio tua prgputium faa cjl-.quoni cun^fis car |
ne circuncilus,operc es incircuncifus.Similiter di C ci poteftChriftiano: Baptifmusprodeft,feuatvnbsp;gcljpm obfcrues.Si autem pruaricator legis fij,nbsp;id eft,eugelij, baptifmus tuus nihil tibi ualebit.nbsp;Sic Si monacho:Cuculla prodeftjfi regulam ob#nbsp;ferues.Si autem prxuaricator regular fis, cucullanbsp;tua inutilis fada eft. Deinde infertur contrarijsnbsp;fie: Quandoquidem fi pracuaricator legis fucris,nbsp;circuncifio tibinon plusprodeft,qum prxputi#nbsp;um:igitur fi prputium obferuet legem,tantun/nbsp;dem predeft ad faluic,quantum circuncifio cumnbsp;obferuationc legis. Et hoc eft:Si prgputm, id eft,nbsp;gtilis qui inpraeputio carnis ad fide Chriftiue/nbsp;nit,cujlodiatiujlitiaslegis,id eft, prcepta moralia*nbsp;pcrquxiuftificaturhomo,ficutNonmachabe/nbsp;ris,Non concupifees. Honora patrem Si matre, *nbsp;amp;,Diliges proximum tuum ficut teipfum. Bonnenbsp;praputium illius reputabitur in dreuneifionem ? id eft,nbsp;nonne ipfe habens prputium, xquiparabiturnbsp;ludo habenti circuncifionem cum legis obier*nbsp;uatione? id eft,non oberit ci prputium habere,nbsp;fi legem fpiritahter obferuet, fed in filijs Abraxnbsp;reputabitur : Si quod circuncifio facit ludo legem obferuantijidem faciet ei prputiunr,poft-quam cum fide prcepta legis obl rua biuEtnnbsp;olum qualis erit ludo, fed etiam ludumiu-dicabit, ndti poteftatciudicij, lcd comparationcnbsp;fadi melioris.prrpttw,id eft,prputiatus. eon-fimnmnStid eft,complens legem, te o Iudc,^u{ pernbsp;literam cr circuncifionem es prguaricator fcgij.Prpu-tium,inquam,quod eft ex natura,id cft,quodita Qnbsp;permanetut natura didauit, nec circuncidcndonbsp;refecauit quod fibi natura ddit, illud prputium euftodiendo naturalem legem, quam tupraenbsp;uaricaris in litcra, iudicabitte,id eft, comparatio- .nbsp;ne fui iudicabilem te oficndei. Ita fccularis uir,linbsp;religiofe uixcrit,condemnabit refpedu fui eum*nbsp;qui religionishabitumamp;S profellion habet, necnbsp;tam religiofe uiuit.Dixi quod circv cifio tua prxnbsp;putium fada eft. Si prputiumgtilisincircun-cifion repu tabif.Nec immeriio : No enim efl ucrusnbsp;ludgusdlequiinmanifefioludguseft, id eft, in uoca-bulo Si nationc Si legis obferuantia carnali, neqjnbsp;eftuera circuncifio ilia, quginmanifefto,id eft,qunbsp;corporels oculisuideri poteft in carne, id eft, innbsp;cutis ablatione.fcd ille eft uerus Iudus,^Kt in ab[nbsp;condito ludaus e/i, id eft, in fecreto cordis confitesnbsp;5^ laudansdcum,amp;: ilJa eft ucra circuncifio quxnbsp;eft cordis. Antiqui patres amp; circuncifionem carnis habebant propf fignaculunfidei,amp; ci/cuncinbsp;^onem cordis proptipfam fid.Suntergo ludinbsp;in circoncifione carnis. Si funt ludi in circuncifnbsp;one cordis. Ab his patribus dgnrantes ifti quinbsp;in omine gloriantur Si fadapdidcrunt,reman-lrunt in carne Iudi,amp; in corde pagani.Qui ideirco maxime ludi funt appellat! ,quia ludasnbsp;uns crat ex duodecim filtjs lacob, Si de tribunbsp;eius rtrgn ueniebat Iudis,ficut Si ipfe lacob ..... phetaucrat,dices: NauferctfceptrdcIudaC dux de femoribus eius, donee ueniatqui mitten dus eft. Nunq ergo poft Dauid habuerunt reg |
CAPVT .HI. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I?
ludxf.nifi de tribu uda, donee Chrifius ucniret, qui 8C ipfe de tribu luda nafci dignatus efi, utponbsp;te^ierus rcx.Herodcs enim,fub quo dominus nanbsp;tus ,primus ex alienigenis regnSuit in ludja.Tta'*nbsp;que ipfo iam ucniente dno,cuerlm eft regn lu/nbsp;dxoruni C fubiatum ab eis* Modo non habcncnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;regnum.quia noluerunt cognofccre regem ucr.
J nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Qiii ergo luda.de cuius ftirpe regem habebanr,
uocabantur ludi, uideamus fi iam hoc nomine iunt appelJandi.Ipfenim uoce fua abdicaueruntnbsp;fe ab ifio nomine, ut ludi non fint dignappellanbsp; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ri.nifi tantum carne. Cum enim fxuirent in Chri
ft, qui de luda 8C de Dauid rex eis datus fuerat, latMN.9.' aitilJis Pilatus:Rcgem ueflrum crucifigam^ At ilnbsp;li:Non habemus regem nifi Cxfarem.Si non Iwnbsp;bebt regem nifi Csefarem.ablatumerat feeptrunbsp;ex luda.t fi ablatum erat feep trum ex Iuda,iamnbsp;uencrat qui mittendus erat, 5^ illi uirtut ludaicinbsp;nominis perdiderant. Illi at uerc funt ludxi.quinbsp;ChriftianifaAi lnt ex ludis.Cxteri uero ludinbsp;qui in Chrifi non crediderunt, eti nom ipfumnbsp;perdere dignifuert.Iuda er^ uera, Chrifti cenbsp;clefa eftjCredens in ilium regem,qui uenit ex tribu luda per uirginem Mariam. RcAe itatpdicitnbsp;Apoftolus non uerc ludum cfle, qui in manife-fto ludus efi:,nequc ueram, qu in manifefto ignbsp;carne circuncifio eft,ld eum qui in afcfcdito lu/nbsp;djeus eft, SC eam circuncifioncm, qu eft cordis innbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. ^ri7,oinirffrlt;lt;,ideft:,utfecundumfpiritu#a,n
nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;icundum literam Icx intelligatur.Circcifio cor
B dis,eft uoluntas pura ab omniillicitaconcupilcc tia. Qu circcifio n fit litera diyte C minte,nbsp;fed fpiritu adiuute fante. Cuius .circcifionisnbsp;* uelludji,kwBofxbomiiamp;Kr,fcdfxdfocjl,qanexnbsp;inani uocabulo laudatur ab hominibuSjfed exinnbsp;timaueritatc deo, qui per fuam gratiam prfiinbsp;tic ci.undc laudari poflt amp;dicere,In dominolaunbsp;J nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. dabituranimamca.Nametiamfihominestalem
/ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;* * udxumueltalemcirc5cifionemlaudent,lausil/
la nonexhominibuseft,fed ex deo, id eft, no ex humanismeritis,fedcxdeigraii3' Non enim iure quifquam laudari poteftfolisluismeritis, fieinbsp;gratia fuperna defueritcld cuicunque gratia illanbsp;alueritjhuncuerc laudabilcmfacit.Sic non/nbsp;nui gloriantur apud homines de exteriori habtnbsp;tu rcligionis, qui tarnen intus non habent quodnbsp;foris oftendunt;altj uero raoribus funt religiofi,nbsp;qui ueftera nongerunt rcligionis:nec ab homi-nibus laudantur quafi rcligioG.fed deo,quino-vitqyodfiint.
cpvT an. .. Vid ergo amplfus c Iiidofaut quasnbsp;utiiitas circuncilionis f Multun^jcr
onuiein modutn, Primum quidem quia crdita funt ,11,3 eloquia dei, Quid enim finbsp;quidam iilorumnon credidert^ nunquidnbsp;l'ncredulitas iliorfi fid dei euacuauit tquot; Abnbsp;41*nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fit.Eft autem deus ucrax,omnfsautem ho*
ffio mcndaxjficut feriptumefi t Vc iuftifi*
ceris in fermonibus tua amp; ufncas cum u* C dicaris
tfDixerat Apoftolus quodcircucifio, fileg feruet,utilis eft:fi uero pruaricetur, in prputi/nbsp;umuertitur:amp; econtra,fiprputium impleatlc-gcm. reputatur in circuncifioncm. Nunc autetnnbsp;quia uidet quod fibi poflnt obrjcere ludi,Ergonbsp;nihil eft amplius nobis qum gentilAus,amp; fie denbsp;us fuperflue fecit nos circuncidi, iplernet ponit ilnbsp;Iamobiedionem,ofrendendo quid illis fit maiusnbsp;qum gentilibus. Quandoquidem circuncifio p/nbsp;uaricans legcm,fitprputium;Sd prputiumcnbsp;fummans legem, reputatur in circuncifioncm, idnbsp;eftjludusftgentilisjamp;gentilis Iudus,ergo quidnbsp;atnpUus efl ludM, qui dicit peculiaris popuius d eijnbsp;qiimgentili,quidiciturcanisimmdus? Mt qunbsp;Utilitdstcircuncifionis,ide, quid confequutusefcnbsp;de circuncifiondHuicinterrogationi uel obietSinbsp;oni refpdetur,quianbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;amplius ludo lcuh
dum priera tempora, SC hoc per omnem modum, id cft,percorporalem amp;fpirital modum.lnutro-que enim modo fecit deus multa Iudis,qu g/nbsp;cilibusnon fecit.*amp;ita fecundum priorem ftatumnbsp;fiintdigniores, fed nunc in fide non excellentio/nbsp;res .Corporali modo pluit illis mna in deferto*nbsp;amp; introduxit cos in terram promilfionis, ac ma-gnis opibus ditauitifpiritali quoque modo bene-fecit eis,dans illis noiitiam fu;i,S aperiensuolunnbsp;tatem fuam, amp; iuftificans cos per fidem uenturxnbsp;rcdemptoris.Prirnttrn quidem. Quafi dgt;icat,Vtalia Dnbsp;minora de temporalibus prtermittam,hoc prinbsp;mum prxeipuumpono, quodeloquiadei, id eft,nbsp;Icx Sc prophet ill ut amicis[untcreditd^er qunbsp;intelligcrent defuturaincarnationefapiti denbsp;Sc redemptione hominum. Vel creditafunt ab ilnbsp;lis,quia nos credimus ueras efl feripturas, quasnbsp;illi tradiderunt nobis, SC nulla alia gente hbrosnbsp;diuin autoritatis recepimus.Siuc crdita funt abnbsp;llis.ipfi ca crediderunt,qu prophetx dlcx denbsp;Chriftogdixert; amp;itafacilius receperuntChri/nbsp;ft.quem inipfis eloquijs intclligebt,pmiflumnbsp;Et ucre crdita funt ill,hoc eft, illi ea crediderunt.nbsp;Qgid fim obeft 1 quidam illorum non credidernti Velnbsp;ita : Vere plus habuerunt in eo quod deus cet/nbsp;didit illis eloquia fua,quoniam propter hjc Chrinbsp;ftus ad cos uenit, 8C ad fidem primos adduxit.nbsp;Quid er obfuit, fi quids illor n crediderunt#nbsp;HunquidincreduUtasillorumfidemdeieuacuauit,id eft*nbsp;inanem fecit fidem dei, qua credt homines in denbsp;um?A6yt,ut cuacuait cam. Non cm idco minusnbsp;fadum eft credentirus.G alrj credere nolucrunttnbsp;nccfides propter eosuacua remanfit.ld repletnbsp;eft credentibus. Vel fides dei eft fides promilfio/nbsp;nis.quam fecit Abra de Chrifto amp;lmultiiudinenbsp;fpiritalium filiorum. Et fi quidam ludor nonnbsp;crediderunt,nu nquid incredulitas illorum euacunbsp;auit fidem dei^id cft,nunquid uacuam 8C incxplenbsp;tam fecit jmiffion dei # Abft hoc ab humanisnbsp;cordibuSjUt diuinam promiflon putet euacua-tatnlt;Licct ein aliqui fucrunt increduli,tamen ali)
nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;b iii)
20 AD crcdiderunt,in quibus complta eft ucritas pro/ miffiis.Nonnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;uacuata fides promiflion dci, fed deus eft inpromiffionibus fuisuerax,quoni/ am ueracit ft- illas adimplet.Drttt quidem errfx e,nbsp;p/alni II *fgt; omnibus qu loquitur, fed omn homo e md4X,nbsp;Hoc addit, ut apparea t ^railTionem det fadatnnbsp;effc C completam, non propter aliquam homfnbsp;num digniutem,fed propter miferiam,ut gratianbsp;detur indi^is,amp; commendatior fit gratia.Deusnbsp;dicitur uerax,id cft,inuariabilis tarn tn cflentianbsp;in promiflts.Homo autc mendax,ncc uerum effenbsp;habens propter peccata dcfiuens. Omnis nancnbsp;homo medax eft,td eft,humana natura fie eft exnbsp;primitiuo cafii corrupta,ueneno ferpe tis infecta,nbsp;utfinemcdacio peccatorura noncxiftat in hocnbsp;Icculo. Non cnira llmodo ucrbis,fed SC faisnbsp;eft mendax.Omnis homo,inquantum homolt;ft,nbsp;eftmendax. Sed nonnulli qui pergratiam dei funbsp;pra homines Hunt, etiam ucraces per eadem granbsp;tiam efficiuntur.Quibus de caufis fidem fuam denbsp;us non permifit euacuari, turn propter fuam im/nbsp;mutabilcm ueritatem,tum propter uenialem ftanbsp;turn human fragilitatis, qu poftquam ueri/nbsp;tte dccidit, fine peccatorum mendacio non potnbsp;Pftlm-^0 exiftere.Ita eft deus ucrax,Sdhomo medax, ficutnbsp;Jeriptum e in pfalmo:, ut iufliceris in fermonibus tuis,nbsp;Quafi diccretPfalmifta:Odominc,pronunciaftinbsp;quidem fine perfonarum acceptionetein pecca/nbsp;tores uindicaturum ; et dum nunc mihi remittis,nbsp;propitiationem tuam mendacium indicant. Sednbsp;uincis.durn iudicaris iniuftus efle remittedo pec/nbsp;cata mearquia dum homo ipfe culpam in fe lamnbsp;tando perlcquitur,indulgentia pietatis tu no innbsp;iufta el|j probatur. Dum in me rcatumarguis gnbsp;prophet, probas te habere de noftrisoperibusnbsp;curam,amp;: uincis eos qui te incuriofum humanodenbsp;aduum iudicabant. Sici^ tu uerax efle probaris,nbsp;homines autem mdaccs. Peccaui, malum conbsp;ram te feci, ut tu mittendo filium tuum de lirpenbsp;mea,ficut promiffti, iuftificeris fermonibus tunbsp;promiffionisjid eft,iuftus Si. uerax efleyompro/nbsp;beris, non dimittendo propter iniquitatem menbsp;quin filium tu,ficut loquutus es,cx feminc meonbsp;carnem fulciperc faciasut mundum rediraat. CTnbsp;crfimplendo promiira,cfM i(ftelt;tr non de be/nbsp;re implere propter peccata mca.Iuftifceris in ftrnbsp;monibus tuis,impldo illas.Iuftitia enim fertno/nbsp;num eft ueritas,amp; uincas reprehenfores tuos mnbsp;daces,c iudicaris ab illis iniuftis, dum mihi par/nbsp;cis Si. dignummetuapromifiionefacis.Hanclinbsp;neam Apoftolusfequitur nync,quafi dicens: Velnbsp;tranlgrelTi quidem ludifecerunt nomen domi/nbsp;ni blafphemari,ut diceret; Hc erat illagens fannbsp;Aa Si populus ele Aus,qui fe nc trfgrelTione Cnbsp;inexpiabili facrilegio Si crimineimpitatis inuoinbsp;uit: ecce per feelus eorum uacuata funt promiflanbsp;dci. Sed non ica cft.Nam G tranfgrcflbrcs gratianbsp;cxcidcrt, ueridicam dominipromiflonemobenbsp;dientia fideliumeonfequitur. Ac fie confufisil/nbsp;lis.qui eloquia diuina in irrit adduAa iaAabSt,nbsp;iuftificatur deus in fermonibus fuis,Cuincit cura |
ROMANOS iudicatur,dum gratiani ab incredulis repudiate, credentibus conferr. utem ini'quitas nollra uftitfatn dei tnendat, quitfdicetnus^ Nun quid iniquusnbsp;eft deus qui infert iram Secund hotninnbsp;dico. Abfit. lioquin quomodo iudicabicnbsp;deus hue mundum * Si enim ueritas dei innbsp;meo mendacio abundauitin gloriam ipfsnbsp;us,quid adhuc C ego tanquam peccator iunbsp;dicor^genon lcut blafphemamur, ficutnbsp;quidam aiunt nos dicere, faciamus mala utnbsp;ueniantbona,qaor damnatio iuU'a eft. Dixit quod dominus eft ucrax,amp; omnis ho/ momndax,quod indignis datbona,in quo ap/nbsp;paret commendabilior eius iuftitia dgratiaVnnbsp;de peruerfus aliquis dices deumutimalis quafinbsp;inftrumento ad gloriam fuam, ex co deducit utnbsp;dicatiniquum deum,qui peccata punit quoefibinbsp;profunt.Quod Apoftolusremouet.Vertitureinnbsp;hoc loco duarum ratio perfonarum,id eft, cuiufinbsp;libet imperifi me intcrprettis. Si Apoftoli renbsp;fellentis. Nam propter Icntentiam, qua diAumnbsp;fueratjUi iuftificeris in fermonibus tuis,amp; uincasnbsp;cumiudicaris,uidebaturci pars diucrfa relpdc-lt;e :O Apoftolc, magnum peccatis noftris folatiunbsp;ctulifti,dftendo quod iuftificciur dcusinnumenbsp;rorum indulgentia deliAorum, quia iniuftepec/nbsp;cataoftra punitur,quad manifeftandam dcinbsp;patientiambeneuolentiamijtpronciunt.EtApo/nbsp;ftolus:Deus quidem iuftifica in ftrmonibus fuis.nbsp;Sed /t iniquitas ttora ficut tibi uidefur, commdat iunbsp;itiamdei, id eft, maiorcm declarar, dum remittitnbsp;aut iudicat, quid dieemus fubaudi, de hoc inconuc/nbsp;nienti quod inde oritur^Scilicet,fJttn^i(i iniquujenbsp;deus qui infert ir id eft, pcenam propter peccata,nbsp;id , tue eft iniquus, fi nos punit propter peccatanbsp;noftra,quilliusgloriam augent. Secundumhomi-nem dico,id eft,iecdum carnalem ienfum, qufdcnbsp;fuperiori fententia tarn impcrite fenris. Quaefnnbsp;iuftitia damnabit iniuftitiam,fi iuxta opinioneinnbsp;tuam humana iniquitate fit iniuftior'Scd ubflt,utnbsp;putetur iniquus dum pcccatores punit. Non er/nbsp;go iniquitas noftra iuftitiam eius comendat, necnbsp;cum pcccata,fed bonorum operum gefta gteri/nbsp;ficant.Etideo peccata iufte ulciftitur, quifanAisnbsp;operibus pie dclcAatur. Verc non eft iniquus fcnbsp;riendo peccatores.Nam alioquin.id eft, fi alio monbsp;do eft,fi hoc non eft quod non fit iniquus, quomo-doiudicubitipdeushuc mundum f Bpugnatenim utnbsp;fit iniquus amp;iudcx fiat,cum os iudex ft quus.nbsp;Tlt;!on poteft ergo iudex eflc,fiiniquus eft, infr/nbsp;do peccantibus iram.Reftat igitur elle eum iuftnbsp;Si ^quum in ultione peccator, ac per hoc iuftenbsp;iudicaturijcum bona bonis Si mala malis reddinbsp;derit: quia non profuerunt ad commendandamnbsp;iuftiri cius iniquitates noftr. Geut dicebas,necnbsp;glorificatus cftpereas. Adhuc autem relpondetnbsp;Apoftolus prdiAa: obicAioni,pro bans qd'in-iquitas noftra iuftitiam dci n glorificat, nec iplnbsp;eft iniuftus fpunit.Vcrc ita eft.Nrfw/nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;U |
CAPVT JI.
A ftitia dei in tfteo iMendlt;tcio,id eft.pcr meum peccat dlgt;Ktt(irfWt,id eft,creuit iitglorium ippus, hoc eft,fi mnbsp;daciumpeccatimei fecit crefeereueritatemiufii-ti dei, ut gloria eius per hoc nlhgis dilatarefhrnbsp;lcdum opinionem tuam, quid lt;tdbc,poftquaranbsp;ita peccandOjfecundum le glorificaui deum,eti/nbsp;am ego iudicor nuc ab eo, non folum in futuro tM'nbsp;quitn pecclt;for,quod non fum, fi peccata mea glcvnbsp;rificauertdcum^ Iniquitas,eftgenus fiuetotu:nbsp;mendacium uero, fpecies fiue pars iniquitatis. Sinbsp;militer iuftitia,gcnus eft: uel totumiuerit^ autemnbsp;ipecics fiue pars iuftiti.Et idcirco ueritaspro iunbsp;ftitia eft pofita, quoniam omnis ucritas efriufti-tia; medacium autem pro iniquitate uel pro pec/nbsp;cato,quia omne mendacium eftiniquitas uel pecnbsp;catum. Quid adhuc,inquit iudicor, fimendaci/nbsp;urn iniquitatis mc.fecdum quod tu putas, glo/nbsp;rificauit deum^Et quid,id eft,cur,non facimus ntdnbsp;l4 Ut ucniant bonu.id eft,cur non alTidue peccamus,nbsp;ut deus affidue dimittat Sc laudabiliorfiat 'i peutnbsp;bliJphemMur, id eft, ficut . peruerfis hominibusnbsp;imponitur nobis hoc fcntiicnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;peut quidam aiunt
praui 0 dicere,id eft,prdica.re,Fdf iamus mala ut uc fiiantbona. Hoc nondicebant apoftoli, led dice/nbsp;RoWrf.j, bt,quia ubi abundauerat peccat,fuperabda/nbsp;uit Sc gratia.Sed peruerfi hominesoccafione uc|^nbsp;borum huiufmodi, alTerebant eos dfcere, facia/nbsp;mus mala ut ueniant bona, ut autoritate prdi/nbsp; cationis apoftolic peccata fua fouerent Si de/nbsp;fenderent. Qprum damnatio efl i)ltt,quia iufte da-B mnabutur, qui fibi in peccatisfuis inimica fecurinbsp;tte blandiStur, C ex uerbis apojolorum in manbsp;lis fuis confrmantur.Potcft 8C aliter intelligi dif/nbsp;cuIfafcntcntia:Vere deus fiinfert iram malis,n5nbsp;eftiniquus. Nam fi aliter eft, quid adhuc etiamnbsp;poft conuerfionem ego.qui nunc tantus apofto-lus lum,iudicor uobis tSquam peccator,ideft,nbsp;, tanquam qui peccaui in pcrlequunonc fidcliuminbsp;Hoc e ft,fi deus mails iufte ira non infert,cur ma/nbsp;gnitudinem iniquitatis meiudicatis adpcennbsp;Dicoquia iudicor,S merito, fiucritas dei abunnbsp;dauit,inmeomMd4cro,id cft,fi mendacium infideli/nbsp;tatis d negationis mex deo magnum fuit, ut uenbsp;ritas diuinoc promiffionis Sdfidei commendabi-lioreindc fieret in gloriam ipfius. Hoc eft dicerc:nbsp;Merito iudicor ,utpote peccator, quiaueritatemnbsp;Chriftian fidei negabam,d ueritatem fupcrnacnbsp;promiffionis exinanirelaborabam perfequendonbsp;fideles: SC tarnen ucritas ipfafidei uel promiffio-nis,per fxuitiarmmcam clarior faft a eft in his, qsnbsp;martyrizaui, ficut in Stephano. Et cum ego denbsp;his merito iudicer,conftat quia deus non eft iniu.*nbsp;ftus, dumpeccatoresiniudicio damnat. Etnonnbsp;Hiita de nobis, peut lgt;laflgt;hemamur, id eft,iniyftenbsp;amp;falfouitupcramur, crpcut quidam, non nomi/nbsp;nandi ^aiunt nos dicere,id eft, altjs prxdicarcnbsp;id eft, peccemus,t eJiwntnobisdeonbsp;bona, id eft:,ut deus remdia fu mifericordia^nonbsp;bis tribuat condonando peccata. Quorum, id eft,nbsp;eorqui talia de nobis garriunt,iuflaefldamna-tiot id cft,iufto dei iudicio tales dnantur, nec eft
1
deus iniquusduminfert eis iram; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;C
Quidergos' Prcellimuscosj Ncquaqu. Caufati cnim fuinus fudosamp;J2rccoso*nbsp;mnes fub peccato efle, ficut fenptum eft:nbsp;Quia non eft iuftus quifquam,non eft intel Pfil-iSnbsp;Iigcns,non eft requirens deum.Omnes de*nbsp;clinauerunt, flmul inutiles fai funt, nonnbsp;eft qui faciat bonum,non eft dfqueadunbsp;num. Sepulchrum patens eft guttur eo*nbsp;rum,linguisfuis dolofe agebant,ucncnumnbsp;afpidum fub labis eorum.Quorum os ma*nbsp;ledidione 6C amaritudine plenum eft,uclonbsp;ces pedes eorum ad effundendum fangui*nbsp;nem.Contritio Cinfelicitas in uqs eorum, r ,nbsp;amp;lt;iiam pacis non cognouerunt,non eft ti* 'nbsp;mor dei ante oculos eorum.
Quia inultn per omnem modum ludo fuif fe amplius , qum Grco dixerat,ideo nunc lu'nbsp;doei uolebant f preferre gentilibus,quafi qui pernbsp;prccdentia iuftiti opera meruillnc ad gratPnbsp;amuocari. Sedipi arrogantiam eorum deprilt;nbsp;mcSjOfidit cos fuiile peccatores,ficut'Slt; gtiles.nbsp;Quandoquidem in priori ftaiu multum fecit deus per omn modum amplius ludxoqum Grnbsp;co. Igitur quid ex hac re uideiur efle confequens,nbsp;eft inde confequens, prtecellimus cos, id eft ,nbsp;Grcos in gratia noua, quam nunc percepimus.nbsp;JSIequaquam eftinde confequens, quod nos ludaei qnbsp;pracellamus eos 8C digniores eis ftmus : quia 8Cnbsp;noSjGcut amp;:il]i,peccauimus. NamcrfufittflttmtWiidnbsp;eft.multiscaufis 5lt;raiiibus iam monftrauimus,nbsp;luiitosrGriCcosomnes antegratiam iftam^wt pec-cdtoejje. Ecideo nullus prceditalium. Supe?nbsp;riusoftendit gentiles fub peccato efl'e,cum dice/nbsp;ret,Tradidit illos deus in defideria cordis corumnbsp;Cc. ludacos autem ,ubi dixit. Qui prdicasnbsp;no furandum, furarisfqui dicis non mchand,nbsp;mc3echarij\ Sic. Ita diximus eos fub peccato eflenbsp;peut jeriptum efl de ludis,dequibus minus uidc-batur,quia ttonefliuflusquifyuam corum, quoniamnbsp;ex operibus legis fine gratia nemo iuftificatur.nonbsp;cjl inteHigcns, quia nullus eorum fcripturas fa-ftas intelligit uel CHRISTVM, nec per uerba,nbsp;nec permiraculadcumclfe intelligit. Non efl re-^uirensdeum, quamuis CHRIST VS deusucnif.nbsp;let eos qurerCjUtadternameos patriamrediinbsp;ceret,tamc nullus corum requirit eum, cum iamnbsp;fit quaefitus ab eo. Hoc enim de illis didum eft,nbsp;qui nondum uenerunt ad CHRIST VM. Non eflnbsp;requirentdeum,uelIud3cus,uelgentilis quifquam,nbsp;ut feilicet quacrat ac requiraf quomodo uo/nbsp;luntatem eius impleat, quatenus ad inuentio gt;nbsp;nem uifionisciuspcrtingcre mereatur,fed otnnesnbsp;declinduerunt, id eft, deorfum ab eius requifiti-one fe retraxerut, ponentes cor ininfimis.S oc*nbsp;cuptes folicitudinibus corporis.Et /imiJ o$nbsp;funt intttil, id eft, nihil utilitatis fibi conquiren-tes; quia non folum gentiles, fed5cludsei,qui
it nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;AD ROMANOS
A per llt;gn fine CHRISTO uolueruntfaluari.fru lira laborauerunt. Non eft qui facit bonum.cumnbsp;ludos pruaricatio mandatorum, gentes ucronbsp;naturx Ie:uiolata condemnet. Et idco ctiatn nonbsp;eft inter cos qui faciat bonum,quia quicquid 6t finbsp;ne fide Chrifti,nequaquam eftbonura, quamuisnbsp;bonum uideatur elTe.Non eft ufcp ad unum, id gt;nbsp;nec unus ejt eis quifaciat bonum, quia quis pernbsp;fingulose(#umiiumerando amp;inquirendo ufquenbsp;ad unum tranfeat,non inueniet qui operetur bo/nbsp;num. Vel non eft in omnibus qui faciat bonu uC.nbsp;que ad unum, id eft, donee ueniatur ad eum quinbsp;unus amp; fingularis eft,id eft, ad Chriftum,cui ne/nbsp;mo comparari poteft.Chriftus cnim tantummo/nbsp;do facit bonum,amp;: in fe SC in fuis. Non eft ex eisnbsp;qui faciat bonum,fed omnes ipfi mulca mala factnbsp;unuNarngfOtureorum tlipulchrumpatent:quia. ficutnbsp;patenu fepulchro exit nimius fator putrefanbsp;lt;fti cadaueriSjGc ex apertogutture corum exit gnbsp;mala colloquia fetor putentis confcientixipfo/nbsp;rum, ut inficiat C corrumpat mores auditium.nbsp;Claufum enim fepulchrum effet guttur eorum,finbsp;pudor cos adhuc cohiberct, ne internum feetornbsp;mortux fux animx foras in publicum loquendo proferrent. Sed patens fepulchrum eft guttur eo rum,quia quod in malis ultimum eft,uerccundi/nbsp;am perdiderunt, utiam publie crimina lu.a lognbsp;nonerubefcant,(ed guttur iiium impudeter ape/nbsp;riant, amp; ex eo fetorem mortuxnimx circun-ftantibus profrant. Et etiam Ungu fuit fuauia dCnbsp;blanda uerba humiliter depromentes, agebMt donbsp; Io]e,quoniam alia profre bant ore,Si. alia mditanbsp;bantur in cordc,iuxta ilIud:Loqu5tur paeem c5nbsp;PptM.t8. proximo fuo,mala autem in cordibus eorum .Innbsp;uerbisiabebant bom, fed uenenum af^idum erlt;ttfubnbsp;blgt;ifseorum,id eft, infanabile odium latebat fub dinbsp;Ais eorum.Afpidum quippe uenenum pernicio/nbsp;Eus eft quam exterorum ferpentium ,ideoip pernbsp;illud peftima deGgnatur malitia. Et uenenum a**nbsp;ipidum tegit iub labq's corn, qui blanda loquQ/nbsp;tur, fed morfu uenenati uerbi fraudu^enter ani/nbsp;mam audientis necant, Gcut detradores, Gcut ponbsp;etx,Gcut quilibet ledudores. Hoftes enim funtnbsp;animarum,licet fe Gngant amicos: amp;idcircopernbsp;malitiam fraudis eas ueneno ftio inGcit, ut internbsp;ficiant. Qjjprum ot etia makdidioneplenum efl CZ lt;(mlt;(nbsp;Titudine, quia non folumGdis uerbis blanditur,nbsp;fed etiam altjs pleno ore maledicunt Samara lonbsp;quuntur.Hx funt cnim artes peffimorum homi/nbsp;num, ut alijs adulcntur, alijs maledicant ; Si alrjsnbsp;blandiantur.alrjs amara Iqouantur .Nec dicturnbsp;habere maledidionem c^aritudinem in ore,nbsp;fed os corum plenum effe fertur makdidione Sinbsp;amaritudine, ut abudanria malcdidionis Si amanbsp;ritudinis in orc iplr monftretur effe.Pedc quo/nbsp;que torum funt ueloces lt;td tjfundendumfotguinem, quianbsp;cito currunt ad perpetrandum homicidium.Vclnbsp;pcdcs,id eft, anedus, corum funt ueloces, id eft,nbsp;parati Sifeffiniad effundendumfanguinem.quianbsp;ex delibcratione faciunt homicidia. Contritio innbsp;feJicitdi eflin u^teorum,quii tarn ipfi qum omnes |
qui in uijs adionum ipfar urn ambulant, contere C tur gehennalibus fupplictjs, Si felicitate carebutnbsp;fi^ernx bcatitudinis.Ethoc ideo,quia noncogfio^nbsp;uerunt uiam ptcii^d eft;, uiam iuftx adiois, qua pernbsp;uenirent ad quietem perpetux pacis. Nec mir,nbsp;Gnefeieruntuiam qua tcndercntadxternampanbsp;cem,quia timor dei qui eftinitium fapienti$, Ron rjlnbsp;nbsp;nbsp; MUteoeuloi cordis eorttm.Nam quiainitium fapien-tixabiecerunt,adprouedum fapientixnequa/ EtekA quam pcrucncrunt. Skip fiipcrbia qua moremnbsp;dei abiatuitu fux mentis remouerunt, fecit ut uinbsp;am pacisignorarent,Si uiam mortis ambulart.nbsp;Hxc de prauitatibus inGdelium ludxorum att^nbsp;gentilium, autoritate ^phetica locutus eft Apo/nbsp;ftolus, ut maxime ludos, qui de legis operibusnbsp;gloriabantur, conuincerct multispcccatisirretinbsp;tos fuiflc.Non autem putandum eft, cum ex fo-lo tertiodecimo pfalmo ifta pofuifre,ncque cnimnbsp;habtur in Hebrxo Gmul itaper ordin, fed po/nbsp;tius ex diuerGs pflrois, Si ex libro Ifi coniun/nbsp;xifIc.Nam qd ait,Quia n cft iuftus qifqu,n5nbsp;eft intel]ig$,nof{ eft requires de,omnes dclinanbsp;ucrunt, Gmul inutiles fadi funt, n eft qui faciatnbsp;bon,n cft ufqj ad unQ,ex tertiodecimo pflmonbsp;impGt. Quod at fubiccit,,Sepulchr pats eftnbsp;guttur cor,linguis fuis dolofe agebt,in quintonbsp;pfalmo Icgicur.Quod^ mox addidit,Venenumnbsp;afpidum fublabtjseorum,centeGmi tricefmino/ ni pfelmi eft.Rurfum^ quod ait,Quorum os ma ledidione Si amaritudine plenum cft, de nononbsp;pfalmofumptum eft,ubi Gngulariter dicitur:Cunbsp;ius malediditine os plnum eft amp; amaritudine. Dnbsp;Quod autem fequitur,Vcloccs pedes eorum adnbsp;effundendum fanguinem, contritio Si infelicitasnbsp;in uijs corum,^ uiam pacis non cognouerunt,innbsp;Ifaia reperitur .Et itciji quod in Gne dicitur. Nonnbsp;cft timor dei ante oculos eorum, in triceGmiquinnbsp;ti pfalmi principio Gc eft: Dixit iniuftus ut delinz. ,nbsp;quatinfemetipfo, non cft timor dei ante oculosnbsp;eius. Nec in hoc cuiquam uideatur c diuerlm,nbsp;G quod in fuis locis numero dicitur Gngulari, abnbsp;Apoftolo pluraliter ponitur,gfcribcbat ad plu-rimos,5lt; in un fenfum multa colligcbat exem/nbsp;pla. Patetitaque non tam Apoftolum de Pfalmo tertiodecimo fumpGffe,qd in HcbraictZnonnbsp;habetur, nec in Septuaginta intcrprctibus,fedinnbsp;editione uulgata.qum cos,quiartcmcontexennbsp;darum inter feferiptura^ Apoftoli neftiebant,nbsp;quxGffc aptum locum,ubi affumpt ab eo ponenbsp;rent teftimonium, quad abfqfc autoritre fcrnbsp;pturxpoGtumin cpiftola nonputabant. Scimusautem quoniatti qucunquelezio qivtur,his qui in lege funt loquitur, ut o*nbsp;mne os obftruatur, fubditus fiat omnianbsp;tnundus dco,quia ex operibus legis non iunbsp;ftifioibituromniscarocoram illo. Perle*nbsp;gem'enim cognitio peccati, nuncautem fi*nbsp;ne lege iuftitia dei manifeftata eft,teftifica*nbsp;ta a' Icgcf prophetisjuftitia autem dei g |
CAPVT .III.
PfuMi. lobatf.ii A fidlcfu Chrrfti momncs Slt; fuperomncs qui crcdunt in eutn q Ne dtccrent ludi^hc qu protiihfd, qpn funcdilt;Sa de nobis,fed dcgtibifs,oftenditAponbsp;ftolns quia qu in lege fcripta fiint.his qui fub le/nbsp;gc tenentur,dj:a liint. Legem appellat hoc loconbsp;Jibrumpfa]morum,cut dhs,ubiait : Nonnenbsp;fcrptumcftinlegcueftra,quiaego dixi dijeftis?nbsp;Vel totum uetus teftamentum appellait nuncnbsp;Icgem.Quafi dicerccVos quid em adalios uultisnbsp;haec detorquere,|ed no$ fcimuf ^uia non folwm ifta,nbsp;fed eti omniii qu^ecuque lex loquitur, hit qui in lege fuutnbsp;/o^witwrjidcftjludis.fiuebonajfuemala.Quam/nbsp;uis ergo amp; in gentibus omnia mala hacc elTent,nbsp;qu nunc Apoftolus prophcticis uerbis delcri/nbsp;pfic, deludis tarnen proprie difta funtomnia:nbsp;quia non necefle erat fcelcra gentium, de quibusnbsp;nemo dubitabat,propheticisteftimonrjs aftruc/nbsp;re,fed potius Iudscorum,qui de rranfadtis opervnbsp;bus iuftiti gloriari uolebant. C^u^cunque lex loquinbsp;tur,hif qui in lege funt loquitur: quoniam orane quodnbsp;inlege de gentibus dicitur, etiJln ipfura hoc denbsp;ludis dicitur, quia ipldrum principalis eft cau/nbsp;fa.Omnia qu lex loquitur, ciiam dum peflimanbsp;flagitia defcribit,loquitur fine dubio,l?t5ijnttnbsp;fcgepofiti,amp; ad ipfosperiinet quicquid lex dicit^nbsp;ita Htowwof,nonfolumgentium,fed ftiamludnbsp;orum, obflruatur,id eft,obmutefcat, dum non ha/nbsp;. bent unde glorientur, led omnesfub pcccaeo eOnbsp;femonftrantur.Vcl ideo loquitur lex omnia hisnbsp;qui in lege funt,ut omne os ctiam ludorum obrunbsp;ritr,noninuenicns quid de merit fiais iac3:et,cunbsp;lex dicat;Omnes declinauerunt.fimul inutiles fanbsp;At funt.Et ut fubditus fiat omnis mundut deo, ut fciat fcnbsp;fine gratia dei faluum cfle non polie, ucl ccrtc innbsp;confeflione pcccati iperet mifericordi3m,cogno/nbsp;fcens fc clTc in peccatis.omnistj)ndHs,id eft,omnes |
homines cjui in mundo ftjntjVion folumoennJe?^ fed lt;3 Iudigt;fi3nt deo fubicli.C^ioj debenthunbsp;militer facere, quitt tx operibus lejis non iuflicabiturnbsp;omnis c4ro,id eft,in carne uiuens noniuftificabimrnbsp;ex carnali obferuantia legis coratn deo,qui uidetnbsp;intima cordis, licctcoram hominibus uideaturnbsp;iuftincari.Hic contra cos incipit Apoftolus difpUnbsp;tarAnagtio diuturnoljj confliiftu, qui gloriaban/nbsp;Turin lege, 8c per legem feiuftificari credebant,nbsp;non pergranam,docenspcr ordinem,legem nonbsp;potuilTc auferre,fed potius auxilTe peccatum qdnbsp;aufert gratia .quialexiubere nouit, cut fuccum-bit infy-mitas, fiftit gratia iuuarc, qua infunditurnbsp;charitas.Et notandum quia nunc legem quinquenbsp;libros Moyfi nominat. Et cuius legis operibus*nbsp;nemo iuftificabiturcoram deo, quia nihil ad pernbsp;utn adduxit lex, qu timorcm poenin^Cnbsp;fit, non amorem iufliti infudit. Qui enim timo/nbsp;re fupplicq non amore landitatis obferuabat Ic/nbsp;gcm,mallct utique non efle quod timeret, utimnbsp;pune legem ei prterireliceret. Ac proptcreanbsp;licet iplain legem adibusimplerct, 8c inoculisnbsp;horainu iufius appareret,in oculis tarnen interninbsp;infpectoris erat tniuftus : quia quod forts in ope- Cnbsp;redemonftrabat, intus in uoluntate non habc-bat.Non dicimus non iuftificatos fuilTe eos qui funbsp;erunt legi obedietes, fed dicimus qu nifi ex granbsp;tia iuftificati fuiflent, non eflentuere obediences.nbsp;Vere ex legis operibus nemo ueraciter iuftifica-tur,quiapcr legem eft tantum peccatieognitio,nonnbsp;confumptio. Prohibet enim lex pecaatum, nohnbsp;aufert,amp;prohibendo oftendit clTe rralum quodnbsp;prohibet. Per legem fuit cgnitio peccati. Si pernbsp;cam nemo fine gratia iuftificatus eftJed nuneshnbsp;hoc temporegratix eft manifeftata iuftitia dei, qu^ tnbsp;pore legis fun operta. MunifeftMeftftnelege, id e,finbsp;ne legis auxilio, iuftititt, no hominis, non proprifenbsp;uolunratis,fed det.Et iuflitia dei, non qua iuftus nbsp;deus, ftd qua induit hominem cumiuftificatim/nbsp;F. Etuteertius teneaturiftaiufiitia, teftifteatueftnbsp;lcgecrpropbetis,id eft, leftimonium eiperhitucnbsp;runt lex amp; prophet. Nam lex qidem dum iu/nbsp;beret amp;minareiur SC neminem iuftificaret, fan'snbsp;indicauit dono dei hominem iuftificari per adiii/nbsp;torium fpiritus. Prophet autcm,quia id quodnbsp;prdixerunt, impleuit aduentus Chrifti. Et hcnbsp;iufiitia eft fine lege,quia deus earn per Ipirii granbsp;ti credenti confert fine adiutorio legis,id eft,nnbsp;adiutus lt; lege ; quandoquidem per legem often/nbsp;dithomini infirmitatem ftiam, ut ad etus miferi*nbsp;cordiam per fidem confugiens fanetur.Dixi iuftfinbsp;tiam dei elfe manifeftat. Sed htcc iuftititt dei eft pernbsp;fidem lefu Chrijli,ideft,perfid qua credit in Chri/ Dnbsp;ftum.Siccnim iftafides CHRISTI difta eft, quanbsp;credimusin CHRISTVM,ficutil]a iuftitiadei,nbsp;qua iuftificamur dco. Vtraque enim noftra eft.nbsp;Sed idcirco dei 8i CHRISTl dicitur, q^iia eiusnbsp;largitate donatur.EIc iuftitia qu confertur pernbsp;fldem,fideslijipla,occultainfpirationc dei Si gra^nbsp;ti dono infunditur,non laborc humano, nec o/nbsp;pereueteris teftamenti adquinur,quiaipfius donbsp;n eft ut credamus.Eft ergo iuftitia hec fuper omneinbsp;quicredunt,cxiitus data,luperans mrita omniumnbsp;Sc ludqum iSgentilium.Ideo etiam per fidenlnbsp;fuper cos eft iuftitia, quse per legem eile nonpo*nbsp;tuit,quia fides impetrat qiiod lex imperar. Non enitn eft diftinio.Omnes enim pe cauerunt,6lt; egent gloria dei,iuftificati granbsp;lis per gratiam ipfius, per redemptionemnbsp;qu eil in CHRI STO I ES V ,quem proponbsp;fuit deus propitiatorcni per fidem in fangt;nbsp;guine ipfius,ad t^ftenonem iuftiti funbsp;propter remiflonem prcedentium deli*nbsp;doruro,in fuftentatione dei,ad oftenfiemnbsp;iuftiti eius in hoc tempore, ut fit ipfe iu*nbsp;ftus, f iuftificans eum qui ex fide eft lefunbsp;Chrifti. flIdeo dixtfuper omnes quaitter efl tufiittz am per fidem, quia noneft diftinio inaccipiendanbsp;ilia iuftitia, fed fiue ludus fiue gentilis fidem |
24 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ad romanos
|
A habucrit.iufiifcabit.Verc no eft difiindio utro/ runqj, quiaomnes 8C ludxi Si. gentiles pcccaue/nbsp;runtjUel in fe uel in Adam. Quoniam lex fine innbsp;parad djta,fiue naturaliter tnfita,fiue in literisnbsp;promulgata.pruaricataeftab ipfis.Owwf ergonbsp;pcrcdaerKnt zy tgent adhuc quotidie gloria dei,idnbsp;ut deus magis magis'q; glorificeturin eis, tribuennbsp;do beneficia gratis fus per remiffioncm quotidinbsp;anorum dmdorum Si. multiplicatiem uirtut.nbsp;Non gloria fua egent, ut glorientur quafi de fuisnbsp;meritisjd egent gloria dei,id cft,omnino necefinbsp;fahum illis, ut gloria dci dilatetur in ipfis.Siemnbsp;iuftitia ex operibus legis haberetur.iamipfaiu/nbsp;ftitia nonelTet gloria dei,fed potius Hominum lenbsp;gem obferuantium.Sed quia per gratiam,n pernbsp;legem habetur iuftitia, ilia iuftitia eft gloria dci,nbsp;non hominum,ut quicquid habet homo, nq^ R'nbsp;bijfed deo afcribat. Gloria dei adhuc egent.iamnbsp;tarnen iuflificatigratJdeli.Gne ullis meritis-Etiunbsp;Ihficati non perlcgcm,necpropriam uoluntat,nbsp;fed per gwtwm.Non quod fine uoluntate noftra finbsp;at,fed uoluntas noftra oftenditur infirma per le/nbsp;gem,ut fanctgratia uoluntatem,amp;;iana uoluntasnbsp;impleat legcm,non conftituta fub lege, nec indt-gs Icge.Hoc totum idcirco Apoftolus loquitur,nbsp;ne fides ipfa fuperbire incipiat amp;dicat;Si ex fide,nbsp;quomodo gratis^Quod enim fides meretur,curnbsp;non potius reddiiur qum datur Sed fi quis dPnbsp;xcrit, Vtmercariuftificatioem.habeo fidem,re/nbsp;Ipondetur ei; Quid enim habcs quod non acce/nbsp;pifti?Cum ergo fidesimpetratiuftificationem.fi-'nbsp;B cut unicuiq? deus partitus eft ctiam ipfius menfu/nbsp;ram fidei,non gratiam dei aliquid meriti prscc/nbsp;dit humanijfed ipfa gratia meretur augeri,utau/nbsp;tameftatur amp;perfici cornitante,nonducente:nbsp;pediirequa,non pruia uoltate.i/i/clt;tt,inquit,nbsp;pcrgrrftm.qu no meritis redditur,ied gratis da'nbsp;tur.propter quod gratia nominatur.Qu gratianbsp;uenit per redemptionem, qu efl in Chriflo lefli, non innbsp;alio aliquo.In co enim inuenta eft redempiio hu/nbsp;manigeneriSjid eft,in eius fanguine, qus in nullanbsp;alia re poteratinucniri. Non emit nos Chriftus,nbsp;quia per naturamipfius femper fueramus: fed renbsp;demit,quia captiui peccato tenebamur. Qui cmnbsp;^iquem redimit, fu docetfuiife quem redimit.nbsp;Ita Chriftus nos rcdemit.quia eius eramus.Qgcmnbsp;Chriftum dea;parerpropo/,ideft,Ionge antcprnbsp;ordinauit futuram propitiationem, id eft, expiatio/nbsp;nem peccatorum noftrorum.hoc eft, utper eumnbsp;ipfe pater expiaret nos pcceatis.amp;propitius nonbsp;bis fieret. Vel propofuit.i. in propatulo omnibus ilnbsp;15 polit propitiation in fanzine ipuf.uc ipfe elTetnbsp;no folfi propitiator,fed eti ,ppitiatio,amp; ilia pronbsp;pitiationem haberemus in fanouineeius,quiinnbsp;remiffionem peccatorum cffufus eft. Nam abftnbsp;fanguinis eft'ufione,ficutiftc dicit Apoftolus,nonnbsp;fit remiflio pcccatorum,quia uidelicet non nifi pnbsp;fanguinem Chrifti dari ualet propitiatio SCremifnbsp;fio peccatorum.In cuius typo quotieftunqjpec/nbsp;cata in lege dimitti dicuntur,fanguis hoftiac offernbsp;tur.Propofuit autem deus Chriftum propitiationbsp;nem per fidem,ut qui in eum crederent, ipG pro Cnbsp;pitiationem hanc haberent. Vclpropofuit cumnbsp;propitiationem per fidem in fanguine ipfius,quonbsp;niSm aliter noerit ipfe propitiatio alicui,nificrenbsp;dat eum fudiffe fanguinem liium pro rcdemptionbsp;ne generis human!, Si fubiungathuic fideibonanbsp;opcra,proutpoterit.Propofuit,inquit,e5,id eft,nbsp;in publico pofuit per pracdicationem apoftolo-rum, hunc effe propitiationem pro peccatis no/nbsp;ftris;amp; hocfecit adoflenfionem ittftitiiefute,id eft,utnbsp;cum nxinifeftaret hominibus luam ueram iuftitinbsp;am,qu3e prius latebat,d5 putarent homines opi-bus Icgis fe poffe iuftificari. Veram ergo iuftitianbsp;oftendit in Chrifto creden tibus , Si oftendit camnbsp;effe fuam,non hominum,id eft, feipfo data ho-minibus,non ab ipfis ort, nec ex Icgis operibusnbsp;habitam.Quam Icilicct iuftitiam oftendit propternbsp;remiflionempritcedentiumdeli(lorum,id eft,ut remiitcnbsp;ret delitSa quse prcellrant non Iblum in getilinbsp;bus,fed etiam in ludsrisjqui ueram iuftitiam necnbsp;dum nouerant. Omnes enim peccauerunt.Scdgnbsp;oftenfioncm fu iuftitia placuit dco,ut rcmitte-rct illis pracedentes culpas, Si iuftificaret cos utnbsp;deincepsiuftc uiuerent.Prxcedtiaenimobhocnbsp;Apoftolus determinauit, nc quisintelligcretillanbsp;efie remiffa.qu poft acceptam gratiam commitnbsp;tit. Prceflerunt delida,amp; hoc fadum eft, infuf-tentationedeino ftatira perculfit delinquctes,nbsp;fed ^iu pa tien ter fuftinuir,ut ad panitentiam co/nbsp;uertcret.Sufter)tationedico,praerogata adoflettflo'nbsp;tient iuflitiieeiuifid eft, ad hoc longanimiter fuftinunbsp;itcos,ut tandem couerfisoftenderet luftitiamfunbsp;am trtfcoctoBporfgratiac.quam prioribus tempo/nbsp;ribus no manifeftaucrat,dum putarent hominesnbsp;fe per feipfos poffe iuftificari. Ad hoc inqu iftinbsp;nuit Si iuftitia fuam qua iuftificari pollent homi'nbsp;ncs,ofiendit,t/?tipp iuflus, id cft,iufte agens oa.nbsp;luftum nanqjfuit.utquiinfuturo fcculo iudica/,nbsp;turus eft fingulos fecundum opera eorum, in iftonbsp;fcculo patietcr eos fuftinereqSC quid agere debcnbsp;rent illis oftenderet.Iuftus ergoeftin haefuften/nbsp;latione Si iufiitiae oftenfionc, quoniam omnia qnbsp;facere debuit,fecit. Et per hxc ctiam eft iuflificansnbsp;eum ([ui efl ex fide lefii Chriflitquia d fuftinet,amp;iuftinbsp;tiam liiamoftendit, infunditipfamiuftitiagi cornbsp;di credentis. Non iuftificat eum qui eft ex lege,nbsp;fed eum qui eft exChrifri fide,id eft,cx fide quanbsp;creditur in Chriftum. Ex hacenim datur iuftifi-catio, SCnon ex operibus legis aut natur. |
Vbi eft ergo glon'atio tuatJExclufa eft. Per quam legcnitFatSorumf Non, fed per legenbsp; fidei. Arbitramur enim iuftificari hotninenbsp;per fi'dem fine operibus legis. An ludieoranbsp;deus tantum Nonne gentium f Imo Cnbsp;gtium, Quoniamquidem unus eft deus gnbsp;iuftificat circuncifionem ex fide,6fpracpu*nbsp;tioqj per fidcm.Legcm ergo deftruimus pnbsp;fidemt'Abfitjfed legem ftatuimus. Quandoquidem iuftitia eft dei,n hominis, Sc ex fide, non exkge^ergoubieflgloriatio tuaolu |
CAPVT JII,
A dcdd ejubi e elatio tu a, in qua gloriaba-ris per legis opera tc iuftificarum^hoc eft.non ha bcs materiam glridi in legc.quia cxclufa eft.idnbsp;ft,eicda Ss ablata tibi caufa gloyandi.elimimt*nbsp;taeftglonano,quam in corde habebas.Etatten*nbsp;de per quid. Nam per legem putas cam cx-clufam Putas per legem faorum,ideft,opc*nbsp; rumNojteft cxclufa per legem fadorumjjcd pernbsp;tegempdeifid eft.non per laborem opcrum.fednbsp;pcrfacilitatem fidci. Lexenimfdei e, qua innbsp;Chrifium credimus, SC auxiliumgratieius adnbsp;,, bene agendum precamur. Lex fidei e itftpiritunbsp;iuuante, lex faAorum in litera iubcnte. Quodnbsp;lex operum minando impcrat.hoc lex fidci crc-dendo impetrat. Lex operum dicit. Non con/
9 cupifces: lex fidei dicit. Cum fcircm quia nemo ' Srfp.8. pote elfe continens nifi deus det, SC hocipfutnnbsp;eratiapienti, fcire cuius eilet hoc donum, adi)nbsp;dominum amp; deprccatus fum. Ipfacilla fapi-cntia qu pietas uocatur.qua colitur pater luminbsp;num. quo e omne datum optimum $lt;. oranenbsp;donum pcrfeAum. Colitur aui^mfacrificio launbsp;dis ,aAionibus(]) gratiarum, ut cultor cius nonnbsp;in leipfo, fed in illo glorietur. Ac per hoc legenbsp;operum dicit deus,fac quod iubeotlcge fidei dicinbsp;tur deo,da quod iubes.Non ergo per legem openbsp;.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;rum excludif gloriatio eorum,qui cugi fibi iu^
uidentur uiuere,ita gloriantur quafi non accepe-rint.fed per legem fidei,quia per eam quilque co ,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp; B gnofcit quid bene uiuitjdci gratia fehabcPcjC
ut perficiatur in dikdionem iuitix,non fe ali/ de confequuturum. In lege itaque faAorum,efi:nbsp;dei iubentis iuitia : in lege autemfdei, fubueni^nbsp;ends mifericordia* Haeceenim lex fidei, quanbsp;' * credimusnbsp;nbsp;oramus per gratiam nobis donari,
utfaciamusquod per noiimetipfos implerc non
nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;poflumus.ne ignorantes dei iuitiam C noram
\uolentes fiatucrcjiuflit dei non fimus fiibiedi.
Vere inquit.per legem fidei exdufa e gloriatio /nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tua,qua de legis obferuationc tumebasiquia nos
apooli (trbitntmw, id e, ccrti fumus, iuipcari quemlibet hominem per pdemfjtte opcrtfoj legprse-ccdentibus. Non idco cnim Apoflolus hoc di-cit,ut fi quis credidcrit,non ad eum pertineatbenbsp;ne o^craritfcd ideo potius,ut nemo putet meri-tis priorum bonorum operum fe peruenifie adnbsp;donum iufiificationis,qu e in fide.Inhoc cnimnbsp;fe gentibus in Chrifium crcdentibus ludxi prae-
ferrc cupiebant,quod diccbant fe meritis bonorum operum.qi^ per legem fiint, peruenifie ad euangelicam gratiam. Ideoque fcandalizabanznbsp;tur multi qui ex ludis credidcranr,quod incir.^nbsp;uncifis gentibus Chrifii gratia tradcretur. Vn-de nc Apofiolus dicit pofi hominem fine ope*nbsp;ribus.fciiicet prcedcntibus,iufiificaripcr flM.
. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Narniuificatus per fidem, quomodo potefi ni/
nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fi iufte deinceps opcr ari, quamuis nihil antea iu-
fte operatus ad fidci iufiificationem peruenlt;ir, non merito bonorum operum, fed grati dei,nbsp;quac uacareinillo non potefi, cum iam per dile/nbsp;Aionera bcneoperatur^ Quod fi cumeredide
rit,mox de hac irica difcefiric ,iufiificatto fidei C raanet cumillo.nccprxcedcntibus bonis operinbsp;bus.quian merito ad illam,fed gratia peruenit;nbsp;nec conkquentibus,quiain hac uita efie non fininbsp;tur. Vndemanifeftumeft,quiaquoS Apoftoznbsp;lus dicitiuftificari hominem perfidem fine ope-ribus,n ita debet intelligi,ut acceptafide,fi uixenbsp;ritjdicamus eum iufi etiamfi male uixerit,fednbsp;ut feiat k quifque per fidem iufiificari^eamfi lenbsp;gis opera non prcefirint. Sequunturenim iu-fiificatum,non prcedunt iufiificandum. De il*nbsp;lis autem,qui poft acceptionem fidei nolunt be*nbsp;ne opcrari,tcftatur lacobus,quia fides fi non ha*nbsp;bcatopcra,mortuainfemetipfa.Poft hcApo-ftolus ut oftendat 3C gtiles ad iftam gratiam denbsp;here fufeipi ficutludos, ait:An lKlt;Uorm ieut tMnbsp;dicat: Vosputatis quodaduos tantnbsp;deus pertineatjC uos ol gratiam eius fufcipercnbsp;debcatis. Sednunquidhoc uerumft?Anludxnbsp;orum ttum eft deus^Nonnc eft ettm gentium ficusnbsp;ludorum^lmo, id eft, magishoc cligamdicere,nbsp;quia eft gentium Cludxorum,tdcfi,omneshonbsp;mines fecit,df fimilif de omnibus cura eft ei. Nonnbsp;folum uobis, fed SC gentibus uenit Chriftus,uonbsp;bis ex lege promifius,fed ad illas mifius.Proptcrnbsp;ca multo magis SCgiium, quia ante legem fan-diin prputioplacucruntdeo. Obhoc cnim dinbsp;xit,imicr gentium.utoftenderetmagis gtes,quonbsp;niara ante fuerunt fandi prxputiati circiftuifi*nbsp;amp; Abraam antecircuncifionem fideiuftificatusnbsp;eft. Sed ludxi tumendo dicunt:GentesidoIa CO Dnbsp;lendo.dcum dereliquerunt. Quibus relponde-tur: Etuos.Sed nos,inquiunt,conucrtimur. Etil ,nbsp;li,Nobis,aiunt,Chriftus uenitpromifls.Etillw. weutou-Non ergo uidetur tantum eft deus, quoqjam ex P******nbsp;Adam nati fumus,C per prophetas prxdidumnbsp;eft,gentcs Chrifto credituras. Vere gentium de-us eft ficut ludforum.Quod cum alijs modis pofnbsp;fitprobarijhoc unum pono,^uonilt;(m^u{{m unus e|lnbsp;(leur,non plures dtj.Et in hoc apparet unus cfinbsp;omnium.qiiia iuftifcat omnes per eandem cau-fam;Nai# 'rcKcf^onew,id cft,circuncifos iuflipeatnbsp;plt;le,tyquot; pr^eputium,id eft,pr$putiatos per p, hocnbsp;eft enim ex fidc,quod per fidem.Nam nec circnbsp;ciGo,nec prpuoum fine fide iuftificatur. Et quannbsp;doquidem homo iuftificatur per fidem fine k^nbsp;operihus,ergolegemdeprtmutperpJemf Non,jed /bnbsp;tuimU.Quod ludus pollet infcrrc,ipfe Apofto*nbsp;lus fubinterrogatione infert.ut remoueat.Quia,nbsp;tnquit, per fidem iuftificari dicimus quemlibctnbsp;hominem fine kgisopere,ergo perfidem deftrunbsp;^muskgcm^ At)t ut deftruamus cam. Sed potiusnbsp;fi4tuimut,id eft,firmam SC ftabikm efie facimus lenbsp;gern. Per kgem cnim,cognitio peccatiper fidemnbsp;irapetratio grati contra peccatum:per gratiamnbsp;fanatio anim uitiopcccati:pcranimx fanita*nbsp;tem,libcrtas arbitrrj : per liberum arbitrium.iu-ftitiae dikdiorper iuftitidilcAionem, Icgis openbsp;ratio. Ac per hoc lex non defiruitur, fed ftatu*nbsp;itur per fidem : quia fides impetrat gratiam quanbsp;Itximpleatur,gratia fanat uoluntatem quaiu-
. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;c
-ocr page 54-AD ROMANOS
femetipfum uel apud homines./edtlOKXptddrKW. C Multi enim gloriantur de operibus ,amp; multi panbsp;gani propterea nolutficri Chriftiani, quia quafinbsp;li*fficiunt fibi ^e bona uitaiiia. Et dicit aliquisnbsp;talium. Bene uiuere opus eft. Quidmihiprxnbsp;cepturuseft Chriftus,ut beneuiuam? lam benenbsp;uiuo. Quid mihi neceftarius eft Chriftus? Nuknbsp;lum homicidium, nullum fiirtum, nullam rapi-nam facio.res alinas non concupifco,nullo adulnbsp;terio contaminor, non inucnitur aliquid in ui-la mea quod reprehendatur, amp; qui reprchendegt;nbsp;rit,facAt me Chriftianum. Ifie tails habet glori/nbsp;am, fed non apud deum. Non autem fic paternbsp;nofter Abraam gloriatus eft. Non enim ex ope/nbsp;ribus legisinuenit iuftitiam, utpote qui ante legem fuit,led potius ex fide,quia promiflis del erenbsp;didit.Vere non ex operibus eft iuftificatus. N4ffnbsp;quid dicitJcriptttr4 in Gencfilt;id eft, unde dicit fcrinbsp;ptura iuftificatum Abraam? Ex fide. Teftaturnbsp;enim quia credidit Atr4lt;tm deo ^mittenti quod fenbsp;men eius futurum eilet multiplex et clanflimumnbsp;ficut ftellcacli^ quod ita firmitcr crcdidit,re-putatu e illi diuinitus ad iuflitiam,id eft per hc erenbsp;duhtatem nonfolum libcratuseft ab omni ort/nbsp;ginali Sc aduali pcccato ,fed Sc iuftus eft dconbsp;reputatus. Ergo ex fide inftificatus eft Abraam.nbsp;Sed fi fidem opera non prscccllcrunt, tarnen fc*nbsp;quutafunt.Nam qui priusex fide iuftificatus eftnbsp;in conlpcAu dci,poftca amp; ex operibus eftiuftifi-catflsetiaminconfpcduhominum. Vndeamp;la-cobus apoftolus in cpiftola fua contra eos qui nonbsp;Icbant bene opcrari,fed de fola fide prlme-bantjipfius Abrax opera commcndauit, diccns:nbsp;Vis autem feire o homo inanis.quoniam fidcs fine operibus ociofa eft?Abraam pater nofter no/nbsp;nc ex operibus iuftificatus eft, ofterens Ilaac fili-umliiumfupcraltare? Neceftlacobusinhacfennbsp;tentia contrarius Paulo dicenti, quia fi Abraamnbsp;ex operibus iuftificatus eft, habet gloriam, fed * .nbsp;non apud deum,ac per hoc alTerenti quia non exnbsp;operibus eft iuftificatus. Vterque enim uerum dinbsp;cit. Paulus quippe,commendans iuftitiam quxnbsp;ex fide eft,aduerfus cos qui fidem ngligentes,nbsp;gloriabantur de iuftitia qux eft ex operibus, dixit Abraam noneffe iuftificatum ex operibus,nbsp;fed quae fidem praecedcrent. lacobus aut^ ucnbsp;didum eft,aducrlus illos qui percepta fide torpenbsp;bant ocio,et putabant fe per eandem fidem,utponbsp;tc iuftificatos, polTe faluari,etiam fi bona operanbsp;non haberent,dixit Abraam ex operibus efl iunbsp;fiificatum, fed qux fidem Rqunta funt. Vndc utnbsp;^oftenderet fe non dilTentire Paulo, fed potiusnbsp;concordare, protinus addidit: Vides quoniam finbsp;des coopcrabatur operibus illius, SC ex operbnbsp;bufc fides conlummata eft, C fuppleta eft fcri/nbsp;ptura,diccns:Credidit Abraam deo, C reputa-tum eft illi ad iuftitiam, 8C amicus del appellatusnbsp;efiiEtadhuc fubiecit:Video's quoniam exoperinbsp;bus fuftificatur homo,5 non ex fide tantumfnbsp;ManifcftG eft enim,eum loqui de operibus quaenbsp;fidem fubfequuntur. Quia Paulus fine prae
24
A itialiberdiligatunVel itaXegemergo Sfc.Quo niam poolus diccbat hominem iuftificari pernbsp;fidemfne legis obferuantia, ne ludi dicerent.nbsp;Legem e^o deruis,inquaomnes qui crcdide-runt iui^ircunci fuerunt. Non toluo.ait, nonnbsp;deftruOjfed conHrmo.dum hanc prsedico circunnbsp;cioncmquam ilia prdixit. In nouiiTimis.in/nbsp;DeMtJo. quit,diebuscircuncidct dominus deus cor tuumnbsp;SC cor fei||inis tui. T une deftruerem legem, fi il-lam mentitam dicerem, hoc eft,non celfaturam,nbsp;cumillapromifeht feeffe ceflturam, ficut lere*nbsp;lerenbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;aiucce dies ueniunc,dicic dominus,amp; con
fummabofuperdomumifrael Sclupcrdomm ludatefiamentum nouum,nonlcundum teRa'nbsp;mentum quod feci patribus corum,in die qua apnbsp;prehedi manus illorum ut reducerem cos de ternbsp;ra Aegypti :fcd hoc e!i tcRamentum quod difponbsp;nam domui Ifrael poft dies illos,dicit dom%us,nbsp;dando leges meas in cordibus eorum, St in mcn-tibus eorura fuperlcribam eas. Non deftruiturnbsp;leXjCum impleta cefla t.Non earn dcfiruimus.fednbsp;magis ftatuimus,id cR,Rare facimus,dum probanbsp;mus uerum efle, quod dixit de antiquis iufiis SCnbsp;de gentibus crcdiiuris, dC ipiritalem circuncifionbsp;n ucntur,dum hoc efficit fides quod lex iubet.
CAPVT .ink
2 Vid ergo dtcetnus inuenifle Abraam pacrnoftrfi fccund carncm^ Si emnbsp;am ex operibus iuftificatui eft,habetnbsp;gloriam,fed non apud deum. Quid enimnbsp;Gent le Tcriptura dieted Credidit Abraam dco SCnbsp;B reputatumcftilliadiuftitfam.
lt;SReuocat illos ad caput circuncifionis, ut ^d in init^ conRiccrit,id habcatur in toto.Quando/nbsp;quidem fide iuftificatur homo fine openbu ,Stnbsp;nemoiuftificariualct abfquc fide,ergo quiii Ace-Ml,id eft,quid poflumus dicerc, Ahrrfcmprftrem nanbsp;rum,quem imitari debcmus, i/MeniefecioniHmcfnbsp;nem.id eft, (cundum carnis circuncitncm, udnbsp;ftcundum carnalia legis opera? Ac fi dicatiNihilnbsp;iuftificationis dicerc pofiumuseum iiHienifie fenbsp;cundum carnem,icd potius iecundum mentem.nbsp;circuncifio enim tn carne eft,fides aiitcm in men-tc.Etipft non per circuncifionem, fed per fidemnbsp;ftgitur inucnifte iuRificationem, ficut generaliternbsp;diAum eft,omnem hominempoffc iuftificari pernbsp;fidem fine operibus. Vel fccundum came eft pa-tcrnofter.quiaexeo carnis origincm ducimus.nbsp;Sc circuncifionem carnis ab ipfo habemus nos lunbsp;dxi .Secundum fidem ucro, pater eft credenti-um ex gentibus. Etquidtcimuseum inuenilTenbsp;per quod iuftuseflet? Opera lcgis?Non.Quia finbsp;dixerimusquod exopibus legis fit iuftificatus,nbsp;hocinconueniensincurremus,quod habet glorinbsp;am de fuis operibus, fed non apud deum, quodnbsp;omnino falfum eft, quia oesfeimus cum haberenbsp;gloriam apud dcum.Non ergo ex operibus,fcdnbsp;ex fide iuftificatus eft. Sicut enim fides fine fubgt;nbsp;icquentibus operibus bonis uacua cft,ita quxli-bet opera bona ante fidem.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;apud
%
y''
4
-ocr page 55-CAPVT
.nil.
17
|
A cedcntibus operibus dixit homincfola fide pofz fe iuftificari. Nemo cnim fidem fuis praecenden-tibusmeritis habere poteft .Etideo quipfidetnnbsp;gratis fibi datam iuftificaf ,non in fe.fed in domino gloriaturiquia dum non ex d^cribus habet finbsp;dutiam,per omnia deo fc intelligit debitor,nihilnbsp;jnueniens quod fibi arrogarepoflitcx mentis. |
El autem qui operator, mcrces non im * putatur fecundum grati'am, fedfecundumnbsp;debitum Eiucro qui non operator cre^nbsp;denti autem in eum qui iuftificat iqjpium,nbsp;reputatur fidesadiuftitiam fecundum pronbsp;pofitu grati dei,ficut Sf Dauid dicit bca*nbsp;titudin hominis, cui deus accepto fert iu#nbsp;iplw.ji. ftitiam fine operibustBcati quorum remifinbsp;f funt iniquitates, amp; quorii telt;^ia foot pecnbsp;cata, Beatusuircui non imputaoitdomisnbsp;Ucl fecundum gratiafti dei propofitam omnibus Cnbsp;credere uoItibus.Crcdti,inquit, in e qui iuftifnbsp;cat impi Aliud eft credere cum, aliud eft credenbsp;rc ei.aliud credere in cum* Credere eum,eft credere qiiod ipfc fit Credere ei, eft wederequodnbsp;iplcuerdicat. Credere in eum, eft credendonbsp;amare.credendoineum ire j amp; eius membris in-corporari Et idcirco fides qua creditur in eum,nbsp;ipfa eft fola quam ilk approbat i Cadti in cumnbsp;qui iuftificat impium Impiuseft, (^i non redenbsp;credit i etiam fi nihil cuiquam auferat,fi pauperi-bus tribuat,fi uxOrem alienam non concupifear,nbsp;fi nulli fraudem faciat, fidepofitum reddat, quianbsp;hxc omnia facit non ea intentionc qU.a debuii:nbsp;amp; idcirco bona non funt, quoniam non de bona radice prodcunn Quiiquis ergo fine fide openbsp;rari bona uuft,impius profefto eft.Sed credat irtnbsp;eu*i qui iuftificat impium, ut Si ipfeeximpio fiat pills : Sc per fidem iuftificatus, poilit deincepsnbsp;opera pietatis iiiftitix facerc . Ei qui fie credit,nbsp;reputatur fides eius ad iuftitiatn fecundum pro-pofitum gratis dei,qui Gc per gratiam ftiam pronbsp;pofuit Si decrcuit,ut ceflantc lege fidesiuftificct.nbsp;Et hoc dico ego ex gratia fieri, ficut Cr DdHld dt- p,nbsp;cithic Sein futuroeffe lieittttHdinemillius bowihij, *nbsp;cui accepta, id eft , ad gratiam aflumpto, deus fertnbsp;iufiitiamfineoperibuspraccedentibus. Magnaenimnbsp;beatitudo eft hominis, fine labore legisuel paninbsp;tentix fidem per folam gratiam promereri lecunnbsp;dum propofitum dei,quo propofuit gratis pcccanbsp;ta dimittere. Illi accepto fert deus iuftitiam finenbsp;operibus, qui per fidem qua primum dco credi- Dnbsp;dit,0lt; de prtcrito abfoluitur, SC de prackntiiu-ftificatur.SC ad futurafideioperapracparat.Pro-bare uult Apoftolus,amp; in ipfa lege prxdici iuftitiam fine operibus prodcffc,nec le hoc d?fuo dc-fenderc,fcd prophetx teftimonio confirmarc :Benbsp;(tti,inquit,funt illi quorum iniquitatesfunt remiff^, ernbsp;quorum peccata funt oculis dei tea. Iniquitas eft,nbsp;contra legem ucl extra legem agere. Vndc SCnbsp;grxec dicitur u-mutet, id eft, fine lege, quia lex v#nbsp;(!. Iniquitasergo eft, lege deuiare,uelcontra legem agere. Peccatum uero etiam illud dicinbsp;poteft, quod concraqum natura docet, amp; con-feientia arguit, delinquitur. Et iuxta hunc fen-fum iniquitas ad ludos, peccatum autc ad gq|-tespcrtinereuidctur.Sed utrorunqjculpas do-minus per gratiam fuam, fi crediderint, abluit.nbsp;Quod enim remittitur,non cft:SC quod tegitur,nbsp;non apparetjSi ideo non imputatur.Beati funt ilnbsp;Il quorum iniquitates funt remiffae inbaptifmo,nbsp;ucl etiam igne diledkis poftealiqucfadamp; connbsp;fumpt, ficut illius peccatricis , cui remiifa funtnbsp;peccata multa, quia dilexii multum. Et quorumnbsp;peccata fuppofitis adibus bonis funt teda. Omcnbsp;enim quod tegitur,interius poniiur:Slt;: hoc undenbsp;tegitur,deftiper ducit.Quando igitur abdicamusnbsp;malaqux fecimus. Si eligimus bona quae facia-mus, quafi regimerei fugducimus quam erube-feimus lud ji.Et ita ante dei oculos tegutur peccanbsp;ta, d eis fuperducunt bona fada. Poteft etiam nus peccatum. Dix quia Abraam iuftus eft ex fide. Sed ci qui operutur opera legis quae Abraam non fecit,nbsp;uel aliqua bona ut gratiam mematur, ut ludusnbsp;le fecifle dicebat, fi merces eft ei, non eft ex gratig fed ex debito meriti fui. Sed fiquisqurerenbsp;uoluerit ante gratiam, quid meruerit ut accipe-re t cam.mala fua poterit inuenire,non bona.Gmnbsp;tia enim gratis datur.unde etiam nuiwupatur. Sinbsp;ergo gratia, non iam ex operibus. Alioqui gratia iam non eftgratia.Errat igiturludxusu^qui-libet alius, qui fe putatmeritoprccdtiumopenbsp;rum pc; ueniffe ad gratiam dei. Quis enim priornbsp;B dedit illi, SC retribuetur ei^ Putat quodipfeprinbsp;or dederitdeo, amp; pro merccdeiuioperisaccc-perit euangclicam grati.quod non ita eft. Huienbsp;enim qui ante operatur,non gratia, fed debitumnbsp;redditur. Uli uero qui non facit opera legis, fednbsp;abfque praecedentiopere accedit adfidem, fuffi-cit ipfa fides ad uftitiamltaattribuic Apoftolusnbsp;* alfisquodde Abraam dixerat,fcilicet quod fi eftnbsp;iuftus ex operibus, habet gloriam, fed napudnbsp;deum.amp;ideo ex fide. Vel hoc modo fides innbsp;exordio iuftificat fine operibus. Sed qui fie iufti-ficatus eft, non debet deinceps bonis operibus torpere. Nam ci qui poft fidem quam gratis ^ccpcrit, operator opera bona, nonimputaturnbsp;mercef, id eft.non recompenfatur terna remuncnbsp;ratiopcttN(lw gr4tiilt;m,id eft,fecundum fidem tan-tum,fed fecundum debitum operationis fux.Ita fit einbsp;qui poftacceptam fidem uiuit 8C bene operator,nbsp;non enim aliter ^dominp merced percipit.Sednbsp;ei qui nonoperutur,id. cft,qui poftquam baptizatusnbsp;eft.non habet tpus operandi, ucl propter infirnbsp;tntatem no poteft operari, quanquam uelit,fednbsp;^bfepopere dchacuitarapiturcum fide SC bonanbsp;uoluntatc, huic nihil operand, fed tantummo-do credenti gu/f,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;iuftificat impium, id eft, in dc- um, reputatur fides eius ad iufiitiam, id eft, fola fides funicit ei ad iuftitiam , Si ita ad falut^rftje-cundum propofitunt gr((tilt;c dei,id eft.fecundum quod deus per gratiam fuam longe ante propofuit. |
|
18 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;AD A ad genres magis pertinere iniquitas, qu dicitur anomia.id eft,fine legc,quia genres fine lege ert.nbsp;Et poflmus totum in baptilmo intclligere fieri,nbsp;sd eft,amp; iniquitates remitt,id eft, delerr;Si peccanbsp;ra tegijUt ftra non uideantur ad pcenam. Ventusnbsp;eft etiam /rille, cui credenti dominus propter fi-demfuam non impuUMitad panam peccatumorigi-nale uel aliquod pcccatum. Sicut enim Abraae renbsp;putata eftfjjles ad iuftitiam.ita amp; omni credenti:nbsp;cum fides ad iuftitia in baptifmo reputatur, pec-catum utiqj non imputatur. Beatitudo ergo ha:c m circuncifione tan* turn manet,an etiamin prputio f Dici*nbsp;musenim quiareputateft Abrafidesadnbsp;luftitiam.Quomodo ergoreputataeft^ Innbsp;circuncilione,an in prxputio s' Non in cir*nbsp;cnncifioncjfed in prputio. Et fgnunAc*nbsp;ccpitcircuncitionis, fgnaculum iuftitifi*nbsp;dei qu eft in prputio, ut fit pater oniniftnbsp;credentium per prseputium, utreputeturnbsp;amp; illis ad iuftitiam, C fitpater circuncifio*nbsp;nis, non his tantum qui funt ex circuncifio*nbsp;ne,fed his qui fedtur ucftigiafidei,qua: eftnbsp;in prputio patrisnoftri Abraar. *5 Quandoquidem Dauid uniuerfaliter dicic eum efle heatum, cuius iniquitates uel peccatanbsp;deus gratis remitiit, ergobzc beatitudo repromiVnbsp;B fionispcccatorumm(lt;ett4ntt/ circuncijione, idnbsp;cftjin ludxis, an Cr in praputio, id eft.ingentilita- te Id cft.cum confier quod beatitudo ifta per finbsp;dem ft ex gratia, modoquriturin quibus ft,nbsp;in ludais tantum,an etiam in gentibus. Qiiodnbsp;ideo quacro. quia confit de Abraam quod iu-ftusei^erfidem . Et eum hoc confier, quroinnbsp;quo ftatu ft iuftificatus,poftquam eftcircuncifusnbsp;uelante. Etficutinco uidcbitur.fic inalijscredinbsp;poterit.Ethoceft; Idcircoqurimusan ftetiamnbsp;in prputioifta beatitudo,quia dicimus omnesnbsp;confitemur, quiafidet Abrate reputata eftadiui-tiam, ideft, fideiuftificatuseft. Qwomgjioergore-putatae adiuftitiam^ ineircuneiftone,aninpriepu-tiof Ideft ,cum omnesconfiteamureumper fi'nbsp;demiufiificatum,uideamusutrum proptereafitnbsp;ieftus quia eft circuncifus.an ideo fit circuncifus,nbsp;quia inuentuseft iuftus. No incircuncifione eftrc'nbsp;putatafides eiusad iuftitiam , fdinprteputio. Idnbsp;ft.ante iuftificatuseft per fidem, qum circunci-derctur. Non ergo propter circuncifonem iufinbsp;ficatus eft. Qyomodojinquit, reputata eft fidesnbsp;lt;ius^ Cum ellt incircuncifione, ancum efletinnbsp;prputio^Si cnim fuilet tune temporis in circunnbsp;cifionc.uidetur utique fidei huius gratia exclu-fum efle prputium.Sed erat adhuc tune in prnbsp;putio. Etcum in prputio pofitus per fidem ftnbsp;ijftificatus, /lire princeps amp; pater dicitur omni/nbsp;um credentium in prputio. In prputio eftiu/nbsp;ftificatus. Cur ergo poftcircunciis? Non hocnbsp;fuperflue fadum eft, fed accepit/ignum circuncifio -wr, non qua fieret, fed qua oftenderetur iuftus. |
ROMANOS Inprputio per fidem iuftificatus eft, 8C deinde G accepitfignumcircuncifonis, ideft, circuncifinbsp;onemexteriorem, quseeiTet fignum intenoris.nbsp;Signum enim dicitur , cum per hoc quod uide-tur,aliud aliquM indicatur. Bene ergo circuncifio fignum appellatur in Abra, quia SC ipfa aliud uidebatur ,SC aliud intelligcbatur : quiaiamnbsp;tunc carnalis ilia circuncifio fignum erat fpiritalisnbsp;circuncifionis,qux non in carne fufcipitur,fedinnbsp;corde. Et tale fignum quod Gtfignaculunt, id eft,nbsp;habsfimilitudinemfgnatrcijUtficut carne It*nbsp;bidinisefic fpolietur omnibus primx natiuitatisnbsp;fordibus.Et quia nondum dixerat cuius fignum,nbsp;fubdit:IH/b'f/lt;e^(lf/,id eft, qux eft ex fide.fidei dPnbsp;co,qutce in pritputio, idcft.quam ipfehabuitexi-ftens in prputio. Velfignaculum, id eft, cclansnbsp;quoddam myfterium.Signaculum cnim dicitur,nbsp;cum alicuireiferudae pro tempore cuftodiaim*nbsp;ponitur,quod nemo alius nif ipfe quiimprelTit,nbsp;debeat refignare . Sic in circcifone Abraconnbsp;clufum eft pro tepore myftcrium quoddam,qdnbsp;cclaret inimicis,amp;feruarcc amicisad fimilitudi-nem figilli, fcilit quod ficut iuflumeft Abraaenbsp;ut oftaua die circGciderei homo ex eius femine,nbsp;fic in odaua poftfinem feptem dierum feculiaunbsp;ferret omnis uetuftas C corruptioab cledis dci.nbsp;^el hoc myfteriG figillatQ eft in co, quod Abraam primolt;iftificatus eft, poft accepit circunnbsp;ciGon.qu eftet fignaculum iuftiti fidei eius, utnbsp;rp/ f^pater credentium per praputium,id eft, in prpunbsp;tio.cr fitpatercircuncifionit. Eficus enim eft utrinbsp;ufque generis pater,his qui funt in prputio pernbsp;fidem,amp; his qgi funt in circGcifionc, per carncm.nbsp;Et hoc Abra figillum tunccredimus refignamnbsp;dum,id eft,aperiedum, cum plenitudo gentiumnbsp;introierit, amp; omnis Ifraelfaluuscrit. Tunc enimnbsp;patenter cognofeetur Abraam efle pater non lbnbsp;lum gentium,fed etiam circuncifonis per fidem.nbsp;Nam idcirco ante iuftificatus eft m fide, dum ad/nbsp;hue elTetincircGcifusifiC poftcirccidi iuftus eft,nbsp;ut ofienderef primo pater futurus multarum g/nbsp;tiG,amp; poftea lilorum qui ex circuncifionccrcdi-turi funt.Neque enim hi qui lcundum carn nanbsp;feuntur ex Abraam,filtj Abra dicendiint, ninbsp;fidamp;: opera Abra habeant. Hoc itaquefigilnbsp;labatur incircuncifione Abra, ut fit pate%,i(inbsp;cftjcxemplum omninm credentium per prjputinbsp;um,id eft,in prputio. Sic enim dicit per prpunbsp;tiG,pro in pputio, ficut dicere folemus,per illudnbsp;tcpus,pro in illo temporc.uel fit pater per pputinbsp;um,ideft,per idquoddateft ejtpore prpu/nbsp;tij.Si enim poft circuncifonem datum cflt, dicenbsp;^etur ex ea hoc accepifle.per hoc qd accepit in pnbsp;putio,id cft.per fidem fit pater credentium de gcnbsp;tibs,ut reputetur C illis credulitas ad iuftitiam,nbsp;id eft.ut ficut Abraam in prputio iuftificatus eftnbsp;perfidem,ita 8C illiiuftificentcrcdendo,licctprsnbsp;putium non exuerint.Et circGcifionem ideo accenbsp;pitjbbfit pater circGcifionis.id eft, Hebrorum.nbsp;Nam ante in prputio iuftus fuit,utcflct incir-cunciforum iuftorum pater circuncifus iuftua |
CAPVT
A permanfic, ut ci'rcOndforum iuftorum fieret pater. fieret inqiiam pater, non hit tantum qui (unt ex carnali circuncione, id eft, ludis : fed C hit quinbsp;codc fun t circuncifi, non carne, id eft, gentili-bus, quife^ittnturueigiafidei Abre ,hoc eft,^uinbsp;illum in fide imitantur, ut ita ample credant ficutnbsp;illc. QSlt; ^^cseflin^rteputiopatriinoriAbrote, idnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;eft gt; apparet in ptre noftro Abraam, dum ipfc
eft adhucin praeputio.Idcotoiiesrcpetitdeprae putio, ut oftendat gentiles codem modo per fi-demiuftificari,ficutamp; ludaeos.
GeK.17, Non enina per Icgcm promiffio Abra aut feniini dus, ut hrcs effet mundi', lcdnbsp;per iuftinam fidd. Si enim qui ex lege ha:nbsp;redes funt, ezinanita eft fidcs,abolita
fniloLex enim iram opcratur t Vbi enim non eff lex, nccpruaricatio , ideonbsp;ex fide,ut lcundum gratiain firma fit pto^nbsp;miffio onintfcmini, non ei qui ex lege eftnbsp;folum , fed C ei qui ex fide eft Abraa:, quinbsp;eft pacer omnium noftrum^ficutferiptumnbsp;eft,Quia pattern mukarum gentium po*nbsp;fui tc ante deum cui credidiffi, qui uiuifi*nbsp;cat mortuos, uocat ca qu non funt tannbsp;guameaqufunt,
Verc Abraam eft pater omniut* credenti-umludorumf gcntium.quia perfidem ade^ g ptuscfthancpatcrnitatem.nonpcrkgcm.^Nonbsp;enim per legem fada eft ei promiio, quia lex non-dumerat. Non per legem, fed per iuitiam fidei,nbsp;td eft,quam per fidem obtinuerat^afta eft AbrOtenbsp;promiffio, 8i.femticit,idcft,Chrifto. Hcfti-, licet promiffio, ut ipfe eet hicref mundi,id eft,poC'nbsp;feffor aliquorum de toto mundo,qui cum imita-rentur : 8i in Chrifto qui ex co naftiturus crat,nbsp;poffidcrct omnia. Abraam eft hrcs mundi, idnbsp;, eftjpoffidens totum orbem per fldem ,qa ipfe eft
* oniibuscxemplu fidei S^oesfanftifuntfilijcius per fide.Scmcn quoep eius.i. Chriftus,eft hresnbsp;J.dns mdi fecundu regia poteftat,per qu benbsp;PW- X nedidio filijs Abraj.SC cui pater dixit,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ti
bi genteshrediiatem 5fc.Ec hc promilTafue rant Abraae 5f ftmini eius, non per legem quxnbsp;non^um erat, fed per fidem qua ipfe deo credvnbsp;derat.Et merito.Legis enim obferuantiapcenamnbsp;tantmodoeffugit, fidei ucro mentum Ipem renbsp;promiffionisexpedat. Etprccptumferuis im/nbsp;ponit,fides abamicisquritur. Vere no pcrlc-gcm.fed per fid^braam eft hxres mundi: quianbsp; illinbsp;nbsp;nbsp;funt fx lege,id eft, carnales ludi, funt h*-
ttdej, id eft, poflfforeshreditatis,quam deus* A.brapromifit,tc Jidet eexinanita,idea, inanisnbsp;inutilisfada, cum gentes percamnonpoffintnbsp;hreditare cleftcm patriam,crlt;6olif4,idcft,^e/nbsp;leta C inirrit dudacftpro?t/?todci,qua didumnbsp;eft Abrase, quja in femine tuo, id eft, in Chrifto,nbsp;benedicentur omnes gentes,id eft,bencdilt;5i#ncnbsp;hxrcditate poffidebunt.Nam ft ex lege tant fienbsp;renthaeredSUilHdjeiwokbant aftrwere, gentes
.nil. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;19
qu lege carent, fine benedidionc hrcdittis C remanerent. No ergo per legem Abraam eft hxnbsp;res mundi, quia nec filij eius funt per legem haerenbsp;des,ideft, ternhreditatispoffcfforcs. Namnbsp;fihoc cffetjinconuenicniia fcquercntuij, quod fei/nbsp;licctfuperflua effet fides qua ipfe iuftificatuseft,nbsp;5 quaiuftificancurcxieri.cum per cam non poftnbsp;fcthreditas xterna acquiri,f promiffio diuinanbsp;remanerec incxpleta, qux promifit omnes gtesnbsp;benedicendas,quoniam nullus gentilwm benedinbsp;cerciur, SC itanullieffenthredes. Etuereexlc/nbsp;ge no eft hxrcditas. Nam lex potius iram operatur,nbsp;quiapeccantem infeaut lapidari continuo , aucnbsp;ignecremari,aut alio gnefupplictj iubctinterfici.nbsp;Lex iramoperatur 6f prseuaricationc.Ex eaeninbsp;eftprseuaricatio.namfine ea non eft. Vbienimnonnbsp;elex,nec priHaricatio,id eft,tranfgreffio. Qui ergonbsp;legvn non acceperat,iniqui dici poffunt,pruanbsp;ricatores nonpoffunt.IudicanturutriqjfccGdumnbsp;mrita fua, fed tarnen ira dei maior eftmprua-ricatorcs, qui per legem cognofeunt pcccatum,nbsp;f tarnen faciunt.Etita non poteft per legem h/nbsp;reditas haberi,fed potius ira.ldeoexjicie funt hxrcnbsp;des. Ex fide, qu eft donum mifencordi f lu/nbsp;ftificatcredentes,habetur hreditas,itauiJcndKnbsp;rutiam dei,non fccdum meiitahominum,Jn4,nbsp;id eft, uerax 8C rata t promiio, quara deus fecitnbsp;Abradc raultiplicatione filiorum,quiperpetiinbsp;am hrcditatcm effent poffeffuri.Nonenim fir/nbsp;ma effet,fed potius infirma SC irrita ,nifi ipfe per j-jnbsp;gratiam fuamimpleffetcam.Ideonondc noftrnbsp;uoltatis poteftatc, fed de fuaprdeftinationcnbsp;mifit.Promifit enim quod ipe fadurus fucrat,nonbsp;quod homines. Qiiia etf faciunc homines bonanbsp;qupertinent adcoJendum deum,ipfe facitutilnbsp;lifaciant qu prcepit,nonillifaciuntuttpfe fa-ciat quod promifit. Alioquin ut dei proraifl c-pleantur,n in dei,fed in hominum poteftate eft:nbsp;5f quod domino promiffum eft,ab ipfis reddi-tur Abra.Sed n ica fieri poceft.pcr gratiam ernbsp;go dei gratuito munere nobis conceffam implcnnbsp;tureius promill,dum per donum fugrati fanbsp;citut cre5amusamp; beneoperemur.ficiphredesnbsp;cfficiamur.Firma fitpromifloowni /mtt Abraj,nbsp;id eft,n parti feminis,fed omni femini.Volcbtnbsp;enim ludi ut qutumad cos,firma cffec;5f qi^nbsp;tum ad gentiles,caffa.Sed non ita deus promifit,nbsp;cum diceret, in femine tuo benedicentur omnesnbsp;gcntes.Firma fit omni femini,id eft,omni populo fidehumiraitatori Abra, non folum et tjui ex lege e{l,id eft, qui ex ucteri teftamento uenit ad no/nbsp;u,fed CT ei qui e ex fide Abra^,id eft,qui nonfibijJnbsp;miffa lege ftquitur fiScm Abra,q fine lege pernbsp;fide iuftficatus effe memoratur. Qui e piter nonnbsp;omni hominum,fed omniu norum, id eft,n folum qui ex lege defcendimus,fed Sfquiexfidclenbsp;gi fuccedimus, fcilicet 5f circciforum C prpunbsp;tiatorum credtium eft patcr,id cft,inftitutor 3Cnbsp;exempl.Itacft patercredentium,ficutin Ge-neG feriptum c/l,dicctc domino,Q2M patremd eft,nbsp;autorem fecundum fidem, non dico ludor,nbsp;c iij
|
JO nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;AD GcBf.17. fed multarun gentium poJiff.Multarum autlt;no,non A quarundatn.fed omnium. Si ergo patermultarnbsp;gentium futuruselTe promittitur,reAe no folumnbsp;eorum qui ex circGciGone ueniunt,(ed SC eorumnbsp;qui ex gentbus crcdunt, pater nominatur. In eonbsp;enim quod ipfc dicitur pater multarum gtium,nbsp;fupcrbia cfunditur Iudorum;quia ludoruinnbsp;carncjgentiura at fide pater eft. Vbi rede Apo-nbsp;ftolus ex interpretatioe addidit, ttntedeum eutnbsp;trcdidijli.fignifics fidem in inferiore homine eftcnbsp;in confpedu dci, non in oftentatione hominum,nbsp;ficuccarnalis circdfio:S per edem fidem, nonnbsp;per carnem eum efle patrem genrium,quas antenbsp;dei oculos in fide generauit.Qgi deus.Gcut Apo-ftolus fubigit,iai/Mt mortuos,id eft, morte aninbsp;m fufcitat per baptifmum ludos,CZ uocat adfinbsp;dem elt;(^ult;e non Juntjid eft, gentiles, dequibus fcri/nbsp;tnbsp;nbsp;nbsp;ptum eft,Omnes gentes quafinon fint,fic fnf co ram eo.Ipfe enim uere eft q ait,Ego fum qui fum. A quo quifquis recedit,etiam efl amittit,ut iurcnbsp;dicatur non cfle.Et talcs erant gentes idolis ferui/nbsp;entes.Sed ipfe uocdteu qunopmt tanqudm ed qu^lntfnbsp;id eft,gentiles ad fidem adducit,Gcut ludos quinbsp;ob unius dei cultum dicutur cflc.Vcl omnes pecnbsp;catoresfiue gtiles,intelligamusmortuos.Ec hosnbsp;enim deus per gratiam fuam uiuificat,ut ex fidenbsp;uiuant.Et uocat ea quae no funt,tanquam ea quaenbsp;funt. Apud cum quippe fadum eft,quod eius difnbsp;pofitione futurum eft, quia de illo per prophetanbsp;dicitur, Qui fecit qux futura lunt. Nondum ertnbsp;quibus promitteretur,quando Abraac loqueba*nbsp;B batur,ne quifquam de mentis gloriarctur.Et quinbsp;bus promifliim cfi,etiam ip fi promifli funt,ut tonbsp;turn corpus Chrifti dicat,Gratia dei fum id quodnbsp;fum. L)pm enim deus uocarc dicitur ea quae nonnbsp;iunc,fola gratia uocantis apparec,n aliquod menbsp;ritum eorura,qui nec eife adhuc habuerunt qua/nbsp;do uocantur.Eiegit.inquit,nos ante mundi conftinbsp;(utionem.ln mdo fadi fumus,ncc mundus eratnbsp;' quando elcdi fumus.Quis hoc explicate fufiici/nbsp;atliguntur qui non funt,nec erat quielcgic,necnbsp;uane elegit.Eligit cam,amp; habet eieAosquos erenbsp;aturus eft,eUgedos.Habet auf apud lemetipfiim,nbsp;non in natura fua,lcd in prfcientia fua. RcAe itanbsp;dicitur uocarc ea quae non funt tanqu ea quaenbsp;flTnt.Dc Abraam ucro fubditur. Gfflf iJ Qm' contra fpctn in fpem crcdidit, ut fielt; ret pater multaruni gentium, fecundumnbsp;quodei didutn eft, Sic entfernen tuum fianbsp;cut ftellcli. Sc ficut arena maris. Et nonnbsp;infirmatuseft fide,nec^onfidcrauit cor*nbsp;pus fuum emortuum, cum fere centum an*nbsp;norum eflet, Cemortuam uuluam Sar.nbsp;In repromiftione etiam dei non hfitauitnbsp;diffidentia, fed confortatus eft fide,dans gionbsp;riam deo,pleniflimc feiens, quia quccunq^nbsp;promifit,potenseft facerc. Ideoreputa*nbsp;turn eft illi ad iuftitiam,fed C propter nos,nbsp;quibus reputabitur credetibus in cum, qui |
ROMANOS fufeitauit lefum Chriftum dominum no4 ftrum mortuis, q traditus eft propter de*nbsp;lida noftra,SC refurrexit propter iuftificatlnbsp;oiftmnoftram. Incipit commendare fidem Abraae.ut imite mur.Sarpe cm iam dixerat e credidilTc, amp; ideonbsp;pergit nunc oftendere,quomodo amp; quam firmi*nbsp;ter crediderit.Qui crcdidit in fpcm habdi filiumnbsp;per promiifionem dei,amp; hoc contra fpcm carnisnbsp;fu3e,qu iam erat quafi per naturam dcficiens SCnbsp;frigida Wrd^em.idcft, contra hoc quod priusnbsp;iperabatfc non amplius filium generate, crediftnbsp;cundo w^gt;OM.i.ut fpcrarctfepoflegcnerare,quianbsp;deus promit tcbatiDum enim uiridi eflent xtate,nbsp;fperauitiecundum naturam exiuucnculauxorenbsp;fobolcm habere,ncc potuit.Modo autem contranbsp;riura ipcrauit,ut fcilicct uetulus ex uetula amp; fierinbsp;li generaret per dci potentiam. Sieiji contra uetc*nbsp;rem fpcm crcdidit in nouam fpcm. Maius efi einnbsp;fpcrare cStra aliquod iniperatum,quam fimpli*nbsp;citer ipcrare.C)nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Abraam ut fitret pater multarS ge/itwm,idcft,tualidc crcdidit,ut ppterfidei me nt urn fufeiperet ex fua coiuge filium,de quo populus Hebrseorum propagarctur, amp; ex illo populo Chriftus carn aflumeret,in que omnes gennbsp;s credcrcnt-Hoccnim ordinc fadus eft Abraxnbsp;pa ter multSrum getium. Et hoc iuxta quod diilutHnbsp;efl ei diuinitus,S erit lemen tuu fieut flelUnbsp;aren^maris^f^on qd eftent tot ucl carnalif uel fpi/nbsp;ritalif ex eo procefluri,quot funt ftcll uel arenanbsp;qu numerari no poteft:ftd quod illi, qui ex eonbsp;iiue carnalif fiiK fpiritualiterertnafcituri,itafunbsp;turielTent hominibusinnumerabilcs,ut fiell 8Cnbsp;arena. Myftice ucro p ftellas intelliguntur fpiritanbsp;les filtj C3eloinhxrtes,amp; defuper lucctesfulgorcnbsp;uircutum: p arenam uero,Gue ludari Gue Chrifti*nbsp;ani carnalcs, ininfimis corde iacctes, frudunnbsp;boni operis non fertes. Abraam crcdidit.Etqanbsp;pofletadhoram credere amp; poftea deficcre, fiib-gitur,quia non infirmatutefl jide.Crcdidit enim dconbsp;promitteti,amp;in ilia fide non efl: infirmatus,id eft,nbsp;debilitatus, cum multas caulsinfirmandi habe-rct ftcundum humanam rationcm,icilicet quodnbsp;ncc ipfc i nec uxor eiusidonei elTcnt ad genera*nbsp;dum.Ineo enim quod crcdidit, no condenifl^nvnbsp;puf fuum emortuum, Siuerc emortuum^eumejjtfernbsp;centum dnnorumgt;Et licet tanto tporc uixiflet, tamenbsp;non hoc atcdit, nec etiam cogitauit uuluam Sarnbsp;emortHitm^ Sara enim fterilis erat,amp; cruore men-ftruo iam dcflatuta;proptcr quM iam pai;itre nonbsp;poiret,etiamfi fterilis nonfuiflet. Porto fifoemi-na ita fit prouedioris tatis, ut ci folita mulicrnnbsp;adhuc fluant,dc iuuenc parre poteft, de feniorenbsp;nos poteft.quamuis adhuc poifit ilk fenior, kdnbsp;de adolefcetulagignerc,Gcut Abraam poft mortem Sarae de Ccthurapotuit, quia uiuidam eiusnbsp;aet^tem inuenit.Hoc ergo eft quod mirum com-mdat Apoftolus, ad hoc dicit Abra iam funbsp;ifle corpus emortuum,quoniam non ex omi fee-mina,cui adhuc eflet ali^dparidi tempus extr |
CAPVT .V.
gt;1
mum,generate ipfc in illa artate adhuc poHt. Ad aliquid cnim emortuum corpus intelligere debenbsp;ious,non ad omnia. Nam fi ad omnia,non iam fenbsp;ncdtus uiui,fcd cadauer effet mortui. Sara quofflnbsp;magis crat dcRituta cudiis uiribu? generandi. nbsp;tarnen nihil horum confiderauit Abraam, cumnbsp;audirctbi deofobolem promitti^fed potenti/nbsp;am promittentis attendens, nihil difficile effe erenbsp;didii in his,qu3c promittebat omnipotens. Ita fuit crcdulus in promiflione qua diftum eft ci,quonbsp;niam qui egredietur deutero tuo,ipfum habebisnbsp;hxredem:uel quando audiuit,quia ex Sa* dabonbsp;tibifiliuracui benedifturus fum. inrepromiiotienbsp;etiam dei, id eft, quando deus iterum ei promifit,nbsp;quia reuertens ueniam ad tctemporeifio,uitanbsp;comit, 8C habebitfilium Sarauxor tua,nolth^nbsp;fitituit dijftdentw,id eft, non dubitauit m dinidcrecnbsp;de completione promiffionum jjd cotfortatui ejt pnbsp;de, id eft, omnino fortis SC conftans fadus eft innbsp;fide, d4t glorii dco, id eft, glorificans deum quinbsp;permunus gratix fu daturus erateifilium contra naturam ex uetula fterili, amp; per ilium filiumnbsp;in Chrifto populum credentiun^leniffime,id ,nbsp;multo intuitu uehtatis amp; potentix dei,[cienf^uilt;tnbsp;qiucun^ promifit,potenteftetwmfaeew. Deusigiturnbsp;cos quos promifit bonos.facit ut i p fi faciant bona. Neque enim eos propterca promifit Abrax^nbsp;quia prfciuit feipfis bonos futuros#lt;Iam C itanbsp;eft,non fuura,fed corum eft quod promifit. Nonnbsp;. autem fic credidit Abraam, fed dedit glori^ionnbsp;humanis merins,fcd deo,pleniffime credens quianbsp; quae promifit,potens eft d^faccrc. Nonait.quxnbsp;prfciuit potens promittere, aut|[u prdixicnbsp;potes oftenderc,qu promifit potens pfeire, fednbsp;qu promifit potens C facerc.Ipfe ergo facit boznbsp;nos eos qui boni fiunt,amp; ipfc facit in bono perlenbsp;uerare eos qui perfeuerant. Hoc enim promittitnbsp;deus quodipfe facit. Non enim promittit SC alinbsp;, ud facit.Quod iam non eft promitterc,fed prdinbsp;cere. Caudum eft igitur ne homo fe extollat adnbsp;uerfus deum, dicens fe facerc quod promifit de-us.Ipfecnim Si fdcmgentium,ficut Abra pro/nbsp;miferat,facit, qui potens eft facerc quod promifit,omnia bona operator in fandis.Hxc ita erenbsp;didit Abraa ,ideo CZ reputOum ejl till lt;td i/litM.Diceznbsp;ret aiquis.'Quid ad nos ^d Abraam credidit,qdnbsp;per fidem iuftificatus eft^Hoc illius gloria fuit.Ecnbsp;Apoftolusdpfe quidem ita per fide magnificatusnbsp;eft. Sed tame no eft feript tant propter iplm,nbsp;id eft,propter laudem 8C commendationcm ipfinbsp;us,hoqlcilicet,qlt;a reputatum eft illiadiuftidamnbsp;quod bene credidit, jd etiitm propter nos inftruen-
dos, ut^fcft fidei ex ilia fcriptura capcrcmus,* *'5nigcntes quia fi ita credamus deo ut illc credinbsp;dit.etiam nobis repwttfamp;itur fides ad iuftitiamnbsp;titnj in ntn,,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lejant i mortuif^ id eft, nu
mero mortuorum perpetualiter feparauit, fufei-tans cum ampfius non reuerfurum in corruptiz onem.quodludinQncredunt. Sufeitauiteum nbsp;mortuis, ut nos uitior fordibus facerct refur-gerc.Qst lefiis traditus cjlin raortem, ut nos poffc
musmori delidis noftrisrcrrejrrex.utnosin C uirtutum honeftatem refurgcrcmus iufti.Etcnimnbsp;mors ipfius fignificat interim uetcris uit noftr,nbsp;refurrcAio autem gratiam nou{ conuerlationis.nbsp;Traditus eft in manus perftquentiunff propterde~nbsp;Iift4 noj{r4 tonda,ne nos propter ilia traderemurnbsp;in manus dpnonum cruciandi: amp; per mortem iunbsp;re diabolide lruAo,refftrrexitpropteriuflificationeianbsp;Ro)h'4n(,id cft,ut nosiuftificando fulciatret amornbsp;tc anim, quatenus iufte uiueremus, quod aliternbsp;non poteramus. Tradituseft propter dcliftano*nbsp;ftra.Sercfurrexit propter iuftificationem noftra.nbsp;Sonat in eius traditione deliAum,fonat in eius renbsp;fiirredionc iuftitia . Ergoraoriatur delidumSCnbsp;rclurgatiuftitia.
CAPVT ,V.
I^ftificati igitur ex fide, pacem habca* mus ad dcutn,per dominum noftrdic*nbsp;fum Chriftutn,per quetn accelTum habenbsp;mus per ridetn in gratiam iftam in qua fta*nbsp;mus,gloriamurinfpe glori filiorumnbsp;dci.Non (blum autem,ied amp; gloriamur innbsp;tribulacionibus,fcicntes quod cribulationbsp;paticntiamopcratur,patientia autem pro*nbsp;bationem,probatio uero Ipcm.Spesautemnbsp;non confundic, quia charitas dei diffufa eftnbsp;incordibus noftris peripiritum fanum,nbsp;qui datus eft nobis,
Quandoquid multis modis haAenus pro-batumeft,non exoperibus legis, necexuiribus jy liberi arbitrij, fed ex fide iufrificari hominem,iginbsp;turexfide fumus inftificati, non ex lege, nec ex no*nbsp;bis.Et nos ita iuftificati,biiamp;r4mtlt;{ pace ad deWM,quSnbsp;non habetis,dum inuicem arrogatis falfa'bi iufti*nbsp;ficationem,alij periegem,aliiperuires liberi ar*nbsp;bitrij.Quafi dicat: Hxc diffenfio ctra deum eft,nbsp;qua de mentis ueftris gloriamini, quafiper uoGnbsp;mctipfosiuftificatfSediuftificatio quex fide ,nbsp;pace C deo facit : quiainimicas prfumptionesnbsp;humano|f meritoz expellit,amp;anim deo huminbsp;liter ftibijcit.dum ft Ibla gratia laluari cognoftit.nbsp;Ex fide fumusinftificati,^ tarnen gratis, quiaSCnbsp;ipfafides donumfuperngrati eft. Etcumfi*nbsp;des impctrat iuftificationem,non gratiam dei a^nbsp;quid meriti prcedithumani, fed ipfa gratia menbsp;retur augeri,ut auAa mercatur 8c pcrfici comitSnbsp;te,non ducentc;pcdiffequa,non prxuiauolunta-te. Ita ergo iuftificati, iam de extero pacem ha*nbsp;beamus ad deum, quia rcconclliati fumus eipcrnbsp;mediatorem lefum .Non iam diuina uoluntanbsp;tc difeordemus/cd pacem ad deum habere ftu*nbsp;dcamus.Pfr dominum lefum,id cft,n per nofipfos,nbsp;fed per auxilium amp; gratiam reconciliatoris no*nbsp;ftri, per ^uemhabemus nonfolum ablutionem no*nbsp;ftr uetuftatis in fanguine ipfius.utfic afeenda-mus ad indumentum iuftitix C nouitatis,fed eiinbsp;am acceffum habemus per ilium, in ifiam gratiam,i(inbsp;eft,in hanc uirtutum ftiblimitatem grans datam,nbsp;fic hoc no per lcgem,fed perfidem. Hoc eft dicere.
-ocr page 60-AD - ROMANOS
|
A Fides conceffa nobis ex gratia, apuddeumimpe trat amp; remiffionem deliftorum c perfedioncmnbsp;omnium uirtutum,per Chriftura qui cft oftium,nbsp;acccflmus per fidem ingratiiftam.id cft,in bo-n uit o^ruantiam,innbsp;nbsp;nbsp;flamm,id efr,ftatum reditudinis habemus,qui inAdam cccideramus; quia qui manet inuitiis,nonftat,fdproftratusianbsp;cet.Ehas ucro fiabatquiait: Viuic dominus in eunbsp;4Re2.4 ius cipedu fto.Stamus, inquit,in hac gratia, nonbsp;cadentes a ilia nec rccedentcs ,amp;glorMmurin/^enbsp;glorianbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dei.id eft, in eo quod Iperamus glori am quam habentflij dei.Tantumenim eftquod iperamus, qutum ex fcprfumere nullus audenbsp;ret:quiain foladei uirtuteeltuthomo infliornbsp;dei numer poflit afcenderc.Et magna ualde glonbsp;ria eft,per fidem ac Ipcm innumerum filior deinbsp;afeifei. Quod adeo magnum eft, ut multis pronbsp;ipfa magnitudinc incredjbile uideatur, co qgodnbsp;iperamus gloriam filiorum dei nos confequutu-ros. Nomnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;autem gloriamur de fpc glorix hu- |
ius,fed etiam gloriamur per Chrifti gratiam in tribu' lationibm,per quas oportet nos intrarc in regnumnbsp;clorum.Gloriamur fine periculo uanitatis de tonbsp;lcrantia tribulationum,quia nouimus quta mernbsp;ces inde fequatur.Et hoc eft quod gradatim afccnbsp;dendo profequitur : Gloriamur in tribulationi/nbsp;bus,quia fumus feienter ^uod tribuUtio operatur in nonbsp;bis patientiam,i.{a.cit nos efle patitcs.nemo enimnbsp;patiens efl poteft, nifi in aduerfis. patientia autentnbsp;P operatur probationem, quia cuius patitia uinci nnbsp;poteft,ine perfedus eile probatur. Multi em ante experimentum tribulationisputtfe fortes eftnbsp;i,qurin ipfo experimto deficiunr amp; imbecillesnbsp;elfte appart.S^ multi priusfc putt infrmos,quinbsp;inipfo ardculo palftionis apparent fortiffimi, dnbsp;Oa uirMiter patiendo lupcrc.Et ita ^sbation openbsp;ratur p3cientia,d Si fibi dCaltjs unquencpliquinbsp;domanifeftat,qanteqpatiinciperet,amp;:fibi dialrjsnbsp;ignocus erseprobatio ero operatur ietM.quiaunulnbsp;quilque ex eo quod per tribulationcs infuperabinbsp;lis elfte ^batus cft,tncipit habere fpem,id eft,certinbsp;tudincm futur glorij,qux humanx tioni ua/nbsp;na uid.ctur,fed tcftimoniouirtutisfirraatur.Sigsnbsp;enim nondum fibi probatus Iperat prmi5,nonnbsp;lpcrat,icd prfumit. Nam tribulationcs quibsnbsp;j^tientia fidelium probatur, non folum cas de^nbsp;bemusintclligere qu3ccxtrinlcusaccidunt,id ,nbsp;de damnisucllanguoribusjuel ex quolibet cor-port's cruciatUjftcd cas etiam quas intus fibifacttnbsp;aut perferunt, dum in rcquie pofiti fcmctipfos afnbsp;fligunt amp;atterunt,obfi(tendo uoluptatibus fuis,nbsp;refrenando libidinem Sic, qu ac ad bonum conti/nbsp;nenti uel abftincnti pcrtflient,f(lt;cfdo.Ex qui/nbsp;bus fine dubio nafeitur patientia, qu probabftnbsp;lis eSeda,generat ftpem, Spes autem eft bonornbsp;expedatio futurorum. Qu exprimit humilita-tis affdura C ftcdul fteruitutis obfequium,qusi:nbsp;non eft inanis,quia non confundir,id eft, non gnrt cnfufionem fie lperanti,quiaquicquid Ipcnbsp;rauitadipifcitur.Illc enim fua fpe cfunditur quinbsp;dicitjEgo quod Iperabam non inueni, Vir autemnbsp;qui per patientiam in tentationibus eft probatus, Gnbsp;non confunditurluafpe.quoniam magnitudincnbsp;prmij quod inuenit, exuperaf magnitudo fpcinbsp;cius.SpernoM ronfndit,quia in deo pofita eft,qui falnbsp;lAe nonpoteft^ quia uerax cft:n in hominc,quinbsp;falleret quia mendax eft.In deo pofita eft, amp; id/nbsp;circo fequiiur;^i4 charitas dei amp;c. Vcl ita,Spes nnbsp;facit erubefcere,quia impletur.Et confit cam eftnbsp;fc implendam ex eo,quod iam fpiritum fandutnnbsp;in arram habemus.quo C late diligimus. Et hocnbsp;eft: Quia charitas dei,id ,qu ex deo habemus,nbsp;pofiquam deum 8C proximum diligimus,tlt^H/4nbsp;eflfld eu,late amp; copiofte data incordibm noflris-Vbinbsp;enim charitas eft,angufiia elfte n pot, quia moxnbsp;angultia cxcluditur, c cor dilatatur, ut tantumnbsp;habitatorjid cft, fpiritum fandum intrafepoftnbsp;fit habere.Nonem nobisipfis,fed fpiritufan/nbsp;do polftumus habere charitatem. Nam cum dnbsp;xiflt, charitas dei diffufa cft in cordibus nofiris,nbsp;ne putaret quifqj fe fibi ell quod diligit deum,nbsp;continuo addidit, per f}gt;iritum fanum datut eflnanbsp;fci.Vt ergo mes de, habitet in te deus 8 amccnbsp;fe de tc,id eft,aobamorem lum moueat tc,acccnnbsp;dat te,illuminet te,cxcitet te. Per Ipirit, inquit,nbsp;fandum qui datus cft nobis,quia amp;deus eft donbsp;num dei. Et propter hune diuitem habitatorcmnbsp;faciebat Apoftolus quod lpra dixit.Gloriamurnbsp;tribulaqpnibus. Quomodo enim in his gloria/nbsp;retur, fi egeftatem intus pateretur i Videbanturnbsp;fori^angufti,fed intus latitudo crat. Quid aut qnbsp;facit malus homo c coeperit tribularit Foris nftnbsp;hil habet,ablata funt omnia, in confeientia nullnbsp;folatium eft.f^on qiio cxeat,quia dura funtmnbsp;cft quo intret,quia mala funt.Malc fecum torquenbsp;atur necefle eft,quia fibi ipfe tormeto efi. Ipfc eftnbsp;enim pana fua.quemtorquetconfcientiafua.Banbsp;ni uero quicquid exterius patiuntur,facile per innbsp;ternam confolation uincunt.Et fi in hac uita,ubjnbsp;tanta tormta funt,polftunt boni C iufti uiri c tanbsp;liapatiuntur, non folum aequo animo tolerarc,nbsp;lcd etiam in dei charitate gloriari, quid cogitan/nbsp;dum eft d e ilia uita qu nobis promiitit, ubi nulnbsp;lam de corpore moleftiam fentiemus y'' Vc quid enim Chriilus cnm adhuc infirm j eflcmusjfecdum tempus pro impqs qjoronbsp;tuus eft s uix enim pro iufto quis moritur. iiebre.9'nbsp;Namprobono forfitanquis audeatmori. i.petri'?nbsp;Commendat autem deus charitatem fuamnbsp;in nobis, qm c adhuc peccatorcs eflemus,nbsp;icund tpusChriftus pro4iobis mortuusnbsp;/ft.MuIto magis igif iuftificati nunc in fannbsp;guinc ipftus,falui crimus ab ira per ipfum J Cum deus nos diligat,uel nos cum per fpiri turn fand5,ipes nofira implebitur. Nam nifi iranbsp;fitjfruftra palftus cft Chrifius. Et hoc cft : Vt ^uidnbsp;Chriflm pro impi/t.id eft,pro diledione impiorumnbsp;worfti; ep,nifiutfpes impleaturlt;Vclita : Volensnbsp;Apoftolus oftendere plenius uirtutes charitatis,nbsp;quam per fpiritS landum diffufam in cordibus |
CA P VT nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.V.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;S)
|
A nofiris dixerat, exponit gbus cauGs diffufafitin nobis,aflercs Chrift pro impijs efle mortu. Imnbsp;ptj nanijj eramus, antcgconuerteremur ad deutnnbsp;Chrift.tChriftus uticp morte pro nobis,antegnbsp;credcremus.excepit. Qhiodprocnidubio non ftnbsp;cilIt,niG nimi amp; abundantilimerga nos cha/nbsp;ritatem habuiflct, ueJ ipfe Chrifius moricndonbsp;iiiipiis,uel deus pater unigenit fu pro impioiji redemptione tradendo. Vere charitas dei diftuia eft in cordibus noftris.Nam qre mortuus Chrinbsp;us nobis, nifi ut charitas dei diffunderet in nonbsp;bis.utdiligeremusequiprior dilexit nos^atnbsp;enim .i. propter quid aliud chriftuf pro tjobit mortuufnbsp;efl,cumadhucel]'emufmfirmi:id eil, indigentes medinbsp;co, Tam grauiter enim aegrotabamus.ut n aliter c^ medici morti fanari poflemus.Mortuus eftnbsp;cundii teinpus,id eft.non ut alij qui morte detinennbsp;turded ad hora pro nobis morte fuinuit, reiurnbsp;gens die tertia,ne delperaremus deeius potentia,nbsp;cuius apparet in morte beneuoltia.Mortuus(innbsp;quit)e, hoc n pro quibuflibet, fed pro impijs^nbsp;id eft, profotdis amp; execrandis amp;ideopenitusfcnbsp;paratis.Et ipfe tarn magn fecit, v ,p talibus monbsp;ri teporaliter dignaretur,ut octern morteab eisnbsp;auerteret.Hinc beneficiorum eius apparet magninbsp;tudo.utq indebite ab eo tant diledi fumus,c/nbsp;fideremus quantS cum diligerc dcbcamus, aut finbsp;quideiprponerc debeamus,cGille nc^pis impijS*nbsp;necuitfuamprxpoftierit,ncc mortem denega/nbsp;uerit. Pium enim dnm ulquc ad mortem dili^erenbsp;( debemus, que pro impijs ieruis cruciat mortisnbsp; excepilTc cognofcimus.Vbi amp;prjfumptio humanbsp;na repnmit, ne ftiis meritis aliqd tribuat- Et uercnbsp;mirada eius bonitas,qui impijs (Sgnatus monbsp;n.vix enim pro iujlo q moritur,id eft.raro eft ut allnbsp;quis pro iufto moriatur.nedum pro impio: quo-niam dubitat unufquifepmortem iubire, ctiamfinbsp;mortis fit cauia iufta.Raro dicomam forfitan ptnbsp;inueniri utquis audeat mori probono,id eft,^ * re bona uel pro bono uiro.Qi.iafi dieat : Difficile hoc inucnitur, meiu mortis cunAa terrentc. Velnbsp;per iuftum intelligatur iuftitia legis, per bonu ue-ro,bonitas euangelic gratix.Et uix pro iufto gsnbsp;moritur,quia in ueteri lege in qua iuftitia eft, uixnbsp;pauci inuenti fiint, qui fuum in martyrio fangupnbsp;nem ^dert. botioforfit4n qududeittmorLnbsp;qm in nouo teftameto,in quo bonitas eft atq; cknbsp;mentia.innumerabiles cxtiterSt.qui fuas in mornbsp;temaudader animas tradiderunt,Sed tarnen adnbsp;coparationem carnalium Si mori pro dno trepinbsp;dancium,tam pat^i fuert,ut propter rritatemnbsp;dicaturdc eis.forfit quis audeat mori. Forfiian.nbsp;dicitur propter eos qui mori nccd audenrtquis, nbsp;P*'opter raritatem corum qui audent,iicet fint innbsp;nutnerabiles.Nonnulli uero ficinterpretantur:Sinbsp;illc pro nobis impijs mortuus SC peccatoribiffe,nbsp;quto magisnosabfqjulladubitationepro iuftonbsp;amp;bono debemus occumbcreduftumaut SC bonbsp;num non putemus elfe diuerfum,ncc aliquam fp/nbsp;prie fignificarc perfonam,fed abfolute iuftam rnbsp;amp; bonamJpro ciuadifficulter,fcdinterdumali-.nbsp;quis inuenirijjoteft qui ftium languinem fundat. Gnbsp;Vix pro iufto Si bono quis moritur. Dominusnbsp;atnofter pro impijs Si peccatoribus eftmortu |
us, in quo laudabilior chantas fulget.Neqj cnimnbsp;mrita noftra prcefierant, pro quibq^ filius deinbsp;morcrcturtfed magis quia nullacrant merita,manbsp;gna erat mifericordia.Diceret aliquisGum deusnbsp;fitomnipotensjS alijsmodis nospotuiffetlibe-rare,curfilium fuum pro nobis moriuoluit^ Adnbsp;quod Apoftolus:Non fine caufa deus B fecit,fcdnbsp;hoc modo commendat charitatem fuam in nobit. Quannbsp;do indebite aliquid redditur, tune charitas com-raendatur.Et quid tam indebitum, qum ut finenbsp;peccato dns pins pro peccatoribus feruis impijsnbsp;morereturEt in hoc cmendatur nobis chantasnbsp;patrisjgaficnosdilexir. Curergon fieret morsnbsp;Chriftijimo cur ptermiffis alijs innumerabilibusnbsp;motJ^jquibus ad nos liberandos uti potuifletnbsp;omnipotens, id potiffimum non cligeretur ut fienbsp;ret, ubi nec de diuinitatc eius aliquid immutatnbsp;eftjS^ de humanitatc fufeepta tant benefcij coJznbsp;latum eft hominibus,ut dei filio mors tporalisnbsp;indebita r cd dere tur, quia eos ab {terna morte denbsp;bita liberaretiPeccata enim noftra diabolus tenc bat, amp;pcrilla nos merito tenebat in morte.Diminbsp;fit caille qui fua n habebat. Si ab illo eft immerinbsp;ro perdudus ad mortem.Tant cnim ualuitfan.,nbsp;guis illc,ut neminem Chnfto indutum in ternanbsp;morte dbita detinerc debeat,quiChriftum mornbsp;te indebita ucl ad tpus occidit.Commendat ita/nbsp;que deus pater nimiam charitat fuam in nobis, ci4dhuc peccatores ejjemut, nihilp nobis nifi D pcena deberctur, Chriftus pro nobis poen morznbsp;tis excepic.ut nos cruciatu perpetumortis falnbsp;uaret. Qui ergo peccatoribus donauit mortemnbsp;fuam,quid feruat iuftis nifi uit luam^Incrtdibilinbsp;us eft cnim quod mortuuscft ternus, qum utnbsp;in ternum uiuat mortalis. lam quod incredibilinbsp;us eft tenemus.Si propter hominem mortuus eftnbsp;deus,non eft uidurus homo cum deo Non eftnbsp;mortalisuifturus in a'ternum,propter que mornbsp;tuuseft quiuiuitinactcrn Carne tam ibla mornbsp;tuus eft. f^Rrtuus pro nobis peccatorifcus.Mulnbsp;to magisergo faluabitiuificatos. Nara qui heitnbsp;quod maius Si diffcilius eft, multo leuius facietnbsp;quod minus faciliuseft.difficilius quippeeft^nbsp;peccatoribus mori Si peccatatollere,qumiu?nbsp;ftos Si cooprantes faluarc. Multo magis igiturnosnbsp;iuflificati, id eft, peccatisomnibus libcr3ti,ncnbsp;id cft,in hoctemporc grati, in [anguine ipfmsnenbsp;culpa pro peccatis noftris effufoj (alui erimus ab iratnbsp;id eft, panadamnationistern, peripfum me-diatorem Si reconciliorem. Si enim cum inimid eflemus, reconci'Iiti fumus dco per mortem fillj cius, multo manbsp;gis rcconciliati, falui crimus in uita iplus.nbsp;Non folum autcm,fed 8C gloriamur in deonbsp;per dominum noftrum lESVM CHRI*nbsp;S T V M, per quem nunc recondliationemnbsp;accepimus. |
|
54 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ad A nbsp;nbsp;S Vert falui erimus ab ira per ipfum'. Nam } cumtlJennuininticijidetl, per amorem iniquitatum deo contrary, reeonciliitti, id eft.inpaccra redudinbsp;fumusdeomortemlij eiHr,tuncmultomagisgnbsp;iam fumiv recciliati, erimus falui in uita ipius:nbsp;quia qualem ipi iam fecundum humanitatem hanbsp;bet uicam, lalem C nos habebimus. In uita crnbsp;mus falui,quiper mortem fumus recciliati.De-dit enim mo nobis mortem fuam,amp; rcconciJiatinbsp;fumus i lt;^i alienati C inimicifadi fueramus pernbsp;tranfgrefloncm. Nemo enim recondliatur, nifinbsp;ex inimicittjs.Inimicos autem nos deo primi parnbsp;lis fedt tranlgreflo.Qiios fupra dixerat peccatonbsp;rcs.hos nunc inimicos dei nominat:et quos fupranbsp;iuftificatosinfanguincChrifti,hos nunc reconci/nbsp;liatos deo per mortemfiltjeius:et quos fupra fabnbsp;uos ab ira per ipfum.cos nc faluos in uita ipfius.nbsp;Non ergo ante gratiam iftam quoquo modinbsp;catores, fed in talibuspeccatisfuimus.utinimidnbsp;elmus dei. Sed reconciliati fumus d per mortenbsp;filij eius. Quomodo per mortem^ Ancum irafeenbsp;retur nobis.uidit morte filij fui pro nobis SS pla/nbsp;catus cft nobis Nungd ergo filius eius ulquead-co nobis iam placatuserat, ut pro nobis etiamnbsp;mori dignarctur: pater uero ufqjadeo adhucira-nbsp;fcebatur.utnififilius pro nobis morcrct.non planbsp;carctur?Non.Supcrius enim dideft; Commennbsp;dat autem charitatem fuam deus in nobis, quoninbsp;m cura adhuc peccatores elfemuSjChriftus pronbsp; nobis mortuus cft. Habcbat ergo pater erga nosnbsp;charitatem, etiam cum inimicitias aduerfus cumnbsp;exercen tes, deler uircm US peccatis.Etin fequeti/nbsp;Rowrf.y. bus epifcolj huius didtur :Si deus pro nobis,quisnbsp;contra nos'; Qiii etiam proprio filio no peperdt,nbsp;led pro nobis omnibus tradidit ilium. Nunquidnbsp;ergo implacatus nobis eflet, filium pro nobisnbsp;traderet? Vcracitcr cnim didum eft ci, quia nihilnbsp;$4pien.ll odifti eorum quxfecifti.Sed tarnen niliilo minusnbsp;Pftlm.f ueracitereididumeft,OdifiiomneSquiopcran/nbsp;turiniquitat. Proindc miro modo SC diligebatnbsp;nos, d odcrat.Diligcbatquales ipfe fecerat,ode/nbsp;rat quales per opcrationem iniquitatis fueramusnbsp;per nosfadi, Et quadamiuftitia deifn poteftatnbsp;diaboli traditum crat genus humanum, peccatonbsp;primi hominis in omnes utriufquc fexus com-^nixtionc nafeentes originaliter tranfeuntc,amp; panbsp;rentum primorii debito uniuerfos poftcros ob-ligantc. Si ergo commifiiopcccatorum periramnbsp;dei luftam hominem libdidit diabolo,profcdonbsp;remilTiopcccatorum per rccdliationem dei benbsp;nignara cruit hominem diabolo. Non cnim fi.nbsp;cut hominis animi perturbatio, eft ira dci,fed iunbsp;fta uindida uocatur eius ffa.Etfi iufia diuina uinnbsp;dida tale nomen accepit,etiam rccondliatio dei,nbsp;qux non rede intelligitur,nifi cum tails ira finit.nbsp;Nee aliter inimid eramus deo, nifi quemadmo/nbsp;du iuftitix funt inimica peccata. Quibus remiifis,nbsp;tales inimiciti finiuniur, amp;: recondlianturiuftonbsp;quos ipfe iuftificat. Quos tam eti inimicos uti'nbsp;que diJexit.qudoquidemprohiscum adhuc ininbsp;mici cirent,filiura tradidit. Quod ergo rccondli- |
ROMANOS ati fumus deo per mortem filij eius,non lc intel/ C ligatur, quafi nosideo reconciliauerit ei filius,utnbsp;iam indperet amarequos oderat, ficutrecondlinbsp;atur inimicus inimico,ut deinde fint amid 8C in-ificem diliganc qui oderantinuicero,ld iam nosnbsp;diligenti reconciliati fumuslt;i,cum quo propternbsp;peccatum inimicitias habebamus.Et per hanc renbsp;reconciliationem diabolo fumus erepti,qui nnbsp;potentia dei,fed luftitia fuperandus fuit.Nam gdnbsp;omnipotente potentius, uel cuiuscreaturpo-ttia ualet ei comparatifSed cum diabolus uitionbsp;peruejfiutis lux fadus fit amator potentiae amp;denbsp;fertoroppugnatorljjiuftitix.inquohomincsmanbsp;gis eum imitantur,placuit deo ut n potentia dilt;nbsp;abolus,ldiuftitiauinccrctur,atqjitaamp;hominesnbsp;imitantes Chnftum, iuftitia quxrertdiabolumnbsp;uinccre,non potentia. Qux cft igitur iuftitia,quanbsp;uidus eft diabolus ChriftofQuia cum in co ni-hil morte dignum inueniref,occiditcum tarnen.nbsp;Et utiepiuftum cft ut debitores quos tcnebac,Ubcnbsp;ri dimittantur, in eum credentes quem fine ullonbsp;deblt;to oeddit. Hoe eft quod iuftificari didmur innbsp;languine Chrifti. Sic quippe in remiifionenwec-catoi urn noftrorum innocens ille fanguis cinifusnbsp;cft.Hoc eft qd reconciliati deo didmur per mornbsp;tem filij eiui. Remiflis enim peccatis noftris,fini/nbsp;untur inimidtix,amp; pacem cum deo aflquimur,nbsp; quo nqs fola peccata dirimebant. Sic ergo pernbsp;mortem eius reconciUati, muUo magisfiJui erimus in ldnbsp;f(t i^us,^ in uita noftra pericramus.Nam fi morsnbsp;ipnus tantumpotuitutilludfacerct quoddifficf Dnbsp;lius erat,tuncuita,id eft,rclurrcdio ^gloria dusnbsp;illud facerc Dpterit,ubi minor difficultas eft.fjonbsp;foium dtdem faiui erimus in fuiuro,/d etum nunc glo~nbsp;ridmur fpe in deo, id eft, in eo qild confidcramusnbsp;nos cum deo futurosinilla gloria.Vel non in nonbsp;bis.fed in dcogloriamur:nec pernos,fcdperifo-minum noflrum lefum Chrifium, per quem nunc iam in pnbsp;fenti uita reconciliationem ticcepimus,recund ca qux,nbsp;fuperius dilputata lunt.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;* * Proptcrca ficutper unum homi'n inhunc mundum peccatum intrauit, C perpecca^nbsp;tum raors,amp; ira in omnes homines pertrfnbsp;jt,in quo omnes peccauerlt. Vfque ad le*nbsp;gern enim peccatum eratin mundo.Qccca*nbsp;cum autem non imputabatur, cum Icx nonnbsp;effet. Sed regnauit mors ab Adam u(^adnbsp;Moyin,etiam in cos qui non peccaucrunt,nbsp;(n fimiiitudinem pruariMtiis Ad, quinbsp;eft forma futuri. ^Nuncprolixius dilputare inchoat de duo/ bus hominibus: uno primo Adam,per cuius pccnbsp;catum amp;C mortem tanquam hxreditarijs malis flCnbsp;pofterieius obligati fumus ; alteroautem fccun/nbsp;do Adam,qui non homo tantum,fed C deus eft.nbsp;Quo pro nobis foluente quod non dcbcbat, denbsp;bJtis Si paternis amp; proprijs liberati fumus. Pronbsp;inde,quoniam propter unum ilium tenebatdia/nbsp;bolus omnes per dus uitiatam carnem concupi/ |
CAPVT ,
fcentialiter generatos ,iuftum eft ut propter hue unum dimittat omnes per ipfius immaculatamnbsp;gratiara fpiritaliter regeneratos, Nam quia dixenbsp;rat Apoftolus nos eife per Chriftiyeconciliato,nbsp;pergit oftenderc quod conuenienter per unuobenbsp;dient fimus recociliad, qui per un inobedientnbsp;fiieramus deo feparati.Reconciliationem acce*nbsp;pimus per Chriftum.propterelt;,id eft, quia per c5nbsp;fumus reconciliati,idcirco/et perKmJ)omtnernbsp;itr4Hitpecclt;ttttm in orbe, r per peccatu mors, ita fubnbsp;audi perun redemptorem reddita eft iuftiti,nbsp;^per iuftitiam uita. Per unum hominem^ui prinbsp;nous peccauit, intrauit originale pcccatum in huenbsp;miferum mundum.id cft,m uniuerfum genus hunbsp;manumiquoniam peccando omnera fuamnbsp;in feipfo tanquam in radice uitiauit, ut quicquidnbsp;prolis cx fimuldamnata per quam peccauerat,nbsp;coniugc(pcr carnalem concupiftentiam inquamnbsp;inobdieti pcena fimilisretributaeft) nafeeretur.nbsp;traheret peccatu originale. Sicutenim Chriftus,nbsp;in quo omnes uiuificabuntur, praeter id quod fenbsp;ad iuftitiam exemplum imitanti^s prbuit, datnbsp;etiam fuifpiritus occultiffimamndehbus gratia,nbsp;quam latenter infundit 8C paruulisbaptizatis:fienbsp;Sc Adam in quo omnes moriqntur.praeter id qdnbsp;eis qui praeceptum domini uoluntate tranfgredinbsp;untur, imitationis exemplum eft ,occglta etiam^nbsp;tabe carnalis concupifeentix fux tabefecit in fenbsp;omnes de fiia ftirpe uenturos.Pcccatum enim gcnbsp;g- neradonishic intelligitur, non imitationis.b^amnbsp;ficut muliere initium pcccati fuit,ficinitium ge*nbsp;neradonis uiro eft.Prior enim uir fcminat,utfoenbsp;tnina pariat. Ideo per unum honffnem peccatunbsp;intrauitinmundum, quia per fernengenerario*nbsp;nis intrauit,quod uiro excipiens foemina conci*nbsp;pit. Opus hoc caftum in coniuge non habet cul-pam.fed origo pcccati trahit fccum debitam pa*nbsp;nam.Non enim maritus, quia maritus eft,mortanbsp; *lis no eft,aut aliunde nifi pcccato mortalis eft.Ita*nbsp;que per unum homine peccatum intrauit in mu-dum,amp;per peccatum mors :quiafi homo no pecnbsp;cairct,nunquam moreretur. Et itdittomnes hominesnbsp;peccatu fiue mors pertrdnfijt,ut nullus ex uiro SCnbsp;famina genitus,immunis eifet peccato SC mor-te.Notandum eft enim quod dicitur, pertranftjt.nbsp;Inde eft paruulus reus. Peccatum nondum fecit,nbsp;fed traxit. Etenim illud peccatu non in fonte manbsp;fit, fed pertranfijt in omnes per uitiatam carncmnbsp;genitos.W qHtgt;,id eft ,in primo Homine ownernbsp;erwut ga qudo igfc peccauit, omnes in illo ert,nbsp;totmahi generis mffa in illo c infefta pcccati ueneno.Sic 3C in Chrifto iuftificantur omnes nbsp;qui credunt in eum, propter occultam commu-licationem Sdinipirationem gratifpiritalis:quianbsp;quifquis adhxret domino,unus fpiritus eft edmnbsp;eo.Et ficut per peccatum primi hominis quod innbsp;omnes pertranfiit.amifimus uitam :(ic per iuftid*nbsp;am fccundominis,quxin omnes qui membranbsp;eius fit,dinunditur,recupcrabimus uitam.Dixinbsp;quia peccatum in omnes pertranfijt,amp; uerum dinbsp;xi.Nam ab Adam ufq^ ad legem peccatum origi
,V,
nale in omnibus fuit.De ludis non probo quod fuerinc fub original! pcccato, quia leg habebt.nbsp;Scie elTc fubillo per legem cognofcerc poterant:nbsp;fed de illis.qui ante legem fuerarK,C [xccai orinbsp;ginalc non cognofeebant. Namufque ad legemnbsp;Moyfi,peccatum illud erat in toto mundo .bratnbsp;quidcm,fednonimputabatur,id eft,non intus innbsp;animaelTeputabataliquod huiufmodi pdtri,cnbsp;lex non effet, qu cafum primi homi Js,ex quonbsp;pdm illudpropagatum eft.intimaret.In oes itaqjnbsp;pdm illud pertranfijt.qaeti ante leg,cnitanbsp;uiderctur,lcge non docte. V el ita: Quoni ludjinbsp;uellentdicere iuftiti S( uitamelfe reddita perlenbsp;g potius q per Chriftu, ut Apoftolus docebat,nbsp;oftedit Apoftolus iuftiti non potuiiTc reddi pernbsp;legem.qu pcccatum auferre no ualuit. Nam nbsp;^ue t^legem, id eft, quamdiu lex manfit,pecclt;lt;tWnbsp;originale erMt in tnundo,id eft,non fuit deletum pernbsp;legem .Iftud Vfquc, non eft terminale, fed com-prehenfiuum, Gcut cum dicitur, Et uitam ufquenbsp;in fcculum t Vfque ad legem fuit peccatum,quianbsp;nec lex potuit illud auferre ,qux fubintrauitutnbsp;magis abundaret peccatum: fiue naturalis lex,innbsp;qua quifque iam ratione utens,incipit peccato o/nbsp;Inbsp;nbsp;nbsp;nbsp;riginali addere C ^Jpria-.fiue ipia q fcripta p Mo/
i nbsp;nbsp;nbsp;yfcn,populo data eft. Quod igii ait,quia ufcp ad
~ legem pAm erat in mundo, no idcirco diAu eft, quoddcinceps non fuerit.fed quia no poteratpnbsp;liter legis auferu, qd folo poterat fpjntu gratig.nbsp;Ne quifqu ergo Gdens uiribus, non dico uolun/ qnbsp;taris,fed potius uanitatis fu3e,putaret libero arbinbsp;trio leg poiuiil fufficere, amp; Chrifti gratia dcri/nbsp;deret,ideo ait Apoftolus.quia uTquc ad leg pec/nbsp;catum erat in mundo. Et addidit : PecMlum 4Htemnbsp;won imputabutur, cum lex non effet. Non dixi*, Nonnbsp;crai, led Non imputabatur.ideft, ignorabatur,nbsp;C peccatum eife non putabatur. Ncque enim nbsp;domino deo, tanquam non cifethabebatur.fcdnbsp;ab hominibus ccis nefciebatur : quia non eracnbsp;lex, qua arguentc demonftraretur fiue lex ratio*nbsp;lis in paruulisjfiue lex lirer in populo. Ante le*nbsp;gem non Aaputabat peccatG,ied regnauit mors,nbsp;lecure poffidente homines diabolo pro impuni*nbsp;tte crdita,ufque ad Moyfen,perqucmrediitconbsp;gnitio unius dei.Prius enim aut ignorabant de-um homines,aut non putabant eum curare quianbsp;cgiffenr.Sedubi lex data eft,nouerunt deum curare Humana C iudicare. Reglt;wit,inquit,morsdbnbsp;Aitm ufyue ad Moyn gt; id eft. primo homine uf*nbsp;que ad ipfam etiam Icgem.quj diuinitus promulnbsp;gata eft : quia nec ipfa potuit regnum mortis au*nbsp;fcrre,qu non rcgnaAtticg nifi per pcccatum. Renbsp;gnum enim mortis uult in telligi, quando ita do*nbsp;minabaf in hominibus reatus pcccati, ut eos adnbsp;uitam xternam.qu uera uita eft, uenirenon fii*nbsp;na^fed ad lecundam etiam,qu; panaliter aeternanbsp;eft,morte trahat. Hoc regn mortis fola inquo-libet homine gratia deflrmtaliatoris, quae ope*nbsp;rata eft etiam in antiquis fanftis, quiconque ante*nbsp;quam in carne Chriftus uenirc t, ad eius tame ad/nbsp;iuuantetn gratiamgt;n ad legis literam,qux tube/
-ocr page 64-5
AD ROMANS
|
A re tm,non adiuuare potcrat.pertncbant. Quod autem dicic, Vfcj! ad Moyfcn,ideft.uli^ ad finnbsp;legis d^initiumgraci mortem rcgnafl.co genenbsp;re loquutionisait,quo dicimus,uerbi gratia.fue/nbsp;runtufcjad Atilam.Nonenim principium regninbsp;cius,fedfinem degnamus.Sie SCufquc ad Moy/nbsp;fcn,jdcft, uftpad fincmlcgis principiS gradx,nbsp;pedis late diffufa per orbem regnabat, quia me/nbsp;dicus delt;u Vbi ucro de caclis medicus aduenit,nbsp;mors poteatem perdidit, Ergo in omnibus re/nbsp;gnaiiit mors ab Adam uftpad Moyin,qui Chrinbsp;fti gratia non adiuti funt,ut in cis rcgnum mortisnbsp;delrueretur. Verc in omnibus.etMwi eit qui nonnbsp;fgt;eccMeruntinmilitudinem pMuaricationif Adte, id eft,nbsp;qui nondum fua C propria uoluntate, ficutillc,nbsp;P cccaucrunt, ftd ab illo peccatutn originale tra-xcrunt.Quiainlipfis ciamnon nati cHei^necnbsp;rationc adhuc utercnt, qua ille utcbatur quandonbsp;peccauit,ncc prcept accepiflnt quod ille trnbsp;grelTus eftjfolo originali uido tcnebantur obftri/nbsp;(fti,per quod eos regnum mortis trahere t ad connbsp;demnationem,quod eft occidi in gchcnna.Poteftnbsp;8cGc intelligijUt cum dixidt, regnauit mors etinbsp;in eis qui non peccaucrunr,quafi nos moneret q-re in eis regnauerit qui non peccauerunt,adderecnbsp;in fmilitudinem prxuaricationis Adar.id eft,qanbsp;crat in horum membris fimilitudo pruaricationbsp;nis Ad.QaicJforwdft,quia ipfe forma monnbsp;P tis inflixit pofteris fuis. In illo enim conftituta eftnbsp;forma condcmnationis futuris pofieris, qui ciusnbsp;propagine crearcntur.ut ex uno in condemnationbsp;nem nafcerentur,ex quan librt nifi gratia fanbsp;uatoris. Vel forma eft futuri,id eft.Chrifti,partimnbsp; fimili.partim cirario A fimili, ga ficut Adnbsp;fine pre deo ex uirgine terra fadus ,ita Chrinbsp;ftus ex uirgine Maria fine femine deo creatus c.nbsp;Sicutille eft pater omnium fecundum carnem.ficnbsp;Chriftusfecundum fdem.Dormiuit Adam ut Hnbsp;eret Eua, mortuus eft Chriftus utEcret eccleGa.nbsp;Dormienti Ad fada eft Eua de latere, mortuonbsp;Chrifto lancea pereuflum eft latus, u^rofluerctnbsp;facramenta quibus formaretur ecclelR.A ctra*nbsp;rio quoq; eft Adam forma Chrifil, ut quomodonbsp;per illius inobedienti pcccatores conftituti funcnbsp;Ijjiulti, ita per Chrifti obedientiam iufti conftituznbsp;antur multi. Et ficut in illo omnes moriuntur.ficnbsp;amp; in Chrifto omnes uiuificentur.Sicut enim m/nbsp;ducat eft ab Adam.fuadentc diabolo.amp;omnesnbsp;qui nafeuntur ex eo.morti addifti funtdta ieiunanbsp;turn eft Chrifto,^ omnes qui per eum renafenbsp;tur.uit xternae reftituuntur. Sicut ille communicate potuit filijs peccatufh amp;mortem,Gc ifte funbsp;is iuftitiam fuam Slt;uitam.Sicutille eft pater prnbsp;fentis fcculi. princeps diftordi.Gc ifte pater funbsp;tu ri feculi SC princeps pacis. Sed non Gcut deli-dum.ita i. donum. |
Si cnitn unius dclido multi mortui funt, multo magis gratia dei amp; donutn in gratianbsp;unius hominis lefu Chrifti in plures abun*nbsp;dauit.Et non ficut per unum peccatum,itanbsp;Si. donum. Nam iudicium quidem ezuno Cnbsp;n condemnationem,gratia autem ex mul*nbsp;tis dcliis in iuftificationem. Si enim uni*nbsp;us delio nlbrs regnauit per unum,multonbsp;magis abfidantiam gratix Si donationis Si.nbsp;iuftiti accipientesin uita,rcgnabuntpernbsp;un lefum Chriftum. Igitur ficut per uni*nbsp;us deli in omnes homines in condemnanbsp;tionem,fc per unius iuftitiam in omnes honbsp;minegin iuftificationem uitx. Sicut enimnbsp;per unius hominis inobedientiam pecca*nbsp;tores conftituti funt multi, ita Si per uniusnbsp;obedientiam iufti conftituentur multi His uerbis dclart Apoftolus,qualitcr Ad forma Chrifti fit ctrario,amp;qualiter cadcmfornbsp;ma non Gt ex omni parteconformis. Namfimi-les quidem contrario ftini, fed tarnen in hoc difnbsp;ferunt, quod non ficut delidum Ad, ita C donum Chrifti ; quia plus boni Chriftus confert,^nbsp;ille mali.Simil| enim funtChriftus amp; Adam.fednbsp;non Gcut dclium,ita amp; donum,id eft, n Gc eftnbsp;efticax peccatum Ad ad damnationem.ut gratia Chrifti ad faluationcm. Quamuis enim dcli-dum SC donum in hoc fint fimilia, quod ficut denbsp;^idum oj^ratur difeordiam inter nos amp;deum,SCnbsp;tandem in nobis mortera,iia donum reconcilia/nbsp;tionem Cscternam beatitudinem :atq; Gcut pernbsp;unum hominem intrauit peccatum in omncs,d^ jjnbsp;per peccatum mors, ita donum per unum uenitnbsp;in omnes, amp;per donum uitaun hoc tarnen diffe/nbsp;runt, quod delidum operatur in omnibus mortem temporalcm,donum autem uitamfcmpiternbsp;nam.Plus ergo pftat Chriftus regeneratis,qumnbsp;nocuit Adam generatis. Et uere donum eft ma-ius 8c pottius qum delidum. Nam fi delidumnbsp;unius adeo potuit amp; efticax fuit, ut multos ducenbsp;ret in mortem,multo magis abdauit gratia dei,* *nbsp;id cft,remiflo pcccatorum,quam deus gratis datnbsp;fine prcedenti merito humano; C donum,id ,nbsp;largitio uirtutum. Hc inqu gratia amp; donatio,nbsp;abundauit in gratia unius hominis lefu Chrifti,nbsp;idcftjin perfedioneuirtutQquin homineChrinbsp;fto eft,6 abundauit in plurcs,id eft,in omqjes fu/nbsp;os abundanter uenit.Non in plures tranfit gratianbsp;qum delidum, neque enim plures iuftificanturnbsp;qum condemnantur, cum iniqui multo pluresnbsp;Gnt:fcd in plures didum eft.uelut fi diceretur,nnbsp;in paucos. Neque enim pauci^fcd plures funt,innbsp;quos redundat ifta gratia. Et multo magis abun/nbsp; dat qum delidum, quia omnes qui per ChriftSnbsp;Iiberantur,tcmporaliter propter Adam moriunnbsp;tur,propter ipfum autem Chriftum fine fine ui/nbsp;dtri iunt.In eo autem quod prmifit,Si enim uniusnbsp;delio multi mortui (uni, dum diceret Multi, d nonnbsp;Omnes.innuit fe dicere de illis, in quibus delidnbsp;A mortem animxfedt.Sed grdtM dei multo mit-glt;t6lt;llt;lt;it,quia primus parens unum delidumnbsp;in omnes mifit, Chriftus autem ctiam delida ilianbsp;qu homines propria uoluntate addideruntorj/ |
V nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;57
rum remiflionem 8i iufiii adepdonem non fo/ G lum uiuemus.fcd amp;regnabimus,amp; hoc per k-fum Chriftum. Sed prxmittit inde quaG quan-dam probationem; quia fiinpeccato Admorinbsp;ebamurmulto magis in gratia Chrifti uiuemus.nbsp;Et hoc cft:Gratia dei nos delidis tnultis librasnbsp;5c iuftificans, faluauit condemnatione cactero-rum.quia per illam regnabimus. worr pti*nbsp;unum incieros iranGcns,dclio, idcTt,ob def-lt;ftum unius,reg4ttit,id eft,rcgnum occidendi oesnbsp;potenter obtinuit. Vcl per unum regnauit, quianbsp;fie in omnibus regnum obtinuit, ut in illo unonbsp;qui primus pecc?.uit,haberet initium regni fui.Svnbsp;ue perunum(uc diximus)in caeteros ueriit, quianbsp;quas uires in iJlo habuit.in omnes pofieros cxer/nbsp;cuit. Et G mors ita per unum in delifto unius re-gn*it,tunc multo magis regnabit,per unum Chti-lium,lt;tccipienttt,id eft,non fe,fed deo habentes,nbsp;abundatitum gr(tti,ideft remiflionem peccato-rum abundantem:quianonfolum originale, fednbsp;C aualiaremittuntur, C7abundantidoN(lt;Ho,nbsp;id eft.fpiritalium charifmatum, lt;7 ittilt;, ideft*.nbsp;bonaeoperationis. Ifti inquam.quihaecdiuinPnbsp;tus conlquunt.rcgnabt per unum lefumChrinbsp;ftum. Regnabunt multo magis in eis mors irtnbsp;trauit.quiaipGregnabunt ternaliter, mors au/nbsp;tem regnauit temporaliter. itaque ob unius denbsp;lidura mors regnauit pet unum,quia mortis uinnbsp;culo tenebant omnes in illo uno, in quo oranesnbsp;peccauerunt, ctiam G prOpria peccata non addenbsp;rent.Alioquin non ob unius dclidum mors pernbsp;unum regnauit, fed ob deli da multorum per Dnbsp;unumquenque peccantem. Sed abundantiatnnbsp;grati 8C donationis amp; iuftiti accipiunt, quianbsp;non folum eis pcccatum illud in quo om^es pec/nbsp;cauerunt,fed etiqu addiderunt,gratia remif/nbsp;Gonis deletur:eis($ tanta iuflitia donatur,ut cumnbsp;Adamconfenferitad peccandum fuadenti, nonnbsp;cedant ifli etiam cogenti.Qui multomagis in uitanbsp;regnabunt,quia in terna uita Gne Gne regnabtnbsp;magis qu^ip in cis mors temporaliter Si. cum Gnbsp;ne regnauit. Igitur /jcut peruniut, 86c. Qiioniamnbsp;multa interpoiuerac ad propoGtam probationem pertinentia,oftdcndo donum eHicacius ef-fe qu dclidjSdec multiplicius q deli.repetfcnbsp;anteceds.ut cuenief fubinferatipmcfcquens.nbsp;Et hoc :Qm p uniut dclift trCensino bei pernbsp;uent eft ab hominibus in codtmnationcm, igitur Scnbsp;per unius iuitinm inomms bomints tranfcuntcm,pcr-uenitur in iuflifictttioeiHtCiu^ eft caufa perennis.nbsp;Et Gcutillud fad eft^e Gt c iflud,id eft,g dignenbsp;il lu d,tam digne 86iftud. V cl itaQuandoquidemnbsp;Adam eft forma Chrifti,6 quia maius eft donnbsp;Chrifti atplus cfert,igit Gcutiufte per dclidnbsp;unius trftens in os homines, itum eft in cond/nbsp;nation corporis 8C anim, Gc iufto iudicio etinbsp;per unius iuftiti uenient in omnes homines clenbsp;dos.itum eft in iufti6cationcm,utparticipationenbsp;iuftitif Chrifti iuftiGcent.qu iuftificatio eft caufanbsp;uit.Gcut condenatio caufa mortis tcrn. Sicutnbsp;ibi cdi folum fine adualipcccato omnes pr
r-
CAPVT ginali,in quo nati funr,gratia fua foluit,amp; iufiifi? jnbsp;cauon atquc uitam tern ddit. Et nonfjcut pernbsp;unt peccante uenit condenatio, itit Cf donuin gratinbsp;poft dat eft,quia maius eft donLp deli.dltnbsp;derat delitu SC. donum diflerre fccundum effe-dum,quia deliA genuit morte, donumautemnbsp;uitam: Si nunc rurlum oftendit quod alio modonbsp;diffenint.quianon fic.fed copioGus eft don granbsp;ti per unum Chrift donantem,ficutfueratde/nbsp;liftum per un Adam peccante. Non folum innbsp;hoc,inquit,non qualis eft forma,quia ^dam tnbsp;poraliter nocuit eis quoS in actern Chnftusrc-demit : fed etiam quia illius uno dehfto pofterinbsp;eius,nifi Chrifto rcdimanf,traduntur in condnbsp;riationem:Chrifti afltredptio etiam multa deli-fta diflbluit,quj original! funt addita.Etuere itanbsp;eft- Nitm iudiciuitt i^uidcitt .i.inttia diuini iudictj exnbsp;uno delidoAdx ducit in conclemnationem,kd gratia,nbsp;ideft.oratuit donum dei ex multis deliis in ba-ptifm(?liberans ducit in iufticationem^quii non fonbsp;lum ignofcit.fed i iuftificat.ldeo dixit iudiciuranbsp;ex uno delifto in condnationeiH.quia fufficcretnbsp;ad condcnationem,cti fi non cflet in hominibusnbsp;nifi originale peccat. Quamuisenim condna*nbsp;tio grauior eoijz fit,qui original! delido eti propria ciunxerunt,8C tanto fingulis grauior, qua^nbsp;to grauius quifque pcccauit,tarnen ctilillud folunbsp;quod originalif tradum eft,n tm regno dei fenbsp;parat.ueijt falutc ac uita terna facit alie^os,nbsp;qu nullaeflealia poteft pterregnumdei,quofonbsp;la Chrifti focietas introducit. Ac per hoc ab Adnbsp;in quo omnes peccauimus, nom^ia noftra pecnbsp;g cata, fed tant originale traximus.' Chrifto uenbsp;ro,in quo omnes iuftificamur,non illius tant orinbsp;ginalis, fed etiam caeteroi^ quipfi addidimus,nbsp;pcccatoiz remiflionem cfequimur. Et ideo nonnbsp;ficuc per un peccat.ita eft amp; don.Nam iudicinbsp;um quidem ex uno delifto fi non remittif.i,ori-* ginali,incondnationem iam poteft ducere: gratia uero ex multis dliais rcmifls,hoceft.non folumnbsp;originali,uer{2 etiam omnibus cieris,4diujlijtcdtinbsp;onem pducir, Quicque enim ex illo uno hominenbsp;multi in feips futuri erant,tn in illo unus crant.nbsp;Proinde illud peccat folius eflet, fi ex illo nullus c^flet.Porro at in qerat natura communis,nbsp;abeiusuitio nullus eftimmunis. Sed inde foknbsp;Chrifti gratia libcrat,qu n fecund mrita honbsp;min,fed gratis datur, quoni deus mifericorsnbsp;eft ;ncc omnibus datur, quoni deus iudex eft: Sinbsp;iufto eius iudicio#! alfjs dmonftraf, quid in eisnbsp;qbus datur,confrt gratia. N ergo fimus ingranbsp;ri ei,qui fecund placitum uoluntatis fu ta mul nbsp;tos librt de tam dbita perditionc.ut fi inde li-beraret neminem,non eflet iniuftus.fed qui libe-rantur,grajj3j^ diligant: qui non liberantur, de-bitum agnofeant. Si in remittendo dcbiium ap-parct bonitas, gc fn exigendo aequitas, laudentnbsp;mifericordiana qui liberantur,non culpent iuli-ciumqui puniuntur.Dixerat autem quod gratianbsp;nos multis delitis emunds iuftificauit, Si ncnbsp;confequenteradiungitjquodperilloruradelifto
-ocr page 66-lt;S nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;AD ROMANOS
|
A cipitauit in condcmnationcm,amp;: Gcinnaort.ita fincnoftroopere prccdente gratia Chrifiinosnbsp;duxit ad luftification, amp; Gc ad uitam xternam.nbsp;Eam quippe iuftificaiion dicit, qua Chriftus iu/nbsp;fttficatimpium. Quiuftificatio trt in omncsnbsp;homines,non qaomnes homines ueniant ad granbsp;tiam luftificationis Chrifti,cum tam multi aliena-ti ab lila iaxternum mohantur : fed quia omncsnbsp;quirenaliSntur iniuftificationem.nnifig Chrinbsp;ftura renafcunt. Geut omnes qui nafctur in con-demnation.non nifi g Adam nafcuntur. Nemonbsp;eft quippein ilia generatie prxter Adam,5c nenbsp;mo in ilia rcgencratione prseier Chrift5.Ideo di/nbsp;lt;ft eft, omnes amp; omncs. N G ali qui poflent car/nbsp;negenerari no per Adam, C aliquilja regeneranbsp;ri non perChrift.n liquido omnes, Gue hic,Guenbsp;ibi.dicertur.Eoldem autem omnes,poftealt;iul-tos dicit-Poflunt quippe in aliqua re omnes efl,nbsp;qui pauci funt. Sed multos habet generatio car-nalis,multos amp; fpalis, quuis non tam multosnbsp;hxc fpiritalis q ilia carnalis. Sed tn Geut ill a osnbsp;habethomines, Gc iftaoesiuftos homines :quianbsp;ficut nemo prxter illam homo, Gc nemo prternbsp;iftam iuftus homo,amp; in utraqj multi.Dc quibusnbsp;fubditur .sicut enim per inebedntm Cc, Et dtermint Apoftolus delium unius luftitiam uninbsp;us,ut Gcut illc merito peccati mulios perdidit.Gcnbsp;amp;ifte meritoiuftiti indclibcraiTcuideatur.Ve'nbsp;re Gcut delidum unius condemnauit omnes, Gcnbsp;iuftitia unius iuftiGcat omnes.N Gcut per inobenbsp;dientiam unius primi hominis, qu deliumnbsp; ipGus,peccatorcsconftituti funt multi .i.oes quinbsp;ex eo nati funt, originale pcccatum exeotraxe-runtrita per obedientiam unius hominis Chrifti,nbsp;Cftitiftntur multi tui.i.iuflificabtur Gde incarnbsp;nationts amp; paiTionis cius, in qua fuit obedis ufqjnbsp;ad mortem. Idco hic Chrift hominem dicit, cnbsp;Gt SC. deus, ncquisexiftimetuel antiquos iuftos,nbsp;per deum tantummodo Chriftum.i.per uerbumnbsp;quod erat in principio,non etiam per Gdem incarnbsp;natiis eius,qua C homo,potuiG*e iul^cah. Hicnbsp;Gnitur difputatio de duobus, Ad Icilicet cChrinbsp;fto, ex quibus alter nobispeccatum amp; mortemnbsp;intulit,alter iuftitiam amp; uitam reddidit. i,exautcm fubintrauic utabundarec delb um. Vbi autem abundauit delidum, funbsp;perabundauit gratia, ut Gcut regnauitpecnbsp;catum in mortem, ita i. regnet pernbsp;iuftitiam in uitam tern, per lefum Chrinbsp;ftum dominum noftrum. CAPVT* VI. Vidergodicemusj' Permanebimus ynbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;peccato ut gratia abundet * AbGt. Qui enim mortui fumus peccato, quomo do adhuc uiuemus in iilof P Supra dixeratquia ufcp ad leg pftm in m do fuit,quod non originale tant,fedomnc pec-catum intelligi uoluit. Et idco ufquc ad lege fuit,nbsp;quia nec lex potuit illud auferre. Vfq; ad legem |
enim dium eft, ut etiam ipfam legem fententia C ifta concluderet, quomodo didum in euange-lio,omnes gencrationes abAbra ufqj ad Dauid, jHiM*nbsp;gAierationes quatuordecim. Non enim exceptonbsp;Dauid,fed ipo eti cputato, numerus ifle copienbsp;tur.Sic lex n extra permanGon pfti,quod di-dum .ufqj ad ipfam fuiiTe.lmo Gcut nic dicitur,nbsp;lexfuiintrituit ut abundaret delidum. Intraucrat enimnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;* in mundum ab initio peccat Gue dclid5,fed lex fubintrauit .i.fubfequenti tempore intrauit, nonnbsp;ut per ^m Gnirecur delidum, fed ut abundaretnbsp;ex prxuaricatione.Lex enim,Gue naturalem in-telligamus,qu in eorum apparet xtatibus, quinbsp;iam ratione uti poffunt:Gue cfcriptam, qu danbsp;ta cper Moyfen,non potuit uiuiGcarcautlibra/nbsp;re lege pdi SC mortis, qu trada eft ab Adam,nbsp;fedmagisaddidit pruaricationis augmentum.nbsp;Vbienimnone lcx,nec pruaricatio.Prfuari-cata ergolege,quin paradifo data fuerat, nafenbsp;tur homo ex Adam cum lege peccati amp; mortis,nbsp;de qua dicitur, Video aliam legem in membrisnbsp;meis amp;c.Quraen niG mala cfuetudincpoft-ea robore tur,facilius uinciiur,non tam Gnc gragt;nbsp;tia dei.Lege autem alia pruaricata.qu in uftinbsp;rationis anim rationaliSjin tate hois iam rnenbsp;^tentis, pruaricatores Gunt omncs peccatorenbsp;^err.Pruaricata ucro lege, etiam ilia qu da*nbsp;ta per Moyfen.multo amplius abdat delid. Le^ ergo fubintrauit ut abdaret delidum , Guc nbsp;nbsp;nbsp;| cum hommes negligunt quod deus iubet,Guc cS de uiribus fuis prlumentes, adiutorium graii Dnbsp;nonimploragt, SC addt inGrmitati fuperbiam.nbsp;Qui enim talcs lnt,ignort qua difpfatione lexnbsp;data Gt.Non enim data c lex qu poGt uiuiGca-re.quia gratia uiuiGcat per Gd c. Sed data eft lex,nbsp;ad oftendend quantis peccato^ utneulis cftrinnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' gercntur.qui de fuis uiribus ad implcnd iuftiti prlmebant.Et ideo pd non minuit, fed adic.. /nbsp;cit.Non tarnen ,ppter hc ecd data eft,fcd ex *nbsp;hominum prauitacc hoc contigit. No enim uitionbsp;lcgis,fcd illoz Gc abdauitpeccatum.cum C c5nbsp;cupifcentia ex prohibitie ardentior fada eft,amp;nbsp;pcccantibus contra legem pruaricationis crimenbsp;acceflt.Non ergo ludi de lege glohentur, quianbsp;non funt per eam iuftiGcati,fed abundantiqri de*nbsp;lidograuati.Ideo'q? magis humilientur amp;confunbsp;giant adimplorand Chrifti grati,per quam nbsp; peccato pruaricationis liberentur attp lncn-tur. Delidenim abundauitp kg. Sed n ideonbsp;defpiciantur ludi,qu.iad Ch|^ftuenerunt:quianbsp;ubi, ideft, in quibus abundauit deliflum*quoni* am accepta lege non ignoranter, fedfeientes dc-linqucbant. ibi, ideft, ineis fuperabundauit gnt-tfd dei,hoc cft.Gc abundauit,amp; Gc dona fua mul tiplicauitjut delcret omnino delidum, C fupernbsp;or atqt maior exifteret q fuerat delidum. Supernbsp;abundauit,quia C hos pereit quos diabolus uinnbsp;ede non potuit: amp; delidum ad tempus fuit,gra/nbsp;tia uero in ternum.Ita fuperabundauit gratia,tnbsp;fuut regnauit in mortem peccatum, eti quod non exnbsp;Adam traxerunt homines,fed fua uoluntatc ad* |
M'
VL nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;39
mei mortui malo.femper uiuamus bono. Quo- C modo enim mortuus peccare non poteft, icanbsp;nosinChriftofumus cmortui,amp; implicari peenbsp;catis capitalibus n debemus :quia g crucifixusnbsp;eft, nihil aliudfadtnifi horam mortis expedat,nbsp;d fpiritum fuum dco commendat,nihilcp tam innbsp;hoe mundo apptit. Nam quadmodum pedesnbsp;i manus Chrifti cruci funt affixi.ut^ nuli parnbsp;temmoueri poflent, ita manus ^des noftrinbsp;debent imitatione mortis eius ligari.ut non pof/nbsp;fint ad peccatum moueri. Et ita nihil aliud intellinbsp;gamus eflc Chrifti baptifmum, nifi mortis Chrinbsp;fti fimilitudincm: nihil autem aliud morte Chri/nbsp;fti crucifixi, nifi remiflonis peccati fimilitudin,nbsp;ut quemadmodumin illo morsuerafadaeft,ficnbsp;in nobis uera remiffio peccatorum: amp; quemad/nbsp;mtfldum in illo uera reiurredio eft, ita in nobis uera iuftrficatio.Et fi hincofcendimur mortuinbsp;elfe peccato.quia in morte Chrifti baptizati l-mus.profedo paruuli qui baptizanturin Chri-fto.peccato moriuntur, quia in morte ipfius ba-ptizantur.Nullo cnim excepto didum eft, quianbsp;quicqjbaptizati fumus in Chrifto lefu,in morte ipfius baptizati fumus. Et ideo didum eft,utnbsp;probaretnosmortuoscftepcccato. Cui auttmnbsp;peccato paruuli renafeendo moritur, nifi quodnbsp;nafeendo traxcrt^ Velin morte Chriftifumusnbsp;baptizati.quia mors eius eft caufa huius punficanbsp;tionis.Vcre in morte Chrifti fumus baptizati,idnbsp;cft.in baptifmo fimilesmorti eiusefidi,quiaetinbsp;am confcpulti fumus illi per baptifmum. Sicutnbsp;enimnemo uiuus potefiripeliricG mortuo,itanbsp;nemo qui adhucuiuitin peccato, poteft in baptnbsp;fmo cfepliri Chrifto. Conlipultifurnufcuntillopernbsp;bitptifmuni, ut quadmodumipfe fuit fcpiftus cornbsp;porc,Gcpeccatum noftrumlateat amp; fepeliaturnbsp;fepulchroaqu.Gcutipfe tribus dicbusinfepul-chroiacuit, fie nos tribus uicibusfepulchro ba-ptifmatisimmergimur. Na quod tertio mergi-mur,triduan fepulturse facramta fignamus:dnbsp;dum tcrtijg ab aquis cducimur,refurrcdio tridu/nbsp;ani temporisexprimitur. Quiainilloaquaruinnbsp;clcmento ipelimur, renouati per fpiritum fan/nbsp;dura refurgamus. In aqua cm imago mortis,innbsp;fpiritu pignus eft uit,ut per aqu monatur cqfnbsp;pus pcccati, quxquafi quodam tumulo corpusnbsp;includitjUt puirtut Ipiritus renouemur mortenbsp;peccati. Confcpulti fumus cum illo per bapti/nbsp;fmum, amp; hoc in mortem,id ,in defedum uitior,nbsp;ut uitia in nobis fint mortua ad cxemplum mornbsp;tis cius. Ad hoc ftimus commortui amp; confepul-' ti,utquomoJofurrexit Cnrius (tmertuif per gloriam p4nbsp;trifjta Cf w H ftirgentes ad bona opra, dwnbsp;tulemui de bono in melius in nouitatc ite.ld eft,utnbsp;quomodo glorificatur pater per refurredionemnbsp;filij,itaamp; perconuerfationis noftrx nouitatemnbsp;glonficet.Nouitas at uit eft.ubi ueter hoemnbsp;c adibus fuisdcponimus,amp; induimus nou,gnbsp;feefm de creatus cft,in iuftitia et fdtatc gt;/itatis.nbsp;Sienitncomplantati fadi fumus fimilitu* Epl7f/?.4nbsp;dini mortis eius,firoul refurredionis ett coloC. i.
nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;d ij
CAPVT
A didcrunt,ft(lt;ergr4tilt;regHet per iuitiitniinuitlt;tmlt;eter Wftm.Non tarnen eft aliqua iuftitia prjtcr Chrift,nbsp;ficut aliqua pcccata prter Adam. Ideo cum dnbsp;xifletjficut regnauit peccat in nortem, hic annbsp;addidit.per unum aut per Adam,quia ftipra di-xeratj am de peccato illo qyod fubintrantc lege abdauit, amp; hoc utic^ n eft originis, fed iamnbsp;propri uoluntatis. Cum autem dixiftt fie, dCnbsp;gratia regnet per iuftitiara in uitam eternam,ad/nbsp;diditrpo* lefun Chrium dominum norum, quia genenbsp;rantc carne illudttummodo trahitur juodeftnbsp;originale peccatum : rgnrante autem fpiritunbsp;non folum originalis.fcd etiam uoluntariorG re-miftio peccatorum.Ita ergo fuperabundauit granbsp;iia,ut ficut regnauit peccatum in mort^, id nbsp;ficut pracualuit adualc peccatum SC enieaxfuitnbsp;ducerc homines in mortem ;Gc C gratM,id cft,rcnbsp;miflio peccatorum dCaccum-.latio uirtutumre-gnrt,ideft,prualcat,dlt;om iemuo]untatem lu-am in nobis potenter complcat. perw/litidw ,idnbsp;eft,pcr fubfcquentcmbonam operationem no/nbsp;ftram,ducens nos in uitam terrthm,non per nosnbsp;ipfos.neqj per legem,fcdperlc/m chrium. Poftnbsp;hsfc quxftionem qu ab alio fieri poterat, ipfcnbsp;fibifacit:8c4dopponipoter3t, remouer. Quafinbsp;dicat; Quoniam fupra dixi, quia ubi abundauitnbsp;peccatum,fuperabdauitgratia,crgo^id ex hocnbsp;dicemusfPermanebimuf in peccato ut gratia abudet in nonbsp;bis.id eft,utabundantiam grati confcquatjur^nbsp;Abt utineoiam mancamus . blam^uiiam Jumusnbsp;mortuipeccato,id eft, qui per baptifmum extindinbsp;B peccacorumus,quomodoadhucuiuetfiftsinilloi Ohe-dire defiderrjs peccati,hoc eft uiuerc peccato.nbsp;Sed cum id gratia prafftiterif.ut moreremur pecnbsp;cato.quid aliud facimus,fi uiuimus in eo, nifi utnbsp;gratia: Emus ingrati/Neque cnim qui laudat beneficium medicin, morbos docet S uulnera, nbsp;quibus hoem ilia fanat:fcd quanto magismedi-
* cina prsedicatur , tanto magis uulnera C morbi uituperantur.Sic laus d prxdicatio grati, uitunbsp;peratio dC damnatio eftdeliorum.
An ignoratis quia quicunque baptizati fu* mus in Chrifto Iefu,in morte ipfius bapti*nbsp;zati fumns.^Confepulti enim fumus cum ilnbsp;lo ptr baptifmum in mortem,ut quomodonbsp;furrexitChriftus mortuis per gloria pa*nbsp;tris,ita amp; nos in nouitate uit ambulemns,
Epb^ .4. nbsp;nbsp;PMortui fumus peccato per baptifmum que
Colof.y morj,e Chrifri^ercepimus, dd an hoc ignora-s^ A ignoratis quia quicunque, fiue ferui,fiue liberi, fiue paruuli.fiue magni, l)4pti?:4ti.i-tinfti dd abluttnbsp;fumut in chrio uf.i.in noie Chf i in morte ipus baptinbsp;c fi dicat; Nunqdfacrament ipfiusnbsp;bapt.fmi ignoratis In morte gppe Chrifti baptinbsp;zamur,ut in ipfius morte credtes d imittes qfinbsp;mortui uiuamus.Mortui cm per baptifm pd,nbsp;non debemus ci iterum uiuei c,ut iterum mori cinbsp;necefle fit.quiain morte Chrifti,id cft,in fimiliiunbsp;dinem mords Chrifti fumus baptizati, ut ficut ilnbsp;klemelmortuus eftdlt;femper uiuit, itanosfe-
|
40 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;AD A mus,hoc feientes quia uetus ho nofter crud fixus eft, ut deftruaf corpus pcccati, ut ul^nbsp;tra' non feruiamus pcccato.Qui enim rtor*nbsp;tuus eftyiuftificatus eft peccato. Si autemnbsp;mortui fumus cum Chrifto,credimusquianbsp;limul ctiam uiuemus cum illo Dcbefius excplo refurreftionis Chrifri am bulare in nouitate uitx , ut nouam Si incorrupt!nbsp;bile conuerfatione ducamus, nec iam uitioi?i pu-. tredinc corrumpamur. Nam fumut fadi complannbsp;tati.id eft,a ueteri rituauulfi. Si in noultatem connbsp;uerfationis translati, hrtes/mibHd.nimorfeWf,nbsp;id eft ,imitantes pro poffenoftro morte eius, utnbsp;abftincamus nos peccato, quo file prorfus ca/nbsp;ruit, fimul amp; refurreilionif eius fimilitudini erimusnbsp;complantati. Arbor quxplantatur,moritiWannbsp;tequam crcicat,amp;; demortua uiuificatur,S: uiui-ficata frudificat.Sic Si Chrifius,qui lignum uitnbsp;eft,iuxta Salomonem,auulfus de prfcnti fccunbsp;lo, mortuus eft : iS per refurredion uiuificatus,nbsp;creuit in totam miidi latitudincm, in quo amp; mulnbsp;turn frudum afiert . Notandum autem quianbsp;no dixit Apoftolus, Si enim complantati fumusnbsp;mortieius,fed fimilitudini mortis eiu,s. Chriftusnbsp;era femel ita mortuus eft pd.id eft,carnj,ut pecnbsp;catomninonfecerit. Nos at ipfa morte quanbsp;illc mor tuus eft, pd npoirumusmori,utomninbsp;nonefciamuspdnijfimilitudinem tarnen haberenbsp;pofiumus,ut imitantes c abftincamus nos pecnbsp; cato. Hoc cnimrecipere poteft humana natura,nbsp;ut in fimilitudine mortis eius fiat,dum ipfum iminbsp;tandonon peccat. Debcmusergo complantatinbsp;fimilitdini, id eft, ad fimihtudinem mortis eius,nbsp;ut imitantes innocentiam morris eius,exrinoua-mur uitijs, Si frudificemusinogibus bonis. Trienbsp;enim Si refurredionis eius fimilitudini complannbsp;tabimur.Omnis enim pltatio poft hyemis mornbsp;tern, refurredion in uerc germinat. Si igitur rnbsp;nos in Chrifti morte complantati liimus per hyenbsp;mem huius feculi, in uere futuri fecuHi^fcremusnbsp;ex ipla radice frudus iuftitiae. In fimilitudine refurredionis eius complantabimur,quando refornbsp;abit corpus humilitatis noftrac configuratumnbsp;corpori claritatis fusc.Complantemur.inquit,fimilitudini mortis eius,boc fcitet,lt;jula uetus homo nonbsp;ftermul crucixus ejliquoniam in ilia morte dominbsp;ni,pdi noftri figura pependit. Crucifixio quippenbsp;ueteris homin)s,pceniteti{ dolores intclliguntur,nbsp;Sicontinentixfalubriscruciatus. Chriftusenimnbsp;qui uixerat uetus homo ftwundu pcenam.i.fecunnbsp;dum fame Si fitim Si huiufmodi,hoc modo uetnbsp;ftat.id eft.noftra: morialitatis infirmitat finiuitnbsp;Si depofuit, ut dolor cruels fufrinens, fichabe-ret mebra diftentaamp; confixa,utadpriore.s adusnbsp;moueri no poircnt, quibus ctiam fepultus, quicnbsp;uithumanis fubtradus afpedibus.cxigens no/nbsp;bisutuetuftat pcccatoiji cum dolore pceniten-tix deponamus. Si membra noftra per continennbsp;liam fint cfxa,nc ad priora redeamus. quibusnbsp;ita gfede quicfcamus,ut ncc wtp uifio ^etno/ |
ROMANOS riahabeaiur.EiGiam ifia compkuimus, tunc ue C rc uetus homo nofier Gmul c ii Chrifto crucifixusnbsp;ei^Vetusenim homo,eftuetuftaconuerfatio, fonbsp;mes Si cletifdo peccati,amp; quicquid uiiioijz exnbsp;primo partc fumpfitinin.Qui tn nofter ,quianbsp;ex nobis,n exdeo.Et ifte ueiusho cii crucifixi/nbsp;one Chrifri ita debilitatus eft.ttt dominate rationnbsp;nc defiruitturcorpuipeccati .i. tota pcccatoij; mafia,nbsp;ita ttt ultra non fcruiamuspeccato. Corpus peccati,idnbsp;eft, pdm ,fecu ndum omnia membra iua deftru-atur.Vum enim uitium,membrum cftpeccati:nbsp;corpus uero, uniuerfiias deli(ftol^, quoi^princiznbsp;pium eft originale pAm.Chriftus aut non ex parnbsp;te,icd integer eft crucifixus ,ut nos ex toto mori-amur plt;S Si uiuamus deo.Gratia enim dei g banbsp;ptifmum Chnfti, qui uenit in fimilitudine carnisnbsp;peccati.id agit, ut deftruat corpus pdi. Deftrutenbsp;at,non ut in ipfa uiuente carne ccupifcentia in-nata repente ab^^iraatur amp; non fit, led nc obfitnbsp;mortuo qua: inerat nato.Deftruitur,non ut interim no fit,fed ut no cogarour ei feruii e. Hoc einnbsp;eft quod ait, utflltra non feruiamus peccato. Etnbsp;ucrc no cogemur peccato ieruire, quia iuftificatinbsp;fumus:amp; ucrc iuftificati,gamoriui.QKt enini mor^nbsp;tuujeficum Cbn(lo,iuflificatusegt;i. libereffcusinbsp;peccato amp; alienatus: ncc poteft iam peccare, quianbsp;ficut amp; Ioflannesait,Omnis quinatuseftex dco, jJnbsp;non peccat. Crucifixus cnim,omnibusmcmbrisnbsp;dolerc occupatis,peccarc non pot, fed concupi/.nbsp;feentijs amp;pafiionibus ctradicit.Ec qui lnt Chrinbsp;fti,carnem ftiam crucifixert cum uitijs 8i concunbsp;pifeentrjs. IIleftiufiificatus,quimortuuscfr,id dnbsp;eft,qui feipum pro Chrifto uitijs mortificauit autnbsp;martyrigtulit. Sed tmoriuifumus cumclrrio,id.nbsp;eftjfi imitatione mortis eius uitijs fumus mortifinbsp;cati,ut ultra no uiuamus cis,frf(iBf Si pro certonbsp;fperamus,^M niuletiam uiuemus cum iHo,uiubi ipenbsp;eft,amp;nosfimus;0d quomodo ipfe inxternum Sinbsp;beate uiuit,ita Si nos uiuamus. Scientes quod Chriftus refurgens ex mor^ tui3, iam non moritur, mors illi ultra nonnbsp;dominabitur, Quo'd enim mortuus ell pecnbsp;caro,mortuus eft fetnehquod autem uiuir,nbsp;uiuic dco.I ta amp;uos exillimatc,uos quidemnbsp;niortuos elTe peccato, ufuentes autem dconbsp;in Chrifto Icfu, S[| Viuemus cii Chrifto qui fine fine uiuit, nos dico i Icientet ^4 cbrijl rrfrgs ex mortuifj ampli-uf nonmoritur,id cft.non diflbliAur,ficut I,azarus Si filius uidux, quos ipfe fufeitauit, itei?i mortui funt.N cm tails fuit eius refurredio qualis coRi :nbsp;fed talis,ut amplius mori no pnfijt,amp; tails ctiamnbsp;nbis promifla efr.Iam non moritur Chriftus,^nbsp;mort illi ultra no dominitgt;itur,ciux ad hor illi g ipfi-uspiam uoluntatem dominata eft in crucc. Hocnbsp;di^ eft contra Manichxos, quinegant ChriftSnbsp;ueram carn habuifi.Ad hoc enim humanitatcnbsp;lulcepit, ut mors ei teporalis in pafiione dominanbsp;retur,id c, ueracitcr affligerct cum ficut uciji hominem amp; occiderct, fic mors rna dotniniS |
t
-ocr page 69-CAPVT VI.
A in nobis amitterct. Sd non ultra dominabitur eimors aliquapaifione, quiaiam nihil moleftinbsp;fuftincbit. Impij ucro licet poft gejicral rcfuriy-ftionc iam no moriant, tn fine fine mors illis do-minabitur, gaficut Icriptu , Morsdepafcct cos.nbsp;Et ad diftindtone tails immortalitatis, dicif ncnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Chriftus ita poft refurredion fu immortalis,
ut ci g alicuius molefti paffon mors ultra do/ minari nequeat. N SC eledis eius fimilis incon unbsp;ptio amp;impaflibilitas tribuetur.Vcre in morinbsp;lt;ur Chriftus,ga fcmcl mortuus,id c,iia%t mor/nbsp;tem ultra n iteret.Semcl, quia peccato tollennbsp;do qd una mors fuffcit tolcrare, C ideo non eftnbsp;opus repctitie.Ethocc; Qijod eniw mortuus
nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;to.mortuuf efl (meLVel peccato mortuus eft,id eft,nbsp;carnijin qua erat non pcccat5,lcd fimilitudo pecnbsp;cati,Pcccato cnim mortuus cft,quia ftmilitudininbsp;carnis pcccati mortuus cft.qudo morido exu/nbsp;tus eft carne, ut per hoc myftertum fignificaretnbsp;cos.qui in morte ipfius baptiztur.mori peccatonbsp;ut uiuant deo. Peccatum cnim|j inerat ci.Ettanbsp;men quodammodo peccato mortuus eft.d monbsp;reretur carni,inqua erat fimilitudo peccati,utcnbsp;fecund uetuftat pcccati nung uixiflet.noftramnbsp;ex morte ueteri, q in peccato mortui fueramus,nbsp;reuiuifcentuit noua fuarefurredione fignare|gt;nbsp;Et ideo mortuus eft femel, ut nos duplici morte libcraret.Nos em quia amp; mente deo receff-
nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;mus, amp; carne ad puluer redimus, pana dtplnbsp; morris afiringimur.Sed ille pro nobis fola carne
mortuus eft, ut fimplam morte fti dupl noftr ciungeret,amp; nos abutraqjmortiiberaret.Q^nbsp;ergo mortuus eft peccato,id c,peccati fimilitudirnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ri.mortuus c femel,id c,fola carne. Sed quod poft
refurredion uiuit,uiuit deo,id ,in 3f terna beatitu/ dine patris : quia ficut uita patris, ita amp; uita Chrinbsp;fti null inquietudin recipit. U4 er of Jd eft,Gcutnbsp;M mors Chrifti femel peccato fada eft, C uita deonbsp;perenniter manei, iia uosjmel peccato moria-raini,uttamplius pdo no uiuatis,ne iteiji opornbsp;teat uos pd mori, deo femper in bonis operinbsp;bus uiuatis. Et hoc eft:Ih uos uo$imt-tatione Chrifti mortttoi^wdfwpffwto.id cft,aliena/nbsp;tos peccato tcporc baptifmatis, fed uiuentesdeonbsp;in ufftutibus S nouitatc uit, qu eft prima re-furredio,ut adhreatis deo,5 unuscum eo fpfnbsp;ritus efficiamini:amp; hoc non in uiribus arbitrrj uenbsp;ftri fed in chriflo Iefa,id eft,in eius gratiaamp;uirtutc,nbsp;/fl. 4. quiaficut Petrus ait,Non eft in alio aliquo falus.nbsp;Non fine caufa aftem did eft,cxiftimate,id eft,nbsp;eogitatc,uos mortuos efle peccato.Qui enim co/^nbsp;gitat uel exiftimat apud fcmetipfum, peccatumnbsp;naortuum elTc.n peccat.uerbi gratia : Si me connbsp;cupifeentia mulicris trahat, fi argti,fi auri,fipre-dij cupiditas pulfet. Si ponam in corde meo qd*nbsp;mortuus fina cum Chrifto,5 de morte cogitem,nbsp;extinguitur continuo concupifeentia. Si effuga-lur peccatutn.Omnia hc ad illam rclpicit qunbsp;ftionem, ne uidcatur Apoftolus dedilTe loc pecnbsp;candi in CO quod ait, Vbi abundauitpeccatum,nbsp;fuperabundauit gratia.
Non ergo regnet pecAtum in ueftro mor lt; tali corpore, ut obediati's concupilcentiisnbsp;elus.Sed ncque exhtbeatis membra ueftranbsp;arma iniquitatis peccato, fed exhibete uosnbsp;deo tanquam ex mortuis uiucntes, Si memnbsp;bra ueftra arma iuftiti deo, Peccatum emnbsp;uobis non dominabitur. Non enn fub le^nbsp;geeftiSjfedfub gratia, *
*0 Quia dixit mortuosefle peccato ino debe rc uiuere in co, c nemo fit fine peccato, determinbsp;nat quibus maxime eftcaudum,quafi conclunbsp;dat quod fupraqurcbatur,pmanebimus in pecnbsp;eato?Quia,inquit,mortui eftts peccato,amp; tarnennbsp;non poteftisin hacuita efle fine peccato,ergo fahnbsp;lemgon regnet peccatum in ueflro mortali corporc.Nonnbsp;ait,non fit,id non rcgnet.Peccat quippcincornbsp;pore mortali n prohibuitefl,(drcgnarc: quianbsp;in carne corruptibili non regnare pt.fed n eflnbsp;non pt.Hoc ipm nancp de peccato tentari.ei pecnbsp;catum eft. Quo quiaqum diu uiuimuspertecienbsp;Omni modo non caremus,Apoftolus, quoniainnbsp;hoccxpcllerc plenc npotuit,eidccordibusno*nbsp;ftris regnum tulit,utappctitusillicitus,ctfiplerunbsp;cj bonis noftris cogitatiibus occulte fe quafi furnbsp;ingcrit,falt fi ingreditur,n dominetur. Quuinnbsp;cnim qulibet culpa cor iniqui pulfat, 5C fefiftsnbsp;non inuenit, fed fuo dominio fubfternit, procul/nbsp;dubio rgnt in eo, quoni ad uitia mox ut pul-fauerit, inclint. Sed non ita fiat in uobis. Etfi fitnbsp;peccatHm,id c,fomcs Si delcftatio pcccati. incorponbsp;reuefirojd c,iamueftri iuris.corporc dicomorta-li,S ideo non fine pAo, tam non regnet in eo pcc/nbsp;catum,id ,non faciat quod illicite cupit. Jn corpore mortali diumcft, quia in immortali cor/nbsp;porc non eritpeccatum . Ineftmodo peccatumnbsp;cum delcdaris, rgnt fi confenferis. Eftitaquenbsp;pdm in corpore,fed non regnet, ut obediatis conettnbsp;picentijseiut,eiux ex carnis infrmitate nafeuntur.nbsp;Si cnim non obedieritis, etfi eft plt;Sm in carne,nbsp;quod iua(ftat,quod dcleftet ad malum, non obenbsp;diendo facitis ut non regnet quod eft, Siizn fienbsp;poftea ut non fit quod erat, qudo ablbrbebiturnbsp;morsinuiftoriam. Etnonfolummodo non re/nbsp;gnetin uobis per confenfum , fed ctiam non rftnbsp;gnet P operationc.Et hoc :Non obediatis p c-fnfum illicitis concupifcctrjs,p(ic$ exhibeatis.i.trinbsp;buatis peccitto.i.fomiti pcccati membre uertt arntitfnbsp;id eft, inftrumenta ini^uittis, hoc c, prau actio-nis,qua uirtutes debclJantur Gcut quibufdam ar-mis. Mbra uocantu arma,quia his uel iuftitiacnbsp;uel pd militamus.Et unumquodcp membrum,nbsp;fi officium fuum in malos ufus conuerterit,armanbsp;iniquitatis efficitur ad iuftitiam expugnandam,nbsp;fimanusfurtOjlinguaijtmendacio fit intenta, finbsp;oculus concupifeenti feruiat ad expugnandamnbsp;pudicitiam, Si ctcra membra fimilibus uitf,snbsp;fint occupata. Pdm cnim quod eft in corporcnbsp;noftro,quidam tyrannus eft pugnansaduerfumnbsp;nos, S membra noftra pro armis habere qu-ritadi^bellandum nos.Noncrgofinamus cum
AD ROMANOS 4t A mcmbris noftris contra nos pugnare.Surgitira'j' non demusir linguam adnialedicendum,ma-num aut pcdein adfericnd, N furgcrettraiftanbsp;irrationabiiis,niG pdm effet in mbns.Scd tollanbsp;musilli regnum, non habeat arma quibus contra nos pngnet.Difcet enim non furgcre.cum arma coepenenoninuenire. Ne exhibcatis,inqu,nbsp;membra t|[ftra pcccatoarmainiquitatis, id eft,nbsp;quibus implcatur iniquitas,)d exbtfcefe uofdeo tan-quant uiuentesexmortuis.uduc iam morte refufeinbsp;latis. poft refurredion enim non carnaliter uiuinbsp;tur.necpeccatur.fed diutrs ipiritalibusintdinbsp;iur:dd uosgraorteanimfurrexiftis,iam fpirinbsp;taliter 8C fnde amp; deo uiuere debetis. CZ fwfcrdnbsp;Uera exhibete deo arma luflitite, ut p ea deus pronbsp;iuftitia pugnet aducrfusregn peccau.deusemnbsp;eftgopcratur inuobis.fcilicctuc manusqu^an-te rapiebat alina, nunc tribuat fua: oculus quinbsp;ante uidebat ad peccandum,nnc uideat ad boninbsp;operisminifterium. Sic amp; caetera membraiufti-ti feruit.QiJod bene G uultis.impkrc poieftis.nbsp;4(n pccc((tm.i.fomes peccati SC deledatioiniqui-tatis,quae in carne e^ttotl domiltabitftrd.non praeuanbsp;Icbit uobif,ui ohm fokbat.Ideo n dominabitur,nbsp;quia noncjlij modofb legeiubte amp;. noniuuante,nbsp;fdbgratia librante amp; iuute.Sublegc cnimponbsp;Cns,nonfub gratia dominaturpdm, quo nonnbsp;fit homo liber lege,fed gratia. Non quia lex mala eftjfcd quia ilia non libera ,quos rcos facit tu -bendo,n adiuuando. Gratia quippe adiuuat iicnbsp; legis quifq? fit faftor.fine qua gratia fub lege po-fitus.tantummodo erat legis auditor. Quid ergof Pcccabimus,quonia n fumus fub lege,fed fub gratia Abfit. Nefcitis quonbsp;, nia cut exhibetts uos feruos ad obedidutn,nbsp;ferui cfti's cluscuiobcdiftisjfiucpcccati adnbsp;mortem,fiue obedidonis ad tuftidamt' Granbsp;das autem deo, quodfuiftts ferui peccad,nbsp;obediftis autem ex corde in cam forma donbsp;drinx in qua traditieftis, Liberati autemnbsp;peccato^ierui fai eftis iuftitia: Qyoniam fub gratia fumus, ergo quid fade/ tauslt;:peccabimuf,quomamnon[umuffub lege,(id fub granbsp;ftifldc ,ergo ceiTante uindiSaJegis impuncpec-cabimus.^Aft/t ut peccemus.Lcx cnim peccantesnbsp;mox intcrfici iubebat.gratia ucro etiam poft culnbsp;pam expcAat ad pnitctiam. Et ideo nuc ifti uonbsp;Icbantpoftolifcntentiamad hocinfledcrc, utnbsp;liceret eis peccarc, quoniam exuti ert legis ternbsp;rore.Sed hoc ipfe remoueAbfit,inquit,ut ideonbsp;hcentiuspecccmus,ideft,criminalia Si capitalianbsp;peccatacommittamus.qualia lex damnare connbsp;fucuerat, nam fine minoribus peccatis hxc uitanbsp;nonpotcftduci.Vere n debetis peccarc,fed ponbsp;tius bene operari : quia fi peccaucritis.ferui peccanbsp;ti eritis, ficut ccontrafi bene egeritis, ferui iuftitinbsp;clFiciemini. Etnimis turpe eft, utcum deigraiianbsp;nos peccato libcraucric,rurfum occafionc ciusnbsp;pdicruiatis. Anne(citif,id cft,anignorads quianbsp;aii exhibet,id ,prseparaiis 8C prxfentatiytof fere |
oj.ideft, pronosadobediendum.feruieiteiutjde, C. uoJuntati cius feruire habctis/woMijlif ,id eft,cunbsp;iugobcditioni^ollaucftrafubiecifijs Poftquaranbsp;illi obediftiSjferui eius eftis.etfi non antca, cprinbsp;mum illi confentiendo uos exhiberetis. Cuicun-que obcdiftis,feruicius eftis,/iHepeccntf ducentisnbsp;ad mortem xternam, ue fan A obeditionif ducen-ds uos ad iuitiam,id eff, ad iuftiti confummati-onem. Qui enim per fidc primo iuftificati eftis,nbsp;nuncfidiuinisprxccptisobedientes fuerids,adnbsp;lumm^ iuftiti perfedionem afeendetis. Eiusnbsp;eftis feruijcui obcdiftis.Sed gratiof ago dfo,quia linbsp;cetpriusfuilTeds ferui peccad, iam tarne n eftis.nbsp;Inde gratiasrefero,n uobis,non libero arbitrionbsp;ueflro,feddeo, per quem faAum eft,ut pA feruinbsp;tutem euaderetis. Gr.atias,inquic,deo, quiaprninbsp;peecatifuiif, fed ipfo librante SC adiuuante iamnbsp;non eliis, quoniam obediflif deo non ex timor lenbsp;gis,fed excorde,id eft, ex bona cordis uoluntatc,nbsp;ucl non fpecie tcnus,non fimuladone,ld ex cornbsp;dis puritatc. Obedlftis dico.tendentes ineamfor-mam,id eft,rcgulameuangelic doflrinlt;e,inqua tranbsp;diti efris.HoceftjindoArinaminformante amp;cnbsp;montem mores ueltros,in qua tradid eftis granbsp;tia dei,r.on p uos acccfliftis,uel do Aoribus eftisnbsp;t ca traditi.i^ fclicet do Arina eft forma,quianbsp;imagine d?i deformatam reftituit.Nec folGobe-diftis,fed etiam Uberatieftis peccato per fpm fannbsp;AuA,quem accepiisin baptifmo :quia ubi fpQsnbsp;dominijibihbertas.Etpeccati feruitute libra- p.nbsp;ti jfdiSl eif confentiendo amp;operando ferui iuflitia,nbsp;quod eft funilna libertas. Serui iuftiti eftis, cuinbsp;obcdiflis.ideft, ChriftiquifaAuseft nobis fapi- t,Cnbsp;entia deo Si iuftitia amp; fanAifcatio. Humanum dico,propter infirmltatem car nis ueftr. Slcut enim exhibuiftis membranbsp;ueftra feruire immunditia; amp;iniquitati adnbsp;iniquitat,itanfcexhibctcmcnibra ueftranbsp;feruire iuftiti in fandificationem, lt; HaAenus non efte peccdum, hinc quid de inceps fit agendum,de quo nullus poiltlc excu-lre, quia nullus eft qui non poflt bene operari,nbsp;laite uoltate,qditeftpgrati.Hwrf,inquit,lt;linbsp;co.i.qd poteftis portarc dico, quod n exccSat unbsp;rcs humanitatis Scfragilitatis ueftr,fd quod fanbsp;ns complete poieftis, di hocfacio propter infirminbsp;tatem,id c.debilitatcm Si fragilitatem carnis.i.car/nbsp;nalitatisHejlr,ga uideo uos adhuc cfl debiles lenbsp;cundum carnem,Slt;:ideo humdft e uos inftruo.Venbsp;reefthumanum,id , leue dC non afperum quodnbsp;dico,quia hoc prcipio.'Sicttf exhibuiit, id c,pr-parauiftis wemrrf uera feruire oprande immundi/nbsp;tfS^id c,libidini qu carnem macult,C iniquitati,nbsp;id eft.iniqu aAioni,qu ctfi ueftrum corpus nnbsp;inquinaqproximo tarnen nocerc apptit, iniqui-tau dico,ducenti ad iniquitatem aliam maiorcm,utnbsp;pcrincrementa malorum proficerctisferaperinnbsp;peius, itanunepoft conuerfionem cum fitis librt!, exhibete, id eft, prparatc membra ueflra qunbsp;funtiieftri iuris, jerwreoperando iKjlitiieducenrt |
|
A mfanflificathnem.id eft,in boni confummationem, amp; idco eft ieruicndum iulliuse, ex qua prouenicnbsp;lama uulftas SC honeftas. Hoc eft,^cut tc nullusnbsp;timor cogit, fed uoluptas peccati duxit, ita ncnbsp;delesftatio luftinae adult,ctfi nondum perfeift.nbsp;Si ncquaq amplius poiefds, faltcm taies eftote innbsp;frutu bonot^,quales fuifris dudum in adione uinbsp;tiorum,ne dcbiliorcs uos habcat fandalibertas,nbsp;incarne ualidoshabuit ulsterrcn uolupta'nbsp;tis. Ita fcilicei unufgltp ueftr uirtutibus feruiac,nbsp;ficut uitijs feruiebat.Multo enim ampliuf miilnbsp;to intentius iuftitisc, immunditise, feruiendumnbsp;eft.SedegOjinquit.humane ago.Eadem poinalo,nbsp;fimilia requiro,ut unquodq? membr minifterinbsp;uin qcPcxhibuituitrjSjaptet uirtutibus:C aftumnbsp;quod exhibultimmundiciaejad caftitatcm nuncnbsp;landifcationemipcouertat.Sinon plus poteftis,nbsp;el tm nc agite quaniu tune egiftis, ne fdetn Si.nbsp;dodrinam noftram quafi afper amp; importabilnbsp;fugiatis.Quid ell autem.Gcut illud.ita Si hoc agi/nbsp;te,nifi quetnadmodum ad pecc^um nullus uosnbsp;cogebat timor, fed ipfus libido uoluptasq; pcc-cati; fie ad iufte uiucndi non uos fupplicij metusnbsp;urgeat, fed deledatio ducat,charitaslp iuftitix:5^nbsp;g fortiter dinfi ter ilia egiftis,t fortiter Si inft/nbsp;ter ifta ncagite^Et hxc quidc nondnbsp;nbsp;perfed# iuftitia.Tant ne cin digna cft iuftiiia, qutum di gna fuit iniquitas'fSic anada eft ifta,quom amanbsp;tur illa^Abfit ut fic,5C utinam uel fic.Ergo pftis P amanda. In iniquitate enim fecuticftisuoluptatc, fed pro iuftitia debetis tolerare dolorcm.ccc nenbsp;Jcio quis impudicus adolefcens irflbcit oculos innbsp;coniugem alienam, adamauit, cupit peruenire,nbsp;quric tarnen latere. Sic enim amatuoluptatem,nbsp;plus UC mat dolorem. Suauitas enim ilia uolu/nbsp;ptatisno eft tanta.utuincatetiam dolorem, pot*nbsp;narum.Pulchritudo autem 6e deledatio iuftitixnbsp;tanta eftjUtcuicuntp amorem fuum perfede infpinbsp;raucrit, faciat cum contemnere non iblum quic/nbsp;quid in hoc mundo deledabat, fed amp; quicquidnbsp;terre c,quicquid cruciat.Adhanciuftitijperfedanbsp;deledationcm hortari nunc uolebat Apoftolus,nbsp;fed auditores fuos minus idoneos uidit.Idcotp conbsp;defcenditcoruminfrmitatijamp;prccptumquodnbsp;eisdSbat,temperauit.Human5,inquit,dico,amp;c.nbsp;ufq in fandification.Iufiitiam hic pro omnibusnbsp;Cmul uirtutibus nominauit,ficut ccontrario invnbsp;quitatem pro omnibus fimul uitijs pofuit. Deinde addidit iuftitij fandificationem, quo uidelicetnbsp;caftttaspartem SI generliter cum cteris,amp; gnbsp;imetipfam fpecialiter commcndarec.Etmonct nbsp;auditores,ut fincedumpro iuftitia pcenas.dolo/nbsp;t's.mortemli; contemnere ualent,faltem iuftitixnbsp;deledationcm prponant uoluptatibus fui clt;5r/nbsp;pons, ut paulatim pronciantad maiora iuftitixnbsp;mrita, amp; fortius atqj deuotius feruiant fanditatinbsp;q; luxuriprius feruicrant, ncc iam aliquidpronbsp;iuftjtta pati refpuaqj. Sicut enim ille cft iniquifl-inus,quem ncc poen corporales deterrt abitnnbsp;mdisopcnbus ibrdid uoluptatis, ita ille eft iunbsp;Ihlxnus^qui nec ponarum corporgllutn tcrrorcnbsp;reuocatur fandis opcribusluminofiffimxcha/ Cnbsp;ritatis. |
Cum cnim ferui clTcns pcccati,liberi fuiis iulfitix.Qucm ergo frudiim habuiftis tuenbsp;in illisjin quibus nunc crubcfdtisf Nam fi*nbsp;nisillorumniorseft.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp; lt;1 Ideo iuftitix leruirc debctis,noilimmundi tix,quia cum elJtis Jrui peccati, id cft, cmn peccatnbsp;dominaretur uobis,amp;regnarer in corpore ueftronbsp;mortalijliberjfuijl iuflitiic.id eft,caruiftis dominionbsp;iuftitix,quia nemo poteft duobus dominis ferui Hdtt.finbsp;re. Qiiandiu enim quis peccatoferuit,libcr cft iunbsp;ftitiXjid eft,alicnus iuftitia. Et notandum eft ef-fc C libertatem culpabilem,d feruitutem laudanbsp;bil.Nam liber eile iuftitix, crimen eft :fru uenbsp;ro us cflcjlaudabiie cft.JLiberum autem arbiiri/nbsp;um ufqucadeo in peccatoribus non periit,ut pernbsp;ipfum pcccent maxime omnes,qui cum ddeda/nbsp;tione pccct 8C amorc peccati.Nam dicte Aponbsp;ftolojc elfetiB ferui peccati,liberi fuiftisiuftitix,nbsp;oftenduntur etiam pcccato non potuifle feruirc,nbsp;nifialialibertate.Liberiergoiuftitia nonfunt,ninbsp;f arbiirio liber ta tis.diberi autem pcccato non finbsp;unt,nifigratia faluatoris.Propter quod admira-bilisddor etiam uerbaipfadifcreun . Liberosnbsp;enim dixit iuftitix, nonliberatos. peccato autcnbsp;non libcrosjiie fibi hoc tribuerent,fed uigilantif/nbsp;fime maluit paulo fuperius dicerc liberatos, refc .nbsp;tens adillamdomini fcntentiam:Siuosfiliuslibcnbsp;rauerit,tunc ucrc liberi critis. Sed hxc uoluntas, jjnbsp;qu libera eft in ma]is,quia deledatur malis,ideonbsp;iibcra in bonis non cft,quia liberata non eft. Ma/nbsp;ic libera cft,quandocam peccarc deledat.Liberanbsp;liter enim feruit,quifui domini uoluntatfmlibnbsp;ter facit. Ac per hoc ad peccandum liber eft,qulnbsp;peccatiferuuscft.Vndc adiuftefaciendum libernbsp;non erit,nifi peccato liberatus.iuftitix feruusefnbsp;fe corperir. Ipla eft uera libertas propter rede fa/nbsp;di Ixtitiam, fimul SC pia feruitus propter prxcc/nbsp;piiobedi|ptiam.Etquandoquidem pcccato fennbsp;uiuiftis.ergoqacmfraf}!, id eft.quam utilitatcfcrf-tuiii tunc in illis uitior adibus, in quitus maioremnbsp;lurpitudine erubefeitif flne,cum ianx mentis eftis^nbsp;Quafi dicat:Nullum frudumibi tunc habuiftinbsp;ud G quern uoluptatis frudum habere uospu/nbsp;tatis,ille tails fuit,unde merito nunc erubefcatis.nbsp;Hxc rcmuneratio facit cos priora abhorrerc,amp;nbsp;tnagis obnoxios elTe gratix. Merito nc de prx-teriris erubcfcitis,Blt;lt;w^nft illorum,id cft, exitus ui-tx eflmort- Vel ita; De frudu quxro,nam de finenbsp;patet,quia finis illorum eft mors,non ilia qux conbsp;munis cft omnibus,fed ilia quam nullus euaderenbsp;ualct,nifi quiconuertitur ad iuftitiam,6 de prx/nbsp;teritismalegeftis erubefeit. Nuncucro libcrati pcccato,fcrul aft fadf deojhabetis frutffum ucllrum in fandift'ea*nbsp;tionc,finem ucro uitam tcrnam.Stipcndinbsp;um enim peccati, mors. Gratia autem dei,nbsp;uita alterna in Chrifto lefu dno noftro. J Dgfcruituie peccati habuiftis f rud confu- |
44 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;AD ROMANOS
A fionfs.amp;i'nfine habi'tiiri eratis mortem xternam: fed de dei feriiitio nc habetis frudS fandificatinbsp;onisjSCin fine habcbitisuit lmpiternara.Ethocnbsp;erat tic quidem ita.Sed nunc cum conuerfiefrisgnbsp;Chrifiigrati, liberati 4pecc4tocui fcruiebatis, nccnbsp;folum pcccati lcruitiocrepti,plt;ietiam deonbsp;ferui,q tune cratisJiberiiufHti.utiamlibr pofnbsp;fitis opcrifcona faccre.amp;habetif fruuniuerumjdnbsp;cft.uobis utilem cgruum,quifru(Susproculnbsp;dubio charitas eft C opera eius,quam nullo mo/nbsp;do per nos habere polfumus.fed per fpirit fan-dum qui datusefi. Hune frudum habetis don/nbsp;te fpiritu fando,dudi in fanHifiMtionem,id c,in uirnbsp;lutum eonfuramationem: ncc folum hoc habebinbsp;tis,fed ctiam nein laboris, que in dei feruitio fuf-tinetis, percipietis uitam lt;etcrn4m corporis S^aninbsp;m.Dtxi quia finis illorum quae prius faciebatis,nbsp;cft morSjC merito dixi.Nrfw flipendium.id eft.praenbsp;mium,pccclt;tt{ eft mors. Sed rurlus econtrario lubnbsp;ieci,quia pro nobis qu nuncfacitis.confequeminbsp;ni in fine uitam 3eternam,qm gratiadei quae mife-ricorditer bene agentes remunerat,eft uit4 aterna,nbsp;Stipcdi dicitur ftipc pdo. Et quod eft mernbsp;ces operanti.hoc eft fripendiiim militanti.Stipennbsp;dium ergo peccati merito mors dicitur,quia mi/nbsp;litige diabolicae morsterna tanquam debitumnbsp;redditur.VbicumpolTe Apoftolus dicere 60 rcnbsp;de dicere,Stipdium at iuftitix uita etcrna,manbsp;luit dicere.Gratia at dei uita jterna, ut hinc intelnbsp;ligeremus non meritis noftris deum nos ad ternbsp; nam uit.ld pro fua milratie perducere.Cumnbsp;enim dixiflt.ftipendium peccati mors,quis nonnbsp;cum congruentiiimc amp; confequenter addere iunbsp;dicare%fi dicerec, ftipendium autcmiuftitiuitanbsp;seterna'^Et uer eft,quiaficuc merito peccati tan/nbsp;quam ftipendium reddirur mors, ita merito iuftinbsp;tix tanquam ftipendium uita terna. Sed aduer-fus elationem cautemilitans,ftipcndium,inquit,nbsp;pcccati mors.Redc ftipendim,quia debetur,ganbsp;digne retribuit,quia merito redditur. Deinde nenbsp;iuftitia de humano fc cxtolleret bonc^merito,fi-cut humanmerit malum non dubitat efle pccnbsp;catum,n contrario retulit, dicens,ftipendi iunbsp;fiiti uita tcrn3,fed gratia,inqt,dei uita xterna.nbsp;Et hc ne prxtcr mcdiatorc aliqua uia alia quxrcnbsp;retur,adiccit,w Chrio leu domino noro.T anq dicenbsp;ret:Audito qd ftipendium pcccati fit mors, quidnbsp;te difponis extollcre o humana no iuftitia,fed nonbsp;mine iuftitix plane fuperbiafQy id tc difponis exnbsp;tollere, d contrariammorti uitam xternam tan/ _nbsp;quam debitftipdium flsgitare? Cuidebetur uinbsp;nbsp;nbsp;Moyfes,SC Icfus fufeepit principat populi Ifra-
taxterna,ucra iuftitia eft.Siautemucra iuftitia c, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;_ .nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.
ex tenon cft.Defurfumcft,defcendenspatrelu
min.uthaberese,profe(ftoaccepifti.Qy*^ ** boni habes quod non acccpiftftQyaproptcr fi acnbsp;cepturus cs uita xternam, iuftitix quide ftipendinbsp;um eft.fed tibi gratiacft,cui gratia eft amp;ipla iuftinbsp;tia.Tibi cnim tang dbita rcdderetur,fi ex tc tibinbsp;eflet iuftitia cui dcberetur.Nunc uero de plcnitunbsp;dine cius accepimus non folum gratia,qua nc iunbsp;ftc in laboribus ufcj in fine uiuamus,fcd^ti gra/
tiam pro hac gratia, t inrequie poftea fine fine ul C uamus. Gratia cm nifi gratis c(ret,gratia no eifet.nbsp;EMdeointclligfndura,utdiximus,etiam ipfa ho/nbsp;minis bona raerita,efte dei muncra.Quibus cumnbsp;uita xterna redditur,gratia pro gratia redditur.
CAPVT nbsp;nbsp;,VII.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,
An ignoratis fratresCfcicnribus enfin Icg loquoOnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fex in hotninc do
minatur,quanto tempore uiuitt* Namqu fub uiFo eft muller, uiuete uiro alligata eftnbsp;Icgi.Siaute mortuusfuerituir eius, folutanbsp;eftlegeuiriJgitur uiutcuiro uocabiturnbsp;adultra,fi fucrit cum alio uiro.Si at motnbsp;tuus fucrit uir eius, libcrata eft lege uiri,nbsp;ut no fit adultra,fi fucrit efi alio uiro, Itaqpnbsp;fratres mei uos mortificati eftis Icgi pccnbsp;corpus Chrifti, ut fitis altcrius qui ex mor*nbsp;tuis rcfurrexit,ut fruificaremus deo.
Dicerent l^dxizCur dicis in Chriftolefuu t xtern circ,amp; no potius in legisobferutiatnbsp;Apoftolus; Quia iam fine habet, C non dat uit,nbsp;fed uget pdm. Hacnus em de ui gratixlocu-tuseft, amp; nunc incipit difficultaiem legis oftendenbsp;8c quoy ultra non fit tcnda, ut illos horteturnbsp;fine timor fub gratia uiucrc.Nc enim mirarcturnbsp;quod dixerat.n eftis fub lege, ftd fub gratia,in-cheflit per rationes demonftrare.legem cfle finit,nbsp;amp;prius eti n iuftificaife fubditos.fed magispecnbsp;catores confiituiflc.NamufqjadChnftfuitda/ pnbsp;ta,amp; ideo poft acception grati non eft tcnda.nbsp;Quod in his fenttijs oftenditur,an ignoratis fratres dCc.Ordo e-Anignoratis hoe ^uodlcxin bominenbsp;dominlt;itur,us ei obediat qudtito tempore uiuitjd eft,qnbsp;diu ftatum habet ipfa Icx.Quod ndcbetisigno/nbsp;rare,quia legem fcitis,S ego loquorientibus legem,nbsp;in qua quod dico manifeftatur. Scientes legem,nbsp;intelligamus Hebrxos, quos fecudum legem denbsp;Icgis fine inftruit Apoftolus. Vel etiam gentilesnbsp;Romani ftiebanc lcg,quia n crant barbari,fednbsp;naturalem iuftitia comprehcndcrant partim exnbsp;GrxciSjficut Grxciex Hebrxis. Lex in hole do/nbsp;minatur quanto tempore ipfa lex uiuit,amp;idcirconbsp;cum mortua fuerit, non dominabitur illi anpli/nbsp;US, fed liberu dimittet.Docet autem dns earn eflenbsp;iammortuam,id eft,ceiraflciuxtacarnalem intel .nbsp;Iigentiamuclobferuantiam,diccns:Lcx Sf^jphenbsp;tx ufqj ad Iohannem,ex co re^ dei euangelizanbsp;tur. Quod bene prxfigurat^, qn moKuus eftnbsp;cl.Moyfes cm lege defignauit,amp;: lefus dnm Chrinbsp;ftutn atep gratiam euangelic. Mortuo igit Moynbsp;ft^fuccelfit lefusin principatum:qni mortua legenbsp;fecundum carnales obferuantias, fuccedit euan/nbsp;gclica gratia.Et hoc eft quod Apoftolus dixerat,nbsp;non eftis fublegc.fed fubgratia,id cft,n eftis fubnbsp;Moyft.fed fub Icfu:quia Moyles mortuus eft,5inbsp;lelus imperat.Iuftum ergo fuit ut Moyles (id eft,nbsp;lcx)domjnaret in quolibet homine fubiedo quSnbsp;diu uiuerct.C poft morte fuam domini amitte/
CAP VT nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;VIL
A ret, quatenus quicunq; teporc legis fcruiliter co-gebeur cam faccre,poftlifceratorisaduent pof lent liben ad cuangelicam libertatem uenirc.Q3nbsp;Apoftolus g fimc probat. Numnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;j6
iiiro,uiuente uiroalligata e legi uiri, ut non polht ab co difccdere.Sed/i uireiusfueritmortuus/alutaealenbsp;geuiri . Sic etiani quandiu lex Ratum habuit, denbsp;bec lcruari; fed fi lex Ratum amitcit, foluiiur ho/nbsp;mo ab ea.tquia uiuente uiro alligata cR Iegi,tgtnbsp;tur uiueMe uiro uocabitur adultra, fuerit cum alio uiro,nbsp;Sic finita 5^ lublata lege, liberatus cRhc^o pernbsp;gratiam, utnpruaricetur fiad Chnit tranf/nbsp;crit dimiflis fguris.Hoc cnim explo docet Aponbsp;fiolus ChriRianum lege faftoRi: exutum, n abnbsp;( omni lege, Geut mulier lege uin exuitur,non nbsp;lege natur,ncc ultra debere eil fub lege Sijmnbsp;lex eiuiuir,adulter cftnec prodefi Chrilnan dinbsp;ci.Nam fi lese feruat.adultcr cft amp; in fide amp; in Ienbsp;gc.nec prodefi ei Chriftus.Hc etiam fimilitudonbsp;tota debet intelligimyfiica.utuir fit Moyfes,hocnbsp;cfr,lcx:mulir,anima uel plebs.Nam tnulier qunbsp;cft lub uiro, id efl,plebs uel anirWa ludaica, qunbsp;eft fub Myfc, uiuente uiro,td cft.uiucnte Moy/nbsp;fc,hoc eft, flatum habete lege.alligata eft legi,utnbsp;non polfitrecedere ab eiuscarnali obferuaiionc.nbsp;Si at mortuus fuerit uir eius, id eft.Moy lcs,qu^nbsp;admod fupra docuimus,foluta cfi mther legenbsp;uiri,id cfi,plcbs Hebrxorum lugo lcgis, ut nonbsp;,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;impediatur Chrifto copulah.Et ga nunc foljjmo
do foluitur,igitur uiuente uiro.i.uiuentc Moyfe, durante legis adu,uocabitur adultra fi fuent c3nbsp;C alio uiro,id eR,crimen incurrit adi^terii,ficarna/nbsp;lem Icgis obferuanti dfrs,(ol fpintal Chrvnbsp;fil dodrinam tenere uolucrit.Non cr deferendanbsp;fuit Rio teporc ilia carnalis obicruatio Icgis,ficucnbsp; nunc non eft alTumenda. Sed fi mortuus fuerit trnbsp;eius Moyles, id eft, fi lex adu ceifantc dormierit,nbsp;,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;liberata efi ipfa plebs Hebrorum lege uiri,id eft,
contritione Molyc inftitutionis,! non fit aduV ter ((,fcd cafta,/plt;fi'Rnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;41ioilt;iro,id eft.cum Chn/
fto,utilli folicomplexibusamorisinhjreat,amp;; fo lam fpiricalem dodrin euftodiat. Deinde Apo*nbsp;ftolus adaptat fimilitudincm :Qudoquid,ingi,nbsp;uiuente uiro alligata eftinulicr,5 eo mortuo 16-luta ,iuxta fenfum g tradatus eft,ilt;iq^* CThoj fr4nbsp;tres mei quemadniodS nos apooli,n)ortificati e/litnbsp;fcgi.ut ulterius non uiuatis in ea.Debuifl'et dicerc,nbsp;ortificataeft uobis lexrfcd hoc inter ludacos dinbsp;ccrc adhuc intradabile uidebatur,lt; ideo rtiagisnbsp;intelligendum rcUquic.Etidem ualet quod dixit:nbsp;Lexenim mortuaeft,quando carnalis eius adionbsp;penitusceirat.Etillelegi mortuus eft.qui ab huiu *nbsp;icetuodi adione ceflauit.Cautc ergo loquutus eftnbsp;Apoftolus ne ludacos offenderet, eligens potjpsnbsp;lt;ucere,mortificaticftislegi,qum,mortificata eftnbsp;lexuobis.cuin utrun^id fignificet.Nihilinquit,nbsp;Icgi de eiis qnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Chrtft:ld moi ti
ficati eftis illi per corp, cMi.id eft,per hoc quod Chriftuscarnena aflumpfit. Ex quo cnim ille cornbsp;pus jnduitjcx mori cpit in adione fideli,quianbsp;utt. Il, Icx SC ghwe ufq, ,4 lohann, ficyt ipUIoqui,
Diraifls ergo per nouitat grati pcccatis,ccflan C te in uobis adione legis, mortifcati eftis legipernbsp;corpus ChriRi.i.per my fterium incarnatiis eius.nbsp;Vc mortifcati eftis legi ,id c, fguratiuis umbns,nbsp;percorpusChnfti.id eft,percpletionem folidaenbsp;uentatis qu eft in Chrifto. Quant cm diftat innbsp;umbr amp;icorpus,tant inter ilia qu fiebt in uenbsp;teri teftamento,amp; ca q fiuntin nouo.t idco pernbsp;corpus Chrifti mortuus cftlcgi,quia per ueritatcnbsp;cuangelicam ceftauit abumbratili adione Icgis.nbsp;Mortifcati eftis legi .i. foluti . lege mortuo uobis Moyfc,ttt fitis fponfa alteriut uiri,cuius non pu/nbsp;det cfle,qi furrexitex mortuis. Si ftiperata morte innbsp;ternum uiuit. Vcl merito debetis eius elTc,quianbsp;uos lnguine Rio rcdemit,5lt;; calcata morte furre/nbsp;xit ut UO.S poflideat, quos moriendoadquifiuit.nbsp;Idc^iurtexit,ut C nos morte al faccret refurnbsp;gere utfruClificaremus, ideft.frudum boni operisnbsp;faccremusdco,qui antea frudifcabamus morti.nbsp;Cum cnim eicmus in carne,paffioncs pec*nbsp;catorum qu per Icgcm crt, operabantutnbsp;in mcmbrisnoftris.utfruAificarcnt mortinbsp;Nunc autem foluti fumus lege mortis, innbsp;qua dccincbamur,ita ut feruiamus in noui*nbsp;tte fpiritus,lt; non in uctuftatc liter.
Vere nuncdeberausfrudificare deo,cumfi mus Icgi mortifcati, quoniam prius frudjficaui-mus morti.N4m efiefiemus in Cii(re,qu carnis lunenbsp;operantes.quod cltlublcgceffe, pafiiones peccato-rum qua per legem erant, operabantur in membris noftris.nbsp;Cumellemusincarnc,ingt,idcft,carnalibusdefii/ Dnbsp;dcrijs aftndi tcncremur. Cum eflemus in carnc,nbsp;id eft,prftimercmus de carne.Non enim qui lo/nbsp;quebatur Apoftolus,iamexieratde iftjTcarnc,nbsp;auteis loquebaturquiiam exierat de ifta carnc,nbsp;led adhuc amp; qui Ioqucbatur,amp;: quibus loqueba/nbsp;tur,in carnc crant. Quid eft ergo,cum effemus innbsp;carnc, nifi cum de came pr.fumcrtmus,hoceft,nbsp;de nobisconfidcremus De homine enim didunbsp;cft,Videl^ omnis caro falutare dei,id eft,omnis LJiC J.nbsp;homo.Ergo cumcRemusin carne,id eft,inccunbsp;pilcentijs carnalibus uerlaremur,amp;:ibi tot Ipemnbsp;noftram tanquam in nobis poneremus.paffio-nes peccatorutn, ideft.incentiuauitiorum.quiinbsp;per legem erant, quia per legem accefl'erant.V binbsp;enim non crat gratia liberatoris, augebat peccannbsp;di defiderium prohibitio pcccatorum.IUpaffi/nbsp;ones operabaniur in membris noftris,idcft,diiccnbsp;bant membra nofira ad mala opera.Et hoc ideo,nbsp;quia eramus in carne^Paffiones enimillpecca-torum,idcft,uchemcntesconcupifccnti, didnbsp;pairiones.quiaintrinlccs mtem affligunt,idcir/nbsp;co nos uicerGt,quia in malo loco nos inucncrt,nbsp;hoc eft,in carnc.Migrandum eft ergo carne.etinbsp;am dum adhuc uiuimus in carnc, ut n Gmus innbsp;carnc,fed in fpiritu.id eft.non in nobis,fcd in deonbsp;Ipem ponamus; nec incarnalibus, fed in fpirita-libus delcdemur.Nam qui in carnc eft,id eft,quinbsp;in fe remanet, nec fc tranfeendit ut ad deum cornbsp;fubltueqnon habet dcS adiwioretn.Sddcirco fu*
-ocr page 74-|
46 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ad A peratur,amp; fit non adimpletor Icgis, fed pruari cator.Ec ita pafliones pcccatorum, id eft, concu-piicctixuehenites cimmoderatadefideria openbsp;rturinmembris corum qui in carne funt,id eft,nbsp;ducunt ad effedumoperis mala qu cupiunt,d5nbsp;manus agunt mala,os loquitur mendacium,ocunbsp;li uident iilicita, aures deledantur audire praua.nbsp;Qu pafl^nes funt per legem, quoniam ipfa le-gis prohiDitio fuit caufaut illc appetitus carnisnbsp;adeo uehemens eflet. Minor cnim erat concupi-feentia, quando ante legem Iccurushomo peccanbsp;bat. Multo au tem maior fada cft.quando legemnbsp;dei ccepit tranfgredi.Et h(Gcuc didum efi)pa(finbsp;ones operabantur inmembris noftris, utfruificanbsp;rent morti,iii ,ut facert opera dignamorte ter/nbsp;na.Frudus cnim pcccari,mors eft. Et fi damnan-dus crat peccator, quam Ipem habet prultica/nbsp;tor i T une quid fub lege pofiti frudificabamusnbsp;morti.Sed nunc c fimus mortificati legi per cornbsp;pus Chrifti, foluti fumusper libertat nougra-ti lege. Qii dicitur lex mords, quia per me/nbsp;dium,id eft,per peccatum fuit caufa mor(is,dumnbsp;peccantes no ad pnitenti expcdarct,icd moxnbsp;intcrficiiubcrct.ldeo etiam lex mords,quia ftipnbsp;di peccati,mors; aculeus uero mords, pcccat:nbsp;uirtus autem peccad,lcx.Peccando cnim ad mornbsp;tem anim labimur , uehemennus peccamusnbsp;lege prohibente,qum fi nulla lege ^hibcremur.nbsp;Sediamremiflis peccads,folHtijrHjab hac legenbsp;B i^lt;t(letweamp;4mr,ideft, uiquadamneccflitatiscarnbsp;nalia eius mdata fcruarc cogebamur,nec ad fpi/nbsp;ritalem libertatem alTurgere permittebamur,ganbsp;nunquam folui, nifi per gradam Chrifti potera-mus. ^luti inquam fumus,ttlt;lt; utfefnittmus deo in nonbsp;uitate ffritUf, amp; non in uetuftateliterlt;eJci eft, fpiritalisnbsp;grati prcepds obcdiamus,nonliteram legis fenbsp;quctes,qu i feniiit, ut mori,id cft,ccflare debenbsp;at. Quod cm andquatur 3ifenefcir,prope inter/nbsp;itum eft. Et lex quid aliud qum fola htera, eisnbsp;qui eam legere nouerunr. Si implere n pofliint^nbsp;Nonenimignoraturabeis quibusc^riptaeft.nbsp;Sed quoniam intantum nota eft, inquantum lcrigt;nbsp;P ta legitur, non inquantum dileda perficitur.ni -hil eft aliud talibus nifi litera. Qu litera non eftnbsp;Mliutrix legentium, fed teftispcccanti. Ab eiusnbsp;crgodamnadonelibcrantur,quiperfpiritumfannbsp;dum innouantur, ut iam non fint obligati liternbsp;adpnam, fedintelleduper iufdtiam copulad.nbsp;Iraq; feruiamus innouitate ipiritus,id eft,in nouinbsp;tare quam dat fpin'tus fandus infundendo charfnbsp;latem Si innouando intcrjprem homincm.ct fienbsp;in hac nouitate feruiamus.ut nihil addamus de lenbsp;gis operibus,quuetuftafuntifcpulture ma/nbsp;gis tradenda. Quid ergo diccmus.'Lex pcccatf efts Abi fit,Sed peccatum non cognouinifi perlernbsp;gem. Nam concupifccntiam nefciebam,ninbsp;ExoJ. 10 fi lex dicerct, Non concupifees. Occafionenbsp;DfWf.p. autem accepta, peccatum per mandatumnbsp;operatum eft in me omn concupifeenti. |
ROMANOS Videbatur Apoftolus per fupradida uer/ C ba legem culpaflc,i ideo fentiens contra obfcu/nbsp;r^tatem didorum fuorumeogitationes hominnbsp;commoueri ,f)hor ipfc uoluit dicere Si remoueznbsp;rc,quod fibi aliquispoterat obijeere: Quia dixi,nbsp;inquit,paflionespcccatorum efle pcrlegcmzquianbsp;dixi, foluti fumus lege mortis in qua detineba/nbsp;mur.quia dixi, feruiamus in nouitatc fpiritus, SCnbsp;non in uetuftate liter,ergo quiddicemus ex his uernbsp;bis racist Dicemus ex his eile clquens quia lexnbsp;peccatinifeflf Abfit ut hoc dicamus, abfit ut lex fitnbsp;peccatum.Non eft peccatum lex,quia n eft ma/nbsp;la,fed bona quantum ad ft.Et quamuis bona,nnbsp;tarnen fufficiens ad falutc fine gratia.Quod nuncnbsp;Apoftolus ingrcdituroftenderc,Si loquitur uo/nbsp;ce humani generis: Lcx,inquit,n eft peccatum,nbsp;fed index peccati.quia peccatum non cognouiltift pernbsp;legem. Quare intelligimus legem ad hoc datam cfnbsp;fe,nonut peccatum infcreretur,nelt;put extirpatenbsp;tur,fed tantumutdcmonftraretur,quatenus ani#nbsp;mam humanam quafi de innoctia fecuram,ipfiinbsp;demonftratioipcccati reamfaceret:ut quia pecnbsp;catum fine gratia uinci non poflet,ipfa rcatus fo-licitudine ad percipiendam gratiam conuertcre-tur.ldcirco non air,peccatum non feci nifiper ledern, ftd,peccatum non cognoui nifi per legem. V nde apifaret per legem peccatum n infitum, fed demftratum eflc.Etquomodomedicinannbsp;eft (Ufa mortiSjfi oftendat uenena mortifera, licet his mali homines abuttur ad mortern.SC uelnbsp;interficiant uelinCdientur inimicis:fic lex data eft Dnbsp;ut peccatorult;i uenena monftraret, SC hominemnbsp;male libertate fua abutetem, qui prius ferebaturnbsp;improuidus,amp; per prcipitia labebatur,frcno Icnbsp;gis retineret,Sc compoGtis doccretincedere grefnbsp;fibus.Lex docuit hominem quid eflet peccatum,nbsp;quia prius nefciebanturqujdam uel efle peccata,nbsp;uel adeograuia,ueleirepunienda.Verepeccatnbsp;non cognoui,nifi per legem.Nrfw cottcupifentiam cfnbsp;fc peccatu nefeiebam, ni lex diceret, Non concupifeef.nbsp;hoc ideo clegit Apoftolus generale quidd, quonbsp;cunda complexus eft,tanquam hc eiletuox lenbsp;gis,ab omni pcccato prohibentis,quod ait,Nonnbsp;concupifees. Nequeenim peccatum ullum, nifinbsp;concupifeendo cmittitur. Non air,concufBfccnnbsp;tiam non habcbam:fed,nclciebam cam eifepcc-catum.Habcbam quidem cam,fcd tanquarn naturale bonum efle credebam. Poftquam autrmnbsp;lex dixit. Non concupifces,cognoui non naturanbsp;le bonum, fed per peccatum beides eile malumnbsp;concupifccntiam. Per hc Sd fequentia pofto-*lusinfe folo generalem agitcauiam,amp; fubperfonbsp;na fua fragilitatem deferibit editionis human.nbsp;Nfcicbam,inquit,concupifcentiam eife malum,nbsp;donee audiui cam prohiber! in lege. Sed peccatu,nbsp;id eft ,fomes peccati, accepta occaoneimuiandinbsp;per mandatum legis operatum efl in me omnem concupi-Icentiam. Peccati enim nomine, uel fernes peccatinbsp;nunc intelligitur,uel diabolus autorpeccati.Et tanbsp;lis eft noftra carnalitas,uc ardtius defideretpro/nbsp;hibita.gbus nonmcmoratis,iaceret quafi fopita. |
CAPVT
A Sed Sc diabolus uidcnslegetn inauxilium hotni nibus datam.magiscxarfit SC magis inftitit.utnbsp;lisuerterctinpcrnicienojcum prius quafifecurcnbsp;poflids cos minus tentarec .Et fidoccafioneprnbsp;mandatum accepta,fccit in me omnem concupi/nbsp;fccniiam. Minor cnim concupiiccntia crat,quan~nbsp;do ante legcm icurus pcccab.Minor erat,qu^nbsp;do meam mouebat libidinem Omnis eft,quan-do tranfcenditlegem. Cum ergo putarem quodnbsp;proprijs uiribusiubentc lege poiTemconcupifcnbsp;tiam libidinis uinccrc,maioribus urgebaj^cius fttnbsp;muhs,amp; infirmitate in me eius cupiditas augebanbsp;tur. Nam ubi fpiritusfanftus nonadiuuat,inipi~nbsp;rans pro concupifcentia malaconcupifccntiamnbsp;bonam,id eft, diffundcs in cordibus charitatem,nbsp;profefto lex quamuisbona, augciprohibendonbsp;defidcrium malum,Gcut aqux impctus.fiin caranbsp;prccm non ceflct influcrc,uehcnienrior nc obiccnbsp;oppoGto.cuius molem cum euiccrit, maiore cu-mulo prxcipitatusjuehcraentiuspcr pronapro/nbsp;uoluitur. Similiter nanqj amp; fluuiusconcupifcen-rise oppoGtisfibi legis obicibus faenatus eft, nonnbsp;Cccatus: ac poftmodum ruptis cifdcm obicibus,nbsp;uehementior cxiuit. Nefcio enim quomodo hoenbsp;ipfum quod concupifcitur,Gt iucundius dura uc/nbsp;tatur.Rcdcitaquc dicitur,quia pcccatum occaG^nbsp;one ftimulandi accepta per mandatunlegis openbsp;ratura eft in me omnem'concupifeentiam : quianbsp;ubi non eft gratia liberatoris, auget peccand^eGnbsp;derium prohibitio peccatorum: amp; lex dum con/nbsp;cupifcti prohibe, quodamm eaminftmatnbsp;g Sine lege enim peccatum tnoituum cracnbsp;Ego autem uiucbatn fine lege aliquandonbsp;Sed cutn uenifieC mandatum,peccatum re^nbsp;uixte, ego autem mortuusfum. C inuentixnbsp;eft mihi mdatutn,quod crataduitam,hocnbsp;effe ad mortem. Nam peccatum occafione
' accepta per mandatum feduxit me, amp; per illud occcidit.
Vcrc per legem cognoui peccatum.Nam/-ne lege entt peccatum mortuum,id eft,Iatebat,non ap-parebat, SC omnino tanquam fepultum ignora-batur. V el ita:Iure dixi,per mandat.Nam qu' do 1^ non erat,p(ftm mortuumd.debile SC quafinbsp;fopitum erat.dum prohibitione legis non incita/nbsp;retur.PAin quiderat mortu ante leg.Sed egonbsp;MUebam fine lege ali^Uiindo,id ,prius qum data cf-iet Icx.Viuebam fine lege,id eft,nulla ex pcccatonbsp;morte tcrrcbar,q|f ia non gpparebat cum lex nnbsp;effet. Patet quia non ex perfona fua proprie,fed
VIL nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;47
parebat admiflum.Cum at naicentibus trahi/ C tur.tanq mortuum fit latct,ne repugnans iuftitixnbsp;malum cius prohibitione fentiatur. Cum em ali/nbsp;udiubctur at probat, amp; aliud deledatat^ da-mnatur,tunc peccat quodmodo in notitia natinbsp;hominis reuiuifeit, quod in notitia primi fadi honbsp;minis aliquando iam uixerat.Sic igitur aduenien/nbsp;te mandato legis reuixit peccatum, quod mortunbsp;um fuerat,id eft,occultatum, cum mA'tales natinbsp;fi ne mdato legis homines uiuert, iquentes c5nbsp;cupifctias fuas fine ulla cohibitione . Peccatumnbsp;quidem reuixir,fed ego mortuuflmtid eft, mortunbsp;me effe cognoui manifeftatione peccati.Quia iamnbsp;tiamprjuaricationc peccat,quiuidetper legcmnbsp;quidfacere non debeat, SC tarnen facit. Mortuusnbsp;lm in anima.quiaprjuaricator fadus lum,S inznbsp;de nie mortu ec peripexi.Vel ideo uidi me mornbsp;rcatus pruaricationis ccrtuwi tnortisnbsp;fupplicium comminabatur.EtinwBfttme/lmibrmrfnbsp;ddtUfH erat datum lt;(d UtUm confequendam. hocnbsp;ee ad mortem incurrendam *Quod enim,fi eufto-dirctur, proficiebat ad uit,hoc negleum per-duxit ad mortem. Mandato cnim fi obediatur,nbsp;utiqj uita eft. Sed inutum eft effe ad mortem,dnbsp;fit contra raandatum,uc non folum peccatum fi/nbsp;at.qd etiam ante mandatum fiebat, fed hoc ab-dantius SC perniciofius ,utiamab feiente SC pr/nbsp;uaricante peccetur.lnuentum eft mihi, id cft,nonnbsp;deus ad mortem ddit mandatum,fed uifum eftnbsp;mihi tanqmortiferum,eo quod illud uirtute pronbsp;pria implerc non poffcm, cum ego non mandati _nbsp;uitio,kd ftimulo ccupifctiae morte pereuflus,nbsp;morerer.Stimulis cm mortis, pdm eft.ldem iginbsp;tur mandat, quod erat datum ad uit intenonenbsp;dantis.quia bon erat obedienti,inucntult;li eft.idnbsp;cft.probatum mihi peccanti effe ad mortem. Ecnbsp;uerc ad mortem.llt;lt;m peccatum, id eft,fomcs denbsp;ledatio peccati, occafione accepta per mandatum, qdquot;nbsp;erat contra fc, (iduxit me falfa dukedine, id eft, fcnbsp;orfum bono duxit,5lt; in malum traxit, CZ per ilnbsp;lud occidit,]^ eft, per raandati tranfgreffionemadnbsp;Sternam oamnation perduxit.GJadio enim quenbsp;portab.i.mandato legis,occidit me inimicus.qanbsp;prfumcb de uiribus meis, C ideo fum uitftus.nbsp;Scduxit em me pm occafione accepta per m^nbsp;datum, fiue quia fuafio deledationis ad peccan-dum uehementior eft cum adeft prohibitio, fiuenbsp;quia etiam fi quid homo fecerit ftcundum iufia lenbsp;gis,fi adhuc non fit fides qu in gratia eft, uult fi/nbsp;bi tribuere,n deo.fuperbiendo plus pcccat.Pccnbsp;cat itarpnon legitime utenslege, ex ^hibitioncnbsp;audo defidcriOjdulcrasfadum eft, SC ideo feduxit uel fefellit. Fallax enim dulcedo cft,qu plu-res atq? maircs pcenaijt amaritudines fcqutur.nbsp;Quia ergo abhminibus ndum fpiritalem gra/nbsp;liam confcquentibusfuauiusadmittitur quod ucnbsp;tatur,fallit peccat (alfa dukedine : quiauero ac/nbsp;ccditctireatuspuaricationis.occidit. Hc dixi/nbsp;mus,leg qu perMoyfen data c,intelligtes.Eftnbsp;at 8C naturalis lex ,q in corde lcripta omnes ctinbsp;net nationcsilt;nuUus hoim eftnifi qui adhuc ex
generaliter ex perfona hominis loquitur Apofio ^s.V iuebam,id eft,uiuerc me arbirrabar,qa ne-^iebatn animam meam per pftm cfl mortuam,nbsp;dura me fine peccato efle puiarcm. SedfnJem||rtnbsp;ii eft^cum data effet kx, ilico pecMtHtnnbsp;'****^*eft,apparuit,fentiricapit,rebellare ad/nbsp;uerfum me coept. Reuixit pftm, quia aliquandonbsp;uixerat.Non eni poteft reuiuifeere, nifi qd uixitnbsp;aliquando.uixerat enim aliquando pftm in paranbsp;difo, quand contra datum prccptmn fatisap*
4
AD ROMANOS
|
A pers eft rationis,qui hanc nefciat legem.Vnde 8c. omnis mundus fub pcccaio.Sd uniucrfi hominesnbsp;pruahcatores legis funt.Et idcirco iuitutniudvnbsp;cium dei eft fcribentis in corde humani generis:nbsp;Quod tibi fieri nolueris.alteri nc fecens.Quis cmnbsp;ignorer homicidium,adultcrium,furtura ocmnbsp;concupilcentiam cfl malum ex co quod fibi nonbsp;lit fieriSi mm mala elle nefeiret, nunquam fibinbsp;dolcretillata. Hanc legem nefeit pueritia,igno-rat infantiarSc pcccansabfqj mandato, non tenc-tur lege peccati. Maledicit patri C parentes ucr-bcrat, 3C quia necdum accepit legem lpienti,nbsp;mortuum eft in co peccatum. Cum autem mannbsp;datum uenerit.hoc eft, tempus intelligend ap-petentis bona dd uitantis mala, tunc incipit ei pecnbsp;catum reuiuilccrCjdC ille mori reus^ efle peccati.nbsp;Atqi ita fit ut tempus intelligentie, quo dei*iannbsp;data cognofeimus ut perueniamus ad uitam,openbsp;retur in nobis mortem, fi agamus negligcntius,nbsp;C. occafio fapientie fcducat nos atcj fupplantetnbsp;Sc ducat ad mortem.Non quod intelligentia pecnbsp;catum fic,lex enim intelligentie fanlt;fta d iuftanbsp;bonaeft, fed per intclligcntiam peccatorumatq;nbsp;uirtutum mihipcrm nalcitur,quodpriufquatnnbsp;intelligerem,pcccatumefin noueram. Atquenbsp;ita faAum eft,ut quodmihi pro bono datum eft,nbsp;cneo uicio mutetur in malum. Icaqp lex fana quidetn, SC mandatum fan i.Tinwf.1 (Sum iuftum C bonum. Quod ergo bonbsp;num eft, mihi faum eft mors.'* Abfit.Sednbsp;B peccatum ut appareat peccatum, per bonftnbsp;mihi operatu eft mortem, utfiat fupra monbsp;dum peccans peccatum per mandatum. Pxod in nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Qtiandoquidem lex dicit,non concupiftes, nbsp;nbsp;Sc mandatum legis dat eft ad uitarn.iu lex gut. dem efanlt;(,id eft,fine uitio, quoniam prohiben-da prohiber, amp; m4ndt(tuiu,id eft, quicquid me tulTum fieri,eft|4nftw,id c,non rcprehcnfibile,'nbsp;iuflum, id eft, quum, quia nil prtcr aequitatemnbsp;mandat faciendum,dum dicit; Oculugi pro ocivnbsp;lo,pcdcm pro pede, dentem pro dente exiges.Cnbsp;fimilia.Hoc tin ualde iuftum efi,cr bonum eft mannbsp;datura,ide,urile amp; fruAuofum.Lex ipfaeftfan-*a,id e,pura forde omnis uitr),quia nihil inqubnbsp;nationis in fe habec,fed abfquc uitio docet,dumnbsp;dicitNon concupifccs,Non moechabcris,amp;fiminbsp;lia.quuis per cam praui homines magis inflam/nbsp;mentur ad concupifccndum 8C mcechandum. Etnbsp;mandatum, id c,hoc quod per cam prcipitur.nbsp;fanftum in fc SC iuftum,id|ft, iuftificans peccato-rem: amp; bonum,id eft,utile,uitam adquirens.Lcxnbsp;enim in hoc loco dicitur fecundum quod prohbnbsp;DfH. betmalum.uclutcu dicit;Nonconcupifccs,Nonnbsp;furabcris,Nonfalfumteftimoniumdiccs:mandanbsp;turn autem fecundum quod prcipit faccre bo-na,ficut eft; Honora patrem 8C matrem. ,Dili-ges proximum tuum ficut te ipliim. Et notandSnbsp;qum patenter abApoftolo nunc lex laudatur.nbsp;Pauloantc uerbo illo quo dixerat, Abfit, defen-dcrat cam crimine,nondum laudauerat. Aliud |
eft em criminc obiedo defendere, aliud eft de^ C bito prjeonio prdicare.Crimcn obicAum fuit:nbsp;C^id ergo dicemusflex peccatum eft^ Defenfio,nbsp;Aofit. Modoautem,ita( lex quidem amp;c. Lexnbsp;quidem fanAa eft,fed illi non funtfanAi,qui ma/nbsp;Ic utuntur lege. Nam in male utentc uitium eft,nbsp;non in manda to ipfo quod bonum eft.Quoniatnnbsp;lex bona ,fiquis ea legitime utatur. Male autemnbsp;utitur lege, qui non fe fubdit deo pia humilitatc,nbsp;ut per gradam lex polfit impleri. Netj enim lexnbsp;iubet df liAum, ut ilia fubintrantc abundarct de/nbsp;liAum,fcd fuperbos edam adie Aores praeuarica*nbsp;tionis efiecit, ut co modo humiliati difeerent adnbsp;gradam pcrtincre per fidem,uciamnon elfent le*nbsp;gifubditi perrcat,fedfociad periuftitiam.Lexnbsp;quidem fanAa eft, amp; mandatum bonum.E( cumnbsp;hoc confier quod ipfa fanAa fit amp;mdatum ciusnbsp;bonum, amp; tarnen idem mandatum quod erat adnbsp;uitam,inuentum fit mihi elfe ad morrem,ergo mnbsp;datum ijwd bonum efl,faum efl mihi mors^ Id cft,n5/nbsp;quid mandatum bonum,quod cotra mortis openbsp;ra datum efi,intnortem mihi eft commutatum?nbsp;Abflt. Ego uidclicet quod morior,n mandad bonbsp;ni uitio morior.fed mdatum bonum uido meonbsp;tranfgrclTus fum,6C ita mortem mcrui. Non mi-^i mandatum per fe caufa mortis exdtit,fcd egonbsp;mihi feci,^i pcccando morte digna comifi.Nonnbsp;mandatum eft mihi efiiciens caufa mortis, fed pec-eatuip, id c, fomes peccati, qui bonam rem uerdtnbsp;in malum.eftefficicnscaufemortis. Nampccca/nbsp;turn ,id jfomes pcccati.SC incendua uidorum acnbsp;dele Aatio m^a,uel diabolus autor p eccad, opentnbsp;turn efl mihi mortem, id , fecit me operari opera di*nbsp;gna mortCjper bonum, id ,per tranlgrelTion boninbsp;mandad, Ita opera tum eft mihi mortem animae,nbsp;ut ipfum peccatum quod prius latebat in cordenbsp;meo, appareat foris peccatum elfe in manifefio ope*nbsp;rc.Ita fcilicet appareat, ut idem peccatum, id eft,nbsp;fomes peccad SC concupifccntia, fiatfupra moduntnbsp;peccant peccatumfid cft,plus qum antca per manda'nbsp;turn fine quo nec tantum ardebat, SC per quod ac*nbsp;creuit praeuaricatio. Vcl ita intelligendum eft : Vtnbsp;per legem appareat pcccatum,quod per ignorannbsp;tiam latebat.lam enim dixerat, fine lege pcccatSnbsp;mortuum crat,id e,latcbat SC ignorabatu, tan*nbsp;quam in quibufdam ignorantly tenebris fepultu.nbsp;Modo autem uideamus qum uerc dicat,pecca/nbsp;turn ut appareat peccat. Non enim dicit,ut fit,nbsp;quia erat SC quando non apparcbat pAm. Quidnbsp;eft,ut appareat peccatum i Q^ia concugifeentinbsp;ncfcicbam,nifilex diceret.Non ccupifccs.Non * ait.concupifccndamnon habebam: fcd,concupi feendam nefeieb. Sic etiam hie non ait,ut fit pecnbsp;cvum:fed,ut appareat peccatum,per bonii opc*nbsp;ratum eft mihi mortem. Quam mortem*? Vt fiatnbsp;fupra modum peccs peccatum per mandatumnbsp;Supra mod,quia accelfit amp;pruaricatio.Quannbsp;do enim delinqucbam fine mandato,minus erat.nbsp;Quando autem delinquo per mdatum, excedonbsp;modum.Lex enim modificauerat omnia,fed egonbsp;'modum Icgis tranlgredior inftinAu ccupifcen/ |
|
CAPVT |
VIL nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;49 |
|
A riimpulfus.VcI fupra modum, quia ualde im-modcratius creuit pftm per Icgem,dum per eius prohibitioncm magis inflammaretur, C earnednbsp;enter tranfgrcderctur.Quodquicftm ad hoe uti/nbsp;lcfuir,utfenriret anima feipfam non fufliccre adnbsp;extrahendum ie de feruitute plt;ft,at hoc modonbsp;detumefcte amp;extinfta omni fuperbia/ubderetnbsp;liberatori fuo, 8c auxili gratix eius implorarct.nbsp;Scimus enim quod Icx fpintalis eft, ego aunbsp;tem carnalis fum, uenundatus fub peccato.nbsp;Quod enim operor,non inteIIigo,Ponemnbsp;quod uolo bontljhoc ago: fed quod odi nwnbsp;lum^illud fado - nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Superius dixi, quia Icx eft fanfta. Et uerc eft , fana,quiafcifwt ^odipfa e/piritaUf, d eft, fan-O ipintu data, Sc mandans Ipiritalia, attp ipiri-tum hominis alens 8C inruens d c diuinis SC ck fiibus. Sed ego^ n41,id eft, carni confentio,nbsp;WMMWtwt CHI pelt;to,id eft,peccans precio tempo-ralium uoluptatum.Dulcedo enim mortiferae uonbsp;luptatis, precium eft quo fe uent unufquifquenbsp;diabolo,ponens i lub pcccato,id cft,facis fc fernbsp;uum pdi. Verc animam meam diabolo uendidi,nbsp;accipiens precium uoluptatis C fubdens me pcc-cato.Nam quod operor,nointelli^o,quia aliud uideonbsp;meagerc,8C aliud perIcgemfcire.Quedopcroquot;nbsp;non intelligo,id eft,non agnofco in prceptis uc/nbsp;ritatis ubi eft uera fcientia.Secdum hanc loqpu/nbsp;'tionem dicic dominus peccatoribus, Nonnouinbsp;uos. Non enim eum aliquid latet. Sed quia peccanbsp;B ta non inueniuntur in regulis prcc^torum,quasnbsp;habet ueritas.ideo ipfa ucritas peccatoribus dicit,nbsp;Non noui uos.Sicut enim tenebrae oculis non ut/nbsp;dendo, fic pcccatamente ignorando fentiunturnbsp;Vere no intelligo in lege faciendum ciTe quod fanbsp;cio.Quia bonum quod fecundum rationemt(oio,npnnbsp;bof lt;(go,pd ntdlufH quododi fecundum rationisiudi-cium.illMdrfgofecundutn Jmisappetitum.Namnbsp;ratio quidem naturaliter uult bon, fed hc uo-luntas femper caret effdu, niG per gratiam fu-erit adiuta . Et hc quidem uerba hoe modonbsp;conueniunt homini carnali amp;fublege poGto,fednbsp;melius intelliguntur elfe etiam Ipirinlis homi/nbsp;nis, igmlji fub gratia conftituti, uel ipGus Apo-floli.Scimus,inquit, quod lex fpiritalis eft,id eft,nbsp;fpiritalia iubet.^ Hueufep legem excuiucrat,qdnbsp;non debet refund! in earn culpa.Hic oftendere innbsp;cipit, quod nccin principalem naturam debet renbsp;fundi,amp; ita non inreatorem,fcd in homines quinbsp;X le uitiati funt,ut prauis nequeant motibus re/nbsp;ftere.Lcx fpiritalis eft,fcd ego carnalis fum,id e,nbsp;carnaic corpus adhuc gcro,in quo amp;carnales monbsp;tus fentio. Quandiu enim hie uiuitur, Gc eft. l^anbsp;ergo dixit Apoftolus,cgo aut carnalis fum,ideonbsp;quianondunx Ipiritale corpus habebat,Gcutpofnbsp;fet diccre.egonbsp;nbsp;nbsp;nbsp;mortalis fum; quod utiqj non nifi feciidum corpus intelligeretur dixifle, quod nondum fueratirnmortalitate ueftit.Item quodnbsp;adiunxit,uenudatus fub plt;S, ne quifquam eumnbsp;nond redempt Chrifti fanguine exiftimet,hoc |
etiam fccdum illud poteft intelligi, quod ait;Et Cnbsp;ipGin nobifmetipGs ingemifcimus adoptionc fi/nbsp;liorum, expeftantes redemptionem corporis nonbsp;ftri.Si enim fecund hoc fc dicit uenundatum fubnbsp;pd,quod adhuc non eft redemptum corrupt!nbsp;one corpus eius,uel uenundat aliquando in prinbsp;ma trfgrenoneprcepti,uthabcrct corpus cornbsp;ruptibile quod aggrauatanimam,qu prohibenbsp;hic Apoftolum de fc hoc diccre.quoa iu dicit ,u tnbsp;etiam in ipfo pofit intelligi, etiam fi in fua perfo-na non le iblum,fed omnes accipi uclit,qui fc nO/nbsp;ucrunt Ipiritali dileftione cum carnis affedionenbsp;fine conlenGonc confligereVenundatus,inquit,nbsp;fum: quia quod operor non affedu confentiendinbsp;Sc implendijfcd ipfo motu concupifccndi,non innbsp;telligo in regulis prcepto^ cleftiuraVclnonnbsp;inteWigo, id eft,non approbo.Et ucrc non intelli'nbsp;go quod opcror.Nam bonum qd uolo, hoc nonnbsp;ago:fcd malum quododi,illud facio.Non hoc fienbsp;intclligamus canquellet Apoftolus efle caftus.cnbsp;elTet adu.lter:aut ucllet effe mifericoFS,amp;cfiet crunbsp;dclis :aut uellet e pius,amp;efiet impius.Sed ad qdlt;nbsp;Volo non concupiicerc,6 concupifco.Et fi con/nbsp;cupifeenti non confentio, C poft concupifeeutinbsp;asmeas non eo,tamen adhuc concupifeo. Et hocnbsp;eft, quia bonum quoduolo, id eft, nonconcupi-fccre, hoc non ago : fed malum quod odi,id eft,nbsp;concupifcerc, illud facio.i. ex carne concupilco.nbsp;Quandiu cm caro mortalis ft, non poteft connbsp;cupifeentijs penitus c libera.Minui quid ^tidicnbsp;poUunt ccupiftenti, lcd ex toto n pofliint aunbsp;ferri, quandiu hic uiuitur. Et idco non ago bonu Onbsp;quod uolo,id cft,ut non concupiftzfed facto manbsp;iumqdodi,id cftccupifco, quamuisn cedam,nbsp;quuis n coninti,ut defiderio pdi n Sbedi. Si autetn quod nolo,illud facio,cfcntio le* gi quoniam bona eft. Nunc autetn non iamnbsp;ego operor illud,fed qd*habitat in me pec*nbsp;catum. Scioehim quianonhabitatinme,nbsp;hoccft,it4carnc mea,bonum. Nam uclleadnbsp;facet mihi.petficerc autem bonum non in*nbsp;uenio.Non enim quod uolo bonum,hoc fanbsp;ciotfcd quod nolo malum,hoc ago Si au*nbsp;tem quod nolo,illud facio,non ego opero:nbsp;illud,fed quod habitat in me peccatum, lt;11 Dixi me n facerc quod uolo,fcd potius qd* nolo.Sfd/ ego illud fucio quod nolo,id cft,fi ex carnisnbsp;infirmitate ccupiico quod nolle facerc, confentionbsp;lfgi,quia nolo quod n uult. Dum q3 nolo,ago, * id efi,d nolo concuptfeere C concupifco,cfcn tio legi quoni bona efi, quia C ego ipfe nolo quodnbsp;Icx.Quia nolo concupifcerc, amp; lex dicit,Nonc5nbsp;cupifces.Inhoc em qjuolo quod C lex uult,abfnbsp;lt;5 dubio conlntio legi ; concupilco tn, quia nonnbsp;fum fincpd. Non implet Icg infirmitasmea,nbsp;lcd laudat I^cnt uoluntas mea.Ergo fiquod nonbsp;io hoc agOjideo conlntio legi,quia nolo,n quianbsp;ago.Ipfum aut quod ago, concupifcerc efl,non Pxodi.ionbsp;concupifeenti confcntire.Lcx dicit,Non conu Dmrr. lt; |
|
O nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;AD A pifccs,amp; ego nolo concupi(ccre,fed famen con/ cupifco, quamuis concupifccntix me aienfuninbsp;non prxbeani,quamuis poftillam non cam. Rc/nbsp;fifto enim.auerto mentem,ncgo arma, tcnco mnbsp;bra,^ tarnen Ht in me quod nolo.Quodn uultnbsp;lex.nolo cuin legc.Ergo cfentio legi. tjunc utemnbsp;ittm non ego operor iltud. Nunc iam,id cft,iam rcd/nbsp;plus, qui fui ante fub peccato uenundatus,nuncnbsp;iam fub gratia, q u liberauit deledationem mejnbsp;uol tatis cfenfionc cupidita tis Jibera cft men s,nbsp;caro captiua.Non ego operor illud, quia non c/nbsp;fcntio,|e(J peccatum^uod habitat in me,id ,fomes pecnbsp;cati ccupilccntia qux e in carne mea.Qan,'nbsp;do enim peccatum quod in nobis habitat,opera-'nbsp;tur in nobis,tune nos id n operamur,c nequa/nbsp;quam ci uoluntas noRraconfentit,amp; tenet etiamnbsp;corporis mbra, ne obedit defderijs eius.Cjjidnbsp;enim operatur pcccat nolentibus nobis,nifi fo-la iilicita dcHderiaQuibs fi uoluntatis n adhi-betur airenfus,mouetur quidem,fednullus cirenbsp;laxatur effelus. Operatur ergo peccatum in no-bis hc defideria. Quibus fi obcdimus,amp;nos Ofnbsp;peramur.Si uero non eis obedimus,n nos illudnbsp;operamur, fedqd'in nobis habitat peccatum .Sinbsp;aut defideria nulla haberemus iilicita, neenos,nbsp;nec pdm mali aliquid operaretur in nobis.Motnbsp;porro illicit! defiderijCcui n obediedo n id nosnbsp;operamur)idco nos agere dicimur,quoniam nonnbsp;e naturx uigor alienx, fed languor norac natunbsp;r J. A quo languore omimodo falui erimus, cu Cnbsp;animo amp;corporeimmortaksfadi fucrimus.L#nbsp;guoris huius infirmitatis, unde iilicita defideria cmouentur, quod peccatum appellat Apo^nbsp;olus ^iniuerfus reatus facramento baptifmatisnbsp;B e folutus,cum omnibus quilli obcdicntcsfecinbsp;mus,diximus,cogitauimus. Nec nobis deincepsnbsp;languor ie obeflet, fi dederrjs cius illicitis nul/nbsp;lis unquam obcdicntiamprxbcremus,fiueope-ratione.fiueloquutione, fiue tacita aflcnfionc,donbsp;nec etiam ipfanaretur.Cumautemomne aliudnbsp;peccatum fit uoluntari,ita ut practcioluntatenbsp;omnino fieri n poffit : hoc folum de quo nc aginbsp;tur, etiam prtcr uoluntatem fit eo m quo ex/nbsp;ppfuimus.Sedidco peccatum uocatur,quia pftnbsp;dum e. Sc peena pft efi.Non ego,inqui t,ope/nbsp;ror illud,fed ^d habitat in me pftm.Multum au/nbsp;temfallitur,qui cfentiensconcupifccnticarnisnbsp;fu.putat fe adhuc pofle diccrc,n ego operor ilnbsp;lud, etiamfi oderit quia conlentit.Nam fi ccupinbsp;feit Sc confentit 8c agit,quom nonip illud opcnbsp;ratur, etiamfi fe operari (fclcat,Si uinci grauiternbsp;ingcmifcat^Dixi quia pdm habitat in mc.Quodnbsp;ideo dixi,c[uoniain fcio quia bonum no habitat in nie,hocnbsp;eft, in carne mea. Aliter fortaife accipcreiur,quod dinbsp;xit,inme,amp;ideo cxpofuit,adds.Hoc e,in car/nbsp;ne mea, ac per hoc apertiffimc ofiendit unde lo-queretur. Ac fi dicercf.Ccrtus fum quod hc co/nbsp;cupifctia, qu econati mco aduerfa in corponbsp;rc meo.n e bonum-Vitium carnis in rc bona,nbsp;no e bonum.Qiiod cum eile dcfiitcrit.caro erir,nbsp;fed iam uitiata uel uitiofa n eritgt; Non d^o,caro |
ROMANOS mca non efl bona:fed, bonum in carne raea non G habitat, quam peccati deprimit confuetudo,qdnbsp;uipcere nequeo. Vere in came mca non habitatnbsp;bonum,nam iSeo non poiTum perficerc bonutnnbsp;qd uolo. Nftw uelle adiacet mihi, id efi,prfio e minbsp;hi bona uoluntas,Jc4perficere bonum non inuenio,id e*nbsp;tarn longe e d me perfedio boni, ut earn inueninbsp;re non poffim. Hoc e perficere bonum, ut necnbsp;concuptfeat homo. Imperfectum autem bonumnbsp;e qn concupiit, etiamfi n concupifccnti c5nbsp;fentit srt malum.Quia tune pficitur bonum,qunbsp;do defideria mala nulla funt;ficut tune perficiturnbsp;mal,quando malis defiderrjs obeditur. Qudonbsp;at funt quidc,fed non eis obeditur, nec malum .nbsp;pcrfcitur,quianec eis obeditur,nec bonum,quianbsp;funt.fed fit ex aliqua parte bonum, quia concu-pifeenti mal n confcntiiur, SC ex aliqua parte remanet malura quia concupifeitur .Idco Aponbsp;olus non dixit,facere bonum non inuenio.dcd,nbsp;perficcrc. Multumenim boni facit,gafacit quodnbsp;icriptum e, Po concupientias tuas non cas,nbsp;fed non perficif,quia non implet quod feriptumnbsp;item ejNon concupies. Erit autem quandoq;nbsp;pcrfeioboni,quandoq!confumptiomali;llludnbsp;fummS,hoc erit null. Quod fi in ifia monalitanbsp;e fperandum putamus,fallimur .Tune cm erit,nbsp;quando rffors non crit:amp; ibi erit,ubi uita ternanbsp;erit. Ad hoc igitur dixit lcx,Non concupies,ulnbsp;non hoc mor bo nopfos inuenites iaccrc,me/,nbsp;didn grati qurcremus,ati^ in co pcepto fcirenbsp;mus,lt;quod debcamus in hac mortalitatc j^Hci/nbsp;endo fempcn melius conari.Sc qd* poffit no-bis ad illam immortalitatembcatiffimam,ubic5nbsp;cupifeentia non crit,perueniri.Nifi em quandotpnbsp;perficiendG effet ut non ccupifceremus,nec ma/nbsp;lum defideri ullum haberemus, nunquam fuif-fetiuffum.Quod donee in nobis cplcatur,fem-per nos debemus agnofeere peccatorcs SC in bo %nbsp;noimperfeftos, ateppugnarc aduerfus pcccat,nbsp;C in bono proficere.Noninuenio perfedioncranbsp;boni,quandiu in hac mortalitatc uiuo, quia nonnbsp;poffum ex toto carerc ccupifccntia.Non emnbsp;uolo bonum,hoc ago Sic ,Volo enim non habenbsp;re ccupifcenii,amp;: tam habco.Eadcm qu fupenbsp;rius dixerat, repetit inculcs. Si tang tardlffimisnbsp;ocndit,lc)mnoeos excitans. non enim faciobonuntnbsp;quod uolo,/id ago tnaSi quod nolo. Quia uolofut dixi)nbsp;penitus carerc concupifctia,fcd n ualco. Et no/nbsp;lo concupicre,fed tarnen concupifeo ex carne,nbsp;non ex mte.Qd' nol,illud racio:fedfi quod nolo, iUudfacio,i.Ginuitusconcupifco,nonegoolxroriIlud, ga mtenonconfentiOffcdpeccatumquodhabitatiiinbsp;WfjOperatur illud.i.fomes peccati amp; concupilc/nbsp;ti habitans in carne mea,Qu fcilicct ccupifcnbsp;tia Si pd libido uel deledatio, per trfgrcffionnbsp;primipartis ex uitiata natura mihitrsfuie.nbsp;Inuento l'gtuc Icgem uolenti tnihi faccrenbsp;bon,quoniam malum mihiadiacet-Con^nbsp;dcicor enim legi deifecundum interiorsnbsp;hominem,uidco autem aliam Icgem in me |
lu
CAPVT '
A brts meis repugnantem legi mentis meac, icaptiuantcm me in legem peccati, qunbsp;eft in inebris meis Jnfelixegofiomo Qusnbsp;me liberabit de corpore mortis huiusfGranbsp;tia dei per lefum Ghriftum dominum nofnbsp;ftrum.Igitur ego ipfe mte feruio legi dei,nbsp;carne autem legi peccati,
S Qyandoquidem ego non operor malum, fed uolo operari bonum, igitur iiJHenio lem mihinbsp;cflebonam, uoleuti frfeerequod ipfaiubet*KoMtMnbsp;non ipfi legi quae dicit,Non concupifces,(ed wibinbsp;Widm diacet. Bon inuenio legem. Bona eft lex.nbsp;Vnde probo'iQuia implere cam uolo Igiturminbsp;hi uolentifaccre bonum, inuenio legem bonam,nbsp;id cftjUtilem inuenio illam,dum docet quid fiertnbsp;debeat SCquid non.Vere bonum aliquideftlex,nbsp;quoniamnon ei,fed mihi malum adiacct ex connbsp;cupifcentia.cui tarnen non confentio. Malum pranbsp;U deleftationis adiacet.id ft,uitium mihi eft SCnbsp;mihi incumbit,nec me finit perfi^re bonum qd*nbsp;uolo.Mihi malum adiacct,id eft, pftm quodha-bitat in carne mea, uidelicet carnalisconcupifccnnbsp;tia,qu peccati nomine appellatur, quoniam exnbsp;illa oriuntur cunda pcccata. Quiequid enim eftnbsp;peccatorum in diis,in faftis.in cogit^ionibusnbsp;non oriuntur nifi ex mala cupiditate, non oriuntur nifi ex illicita deledatione. Hxc illicita delc-
nbsp;nbsp;nbsp;nbsp; ftatiOjCui tarnen refifto,malum eft quodadcet
y mihi,id eft, carni me. Non enim caro mea,aut de alia fubftantia caro,aut de alio principio caro,nbsp;at anima ex deo, 8C caro de gentcnebrarum,nbsp;fed languor rpugnt fanitati, quoniam femiui-uusiacetinuia. Vere malum mihiadiacet, quianbsp;cum fecundum interiorcm hominem cdeleftornbsp;legi dei,uideo tam ali legem in membris meisnbsp;rpugnante legi mentis me.v! ita.Verc cfen
* nbsp;nbsp;nbsp; tiolegi, amp; inuenioillam effcbonn quidda 8c uti
le,quamuis malutn mihi adiacet.Nam condeeUor legi dei,id eft,in hoc quo Icx qu deus dedir.dek/nbsp;ctatur.Sc ego deleSloriquia quicquid ci placet,^nbsp;mihi fimu place t.fecttnittm ittterioreMnosHltttw,id ,nbsp;fecundum fpiritus 8C rafionis affedura. Gondelenbsp;Aor quidc ci fecund bon uoltatis affeft,fcdnbsp;tn eam cplerc non fufficio,quoni ilt;leo,id cft,atnbsp;tcndo,4lMM,id eft, diuerfam dei lege leg.i.pra-uamfuggeftioncminmibrit weit, qureftadidanbsp;eft Icx, quoni legitime fad eft ut homo qui nonbsp;luit obedire dommo fuo,non ei feruiret caro ipfnbsp;Us.Namfuprahoiemdeiis cft.amp;infra hominemnbsp;'aro.Et quia homo contcpfit fuperior ,torque nbsp;inferiore. Tune cm nata eft hxc lex, qn in pa-radifo contpta S tranfgrefla eft abhominc pri/nbsp;Gfrte.t m:cx. V t em uetii cib comedit,protinus iili/nbsp;cit carnistnot fentire coepit .Videoalilege,nbsp;id eft,pd pruriginc,in membris meis,ut in auri/nbsp;bus ad audiend illicita,6C in oculis ad ccupifcnbsp;dum.Huiufmodilcgem.i.peccaitfomit qui manbsp;le regitjUideo in mbris meis repKgMlt;ttJtetM legi mennbsp;tir we^jid cft,rationi, quae eft lex naturaliter feri/nbsp;pu in corde omnium.cz Mptiiwfjtem me, id eft, c a/
VIL nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;SI
ptiuarc conantcm.hoc eft, ad confenticndum im C plcndumij! cogcntcm in legempeecati,id ft,carna/nbsp;1cm concupifceniiam qute ejl in membrn mt, amp; ibinbsp;mouet illicitadcfideria ,tantoi]j periculofior eft*nbsp;quanto uicinior .Quatuor leges oftendit Apoftonbsp;lus inuicem dimicantes,legcm dei 8 legem men/nbsp;tis.qu du in bono concordant,id eftjeg Monbsp;y fi de legem natur uel fidei:item'^ legtm iugge-ftionis Si legem peccati, quin malo fibi confertnbsp;tiunt.Et in harum Icgum cirarietatc rpugnanbsp;tia eft labor Si confliAus omnium militum Chrinbsp;ftijdrcfiftunt ne prauis legibus confentiant.Pofnbsp;fumus etiam iftam aliam legem Si legem pccca/nbsp;ti,non duas.fed unam intclligere,id eft,farcinananbsp;inortalitatis, per qu fit fsepe ut etiam iniufte de/nbsp;leSl|^quod nonjicet.amp; quod ait.captiuant me,nbsp;id eftjCapttuante earnem mea. in lege peccati id e^nbsp;infeipfam. Captiuantccnim mc,dixit:quia Sc innbsp;ipfa carne no eft alina natura,fednoftra.Qiininbsp;C teneret carnalis coneupifcentia,qu legem petnbsp;uocat.non utiej; in ea ullum illicitu defideri, cuinbsp;mensobcdirc non debeat,cmoeretiEx partenbsp;Inbsp;nbsp;nbsp;cm captiuatur.Si ex parte iam liber eft.n mens
quae interius habet alias deletaties fuas, non co lentiqfed rpugnt deleftationibus carnis. Cotvnbsp;deleftor jinquit.legi deijdeleftat me lex,dcledatnbsp;me qd iubet lex,deledat me ipfaiuftitia fecundunbsp;interior hominem.Eccc libertas ex parte fuperinbsp;orc.Libcrtas ein delcat. Nam qui adhuc timo.'nbsp;re facit qd iuftum eft, ndum deus cum deledar,nbsp;ideo^ feruus eft. Cum Uero n iam timuerit poe/nbsp;nam,ld amauerit iuftiti,tn ipfo amore Si dele* Dnbsp;ftationeiuftitiliber crit. Video aut,inquit,alinbsp;legem in mbris mets. Hsec eft q remanfewt infir/nbsp;mitas. Etex parte fentit homocaptiuitatem,ubinbsp;neftimpletaiuftitia.Nam ubi condeleatur k/nbsp;gi dei,non captiuus, fed legis amicus eft. Et ideonbsp;liber,quia amicus.Sed nondu tota,ndum puranbsp;eft, nondum'^ plena libertas,quia nondii aeterninbsp;tas.Eft in me quiddam mortuu, Si quidd uiu5.nbsp;Mors cotitcndit.ms non clcntit.Quid inde Ipc/nbsp;rand cft'ioJcKxego homo. Etfi non in mentc,tn innbsp;carne infelix homo. Non em in mente homo,Sinbsp;incarne non homo-.fed in mente homo. Si inc^nbsp;ne homo.Infelix fum ego homo. Ita qui fe infclT-cemexclamatjlugendo implort cfolatoris au/nbsp;xili. Nee paruus eft ad beatitudinc accc(rus,coinbsp;gnitio infelicitatis fu.Infelnc ego homo. Et cumnbsp;per me ab hac infelicitate n poffim liberari, (wnbsp;me liJgt;erlt;tlgt;it,qs hoe facere poicrit, nifi magnus ali-quis, ut me libcrct detorpore WortW IjHWr .i. de hoenbsp;corpore corruptibili in q mors eftfHc c uox minbsp;litis pugnantis Si gementis inlabore certaminis.nbsp;CuigemcntiSiauxililibcratorisimplorti,rc-fpdetur : Grdt det te liberabit corpore mortisnbsp;huius perlefttm CbrijldomiBKopr5,qudoeorpusnbsp;habebisimmortale, ubi nulla concupifeentia re/nbsp;manebit.De corpore enim mortis huius non oesnbsp;libcraniur,qui finiunthanc uitS zquoniam aliudnbsp;eftexire de corporc,quod oes homines dicshu/nbsp;ius uitainouifliraus cogitialiud liberari de corponbsp; i
t nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;AD ROMANOS
A re mortis huius,quod non lex,n uircs propri, fed fob dci gratia per kfum Chriftum fandis Cnbsp;fdehbuseius impertit. Liberari cnim corporenbsp;mortis huius, eft omni fanato languore concupi-fccnticarnis.n ad poenam corpus recipere, lednbsp;ad gloriam. Nam impij utique non liberanturnbsp;corpore mortis huius, quibus ead corpora red/nbsp;duntur acbseterna tormenta.Tuneenim corpusnbsp;mortis huius redit ad impium,nec inde aliqudonbsp;foluctur.Et tune non erit ci uita xterna,fcd morsnbsp;tcrna,quia pana terna. luftus autem liberabinbsp;tur CO rpore mortis huius.non ut hoc corpus nnbsp;habeat, lcd ut mortale SConerofum nonhabeat.nbsp;Habebit enim ipfum corpus.fed immortale amp;. lenbsp;UCamp; fine moleftia.In hisuerbis (utfupra difturanbsp;eftjrede intelligitur Apoftolus non quidem^e lonbsp;lum in fua pcrfona,fed etiam alios fub gratia connbsp;ftitutos fignifcafi'e.Quandoquidcm condelcdornbsp;Icgi dci fecdum in teriorem hominem, SC uideonbsp;aliam legem in membrs meis, Igitr ego ipf Mtntenbsp;jrto legem lt;if,amando iuftitiam.amp;refiftcndo connbsp;cupi feenti, carne autem feruio legi peccati concupi/nbsp;feendo. Egoipfe hc facio.Non enim aliusinmnbsp;te alius in carne, fed egoipfe in mente, ego innbsp;carne.non duo,ld unus ex utroc.Mente feruionbsp;legi dei in libertate Chrifti, carne autem legi peccati ex ueeuftate Adse. Nouitatis gaudio ftifpen/nbsp;dor.uetuftatisonercprgrauor.Eftmihi bellumnbsp;aduerlm me. Sed ex qua parte difpliceo mihi,nbsp; iungor deo.Et ex qua parte lungordeo, idoneusnbsp;ero ad uincendum me,quia illc mccum eft qui o-mnia fuperat.Mente feruio legi dci.uoldo quodnbsp;ipfa uuIt.Sd nolendo quod non uultxarne autemnbsp;kgi pqfcati,non quidem dando membra cmit*nbsp;tendis iniquitatibus, fed tantum concupifeendo,nbsp;quamuis illicitae concupifcentixn dem manus,
CAPVT .viir*
Ihilergo nunc damnatiom's efthis, qui func in Ghrifto lefu, qui non
ria carnalia,(d fi eis ad peccandum obediai. Nil C damnationis eft his qui liint in Chrifto.Et ne pu/nbsp;tates hoc poftgafuturum,ideo additum eft,nc.nbsp;Poftea illud expeda, ut ncc concupifccntia fit innbsp;te contra quam contendas,quia ncc ipfa erit. Ni/nbsp;hil ergo damnationis eft nunc illis, ququam alianbsp;lex in membris corum adhuc repugnet legi me/nbsp;tis iplorum.His qui funt in Chrifto,non eft dnanbsp;no,his dico,t(iu non ambulant fecundum carnem,id ed,nbsp;qui non operantur fecundum carnalem appetitnbsp;SunceAm nonnulli qui dicuntur Chriftiani,amp;canbsp;men fecundum defideria cordis ambulant, ad ^/nbsp;rum diftindioncm dicitur nunc non elfe damna/nbsp;tio illis Chriftiani$,qui non fecundum came ambulant,id eft,non carnaliter uiuunt. Vere non eftnbsp;damnatio his qui funt in Chrifto,xm lex non litenbsp;r in monte Sina, fed fpiritufuit/e in chrifio lefu, libenbsp;rauit me a lege peccati ermortis,per quam legem eracnbsp;damna tio.lneft adhuc membris meis lex ilia pecnbsp;catffed iam rc5 me non facit,quia liberatus fumnbsp;ab illa.idcqijT liber pugno contra illam.Lcx Mo/nbsp;y fi eft fpiritalis Jed non uit, ga non uiuificat di-milfis pdls. Lexatqu fpiritus fandus ponit,nbsp;uit,quiauiuificat remittendo peccata.Lexnbsp;yfi,eft dei,fcd fadorumdex opcrum,lcx qu tunbsp;ef,non i^uat.* Icxquoftcndit peccatum,nonnbsp;tollit.Lex autem fpiritus,lcx eft fidci,lex grati;,nbsp;lex mifericordijlex quaetollit peccatum,amp; li-berSt lege membroru.quac non eft dci,fed pec/nbsp;cati Sc mortis, quoniam reos facit 3C mortetao-peratur.Et hoc eft, Lex enim Ipiritus uitae libe-rauit me le^ peccati amp; mortis. Lex ilia bona pnbsp;liberauit me ab ifta lege mala. Et hoc in Chriftonbsp;lefu,id e,in fanguine C gratia lESV CHRISTI.nbsp;Mc.id eft, quemlibet iuftum fub gratia conftitu-tum liberauit in Chrifto, ut non contentiam leg*nbsp;peccati SC mortisjd eft,concupilcenti. Et quo/nbsp;modo firn liberatus ac damnationem euaferim,nbsp;confequenter exponitur : tiam quod impoibileeratnbsp;legi,deus in CHRISTO fecit, id eft,damnarc pecnbsp;catum Sc dare iuftitiam. ImpolTibile erat kgi na-turali ucl fcriptac, hbcrarc lege pdt C mortis:nbsp;quia nec pdm tollere, ncc mortem uincerc prae/nbsp;ualcbat,necfibi obediente aut perfedii quenquanbsp;facerepoterat.Quod impoflibile cratIcgijtlcusnbsp;fecit, in quo impoffibili infirmabatur ipfa lex per ear-nem,id eft,abinfirmis no poterat implcripcr car/.nbsp;nem,quia perlpiritumimpletur. Lex enim infir-mata intelligitur,eo quod non impleatur,non qd.nbsp;ip la infirma fit, led qubd infirmos faciatlt;ninan/nbsp;firmata elfe per carnem dicitur,quia caro noninanbsp;plet quod per fpiritum implctur,id eft, per gradnbsp;amfpiritualem.Namcaroubi n erat gratia,tn-uidilfimc refiftebat.Etlex infirmabatur per car-nem,id eft,pcr carnis defideriaamp; per fonte uitto-rum qui in came eft,quia caro nimi rcbellabar.nbsp;Sc audiens legem plusincitabatcocupifcentiam.nbsp;Infirmabatur ergo lex liter per carnem, id eft,nbsp;non elficiebat iuftos deditos carni, qih caro fordnbsp;ter obfiftebat ne lex adimpleretur, Sc lex non b
cundum carnem ambubnt.Lcxeffim fpingt; tus ui't in ChriRo lefu iiberauit me legenbsp;peccati amp; mortis. Nam quod impoflbilenbsp;rat legi) in quo infirmabatur percarnem,nbsp;deus filium fuum mittens in fmilitudinemnbsp;carnispeccati,8C de peccato damnauit pec*nbsp;catum in carne,ut iuftificatiolcgisimplcrenbsp;tur in nobis, qui non fecundum carnem amnbsp;bulamusjfcd fecundum fpiritum.
figitur egoipfe mte feauio legi dci, carne at dopnaro.ncc adiuuando pergratiam.Quaein-Icgi pd. Et quidem cgo,qui in me fignifico quli/ bet iuftum fub gratia conftitut,mcnte feruio lenbsp;gi dei, ergo nihil damuittionis efi nunc ctf ante fuit bnbsp;qui/untin Chrifiolefujnquoper baptifmum folutanbsp;int illisomnia.Dum non eflnt in Chrifto,iS^ c5nbsp;fentirent concupifcentise.cratillis dnatio.Nuncnbsp;autem cum fintin Chrifto Si rpugnent concupinbsp;feenti,nihil damnationis eft illis, quang ex car/nbsp;ne concupilcant ; quia non pugnatores, led uidinbsp;damnantur; ncc eftdaranabdefiexiftan^efide.
-ocr page 81-CAP VT Vin.
renis carnalibus, fed cxleftibus 8c ipiritalibus C , funt intenti,nec carnaliter obferuant kg,fed fpi-ritaliter. Quid eft enim fecundum carnem ambunbsp;larc.karnalibus concupifctijs confentirc. Et quidnbsp;eft fecundum fpiritum ambulare adiuuari fpiriznbsp;tu in mente, 8C concupifccntrjs carnis non obedi/nbsp;re.Sic ergo impletur in nobis per Chriftum iuftinbsp;ficatio legis, non adhuc illa qux digit, Non con/nbsp;cupifees, fed interim illa qux iubet, Poft concuznbsp;pilcentias tuas non eas.
Qui enim fecundum carnem funt, qu cat nis funt fapiunuQui uero Iccundum fpiri*nbsp;tum,qu funt fpidtusfentiunt. Nam pru*nbsp;dentia carnis, mors efttprudentia autem fpinbsp;titus,uita C pax.Quoniam fapientia carnisnbsp;iffmica eft deo. Legt enim dei non eft fub*nbsp;fea.neque enim poteft.Qui autem in car*nbsp;ne funt,deo placere non polfunt.
Vere nullis impletur iuftificatio, qui non fecundum carnem ambulant,fed fecundum fpirinbsp;tum.Nam qt fecundum carnem pmttid eft, qui carninbsp;conftntiunt,amp; iequendo appetitum carnis uitamnbsp;ftiam ducunt,ppint ea qult;e funt carnit, id eft,fciuntnbsp;carnalia8Ccuriofi funtincarnalibus,attpfapornbsp;deledabilemillis habere uidtur temporaliadCnbsp;terrena,qux carnis funt uel ad carnem pertinent,nbsp;ideo'cp talcs non iuftificantur. Sed illi qui funtpe-dMmgt;fritw,ideft, qui fantolpirituiconfentiuntnbsp;i. ei ccordant, ut fpritualiter uiuant, fenttuntanbsp;qUie/knt/^iritUf,id eft,diuina Scfpiritalia bonafentinbsp;untinterius,5lt;ipihtali dulccdine replcntur,idco Dnbsp;iuftitia legis per charitatem in illis adimpletur.nbsp;Verc illi qui fapiunt ea qux funt carnisgn iuftifinbsp;cantur, fed illi potius qui fentiuntea qux funt fpinbsp;ritus. Nam finis rerhoc indicat,c fapientia car*nbsp;nis generet mortem, amp; fapientia fpiritus,uitam.nbsp;Pana enim uel prxmi uidcntur,amp; cos qui moznbsp;riuntur,non fuiffe iuftificatos:amp; eos qui uit ade/nbsp;pti funt,implcffc iuftitia. Nlt;lt;w prudentia carnit mortnbsp;ejlxternS: prudeiUiaautem^iritut, uitaeypax.Pru^nbsp;dentia enim carnis eft,cor machinationibus tegcnbsp;re.fcnfum uerbis uclare: qux falfa funt,uera oftnbsp;dcre;qux uera funt, fallacia deraftrare.Hxtiiznbsp;tnirum prudetiaufu iuuenibusfcitur,hxc puznbsp;cris precio difeitur. Hanc quifciunt,cxteros de/nbsp;fpiciendo fupcrbiuntthanc qui ncfciunt,fubicdinbsp;amp; timidi in alijs mirantur :quia ab eis hxc eademnbsp;duplicitas,xquitatis nomine palliata diligitur,d5nbsp;mentis peruerfitas urbanitas uocatur.hjc fibi obnbsp;fcquentibus prxei^^t bonorum culmina quxre-re,adepta temporalis glorix uanitatcgaudere,irnbsp;rogata ab alijs mala multiplicius redderexumuinbsp;res fuppe tut,nullis refifeentibus cedcrexumuir-tutis poffibilitas deeft,quicquid explere per ma/nbsp;litiam non ualet,hoc impacifica bonitatc fimulaznbsp;re.Iurc ergo talis prudentta mors animx dicitur.nbsp;Prudentia uero fpiritus,id cft,iuftorum fapientianbsp;cft,nihil per ofifiones fingcrc,fenfum uerbis apenbsp;rire,uera ut funt diligcrc, falfa deuitare,bona granbsp;tis cxbibere, mala libtius tolerarc qum faccrc,nbsp; 0
A bebat uircs quibus impet carnis frangcret. Vcl per carnet infirmabatur kx, id eft, per carnalnbsp;intellcftutn C per carnalcmobferuanti er timnbsp;becilla.n per fe ipfatn Sed qu(?d lex infirma nnbsp;poccrat.deus fccii,qui filium fu mittens infiminbsp;litudinem carnis peccati, eti peccatura de pcccanbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;to damnauit in carne.Dewpliumfuunt, id eft,^pri-
um amp; confubftantialem atqjcoxternum mifit, id eftjncarnari confticuit, ut manensquod erat,af-liimeretquod non erat. Mifit eum in fimilitudinentnbsp;e^rilis pfctf,non quafi caro non effet, iW infimunbsp;litudinem carnis peccati.quia caro erat.fed peccanbsp;ti caro non erat. Noftra enim caro eftpcccati cynbsp;ro.quia per libidinis ufum gcnerata cft^Sola aut
* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;illius caro non fuit caro peccati, quia
ter concupifccntia,fed gratia concepk.Tamen fi/ mitudo carnis peccati fuit,id^paffibilis K mornbsp;talis.qux nutriri 5^ cfurire 8(. fitire SC dormire Cnbsp;fatioarinbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp; Wors enim C infirmitas
non e nifide peccato.Et utiqp corpus illud morz tale erat C infirmum,ut cxtertum corpora. Canbsp;ro peccati habet mortem 8C peccatum, fimilitu-do aiitem carnis peccati habuit mortem Gne pecnbsp;cato.Si haberet pAm.caro effet peccati. Si mortem nonhabcret,noncffet Gmilitudo carnis pecznbsp;cati.T alis uenit faluator. Et depeccato^amnauit^-catum in cdrne, id efi, fuicipiendo carnem hominisnbsp;peccatoris, C docendo quemadmodum uiuerc/
* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;mus,peccatum in ipfa carne damnauit,t afternonbsp;rum chart tte fpiritusnoftcr flagrans, non duceznbsp;rctur captiuus in conienfionem libidinis. Mortenbsp;enim non meruit Ad am nifi pcccdo, SdChriftus
B carnem furcepit mortalem.Ergo fic dicitur mors
* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Plt;ftm, quac fafta eft pd,ficut dicitur lingua Grxnbsp;ca,lingua Latina,non ipfitm membr carnis,fed
. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quod fit per membrum carnis.Lingua enim Grx
ca uerba Grxca iunt, non quia uerba lingua,fed *nbsp;nbsp;nbsp; quia uerba per linguam.Sic igitur plt;flm domini,
' quod fatdum eft de peccato,quia inde carnem aG iumpfit dc maffa ipfa, qu mortem meruerat exnbsp;pift.Etut celerius dicam,Maria ex Adam mor/nbsp;lua propter peftm, nifi diuinitus exempta fuiffetnbsp;amp; caro dni ex Maria mortua ^pier deldajpift.nbsp;De pft itac5,id eft, de morte qux per pdm accinbsp;dit,clnauit pdm in carnc. Vcl de pcccato,id eft,nbsp;de facrificio pro peccatis oblato.Pcccatum enimnbsp;uocabatur in lege, facrificium pro peccato.Et taznbsp;le peccatum fuit caro domini.De pcccato igitur,nbsp;id eft,de facrificigquod faus eft pro peccatis,innbsp;de damnauit peccatum,tit iuflificatio legit,id eft,iuznbsp;ftificatio quam prxccpitfiue promifit,impleretuinbsp;io6ijpcrfpirit fanftum quiadiuuat ,hoceft,nbsp;lex liter impleretur in nobis per fpiritum uitx.nbsp;In nobis,dico, qui nonfecunduiti carnem ambul4mut,idnbsp;cft,operamur,fe(ifecMtdw(^iritiw. Caro de terranbsp;fada eft.fpiritus autem deo datus eft. Vtraquenbsp;ergo defiderant illud unde funt,caro tcrrcna,ipi/nbsp;ritus cxleftia.Si igitur ipiritus carn fuperauerit,nbsp;operantur in co cxleftia.Si autem carni cfentit,nbsp;prxualentei tcrrena.Illi ergo non Iccundum carnbsp;nem ambulant,fed fecund fpiritum,qui tiQti ter
-ocr page 82-T4
AD ROMANOS
A nullaminiurtxultionqurercproueriutc con I(amp;4 B tumelias pati,lucrum putare.Et hc prudtia eR uica anim amp;pax,n folum in futuro feculo.fcdnbsp;ctiamin praefcnti. Diffiniiioautem pruclenti,innbsp;appetendis bonis uitandis malis cxplicari l-kt.Eadcm nanq; anim nacura,amp; prudnam carnbsp;nis habet cum inferiora fedatur, SC prudentiamnbsp;Ipiriius cum fuperiora digit, ficut aquae naturanbsp;amp; frigore c^ngelafcit,amp; caJore foluitur.Per prunbsp;dentiam carnis proptcrea deum ludaei colebant,nbsp;ut cis fecundum carnem bene effet, idcoq; fccun-dum animam crant mortuLPcr prudentiam au-tem fpiritus iufti deum gratis colunt, id eft, quianbsp;ipfe bonus eft,non quia dat alia bona, quae dat 8Cnbsp;non bonis.Et ideoper hancipiritalem prudentiam uiuunt eciam nunc in anima amp; pacem habt^nbsp;concordantes uoluntati diuindamantes^o-ximos,nec fc uindicantescum laefifuerint.Multonbsp;magis auteminfuturo uitamhabebtaeternam.nbsp;Sipacem trquilhtatis pcrpetuae. Er econtra quinbsp;carnaliter funt prudentes,id eft,qui appeiGt temnbsp;poralia bona, timent tcmporaJia mala,uel fu/nbsp;asaftute ulcifcunf iniurias, magis naturalibusnbsp;creduntrationibusq djuinis fernen tqs, mortemnbsp;animae amp; corporis aeternampafientur. Etucre pnbsp;talem prudtiam moricur anima amp; corpus.Qijo-mton pientia carnit,id cft,qu camalibusintendit.nbsp;Si carnalia ftiidiofe aonjnimicii efldeo, quern nonnbsp;ftbi fnein conftituit.Quicunq; enim uoluerit aminbsp;eus effefeculi huius.inimicus dei cicuecur. Ini-mica eft deo, dum nil putat dominum polTc prscnbsp;ter quod in naturis rcr uidetur.Inimica eft deo,nbsp;quia eius uoluntati non obtemprt. Legi enim deinbsp;nonefubieHa. Et facerc contra kgem,hoc eft ini/nbsp;micum dei efle.Non quia deo aliquid nocere ponbsp;left,fed quiafibi ipft nocet,quiiquis rclftit uolunnbsp;tati dei. Quod ergo ait, iapientia carnis inimicanbsp;eft deo, no fic accipiamus, quafi inimica ifta pof-fit ldere deum.Reftendo enim inimica eft,nonnbsp;noccndo.Illi autem nocet,in quo eft fapientia carnbsp;nis, quia uitium eft. Naturae nocet irqua ineft.nbsp;Pellatur uitium,amp; natura fanabitur. Hc carnanbsp;lis fapientia non eft fubieda legi dci,ne^een(m po-ei elle fubieda. Non dixi, homo non poteft:nbsp;ifcn dixi,anima non poteftmondixi.caro no ponbsp;Cefttfed dixi,quoniam fapientia carnis no poteft,nbsp;id eft, uitium nonpoteft, non natura: quomodonbsp;fi dicatur, claudicatio redae ambulationi noneftnbsp;fubieda, neqj enim pot. Pes p5t,fcd claudicationbsp;non poteft.Tolle claudicationem, amp; uidebis redam ambulationem. Sec^quandiu claudicationbsp;ft,nonpoteft.Non fitfapientia carnis,amp; homonbsp;eft.Sic didumeft,Legi enim dei non eft fubieda,nbsp;netp enim pt,tanquam fi diceretur : Nix non ca-Icfacit.neqj enim pot. Quandiu enim nix eft,nonnbsp;calcfacit.Sed refolui pot amp;feruerc,utcalcfaciat.nbsp;Sed cum hoc facit,iam nix non eft.Sic 3C prdennbsp;tia uel fapietia carnis dicitur, cum anima pro manbsp;gnisbonis temporaliabonaconcupifcit. Quandiu enim appetitus talis anim incft,Iegi dei fiib'nbsp;ieda eft non pot .i* non pot implere qu lex iy/nbsp;bet. Sed Gfpiritaliabona defidcrarc capen't. Si,nbsp;tporaliaconinerc, defineteffe carnis prudtia,nbsp;Cjp no refiftet legi. Sapientia carnis no fubfjcicnbsp;diuin legi.N: hoc uh dico.fed eti iflud,quodnbsp;illi^ui funtincarne.i.qui uoluptatibuscarnisadquinbsp;efcunt,deopti(cerenon pt^unt. Ipfi eih in came liint,nbsp;qincarnecfidunt.gconcupifctias fuas fequun *nbsp;tur,q in his habitant,qui eaijz uoluptatibusoblcnbsp;dtur, quiin caijr deledationibus beat felicjinbsp;uitam conftituunt.Et ideo quandiu talcs funt,ni/nbsp;hildeo^uod placeat,agere poflunt. |
Vosautem in carne non eftis, led in tu, fi ramen fpiritus dei habitat in uobis, Si lt;nbsp;quis autem fpiritum Chrifti non habet, hienbsp;non ell eius.Si autem Chriftus in uobis ell,nbsp;corpus quidem mortuu eft propter pecca*nbsp;tum,lpds uero uiuit propter iuftificatione,nbsp;Quo'dfifpus eius quifufeitauita mortuisnbsp;lefum, habitat in uobis, g fufeitauit lefumnbsp;Chriftum n^rtuis, uiuificabit i. mortalnbsp;2ia corpora ueftra,propter inhabittem Ipinbsp;ritum eius in uobis, lt;^Illi qui funt in carnc,n5 poflunt deo placere. ^ed uos non eftis in carne. Si proptcre.a deo pla-cetis. In h: quidc fcculo adhuc uiuitis,fed tamenbsp;in carne no eftis, quia no in uoluptatc carnis iacenbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp; tis,f^ carnalia deuderia fupergreffieftis.Ne quis cm illud qdquot;prmiffum eft, quia g in carne funt,nbsp;deo placere non poflunt, de his didum putaret,nbsp;qui de hacuitnondum cxiert,opportuniffirae 0nbsp;fubixit.-Vo autem non eif in earne-Vtiep adhuc innbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp; uita hac coftitutis Joquebatur, Si tame dixit cos nonefle in carne. Romanis quidc feribebat, lednbsp;niuerf cledorum ecclefi dixit . tritico dixit,nbsp;non palctmaff latti,nonftipul apparti.Nnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, eftis in carnc,quia non facitis opera carnis,clen/ , tido concupilcticarnis.Sfd eftis ingt;Mtu, quianbsp;kcundum interiorem hominem condelcdami-ni legi dei. Et hoc eft, tarneniirituf dei habitat in uonbsp;bit. Nam fi fpG ueftxo prfumiti,adhuc in carnenbsp;eftis. Sic ergo non eftis in came, ut in fpG dei fitis.nbsp;Nam fireceditfpGs dei, pondr fuo ipiritusho*nbsp;minis rcuoluitur in carnem. Redit ad fada lt;rna-lia, redit ad concupifccntias feculares. Sicigiturnbsp;habete liberum arbitrium,ut imploreiis auxili-um.Non eftis in carne.Et hoc uiribus uefiris.b/nbsp;fit. Vnde ergo? Si tarnen fpGs dei habitatin uobis ? tuncem in carne non eftiJB fed fpGnjddha'nbsp;bitatorem habetis. Sed quit fpiritum Chrii nonnbsp;habet,hicnonefieiuf,id e,non poffidetur Chrifto,nbsp;nec eft membrum Chrifti. SpGm dei dixerat, 8Cnbsp;Ipm Chrifti fubiunxit, quia non funt duo Ipusnbsp;landitanquam fingulorum,unuspatris,5 alternbsp;filij, fed unus potius patris 5^ filtj.Sicut autem aninbsp;mamea,id , fpiritus meus uiuificat omnia metanbsp;bra corporis mei.fic fpGs Chriftiuiuificatomnianbsp;membra corporis Chrifti, id eft, omneseledosnbsp;eius. Si quis autem fpiritum Chrifti non habet,nbsp;ideft,fi quis non ucgctaiur fpiritu Chrifti, fi qui tt an Hi |
CAPVT
A nonuiuit fpiritu Ch rift i, hic non eft membruna Chnfti.ncc pofleflio Chrifti, fed diaboli. Charitas uero teftiscftjcfle fpumChriftiin eo cor^Jcnbsp;quodipfarepleuerit.Nunquid ennnfpuin Chrifti non habet ilk, cuius mentcm odia diffipant,nbsp;dado inflai, ira ufque ad diuifioncm mentis cx-afpcrat.auaritiacruciat,luxuriaencruat^ Nonnbsp;utique. Quiafps Chrifriubi habitat, facit arai-cos iSlt; inimicos diligi, tcrrcna dcfpici, pro ck-ftibug ftuari, camera propter uitia conteri,m/nbsp;tem concupifcentrjs frcnari. Et ifte fpifttus eftnbsp;quaft quidam titulus diuinx poffeffionis. Quonbsp;quifquis ck toto caret, ad Ghriftum non perti-nct. Sed/iChrifiuteinuoi, qui ibidem habitat
nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ubi fpjritus eius eft, non alibi : coTputnbsp;mortuume, non propterfragilitatem terrenam,nbsp;quia de terrae puluere fadum eft, fed propter pec-catum. Nondicomortale, fedmoriuum.Namnbsp;antequam immutarcturin illam incorruprionc,nbsp;quae in lanCcorum refurredione promitdtur, ponbsp;leratelTc mortale ,quamuis nonmoriturum ,fi-cut hoc noftrum poteft cfl'c aegmtabile, quam/nbsp;uis non grotaturum. Cuius enim caro eft,quxnbsp;no grotare poflit, ft etiara alio cafu priufquamnbsp;grotetoccumbat^SicSd illud corpus primihonbsp;minis iam erat mortale amp; antequam peccafle*nbsp;Quammortalitatem fucratalTumptufa mutationbsp;in ternam incorruptiem, fi in homine iuftitia,
nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;id cft,obcdientia permanrct.Sed ipfummoftalenbsp;no eft factum mortuum, nifi propter peccatum:
quot; quia mox,ubiprseceptum tranfgrefTusefthomo, eius mbris uelut ahqua aegritudS letalis morsnbsp;ipfa concepta cft.Quam aegritudinem mords SC
nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;in nos omnes iplc transfundit, ac per earn necef-fario moriturifumus.Corpus ergo noftrumnottnbsp;tantum moriturumeft propter animae abfeef-fum quifuturuseft, fed etiam mortuum eft pro-
* nbsp;nbsp;nbsp; pter infirmitatem carnis c fanguinis. Habet qui
dem adhuc uitam, fed tarnen comparatum cor-poriilli.quod in rcfurreione futurum eft.inue/ nitur mortuum, quamuis aohuc habes aninum.nbsp;corpus quidc ita mortuQ eft adhuc ^ptcr pdm,nbsp;fed J^iritHs iam uiuit propter iufliftcationeitt^ Ethaecuinbsp;Haiti z fide fadaeft, quoniamiuftus ex fide uiuit*nbsp;Rom I Aniflia enim iam piaqufuit impia, propter iu-tieh'nbsp;nbsp;nbsp;fih*3m fidei dicitur ex morte reuixilTe atque uiue
re. Et hoc interim nobis praeftidt gratia faluato-hs,ut anima iam per iuftidam uiuat,ficutper pec catum mortua fucrat. Hoc enim didumeft, nenbsp;ideopMtart fe homines del nullum uclparuumnbsp;fe habere beneficium de Chrifti gratia, quiane- lt;nbsp;eelfario morituri funt corporetattenderequippenbsp;debetitjcorpusquidem adhuc peccati meritumnbsp;gerere, quodconditionc mortis obftridum eft,nbsp;fediam fpntj cpifl'e uiure propter iuftitiamftnbsp;dei, qdi amp; ipk fueratquadam morte infidelita-tis exdndus.Non igitur jinquit,parum uobis munbsp;nerisputetisefle collatum per id quod Chriftusnbsp;jnuobiseft, quod incorpore propter peccatumnbsp;inortuo,iam propter iuftidam uefter fpiritusui-uitlt;Ncc idco de uita quoque ipfius corporis de-
VIII. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;y
fpereds,fed crdit quodiiriluseiut^uifuitaMt C lefm mortuit,baiitat in uobif, qui fufeitauit lefum cbrinbsp;flum amortuii, uiuificabit Gf mortoHa corpora uera.nbsp;Vel itacontinuatur: Spiritus quidem uefter iamnbsp;uiuit,fed fi fpQs dei habitat in uobis,corpus quo/nbsp;que ucftrumuiuet,ficut corpus Chrifti quod iamnbsp;lufeitatum eft, uiuit. Dixerat, fi au tem Chriftusnbsp;in uobis eft :fubiecit,quod fi fpSs pat habitat innbsp;uobis : quern fpm Chrifti dixerat, hunc fpumnbsp;pacis adiunxit: quia ubi Chriftus, ibi fine dubionbsp;psfandus habitat, atque unus cftfps Chriftinbsp; dei. Quia uero in ilia refurreftione futura munbsp;ratio non folum nullam mortem, quxfada eftnbsp;propter peccatum , fed nee mortalitatem habi-tura eft.quod corpus animale habuit ante pecca/nbsp;turn ;nuc ait,qui fufeitaui t lefum Chriftum mornbsp;tui uiuificabit 8C mortalia corpora ueftra, ut leinbsp;licet iam non fol non Gnt mortua, fed nec mor/nbsp;talia.cumanitnalercfurgetinfpiiale, amp; mortalenbsp;hoc induet immortalitate,SC abforbebit mortanbsp;le uita.Cum emprxfentis temporisgratiam denbsp;termins.diceret mortuum effe qdem corpus 'nbsp;pter plt;ftm,qa uero nondum per refurredion renbsp;nouato plt;ft merit manetjhoc ,neceflitas mords, Ipm ait uiuere propf iuftid ; ga licet adhucnbsp;corpore mords huiusoneremur,iam fecund innbsp;teriorc hoiem capta renouatione in fidei iuftitianbsp;refpiramus.tn ne humana ignorantia de refurre-Sione corporis nihil fperaret, etiipm ^d propfnbsp;plt;ftl merit in pnti feculo dixerat mortu, infu- )nbsp;turo propf iuftidsemerit dicit uiuificdum,necnbsp;ficut tm ex mortuo uiuS fiat,uerumcd exmor/nbsp;cali immortalc.Dono em dei quod anim dat .1.nbsp;fp fanifto,n folum aa cui dat,falua amp; ^Bcata etnbsp;fanda fit,fed ipra eti corpus uiuificabit, critlp innbsp;natura fua mundiflmum.Viuificabit,inqt,mor-talia corpora ueftra n propf mrita ueftra,fd^nbsp;ptermunerafua.i.propter inhabitantj^um cttwinMO/nbsp;t-His gradibus hoie pcrfcdo,nulla fubfttia innbsp;uenit raal. Neq; lex mala , qu ondit hoi in grnbsp;bus piSoim uinculis iaceat, ut per fidem implonbsp;rato liberatoris auxilio,amp; ilui amp;erigi lt;firmi(Inbsp;me cnftitui mereat. In prima ergo adione qunbsp;cft ante leg,nlla pugna eftc uoluptatibush,j-ius iculi.ln fecda q fub lege eft,pugnamus, fednbsp;uincimur.ln tertia q eft fub gra.pugnamus amp;uinnbsp;cimus.In quaria qu eft in refurredionc, non punbsp;gnamus.fed perfeda Sc terna pace regefcimusgt;nbsp;quia nihil nobis tunc refftit non refiftetibus deo.nbsp;SubiGgiturein nobis quod inferius noftrum eft,nbsp;quod propterea nonfubiungebatur, quia ftipe-riorera nobis deferueramus deum.
Ergofratres debitorcs fumus non carni utfecundum carnemuiuamus. Si enim fc*nbsp;cundum carnem uixeritis, moricmini Sinbsp;autem fpiritu faa camis mortificaucrinbsp;tiSjUiuetis.
J Dixi quia incarne n efiiSiftdin fp,G tame fpsdei habitat inuobisgt;Sf fi Chriftus eft in uo/nbsp;bis, SC^uia deus uiuificabit toortalia corporanbsp;c ij
Slt; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;AD
A oeftra propter inhabicantem Ipm eius in uobis Efgofratret,accepta adiutorio,porrcfto nobis denbsp;fuper diuino auxilio, brachio domini, porredonbsp;nobis auxilio afp5 fdS, debitoretfumuf.i.exdehbnbsp;toferuire nos oportet.no Mrm', fcdfpidiuino.gnbsp;in nobis habitat amp; tanta bona prxftat. Debitornbsp;res inquam fumus.fed non carni, utfecundum car-neni uiuamn^. fecundum carnis uoluptatesnbsp;cebras uitam ducamus. Hoc enitn modo Set, utnbsp;propter inhabitantem fpum dei uiuificenturnbsp;mortalia corpora ueAra .i. utuita in ic mortemnbsp;morrificando conuertat.G non fecundum carn,nbsp;fed fecundipmuiuerc ftuducritis. Promifla eftnbsp;nobis amp; carnis immortalitas,propter fpum deinbsp;quern habemus in nobis.Ergo fratres fi hanc im-mortalitat adipifei uolumus, debitores f^musnbsp;non carni, ut fecundum eius illeccbras uiuamus,nbsp;quia ipia nos ad mor t trahit, fed potius fpui fannbsp;do,ut feciidum turn uitam'noflrara dirigere unbsp;dcamus, quia ipfc nobis uitam prseparauitseter-namiSi fic perueniemusad illani,G nunc eius uonbsp;luncatem fecuti fucrimus.Et uerc ita ie habet eficnbsp;dus utriufep partis. Si enim [ecudunt carrtentuixeritit,nbsp;moriemini.i.iecundum mortem uixeritis,totumnbsp;morietur ; fi lecundum carnis concupifeentias uinbsp;xcritis , rnoriemini perpetualiter 8C carne 6C ani-ma.St^irit fando mortificaueritiffaa rnw,id eft,nbsp;fecundum deum uiuendo, uoluptates carnis C.nbsp;defideria eius extinxeritis, uiuetir in ternum bc-ati.Hoc eopus noftrum in hac uita,ip mortifi/nbsp;carc quotidie fada carnis,affligere, minuere, fre/nbsp;narc.interimere. Quam muitaenim proficientesnbsp;iam no deledant,quae antea delcdabt.Qnatnbsp;B deledebat, Sc no eicoientiebatur, mortificabat.
Si iam non deledat.mortificatum eft.
Quicunque enirti fpintu dei aguntur, hi filti funtdei. Non enim accepiftis ipiri^nbsp;turn feruitutis iterum in timor, fed acce*nbsp;piftis fpiritum adoptionis filiorum, in quonbsp;clamamus, abba pacer Ipfeenim fpiritunbsp;tcftimoniuni reddicfpirituinoflro,qudnbsp;fumus filti autem hatredes:nbsp;Rasredes quidem dei, cohatredes autemnbsp;Chrifti, fi camen compatimur, ut C conlt;gt;nbsp;glorificcmur
fl Verc uiuetis,fi fpu lando opera carnis mor lificaueritis. Nunc enim filijdeicfus, Ccumeonbsp;in perpetuu regnabitis.Et hoc eft quod hscc Apo
Namquicuncjfpudeiaguntur,hi filfj funtdei. Cum dixifict Apoftolus, fi autem fpu fada carnis mortificaueritis,uiuctis.i.illas concupifeenti/nbsp;as carnis, quibus non confentirc magna laus efi-,nbsp;amp;quas non habere perfedio cft.metuenduerat,nbsp;ne quifquam ad mor tiffcanda fada carnis,de fpunbsp;fando prftimeret.Ergo ne hic fe extolleret hu/nbsp;manus fpus, SC ad hoc opus fc idoneu firmumfpnbsp;iadaret.fubiecit ^ait:Qaie^. enim j^ritn deiagtinbsp;tur, hinbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dei. Non qui fecundum cargem fu
ROMANOS uiuunt,non qui carnis uoluptate ducuntur ,nonnbsp;quilpufuo aguntur,non qui lege aguntur,fed q/nbsp;uni^ip dei aguntur,hi funtfiJijdei. SpGsergonbsp;dei quo agunt,ipfe eft fpus quo fada carnis mornbsp;tiHcantur,quiaipfe datcontinentiam quafrene-tur Sc dometur atqiuincatur ccupiictia.Agunnbsp;turautcmfp dei ,utamp; ipfi quod agendum eft:nbsp;agant.d cum egerint,illi quo agunrur, gratiasnbsp;agant.Spus enim dei qui eos agit,agentibus c ad-iutor Sc dudor. Aguntur ergo ut agt,d ad hocnbsp;eis oftftiditur quid agere debet, ut hoc ficut agenbsp;dum eftagant.i. cum delcdatione SC deledatioznbsp;ne iuftiti:quia qui fp dei agtur, charitate agSnbsp;tur Sc excitantur.Non ergo litera,fcd fpmonle*nbsp;gcprecipientc,mintc,j)miitcnte,fed exhornbsp;tante,illuminante,adiuuante aguntur. Non quianbsp;ipfi nrhil agant,fed ne nihil agt boni, bono agnbsp;tur ut agt. Nam tanto magis efficitur quifq; filins bonuB,quanto largiusei datur patre fps bonbsp;nus.Plus uero agiqrcgi.Qui enimrcgitur,ali/nbsp;quidagit:iS^ic^oregitur,utrdeagat. Qui autnbsp;agitur.agerc ipfeuixaliquidintelligitur. Quodnbsp;ergo ips dei fandus agit, hoc quod deus opa-tur omnia in omnibus. Necaliquid in nobis libenbsp;ra uoluntas melius agere pt,q ut illi fc commennbsp;et qui n^lc agere no pot.Dixi quia filrj deieftis,nbsp;fifpS dei agimini.Et uerc filtj. No enim accepiftisnbsp;Ipiimferuitutisjfed filiationis. Noitaccepiflit ^iritSnbsp;feriUtutif iterum .i. ficut olim in lege.Non eft uobisnbsp;iterum fpus ifte feruitutis,fed libertatis.Idem emnbsp;fps eft legis amp; euagclij, fed propter diuerfa openbsp;ra diftimilitcFappellatur.Iudisfuit fpus feruitunbsp;tiSjfcdChriftianis eft fpus libertatis.Quia codemnbsp;fpQ.i.digito dei 4 lex in tabulis lapideis fcriptanbsp;eftjtimorincuffus eft eis qui gratia nondii intelli-gebant, ut de fua infirmitate a tq? pcccatis per le/nbsp;gem cuincerentur,amp;lex illis fieret pdagogus,nbsp;quo perducertur ad grati, qu eft in fide Chri nbsp;fti.Et timor illc fcruiliscrat, quia per cum non tnbsp;iuftitiadiligebatur,gpoena timebatur. Iam ergonbsp;nobis non in timorem datur Ipiritus, fed in dile/nbsp;dionem,utnonferui,fed filijfimus. Qui autemnbsp;adhucideo bene agit,quiapoenam timet, SC deunbsp;non amat,nondum eft inter filios.Mandat enimnbsp;dei fi timor fit poenae.non amore iuftitiae.Tcruilinbsp;ierfit,nliberaliter,5C idconccfit.Non enim bonbsp;nus frudus eft, qui non de charitatis radice pro/nbsp;cedk.N accepiftis in nouo teftamento fpra ftrnbsp;uitutisitcrum IBtfwore, ficutemondam in uetcri,nbsp;fed accepiflif fpiritum adoptionif filtorum.i.qui ttos deonbsp;ftoliuerbademonftrt: \uctis,qa filij dei eftis. adoptauitinfilios.i^fpcl(tBMjx.i.totomcnnbsp;tisafFcdudicimus,lt;lt;lamp;lt;lt;Plt;(er. fpfe fpus facit nosnbsp;deumuocare pattern noftrum.EtfiilJe eft paternbsp;nofter,ergo nos filij us.Filij clamant, abba pa-ter.Hoc abb3,quod pater. Abba enim Hebrai/nbsp;ce dicitur,pater autem grsecc ucl latine.Scdpronbsp;ptcr utrunlt;jpopulum,circuncifionis uidelicet SCnbsp;prputij, qui ad angularem lapidera .i. ad Chrt-ftum acceifit, poftafunthjec duo nomina idemnbsp;fignificantia.Hebrienim fideles clamant,abba:nbsp;gentiles autem,pater.Clamor ifte cordis eft, non
-ocr page 85-CAPVT
A faucium, non labiorum* Intus lnat auribus dei, Cum autem clamant,aliquid petunt. Et quid penbsp;tunt.nifiquod de illis dium eft,nbsp;nbsp;nbsp;ati qui efur.
unt ficiunt iuftitiam,quoniara ipfi faturabunt Qiise ifta petitio,nifi efuries fitis' iuftitixHucnbsp;ergo iranfeant qui lub lege funt, ut ex feruis filfjnbsp;fiant,nec fie tamen,ut lcrui cfle defiftt.fcd ut t-qu flij domino d patri liberaliter fcruiant.Ac-cepimus fpiritum adoptionis, per quem uoca-mus deum patrem noftrum. nam ipfe /piritut diui-nus tefiiinoniu/n reddit fpiritui Horo, id eft, refogno/nbsp;feere Si intelligerc facit fpiritum noftrum, quianbsp;fumus filq dei. Ad ipfum enim pertinet quia ePnbsp;ficimur unum corpus unici filij dei. Et per hocnbsp;quod ipfe fpiritus faniftus charitat nobis infun^nbsp;dic,qua nos facit imitatores efle diuinj bonitatis,nbsp;ut dilioamus inimicos noftros. Si bene faciamusnbsp;bis g (^ert nos, cut pater cadeftis folem fuumnbsp;oriri facit fuR bonos 5 malos, at pluit fuper iunbsp;ftos Si iniuftos,euidenti teftimonio declaratm-ti noftrse nos elfe filios dei,cuius t^nitatc pro raonbsp;dulo noftro fegmur. Filiotjt cm ett imitari patrnbsp;fuum.Sps dei dum facit nos bn agere.tefta quonbsp;niam fumuffilif dei.SedfjlijptmUf,erimus tyh^redet,nbsp;id eft,ciufdcmglori participcs.Nonenim inaninbsp;ter filij fumus,cd magnum inde cmo^um habdnbsp;bimus,ga hxredes patris noftri crimus, imo ipenbsp;rit hxreditas noftra, ficut in Pfalmo canimus.nbsp;Dominus pars hrcditatismex, Hitredet quiietnnbsp;dei crimus. Sed fi hoc parum uidetur, audiamus
VIIL nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;S7
rus eft,5 non habcbitfratrcs, qui c5 eo diuidt C hxrcditat. Si pauper remaneac. Deusuero uni-cum.qu ge nu er at amp; p quem ctfta creauerat,minbsp;fit in hune mund.ut n elTct unus,fed fratres hanbsp;beret adoptatos,qcum eopofliderthscreditatnbsp;uit perennis.Hsereditas inquam, in qua cohaernbsp;des eius crimus, non minuit multitudine filioi??,nbsp;nec fit anguftior numerofiiate coh$red|im: fed tnbsp;ta eft mulns,quantapaucis:tantafingulis,quantanbsp;oibus.Cohredes eius erimus,itstt4mettcompati'nbsp;WWr.i.fi cum eo patimur.fi paffion eius nunc parnbsp;ticipes efficimur.'G qualia nobis ille ptulit, nosnbsp;talia^noie eius pati n reeufamus: finj) humanbsp;no fauorc ueJ tpali cmodo.fcd pro amore illiusnbsp;aduerl pferimus.Kt CZ f og/ori/ccmw.i.cum eo glonbsp;rific^jnur,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cohredcs eius St participes glo/
ri ipfius.Cgiorificabimur enim. fi hoc cius no bis gratia concefferit.quiacum apparucritjfimi. idobS.J.nbsp;leseierimus,quoniuidcbimuscumficuti eft. .
Exiftimo enifo qud n funt cdign paf* fiones huius temporis ad futuram glorianinbsp;quxreuelabitur in nobis
Ne cui uidcretur graue, quod dixerat nos deberc compati, mox addidit n elfe condignasnbsp;paifiones huius temporis ad futuram glori quxnbsp;rcuclandaeftinnobis.Oftenditenim phc quodnbsp;ilia rcfpicit qu non uidentur,id cft,gaudia fern-pitern beatitudinisiomnem tribulationem.quxnbsp;cunqjei accident,quamuisf3cua,quamuis diuturnbsp;na uideatur.leuemducit amp;momcntaneam,eti-amfi tormentis fubijciatur Si eculcis S^ungulisnbsp;Nam eo tpore quo fupplicijs corpus cius atterinbsp;tur,fi afpiciat ad futuram gloriam, amp; confidcrecnbsp;quomodoper hc tormta corpus humilitatisnbsp;fux transform abitur ut fiat cformc corpori glonbsp;ri unigeniti dei, tribulation praefent pro mi-nimo reputabit.remuncrationucrofutur benbsp;atitudinis inftimabilitcrmagnamiudicabit. Etnbsp;qtito mass multiplicari fibi tribulation Si poenbsp;nasuideri^ tanto amplius fibi pondus Stmagniinbsp;tudin gloriac intelliget cumulari.In eo at quodnbsp;Apoftolus nc dicit,e*iyitmo,non dubitat ipc,fednbsp;dubittes incrcpat,ficut Calibi ad quofd connbsp;nbsp;nbsp;nbsp;-
ptores fuos loques,Puto at,ingt,qd amp;cgolpm i.Cor. 7 dei habc.Qtti cm dicit,puto uel cxifbmo, dubinbsp;tare uidef.Scd ille increpat,n dubitat.Et ipc dnsnbsp;q oia fcit,incrcps infdclitatfutur gnis hani,nbsp;Cuencritjingt, filius hos,putasinuenietfidin is.nbsp;terra.'N 5lt;hoes de his rebus quas certashabt,
aliq increpatiue dubtant.i.uerb dubitationis ponunt, cum corde non dubitent,ucliit fiquisinnbsp;dignetur lcruo fuo S dicatiContnisme^ Putonbsp;quia dns tuus fum.Ita ncApoftolus dices exinbsp;ftimo,increpat illos qui hoc no jftimabt.uel nnbsp;cxiftinit.Nnullienim dfuturagaudia minusnbsp;attendtjptittintolerabilia e ptia mala qpfcnbsp;rt.Etilloi^ pufillanimitat uel infidclitat incre/.nbsp;pat nc Aplus:Sicpatiniur,inquit,amp; cglorifinbsp;cabimur.Et uerc p'paffionc pueniemus ad glorifinbsp;cation^ ego exiibmo qd uo$ n xfiiniatistd
n adhucundeampliusgaudeamus, quia crimus eo hieredetchrifii,iS cft,fimul cum Chnfto hrcdes,nbsp;andernfcilicctquam ipfepoffidet, beatitudinisnbsp; hxreditatcum eo ponidentes.Heredesquidcmnbsp;dei efEciemiir.cum ca qu dei lnt pofldere c/nbsp;k . _ pcrimus.i. incorrupuonis Si immortalitatis slo-riam atqt ihefatiros fapiti fie fcinae recdftos.nbsp;Cohcredes aut Chrifti effciemur,c refortnaucnbsp;ritipe corpus humilitatis noftr, confguratutnnbsp;corpori claritaiis fuse Hxrcdcs aut dei erimus,nbsp;fed n cius morte hSc hxrcditat adipiicemur,cunbsp;ipe mori n poflit, imo cG ipe fit hxreditas, qunbsp;abcopcipiemus.SedqmcGuocatifumusadhucnbsp;paruuli dad fpiritalia contplda minus idonei,nbsp;ufqj ^1 humili tat noftr cogitatiis fe mifcricornbsp;dia diuina porrexit, ut quomodocunqj cernerenbsp;niteremur, qd ncuidcnf atq) gfpicue cerneba'nbsp;mus,ipm morif quod in nigmatecernebamus,nbsp;c facie adfaci cegterc coeperimus.Conucnicternbsp;ttwew. rgo dieitmoritutcffcqdauferet. Catucne/nbsp;titqd perfeAeft,auferet qd ex parte eft.Itano*nbsp;bis quodamm morif paf in xnigmatc. Si idemnbsp;ipe fit hreditas cG facie ad faci poffdetm quianbsp;ipc naori/d impfefta in eG noftra uifo pfeda uinbsp;.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fonc puenitur.Et tn nifi ilia prior nos nutriret ad
ali pftnifiim^^gyjjjfitiirim, n effiiccremur ICOWJ idonei.Cohredeseti crimus Chri,cGifine fecunbsp;ii abforpta fuerit mors in uidoria.N timuit illenbsp;habere cohfrcdes,ga hjreditas eius n fitanguftanbsp; multi poffederint. Ho em fihabeat unicGfiliG,nbsp;gaudet ad illQ raagis, quia folus omnia poflfluz
$5 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;AD ROMANOS
|
A efqcrgo indubitanter fcio ^od paionet buiustempo rif, quod tam brcuc cft, nofiintcondig,ttae,id cft,nbsp;omnes fimul noq funt dignae nd promerendamnbsp;glori(tmfiiturt(m,lt;ltureueltbituriutiobif,ideti,quxic!inbsp;manifeftabitur ut fit in nobis, quia in unoquoipnbsp;no finira mancbiqdd foras apparcbin Hoc efi,finbsp;quis pateretur omcspcenarum acerbitatcs,quxnbsp;in tcrapiA prxfentis uit fufferri poffunt, nonnbsp;ciTent omnes illpaflioncs dignum meritum adnbsp;confcquutionem futurglori, qux ablato ominbsp;uelarainc reuelabiturin nobis, quandopcrcipie-mus illud quod oculus non uidit, nec aiiris audi/nbsp;uit, nec in cor hominis afccndit. t.arin.t Nam expcatio creatur rcuelationcmfi iiorum dci expeat, Vanitau enim creatu^nbsp;ra fubiea eft non nolens,fed propter^umnbsp;qui fubiedc earn in fpc.QuiaSCipfa creamnbsp;raliberabituraferuitute corruptionis inlinbsp;bercatem glori filiorum dei, Verc gloria reuelabitur in nobis, qui nunc pro deo moJefiias fuflincmus,quia h jc gloria eftnbsp;utfilij deiappareamus. Hanc enim expedamus,nbsp;l^amexpeatiocreaturte reuelittionemliorumdei expe-dlt;(t.Quod eft dicere.'Nam C hoc ipfum quod innbsp;nobis doletjCumfafta carnis mortificatnus,curnnbsp;efurimus uel fitimus,pcr abftinentiam,dum fre-namus deledationem concupifcenti.per caftvnbsp;rarem, duminiuriarumlacerationes amp; contumcnbsp; liarum aculeosper patientiam fuftinemus,dumnbsp;ncgJedis atcj reiedis uoluptatibus noftris, pronbsp;frudu matris ecclefi Jaboramus, qcquid in nobis in hac amp; huiuimodi attritione dolet,crcatu-ra eft.olet enim corpus SC anima.qii utic erenbsp;aturacft,iSi expedatrcuelationcm filiorum dci,nbsp;id eft, expedat quado appareat quod uocatumnbsp;eft in ca gloria adquam uocatum cft.Quia enimnbsp;filiusdei unigenitus non pr appcllari creatura,nbsp;quandoquidem per ipfum fadafunt omnia,qujnbsp;cun^ deus fecit,difiinde eciam nos uocamur erenbsp;aturaante illam euidtiam glori,amp;difiinde uonbsp;caraurfilijdei, quamuis hocadoptione merea-ioiM I '*.Nam ilk unigenitus natura filius eft,n adonbsp;^Jtione. Expedatio ergo creaturae .i. expedationbsp;noftra reueladoncm filiorum dei expedat.i.qunbsp;do appareat quodpromiflum elt,quando re ipanbsp;manifeftum fit,quod nunc fpe fumus. Filijcnimnbsp;dei furaus, nondum apparuit quid erimus.nbsp;Scimus quia cum apparuerit fimiles ci erimus,nbsp;niam uidebimuscumficuti eft Ipfa reuelationbsp;filiorum dci.quam nunc e^pedat expedatio ere nbsp;aturae. Non quod creatura rcuclationem expe-det alterius natur,qu non fit creatura,fed ipanbsp;qualis nunc cfi,cxpedat quando fit qualis futuranbsp;eft.Tanquam fi diceretur; Oprante pidore,fubnbsp;iedis fibi coloribus 8C ad opus eius paratis,expcnbsp;datio coIorum manifeftationem imaginis expe-ftaqnon quia tunc alij erunt aut no colores crt,nbsp;led tantum quod aliam dignitatem habcbui.Dknbsp;xi quod expedatio creaturseexpedat ut rcuel'nbsp;turfiJij dci.Quod rede dixi.Nam ipacrsWwd ad' |
hue lubie eft Ui(mt4ti,id efi,tiempora}ibus rebus, C qufuntuanitas:quia quod promittunt,imple-rnon polfutVjdd euanefeunt .i. deficit SC tranf-eunt.Ait enim Salomon: Vanitasuanitatum, SC Eeeigt;bnbsp;omniauanitas.Qu3eabundantiahominiinomi cr.n,nbsp;labore fuo.quem ipfc laborat fub fole^ Cui amp; nbsp;domino didum eft:Inlabore manducabis pane.nbsp;Iia ergo fubieda eft humana creatura uanitati.Ecnbsp;fubieda non uoknf, quia homo fponte peccauir,nbsp;fed nog fpte damnatus . Pdm enim fuit uolunnbsp;tarium,id c,contra praeceptum facerc ueritatis,nbsp;pd aut poena.i.fubqci fallacix, non uoluntaria.nbsp;Sponte(utdixi) pcccauit creatura hxc,amp; inimi*nbsp;ca fadaueritati:fed ut merito puniret, no Jpon-te fubida uanitati.Diligit ho fpontcuanitatem,nbsp;cum deferta foliditate ucritatis,opinabilia fcqui-tur.i.mirabilia.Vanitates enim funt quae mutan-tur C trfcunt.Cum autem inde mritas panasnbsp;]uit,iubticitur non fponte uanitati, ficut fubiedanbsp;eft in homme peccante. Vanitati enim creaturanbsp;non uoles Jubijfitur,quia homo quiingcnitaeco-ftticftatumuolcs dcferuitjprelTusiufiae mortanbsp;litatis pondr, noies mutabilitatis fuae corruptinbsp;oni feruit. Non ergo Jponte creatura uanitati fubnbsp;ieda e ft./ed propter ettm qui fubiecit enm'in ftgt;e .i. propfnbsp;atlt;5 cletnetiam ,qui neq^impunttumnbsp;pdm rcliquit.nccpinfanabilem uoluitefle pecc/nbsp;tem.In ipc eft fubieda uanitati,propf milcricor/nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp; diam libertis per rcmiflionem pdrum amp; ado nbsp;nbsp;nbsp;* ptionemgratix.Ergo in Jpe, qua fperat Je adhx/ Juram contemplandae ueritati, fubieda eft interim uanitati.QaMCrtppcrflt;tfM.i.ipfchomo,cS Dnbsp;iamgnaculoimaginispropterpdmamiiro,nnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, tame tota penitus imagine deleta, remanfit tan-tummodo creatura.amp; ipfa creatura.i.amp; ipfa quae nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lt; nondum uocatur filiorum forma pcrfcda,fcdt/ I tcreaturajiberabitur /ruituteeorruptionif.Quodnbsp;itaqj ait, 8C ipfa liberabitur ,faci t intelligi amp;ipa quenbsp;admod nos,id e,amp;dc ipfis non eft defperdum,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp; qui nondum uocantur fili) dei, quia nondum ere diderunt,fed tantum creatura, quia 8C ipficredt-turifunt,amp; hberabuntur Jeruitute corruption,nbsp;quadmodum nos qui iamfilij dci fumus,quam/nbsp;uis nondum apparuerit quid erimus. Liberabiinbsp;ergo feruitutccorruptioniSjW/iierffWglSwr/-liorWMdei.i.crunt amp;ipfiexfcruis libcri,amp; ex cor-ruptibilibus incorrupt! inuiia perfeda, quha-bebut fill) dei. Tuneem creatura hoc ftruitutenbsp;corruptionis cripiet,cum ad ^io^ dci gloria in*nbsp;corruptam refurgendo fubleuabitur.Eledos cmnbsp;nunc pana corruptions aggrauat,fed tcincor-ruptionis gloria cxaltat. Et quant ad prxJntisnbsp;neceJfitatis pondera, nunc in dci filijs de liberta-tc nil ofienditur, tantum ad fublequentis hberta nbsp;tis gloriam tue in cis de Jeruitute nil apparet.Crenbsp;atura ergo fcruitutc corruptionis cxuta,amp; digninbsp;tte libertatis adepta,in filiorum dei gloriam uernbsp;titur: quia unita deo per fpGm, quafi hoc ipfumnbsp;quod creatura eft, tranfilfc ac fubegiJk dclara*nbsp;tur.Eilp ita tunc inhxrer, ut illi de corruptiSe qu{nbsp;per rcfurrcdiem uincit,nihil iam in fuo amore |
Ir
r
^***'{(If. dns euanscli lufllt onini crcatur praedkarj,ga
CA P VT nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;VIII. .nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;5?
ftiterit, tniij^udbKcomniscrcaturaingemifcit Se G parturitin illis Tandis, qui adhuc in prfenti uitanbsp;laboranr.No foluait ilU ingcmifcit,fed cr nos ipp,ilt;inbsp;eft,non folum in hoic corpus amp; anima C fps fi.nbsp;mul dolentcx diflcultatibus corporis,fcd amp;no3nbsp;ipf,exccptiscorporibus,in nobis ipfisingemifcxnbsp;mus.nos dico primitidsf^iritHS habentes, id cft.quornbsp;rum iara fps tan^ crificium oblad funt dco,nbsp;amp;diuinocharitatisigne comprchenn. Hfuntnbsp;cm primitix bois, quiaueritas primurn fpm nonbsp;firumobtincCjUt per hune caetera comprehendsnbsp;tur. Iamergoha3ctprimitiasohJatasdeo,gdi/nbsp;citjMente feruio legi dei,carne at legi pdi.fC de *nbsp;Suodicitur,Spsquidempromptuseft,caro au/ * 'nbsp;tem infirma.Non llum,inquit,omnis creatura,nbsp;ideftjcum corpore, id eti nos ipfi habentes prinbsp;mitiVs ipusjid eft, nos animquiam primitiasnbsp;mentes noltras obtulimus deo,w nobis ipfs ingemi/nbsp;fcimitf,id eft,prter corpus, ddoptionemfiliorumex-pediites corporis norire^ptionem, id eft,ut etiamnbsp;ipfum corpus accipiens beneficium adoptionislnbsp;lioi^,qua uocatifumus,totosnosliberatos,tranfnbsp;adis oibus moleftijs, ex omni parte dci filios eflenbsp;manifeftet.N folG ilia ingemifcit,lcd 8C nos ipfinbsp;primiiias fps habentes, id eft, qui iam ip deonbsp;ruimus.qui iam mente deo credimus, amp; inipanbsp;fide primitias quafd dedimus ut primitias nr asnbsp;fequamur.Et nosipfi primitias fps habtes,id ,nbsp;qui nondumquidetn ex toto quod fumus,fedlnbsp;ex ea parte qua pdoribus meliores fumus, deo,nbsp;non uanitati fubditi fumus: hoc eft, per primitirnbsp;as fpGs Sc ipfiin nobiftnetipGs inglt;miicimus.Vilt; Dnbsp;detur etiam fpecialiter defignarc apoftolicatn dinbsp;gnitatem in eo quod ait, amp;nos ipfi primitias fpGsnbsp;habentes,id eft, qui primi fpGra fandum Hcepi-mus Sc digniora eius dona habcmus. No folum,nbsp;inquit,omnis creatura,id eft,omnis ecclefia cra/nbsp;tainoperibus bonis, quxfubditaeftnobis, fednbsp;nosipfi primitias fpGs habcntcs,id eft,nos aponbsp;fioli qui ad hoc eledi fumus,utprimitiasipGsacnbsp;ciperemus^S^ per hoc raaiores litmus quod eiusnbsp;primi cias habemus, uel quia primo iienit in nos,nbsp;iielquiadignius Sfeuidentius dona fua declaracnbsp;in nobis per genera linguarum, per fanationc in-firmo^,per refurredionem mortuoi?t, QC per finbsp;milia opera.Et nos ipfi quitantifumus.quiiprinbsp;mitijs fandi fpGs acceptis Ixtaraur. adhuc gemi/nbsp;musmiferiashabtesutali] gemimus intra nos,nbsp;quia in nobis eft unde gemamus. Vel quuis nonnbsp;cora hobus,tame intra nos,id , in interiore nonbsp; firogemimus:necfid^s cftgemitusnofter,fedinnbsp;tra m ends arcana rcfonat.Et gemimus expedannbsp;tes adoptioncm filiorum, quia nec dilationc necnbsp;aduerfimte frangimur,fed longanimit amp; fortiternbsp;expedamusadoptionfilioi52,id eft, ut fecGdumnbsp;corpus accipiamus gloria adoptiis,ut Sc animanbsp;Sc corpore toti fimus immortales,amp;bcati atcj;innbsp;omnifubfttia noftra appareamus adoptiui filqnbsp;dei.Hanc adoptioncm expedamus, fcilicet rednbsp;ption corporis noftri ,id eft, ut 8C ipm quodad-buc corrumpitur,incorruptibilc fiat Qc immorta
A contradicat.fedunitaglorixfui redemptoris fiat- Cuius redemptoris refpedu poteftintelligi di dum, quia Sc ipa libcrabitur, fcilicetficut ianinbsp;corruptione liberatus eft ipe doraifius.
Sciinus eni'm quod omnis creatura inge! tnifcit^parturitufqueadhuc. Non folumnbsp;autem ilia, led SC nos ipfi Ipiritus primitifnbsp;as habentes,amp; ipfi intra nos gemimus adonbsp;ptionem filiorum,expeantes redemptionnbsp;ncm corporis noftri,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;
Vere non uolens iubieda eft creatura uani/ tati.Nam indegemit. Scimuseninttjuod omnis creditsnbsp;ra ingemifeit, Vel libcrabitur fcruitute corrupti-onis.Nam ideo gemit, quia non eft adhuc inde linbsp;bcrata.In unoquoej at homine,omnis creaturanbsp;don uniuerfalifjGcut eft caelum 8C terra SC omnianbsp;qux in eis funr, fed generatim quodammodo in-telligi potcft:quia rationalis in illo eft, quam h.--berecrcdunnirangeli:amp;: fenfualis, quaamp; beftixnbsp;non carent. utunf em fenfibus C fenfualibus monbsp;tibusad appetedautiliaamp;uitancftcontraria. SCnbsp;uitalis priuata fenfu, qualis aduerti in arboribusnbsp;pot.Nam amp; in nobis fine fenfu noftro Gunt corporis incrementa, amp;capilli nec cum prcidturnbsp;fcntiunt,5d tame crefcunt.I uero corporalis cr^nbsp;atura euidtius apparct in nobis.qu ffeet ex ternbsp;ra fada atqj formata fit,infunt tarne illi ex omnibus huius corporel mundi elemtis qud partinbsp;culxadtcpericmualetudinis.Nam calorcmnbsp; bra uegetantur.quieft abigne,cuiuseti lux pernbsp;oculos cmicat:amp;arc uenar decufus,quas artenbsp;rias uoet, atqi fpiramta pulmonis impltur.fi^nbsp;humor nifi eirer,nulla fpiramta confluerent,ui-tamiaflumeretficcitas.N 3C ipe fanguishuminbsp;do lapfu alias uenas repls,quafi riuis SC flumini-busp cunda di3undif.Ita nullum eft creaturx gcnbsp; nus,qd non homini poffitagnofei, Ac fic omnisnbsp;creatura in eo congemifeit adhuc.Propf quod 3c
in unoquohoe(ficut difleruimus)eft omis ere* atura.Omnis i c ac creatura gemit in hoie.Non tonbsp;ta,fed omnis.Tanqfi dicatur cf folem omnesupnbsp;dent,qui funt incolumcs,fcd non toti uidt, quianbsp;tm otulis uidt.Ita SC in hole omnis creatura eft,nbsp;qa Sc intelligit Si fentit SC uiuit SC corpus habet:nbsp;fed non tota creatura in ipfo cft,quia funt prxternbsp;ipfum Sc angeli qui intelligt, pecora quse fennbsp;tiunt. Sc arbores qux uiuunt, amp; lapides qui tan-tummodo Hint. Sīf ergo qott omniscreaturd, idnbsp;*ft, homo fidelis ingemifeit, id eft,in interior! fuonbsp;g^it ac gemitum femper rectem habet, quan-diufubiea eft uanitati.cz etiam p:lt;rtWt, id eft,nbsp;cum futnma difficultate 8C oncre bonum opus fanbsp;cit.Nam ficut niui,'grjj,3gnjs doloribus SC cona-tibus profert filium, ita fidelis homo nifibus ma/nbsp;gnis ilabqribus producitfrudum boni opcris.nbsp;Labor cni amp;affQgit uigilijs 5ficiuni]'s,alijstp Iannbsp;dis adioibus.Et hoc facit ufqj adhuc.Na etfi funtnbsp;aliqui i in finu Abra,amp; latro ille cG dno in pa/nbsp;radifo cftitutus,illo die quo crcdiditjgemcre de
0
AD ROMANOS
|
A le.Hxc efi enim redemptio nofiri corporis,ut ab omnibus moleftijs redimatuni. libcrctur S/L ueranbsp;falutem confequatur.Nondumcnim habet falu-tem. Nam efuries 8C tisintereit, G lubuentumnbsp;non fuerit.Medicamentum enim famis eft cibus,nbsp;amp;mcdicament Gtis eft potus, amp; medicamtumnbsp;fatigationiseft fomnus. Siipofitisiftis nonfuntnbsp;morbi.eft fanitas. Si autem habes aliquid quodnbsp;te poflit imcrficere nifi manducaueris, noli glo-riari de fanitatc.fed gemens expeda redemptio .nbsp;nem corporis tui. Gaudc redemptum, led pon-dum re.Spe fecurus es.Etenim fi non gemueris innbsp;fpe,nonpcruenicsad rem. Spe enim falui fadi fumus. Spes autem qu uidetur, noneftfpes. Nam quod ui*nbsp;det quis,quid fperat^Si autem quod nqp uinbsp;demus fperamus, per patientiam expca*nbsp;mus, Quafi diceretur Apofiolo:Quid tibi profu-it Chnftus fi adhuc gemist Si quomodofaluator falu te fecitlt;g em gemitadhuc,aegrotat,fubiunnbsp;xitatqjait, Spe enim amp;c. Ideogemirausquianbsp;filuifttifumut.ideo Iperamusnosfaludos, amp; qdnbsp;Iperamusjam quidemexpedamus, fedndumnbsp;tenemus;Slt; donee teneamus, in tempore fufpiranbsp;mus, quia defideramus quod nondum tenemus.nbsp;Nond urn re faluati fumus.fed adhuc lpe:quia nonbsp;dum uenit noftri gaudij plenitudo,nondum ha-bemus corpus clefte amp; Ipiritale.i.corpus angenbsp;licum in focietate angelorum, fed fperamus. Spenbsp;qutdem iam habemus hanc falutera, hanc glori-p am.Sed/petquetdetur,none/i/pet.Etideo nondumnbsp;inreuidemus ipfam falutem.quaminfpehabenbsp;mus. Certitudo qux prxlntialiter uidetur, nonnbsp;eft fpes.Nlt;lt;w quod uidet quit,quid gt;er4tf Quod enimnbsp;uidetur.quarc fpcratur.^No fperatur.fcd fcitur.nbsp;Sed p nos /perumut ^Hod non uidetnut, id eft, redem-ptionem corporis noftri 8C focictatem angelorum, perputientiumexj^liiimut illud. Spes enim adnbsp;augmentum nieriti operaturin nob expeda*nbsp;tionc futurx faluationis,amp; etiam in ipa expeda/nbsp;done patientiam : quia inuifibilem falutem, fpenbsp;nosconfortantc.expedamuslonganimiterpatiznbsp;Aldo mala pr3cfentia,5f ideo gemere cogimur.Innbsp;malis enim fi quifquam patitur,non in bonis quinbsp;bus fruitur,opus eft patientia. Similiter autem C fpiritus adiuuat infir* mitatem noftram. Nam quid oremus fianbsp;cut oportet nefcitnus, fcdipicfpiritu.spo*nbsp;ftulat pro nobis gemitibus inenarrabili a nbsp;bus. Qui autem ferutatur corda, leit quidnbsp;defideret fpiritus,quia fecundum deum ponbsp;(bulat pro Tandis. ip Spes nos adiuuatutpatiterexpedarepof-fimus.fimilif at amp; fpiritus.Etideo de expedati one uel patictia nihil nobis attribuimus.fed totSnbsp;deo.cuius bnfieijs hare pofliimus.No folum ertinbsp;fpes nos adiuuat, fed etiam fpiritus fandus fimiliternbsp;adiuuat infirmitatem no/lrdntj quia charitatet^ nobis |
infundit, per quam noftra corroboratur infirmi C tas,u t patieter expedarc ualeat falu t quam fpe/nbsp;r^.Similif ut ipes.adiuuat nos charitas.i.fpus fannbsp;dus non folum in aduerfitatum tolerantia,fcd SCnbsp;in oratiibus,qanec bn orare fineeo pofiumus.nbsp;Nam quia ingemifeimus amp; petimus liberari,fpvnbsp;ritus adiuuat ne uel ante tepus libcrari petamus,nbsp;uel contraria nobis dari.Adiuuat infirmitate honbsp;ftram,doccs SC facis orare.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quid oremutpeut oportet nefeimut, pd ipfe poukt pro ntii. Nefeimus ,putop0rtctquid orare debeamus,quiamoleftinbsp;tribulationes^ temporales plerunpfunt uel adnbsp;fanandum tumor lupbi,amp; ad ,pbandam exernbsp;cdam^ patitiam,cui ^bat C exercitatclar inbsp;or mcrces fupiorlj} feruatur,ucl ad qucunt fianbsp;gellanda 8i abolda pd, amp; tame nos nefeitesnbsp;quid ifta ^fint,abomni optamus tribulatione li/nbsp;berari. C^id enim nobis expdit, non fatis fei-tnus.Aliquando quod putamus obefle,pdcft:5Cnbsp;quod putamus ^defle, obeft. Infirmi cm lumus:nbsp;Si qu medicamta nobis fint utilia,medicus quinbsp;de nouit.nos afft ignoramus. In his ergo tribula/nbsp;tionibus, qu poffunt Si ^sdeife Si nocere , quidnbsp;oremus cut oportet nefcimus;amp; tarne quia du/nbsp;ra,quia molefta, ga ctra fenfum noftr infirmiznbsp;^tis funt.uniucrfali humana uoluntate, ut nobis hxc adFerantur.oramus. Sed hoc dcuotionisnbsp;debemus domino deo noftro,ut fitanon abftulenbsp;rit, ideo nos ab co negligi cxiftimemus.fed ponbsp;tiuspia patientia malorum bona fperemus ara-etiam dum beatam uitam pctimus,in qua fumusnbsp;immortalcsatqjincorruptibilescorporc 8i Ipirinbsp;tu.quoniam ipa eft pax, quse prxcellit omne inznbsp;tellcdum, ctiam ipam in oratione pofcdo.quidnbsp;oremus ficut oportet nefcimus:ftd quiequid co-gitationibus occurrit,abijcimus, refpuimus, im-probamus ,nonhoc efle quod quxrimus noui-mus,quamuis illud ndum quak fit noucrimus- *nbsp;Eft ergo in nobis qudam ( ut ita dicam ) dodanbsp;ignorantia.fed doda Ipiritu dei, qui adiuuat infirnbsp;mitatem noftram.Nos nefeimus quid oremus finbsp;cut oportet, ftd ipe fpiritus poftulat pro nobis,nbsp;id eft, poftulantes nos facit, gemitibut inenurrabilbnbsp;tar.Poftularc enim nos facit, infpirans nobis dfinbsp;derium ctiam adhuc incognittantrci, quamnbsp;perpatitiam expedamus.Etfacit poftularegenbsp;mitibusinenariabilibus.Quomodo enim narra-tur.quando defideratur quod ignoratur'; Quodnbsp;utiqj fi omnimodo ignorareti, non defideraret.nbsp;Et rurfus fi uiderctur,non defidcrarctur, hec ge/nbsp;mitibus quxrerctur.Minor uero eft qui poftulat,nbsp;g qui poftulatur. Quomodo ergo fpintus poftu-lare dicitur,qui minor non eftindigctis enim cernbsp;lilTimum indicium eft, poftulare gcmitibus.Nulnbsp;lius autem rci efle indigtem,fas eft, credere fpirinbsp;tum land. Sed iuxta quod prxmifimus ipe po/nbsp;ftulat,qui ad poftulandumcos quos repleuerit,nbsp;infimat.Etipe diciturgemerc,eo quod nosge-merc faciat defiderio futurx bcatitudinis.Ita cninbsp;didum eft,poftulat,quia poftulare nos cfiicit,no * jz- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;w* .***nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;luv* CU1U9nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. pliora.Sic enim uirtus in infirmitate pficitur.Vel |
CAPVT
bis'q;pouhndi 8i gcmendi infpirat affitum.G/ lo.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cu3ngcljo:Non enitn uos eftis qui lo/
* quimini, fed fpiritus patris ueftri qui loquituyn uobis.Nctp enim hoc ita fit de tfobis tanq nihilnbsp;facitibus nobis. Adiutoriuna igitur fpiritus fannbsp;lt;Si c expreflum cft, ut iple faccre diceref ,quodnbsp;utfaciamusfacit. Vfitati enim iuni tales Iqquu^nbsp;tionum modi, quandopcr efficitcra fignificaturnbsp;idquodefflcitur; ficutfrigus pigrum dicimus,qanbsp;pigros facit:amp; diem triftcm uel Ixt, quia iriftesnbsp;6ce.lt.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Jtos facit.Sic C dominus Abra diit.Nuc
cognoui quod timeas deum,id cft,nunc ut cogno fceres feci. Secu^um quam loquutioncm ipfe qui_nbsp;W4t.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dci fapicntia, dixit fe neicirc diem uelhoram
finis Icculi.Qiiid enim potcft cfle,quod iplc nelci ret i Sedquia hoc utiliter diicipulis occultabat.nbsp;nefcietem feefle dixit,quiaillosncfcientcsoccul/nbsp;tando faciebat.Secundum hanc figuram SCpatrcnbsp;folum fcirc dixit ipfum diem,quia eundemfiliumnbsp;fcire faceret.Eod loquutionis modo SC fpiritusnbsp;fandus poftulare uelgcmere dicitur ,quia cosinnbsp;quibushabitat,poftulantes SC gftntesfacinVelnbsp;appcllatione fpiritus fandi defignatur charitas,nbsp;qu per fpiritum landum diffufa eft in cordibusnbsp;nofiris. Sandusergo fpiritus interpellt nonbsp;bis gemit,id eft,charitas interpellt, charitas pc^nbsp;ftulat,charitasgemir,charitasorat. CBntra hancnbsp;aurcs claudere non nouit qui illam dedit, fed quinbsp;fcrutatur cor Jlt;t,id eft, deus,qui in occulto cogiwtionbsp;nisfuoa cordium arcana uidet, fcitquiddefiderctnbsp;)iritMj,id eft,approbat Sc implethoc quod jfpiri-cus facit nos defiderare,qH fecundui deKm,id eft,fenbsp;cundum dei uoluntatem,po/Idepropdij,ideft,nbsp;poftulare fandosfacit^leipfisuelfpiritus,id eft,nbsp;charitasjfccundum deum poftulat pro fandis,ganbsp;nihil petit charitas. nifi quod dco gratum eft,0^nbsp;ideo ipfe fcit,id eft,approbat defidcrium feu petinbsp;. tionem eius.
Scitnus autem quoniatn diligcibusdeum omnia cooperantur in bonum, his qui fcunbsp;dum propofitum uocatifunt lni^Namnbsp;quos prfciuit, C. pra:dcftinauit eformesnbsp;fieri imaginis fili] fui, ut fit ipfe primogennbsp;tus l'y mltis fratribus. Quos autem prdenbsp;llinauit,hos SCuocauittSCquos uocauit,hosnbsp;C iuftificauit: quos autem iuftificauit, illosnbsp;SC magnificauit.
Dum patimur aducrfa,ncfcimus ficut opor/ tet qd orarc debeAius. Sed hoc pro certo feimusnbsp;quit* diligentibus deum,it3 ut ipfam diledionem openbsp;hus probcnt,ownilt;lt; uel aduerfa uel profpera co-id eft,fmul fiunt in offKfM.Paffiuam cinnbsp;hgnifcatQj^jjjjnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;habet quod didum eft,
coopcrantur.gj diledoribus dei omnia coopra tur,id eftjfinjy^ fiunt cundain bon; quia in bogt;nbsp;numiierttur iUis omnia qucuncpipGsaccidt,nbsp;non folurnilla quappetunturutmolefta. Vfcpnbsp;adeo pronus omnia,ut ctiam fi qui eorum deuitnbsp;amp; exorbitr,ctiam hoc ipfum eis proficiat in bolt;nbsp;num,quia humiliores redet attp dodiorcs,a^ro
VIII. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lt;1
buftius atqj cautiuspofiinfftunt bonis adibus. C Vel diligtibus deum omnia cooperatur ipfe denbsp;us in bonum,fiue ipiritusfandus,dc quo fupradinbsp;dum eft,qui 8C. deus cft. Cooperatur enim deus,nbsp;id cft,cum eledis fuis operatur,dum illi agunt 8Cnbsp;ipl cum eis. Et ita cooperatur eis,ut omnia uer*nbsp;tat in bonum amp;utilitatem eorum.Sed quia nonnbsp;nulli diligunt de,d^in eo bono quo^otperUnt,nbsp;non permanent ufquc in finem.mox determinannbsp;do fubdinirnbsp;nbsp;nbsp;quifecundum propofitum uooati funtftit
di.Hi enim ineo quod diligunt deum, per mant ufque infinem:amp;quiadtempusinde dcuiant.renbsp;uertuntur ut ulque in fine perducant,quod in bonbsp;no cfleccepcrunt. Nam fecundum propofitoc*nbsp;cultilftniae iuftiti bonitatis^ fu deus quos pdenbsp;fhnauj't,ipfos uocat 3C iufiificat amp; glorificat.Pronbsp;pomit enim deus illos ad lu'tam uenire, cuius pronbsp;pofitum mutari non poteft.Secdum hoc proponbsp;fitum,non fecundum fuum meritum uocati funtnbsp; deoperprdicatoresutfandifint.Ettierc Iccnbsp;dum dei propofitum ,n quos prfciuitamp;c. Or-do e: tfiam quoi prafciuit conform fieri imtiginis fil^,nbsp;id ,imiiaiorcs futures Chnfti,c(MWprlt;if/lw4itnbsp;lllo'sTiocTdre, itautfitipiprimognitus'in mul-lis fratribus,id eft,primatum habens irt collcgionbsp;fandorum, C iure hreditatcm patris obtinens*nbsp;alijsijjfratribus difpertiens. Secundum propofitnbsp;funt uocati,id eft,quod uocati funt,non aliunde nbsp;qum prordinatione dei. Nam deus quos abnbsp;terno prfciuit fieri conformes filij fui,ctiapfnbsp;deftinauit, id cft, per appofitam gratiam prpa-rauit illos, ut uerbopraedicationis credcrcnt.Prgnbsp;defiinatio cft gratiprparatio.qu fine prfcinbsp;entia non poteftefl, poreft autem fine pjdefii/nbsp;natione prfcientia. Prdeftinationequippc de-us ea prfciuit qufucratipfefadurus.Vnde dinbsp;dum cft ;Fecit qu futura funt.Prfcire aut ponbsp;tefteti qu ipfe nonfacit,ficutqucunque pec/nbsp;cata.Quocircaprdcftinatio deiqupn bono cft,nbsp;grati(ut dixi)prp3ratio eft.Gratia ucro eft ipfinbsp;us praedeftinationis cffedus.Hc eft praedeftinanbsp;tio landorum, pricicntta fcilicct C prparationbsp;bencficiorum dei, de quibus certiflme liberturnbsp;quicunqdiberantur.Ex his enim qui prdeftina/nbsp;ti funt,nullus cum diabolo perit,nullus ufque aSnbsp;mortem fubdiabolipotclrateremancbit. Hornbsp;enim fi quifg prit, fallitur dcus.Scd nemo eornbsp;perit.quia falli non poteft qui prdcftinauit cos.nbsp;Quod autem ait prdeftinatos conformes fierinbsp;imaginis filij dei,poteft fecundum interiorem ho
mincm intcllig,ut in fite conformemur illi .Po teft fie accipijUt quadmodum nobis illc mornbsp;talitt,ica nos illi efficiamur conformes immornbsp;talitatc. Secundum hanc imagincm filij, cui pernbsp;immortalitatem conformamurin corpore, ctinbsp;illud agimus qd* item dicit Apoftolus :Sicut por j .coMJ,nbsp;tauimus imagincm terreni,porteraus 8C imaginnbsp;cius qui de clo cft:utlcilicetqui fecundum Adnbsp;mortalcs fuimus,fccundumChrifi5 immortalcsnbsp;nos futures fidc ucra SC fpc certa firma^ tenea-inus.Sigenim nc eandem imagin portare pof-
A fumus nondum in uifionc.fed in fidc:nondum in re.ied in fpc. D corporis quippc refurredioncnbsp;tunc loquebatur Apoftolus.chc diceret.deinnbsp;de,t/i(,inquit,ip/ primogenitufiit multiffratribut.Se/nbsp;cundumid quod unigcnitus cft,n habet fratres:nbsp;fccundumid autem quod primogenitus eft, fra/nbsp;1res uocare dignatus eft otnnes.qui poft cius Cgnbsp;eiusprima^m in dei gratiamrenalcturperad/nbsp;opnonem filiorum* Primogenitus enim diciturnbsp;refpeftu fratrum confequentium inidquoipfenbsp;praeceffit. Vnde amp;alio loco primogenitu cumnbsp; mortuis dicit, ut fitipfe primaium tenens :quianbsp;jrcftirredioraortuorum.utiam non moriantur,nbsp;ante ilium nulla:poft ilium aute. multorum fan*nbsp;lt;3:orum eft. Dixi quia quos prfciuit, C praede/nbsp;ftinauit, qttotautempr^defiitfauit,hotcyuocauit, Hienbsp;Itibaudire debemus,lcdum propofitum.Suntnbsp;enim amp; aJij uocati,fed non cledi, ac per hoc nonnbsp;fecundum propofitum uocati.rt^orocrfWt,hocnbsp;eft,fecundum propofitum,!) CTiuicauit.Quo-modo G aliquis imperator difponeret aliquem innbsp;firmum fublimare ad confulatG, amp;. daretilii fumnbsp;plus quibus fe praepararet idoneum, 8C ornarecnbsp;ut digne promoueripoflt ad tantum honorem:nbsp;ita deus illis quos prdeftinauit ad uitam, datnbsp;uirtutum 8C bonorum opent gradu$,per quos adnbsp;tantam fublimicarem poffint erigi. Vocat enimnbsp;illos C iuftificat c magnificat. Et hc fua donanbsp;quibufeunque ipl donauit,proculdubio fc datunbsp;rum eft prfciuit,d in fua prxfcicntia prpara/nbsp;uit.Qyos ergo prxdeftinauit,ipfos Suocauit uonbsp;B catione i 11a de qua did eft. Sine panitentia funcnbsp;dona uocatiodei. Nam infua qu fall! mutanbsp;rii non poteft, prfcientia opra fua djfponere,nbsp;id omnino nec aliud quicquam eft prdeftinare.nbsp;Non ergo alios,id quos prxdeftinauit, ipfos Cnbsp;uocauit:nec alioSjfed quos ita uocauit,ipls amp;iunbsp;ftificauit:nec alios, fed quot pratdeftinauit SC uoca-uit er iuflificauit, illot cr magnificauit fiue glorinca-uit. Prxdeftinatio noftra non in nobis fada eft,nbsp;fed inocculto apudiplm ineius prfeitia.Thanbsp;uero reliqua in nobis funt,uocatio amp; iuftjficationbsp;amp; magnificatio.Vocamur prdeftmationepot/nbsp;nitenti, iuftificamur innouatione mifericordinbsp;Sitimoreiudicij.magnificamurprofeduuirtuti,nbsp;fueglorificamur xterna beatitudine. Ifta omnianbsp;iamfaAa funt,prdeftinauit, prfciuit, uocauit,nbsp;iuftificauit,magnificauit:quoni omnesiam prxnbsp;feiti acprdeftinati funf,amp; multi iam uocati atepnbsp;iuftifcati Si. magnificati funt, quamuts adhuc ufnbsp;que infincmfeculimultiyocandi diuftificandinbsp;fint atque magnificandi. Verba tarnen prteritinbsp;tcmporis,pofta funt de rebus etiam futuris,tan/nbsp;quam iam fccerit deus,qux iam ut fert, ex xternbsp;niiate difpofuit qui fecit qux futura funt.Quicunnbsp;que ergo ludiprouidentillima diipofitioncprnbsp;feiti, praedeftinati, uocati, iuftifcati, magnificatinbsp;uel glorificati funtmon dico etiam nondum renanbsp;ii,fcd etiam non nati,iam filrj dei funt,Comninonbsp;perire non poflunt Talibus ipi deus omnia co/nbsp;operaturinbonum.
AD ROMANOS
Quid ergo dcctnusadfics Sideus pro G nobis,quis contra nos t* Qui etiam proprionbsp;fih'o fuo non jpepcrcit, fed pro nobis omnilt;*nbsp;bus tradidit ilium, quomodo non etiam cnbsp;illoomnia nobis donauit^
n Quoniamquidem deus tot amp; tanta beneficia nobis contulit,n pro meritis nofiris,ld pro granbsp;cia, ergo quid dicemut ad bne tam magna eius dona^nbsp;Videlicetdiccmus ulterius quod aliquid nobisnbsp;habcaiyus^Non,fed omiagrati dei aferibemus.nbsp;Etfideusgratuito munerefuo tanta nobis cfert,nbsp;quis poterit nobis quicquam horum auferre./uelnbsp;quis poterit cius uoltati refifterc,qui nos ad glo/nbsp;riam prordinauit perd uccrc/Si deus pro nobis,quit'nbsp;contranos erit Deus pro nobis utprxdeftinarecnbsp;nos,deus pro nobis ut magnificaret fiue glorificanbsp;ret nos.Si deus pro nobis, quis ctra nos.^Si de#nbsp;us in his omnibus pro nobis eft,qui nobis uult adnbsp;ucrfari,parct fe,fi poteft bellarc aduerfus dcum.nbsp;Non enim Ixdit nos,nifi qui deum uincit.Ec quisnbsp;cftqui uincitoiBtnipotentem^ Quicunquerclu-ari uoiuerit,fibi nocet. Si deus pro nobis.quisnbsp;contra nos Etiam G totus mundus contra nosnbsp;infurgat,amp; omni genere tormentorum in nos faenbsp;uiat, quid totus mundus, quando pro nobis eftnbsp;er quemiaeftus eft mundus^Quid eft omnis quinbsp;deo nititur refiftcre paranri nos ad regnum per-duc^re? QijietMm jtUoproprio, id eft, non adopti-uo, fed natural! Si confubftantiali nonpepercit, feinbsp;pronobis omnibus, id eft,pro noftrum omniumfa-Jute, tradidit iWw.id cft.expofuit in mortem. Etnbsp;qui illud quod maius eft, dedit nobis, id eft, fili-urn, etiam illud quod minus eft, dabit nobis, idnbsp;eft,regnum fuum.Nam qui filium dedir,quomonbsp;do aliquid negafc potuit.'Qtjomodo non etiam omnianbsp;donauitnobiscum illo i Vbi enim dedit nobis iliumnbsp;in quo omnia bona lunt, ibi cum illo omnia nonbsp;bisutiliadedit,id eft,fidem,rcmiirionempccca/ *nbsp;torum,pcrfc(ftionem uirtutum,diuerla dona fannbsp;lt;fti fpiritusjdi in fu turo feculo beatitudinem 1cm/nbsp;pitcrnam.Ei tunc qualis crit fpiritus hominis,nulnbsp;lum omnino habens uitium, nec fubquo iaceat,nbsp;nec cui cedar, nec contra quod laltem laudabili/nbsp;ter dimicct pacatilTima uirtutc pcrfcAus^^rumnbsp;ibi omnium quanta,qu.m Ipeciol, qum certanbsp;feientia, Gnc errore aliquo ucl laborc, ubi dcifa/nbsp;pientia de ipfo fuo fonte potabitur cum fummanbsp;fclicitate,fine difficultate Qu ale crit corpus, qtfnbsp;omnimodo fpiritui fubditunfc. Si co fufficienternbsp;uiuificatum.nullis alimonijs indigebit i Non einnbsp;animale,fed Ipiritalc crit,habens quidem carnis,nbsp;fed fine ulla carnali corruptione.fubftanti.Curanbsp;enim beatitudinem iHam obtinucrimus, tunc hanbsp;bebimus Omnia Noftra quippc erunt ad uiucn-dum fuperiora, noftra crt ad conuiuendG aequanbsp;lia,nofira erunt ad damnandu inferiora.Sic enimnbsp;habentur ibi omnia, ut Gnt Si omnium fingula.nbsp;Si omnia Gngulorum.
Quis accufabit aduerfus eicos deif Deua qui iuftificatf Qui eft qui cdemnetf ChrI
-ocr page 91-CAPVT Vin. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;o
|
fts Icfus qu mortuus eft,imo qui 8^ refur rcxit,qui cft ad dcxtcram dei,qui etiatn innbsp;terpcllatpronobis?nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, Vcrclalutem i. omnia bona cum Chrifto deus nobis donauitjamp;habebimus illaNain quisnbsp;nos accufabiijUt facial nos his priuari Quis ad-^4u*s coirarius accufabit eledos dei,nbsp;quos fecud um immutabilc propofitum uocauit?nbsp;Vcl ^uis accufabit,id cft.quis accufationem defcretnbsp;duerfut efcdox lt;i7Nullius accufatio nocercillis ponbsp;lerit. Diabolus quidem nititur cos accufirc. Sednbsp;quis eft diabolus.ucl quae eius accufatio aduerfusnbsp;cos quos deus digits eius accufatio contra cos nonbsp;ualet.Quis ergo acculabit eos?DcK;?Non,ga ipfcnbsp;iuflificat cos. Et repugnans eft,ut quos iuftificat,ibnbsp;los accufct.Deus non uult ilJos accufare, alius nonbsp;poteft.Etcum nullas sccuCec.guis efl lt;]ui condemnetnbsp;eos^Nu]Jus.Nam condemnabit eos lefuf Chriftuffnbsp;Nequaquam rex faluator condemnabit eos, quinbsp;Mortuut efl ut ipfi uiuant,Dico,mortuus cft.ut nosnbsp;pd moriamur:imo ut maius bicfici defigne,nbsp;dico quia etiara refurrexit, ut nos cum eo refurga/nbsp;inus,amp; primrefurrcftionispticipcsfmus. Quinbsp;amp; in clum iblimatus efl ad dexteramdei, ut nosnbsp;poft fc cleuct, amp; dexteram partem, qu perpeznbsp;tuam beatitudincdcfignat.tcnercfaci. Potennbsp;cft fubuenire fuis,quia eft ad dexteram dei,id ef,nbsp;Omni crcaturac prlatus, 8C in honore pofitus innbsp;quo pater eft,qi etww interpellt pro nohir,qui^hcnbsp;habemus apud patrem aduocatum d^interceflonbsp;rem. Vnigenit cnim fli pro hominibus inter/nbsp;pcllare,eft apud coternum patreft, fcipfum honbsp;minem dcmonftrare: eutnijtpro humana naturanbsp;rogaife.eft candem naturam in diutnitatis lise celnbsp;fitudmem fufcepifl.Interpellt igitur pro nobisnbsp;dominus no uoce.fed miferationc: quia quod d anbsp;mnari in cleftis noluit,fufcipiendo liberauit. Quis ergo nos feparabit chadtate Chri fti'Tribulatio,an anguftia,an perfequutio,nbsp;an fames,annuditas,an periculutn,an gladinbsp;us.''Sicut fcriptum eft,Quia propter tc mornbsp;tificaraur tota die, fti mati fumus ut cuesnbsp;occiijpniSeSedin his omnibus fupcramusnbsp;propter cum qui dilexit nos* |
^Quandoquidem Chrius pro nobis morte pcrtulit.S^ adhuc interpellt pro nobis, ergo qisnbsp;jeparabit nos d charitate Chriflifid efi, quis poterit feznbsp;parare qos abaniBrequo diligimus Chriftuminbsp;Julius hoc facere poterit. Nam faciet hoc tribuhtnbsp;^ofid eft.corporis affliio.Nequaquam .an angu-j Janxietas hoc facere potcrit,ut nonbsp;diligamus Chriftum.^Minime.d pcrfequutio,id eft,nbsp;locum expulfio,fcparabit nos Chrinbsp;fti^dilectione?[S]on. Etfiomnimodam tribulatioznbsp;nc fuftineamus, animi anguftia torqueamur,nbsp;ct.1 nos a :J^*'farri per diuerfa loca perfequantur,nbsp;nunqua a Cnnfii amore diuelli poterimus.(lt;H nosnbsp;ab co fames feparabit,id eft,d efiderium comedennbsp;difinc abundantia bi Abfit.(tnnH(JiMr,id eft,peznbsp;nurtaueftishoc faciet? Ncquaquam.4pfejMm, Cnbsp;id cft,apparatus mortis nos diuidet Chriftotdrtnbsp;gf(tdtf,id eft,ipfa mors gladio faAaualcbit hoc fanbsp;cere? Nequaquam. Per hxc feptem degnanturnbsp;uniuerfa qux nos in hoc feculo poflunt affligerc,nbsp;quia feptenarius uniuerGtatem folet exprimerenbsp;Sed nullum horum poterit nos ab amore Chriftinbsp;fcparare,fi elcdifumus*Et hoc dico^cutferiptiieflnbsp;de nobisjubi uox noflra exprimitur,dicens Chrinbsp;fto ;Q2W propter te mortificamur, quoniam te fepa-rari non polfumus. Non propter crimen,nS pronbsp;pter humanum fauorcm, fed propter te mortiS*nbsp;camur.Hxc eft caula martyr. Propter te quonbsp;nolumus feparari,mortificamur,id eft,uarijs paznbsp;nis afficimur.toid die, id eft toto tempore illuminanbsp;tioms noflrac, ex quo de tenebris ad lueem ucni#nbsp;mti?. Aeflitnati em fumut ab aduerfartjs noftris fientnbsp;cues occifioniSfid eft, exiftimSt nos fine refpedu minbsp;fcricordix debere occidi,cura ncc refiftamus cis,nbsp;fed in fimplicitate amp; manfuetudinc noftrainnocnbsp;ter mori Gmus parati.Hxc omnia p Chrifto pa*nbsp;timur,ncc ab his fuperssnur. fed in omnibus hit fuptnbsp;ramusjid eft,fupcriorcs 8C uidorcs efficimur,nonnbsp;propter nofiras uires,fedproptereumquiditexitnosinbsp;quia dum in illius amore pendemus, fenfum do*nbsp;loris non recipimus.Illius cnim charitas qua nosnbsp;dilexit, noftrum ad fe affedum rapuit.cruciaznbsp;turn corporis 8C dolorem fentire nos non Gnitnbsp;Certus fum enim quia neque mors,nequenbsp;uita,neque angeli, neque principatus, neqpnbsp;uirtutes,neque inftantia, neque futura, nenbsp;que fortitudo,neque alcitudo,ne^ profunnbsp;dum,neque creatura alia poterit nos feparanbsp;re charitate dei^ qu in Chrifto lfu donbsp;minonoftro, lt;1 Vere nihil nos feparabit charitate dei,natn inde ccrtusfum.Non opinor,fcd certusfum,id eft,nbsp;pro certo amp; conftanti Grmiter teneo, quod nequenbsp;mors ulla, ne^ uita temporalis promifla, ncc aligdnbsp;eorum qi^lubduntur, poterit nos ftparareabnbsp;amore Chrifti.Nemo nos ftparabitinde minanznbsp;do morte, quia id ipfum quod diligimus dcum,nbsp;mori non poteft.Nemo inde feparat nospolliccznbsp;do uitam,nemo enim abipfo fonte feparat nos nbsp;quam polliccndo. Non feparat inde qui minaturnbsp;mortem :quia qui credit in Chriftum, licet moriznbsp;atur,uiuit. Neque qui pollicctur uit,quia Chriznbsp;fius uitam dat xternam.Etidco temporalis uitxnbsp;pollicitatio,tcrnfcomparationeconteranenda eft. Nc$ angeli fcparaqf inde, Gue boni Gue malt, quia etiam boni angeli dicerent ut Chriftum nonbsp;amaremus.quod nunquam docent,non eis acquinbsp;cfccremus.Licct,inquit,angclus de cxlo euangeznbsp;lizet uobis prter id quod accepiftis, anathemanbsp;t. Non igitur angelus aliquis inde feparat, quianbsp;non eft angelus,cum inhxremus dco,noftra mennbsp;tc potentior.tjequeprincipatus, id eft, illi angeli quinbsp;habentprincipatumfuper alios, Gue bonos,Guenbsp;malos.Inutrifqucenim prminentaltj alijs.Etnbsp;dominos contrarios principatus expoliauit, tfiz |
|
lt;4 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ad A umphans los in femetipfo. Boniucro principa/ lt;us nung nos ab illo iparare uo]t,quof$t maxi/nbsp;mum ftudi eft.fubkos ad eumreducere.Nccnbsp;ctiam Mt'rtuta inde ieparant.id eft,adhuc fubiimi/nbsp;ores angclicxfortitudines: ga fi bonfunr.fautnbsp;nobis ut ciungamur deo;fi uero mal.reprimnbsp;tur ab co.Enuraeratis omnibus aduerfis q in ter/nbsp;ra func,afcmditinlt;xlum:dlt;ofiendereuolens ganbsp;parum eft fcontemnat terrena lupplicia propternbsp;Chrium.adiungit etiam hoc.quia neque angeli,nbsp;neqj princtpatus,neqj uirtutes Sde-Quodaut di-cit,talc eft:Non Iblhomines abrahere me nonnbsp;polTunt abamore Chrifti,fed ne angeli quid.ncnbsp;que omnes fmulcxiorum uirtutes, fieonuenitnbsp;n un, nec fi regno decedere me necefl fit, autnbsp;ctiam in gehn trudi proChrifto. Quod cm ait,nbsp;altitudo amp; profundum amp; uita amp;. mors, regitimnbsp;clorum C gehenn defignare uidetur. Hc au-tem dicte, no qd angeli afidare poflint aliquan/nbsp;do cura Chrifto fcpararc, fed ctiam ea qu im-poilbilia funtjfieri pofl dicit magis,^ fe Chri/nbsp;fnamorefeiungi,ut per haec quanta in eo uis effetnbsp;dei charitatis,ofidcret.Ne^((e mfiMtia aduerfa fc/nbsp;parant nos inde, hoc erh leuiora eo lntimus,quonbsp;ci quo nos (pararc moliuntur, ardius inhrc-mus. Nc^eideft.futurorum protniflio.i-parat inde : quia quicquid boni futurum e ft .certi/nbsp;us promittit deus :Sinihil eft ipfo deo melius.quinbsp;iam profedo bene fibi inhrentibus priens eft,nbsp;Neque inftantia, id eft, aliqua imminentta preiennbsp;tialiter aduerfa uel profpera.nct^ fuiura bona uelnbsp;mala Icparant nos Chrifio,hoc eft, nec pradn-tianec ftitura temporalia, qux uel dcledanr,uclnbsp;prem^,uel fpemdt,uel timor incutiunt.Ne^uenbsp;B fortitudo alicuiusfortiter nobis uiolenti nfei tisnbsp;feparat inde ; quia illc cui inhremus ,fortior eftnbsp;omnibus.Nr^WCaltitudo, id eft, fi quis nos in aitumnbsp;leuauerit ut durius prxcipitct. Nc^Kc profundum,nbsp;id eft, fi quis nos in pfundum mans demcrlrir,nbsp;aut in imumcarcerisdepofucn . Siue altitudo,nbsp;id eft, fublimitas mundani honoris paomiffa: amp;.nbsp;profundum,id eft,ultima deiedio extrem calanbsp;mitatis,qu injioc mundo perferri poteft.crai/nbsp;nata Vel altitudo SC profundum, id eftj'ublimi-s eloquentie fccularis,amp;profunda perferutationbsp;naturalium rcrum.Siue etiam altitudo Cprofunnbsp;dum.id eft,inanis curiofitas ear rerum,quuclnbsp;in clo ucl in abyffo funt aut effe putantur. Sednbsp;quocuntmodo fublimitas 8C profundum intclnbsp;ligatur, non poterit nos ab amore Chnfii Icparanbsp;re.Nfq[c creauraaia, id eft^reatura uifibilis:quianbsp;Se nosftimusquid creatura,lcd uifibilis.Etideonbsp;alia creatura,id , diuerfa ab interior! homine nonbsp;ftro,quo Chriftum diligimus, non nos ab amorenbsp;eius diuidet:quia amor corporum qui per creatunbsp;ram aliam exprimitur, non hoc faciet. Vel alianbsp;creatura melius intelligitur de his dici, qu nonnbsp;ftint.Et ea ergo qu non funt cmemorat,ut oftenbsp;dat quia etiam fi eflent ea qu non funt ,1c tarnennbsp;moucre jjpofito aut mucare n poffent.Ccrtusnbsp;ftim,inquit, ga nihil hor qu enumeraui,po(rrit |
ROMANOS notfparare djdntaledei, qui omnibus melior eft, Gnbsp;amp;tot ttaij beneficia nobis ctulit.^alt;c chantas nbsp;noj^ist chri/lolfpdomtwono/lro.ga nobis charitatcnbsp;fu inChrifto ^ter oftdit,quc^ nobis tr-adidit!nbsp;SC nemo patr diligcrcpr,nifChriftQ dilexerit CAPVT ,I|X. VErftatem dico m Chrifto Iefu,n nt tior,tcftinioni mihi perhibenteconnbsp;(cientia inea in Ipiritu ino, quoni crifti*nbsp;tia eft mihi magna amp; continuus dolor cornbsp;di meo, Optabam enim ego ipi anathemanbsp;ffe Chrifto pro fratribus meis, qui funtnbsp;cognati mei Iccundum carn,qui funt Ifra*nbsp;cltta:,quorum adoptioeft filiorum C glo*nbsp;ria ( teftamentum amp;legiflatio amp; obfequinbsp;f promifta, quorum patres,ex quibseftnbsp;Chriftus fccundum carncm,quieftfupernbsp;omnia deus bencdius in fecula,amen. Modo nihil poteft me ST alios eledos Chri fio feparare.fcdfclim fui ab eo feparatus, d optanbsp;bam femper effe alicnatus.unde nunc doleo,ficl5nbsp;mala uertuntur in bonuro. Nam ueritatem diconbsp;amp;'c.Vel ita coniinuatur ; Certus fum quod nihilnbsp;poterit nos ab amore Chrifii ipararc,cum ex funbsp;pradidis Wencficrjs.quia nos prlciult 2C prde-ftinauit dduocauit amp;iuftificauit;tum ex hoc quodnbsp;cumeflm pcrfequutor ccclefidej,nullo modonbsp;potui fideles ab eius charitatc qutumcun labonbsp;raui diucJlere,utmodomult inde dole, qd tan/nbsp;tamcrudclitasin eos excrcuerim.Nam ego exinbsp;ftensin Chrifto, id eft, in corpore Chrifii, dico uoiit Dnbsp;utritatemiu puram,quod nonmtntior,iut nonnubnbsp;li qui dum uera loquuntur, intermifeent falfa. Etnbsp;quia nonnulli uera loqui uidentur,qui non ita hanbsp;bent in corde, adiungo me ueritatem ore profernbsp;ro,tellimoniumperhibtnte mihiconfcientiamea:quiat^nbsp;fi uos non crcditis,mea tarnen conicientia mihi tenbsp;ftis eft quia uerum dico;5^ teftatur hoc n in fuanbsp;autoritate,fed in fpiritu fanflo,qui facit cam hocnbsp;teftari. De hoc dico tam firmant ueritatem, gwMnbsp;triftitiaeftmihi non exigua,fcd magnd,Crdolorn honbsp;rarius, fed continuut cordimeo. Et cur eft mihi nuncnbsp;tanta triftitia,Ctam longus animi dolorlndc feinbsp;licet quia egoipfi qui modo fum tantusapoftolus,nbsp;ante fidera no folum uolebam, led 60 optabam effenbsp;anathema,id eft,alienatio alior Chrifto,ut alicna-tos SC diuifos uel feparatos Chrifio facere illos*nbsp;Et hoc optaba profratribia meif.t. pro Iu4is,quinbsp;mei funt fratres in lege, quoz leg uoleb defennbsp;dcre,(|t |t cognati meifednt carni. Si idco ampliusnbsp;iuudi crt.ga om cmoda qrere debemus, ldnbsp;maxime clnguineont. Sed ego male iuuabananbsp;cos,ga impediebillos, ne in Chriftcredcrcnr.nbsp;Qtjifunt l/raeUtttj.de gne lirael dcfccdctes, Vclalif:nbsp;Affed luurn erga ludos oftendit Apoftolus,nbsp;dicens Si iurameto confirmans fc eon^ caufa plunbsp;rimum contriftari, quod Chrifto credere noluc-rt.qui ei fiicrat repromiflus, Si ad eos ucnit mifnbsp;fus.Triftitia,inquit,eftmihinonleuis,fedmagna, |
.IX. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lt;f
de quibus quondam dominus loquebatur, Fili- C usmeusprimogenitus lfrael.amp;,Filioscnutriui EX^*.X(nbsp;C exaluui.cr quorum glorM^t dccunAts gcnti- IpM4.nbsp;bus eligercntur in pecuUarc populum dci.e7* quonbsp;rumic^m(n(4,unumin Utcra, akerumin ipiricu:nbsp;utquipriusin carnc ieruierant ccremonijs ieginbsp;abolitis, pofiea feruirent tn fpiritumandatis cunbsp;gclj fmpiterni.T eftamenta enim a^ illos prxcnbsp;pue pertinent, quia 8i, uetus teftatncntum illis eftnbsp;datum,amp;nouum in ueteri Sguratum.CT quorumnbsp;cft legP4io,id eft,ueteris ac noui teftamenti datio.nbsp;quia in ueteri datum e eis inouS. Vellcgiflatio,nbsp;id e, Mofaic legis datio. o*quorum e obli^nbsp;ilt;j,id e,executio mandatorum cxleium amp;culnbsp;lus dei.er quor funt promijj* diuina,ut quicquidnbsp;promiilum efipatribus,compleaturfilijs,ni culnbsp;pa^orum obiterit. Mult enim de CHRISTOnbsp;promiflones fase funi patrtbus eorum . guonmnbsp;patret funt illi nominati(fimi,quos uecus knpturanbsp;laud at, 8C quod maius e omnibus, tx ^Hi^Nr ejlnbsp;CbriPtti fecuttdum ftirnem de Maria uirgine natus.nbsp;Quorum patres,ecce laus prioribusC ex qui/nbsp;bus Chrius.ecce laus poerioribus. Ex eis,idnbsp;e,ex genere eorum, e Chrius fecundum car-ncm4t fadus e ex fetnine Dauid fecund car/nbsp;ncra,id ex natura lae diuinitatis,in qua e (quanbsp;lis patri, e ipfe fuper omn deut benedifus infeeaU.nbsp;amen. Per hoc enim quod deus fuper omnia dicic,nbsp;nbsp;nbsp;,
deus naturaliter efl*c oenditur.Deus em aliquz do nuncupatiue.aliqudo uero eentialiter dici/nbsp;tur. Nuncupaciue ,ficut Moyfididefi:Ecccc5/nbsp;ftitui tc deumPharaonis. Eentialiter ficut ait,nbsp;Ego fum deus Abraam 3C deus Ifaac amp; deus la*nbsp;cob.Qui uero nuncupatiue dicitur deus, inter nbsp;mnia: qui autem eentialiter dicitur deu?, fupernbsp;omnia.Vt ergo Paulus oenderct Chrium naturaliter deurn, non hunc deuro tantummodo,nbsp;fed fuper omnia deum memorauit. Quia SC ele-dusquifqt,cut pr3emifmus,uelin exeroplo pr{/nbsp;rogldo potus,dici deus pote,fed inter omnia,nbsp;quoniaro 4|uncupatiue:Chrius autem deus fugnbsp;omnia.quia naturaliter deus.Et hoc Amt, id e,nbsp;uerc.Et ^ptcrca e dolor cordis Apoolo,quianbsp;ie tantus ac talis non recipitur IudiB,de quorum irpe gcneratus eft. Etinquibus tanta fu^nbsp;runtbona,dolet cur tanta nuc mala nt. Nihilo/nbsp;minus tarnen laudat iudicij ueritatcm, ne fenten-tia dei in propinquos C fratres fiios diiplicere uinbsp;deatur.C uel aueraeffc uel nimia. Nam fubdit:nbsp;rQon autem quod czcidetic uetbum dei
Non enim onines qpi ex Ifrael,hi func Ifra* elttncque qui fernen funt Abra, omneinbsp;fill],fed in Ifaac uocabitur tibi femenjd eft,nbsp;non qui filii carnis,hi fill] deitfcd q filq funcnbsp;promiinonis,a:ftimtur in feffline.promif*nbsp;fionis enim Uetbum hoc eft, Secftdum hocnbsp;tempus ucniam,f erit Satte Filius.
S Doleo,inquit,dc perditionc iflorum,fed noo ideo ^Hod exeidariluerbumdei .i. non ^ptcrea quodnbsp;euanuerit ^miffio dei, qui fernen Abra faluarinbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;f in
r Hkh.t
CAPVT
A Stdolor continuus cordi meo,non qui ad horam nbsp;nbsp;i
pungat 3C iranfeaqfed qui iugitet maneat.Doleo nbsp;nbsp;i
genus meum bcneticto Chrifli priuari.Optabam gt; CHim,id c,iaradudum optare cepi egoipfeeflenbsp;anathema, id e, alienatus aChriop fratribusnbsp;meis IudaElg,ut ipfi adhxrerent Chrio: optabnbsp;perire.ut illi faluarent.Iuxta hunc fenfum SC beanbsp;tus MicheaSjC multa mala ludps uentura pphenbsp;taret,ait:Vtinnoncffcmuir habsipm.dC mnbsp;dacium potius loquerer. Amore ein g cis fu j uonbsp;luk fc alicnum efle fpfAd amp;falloqvuro, d5nbsp;tno piagas illas amp;capuuitates 8c cxitix.q ip fuanbsp;uaticinatioe pdixerar, plebs ludaica euaderct.^nbsp;cut ergo Micheas IpS f alienus fieri uoluit pnbsp;amore plebis fu,ita Paulus anathcma.i.alienusnbsp;optauit fieri p nimietatc dilcAionisfratr fuorS.nbsp;Par e ein, alien ee Ipu fo,amp;alienu Chrinbsp;fio.Moyfes 4lt;p pro cod populo mirabilif inter/nbsp;ceffic,obijcis ftmctiplm p eis,dics:Si dimittisnbsp;cis pm, dimitte:fi at non uis, dele me delibronbsp;tuo.quc ripGi. Vbi demratu e,interce(nonbsp;faniftoijt quanta p illis ualeat aped de. Securusnbsp;cihMoyfes de iufiitia dei quaedelere no poflet,nbsp;impetrauit miricordiam,ne illos quos iue pofnbsp;fer,delefet.tntercciGt ergo paratior delcri p ipGsnbsp;qudmipfos.fciens apudraifericordiam fcid ag^nbsp;re.quae quoniaro nullo modo delerettpfum, e*nbsp;am illisparccret propter ipfum.Sed GconGdere/nbsp;mus Moy Gs uocemintercedcntis,peripicicpiusnbsp;eundem SC MoyGs SC Pauli erga credits Gbigre/nbsp;gem aifeum.Paorenimbonusponitanimamnbsp;j2in pro ouibus.Et hoc ipfuro e ^icere,optabnbsp;anathema elfe Chrio:amp;,dele me de libro quenbsp;fcripGi. Qui ein deletur de libro dei.anatheroanbsp;fit deo. Simule}; cernamus Apoolum, quantxnbsp;charicatisin Chrio fit.ui proillo cupiat raori 8Cnbsp;folus perirc, dummodo omne in ill credat ho-minum genus. Perirc autc no in perpetuum,icd
impraefenciarum. V ult perirc in carnc, ut alij fal-uentur in ipirituifuum ianguinc fundcre,ut roui coi^ animx conferuent.nathema enim interdunbsp;occiGonem fonat,ficut dhoc loco.Optat ergonbsp;falute fratrum anathema efle, iraitari uolens do/nbsp;minum,qui C ipi^ura non efit malediftio.pronbsp;Cfttfer.ll nobisfauscmalediio.Scriptenim deillonbsp;GaUt-5. fuit: ^aledidus deo qui pendet in ligno lt; Et G-cut Chrius fuit malcdiAus deo, Gc Apoolusnbsp;anathema Chrio.Hoc e enim hic anathema,nbsp;quod ibi malediftus:amp; hoc e liic Chrio,qdnbsp;i bi deo.Chrius^im in er ucc pendens fuit manbsp;Iidilt;au?,idcfi,inorti addiftus patre,C Paulusnbsp;**1 pafiione martyrijfuit anathema Chrio, idnbsp;^.alienatus arque priuatusuita,uolte Chrio.nbsp;Optabatnenim anathemacG Cltrio pro fra/nbsp;yibus meis, ut illi non eflnt Chrio alieni, quinbsp;funt cognati mei non fecundum fpiritum, fed fecundum carnem,qui3 in fpiritu funt me alieni.nbsp;Aneftum luutn (u t diximus) circa illos oendit,nbsp;amp;; multa de illis prconia enumerat,ut omnibusnbsp;pro ulis dolorem incutiat,quia tanto pciores funtnbsp;ctiam gentibus. Q^orw, inquit ,ejl tdoplio JtlwTOM,
-ocr page 94-lt;lt; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. AD ROMANOS
|
A promiGuNonobhoc tin contriftor quod cxcide rk uerbu dei,qu non cxcidit.non irritu eft dedunbsp;lt;ftum,fed rat Sd ftabik man, licet qujda iilorunbsp;noncrcdidennt :qaucrbumpromiflionisneftnbsp;fad ludxis tm.ied eledis.Non enim omnet ^uifuntnbsp;tx l/rlt;tI,id ,cx carnali ftirpe lacob.btfMfrt ifrelitie,nbsp;4d cft.per mcritu fidei SCiuftitix in Ilraelitica (orte numerandi:neqj quia feme funt fecundum car-nem,idcir(ipomnesfilii funt.Multiem ex co car*nbsp;naliter procrcati funt,qui non ccnfentur eius filij,nbsp;ficut oranes quosCethura pcperit uel filius Agar.nbsp;Itaqj uerbum dci cxciderc, clfet promifla no invnbsp;plcri.Sed uolens Apoftolus oflenderc ga non exnbsp;cidit uerbum diuin promilfionis,n cm omnes,nbsp;inquit.qui ex Ifrael,hi funt Ifraelitx:nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;qui feinen funt Abr4(e,omef plij ,fid in ifiitc uocabitur tibi fernen, hic cm dclart illos,qui no crcdidcrc,n elfe Krac-litas uel filios Abrax,ncc de ^mifilfeuel dre*nbsp;uilTc illos Fore faluandos.Et ideo incipic ranocinanbsp;ri,quarc alto SC iufto iudicio dei,repulGs iilis gennbsp;tes fint intromiflj.Non omesilli funt (ilq,amp; idcirnbsp;co habituh hxrcditate aut falut.ledin Ifaac.in*nbsp;quir.uocabitur tibi femcn.non quipl^ cdrnis,hif'untnbsp;dei.pd qui plif funt jmtiionif, gflimitur in femine.lnnbsp;llaac quippc,g Abraf j:miflus eft fiiius, pfiguratinbsp;funt, no qui fe luftos ipfos,led c^sdeus tueratipfcnbsp;faturus. Propter q3 amp; filij jsniilTionisdicunt, acnbsp;per hoc ipG filij ^milTionis.ut (int fernen Abraar,nbsp; inlfaacuocant.i.in Chnft5,uocante gratia,cogrenbsp;gatur. Filij cm carnis ptinct ad terren lcrufal.qnbsp;feruit c filfs fuis: jjmiflonis at filij ad e q fur-fum eft,libra matr noftr xtern in cxlis.Hi er B go uere funt filij Abrax.g gratuite dei muneref eut Ifaac ^mittunf ,amp; gratuito eius munerc boninbsp;cFficiuiitur. Nam Gcut Ifaac nmeruii ut nafcitu-rus jpmittere.fic Sc ifti.Et uerenbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp; Abrasc filius.Nam boeefl uerbu promiionit.i. in hoc uerbo promifitdeus:Sfcrtd(?oefeff)pfeM!M,ideft,rcuonbsp;luto anno oftendara me tibi adclfe in efiu uir-tutis,C!rerit tune Slt;rlt;e/ilit in utero. Sccund hoc,nbsp;inquit,tcmpus ueniam, ut uerbi graria,fi tune uernbsp;erat uel autumnus, fequenti anno ueiffret in uerenbsp;uel autumno.In hac fententiacontendit Apoftolus oftendere qu Ifaac non filius fit carnis.fed filinbsp;^s dei,rediens ad ea qux de ipfo in Genefi feriptanbsp;unt.Promi(rionis,inquit,utrb5 SCc.Non ergo pnbsp;ordinem natiuitatis carnalis,Ifaac natus eft,qujp/nbsp;pc cum 8C Abra emortui iam corporis haberet,nbsp;SC uulua Sar elTet emortua, ficut fuperius oftennbsp;fum cft:fcd per uirtutem eius qui dixit, Secundnbsp;hoc tepus ueni.S-erit Sarx filius.i.habebit Saranbsp;filium.Mcrito igitur non jrnis,(cd dci filius elfenbsp;diciF,qui S^aduentu amp; irmonc dei nalcitur,ac ,pnbsp;pterea fpiritalcs ecclefix filios aptifiitne pfignat. Non folutn autem, fed amp; Rebecca ex uno concubitu habens Ifaac patri noftri. Cumnbsp;enitn ndum nati fuiflrent,autahquid egif*nbsp;fentboni aut malt, ut fecudum eledioneronbsp;propofitum dci manerct,non ex operibus,nbsp;G8e.tf.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;uocante didum eft ei, quia maior fer |
Mietmnori,iicutfcriptumefl} lacob dile^ xi,luautenaodiohabuh q llaac qui promifliis eft, utiq; nullis operibus pmerucrat itt nafciturus^miiterctur,ut in Ifaznbsp;ac uocareiur feme Abrax.i. illi pertinert ad for Jnbsp;temfando5tquxinChrifioeft,quifeinielligercnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp; filios promiflonis,n fuperbientes de mentis fti-is,fedgratiuocationisdcpuuntes,quodcohre nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' dcseircntChrifti.Cumcni promftTumeutcircnt, nihil utilt;5 meruerunt q nondu erant. PromilTus,nbsp;ing,eftyaac.Sed no)lmillcpromi(ruseft,quire- .nbsp;probato Ifmaclc folus pofliderct hxreditaic pa-tris,pd Cr Rebecca promilTiem fimilem diuinituanbsp;.acccpit,bdk in utero geminos et uno concubituifinbsp;ac patrif noflri, quem ut patrem habemus imitatunbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;t Ex uno concubitu habuitcos Rebecca,ut non l J de fuis,nep de partum meritis,fed nee de ipfi-us quidcuniuspathsmutatafortcinmcliusuoianbsp;tategloriaretur lacob, dices idco fe creatore dinbsp;JeG, quia pater eius qi eum feminauit, meliortnbsp;buslaudabilioribuslpmonbusfuit.Exuno,ingr,nbsp;ccubitu. Vnifunc ad femindos eos merii panbsp;iriSjUnum ad concipiendos merit matris.Simulnbsp;eih ambo funt uno tepore cccpti.PromilTio fada Sarx uel Abrax, oftenditqd nullus propternbsp;oenus faluatur:ifta Rcbeccx, qtf propt null menbsp;Wt fuu ult;^ parent aligs eligitur, led Ibla gratia,nbsp;Vel ne gs dicerct qd Ifmacl ex ancilla concubinanbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' gennus non debuit hseres fieri,fed Ifaac ex libera uxorc natus, qd icilicet ille p indignitat matrisnbsp;fithp editate priuatus,amp;ifie no per deigfam,fed ,nbsp;per matris ra-it amp;dignitat fit hxresefFedus,nbsp;proponit Apoftolus cxempl de alijs duobus.i.nbsp;dcEfauamp;Iacob,inquibusunfuitmcnt patri Dnbsp;amp; matris,Slt; ex quibus alf reprobatus ,alt ueronbsp;fola gr.atiaeledus.Et hi duo ficut duo filij Abra,nbsp;tenuert figura reprobandoi amp;. faluandor.Dinbsp;ximus 4d Rebecca geminos in utero ports,accenbsp;picdiuinituspromi(rton,inq declarateft^d al nbsp;ter eoi^t reprobadus ei,amp; al eligedus. Nam di*nbsp;d eft ei,ga maior fcruiet minori.Et tue fada enbsp;hxc promiflio.qn nee boni nee maliquicqu ad*nbsp;hue fecerantfilij.Chib enim nondumnatifuiffent,autalinbsp;quid egijfent boni uel mali, quia Sc in utero ludxi pofnbsp;ientaliquidmerui(rcluddo,dideft ei.i.^atri, Gett^^nbsp;quia maior fcruiet minori.ldeo tune didu eft,tttnbsp;propoptnm.i.prxfinirio uel prxordinatio dei,mlt;te.nbsp;rft.i.impleretur amp;rata conaretfecuitdu eleionem,nbsp;id eft, fedm grati q digit quoseligit.Et did eft,nbsp;no ex operibuf patris uel matri^cc ex futuris openbsp;ribus filioi52,p(lex uocante.i.ex deo quipgatiuonbsp;cabat lacob.N fifuturaopa uel bona huius uclnbsp;mala illius.q deu-s utiqi pfciebat,uellcr Apoftolusnbsp;intenigi,nequag dicerct,n ex operibui,id dicenbsp;ret,ex futuris operibus,diaep ei, inq[,qamaior.i.nbsp;Efau qui erat primogcniius,fertrtmio.i.Iacob.nbsp;Hic i feruitus unius amp; libertas alteriuspnuncia*nbsp;ta .Et utiqi feruitus adion inigtatis hoe loco denbsp;fignat,libertas uero adion iuftiti.N fi ad cor-pore iruitutc refpiciatnus, magis uidebitur Ia*nbsp;cobilli feruifle,quin ipe lacob.Iacob quippc dc |
|
CAPVT , A Mcibpotamiaredicnejobtulit el multa munera, amp; dnm eumuocauit,dhumihadorauic.Quo-modo igit ferutuit ei Efau.nifi affligendo cum C fWKe,unbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;acpfcquendofVnde SalomonaitrCJu fiulcus cftjfcruietfapictbQuia contra (apicntis ui tarn dum Itultiis prxmins terror potcftans exnbsp;ercetjdum he laboribus fatigat,contumciijs la-ccratj^fcfto hc ab omniuitioiji rubiginc urendo purgat.Stulcus ergo fapid 3i. domindo fer-.uit,qu admeliorcftatprcmendo prouehit.Etnbsp;luxta hue modum Efau fratri fuo ferui uit.Sccun/nbsp;dum literam ante Efau d. populus IdurrRcor, gnbsp;, de Efau dcfeendic,feruiuitminori.i.fubditus fuicnbsp;populo ludaieo Allcgorice ucro Efau.i. populus ludxorum qui fuit primogenitus,lruit mmonbsp;hd.populo Chriftianoijjq fcquutus^ .In q fentenbsp;tia beatus ApoftoJus eti tefiimoqi Malachixnbsp;poficrioris aflurnpGtjUC iniclligcrcmushocnbsp;aptum poftea per prophetam, qd*anteq; illi na*nbsp;eerent,crant ludaci pr jdeftinatione per gratiam,nbsp;Ita.inquit, diAum eft quia maior feniict minori,nbsp;cut (iriptum ejl.i.Gcut inGenefi lcoitur,amp; ficut Manbsp;lachias longe poft de hae re antiquum dci conlilinbsp;urn declarauit,dicentis:l4co6 dilexi, dutem odionbsp;hibuiHoc em qeF dicitur,ficut fcriptum eft.SC adnbsp;librum Genefis SC ad fcripturam Malachix refernbsp;eur. Quid uero deus diligebat in Iac(^ antecgnbsp;ciflet aliquid boni,nifi gratuitu milricordi luxnbsp;,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;doqum ? Quidautem oderat in Efau anteqna- I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;jtusfecjffet aliquid mali.nifi originale pdm^ N nee in illo diligeret iuftitiam, quam nullam illc feceraimeqjinifto odilTet naturjCiu bonipefenbsp;cerat. Nam antequam nafeertur/bjhil boni uelnbsp;B mali feeerant. C^io ditfto declaratur quia nee in * nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;utero peccaueruntautjuftitifeecrunt.necincx loanim3eip(bi}iantecorpor$j focietatc eonuerl \nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;isefuntfeeund fabulas gentilium.Nara G animae ilIOJ^ In cxlo fuiflnt anceq; corporibus fociaren tur.fecilTent utiep ibi aliquid boni uel maliiSed ntnbsp;hii feeerant. Vnd e patf t nee illo^ animas in c-to unejan natiuitatefuifle.Nihil cgcr?ir,amp;qutiinbsp;ad originale pd'm attineCjam^^ pares ert:qu^nbsp;turn at ad propri ullius eoijz, nullu erat. Et tnnbsp;unus eo^ digit, alter reprohatur:unuslueceditnbsp;in hrcditacCjalterexhredatur.Non facit deusnbsp;*nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;popSlumfu de Efau, fed facit de lacob. Semen un5,diuerfiquiconccptifunt:iinusuterus,diuer/ C qui nati funt.Du effent in utero,dift eft matrinbsp;ga maiorfcruiet minori:5 di(ft,n ex opibus,nbsp;led ex uocie.i.ex^o q uoedo ad fide gratis iuftinbsp;Eeatimpiu.utfccundeleSion ^pofit dci ma-eret.n merit hosanteiret. No em dicit eledinbsp;on uoltatis human uel naturx.cpar em effetnbsp;in U troep mortis dnationislt;gt; cditio.fed eledionbsp;^^na^culdubiogratix, qu noninueniteligen-' ecund debiti^f^d fecund gratig eledion, qua digdos facit dcus,noninuenit:qanequaqpinucnbsp;pit opera bona in hominibus qu eligat,fed facitnbsp;ntipfifaciantopaqupoffit.cligere. Nemoacnbsp;dlo qui rijeif ,Et ^ptcrw |
IXlt; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;67 eledionc prcedit iuftificatio.Et tarnen ex his du C obus ante^ aliquid t giffent, alter eledus cft amp; alnbsp;ter rcpulfus, ut intelligat lacob ex ilia mafia ori-ginalis iniquitatis,ubi fratrem,c quo habuit c-munem caufam,uidet periuftitiam meiuifie da-mnari,non nifi per gratife potuiffe difeerni.nbsp;Quid ergodiccmust' Nunquid inquitas p j nbsp;apud deutn? bft, Moyfienim dicitj Minbsp;ferebor cui miferebor, C mifcllcordianinbsp;pradhbo cui milcrcbor Igitur non uonbsp;lentis neque currentis, fed miferentis cftnbsp;def, Dicit cnim feripturaPharaoni, quianbsp;in hocipfum excitaui te, ut oftendam itinbsp;te uirtutem mcam, annuncictur nomennbsp;meum in uniuerfa terra. Ergo cui uuk mi*nbsp;fcrtur, quem uult indurat. Cum rem ftupdam propofuifiet Apofto' lus ,quo de nondum natis, nec aliquid agtibusnbsp;boni uel m31i,ree dici potuerit, qd unum deusnbsp;dilexeritjd alteijt odio habuerit,ipe Gbi obiedanbsp;quxfioiie mot exprims auditoi is.Qtjidftgo i*nbsp;sf.inquif,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;eftdpKddcHW^ Afc/it. Vidit effiqd' hisauditis humana poffetinfirmi-tas uel ignoranria cogKare,i.'eand quafiionem fibi proponit.Si,inquit, Efau Qi. lacob necd nanbsp;ti erant,nec aliquid boni aut mali egerant, ut uenbsp;promercrentde ueloffcndert, C eledio cornbsp;atlt;^abicdio,n mrita Gngulorum, fed uoluntanbsp;tem eligetis fiC abijcientis oftderct.ergo quid di-cemus.'*Nunquid inferemus qtf iniquitasfitapudnbsp;deum, qui alters digit 8C alters abijeit ,cG utertpnbsp;fitqualismeriti ,imo nullius meritii AbGt,utnbsp;apud eum fit iniquitas.Et quare abfttQiiia hunenbsp;pcrmifericordiara digit, ilium per iuftiam rc-'nbsp;probat,in quo neutre eft iniquitas.Hc p miferi-cordiam, qui itadicitMoy: Mjrfamp;or uteredat,nbsp;cui miferebor ut cum uocc : crmifericordMmprteflabonbsp;ut bene operet.cui mifertus fuero ut credat. Vcinbsp;miJrebor uocando, cui miferebor prdcftinananbsp;do:amp; miiricordiampraeftabo uitamperennemnbsp;dandojcnt mijrebor bona opa largido. Vel mifenbsp;rebor inlpirando bonam uoluntat, cui milre-bor fccund prjdeftinatione.-amp; milcricordi prnbsp;ftabofecund bon uoltatis execution, ddgnbsp;grati ad oiic opus bonSperagend, cui mifercnbsp;bor pet dimittdo.Ingbus uerbis docemui-,exnbsp;ilia mafia primi hos, cui mors merito debet.nnbsp;ad mrita hoim, fed ad dei miftricordiptinere,nbsp;qdquot; quifqiliberat:at^ita noneffe iniquitat apudnbsp;dcum,quianclt;i; remittcdo,nc^ exigendo qd* dc- bet,iniuftuseft.IbieniRgratuitaindulgeniia,ubinbsp;iufta poffet efi uindi:a,ut bine euidentius appa*nbsp;rcret pana dbita liberato C gratis iuftificato,nbsp;quantum beneficij conferatur, quod alter xqua*nbsp;liter reus fine punientis iniquitat punii.Nonemnbsp;iniquus deus,fiueiudicipanakingerat digno.nbsp;Cue miiricordi pftet indigno.Ambo itacp gminbsp;ni natura filij irj nafeebtur, nullis quid opibusnbsp;jiprijs, fed originalif ex cod uinculo dnationisnbsp;obftritiScd dixit,MiIcrebor cui miferebor,U nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;f iii] |
S
AD ROMANOS
|
A cob dilcxit per mifcricordlam gratuits, Efau at odio habuitiudiciumdcbitS.Quodc debercnbsp;tur ambobus, in altcro agnouit alter non de fuisnbsp;diftanribus meritis fibi efl'c gloriandum^quod innbsp;eadcaufa lpplicium n incurrit, fed de diuinxnbsp;gratix largitate. Smiliter ois quicunqj miferi-cordi coie^tur, de j^priarum.uirtut meritisnbsp;gloriari prohibctur, diccntc dno, Miferebor cuinbsp;tnifcreboitfsIoneniaitjMiferebor talibus uel ta*nbsp;libus:fcd,Cui mifercbor.ucnennem prxcedcnnbsp;tetn bonis operibus fuis mifericordi tantx uocanbsp;lionis mcruiffe demonftret.In eo atquod addpnbsp;dit.di mifericordiamprxftabo cui miferebor, innbsp;telligend fortaife eft.^d autipfius mifericordixnbsp;fux frmitatem deus ifta repeutionc monftrauic,nbsp;Gcut Amen amen, ficut fat fiat, ficut repetitionbsp;fomni) Pharaonis, plura^ fimilia;aut in utr^uenbsp;populisa.gentibus 3C Hebrxis, hoc modo prx-nunciauit milcricordi ic eile fadtus.Et quando-quidc nullo prxccdctc merito deus p mifericor-diam elcgit Iacob,SC fic exteros, igitur non uolentisnbsp;tie^ currentif,id e,opertis,e{l utpueniat ad uit,nbsp;fed mijirentife dei q prxfiat illi mifericordi. Sednbsp;hoc,inqt,recipimus utfaciat deus ^dcunq; uolu*nbsp;it, amp; abfqj merito SC opibus uel eligat alique uelnbsp;(Cdemnet, igitur non eft uolentis neig currentisnbsp;nois,fed miferens deh Nn ergo ideo mifertusnbsp;eftdcus,qauoluit SC cucurrit Iacob,ied ideo uo*nbsp;Inic Sc cucurritIacob,qutamilertusefi deus.Pa/nbsp;ra enim uoluntas dno, amp; dno greflus hols di B ngcntur,amp; uiam eius uolct.Dein quia propter la cob difta eft ifia fententia generalis, nonuolen-tis neq) curretis,fed raiferentis efi; dei,'datur etinbsp;cxplura de Pharaone propf id quod did eft,nbsp;Efau a odio habui.Sc fubdft; Dtcit tnimfcripturtlnbsp;SCc.Eiau per iuHitiam deus reprobauit.quia hocnbsp;dicitfcriptura,inducens deum loquent Pharaonbsp;ni per Moyfen,^ in hoc i((utn excitiiuite,utcendSnbsp;in te uirtutem me4m. Non feci te malum,fed excita /nbsp;ui.Malus em eras, fed quafi fopitus. Ego aut oftnbsp;dens tibi figna,dC mandas utpopulura meuin dinbsp;mitteres.excitaui te in eandc maliuai^ut deteri*nbsp;Ap^.l7 or fias.Hocem iuftucft,utg infordibuse,for/nbsp;defeat adhuc.Nec^ hoc c inutile, quod excitatusnbsp;fed ut in te obdurato SC refinte oftedam uir-tutc me,multiplicdo figna mca,8Cad ultimumnbsp;te fubmergedo attj populum meum potenf libenbsp;rando.czxmtuncitiurnonunmeuminmiutrftterrn, idnbsp;cft,faraaamp; gloria nominis mei refonetubiqjter-raiit,8C omnesgentes notitiam mei difcant.famanbsp;uirtutis ope^ meogt ubitp diuulgatafcilftet quonbsp;tnodoualtdamanu popultmmcQ eduxerim denbsp;medio inimicot fuoi5j,amp; ipos tergo perfequennbsp;tes in mari rubro fubmerferim.ut nec unus fup-eflet. Poft hxcadutrun.j.ad illud quod didnbsp;eft de lacob.c ad illud quod de Efau uel de Phanbsp;raonc,concluditur:Qu.mdoquidc,inqt, deus o/nbsp;la mifericordia lacob elcgit, Efau aSt lufte repronbsp;bauit, uel Pharaonc cxcitauitin pernicic ipGus,nbsp;quia utrunqi fie uoluit,ergo cuiMtmij'eretur,amp;iluemnbsp;uuindwtt. Miferefuri^gratuito dono,induracnbsp;at iuftifGmo merito.Milrc^ fecundum gratiamnbsp;qux gratis datur,n meritis redditur ndurat aunbsp;tem fecundum indicium quod meritis reddit.Minbsp;fetef magna bpnitate,indurat at nullainiquita-te,utnccliberatus de fuis meritis glorietur,nec danbsp;mnatus nifi de fins meritis cqueratur.Sola enimnbsp;gratia redptoris difeernit perdids,quos in uninbsp;pditionis concreuerat mailm, ab origine duAanbsp;caul cmunionis. C ergo totus mdus iuftilfi-me poilt dnari.deus cui uult miierei, Si quemnbsp;uult in^urat .i.n miferefei,nec emollitcorcius,nbsp;nectn iniufta eius uoltas uolentis alij miireri,nbsp;alf}c]r n uolctis. Quis em dicat aliqu potente innbsp;iufte agrc,fi ex duobus reisun iufte uelitinter-imere,amp;alteijtmilricordif liberareSic SC deusnbsp;in nullo pt reprehcdi,Gue dnet,Gue mifereatur.nbsp;Merits ein miicricordix nullS cft,merit at in*nbsp;duratiis eft p Am totius raafl damnatx.Ncc innbsp;durt deus imptiedo duritiam, lcd nonimptien/nbsp;do miftricordi, Gcut ncc digni funt. Quod facitnbsp;xquitate occulta,ab humanis lnfibus remota.nbsp;Diets taque niht $ Quid adhuc quertturfnbsp;Voluncati cnim ciu quis refiftit^O homo,nbsp;tu quis es qui rcfpondeas deo^ Nunquid dinbsp;citfigmentum ei qui finxit fe, quid me fednbsp;fief Aj|non habet poteftatem figulus lunbsp;ci ex eadem mafla facerc aliud uas in honotfnbsp;rcffl,aliud uero in contumeliamf |
q Exprxdifta fentetia puidit Apoftolus mo-ueri audace infirtnitat corum, fcilicetg Iccund conieduras cordis humani,infcrutabil altitudi/nbsp;ni iudiciorurff dei cogitarc conantur,amp; de culpisnbsp;fuis fe excufarc nitun{,amp; hanc fibi exadueri opnbsp;ponens,ait: Quoniam dixi,quia deus cui uult minbsp;feretur,amp; quem uult indurar,ifrf$,id eft,ergo dbnbsp;cit.id eft,obi)cis,if; QsW lt;lt;dbc (itritur deus denbsp;nobisNam Moluntatieiuf ^uis refliti Hoc eft ice-cere :Qtiid de nobis Gtquerela quod de offennbsp;damusmale uiuendo.cumillius uoluntati nemonbsp;poffit refifterc,qui'nos obdurauit milricordiamnbsp;non prxftando ! Conqueritur cnim deus Ixpenbsp;de hominibus , Gcut per innumcrabiles apparecnbsp;feripturarum locos, quod noluntcredere SCtc-Ac uiuerc.V nde 8c fideles ac facientes uoluntatcnbsp;eius, conuerfari dicuntur fine querela, co quodnbsp;de illis non queratur lcriptura.Dc diucr fis autemnbsp;queritur. Sed cur,inquiunt, queritur atq? caufanbsp;tur nos non uel bona fecifle,uel mala fccifle,cuinnbsp;in poteftate illiusGt amp;uolunt^e,abfq; bonis uelnbsp;malis operibus uclcligerc aliquerauel abijeere,nbsp; prxfertim cum uoluntati eius humana fragilitasnbsp;refiftere n poflit^ Curquerclam faccrctdepcc-catis hominum , cum nequeat uitare quod iplnbsp;uult^Sic Iblent carnalcs in uoluptatibus uiucntesnbsp;aducrfusdeummurmurare,amp; uoluntati eius,nnbsp;lo uitio quod mali funt,dcputarc, ualidam^cnbsp;tra cum talibus uerbis calumniam parare. Quosnbsp;redarguit Apoffolus ab huiufmodi prxfumpti-one,amp; quxftioncm corum breui fermone djflblnbsp;uit,dicens :0 homo, tu ^uif et quire^ndeat lt;Jeo? Et eft |
CAPVT nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;aX.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;69
|
A fnfus:Et ex eo quod rcfpondere us.deo calni-amfadsit quia de fcripturis tta pcrquiris.utlo quarts contra deum,Sduftitiam uoltatis eius in/nbsp;quiras, oftdis te effc liben arbitr%amp; poflc rc^cnbsp;agcrc uolueris. Quidam autc Hulti putaueruntnbsp;/ hoclocoApoftoluminrefponfionedefecifrc.SCnbsp;inopia reddcdae rationis rcprcffifl'e contradi(5io-rnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fs audaciam. Sed magnum habetpondus quod dnfium eft,o h tu quis es 5c. amp; in talibus qux-fthinibus ad fux capacitatis conGderation rcuo care hoiem uerbo quid breui,fed re ipalt;nagna,nbsp;ell rcdditio rationis. Si enim hxc non capit, quisnbsp;cft qreipondeat'' Si atcapit magis, noninuvnjtnbsp;quid reipdeat.Videtigit.fi capit,uniuerfum genbsp; nus human tam iufto iudicio diuino in apofta-
I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;f.nemo rede dei poffet uituperare iufliti;5C g hberantur, fie oportuiflc liberari,utex pluribus non liberals atc in condenatione iufiiiQma de/nbsp;telidis.oficderetur quid cmeruiflet uniuerfa conbsp;iperfio, SC quo eti iftos debit iudicidei duce-rec, nifi eis tndebita mifericordiefubuenifit ,ucnbsp;uoletium de fuis meritis gloriari omne os obftrunbsp;Jnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;atur.dd qui gloriat.in dno glorietur. O homo.tu quis es qui rcfpondeasdeo^ Quis fitille,attende: cjuisfis (u^attdeJiledcuscfr,tij hoxx)OScdnbsp;tiloquiulderis tu.amp;fonsilleiuih'tijcatuseftTnbsp;Sans fit interim tibi ex fide adhuc uiuii,amp; non- dum cernti qd perfedQ eft,fed ex parte fcicnii,nbsp;' rtnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;credere quod nemin deus liberet nifi D gtatuitamifcricordia.Sd nemin dnet nifixquil fima iufiitia. Cur autdlumpotius^ ill liberet,nbsp;auc no liberet, fcrutetur qui pot iudicioi^ eins lnbsp; magnum ^ifundum.ldcaucatprcipiti.Tu cmnbsp;horooquisesutrndeas deo? Rndereenim deonbsp;non pofle cuincitur.qui homo nominatur: quianbsp;per hoc quod de humo fumptus eft, iudicia fuo-na difcutere dignus n eft. o homojd eft.carna-quot;^iis pcrtincs ad Adam,tu luteus, quises,id eft,cu-iusualtix, qui rndeasdeo,id eft, quirationibusnbsp;contra deum agas, quod iniufte cligat C repro-bet:Que caufas iudicioijt eiusinquhas, cur ifiumnbsp;eligat amp; ills reprobet. Deus p opra fua quod-modo teintcrrogat,amp; tu fi cauls C raties openbsp;rum ius intellexerit, rndebis ei quia confiliumnbsp;/Inbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;uoluntatis eius intlliges.Sed tu homo quis es ut hoc faciasxcedehomin.excede carnalitatem, excede mores amp; fenfushumanos.fiuishocattin
pitiam loquimui^i perfedos, amp; tune demum rede 8C n prpoftere audics,fi qua funt de an/nbsp;meritiSjdC de gratia uel iuftuiaiccretaomi/nbsp;pottisdei.Pdrescm credere iubtur.ut pccnbsp;.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cans crcdtxjQ purgcntur.Nefcit enim quod re e uiudouifurifunt. Quapropf cumuideren poiTint nifi rede uiut, nec rede uiucrc ualet ninbsp;fi credant.manifeft eft fide incipidum, ut prxnbsp;cepta quibus crcdtes (culo hoc aucrtuntur,nbsp;cor mundS faciant ubi uideri deus pofTitJdco rcnbsp;dicitur hobus nuecuflace uir manentibus,nbsp;^propterca lenebroium ocul animi gertibus, |
O homo tu quis es amp;c.N5 enim Gndos hoc loco C Apoftolusprohibuit quxrcndo,dc quibus ait:nbsp;Spiritalisatiudicatomnia.fed luteos atqj terre- *'Cor.tnbsp;nos homincs,qui adhuc imaginem illius portant,nbsp;qui primus iaus eft de terra tcrrenus:amp; quia einbsp; quofausefi.obtempcrare noluit.inidlapfusnbsp;efijundc fadus.Talibuscrgo dicituriOhomo tunbsp;quis es qui rcfpondeas deo.^Et additur:nbsp;didtfigmeHtum ei quijifinxit, ijudrepcnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Vbi oftcfiditur quafi fimili amp; eti minori, quia de us nihil iniuftc facit, fi unius miferetur C ab alionbsp;rnifcricordiam auertit.Si,inquit,figmentum forma turn in immundum ulum, non poteft aceufa-re dciuftitia fiftor fuum, cum figmentum mul-to dignius opus fit qutum ad figulum.qum tunbsp;homo ad deum: tum ille qui uerus figulus, id eft,nbsp;cre*or dCartifex ficformator nofter cft,habet pOnbsp;teftatemlaluaiuftitia cuiusuu]ttni(rcrj,amp; quenbsp;uultindurare.Sed tu qudiu Hgment es,nondnbsp;pfeusesfilius:quianond haufftipieniftimamnbsp;gratiam,quia nobis da ta eft pts filios dei fieri,ut lobitn.i,nbsp;poiTis audire, l n dic uos feruos, fed amicos, kbonunbsp;C tn i uis rndere deo S nofle confli eius. Quinbsp;fihominis tibi aequalis confili nofle uoiiufles,imnbsp;pudeter faceres.nifiprius inamiciti rcciperis.Snbsp;ergo cGlium dei nofle uis, prius ftude p mritanbsp;fanditatis amicus ciusfieri,utn fisluieSfigmennbsp;t.ied uir fpiritalis. N ut manifefi fit.n fanlnbsp;ficato fpi, fedcarnali luto ifta dici,mox fubdit:nbsp;M m hlt;tbit potefiittfiguliit luti,ex ettd majJaf^ereaJi^nbsp;ud uaj in honor, aliud incotutnelianti Ex q em in paranbsp;duo natura noftra peccauit, iam dci prouiden-(ianonfecund caclum.icdfecundum terra,id ,nbsp;non fecundum fpirii, fed fecundum generatio- Dnbsp;n mortale formamur,Slt; omnescx unatffafla lunbsp;ti fadi lumus.quod efi: mafia pi.Gum ergo menbsp;ritum peecando amiferimus, C mifericordia deinbsp;remota.nihil aliud pecetibus niG octerna damnanbsp;tio debeaf, n fruftra uideref iniquitas, ut ex canbsp;fierct uafa in contumeli. Cum uero p libeij: ar-bitn prinai hos in condnationem uniueria de/nbsp;fluxennt,j3culduboquod ex ea fiunt uafa in honbsp;norc, nonipfius iuftiti quxgratiam nulla pr-ccflt,fed deimifcricordif attribuedum eft:quodnbsp;uero in contumeliam.non iniquitati dei qu nugt;nbsp;laeft,fed iudicio deputdum eft. Qui figulus eft,nbsp;cum fragiles, infirmos C terrenos facit. Et ex ea-d malfa^qux tota in Adam perijr/acit fccdumnbsp;uoluntat fuam alia uafa m honor per mifericornbsp;diam,31ia in coniumeliam per iudicium. Quod fi uolens deqg oftendere jram,amp; nogt; tam facere pottiam fuam, fuftinuir in mulnbsp;ta patientia uafa ir apta in interitum ,ucnbsp;oftcndcrcfdiuitias glori fu in uafamifenbsp;ricordi,qua: prparauit in glonam,quosnbsp;amp; uocauicnos n blf ex ludisjid etiamnbsp;ex gcntibusjlicut in Ofcc dicin Vocabonnbsp;plcbem meam, plebem meam tf non mi*nbsp;fericordiam confequutans, mifericordiamnbsp;confe^uutam. Et cric in loco ubi dium |
|
7 0 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ad A eft ds, Non plebs aiea uos, ibi uocabuntur filrj dci uiui J Oefutn fupcriuscft.quiaetfi deus nihil boni det, non tame iniquus eft, nec poteft ei homo refpondere.Q^od.id elt.fed fi ipfe quibufdametinbsp;am bona dcdit.quid ei refpondebis^Quid dices,nbsp;fi deus bot^ illis impcdit,fcilicet cum effent aptinbsp;inintcritum,fuftinuiieosinmuJtapatientia,amp;innbsp;terim dum expedaret, oftedit multis indieijs, utnbsp;ipos nonnunquam puniedo uel alios coram cis,nbsp;futuram iram ut fibi caucrt,lt;SC in hoc quod fuftinbsp;nuit amp;iramoftdit,notificauitpottiam, quia gnbsp;malospurgat bonos Quafidicat:Potesdiccrenbsp;quod iufiei'ubtrahitgratiam amp;damnatil]os,quinbsp;ita expedati noluerut refipifccrc, fed hac gratianbsp;abufi iunt./ uolent deu oflenderein perditis trailednbsp;ddo illis uindidam, O' notiRcare potentiamfuamnbsp;bene utedo malis,quia tarn potens eft eius boni-tas, ut bn utatur etiam malis, fuflinuitinmulta pathnbsp;entia,id eft.diutiffime patienf tolerauit uafit irlt;e,idnbsp;eft.homines qui pleni eiusira funr, uafa dico apttinbsp;in interitim, id eft, idonea tcrn morti, fi hoc fecit deus,non efi inde accufanda eius patientia.fcdnbsp;eorum pertinacia, qui diu expedati nolueruncnbsp;conuerti.Nam idco fuftinuit eos, cum fciret nonnbsp;conuertdos.ut fiertinexcufbilcs.SCgeoiji manbsp;litiam purgarentur boni.Idcirco fuftinuit eos,Mtnbsp;infuturo feculo oftenderet diuitiitf gloriafu, id eft,nbsp;largifluas opes beatitudinis tern, uenturas innbsp;Utfa mifericordia,id eft,in eJedos homines plenosnbsp;mifericordia eius, quaeka uafa ipfe prap4rlt;(uitinnbsp; glorirfw ,cum econtrario uafa irfint apta inin-terituty cadere. Quia quod uafis ir exigit iu,*nbsp;ftitia punientis , hoc uaGs mifericordix dimit/nbsp;titpietasliberantis, SCinfuper gloriam cislargi-turgratia faluantis. Notandum autem, quia innbsp;co quod fuperius ait,figulumhabere poteftatemnbsp;lt;x eademmaffa faccre aliud uas in honorcm,albnbsp;ud in contumeliam,oftcndit myftice creatoremnbsp;no poftereprehedi,fi ex cadem natur^vmaffa ali/nbsp;os creat ad honorem fanditatis,aliosaut fie erenbsp;at,utabirc finatin contumeliam nequiffimopcnbsp;rationis C iuft damnationis.In co autem quodnbsp;Ainc dicit, quod fi uolcns deus amp;c. declarat quianbsp;non potefi?accufari, fi diu uiuentes in carne malos patienter tolrt, ut eosin malitiaperfeuernbsp;tes poftmodum acerbiuspuniat amp; bonoseorunbsp;prauitate uexari permittit, ut eius pro patientixnbsp;meriio maiorem glorix coronam reddat. Si eosnbsp;quos indurat, patienf fufl^et, ut eos iuftius da/nbsp;mnetpoftqu diu fuftinuerit, no eius accufandanbsp;eft patientia df infinita clemetia, fed eorum du-ritia, qui bonitatc eius in perditioncm abutunt.nbsp;Alioqui unus eft folis calor, ftcundum effen-tias fubiacctes alia indurat,alialiquefacit,alia folnbsp;uit,a]ia conftringir.Liquatur cnina cera Sf induranbsp;tur lutum,lt;3f tarnen caloris non eft diuerfa natu-ra.Sic amp; bonitas dci atep dementia uafairx,id c,nbsp;populum ludxorum C exteros reprobos indu-rat:uafa uero mifericordix,id cft,le:os^liquat. |
ROMANOS Non pot figmentum fiftori fuo dicere.cur me fe* cifti fief quia SC ipfe fidor habet poteftatem facenbsp;re^x eodem luto,prout uoluerit ,alia uafa ad honbsp;neftos ufus,altl ad inhoneftos.Quod,id eft,fcd finbsp;deus uolensoftenderciram,fuftinuit inmultapanbsp;tientia uafa irx,tu quis es qui rclpdeas dco? Vonbsp;luit deus oftendere iram fuam, non utiepaniminbsp;perturbationem,ficut eft qux circa homines nnbsp;cupatur,fcd iuftam uindidam, 8C notam faccrenbsp;potentiam fuam,ad quam pertinet damnare ini-quos.lt^oc quotp demonftratur eius potentia,nbsp;quod Sc malis bene uti optimus poffit. Oftendere ergo uoluit hac potentiam,qua bene utitur etinbsp;am malis, multa illis naturalia 8C temporalia bogt;nbsp;na largiens,corum^ malitif comparation adnbsp;cxercendos SC admonendos bonos accommo-dans,ut in cis difeant agere gratias deo, quod abnbsp;cis non fuis mentis qux in eadem maffa paria funbsp;crunt,fed illius miferatione difereti funt.Si enimnbsp;foli hi crearentur ex Adam, qui effent per gratt*nbsp;am rcdimendi,Sf prxter hos qui ut ludxi in fili-os adoptantur,flulli ali) homines nafccrenturja-teret beneficium quod donaretur indignis, quianbsp;nullis ex cade damnabili ftirpe uenientibus debinbsp;turn fupplicium redderetur. Voles ita^ deus oftnbsp;^re iram Sc notificare pottiam fuam,fuftinuitnbsp;in multa pftitia uafa irx aptata in interitum , idnbsp;cft,rcproboshomincs,inquibus latctiraeius.quinbsp;aptati funtinperditionemjonganimif tolerauir*nbsp;ut ordinate dffponeretcos,amp; uteretur illis ad in-ftruioncm falutis eorum quorum miferetur,nbsp;ideoljj uafa mtfericor dix uocantur.Non quod il/nbsp;11 effent ncceffaria fiuc angelica Gue Humana pda,nbsp;cui nec iu ftitia creatur cuiufquam eft ncceffaria,nbsp;fed ut oftederet diuitias glorix fuxin uafa mii-ricordix,ne fc in bonis operibus tanquam de jj-prijs cxtollercntuiribus;fed humilitcr intellige-rt,nifiillis dei gratia no dbita, fed gratuitafub,nbsp;ucnirct,id fuiffe reddedum mentis fuis,quod ali-is in eadem maffa redditum ccrncrct.Ita cm quidnbsp;fibi prxftctur dilcu nt gratis iuftificati, dum nonnbsp;fuo mcrito,fed gloria ditiflimx dei mifericordixnbsp;difeernuntur damnatis, cum quibus eadem iu/nbsp;ftitia fuerant 8C ipfi damnandf Cxtcri autem honbsp;mines ad iftam gratiam non pertinetcs,qurutnnbsp;tarnen C animam amp; corpus dei bonitas opera-tacft, quicquid habet ipfa naturaprxter uiti/nbsp;um, quodeidem infixit fuperbientis uoluntatisnbsp;audacia,propter hoc deo(qui illos ita pcccatu-roSjUt xterno effent igne dari!liandi,Gnc,dubita-, tionc prxfciuit)crcati funt, ut in his oftederet liberum defertoris arbitrium fine fui gratia quidnbsp;ualerctjSf in coru iuftis ac debitis panis uafa mi-ftricordix,qux non fuorum operum meritis,fednbsp;gratuiu dci gratia difercta funt ab ilia concreati/nbsp;onc,quidfibi collatumeflet,addifccrcnt;utomenbsp;os obftruatur,3f qui gloria, in domino glorief,nbsp;Vt (illenderet,inqiiit,diuiti4tglorilt;efna,qua glorificanbsp;tur jn fanftis, bn facies eos opcrari, in tufa mirknbsp;cor4e,id c,in homines quos replet fua mifericordia, j,id cft,quos homines eletftos praparttnit^d |
CAPVT
A en.prafordinauitadglojrUwternam. Quoten/ CMit,i'cictt nos,nonfolum ex tdxit,ut ipiiludtuonbsp;le bant, fc!nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;S'^ntibus, ut ex utriiquc fierst
unus credentium populus. Ex qffooftenditur, non gcntes cligiuel ludaeos.fed hominum uolunnbsp;latesdiuinKusilluminatas^QuosC uocauit nos,nbsp;prb CO pofitum cit,acdixillet: Sicutnos quosnbsp;uocauic non iblum ex ludacis, fcdctiatnexgcntinbsp;bus.Supcrioraenim quafidc Pharaonc amp; Aegfnbsp;ptt)s,qui fuertuafa jr.T,Sd dcfilijsifrael qui ertnbsp;uafamifcricordj.dilputareuidetur.Nutemnbsp;ne folum illi antiqui liraeiic intclligerentur uafanbsp;tnilncordi, oflendit quia Si. nos qui ad nouamnbsp;gratiam uocati (imus.non lolum ex illo Hcbrjonbsp;jum populo.fed criam cxgcntilitate,uocataua-fa luinus eiufdcm milcricordia:- Etiam ex genti-bus uocauit nos deus./lt; ipfc dic loques in ofee;nbsp;lionplebemuteam. d eft.genulitatemqusc non eratnbsp;plebs mea, uoeaboplebemmettnt, ideft,uocabu'nbsp;lum pecuharispopuJi mei dabo illi in grati nonbsp;minis Chriftianj, (^non mijricordMmconfequutitm;nbsp;id eft, eandem gentilitatem qu%iifcricordianinbsp;conlquuta non fuerat,fed fine mifericordia per-ditioni reliAa er3C,uoc3iboconfequutdmmifiricordi~nbsp;tftJt.id ft.hoc uocabulum illi dabo, ut appelleturnbsp;confquuta milericordiam,ut nomen indice blt;j^nbsp;neficium .Et ent iftud in tpore gratiiioeoJd eft,nbsp;in terra gentium,amp;i di^uniejl eis diuinitus,No pkbnbsp;WM efns 0$ ih.id eft, in eadem gentium rcgioncnbsp;Hocabuntur qui ibi fucrint,fii^ ieiuittt.Per hoc quodnbsp;deus gentiles ad cultum fuum non uocabat, fed
B incrrorc reliqrat,dicebatcis,Np4cbsmcauos. Sed inlocogtiumubihoc anteadiAum eft,ibinbsp;poftniodum pracdicata per apoolos euangclijnbsp;gratia.uocati funt qui illic crcdidert,filij dei nonnbsp;mortui.lcduiui.Coluerantenim prius multos denbsp;os mortuos.ihomines mortuos, quos fibi decsnbsp;,confiiiucrant,ficut louem amp; Apollinem amp; Her'nbsp;quot;culem.Sd ideo ne quis talium intelligcretur ,nuncnbsp;deus propheta dic, cum de gentilibus lerrr.onbsp;eflt.cognonainauit deum uiuum*
'JO* Ifaiasautcmclamatpro Ifraeh Sifucntiiii merusfitiorum Ifracl tanquam arena ma*nbsp;ris,rcliqui falu fient. Verbum autem cnbsp;fumSiansC abbreuiansin quitate,quianbsp;uerbum breuiatum fiiciec dominus fupernbsp;terram.Et ficut prdixitIfaias,Nfi domi*nbsp;nus fabaotb reliquiflet nobi's fem,ficut Sonbsp;doma fadi eflenfus, C-ficut Gomorrha fi*nbsp;miles fuifiemus.
Quia nos dixerat uocatos non fblum ex lu* dps,id etiam cxgcribus,6C genti uocaiioncm,nbsp;de quibus minusuidcbatur.aftruxeratprophciinbsp;CO teftitnonio.uultfimiliterautoritre propheti/nbsp;ca ludorutn uoeationem ocnderc. Ofee dicitnbsp;de genti conuerfione.fcd Ipf clamt,id efi,apernbsp;C Si publice tefiatur proljrddjd eft,pro conuerfinbsp;one ludorum. si fucr numerus Sic* Hoc cfi.eti-am fimultitudo noncredidcrit.tamnpaucicreznbsp;dcnttreuerafG Icgatnus lolcphum,quantaho
.I
IX. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;7
ininum n lerufalcm amp; inludafueritmuln'tu- C do quando paus efi dominus, intelligimus uixnbsp;paucosin apoolis amp; in apofiolicis uiris ialuaznbsp;tos eic ex ludis. Sed quia non fradi funt infidenbsp;les amp; fupbi,acp hoc infruAuofi rami.ut infercrenbsp;tuf oleafcer gentium,ideo perire potuit radix panbsp;triarcharum Sd prophetaruni. Quia faerit, ioquit, numerus filiorum ifrael ficut arena mg$, id e, finbsp;fuerint tot ludi, ut non poflint numro cotivnbsp;prehendi, lcd omnem fupputationc uiccrit mul-titudo eorum, ficut arena quac non pote numenbsp;tari, reliqtt faluie fient, id e, illi quos fibi domiznbsp;nus relinquet, quando alios abijciec, faluabun-tur. Vclfinumerus corumfueriterilisamp;gra-
uis ut arena maris, reliqui quxerunt fulgentes
amp; cselo inhrcntes ficut fiell, faluabuntur. Vtl^nqueenimpromiflumeftAbraae. Erit,in- GeHe*nbsp;quit, fernen tuum ficut fiell cli, c uelut arenanbsp;qua.- e in littorc maris. Vere faluabuntur. natnnbsp;uerbum ent confummanscr abbreuians in te^itate. Ideo faluabuntur, quia uerbum euangelii quod eisnbsp;tradetur, ent confiimmans hominem in iuftitia,nbsp;id eft, perfcAionem iufiitix dans, ca confum-mansac perfciensqulex non pocerat. Et ab-breuians, idefi, in unogeminx charitatis prxznbsp;cepto comprehendens omnia,qux lex multipli-cibus prceptis inituerat. Et erit abbreuiansnbsp;inxquitate ,tecundumillud: Quod binon uis Tfcinbsp;abaliofieri,tualqnefeceris. Etproutuultisut M4t,nbsp;faciant uobis homines,^ uosfacite illis fimiliter.nbsp;Vel in uno Chrifto abbreuians omnia legalia,nbsp;amp; hoc in xquitate, quia sequum efi: hoc uerbumnbsp;breuiarijUt nihil defit ad iufiitidcomnibusprnbsp;figuratis. Slue in xquitate, quia qu aequa funt,nbsp;reunet,utmoralia;quxiuscfttollijtollit,utfiguznbsp;ras. Vere nouum uerbum erit abbreuians,^*nbsp;uerbum bnuiatum faciet dominus lefiis fuper terrain, idnbsp;eft, ut compendio fidci per gratiamfaluos faciatnbsp;credtes, non per innumerabilcs obferuationcs,nbsp;quibus ludxorum plebs feruilitcr onerata prenbsp;mebatur. Woe uerbum fecit dominus fiiper terznbsp;ram conuerfansinter homines.DiAum fuit.relftnbsp;qiiiasefle faluandasex multitudine pereuntium.nbsp;Etficutneram pnedixittfaias, Nifidominusfibitrtb.ftnbsp;exercituum,cui kruiunt excrcitus angelorum 89nbsp;hominura, rtliquilfetnobisludxisfernen.i* eleAosnbsp;filios qui diffcminauert per orbem,feut Sodomanbsp;faifielfemus,SifieutGomorrha fimiles fHijjews,idefi,nbsp;ficut in Sodoma Si Gomorrha poft difeeflumnbsp;Loth foil reprobi remanferfit qjimul perirt; ita
Si nos in lerufal poft Chnfti relurrcAion foli re
* probiamp; piturircmhnmus.Hi cm g cxcircunnbsp;cifionccredidcrStiUOcantfem,ga fparfiper ternbsp;ras multiplicati funt, 5c uclut grana feminis copinbsp;ofam i'eget fideliS gcrminauert.Etppf iftos nonbsp;fucrutludfi ficut Sodoma amp; Gomorrha,ga nonnbsp;osfuert repro bi,ncc oranes pencrunt,qm iflinbsp;funteleAiati^faluati de multitudine illoi^.
Quid ergo diccmus^ Quod genres qu n feab^tur iufticiam, apprhender unt io*
-ocr page 100-7t nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ad romanos
A (littam, fuftidam aut quae exfide eR: Ifra# cl ucro fedo legetn iuRiti,n legem iu*nbsp;ftitia; non perucnit.Quaref Quia non exnbsp;de, fed qual ex operibus, Offcndcrunt cmnbsp;inlapidem offenfionis,ficut fcriptum cR;nbsp;iftiit.iS. Ecce pono in Sion lapidem offenlonisdCnbsp;petram fcandali, i omnis qui credit in eu,nbsp;nonconftndetur
Ab autoritaie uirfufcj ^phctae infert.-Qu/ qTjj; doquidc.ingt, Ofec de gtibus dicic, Vocabo nnbsp;picbem mc.pleb me.amp;lfaias de fiJijsIfrael cianbsp;niat,qa reliquiae eoj?2faluabuntur,id eft.pauci denbsp;mukitudine.ergonbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dicemut,id eft,quid p hc
phetar difta de gbus C ludis diffiniemuslt; iiud poflumus ex prdidis oraculis inferre SCnbsp;iffcrerc,(luod gctes, (jine neq; g hoftias.neqijAolnnbsp;tte labanturiuflitiai dei, apprehenderunt iuflitiam,nbsp;non quamciinfp,n eam quae eft ex Icge.fed earnnbsp;iuflitiam ^Ute efl ex fide,id cft.per gratiam ; quia nonnbsp;fugbieruntjd in Chrium crediderGt.ied ijrael,nbsp;ide.carnalis populus ludorum.Jcindog car-nales oblruantias legem iuitiie.id cjcgem qunbsp;eft iuftiti bcneintelle:a,non peruenit in legem iufli-ti(e,id eft, uenit quidc aliquantulum in legem iuftinbsp;tij, fed non peruenit ineam: quiaquamuis opranbsp;legisfaceret,non tam ex amore iuftitix fecit ea,nbsp;fed ex timor pcen.SCita cordisinnocentiam hanbsp;here non potuit. Vbi probatur ucra clTe fupradinbsp;dafententia.quia nonuolentisnclt;pcurrcntis,fednbsp;B iniferentiseftdci:quoniam gcntes.urdiumeft,nbsp;qu iuftitiam nonquicrunc, iuftitiam inuenenbsp;runt: 8clirael qui legem iuftitifedabatur, nonnbsp;Pfilnt.6f potu^ineamperuenire. Terribilisergo deusinnbsp;confilljs fuper 61ios hominum.Sc iudicia eiusnbsp;occulta funt.non iniufta. Gtes qu non fedabannbsp;tur iuftitiam,qu ex lege eft, quaftpropriam fu-ara apprehderunt iuftiiiam,qu eft ex fide. Ifranbsp;clautem fedans g opera legem iuftiti, non pernbsp;uenit corde in legem iuftiti.Et quaref Quafi diligenter hoc attdamus,cur in cam pdtuenirc nonnbsp;potuit.Q2WofX^lt;fc,id eft,quianon fpcrauitinnbsp;deum.nonillam petiuit dco, n credidit ineumnbsp;quiiuftificatimpium.Non ex Gdefid ^uafl ex opC'nbsp;^ribuj, id eft, quafi iuftitiam per femetipfum ope-rans.non in fc creds operari deum.Dcus eft emnbsp;qui operator in nobis amp; uelle SC operari pro bonbsp;na uoluntatc. Sed Ifrael non qurebat iuftificarinbsp;ex fidc.fed quafi ex operibus,quia fidem non punbsp;tauit elle caufam Sc principium iuftiti, fed ope/nbsp;ra carnalium obferuatioijpm iuftiti principiun^nbsp;efle credidit: 3C glorians quafi de opcribus,exclunbsp;fit fegratiam:ac quafide fanitate prfumcs,re.nbsp;Ipuit medicinam.Vere non ex fide iuftificari qujnbsp;fiuitpopulus ludxorum, fed uelutex operibus.nbsp;nam offenderunt in lapidem offenfionit, id ,Chriftumnbsp;humiiem per fugbiam fuam calcarc uolctes.grefnbsp;fumlredadionislferunt, amp; quaflaticor-ruert.Qiiafi ipfa fua iuftitia offendcrt in Chrnbsp;ftum,quia uclut de iuftitia timucrt, S fid Chrtnbsp;fti fpreuer unt. Qtii ad fitnilitudin parui lapidis.
quo non caue,fuit eis habilis ad ofl^ndendum, G iats in humilitate.Omnibus quoq; malis eft ipfenbsp;hriftus lapis ofienfionis:qa quicquid dicit,amanbsp;rum illis,Amoutur ex didiscius.Ita offen*nbsp;derunt in hc hpid, fieutferiptumefl apud Ifaiatnnbsp;dicte patre.'Ecce pono in Sionlapid offiftflonit.id eft.nbsp;per incarnationis myfteriumpono Chriftum innbsp;Sion,hoc eft,in ecclefia fundamtum, qui ludisnbsp;erit lapis offnfionis,qanon fibi cauebunt ab illonbsp;humili amp;paruo propf fu mtis ccitat,fcd of*nbsp;fendin eum Ccorrut. CzponoibipetMtw/c-dali,id cft.cund Chriftum quiin pafltonecntillisnbsp;petra fcandali,id c,deformis amp; ai'per amp; durus,innbsp;quofcandalizabuniirafcetes amp; indignates,cuninbsp;fc filium dei dixerit. Lapis uocatur politus amp; lu-bricus,quando fi calcatur,pes cito labitur : petranbsp;uero dicitur,quando eftinculta amp; afpera. Chri-ftus ergoin natiuitate uelinconuerfatione amp;pr5nbsp;dicaticfua ludis fuit lapis offcnfionis,amp;in pafnbsp;fione petra Icandali.'quia qui priusin oriuamp; hunbsp;niana conuerfatione uilits efteis contemptibilisnbsp;C cculcabili^, poftmodum in paflione niraiutnnbsp;deformis 6C afper illis apparuit.Plus at feandanbsp;lum q offnfio: quia icandakim dicitur Grco,nbsp;qd eftnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,amp; eft proprie impadio pedum.
^ia ergo ludi offenderunt in Chriftum, ut omni no impit^ertped ibi amp; confringeret.Non fo-lum enim contempfcrunicum,fed8C crucifixe*nbsp;runt.Pono hunc lapid offenfionis, quantum adnbsp;reprobos:5fprop eledosfubiungo, quiaomnirnbsp;Cue ludus, fiuc gtilis, fiueferuus, fiue liber, quinbsp;credideritinenfgt;fnonconfundetur,id eft, n erubeicctnbsp;infuturocum illeueneritad iudicium. Qui cnimnbsp;crediderit in e,n habebitfu iuftitia qu ex lenbsp;ge eft, quuis fit bona lex, fed implbit ipfam lenbsp;gem no fua iuft:itia,fed data ex dco. Ita enim nonnbsp;confundetur.Nam qui in fc gloriatur,confonde*nbsp;tur.non enim fine pcccatis inuenietur.Ille autetnnbsp;tantummodo non confundet,qui in domino gionbsp;riatur.Quicuntp ilium fide expedant, cum uenenbsp;rit,gaudebunt.Qui fine fide funr,cum ult;ncrit qdnbsp;nunc n uident,erubcfccnt;quomodo folcnt connbsp;fundi qui inueniuntur in aliqua culpa,amp; eis infulnbsp;tatur ab omnibus:fed tarnen non tranfictilla connbsp;fufio ncc delcbitur.Notandum atlt,quia hoc teftinbsp;monium Apoftolus ex duobus locis Itbri Ifai - nbsp;ciunxit.Ita em ibi legit:Ecce ego mittam in i___
damentis Sion lapid comprobat, lapidem an* gularem,prciofum,in fundamento fundatum.nbsp;Qui crcdtderit,n fcftinct. Aep alibi in;dem li .nbsp;bro:Etcrit,inquit,uobisin.lndifcationem: in lanbsp;pidem at offnfionis C in petr fcdali,duakusnbsp;' domibus Ifracl. Vndcgfpjcuum cfl, Apoftolosnbsp;in interpretatione uete^ fcripturaiit fcnlm qunbsp;fillc,nonuerba:ncc magnopcrc de ordine fermonbsp;nibusi curalTe.cum intclledui rcs patcrct.
CAPVT X.
FR.atres,uoluntas quidcni cordistne/ C. obfccratio ad dominum fit pro iliianbsp;in llutem TeRimonium cnim pcchibco
CAP VT
A illis^quodjcmulationcm dcihabent,fed no fecundum fdentiam Ignorantes enim deinbsp;luttitiamA^u quaerentes ftatuere,iuftilt;!nbsp;ti del no funt fubiei.finis em Icgis GI?rinbsp;k . ftusadiuftkianiomnicrcdcnt
nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Hine iam incipit de fpe ludxorum loqui,nenbsp;, ctiam gentes luperbire audeant aduerfus cos.Si/
cut enim ludxorum fuperbia refcllda erat tanq ex ore gloriantium,Gc SCgentibus occurrendumnbsp;cft,ne tanq ludxis prxlati fuperbiant. Dixi quianbsp;,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;onperueneruntinlegiuftiti,fed offeSderunt
inlapidcm offenfionis, no quiaillosodiohabe, nee quia de illis omnino dclpcrem. Namfeiatisnbsp;Jtitirff ,quia intima olanW cordw mei fit pro iUit in fit
* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lutem, id eft, ex corde uolo illorum ialutem. Vonbsp;Juntas quidem cordis mei pro illis optat,ut acci/
t nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;plant falutem, quamuis illorum uoluntas adhuc
obfiftat. Potens eft enim deus illor corda cuer tcre.Non folum uoluntas,fed eti ob[ecr(ttio,id eft,nbsp;oratio cum obteftatione facrorum,fit me pro ilnbsp;lis ad deum in falutem, id eft,ut cfficacior fit ora/nbsp;lio mca pro illis, facio cam cum iuratioc facronbsp;rum, in ialutem illor dirigens intentioncm,hocnbsp;eft, ut credant 8( perfidemconfequantur falutc.nbsp;Non enim aliter faluari potcrunt.QuamuisAponbsp;ftolus eisinftanter euangelium prxdic^-et, parnbsp;tarnen efte credebat, nifi pro illis etiam oraret utnbsp;crederent: quoniam uoluntas ut ad ucra credda
* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;moucatur,non fibi fufFicit, nifi per gratiam deus
* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp; illiopituletur,nccipfaconuerfio fieri poteft fine
dei adiutorio.Obfecro,inquit,pro illis,amp;iuftum eft utobfecrem. namxmulationeift dei habent.nbsp;Nam ego qui olim fimilis fui, 8i idcirco noui in-
nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tention cordis ipforum, perbibeo illis teflimotlium,nbsp;^uod temulationem dd habetit,id eft,bono zclo mouenbsp;lur ad defendenda iegem,pd no ficundum {cientiamz
' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quiaimprudenter agunt, dum nosquafipruari
catores legis pcrfequtur. Nefciimt em quia nos potius q ipfi legem adimplemus,qui fpiritualiternbsp;camobferuamus:Si idcirco bona quidem inten/nbsp;none uolunt legem contra prxuai icatores defennbsp;derCjfcd n fecundum fcienti,quia nefeiunt quinbsp;fint illi contra quosmouentur-Hoc amp; dominusnbsp;fchdU.l, ficprnunciauitVcnithora utomnisqui interfinbsp;cit uos,arbitretur obfequi fc prftarc deo.Putanbsp;Inbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;bant em fe deo placerc ex eo,qd Chriftianos ue-
lut pro defenfionc legis intcrficicbanr, quia xmu laiion dei habebant, fed n fecundum feien ti.nbsp;Vere nonicundjcientiam. Namtgnordfliet W-Jhtidei.ftqu deo datur perfidcmChrifti,cr^inbsp;.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'ter fiatuere fitS iuftitiS, id eft, qua luis uiribus per
** nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;?nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;putant fe faccre,no funtfiubiei^
iujtitiedeij, chrifto. De fe em prfumtes,grati' .nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;* epellcbant,6c in Chriftum propterea non credc
, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;bant,ignorantes iuftitiam dei,lt; fu3 uolentes fta
tuere.Iufritia dei hie dicitur,n qua iuftus eft de/ us,fed qua dat homini,ut iuftus fit homo per deum . luftitia autem illorum crat, quia de fuis uiribus prxlumebant, 6c quafi impletores legis fc/nbsp;ipfos ex fua uirtute dicebant.lgnorabant ergo iu
I
.X. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;75
ftitiam dei.i.quam dat homini deus, qui folus eft C iuftus atep iuftificans: SC uolcbaht conftituere fu/nbsp;am.i.uelut fe fibi paratam, non ab illo impertpnbsp;tarn amp; ideo iulKtix dei non erant fubiefti, quianbsp;fuperbi erant,dc fuo putantes, non de dei place-re polTe fc deo. Vere ignorabant iuftitiam dei.nnbsp;Chrius quem exei refpuebant,cft jit,id eft,connbsp;fummatio Iegtt,gain eolcxconfuramatur SC pernbsp;ficitur.Finis,id eft, perfedio Icgis, efi^hriftus (tdnbsp;i/lj'twwcplcndam omni infe creienti: quia omnisnbsp;qui in Chriftum crcdit,habetipfum Chriftum conbsp;fummationcm legis, ut per cum faciat iuftitiam.nbsp;Sunt ein opera qux uidentur bona fine fide Chrinbsp;fti,amp;non lunt bona, quia no referuntur ad cu fi.nbsp;n ex quo funt bona. Talia crant opera iftorum,nbsp;4m {yarn iuftiti quxrebant ftatucrc,qui3 ipfum .nbsp;qd citur. Non cocupifees, amp; extera huiufmo-dimadatafanda Sebonaipfis tribuebantur;quxnbsp;ut poflit homofacere,deusoperat in hominepernbsp;Chrifti fidem,qui finis eft ad iuftitiam omni credcnbsp;li, cui per fpirit incorporatus fadusi^ membrSnbsp;cius,poteft quifej; illo incrcmentu intrinfccus d/nbsp;te operari iuftitiam,de cuius operibus etiam ipfenbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;jj,
dixir,quia fine me nihil poteftis faccre. Finis ein diciiur ipfe Chriftus,quia quicquid agimus,ad ilnbsp;lum refrimus:5d cum adeum peruenerimus,nnbsp;habebimus ultra quod quxramus,fcd ibi permanbsp;nebimus. In cum nancf dirigitur nofiraintentio.nbsp;Ad quern cu pcruenerimus,non crit ultra quo lenbsp;damus,quia ibi eft omnium bonoru plnitude.
Moy fes enim fenpfit, quoniam iuftitiam D qujc ex lege eft, qui fccerit homo, uiuct in Leni.iS.nbsp;ea. Qu autem ex fide eft iuftitia, fic dicit:
Nc dixeris in corde tuo,quis afcendijin ex DeHfc.50 lutnf id eftChriftli deducere.aut quis afeennbsp;det in abyflumf hoc eft Chriftum ex mortunbsp;is reuocare. Sed quid dicit icriptura^ Pro* ihidonbsp;pc eft uerbum in ore tuoC in corde tuo.nbsp;Hoceft uerbum fideiquod prdicamus,nbsp;quia ft cemfitearis in ore tuo dominum lenbsp;fum, C in corde tuo credideris quod deusnbsp;ilium excitauit a mortuis,faluus eris.
fl Vere Chriftus eft finis legis ad ueram iuftitia. nam in ipfa lege anteq ad Chriftum ueniatur,ei?nbsp;quxdam umbratilisiufiitia.Moyfts enim itafcrinbsp;pfit. Probat Apoftolus autoriiatc Moyfiduasnbsp;effe iuftitias.quia dixerat ludxos efte ignorantesnbsp;iuftiti dei S fuamquxrentcsftatucre.Vere funtnbsp;duxjuna per legem, altera per Chriftum. Moyjef
enimficripfit, quia homoi^ui fccerit iuftitiam quteexle^e eft.uiuet in ea , legem hoc loco pro ipfis opfcribusnbsp;' ponens. Qui aiuiuebantinhisoperibus,time/nbsp;bant utilt;p,ne finonca feciftent,lapidationem uclnbsp;combuftione uel aliquid huiufmodi paterentur.nbsp;Ergo qui fecerit(inquit) ea,uiuet in illis, id eft,ha-bebit prxmiurn ne ifta morte puniatur :non ergonbsp;apud deum, ex cuius fide fiqtiis in hac uita uixe-ritjcum hinc exicrit,tunc cum magishabebit prnbsp;fentiftimum prxmium.Nonitaque cxfidcuiuit,
nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;g
AD ROMANOS
|
A qui/quisprlcBtiaqu3euidcniur,uclcupituel ci/ met;quiafides dci adinuifibilia per dnct.qu poftnbsp;dabuntur.Nam eft SCifta quedamin operibusiunbsp;ftitia, quando fine Rio prmio relifta non eft.utnbsp;qui fecerit eam.uiuat in ilia. Vnde 8C fuperius dixnbsp;ftum ell.quia ctfi Abfaam ex operibus iu ftificaxnbsp;tus cft.habct gloriam,fed non apud deum. Aliud eft crgOjCion iuftificari apud deum;aliud,nonnbsp;iuftifcari.C^i omnino non iuftifcatur,nec ilia fernbsp;uat qu temporalehabtprxmium.necillaquxnbsp;3Cternuni;qui autem in operibus legis iuftificatur,nbsp;no apud deum iuftificatur.quia temporalem ex-inde expeftatuifibilem^merccdem. Sed lamennbsp;etiam ifta eft,ut dixi, qudam terrenacarnalislpnbsp;iuftitia.Hsec Moyfes de iuftidalcgis.Sed quteefl exnbsp;pdeiuflitia, pc dicit ipfe : Ne dixeris in corde SCc.nbsp;Vel fi iufiieia legis in qua uiuitur, eft uera iufttianbsp;intelligenda, qu uitam prftat ternam, ideonbsp;proponitur iuftitia lcgis,quod qui fecerit cam.uinbsp;uetin ilia, ut cum quifque infirmitatem fuam co-gnouerit.non per fuas uires,neque per literam lenbsp;gis ipfius,quod fieri non poteft,cd per fidem c/nbsp;cilians iuftificatorem, perueniat SC faciat amp; uiuatnbsp;in ea.Opus enim quod qui fecerit,uiuetin eo,nonnbsp;fit nifi iuftificato. luftificatio autem ex fide im-petratur, S ita per iuftitiatnfidei completur uera iuftitia legis. De cuius fidei iuftitia fie dicit Monbsp;y ls, uel ipfa dicit in corde hominis : Ne dixeris innbsp;corde to,id eft,ne faltem cogites, lt;tts afeendet in ce~nbsp;_ towfid eft.nullus homo afcendct,quia hoc efi Cbri- um deducere, quantum ad te, id eft, fi hoc cogi*nbsp;laueris, CHRIST V M afcendilTe negabis. Af nnbsp;dixeris in corde tuo, quisdefceitdetimtb^ffutttfid eft,nbsp;nullus pro ctempta lege defeendet in infernum.nbsp;quia bot e Chrifluiuimortuis reuocare, quantum adnbsp;IC,id eft.hoc cogitare,eft non credere quod Chrvnbsp;ftus pro nobis mortuus fit, amp; in infernum pro Ivnbsp;beratione iuftorum,qui ibi tenebantur,dclccndnbsp;rit. Vel ita : Cum audieris poft refurreftion prscnbsp;dicari Chriftum afeendifle in clum ,nDli dicerenbsp;incordc tuo.mendacium cft.quis enii afeendet?nbsp;Quia hc infidelitas,quanium in te eft.Chriftumnbsp;de ckIo ad terram deducit. Aut cum audieris pr;nbsp;dicari quod ad infernum dciccndit^noli dubitarenbsp;amp; putarehocincredibile; quia hc incredulitas,nbsp;quantum ad tc,ruocat Chriftum mortuis.i.ncnbsp;gat fuifle mortuum.Nara G in abyflum deftendifnbsp;fc dubitctur.nec moriuus effe creditur ; quia ficutnbsp;mortuus ut morte occideret, fie in abyflum denbsp;fcditut nos inde retraheret. Et hxceft iuftitia fi/nbsp;dci,diftansiuftitiamoratatislegis, utndubi *nbsp;tetquis de Ipc dei qin Chrifto eft,ut non difftdatnbsp;Chriftum fpoliaireinfcrnum,amp; cum fanftorumnbsp;animabusclum afeendifle.-quia qui hoc crdit,nbsp;ex hoc efficitur iuftus. Poteft SC ita intelligi:Nc dinbsp;xeris incorde tuo,quisafcendet in cxlid eft,gsnbsp;illuc afccdei Chriftum inde ad nos dcducere. autnbsp;quis deledet in abyifura.^hoc elt,quis in infernnbsp;defeendet Chriftum inde ex mortuts reuocare.nbsp;Non enim expeftauit Chrifius ut aliquisboraonbsp;afeenderet incstl ad deducdum eum.quod im |
poifibile eratTed ipfe fua ijjonte defeendit, i pagt; terna lde ueniens qurere C faluum facere qd*nbsp;perierat. Ne^ fuit necefle uel poflibile ut aliquisnbsp;inSbyiTum deicderet ad reuocd inde Chriftnbsp; mortuis:quia ipic iia uirtute,ligato forti aduernbsp;fario amp;ipoliato infcrno,refurrexit mortuis.Ncnbsp;dicas,inquit,quis afeendet in caclum Chriftum denbsp;duceref quafi Si. in terra non fit Chrifius, qui pernbsp;diuinitatem eft ubiq;: aut quis defeendet in abyf/nbsp;fum Chriftum ex mortuis reuocare; quafi Chri/nbsp;fius in aieylTo contineri polTit, qui nullo loco connbsp;tinctur,fed omnia ctinet:uel inter mortuos mo/nbsp;rari poflit,qui uita eft.Hoc ne dixeris.Sed qwtd dicitnbsp;fcripturap Moyfen de Chrifto Propc e)l uerbum.i.nbsp;Chriftus qui eft uerbum Si fapientia dci, eft pro/ lt;nbsp;pcjhoc eft, no longe eft natura animorum 3i lonbsp;qudi rationc. Prope eft in ore tuo ad confitend,nbsp;C i corde Mo ad credcnd.Et ideo non g loca qunbsp;ras e, qui ficut uerb amp; ueritas Si fapictia ubii^nbsp;cft,amp;in corde iufiorum manet atqi inorcifed crenbsp;das quia uerb quod perfonaliter unitum eft huznbsp;m3nitati,prop*ios eft,quoniam non loquutioxnbsp;ne noftra remotumeft, ncque abintclledu .Hocnbsp;uerbum quod Moyfes dicit ita elfe propc,e/l tter-inbsp;humpdei quod prxdie4(iiUf,id eft, Chriftus,in quo nonbsp;S^ra fides conftat,quem annunciatnus. Hoc prx*nbsp;icamus cR illo ,quia 13 confitearis amp;c. Vel rationbsp;rcdditur,cur in ore amp; in corde uerbum hoc debenbsp;at efl.QKMP conpteuris in ore tuo dominum leptm,crinnbsp;corde Mo cre^deris qwd deus ill excitauit mortuis, pd~nbsp;ttttJ eri.Non eft laus fidei Chriftianorum.quia crenbsp;dunt mortuufo Icfum, fed quia credunt refurrc/ 0nbsp;xifle Chriftum. Nam mortuum amp; paganus cre/nbsp;dit.Hc eft laus fidei quia credimus eum refiirrenbsp;xiire,amp;: fperamusnos quoqpper eum relrreftu/nbsp;ros efl.Non cm ait,fi confeifus fucris quia e denbsp;us tradiditad occidend;fcd, ficfefls fucrisqanbsp;deus eum fulcitauit mortuis, tc faluus eris.ln/nbsp;tantum faluus,inquanfum iuftus. Quare aut crenbsp;dimus amp;mortuum?Quia credere eum refurrexifnbsp;fe non poflumus,nifi prius mortuum fuifle credanbsp;mus.Pertinet aSt ifta confelTiopracipuc ad marnbsp;tyres.qui coram wrannisChrift confitebantur.nbsp;Si pro eius confeflione moriebtur.Nam noftronbsp;tempore facile eft ut quifi Chriftum uoce onfi-te3tur,idcolt;ii uoxfob nonfufficit fine operibus.nbsp;Cordc enim creditur ad iuftitiam, orc au*nbsp;tem c^effio fit ad falutcra.Dicit enira fcrii ip.**nbsp;ptura: Omnis qui credit in ilium, non con*nbsp;fuodctur.Non eft enim diftinio ludi Cnbsp;Grci. Nam idem dominus omni, diuesnbsp;in omnes qui inuocant ilium. Omnis enimnbsp;nbsp;' quicunqp inuocauerit nom dni,faluus crit. S Verefircfurrelt;ftionem Chrifticrcdidcris.SC orc confcffusfucriSjfaluuseris. nam corde crediturnbsp;ad iuitiam,fed ore co^eiopt ad falutem. Hoc eft.quinbsp;corde credit,habei in prfenti iuftiti,quia iuftusnbsp;ex fide uiuit:amp;qui ore confiteiurjubctin futuronbsp;falutem.Et idcirco oportet nos efli Si iufiiti menbsp;mores dlt;falutis:quandoquidem in fempiternaiu |
CAPVT
A ftiu'a regnaturi. prxfenti feculo maligno falui , ri n poflumus.nifi Si nos ad falutcm proximo inbsp;rum nitctes, cti^re profiteamur ^d corde geftanbsp;nbsp;nbsp;i
mus. Credere em dat falutc ,quiMuftiti pariTq eft caufa falutis, fi quod cor crdit, os cfiteatur.nbsp;Hoc eft enim confitcrijdicerc quod habesincor*nbsp;de.Si autem aliud in corde habes Si aliud dicis,lonbsp;queris,non confiteris. Noli erubclcerk de fpe tuanbsp;inconipeu hominum.Quomodo uiuitin cordenbsp;tuo, habiter inorc tuo:quian fine caufa fignumnbsp;fuChriftusinfronte nobis figiuoluit tagqtnfe/nbsp;de pudoris,neChriftiopprobna Chriftianus crunbsp;belcat. Parum eft ergo in corde habere Chrift,nbsp;amp;nolle cfiteri dum timetur opprobn'.Qui emnbsp;falutem cupithaberc, debet fidem fuam orc pronbsp;ferrc,quia ore confeiTio fit ad falutcm. Alioquinnbsp;credulitas cordis non dat falutc.quuis corde crenbsp;datur ad iuftitiam. uere fides orc prolata perdu-cit ad falutc.namfcriptm dicit in libro Ifai; Omnttnbsp;n folum Iudaeus,fed Si gentilis,qi credit in ilium,nbsp;hoc eft,in Chriftum.non conplt;n(irtr,id efi,non crunbsp;befcctin die iudicii,quia falutem^uam crcdit,cnbsp;fequctur.Et uercomnis.Non ejlenim diflinio ludeinbsp;Grlt;ei,id cft,prophcta neque ludum.netp gennbsp;tilcm nominauit:lcdin co quod ait,omnis,often/nbsp;dit de utroque populo, quia quiconque fynccranbsp;fide reistp operibus deo ingemueritjaluus efllnbsp;poflt. Vere n eft diftindio. Uam idem dominus eftnbsp;omiw,fiue lud3corum,Guc gentili.diKft in omnes,nbsp;(, id eft, fuflciens ditare omnes qui inuocant ii/Hm,idnbsp;eft,qui pia deuotione in feipfos uocant illum,prnbsp;parandofe dignostali habitatore*Illiseft diuesnbsp;qui inuocant,non modo crcdt:quia credere datnbsp;remiflionem peccacor,inuocareimpetrai pro-miffa dei. Orans inuocat, fed hoc non poteft nifinbsp;prius crcdat.Iure dixi quia eft diues in omnes.nnbsp;in quofdam uel in paucosinuocatores fuos : quianbsp;ficut loel teftatur, cum grati tempus prnun-*f:i3C,omnisquicun^ inuocMeritnomdomini .faluuscrit-Nullus cxcipitur.nulli gratia hc denegatur;fednbsp;omnis ludxus Si gentilis.cuiufcunquegradus Sinbsp;condittomsfit, quiconque pijs precibusinuoca-uerit nom domini,pr3eparans fc dignum ad ex*nbsp;cipiedum in fui cordis templum habitatorem denbsp;um.Qluuserit terna falute.
Quomodo ergo tnuocabunt in quem non crediderunt^ Aut quomodo credent ei quenbsp;non audierunt.^ Quomodo autem audientnbsp;fine prdicante^Quomodo uero prardica*nbsp;iTdw.i. bunt nifi mittantur,Gctfcriptu eft,Qumnbsp;fpcciofi pedes cuangelizantium pac,euannbsp;gelizantium bona?
B Probato quod de utroque populo aflumz turqui fauj gant, oftendit quod per milTionemnbsp;adutrofcjfaftam aflumunturcquam qui non rc*nbsp;cipitjincxcufabilis eft. Quicunqjinuocauerit nomen domini, faluuscrit. Ergo oportet credere.nbsp;Quia(omodoini4oc46nt in quemnoncrediderunt^ In-uocatiOjinquit.fakiat. Nemo autem inuocat quinbsp;noncredit.Nifiemcrediderint,noninuocabnt;
.X. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;7
c nifi iniiocauerinr.non faluabuntur. Hoc maxi C tnc de gcncibus dicnur.ne quis ludos tant pu-tarec ad fidem uocandos.Quomodo inuocabuncnbsp;Chriftum in quem non crediderunt'; Prius opornbsp;tet UC credant. Awt ^omodo credent ei quem non (wdie.nbsp;rnt JPrius enim necefle eft ucabore alicuiusaudinbsp;ant illum.Crcderc nanqj eft ex auditu. Sed ^omonbsp;do (lt;dcnt eum fine aliquo prtcdierfnte ? Necefle eft ucnbsp;aliquis pracdicet. quo cocteri audianl*quid credenbsp;re debeant. Non enim audient nifi prdicat fu/nbsp;cri t. Sed quomodo doftorcs prlt;edicabut nifi mittiinturfnbsp;Non pofliint prdicare nifi mifli fuerint.quia nnbsp;funt ueri apoftoli nifi mifli. Et inanis eft hominnbsp;conatus.nifi deus miflbs fuos iuuerit. Nec eis an-nciandi uirtus ulla fubfiftit, nifi affiierit illis ipfenbsp;qui mifit.His didis rfutt Apoftolus eos,qui nenbsp;gah*nt ad incircunciias genees mittdos efle prxnbsp;cones Chrifti.amp;oftendit ilutem per dei gratiamnbsp;omnibus aducnifle.Salus.inquit.eftexinuocati/nbsp;one, inuocatio ex fide, fides ex auditu, auditusnbsp;ex pr3edicatione,prdicatio ex miflionc,utitatonbsp;turn defeendat ex fonce grati, Omnia ergo nonnbsp;ex nobis.fed ex dei gratia funt nobis, qua pmiC*nbsp;fi funt prdicatores noftr falu iis,/ct in Ifaia fcrinbsp;ptHme/l;Q3Jm)cctoyi,ideft,admirabiliterpulchri,nbsp;pcdetjid eft, greflus apoftolorum md illuminSnbsp;tium,in quo apparet eos deo miflbs, quoniatnnbsp;aliter hoc facere n poflent. Speciofi funt,id eft,nbsp;pulchritudine uircucum 8C clantate miraculornbsp;ac prdicationis decorati funt:pcdcs,id eft,incefnbsp;fus apoftolorum euangt:lizlt;intium, id eft,bene nunlt;nbsp;cianiium hominibus p4crm,ideft,reconci]iationnbsp;Si concordiam ad dominum,SieuangtelizUtiumbona regni clorum.
Sed non omnes obediunt euangdioTIfaias r. enim dicit Domine, quis crediditaudituinbsp;noftrorgo fides ex auditu, auditus autnbsp;per uetbum Cbriftt
q Apoftoli quid omnibus cuangelizant, fed non omnes obediunt euangelio, ut panitentiamnbsp;de pteriti?agentes,amp; de ctero rede uiuctcs,ftunbsp;deanc habere pace cum deo. Nam c auditus fitnbsp;ex gratia,nece(rariaeft 8C alia gratia qu cor monbsp;ueat;quia nil forts proficit ferme docentis,fi deusnbsp;intus cor non tetigerit audientis.Etuere non omnSnbsp;Miuttt euangelio, fed pauci.Nam Ifaias uoce prdinbsp;catorum dicit, querimonifaciens de raritate aunbsp;ditoj : Domine,qu(f,id .qum rarus eft qui credidit
' tuditui nojlro,id eft, auditui praedicationis quam 1nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;IC audiuimus Si eis nunciauittiusRaro ex multis
1 inuenitur aliquis qui lt;cdat. Et qui non credunt, manifeftum eft quia non obediunt. Auditui prnbsp;dicationis crediderunt pauci de multitudinc.frgonbsp;fideteaexauditu:qui3 ex eo quod audiuimus donbsp;ftoribusjincipimus credere;fedlt;tttdttjeft n pernbsp;mrita noftra,fcd ptr uerbum pracdicaiionisChrijli,nbsp;quod ab eius gratia doores perceperint.
Sed dicozNunquid nonaudierunttEtqui* deminomnem tcrramcxiuit fonuseor,nbsp;in fines otbia terr uerbaeotum.
7 6 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ad romanos
A ^lfaias dicit quod paucicrcdidcrunt,|c(l ego dieo, t^unquidnonaudicruntf Vtique audierunt, Cnbsp;jdeo incxcufabiks funt qui non crediderut.Etnbsp;dewaudirepotueruntnonfolum proximi.fed Cnbsp;remotiflimi.Namtfiowww terrttm exiuitjbnuf.id eft,nbsp;fama.eoram.id eft.apoftolorum, in finet orbifternbsp;ylt;e,id eft,in omnes mundi terminos in circuitunbsp;cellcriint ipfa uei^aeorutn,uc ueritas no folum pernbsp;famam .luj^retur, fed C per ipfa prdicantiumnbsp;dida cpgnofcerctur.Quod tarnen ex toto necdnbsp;fuerat impletum, quando fcribebat Apoftolus:nbsp;feduerbis prxteriti tempons loquutus eft, ficutnbsp;amp;prophetaquod futurum crat,amp;ex magna parnbsp;te lam complctum fuerat.
Seddico: Nunqufd Hrael non cognouitf Primus Moyfes dicit : Ego ad mulati'onnbsp;Oefe.5t. uos adducam in non gentem,in gentenwn*nbsp;fipi'entcm,fn iram uos mittam, Ifatas autnbsp;lliinbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;di'dnlnucntus fum a' non quarren*
' tibusmc,palamapparuihisquimcnonin* tcrrogabat. Ad IfraelautcmdiduTota dienbsp;expand! manus mcas ad populum non crenbsp;dcnceni,fed contradicentem mihi,
^In omnes genres ufqjad orbis terminos pro ceffit fam a Chrifriani nominis. Sed (itco:Ntt5d jfr4nbsp;el non cognouit quod torus mundus audiuit ? Nonnbsp;ignorauii Ifrael hanc falutem, fed cognouit quianbsp;poftet audifle C cognouifle .Cognouit,quia con.'nbsp;tradicerc non potuit. Sed non uerc cognouit,utnbsp;in mente eius bene federet. Cognouit ad teftimonbsp; nium fu damnationis,non in adiutorium fux falnbsp;uatiois. Verc cognouir,quia Moyfet primut dodornbsp;eorum dicit hoc, omnes prophetpoft eumnbsp;fimiliaJoquuntur.Hoc enim innuitur in eo quodnbsp;Moyfes nuc primus appellatur, quem alq fequu/nbsp;ti funtin eodem fenfu. Moyfes uoce dei dicit lu-dxis in canticOjdum infidclitatem corum pronnbsp;ciat : Ego adducam uos ad amulatioiicm in non genttm,idnbsp;eft, tale quid faciam genti paganoi?:, quae nee gesnbsp;dicenda eft propter ftultitiam idololatriae, undenbsp;uosaemulation,hoccft,inuidiam haftbitis.Inuinbsp;dia nanqj tabefeunt ludaei, dum getes deum eoRinbsp;Si legem atqjpphetasad ie pertincre dicGuEtitanbsp;addutfti funt ad inuidiam in no gentem, hoc eft,nbsp;contra gentilem populum, de quo dilt;Sum erat,nbsp;lpte.40. Omnes genres quafi non fint.Gc funt coram deo.
Vel in no gente,qux cum eftet gs,gentilitat cre dendo depofuittSi faftaeft no gens.i. plebs Chrinbsp;fttana per baptifmum.Qiiandiu enim fuerat infixnbsp;.petri.z. delis,fuit gens;fed in cccJefia dicitur populus ac-quilitionis.Ita,inquit,mitti uos in acmulatione in nbsp;non gente.i.contraconuerfam gcntilitat,qufinbsp;dem apprehendet qua uos refpuetis.in genre infinbsp;pientcm.i.ctra eand gentilitatc,qudei fapiennbsp;amignorabat.Sc ftultiti idololatriae pdicabat.nbsp;gy mitt uos in irlt;lt;t,hoc eft, in indignation,hoc c,nbsp;permict uosirafci Sc indignari. hoc eft,tanta benbsp;neficiagtiliwdtnbuam, ut uos inde irafeamini.nbsp;Hoc Moyfes dixit, i hanc feriptur ludi legtnbsp;legert,idco^praedicationem Chriftiingenti
bus per orbe cflccognolct.Hoc Moyfes, fed C ias audet quot; dicit, id eft, audacius loquitur de falutenbsp;gentium ;quia quamuis feiret Obi imminere perigt;nbsp;ciMum, audai^r tarnen uerbum deiprdicabat.nbsp;Manaflsenim rex, ut Hebrs-i teftantur, ferra lnbsp;gnea poft ferrauit cum. Scieba t igitur Ifaias con-tcmnendum feefte abimpijsSiintcrficiendum,nbsp;Si tam abiedo timor prdicabat dei gratiam,nbsp;iex perfona Chrifti dicebat: Inuentus [um nonnbsp;quierentibusme,id eft, ipontc mcobtuli gentilibus,nbsp;i per ^d me ab illis inueniri feci,qui me quaere^nbsp;rc non noucrant, nec in feripturis aduentum menbsp;um ftrutabantur ficut ludsei, qui adhuc in librisnbsp;fuis aduentum quaerunt i expe(ftant.plt;tlrfm, nonnbsp;per acnigmaia i figuras,ficutinlege,icdmanifc/nbsp;fi:a ucritatis cognitioncapparui his gtilibus menbsp;non interrogabant ab altjs, quia interrogate non dixnbsp;dicerant.lta ad gentes, fed ad ifrrfdcarnalem dicit:nbsp;Tata dte,id eft, toto tempore quo cum eis in terranbsp;conuerfatus fum,illuminans mundumjexpandimanbsp;Hf, id eft, ampliaui operum meorum beneficia,nbsp;ad populum lud^cum noncredentem mihi, i quodnbsp;peiuseft.contMoiccNtem.Conucnieter enim per exnbsp;tentas manus toia die,ctinuatio bonorum ope/nbsp;rum intelligitur. quor intentione faluator nunnbsp;quam ccftauit, fed infideli populo femper exhi-*uit,ac fic^t nutrix paruulum expanfis manibusnbsp;excipere paralus fuit. Significant enim expanfienbsp;manus, SC parentis clcmentiam fuos filios in finnbsp;rccipercgcftientis.Poflunt 6i largitatem donan-tisexprimerc,quodnihileispetentibus deneganbsp;uerit, fed ro^nti leprofo mox fanitatem reddi-derit,i oculos ccor rogantium protinus apcnbsp;ruerit.fict]; extera petentibus dederit.
CAPVT .XI.
DIco ergo: Nunquid rcpulit deus po* pul fu^ Abfit.Nam SCego Ifraetinbsp;fum ex fetnine Abra de tribu Beniaminnbsp;Non rcpulit deus plebc fua qua prcfduit.nbsp;Quia totautoritatibus confutauit ludxos,nbsp;ne infultarcnt eis gentilcs,i dicerent eos ex totonbsp;efle rcpulfos, incipit rurfum de corum falute lo-qui,oftcndens n omnes efl reprobatos. Com/nbsp;memorauerat enim prophef teftimonium denbsp;praenunciata futura incredulitate populi lrael,nbsp;Tota die expandi manus ic.Et nequis malein-telligens, uniuerfm ilium populum crimine in-credulitatis icontradilt;ftionisarbitrareturefiedanbsp;mnat, continuo fubiecitiDie^ ergo ic.Hic ofte/nbsp;dit quam plcbem dixcrir urique Ifraeliflcam.nbsp;Quam fi totam deus rcprobalfet atque damnaftnbsp;lt,non utique eflet ipfe Chrifti apoftolus ,cx f-mine Abrase i tribu Beniamin.Quia,ir:quit,di/nbsp;xi populum non credentem iccntradiccntcm,nbsp;ergo dico ihancquftionemfacio:Nn^ilt;lpronbsp;pter multitudincm incrcdulorum icontradi/nbsp;centium rcpulit deus populum fuum,ut cuacuarct pro/nbsp;mifliones quas patribus cor fecerat ? Abt ut re/nbsp;pelleret eum,qui tot milia credtium inde elegit.nbsp;Vere non om popul ilium rcpulit.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;amp; cgp
CAPVT
A quihscloquor,pwllrlt;lt;cKt4,idcft,fumexeodem ( populo ludsus, non profelytus. exfemine Abrlt;i-4m, id eft, defeendens ex Abraam, de tribu Benid~nbsp;mw,id eft.per lineam Beniamin. bipn me repdtnbsp;deus, qui ita liim ex illa gente. Similiter non renbsp;pulit plcbem fuam ex Ifrael, quam prsfciuit,idnbsp;cftjprsdeftinauit.Prsdeftinatio enim hoc loco finbsp;gnificatur nomine prfcientis.No rrpNl((,inqt,denbsp;ufplebemft{dm,qudmprfciuit,id eft,ad uitam prsdenbsp;ftinauit. At^ ut oftderet dei gratia fuiftc rcliAasnbsp;Ifraelitics gentis reliquias, non meritis gperumnbsp;corum, fequutus adiunxit ualdc ncceffarium le-ftimonium.dicens:
An nefeitis in Elia quid dicit fcriptura, quemadmodum interpellt deum aducr
' runt,aitaria tua fuffodcruntjCego relidus fum folus,amp; quruntanimam meam. Sednbsp;quid dicit illi refponfum diuinumfReliquinbsp;mihi icptcm milia uirorum, qui non curuanbsp;uerunt genua ante Baal. Sic argo C in hocnbsp;tempore reliqui fecundum eledion granbsp;ti faluc fade funt.Si aut gratia,iam nonnbsp;exoperibus lioquin gratia iam non eftnbsp;gratia.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;
Indc,inquit,poteft uideri quod deus multos fua gratia referuauiqquos non repulit.quoniamnbsp;tempore Elis tam pauci (uerunt, ut ipG Elis nulnbsp;li uiderentur effe quos non rcpulerit, SC tarnennbsp; tunc in tanta bonorum oppreifion^ fuerunt mulnbsp;ti quos gratia dei relruauit.Et hoc cft.quod internbsp;rogando dicit ad increpationem eorum.qui totSnbsp;plcbem Ifraelitic deo repullam efle putabant:nbsp;Annefcitit laid priptUM tenij libri Regum dicit innbsp;Eli4,id eft,in geftis Elis.ftiiicet quentddmodum deumnbsp;aduerfut ljr4el,id eft,inter fe Scillos iudiccm cum irt^nbsp;terpel/4t,amp;contra perfidos prouocat?DotMinc,inqt,nbsp;propbrt4t tuos prscepto impijflimsreginlzabclnbsp;occiderunt,8idltdridtudfuffoderunt,id eft, fundamnbsp;tis fubuerterunt. O' ego relidus fun folus ex tuis, amp;nbsp;qult;eruntdnimdmmedm,id eft,me occidere.Quafi dicat: Non debes cisparcereqa tta malafecerut.nbsp;Ipfe fic intcrpellabat.Sifc folum putabat.Sed qwielnbsp;dicit iftireftionfumdiuinumfid eft,quid refpodet ei donbsp;minusfRcIqnimihi fiptemmiliduirorum. Non ait,relinbsp;Aa funt mihi:aut,reliquerunt fe mihi.Vbi no hunbsp;manum opus, fed diuina gratia patenter oftendinbsp;tur.In feptem ucrcynilibus uiror, perfeAafumnbsp;**gt;3 uiriTiter agtium exprimitur:Reliqui,inquit,nbsp;*d eft.per gratiam rcftruaui,feptem milia uiroi}:,nbsp;quia tunc ert multi quos deus fibi referuaucrac,nbsp;quamuisnefeiret Elias,quoni granalatebant,nbsp;fub aceruo palearum.Q2{i non curuduerunt genud dn/nbsp;te B44l,id eft,non adorauerunt dsmonium,quodnbsp;adorabat popuiug Ifrael fub rege Achab. Vbinbsp;omnem populun, Gmul propheta putaucrat rc-futatum, iuuentafuntfeptem miliauirorum quinbsp;permanferunt in teftamento dei. Sic ergo O inbocnbsp;tempore gratisfaciliuspia^f^ftf reli^uix; hoc c.
, nbsp;nbsp; quemadmodum interpellt deum aduer
Op, fus Ifrael'Domine,prophetas tuos occide*
.X1. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;77
Quandoquidcm ante tempus gratis deus tot mi C lia ex fua gratia referuauit contra opmionem t-ti prophets: ergo fic.id eft.fimili modo etiam innbsp;hoc tporc gratis C prsdicationis euangelij erenbsp;dendum eft,multos elfe quos deus prsfeiuit ^funbsp;os effe prsdeftinauit, SiC hoe n fecundum humanbsp;nummeritum,fcd fecundum ekilionem gr4ti,quamnbsp;nulla operum mrita prsceflrunt. In hac ergonbsp;eledione amp; in his rehqurjs eft illa ples,qu pronbsp;ptereadeus non repulit.quiaprfciuit. Prsfeiuitnbsp;enim reliquias quas icundum eledionem gratisnbsp;fucrat ipfefadurus.hoc eft.prsdeftinauit. Dixinbsp;quia icundum eleAionem gratis funtfaluats.nbsp;SedgritM faluats funt, ium nonex oj^eribut eorunnbsp;proceflt lila falus. Alioqw', id eft, aliter eft, grlt;t-tM,id eft, gratuitum donu dei ium non efl gratia, idnbsp;tftjSratuitum donum.feddebitum. Si cnimgra^nbsp;tiaullis bonis meritis datur, iam no gratis daTur,nbsp;fed dbita redditur. Ac per hoc non uero nomine nuncupatur, ubi merces non imputatur Iccunnbsp;dum gratiam, fed fecundum debitum Si auteinnbsp;uera eft gratia,id eft,gratuita, nihil inuenit in ho/nbsp;mine cui merito debeatur. Quod, bene intelligi-tur in co quod ditftumeft,pro nihilo faluos facies PpiW'Snbsp;eos. Ipfa enim dat mrita, non meritis datur: amp;nbsp;prsuenit etiam Sdem, ex qua omnia bona ope/nbsp;ra incipiunt.
Quid ergo ? Quod quxrcbat Ifrael,non eft conlquucus,eleio autem confequuta eftnbsp;Cteriuero exccatifunc,ficutfcnptuni qnbsp;eft t Ddit illis deus fpiritum compunioinbsp;nis,oculos ut non uideant, amp; aures ut nonnbsp;audiant,ufquc in hodiernum diem.EcDa r. -uid dicit : Fiat menfa eorum coram ipfis innbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;
laqueum C in captionem C in fcandalum, inretributionem illis. Obfeurentur ocunbsp;li eorum ne uideant, SC dorfum eorum femnbsp;perincurua,
, Quandoquidcm non ex operibus,fcd gratia dei tantum faluats funt reliquis de multitudincnbsp;Iiraelitarum,ergo ^uid dicendum eftlt; Hoc ftilicer,nbsp;quia ^od quitrebut lfrael,id eft, iuftitiam uel falutc,nbsp;quamqusrebat in lege populus ludsorum, nognbsp;ejl conj^HMtttjpcr opera legis, fed elfdio,id eft.illanbsp;pars qu ex eodem populo eft elea.confijuuttt ejlnbsp;per gratiam iuftitiam lt;falut.Ele(Sio confequu/nbsp;ta eft, fed aeteri qui non pertinent ad fortem ele-Aioisjexcitcati funt iufto det iudicio,jict fcriptutn eft:nbsp;Dedit illif deuf, id eft, iufte permifit ut illi haberentnbsp; ftinttMcomp'!ftlt;'^*'*^ftfpiritum malignum.qnbsp;compungerentur C ftimulartur ad malum.Manbsp;lam enim fignificat hie compunAionem, quia fnbsp;pe fit ut bonum homini Gt moleftum,ut pharifs/nbsp;is doArina Chrifti.Et dedit eis iufto iudicio oculotnbsp;wt non uidednt,t^ uure$ ut non dudiant, uflt;^ in hodiemumnbsp;dteiM,id eft, uique ad prsicns tempus . Hie enimnbsp;oculos amp; aures interioris hominis debemus intelnbsp;ligere, quibus excscati Sc. furdi effeAi funt, quinbsp;Chriftum uidentes in corpore SC audietes do Ari
nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;s n
-ocr page 106-78 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ad romanos
|
A nam eius.ixfpcrcdere ogibus qux uidebant, ncc obedircucrbo qdquot; audicbant,uoluerunt.Quic/nbsp;ep em c intcllexiiret.crcdere noluit id qd'uerumnbsp;cft.dcbct confequi qd'uult.ut dc caetero n poPnbsp;fitcredcrc. Inuoluntateergo fua adiutifunt.utnbsp;quia leien tes uci$2 dicebant elTc falfum.dc caeteronbsp;non intclligert.Cd itatp funt oculi cordis cot,nbsp;utlucem ueritatis Chnfti nequeantuidere; C aunbsp;rcsfurdf.uefpiritalesfcripturarum lnfus n pofnbsp;Gnt audire. Vbi autem fcripta fit hc fententia,nbsp;non fatis apparet. T amc bcatus Hieronymus di lt;nbsp;Ipl. Z^ citeam inIlaiafcriptam,ubinoslegimus:Mifcu-it uobis dominus fpGm foporis. claudet oculosnbsp;ueftros.prophetas 8i. principes ueftros.qui uidtnbsp;uifioncs,opcr ict.Ego au tem fi aliud quam tan eusnbsp;doftor auder dicere,magis in Deuteronomto ilnbsp;iatninuenin putarcm.ubiMoyfcs.loquit:iSj^denbsp;dit uobis dominus cor intelligs amp; oculos uidennbsp;tes amp;aures qu poflint audirc.ufqt in prxfentemnbsp;diem. Hare ucl Ifaiasuel Moyis de excsecatio-_ nc amp; furditate eorum loquitur. Et Dauid indenbsp;P|m.6S dicitiMenpeon.!. fcriptura quae uariis fententianbsp;rum ferculis cfueuit eos pafcere,fiattn lai^ueum .i,nbsp;uertat eisinlaqueutillaqueet eos .coramips .j,nbsp;uidentibus ipfis, ut iniquitatera fuam agnolcanr,nbsp;C in ea pertinaciflimc perfeuercntitanturaip ua-Icat animiipforum praefumpno .utcoiam psnbsp;laqueusfic Cincidantineum Hc non optatis,nbsp;fed prophetantis funt uerba : non imprecantis ucnbsp;hoc fiat.fed prdictis ejj hoc Set. Fiat crgo,quianbsp;non po teft alif ,niG u t talibus ifta euenia nt,efl'e.Finbsp;at illis menfa in laqueum.ut fcriptura malcintcl-kdaillaqueet cos,i?i facial inhrerc liter.ne ue B niant ad Chrift ddadeuangelium. czfiat illis w crfptioFttW.utcapiaceos C teneat.nc rccedere poPnbsp;fine uetulfate.crfiatillistn]clt;(ndlt;tlHm,utper earnnbsp;fcdalizcnf in Chrifio fabbausoperte uirtutes.nbsp;fiat il tn retributionein,uc p earn recipiant malonbsp;rum fuot uiciffi tud in.i.tem dam nation.o-feurentur oculi cordis eorww newdcimt.ut qm fine caunbsp;fa uidertjfiat illis amp;n uidcre.Et poiysculorumnbsp;obtcnebratiemtcrlt;tfflper dorfum eorH,ut poftnbsp;ceflauerint fupna cognolcerc.femper de inferinbsp;oribus cogitt.Qui cm fupnis intdunt, curuumnbsp;4orfum no habet rqaeredi ftt.dfi fpcm repofitnbsp;fibi in carlo cxpet. At ucro q futurx uic$ fpemnbsp;n intelligc, iam excaecati de terrenis C infimisnbsp;cogitant. 5d hoc eft habere dorfum curu, quianbsp;terrain femper intuet qui curuus eft.Et tales iuntnbsp;nunc omnes Iudari,fimiles fcilicet brutis animali-bus, 4*1^ uultus in terra ^inus eft SC uetri intetus.nbsp;Dicoergo : Nunquid lie oflFcnderuntutca *nbsp;derent Ablit. Sed illorum delilt;5o falusnbsp;gentibusjUt illos xmulentur.Qud li deli*nbsp;um illorum diuiti funt mundi,0C dimi*nbsp;nutio eorum diuitiae gentium, quanto ma*nbsp;gis plenitudo eorum^ |
llQuoniam ludxosautoritate prophetat?; do cuitexcxcatosclTe amp; Icandalum.i.offendiculumnbsp;8C impa Aion pedum ptulifie, ne getiles his uer/nbsp;bis haberent occafionem fpernedi eos jngredil Cnbsp;itez loqui de falute eot.Quia,tnquit, afpere lo/nbsp;quutusfumdeexccatione cot oftenfione,lt;rnbsp;gotic quis defp^ret de falute eo^,(lico, Nttwquid/jcnbsp;t^enderuntj, pedibusimpegerunt,utc4lt;ierenlf .i.ucnbsp;tantummo caderent quafi ad poenam fuam folu.nbsp;Ajtt.Quafi no cecidert, quia nee oes cecidcrt:nbsp;Sc qdam ex his qui cccid eriinr, ludi prxdcftinanbsp;tionc femper ftantes fucrunt, SC ex calit exterotnbsp;mundus eft crcdus.Non em irreparabilit 8C finenbsp;utilitat^cecideft, fed cafus eoijt prodcft,amp; ipfSnbsp;polfuntreftitui.AbGtutcx toto caderet. Nitanbsp;cecidert,fed illorum dcliopduseftgentiliur.lpm co*nbsp;rum lapfum tal elfe dicit,n utilicadert.fedutnbsp;delido lio falutem gtibus darr.Dcinde incipicnbsp;ex hoc loco ludoi^ popul cmendarc amp;de iponbsp;cafu infidelitatis.ut no lpcrbit gctes, ga eti canbsp;fusludjoj^z tprcciofusextititpro falute gentiu,nbsp;ied magis cauct.nc d fuperbit.fimtlif cadant-Abfitjingt.ut cadcrcnt,fed illo^ delido llus eftnbsp;gtibus. N dixit quia n cecidert,fed quia illonbsp;r cafus nfuitanisrqm ad falut genti^fecit,nbsp;d prdicatorcseugelijferepellert,amp;adgennbsp;tes migrate facerc. Delido illoi falus eft genti--bus, quia propf nec faluatoris difperfi, per osnbsp;gtes gert ftripturas liSs, amp; teftimonionobisnbsp;Wint, projihetias nos n finxifl de Chrifio,3c fi/nbsp;d genti corrobort, llloije delido falus eft gtinbsp;bus,Mtillot iCmuletttur Iudari,hoc eft,imitcnt. Hocnbsp;isepe fadum eft,amp;plenius fiet in fine feculi,qn lutnbsp;di Chriftianos ftquenf in fide Chnfti. N ficutnbsp;nunc illoRi laofus falut gentibus ddit, ita nuncnbsp;gtium fides acuerfatio ludisaemulationcnbsp;uerfiis cfert SC falutis.Pt eti intelligj,uc gen/nbsp;tes ludos acmulenf .i.utcredt ficut amp;ipGcrcdcnbsp;bt, ut dei mulatie ctra opa eo^ mala mouenbsp;ant.Dixi defid eoi^i^idelfe.QBod fi,hoc efi,lcd finbsp;deliflKm.i.qd' Chrift occidcrt,ucl ucrbS prxdi-cationis repulert,(iiwtilt;e/Ht wndi.i.diiauit mun-*nbsp;d fide amp; religiofis operibus amp; moribus,lt;y dimnbsp;Ktioeorum.i.paucitas ad fid cucrfa, hoc ,paucinbsp;de eis cucrG,diuititefunt gentium.i,dit2uer t genresnbsp;fidc iSC y/tuium perfedione, ac fpsfandi chart/nbsp;fmaribus, ^UMto mlt;tg plenitudo eorum, quar tn finenbsp;mdi conuer te,dita bi t mund'; Id ,f mal eoijtnbsp;ucrtitdeusin bon, hoc ,in diuitias mdi,mul-to magis bon eoi^i,cG in fine muliitudo uel pie/nbsp;nitudo coijicuerfa fucrit,ditabit gtes dodrinanbsp;SC explo.In quo oftdit nec jnutil,ncc irreparanbsp;bilcalum coijt.Mirabilif ci^difponit omnia deinbsp;fapitia,apudquamnecipadelida,neclapfusin/nbsp;otilif cedunt. Nam cura unufquifipcx propofitinbsp;lui libertate delinquat, difpltio diuin fapitinbsp;P hoc ipm,in quo iHt damno fux negligtiac pau/nbsp;peres fiunt,alios diuites facit.ficut nc delid lunbsp;daeoi^ ditauit gtes,ut eoiji fine laborc legis fiertnbsp;cohredes amp; concorporalcs. Pt SC ita intelliginbsp;qd aitjfi dirainutio co^ diuiti funt gtiuro,qu-to magis plenitudo eoijifld cft,fi paucr eorS crenbsp;dentes tantum profueruntgcntibus,ut cas fpiri-talibus diuitijs replerent, quto magis fi pluritni |
CAPVT :
A uel omnes credidiflnt.prodcfle illis poterant ad dodrinjm Duobusem modis diminutio eornbsp;uerfa eft in diuitias gentiu m ; uel quia genres ab ilnbsp;lis paucis iumpfert explum credjndi, uel qutenbsp;cum ipfi pauci credidiflent ex ludis, uentum eftnbsp;ad gtcs.ut maior fieret numerus credtium.
Vobis enim dico gentibus Quandiu qu^ dem ego fum genti apoftolus, minifterinbsp;um me honorificabo, fi quo m ad mu*nbsp;ldum prouocem carnem meam, ut faluosnbsp;faciamaliquos ex illis.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*
^Dtxiquia plcnitudo eoi^i conuertetur.Bene enim poteruntconucrti.nam Si ego pro conuerfinbsp;One eorum laborabo.Vobctm dicogentifcw.g^*nbsp;hi fpecialif eftis commifli- Quandiu quidannbsp;nbsp;nbsp;Jum
apooluf gentittm.quod femper (iim dtxiec uiuo, bo ttoriRcabominififriummruf Gentium fum apofto-lus,non ludaeorum.Sc tarnen Schorum minifter.nbsp;Et quandiu fum apoftolusgentium.adquas fpc/nbsp;ciahf miflus fum,honorificabo .i, honorabile fa-ciam minifterium meum pconu^Gonem ludaconbsp;rum.Quia cum fim pofitus ad prxdicdum gennbsp;tibus,nonilumillis prdicabo,fed etiam ut lu-di conuertant laborabo. In quo honorabile mi'nbsp;nifieriummeum facio, luperaddedo ultra qutnnbsp;debco.Ille uero minifterium fuum rq^dithontnbsp;rabik,qui quicquid fibiprjcepteft amp;plus facit.nbsp;Ule uero qui minus Si remilTius qum debet opanbsp;tur,minifteri fu uituperabilc rcddit.honorificanbsp;bo inquam minifteri me,tents fi quo .i. aliquonbsp; modo prouocem carnem me4w.i.Iudos^ex quo^ genbsp;ucnio,4diemui4n(lHm.i.adimitand me, fiquocQcnbsp;m talc me exhibe,ut illi me xmulent lt;defidcnbsp;rt taies ec.Si hacn potero uia, aggrediar alia .i.nbsp;nc docdo, nc cxhortdo, nccribdo, nuncnbsp;bona explamftrando.ncordd.nc mir,quot;cunbsp;la faciedo, tentabo fi aliq m3 prouocare poflim
admuldu me cos,q funtcaro mea.utScinfpt mihi fit ff es. Ut lia fluoi f4ci4 faite lt;(Ii^or ex illit.
Si enim amiftio eot, reconciliatio eft mun di,q affumptionifi uita ex mortuisfQuodnbsp;fi delibatio fana eft, Si mafia : SC fi radixnbsp;fana,amp; rami.
Idco laboro ut aliquc ex illis ad fid conuef tam.gautiliseritco^ conuerRo.bii fi amiioillo-ram .1. quod deus propi infidelitatem amift eosnbsp;amp; reliquit in manu hoftis antiqui, c/l reconeiWtonbsp;ndi.i.caufautgjntcs de toto mdo rconcilianbsp;rentciratori {uo^quaeritdffitmptio .i. qddeu.s affu/nbsp;*et eosin fine fcculi qui tune crt, nifi uita ex mor- nbsp;huius gentis abiedio rcconciliationem prnbsp;mut nundo,5itanta fuit in hac gente gratia,quxnbsp;fnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, mund uniuerfum deo rccciliarc
lumceret, quant putamus tune deum mifereri mundo,c5 gens ifta rccciliarimeruerit dcoi Etnbsp;quid fit qd ex rccciliatione Ifrael mdus adqui-^ditur.i.uita ex mortuis. T une enimnbsp;eritaflumptio Ifrael, qn iam mortui uit recipient, de mundus ex corruptjbili incorruptibilis fi
XI. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;7 9
ct, mortalcs immortalitate donabunt.Abfur- C dum nanq; uidct.fiquum cffenfio co^ rcccilia-tioncmmSdo donauerit, afTumptio 0152 no manbsp;gisaliquidmundonbsp;nbsp;nbsp;pracftantius Jargia. Aflum
ptio coi}rituita ex mortuis.QtJod i.led,] deliba tioeo^f4nfl(te,C7m({pt.Nc dicaus.inquit,fieri nnbsp;pofle ut multitudo C0152 affumaiur.quafi tot gcnbsp;nus fit repudiat.quia fi dclibatio.i. paucide illisnbsp;aflumpti,utapoftoliamp;alijdilcipuli,fi4(ladeliba'nbsp;tio fanda eft.tunc amp; mafl'a(.i.gens tota) pt fan/nbsp;dificari.Oftendit perfimilc, quia ficut illi paucinbsp;qui tempore apoltolorum conuerfi funt, dukeanbsp;^erunt,c erit amp; multitudoquin fine conuer-tetur. Nam ficut dehbatio alicuiuspanis eft dubnbsp;cis amp;.bona, fimiliter amp;ipfa mafia quaeremanet,nbsp;dulcis elTe credenda eft 5lt; bona.Eft enim deliba/nbsp;tiOjgaruaex aliqua re aflumptio adexperimennbsp;tum totius mafiae.ut ex cibo ueJ potu.Sed fi delinbsp;batiofandaeft. Si. mafia;quia faporfanditaiis.nbsp;quiinpaucisphmisinuentusefi, inuenieturamp; innbsp;multitudinenouifiimoi^.amp;' /i radix efana.i. panbsp;triarchy, qbus trahCi humorem fidei.ic errdtninbsp;fandirunt,qui degenere eot^excreueiunt.
Quod fi altqui ex ratnis frai'funt, tu aut cum oleafter effes,inferrus cs in illis,: foctnbsp;US radicis Si pinguedints oliu faus cs,nbsp;noU gloriari aduerfus ramos.Qudd fi gloonbsp;riaris,non tu radicem portas,fed radix te.
(liSandifunt amp;rami.qMO(i.i.fed/gt;lt;(itqHtexritmif _ fr^difiwt.i.abarbore fand plebis deip fuperbi-amamp;infidelitatem excifi,noligloriari.Putata eftnbsp;oliua,n amputata,amp;inde fupbi rami fradi funtnbsp;ipe blafphemus Si impius populus ludseoijz. Mnbsp;irSt tn rami boni Si utiles, nam inde aptjoli 'Sinbsp;multi alij. Et c tbi rami utiles rclidi elfent p dcinbsp;miam,infcrtusesamp;tgentilis,cMfJJctoIf4/ier.i.agrenbsp;fiis amp; fterilis naturalifnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;e$ in illij.i.aliena opa
: nbsp;nbsp;nbsp;tione coniSdus radici in loco illot?t.Illi cm amilc
rut radiccm.tu tcncs c.Huiusem arboris radix I Abra Ifaac Si lacob, unde effioruit populusnbsp;dei. Etifti%c funtinrequie apuddein honorenbsp;magno.Vidcamusquadmodamp;ipe dns pnun?nbsp;eiet Si infertioncoleaftri fradionem ramoi^:nbsp;Multi,ingt,uenictaboriteSC occidente.Tlatcnbsp;terra occupauerai okafter, araara fylua amp; fteFinbsp;lis.Sed q uenit.i pcifi funt de fylua. Vbi itifernbsp;di funt ne arefctt rec5bcnt,inqt,cu Abra Sinbsp;Ifaac Slt;Iacob in regno cloi?:. Et qderit de illis gnbsp;uenertex ftirpe Abrax.^Quid fiet de ramis quinbsp;bus erat plena arbor.'Quid nifi quia prjcidenturnbsp;Si arefeent ut h infontur^ Filij, inquit, regninbsp;eijeientur in tenebras cxteriorts-Hoc itatj corn/nbsp;memorat Apoftolus fadum.quod dns prdixit nbsp;facicnd5.Si,inquit,aliqui ex ramis fradifunt.i.alinbsp;qui ex filijs fanditate Si promilTtone patrumnbsp;abfcifiijUt arefeant amp; comburantur. led tu cumnbsp;efles oleafter, infertus es in illis, id eft, operati'nbsp;one diuin pietatis in loco ipforum plantatus,nbsp;CZ pflat jeittt radicit, id eft, patriarcharum in fide CmoribusjCz pingcdinoM*. id eft, fpiritalis
nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;g n
|
8o A gratix frudifcri populi Hcbrorum ante aduen tum domini, nunctadus es focius i. parttceps,nbsp;noligloriitri aduerfusrutmot fraAos .i. noli infultarenbsp;malls alioru.Gentes cnim iam inChriftum credenbsp;tes.erjgebant lecontra ludaeos.quia crucifixertnbsp;Chriftum , cum Si de ipfis ueniret alius paries adnbsp;angulare lapidem.Si idcoreprimitillas Apoftonbsp;lus:NoIi,ingens,gloriari aduerfusramos.Q^od,nbsp;id cft,fcd ^gloriaris aduerfus cos, feito quia non tunbsp;riiUcem portdf ,qu eft in patriarchis C prophetis,nbsp;amp; fuftincs, fedrddtxU.i.nontuEundamentum Sinbsp;fuentacio es radicis,id radix tui.Gensilla nihilnbsp; te.fed tu ab illaHdetn habes. Non cs flabilis,finbsp;illosper quos ftas,deruis. Dicis ergo:Frai funt rami utego I'nfcrar. Bene. Propter mcredulitatem fradi funt,nbsp;tu autem fide ftas.Noli altuna lpere,id tinbsp;cne. Si enim deus naturalibus ramis nonnbsp;pepercit,ne forte nec tibi parcat, ^Quonia dixi aliquos ex ramis fra Aos, te ue ro cum effes oleafter,infcrtum loco ipforum, ergo propter hsec uerba mca diemihi; FraHi fiott Titnbsp;mi ob hoc ut ergo inrttr loco fra Aurae ipforum.Ecnbsp;ad hoc increpatiue tibi reipondeo, quia bene di-cis.Quod e dicerc :Non bene dicis, quia iaAan-ter dicis,amp; falfum diets. Frdili funt enim propter ia^nbsp;eredulitdtem fuam, non propter infertionem tuam:nbsp;P fedi^({e/}((rinradicc,dc qua funt praeciG.Nullisnbsp;cnim tuis mcritis fidei infcrius cs gratis, nc putesnbsp;qt^perfonam tu deus acccperit,Si illos fine caunbsp;fa proieccrit.Dei efi enim beneficium, non meri-turn tuum.Fide enim as.i.n merito tuo,fcd ranbsp;tiadci.Nclt;ii enim propter iuitiam tuam uelmenbsp;ritumuum fraAi funt rami, fed propter infideli-tatcrafu.Suo uitiofraAi funt, 8C inde tibi pro-uenit opportunitas falutis non propter tc,fcdnbsp;pter dei mifericordia.Et ideo noli ditunt fdpere.i. fu-perbire noli quia infertus es, fed time ne frangarisnbsp;per infidelitate aut fupcrbi, Geut illi fraAi funt,nbsp;quia in Chrifium credere noluerunt,^ui fempernbsp;in ilia radice Si in ilia arbore praedicatus efe. Etnbsp;ideo fraAi funtindc,qui in cum uenientem no erenbsp;didcrunt: amp; tu infertus esibi, quia in cum credi-^ii.Noli ergo altum faperc.i.nolicxtolli.fed thnbsp;menegratiam quam acccpifii,perdas.Time nonnbsp;feruili timore.quem chantas expellit:fed timornbsp;4 caflo,qui pcrmanct in fcculum leculi.Illo cnim tinbsp;metur, nc incidatur in tormentum fupplicij: iflonbsp;autem,ne dimittatur gratia bcneficij.lo mspocnbsp;na terretur ,noniuitia deleAatur.'io anima thnbsp;met ne amitttat gratiam ,^cr quam in ca faAum *nbsp;eutearn non peccaredcleAet, timens ne deusnbsp;cam dcferat,ctiam fi nullus dolorum cruciatibusnbsp;puniat. Hie timor cafius e, nec cum eijcitchari-tas,fcd afcifcic. Itaque noli altum lapcre, fed timor iflo time : quia qui altum fapit,amp; ideo nonnbsp;timet,utic perniciofe no timet.Timor,uirtutumnbsp;cuoseft:fccuritas adlapfumfacilis. Timeafccnnbsp;dcrc, time cradicari. Namji deus ndturdUbus rdmisnbsp;nonpepercit ,i. illisqui fecundumpatrum fuorumnbsp;inflituta fuerunt in hac fidei radice. Si. de hac pa/nbsp;triarchat irpe naturaliter originem ducebant,nbsp;timendum efl ne forfecontingat ut nec t^i pdreat,nbsp;Fitas enimqvod tibi aduetitio parcat,fi eum of-fcnderis,q nec naturalibus pepercit^ fi eosobculnbsp;pam incredulitatis percuflit amp; fregit, caue nc SC.nbsp;te percutiatSdeonterat. AD ROMANOS |
Vide ergo bonicatem feueritatem def. In eos quidem qui ceciderunc,ieucritatcni$nbsp;in te autem bonitatem dei, fi permanferianbsp;in bonicate.Alioqui cu excideris. Sed Cnbsp;illi fi non permanferint in incredulitate, innbsp;ferentur. Potens eft enim deus iterum infenbsp;rere illos. Quandoquidem iuflo dei iudicio fraAi flint rami, tu uero fola dei gratia ipforum loco infertus es,crgo ide *i.confidera amp;attende ex unaparnbsp;te bonitatem diuinxpietatis,quadonanturpeccatanbsp;conucrfis,CZ ex nhafeueritdtem dei.i. diflriAam iu-flitiam,qua frangicurinfidelisfupcrbia naturali-um ramorumdbalubriter enim non folum boni-tas, fed etiam feueritas dei uidetur, quoniam SCnbsp;amatur utilif dcus,amp; timctur.Et Apoflolusgennbsp;filempopulum,ut in fide flabilis firmuslp permanbsp;neat, prcepto monet Si exemplo terret. Vide,nbsp;mquit,pidm bonitatem Si re Aam feucritatc dei,nbsp;dum aliosmifericorditer digit, aliosiuftcrepel-lit,amp; per utrunq, difee humiliari. in cot quidem ra/nbsp;mos qui fraAi ceeiderunt, uidc ueritatem iufl per-cufloniSjfed infequi loco illorum mifericorditernbsp;infertus es.agpofcctoHitdtewgrati dei,fi tameper-manrisin bonitate, ut bonis operibus humiliter in-fiftas uflj; in finera. Alio^w'-i.ruli permfcn's Si pernbsp;feueraucris in bona Si rcligiofa conuerfatione,nbsp;CZ tu excidrif ab arbore gentis inAorum,in quanbsp;cs infcrtus.Notandum quod hi qui ex ,ppria oli-ua deciderunt,fraAi dictur: hi uero qui ex olc-aftroinferuntur,fi iterum pcccaucrint, nonfran-gendi, quod uti^eflctleuius, fed cxcidendiafl-runtur. In quoacriorprofeAodci feueritas de/nbsp;monftratur,fcum cifet olcaficr,cx peccatoruinnbsp;fylua colle Aus efl, ad radicem fidei at^ lnAhnbsp;tatis adduAus, poflea amaros maliti; fliccos pronbsp;fcrat.Si,inquit, bonus e defieris,tu quoep excidenbsp;ris bona radice.Ncc folum tu,fi ad malitiam renbsp;dieris,excidium patieris,|d ctiam tlit iferenturJRnbsp;eut tu i infertus es,fi non ^rmanrint in incredulitate.nbsp;Quod bene potefi fieri.potct eflenim deus iterum pernbsp;fidcmreuocare illot ad-radiccfliam amp; infi^ere. Nam fieu ex natural! excifus csoleaftro, C contra naturam infertus efn bonam oUnbsp;uam, quanto magis h! fecundum naturamnbsp;infercntur fu olius* fl Vcrc potefl deus itcr illos infercre, qui po tuit te. Nam fi tu exeis es ferro uerbi dei ex naturenbsp;Iioledro.i.ex agrefligentilitateinquanatus eras,nbsp;creontra naturam inrtusesin bonam oHuamj-in fruAinbsp;feram plcbc dd,qudnto magis hi fecundum naturam .nbsp;fub lege nati,amp; per legem doAi cultum dci,w'- |
XI. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Si
dem,C?' pc.d eft,poftquam plenaria gtitim mulC titudo conucria eflt.omMs ifrrffJ mulando gen*nbsp;lespto^fret.credens in Chnftu prdicante Elia.nbsp;Terminus cnim cxcitatis Ifrael erir, ubi plenarianbsp;multitudo ex omnibus gentibus ingrefla fuerit:nbsp;quia tunc ludsei qui inuentifucrini,crcdent,amp;S lunbsp;m oculorum mtis recipient ad prdicatiemnbsp;Elise C Enoch. Saluusfiet Ifrael accepta Ghrifiinbsp;gratia,f!ct{criptHmejlinlfaia;VemetexSi|jtt.i.nafce*nbsp;turChriftusexpopuloludorum.fpeculnte nbsp;longe futura falut ihumani gnis redeptionem*nbsp;Sionnancj fpeculatiodicit.Venietinquillc,qinbsp;cum quad ui eripiat impietatem keofc.i. infidelita-tem ab cis.dc quorum fiirpe nafeet. Quod fit interim, quia nix aliquis conuertitur ex illis:C7 in finbsp;ne lt;;Ttitt,quia tunc facile. Cultus ludoijz paflinbsp;one dpminie impictas. Et hancimpietatem abnbsp;illis,quide lacobcredicierGt.eripuitChriftus quanbsp;d dlfficultatc,uidelicet multis prdicationibusnbsp;fignis. multis nou gratise praeconibus.Hocnbsp;Chrifius in cis,qui tempore fuo ucl apoftolorunlnbsp;ac deinceps crediderunt,fecit;nbsp;nbsp;nbsp;adhuc quotidie
in his, qui ex codera populo fidem fufeipiunt C cum magno labore conuertunf, facit. Et pleniusnbsp;auertet ab eis impietatc, qui per Eliam amp; Enochnbsp;auertentur ab infidelitatc Scidololatria.ne Anti*nbsp;chriftumutderccipiantjficut g tes. Etbocterf-wentiM.i.firma 8C. ftabilis promiflio,ait dns, com*nbsp;plebit il/ 4me,fcilicet ut impietas ab eis auertat gnbsp;Chriftum, cum ahliuleropeccdtd cor um inbapti^mo.nbsp;Hoc eftjtunc p Chrifii mei gratiam aueriet ab eisnbsp;iniquitaSjCper eiufde Chrilti fanguine deleucronbsp;p eoijt.Hacc fenttia ficicgicurin Ifaia:Etuenenbsp;rit Sion redeptor , 8C cis qui redet ab iniquitatenbsp;in lacobjdicit dns,hoc e foedus me c cii^ dicitnbsp;dns.N qdin trflationc nofira dicit, Vencrit Sinbsp;on redptor, Apoftolusait, Venictex Sion quinbsp;cripiat.Et qdP additur,Et eis qui redet ab iniqui-tatc lacob,ipe pofui t,Et auertat impictatem lanbsp;cob.Et qd* fcquitur,Hoc foedus me c eis,ipfcnbsp;intcrpreta^s,Hocillismetefiament.3c autonbsp;ritace apoftolica addidit, c abftulero pi eoijz^
Secundum cuangelium quidem inimici propter uos, fecundum eledionem autem^nbsp;charilTimi propter patrcs.Si'ne pnitentianbsp;enim funt dona C uocacio dei.
^In fine conuertetur, fed modo iitnt inimicii Superius cm c diceretur, quia ccitas ex partenbsp;ctigit in Ifrael,patuit qa pars illius populi excaenbsp;cata ,8 pars fidci lumine illuflrata.Qd'ideo ac^- cidit, quia alij ex ipfi^atSi funt inimici Chnfto,nbsp;amp; alfi chariflimi.SecHn(/Wflt;MgeliHiM quidem iunt ininbsp;mici,id e,fccund qd euangclij noua prdicationbsp;euacuarc uidetur circuncifionc C fabbat S carnbsp;nalcs IcgiscercmoniaSiEt funt inimici propter 0,nbsp;qui ad fide fufeepti eftis:quia inde grauiffunt ira-ti,qd uos ad dei cult eflis addudt.Velnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;uos,
td , utuobis locus intrandi fieret, pmiffiiunt ad inimicitias crumpcre.Sccdum cuangelium quinbsp;dein inimici funtpropter uos,quia eorum inirai*
gt;
-f
CAPVT
A fNtMrf.eoKlt;e.i.unientur ix pkbi Contranatu-* ram infertus cs in oliuam,quiaoliua foltt in ok-aruminferi, non oleafler in oliuam. Nam quif-quis hoc fccerit.n inueniet fruftunviifi oleafirnbsp;Quod enim inlritur, hoccrefeit ciusreifiu-ftus.Scd deus omnipotentia fua fecit,ut oleaernbsp;in radicc oliu infercrctur,amp; non fy lueflres bac-cas, fed oliuae fruftum daret. Id cnim contra na-(uram dixit,quod eftcontra confiicttjidinem na-turac.quam notitia humana comprehdit, ut olenbsp;afler inlertus in olca,non olcaftri baccas, i^d oliu pinguedinem fcrat.Deus aut creator SC con-ditor omnium naturarum,nihil contra naturfanbsp;cit.ldenim non incongrue dicimusdeum contranbsp;Inbsp;nbsp;nbsp;nbsp;naturam facerc, quod facit contra id quod noui-
mus in natura. Hinc cnim ctiam appellamus co-gnit nobis curfum naturae. Contra que deuscu aliquid facit, magnaliauel mirabilianominatur.nbsp;Contra ilia uero liimma natur lege notitia re*nbsp;mota.fiue impioi?t, fiuc infirmoijt, t deus nullonbsp;mo facit, qum contra feipfum non facit. Populus itaqj gctiliscxcifus efl de olcalg'o.i.de ritibusnbsp;fterili gentij infertus eft in bona oliu .i.uni*nbsp;tus per fide patriarchis,ut frud oliu faciat connbsp;ira natur .i. contra inftitutiones patrO fuoi^,qmnbsp;idololatria amp; huiufmodi operagentibus ex ufunbsp;In n natura. Nomen at oliu ex Iib^leremia^
* * fumptum eft,ubi Ifraclitic plebi didum eft:Oli uam huberera,pulchram, fruftifer, fpeciofam,nbsp;Inbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;uocauit dominus nomen tuum.
Nolo cnim uos ignorarc fratres myfteri hoc,uc non fiefs uobifiplis fapiescs, quia cnbsp;citas ex parte contigit in Ifrael, donee pie*nbsp;. nitudo gentium intraret, amp; fic omnis Ifra*nbsp;W. J9 el faluusfieret,ficut fcriptum eft; Veniet exnbsp;Sion qui eripiat c auertat impietatemanbsp;lacob. Et hoc fills a me teftamcntum,cuninbsp;Abftulero pcccata corum.
Dixi quiafrai ramiinlertur fuoliu.Et uerum cft,quia interim quidam ,amp; in fine plcni tnbsp;do eorum inferctur. Quoduolo uos fcirc, ut innbsp;fpc falutis eorum gaudeatis.Namfio/oHOf o jrutres.nbsp;ignoTdre hoc mycrium.i-fecretiim diuini iudicij fa-cramentura,tnoB fitisuobip/iffttpientcid. ne pute-tisuos ueftro iudicio amp;. ingenio id pofle difeutenbsp;re, uel ne fuperbiatis de ueftracleione amp; illo^nbsp;abiedionc. Qiii cnim fecundum deum fa pit, innbsp;benefietjs dei non infultat abielt;Sis,fcd cum timo-egratias agitmifeicordiqplargientis. Non uo-bis.ftd deo Gtis fapientes,ut no uobis,fed deo minbsp;^tet ueftra fapicntia.Hoc myfterium diuini connbsp;blij nolo ut ignoretis, quid ctccitds coNtigit in ifraelnbsp;non ex toto, fed ex ideft,Ifraelitccatinbsp;lunt,nonomnes,fed quidam :hoc eft,legis defen-forcs,lcgistraiatores,lcgis do(ftores,legis intel-ledorcs autorem legis ignorauerunt C crucifixenbsp;runt. Ipa eft ccitas qu ex parte contigit in Ifranbsp;el,ut crucifigeretur Chrifius. Ignorauerunt enimnbsp;ludi,amp; crucxerunt.Ita contigit in eis ccitas,nbsp;manfura in ip fis donee plemtdo gentium intraret ad fi
.
Gene.S Si A dtia quaoccideruntChnunn,euangelium(Gcuc uidemiisfinedubitarioneprofccit.thocex dcinbsp;diipenfatione uenic, qui bene uti nouit etiatnmanbsp;lis.non ut ei profintuafa ir, fed ut ipoillis benenbsp;utcnte proft uafs mifericordi.Eft ergo in malonbsp;rumpotefate peccare. Vt autcmpeccando hoenbsp;uel hoccx eorum malitia fequatur bonum, nonnbsp;cftineorum potefiate.id diuidentis tenebras Si.nbsp;ordinantfi eas.uthinc etiam quodfaciunt contranbsp;uoluntatc dei, non impleatur njG uolu n rate dci.nbsp;Tanta quippe abininucis ludacis aduerfus lefumnbsp;tnanus deiSi conGliumprdcfdnauitferi.quannbsp;ca necefaria fuerant euangelio propt uos. Ita fc-cundum euangelium funt inimici propf uos, fednbsp;eunJumeleianem alij exipfsfunteblt;tj?imi, nonnbsp;propf mrita fua,qa gratis funt electi, id profiternbsp;patref quibus ifa funt promi(ra.Secundum ledpnbsp;on,qu$ fada e ft de ipfs fecundum gratiam ,nonnbsp;fecundum debitum.i.icundum hoe qc^deuselenbsp;git illos abeterno.funt chariirimi propf patres.i.nbsp;propf complendaspromiiTionespatr.icilicetuinbsp;deus compleret in filqs, qc? patribus eorum pro-mifcrat.lurc dico.fccundurn eledionem, non fe/nbsp;und opus eorum,quia dona dei fpiritalia.quxnbsp;fuisGdehbus tribuit, uocatioqua uoeat eosnbsp;ad fidem, funt Gnc poenitentia eorum, quoni minbsp;icricordia dei proeuenitomnem bonam uoluntanbsp;tem eorum uel adionc. Nee requirit diuina gra-B lia in baptifmogemitum uelplandumuelali^dnbsp;opus eorum,niG fol fidcm,(edomia gratis con-'nbsp;donat.Hoc ideodicit,neputtinos nonpofleacnbsp;cipcre mifericordiam.quia eos dolcre non uidt.nbsp;Vel ita potiustSecdum eledion funt ckdi pronbsp;pterpatres, quoniam dona uirtutum quae deusnbsp;praebft cledis,f uocatio qua uocauit cos ab ternbsp;no,funt fne peenitetia cius.i.fne mutatione fiabi/nbsp;lifGxa funt,Gnemutatione conGltjeius perma/nbsp;nt. Nam quia omnes paniites mucare foltil-)ud,undc poenittiam agunt,pcenitentia pro munbsp;tatione,ut caufa pro effedu poni cfueuit. Vndenbsp;fchptura teftatur dominum potnituilie qdconfti- tuilet Saul reg,Sf dixifle de his, quos in diluuionbsp;erat dcleturus,Panitet me feciflc cos.Stf paenitennbsp;tilt ergo [lint Jon4.i. j^mifta dei gratuitofada.C onbsp;4ttoabaeterno.*quia n mutabit deusuocationisnbsp;uellargitionis fufenttiam.fed quos ante mun'nbsp;diconftiiutionemin prdcfiinatione fuaclegit,nbsp;hosfrudum boni opcrisafferrcfacictin teporenbsp;ftio,Cfruduscorummanebit; nee cum nifi ma-nentem uit huius inueniet finis, quia pcrlcuerannbsp;tiam habebunt in benefadis.Non enim uocatio-ra4tto nc lila uocati funt,de qua Sidum eft. Multi uocanbsp;ti.pauci cledi.fed illa,qua foli uoetur cledf, quinbsp;intus audiunt ptre f difeunt, 5f ucniunt ad fi-loM.iS J*quot;- Iftorum nemo pcrit,quiaomcqd' ddit cinbsp;pater,non perdit ex eo quicquam. Quilquiser-I lobiiff*! goindeeft,omnino n prit,ncc erat inde qui prit. Propter quod didum cft:Ex nobis exicrunr,nbsp;fed non erant ex nobis. nam f fuifnt ex nobis,nbsp;permanfflcnt uciqji nobifeum. Epbe.i P/lttid |
AD ROMANOS Sicutenim aliquando SC uos non credidi* ftisdeo, nunc autem mifericordiam con*nbsp;Ipquuti cftris propter illorum incrcdulita^nbsp;tem, ita SC Ali nunc non crediderunt in uc*nbsp;(Iram mifericordiam, ut amp; ipfi m ifericor*nbsp;diam confequantur - Concluft cnim denbsp;us omnia in incredulitate, ut omnium minbsp;fereatur. fl Vere cum plenitudo gentium ingrefla fue/ rit,tui*: omnis Ifrael lluus eht,quamuis m fnrnbsp;inimici.Nam /IcHt.i.qua ratione uos fcilicetnecaunbsp;fam fuperbix haberetis,lt;lqlt;tntlo.i.longo temponbsp;re plus qum ifti,non rredidilis deOjqrf ad hoc ualunbsp;it,ut m humiles credaiis,id nune.i.nup fue temnbsp;porc grati con/^uuti eflis mifiricordiam profterincrenbsp;dulitatem eorum, qu aliqua caufa eft ueftr mifertnbsp;Cordi ,ttlt;i .i. eademratione 7 ifli, ne poftca cumnbsp;fuerinrconuerfi.habeantmatcriam in lege glo-riandi, nuncin tempore gratinow erediderunt ueninbsp;entes in ueram tniricordidm,ut (y ip/iin fine humilinbsp;ati mifericordiitUt confequitntur.Hoc eft,fcui uosgennbsp;tes quondam non credidiftis dco, nec tarnenid-circo penitus rcliquit uosdeiis,prflrtim cum innbsp;uocatione temporis Ifrael nunquamcxcluGftis,nbsp;^edIcmpuobisinprofelytis ianua patueritre/nbsp;uertendi^ aliqiplenam mifericordiam ad ulti/nbsp;mumconfequuti eftis,occa(o tarnen conferendxnbsp;inuosmilricordiacamp;populi incredulitas exti-tir,ita ctiam hi qui nuncde populo Ifrael non crenbsp;didertjf incred ulitate fua d erelidi funt,ut adnbsp;nos dei mifcMcordia flederetur,n ufe^quaq; de-relinqutur in incredulitate fua .-fed pollquam pllt;nbsp;nitudinis gtium fuerit impleta difpcfario,etiamnbsp;ipfi mifericordiam confequentur :f quotidic panbsp;tet eis oftiuoi mifericordi,f conuerti uoluerint-Cum enim mifericors deus gtcs traxit,iratus lunbsp;dxamrepulit.Adumjjcft utfcutdudumadp-cipidamfidgtilitasfueratobdurata.ita poft-modum ad fidem gentilitatc ftifcepta,Iudaea per/nbsp;fidix lorpore durefccrct. Hacc itatj; fenttia Aponbsp;ftoli primum quidem de uocatione ludorumnbsp;8i repulfione gentium fubtiliter eft prolata.ldeonbsp;ita dcutrifqj adum cft,quia deus fondJt.i.conclu-dipcrmiftomnM.i.ludos Si gentes inineredulitit^nbsp;te.ut incredulitas concluderct eos ac dctincrct,^^nbsp;niam aliter ex fuperbia ruerent,ut omnium.iAudxnbsp;orum C gentium mireatur, non qcFnullum da-mnaturus ft.qd* quidem falfo opinati ftincOmiznbsp;umitatpmiferetur uaforum fliifericordv. Quidnbsp;cftomniumfEt eorum fcilicet quos ex gentibus,nbsp;C coijt quoscx' ludxis prdcftinauit,uocauir,iunbsp;ftificauit,glorificauit.Deficite em abutril^fide,nbsp;nifiudiciumfuum potcftasdiuma diffrrer, uni-ucrftashominuin intentiam damnationis excinbsp;pcrct.Scdin mifericordiam iratranfiata efi tunenbsp;prxcipuc,qn nemo poteratde ftiis meritis glori-ari.Confderans igitur Apoftolus tantas diuitianbsp;bonitatis dci. Si. tam magnum opus fapitix ciusnbsp;erga rationales creaturas ,qui tantum diues eft in |
|
CAPVT A mifcricordia,,amp; cuius tanta cflbonitas SC patien lif longanimitas, dum iminenfiiatcm carum cornbsp;dis oculis intuetur.repcnte fiuporc fimul amp;pauonbsp;repcrcuflusexclamar.fubiungens:nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp; Oaldtudo diuitarum fapienti C fcict dci.Quatn incomprehenbitia funt iudicianbsp;cius,C inucftigabilcs ui eius quot; Quis cni'ranbsp;40 cognouit fcnfum domitii f aut quis conlilianbsp;quot; t- rius cius fuitt'aut quis prior ddit illi, amp; rcnbsp;rribuctur ci f Quoni ex iplb i per iofumnbsp;Si in ipfo funt omnia Ipfi gloria in Icculanbsp;feculorum,amen Nam qa fuperiusmultapofuerat.undc qux k ftioncs ift poffentficri,quare lacob degir, Eiaunbsp;uero repro bauii,amp;r cur alios indurat alrjsljj mile'nbsp;rctur,Square prius ludos qumgcntes elegit,nbsp;amp; poft faluatoris aduentura quare ludseos popunbsp;iutn ftium reprobauit SC genres aiTumpne ,rur'nbsp;funiip circa finem feculi cur omn Ifrael faluabit,nbsp;QC muliiiudin gtium perire fuftjnebit, nequisnbsp;indc qureret folunonem^unde nqpquamperuenbsp;nirecur ad finem.prorumpft inadmirationcm.innbsp;q ilia n elle humanis ftnfibus intclligibilia oftennbsp;dit.Ne quisem qurcrct.quare fie faluStur,cumnbsp;multi altj modi faluationum fint, hoc t^ pofle fetnbsp;ri per admirationeminnuic Apoftolus.'Vt*q'jftnbsp;altitudo SCc. 2c fi dicat:Hic ftdum eft.hic huma*nbsp;naratio deficiitnec fecretadiuin fapiti pntrt, pt intclligerc poflt cur ita diuinitus agaturnbsp;de fingulis.ut tfti eligantur amp; illi rcprobcntur,5Cnbsp; nunc Iudi,nunc gentiles ad fdemingrediantur.nbsp;Nam O quanta eft altitudo diuiciarum fapientixnbsp;amp; fciti dei, qui ftcrcto confilio luo fie difponitnbsp;oihia,ut Icruataunicuicp arbitrij libertate.i manbsp;la aliorum uertat alijs ia bonum, incrcdulitanbsp;t aliorum operetur alioruna falute.Tta eft hcnbsp;altitudo, ut exuperet otnn fenfum, quia educitnbsp;fup omnia inobfcuritat omn intellet omnbsp;ration. Et hc altitudo eft diuitiarum lapientinbsp;. 8C iciti dei : magnas em habet diuitias fapitianbsp;C ftientia eius.qu nouit omnia amp;fapienf difponbsp;nit omia.Sapitia de diuinis etlpGalibus dkitur,nbsp;feitia de humanis atcj corporalibus.Eft etn fapinbsp;entia in deo et de ipfo et de angelis, at^ de obusnbsp;fupcleftibus creaturis, qm has prf ipm deumnbsp;nemo perfede cognofeit. Neq? cm uel ipfi angelinbsp;feipfos perfede cognofct.inquantum deus illosnbsp;perfedeintelligit ufqt ad plnum. Scientia quonbsp;de omnijpus humaiMS et mupdanis rebus eft in conbsp;Ptrfecfta, Per hanc fapientiam et feientiam gubernbsp;nai et difponit ipfc fapiter omia cleftia et ter-. licet nos abfconditas caufasoperum eiusnbsp;gnorenQus.iuxta beatum Gregorium,publica fanbsp;pienti fupcrn funt opera, cum omnipots de/nbsp;J creat,perficitbona qu inchoat, etnbsp;afpirdo ^iuuai uiftationis fuse lumine illu-firat.Cundis etenim liquet, quia ipfc pficit quodnbsp;ipfe ex munerc fu benignitatis inchoauit. Seercnbsp;ta uero fapieti ^pern funt opa, cura deus qsnbsp;lt;reawit*dKrjt,cubona quje prxunido |
XI. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;8? nequaq profcqudo confumraatxclaritate nos lt; fuse illuftrationis illuminat. tn pcrmiffis carnisnbsp;ttationibus,tcnebris ccitatis pulfattcum donanbsp;qucontulit, minime cuftoditxum mtis no-ftr ad fedefideria excitt, 8C tame occultoiudi-cio difficultatem nofir imbecillitatis anguftat.nbsp;Qux nimirum fecreta cius fapicnti pauci ualtnbsp;inquirere,fed nullus inuenire.Quia quod fupnosnbsp;de nobis ab immortali fapitia non ini^e difpo/nbsp;nitur,iuftum profeftocft ut nobis adhuc mot'nbsp;talibus ignoretur. Sed hc ipfa fapiti illius fecreta conlpiccrc utcun(p,iara incomprehenfibili'nbsp;tatis eius eft potti uidcre;quia d in ipfa confiltnbsp;orumeiusinquifitionedeficimus.deficidoucri'nbsp;us difeimus que timeamus. Ad hc igit fapicntinbsp;iUiusiecretaft extdens Apfus, aiuOsItitudodiW-turuf^pientiie amp; fdenti,^ def-Mira eft enim celfitu-do tantarum diuitiarum diuin fapiti C fciennbsp;tif,quan? nihil latere pt uel cffugcrc;fed ipa unonbsp;intuitu confpicit omnia, 5 uirtutc fu omnipo-teti continet uniuerfa. Otluiin incomprehtnfibilMnbsp;funt iudicia eiut.t, difpofitiones de omnibusr ebus,nbsp;CZ iaueftigabilet uitc dut, per quas ambulat in cun-tisoperibus fuis.qmiudiciacius,quibusunamnbsp;quanq; anima atqt omn naturam rationale difpnbsp;fatjpenetrarenemo lfficit:nccuias eius quibusjpnbsp;uidterinccdit, inueftigare quifpiam ualct .i.necnbsp;homo, ncc angelus. Valde ergo paruum fenfutnnbsp;habemus ad difcutidam iuftitiam iudicioijt cius,nbsp;ad dilcutidam gratiam gratuit nullis prccd/nbsp;tibus meritis,n inqu qu n ta mouet,c pr-ftatu r in dignis, q c que indignis alijs denegaf.nbsp;Vjat cius inueftigabilesill funt.de quibus innbsp;Plalmo canif; Vniucriui dni mifericordianbsp;ueritas. Milricordiaigitur ueritaseiusjjiueftinbsp;gabilesfunt:quia cuius uultmiferetur,niuftitj,nbsp;fed mifericordi gratia-.S qu uult obdurat, nnbsp;iniqtate, fed ueritateuindix Per has enim uiasnbsp;ucnit ad os:3c inueftigari non pt, cur ad huncnbsp;ucniatp uiam mifericordi,ad lu uero pui ue/nbsp;ritatis uel ii^iti. Nulla cnim creatura pftrutarinbsp;ualet,cur iple mifereat huic potiusg illi. Vere la-pienria d feitia eius eft mirabilis, SC iudicia eiusnbsp;incomprehenfibilia. Nam ijuifcognouitfenfum dominbsp;w'infapientiadC feientia ldeft,qs perfede nouicnbsp;fccretafenfusillius'qsarcanorum mentis ciusfu*nbsp;itcon(cius.'Nullus.lt;lt;i^Wcotty/wr/reirf^indifnbsp;pofitione rerum , cuius confilio aliqd ageret, uelnbsp;g eius confilium fcirctlt; Nullus. Hic uerfus ex li-bro Ifai lumptus eft,cuius autoritate ^bat Aponbsp;ftolus n deberc talia inueftigari ab hoibus,quxnbsp; ctiam propheta ft ign^rare demonftrat. Si gs nonbsp;uitconfiliualterius,amp;phoc nouit qifipfe cful-tus.i.intcrrogatus fibi dedit,uel qa quod ille inuenbsp;nit.fibi rcuelauit. Qparc nulli dat feire occultumnbsp;dci cfili,c ipfc nec aliqu cfuluerit,nec inu/nbsp;t alicui reuclauerit. N ficut fenfus ciusn potnbsp;cognofcijita cfili eius n pt ftiri.Quisfuit c'nbsp;fiJiariuseius?! prior ddit illi quicquam, CTnbsp;perhocretribueturei abipfo^Nunus,quiaipfc prjnbsp;usnii omnsiHoc probat inueftigabs eu uias |
84 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;AD ROMANOS
A eiifs.quia cum ft jnitiunaomnium bonorum,in-ueftigarinonpoceftcuripcalijs gratiam fuagra tuito munere tribuat,0 alijs no tribuat.ficutcernbsp;nimus faAura in lacob Efau. Quis prior deditnbsp;illi. Sc. retribuetur ei?Id eft, quis prior fecit aligdnbsp;bonifine deo,cuius bonitatis eft etiam gcffumusnbsp;amp; uiuimus Nullus enim deum meritis antecef/nbsp;fit ,uc tcnere eum quafi debitorem poflt:fcd ipenbsp;porius orncs(ut diftum eft)fua gratiapraeuenir,nbsp;utfubfcqui poffint eorum bona opera. Qtjow'dwnbsp;tx ipfo cr per ipftim cr in ip/o funtomnitt.Ec ipm igiturnbsp;initiura fidei noftr cj ip eft. nctp enim hoc ex/nbsp;cepto ex ipo funt csetera.Ex ipo funt omnia.i.bonbsp;na uoluntas SC bona adio C omnes nacur. Nenbsp;tp enim ex ipo lnt plt;fi,qu naturalif fubfiftcnnbsp;tia non funt,led beneconditamfubftantiam uiti/nbsp;ant.Ex ipo autem.nohoc fignificatquod.c^ipo.nbsp;Quod nim de ipfo eft,potcft dici ex ipo:non aunbsp;tem omnequodcx ipfo, rede dicitur de ipo. Exnbsp;ipo enim clum Si tcrra.quiaipe fecit ea.non aunbsp;tem de ipo,quia non de fubftantia fua. Sicut ali/nbsp;quis homo fi generet filium 8C faciat dotnum.exnbsp;ipo filius Sc ex ipo domus ;fed filius de ipo,de ternbsp;ra domus SC ligno.Sed hoc ideo,quia homo eft,nbsp;qui non poieft aliquid etiam de nihilo facere. Denbsp;us autem ex quo omnia,nbsp;nbsp;per quern omnia, SC
in quo omia,n opus habet aliqua materia, qua ipenonfeccrat.adiuuaripotctiam fuam, 8C ideonbsp;cunda fecit de nihilo. Exipo,poteftintclligiexnbsp;patre omnia: 8C per ipfum, per filium omnia; SCnbsp;inipOjinfpfandoomnia. Per hasprpofiiio/nbsp;nes,Ex,Per,In,ofteditur diuerfitas perfonarum.nbsp;Per idem pronom quod eft.iplc, defignaf iden-titasfubftanti, d dicitur,cxipfo SC per ipfumnbsp;Sc in iffo. Nec folum eadem fubftantia patris SC.nbsp;fill) iSd fpus fanifti.fed 8C aequalitas g hoc demon/nbsp;ftratur, SC tota trinitas omnia creaife SC contine-rc declaratur. Et ideo ipfigloria in feculafeculorum,nbsp;amen. Dicendo ter, ipfum, diftinxitfutdiximus)nbsp;pcrfonas:0d fubiungendo, ipfi gloria, non diuifitnbsp;fubftantiam. Poflumus SC abfep perlj^arum di-fiindionc hc de eodem,qui eft trinitas,intclligenbsp;rc.Sic cm exponit Ambrofius;Quid eft ex iplbfnbsp;Quod ipfius uolutate natura omnium fit,amp;ipfcnbsp;^tautor omnium quseeife caperunt.Per ipfum,nbsp;quid eft?;Qiiia per ipfum inftitutio SC perfeucr/nbsp;tia omnibus impcrtica uidetur.In ipfo, quid eftenbsp;Qiiia omnia admirabili quodam defidcrio amp;in-enarrabili amore autorcm uit amp;miniftratorcmnbsp;grati fu ac muneris intuentur, fecGdum quodnbsp;Pp.144 fcriptum eft; Oculi omnium in tc fpcrt,amp; ape
ries manum tuam,amp; impftbis omnem animam fubiedi, mortui oftcndercntur.nunc quia pd5 bonauoluntatc. Etquoniamitafuntcxipfo,8c -nbsp;nbsp;nbsp;- -
per ipfum SC in ipfo omnia, idcirco ipfi gloria in ftcula. Illi autem noluntutfit ipfigloria in iuftifi-candisimpijs gratuita gratia, qui cius ignorantesnbsp;iuftitiam, uolunt fuam conftinicre, ut foi meritnbsp;praecedat aliquid, quafi priores uoJentes dare u tnbsp;retribuatur eis ab illo,8c fua putantes prirc menbsp;rita ad ilium ex quo omnia.
CAPVT XII.
OBfecro I'taque uos fratres per mfferP cordfam dei,ut exhibeatis corpora uenbsp;ftra hoftiaA uiuctem, fanam, deo placcnnbsp;teni,rationabile obfequiura ueftrum.
flAb hoc loco incipit moralis admonitio poft tradatum legis SC fidei,ac naturam ludaici popunbsp;li Sc gentilis. Cum enim per omnem textum hu-ius epiftol in fopcrioribus docuilTet Apoftolus,nbsp;quon)^do aludacis ad genres, circuncifione adnbsp;fidem,aliteraad fpirit.abumbra aducritatem,nbsp;ab obferuantia carnali ad ipiritale religionis fumnbsp;matrflataft,amp;2 hxcitafuturaprophcticis oftennbsp;diflet uocibus defignata, iam nunc ipiritales ob-feruantix huius,ad quam cultus dei ritum docti-it elfe tranflatum,aggreditur mores Seftatuta fannbsp;cire,6d ad bonam uitam utrunej; Gmul populumnbsp;monere. Hucufepenimoftenfumeft, ne alter ad/nbsp;uerfus alterum fuperbiret: nunc ut alter de alternbsp;US utilitate laborer. quafi dicat: Hadenus uitianbsp;extirpaui, nqgc ita^ uirtutes plantare dilpofui.nbsp;Etidco obfecro uos o fratres amp;c. Vclitaconti-nuatur ad proximum : Quandoquidem ex deonbsp;funt omnia, ex gratia eius habemus quiequidnbsp;boni habemus,l:i^ ob/ero notfratret, id eft, quodnbsp;ogo, fra^^rnitas cxigit. Non per potentiam im/nbsp;pero,nihil enim proficit legis imperium :fed qua/nbsp;fiqui officium fufteperim rconcilia di uos deo,nbsp;obfecro permiferieordiam dei ,i. per mifericordiamnbsp;uobis adeofadam.Quiaenim omnes fob pecca Vnbsp;to conclufi funr,non iam meritis homin, fed minbsp;fericordiadci falushumana confiftft. Ad quamnbsp;mifericordiam pertinetamp;:facrificium,quofcquifnbsp;qj deo madat extinguedo uitia.-ga SC in ftipm fanbsp;nbsp;nbsp;* ji
citmiam ficutfeript cft;Miferere animj tuaepla cs deo.Et ideo p mifericordi rogat Apfus exhinbsp;bcri corpora hofiiam.Obfecro, inquit, ut txhibea-tit,id eft,offeratis corpora ueflra hc^iam uiuentem.Hcfnbsp;ftiaquippeamp;immolatur SC uiuaeft ,quandoamp;Snbsp;ab hac uita homo non deficit,^ tarnen ft carnanbsp;libus defidcrijs occidit. Hoftia enim occiditur ucnbsp;Qlferatur.Sed hoftia uiuens eft,corpus pro dominbsp;no afflidum. Quod SC hoftia dicitur, amp; uiuens,nbsp;.ga uiuitinuirtutibus, eft uitr^soccifum.Ho-fti3uidel^cet,qu^aiam huic mundo eft prauisnbsp;adibusmortuumtuiuens autem,quia cuda quaenbsp;prualet, bona opcratur. In lege corpora bru/nbsp;torum animalium hoftia mortua , fed in cuan-gclio corpora hominum offtruntur ho^iauiua.nbsp;Tunc hoftia occidebatur, ut hominc.s caufa pdi
funt liberi,uiuaofferturin fignum uitxxtcrnx. Qui enim membra ftta mortificant ab incentiuonbsp;libidinis,amp;adus corporis foi deo placitos ha/nbsp;bcnt,hoftiam uiuentem offerunt,amp; legem facri-ficiorum,quseinLeuiticolatacft,lpiritalitercomnbsp;plent.Sic exhibete corpora ueftra, hofiiam uiunbsp;iem,pftrfw.i.i peccati contagio mundam ,8cdeonbsp;flrfeenfew,i.uirtutum meritis acceptabil. Etot/cquot;
'I
tl CAPVT nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Mf/liWM in dei cul tum exhibe tc nJfiofwtifc, ut rationabilitcr otnnia faciatis,nccfit quicquatn inadionibus obfequq q'd dcb impdatis.unde ranbsp;tionem redderc non poifitis. Vel rationabiliternbsp;id eftjCutn difcretie facite omnia, ifc quid nimisnbsp;aut imprudcnter agatis, fed cunda moderatenbsp;fapicnter. Et noUtc conformari huc feculo,fed refor* ' I i.Tbff4. tnamini in nouitate fenfus ueftri, ut probe*nbsp;tis qu, fit uoluntas dei bona SC bene pla*nbsp;cen8,e perfea.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp; . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ita uofpfos facrificium facitc.Et nolite confor- tn^rihuiefeculo, id eft, nolite formam huius feculi uobis iraprimcre,ut fimilescfficiamini huic fecu- lo nequam,f(({ reformaminijd cft,rurfum formami I , niadimaginemdci,quinuobis perpeccatum deformata eft, ut incipiat ilia imago ab illo refornbsp;mari, quo formata eft. Non cnim reformarc fe/nbsp;ipfara poteft, ficutpotuitdeformarc. Ab ca de/nbsp;formitate ,quapercupiditatcs fccularesconfor-mamini huic fcculo,reformamini nunc in nouitanbsp;te fenfus ucftri,ut fenfus mtis ucftjpe iemper ignnbsp;charitatis ut aurum innouctur. Sicut generalis ,p/nbsp;ExoJ. 10 hibilio eft in lege, Non concupifees: amp; generalisnbsp;iuffio eft,Diligesta nunc apud ApoftoJum pro/nbsp;hibitio eft, Nolite conformari huic fe^lohulfionbsp;autem,fed reformamini in nouitate fenkis ueftri^nbsp;Illud pertinet ad non concupifccre, hoc ad diligenbsp; re: illud ad continentiam, hoc ad iuftitiam: illudnbsp;,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp; ad declinandum malo,hoc ad faciendum bon. Non ccupifcendo enim, uetuftate expoliamur: Jnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;amp; diligendo,nouitate induimur. Reformatur au tem fenfusuefter per excrcitiafapicntix 8C emun dation uerbi dei, ac kgis eius intclligentiam fpiquot;nbsp; ritalem. Et quto quis quotidic ex feripturarumnbsp;, profic*tleftione,tantoltiusintellcdus ciusafcnbsp;ditjtantoqi femper Cquotidic magis nouus efficinbsp;tur 8(. fecundum hanc pulchritudinem reformatur ad imaginem dei.Iuftitia em cutn in nobis eft,nbsp;ucl quxlibet uirtus qua rede fapienterip uiuitur,nbsp;interioris hominis pulchritudo eft.Et anima qunbsp;fe refert ad deum,ut igne amoris cius accenfa,fornbsp;mam concupifcentixlecularis amittat,eitancjunbsp;incommutabili form fubdita reformatur,hincnbsp;ei placcns, quod ex eius pulchritudinc acccpcrif.nbsp;Roformamini,inquit,wnott4teJfe(lri,tproBcnbsp;ti qutc fit uoluntds dei. Nifi enim domino renoua'nbsp;tus fit fenfus nofter 5ddei fapientia illuminatus,^nbsp;bare non poteft qu fit uoluntas dci.In multis cmnbsp;putatur^lTe uoluntas dci no eft: ubi errant SCnbsp;falluntur, qui fenfum non habent diuinitus refornbsp;^atum.Probetis qux fit uoluntas dei bona in hisnbsp;qui bona inchoant, CTnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;placent in his qui perfe/ uerant, o- perfeita in his qui confummant. Vel bo '*nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ra qututn ad coniugatos -.bene placens, quant ad conrinentes:perfeda,quantum ad uirgincs. Dico cnim per gratiam qu data eft mihf, omnibus qui funt inter uos, non plus fapc*nbsp;rc qum oportet fapere,fed fapere ad fobrinbsp;etatcra,5lt; unicui^ Qcut deus diuifit menfu I |
XII. rfidei. Sicut enim in uno crpore multa C membra habemus omnia autem membranbsp;n eundem aum habent : ita multi unumnbsp;corpus fumus in Chrifto,finguli autem abnbsp;ter alterius membra lt;5 Voluntatem dci qu in prceptis eius eft, probetiSjUt fecundum cam rede uiuatis.nam dico uobiSjid , prcipio ne infcrutabil^ eius areanbsp;na difcuterc prfumatis .Dico enim per gratUmnbsp;data eft miWjid eft.pcr apoftolatum gratis mihi danbsp;tum, omnibus qui pint inter uos, non plus fapere,id eft,nbsp;non plus inueftigare de myfterijs qum oportet fa~nbsp;pere.Datur intelligi.fuifle quofdam inter eos, quinbsp;le intromittebant de illis quxftionibus quas fupenbsp;rius denotauit, Sc conabantur rimari ilia feerctanbsp;dei.C^os nunc apoftolica autoritre corrigit,di/nbsp;census,non plus fapere, id eft.nonplus inquire-rc de occultis dei,qum oporret,id eft,qum ad finbsp;dem Sc religiofos mores pertinet:/d fipere ad fobrinbsp;etatem, ut mens corum non inebrietur, ut fenfumnbsp;perdat nimietatefapientix.dum inhis quse fupranbsp;uires human ratiis funt,fc immcrferit.icd mO'nbsp;derato intelligentiae poculo fobria ft. Obedien/nbsp;d ualdc eft huicprjcepto.Si enim pro uiribus funbsp;isalatur infans,fiet ut crefeendo plus capit.Si aunbsp;tem uires capacitaiis fuae excedat, dcficict ante^nbsp;crefeat. Et ideo non eft ftipra modum exquiren/nbsp;dafapientia,fed inhuiufmodiinquifitionibusirnbsp;uanda eft temperantia.Vel quod ait,non plus fa nbsp;perc qum oportet lpcrc, fed fapere ad ibbrictanbsp;tem,hoceftquod fupradixcrat.Noli aliumftpc Row4.llnbsp;rCjfed time. Videt cm adhuc fiperbientes ramosnbsp;oleaftri infultare ramis, qui de bonaoliua fradinbsp;funt : fed ideo praecipiteis non plus fapere aumnbsp;oportet,id eft,non plus de fc fentire qum expe-dit,non plus de fe gloriari propter cafum alior.nbsp;Superbia enim femper fibi uidetur elfe fapiens,nbsp;C ideo plus qum oportet lpcre,hoc cft,fuper/nbsp;bire.Dico,inquit,omnibus qui funt inter uos,nnbsp;fupra modum faperc,fcd ad fobrietatem, CZ uni-cuiqMdico ftpere ficut diuifit deusGngulismenfuramnbsp;fidei : quia deus unicuique menfuram ddit fdei,.nbsp;ut ab alio minus, ab alio amplius habere tur, amp;nbsp;unicuique pro m lux perfedionis propria mennbsp;fura compleretur. Vel fapiat unufquifque ficut*nbsp;ci deus diuifit menfur fidci,id cft,intelligat unufnbsp;quifquc qux in eo fit menlura gratiae dei,qu c-fequimeruit perfidem. Interdumenira accipitnbsp;quis dco, ut fpiat in officio uifitandiinfirmos,nbsp;aut erga miftricordias pauperum, aut ergo uidunbsp;arum aut pupiUorum^efenfionem, aut erga ho/nbsp;ipitalitatis folicitudinem. Hc ergo fingula diui/nbsp;ft unicuique deus fccdum menfuram fidei. Sednbsp;nif fs,qui accepit gratiam ut de uno aliquo hor3nbsp;faperct, intllexerit menfuram grarix fibi datx,nbsp;fed uoluerit prlumcre de fapientia dci, de uer-bo dodrin,dc profundioris Icientix ratione,innbsp;qua grati non accepit, amp;non tam difeere qumnbsp;docercqu nelcit,ifte c minus fapiat, plus uultnbsp;fapere qum oportet.Non enimfapit adfobric/ |
Iamp; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;AD ROMANOS
|
A tatem.ut cuftodiat quomodo deus diuit unicui y menfuram fidei. Verum ut euidentiusadhucnbsp;de his Apoftolus adgnet, introduxit exemplnbsp;amp; dicit: SicMt enim in uno corpore mult4 membra habe-M, omitiit autern membra non eunJem aHurn hi^int,itlt;inbsp;multi unum eorputfumutinChrifio,/nguli autem alternbsp;alteriutmembra. Ordinatiflme enttn taliexemplonbsp;componit ome corpus ecclcfix.Sicut,inqujt,mznbsp;bra corporis fingula quxq?,pprios habent ad us,nbsp;C offictjsiuisunumquodtp membrum deferuir,nbsp;nec tn poibile eft ut non confenfu mutuo fibi innbsp;uicem cedant,c in ecclca qux eft corpus Chrtgt;nbsp;* fti.diuerfosfinguli habemus adus* Verbi gratia:nbsp;Alius fiudetfapientix Q(. uerbododrinae, amp;eftnbsp;oculus in hoc corporc : alius eft ftudioftis auditor uerbidei, i. eftaurishuius corporis:ahusadnbsp;uifendos decumbences 8C requirdos tribulatosnbsp;C erudosin neceilitatibus potoseftimj^ger,nbsp;amp; eft corporis ecclex pcs.Et ita inuenitur unuf-qmfi^erga unum aliquod ofticiu fpecialius ope-ramdare. Nec tarnen unum debet futficere, lednbsp;fcciindum forma propoti exemph-Gtut uerbinbsp;gratia, oculus fpeciale officium habet ut uideat,nbsp;unum tarnen eft exomibus 8i in omnibus memnbsp;bris.amp;c fingulis agitoia,amp; cu ipfo fingula quxnbsp;^aguntomnia.'ita amp;qui per gratiam fidei unumnbsp;aliquod donum (peciale meruerit ,illud quidemnbsp;principalitcr adminiftrat, in omnibus ucro adi'nbsp;bus alioii habetur Si particeps. Et hoc eft qd* di-P cit: Vere diuifa eft unicuii; meniiira fidei,ddiuernbsp;h font dona fidei, nam ita eft cti in exteris donisnbsp;gratixlt;S'icuteniinunoamp;c. Velideomenfuracenbsp;diuit deus donQ fidei, quia multi unum corpusnbsp;fumus: amp; ideo omia neceiraria funt dda.ld nonnbsp;uni mjhro,ut nececclefiaindigeat. SC fitiubfer-uiedi materia.utfit mutua dilclt;ftio,d alter opusnbsp;habet altero.Sicut enim corpus noftrum eft un,nbsp;6cinipfo multa habemus mbra,ita un eft corznbsp;pus Chriftiquod eftccclefia.C in ipfo funt multi fidelesquafi uaria membra,qa multi unumcornbsp;pus fumus in Chrifto. Nullus retjeitur maior uelnbsp;romonEt ficut in corporc humano rlR omnia mnbsp;bra habent edem alt;ftum,lddiuerfadiuerfos,dnbsp;no omnia habet omnes adus in fe,iedpalia fup-plentur :eodem mo in ecclefia finguli quiqt noftrSnbsp;numus membra alter alterius,utinuiccm feruia-tnus.Sicutenim manus fcruitoculo,oculus pedi,nbsp;fic in ecclefia omnium fcruitus debet eife communbsp;nis. Nos multi per diuerfa dona uel opera fumusnbsp;unum corpus per unitate charitatis SC cocordixnbsp;tn Chrifto.fed finguli iumus me bra alf alteriusd.nbsp;alijs fcruientes amp; alijs ind jgcntcs.ut hoc mo chanbsp;ritatisinter nos uinculo ciungercmur.quoniamnbsp;finguli fingulis indigemus,amp; quod huic in lipinbsp;decft.fuppleturper alium. Habentes autem donanones.fecdum gra* ti'amnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;data eft nobis,differentes. ^Singuhfumusmembra,alter alterius ,non uno quidem modo.ftd habentef di uerfas donationsnbsp;fpiritaliura muncrum di^mntes abinukemfecunnbsp;iumgratiam,data efl nobit deo: quia fecundumnbsp;quod uuicuit^ deus dedit gratis,habet ifie hoc doCnbsp;num amp;ille aliud. |
Siue prophetiam feeftdum ntionem fideit fine miniftenum, in miniftrando ; fiuc quinbsp;docet,in dorina,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i S Nunc difterentiamdonationum incipit ex- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i * ponere, ac uelui diuerfo^ membroi{t aft us enu-merare,EtquafiocuIisuifum,itamentiquxinte | 2^ rioreftoculus, prophetixadfignatmyftcrium-Et alij tquam manui officium afcribit,amp; altj tannbsp;quam ^gux doftrirram tribuit.Simili modo SCnbsp;extera diuidit.Singuli fumus inuicem membra,nbsp;ad hoc habentes dona differentia Juie habtes pronbsp;pbetMi,ideft,futurorum uel quorumlibet occVlznbsp;torum manifeftationem, membra fumus alioi):,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lt; ut tills prophetemus,ut qiiemadmodum oculus alijs membris, 3C nos alijs fidclibus per prophednbsp;am feruiamusprxuidendoillisfutura, quatenusnbsp;ad euitanda imminentia mala red damus illos cannbsp;tiores.Nos dico,habentcshanc prophetandigranbsp;tii fecundum rationem fldci, ut nihil extra fidei regu-1am loquamuf^ut iapiamus.Vel fecundum rati-onemfidei.qaproutcrcdentiu fine auditoi): exiznbsp;git capacitas feu falus,datur gratia prophetix.Anbsp;,ppiietia incipit enumerate fpiritales donaiioes,nbsp;qa credentf s accepto fpiritu fano, mox 4?phcznbsp;^bt.SHdPabentes minifterium ut diacones,ut mtnbsp;niftremus fcris altaribus ,in miniflrado fumus mnbsp;braaliotjt.^^niutilitateminiftramus. Velmi-p 1nbsp;tiifteriu,ut icrrena alimenta fanftis mmtftremus,nbsp;inminiftrSdo litmus eoqi mebra. Siue ille qui docetnbsp;ignoranteSiindodriMjideft^i^exhibitionc doftrinbsp;nx fit mem brum eorum. Qui exhortatur,in ezhortandotqui tribuit, in fimplicitate: qui preft, in folcitudine:nbsp;qui miferecur,in hilaritatc.Dikio fine fi*nbsp;mulatione. Qtjt eabort4twalios ut faciant bonum quod* ipfinon faciunt, fed fciunt f neghgunt, in exhor-tado fit membrS coi}:.Qgi' tribuit de fuO' a lr)s, in fmnbsp;^icitate Ec mem brum eon: ,id eft, fi nihtl rpttnbsp;ab illis quibus ddit, fed tant deoquiremunenbsp;rator eft omnium bonorum. Vel qui tribuit inznbsp;digentibus , in fimplicitate cordis hoc faciat,nbsp;hoc eft , ne uideatur manibus bene facere indi-gentibus, amp; corde laudem quxrat ab homininbsp;bqs. Simplicitas excludit hypocrifim. Quiclenbsp;emofy nam tribuit, faciat hoc in fimplicitate fup-nx intcntionis,nonin duplicitateprxfentis Cnbsp;futurglorix. Qat^rffllfratritus uel leelefix,nbsp;iuflilieitudine prxfir, ut folicitus uigilet fuper euftonbsp;dismgregisfibicommiffi: nonin llicitudine hunbsp;manarum caufarum,aut fccularium rerum, hxcnbsp;enim Iblicitudo abijcienda eft ab his qui ecclefixnbsp;prxiitnt, ld in huiufmodi folicitudine, qualeinnbsp;habebat Apoftolus, gerens Iblicitudinem omi-um ecclefiarum.Qui ergo prxeft ecclefi.talc hanbsp;bere folicitudine debet, amp; illam aliam lecularnbsp;habere omino non debet. Qui miferetur,in btlaritatenbsp;hoefaciat: hoceft, qui miferopie compatiiur* I |
|
CAPVT ' A impendcns illi beneficium mifericordi, in hila-, nbsp;nbsp;ritate mentis hoc agat,quia hilarem datorem dili X.Corw.9 git tjys Qyj coin, res iuas praerogat, fi infidelis fit rccepturum fc dcfperet.contriftatur tanqy^nbsp;g casperdidit. Qui uero cQ fide ?fpe hoc agit,nbsp;in hilaritate Ixtitia hoc agit, ccrtus quod pronbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;paruis magna recipict. Si. infuper xternam confe quetur uitam. Opera enim mifcricordix non ob 3h^fquot;bnifiutmiferiahbercmur,iuxtailludnbsp;Beat! mifericordes, quoniam ipfi mifericordiananbsp;confequentur. Quod contra lacobus ait: ludiciSnbsp;fine miicricordia illi qui nonfacit miiericdl'diam.nbsp;Nam quia in multisoffcndimusranes,fuggerinbsp;opus mifericordi tanquam quotidiana medici-nbsp;na quotidianis.et Icuioribus.tamcn uulneribus. Mifericordia uero multiplex eft,lcilicct peccanti ignofccre.oppreiTo fubuenirc,ejfurienrem pafcc-re.nudum ueftire.SC iimilia facere,Etideo qui minbsp;^eret,in hilaritate hoc faciat, ut ex hilaritate uuhnbsp;tus Si animi gratum magis fiat beneficium eius tnbsp;deo.qum hominibus.lam dixerat,Qui tribuit,nbsp;in fimplicitate:5i nunc dicit. Qui miferetur,in hinbsp;laritate.Et utriufqj lntenti forfiiSh uidetur un5nbsp;opus eljnon tarnen Si opens ipfius affedus. Alinbsp;ud eft enim dare indigenti, aliud afFedummiferinbsp;cordi cum indigente partir! Et aliud eftfimpli-citas, aliud hilaritas:quonifimplicita|Juplicen^nbsp;cxcludit intention, hilaritasoftcndit Irctum amnbsp;mum fpe cleftium prmiorum.Dfftw quoquenbsp;fftfimulatiotte fit in uobis. Omnis dikdio qu nnbsp;cftfccdum dcum, fimulata cft amp; nonuera:quianbsp;creator anim deus idcirco ei cum cteris uirtu/nbsp;tibus etiam affedum diledionis iniruit, ut dili-gat de amp; ea qu uult deus.Cum ergo hoc opusnbsp;,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;diledionis deusin anima dederit.quicunq; aliud dilexeric qifm deum Sd qu dco placent, chaft' . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tasineofidaCfimulaPadiccda eft.Scdamp;fiquis proximum fuum diligat, Sc cum errantem uide/ fJt,non commoneat neccom'gat.Gmulata char!nbsp;tasiftadicenda eft Etideo nihil adulatorium,ni-hil fucatum habere charitas debet. Odientes malum, adhrentes bono,chari tatem fratcrnitati's inuicem diligentes, honbsp;nore inuicem pruenientes, folicitudincnbsp;nonpigri jfpiritu feruentes, dotnino fer*nbsp;HfSr/.ij. uientes, fpc gaudentcs,in tribulatione patnbsp;enteSjOrationi inftantes,neceiritatibus fannbsp;orum communicantes, holptaUtatem fcnbsp;iantes. Sitk odientef omne tnalui, Si adhicreittei botta. Qdit malum,qui non folum no uincitur uolupta/nbsp;if.fed etiam odit opera uoluptatis. Et adhrecnbsp;bono.quem nulla tentatio nullaipaduerfitaslpanbsp;rare ualet bono. Et ita debetis ex ordinc profi-cere, ut prim oderitis Si in uobis Si in alijs ornenbsp;malum : deinde firmiter adhreatis bono.nc un-quam diucllamini ab co.Sitis diligenter inuicem cht(-ritatem frttternitaijd amate inter uos fraternnbsp;charitatem, diligitc Si habere ftudete ipim dilc-dionem, qu uos mutuo feederat ut fratres, Iftc |
XIl. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;87 erga illum,Siilleerga iftum diligat hanc charita/ G tem fraternitatis Si feruarc ftudeat. Et fitis alij alinbsp;os inuicem prueuenienter honore,w unulquift^ fefiinetnbsp;alium magis honorare, qum honorari ab illo.nbsp;Si maiorem ei reuerentiam exhibere,fbi iliumnbsp;prferre. Si ille fimiliter huic faciat.Sitis etiam /c/nbsp;licitudine non pigri, id ,illiciti corde Si impigrinbsp;opr, ut Si de ueftra aliorum^ falute fitis folie!nbsp;ii,5i quod ad falutem pertinet, agere non fitis pinbsp;gri.Sitis etiam f}iirituferuenfes, utetfi artu (empernbsp;implere n poteftis quod pie defideratis, Ipiritusnbsp;tarnen ign charitatis ferueat in uobis,ut nihil re*nbsp;miflum, nihil tepidum fit in uobis. Sin's etiam do-mino/rrezikf,utnulliuitiorum lruiatis.fed dominbsp;no,cui feruus uitiorum lruirc non poteft.Dominbsp;no iruite, ut quicquid boni feccritis, ad domininbsp;gloriam referaris: amp; quicquid pro eius amorenbsp;ximfi feceritis.ei uos facere credatis.Sitis^cclenbsp;ftium bonorum gtiudentet,utn reipiciatis ea qunbsp;uidentur,fed expedetis ea qu non uidcntur.Si*nbsp;tis Si in tribulatione patienter,ut patienter propter cgnbsp;lefte prmium toleretis omnem tribulationem,nbsp;utnec conturbeminiira, uelodio contra perfe*nbsp;quutorem.neq; murmuretis contra deum.Et utnbsp;pofltis aduerfa parienter t{iinere,lhis'orationi !*nbsp;fhiiter, ne defciatis in tribulatione.In quo cm nonnbsp;fufficit humana fragilitas, auxilium dei orationi*nbsp;bus implorandum eft. Sitis neeeitatibur fanoruninbsp;ueftra bona communicanter,id eft .honefte Si decennbsp;ter non quafi eleemofynam indigentibus prbnbsp;tcs.ld fenfum ueftrum quodam modo cum ipfisnbsp;habentescommunem. Sitis Si ho/^iitalitatempHaitnbsp;tet.non folum uenientes ad doraumueftram ho/nbsp;ipites fufeipiatis,fedetiam fedemini aeperqui*nbsp;ratis eos ubitp, ne forte in plateis alicubi ledeant,nbsp;ne extra teftumiaccant.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp; Bndicit perfequentibus uos, benedict te,f nolitcmaledicere. Gauderccum gaunbsp;dentibus,flerecum flentibus. Idipfum inuinbsp;cem fenticntes,non alta amp;pientes,fed humnbsp;libus confMitientes. BeneiUcitcpeifequentiiusuor,id eft.bonaiJlis ora te qui mala uobis fecerint.fcrnedicffc illis et nolite manbsp;d(cfj,tdcft, necfaltcmuoluntatcm makdicemnbsp;di habeatis in corde. Remouet cos cmuni con*nbsp;fuctudincjdum prohiber aduerfarijs maledicere.nbsp;Et quia graue Si uclut intolerabile erat cis hocnbsp;prccptum,quo iuflit perfequentibus benedice.nbsp;rc, ideo repetit ut magis mentibus ingrt. Si utnbsp;bencdidio eius fit abfquc maledidionis admixtinbsp;one.dicens :Benedicitc^6i nolite maledicere. Scrinbsp;ptura uero facraduobu.s modis maledidum menbsp;moral, aliud uidclicet quod approbat, aliud qd*nbsp;damnat.Aliter enim malcdidum proferturiudinbsp;cio iuftiti.aliterliuorcuindid.Maledidumiunbsp;dicio iufiitiprofertur,ficut Abra dicitur.Maznbsp;ledic malediccntibus iibi.Rurfum,quia maledinbsp;dum liuorc uindid promitur, Apoftolus ncnbsp;admonet: Benedicitc,inquiens,Si nolite malcdi*nbsp;cere.Dcus erso maledicere dicitur,Si tarnen ma |
SS nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;AD ROMANOS
|
A ledicerehomo prohibctur:quiaquod homo agit malitia uindiAx, deus non facit nifi examine amp;nbsp;uirtuce iuftiti.G^uderefubaudif debeus,cN*nglt;(M'nbsp;dentibufde fpiritali profcdu.CZ fiere cum ftentibuf denbsp;ipiricaii detrimcnto.Noncnim quibulcunq;gault;nbsp;dijs gaudia noftra June focianda, nee quibulcunc|tnbsp;flenbus lachrymae noftriungend. Neque emnbsp;prxceptum habemus, ut cumillis qui de acquinbsp;iitione pecuniuel huiufmodi rebus gaudt, gaunbsp;deamus:ift potius cumillis,qui ipe lupernorumnbsp;bonorum gaudciw, uel de accepta remiflione SCnbsp;gratia fpiritus fandiJaetantur,amp; de fimilibus bonbsp;nis.Similiter neccum illis fiere iubcmur,quos flenbsp;re facittriiu'a feculi.quac mortem operatur;fednbsp;cum illis potius, qui pro fuis uel aliorum pecca-risfient,aut qui non defiderio uit tem feu jjnbsp;quibuflibet caufis huiufmodi fundt lachrymas.nbsp;Idipfm tis inuicem^tttientes, id elf, quod ifte Ifntit,nbsp;idipfum fentiat ille,ut nulla dillenlio fit inter uos,nbsp;fed unanimis concordia.uos dico non ltafipientef,nbsp;id eft.nonin corde tumentes, nonfuperbientes,nbsp;fed hutnilibutcofintietttet,id eft.uoluntati humiliumnbsp;adquicicentes.ut uos quoque fttis humiles.Con/nbsp;(entientesfttiseis,quodnon Score,led corde:qanbsp;tunc ucra humilitas eft.cum no eft in fol a lingua.nbsp;Nolite efle prudentes apud uoftnetipfos. Id eft. noiite prudendam uobis arrogarc. Qui enim fibrjpfiprudensefTcuidetur ,hiccuninbsp;arrogantia ftulcus cft.Nec poteft ueram fapienti-am dci feire, qui liiam ftxilcitiamquaGlpitiainnbsp;B colit, Qui ergo apud Icipfum prudens cft,apudnbsp;I.Coi*S. deum prudens elfe non poteft, quoniam fcientianbsp;inflat. Nulli malum pro maloreddentei. Qtii cnim malum pro malo reddit,aut fimi-lepeccatum.autgrauius facit. Nam ilk qui ma/ lum prior intulit, nonfenftc forfttan malum eilenbsp;quodfecit.Qui autem malum reddit, eoipfo qd*nbsp;ad ulcifcendum motus eft, probatur fenfifle ma/nbsp;lum e quod reddidit. Et ideo nullus le uindicec,nbsp;ne detcrius quam hofiiseius peccet.^nbsp;Prouidentes bona non tantum coram deo,nbsp;fed etiam coram omnibus hominibus. a.prir.J. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Sit IS prouidentef toilt;,id eft.prouida difcrctio/ ne cfidertes, utea qufcceritis fine bona,not4 tm coram deo, g uidet ci'cienti./cd etiam cori omninbsp;bufhominibuf fidelibus dSinfidelibus.qui uidetaflinbsp;on,nc poflint e reprehd ere. Prouidenda funtnbsp;enim bona coram cundis hominibus,non utplanbsp;ceamus fingulorura uel uirijs uel moribus, ne fi-conrrarij fcntentix.oua dicitur :Si adhuc honbsp;minibuspl3cerem,CHRSTI feruus non eflem.nbsp;Sed qui Ult fu amp; mori aduum^ libram fie tenbsp;nct,ut non poflt abullo homincrcprehendi,iflenbsp;bona coram omnibus hominibus prouidct,Guenbsp;illis placcanc qux bona funt, fiue non placeant.nbsp;Et ideo prouidendum cft,nc ex bonis noftris fiatnbsp;hominibus Icandalum, lcd bonum excmplum.nbsp;Sunt enim nonnulli qui non curant quicquid di-catur de eis, dummodo ipfi intentionem bonamnbsp;habeant. Sed qui llutem proximi negligit, cru- Cnbsp;delis exiftit. |
Si fieri poteft,quod ex uobis eft,cuffl omni bs hominibus pacem habentes. qSisbabentespaeemcum omnibtahominibia,fifieri pote(l,quia difficile eftut fiat.^Hod tam eflexuobit,nbsp;id cft,haber pacem cum omnibus non rcmanetnbsp; ueftra parte,quia uos erga nullum pacem uiolanbsp;nbsp;nbsp;nbsp;** tis. Vel fi bonum quod ueftra parte eft,uidelicec obfcruatio iuftiti,poteft fieri ut non impediaturnbsp;ab ullijhominibus.fitis habentes pacem c cun*nbsp;dis hominibus.iuxta beatum uero Gregorium,nbsp;direxit Apoftolus hocprceptumad redoresnbsp;ccclcfi. Hortaturus cnim ut pacem cum omnibus habcrcnr,prmifit diccns,fi fieri poteft;atq;nbsp;fubiunxit, quod ex uobis eft. Difficile quippenbsp;eratjUt fi male ada corriperenr.haberc pacem c3nbsp;omnibus poflnt. Sed cum tcporalis pax in pra^nbsp;uorura cordibus ex noftra increpatione confutvnbsp;ditur, inuiolata neceffe eft in noftro corde ferue/nbsp;tur,Redeitaque ait,quodex.uobiseft.Acfi dice^nbsp;rct:Quiapax x. duarum partiumeonfenfu fub/nbsp;fiftitjfi ab eis qui corripiun tur,expcliitur,integranbsp;tarnen in ueftra quicorripitis.mente teneatur. Non uofmetipfos defendentes chariflmf, 4cd datc^cum ir, Scriptf eftenimtMihinbsp;uindiam,d ego rccribuam,dicitdiu. q Dico,pacem habeatis,fiferipoteft,cum om nibus,) defendenta uofmetipfos cbarifiimiquianbsp;uos aggreffus fucrit,id eft.non percutientes eumnbsp;qui uospereuflerit :pd datelocum irlt;e, id eft, finitenbsp;iram perfccutorisinuobis explcri. llleenimdatnbsp;locum ir, qui aduerfarium permittit facereqd*nbsp;uult. Vel ilie dat locum ir,qui iratrt fuperbieivnbsp;tium humiliterfiigicndo^cclinat, non i contranbsp;acceptas conrumeliaserigcns.fed delocopiahu/nbsp;militate recedens, Vel date locum ir, id eft,iudinbsp;cio dei Nonprcipit ut nolintuindicari, fed utnbsp;nofipfi uindicantes, demus locum ir dei,qui di'nbsp;xit:Mihi uindidam,lt;SCegorct)ibuam.Ne^enimnbsp;propter exaturandum odium dcfderantfandinbsp;uindidam,quod abeorum perfedione loge eft.nbsp;Nam iullus quifque magis cupit inimicum fuumnbsp;corrigi qum puniri. Et cum in cum uidei do/nbsp;mino uindicari,non eius deledat poena,quia nonnbsp;cum odit.fcd diuina iuftitia, quia de diligit. Sicnbsp;quippe mimicus diligitur,ut non diipliceatdciiunbsp;Jlitia qua punitur. Et fie placet iuftitia qua puni/nbsp;tur,ut n de malo cius.fed de bono iud^e gaudenbsp;atur.Aititaqj;Non uolmetipfosdcfcndeteschanbsp;riffimi,fcd date locum ir.Ac fi dicai.'Quid opusnbsp;eftuofipfos ueftrasultiriniurias.qui ncc cordanbsp;hominnoffc,nccagnitaeor5 fcelera tranquillonbsp;ualetis ao ludicare Quin potius qcP in uos pecnbsp;catur,quafi fratribus amp;proximis ex corde remitnbsp;tite, ut amp;: uobis deus ueftra pcccata remittat.lci^nbsp;entes quia fi corrigi uoluerint, cos Ibcios bonoStnbsp;habebitisfin aliter,i edius diuino iudiciOjqtf er*nbsp;rare non poteft, ficut nec iralci pt, qum ucftrlt;gt; |
damnabuntur. Etuerciudicium ciusdebetisex/ pearefiriptuineflenimin lezechicle.Nam ubi nosnbsp;legimus feeSdum Hebraicam ucritatem, Appronbsp;pinquauertuifitatiesurbis, Septuaginta interprts tranftulert. Mihi uindidantj^ego rtribut,nbsp;didt.dominus. Et idco patet Hbreos g Romj cre-didcruntjhabuilTc in autoritre tranflationcm Senbsp;ptuaginta interpret,iuxta quam Apoftolus cisnbsp;profert t'eftimonium. Non enim proferret eis tc-ftimonium ex lcriptura,quamnon rccipert. Obnbsp;lioc,inquit,domincxpeAate,quia iple ficutferinbsp;ptum eft, dixit: Ego rtribua mihi uindam, idnbsp;ft.omnia mala qusc uobis irrogtur, mihi fiunt,nbsp;licet fim impafltbiliszfed ego uindi dam mihi pronbsp;his retribuam, punies ternaliter cos qui temponbsp;raliter uos affligunt.
frouij. Scd fi efuricnt im'micus tuus, dba illumzfi fitit,potum da illi.Hoc enim fadcns,carbonbsp;nes ignis congres fupcr caput eins, Nolinbsp;uinci nialo,fcd uince in bono malum,
ij Non deFendas tc ab aduerlario ut referias euni.SC naal illi pro tnalo reddai,fcd potius bonbsp;num illi pro malo repende, uc iuxta Salomonisnbsp;prxccptum,fie[urieritimmKUftuut,parc3s illum.fi
tierir, pores iJl. Et quarequia hocflt;(cit,congeret percaput.id eft.accufflulabis fuper nient Weil'nbsp;bonetignit, id eft, feruentes C urentespanitentinbsp;dolores.Benefictjs enim tuis uiAus, dokbit fe in*nbsp;iurias tibi feciire.a quo bona recipit,amp; conuertenbsp;tur ad panitentiam,fic{jj lucraberis eumChrifto,nbsp;B Vel carbones ignis^d eft, charitatem igne fanflinbsp;ipiritus feruentem congeres fuper cor eius. Hocnbsp;eft dicerc:Sicut carbones ardentes incendunt cornbsp;pus fuper quod congerutur,Gc bona falt;fta tua innbsp;flatntnabt ad diledion cor eius g te perfeque/nbsp;batur. etpadferuortm fandi fpirijus exemplonbsp;tuo prouocabis eum utbene agat.Abfit enim Utnbsp;credamus Salomon uel ApoftolQdocercuoIu-*ille,ut eo animo bona faciamus inimicis noftns,nbsp;ut ipfi in his ingrati perfiftentes, maiora tormen-benefacere his qui oderunt nos,fed male illisFaccnbsp;re.Sed hoc potius inhac fentetia iubemur, ut minbsp;fericordiam facientes egetibus inimicis, eraollianbsp;mus fomentis beneficiorurn duritiam cordis corum , amp; ad redimendum nos in domino ftudea-mus inflamraare illos, adhibito dileAionis igne,nbsp;ut uirtutem mfuetudinis C patientix noftrminbsp;rantes incipiant imitari: reiedisip uitijs, ad uirtu-tum opya conuertantur. V nde ne quis hc Salonbsp;*uonisuerbaIudaicofcnfuueUetintelligerc,moxnbsp;Apoftolus fubdidit; ljoliuinci4ngt;ttto,feduinceinlgt;o-no WalKw.Qyomodo enim poteft uincere in bononbsp;malum, qyj fuperficie bonus eft, amp; in abditonbsp;nialus:qui opereparcitjSC corde luit, in animonbsp;nu'tis, ui^untate crudelis^ Noli uinci amalo.icdnbsp;uince in bono malum. Contende cum malo,fednbsp;bonitate. Ipfa ft enim uera contcntio,ucl certa-men falubre ut fit bonus contra malum, non ucnbsp;lint duo mali.Si tu iam non es malus.obfta malo
torum inccndiapcrpetuo fufrincant, Non eft hoc
CAPVT ,Xin, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;89
ut fit bonus.Si difplicct tibi malus, noli fieri ma / C lus. Nam firepercutismalo, uis uincere malum.nbsp;In fenfibus uel motibus animorum ille dicitur uinbsp;ciffc.qui altcr ad fuam traxerit partem, ficut hnbsp;rcticum aut paganum. Si ergo mali uicifitudinnbsp; tc receperit ille, tc uicir,amp;paflonis fimilitudincnbsp;uitio fuo fubdidit.Si autem per patientiam tuatnnbsp;ceflrc cum ab ira uel injuria feccris, tu uicifti,6dnbsp;de peccatoad falutem lucrando pro|timum,iri/nbsp;umphafti.
CAPVT XIII,
OMnls anima poteilatibus fublimiori bus fubdita fic,Non ellcnim poteftasnbsp;nifideo, Quautcmfuntdeo,ordinatanbsp;luntJtaque qui refftit poteftati.dei ordinanbsp;tionirefiftit, Qui autem tcfftunt ipfi, fibinbsp;daninationem acqufrunc*
Sicut fuperius reprehenditillosquigloria-bantur de meritis,ita nunc ingreditur illos redar guere,qui poftquam erant ad fidem conuerfi, nonbsp;lebant fubijcialicuipoteftati, Videbaturenitnnbsp;quod infidelesjdei fidelibus non deberent domknbsp;nari,ctfi fideles deberent elfe pres.Qiiam fuper-biam rcmouet.dicens : Omnisaimu,id cft,omnisnbsp;homo/it humer[ubdit(t potefiutibus uelfeculari-bus uel ecclefiafticis fublimioribut fe:hoc efi,omnisnbsp;homo ft fubicAus fuperpofitis fbi potefiatibus.nbsp;A parte enim maiore fignificat totum hominem,nbsp;ficut rurfum parte inferiore tots homo figni-fcatur,biprophciadicit.' Quia idebit omnisnbsp;carofalutaredei.Et rede admonet,nequis exeo qnbsp;quod inlibertatem uocatus cft,fadus^ Chriftia-nus,extollatur in fupcrbiam,amp;non arbitretur innbsp;huius uitx itinerc ferudum efl ordinern fuum,nbsp;Sipoteftatibs quibus pro tempore rerum tem/nbsp;poralium gubernatio tradita eft, non ft putet eftnbsp;fe fubdendum. Cum entra conftemus ex animanbsp;Si corpore, 8 quandiuin hac uifa temporali fu-mus, etiara rebus temporalibus ad fubfidi eiul/nbsp;d uit utaraur, oportet nos ex e parte qu adnbsp;hanc uitat* pcrtinct, ftibditos elft poteftatibs,nbsp;id eft, res humaitas cum aliquo honore admini/nbsp;ftrantibus : ex ilia uero parte qua deo credimus,nbsp;Si inregnura eius uocamur,non dehemus fubdinbsp;tiefle cuiquamhominiidipfumin nobis euerte?nbsp;re cupienti,quod deus ad uitam xternam donarcnbsp;dignatus eft. Si quis ergo putat quoniam Chrifti/nbsp;anus eft, non fbi efl uedigal reddendum Gue trinbsp;butum,aut non elft honorem exhibendum debtnbsp;tum cis,qux hxc curant, poteftatibs, in magnonbsp;errore ucrltur. Ii^quis fc fe putat elft fub-dendum.ut ctiam in luam fidem habere potefta/nbsp;tem arbitretur eum, qui temporalibus admini-ftrdis aliqua fublimitate prxcellit, in maioremnbsp;errorem labitur. Sed modus ifte ftruandus eft,nbsp;quem dominus ipfe prcepit,utrcddamus C/ Mrfff.tl.nbsp;fariqufunt Cfaris,amp;dco qujfunt dci.Quam- twx.zo;nbsp;uis enim ad illud regnum uocati fmus,ubi nullanbsp;erit poteftas huiufmodi,in hoc tarnen itinerc c/nbsp;ditionetn noftrampro ipforcrum humanarura
nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;h lij
-ocr page 118-AD ROMANOS 90 A ordine debemus tolerarc, nihil fimulate facien-tcs,amp; in hoe non tam hominibus,qum deo qui hoe iubcc.obtcmperantes. Itaqueomnis animanbsp;fit ftibdita fublimioribus poteftaubus,id , omisnbsp;homo fit fubditus primum diuinx pote ftati, dc/nbsp;inde mundanx. Nam fi mundana potefras iuflc^nbsp;rit quod n debes facerc, contemne poteftatem,nbsp;limendo fubJimiorem poteftatem. Ipfos huma*nbsp;naij rerum gradus aduerte. Sialiquidiufferit^/nbsp;curator ,nlt;nnefaciendumcft i Tamenficontranbsp;proconfulemiubeat .nonutiquecontemnis ponbsp;teftatem, fed digis maiori feruire. Non hinc debet minor irafci,fi maior praelata eft.Rurfus fi alinbsp;quid proconful iubcat, amp; aliud imperator, nun-gd dubitatur, illo contempto, huic efl feruien-dumErgo fi aliud imperator,8C aliud deusiube/nbsp;at,gd faciemusNungd non deus imperator! eftnbsp;praeferendus'; Ita ergo fublimioribus pote^anbsp;bus anima fubijciatur,id efi:,homo. Siuc idcirconbsp;ponitur anima pro hominc,g Iccdum hanc ditnbsp;cernitjCui lubdi debeat.SC cui non. Vel homo gnbsp;promotione uirtutum fublimatuscft.animauo*nbsp;catur digniore parte. Vel non folum corpus fitnbsp;fubditum,fcd 3nima,id efi,uoluntas;hoc eft,nonnbsp;folum corpore, fed amp;uoluntate feruiatis. Ideonbsp;debetis fubijci, ga non e potefltu mfi i deo. Nunifnbsp;enim pofiet fieri nifi operatione folius dei, ut totnbsp;homines uni feruirt, quem confiderantuniusfe-cum elTe fragilitatis amp; naturae. Sedquia deus lubnbsp;dicis infpirat timorem Siobediendi uoluntatem,nbsp; contingitita. Necualetquilquamaliquid pofle,nbsp;nifi diuinitus ei datum fuerit. Poteftas omnis eft nbsp;deo.Sed edi^u^funt ideo, oirdtni(t4 funt. Ergo poteftas eftordinata.id eft,rationabiiiter dco difpoxnbsp;fita.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^ui re/jfiit potefllt;tti,nolens tributa darc,ho norenwleferrc C his fimilia, dei ordtlMtioni refiit, qui hoc ordinauit ut talibus fubrjciamur.hoc einnbsp;CO n tra illos dicitur ,qui fe putabant ita deberc utinbsp;libertate Chriftiana, ut nulli uel honorem defer-:nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;rentjucl tributa rcdderent.unde magnum pote- rataduerfus Chriftianarareligionem Icandalum nafei principibus feculi. Dc bona pc^eftate pa-tet,quod cam perfecit deus rationabiliter.De manbsp;la quotp uideri poteft.dum boni per cam pur-gantur,d mali damnantur, SC ipfa detcrius prae/nbsp;fipitatur.Qiii poteftati refiftit,cum deus earn or/nbsp;dinauerit,deiordination! refiftit. Sedhoctamnbsp;graue pftm eft, quod quireftuntip, pro contu-macia Si guerfitate bi dumntttionem xternx mortis acquirunt. Et ideo non debet quis refifterc.fednbsp;fubijci. Nam principes non funt timor i boniopc* ris,fedmali. Visatiibn timere poteftanbsp;tcmsBonum fac, C habebis laudem ex illa,nbsp;Dei cnim miniiler eft tibi in bonum. Si aunbsp;tem male feceris,time. Non enim fine cauinbsp;fa gladium portt. Dei cnim minifter eft,nbsp;uindex in iram ei qui male agit.Ideo^ ne*nbsp;cefltatefubditi eftote, non folum proptccnbsp;iram, fed ctiam propter confeienti Ideonbsp;enim C tributa prxftatis. Miniftri cnimnbsp;dei funt, in hoc ipfuni feruientes. Redditenbsp;ergo omnibus dbita: cui tributum, tribu* Wfctljnbsp;tupitcui ucigal,ucigal:cui timorem,ti*nbsp;moremtcui tfonorem,honorem* |
Merito acquirt fibi damnaiionem qui re-fiuntpoteftati,ga principes non funt his timorig lnt tonioperfr,fedquifuntpraui,idcft,nonbencope- 'nbsp;rantibus.fed male agentibus.Pnncipes dicit,quinbsp;propter corrigendam in'tam, Qi prohibenda ad-uerlacqipftituuntur, deihabentes imaginm,ucnbsp;fub uno fint exten homines. Qui non funt timonbsp;ribcncagcntibusjfcd male: quia non ad bonos,nbsp;fed ad malos puniendos funtinftituti. Naturali-*nbsp;ter cnim omnesnorunt Cinnocentiamprarmio, jnbsp;8i malitiam fupplicio dignam eflc.Et princeps,finbsp;eft bonus,bene opcrantem non punit, fed dilftnbsp;git.Si autem malus eft, non nocet beno, fed pur/nbsp;gat cum. ideolp non eft quod timere debcat, quinbsp;bene agir. Qui ueromala opcratur, debet time*nbsp;rerquia principes ad hoc funt conftituti, ut malanbsp;puniant. llktjgieat. Sedfi uis non timere potefl^-tem, do tibi confilium, Bonum opusfuctyhabebifnbsp;liiudeitl exilU. Bonum fcccrc apoftoli amp; many-res,tamen noneoslaudauerunt,ftd potius intcr-fecerunt pmeftates. J deo^ uoluit Apoftolus di-Ae.BonuA fac.laudabit te poteftas,fed tempe-rauit uerba,amp; ait:Bon fac, 8i habebis laudcxnbsp;illa.Si enim iufta eft poteftas, habebit laudem exnbsp;ilia inipfa laudante.Si autem iniqua eft,mortuusnbsp;pro fide, pro iuftitia.^ ueritatc, habebit laudemnbsp;ex ilia in ilium fxuietc.Exilla enim habebit, non Dnbsp;jpfa laudte,fed ipfa tibi laudis occafion prb-tc.Hxc Auguftinus. Gregorius uero fandus ficnbsp;ait:Pauluscuminfirmum auditorem fuum per-pderer, autpraua adhuc gelle agere, aut dcadinbsp;one redahinnanxlaudis retributione gaudcrc,nbsp;ait; Vis non timere potcftatemBonum fac,amp;hanbsp;bebis laudem ex illa.Ncqj cnim idco bona agen nbsp;da funt, ut poteftas huius mundi nulla dmeatur,nbsp;autperhxc gloria tranfitoriae laudis quxratur*nbsp;Sed cum infirmam men tem ad ta tum robur afcnbsp;dere non pofte penfaret, ut amp; prauitatem fimulnbsp;uitaret amp;laudem,prxdicator egregius etiam monbsp;nendo aliquid obtulit,Slt; aliquid tulit.Conccdcnnbsp;do enim lenia,fubtraxit acriora,utquia ad defe-renda cunda fimul non alTurgeret, dum in quo-dam fuo animus familiariter relinquitur, a quo-dam fuo fine dolore tollerctur.Laudem habebisnbsp;ex potcfiate,quia illc potens, fine bonus*fiuc manbsp;lus Gt,e dei minifler proficicns tibi in lgt;om,Nam flnbsp;bonus fueris,nutritor tuus eftrfi malus fueris,tc-tator tuus eft. Et nutrimenta libenrer accipe, SCnbsp;in tentatione ut aurum probare. Si bene feceris,nbsp;non timebis principem, Si mule feceris, tunc timenbsp;ilium. Et timendus tibi eft,quia non necttufagludinbsp;um portt,Ccd ut malos puniat.Gladium habet manbsp;terial,ucl gladipd eft, iudiciariam poteftat,unbsp;rcosferiat. Ncc mujt, ga dei minier e uindex ini^nbsp;ei g male rtjit.ut loco dei uindicct in malos. Eft eixt |
CAP VT
A uindcx ei,id eft.ad damn eius qui male agi.Eft uindcx in iratn.i. propi irara dei uindicanda, uelnbsp;-nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;uindcx in iram dei oftendendara.Quia hate puni
nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tio indicat perfifientes in malo grauius punidos.
Nam fi homo iudex amore iufticix^cccata fub ditorum punit,confiiderandum eft, qua animad-
nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;uerfione deus iudex, qui fine pdo eft, amp; puramnbsp;iuflitiam habet,pda peruerforum punier Ideo
/T* nbsp;nbsp;nbsp;princeps fcculi eft minifter dei, ut uicc eius inte-
I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;rina ultionem faciat,6diudicium eius prsefiguret,
quoniam fortia quxquecrimina, quxuindicari uultdeus,n p antiftites reftores eccleft^um,nbsp;, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fid per mundanos iudices uoluit uindicarc. Ec
hoc Icics Apoftolus,rcdc eum miniftrum dei no n)inat,amp; uindicem in eum qui male agit. Dei mi
nifter eft. Et ideofuhditieftote illi neceitlt;tte,qiiia
lt; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cefle eft propter hanc uitam fubditos illi uos efle,
nec refiftcre,fi qd auferre uoluerit ex rebus huic tempori ncceflarrjs.inquas fibi data eft poteftas.nbsp;Subditieftote nonfolum propternbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;uteffugiatis
ofienfionem hominum, fed ett propter confettn-iMw.utnon fimulate quafi ad oculu hominum ifta faciatis.fcd puradilchonis conftyntia propternbsp;deum, qui omnes homines uult faluos fieri 3i innbsp;agnitioncm ucritatis uenire.Non folum propternbsp;iram principumuitdam fubtjeiamini illis,quodnbsp;poteft ctiam fimulate ficri,fed etiam pcopter connbsp;fcientiam, utinueftraconfcicntiacerBfitis illo*nbsp;rum dilcdie uos id faccre,qu;bus uos deus fub*nbsp;B qci uoluit. Et debetis effc fubditi,quia etiam ideo,nbsp;Inbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;id eft , propter obedientem fubieeftionemtrit-
Npr^efl^if illis, quafi reddituris, dum pugnant^ patria amp; agunt iudicia. Tributa prxftatis,amp;:menbsp;rito, quia miniflri dei funt, qui uobis cos confiituit.nbsp;Cuius cnimiulTu homines nafcuntur,huiusiu(ru
reges conftituuntur, apt! his qui co tempo re ab jps reguntur. Quidam enira illorum adcorre-ptioncm 8 utilitatem lubieeftorum* amp; conler/nbsp;uationcin iuftitij dantur.quidam autem ad timonbsp;tern C poenam amp; increpationem, quidam ueronbsp;ad illuGonem C contumeliam amp; fuperbiam.Mbnbsp;niftridei funt, itt hocipfuntferxientetel,quod tributt exigunt uobis,6lt; poteftatem exercent ad utinbsp;' ' litatem bonorum amp;deirimctummlorutn.Velnbsp;uos praeftatisillis tributa, in hoc ipfum dco fer-uientes, quia minifiri dei funt. Aut certc ifii quinbsp;tributa uobis cxiguht, in hoc ipfiim uobis funtnbsp;feruientes,quia propter ilia qu uobis pcrcipi-
* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;unt,utilitati ueftr Ihbfcruiunt, dum patriam denbsp;fendunt resueftrascuftodiunt. Et quia mini-ftri dei funt,qui uos illis fubiccitjtrgo redditeomni-tw illis aebita, ficutC dominus pro fe amp;: Petro
lUtt.r? reddidit, fignificans quod poteftas fpiri-^spoteftati fecularinonaufertfuuius. Omni-lt; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;bus reddite dbita,utfic laudetur ccclcfiaftica
\ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;donnna, Cttitri6(j{(j)}jdcbctis,redditctrilgt;tm;8
. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Thbutumeftreddi-
tus uel penfio. Et didum eft tributum, eo quod olitn per tribus fingulas exigebatur, ficut poftnbsp;per ungula territoria.Sic enim per tres partes dinbsp;litius cratRotaanus populus, ut qui prjtcrant in
iXIIt nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;91
fingulis partifcuSjtribunidicercntur.Vndc etiam C fumpius quosdabant popuh .tributa nomina-runt. Vedigalquoque redditus eftuel penfio, finbsp;ue tributum fifcalc. Sed tarnenuedigal uehennbsp;do, id eft, portando didumeft. Tributum illinbsp;cenfus dicuntur, qui dantur de terris,amp; quos honbsp;mines de capitibus fuis dantmedigal uero, quodnbsp;aduchitur delonginquis regionibus. Tributum,nbsp;quod apraefentibusdatur: ucdigal,quodexre-motisprouineijsmittitur. Tributum^uodre-gione foluunt: uedigal.ftipendiumquod daturnbsp;dominisquandoper patrias uehuntur. Tributum, quod domi ioluitur ftatutis temporibus:uenbsp;digal, quod tranleuntibus Si. fua ngocia uc-hentibus datur pro rebus fuis conferuandis. Cinbsp;timoretn debetis, timorem redditc ,utruercamininbsp;dominos arque timeatis.5C eui honorem, ut hono-rctisygern, fiueparentem autl'cnem, uelhuiuf-modi perfonam, honorem reddite. Per hxc prte-ceptaordinat Apoftolus ecclefiamdci, ut nifiilnbsp;aduerfus principes feculi gerens, per quietem Cnbsp;tranquilhtatem uitx opus luftitix C pietatis ex-creeat. Si enim ponamus, uerbi gratia, credenznbsp;tes in CHRISTO poteftatibus feculi non etfenbsp;ftibielt;ftos, tributa no reddere, neque uedigalianbsp;foluerc,nullttimorem,nul]i honorem dferre,nbsp;nonne per hc regum C principum merito innbsp;femetipfos arma conuerterent, C pcrfecutoresnbsp;quidem fuos excufabiles,femetipfos uero culpa Dnbsp;bilesfacerent Non enim fidei.fcdcontumacinbsp;caufa impugnati uidertur,amp;cficnteiscaufa quiznbsp;dem mortis digna, meriium uero mortis indiznbsp;gnum. Sicnanque ludxi perire meruerunt glaznbsp;dio Romanorum.
Ncmi'n qucquam dcbcatis, nilutjnui^ mAznbsp;cem diligatis.Qui enim diligit proximum,nbsp;legemimpleuit Nam, Nonadulrerabfs,nbsp;Non occides, Non furaben's, Non falfumnbsp;teftimonium dices, Non concupifces,Slt;nbsp;fi quod eft aliud mandatum, in hoc uer*nbsp;bo inftauMitur, Diliges proximum tuumnbsp;ficut tcipfum . Dilcdio proximi malumnbsp;non opcratur Plcnitudo ergo legis eft diinbsp;Icio,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;
q Sit redditc omnibus dbita, quamuis nemi m debrdtir, nifiutinuieemdiligatit. Caeteranbsp;enim cum reddita fuerint, non debctur.dileftionbsp;aute tanto magis debetur, quanto ampliusipnbsp;ditur. Ipamp; quippe exigit debitii, ut fratern chanbsp;ritatiiruites, cumquifeadiuuarirei uclit.innbsp;quo poffurnusadiuueus.lemper exifttes debt'nbsp;tores charitatis Jpfa eft enim quae fempredditur.nbsp;Sc femp debetur.Debetur nanqj.etiam fi redditanbsp;fucrit.'quianullum tcpuseft,quando impdendanbsp;non fit. Neccumredditur, amittiturifedpotiusnbsp;reddendo raultiplicatur,quoniam habendo red-ditur, noncarendo. Quoniam pecunia cum recinbsp;pif,accedit ad c5 cui daf, fed ab co rccedit quonbsp;datur.Charicas uero no folum apud eum crefeit,nbsp;h iiq
-ocr page 120-AD ROMANOS
|
A qui hanc abeo quem diligir,exigit,etiain fi n i e cjpit, ld ctiara illc quo earn recipit, tunc inci-pit habere cum reddit. Et ideo caetera fie foluite,nbsp;utnon debeatischaritatuero itafoluite,utfemnbsp;per habcatis amp; debeatis. Et merito femper eft hanbsp;bcnda,quia diligtt proximum, legem impleuit. Solanbsp;enim charitasiuftitiam legis adimplei.qu timornbsp;implcre non poterat.Hoc loco fola diledio pro-ximi ad perfedionem praecipi uidetur, amp; tacerinbsp;dHcSio q^i.eum in utrop praccepto lex pendeatnbsp;amp; prophetac. Sedqui proximum diligit, confe-quens eft ut ipfam diledionem praecipue diligar.nbsp;Nam nec proximum uere fine deo, nec deum uenbsp;re fine proximo poteft diligere. Sed cur Apoftonbsp;lus folam proximi diledione commemorare manbsp;Iuir,qua legem dixit impleri, nifi quia in diledpnbsp;one dei pollunt hoies mentiri, quia rariores ten/nbsp;tationeseam probant.in diledione autem ^roxinbsp;mi facilius conuincuntuream non habere ,dumnbsp;fcilicet inique omnibus ucl aliqbus agunt .* Cumnbsp;ergoalterum diledionis prxeeptum finealteronbsp;tenerino poflitjCtiamunum eorumcomrocmonbsp;rare pleruntp fufFicit,cum agitur deoperibusiu-ftitiae.fcdopportuniusillud.de quo quifqj facilius conuincitur. Itaq; diledione proximi lex im-pletur. Et hoc per partes probatur. Na omnianbsp;hacc praecepta compJentur amore proximi. Nodnbsp;ididtcrabis. Quis cm adultrt uxorem eius quemnbsp;diligii^Nooecider .Qiiis occiditeum quem diiigitCnbsp;Non fttrafcerw.Quis furatur res cius,quem ficut fei- pfum diligit^Nonpipw teflimonium dicer. Quis fal-fumproferi teftimonium ctra cum, quem ficutnbsp;fe diligitOmnia igiiur hc mandata cr ^uod enbsp;tliud mandatum fimile his in lege.infiauratur.i. adimnbsp;pltur fiperficitur in bocMcramp;o quodicitur, Dili-ges projfimum tuum ficut teipfum .i. redo amore quonbsp;tc diligis . Qui em fe u t oportet diligit, ac deindenbsp;proximum tanquam Ic.neceflceftut cunda prxnbsp;cepta hiccuftodiat.Nam hxeprjeepta malumnbsp;hibent. Dileioproximi malum non operatur. Qui ergo amat homines, aut quia iufii hint, aut ut iufiinbsp;fint.amare debet. Siccnim Si lipfura amarc dc-bef,aut quiaiuftus eft,aut utiuftus fit- Sic enimnbsp;diligit proximum tanquam feipfum fine ullo pcnbsp;riculo.Quienim aliter diligit fc, iniufie fe diligit:nbsp;quoni ad hoc le diligit.ut fit iniuftus, ad hoc er-Pplwlt; 10 go ut fit malus.ac per hoc iam non le diligit. Quinbsp;em diligit iniquitatem ,odit animamfuam .Te/nbsp;nenda eft igitur uera diledio.pcr quam ome manbsp;Ium opus uitatur,5 omne bonumopus implef.nbsp;Et quandoquidem qui proximum diligit, fingu-la quaeqj prxcepta legis impleuit, qa nee malumnbsp;operatur, Si bonumfacin ergo dileioeftplenitudonbsp;legir,ideft, plenarialegisadimplctio: quia plencnbsp;legem adimplet, dum Si ab his abftinet qux lexnbsp;prohibct,5c ea fatitqu lexiuber. E c hoc feientes tpus,qua hora eft fam nos de fbmno furgere. Nunc enim propior eftnbsp;noftra Talus,qumcum credidimus. |
^Dixiutnemini quicquam debeatis nifi dd^^ dioncm,quiapercam potcftisuniuerfamlegetn Cnbsp;implcre.amp; nunc dico,utfitis/cifnl.i.cognolcen-tes intelligentes hoc tempus s,rutix, in quofpusnbsp;fandus datur credetibus, per quem charitate re/nbsp;^eantur,qug lege impleant.ficij; uitam xternananbsp;merito percipiant. Sciatis fioc tempus, in quonbsp;per aduentum faluatoris gratia dci mundo illu-xit,^HMborlt;tf/l.i.opportunum,fed breuc fpatiuinnbsp;tporis. iam norde fomno furgere, id eft, ut furgamusnbsp;ad bene agendum torpore negligentie ucl igno/nbsp;ranti.Horaelt,id cft,breue fpatiumtquiaqho-dieha)|emus hor, nefeimus fi eras habuerimusnbsp;uitam. Etideo iam, id eft, c ccleritate quadamnbsp;fine dilatione,furgendumeft fomno dcfidi,utnbsp;mctcuigilemus Si bonis operibus occupemur.nbsp;In uitijs noftris rcquielccbamus torptes, Sd uelu lt;nbsp;ti quodamfopore detentiild nc icirc debemusnbsp;quod fit hoc tempus in quo imus,ga horaeft ucnbsp;iam ab illo fomno mtis furgamus, Si amodo innbsp;bonis operibus laboremus. Vercamplius n eftnbsp;nobisiacendum in fomno, fed potiusfurgdunanbsp;eft, quia nunc eft propior noftra falur terna qum tcnbsp;erat cumcredid^ut,id eft, cumcredereccepimus:nbsp;quoniam morti iam uiciniores fumus, in qua re-tributionem pcrcipicmus. Et cum magis ac ma-gis ad falutem noftram propinqucmus,amp;: omnianbsp;ruant ad occafum, iam omnis torpor bene operandi nt^is excutiatur. Si ad falutem qu iamnbsp;inftat.cum alacritatefeftinemus, cum hec uitaadnbsp;prxlcns finiaiur. Turpius eft enim, fi non lirgi/nbsp;mus qui iam faluti ^pinquamus qu noftra erit,nbsp;filrrcxerimusialioquinfalutecarcbiraus. Vel Pnbsp;nunc,idcft,quando furgimus,propior eftno/nbsp;ftra falus,id eft, nobis uiciniorrhoc eft, magisadnbsp;nos pertinens, Si magis noftri iuris, qum tunenbsp;erat cum primum credidimus. Si enim tune mo-reremur,falus Si uita pro^c nos elTctifed nunc adnbsp;nos magis altinet ,quoniam tune ex fola miferi-cordia erat uenia, nunc ucro ex gratia Si meritonbsp;rum noftrorum adione corona. Nam bene ope-*nbsp;rans eft uicinior xternx uitx.Baptifmus uero eftnbsp;ad ueniam,uita autem bona ad coronam. Noxprccirtc, dicsautem appropinqua* uit. Abqciamus ergo opera tenebrarum,amp;nbsp;induamur arma iucis, fie ut in die honeftenbsp;ambulemus. Verc propinquior eft noftra falus qum an-tea. Noxenim infidelitatis amp;iniquitatis praceftit, fed dier fidei Si iuftitix' appropinquauit. Nodis cmnbsp;icnebris premimur, cum perpetrationc iniquitanbsp;tisobfcuramur.Sed nox in lucem uertitur, cumnbsp;errons noftriobfcuritas ueritatiscognitioncra'nbsp;diatur.Nox in lucem uertitur,cum corda noftranbsp;iuftitifulgorillumint,quae excitasculpae de-primebat. Hoc nunc diluculum difcipulorumnbsp;mentibusoriri uiderat Apoftolus,cum diccbat:nbsp;Nox prcefltjdies autem appropinquauit Quinbsp;enim poft difeeflum nodis,noniam uenifl ,^fcdnbsp;appropinqualTe diem infinuat, elfe proculdubionbsp;ante folero poft tenebras adhuc auroram detn- |
CAPVT
A ftrat, Nondum enim in fplendore fuse claritatis apparuitfoliuftitiae CHRIST VS, fed iam uici-nusciusinftat aducntus. Et ideo nondum perfc/nbsp;jAum dicm, fed adhuc diluculum c autoram hanbsp;bcmus. Vita enim fiddium, qux iiWiac carne 5fnbsp;in hoe fcculo ducitur, in comparatione uitx infinbsp;delis SC impi, non irrationabiliter lux diesnbsp;appdlatur, fed tarnen in comparatione illius di/nbsp;qualesangclis fadi,uidebimus deum fi-cuti e, adhuc nox eft. Nox dies. Dies in c-paratione infidelium, nox in comparatione an/nbsp;gelorum. Habcntcnimdieraangcli,qult; nosnbsp;nondum habemus : fed tarnen iam habemus ,nbsp;quem non habent infidelcs.Redc igiturprxter-miflb,qucmnunchabet uita tideliura, dicitur,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quia nox infidelitatis prccifit, amp; dies seternita/
lt; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tis appropinquauit.Dies seternse bcatitudinis ap
propinquauit, quia iam rcmifla funtpeccata, iu-ftjficatiiamcredentes. Et quia nox prtcriic, SC dies appropinquauit, ergo tibf/MMUi opera hfiebranbsp;rum, id eft,illafafta qux fokbaraus agere dum tcnbsp;nebris ignorantix premeremur, amp; induamur lt;r-mdnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;uirtutes quas exigielux diuinx co
gniiionis, per quas impugnemus opera tenebrarum Cprincipes talium operum,ideft,dxmones.nbsp;Minus enim decorum eft.fub tempore noux lu-cis opera uetcrum tenebrarum gcrer^d eft,opcnbsp;ramala, qux in tenebris ignurantiaicnerunquot;nbsp;B uel tenebras amant ad tenebras ducunt. Ope/nbsp;ra uero lucis, non tam opera quim arma uocan-Inbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;turjquiadmnrccieagimusjdumluccmfideibo
nis operibus Icquimur, hoftes noftros armis ta/ libus dcpellimus. Induamus ut ornament openbsp;ralucis.idcftjOpcraquxfidcsexigit;diacceptis nbsp;, huiufmodi armis, ambulemuihotteftefieut in die, id rnbsp;Inbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;eft,pergamusin uiamandatorum deilaudabili- \
ter ,ficut decetin die fWei. lameninjfficutdixi-tnus) uitafidelium, in comparatione uitx infi-deliuni, dies eft Et ideo nos qui iam in die lii-' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'mus, debemus ficut in die honeftc ambulare ,ut
honeftas uirtutu undique nos adornet in uia no-ftrx aftionis,quos iiluftrat dies fidei.Si notitia ue ritatisjin quauidemus quid honeftum fit,o quidnbsp;Anbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;inhoneftum.QuGnt autem opera tenebrarum,
qux abijeienda funt, confequenter oftenditur, . cum dicitur;
Non in comefatfbus 8f cbrictatibu, non cubilibus f fmpudiciti'|s,non in conten*nbsp;.Petru. tioncfiCacmuIationc,
de armis lucis qux induenda funt, fub-ditur:
Sed induimfai dominum noftrum Icfum ChtiftutD^
. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^^^Poftadiungitur:
nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Et carnis curam ne fcccritis in dederiid,
Ambulernus honefte ficut in die, nos dico exiftentes^oij j comejlt;ttionibus,id. cft,fuperfluis mnbsp;ducationibus, tbrietatibw, id eft, nimtjs uini in-
SCI 11. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;9 j
gurgitatiibuSjfto incubilibuf,id eft,pigritijs dor/ C miendijCr itpHdidt^t,id cft,libidinibus qux in ninbsp;mijsepulationibus Sipotationibus atque cubilibus nucriuntur. Comefationes enim funt inho/nbsp;nefta C luxuriofa conuiuia, quibus nccelTaria conbsp;mes eft turpiffima temulentia. Et quid aliud fubnbsp;fequitur,nifi cubilia SC impudicirixlt; A foedis cu/nbsp;bitationibus cubilia funt appellata,qux non tamnbsp;rationalibus hominibus qum feris SC beluisnbsp;conueniunt. In cubilibus enim C inipudicitrjsnbsp;agunt, qui communes habeni ftratus, SC more fenbsp;rarum illicite ommifeentur ibi. Notandum eft,nbsp;in his Romanos fuiflc,amp; ideo no clTe illis ius glo-riandi. Et hxc quatuor uitia carnis funt,duo au/nbsp;rem qux ad animum pertinent,fubduntur, cumnbsp;dicitur; ^onincontentioneamp;itmulatione. Agebantnbsp;uero Romani in contentione Si xmulatiqne,nbsp;quialt;ontendebant adihuieem, Si fe alrj altjs prxnbsp;ferebant, in quo rainoribus maiores inuidebant*nbsp;Horum autem morborum, id eft, contentionisnbsp;Si xmulationis , mater fupeibia eft. Si humanxnbsp;laudis auiditas ,nec adhuc fanari potcft,nifiquinbsp;fupbiam calcaucnt, Si humanas laudes contemnbsp;pferit.ln his non inuenianimi, quia hxc funt ope/nbsp;ra tenebrarum. fed induimini dominum iefum Cbri~nbsp;|im,quia hojft arma lucis indui. CHRISTVSnbsp;enim upientia eft Si iufiitia Si fantftificatio Si ue- f'COMnbsp;ritas Si omnes fimul uirtutes Quas qui affura
: pferit, CHRISTVM diciturindutus effe. pj CHRISTVM induimini ,id eft, formam _nbsp;CH RI ST I fumite ueftem, ut habitus Si for/nbsp;ma illius undique fulgeat,Si re prxfentetur in nonbsp;bis* Cum ueftem induimur, ex omni parte cir-cundamur . CHRISTVM igitureft indutus , qui undique bono opere protegitUr, ut nulnbsp;lam partem adiotiis fuxpeccato nudatmrelin/nbsp;quat. Nam qui in alijs aionibus iuftus eft in ali-isiniuftus, quafihoclatuscooperuit.illud nudanbsp;uit. Nee iam bonafuntopera, qux fubortis ali/nbsp;is prauis operibus inquinantur. Qui ergo undique Chriibanus apparet in cundis operibus fU/nbsp;is i hie C RIS T V M dicendus eft efl indu -tus. CHRIST VM induimini, amp; edrniscuram nefeceritis, non dico, in necelTarijs, fed in deji-derijs. In necefiarrjs enim permittitur fieri, quianbsp;n^ic^gyam carnem fuam odio habuit ; fe4 EprAs'*nbsp;intwc'fTfa^ prohibetur ,quoniamcarnaliadenbsp;dcria militant aducrliis animam. Neque enimnbsp;mortali in carne adhuc uiuentibus funditus curanbsp;carnis abfeinditur, fed ut diferete feruiat, tempenbsp;ratur . Diferetione ergo raagni moderaminisnbsp;frenartdaeft.ut feruiat, SC nonprincipetur : neenbsp;quafidomina animuA uincat ,fcdfubada mentis domino quafi ancilla famulet : amp; ad ncceffita-tem falutis fiat, non ad defideria uoluptatis.nbsp;Qux enim in defiderijs fieri prohibetur, proculnbsp;dubio in neceflitates conceditur. Qiiia uidelt/nbsp;cetmensnoftra carnali dclcdatione fuperan-da eft, fed carnis cura necciTaria kparanda non
AD ROMANOS CAPVT XIIII. A INfirmumautcm in iidea(fumite,non in difccptationibus cogitationum. Ali^nbsp;us enim creditmanducare fcomnia.Quinbsp;auccm infirmus eil, holus manducct.Is quinbsp;manducat,non manducantem non fpernat:nbsp;de qui non manducae, manducantem nonnbsp;iudicct. f)eus enim illu affumpfit.Tu quisnbsp;cs quiiudicasalienumiruumt' Suodomi*nbsp;no flat aut cadic. S tabit autem Potens eftnbsp;enim deus ftatucre ilium. |
fl Iterum, quia erat inter Romanos aliud genus conccntionis.redarguiteos inde, amp; ad cocor diam reuocat.Contdebantenimde diiferctijscinbsp;borum,quia qdam illorura cum integra fide osnbsp;cibos comedebant : alrj uero quibuldam Jbfti-ndum efle credebant.d inde ab inuicem diflen-tiebantJlli em qui ex gentibus crediderant ,ex/nbsp;tollebant icin libertatefidei, quia nihil commune uel immundum eflecrederent, aduerfuseosqnbsp;ex circuncifionc uenites,obferuabt adhuc ira*nbsp;ditione legis ciborum diflerctiam. Et inde repri-mit eos Apoftolus, SC monet ne infulteteis, qui/nbsp;bus longa confuetudo in obferuandis cibis dif-cretionem adhuc aliquam 6c cunAationcm monbsp;iiebat.Et unumquenc talcm,iiocat infirmum innbsp;fide,quia non credit omnia licerc manducari.Pernbsp;B feda enim fides nullum cibumludaico fenfucrcnbsp;dit refpucndum,ga omnis creatura dei bona eft,nbsp;8C nihil abijeiendum quod cum gratiarum adioznbsp;ne percipitur. Sed quifquisita non credit.adhucnbsp;infirmus eft in fide, fiiamfidem habet.Sed tarnenbsp;hunc gpn abijei, fed aflumi iubet Apoftolus, nccnbsp;quafi infidle iudicari. Aliud eft enim infidelcmnbsp;cire,aliudinfirmari in fide : quia infidelis non ha-bet.infirmus autem iam habet, fed adhuc ex parnbsp;re dubi tat.Et ideo no eft repelledus, fed afiumennbsp;dus.Et hoc eft quod ait,lnfirmumttutemamp;c. Quodnbsp;fic continuatur : Ea qu3efuperiusdixi,itaut do-cuijfacite in uobifipfis.i.induite Chrium, C hisnbsp;fimilia facitetfed haec quae nunc dico,facite erga^nbsp;ximos, fcilicet infirmum in fide aifumite ut fane/nbsp;tis ejGcut Chriftus medicus pdresj. male ha/nbsp;^tes fufcepitfanandos.lTumite eumn indif-ceptationibus cogitationum cius,id eft, n ut denbsp;occulto cogitationum iudicetiscum.Fortc dubinbsp;tat aliquid nouitas ipfius. Amatc abdantius du/nbsp;bitantem. Amore ueftro curate de corde infirminbsp;dubitationem.Et fi incognitum uobiseft quo anlnbsp;mo id faciat, non indediljcptemus. Non nobisnbsp;ufurpemus drjudicare cogitationes aliorum, fednbsp;deo probemus cogitationes noftras etiam pro ilnbsp;lis,de qbus forte aliquid dubitamus. Verc infir/nbsp;mus eft aiTutnedus ab eo g firmus eft. Nam aliusnbsp;credit licerc tnitttduciire omnia gna ciborum, SC eRnbsp;firmus ifte,atquc infirmum debet aflumere.aliusnbsp;uero non cred it ita liccre, 8C infirmus eft, ac indi'nbsp;get affumi. Hoc uidetur debuiHe dicere. Sedpo/nbsp;nitconfilium deillo, per gcFfatisintclligitur diznbsp;ccns:Q2i autem inrmuse/i.i. q n credit omnia efle Cnbsp;manducanda, hobu manducet .i. relinquatur arbi-trio fuo,ne cum icrupulo edat,ut fi uolucrii,nonnbsp;fglum ab omni carnc,fed eti cjteris cibis abftinbsp;ncat,amp; hole Al tantum comedat. Alius credit m3nbsp;ducare omnia,id eft, gtilis quiftp ad fidem con-uerfusomnes cibos indi fierenter pofte comedinbsp;iudicatiledq infirmus eft, id cft,Hcbraeus glibetnbsp;adhuc infidepufinanimisamp; titubans,q alias car/nbsp;nes mundas,: alias arbitraturimmundas.holusnbsp;manducetjin quo nulla eft fulpicio immunditi,nbsp;fed indWeriercomediturab omnibus .Meliusnbsp;eft em ut permittatur ilia iolum comederc, quxnbsp;ritus legis in qua nutritus eft, non prohibuit, 3Cnbsp;cum pufillanimitatc rctineatur in fide ,ut paulaznbsp;rim crefeedo ad fublimiora proficiat, quam ut denbsp;pufillanimitatc eradicetur, SC difeedat penitus nbsp;fide.Et ideo if c^ui manducat omnia.i.gentilisg nubnbsp;lum cibum credit immundum, non fpernat .i. nonnbsp;uilem reputet non manducantem.i.Hebrxum, g ad/nbsp;hue propter Icgis cofuetudinem quofdam cibosnbsp;refpuit.Et nonmanducat.i.Iudxus qui fe abftinecnbsp;ab aligbus,neflltum legis uiolet.non iudicet.i, nonnbsp;damnet manducantem.i.gkm omnes cibos indifnbsp;ferter fumtem.Gctilcs enim quos car nalis intelnbsp;Icdus legis fidenon rctrahebat,firmicrcdcbcnbsp;jhil abiji^dum, quod cura gratiarum adionenbsp;percipitur : amp; idco fpernebant ludaros infirmio/nbsp;resin fide, quos adhuc uidebant propter antiqunbsp;legis obferuantiam cibos difcernerc. Et econtranbsp;ludi cum uiderent illos alimta ilia percipere,nbsp;quse ipfi putabani immunda ciTe.grauif cos indenbsp;iudicabant. Ideoi iubet illis Apoftolus, ne iftosnbsp;quafi infirmos hebetefpernant;amp; iftis.neil*nbsp;losquafi gulofos d^imraundos iudicct. Erantetnbsp;am nonnulli inter eos, g non propter ]egem,fcclnbsp;propter fobrietat fe abftfhebant carnibus amp;uinbsp;no,d fpernebantur C3eteris,quafi g dei creatu-ras reijccrent. Ipfi uero iudicabant exteros quafi.nbsp;uoraces amp; gulofos. Et idcirco prxcipit Apofto/nbsp;lus,ut is g mducatomnes cibos,nec iciunat,notinbsp;fpernatnonmanducantem ,id eft, ieiunantem SCnbsp;carnibusabfiinent,cum inuoluntatc uniulcu-iufqjfit edere uel n cdere.amp;rurfus is g n man/nbsp;ducar.fed abftinet amp; ieiunat, manducantem bisnbsp;in dic, carnibus uefeentem uel huiufmodicibisnbsp;non iudicet,id eft,non de illo male cxiftimet, c3nbsp;poftint bono animo SC fimplici corde fine uitionbsp;concupilccntisequicunqihumani cibi indifferenter fumi. De talibus enim rebus, qu bono animo poiTunt fieri, quamuis ctiam poftniaion bo/nbsp;no, uolebant illi cum homines client, in occultonbsp;cordis ferre fentenriam, de gbus iblus deus ludi/nbsp;cat.De manifeftis cm iudicare poiTunt hoics, fednbsp;de his qux incertu eft quo animo fiant.quia pf-funt amp; bono amp; malo animo ficri,iudicium rclin/nbsp;quendum eft dco, ut non audeat gfip de al teriusnbsp;confcientia,quam non uidct,iudicarc. N cm danbsp;mnandus eft,cuius cogitatio apcrtanoneft,amp;denbsp;quo nelcitur qualis poftca ficfuturus.Iciunans nonbsp;iudicetraanducantem.id cft,non credat pcccare |
97
|
A cum nelciat quo animo mducecEt quare^Quia deut illuin iiffump/tt ut ftius eAt.Et cum Gt deo af-furoptus ut dci fit deo fcruiat,tM lt;]{(($ e;,id eft,cunbsp;US ualentix, qui (ttdtc4s,id eft, damnandum affir*nbsp;mas, rtliowwferiWMCum enim no tuusfcruusfit,nbsp;led altcrius, in co quod ilium iudicas, dominumnbsp;' * illius prcipuc oftcndis,quia leruum eiusiplonbsp;rprohjbente iudicare prlmis.Nam qua confci'nbsp;entia edat uel non edat quifque, dominus eft iudex. Et idcirco neftabhominciudicandus.qanbsp;no homini,fcd|tro Homino flat out c4dit,id eft^d ho'nbsp;/ norem domini fui ftat.fi flat; ad dnm fuum p'nbsp;cm amp; cafus eius,fi cadit, qa poteft ilium uel cri'nbsp;gere.ud iudicare.Idco dico,ftat autcadii.ga am' nbsp;nbsp;biguum eft. fortaffc enim ftat g puiatur cadere* uel cadit qui putatur ftare.StdWt autem-tiic innuit quod ambigua debemus in meliorcm parte uer-Kre,amp; plus falutcm hominis qum morte opta-re; atqj in future de illo fpem boni habere, en finbsp;aliter fit inprseftnti.Stabit.quia deut e potent iUuMnbsp;4tuere,id eft.ftare facere ilium. Non ipfe,fcd deus eft potens hoc facere, Voltatexnim fua caditnbsp;qui cadit,fed uoluntate dei ftat qui ftat, uel furgitnbsp;qui furgit. Nam per ft poteft cadcrc, ftdp deumnbsp;refurgerc. Quuis de omnibus regenefatis 3C pienbsp;uiuentibus loquerctur Apoftolus dic^. Tu qsnbsp;es qui iudicas alina feruum,fuo domiB) ftat aunbsp;cadit, continuo tn refpexitad pdeftinatos Si aitnbsp;Stabit aut.Et ne hoc fibi arrogarent, poteft em,nbsp;I quot; B uquit.dcus ftaiucre illum.Ipfe cm ergo dat per-feuerantiam, qui ftatucrc potens eft cos qui ftt,nbsp;ut perfeuerantiftme ftent,uei rcftitucrc illos g cenbsp;ciderint.PolTunt hxc forfit Si de ipiritali efu,uelnbsp;teiunio fie intelligi.Infirm at in fide afiumice,uc * nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;infirmitat cius paulatim fanetis, nindiftcptati onibuscogitation.i.n%ut de cogitatiibuseius difeeptetis Si di(putetis,fcd deo iudicndas relinnbsp;quite illas,qui poteft cmendare quicquid ibi uidcnbsp;Cur fibi difplicere. Alius enim.i.diuerfus abifto innbsp;firmo Si robuftuSjCrcdit manducare omnia.i.crenbsp;dit fe debere pro pofl fuo Si intclligere.fic operinbsp;bus excrccrc omnia quxin ftripturis dicuntur.nbsp;Qui autem infirmuscft.i. quem adhuc cordis Sinbsp;operis infirmitas detinet, holus manducet .i. in-firmitati fu congruos icripturarura fermonesnbsp;comedat,pcr uitijs carnis Si argritudinc mennbsp;tis fatietur.Is qui manducat.i. qui intelligit arcananbsp;lcripturarum, non Ipcmatnon manducantem.i.nbsp;eumqui hacc nonualetintelligcre. Et qui n mannbsp;ducat.i.q^i non intelligit, non iudicet manducannbsp;ctn.i4ntclligentem. Soient cnim hi qui aliquan-uidentur in ftientia proficerc, fpernere Sinbsp;nihil duccre eos qui altiorisintclligenti minus V nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;capacesiunt:Si econtra,impcriti Si indodi iudi |
care.i.incufare Si condemnare cos, qui altiora Si profundiora pcrquirunt,qu3e ipfi caperc uel afienbsp;qui ncqueunt.Et idco Apoftolus refteare uolensnbsp;culpam ex utraque parte nafctem, illis quidemnbsp;prxcipit ne inferiores fpernant atque defpiciant:nbsp;his uero,ne mperiorcs iudicent,cum peritiam iu/nbsp;dicandinonhabeant,Qiiinonraanducat,ore cornbsp;dis non prxfumat iudicare manducantem 4, in- Cnbsp;tclligcntem : quia deus eum qui fie manducat,af-fumpfitfibi inftruum. Ettuimperitequisesquinbsp;alienum feruum iudicas.i. qui dei feruum damnanbsp;bilemcfiecenfts? Suo domino fiat in bono opre. uel cadit in praua aionc : quia fi in bono fienbsp;lerit, domini fui erit:ucl fi in malum opus cccidcnbsp;rit, domino fuo peribit ,uel per domin luumnbsp;refurget. Statautcadit. Sed fiabit etiyn finunenbsp;lacet, quia potes cft deus ilium crigcrc.Hoc contra indoftos dicitur.qui dodos reprehenduntnbsp;uel drjudicant de quibufdam adionibus fuis in-frmis. Nain aliusiudicac dieminterdfem,ah'us autem iudicac omneoidiem Vnuf^uif^nbsp;in fuo fenfii abundet. Qm' lpit dicni,dd#nbsp;niinS fapit.Et qui manducat, domino mannbsp;ducat. Gratias enim agit deo. Et qui nonnbsp;manducat,domino non manducat,6c gratnbsp;as agit deo fl lure dixi quia fiabit ille q comedit, Gue qui abftinet : quia quod agit, ex iudicio agit.Nlt;tM rtit*nbsp;tu eorum iudicatdient itaerdiem abftinentiducen-dum,id cft, dcputandum,lt;({tr autem tudicut omnentnbsp;difffi in abftinentia ducendum, id eft, alius certisnbsp;diebus. alius omni die iudicat abftinendum.nbsp;Quidam enim in animo fuo iudicant Scftatuunt,nbsp;ut diem inter diem in abftinentia ducant, id eft,nbsp;ut alio die abfiincant, C alio non abfiineant. fi-cut quiquartaSefextaferia ieiunant. SCcseterisnbsp;diebus comedunt ; alij uero quia confiderant ui-tamhanc eift breuera, iudicantut omnem diem,nbsp;id eft, continuum uitx fu tempus tranfigant innbsp;abftinentia. itnufqifque, idcft. ilkquinotyullisnbsp;diebus, amp; iftc qui omni die iudicac abftincn -dum, dtwjtietoperibusbonis infuofen[u,id eft, facial quod fentit faciendum, quia utrunque accc-ptumefiapuddeum. Infuo fenfu abundet.idnbsp;eft, fuo confilioremittatur, nc fcandalum paflus,nbsp; charitate,^u eft mater omnium, recedat. Etnbsp;debet permitti abundare, quia qui/apitdiem uelnbsp;omnem. uel aliquem eile dandum abftinentiaf,nbsp;domino fapit, hoc eft, ad honorem domini fepla-ccrcputat.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;idcft.quinonabfti- , net. dominomanditedt,idcft, adlaudemdomini, cuius omnia creata credit munda, Sicui ferui'nbsp;turus fuftentaturexcis. Veredomino, grattasnbsp;enimdgit deo pro collatis fibi bencficijs.Effedus in*nbsp;dicat, quia domino manducat, dumilh'gratiasnbsp;agit. Et qxi nonmandueat^id eft, quiieiunatSlt; abfinbsp;tin, dominononmanducat, id cft, ad honorem do-mini iciunat, ergratias agit deo, qui fibi deditto-lerantiam abftinentia:. Ad hoc quippe additumnbsp;eft, 8c gratias agit deo, ut ofideretur quid eflet,nbsp;domino facit, id eft, in eius laudem facit. Tunenbsp;ein rclt;fte,tunciufic.tc pie fit,cum opusbonumnbsp;in eius fit laudem, cuius gratia donatur ut fiat.nbsp;In quo affedu proficiens,quicquid boni facit,donbsp;minofacit : hoc cft, in cius laudem,cuius gratianbsp;percepit ut Uctat. Gratix igitur deo ab utroque |
AD ROMANOS
|
A rcferunnir,ab illo prolibcrtatcuefcendi.abhoc autemprofrudu abfbncnux,amp; idcirconeuternbsp;reprehenddus eR.Alif: Dixi quia (labicille quinbsp;mducatore cordis cibutn doArin fand.Necnbsp;tnirum fi ad fiandum erigitur. Nam alius ex hisnbsp;ira manducantibus iudicac diem inter dicm,aliusnbsp;iudicatomnem diemjioc eft dicere: Alius qdemnbsp;nonnulla intelligit, alius uero omnia ad intellc/nbsp;ftumpoilhilia ,itautfunt uidendo,cognofcit.nbsp;Sicnim ignoraniise obfcuritas.nox cordis efi,in/nbsp;telledus nonimmerito dies uocatur.Vel non denbsp;duobus hominibus.ledde homine Sc dcoacci-piatur hc fenttia. Nam alius eft quiiudicat di/nbsp;cm inter diem,alius qui iudicacomn diem. Honbsp;mo enimiudicat diinf diem.i,prxfens,qdcftinnbsp;ter prteritura SC futurum : deusautem iudicacnbsp;omn dicm.i.prxtcricum,prxfens amp;futurij|n.Etnbsp;idco ftabic qui non ftare uidebatur, quia deus ponbsp;tes eft ftatuere illum,qui omn di iudicat: 8c nonbsp;uic fi eras ftcterir,qui hodte iacet. Qui iudicat di/nbsp;cm inter diem,homo eft:quia poteft hodie aliud,nbsp;amp; eras aliud iudicare.i.ut que hodie malum, connbsp;uium .confetTumvc damnauerit, eras bonumnbsp;inueniet cum fe correxerit : 8C que hodie iuftumnbsp;Iaudaucrit,crasinucniet damnatum.Qui aut iu/nbsp;dicat omnera diem, deus eft, quia non folum quanbsp;lisqfq; m fit,fed eti qlis fuit.amp;qlis ofni die futunbsp;rus Gt,nouit.Etidco Icum pfeitiam, q nouitqsnbsp;n ante mdicftitution pdeftinauit,multi eti quinbsp;aptemaliuidentur,multisbonis meliores funt.nbsp;Quid em fint hodie uidemus'.gd eras futurifintnbsp;ignoramus. Et ideo quid apud que funt prfen-tia qu futura funt, etiqd* futuri fiantiam funt:nbsp;nos aut fccundum id qcf in prxfenti eft, quencj}nbsp;homihiudicare poffumus. unufquif^ igltur innbsp;fuo fenfti abundet.i. quant humano intcllefui,nbsp;uel unicuii^ homini conceffum eft,tantum audcgt;nbsp;at iudicare : ncc fublimiora facrametorum arcana teraere diicutiat.ftd in eo fenfu que habet, bo/-nisopcribusabdarccurct:nclt;jdei fenfumufurnbsp;pet ut de futuro iudicet, fed fuo feq^ contentusnbsp;fit.quo de prxfcnti tantum iudicare pt. Qui fa-pit diem, domino fapit.i.qui conttuseft tantumnbsp;prfentia iudicare, nihil contra deum ufurpat: quia hoc ipfumqcPprfent dib iudicat, do/ mino fapit.i.ad honor domini.Hoc eft aut bn iunbsp;dicare diem, ut noueris de eius corred ione nonnbsp;effe defperanduminfuturum,de cuiusmanifefianbsp;culpa iudicaueris in prxfenti.Eiquimanducat innbsp;telligdocibos fapitij,domino{.i.ad honor donbsp;mini)mducat:quia gratias agit dics, Bndicamnbsp;Pj 1J dominum qui mihi tribt intelledum. Et q nonnbsp;niducat.i.qui fortiores fenfus feripturarum nonnbsp;capit, domino non manducat,ga humiliorindenbsp;fit.Et hoc eft gratias agcre,nihil de fe prxfumere,nbsp;fed in humilitate dco fe proftcrnerc. Nemo enfm noftrum fibi uiuk, amp; nemo fibi morirur. Siucenira uiuimus, dominonbsp;uiuimusifiue morimur,domino morimur.nbsp;Stuc ergo uiuinius,fue morimur, domininbsp;fumus. In hocenim Chriftus mortuus cfknbsp;c refurrcxitjUt et mortuorum amp; uiuorumnbsp;dominctur, |
lt;$Dixiquamanducans ad honorem domini manducat,amp; non manducans ad honor domini non manducat.Qdiufte dixi. Nam omnes fi*nbsp;ue manducantes fiue non manducantes, domininbsp;fumus .Nemo eiiim nontmfihi uiuit,fed domino-.CTnbsp;nemonoflrumfibi moritur,fed domino. Nemo fibi uinbsp;uic,qu^ qui lege frenatur,non fbi,fed deo qui lenbsp;g dedit,uiuit. Si Icx non eflet, tune fibi quif ui*nbsp;uerct.M at parce mandato cxlitus fibidato,5tnbsp;uiuit ei qui ddit. Et nemo fibi moritur, fed deo,nbsp;quo iudice uel coronatur uel damnatur. Nam fiue uiuimuf,domino .i. ad honor domini uiuimut, eutnbsp;feruimus;fe woriwr.i.prxfent uitam uitam diftnbsp;folutione corporis SC animse terminamus .donii-no morimur.i. ad gloriam eius Scfccdumuoluntanbsp;t eius, quia non noftram, fed eius gloriam amp; uinbsp;udo amp; morido quxrimus. Et quia utrunqj donbsp;mino facimu^ergo fiueuiuimus,fiue morimur, domininbsp;fumuf,ut pofliaeamur ab eo 8C uiutes 8i mortui.nbsp;Et fi fempipfius fumus uel in uitauel in morte,nbsp;femp ad laud ipfius ft, quicquid nobis uel denbsp;nobts fit. Siue uiuimus, fiue morimur,domini fitnbsp;nus'.quivChriftus morte fua Sfrefurredione donbsp;minium acquifiuit fup omnes fidelcs,fiue dum ufnbsp;uunt, fiue dura mortui funt. in hoc enim mortuut efinbsp;Chrifluf C refurrexit,ut v mortuorum O' uiiiorum doniinbsp;Brtur.Domini fumus poft mortc,ga precio nnbsp;guinisfuinosredemitd mortuus. Quomodonbsp;enim pditferuos mortuos,cuius eft mors preciQnbsp;eoiji? Non enim tenebic regnum mortis cos,nbsp;gbus eft mortuus liber in mor tuis.Dominatur uinbsp;uoijj amp;mortuoi}2,ne putjt tant iudicare de mornbsp;tuis, quafitommiflum fit fup cos iudici hoibunbsp;d uiut,ld poft morte Chrifto. Nam amp;ncd^nbsp;tc domint ipc amp; iudicat,atqjfaniamp; nSccutanbsp;illo rgnant 8C tc: ga amp; nc conuerfatio eo^ innbsp;clis eft,amp; ipfipoftmod in caclis crt.Nc pionbsp;r animx mortuoip fcparan ab ecclefia,qu ncnbsp;eti eft rcgnfl Chrifti, amp; c eo nc prim rgntnbsp;in uiuis dCmortuis. Vel ita;Et manducans amp; nonnbsp;manducans,ad gloriam domini hoc facitiquia nenbsp;mo noftrum fibi uiuit in uirtutibus. non enimfiinbsp;am, fed Chrifti gloriam quxrit, quo fie uiuerenbsp;habet.amp; nemo fibi morit peccatis, quia non fepnbsp;hoC,fed Chriftglortficare qurir, qui fibi dcdjtnbsp;utfemetipra peccatis mortificarcpolTit. Siue nnbsp;uiuimus.i.in nouitte uitx arabulamu/, dominonbsp;uiuimus.i.domino uita noftradeputat,quia nonnbsp; nobisjfcd ab illo eft S ad eius laude fit.fiue mOnbsp;rimur.i.mdoamp;peccato mortifcamur.dominOnbsp;morimur.i.ad honor domini uitijs morimur ,ufnbsp;pecatis mortui,iuftiti uiuamus. Siue ergo mor/nbsp;murpeccato,fiue uiuimus iuftitif,domini lmus,nbsp;ut amp; extindio mali,amp; uiuificatio boni fiat in nOnbsp;bis ad eius glori.In hoc cm Chriftus amp;mortuu*nbsp;c C rcfurrexit,ut8mortuojt SCuiuoijt dominctnbsp;llloijt fcilicet raortuot, qui raortificant rabr^ |
CAPVT
A fua quae funt fupcr terrain, 8c mortificationem Colof.J. CHRISTI incorporefuocircfcrunt.uiuornbsp;i.Cori.4 quoq; illorum gt; qui rcfurredionis eiusexemplonbsp;nouam amp; caeleftem uitam in terri^guni. Iftcffnbsp;domint CHRISTVS, quia tales digni fun cnbsp;tnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dominio eius.
I *i4cok4 Tu autcm quid iudicas fratrem tuutniauC i iCor. quarc fpernis fratrem tuum^Omncscnimnbsp;' iGi -nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;t*^ibunalGhrifti, Scriptum
ego,dicit dominus,quonia mihi fledctur omne genu,6C omni/finguanbsp; confitebitur dco Itaque unufquifque no*nbsp;frrum pro fe rationem reddet deo. Non ernbsp; go amplius inuicem iudiccmus, fed hoc iunbsp;Inbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dicate magis,ne ponatis offcndiculum
triuclfcandalum.
RChriftus ita dominatur omnium. Sed tU id ed.cur,iudicM fratrem tuum manducantem, cumnbsp;nefcias qua neceflitate manducet,aut quo animo?nbsp;(tut tu manducans guare J^n fratrem tuum n mannbsp;ducantcm,cum ignores qudm pi* deuotione fcrnbsp;uci abftinentiamfNon dcbes iudicareuelfperncnbsp;rc,quia iudicandus es. omnexcm'mnosabftincntcsnbsp;6C manducantes abimut iudicandi ante tribunal, idnbsp;c.antc federn iudicialem chrifli. lud^ntis cnimnbsp;cftfedere,iudicandorum ucro antciBdicem ft#nbsp;re. Omnesftabimus ante tribunal Chrifti. Qui
ergo fratrem iudicatjantum crimen clationis in* j *nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;B, curritjUt Chrifti tribunal fibi uidcatur aflumerc,
I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;amp;eius indicium prxuenire.Cuiusiudicqfpecies,
t notior fieret hominibus iudicdi forma,ex his qux inter homines gerunrur aflurapta eft.quate-nus agnofceremus,quia ficutiudex lerrenuscelfinbsp;or eft, Se. quendam locum qui tribunal appella-tur alcendit.ut ex eo a^ior amp; eminentior fit cactcnbsp;ris qui iudicandi iunt,ne conlpelum eius lateantnbsp;ucl lupplicia reorum.ucl allegationes innocenti-
* um :ita SC iudex omnium Chriftus natura Sc ma* ieftate cunis cminentior,introlpicit corda amp;cnbsp;feientias fingulorum, ac manifeftabitocculta,ucnbsp;bonis laudem tribuat,amp; mali panam quam me-rentur.accipiant. Omnes aftabimus Chrifto iudinbsp;lliw.A ci-Seriptmt|l enim apud liiam de Chrifto in perfonbsp;naipGus:ViMoego,(litdomwx,Chriftus,^oMWWtnbsp;hi fieHetur omne geij,id cft,ego qui fui mortuus.ui/nbsp;uoperpetualiter utiam mori non poflm:amp; qd*nbsp;ego fie uiuo, caui cft qth mihi fleftetur omnenbsp;genu, id cft, omnis rigor C. for titudo humiliabi-.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tur meqi poteftati, utper flexionem genuum in-
telligatur fubieftio omnium.cyomHrt lingua,id eft, oninis confeientia conptebitur deo quicquid egit,nbsp;hue bonum fine malum. Hoc fier in iudicio. Etnbsp;'nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;qu*J^quidem tefte feriptura,omnis lingua con
fi tebitur deo,iwqe unuf^uif^ue norum reddet dco iu-dici WttoiJcw pcoJ,id eft, reipondebit dco pro his qu3efccit,amp;curjjfg^j,jj., eftcnimreddcrcnbsp;rationem dco,quod eft cfiteri deo. Et quia unufnbsp;P?'^^hit pro fe dco iudici.ergo non amnbsp;pius tuaieemui tnuicem ex opi nionc, ficut haftenusnbsp;feimus. Duo funt cnira,in quibus temerari iu*
xini. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;sT
diciumcauercdcbemus, cuminccrteftquOni C mo quicqu faum fit, uel cum incertum cft q*nbsp;lisfuturus fit i qui nuncuel Bonus ucl tnalusap-parct. Si ergo quifpiam ( uerbi gratia) cqucftusnbsp;de ftomachojiciunarenoluitjamp;tu id noncredes,nbsp;edacitatis itio id tribucris, temcfc iudicabis.Itnbsp;fi manifeftam edacitatem* cbrietatcm'qj cognouenbsp;ris, C ita reprehenderis quafi nunquam ilia pofnbsp;fit corrigi atqj mutari, nihilo minusteraere iudinbsp;cabis.]Non ergo reprchdamus ea,qu nefeimusnbsp;quo animo fiant i nequeita reprehendamus qunbsp;manifefta funt, ut dcfpercmus fanitatem. Maxi*nbsp;me autem hi temcre indicant de incertis fC facilenbsp;reprehendunt.qi magis amant uitUpcrarc Sidanbsp;mnare,qum emendate dd corrigcrc.Qod uitinbsp;uel iperbiacft,uelinuidentia.Non amplius inuinbsp;cen^iudicemus,id eft, ncqj abftins mandcaht,nbsp;nec manducs abftinentcm :fd hoe mugit iudieate,nbsp;id cft, hoc potius deccrnitC amp; prfiniie in cordpnbsp;busue(iris,neponatitojfendictttumfratriuelfean(laluminbsp;id cft,ne faciatis per efeam C iciunation ueftr,nbsp;unde frater offendatur uel fcandal incurrat.Hocnbsp;potius ftatuite,nc per obferuantiam ciborumofnbsp;Rnfiones fratnbus uel feandalum generetis. Eosnbsp;qui ex gentibus edebant monet, ne feandalizentnbsp;Hcbros cibo fuo,qui adhuc in fide infirmioresnbsp;tant,amp; cibos difcernebt.Gcntiles cnim qui fit/nbsp;mioris tant fidei, omnes cibos indifferentet fu/nbsp;mi pofte credebant; fcdludxi feandalizabanturnbsp;indc,cum uiderent cos coram fc uefci communianbsp;bus eftis. Etant amp;SnonnuIli ex eisquifeientesni* Dnbsp;hil elle idolum,amp; omnem creaiuram dei bonamnbsp;efl'e,comcdcbt idoloihy ta. Quod alrj uidentes,nbsp;C aliquid indificationis putantes clTe inillis carnbsp;nibus,quiaidolis tant immolat,ex eislt;)medcnbsp;bant peribant, cteri ucro irafccbantur indc.nbsp;Et hoc eft quod diciqne ponatis oftendiculumfranbsp;tri uel ftandalum, id eft, ne faciatis coram fratrenbsp;unde pereat ueftro exemplo idem faciens uel c-triftetur. Oficndicul enim eifet, fi tali exemplonbsp;corrucret g fide Chriftianazicandalum uero,fi adnbsp;triftitiamueliramprouocaretur.Si cnim uideretnbsp; Chriftiano idolothytum manducari,ofindercnbsp;tur,id eft,mouerctur fide, quia putaret idolumnbsp;efl aliquid. Si au tem uideret ab eo comedi cibynbsp;quem putaret iramund, feandalizaretur, id eft,nbsp;ad indignationem C iram compellcrctur.
Scio amp; confido l'n domino Icfu, quia nihi commune per ipfum , nif ci qui exiftmatnbsp;quid commune cfle, illi commune eft. Sinbsp;enim propter cibujn frater tuus contrifta*nbsp;tur,iam non fecudum charitatem ambulas.nbsp;Noli cibo tuo ilium perdere,pro quo Ghrinbsp;ftus mortuus eft*
q Non ideo dico offendiclum uel ftandalum, quo cibus ft immundus, aut quodego more lu*nbsp;daico fuadeam obftruare ciborum diflerentiam,nbsp;quia fcio confido in domino lefu nihil elfe cmunc,nbsp;id eft, fcio nihilcfie commune per hOc quod mi*nbsp;hi fidutia cft in domino lefu,qui poftquenit, ab*nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;j
|
gt;8 A foluit ege.PopulusIudseorum partent dei fc f fe iaans,coniinunes dbos uocat,quibus omnesnbsp;uefcGtur homines/uillam carncm,orcas,lcpo/nbsp;LfM.Iit rcs dCiftiufmodi animantia.qu ungulam n Gnnbsp;dut, nee rumint.nec fquamofa in pifcibus funt.nbsp;Commune ergo q3 caeteris hominibus patet, Cnbsp;quafi n eft ex parte dei,pro immundo appellat.nbsp;amp;Gcut uafainraintfterijstcmpli lgregata, nonnbsp;comnunitfed fanda diccbantur,ad quoi$z diltinnbsp;dion reliqua uafa humants ubusdedita.uoca/-bantur cmunia: fie ad diftindion illorum einbsp;borum, quos quafimundos SC feeundum legemnbsp;ededos fenptura lgregauit.reliqui omnes appelnbsp;la tl funt cmunes. S^ed'Apoftolus lam alitera le-ffshberatus,didtquianihilcommuneeftperipfum,idnbsp;cft,pcr fe ipfum.Nihil em in creatuiis dei immi/nbsp;dum eft natura fui. Omnia nanq, bono delete*nbsp;ata,bona elfe confit amp; mda. Nee tarnen in hisnbsp;diftindionem legis accufat ,ut abfolute dicat ni/nbsp;bil eile cc eorum, quse lex definiuit immunda.nbsp;Prmittit em caufam.cur per feipfum, id eft.na/nbsp;tura fui.nihil commune fit.Scio,inquit,amp; efidonbsp;in domino lefu.ManifeftG eft enim*faluatoris be/nbsp;neficio omnia munda elle, qui de fub iugo legisnbsp;eruens homines, reddidit eis fiatutum prifiinumnbsp;libertatis. Itaqj uel propter dei crcationem.uelnbsp;pter faluatoris aducncura,nihil increaturiseftnanbsp;turaliter immundum.Vnde amp; ipfe dicit.quia nnbsp;I, quod intratin os,coinquinat hominem.Nihil eftnbsp;commune,/!'^! exiimataliquid communeefje, Ulinbsp;' enim wwwe efi propter ftimadonc, qua putat ilnbsp;lud elfe cmune.i.immdum.cogitatioenim tacnbsp;tis cibum, qui natura fui non efi cmunis ucl polnbsp;lucus,facitpollutum,cumecontrario cibum uernbsp;pollutHm(uere enim pollutus, quiidolisimmO'nbsp;latur)fimplicitas mentis, qu nullam cogitatio-nis fcrupuloftatem habet,ab omni fufpicionc cnbsp;taminacionis abfoluat.Et rurfum edam fimdusnbsp;fit cibus,fufpicionem tam aliquis padatur,quaGnbsp;idolis immolatus fit,pollutus dicitur pro c/nbsp;kienti icrupulo Dixi ne ponaris ondiculumnbsp;fratri uelfcandalum,ideo fcilicct, quia fi propter cinbsp;ium tuum faltem contrilt;ttur frater tuut, iam non fecun/nbsp;dum charitatem ambulat, id efi, iam huius operatio/nbsp;^istuaegrelfusntenetuifratcrnitatis : cideir/nbsp;co grauiter peccas, quia chariiatc deferuifti.Gncnbsp;qua nthil placet dco.Noli cibo tuo ilium perdere.Nonnbsp;debes eucibo tuo ucl contriftare.Plus autem ca/nbsp;uc,ne taliter cum perdas.Noli pro cibo tuo,pronbsp;lam uilirc,t cito peritura.pcrderc rem tarn ma/nbsp;gni preeij amp; tam dign, pro qua Chrifius fuftinunbsp;it morte. Cum definifiet Jipoftolico dogmate,gnbsp;dnm lefum nthil commune ucl immundu naturanbsp;fai putdum, dedifit erga iifus ciborum Gdc/nbsp;libus quibufqjabllutifimamlibcrtatcm,rurfu.snbsp;ad atdificandam autoritrem fratrum amoris,li/nbsp;cendam rcuocat liber tads, 5Cdicit;Edam ficmtinbsp;ne nihtl eft,amp;omnis ulus ciborum licenter admitnbsp;dtur, tarnen tu fi propter cibum que liciium pu-, tas, frairem qui ndum feiend huius capax eft,nbsp;l(;andalizas,iani non fccundum charitatem agi$, AD ROMANOS' |
nec affeflum in te ff aterni amoris oftendis. Et id-' co ne laedas aut contriftes e,eti licids abftine/nbsp;rcdcbes.Tibienimabfiinerclicids,crimennuU ?nbsp;liftn eft: ilh u^o,in quibus difcernit SC putat nonnbsp;Iiccre,ctaminabilisufuseft.Qui enim difcernitnbsp;fimanducauerit,damnatuseft.QuodGfacias,tu *nbsp;udqj frairem tu fpernis amp; perdis,pro ^ho chriianbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, wortejl,fic tu ei caufam perdittonis acquiris. Non ergo blafphemetur bonutn noftrum. Nonaftenitnregnumdeiefcaamp;potus/cd ' gt;*nbsp;uftitiaSCpax C gaudiuin in fpiritu fano,.nbsp;Qui enim in hoe feruic Chrifto,placet deo,nbsp;amp; probatus eft hominitjys.Itaque qua; pa*nbsp;nbsp;nbsp;i cis funt,fcdemur qu atdificatiis funt, inuicem cuilodiamus. lt;|I Quandoquidem frater noftcr cotriftatur cibo noftro aut perditur, ergo Caucamus ne bonuno rum blagt;hemetur.Blafphemaiur enim bonum no-ftr,G propter efcas comedones oriuntur; quoninbsp;am bona in fe ipmefiio blafphemabtlis eft, dumnbsp;alijs nocct.Et quia nocet,abfiine.Et abfiinenduninbsp;cft,quia none regnum dei ea ty potut, id eft, regnunbsp;dei propter quod laboramus amp; currimus,nec{! gnbsp;elcam,neq|per potum conftat:fcd alina lunthjenbsp;?regno da,amp;ab ilia fandorum conuerfadone funbsp;tura.Non crt ibi carnalcs epul,/(l iuitia amp; paxnbsp;Cz gdMdiKm. Et quia folent homines multum gau- Pnbsp;derecorporcis cibis,addidit;tnnritufanoddeoif ,nbsp;nos in his uirtutibus exerceamus,qusc nobifeutnnbsp;polTtnt tranfire rcgniim clorum,id cft,iniuftidanbsp;8C pace amp; gaudio Ipiritali. Has enim tres uirtutesnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, idcirco pofuir,quoniam ad intentionem fuam 5 ad Romanorum corredionem Ipecialiter milita Xnbsp;re uidit.Iuftitiam,ut unufiquifqucnonfaciatalij,nbsp;quod fibi non uult fieri; amp; quod fibi exoptat rede fieri,faciat alij.Paccm,ut il Jis quies amp; concornbsp;diafit,nongloriatioamp; dtlcordia. Gaudium,ut*nbsp;unufquifquc de bonis fratris fui gaudeat,ficut denbsp;fuis.Et ifiae uirtutes funi regnum dci,quoni uir-tudbus huiufmodi confiftit regnum fupern be/nbsp;adtudinis. Vel regnu dei funt,quia ctiam in prx/nbsp;fen ti uita regnat deus in i]lis,in quibus funt h{ uirnbsp;tutes.'Vere iftf in Ipiritu fando funt regnum dei,nbsp;namnbsp;nbsp;nbsp;in boe,id cft,in Ipiritu fando, feruit Chrio, ut accepta fpiritus fandi gratia, fiudcat obedire nbsp;nbsp;J' mandatis Chrifii,pkcet(leo patri qui de Chrifto di xit,Ipfum audite.crprobatute hominibut,q uiden-tes opera cius bona glorificant patren^cius quinbsp;in cxlis eft. Placetdeo Iccundum gaudium quodnbsp;eft in fpiritu lando, probatus apparet homini-bus fccundum iufiitiam amp; pacem.Ec quia pax SC,nbsp;gaudium eft regnum dei, atque per hxc placerenbsp;poteft quifquc tam deo quam hominibus, Uanbsp;feHemur fem per canbsp;nbsp;nbsp;pacit nt 6 concordi, no qux belli amp;difGordix:Cr euodiamut ca qux fffit adi pcdttoni$,id eft,obferuemus ea qux ad xdificado*nbsp;nem pcrtinent.inuicem, id eft, ludxus ad grilcmnbsp;amp; gendlis ad ludxum,ut femper alterutt uinnbsp;gis ac magis xdificcraur,uel alij per nos. I |
|
CAPVT Noli propter efeatn deftruere opus dei. Omnia quidem munda funt,fed malum eftnbsp;homini qui per offendiculum manducat.nbsp;Bonum eft non manducare carem,amp; nonnbsp;bibere uinum, neque in quo frater tuus of*nbsp;fendituraut fcandalizatur aut infirmaturnbsp;Tu fide babes penes temetipfumf babe co*nbsp;r deo. Beatus qui non iudicat femetipfumnbsp;in co quod probat. Qui autem diiccrnit,(inbsp;manducauerit,damnatus eft,quia nan ex ftnbsp;de,Omnc autem quod non eft ex fide, pec*nbsp;catumeft. ^Qy funtdifi*tionis cuflodircdcbcmus, ideo noli propter efcin tuS defiruere in alijs optt dei,nbsp;d eftjfubucrtercfidem 0( charitatem.quas in cisnbsp;operatus eft deus. Soluit enim opus dei amp;difi-emm deftruitcharitatis, qui propter dboruminnbsp;temperatiam fcandalum fratribus ponit. Omnnbsp;^nideitt genera ciborum niuttditfuttt,fed tarnen non-nulla funt intermittenda ,,ne per hc deftruaturnbsp;opus dei, quia malum efl homini guiper offendiculumnbsp;alior m^nduetiti.qui ita niducat,ut alij per eiusnbsp;jnanducationcm cadant Scfidc deficiant.Quodnbsp;ergo fui natura bonumeft,e3toffenfioDecfficiturnbsp;maium ,cx eo quod offenditur frater Butte hinbsp;cibis.inquibus die fcandalpatitur. Omnia enimnbsp;naturalitcr munda funt,quamuislcx Moyfi quxnbsp;dam munda SC quxdam immSda fignificauerit,nbsp;ut populus qui fub lege cenfebatur, difccrni pernbsp;hujulmodi obferuantias exteris gentibus uidenbsp;retur.Et quandiu quidem populus ilk fandus SCnbsp;iegregatus ctcris nationibus habebatur,quanbsp;diferetio de raundis Si. immundis neceflariauidenbsp;batur ,qu populumjjlum fccernerctnationi/nbsp;bus.quas ignorantiadei Si cultus idlorumfadnbsp;cbat immdas. Nunc uero gentilibus cundis adnbsp;fidem itigrelfis.non neceffc eft diftanti as huiufmonbsp;di obferuare, fed omnera creaturam dei, ficut renbsp;ueraeft.bonam ftimare. Omniaitaque mundanbsp;funt Si bona.fed in malum conuertuntur eis.quinbsp;per offenGonem fratrum comedutea Etideo ncnbsp;frater ofiendatur.abftincndum eft ab cis.Nam honbsp;num efl nonmanducarecarnem.nec bibere uinum per offenGonem fratris, ne^ac aliud in qHofr4tertttfofertnbsp;ditur autflandalizittuf,tutinfirmatur, Alioquiman-ducare carnem Si non manducare,ucl bibere uinbsp;num Si non bibere,ncque malum neque bonumnbsp;ft, fed medium Si indiffercjis. Poteftenim nonnbsp;naandu Are carn no bibere uinu etiam malusnbsp;bonao Si aGdcalicnus,utftcpeetiam nonnullosnbsp;idolorum caufa hoc facere contigit.Sed ne fraternbsp;offendatur ucl offcndat.ideo no manducare car-nem amp; non bibere uinum, non iam medium uelnbsp;indinerens.fed uere bonum eft. Bonum eft enimnbsp;abftincre carne Si uino. Gin eis frater offend.nbsp;Omnia enim ob hoc Geri oportet ,nc deftruaturnbsp;opus dei. Ideo amp;*nanducandum eft, G in co fra/nbsp;ter dincatur:5enon eft manducdum.G per hocnbsp;decrelcit opus dei.Et bibendutn eft,G per hoc |
XIIII. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;99 ficiatfrateradGdem;^nbibcndum,Gper hoc C aut frater damnum Gdci,aut tu detrimentum chanbsp;ritatis incurras.Sunt Si alix cauGe, propter quasnbsp; talibus cibis plerique religiofor abftinent, fednbsp;nunc tacentur ab Apoftolo, quia rudibus loqui/nbsp;tur.Ob hoc enim folummodo fuadet nunc abfti/nbsp;nendum,ne frater offendatur,aut ftandalizetur,nbsp;aut inGrmetur.Offenditur enim, G propter comenbsp;ftionem aut bibition oflnfus recedi^ Gdc. Velnbsp;offendit pcrturbatus,nefciens quid teneat. Scan-dalizatur,G ctriftatur * InGrmatur in Gdc*G qua/nbsp;tiis non reccdat,dubitarc incipit. Et ne frater iftanbsp;propter cibum tuum patiatur, abftincre debes.nbsp;Quod bene potes facere, quia de tuo boflo nihilnbsp;perdis.T enim habet penes temetipfttin,id eft,in cor/nbsp;nullus auferre poteft, fidem,qua ere/nbsp;dis Ikit manducare omnia. blt;t(eillam coram ieo,nbsp;id eftjferua illam intra confeientiam, nec iaftes ilnbsp;lam coram hominibus, ne magis in oftentationenbsp;Gat quod credis,qum in uirtute. Sufficit tibi habere coram deo huiufmodi Gdem.Non tarnen idnbsp;circo cogendus eft S alius ut omnia manducet,nbsp;qui nondum habet talcm Gdem.ut credat omnianbsp;eile manducanda,Etideo noli apudhomines glonbsp;riari de hac fide tua, Ipcrnendo caeteros qui non/nbsp;dum Gc credunt, fed in oculisintemi arbitri eatnnbsp;rctine.Nam beatus eft qui non iudicatfimetipfumfld ,nbsp;qui non facit damnabilem feipfum nocendo alijsjnbsp;in eo quod probat, id eft,incofaftoquodlaudat Sinbsp;bonum iudicat.Beatus qui non aliud facit.qumnbsp;quod utile probat.Nam ilk femetipfum iudicat,nbsp;id eft,propho iudiciolc damnat, qui quod dicicnbsp;non debere fe facere, facit. Bona enim eft Gdes.qnbsp;credimus omnia efte munda, Si hanc probamusnbsp;apud nofmetipfos ueraciter effe bonam .^ed Gnbsp;hoc Gdei bono male uG fuerimus,ut per offendiculum inGrmorS fratrum manducemus, noftnetnbsp;i'pfos iudica mus :quia feienter hoc facim us,quodnbsp;non effe faciendum ms noftraiudicat.llk quidnbsp;beatus eft,qui no ita fe iudicat.Sed ilk qui difeemit,nbsp;id eft,q dif^etione habet in cibis.putans alios enbsp;mundos 8C alios immCdos,^ tali coftientia Wlt;W/nbsp;ducauerit,damnatufefl, quia non ex/ide manducat.Ecnbsp;ideo non debemus eum cogere utmanducet,necnbsp;excmplo noftro ad manducandu prouocare,fednbsp;nos potius propter eum talibus efeis abftinere.nbsp;Si manducauerit.iam confeientia arguente da/nbsp;mnatus eft, quia non ex Gde manducat,duna cibum ilium nequaquam credit eile mundum, Sinbsp;tarnen comedit. Digne enim fubiacet damnatio/nbsp;ni, quoniam aliter credit agendum. Si aliter agit.nbsp;Ilk no ex Gde comedif Sed omne opus quod non eflnbsp;exfide,peecatuefldgitut ga comeftio illius pdm eft,nbsp;rite damnatur.Omnc qd non eft ex Gde.pdm eft,nbsp;quia etiaffl illud quod eft bonura,G putetur eGenbsp;mais Si tSc Gat,pdm cft.VelutG quis(uerbigranbsp;iia)caftitate crcdcret cemalum,SCuiucretcaftus,nbsp;profedo pcccarct. Et propterea pmnis inGdeliunbsp;uita pdni eft, ni^ilip bonS eft Gne fummo bono.nbsp;Vbi cm deeft agnitio seternx amp;inc5mutabilis uenbsp;ritatis,falfa uirtus eftetiam in optimis moribus. |
AD ROMANOS
folationcm fcripturarum fpem habeamusr U Dixi quia Chriftus que nos iqui dcbewus,nbsp;fuftinuit(ficutfcriptum eft)impropena pro lalu/nbsp;tffhominumnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;non fibi placuir, led alrjs,ut falui
fiert.Et uere nos per hanc pfalmi fcripturam do cennur cxemplo eius.non noftra,fcd aJioruraco/nbsp;moda qrere. enim in ucteri tcftamtojcrinbsp;pt4 funt,adncflr((m dorinam,id ,ut nos per hxc donbsp;ceamur,JcripU Jwnt.OfienditApoftolus utilitacemnbsp;Icdio nis ueterum fcripturarum .Quas quia lud^'nbsp;non in|ellexerunt,nosautcm Chrifto apcrientcnbsp;intclligimus.non ad illorum, led ad noftram do*nbsp;drinamfcriptafunt quaeibileguntur.Quse enimnbsp;fcribuntur, propter cos fine dubio lcribuntur,gnbsp;incelleduri liinc amp; utiiitat^x cis capturi. Et id*nbsp;copropter nos fcripta ftint omnia qu in legenbsp;^phctis leguntur,ut nos qui intelleuri eramus,nbsp;doccremur p ca qd credere Si deberemusnbsp;uel fperarc, nt fcilicet per patientiam cr conlationentnbsp;fcripturttrum /^em haieamuf, per patiendam habea- ,nbsp;mus fpem,quoniam paticntiaoperatur probati*nbsp;oncm,probatw uero fpem. Et per cfoladonemnbsp;fcripturarum nabeamus fpem,quia dum fcriptunbsp;rnosin aduerfisconfolantur,in fpem fupernscnbsp;beatitudinismentem noftram erigt.In ipfis fcrinbsp;pturis dotfmur per patiendam, ui communicc-jus pafiiOTibus Chrifti, amp; pro falute proximo-rum libentcrfuftineamus, ficutille fuftinuitpronbsp;nobis. Et ibipercipinnus confolation,id eft,mnbsp;roris Si affliAionis alleuationem, nc nimia abfornbsp;bcamur triftitia.Confolatio cm no doloris ablatinbsp;onem fignificat, fed temperantiam Si quandamnbsp;mitigationem.Et hanc ex fcripturis habemus, at*nbsp;que per hanc, fpem.-quia dum praefentem triftitinbsp;am noftram deus per fcripturarum fuarum fen-tentias leuioat Si in hilarisatem uertit, datfpctnnbsp;perueniendiadinudgaudium,cui triftitia no critnbsp;admixta. Confolatio nobis datur in recitarionenbsp;paflon Chrifti, quiadum legimus ucJ audimus'nbsp;quot fquta file fine culpa fufiinuit,intelliginiusnbsp;nos peccatores omniadeberc libenter fuftinere:nbsp;ac deinde fequitur fpes, quia per hasaffliftionesnbsp;fpcramus ad illam bearitudin perucnirc,adquSnbsp;Chriftus merito fu pafTionis perucnit.
Peus autem patienti nbsp;nbsp;fblari] det uobfs
I'dfpfutn faperei'n alcerutrum fecundum Ic fum Cbriftum, ut unanimes uno ore hononbsp;rificetis deum Sf patrem domini nollrinbsp;fu Chrifti, Propter quod fufeipite inuice,nbsp;ficut 0^ Chriftus fufeepit uos in honftre debnbsp;Scripturae nos docet.fcd deus uobis tribuat,nbsp;utpoffitis agcrc qd fcripturf doct.Deuslucc SCnbsp;uirtute fuse gratix ueftram imbccillitatem corronbsp;brct,ut operari uclitis Si poffiti.s quod in fcriptunbsp;ris auditis.deus dico patienti Si folatij, id eft, nbsp;quo eft patientia Si fofatium.ficut amp; cteruir*nbsp;lutes.Cum dicitur,deus paricti,hoc intimatur,nbsp;quia deus cum his eft, qui habnt in fe uirtute panbsp;tiend:ficut amp;cum dicitur,deus iuftiti.ofenditnbsp;in illisefTe deus,qui feruantiuftitiamSimiiiter SC
lOO
A nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;CAPVT XV.
DEbemus autem nos firmiores im* beciilitates infirmorum fuftinere, SCnbsp;non nobis placere. Vnufquifquc noftrumnbsp;proximo fuo piaceat in bono, ad dificati^nbsp;onem. Etenim Chriftus non fibi placuit,nbsp;Ppl.68. fed ficutferiptum eft, Improperia impronbsp;perantimn tibi cecider unt fuper me.
fl Infirmus fi cdit,damnatus eft,fed nos firmi* ores debemus fuftinere tali imbccillitates. Velnbsp;ita;OnendicuJum uel fcandalGfratri ponerc nonnbsp;debemus,fedjpotjus not qui firmioref fumus, debemus/flinere imbecillitates ittfiriorum,ut cainquibusnbsp;ali) pro infirmitace delinquunt, nos robufh'oresnbsp;patienter feramus, Si non continuo fpernentes,nbsp;abrjeiamus Si abhorrefcamus iJIos,fi forte in ali*nbsp;quo infirraitatis uitio uinctur,ncq5 fub fpe^e punbsp;rioris uit, conuentu frairum amp; ecclefi focic*nbsp;tte depellamus eos. Cum enim no poftint fe adnbsp;nos erigere, debemus nos patienter corum im*nbsp;beciilitates fuftinere, id eft,portare Si erigere,nonbsp;abijccre Si defpiccre. Quoniamfiporteturinfir-mus,aut crubefeit diutius portari. Si corrigit conbsp;fuetudinem delinquendi; aut fi fe corrigere nolunbsp;erit,qui eum portt, prmi patienti habebit:nbsp;amp;ille deteriusperibit.Debemus inquam.corumnbsp;imbecillitates luftinere.ne cadt q titubt.CZ non
Tgt; nobisplacerCf id eft,priuato amore diligcre,ut dili* gentes nos ipfbs,de alijs non curemus:amp;proprianbsp;comoda qurentes, udlitatc alior G ncgligamus.nbsp;Hoc nullus facial. Sedunufquif^ue noftrum proximonbsp;fuo no in confenfu nequitiipfius,uel in alio quo*nbsp;bet 3^io,pllt;tce^,{e potius in bono opere Cfermonbsp;ne ad ^ificationem illius. Non enim propter humanbsp;num rauorem proximo placere debemus in bono quod agimus, fed propter illius dification,nbsp;ut uerbis amp; cxemplis difcemus eum. Non no*nbsp;bis placeamus, fed proximo in bonis ad utilita*nbsp;temeius. Etenim Chriftus qui e(i caput no firum Sinbsp;dux nofter fic fccit.oftbi pUcuit, quia cum in fornbsp;pnutp.t. jjgjj ciret,nonrapin arbitratuse:^cflc fc quanbsp;lern deo.Seduolshominibus placere, ut eis ex*nbsp;emplura bene agendi tribueret amp;ad falutem eosnbsp;reduccrct,femctipfum cxinaniuit.form ferui acnbsp;*cipiens,CrfKUt[criptum e/,improperia fuftinuit.Cenbsp;PpJtM.fiS ciderunt,tnquit,fuperme improperia improperantiumnbsp;tibi o pater. Dum enim mihi iraproperarent,nbsp;improperabant tibi.quia ficut qui me recipit,nbsp;recipiteumqui memifit:amp;:quimcfpcrnit,fper.nbsp;lOB(i.i. nit eum qui me mit; qui mihi improperat.im-propcrat ei qui me miGt.l^propcria ergo lud-orura, hoe modo tibi improperantium cecide-runt fuper me, id eft, onerc mortis opprefleruntnbsp;9 me - Dixeruntenimme blafphemare in te ,8i obnbsp;hoe cecidcrunt.Sicij peccata peccantium in te ccnbsp;I0nlt;.I0. cideruntfupermc, quiainnocens pcccatoribusnbsp;occifus fumquafiblaiphemus;lt; tuquimemifenbsp;ras, es exhonoratus.
Qusecunq^ enim fcripta funt,ad noftr do* rinam fcripta funt,ut per patientia QC c*
CAPVT
A deuslblatrf.cum dicitur,oftcnditureflc cum illis, qui ex lcripturis diuinis per intelligentiam fpirtnbsp;talem capiunt folatium. Deus pdtientilt;eamp;foUtij detnbsp;uobisidipfumftperein alterutrum. More patriarch^nbsp;SC prophetarum tribuit nunc Ro Aanis Apofto/nbsp;lus benedidionem. Grandis enim efe ifta benedinbsp;dio, qua precatur ilJis diuinitus dari, ut idipfumnbsp;fapiant in alterutrum,hoc cft,ne iam ftt in eis ullanbsp;dilfenfio, fed unum idem^ fapiant omnes atqucnbsp;fentit,Sr ficut fibi,ita SC proximo fuo uelit unufnbsp;quiique. Bene autem addidit, (icundum le^m Chr'nbsp;Jlaw.Potcft enim fieri,ut Sdn malitiaaliqui unumnbsp;uiciflm fapiant C confentiant.Qui autem fecun/nbsp;dum Chriftum fapiunt ,finc dubio omne quodnbsp;fapiunt,bonum eft^Det.inquit, uobis idipfumnbsp;faperc inuicem, id eft, det uobis tantam concornbsp;diam inuicem,ut quod unus fenut, fentiat alter,nbsp;amp;fapicntix fnfustranftatinalterutrum, ideft,nbsp;de ifto in ilium, Sr de illo in iftum. Et hoc fecun-dum Chriftum.id eft,in omni bono per quod regem noftrum fequimur ,noninmalo per quodnbsp;ci ctraimus.Ita fapiatis,Ktlt;lt;wwcj,id eft.unumnbsp;omnesanimum habtes ,unoorefonorijicetisdeumnbsp;er purent doniini nofiri lefu cbrijli. Vno ore dicitur,nbsp;quando unus atque idem fenfus SC irmo per di/nbsp;ucrfor ora procedit. Idem fapiatis,iu unanimesnbsp;uno ore deum honore tis,quoniam aller cum hlt;nbsp;norare non poteftis.Non enim honoratur nifi abnbsp;B illis qui idipfum in Chrifto fapiunt, 8C unaniminbsp;uoluntate acqj eadem oris contclfione laudt eu.nbsp;Qui fecundum humanitat Chrifti,cft deus eius;nbsp;r fecund um diuinitat eius,eft pater ipfius.Vnonbsp;fenfu cocordi uita dcbctiscum honorarc.Pronbsp;pter quod,id eft, ut eum concorditcr honorctis,nbsp;(uJcipitewHicem alq alios,ne iam alter altcrum abij/nbsp;ciai.caufa mundorumj^uel immundorum cibornbsp;diflentiens ab co. Vbi pro eis orationem prxminbsp;fit, oftendit quia non ex uiribus Sc meritis homi/nbsp;.nura,fcd ex dei gratia falus eft. Vbi uero admonbsp;nitionem fubiungit,uf feinuicem fufcipiant,libcnbsp;rum arbitrium in eis demonftrat.ST quod ex ftxonbsp;ar bitrio per prxcedent dei gratiam corroboranbsp;to,amp;lutem fuam operari pofiint,indicat. Nam finbsp;nihil polTent ex uiribus fuis,non eos admoneret:nbsp;amp; fi folo arbitrio fufficcrent, deum pro ipGs nonnbsp;oraret, fed folummodo exhortaretur eos.Sufci-pite uos inuicc./JcMt CZ Chrifius fufcepit wot ,qui nullius horruit immunditias, ncc reputauit alicui denbsp;lifta fua.Nihil ergo de immunditia animalium iunbsp;dicetis, ficut nec illc immunditias credentiumre-putauit.ufccpit autem uosinbonorew ((et,quoni-am ad hoc uos fufcepit, ut iuxta prjeeptum eius,nbsp;^^^nehominesopcraueftrabona, 8i. glorificetnbsp;patrenaueftrum qui in cxlis eft.
Dico cnina Ghnftum lefum miniftrum fu*
life circiicifionis, propter ucritatem dei ad confirmandas prmiftiones patrum ,gen^nbsp;^^^VP'^***ifericordiahonoraredc^nbsp;um,ficutfcriptumefl., Proptcrcacofitebornbsp;tibi in gcntibus,i nomini tuo cantabo Et
XHIt nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;10*
herum dick: Ltamini genres curt plebe C eius.EtiterumLaudateomncs genres do ceiite.^inbsp;ininum,6Cmagnificacc cum omnes populinbsp;EtrurfumIfaiasdicit:EritradixIeire,Slt; gnbsp;cxurgetregeregentes, in cum genres fpessnbsp;rabunt.
fl Verc fufcepit uos Chrifius.nam Iiidxos pro* pter ueritacem, gentiles propter miljiicordiam.nbsp;Dtco enim lelum cMum mimrum futfji circuncifton,nbsp;id eft,ego cui indubicanter credenduin eft.ego Qnbsp;no ab homine.fed ab ipfo Chrifto didici,cgo quinbsp;tantus apoftolus fum, dico quia Chriftus fuit minbsp;nifter circuncifionis,idcft,apoftolus SC prxdici'nbsp;tor eorum qui funtex circciGonc,ficut ait:Nonnbsp;fum milTus niG ad oues qu perierut domus Ifranbsp;tlj^boc propter ueritatemdei complcndam ,qui lonbsp;quulus fuerat Abra 8C Dnuid, quod ex corumnbsp;feminc Chriftus: cflct uenturus.rfd confirmandat pronbsp;tniiones pdtrum, id eft, ut ratas amp; rmas redderecnbsp;promiiTioncs ,qu de eius adutu faftj patribusnbsp;in fcripturis leguntur.Ad illos enimuenire dcbunbsp;it,quo turn patribus fuerat promiffus.Non autnbsp;clauftc deus fontem bonitatis fti etiam in alieninbsp;genas gentes.fed per eundem redemptorcmmi/nbsp;fericorditer faluauit. Velprocoquoddrcuncift*nbsp;onem in came fua Chriftus fufccpit.dicitur mini/nbsp;ftcr fuifle circcifionis.u t aperte declararct qd exnbsp;femine Abra uenies ,cui deus promilerat, quianbsp;in femine eius benedicentur omnes gentes, com/nbsp;pleret in femetipfo qux patribus fuerat promif-la.ut per hoc gentiles intelligerent non cflepcninbsp;tus iudicandos eos, qui in Icgis obferuationibusnbsp;dennorantur,cum etiam Chriftusin carne fua cirnbsp;cunciftonis minifter.id eft,obfcruator ex^terit,nbsp;Dico Chriftu fuifle miniftrum circunciflonis pronbsp;pterueritatemdei, fedgewtejdico honoraredeum,nbsp;ideft,dico quod gentes ad fidcmcucrfx, bonisnbsp;opcribus amp; religiofis moribus honorant deumnbsp;ftper mi{ricordiit,id eft.de mifericordia aut pro minbsp;fericordia ^pernc deo collata. Veritas enim innbsp;ludxis.milcricordiain gentibus. Veritas ibi,ubinbsp;erant eloquia dei:mi{cricordia in iJlis, qui dimifnbsp;rant deum, 8lt;conucrterant fc ad diaboli cultum,nbsp;nullam'c}; promiflionem diuinitus acceperant,Snbsp;nullum iuftitix meritum habebant.Ita per idlamnbsp;inifericordiam uocauit deus gentes ad honoran/nbsp;dum glorificandura ft, ficut in pfalmo fcriptunbsp;eft in perfona Chrifti; proptered, id cft,proptcr rc/ ppd/. jynbsp;furredionem meam S. aicenfionem, quia ab in-furgentibus in me exaltabis me,a uiro iniquo crinbsp;nbsp;nbsp;nbsp;
pies mc,o deus qui fuMs populum fub me,coj tebortibi in gentibus,id eft, tibi per me confitcljuntnbsp;gentcs.CZ nomini tuociintlt;ibo,id eft, cantantes facia.nbsp;Oftendit gentibus maiores deo gratias refcren/nbsp;das.Cui enim plus dimittitur.plus diligit.Et ludx LUCd.ynbsp;isarrogantiam tollit,dum amp;gcntium falutem fi*nbsp;niilitcr docct efle prxdift. Quod dominus ait,nbsp;Confitebor tibi in gcibus,dcclaratquiaipl co*nbsp;fitetur in eis.ficut Sr loquitur in eis,utpotc in m/nbsp;bris fuis. Confeflo autem non tantum pcccato/
-ocr page 130-ox
AD ROMANOS
|
A rum eft,fed Slaus dei.Et quod ait,canubo,hoc cft illudcanticumnouum, de quo dien alius pfalnbsp;rfd. jy. mus:Cantace domino canticumnouum.cantatcnbsp;dotnino omnis cerra.Ipfe quippe etatin nobis,nbsp;cuius gratia ctat innobis. Intus eft gaudium.ubinbsp;uox laudis SC canitur C auditur; qua uocelaudanbsp;tur, qui gratis amandus eft toto corde, tota ani/nbsp;tna, tota mente, amatoremip fuum accendit innbsp;pllingt;i7 gratta fjBritufini.Hsec de gentium falute Danbsp; uid in pfalmo. Et iterum Moyfes in cantico Deutenbsp;ronomij.ubi nos habemus,Laudate getes popu/nbsp;DfMt.5Xgt; tim eius,iuxta Septuaginta interprtes 4tt, Lte-taminigentesciimfiebe eiiu^d cft,cum ludis unumnbsp;ouilc in CHRISTO fadae gaudete. Etiterum Da/nbsp;uid:Litud((teomnetgentetominum,qui3i!iuxi( pkbisnbsp;ix numerum nobis omnibus aflciatis.cz mrfg'nbsp;^(rtetWjid cft,magnum amp;gloriofumueftrisopenbsp;hbusoftenditeomztetpopHliludorum, id elt,du/nbsp;odccim tribus SC omnes familix Ifrael. Et rurfumnbsp;Ip.I lgt; Ipiitf 4(t, quod ad idem pertinet : Ertt rttdix Ir)Jc,idnbsp;cft, principium regalis famili , esr ex. hac radicenbsp;crit CHRlSTVS,qwi exurget mortuis regere gennbsp;ter, id cft, ut regat gentes per ftdem amp; bona opc-ra,amp; ideo gentef^vrubuntineum uenturum adiudinbsp;cium,ut rccipiant ab co coronam glori. Vcl ganbsp;Apoc,txlt; tpfe CHRIST VS in Apocalypfi Iohannis dicit.nbsp;Ego fum radix 5 genus Dauid.ipfepotius eftinnbsp;tclligdus radix lclTe,id eft.originem carnis e Danbsp;uid amp; Maria trahens ex Icft. Radix, inqutt,critnbsp;ledcjid cft, crit filius Ietc,erit ducens genus leffe,nbsp; amp; ipfe crit qui de morteexurget regere gcntes.Snbsp;quot; in eum(ut diximus)gtes fpcrabunt,ut cum redi/nbsp;Mlt;tt4ygt; crit.percipiant ab co regnum. Deus autem fpei repleat uos omni gaudi'o 8i pat in credendo, uc abundetis in fpenbsp;uirtute Ipiritus fant J Pulchre qui dixerat in Ilaia fcriptum efl, quod in eum gentes fperabunt,fubiungit: deus autem )ei,uelut fi fcriptum fuiflet, quod in eum gennbsp;tescrederent,S^ adieciftt, deus autem fpei.Dc-utn autem Ipeiinuocat fuper cosqffi fpcrantinnbsp;eum, quo cis benedidionismunus precatur aunbsp;geri. quaft dicat : Egofenpturarum teftimonijsnbsp;oftendi uos tam gentiles quam ludxos per Chrinbsp;ftum ad fidem pcrtinere.fed deus qui poteft omianbsp;adimplerc quaedixi, deusfpei, id cft, qui dat fpnbsp;ucl in quo fperamus,rcpfc4tof omni gaudio fpirita-li.ut nullus ueftrura iam coniriftetur,ficut foiebanbsp;tis in litc mutuo ctriftari, ied de profedii ueftronbsp;C fpe gaudeatis.czrcplcat uos jwce.id eft,concornbsp;dia incredendo, ne in ueftra crcdulitate fit ulla dif-cordia,fcd pax 2dinuicem,utabundetis bonis ope/nbsp;rtbusiB^ futur remunerationis uirtute /}gt;iri'nbsp;tusfmiH, qua nunc confortamini. Vcl abundetisnbsp;per opera bona, id eft, certius Ipcretis xter namnbsp;beaticudinem, Sc abundetis in unitate SC uirtutcnbsp;ipirituflanlt;fti,id cft.abundantius rcpleamini eiufinbsp;de fpiritusfortitudine.ut ad omnia fitisrobufti.nbsp;Certus fum autem fratres mei C ego ipfenbsp;de uobis,quoniam amp; ipfi pleni eftis dilci*nbsp;one,repleti omi fcitia, fta ut poflt alter*nbsp;utrummoncre. |
Ne uideretur omnes intelligere diftordes. Sc ad corhgcftduminfipientes,remouet illud.nbsp;Quod idco incipit, ut admoneatperfediores denbsp;correptione minorum,SCinde proponit ft exeinnbsp;plum qui laborabat de alijs.Et opus eft ut hoc iftinbsp;faciant,cG ipfe alijs impeditus,ad cos uenirc non/nbsp;dum poftt. Moneo,inquit, uos inuicem fufeipe/nbsp;re Sc concorditer uiuere, non tarnen omnes,iednbsp;certus fiilfi de uobis maioribusofr^tret m CZ egonbsp;ipp, qui ita loquor, quoniam non ego folus.fed uoanbsp;ip pknt cjlii dikdWiqua uelitis alijs prodefte, 8Cnbsp;repkti omni feientia, qua poffitis implere quod uul/nbsp;tis erga profedum aliorum RepIcti omni feientia uetcris SC noux legis, ctfi non plenarie,tamennbsp;ex parte, ita utpoitis olterutrum mofre,id eft,intan/nbsp;turn didiciftis omnem fcripturx fcietiam.ut pof/nbsp;fitis per cam inuicem altcrutrum monere ad be/nbsp;neagendum,nifiin ueftra culpa remanferitis. Audacius aufbm faripfi uobis fratres ex par te, tanquam in metnoriam uos reducens,nbsp;propter gratiam quse data eft mihideo,nbsp;ut fim imnifter lefu Chrifti in gentibus,nbsp;Ibnifcms euangelium dei,utfiatoblationbsp;gentium accepta amp;i. fanificata in ipiritunbsp;fano. Certus fum de uobis, 6C uos ftientia reple/ tOSclTe noui,fed,tarnenaudacius qumfortalIepU fnbsp;taretis,/cp^oamp;ito frlt;tfrer,Sc fcripfi ex parte.Cumnbsp;nunc Apoftolus, quo Icientix iermo nobis trfnbsp;fufus eft,cx parte ft dicat fcripfilft, crededum eftnbsp;quod quamuisipft alibi ^car,Ex parte cognofei *nbsp;mus Si ex parte 43phetamus,plura tarnen amp; mulnbsp;to plura fcirctquam ftripftrit.Tanqu enim ipfenbsp;multa feiret, ncc tarnen nderet multa proferre,nbsp;audacius ftfecilft dicit, ut faltem aliqua per ftri-pturamcis dirigcret.Quod uero ait,t4n^Mm inmenbsp;moriamuosreducens, indicat fuilTe quidem fibi iamnbsp;ftrmonem de talibus, C ft frequenter diflcruiflcnbsp;de myfterijs,fed quia qu folo ftrmone dida funtnbsp;facile intercipcrc poflet obliuio,per hxc paucanbsp;fcripfit, reuocat iJJos in mcmoriam corum, quxnbsp;latius fepe diffcrucrat.Vcl audacius Icripfi uobis,nbsp;reprehendendo audacius quofdam ueftrum ma/nbsp;le ft habcntium.ftripfi dico, non quafiputs uosnbsp;infipientes, ftd quafi in mcmoriam uos reduces,nbsp;id eft, quafi faciensuos mcmores quidtbgerede/nbsp;beads. Per laud cm cos reuocat ad mclioramonbsp;re exhortantis. Vnde nec dicit ft docerceos,fcdnbsp;monerc,quafi quod feiatur, ftd fubtcrfugiat anknbsp;mo. Vbi tarnen latenter cosarguit,qua oblitosnbsp;quod mente fedularctinerc debuiflnt.Schpfi,innbsp;qui t,uobis,C hoc propter gratiam apoftolatusnbsp;dataeftmihii dco.quafi dicatiPro officio meootnifnbsp;tere non potui. Ob hoc data eft mihi gratia,ut/ifitnbsp;minifler Chrifti in gentibus,id eft, ut miniftrcmSC 1^nbsp;uiChrifto,pdicsilI gentibus.Non tetnere flt;^ |
ogt;
ex quibus Dalmatia Si utratj) Pannonia, Epirus C rAchaiajMaccdoniaamp;Theffalia.
Sic autem prdicaui euangelium hoc,non ubi nominacuseft Chnftus,nefuper alia*nbsp;enum fundamentum dificarem fed fi*nbsp;cucfcriptumcfl: Quoniam quibus non ell 'nbsp;annunciatum deeo, uidebunt: SC qui nonnbsp;audierunt, intelligent, Propter ^uod im^*nbsp;pediebar plurimum uenire aduos. Nuncnbsp;autem ulterius locum non habens in his rclt;^nbsp;gionibus, cupiditatem autem habens ue^nbsp;niendi ad uos ex mulris iam pratcedenti*nbsp;bus annis, cum in Hilpaniam proficifei coenbsp;pero, fpero qudd prteriens uideamuos,nbsp;C uobis deducar illuc, fi uobis primumnbsp;ex {Arte fruitus fuero.
flReplcui omnia cuangclio per lam longa terrarum fpatia.nec poft alios id feci, fed fic pr~nbsp;dicaui hoceuangelium, ut omnes amiciparem, quianbsp;prxdicaui illud non ubi nominatuiefl Cbrijiut, id eft,nbsp;non in locis in quibus ab altjs prdicatus fue*nbsp;rat, nefuperalienumfundamentutntedificaremj id eft,nbsp;ne fuper fundamentum fidei ab alio pofitum ad*nbsp;dercm me prdicationis dificium, Si aliennbsp;operis gloriam fubripcrc uiderer,/f4 ficut in Ifaianbsp;priptwf)lfeci,ubilegitur: Quiaquibusnoneftanbsp;nttci4tw deeo,id cft.dc CHRlSTO,Hide6nt eumnbsp;oculis cordis: cr qui antea non audierunt prxdica-tionem de eo, intelligent qu de ipfo dicuntur. Dnbsp;Secundum hoc propheti teftimonium obfer-uauitdiligter Apoftolus, utillis CHRISTVMnbsp;nunciarct, quibus nullofuerat nunciatus,amp; illinbsp;deeo intelligerent,qui nulloante didicilfcnc.nbsp;Nam quiafciebatpfeudo apoftolos futTnomi-nc CHRISTIfalfa dicerc ,quod poftca corrige*nbsp;re maximi cratlaboris,idcoeratiliciiuspraeue*nbsp;nirc, Si ueritatem intgr tradere , ubi CHRIST VS nondum emt nunciatus: utlp uerus de eonbsp;effet intclleflus, feftinabatgenies ueritateimbu*nbsp;cre, quatiuscontra pfeudo apofiolorum comnbsp;mentacautosomnesfaceret. Tor,inquit, genti.nbsp;bus prdicaui CHRIST VMignorantibus. Pro*nbsp;pter ^Hod, id eft, quia detincbar occupationc fun-dandi ccclcfias,amp; in illis locis fundandi,ubi nul*nbsp;lum fidei fundamentum prccflrarjdum per cirnbsp;cuitum ircm, Si pfeudomagiftrospruenirem,nbsp;impediebarplurimum uenire ad or.quos (ficut in prinnbsp;cipio epiftoJ dixi)uidere dcfidcro.Sed iwojcidtfrinbsp;us non habens locum,id cft,caufam morandi in his re^nbsp;gionil,quia omnes notitia dei rcpleui,pd cupiditanbsp;temdiuhabensucniendi fd uosexmultisiam prlt;tcedentirnbsp;busannis,cumcperoproficifciin Hi/paniam,3d qu difnbsp;ficilc itur feudo apoftolis, amp; ideo tardare li-cuitjfixro quod prateriensuideam ot.Videtur hc innbsp;Achaia pofits dicere apud Corinth. C^ uti/nbsp;lt;j) Achaia uicina amp; cohrens eft Maccdoni. Innbsp;tjbus locis degsjc fingula qucppagraflct, c3nbsp;gcli prdicans in his duntaxa t finibus,ubi Chrinbsp;ftus ante non fuerat prdicatus^ agnitione dei
nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;* j
i.Cor.i
bitfed apoftolus gentium conftitutus, audet fcri here omnibus gentibus. Sum minier Chrifti,nbsp;quern ipfc, non alius inftituit. ego dicopntjclt;tMnbsp;eiMngelium d,id eft.excmplo meo fanfl: um oftepnbsp;dens, quod cum tanta reuercniia nhniro, uttitnbsp;obltio gentiuiHttccept4,id c,ui omnes otferant do-mino tanquam acceptabile facrificiu, cS in Chri-fiumcredentcs per euangelium fanflifican. Velnbsp;fi oblatio gentium accepta,id e,ut genres quasnbsp;dco fidci pcrfcflionc.er fndinbsp;ipct(lt;bona operatieinJiritujnflo,id e,in fpi-htusfanfli gratia.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*
Habco Jgitur glon'am m Chn'fto Icfuad deutn t Non enim audeo aliquid loqui co*nbsp;rum, qu per menon efficit Chriftus innbsp;obedientiam gentium uerbo amp; falis, innbsp;uirtute fignorum C prodigiorum, in uir^nbsp;lute fpiritus fand, ita ut ab lerufalcm pernbsp;circuitumufquead lllyricum repkuerimnbsp;euangelio Chriftianbsp;fl Dixi quia fum minicr lefu Chrifti,fanflifi/nbsp;cans euangelium dei. Igitwr habeo JlorMiw in chrionbsp;lc)flt;,cugt;miniro,4(((ieMm, cuius euangelium fanflinbsp;fico. In Chrio gloriam iflam habeo, quia nullus apud dc5 gloria habere pot, nifi in Chrio.nbsp;Chrius enim ueritas amp; fapientia Bftiti3,amp;^nbsp;ne his nemo gloriam habet apud deum. Habeonbsp;gloriam in Chriflo,amp;refl:e:quia non Mdeo ut pfcunbsp;do apofioli loijni aliquid eorum que per me non efficitnbsp;B Cbrt/iw,id cfijdedecusgrande putarem.fi aliquidnbsp;loquerer quod per me Chrifius non opcrctur, innbsp;obedientiamgentittm,id e, ut gcntts eiobeditwer-io me praedicationis C^fadir mese opcrationis,nbsp;.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;in uirtutegnorum cr prodigiorum, id e, potentia
J nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;myicorum 8C fimplicium miraculorum, faflo-
rum in uirtute fpiritus ftnfii. Qu Ioqur,inquit,n5 funt alieniopcris uerba : nccaliorum georum
nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp; laudator cfiiciorjfed qux Chrium per me fecif-
fe noui, hsec fcribo uobis, qu per obedientiam gentium uerbo in me amp; operc expleuit, uerbonbsp;doflrinx, opcrc autcm fignorum 8C prodigiorum.Signa appellantur,in quibus cum aliquid fitnbsp;mirabile, indicator etiam aliquid futurum. Pro-digia uero , in quibus tantummodo nairabile all*nbsp;quidofienditur. Signa autem C prodigia, quafinbsp;quutrunquc continet, dixit.Scriptura uero dinbsp;uina intcrdum tenet ifias proprietatcs, interdumnbsp;abufiue C prodigia pro fignis, c figna pro pro*nbsp;digtjs ponit. Hxcideo per fc fafla dicit Apofio-lus .ut^robet fc nihil minus polTc quam prioresnbsp;poolos.qui cum Chrio fuerant.ln uirtute au*nbsp;fpiritus fanfli pote ilia potefias intelligi, quanbsp;manus imponebat fuper creden tes Si. accipiebtnbsp;fpiritutn fanflum,ucl fuper infirmes amp; fanaban-
J^^'IL'^^nquitjOperatur in me Chrifius,t ab lernf^ lern uf$ 44 lUrtc^n, repleuerim euangeHo Cbri/fi omesnbsp;populos per circuitum. ucl euangelium Chriflinbsp;jr.P . ynbsp;nbsp;nbsp;fi. plenc prxdicauerim ufquc ad
11 yricu, qujefi regio magna,incipies principio curopx, habens prouincias decern 5 nouera.
|
104 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;AD A rcpleilt omnia, dicitfculterius locum no habe rc in his rcgionibus.i. nullum fibi fuperefle Chri-ftiprdicacione uacuum, C tempus iam adefle,nbsp;quo defidcrium fuum uidcndi Romanos debc-t impicre, quod conccptum ex muleis annis gcnbsp;rcbat,led propter alios aflidue cuertendosjdif-tulcrat.Nccfalfum loquitur.qui ic in Hifpani^nbsp;fedurum pollicetur .Profedus eft em, Gcut Hie-ronymu^C Beda ctcri^ dodorcs teftatur.V nnbsp;de amp; Narbonam prseteriens.quendam difeipu-lum fuum nomine Paulum, fertur ibi reliquiflenbsp;cpifcopum.Pcruenit igitur ufqj ad Hifpanias, Scnbsp; mari rubro ulq; ad occanum prdicando cucurnbsp;rit, imiiansfoliscurfum ab oriente uf^ ad occa-fum,ut ante amp;terra deficcret qum ftudium prjnbsp;dicandi. Quia ergoamp;apud Hifpanias pftudo-apoftolos pruenire feftinabat, cum in Hftpaninbsp;am, inquit, proficifei capero, fpero qfuifleamnbsp;uos.quafi dicat ; Ex me nil poflitm, fed fpero qcfnbsp;deusdabit utuosuideam, amp; hoc prteriens,qanbsp;no indigetis longa mora, 0(. alij prorfusindigentnbsp;adutu mco.Spero qd* uideam uos, ez 4 06 de-ducarillue, ft interim uos pparatis.ne me cterisnbsp;re tardetis,uidelicet/i uobis priinu fruitutfuero.i.Gprinbsp;mum de uobisfrudum habuero, G primii de uenbsp;ftro fruduIjtatus fuero,6d hoc ex parte ueftru.i,nbsp;ex illis qui nond talem frud facit.qual opornbsp;tct.Qd'ait.ipero qa prxteriens uideam uos.nonnbsp;ita accipiendeft,quaG (paruOamoreergaRonbsp;manos teneret, ut eos in trantu folumm amp; alinbsp;n quopergsiudicaret uifendos.Vndelubigit, Gnbsp;uobis prim ex parte fruitusfuero. Inquoutic^nbsp;in ipfot poteftate uidei poncre,quandiu pro eisnbsp;debeat relaxare propoGtaJio pergcdi;5i hocnbsp;dam t amorcm ipfoijz erga fc inuitat amp;nutrit,nbsp;ut ipfi infatiabili erga Apoftol tenean afldu,nbsp;fcitetiamipfum id habere propofiti, ut n pri-us ab eis difcedat.ncalio qum charitatisipfo-r gratia perfruat:n tam ex integro,fcd ex parnbsp;te fatis Ge t eid cm charita ti, Prmonet ein qcf p rjnbsp;ferda Gt eis necelTitas eugclizandi nluribiis. Etnbsp;bene his quos nond fecdumcarnemuidcrat,nbsp;SC ad quos ndum in corpore uenerat, prlntpnbsp;am fui Si. rctardationem moderatius pollicetur.nbsp;DcGdcrabilius em fufcipimusbona,qu{cito menbsp;tuimus aufereda : fecurius ucro negligimus, quacnbsp;nos diutius contenturos credimus. Nunc ergo profidfcar lerufalcm miniftra^ re fanccis. Probauerunt cnim Macedonianbsp;amp; Achaia, collationem aliquam facercinnbsp;paupcrcs fanctor um,lt;mi funt in lerufalem.nbsp;Placuic enim eis,nbsp;nbsp;d* itores funt eor uni. .C'.? N fi fpiritaliumeorum participes facti funt gentiles, debent C in carnalibus misnbsp;niftrare eis. Hoc igitur cura cfummaue*nbsp;ro, C aflignauero eisfructura hunCjprofi^^nbsp;eifear per uos in Hifpani.Scio autem quonbsp;niam ueniens ad uos, in abundantia benedinbsp;ctionisChrifti ueniam. |
ROMANOS Quandoquidem hic amplius non habeo locum C C uos dcldero, igitur non indilatepro||f4r leznbsp;rttplewjutindcueniamaduos. ProGcifcarmwi/lr4nbsp;rf4nis,qui rerum larum uditarum precia po nbsp;fuerunt ad peSdes apoftolorum. Et habeo quod ilnbsp;lis miniftrem,quia probituerunt.i.probum iudicaucnbsp;runt.H4ce(ioni4 cr Acl74t4.i. Macedones 8C Achat'nbsp;ci,coll(itionem alitjuam ficere. Non ego cocgi.fcd ipGnbsp;probauerunt facere aliquam collationem pecu-nix inptfuperet ftutHorumd. in illos fanAorum ^uinbsp;funt pauperes in lerufalem. Non cnim omnes funtnbsp;pauperes, fed illi qui omnia uendiderunt, amp; adnbsp;pedes apoftolorum(ut diximus)precium pofue/nbsp;runc.Hicfubtilitcramp; uerecunde,d laudatGrnbsp;cos,hortaturRomanos.faaJ/uscnim deuot minbsp;tes,ad bene agendum exemplisqum fermoni-bus inuitant.Et qui per mifericordi. dei uiuunr,nbsp;mifcricordes debent effe confratribus.Probauc'nbsp;runt,inquam,faccre rerum fuarum collationeinnbsp;quam Tandis egentibus mittant, quia placuit atnbsp;hocfacere.Cmerito placuit,quia dcbitoret funteo^nbsp;rum. Similiter amp; Romani funt debitores eorum.nbsp;Adeo uult A^ftolus c mifcricordes, ut amp; hocnbsp;deberi dicat abco,qui mifericordiam expeftat,.nbsp;Debitores funt.Nam j gentil fafli funt participes/^nbsp;rit.limeorw.i.fpiritalium bonorum quhabcncnbsp;*)|debraei,(^iprxdicatores eis mifert,dekntipGnbsp;gentiles minijrareeif in carnalibut bonis. Ifti feto-tos dedcrantdiuinis obfequrjs, nihil mundanutnnbsp;curantes, amp; exemplum bon conuerfationis danbsp;bantcrcdcntibus.Ideoljjgentilcsgnon poterant gnbsp;omniaqux mdifuntrelinquerc,conftituit illisnbsp;Apoftolus tanquam ftipendiahos prouinciales,nbsp;ut ex rebus fuis uidum eis miniftrarent. Et qa ilnbsp;lis hoc placuit.igHr cum ego confummMero hoc mi-nifterium,CZaigMuero .i. fub Ggno uniufcuiuf^nbsp;ecclefi uejUregionis traoidero eis /ruHumhuncexnbsp;bona arbore nat,profidfcar per uos in Hi/fiaitiam, etnbsp;ideo intrim uos corrigitc. per uos tranfibo, nec,nbsp;inutiliicr,fedfcio .i. certus fum, tjuoniamueniens ainbsp;uos,ueniaminabundantiabenediionis chrifli.i, multSnbsp;uobis prodero.Hoc no niGper ipiritum prophenbsp;ti pollicetur. Supra hoicm ncj eft feire de fuiUnbsp;ris, quod non folum in bciicdidionc Chrifti, fednbsp;Sd in abundantia benediCtionis uenturus Gt adnbsp;cos.ubi amp; uenientis gratia, amp;: fufeipientium merinbsp;ta pariter dcGgnantur. Obfecro igitur uos fratres per dominum noilrura lefura Ghriftura C per charita^nbsp;t fpiritusfancti,uc adiuuetis rae in orationbsp;nibus ueftris ad ded, ut librer ab infideli^nbsp;bus,qui funt in luda, C obfequij mei ob^nbsp;latio accepta fiat in lerufalem fanctis, utuenbsp;niam ad uos in gaudio per uoluntatem dei, C rfrigrer uobiieum, Qudoquidemiturus fum lerufalcm, ac de inde ad uos migraturits,igiturobjcro uosfratreSfUtnbsp;G me uultis uidere, impetretis orando ut polTininbsp;liberatus aduosucnire.Obfecro uos per deminutstnbsp;noflrum lefum chrifium per chtritatem Ifiiritut finds, M I ' |
CAPVT XVI*
A id cftj quai fpiritus fandus dat.ut fi donain let fum diligitis,c fiinuobtseftcharitas quam fpiritus fandus facit, adiuuetis me in or/ttioibus uefirif tdnbsp;deum,ut quod ego folus obtinefc ncqueo, ueftrtsnbsp;adiutus oratiibus obrineam.Multi enim in unnbsp;dum congregtur unanimcs,fiunt magni,amp; mulnbsp;torum preces impofltbile eft ut non impetrentnbsp;Adiuuetis me ut librer ab infidelibus quimt in luditit,nbsp;ne me diutius teneant, Si. falutem ucftram alio-rumlt;]j retardent, nec uidum quem fandis defe-ro.tollant. Orate ut librer ab his incredulis, utnbsp;obtalioob/^K^ mei, id eft.mihi iniundi, fiat accepta,nbsp;id eft, fufhciens, non diminuta, fitnlif i lerufitlem.nbsp;Velacccpta,gratia Si plaons eis, ut intelligentesnbsp;charitatem meam eTgfc, mecum unanimes granbsp;tias agant, Magnus enim mihi profedus erit, finbsp;meo minifterio Jjtificatijdeu laudauerint. Oratenbsp;uthcitacomplcam, ficijj uenirepoftm nd osnbsp;ittgaudio futuri profedus ueftri per uduntatem dei,nbsp;t^refrisereruobi/cum.id eft, requiefeamin pace Scnbsp;concordiaueftra Non entra refrigerium hbeonbsp;in uobis.G diftidentes fueritis, Lit per prophe-tiam dixifiet fupen'us, quia ueniens ad uos, innbsp;abundantia benedidionis Chnfti ueniam.nihilonbsp;minus tarnen Icicbat ctiam in his qu ma.nifcihcnbsp;futura cognouerat, orationem efle n^eftarian^nbsp;Qux uti nifi fuiflet adhibita,fequeretur fine dunbsp;bio non impleri qu fuerant prophciata i Quisnbsp;ergo eft qui hxc legens uel audiens quod Paulusnbsp;g deprecetur eos qui Romac funt, orare pro fc,c-temnat orationes ecclef poftulare, etiam fi infcnbsp;riores meritis elfe uideanturhi , quibus orationbsp;poftulaturf Ecee enim Paulus apoftolicis praedi-tusmeritis,difcipuloshumiliter hortatur utortnbsp;pro fc. Notandum etiam quia funt nonnulli quinbsp;dict, Qiiare laboraratnus bonis operibus ad uinbsp;tara peruenire Nam fi prsedeftinatiVuraus, finenbsp;dubio,ad earn perueniemus. Quojt error defti-*tuit,dumRoi3nOS hortatur ut ortimpieri ea,nbsp;qu ipi per fpiritura propheti futura prdixenbsp;rat.Deus enim multa fie prdcftinauit futura, utnbsp;fandi ea cura laborc obrincantjSC idco qui labo,nbsp;rare ncglcxerit,non apprchendctilla V idearausnbsp;qura ualidis, quamtp religiofis lcramentis feranbsp;per aftringar,Obfccro,inquir, per dominnmno-frum lelm Chriftum,c per charitat fps fan-dijUt adiuuetis me in orationibus ueftris ad de,nbsp;ut librer ab infidelibus qui funt in luda.N tnnbsp;pati meruit ab incredulis ea pro Chrifto, quae adnbsp;apoftolatus eius glori ptinent, fed impediri uctnbsp;retur,ne diutius obftaculis rettus,uel mtnusgranbsp;tumexhibeat fandis minifteri, uel defideriumnbsp;ius quod erga Romanos habet uifendos.diuti-usdiffera.Si em hxc ita geflerit, tune pro bn gc/nbsp;fiis gaudens rebus,cito uenict ad eos per Uoluntanbsp;te dei, amp; refrigerabitur cum eis, id eft, reqiefcetnbsp;in charitate Si. bonis opibus eoiji. Ibf cm refrigenbsp;ri habet Apoftolus, ubi requiefeit Ips ltidus.
Deusautempacisfitcum omnibus uob, Amen
107
^Ego,inquit,citouenire cupio. Sed Rue cito, C fue carde uencro, deUfpMf ft cum omnibuf uobif^nbsp;uos ornes in pace cuftodiat,id cft,Chrinbsp;ftus qui fe uftp in finem feculi cuntj fuis futurumnbsp;mit, Pulchre autem in pace finiuit, duobus po-pulisin concordireuocatis ,oftcnds quia nonnbsp;nifi in pacifcis deus pacis inhabitat. Ex hoc atnbsp;loco incipit multos proponere j quibus Romaninbsp;debcant credere.Nam fubdit;
CAPVT XVI*
COmmendo atctn uobfs forretn Ai ftram Phben, qu cft in minifie snbsp;io cccicf quac eft Gcnchreis, ut cam fuf*nbsp;cpiatis digne in domino fanis aflftalt;nbsp;ds eiin quoc^ negocio ucftri indiguent*nbsp;EtcA ipfa quogp aftitit multia mihiipfi*nbsp;qCenchrc dicitur locus Corintho uicmus,nbsp;id eft,pot tus Corinthi. Phoebe autem SC nobilif-fma diciflma muJier crat,qu ecclcfiam in lonbsp;coCenchreisfua fubftantiafuftentabat* Et tunenbsp;tempon's pro aliquo negocio Romam profedanbsp;cft,amp; idco e Romanis commdat Apofiolus,utnbsp;fufeipit e digne lndiSjUt dign fandosfufcinbsp;pi,amp; per e foriaflcmithanc epiftolam. Docecnbsp;ctiam foeminas locus ifte apoftolica autoritate innbsp;ininificrio ecclefij conftiti,in quo pofitam Phnbsp;ben Apoftolus nunc magna laude commendat,nbsp;cnumersetiamgefta eus pirclara,6 dicensqnbsp;intantum omnibus aftitit SC. in neccilitatibusnbsp;prftofuit.utetiammihtjpfiin neceffitatibusmenbsp;is apoftolicis deuotione mentis aftiterit.Oftenditnbsp;etiam quia hi qui bono operi in ecclef^s dt openbsp;ram,uicem recipcrc debent fratnbus amp; hono-'nbsp;rem, utinquibufeuntp ncceffefuerit,luclpirita'nbsp;libiiSjfiue e tiam carnalibus ffcijs,adiuuenturnbsp;honohficc habeantur.
SalutatcPrifcamSC quil adiutores me os in Chrifto, qui pro anima mea fuas ccrlt;^nbsp;uices fup^ierunt, quibus non folusegonbsp;gratias ago,fcd C cun eccIeGte gtium^nbsp;C domellicam corumeccleam
Pnfca,qu in Adifcus apoftolorum Prifeib la nominatur,uxoreratquilse.Dehis enim dbnbsp;cit Lucas lEgrcflus ab Athenis Paulus uenit Go-rinthum. Et inuenit quondam ludxum nominenbsp;Aquilam, Ponticum gnr, qui nupuenerat abnbsp;Italia, e Prifcillam uxorem eis,eo qd* prcepifnbsp;fet Claudius dilcedere os ludos Roma,accernbsp;fit ad eost quia eiufd erat arris,manebat apudnbsp;eos,amp; opabatur.Ert tt feenofadori artis.i.arnbsp;tifices taberrtaculoijjuidelicctfutorcs. Credit anbsp;tem quod quia ilo tporc puls x urbe ludisnbsp;gprsecepi Cfaris Corinthum uencrant.rur-fum mitigataprincipis ixuitia, Romam regrefltnbsp;cflntquando Paulus hanc mifitepiftoli Hier-go adiutore! cius in cbijo,id efi,in Chrifti prdicanbsp;tione,gare:c crediderant, 8(. apoftolici laborisnbsp;fe fociosfecert.utamp;ipfi hortart,ut exteros adnbsp;fidrctftideniq; Apollo quuisexercitatuseftct
|
10$ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;AD A in Icripturis, ab his tarnen in uia domini diligen-tiuseft inftrudus-Quos Xapparct ludaeorum in iidijs.Paulo pcriclitantc.femetipfos fubicciflc.utnbsp;tile liber abfccderct. Et hanceorumlaudem ipicnbsp;no filet,fedoibuscccclefijsadmirdam tradir.nbsp;Suppofueruat.in^c, pro anima mea ctruiccs fuat, quihusnbsp;tioafolut egogratias ago, /ed crcunSa ecclefiie gentium.nbsp;lAeruo enun gentium ecdefiae gratias agebant,nbsp;qui fcipfo?mortiobtulcrant,utdoor gentiumnbsp;liber euaderet, Si ad opuspraedicationis excur/nbsp;rcret.Vnde Romani cis obedire debet, quia pronbsp;exhortatione ad confirmationem eorS Romaranbsp;reuerfi funnHos,inquit,falutate, tydomeflicameo'nbsp;rumeccleftam,id eli,familiam ipibrum,quia fandi/nbsp;tatemeorum imitatur. Salutate Epnet dile mihi, qui eft pri roitiuui ecclefa; fi in Chrifto efu.* fl Iftc primus omnium ex Afia credidifl intcl-ligitur, Si adRomanorum confirmationem ue/ niiTc Rom am. Sic Si alij quos falutat Apoftolus,nbsp;intelligun^illuc ueniflprofratraedificatione. SalutatcMariam, qumultum laborauic ' in uobis. fl Ethc pro utilitate eeelefi non exigu2,fed multum Si magnum laborem infiituit. Salutate Andronicutn amp;C luniatn cogna* cos Cconcaptiuosmeos, qui funt nobilesnbsp;in apoftolis,qui amp;i. ante me fuer une in Chrinbsp;fto Iefu fl Hi fecundum carnem cognait fucrunt Pau-B li,amp;cumeocaufafidei capiiuitatcm pertuJert. DequibusiS^ hoefortaflpotcftintelligi,quod ex feptuagintaduobus difcipulisdominifucrint,nbsp;qui amp;Spoftoliiure nomintur.ldcoHolx'Iejdicunnbsp;tur in apoflolit.i. in illis feptuagintaduobus, ^t CT*nbsp;an Pnul fueruntinchriflo.i. in Chrifti fide, Vel ipfinbsp;duo fueruntante eum in Chrifto,quiafccuti funtnbsp;priores apoftolos,amp; ideo nobiles in apoftolis dinbsp;cuntur, id cft, inter prdicatorcs, qui difeipulinbsp;erantapofiolorum.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;e Salutate Ampliatum dileiftmum mihi in domino. fl Quamuis nihil egregium pr c{tcris huic u i deatur aferibi, tarnen hoc ipfum quod diledifii.nbsp;mus eit Apofiolo,manifefiateum laudabilem etnbsp;llutatione dignum efie. Salutate Vrbanum adiutorem noftrumin Chrifto Iefu,amp; Stachyn diledu meum. flEtiftos falurationc dignos exteris coniun/ git,fed Vrbanum in laudflprxfcrt.lllum enim ainbsp;iutorem apoftoloijiwcljri/o.id cft,pariicipcm aponbsp;ftoliciopis.Siachyn uero dileumfuum.i. ainicumnbsp;proprium.etfi nonadiutorcm.dicit-Salutate Apellen probum in Chriftonbsp;fl Hic ctfi non fpecialis amicus crat Apofiolinbsp;uel particeps apoftolici operis,tamcn per tenta-tionesinuentuseftfidelisin Chrifto. Intelligiiurnbsp;enim per multas tribulationes patienter Si forti-tcrfuficntaias tranfifle, tidco^ibusabApofio |
ROMANOS lo pronunciari,iuxta quod fuperius ait, quia trP bulatio patientiam operatur, patientia autcionbsp;probationem. S*alutatecos,qui funtez Ariftobuli domo fl Ariftobulus fuifle congregator fratrum innbsp;Chrifto intelligitr. Cuius fadu fie probat Apo/nbsp;ftolus.ut eos quos ille congregabat, dignos falu*nbsp;tationc lua defignaret. Salutate Herodionem cognati meum. fl Hic tantum cognatus Apoftoli dicitur,nulgt; lum eius euidenicr mcrtum oftenditur, nifi qd*nbsp;religiofus in Chriftofuifl declaratur, cab Aponbsp;flolofalutatur. Salutate eos qui funt c^^arcifti dofflo,quf funt in Chrifto. fl Narciflus dicit fuifle pref byter,quipcregrf nando confirmabat fratres exhortationibus. Etnbsp;quia prxfens tune non erat, fuos Apoftolus falunbsp;tat. Quia uero non omnium illorura mrita no/nbsp;ueratjdiicernitqi funt in domino, id cft, eosquinbsp;dignifunt falutatione meapropter mcritumqd'nbsp;habentin doi^no. Salutate Tryphxnam amp;C Tryphofam, quie laborantin dpmino fl Labiy iftarum non pro hoc m undo fiebar, CC prouitaprxlnti, ld pro fpe quam habebfnbsp;in domino.Intelligunturautcm in minifteriolnnbsp;ftorum laborafle. Salutate Perfidem chariflmam, qumul turn laborauit in domino. fl Hc longe prfcrturiftis duabus. ga 8C cha riiTima dicif,i5C non folum laborafle, fed amp; multum laborafle in domino aflerit,nbsp;Salutate Rufum eleum in domino,Sfmanbsp;tremeius^meam. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, fl Hune (credo) feiebat Apoftolus cflTe de nu- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;* gt; mero non raultorum qui uocati int,id pauco/^ rum qui cledi funt. Vel cleus,id cft, promotusnbsp;erat ad ecclefiafticas res agendas,ut in aliquo granbsp;du honoris prxeflet. Cuius Si mater tantum menbsp;ritumhabuit, utetiam Apoftolus fuam hanc nonbsp;minaueritmatrem, unum^ccopartitusfitmanbsp;trisaflclt;ftum,ficutlohannescum Chrifto.Eadcmnbsp;enim famina Si Rufi mater erat lcundum car/nbsp;nem,amp; Pauli fecundum charitatem ac benefieennbsp;tiam. Vel fortafl carnalis mater Apoftoli eratnbsp;tune Rom degens cum ifta. Salutate Afyncritum, Phlegontem, Her* mam, Patrobam, Hermen, C qui lt;um eisnbsp;funt fratres. fl Iftiquos nominal, inrelliguntur fimul habP tafle,amp; in Chriftianaamicitia unanimesfuiflc,atnbsp;qj famofi in rcligic, amp; fccum alios fratres habuifnbsp;l,quinontanti meritierant uel tantfamar.Punbsp;to autem quod Hermas ifte feriptor ft libelli ilUnbsp;us,qui paftorisappcllatur. Salutate Philologum amp; luliam, Nereum fororem eius, OIympiadem,df omegt;nbsp;qui cum eis funt, fanos. |
CAP VT xvi;
A ^Et hi fmul unanimes er3t,amp;qui nominatim cxprimuntur,maiores fuiffe defignantur.Omnesnbsp;lutem quos hueuf falutauit,intclliguntur prznbsp;clari fuilFe fide lt;mcritis,ut eos iure deberent ht/nbsp;norare Romani, SC credere uerbis eorum.
Salutate inuieem inofculonolt;
Vos ipfs inuieem falutate in o^culo n fifto, n ftibdolo, non libidinofo,fedpo,religiofo 8C canbsp;fto.In ofeulo fando .i.in pace Chrifti uos faluta/nbsp;te, ut non fimulata uel carnalia, fed religiofa fintnbsp;oicula ueftra. Ex hoc prcepto alijs fimilibus,nbsp;mos eccJefi traditus eft,ut poft orationem ofeunbsp;lofe inuieem lfcipiantfratres.
Salutant uos omnes cccleftx Chrifti Pamp; S didun intelligitur ecckfias
dici,qu3e non funt Chrifti. Vnde Pfalmifta:Odi/ ui eeelefiam malignantium. Omnium autem illonbsp;rumlocorum ecckfias dicit Romanos ilutare,nbsp;ut crefeant in fide 8C rdione.
Rogo autem uos fratres, ut obfcruetis eos qui diflcnfiones C offendicula,prtcr donnbsp;Wip^j,,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quam didiciftis,faciuft, C dclina
quot; te ab illis. Huiufmodi enim Chrifto domia no non feruiunc, fed fuo uentri, amp; per duknbsp;ces icrmones C bencdidlioncs icd|icut cornbsp;dainnocentiumnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*~
Nunc monet Apoftolus ut fuper omnia ca-ucant pfeudo apoftoIis.Quafi dicat:Eos qs prx mifijfalutatcamp;imitamini.fedhos notateamp;uitarnbsp;g te. lulTiutiUosfalutctis.fedrogout iftoscauea-tis.Rogoor O fratret filij matris ecckfi, ut ob/irue-tii,id eftjdifcernatis notetis eot quifaciunt diffn/t-onei.id eft,mentium C fenfuum difeordias, CT of-pnlt;iicHl(,id eft,fratrum inuieem diirenfioncs,ut alinbsp;us offndat alium.Vel fndicula, id eft, culparum prxeipitia pracparanc, ut incaut^s ruere innbsp;opera nequitiac faciant. Et hxc agunt prater doHritnbsp;Ihtmduuos bonis praedicatoribus didtctjltr^ quonbsp;niamtalia opera tranfgreifiopes funt fana donbsp;drin quam accepiftis. Idcirco obferuatc eos ernbsp;declinate ab iUit.Et quare?quia huiufmodi homines innbsp;fubdolaprxdicationc quamfaciunt,tlonChri/lo,nbsp;feduentri fooferuiunt:quoniam non amore audientinbsp;um prdicant, fedintentione accipiendi ab eiscinbsp;bos-CZper dulcet fermoner, quibus uenenum nequpnbsp;li fuse dulciter infundunt,cz per benediilionet faknbsp;laceslclt;iacntcor(i(lt;iflnocenh( Hoc enim eft pro/nbsp;prium hxreticorum, 8c eorum qui decipiunt au-dientes,ut dulciter eis loquantur.Scmper infidionbsp;fa callida, blanda eft adulatio, pulchretp adula-tornbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;philofophos definitur bldus inimicus
Poflunt dulces corum fcrmoncs intelligi pccca-torum allcuationes,d dicunt ca non effc grauia. Sc fecuritatem peccandi prxbcnt ftultis, promitnbsp;tentes cis impunitatem ex dei mifericordia, cre-broip bciKdiaiesillis dant, ut fandi eisapparenbsp;ant.Sicqj fcducuni.i.feorfum uia reditudinis dunbsp;cunt corda innoctium.i.fimplicium caucre nc-fcientium.Non cnim Romanis tantum qui tc innbsp;earne cranqfcd roagis onjibus ubiqj fidclibus u%
I7 in finern Jcculi iubct Apoftolus ut difa'gentius cot nbsp;fidcrent 5e pcrfpicit, qui fint qui diflcnfiones amp;nbsp;oiFcndicula in ccckfijs gencrt.Dicit ntp diflenfinbsp;ones amp;offendicula c5niouere,pi^i Chrifti dodrinbsp;nam cflc quam didicimus.Et jdco alicnus nobisnbsp;fic,nec omnino rccipiqtur inter nos, quifquis cerlt;nbsp;tamina commouet, quifquis feruit iurgijs, qfqui^nbsp;Utes excitt amp; ftudiacontentionis exercer. Quinbsp;enim taies lnt, Chhfto domino, qui e*pax tlo/nbsp;ftra,non feruiunt,fed uentri fuopoiiusobfequ'nbsp;tur. Cur enim iurgia amp;Utesinecclefi)sfufciten.inbsp;tur, fpiritusfanftusper Apofiolum nc indicar,.nbsp;Vcntris,inquit,gratia,id eft, qufius 8C cupiditanbsp;ris. Vnde amp; nonhulli circueunt domos, loqucn/nbsp;^s adgratiamcomni deceptione adulationis;nbsp;non ut uerbo dei difct animas ad uirtutes, fednbsp;utpegt;adulationcs dulcesip icrmones primant,nbsp;utetiam^ficerehortentur inuitifs, laudantesfiCnbsp;benedicentes ca qu corredione funt digna.
Veftraenimobedientia in omnem locum diuulgata cft, Gaudeo igtur in uobis, fednbsp;uoiouos fapientes effc inbono,Cfin)pUnbsp;cesinmalo,
Ideo, inquit, uos monco ut uitetis decepto* rcs,quia n fol fidcs, fed CZ oamp;edteni wjlrK ubitnbsp;audita efi, quoniam eftis in capite mundi : 8c fienbsp;exemplo uefiro iam ali) corrumpi pofient, fi efinbsp;tis Icdudi.Vel rogo ut eos uitctis,quia leuif obonbsp;ditisjficutubiq^iamdiuulgatefi. Subtiliterin- lEynbsp;difcretam 8C facilem eorum obcdientiam,non innbsp;omi rc laudat,fed diuulgatam dicit.Et ne eos rurnbsp;fuminobedientescHiceret, fihocapertiuscorrigt;nbsp;gerer,addidit;Glt;lt;ieoigturttobtt.quaG dicat; Far jnbsp;cik obeditis,S hoc bonum cfl,atq) hinc gJudeonbsp;quia fie obcditis. Sed tarnen uolouotlpienta ejjeii^nbsp;l^nocrfimplicesin M4lo,id eft, uolo ut fitis fapite^nbsp;in borio difeernendo SC fine aliqua parte mali, upnbsp;fapienter difeernatis quibus bonum obedienti:^nbsp;praebere debeatis,ne fi incaute peruerfis obediennbsp;tes fuerihs,%onoueftroi miiceat malum dupljinbsp;citatis. Non enim fmplex uel duplex erit quodnbsp;egeritis,fi amp;^pter obedicti bon fuen't,5c jipnbsp;indifcretion tnal.Simplices fitis in malo,id efi,nbsp;fine aliqdiiplicatiohc,hoc eft,finc aliquaadmixtinbsp;one uel afibeiatione fitis, ne bono ueftro f mal3nbsp;aliquod adiungat. Sapientes etiaminbonoefto*nbsp;te,utbonum fapienter cautefaciatis.Simplicknbsp;tati enim adiungere prudentiam debetis, quate /nbsp;nus fie fecuritatem de fmplicitate poffideatis,uenbsp;circunfpedionem pruikntiac non omittatis. Simnbsp;plicitas enim S^ignoramiam quandam fignificar,nbsp;ut fitis in malo fimplices,id ,nefcj,uidclicet manbsp;lum nefeientes peradionem.
Deusautem pacis conterat fatanam fubpe dibus ucftris uclociter.
Volo ut fitis fapientes ad cauendum malutn Seddew p4cij largitor c amator conterittutlociternbsp;pld/wm, idcft,omnemqui uobis aduerfatur in
io8 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;AD ROMANOS
|
A uia dei Satanas enim aduerfarius interpretatur. Quo nomine hoftis antiquus defignatur,ucl qui-libec perueris, qui fanAis ad deum tendendbusnbsp;contraria molitur.Sed deus pacis eum cito contenbsp;rat/S pe4tamp;iacorum,utfuggeftio antiqui aduerfanbsp;rij.tnox ut mentemipforum pulfauerit.cculce-tur cteratur,at}; in nihilum redigatur, C isnbsp;pfeudo prdicator uel quilibet pacis diffipator,nbsp;ciibconrtraturautdc mundo toliatur. Satanamnbsp;fiib pedibus cceleGae deus pacis contriuit.garac-bra eius.in qbus ecclefiam periquebatur,ad fidnbsp;conucrtensjipfi eccJcfi fubiugauit. Gratdomini noftri lefuChrifti uobfc, Amen Vt fatanas conteratur, gratia Chrifti ft uo-bifcumcuftodiens uos amp; adiuuans. Salutatuos Timotheus adiutor meus, Si.nbsp;Lucius C lafon amp; Soipater, cognati meinbsp;Saluto uos ego Tertius,qui fcripfihancepinbsp;(lolam in domino , , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I Timotheus conforslaborumApoftoli fuit, qui multo tempore cum eo ad prxdicdumper-rcxit, amp; tandem epifeopus ab co faAus, magna ibheicudinegubernabat ecclefam.Sed de Lucionbsp;icriptum eft, quia erant in ecclefaqu erat Anti- ochix,propht8lt;doAores, inquibusBarna-bas amp;Simeon qui uocabat Niger,dLucius Cynbsp;AoUN.lI renenfs.lafon ucroillecftThciTalonicenfis,qinnbsp;Aflu. to,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;apoftolorum legitur, 8C Sopater Bcr- rhaenfs. Hiinquit,uos falutt.Ac fdiccret.His eftis cur.Et ego qui fcripf epifolam, fluto uosnbsp;in dominOjtertius nomine, no numero,ut Timonbsp;B theu^qui fpecialis adiutor deGgnatur,primus in/nbsp;telligatur : deinde Lucius SC lafon C Soipaternbsp;(quaf unus accipiatur ) fecundus, fic^ feriptornbsp;epiftol tertius.Vel poft lalbncm i Sofipatremnbsp;tertius, qui uid elicct feriptor uel ipfc Apoftolusnbsp;cftintelligendusjuelutalqs uifum eft,notariusnbsp;Apofoli.Nam melius eft ut Tertius intclligaturnbsp;nomen proprium, quia Tertius int?rpretatur adnbsp;iungensjd cft,applicans l. Saiutatuos Gaius hofpes meus,6C uniuer/* fa ecclefia Salucat uos Eraftus arcarius ciuinbsp;tatis,6f Quartus frater ^Exhisuerbisapparet epiftolamde Corin- I.Cr.I. fcriptam. De hoe enim Gaio dicit Corinthv is:Gratias ago deo mco, quia neminem ueftrumnbsp;baptizaui, ni Crilpum SC Gaium. EtdcEraftonbsp;.Ti/Mo.4 Icribit adTimotheum ; Eraftus remantCorin-thi. Videtur autcmindftarideGaioquoniho-fpitalisfucrit.ut non iblum Paulum ac ngulosnbsp;quofc aduentantes Corinthum holpitio rccepenbsp;rit,fcd C eeelefae uniuerfindomo fua conuennbsp;ticulum prbuerit. Hocertim patenter innuerenbsp;uidetur Apoftolus, qui cum dixiifet, Sdlutat notnbsp;.Gtttufho^ittfi^t.moxaddidit,craniuereccleit.ll-lauidelicetCorinthiorumecclefia,qua; apud Ganbsp;iumconuenicbat.Nam Sc lohnescuidamGaionbsp;5Job4.l. lcribit,quiforfitanifte eft,laudanseum quiafra/nbsp;tribus miniftrabat.Eraftus autem ab area diciturnbsp;arcarius,quia dilpenfatorciuitatiseraiquaficuranbsp;tor, quia diAante iuftitia ciuitatem gubernabatnbsp;fnaximein moderandisprectjs.Ad laudemecclcnbsp;fi Corinthorfcribitur de ifto Romanis, quodnbsp;is quiprincepserat ciuitatis, non crubelceret innbsp;Chriftum credere crucifxum credendbus innbsp;eum falutationcm dirigcrc. Hos omnes Apofto/nbsp;lus enumerat nominatim in falutatione Romanonbsp;rum,utfcirentquales C quanti uiri congauderetnbsp;bono incepto eorum |
Gratia domini noftri lefu Chrifti cumomi bus uobis,amen lt;,[Tot amp;tantifalutatipgcmuobis mandant, fed gratia Chrifti uobifeum maneac. Hoc paulonbsp;ante dixerat,fcd pr nimietate ftuantisaraorisnbsp;repetit quod ualde exoptat. Ei autem qui potens eft uos confirmare lU xta euangelium meum amp; prdicationemnbsp;lefu ChrilH, lecundum reuelationem my^nbsp;fterh temp Jtibus ternis taciti,quod nuncnbsp;patefaum eft; per fcripturas prophetnbsp;tarum,fecundum prseceptum terni deinbsp;^ad obec^ionem fidei in cunis gentibus,nbsp;Vcogniti foli fapienti deo per lefum Chrilt;nbsp;ftum, cui honor eft C gloria in fecula fe^nbsp;culorum,Amen Ego uos in hac epifiola Ge infini xi amp; mo* nui.fed ei qui potens eft uos confrmare,foli fapi/nbsp;enti deo fit honor 8C gloria in ft'-ula fcculorumnbsp;Deo quo funt oninia,datgloriam , UtCOeptum pnbsp;Romanorum (quia potens eft) dignetur complexnbsp;rcjconfirmandoinfideamp;charitate animos co/nbsp;r um,in quo cpiftoix fuiftma notatur.Et Gtglorianbsp;qui potent ejl not confirmare iuxtaeuangeUum meum lt;7nbsp;pr^dicationem lefw Chri/ii.i.qui poteftuos ad ttamnbsp;perfeAionem ducerc, quantum ego euangclizo*nbsp;amp; quantam Chriftus prxdicauit 8d prdicandonbsp;inftituit. Quod euangelium Si. quj prdicatio ftnbsp;fiecundum reuelationem myerij,id eft,fecundum quodnbsp;reuelatum eft deocculto dei confilio ipfum my^nbsp;ftcrium incarnationis Chrifti.myftcrij dico,tacitinbsp;tetemittemporibut,id eft, fpattjsqufueruntantcnbsp;mundi conftitutionem,quiafoli deo notum eratnbsp;quod Unigenitus patris humanitrem pro hom-numfalute eflctaflumpturus.Scd Si faAoimnbsp;do,tacitum eft hoc my ftcrium Chrifti incarnationbsp;nis 5^ human reparationis, quia licet aliquatc-nus eflet antiquis patribus notum.nulli tame corum plenarie fuit cognitum. Qifod nunc patefaumnbsp;eft per (cripturatprophetarum, id eft, aduentu Chri -fiireuelatumeft, fcripturis prophetarum abconbsp;I rcieratis, qux teftimonium dant huic prxdicati*nbsp;oni. PatefaAumeft fecundum prlt;eceptumietemidtigt;nbsp;id eft,fecundum quod prxeepit deus, qui hoc ahnbsp;terno ordinauerat. Et eftpatefaAum adobeditio'nbsp;nemftdeiincttnitgentibuf,id cft,ad hoc manifeflu^nbsp;eftnuncin uniuerGs nationibus,ut omnes obclt;h'nbsp;ant fdei bene opcrando.Myficrij dico olim tarit |
s
CAPVT
A alijs.fed cognitifoUft^ifUti dw: quia C fit homini-bus modo ruelatum tarnen foji dco cognitum cft.qui folus nouit cur ita fadum cft.In quo reprinbsp;mit Apoftolus inquifitors, qui qurunt cur difnbsp;tulit deus tantum cur tot genres perire permifit.nbsp;Solus autem fapiens deus pater C filius Ipiri*nbsp;tuflandus, qr trinitas unus deus eft.Qui ^pter-ea folus fapiens dicitur rede quoniam folus fc-cundum fapientiam fuam amp;fubftantiam fapiensnbsp;efi,non fecundum accidentem uel accedent parnbsp;ticipationem fapienti ficut fapiens eft rationa-lis qucunque creatura. Trinitasinquani,efi fo/nbsp;lus lpiens deus,qui omnino nec potuit unquamnbsp;effe infipiensnec poterit, non per gratiam parti'nbsp;cepsfapientix, lcd ft^cnsimmobilitatc naiur.nbsp;5oli igitur fapiu deo gloria c'perchriflum lefunttnbsp;boc cclara cum laude notitia.quia innotuit geznbsp;bbus deus trinitas. idco per lefum Chrift quianbsp;Ut alia taccatn.ipfc prcepit baptizari omnes gennbsp;tes.in nomine patris SC fiJij amp; fpirituirandiubi pnbsp;cipue commdata efthuiusindiuidux gloria tri'nbsp;rutatis.Quod uero additum efl,caiut dicereturnbsp;cui gloria,cura fufRcerct,f didum eifet.ei auternnbsp;gloria inufitatam noftrx lingu locutioncm in/nbsp;dicat,non fenfum quem rcquiramus uel de quonbsp;ambigamus,infinuat.Quid fenfui de^rit,fi dicynbsp;luus.amp;gloria cui per IclumChriftum gloria^hoquot;nbsp;nanq? eft,ci per iefumChriftum cui gloria,quod .nbsp;eftjCui per lefutn Chriftum gloria. Sed alter ho-rum inultatus.alter uGtatus ordo uerbor. Velnbsp; didum eft. ci ^oria cui per lefum Chrifium glo/nbsp;riafiue ci gloria per lefum Chrifium cui glorianbsp;ut intelligeremus cum qui in feipfo femper glorinbsp;,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, ofuscft.pcrincarnationem ircfurrcdionChri
fti apud homines glorificari. Vcl ci qui pots eft uosconfirmare, id eft.^rinitatijlcd gloria per le-fura Chriftum, cui lei Chrifto SC fecundum hu'nbsp;Ttl, ^manitatem ehonor Cf gloria, ficucin pfaimo caninbsp;honore coronafti eum.Qyod fub/nbsp;^^iunxit.infeculafeculoruiti, moris eft feriptur diui/nbsp;nx,immfitatem per hoc lemporum defignare.nbsp;Velin fecula fcculorumin terna lcula,qu dinbsp;gniora eruntlabentibusfcculis, ficut fanda fan/nbsp;dorum 8C cantica canticorum prftantiora funtnbsp;cterisfandis amp;canticis:ucl ficut rcxrcgamp;donbsp;minus dominorum ceteris regibus amp; dominiseftnbsp;prftantior. Ame autem, quod interpretatur ucnbsp;fc uel fidcliterquafi ad co nfirmationem omniumnbsp;qu fuperius feripta funtin fine pofuit,pcr quodnbsp;immacujto Hebrorum lrmone uera fidelianbsp;flc.qux funt fer iptafignaret.
argvmentvm.
CO^nthu eft ciuitas metropolis, caput Achai, de- quam Paulus ueniens, multos ciui-fidem.Vbi 8c dominus ei node pernbsp;X jnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ftd loquere,amp; ne taceas.Pmi
ceat nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;amp; nemo apponetur tibi ut no-
lt;iit erirn nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;mihi multus in hac ciuitate. Se
niRoft f* quot;cnfes dots apud eos uerbfi domj doapoftolB,quidametuniimundani cloquenti feda
.L nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I9
toribus.nnulliuero ludaicistrditiibusdeprauati. Qui Q dam etiam eorum attendentes dignitatem perfonarum innbsp;baptifino.putabantqd plus gratis amp; remifTlonis pectatonbsp;rum accepiflent,!! d dignioribus dtfandioribur uiris baptinbsp;zati fuiilent.Et p hoc fe alias, pferre uolebant, qui tam di-gnosbaptizatores non habuerant,Mulcalt; alia in eis ert.nbsp;fchifmata amp; uitia. A quibus omnibus intendit Apoftolusnbsp;coscorrigere,amp; modumillos Chriftianz conuerfationisnbsp;docere,ftribens ab Ephefo.Hzc epiftola poft illam ad Ronbsp;manos iure lcataeft.liceTante illam fcriptaiit,quia quiC-quis in ftdeiam inftruAus eft, de qua cumR^anis agitur,nbsp;debet confequenter fubrepentibus uitiisxorrigi, C innbsp;uirtutibus plenius informari,ftcut nunc corriguniur innbsp;ftruunturCorinthii.Ob hoc etiam poiita eft hxc poft ilia,nbsp;quohiam in materia quandam habet aftinitatem cum ilia.nbsp;Vt ehimillide meritis fuorum anteceilorum gloriaban*nbsp;tur,amp; ftiam faluationem non gratiz deputabant.fed quidam legis obferuationibus.qidm uero facultati ingenilnbsp;flchbertaii arbitrii : fit amp; ifti de fanAitate fuorum baptizanbsp;torum glorites. Sc quicquid boni habebant illis adfcribnbsp;tes,alii aliis przferri uolebant.Scd ueniamus ad literam.
CAPVT ,1.
Aulus uocacus apoftoo lus Chrifti lefu per uonbsp;luntatem del,amp; Softhenbsp;nes frater,ecclefi deinbsp;qu eft Corinthi, fan*nbsp;(Sificatis in Chrifto Ic*nbsp;fu, uocatis fanis, cum
omnibus qui inuocat nomedni noftri lefu Chrifti, in o loco Ipforn SC nro,gfa uobisnbsp;ec pax dco patre nf o C dno lefu Chrifto. D
PauJusinterpretaturmirabilis. Etueremi/ rabilis dolt;S:or,cui nullus compararipoteftin fei-entia: mirabilis operarius qui plus omnibus la'nbsp;borauit. Hoc ergo nomine iam reddit attonitosnbsp;auditorcs fuos,0i tanti nominis autoritatecpri'nbsp;mit ne uerbis lquentibus audeant ctradicerc,nbsp;uel inobedites exiftere.Qui 8c uocat fe dicit,utnbsp;maioris appareat autoritatis: quia non ficut exte Ad.?,nbsp;ri ab hominibus eft ad fide uocatus.fcd Chriftonbsp;ipfo de caelo.Qiii etiam apofloluf .i.miifus lefit Chrinbsp;P, quo ailBiuit. Vadeego longe ad genres mit-tam te. Apoftolus IcfuChrifii eft per uolutatem dei,nbsp;id cft,a Chrifto milfus ad genres per uoluntatemnbsp;patris.Per quod tgit etiam illos,quos netp Chrinbsp;ftus miferatnclt;5 per uolutatem dei prxdicabt.nbsp;Paulus tabsnbsp;nbsp;nbsp;tantus fcribit Corinthijs er Soflhe
frdter. Etiam iftum adiungitad confirmationc omni quf Icribit.quia magnx era t apud eos au/nbsp;toritatis.utpote g princeps ibi fynagog fuerat,nbsp;i ad fidem conucrfiis.multas ludxis perlccuiinbsp;ones ante tribunal GaftionisproconfulisuiriliteV _ .nbsp;fufiinuerat.Paulus SC^fthencs fcribteec/e/znnbsp;baptizantium.fcd deinbsp;nbsp;nbsp;nbsp;efi corinthi. Idco Icribit
ecclefixjiquia adhuc fingulis ecclefiis redores no crant conftituti.Paulus ecclefix dei,uidelicct p-icatifiid eftbaptifmo regeneratis iit Chrio itfu,nbsp;id cft,in figuratione morris amp;rcfurrcdionis Chrinbsp;fti Icfu.Sandificatisin Chrifto non in Petro uelnbsp;Paulojuel alio qlibct baptizatorc,quiaChriftusnbsp;fandification iftam xqualiter opcratur per osnbsp;fuos mi^ifirosamp; idco null! gloriand um in meri-
110
.t AD CORINTHIOS
|
A tis fuibaptiratoris. EccleGae ldtxttfcribcre.C addidit faniHcatisin Chrifto, ut oederet omnbsp;' cckfiam fantificatam fuiflc in CHRIST O, fednbsp;^uoidam illorum pomak coepilTe conuerfarinbsp;Scnbitctiam uociitis prdicationc cuangelica, 8C.nbsp;fuiis bonacucrfatione fua.Vel uocans fanis,nbsp;id cft.uocatis ad hoe ut fint fandi ; hoe eft.ut nonbsp;recdant rgula fanAitatis,dclintes in aliqunbsp;erroremiftl in malam alt;faoncm:ucl etiam uoca*'nbsp;tis ab tern diuinitus.id e,prxdefiinatus antenbsp;mundi conftitutionem, fanftis in tempore connbsp;uerfationis fux.His fcribit Paulus cum omtubuf qutnbsp;ittuocant nomea domini aeri lej chrii,in omni loco ipjnbsp;rum amp; nojlro.id eft,cum conuer fis ad fidem ludaenbsp;4* gt;s iungit C gentes. quia Talus ex ludxis eft,ut innbsp;omni loco.ubi gentes quae inuoeant nomen do/nbsp;mini, SC ubi tales ludaei funt, fimiliter fint oannesnbsp;unum. Vel i ta poiius Corinthrjs fcribit,cG omni/nbsp;bus qui inuoeant nomen domini noflri lefu Chrinbsp;fti,in omni loco ipforumCorinthioru,id eft,fub-iedo eis,hoc eft, cum omnibus fuffraganeis Co/nbsp;rinthijCum omnibus qui ftint fubiefti Corinthonbsp;ut metropolitans ciuitati. Cum omnibus qui denbsp;urn inuoeant in omni loco ipforumCorinthior,nbsp;id cft,famulante illis,amp;noftro,ideft,ad nos fimi/nbsp;liter pcrtinente,ficut ad cos.De noftro nanqj aponbsp;ftolatu funt illi qui funt inlocis Corintho lubte-is,5e ideo fcribimus eis ficut Corinthijs.Dcumnbsp;autetn inuocat.qui luis prccibus nihil aliud ab conbsp;qumipfumdeum qurit.Quienim inuocatde/nbsp;um ut diucs fiat.dcum non inuocatg fed illud qd*nbsp;B uult ad fc uenire. Quid enim eft inuocare.nifi innbsp;fe uocarc lt; Nam cum dicis deo, da mihi diuitias,nbsp;non uis ut deus ipfc in te ueniat, fed uis ut diui-tiae uefiianc ad te. Quod uis ut ad te ueniat, hocnbsp;inuocas. Si autem deum inuocares,ipfe ad te ue-niret, ipfum haberes diuitias. Ergo illi qui propter fecularia commoda, qui propter terrenamnbsp;fclicitatem inuoeant deum, non inuoeant deum.nbsp;Sed illi inuoeant deum, illi inuoeant nomen do-tnini, qui nihil ab co quxrunt nifi ipftim, qui hocnbsp;ab eo pie poftulant, ut ipfc dignetur in cos ucni-re, Sc in eis habitarc, eosip templum fuae gloriaenbsp;faccre. Mcritol tales ubicunque maneant,foci/nbsp;antur illis quibus fcribit Apoftolus. Quos fimulnbsp;omnes llutat,diccs;Gr((tflt;tHoamp; fic,quauobis pecnbsp;cata remittantur dduirtutcsconferucniur.Gra-tialapfisut refurgant, ftantibus ut maneant. Etnbsp;{MX fit uobis,qua reconciliantur deo,qui per pec/nbsp;cata eius fafti funt inimici : Sf qua ftabiliier ei inhnbsp;rct,qui no rcceffcrt ab eius amore. Qy fcilicetnbsp;gratia 8C pax fit uobis, ntn baptizatoribus ue-ftris.uel ab alijs hominibus, led ideo p4tre noro,nbsp;qui nosin filios adoptaredignatus cft,Cr4domionbsp;lefCbri|lo,id c,faluatorc, regc,domino noftro,idnbsp;eft,qui de poteftate fatan nosenpuit,amp; fuo donbsp;minio nos mancipauit. Serui nanque eius fumus,nbsp;licet pater eius nos in filiosadoptauerit ; ga ipknbsp;eft filius per naturam, nos per gratiam : ilk cra/nbsp;tor,noscrcaiura:illcfinepeccato, noslibcrati nbsp;pcccato. |
Gratias ago deotneo femper pro uobis in gratia dei, qutc data eft uobis in Chrillo Unbsp;fu,quia in omnibus diuitesfai eftisin illo,nbsp;in omni uerbo SC inomnifeientia, ficut te^nbsp;ftimonium Chrifti confirmatum eft in uo*nbsp;bis,ita ut nihil uobis defit in ulla grada,ex* */nbsp;peantibus reuelationem domini noftri lenbsp;fu Chrifti, qui SC confirmabit uosufquc innbsp;finem fine crimine,in die aduentus domini .nbsp;noftri lefu Chrifti,Fidelis deus, per quern |,fM nbsp;uocati eftis in focietatc filq eius lefu Chri*nbsp;fti domini noftri* Hxcepiftola cum aefuflius fcribaturpopu* lum ciuitatis, pro uarietatc habitantium, id eft*nbsp;fandorum SC pcecatorum,nunc laudateos,nuncnbsp;corrigit, nunc docet, nunc reprehendit, ut unufi*nbsp;quilque in eaintelligat, quid pro fe, quid aduer-film le dicatur: ut cum laudat eos.fcit boni ad lenbsp;uerba dirigi;amp;c rcprehcdit,fciant qui male egenbsp;runt,ad fe hxedici. Ecceem perfedis inchoar,nbsp;quos multa laude profequitur, ut poftmod adnbsp;infirmos ueniat,quos reprehenfurus eft. Alloqunbsp;tur primo perfcdos.oftendendo eos commendanbsp;^ionc dig^s.ut qui hadenus boni permanfert*nbsp;meliorcs fieri ftudeant ; amp; ctcri qui in aliquo er-rorc deciderunt,crubefcant amp; conentur ut his fi/nbsp;miles fiant.Gr4M;, inquit,lt;lt;go deo meofem^pro uo-bts.Deo qui omnium eA.icd tamen Ipeciali priuenbsp;legio fanditatis,qu mihi contulit, meus eft, ago pnbsp;pro uobis femper gra tiasiquia quicquid boni hanbsp;betis, ab illo uobis datum ciTe fcio,non ab hominbsp;nibus. Gratias ago ingratMdeitjM dataeuobi/^dnbsp;eft, propter gratiam quam deus contulit uobisnbsp;in Cbri/lolf{lt;,non*in Petr^uel Paulo.Gratiaeniinnbsp;data eft inChrifto,quia hoc conftitut eft deo,nbsp;ut qui credit in Chrifto,faluus fit fine opre, fola^ -fide,amp;gratis accipiat remiflonem peccatoruin. gt;nbsp;Nec hoc fol ifti perceperant,fcd Si chanfmata/nbsp;Ipiritualiafuerant illis multa diuinitus conceflnbsp;Vere magna gratia uobis data eft inChrifto,^Ml4nbsp;diuitet in illo fufli eis in omnibut doms fpiritualibus,nbsp;ut abundetis omnibus diuitrjs fpiritualibus. Etnbsp;fuppono partes aliquas diuitiar, fcilicet in omn*nbsp;uerbo,id eft, inotnni gencre linguarum,uiGrcanbsp;Latina amp; Hebraica lingua, cxterislp linguisnbsp;omnibus loqui polfitis. Vel in omni uerbo, idnbsp;eft,in omni modo prxdicandiparuulis lenuiter,nbsp;C mcdiocribus mediocriter,ac pfedi^erfede.nbsp;amp;inomni ientia.id cft,fcripturarum intelligentia.nbsp;qu eft fecundum hiftoriakm tSC myfticum Sinbsp;moralem fenfum . Ditati eftis in omni uerbonbsp;prdicandi 8C fcientiaintelligendi ,|ctte/limoi*nbsp;mclirtjli,id eft,quod CHRIST VS de femetiplbnbsp;moriendo amp;refurgendo teftatus e,confirmutuiHnbsp;e in uob, id eft,in ueftra uita,in ueftris moribuS'nbsp;Ik eftis donis omnibus ditati, ut nihil dfit ueAifi'*nbsp;tdU grdfw fpiritus fandi, quia prophetiam hab^nbsp;tis, genera linguarum, uirtutem curationutnnbsp;caetera charllmatura dona. Nihil deeft uobi^* X. |
CAPVT X
111
A quodneceflcGthabcre.quiaGno habetis omnia qu habent apoftoli, omnia tamcn habetis qua:nbsp;neccflc eft ut habeatis.Ita replcti efiis, ut nihil uonbsp;bis defit, uobis dico tpeifljH6#, id eft,cum deG/nbsp;derio poftulantibus amp; digne paratis cxcipcrc re-ueUtionemdominino^ri lefu cbrijli, quandoreuclabinbsp;lur in Gamma ignis ad iudicium ueniens.S^ appa/nbsp;rcbit omnibus. Hancreuclationcra impij timentnbsp;uenire nolunt: pij uero, qui propter meritumnbsp;bonx conuerfationis fux fpcrant fe cum Chriftonbsp;rcgnaturos, totis dcGdcrijs cupiunt ut rcuelctur,nbsp;quia iperantin eius reuelatione ad uiGoncra glo/nbsp;rix eiuspertingere.Et ideo infatigabilesin bonisnbsp;operibus perfeuerantes expcant earn, SC cautanbsp;circunfpcdione inugilnt.ne cum uencrit,reprenbsp;henfibiles in aliquo inucniantur.Sic expeatis renbsp;uelationem domini.in qua ipfe bonis amp; mails Icnbsp;iniudiciomanifeftabit.Qfti 5C per auxilium gra/nbsp;tixfuxfacictut abexpedatione non deciatis,nbsp;quia confirmlt;tbit not in uirtutibus 8C bonis operibusnbsp;nbsp;nbsp;if* finem, id eG.ufque ad obitum uniufeu-
iufque ucftrum.Confirmabit inqiHim uos in bo/ nis,/ne criinine,id ,Gne ullo criminali peccato uc 1nbsp;animi uel carnis.Nonnulli enim expedant reue/nbsp;lationem domini.quaG de iuftitia iccuH, Sc tamnbsp;incriminibus manent,id e,ininuidia*ctradio^lnbsp;ne, odio.diffenGone, Sgt;C his Gmilibus. Sed uos abnbsp;his amp; talibus immunes dei gratia conferuabiminbsp;ni in die aduentus domini ttofiri lefuchrii, id eft, utinnbsp;illo die fine ullius criminis reatu inueniamini.nbsp;Qyahscnimquifquemoritur, talis in illo die in-B uenitur. Et ctiam mortis dies cftunicuiquc diesnbsp;duentus domini,ficutipfe dcclarat,dicens:Viginbsp;* ** late quia nefeitis qua hora dominus uefteruentunbsp;'nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;rus Gt.AJacri animo confifus de ipc iftorum Apo
ftoluSjfecurus eft quia iRuiolati ufque jp diem no uiGinauna erut. Qui enim inter tot diferimina fennbsp;C perturbationes diuerfitatum mutarinonbsp;_ potuerunt, proculdubio fe in fua bonitate pcr-^^anfuros oftendunt.Quos d urn laudat Apofto/nbsp;lus,cteros qui errore pfeudo apoftolorum da-mnati fuerant,inuitat.Dum enim iftorum tidemnbsp;amp; fanditatem prdicat,illos ad panittiam uo-cat. Dixi quia uos confirmabit ufque in finem. Etnbsp;Here confirmabit,quiaf(ld,id eft,uerax eft innbsp;miffis fuis dcttr, quia Gdelitcr redder qcquid pro/nbsp;njiGt.PromiGtfalutcm ternam (. beatamuitnbsp;Ptfri.l. cum angelis fine fine, C hxreditatcm imraarcef-Gbilcm',gloriam fempiternam, dulccdinemuul-tus fui,dQnum fandificationis fu in C3elis,refur-redionem mortuis, ubi nullus deinceps mori/nbsp;cndi tnetus erk.Talia promifit,Si in horum red-ditione fideliserit, quia finemendacio redder eanbsp;illis quibus promifit. Fidelis deus per quemuocatinbsp;4^auerfos uocauit, iam facilius confir/nbsp;mabit. Vocati eftis infocietotem non modo apoftonbsp;lorum uel angelorum, fed ctiam lij eiut Ifjtt Cb-fii domini nofiri.ut ftis participes hrediiatis SC glonbsp;rix quam pofidet filius cius. Hoc cnim ddit uo/nbsp;biseifc.quodcrcdidiftis CHRIST VM cftcfiliSnbsp;dei, ut uos quoque efficeremini filij dei,inanfuri
in eadem dignitatc in qua manet Chriftus* Soci/ C tas cnim fraternitatis cft. Et uos fratres cius amp; fonbsp;cij fadi eftis, quem dei filium firmiter credidifiis*nbsp;Hucufquc prxfatio c laude. Hinc iam diftennbsp;Gonis cauim exequitur.fubdendo:
Obfccro autem uos fratres per nomen dogt; mtninollri lefu Chrifti,ut idipfumdicatsnbsp;omnes, C non fint in uobis fchifiAata fitisnbsp;autem perfei in eodem infu C in eademnbsp;fcientia.Significatumeil enim mihidcuonbsp;bis fratres mei,ab his qui funt Chlos, quianbsp;contentiones funt inter uos, Hoc autemnbsp;dico,quod unufquifque ueiltum dicit,Egonbsp;quidetn fum Pauli, ego autem Apollo,egonbsp;uert^Ccph, ego autem Chrifti, Diuilsnbsp;eft Chriftus^
5 Si qualiter quid dicatur, amp; quibus dicatur, no uigilanter afpidtur,ualde periculofum eft.Venbsp;recundx etenim mctcs,fi quaS fortafle culpas ad/nbsp;miirint,lenicetr argudfunt:quiafi apertisin/nbsp;crepentur, franguntur potius qum erudiuntur.nbsp;Quod nunc bene demonftrat Apoftolus, qui c3nbsp;Corinthios cognofeeret pro amorC perionarunbsp;in fehifmate diuifos,eor uerecundiconfulens,nbsp;locutionem fuam eis gratiarum adione lau/nbsp;dibus inccpit.Etquosinomni uerboamp;inomninbsp;feientia laudauerat,quibus nihil deeft in ulla granbsp;tia dixerat, pauliiper loqus,ad increpandum le pnbsp;niter ucnicns,diuift}s erga feipfos reprehendit. Etnbsp;quorum prius falutem narrauerat, pofimodumnbsp;uulnerapatcfccit. Peritus enim medicusuulnusnbsp;icandum uidens, fed xgrum tiraidumefl con-fpicis,diu palpauit.Siiubito percuffit.PriSs bl-dam manum laudis pofuit,amp; poftmodum ferrnbsp;increpationis fixit. Nif enim uerecund mentesnbsp;fuerint palpando rcprcheni,ita ut ex alijs rebusnbsp;audiantquod in cfolationem fumant, per increnbsp;pationem protinus ad defperationc cadt. Nonnbsp;autem mentflus eft Apoftolus, utprius eisnihilnbsp;deeftin omnigratia diceret,quibuspoftmodnbsp;didurus erat unitatem deelTe. Sed quia erantin/nbsp;ter eos quidam omni gratia rcpIeti,SC erant quidam in perfonarum fauoribus fciff,capit(ut di-dum cft)laudibus perfedorum,utmodefta in-uedione adreprehenGonem pertingeretinfirmonbsp;rum.Et in hoc quoq? ad mcdicinam cordis, mc/nbsp;dicina corporis uium traxit. Nam cum feciendunbsp;uulnus medicus aipicit, prius ea membra qu cirnbsp;ca uulnus fana funt, pabat,ut poft ad ca qu uulnbsp;nerata funt,Ienitcr palpindo perueniar. Cum er-go Paulus perfedos in Corinthijs laudauit, fananbsp;membra iuxia uulnus tetigitxum ucro infirmos
de diuifione reprehendit, uulnus in corpore per/ euffit. Sed iam uerba eius trademus. Videturnbsp;enim dicere: Pro perfedis qui in bono permaninbsp;runtjgratias ago.-fed uos fr4trei ,qui fedudi eftis Cnbsp;meritis hominum gloriamini ,obtro per nomen donbsp;inininoflrilefu Cbri/i,qui uos folus redemi t,amp; in eunbsp;tus notice baptizati eftis, ut idi{{um dicatis omnet
AD CORINTHIOS
dauit,5 ad horum fimilitudinealiosinuitat.Dl- C uilum autemChriftum dixit, quiagloriameiusnbsp;homines fibi partit! funt,ficut hxretici,quifcautnbsp;Photinianos aut ArianosuelManichxosuocarinbsp;non horruerunt Nam amp; Corinthij diuerfishxrcnbsp;ticorum nominibus fubfjcicoeperant,utuidcrctinbsp;turloco Chrifti hominesuenerari. Quidiuerfanbsp;de Chriftoacciptunt, Chriftumdiuidunt. Vnusnbsp;eih hominem tantum accipit Chnftum ,altcr de/nbsp;urn purum fine corpore profitetur. Alius p pro/nbsp;phetas prxdidum Chriftum dicit, alius negatenbsp;phetas de Chrifto locutos. Cum ergo Chnftusnbsp;unus fit deus Sihomo,ifii fibi d alius aliud.SCalinbsp;us aliud de eo uendicat,^iuidunt Chriftumnbsp;Nunquid Paulus crucifixus eft pro uo*nbsp;bis, aut in nomine Pauli bapcizati eftisnbsp;Gratias ago deo mco quod neminem uc*nbsp;ftrum baptizaui, nifi Crifpum dc Gaium,nbsp;nequisdicac quod in nomine meo baptilt;*nbsp;zati eftis . Baptizaui autem amp; Stephannbsp;domum, Oleterumnefcio, ft quern aliumnbsp;baptizauerim
Non debetis dicerc,ego fum Pauli,quia nun quid Pault^crucifixus e pro uobis, ut uos fanguincnbsp;^uo redir^ret, amp; autor falutis effet, autinnominonbsp;Pauli baptizati eis,ut inuocatio nominis Pauli mflnbsp;daret uos peccatisinbaptifmofNequaquPaUnbsp;lus,fcdChriftus pro uobis crucem iuftus pro iniitnbsp;ftis pertulit; amp; non in Pauli, led in Chrifti nomPnbsp;ne baptifmum fufeepiftis, Modefte Si humiliternbsp;iandus Apoftoluszelansecclefiam, fed Ijjonfo,nbsp;non fibi, amp; hortans eos qui uoluert dicere,egonbsp;fum Pauli,ego Apollo,ego Ccphx,fuam perlb-nam potius affumpfitqugm calcaret Si cotemnenbsp;ret,ut Chjift gforificarct.Repulit fe,fedut mitnbsp;tat ad Chriftum.Non uul t fponfa amari p Ipoonbsp;f ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp; ;
dandum Chnftum ,ne forte fi alios nominatim contemncrct,idco putaretur eorum refutare pernbsp;fonasjUt fuamcommdaret.Si,inquit,pro uobisnbsp;Chriftus moriuus cft,lt; in nomine eius fanftificanbsp;tionem baptifmi perccpiftis,quomodo ad eius innbsp;iuriam nunc gratiam amp; beneficium ipfiusimpU/nbsp;taiis ulli hominum lt; Nam qa de baptizatoribusnbsp;o\orizmim,gratiasagodeomeoexhoc quod netninentnbsp;uefirum baptizaui,niCrimm Gaium,qui non funtnbsp;de contentione ueftra,non quod malum fit bapi*nbsp;xare,fed ne quit dieat quod in nominemeo baptizati efUs,nbsp;de quo magis gloriaremini.Nonfolunnon eftisnbsp;in nomine meo baptizati,fcd nec in meo miniftc-rio. Scindegratiasagodeomco,qui me noluitnbsp;huius occafionem effe erroris.Non baptizaui ninbsp;fi Crifpum archifynagogum Si Gaium,qui no b*'nbsp;les crant,Sc in primis credidert; nec gratiam bnbsp;ptifmideputabt ulli hominum.fedfoli Chriftonbsp;C intelliguntur ex illis cfl, qui lperius lnt lai*nbsp;dati.Nec folum hos, fed bapnizaui cr domum Stepbdnbsp;M, id eft, familiam illius nobilis matronx,denbsp;bus in poftremis epiftol j huius dicitur, quoniainbsp;funt primitix AchaiXj in mxniftcriurafando^
IIX nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;J.
A Idi'pfum.uiddicctquoddicunt illiquos laudaui, dicasomes uosuno ore,cr ttonfmtin uob, id efi,nbsp;inter uos uel in cordibus ucftris,pbifiMlt;lt;t(lt;, id c,dinbsp;uifoncs.Hcc fchifmataintelliguntur aliquorumnbsp;in fide diuifioncs.dum diuerlafentirct-.quiacumnbsp;dcbcrcntocs dicere fe eflcChrifti, dicebat alius,nbsp;Egofum Pauli:alius,Ego fum Petri.N fint in uonbsp;bis fchifijj^aia, fed frtis pnfeiliiit eodemfcnft, id efi,innbsp;cadetn uoltatc, in qua lnt illi quorum laudemnbsp;prxmifi, cr in eadetn (cientMj id eft, in eadetn feri-ptuiarumintelligcntia, inquafuntilli-, Velidi-pfum dicatis, id eft, unamfidenncaibolicam osnbsp;panter loquamini amp; non fint inuobis Ichifnia-ta, id eft, mentium auiuerborum diuifiones,fednbsp;fitis perfedi ineodem fenl, quem uobis tradidinbsp;deChrifto,utomnesperfe(fte fentiatis ineolb-lo gloriandum, non in hominibus : S in Ademnbsp;fcicntia,quam uobis de Chrifto tradidi,ut perfe-le fciatis uos eius fanguine redemptos.C in eiusnbsp;nomine per baptifinum fandificatos.Poteft fen-fus ad Chrifti diuinitatem referri, lcitia ucro adnbsp;humanitrem, ut uos omnes eundem fenfum at/nbsp;que intellcAum de eius diuinitatc, amp; eandem leinbsp;entiam de humanitatefirmiter teneatis,quaienusnbsp;omnes lmul idem de diuinitatenbsp;nbsp;nbsp;humanitate il
lius credatis. Hc ideo dico, quia fignificatum efi mihi de uobis per literas o fratres meiabhis qui funtnbsp;Chloes, id eft, in iilo loco qui fie uocatur, quia con-tentionesfunt inter uos Quamuis auerfifuiflent.franbsp;_ tres tarnen uocat eos Apoftolus ,ut per id nonnbsp; diflentirent ab eo,cui conuentus fratrum qui ha-bitabant Chloes, intimauit quia contentionesnbsp;eftent inter eos, per quos manifeftabatur diuerfinbsp;cas mentiseorum de difciplinadominica*Fratresnbsp;illi Ggnificauerunt mihi ueftras contetiones. Necnbsp;folum illas fcio, fed etiam uerba quae dicitis. Sednbsp;hoc dieoquod unufquif^ ueflrum 4icit,ideft, nullus exnbsp;uobis clt,qui non dicat unum horum quae lubij-cio.Nam alius quidem dicit,Ego fum Prfl(:alius aunbsp;tem. Ego lm Apollo,id eft.filius peritiffimi dodonbsp;xis:alius uero,Ego fum Cepb^ ,id cft,rt tri :alius atnbsp;folus fapit,dicit,Ego fum Cbrii- Sictp diuifi eftisnbsp;^in partes ,acG alf) ex uobis effent Pauliani, alrfnbsp;Apollanl,alrj Peiriani,ali]' Chriftiani.Et ita fecunnbsp;dum uos diiiifus e/lcbrijia.Quafi dicatur.Multosnbsp;facitis cfariftos,id cft,datorcs gratiarum. Vcl quinbsp;operatur idem in omnibus,diuifus cft,dum credinbsp;tur in ifto plus gratix operari, in illo minus. V elnbsp;diuifus eft,id cft,abfciffus ifeparatus eft uobis,nbsp;quicaput ueftrum crat: quia ab illo uos fubtraxinbsp;fiis, quando mcritishominum caufam ueftrx fa?nbsp;lutis afcribere coepiftis. Errorem quidem ofteditnbsp;Apoftolus, fed autorum nomina non prodidit.nbsp;Neqjenim in loco ftabant,led circuibant ad euernbsp;fioncm fimplicium. Nam hi quos nominauit, fi-r nbsp;ne dubio boni erant dodorcs, fed horum fpecienbsp;falfos apoftolos tangk. Sienim in hisgloridumnbsp;uetat,quto magis in malis dodoribus,quorumnbsp;dodrinam prauam in fubiedis fignificai i Internbsp;eos tarnen hos perfeuerantes defignat, qui dice-bant fe Chrifti effe,non hominis,quos f^ius lau
------------------------------r---..... nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;?nbsp;fo.Idcirco feipm maluitcontemnere ad comtn**^. jnbsp;dandum Chnftum ,ne forrc alios nominatim
CAPVT
A rum ordi'naucfunt feipfos. De his, inquit, certus fumquodeos baptizaui, fed prter hos ejciopnbsp;^ttem aliunt cx uobis baptizauei'im^ Pcf quod often-dit fe nof* faluatoretij.Nam fi aliquos faluanbsp;rct, fc iuftificaios non ignorarct. Baptizafl fcnbsp;qufdam dicit,non tarnen eo modo,quoille connbsp;fueuit baptizarcjde quo diflS eft,Hic eft qui banbsp;ptizat in ipiritu fanfto. Baptizauitenim Paulusnbsp;tanquam minifter non tanquam ipfa ptcftas.nbsp;Baptizauit autem Chriftus tanquam poteftas.Ecnbsp;potuithanc poteftatcmferuo darc,fednoJuit.nbsp;enim darct hc poteftatem fcruis,id eft,ut ipforunbsp;effet quod domini erat, totcflcnebaptifmi quotnbsp;irui,ut quomodolt;h(ftumcft,baptifmus lohan-nisjfic diccretur,baptiiinus Petri,baptifinus Patinbsp;li, baptifmus lacobi, (- crerorum. Ergo ne totnbsp;baptilmi dicerentur, quot effent ferui q baptiza-bant accepta poteftate domino, fibi tenuitba-ptizdi dominus poteftatem, feruis minifteriumnbsp;dedit, ut in illo fpes eflt baptizatorum, quo fenbsp;baptizatos cognofcerent. Nolifft ergo feruumnbsp;fpponereinferuo. Etideofibifoli retinuithancnbsp;poteftatem. Quam fi uellet, potuit uel alicui uelnbsp;unicui^ feruorum fuorum darc,ut tanta uis effetnbsp;in baptifmo ferui, quantam uim habetbaptiftn^nbsp;d domino datus, fed noluinldeo^ non differl irnbsp;ue bonus fiue malus,cui contingit minifterium utnbsp;baptizet ; quia quifquis fitminifter, Chriftus eftnbsp;dominus qui baptizat. propter quod tantum uanbsp;ct baptifinus per hominem contptibilcm,qu/nbsp;tum per apoftolura datus.
Non cnim mific me Chnftus baptizare, fed euangelizare, non in fapientia uerbi, ucnbsp;non euacuetur crux Chriffi. Verb enimnbsp;cruds pereuntibus quidetn ffulticia eft, bisnbsp;autemnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;filui fiunt,id eff ,nobis,uirtus dci
K^cft.Scriptum eft enim.Perdam fapientiam '^A'!5gt;fapientium, Si prudentiam prudentium rcnbsp;/ Atxit.i probabo.Vbi fapiens,ubi lcriba,ubi inqui^nbsp;a fitor huius feculi f Nonne ftultam fedt denbsp;US fapientiam huius mundi Nam quia innbsp;dei fapientia non cognouit mundus perinbsp;pientiam de,placuit deo per ftultitia prnbsp;dicationis faluos facere credentes,
ideo tarn paucos baptizaui, quia no ad hoc miilus fum. Nonojiw Chrius, cuius egominifternbsp;me haptizarefld euMgelizlt;tre,id cft,prxdinbsp;care. Quoniammaius efteuangelizare quam banbsp;ptizarejquia non omis qui baptizat, idoneus eftnbsp;cuangii2:are,Q^,i3 jgitur amp; minores poflint banbsp;ptizare, qyj fapientiam Si. uirtutem prardicandinbsp;non habent, ideo non baptizare miffus fum, ncnbsp;. retardarer prdicatione, led euangclij femina*nbsp;fpargerem.QyQ diAoilli humilitur.quibus Conbsp;rinthi) mu tum dabant eo quod ab illis baptiza-ti fuerant, dum innotefeit non magnum effc ba-ptizare.M11US fum eugelizarc,amp; hoc non in fapinbsp;tnM erw.quia prdicatio Chriftiana nonindigetnbsp;pompa cultufermonts. Ideo^pifcaioresho-
.1. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;U
mincsimpcriti elcdi funt.quieuangelizareflt,Ut C dodrinac ueritas ipfa fe commcndarct tefte uirtUnbsp;te,ne hominum uerfutia Si calliditate humanx fanbsp;pientix acceptabilis uideretur,non ucritate,ficucnbsp;difciplinx ab hominibsinuentx, in quibus nonnbsp;ratio,non uirtUs,fed uerborum compofitio quxnbsp;ritur. Ac per hoc gloriam fuara quxrit,qui fidenxnbsp;Chriftiuerbis exornare ftudet:quia c^lcuratillnbsp;fpldore uerborum,utnonilla,id ilk laudeturnbsp;Sicut amp; pfeiido apoftoli he ftulti uidcrentur prunbsp;dentibus mundi, in fapientia hominum prxdicanbsp;bantChriftumj deuitantesca qux mundus in nonbsp;bis ftulta iudicat jUt neqt incarnatum dei filiuinnbsp;Si de uirgine natum docerent,ncqj morte cius honbsp;mines faluari prxdicarcrlt, neq; carhis noftrx fu/nbsp;tur^ refurredioncm, quiamundahx fapientiBnbsp;ratio iudicathxcftulta.Hocem habet phyfica-lis fapietia,qd deus no fiat hSj^dinuifibih n fgt;nbsp;at uifibilis, qd immortalis no fiat mortalis,qudnbsp;uirgoconcipcrc Si parre nonpoflit,quod morinbsp;non poffit autor uitx,quodmors unius non potnbsp;fit multos uiuificarc,quo d mortuus apcr to fepulnbsp;chrorefurgere nequeat,quoduerum corpus hu-manura claufis ianuis intrarenon poffit indomum. Nos athxc omnia de Chrifto prxdica*nbsp;mus. Ideo Apoftolus non in fapientia hominumnbsp;euangelizat,quc fapientia eft uerbi,id eft,locuti*nbsp;onis ornat; fecudum dialeAicam Si rhetoricam.nbsp;Non lum miffus, inquit, euangelizare inlpitianbsp;Uerbijid cft,ut fecundum humanam calliditatcra jqnbsp;uerbis compofitis auditorcs adfidem argumcn-tando cogerem, fed fimpliciter ueritatem omnibus annundarem.Ideo non in fapientia uerbi honbsp;minum, neeiMcuetur crux Chrifli, id eft , n^acua,nbsp;ne ociofa putetur paffio Chrifii, fed plena homi-num redemptione falute. Sienim poffibilitasnbsp;naturalis per liberum arbitrium fufficitfibi, qunbsp;admodum feculi fapientes dicunt, Si ad cogtlo/nbsp;fcdum quomodo uiuere debcat. Si ad bene utnbsp;udum,erqp Chriftus gratis mortuuscft,0lt;cruxnbsp;eins ab omni utilitateuacua eft. Sed impoflibilenbsp;eft crucem cius uacuam ac ffiperfluam elle, quianbsp;falus humanano nifiper crucem illam poteratnbsp;euenire. Ergo ftulta eft fapientia uerbi fecularis,nbsp;qux hoc ignorauit.Vere euacuaretur crux in la-pitiauerbi,quiaer5gt;M erc,id eft, prxdicationbsp;cr ucifixiChrifti e,id cft,uidctur effe ftultitia. ^euttnbsp;tibw.id eft.fapientibus mundi, quorum fapientianbsp;prit acfall oftenditur, 8i ipfidamnandi indenbsp;funt,quia Ipemfuxfaluris incruce Chrifti no co/nbsp;ftituunt.Stultifiaenimuidctur illis.dei filium di*nbsp;cere crucifixum. Si iocofuntin perditione, quianbsp;fic infernxmorti non funterepti.Incrcdlis amp;p/nbsp;cuntibus eft ftultitia,fed bis qui lui unt.id efl,nobinbsp;credentibus,e/irtttjdipfacrux.Credimusenimnbsp;non infrmitatera effe crucChrifti,lduirtutera,nbsp;intelligtcs mortuidam in cruce: cuius fignumnbsp;qui habent,lnt fortes Si llui fiunt.quia tencri nbsp;morte non polTunt.N ein in uerbo crucis Chri/nbsp;fti dicitur aliquid, ubi uirtus Si fortitudo Chrifrinbsp;non apareatjquia moriendo mortem uicit 5cd
114 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;J. ad Corin t Hl os
A abolumacq^infernum amp;peccat,hotninem^li-' berauit,amp; ignem portx paradiG languine fuo cxnbsp;rnxit credcntibus omnia^mundi rcgnafupc-rauitjCregnum cxlorum apcruit.Nulla ergo eftnbsp;canta uirtus, quanta eft in omnibus qu de Chrinbsp;fto crucixo dicuntur.Non prxdico in fapientianbsp;ucrbi,ne taliter crux euacuctur : queuacuarefnbsp;fi aliquo nfcdo praeter ill tus facramentum ad iu-Ititiam uitam'q; ternatn peruenire homines pofnbsp;fe dicerentur.quia fcfiptumefi inifaia.quod deus gnbsp;diturus eflt fapieniiam raundi.Idco cnim n minbsp;ft me dns euangelizare in mndana fapientia,qinnbsp;ipfe(ficut feriptura tefiatur) pdixerat q3 cam nonbsp;eciperet inprxdicationceuangclica, fed perde-ret amp; reprobaret de collcgio prdicatorum fuonbsp;rum.Vnde ait :Prdilt;(M filpientMm ftpientium, cr^ru-ientiam prudentium repro6lt;tlgt;o.Non fuam lpienciaranbsp;deus in eis perdit amp; reprobat, qu iplc donauit:nbsp;fed quam fbiarrogant.qui non habet ipus.Nonbsp;candum enim, fapitiam talemcflcin fubtiliex'nbsp;cogitarione rerum,prudentiara uero in expolitanbsp;ipirum rerum explanatione. V cl fapictiam,quanbsp;de deo humanis rationibusdiiputanc, SC incarnanbsp;tionem moreem!^ eius uelut ftultam contemnt :nbsp;prudentiam uero, quam habent in moribus,uelnbsp;qua excogitantaliquid probandutn.Et deus per-didit, id eft .irritam fecit C deftruxitfapientiamnbsp;ipientium,atque reprobauit prudentiam prudenbsp;tium,quando fecit ilia quillinegant poffe fieri,nbsp; Si pifeatores ad prxdicandum mifit.Vbi enim fcnbsp; citutdeifilius incarnai^turdeuirginc crucifigt;nbsp;geretur pro humana falute,obuiauit fapientix fanbsp;pienti 5dcftruxitcam.Etubiilliteratos amp;idio-tas fecipraedicatores, ut per eos fimplicibus uernbsp;bis ad fidem conuerteret dialefticos c rhetores,nbsp;reprobauit fua prdicatione prudentiam pru-dentium,5 aftutiam mores^ eorum reiecit.Scpnbsp;endum uero quod hxc lntentia iuxta Hebraicnbsp;fie dicicur in Ilia de populo ludorum: Peribitnbsp;fapientia fapientibus eius,i. incenetgus prdennbsp;lium ablcondctur.Quod complctumcfl poft adnbsp;uentum domini, quando uno eodemt temporenbsp;luccenfa eft Ierufalem,tcmplumbj deftruftura.nbsp;omnismaiorumfcientia ablata. Nam quia fapi-entes illiuspopuliChrift quieftdcifapientia,nnbsp;reccpert,pcrijt ab eis omnis fapientia eorum.Etnbsp;quia prudentes aftutis machinationibus ftudue-runc ctrairc cidera fapientix dei,inter hominesnbsp;corporaliter conucrfanii,abfconditus eft ab ocu-lis cordis eorum omnisintelledus,que habebtnbsp;in fer jpturis,ne fcilicct Chglrum reperiant.qui innbsp;litera continetur. QuodC huic loco cpiftolnbsp;naultum congruit,quiacxillisinfatuatis doftorinbsp;bus frtdseor crant pfeudo apoftoli.contra quosnbsp;nuncPaedus agic.qui fc per mundum fparferant,nbsp;loquentes in fapientia mundi ad fubuerfionc co/nbsp;rum qui nupsr ad fidem uenerant. Poft prophetinbsp;cuna uero teftimonium lbdit Apoftolus;Vbi fanbsp;piens Sec. Ac f dicatdta olim prophetatum efi,nbsp;noftro tporeuidemusilludcpletum. Namnbsp;mU eft pt^iengfid c,in qua cedefia de lud??* aut gc
rlibus aliquis rhetorumucldialeicusoprtdi cator euangelij conftitutus? Sicnimprxdicatornbsp;in ccclcfia elfe uoluit, fapientiam feculi abijcercnbsp;oportuit.tHb' eft clcAus adprxdicandum fervnbsp;fd.^idc,quide moribus uclartibus prxceptadatnbsp;aut libres componit. Et ubi eft clcdus ad docen-dum in ccclcfia in^uifitor huiuf feculifid eft,qui fecrenbsp;ta naturx rimatur.Scribx funt,naturali amp; mo/nbsp;ralium librorum autorcs, 8C artiumfeculariumnbsp;lcriptorcs,id eft,de ipfis artibus prcepta dantes.nbsp;inquifitorcs autem Icculi, qui conftellationibusnbsp;agi mundum credunt, amp; duodecim fignisortusnbsp;SC occals fieri decernunt, nihil omnino fine ho-Fum motu putantes fieri ^ofl^ .* qui fapientia fuanbsp;inquirunt Si difeutiunt atcj;inueftigantde oceuhnbsp;cis rebus ac naturis fingulorum.Sapicns generalenbsp;uocabulum utriufque cft.Hos reprobatos Si ad/nbsp;nihilatos efle perhibet Apoftolus,non quod do-rinam eorum ex toto improbet, in multis cmnbsp;concordant facnsliteris,fcd quiaquxdamfcnfcnbsp;runt Si feripfegit contraria Chrifiianx religioni.nbsp;Si maxime dccultura pluralitatis dcorum.Talesnbsp;non recipit deus, fed ftultos fecit. Infultat ergonbsp;Apoftolus fapientix amp;aftaitix,probatx falfx Sinbsp;^probx,* dicit: Vbi ipiens,ubi fcriba,ubi in-quifitor huius feculi^quafi dicat;Nihil ualet taliSnbsp;aftutia,amp;cft inueflio in ludxos Si gentiles.Natnnbsp;ludorum fcribx Si legis dodorcs, de fili ha#nbsp;berCjftultum putantcredi.Simili modoquotidienbsp;Agentes ifiud rifui deputant.Scd ludxi.quia hocnbsp;non tarn aperte in lege fignificatum eft,dilfidunt.nbsp;Gentiles ucro,quia mundi ratio iftudnonrcipit, ftnbsp;nihil cnim dicit pofte gigni fine commixtione dunbsp;orum,ftultum iudicant.Scd ubi funt,inquit,talesnbsp;dogmanzatores.^uafi dit;Cfufifunt amp;rctrornbsp;ftim pulfijiJel in nihilum redafti.NonneJialtdmftcttnbsp;deuf/pitntiam bW$,id eft,qux eft fccundum rationbsp;nes huius mlt;if,uiique flulcam fecit eam.facies ca ynbsp;qu ilia dicebat nonpolle fieri. Et ita qux fe fapc 'nbsp;re putabatjinuentaeft infipiens. Quod enim ilianbsp;i m polTibilc i udicaba t, polfibile dcclaratum eft,nbsp;Stultam fecit deus talem fapicii3J,quia per ftulnbsp;titiam jdedit falutem credentibus.NrfM in dtiftnbsp;pietM,hoc eftjin luce diuinitatis filij dci mitn^s^dnbsp;eft,quilibct mundi amator ucl mundanx fapien#nbsp;tix feator per luperbam feculi fapientiam nonnbsp;cognouit dettW,quoniam creatorem inuenirc n ponbsp;tuit multiplicibusdilputationibusamp;folertiffimanbsp;inquifitione, qua pcruenit adinucftigatjonccrc/nbsp;atur,propterca plcuit deoftluostcere credentet petnbsp;fiultitiam pritdietionif,id eft,per rem pr^dicatam qnbsp;ftulta uidetur, hoc eft, per incarnationem amp; hu#nbsp;militaiemfilij fui. Verbum quippe dei, iapientianbsp;eft.Scd ftultitia huius fapientix,did:a eft caro ucrnbsp;*bi. Vel ga carnalcs quitpper carnis fux prudent^nbsp;am pertingcrc n ualebt ad fapicnti,per ftulti#.nbsp;tiam pdicationis.i.pcr camera uerbi prxdicataninbsp;fanarent.Et hoc eft, quia in dei fapitia n cognonbsp;uitmundus amp;c. Acfi dicatur:Cum de qui eft fa*nbsp;pientia ,nequag per fapientia fuam mdus inue-iuilt;t,placuit wt dH 119min fa per humanit
CA P VT
A tit ftultacognofcerct, quatcnus cius Gpientiaad nf aftulia defcedcret, amp; luce fugnse prudti lu-,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;to carnisfuxilluminata.noflracsccitasuideretiG
nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cutilkcxcus.quilutofuper oculos accepto il-
k ' Juminatuseft.
KZ Quoniatn lt; lud! figna pctunt,8e Grxci prdicamusnbsp;Chrift crucif/xum ludis quid fcandanbsp;^unjjgcntibiisafit ftulriti, ipfis atuocatsnbsp;.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ludris at9 Graccis, Chriftu dci urtut 8C
dei lpicnti^Quia quod ftulru eft dci,fapi's entius eft hoiiiinibus;8lt; quod infirmum eft
dei\fortius eft hoftiiliibus
S Idco mundus no cognouit per pienti de/ urn ,qa ludsei figna potcti qujrt.cfueti ab annbsp;u'quo;amp;: Grxcilapiuam.utrum qd prfdicatur,nbsp;natura patiacSe nos cotra pdicamus Chrifi crunbsp;Cjfix5,qd n ft ludis gn potti, fed fcandanbsp;ium, ga irafcunt cotra prconcs ruborc fcelerisnbsp;fui,^nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;qm fejnd munda-
n rationc no cogruit ut deus hoibus naorcret. Et hoc cft:lHlt;llt;eigtu petunt.i.n phyficas usl argu-rotofas rones, fedmiracula poftult^ no diffi-dt pofle fieri cotra naturam.fcd an f^5 fit quatfnbsp;HWW.17 rt, fcietes uirg Aaron arid germinaflc 8C fru-IoH(C.x; d attulifl.fcictes lon poft treamp;,dics de utre pinbsp;II. fcis uiu exrjfljamp;aliamultadiuinitusfadaej^nbsp;ideo figna cfueuerunt peterc.Grlt;f ci uero ppientinbsp;4tn ga nolt audire ca qu mdi rnc nnbsp;poflbilia funt, qm cotra natura nihil pofle fierinbsp;g puit,amp;idco fccund phyficas rones diligenternbsp;, ingrunc.fipoflcfieri^daudiunt: e quaeingenionbsp;hos fapitia uidc.inuenire cupiunt.Iudi amp;gcnnbsp;tiles fie ag t,fed not coftr prteJlcaMIfS Chriftum ernbsp;fifixU/tt,Iud^t ^uldeinlcandalum,gentibus utemftultiti-^^^^^4W.Iud{i cm turbantur Se indignantur aiq;irafcSnbsp;^J^^^tur,dum audit dei filiuin prdicar euro, quemnbsp;Spficrucifxcrunt.Gcntiles ucro ftultiti putanc.nbsp;immortalcm potuiflnaori, Sicum ginpotefta?nbsp;te habebatpfccutores unauoce proftcrnere,pernbsp;tulifl ab illis fe flagellari, confpui, tcncri, fpinisnbsp;coronarqcrucifigi. Stultum gppe gentilibusuidcnbsp;tur, utpro hobus autor uit morerctur,ga hocnbsp;mundanx fapientix non congruit. Chriftum crunbsp;eifxum pro mSdi redetnptione prdicamus,^dnbsp;lt;ut diximus) feandalum ludis incredulis cft,5enbsp;ftultitia Grcis.Scd ipf ludiitnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Grlt;ee,qui hoc
a nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;prius pu^bant ftandalum 8C ftultitiani,Hoc4tft,id
. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fl.poft^ funt ad fidem uocati uel cuerfi.ucl uo
catis ad uitam non communi uocationc, fed qua Soli prsedeftinati funt ante mundi principiuna uonbsp;ca.prdicamus chriflum dei wrtfcf,ga mortuusnbsp;uicit,quot; deif4piortilt;tH,qua prudenter fefellit diabo _nbsp;lum. Virtutetn nunc ad figna retulit Apoftolusnbsp;propKr Ii*dos,fapientiam aSt ad doirin pro
- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Grcos.i.gentiles. Hc cm uirtus fiiftcit lu-
撮 . Squot;^ftibus,ficrediderint;e hc i-picntialimicitGrcis fapitiam petentibus. Cre dentcscmtntelligenthcfignauirtutisin Chri-fto^d mors cius mortem noftram deftruxit, dt
.1. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;iif
mortuus ipc uitam nobis ddit ternam .Grjci 4'' C qf.fi crediderintjin co uidebunt magna fapienti.nbsp;documta,6e fuam fccularem fapientiam intelli/.nbsp;gent efle ftuhitiam.Videbunt cm g prouido Selanbsp;piti cfilio nos,g per fupbiam cccidcramus,ipenbsp;perhumilitatem fuam crexit. Ob hoc ctiuoca/nbsp;tur Chriftus dei uirtus,gapcr ipm orania fecit de
us. *Se dei fapientia, ga per ipm cognitf^ eft deus.nbsp;Vndc 8C apparetidem filius cotcrnus Se co-qualis pa'i'Cum cm ipc ffliusft dei uirtus Sedeinbsp;lapicntia.f aiiquando fuit deus fine filio, fuit finenbsp;uirtute Sefapici?tia.i.fuit infirmus Seinfipis.Itcinnbsp;fi gs dicat quod ci uirtus fit minor illo, aut ciusnbsp;ftpientia minor illo, magnam deo contumeliamnbsp;ingerit, cum nec glibci homo potens id fibi dienbsp;qucnimitcr ferret.Nec uiirum fi Chriftus crucinbsp;fixus, eftccdcntibus dei uirtus Se dei lpientia,nbsp;qid quod flultum e dei,id cft,huijnihtas Se paffio,/nbsp;pientiuse hominibus^id eft, qum homines polfimnbsp;uidere Si ({.amp; quedinfirmutne (Iei?,id eft,incarnanbsp;tio^fortiuteflhominibut: quiauius uicitmortem,nbsp;quamnullusgigascuafit. Quianoscuraad diuiznbsp;namfapientiam uenimus,lapienter favimus: ipanbsp;cum ad nos uenit, ab hobus fuperbis quafftuPnbsp;tefecifl reputata e. Etnosc ad ill uenimiis,cnbsp;ualefcimusapa c ad nos uenit, quafi infirma exinbsp;ftimataeft.Serpentis fapientia deccptifumus,dcnbsp;ftultitia liberamur. Sed ficut uoca fapitia, cracnbsp;autem ftultitia contemnentibus dcum,Gc ifta qugnbsp;uocatur ftultitia, ftpientiaxftuincentibusdiaboz qnbsp;lum. N cm uere ftultitia c, fed ab hobus dumnbsp;ration! mund an; non conuenit,putatur ftultitia,nbsp;cum fit ratio Ipecialis. Nam hc ftultitia fuperatnbsp;omnes fapientes, ga falutera humano genfti fs pinbsp;enter reddit,qu nullus fapientium inuenirc feie/
bat. Hc,inquam,ftultitia omnem hom fapientinbsp;am fupergrediturjga g fapientia fua liberari nonnbsp;potert,pcr crucis myften'um fal uant.Sed Se in-firmum dei non eft infirm, ga infirmitas Chrifiinbsp;magna uitftSriaeft.Vicie cm forte armatiim g ui/nbsp;cerat oihes,e ideo fortior eft hcinfirmitas deinbsp;cQctis hobusjga fuperauit ilium g cuntftos fupc/nbsp;raueratjemorte qunecgigantes cuadercpoznbsp;tueruntjCrucifixi infirmitas uicit.
Vi'dctc enmuocationcmueftram fratres, quia non multi fapientes /cundf carnem,nbsp;non multi potentes, non multi nobilcs, lednbsp;qua: funt ftulta mundi,clegit dcu8,ut cfunbsp;dat lpitcsSC infirma mundi clegit deus.nbsp;Ut confundat for tia gt;8C ignobilia mundinbsp;contcptibih'a elegit deus,fca qu% n funt,nbsp;ut ea qua: funt dcftrucret, ut non glon'eturnbsp;omnis caro in confpeu e.us, Ex ipJb autnbsp;uosefti's l'n CHRISTO lESV, qui fa*nbsp;dus eft nobis fpientia deo amp; uftitia amp;nbsp;fandificatio c redemptio,utquemadmo*nbsp;dumfcriptunaeft Quigloriatur,in domi*nbsp;noglorietur.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;x-ccr.io
1 Vtre ftultuij Se infrmura dei, eft fapienti/
J. AD CORIN.THIOS quiarclinquicfapites,firmos,nobiles amp; diuites: Cnbsp;fed fiipfos primes elegiifet,meritofapicntixfuxnbsp;uelpotcix,feu natalium aut diuitiarum fuarutnnbsp;febi eligi uideretur; at^ infiati de his rebus,falutenbsp;humilitatis non rccipcrt.Si enim primo fapitesnbsp;clegiffet,dodrin corum merito elegilfe illos pUnbsp;taretur, 8c itaillorum feientia laudaretur SC lausnbsp;Chrifiiminucretur.Si pottcselcgilTctjUidcrcturnbsp;cos merito dignitatis eorum clegilTc, 8C fimiliternbsp;diuites merito diuitiarum. Et ideo iftos qui de fe*nbsp;metipfis in femctipG.s potcrant gloriari, non qui-d omifit ncc contepfit, fed aliquantulum diftu-Iit;amp;illos primo cligcrc roaluit,gnihil in feipfisnbsp;habebant unde gloriari ptJlfdit Quia nimirutnnbsp;ad prxdicandum tales uenire debuerunt, qui denbsp;laude propria nihil haberct, ut tanto folius ucri-latis cognofeeretur elle quod agert, quanto SC.nbsp;apte cerneretur, quia ad hoc agedum g fc idoncinbsp;non fuilTcnt. Tales ergo primitus elcgit, ut gjosnbsp;humiliaret cxteros,amp; ad fide adduccret, ut no glnbsp;rietur tmms caro^d omnis homo is conj^Hu eiuf,nbsp;.i.eorS ipo-uel no gloricf ois caro in cofpedu ciusnbsp;id c,in fe nullus glorietur cum conlpicis.N gionbsp;rietur utitp de meritis fuis. Non enim glorianturnbsp;|uufti,qui Ife habet unde glorietur mec iufti,quianbsp; ipfo habent unde gloriari debeant : ncc ha-bet gloriam fuam,nifi ipfeim cu i dicunt, Gloria Pr 'nbsp;naea SC exaltans caput mcum.Ac g hoc ad omnenbsp;homine perdnet, fiuc iuftum.fiuc iniuftum,quodnbsp;nunc didum eft, ut non glorietur omnis caro innbsp;conipedu cius , feilicct neque de meritis, netp denbsp;lpitia,nelt;5dcpotctia,ne^ denobilitate,nccdc qnbsp;diuitijs aut alia re ^^pria quif^ glorietur. Nullusnbsp;exfe poteft gloriari, fed uosindcogloriamini,nbsp;ga ex ip/o dco.i. e:f ipfius dbno W eflif in Cbriflo le-f, no ex uSbis.Ex cius gratia procelfit ut fids innbsp;Chnfto,non ex ueftrismeritis,quia eiuspropofi/^nbsp;turn fuit ut elTeds mbra Chrifti. Si ergo ex ipfbnbsp;eftis,nolite illos admirari quos ipfe non elegit.In^nbsp;Chrifto cftis,qfnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;efi uobis flt;tpicHtM,ut cius par
dcipatione fapites efEiccrcmur,percipites ab co fenfum prudetix,' fadus eft nobif iufiitia, ut nosnbsp;cius participationeiuftificarcraurg opauirtutS.nbsp;Cr ftndijicittio.ut nos fandificaret in baptifmo,fanbsp;cis immunes peccato.cr redewpfio, ut nos redi-merct^ nobis feipfum dando. Sapidacrgo nobis fadus eft,id ,illuminans nos ad ueratc SC denbsp;cognition.amp;quia prius iuidficat bona ogationc,nbsp;p hoe iuftitia,quia priu.s emundat in bagtifmate:nbsp;Sc hoe, quia prius redemit lua paftione. Ipfe quinbsp;in feipfo eft xterna 8C incommutabilis fapienda,nbsp;etiam nobis fit fapictia, c nos eiusparddpatio-ncefficimurutcuncf fapitesad redefapiedumnbsp;Ita ipfe cum in fc fit ipfa iuftida, qux uiuit in fci-pfa d incommutabilif uiuit, etiam nobis fit iuftfenbsp;tia,cum nosd cohxrctes iuftc uiuimus : SC tantonbsp;magis minusve iufii fumus,quanto illi magis tot-nusvc cohxremus. Similif cum ipfe fit in feipf^nbsp;xterna fanditas, etiam nobis fit fandificado, ctlt;nbsp;nos lndificatfui participationc .Fadus eft erg*nbsp;nobis deo lpida SC iuftida 8C fandificado,^*
11$
A US amp; fortius hotninibus :3a in uobis poteflis hxc expcririjinfipientes enim amp; inSrmos uos iiocaucnbsp;runt,NamW(irte Rocationem ueflntmfratretjd eft.uvnbsp;dte p quos uocati eftis, quia non multi ex illis intnbsp;fapientetfecundancarnemdd cft, fccund humanamnbsp;fapientiam^noff multi potentef fecundum feculi po-tentiam.nort multinobiles fecundum carnis nobilitanbsp;Km- Et pflmo nulli ex uocationibusfucrunt ta-les-^Non multi forfitan propter fc dicic, qui folusnbsp;inter apoftolos fecularium literarum pcriius, ternbsp;renarum opum diues, Roraan dignitatis parennbsp;lela conipicuus fuit, qui tarnen hc ni hili pendit,nbsp;nec ufus eft eis. Erant iam Si aliqui prdicatoresnbsp;fadi ex dlis, qui fuerant fapientes fecundum carnbsp;ncm,amp; potentes 8C nobilcs.ficut Dionyfius Arenbsp;opagita alij. Vel ira : Videte uocaiionei* uc-ftrjid eft, in uobis ipGs probate quod dico, quianbsp;non multi ex uobis fapientes fecundum camemnbsp;uocati funt ad (idem, ld potius pauci fapientesnbsp;crediderunt. Per fuperbiam enim fapientisefecunbsp;laris,multi fapientix dei contempferunt elfe fubnbsp;ielt;fti. Vix enim iHiufmodi homines ad Hdem pofnbsp;feint adducigt;Nec multi potentes in hoc feculo uelnbsp;nobiles inter uos,ad Chrifeum funt uocati. Difli-cile enim potentes Si nobiles ac diuites,8mukonbsp;his difficilius eloquentes.credtdeo. Obccaturnbsp;enim mens corum diuitijs C opibus,at^ luxurianbsp;uel fuperbia;amp;C circundati uitijs,non pofeiint uidcnbsp;re uirtutes; fimplicitatemij fcripturj fand nonnbsp;exmaiefeate fenfuum, fed exuilitate uerbor iu- dicant. Non multi talcs uocati funt, fed qiuultttnbsp;funt mundi, id eft, ignaros homines mundanx faptnbsp;entix tlegitdeus ,ut pereorum dodrinam confun-(l4t,idefl, erubefeere facial, amp; adinfipientiam renbsp;digat fapientet feculi. Confunduntur enim fapien-tes,dum ea qux ipfi negant, uident multos con-fiterijid eft, partum uirginis 8C crucem filij dci SCnbsp;refurredionem mortuis.cxtera^ Gmilia, Stultanbsp;mundi elcgit deus, id eft, ineruditos libcralibusnbsp;difciplinis amp; omnino (quantum ad ftculi dodrinbsp;nas pdnet) impolitos, non peritos grammaticx,nbsp;non armatos dialedica pifeatores fecit fuos prdicatores, ut uidclicct cudis in eis ofienderct, qdnbsp;ad uitam credentes populos,non fermo.fed cau-fafuaderet.Etw^rm4mnlt;li,id .paupercs 8C imponbsp;tentes elegit deuf.ut g corum uirtutem confundut fornbsp;tt4,idc,fupcret amp;crubcfcerc faciatpotetes.Namnbsp;delati diuites nouas uirtutes in humilibuspcc-catoribus alpiceret, corum quorum phus contenbsp;mnebantuit, poftmodum obftupuerc miracu-lis.unde mox pauidi ad fell corda redeuntes, ex-timueruntfanditatemin miraculis, quam dcfpenbsp;xcrant in prceptis.Per infirma ergo cfufa feintnbsp;fortia,quia dum jn ucneratione uita furgit huminbsp;Iium,elatio cecidit fuperborum. Et ignobiUd mundinbsp;(3'conteniptibiliii, id c, homines in hoc mundo pic/nbsp;beios Sc abiedos elegit deuscr eaqunonfunt, ide,nbsp;non computaniur,fciJicet illos homines qui nihilnbsp;efle uidebantur,tflt;lt; ^U^funtjd e,magna putabannbsp;tur,lt;le/lrKcret, id ,uincdo humiliaret. Elcgit er-:nbsp;go indodos,infirmos,ignobilcs C pauptres; no
lol
CAP VT
A Ttos ad ilium conuertimur temporalif,id , ex ali quo tpore, ut cum illo tnancamus in ternum.nbsp;Si ipe ex quodam tpore uerbum caro fad clnbsp;Si habi tauit in no bis.Hacc oa nobis deo faiftusnbsp;eft,tnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gloridtur^non in lc,fcd in dominoglorietur,fi
cuiferiptumefiin lcremia : Non glorietur fapiens h fapicntia lua,C non glorietur fortis in fortitu-dine lua,Slt; non glorietur diues in diui tijs fuis:fednbsp;in hoc glorietur qui gloriatur,fcire amp;noirc me,nbsp;quia ego lum dominus, qui facio mifcricordianinbsp;iudicium 8C iuftitiam in terra.Videie quemadnbsp;tpodum nobis abfculit gloria, ut daret gloriam:nbsp;abfiulit noitram,ut daret fuam:abftulit inanem,nbsp;ut daret plenam; ab^lu^t nutantem,ut daret foHnbsp;dam.Quanto enim gloria noftra fortior Si firmier qu in deo eft,qum qux in nobis-rNonergonbsp;glorietur quifquam in ipientia fua.ucl in fortitunbsp;dine,uel in diuitrjsauthuiufmodi rcbusfed fi glonbsp;riari uoluerit,glorietur in domino qui facit mifc/nbsp;ricordiam amp;iudicium amp;iufiitiam.lllc enim in fonbsp;lo domino gloriatur, qui cognofeit non fuum,nbsp;fed illius cfle,non fol ut fit, fed etflm ut non nifinbsp;ab illOibcne fit;qui in omnibusqufacit,non funbsp;am, fed domini gloriam quacrit. Etideo gloriannbsp;dum cft in domino, quia non poterit ^fundi quinbsp;gloriatur in oxfundctur autem, qui gloriatu^nbsp;in hoc feculo uel in fciplb
CAPVT .II.
T ego cum ueniflem ad uos Fratres,ue ni n fublimitate fermonisaut lapten
IobA.l
tiacannucians uobis teftimoni Chrifli. n enim iudicaui feire me aliquid inter uos,ninbsp;fi Chriftum Icfum, i hune cruciFuum. Etnbsp;ego in infirmitatc enimore^c tremore rouinbsp;to fui apud uos ,amp; fermo meus ^prdicassnbsp;jio mca non in perfuafibibus Humana: fa*nbsp;pientia: uerbis, lcd in oftenfionc Ijiiritus Cnbsp;uirtutis, ut fides uetttanon fit in lpicntianbsp;hominum,Fed in uirtutc dci.
Dixi luperius quia infirmos i ftultos prx-dicatores elegit deus- Et ego quoep talis apparui uobis,qa ucniens ad uos ueni non in fublimiMe(ermonbsp;nis. noninrhctoricisS dialcfticis difputationi-bus, ut artificiofe SC compofite prdicar uobisnbsp;fccundum logic,ncc inlublimitateppiczjtw.i.hunbsp;manat rationum fccund phyfic, qd laudatisnbsp;in pfeudo apofto]is,qui p eloquenti fii cmennbsp;dant prauam dotftrin fu, 8C p fapicnti mundinbsp;euacut cruc Chnfii.Non in lublimitate fermo-nis aut lpitiueni, led potiusin humilitate: qanbsp;9^* 5''*uscapacibus fublimiora loqint,n illotnbsp;utilitatem,fi.jnbsp;nbsp;nbsp;oftentation facit. Veni nnnnnci/
ansuobteftitHoifinfff chriiA^qd de eiusincarnation ne,paffione^S: refurredione teftatifuntprophe-c,uei qd ipe de femctipomoriendo amp; refurgennbsp;do teftatus eft,aut quod nos apoftoli teftamur denbsp;iUo.Veni,inquam, no in lblimitatefcculariselonbsp;quemi uel fapienti.quia ec in fublimitateil-iius q de deo cftEt hoc fci ex udicio.lMgt;w twtn iu-
*?
,1. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1'7
dic4ui me aU^uiilfcire inter or, mini espaces uosC uidcbain,w) lefim Cbrium ej hiie crucifixumjd cft,nbsp;nifi faluator reg, C hoc per crucifixionem. qd*nbsp;eft diccrc; Quia uos caperc diuinitaiis eius my ftenbsp;ria non poh penfaui, Ibla uobis infirmahunaaninbsp;tatis eius locutus fum.hoc cm inter illos Apoftoxnbsp;lus nefdcbat, qd ipfi per ilium icirc non potert:nbsp;amp; hocfol fe feire dicebat, quod eos pjr ill fei-re oportebat. Eo aucem genere locutionis nefei-rc quiflt;$ diciturquod occultt, qu dicitur foflanbsp;caeca quse occulta c ftdn Chrifto at crucifixo nnbsp;parua Icicntia eft.fcd tnulta in co difcunc^ maxime q? uctus homo nofter fmul crucifxus cft, RWJM 4nbsp;ut cuacuctur corpus peccati, 8C ultra non feruia-mus peccato.Nam ad us cruc pertinetjqCP ctnbsp;am nosi) eius corpore crucifigimur mundo,ubinbsp;inteUgicoscocrcitio malai)! concupifcctiarum,nbsp;Ac P hoc fieri non pot, ut s qui cruce Chrifti innbsp;formant,furta, adulteria, ucl aha crimina permitnbsp;lantur. Oia cm uitiacarnisacfpsuiuificatcruxnbsp;Chrifn.utuiucre faciat in uirtutibus.quia ^ipc^jnbsp;pds nf is crucifixus c{t,ut nos redimeret ab ominbsp;iniquitate.amp;cruciaiibus ternis faluaret.Hxc Cnbsp;alia mulca diicunf in Chrifto crucifixo .Ira huminbsp;lia C infirma uobis prdicaui. Et ego humilis Cnbsp;infirmus fui, quia dpttd uos fui in inrmitatejid efi,q-fi nullius elTcm uirtuiis aut potentiucl in infir-mitate,idcft,intribulacione Cttiinore,id cft,anxixnbsp;ctate animi. crtremore corporis propter affliftio-nes pnarum. Chnftum enim in ftultitia huma 0nbsp;nxlpientix prdicans, odium mihi ludseorumnbsp;atp gcntili pcrftcutiones prouocabam, qua/nbsp;fi r uanam annucians,S de mortu prdics:nbsp;6c d itaconuerlrcr uobifcum.jcrwowfUsde monbsp;ribus crprxdicutio melt;t dcChnfto,ucl fermef priuanbsp;tim cor paucis, amp; pracdicatio publice cor ominbsp;bus,non fuit in perfua/ibilibus uerbif humdmeftpienti^-iinbsp;in uerbisq per human lpienti fuaderctcrcdc/nbsp;reqd* diceb./dfuit inoflenfioneftiiritus cr irtatis.i.nbsp;in eoqd'ondebamme habere Ipm lanft rcligi-nbsp;oic uiuedo 8ij5phetando,5c p manu impofitio*nbsp;nipm ali]simpetrdo, ondebam mehabrenbsp;uirtut miraculafacidok ideo GcFeci,ut fidetue.nbsp;flrd non fit fundata in fopientid hotninum, fed in uirtutenbsp;del, fecund human lapieniin qurat rnesnbsp;eoi}2 q debet credcre,lcd oia imputer uirturi diuinbsp;nae poflibilia.fcis deo nihil efle impoflbile.
Sapienciam autem loquimur inter perfe* dos.Sapitiam ucronon hnius (culi,nc^nbsp;principum huiusfcculi,qui dcftruftur: fednbsp;loquimur dei fap'c|pam in myftcrio,qua:nbsp;abfcdita cft, qua prdcftinauit deus antenbsp;fecula in gloriam noftram,qu nemo prin*nbsp;cipu huiusfeculi cognouit. Si enim cognonbsp;uiflent, nunquam dominum glori crucifinbsp;xiffcnt.Sed fcut feripeum eft:Quod oculusnbsp;non uidit,nec auris audiuit,nec in cor hominbsp;nis afcdic,qu prparauit deus his qui di3nbsp;ligunteum Nobisautemreuelauitdeuspnbsp;fpiriew fuum
-ocr page 146-118 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.1.
A nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Quia fupra dixerat, ueni non in fublimitatc
lrmonis aut fapiti,ne cui ftultus uideretur.iC in prdicationefua nihil fapicticontinerc, oftenbsp;dit quod iplcquifimpliciter ifiiscftlocutus, alijsnbsp;erudat profunda lpicnti. Inter uos,inquit,fimnbsp;plicif locuti fumus,fed inter perfedot non cognito/nbsp;res,quibus opus non cft ut loquamur,ld audito/nbsp;res non c^aces,loquimurfupientiMi,ilt;i cft, de fecre-tisdci.acu diceret: Etnoshabemus fapientiam,nbsp;lcd uos cam caperc non poteftis,quia ^adhuc lanbsp;tftcflutrimini atcj; parui in fenl comprobamini.nbsp;Sed inter pcrfedos eam logmur, id eft, inter cosnbsp;qui crucemChriftiuirtutis teftimonio ipitiamnbsp;(atentur. Omnes enim perfedi uiri intelligt eflnbsp;fummam lpientiam, quod uos putatisabiedio-nc,uidelicet quod deus homo fadus , cp efurijt,nbsp;quod fatigatus,quod crucifixus eft.Hjc enitimianbsp;inter exccatos prdicata,uidcntureffcftultitia:nbsp;fed inter perfedos lume cordis habtes, cft fumnbsp;ma fapientia.Loquimur fapientiam,fcd [apientiumnbsp;non huiuifeculi .i. non humanis rnibus confiante,nbsp;n huius feculijfed futuritneq^ principum huiut fieuli,nbsp;id eft,regum amp; phllofophorum,qui in hoc fecu-loprimatumfapicntiicnere uidebantur. Qginbsp;principes deruuntur, id eft, fapientia eorum difli-patur,quiaChriftianit3s errores quos illi infe-rucrunt, excidit, id efi.idololatriam auaritiamnbsp;amp; ctera uitia. Non illorum fapientiam loqui-mur, fed potius dei/pientiam de redemptione hominis per incarnationcm C paffionem unigeniti
B etus.loquimur eS in myerio,id cft,in occulto fenfu pheticorum didorum uel operum referamus,utnbsp;Gene.zz ifimmolatione Ifaac , uel in uidoria Dauid denbsp;IRnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Philifto. Qijlt;e fapientia abfeonditd e lpitibus
prdentibusfeculi, fiCideoftultitia putafab eis,quia nefciuntillam.Abicondita eft, dura nonnbsp;in uerbis, fed in uirtutc eft ; non humana rationenbsp;poffibiliSjfed fpirituali efficacia credibilis.Vcl lonbsp;quimur eainmyfterio,id eft,in occulto facramennbsp;torum, quod nequit intueri oculus rationis no-ftr fine labore inueftigationis amp; ilRiminationcnbsp;ipsfandi.quabfconditaeft in corde patris,nbsp;lobun. I 9*^*^ uer bum erat apud deum.^uttm fapientia qunbsp;eft uerbum patris,pradeinauit deut fecundum fu/nbsp;turam eius humanitatem. hoc eft, prordinauitnbsp;untefecula,id cft,antcquam mundus effet, ut unigenbsp;g . nitus fuus in plenitudine temporis homo fieret,nbsp;crucifigeretur ac refurgeret. in gtorium norumnbsp;qui credimus, ficut 8C in confuGonem illor quinbsp;non credunt C cruc eius ftultitiam putant.nbsp;fapientiam diuinitatis eius nemo prineipum huiut fe~nbsp;rulieognouit dco abfeondam eile, id eft, nemonbsp;fupborum philolbphorum aut legis dodorumnbsp;aut feculi poicntum cam cognouerat quado hcnbsp;loquebatur Apoftolus. Vel fapientiam domini-cincarnationis 8C paffionis prdcftinauit deusnbsp;in gloriam nofirani ,ut fcilicet humanitas amp;morsnbsp;cius fieret nobis gloria fempiterna, quara fapiennbsp;tiam nemo principum huius feculi, id cft, nullusnbsp;malignorum fpiritu cognouit,quia nquam alinbsp;quis illorum intcllexit, quod per paffionem eius
.1. AD CORINTH IOS
redimcndum effet genus humanum. Inde appa- C ret quod noncognouerunt,quia cognou^ent dxnbsp;mones ill am padionis eius i apientiatn ualere adnbsp;redemptionem humani generxs,n^(Mm crudxifnbsp;fint, id eft, nunquam crucifigi feciffent dominum gfnbsp;riif, id eft, nunquam fuggeffiffet diabolus illuionbsp;crucifigi,perqucmiusfuumgderet. Scdnecho*nbsp;mines cum crucifixiffent, fideum gloriilleffcnbsp;cognouillent,qui in forma ferui crucifixus, tamenbsp;dominus glori crucifixus eft.Talis enim erat il'nbsp;la fulceptio, qu deum hominem faccret, SC ho'nbsp;minem deum.Qimd tame propt gd SC. fccudumnbsp;gd dicatur, adiuuante domino prudes amp; dilignbsp;amp; piuslc(ftorintelligit.C^iaredcdicituramp; dc'nbsp;us crucifixus.non ex uirtutcdiuinicatis,ed ex innbsp;firmitate carnis.una eft enim perfona deus amp; honbsp;mo.Quem qui crucifixerunt,ignorauerunt;fidc-les autem cognouerut eum. Non nouerunt cum,nbsp;led contigit ex hoc fieri, eutin Ifaia riptume,nbsp;quod oculus non uidit,nec auris audiuit, nec in cer hominitnbsp;afeendit, qua prtptrduit deut diligtibus le. iednoiitnbsp;reuelnuit ca perffritum fum. Sicut enim illa carna-les homines iuxta prophetiam latct,fed tam nonbsp;bis fpalibus reuelata funt p fpm dei.'fic fapiennbsp;tia diuinxmcarnatiis.amp;noftr p eius morte rc-^emptionra.latuit infideles, fed manifeftata eft fi-dclibus.Ea qu deus in regno clorum prparanbsp;uit his,g puro corde diligt c,tanta funt QC tannbsp;prclara atcj tam fpalia, quod oculus n uidit,nbsp;qutauel qualia funt, nec aurisaudiuit,ncc incornbsp;hois alcdit.Oculus n uidit,ga non eft color:au'nbsp;ris non audiuit, ga non cft Ibnus : in cor hos non Pnbsp;a(cdit,ga non cft terrena cogita tio. Quod enimnbsp;in cor hos afcdit.infra cor hos crat.ldco in cornbsp;afcdit,ga fupra illud cftcor quoafeendit. Prxnbsp;mium uerg quoefin cloTeruatur clcdis.n afcnbsp;dit in cor hois,fcd afcdit ad illud cor hos. Ocu*nbsp;lus nonuiditillud corporeo uifu, neauris audi^^nbsp;uitcorporco auditu,necin cor hois afcdit, id,nbsp;nec cognolci potuit ratione cius g carnalis eR,n9^nbsp;fpalis.Nam in co quod dicitur, in cor hos nonnbsp;afcenditdntclligi poteft quod non fit homo, fednbsp;fupra hominem,in cor cuius alccndir. Resnanqtnbsp;dicitur afeendere in cor,quando intrat ut prdennbsp;ter intclligatur,amp; bene intelleda placeat.Notannbsp;dum ucro quod hc lntentia n eifdem uerbis,nbsp;fed eadem ftnfuum ueritatc legiturin propheta.nbsp;Sicnanqiibilcriptumcft: Afeculo nonaudiert,nbsp;netpauribus perceperunt -.oculusnonuiditdeus 'nbsp;abftf te qu prparafti cxpedantibqptc. Tarnen propheta d Apoftolusdicit Gmilitcr,ocu-lus non uidit.Sed quod Apoftolus ait, neaurisnbsp;audiuitihoc propheta, nec aurius perceperunt.nbsp;Et quod Apoftolus,nec in cor hos afeenditihocnbsp; propheta,non audicruntjid eft,non intcllcxcruf.
Quod^pofuit Apoftolus,hisg diligunt eum: hoc propheta dixcrat,expcdantibus te.Sed ficutnbsp;prmifimusjidem fenfus cft in Apoftolo, g Si innbsp;propheta.Homincsenim feculo nonaudiert,nbsp;hoceft, nonintellcxcrunt prmia iuftorum,ganbsp;in cor hos non alcendit quanta fint,id eft,cogii'
.tc
II
CAPVT
A tio huinana noncomprehendit ea. Netp auribus perccperunt, quia auris humana non audiuit eanbsp;loquente aliquo, 86 oculus non uidit ea: quoni-am qux promiituntur in futuro, non cernunturnbsp;i in prxfenti.Spes cnim quuidetur, non eft fpes,nbsp;fed jam certa promiflio. Sic fueruntilla fcculonbsp;X hobus ignora, lcd nobis qui fupra homines fu-mus, reuelauit ca deus non per induftriam inge-nij noftri, fed per fpm fuum, quo mentem no-ftram illuminauit,utintelligcremus ilia inelfabi-lia bona, qu ipc fuis amatoribus pracparauit.nbsp;Qyilli tunchabebt.qn eritdeusoiainomni-bus.Deus ergo eft omnia ilia bona, qu ipe pr-parauit diligentibus uel expedantibus fc.
Spiritus cnim omnia*fcrutatur,ettatn profunda dei. Quis enim feit hominumqu funthominis, nifi fpiritus hominis qui innbsp;ipfo efts Ita 6d quac dei funt, nemo cognouit nifi fpiritusdei.
d Hc uobb per fpm funt rcuelata, nec^ rai-rum, quij f^ritut ferutntur omnia, etia^ profunda dei, ld cft,qu in deo latent longe remota creaiura'nbsp;rum cognitione. Scrutatur non uiique ut quodnbsp;nefeit inueniat, fed quia nibil relinqmomnino -------------,--------j-------------
quod nefciat.profunda dci ferutatur.^ia eius fcilluminant nos,tperefewn)f beneficia crcta6arcananouit,acperhocdeuseircraanif^^ nobiddeodonlt;itlt;t.Spr*'-------------
ftatur, qui omnia dci occulta feire ofienditur Scrutari omnia perhibetur.quia in nobis mans,nbsp;facK ut nos ea fer utemur. Et quod nos dono ipfi*
P usfacimus.ipe diciturfacere,quia fine illo nos nonpoflumusfaccre. Vereipe dei fps occultanbsp;diferutatur, ficut 86 fps hos occulta hoisNamnbsp;hontintm Rit ea ^utefunt occulta hominit, ni/i iiri-tus ipfius hominii qui e in ipj * Vnufquifque enimnbsp;homo habet in le proprium fpwi. Animus enimnbsp;cuiulque, proprius eiusjft fps. Etc5 qu funtnbsp;^^hos.ncmonouitnifi fps eius. Non enim nouinbsp;quid cogites, aut tu quid cogitem. Ipaenim funtnbsp;' 'ropria noftra,qu in animo cogitamus. Et co/nbsp;gitationum uniufcuiulquc hos, ipfius fps tc-ftiseft. Alius nelcit quid in illo agatur, fed fpsnbsp;us nouit. Ita crnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dei funt occulta, ewo cogno-
uitnifi gt;iritut dti. Non tarnen fapientiadei exclu* dicur qu filiuseft, abhac fecretorum notitia,nbsp;quoniam fps accipit filio omnia, ficut ipc di-Iob4n.l6. fcipulis ait: Omniaqucunquehabet pater.meanbsp;funt.Proptcrea dixi quia demeo accipiet, 86 an-nunciabit uobis. Et nos accepto fpiritu dci difei*nbsp;mus 86 quid agatur in deo, quia cum per eius fpi*nbsp;tum feimus , ctiam fie nemo feit nifi fpftitusnbsp;dci. Sic autera feit ipc in nobis, ficut loquiturnbsp;in eis quibus dicitur : Non enim uos eftis qui lo-quimini, fed fpiritug patrisuefrri qui loquitur
Nos autetn non fpiritum huius mundi ac-cepimus,fed fpiritum qui ex deo cft,ut feia mus qu a deo donata funt nobis. Quac Cnbsp;loquitnur non in doctis human fapientinbsp;y?.?! ) fS IR fpiritus, fpirituali^
.L nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;II?
bus fpiritualia comparantes. Animalis afc C homon percipit caqufunt fpiritusdenbsp;ftuititia enim eft illi,Cnon potcft intelligcnbsp;re,quia fpalitcr examinatur, Spalis acnbsp;iudicat omnia, C ipfe ncmine iudicatur,nbsp;ficut fcriptum eft: Quisenim cognouit fcnnbsp;fum domini,aut quis infttuxitei' Nos aup rowx.ii.nbsp;temfenfumChriftihabemus 9
Solus fpsdeinouiteaquxdcifunt.Sed nos non fpm mundi, fed fpm dci acccpimus,nbsp;quo doccremur,nonqu niundi.lcdquse dcinbsp;funt. Quia fpGs mundi non poteft fcire,qux abnbsp;hoc nobis infinuata funt. Sps enim mundi eft,nbsp;qucm phytoncm appellant, per qucm arripiun-tur phanatici, qui fine deo funt, qui folct conie-uri^use mundi funt diuinarc, qui per ucrifi^nbsp;miliafallitur C fallit. Qui per Sibyllamlocunbsp;tus cft fenfuni noArorutn fecutus, locum uolcnsnbsp;inter cleftcs habere, ipfe C in pfeudo apoAolisnbsp;erat, at eos md anain fapicntiara feftari fac*'*nbsp;bat.Sed No nonf^irituinhuius nwdtlt;tfpiwH$,q donbsp;ceamur fapientiam mdi, (dj^irituiii ^ui ex deo ejl,nbsp;per que doceamur ca quae ex deo inc. Spmnbsp;ex deo eft acArpimus, id , diuinS quend radi
ls cm dei mentem,quam replet,illuminatrfpsautem tnudi excxcat.Quctn q habcnt, non intelligunt dci dona qu percepc/nbsp;runt,neq) quo perccperunt. Sed nos per fpmnbsp;eius nouimusdd donaeius nos habere, 86 ab co 0nbsp;accepiffe. Ab ipo ein gcquid boni eft,donatur.Etnbsp;ipe nobis ddit Chrift fu,atq; in eo rcdemptio-ne 8i plt;S2rcmiflione .uirtutlj multiplicationnbsp;nem amp; xterna; beatitudinis fpcm,amp; qcqdbabc-musuel fumus.Intelligimushc nos habcre,86abnbsp;o pcepiffe, Q CZ Iogmr, ut hinc appareat fcircnbsp;noshxc,qa86 toqmurca ut56alii diictipfa.Lonbsp;qmur on in uerbit huiuantefapientM doflii ratione uelnbsp;ornatu, fed in doArina fj^iritus,quia. mentes audiennbsp;tiutn, loquecibus nobis,docentur fanfto lp5.nbsp;Vcrba enim humanx fapienti hc ienfum nonnbsp;capit,nec litcraturaftudijapprehendit,fed p fide fpali rne concipit. Ideoqj fps dci p cuangenbsp;liG ipalicer docct cordahoim, excitas ea ad co*nbsp;gnitionc fui creatoris.Dico qa loqmur,86 hoc fanbsp;cimus, comjfirtes j^rituiilitt uerba /^intualibut uiris^nbsp;id Cjita modrantes a qux dicimus.ut cueniattcnbsp;capacitatifinguloi}2,qa P*quot; uarictatefenfus audinbsp;toj^ diftinguimus ea qux loqmur, comparanbsp;raus intellcdui uniufcuiufcp,attdentes qd cui di*nbsp;camus.Hoc facimus ^alibus,qd uos n eftis.etnbsp;ideo culpa ueftra c,n noftra,qd maiora n dixinbsp;raus uobis. Nos feimus q dei funt, 8C loqmur canbsp;fpalibus. Sednmmlt;tli(homo, quaksfuntpfeudonbsp;apoftoli, non fercipittn ([ut liait f^rus dti, ut par-t uirginis,ut refurredione mortuo^. Aals hnbsp;dicitur, q aniraali more uerfatur,qputat nihilnbsp;efl poft mortem. Animalis iure uocatur, quianbsp;ferturdiftblutalafciuiaanimfu,quam nonnbsp;regit fpGs,n(^ cocreet intr^met naturalis or^
gt;io nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;J. AD CORINTHIOS
dfnis.quia SC ipe fcnonfubdit rcgcnd dco. Ani tnalis enitn ab anima dicitur,Qcut carne carna-lis.Ic tails non percipit ea qu funt fps dei jidnbsp;eft,quid gratix credentibusconfcrat crux Chri-fiijd^Gc audit quxcuncp audit de dei natura.utalinbsp;ud q corpus cogitare n poffit, quSlibet ampl,nbsp;fummum uelimmenfum.quamlibet lucidum acnbsp;Ipciofum, corpus tarnen. Obhoccriam diciturnbsp;non perlt;^erc,id cft, non intelligcre ea quxfuntnbsp;Ips dei quia fola prfentis uit bona carnalianbsp;cogitt Sc apptit,ipalia ucro 8C acicrna nonin-lelligit. StKltitMentm tjltlltqicqd de calibus audit,nbsp;(^noupateiijtelligere.Peccatoribus em fimilis fennbsp;fum fuum in terra deprimit, 8C idco non aHequinbsp;tur quod uidet, nec putat aliud poffe fieri qumnbsp;quod ipe fcit: ^ptcrca quicgd aliter audit qumnbsp;nouit,ftultumiudicar.Ideo nonpotefl: h^intel/nbsp;ligcrc,qa f^rituiliter examinatur, id eft,inuifibiliternbsp; dco iudicatur,ut iufto dciiudicio fpalia intellinbsp;gere nonfinatur. Vcl fpualiter examinatur, id ,nbsp;per fpalia tantum probatur quod animalis eft,nbsp;ga audita hc improbat, SC non ob aliud ei pro.*nbsp;ponuntur. Siue ideo non poteft intclligere, quianbsp;res illaquam ipe ftultitiam reputat,fpaliicr cxanbsp;minatur, id eft, per fpm fandum ijudicatur SCnbsp;intelligitur. Animalis non poteft intclligere, fednbsp;eft, ille cuius ms illuminatur luce fpinbsp;ritus fandi,amp; fpaliteruiuercdocetur,fdici(t,idnbsp;efi,di}udicat 8c difcernit omnt^.Iudicatenim amp;apnbsp;probat quod rcde,improbat autem quod perpcnbsp;B ram inuenerit in opcribus moribuslp fideliumnbsp;ludicat omnia,fcd if^einemiaeiudicatur^id eft,nulnbsp;lo hominCjfcd fola ipa lege, fccundum quam iu-. dicat omia,quoniam uehfl'ime didum eft,opor/nbsp;tet ncos exhiberi ante tribunal Chrifti. Oiiianbsp;ergo iudicat, quoniam fuper omnia eft, quandonbsp;cum deo eft. Et nemine iudicatur, quoniam ipenbsp;fupra cieros cft,S^ inferiores ndn poffunt iudi-care fuperior. Et uerc nullo iudicatur, utrurnnbsp;bene an male intelligat uel operetur . Quianbsp;animalis co^noitU fenfuttiomini quenauir fpiritalisnbsp;habetNullus, Et ideo non poteft inde iudicare,nbsp;quia de incognitisnemo redeiudicat. Etquiieftnbsp;qui inftruxiteunf:id eft,docuit dominum quid agenbsp;re dbuerit. Nemo.homincscnimfpm dei nonnbsp;liabentcs,dominum inftruereuolt, dum fccumnbsp;dicunt: Deus nunquam mori debuiflt ut creatunbsp;ramfuam poteftate diaboli libcraret,fcd folnbsp;prceptoutomnipotens.fuosfaluarc debuiflet.nbsp;Et quia eum fie inftruere uolunt, inde contingitnbsp;quia fenfum cius non cognofcunt.Ncfciut cm ganbsp;deus iuftus non debuit itihac re uti uirtute poteiinbsp;ti,fed ratio.ne iuftitix.Vcl taliterlitera ftcundQnbsp;alios codices poteft legi. Qijieniw cognouitfenfuinnbsp;domini,aut quit infiruxit eum f Senfusnanq;domininbsp;cft,quo hac fecit, per qufapientiamundiprogt;nbsp;baturftulta,neganspoflc fieri qu fada funt.Qynbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;-----i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;---- x
lnlm nullus eft qui cognoucrit, ut G difpliceat les au^ carnales,pro fuo quiqj modo capiunt,illl flli.cmendare uelitconLum dei. Qiiiaquicunipnbsp;ognouitjlaudatfapientiamSc potentiam dei.nbsp;Qtiis cognouit fenfum domini noftriJcl Cliri-
ft Sed nof fpitales (nlmchrifii hahemnrjd cft,paf ticipesfadi fumus feienti Chrifti per acceptio-nem fps fandi.Et ideo animales holes uel pfeu-do apoftoli,nos iudicare non polTunt.qui fenfunnbsp;domini habemus,qucm illi ignorant.
CAPVT .III.
Et ego fratres non potui loqui uobis quaft Ipiricualibus, fedquaii carnali^nbsp;busi Tanquam paruulisin Chrifto lacuo*nbsp;bispotum dedi, non eicam.Nondum enininbsp;poteratis, fed nec nunc quidem poteftis.adnbsp;hue enim ettis carnales. Cum enim lit in^nbsp;ter uos zelus C contCnflo, nonne carnalesnbsp;eftis, amp;fecundum hominem ambulatis^nbsp;Cumenim quis dicat. Egoquidem fumnbsp;Pauli, alius autem, ego Apolld, nonne ho^nbsp;mines eftisi* Quid igitur eft Apollo t* quidnbsp;uero Paulus Miniftri eins cui credidiftis.nbsp;Et unicuiqpjicut dominus dedit. Ego platanbsp;ui, Apollo rigauit, fed deus incrementumnbsp;dedit, Ita^ncquequiplantatcft aliquid,nbsp;neque qui rigat, fed qui incrementum dat,nbsp;s^deus.Qffi pltat autem amp; qui rigat,unumnbsp;funt, Vnufquifqppropriam mercedem ac^nbsp;cipiet fecundum fuum laborem.
Nos IpGalibus fpalia comparamus, ga fen fum Chrifti habemus.Et tarnen frtres uobit notiponbsp;tui ego lotjui quaj^irituuhbuf/ed ^ua eamalibHs:(jui!inbsp;uidi uos non polfe caperc fpalia propter imbe-cilliiatemfcnfusueftri.Etideoficlocutusfumuo quot; 'nbsp;bis,quomodo audirc poteratis :ncc proprer ignonbsp;rtiam ueftramjfed ^pr infirmitatem ueftram,nbsp;arcana dd uobis reticui. Non enim audientiumnbsp;animi funt ultra uires tradendi,fed alta quxq;nbsp;eminentiadbent multis auditoribus contcgi,Scnbsp;uixpaucisaperiri. Etinchoantibus quidem ueknbsp;infirmis non alta 8C my ftica.fed qudam qu canbsp;perc poffinr prdicanda funt,perfedis uero profunda amp; myftica funtdicenda. Scdtimenduiunbsp;C cauendum cft,ne fub hacoccafione diAa pfeitnbsp;do apoftolorum uel quorumlibet hrcticorum,nbsp;uelut ca qu carnales capere non poirunt,non fonbsp;Ium excufatione dealbanda,fed etiam laudandanbsp;uideantur.Vndc feiedum c,quiaipe Chnftus crUnbsp;cifixus, quo uelut lade paruulos aluiifeft dicitnbsp;Apoftolus,id efijipa uera caro,in qua fada eft ult;nbsp;ta morseius, amp; uulnera uera confixi,inguis^ gnbsp;ciiifijnon eo modo carnalibus,quo Ipirituali'nbsp;bus cogitantur.Et illis eft lac,iftis cibus.Quia et*nbsp;fi non audiunt amplius,intclligt amplius. Nonnbsp;em qualiter mente percipitur,ctiam quod in fide pariter ab utriftp rccipitur. Hoc igitur primi*nbsp;US cogniio,quod ea ipa qu fimulaudit IpGa-
ut paruulijii ut raaiores, jJli ut ladis alimtuti iftiutcibi folidamcntum,nulla uidetur eflc nctfnbsp;tas,ut aliqua fecrcta dodrinae tacean amp;
CAPVT in. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lil
|
A dantur fidelibus paruuls,dicnda feorfum maio ribus.id eft.intclligcntioribus, nifiquod folidusnbsp;cibus.qui per fedis congruit, paruulis non profi/nbsp;citjdum non capitur abcis,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;qiiac forces fub* |
leuantjinfirmos grauant. hoe enim ipfitm quod Apofiolus ^niudicauit (cire in cisnifi Chriftnbsp;lefum 8C hune crucifixuni,ipfis non potuit loquinbsp;quafi IpirituahbuSjicd quafi carnalibus,qui id finbsp;cut ipiritualcs caperc non poterant. Quicunqj aunbsp;l ipirituales inter cos erant.idem ^d illi qui tan/nbsp;qiiam carnalcs crant,audiebant, Ipali in telledunbsp;ipfi capiebt, ut fie intelligatur quod ait,Non ponbsp;tui loqui quafi ip5alibus,fed quafi carnalibus.aenbsp;fi diecret : Non potuiftis quafi fpalcs * fed quafinbsp;carnales eapcre qcP loquebar. Quafi carnalibuS,nbsp;inquit,locutus fum uobis. Et hoc tam diligenternbsp;feci, quod tantlMin p^ruulis cognitione in cbriflo denbsp;uobis potum Inc.id eft, facile dodrinain, dulceninbsp;amp; nutricnte,oeplt;lt;-i. nonrobuftam fpiritualinbsp;rerum dodrinam-ficri tamen(Gcut prmifimus)nbsp;poteft,utidquod dicitur,amp;paruulis lac, amp; grannbsp;dibus efca fit;Gcut in principio er^ uerbu, SC uernbsp;bum crat apud deum,6 deus erat uerbu, SC parnbsp;uuli bibunCjS: grandes mandt. Lac tarnen pci-pue per carne faluatoris eft exprefluin paruulis.nbsp;Quo enim mater cibum comedit, ut ^r carnet^nbsp;traijeiat ad infante lac fadum:Gc cibusangelorunbsp;dns uer bum caro faftum efc,amp;fadus eil lac.Lacnbsp;quippe noftr,Chrifi:us humilis eftxibus noftcr,nbsp;idem ipfe Chriftus xqualis patri. Lade nutritutnbsp;panepafcat. Qui paruulus c,fugatab huberibusnbsp;ecclcG lac oim facramcntor,tcmporaliter pronbsp;B terna nolra falute gcfto^,ut nu tritus atq? robonbsp;ratus perueniatad manducandum cibum aeter-nse diuinitans.Talibusncdicitur:Lacuobis ponbsp;tum dedi,non efcam.Et* uarefC^ia ogdlit poter lt;inbsp;tis efcam pcrcipere,quandiu uqbifc eram,|d ccnbsp;-vuncduideinpoteit, iuisddhuceflijcarnales.i, potiusnbsp;fenfum carnis q fpirtms fedaniini.lfti proptereanbsp;qd fcculi adhucuoluptatibusferuicbant.carna-les erant,guis iam baptizati encnt,oC fpni fandnbsp;acccpiffent.Nam quiapoft baptifmura ad uetcrcnbsp;uitam relapfi fuerant, ideo carnales appellantur.nbsp;Vbi uero dicitur nond uel non adhuc.profedonbsp;non defpcrat,fico tenditur.utfitaliqn quod no/nbsp;dum eft. Adhuc em,inquit,eftis carnales. amp;ofi;ennbsp;ds unde Gnt car nales,cam ertif,inqt, t inter uos cnbsp;lj.i.inuidiaCrconfetw.i.licigatio ucrborum,noenbsp;CitrHttles ejli,qui in carnc.i.in hominc c5fiditis,rt /nbsp;rundum boiem ambul4tis'-i. in peius proficitis.cfi dinbsp;cat:Qui difcordes mente ducitis,nnc adhuc exnbsp;repreher bili' nanitatcpcccatis^Homocnimnbsp;hoc loco pc- cu j, m nominatur.Cum autem di-xiflet cos cat nalcs,non ait,fecundum carnem amnbsp;bulatisjfed fi:cundum hominem: quia 8C hocuo-luit intelligijfecundum carnem.Nam utitf G cul/nbsp;pabilitcrquidfecundcarncm,laudabiliter acnbsp;iccudu hoiem ambularct-i. uiueretur,n expro*nbsp;brans diceret,rcdm hominc ambulatis. Nam fc-cdum homin ambularc, hoc eft carnalem efle.nbsp;Qiii atn ambulaticdm hominem, fed fccun-dum deum, profedo n ambulat lcund fe/ Cnbsp;ipfum,quiaipfcefthomoQui uero non fecund Pftlm.81.nbsp;le,fed fecundumdeum ambulant,non^homines, t^t(n,io.nbsp;id dij uocantur.Et ucrc,inquit, zclus amp; ctentionbsp;eft in uobis, amp; fccundum carn ambulatis.Quinbsp;eum ^aisuefirumdicatiegoiiaiJemfuin Pauli ,aiusautnbsp;dicat,cgo ium Apollo,nonnehomineseflisf Sicutenimnbsp;gloriantcsin deo C ocmgratiam abij^o fperan/nbsp;tes,dum uocantur deo adoptati,ita * qui in honbsp;mine gloriantur,hocs dicunt. Dcos cm ucl artgcnbsp;los ecupitApoftolus,quos arguitquia hominesnbsp;funtjid clt,in his ctentionibus n qux dei funt,nbsp;fed qu hominis fapiunt.A fua uero perfona in/nbsp;quot;cipitincfortepiitaretur per inuidiammagis perlnbsp;nas alioj deftrucrc,oftendcs magnu errorcm cf/nbsp;ie,amp; ad dei contumeliam pcrtinere,qn deo pra/nbsp;dicaft),gloria datur hominibus : Si ipes q in deonbsp;ponenda eft,ponitur in hobus, diccte feriptura,nbsp;Malcdidus h qui ipem ponit inhoc. Quid em Iw*?nbsp;minus eft gentilitate,d gloria q danda eft cre-atori,datur creatur,id cft,homini i Et quando-quidem alius ucftrum dicit, ego fum Pauli, aliusnbsp;autem.cgo Apollo.atquc in his dodoribus uanonbsp;erroregloriamini.igiturrelpdctemihi, Qitidefinbsp;Apollo,^uid uero Prflj,qui adhuc maior ft.Et G uosnbsp;refponderc nefcitis,cgo rclpdeo quod non funtnbsp;deus qui det ,fed per quos deus det : quia mini-firi lunteiwcHi credtdijlis.Et quia miniftri funt,fpcsnbsp;in hisponenda noneft, id in deo cuius miniftrinbsp;funt. llli enim graiiarum adio deferenda eft, cuius donum eft, non feruis quos amp;. inuitos opor/nbsp;tetdifpenfare.Miniftrifunr,amp;: hoenonunomo/ j..nbsp;do,fed peut dominus ddit unicuiciue,id eR, fcutuolunbsp;it SC ficut diuiGt fingulis officia minifterij. Namnbsp;ego ipl dante pkntrfui,id eftjcuangelizdolos adnbsp;fidcmconuerti. Apollorg4it,id eft,utpotc epnbsp;icopus uefter imbre fui eJoquif.pofiquam in fidcnbsp;fundaci cftis,cordaueftrarigauit. Nonm noSjfednbsp;deus inerementu dedit proficiendi uobis.Nos enim gnbsp;forinfecus loqmur ad aures ueftras, ita fumus q /nbsp;foperarijaiibentes culturam forinicus ad arnbsp;borcm,icd incremen turn dare n poiTumus, necnbsp;frudus formare.Illc at qui uos creauit,amp; rede-mit 8C uocauit pfidc amp;fpm fftm, habitans in uonbsp;his,niG loquatur uobis intus, fine caufa nos pftrenbsp;pimus.lntcrior ergo magifter eft,qui docet.Chrinbsp;ftus docet,infpiratio ipfius docet. ubi illius inlpi/nbsp;ratio SC illius undio n eft, forinfecus maniter p.nbsp;ftrept uerba.n 8C agricola arbor pot pltare ,nbsp;aqu foris adhibere SC diligentia culturse, led nonbsp;pt folia poma^fom:^e.Excedit cm hoc humanbsp;nam humilitat,cxccdft angelica fublimitatem,nbsp;nec omnino gtinct niG ad creatorc. SC quia Iblusnbsp;deus dat increment,itlt;lt;g ne^ quiplanM.i. qui in finbsp;de fundat, efi ali^uid dando quieg ex fe, eg; qui ri/nbsp;g(tt,id ,qui uclbaptizat,uelpoftea mores inftru/nbsp;iCjfed deus qui datincrementti, ipfe ualct ad falutem.i.nbsp;illius undio qu uos docet intrinfecus. Frufiranbsp;gppe operarius oa moliretcxtrinfccus,niG crenbsp;ator intrinfecus latenter operaref.Ncqjpltator,nbsp;nccj rigjfor eft aliquid ad falut eor qu rigan |
nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.. AD CORINTHIOS
A Guc plantail tur,qiiia plantata folent mori,amp;ri gata ad efFedum fcecunditatis non pcruenirc, nifinbsp;der deus uegctantem gratiara.Quan tum ergo adnbsp;honorificenti per tinei dci,nihil eft homo.Quan/nbsp;tum uero ad minifterium per tinet.neccflarius eftnbsp;ut honorificetur quafi fcruus, non ut ahquid denbsp;illo fperetur ad iniuri dci.Deus folus eft,in quonbsp;gloriandia eft,quia dat incremetum. Sed ijui plinbsp;tat cr ^uingat^unurnfuittfid eft,ambo miniftri funt,nbsp;quamuis diuerfa fint illorum officia.unum funt,nbsp;id eft,ambo funt homines, amp; idem ccorditer denbsp;deo lentiunt.Vnum liint,id cftt,indifferentes.Pofnbsp;fet enim uideri qd* etfi nihil ex fe dant,tamen manbsp;gis deus per hune qura per ilium daret.Ideo dPnbsp;citur quia unum funt,id eft,non plus grari con*nbsp;fert unus qum alter,quia iblus deus dat per cos*nbsp;In dando nondifferunt.idin labore SCmeitede,nbsp;quia eorG accipietpropriam mn ecdem donbsp;tnino eundum fuum laborem.id cft,qui magis labo-rauir,maius prmium habebit ; qui minorcmnbsp;pertulit laborem,minorem percipiet remunera-tionem.Deusenim reddet unicuique fecunduntnbsp;i* opuseius. Vnde patet neutrum illorum elfe au-torcm falutis,amp;: ideo non elTe gloriandum ineis.nbsp;Dei cnitn fumus adiutorcs.dei agriculturanbsp;eflis,deidificatio eftis. Secundum gratianbsp;dci qusc data eft mihi,uc fapies architeusnbsp;fundamentum pofui. Altus autcii) fuperxnbsp;dificat.Vnufquifquc autem uidcatquomonbsp;B do fupcrdificet.Fundamentum cnimaliigt;nbsp;ud nemo poteft ponere, prter id quod ponbsp;fitum eft,quod cftGhrtftus Icfus.Si quis aunbsp;tem fuperdificat ruperfundamtum hocnbsp;auruni,argentum,Iapides preciofos, ligna,nbsp;fnum,ftipulam,uniufcuiurquc opus ma*nbsp;nifeftum erit Dies enim domini dclara*:nbsp;bit,quia inignereueIabitur,SC uniufeuiuf*nbsp;que opus quale fit,ignis probabit. Si cuiusnbsp;opus manferit quod fuperdifiauit, mer*nbsp;cedem accipiet.Si cuius opus arlerit,detri*nbsp;mentum patietur. Ipfeautem faluus eric,nbsp;fic tarnen quafi per ignem.
Mercede percipiemus,quia dei odiutoreifiMiUf incolendo agroillius. Nara ci quara ipfe per in-ternam gratiam infundit.nos exhortationis uocenbsp;concurrimus: hoc quod ille per ipiritum agit in-iriniecus,nosexterius minifterio uocisadiuua-nius:amp; tunc folum noftraexhortatio ad perfedinbsp;onera ducitur, ft in corde fuerit deus qui adiuue-tur. Nos fumus adiutos del, SC uos e/l culturenbsp;^gridei,SCiedificatio templi Jd.Ec nos cum adiuua/nbsp;tnus.dum agr cordis ueftri, quiplc per inter
tnentofidei fuperponuntur,utinalfumfurgant C altjs alios portantibus ,ucl quando mens fideliSnbsp;conftruitur impofitione uirtut, ut dignura deonbsp;fiat habitaculum.Dixi quia dei xdificaiio eftis,nbsp;huius xdificationis fundamentum ego pofui, amp; hocnbsp;non me feci,fed ficundum gratiam dei quie dtttd e minbsp;bt,utdignus elTem prxdicare euangeliumdei,dnbsp;inhumanis cordibus ponere fidci fundamtura*nbsp;Vnde apparet hoc dei clfe.quod feci, nonhomi-nis.Sccundum gratiam dei,id clt,fccundum apo*nbsp;itolarum deo gratis mihi datum. Pofui in xdi-ficio ucftrx mentis fundamentum, id eft, fidetnnbsp;Chrifti,amp; hoc utens difcretjone^utfapientarchite-us,id eft.princeps xdificij,quifundamctum do*nbsp;mus xdificand ponit iiTloco firmo ex fortibusnbsp;Sc quadratis lapidibus. Sapiens architedusefi,^nbsp;iuxta difciplinam autoris collocat fundamentu,nbsp;id eft.qui iuxta traditionem faluatons cuangeli-zat Gdem. Aliuf autem fupertedificat.Superxdificatnbsp;quifquis prxdicationem apoftolorum fuperuc*nbsp;nicns aut bonus aut malus doAor prxdicat.Sednbsp;unufquifyue uidAt quomodo fuperiedificet,id c,ut fuper *nbsp;pofitum xdificium congruat fundamento, ne nbsp;obliquS fuerit 8C friuolum,ruinam facial manen*nbsp;tc incolunu fundamento. Quia fie tiam male tilenbsp;^Ijiocuerit.Chrifli nomcpcrmanet,quod eft fundanbsp;mctum,dodrina autem m.ala pcribit. Videatin-quam,quoraodo fuperdificct,non quom fun-damentum pomt.nam fundamentum aliudnemo ponere potc.prater id quod me potum rfi,quod efl chrinbsp;flut le/f,id eft,fidcs Chrifti lelu.Idco nemo poteftnbsp;ponere aliud fundamentum.quia nec hxretici donbsp;cere ualent nifi fub Chrifti nomine. Aliter cninanbsp;commenta errorum fuorum comendare nonuanbsp;]cnt,nifi interpofito faluatoris nomine pracdicct,nbsp;nt res contrarias amp; abluTdas nominis dignitas acnbsp;ccptabiles facial. Fundamentum permanet,feclnbsp;quod fuperxdificacur,fi inutile fuerit.non ftabitj..(nbsp;fed tantum illud quod utile eft, ft fupcraddeturnbsp;permanebit. Quia fl quit fupenedificatfuper hoc Chrinbsp;fti nominis fundamentum aurum,argentum,lapides precinbsp;oflfs, per qux tria defignaturprclara doArina,nbsp;ucl ligna,fcenum,ftipulam,per qux fignificatur uarianbsp;Slt;;friuola S^corrupta do^rina,uniufcuiufqueopusiienbsp;nouiflimodie manifeflum erit,id eft,uniufcuiulqucnbsp;dodrina in iudicio erit omnibus raanifefta, utrnbsp;bonaanmala fuerit. Diesenimdominihocdectard'nbsp;hit. Dies iudierj uocatur dies domini, non quodnbsp;omnes dies non funt eius, fed per cxccllentiadinbsp;hoc dicitur,amp; ad differentiam humanidiei. Die*nbsp;enim prxfentis temporis, eft dies hominis, quianbsp;in ifto agit homo quod uult: fed ille dies erit do*nbsp;mini, quia in illo facict dominus quod iuftuU* jijFnbsp;erit, reddens unicuique lecundum opus eius.nbsp;ideo declarabit ille dies qualitatem uniufeuiuf*nbsp;que operis.'^wM in igne reuelahitur,id eft,manifefta*nbsp;bitur idem dies.qui nunc omnes later,amp; tunc ogt;nbsp;mnibus erit notus. Cum cm uiderint omnes ign^nbsp;ilium ante faciem iudicis per totum difiiindi otfnbsp;bem,fcient addle diemiudieij. Vcl dominus**nbsp;igne illo rcuclabitur.i.apparci3it omnibus boia
nam gratia excolit, nos aratro prdicationis ex- gt; colimusiac noftr metis dificium.quodipfe adnbsp;inhabitandum fibiconftruit,amp; nos conftrucre lanbsp;boramus. Ager emdeicolitur.dura uitia de populo extirpantur fidelium, SC uirtutes infernturnbsp;utcrefcant amp; fruAificent.Acdificatio eius inftru-itur, quando ccclcfia extruitur his,q funda-
-ocr page 151-.in. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ix$
accipi in fundamentum : quia non eft qu oprt C per dikdionem,fcd qux exprimitur per timor. G((Ut.y.nbsp;Fides itaqj Chrifti,fidcsgrati Chriftian3e,id eft*nbsp;ea fides qug per dikdionera operaf, pofita in funnbsp;damento,neminem perire permittit. Sed fi quisnbsp;fuperxdificat fuper fundamtum hoc aurum,arnbsp;gcntum,lapidcs prcciofo3,ligna,fanum,ftipul,nbsp;uniufcuiufcp opus manifeftum erit. Q^ifquis be/nbsp;ne uiuit ac deum honort 8(. laudat,non inhrcsnbsp;exdikdione terrenis rebus;fed defiderans ter/nbsp;nam patriam,amp;aut uendens omnia fua,diftribunbsp;enst pauperibus.aut pofldens tanquam n pofnbsp;fideat,amp; Utens hoc mundo tanquam non uutur, j _nbsp;iftelupcr3edifcacaurum,argentum,lapidespreci *nbsp;nbsp;nbsp;'*
oios.Inauro knfusoccultus defignatur,in argen/ to ferrao docs.in lapidibus prcciofis opera deonbsp;placitia. Aurum ipienn, quod in occulto feinbsp;fu ciu eft in cordis arcano fpkndet uero Juminbsp;ne deijfuperdificat ifte.-dC argtum,id eft,nitornbsp;fanftx eloquti, qua docet alios : S lapides prenbsp;dofos,ideft,exemplauirtutum bonorum openbsp;rum, quibus adornat ca qux loquitur Gue cogi-tat.Qyiuero amat adhuc fecularia,amp;negocjs ttnbsp;renis implicatus eft, acuinculis quibufdam 8C afnbsp;fedionibus carnis deditus eft domui fux Siconiunbsp;gi ac pofrefloni,amp;tamc Chriftianuscft.ita ut cornbsp;eius non recedat Chrifto,iSC nil prponat Chrigt;nbsp;fto,ficut in dificando nil prponitur fundametlnbsp;to,ifte fuperxdificat ligna, fanum, ftipulam.pernbsp;qux non abfurde poifunt intelligi rerum fccula-rium licite coceifaruni talcs cupiditates, ut amit/nbsp;ti fine dolore non poifint : per ligna fcilicet aurxnbsp;5t graues.per fanum uero ftipulam, paru Cnbsp;icucs.Scd uniufcuiufi^opusmanifeft eritinfernbsp;uore tentationis.Dies enim domini dcclar Ait,di Sbh.t.nbsp;es utique tribulationis.Prxfcntis enim temporisnbsp;tribulatio cruciat cledos diuino difponente iudi/nbsp;cio, quia tempus eft ut incipiat iudiciudedamonbsp;domini. Propterea dies tribulationis appellaturnbsp;dies domint,id ,dies iudicij. Quia,inquit,inignenbsp;reuelabitur.ftandem tribulationem uocatignem,nbsp;ficut alibi legitur : Vafaf^uh probat fornax. Sinbsp;homines iuftos tentatio tribulationis. Et uniufeunbsp;iufque opus quale fit,probabit ignis tribulatiis.nbsp;Ignis enim ifte, tails debet intclligi,utamb pernbsp;eum trfeant,id cft,Sd quidificat fuper hoc funnbsp;dament aurum,argcntum,lapides prcdofos,5Cnbsp;qui dificat ligna,fanum,ftipulam.lgnis enim trinbsp;bulationis in hac intrim uita probat opusutri/nbsp;ufque,fi duobusaccidat fidelibus,uni fcilicet conbsp;gitanti qu funtdei,qu placcat deo,id eft,xdifnbsp;canti fuper Chrifti fundSment aurG,argent,lanbsp;pidcspreciofosialtericogitti quxfuntmundi,^nbsp;modo placcat uxori,id eft, dificantifuperfun-
damtumligna,fn, ftipulam.Illius enim opus non exuritur,quia non ca dikxit,quorum amif-fione crucie tur.Exu ritur at huius.quoniam finenbsp;dolore non percunt,qu c amore poiTelTa funt.nbsp;Et hoc eft q dicitur,fi cuius opus manferit.Ma-nct opus,qudo quifep cogitt qu funt dni,quo
CAPVT
A amp; malis. VnJc 8c. ThcffonicenGbus dici'tur:In fcuelarione domini Icfu de cxlo cutn angelis uir-lutiseiusinflammaignis. EtigttiiiUc probabitquit.nbsp;Ietopufuniufcuiifque,id eft, an fit firmuman folu-bikdgnis probabit opustd cfijoftrinam uniufnbsp;cuiufque. Qia enim per ignem examinatio fietgt;nbsp;inaliquonoinueneritquodexurat, tnanifeHa/nbsp;bit ifium bonum fiiiflc doAorem. Mala uero 8Cnbsp;adultra dodlrina idcirco per ligna 8C fnutn 8inbsp;fiipulam fignificata eft,ut oftenderetur fore ignisnbsp;efca.Vere ignisoperafingulorprobabit.Namnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;oput ^uod ipfefupertedifieautt, manferit finei'ce-
dem tfccipiet. Quia ficut aurum argentum amp; la-pides.quos ignis no n confumpferit.ita (. bonus i magiftcrincorruptibilis permanebit. Cum'tpni- inbsp;bil in illo Ibrdis inuentum fuerit 8C prau doArinbsp;n,accipiet cutn gloria mercedem remunerati-onispcrpetux.Si uero ctHf opw4r|rit,id cft.alicUnbsp;nbsp;nbsp;;
iusdorinaprauainignedefccerit,talisopcrart- i Us detrimetiMi patietur, id ,deorfum atteretur fupnbsp;plicijs.Ip/flt;km/4lwerjt, quia n interibit libftnbsp;na quaconftat;fcuti3ddo:rinaefcs malapcri-bir,qux eft accidens. Quod tarnen non de hserc-ticodotSore debet intclJigi, ld de caiholico quinbsp;non rede docuit.Nam 8C in libris faqorum donbsp;dorum quos autheniice Icgit ecclefianunqu^nbsp;inueniuntur qudam praua uel hxrctica, non ta/nbsp;men pro his uel libri uel autores dainntur. Per-legat corum libres prudens ledor, SC inueniet cfnbsp;l ueru quod dico.Etipfe faluus er,fc tarnen qttafinbsp;g pfrignem, utfalus hxc non fine pana fit. Saluusnbsp;quideni erit, fed tarnen panam ignis patietur.utnbsp;per ignem purgatusfiat faluus, SC non ficut per/nbsp;diti,ierno ign in perpetuum torqueatur, ut exnbsp;parte profit illi in perpetuum credidifle. Poteftnbsp;QC aliter intelligi uerius*Ego fundament,ingr,nbsp;pofui.alius autem fuperdifcat.Acfi icattPofinbsp;tonbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Hmdata in uobis^nihil
ulterius ad me pertinet ut fuperdificem.fed alte rius eft fuperdificarc, id eft,cius qui fidem habet eft ut bona opera fupcrxdificct. Credtis eftnbsp;fuperacdificare.Sed unufquifque uidcat quomo/nbsp;dofuperxdificet.ideftjcuiufmodiopcrafuperadnbsp;dat-, fcilicet utrum maluerit contemplatiux uitaenbsp;adhrere, SC. contineter abfque iugo uxoris uiucnbsp;e.quod quidem melius eft amp; laudabilius confilinbsp;*gt;m,an magis expetat adiuam uit 3C uxoris uinnbsp;culum.quod infirmum eft minus laudabile,Dnbsp;fuperdificatione bon operationis folummodonbsp;uidenduno eft,qualcm quifque uclit earn eligere,nbsp;quiatnultafunt genera bene operandi:fed defunnbsp;datnento eligendo nulli datur poteftas, quia nnbsp;eft nifi unum fundamentum, id efi,una fides.qunbsp;*'ttnutare ficut nituntur pfeudo apoftonbsp;li.Fides Chrifii Chriftus eft in nobis, qui per fidnbsp;habitat in cordibus ueftris. Et hoc eft fundamen/nbsp;turn, ex quo furgjt totum bene uiuendi ardifici.
ob -, J nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^des hc intelligenda eft ociofa,fed
8* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;bom poterit, operabitur per diledion.
fslonennn hdes dmonum,qui amp;crcdunt C c .... nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lui.i
ltnonum,qui amp;crcdunt C. c
l({^ J, *rcmilcut,a faJium dei confitentur lefum,poteft modo pj^ceat deo.Qiiod ipcr3edificauit,merce
gt;
-ocr page 152-4 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4. AD CORINTHIOS
A dem acdpjefjd c,unde cogtauit.hoc fumcuNcc folum poft mortem, fed lt;i in hac uitahabet fuSnbsp;requiem anima contemnentisomnia. Sedcuiusnbsp;opus arferit, id eft, igne tribulationis confumptSnbsp;fxicrit.dctrimcntum patietur;quia quod dilexir,nbsp;non habebit.Ipfc autem liluus erit.quia nulla cnbsp;tribulatio abillius fundamcnii ftabilicatc femo-uit.Sic tarnen quafi per ignem, quia quod fine il/nbsp;liciente amore non habuic, fine urentc dolore nonbsp;perdet. Qui cnimaedificatamorem terrenorumnbsp;fiipcr fundamentum regni C3clorum,id eft,fupernbsp;Chriftum.ardebit amor temporalium rerum,SCnbsp;ipfe faluus crit, fi in fundamento permanferit, idnbsp;eftjfi Ghriftum ante omnia fic dilexeritjUt ab eiusnbsp;amore feparari non poffit.In rerum temporaliSnbsp;amilfione pacietur detrimcnt5,amp;pcr ignem que/nbsp;dam doloris pcrueniet ad falutem. A quo4olo/nbsp;re atque detrimento, tanto eftquifque fecurior,nbsp;quanto temporalia uel minus amauerit, uel tan*nbsp;quam non habens habuerit. Talealiquid etiamnbsp;pofthancuitam fieri incredibile noneft.nonnul-losfcilicet fideles per ignem quendam purgatorinbsp;urn, quanto magis minus ue bona temporalia dinbsp;4^ lexerunt.tanto citius faluari.Nam de quibufdamnbsp;Jeuibusculpis elTeante corporum refurreAionnbsp;purgatorius ignis credendus e ft, pro eo quod ucnbsp;ritas dicit,quia fi quis in fpiritum fan(ft blafpbenbsp;miam dixerit.neq; in hoc feculo remitte tur ci, ncnbsp;que in futuro.ln quaftnttiadaturintelligi, quafnbsp;dam culpas in hoc feculo,quafdam autem infutunbsp;_ ro pofle laxari.Qyod enim de uno ncgatur,con*nbsp; fequens intelleftus patet.quia de quibufdam co-ceditur.Sed tarnen hoc de paruis minimis^ pec*nbsp;catis fieri pofle credendu eft, ficut eft afliduus ocinbsp;ofus irmojimmoderatus riftis,ucl peccatum cernbsp;tc rei famiharis.qux uix fine culpa uel abipfis.gnbsp;qualitcr culpa declinari debcat,lcj5t,caucri pol'/nbsp;fune,aut in non grauibus rebus error Ignorantie.nbsp;Qu cda etiam poft mortem grauant,G adhucnbsp;in hac uita pofitis non fuerint relaxata.Nam pennbsp;fand folicitc eft, quia amp; Apoftolift ilium dixitnbsp;per ignem pofle faiuari,non qui fuper hoc fundanbsp;mentum ferrum, xs uel plumbum xdificai, id ,nbsp;pcccata maiora, amp; idcirco duriora,atcj; tunc in-folubilia,fed ligna,foenura,ftipulam:id eft, peccanbsp;ta minima atque Icuiora, quae ignis facile confu-mat.Hoc tamfciendcft,quiaillic faltemde minbsp;nimis nilquif^purgationisobrinebit, nifi bonisnbsp;hoc aftibus in hac uita adhuc pofitus ut illic obtinbsp;neat,promercatur.Scicndum eft etiam, quia granbsp;uior eftillc ignis,qult;imqcquid potefthomopa/nbsp;li in hac uita.Omnia cni tormeta quae hie funt,nbsp;multo faciliora funt.Et tarnen homines ne ea pa/nbsp;tiantur, quicquid ab homine fucrit iuflum,faci-unt.Quanto melius eft, ut facitqux lubei deus,nbsp;ne illagrauiorapatiantur?
i.Cor.C Nefcitis quia tetnplum dei cftis,8lt; fpin'tus dci habitat in uobistquot; Si quis autem templiznbsp;dei uiolauerit,difpcrdet ilium deus, Tem^nbsp;plum cnim dci fandum eft,quod eftis uos
q Dixi UO8 efle xdificationem dei,amp;: me pofu ifle fundametum huius dificationis, unde pstelnbsp;uos efle tcmplum dci. Et hoc ncfcitis ? Nefeitisnbsp;dei eftij T empium d ci eftis fccudum fide,nbsp;tcmplum deicritis aliquandofccundumfpiritu.nbsp;Tcmplum dei eftis utipfe inuobis perfidem manbsp;ncat,amp; perfedionem fapienti ac cognitionis ftnbsp;cretorum fuorumin uobisponat.Templum deinbsp;fpirittts dei habitat in uobif. Nonait,amp; ipiri-tus dei fandificat SC. purgat uos, ut deus habitetnbsp;in uobis: fed ait, amp; fpiritus dci habitat in uobis.nbsp;Vtiqucin tempio fiio deus habitat. Nam quidnbsp;tcmplum dei eft,nifi habitaculum dei?Deusergonbsp;eft fpiritus fandus, cuius fumus tcmplum SC habitaculum . Neque eninS tcmplum habcret,nifinbsp;deuselTet. Nefciii8,inquit,quia teplum dei eftis,nbsp;8C fpiritus dci habitat in uobis^Dc his fupradixenbsp;rat, quia animalis homo no percipit ca quae funtnbsp;ipiritus dci.Non ergo percipiebant cognitioncmnbsp;deifpiritus,quihabitabatineis : amp;habitantcinnbsp;fclpiritufando,adhuc animales.nondum fpiritunbsp;ales crant, qillanondum poterant habitatorcmnbsp;fuum fpiritum cognitioepercipcre.Habitareau/nbsp;tem ideo amp; intalibus dicitur, quia in eis occultenbsp;agit ut Gn^mplum eius. Ideoij; in proficietibusnbsp;in profrciendo perfeuerantibus proficit. Necnbsp;mirum uidcri debet quod quifquc aliquid habe/nbsp;at,quodip habet ignoret. ut cm tacedeomniponbsp;lentis diuinitate, quis facile fcientia percipit qd 'nbsp;fit animalCquis non habetanimamfPoftremo,nbsp;utcertifliracnoucrimusquodparuuIiinChrifto pnbsp;non percipientesqux funt fpiritus dei,id eft,nonnbsp;intelligcntes,habent tame Ipiritum dei.eos ipibsnbsp;quos lupradixerat animales (utprxmifimusgt;Cnbsp;paruulos,increpatnunc,dicens: Ncfcitis quia tc*nbsp;pl dei e{iis,amp;. fpiritus d?i habitat in uobisNortnbsp;cnim hoc ignorare debuiflent. Tcmplum enimnbsp;dei eftis. Sed caucte nc tcmplum eius uioletis,qsinbsp;fi quit tem^lumdeiuiol4uerit,id cft,Guc fuum, fiuealnbsp;terius corpus corrumpendo.Gue populum eceftnbsp;fix fcinddojdi/fierdetillumdeut, idcft,diuerfisfupnbsp;plietjs ilium perdet S corpore amp; anima.ldeo ca/nbsp;ucte corporalia pcccata, ne offendatis cum cuiusnbsp;eftis tcmplum, nc recdt uobis, amp; in ruinao*nbsp;uertamini: caucte SC prauam dodrinam pfeudonbsp;apoftolorum, ne per cam uioletur mens ueftra.nbsp;Et merito deus uiolatorcm fui templi diipcrdec,nbsp;quiafcrMplttmdet'eJpfldKm.cx quo dei templum efnbsp;fe coepitjid eft, tempore baptifmi, quad templnbsp;eflis uos^ Hoc repetijt ut illos con^ungeret, quinbsp;turpiter uiuentes corpora fua uioTando corruptnbsp;rant.
Ncmofcfeducat. Si quisiqtcr uos uidetuf y' cffc fapicns in hoc feculo,ftultus fiat ut fitnbsp;piens. Sapientia cnim huius mundi ftulti^ fnh'fnbsp;tia cft apud dcH, Scriptueft emjComprehcnbsp;dam fapientes in aftutia eorum. amp; iterum,nbsp;Dominus nouit cogitationcs fapientium nbsp;quoniamuanfuht.
q Itatg nemo glorietur in hominibus.T emp^'*
|
CAPVT A dei efi/s,amp; idto MMOJ [edu^4l, id cfl,ncino fibi bl5 diatur propria uanitate dcccptus,utde uiolaticnbsp;templidci impunitat fibi in futuro promittat,nbsp;^fi deus pcccata carnis ncgligat, Vel nemo fe fc-ducat,idcft, nemo feipfum ducat lcorfum uerinbsp;tte catholicainuanoscrrores, declinando poftnbsp;picudo apofloloSjCjuafi iapienticorum diligs.nbsp;Hoe nena^o faciat.Sed ft (ji uidetur inter uos eifefapi-ens in hoefecub,id cft,fi quis ex uobis ftulta i'apicnnbsp;ria feculi,qu eft commentum hominum, putanbsp;efle ipicns,/lfwapud fc jttfjd cft.uanam fapiennbsp;ti abi)ciat,amp; nihil fibi feire uideatur,Kt fit in deonbsp;ueraciter fipienr.Ad ueram cnim fapientiam ueninbsp;rc non poteft, quifalf fuaefapientiae fidutia decinbsp;pitur,ficut pfeudo apaftoli, qui uolenies uidcrinbsp;gt;n mundo fapientes, ncqucdcura habere filium,nbsp;ticque incarnationem ucrana elle, neep carn polnbsp;fe refurocre pdicabant. Vndenunc bene doornbsp;egreaius illos Corinthiorum, quos carnaliter fapientes inueneratjUt fapietiam ueram poflint c/nbsp;prchendere,prius fieri ftultos adraonct.Ecfubdicnbsp;quare ; Quia fcilicet fapietttM huitt^ntnndiflnltitia e/lnbsp;apud deuntfid eft,quod mundus fapientiam^hoc dnbsp;US ftultitiam iudicat.Et dum facit deus quod fierinbsp;pofl negat mundus, fapientiam illius mqnftratnbsp;eile ftultitiam,5C uere ftultitiam. Na/criptttiw^Lnbsp;.in libro Iob:CoiHprehend^m,id eft.undique coarnbsp;bo, amp; quafi iuxta rctc diftriionu m mcarum conbsp;cludam.ppiwtfi mundiitt i(uti4eorum,ac nihil cisnbsp;aftutia ualeat ad efiugidam manu meam, uel adnbsp;faciendum q3 contra me machinatur, fiuc ad imnbsp;pediendum quod ego contra fapientiam eorumnbsp;facere difpofui. Hanc fententiam Eliphaz fic pronbsp;tulit:Qui apprehedi t fapientes in aftutia eorum.nbsp;Diuina tarnen fapientia reprehend amicos lobnbsp;de locutione.dicens : lUon eft locuti coram menbsp;re(ftum,ficut feruus meus lob. Cur ergo Paulusnbsp;illorutn fentetijs tta autoritate utitur, fi h ipfo/nbsp;rum fententix dominica reprehenfiqne quaflan-tur Vel quomodo dida eor quafi praua refpu-iraiis.qux Paulus ex autoritate aftruit?Aut quoznbsp;modo aiteftatione Pauli reda put.abimus,quae gnbsp;femetipfum dominus no redadcfiniuit?Scdutranbsp;que hacc citius, quod non fint diuerfa cognofei-mus,fi eiufdem dominic fententise fubtilius ucrnbsp;ba penfamus.qui cG diceret. Non eftis locuti co/nbsp;ram me redum,ilico adiunxit.ficut ieruus meusnbsp;lob.Liquet ergo quia qusedam in didis eorum renbsp;da funt, fed mclioris comparatione fupcrantur.nbsp;Nam inter aliqua qux irrationabiliter dicunt adnbsp;beatumTiob, fortes multas fententias proferunt:nbsp;id compart didis fortioribus, uim fortitudi/nbsp;ms amittunt. Et iterant de cadem re fcriptum eft innbsp;pfalmo: Domint nooit cositationesfitpientiumquonitimnbsp;if^n^Junt, fcilicct hominum. quia Si ipfi fapientesnbsp;iudicabant ft foios dfe homines, caeteros auteni*nbsp;quafi bru ta animalia. Sapientes feculi non noue-runt cogitationes dei.quoniam iuft funt:domigt;gt;nbsp;nusautem nouit cogitationes iapientium,qm uanbsp;nae funt. Nil ualet eis aftutia eorum cotradeum,nbsp;quiaipfenouitcogitationeseorum, Qiweuansc |
.iin. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;It? funt,id cft.inancs Si falf,quia putantelTe ueraq C falfa funt. Si falfa qu uera funt. Van funt cogiznbsp;tationes fapientium,qui hie bead efie Si feipfisnbsp;bead fieri mira uanitate uoluerunt.Etquandoquinbsp;dem human cogitationes funtuan, atij confi/nbsp;lia fapientium improuida funt Si infirma,qui ft finbsp;bi uel alt] s prodelft fine deo putant, itaque nemonbsp;gloriet in hominibus, quafi melius ab uno qutnnbsp;ab alio poflit accipere. Nil cnim rcdrfpiunt,nilnbsp;pofiunt homines per feipfos ; Si idco non in tpfisnbsp;glorid eft,fed inillo per que fapiut Sipoffunt.nbsp;Nemo glorictur in hominibus.Omnia eranbsp;ueftra funt, fue Paulus, liue Apollo, Huenbsp;Ccphasjfiue mundus, ueuita,fiuemor8,flnbsp;uepriefeneia, fine futura .omniacm ucllranbsp;funj,uosautem Chrifti,Ghriftus aut dd. Nemo glorietur tn bominftw.dodoribus uel baz ptizatoribus-Noninquibufdam dodoribusglonbsp;riari debeds.nec fingulos uos defcndere,cGomninbsp;busutamini. Nam nonfolumifti.fed Si ontnUfantnbsp;ttfjlrdjid eft, ad feruiendum uobis data,6i non eftnbsp;gloriandum nifiin rebus cxccllentioribus. Etidznbsp;co in folo Chrifto, qui fuper uos eft,uobisip fubznbsp;didit omnia,gloriandum uobis eft,non in his qunbsp;fubiedafuntuobis. Omnia ein ueftra funt,ut ucznbsp;ftr udlitad feruiat,quiactiam ilia qu inter honbsp;mines funt digniora:quoniam/eP4Ieligatur,nbsp;ftae Apollo,ueftrifunt,ut uobis miniftrcnt,Jie cti5nbsp;Cepb(lt;j,ideft,Petrus qui primus eft omnium aponbsp;ftolo^.Et itapatet omnes apoftolos efle ueftros,nbsp;cum primus fitucficr. Ad hoc ein mifli funt ocsnbsp;apoftoli Si prdicatores, ut uobis uel fratribusnbsp;ueftris qui funt per orbcm, uerbum falutis miniznbsp;firent. Et quod fratribus ueftris faciunt, gobi? faznbsp;cere credendi fiint,quia Si uobis profunt.Omnianbsp;funt uefira,fiue prdicatores,/ie etiam mundut,nbsp;de illo ftcundum dei uoluntatem ftntitis,amp;dccrnbsp;tos curfus in dei uoluntatc ponitis, foe ttlt;,pr-fens eft ueftra, fi modefte illam Si cum dei glorianbsp;trangitisffiuemort ueftra cft,id eft, diffolutio cornbsp;poris Si anim uobis icruit,quoniam uobis tranfnbsp;ituscftde hacmiferia ad ternam bcatitudinem.nbsp;ftueprte/intio fic cis udmini,ne offendads.^e futnbsp;W,fi ea credetes magis op tati$,utpotc meliora 8Cnbsp;terna.Vel mundus eft ueftcr.i.quatuor elemtanbsp;tnundi feruiunt uobis, qm ad hoc funt cdita, 8cnbsp;uita uobis prfcns fcruit, fi in ea emend amini,6inbsp;ternam lalutem promeremini. Si mors, fi pronbsp;Chrifto mori librer parati eftis fpc futur j ^mifznbsp;fionis. Etprftntiabona,qbusfufttati deo ferufnbsp;re poflitis.Sifutura.qyoijt fpe ftruiatis.Hc funtnbsp;ueftra. omnU enimqujcunqj futo uera, funt ad poflinbsp;dendum. Sed uot eftis Cbrit poifeffio, non homi-nis,utquomo omnia iudicio ueftra concelTafuncnbsp;Si uobis fubieda, fic Si uos Chrifto fubijeiami-ni, quia per ipfum elft capiftis Si in prima origiznbsp;nc,amp; in regenerationc.Cur ergo adiniuri Chriznbsp;ftide hominibusiperatis,cumipfe uobis Sihominbsp;nes Si omnia fubiccerit, ut illi fubijciamini,6i innbsp;illo Ipem omnero ponatis. Chriftut autem dei cft.ut nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I iij |
u6 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.1. AD CORINTHIOS
|
A propriufiliiisfaciensuoluntatem eius,ut amp; uos Chrifti uoluntatc faciaris.V os efiis Chrifii, Chrinbsp;fusuero dei ,5^ ita mcdiantc Chrifto .uoscftisnbsp;dei.Subditur autem Chrtfius deo, non tanquamnbsp;diflmilis aut alterius natur, fed ( ut diftum eft)nbsp;tanq patri filius.Hadenus dc gloria pfeudo apo/nbsp;ftolorum locutus cfiApoftolus.hic defuo contnbsp;ptu incipit loqui, qm minus de illo fentiebant aljnbsp;qui Corihior.Idco'qt monet ut hoe dc illo fen/nbsp;tiat homo,qd 8c deus qui ilium elegerat,amp;dicit, CAPVT .1111. i,Coriʻ nbsp;nbsp;nbsp;Jc nos exiftiniec Eo, ut miniftros Chn'* - C diTpcnfatores miniftenorum dci. Hi' lain quritur inter difpenfatoreSjUt finbsp;dells quis inueniatur lta,inquit,diuinitus eftordinatum,utqpinia (intueftra,ue Paulus,fiue Apollo,fiuc Cephas,nbsp;uOs at fitis Chrifti. Et cum hoc ita fit.ncc magisnbsp;nec minus ftimec homo de nobis,qum qd* de/nbsp;us conftituit : fedenofexiflimetutminiflrot ebrii,nbsp;id cftjnec nos tanquam uilcs conteiiinat,nec tan-quarti per nos aliquid poffimus, in nobis gloric-iur;fed eum in nobis honor,cuiusminiftri fu-mus in cuangclio quod uobis ofterimus, Et zfti/nbsp;tnet nos non dominos.fed dil^enpttoret minifterior^nbsp;det, quoniam minifteria eius uobis diftribuirnusnbsp;fecundum cuiuft^ raodum.Quoniam nec uerbo*nbsp;rum ftrcpitui,nec humanx fapientix innitebaturnbsp;Apoftolus.intdligi debuic minifteria Chrifti difnbsp;penfarc.in gbus no uerba.fed uirrus fu]gebat:amp;nbsp;per qux non h,fcd deus uideret glorioliis. Cobnbsp;_ legaem pifcatorum,non aliter illiChriftum pnbsp; d^abat.Cum ergo miniftr Chrifti didilpenfatonbsp;rem neinifterioi?: det ^bat,plcudo apoftolos nott ,amp; negat eile Chrifti qdtradunt, per id quodnbsp; traditione apoftolica diftntiunt.Ego,inquit,6inbsp;ci^ui mei fumus difpenfatores miniftenorumnbsp;3ctcrnxfalutis,doccdo amp; extera facramenta difnbsp;tribuendo. Et multi quidc funt difpenfatores,pcrnbsp;quo!^ minifterium perucnitur ad xern falut,nbsp;Sed it(m quieritur inter di/^n/atoret baptizando.ma/nbsp;nus imponendo,eucharifti dando,Ht ^uts inuenia/nbsp;turfidelis,ut poflit credi qgt; bene difpeniet. Nequenbsp;tin oes fidelit hoc agt,fcd pleriqj fraude faciunt,nbsp;dum q fua funt quxrunt,non q lefu Chrifti,amp; Cnbsp;lefte minifteriu in ufum terrent lucriconuertunt,nbsp;nec falut fubicorum.fcd propria cmoda qunbsp;runt. Norinulli qui non ita fola terrena qrere uinbsp;dentur,aut ucrccundia,aut timor, aut comendanbsp;tionis fux caufa conftanter arguere dclinquentesnbsp;trepidant. Et ideo qrituiiqsinter cos inueniaturnbsp;offtciGfux difpefationisfideliter agens,ut foliusnbsp;dni fui lucra fine fraudeqrat.Vel ex hoe reprehnbsp;duntur fubic:i,qd hic iam quxritur ab cis,qquot;d innbsp;futuro feculo quxrcnd eft dno,fcilicet quxri/nbsp;tur Sddifeutitur ab cis,ut inter difpenfatores inucnbsp;niatur aliquis fidelis,i.idoncus C dignus ad facranbsp;dci minifteria difpenlinda exteris. Vnde tales in/nbsp;quifttores iure funt reprehendedi, quia ^d deusnbsp;in aUa uita facict,ipf bic facere uolt: amp;ppo'nbsp;torm fuoruitam, quibusipfi debet iudicarf,nbsp;iudicarc prxfumunt:amp; dignioribus digniora nbsp;bi facrameta difpcnfaricredt.cnoniuxtafannbsp;hiat difpfantis,fed iuxta deuotion percipi/nbsp;fis t magis aut minus utile facramt iandor* |
Mihi autem pro minimo eft ut a uobs iu:* lt; diccr aucabhunianodic.fedne$ meipfuin 'nbsp;iudico. Nihi'1 cnitn mihi confeius fum,(dnbsp;non in hoc iuftificatus funitQui autem iudlnbsp;cat me,dominuseft, IJ VoSjinquitjita iudicatis,alios difpenfatorS effe fideles,alios non fideles: fed mihi pro minimo efinbsp;ta 4 uobit iudicer d lis aut non fidelis. Non cnitnnbsp;iufti humana indicia, fed xterni iudicis examennbsp;nbsp;* afpiciunt, aique ideo derogantium uerba dcfpici unt.Vndenunc derogantibus CorinthijsApoftonbsp;lus dicit: Quia mihi pro minimo eft ut uobis iUnbsp;diccr.Quos enim in tamis uiiijs rcprehendit,mPnbsp;nimum ducit ab his fe iudicari:quia cut iufti nonbsp;erant.ficiuftciudicare non poterant,lt;tab})HWlt;lt;-no(iie,id eft, a]| humana luce 8C rationc : hoccft,nbsp;legibus humanisiudicari^ minimo deputabat.nbsp;Supergrcfliis enimhumanamiuftiti, czleftiiu/nbsp;flitix ftud^at. Vcl ab humano die,id e,ab hu--manointedu,qui n uidet occulta, hfe-poteftnbsp;Talli. Siuc ab humano dic,idcft,ab hominibus,nbsp;dum funt in fuo die, C non eft dies domini.Hu-xnanus enim dies dicitur,in quo iudict homines,nbsp;nbsp;nbsp;1 quia erit SC dies dni,in quo iudicabit amp;dominus.gt; Exiguum mihi eft uobis iudicari,ucl ab huma- Pnbsp;no die./lt;i neite ego mei({nm iudico, qui melius no/nbsp;ui me qum uos. Er ita periculoftim eft uobis iu-dkare de ignotis. Quomodo enim poteftis diiu /nbsp;dicare confcicnciam meam autqu examinare inbsp;poteftis quo animo faci^uicquid facio i Quan/nbsp;turn poifant homines de alio iudicarc, plus ho/nbsp;mo utique dc fe: fed deus plus de horoinc,quonbsp;h de ic. Tanta enim eft 4)fun ditas in homine, utnbsp;latcat ipliim hominem in quo cft.fed dnm laterenbsp;non poteft.Iure itaque dodor egregius humanasnbsp;laudes autuitupcrationesparuipendens,ait;Miquot;nbsp;hi pro minimo eft ut uobis iudiccrautabhu-mano die.Qui nec in corde fuo,unde fe reprehennbsp;dcrc poflct,inueniens,adiungit : Sed tieque me-jpfum iudico. Hihilenim mihi confciuflum. Nulliusnbsp;utique peccati fibi cfcius crat. Sed quia legeraf,nbsp;Delitfta quis intelligit,fentntiamtempcrauit,nenbsp;forte perignorantiam deliquilTct, 5^ addidit; Sednbsp;non in hoc iuflificatuffum^ Videns enim quia ci ad p/nbsp;fcdioncmfanditatis nec fuum indicium fuffice-ret,aic non fe in hoc iuftificatum.Cur uero non /nbsp;bimetipfi de fe credidit,c3ufam rcddidit.club''nbsp;iunxit.'Qgi autem iudicat me,dominuse, Ac G apertenbsp;dicerct : Nec meo de me iudicio exiftimando crc do,quiai]leiudicatme,cuius cgoiudicinonco' prchcndo.Ab eo enim qui me iudicat,cxamina'nbsp;ri me fubtili ter fcio.Rcdc enim me egifle rccolu,nbsp;nbsp;nbsp;fi fed tarnen dc meritis non prxfumo : quia ad eiit^ examen uita noftra ducitur, fub quo C uirtute*nbsp;noftrx trpidant.Ne cgo,ncc uos me |
CPVT.
A fed qui me iudicat, dominus eit,qui fine hfitati-onenouit omnia.
taquenoUtcante tempus udicarc, quo* adufquc ucniat dominus, qui C illumina*nbsp;bit abfcondita tenebrarum, C manifcftabicnbsp;/confilia cordium, QC tune laus erit unicui*nbsp;que dco,
^Quandoquidem ego ncc mcipfum iudico, fed domino me iudicandum referuo, itacp uofi-pfos cxemplo mei tudicando compefeentes,nbsp;Ute iudicare ante tempws.quia nondum eft tempus innbsp;dicandi. Neqjenimucra de adis hominum fen-tire nunc potcftis.quia homines eftiSjfcd aliter q;
nbsp;nbsp;nbsp;funt hic fulpicamini.Et fi fufpicationes non pote-
fiis continere quia homines eltis, iudicia tarnen, id eft, diffinitas firmasijj iententias continete, ncnbsp;iudicecis quiequam ante tempus,id c, ante diem,nbsp;quia adhuc nox eft, nec poteft uideri quod in dienbsp;uidcbitur.ntc illud tempus nolitc iudicarc,fednbsp;ueniatdominiuad iudicium,lt;: die fuo cunnbsp;Aa illuftret. Qgi CT illuminabit,id cft,aperta facietnbsp;latentftpeccata qunbsp;mentemobfeurant, er manifeflabit coitlia eordi-fMjid eft,bonascogitationes,qu3c maturiere c5-filio C pertradatione ratio nis in cor^ uerfabannbsp;tur.Tunc enim omnibus in luce conlncutis,nih||^nbsp;latebit proximum in proximo, fed omnia omnvnbsp;bus patebunt. Nihil cniraoccultaripoterit co-rum,qu3egefta C. cognita funt.Ibi amp; fimplicitasnbsp;E S^hypocrifisapparebitjUtS^quidefpedushabcnbsp;baturforte appareat dignus ; C qui aliquid cflenbsp;lt;. putabatur.inueniaturrcprobus.Tunccrgo temnbsp;pus erit fine errore iudicandi. Nuncautem quif-, t quisincogitationcreditudinecxorbitat,intc/nbsp;nebrispeccat. Vnde nos tanto minus debemusnbsp;alina corda audader prehendere, auanto fei-mus quia uifu noftro non polTumus alien cogi-tationis tenebras illuftrare. Sed tune patebuntnbsp;omnia.Et tunclattS eritunicui^ ^Ifo.beneagentiuelnbsp;cogitanti. Nunc enim ignoraturabhominibus,nbsp;quis fit laude dignus.Tune a dco,quia id laudabinbsp;tur amp; diligetur proximo in proximo, quod nenbsp;ateat,inipfo,illuminabitur dco.Quod de folisnbsp;ddis didum cft,quos deus laudabit,amp; laude dinbsp;gnosmonftrabit. Ac contra unicuiquereprobonbsp;rum crit tune improperium.
Hcc autem fratres transfiguraui in me Si Apollo propter uos, ut in nobis difeatis nenbsp;tiipra quam feriptum eft, unusaduerfus alnbsp;terum ihflctur pro alio
i ^Dixinonglorianduminnobis.Sedbieco/r* treinbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;in me (y ApoUo,ut in nobis non slo-
*'ft*gt;propterOf, id eft, propter utilitatemuc-Q nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;in nott qui raaiores itnus,difeatit, ne age
uBr* I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;c/l,ubi legimus,Qui gloriat,
I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;g^Ofttur. uel,maledidus homo g c
nd it in homine.H^ infktur aduerli alterum pro alio, d cft.pro dodore uel baptizatore.uel fc. Mc,nbsp;jnquit, Se Apollo propofui figuram pro omni-l?us,ut ab oibus abhvrrewis ficut nobisJ ran
Jill nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;U7
flgurauit enim hsec in fe Sc in Apollo,dum pfeu- C do apoftolorum glorias SC traditiones peruerfasnbsp;fubl'ua amp; Apollo perfona cuacuarct,fummatitnnbsp;illos dcfignans,non figillatim,ne forte maior diC.nbsp;cordia in populo nafccretur. Nemo enim audiegnbsp;fuum nomen notari,ucl eius cui fauet, contentusnbsp;eft taccre. Tacito autem nomine, fi quis aliquidnbsp;audicrit,ctfiintclligat,dcfc tii didum diflimulat.nbsp;Subhac ergopropofitionecuacuauit ^rlbnasilnbsp;iorum,cum diceret,Ego plantaui, Apollo rigauitnbsp;amp;c. ut in hisdifeerent nihil dandhominibus.
Quis enim te difeernit t* Quid autem ha* bes quod non acccpiHi:* Si autem accepilli,nbsp;quid gloriaris quafi non acceperis ? lam lnbsp;turati eftis, iam diuites fai eftis, fine no*nbsp;bis gnatis. Et utinam regnetis, Ut C nosnbsp;uobifcum regnemus,
lt;5 Non debet alter aduerfus altci^zinflari^p alio dodore uel bapiizatore . Qgis enim dodoruelnbsp;baptizator te difceriiitC Id eft,ucrbi gratia,fi bapiiznbsp;zatuses aPetro, quomodo difcerncrisabeoquinbsp;baptizatusefiPaulo Nihildiferetioniseft,nbsp;quocunqjbonam dodnnam uel baptifrnum pernbsp;ceperis. Sed tu per traditionempkudo apoftonbsp;lorum putas tc quafi fandiorem difeerni exte-
ris. Sed quid habes ab illis quod non mc accepiiinbsp;lt;5iiicquidenim abapoftolicatraditione nondc-icendit,paruum eft. Sed |i mc accepifli quiequidnbsp;boni habe$,^utd in te uelinillis gloriaris ctra menbsp;quafi non hoc idem me acceperis^ Hoc dicitur con qnbsp;tra illos, qui eadem qu ab Apoftolo accepc/nbsp;rant,audientcs pfeudo apoftolis, gloriabanturnbsp;demagifterio crum,quoniam ipfi pfeudo lt;ido.nbsp;ftoli per cloqucntiarafe coramendantes ggl-amin fc uertebant, cum Apoftolus fe contem/nbsp;ptibilem uideri fccifl'ct, ut gloriam deo faceret.nbsp;Vclita: lubct Apoftolus utnerao in hog^inenbsp;fed in domino glorietur. Pfeudo autem apoftcznbsp;liamp; qui ab illis fuerant ftdudi, feipfos feipfisnbsp;iuftosfieri jutantes,quafihocejsnon deusdede
rit, fed ipG fibi, nonutiqueindomino,fedinfc/nbsp;mctipsgloriabantur.Vnde nunc unicuique la*nbsp;Ji dich Apoftolus: Qiiis em tc difeernit ? Quodnbsp;ideo dicit,quia de malfa illiusperditionis,qu fanbsp;da eft ex Adam,non difeernit hominem ut cumnbsp;faciatuas in honorem ,id eft,incncumeliam,ninbsp;fideus. Sed quoniam homo carnalis amp; inanif in*nbsp;flatus cum audilfet, quis enim tc difeernit,pofletnbsp;refpdcrc ueluocc uel cogitationc Cdicere,DiCnbsp;cernit me fides mea,difcernit me oratjo mea,diinbsp;cernit iiiftitia mea, mlt;c Apoftolus occurritcogt;nbsp;gitationibus eius SCdixit :Qid enim habes quodnbsp;n acccpifti^aucc! accepifti,quidgloriarisquanbsp;finon acccpcris?Sic enim gloriantur quafi nen acnbsp;ceperint,2 le Icipfis iuftificariputant.ac per hocnbsp;in Icipfis.n in domino gloriant.Nihilenim huicnbsp;fententi tamconirariumeft,qum dcliiismcrinbsp;ris Gc quenquam gloriari, tanquam iplc fibi eanbsp;fccerit,non gratia dei.Vcl ficutdiximus, non debts inflari,p aliquo dodoruni,uius tefpccialiter
US nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;J. AD CORNTHIOS
|
A proftcris difdpulum: quis cnim eorum tc difccr nitpereuntibus'NulIus,fedfoliu8dcigratia,SCnbsp;tu teputas dtfcerniper mrita cua.Sed quid boninbsp;babes qd non accepifti deo^Fecit deus ut ciTes,nbsp;Si tu fecifti ut bonus cflis Abfic.Si cnim deus denbsp;dit ut efls.SC alius tibi dare non potuit ut bonusnbsp;eflcsjraclior eft illeq dcdit ut bonus elTes, qumnbsp;ilk quideditutefles. Sed nullus deo melior. Igigt;nbsp;tur deo Jccepifti Si eflc amp; bonura elle Sed fi abnbsp;illo accepifti, quid gloriaris quanonacceperis?nbsp;ideir,quafi tc ipohabeas.Umptunrttejli.Ironiznbsp;celegendum,nonaffirmatiuc.Iam,id eft,antequnbsp;fitis apti ad pcrcipiendam efcam,fi(turati ejlit fpuanbsp;,Ii cibo dodrin, id eft:, uidcmini uobis ipfis fuf#nbsp;ficienter ualidis fapienti efcis rcplcti : Si ante znbsp;quam paupcrtate exuti ficis,Mm(utputatis)fp5a^nbsp;liter iuitetfailiefli!,id eic^abundanter aninw diuinbsp;tijsjqux funt uirtutes.repkti.Si fine nobiSt id cft.fi-he auxilio noftro. re^ntttif,id cft.uitae ueftrse mo-deraminaiufte di(ponitis,ut uos ftimatis,gloriznbsp;antes de his qu piudo prdicatoribus acceptnbsp;ftis. Secundumueftram ftiraationem regnatis.nbsp;Et ntiMi regfietis, ut amp; noi regwmw uobifcum, id eft,nbsp;fequamur uos, cum uos dcdignemini fequinos.nbsp;Acfidicatur: Vtinamnon efletisfalfagloriatio.nbsp;nedecepti. fortaflecnimfimulregnaremus. Rc-gnare nunc fanftoi^, eft de fpc 6C promiftis Cl^rinbsp;fti lecuros clTc.Siin aduerfis quae propter nomennbsp;Chrifti accidunt,gaudcrc. _ Putoeni'm quod deus nos nouifTimosapoz^ olos oftendit tanquatn morti dcft/natos,nbsp;quia Ipeaculum fai fumus mundo SC annbsp;gpHschominibus q os reuera regnamus, amp; timeo nc fine uo-bis.Nam pto,id eft.putare credor deuf HeU'' dit nos apoolosnouiimos,id e(i,omnium uiliffimosnbsp;tant^iam ad nullam utilitatem,fed ad mortem renbsp;feruatos. Hoe fecundum quod seftimatis puto,nbsp;qua quod nullatenus putandum eft.Quod emnbsp;nunc dicit,puto, increpationem figftificat eorumnbsp;quibus loquitur,non xftimationemeius. Idco fiznbsp;ne uobis regnamus,quia per mala quxpatimur,nbsp;deus oftendit nos apoftolos oculis fuperborumnbsp;nouiflimos,id eft.abiedilTimoSjde quibus n cuznbsp;ret,tlt;tfl^lt;m morti defiinatos,id eft,ad mortem dire-dos.Quod per hoe uidetur,^M4/}gt;ei(culumfaifunbsp;wwhuic mrtdo,id eft,amaioribushuiusmundi,qnbsp;quafi ad fpcdaculum conueniunt ad afpiciendanbsp;fupplicia noftra.Sed per hsec omia magis probaznbsp;mur eflechari deo,qui ficnospaflionibusglorifinbsp;cat.Ideo non(utuos crelt;batis)puto quod deusnbsp;uiliffimos nosfecerit, quiame humilio ut deuntnbsp;exalt. Vel idcirco debetis nobifcum regnare.ganbsp;puto ct^j certo fcio qd deus nos apoftolos nuiirinbsp;mos oftendit mundo,quibus nulli fuccedent aponbsp;ftoli tam perfeli, tam ncceflarij faluti hominff,nbsp;quaics apparebunt in nouiflimo tempore Eliasnbsp;amp; Enoch, quos deus referuat ut filios Ifrael abnbsp;Antichrifti kdudione librent. Ita cnim Si nos mit. Ut fedutftionepfeudo apoftoloru^ uos li |
bercmus,5i pro uita ueftra mortem fuftineamus, fcut Si illi palTuri funt. Nos oftdit nouilTimos,nbsp;id eft,illis nouiftimis prconibus cmilcs in pafltnbsp;one aduerficat,tang morti corporis ob liberatinbsp;on alioijz deftinatos,ga fpedaculum faifti fumunbsp;huic mundo,quorum iniurias omnes publice ex . 'nbsp;pdant in confpedutotiuspopuli. Nam ficuC 'nbsp;omnes concurrunt, ubi iocus celcbratur uel pu^nbsp;giles certanr,aut aliquod monftrum producitur:nbsp;fie omnes boni uel mali conueniunt ad alpicicn-das pnas noftras.Spcdaculum imus CT dtt^elifnbsp;fquot; hoiuinibus tam bonis qum malis.Quia internbsp;angelos ftint fanfti angeli, quibus bene uiuendonbsp;placeamusiatep inter homines fandi uiri, quibusnbsp;placcat uita noftra ; Si ftftit nequiffimihomines, .Jnbsp;qui irrideant bonam uitam noftram. Et hc ar-ma funt dextra Si finiftra,quibus hofte noftruinnbsp;iperamus,fi ncc profperis corrpiraur, nec adznbsp;ucrls frangimur. Boni angeli conueniunt ad fpc-daculum pafllonis noftrae, ut nos prxfentia fuanbsp;confortent, cjtcros ad cxemplum noftri certanbsp;minis incitcn*nali uero,ut gaudet, cum nos funbsp;osaduerfarios cruciariuiderint, Scacterosaft*nbsp;de metu poenarum deftedant. Boni homines,nbsp;ut laudcnt^ali, utinfultent. Boni, ut exemplonbsp;^oftro cfltortentur : mali, ut ex pcenis noftrisnbsp;^elcdentur. Nos ftulti proptcf Chn'ftum, uos autem i prudentes in Chrifto, Nos infirmi, uos ailnbsp;nbsp;nbsp;** tem fortes, Vos nobifes, nos autem ignobi les Vfquefn hanchoram amp; efurmus,nbsp;itimus, amp; nudi fumus, SC colaphi's cdi' i Wnbsp;niur,6C inftabiles fumus,laboramus openbsp;rantes ffianibusnoftris Maledicimur,nbsp;benedicipus *perlctionem patimur, SCnbsp;fuftinemust blalphemamur, c obrecrai^nbsp;mus Tanquam purgamenta huius mun*nbsp;difaifumusyomniumperipfcma ufquenbsp;adhuc Nunc oftendit quomodo illi rgnent Gne ue risapoftolis, quomodo apofioli ftultis apparcnbsp;ant uiliflmi. Et cftincrcpatio cum ironia. Nor, in-nbsp;nbsp;nbsp; quitjftttlti fumus habiti gentibus Si ludis proptef Cbrijlm,qucm ad falutem humani generis crueinbsp;xura prfdicamus .uos autem prudentes cftis in cbrifiogt;nbsp;quia nihil de illo predicate uel diccre uultis,quodnbsp;humanftultum fapienti uideatur:amp; itauultisnbsp;effe ChriftianljUt non prudentiam amfttatis fecUnbsp;li.Quod quaG duobus dominis uelleicruire mo ynbsp;re ueterum Samaritanorum, qui Si deum cole-' y)nbsp;bant Si idola.Noi wrmt fumus,qui uicem ldcrt 4'nbsp;tibus n reddifflus,nec reGftimus : uos autem'forteinbsp; eftis,quipotenteraduerfantibusrcGftitis, cosnbsp;fortitudinc feculari repriraitis. Vot cftis nobiksdnbsp;eft, rcuerendiS glorioG. nosautem ignbiles, idnbsp;eft, deljjedi Si uiles. Hc omnia qu negate ui-detur,affirmat:amp; qu quafi confirmarc uidetunbsp;negat. Iraftentisenim uerba funt, qui negand^nbsp;confitetur.amp;cftendo negat.Deinde confirma'* |
CA PVT
do loquitur,oftdens per partes infirmitatem fit am,ut regni fui uirtus amplior eniteat.v/^j in hancnbsp;hordm, id eft, prima die conuerfionis uel praedi-cation)snoftraeuf(pnunc,pcnuriamcibiamp;: po-tus 3C ueftimentorum paflii fumus,S: ciiam exfionbsp;ncmcolaphorum:quia libr amp; iuxtaueram fi-dem Chriftum finealiquaadulatione prccdican-tcs.iX gefta prauorum arguentes, granam apudnbsp;homines non habuimus, fed colaphos ab eis pernbsp;(ulimus.cr inftabilet fwMHt.quia femper fugani nosnbsp;amp; perfcquunt,nc in uno loco diu manentes, plunbsp;rcsdoceamus. crlabordmus oprantes manibus no'nbsp;ftrif, ut habcamus unde uiuaraus.cum nemo det:nbsp;quia nonfolu gratiam apud homines (utdiduninbsp;eft) non habemus, fed iam ab his accipere indinbsp;gnum eft, qui error! ftudent. Quod idcirco facenbsp;re rnaluimus,quoniam libertatem arguendi amitnbsp;lt;it amp;-peccat, qui abeo accipir, g idco dat nc cor-fipiatur. Maledieimnr prauis hominibus, amp; nosnbsp;ccontrario benedicimut illos hortado ad bonum.nbsp;percutionein patimur abilliSjCZ licet ipa perfecutionbsp;fit grauis,tarnen [inemw illam,amp;^ refugimusnbsp;necrefiftimus. Blal^hemamur abillis.quia dicuntnbsp;nos fcdudorcs amp; makficos, CZ obftcramus deumnbsp;pro illis,uel illos obftcramus ncblaf^emeqfednbsp;permittant fibi reddi rationem. Ett^uam purgd^nbsp;nentahuius mundifaClifumus,ideft, de quibusmutFnbsp;dusinquinctur, 8C quibus abiedis purgctur.ficutnbsp;domuspurgatur fordibus, qu de illaproijci-untur, hoc eft, ufqueadeo blalpheraamur ab iranbsp;B pijs Cuiles iudicamur.quod fadi fumus illoruranbsp;reputatione tales, tanquam elTemus intanturanbsp;peccatores SC fordidi, ut totus mundus nobisnbsp;lublatisomnimoda forde purgetur: SC cti.imrc-putati fumus omm peripfenta, id eft, adco fuperrnbsp;flui Sc immundi atque Autiles ufibus hominum,nbsp;Ccui purgamentum fern uel corium pmi,quodnbsp;undique aufertur, utipfiim pomuna fit aptiusnbsp;ac dulcius ad comcdendum.Peripfcma enim dinbsp;citur rafuraaut limatura cuiufeunque rei.ucnbsp;puroamentapomorura Si.nos ita nullius prccijnbsp;nullTus^ utitatis efle iudicamur,ut rafuraligninbsp;el ferri feu ftanni uel corium pomi Et hze ftif-tinuimus principio prdicationisnoftrznbsp;((dhc, idcft,ufquc inprzfens. Per hzcomnianbsp;probatur Apoftoluscum fimilibus prudensinnbsp;CHRISTO Sc fortis Sc nobilis, per quz uidebanbsp;tur ftultus Sc infirmusacignobilis.Contemptibinbsp;lis enim SC defpedus fiebat ctiam apud Corinthinbsp;os,pro quibus hzc quz hucufcp memorauit, manbsp;la paflu^ft. Et quoniam humilitatcm fuam nihilnbsp;proficere in his uidcbat,queritur dolore commonbsp;tus tantamfubiedioncmi iniurias nullum frunbsp;duna habere non potuilTCjfed quod detenus eft,nbsp;npciusprofccifl.Qiudifubiungit;
Non Ut confundam uos ,hc fcribo, fed ut filios meos chariffimos monco. Namnbsp;fi dcccm millia ptedagogorum habeatts innbsp;Chrifto, fed non multos patres. Nam in ftolorum falfoijr pi .nbsp;pci^ cuangelitt ego uos genuf*nbsp;nbsp;nbsp;fed rcfiftt,contncntcs opprobr ia i detradio*
.iin* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;11?
R.ogo ergo uos, 'mitatorcs mei eftote, fi? C cut C ego Chrifti Ideo mifi ad uos Timo^! nbsp;theum, qui eft filiusmeuschariffimus (.fi Philip.}.,nbsp;delis in domino,qui uos commoncfaciat uinbsp;as meas,qu funt in Chrifto lefu^ficuc ubpnbsp;gt QC in omni ecclefia doceo,
j Afperabldismitigatut ilutaris medicus. Nam quia grauiter cos in his omnibujuafi lanbsp;tenter momorderat,ncipfi ad ira prouocatiadnbsp;monitioncs eius fpernerent, oftendit fc in omni/nbsp;bus quac dixit, paternam charitatis affcioncninbsp;erga iJIos habuiire, ut libcntius ei obedirent. Dunbsp;ri nantp fuiflenc Corinthij,fi hac admonitie(qu3nbsp;UC fiJij dedi patre t humaneobfecrant)cmolnbsp;liti non fuilTent. No ideo tarnen, inquit, h/c jeri*nbsp;o, UtHPfconfundiirHjideiifUt tantamuerccundiamnbsp;uobis faciam.fed potius utcorrigamioimoroor,nbsp;id eft, ad racliora exhortor per hxc Mfiliot meonbsp;cb4ri/?imoj,fpirituales fcilicct,proquibus tot la-borcs amp; tot flagella paflusfum.fi quibus chari-ores nulloshabeo.Vcrc filrj mei eftis,quia ego panbsp;ter uefler.(tm fl haiedtif itt Chrio decem milita pddaganbsp;gorw,id , tot inflruAoresperfe(ftos,quot uobisnbsp;cflent neceflarij:quod per mille intclligitur, g nu
gt; merus perfedus cil infeientia amp; in obfcruantia djeem prxceptorura lgis,qu per denarium nunbsp;Hierum figurant. Velfi decem millia pdagogonbsp;rm,id efi, quantcunqj crudientium multitudenbsp;nemin obfcruantia praceptorum, quxnonficnbsp;in ludaifmo, fed in Chrifto : fiinquam pxdago-gosjid eftjCruditores habeaiis,/d,id eft, tarnen, )nbsp;wo multof pdtref habetis, imo unum,quia ego iblusnbsp;uotgenui, quia folus ego uobis prdicaui. ad h^cnbsp;cnimfclcdusfuni,utannuncicmgentilibsfalu jj,nbsp;tem per lefum Chriftum. per eucingelium,id eft,pernbsp;euangeliex dodrinprdicationem,noninme,nbsp;fed i chrio Icj, id eft, in fide Chrifti lefu^ innbsp;nouitate Chriftiana,quia in nouam uitam me prinbsp;mum prxdicantc ueniftis. His dictis,oftendit nulnbsp;iumpofle eaHedu diligere illos, quoiple dilftnbsp;gebat. Quis enim alicnos filios fic diligac ut fir-os? ac per hoc monita cius, qui tanta pro illis palnbsp;fus eft,non debent fpernere. Vnu.s uero pater denbsp;us eft, non ut hoc nomen exteris tollatur, fed nenbsp;gratia dei,qua in zternam uitam generamur, na*nbsp;turzuclpoccftatiueletiamfanditati cuiulquatnnbsp;tribuatur. Quia,inquit,uos genui .ergoex de-,nbsp;bito rogoHot utfilios, efloteimitdtoreswtiinhisc^usenbsp;facio ficfuftineo.rwtc^fgo^um imitator Chriftinbsp;in his qua? fecit fuftinuit.quia filiorum eftimi-tari pattern Vultcni#aillosimitatoresfinieife,nbsp;utficutipfenaulta exitia pro illorum falutc an-nunciando lefum CHRIST VM, ab incrcdiilisnbsp;Sc ctcris infidelibus paflus eft, amp; non ceflit aut
fdcdefciuiijfcdconftantcrprjdicauit, dummo do per dies SC nodes cuangelizaret illis donumnbsp;gratidei:ita Sc illj manetes in fide eius 8C dodrinbsp;na,nonrccipiantpfeudoapoftolorum,idcft,aponbsp;gt;raua dogmata uel commenta.
50 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;X AD CORINTHIOS
|
A nes, ut patri fuo fpali inuiolatum atcj immacu-lacuin rclcrucnt aff(ftum.Ilt;Jeo,inquit,utmc imite mini tanquam boni difcipuli fidclestp patri obe-dientes filrj, mi ad uos 'Timotheum. per hunc credi-tur mifla epiftola. qai efiliut meutin fide, charii-mut bene agendo, CZ jtdelir in euangelrj pracdicatnbsp;one, quam fideliter omnibus palam miniftrat. innbsp;iomino.non in lucro terreno. V1 in domino eft fi/nbsp;lius meu^ id eft, quem genui non in carne, ^ui uosnbsp;eommoneitciat yid eft,commoncat faciendo,aut quinbsp;uos commonefaciatjid eft,admonedo uosinftrunbsp;at KMJ meiis, inftitutiones, praecepta Si documenta mea,^ funt in Chrio lefu,id cft.fecundQ uolunnbsp;tarera amp; doftrmam ipfius.in nullo enim difeor-do,amp;ideo funt tenendx.'ficut ubic^ terrarum,cr,nbsp;td eft, inomniecclefia dwco.ideoipfuntauthenticae.nbsp;Per iftum rcuerti illos uoluit ad rcgulam Me tranbsp;ditueritatis, ut commoniti uerbis Si exemplisnbsp;operumcius refipifeerent cognofcctcs non per/nbsp;peram ft fuiiTe ab apoftolo Paulo edodos.quannbsp;do eadem quae ft bi prxeepta erant, tenere omesnbsp;ecclefias difeerent. Tanquatn non uenturuslimaduos, ficins flati funt quidam, Veniam autem cito adnbsp;uos, fi dominus uoluerit, cognofcam nonbsp;fermoncm corum qui inflati funt, fed uir*nbsp;tutem. Non enim in fermone eft rcgnulhnbsp;dei,fcd in uirtute.Quid uulrist'ln uirga uenbsp;niam ad uos, an in charitate SC fpiritii mannbsp;B fuetudinist' lOpus erat Timotheum mitti, ga tan^uam non fim ultra (id uos uenturus,fic de philofophorum do-^ina Coratorum eloquentia tam imperterritenbsp;funtqiMaminfltttiinteruosddeoerantinilaci Si unusnbsp;aduerfusalterum gloriantes, quoniam putabantnbsp;apoftoIumPaulum non amplius ad fe uenturum.nbsp;folagt enim fpillime difcipuli mails retrahi ti/nbsp;more aduentus magiftri. Ob hocetiam indigna-bantur gdam Corinthiorum.ga no ueniebat adnbsp;eos.non defidcrio,fed fuperbia,qudfl quafi indignes uifitationc ftia illos haberet,cu magis Aponbsp;ftoloftudiumhocfueritjUt de indignisfaceretdtnbsp;gnos. Habebat ergo uotum eundi , fed maioranbsp;erant quagebat. Vos.inquit.putatis me no eflenbsp;uentur, ucl indignammi ga non ucnio,fcd Hem/nbsp;iXfoi. 4 w lt;lt;d uos cito,fi dominus uoluerit, cuius uolGtas femgnbsp;fupponcndacft,iuxtailiud lacobi.Dicatis,fi do-, minus uoluerit,fiuixerimus,faciemushocuelnbsp;illud. Vel fi dominus uoluerit, id eft, nifi culpanbsp;mea impedicrit, ut feiamus non ex nobis.fed exnbsp;deicunefta pedere iudiciolt;i/cniam,inqtiit,ad uosnbsp;cito.fi dominus uoluerit.Qui enim dixit,ucni3mnbsp;ad uos.oftetidit fe uelle, monftrat fe cuperc, brenbsp;ucm promittit aduentum. Sed ut cautius hoc lo-quatur,infert.fi dominus uoluerit.ut G non ueni-ret.dominus cum iufta caufa retinere monftrarenbsp;tur,caulautiqiindignitatis 06 infidelitatis corum.nbsp;VeniamjinquitjCZcoguoJcrft, id eft, probabo nonnbsp;^monem terren fapientia: aut human fapicn-tiae eorumqui de huius miidi fapientia |
ipforum uirtuteiti in bona operatione ucl miracu-lorum perpetrationc : ga Si dominus non dixit de pharifteis aut hoibus liibdolis, Ex uerbis co- 'nbsp;rum,cx ueftimentis ouium gbus perljpc inducSnbsp;tur,cognofcetis;fed,Ex fruAibus.id eft.ex opcri*nbsp;bus.Idco nonfermoncmhumanfacundi;,utdinbsp;ximus.ftd uirtutem bonxuitx cognofcam amp;apnbsp;probabo : quia regnum deinen e in fermone, fed inuir*nbsp;tute,id cft,nemo per eloquentiam aut facundian*nbsp;fecularcm acquirit regnum dci aut meretur, fednbsp;per uirtutem bonorum operummec fplendorenbsp;fermonis commendatur regnum del, fed uirtutenbsp;Ggnorum, ficut nee bonum uinum hedera com*nbsp;mendat. Veniam quidem qum citiflimc potero,nbsp;fed quid horum uultisi Scilicet uultis ut ucni adnbsp;uos in uirga, an in charitate amp; ip5 manfuetudi*nbsp;nis.Superius dixerat cosindigere paedagogo.acnbsp;perhoepueros Ggnificabat: dein cos amarifenbsp;ut filioschariifimos.nunc ut prudes pater eis uir*nbsp;gam, non mortem proponit:fpum manfuetudi-nis Si charitatis.nonfuroris autodij. Virga eninbsp;aufteritatemM correptionem Ggnificat. Et nunCnbsp;uerba terroris Apoftolusinfert,ut pudorcm pafnbsp;fi quiinflati erant,humiliarentur Si fe corrigereznbsp;quia fi inc^reptos inuenircr,in illos neceife habenbsp;^et uirgamexerere,aliosexcommuru'eando,idnbsp;, fidelium communion Si confortio priuan-do,alios dure increpando, ajios corporaliter (utnbsp;dccetpatr)flagellando. Si uere ft dignosprxpnbsp;rartadcxcipicndum eum,ut immunes crimi-DC inuenirentur, tue ad illos ueniens ltitiam ha/ nbsp;beret quafi pater cum filijs fuis chariflmis.Et hocnbsp;eft quod dicit : Vulos ut ueniam ad uos in uirg4,id eft,nbsp;rigore iuftitiae Si correptionis, ubi ctfifitchari-tas,non ramen uidetur elfe.w incloaritae,id cft.nonbsp;occulto charitatTs affcftff,ftd in manifefta amp;apernbsp;ta diledidhcjUt bona fuppleam. cz ffiritumanfue'nbsp;tdt^optabilius elfer priraum expetere, qumnbsp;carere boni partis diligtisaducntu ,quamuisrinbsp;gorofo meliora nempe ftint uulnera diligentis,tc gt;nbsp;fteSalomone,qumofculablandintis. Spiritunbsp;manfuetudinis, id eft, animo manfueto 5f induhnbsp;genci, utparcam peccatisueftris, Si per hilaremnbsp;uultum ac dulcia uerba manfuetudinem aniriunbsp;mei uobis oftendara. C A P V T V. OMni'no audi'tur inter uos fornicatio, amp; tabs fornicatio, qualis ncc internbsp;gentes, ita ut uxorem patris fui aiiuis ha^nbsp;beat. t uos inflati ellis C non magis lu^nbsp;um habuiftisjUt tollatur de medio ue*nbsp;ftf um qui hoc opus fecit. Opus eft ut ueni ad uos in uirga, non in ch * ritatc aut ipiritu manfuctudinis,nifi uos ipfos cotnbsp;rcxcritis:quia omnino,id efi,ab omnibus uel omninbsp;bus modiSilt;ditHr,fcitur,narratur atep percipiturnbsp; me Si ab alijs.quod fit infer uos notilfima fomiednbsp;tio,qu nemini eft licita, cz talis fornicatio, qualis nf^nbsp;intergenteSfid eft,tam infamis amp;nefariaforn;catio |
|
CAPVT- A au3jtur^quolt;3 nee talisefi inter genres, iw {xo-rem p4tri fui aJiquis hibedt, id cft, quidam ex uobii 8C cum noucrca fornicetunNcc tcibus rcs indi-get,quoniam publice pcrpetrataeft.Vt(^ hoc crinbsp;men nimis exaggeret, dicit nec ab illis talc comnbsp;mitti qui deum nefciunt.ut hinc oildat qua poe^nbsp;na mulftandus fit iftc, qui fub terribili 8C diuinanbsp;iufritia conftitutus, tand fccleris crimen admife-rat,amp; adhrentes ci non immunes ab codem crinbsp;mine demonftret. Talis fornicatio apud uos au/nbsp;ditur.Etxor.cum tantum icelus inter uos Gt,infl4tinbsp;efiit fuperbia.o-nonmxgiihoc fcciftis quod facicnnbsp;dum clfct, id efi, non habuifiit luHum, non luxiftinbsp;fuper pcccatofratris,nec compaflieftisilli, ttUoInbsp;Utwr,id eft, eijeiatu r de tiitdio utjM ^ui bee opuf fecit,nbsp;utomnes uno confilio abqciatis cum decommunbsp;nitate ueftra, ut confufus agat pnitentiam, Cnbsp;non inficiantur cieri.id eft,ncc perptrent alij finbsp;tnileautillud idem facinus propter indulgenti-arn:quia omnes uidemini fccleris participes.qu/nbsp;diu patimini rcum tanti criminis uobifc incor-reptum conuenirc.Cum enira omits crime eiusnbsp;fciatis.nec tergiuerfarioc aliqua poffit cclari, pel-lendus eft de catufraternitatis. Ego quidem abfens corporc, p^fens augt; tem fpiritu, iana iudicaui ut prlens , eum^nbsp;qui ficoperatus eft, in nomine domini no-ftri IE S V CHRISTI congregatis uo*nbsp;bisSCmeoipiritu cum uirtutc domini le*nbsp;B fu, traderc huiufmodi fatanxinintcritumnbsp;carnis, ut fpiritus luusft in die domininbsp;uoftri lefu Ghriftt Vos,inter quosipfe corporaliter eft, no cS corripuiis.nec cxpuliftis.fed e^O^uidemai/itu COfnbsp;pore, prielinf aiaanj}iiritu,*id eft, abfens quidem fa/nbsp;ciCjprxfensautcm autoritre fp5s,qufrepletor-bem terrarum uirtutc, non mole. Si nufquamnbsp;abeft irfW iudictlUieUlH operlt;ttust,ut per eundcnbsp;fpum OMfew, nc ex folo auditu me putetis prefernbsp;re fententiam. lam fine moraludicaui cum tntio.nbsp;wiw,ideft,in uice dotninitiorilefuCbnfit,cuiusk-gationc fungor, coMgreglt;lt;ttf obit,id ft, ut omnesnbsp;in unum fine diflenfione conueniatis, 5C cum denbsp;communioncfidcliumeijciatis. Congregatis uonbsp;bis in unum tr meojfiritu, id eft, autoritre mea,nbsp;quam habeo p fpiritum fanftum, g mihi datusnbsp;ftcMWMirtwtCjid eft,potcftate domini l^,quicftfal-uator hominum .iudicauitMdercpu/j huiufmodinbsp;uirum,ilt;4eft,ut tradatis cum fatan pellendo denbsp;cclefia,quoniam meaautoritas amp;. Chrifti uirtusnbsp;jnhocuobiscooperabitur. ludicaui huiufmodinbsp;reum traderc fatan in iieritum carnit, ut corporanbsp;liter cunmexet,5^ ficille refipifcat.Magna quipnbsp;pe arte magifterij traditus ipfi in pana, cui fp5nbsp;re eft fubftratus in culpa: ut g autor fuerat ad in nbsp;ti ncquiti.ipfe flagellum fieret difciplin.Hcnbsp;enim poteftatem dicitur Apoftolus habuilfc, utnbsp; quem excmunicafict, ftatim illc corripereturnbsp; diabolo 8C ucxaretur,quantum 8i quandiu uelnbsp;let Apoftolus. Nam cum dicit, tradcrc fatanx in |
V. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;151 interit carnis, interitus carnis Ggnifcat ualidam C corporis afflidionem per diabolumfadam.Vclnbsp;in interitum carnis, id eft,utcarnalis uoluptasinnbsp;cum intcriret,traditus eft fatanx.Ethoc utffiirituenbsp;eius faluut fit in die domii nojiri tefu Chrifli,id cft,ani-maeius faluafitindiciudicij. Qm infpirit ciusnbsp;fatanas non accepit poteftatem dum corporaliter afflixit, amp; idco faluus ad domini extremumnbsp;indicium referuatur.Vel faluus fitlpiriWis,id cft,nbsp;anima eius faJua fiat in die domini, id eft,fi quan*nbsp;do cor illius uifitet dominus, fi quando illi domi/nbsp;nus in corde luccat. Neftbona gloriatio ueftra. Nefctifqua nbsp;. modicum fermentum totammaftmeor.* rumpittquot; SNoneJllioB4gfondtiott)r.Superbitis,cum po tius iffgerc debueritis pro fratre tam grauif pec.*nbsp;cante,amp;2 eum uobis rcmoucrc, ne illi coninti/nbsp;entes,polluereminicius contagione. Annefeititnbsp;(juiti modicum fermentum,id cft,modicum ueteris panbsp;ft, uidelicet fermentatjtokw wiijpiM eorrumpitinbsp;id eftjtotam dulccdinem nouitaiis mittatinacrc/nbsp;dinem uetuftatis.'ita i peccatum unius,quod COnbsp;gnitum non arguitur, multos contamint, imonbsp;omnes qui norunt i non dcuitant,aut cum ponbsp;fint arguerc,diflmulant. Noncnimfibi uideturnbsp;paccare, quando nullo corripitur aut uitaturnbsp;Si quisuero poteftatem non habet,ut eum quetnnbsp;leit reum, abijeere uel reprobare non ualcat, imnbsp;munis eft. Modicum fermentum totam maflmnbsp;corrumpit, quia nonnunquam unum uirium uelnbsp;quodlibet nequiti fomentum ueneno lo inficit J)nbsp;multitudin uircutum. * Aduerte diliges ledor:nbsp;Diccndumft,tcftcHieronymo,modicumf/ dititwwfnbsp;tnentum tbtamconfperGonemfermctat,Tnepi-fiolaadGalataSjCod capiteubi carpit uetercmnbsp;interpretem,dic6nsfenfum potius iu qum uernbsp;ba Pauli tranftuliffe,8d mauult dici confpertfcnnbsp;qum maflam.diffinitttntjj conlperfionem effefanbsp;rinam aqu^oniperfam. Expurgate uetus fermentum,ut fitis tlou confperfojficut cftis azymi S Expurgate de uobiswetwt fermentum, id eft, etj-cite de uobis amp; de medio ueftr ueteris ncquitia fomcntum,quod eft in fornicatorc, qui eft memnbsp;brum ueteris hominis,c totam populi multitu/nbsp;dinem fi bi confentientem corrumpi t.Expurgatenbsp;igitur hoc fermtum,id cft, extra uos eqcitc,prnbsp;gantes uos ab eo,nc corrumpat in uobis dulcedinbsp;nem uirtutum,per iniquitatis fu confcnfm.d?nbsp;eo uos purificate ab h^c fermento utfitis noua cnnbsp;fferfo, id e, noua in unitate conglutinatio, ficutnbsp;efiis azymi,ide,ficutper baptifmumfadi cftisnbsp; corruptionc fynceri. Confperfio quippe eftfa-* rinapcraquamconglutinata.quulgodiciturnbsp;pafta. Sed noua conlpcrfio eft,inquam fermen/nbsp;tum adhuc mifliim no eft.Ideo uocatur azyma,nbsp;id eft, fine fermento. Zyma enim Grcc fermennbsp;tumdicitur. Sitisergo,inquitnouaconfperfionbsp;ficut cftis azy tnd cft, fitis ornes unum quid per |
ft nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.1. AD COR I NT Hl OS
A diledionc.puri corruptioe peccati,nou5 homi n induti,ficut in bapiifmo facti eftisazymi.
Etenim pafcha nofttum immolatus eft Chriftus Itaquecpulemur, non in fcr^nbsp;men to uetcri, neque in fermento malinbsp;ti Sc nequiti fed in azymis fynceritatianbsp;SCueritatis,nbsp;' ^Nouaconfperfiodcbetiseflc,quia pfch no-firum, id eft, paichale facrificium nofirum immalit-tus e chriuf. Agnus quippe, quem ludxi in Pafcha immolaban quocabatur palcha,ficut Si. Lu/nbsp;eas aperte declarat,dicens:Venitautem dies azynbsp;morura, in qua necefle crat occidi pafcha. SC fe-cundum hunc loqucndi morem, Chriftus nofternbsp;dicitur pafchanoftrumiPafcha enim ludxorumnbsp;immolatus efi-agnus, pafcha noftrumimitiola-BXodi Itnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;CHRIST VS. Nam ficut ludi per immo
' lationemagni liberati funtpotcftatc Pharao-nisSc fatellitumeius, acmare tranfeuntes uenc-runt in defertum, atqj interiedo temporis fpatio terram promiflionis intrauerunt ificnosper im-molationem Chriftiliberatifumus apoteftatedinbsp;aboli ac malignoiji lpirituum,ac per baptifmumnbsp;traiedi uenimusad hanc conuerfioncm, in quanbsp;nunc ueluc in deferto fumus, atqi ingreffum fup-n hrcditatis oxpeftamus. ludsei agno initflp-latohberati aferuitute Aegyptia, feptem diebusnbsp;comederunt azyma:S^ nos Chriftoimmolato linbsp;berati lcruitutc dmoniaca,per omnc fpatiumnbsp;uit prffentis,quod feptem diebus uoluitur,azynbsp;macomedamus, id eft, fatiemur bonis operibusnbsp;B fineadmixtione corruptionis uitiorum.Azymanbsp;qKippe(id eft,panes fine fcrmento)comedimus,Gnbsp;reda^pera fine corruptione uanae gloriae cxer-cemuSjfi prxcepia dei fine admixtioe peccati ad-implemus.Pafcha etiam interpretatur tranfitus.nbsp;e^hriftus pro noftra redemptione immolatus,nbsp;pafcha noftrum eft,id eft, tranfitus nofter,quiapnbsp;cum diabolo tranfimus ad ipfum, 0( abifto in-ftabili fecuload eius fundatilfimumregnum.Id-co quippe ad deum permanentem tranfimus,ncnbsp;cum mundo tranfeamus : SC Chriftus eft nobisnbsp;tranfitus uitifs ad uirtutes, C prxfenti cxilionbsp;adfupernam patriam; quia idco pro nobis eft imnbsp;molatus, ut nos libcrans faccrct ita tranfire. Noua ita^ confpcrfio dcbcmus eifc, id e,omcs in-nouati infufione Ipiritus fandiunum per cha/nbsp;ritatem cffcdi,ut palcha mducare fimus idonei,nbsp;quia pafcha noftrum immolatus eft Chriftus, adnbsp;cuius efum inuitaraur. Ob hoc etiam tail's colpcrnbsp;fio debemus efle, quia i^ Chriftus eft trfitus nonbsp;fter,ut nos fi dignos inucncrit,transferat ad patrinbsp;am uitae.Et quia ipc eft pafcha noftrum,id eft,panbsp;fchale nobis facriricium,iflt;lt;g^ e(gt;ulemur,id lt;ft,come nbsp;damus hoc palcha,fi uolumus eife libcri domi/nbsp;nio Pharaonis,id eft,principis huius mundi,q eftnbsp;lobAB.It. diabolus. Vel quia Chriftus eft pafcha noftrum,nbsp;14. 16 idcft,tranfitusnofter,ita(pepulemur,ideft,comnbsp;edamus immolaium pro nobis corpus eius, utnbsp;per hoc ad uitam tranfire ualeamus,quqpiam ali
ter ad deum tranfire nonpoflbmus.Non eniti ad uitam Sc gloriam nobis tranfire uolentibus,fuffinbsp;cit,noua(n nosconfpcrfionem azymos efTe.nlnbsp;fi cibo fpirituali SC tiiatico fingulari fpiritus no*nbsp;fter adiuuctur,0Cinfirmitas noftra corroboretur*nbsp;Epuleniur ergo, id eft, epulis corporis amp; fangui^nbsp;nis eius reficiamur,i ta ut noB fimus in fermente nete^nbsp;rtjtd. efijin corruptione ueteris conuerfationis,ganbsp;qui pafcha uult legitime comedere, debet fertnnbsp;rum ueiuftatis abijeere. Neq? enim cognouit qunbsp;fitfolennitasnouxincorruptionis.quiadhucpcfnbsp;incontinentiam uetuftse corruption! fubiacet. Sinbsp;idco cpulcmur,non in fermeto ueteri,ut facratn^nbsp;turn refurredionis C incorruptionis percipientnbsp;tes,corruptioni iam per uitia nulla fubiaceamu^nbsp;Epulemur,inqu3, no in fermeto ucteri,id eft, nonbsp;in confueto nobis quondam carnalium defide-r iorum feruore, Bc$ in fermenta malititt, qua Perunbsp;amus adaliorum laefioncm, CT ne^uitix ,ciu2 denbsp;fciamusbono in nobis ipGs. fedpotiusepuk*nbsp;rr.ur in etzymii fynceriMtif Gr ueritatif.hoc cft,ut fynnbsp;ceritas mundSm facial uitam,SC ueritas omnemnbsp;fraudemcxcludat. Inazymis fynccritatis,utfinbsp;mus fine carie, id eft,finc fermento uitiorum cornbsp;rumpent|mos; 5C ueritatis,utueritasbonorutonbsp;goperum min nobis.
Scripfi uobi's inepiftola ,nc commifcca^ mini fornicariis . Non utique fornicarii*nbsp;huius mundi aut auaris , aut rapacibus,nbsp;autidolis Icrufendbus. Alioquin debue^nbsp;tatis de hoc mundoeziHc , Nunc autengt; pnbsp;fcripfi nobis non commifccri, Si is qui fra*nbsp;ternominatur inter uos,eft fornicator, autnbsp;auarus, aut idolis fciviens, aut maledicus,nbsp;autebrifus,aut rapax, cum eiufmodi necnbsp;cibum fumere, Quid enim mihi de his quinbsp;foris funt indicate f Nonne de his qui in*nbsp;tusfunt,uosiudicatis quot; Nam cos qui fo^nbsp;ris funt, deus iudicabit. Aufette malum exnbsp;uobifipfis.
ISIunccommoneouosab hocpurgare.Sed efinehac admonitione debueratisfacerc ,qui3nbsp;in aliaiam epiolarip/tuohit necommijcettniini fornie^nbsp;rijr. Epiftolamquandam quae modo non habetur ,mifcrat illis,in qua p rsecep trat, ne coniunge'nbsp;rent fe fornicatoribus,dC cscieris de quitus nunCnbsp;dicitur. Sedquia non diftinxeratdequibus fornbsp;nicarrjs 8C criminofis diceret, Chriflianis icilicetnbsp;an gentilibus, putauerut Corin thij defornicarijsnbsp;gentilibuseumdixiffc. Quameorum erroneaC*nbsp;intelligentiam ipfe modo corrigit, C quae dixe-r3t,interpretatur,dicens:tjonuti^uefornienr^shniiifnbsp;mundi,id efi,geniilibus,fcd fratribustalibus firinbsp;pfi rccedcndu. Quod uos non rede intellexiib*nbsp;Cideo ilium qui uxorem patris habebat, internbsp;uos efle non aegre ferebatis. Sed utiq;, id cit,in nbsp;ritatedico quia prcepiuobis,utnon commiff^nbsp;amini fornicarijs huius mundi, id eit,qui ex totOnbsp;pertini adhunc mundum, qui nihil cum cafl^*
lu
CAgt;VT mundo habent.fcd propter infdeltat fu C de fderiaterrenafilrjhuius feculiexiftunc. Fidelesnbsp;cnim.ei fornicctur aut auarus fit,non cft tarnennbsp;ex toto huius mundi.quia credit SC fperat. Iftudnbsp;non praecepi, fed potius in illa epiola icripfi uo-fcis.quod SCnunc leruarc debetis.ut non communbsp;fccamini fornicarijs fidclibus,lt;tt(lt;4rif fidelibus,nbsp;rftr^p4namp;jjdeft,rapinas exercentibus,ilt;tctianinbsp;iJolit poft baptifmura/ruietitilxis, qui timor fup-pliciorum uel qualibet alia caufa poftquam ad finbsp;dem ucnerant.idolis fcruiebant Sc. facrificabant.nbsp;Talibus apoftatis fratribus ne commiiceamini.nbsp;Alio^uiHjid eft, fi his cmiiccmini, debuertii de hocnbsp;mundo exiffejd eft,mclius effet uobis mori. Compendium eft male agentibus fi citiiis moriantur,nbsp;quam diutius in pcccatis ucrfentur. Vcl, non fcrinbsp;pfi ut no commiiceamini fornicarrjs infidelibusnbsp;i cteris.qui nccdum fidem habent funt cri-minofizalioquinjdeftjfiprcepiflemgcntilibusnbsp;non mifccri, debueratis de hoc mundo exiffe, idnbsp;eft.neceffe effet de mdana ccrfionc uos ex-iffe,cum ubique fint tales.Non enim poffunt ho-niincs in hoc mundo uiuentcs nifi cum talibus uinbsp;uerc,nec eos lucrari poffunt Chrifto, fi com colloquium conuiuiumlt;puitauerint.ViWe50 dominbsp;nuscum publicanis peccatoribus comedcnsjnbsp;aicbat; Non eft opus fams medicus,fed male ha-btibus.C, Non ucni iiocare iuftos.fed peccatonbsp;res.Tune quidem feripfer ut fornicarios SC exfnbsp;teros uitaretis,quoduos non rede intcllexiftis, I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;--'um lumcrCjiea inie4uciiuvuaii.ius:pm;Qi M.lo, dicit ; Si quis infideliunn ad coenam uos uocat, 8C B quia non determinauide quitus diccrem . Sed iijeinprfenti cpiftola determinate/cr/p^ uobihnbsp;non commijeeri illis qui poft baptifm talia faciunt.nbsp;Ecce fine ambiguicate uobis hoc dico.Sii^uifru~nbsp;ter nontittutur inter os,id eg.qut Cljriftianitatis uo-cabulum portt, efl fornicator, id eft.prpbatusinnbsp;fcelerefornicationis,(tlt;t(tttitr,ideft^ immodera^nbsp;tse pecuni coaccruator,cqnfidens inea magisnbsp;quam in dei largitione, dut idolitjerutent, id eft,adnbsp;idolaqux deferuerat recurrens,uel idolothytanbsp;comedens,MtmttledicUf,id eft.inufu habens malenbsp;dicere alios, 56 male loqui de eis,dut eamp;rtojilt;t,id eft,nbsp;qm non femel, fed per confuetudinem fc inebrvnbsp;at.lt;tttt r4plt;tx,id eft.quialiorumres uiolentcr aufernbsp;e confueuit, cunt eiufniodi criminolo fideli, id eft,nbsp;ton folum cum ifto, qui in aliquo horum crimi-*iumfuerit inuentus.fcd ctiam cum alrjsquifiminbsp;libus uitijs detincntur,pra?cipio uobis neccihum funbsp;Were. Cum infidehbus non prohiber Apoftolusnbsp;cibutn fumcrc, fed in fequentibus iftius epjftol uultis ire, omne quod uobis apponitur,mandu/ catc.Plerunquc enim per conuiuiorum participanbsp;lionem amp; confabulatioriem fidelis uiri, infidelisnbsp;dum fidelem diligit,ad fidem cuertitur.Cum fi/nbsp;deli aurem, in quo prnotata enmina uel fimilianbsp;reperiuntur,non folum facramenta,ftd neccomnbsp;munem cibumfumere pmittit,utdumcdisnbsp;uitatur,erubefcar Sc fecorrigat. Non tame ficuinbsp;tandus eft tails, nifi au t fponte confeffus crime fu*nbsp;Um aut omnibus notus effet tails, aut in aliquo fi/ |
.VE nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ijj ue feculari fiue eccIcGaftico iudicio norainatus at C que conuidus.Pleriquc autem boni Chriftianinbsp;p tcrea tacent 56 lufferut aliorum peccata qux nonbsp;uerunc,quia documcntisfaepedeferuntur;06 eanbsp;qux ipfi fcit,iudicibus ccclefiafticis probare nonbsp;poffunt.Quamuisenim uera funtquaedam, nonnbsp;tarnen iudici facile credenda funt, nifi certis indvnbsp;crjs demonftrentur. Et idco no temere6 quomonbsp;dolibet, fed per tudicium auferendi funt mail abnbsp;ccclefiae communione, ut fi per indicium auferrtnbsp;non poffunt,tolerctur potius, ne per fe malos culnbsp;tando quifquam ab ccclefia ipie difccdcns,cot qsnbsp;fugerc uidetur,mittat ad gehennam.Idco,inquit,nbsp;determinate fcripfi,fi fratr tails fuerit comprobanbsp;tus.cum illo nec cibum fumcre,nedum orarerganbsp;quid Iff hi attinet iudicure de Wr,id eft, infidelibusnbsp;funtforis,id eft,extra ccclefiam,ut eos uobis cauennbsp;dos iudicarem ficut putaftis. His enim blandiennbsp;dum eft, ut per amor^m 56 dulccdinem poffmcnbsp;CHRISTO lucrari, fed nonne de hit qui intutfuntjdnbsp;cft,de fidelibus 0i{lic4fij56ccclefiafticaccnfuranbsp;putredinem uitiorum ab cis refccatis,ut in hac uinbsp;ta pro culpis fuis puniancur, 56 ad d ci indiciumnbsp;purgati poftmodG ucniant6 ludicat euam de hinbsp;qui intusfunt,quidifeernit cuifratriadhxreat,nbsp;quern arguat, quern deuitet. Illo s ttum qui funcnbsp;iTllus,iudicatis,ne damnentur in future iudicionbsp;tidnt eos quifbrit funt, non commifit uobis deus iudi-candos, fed ipfe iudicahit cos in future fccundumnbsp;diftridionem iuftiti fuse, reddens eis digna fup pnbsp;plicia.Supcriusdeincognitis 56 ambiguis rebus, .nbsp;ac maxime de praepofito didum eft, Nolite ante * *nbsp;tempus iudicarc:hic autem oftenditur,quod tcnbsp;clefiaftici uiri de manifeftis 56 certis culpis^ebelnbsp;iudicarc fratres fuos. Et quia me 56 ueftrum eftnbsp;de his tantum qui intus funt,iudicare,idco auferttnbsp;malum hominem ex uohipfis,id eft,de ccetu u^onbsp;eijeite fornicatorem.cuius focictatc coinquinaminbsp;ni, Quod cm dici tur,aufcrtc malu ex uobifipfis,nbsp;non fic effe imelligendum, ut ex ipfo quiique aunbsp;fcrat malum, fed ficpotius,ut homo malus aufenbsp;ratur ex hominibusboni,quod ft per ccclefia-fticam difciplinam,fatisindicatGrjca lingua, ubinbsp;fine ambiguitatc feript eft, ut intelligatur,huncnbsp;malum,non hoc malum CAPVT :vi; AVdetaliquia ueftrum habens nego* dum aduerfus altcrfiudicari apud iniquos, amp; non apud fnos f An nelcitiinbsp;quoniam fandi de hde mundo iudicabuntfnbsp;Etfi in uobis iudicabitur mundus,indignfnbsp;eftis qui de minimis iudicetistNcrdtisquonbsp;niam angelos iudicabimussQuanto magisnbsp;feculariat' Secular ia igituriudiciafihabue*nbsp;ritisjcontcmptibiles qui funt in ecclefia,ilgt;nbsp;iosconftituitc ad iudicandum. Ad uerecunnbsp;diam ueftram dico.Sic non eft inter uos fa*nbsp;piens qyifquam, quipoffit iudicarc internbsp;m |
54 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;J...AD CORIN THIOS
|
A frarrem fuum/ed frater cum fratre iudkio coacendit,0lt; hoc apud infidel^ Occafionc huiusiudicqincipit agcre de iu-dici)s.In quibus multimode peccabant, quod co temptisfidelibus,infidles iudices adibant,uelnbsp;Hultos iudices inftituebant. lingabant atquenbsp;fraudaba|jt,0^ aJiahuiufmodifacicbant.Non fo/nbsp;ium, inquit ,exhoc rcprehenfibiles eftii, quodnbsp;fratrem iudicandum non iudicatis, cum de bisnbsp;qui incus funcjudicarc debeatis, fed eciam ex eonbsp;quod ad paganos iudices caufas ueftras ad iudicandum transfertis. Nam atiquis ueruitt.id eft,ali'nbsp;quis ex uobis hitbent negoeium, id eft, caufam con-tendendi aduerfutalterumexuobis fidelem,nbsp;id eft, tarn audader reuerentiam Chriftianitatisnbsp;conculcat, ut quxrat iudieari dpud ini^uot, t^on a-pudftnot, id eft, apud infidles iudices, qui nonnbsp;ftint quicatis amacores, C non apud Cbriftia^nbsp;nos,qui fnde iufte uos iudicarent. Qyafidi/nbsp;cat : In hoc nimis audader rcligionem iacramnbsp;contemnitis, quod ueftra ngocia quae inter uosnbsp;debetis iudicare^ad iniquos iudices defertis. Infidles uocatiniquos, quia leges dco hominibusnbsp;concelTas faepe fpernebnt, uel falfa interpretati-one autoricatem illorum idolis dcputabant.ldeonbsp;potius fuadet apud dei miniftros agerc caufan,nbsp;quia illi facilius de ciraore dei fentenciam Icgis ucnbsp;ram pronuncianr. In hoc peccatis, quod ad fan/nbsp;dos ngocia ueftra iudicanda non defertis. De /nbsp; bent enim ipfi C de talibus iudicare, quia amp; denbsp;mundo iudicabunt . Etutique quiipliimmun/nbsp;dum iudicaturi funt, non indigni funt ea iudicarenbsp;qffae mundi funt. Et hoc eft: AR nefeitis quoniam fannbsp;idelj^ mundo iudicabunt ; De hoc Icilicec mundo,nbsp;qui in erroribus SC nequitt)seft,quiaeft alius fu-perior. De hoc mundopd cft,dc hominibus quinbsp;acnifanc mundum infimum pertinent, fandiiu/nbsp;dicabunt:quiacumCHRlSTOuenientadiu/nbsp;dicium, amp; eiusxquitati omnino concordabunt,nbsp;quando mundanam prauitatem daftinabit. Et^nbsp;in wAit tunc iudicaiitur mundus, id eft, adio prauanbsp;mundi,indigni eif qui dcminimij,id eft,dc his terre-nisrebus wdifftir. Inuobis iudicabiiur mundus,nbsp;fi in uobis tunc non inuentu tuerit opus eorG,quinbsp;folum mundum diligunt.Gin adionc fimilcs mnbsp;danis hominibus ^^prfidisnapparueritis.Et finbsp;hoc fueric,indigni eftis nunc iudicare de minimis. : nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ideo caucte ne infidelium SC prauorum opera fa ciatis, adeundo paganos iudices, ficut caeteri qui ignorant domin. Ad hue proboquod iandidenbsp;lerrenis iudicare poiTun?. Nam nefeitit quoniantnbsp;lt;*gdof apoftatas iudicabimut i Quanto ittagisculo'nbsp;rw iudicare poflumus, quae funt inferiora Nosnbsp;qui fupra naturam noftram dei auxilio feruaui/nbsp;mus obedientiam, iudicabimus illos angelos,nbsp;qui peccauerunt contra fuam naturam, quia connbsp;cordabimus iuftitix dei condemnantis illos,nbsp;ex comparatione noftradamnabiliores appare/nbsp;bunt. Cum cnira ipfi qui fublimioris Si. dignio/ |
ris natur erant, Si quos nulla fragilitas ab illo fummo Sc incommutabili bono retrahcbat,pcrnbsp;iuperbiam fponte fintlapfi: nos ucro imbecilles,nbsp;quos carnis infirmitas ad peccatum irahebat. Sinbsp;ad inferiora deprimebat, per humilitatem 8C iunbsp;ftitiam omni nifu tetenderimus ad fuperna,me' 4nbsp;rito damnabuntur atrocius refpedu noftri, SCnbsp;confolatio noftra cruciabit illos durius. EtquiaS^inbsp;fatis rationabiliter oftenium eft,nos polTe iudicaznbsp;re dciftis fccularibus, igiturfihabueritisfecularia indicia, id eftjde rebus {eculj,contemfgt;tibilaiUotquifuntnbsp;in eccle/ia.confiituiteadiudicandum Hoc eft diceretnbsp;Qui minoris meriti funt in ccclcfia. Si nullis ma-gnorum donorura uirtutibus pollent, ipfi de ternbsp;nbsp;nbsp;/ renis negoeijs iudicent.quatenus per quos magna nequeunt bona,minora fupplcantur : SC qui penetrate intima nequeunt, faltem neceflariafo-hs operentur, ut ipfi uidelicct difpenlationibusnbsp;terrenis inferuianr,quos dona Ipiritualia non ex/nbsp;ornant. Tales ex uobis adiudicandum debetisnbsp;conftitucrc,non ad infidles indicia ueftra defer/nbsp;re. Eted uer^ndiamueram dico, id eft, uerecun-diam habere poteftis ex hoc quod dico, fcilicet:nbsp;HO e inter Hoj quifquamftc fapienf,qui poit iudicare inter fratremnbsp;nbsp;nbsp;fratrem fuum,fed potius frter cum fra- ^e iudicio contendit, quod e ft malum,CT hoc apud in^ pdel, quod eft peius . Sapientem exfidelibusnbsp;uul t Apoftolus iudicem eligi, quia nouerat Co-rinthios tam inconfideratos, ut imperitOS forte Snbsp;ex fratribus iudices eligerent. Sciebat enim quins 'nbsp;tepidiamp;improuidiin reliquiscaufis fuerantde/ pnbsp;prehenfi. Si licet contemptibiles nominaueritnbsp;eos, quos ad iudicanduna inftiiui pr3ccepit,fapi-entes tarnen ipfos nunc uocat. Qua ex re quidnbsp;colligit,nifi uthi terrenas caufas examinent, quinbsp;exteriorum rerura fapietitiam percepcrunt/quinbsp;autem Ipiritualibus donis ditati funt,profeonbsp;terrenis non debent negocrjsimplicari,utdumnbsp;non coguntur inferiora bona difponerc, cxerct/nbsp;tatius ualeant bonis fuperioribus deferuirc. Quinbsp;tarnen proximorum infirmantium ngocia nonnbsp;debentfunditus dcftrere,fed haec altjs quibusdi/ Jnbsp;gnum eft, tradanda committere. Vnde Moy/nbsp;les quoque uiros ad populum pro fe feptuagin/nbsp;ta conftituit, ut quanto fc ab exterioribus caufisnbsp;abfconderetjtanto ardentius interna penetraret.nbsp;Sic^ fit ut amp; fummi uiri magis ad Ipiritualia do/nbsp;na proficiant.dum eorum mente res infimse nonnbsp;conculcant : Si rurfum in ecclefia ultitni fine bo/nbsp;no opere non uiuant,dum in rebus ex^rioribusnbsp;inueniuntredaquae agant. lam qui'dcm omnino delidum eft in uo bi,quod iudicia habetis inter uos, Quarenbsp;non magis iniuriam accipitis quare no0nbsp;magis fraudem patimini.''fed uos iniurian*nbsp;facitis C fraudati8,amp; hoc fratribus. Propter fupradida poflet putari,iudiciuin habere aduerfus alterum,nonefle peccatum, fednbsp;ttummodoid extra fcclefiam uelle iudicari*ni^ |
CAPVT
A nunc fecutus adi'ungeret.iam quidem omnino de liftiieftin uobisquod iudicia habctis inter uos.
' Nam Sd dominus dixcrat ; Si quis uoluerit tuni-cam tuam tollere, iudicio tecum contendere, dimitte ci 8C pallium. Prohibuit ergo fuos de fcnbsp;I cularibus rebus cum alijs habere iudicium.Pro?nbsp;ptcr quod 8C Apoftolus nunc dicit hoc efle delinbsp;ftum.T amc cum Gnit in ecclea calia indicia fini-ri inter (ratres fratribus iudicantibus,cxtra ecclenbsp;ara uero terribiliter uecac,manifeRum eft quodnbsp;fecundum ueniam cccdatur inftrmis.Quanqunbsp;enim Chriftianus litigare non dcbcat,tamc fi granbsp;uc fueritjSe quodcontemni no poifit, caufam adnbsp;ccleam dferai, ne amp; damnum adprfensnbsp;oftnncm forteincuFrat. Um ^ider,inquit,idnbsp;cft.tam cito poft baptifmi fanftificationcm oinni~nbsp;no deliitm ei/j uobir,ex hoc folo, ^34 indicia habe-tif infer O.derebus caducis, cum deberetis exte/nbsp;tiora cunfta dclpicerc,ut interna mentium bonanbsp;pofletis feruare.Sc nc quifqu ita hoc excufaret,
. ut diccrct iuftum ft habere ncgocium,fed iniqut tatem fc pati,quam ucllcc ft iudifij fententia renbsp;moucri, continuo talibus cogitationibus uel ex*nbsp;cuiatiorubus occurrit,iSi ait; Qt|4re nonmagit.idnbsp;non potius imtirum,id eft, apertam ui^entiam innbsp;iufte uobis illatam, xeeipitft, id eft, acceptabilemnbsp;amp; gratam habetis.quam ut pacem cum fratre li-*nbsp;tigando diflipetis ? i. quire non potius fnudem oc*nbsp;cultam de ueftris rebus faftam pitimini t qum utnbsp;B tranquillitacem cordis amittatis iudicio conten*nbsp;dentes inuicem.^ Per iniurtam defignatur hk iniunbsp;fta moleftia uiolcter illata.ficut eft rapina,percufnbsp;fiojuulnus, turpe conuitium, C his milia:frausnbsp;nero per aftuciam mulatorie doloie agiturnbsp;contra eum.quem quis dcciperemolitur.Etqua*nbsp;re uos utranque patftn^r non ftinetis Sf4 KOtnbsp;deUuiftis : O'nbsp;fr(ttt4lt;ttif,non fraudem patimini; er hoefrairibuffi^nbsp;tere non timetis,cum necinimicis tale quid face/nbsp;re debuiffetis. Iniuriam facitis, dum per iniuftitiznbsp;am ueftram iurgium generatur coram iudicibus:nbsp;fraudatis, dum iplos iudiccs donis corrumpi*nbsp;tis:amp; hoc fratribus facitis,quos uos iuuarc debc*nbsp;retis.amp; qui nee Eiis parcit,quid facictalijsf
An nefeitis quia iniqui regnum dci no pof fidcbunt^noliteerrarct Nequefornicari],nbsp;Β ueque idolis feruicntes,ncque adulteri,ne*nbsp; que tnollcs,ncque maiculorum concubico^nbsp;res,nequt furcs, neque auari,nequc ebrio-fi, neque maledici, neque rapaces regnumnbsp;dei poffidcbunt.Et hc quidem fuiftis,fcdnbsp;abluti eftis,fe(j fanctificati eftis,fed iuftificanbsp;ti eftis in nomine domini noftri Icfu Chri*nbsp;fti,0i:infpiritudeinoftri.
Vos iniuriam Sc fraudem fratribus irroga* de nomine Chrifiiano uobis blandimini,q/nbsp;per hoc faluandi fitis qui talia facitis.Sed ttn netnbsp;ttJnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;iniqut,id cft.illi qui quitatem tranfgredi-
*Gciendo iniurias C fraudes amp; his railia,re
.VI ; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lit
gnuift dei non poidebunl,quod iuftis 8d Gnflis deus G promit i Caueteergocfleiniqui.nc regnum deinbsp;perdatis:quianullusiniquusillud pofldcbit, cti*nbsp;am facramenta Chriftianitatis habuerit:amp; prxnbsp;ter illud regnum falus nulla eft, quia aut crit quifnbsp;que in illo regno,aut in inferno. Et ideo ttolitc crrlt;nbsp;re.putantes eltc extra regnum falutis locum, uelnbsp;quod deus permiftricordiarafuamuosinilludnbsp;propter folam demChriftianam intr^dufturusnbsp;fit,G iniquos uos inuenerit. Nam nequefornicirif.lnbsp;cum mulicribus non dcfponfatisconcbunt; enbsp;que idolis feruientes regnum dei poidebut, fed in regnonbsp;dtaboli peribunt, nequeadultrin qui uxores aliorSnbsp;uiolant: neque mollef, qui feipfos per fe inquinant:nbsp;neque inafculorum eoncubitoret^morc Sodomitarum!nbsp;neque furet, qui occulte res alinas auferunt; nequenbsp;auiri^ui timentes quod deus cis neccflariapraebenbsp;re defiftat, congregant ultra modum fuperfluanbsp;tuqueebrio, qui uitium ebrietatis fedantur; nequenbsp;nwledif t,id eft,detra(ftores,qui ftudent mala dice-re de fratribus,uel qui cos malediccre non uerertnbsp;turincqw r4p4ees,qui aliorum res aperte confueuenbsp;runt diripcrc.Nullus eorum qui taies futit, poflnbsp;debit regnum dei, quia unum quodlibet horumnbsp;criminum tollit illud rcgnum.Ef uos quidem huefunbsp;iflirjd e,talcs,quoniam hc omnia mala fuertnbsp;iiuobis; fed tarnen nc delperetis de perceptionsnbsp;regni, quoniam dblutieif inbaptifmo abiftis,00nbsp;ideoturpiuseftfiadeareditis. Ncc folumablunbsp;ti eftis in remiffionem pcccatorum,pd etiam fan~nbsp;icati in baptifmo perfpiritfanftum.Nec tan* qnbsp;tum fanftificati, /cdiJ(^elt;ttiperfidem. Ethxcnbsp;tantagratiae donaconfecuti eCtis in nominedomitnbsp;noritESV CHRISTI, cuius nomen in baptinbsp;fmo fuper uos eft inuocatum,C3r in iiritu d^nori^nbsp;qui rcpleuit aquam baptifmi. Vtrque cnim in-uocatio nominis Chrifti amp; infufio fpirituftaniftinbsp;uobis ifta conccirit;amp; ideo nolite rurfus ad^o*nbsp;ra mala rcdirc,ne bona hc omnia perdatis. Velnbsp;abluti eftis lachrymis,5i fandificati melioratioenbsp;uitr quia nAairum illos emendatior uitafndinbsp;ficat,quoS per pccnitentiam abluens afftidio fle/nbsp;tu mundat. Et iuftificati eftis iuftii operibus in*nbsp;ftentes.Ei idcirco cauetc rurfus crimina commitnbsp;tcre,nc contingat regnum amittere.
Omnia mihi licent,fed non omnia expedite infru:to. unt.Omnia mihi Iiccnt,fed ego fub nullius Ei }??nbsp;redigar potcftate.Eica ucntri, C. ucntcf cenbsp;feisjdeus autc C hunc C has deftruet, Coifnbsp;pus autem non fornicationi,fed domino,nbsp;dominus corpori.Dcusucro C dominumnbsp;fufcitauit,6i^ nos fufeitabieper uirtutem fu*
am.
Quoniam fupra dixerat potius ferendum cf fc damnquam caufas male agcrc, nc quis puta*nbsp;ret fuanullomeflcrepetendajfupponit: Omnlinbsp;tttihilicent,id eft, omnia mca mihi funtadrepeiennbsp;dum licita.fcd tarnen non repetam ea iudicio:qanbsp;nonexpediunt ad curfummeum, fed impediunt.nbsp;QmnUtntiieenfadrepetendum iure per iudiciu
-ocr page 164-.L AD CORINTHIOS
|
A frfegocum fim liber ,fKamp;HttniwrfiKglt;frpotf/l4fe, id e, nolo redigi Tub poteate illiusiudicisuel tc*nbsp;LOfMf ob ftium,fupphcando eiut mihi magis fauec.Idconbsp;pmrior: non func rcpctcnda,tarnen Ejcit dchciur uentri,pnbsp;qu creaca c:er ttctfrejcw,qiiia aliter fuflctarinonbsp;potefi.Tcd da er huncerhitf deruct,ut neque ucnnbsp;ter indigeac cfcis.neq; fufientationem ullam u trinbsp;prbcant.um dicif.Eica uentri i. uencer efeis,nbsp;oenduntur hc qux ad elcas pertinent, eile na/nbsp;lurae neceiraria,amp; ideo licet ca reptti.Sed.n5 mulnbsp;tum pro his laborandum e, quia deruentur,nbsp;amp;ideo licet de his fieri iudicium ueJ prtermitn.nbsp;Elea debetur uentri, fed corpus non debetur fornbsp;nic3tioni;Slt; ita iudicium praetermittidc hoc nonnbsp;poteft,ut uos foletis,qui fornicaiionem non iudnbsp;cafiis.Scd quod dium e, omniamihiUcet,fednbsp;non omnia expediunt,repetamus.Soli enimn ilnbsp;licitis non cadunt,qui fe aliquando SC licitis re/nbsp;ftringunt. Qya uidelicet confiridionc religatutnnbsp;bene fc nunc Apoftolus infinuat, dicens : Omnianbsp;mihi liccnt,fcd non omnia expediunt. At ut fuanbsp;religationc ofienderct in quanta fc mentis liber/nbsp;tte dilataret, adiunxit : Omnia mjhi licent, fed.nbsp;ego fub nullius redigar po teflatc.Cum enim mcanbsp;concepta defideria fequitur, feruire rebus con-uincitur, quarum amore fuperatur. Sed Paulusnbsp;cuicunAalicent,fub nullius poteate fe rcdigii^nbsp;quia femetipfum etiam licitis reringendo, eanbsp;quae dclcdata premerent, defpedta tranfeendit lt;nbsp;Omnia,inquit,mihi licent,fed non omnia expedinbsp;unt. V t ofledit ea licita cflc,quae nullo pracep to T, dominiprohibentur ,ficexpeditpotiuseffetra- . anda non prxfcripto lcgis,icd confilio charita/ nbsp;tisiHxc funt quxampliuscrogantur faucio,quinbsp;curandBs ad abulum Samaritan! illius milcra/nbsp;lione perduftus cfl.c ideo dicunt non dominonbsp;prxeipi, quamuis domino moneamur offer ri, utnbsp;lanflIWntelligantur ee gratiora,quanto oflendnbsp;turindebita.Pote ergo licere, amp; nonxpedire;nbsp;expedite autem.quod non ]icet,non pote. Ac pnbsp;hoc non omnia qu licita funt,expelt;int:omnianbsp;uero illicita non expediunt. Ea itaque uidenturnbsp;mihi licerenbsp;nbsp;non expedire,qux per iuitiam q/ dcm,qux corara deo e, permitttur; fed per of fenfionem hominum,neob hoc impeditur fa/nbsp;lute.uitanda funtiea ueronon licere, amp;ideo nonnbsp;expcdirc,qux fic ipfa iuitia uettur, utfaciendanbsp;n fint, etiam fi ab cis quibus in notitiam fucrintnbsp;perlata,laudentur.Quod fiita cfl,ideo non nifiilnbsp;licita prohibentur domino,ut ca qux licitafuntnbsp;amp; non expediunt,non legis uinculo,fcd libera dinbsp;ieftionis bencficentia caulbntur. Notandum cti-*nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;am quod Apoolus iaeis prxdiccs,nihil ab cis eccepit.fcd labore manuum fuarum uixit. Vnde QC nonnulli eorum putabant ilium ideo noluicnbsp;fiipendium accipere, quia irct fe apoolum nnbsp;effe.Contra quos nunc dicit ; mnia mihi licent,nbsp;omnia feculi quf exteris apoolis licct,mihi quonbsp;que licent.'quia licet mihi,ficutillis,accipere fum/nbsp;ptus difeipulis. Sed non expediunt omnia qux |
licent,quiafifumptusIicitosacciperem,occaGo * nemaccipiendi pleudo apoolis darem. Omnianbsp;hxc mihi licet,fed ego ^pter ia ipendia n redigar fub poteate alicuius, ut autoritat meantnbsp;^pf fua dona humilit.Sieih abhisApofiolus qtnbsp;in tantis uiirjs arguebat,accipef et, autoritre ma |nbsp;giflert) cceflam fibi dno incliniiirct. Non enitnnbsp;pt confianter argui quo accipitur, maxime c3nbsp;ideopromptus ad dandum fit raalcuolus , ut fibinbsp;humilie amp; prxdicator.Sd idcirco dicit, fed egonbsp;fub nullis redigar poiefiatc.Pi'eudo at apoio/nbsp;Ji,qui caufa quxus pdicabt,nolebt ctTc amarinbsp;pcccantibus.Omnia,inquit,mihl lict,ficut amp; exnbsp;teriSjUi accipiam ipendia ficut 111 j, quia efca ueanbsp;tri debef,amp;uentercfcis.S?dtn nonmuliumcurnbsp;dum de his,quia tranfitoria funt, qm deus amp; ucnnbsp;tre amp;efcas defiruet.Neqi cnim in futuro mducanbsp;bimus ibibemus,fcd illouefcemurpanc,qui denbsp;lt;xlodefcendit,utperfcde cplcatur qdfcriptnbsp;efl.Panem angelot manducauit homo.Efcas cr/ pP'nbsp;go de uentr dcruct,cum occiderit indigenti fa jnbsp;lietate mirifics^corruptibikhoc inducrit incor If)f^nbsp;ruption fcmpitcrn,ut fit falus pfefta in ifio cornbsp;porc nulla remanente corruprionc,nulla fucccdcnbsp;te defc(iq|ut nullo cibo corporaliiulciatur Dinbsp;xi quiaucter efeis debetur, quibus tporalii futnbsp;ten(atur.Corpi4t nonfomicationi debetur,fed domnbsp;Tio.Sanus Apoolus contra fuperfluitatem efcanbsp;nim difputans, confequenter uenit ad fornicati-onem. Etenim fuperfiuitas efearum mater libidi ' 'nbsp;nis efl,uentrem^ dientum cibo amp; uini potatio*nbsp;nibus irrigatum uoluptas genitalium fequitur.-at Pnbsp;que pro membrorum ordinc,ordo uitiorum efi.nbsp;Corpus non debetur fornicationi, ficut uenternbsp;modificatis efcis;quia conius fine fornicatie ponbsp;tefi femper fubfifcre, umter autem fine cibis nonbsp;ualctfubflierc.Etideofornicatioefiiuperflua,cinbsp;borum autem refedio neceifaria. Vndc quamuis ad tempus uenter efeismoderatis debcat,cornbsp;pus tarnen fornicationi nunquam debet manct-pari,fed Icmper domino C H RIS T O ,ut ci fernbsp;uiat;C7* domitiut CH R 1ST V Sdebetur eorpori,nbsp;ut ipfc fit ei prxmium, dans ci participationemnbsp;immortalitatisfux, Corpusenim Chrifiodica-tum, dono fpirituali remuncrabitur merito du-iis,id cfi,anim.Et gloria corporis Chrii dabi-tur corpori,quod nunc afiduc kruit eius prxce-ptis:dC ita dns Chrius prxmi debetur corporinbsp;noflro, fcorpus norum ei fubditin omnibusnbsp;fiierit. Sed d߫ pater CZ dominum Chrifinbsp;CT not Gmiliterfu/citabit. Hoc e diccre.Sicut deusnbsp;pater cum qui dns e,fufcitauit,quia in omnibusnbsp;obeditem rc*perit:ita corpus norum, fi eiden*nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' ' domino fuit ufqucquaq; fubicdum,fuicitabir,^ glori ipfius domini particeps facict illud;amp;hoC peruirtutemfult;im,q Chriflus e,cui nihil efiimpof-fibile.Nam SC dns Chriftum fufcitauit puirtutfnbsp;quxeipfe Chrius,id efi,pcr potenti diuintnbsp;tis ipfius Chrifli,amp;nos per candem uirtutem fi**nbsp;cabjc,Utfequaraur caputnorum ad incorf |
CAPVT ption 8c. g!oriam,G digna membra fiimus.Proznbsp;pter quodrecedendum cft abomni fornicationcnbsp;amp; immunditia.Si infiftendiim ftudijs fanitatis,nbsp;ut ad tantamgloriam digni fimus pertingere.nbsp;Nefcfts quoniatn corpora ucftra membranbsp;funeChrifti ? Tollens ergo membra Chri*nbsp;(li,facjam membra merccricist*Abfit. Annbsp;nefeitis quoniamqui adha:retmcretnci',unbsp;num corpus effidtur*Erunt,inquit, duo mnbsp;carne una, Quiautem adhrec domino,nbsp;unus fpiritus efl-,
fl Verc corpus non fornicationi debet manck pari, kd domino.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;an nefeitis ^uonum corporit
uefirafunt membra Chri^,qui cft caput ucftrum.co quod homo faAus cft propter noslt; Qui fi tantznbsp;modo humanam anima fuicepifret,membraciusnbsp;non client nifi animx noftrx. Quia ucro Si cor*nbsp;pus fufcepit.per qdeti caput c nobis.qui ex aninbsp;ma Si corpore confiamus.profcAo illius mebranbsp;funt Si corpora noftra. Illius, inquam, membranbsp;funt corpora noftra, propter ctfl-pus quod ipfcnbsp;ex genere corporis noftri fufcepit.amp;quoniam itanbsp;eft,ergo tollens membra Chrii,faciam ca membra mere-tricis perfornicationem? Abjitut holt;faciam.Neqjnbsp;lt;nim tollere Chrifto membra fua debeo. Si da|xnbsp;merctrici. Non enim pofluntfimul elTe Si taem~nbsp;bra Chrifti Si membra meretricis : fed definuntnbsp;ff mbra Chrifti.ubi adhxrent meretrici.Namnbsp;corpus noftrum quandiu pcrfeucrat in fanAimonbsp;nix munditia,membrum eft Chrifti. Si uero co*nbsp;pkAitur merctricem, feparatur Chrifto, Si fitnbsp;membru mcretricis.Si ergo unulquifqjcupisfornbsp;nicariuileicat fibi, Sinfciplbcontnatlcipfum,nbsp;no in fe ctcnatChrift.fcd^pter Chrifti reuernbsp;ti, cuius membr eft corpus eius, cotineatfe abnbsp;tiacturpitudine.M^n enim iniuria?n,magn^nbsp;contemptum Chrifto faciet,fi ei merctricem prxnbsp;iukrit,feparans fe abeo Si adhxrens fcorto. Vc-re fiun mbra merctricis,qui illi adhxrcnt.Namnbsp;an nefitii ^uoniam i^ui adh^et, id eft, commifccturnbsp;tneretrici, unum cum ea corpus ^icitur Fornicationbsp;enim ambos unum facit,ut quomodo in natura,nbsp;ficin macula unumfint, dum per illamnequiffi/nbsp;mx uoluptatis adhxfionem duo unum corpus efnbsp;ficitur,idcft,ineodem federe unitur.Vcreununbsp;corpus.quia una caro.ErW enim, inquit liber Ge/nbsp;nefis,do in carne una.H.oc etiam de legitime coiunnbsp;^hs diAum eft. Et ficut in lgitima copula duo gnbsp;adhficgicm unum corpus cfficiuntur Sc una ca-o. haut membra iftius per confenfum Si dek-ationem carnakm fiant illius, fic eft etiam in il/nbsp;ficita adhxfione. Qui merctrici adhxret, unumnbsp;cum ea corpus cft:fed^flt;tdblt;rrtdomwo,nf^iri-ft efl cum co. Diuerfus quidc natura fpiritus ho.^nbsp;minis eft 5c fpiritus dci, fed inhxredo fit unus fpinbsp;ritus ex diuerfis duobus, ita ut fine humano fpinbsp;ritu beatus fit atque perfe Aus dei fpiritus,homi/nbsp;fpiritus non nifi cum dei fpiritu poflitnbsp;rlk bcatus.Tam potes uero eft h?c Humana mes,nbsp;eft imago dci,ut ci cuius imago eft,uaJcat in*
.VI. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;157
hxrere,quoniam fie ordinata efi natura rerum or C dine.non locorum.ut fupra illam non fit nifi ilk.nbsp;Cui cum penitus adhxferit.unus fpiritus crit.ac-cedetc quidem ipfa ad participationem naturae,nbsp;ueritatis SC beatitudinis inius,non tarnen crefeennbsp;teilloinnatura,ueritate amp; beatitudine fua. In il-la utilt;{! cum eifeliciter adhxicrit, immutabik ui/nbsp;dcbitomncquoduiderit,amp; tunefatiabitur inbonbsp;nis defidcrium eius.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Petiot,
Fugitcforncationem Orancenim pecca cum quodcunque fecerit homo, extra cor*nbsp;pui cfhQui aucem forni'catur, in corpus funbsp;um pcccat
^Nc fiatisunum cum meretrice corpu,fcd unuscS domino fpiritui,fgitc f^rtticdtioUfW.Nonnbsp;dicgt;,pugnate aduerfuscam:kd,fugitc inam:quianbsp;cum alijs uittjs poteft expetftari cflilt;ftus,haec aunbsp;temfugkndaefi,quia non aliter melius uincipogt;nbsp;teft.Idcouiri longcdcbcntelTca faminis remo/nbsp;ti,nec etiam mente huic uitio propinquare, fi cu/nbsp;piunt uiores fieri.Si iure debetis hoc malum funbsp;gere, quia nullum peccatum ita corpus Ixdit SCnbsp;derurpat,ut fornicatio. QuiAomnepeccdtum^Uoi'nbsp;cuttque fecerit bomo,id efi,ilk qui ad peccandum exnbsp;fuafragilitatc pronus eft ,quoniam de humo fa/nbsp;4ffus eftjillud peccatum efl extrd corpuf.id cft.extranbsp;maculatione corpons,uidelicet ex omnibus alijsnbsp;peccatis nulla deformitasuel inhonefias inferturnbsp;corpori. Sed quifornicatHr,pecc4t incor{gt;usfuum,idnbsp;cfi.contra honorem corporis fui:hoc cft,fornicanbsp;tiointantum polluit corpus ipfum,intantumip jqnbsp;bidinis xfius accenditjnquantum uenenum deknbsp;Aationis illicit? fefe per totum corpus difFui^it.nbsp;In alijs etiam peccatis omnia membra nswific idcnbsp;appetunt,Gcut in fornicatione.Et ideo hoc peccanbsp;10 magit homo deformatar,quoniam iftud ma*nbsp;gis qum aliud in corde uagatur,S cun Aa^venvnbsp;bra huic operi mancipantur. V el omne peccatnbsp;quodeunq; fecerii homo,extra corpus cfl:,id cft,nbsp;in Omni a^etitu peccati anima eft extra naturnbsp;corporis,quia in fuo infti remaner,intelligcs manbsp;la efle qux agit. Sed qui fornicatur.in corpus fu*nbsp;um pcccat: quoni in appetitu 8c operatione fornbsp;nicationis fie peccat anima, ut redigaturin natu-ram fui corporis,quia nihil tunccogitat,nihilf-pit,nihil intendit nifi qux carnis funt.Sic enim tonbsp;tus homo abforbctur ab ipfo Si in ipfo corpore,nbsp;utiam dici non pofltipic animus fuus efljfed finbsp;mul totus homo dici poflt caro ec Si. Ipiritus ua PpA77nbsp;dens Si non rediens. Siideo uidetur Apoftolusnbsp;exaggerare fornicatianis malum fuper extera onbsp;mniapcccata,quxetfi per corpus committtur,nbsp;non tarnen animum humanum concupifeentixnbsp;carnaliita clriciunt obftriAum amp; obnoxium,f*nbsp;eut in folo opre fornicationis corporalis comminbsp;feetur animusSi conglutinatur.deuidusintant,nbsp;ut nihil aliud ipfo moraento i experimento hunbsp;ius tam magni flagiiij cogitare liceat homini uelnbsp;intcndcrc,nifi quod fibimet addicit. Vnde merknbsp;10 in corpus fuum pcccare dicitur, quia nufqu
m ii)
-ocr page 166-.1. AD CORINTHIOS ijS A fctotus homo corporis ipfius uoluptati affigi-tur jUtin comparationc huius canti malt cxtcra pd extra corpus cffc uidetur,etiam per corpus cxcrcetur:quoniamfoliusfornicatton)suisnbsp;tanta cft,ut fornicans tmpcriofx libidints conditinbsp;ont le fubdat, propriumqj ipfius corporis mancinbsp;pi5 peflimum faciat in tempore ipfius immdifltnbsp;mx operMionts,ui(ficut didtum eft)non Gt libei^znbsp;human menticogitareuelinicnderc aliud,nifinbsp;quod agit in ipfo corpore. C ita in corpus fuumnbsp;peccat,id .totus in corporis fui uoluptat mife/nbsp;rabilif demergit in ipfa ppetrationc pdi.Hscc di-afuntde fpcciali fornicationc huius corporis.nbsp;Efi aut de generalis fornicatiohumanac anim3P,qnbsp;non adhrens quifep dco,adh3eret mundo. Ctenbsp;14(0^4 rum lacobus talcs fic inerepat: Adultcri,nefcitisnbsp;quia amicitia huius mundiinimicaefi:deolt;^t-cuntp ergo uoluerit amicus efle icculi huius, mimicus dei conftituttur. Et de hac generali fornicanbsp;tionc men tis,qu omnia in le mala continet, quanbsp;non hretur deo dum hxrctur mSdo., reJic ua.quot;nbsp;letintelligi.quod nuncdiciturtquiaomne pftmnbsp;quodcun^ fccerit homo,extra corpus eft:qui aunbsp;tem fomicat,in corpus fuum peccat. Quia li nonnbsp;fornicat anima humanaadhrens mdo,fcd cafta permanetadhrcns deo, qucqjaltipift uelnbsp;ignorando, uel negligcndo,uelobliuifcendo,ujnbsp;nonintelligdo fragilitatc mortalitatis potucritnbsp;incurrerc,cxtra corpus erunt, id z, extra corpo-g rails de temporalis concupifcti malum. Quadnbsp;fi adhrens mdo longe faciat le deo,peccat innbsp;corpus fuum;qacorporaliconcupifctiaad quj/nbsp;eptemporalia dCcarnaliacarnalilnfu amp;prud-RoWi ti:*humanus animus trahit atep diftendif/eruiensnbsp;creatuTx potius qum creator!. t Cor.. Annefcitisquoni'am membra ueftra tem-Spr4.5 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fpiritus fandi,qui in uobis eft, qu habetis dco,lt; non eftls ueftrifE mpti em infiti.y eftis predo magno, Glonficate C porcacenbsp;Pel,I. deum in corpore ueftro, ^ltem ideofugienda eft fornicatio, quoniam membra ueftracorporeafunt templum fpiritusnbsp;fani,amp; hocnefettis quifornicartuolcbatis?Nolinbsp;tc ergo putare quod deus pft carnis non curer.nbsp;Grauitcr eum offenditis, fi templum eius,id eft,nbsp;membra corporis ueftri corrumpitis.Quomodonbsp;non uultis macular! domus ueftras,fic nec deusnbsp;domum luam,id cll,corpus uefirum. Si uo bis nonbsp;parcitis propter uofipfos, parcitc uobis propternbsp;deu,g^fecit uos templum Ilium.Grauiter cm pecnbsp;catisji templum eiusquofl eft in uobis, corrum-pids. Riembrauera templum[untl^intuifanli- Veijrnbsp;idem fpQs apertilTime dcclaratur efle deus, quianbsp;nifi deus efle t,templum utiqj no habcrct.Ncc minbsp;nor eft Chrifto, cuius templum funt corpora uc-ftra,qu funt membra Chrifti. Membra corporis ueftri tcmplumfunt fpiritus fanAi,^! in wotnbsp;e tanquam deus in templo fuo, ^uem hubetifdeonbsp;patre: Sciracauetene offndatislpiritfanumnbsp;qui in uobis habitat, dcum q dedit uojjis hue |
ipm.Quia templum eftis fpiritus fandi, ut ipft in uobis mancns, omnia membra ueftra guber-nerdc moueatad bene agcdum-.crnoneifueri,nbsp;ut facerc uobis liccat quod uultis; fed eftis cius, 3nbsp;fanguinefuo uos cmit.ut uoluntatem cius facia- , \nbsp;tis.Manifeft eft enim, quia q emptus eft, non eft tnbsp;fui arbitrii,fedciusquocmptuseft,utnliiamnbsp;lcd illius faciat uoluntatem.Ideo propenfius lr-uite domino, q uos emit de manu inimici, ne of-fenfus uobis,rcddatuoseidem uaftatori. Verenbsp;non eftisueftri ad faciendum quicquid placucrit,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, quiaemptieit ad dei feruitium preciofwlt;lt;go,id eft, fanguine ipfiusdomini. Qui fanguiseft precium,nbsp;non corporca quantitatc,fed fpirituali uirtute de inbsp;landitatcmagnum.quiahullum fuit in co pecca/nbsp;turn, fedomnisiuftitiaiSdideo membraueftranbsp;quxfunttemplum fpiriiusfandi, di funtredemnbsp;pta precio fanguinis domini, caiietc meretrici adnbsp;iungerc adcontumeltam redemptoris de fpiritusnbsp;fanlt;fti:fed potiusglorificateCTpertate deumin corponbsp;reuero, id eft,fpiritumfanlt;Sumin temploluo.nbsp;Glonficarc dcilm,eft fecdum cius legem uiuerc.nbsp;Portarc deum, imaginem ciusin rebus benegc-ftisoftendere. Glorificatcdeum beneoperando,nbsp;de portatc ^um iugum cius fupcruos tollendo. hoc facitc in corporc ueftro, id eft, in moderaminc corporis ueftri, ut nihil in ueftro corpore notaripoflitquod ad dei contumeliam fpeder,nbsp;quod non eiusgloriamcommendet. CAPVT Vir, p E quibus autem fenpfiftis mihi, bo*nbsp;num eft homini mulicrem non tan* gere. Propter fornicationem autem unuf* quifquefuam uxorem^habeatjSf unaqua:* jnbsp;queftiurq uirumhabeat. Vxori uir debi^nbsp;turn reddat, fimilitcrautemamp; uxor uironbsp;Muller fui corporis poteftatem non habet,nbsp;led uir, Similiter autem uir fui corpo*nbsp;ris poteftatem non habet,fed muller, No*nbsp;lite fraudare inuicem , nifi forte ex confen*nbsp;fu ad tempus, ut uacetis oration! ; C ite^nbsp;rum reuertimini in idipfum,nc tenter uosnbsp;fatanas propter incontinentiam ueftramnbsp;Hoc autem dico fecundum indulgentiam,nbsp;non fecundum imperium, Volo autem o*nbsp;mnes homines c ficut mcipfum. Sed unufnbsp;quifque proprium donum habet ex deo,nbsp;alius quidem lie,alius uero ftc.Dic autemnbsp;non nuptisC uiduis: Bonum eft illis, fificnbsp;permanferiiTt ficut C ego. Quo'd fi non (c 'nbsp;continent, nubant. Melius eft enim nubercnbsp;quam uri. ^Corinthifprauis fenfibus pfeudo apoftolo'' r cxagitati.q nuprias p hy pocrifim (ur purioresnbsp;cterisuidcrent)!pernendas dicebant, cpiftolaflnbsp;de his Apoftolo mifert, ur qd ipfc fentiret agnO'nbsp;fccrent. Quia enim no obledabant hac kntentia,nbsp;idoprtrmifls cteris, quGertfolummod^ |
|
CAPVT de nuptqs.SC de his que ad has pertinere uideban tun Inter caetera enitn per literas quacficrut utrnbsp;poftfidem Chrifti caclibes eile dcbercnc,amp; con-rincniise caufa quas habebant uxores dimitte-rent.an fiuirginescredidiflnt.inirent matrimo/nbsp;nia. Et cum eduobusethnicis unus credidilTetinnbsp;CHRIST VM , utrum credens rehnquerct nonnbsp;credentem. Et fi client ducend uxores, Chriftinbsp;nas tantum accjpiiubcrcr, an d eihnicas.Videa-tnus igitur quid ad hxc Apoftolus refcripi'erit.nbsp;Sed ita continuatur Iitera: Moneo uos glonfica/nbsp;rcd portarc deum in corpore ueftro mundo 8C.nbsp;fanfto.Sed de his det^uibut fcripfiis mihi, uolo uosnbsp;Icire.quia bonum eflhominimulitremiton tangere. Vn/nbsp;de patet quia malum eit tangere. Nihil enim honbsp;no contrariumnifi malum.Si aut malum eft Cnbsp;ignofeitur, idco concedit, ne malo quid detenusnbsp;fiat. Simullpanimaduertendacft Apoftoli pru/nbsp;dentia. Non dixit, Bonum eft uxorem non habere :fed, Bonum eil mulicrem non tangere:qua-fi Sd in tasftu periculum fit, quail t^i illam tetige/nbsp;rit,non euadat. Queadmodum Aim qui ignemnbsp;ledgerit, (latim aduritur, ita uiri tadus d fmi-n lentic naturam fuam d diuertatem fexusinnbsp;telligit. Bonum eft non tangere. Sepropterfor/nbsp;tceoionem uitandam unnfijuifyue fuam uxorem legid^nbsp;ream |jd{gt;c4t,nonconcubinam,CMtt^ie$ uirumnbsp;f bdamp;edt. Solus fornicationis rnetus facit hsecnbsp;concedi. Velut fi quis definiat, Bonum eft tritPnbsp;cco pane uefei, d ederc puriifimam fimilam, tame ne quis fame compulfuscomedat ftercus bo^nbsp;uinum,concedo ei ut uefcatur d hordco.non idco fruraentum non habebit fuam puritatem G finbsp;nitumhordeo praeferatur, ficutnecfornicationinbsp;nuptiaeprferunt.Nec^ixit.proptcrfornicatio-n unulquifip ducat uxor. Alioquin hac exculatnbsp;onelibidinifrcnalaxaret,ut quotiefeunqguxornbsp;moritur, toties ducenda fit alia ne fomicemur:nbsp;d qui continentiam promiferant, uel diuini.s au/nbsp;toritatibusuxorem habere non poflunt, uider.nbsp;tur ad hanc ducendam rela.xari. Sed ait, Vnuf-quifq; uxor fuam habcat,fuam fcilicet,quam hanbsp;bebat antequam crederet.Quam bonu eratuxonbsp;rem non tangere,d poft tide Chrifti forortan'nbsp;tum nofle, non coniugem, nififornicatio tadumnbsp;cxcufabilem faceret. Vxori uirdebitum reddat,fiminbsp;bterautemt^uxoruiro. Poftqu femel fociati funtnbsp;coniuges, non licet uni ut fe contineat fine uolun/nbsp;tte altcrius, fed debitum compari reddercco-gfiur, ne qui incontinens cfl.cadat in adultcrij danbsp;tnnabiie flagicium.Acceptabilis autem eft deo fonbsp;ia continendi uoluntas eius, qui coyintiam fer/nbsp;uarc uellet, fed propterea debit rcddit,ne con,nbsp;junx pereat. Hwlicr fui corporit poteftatem non habet,nbsp;ut tradatilludalij uirOjUel contineat fe, fed in uiznbsp;ri eius poteftate eft corpus cius. Sed er uirmilbnbsp;ter potefiatem non habet fui corporit ad aliam mulie-rem,uel ad continentiam, Jcdwtt/ier habctilludinnbsp;poteftate. Hic non dominium tollitur uiro, lednbsp;tiitiutm In hac enim re funt ambo parcs, ut neuter poflit agere de corpore fuo quod uoJwerit id |
VIL nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;15, eft, de parte corporis qua fexUs Utriuftp earnali C forte difeernitur, fed in alijs rebus praeeft uir. Cnbsp;quia neuf habet poteftate proprrj corporis,ergonbsp;nolite-auiareinuicem,idcti, liibtrahere alter altcrinbsp;coniugalc dcbitum.ne diflenfio generet adulteri.nbsp;um. Qiiod coniuges coeunt praef intentionemnbsp;generationis, non eft nuptiarum malum, fedue-niale propl nuptiarum bonum,quod^ft tripartinbsp;turnendes,proles, facramentura, Fidcs.nccumnbsp;alio uel cum alia coeatur. Proles.ut religiofc ediinbsp;cec. Sacramtum,neconiugiumfcparet. Noli/nbsp;tefraudare inuicem , nifi forte ex confenfu, id eft, exnbsp;condido adtemput,ideG, aliquolacratiorislemrnbsp;poris jfpatio, ut uacetis orationi. Non enim ualet in/nbsp;firmitas ueftracomplere (quod alibiprcipitur)nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;- ut fine intermiffione oretis, quia quotielcunqj de bitum adinuicemrcdditis,orare non poteftis.nbsp;Cum ergo femporandum fit,nunquaraeiretc/nbsp;ill gio feruiedum. Sed quia non ad hoc fuffici tis,nbsp;laltcm interpofitis temponbusuos contincte, utnbsp;oration! polfitisinliftere,quoniamorationisfuf-fragio indigctis.Ne enim damnet talisconiugutnnbsp;uic.1, dcprecatiofimplex ad deumeftfundendainbsp;Sc quamuis munda fint coniugia, tarnen etiam nbsp;licitis abftinendum cft,ut facilius ad cffefium denbsp;ducatur,oratio.Nam Si, in lege fandificari uolennbsp;tts ,abopercconiugali fc continebantutfierencnbsp;fandiores. Cum enim quis etiam concefla nonnbsp;contingitjoftendit feuellequodprecatur accipe __nbsp;rc.Dixi ut propt orationcm ad tempusconlentinbsp;atisinuicemferuarccontinetiam, C expleto illi-usorationis tempore, iterum reuertimini inidipluittnbsp;opusconiugale; quiaeificulpa eft,tarnenuenia-lis eft propf nupiias, Si per hanc fornicati^ uift-tur. Concededa eft enitn minima culpa, fialit nonbsp;poteft declinari maxima. Reuertimini inipfumnbsp;naturale ufum,Nc/lt;(tlt;lt;n4, id eft, diabolus ueft^nbsp;luiisaduerfarius, tentet orde fornicatione p^ternbsp;incontinentiam ucram,id eft, propf hoe quia uos c5nbsp;tinere non ^teftis. Si enim continentiam ambonbsp;ftruare pollftis,tentatio iatanjtimenda noneflt,nbsp;quoniam aduerfus neutrum ex uobis praeualerct.nbsp;Dico ut in idipfum reuertamini, fed hoe fecundunnbsp;indul^entiam, non fecundum imperium. quia hoe uobis indulgetur, non prxcipitur ; Sc ideo non peenbsp;cat qui aliter agit, imo peccat qui fie agit, fed leuinbsp;us. Non enim fine uitio eftquod ignolcitur, ^nbsp;non prsecipitur. Sed cum in dubfjs confiringi-mur,utiliin minimis fubdimur .nein magnisnbsp;peccemus. Culpagppeellinnuitur, quod indulnbsp;geri perhibet ; fed qu^anto citius relaxef, quannbsp;to non per hanc illicitum quid agitur,f hoc quodnbsp;eft licitum, fub moderamine non tenetur, T unenbsp;enim folum coniuges fine culpa funt in adraixtio/nbsp; ne,cum n pr explda libidine, fed pro fufeipinbsp;da prole mifctur,. Sed tam Si alia commixtio,nbsp;qu fit pr fola uoluptatc, ueniam accepit propinbsp;nuptias.Hoc,inquit, uobis fecundum indulgentnbsp;am infirmispermiito : fed tarnen uolo (G poffibiknbsp;G[)omneshominet^ecutmeipfum, id cft.abftinen-tes abowniccubitu, ficutegoabftineo.SednMf |
140 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.1. AD CORINTHIOS
A quifque fidelium b4amp;rt proprium donum ex deo, dlius Indern fie,id cft,ut fitomnino continens : alius ueronbsp;fie, id eft, ut uxori copulatus nulli alij mifccatur.nbsp;Vbi fatis apparet,non tantum continentiam do/nbsp;num dei e{re,id coniugatorum etiam caftitatem.nbsp;Cura autera dona dei elTc monftrantur, quo pcnbsp;tenda finr,difcitur,fi non habcniur :8i. cui fint agnbsp;dx gratis^ habentur. Coniundi quidem debi-tum reddant.Sed non nuptis, id cft,uirginibus, diconbsp;cruiduis,qa. bonum eftitlis,fificpermciferint ficut Cf ego,nbsp;id eft.caft. Poftquam nuptisconcefleratufumnbsp;coniugrj,f oftenderat quid ipfe ucllet, quidvc cnbsp;cederctjtranfit ad innuptas 3C ad uiduas,C fc ponbsp;nit exemplum.f Felicesuocat fi fie permferint.nbsp;Quomodo dicercr,Bonum eft innuptis fi fie per-manferint ficut df cgo,nifi efft integer coropre?nbsp;aut quomodo diceret, uolo omneshomin eflenbsp;ficut meipfum f Si enim uxorcm habuit qui hocnbsp;dixit,ergo omnes homines uxoratos el uoluit,nbsp;nullamcpuirginemcfle. Sedabfitutfufpicemurnbsp;ilium habuiflconiugcm.Sic enim apucritiafer-uebat fp,ut huius rei curam non habcrct,d iu-uenculus gratia dei efiet anticipatus.Ideo!]^ uulcnbsp;omnes homines cfl uirgines ficut ipl eft, f innuptas pcrfcuerarc taies qualis ipfe eft. Qpi, idnbsp;cft,fed,/ non /comiHet,ideft,fiuiderintfe nonpofnbsp;feincctiua carnis comprimere,tt6lt;lt;t.Ideo aucefhnbsp;non fc continere ualc,quia non toto corde id apnbsp;petunt, 8C proptercanon mcrtur adiuuari diui/nbsp;nitus Ilium cr deus adiuuat, que uidet totauir-
- tute contderc,nec finit tllum ttari fupra uiresj Wjr4.10.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Qux ergo propfmtisimbecillitat non
pofTunt continere carnis impulGon ,nubant,ne in%arathrum diaboli g fornication corruant.nbsp;NmcHUe/I nuberequmuri ardore defideriorumnbsp;carnalium.Sed fine culpa feculi adeoniugiumuenbsp;niantjfi tam needummeliora deuoucrunt. Idconbsp;autraclius eftnubcrc, quia peiuseft uri. Meliusnbsp;enim ad comparation deterioris rcfpicit,non adnbsp;fimplicitat incomparabilisg fe bogi, uelutfidi-catur. Melius eftunumoculhabere nullum.nbsp;Vriateftdefidcrijscarnis xftuarc. Cum enimnbsp;mes calori carnis confentit,uritur. Pati uero dfinbsp;deria amp;. non uinci,illuftrisuirieft df gfedi.
His autem qui matnmonio ii funt,pr cipio non ego, fed dominus, uxorcm a ui^nbsp;ro n difeedere. Quo'd fi difeeflerit, manenbsp;re innuptam , auc uiro fuo reconciliari. Etnbsp;uir uxorem non dimittatnbsp;flinnupiis df uiduis fuadeo ut fie permaneant,nbsp;fed his qui funt iudimatrimo^io,id ,uiris dCfceminis,nbsp;qui iam copulati funt in coniugio, non ego prxci/nbsp;pio.Jd domimtf ipfegeuangelium pracipit,ttXornMnbsp; uiro non difeedere. Qgoii, id , fed fi ab eo difeefferit nbsp;ea caula qua dominus gmifit,id ,propf fornication uiri,prxcepiteam dominus manere innuptam,nbsp;dumuir eius uixerit:ittfifenoncontinet,rfcoci/nbsp;fwripotiuswVofMoucI correpto,uel tolcrando,nbsp;alteri nubcrc. fed tam particeps delidi maritinbsp;incorrepti et.Etuiruxorcmnon dimittat. qyiaf for
nicata fuerit,non eft uxor lgitima, ideoj poteft C dimitn.5i fubintelligdum idem de uiro, quodnbsp;de uxore prmiffum eft, ut f uir uxorc d imife-rit ob fornicationc eius,mancai inconiun(ftus:auCnbsp;fi fe non pt continere, reconcilictur uxori fux,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;j \
uel corrept ucl tolerandx.Tamc fi correpta no * fuerit,particeps fict peccati eius uir qui eam tenunbsp;erit.C^oniam qui adhxret meretrici, unum cor-pus emcitur. amp; ut Salomon ait Qui tenet adul- pi'nbsp;teram,ftultus eft SC infipics.Hcc de his dia funt,nbsp;qui poft acceptionem Chriftianitatisfociatifuntnbsp;inconiugio. De illis autc quos fides in coniugionbsp;inuencratjfubditur :
Nam cxteris ego dido, non dominus SI quis frater habet uxorem infidelem,Chcnbsp;confenti't habitare cum llo, non dimittat ilnbsp;lam.Etfi qua muli'er fidelis habet uirum l'n*nbsp;delem, C hic confentit habitare cum ilia*nbsp;non dimittat uirum. Sanificatus efteniinnbsp;uir infidelisflper mulierem fidelem,6C fan^nbsp;ificata eft mulier infidelis per uirum fidenbsp;lern Alioquin filii ueftri immundi eflent,nbsp;nunc autqin lni funt
fl Vbi uterqj fidelis eft, praecipit dominus ne dTocictur. NitW clt;fter,id eft,illis qui non ambunbsp;funtfideles.fed unus credidit, alfin infidelitatenbsp;manfit.ego dico, non dominus. Si qs frater 8Cc. QOnbsp;niam ab infideli difeedere nec prohiber, nec iu-bctdominuSjideo ut non difccdat.Apoftolus di pnbsp;cir.nondominus.habs uticjlpum fanlt;ftum,innbsp;quo dare poffet utile dffdelc confilium. Quodnbsp;utiqj raoncdum,noniubdum fuit:qa non tantonbsp;pdere prohib^i funt homines facere licita qunbsp;n expedjant,quanto prohibemur illicita. Itanbsp;licit erat g iuftitiam, fed etiam licitum nc eratnbsp;facidum propf liberam bnuolentiam feculi, ufnbsp;credes relinquerct non credtem, ga fortafle c3gt;nbsp;uerfurus eum erat ad fid. Cum ergo ait, ego dPnbsp;co,non dominus, fatis oftcdit dominum nonnbsp;hibere quod ipfe prohibebat. Prohibuiflet au*nbsp;tem dominus,f efietillicitum.Si^w; frater, id eftnbsp;Chriftianusf?4trtxern infidelem, cui fociaiusftnbsp;antequam ueniffet ad fide, cr fclt;ec confentit huhitorCnbsp;cum itio ,id c,non abhorrer cum propf fideChriftinbsp;nec execracur quod Chriftianus eft,non dimittat il-lam: qa df ipi poftmodum fortafte fiet Chriftunbsp;na,ficum cofuerit aftdua.IamenimaliquantU*nbsp;Jum fafta eft domcftica.quod uirum p titurChrinbsp;ftianum. Et co modo fi qua Chrifliana mulierha[gt;efnbsp;uiruminfideleiji, cui fociata ft antequam crcdercGnbsp;Cf hic confeiUit habitare cum tUa, quam feit Chriftia*nbsp;nam,ncc idco abhorrer illam, non dimittat uir0Kgt;nbsp;qai in aliquo domitus eft.Hoc non prfccptuu*nbsp;fed confilium eft Apoftoli 8C admonitio. Si qunbsp;uero aliter feceriqnon erit praecepti tranlgreflbr,nbsp;fed Apoftoli confilium non tenebit. Cum autelnbsp;propter infidelitatc coniunx dimitti pofiit,amp; i^nbsp;xtadominifcntentiamdimitti nequcatnifi ca'nbsp;fafornicauonis,manifeftuineft df infidcIitaK*
Mrfttb.
cr.19
Lmc46.
If CAPVT A eflc fornicatiocmv Quia feculi idololatria, quatn fequunturinfidles,lt;3i quselibetnoxia fupcrfii/nbsp;tio,for nicatio eft.Dominus autem permifit cau-fa fornicationis coniugem dimitd. Sed quia per-nufit,non iuflit, dedit Apoftolo locum monen/nbsp;di; ut qui uolucrit, non dimittat infidelcm, quianbsp;ficforlanfietfidelis. Poteft cnimefle muitorumnbsp;occafio lucrandorum, fi fideles coniuges in relin/nbsp;permifla licetianonutaniur.nbsp;SanHipcatus eettim, id eft, fandus efFeAus eft, uirnbsp;erat infidelis, per mulierem fidelem; fimifietittienbsp;mulier, qu prius erat infidelis , per uirum fidelem.nbsp;CJrcdendum eft, quiaiamproueneratutnonnulnbsp;liuiripcr uxores fideles, amp; foeminae peruiros fideles in fidcmuenirent/Etquamuis nondicensnbsp;nomina, exemplis tarnen hortatus eft adconfir-niandum confilium fuum. Deinde lubiecit: Alto-gwin ,id eft, fi diflbeiaretur coniugium ueftruni,nbsp;filijueri effent immundi, id eft.fpurrj,non legali conbsp;pula nati.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;autem ftnifunt,id eft,mundi,quia uosin ueftro coniugio maneds. iam enim erant paruuli Chriftiani, qui fiue autore^fno ex paren/nbsp;dbus, fiue utroque conlendente, fanlt;frificati crcnbsp;bapdfmatc. Quod non fieret, fi uno credencenbsp;dilFociaretur coniugium, SC non toluaretur in-fidelitas coniugis ulque ad opportunitaiemcre-dendi. Vcl in eo quod didum eft, fandificatu^nbsp;eft uir infidelis SCc. potuit Apoftolus C prophcnbsp;ti fpiritu uerbo prterid temporis ud pro fu-turo: quoniam poftea fxpe contigit ut alter pernbsp; altcrumadfidemconuertcretur. Alioquinfi alter alter! non confentiret,fili) ueftri eflentim-naundi. Sed nunc fand! funt, quia de licito coniugio procreati, 8c ftib creatoris ueneratione na-ti funt ex maiore parte, dum unus ex uobis eiTetnbsp;Chriftianus, lt;Sc alter ei%onfentft-ct. Nam ficutnbsp;omne quod per dedicationem fit idolcJrum, im/nbsp;mundum eft : it^ quicquidfub dei creatorisp/nbsp;fedione fit, fandum eft . Sed quod nunc magisnbsp;uerba Apoftoli uidentur fonare, 8C quodammonbsp;do cogere, aliqua hicintelligedaeftfandificatio,nbsp;qua fandificabatur uir uel mulier infidelis in connbsp;iuge fideli, qua fandi nafcebaniur filij fidelpnbsp;Um: fiue quia in menftruo fanguine mulicris conbsp;locwot/ cubitu , quicunque uir uel fccminaidinlegedi/nbsp;fww, dicerat (nam hoclezechicl inter ilia prxeeptaponbsp;nit, quae nonfigurata accipienda funt ) fiue pro/nbsp;ptcr aliam quamlibet, quae ibi aperte propofitanbsp;non eft, ex ipfa necelFitate coniugiorum atque fi-liorum faj^ditads alperginem . lllud tarnen finenbsp;dubitadone tenendum eft, quxeunque ilia land!nbsp;ficatio fit,nonualcrc ad Chriftianos faciendos,nbsp;atque ad dimittenda peccata, nifi Chriftiana dCnbsp;ecclefiaftica inftitutione lacramentis elFicianturnbsp;(idclest Nana nec coniuges infidles, quamlibetnbsp;Tandis amp; iufti^ coniugibus haereant, ab iniqui/nbsp;tte mundantur, qux regno dei feparatos innbsp;damnationem uenire compellit ; nec paruuli denbsp;quibuflibet Tandis iuftisen procreati originalisnbsp;peccatireatuabfoluuntur mfiin CHRISTOnbsp;fwehnibaptizati. |
VIE 141 QuodfifnfidcKsdifccditjdifccdat, Non C cnitn leruicuti fubiedus efl: frater aut fogt;nbsp;ror in huiufmodi. In pace autem uocaufenbsp;nos deus.Vnde enim feis mulier fi uiruntnbsp;iaiuum facies s' aut unde feis uir fi mulienbsp;rem iaiuam facies, nifi unicuique ficut diuinbsp;ficdominusf Fidelis non diftedat abinfideli. S?0ptnjtdcgt; lituir aut mulier difeedit odio fidei, diftedat, per/nbsp;mittaturdiftedere.ldco dico,utdetureilibertasnbsp;abeundi,quia nnefifubeuf/ruituti frater aut foror^nbsp;ide^ChriftinnuswiChridiinaJnhuiufinodicon-iuge,utcogaturfidemdimittcrc,ne coniugcamitnbsp;tat infidelem. Sed quandiu polFunt fimul elFe innbsp;pacc,non fepartur. quia deus nos auerfos ft UOC(tnbsp;uitinfKee^id cft,dum eftemus inuicem concordes,nbsp;C ideo caufa uocationis eius non debetnus pacenbsp;rumpere ,inquanos eiusuocatio repcrit:fcd innbsp;ea,fi fieri pot, manere.SC uere manedu eft in coinnbsp;gali pace,ncc expedit difeedere, quamuis liceatnbsp;Quia unde feis o mulier fi uirum tu5 ftluum faeies,cnbsp;uerts ilium ad fide , ficut iam faepe fandificatusnbsp;eft uir infidelis p mulierem fidclem/Af undefeisonbsp;wrfi tuam mulierem fluam facies, conuertensillan*nbsp;ad Chriftum per cohabitationem 3C colloquutlnbsp;ogem amp; amicitiam tuam, ficut frequenter fandinbsp;ficataeft mulier infidelis per uirum fidelem'Qd* qnbsp;enim in alijs iam fadum cft,forte amp;. in uobis fiet.nbsp;fortalFc enim funccrcdituri,qui non abhorret nonbsp;me Chrifti.Vndc,inquam,ftisfifaluumfacies conbsp;parem tuum,m/iica tehabeasad eum/icwt dominusnbsp;diuifitunicui^,id cft,uiro pelft,uxoriliibeflc. Vcl,nbsp;unde ftis fi eum faluabis, nifi quadmodum drminus diuifitunicuicp quando faluetur,id tfr.prfnbsp;ordinauit quando credat,6d fuftinctillum doneenbsp;praefinitahoracredulitatis eius ueniatf Sic 6^ tunbsp;longanimiter expcda.ut credat.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^1* Vnumquenque ficut uocaui't dcus,fta am/ bulet,amp;fiutin omnibus ccdcfijs doceo,nbsp;Circuncilusaliquis uocatuseft t* nonaddu ^alat.^nbsp;cat prputi'um Inprputio aliqutsuocanbsp;tus eilt' noncircunci'datur. Cfreunetfionfnbsp;hfl elf, prputfum nfhf left,fed obferuarfnbsp;do mandatorum def, Vnufquifqucinqua 4nbsp;iiocadoneuocatuscft, inca permancat,nbsp;Seruus uocatus es t* non t tibi curat, fed 6Cnbsp;fi potes fieri liber, magis utere. Qui enimnbsp;in domino uocatus eftleruus , libertuseftnbsp;domini.Similitcr q ber uocatus eft, fernbsp;uuseftChrifti* Precioemptieftis , Nolitcnbsp;fieri Icrui hominum , Vnufquifque ergo *nbsp;in quo uocatus eft frater, in hoc permaneaKnbsp;apud deum. Nolite, inquam, ab inuicem ftparari. Sed field deus uocauitunumquenc^, itaamhulet qui uocatusnbsp;eft,id cft,fi quando credidit.erat coniugatus,uclnbsp;circuncifus, autpraeputiatus, talispermancat dc |
14 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;J. AD CORINTHIOS
A poftbaprifmum,/ort egonon lolumniodo apud uos,fd ettam in omnibus ecclef^s doeeo Si ideo tennbsp;dum uobis eft quodomnesecclcfix tenent, nifinbsp;alium ritum qum omnes ecclefi, tenere malu-eritis. Verc unulquifipdebet ambularc ut uocatus cft.Nam cireuncifus lt;tlic[a! uocatus cjl,id , fi iananbsp;circuncifus erat quando ad fidem uocatus cfi,hicnbsp;non adducat (ieputium,id eft,non ita uiuat quafi prnbsp;puti adduxcrit;hoc cft.qfi in c part qua nudanbsp;uit,rurfus regime carnis attraxerit,Si qfi ludaeusnbsp;efle deftiteritjUt fcilicet fadus Chriftianus.n punbsp;tet fedignO quia non habet prxputiu, dans glorinbsp;am prxputio.quafi ualeat aliquid.Scdfi Si in pTiCnbsp;putioaliguisuocatus ejlud fidem. Si hicnoncircuncidanbsp;ttr.putanscirccifioncm aliquid prodclTe. Namnbsp;circunci/10 nihil efl,id eft, nee prodeft, nee obeft adnbsp;falutcm.Cr praputium nihilefl,nec impcdit,nelt;*ex-pedit: (d obferuatio mdatorum dei ualet ad falutem.nbsp;Nam fiue circuncifus, fiue prputiatus fit quifq;,nbsp;fi mandata dei cuftodkrit.faluabitur ;alioquin falnbsp;uus eile non potcrit. Nufquam Apoftolus cfucnbsp;tudinem aufcrt.qux feruata non impedit:monctnbsp;tarnen ne in talibus fpesfalutis ponatur.Vnde Snbsp;dicit ea nihil eire,5 poft fubiungit repctdo prxnbsp;milTamfententiam: Vnufquifr[: in lt;lua uocationc uoca^'nbsp;tuseft, id eft, in qua conditionc uocationi non re-pugnantc,i(icilt;permlt;lt;f4t. Quod ad eas confuetunbsp;dines uel uocatioes uitx rciulit, qux nihil obfuntnbsp;fidei bonisfv moribus.Non em ficut Si latro eratnbsp; quifepeum uocatus efr, debetin latrocinio pma/nbsp;ncre.Dico utin cadem conditionc mancat.Namnbsp;fi feruus uocatus es, mane in eadem feruitute. Nonfitnbsp;tibi cuTiC quod feruus es,non inde doleas.nonindcnbsp;folftitu^fis, cupisinde folui.SedC^ fr potes liber frenbsp;ri.magisMere feruitute quafi re bona Si utili.Scruinbsp;tusenim ualctad humilitatem feruandam amp; adnbsp;parientiam cxcrccndam.Si qui in his terrenis bene lerait intentione feruandi iuftitiam Si humili-tatem,grande fibi mcritum collocatapud deumnbsp;non refpicientem conditiones hominum, fed menbsp;tes Si adioncs. Idco quafi bonam rem ampledenbsp;rc leruitutem, nec putes n pofte te placcrc dco,nbsp;fi feruis homini : quia quiindomino uocatus efr feruus,nbsp;libertusefrdomini,id eft, dominus lefus liberauitenbsp; feruitutepdi,qux eft detcrior. Nam fi peccatanbsp;fcruos faciunt.cui pd rcmittuntur, liber cfficit.nbsp;Similiter Cr qui iuxta feculi conditionem liber uoca~nbsp;tusefr ad Sdem, feruuseft Chrifri, ut ei feruiat opc-rando iuftitiam. Si itauterqjeft feruus-Superbi-am ablcindit Apoftolus Siunitatemfacit,ut neipnbsp;fcruus pudorcconditionisdelpedumfcputet.ncnbsp; liber inflatione mentis etusferuofe fupcrpoznbsp;nat.Vere feruus eft Chrifti quilquis ad fidem ue-nitjCtiamfilibcrapud homines iudicatur. namnbsp;prccioemptieftisomeSfid ,fanguine Chrifti,qucranbsp;pro uobis in cruce fudit, ut uos fibi fcruos emc-ret.qui cratis male liberi. Maximum nanijj crimenbsp;eft.eflc liberum deo : maximusepprofedus, exnbsp;libero fieri feruum dei. Siga uos fibi feruos emit,nbsp;idco ftruite illi foli, 6i nolitefieriferuihominum,utffnbsp;ptcr homines poftponaiis dei feruitium gt;iel fa-
Claris contra ciusprafceptum .Hi funtcnlm fcrul homin5,3 humanis fupftitionibus fe fubijcit; gnbsp;tant honainibus placer cupit,amp;deoferuire nenbsp;gligt.Sicutantcafidclcsciugesmonuerat ne rcnbsp;cedertab infidclibiis.ita leruos quos in feruitu*nbsp;te fides inucnit, hortatus efi ne fcruitut rclinquenbsp;rc curare t. Nc at eos qui iam fide pcrceperuntnbsp;Sdfemp libcrifucrt.monetut hominum lirulnbsp;amplius non fiant.nc forte rctardtur dei ferunbsp;tiOjfi fe humano fubdiderut obfcgo. Vnde S/C funbsp;pradidam ritrt fentriam.dics: Vnufyuifyueofnbsp;go fritter in ^uo fubaudit ftatu,oc4tw eftjnhoc ftatunbsp;permanent apud deum,id , in domo dei, quae eft cc-clefia.Id eft,fi liber erat quando uocatus eft.libcpnbsp;tnaneat.'aut fi feruus.maneat. No ein uocatio dinbsp;uina coditionc mutt, fed mores-Beatus aSt Hieronymus alif haec intcrpretat,5c dicit ^d ad fti/nbsp;perior difputationc,in qua docuerat Apoftolu*nbsp;fidele ab infidclibus non dcberc difccdere, fed g-manerein matrimonioficuteos inueniflet fidcs,nbsp;amp; unquenc^ uel clib uel marit ita durare ucnbsp;eilet Chrifti bd^rifmatedeprehfus,infcrt parabolas circcifi C ethnici,ferui amp;liberi,Sd fub menbsp;taphora eoj^ de nuptis difputat amp; innuptis. Cir/nbsp;cGcifus aliqfliocatus efi^non adducat prputi.nbsp;^,ingt,tpc uocatus es crcdidifti in Chrifto,nbsp;circcifus ab uxorcuocatuscs amp; clcbs eras,nbsp;noli ducereuxorc,hoc eft,noli adduccre pputi,nbsp;nccircciionis C pudiciti libertat oneresfar pnbsp;cina nuptia^.Rurfum in prputio qs uocatus eft,nbsp;no circcidaf .Habebas, inqt.uxor c er didifti?nbsp;noli fid Chrifti caufampucare diflidfi.gainpa/nbsp;ce uocauit nos deus.Circcifio nihil efi,d prpunbsp;ti nihil eft, fed obferuatio mandatoiji dei.Nihilnbsp;cnim prodeft abf^ opibus clibatus i nupriac,nbsp;nbsp;nbsp;a
C etiam fides qii Chriftiano^ eft, fi opa n ha buerit.moftuaeflc dicat,amp;hac lege uirgines quonbsp;tj5 Vcftacinfandarumqueantordine numerarftnbsp;Vnufquiftin qua uocationc uocatus cft,in ea p-maneat.Quando credidit,inqt, fiue habcbat,fiucnbsp;non habebat uxor, in eo praaneat quo uocatusnbsp;cft. Ac p hoe non t uirgines cogit nubere,quninbsp;rcpudi.T ^hibet : SC ficuthabtibusuxorcs collienbsp;liciiam dimittedi eas, fic uirginibus nubdi am/nbsp;putat facultat.Seruus uocatus cs'non fit tibi cu-rse.Sed C fi potes liber fieri, magis utcrc. Etiatnnbsp;fi habes (inqt) uxor, SC illi alligatus cs,amp; foliiisnbsp;debit ,amp; non habes tui corporis poteftat, atpnbsp;(utmanifeftiusloquar) feruus uxorises,noli pronbsp;ptcr hoe habere triftiti, nee de amifla t*irginita-te iuipires.Sed etiamfipotes caufasaliquasinueninbsp;re diflidij, ut IjJjcrtatc pudicirix pfruaris,noli faitnbsp;te fu c5 al terius interitu quxrere. Habes,inquitnbsp;Paulus,uxorc difficilc^non praecurras morante,nbsp;fed expeda dufcgtur.Si egeris patictlt;r,contun3Cnbsp;mutabif in foror.Qui cm in domino uocatus eftnbsp;feruus,libertus eft domini. Similif qui liber uocanbsp;tus cft, feruus eft Chrifti. Reddit caufas curnolftnbsp;uxores dcfcri.Idcirco.ait, prxcipio ut in Chriftinbsp;de gctilitare crcdctcs inita ante fid matrimoniinbsp;non rclinquant, quia fi uxorem habens credidi*
bl
|
CAPVT A no tanto dei fruito dctiticf, quanto uirgines 8C. innuptaCjfed quodmodo eft liberior,amp; ftruitu-lis illi frena laxancur C dura uxoris eft, ut its dinbsp;cam,libertus eft domini.Pro quo,qut uxor nonnbsp;habens credidit,amp; liber icruituceconiugt) uocanbsp; tus domino eft, ifte ucre feruus eft Chrifti, nonnbsp;carne,fed fpirimfanfto.Quienim adhaeret doininbsp;nOjUnus fpiritus eft. Ac ne forfttan in co quod fugt;nbsp;pradixeracjferuusuocatus cs,nfittibi curx,fcdnbsp;ctfi potes liber ficri,magi utcre,ftiggi]lane continbsp;nentiam uidcretur,infcrtlcntctiam quae omnemnbsp;amputet cauillatione.Precio cmpii e ftis, nolitc ftnbsp;eri ferui hom.Rcdpti fumus preciofiftimoChrinbsp;ftifanguine,immolatut pro nobis agnus,dCnbsp;afperfi calidiffimo rorchyflbpo omneimpetutnnbsp;noxix uoluptatis cxcoximus. Quibus in bapti*nbsp;ftnate mortuus eft Pharao amp; uniuerfus eius fuffonbsp;catus exercitus.cur rurfum AegyptG qujrimus,nbsp;amp;poft mana angelo^.cibos fifallia amp; cepe amp;penbsp;pones Si carnes uarias fufplramus';Hc Hieronynbsp;mus.Marito^ uero 5^ ctinentiudiiputatie prgnbsp;miiTa.tandc Apoftolusad uirgincAienit,amp; ait: De ui'rginibusautem pracceptum dominf non habco, confiltum autero do^tanquamnbsp;mifcriGordiam confcquutusi domino, utnbsp;fim Fidelis Exiftimo enim hoc bonum effd*nbsp;propter inllantcm neceiltatem, quoniamnbsp;bonum efthomini fcelTe. I De coiugatis dedi prseceptu dni,qd accpe^ g r ex eugelio,amp;rubieciconGli tne.Scd deuirffnbsp;nibusnShnieopraceptu domini, qd uobis profei ,qanbsp;dns nulla pcepti neceffitate uirgines coegit fic p/nbsp;mahere, fed in ar bitrio uoluntatis coj^ pofuit,utnbsp;fi uellt,nubert, uel uirgines permaneret. Namnbsp;maioris eft mcrcedis quod non cogitur.fed offernbsp;tur.Quia fi uirgmitas lt;mpcrata,nupttx ui*nbsp;debant ablat:S^ duriffimum erat contra naturnbsp;coaerc, angcloijj'qjuita ab hoibui extorquere.SCnbsp;quodmododnarecondidit. Siem uirgini^nbsp;tte dominus imperaffct,uidebaF nuptias conde/nbsp;tinarc,hominum auferre feminarium,undc Cnbsp;ipla uirginitas nafeitur. Qu fi fuiflet imperata,nbsp;quifquis cam no feruaret,damnare. Praeceptumnbsp;domini de uirginibus non habeo, fed confjlium do.nbsp;Quia ubi prxeeptum, ibi nccefltas eft feruitutis:nbsp;*gt;bi uero confilium datur, ibi eft arbitriG offerennbsp;risbi aliud facerenon licet,hic autclicet: Si idconbsp;plus amat uirgines Chriftus, ga fpontc tribuuncnbsp;qdfibi ncuerat imperatG. Maioris at gratie eftnbsp;offerte qd non debes,q redderc ^d exigeris,Cfinbsp;ium do tauquatn de prteritis meis yratibus mifenbsp;ricordm idomino confetjuutut, ut deinceps ftm fdeli.nbsp;Velhanc mifericordiam cfequutus ium,ut fimnbsp;hdclis, quia per dei miftricordiam mihi dat eft,nbsp;ut ab infidelitate exemptus, fim fidelis : amp; idconbsp;fidele eft confilium quoddo,amp; domino cft,pcrnbsp;cuius mifericordiam fidelis fum. Veredo confilinbsp;um,quia iftud.quodexi/h'molrowttmt^JeboCjid c,uirnbsp;ginitat fcruare. Vel quia fidele poffum dare c5nbsp;hum,ergo cxiftimo bonum effe hoc, ut quicun^ |
vn nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I4J poterit,uirgo pmaneatihoc cxifiimo proptey inflS- G tem neceitttteiHjCjux inftat coniiigia ineQtibus,quianbsp;deinceps fcmpneceflc eft illiscogitate de teporanbsp;libus,amp;tunc intumefeunt uterifctminai:,atq!cGnbsp;maxirao dolore par turiunt,amp; cum grandi laboenbsp;re nutriunt filios:ac deinde accidit frcqueter,utdnbsp;filrjs orbetur SC maritis, ateg reliquum inegeftatenbsp;amp; calamitate ducant.Sed uirginitatisc^feruationbsp;bona eft,non folum prOpf fupnam merccdc,fednbsp;etiampropf huiufmodiinftantc neceflitatc. Vclnbsp;propf inftant neceffitatem, quia neceffitas inftatnbsp;omibus,ut fe praepart ad adutum iudicis,quodnbsp;coniuges minus faccrc poffunt,dum curismundanbsp;nis occupantur.Propf huiufmodi nccelfitat ex-iftimo bonum effe in uirginitate manerc, qtfonitlnbsp;bonum efl hominific ejje.id eit.in uirginitate :quian3nbsp;folum in fuiuro feculogloriam,id Scinproefennbsp;ti requiem Si libertatc habet uirginitas. Alligatus cs uxori (* noli qurcrc folutio* nem, Solutus es ab uzorcf noli qutcrercnbsp;uxorem ^Dixi quia bonum efthomini fic efle,amp;tanie nlligatto es uxori,noUqueren folutionem,ut continnbsp;ter uiuas, quia non licet uxordimittinificaufanbsp;fornicationis. Sed fi folutus es ab uxore, tune accipC nbsp;tneiun confilium ut non quxras uxorem Habetnbsp;unufquifqi noftrum terminos fuos. Redde mihinbsp;mcum.C tu tene tuum.amp; fi alligatus es uxori,ncnbsp;des illi repudi.'fi folutus es,ne quotas uinculum.nbsp;Vt ego n foluo coniugia.fi femel ligata funt,ita )nbsp;tu non liges,quod folutum eft. Si autem acceperis uxorem, non pcccalli; amp; ft nupferit uirgo,non pcccauitTribulaii onem tarnen carnis habebunt huiufiflodinbsp;Ego autem uobii parco,nbsp;qDixi ne quxras uxore. Sed tarne acceM^nbsp;uxorem,noti()eccafli-Ahud eft non peccarc,aliul^enbsp;ne faccre.N em male agit g uxor duckffed connbsp;tra malam fq|-nicationis aiion fe munit. Etttu-p^it uirgo,on peccauit. N illa uirgo.qux fe ieraelnbsp;dkl culiui dcdicauit.Harum enim qua nupferit,nbsp;habebit damnationem.quia primam fidem irrhnbsp;tarn fecittVirgines enim quxpoftconfecrationnbsp;tiupferint,non t adulterx funt quam iniuftx.Nenbsp;autc uideretur Apoftolus in eo quod dixit, amp; ߑnbsp;nupferit uirgo,non peccauit, rurfum exlibes adnbsp;nuptias reuocare,ftatimfe refrenauit,amp; aliud in-irdo infirmauii, quod conceflerat, ac deterruicnbsp; nupttjs,diccns: Tribuationem tainen carnis habebuntnbsp;huiufmodi,ld non pecct quiconiugiafor-tiunttir,tarne leuius fine coniugio poffunt uiuere,nbsp;quia tribulationc carnis habebGt g funt huiufmonbsp;di,6^ nos ignari reiji putabamus nuptias falte car nis habereIxtitiam .Si aGtnubtibusamp; incarne tribul.itio eft, in qua fola uidebantur habere delinbsp;cias.quid crit reliquum propf quod nubt.cGnbsp;in fp Si in anima Si in ipfa carnc tribulatio t{nbsp;iqa Sf maiores tribulatioes hi frequenf ex carnenbsp;fufcipiunt,g carnis uoluptatibus delcdtur. Trinbsp;buhtiOBc habcbunt.Scd cgt; dum confulo uitarc |
,1. AD CORINTHIOS
diceretrNolite conftan?mundum diligere,quan C do iSCipfc nonpoieftquediligitis,ftarc. IncalTumnbsp;cor quafi manentes figiiis,dum fugit i j5e que amanbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,
tis: amp; fi mundus tranfit quo uniuerfa claudtur, i.lob**'' imo figura SC conuerfacio hc mdi quafi nubcsnbsp;procterir,inf caetera mundt opera amp; nupti prac/nbsp;teribunt. Neq; cnim poft rcfurrcdionem crunt |j.nbsp;coniugia. Si autem mors finis cft nuptiarum, curnbsp;ncceffitateminuoluntatem non uertimus : S qdnbsp;inuitisextorquendum cft, cum fpc pracmiorumnbsp;offcrimusdeoPrxterit figura raundi, non natu jfrifnbsp;ra,ut in aliam fpcci mundus ucrt4tur,amp; de hocnbsp;uetcricloac terra fiat cxlumnouumamp;tcrra nonbsp;ua.Tunc enim figura mundiquotidie lenefeentisnbsp;perfede prac tcribir, quando conflagrationc munnbsp;dana elementorum corruptibilium qualitatcs,nbsp;qucorporibus noftris corruptibilibus congrunbsp;ebant,pcenitendo.i.ardcndo intcribunt,atcp ipfanbsp;mundi fubftantia qualitatcs habere incipiet, quxnbsp;corporibus immortalibus mirabili mutationenbsp;conueniant ,ui fcilicct mundus in melius inno-uatus, apte afcommodetur hominibus eti carne in melius innouatis.
Volo au|^m uos fine foh'citudme elfe. Qu2 line uxore eft, folicitus qux domini func,nbsp;*quomodo placcatdco.Qui autem cfl uxo^nbsp;re eft, folicitus cft qux funt mundi,quomonbsp;do placcat uxori, amp; diuifus cft. Ec mulictnbsp;i'nnupta f uirgo cogitat qux domini funt,nbsp;ut fit lntfta corpore Cfpiritu.Qu au^nbsp;tem nupta eft,cogitat qu funt mundi,quonbsp;modo placeat uiro . Porto hoc ad utilita^nbsp;tem ueftram dico, non ut laqueum uobisnbsp;iniieiam : fcd5d id qflod honeftum cft, amp;nbsp;quod faultatem prxbeat fine impedimentnbsp;to dominum obfecrandi,
Mundi forma prterit,amp;hc omnia tempo ralia.Scd ego uoo uos efre finefblidtudine temporal!nbsp;um,quam habet coniugati, ut polTitis libera mnbsp;te diuinis intcdcre.Nam quine uxore tfi,folicitusefinbsp;coriimnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;domini,id eft,ftudct ieiunijs amp; ora*
tionibus,humilitati acmiiricordiae cteris^uir tutibus,cogitans quomodoplaceat deo, facis eaqunbsp;funt illi grata. Sed qui cum uxore efl, folicitus efl eorSnbsp;quiC lnt mundi,ut habcat undcpafc.it uxor C filinbsp;os,idcft,ftudetmultiplicarcdiuitias,S uineasnbsp;agros^ fertiles amp;amplos habcrc,uariam'q) fupelnbsp;ledilera poflidere, intendens quomodo j; hc placenbsp;at uxori, r diuifuscfl,id efi, in multas partes folici-tudinum mj^eriarpdiftradus. Veldiuifuscft,nbsp;quia fihgularif domino non lcruit,led partim do 'nbsp;mino, partim feculo. Ex coniugrjs quippe terre'nbsp;n folicitudines prodeunt, Si idcirco uitam c-libem quifep magis debet eligcre,ne propf coniunbsp;gium cogatur folicitudinibus mundanis intentusnbsp;efl.Bonum eft enim coniugi.fed mala funt quanbsp;circa illud ex huius mdi cura fuccrcfcuntid id'nbsp;CO nunc Apoftoluscum ad caclibatusgratiamnbsp;ftruereqnon coniugium fpreuit,fed curas round*
44
A hanc,plt;lt;rfo uobitjd eft,nolo uos illam fentirc, fed immunes ab ca cffc.Vcl parco uobis,id cft.oft-do c carnis tnbulationem,quafi no maiora fintnbsp;propter quae nuberc non debcatis.
Hoc itaque dko fratres, tempus breue eft. Rcliquum eft ut qui habent uxor es, tangt;nbsp;quam non habentes fint : amp;(. qui flent, tan^nbsp;quam n8 flentesjC qui gaudent, tanquamnbsp;non gaudentestC qui emunt,tanquam nonnbsp;poflidences qui utuntur hoc mundo,nbsp;tanquam non utantur, Prterit enimfigusnbsp;rahuius mundi.
Quandoquidem parco uobis tribulatio-ne,ut non cam per nuptiarum implicamenta fu tincrc cogamini,itlt;^ fratres hoc dicouobis, quia tensnbsp;pus uit printis breueefi :nec adhuc popuis deinbsp;propagandas eft gcncratione carnali, icd iam renbsp;coJiigendus regencraiione fpirituali, quoniamnbsp;omnia in breui finientur. Rehquum efl,id cil, hocnbsp;folum reftat agendum ,Ht c? qui habent uxores Cc-Vxoremnanqj habet, fed quanon habens eft,nbsp;qui feit fie dbita carnis exoluere, ut tarnenp eanbsp;mundo tota mente non cogatur inhrere. Namnbsp;cum Apoftolus ifte rurfum dicar,Qui habet uxonbsp;rem.cogitat qu funt mundi, quomodo placeatnbsp;uxorirille uxor habeijquafi non habens, qui^cnbsp;ftudet placere coniugi,ut tam n difpliccat connbsp;ditori.FJet quoqjjfed quafi non fleat, qui fie temnbsp;B poralibusdamnisaffligit.uttamdeacternislu-crisanimumfcmperclbJetur.Gaudet uero, fednbsp;quafi n gaudeat, qui fie de lemporalibus hilarc-fcic,ut tamefemperperptua tormenta confidenbsp;^t;6^in hoc quodmentem gaudio fub]cuat,hcnbsp;continuo pdere prouidi timoris premat. Vxo-rem inquam,habet quafi nonhabendo, qui fie gnbsp;iU|m carnali confolatione utitur, ut tarnen nun-qua ad praua opera melioris intentionis redi-tudine eius amore fledatur. Vxorcm quafi nonnbsp;habdo habet, qui hc tranfitorit^lTe confpici-ens,curam carnis ex nctclTitatc tolrt, lcd xternbsp;na gaudia ex defiderio fps expedat. Non flen-do autem flerc, cft fie exteriora aducrl plgerc,nbsp;ut tarnen noucrit intern fpei conlolatione gau-dere: Si rurfum,n gauddo gaudere,c fie de infinbsp;mis animum attollerc, ut tarnen nunquam defi-nat fumma formidarc.Emitautem,fed quafinonnbsp;poffidetjquiad ufum terrena prparat, tamnbsp;cogitaone alta praeuidet, quod citiu^hxc rclin/nbsp;quat.Mundo qoi^ utitur, fed quafi no utatur, gnbsp;c necclTariacunda exterius ad uiiac fu minificnbsp;jrium redigitjS tam hc non finit fu mentido-inari,ut fubied a foris lcruiant,amp; nunquam imnbsp;tentioncm animi ad alia tendetis frangt.Quic/nbsp;qj igitur taies funt, cis profedo terrena defideria nbsp;omnia non ad dcfiderium,fcd ad ufum adfuntrqanbsp;rebus quidem neceffariisuttur, fed nihil haberenbsp;cum pd cupit.De ips quotp rebus habitis 4nbsp;die mercedcsqurunt,amp;S plus gaudet bonoopenbsp;re quam bonapoiTeffionc. Taliter,inquit,agerenbsp;dcbctis.Prtfferit tnim jigwa buius muacU.Ac^i aperte
' CAPVT .'Vit
narcentesex coniugo reptilit. Et quemadmod deuiro didumeft,fimili modo Sdcfminaconnbsp;flat, ga mutier innupta or uirgo eogitat qu dominifuat,nbsp;Nonomnis innupia,amp; uirgo eft;qu autem uirnbsp;gOjUtique SC innupta cft.Hinc poft mulicrem ponbsp;fuit nunc Apoftolus uirginem,ut mulicremfigninbsp;ficaret non elTc uirgincm.Quanquam obclcgan-tiamdidionispotueritidipfum altero uerbo re-peterc,mulier innupta Si. uirgo:uel certe definitenbsp;uoluifli, cjid eflet innupta amp; uirgo,nc Si mere-trices putaremus innuptas,nulli certo matrimo/nbsp;nkj copulatas. Innupta dC uirgo eogitat qu do-tnini funt.Non iam eogitat temporalia,nec cogitt quemadmodum no puniatur deo.fcd qu-admodum placeatdeo pluchritudine interiore,nbsp;decore ratis.formofitate interioris hominis. V tnbsp;nihil aliud eifet, ut nullamerces amplior uirgincnbsp;fequeretur, fufficcret ei hc fola prxlatio,cogitanbsp;te quae domini,funt,amp;: ornate fc fponfo cxleifti.nbsp;Cogitatt/ifpwdlt;t corpore cr^intM,id eft,carne 3i .nbsp;fliente. Nonnullx cnim funtuirgiaescarne,nonnbsp;lpiritu,quar5 corpus integrum eft anima cor-rupta. Sed ilia uirginitas hoftia Chhfti eft, cuiusnbsp;tiec mentem cogitatio, ncc carnem Ji l^do macu-lauerit. Eft enim fanda corpore Si fpiritu. Nonnbsp;quod nuptafidelisdd cafta ^fecundum fcriptu- pfr4ciIt(lt;,idcftjuitrapubcrtatem,amp;adnuben-fm fubdita uiro,nonfitfandacorporc,fedtan/nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;-----
tummodo fpiritu.Ficri enim non poteft ut fandi ficato fpiritu, non fit fandum etiam corpus, quonbsp;iindificatus utitur fpintus.Sed ampliorcm innu
_ ptarum Si in corpore Si in Ipiritufandification Apoftolus his uerbis intclligi uoluit,non corpusnbsp;nuptarum omnifandificationepriuauit. Minornbsp;eft cm diuina fanflitas ex ea parte curarum, quanbsp;mundana cogitatur uolu|tas.Innupta, id eft, uftnbsp;dua,5^ uirgo eogitat qu dci funt. Sed quie tiuptunbsp;tjl,cogitat ccontrafio ca qua mundi funt, ftudens quonbsp;odo placeatuiro. Lege enim maritali contriftata,nbsp;folicita eft quomodo impleat ius maritalis offieij,nbsp;fubdita mundanis necclfitatibus. Quicquid ita-queintentionis animi etiam in his rebus impen-dercturquibusplacend eflet uiro,coUigere quonbsp;dammodo amp; redigcrc debet innupta in earn innbsp;tEntionem,qua placendum eft dco.Scd uidemusnbsp;nirgines de feculo cogitate, Si mairimonio iun-dominicis operibus ftiidcre. His uirginibusnbsp;non imputabitur fandimonia deo,amp; his nupttsnbsp;^tit merces apud deum. Similiter Si de uiris ien-ticndum cft. Apoftolus autem his loquitur, quinbsp;niira deuotfone obfequi defiderant caeleftibus pznbsp;t^eptis, ofiendens quo compendio citius curriturnbsp;ad deum,fciiicet fi clibcm uitam qis ducat,nbsp;foils diuinisftudcat. Qui neforfitan putaretur o/nbsp;nusgrauiflitnum caftitatis imponerc noletibus,nbsp;ftatim fubiungit caufas fuadendi,amp; ait; Porro hocnbsp;dico, continenciatn fuadeo, tdiitihWem ueram,idnbsp;eft, ut maiorem apud deum mercedem adquira-tis . Scicuiusin hoc feculo uiuatis,nottt inijeiantnbsp;0amp;U laqueui,id cft,non ut inuitos uos ad hoc comnbsp;ftnngam,amp;]aquensiftc fit uo bis occafiofornicanbsp;tlonis,fi incotinentes fueritis.fed fuadeo dd id quoi
|jofPw et decorum e/ljdeft. fahdiim SmufldG, O ut fciJicet homo fit corpore cafius et animo: nonnbsp;quia ciugium fitinhoneftum autturpe, fed quianbsp;hoc honeftiusfit. (y fuadeo ad ii ^uodpriehatfiifnbsp;cultiitem obfeerttndi dominum fine impedimeido.cpiod n5nbsp;cft in coniugio.uel obfecrandt dominum fine iranbsp;pedimento coniugalis operis
Si quis autetn curpetn fe uider exfftimat fuper ui'rgine fua, qud fie fuperadulta, SCnbsp;ita oportet fieri,quod uult, faciattnon pec*nbsp;cat, fi nubat Nam qui ftatuitin corde fuonbsp;firmus, non habens neceffitatem, potefta-tem autem habensfu uoluntatis,amp;hoGnbsp;iudicauit in corde fuo feruarc uirginem funbsp;am, nene facit. Igitur C qui raacrimonionbsp;iungit uirginem fuam,bcne facinC qui nSnbsp;iungit,melius facit.
J Sicut de uirginibus determinauit, Gc amp; depatribus uirginumdtermint. Ego, inquit,nbsp;ad caeJibatumprouoco.quiahoccfthoneftius Cnbsp;expeditjus. Sed Jiquis habens filiam uirginem exnbsp;ijlimdt, id cft,timet| quandoque uideri turpem,idnbsp;cft,infamcm,fMper,id eft,de ttirgine fu(t,eo quod fit j-dum iam diu matura,er it4 oportet feri,id cft,oporfnbsp;tet cam tradi nuptijs, quia non uultfe continere,nbsp;atque in uerbis eins amp; adibus lafciuia notatur,nbsp;propter uitandum fornicationis opprobrium pznbsp;dut pater quod ilia uult, id eft, tradat earn marico.nbsp;quia no peccat ipi'e,fi ilia nubat, cum fit iam fupcr-adulta in dcfidcrio nuptiarum.ldco dico,fi it^nbsp;oportet ficri,non peccat, fi earn tradat uirosquianbsp;qui non dat,fed in fandimonia conferuat,bene fanbsp;cit. Aliud eft autem non peccare, aliud benefa-cerc.Dclina,inquit, malo 8C fac bonum.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Pfditt.ii
declinamus,hoc fequimur.in altero uicium,in al tcro perfeftio Et hoc eft, ille praedidus non pecnbsp;cat.id eft, nortfacit malum ; num ifte de quo fub-iungo,facjt bonum.Q3ifirmw,id eft,conftans5Cnbsp;immutabilis,/irftwt in corlt;ic/o,idcft,propofuitinnbsp;confilio fu rationis feruarc uirginem fuam innbsp;perfeuertia uirginitatis, non habens neceitattm tranbsp;dendi cam uiro,cum ilia no id optaret, fed habensnbsp;poteatem (ute uoluntatis implend, cum uirgo nonnbsp;aduerfarctur,led aflentiretur huic patern uolnbsp;tati ut integra perfeucrarct, er hoc ille iudicauit titnbsp;cordefuo, id eft,ex iudicio mentis bonum effe dc-creuit, amp;CX delibcrationc rationis inftituit frU4~nbsp;re intadam uirginemf^am^ontantumnonpecatnbsp;in hoc,fcd etiam tee ptft,quia quod deo gratutnnbsp;eft facit. Vel nomine uirginis intelligatur caroinbsp;Si quis, inquit, confiJerat uirgtnem fuam, id eft,nbsp;?arnem lafciuirc C ebullirc in libidinem, ncq?re/nbsp;frenare fe poteft, duplexipci incumbit neceftitasnbsp;aiit accipiendac coniugis, aut ruendi, quod uult*nbsp;faciat:nonpeccat, fi ducat uxorem .Faciat quodnbsp;uult,no quod dcbet.Non peccat,fi duxerit uxo/nbsp;rem : non tarnen bene facit, fi duxerit. Nam quinbsp;ftatuit in Agt;rde fuo firmus fcruare uirginem fua,
fl
-i
J. AD CORIN THIOS
A id eft,camera in uirginitate, ilk bene facit. Dein/ dcabutrofinfert Apoftolus : Quandoquidemnbsp;non peccat qui cam tradit uiro quaraoportet tranbsp;di, amp; bene facit qui cam fcruat qua poteftfcrua/nbsp;rc,itur lt;j/i uirginemnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;iungit niiitrimonio, bene f4
ett;quia licitum eft quod facit:er ^uino iungit,c^m habeatpoteftatcmuoluntatisliiae,wcitrpt:quianbsp;apud deiA) illi mcritum colloCat,amp;: leculi lli-citudine illam librt. NiftillaturusfuiOet, melius facit.nunquam prxmififlct,benc facit. Vbi aunbsp;tcm bonum melius eft, ibi boni amp; melioris nonnbsp;unumeftprsemium.Etubi nonunum premium,nbsp;bi utiquc dona diuerla. Tantum ergo eft internbsp;nuptias Sc uirginitatcm, quantum inter non pecnbsp;care amp;. bcncfaccrc : imo ut leuius dicam, quantum inter bonum SC melius. Finira difpigatio-ne coniugiorum C uirginitatis, SC inter utrun -I.Reg.C. que cauto raoderamine pracceptorum, ut ncc adnbsp;Z.Reg-l4 dexteram ncc adftniftram diucrterct, feduia re-4..Re.nbsp;nbsp;nbsp;gia graderetur, amp; illud impleret, Nc Gs multum
, nbsp;nbsp;nbsp;iuftus,rurfus monogamiS digamise comparat;SC
^*^7 quomodo nuptias fubdideracuirginitati, ita di-gamiam primis nuptijs fubijcir,SC ait:
Mulrer alligataeftlcgi quanto tempore uir eins uiuit.Quod ft dormierituir eius.Iibe^nbsp;Romlt;t7 rataeftdiegc .Cuiautemuultnubat, taa*nbsp;turn in domino.Beacior autem erit, fi (icnbsp;tnanferit fecundum meum conlilium.Puconbsp;autem $ C ego fpiritum dci habcara.
Non eft pftm G uirgo nupfcrit.Sed qux uult nu-B ^rc.audiat legem cui uult fcfubdcrc. Mwliercm ejlkgt quanto tempore uir dm uiuit, ncc poteftnbsp;lege uiri ibluiuc alteri nubat dum ille uixerit.nbsp;Hxc nanque alligatio non foluitur, etiam fi pernbsp;mi^dium adultra coniunx cafto coniuge fepanbsp;retur: nec habctliccntiam ut alteri nubat, quan-diu Gue cafius Gue mccciius uir eins uiuit. Qsdrf,,nbsp;deft, fed dormierit,id eft, Graor(i^fomnum gunbsp;ftauerit irn'f,qui in rcfurrctione eft cuigilatu-rus. Itberata e 4 lege eius.ut pofllt alij nubcre, G fcnbsp;non polGt continere. Si dormicrit, liberata eft.nbsp;Non dixit primus aut Iccundus, nec tertius autnbsp;quotuftibet, nec nobis definiendum eft , quodnbsp;non diPfiniuit Apoftolus. Vndc nec illasnuptiasnbsp;debcmus damnarc, nec cis uerecuqdiam numc*nbsp;roGtatis afFcrre. Nam ncc dominus in euangelionbsp;ulk fuse fentcntiae GgniGcationc damnauit mulicnbsp;rem qufeptcmuiroshabuifle dicebatur,nec dinbsp;xit in refurreftione cleijorum tales elle non poftnbsp;fc. Quapropternec contra huraanacucrecundinbsp;fenfutn audco(inquit Auguftinus)diccrc,ut quo-ties uoluerit,uirismortuis,nubat famina: nec exnbsp;mco corde praeter lnd feriptur autoritrem^nbsp;quotaflibet nuptias audeocondcmnarc. Ctti uultnbsp;uubatjMtum indomwo. Id eft, ut 8 Gnc lfpicioncnbsp;lurpitudinis nubat.C rcligionisl uiro nubat.nbsp;Neque cnim ueluirgo uidua permittitur gentilnbsp;uiro nuberc. Dico nubat. Sed tarnen beiitiorerit,finbsp;fw innupta, permanrit poft uiri morte jcundutit
confilium tneum. Bcatior crit, G uidua permanic- ' rit: quia etiam G iterum nuplcrit,beata efle potc-ritfcruandoiuftitiam. Beapor (inquit) erit, G Gcnbsp;permanferit. Continuo fubiungit apoftolicatnnbsp;autoritatem, fccundum meum conGlium. Por/nbsp;ro nc autoritas Apoftoli quaG hominis Icuior unbsp;deretur, addidit: Putoautemquderfgofpiritumdnbsp;habeam.Vbi ad continentiam prouocat,ibi n honbsp;minis, fed fpiritus dei conGlium cft : ubi auteoinbsp;nubendi ucniam dat, fpiritum dei non nominat,nbsp;lcd prudenti librat conGlium, ita Gngulis rela/nbsp;xatis.ut unufquifque ferre potcft.Do conGlium.nbsp;Sed nolitc hoc uelut humanum ctemnere, quianbsp;puto quodcgoGcut alijapoftoli,fpiritumdeihanbsp;beam.Id cft, nolitc putarc quia ex me hoc ipfutnnbsp;Gt. Quod dico,fpiritus dei in me loquitur,quctnnbsp;conterani non expdie. Quod Apoftolus dixit,nbsp;PutOjdubitare uidctur:fcd illeincrcpat, nondu-bitat.Incrcpat contemptorcs fuos,qui non puta-bant cum ifta loquiper fpiritum dci. Nam SC honbsp;mines de his^ebusquas certas habent, aliquan/nbsp;do increpatiue dubitant,ideft,uerbumdubitatinbsp;onis ponuntjcum corde non dubitcnt,uelut G qsnbsp;ndignetULamp; dicat lcruo fuo,Contcmnisme?Conbsp;Gdera,forntandominus tuus fum.Sic C lluatornbsp;n dubitat.fed increpat,cum dicitIudxis:Si cre-
deretis MoyG,credcretis forfitan amp; mihi. N du I bitatiue,fed increpatiue dixit.forGtan.
CAPVT VIII. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,
E his autem qu idolis facrificantur fcfmus quu omnes feienuam habe^nbsp;mus.Sdcncfa inflat, charitas uero dificatnbsp;Si quis autc fc exiftimat feire aliquid^non*nbsp;dum cognouit qucmadfflodum oporteacnbsp;cum fc/c. Si quis atem diligit deum gt; hicnbsp;cognituseftab co.
Ingreditillos corrigere, g carnes idolis immo latas edebant,dicentes: Oranis creatura dei bonanbsp;cftjidolumuero nihil eft.dC hac imagine magis^nbsp;ueritate rationis errabant.Nam ctcri qui Gmpnbsp;CCS crant amp; idiotx, dum uiderent iftos idolothynbsp;tacomedere, putabantinillis carnibus aliquidnbsp;fanditatis cflc,Gcip inGrmabantur in Gde. De nU*nbsp;ptijsjinquitjSC caeteris qux funthaftenus trada-la, quGftis docuufed dbit qu^ftcrificantur ido'nbsp;K.n fuir opus qurcre,quia de hisfeitisut ego,nbsp;quoniam omnet fdentm iftam habemus. Perfediodnbsp;bus loqtur, qui in fua feientia alijs erant feanda^nbsp;lum,id cft,idiotis,quia benc feiebt idolum nihdnbsp;Gji nullum deum praeter Chriftum effc:ideoij(nbsp;licebat eis quantum ad fc,creaturam deicomed^nbsp;re:fed tamen abfiinerc debebant, nc Gerentinfinbsp;mis caula offnGis.Quod enim illi per huiuftu*^nbsp;di ftientiam comedebt, alij ignari fubuencrad^nbsp;nc idoli manducabant. Scientiam habemus taT*nbsp;ego qum uos, quid Geri poiTit de carnibusnbsp;molatis.Sed n ualet hxc feientia, quoniamnbsp;id eft, facit uos fuperbire contra ignaros.nbsp;charitas tedificat inGrmos , qu quod cis oi***nbsp;poteft, diraittit ; C idco charitate habere
CAPVT .Vin.
47
|
A eR.nonuetttofam fcientiam. Nam fcientiainflaf charitasautem xdifcat:quia cum charitas xdifi-cand o rton erigit, fcientia inflando perucrtit. Pernbsp;fe enim inutilis cft fcientia,quando folaGne cha-ricatc eft:fcd per charitatemunlis,quandoeichanbsp;ritas adiunda eft. T emperatur cnim chafitatc^nbsp;ut non fatis meranbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;incbriet fcicntc, ut nonfc extollat. Sicutenira uinum intempcracum ex mixtione aqumcntetn alint,fie fuperbumnbsp;facit fcientia,nifi charitate fuerit temperata* T alinbsp;fcientia hi erant inflati, qui quoniam fciebani nihil efle idolum.contra falu tena fratrum imperitonbsp;unijcarnes facrificiorunaedebant, chariratempnbsp;oculis non habentes; qum debuTent carnes con-temnerc,ne fcandalum infirmis facert. Scientianbsp;lanquc eorum deftruebac animos imperiiorunanbsp;fratrum , putantiuna illic apud idolum aliquamnbsp;gratiam.quando perinoresfratresinterefleibi SCnbsp;non horrere uidebant.dob hoe ait.Charitas xdinbsp;ficat.ut faluti fratrum ftudentes, feienti legibusnbsp;Ilic nonuterentur, nee Icandalunq^llis facerentnbsp;Scientia cnim fine charitate inflat.quod ucro chanbsp;ritas xdificando impleucrit, nihil ibi inane inue/nbsp;niet fcientia quodinflet. Scientia,incj|iic,uos in/nbsp;flat,ut dcfpiciatis,cxtcros ,dCideononcft utilisnbsp;nee ptrfeda fcientia.Nam ft quis ueftrumnbsp;J in hac re alilt;iuidjcire,notidumcognottit quomodo dnbsp;beatfciretS^ itanon fufficienter feit quamuisdenbsp;fcientia glorietur. Cfifcitquodliccatfibicarni/nbsp;'nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;bus uefci, non nouit quodipfe debet illa fcientia . fic uti,ne noceat alrjs. Ita enim quifquc debet fci/ fe.ut fcientia fua fibi SCalfjs profit,non ut noceat.nbsp;Nam qui per huiufmodi fcientia idolothyta c/nbsp;edit.lcientiaSCcomeftio eiusad fubuerfionemnbsp;infirmorum fratrum,elt;d confirmationem infi/nbsp;delium proficit.5Cidco no a fen m opertet.Sednbsp;fi dtum, ad cuius dileiftionem non poteftnbsp;peruenire nifi dilexerit proximum,bic ecognitui,nbsp;d eft,probatus amp;clcftusdgt; eoJDeienim dileftio . nprximi diledione probaiur ; quia qui ftudet fratri prodefle, pro quo CHRIST VS mortuusnbsp;cft,oftenditfcChriftumdiligcre : idco dignusnbsp;deus ilium dignctur cognofcere,qui repronbsp;0, bis dicit,Nefcio uos. c efeis aucem qu idoli's i'mmolantur, fci njus quianihil eft idolum in mundo, 6Cnbsp;iiuliuj eft deus nifi unus. Nam ctfi funt quinbsp;Ricaneur dijjfiuc in clo,fiuc in terra, fiqui*nbsp;quot;o. demfunftdqmulti8lt; dominimulti,nobis tarnen unus eft deus pater,ex quo omnia,lt; nos in illnnn Sf unus dominus lefus Chrinbsp;ftusjpcr quem omnia,amp; nos per ipfum. Qyoniam propter intcrpofitionem non po tuitexponere quid feirent de efeis immolatis,fa/nbsp;lt;ftaintcrpofitionc,amp; oftenl qdquot; fcientia fine charitate non fufficit, nec cft utilis, fed noxia, reditnbsp;adrcm.amp;cxponitquid ipfi feiant de carnibusimnbsp;inolatitijs,proptcr quod liccre fibi iudicabt casnbsp;comedere. Qui de fcientia gloriatur, non nouitnbsp;quomodo oporteat eum feire. Sed deep ^lt;e im- |
moltMlur dotijfcit ipfe amp;nos q3 licitx funt ad com C edendum intclligentibus Vel dc efeis qu im/nbsp;molantur idolis, {cimHt,id eft, feientiam iftam ha/nbsp;bemus, quod fcilicet nihil eft idol ! 8C ideo licetnbsp;efcas manducare, quia non funt abidolis conta/nbsp;minatx,cumidolum fit nihil. Idolum eft fimula*nbsp;crum humana eftigie uel beluina feu uolerinanbsp;faeftum amp;confecracum,iuxca uocabulflfui intet-prctationcm.tlJ'co* cnim Grxce,Latine forma fenbsp;ipeciesinterpretatur. amp; inde per diminutionemnbsp;dicitur 'J'uAo^,id eft,formula.-lt;Sf quia idolum(ucnbsp;Apoftolus nunc dicit ) nihil cft, idolum facit,qutnbsp;ill ud facit quod non cft. Quid eft autem quod nnbsp;eft.' Species quam non uidctoculus,fed ipfe fibinbsp;animus fingit.uerbi gratia,ut fiquishumanis mnbsp;bris c^ut cams uel arietis formet, aut rrfum innbsp;uno hominis habitu facies duasftngar,t(el humanbsp;no pcAori poftremas partes equi feu piftis adiunnbsp;gat.Hc 5^ his fimilia qui facit,n fimilitudinem,nbsp;fed idolum facit.Facit enim quod non eft,ncc hanbsp;bet aliquid fimile.amp;idcirco Apoftolus dicit,qilt;lt;nbsp;nihil efl idolum in mundo,id eft, inte r creaturas inudinbsp;Si enim conftderemus omnes creaturas, quas dc/nbsp;US fecit, nunqu inueniemus idolum dco fic ercnbsp;atum.Materiam quidem ipfe crcauit,fcd ftultitianbsp;hominum hanc ei formam dedit. Sc idco fecun- nbsp;dum hoc quod deo non eftfaAum, nihil cft,cnbsp;omnia deusfeccric.Nam Si. malum fimih' rationc'nbsp;nihil eft,quia deus illud non fecit. Vel ad falutetnnbsp;nihil eftidolum,ficut ftuiti putantiqui ideo colucnbsp;iliud,ut falutem aliquS illis conferat.Sed Si qua/ Dnbsp;turn ad diuinitatem, nihil eftidolum, id cft,nihilnbsp;diuinitatis in fe habet utcoli dcbcat.Hoc fcimu^nbsp;ernbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nuUus e deus nip nK,qui eft incomrqptaH listrinitaSjS uerc unus tantum, tlametfijntquidi cMur dij,id eft, qui nuncupatiue, non eflentialiternbsp;dij uocantur, quia deus eis participationc fuu||rnbsp;gratiam dedit: /iKc itt c//o,ficut bati angeli: ^eittnbsp;terr4,{icut prophetx amp;apoftoli./qidoM/n( dij mutnbsp;ti taks, ficut ogelici ipiritus amp; facerdotcs:C?do*nbsp;mini multi Hint illi ipiritus, qui uocantur domina-tiones;amp; prxdicatorcs,quinonnunquam in fcrinbsp;pturis appellantur domini : aut etiam fccularesnbsp;principes, qui dominium cxercct Riper exteros:nbsp;quamuis,inquam,fint tales drj 5C domini,nobianbsp;tarnen qutum adcultum pertinet,unus iblum*nbsp;modo deus Si dominus cft. Non enim angelosnbsp;uel homines fanAos,quamuis dij uoccntur,coli/nbsp;mus ut dcosaut dominos.NofiwfrfwcNad colendunbsp;eunusdeusplt;tter,exlt;iuoiuntomm4: id eft,ex cuiusnbsp;bonitate Si confilio prqj efferunt omnia,cr WS fi/nbsp;deles in ilium refpicimus. Bruta nanque anima/nbsp;lia Sc infidles homines in terram curutur Si ternbsp;rcnaquxruntmosuero perfidcmSC defiderium tendimus incum,quodefccndimus.Etefinobis ad coledum unus dominus leus Chrius,per quem funtnbsp;etnnict, quoniam ficut 3C lohanncs aiferit, Omnianbsp;per ipfum faAa funt,lt;7 nos per ipfum fumus non fo lofjrfB,!nbsp;Ium homines, ficut SC exteri, fed etiam boni acnbsp;fapientes. Vbi Si fpiritus patris Si filij fimilitetnbsp;colendl nobis intelligitur.Sed quia dc dijs Scdo Exodi.7 loban-it |
4gt; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;! ad CORINTHIOS
|
A minis loquebat Apoolus.Jixit nobis eflc unum dcum patrcm amp; unum dominum lium, quan-quam amp; Hiius fit deus, atquc pater fit dominus.nbsp;Ad ilia enim duo.id cft.ad dcos Sd dominos, fubnbsp;iecitiftaduo.amp;idcirco tertiuranon addidit.id ,nbsp;ipiriium fandum. Scd non in omnibus eft Icientia Quidam autcmcSconfcientia ufq;nunc idoli quafinbsp;idolothytum manducttC confciencia ipfonbsp;rum cum lie infirma,polluitur. Nos quidem feimus quia nihil eft idolum. Si q3 nullus deus nifi una trinitas creatrix omnium quam coiimus:/4 non in omnibut e/l if fdentittnbsp;id eft, nonomnes hoc feiunt, fed nonnulli pu cantnbsp;aliquid numinis effe in idolts. Non omnes hoc leinbsp;unt.fcd potiusnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;funt inter uos nunc cum confeientia idolt,id cft,etiam nunc ficut ante co/ uerfionemiputantes idolum elle aliquid,mandu-cant cibum idolo facrificatum,qua(i idolothytu,nbsp;id eft, quafi per confecrationem idolo fandifica-tum,dc in fpiritualem potentiam mutat. Idolo/nbsp;thy turn enim dicitur,quafi idolo datum. Conlci/nbsp;entia illorum eftidolijd eft.ab idolo polTelTa.uf-quenunc,id eft,etiam poftquam adfidem accef-ieruntzquia necdum ab errore idoli mentem funbsp;penitus abftraxerunt, Si quu/j idolothytum, id eft,nbsp;quafiidolo confecratum, manducant cibum illnbsp;cum reuerencia idoli: O' Gcconfcientiaipforum polluinbsp;tur contaminatione idoli,non propter cibum.fednbsp;propter infirmitatemfuam:quia infirma eftinfi- de,dum periclitantur ignari in uefira Icientia, dunbsp;cibos quos iuobiscomediuidentjcomeduntexnbsp;cAplo ueftro uel autontate. Myftice uero Corinnbsp;tht],qiToniam ftudiofi liceraruni grsecarum ertnbsp;Si amatorcs philofophijdogmata philofopho-rum quafi idolis immolata comedebant.Qu tanbsp;nlftWortafle edere n poterant tj qut plenamfcinbsp;entiam ueritatis ccepert.Qui aut in Chrifto minbsp;nuscruditi fuerant, fiimitarentur eoskgentestanbsp;lia, Sc illis adhuc ftudtjs operam dantes uulnera-ri poterant, SCdiuerforum dogmaturnuarfiscr-ronbus implicari. Sic ergo fieri poterat.ut indenbsp;ldertur indodi, unde.qui perfedam fcientiamnbsp;habebant,lxdi nequibant. Sed quoni non qux/nbsp;rit quod fibi utile cft,fed quod multis, ut lalui fi-' ant, abftinendum nobis eft tali cibo dodrin,nbsp;qui nos folos dificat amp; deledat, fed proximosnbsp;offendit Sc lxdit.Sicut enim fermo qui pietatemnbsp;Sc iuftitiam Ss ueritatem docet, deo immolatusnbsp;eft,id eft,deo confecratus.ita 5c lermo qui ad imnbsp;pietatc Sc iniuftitiam SC Arorem refpicit, idolisnbsp;immolatus eft.Et qui tum recipir,quaGidolisimnbsp;roolatacomedit. Sediuxtapriorclcnfum,uidca-tnusfequentia. Efcaautemnos non comendatdeo. Nc^ enim fi manducaucrimus, abundabimus*nbsp;ncqp fi non manducaucrimus.deficiemus. |
I Infirmi lacduntur no lira comeftione. Sed Mtnoncommenidl deoefc4 ilia, quia non ideo place-mus deo,quod clcam idolis imnaolatanKomedinbsp;mus proeo quod nobis hancelTe lidtam nouf-inus.3C idcirco refpuenda eft talis efca.Hac enimnbsp;contempta,nonutiquc devit quodedatur.SiaUnbsp;tern fumpta fuerjt,non abundabitita ucnihiluUnbsp;trarcquiratur.Acperhoc(utdiximus)abricin- inbsp;da eft,cumfitfratribus fcandalum, amp; nos fine iPnbsp;la pollimus uiucre, V el n commendat nos deo,nbsp;ut per hanc fimus acceptabilioresei:qiha/iwlt;rtilftnbsp;C4uerimu!eitm, non idcirco abundabimus in bono,ucnbsp;fufficiat nobis ad iaiucem.neque fi non rndniuctuurinbsp;mus,ideo deficiemus, id eft, non minuetur noftruinnbsp;meritum apud deum. Videte autem ne forje hc licencia ueffra i oftendiculum fiac infirmts. Si enim quis uinbsp;derit cum qui habet icientiam, in idolio re*nbsp;cumbcntcm,nonneconfcientia cius cum ficnbsp;infirma,xdtficabitur ad manducadum ido*nbsp;lochyca, 8i peribit infirmua in tua feientia Jnbsp;frater, propter quern CHRISTVS mot^nbsp;tuus eft t* 5 it autem peccantes in fratres,6Cnbsp;pcrcutientcs confeientiam eorum infirma,nbsp;in Chrtftum peccatis. Quaproptcr fi efcanbsp;feandalizAfratrem meum, non manduca*nbsp;tbocarncm in ternum gt; nefratrem meungt;nbsp;fcandalizem Vobis quidem licet edcrc de carnibus im- l molatis,quialcitiseascnecreaiuramdci,idolun *nbsp;autem nihil efle. Sed uidete ne forte hac lent uefirnbsp;fiatolfendiculutn infirmis in fide,id cft.ncgenerei of-fenfioncm fratribus, qui adhuc nefeiunt idolum pnbsp;nihil efle.Per hoc quod dicit,ne for te,oftendit qdnbsp;ex licentia eorum poteft infirmis fratribus offennbsp;diculumcontingere nenctingere.Etperhoc ' 'nbsp;innuit, quia ubi nullum eft offendiculum alicui,nbsp;poffuntutilicitis : ubi uero eftoffendiculG,oftetvnbsp;dit omnino abftinendum.Cum enim praua ftftnbsp;matio, inquantum fine peccato ualet,ab intuen-tium mente non tergitur,cundis mala credent!-busperexemplum poena propinatur.Vndenbsp;plerunqj coniingit, ut qui ncgligenter de fe malanbsp;opinari permittunt, per Icmetipios quidem nul/nbsp;la iniqua faciant, ftd tarnen per eos qui fe imitatinbsp;fuerinr,multiplicius dlinquant;^ ideo rede nficnbsp;ifti qui cibos immundos fine fui poUutione comenbsp;dcre poterant.admonerent ne lua hac comeftione fcandalum tentationis fratribus infirmis mo-ueant. Nampoffunt inde fratribus fcandalum fanbsp;cere.Sfefttmqw't infirmus,nondum feierft idolumnbsp;nihil efiCjtiidertteHW ^ibrfamp;etredam lcientiam,quanbsp;nouit idoluntnihil eire,recumbentem in idolio,id eft,nbsp;comedentem cum infidelibus carnes immolatasnbsp;in prxfentia idoli, nonne cxemplo periticoifcientitt ignari cum fit in^rMit,dificabitur,id eft, erigetur, ad manducandum idolothyta, id eft,quafi ab idolo fimnbsp;dificata, putans illic aliquid gratis efic,quia pe-ritum fratrem uidit ea comedere nee horrere?nbsp;Quomodo enim putatis fimulacris decipi poPnbsp;fe homines, qux Chriftianis honorari putatit^nbsp;Nam pagani dicunt in cordibus fuis : Quarc nos |
CAPVT
A relnquamus lt;3cos,quos Chrttiani ibi nobifcum colunt 5^ infirmi fratrcs prouocantur.ut non fo/nbsp;lumibi inanducarcjed C facrificare dcQderent.nbsp;Idolium locus in quo idolis immolatur. amp;infir-tnus fquemlibet dodumuiderit ibi cura infidcnbsp;libus cdere,putabic cura intelligerc cibos illos alinbsp;quam fanftificationcra ab idolo furapGlTe,amp;2 tali mente incipict illos coracdcrc.CZiM peribit iitfif-tuf frter in tua fcientia, quem uiderit taliter rcuranbsp;benccra.peribit infirraus.fi contra unius dei fidenbsp;coraedeht de lcnficatis.pcribitin tua fcientia,idnbsp;eftjtua peritia illura occidet, dura te fieri uiderit qePipfe aliter intelIigit.SC tu erisoccafio mortis cius, propter ijuem Chrifiuf ut redimeret mortuutnbsp;f/l.In tua fcicntia,qu te dicis habere ut feias quianbsp;nihil eft idolum,5d animo cogitas deum,amp; fie re/nbsp;eutnbis in i dolio,in hac fcientia prit infirrausgt;dnbsp;ne contemnas infirmum propter uitium in quonbsp;infirmus eft, audi quia frater eft, fi firmus es circa fratrisinfirmitatem . 8C ncctiam fratrem contemnas, adiungo,propter quem Chriftus mortunbsp;us eft. Quem fuis contncrc, preciflra ipfius attnbsp;de.Confidera qui mortuus eft propter ipfum, Snbsp;non negligas Chriftum propter infirmum, curanbsp;infirm dcbcas diligcrc propter Chrratim. Vos,nbsp;inquit, cxcmplo ueftro ducitis in errorem infir-mos.quod non eft Icuc peccatum.Quia fie pcccaiinbsp;tej in frxtret CZ cxcmplo ueftrioperis percutientes,idnbsp;eft, ldentes confcientiai ecrum infirinam, peccatij innbsp;ebri/! qui pro illis mortuus eft, iSdcuiusmbranbsp;B illifunt; amp; ideo nolite hoc pftm contemncrc.finbsp;n uultis deleri de libro uit. Nolitc putare quodnbsp;tn homines peccetis tantum, lt;8^ idco leuc fit,quianbsp;taliter in deumpeccatis,cuiiis mebra deftruitis.nbsp;Vel fccundum alios co4iccs,in hrifto peccati.nbsp;Per hoc cm quod charitatis muli not^eftis, quanbsp;Chriftus uos liberauit, peccatis in Chrifto.n innbsp;Chriftum. Quia iuxtahunc fenfum,in Chriftumnbsp;peccarc,eftChriftum negarenChrifto autemnbsp;peccare cftinhisquxChriftifuntpcccarc. Namnbsp;W, ficut qui fub lege eft.in lege dicitur peccare :ita Scnbsp;qui fub Chrifto funt, in Chrifto dictur peccare.nbsp;Et quia per praedidam comeftionem peccandonbsp;in fratres.peccatis in Chriftum uel in Chrifto,nbsp;pter hoc fl ejea meafeandalizatfratrem mcum.id eft,ofnbsp;fendit,amp; bono propofto difturbaf,noB manducanbsp;io earnem in icternuin, id eft, nunquam manducabonbsp;carnem ullam, fed fera per ab efu carnis abftinc-Eo;non quod cfca fit mala,fed ne fratrem meum feannbsp;^tZem tdli comcftionc . Sic d uos debetis ageznbsp;fc.Nam fcut uxorem licet habere.fed fifornicaznbsp;tafuerit, abijciendaeftdta Si carnegi licet edere,nbsp;fed G idolis oblata fuerit, rcipuenda eft. Intantnbsp;cnim charitati ftudendum eft, ut C licita pro illi-.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;citis fint abtjcicnda,nc obfint fratri. T y picc aut
in CO que^d di^um eft, uidete ne forte hc lictia ueftra Sfc.ufq,, propter quem Chriftus mortuusnbsp;eftjuidetur Apoftolus fub alrjs uerbis diccrc:Nenbsp;philofophos,poctas, oratores, nec in cornbsp;Icftione rcquicfcas,ne tali m fratrem infirmumnbsp;pcraas.Nec nobis blandiaraur,fi in his qu funt
XI nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^49
fcripta,non crdimus t cum aliorum confeientia G taliter uulnerctur,amp; putemur probarc qu, dumnbsp;legimus,non reprobamus. Alioqui quale crit utnbsp;wftimemus Apoftol cius,qui uefeebatur in ido/nbsp;lio,confcientiamcomprobafre,SCeum dixilTc pernbsp;fedum, qucmfciret de idolothytis manducarenbsp;Abfit ut oreChriftiano fonct lupiter omnipotes,nbsp;C me Hercule,5d mi Caftor,amp;ctera ti^gis pornbsp;tenta qum numina.
CAPVT .IX.
N On fum liber f non fum apoftolus^ Nonne Chriftum lefum dominumnbsp;noftrum uidifNonnc opus meum eftis uosnbsp;in dominotecfi. alqs non fum apoftolus, fednbsp;tarnen uobis fum.Nam lgnaculum apoftonbsp;latus ttiei uos eftis in domino.
Incipit fc proponerc in exemplum, ut fcuc ipfe abftinet licitis pro feandalo fratrum, ita denbsp;illifaciant.quafidicat: Abftinete ab hoc licitop-pter fratrum utilitatem,quia ego habeo liberta-tem accipiendi ftipendia,amp; tarnen non accipio pnbsp;pter aliorum falutem. Et hoc eft quod increpati-uc dicit per interrogationem:No fumliber^id eft,nbsp;nonne libertas eft mihi data ficutctcris apofto-lis.accipcre ftipendiex bonis ucftris.^SC non fum,nbsp;idlt;ft,nonne fum4pojlolHt,ut SC mihilicatqd aponbsp;ftolisfVcre fum apoftolus. Quia nonne chriftum lenbsp;fttm dominum noftrum uidi in uia uel in tempi o f Acfinbsp;dicat : Liber fum accipcrc, quia fum apoftolus.nbsp;Apoftolus fum.quia Chriftum uidi, Apoftolumnbsp;fc comprobat,quia occafione pfudo prsedicatonbsp;rum minus de co fentiebant, amp; ad hoc compro-bandum dicit fe Chriftum uidifte, quia quidatgnbsp;dicebant ilium non effe apoftolum, quia nusaqunbsp;uiderat Chriftum.Siue liberum fc dicit.quia nul/nbsp;lius aliquid concupiuit.nec in adulationc docuit.nbsp;Apoftolus autem cft,id eft,mifrus Chriftonbsp;te fibi:Ego ad gentes mit tara te.Vidit cnira ilium A4. 12nbsp;non adhuc mor talem,fed iam clarificatum ,quannbsp;do conftitucift eft ab ipfo apoftolus, ut per hocnbsp;patefeeret dignitas apoftolatus cius. Vcre,irtquit,nbsp;fm apoftolus,quia uos eftis opus mei apoftolatus . Nonne enim uos opur meum ejlw in dominofid eft,nbsp;nonne ego apoftolus hoc operatus fum ,ut uos Gznbsp;tisindomino^ft/i4l^,id cft,Iudxis non fumapofto-lusjioiistarnen fum,qui permecrcdidifti.^.Quidcnbsp;ludis credidert, Si legem adhuc camalitcr obnbsp;feruabant,hunc clTc ngabant apoftol,quiaipfcnbsp;libra uocc prxdicabat legem amplius carnalitcrnbsp;n oportere ftruari.Cxteris enim apoftolis propter feandalum ab hacc difiimulantibus,hic alinbsp;ter doccrc uidebatur. Si ideo ab illis ludacis nonnbsp;recipiebatur. Vobis,inquit,fum apoftolus.Nrffnbsp;fignaculum,ilt;i cft,Ggnum amp;iudicium apoftolatus meinbsp; uos eftis per me credentes in domino. Hoc eft,formanbsp;apoftolatus mei quafi fimilitudo figilli expreflanbsp;in uobis apparct,dum habetis ea,qu alf) fidelesnbsp;per alios apoftolos habent.
Mca defenfio apud eos qui me interrogant,
hcclh
n fi)
-ocr page 178-lyo i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.1.
A q|Hxc feculi defeA/gt;o,quam dixi,ejl mea apai eos meinterrogant,utrum Gm apoftolus,id cft.oftcnnbsp;do illis Gdem SC religiolm ueftram conuerfationbsp;nem, quam me docente cfccuti cis.Gctppopanbsp;defendor efle apoftolus contra cos, qui hoc neganbsp;bantdemc: d^itaper uosapoftoluseffe compronbsp;borapudillosqui inde dubitabant.ideolp ncnbsp;uenit ut uos inde dubitetis.
Nunquid non habemuspoteftatem man ducandi ^bibendif Nunquid non habenbsp;mus poteftatem irorem mulierem crcuhnbsp;ducendi, cutCctcteri apoftoli C fratresnbsp;domini amp; Cephast* Autfolus ego amp; Barnabas non habemuspoteftatem hoc openbsp;randi:*
Ideo fupra dixi me effe libcrG, quia ^n^uid go amp; meiffo habemus poteftatem manducandicr bi-bendi qu noftra ftint Habemus utiq^ hanc potenbsp;ftatem.Gcutcteriapoftoli.Poteftatemhaberausnbsp; Chrifto.non iuffionem huius rei,quia dominusnbsp;Mitte.lO. permiGtjnoniuffitprdicatoribus.ut accipertnbsp;LK.9.0* fumptus,utGquiseosnonacciperct,maiorcminnbsp;*0 de mercedem acquircret; Gcut SC uirginitat lau-Mett.I?. dauit,non prccpit, ad cumulum glori corumnbsp;qui earn feruzuetintinun^tinonhabemuspoteftanbsp;tem circunducenii nobis frorem tnulicremin prsedftanbsp;tione,ideft, Chriftianam 3C faniam mulierem,nbsp;utminiftret nobis de facuitatibus fuis'^Nunquidnbsp;nonpoffumus hocfacercGuolumus,^emlt;dwo-B dum etteri apoftoli fratres domini amp; Cephasi id eft,nbsp;Mitij. lacobus Alphi C Thadus, quifueruntco-M4rc. 6, gnati faluatoris, hoc eft, ex forore uirginis Ma-rfce,amp; Petrus qui eft princeps apoftolorum; Nanbsp;ncc i{ffe Petrus refutabat lumptus oblatos foe*nbsp;minis, Gcut nec dominus refutauerat. Mulieresnbsp;8, enim deGderio dotrinx cxleftis miniftrabt eisnbsp;kmptus amp;fcruitia,ut nonindigerenthis quxnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ad necelGtat uit huius pertinct. Ideo plu* erat
mulieres circunducere,qum abau^itoribus alimenta percipere, quia mulieres indumenta SC qucj ncceffaria prxbebant.Ncc omnino rcprc/nbsp;hGbilc iudicabatur hoc,raaxime apud ludxos*nbsp;Et hxc.inquit, poteGas nonne amp;nobis eft concefnbsp;fa Gcut exteris apoftolis?Attt)lfgoCr Bomabas,nbsp;quia placet nobis ex laborc manuum noftrarumnbsp;uiucre, non habemus poteftatem hoc operandi i id eft,nbsp;hoc faciendi, fcilicct ftipendia fumendi, C muli-eres circunduccndi. Nos duo fol non poffumusnbsp;hoc agcre,cum omnes hoc agant^Nonreprehennbsp;dit alios,fed eorum more Gbi probat licere quodnbsp;eis erat lie turn. Putabaft enim nonnulli Corin-thior, quod non liceret ci fumptus accipcrc Gc/nbsp;ut exteris, quoniam de laborc fuo ujucbat,lt;K inde minoris cum dignitatis xftimabant, nec apo-fioleffc credebant.diccntcs apudfc:Quia effetnbsp;apoftolus, ftipendia fumeret ut omnes apoftoli.nbsp;Contra quos ipfc nunc loquitur,oftendens fe effenbsp;apoftolum Si. poteftatem habere fumendi ftipennbsp;dia,fed nolle fimcrc.Sc ne coapoftolos reprehe-dercuidcaturquiaabftint,fubiungit:
AD CORINTHIOS
Qui's militt fuis ftipcndts unquamf Qus plantt uineam,C dcfructu eiusnon cdit^nbsp;Quis pafcit grcgem.C'dc lact grcgis nonnbsp;manducat:*
^Per has fimilitudines humanx coniuetudinia oedit rationabilitcr.qa fibi C altjs prdicatori/nbsp;buslkct accipcrc lumptus. Nam amp; ipfi fpiritua-liter Chrifto rgi militabanc,amp; idco Chriftianisnbsp;pkbibus tanquam prouincialibus ftipendia iii*nbsp;mcbantJpfiecclefiam quafi uineam plantabanr,nbsp;amp;iddrco defrudu ciusmcritocomedcbant.Ipfinbsp;gregem ouium Chriftidoftrina uericatis pafclt;-btjC ideoiure degregladcpd cft/lccibiseiuanbsp;Kmporeis accipicbant. Paulus tarnen qui hxc lonbsp;quitur,fuis ftipendijs militabat, QC de frudu uinenbsp; le planutse non edebat.nec de lade potabat grcnbsp;gisquempalcebat. Nullam cniminprfentiui*nbsp;ta retributionem fumere uolebat, ut in future fcnbsp;culo plenam de omnibus mercedem rccipcret.nbsp;Qui prxmifljs fimiliiudinibus,fUbdit:nbsp;Nunquid l^cundum hominem hc dicofnbsp;An C Icxhcnon dicit t Scriptumeft emnbsp;in lege Moyf : Non alligabis os bouitri* ,,Ti^nbsp;turanti. Nunquid de bobus cura eft deo^nbsp;Au propter nos utiquehc dicitf Nam^* Jnbsp;pter nos ucique fcripta funt. Quoni debetnbsp;in ipe qui arat, ararc: C qui triturt, in Ipc Jnbsp;fructus percipiendi,
i Dico quia miles debet rege ftipedia conf/ g,amp; agncola de frudu uinex carpere, amp; licet hunbsp;manis fimilitudinibusutar, nunquid nmih^c di(Onbsp;ftcund hominiid eft.nunquid fequor in his humanbsp;nam fimilitudini'J An CZlwc dei brequ dico on dinbsp;citlt; Viiqwiicithccadem.ScriptMmfjleniminlcgcnbsp;Moynbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;alligabis of boni triturMti,id eft,non ^hi
bcbisprxdicatorc uiucrede prdicationc.Con' cordare monfrratfupradidas raties diuin fennbsp;ttijUc intelligamus ga non Gne caufa refpuitacnbsp;cipc ftimptus, quando tot documtis oGcnditnbsp;dandum 8C accipidum efle. Sed ne ad liter ac-cipiaiurhcfenttia.fublungit; Nunqwdde bobuinbsp;curaefl deo.ntde his in lege prciperet ? An propternbsp;ttosuti^,i fumus boucs eiusjbarc dieiKNos cm trinbsp;tiiramus, id c,in area mdi rris noftr prxdicanbsp;tioniscomminuimus paleas infdelitatis C uitionbsp;r, amp; fcparamus ab cis grana Gdci cteratjz^ uirnbsp;futum,uelcrcdcntcs ab inGdelibus tang paleisnbsp;grana difcernimus.Et idco iuftum eft uon pro/nbsp;hibeamurexarca.qu trituramus.cibos fumere.nbsp;Nitm propter ntfUti^flMf^ hc fcripMin lege. Et uercnbsp;propf nos fpalcs boues.Q^onii ille ijui aratdnbsp;qui corda fubieftoitt uomere prdicationisadff
dem iperit,debet ar are in nbsp;nbsp;id cft.fpcransfruflun
fui laboris conlqui.Non quod hc Gt ciusinten tiOjUt propter eins expelt;ftation,id efbtcmpora-lis cibiprdicctjfcd quodcertusGt non deforenbsp;biuidjGinprxdicationc laborauerit. Similiternbsp;CZ qi triturat,id c,grana difeernit paleis.hoc eftnbsp;uirtutes uittjs,debet hoc agere infeperfipiedi^
-ocr page 179-|
CAPVT A wipcndiorum.Hifior iahter quidem fit tritura rio,quando boues aut cqut fug fegctes collcdasnbsp;amp; in area colIocataSiMiifii fucrint ad eas conternbsp;das Sc grana excutiendajcut moris eft in quibufnbsp;dam rcgionibus.Prjdicatores atquandoinfidenbsp;hutn corda icinduntacuomcrepraedicationiscxnbsp;colunt,amp; ad fufeipiendum fidei feinen arantjcnbsp;dernutn terrain ad feme grati exctpiendum prnbsp;parant,amp; ab inculta folitudinc,id eft.ab incredunbsp;lorum multitudine lparant:Cqui prius arantinnbsp;conuerfone.poftea triturant in inftrudic; quianbsp;per afiiduam corredionem amp; inftrudionem nonbsp;localiter, fed moralif bonos malts fequeftrant.nbsp;Tarnen SCante fidem trituratio fit,cum abinfidcnbsp;Itbus quis per fufeeptionem fidei fparatur : atq;nbsp;poft fidem, cura in ipl eedefia fit inter bonos SCnbsp;Walos qudam moralis diferetio per prdtcantinbsp;Um inftrudionem.SCdc hac ecclefia loquitur nenbsp;Apoftolus.qux ft quando ali) refpuunt,alij cor/nbsp;riguntur.ali) in peius proficiunc. S Sinosuobisfpintuanafctm*naMmus,ma# gnum eft fi nos carnalia ueftra metamus^nbsp;Si ali) poteftatis ueftr participes funt,qu3nbsp;te non potius nostSed n ul fuiftus hac ponbsp;tcftate,fed oniia fuftinemus, ne quod offenenbsp;diculum demu euangelio deigt; R Adhuc probat per rationes,quia licet ftipi ; dia fumere.Si ltot,inquic/einiMuiitius uobit/d eft,in-choauimus primi ueftris mentibus fpargerenbsp;tualu, id eft:, qux Ip fanlo data funt.SC iieftrdnbsp;fpm uiuificant, ut frudifict in uobis ficut in bonbsp;na trr2,nugnuni efl (i metamutad. fuftcntation nonbsp;ftri corporis Ke/irlt;tf4rlt;lw ftipendiaQuafidicat:nbsp;Non eft raagnum.fd minimuiw, fi tradetes uobis 3eterna,pcrcipiamus uobis tpoplia. Itctnnbsp; minori probat hoc ipfum.S( lt;Ii/,inqt4fnbsp;pej uefiripoteft^ii^d^ ^fnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;potenter utuntur ue ftris rebus ut uofipfi,^lt;lt;rc non potiut not id agimus, qui ueftrac falutts caufa fuimusQu funt at fpinbsp;ritualia qu feminauit, nifi uerbum amp; minifteri/nbsp;um facramenti regni clorura'lQu uero carnanbsp;lia, quse Gbi licere mereri dicic,nifi hc tempora*nbsp;lia,qux uit atijindigentijindulta funtiQuponbsp;tenter ab eis fumebant etiarn alij.qui non eis pri*nbsp;*Uo euangelium annunciauerant.fed ad eorum eCnbsp;elefiamidipfum prdicantes poftea uenert.Vnnbsp;de fubiecittSi alij poteftatis ueftr participes funt,nbsp;td eft, poteftatis qu prdicatoribus concefla eftnbsp;in uos, ift utantur bonis ueftris, cur non potiusnbsp;nos* Vel iftos alios intelligamus pfeudo apofto-los,qui bona eorumdeuorabant,()|im nihil utilenbsp;^^ifent.Eccc,inquit,probatum eft,quia ponbsp;teftatc habemus fumendi ftipdia. Sed tn non ufifunbsp;munbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;eft.non accepimus fumptus ut poteramus. T une enim quis utinir fua poteftate, P^ttinetad illam, accipit, amp; nbsp;nuUo fue poteftatis uuft abftinere debito. Nosuenbsp;non ita ttcnus,ffio,,-rtj,j|,'fft,a,jdeft, famenbsp; iinm amp; nuditatem libentiftime toletarous, nenbsp;tuttn^diechrifli, td ft, ne |
IX. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;l per nos euangelium impediaturcurrere. Minus G enim curreret ad cor ueftrum, fi fufpicaremininbsp;nos illud prdicarc propter commodum terre-n. Vel 11 dedilTctis nobis aliquid, putaretis forfinbsp;tan uos emifte licentiam prdicandi,amp; nobis rainbsp;nuerct libertas arguendi.Vel fi dbites fumptusnbsp;acetperemus, iam pfeudo apoftoli noftro exem-plolibracciperent,SC ficin pra;dicatnc duranbsp;rt.Aut fimulieremcircunduceremus, indepof-fet oriri n bona fufpicio.Talibus(j5 modisimpe-diretur curfus euangelic prdicationis. Kefeiris quoniam qui in facrano operan! tur.qu de facrario funt,cduntt' c qui ainbsp;rio dcferuiunt,cutnaltarioparticipantflta nat.io,nbsp;amp; dominus ordinauit his quieuangelium Luc.9. etnbsp;annunciant,de euangelio uiuerc. 10. IRherum reditad probationem,modis5jj omi bus etiam atqj etiam commendat,quid fibi liceatnbsp;amp; tame hon faciat.Licit eft.inqt, mihi fumptusnbsp;xprdicationefumcre,Gcutminifl:r3tibusapudnbsp;ludos in fnduario licet de rebus fancluartj ui*nbsp;iKre:quia 8C natiiralis ratio hoc habet, ut unufgfnbsp;cinde uiuat,ubi laborat. Namwejcit^t/onfrfmhi t ficrario,id cft,in tabernaculo ucl lemplo ope* rdHfitr ficut miniftri SC artifces,edunt ea ^utefntJenbsp;flt;rlt;trw,id cft,quafdam oblationes quse offerutucnbsp;in eo pertintes ad ipfos amp; nefeitis quia quinbsp;rio deruiunt, ficut facerdotes SC leuit, pMicipantnbsp;cum tlltario^id eft.partem accipiunt de his qux ofi Dnbsp;runturinaltari, 5C ficut antiquomoreapudHe-bracosantiquos hc ficbant,ililt;c?'doif lefs ornbsp;dinauit in nouo teftamento.id eft, rationabilif difinbsp;pofuit.b gieMngelium iinnunci(tnt,id efi,pr^dic,nbsp;de eiMgdiownere.id eft.uiflum habcre,ut expeditinbsp;ores fint, ci de corporali cibo foliciti n fuerint.nbsp;Hocordinauitjid c, tali ordinc difpofit dn^j^nbsp;dantesfpiritalia.fumert carnalia, quando cmcit:nbsp;In ead domo manete , edetes amp;. bibtes q apudnbsp;illos funt-digpus eft enim operarius mercede fua.nbsp;Nonqiiodideoquifcpdebeateugelizare ut mnbsp;ducet, fed ideo manducarc utcuangelizet. Namnbsp;quiproptereaeuangelizat ut mducet.uilius habet euangelium qum cibum.Poftqu uero mul inbsp;tis fimilitudinibus C excmplis atqj rationibus amp;nbsp;autoritatibus oftedit Apofiolus fibi licere necenbsp;farta fumerc,fubiungit,diccns: Egoautetn nullo horum ufusium.Konau tem fcripfi hcc,ut ita fiant in me. Bonumnbsp;eft enim mihi magis mori, qum ut glorianbsp;am meam quiseuacuct, Nam ctfieuangelinbsp;2aucro,n eft mihi gloria. NccclTitas enimnbsp;mihi incumbit. V enim mihi eft,fi n eult;nbsp;' angelizauero.Si enim uolens hoc ago, mernbsp;cedem habeo : fi autem inuitus, difpehi*nbsp;tio mihi crdita eft. Qu eft ergo mercesnbsp;mea f uteuangelium prdicans, fine fumnbsp;ptu ponam euangelium, ut non abutar poonbsp;teftatcynca in euangelio, n iiq |
y: nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;J. AD CORINTHIOS
|
A fl,Tot,inqurt, excmplis SC autoritatibus con-at me liccncer pofle ftipcndia fumere.Sed tam gonfumufusaliquohorum exemplorum uelnbsp;aucoritatum fiuc rationum, ut faccrem quod fa'nbsp;cre his pofle dcmonfiror.id cft.ut ex prdicati-onefumptusSi alimtaperdperem. mdlobortttnnbsp;ft jm.Scd nec un uolo, quia no ideo fcrip/ihiec]inbsp;cere mihfcwt iU nuticfiant in me,id cft.ut amodo mihi ncccflria qusccjt demur fubditis; C fi egonbsp;ptcr aliorum falutem dcbitis fumptibus Si. ne/nbsp;ceiTarijs omibus abftinui Si abftinco.faltem tannbsp;loexemplo uos ab iramolatitijs carnibus abftinbsp;nete.ne multos fratrum prfcipitetis in interitum.nbsp;Obhoccti noluitApoftolu ac-ciperefumptus,nbsp;neefltforma mercenarrjs Si pfeudo apoflolis.nbsp;Erant enim iam multi.qui occafionem hal^rc eunbsp;piebant adquirendi tcrrcnad ucdcndieuangeli-um :quibus earn uolcns amputarc.uidummani-bus fuis qufiuit.Scd propterea noluit dfleipu-lis ftipendium uel aliud quid fumerc, ne per hocnbsp;accipert fiduciam dclinquendi,5i uigor euange/nbsp;lic autoritatis in illo torpcfccrct. Parccbatcti-am in hocillis.ut non elTet eisonerofus.fi de bo-nis eorum uiuerer. Nolo.inquit, ut hxc ita fiantnbsp;in me. Nam magit bonum ejl mibi mori, id e, ma-gisopto mori^H4niftiftinerctq dandocK^CHetnbsp;gloriam meatn,qu3m pro hac abftintia habere uft/nbsp;lo in Chrifto apud deum, compatis infirmis dnbsp;nihil ab eis lmo. Vere taliter euacuaretur Si inanbsp;B nis ficret.NrfW fi ideo mangelizauero ut hc ita fiantnbsp;in me,id eft, fproptcrea euangclizaucro ut ad ilnbsp;la perueniam, amp;fincmcuangcltjincibo Spotunbsp;Si ucftitucollocauero, non eflmihigloria apud dc-ufh.fc^ ex eorum numero fum, de quibus diftnbsp;eft.quia recepert mercedem fuam. Et quare n5nbsp;eft mihi gloria? Quia necefiitat fuftentand huiusnbsp;uitae incumbitmihiiUt ideo euangelizem.quiaundenbsp;iHuSn non habeo, ut adquiram temporalem frunbsp;Aum de prdicatione tcrnorum.Sicenim iamnbsp;necefltas ineuangelio erit,nonuo},^nas.Etuerenbsp;necelfitas incurabit.quia mihi efl fi non enangelizanbsp;Mero.id eft.malo mco non euangelizabo, quia fame cruciabor,amp; undc uiuamnonhabebo. Verenbsp;non eft gloria cuangelizare pro corporis ncccfli-tatc.Nam fihocago Hofc,hoc eft.fine ulla uitse hunbsp;iusfulciendxneceiTitatc ,apud deum habeomerct/nbsp;dem glorijefempitcrnx.Sed fl inHtw.id eft,cogentcnbsp;necelTitate id facio,di/fienfatio efi mibi crediM.ut alijsnbsp;difpfcm euangeJium ad profeAum eorum, egonbsp;autem mcrced illam apud deum gloriofam nonnbsp;habeam. Hoenim loco talis difpenfatorintelli.nbsp;gitur,qui alienum difpenfct, unde ipfe nihil acci/nbsp;piat.Difpfaiiotft mihi crdita tanquaminuiAonbsp;lcruo.ut tanquam alienum erogemj Si nihil indenbsp;capiam prter cibaria.qu non de participatio-ne regni, fed ad fuftentaculum milcrferuitutisnbsp;dantur ex trinfecus. Et quia fi uolens euangelizo,nbsp;mercedem apuddeum habeo, ergoquxefimercesnbsp;werf.quam de prdicationc habere cupio.c nulnbsp;Iam inde merced terrenam rcciperc uclim? Hcnbsp;fcilicet eft merccs mea,ut ego euangeliunrpiuedicant |
finefumptu, poHom in cordibus hominum tUttngeli- C m,id cft,utnon fit credentibus fumptuofum eu'nbsp;angelium.ne putt ad hoc fibi cuangelizari,ut idnbsp;euangelift quafi uderc uideantur. Hanc mihinbsp;eligo mercedem, ut gratis ponam in auditorumnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;/ mentibus euangelium, ut non abutar ineuangelio pa tejlate mea, quam dominus conceflit acdpiendonbsp;ftjpcndia, ne quod impedimentum generem eu*nbsp;angelio. Si enim ftipcndia fumerem, unde cuannbsp;gelium impediretur Si tardius iret,iam mese po*nbsp;tcftatisabufio fieret: quoniamfumendoilla'iconnbsp;tra hoc ad quodpoteftas ipfa fuit mihi concefl,nbsp;faccrem. HaAenus multifaric demonftrauitlicenbsp;re fibi fumptusacciperc|quos tarnen non accipie *nbsp;bat. Iam uero quia infirmitati hominum companbsp;tiens dcbitis fumptibus abftinebat, ofienduntnbsp;fequentia,cum dicit:nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4^ Nam cum liber eflem ex omnibus, omni* um me feruumfeci, ut plures lucriface^nbsp;rem * Et faus fum ludis tanquam lu*nbsp;dus, ut Iiftccos lucrarer : his qui fub lege funtgt; quafi fub lege eflem.cum ipfe non Minbsp;eflem fu^ege, ut eosqui fublegeerant,nbsp;lucrifacerem : his qui fine lege erant, tan^nbsp;lt;i]uam fine lege efiem, cum fine lege delnbsp;non eflem, fed in lege CHRISTI eflem, [nbsp;ut lucrifacerem eosqui fine lege erant. Fadus fum infirmis infirmus, ut infirmos 1^ f ' lucrifacerem. Omnibus omnia ^ctus fum,nbsp;ut omnes facerem faluos Omnia autemnbsp;facio propter euangelium , ut particepsnbsp;eius efiieiar. fl Hanc.inquiisfolammcrccdin hac uita qu * rOjUt gratis miniftrcAiscuangcli.NrtcSeynbsp;liber ex omnibtii,id eft, cum fie ab omibus ciTcm fenbsp;paratu3,ut nihil illis deberc, nec ullius mrita menbsp;pofient ad hoc dcdcerc,ui illis uerbum uit minbsp;niftrarcjfponte me inclinaui ut domino exalta-rer,Sd meferuum omnium fcci,ficutipfc dominus di-xcranQuicqjuolueritin uobis primus efle,ericnbsp;omnium iruus. Liber eram ex omnibus,id eft,nbsp;nulli quicquam debs, cum nihil ab aliquo fuftenbsp;pifl'em.undc fibi obnoxius eflem ad exhibdatnnbsp;feruitutc:amp; tam pro Chrifto me feci fcruomi'nbsp;um.ut commodis omium dcferuir.SC hoc ideo,nbsp;ut pluref ad fide conuertdlucrifacer,id cft,lucrnbsp;eos prdicationis mcfaccr, didcircomemonbsp;dificaui omnibus.Quia faHut [um ludie fanquam lUnbsp;lt;l(fJ,ideft,ita compaffus fum eorum ccitati Sinbsp;miferi,ac fifeuduseflem,amp; in eadcccitate SCnbsp;miferia cum cis dctinerer.Hoccft dicerc: Quantum dolor ac folicitudin de infdclitate Si igno rantia amp;morte mea,fi r ipfam ficut eflt animad ucrtercpoffem,tantum habui de ludis.utludacnbsp;os lucrarcr,id eft,ut fie ad fid cos adduccr,fubnbsp;ucnis ds ficut mihi fiibueniri ucllc. his^uifilb fenbsp;ge fnt,id eft, Samaritanis uel prxdiAis ludads f*nbsp;Aus lm,quafi[ub fegeefimjd cft,mifcricordif eisnbsp;condolui,C eos iugo feruitutis cripc laboraufe |
I. I *^5.11, Icqui.Alioquiproptcriiitandum fandalum,Hic QfoJymis uetcrem fachficiorum morctti fcru-Uit.Ncq, mulando fecit hoc,ut non nul li putauenbsp;runt, fed fecundumliberam icnctiam fum quanbsp;dicit, Circunciius quis uocatuseft? non adducat gt;' K- CAPVT A ficiittnihi redcuellccodolcri Si mceripi.fi unus X illis ellcm.Ita pcrcompalT.oncm milricordinbsp;fadus fum cis quafi fu^ lege clTem, ck ipje 3 ejjentnbsp;/blegefcruiliter,id cft,cura cam noferuarcmcarnbsp;naliter, ut tarii pia condefeenfione lucrifacerem, idnbsp;eft, lucrum Chrifto adquircreor ^uifiublegeerat^nbsp;Nequaquam dodoregregiusut quafi ludxusfienbsp;rct,ad perfidiam crupitmcc quafifub lege ad carnbsp;nale facrificium redijtjfcd condefeendedo appronbsp;pinquauit infidelibus, non cadendo, ut uidelkecnbsp;fingulos ipfe fufeipies, Si fc in fingulos transfigunbsp;rans compatiendo colligeret,8 impenderct thisnbsp;ea qux impend! fibi ab alijs rede uoluilTct :3c tannbsp;to unicuitf erranti cocuirerec, quto falutis ciusnbsp;tnodum ex propria confidcratione didkiifet.Nonbsp;tt'drjcad carnalc facrificium ,utilJud exhibendonbsp;putaretfcaliquidiuftificatioisautfalutis indec-roi'olymis uetcrem fachficiorum morcm feru-uit.Ncq, fimulando fecit hoc,ut nonnulli putauenbsp;runt, fed fecundumliberam Icnttiam fum quanbsp;? non adducaCnbsp;prxputium,ld eft,non fic uiuat quafi prxputiumnbsp;adduxcrit,ficut alio loco dicit.CircGcifio lua prnbsp;putium fadaeft. Secundum hanc fententiam fecit illa,quxnonintclligentibus Lpai^t artenden^nbsp;tibus finxiffe putatus eft. ludxus enim erat.amp; cirnbsp;cuncifus uocatus,noluit adduccre prxputium, id.nbsp;cft,non uoluititauiuere acfi circuncifus n eilet.nbsp;Hoc enim iam in poteftate habebat.amp; lub lege qnbsp;dem non crat.ficui illi qui cam fcruiliter cuftodi*nbsp;B ebant,fed tn in lege Chrifti, qux eft ipfa qua lu-dxi tencbant,crat,ut hbcrc adimpleret earn. Quinbsp;Uetcraciusfacramtainf Iudxoscclebrauit,hocnbsp;modo ilia uftp ad certi tmpori%difpenfationemnbsp;dco iuflaeflcommdauit, facril^gisfacrinbsp;gtiuin difttnxit.Nam amp; in hoc fadus eft ludx-i$ tan Iudxus,5 fub lege pofiiis tan fub legenbsp;Ma lenbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Hicrolblymis fccit,alibiTimothe Um circunciditjSf a cibis quos lex pi ohibet abfi tinuit int ludxos, ac Icmper apud cos de lege 8cnbsp;prophetis difputauit,aircrcs coijt teftimonijs ad-uctum Chrifli.Qiiiuniucrfa hxc Si his fimiliaidnbsp;circo faciebat,ut cos q de lege erant, Chrifto ad-quirerct.non utaliquidiufiificationisiam in illisnbsp;cereraonrjs xftimaret.Qui fubiungitibqui^-elege cr4/rt,id eft,getjlil'us,fadusfum tanttamfinenbsp;((femsum nor^emfinelegedcifiedejjmin lege Cbrinbsp;fihut lucrifacerem eos^ui finelegeerant.Ineo gppe fa-diis eft gfntilibus tani^ gentilis, quod prxpuii-umrecepit,quodindificrcterpermificuefcicibisnbsp;quos damnant ludxi, ^d cis aflenfi eft lcdumnbsp;phyficas rationes raundum efle fadum dco,0dnbsp;huiufmodi condcfccfionibus.Notand quod lunbsp;uero fine lege. Aliud eft autem elfe fub lege,aliudnbsp;in lege. Qui cnina fub lege eft, fccund lege agi-turiqui uero in lege eft, lecundum legem agitiCnbsp;illefciuuseft, hie autem liber. Qiiiuero fine le*nbsp;gc eft,ab omi feruitutc diuina alienus eft, ut ficutnbsp;onager in foiiiudine pr jlcntis fcculi male hber wi |
IX. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tn uat.Vtrifi^auteni/dci.S eis qui {begc,amp;:tllis G qui fine lege eranqicteftatApoftoIus congruiflcnbsp;per mifericordiam feilket C coropaflionc, nonnbsp;per uerfipellem fimulation, id ek, ut co m fubnbsp;ueniret carnali ludo ucl pagano,quoinodo fibinbsp;ipfi fi hoc eflctjfubucniri rede uoluTet, portansnbsp;utiqjcoijzinfirmitatem incompalfionis fimilitu-dinem.n fallsin mdacij fiftione,fici^c5tinuonbsp;fcquit amp; didcF^fluffuin in/irmis infirmut, ut infirmanbsp;lucrifiicerem.Hinc em loquebatur,ut cti omnia ilia fupiora diceret.Skut ergo quod faus eft infirnbsp;misinfirmus,non erat mcndacium, fie SC externnbsp;qux prsemifit.Quam enim dicit infirmitatem fu*nbsp;am ergo infirmosfuiirc.nificompatiedieis intan*nbsp;tum,ut nc uideretur uenditor euangeli), amp; uerbinbsp;deici^fum apud imperitosin malamfufpicioncnbsp;deciifts impcdireqnollet accipe quod ei iure donbsp;minico debebat; Eo cm ipfo fadus eftinfrmu,nbsp;quopotekate fuauti noluit.Tmifcrkordifci*nbsp;licet indutus afidu ,utcogi(arct queadmodumnbsp;fecum agi uelleqfi amp;. ipfe ita infirtnaretur.ut pol*nbsp;fet dcillispcr quos fibi cuangelium prdicarctur*nbsp; eo8 uideret fumptus accipe.quafi mercimonionbsp;rum nundinas (ufpicari.Sic ergo illis qui corde innbsp;firmabanf,faus eft infirmus cpaflone miae.nnbsp;fimulatie fallaci.'N amp; q miniftrat groto, finbsp;ilt;hq xgrotus, n c fc febres habere mentic,fednbsp;c animo condoltis cogitat,quadmod fibi fernbsp;uiri uellet fi ipfe grotaret.luxta que fenfum uninbsp;uerfalitcr fubiungit;Om)ii5MS omnia fauf fum,ut otnbsp;facerem [aluot. Quafi dicat; Quid diutius per par-tes enuracrarcm fingula Breuiter comprehdo,nbsp;omibus omnia faus fum,ideft,quafiomium fc*nbsp;darum effcm.Omnibus omnia fadus eft.n r/nbsp;lientis adu.fed compatitisaffedujd eft^flbn oanbsp;mala omnium fallacif agdo, fed ahor omniumnbsp;malis omnibus tanquam fi fua client, mifcricqx-dis medicin diligentiam procurando. Ct^ita*nbsp;bac cm,ut homo, in eis uittjs eti le elfe pocuifie,nbsp;undecupiel^t alios liberare: amp; ita fubueniebacnbsp;illis.Gcut fibi ueilet lubuemridipfe in eifdem ui-ttjseiret.Inle cm perlbnas omnium pie transfigunbsp;rans.ex fcmctipfo difccbat qualif unicuiqj mifcrcnbsp;ridebuiflet,quatenus hoc fingulisimpderct.qdnbsp;fibi ipfcjfiita effet, impdi redeuoluiffet. Ita,inznbsp;quit,me centempero ommbus.n qd mihierroAnbsp;res Si uitia corum placcant, lcd omnia hacc prardi*nbsp;dT frfcio conformas me urticuieg projetertuan^tlium,nbsp;Mparticepteiur tffiriarjd cft, ut particepsfiam bo*nbsp;nxintentionis, quam habet cuangelium ergafa-,nbsp;lutem hominum. Vel omnia qux dixi facio erganbsp;fingulos quofqj propter cuangelium, ut poffimnbsp;eis ilJud dulcitcr infcrre,amp; ego fiaro parttceps re*nbsp;muncrationis eius. N=rciri.qult;Jdh! quinlhdiocurrunt.o- nines quidcm currunt, fed unus accipit br uium^Sfc currite utcoprchendads.Omnwnbsp;cm qin agonc cotedit ab obus fe abftiner.nbsp;Et iUi quidcm ut corruptibilem coroD acnbsp;dpiant^nosautcmincoyruptiun^ |
,L AD CORINTHIOS
quam in co proprium poffidct.Nudi cum nudisi ** id eft, nil polfidentes cum nil poffidentibus ludanbsp;ri deberaus,fi eis iuccubci* nolumus, Armis tarnen uirtutindui ftudeamus, quibus amp;proteganbsp;mur,8aduerfario8 feriamus.Sicfppugiles ldlu-datorcs imitemur, qui fc intantum ab omnibusnbsp;agoni fuo noxijs abftinent, ut Si nodurnam polnbsp;lutioncm, quper fomnum accidcre folet, diligenter caucrc ftudeant, nc per hanc molliorcs innbsp;certamine fiant.Et illiquidem abfiinent,amp;pugilan/nbsp;tur ut corruptibilem coronam ex floribus co ntex tannbsp;cum laude Si mcrcedc cito perituram accipiant,nbsp;nos autem ob hoc abftinemus ut incorruptam, id eft,nbsp;ternam percipiamus eoronam. Si idcircodftnbsp;ligetiores efle dcbcmus.gbus no terrenii amp; marnbsp;cetibus floribus,fed terna coftrta gmis in mods regij diadematis corona fpiritalis feruaf.
Ego fgitur lie curro, no quafi in incertum: fie pugno,non quafi arem uerberans. Sednbsp;caftigo cor^s meum SC in feruitutem re^nbsp;digo,neforrecuni aliisprxdicaucrim, ipfenbsp;reprobus cificiar
q Seipfum proponit Apoftolus cteris in cx-cmplum.Camp;andoquidem, inquit, in ftadio uitae ^rfentis cft nobis curfus Si certamcn,at uidonbsp;ri propofita eft incorruptibis Si terna corona,nbsp;igitur ego.qui (ficut fiipra didum eft) omnia propter euangeli facio,/ic curro,id cft, tam legitime,nbsp;tam alacriter, tam expedite curium boni operisnbsp;exequor,ut non quafi in incertum tendam, quia cer-tusfum de corona.Ille enim currit in incertum,g Pnbsp;talia facit,ut ex quibufdam lpcrare,6c ex quibufnbsp;dampoifitdefperarc. Sed ego exomnibusquaenbsp;poftconuerftonem feciertitudincm bonpcinbsp;icns, n Qprro uclut in incertum,ficut illi qui curnbsp;runt ad feculare brauium,nec fi poterunt illud acnbsp;cipcre funt certi. ego fic pugno contra diabolum,nbsp;ut non fim quafi aremuerberans,id eft, no inaniter punbsp;gno ficut iilc,qui iadat idus incafium. Si pro ho-fte ferit aerem.Scilicet non uerbis, fed rebus connbsp;tendo,quia non fum de illis prdicatoribus, quinbsp;dicunt Si non faciunt.Quantumcunjp enim pr-dicator fundat uerba, gladius oris cius no peruenbsp;nit uftj ad lfiem hoflis,id uox inanis S2 ocionbsp;fa reputatur, fi ipfe prdicationi fu contrariusnbsp;exifiat .Quiaqui aliter facit qum prdicat, fu-ipedos facit audientes ut de promiffis dubitent:nbsp;Si idco malum de cordibus eorum non ualct exnbsp;pellere,ncchoftc g in eis habitat,ldcrcTEgo atnbsp;n uacuos idus uerborum in aduerlrium iado,nbsp;ftd ut illumpeftm ldere, caftigo ieiunijs Sinbsp;flidionibus corpus meum,ut amp;excmplum abfti*nbsp;ncntidcm alijs; Si idco non quafiaerem uerbe-rans pugno,quia dum carnem reftringo.ipfis abfnbsp;tinti mc idibus n aerem, fed diabolum ucrnbsp;bcro:amp; dum hoc quod intra me eftfubtjcio, extra pofitum aduerfarium ferio. Corpusucro et-ftigare, eft ieiunijs reprimere illud. Si ca illi dare,nbsp;qu ad uitam proficiant.non ad luxum. Corpus nienbsp;um per abftinentiam cafligo, ne per laiciuiam inf
A nbsp;nbsp;nbsp;IJcirco omia facio prop? euangeliQ,quian5
alif ero particcps eius.Necefl em raihi cft.ut oia qux facicda lunt faciani,amp; ab omnibus quibusnbsp;abftinendum cftabftineam , quoniamaliceuan/nbsp;gelt) coronam Si. remunerationem habere no ponbsp;tero. Quod euideter apparct in hac fimilitudincnbsp;quatn nunc propono. Nullus enina in ftadio branbsp;uium accijgt;it,nifi qui omnia qux facienda funt fcnbsp;cit, 8i hocin^mundana confuetudinc poteftis fei-rc.Qui3 an nefeitis quod hi qui currunt in fiadio, omnesnbsp;qtdcm currunt ,fed unut itccipithrauiunt Licet enimnbsp;omnes ibi fincincurfu amp; laborc fimiles, tarnennbsp;omnes inaniter currunt prter ilium folum g acnbsp;cipit brauium,quodeft prmium curfus.Stadi-um autem confit cctum uigintiquinep pafllbs.nbsp;Sed hoc loco, fiue minus fine magis longitlinisnbsp;habeat, uocatur ftadium illud ui fpatium, pernbsp;quod ufq; ad metam qudam foiebat ericurfus,nbsp;utpoftquamueniretur admetamjClTct ftadium,nbsp;Vnde ftadium ftando qom accepit. Brauiutnnbsp;autem genus efi palmac.uel prmium.quod curnbsp;rentibus proponitur.Omnes currunt,fed unus gnbsp;currendo cteros uincit,accipitbrauiutn:quia fcnbsp;cit omnia qu pertinent ad curfum, Si abftinuicnbsp;ab omnibus qu impcdiunt.Sic Siego brauiumnbsp;fupern remuncrationis adipifti non potero.ni/nbsp;fi omnia qu currentibus facienda funt fccero,3tnbsp;ab omnibus qu contraria funtabftinucro.Siminbsp;liter unufquiftpueftrum de fc fentiat Si legitime currat.Nam omnes gdem currut.fed unus acnbsp;cipit braui.Currt enim Iudi,currut hretici,nbsp; currt nonnulli Chriftiani g ad uicam non funtnbsp;prdcftinati:ga omnes ifti in fine prmi fpercnbsp;lSdeDturos,amp; ad illud tendt pcruitprfen-tis fiaoni. Sed prdeftinato^ Chrifiianoij popunbsp;lus g legitime currit, accipitbraui : ^niam folnbsp;eoruqui funt corpus Chrifti,palmamconnbsp;fcqul^r. Si quia non omnes qui currunt, accipi-unt brauium, idco ccurrite faciendo qu ad curfum pertint, Si uitandoquimpeunt,teom-prehendutis illud. Cautos Si expeditos uos elfe c5nbsp;uenit in currendo, ne forte contingat n comptenbsp;hendere prmium ad quod curritis. Non enimnbsp;omnes comprehenduntillud.Currite credendo,nbsp;fperando, defiderando, bene oprande, corpusnbsp;affligendo.orando, amando, amp; quibufq? bonisnbsp;ftudtjs infiftendo. Ita quidem cftde his qui currunt. Sed de his qui pugilantur,audiamus. Namnbsp;curfor quifep feftinat ad brauium, fed omnis qui innbsp;gone contendit^ab omnibus feabinet, id eft,omnis punbsp;gil qui in certaminc pugn, ab omnibus fc abftinbsp;net,id eft,ab efeis amp;cteris qu impediuntagonbsp;nem.id eft,certamen.Sic Si omnis Chriftianus gnbsp;in arena huius mundi contra diabolum luftatur,nbsp;ab omnibus qu Chriftianum ad terram impli-cant,debet abfimerc. Nam Si idco chrifmate fu-mus unftij quia ludatores fumus efftdi: C pro/nbsp;ptcrca fcut illi qui in arena ludantur , nudi ftjnt,nbsp;ita amp; nos mudanis rebus fpoliati effe debemus,nbsp;utaftiindo nihil poideamus in hoc feculo: quianbsp;nec maligni fps contra quos cft nobis luAa,gd-
CAPVT
A lefcat, [eruitutem {Ikd reiigo : utnonperfdat fuatn.fed fpiritusuoluntatein : Sc in omnibus fernbsp;uiat fpi, non repugn. Idco fie corpus refreno,nbsp;quia ne forte fi aliter egeft), contingat quod adhucnbsp;contingere poteft, quandiu fum inhac mutabilinbsp;uita.fcilicct ne euM egonbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Si in par
tem cleAionisiilos per doArinam meamaddu/ xerim, ({female uiuendo ejftciitr reprobuf, id eft, nbsp;deo rcprobatusji gaudijscseleftibus quxprx-So.j,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;idehoc Apoftolouoccdo-
' minicadidum fuerat, quoniam uas eledionis rai ,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;hieftji tarnen adhuc ipfecaftigs corpus fura,
metuit ne reprobetur, licet fupradixerit, fie cur^ gnbsp;nbsp;nbsp;ro,non quafi in incertum^.ka cm cer tus cft de prx
miOjUt timeatilludamittere: Si itametuitarait-tere.utcertusftdeeo.Eccumiftequem deus uas cledionis efle teftanir, Gc metuat reprobus fieri,nbsp;quid de nobis miferis crit,qui nullam adhuc detnbsp;uocem de eledionc noftra audiuimus, 8C iam innbsp;ocioquafidefccuritate torpemus'i Omniaenimnbsp;qu nc de fc dixit,idco locutus eft, ut nos fimilinbsp;ter agere fuo cxemplo doccret, Icicet ut fie ftre-nuc curfumredioperis agercmus,quatenus de gnbsp;ceptione futuri prxmij fpcm certam haberemus;nbsp;amp;fic cum antiquo hofte pugnaremufcaftigantesnbsp;corpora noftr3,ut non aercm.fed ipfum hoftemnbsp;certis idibus abftinenti noftr fcriremus.ne fo^nbsp;te g fubreptia uitia reprobi adhuc efficcremur,nbsp;1 Sc rcprobationc adhuc pofie ctingerc, ^bat exnbsp;g emploludorum.cumliibiungit;
CAPVT X.
NTOIocmuosgnorarefratresqmpa^ trcsnoftrionmcs fubnube fuerunt,nbsp;amp;omnes mare trangerft, SComnesinMonbsp;yle baptizati funt n nube Sc in mari, Cnbsp;mnes edcm efeam fpiritalcm manducaue^nbsp;tunt, amp;C omnes eundem potum fpiritaletnnbsp;Hume bibcruntibcbant autem de fptn'cali connbsp;fequente cos pctra,pctra autem eratChrinbsp;ln)e.i4nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Sed non in pluribus eotum beneplaci
t eft dco,n proftrati funt l'n deferto
lt;5 Hoc nanque exemplum ideo proponit,ut in Chriftianorum populo nullus in eo folo confi/nbsp;densquo baptizatus eft. Si efeam aepotum cor*nbsp;poris Si fanguinisdomini perccpt.putct fibi dc-um parcerc fi pcccauerit : ld tune cognofeat fibinbsp;pvofutufa, fideo humiliter obedire perfeuerauenbsp;ft.Qijafi dicat.Currerc Si pugnare ficutego,denbsp;betomnis Chriftianus,qudiu in ftadio uitj mornbsp;talis eft:6imetuere,nepoftomniybonaqux di-uinitus accepit,fiat adhuc reprobus, ne perueni?nbsp;at ad brauium pro quo currit, ficut uidemus ^dnbsp;Hcbri quinos praefiguraueruntjpoft tranfitunFnbsp;maris Si cleftem efeam, quia deum peccatis funbsp;s oflcndcrunt.ad terram promiffionis uclut adpnbsp;pofitum brauium peruenirc non potuerunt. Notanbsp;tmgt;nuosignorre,id efi.nolo ut ignoretis o f'rftw,nbsp;tfiOBMw plt;trfflo/|rj,id eft,Hebrji antiqui tnftituto
X. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ij
rcs noftrse fidei Si moralitatis, omnet tam boni q C mali,cum egrederentur de Aegypto,priufquamnbsp;marc tranfirent, fueruntfubnube, qu non finebat NWWe-?nbsp;excrcitum Aegyptiorum ad eos accederc, Si fi* Exo. iJ.nbsp;gnificabaiprfidiumfupcrnprotedionis.CTO-jnepariterm4retr4nficrHt,inquopfccutoresco- 'nbsp;rum perierunt. crotweiWMoy/,ideft,inducatunbsp;Moy fi baptizatifunt in nube amp; n mati, quia fubmernbsp;fis hoftibus fuis,erepti lnt morte,quod prxftatnbsp;baptifmus, Sipurgati funt peccatis prioribus,nbsp;utultrnonimputarcturillis:Si mdatiabignonbsp;rantia dei,qux premebat omnes gentcs,ut idoneinbsp;forentactipere diuinam Icgem . Baptizati funt,nbsp;quia fignum baptifmi acccpcrunt, quod tantun*nbsp;dem ualuiteis crcdcntibus,quantum ualt nobisnbsp;ipfc baptifmus. er deinde omnes fimiliter boni ac EXod.Inbsp;mali ^nducauerunt eandem efeam ffiritakm,id cft.mnbsp;na fpiritualiuirtutc paratum. Omnes eandemnbsp;efeam comcderunt,quia non aliam faluandi Sialinbsp;am periturimanducauerunr,fcd omnes candem.
Simili modo cr omnes biberunt eundem non diuer- Exodi.17 (um,potuml^iritalem, id eft, aquam de petra pro*nbsp;dudam fpirituali gratta. Manna entm Si aquanbsp;ilia dicuntur nc ipiritualis cibus Si potus, quianbsp;non mundilege,lddei uirtute fine elemento*nbsp;rum commixtionc ad tempus creati funt,habcnnbsp;t^infe figurant corporis Si fanguinisdomini.nbsp;VndeSimanna uocatum cft panis angclorum,nbsp;quia uirtute qua angclifubfiftuntcrcatumeft, fi*nbsp;gnificans cum qui ait : Ego fum panis uiuus quinbsp;defeendi de cxlo. Vcl candem clcam corporisnbsp;CHRISTI, quam nosin pane manducamus,nbsp;ip fl manducauerunt in manna : Si edcm potutnnbsp;fanguints CHRISTI, quem nos ex calice Hbinbsp;musjipft biberuntexpetra. Siideo fpir^ualem Dnbsp;manducauerunt eandem quam Si nos, corpora-lem uero alteram. Qyia uifibilem efeam fpirituanbsp;litcrintcllexerunt, fpiritualitcr efurierunt^tjfi*nbsp;tualiter guftauerunt, ut fpiritualitcr fatiarentur.nbsp;Nam Si nos accepimusuifibilem cibum. fed ali*nbsp;ud eft lacraWientum, aliud uirtus lacramcnti. Similiter potum Ipintualem pereepcrunt eundentnbsp;quem amp; nos. nam corporalem alium. Sed huncnbsp;fpiritualcm potum non undecutp bibcbr,feddcnbsp;petrdjideft, de CHRISTO . Sicut eniinnbsp;cibiis Si potus file fuit fpiritualis,fimili ratione funbsp;it petra fpiritualis, qu potum manauitlpiritua*nbsp;lem.Bibebant de petra confe^uenteeos, id cft, fatiC-faciente defiderijs eorum, quoniam cofecuta cftnbsp;eos abundantialu largitatis, prius fiti cofedos.nbsp;Si ad MoyfenclamanteSjdum latiauiteos fic, utnbsp;amplius tunc non quqirercnt potu. Vel fcquebainbsp;eos p defcrifi petra fpiritalis:qa ubi deficiebat cisnbsp;humanu fulfragium.aderat Chriftus.Qui ideo fenbsp;qucbatur,ut ubi defcciflent.illc fubucniret. Nortnbsp;cnim petra,fed Chrifius aquam dedit.Qui SinGcnbsp;fimiliter fuos per fublcquentem gratiam comitanbsp;ri no defiftit poft baptifmu, uelut poft maris trafnbsp;it.Bibcbant de pcira,fcd petra erlt;a ChrifiuS' Nonnbsp;eftdium, petra fignificabat Chrifi : fed,pctranbsp;erat Chriftus, qa folct loq feriptura res Ggnific
Iǫ
J. AD CORINTHIOS
|
A tes, tanquam illas quxfignificantur, appel lans. Omia cm fignifictia uidentur quodamtnodo eanbsp;rumrerumquasfignitcantjgercrcperfonas: i.nbsp;ideo tanqu hoc eflet,didum cft, petra erat Chrinbsp;ftus:quod utiqj per fubftantiam non hoc crat,idnbsp;per fignificarionem. Propter firmitatem petra dinbsp;dus Chriftus.Quiduobusligniscrucis affixus,nbsp;profudit ex fuo latere facramenta noftrse falutis,nbsp;quibusifterior fitisnoftra potaretur : ficut pe^nbsp;tra ilia bis peufla, ddit aquanj undc populus il-le ltiaretur.gemina enim gcuffio.duo ligna cru-cisfgnificat. Ecceomnes pariterhxc omnia deinbsp;beneficia confecuti funt, fed non omnes parif adnbsp;falutem peruenerunt. Quia non in purihijeorum benbsp;Heplacitum efi deo, id eft, plures corutn n bene planbsp;Nwwf.ii, cuerunt deopofthxc omnia,fed grauiterdifpli-CZ.14 cuerunirquodinde patct,quia proratifunt il^defer/nbsp;to,nec peruenerunt ad terram promiflae hredi-tatis.Caueatnus itaep ne C nobis fmiliter continnbsp;gat.Omnia em ilia beneficia qu ipfi diuinitus acnbsp;ccperunt,lpiritualiterfunt eademqu nos acenbsp;ccpimus. Aegyptum nantpinterpretari nouimusnbsp;afflidioncin, uel affligentena , uel comprimen/nbsp;tem,fiue tcnebras,amp; fxpeponiin imagine huiusnbsp;feculi,quofpiritualitcrrccedcdum,nefimusiu- * gumducentescuminfdelibus.Quodfitperpri-mum calorem fidei. Sic enim quiftplerullem^g leftis fit ciuis idoneus, cum primum huic feculonbsp;renunciauerit, quomodo illc populus in terrantnbsp;promiflonis inducinon potuir,nifi prius ab Acenbsp;gypto recedcrct. Sed ficut illc non indc difeeflit,nbsp;ntfi diuino praefidio, ita nemo corde ab hoc fc- culo auertitur, nifi dominic mifcricordi mu-praeuenius SC adiutus. Quem ciiam prote-gens oBmitatur , quse procul arceat exercitumnbsp;Aegyptiorum fequentium:quia catechuminus gnbsp;fidem quamreccpit,habctgratiam dei obumbrnbsp;te*^luc nubem.qu non finit ad ilium accedenbsp;rc prifiinam confuetudinera uitiorum, qu diabolo inftigante fubfcquitur illum,fcd in aqua banbsp;ptifmatis extinguit uelutin mari riftjro. Aptenbsp;enim per mare rubrum baptifmus defignat, lanenbsp;guine Chrifti conlccratus. Mors enim Aegyptionbsp;rum in mari, fgnificat abolitionem pdrum innbsp;baptifmo. Ifraclit tranfeuntes, prfignani cosnbsp;qui nunc baptizantur.SC tali myftcrio patres illinbsp;omnes de Aegypto egrefli fucrunt fub nubc, lt;Snbsp;omnesmare tranfierunt.acin Moyfebaptizatinbsp;funt in nube S^in mari.MoyfesChrift fgnificat,nbsp;nubes fpiritum fandum, mare aquam baptifmi.nbsp;Djcuntur ergo in Moylc baptizati in nube amp; innbsp;mari.uelutfidicercnturiit CHRIS TObapttnbsp;zatiinfpiritufandoamp;aqua. Pofteadudi funtnbsp;per defertum. Similiter amp; nunc baptizati o-nines, nondum perfruentes promilTa patria reenbsp;gni clorum, fed quod non uident Ipcrantes, amp;nbsp;per patientiam cxpcdantcs, tanquam in defertonbsp;iunt.In quo pafeuntur manna ,amp;potantur aquanbsp;de petra,id eft,corpore amp; fanguine Chrifti.Namnbsp;ficut ille Apoftolus ante tranfitum maris non ponbsp;tuit manna comedere, fie nemo ualet ante J^apti-fraum corpus redeptoris accipere. Deinde ficutnbsp;Hebris data cftIcx, ita fidelibus oftJtur lub-limitas feienti charitas (rifti.Scd qui poft hcnbsp;omnia criminaliter pcccaucrint, ad cleftem pa-triam non perucnit,rufi congruam egerint pcenlnbsp;tentiam : ficut ludi qui propter culpas fuas adnbsp;terram promiflonis non peruenerunt, fed in deenbsp;lcrto perierunt.etficniminaliquibus,non tamenbsp;in pluribus eorum bcncplacuit deo. Communianbsp;fucrunt omnibus illis facramenta, fed non communis gratia.Iia 5C nunc baptifmus nobis omnienbsp;buscommunjs eft.fednon uirtus baptifmi:com*nbsp;munc nobis cft facramentum corporis amp; languienbsp;nis domini, led non cotmunis uirtus facramenenbsp;ti.N ergo fob's facramtis cfidamus, ga his Ib-lis ad regn clefte n pueniemus, f bona opranbsp;ri ncglexcrimus, aut fi faluatorc more ueterutnnbsp;offendere non timucrimus. |
Hcaut n figura fada funt noftri,ut non fimus concupilcentes malorum ficut amp;C illinbsp;concupierufit: neque idololatr elficianii/'nbsp;ni, ficut quidam cxipfis, quenaadmodumnbsp;feriptum cft $ Sedit populus mducarc amp;(.nbsp;bibere,C4urrexerunt ludere ludi poft maris tranfitum,pofi: angelicum cibum amp; fpiritualem potum, ga grauiter deumnbsp;ofFenderunt,ad promilTam hrcditatcm n pere ,nbsp;ucnerunt,fcd in deferto perierunt - Sed hc qu *nbsp;de illis narrantur,falt;ta funt tune in figura noftri,nbsp;qui eramus futur!; quoniam in iIlis prjfguratumnbsp;cft quod nos fi poft baptifmum, f poft dominici Pnbsp;corporis amp; fanguinis cibum amp; potum fimiliternbsp;peccauerimus,ad cleftem patriam non perueninbsp;mus;fcd in hocftculo i^ahgno monctcs.ad panbsp;nasinferni duccmur, quas pnillor prfgnanbsp;bant. Caueamusigiturfmibteroffcndere,neta/nbsp;liapatiamurinueritate, quahaillipertuleruntinnbsp;imagine.Htcc enim(ut didum eyfaitfiintinfigurdnbsp;Bojlrt.utnos metu panarum,quillis acciderunt,nbsp;corrigamur. tit non fmut concupi/entis malorum,id ,nbsp;concupitores uitiorumnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;crilli concupierunt.per concupifeentiam enim defderauerunt cibos Ae/ gy pti,quos reliquerant dum manna pafeCrenturnbsp;clitus milTo. 8C efu carni fientes murmurauenbsp;runt. Caucamus amp; nosillcccbrasgul,ucntrisij;nbsp;ingluuiem, ne fimilibus cpularum concupifcctijsnbsp;percamus. NcJ; idoolatrtet^iciamini munducintesnbsp;in idolio,/ift guidamex ip//r,manducantcs coramnbsp;uituIo.Nc idololatr cfficiamini,idefl,nondinbsp;ficetis ad idololatriamexemplo ueftri inftmamnbsp;fratrum confintiam, qui uidentes uos in idolionbsp;rccumbcre, putantquod ibiob honorem idolinbsp;comcdatis.Non efficiamini idololatr,fcut fadinbsp;^unt non omnes ludi, fed quidam ex ipfs idolt^nbsp;latr fadi funt,adorantcs uitulum aureum,dumnbsp;Moyfes in monte quadraginta diebus cum domnbsp;no moraretur, quemadmedumiu Exodo feriptum e:nbsp;Seditpopuluf ante uitul manducare Cf bibere,cr cum *nbsp;alacrcs fadi eflent ex cibo C potu,furrexeruttt lud(nbsp;rc4d eft,ludos facerc in uituliueneratione.Surr^ '1 |
CAP VT nbsp;nbsp;nbsp;.X.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i7
|
A xerSt ludere., coruitulofltarc. Vclludere.id ft.uitulum adorare.Quid cnim lufui puril tainnbsp;fimile.qum idola colerefCauctc igitur ne amp;uosnbsp;fmiliter cor idolo nunc fedcatis mducare amp; bnbsp;infirmos excitetis ad lufum idololatrix.
il titria millia, Ncquc tcntemus Chriftum, ficut quidam eorum tcntauerunt, amp; fcrlt;nbsp;pentibus pcrierunc. Ncquc murmurauc*nbsp;'8 ficut quidam eorum murmuraucrunt,nbsp;^perieruntab cxtcrminacore* S Nei^ in idololatriaai dcclinemus.poftquam de tencbris infidclitatis edudi fumus,uc ill decli-nauerunt.poftquam de Aegypto, ubi iruieruntnbsp;dolis/ucrant cdudi. Heque fornicemur cum paga-ni.s mulieribus.ne per cas ad cul turn idolorutn fenbsp;ducamur,/7tnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ex ipff fornicati font c filiabus ^*11,XJ Madi,amp; comcdertde facrificijs ear, adoraue runt^ dcos ipfaru.amp; hoc fadum eft conlio Balanbsp;am.Vidciene uos liiniliter confli^pfcudo apo-floloru decipiatnini, quiueftram pernici moli-untur,Gcut Balaam filios Ifracl perdcre machinanbsp;batur. Nam propter hancfornicaticSicecitlerttntnbsp;ttnadiegladiouigintitriit mifrf.quoni Moyfesfta-^nbsp;im prxcepitiudicibus Ifracl, ut occideretunuf-quil proximos fuos,qui initiati fuerant Beelphnbsp;gor.Sc occifa eft tanta multitudo eorum. Vbi p/nbsp;/nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fguratum eft.quod etiam uiros in diledione amp;in g obferuantia dccalog perfcdosamp;in fidetrinita-tis,fifornicati fuerint,occidct coi in iudicio futu/ quafi in una die indics Ifrael, id cfr, apofroli.nbsp;Nam per decem.intelligitur decalogus legis.pcrnbsp;uigitgt;t*id eft.pergemiqjtionei^denarij numcri,
|
t^um uilongioris amp;. laboris amp; penuria cibi craflioris.cumuclutpro nihilo manna duce/nbsp;rent. Ac per hoc Chriftuscomprobatur effcdc'nbsp;ns,quuam ab illiseft tentatus. Quibus ipfe ad fi-gnihcda pcccata, quoijz uencno inuifibiliter monbsp;'^ruifibiles ferpentes quibus admonerenf,nbsp;immifit. amp; piaga emedatoria mortes animaruranbsp;mortibuscorporum Ggurauit.Caueamut amp; nos Cnbsp;ne Chrift fimili modo tcntemus, loquentes connbsp;tra eum Cctra prlatum que ipfe nobis ddit,nbsp;cur nos eduxerit de Aegypto.id eft, de tenebro-fis feculi uoluptatibus, d affligimur in folitudt-ne conuerltionishuius,amp; penuriam fuftinemutnbsp;corporalis uidus,cum fpiritalis abdet.'amp; taedcinbsp;nos itinchs ac laboris, dum per patie^i diuno-iuimus expedare quod n uidmus,fed cupimusnbsp;ad regnum peruenire cito fine laboris ullius tle/nbsp;rantia.Nam cum per multas thbulationes opor/ A^M.14nbsp;teat nos intrare in regnum cxlorum, G tribulati- idith.fnbsp;ones in uialonganimiier fufferrcrefpuimus.iuftonbsp;dei iudicio trademur ignitis ferpctibus,id cft,manbsp;lignis ipiritibus, qui nos ign uitior inflammt,nbsp;amp; animas noftras ueneno peccatorum inficiantnbsp;Si e Ainguant.Notandum etiam quia ficut ludsefnbsp;Chriftum inMoyfe contemplrant.fic Corinthijnbsp;ctempicrt eum in Apoftolo, dum male loquenbsp;rentur de Apoftolo duce fuo, Gcut ludxt de Monbsp;yfe.SC idco nunc tali excmplo uult eoscompefeenbsp;re. Qui amp; addit; Ne^ne murmuraueritit. Murmura- EXod.i j.nbsp;bantenim ctramaiores fuos,quibusinuidebt l6.Cr17nbsp;charifmatameliora,uel contra ipfum Apoftol. NH.I4lt;I9nbsp;Ne murmuraucritis,inquit,/ft quidam eorum mur (-.iy,nbsp;murauerunt,id eft,iniufte de prarpofitis fuis conquenbsp;fti funt, amp; ideo perierunt ab exterminatore, id eft, ab intlfth l.nbsp;angelo qui extra terminos promifla: terrae fjeuf-Gt eoSjUcl extra terminos fortis cledorum miGt.nbsp;Nam Chore Si. Ibcq eius murmuraucrunt contranbsp;Moyfrn amp;Aaron,quod non diuina eJclt;aionc,fednbsp;quafi per iipis praelati client populo :6^idcirconbsp;fie exterminati funt ,ut uiui delcendercnt in infernbsp;num,difrupta terra fubpedibus eorum.Proprnbsp;quod Scfcquenti die murmurauit ctra Mbyfcn ibideiit.nbsp;Si Aaron multitudo Gliorum llrael.dicens: Vosnbsp;tntcrfeciftispopulumdei.amp; obid egreleftjjanbsp; domino in cos,amp; uaftati funt incendio.fucft t^nbsp;qui pereufi funt, quatuordecim millia homin,nbsp;abfque his qyi perierunt in fcditione Chore. Itanbsp;propter raurmurationes fuas,quibus fallb de rc*nbsp;doribus fuis conquerebantur,perierQr,5lt;de menbsp;dio multitudinis exterminati funt per angelutnnbsp;adminiftrtem pcenas eorum. Videte ergo ne 8Cnbsp;uos Gmiliter contra me murmurantes, uel ctranbsp;quoflibet uobis fuperiores aut prx latos.Gmilitcrnbsp;imo deterius pcrcatis.Non enim eft ambiguum,nbsp;silos peccantes plus fubijcicndos tormctis,qbuBnbsp;peccanti poen ad hoc rclatx lunt, ne pcccarit. Ha:c autem omni'a in figura contingc-bantillj. Scdptafu autem ad correpri* RaM.iflt; oncm noftram,m quos fines fcculorum de*nbsp;uenerunc. fcaque qui fe cziftimat flare,ui*nbsp;dcatnecadat. Ita poft maris tranfitum Si cleftem cibun propter uarias offnfiones fuas uarijs modis perlnbsp;erunt. Sed bicc omnna contingebai illis in figura, quianbsp;tune figurabatur.quod pro fimiiibus culpis pri-repolTumus poft baptifmum Si corporis ChriftInbsp;facrainc|itum, N am quod in pluribus corum no |
I$8 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;J. AD CORINTHIOS
nofiramjtiiiiue^uieun^lexifliimtlbre,lttJeatJ efl, Iblicitus fit necadat.id eft.ne labaur in culp gra^nbsp;uem,(nbsp;Vidcat ne cadat, d fc ftar quot;putat. Hoc maximenbsp;ad eos ex Corinthijs didum eft, qui prfumctcsnbsp;defua fcientia, qua licitum elfe noucrant omnianbsp;edere, infirmis fratribus feandalo erant: amp; puta/nbsp;bt fcaliquid profcciflc ex dodrina pfeudo apOnbsp;ftolorum , undefadi erant dtriors :3tqueiu-dicabant Apoftolum,cum ipG effent rei. Supernbsp;biam igitur eorum amputat,ne per hanc in uari/nbsp;as culpas Geut ludaei corruant : quia C Apofto/nbsp;lo fuperbe detrahctes.Chrift tetabant. Multosnbsp;etiam alios qui futuricr:jnt,reprimitabclationenbsp;pcrniciofa,dum hortatur ut ftans obferuei ne canbsp;dat.id cft,ncpdconfentiat,uelne alium pecca-re faciar.Voluntate enim fua cadit q cadit.fed uonbsp;luntatc dei ftat qui ftat,aut refurgit qui relurgii.nbsp;Tentatio uosnon apprhendt nfi huma^nbsp;na.Fidelis at deuse(I,q n patietur nos tnbsp;tari fupra idbqd poteftis,fed faciet eti c tenbsp;tatione prouentuni,ut pofltis fuftinere.
Stans uidcat ne cadat. Non qd penitus fine cafuperfeuBrare nonpoffit. Sed hoc faite uidctc,nbsp;ut fit4tio.i.pd deledatio,ot noneppreJjfndrft.id c,nbsp;*rationcm ueftram in conlnfum n trahat,t/bH*nbsp;nntu,id eft,nifi de his leuibus pds,Gnc qbus hugt;nbsp;mana uita n potefi duci. Vel n dmoniaca.icdnbsp;humana ttatio uos apprhendt. Nam humanSnbsp;quidem eft.in corde tentationem perpeti: daemOnbsp;niacum uero cft ttationiscertamine amp; in opera Pnbsp;tie fuperari.Itcm aliud fapere fe res habe(.hunbsp;mana ttatio eft.Huius at uel illius ucl fu ipfiusnbsp;amando fententi.uelinuidendo melioribus ui^nbsp;ad prcidendse^ommiJhionis amp; condendi fehi-imatisauthrefislcrilegium pcrucnire.diabollnbsp;ca prlmptio eft.in nulo autem aliter fapere nbsp;fe res habet, angelica perfedio cfi.Qiua igitur honbsp;mines fumus, fed acqualcs angelis in rciurredio/nbsp;ne futuri fumus,quandiu non habemus angeltcnbsp;perfedionem, caueamus diabolicam prfumptinbsp;onem.Humanum quippe cft de occultis aliorutnnbsp;non uera fentirc, ut homo credat bonum que ne-ftit malum:amp;:iter opinione n certa credat ma/nbsp;lum.qu n ^bauit maluro. ante tcpusiudicetnbsp;quod nefcit.Sunt etiam human tentationes, ci*nbsp;bono quifej animo, fecundum humanam tamei*nbsp;fragilitat in aliquo cfilio labitur : aut irritatur it*nbsp;fiatrem ftudio corrigendi, paulo tarnen amp'litisnbsp;c^ Chriftiana tranquillitas poftulat.In his amp; tali'nbsp;buseft humana ttatio,non dmoniaca.DamO'nbsp;nis eft cm fcTentcr C uoluntarie pcccare.c nulnbsp;ad hoc fragilitat trahaf ; hominis at eftpign*^nbsp;rantiuel per infirmitat peccare. amp; qa neceffc_^nbsp;uos ttationibus fgt;bari, n dico uel oro ut nnbsp;temini, fed ut ttatio nulla uos apprhendt ni**nbsp;humana,ut Gcut homines.n Gcut dxmones ti^nbsp;mini, fcilicet ut per ttariones proficiatis,n fi;^^^nbsp;curabatis.Ego quidem hoc dico, fed deusnbsp;pic bit q3 dico, quia iplc cft fideliter adimpls q
A fuit bnephcit dco 8C prfirati funtin deferto, prSgurauit quod nunc in populo Chriftianoinbsp;n4.0gt; multi quidcm funt uocau,pauci uero eledi.Latanbsp;enim uia que ducit ad peri'tioncm.dmulti funtnbsp;qui uadunt per eam. ncc inillis bcneplacitum cftnbsp;dcO.Quod illi mala concupiert,5c corde in Acnbsp;gypt redicrunt, figurabat qcf carnales Chriftianbsp;ni erant iiila defidcraturi, SC mtz ad feculi reli-fta uitia redituri.Ql' quid ex illis idololatr fanbsp;di lni.qd quid fornicati funt, q3 quid Chri-ft tentauert.qd quidam murmurauerunt,figninbsp;ficabat qd quidam exChhftianis erant in idololanbsp;triam calri,amp; quid fornicaturi,amp; qdam Chrvnbsp;ftum tentaturijSC quidam murrauraturi,5d inupnbsp;fibiliter panas eoi$ pafluri. Vnde non omnes il-li.fcd quidam ex ipfis memorantur hc mala fe/nbsp;cilc:quia nec omnes Chriftiani/ed quidantfimvnbsp;lia nc faciunnS qui modo uetuas illorum cul/nbsp;pas imitantur.necefle e ut 8C panas ipfor patinbsp;ancur.ln figura ergo ctingebt illis hc omnia.nbsp;Sed ^rip (ut 4d correptionem noflriim,id efi.ut cor/nbsp;rigamur auditis culpis C panis corum, atq; ca-ueamus clTe de illis qui fimilia faciunt 8C patiunf.nbsp;In figura ontingcbant omnia fubueceri teamcnbsp;to,5idcoiam n opuseftutcumresmanifeasnbsp;agimuSjfigurarum prnunciantium celebrationinbsp;feruiamusjid efi.ut fabbaiacuftodiamus SC ciljonbsp;rum difierentias 8C his fimilia. Sed tarnen feriptnbsp;funt propter nos, amp; idco magna nobis cura funtnbsp;legenda SC intelligcda, SCin magna autoritate hanbsp;B benda.cum propter nofiramunhtatcm finticri-pta. Vitia quoqj d tormta ueterum feripta 1 untnbsp;ad correptioncm nofiram,in quo ,id eft.in nos lt;fc/nbsp;Hanerwit.id efi,deciinauerunt)iwrprlt;ilorum,quia innbsp;ultinft tate fiimus.amp;tot cxemplis priorum manbsp;gis corrigi debemus. Alioquin poenaiUor gminbsp;nabuur nobis.quia maior notitia legis,magis rc znbsp;$i*acit qui cam non eufiodit. Fines autem fccunbsp;lorum tanquam fenedus ueteris hominis, c to/nbsp;turn genus humanum tanquam unum hominemnbsp;confticuerimus, fexta xtatc fignifi?atur,qua do/nbsp;minus ucnit. Sunt enim tates fex etiam in unonbsp;homine.infanria, pueritia,adolefcentia,iuuctus,nbsp;grauitas, lncdus. Prima igitur humani generisnbsp;tas eft ab Adam ufipad Noe, fccunda Nocnbsp;ufc;;ad Abraam.tertia ab Abra ufqj ad Dauid,nbsp;quarta Dauid uft ad tranfmigrationemBaby/nbsp;lonis,3d inde quinta ufqjad aduentudomini, Sexta uero agitur ab adutu domini ufcpad finemnbsp;feculi.qua exterior homo tquam fenedute cor-rumpitur,qui etiam uetus dicitur, interior rc/nbsp;nouatur de die in diem.*!ndc requies fempiternanbsp;ftjqu Ggnificatur fabbato.Quia ergo fines lcunbsp;lorumficdcueneruntinnos.ideit, lecularitasinnbsp;nobis decreuit 5cfiniricoepit,ideo turpiuseritlinbsp;ultra pcccauerims.Pofi hxc falubns admonitio*nbsp;fubditur: Quoniam Ifraclitx poft accepta diuininbsp;tus beneficia cccidcrunt in uarias offenfioncs.pernbsp;quas perire meruerunt.Sd cafus Ifraelitarum praenbsp;gurauere cafiis Chrifticolarum.* atque omnia qnbsp;tune 11118 acciderunt, feripta liint ad correpon
!
tus ut nt caaat,la eit,ne laoaiur in cuipa gra^ .quiaiuftusfepties cadgin leuem Screfurgit. P*
1'
' CAPVT' XV
A pftttiGt^cumdiccret: Ecceegouobifcum futu omnibus diebus ufqj ad confumraationem fecuwnbsp;Il -fidelis edeuf,id cft,uerax in hac promiirione,utnbsp;fit femper uobifeum iH omni tcntationc,d non finbsp;natuos ultra uires tentari, fed tentationcm leuhnbsp;getut uincatis. Aliter de aliquo dicimus, n mihinbsp;habuit fidcm;aIitcr,nomihifcruauitfidcm.Namnbsp;illud efi,non credidiit quod dixiallud, non fecitnbsp;quod dixit.Sccundum hc fidem qua credimus,nbsp;fideles fumusdco : icundum illam uero,qua ftnbsp;quod promittitur, etiam deusipfc fidclis efi no-bis.Fidelis efi deus in co quod fe liiis promift aunbsp;xiliaturum, icoronam glori poft tentationesnbsp;daturum,5d ideo nonptttieturuostentarifuprdidiuoinbsp;pole/iit ferre,id eft,non pe'rmittet ultra menfuramnbsp;cftrarum uirium cxcrcicere pondus alicuius te/nbsp;lationis Nifi enim mifericors deus cum uiribusnbsp;tentamenta modifcct.nullus profedo eft,qui manbsp;lignorum IpirituQ tentationes non corruens pornbsp;tet. Qiiiafi menfuram iudex tentationibus nonnbsp;prbet.coipfoprotinus flantem dcijcit,quo ubnbsp;trauircsoncra imponit : SC idcircoepia difpenfa/nbsp;tone hoftem noflrum permitrit 8C retinet.rela-xat Sc refrenat,ut Sc tenteraur ad profedum no-ftriim, amp; non fuperemur ad hoftis cbfidcriura.nbsp;Fidelis cnim cft,lt;: ideo facit ut aut cito ceffe t tennbsp;tatio,aut fi prolixa fucrit, detipfe tolerandi uir/nbsp;tucem.Non patictur uos tentari fupra uires,pd ctenbsp;ipfttenttionefacietetumpruentim,tokronx,titpoinbsp;tisfujlitterc pondus tentationis. Subuenit enimutnbsp;impleat quod promifit,quia fidclis cft.Sc illud fanbsp;B citprouenire,quod potefthumanafragilitasfufnbsp;tinerc. Nouit enim quando procellam tentatio /nbsp;nis exurgere finat, qudo exurgentem rprimt.nbsp;Nouit pro euodianoftra reftringerc,quodconnbsp;tranos egredi pro noftrSexpreiferioe permittit,nbsp;utfuicns nos diluatprocella.non racrgat. Pro-Uentum ergo facit in tentatione, Sc tentationcmnbsp;prout expedite nouit, facit prouenire, Sc citiusnbsp;opus confolationis occurrerc facit, atque furgennbsp;testentationis flimulos mirigat,impugnantes(pnbsp;fcogitarionum motus interna pace tranquillat.nbsp;Moxip anima immfam de fpe clcfii Ixtiti pernbsp;tipit,dum deuidum refpicit malum qd tolerauit.
Pfoptcr qachariffmi mihi, fugite ab ioruin cultura
Dixi quod omnia contingebant Kraelitis in figura.qui poftcleflc pabulum conuerfi funt adnbsp;*dola,mi4tis^ modisoffnderiint, Cquod uosnbsp;deum fidelem habetis adiutorcm in omni tentarinbsp;One. Proptereptoi o chdriimi, quibus ego propternbsp;magnam charitatem cfulo, fugite, iu eft,cito uosnbsp;clongate.non folumanimo,fed C corpore lt;t6fdnbsp;forum cuItHrtt.ne ficut ludi fiatis i tcr idololatr.
- Qui cnim afliduuseft in idolio, aliquid fperat de eo:Sddc eo fperare.de dco dubitarc eft.Sic cnimnbsp;Saul ad idololatriam qu exterminaueratredijt,nbsp;fperans aliquid de ea. Fugite ergo ab idolorumnbsp;cultura, ne per hanc uobis nafeatur in deum ten/nbsp;ratio. Fugite quafi peftem, quafi uncnum,quaf
mortem;quia nifi cito fugeritis,noneuadetis. Fii C gftcdcidoliOjUt noncomedatis ibicum ofFendi/nbsp;ciiJo fiinplkium fratruin:quiaiamineorum nfpnbsp;ma cfcientia fafti cfiis idololatr, dum uos xftinbsp;mant ob honorem idolorum ibi comedere.
Vt prudentibus loquor, uos l'pf iudi'cate quod dicoCalixbcnedi'dionis cui benedi*nbsp;cimus,nonne comunicatio fanguiiy s Chrnbsp;fti cfts?8c panis quem frangimus, nonne pacnbsp;tidpatio corporis dominiellf Quoniamnbsp;unus panis amp;i. unum corpus multi fumus,nbsp;omnes^ de uno pane participamus.
Fugite ab idololatria,6i ut indefugiacis,i-quor uobis ahum aliquid, non quafi rudibus.id qu3[prudent^ut Siracioniscapacibus. Ideo' uosnbsp;ipft ueinz prudentes iudicate ijuoel dkojd eft, an pronbsp;pter hanc rationcm quam fubiungo, debeatianbsp;fugerc procul ab idolis , amp; abftincrc prorfus abnbsp;illorum facrifierjs. Calix bencdibonis Sic Ideonbsp;prius de calice loquitur,quia de pane poftea plusnbsp;crat locuturus. Ctdix beuediioni cui benedicimm.inbsp;calix cui Chriftus in ccena benedixit,amp;cui nos fanbsp;cerdotes in Mifla benedicimus.uel calix,id eil,cunbsp;iushauftubenedidiocrcdentibusinfunditur.cuinbsp;nos facerdotesin facramentorum confeftionc bnbsp;nicimus, nonne efi communicatio ftnguim'f Chrifli fid'nbsp;eft, nonne facit cos qui digne bibunt ilium , eflenbsp;participes uit Chrilh quper fanguincm def/nbsp;gnatur,quoniam anima carnis(utMoyfes dixit) Leugt;l7gt;nbsp;in fanguinc eft.Hoc e, nonne facit nos elle illius pnbsp;beatiiudinis SC glori participes, in qua cum ani/nbsp;maipius anima uefira unum quid fae per eiufdcnbsp;glori confortium Vbi innuitur,quia fimilitjfrnbsp;calix maledius idolorum,potantes fe facit par/nbsp;ticipes mortis djcmonior.er pitnis ^uem nos facernbsp;dotes in altarifr(lt;gtm,5 quem unum in multasnbsp;partes diuidimus ad deGgnandam unionem^l^nbsp;ritatis accipientium, nonne pdrticiputio cor {Kris deminbsp;ni e?id eft, nonne hoc operatur in nobis, ut tan/nbsp;dem corpor? noftra recipiant participationcmnbsp;immortalitatis 8C gloriae corporis noftri?Hoc enbsp;dicerc, Parucipatio calicis Sc panis dominici.fa/nbsp;citut animanora dC corpus tandem conforme/nbsp;tur anim SCcorpori Chrifli fccund receptionnbsp;eiufdem bcatitudinis. Tune aut hoc erit,G quodnbsp;in facramento uifibiliter fumitur, in ipfs ueritatcnbsp;fpiritualitcr mducetur, Ipiritualitcr bibatur.Spnbsp;cutenim ut ft fpecies uibilis panis,multa grananbsp;in unum conlperguntur,tanquamillud fiat quodnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,
de fidelibusait feriptura,cratillis corunum t anima una,^ fcut in coafedione uini liquor granbsp;norum multorum in unitatem confunditur, itanbsp;dominus lels nosadfe pertinere per unitatemnbsp;charitatis fignificauit,ac myflcrium pacis amp; uni/
* taris nofirin fua menfa conicrauit: Si. ideo qui accipit myflcrium unitatis, non tenet uinculnbsp;pacis.non myfterium accipit pro fe,fed teftimo-nium contra fe. Panis quem frangimus, efi par/nbsp;ticipatio corporis domini: quia ipfc panis quemnbsp;tnultis diuidimus, eft uerum corpus domini :
nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;O i)
U
A qui He illo acdpi'unt.de corpore dni acdpiunt,at/ quefunteuamipQ qd* accipiunt.Qomw J mlnbsp;tt fumus itttHt piit Cf m earp;.N ficuc unus panisnbsp;ex multis grants, amp;unutn corpus ex multis mc-bris componitur.Gc ccdeGa Chrifti ex multisnbsp;dclibus charitate copulanie conneticur. Vnusnbsp;***0^ ps* iumus.Nam iciunijs SC exorcifmis coenbsp;pimus moli,deinde baptiihio coiperf iumus, Cnbsp;per accc^ionem fani fpiritus fumus dco;i,amp;nbsp;ita panis dominicus e(Fei,G unum efle perfcueranbsp;uinaus.Nam ideo dns(Gcut didum efi)corpus 8Cnbsp;M4r.t4gt; ranguinemfuumineis rebus commendauit.qu;nbsp;Lmm. XX unum aliquid rediguntur e multis, quoniamnbsp;aliud in unex multis grants conGcitur, aliud innbsp;unum ex multis acinis confluit.Et ob hoc,cmu/nbsp;nicatio corporis amp;fanguinisChrtfti,fociat fternbsp;nam fandorum deGgtiat amp; facit, ubi pas^ric Si.nbsp;unitas plena atqi pet feda. Propter quomnia renbsp;dcdicimuromncs unuspantS)Slt; unum corpus,nbsp;quiad omnetde no pm corporis Chrifli{h(rt(ci(M-mtibQuod enim quiffp fuam partem ex hoc panenbsp;percipit,fignificat quia unuiquifq; iuxta menfurinbsp;fuam particeps Gc huiusgratiae.Sicuc autem unusnbsp;panis dominici facramentiunum corpus Chriftinbsp;efficicin eccleGa,Gcpani$idollatrixdKmonuinnbsp;participatio cil : SC Gcut omncs qui de uno panenbsp;ac de uno calice domini fumimus.un corpus effj inbsp;cimurtitaG cQidololatris de facriScio eoiyt cdTnenbsp;dimuset bibimus,un pfedo corpus cflicimur.nbsp;Quiem coinediiidolothyi.un c dxmone ft:nbsp;fcutgcomedjtcorpusChrifii,GtuncChrift.
B Vi'detclfraelfecundumcarnem. Nonoe^ cdunt hofttas,participe fuDtalnds nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Dixi quta qui edunt carnem Chrifti, Si
bunwfanguin etus, piictpes int Chrifti, Si hoc uobis per fimilitudinemofcendo. Nam NtieirJdnbsp;eftjCOoGdcrace cum ijrxetqai non fcdm fpiritumnbsp;*c*os,rcd fecundu folam cerztcm cR Ifracldd eft,po/nbsp;puTum ludorum.qut fola carne funt fiij lacob,nbsp;amp; carnalicerincelliguncd^ feruc legis prarccpta.nbsp;Nottne illinbsp;nbsp;nbsp;apud eos ete bojlidtlarnaliter im-
molaiasjunt p4rticipef(iltarir''ider[,de facriGcio al taris partem in cfum accipit.Icaeft.Parsem crenbsp;tnabatur in altari, Si pars comedebatur: amp; Gcutnbsp;ludxi participes fcbant altaris per efum hoftiaqt,nbsp;Gc nos cGFicimur participes Chrifti per eftim car-nis ciut Quoniam uera carnis ibftantia qusc innbsp;Chrifio eft,in nos tranGt: quoniam facrtGcium il-lud idem quod erat in altari, tranGbat in eos quinbsp;comcdebantdeillo. Similiter qutidolothytanbsp;facriGcia manducant,funt focij daemonum.quo/nbsp;modo carnalis Ifracl fous erat altaris in templo,nbsp;qui de facriGcns manducabat.
Quid ergos'Dico quod l'dols l'mmolatum, fit aliquidfaut quod idol fitaliquid tquot; Scc^nbsp;Oeile.jt.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;iminoUt genres,dmonqs immolant,
fiCn deo. Nolo afit Ibcios uos fieti dmo* niord. Non potellis calice dfii bibere amp; canbsp;licem dmoniorum. Non potcftis menfienbsp;daiparticipe cflc mf dcmoniorum.
.I.-AD CORINTHIOS
Quoniam monebatApofiolusutfugercnt ab idolorQcultura,nc cibistalibus contaminatenbsp;tur,fenGc mot cordis eorum, amp; ideo puenit nenbsp;quis tlli dicerct:rgo dicistim aliqu,habere idonbsp;li ucl pofte polluere.Non,inqt,idol inlcnfibilenbsp;polluit.fed dmones qui teplis pGdent,ad homines depraudos ifuo feruitio mcipdos,nnbsp;ofFerebat culp2s,fed quia illis offerebatur.Quafinbsp;diceret: Qm dixi,fugite ab idolorcultura.crgonbsp;ne quis ex hoc moueatur,interrogo,quid dico ionbsp;iUis uerbis pmiftis? An intendo dicere.qd'immonbsp;lat idolis,Gc aliqd jmmutet in aliquSdignitatrnbsp;Aut intelligo qd tdol ft aliquid.t. ualeat in ali^nbsp;^defle uel obcflclt; Non hoc dico,pd potius ifiudnbsp;aftero ,quia facrifciaqA iwmollt;ntgentet .nonido*nbsp;lis,fed demon^'tCquxlatct in idolis)immollt;nt,crnoi*nbsp;(Ieo.Dxmonr]s em magis dediti funt,qdeft pericisnbsp;loGus.Nam G tani idola coierent,Gcut eos nil adnbsp;iuuarcntjita nihil eis nocerent.Nam Gmulacrumnbsp;uere riihtl cft,fed fub tegmine Gmulacri diabolusnbsp;colitur.Gentes immolant dxmonijs. Sed ego uotnbsp;qui Chrifto incorport! eftis, nolo fieri fociot dtemonbsp;tiiorum per facriGcia gentium.Non enim hoc totnbsp;quod uidetur, in idolo, fed fub tegmine idoli cnbsp;occultumiiquitatismyfterium.ldeoabftinend jfnbsp;eftabcfutaliumfacrificiorum. Dominus tarnen
dicit,quia quod intrat in os,non coinquinat homi nem.Vbi feiendum quia ipG quidem cibi, Si dei ij/nbsp;creaturaomnisquidemperfemundaeft,fcdido |nbsp;lorum ac dxmonum inuocatio ea facit immun*nbsp;da.Ideodebeiis idolor facriGcia refpuere,quix - 'nbsp;non potefi calicetn dominion quo fanguis eft eius.W-iere cr clicemtUtnoniorum.in cjuo uinumeft icrilenbsp;g fuperftitionis.nec potefti{tnenfie,id cft,altarisdonbsp;mini in quo corpus eins efi,p4rticipn(lfer metf^e,nbsp;id eft.altaris dttntoniorutfl.Si tam magnum fuihnenbsp;bios incommodum.ut corpore amp; fanguinc do jnbsp;mini, fine quo uitam habere non poteftis.fepare- jrnbsp;mini, quoniam facrificium Chrifti 56 facriGciumnbsp;diaboli nemo poteft comedere. Qux enim con-uentioChriftiad BcliaK Aut qux pars Gdeli cuinnbsp;inGdeli:Vel quis confenfus templo dei cum ido*nbsp;lisfNulla his adinuieem focietas,quoniammortnbsp;Si uita Gmul non coueniunt.
An mulamur dominumf Nunquid forti* ores illofumusf
fl Non debemus ad fubuerfionem fratrun* manducare facriGcia idolorum.Quianbsp;iommumd eft.an inuidemus domino, ut regnutnnbsp;eius minuamus.comedendo idoloth ta ad pertbnbsp;tionem fratrum i non oportet ut xmulemurnbsp;conantes euferre membra fua.Qyia nunquidfi^nbsp;tioretfumui illo.ut poftmus contra cum pr ualetOnbsp;amp; cos ad pernicic irahere, quos ip fc uult ad ui*nbsp;' fcruare.uelnosipfosabeiuspercuftoncdefc-refMaJo noftro utimur,ficontrxChrifiagini'nbsp;Vclita:Anxmulamurdnra,ideft.an irnitam*^nbsp;Chriftum comedent cum publicanis Sinbsp;bus.dum cum idololatris roducamus^Ncqf^nbsp;ilium imitaraur in hoc fado, quia ipfc non
-ocr page 189-CAPVT .X.
Ul
A idololatriscb fumpGt ,d cutn his qui unutn deum colebant,5^tanien peccatorcs cranCjUt eosnbsp;duJcedine familiaritatis fu traheret ad pcxniten-tiam. An imitamur (Aominum Minime 8C nun-quid furaus fortiorcs illo^id eft,nunquid agimusnbsp;fortiora ipfe, per icicnti qua nouimus idolnbsp;nihil cflcj^mtes idolothytaquod ipfe n fecit?nbsp;Hoc eft em fortiores illo elfe, quod tii non eft fornbsp;titudOjfed debilitas,eafaccrc qu ille non fecit.nbsp;Omnia mihi iicent, led non omnia expe^nbsp;diunt, Omnia mihi licent, fed non omnianbsp;cdifict. Nemo quod fuum eft qurat, fednbsp;quodalcerius.
Abftinendura eft ab immoIatis.S oww** qiJi dem ciborum genera mihi licent,ciui poiTum ea fu-mere mundo cordc,/c(i om omuMexpediuntmi^itidnbsp;eft,quxdam corG non adiuut ,fed implict curnbsp;fum me. Secundum lege natur ]iccnt,qm munnbsp;dafuntomnianaturalitcr,amp; ideo licent,id Cjnulnbsp;io prxccpto mihiprohibcntur.OfMMquidemcinbsp;borum genera mihi licent,3c lege natur amp; pote/nbsp;fiateliberiarbitrij,(ednonomniaisd^ctint ^Jximos,nbsp;quoniam qu idolis oblata funt.deftruunc illos,nbsp;fide fubuertunt ideo licitis ctiam abftincnbsp;dum eft,ne fratres icandalizcntur.N^o cnimnbsp;fotquodfuumefl^id cft.fuum proprium commod^nbsp;, f 'd commodum rflter/Kf .Nam qui ueraciter intebnbsp;ligicidolum nihil clTe, omnem dei creatur^mnbsp;bonam elle,atqjGccomeditidolorum facrificia,nbsp;non uers icandalizare fratres ppter fuam efeS,nbsp;iftequodfuum cft:qurir,nonquodalior. Quinbsp;uerone fratribus noceai, licitis abftinct.ille nonbsp;quod lum eft qurit,fed quod alior ,quia cha/nbsp;ritate compulfus.etiam per fua damna quxrit alinbsp;orum commoda. Qyoc^de efca diximus.hoc denbsp;omni re fentiendC eft:qa qui fuas utilitates negli-git pro utilitatibus proximorumjlle iultus eft.nbsp;Omne quod in macello uenit, manducate,nbsp;nihil interrogantes propter confeientiam.nbsp;Domini eft terra amp; picnitudo cius,
n Quoniam licita funt hc, amp; amen non eft utendum cisfemper,determinatqmodoamp; quanbsp;atione polfint manducari,fcilicet fiuenaliafuc-rintin foro reperta. Omne,inquit,quodin macello ue-t, id eft, quod uendi tur in loco ubi carnes ucn-^ntur,manducate,nihil interrogantefjd eft,non qunbsp;entes an fir immolatum ucl non immolatum,nbsp;hoc facite propterconfeientiam,id eft,ut libera fit conbsp;flt;^icntia ucftra:quia licet aliquid fit oblatum ido/nbsp;io.tamen hoc nefeierit qui emit.nullum patiturnbsp;fcrupulutn^ Si apud deum iramunis eft.Vcl pronbsp;pter confeientiam uendetis conferuWndam, quianbsp; manducaretis poftquam diceret immolatumnbsp;efie, ille fi infidelis eftet, confirmaretur in infide/nbsp;litatc:uelfifideiis^rgyQj.3j.gjm.^3c. Nihil internbsp;dogate, quia fiinterrogaueritis infidclcs,qui uosnbsp;Iciunt elTe Chrifijanos, propter irrifionem uobisnbsp;refpondebunt omnia elTe immolata.Dixi ut mSnbsp;ducais fine interrogatione, quia domi e/i ferw.qnbsp;cunftanutrit Si.^gt;.tinec,^p^ffit((doeius,id eft,o/
h' ;
mnia quibus impletur terra, Nee poteft immun/ C dum elle quod dominieft.Si ergo idol immolanbsp;turn aliquidjuel noneft,uel ncfcitur,finculloconnbsp;feienti fcrupulo inufurancccffitatis alTumitur.nbsp;Si uero certum eft immolatum efle,raelius Chrinbsp;ftiana uirtute relpuitur.
Si quis uocac uos infidelium ad cnam uultis ire,omne quod uobis apponitur mnbsp;ducate,nihil interrogantes|gt;ropt?r confci*nbsp;entiam. Si quis autem dixerit, hoc immo*nbsp;latum eft idolis,noh'temanducare,proptci!nbsp;ilium qui indicauit, C propter confeientinbsp;am .Confeientiam autem dico,non tuam,nbsp;led alterius.ut quid enim libertas mea iudi*nbsp;catur ab alina cfcientiaf Si ego cum gra*nbsp;tia {urticipo, quid blaiphemor pro co q^nbsp;gratias agofSiue ergo manducatis,fue W* Colojf.snbsp;bitiSjUci aliud quid facitis, omnia in gloebnbsp;am dei facite
Dixi qualitcr raanducandum fit quod cmi-tisjdicam 8i gratis datum qualiter edipoflit .Ita fcilicec.'Si ^uisinfideinmuocdtuosad canam SCc.Cansinbsp; communione uefeentiG appellatur. kcivo'^/ quip/nbsp;pe commune dicuntGrci.Vnde SCcommunicSnbsp;tes,quod communitr,id eft, pariter conueniant.nbsp;/^pudueteres enim folitiieratin propatuloue-fcijSC communiter epulari, ne fingularitasluxu-riam gigneret. Si uos ad coenam quis infideliumnbsp;uocauerit,non prcipio ut eatis, fed in ueftra uonbsp;luntate pono.Tunc autemChriftianus ad coenam Dnbsp;infidelis ire debet, fi aliquem fruftum ibi habet,nbsp;id eftjfi leit fe ilium lucrari.-ficut Chriftus ideo cu MrfW,?.nbsp;pcccatoribusedebat,ut eos ad p.ocnitentiajactfii/nbsp;uerterec.Si uultis ad talem canam ire.omnequod uo~nbsp;hit apponitur,mandaeate fimpliciter, non interrogantesnbsp;unde Gt,propter confeientiam fimul difeumbetmt,nbsp;ne confirmetis infidles in errOre fuo, fi feienternbsp;manducaucritis coram eis cibos idololatri.Hocnbsp;tarnen perfcs dicitur,quipoirunt contemntcsnbsp;idolum quia nihil eft,manducare dclacrificio,ccrnbsp;ti quia quod fub dei creatoris nomine editur, nonbsp;poteft pollucrc. Nihil interrogantes dite quodnbsp;apponitr. Sed ft ^Wt dixerit de co quod apponi/nbsp;tur,hocimmdatume idolit, elite iam manducarepro'nbsp;pter ilium ^ui indicauit,ne putet uos illud comedercnbsp;fub idolorum ueneratione, cr propter eonfeientiatunbsp;alior.Qui ein idolis ftruit,glonabit,fi uos ederenbsp;de facrifietjs uidcrit. Si in errore confirnaabitur,nbsp;malumqj fratribus dabitis exemplG. Patetqa ca/nbsp;ro per fc no eft immun^^. Nara fi natura ipfa imnbsp;molatiti carnis eftet iraraunda,utiq? amp;nefcicnt6nbsp;ctaminarct.Nct^ entra eo minus ipfa eflet,quo nbsp;ncfcite fumerctur.Sed ppter confcicntt3,ne dae
monibus craunicalTe uidearis.Confcientiaautemdi co,nontuain, qu firma eft in cognitione ueritatis,nbsp;fed (tltcriwf .quiadhuc infirmus eft in fide,ucl needinbsp;uenit ad fidem. Apud confeientiam enim fuamnbsp;ltabiturinfdclis quifqj, fi uiderit te libenter ap/nbsp;petere qd*idolis immolat eft. Si dieet ; Quom
nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;o iq
-ocr page 190-X nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.1. AD CORINTHIOS
|
A Chriftianiucttnosimmolareqfifit mal,amp;ip ilia manducanc quafi fanda amp;mundat idcirconbsp;abftinend cft, ne mala de nobis opinio gencrc-lur in alior mentibus. Quia utnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;iudicatur mei li bertatab alien4 confUentia .i. cum ah idoli ueneraci-onec libera confcientia mea, gd opus eft ut ma lara de rae dans opinion,faciam seftimariga ucnbsp;nerationis caufa manducidolisimmolau^ludi-carer em non diftare ab idololatris.fi non abhornbsp;rcr qd* lt;)Iaturo eftidolis. Cfnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cum grati4 pat'/ ticipo.i. fi ego graiix dei craunico, quia in ipfius nomine edo,^Hilt;l blaj^hemor pro eo ^od gratis ago^nbsp;id eft, quid opus eft me cadcre in blafphemia imnbsp;peritorumfquid necefle eft.ut facia asftimari quianbsp;ego dcuotus fum idolo.d q illi funt oblata nonnbsp;horreo'' Blafphemor eniminde ac uituperor, ganbsp;magn aliquid de idolo fcntirc uidcor,amp; infidles gaudcin idololatria,dura me putancp^rticnbsp;pern, habentcsoccafione permanendiinerrorc.nbsp;Sc fidelibus main daur exeraplum. Ec quia hoccnbsp;mala inde cotingerent,ergo cauete idolis oblata,nbsp;ut poflitis ad laudc dei comdcre, Quamuis emnbsp;per puritat confeitix ueftfx licit fit uobisiftanbsp;umerc ,inimic tame deo cft ca fcicter edere,q-niam ad opprobri unius deihc diabolo dedi-cantur.Ergo ne faciatis cibo ueftro ucl adu deumnbsp;blafphemari, fed at m4nduc4tif,fiue bibitif,uel aliudnbsp;quidfacitis, omniafacite ta gloriam dei .i.ficfacite o,nbsp;B ut ex his glorificetur SC laudetur.deus. Modeftnbsp;SC frugaliter SC lpcranter manducando 5c bibnbsp;dOjglorifica deum.Sicnim q3mducas amp;bibis,nbsp;ad refcion corporis fiimis rcparationem'qj mnbsp;brorG,gratias agens ci g tibi pbuic mortali SC franbsp;gili ifta fupplementoi: lblatia,8f cibus tuus ^ponbsp;tuus laudat de. Si uero mod nature debitnbsp;iram(*deratie uoracitatis excdas, 8C uinolentianbsp;te ingurgites,mducSs Scbibcs de blafphemas.'nbsp;Si pofteibS amp;pot requiefeisut dormias,amp;in lenbsp;Ao^ihil turpiter cgeris,nccexceflris ultra ccefnbsp;fam licentiaminlegc dci,laudascum: K cum dornbsp;mis,fi mala confcientia n te excitt quitte, in-nocentia imnitui laudat deum : ftcumuigilasnbsp;Scbcnc agis, atque deus laudatur de bono oprnbsp;tuo, opre tuo deum laudas. Sic ad laudem ciusnbsp;orania funt agda. Sine ofFenfionc eftote ludis Si gentibus Sfecclcfix dei, fient Cego per orania omninbsp;bus placeo,non qurcs quod mihi utile cft,nbsp;fed quod multis utfalui fiant. |
Ira ueflram conuerfationem modifcatc, ut nullus feandalum ex ea patiatur.E/ofefcilicet/ncnbsp;o^enfwne ludais cr gentibut cr ecclefilt;e dei. Offenfionbsp;cnim ludisfit, fi Chriftianum qui fe dicit Icgcmnbsp;C prophetas rccipcrc,uiderinc idola que illi abo/nbsp;minantur,nonhorrcre.Gcntilibus uerohaeceftnbsp;offnfio,fiin eo in quo funt,non folum non argunbsp;antur,fed SC prornptiores fiant,dura n uitanturnbsp;uotaidolorum fuorum.Ecclefi autem dei fit ofnbsp;fcnfio.dum quofd ex numro fuo uidet his quxnbsp;iniraica deofunt^adhserere.Cauete igitur uno ci/nbsp;bo ueftro Gc oranes offendere, peut amp;ego n folu Cnbsp;non oftndo quenqu,fed etiam placet) omnibut pernbsp;omnia qu facio. Non quidem ita placcbat Apo-ftolus omnibus,ut placeret eti tam multis perfenbsp;quutoribus fuis, fed placelftt omni generi horainbsp;num,qd Chrifti congregabat eccleGa,fiue iam in*nbsp;tus pofitis,fiuc introducdis in eam.Oportetcntnbsp;ut redores boni placere hominibus appett, ldnbsp;idcirco ut fu aeftimationis dulcedine proximosnbsp;in affedum ueritatis trahant,non ut fe amari dfinbsp;dcrenr,fed ut diledionem fuam quafi quand ui/nbsp;am faciant,per qu corda audientium ad amor2nbsp;conditoris introducant.Difficile gppe cft,utqunbsp;libet reda denuncians prdicator, qui non diliginbsp;tur,Iibenter audiatur. Debet ergo quipr3ceft,ftunbsp;dere fe diligi, quatenus polTit audiri;amp; tamen a*nbsp;mor fuum pro fcmctipfo non qurerc, ne inue-niatur ci cui feruire per officium ccrnitur,occul-tacogitationis tyrannide refultarc. Rede igiturnbsp;Apoftolus nc dicit, quia ego p omnia omnibus ,.nbsp;placeo,quuis alibife deneget hominibus place-rc. Addit enim,oB quarens quod mibi utileefi,led quodnbsp;multis utfalui jt4tt.Nulli autem utile eft ad faiutc,Gnbsp;homo ci propter ftipfum placuit: quia non redenbsp;placetalitcr,nicum propter deum placet,id cft,nbsp;ut deus plaat C glorificetur, cum dona cius atnbsp;tendunturiri hominc.autperminifterium hominis accipiuntur. Cum autem homo fic placct,n5nbsp;iam homOjled deus placet.Placet ergo Paulus SCnbsp;non placet, quiain eo quod placerc apptit, nonnbsp;fe,fed per fe placerc hominibus ucritaiequatrit. ICAPVT .XI. Mitatores mei ellote ficut ficego Chf i, lt;Ego,inquit,omnibusplacco,quxrcnsomnnbsp;bus prodeffe,5d uos cftotcimitatores mei, ut nulnbsp;lum offendatis ,4ed tali intentione per laudabilnbsp;it omnibus placerc quxratis.IwiWtornmci eflotenbsp;fct CT ego fum imitator Cb/h.quoni ita per menbsp;imitabimini Chriftum qui nullum offendit, fed *'nbsp;omnes faluare uenit. Imitatores mei eftotc ficutnbsp;Sc ego Chrifti.ln ccclcfia iftc ordo cft,alii prxcc- nbsp;dunt,alrj fcquuntur.Si qui prxccdunt, exemploinbsp;fc prxbcntfequennbus: 8C qui lcquuntur,imit-tur praccedentes.Sed 8C illi qui fc exemple prac-bent fcquentibus,fcqu5tur ipfum Chriltu. Namnbsp;quia omnes fuperaucrunt proficicndo,nec iam renbsp;manfit homo quem imitentur, ipfc Chriftus cinbsp;rcmanct,quern ufep infinemfequantur. Laudo autem uos frafrcs,qj per omnia me! mcmorcscftls,6f ficut tradidl uolSjprccnbsp;pta mca tenctls, Volo autem uos fci're,qgt;o* quot;nbsp;mm's ulri c^ut Chriffus efttcaput afit mu*nbsp;Iien's,ulr:caput uero Chrifti,dcus, Omulsnbsp;utr ords aut prophetas uelato caplte, detufnbsp;pat caput fufl; ols au t muller orans autp*nbsp;phetas no uelato caplte.deturpat caputlh^'nbsp;um. Vnij enlm eftaefi decaluef. Nam fi nonbsp;uelatur muller,todeaf. SI uero turpe ctaiinbsp;lier! tderi aut decaluari.uelct caput fu^* |
XI. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;165
porale caput. Sed econtra emnlt tuulier, quia infe- C rirSfubicftauiro, Gfucritoratitinccdefia autnbsp;prophetantnoftuelatocitpite, deturpat^ inhoncumnbsp;reddit crfpat fuum, quod ita nudum omnibus ofte/nbsp;dit. Quoniam Chriftus cui feruire cft fumma li*nbsp;bertasj caput eft uiri,ideo n eft iuft ut in cccle-fia oret uel doceat uclato capitc, quoni inter eunbsp;Sc Chrift non eft aliquidmedium.Etproptercanbsp;non debet oftcdere fignum feruiiutis in fe, fed li-bcrtatis. Nam ga fine alio mediantc cffriftuseftnbsp;caput cius,amp; p Chriftum deus,amp; ideo in fignumnbsp;iibertatis non habetueliim, qd eft fubiedionis finbsp;gnum.Deturparctcm caput fu5,fiorarctuel prdnbsp;phetaret coopto capite :qa uidere reputare dedenbsp;corofum fub Chrifto effc,tang fub fuo capitc,ddnbsp;quodignominiaefletilli.qd*fummalibertas 8C.nbsp;gloria debetuideri.Scd mulier in ecclefia ftas nonbsp;uclatAcapitc.i.fine ignofubiediis quam debetnbsp;uiro , deturpat caput fuum ,i. dchoneftat uirum,nbsp;quafi non habeat eum mcdi inf fenbsp;nbsp;Chriftum,
uel caput fuum carnale dchoneftat,d dnudt il lud .quia ttw ejl lt;c iecaluetur, id ,ttundcm eftnbsp;ad turpitudinc, ac fi decaluaret. Verc id ualct.nbsp;Nrfw non uelatur mulier,et iam tondeatur. Debet eni tnnbsp;londeri.fi non eft uehta.Sed tur^eemulieri toft*nbsp;dcriMtdeclt;tuttri,ueet caputtum. Nam dumftatinnbsp;in ecclefia retortis crinibus in tergo amp; nuda fronnbsp;t%hoc eft adeo turpe, acfi capilli p decaluationinbsp;ueldetonfione eflentablati.Nci'palem intellnbsp;gtiam breuif attingamus.In uiro cm (utfiipradinbsp;d efl)rnalis fenfus accipft,in muliere at animanbsp;hos intelligic, qu rnali fenfu uelut mulier nbsp;uiro rcgitur.Ipia quoque anima hos.quae utrunnbsp;m unum fit,fi qudo ea qux dci funt cogitt, quanbsp;finir eft. Aquacontcplatione ipali per uel*-m, id eft, carnalibus cogitationibu# fe ciibe-re non debet,fcd reuclata facie,id c, mundo corde ad contplanda clcftia 8i fpalia fc cxtcde-rc.Si quando uero ea qu mSdi funt cogitatjl^uanbsp;fi mulier eft. Sed ne lupra qutn nccelTc cft,fe innbsp;tcrrcnis asftibus occuper gt; oportet ut difcrcriomsnbsp;uelaminc reitringatur, ne forte dum licita C nc-ceflaria uult procurare,ad illicita SC fupfluacogi/nbsp;tandailliciat .EthoceftJpaliter quod uir caputnbsp;uclarc non debet,fed mulier.Vir em,ideft,uiriHsnbsp;fenfus rnis; orans, id ,dlt;fiderans lpna:autnbsp;phetans, id c, futura pracmeditansmdaio cap/te,nbsp;ideft,obumbrato nebulis terrenarumcogitationbsp;num fuo acumine: deturpat caput fuum,id c,turnbsp;pitudinc cogitationum iuarum obfcur at fibi pul-chritudin fupernse fapienti. Sed mulier, id eft,nbsp;inferior pars mtis intta temporahbus : orans,nbsp;id eft, appetcns qu cdpori funt neccifaria : uelnbsp;prophetart, id eft,futura qu fibi funt agda prjnbsp;uidesmonuelato capite.id eft,nonp difcretionisnbsp; tcmperantiamrcftridlofuoacumine :deturpatfunbsp;um caput, id eft, turpitudine inieriorum defidonbsp;riorum fcedatfuperiorcm mtis aciem,qudebiinbsp;itfolis cleftibusinliiare. Tantundem ein ualet,nbsp;quod fine uelo modeft cohtbitionis ferelaxat innbsp;appctitutu Kmporaliuin rerum,ac fi decaluetur,
nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;O 4
(gt;
'k'
A nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;vth ------ quot; r* * nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;--------
y Htfh Chriftus.Clt;(pt 0-0 CW/li.dfH eft ftcdura quod ^14.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;____All.-k iir bnnr l'nfiimHplim (e
CAPVT
A nbsp;IPoftquam mores STconuerfationccoiargu |
it.nunc traditiones uult corrigere. Idco n cfir/ ntando,fed per ironiam incipit loqui.Prcepi,innbsp;!ftt,ut me imitemini.SCn poflum rephdere uosnbsp;de inobedientia, fed btdoMot (lt;54 per omnia eis menbsp;moref met,CT prteceptanbsp;nbsp;nbsp;nbsp;uobis tradidi,tenetif.His ucr
bis ucrbis plusillos tangit, g fi manifcfte incrcpa ret cos.Quia cum effet apoftolus coijtjimmemo-res crant traditionum eius.'neq^ qd* adhuc non dinbsp;dicerantex aliaip ecclefiayttraditic,fcquebant;nbsp;amp; ideo quafi nouif tradidit illis, dices: V(d tMemnbsp;uofire amp;c.Quafidiccrct:Vos obliti eftis mei,8Cnbsp;traditiones meas non tenetis,(ed uolo uc ifta qunbsp;fubiungo,fciatis. Volo uos Icire quod chrius e ottnbsp;wiricaput:iqm uir deo qijidem,ied per Chriftumnbsp;fauseft . feduircReaputmulierii: quia quamuisnbsp;amp; mulier p Chrift,de uiro tarnen fatfta eft, ac pnbsp;hocfubijcitur uiro.Et ficut uir Chrift,ita muliernbsp;debet fequi uii5t, cxplo illius agcrc bona.Sic^nbsp;fecundarioper uirum fubijcitur Chrifto. Vir etnnbsp;nullifubiedus eft nifi Chrifto, mulier aute ui/nbsp;rodChriftodebeteffc fubietfta. Chriftuseftcaput uiri,qui regitur fapicntia: fcciir caput munbsp;licris,qu regit uiro.Defignatur at per uirumnbsp;IpCsratlonaliSjamp;permuIiercmanima.Eftem aninbsp;m quafi maritusquodammodo fpift hominis,nbsp;quia animalem affedionem tanquam coniugcmnbsp;tegicChriftus ergo caput uiri eft, td eft, fapicntia*nbsp;deigubernatrixeft illius fps quieftinhomine,nbsp;B quo potefthomo intelligere fpiritualia.fiipfe fpinbsp;rituspie fe fubijcit deo. nihil cnim altius illo fpu,nbsp;nifi lpientia qu deus eft. Sed uir eft caput mulinbsp;ris, quia Ipiriius regit animam. Aliud eft cmmnbsp;in homine rationale quodregit,aliud animale qdnbsp;regitur^ut fcihcet caro nonconcupifcat aduerfusnbsp;fpQm,fed fpiritui fubiuquot;etur,id eft,concupifcen-tia carnalis non aduerfctur rationi, fed potiui obnbsp;tempcrando denat effc carnalis, ut appetit aninbsp;m per quciw uoluptates corporis operamur,hanbsp;beat mens interior tanquam uirilis ratio ftibiuganbsp;tum.Ita eft caput uiri Chriftus,5lt; caputmulieris
quot;H pater maior eft illo. ut hunc ipfum deum effe, quod ilJi cum patrc unum eft, caput fit hominisnbsp;mediatoris,quod ipfe folus eft. Si ein mentem renbsp;^e dicimus principale hominis, id eft, tanquamnbsp;aput humanfubftanti, cum ipfe homo curanbsp;ntte fithomo,cur non multo congrutius, imonbsp;multo magis uerb cum ptre fimul deus, fit ca-PChrifti,quamuis Chriftus homo nifi cura ucrnbsp;bo,qd cai fadum eft,intelligi non poflt Omisnbsp;lft ors Sdc.Venit ad caufam,ga SC uiri quidemnbsp;apud Corinthios nutricbt coman^ Si. mulicresnbsp;nudato capitc^cedebantin ccclefiam,glotiantesnbsp;incrinibus.Quodn foluminhoneftum erat,fcdnbsp;etiam eoncupifccntifomit prftabat.SCquoninbsp;am Chriftus eft caput uiri, ideo omnis uir lam di-Uesqum pauper, in ecclefia deumoTitUf dutctenbsp;ris prophetaiJf, id eft, futura 8C occulta pronunci-ans ebto capite corporeo,deturpat, id c ft, dehone-ftat fpirituale caput fuum Chnftuin, uel etiam cor-
-ocr page 192-4. AD CORINTHIOS
|
A id eft, ac fi detegatur, 8C appareat omnibus pra-uaintentio cius de qua debet erubefcere.Hec em per frontem,qu pudoris iedes eft C prjeminer,nbsp;defignatur .Narn mulier, id eft, pars rationis in-tta rerum temporalium adminiftrationi, fi nonnbsp;uelatur, id eft, fi non modefte reftringitur fti-perfluis cogitandis, etiam tondeatur, id eft.aufe-rat ft uniuerfas cogitationesmundanarum cunbsp;rarum.Alfliuseftein ut omnesmundi curas ab/nbsp;ijeiat, qum ut in omnia mundi defideria fparganbsp;tur, dum neceffaria procurt. Si uero turpe eftnbsp;mulieri tonderi ueldecaluari,ideft,fi hxc inferiornbsp;pars anim,quae parum ad aliud ualet,incongranbsp;tim dputt abfcindercuelutcapillos ft omnesnbsp;mundi curas, uel detegcrecunftis impudentiamnbsp;fu intentionis erga temporalia.uelet caput fu/nbsp;um .i. modefte cohibeat luperfluis cogita^ioni-bus acumen fuura. Virquidmnon debet uclare caput fu um,quia imago amp; gloria deieft.Mulier aunbsp;tem gloria uiri eft. Non enim uir ex raulienbsp;re eft,fed mulier ex uiro. Etenim no eft erenbsp;nbsp;nbsp;nbsp;atus uirpropter muliercm,fcd mulier pro pter uirumJdeo debet mulier uelamen ha here fuper caput fud,0C propter angelos,nbsp;V cruntara neque uir fine mulicre, nequcnbsp;mulier fine uiro in domino.Nam ficut munbsp;Her de uiro,ita amp; uirpermulierc, Omnia r, autcmcxdco, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Vir qidem non debet uelare cdput fuutn,id eft,non debet habere fignum feruitutis uel poteftatis fu per ft,ftd libertatis:quia non habet aliquid fupernbsp;Aifi deum.Quoniam iiHrfZO^ glori^dei. Ima-go,id efi,fimilitudinis impreflio?^ gloria dei cernbsp;nitur in ro,quia unus deus uhumnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;homtn27-^ u| ficut ab uno deo funt omnia,ita efl'ent ab uno hoine omnes homincs,ut unius dei inuifibilis,nbsp;unus homo uifibilis imaginem haberet in terris,nbsp;' utunus deus in uno homine uideij^tur autorfnbsp;tatem unius principfj conferuare ad cfufioncranbsp;diaboli.qui fibi neglefto uno deo, dominium 8inbsp;deitatem uoluitufurpare.Homoigitur imago nbsp;gloria dei eft, ut ficut deus praseft omnibus pernbsp;omnipotentiam.fichomoterrenis perintelligennbsp;tizm^Mttlier Mtem gloria e uiri, quoniam fada eftnbsp;illi in adiutorium, ut habretuir gloriamde ca,~~nbsp;cumei prseiretad deum, 5Cft cidaretimitandQnbsp;in fanftitate.Gcut ipfc efletgloria dei,cum eius lnbsp;pientiam ftqueretur. Gloria uiri eftmulier, dumnbsp;illcregit,hsecobtcmpcra^ille fapientia regitur,nbsp;hc uiro.Gloria uiri cft,quoniam ex co eft, 8cnbsp;eifubietftacft.Noefliwwr ex mwiicre e,fedtnulier exnbsp;iro,id eft,Adam non ex Eua,ftd Eua ex Adam.nbsp;Etadhucalia ratione dcmonftro,cur mulier fit lt;nbsp;gloria ui ri. Qgw o credtus e uir propter mulierem,nbsp;fed mulier pt'opteruirum,id efi,non eft creatus Adamnbsp;in auxilium Eu,fedEuain adiutori Ad.Hocnbsp;confirmt illud,quod diximus unum deum unnbsp;hominem fteifl,quoniam uir Simulier unum |
funt in natura,quia origo mulierisuir eft.ldeoW!i C er,utoftendatur elfe fubiefta, debet habere uelamennbsp;f'upercaputfuum,id eft,poteftatem,ad defignandatnnbsp;potefiatem uiri fuper fe. Nlt;n habeat caput libc/nbsp;rum in ecclefia,ftd uclaminc teS,cr propter angenbsp;lot,id eft, propter facerdotesdiuin uoluntatinbsp;nuncios,nein eiusfaciemirritetur adlibidineinnbsp;SC quia facerdos perfonam habet Chrifti, idcirconbsp;mulier quafiante iudicem, fie ante faccrdoteinbsp;qui uicarius eius eft,propter reatus originem fubnbsp;ieda debet uideri. Vel propter angelos,qui no/nbsp;bis funt ad euftodiam deputati, ne difpliccat eisnbsp;lafciua mulierisdenudatio,fiuiderint fomitemnbsp;peccati per earn exciiari.Dixi quia mulier eft glonbsp;ria uiri,amp; propter uir,5^ ex uiro creata in prin*nbsp;nbsp;nbsp;* cipio.Scd tarnen in fubfequenti gencratic non cil ita,quia netwuirfine muliere^^ mtdierfine uiro cre^nbsp;atur in domino,id eft,inoperaiionc doraini,qui cXnbsp;uno fecit primiius ambos 3C unum. Vna enim canbsp;ro SC unum corpus in domino, id eft, fecundumnbsp;deuni,qui creauit. Vel ita: Licet mulier propternbsp;reatus origin^ porter fignum fubielt;ftionis,nonnbsp;tn exclufaeft a falute:qa neque uir fine muliere.!.nbsp;exdufa mulicrc meqj mulier fine uiro.i. exclufo uinbsp;ro eft in dn^idcft,in gratia domini amp;falutc ternbsp;na. Neuter enim excluditur, fed uterq; admittiifnbsp;S^ ciir hoc/ Quia ficut mulier de uiro prius fada eft,nbsp;ita cr uir per mulierein poftca nalcitur.Mulicr eft exnbsp;uiro.uir per rnulierem.Sed ownwfunt eX deO. Qunbsp;omnia,nifide quibusnunc fermo eftfid eft,C illenbsp;uir ex quo mulier, amp; ilia mulier qux eft ex uiro,nbsp;Si. ille uir qui per mulierem. Poftquam Apofto/ Pnbsp;lus fingulagradatim cxpofuit.ut omnia deo lubnbsp;ijccrctjnura ftruans principium, ait: Omnia cXnbsp;deo, utneq?mulierde fubiedionedoloret.netjtnbsp;uirquafide exaltionc iperbiret. SedcongruSnbsp;eft ut ad l^rital intelligentiam reuertamur; Virnbsp;em no debet uelare caput fu,quia imago amp;glo-ria dei eft. Genefis docet uirum 3C mulier fadonbsp;ad imagine dci.Fccit,inqt,deus homin, ad ima/nbsp;ginem dei fecit cum, mafculum fccminam fecit cos. Ad imagin quippc dei natur ipfam hu/nbsp;manam fadam dicit.qujftxuutroqjcompletur,nbsp;nec ab intclligda imagine dei ftparat faminamnbsp;Quomodo igitur dicit Apoftolus uirum elfe imanbsp;gincdci,undc caput uelare prohibetur,mulic-rem autcmnon,amp; idco caput uelare iube tur, nPnbsp;fi in natura humane mentis intelligaraus muliernbsp;cum uiro fuo elfe imagin defutuna imago fit tonbsp;ta ilia fubftantia^Cum autc ad adiutorium diftri-buitur,quod ad earn folam attinct,nonlfi imagonbsp;dei.Quod at ad uirum folum attinet,imago delnbsp;eft tam plenafctcp integra.qum in unum coniunnbsp;da mulierc. Vir enim principaliter creatus eft adnbsp;imaginemdei,inquo naturaliter amplius uige ? ratio,quafi ipft ftratio,queftgloria dei. Muli' cr at eft ipfa Icniualitas, qu fubferuiendo glOquot;nbsp;ria eft rationis, quia hc infamina naturah prs^nbsp;ualet. Etidco natura mtis humannon eft ima/nbsp;go dei,nifi ex qua parte ternis rationibusconf-der-andisadhsercfcit, Quia etfi tou contpletuf |
CAP VT. nbsp;,
A ucritat^, imago dci elb Sc cum ex ea diftribuitur aliqutd amp;quadam inttione deriuatur ad aAionnbsp;rerum tcmporali5,nhilominus ex qua parte co/nbsp;ipctamlt;onfulit ucrrthccm.imago deieftxx quanbsp;uero intendjtur in agenda inferiora; non eft ima/nbsp;go dei. Sc quia quantumcunque fe extenderit innbsp;id quod tcrnum eft, tamo magis inde forma-xur ad imaginera dei, 8C propterca non eft cohi-benda ut fe inde contincac ac contemperet, idconbsp;uir no debet uclare caput fu.Qiiia uero illi rationbsp;nali aAioni, quae in rebus temporalibus corpo-ralibus^ ucrltur, periculofa eft nimia in inferio-progretfio, debet habere poteftatem fupernbsp;caput : quod indicat uelamentum, quo fignificanbsp;xur efle cohibenda Vif non eft ex mulicrc, fednbsp;raulier ex uiro , id eft, acternx contemplaiionisnbsp;ueritas non ex adminiftratione temporalium r/nbsp;rum, ut ab ea regatur, neque ratio ex fenfuahta/nbsp;tc, fed cconucrfo : quia non eftcreaius uir pronbsp;pter mulierem.id eft,rationalis fenfus utfubfer-uiat fenfuahtati, nec aeternorum contemplationbsp;utfubiiciatur temporalium aAioi, fed econtra/nbsp;rio:S^idcircomulier,ideft,fenfualitas SC pars ilianbsp;rationis,quxadtemporalia gubernanda defle-itur,habcat poteftatem, id eft, iujumfuperio/nbsp;tis moderaminis fuper caput ut per difciplinam
prematur noxia libertate uagarum cogitatio# .num propter angelos dei, qui nos femper afpicinbsp;.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;unt, ne dilfoluta lafeiuia cogitations tioftrarum
oPFendantur. Sed tarnenneque uir nemuliere, id eft, rationalis fenfus Gne fenfualitate ucl tem- poralium procuratione: neque raulier Gne uirogt;nbsp;ideft,nclt;pfenfualitasuel temporalis aAio Gne fu/nbsp;periori fenfu;in domino,td eft, in dominiopcra-tione.fed potius Sc illud quod regendi habet ponbsp;teftatem in homine,Sc^im^ inftrius quod regennbsp;dura eft dominus fecit. Nam Gcut malier de uinbsp;ro,ideft,ctt aiobonaexcognitione ueritatinbsp;habctoriginetn,ita SC uir per mulierem,id eft.G-militer SC cognitio ucritatis poft cxacuitur p bonbsp;nam aAionem.Omnia autem funt ex deo,id eft,nbsp;amp; contemplatio ucritatis amp; bona operatio ,uclnbsp;fuperior Sd inferior pars animx. AUter ; Per uirnbsp;ipales reftores plebis eccleGafticx deGgnantur,nbsp;in quibus uclamc ignorantix non debet effe. Pernbsp;mulierem ucro Ggurantur anim inGrm,quninbsp;bil fpale, nihil de inuiGbilibus capere poffunt.nbsp;Quibus tarnen ignorantix uelamen non officit,nbsp;fide his qux nonintclligf, nihil de proprio fennbsp;i^u prxfumunt, fed facerdotibus fuis uelut ange-is honorem dantes, inquirunt ab iliis qux nefei-unt.Cxterum G quxhbet anima ii^rma,qux adnbsp;huccarnaliter fapit,fpalibus uirfffe eferre prnbsp;furapferit, deturpat caput fuuro, id eft, inhononbsp;rat facerdotes ccclcGx.Sed hxc omittenics,uide
. amus ftquentia facerdotes. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;
V ofipfi iudicate. Dccet mulierem non uclt; latana orare dcum f Nccipfa natura docetnbsp;uo5,quoduirqui4m ft comam nutriat,nbsp;jgnonunia eft i^imulicr ucro fi comam nu
; XI nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, ilt;$-
rriat, gloria eft illi, quoniam capilli pro uc C lamine dati funt ei^
Dixi quia mulkr in ecclefia debet babere u latum caput, 2C uo/tpfiiudicate, G hoc rationabili-1er dixi.ludicate G decet mulierem non uelataninbsp;orarc deum . Non decet,quia mcc tpp natura docelnbsp;ttoJ hoc effc decens, qux capillos raulieris ita mulnbsp;tiplicat.Cumhxc effet apoftolicx tralt;tionisra-tio,ut uelatx rauheres effent in ecclcGa, illi ecoh-tra reuclatas cas in eccleGa paticbantur.ldeo nonnbsp;iam per autoritatem traditionis quam neglexe-rant, fed per ipfam naturam fuadcrc iliis nititurnbsp;ueritatcm.Ncc ipfa,inquit,natura docet uos hocnbsp;deccrc.Ethoc docet natura, quod ir quidem^ cnbsp;warn nutriat, cum dc Icx hoc prohibeat, ignominia, Ieic,iAnbsp;id eft, grande opprobrium eftilli: ed/jtnulier CO/nbsp;mammtriat,gloriaeft illi, quod coma ipGus tam lotinbsp;ga SC tam decora crefeit ac multiplicacur,t fuihnbsp;ma gloria 8C pukhritudo uideatur. Ideo glorianbsp;eftilli, ^Honirfw Mpilii natrali inftitutione dati [ninbsp;ei pro eUwitiehabendoi id eft, dati funt eiut aliudnbsp;uclam apponaf,quod per produdioncmcapil-rnbsp;lorum innuitur. Coma enimindicium uelaminisnbsp;cft,utnaturx uoiuntas addatur Et ideo uir nonnbsp;eft naturalif comatus,quia non eft uclandus. Sednbsp;C iuxta fuperiorcm traAatum fpalis intellignbsp;ae non docet ipfa natura mulierem Gne uelamUnbsp;ne dcumorare,quoniamerc Aus hominis ftatus,nbsp;indicat quod ilia pars rationis cius,qux temporanbsp;lia j)curat,n Gne uclo diferetionis ea debet donbsp;minopetcrc,neGcuc dei animaliatotam fe degeinbsp;atinappctitumterrcnarumrc]^. Vlo enim debet cohiberi nimio cogitatu C appetitu inferinbsp;rum.Vir quid.id eft.fupior mentis fenfus,qtft Cnbsp;leftia ferenus debet cogitate,finutriat comam,idnbsp;cftjdcnGtatem fupfluarum cogitationum.ignominbsp;piaeftilli. Mulicrautera, id eft, pars illamenpisnbsp;qux tmporaha difpenfat,G nutriat com,^ eft,nbsp;multitudincm utilium cogitationum,pcr quas ia-pienter expit neceffriam rcrum corporaliumnbsp;adminiftrationCjgloria eft illi,quoniam apud dnbsp;ura habet inde mcrccdem. Quoniam capilli datinbsp;funtei pro uelaminc, id eft , multiplex cogitatusnbsp;dencceffartjs rebus eft illi datus, ut fubhoc teganbsp;C abfcdatur diffoluta uagationc inutihum Cnbsp;noxiarum cogttationum.
Si quis autem uidetur concentiofus efle, nos talem confuetudinetn non habemus.nnbsp;queccclcfa dei. Hoc autem prxcipio, noinbsp;laudans quod non melius, fed in decerinbsp;Usconuenitis.
q Dixi uiros comatos eiTcjfed mulieres opor/ tere comam nutrire amp; caput uelare.multas rationesinde monftraui. Sedfi ^is uidetur contentio/nbsp;fus ejfe,ut adhuc de hac re uelit contedere, faltctn .nbsp;autoritatidebetaeqefeere; quiauof ludxi,quo- ' 'nbsp;ruminftruAione ^ceffit habitus religionis eccltnbsp;fix, C q fumus femper populus dei, Honhlt;ttemHCnbsp;Klem coqHdHdintnt, ut uin fint comati C mulic*
-ocr page 194-J. AD CORINTHIOS
bemuserrorcs, fedut catholicam difciplinatn ad uerfus eorum inGdias aG'crctes,uigiltiorcs amp;caunbsp;liores Gmus,etiam G eos ad faluttm rcuocarc n3nbsp;poflumus.Oportet igit iSd flcrcfcs cGe,ut amp;qtƒnbsp;bti funr,manifefti Gantin nobis.Hi cnim probanbsp;font deo,quibencpoGuntdocerc.Sedmanifc*nbsp;fri hominibus efl n pofluntmiG cum doct.Do-cere autem nolunt niG cos qui doceri quxrunfnbsp;Sed multi ad quxrcndum pigri font, niG per tno*nbsp;leftiasamp;infultationcs hatreticorum quaGde fo*-mno excitent,amp;:in impitia foa erubefeant Gbi,aCnbsp;de ilia periclitari fc feniiant. Ideo prouidentia dnbsp;uina multos diuerG erroris hsereticos cGe permitnbsp;tit, utcum infoltant nobis amp; interrogant nos eanbsp;quae ncfcirnus.uel Gc dilcutiamus pigriticm,5dinbsp;uinas lcripturasnoGe cupiamus. Harrcticus autcnbsp;cft,qui alicuius tcmporals commodi, Si maxime glori principatuslp foi gratia,falfas opinio-^nbsp;ncs ac nouas ucl gignit uel fequif.
Conuenfentibusergo uobis in unum, iam non efl doi^inicam cnam manducarc ,nbsp;unufquifque enim fuam cnam prfumicnbsp;ad manducandum. Et alius quidem efuric,nbsp;alius autcifi ebriuseil.Nunquid domos ndnbsp;habetisadmanducdum Sfbibendum fautnbsp;cedeCam dei ctcmnitis,amp;confunditiscosnbsp;qui non habentfQuid dicam uobist'Laudonbsp;uos in hoc non laudo.
^Quandoquidem fciGur font inf uo.s,frglt;}Ktf Iit conuenientibuf in unum, iam non e manducare dotni' -nieameaenam,ideft, illud manducare quod ibifaci Pnbsp;tis.qa diicordanf hocfacitis,iam non eft mducanbsp;re dominicam canam. Quia unufquifyue ueftrutnnbsp;pnefumit in ecclefa mani^care feorfum coenamfit*nbsp;am.id .ofclation foam,c dominica ccena communis cGe debeat omibiis Chriftianis,Gcut Chrnbsp;ftuscfois dilcipulis communie coenauit. Tangicnbsp;eoit conluetudin,qafrequier in anno certis dienbsp;bus folebtomnes ad cccleGam conucnirc,utcornbsp;pus S fanguin domini perciperct, Sc in ecclcGanbsp;conuiui agcrt ex oblatiibus fois ad exemplinbsp;canae.quam dominus c difeipulis fois fecit. Sednbsp;banc confuetudinplurimieoir pucrterant:amp; inbsp;cund^d alius alio prior ueniebat affers cibosnbsp;foos,manducabat amp; inebriabat, non expedansnbsp;pauperc fratrem;amp; poftea corpus domini fom^nbsp;bat,uel cibitfuae mf mifcebat,non iudicansil^nbsp;lud ab alijs cibis dificrrc. Nam munera fua fterenbsp;tes aduenientibus pref by tens,ga adhuc rcorcsnbsp;ccclefijs non oibuslocisfuerant conftituti ,totnbsp;Gbi quod olilerant, uedicabant fthifmatis caitnbsp;fa. Nam pfeudo apoftolidiflenGones inter eosftnbsp;minauert,ita ut oblationes fuas zelaretur, eu*nbsp; una attp eadc prece omni oblationes bndicerenbsp;tur,uthig (utaflbletGeri)nihilobtulert, VeluPnbsp;deoffrrt non fumetesparic,et iam idcirco illudnbsp;agebant.ut fupuenientes q non habebant, pudorfnbsp;corredi confunderenf, ubi non inuenirt qd ede-rt.Ideo^ Apoftolus illos increpat.Si Gc,inqt,c
1
A res nudent capita, ne^ etiam ecdefia dei ex lud-is^genbusconfdtuu. Poftraones ponitau-: toritatcni,iitcontennofosuincat,qui3nequc lu/nbsp;daifmus hoc habuit.nec cccleGa dei:oncndens qanbsp;ncque Moy fcs, neque faluator fic tradidit.Dein/nbsp;de iatn amplius difputarc non uult de uirorumnbsp;tonGoncuel mulierum ucladone, fed prjceptumnbsp;inde tribuit, dicens: Hoc dutcm prdpio, fcilicetutnbsp;diirerent# folertia non requiratur, fed praedpi-cntis aucoritas attendatur. QuaG dicat : ForGtannbsp;aliquis uultadhuc contendere non Gc faciendumnbsp;cflc, fedcgo prcipio hocita Gcri SiC autoritrenbsp;mea conftituo.ego dico,BonttHd(lt;f,fed potius imnbsp;probans, (^uoi conuenitif in cccleGa ad accipien-diim corpus dr: fanguincm dotnini, non in mclifit^nbsp;Vnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ut deccret, fed in deterius,id eft, quiaconucniusuc
fter ad dominicam cnam non Gt in mclioi^ao/ nem ueGri,fed in deteriorationem.quoniam mulnbsp;tip Jici ter peccatis ibi.
Primum quidem conuenientibus uobis in ccclefi, audio fciffuras efle inter uos, SC exnbsp;parte credo. Nam oportet amp; harrefs cflc,nbsp;ut de probati funt, manifefti fit in uobis.
Primum quidem,id cG,niaximum omnium ma lorum eft apud uos,quod in conuentu ueftro Gtnbsp;fchifmata.Nam in melius ideo no conuenitisjcdnbsp;in deterius.quia conuenienlibut in ecclejtttm uobif, uRinbsp;uinculum charitatis efte dcberet,una^ uoltas BCnbsp;fumma concordia, ad quod unuslocus uosinupnbsp;B tat di admone[,attdiofcijiurdt, id eft, difeordias ejjenbsp;inter uo{,crexpdrte,id eft,inquibufdara ueftr credonbsp;lilas eft.ScilTur in eis eranc, quia illi qui lperi*nbsp;dona ipiiitus habebant, conteranebant caetcnbsp;ros, qyi tanta dona non perceperant, amp; fcinde*nbsp;bt ie ab illis. Ipfi quoq; minores, per quandamnbsp;defpcrationcm remouebant fe ab illis, dum tannbsp;tam^5aliumcharifmaturaexcellentiam,quamnbsp;aflequi non poterant, mirarentur in cis. Ego fcif/nbsp;foras diuionum inter uos eGcredo.Nccmirm,nbsp;quia oportefjid cft,utile cfi Gdelibus,^ httrefeseffenbsp;contra cos ad exhoriationem corum, ut per hasnbsp;boni Oquot; qui iam deo probati 8C noti /Ht, manifeflifi-tnthoibus woWf ,ideft,intcruos. Ex iftiscrantnbsp;M4tt. tl, nonnulli hxretici, utilli qui refurredionemneganbsp;AditK.15 bant. Sed per cos manifeftati funt ctcris illi.qui Gnbsp;dem apoftolicam Grmiter tenuerunt,dicctes:Egonbsp;, fum Chrifti,cum alij diccrent,cgo fum Pauli,egonbsp; auiem Apollo. amp;fcmpcrprofunthaercfesGdeli.nbsp;bus.Exhisenim hominibus hjrerici Gunt.qui cfinbsp;am G cGncin ccclcGa,nihilominuscrrarct. Cumnbsp;autem foris font, plurimwm profunt non uerumnbsp;docdo quod ncfciunt,id ad uerum quarredumnbsp;carnales, i ad uerum apehendum fpiritualcs canbsp;tholicosexcitando. Suntenim innumerabilesinnbsp;fanda cccleGadeoprobatiuiri.fcd manifeftinonnbsp;Gunt inter nos, quandiu imperiti noftr tenc-bris delerftatijdormirc maluimus qum lucem ucnbsp;ritatis intueri. Quapropf multi ut ueritatem deinbsp;tiidcant C gaudeant, p hrcticos de fomno excnbsp;tant.Vtamur ergo haereticis,n ut eorum appro
CAPVT
A uenitiSjUt unufquifjp cibum li iumat,domi hje agenda funt.non in ecclefia,ubiumcatis Si myftenbsp;rijcaufaconuenitur jnondiffenfionis Si uentris;nbsp;Munus enitn oblatum*totiuspopulifit, quia innbsp;uno pane omnes fignificantur. Per id enim quodnbsp;omnes unum funt, de uno paneocs fumere opornbsp;tet. Itaquedicitur: Conuenientibif uobis in unumJamnbsp;nonefidotninicant coenam manducare, id eft,iam no ponbsp;teftis facramenta redemptoris acciperc,nec i adnbsp;fimilitudinem canx domini facitis ibi conuiui*nbsp;Quare^; Quia unufyuifqueuefirum coenam fuam.id eft,nbsp;quod fecum attulit, prxjamit, id eft,ante domini-cam coenam, Si antequam cacteri conueniant,funbsp;tnit, ad manducandum, non^ad erogandum paupc-ribus. Et alius quidem qui non attulit quod cd cret,nbsp;uel fero uenit, efurit; alius autem, qui cibos fuos cdcnbsp;teprxoccupauit, ebrius efl. Et ita iam non eftis idonbsp;nei dominicam coenam manducare, id eft, facramnbsp;euchariftiaro percipcrc,quxaiciunisamp;concorinbsp;dantibus eft percipienda, quamuis apoftoli primo non ieiunicam perceperint.Placuit enim fpi/nbsp;ri tui fanlt;3:o,ut in honorem tanti factamenti in osnbsp;Chriftiani prius dominic corpus intraret qumnbsp;caetcri cibi.Nam idco per uniuerfum orbem mosnbsp;ifte feruatur. Neque quia poft cibosWlud deditnbsp;dominus,propterea pranfi uel coenati fratres adnbsp;dlud percipiendnmconuenire debent,aut ficut nbsp;faciebant quos nuc Apoftolus arguit. etenim datnbsp;menGs ftiis hoc mifcere.Nantp faluator quo uchenbsp;memius comendaret myfterrj illius altitudinem,nbsp;ultim hoc uoluit infigere cordibus Si memorixnbsp;difcipuloijt, qbus ad paflion mox digreflurusnbsp;erat: Si ideo no prxeepit quo dcinceps ordine funbsp;mcret,utapoftolispquos cccleGara difpoftturusnbsp;erat,feruaret hue locum. Vos,inqt,ita comeditis,nbsp;quifq? ^das oblationes, iftc facitis eas ut deberetisnbsp;omibus cmunes.Sed cur ad tal comeftion ue/nbsp;nitis in eccle^ nunquid nonhahetit domos ad manducandum O bibendum, ut ibi cuiuia huiufmodi celc-bretis?Attt ecclefiam dft,id ,dom orationis qucnbsp;fecraiaeftad exorand inea de. Si ad pcipicn-da illius facramta,cotemniti? Vtiip contnitis ea,nbsp;d irreuerent in ea carnales cibos lmitis. Et etinbsp;c^funditis c uos in cfpedu eoit delctjs affluatis,nbsp;cos qui non habent qd edant: quia uos antequam ipfinbsp;Ueniant mducatis. Si nihil illis relinqtis; atcj itanbsp;^ipa uenit.^d mducent n inuenit Si erubcnbsp;fct. Sic cm cfunditis Si eos qpfcntcsfuntSC ninbsp;hil accipiunt, Gue iuxta fupfluas opes ucftras fuSnbsp;tenuitate pmedunt, Si illos q poft uenitcs nihilnbsp;inueniunt.amp; quid dicam uobis qui talia facitisNonnbsp;inuenio quid dignum pro commifltone tali openbsp;rum uobis dicam. Llt;(doegoKOj'itOoequod iftanbsp;tammaleagitis, wo14do,cdmultumrcprehcn/nbsp;do.Vel laudo uos in nonnullis alijs,icd in hoc ni*
hillaudabilc inuenio. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'
^cccpi domino,quod C. cradi** ^^'4 !nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dominus Icfus in qua no
tradebatur,accepit panemgratias agens, fregit amp; 'ait ; Accipite amp; mandui
XL nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;167
catc. hoc eft corpus tncutn, quod pro uo# C bis tradctur, Hocfacite in meatn comme*nbsp;tnorationem Similiter C calicem, poft*nbsp;quam cnauit,dicens: Hic calix nouum tenbsp;ftamentum eft in meo fanguine, Hoc facitcnbsp;quotieftun^ bibetis, in mearn conimcmo*,nbsp;rationem*
*5 lure uos no laudo,fed uitupero in Iftc quod itaperuerie Si. irreuerccr addominicam ccenananbsp;conucnitis, quia traditionm mcam liiper hac renbsp;non bene feruaftis. Qyam ramen diligenter fer-uare debuifletis,quia ego non meipf inueni e,nbsp;nee Petro uel Andrea didici,fed 4ccepi 4 domino^nbsp;^uod amp; uoiit de tanta re tradidi, Si idco reueren-tcr atque inuiolabiliter debetis retinere,quod minbsp;hi dominus tradidit. ego uobis.Hoc uobis tranbsp;didi, quoniam dominus lefus ic.Oiien dit Aponbsp;ftolus myfterium euchartfiix intra coenam celc-.bratum,non coenam efle.Medicina cnim fpirituanbsp;lis cft,qucum reucrentia deguftata, purificatfi-bi deuotum:S memoria redemptiisnoftrx eft,nbsp;ut redemptoris memores, maiora ab eo cofequinbsp;mcreamur.In noAe autem traditus ad paflionc,nbsp;fed uenit inde ad refurredionis lucem.DominHt leznbsp;fus,id eft,faluator credentium, in node qua tradtba^nbsp;' fu^id e,iam imminente fu paftionis articulo,4e-tepit panem,cr grattas agtns, jregit. Accepit panem,nbsp;ut fignificaret fe accepiffe corpus quo nos pafcc-ret. Et gratias egit patri de reparationc homi- pnbsp;numfiitura per paflioncmeius.ac per facramennbsp;turn corporis Si finguinis dus. Et fregitpanem,nbsp;ut oftenderet corporis iui fradionem, id cft,paf-ftonemnon abfque iua fponte ac procuratio|^enbsp;uenturam, ftdfefaurum illam,ficut ainsjpego - ,nbsp;ponoanimammeam.utiterumfumam earn: Si lohaM^.nbsp;nemo toilet e mc,fcd ego pono earn me ipo.nbsp;Fregit panem,ut omibus fuis ex eo dart, amp;^n5nbsp;omnes illos faceret. CT dixit eit : Accipite hanc ipi-ritalem efcam CTmanducatehoc facramentum, idnbsp;eft.C mente^lccipiie Si orccomcditc, fcilicetutnbsp;rcarnem meam non edatis tantum in iacramento,nbsp;ficut Si multi mali altj faciunt, fed ufque ad par-ticipationem fpiritusmanducetis,ut in meo corpore tanquammembra maneatis. Si meo fpiri/nbsp;tuuegetemini. Quia quimanducat camera roe-amibibit faguinemme5,inraemanctamp;cgonbsp;in illo. Signum enim quia manducauit amp; bibit,nbsp;hoc eft, ft manet amp; (ut fic dic) ft inhabitat ut in-habitecur,fihxrer,ut non deferatur Sic do uo/nbsp;bis ad edendum carncm meam, fcilicet ut hancnbsp;edentesnon relinquatigt;unitatcmmeam. Man-*nbsp;ducate quod tribuo.quia hoc efi corput meam.Sen-fibus quidem exterioribusuidetur eiTe panisjddnbsp;fenfibus cognofeite mentis, quia hoc eft corpus
meum,nonaliud,fedilludidcmfubftantialiter, quod pro uobis redimendis tradetur ad mortem Si crucifigetur. Hoc quod dixi, facite, id eft,nbsp;corpus raeum accipite Si manducate per fuccef-fioncm temporis ufque in fine feculi, tnelt;MeoM-ttKinordtioifcm, id eft,in metnoriam pallionis mex.
-ocr page 196-I a nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;J. AD CORINTHIOS
A ut pertraAecis SC conGderetis, qutn dignam dC fandam d^humanx falutisefficaccmmedtcinatnnbsp;accipitis J quatenus ex conQderationc tantx fan*nbsp;ditatis cum tnaiori uenerationc facram cuchari*nbsp;ftiam percipians,Slt; imitari paflionem meam de*nbsp;lideretis.ut fi opusfueritjpro falute fratrum monbsp;ri paraci fitis. Accipientcs etn corpus meum^mc-mores met efle dcbctis, ut diligenter rccogittisnbsp;quis eg^m, amp; qux inter homines conuerfansnbsp;operatusm,uel quxpcrtulerim.utficutprxcefnbsp;fi fcquamini. V el uos facerdotes hoc facite.id eft,nbsp;ex pane corpus me per myftica uerba confecranbsp;tc,in raemoriam paflionis mex, ut recogitetis cnbsp;dum facrificium iftud obtuleritis.Stmilttrr ut acceznbsp;perat panem i fecerai ex eo uiuum 6 uer corznbsp;pus fuum,4ccep(t CZMlirem.amp;fecit ex uino fanguinbsp;nemfuum,po/ijlt;(mexn4Mif,id cft.iam lnico uenbsp;teripafcha, quod cum difcipulis tune manduca*nbsp;uerat.Tranfijt em ueteri ad nou pafeha, quodnbsp;tradebat cclebrandum ccclcGx, ut pro carne SCnbsp;fanguine legalis agni, facramentum fui corporisnbsp;amp; ianguinisfubftitueret. Ob hocetiam poft finenbsp;ccenx.ut illud quod cum ultimum ageret, ardi-useorum mentibusimphmeret.Quoniam illudnbsp;quod eorum faluti magis erat unie, de bu it eis adnbsp;ultimum referuare,amp; maxime cordibuseorumnbsp;confimendarc.Accepitcaliccm Si. dixit: icctix,nbsp;id cft,hic potus t nouumteamentumjd eft.nouanbsp;miflo cxleftis hxreditatis infinguinemeo,ciuo pie*nbsp;_ nus eft idem calix.Hoc cft,potus huius calicis eftnbsp; fanguismeus,qui non uctera,fednoua,ideft,nonnbsp;icrrena.fed cxleia bona promiltit Nam calixnbsp;Moyfi uetus teftametum fuit,quia terrenam hxznbsp;ipditatem promiGt in fanguine uitulorum Si hir-
corusn.de quo idem Moy fes ait.Hic languis tefta M* menti quod mandauit ad uos deus.Per teftamennbsp;turn enim datur hxrcditas,amp; in fanguine Chriftinbsp;ac|f pimus nouum teftamentum,id eft.nouam lenbsp;gern qux obedientibus fibidat hxreditatem re.nbsp;gni cxlorum. Teftament nouum in Chrifti fanguine confequuti fumus.per quocFad nouam hxnbsp;reditatemperucniamus.quia benefctj diuini fannbsp;guis teftiseft. Vnde amp; ad tuitionem corporis 8Cnbsp;animx noftrx facraraenta eius percipimus, quianbsp;caro eius pro llutc nollri corporis eft oblata:lnnbsp;guis uero pro anima noftra eifufus cft, ut utraqtnbsp;noftri fubftantia hxreditatem uitx perennis accinbsp;pere poflet.Ncc mir5,quod de pane Si uino car*nbsp;nem Si fanguinem fuum fecit. Nam amp; in quoli*nbsp;bet hominc carnem fanguinem de pane Si tlf.nbsp;no facit.quia panis comeftus mutatur in carnem.nbsp;Si uinum potatum uerdturin fanguinem per crenbsp;atoris operationem. Calix Chrifti que in myfteznbsp;rio bibimus,proptcreactiam dicitur teftamentnbsp;in fanguine eius, que femel in cruce fudit pro nobis,quia munit defendit nosaduerfus c alumni*nbsp;as hoftis antiqui,nc cxleftem nobis hxreditatemnbsp;poflit auferre, ficuc literx illx qux uocantur teftanbsp;mcntum,hxrcdem muniuntaduerfus calumniaznbsp;torcm.ne tollat ei hxrcditatem.Hoc ,inquitpriieznbsp;id cft,calicn hune bibite tn meam eommemQrationc,
^KoftepH$ biietif illutn, ut fcilicet nunquam Gne memoria paftionismex bibatiscum,lcd in mennbsp;te habeatis, quia ego mortem pertuli pro uonbsp;bis. Aut certeuosqui faftrdoteg eftis.hocfacinbsp;quod ego nc feci,id cft,calicem uini confccrate,nbsp;utftatfanguismcus.hoc fache in meam comme*nbsp;morationcm,ut in hoc fado fttis mcmorcs mei Stnbsp;eorum qux pro uobis paflus fum. Hoc ita dixitnbsp;dominus.uelut ft quis moriens relinquat ei quemnbsp;diligit,aliquod pignus.'quod dum ille poft mor*nbsp;tem eius afpicit,iachrymas condnere non poteftnbsp;fi cum perfede dilexit.
Quotielcunp cm mdducabitis panem hue calicm bibetis,n)ortctn domini annun^ *nbsp;ciabitis doncc ucniat.
Exponit in quam commemorationem ChrP ftidebeamus celebrarc uel accipere facramentSnbsp;corporis Si fanguinis eius,fcilicct in commemo*nbsp;rationem mortis eiusgt;Idco,inquic,dixit dominusnbsp;in fuam commemorationem hoc dcberc fieri, qanbsp;quotieunque mindue^bitit buncuitx panem amp; huntnbsp;xternx lalufiscslicemamp;ikt, wrtem domini pro nonbsp;bis fadam annunciabttitd efi, reprxfcntabitisdO' .nbsp;nee ipft tuj^ ad iudicium,quia hoc facramentutn Jlnbsp;non routwitur ficut facramenta ludxor.Signinbsp;H ficat finem fcculi, quando erit fandorum requionbsp;no adhuc in facramento Ipei, quo in hoc temponbsp;reconfociaturccclea.quandiu bibitur quod dlt;nbsp;Chrifti latere mnauit, fediam in ipfa perfediO'nbsp;ne falutis xternx,cQ tradetur regnQ deo ^patri, -3nbsp;utinilla pfpicua contcmplatione incomutabilisnbsp;ueritatis,nullis myfterf)s corporalibusegeamus*nbsp;Itaqpquicun^ manducauedt panemhuncnbsp;amp;bibentcaliccni doniini indigne, reusetUnbsp;corporis fanguin doniini. Probet autnbsp;feipfum homo,C lie de pane illo edat amp;denbsp;calice bibac. Qui enim manducat S^bibitnbsp;indigne, iudicium Gbi manducat c bibit,nbsp;non diiudicans corpus domini.
(iiandoquidc autoritre domini lefu pro^ bauimus panem ilium elfe corpus eius,amp; uinuo*nbsp;fanguinem eius,at(^ cclebrandum uel accipiend^nbsp;eile myfterium illud in commemorationem motnbsp;tisipfius,ii(lt;^HC jicMjHehomo,fiue diue$,fiue m*nbsp;diocris,fiue pauper,fiuc clericus,Guc Iaicus,mlt;tndKnbsp;tauerit panem domini hune^Tbiberitcalicem domininbsp;digne,reus erit eorporis C?fanguinis domwtt.Indigncnbsp;dcacamp; bibit,qui hoc myfterium aliter clbrtnbsp;uel accipit.qum Chrifto traditum4deo fit rlt;*nbsp;US corporis amp; fanguinis domini,id eft,dabit plt;*^nbsp;nas mortis ^mini. Occifus cft enim pro hisnbsp;beneficium cius in irritum ducunt.Indigne mh'nbsp;ducat Si bibit, qui fine dbita reucrentia facraO*nbsp;euchariftiam pcrcipit.Indigne mducat Si bibiG ,nbsp;qui non prius per panitentiam purgatus, ad hotnbsp;facramentum accedit. Hoc eft enim indigne acri'nbsp;pcre,fi eo tempore accipiat quo debctpanitcnh^nbsp;am agcrc.Fit igitur reus corporis Si fanguinisnbsp;mini,id eft,n purgationcm, fed maculam culp*nbsp;P qua pert, trahit ex co q3 male accipit bo'*
capvt facramentura corporis Si fanguinis domini.Necnbsp;GbiGindignus acceireritapplaudat,ga continuonbsp;damnatus no fueric,q^ multoties peccatoris fupnbsp;plicium difFertur,ftd perendinaturoccultum iu-dicium. Nemo praefumat accedere indignus,fcdnbsp;fcoj).i.rationabiliter agens, probet, id eft,difcutiatnbsp;amp; examinee prius[eipfitm, qui eti ex co quod honbsp;mo cftjGne pdo non eft. Probet antea ftipfum,nbsp;id eft,uitam fuam infpiciat Si coGdercr, an dignenbsp;poffit accedere uel non. Raro ein poteft inuenirinbsp;quifquara ita magnus Si iuftus,ut in co per difeufnbsp;Gonera noninueniatur aliquid,quod debeat eumnbsp; corpore fanguine domini retardarc,nifi co-felftis fuerit illud, Si peupoenitentiam delcucrit.nbsp;Probet fc.cz fic,id eft,poftqu ft probaucrit, edutnbsp;^fpMeillo zy bibdt decalice, quia tunceiproderit.nbsp;Ideo prius ft diftutiat Si purgct,quia qui munductttnbsp;O bibit indig,ne,id eftgt;fine fui examinatione,nbsp;urn bi munducdt (T WMndigne mducat Si bibir,nbsp;qui uel aliquod graue peccatum, uel multa leuianbsp;commiGt, Si non conGtetur ca priufquam ad co/nbsp;munioncm accdai. Duobus etia modis man-ducare Si bibere debcraus hocfacramentum,idnbsp;cft,orC cordis Si orc corporis Nam ewi folo orcnbsp;corporis manducat,indignc manducSt. Qui au-t Sc orc corporis Si orc cordis accipit, ille digne^nbsp;comedit.Qui indigne mducat,iudicium Gbi mnbsp;ducatd eftjdamnation extrema, qu nunc apnbsp;pcllationeiudicij Ggnatur,Gcut Si cum dominusnbsp;ait:Quiuero mala egerunt, in rcfrrcdionem iunbsp; dictj.ludicium Gbi manducat,non alij.'quia corn/nbsp;niunio malorum non maculat aliquem participatione facramenco^,fed confeflone faorum.nbsp;Nam fi tri faftis malts n cis gfoult;ftntiat,pornbsp;tat malus caufam fuam pcrlopam fuam,C id/nbsp;co boni debent tolerare malos.Iudiciiiiji Gbi mnbsp;ducat,non quia malarcs fit quam accipit, fed ga loljjj. ille malus male accipiendo ad iudicium accipit ** bonum quod accipit. Sicui enim ludas eut bue* cell tradidit dominus, non malum accipiendo,nbsp;fed male accipiendo, locum in fc diabolo prbunbsp;t:c indigne quifque fumens dominicum facra-lentum. non cfficit ut quia ipfe malus eft,malnbsp;fit,aut quia ad falutem n accipit, nihil acceperit.nbsp;Corpus enim domini Si fanguis domini nihilominbsp;nus eft, fed illc accipit hoc non ad uitam ,'fedadnbsp;iudicium : quia non dijudicat corpus domini, idnbsp;cft,non difccrnitqum fit dignius omnibus cranbsp;tuns hoc corpus,quod uidetur efl panis.Si enimnbsp;cogitaret hoc corpus efle uerbo dei perfonaliternbsp;unitum, uitam ac falutem eorum elle qui hocnbsp;digne accipjimt.n prfumerct ind^nus accipe/nbsp;re,fed dignu,^ ft ppararct. Deuoto enim animonbsp;amp; c timor accedend eft ad illud, ut ftiat ft innbsp;cis ci reucrenti debere,ad cuius corpus fumendnbsp;acccditjC dijudicet apudfe cuius dignitatis fit illud corpus.Inde cm Apoftolus nic indigne dicicnbsp;accept Corinthtjs, ga hoc non difcCrncbant nbsp;exteris cibisueneratic fifiguier jter debita.Ctinbsp;ruo quippecum dixilfttjiudicium Gbi mducatnbsp;bibii,addidit,lt;/j dijudicans corpuf domini. Non |
XL nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;itf? enim dijudicabant illud, fed uclut quemlibct alf/ C utn cibum indifcrcte negligenter^jlumebant.nbsp;Ideo inter uos multi infirmi dC imbecieirnbsp;C dormiunt multi I Quia indigne manducatis hoc corpus amp;fart guinem bibids, tdrofunti/iler uot multi infirmi, quinbsp;graui mor bo Jangucc, Cfimbecillef, q diuiurna in-ualetudine torpcnt.O'dormiunted mulldlid eft,fo-mno mords funt ocupad.Vt uerii pro baret quianbsp;examen futur eft accipientiu corpus domini,inbsp;hic imaginem iudicijoftendit in nnulllis,qui in/nbsp;confiderate corpus illud acccperant, dum segro-tarionibus SC longisinuaJetudinibus tcnercntur.nbsp;Si multi morerentur, utinhis cteri difcerent fenbsp;non impune corpus domini negligentcr accipc/nbsp;rc.S^aucorum exemple exteri territi emenda/nbsp;rentur j ftientes quia grauiores pexnas in futuronbsp;fcculo propter hanc culpam ipfi forent pafluri, ftnbsp;non corrigerentur. Nam SC adhuc propter huiufnbsp;modi caufam multi homines poft pafcha uarijsnbsp;infirmitatibus corripiuntur, quia corpus redem/nbsp;ptoris indigne perceperunt. Quo'd fi nofmeupfbs diiudicaremus, UoQ utique dijudicaremur Dum iudicamur aunbsp;tem a' domino,corripimur,ut non cum hoenbsp;luundo damnemur* Haec mala diuino iudicio padmur ob con/ temptum dominicicorporis. Sed fidijudicaremusnbsp;nofittetipfiorjded. Gindiuerfaspartes adionumS^nbsp;cogitadonum noftrarum oculos mentis circun/nbsp;duccrcmuSjamp;dcGnguJis quse nos male fecimusnbsp;aut cogitauimus,noGpfos diftride pcenitendo iunbsp;dicaremus,oN uti^ domino iudicaremur. Afcc/nbsp;dat itaque ho aduerfum fe tribunal mentft fu,nbsp;conftituat fe ante faciem fuam. Atquj ita conftitunbsp;to in corde iudicio, adGt accufatrix cogitatio,tc/nbsp;ftisconfeientia, carnifex timor Jndc quidair^an-guis animi coGtentis profluat per lachrymas. Ponbsp;firemo ab ip^ mente fententia tabs profcratur,nbsp;ut ft indignum homo iudicet participatione cor/nbsp;poris iSC fanguinis domini, fi talcs culpas in ft re/nbsp;percrit. Verfttur ante oculos eius imago futurinbsp;iudicij:8Cquicquid infe uideritquod iudiceunbsp;turo reprehend! polGt 8C puniri, ipfe nunc in fti-pfo reprehendat amp; purtiat.Peccata enim,fiue parnbsp;ua, Gue magna, impunita elle non poirunt,quianbsp;authomincpuniente,aut deo iudicante pleftun/nbsp;tur.Ccflat autem uindida diuina,fi couerGo prxnbsp;currai humana. Qyia finofmetipfos dtjudicare-mus,n utique domino iudicaremur,id eft,pu-niremur,uel infuturo fulo,uel in ifto. Sedduittnbsp;in prfenti uita.iudiclt;tmwidomino,id eft.plcdimurnbsp;infirmitate uel aduerGtate uel corporis mortc 4,nbsp;peccatis noftris,corripimur ab eo dementernbsp;emendamur, ut in futura uita non damnemur aeter-naliter cum hoc mundo,id eft,cS infidelibus Si ama/nbsp;toribus huius mundi. Idcirco enim nobis modo,nbsp;non parcit ,ut in perpetuum parcat.Illis autemnbsp;nunc parcit,quos in seternum puniri difpoftiit. Itaqpe fratres mei cum conuenitls ad P |
170 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.r. AD CORINTHIOS
|
A tnatiducandutUjnuicem cxpcctate.Si qui's cfurit,dotni nianducct,utnon i'n judiciumnbsp;xonueniatis, Ctera autem ,cuni ucnero,nbsp;difponam. ^Qyandoquidcm quifquis indigne corpus do mini percipitJudicium fibi percipit,amp;; multi eti-am in praefenti feculo propter hanc ofinfiontmnbsp;uarijs lal^uoribusautmortibus plectunturjtd-o frittref mei cauctc iam indigne ilJud fumerc, canbsp;uetc cum fchifmate ad ilJud conucnire,fcd cum conbsp;ttenitis rfd mdndHCMndHmilludjperfraternamdileAi*nbsp;onem expedite wwcem'alij alios, ut multojt obla/nbsp;tio fimul celcbreiur,amp; omibus miniftretur.Scdnbsp;fi ^tti efurit,amp;propter acriorem famem nonpo/nbsp;teft expcarc donee omnes conucniant,lt;iomi fflrf/nbsp;ducet fuum corporalem cibum,amp;po{i;uenj^s'adnbsp;ecclenain, non accipiateuchariitiam. Ita uosin/nbsp;uicem propter has caufas expedate,Kt no in iudiebnbsp;ttmcomettiatif,id cft, ut non reprehenfibiliter amp; c5nbsp;offenficfacrum myfteriumagatis,neiudiciuninbsp;damnationis inde conquiratis. Hjec interim ob/nbsp;feruate.Sedcieierttqux funt agenda, tiondm uo-bis cnm uenrro.Prius oRendit quomodo uir amp;quonbsp;modo fotminacaputageredebeat, deindequa-Jitcr ab utroque fexu in ccclefiam cuenirc opornbsp;teat: in quibus rebus G error fuerit.non leue pec'nbsp;catum eft.Csetera uero quac ad aediGcationem ec-clcG pertinent,prsefentia fua ordinaturum fc f)/nbsp;miGc : quia multum erat ut in cpiftola fua totumnbsp;ilUs agendi ordinem infinuaret, quem uniucrfa gnbsp;B orbcm feruateedefia. CAPVT xir. De fpiritualibus autem nolouosigno rare fratres, fettis autem quoniacumnbsp;gentes cifetis,ad fimulacra muta,prout du*nbsp;cel^minijeunccs. Ideo notum uobis facio,nbsp;quod nemo in fpiritu dei loques,dicic ana*nbsp;thema lefu, nemo pot dieej^e dominuanbsp;Ierus,nii in ipiritu fando, ' q) Crefcente Gde, gratia linguarum minuebac, quam ppter infidles acceperant, Hine ergo plunbsp;rimi contrifiati,coeperunt adhuc habentibus granbsp;tiamhc inuiderc,putantes hoc maius aJfjs omt/nbsp;bus charifmatibus.Vnde niic Apoftolus eos cornbsp;rigit,quia quafi per quand uanitate plus appctcnbsp;bt lingua^ feientiam, SC ofiendit qu maximenbsp;forent appetda.Caeter3,ingf,pcrmittouosignonbsp;rare donec'ucniam, Sed de^ritUiilibut, id eft, denbsp;donis fandi fpiritus, propter qumaiorcs fu-perbiunt amp; minores inindent uel defperant, nolo uot ignor^re quid ueritas habeat, ut non ft fehi-ima inter uos,icdpax amp; concordia.Quod oftennbsp;do per Gtnile. Nam feitij qitom^m cum eetis gentet .i.nbsp;gnies diuerfiserroribus dediti, enciseuntcfdd/j-tnuliicrttmuttt, prout ab uno fpiritu maligno duceba-mini-.SC fi tune unus diabolicus fpiritus uos duce-bat,alios ad alia fimulacra,alios ad alia, cur nonnbsp;modo uos unus diuinus ducat, alios ad alia bonanbsp;alios ad alia, uel alijs alia don^tribuat. |
Si alijs alia.Vnusenim Ipirftus bonus fi: nuneW obus uobis, licet diuer fis diucri dona pftiterit:nbsp;ficut tuneunus fpiritus muscratinotnibusuonbsp;bis, licet ad diuerfos errores fimulacrorum uosnbsp;duceret. Qu fimulacra crantmuta,licet uos abnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;f illis rcfponfapeteretis. Didurus Apoftolus qd nbsp;nbsp;* omnia bona fint fpiritu fano, fimilitudinetn prmittit contrario, fcilicct quod omnia malanbsp;fint fpiritu malo.Oftendit cnim fimili(utdiinbsp;ft)quod omnes eundem Ipiritum deihabet, renbsp;prehendensillsq ex eo quodmaiorachariimagt;nbsp;ta pcrcepcrant, abrumpebantfeabinferioribusnbsp;minora charifmata habentibus : quia cum effentnbsp;in infidelitate idoiolatri,uno fp maligno parti tnbsp;cipabant omnes communiter amp; maiores C mi-norcs.Tuncipfierant multgentes,fed mfuntnbsp;una-gens; quia una fides, quia una fpes,quia unanbsp;cbantas,quia una expedatio, cjuia una patria C*nbsp;-Jeftis.Scitis,inquit,ut expert!, quia cum effetis dinbsp;uerf gentes, id eft, gentiliter in uarijs erroribusnbsp;uiuences, er^is euntes quafi aifidui ad fimulacranbsp;muta 3C ratione carentia,prout deceptorio fpi-nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I ritu ad hc ducebamini.ldeo quia feitis quod ma lus fpiritii^os retrados bono duxit ad cam itnbsp;rationabile malum,id cR,ad idololatriam,g hoCnbsp;(facile uobisnotum fado, qudpcr fpiritum dei abfti*nbsp;netur malo,amp; fit bonum,amp; hoc eft, nemo in^-ritu dei loquens cogitando, loquendo, oprande,nbsp;dicit fimili ter tribus modis WMtbtWrf le/Kjid cfi:,alienbsp;narionem Chnfto :hoc eft,quodlibct peccatun*nbsp;per quod alienus fiat faluatore.quia per fpiritffnbsp;andum abftinetur malo, srneiMoquantufcun- Pnbsp;que fit, potrfl dicere corde, lingua amp; opre, quianbsp;lefut eft dominur,cui omniaferuire debeni, ntinf^nbsp;ritufitndo, quo^ft omi^ ucrumrhoc eft.-per fpiritum fadum fit bon. Vel nemo in fpiritu deinbsp;loquens, id cft, nemo cuius meniem Si osmoue-at ipiritus dei, dicit anathema Icfu,id eft,diatalinbsp;enationem faluatori,ut dicat ci quod iplc fitalie-nus fubftantia patris, ficut diccbat Arrius, quinbsp;in fpiritu diaboli loquebatur. Et nemo poteft dnbsp;cere, id eft,hanc ucritatis confcflonem proferre,nbsp;Ut dicat quia iefus eft dominus, nifi in fpiritu faflnbsp;do loquens.Nonenim adulationc hominum apnbsp;pcllatur dominus,ficut idola qu ab hominibusnbsp;dij uoctur,cum non fint.Non ergo fauor eft honbsp;minum.quod Iefus dominus dicit: fed don dei,nbsp;qui myfteri fuum hominibus declarauit. NeCnbsp;qui hoc dicit.prftat beneficium religioni.fed aC*nbsp;cipit, ficut gentiles qui gratia principwn uel and'nbsp;fiitumidola dicunt dcos, cum non fint. Sed quo*nbsp;modo nem^dicit .dominus Iefus, nifi in fpiritdnbsp;fando, cum ipfe leftis aflerat, quia non omnis^ ? 'nbsp;dicit mihi domine domine.intrabit in regniim tfnbsp;lor?Sed hoc ipfum dicere quod Apoftolus.nbsp;fuir,non icrmone.Id afiedu cordis eit pondernbsp;dum.quiaproprie polituerbum qd cfi.dicit.utnbsp;fignificaretuoluntatem at^intelledum dictis*nbsp;Dominus uero generaliter pofuitfolum oris fe^'nbsp;monem. Videtur enim dicere ctiam ille, quinbsp;nuit ne jntclligit quod dicit, Sed ille pr opric dt* |
GAPVT XII.
171
CorjS A cit, quiuoluntatem atq? tntetn fuatn fono uocis anndai:^ ille dnm lelum didt.qui eum diligit,nbsp;fieo modo didt, quo intcliigi Apoftolus uoluic.nbsp;Multi enimuocedicunt.cordeautcm C fadisncnbsp;gant. Itemncnao infpiritudeiloquensdidtananbsp;thema lehi,idcftja]ienationem faluatorc.hoc c,nbsp;aliquod uerbum per quod ipfc uel alius faluatonbsp;re fiat alienus. Nam ficut malus fpiritus qui prae-fidet fimulacns, nihil in aliquo loquitur unde qsnbsp; Gmulacris feparetur, ita Ipiritus dei qui prxfi-det ecclcfix, nihil in quoquam loquitur unde gsnbsp; Chrifto uel membris Chrifii feparetur Suntnbsp;enim nonnuUi.qui l in fpiritu dei cxiftimant lo-qui, id eft, rclt;fta fe putan{dicere,dum loquunturnbsp;qu uel ipfos uel cteros qui audiunt,fepartnbsp; Chrifto.cut minores Corinthiorum,qui ftultanbsp;humilitate fc fdndebant ab unionc maiorum, 8C.nbsp;fodetate membrorum Chrifti lfadebantali-cnos .quia noncrant maioribus fmiles in chari/nbsp;Ihjatibus.Sed Si. detradorcs C quicuntj difcor;nbsp;diasinterleminant fub fpecic redlocu-lionis.aut qui corrumpunt fidem fhditium.feunbsp;bonos mores fuis alloquijs aliquo fanditatis fuco coloratis, quafi in fpiritu dei loquaces uiden-tur.dum dicuntanathema Iefti:quiambimaginenbsp;ueritatis SC rcditudinis loquuntur ea.per qux fu^nbsp;Os auditores faluatore fadunt alicnos. Sed hu-*nbsp;lufmodi uerba nunquam fpiritus fandus docu*nbsp;Et nemo poteft dicerc.dominus eft lefus.id eft,nbsp;nemo deuoic poteft gloriam domini lefu Chriftinbsp; prdicare.ut annundet uel confiteatur quia iplnbsp;eft dominus, cui debet uniuerfitas feruire, nifiinnbsp;fpiritu fando.id elr,nifi mentem eius illuminauc/nbsp;rit fpiritus fandus, Sc amore ueritatis accende-rit.Nam ficut ille fpirit nihil docet loqui, undenbsp;quis Chrifto lparetuT: ita ift comne uerb loqui docet,per qd* ad Chriftum trahuntur homt-nes:amp; idcoquifgs gloriam deiprdicat utaudinbsp;,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tores ad e trahat, no fibi hoc tribuat.quianha bet hoc feipfo.fed fpiritu fd.qui ubi uult fpi rat. MaioresenimCorinthiorum arroganter denbsp;bonisfpintualibusgloriabiur.quafifeipfis hcnbsp;habercnt.i^ cteros defpidebt qui hc haberenbsp;5 poterant, quafi fpiritus fanus non Si illis qsnbsp;fpernebant.polTet ipfa dona dedi(,amp;eis non denbsp;diflerideoip n rede de benefcijs dei fuper aliosnbsp;'xtollebantur.cumutique humiliores inde fierinbsp;deberentamp;gratiasdeoreddere. Diuifones uero grati'arum funt, idem au* tem fpirtus: Si diuiloncs miniftrationumnbsp;funt, idem autem dominus : diuifionesnbsp;operationum funt,idem uero ocus.qui openbsp;Unbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;in omnibus, *!I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;eft omnibus eedis ut fint parti/ |
dpes fpiritusfandirfedgrati quas abeofufdpi-unt.funt nari.Quia Jnt jj{jjJoBc$gr4ttitrttW,id eft, onoi?2 qu fpiritus fandus gratis dat, fed unusnbsp;atep idem eft f}gt;igt;-itUf, qui eafdem gratiasdiuidithonbsp;minibusJiuifiones gratiar funt officqs ecclefi,nbsp;nonhumanis mentis depmat.Sicut enim quidinbsp;cit dominus lefus.tn Ipiritu fd dicit.quilibet fit Cnbsp;ita Si in loco ordinis oHictjs ccclefiafticis pofitusnbsp;grati habet quifq? fit, non uti^ propriam.fed ornbsp;dinis per e ffici ti fpiritus.C7 diuionesfunt miniflr^-fionwm,per quasuarijs modis fideles miniftrantnbsp;deo.dum pro eius amore faraulis eius fublcruitnbsp;Si neceftaria tribuunt:fedidem eft amp;non uarius donbsp;minu lefus.cui uarijs modis miniftratuiLamp;qui uanbsp;ria tribuit minifteria. O diuifwnes opcrtlHonum fuMtnbsp;quas agunt cledi, led idem eft deut pater.^tti oper4^nbsp;tur omnia bona in omm6tfidelibus.Non in uno oanbsp;operatur.ne unus fuperbiat : fed in omnibus, utnbsp;quod n habet quis in fe.habeat in alio, ut fic manbsp;neat charitas.Quoniam Arriani qui gradus in trinbsp;nitatefacereuolunt.calumnitur quod pater pri*nbsp;mum nominetur.iecudofilius, tertio Ipiritus Iannbsp;dus:Mcirco Apoftolus murauithunc ordinem,nbsp;Utprimum fpiritum, deinde dominum.id efr.filjnbsp;um.tertio deum.id eft,pattern poncret. Et dumnbsp;dicit,idem lpiritus,idem dominus, idem deus,c-andem prorfus fubftantiam trium perfonarumnbsp;oftendit. Vel contra Macedonium amp; cteros, qnbsp;fpiritum fandum ne gauerunt eile de,h3erctic08nbsp;poteft de Iblo Ipiritu intelligi rotii.ut didominusnbsp;amp; deus ab Apoftolo nominctur. Qui non diuidfnbsp;tur,cum dona fuadiuidit:amp; quod ipfe operatur,nbsp;tQfatrinitasoperatur.Deus era natura incorpo-rea, quiaimmutabilitcr una terna ftabilitate innbsp;feipfo manes totus adefle rebus omnibus poteft,nbsp;fingulis totus,quamuis in quibus habitat, habe- Dnbsp;ant eum pro fu capacitatis immenfitate Si diuernbsp;fitate.ali) amplius.alij minus, quos ipft fibi dile-diftimii templum gratia lubonitatis dificar.nbsp;Et gratiarum quidem diuifiones funt tanquamnbsp;partes mebra iinius hominis, ubi 8C fimul nnesnbsp;unum tempKi Si fingulatemplafumus:quia nonnbsp;eft deus in omnibus qum in fingulis maior,amp; fitnbsp;plerunquc utplureseumminus capiant, et*iu$nbsp;amplius. Sic enim Si apud Corinthios erat.qiiianbsp;pauci IpiritUjgIcsmagis eum capiebanr,amp; multi-tudo carnaliii minus. Sic diuerfa dona uarie iiintnbsp;membris Chrifti diftributa, ut omnia membranbsp;fibi quadam neceflirate cohreanf,amp; fe inuieemnbsp;diligant.ac fibi inuic feruit.N oculus Iblus ui-det in corpore.Sed nunquid fibi foli uidett manbsp;nuiuidet, pediuidet, amp; cterismbrisuidet,nbsp;Rurfum fola manus operatur in corpore. Sed nnbsp;quid fibi foli opcratur.'Sic pes ambulando omnibus mcbrismilitat.Mem bra caetera taccnt.i Jinnbsp;gua pro omnibus loquitur. At ita diuerfis offices cocorditer diftributa lunt membra. Sic denbsp;mebris Chrifti ipiritus lndusagit.ut omnia ne-celTariacopaginentur amp; fibicohreant.Sienimnbsp;amas unitatc.etiam tibi habet,quifquis in ilia ali-quid habet.Tolleinuidiam, amp; tuumeftquodhanbsp;bet.Liuor fcparat,fanitas iungit.Idco tenenda eftnbsp;unitas.quia quantum quifqt diligit membra Chrinbsp;fti,tantum habet fpiritum fandumidd ltum ha/nbsp;bet in eis.quod in feipfo habere non ualet.nbsp;Vm'cuiqueautem datur manifeftan'o fpi'ri*nbsp;tutad iipilitatetn, Ali] quidem per fpirt* P |
17,X . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;J. AD CORIN THIOS A tarn datur fcrtno fapientiae, ali] autem fee* mo fdenti fccundum cundem fpirtum$nbsp;alteri fides in eodem fpiritu, alq gratia fa*nbsp;nitacum in uno fpiritu ; ali] operatic uir -*nbsp;tutum,alh prophetia, ali)difcrctio fpiri*nbsp;tuum, alt] genera linguarum , alij inter*nbsp;Rowit, tt fermonum, Hscc autem oinia openbsp;Epbr/r'4.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;arque idem fpiritus,diuids n* gulisproutuult. m In omnibus Chrifti mbriscft fps fandus, fed untcut^ corum tam maiori minori atur m4nbsp;nife4tto eiufdem id eft.donum gratisE,pernbsp;quodalijsmanifcftetfps fandusqui incoeft,amp;nbsp;manifcftet lt;(d utiliMem eius SC aliorum ; qa amp; fbinbsp;amp; alijs ex accepto dono prodeft, dum uitam fu/nbsp;am benegubernanSjCxemplum bonac cormerfa*nbsp;'tionisoftendit,ueletiamuoceprxdicar. SC. quodnbsp;uarijs modis unicuicpdecurmanifeatio ipiritus,nbsp;oendic per partes.Nam alij guident n per humanbsp;num ingeniumjnec pet ftudiumhterarum, fed gnbsp;^iritum ln Aum d^tur non llum fapientia, fed etinbsp;am/rmopptent(lt;e,utloqui poflc alijsipfam ipiennbsp;tiam quam incelJigic; d/i autem datur fecundumeuft^nbsp;dem/piritum non tantum feientia, fed etiam praonbsp;Jcientite, per quem alios doceat. Ipfe fpiritus q datnbsp;alrj fermonem fapienti.dai huic fermonem fznbsp;entix: nec tarnen eft in ie diuerfus, fed idem per-maner. Sapientiaeft incontemplationexternoznbsp;rum/cientia^in aAione temporalium. Sermonbsp;fapienti per Ipiritum datur, ut quis de arternonbsp;B amp;incommutabilibono,ac deperennibusgaudinbsp;is loquens, alios ad amorcra patriae cacleftis eriznbsp;gjt.fcrmo autem icientix tribuitur.ut loquendonbsp;quis aiios doceat de his, quxin teporefada funtnbsp;hiftorialif: de his quzfaciendauel quxcaucn-da funt moralif,id eft,de uirtutibus SC uitqs. Vclnbsp;alif^unt enim quid qui per don grati SC ip fanbsp;intelligunt, qux exponi dodoribus n audieznbsp;rut: hi uidelicet fermonem fapienti percepert.nbsp;Et funt quidam qui audita per lnftt intclligerenbsp;nequeunt, fed ca quxin expoiitoribuslegerintnbsp;retinent .atqjfcienf proferuntqux leda didice/nbsp;rint.'amp; hi fermone feienti pleni funt. Qiiamuisnbsp;hoe intclligi cti alif poifinQuia fapientia ad ui-tam.fcientia ucro pertinet ad dodrinam.Qui benbsp;ne joituiuit 5C prudcnterprxdicat 1apienti 8e.nbsp;feientiam diuinitus accepit.rflteri datur ^det.id eft,nbsp;conftantia fidei in eodem ^ritu fando, ut quamuisnbsp;alios prdicando nefeiat inftruere, tame rede amp;nbsp;frmif credat, nullocp metu uel pudorc fidem ftj/nbsp;am ore confitcri omittauftlferidaturnbsp;ti,utinfirmosfanet,wo^ifM, ideft.inunonbsp;Ipiritu fando,qui eft unus,id eft, incommutabi-lis 3e indiuifus in fc ipfo. aij per eundcra ipiritumnbsp;daf operatio uirtutumjd eft,u t operari uirtu tes miranbsp;culorum contra naturam poflit, ficut eft iiifcita-lio mortuorum autuirtutes in expulfione dxmonbsp;num. alij datur prophetia, ut ipiritu repletuspronnbsp;ciet futura alij diferetioj^irituum, ut Iciat difternenbsp;rc ipiritus malos bonis dum audit eos loqucn- |
C tes.Difcretio enim difficilima eft, cum 8C fpiritus *nbsp;malignus quaft tranquillus agit, ac One uexatio*nbsp;ne aliqua corporis afilimpto humano ipiritu dicit quod poteft.quando etfim uera dicit 8e utiliatnbsp;prxdicat ad hoc,ut cu illi in manifeftis bonis ere- ,nbsp;ditumfucrit,feducatadfua. Ifte quippe difeerni *nbsp;non poteft nifi dono fpiritus fandi.N enim magnum eft tunc eum dinofccrc, cum ad aliqua de-uenerit uelpduxerit,quxfunt contra bonos monbsp;res uel rgula fidei .Tunc enim multis difeerni*nbsp;tur. Dono aute fpiritus fandi in ipfo primordio,nbsp;quo multis adhuc bonus apparet, continuo diznbsp;iudicaiur an malus fit.Scd amp; fpiritushominum,nbsp;id eft,uoluntatcs hoc dono diicernuntur bonx inbsp;nbsp;nbsp;t malis. a2^ dantur g,eneraunguarum,ut multis loquS tur linguis,ftcut Grxca Se Latina amp; Hebrxa.Al^nbsp;daturTnterprettitio /rmonm,utinuna lingua feiacnbsp;obicurosiermones ftripturarum interpretari.Sinbsp;ita daturunicuiquemanifeftatio ipiritus ad utili*nbsp;catem,dum unufquifq; proprium donum accipitnbsp; deo, per quod profit aiijs qui hoc non habent.nbsp;Poteftenimi* uno eodem^fpiritu fieri,ut iftenbsp;uerbo iapientix polleat,nec tarnen fermone feiennbsp;iix,id eft.dodnna fulciatur:quia fentire ati$ inuenbsp;nire fuffici!|btiam quod per difeendi ftudium nonbsp;apprchcndit:ille per fermonem feientix fulgeat,nbsp;^ec tame uerbo iapientixconualcfcat.quia amp;funbsp;ficit explere quantum didicit, amp; ad intienduinnbsp;ex femetipfo fubtile aliquid nonafiurgit.Ifte pernbsp;fidem di elementis imperat,nec tarnen per initanbsp;tum gratiam infirmitatescorporum curat. Ille nbsp;orationis opem morbos iiibtrahit.nec tam are*nbsp;ti terr uerbo pluuiasreddit. Ifte per operationcnbsp;uirtutum ad prfentcm uitam ctiam mortuos re*nbsp;uocat.dC tarnen prophetix gratiam non habens, nbsp;quae fibi uentur xfunt ig^rat.Iile uentura quxtpnbsp;uelut praAentia attendit, 8e tarnen in nulla fignOnbsp;rum operationc fe cxerittifte per diferetione fpiri tuum in fadis fubtilif mentes cfpicit, 8e tamnbsp;diuerfi generis linguas nefeit. Ilk diuerfi generisnbsp;linguas examint, fed tame uiribus fimilibus difnbsp;fimilia corda no pelt. Alius in una lingua quao*nbsp;nouit.fermonu pondera interpretando prudentnbsp;difeutit: amp; tarnen rcliqs bonis qux no habet,pa-tienfcaret. Sicitatjcreatornofter acdilpofitornbsp;cunda moderat, ut qui ex tollipotcrat ex donOnbsp;quod habet, humiliet ex uirtute quam n habetnbsp;Sic cunda modcrai,utcum perimpenlm gratiznbsp;am unumquentp fubleuat,cti per difparcm altcnbsp;ri alterum fubdat, Se meliorem quifqj^ono alionbsp;eu q fibi ftibfjcit attedat.ac licet fe prxire ex alijSnbsp;fentiat,eidenrtamc quem fuperar,fe in aiijs poft'nbsp;ponat. Siccmidamoderat.utdumfingulaquX'nbsp;q?funt omnium,interpofita quadam charitatisnbsp;neceflitudine fiant omia finguloi,quatenus ununbsp; quifc c quod non accipit.in altero poflidcat.utnbsp;ipfe alteri poftidendum quod accepit, humilii^fnbsp;impendat.Et ideo pulcherrimauarietate diftrib*nbsp;tafunteledisfpalia dona. Sed h^comniaoperd'nbsp;tur unutat^ idem/piritus. Superius didum depart^nbsp;intellexiraus,quiaidcdcu8quiopera omnia |
xn. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1J7
tmndam, nullius quafi pcrfcfti pracferendS, C nee gloriam quf fdli deo debeiur,homirubus cilcnbsp;tnbuendam,quandoin omnibus unusatep idemnbsp;deus Gc gloriofus. Loques enim de membrisChrinbsp;fti.id cftjGdelibus eius.non ait.ita 8C. mebra Ciirinbsp;ftijfed totura hoe Chrift appellauit.Ergo Gmulnbsp;os Gdcles c capitc luo funt Chf s,8 ^pterea canbsp;put de cseloclamauitzSaule Saule.qidmcper- Afluu.9nbsp;iqueris'; Chriftus enim caput amp; corpus, idem'qfnbsp;Chriftus uerbum dci, unigenitus aequalispatri.nbsp;Etinde uidemus quanta gratia pertineamus adnbsp;deum,utipe uolueriteflc nobifcumunus, qui eftnbsp;cum ptre unum.Ego, inquit, amp; pater unum fu- IoJ}.lO,nbsp;mus.Nobifcum ucro unus e, quia non dicit,nbsp;nbsp;nbsp;Galat.}
feminibus, quafiinmultis,fcdquaGinuno amp;S ic-niini tuo,quicft Chriftus. Verc nosomnes cum cap/!b noftro Gmul fumus Chriftus.quia inunof^inbsp;rtttt,id cfi,in gratia amp; operatione fandi IpGs, quinbsp;unus atep idem lemp e, nos omnes,ue ludiei,/jue gcnbsp;tiles,ftue[erui,fiue liberi, id eft, qui prius amp; nationcnbsp;amp; conditione diuerG amp; impares eramus, iaptizitnbsp;ti fumus inunum corpus,id efi,baptifmatis ablutioncnbsp;pGdem dedudi fumus in unum Chrifii corpus^nbsp;uc amodo Gmusomnes unum.Gcut i Hi, quorumnbsp;crat cor unum C anima una. CT ownej potati fumus Au.4.nbsp;unoj^iritu,id efl,^ capacitate uniufcuiufqjperceptnbsp;wus omnes fpiritum fan(ftum,quo debriarcmur,nbsp;amp; qui cum Gt unus,diucrG6 modis operaretur innbsp;nobis:ficut una hominis anima uidet in oculo,aunbsp;ditin aure,Ioquiturinore,ambulatinpede, amp;tn lt;nbsp;cteris membris ctera facit.
Nam amp; corpus non eft unum membrum, fed multa. Si dixerit pes, quoniam t^nnbsp;fum manus, non fum de corpore, nitm idnbsp;eonon eft de corpore quot; Et fi dixerit auris,nbsp;quoniam non fum oculus, non fum de cornbsp;pore, num ideo non eft de corpore tonbsp;tum corpus oculus, ubi auditus^ S i to nbsp;turn audiMs, ubi odoratus tquot; Nunc autemnbsp;pofuitdeus membra, unumquodqueeonbsp;rum in corpore ficut uoIuit.Quod fi efTencnbsp;omnia unum membrum, ubi corpus^ Nucnbsp;autem multa quidem membra, unum aunbsp;tern corpus.
Et bene nos omnes unum dicimur: namfyeor^ pus humanum, cui cccleGa tnilisefi ,noneunutnnbsp;membrum,fedmulta. Sic amp; nos ex quibus confit ecnbsp;clefia,non omnesunum officium uel donum hanbsp;bemus,fcd multa.ldeo'qjminori non eft dolendunbsp;qa minus habet, nec^ ftaiori fugbiendum ex conbsp;quodmaius donum uel officium fortituscft.Vcnbsp;re multa funt in Chrifii corporc membra. Namnbsp;bei,^ p terrenas adiones incedit, dixerit quoniamnbsp;no fum wlt;tMt,quoni non habeo fupiorem SCmunnbsp;d fpalium operationem.nofj fum de corpore Chrinbsp;fti,Ki ideo non e de corporefid eft.num ideo confenbsp;quens eft ut no fit de corpore Chrifti,quia poteftnbsp;aliudcQe qura manus, SC tarnen in hoc corporenbsp;P )
.
CAPVT
A omnibus,3^ nunc Icgfmusipum omnia opcrari, ut infeparabtlis intclligatur operatio trinitatis,nbsp;ira ut cum operatio cutrisdicitur.non earn fine finbsp;lio Ip fanfto intelligamusopcrari: c5 opc-ratto fill},no fine patre C fp5 fantfto: SC cum opcnbsp;ratio fpiis fanfti,non fine patre 8C filio. Quod ernbsp;go dicitur de fp quia omnia hc operator, nonnbsp;ideo dicitur, quia non ci cooperatur pater 8C fill'nbsp;us : (e J idcirco dicitur, quia unus atq} idem fpiri-tus hc operatur, quoniam in his opcribus nonnbsp;funt multifpSs,fedunus,amp;; in diuerfis fuis operanbsp;tionibus non eft feipfo diuerfus. Hc omnianbsp;operatur fps utiqj ficut deus. Quis enfra hec openbsp;rari poteft nifi deus^Onania haccopcratur.diwtifnbsp;ea ftttgulis non ipe diuifus.d^ hc omnia facit ac dinbsp;uidttprout uult, id eft, ficut dominusomnium, ficut deus, ficut nulli fubietftus. Non cnim miffus,nbsp;fed uoluntarius opcratur,quia foliusdei eft face/nbsp;re uolunracem fuani.Dona fua diftribuit, non^j-utuolunthomines.fed prout ipfe uult, qui folusnbsp;nouit quid uelle debeat,5C quid unicuic^ expedinbsp;at. V ndc nec huic dolcndum eft, tftc illi fuperbi-endum. cum cnim contriftaris quod minore granbsp;tiatnacccperis,3:mularisalium qu^ maioremnbsp;partem inuafenr,cum hoc no in nolffa.fed in donbsp;ntisfit pofitpotcftate. Inuidebt em(utfupra^nbsp;di eft ) minores Corinthioijt maioribus quailnbsp;tnaiorafibicharifmatauindicantibus.nonintel-hgentes hxc folius dei uoluntate difpenfari.
Sicut cnim corpusunumeft,C membra B habet multa, omnia autem membra corponbsp;ris cum fine multa,unum corpus funt,ita dCnbsp;Chriftus. etenim in uno ipiricu omnes nosnbsp;in unumcorpus baptizati fumus, finelunbsp;dijfiuc gtiles,fiue^erui,ftle liberijSCoesnbsp;uno fpiritu potati fumus. *
SJIdeo fpus ftftfis diuerfis diuerfa dona tribuit, quia^cMt corpus unum e bos,crmembrahabet multa,nbsp;qu funt uarijs offierjs dcdita,fed omnia membra cornbsp;porit quamuis /jt multa, unum tarnen corpus funt,itanbsp;- Cbri/Hunumcorpus habet ex uarijs mebris.nbsp;num eft enim corpus Chrifti,quod eft ecclcfianbsp;ronfians ex diuerfitate memhrorum,id eft,ex uanbsp;rietate pcrfonaruni,diuerfa officia diuerfaslp granbsp;rias habendum. Et idcirco decuitutunus Chriftinbsp;fpus per diuerfamembrauniuscorporis Chriftinbsp;liarias adiones cxpleret,quia amp; unus fpus hominbsp;nis aliter operatur in oculis, aliter in auribus, alifnbsp;in naribus.di aliter in manibus.Sic amp; fpGs Chri-fd uarie operat in membris Chrifti. Nam ficha/nbsp;rifmatan effentdiuerfa fingulisc^ceffa, fed eanbsp;dem, tunc effent diuerfa mbra idem donum hanbsp;bentia, netp multa fieret unum per charitatcm,4nbsp;riam alter alterius officio non indigeret propternbsp;nbsp;nbsp;ft pcs,id eft, aliquis fidelis qui inferius donum ha/
eiufdcmdoniparticipationem. Humanicorpo- ' ris utitur comparatione.ut oftedat officia diuernbsp;faelTe.no naturam membrorum: S neminem denbsp;bete quen^cuius officij fic, dum omnesuno fpiri-tuaniment,Si inunocorporccoaptent. Per hxcnbsp;lt;dam docet nullius perfonam quafi defpedi con
-ocr page 202-AD CORINTHIOS
C No poteft autem di'cere oeuu manui, **nbsp;opera tua non ndigeotaut iterum caput pCnbsp;dibus,non efti's mihl negeffarq, Sed muitonbsp;magis qu uidentur membra corporis in*'nbsp;firmiora cc,nece(rariora funttSC qua: putanbsp;mus ignobiliora membra effe corporis,hinbsp;honorem abundantiorem circundamusteCnbsp;qu inhonefta funt noftra, abundantioremnbsp;honeftatem habenuHonefta autem noftrnbsp;nulliusegent.
Membra quidem funt multa,ftd nullum eX his fuperfluum^mo oiqpia fibi inuicc funt necef-fana,quoni ulr,id eft,ille qui exteris uiamre*nbsp;ftxoperationis prxuidet,oftejl dicerenidnuifidnbsp;eft,opcratori,notlt;ligoper(tttt4,idcft,fiudio tu^nbsp;operationis. Nam ficut manus indigetoculo utnbsp;operariualeat,id cfi,difcipulus prouifione doonbsp;ris ut bonum opus explcai,ita oculus indiget ofKnbsp;ratione manus,id eft.doftor qui per feipfum agenbsp;rc non poteft tluod agendum prxuidet, necefla-rium habet ditcipulum, per quern fiat quod ne-ceffarium prxuidet. Inanitcr enimprxuidcrct.nbsp;non efict qweonfequenter faceret. dut itaum caput,nbsp;id cft,illequi infumma dignitate pofitus eft,nonnbsp;poteft dicerc pedibut,id eft,nouiffimis ecclefix mnbsp;bris,no eflit mihineceflctr^. Omnino ncceffarij funtnbsp;ei fubiefti, quia poteft humilis quod non poteftnbsp;fublimis, quia amp; ferrum poteft quodaurumno nbsp;poreft:e quuis aliquis dignitate fublimis fit,ta/nbsp;men fifubieflus dcfucrit qui obfcqufis ilium fecinbsp;at gloriofum,ipfa dignitas comptibifis erit.Hocnbsp;prxeipue nc dicitur ,pptcr eos.qui fumrois chanbsp;rifmatibus inter Corinthios prxmincbant,amp; mlnbsp;nores quafi fupcAluos Snutilcs defpiciebant SCnbsp;abrjcicbt.Sed talia ecclefix mebra licet fint infcnbsp;riora.no tn funt iutilia.Sed multo mdt ea mbrd cornbsp;poritecde[if,quduidtureJJinflrmiord.i.rp3hSrmfnbsp;rate magis cariria,funt neeedriord: quiaminoresgnbsp;funt in ccclcfia, quuis infirmi C contempiibilesnbsp;apparet,plus tarnen utiles funt aliquoiies:Cr^*nbsp;putamus ee ignobiliotd membra corporis ecclefix,id c,nbsp;per ignobilitatcm morum degencrare,b circunddnbsp;mus abundantiorem hoBWw.id eft, nonnunquam cirnbsp;cuntegimus uerbisnoftris dgnrs corum mO'nbsp;res. Defpedis enim exhortatio bonx locutionisnbsp;eftneccffaria,per qua addaiur illis aliquis honornbsp;utfiant utiles;alioquiipfocontemptu negligentnbsp;orcs circa fe amp; dtriors fient. Si meiqi^ra noflr^nbsp;qute per aliquod peccatum funtinhonefla,id efl,carnbsp;nales filij cccl^x, abundantiorem honeflatem habent anbsp;nobis celanticusfceditatcm eorum.Scd honefla B*nbsp;flrd,id eft, ccclefi membra qu fatis habent ho'nbsp;noris per dccorem fux fanditatis,nullius egent hn
* neftationis per tegimen obfcanitatis. Quod meU usoftcndimus,fiipfaquxplcruncj[accidunt, P*nbsp;fcramus.Nam quilibetpotens amp;protcruus,cu0nbsp;aliquid inique perpetraffccognofcitur, tempVnbsp;quxhturutde malo quod fecit incrcpciur. Nwnbsp;enim prxdicator fuftincat quando ferre con^'^**
74
A mancreccodem tnG auris-. illc qui dorin aud it raagiftris.dixcr.qHontd non fum ocubis.i .quonbsp;ni non intueor praeclar lumen fapienti,ut mi/nbsp;hi 3C altjs prouidere que.no fum de corpore Chri-fti^nwn ideonon eftde corpore ,i. num idco cfequensnbsp;ft UC n Gt de hoc corpore, quia multa funt in conbsp;inebra prxter oculos? Hocdicitur,ppter minores Corinthioii, qui dcfpcrantes dicebanc fe nonnbsp;pertinere4d corpus Chnfri, qm habere non po-terant ilia magna charifmata.qujin fpiritualibusnbsp;uiris cernebant-Propter eofdem pufillosdidumnbsp;cil fuperius,quia nemo in fpiritu dei loques dicitnbsp;anathema lefu. Oicebt enim anathema kfu.^dnbsp;interpretatur faluatore alienatio,d fe alicnos nbsp;corpore faluatoris dicerenc.quia non erant ex funbsp;perioribus membris. Sed ncceflc eft ut fini in cornbsp;porc diuerfa membra.Nam J totum corpuf0^luse.nbsp;r.i.fi tota ccclefia folum officium afpiciendi fpinbsp;ritualia habcrct,ttamp;( cfTct audicusd eft, ubi eftencnbsp;difcipuli,qui uocem prdicationisdotftoribusnbsp;audirtfVci/ totm corpus effet dwtlitttj.id.fi to-ca ccclcfia eflet populus fubieftorum, obediternbsp;audiens prcepta magiftrorum,((6i effet odor^ittfnbsp;td eft, illi qui bonum odorem uirtut amp; malumnbsp;odorem uitiot quafi nares fubcilitcrdirccrnuntnbsp;amp; longe prrentiuntfAcfi dicarur:Si omnes effent unius officij ucl opehs,quomodo implercti^rnbsp;reliqua neceffitas corporis.cum confier muftis ofnbsp;,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;hcijs opus effe ad gubcrnationcm corporis^Nam
P ccclefia fuperni capitis corpus cft.ln qua alius ah tl uidendo,oculus;alius rea opcrando.manus:nbsp;alius adiunda difcurrendo, pes: alius prxeepto-rum uoe intelligendo,auris; alius maor fotco-regi.bonorumij fragrndifccrnendo, naris eft.nbsp;Qui ctyporalium more membrorum dum uicifnbsp;Gm fibi accepta officia impendunc, unum de fc-metipfis omnibus corpus rcdduncdC cum diucr/nbsp;fa iq^haritatepcraguntjdiuerfumeffc prohibentnbsp;ubi continentur. Si autem unum quid cunAi agenbsp;rent,corpusnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quod ex multis concinetur m-
bris,non effent .Quia uidclicet muftpliciterco-paum non exifteret.fi hoc concurs membro-rum diuerfitas non teneret.Scd nunc propter uit/ da hxc inconuenien(ia,po)Mt deuf membm in corporenbsp;ChriftijUKm^wd^ eorttw,id cft,maius SC minus Jlnbsp;tipfeHolKit.cideoncc maior debet fuperbirc,nbsp;minoremq; dcfj)iccrc, rtec minor dolere uel ma-ioriinuidcre.Deus cm fiedifpofuit cos, cuius difnbsp;pofitio non eft abhomine muianda:amp; fic uoluicnbsp;coseffc,cuius uoluntas nunqua eftiniufta.Qgoii^nbsp;^ent omnid unum membrum. i. fi omnes fideles effentnbsp;nius officijtUbi effet corp{ecclefix,quod non nifinbsp;uarrjs mcmbrorum officijs gubcrnatur i Sicniranbsp;. omnes unius dignitatis effent,iam deperiffet ho-nefla compofitio uariarum partium. Sed nNc,idnbsp;cft,ne corpus perear, quod no nifi ex diuerfis menbsp;bris conftarc poteft, multd ^uidem funt men^rd, fednbsp;unumcorpM ex illis omnibus. Qiioni multa cumnbsp;inuiccm fui eget, non diferept in unitatc natu/nbsp;rx,quuis diuerfa fnt,quia diuerfitas hc in unonbsp;concurrit,ut corporis uufitas expleatur.
CAPVT
A correptionem poffitjaugetur in eo malum quod infequitur. Sacpe enim contingit ut talis fit, quinbsp;nulla incrcpaiionis uerba fuftineat. Quid itacpnbsp;inhuius cuJpa praeditori agendum eft:, nifi utnbsp;infermone admonitionis quem pro commun!nbsp;falute omnium auditorum facit, tales culpas adnbsp;medium dcducat, quales cum perpctraffe confi-derat^Qui amp;prscftoeft,5d de fe folo adhuc arguinbsp;non poteft,ne detcrior fiat;amp; cum generaliter conbsp;tra culpam inucdio intenditur, corrcptionis uernbsp;bum libenter ad mentem reducitur, quia potensnbsp;prauus ignort quod fibi hocfpecialiter dicatur.nbsp;Vndefit plerunque uteouehementius perptranbsp;Sam culpam lugeat,quo/eatum fuum,amp; cum g-Clim lentic, nefeiri putat. Magna itaque artenbsp;'prxdicationis agendum eftgt;ut qui ex aperta cor*nbsp;fcptione dtriors fiunt, quodam corrcptionisnbsp;temperameto ad falutcm rcdct.V nde nc apernbsp;edicitur : Qp putamusignobiliora effe membra corporis.his honorem abundantiorcm circanbsp;damus- qu* inhonefta funt nofira,abundantionbsp;rem honeftatem habent.Honefta t noftra nulnbsp;lius egent.Sicut erh inhonefta membra in corponbsp;re,ita quidam intra fandam ccclefiam potetes Sinbsp;praui.Qiiidum aperta inuedione feffri non que*nbsp;unt,quafi honore tegminis uelantur. Sed hxc denbsp;occultis potentumdclidisloqmur.Nam qude^nbsp;amp; alrjs cognofeentibus pclt;;cant,alijscti cogno*nbsp;feentibus increpandi funt, ntfi prxdicator tacet,nbsp;culpam approbaffc uideatur,atq; hc crefeens innbsp;B exemplum ueniat, quam paftoris lingua non fc-cat.Vcl fide corperalibus membris uniufeuiuftpnbsp;noftrum hxcintelligantur.manifeftS eft.quia punbsp;denda noftra,quaeturpiauidcntur dum aipedusnbsp;publicos uitant,honcftate fe tcgunt,ne per irreuenbsp;rctiam horrcant.AbfitTm utanqua turpitudoinnbsp;membris fando^eti gcnitalituseflSicaturuelnbsp;crcdatur.Dicunt quidem inhonefta, quia non hanbsp;bet ill fpeciem dccoris, qua rnbraqueinpromnbsp;ptu locata funt, Vel certef^d pbabilius dici pot)nbsp;propter in membris legem repugntem legi menbsp;eisjqux de pdo accidit, non de prima noftrx in-ftiturionc naturx. Illicitus itaque amp;temperantixnbsp;legibus n fubiedus membrorum illorumufus,nbsp;eft turpis,non ipfa membra.
Sed deus tempcrauit corpus, ei cui deerat bundantiorcm tribuendo honorem, ut nnbsp;fchiftna in corporc, fed in idipfum p in*nbsp;hek folicita lint membra. C fi quid pati*nbsp;unum membrum, corapatifturomnianbsp;' membra; Sue gloriaturunun^cmbrum,nbsp;congaudent omnia membra.
quse uidentur inhonefta in membris cede nonfuntinhonefta. Seddeus temperauitipfum
corput uarictate membrorvi.ofiicia diucrfa in uni- * aus compage fcruantium , tribuendo per di -gna membra dbundantiorem honorem ei membro cuinbsp;^'^^utoftendimusde proteruo poten-^quot;^^'quot;'?hundantiorem honorem pernbsp;bonam uttam ei njcinbro, cui decrat per feienti-
XII. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;17
atn prdkandf. Veleiqui dcipicafcilis apparc/ C bat hominibus ,tnbuit deuslargior honoremnbsp;per immenfam miraculorum uel aliorum chart-Imatunagratiam. Itatemperauitdcus cccleGxnbsp;corpus.ut nullQ ex tnembns cius fit fupcrfluum,nbsp;fed omia fint neccflaria,tdco ut nontfchifma in cornbsp;porcccclefix, ubidebet efic unitas d concordia,nbsp;idcfigt;ne aiccr alcerum abtjciat quafiinunlcmautnbsp;fupcrfluum ; (idmembrantfolicitapro^uicentjidnbsp;efi,maiora pro minoribus, C minora promaio/nbsp;ribus.quoni alia fine alijs non poflunt : membranbsp;dico.tendcntiaittWippm, id eft,in iiniiatem.iit o/nbsp;tnnia ftudeani habere cor unum SC animam una.nbsp;Cdum fic agunt ,fi quid aduerfi patitur unummembrunt , eompatiuntur ci ownw membra, quafi aduerfi-tasilla Gt oiTiium./tegforzlt;ttrdcbono tWHiBWCM/nbsp;tfM'Wj^congaudent ei omttM membra, quafi bonuinnbsp;iliudfitomnium . Nam inmembrishumaninbsp;corporij, ex quorum utiitate atq? compage charinbsp;tas nc luadetur membris ecclefi^jUidcmus hcnbsp;omnia,dumunumquodqjeorum nfibifoh,fednbsp;amp; ctcr proprijs agit offcium.Oculus enim uiznbsp;dec,amp; non audit:aurisauditjamp; non uidettmanusnbsp;opcratur,nec audit, nec uidet; pes ambular, necnbsp;audit,ncc uidei,nec facit quodmanus.Scd in unonbsp;corpore fi fit far.itas, amp; non aduerfus fe litigencnbsp;r|embra,6C auris uidet in oculo, amp; oculus auditnbsp;in aure.Ncc obijci poteftauri quia non uidet, utnbsp;dicaturei,Nihil cs,minores.Nunquiduiderc Sinbsp;difcernere colores potes,qd facit oculusfRcfponnbsp;detenim auris de pace corporis,amp;:dicit;lbilumnbsp;ubi eft oculus, in eo corpore fum. In me non uinbsp;deo, in illocum quo fum,uideo. Ira cum aurisdinbsp;cit.oculus mihi uidet: oculus dicit,auris mihinbsp;ditioculi Si auresdicnt.manus nobis opertunnbsp;manus dicr,pedes nobis ambult; omia in unonbsp;corpore cum operator, fi fit ibi fanitas Si concornbsp;dent membra.gaudet amp; congaudt fibi:5i^ ali-quid mole ftix eft in aliquo membro, non fe defe-rtjfcd compatitur fibi.Sic Si filij ecclefije,idnbsp;membra Cmifti,omnino dcbt agere.Nec puttnbsp;f ad drum no pcrtinere, Gmiracula n fecerint.nbsp;Sed qfquis in corpore non poteft refufcitare mornbsp;iuum,non illud quxrat,ne difcordet in corpore,nbsp;quomodo fi auris quscratuidere, difcordare po^nbsp;teft.n quod nonaccepit,non poteft facere. Si acnbsp;eiobiedum fuerit Si didum,Si iuftus efls,rcfufnbsp;cittes mortuum quomodo fecit Petrus, rcfponnbsp;deat; Petrus amp; mihi fecit, ga in eo corpore fum,nbsp;in quo Petrus fecit.In illo quo pot poffum, quonbsp;diuifus non fura.Quod minus poffum, compaiinbsp;mihi:amp; quod plus poft,congaudeo illi- Si ergonbsp;unufgftp quod potcft,iufte egerit.ac de bono qdnbsp;acccpir,a]ijsprodeircftuduerit. Si ineoqdaliusnbsp;pluspoteft.non inuiderit, fed congratulatus fue-ritianquam inuno corpore cum eo conftitutus,nbsp;cuftodietur in mcbris Chrifti.quod cuftodiunt innbsp;uicc corporea membra cuiuflibet hominis.
Vos autetneftis corpus Chrifti, 6(. mcm* bra de tnembro^Ec quofdam quid pofuc tplje^nbsp; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;...... P n
-ocr page 204-J. AD CORINTHIOS I 7 A deus tn ccclefia, primum apoftolos, fecun* do prophetas, tertio dodorcs, deinde uir^nbsp;ttes exinde gratias curationum, opitu *nbsp;lationes, gubernationes, genera lingua *nbsp;rum, interpretationesfermonum . Nunnbsp;quid omnes apoftohnunquid omnes pro*nbsp;phet nunquid omnes dodores j* nunnbsp;quid oiflnes uirtutes t* nunquid omnes ha*nbsp;bent gratiam curationum.^ nunquid omnesnbsp;linguis loquuntur s'nunquid omnes inter*nbsp;pretantur ? Oftendit Apoftolus nofiram fc caufain per roembrorum carnalium raiioncm tradaflc.quianbsp;non omnes eadem polfunnuSjfed Gnguli pro quanbsp;litatc fidei amp; gratia quam accepimus. Hxlt;ingt,nbsp;Concordia uanc operandi amp; congaudendi uel cnbsp;paticdi. in mbris humani corporis.Scd uot eflitnbsp;corpus Cbriijid eft.coniuntSi 8C uniticHs in Chrinbsp;ftiana fide amp; ueritaxe , er eftis etiam membr4 Chri-fti, ut inuicem uobis per charitatc feruiatis unuf/nbsp;quifep de dono uel officio quod habet. Membranbsp;eftis pdentia demein[gt;ro,id ,de me qui fum maiusnbsp;mbrum Chnfti,amp; uos mihi ficut digitos manuinbsp;adhrerc in eius corpore feci. N aliud quidemnbsp;eft membrumcorporis, aliudmembrum me^ji/nbsp;bri.Membrum quippe corporis, pars ad totumnbsp;cft.membrum uero mbri, pariicula ad partem.nbsp;Membrum nanepmembri eft digitus ad manum,nbsp;manusadbrachium: membrum uero corporisnbsp;eft,totum hoc fimul ad corpus uniucrfum.Sic ernbsp;go in fpftali dominico corpore membra de memnbsp;Itto dicunt, qui in eius ecclefia abalijs reguntur,nbsp;HineA.poftolus exponitdiuerfitatem in fidcli-bus.quam dixeratinmcmbris.SC dtermint denbsp;donisdei,qu fint altiora amp; quxinferiora:quianbsp;de 1^ putabant Corinthij qd minuselTet.maius:nbsp;quod maius,minus. Vos,inquir,eftis membranbsp;Chrifti, Sc cum fitis membra, non eftis xqualia.nbsp;quoniam deus pofuitnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ftiuerfoz gra duum fideles, fcilicct primum dignitatc amp; tempore apo/lolotuiceChrifti prdicantes,/cuRdo digni tatis loco pj opbet futura pra;dicctes,qui poft adnbsp;uentum dorainifucrunt,ficut Agabus amp; beamsnbsp;Benedidus. tertio gradu dignitatis pofuit dodores,nbsp;id eft,prxdicatorcs,qui dodrina ueritatis ccclc-fiam inftrucrent.(feilt;ieirtf,id eft,eos qui fortianbsp;miraculafaciunt, utin expulfionc dxmonum 8Cnbsp;mutationc elementorum, ficut acris ferenitatemnbsp;in pluuiam conucrtendo,ucl fuperaquam ficcisnbsp;pedibusambuldo.exid pofuit gratiaseurutionu,nbsp;id eft, eos qui per orationem curant infirmos, 8cnbsp;opitllt;ttionet,id eft,cos quiopitulantur maioribus,nbsp;ut Titus ApoftoJouel archidiaconus epifeopo.nbsp;C gubertutionesjd eft,minorum perfonarum prscnbsp;lationeSjUt funt pref by teri. amp; generalittguiirum, idnbsp;eft, icientiam loquendi linguis uarrjs per donumnbsp;grati dei. Qiiia CorinthijdonQ iftud magis ap/nbsp;petebant xftimantes hocciTe maximum,ideo nonbsp;uilfimum hoc pofuit Apoftolus.innucnseflanfe |
rius'Si indignius exteris prxmiflis. Talia dona delibus fuis deus uarie diftribuit,fecundum mennbsp;furam donationis fux dans unicuiq; gratiam. Allnbsp;ud enim habet ille, aliud ilie : SC quod habet iUe,nbsp;non habet ifte.Mfura e diuifio quxdam doncnbsp;nbsp;nbsp;| rum.Non enim omnes funt apoftoli, led illifoli nbsp;nbsp;' quos Chriftus mifit : nec omnes habent fpiritum prophetix, fed quibus hxc gratia diuinitus eft cdnbsp;celTamccomnes habentfeientiam docendi alios*nbsp;neq; omnes operantur uirtwtcsmiraculorum,nenbsp;q; omnes habent gratiam curdiinfirmitatcs,ncCnbsp;omnes diuerfis linguis loquuntur, nec omnes in-terpretantur fcripturasaut linguas.Nam fi omesnbsp;haberent hxc omnia, i V '1^ eflent quibus hxC lt;nbsp;officia leruirt.Idcopulchrum Sc, necelfariumeft,nbsp;ut aJrj habeant quod non habet alij,amp;alij rurfuinnbsp;alia,quatenus unul'quiftp quod ipfe habet.cxterisnbsp;miniftret qui non habent. Aemulammiaut charifmata mcliora.Ec adhucexcdicnti'ore uobfsuiatndemllronbsp;Hucufqpreuocauit illos fchifmate ad con-cordiam 3C unionem, ut nullus glorietur de chanbsp;rifmate fupiori,nullusfpdoleatdeinferiori. Hinenbsp;cos ad chaAatem inuitat, oftendens fine ea nihilnbsp;extera ualere.Deus,inquit, uaria donaconfueuitnbsp;fidelibusftiis impcndcrc.Seduoslt;fwIlt;lt;miifb*ri-fmata meliortt,id eft.de his qux lupra demonftraui*nbsp;defiderate utiliora,non linguas.ut Iblcbaiis. Et lUnbsp;hue prxter hxc in prxdicftis oftenfa, demonflro uo-nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. bis excellentiorem Mm,id eft,charitatem,qu^ fuperi f) cminentiftimum locum inter exteras uirtutes obnbsp;tinet,amp; eft uia per quamiiligradiuntur,qui tennbsp;dunt ad regnum cxIorum.Nam perexterarumnbsp;uirtutum uias ambulare poftunt SC iili,qui ad in/ nbsp;ferioradefccndifht. QuWunqjautem uiam chart*nbsp;tatis fedJntur, adfupernam patriam tendunt.nbsp;Quomodo enim oleum nullo humore premif,nbsp;fed difruptisomnibus exilit SC fupereminet, ficnbsp;eft charitas. Non poteftpremi in ima, fed neccllnbsp;eft ut ad fuperna cmicet:amp;ideo qui uult ad liipefnbsp;na cxlorum rcgn.a peruenirc,ftudeat per ui chanbsp;ritatisincedere. Namquare charitatem Apofto*nbsp;lus excellentiorem ui appellauerit,dcclaratipe,nbsp;cum protintis fubiungit: CAPVT XIII. r linguis hominutn loquar Sf angco^ rum,charitatem autem non habeam dus fum uelut xs fonans autcymtplum tin niens. Et fi habueroomnem prophetiamgt;nbsp;amp; nouerin|^yftcria omnia amp; omnem fci^nbsp;entiam, C n habucro omnem fidem ita utnbsp;montes transferam, charitatem autem noUnbsp;habucro,nihil fum.SCfi diftribuero in cibq^ 'nbsp;pauperum omnes facultates mcas,0C fi tr* .nbsp;didero corpus meum ita ut ardeam, cha*nbsp;ritat at n habucro, nihil mihi proded*nbsp;Quoniam loqtii diuerfislinguisprxcipucdeijnbsp;derabant Cohnthijipropterca donum hoc inp''* |
CAPVT XIII.
177
|
i mis oftendit Apoflolus Gne charitate n ^defle. si egOjingt, lo^iMr Unguis omnium hominum unge'nbsp;fi mihi per p gratia datum fit ut fciam lo-qui Geut omnes homines qui fu nt in terra,amp;Geutnbsp;angeli qui funt in cxlo, fed cbitnWewnon hahum,nbsp;qua carcrepoteft omnibus linguis loquensnbsp;fum fimilis jri fonanti uel eymbalo tinnicnti.Namnbsp;uarijs linguis log uel Gmiliafacerc.n lmper adnbsp;meritum dat, fed ad gioriam dei gentibus often-dend,nec per hc uitam setern eonfeg ualtillnbsp;g ea faciunt. Charitas ucro fiCmerit femg uget,nbsp;amp; uitam xtern praebet.Habent aut C angeli funbsp;as linguas.gbus maiores intimant minoribus,qdnbsp;de dei uoluntate fenferun(, uel gbus ad hoies mifnbsp;fi utuntur.Nam primi angelos fufeipiunt ab iponbsp;deo illuminationesfcientiaiji, ac deinde traduntnbsp;lt;as fubiedis fpiriiibus. Linguxuero quibusficnbsp;altjloquunturalijs,intelliguntur alignutus uel innbsp;teriores motus,per quos intim t fibi uiciflim qcPnbsp;Uoluerint-Nei enimminores feiunt omnia quxnbsp;maioribu8funtnota,fcd ea tantum,qux fibifuenbsp;rint fupcrioribusintimata.Sed filt;lata,ingt,fu-erit mihi tanta linguaijt feicntia.ut loquar linguisnbsp;amp; angcloiji C hominum,nee charitatem habucnbsp;ro, faus fum uelut tes {onMs aut cymbal9k tinniens.nbsp;Nam ficut xs aut cymbalum non p fe,fed impulnbsp;fu aliquo refonatific loque ns linguis, non per fe g nbsp;nefeit,fed per impulfum fpus profert ea gbus aunbsp;dientes mulceat.Aere gppc uel eyrabaloinfenG/nbsp;g biles ac mortux hominum mcntes,qux uit ehnbsp;, ritatisnonhabent,deGgntur. Nam Geut corpusnbsp;' fine ipjid eft, fi fuerit Gne anima,mortu eft, Gcnbsp;anima fi fine fanAo fp, id eft, Gne charitate fue-rit.mortua deputabitur. In Ibnitu ris uel cymbal) dele Aantur hominMaudienies, Gucpercipi-unt aliquam utilitat.-fiw uero nhil hoc prodeft,nbsp;fed potiusin iuo detrimento commodum alioj^nbsp;Oprai. Sic amp; pi'dicatorgftnfumcharitatisnnbsp;habec,in eo quod logtur, alios dcIeAat nefeiens,nbsp;amp; ipfe detrimetum inde percipit, unde audiemi/nbsp;bus proGcit.Nam ficut qd* xs fonat,dulce eft ali*nbsp;S,fed fibi labori amp; diminu tioni^fic SC quod log*nbsp;turprxdicator charitate uacuus. Nec folum denbsp;prxdicatore poteft hoc intelligi. Apte cm amp; quonbsp;umlibet infenfibilium homin corda per xsCnbsp;cytnbalum dcfignant,g fxpe lfupernos iAus acnbsp;Piunt,amp; tn nuiladifeiplin perfecutionemol-^'fct. Aes uero eu percutif,canorus ualde Ibni-*us ex cius pcrcuffone format.Et gdam mtallonbsp;xrisin nuUo dilcrepantes,cum flagella ftipnp-eufliionis accipiunt.pixconfeflonislbnitusemit*nbsp;tunt:fed qyj humilitatis uoccs ex rde n pro*nbsp;ferunt.ad ftamm falutis reduAi,nerciuntqd'pronbsp;roilerunt.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;imitationem fugi* unt.qui in percuflone poGti, bona qux non fenti unt,loquun. Qyifquis enim bona loquitur, fednbsp;per amorem eadem bona non fequitur, uelut xs 11 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fonitum rcddit:ga ipfc non fcntic uerba qu ipf nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Et/ bi(iero,ingt,propbriilt;tm, r* P'r P^'u^dei qufutura funt prjnunciem, ucut Mlaotn Sc Caiphas-z noutritn omn. |
id eft, occulta ueteris amp; noui teftamenti Gcut Sa- C lomon, noucrim omnemjcientiam de his qu fuenbsp;rint,amp;qu funt,Sq futurafunt,ueldcdiuinis 8cnbsp;humaniSjGcut id Salom.cz/i habuerofidemornn,nbsp;id cft.deomni re undeefthabda, iMperfeAam,nbsp;Ut cius uirtute montes de loco ad locum trans feram,nbsp;lcd omnia hxc habens, charitatem nonbahuero, ni/nbsp;hilfum, etfi hxc magna fint. Saluator dixerat fi- Matthlt;l7nbsp;ratfidem qux fuerit ficut granum finap, montes poll transfcrre.amp;nunc Apoftolus dicit omnbsp;fidem efle qu montes trsferat. Vnde intelligif gnbsp;feA efle fide qugrano finapis comparat,amp;hocnbsp;n jsptcr exiguitat, fed ^Jptcr integritat diAunbsp;eife.Scd fides fine charitate nil ualet ad falut, ga lacob,tnbsp;C dxmoneshabcnihuiufinodi fidem. Etfidiri'nbsp;iuero,incpit,facultates mctis,id c ,omnia que polTumnbsp;haberediuilcro ut pluribus profim,dans oa in cinbsp;bos nondiuitumgrcddant,fed paupei^gn ha LW(C,I4.nbsp;bent unde redderc poflnt; amp;qd* eft maius,/ temnbsp;pore pcrfccutionis tradidero pro fide corpus meuntnbsp;fxuiflmiscruciatibus, itautardeam, ld charitatemnbsp;non habuero,id efi,n charitate, fed iaAationc hocnbsp;feccro, uel odium in corde meoaduerfus aliqunbsp;recinuero,Hibt/mlt;h(totum hoeprode-Magnaitatgnbsp;Si mirabilis eft charitas, fine qua nec loquutio dtnbsp;uerirum linguarum aligd prod eft,nec ^phetia,nbsp;myftrioijt amp; feientiarum notitia, nec fides,nbsp;nec facultatum diftributio, nec martyrij pafTio: 8C c hxc qux maiora funt, nihil fine charitate fint, manifeftum cftga neeextera bona prodcllnbsp;ualent fine hac charitate. Alia em bona repronbsp;bi habere poflunt, fed charitatem no nifi foli pofnbsp;fident cleAi. Cuius membra dC fpccics Apofto* Onbsp;lus confequenterdefcribit,diccns: Charitas patiens eft,benignacft. GhSritas non mulatur,non agit perperam,non in^nbsp;flatur,non eft ambitiofa, non qurit qunbsp;fua funt,non irritatur,noncogitatroal^, Philip.t^nbsp;non gaudec fuper iniquitate, congaudecnbsp;autem ueriftiri. Omnia fuffert, omnia crc*nbsp;dit,omnia fperat, omnia fuftinet. Charitasnbsp;nunquamexcidit. Omnia bona fine charitate uilia funt Si, inu* rilia,fcd C charitate cara funt Si utilia.Quxchanbsp;ritas habet in ft uirtutes,qux nunc enumerantur.nbsp;Eft enim paticns,id eft,patientiam ftruans. Pati*nbsp;enti uero feruare, eft alina mala xquanimii p*nbsp;pcti.'ctra eum quoq; qui mala irrogat, nullo donbsp;lore mordcri.Nam qui fie proximi mala portt,nbsp;ut tarnen tacitus doleat,amp; tempus dignxretribunbsp;tionis quxrat, patietiat#non feruat, ld fimulat.nbsp;Sed charitasepatiSjquonu alina mala xquo aninbsp;mo tolerat.amp; e benigna, ga ipfos etiam quibusnbsp;mala patitur,ama t.Paties, quia illata proximisnbsp;* malaxquanimiterportat;benignaucro, quia^Jnbsp;malis bona largitcr adminiftrat.Patiens eft, quianbsp;tranquillam mentem in aduerfis ftruat : benignanbsp;uero, quoniam mifcricorditcr fua bona proxinbsp;mis indigentibus impendit.Patiens eft, quia contra wntationcs ftculi ucl proccllas in dcum fixa. |
7 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;J. AD CORINTHIOS
|
A perfiftit immobnis;bcnignauero,quia proximo rum deledatur profedibus.cbdnt non itmulatur,nbsp;id eft.non inuidct : quia ubi eft inuidia,ibi fratcr-nus amor cfle non potcft. Nonmulatur, qa pernbsp;hoc quod inprsefenti modo nil apptit, inuiderenbsp;terrcnisfucceiribusnelcit.Nonaemulatur.quoninbsp;am alterius boniim dihgit utluum.no agitperpe-ratn.id eft,peruerfc:quia quo fe in foJum dei acnbsp;ximi arifcremdilatac, quid reditudinc difcre-pat ignort, non inflittur,id eft.non intumcfcit de tcnbsp;porali felicitate,ucJ carnis generoGtatc.uel fcicn-tia uel merito.feu qualibet alia re : quia cum prsenbsp;mium intern rctributionis anxia defidcrat, denbsp;boni.sle extcrioribus aut tranfitorijs non exal-tst.nonambitiofae, id eft, cupiens honores feculi:nbsp;quia major alqs elle nonambit,amp;fupcrcsetcrosnbsp;dominari, uel ea fibi uendicare quiunt aeni iunbsp;ris.non eft igitur ambitiofa.quia quo ardentcr innbsp;tus ad fua latagitjoris nullatcnus alina concuptnbsp;fcit.Ron quarit eaqutefua[unt, quia cunda qu hicnbsp;tranfitorie polTuiet, uelut alina ncgligit, cumnbsp;nihilfibi cfle proprium nifi quod fecum perma-neat.agnofcit.Nonquaerit qu fua funr, quianbsp;pter aliorii commoda fuas utihtates dcferii ; necnbsp;fe,fed alios exaltare ftudet.nonimtatur,id eft,nonnbsp;prouocatur ad iram, quia dd in.urijs laceftita adnbsp;nullos fe ultionis fuae motus excitt, dum ,p r^a. *nbsp;gms laboribus maiora poft pracmia cxped at.nonbsp;cogitatmalumd cft,noncogiiatquomodo ci qui finbsp;bi facjttniuriam,uicemrcddat.Noncogitatma- lum,quiain amoremunditimentem folidans,nbsp;dura omne odium eruit, uerfari in animo quodnbsp;inquinat.nefcit.nongiiudetfupcr iniquittitc, quiaquonbsp;^la diledione erga omnes inhiat.nec de perditionbsp;nead^erfantium exultat.Sunt enira nonnulli quinbsp;nec faciunt malum,nec facere cogitant cis, qui'nbsp;bus aduerla perferuntifed tame fi fadum illis abnbsp;ali]^ucht, laetantur : SC ideo nunc pofiquam di-dum eft,quia charitas nonirritaiur, ncccogitatnbsp;malum, addi tur quia non gaude t fimcr iniquita-te,id eft, non ci placet fi quid iniqiRpairusfucritnbsp;uel ipfe qui ei aduerlatur. Sedcongau(ietuerititi,denbsp;ledaturuerbis ueritatis,uclopei ibus uerxfandftnbsp;tatisiquia ccos uc le dihges, per hoc quod rednbsp;in alijs confpicit.quifi de augmento proprij pro/nbsp;fedus hihrefdt.Omniafuffert, quia pro fpe quietisnbsp;tcrnf nihil aduerfitatis pati reculr.Supradidnbsp;fueratquia paiiens eft, id eft, non murmuransinnbsp;aduerfis, fed corde tacito cuda perfercs: amp; nuncnbsp;dicitur quodoiafufiert 8C inadu fuftinet,qcquidnbsp;aduerfitatis acciderit.lbi enira laudata eft trquilnbsp;litas cordis,hic fortitud*pafliis : SC ideo fufiercnbsp;omnia in praefenti uita,quia credit orania de futunbsp;ra uita.Et fuftinct oa qux hie grauia immittStur,nbsp;ga fperat oia quae fibi dulcia ^Jmittuntrd jptcr-'nbsp;ea nung excidit.i. nun^ cadit, fed fine calu perfi- *nbsp;ftit.Ncc quod didum cft,omnia credit, fic accipinbsp;amus,utcharitaticuiufquam derogemus, fi malum quod de fratre audierit, non ftadm crcdidc/nbsp;.4 hr.Quiaipfacharitas qu omnia credit, no ominbsp;fp5i credit. Ac per hoc omnia quidera credit.fcdnbsp;deo.quia non didum eft, omnibus credit.nbsp;ergo qux fandis credenda funt,cre(l;amp; onm qU{nbsp;fibi diuinitus promi^2fut^t,gt;er^t:amp;omnufuflinel:,nbsp;id cft,expedat perpatientiam longanimiterea*nbsp;dem bona qux Iperat, ud interim fuftinct aduer-fa pro fpe bonorum ipforum. Habet etiam hocnbsp;cbtfntarprxter exteras uirtutes,in quo rurfum dinbsp;gnior illis eft,quia nunquitm excidit, id eft, nunquanbsp;e.x toto cadit.Licet cnim ogaeiuscadt, hoc eft,nbsp;deficiant Sc ceflent in futuro fcculo,ipfa tame nfi/nbsp;quam fuo ftatu decidet.fed ualidior ftab]t,acnbsp;ieuerabit in alio feculo quam inifto,Si enimdutnnbsp;credit Si. fperat ac prxftolatur.diligit quod non-dum uidetur, quantopiagis diligct cum uidebilnbsp;Si tenebit? |
Siuc prophetieuacuabunti]r,lue linguie ceflabuntjfiue feiencia deftruetur.Expar^nbsp;tc cnim cognofeimus^SC ex parte prophetsnbsp;mus. Cum aueem uenerit quod pcrfcutnnbsp;cft,euacuabitur quod ex parte eft 5 Chantai quidera nunqua cxcidit,idcft,nee nunc nec in alia uita fuo ftatu decidit, ut minua/nbsp;tur au t deficiat,led extera charifmata decidunidCnbsp;dtficiuni.^uiautprophetic accipiatur qux nunCnbsp;nccefiarixfuni in tempore cxcitatis noftrx, in lunbsp;ce futur! ftculi euacuitbuntur, id eft, ab omni utilitanbsp;te fient uacux,amp; ideo celfabunt. Nam ubi eruntnbsp;omnia prxfcntia,quomodo prfdicerctur aliquidnbsp;ruturum^/iuelttigutf accipitur,id cft,uanarum llrtnbsp;guarum loquutiones, inillo feculo ceffabunt. Vbinbsp;erunt cnim manifefta omnia,cur alicui diccrci all ftnbsp;quid Poterunt quidem loqui ad inuicem fan'nbsp;di G uoluerinr, fed non necefie erit.ubi feietiauonbsp;cem prxueniet.Et fiquid inter ft loquuti tunefuenbsp;rint,non co moflo id faSlent quo nos nunc loquftnbsp;mur: fesfeo potius, quoin fupernis angelici fpulnbsp;ad inuicem loquuniur.Jswefcientiit nunc habeatur,nbsp;per qua de deo Si fecretis cius aliquid feiatur ,innbsp;futuro feculo deruetur:qiiia G qua nc de deoetVnbsp;gnitionem habcmus,hanc non in natura diuiniwnbsp;tatis ipfius,ftd perfimilitudinem Si naturasextc'nbsp;rioreshabemus. Nqutalibet mens humana ftnbsp;intentione tetenderit, etiam fii phtafiasimagi-num corporalium cogitationc compefcat, finbsp;omnes circunferiptos fpiis ab oculis cordis amo-ueat,adhuc tarnen in came pofita morta]i,uiderfinbsp;uel cognofcerc gloria da nonprxualetquicquidnbsp;eft: Side ilia ficut eft, quod in mente refplcndcf,nbsp;firailitudo, Si non ipfa cft.Et idcirco ytlis noftr^nbsp;feientia deftruetur,qudo ueritas ipfa pure man*nbsp;feftabitur.Scientiahxc iprophetia ucllocutionbsp;deftruentuijqux capere uel narrare non polTuntnbsp;plenitudinem ueritatis,quia ex parte funt. Nnbsp;p4rtetogHop/wwueritatem,non ex toto,id eft,!!'nbsp;perfede feimus quicquid adbuc de deo nouimu**nbsp;ertx pdrtepropbttimus de futuris,quia quxdam f**nbsp;tura per propheti prxnunciamus, fed pluriifinbsp;ignoramus.Sed omne quod ex parte eft, deftri*^nbsp;tur.Quia cum uenerit quod perfeilum rfi.td eft, quanbsp;do dabuur dei notitia, qux non ex parte, fed |
|
CAPVT I perfcioc fit.quoniam uidebimus cum ficuti efi, tunc eiMciMbitur ^nod ex parte efij, id cfi,omnis img-fedio ad nihilu ueniet.^ofira imgfcdio derunbsp;ctur,non id quod ucit cfi,cuacuabitur. Defiru-dioimperfedionis crit,quandoid quod perfc-dumefijimplebitperfedione ueritatis. Deindenbsp;Apoftolus ut aliqua fimilitud inc ofiederet qua/nbsp;tu ab ilia qux futura eft,difiet hxc uita,non quanbsp;licunhomin, fed ctiam illor qui prxeipuanbsp;hic fanditatc funt prxditi,fubiccit; Cum eflem paruulus, loquebar uc par: ulus, fapiebam ut paruulus,cogitabam utnbsp;paruulus, Quando aut faus fum uir,euanbsp;cuaui qu crant parult. ^Adilla eni inettabilia qualccq; adhibens de quot;Otis rebuscxemplum, paruulam xtatem uirilinbsp;comparauit xtati.In hac ergo uita mirabilium honbsp;minumprophetiauel feientia ita comparda eftnbsp;illi uitx, quafi feientia paruuli ad uii. Quia Gcucnbsp;.uita hxc impfetfia efi, fic amp; fcientia.TGc aut pcr-tingemusad uirilem gfedionem, cmforti fenfunbsp;puencrimus ad angelo:^ xqualitatem. Quafi di/nbsp;.cat : Prophetia C. feientia qux funt ex parte, ficnbsp;cuacuabunccum ueneritillaucritati^erfeda conbsp;gnitio, ficut finfus amp; locutio paruuli cuacuatur,nbsp;5 file ad pfedam fcietiam perucnerit. Cur enimnbsp;hoc Apofiolus dixerit,infinuat fubdendo: Videmus nunc per Ipecul in nigmai^ te,tunc autem facie ad faciem.Nunc cognonbsp;fco ex parte, tue autem cognofcaro ficut SCnbsp;cognitus fum, * cj Inde poteft uideri quoniam cu perfedio uci nerit,euacuabiturnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gyjj nunc, id efi, caligiuc prxlentis ukx mdemus per lpeculum,id cfi,cognofcimus dep imagin fuam:led tunc,idnbsp;eft,infuturo feculo manifee uidebimus. In Ipe-culo enim cernif imago. Et nos g fumus imagonbsp;dei ,conamurutcuncj uidcrc c5 p hanc imaginenbsp; fuatn tanquam p fpeculu.Speculum efi anima ranbsp;tionalis.in cuius confideratione aliquo modo uidemus de5,fedobfcurc. Videmus enim pcrfpc/nbsp;tulumin xnigmate.Aenigma aut eft, non omis,nbsp;'fed obfeura allegoha.Nam ficut omis equus aninbsp;mal efi,non autem omne animal equus : ita omcnbsp;*nigmaallcgoriaefi,nonacomnis allegorianinbsp;Sma.Allcgoria uero e,cum aliud ex alio figni/nbsp;hfiae.j cat,id efi, aliud dicif, 8i. aliud intclligitur : fcutnbsp;5 alligabis os boui trituranti,id efi,nonnbsp;hibebisprdicatorc uiuere de prdicationc.Sednbsp;ibi foluinmodo allego ria efl xnigti^.ubi difficilenbsp;patctintelleftus. Vbiatfacile intclligitur, nonnbsp;efi senigma. Cum ergo dicitur,uidemus nunc pernbsp;Ipe^^m in xnigmatc, ficut nomine fpeculi imanbsp;go defignatur, ita nomine xnigmatis fimilitudonbsp;obfeura C ad difpertiendum difficilis. Nemo itanbsp;5 mirctur etiam in hoc uidedi modo,qui coneef/nbsp;US efi huic uitx per fpeculum, fcilicct in nigma/nbsp;telaborarenos, utquomodocGqjuideamus.Nonbsp;*nen quippe hie nonfonaret xnigmatis.fi effet |
XiL dlitasuiGom's.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;C te, fed tccum ueneritilla perfedio, uidebimus facie adftciem, id e, manifee ad fimilitudinemnbsp;duorum,qui fc inuiccm dircdo uuku fine aliqunbsp;re interpofita afpiciunt. Facies auttm dci, mani/nbsp;featio eins inteJligenda efi. Facies uer nofir*nbsp;intentio cordis noflri. Vidcbimus ergo facie adnbsp;faciem,id e, manifeatione dei pofita ad nofiraenbsp;mentis intcntionem,ut nihil inter nos ipfumnbsp;interfit Jn nullo enim membro tam bene cogno*nbsp;icitur quifque , ficut in facie. Et cum facies uniusnbsp;direda e in faciem alterius, tune fine aliqua am-biguitate fe cognofcunt. Sic uidebimus c5 in fe-ipfo manifee.Modo enim non uidemus cum innbsp;facie,id in extranea dc multabeo diuerfa cra-turarum fimilitudine.Ec ego etiam ipfe qui tantanbsp;fcienah prsecaeteris donatus fum, itutic cognofconbsp;deum exp(trfe,fed tunccognofcameum ita ficut abeonbsp;ccgnitU! fum. Magna enim e interpofitio cordisnbsp;nofiri adcontemplandamfublimitatemdei.ipfanbsp;infirmitasnoflra. Sedtuncad purum intuebi-mureum.quonunc iubtilitcr intuemur,c5hacnbsp;i nfirmitate diipofitaiad contemplationis internnbsp;gratiamuenerimus. Tunccognofcamcumficutnbsp;ab co fum ego cognitus, id e, pure cognofeatnnbsp;cum Geut amp;. ipfe mc nouit, qui tune non per ali/nbsp;u4 uidebimus eum, fed manifee contemplabi-gt;nbsp;mur in illo ipfo hoe quod ipfe efi, ficut ipfe hoenbsp;quodnosfumus.perfedecognofcit. Vel tune conbsp;gnofcam eiiita fine ambiguitate in manifefia uifinbsp;onc.Gcutolim antequameflcm,cognitusfumab gt;nbsp;o in praedeinatione. Nunc autc manent,fiidcs, fpcs,chatt^, tria hct Maiorautem hot eitcharcas. Ad tantam dci cognitionem peruenturi fu-mus.Sedutpcrtingcrc adhanc ualeamus,cin terim mlt;weBtin peregrinatioc hac nobifcum^det,nbsp;wf.aiquc charitat, qu nosprxparant illi uifioni.nbsp;Fides, qua cdimus quiequid ripturaefandnbsp;nobis credendum intimant ; S fpes, qua fpera'nbsp;mus^mifla nobis diuinitus praemiatSi chantas,nbsp;qua deum ac proxim diligimus amp; ipa prmianbsp;Et ita fibi tres i uii tutcs copulantur in huius uinbsp;tx tempore,ut nulla cai^ fine duabus rcliqsprogt;nbsp;ficiat. Nuncmant in fandis fides, ipes 8i chari-taSjtriit h,pauca quidem.fcd multum unJia,qninbsp;am fine his nemo fit dignus ad illam uifionc afc/nbsp;derc. Et magna quidem funt hxc tria bona, fednbsp;horum tnitioreft charitaf, id efi, charitas qux horutnnbsp;trium efi una, ipfa maior, id eft, maius meri*nbsp;turn habet qumfidcs^ fpes . Sciendum quianbsp;quando comparatio fit adplura ciufdem gene.,nbsp;ris.ut nunccharitatisad fidem amp; fpem.qu fimi*nbsp;liter funtuirtutes, potefi amp; debet fieri per geni-tiuum.Et horum,ponitur propter tria,qd precefnbsp;rat,maior charitas,cui fidcs dt fpes no poffuncnbsp;deefle, fed fides fpes fine charitate poffunt eenbsp;Vel ideo maior,quia fides ceffabit,dG futura qugnbsp;credtur aduenerintrS^ fpcsfincmhabcbit,dunlnbsp;bcadtu^inem quam quifque prxfiolatur,accept |
|
1 So A n't: foJa uero charitas l'nternumperfeuerahit, amp; de uiGone cdiCoris ac beatitudinefanAorutnnbsp;fine fine gaudebit. CAPVT xrill. SEdatnini chan'ratem, mulamini fpi^ n'tala, magis autcm uc propheteti's *nbsp;Qui ei^m loquitur lingua, non hominibusnbsp;loquitur,fed deo. Nemo enim audit, Spi*nbsp;ritusautem loquitur myfteria, Nam quinbsp;prophetat hominibus loquitur ad dificanbsp;tion C exhortationem C confolationem, Qyoniam tanta eft chantas, nbsp;fola eft qu perducit ad uitani,at^ pcrmanctmternum,id/ eofamini toto dedenoehi}jMem:temuldmini cti-am iiritdlid,id eft,defideratcetiamillafpfisdona, ut funt genera linguarum iSCc. fed WrfgW poftnbsp;charitatem defiderate ut (nrophetetis, quam utlin-guis loquamini, uel uirtutes miraculorum operenbsp;mini. Poft charitatem,prophetandi ftudium ma/nbsp;his habdum hortatur, quia quamuis magni fintnbsp;fpiritalium donorum gradus.quos fuprius enunbsp;mcrauitjhic tarnen maioreft.quoniamad utilitanbsp;tem ecckfi proficit.In quod enim quis animiimnbsp;dedcritjin eo iplb donum accipit.Ideo gratia pronbsp;phetandi eft defideranda, ut proe defidcrio accjpinbsp;atur ob multorum oedificationem potius quamnbsp;linguarum uarietas, qu non proficit auditorsnbsp;bus. Namnbsp;nbsp;nbsp;loquitur lingud incognita, non loquitur bomim(gt;l,id eft,intelJigenu hominum, fed deo,cu B ius laudes dicit,6quinouitcaquille dicit.Ho-tnines enimnefciunt, ideoip nullus eft eis ex hacnbsp;lgquutioneprofelt;Sus.Nemo enim rtdit,ideft,intel/nbsp;ligic tm. qu ille loquitur.Sed tarnen fp fantfto lonbsp;quituriple myfteria,ld ft,ftcreta de, quamuisnbsp;homines ignorent quod dicit. Vel (^iritnsfanusnbsp;per^um loquitur myeria fecretorum dei,non ipfe.nbsp;Ideo magis xmulari prophetarc dcbeiis, ga quinbsp;prophetatfid cft,qui utura ucl occulta manifeftat,nbsp;ifte loquitur homi/tibuf lt;td lt;edificdtionem eorum in mennbsp;te,qu dificatur ut fit templum dei, amp; ad cxbornbsp;t4tionem eorum ad bene agendum in opcrationc,nbsp;CZ ad conpldtionew corum ne delperent de pqtnbsp;prtcritorummagnitudinc, uel adconfolationnbsp;triftiti prfcntium tribulationum per promiflinbsp;onein futurar remunerationum.PolTunc SC do/nbsp;ores,g feripturas alijs exponunt, nomine pro-phecarum dcfigqari,iuxtaillud fapientis:Adhucnbsp;I4, dodrrinamquafi prophetiameffndam.Sicutcmnbsp;propheta prdicit futura qu nefciuntur, (ta Cnbsp;dodor dum feripturaruh fcnfum.qui muftis ocnbsp;cultus eft,manifeftat, dicitur pphetarc. Etifte adnbsp;mulcoijt utilitatem fie pphetat, ncc ab hominc,nbsp;fed fp fando eft fenfus didorum cius. Qui loquitur lingua, femetipfum difi * cat:qui autem prophetat,ccclefiam deidinbsp;ficat, Volo autem onies uos loqui linguis,nbsp;magis autcm prophetarc. Nam maior eftnbsp;qui prophetat, quam qui loquitur linguis.nbsp;nifi forte interpretetur ut ecelca dificat^nbsp;onem accipiar J. AD CORINTHIOS |
^Item magis prophetjim quam linguam ideO debetisoptare ,quia5t loquitttrlingud peregrinsnbsp;myfterium aliquod, 8c non interpretatur quo Jnbsp;dicit,femetipfum i'olS tedificat per id, quod lolus for/nbsp;taife icit quod loquitur : ftd qui propbetdt, id eft,qnbsp;futuractcrisprnunciat,uel bona quinabdftnbsp;tis fcripturarum intclligit, fratribus ex charitatcnbsp;reueht,ecclefidm dei (edijie4t,quiaomnes intelligulnbsp;quod loquitur.Qui lingua ignotaloquitur,difi*nbsp;catfc,nonalios.Scd egoolo,id eft,uoluntas meanbsp;cft,ncc mihi dilplicet,KOf omnet loqui linguis, id eftnbsp; omnes donum loquendi linguis uarqs habercinbsp;tis,ga alter aduerfus alterum non habcret mater inbsp;am gloriandi ucl inuidendi,quoni omnes in hocnbsp;elTetis qualcs.Non prohibeo uos omncs,fi potcnbsp;ritis loqui diuerfis linguis,ga donum eft Ipus fannbsp;di, fed mugis uolo uos propheture, quia utilius eft.nbsp;muior e qui prophetlt;it,id cft,maioris dignitatisnbsp;eftinecclefia qui futura prdicit, ucl fcripturaSnbsp;aperit,^(iw 5** loquitur linguis,id eft,qui incognitisnbsp;locutionibus myfteria profert,quia fibifoli proficit. Hqamp;enimmaiuseft qtiod pluribus pro-deft. Qui finguis loquitur, minor eft, ni fl forte in-terpreteiUTfid cft,cxponat alijs quod ipfe deo loq-tur. Si enim interpretari dida fua poterit,t ecclcnbsp;(l itdificationem inde uccipiat, non erit minor. For-re.dicit, ut innuat quoniam raro folct contingercnbsp;ututrunev uni concedatur. Nunc ante fratres fiucncroad uos linguis loquens, quid uobis prodcro,nffi uobls lounbsp;quar aut in reuelatione, aut in feientia, autnbsp;in prophctia.aut in ^rinaf lt;jl Diiji.qui prophet,maior eft, propter di ficationcm quamprbeteccIcG,q q linguale*/nbsp;quens, fefolumdificat. Sed hoc poteftis ctiamnbsp;in mcipfoutdere. Quiaueneroaduosoatresloquens incognitis linguis, quid uobis prodero, cum nc-Iciatisgddixcro? Nihil prodero, niloquuruoiitnbsp;aut inreuelatione,id eft,in expoGtione reuclationis,nbsp;in qua mihi per quafdam figuras oftenfa fuerintnbsp;myfteria Chrifti.ficut amp; lohannioftenfalegun-tur in fua reuelatione; aut nifi loquar uobis in fcietlnbsp;tia, quamftudiOiSd diiciplinamcaconquiGuj,utnbsp;uosfeire faciam qualiter his temporalibus uti denbsp;bcatis,amp; quid de his fentire:lt;lt;t inprophetia,ut uonbsp;bis prnuncicm futura, uel manifeftem occulta-'nbsp;aut in dolfrina, ut doceam uos de fide mioribuS'nbsp;Et cum nunc uobis,quando i fratres,id eft, Chrinbsp;ftiani eftis, ngn prodeflm fi linguis incognitis lonbsp;querer: patet ga multo minus tiic prodeflem, cnbsp;adhuc clTetis infidles. Cum^ ego g tantus futOnbsp;apoftolus,loquendo linguis non poflem uobis Snbsp;delTe, confit uos multo minus tali locutione aU*nbsp;dientibus prodefle. Lingua intclligitur in hocnbsp;loco, obfeuras dicerefiC myfiicas Ggnificatio-nes, quibus fi intcllcdus mentis rcmoueat, nt'nbsp;mo xdificat audiendo quod non intclligit. Vndenbsp;amp; fupra dixit:Qui logtur lingua,n hominibo |
XIIIL nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i8i
fi manifeftum lrnioneni dederitis quo C modo feietur id quod dicitur f Eritis enimnbsp;inaraloquentes. Tam multa utputage-*nbsp;nera linguarum funtinhoemnndo, C. ninbsp;hilfine uoceeft',
B Linguas non prodefle fine intcrprett,fuperi uspermequifumrationalis, SC tame^erinaninbsp;tnata idem patet. Nam ea^ttz funt finettniimtdintUnbsp;uoci,fiue hoc fit tibia, fiue cithara, ni dederint diflini/nbsp;onemfonituum,id eftjdiftinftos intelligibiles fonos,nbsp;quomodofeietur id quod eanitur,aut quod cithariz^turtidnbsp;eft,cithara refonatur.^Sic SC locutio ueftra * cuiusnbsp;Ipiritualisfuauitas non aures debet mulcere, fednbsp;ncntem,inanis erit fi intelleda non fucrit.De tibia Sc cithara ncfciet,qa nec de tuba. Alia fimili-tudo^ft de cade re. tenimtba det uoe incertam.ii,nbsp;qux bellum aperte non fignificct, quiiparabitfe ainbsp;bellumi ludiseratufustubxinfeftis bellis, dinbsp;uerfis fonisSd hoc eft quod dicitur,quia fi uox tunbsp;bx incerta fucrit.nemo difeernet utrum folenni-tatis an belli fit , nemolp fc ad helium armabit.nbsp;tta O' uos, quiquafi tuba exaltarc uocemueftramnbsp;debetis, ut CHRISTI milites ad fpiritualc bcllftnbsp;contra dxmonesprxparetis, per linguam alienamnbsp;loqutes,i/interpretando dederitis manifeftum/er-ttnem, qui palam audientesretineat, quomodofebnbsp;etur ab altjs id quod uobis in lingua alina diciturinbsp;Nelcieturab auditoribusueftrx locutionjs fen/nbsp;fus. Nam eritisloquentes inaera, id cft,ca qux nul-li proficient, fed in aera foluentur, dum non ingt; Pnbsp;uenientia locum receptaculi in audientium auri/nbsp;bus uc intelligantur, diflundentur in aera, qUianbsp;nec aufcultare talia dignabuntur homines. Ninbsp;ad cord.T hominS loquemini, fed in aera,i8 , nnbsp;utilia erunt uerbaueftra,fed ociofa SC inania crnbsp;tis loquentes. TrffM multa utputa fttnt genera lingua~nbsp;rum, id eft, edam fi tarn multa loquamini uAinCnbsp;genera linguarum in toto hoc mundo, quidprode/nbsp;rit hsec ueftr^ocudo, cum nullus intelligat'lMulnbsp;ta funtgeneralinguarum,O'nihilneuoee c/;quianbsp;nulla res eft fine iua uoce amp; appellationc in una-quaque lingua. Cum fint enim plurima linguarum genera, habent tarnen uocum fignificatio/nbsp;ncsproprias utintelligantur,necpoteftaliquidnbsp;inueniri quod non habeat uocem fignificaduamnbsp;fui.Et idcirco inanis eft locutio qux no intelligit.
Si ergo nefetero uirtutem uoci's, ero ci cui loquar, barbarus; C qui loquitur, mihinbsp;barbarus. Sic amp; uo^, quoniam mulatonbsp;res eftis fpirituum ,ad dificationem cedenbsp;fix qurite ut abundetis. Et ideo qui loquinbsp;tur lingua,oretut interpretetur. Namfinbsp; orem lingua, fpiritus meusorat, mens aunbsp;t mea fine fructu eft.Quid eft ergof Ora^nbsp;bo fpiritu,orabo mente:pfallam fpirinbsp;tu, pfallam C mente.
, SQyandoquidem alij fine interprte non intl
CA P VT
A loqutur.fed dco.Nerao f nim audit. Spiritus au/ tem loquitur tnyfteria. Ibi enitn fatis indicauitnbsp;earn fclinguatn app^are,ubi funt fignificatio-nes uelut itnagitles rerun) ac imilitudines, qu^ utnbsp;intclligantur,indigcntmentis obtutu. Cum autnbsp;non intelliguntur, in Ipiritu eas dicit efle, non innbsp;mente. Qyj loquitur linguajid eft* fpiritu nondnbsp;intelligens fignificationcs quas lingua fpiritus uonbsp;luit,plus femetipfum dificat. Ctingcbat enimnbsp;ut qui fie loquebantur m yfteria dei, quamuis pronbsp;funditatem nonintelligerent, tarnen ex ipfa locunbsp;tione ad compundionem eordis,Sd multoties adnbsp;bonum opus incitarentur.Quia ergo eti lingua*nbsp;*d eft,membro corporis /juod moueinus in ore*nbsp;Cum loquimur,figna utic rerum dantur,non resnbsp;ipfae ^feruntur, proptcrca trflato uerbo lingunbsp;appellauii Apoflolusquamlibctfignorum pro-htionem priufquam intelligancur. Qiio cum in-telleAus acceflerit, qui mentis efl proprius, fit re/nbsp;Uelatio.uel feientia, uel prophetia, uel doftrina.nbsp;Proinde ait: Si uenero ad uos linguis loquens*nbsp;quid uobis prodero, nifi loquar uis in reuclatinbsp;one,aut in fcientia*auc in prophecia,aut in dodri/nbsp;na.^id eft,nififgnis,hoc eftjinguac aegflerit intclnbsp;ledus, ut n fpiritu tni,icd cti mtgat qd aginbsp;tur.Proinde cui figna peraliquas rerum corporanbsp;lifimilitudinesdemonftrabantur in fpiritu, nifi*nbsp;accelfiflet mentis offici ut ctiam intelligercntur,nbsp;nond erat propheta. Magispropheta crat, quinbsp;interpretabatur quid alius uidilfet, qu ipfe quinbsp;B uidiflet. Vndeapparetmagisadmentemperti-nerc prophetiam, qum ad iftum lpiritum,quinbsp;modo quodam proprio uocatur ipiritus.uis ani/nbsp;m quxdam mente inferior.ubi corporalium renbsp;rutn fimilitudines exprmiuntur. Sic olim magisnbsp;lofeph prophctafuit.qiflintgijgJjjqyiJ fignificanbsp;rentfeptem fpic SC feptem boues, qm Pha/nbsp;rao qui eas uidit in ibranis.Illius enim fpiritus in-formatus cfi ut uideret,huius mens illuminata utnbsp;intelligeret. Ac per hoc in illo erat lingua, in iftonbsp;prophetia : quia in illo rerum imaginatio, in iftonbsp;maginationuminterpretatio. Minus ergo propheta eft, qui rerum qu.x fignificantur, Iola ipfanbsp;ligna in fpiritu per rerum corporalium imaginesnbsp;'aid:amp; magis propheta, qui folo earum intellc/nbsp;ftu prditus eft. Sed maxime prophcta,quiutronbsp;que prcellit,ut SC uideat in fpiritu corporaliumnbsp;fetji fignificatiuas Gmilitudincs,0C cas uiuacitatenbsp;t.lnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;intelligat.ficut Danielis excelltia tentata
eft amp;^gt;ba,q regi fomniS q3 uiderat dixit,5gd fgnificarctapcruit.Etipfaequippc imagines cornbsp;poralesin ipiritu eiusexpreiTac iunt^ earum in-telledus reuelatus in mente. Sed aa cpiftol fenbsp;quentia tranfeamus.
Tarnen qu fine anima funt uocem dan tia,fine tibia,fine cithara,nifi diftinctionemnbsp;fbnituum dederint, quomodo feietur idnbsp;quod canitur, aut quod citharizatur Etlt;nbsp;enim fi incertain uocem det tuba,quis paranbsp;bit fc ad bellumf Ita c uos per linguam ni
-ocr page 210-,.1. AD CORIN THIOS (3nbsp;nes cxprimunturild menSjid lt;ft,Riplt;ror anif? nbsp;meoe fubnlitasxft fine frudu,quia nullam ibi refnbsp;dionem intclligentia: hab^i Cum enim fpiutu?nbsp;i inferior animae natura loquicur.profercndo *nbsp;gna qu no intelligit, mens ad quam pertinetin'nbsp;telledus,nullum frudum inde reportat.Quid efnbsp;go eft agendum^Hoc fcilicet.quod me adurumnbsp;dico. Quiaorabofpiritu.orabo amp; mente.ideft,nbsp;loquar Ipiritu SC mente,ut figna rerura mihifoPnbsp;mentur in fpiritu, 8C corum refulgeai intcllcdusnbsp;in mentCjficut ScDaniel in fpiritu uidit lomniuinnbsp;rgis , d mente interpretationem eius intellc*nbsp;xit.Ita enim 5 ego faciam, quia amp; fpiritu fignanbsp;loquar,i mente lnfuQi corum intelligam.SpH Inbsp;ritu didiones loquar, mente fententias. 5c fimi*nbsp;liter pfallam lpintu,id eft, conlonantiam uocumnbsp;pilmodi in Ipiritu refonabo.pfallam mcnxe,idnbsp;eft, conlonantiam fententiarumattentione men/nbsp;tismodulabor.deledsmeinielligentiafpiritu-alium lenfuum Vel pfallam fpiritu,amp;: pfallamnbsp;mente,id elt,concordiam in membris ccclefiae conbsp;ponam,ut cAcordent 3C mente, ac de fua confonbsp;nantiadulcem melodiam pulchrc uariatamexnbsp;primant. amp;c uos Ipiritu d mente loqui debc#nbsp;tis, ut d fi^a uideans, d fenfum intelligatis, SC.nbsp;exteris exponatis: atque id eft pfallcre fpiritu SCnbsp;*mentc,ut ptalmorum Icnfus in cordc ueftro refo jnbsp;nef,quo8orccanetis.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;\
Ctcrum fi bcncdixeris fpiritu.quis fop'* plct locum l'diotC'Quomodo di'cet Amen P .nbsp;fupcr tuam bencdiiont' Quoniam quidnbsp;dicasnefeit. Namtuquidem benegratiaxnbsp;agis fed alter non xdificatur.
lt;0 Orare debetis mente d fpiritu,ut 5 uerba hiftoriuel liteatur.x^roferatis , d myfticumnbsp;fenlm exponatis ad inftrudioncm auditiumnbsp;Clt;ffcrw, id eft,fed fi benedixeriffpiritu, id eft, fi ali-qua dixeris,G dci laudes dixeris, uel fi benedidi/nbsp;onem aliquam protuleris ignota lingua,qu nonnbsp;polTisaudientibus interpretari, quit [applet lociMnbsp;i4totlt;e?In fpiritu, nonin mente benedicit, qui bona quae loquitur non intelligitiquoniam figna re^nbsp;ruin cum non intelliguntur, in fpiritu funt, nonnbsp;in mente. Idiota uero eft ineruditus, qui nihil feitnbsp;nifi quod ci proprietas naturx dedit, quoniamnbsp;Mi'o/i Graece,proprietas diciturLatine.Locusainbsp;temidiot eft,utin nouilfimo bencdidionisdbnbsp;cat,Amc,quodinterpretaturucrum.pcrhoc einnbsp;dconienfum fuum indicat,5 benedi^ionemennbsp;firmat.Sed l benedixeris fpiritu, id eft,fibencdi^nbsp;dionem dederis ignota lingua, ut nee tu fenfun*nbsp;didorum tift)rumintelligas,necaliis exponas,3nbsp;fuppletlocumidiotatri'd eft, quislocoidiotnbsp;Ipondet Amenin finefermonis^Neefapiensnbsp;* facerenouit,ncdum idiota. QHOWodocnimil'^nbsp;Amenfiuper tu4m benediaionem,cuni nclcia t quid di^^^nbsp;Imperitus enim d ablque literis, audiens qn^nbsp;non intenigit,nefcit finero orationis, nonrefpnbsp;det Amcn,id eft,uerum,ut confirme benedilt;S*nbsp;Per hos enim completur confrraattoprecisgt;3
itx
A ligent.ucl quSdoqtndera tot lingus funt,S una-qujequc propriam diftindioncm habet,ergo tie jcierowrtHteiwocr,id cft,nignorauerouim proprinbsp;am uocis quam profero, ut illi qui tantum donanbsp;linguarum habent, ero non inteliedus,fcdamp;4r64*nbsp;ruf eicui lo^or,quem inftruerc debeo,quia n po-tero illi lnfum didorum mcorum interpretari:nbsp;' cz ille uicilfim qui mihi loquitur, erit mibi b^rbaruf^nbsp;cura ignft-et fententias uocum quas profert, necnbsp;ualcat exponerc mihi.Sic Cr of eritis ad inuicemnbsp;barbari,(i pcrincognitam linguam alter altcrilonbsp;,cutiis fuerit,5ita erit dilfenfio inter uos.Proptcr/nbsp;canon dilTonantiam ignotarumlinguarum,pernbsp;quas difeordia generetur, debetis appetere: fednbsp;unitatem intelledus.per quem communi Ixtiiianbsp;gloriemini. Et quoniam eflit emulatores /^irituumjd ^,nbsp;defideratores fpiritualium donorum, qu^rite utnbsp;; his abundetit ad lt;edific4tionem ecckfiie, id cft, ut nonnbsp;folum linguis loquamini,fcd ctiam interpretembnbsp;ni ut difcationem fumt ccclefia,quoniamemunbsp;latorcs eftis Ipiritalium charifmatum. Etideo.idnbsp;efi.ut eedefia xdificctur, qui loquitur lingua, oret utnbsp;iaterpretetur, idcft, oret utaccipiatdonuminccr-
prctandi,utprofctatcxtcrisftudtumcius. Oret non labqs tantum, fed affcducordis,utcxaudirinbsp;mereatur. Nai fi etiam ego qui tantus fum,orenbsp;l(24,id eft,uoce ol,fpiritufmeus,id eft,flatus ojisnbsp;mei orat dum loquor in oratione: fed ment mea enbsp;fincfruHu, id eft, noncapit frudum ex ipfa orati-onc,adquam noneftintenta. Hocfpenobis
1 accidit,dum pfalmum uel orationem labijs pro-ferimus, d mente quodos profert, noncogita-mus.Et quandoquidem mens qu intus pio affe-lt;Ju non orat, quod os loquendo foris prccatur, frudwm orationis non hibet.ergoquide mihi fa-ciendum Quid cft mihi utile? Hoc fcilicct,Orlt;lt;nbsp;bo fpiritu per os prolate,id eft, orabo lrmone o-rat^orabo cr mente,id cft,afFedu mentis.pfallam^idnbsp;eft, pfalmos dicam fpiritUj, id eft, proiationeoris;nbsp;p/lliimCtmettte,id cft,mentis attcntionc. Velita;nbsp;Qui loquitur lingua, fie oret, id ei?, fie loqua turnbsp;utintcrpreteiurquod dicit. Nam meipfum donbsp;uobis exemplum : quia fi orem, id eft, fi loquarnbsp;lingua, fpiritus meus orat, fed mens mea eft finenbsp;frudu,idcft,fine intelligentiaeorum qu dico.Sinbsp;cnim dicam lingua quod non intclligo, uclutaf-flatusfpiritu in extafiloquor. mens eft finefrunbsp;^fu. Ignort enim animus fi lingua loquatur qunbsp;ncfcitdcut lolent Latini hominesGrce cantate,nbsp;obledati fono ucrborum,nefcicntes tamen quidnbsp;dicant. Vt fupradidum eft,fpiritus uocatur uisnbsp;anim quxdam mente iwferior,ubi corporaliu mnbsp;rerum fimilitudines exprimuntur. Mensautemnbsp;eft ilia fuperior pars animx,ubi intclledus d ratio proprie fedem habent. Lingua quoque,fientnbsp;SC fuper.us didum eft, defignare poteft quamli-bet fignorum probationc priufquam intelligan-tur.ltaque dicituriSi orem lingua,id cft,fi loquarnbsp;probationc fignorum adhuc nonintclledorum:nbsp;piritus meus orat,id eft,illa pars animx mex t-um loquitur, in qua corporaliutn rerun) iniagi-
XIIII. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I 5
le, led quid feiplbs pucriliccr dcIeet. Sed uos C niiliteejficipueri jinbuj.utpueriles Icnfus habeatisnbsp;in appetitione Jinguarum, quibus tanquam puenbsp;rorum ludis intendatis.non cogittes quid pronbsp;fitutilitatibus proximorum. Nolitc elTc puerinbsp;fenfibusjfed eftote uin.Qiii enim non perdurantnbsp;occurrerc in uirum perfedum, uel infirmitate ui-rium,uel mentis leuitate.mulieribus Si paruulisnbsp;comparand! funt.Nolitc fenfibuscpueri,idnbsp;eft,noliteefie]nfipientcs. Sed quia dominus ait,nbsp;Nificonuerfifueritis dCeffedificutparuuli, nonnbsp;intrabitis in regnum caclorum, maUtia pueri efto-teifiuos deledatimitari pucros,non delcdctimnbsp;pertcia.fedinnocentia Si humilitas. Mlt;ditiaeflotenbsp;plt;rZi.Qua malitiamaxime, nifi fuperbiaedpfanbsp;enim de uana granditate prsefumens, non finitnbsp;hominem ambulare per artftam uiam Si intrarcnbsp;per anguftamportam. puer autfacile intrat pernbsp;anguftam.Etideo nemo nifi ut puer, intratin regnum cxlorum. Eftoteergo paruuli malitia,idnbsp;lt;:ft,dcponite omnem granditatem quam malitianbsp;fuperbi facit,ut fitis rcmoti ab omni malitia fi-cut pueri, feudentes his quae faciantad utilitatnbsp;{racrum, quod eftperfeeftio fenfus. Itaque nolitcnbsp;pueri cffici fenfibus per impcritiam,ut ficut puclt;nbsp;ri non intelligatis quod dicitistied malitia paruunbsp;y eftote, lit fitis immunes ab omni malitia uelucnbsp;pucri;/y6t autem perfect eote, ut intelligatis pienbsp;nc quod dicitis,amp; quid ad inftruAionem ccclefixnbsp;fit ncccftarium fciatis.Nec debetis puerilitcr .appetere loqui linguis, quas non intclligitis;qa lin- Dnbsp;guin fignum infidelibus dantur, quod uos iamnbsp;non eftis: Si non ad srdificationcm, quae nccefla-ria uobis eft iam fidelibus.amp; hoc eft, Nolite qu-rerc linguas, quia in Iege,id eft, in libro If^x, jeri-ptume,quoniaminalilslinguit,ide,diuerGsgcnerinbsp;busJinguarum,Cr inalifslabi/t,ide, uerbisfpiri*nbsp;tualibus, loquar per apoftolos huic populo Ii^xonbsp;rum, cr fcpcexaudient me,qui per legem Si pro-phetas nunq^uam me uoluerunt exaudire, dicit donbsp;winw.Velinalijs linguis loquar,id cll,nouum tcnbsp;ftamentum prxdicabo:amp; in alijslabijs.id eft, uenbsp;tus teftamentum ipiritualiter cxponam,quod ilnbsp;li carnaliter exponebant. Hoc eft enim aliter eisnbsp;Joqui,qum fe legis ueteris habet uerba.dum aunbsp;diunt fabbatum folui,ncoraenia.s cuacuari, circSnbsp;cifioncm ceirarc,facrificia immutari, efcas dudSnbsp;prohibitas licere cderc, Chrifium de dco deutnnbsp;prdicari.Hoc eft alfjs linguis Si alijs labijs loqui,nbsp;praeter illam uarietatem linguarum,qu per aponbsp;ftolos in die peniecoftcs fonuit. Sed nec fic infidenbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;j
les ludxi uolueruntlt;3iudire deum, ut ei per fi-dem Si deuotam conuerfationem obedirent. Vi deteergo ne Si uobis loquatur deus in uarijs lin/nbsp;guis. Si uos non exaudiatis uerba prxeeptorumnbsp;eius faciendo.Etquandoquidcmillis, qui no cx-audierut ut ad fidem conuerterentur, locutus eftnbsp;dominus in alijs linguis, itaque lingue funt in fignumnbsp;nonfidelibuf,qui credunt deum omia poflcijd inft-deliittj,qui hoc non'credunt.N idcirco fiunt ex-tcriora miracula.ut metes holm ad interiora per
nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;q }
CAPVT
A refpondcnt Amen.utomnniadiAaueritatis tcfti naonio in audienti mcniibus confirmtur. Nonnbsp;poterie idiota refpondere benedidioni tu quinbsp;non intclligic. nMt^quidem bene gmtiat agit deo innbsp;lila bcncdidione , 8C bonum eii quod loqucris,nbsp;j \ pdrflferBOZjicdijMtarcx uerbistuis.qusenonintelnbsp;ligit. Idcocumad ecclcfiam propter dificatio-nemconucniatis,ea debent in ecdefia dici, quaenbsp;intelligantur ab hominibus Si. prxftcntacdifica-lionem audientibus.
Gratias ago dco mco, quod omnium ue^s ftrum lingua loquor. Sed in ecdefia uolonbsp;quinque uerba fenfu meo loqui, ut C aliosnbsp;inftruam ,quam decern millia uerborumnbsp;in lingua,
^Proponit/c cxemplum, quod publice non . debeant loqui linguis, in quibus audientium nonbsp;fitsedificatio, ficut ipfe in ecdefia linguis nonutinbsp;tur.cum otnnes eorum linguas nouerit. Non ui-tuperOjinquii.inuobis locutionem linguarum,nbsp;co quod hanc habere nequeam, iftuteftconfue-tudinisquibufdam .utinuideanc quodipfi nonnbsp;ualent aflequi. Nam omniumuerur^ngu loquornbsp;eoo.id cft,nullus ueftrum aliqua loqui tur lingua,nbsp;qua Si eoo nonloquar quoties uolo.Et inde gr4/nbsp;Inbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;twt ago deo meo, qui mihi per donum grati luce
I f nbsp;nbsp;nbsp;ccefiit utloqui poflim linguis,quas inter omnes
1 uoshabetis.Sedquamuis tanta linguarum noii-tia diuinitus fitmihi data, in ecclea tarnen,cui de beoprodefle,oio ^w^e, id eft, pauca erJit io[inbsp;Wco/f/,idcft,qu3eintelligam amp; exponam,f O'nbsp;tlliof iitflruam,quim decern millia,id cft,ualde nimiamnbsp;mulfifudinem. uerborum in Hngua, id eft, ut nequenbsp;intelligam.neque alios docearn. Qyodait, quimnbsp;' que uerba amp; decern imllia.uuJgari cqnfuetudi-ne locutus eft Vd ficut nonnultisuifum eft, pernbsp;quinque ucrba,quinque libres Moyfi defignauitnbsp;Volo,inquit, in ecdefialoqui meo fenfu, id eft.nbsp;fpirituali intelligentia quinque uerba, id eft,quinnbsp;que leois uolumina, qudm decern millia uerbo/nbsp;rum,idcft,qum legis perfedionem inlingua,idnbsp;eft, in prolatione fignorum non intellcdorum.nbsp;Denarius enim propter decalogum fignificat le-gem,millenarius perfedioncm.Pofuit aut Apo-ftolusquara,fine m3gis,utnotaretiftam partem,nbsp;eum qua iungitur qum,nullo modo efle ample-*ft^endam. Nam ubi fic ponitur quam, oftenditnbsp;alteram partem pofleftare, altera uero minime.nbsp;Fratrcsfnolitc pueri effici fcnfibus.fcd raa*nbsp;Ftiaparuuli eftote, fenfibus autem perfeinbsp;eftote. In lege enim fcriptum eft, quoninbsp;am in alqs linguis amp;in labqs alqs loquar ponbsp;pulohuic,8f ncc ficexaudient mc.dicitdonbsp;minus.ltaquclinguinfignum funt non*nbsp;fidclibus.fed infidelibustprophcti autemnbsp;non infidelibus.fed fidelibus.
^ideo ctiaranon debctis appetere loqui linguis tantum, quia hoc modo haberetis puero-rutnfenfum.qui non attendunt quid fit alijs uti/
-ocr page 212-M nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;3. AD CORIN THIOS
|
A ducaht, quatenus per hoc qd mirum uiGbiliter oftenditur,caquinuiGbiliafunt,mirabilioracrcnbsp;dantur.Lingu igitur dat funt in Ggnum.id eft,nbsp;ut Gnc fignum inuiGbilis prfentix dci, quia infidles per miraculum linguarum potenciam dei,nbsp;qui eis prdicatur, ade (Te prfentem intelligunt.nbsp;Sed propbftiie on lnt fignum indelibHS,quia infi/nbsp;deles no crcdunt futura, qu nccdum uidere pofnbsp;func,Geister prophetiam pracnicientur.Etidcirnbsp;CO propheti non nfidclibus dat funt,qui pro-phetis uentura prdicentibus credere nolunt./dnbsp;fdelibui, qui futurorum prnunciationi prudenfnbsp;adquicfcunt;amp; ideo fideles non linguas appeicrenbsp;debent.fcdprophetias. Vel nomine prophetiarnbsp;interprecations fcripturarumdcfignari poffunt.nbsp;Propheti ergo non funt fignum infidelibus.fednbsp;fideli busga infideles per expofnonem fc^tu-rarum quibus nullam fidem adhibent,ncquaqunbsp;deumeognofeunt,fideles autem fccretaciusihinbsp;myfteria intelligunt. Maior autem SC utilior eftnbsp;prophctia,ideft,prophetarum interpre tatio.qunbsp;fidelibus prodeft lt;SC femper eft opus, qum lin-guarum loquutio, qu propter infideles ad tempus data eft. Si eto conuenat uniuerfa eccicfia in unf, omneslingusloquantur, intrentautetnnbsp;idiot autinfideles,nonne dicencqudiqf^nbsp;fanictst*Siautem omnes prophetent, intretnbsp;autem quis infidelisaucidiota ,cuinciturnbsp; ab omnibuSjdqudicaf ab omnibus, Occui*nbsp;ta enim cordis eius manifefta fiunt, C. itanbsp;cadens in faciem adorabit deum, pronuncinbsp;ans quod uer deus in uobis fit. Alja ratio cur non debeatisloquilinguis,fcd potius prophetare. Qiiialinguin fignum funtnbsp;infidelibus, non in dificationem fidelibus.pro-phe^je uero fideles femperdificant,ergo^coenbsp;nitinunum uniuerfl ecclefia, id eft, fi coadunetur innbsp;unum uniuerfa fidelium congrcgatio.CroniHes ibinbsp;fineinterprete/ocjiaHtar/wgaix/edwffentidiotieuelnbsp;impend uelinjdelef^ nonne dcent quod irtfanittj quafinbsp;arreptitij,cum alter altcr non intelligafDiccntnbsp;utique uosinfanire,cum uideantloquutionem uenbsp;ftram nemini prodefle, fed tumultum quendamnbsp;incognitum fieri, uelutphrenefim fuftintium.Ecnbsp;ficprbetis uos illis dcrilui.quos excmplo ueftronbsp;de beds conuertere. Sed omnet in e cclefia prophe-tent.id eft.uenturauel occulta per prophetiam manbsp;nifcftent, intret iWtfi ad eos aliquis in^dclit d idio^nbsp;ta,conuineitur n.b omnibus de fuo errorc, quem nonnbsp;ualet negarc contra eos,Q||ii cor eius per fpiritumnbsp;prophetiintuentur,amp;(iiydic4triit'OW'6a,idc,nbsp;damnabilisoftenditur ,dum unufquif dicit denbsp;eo qum reus fit. C occultacordif eius fiunt manifeii,nbsp;uel cogitaciones eiusdeteguntur prophetantJ-bus-CT ita cum iiiderit arcana iu mentis per fpbnbsp;ritum fanftum,qui in uobis loquitur,efic dnudanbsp;ta.cadent in faciem,id cft,humilians fe, cuerfus adnbsp;pnitentiam, tam manifefta dei prfcntia fupe-ratus,4lt;{or((amp;it ettm^ id efi fpiritum fanAum, quinbsp;cordis eius occulta ficutdeus per uos patefaccre Vnbsp;potuit, pronwncnt oris confclfione^Hodintclligitnbsp;corde.fcilicet uere deum in uobis effe, qui cortli-um alienorum fecreta per tos rimatur. Notan-dum ga proprie idcirco dicatur prophetia, quo-niam prdicit futura.Sunt tarnen tria prophetinbsp;tcmpora,prtcritum,prfens 36 futurum. Prophetia enim de prterito, ubi de calu primi an- .,nbsp;geh dicitur-.Quomodo cecidifti de clo Lucifer,nbsp;qui mane oricbarisfProphetia de futuro eft,Do- i]**'*'nbsp;minus ad indicium ueniet cum fenioribus popu^nbsp;lifui.Prophetiaucrode prfenn efqquinprnbsp;fentibus Apoftoli uerbis ofienditur. Cum enimnbsp;dicitur, Occulta cordis eius manifefta fiunt,pro-fcAo monftratur quia per hunemodutn prophenbsp;ti fpiritus non prdicit quod futurum eft, fednbsp;oftendit quod cft.Quo autem paAo dicitur pro/nbsp;pheti fpiritus,qui nihil futurum indicat,fedprnbsp;fens narratfSed rede prophetia dicitur,non quianbsp;prdicit uentura, fed quia prodit occulta. Remnbsp;quippe quamlibet ficut aboculis noftris fubtra*nbsp;hunt temporwn futuro,ita ab oculi.^ noftris in p/nbsp;fenti fubtrahit caufa. Ventura enim res occulta*nbsp;lur in futuro tempore, prfens autem cogitationbsp;abfcondituSinlatcnti corde. |
Quid eft ergo fratres.'Cum conuenitis, unufquifque ueftrum pfalmum habet, do*nbsp;drinam habet, apocalypfim habet, linguanbsp;habet, interpretationem habet, Omnia ad Pnbsp;dificationem fiant. fl lani incipit determinare.quomodo linguia fit Utendum. Qiiandoquidem hc qu dixmus,nbsp;cueniunt de loquutionclinguar,frgo^i(i efl agennbsp;dum ofratresfAd dificationem excrcend funtnbsp;utcrera.Nam Atm conHttlfif inccclefia,ubi difi*nbsp;cationemaudientium operari debetis, unufquifquenbsp;ue/rum bitbrtunde polTit ali] s proficere. Ideo nullus fe exeufet. Aliusenim habetpplwwM,ideft,nbsp;laudem dei percanticum: adiusbabetdoArinam, idnbsp;eft.fenfuum expofitionem per fpiritual prudennbsp;tiam,qua le C alios de moribus inftruere ualeat:nbsp;aliushabetapocalypfim,ide, reuelationem occunbsp;torum,qu fi bi Ipiritus fanus oftendit: alius hanbsp;bet linguam.idoc idcirco dixit, ut eos g linguis lo-qui poterant,non contriftarct.Pcrmiftenim eosnbsp;loqui linguis,ita tarnen, ut interpretatiofequerc*nbsp;tur. Et ideo fubieed,interpretationem habet. Quodnbsp;prop terea dixit,ur fi interpres adelfctjdaretur lonbsp;cusloquenti linguis. Non dixit quod lyiufquift^nbsp;haberet hc omnia, fed oftendit quia non erafnbsp;quifquam in eis,qui horum aliquidnon haberet'nbsp;Talis enim ftcutionis huiuseft fenfus.utquii^^nbsp;telligit pfalmum, loquatur de pfalmo : qui habetnbsp;feientiam docendi,doceat ; qui habet apocaly'nbsp; pfim,ideft,reuelationcm aliquam myfterioruojnbsp;dicat qu fibi reuelata funt : amp; ctcra fimiliter,utnbsp;nihil ft in cis quod n alterutrum edificet.OWflj*nbsp;ingt,4d dificationem fiant. Conclufo hc eft.utnPnbsp;hil incaflum in ccclefa geratur,fcd magis labortnbsp;Ut Si imperiti proficiant. Et idcirco omnes paralt; |
CAPVT XIIIL
|
to uulc couenirc diuerGs donis fpiritualibus,ut ipfa auidiutc mentis uigilantes, inuiccra fe ex*nbsp;hortati, mdiorabonascmulenturad illuminati/nbsp;Oncmfracrum. Stuc lingua quis loquitur,fecundum du os aut ut multum^ tres ; SC per partes SCnbsp;unusinterpretetur. Siautem nonfuerit innbsp;terpres, taceat in ecclelia, bi autem loquanbsp;turSCdeo, Incipit oftndcrc quomodo hatc omnia fiat addificationem. Omnia.inquic, fiant ad profc-Sum, fiuc linguarum locutio fiuc caetera. 8C hoenbsp;^(i,Siuequifliagualoguttur,fcuadumdHot fiatloquu-fo,lt;(ututmultuin dicam, fcundum IretS^t, id eft,nbsp;duo uel tres loquantur linguis,Sf non plus,ne ocnbsp;cupent diem,amp;: non fit locus loqudi prophetis,nbsp;qui maxime funt utiles.Et per pariet loquantur,idnbsp;e.non fimul omnes.nc infanirc uideantur/cd Gn nbsp;guli,id eft.unus poft alium, fiue in diucrfis cccle-fi locis.cr Mtutinierprelelur,hoe cft, aliquis exponbsp;nat populo uer ba illius loquentis Confuetudonbsp;tunceratjUtquandoconueniebantin eccle6a,uelnbsp;in aliquo loco propter doAnnam.illi quifcienti/nbsp;am linguarum acceperant, loquerengir ali) exnbsp;ponerent,amp; hoe Gebat in ecclefia per cateruas. Innbsp;una parte ecclefiae crat qudam colledio,Sin a^nbsp;tera parte alia : C unaquxtp pars fuum habebatnbsp;ioquentem.SC fuuminterpretem.amp;hoc efi quodnbsp; Apoftolus dicit.ut in una ecclefia non loquanturnbsp;nifi duo uel tres:amp; per partes,ut ubi unus loquitur, non loquatur alter ;uel unus poft alterum lonbsp;quatur, unusinterpreteturunicuiij. Sedpnortnbsp;fuerit interpret, id eft, qui interpreter, taeeat linguisnbsp;ioquens in ecclefia,ubi non debet audiri loquutionbsp;nifi qu sedificet.fcd fiboquatui^id eft, intra fe ta^nbsp;cite orc t,C7 loquatur dec, qui audit muta omnia.nbsp;Sibi loquitur,qui ex his qu dicit,compungitur:nbsp;amp; dco loquitur,qui dcum orat uel laudar. Prophet autem duo aut tres dicant,SC c^teri dhudicent. Quod fi alq reuelatumnbsp;fuerit fedenti, priortaceat. Poteftis enimnbsp;onines per fingulos prophetarc, ut omnesnbsp;difeant SC omnes exhortentur. SC fpiritusnbsp;prophetaBj prophetis fubiedus eft,N einnbsp;diffenfioniseftdeus, fed pacis, ficutSC innbsp;U)nibus ecclefqs landorum doceo. Sicut de his qui lingua loquuniur dixi,tta Sd de prophetis dico,ut duo aut tret prophtie dicant, idnbsp;tiiif'^doqutur ad populum in diuerfis eeelefi parnbsp;tJutflj Z ^^s.Duo uel tres loquantur, quia fufficitfermonbsp;8 ho^inum,^ in ore duorum uePcrium ftat o-, ICpj.' * tnne ucrbum.cifto'iucroprophetxdttdicfntuer/nbsp;5 ba corum,difcer nentes bonis meliora C me/nbsp;gt; horibus optima. Sed fi interim per fpm fanftumnbsp;fuerit reuelatum aliquid melius alifdenti qui audi*nbsp;lt;bat,prior q loquebatur,t(tcelt;tt,ut amp; file loquaturnbsp;quod fibi diuinitus eft reuelatum.Spe enim iuntnbsp;ori rcuclat dominus quod melius eft:amp;: ideo pernbsp;tnntatcum prior loq, Nee fibi put iniurifif- |
ri,GtacueritutinfcriorIoqua?:quiapIernda G tur inferior!, quod non eft concefium fuperiori.nbsp;Ideo loqui debet i 11c cui reuelatum c ft, qa potcjlitnbsp;omnetprophetare,t3m ilkqpriusaccepit reuelationbsp;ncm, quam ille qui prior cperat loqui. Omnesnbsp;inquam,poteftis prophetarc, nonquidem Gmul,nbsp;ne conturbatio fiat; fed per ftngulot, alius poft ali*nbsp;um:K( omnes etiam maiorcs, difeant qu ignorant,nbsp;Cr omnet exhortentur,id eft, moncanturr his,quxnbsp;cumintclligunt,ncgligunt. Et debet Ioquens ce-dere fedenti ut loquatur, quia crffiritut prophe-tarumefifubieutprophetit, ideft, in hoc facit uo-luntatem prophetarum, ut quando tiult prophenbsp;ta,permittat cum tacereiSC rurfum quando uulr,nbsp;permittat cum loqui. Nc quis diceret fe non poC-le taccre, quoniam Ipiritus miniftrans fibi Cogrer cj^m, dicitur quia fpiritusprophetarum pro/nbsp;phetisfubicAus eft, utin fuahabeant potcftatcnbsp;qn taccStSCqn loqutur.SubieAus eft Ipsjiphenbsp;tis,ut qn uolunt,tacerc pofiint; Si qnuolOt,loq:nbsp;nec cogit eos ut phy tonicus aliq clamarc uel fub/nbsp;ticere.Vnde fi prior ^pheta no cedit alij,uideturnbsp;non eile in co fpiritus dei ? Verefubieduseft cisnbsp;ipGs,uc43 uoluntatc fti^yjollint ratione taccre uelnbsp;loqui.quia non efl deut diffenfionit, fed pacit,id eft,fpinbsp;ritus fandus qui deus eft Si ^phetas replet, nonnbsp;eft autor diffenfionis c difeordi,fed pacis Si cnbsp;Ardi. Effet enim autor diffenfionis, non pacis,nbsp;fi Si eum qui prior cperat loqui, non fineret tanbsp;cere : 5d hune qui interim repentina rcuelationc Dnbsp;impletus eft, cogeret loqui. Inde enim difeordianbsp;Si diffenfionalccretur.Sed iftclps pacemgene-rat,non difeordiam, ut alter propheta rationabinbsp;lif cdt alteri, non fimul ambo loquantur. De/nbsp;us,inquam,cftpacis,nondilcordi,utqmcuftqtnbsp;deo adhrcre cupiunt,pacem fcquantur,diffenfinbsp;onemfugiant,/fHt coq doceo in omnibut eccl^^'tfan/nbsp;orum. Et ideo fi uultis fandorum ecclefijs qunbsp;funt per orbem,communicare, pacem irt dfb uinbsp;ciflm feruate ficut ill. Vcl qui linguarum noti-tiam accepeunt,qui propheti gratiam habent,nbsp;ita loquantur in ecclefia ficut nunc docui, ficut inomnibus ecclefijs fandorum doceo. Ac fi d 1nbsp;cat.'N cft fngulare uel nou ^d nunc dixi, ideonbsp;firmif tenete quod omnes tenent eeelefi. Muliercs in cccicfiis taceant. Non enim permittitur eis loqui, fcdfubdifaseflc,li# Cenesnbsp;eut Clexdicit. Si quid autem uoluntdi*nbsp;feere, domi uiros fuos interrogent .Tur*nbsp;pe eft enim mulieri loqui incedefa. Annbsp;a uobis uerbum dei procefltf an in uos Ib*nbsp;los peruenit' _ Quamuis dixerim quia poteftis omnespro phet3te,mttlieret tarnen inecclefi/t UceM.Nunc re- dit Apoftolus ad id quod lupra prtermifcrat, Superius enim uelari mulieresin ecclefia prce/nbsp;pit,modo ut quict fintS ucrccund oftendit,nbsp;quia contra ordinem eft natur uel legis,ut in cnbsp;uentuuirorumfminxloquantur. Nonenimabnbsp;aliqua autoritre permittitwr (if in ecclefia loqt, fed nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;q 9 |
86 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.1. AD CORINTHIOS
A prcipiiureas fuMitOi jj ,cttt tex in Genefi dicit: Gene.^. Sub uiri potcftatecris,amp;ipfc dominabit tui.Lexnbsp;Gfnc.18. ifta fpccialis eft mulieribus impofita, SC ob hocnbsp;|.Petri.. Sarafubicftacrat Abra.dnm cutnuocans.Dunbsp;Gene x. abus de cauGsiubet muiter efle fubieda.quiaexnbsp;Z.Cori.ll.uiroeft,amp; peripfam intrauit peccatQ.Iureem tanbsp;cetinter uiros,quaecum loquereiuiro iiio, fuaGtnbsp;Jjtftm.Non loqutur in cccleGa;fed fi^uidiiolutdi'nbsp;cereJnterAgent domi uirotfuot cQ difdplina amp; fubienbsp;dionc. Nam turpee mulieri in eccleit lo^ia. Turpcnbsp;eft, quia contra difciplinam eft, ut in domo dd,nbsp;qui cas uiris fubiedas ede prcepit.de lege loquinbsp;prfumant.cum feiant illic uiros habere primatnbsp;amp; fibi magis compecere ut in domo dei precibusnbsp;tiacent,amp; retinentes lingu,aures apehant, ut aunbsp;diant quomodo mifericordia dei morte uicit pernbsp;Chrtft.qu per eas regnauit.Nara G aud^nt innbsp;ecclcGa loqui,dedecus eft, quia idcirco uelanturnbsp;ut in humihtate appareant. Si at inuerecQdc fenbsp;oftendtjOpprobh eft uiris,quia tn mulici^ inibnbsp;lentia etiam mariti notantur. Hsec quuobis tranbsp;do.tenere debetis, non uefira inflituta mcis iradinbsp;onibus pferre,5(C ctcris Gdelibus quaG fonte renbsp;ligionis uelle tradere. Quia nnproceit iuobit uer~nbsp;fwprdicationis dei f Nonuti^, fed nobis adnbsp;uos uenit: quoni nobis qui dedrcunciGone J'unbsp;mus,ccepitcuangclica pdicatio, non uobis.nec 'nbsp;bcneGciuos dediftis.fedacccpiftis.Nec quaG innbsp;gulariter eledi debetis gloriari, aut de Gngularinbsp;fdentia extolli lt; Quia nunquid inuoffolotperuenitnbsp;m uerbum dei? Non utique, fed amp; in alios per or-bcm Gmilif peruenit,amp; ideo noliie uelle Geri manbsp;giftri, cftitucndo nouas traditiones ueftras, led
t^cte quod ubiq; tenent ali gentium eccleGac.
Sh^uis uidetur propheta elTe aut fpirh tualiSjCognofcac qu fcr ibo uobia,quia donbsp;mini funt mandata* Si quis autem igno*nbsp;rat,tgnorabicur,nbsp;qfb'go quide talia uobis lcriko.Et/i^liitinf uosnbsp;eft,qui uidetureffeprophett(,id eft,prgf(ciensfuturonbsp;rum,itutfpirituaUt,ilt;i di, ipiritaliter uiucns^quam*nbsp;uis non habeat nocitiam futurorum, eognojcdt iftanbsp;fcribo uobit,quilt;t non funt me, fed funt mandaMnbsp;dominie Hoc dixit Apoftolus, aliter ifta qu i'eri*nbsp;bebat,a paruulis amp; aliter capacioribus pofle innbsp;lelligi fciens.Solidamenim uoluit eile ftienti fpvnbsp;ritali,ubi nonfolaaccmodaretur Gdes.fed eernbsp;ta cognitio teneretur.Ac per hoc paruuliea cre-debt,qu fpirituales infup cognoftebant.Coernbsp;cet etiam his uerbis SC ad pacific ordincm reuo/nbsp;catinquietoSjtanto ad ft^ition faciliorcs,qutonbsp;fibiuidebtur fpiritu cxcellcre.curafuperbidonbsp;cun(ftaturbarct.Siquis,inquit,uidciur^phetaefnbsp;ic aut fpiritualis, cognofeat qu ftribo uobis,qanbsp;domini funt mdata.Si quis uidetur eGe, utiqj n nbsp;eft. Nam qui eft.finc dubitatione cognocit. Necnbsp;admonitione.ncccocrcitione opus habet:quianbsp;omnia iudicat,amp; neminc iudicatur llli ergo fe/nbsp;diones amp; pturbationesincccleGafaciebt,quianbsp;uidebtur fG qd* non crt, Et hos docet cogno
feere domini mandata effe qu feribit. Prcipuc C tarnen pfeudo apoftolos, qibusfuerantdepranbsp;uati,inhacfenttiatgit,qui prodeGderijs homtnbsp;numnondiuina,fed terrent docebt.Ideo hic ninbsp;hil iu tradere le dicit*fed domiru, utqbusfua-det,deoadquiGti,nhominibusuidetur.Cognonbsp;fcatjinquit, eaqu ftribo uobis de linguis. pro-pheiis ac mulieribus, dd de cteris fpiritualibus,nbsp;quia funtdnimdata. SedqMt hc itorat,igno-rubitur dno, id eft ,improbabitur cum illis qui-bus dicetur,N noui uos,id eftjnon noui efte menbsp;oSjUel non noui inter pdcftinatos.Nam hoc dici-lur contra pu Gllos, qui in cruce Chnfti glorian-iur,amp;tamen ignorant eaquJ dediuinismyfterijsnbsp;fubtilrfimc diGcruntur* Non enim prit unus denbsp;pu61Hs,pro quibus mortuus eft Chnfius.Sed fient prcedentia amp; fubfequcntia declaranr,de hisnbsp;qufidcm amp; mores multorum dificarcnt,dixiinbsp;Apoftolus,quod ignorans ca ignorabitur,id eft,nbsp;ut linguis prOphetia prponcretur , ut non per-turbateiila gererentur quaGpropheti ipiritus,nbsp;amp; mutos loqgi cogeret, ut muliercs in ecclefia tanbsp;ecrent,nt omnia honefieamp;fccundumordinemnbsp;firent. Hc SC his fimilia qui ignort, ignorabi-lur'non ill^ftcreta myficria, qu uix ad pauco-rumintelligcntiam pertinent.
irafiratres mulamini prophetare, amp; lo* nbsp;j
qui linguis nolire prohiberc.Omnia autetn honefte amp; fecundum ordin fiant in uobis*
^Quandoquidemprophetia tamutiliseft,ul fuprademonftrauimus.if4qiaofr4ttt(ewlitmwi,id nbsp;eft.conGderatc prophetitre ad multorum dificati/nbsp;onem;er quamuis linguparum profint,wollte tanbsp;me prohibere loqui littgttis,ne fiat diffenfio.Sed omnnbsp;lam hc qum 3hit,antinuobishonee,id cft.cutnnbsp;pace Si. djlciplina, cr fedtndum ordinem,ut alia pri-us c aliapofterius agantur,amp; prophetialinguisnbsp;prfcratur.
CAPVT XV* , NOtum autem facio uobis euangcli*nbsp;um fratrcs,quod prdicaui uobis,nbsp;quod 8Cacccpiftis,in quo C(latis,per quodnbsp;i faluaniinj,quafationepra;dicauerim uonbsp;bis fi cenctis,nifi fruftra credidiftis.
Hic ingreditur Apoftolus reprehendereCo f inthios,qui fedudi falGs apoftolis.dubitabantnbsp;de relrredione commun!, exiftimantes neoii*nbsp;nem refurredurum,cum uiderent corpora morinbsp;tuorti fepeliri Si putrefieri. Hune errorm defininbsp;it Apoftolus.probs mortuos in fine leculi refu^nbsp;rcciuros,amp; hoc facit per refurredionem Chrifiinbsp;de qua certiffim erat illis.Halt;S:enus,ingt,dcfpi'nbsp;ritualibusdonisdifierui.Scd modo notuniuciou^nbsp;biseU4ngelittm,id eft,bon nuncium,quoiufti
' cianturrcfurrcduriadgloriam.quodnoneftn^ uum ,fed olim uobis me prdicat; i}uodnbsp;ttccepiftiffid eft.dignum acceptione ludicaftis,^^nbsp;uote illud iuftepiftis.iw quo etiam crfiatjid e^nbsp;miter perduratis-Quodem dicit,in quonbsp;illis dicit,q erani frmi in fide refurredionis.P*'^
fec.5 CAPVT A tnifciiis enitn loqui.ut amp;hi qui in fide funt, gau* deantiamp;qui nutant, corripi fc dolcant amp;corri-gantur.Statis,inquit, in cuangelio rcfurreftioninbsp;uos,qui in fide cftanfts cftis,pcr qO(J Cfftluamini,nbsp;id eft,ad falutera iernam gtingitis, cum de hacnbsp;uita migratis. uel faluamini iam ex certitudincnbsp;fpei per illud.Saluamini,dico,fi memoria SC fidenbsp;retinctis (juantione pricdictiuerint oamp;if.id c,quomo-do ea ratione qua Chriftus refurrcxiflc creditur,nbsp;docuerim reirrctionem mortuorum. Hoc rednbsp;netis Gue tertetj,nififruftracrcdidiflis.Id eft,aut tenbsp;nctis refurredionem mortuorum, aui incaiTumnbsp;fidem fufccpiftis,qu non fufcipitur nifi fpe refurnbsp;Kdionis.Omnis enimfpescredetiuminhoceft,nbsp;Juia mortui refurgent.(^odqui non fperat,fru-fira etiam cacteras partes fidei iufcepit. Tradidi cnira uobis in primis quod C ac cepi,quoni3 Chriftus mortuus eft propecnbsp;can's noftrisftcundutn fcripturas,6C quia fenbsp;pultus eft, Si quia refurrexit tertia die fccnbsp;dumferipturas, ejNunc primo ponit hoc qd eratcertidimum, per quod confequenter SC illud prober, qd habenbsp;ha dubi.Verc,inquit,notifico uolj^ euangelinbsp;de refurredione.quod dud prxdicaui uobis, cnbsp;oftendo qua ratie illud prdicauerim. N tra^nbsp;iiprimi,id eft, inter maxima fidei facramenta,nbsp;Uel in prims.id c,inexordijs fidei, qo(i CZ ego abnbsp;ipfodominooccultainfpiratie (tcffpt,n per menbsp; inueni, quonidm Chrim mortuus e npfuaneceffinbsp;tate,fcd pro peccatis noris,8i. hoc fecundum feripturdsnbsp;prophcticasjq id prarnciabant .CZ tradidi uonbsp;his quid poft mortem fepultus e, ut feriptur pracnbsp;dixerant: cr qulu refurrexit tertid dic, id eft, tam ct-lt;o ut ea poteftatc cregatur pefTe nos fufcitarc.nbsp;Pro peccatis noftris mortuus eft fepultus,fic- tperIfaiamdicitdeilJopater: Propffceluspo/ puli mei percufli eum,Sd dabitimpios fepultunbsp;t-a,amp; diuit p morte fua.Qiii amp;refurrexit die ternbsp;liaficutOfee prxdixerat;Viuificabitnospoftdunbsp;Os dies.in die tertia fufeitabit nos.Nam in eius renbsp;bbef ( ^^C'iionc uiuificati fumus amp; fufeitati, ficutali-hidicit apoftolus ifte:Cuiuificauit nos Chrifto,nbsp;conrefufcitaint,amp;cfederefecitincxleftibus.nbsp;ergo moriuus Sdfepultus rcfurrexit,cadc rnenbsp;^ebemus credere mortuosamp;fepultosrefurgere. Iol,4 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Et qui'a uifus eft Gcph, 6f poft hoc un* Deinde uifus eftplufquam quin* gentis fratribus fimul, ex quibus multi manbsp;cnt ufque adhuc, quidam autem dormie^nbsp;runt.Dcindc uifus eft lacobo^eindcapo*nbsp;ftolisoiDtiibus T radidi uobis fecundu teimonia prophe-tai?,ueracif furrexifle Chrifiu.Efeti in argumen* tu certioris fidei tradidi uobis, uifus e Cephse,nbsp;priufquam alijs uiris in dierefurre-ionis appareret. CTpo hoc fidecim apoftolis adnbsp;ue perurn.qui fe metu ludxorum claufert.Sednbsp;cum ludas mortuus effet, CiuxtalohanncTho |
XV* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;187 masdeeflec, 8c quomodo tune dominus undez C cimuifuscft,niGgfinecdochenaccipiatur Vbinbsp;enimpars maior eft aut potior, fokt eiusnominbsp;ne etiam illud comprehendi quod adipfum nomen non pertinet.Quanto magis ergo Thomas*nbsp;qui unus erat ex ill is undecim, potuit in undena-rio eorum numero comprehendi, quamuis de-fuiffet quando dominus uenit.' Deinde uifusepluf-qudm quingentisfrdtribus/tmul pofiiis.de tribus eugt;nbsp;angeliura tacet, exquibus multimdnent,lt;qui teftesnbsp;funt quxrentibus, ufqueddhuclciu leftimonio pernbsp;mxnentes^quiddmdutem eot^ in fomno mortis dor-mierunt, quia rurfum euigilaturi funt. Deinde ui-fuseideobo fratri domini,propria raanifeftationenbsp;Gngulariier. Et de hac re tacent quatuor euange-liftae. Sed in cuangelio quod appellatur fecun-dun^debraeos, quod amp; in autoritatc fuit apudnbsp;antiques, narratur pofrelurredionem quia do/nbsp;minus uenitad lacobum Iuftumamp; apparuit einbsp;lurauerat enim lacobus fe non comefturum panera ab ilia hora qua biberat calic domini, donee uideret c5 refurgentem mortuis. Rurfumijnbsp;poftpaulul:Afirte,aitdns,menfam 6 panemnbsp;SiatimipadditurjTulitpanem brnedixit ac frenbsp;git.Se dedit lacobo lufto, 8c dixit ei: Frater mi,nbsp;comede panem tuum, quia furrexit filius hominis dormientibus.Deinde uifus eft dpoolif omnibusnbsp;imonteGalil,uclinlocoafcenfionis . , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ad.! Noui'flme auteln tnhiutn, tanquatn abortiuo uifus cftC mihi. Egoenim fumnbsp;minimus apoftolorum, qui non fumdi*!nbsp;gnusuocari apoftolus,quoniam pcrfccu# *nbsp;tus fum cccIcGam dei, Gratia autem dcinbsp;fum id quod fum, gracia eius in Qie 9a^nbsp;cuanon fuit,fed abundantius illis omnibusnbsp;laboraui. Non ego autem, fed gratia deinbsp;mecum, Siue enim ego, fue illi, lie paKdi*nbsp;cauimus, 8f ficcredidiftis Ita ut dixfuifus eft caeteris. Sed nouiime omni um uifuse ey' mihi, de clo uocans me poft a/cen-fionem luam, ucldiim oraremin templo. Mihinbsp;dico, tdnqudm abortiuo, id eft, abortiuo fimiliiquianbsp;ficut abortiuus quadam natur uiokntia antenbsp;lpuscpellitur nafci,itago per terribilem domini uifionemamp;luminisoculorum amifltoneranbsp;coadus fum,antequam uellem exire de cco fyn/nbsp;agog utcro,amp; ad luc fidei attplibertat pdire.nbsp;ISouiffme poft omnes mihi uils eft,ut recentionbsp;rcmintelligatismcamuifionem,d habcatisindenbsp;maiorem ccrtitudincig. Ncc mirum fi nouilTimenbsp;uifus eft mihi. Nam ego fum minimus apoolorum.nbsp;Minimus tempore, non dignitate. Minimushu-militate, non operatione. Minimus in me, ma-gnus in domino. qui non dignusfum uocdri apoeduf,nbsp;quia ex proeccdcnti uita mea nil boni habeo , fednbsp;multamalame fecifle reminifcor ,pgbuseramnbsp;dignus poEna,non apoftoiica grati3,gom'lt;lt;w perfe/nbsp;quutus fum eccleam dei.' Apoftolus ifte c exteroj^tnbsp;ino^ foliciiudinc inprwdicade robuftiusbnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;q iiq |
18 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;J. AD CORINTHIOS
|
A borando tranfccndcret.utabelatione fc preniez ret,amp; uires fuas in humilitatis gremio nutriret,annbsp;tiqux crudeiitatis fux non immetnor.alio^ aponbsp;ftolorum innocentiam contcmplatus, Ego,inQt,nbsp;fum minimus apoftolorura,qui non fum dignusnbsp;uocari apoftolus, quia pcrlquutusfum ecckfinbsp;dci.Cfdcrauitem apoftoloi52(ut diximus)innonbsp;cctiam, propter prxcedent malitiam uilisinnbsp;eius ocul fada eft omnis, quam exhibcbat in ecnbsp;clefia.folicitudo fua. Et quam multos ex acceptonbsp;intelledu praccederet.non attendit:quia illorumnbsp;innocentiam penfans,perfcquutorem aliquandonbsp;fuiHe fc doluit. In cuius uerbis quid aliud qumnbsp;durilia noftr mentis accufatur^ Quia ipfe plan-gebat quod ante baptifmum comiferat, nos uc-ro amp; poft baptifmum multa commifimus,amp; tarnen flere recufamus.Non lum,inquit,digiws uonbsp;cari apoftolus.fed grtftM deifum id g^uod fum. Qoodnbsp;eft dicere : Per mrita mca nil boni confequutusnbsp;fum.fed potius gratia.id cft.gratuito dei mune -re datum eft mihi hoc efte quod fum C in fandi-tatc C in fciccia amp; in apoftolatu.Ethaec gyatia eiutnbsp;poftquam mihi data eft, non fuit in me uacutt, id eft*nbsp;ocioljid bonis operibus plena,quia in prdicanbsp;Iione laborttui abundantius oinnibut illw apoftolis g menbsp;prcefterunt.lili enim pr^dicauerunt ludis.quinbsp;per legem 3^ prophetaserant infirudi,amp; aucorpnbsp;tte fcripturarutn conuincebantur ut ad nouaftinbsp;gratiam conuerierentur ; ego autem grauiori la-bore gentibus qu nihil de deo audier t, nullisipnbsp;diuinorum libroruautoritatibusadquieicebanr,nbsp;ad fidem conuerti. Illi ftipendium ab illis quibusnbsp;prdicabant,acceperunt:ego autem nihil ab au-ditoribusmeis accepi,iedex laboremanuummenbsp;a Am ixi.Poftremo nullus eor in tot locis prxnbsp;dicauit, neqj tot epiftolas omnes illi fcripferunt-Abundantius itaque in apoftolatu laboraui egonbsp;qp illi.Sed non ex me ego hoc feci, fed potius grlt;rtMnbsp;dei n^cum operando hoc egit.Notandum quod funbsp;pernapietaspriusagitaliquid in nobis fine no/nbsp;bis, utfubfequente quoq? noftro libiro arbitrio,nbsp;bonum quod iam appetimus, agat nobifcG. Qd*nbsp;tame pcrimpenfam gratiam in extremo iudicionbsp;ita rmunrt in nobis, ac fi folis proceffiflct exnbsp;nobis.Quia enim diuina nos bonitas,ut innocentes faciat,pruenit,aptenunc Apoftolus aitiGranbsp;tiadei fum id quod fum.Et quia eadem gratia nonbsp;ftrum liberum arbitrium fcquitur, adiungit ; Etnbsp;gratia eius in me uacua non fuit,fed abundantiusnbsp;i llis omnibus laboraui.Qui dum fe de fc nihil eflenbsp;confpiceret,ait:Non autem cgo.Et tarnen quia fcnbsp;elTc aliquid cum gratia it^ienit,adiunx;Scd granbsp;tia deimecum.Non enim diceret,mccum,fi cumnbsp;prseuenientc gratia fubfequens liberum arbitrium non habcrct. Vt ergo fe fine gratia nihil ellenbsp;oftendat,ait:Non ego.Vt uero fecum gratia opcnbsp;ratum efle per liberum arbitrium demonftraret,nbsp;adiungit:Sed gratia dei mccum.Bona itacp noftra,nbsp;dei funt C noftra.Quia ipe nos prucnit ut ucnbsp;limus afpirando, qui adiuuando iubrequitur nenbsp;inanitcr uelimus,lcd poflimus impftre quod uo-lumus- Prxucniente ergo gratia amp; bona uolufl-te fubfcquente.hoc quod dei donum eft,fit meri-turn noftrum.Quod bene nunc Apoftolus expl*nbsp;cat,dicens;Abundantiusillis omnibus laborauinbsp;Qui neuiderctur fux irtuti tribuifle quod fece-rat,adiunxit:Non autem cgo,fed gratia dei me-cum.Quiacnim cxlefti dono prxucntuseft.qua/nbsp;fi alienum ft bono fuo operc agnouit, dicenslnbsp;Non autem cgo.Sed quia prxueniens gratia libcnbsp;rum in co arbitrium feceratin bono, quo liberonbsp;arbitrio candem gratiam fubfequutus eft in ope*nbsp;re,adiccit:Sed gratia dei mccum. Ac fi diceret: Innbsp;bono operc laboraui, non ego,fcd Si ego. In conbsp;enim quod folo dei dono pructus fiim,n5 ego:nbsp;in co autem quod doniftn uolGtatc lubfequutusnbsp;fum ,0C ego.Laboraui,inquit,plus illis omnibus.nbsp;Vndeapparctamp;Sme amp; illos in prxdicatione la*nbsp;boraife. Nam flue egOf/iue illi, c prd:dicauimut ut funbsp;pramemini,ideft,Chriftum propeccatis noftrisnbsp;mortuum,tertia die rcftirrcxifle,amp;frequenter apnbsp;paruifTemultis.Sic prxdicauimus Chrifti morte,nbsp;amp; refurrediqfm fecundum teftimonia ^pphcta*nbsp;rum, flue ego, fiue illi:quia concorditer candenanbsp;rem prxdicamus ego amp; illi,ncc eft in noftra pr/nbsp;dicationedi^ordia, fed pax coftnfionis Si. focie-tas charitatislt;Siue igitur ego,fiue illi, fic prdica.'nbsp;limus Chriftum relurrexiflc, C uos fic credidiflih |
Vndemagis apparet quantum defipiatis-.quiacfl manifefta fit credulitas hc apud omnes ecclefi*nbsp;as,quam Si uos fufccpifiis,nunc ab ca propter falnbsp;ibs apoftolos reccfliftis.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;P Si autem Chriftus prsedi'catur qudd rei furrexit raortuts, quomodo quidam dilt;lt;nbsp;cunt in uobis quoniam refurredio mortu*nbsp;orum non eft^ Si autem refurredio mor^nbsp;tuorutiMion eft, nctjbc Chriftus refurre-xit, Si autem Chriftus non refurrexit, in**nbsp;anis eft prdicatio noftra, inanis eft amp;nbsp;des ueftra ^Modo ucnit ad rcm,jgt;pter quam locutus efl de domini refurredie. Poftquam enim muliisnbsp;ratiibus j)bauit Chriftum rcliirrexifle, ingredi^nbsp;per eius refurreftioem probarc cterorum mofnbsp;tuorum refurrcdicm.Ego,inquit,amp;ctcri apOnbsp;ftoliprdicamus Chriftum refurrexifle, Si uoSnbsp;pro certo fic crcdidiftis. Sed ji chriur pradicatt^nbsp;quodrefurrexit mortuif, quomodo, id eft, qua rationbsp;duidam inuobit,id eft, apud uos, dicunt quoniam renbsp;furreHiomortuorumnon ejlfutura^ Si enim Chriftu*nbsp;refurrexit,c0ccdendum eft neceflario quia refuJ'^nbsp;gent amp; mortui.Scd hoc illi negabant,qui per ft*nbsp;fos prophetfe deprauati crant. Nam Si prudef'nbsp;tes fcculi ftultum iudicant, cum audiGt refurrednbsp;onem mortuorum. Ideo^ nonnulli Corinthio^nbsp; rum,ne fluid iudicarentur ab illis, diccbantreflnbsp;redionem mortuorum futuram non clTc. SecVnbsp;refurreio mortuorum non e futura,fg^ chrifiusrtf'^nbsp;rexitNam amp; ipft ueracitermortuus fuit,ufplt;nbsp;uerus homo .Et fi ctcri non refurgcnt,nec ip^nbsp;iurrexit.Nam eius refurredio refurredioneto |
CAPVT
A tcrorum facit. Sicut enim gratis mori no potuit, ita nec gratis fiirrexit: qa ficut mortuus c ut mornbsp;tc noftr deftrueret, ita refurrexit utnosrefufei-taret. Cum igitur incaffum refurgere non potuc/nbsp;ritjfi nos no refufcitat,ncc ipftrefurrcxit.Si ergonbsp;generalis mortuoijt refurredio no eft,ncep Chrfnbsp;ftus refurrexit. Quilqs itaqj mortuos negat refurnbsp;reduros ,ChriftG qqj negat refurrexiffc. Si Cbri-ftus non Tefrrexit,crgo audi te qutainde fequaniurnbsp;incouenientia.Si em ipfc non refurrexit, ergo intinbsp;Wj,id eft,inutihs Si abfrpueritatis pondcrc,f/l{^^nbsp;dictttio noflru,q prdicamus e refurrexifle: CT irt4nbsp;nil fft fides ue/irit,c^ nobis prdictibus credidiftisnbsp;e relurrexilTe, ut 5^ mbra eius in fine relrgt.nbsp;Hoc Corinthij credidcrant Apoftolo docete, qanbsp;fieut Chriftus refurrexit, ita amp; mortui refurget,nbsp;hac fpe attradi fuerant ad fide. Quod utiep nucnbsp;ad detrimentu illoiF J^ficcrc afierit,fi crediderintnbsp;qd futuz non eft.Et pudoi is eft, ut aliqs fifitca-lur hoc fe credidifle quod falfum eft. Et uerccunnbsp;di ergo iiHs incutit.dlabores coi dicit infrudunbsp;ofos,fiquod falGsapoftolisaudietuntj. uerG eftnbsp;qa mortui nrfurgct, quod utiq? nemopatitaunbsp;dirc,utuidctes hoc ctra fe eife, reuerter ad prinbsp;ttiam fidem.Inanis,inquit,n folG prSdicatio nonbsp;ftra cft,fed Si fidcs ueftra.id eft,in uanG 5d fine frunbsp;^u re.munerationis Si no-s prxdicauimusrcfur-#nbsp;cdionem,amp; uos credidiftis, G mortui non refurnbsp;gunt.quos necefle eft refiirgere, G Chriftus refurnbsp;-, rexit.IN ein rcfurrexit,G illi no refurgent.
Inuenimur autem 8C falfi teftes dei,quo* niam teftimonium diximusaduerfus deumnbsp;qudd fufcitaueritChriftum,quem non fufnbsp;citauit,fi mortui non refurgunt.N fi mornbsp; tui non rcfurg6t,ncq^Ghriftusrelbrrexit.nbsp;Quodfi Chriftus nonrefurrexit,uanaeftnbsp;fides ueftra. Adhuc enim eftis in peccatisnbsp;ueftris. Ergo amp; qui dormicrunt in Ghri^nbsp;fto, perierunt. Si in hac uita tantfii in Ghrinbsp;, fto fperantes fumus, miferabiliores fumusnbsp;omnibus hominibus.
iJNonfolum pdicatio noftraf fides uefira eft inanis,id eft,c.ifra amp; falfa S infruduofa, fi ChrEnbsp;fius norefurrexit, ut per cG cteri refurgerent:nbsp;fedeti nos apoftoli,qbus omnes credunt, inueninbsp;^urfdlfiteftes dei fuper hac re.Et utiqj non minori,nbsp;fed fortaliis cti maiori fcelere in dco laudaf falfinbsp;tas, quainuituperatur ueritas. Falfi teftes, fi hocnbsp;eft.coprobamu r,^MonMm diximus teftimoniu aduerfusnbsp;deum,id. eft,contrarium deo.cui omnis falfitas eftnbsp;contrari3,aflquot;erctcs quodfufiitdueritC^riftum, quodnbsp;ncquaquam ucrum eft,fimortui nonrefurgunt.nbsp;Et fie erit nobis ad damnationc hoc medacium.nbsp;quiafalfus teftisnon erit impunitus.Sed Siuosnbsp;qui hoccredidiftis.participcscritis damnationis.nbsp;Quifquis affcrit quod deus ChriftG fufcitauit.falnbsp;fus eft ieftis,fi non eft fadii. Virtut tame dei prjnbsp;dicatnon utinimicus.qui t admirabilcfadu uirnbsp;-turi eius afcribit.fSec tame poenas ewadetQyod
XV nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i8
fi uerum eft quia deus Chriftum fufdtauit,quid il C li patient, qui amp; teftescontra deum fadi funt, Scnbsp;opuseiusftultiti aflerunt? lure dixiquiafalfumnbsp;eft Chnftu patre fufciiai,fimortui nonrefurgunt.nbsp;Nit ! illi non refurgHt, ne^ ipic refurrexit. Sed fi Cbrinbsp;fluf non refurrexit,cunc fides ueftritefl lt;lt;4,id eft,fal-fa, qua credebatis per Chrifti mortem Si refurrenbsp;dionem uos pdis liberatos.Nrfw adhucjjoft ba/nbsp;ptiftnQ eftis in peccutis ueftris, q remilTa erroebatis,nbsp;ft Chriftus non refurrexit. Terretillos Apofto-lus.ut doleant fe hoc per fedudores ccepilfe cre-dere,quod contra iplos eft. Quis enim peccata finbsp;bi non rcmifla uelit audirc^Sunt aut uer ift conbsp;nexiones ratiocinationis apoftolicf, falfas habennbsp;tesientiias, quae confequunterrorem illoije connbsp;traquosagitur.quaetamenad hocinferuntur abnbsp;Apo(iplO;,ut tn hiserubclcentes tlli ,quoij2crro-remconlequunt.eundem rcltnquc error : quianbsp;fi ineodmanereuoluerintjuecelfe eftutetiilia quxipGdnant, tenere coganf. Nonem ueranbsp;infcrt.cum dicit.neqj Chriftus refurrcxii; c5 dinbsp;cit,inanis eft pdicatio noftra,inanis eft amp; fides uenbsp;ftra,amp;c3etera quomino faJfa funt.Quia Slt;Chrinbsp;ftus rciurrexit, 8C ncratinanispdicatioeorumnbsp;qui hoc annunciabt.nec fides eorum qui hoc crenbsp;didcrant. Sed ifta falfa uerilTime cneduntur illinbsp;cmntifententi,quadicebatur,noncflcrefur-redionem mortuor. iftisac fais repudiatis,nbsp;cfequensent refurredio mortuot.Sed ad ordinbsp;nemicdionis reuertamur.Adhuc,inquit,cftis innbsp;peccatis ueftris, fi Chrifius non refurrexit. Et qanbsp;uos adhuc manetisin peccatis, ergo CZ illi cjMtdor/nbsp;mierunt in cMjlo.i.moriuifunt in fide Chrifti,fue/nbsp;runt fimilitcr in peccatis,amp; idco perterant.Hoc lnbsp;dit illis ad terror, cum utic charorum exnbsp;ceiTum nolint ftimare pditionem. Qui emfubnbsp;hac fpc de feculo exierut, fiue occidi non timue-runt,qa refurgerc exempio Chrifticrcdide|^t,finbsp;non eltueru.perierunt. Hocillis dicit,qcP amo-refuoijj defundorG noluntaudire, utillisampunbsp;tetqdprius^cr errorc malecoeperant credere.nbsp;Addit de ahud inconucnics ; Quia fitnntumin httenbsp;uitu fijerantesfumus in Chrillo,id eft,fi nihil boni poftnbsp;mortem fperamus Chrifto nos confequuturos,nbsp;fed tm ^ptcr uitx prfcntis bonacolimus eum,nbsp;tunc miferabiliores fumusomnibus alrjs hominibus^ quinbsp;totaduerfa femperftiftinemus. Infidles cm uelnbsp;prfenti mundo fruun.Nos uero continentianbsp;ieiunijsattpuigiliisd^ afflidionibus uarijs in hacnbsp;uita fatigamur. Bt fi pto his nulla in future iecunbsp;lo mercede expedamus , oim ftultiffimi fumus.nbsp;Sed manifeftG eft qa C prfenti uita amp; in futunbsp;rafperamusin Chrifto, q dc nunedat leruisfuisnbsp;gratia,amp; in future lempiternam gloriam.
Nunc ant Chriftus refurrexit mortu^ iSfprimidx dornaientium: quoniquidemnbsp;per hoicm mors, 0(. per hoem refurredionbsp;mortuot. Et ficutin Adam oes morifttur,nbsp;ita C in Chrifto omnes uiuificabunG Ynufnbsp;qm'fgpautcminfuoordinc
190
.1. AD CORINTHIOS
|
A ^Didumcftfupcnus quia G mortui no refur guntj confequens cli ncc Chrift refurrcxifle. Etnbsp;G concedatur quod Chriftus no refurrexit.fcqunbsp;turinde( Gcutdifputat5eft)inconucnictia multinbsp;grauia.Sed nunc.i.ne fequantur pr jdifta inconbsp;uenitia, manifeftu eft quod chriftus refurrexit.nbsp;Nnc,ideft,cxhisincucmennbus5C fupra me/nbsp;moratis prophetai^ fcripturis ac uifionibus.qunbsp;fad fitdifcipulis, patetga Chriflurtfurrexit 4nbsp;mortuis,jpie dico primitilt;e dormicntwdd eft,primusnbsp;rcfurgcns mortuis,amp; caufa refulcitans mortu-os,qui tam facile intcgri refurgent. Geut euigiltnbsp;dormientes.Ipfe eft primitidormienti.i. tempore amp; dignitate primus euigilans ex dormientinbsp;bus, ut amp; multitudinc cor fomno mortis ex*nbsp;citetjGcutprimitisecuiuflibetrei quoffcrunturnbsp;deo,totamfubfcquentcm maifam confeciant.utnbsp;qina peccato primi hois mors omni inuia eft,nbsp;Chrifti iuftitia refurredionem mortuor meruc-rit. Et bene per hominem Chrift poteruntre-furgere,5otilt;m per hominem ijuidem multo minornbsp;,i.per Adam uenit mort, crideo per hominem Chrinbsp;ftSapte ueniet refurreiliomortuor. Sicutper Adnbsp;mors intrauit, quia ipfe primus eft mortuus; itanbsp;amp;. per Chriftum refurredio.quia primus ipfe re*nbsp;furrexit. Sicut ille forma morientium ,Gc ifie eftnbsp;forma refurgentium. Htficut in Adam omnesmormn~nbsp;tr.quia funt eius filrj;^c eSquot; in cbriflo omnes uitdpea-liHnfr,quia funt eius Gltj. Nemo em uenit ad mornbsp;tem nifi per Adam, nemo ad uitam ternam mGnbsp;, per Chriftum.Hoc quippe eft.omnes amp; omnes. Quia Geut omneshomines per prima,id eft,per carnal generation pertinctad Adam: Gc omesnbsp;J|omines per fecundam.id eft.per fpiritualem re*nbsp;genewationem ad Chriftum ueniunt.quicunqucnbsp;ad cumperueniunt.Idcocrgo didumeflhicocs,nbsp;C ibiomnes: quia Geut omnes qui moritur,nnbsp;nii^n Adam moruintur; ita omnes qui uiuiBca-buntur,non niinChrifto uiuificabuntur. Hsecnbsp;enim uiuificatio proprie ad eledos pertinct. Generalem tamfaciet Chriftus lefurredionem, utnbsp;Geut in Adam omncs,Gueiufti,Guei niufti,morinbsp;untur, ita Sd in Chrifto omncs,Gue credctes.Guenbsp;diftidentes,reftirgant.Non tarnen inGdeles ita uinbsp;uiGcabuntur in Chrifto.utGntin rnebris Chrifti:nbsp;quia nec iufti Gc moritur in Ad, ut Gnt in mal*nbsp;fa pereuntium per Adam.Scd ita potius uiuiHca*nbsp;buntur inGdeles in Chrifto,id e ft, in potentia uelnbsp;iuifu Chrifti,ut Gne Gne uiutad panam. Elcdinbsp;autem uiuiGcabuntur in Chrifto,id eft, in Chrifti iuftitia quam feruauerunt, ut in Chrifti corponbsp;re quod efteccleGa,pci#nnitcr uiuant.Qiiia Geutnbsp;in regno mortis nemo Gne Adam, ita in regnonbsp;Chrifti nemo Gne Chrifto. Omnes.inquit, uiuiG-cabuntur.Sd hoe erit omibus commune.fed different inter fe tarnen, quian/^Hi)^ercfurgetiirnbsp;fuo ordine, id eft, martyr in ordine martyrum,nbsp;uirgoin ordine uirginum, coniugatus in ordinenbsp;coniugatorum.facerdos in ordine facerdotum.nbsp;Vcl in fuo ordine,id eft, in fuor meritorum di-gniiate,ut euam plcrilque martyribusprxfera-turegregius Vincentius 5d plerifqiie facerdoG*nbsp;bus magniGcus Martinus. |
Primiu Chriftus. EVindc hi g funt Chri fti,quiin aduentu eius crediderunt. Dein/nbsp;de finis,cum tradideritregnum deo Sinbsp;tri,cum euacuauerit omnem principatuoinbsp;amp; poteftatem Si uirtutem. yOmnes rcfurgr, quia Chriftus eft primitif cor.qui primus rcfurrcxit.ut Gerct caufa C fornbsp;ma amp; Ggnum futur refurredionis omnium: G'nbsp;cutmanipuliqui primo colliguntur 3C primitivenbsp;uocantur. GgniGcant totam malfam fore collig/nbsp;dam.Ipf quidem iam rcfurrcxit.quemadmodnbsp;primitix primo colliguntur amp; offertur, fedde*nbsp;indc Gcut multitudo Icgctis colligitur, refurgentnbsp;hi g funt Chrifti, non quidc modo,fcd in aductunbsp;eius nouiffimo. Nam G caput rcfurrexit,neccflnbsp;eft ut Si mbra fcqutur.Ipfc enim(utdiximus)nbsp;primitine chrim eft, id eft, primus amp; maximus Sinbsp;prxcedens C confccrs exteros: amp; detnde.id eftnbsp;poft cum fu* exteri ut minus digni,bi ^uifuntmnbsp;bra cbrijG,qw t aduentu eius crediderut,Sc ipG cuigilanbsp;buntin aduentu eius ut occurrant ci. Deinde crit JHi,id cftjSonfummatio 8C omnimoda perfedio fecundum fufficientiam bonor corporis Si ani*nbsp; mx, cum tradiderit regnum deo p4ft'i,id cft,c pernbsp;duxeritiuftos, tn quibus mine regnatex Gde ui^nbsp;uentibus, dei mediator C homin homo Chri-'nbsp;ftus lefus ad contemplationem dei,qui cum lcUnbsp;d humanitat crjauit: amp; patris, qui e fccund 0nbsp;diuinitatc generauit. Regn gppc eius hoc loconbsp;uocatur ccclcGa Gdeli. Aliter emdicitur regnuonbsp;eius fecundum poteftatem diuinitatis,quaei osnbsp;creatura fubieda eft : iSd aliter regn dus diciturnbsp;cccleGa ftcundiJm propt-ictatem Gdci,qu in illonbsp;eft.Nec Gearbitremur e traditurum hoc regnnbsp;deo amp; patri.ut adimat Gbi, quia ipfe Gmul cumnbsp;ptre unus eft deus. T radet itaq; regnum deo Sinbsp;patri, n le inde lcparato,nec fpiriiu fando :qtnnbsp;perducct credentes ad regnum Si contemplatio*nbsp;nem dei. Vbi eft Gnis omni bonorum,amp; regesnbsp;fempitcrna,amp; gaudi quod non aufcrctur. Netnbsp;enim quxremus aliud, cum ad illius contempl''nbsp;tionc peruenerimus, ga nec erit qd amplius reg*nbsp;ratur.Aliter cm dicitur Gnis,g pertinct ad cofuU*nbsp;mationc, aliter gptinct ad confuroption. Alitttnbsp;nqi telaGnitur tcxdo, aliter cibus comededO'nbsp;Finis ergo pertinens ad pfedilTim bono:^ otnbsp;clummationjcrit cum Chriftus rcgpum tradi^nbsp;derit patri. Non quia Si nunc n teneat regnut^nbsp;pater, fedidco dicitur regnum traditurus patrinbsp;quia patrerfregnare monftrabit, utper Ipccitri*nbsp;manifcftationcmlpclarclcat, qdnunc fidelibri*nbsp;creditur Si ab indelibus nonputatur.Nuncttrinbsp;Chrifti regnum pertinctad humanitat ciusp?nbsp;pric,quia modo regnat in nobis dilpenfationnbsp;cramentifui perincarnationematc}! palTionfri'nbsp;Nam fecdum idquoduerbum dei eft ipfe, tari*nbsp;GncGnc qumneuitioamp;Gnc intermilTionet*;nbsp;gnum eius eft, Gcut Si patris. Secundum id |
|
CAPVT quod uerbuiM caro fatflura eft, cpit regnare in '*1 credcubus per fidcincarnationis iusc.Sed trades tegn patri.i.nutritos ^dc tnearnatiois i u perdunbsp;cet ad fpcciem,qa -xqualis eft patri.Regnum tra/nbsp;det patri, cum per id rcgnabit tn contemplanti-Xnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;bus ueritatem,quo sequalis eft patri, amp; per le uni genitum per Ipeciem faciet uidere pattern. Tra/ det.inquam.regnum patri, fide incarnatiois luxnbsp;ad Ipecie deitatis perducens cos qui nunc fibi crenbsp;dunt,non ut ipfc amittat,fed ut uterque fe unumnbsp;ad fruendum contemplant! bus prxbcat.Tradctnbsp;regnum patri, cum eudcuuuerit omnan principatum GTnbsp;. polf/litemCZWrtHffW.Vnde euacuabit,nifihumiii/nbsp;tte amp; patientia Si. infirn^tate?Quisenim princinbsp;paius non cuacuatur,cum fiiiusdc! proptcrea renbsp;O4t,quia eum principes fecull judicauerut? Qyjnbsp;Poteftas non eiiacuatur, cum ille per quern factanbsp;funt omnia, pi'opterearegnatjn Cl edentibus, qanbsp;ita fubiedus fuit potefratibus,ut dicerct homtnt.nbsp;No habcres in me potefiatc,nifi dat tibi eet de-fuper^ Qiix uirtus no euacuat, cum ipfe per quenbsp;Caeli fohdati funt, ideo regnat in ci^dentiisus, qanbsp;tiftpad crucemmortemqjinfirmaiuseft/ Ita re?nbsp;gnantc Chnfto per fidem in his qui credunt,eua-cuatur omis principatus 8Cpoteftas ft uirtus crenbsp;aturarura.Quod cum plcn.efaftum fuel ir,tnc tranbsp;det ipfe (quadmodum diximus) regnum patri,^ / id eft, promouebit fideles ad uifionem patris, ut per fpccicm qua jqualis eft patri, C patre regnetnbsp;Bin eis.Vel tue cuacuabitomnem principatum 8Cnbsp;poteltatc od uirtute, manirelrando unep regnumnbsp;patris,ut omnibus notum fit nullum principium,nbsp;nullamtp poteftatum Si uirtutum,fiuc cleftium,nbsp;'fiuc terreftri, per fehabuift aliqd principatusnbsp;cl poteftatis aut uirtutis, fed ab illo, quo funtnbsp;omnia non fol ut fnt,l^d etian?ut orc^nata fint.nbsp;In ilia manifeflationc nulli fpg aliqua remanebitnbsp;in quoquam principe, uel mquoquam homine. .____ .. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;...nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;-nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;--J ttjino qum Ipcrarc in principibus,ut ifta mdita tionc anima iam in regno patris affirgat, nec cu-iufquam poteftatem prter ill magnificans,necnbsp;de fua fibfjpfi pniciofilfimc blandiens.Euacuabitnbsp;tgo orhem principatum SC omnem poteftatemnbsp;stijuirtutem, ut nullipatremintueniiperfiliumnbsp;bpus fit,auc libeat in culpa creaturae uel in lua cnbsp;quiefcere poteftate.Quandiu ergo prlntis uitxnbsp;conuerfatio renet,ncceir3rioshalt;ftenusangelicosnbsp;principatus Si poteftates amp; uirtutes habemus,gnbsp;quo!vdiij*eniationcgubcrnemur3amp; bonaop-rari f mala fuperare poflmus,acuirtutibusillunbsp;firemur.Scd Si homines ncceflcft nobis pr/nbsp;fintjficut pontifces Si. pref by teri ac diacones,amp;nbsp;fcut reges amp; cfulcs.alrjip principes. Sed in futu/nbsp;ro fcculo euacuabunt os huiufmodi prlaties,nbsp;ubi tara nulla eatjt nobis erit ncceflaria.nbsp;Oportet autem illum rcgnarc, donee po*nbsp;nat inimi'cos omnes fub pedibus cius. No^nbsp;uiffime at inimica deftruef mors.Omnianbsp;cni m fubiccit fyb pedibus eius* Cum aut di ^^1.11*7 Qyod etiam prophctacanir, Bonfpcrareindo ___gt;.*_' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;in lArinrtniKne iir |
XV. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;19 cat,omi'a fuWcda funt ei,fine dubio prter C cum qui fubiccit ci omia. Cum autem fub-lt;nbsp;ica fuerint illi omnia,tqc C ipfc filius fub Pp;.8nbsp;iedus erit illi,qui fubiccit fibi omnia, ut fit Hebrat.,nbsp;deus omnia in omnibus. S Dixi quia trade: regnum patri.id efl,perdit cetcredentes ad (uam i pairis uifionem manifenbsp;ftam.Sed interim oportet ilium regture^BSem infunbsp;is.donec ponut omnet inimico$ fuos fub pedibut ews .Q4nbsp;eft diceret^Tamdiu opus eft ut in omnibus ualennbsp;tibusqualitatcm patris ac filij perfpicua men*nbsp;tis luce contucri.pcr hoc regnet Chriftus, quodnbsp;tales capere poiunr, amp; quod pro eis proprie fufnbsp;cepit,idefl,incarnarionishumilitatem, donee ponbsp;natinimicos (uosfubpedibusfuiSjid eft, doneenbsp;omnigiuperbia ftculansincarnarioniseiushuminbsp;litati fubdatur.Quod quotidie fit,amp; in fine ftcuJinbsp;prorfuscompletumerit tunc tradet ipfere?nbsp;gnum patt ijficutfupra expofuimus. Vcl itaJpfcnbsp;quidem tradet regnum patri, 6 tue patebit orhinbsp;bus cum perenniter regnare cum patre. Sed in *nbsp;lehm oportet cum rcgnarc,donecponatomnesnbsp;irurrn'eosfuos fubpedibus iuis,idcft, oportet re/nbsp;gnum eius intantum manifeftari,donec omes mbnbsp;miciciusipfum regnare fatetur. Hoc enim mtcl
ci eins nuiJo modo audcant negare quod rcj^net. Ponec,enim p co pofltum efl,uc non amplius innbsp;tciligas.Qyo enim amp]iiis,td eft,ad quam maionbsp;rem manife/fttione manifeftari potcrit regnumnbsp;cius.nifi quoui^omnesinimici eum regnare fatenbsp;antur/Qudo enim manifeftius erit regnum eius,nbsp;quam cum clarucrit omnibus inimicis^Etinde pnbsp;manebitin ternum. Omnesinimiciponenturnbsp;fub pedtbus. Sed nouiime inimiea deflruetur mortnbsp;per refurrcdioncm mortuorum. Nouiflime,nbsp;id eft, poft omniadeftruetur mors, utqui refur-rexerint, amphus non diilbluaniur. Non enimnbsp;critaliquid quod deftruatur, pofteaquam mortale hoc indueritimmortalitatem. Tunedefiru*nbsp;ctur mors, qux eft nol^ inimica, quia uitam nonbsp;bisinuidet. Vere inimici ponentur fubpedibusnbsp;CHRIST 1,mors ab co deftruetur, quoniamnbsp;ficutferipturaJoquitur, ownw pater fubiccitfub pt*. *
|
19X
J. AD CORINTHIOS
pro worfwif araicis ruis,fiomnnomortu!nortr^r^untf id eil,quam utilitatemper baptifmutn cferentnbsp;cis,fi nullatcnus luntreiurjjcduri^Vt quid Cfbaptinbsp;zanturpro illit, fi non refurrexerint, cum peccatanbsp;baptifmo non remitttur nifi caul futurse refurnbsp;redionis^; Fuerunt quidam impcriti.qui pro atninbsp;cis fuis qui fine baptifmo defun(ftifucrant,baptinbsp;zabantur.putantcs illis prodeflc.Nec faAum illonbsp;rum probat Apoftolus,fcd fixam fide in rcfiirrenbsp;dionc oftendit.Inttum enim ratam Si ftabilctnnbsp;uult oftenderc rcfurreftionem.utexcmplum detnbsp;eorum,qui tam Iccuri crant de illa ,utetiampronbsp;mortuis baptizarentur,fi quem forte mors prac*nbsp;uenilfec, tiraentes nc a^t male refurgcret.aut o- fnbsp;mnino non refurgerct,qui baptizatusnonfue/nbsp;rat, unius nomine mortui tingebatur, sefii-mansilliremiflionem peccatorumperhoccon- .nbsp;fern', ut in forte iuftorum rcfurgcrct. Ac fi dicatnbsp;Apoftolus: Si ftulti adeo certi funt de refurrcAinbsp;onc,non debetis uos dubitare. gt;
Vtquidlt;C nos periditamur omni ho* ra Quotidic morior propter udlram glonbsp;ri fratres,quam habeo in Chrifto Icfu do*nbsp;mino noftro. St fecundum hominem ad .nbsp;beftias pugnaui Epheli, quid mihi pro*nbsp;*deft fi mortui non refurguntf Manduce^ ,nbsp;mus bibamus, eras enim moriemur.No pnbsp;litefeduci. Corrumpunt mores bonos coPnbsp;loquiamaIa.Euigilateiufti,C nolite pec*nbsp;careJgnorantiam enim dei quidam habetnbsp;Ad reucrentiam uobis loquor,
infipientes (ut diAum eft) baptzantur pro mortuis fpe refurre Aionis.Cur cnim hoc facerct, nbsp;nifirefurcAurd's IpcraKnt'lEt utquid.id eft, qua-re etiam nos qui fapientes uidemur, periclitamur,nbsp;id eft, pericula propter euangelicam prdicationbsp;nem incurrimus.omni borlt;t,id eft,fempr,nifi quianbsp;fperamus futuram refurreAioncm? Diccndo,ufnbsp;qd Si nos periclitamur.difcernit fe pdiAis,oftcnbsp;dens non catholicos efle qui pro mortuis bapit*nbsp;zant. Dixi ga nos prdicatorcsomni horaperi-clitamur. Et ego non folum pericula patior,fednbsp;etiam morior (ptotidie,id eft, tam duras affliAionesnbsp;fuftinco,ac fi fpiritum exhalarem.Si hoc iuro pronbsp;pter ueram gloria fi-atrer.quam babeo in chriflo jefu do'nbsp;minonoflro,id cft,pcr gloriamremuncratiois, qu^nbsp;apud deii habeo pro laborc in uobis cxpcfo.Q?nbsp;enim dicif,propter ueftram gloriam, jurarioe*nbsp;Propter ueftram gloriam quam habeo in Chri'nbsp;fto, id eft, per gloriam quam adquifitionc ucftr*nbsp;falutis ita liAi certus in Chrifto me habituru,nbsp;fi iam tenerem illam. Propter hanc gloriam iurlt;^nbsp;me quotidic mori ipe refurrcAionis,nc mihinbsp;dercdubitetis.Amplius quide hoccft,qumEy ^3,1nbsp;eft,Nonnon:amp;ideo malo eft, fedinfirmitat*^nbsp;Si incredulitatis ueftr,g n aliter meuemini anbsp;fidem.Et itci?2dico,gafifecundumhominem,idnbsp;tionabilitcr pugnaui ad befliat Ephefit, id eft, conirOnbsp;Demetrium Si caeteros beftiales, g cum co
A quoniam infidles adhuc dedignantur fubijei pe -dibus eius,flt;edtn finc,uelint nolinc, fubrjciencur, Sed prsetcritutn pro futuro ad maioremcertitunbsp;dinempofuit tam Apoftolus,qum 8C prophe-ta.Sedcw(iicdt propheticus fcrmo,quodomMnbsp;fnnt ti.ne dubio di ci t non folum bonos fibinbsp;efl fubicdoSjfed amp; malos, atep uniuerfa prater eunbsp;pacrem dui fubiecit ei omnia. Tam late enim intelli-genda elt hc fenteniia, uc nihil fit quod no intelnbsp;ligatur ci fubiedum , praeter cum qui ei uniuerfanbsp;fubiccit.Solus enim deus excipitur ab hac fubie-ftione.Deus enim no ei fubieftus eft,fed ipfe deo,nbsp;fecundum quod eft homo. Quia cumfubieiiaeifuenbsp;rintomnia, fecundum quod haecpfalmi fcripturanbsp;praedixit, tunc etiam ipfeliuf in ipia prlatie eritnbsp;fitbieutei,lt;jui fibi fubiecit omnia,Subieuserizrccun^nbsp;dum humanitatem, ne quis putaret hum Jh na^nbsp;turam quam aifumpfitjin naturam diuinitatiscnbsp;mutandam, ut fieret qualis patri, non fubiefta.nbsp;Non autem abfurde fic intelligimus,quod C ipenbsp;fubieftus erit illi,qui ei fubiecit oinia, ut cum nonbsp;folum caput ecclefiac, led omnes cum co lantftosnbsp;intelligamus,qui funt unum in Chrifto,unum fcnbsp;men Abra,fcilicet uniuerfa ccclefia qu eft cornbsp;pus Chnfti fiSplenitudo cius. Ac per hoc cumnbsp;omnia Chrifto fubiefla fuerint, capiti Si cor'nbsp;pori erunt fine dubio fubieAa.Nam fecdum^dnbsp;quod fine tempore deus natus eft, nihil unquamnbsp;potuit ei non efle fubiedum.Inielligimus ergo(Hnbsp;cut didum eft ) caput cum corpore futurum deonbsp;'E fubieSrfubiedat fecund contplationemnbsp;fcmpiternueritatis, adobtinendam beatitudi/nbsp;nem,nullo motu animi, nulla parte corporis rcGnbsp;HfntCjtttin ill uita neminc amante propriam ponbsp;te3t9m,fitdeHsomnia iomttiamp;f.Nuncautcm qui/nbsp;bufdam membrisadhuc repugnantibus,uideturnbsp;caput quoqj non elfe fubicflum.Cum autc omianbsp;meaibra deofucrint tam carne qum ipiritu de-uotcfubiedaS cohrentia, tunc ipfe filhw quinbsp;caput corum eft,manifefi:e cognolj^eturin omninbsp;bus deo fubiedus.Et tune erit deus omnia in ominbsp;bus,id cft,qu3ecuncp ab hominibus honefte dfinbsp;derantur,Sd uita, amp; falus, 5^ uidus. Si copia, 5^nbsp;gloria,d honor,amp; pax,amp;S omnia bona.Ipfc finisnbsp;erit defideriorum noftrorum, qa tc nihil dcritnbsp;fatietati iuftorum defideriorum.Hic cnim fincmnbsp;fupra commemorauit Apoftolus.cum toti bre-uiter primo uellet concludere,deinde quafi memnbsp;bratim explicate Si exponere. Et uenit ad hoc,nbsp;ut in ultimo diceret quia deus erit omnia in omi-bus.Nihil cnim ampiusquremu.s,poftquam adnbsp;hanc bonorum omniuiplenitudinein perucnicnbsp;mus. Ad hune fincm debemus tenderc per omianbsp;qununc agimus.
Alioqm'n quid facient qui baptzantur P mortuis, fi omnino mortui n refurgt^nbsp;Vt quid amp; baptzantur pro Hiss'nbsp;SupradiAumcftquia refurgetunufquifqj innbsp;fuo ordinc.Alioquin,idcft,G nonreftirrexcrint,nbsp;quldfadent, id eft, qd proficient illi qui baptzantur
It A uebant aduerfum me feditionem populi propter idoJum Dianafjcuius culturamdcfiruebam.^winbsp;ttibi proJe fie pugnall^./ mlt;iui non rejurgwitf Namnbsp;propter fpem relurreftionis pugnaui concra tos^nbsp;d eft.expugnaui errores eorum,ofirens me be/nbsp;ftiali eorum furori fine metu mortis ? Ipfi enimnbsp;erant befiix.id cft,befiiales, quia bruto fenfu de-diti erant uentri,amp;in terrena proni.nullam aliamnbsp;Uitam credentes fore poft iftam, beftiali rabienbsp;fxuientes cotra me pro idoli defenfione. Sed egonbsp;uirilitcr pugnaui ut miles Chrifti^deftruens errores illorum: Si hoc feci (cundum homin,id eft,nbsp;ioquens Cagens ut homo,id eft,ut creatura rati-onalis.dum oftender nqn efle rationabile ut co.nbsp;tempto creatore coleretur creatura, uel contem/nbsp;pta perenni uita diligeretur temporalis uita * Sicnbsp;pugnaui fecundum hominem.id eft,dirputaui,amp;nbsp;beftialiter frementibus me obtuli fecundum ratinbsp;onem.Etquid mihiualetitapericulis pugrtaflejGnbsp;non relurrexero.ui in carne gaudeam.in qua pronbsp;deo molcftias pcrtuli^ Si ergo monui non relur-gunt.quid ultra carnem affiigerenmsin praefentinbsp;uita ? Non amplius iam ftudeamus abfttnentix,nbsp;fed luxurix 3C uentri tantum ftmus dediti uelutnbsp;bruta animalia,dicentcs- Uianducemutl^baamuf,nbsp;ideft.carnem delicijs nutriamus.quiacritr.id eft^^nbsp;cito morietnur,SC in nihilum redigemur.Talia fua*nbsp;debant Corinthijs pfeudo apoftoli.ut fcilicet pernbsp;diftidentiam reftirredionis attraherenteosad fanbsp;tisfaciendum carni,quatenus amp;ipfi licenter fatifnbsp; facerent fibi cum illis.ldeo uolebant ut pu tarentnbsp;hanc iolain elTe uitam, quam cum pecoribus ha-bems communem.poft mortem uero finiri to-lum hominem.nec efl ullam fpem uitx ulteriusnbsp;melioris.V ndc lubjungij Apoplus:NoKfeplt;lHcf,nbsp;ideft,nolite uerbis ftuJtorumarefto ffcamitefe-moueri, qui delperatione refurreClionis cupiuntnbsp;Uos carnis uoluptatibus mandpari.Et ideo uitaienbsp;Colloquia eorum,quoniam coUe^uiath^ nrrSpuntnbsp;^OBoxMowf. Afllduiiasenim prauicolloquij uinacnbsp;nicntem. idcirco uitanda eft, maxime ab infir-niis.Stc enim uerba proximorum audiendo quonbsp;ridie fumimus in mente,ficut flando amp; refpirdonbsp;^crem trahimus corpore. Et Geut malus aer afl.nbsp;duo flatu traiftus inficit corpus,fic peruerfa locU-ho alTiduc audita infirmantiura inficit animum.nbsp;Ut tabefcat delecftatie praui operis.amp;afiiduitatenbsp;iniqui fermonis. Ita corrumpebant falfi apofto/nbsp;li fuis confabulationibus mentes infirmantiumnbsp;CorinthioTum.dum dicerent ut iumenta moritunbsp;ros homines.nec ulterius furreAuros.idco^ fua/nbsp;derent manducare 8C bibere, ac uo^ptatescar-iusexplere.Dum enim negarct aliam elle uitara,nbsp;negabant 8c malispcenam 5C bonis gloriam forenbsp;tribucdam.Et dum fupplicia malorumgaudia^nbsp;bonorum negarcnt,impellebant adquxcunqjupnbsp;lia qux funi huic uitx deleAabilia, omne bo-num propofitum mentis euertebant TalibusCnbsp;innumeris alijs modis corrumpCt mores bonosnbsp;colloquia mala.Idcirco ab infirmis uitari focietasnbsp;naalorum debet, ne dum corrigi non ualcnt, ad |
CAP VT nbsp;nbsp;nbsp;XV.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;X9J. l'mitationem trahant:8^ cUm ipG fua Aialitia n C mutentur, cos qui Gbi coniundi fuerint, perer-tant.Notandum quia deMenandri comadia uernbsp;fum hunc iambicum Apoftolus fumpfit: Corrumpunt mores bonos colloquia mala. nbsp;HUnSdet Nolite,inquit,lduci ab his qui bonos mores lu* is confabulationibus cotrumpere ftudent,fed ponbsp;tius euigilate jdeft, torpons 8C negl^entix ib-mncxcutite, 8C mentis oculos ad afpedum uerinbsp;luminis aperite.ut mente igiles fitis,ne circunucnbsp;tioUepraui fenfus capti,8C fide abdudigt;dcpraucnbsp;mini non credendo refurredionem.Euigilate c-tra fedudores.qui obis infidiantur.EHtgttoe w/it,nbsp;id eft, qui fide iuftificati eftis,8C in ea parper ob-dormiftis,dum de rcfurrcdionC dubitare cpi-ftis, refumite fidei conftantiam SC uigilantiam,ncnbsp;peni As amittatis iuftitiam. Vos iufti euigilate,nenbsp; peccatoribus feducamini.Euigilate in fide refurnbsp;redioni$ 8c caUtela prouidxcircUnfpedionis.O'nbsp;olttepfCCdrC.ideft, nolite uentri amp; uoluptatibusnbsp;more tumentorum feruire,quafi poft hanc uitamnbsp;non fperetis aliam,ut corruptores menum fua-dent, dicentes: Manducemus amp; bibamus,crasnbsp;em moriemur. Et debetis euigilarc,nccrbis ftulnbsp;torum illiciaminiad peccandum.Nam ^uidamhnbsp;tent ignorantum d,id eft.ignorant propofitum deinbsp;d relrrcdione mortuorum,8C ideo fuadent uonbsp;bisutinprlnti uita porcorum moreuiuatis,nbsp;nihil ultra Iperantes. Et hoc qiiod ip deum acnbsp;propofitum cius ignorant, loquoruotitadreuerenti- qnbsp;antjid eft, ad uerecdiam uobis incutiendam,quinbsp;lam imprudentes eftis, ut crederetis eis quipernbsp;ignoranciam dci,ftulca docent. Ad reuerentiamnbsp;loquor hoc uobis, ut modo uereamini adquK*nbsp;feere illis,8c pudeat credere ignaris. * Sed dieet altquis:Quomodo refurgent mortuit'Quaii autem corpore uenientt*In*nbsp;fipicns tu,quod feniinas,non uiuificati?r,nfinbsp;fi prius monatur.Ec quod feminas.n cor*nbsp;pus quod fSturum eft femlnas, fed nudumnbsp;granum,utputa triticl aut aliculus ctcro*nbsp;rum.Deus autetn dac il corpus ficut uult,nbsp;C unicui^ fetninum proprium corpus Hadenus refurredionem Apoftolus per ra ties probauit,modo per ipfam rerum naturamnbsp;pofte fieri oftendit.Quafi dicatiCertum eft ex fu-pradidis rationibus quia relrredio mortuorSnbsp;erit. Sed tarnen dieet mihi forfitan aliquit: Quomodonbsp;refurgentmortuif Qiiafi fieri per naturam non pof-fit.Quomodo reliirgen^id eft, quomodo poteftnbsp;fieri u t refurgant Vel quomodo relurgent,id eft,nbsp;quis erit modus refurgentium Sed fi hoc erit utnbsp;refurgant,^iMlic)rporefntefltad uitam,id eft,ponnbsp; der oft) an leui, mortal! an im mortali Quafi df-cat:Non poterit aliud efte quam nuncjidelijpaf*nbsp;fibilc Sc mortale.Huic quaeftioni refpdens Aponbsp;ftolus.adhibctdocumenta feminum.SC dicii:Onbsp;ti)iptfW,qui fapientiam myfterij huius ignoras,nbsp;illud ^uod tu in agro feminai,tion uiuicatur,id eft,uenbsp;getatur,/ prit moriaturd eft,puirelcat. Viuunt |
|
lgt;4 A cnitn herbx amp; arbores.non per animain,fecl per uiriditatem.Cum animali homine nonlegts autonbsp;ritate difputac.quamfi rcdpcrct.non erraretd'ednbsp;phyfica ratione.dc quafibi blanditur.uc non erenbsp;dat refurgcrc reloluta emortua corpora.Oftnbsp;dit cm mortua rurfum ad uitatn reparari tnulti-plictus,ut confundatur error humanus.T ii,inqt,nbsp;qui te faientera putas.dum per mundi fapicntinbsp;affens mor tuos no poffc rcfurgere,audi ex rebusnbsp;mundijundc tuafapientia ^bctinfipieniia.Namnbsp;lemen quodinagri culturafeminas^non uiuificatnbsp;nifi pnus moriatur. Sic SC humanum corpus nonbsp;fitimmortalitcr uiucns, nifi prius moriatur,dC innbsp;terram reuertatur,ut fernen quod feritur.Si enimnbsp;granum feminatum prius neceffario putrefeit SCnbsp;foJuitur in tcrram,ut poffea uiuificetur dcrefcat,nbsp;tunc corpus humanum poflquam fucrit illortu-um (Sc putrefadum, fimili rationc uiuificabitur.nbsp;Ecce habes quomodo refurgent mortui, C nuncnbsp;audi quali corporc uenient. Quia quod tu fminas,nbsp;nonlmitMscorpU! ^odfwtwrMm e)l,id eft,non fcminasnbsp;herbam uel ftipuJam SC multiplicia in paleis tegunbsp;menta granor urn, fed nudum granum, quod pofteanbsp;cum culmo SCfoli]snafcitur,Scfpicatn profertnbsp;cum multis grants uirencibus. Nudum palea granbsp;num fcminas, utputatritki aid alicuiut ctcterorum fc-minum. Sed dcMS dat Uli grano pofiea corpus'nbsp;ipfe ttultjid eft, traducicillud in fpicam magnam,nbsp;C in grana multa non niida, fed uefiita paleis 5cnbsp;ariftis.Et no omnibus grants dat idem corpia, fednbsp;tmicuiquefeminum dat proprium, ut tritico tntici, dc milio milij.Si ergo deus poteft adducere qd non crat in nudo feminc, multo raagis poteft rpara/nbsp;la quod in hominis era t corpore.Si enim nudumnbsp;granffm feminatur ,dCdet nutu quodammodo elenbsp;mentorum minifterioucftiium refurgit,multa fcnbsp;cum habens incrementa utilitatis humanae, cyrnbsp;noitcrcdibile fit dei uirtutc mortuum hominemnbsp;poffc refurgere,meliorata fubftantia,non numero multiplicaturaC Nara ficutgrafouniufeuiuf-tt feminis dat deus proprium dC nouum corpus,nbsp;lie unicuique redder homini proprium corpus,nbsp;renouatum. Tali ergo corpore refurgentes uenient,id cft,ciufd fubfranti, fed rneliorat SC in'nbsp;nouat corpus fuum recipict unufquifque. lamnbsp;ucro quod poftolus fubiungit,ad differentiamnbsp;pertinet refurgentium,propter diucrfasgloriasnbsp;fidclium atque fandorum. Non oranis caro,cadcro caro fed alia hominff, alia pecorum,ah'a uolucrum, alianbsp;aut pifetum. Ec corppra ca:lcftia,6C corpo*nbsp;ta terreftn'a.Scd alia quidem clefti gloonbsp;tia,alia autem terreftrium. Alia clan'tas {o^nbsp;lis,alia claritas lun,0f alia claritas fteUarff,nbsp;Stella cntmaftclla diffre in claritatc. Si*nbsp;amp; refurreio mortuorum. i In omnibus his iftc lenfus efttSed genera car nis cum cunfta fint mortalia,differunt tarnen inter fc pro diuer fitatibus animantium : dC fi corponbsp;ra cum omnia uifibilia fint^dififerunt tame pro di |
.1. AD CORINTHIOS uerfitatibus locorum,unde alia clefiium gloria eft.alia tcrrcftriura.dC fi in locis fublimibus cutnnbsp;fintcunda cleftia,differuntin fc claritatesluini*nbsp;num, non mirumeft quotnn refurredione mor-tuorum diftabit gloria meritorum. Quemad-modum ergo ex una impenfa diuerforu animan*nbsp;tium una caroeff,ita dC uniuscarnis homines dPnbsp;uerfi eruntex dignitate, cum rcfurrexcrint,ut tanbsp;lis unufquifcj3ppareat,qualis mcriti fucrit. Nclt;:nbsp;folum caro diuerforum animantium differt inter Icjlcd etiam corpora terreftria differunt ese*nbsp;leftibuB fiderum corporibus.Et qui tam lucida.fenbsp;cit corpora elementorum,cur non prscclara facPnbsp;at corporaiuftorumf IJerfigmficationem auteittnbsp;cleflia funt corpora refurgentium, terreftria uenbsp;ro priulquam moriantur aut refurgant. 8C quianbsp;Chriftus cacleftis eft,ex co cxleftia corpora dicS^nbsp;tur:cx Adam ucro, quia terreftris eft, terreftrianbsp;corpora nuncupantur.Sicui autem fol diluna udnbsp;ftellsc,cum fintunius naturx, differunt tamcninnbsp;claritate,ita SC homines c5 fint unius generis,me/nbsp;rito diffimil crunt in gloria.Nunc enim de folinbsp;cledis fermo cft,quos uirtutes, non peccata faci-ent ce diuerfos. Aliter enim ibi luccbit uirginttas,nbsp;aliter ibi liRebit caftttas coniugalis,aliter ibi lucenbsp;bit fanda uiduitas.Diuerfe luccbunt,fed omnesnbsp;*ibi erunt.Splcndor difpar,cjlum commune Et- fi alius elcdorura eft alio fortior, alius alio fapi- w entior,alius alio iuftior, alius alio fandior,in do-mo patris mei manfiones multae funt, unufquil-que manficnem pro fuo accepturus eft mcrito. fnbsp;Tanquam ftcllaecnim fandi diucrfas manfionesnbsp;diueri claritatis tanquam in caelo fortiunturinnbsp;regno,fed propter unum denarium nullus feparanbsp;tur regno. A^ue ita deus crit omnia in omni-bus,ut qMoniam deus clTaritas eft,per charitatefl*nbsp;fiat ut quod habtnt finguli.cmune fit omnibuS'nbsp;Sic enim quifcf etiam ipfe habet,cum amat in nbsp;tero quod ipfe non habet.Non erit ita que aliqnnbsp;inuidia imparis claritatis,quoniam regnabit in o'nbsp;mnibusunitas charitatis.Hinciamuenic Apoft^nbsp;lus ad illud,quodcommunitcr habet omniscaf*nbsp;quae ad uitam refurgit xternam,di^ dicit; Seminatur in corruptionc, furget in in^ corruptionetlcminatur in ignobilitatc,fnbsp;get in gloriajfcminatur in infirmitatc, fuf^nbsp;get in uirtute: feminatur corpus aniraalinbsp;furget corpus fpirituale.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, S Seminare eft icpelire.'quia ficut trtticum teg*^ in agro ut refurgatinnouatu, fic corpus defuo*^nbsp;in fepulchi^ ponif ut inde refurgat mclioratu-^^nbsp;mtWwr ergo in corrapttoNe.i.fepclitur corpus hoi*^nbsp;nis corruptibilc : fed furget inincorruptione.i.fvf^nbsp;incorruptibilc.qaiam corrupi no poterit.Venbsp;creatione poteft feminatio haec intelligi.Setnt'^^nbsp;turin corruptione,furgetin incorruptionenbsp;uis homo ex quo concipitur,ufque ad diffoluf*^^,nbsp;ncm fit in corruptionc, tarnen furget in in corfnbsp;ptione.feminaturin ignobilitate,id ,fcpelitur in ui * .nbsp;te abiedionCjUtfoetcat 8i. uermibus fcaf^ |
CAPV.T
A Iwgrt Wjlow^ideft,glortofum 36 lucidum. Q.uid enim ignobilius carne mortuaC Vel quid interimnbsp;eft gloriofius ea refurgte, 86 incorruptelam per/nbsp;pientcienniurin infirmitatejd eft,ficutgranumnbsp;ferainiscomendatur terrae imbecillum Cdcbile,nbsp;fed/rgefWK(rttefortitudinisangcIicaE. Et quid gnbsp;fingula defcribcrem f (minatur corpus itnimale,id c,nbsp;quod cibisfuftentatur, 86 ad ultimum ab animanbsp;diffoluitur, ut corpora cactcrorum animalium:nbsp;fed/urget corpusnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,id eft,nullis alimentis indi
gens, ab anima feparari iam non ualens. Rciur-gentergo fanftorum corpora fine ullo uitio.fine ulla deformitate, fine ulla corruptionc,oncre,difnbsp;ficultate.In quibus tanta acilitas,quanta flicitasnbsp;frit.Propter quod 86 ipiritalia dida ftint, c pr*nbsp;culdubio corpora fint futura.non lpiritus.Scd fi/nbsp;cut nunc corpus animale dicitur,quod tarnen nonbsp;animaleft, ita tunc corpus fpiritaleerit, corpusnbsp;tarnen non fpiritus erit.Ob hoc enim dicitur,quianbsp;ftminatur corpus animale, furget autem corpusnbsp;Ipiritalc.quoniam tanta erit concc^dia tunc car-nis 86 fpiritus, uiuificantc fpiritu finefliftentacultnbsp;alicuius indigentia fubditam carnem,ut nihil no/nbsp;bis repugnet ex nobis:fed ficutfori^nemincm,nbsp;ita nec intus nofipfospatiamurinimteos. Sicucnbsp;enim fpiritus carni lcruiens,non incongrue carn;^nbsp;lis:ita caro Ipiritui fcruiens,re(ftc appellatur fpirinbsp;talis.Non quia in fpiritu conucrtetur,ftd quia fpinbsp;rituifumma 86 mirabili obtemperandi facilitatenbsp; fubdetur,ufque ad implendam immortalitatisnbsp;indiftblubilis fecurifftmam uoluntat,omni mo-ieftix fenfti atque omni corruptibilitate 86 tardi-tate detratfta, omni fragilitate ac labe terrena innbsp;caeleftem puritatem ac flabilitatem mutataatqpnbsp;conucria,ut clefti hab^ationi tjnueniat.nbsp;Si eft corpus animale,cft fpirit^Ie,ficuc
in animam uiuentcm,nouiffitnus Adam tn fpiritum uiuificantem.Sed non prius quodnbsp;fpirituale eft, fed quod animale eft,deindenbsp;quod fpirituale. Primus homo de terra,nbsp;terrenustfecundus homo de clt;elo,clcftis.nbsp;Qualis terrenus, tales C terreni : amp; quailsnbsp;clcftis,tales amp; catleftcs.fgitur ficut porta#nbsp;uimus imaginem terreni,portemus C imanbsp;ginem catleftis. Hoc autem dico fratres,nbsp;quia caro C fanguis regnum dei poffidcrcnbsp;non poffvnt, neque corruptioincorruptonbsp;lam poffidebit.
fl '^crc,inquit,furget corpus fplt;italc,qui3 /t tnodo corpusefl animale,eft lt;y/lgt;irituille,t d eft,conftatnbsp;efle quandoque fpiritale.ficutenim animales fu/nbsp;mus, quia pater nofter carnalis Adam, fadus eft ,nbsp;inanimamuiuentem: ficcrimus in refurredioncnbsp;fpiritalcs.quia pater nofter fpiritalis Chriftus.fa-dus eft in refurredionc i ua in fpiritum uiuificannbsp;tem. Qiiod Gc exponu^fleutferiptumeftin Gcncfi,nbsp;ftilicet nos efle animalcs,ab animali patre defeennbsp;jlcntcs;F((dj efl primus homo Adam in animam uiuentt
icriptuin nbsp;nbsp;Faus eft primus homo Ada
XV. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;5f
id efi-.in animam potetem uiuere tantum per fuG C tentamenta ciboruntijnon uiuifcantem.His Mo/nbsp;yfi uerbis addit Apoftolus;rtOaij?imw Aditnt fadusnbsp;eft tn^(rifHWii^elt;iBtew,idcfc,CHRlSTVSin ipinbsp;ricum^qui ita uiuificaret corpus.ut ultra non egenbsp;ret aliqua ciborum fuftentatione, nec effet folubjnbsp;Ic.Vel quad relatiuts probat effe corpus fpiritanbsp;le.Si eft,j'nquit,corpus animale, eft ^frituale.nbsp;Cum enim diciturcorpus,fruftraadditur animanbsp;le.nifi fit SC aliud fpirituale.ad cuius diferepantianbsp;dicatur animale * Et quia fit animale, probat pernbsp;Genefim.quoniam fadus eft primus homo in aninbsp;mamuiuentem.Didumeftetiamdeanimalibus, .nbsp;Producat terra animam uiUentem.Intelligiturernbsp;go corpus animale dici fimilc cjteris animalibusnbsp;promcr mortis diflbluiionem SCcorruptionem,nbsp;qu^uotidie cibo reficitur,3c poftca feparata a*nbsp;nimantis compago diflbluitur;ipiritale autc cor^nbsp;pus.quod iatn cum fpiritu immor tale cft.Fadusnbsp;eft primus Adam in animam uiuentem, nouiffi-mus Adam in fpiritum uiuificantem gt; Siue inte Hinbsp;gatur primus Adam,qui de puluerc ante forma*nbsp;tus eftmouiftimus autem Adam, qui de uirginenbsp;procreatus cft;fiue in unoquoque homine u trunnbsp;que cplcatur,ut primus Adam fit homo in cor/nbsp;I pore mortalijnouiffimus Adam idem ipfe in cornbsp;poreimmortali; tarnen inter ani mam uiuentemnbsp;C fpiritum uiuificantem hoc intereffc uoluit, utnbsp;illic fit corpus animale.hic Ipiritale. Anima quip/nbsp;pc in corpore animali uiuit quidem,fed non uiui Dnbsp;ficatulque ad auferendam corruptionem.'in cor/nbsp;pore ucro Ipiritali, quoniam perfede adhrensnbsp;domino unusfpirituseft,fic uiuificat.ut Ipiritalcnbsp;corpus cfficiat,abfumcsomncm corruptioneiB,nbsp;nullam metus feparationem. Proinde fec^tiitur ;nbsp;Sei non priu$ ^uod /^iritudle ejljed ^uoi animale, deindenbsp;^uod j^iritttule.Prius enim eft animale corpus,qua/nbsp;Ic habuit primus Adam, quamuis non mlt;#itu.nbsp;rum.fi no peccafletiquale nuc habemus nos hac/nbsp;tenus cius mittata uitiatatp natura.'qle in illo poft-eaqum peccauit,cffedum c,unde habet iam monbsp;riendi ncceflitatem.qualc pro nobis ctiam Chrnbsp;flus primitus habere dignatus eft,non neceffitaW,nbsp;fed poteftate.Poftcauero eft fpiritalecorpus,quanbsp;leiamprxcefiitin CHRISTO tanquamincapi-te noftrOjfequuturum eft autem inmembriseiusnbsp;ultima refurredionc mortuorum. Nam primusnbsp;homo de terra terrenus dCc.Sed merito qujriturnbsp;cur Chriftus dicatur homofccundus poft tot ho/nbsp;mines.aut cur Adam nouiftimus, t multis poftnbsp;ipfumgcnerationibusfi:ccdcntibus,cum 86 fe/nbsp;cundu^non poffitclTe poftmultos.SCnouiffimusnbsp;dici non debeatpoft quern multi Ratio hie nonnbsp;carnis.ftd operationis eft intuenda.Quam Apo-
flolus nonhumanis fenfibus explicat, d 86 Ad uetcrem 86 dominum Chriftumad primitias rerum bonarum malarum^ reuocat ac reducit,du-asformas uitalescollocans in duobus,ut primusnbsp;Adam habeatur, quifquis per ueftigia eius erro-risinceflerit:poftremus autem ille,qui dominumnbsp;fueritin^Utus. Interim nouiffimus de primo ex
-ocr page 224-.1. AD CORINTHIOS
|
A codicitur dominus, quod ulquc ad ipfum mors abillo primo inuenca defcendit.quod ufrp ad crunbsp;m domini pr/ftini hominis poreftatem tcnuir,nbsp;quampoftrcmus dominus dum per mortem exnbsp;pungit,obliterat.Et ideo morti nouiflimusjn fanbsp;luti,qui folus chirograph quod ex proioplaftonbsp;per oranes generationes hacreditario iurc uenic-bat,ut njriendo foluit,fic moriendo deleuit.Pri-tnus homo fadus terr^.id eft, de limo terrsc, fuitnbsp;terrenus. Qui tamen non propter carnem,fed pronbsp;peer pcccatum dicitur terrenus, quia cum iam rcnbsp;usciTetfaftus.SCmortisfuppliciodeftinatus.audinbsp;Gctte.^t uit;Terra es,amp;in terram ibis-licundus homodecitlo,nbsp;cteleflit, quia hlius dei uenit ad carnem,qua fufee-pta,8t homo exterius fierec,amp; deus interius per/nbsp;maneret.Non enim cecidit propter fc,fcd defee/nbsp;dit^pter nos: amp; fine peccato carncm aflipfit,nbsp;in qua refurredionem oftenderet noftrae carnis.nbsp;Nam ^Mlifterrenu.talef cr terrent: ty ^uab'tctileit,nbsp;telet c^eleef. Quid eft, Qyalis terrenus,talesnbsp;terreni,nifi raortales exmortalifEt quidcft,quanbsp;lcleftis,tales dicseleftes^nifi immortales per imnbsp;mortale^ Illud per Adam,hoc per Chriftum.Donbsp;minus enim ad hoc terrenus fadus eft, cum effetnbsp;C3eleftis,ut cos qui terreni erant, facerct cleftes.nbsp;Hoc eft,idco ex immortali mortalis fadus eft af-lumendo fcrui formam.n domini mutando a-tur,impertiendo dominicamgratiam,n perpenbsp;tiendo Icruilem iniuriam. Qualis terrenus,talesnbsp; C tcrreni,id eft,omncs morituri. Et qualis casle-ftis, tales SC C3clcftes,ideft,omnes refurreduri. lnbsp;enim cxleftis refurrexit. Et quandoquidem terrenbsp;ni funt fimiles terreno, S cxleftcs cxlefti,igitrp-4lt portMtmuf imdginem terreni, portemuf ts- imaginemnbsp;le(lft,id cft.Gcut imitati fumus terrenum,imitc-^nur cscleftem. Imagincm terretrfhominis indui-mus propagatie pracuaricationis amp; mortis,qunbsp;nofts intulit generatio.ima^nem uero cleftisnbsp;hominis induimusgratia indulgcntix uitxlp pernbsp;petu,quam nobis per Chriftum jjraeftat regenenbsp;ratio. Vnus enim generat inmortem,alius in falunbsp;tern. Per Chriftym(inquam)rcnouamur,qui homo cxleftis appellatur, quia de cxlo uenit in ter-ram,ut terrenx mortalitatis corpore ueftiretur,nbsp;quod cjlefti immortalitate ucftirct, Alrj uero pronbsp;ptcrcadicunturcleftes,quia fiunt pergratiamnbsp;membra eius,ut cum illis fit unus Chriftus uelutnbsp;caput St corpus. Portemus ergoimaginem hu-ius cxleftis hominis interim corde Si. moribus atnbsp;que dignaoperatione.poftca uero in refurredio/nbsp;nc mortuorum etiam corpore.Quod non fruftranbsp;moneo,fed ideo dico hofofratref.ialicet ut porte-tnas imagiiiem cxleftis, lt;ju cero Cr (nguis,id eft,nbsp;corrupcio uitiC.rum et mortalitatis,rcgi dei poinbsp;dfrcNOttpoJJtfit.Caro dfanguisregnum dei no po(^nbsp;fidebunt,quia non eritibicorrupiio St mortali-tas carnis Si fanguinis.Secundumhascnim qualinbsp;LnCiC.I *aics,hoc loco nuncupantur caro Si fanguis.Nnbsp;caro fccundumfubftantiadcquadidumcft,Spinbsp;ritus carnem St offa non habet, ficut me uidetisnbsp;habere,pofiidebit regnum deixaro aidera lcunnbsp;dum corruptionemeumintclligitur,non poffidenbsp;bit.Hoc enim declaratur,cum protinus additur,nbsp;nee^wcovruptioincorrupteAm pfidebit. Hxc enim regt;nbsp;petitio,prxdidorum uerborum eft expofitio,ucnbsp;quod didum eft caro Stfanguis,intcUigamus cornbsp;ruptionem,non fubftantiam carnis: St quod didum eft regnum dei,intclligamus incorruptelznbsp;patfixcxleftis:atque ita nihil aliud didum pute-mus,caro St languis regnum dei non poffidebut,nbsp;qum fi dtcereiur,corruptto incorruptclam nonnbsp;poffidebtt,id eft,corruptio carnis St languinisinnbsp;tlliusregniincorruptela non erit,propter immu/nbsp;tationem Icilicet incorruptionis.Etideononcarnbsp;iiisrefurredionicontradicit in co quod ait,Caronbsp;St fanguis regnum dei non poflidebunt: quia petnbsp;carnem St fanguin uentrem St libidinem,id eft,nbsp;opera carnis,qux ibi omnino no erunt,fignificat.nbsp;Nolebat enim eosad hocxdificari,ut arbitrar-tur fe talia faduros in regno cxlorum,qualia fiucnbsp;in hac uita in corruptionibus manducandi St bi-bendi,uxorcs ducendi, filios gencrandi.Non aucnbsp;ipfam came dixit abolendam,qacorporis refur-redioe fada cdis paffionibusUberan, xternanbsp;uita c5 ine|^bili claritate atq; ftabilitate fine cornbsp;ruptione fr uemur.In ilia itaqj cxkftis regni glorianbsp;|Caro fccundum naturam crit,led Iccundum palftnbsp;onis defideria non erit; quia deuido mortis acu-leo,in xterna incorruptionc rcgnabit.Et ideo gftnbsp;quis ad hac defideratincorruptionis gloria pueninbsp;rcjfcftinet nunc operacorruptionis dcponerc, St Pnbsp;cxleftis hominis imagine fnde uiudo portarc. |
Ecce myftcrium uobis dicojOmnes qui* dem refurgemus, fed non omnes immuta^nbsp;bitnur, tn momento, in idu oculi,in nouif*nbsp;lima tu^.Caftet eniai tuba, amp; mortui re^nbsp;furgent incorrupti, SC nos imutabimuunbsp;Oportet enim corruptible hoc induercingt;nbsp;corruptionem,SC mortale hoc induere imlt;*nbsp;mortalitatem Dixi quia caro Stfanguis regnum dei non poffidcbunt,cum tamen prxdicem carnis refur-rcdion.Et eece dico uobit inde myerium,id eft,arcnbsp;num quoddam,quod raultis c occuhum, in quOnbsp;poffitisintelligerc quomodo caro no erit,StcarOnbsp;erit.qux regnftdei pofiidcbit.fiuso'fiof enim grxccnbsp;dicitur co.qd fecretam St recondita habeat replt;^nbsp;fitionera.Myfteriumeft^ddicOjideft.obfcurunbsp;St latens.quia infidles hoc ignorant.Hoc fcilic^nbsp;myfterium dico, ga omnaquidem tam^orti qui^nbsp;mahrelrgem,uel(ficutinGrxciscodicibus ftp*nbsp;tur)dormi|fnus ,id eft, moriemur :d non omntfnbsp;mutubimitr ad glori,quia foli boni immutabiu^nbsp;Et ideo natura noftr carnis tc idonca fiet ui Pvnbsp;fidcat regnum dei,quia tpore illius immut^nbsp;onis angelicx.non iam caro erit St fanguis,ftnbsp;lummodo corpus lucidu St fpiritale.Omnesnbsp;miemusinfomno mortis,St refurgemus.nbsp;gerc cm proprie dicitur,qui prius dormiedo cnbsp;dit.Sed quomodo omnes dormiemus uelnbsp;gnws,fi t multi quos in corpore intieniuf u* |
CAPVT
A Chriftus,non dormient nec refurgent ? Si ergo fandos.qui reperientur Chrifto uenientc uiucmnbsp;tes,ci(p obui rapienflir.crediderimus in eodemnbsp;raptu de mortahbus corporibus exituros, amp; adnbsp;ead mox immortalia redituros,nullas in his uernbsp;bis patiemur anguftias, ubi nunc dicitur,omnesnbsp;refurgemus uel omnes dormiemus,fiu ubi diftnbsp;eft,tu qd fcminas,non uiuificatur nif prius morinbsp;aturtquia nec illi per immortalitatcm uiuificabnbsp;tur,nilqulibet paululum tam ante moriantur.nbsp;Ac per hoc C refurredione n eruni alieni, qanbsp;dormitionc procdent quamuis brcuiffima,nonnbsp;amen nulla. Omnes ergo refurgemus,quicuncnbsp;uaturam in nobis huraaflam habemustfed tarnennbsp;n oines immutabimur,quia refurredio quidemnbsp;communis cllomnium,fd immutatio ad glorinbsp;fimpafftbiliiatem propric iuflorum efl.Refurgcnbsp;mus omnes. f hocfiet inmomento fiuein atomo,nbsp;id eft,in pundo temporis quod diuidi n potefl,nbsp;iniHuoeuli.id eft,in fumraa cderitate,innouiim4 tunbsp;ha, id eft, in nouiifimo figno quodklabiiur ut iflanbsp;complcantur.Ad oflendendam dei omnipotentinbsp;am hoc dicitur contra illos,quibusimpolfibileuinbsp;debatur,ut mortuorum corpora exnnquis cinenbsp;ribus repararentur 8C rcuiuifcerent. Tanta enimnbsp;ccleritatc fict rcfurredio,ut uiui quos in corporinbsp;bus fuis confummationis tempus inuenerit,mornbsp;tuos de puluerc refurgentes pruenire no ualet:nbsp;ncc alrj primi f altj nouiffimi refurgt, fed omesnbsp;fimulin momento, ut mirabilior fit refurredio.
B btquia in momento efl aliqua morula quamuis breuiflma,ideo additur,in idu oculi,qui fcilicetnbsp;tta uelocitate tranfcurrit,ut pene fenfum uiden-tiseffugiat.Idusenirn oculicft.n quo palpebrnbsp;niouentes claudimus culum Sel aptfiraus,fednbsp;emiflio radiorad aliquid uidendS. Qui diciturnbsp;idus,ga citoicituifa.Mox enim utaperueris ocunbsp;lum.emittitur radius tuus,non dico adpan'etcmnbsp;proximum,fed ad montem longe diftantemmeenbsp;dicoadmt, quiideo proxirnusuideturqminnbsp;terra eft,fcd ad folem,ad lunara,ad fidera,qu tnbsp;magno intcruallo diftant terra. Si enim clauGsnbsp;oculis faciem contra folcm ponas,nonnc mox utnbsp;eos aperucriSjibi potius aciem tuam teinuenifle,nbsp;qum illuc cam perduxiflc putabis,ita ut nec ipGnbsp;oculi prius aperti fuifle uidcantur,^ illo quo intenbsp;^ert,perueni(re'; Vtergo radius oculoijttuornbsp;n citius peruenit ad propinquiora.Sf tardius adnbsp;Ionginqupra,fcd utraqj intcrualla parili cclerita/nbsp;te coniungit, ita c idu oculi fit refurredio mortuorum. Omnipotentidei f ineffabili nutui tnbsp;facile efl quqj recentia,qum diutino temporenbsp;Iapfa,cadauera fufcitarc. Tubae aut nomine ali.nbsp;^'^nuflmum 6f pracchrilfimum fignumnbsp;I A-4. Apoflolus intelligi,quam uoeem archange/nbsp;li Sftub dei alio loco dicit,qux 8C uoxfilp dei innbsp;euangeliodicitur,quam audit omnes qui in raonbsp;numeniis funt,8f procdent, itaep clangor tubnbsp;indicat magnitudinem,iuxta quod ferinbsp;S. ptum eft.^afi tuba exalta uoeem tu.aut aper/nbsp;tam omnium tclijrredioncra,fccudum quod dii
XV. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;197
citur,Cuin fads eleemofyn3,noli tuba cancre an C te te.i.abfconditc fac mifcricordi Sein fecreto,ncnbsp;uidearis de alterius miferiagloriari. Sed quarrennbsp;dum cur ad nouiflira tub mortui dicantur fur/nbsp;rcAuri.Ncqjcnim nouiffiraadicerctur,nifi aliarnbsp;praccedentium refpcu.In Apocalypfi Iohannis Apo.8.9.nbsp;fepte angelt deferibunf c tu bis, lt;Sd cJangente prt *0 C7lt;l 1.nbsp;mo eor ac fccundo 8i. tertio quarto^i quintonbsp;atq; fexto,quid per Gngulos adum iit,indicatur:nbsp;nouiflimo aut.i.fcptimo angclo tuba cancte,mornbsp;tui fulcitantur.Quosfdlicetangclosplurimi do-dor fenferut eile pdicatores in fepte flatibus ecnbsp;cicfijamp;nouiffimum angelum eos prdicatores,nbsp;q ui in carnc reperientur ueniente dno;amp; ob hocnbsp;in morte eorum morruosfufcitari.quxintelligi-tur qpuifftma tuba, quia pofi illam non audietuvnbsp;uox praedictium.Vere in nouiifima tuba fiet rcnbsp;furredio.C(tttfteNtrMtamp;4, 7 mortui reptrientittcorru^nbsp;pti.cr noi immutitbimttr.Mortui refurgent .i.omnesnbsp;defundi. Vel nomine mortuorum intelligunturnbsp;peccatores.S^nos qui ad gloriam pertincraus,itnnbsp;murabimur. Qu ando didr,nos,alium fe S eos gnbsp;fecum funt,prf ter mortuos efle fignjficat.Mortuinbsp;refurgent incorrupti, amp; Paulus ac confortes dusnbsp;immutabuntur.Reprobi enim non cmutabun-tur in illam incorruptel,qu3c ncc doloris incor/nbsp;ruption pari pt.illa nanqj fideliu efl atqj fandonbsp;rum.Ifli uero gpetua corruptione crudabuntur,nbsp;quia ignis eoz non extinguetur, amp; uermis corn ifai^-^nbsp;non morietur. Quid fibi ergo uult ifta diflindio, IAarclt;9nbsp;Mortuirelurgent incorrupti, 5^ nosimmutabi- Unbsp;inur,niG ga omnes incorrupti rciurgt,id ex hisnbsp;iufli eiia immutabuntur in illam incorruptcla|ji,nbsp;cui omnino nulla poflt noccre corruptione pernbsp;hoc qui in cam cmutabuiitur,incorrupti quidnbsp;refurgent integritatc membrorura, led tamcornbsp;rumpendi dolore pcenar.HabebuntquipgjC in-corruptionem carnis,in qua doleant, non in quanbsp;moriantur. Alioquin tli dolores finirctur. Adnbsp;hoc refurgefft incorruptl,ut polnt terna fufli-nere fltpplicia. Incorruptio itaque propterea corn unis efl omnium, quia in ea miferabilioreserunbsp;peccatores,ut ad tormenta ppetui fint,5 immornbsp;tali atcjiincorruptibili corpore foIuantur.De ilianbsp;uero commutatione cum dixiflet,amp; nos immuranbsp;bimur,tanqu qurcrcmusquomodo iftud fiat,nbsp;ucl qualisilla cmutatio futura fit,adigit:Opornbsp;tet enim corruptibile hoc amp;c. Vbi manifefle donbsp;cet idipfum corpus quidem refurgere quod fepulnbsp;tum efl, fed rautaregloriam,non naturam.Quannbsp;do enim didt hoc, uidegur quodmododuobuanbsp;digitulis comprehenfum corpus oftcnderc.Hoc,nbsp;in quo nafdmur;hoc,in quo morimur.*hoc,quodnbsp;timent reciperc qui puniendi funt.Nos,inquit,ira
mutabimurtquia oportet hoe eorruptihile corpus W-duere uclut ornamentum ineorruptionemt ut ultra non efuriat uel aliquatenus ixAatur :amp;'mortalehocnbsp;induereimmartalitiitem,utuhr3 nondiflbluatur.Vclnbsp;ad id quod dixerat,Mortui refurgent incorrupti,nbsp;intulit : Oportet corruptibile hoc induere incor-rupdonVm: ad id uero quod fubdiderat,amp; nosnbsp;r iij
-ocr page 226-.1. AD CORINTHIOS
|
A immutabi'mur, adiccit, Et mortale hoe oportet tnduere immorcalitatem. Aliud eft cnim immor /nbsp;talitas,aliud incorruptio: cut SC aud mortale,nbsp;C aliud corruptibili. QuicQd cnim mortale eft,nbsp;corruptibile cft:fed no quod corruptibilc,ftatimnbsp;Sc mortale eft. Corruptibilia quippe funt corponbsp;ra qu caret aninia. Si tarnen non liant mortalia ;nbsp;quianun^habuere uitam.quae proprie animannbsp;um eft. Vnde nc ftgnter Apoftolus corruptinbsp;ont incorruptionc. Si mortalitati immortalitatnbsp;oppofuit. Omnes ergo iufti Si iniufti erunt incornbsp;ruptibiles, iufti uero immortales fient, ut mortenbsp;gehennali pcena^ nullatcnus fendre poflnt. Cum aut mortale hoc mdueric immoc P talitatem, tune fiet fermo qui feriptus eft:nbsp;Her. Abforpta eft mors in uidoria . VW eftnbsp;mors uidoria tua^'ubi eft morsftimulus tunbsp;us f Stimulus autem mortis,peccatum eft tnbsp;uirtus uero peccati,lex, Deo autem grattas , qui ddit nobis uidoriam per dominnbsp;noftrum lefum Chriftum, Pro eo quod nos fecundura Hieronymutn in Ofcelegimus,Eromors tuao mors.naorfus tuusnbsp;ero inferne, Septuaginta tranftulerunt : Vbieftnbsp;caul tua mors.^ubieft ftimulus tuusinfernclt;Pronbsp;quo nc Apoftolus pofuit,blbrpta eft mors Ihnbsp;uidloria,ubi eft mors uidoria tuaubi mors fti''nbsp;mulus tuus Hoc mortale corpus noftrum indu-ctjUt diximus, immortalitatcm. Sed cum id fue- rit,tuncfiet,id eft, implebiturfermo feriptur, quinbsp;nunquam aliter implerctur ; Abforpta e mort, idnbsp;cft.nufquam comparet.ficutaqua cum fuerit ab/nbsp;fdfpt^ Qyando mortMe hoc ittduerit immortulitnbsp;tem, tune ablrbebitur, id eft, in nihilum rdig#nbsp;tur mors corporis in uifioritt refurgentium. Et tcnbsp;ci infultabitur atq; dicctur : V 6i e mort idorM tlt;?nbsp;VW wort imuluf tuut i Morti corporis hoc di.nbsp;cetur. Hane enim ablor bebit uidoriofa immor.nbsp;talitas,cum mortale hoc immortalkatem indu,nbsp;erit. Pdorii, inquam,corporis hoc dicctur: Vbinbsp;cftuioria tua,qua omes c uiceras.ut enamdeinbsp;filius tecum confligcret,tcljj non uitando, fed fufnbsp;cipiendo fuperaret? Vicifti in morientibus, uidanbsp;cs in refurgentibus. Vidoriatuaquaabforbuc.nbsp;rascorpora morientium, temporalis fuitiuido-ria noftra qua abforpta cs in corportbus refur-gtium.terna conftabit.Vbi eft aculeus tuus,idnbsp;eft,plt;ftm quo puni amp; uenenati fumus,ut eti innbsp;corporibus noftris fiercs,amp; ca t longo temporenbsp;poindercs''Morti dieet,^bi eft aculeus tuus. Sednbsp;aculeus ucl imulut mortir,peccatum e- Aculeus atnbsp;mortis dicif.quo mors fafta eft, no que mors fe-cit.Peccato cnim morimur,n morte peccamus.nbsp;Aculeus mortis, eft pm originale, g cuius uul'nbsp;nus mors intrauit. Peccatum qd nos pupugit 8Cnbsp;mortificauit ,cftaculeusmortis : kduirtutSC ro-bur feccutiedlex Moyfi.Peccauimus enim in unonbsp;omnes.ut moreremur in uno omnes. Accepimusnbsp;lcg,n ut cmendatione finiremus peccatum.fednbsp;Ut tranlgrcfiionc augcrctnus,Lexnbsp;nbsp;nbsp;uirtus p Ab |
quia j)hibitio auget deden' operis illiciti,qn tU ftitia n c diligit,ut peccdicupiditas eius dele/nbsp;Aaticiungatr^ld multo fcArratiusacflagitiounbsp;cmittuntur eaqu lcxj?hibet,cp finuilaiege pnbsp;hibcrtur.Dicoqa aculeus mords eft pAm,amp;uirnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;f lt; tus pA lex. Sed deogratius agimus, ^ui ddit nobit iftorwmde morte SC aculeoeius,uiuinccremu3nbsp;morte g immortalc relurre Aionc, Si acule eiusnbsp;pAm g gratuitiuftificationc.N amp;uiAoriaquanbsp;p Am uincit, nihil eft aud dei don in ifto ccr-tamine nos adiuutis.ViAori ddit, amp; hoc nonnbsp;per leg.nec g uircs noftras, ld per lefum Chriuntnbsp;dominumnorum , per que mediator cmnia bonanbsp;qu habemus.dant noBis ptre. i uero fccun/nbsp;du alios codices legerimus, Abforpta eft morsnbsp;in con tentionCjUbi eft mors ctentio tua? ubi eftnbsp;mors aculeus tuus?mort intelligemus carnaleinnbsp;confuetudinc, qu reftit bonac uoltati dele Aanbsp;tione temporah fruendoit.N d fumus in haCnbsp;uita,ctendit mors ifta ctra nos,amp; ns ctra e:nbsp;qa caro ccupifcitaduerfus fpm,fps at aduernbsp;lus carne . Sed refurgetibus nobis abforpta cricnbsp;mors inctendone.!. adnullata in cfliAu,quemnbsp;ctra nos hgboit;qa caro ^rfus ccordabit Ipi,nbsp;nullaip pAi deleAatio erit qu rcftat bonx uonbsp;untati. amp; qa bell tune erit finitum,atq; pax uinbsp;Aoriam tcnebit,infultabimus ip morti.i.concUnbsp;pifeentix Si confuetudini temporali deleAationbsp;n,dictcs:Vbiefrmorsc5tcntioiua? ViAacs,nbsp;nec amplius ctendereualcs.Notdumquoq;innbsp;co qd Septuaginta tranftulerunt,De morte redi-roam illos, ubi caufa tua mors, ubi eft ftimulusnbsp;tuusinfcrne ,^a caufa mords ftimulusinferni,nbsp;peccatum eft. Sed in refurrcAione eorum quos rnbsp;Chriftus ^demi, non luenietur, idcoc]; mortinbsp;infcrntnnfultabunt.Prxcipue tarnen faluatornbsp;cumpro redcmptionchumanigeneris fanguinnbsp;fuum fudiflctjamp;peccatum mundi deleuifiet,pronbsp;quo moriebamur 5^ ad infernum ducebamur,nbsp;infultauit morti SC inferno.dicens;Vbi eftcaufanbsp;tua mors?bi eft ftimulus tuus infcrnc?Qui Si fcnbsp;cundumnouam tranflationem dixit ; De mortenbsp;redimam eos.Ero mors tua o mors, ero morfusnbsp;tuus(ideft,mordens tc)infcrnc.Id nanq? quod oCnbsp;cidimus,3gimus ut peniius non t. Ex eo autemnbsp;quod mordemus, partem abfirahimus, parti}!nbsp;relinquimus. Quia ergo dominus in elcAis fuisnbsp;fundiiusocctdit mort.morsmorti cxdtit.Qiiianbsp;uero ex inferno partem abftulit 5? partem reli-quit,n occidit fundttus, fed momordit inferninbsp;Netpern infideles quofcpdC pro fuis criminibunbsp;(ternis fuppijs deditos ab inferno traxit,fed eogt;nbsp;llmodo,quos fuos fide Si aAibus rccognoui^ Itaqucfratres mei dilci, (labiles eflot^ f immobiles, abundantes in opr domi'nbsp;ni Temper, feientes quod labor uefter noOnbsp;cllinanisin domino,nbsp;^Qnquidemcertosuos feci derefurreAioe futf'nbsp;ra. Sc de ceteris uos diligenf inftruxij'to^; ofrlt;lt;hfSnbsp;wei dt/fftijid ,qs muh digo, eflotefiabilef,in^^ |
|
CAPVT A refurreCHSisuelinpropofitouefro bono.cztw^ Wo6i/,ut nemo uos de ftatu fpei futui ultra monbsp;uerc poffit.uos dico.fo^- abundantef in opr man-datoruna dotnini/cientef pro ccrto qud labor uefler nonbsp;fflianif,id cft.calTus in domino,idec,mdomini 1ernbsp;uitio.quoniam C inipl carne ueftra qu nunc lanbsp;^orat, gaudcbitis. Omnibus quacad dodrinamnbsp;ecclefiafticam ordinandam rteceflaria funt,hadenbsp;nuscxpofitis, 8(, quxuitanda uel qufequcndanbsp;funt,demonftratis,fixos efle iamilloshortatur innbsp;bono:5c in operibus,qu frudum apud dcum fanbsp;ciunr,lemper elle promptes C copiofos; qa pernbsp;baecqoexpofitafunr,certi funtdecactero accc-pturosfe boni operis meftrede dQmino,nepranbsp;UtScolloquijs poflnt peruerti. CAPVT XV r. De colleisautem qufiitn fandos, icutordinaui in ecdefqs Galati,itanbsp;6c uos facite. Per unam fabbati unufquifpnbsp;UeflTum apud fe reponar, recoBdens quodnbsp;ci bene placuerit,ut non cum ucnero, tunenbsp;colled fiant. Cumautetn prfens fucro,nbsp;quos probaueritis perepiftoas,^os tnittnbsp;perferre grati ueftr in lerufalem.Quodnbsp;fi dignum fucrit ut ego earn, mcc ibunt. De alijs,inquit,hucuf(}) monui. Sed nunc de colledif monco, ^ult;efiuntinjanloi, id eft, de fum-g ptibus qui per lingulas ecclefias colliguntur, utnbsp;in lerufakm Tandis mittantur, qui in magna in-digennafuntapud inldeies ludos, quafidefer-torespaternarum legum, S( credentes in hominem crucifixum.Moneo ut(ficutccclefrjs Galatanbsp;rumdifpofui)pfritmp^4(,-qu3, jftdt^inicadinbsp;es, unufquifijueuerum reponatapndfe, quo eis mit/nbsp;tat. Apud le reponat, ne fuipicetur fraudem fi a/nbsp;pud alium repofuerit. Ipfe dico, reeondens illiid,nbsp;ne iterum fibi fumt, recondat ^uodei bcneplacunbsp;rit, ideft, quod deuotocordeofferreuoluenr,nbsp;nonquod animum ciusgrauet. Quod idcirconbsp;pgt;rxmoneo,ut non tuneantcollelhe,cum uenero'.epiiinbsp;gtauarer.fi totum lbito fmul ficret, ego ma-toribusftudrjs fumdeditus. Per dorainicaradiem colligite, undc refrigerium habet fandi paunbsp;perestut qua die Chriftus fi.irrexerit,uos ad ope-fa mifericordi furgatis.Colligite, inqu3m,quianbsp;quod pailla tim multis colligitur, nec eft graue,nbsp;^^inuenitur multum. Interim colligite Cqua/nbsp;Cm thefaro reponite apud uos unufquift quodnbsp;oluerit. Sed cumfuero pritfens, mittam in leruflemnbsp;ptgt;-fquot;gr4fMm,id eft , gratuitam dationc ueftr,nbsp;eos^Kof probaucritif, ideft,probos iudicaueritis*nbsp;amp; mittam eos prr epiolat, quia epiftol teftimo/nbsp;nium prbenc miflis, ut cum gratia excipiantur.nbsp;Vtrunq; pono in ueftro arbitrio, ut SC quod uo-bis placuerit,tribuatis;amp; quos ad portand mit/nbsp;^tn,eligatis.Scd^ digHitm plt;frittetiam egoexm,idnbsp;'^peegere debeam, id eft, fi copiofa fuerit fum-ptuum coilcdiojtunc mecum ibunt, id eft, pergentnbsp;mccum. |
XVI. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I5{gt; Veniam autem d uos, cum Macedonia C am pertranfiero. Nam Maccdoniam per*nbsp;tranfibo. Apud uos autem forfitan mane*nbsp;bo, uel etiam hyemabo,ut uos me dcduca^nbsp;tis quocunque icro. Nolo enim uos mo*nbsp;do intranfitu uidere. Speroenim me ali*nbsp;quantulum temporis manere apuduos, iinbsp;dominus permiferit. Permanebo autemnbsp;Ephefi uf^ad Pcntccoften , Oftiumenimnbsp;mihi apertum ei magnum Sc euidens, inbsp;aduerfarq mufti. Per omnem inftrudionetn ut Ixtos illos fa/ ciat, aduenrum fuum ilJis promittit. Per quodnbsp;etiam omnesadmonitiones fuas, quibus illos cotnbsp;rigit, quot;agis ftrmat: quia qui audit ucturum eutnnbsp; quo Jcgaccepit.lolicinorft, neaduenienceilnbsp;lo erubefeat. Parate,inquit, colledasantequainnbsp;ueniam. ueniamautem ad nos, cum pertraneroMace^nbsp;doniam, uifitando fingulas quafq; ecclefias, qusnbsp;ibifunt, Sdeonfirmando animos fratrum. NrfiMnbsp;lUicedonUm pertranbo, quia non cfr opus ibi diunbsp;roOrari, quoniam pauca fnt in illis emendanda.nbsp;Sed apud uos jorlitan manebo, uel etiam hyemabo, id c,nbsp;hyemis tempore toto morabor , qm multa funtnbsp;iriobis corrigeda.Sed apud Ephefios cum gbusnbsp;maneo d hanc epiftol Icnbo,permanebo uf^ adnbsp;PfHfeco/e. Nec mit fi tato tepore ibi uolo manenbsp;rc.Nam oftium mihiapertume(libi magnumVeuids,nbsp;id cft.manifeftum prdicationi mef,p quod pofnbsp;fim prdicando ad corda audientium intrare. Sinbsp;fidem Chrifiianam introducere.CT aduerfarij multinbsp;obfiftunt mihi,quiconanturopus meum impeftnbsp;re:amp; idco me necefle eft cum illis adhuc cofligC''nbsp;re.Quinquagenariusenim numerus femperadnbsp;pnitentiam referri fokt uel ad remiflionem,nbsp;muJta continet facramenta.Vnde nunc Apo*nbsp;lus apud Ephefios, quibus myfticaqudiftbbnbsp;ueratjdicitfe^ermanfurumufqjadpentecoften,nbsp;id eft,uft]j ad quinquagcfim^donec pfelt;ftc ad denbsp;umeonuerttur. Si aduentu landiipsdigni ef-ficitur.Inucneratenim illicpedora deigratifi/nbsp;tientia.gbus prompte infunderet my fteri Ch rinbsp;fitanuenerat SC aduerfarios multos. Quanto emnbsp;idortei inueniebantur ad fidm,tto magis infur-gcbantquizclarentur,contradicctes Si repugnnbsp;tesdoeSrin domini.Nam in eo quod ic,ftiumnbsp;mihi apertum eft magnum Si euidens, aduer-farij multi.quidaJiudintclIigi poteft, nifi primi-lUs prxdicatoibi per efyuge]io,credidiirc mulnbsp;tOSjfiC multos eiufdemndei aduerfarios exitilTenbsp;fccundumillamdominifententiam, VobisdatS Matth.jnbsp;eft noflmyfteriumrcgnic3elorum,iJIisautnon Mrfrc.^nbsp;eftdatum^Oftium magnumapertum eft,ideft, lkcicS. tnulta corda ad audiendura aperta. Siautemuenerit Timotheus ,uideteut fine timor fit apud uos . Opus enim do*nbsp;mini operatur ficut Cego.Ne quis ergo iinbsp;lum fpc^nat, Deducite autem illd in pace^ |
XOO nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,L AD CORINTHIOS
A ut ueniac ad me, Expeoenim ilium cum fratribus.
Qiiamuisea prxdicaret Timotheus qux ab Apoftoloaccepcrat, tarnen quia non erat autorinbsp;tatiseiufdem, commendat ilium Apoftolus, nenbsp;forte ab his qui diflenticbant in plebe, no ut cratnbsp;dignusreciperetur:6lt; perftrcpentibuscis, nafee-retur illftimor, nihiltjf proficcret aduentus illiusnbsp;faluti corum. Poflent enim 6^ geciles cxcitari adnbsp;fcditionem difcordia plcbis,accepta occafioncirnbsp;ruendiinTimotheum. Ideoncfpcrnatcumali-quis, inquit, quoniam opus dei operaturctttty ego,nbsp;utfcihcetincaautoritate accipiaturqua amp; apo/nbsp;ftolus,erat enim amp; ip k epifcopus.Quem tti menbsp;ritieflcdeclarat, ut non folum inter cos honorannbsp;dum ilium prxcipiat,fed ctiam cum profigifei panbsp;rarer, dedutendum cum obfequio ut apoftolumnbsp;domini.Tam enim neceflarium eum oftendit, utnbsp;etiamipfe ilium expedaretcumfratribuspropfnbsp;euangclium Chrifti.
De Apollo autemfratre uobis notu fan eio, quoniam multum rogaui cum ut ueninbsp;ret ad uos cum fratribus: utiquenon fu^nbsp;it uolunns eius ut nunc ueniret, ueniet ault;nbsp;tern cum ei uacuum fuerit.
AdUK 18. nbsp;nbsp;*11nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Apollo ex ludxis erat, Alcx5drinus*na
tionc,dodus in lege SC eloquentiflimus, atep Co/ rinihiorumepifcopus: fed propter diflenfionesnbsp;eorum recefferat Corintho. Quern dicit Apo- ftolusredire noluifle.fgnifics in hoc culpamconbsp;rum, uthoc audientes, rcfpuerentfalfosapofto-^s,^ pad ftuderent, quatenusmererentur utadnbsp;cos fiis antiftes reuerteref. Idco'qideTimotheonbsp;dixerat, Videtc utfinc timor fit apud uos,qui.inbsp;aliqui mifli non bene fuerant fulcepti : ac per hocnbsp;noijuenturum Apollo,nifi concordes fierent-Nonbsp;f!t,inquit,eiai uoluntns uel dei ut nunc ueniret dum tanbsp;lescftis.fcd ueniet eu eitpus uttcuum fuerit,id , qu-do uos pfeudo apoftolis amp; dil^fionibus ficnbsp;uacuosinuenerit,utaudiendxprxdicationi eiusnbsp;uacare uelitis:uel quando ab his qux nunc facit,nbsp;exoccupatus fuerit.
Vigilatc amp; ftatein fide, uiriliter agite Si confortamini.Omiaenim ueftra in cha=nbsp;ritate fiant.
Vt Apollo gratantcr ad uosucniat,wgi74fe, id eft,mentisoculos ad diaboli aftutias prxcaunbsp;das apcritc, nc uel ab immundis fpiritibus uel nbsp;falfisprxdicatoribusdecipiamini./lrffew/tie, idnbsp;eft, ne cedatis uelpicueft magiftris ucl gtilibus,nbsp;quifidemueftram impugnarc fatagunt ,lt;Sc uosnbsp;abeius arce pellcre.Viriliffr4gite,id cft,nolitc dif-folui.nolitc uigorem pcrderc,noliteeffoeminari,^nbsp;fed uiriliter bona facitc, amp; mala tolerate. CZ co-fort(Smini,id efi.femper efficiatisut fitin ueftra uir/nbsp;tute profe:us,amp;: omniit ueraunt non in diftenfionbsp;ne uel ira uel cupiditatc iccularisglorix.lcdwcbnbsp;ritute. Nam quiequid finccharitatc agitur ,nihilnbsp;eft, quuis elfe bonum ualdc uidcaiur. Cum dicit , omnia, tis oftendit ctiamipfas cBrreptio/
nes,quas afpcras fcntiuni qui corripiuntur, ctiffl charitate elfe faciendas.
Obfecro autem uo/fratres,nolli3 dom^ Stephan C Fortunati C Achaici, quoni*nbsp;am funtpnmi'ti Achai, amp; in miniftcrf^nbsp;um ndorumordinauerunt fetpfos, ut^nbsp;uos fubditi fill's ciufmodi, i. omni coope*nbsp;ranti Sclaboranti. Gaudeo autem in pr*nbsp;ientia Stephan amp; Fortuna amp; Achaid,nbsp;quoniam id quod uobis decrat. ipfi fuppionbsp;uerunt. Refecerunt enim C meum fpiri-tum i. ueftrum.Ci^nofciteergo qui ciu*nbsp;modi funt.
Monui ut omnia ucftra opera in charitate fi ant.Sed nunc oh/icro utfubdi fitb eil qui funt tales,nbsp;qualis eft domus Stephanx Fortunati. tJoitnbsp;enim domum Steph4nte CZ Forlutlifti ^Achtiici, quinbsp;/Nt primitiie Achnbe, id eft, primi credid crt ex hinbsp;qui luntin Achaia.nam SiCorinthijfunt AchaPnbsp;ci.cz ordiniiufiunt fetpfos in miniflerium Jinorumjd ,nbsp;utcalcata auaritia tandis dclaboribus fuis mini*nbsp;ftrarent neccfl'aria, 8C 'maxime prxdicatohbus*nbsp;Oblccro iftsut fubditi fitis operarijs ciufmodi,nbsp;ez omni cooper4Hft, id eft, cum talibus operand CTnbsp;IttborMi, Vostalibuseftotefubditi. Sedegoiilnbsp;pr^fentia Stephiina Cr Forlunitti {2r Achitici gaudeo,nbsp;uelquiaprxfentcsfiant apud uos. Si in illispo-tefiis magnum habere profedum, uel quia mihi uenerunc pro uobis miniftrarc. Q^onw idnbsp;quod ex uobis dcerat,ipfuppkuerunt,id eft, miniftra^nbsp;uerunt mihi quod uos non fecHis.Refceeruntenimnbsp;er itieum/^ium mihi miniftrdo neeeinst^crueftru,nbsp;quibus apoftolum feruauerunt.Rcfccerunt fpirPnbsp;tum rneyim, pro mea 13ftitia:rcfcceruntucftrufflnbsp;pro charitate uobis exhibita.ErgocogoJcife.i.dinbsp;ligite honoratc cos ciufmodi funt.
Salutant uos ccclefi Afi Salutant uos in domino multum Aquila Prilcacuoinbsp;domeftica fua ecclefia, apud quos et holpi*nbsp;tor, Salutantuos omnes fratres . Saluta*nbsp;te inuicem in ofculo fano, Salutationie^nbsp;manu Pauli.
S4lttt4t,inquir,ot omnes ecekfite A/7lt;e. Ac fi d cat:Qtiod ego fcribo,omnesdefidcrant. Perho^nbsp;eiiam commonct cos,ut ftudec illis fieri fimilesnbsp; quibus falutanf. Aquilu cr Prifett funt maritusnbsp;uxor,qui in Adibus apoftolorum legunf .DoW^nbsp;iciteorumeeeka, congregatio fraternitatis apnnbsp;cos mancns.Erant enim hofpitalcs. Ofculumnbsp;ro iandumffignum pacis eft. In quo ut inuicemnbsp;bi adhereant fublata difcordia, monet ut caftanbsp;pacifica fint olcula,qux in ccclefrjs danr,amp; fimi*'nbsp;lata non fint.Dehinc le in hac epiftola fubfcrip*^nbsp;fe oficndit,dics:S4lHt4ftome4 W4 P4li,ut induh*nbsp;tantcr feiant cpiftolam eius efle.
Si quis no amat dominfi noftrum Icfu* Chrifium,fit anathema maranatha.
Amatores,inquit,Chriftifaluto. SedSi^y non amat dominum noflrum lefum chriflHm,t unntbfi^*
CAPVT .h
toi
|
A idcllkalkhatus deo. Anathema quippe alienatio uei alienatus intcrpretaiur.Secundum Augufti/nbsp;num, anathema dicit ^ndemnatus * maranath^.i.nbsp;donee dominus redeat.Excmunicat ergo Apo/nbsp;ftolus eum,g non amat Chrifium,uffp ad diem iunbsp;dicij.quo ipic reddet unicuiq; quod iuftum fueritnbsp;reddere.ut tune fiChriflo placucrit,communio-l, nem qui anatheraatizatus fucrat,recipiat. Hiero/nbsp;nymusaut fie ait: Maranathamagis Syrum elt:nbsp;qum Hcbrxum, tametfi ex confinio utraruntnbsp;linguarum aliquid amp; Hebrxum fonet; Si inter-pretatur, dominus nofter uenit. Vt fit fejifus^ Si quis no amat dominum noftrum Ifum Chrift, ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fie anathcma.Et illo comBleto deinceps inferaf. dns nofter uenit, Quod fuperfluum fit aduerfus cum odijs pertinacibus uelle contendere,qu uc/nbsp;iifl iam cftet. Si qs n amat Sic. Ac fi dicat : Sinbsp;qs non diligit dnm lefum.non fit ei utilis adutusnbsp;ciusgiara completus eft; Si fie ad damnationemnbsp;fitei iccundus.qui adhuc futurus eft. Gratta dotnini noftri lefu Qirifti uobif cum. Charitas mca cum omnibus uobisinnbsp;ChriftoIefUjAmcn, t Sit uobi/cum femper gratia Chfti, fine c/ ius auxilio fubfiftcre non poteftis.nec aliquid bonbsp;ni facere. Propter illos qui diflnfoni ftudente^nbsp;Chriftum non amabant, dium eft ; Si quis nonnbsp;amat dominum noftrum lefum Chrift, fit ana-- thema. Qui cnim dicebant, ego fum Pauli, egonbsp;at ApollOjCgo uero Cephx,non amabant Chrinbsp;ftum:ganon Chrifto,fedhominibusgloriam danbsp;bant. Quia ergo no in hominibus, fed in Chriflonbsp;ipcs omnis ponenda eft,Grlt;lt;fM,inquit,lt;iomti no/irinbsp;lefu chrijlijit uohifeunt. Et addit : Chiritas mea ctunnbsp;otnniius uobit in chriflo,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ea Aaritac uos inui- cc in Chrifto diligite,qua ego uos diligo.In Chri-fto lefu uos diligitr excpio mci,n5 in amore fecu li.Deindc fubi0gft,Amf,qd intcrpretat.uere uelnbsp;fidelitcr : per qd omia q fupradida funt, uerenbsp;ac fidelif difta elTe confirment. Amen qppe,omi-urn confirmatio eft prxccdentium. 11. AD C ORINTHIOS EPISTOLAE ARGVJSENTVM. SCiens Apoftolus epiftolam profeciiTe.quam Corin-thiis miftrac, aliam eis iterum fcribit ad exhortan-dam obeditionem eorum, amp; tangit contumaciam *'onnuUor6 qui emendari noluerant.In hoc tarnen, animo relcuatUf. quod e a qu ad eclefiafticam ordinationfnbsp;pertinent, audierateffe correa.ceifut deincepsquia iCnbsp;uitia corufb paularim corrigertur.prterea quia ex parnbsp;tt magna effe cperant obedientes.Qui enim ea qu ad finbsp;lt;lem 8 ad eccleaftic ordinempertinent emdauerant,nbsp;eenam fpeni de fe dabant, quia amp; moresetque conueritonbsp;nem effent emcndaturi.Propter quod SC feftinanter fcri-pfit eit Apoftolus,ut ctriftati ex correptione priorUepinbsp;ftolx,in hac confolationem acciperent, SC crekeret in eisnbsp;fruiftut pocnitti,quatenus uidentes iam placere fe ei cutnbsp;difplicuerant, promptiores fierent circa bonos aftus. Etnbsp;hare principalis huius epiftolae caufa eft.Quidam tarn? eonbsp;rum (ut dium eft) noluertcorrigi,fed deleatione pecnbsp;atorumirretitl,amp; falfsapoftolis deprauati.poftpoficonbsp;etitatis apoftolo, pfis falfs apoftolis obediebant. V ndenbsp;nagiftcrcgregiusut eos d confeatu eorundem pfeudonbsp;prsdicatorum reuocet, miiltis modis oftrdit errorem flcnbsp;deceptiones) biUax ruin, Mt nuHiiin atnpliiu.in tw fi-duciimhabeant.necdololipr^dicitlonibusfidemadhi- Gnbsp;beant,qus uident ad perniclem animarum tendcre.Pro-pterquod Sc feipfum multifarie commendat,utcognofcnbsp;tes cuius aucontatis atque dignitatis ipfe ft,Iibenter eiusnbsp;doirinam fufeipiant,t lie ad falutem animarum fuarumnbsp;perueniant. Praecipit quoque fornicatorem correptfl recinbsp;pi.Nott etiam eos in cleemfynis parcos. Quia dero pronbsp;quorundam peccatis in epiftola fuperiori dotorcs corumnbsp;prxcipuecorripuerat,amp; multum fuerant contriftati.nncnbsp;eos Confolatur.fuum eis proponent exemplum,et docensnbsp;non debere impatienter ferre, quod pro alioum falutcnbsp;funt correpti.cum ipfe pro alina falute pericuns 3c mor-ti quotidie fubiaceret.Sed amp; de tribulationibus quas pati-cbantBr,confolatur eos exemplO fuarum tribulationum,nbsp;quas multo grauiores fuftinebat.Semper etiam uel prin-eipalirer uel fecundario uidetur intdere reuocare pfe'iinbsp;do apoftolis ill partem plebis,qux dhuc illos fequebaf. |
II. AD CORINTHIOS PISTOi _CAPVT .1. AVIVS apoftolus fu Chrifti peruoiunta*nbsp;tem dei, amp; Timotheusnbsp;! frater ccclefiie dei, qunbsp;eft Corinthi,cum omigt;nbsp;bus fania qui funt innbsp;___uniuerfa Achaia, Gratia uobis C pax deo ptre noftro Cdomi no lefu Chrifto fl Quafi dicatur; Vos Connthij mihi debes oJptdirc.f fallos apoftolosrelpuere, ga fum P4nbsp;lus upoflolus le/ chriflijd eft, mirabilis Icgatus fal-uatoris regis.llle rex qui folus infternum faluat,nbsp;mifitme.utuosadeum duccrem, utregnaretinnbsp;uobis,f uos faluarct Idcoip libenter mihi dcbc-tisobtemperare. Apoftolus Chrifti fum, n ufurnbsp;paciue, fed per uoluntittem dei pacris, id eft, Chrt-fto conftitutus lm apoftolus per uoluntatem^anbsp;triSjficucipft Chriftus ait : qoniam qux^lacitanbsp;funt eijfacio femper. Dei autem uo luntatem iu-ftam Sc rationabilem manifeftum eft elfe. Ac pernbsp;hoc rationabiliter C iufte dicor apoftolu.s,lt;jemnbsp;per uoluntatempatrisad uos mifit filius. Pieu/nbsp;do aut apc^oli,nec Chrifto funt mifli, nec pernbsp;dei uoluntatuenerr, necialutaudictium quaenbsp;runt.ldcop refpuendi funt. Paulus uos alloqui/nbsp;tur,cr Timotheusflter,^ primam illam ad uosepinbsp;ftolam poriauit, SC correptionem ucftram uobis renunciauit. Notandum quod nouait, Pau/nbsp;lus amp; Timotheus: fed,Paulus Timotheus fra/nbsp;ter, quia non ambo apoftoli. Ad Philippenfesnbsp;tn,ubi n erat tanta utoritai neceflaria,ferui atnnbsp;bo ponunt,ga ambo funtferuijno ambo apoftonbsp;li Paulus Sc Timotheus feribunt ecclefue dei, quienbsp;efl Corinthi.cum oibusfltn^l qui funt in uniuerft AcbrfW*nbsp;Corinihus enfin metropolis eft Achaix : SC ideonbsp;quod Connthijs fcribit, oibus fidelibus Achaixnbsp;prouincixfcribitur.Vobisad quos lcribimus,ficnbsp;gratia per quam pd ueftra remittantur :amp; pax*nbsp;per quam deo reconciliemini. Grst Oquot; pux fit uo^nbsp;bis deopJtre noflre^c^ uos adoptauit infilios.CrJnbsp;domino lefuChriflo,q uos fuo dnio mancipauit.fd-eo ponit patre SC filio tm, quoniS eo temporenbsp;tiullus errabat de fp fando, fed uel de patre uelnbsp;d lio yrabat, quiewnque in fid triniiati trrie- |
tos
A bat.Nanquefpiritus fanflus.dcquonunctacet, manifcftabatur fans per opera fua,id eft,pr ua-rias linguas,per prophetiaSjper fcrmonem fapinbsp;entixucl fcienti Sic
Bcnedus deus Si. pater dotnini noftri lefu Ghrifti,pater mifcricordiarum Si de*nbsp;us totius confolationis, qui confolatur nosnbsp;in omnttribulatione noftra,utpoflmusdlt;nbsp;ipf confolari eos,qui in omni prefliira funcnbsp;per exhort3tionem,qua exhortamur Si ipfinbsp;a deo ? Quoniam lcut abundant pailonesnbsp;Chrilli in nobis,ita Si pet Chriftum abuns^nbsp;datconfblationollra. Siueautem tribula:*nbsp;mur,pro ueftraexhortatione Si falute; iuenbsp;confolamur, pro uedraconfolation^ finenbsp;exhortamur, pro ueftra exhortatione Si fanbsp;lute, qu operatur tolerantiam earundemnbsp;paiTionum quas Si nos patimur, ut ipes nonbsp;lira firma Gt pro uobis, icientcs quoniamnbsp;Gcut focii pailonum eftis, fie eritis Si con^nbsp;folationis.
Primum perfeis loquiiur de tribulationc, ,pponens fe cxemplum panen SC. confolationis deo accept.Et inde le oftenditcommenda/nbsp;bilem,undepfeudoapoftoh Slt;fcquaces co^ne.nbsp;puiabanteiim uiletn ac contemptibikm: qui abnbsp;omnibus apud quos pr jdicabat.tam ignominio/nbsp;fe tra(Sabatur,amp; fie omnibus erat inuiius.utferanbsp;B percontumelijs C tribulationibusafficcret. Hjcnbsp;de eodicebant derogatores eius, uolentcs glorpnbsp;am eius minuere : fed ipfe in bis omnibus gloria/nbsp;t**, amp; inde benedicit deum, quia hc pro Chri-ilo ptftitur, SC in his nunquam fine confolationenbsp;deferitur. Sit. inquit, beneiUtts dr,qui Chriilumnbsp;fecundum humanitac creauit amp; fecundum diunbsp;nicaff genuic,atlt;^ ica eft deus amp;pater eius.Sit be-nedidus deus CT pater domini nofiri lefu Chrifli totnbsp;amp; tancisin nosbenefierjs fuis.lpfedifo, pater ntij-^nbsp;ricordiarutn, quia ex uifeeribus eius proueniunt innbsp;nos mifericordix eius,per quas C raultitudinemnbsp;peccatorum noGrorum relaxat,amp;ucaurum nosnbsp;inigne tribulationura examint, c dent totiut, idnbsp;eft,integrx confolatiomt,ciui3 perfedam datconlbnbsp;lationcm his, qui pro nomine eius aduerfa pati-*nbsp;untur,Uel qui in ludu panitenti affligtur.Hocnbsp;6f propter Corinthios dici.qui correptionis eaunbsp;fa fuerant ccriGati. Multum enim refrigerij dat,nbsp;quod audiuntdeum elpatrem mifericordia^;nbsp;quia intelliguntfcad hoc corredos ,ut ad piumnbsp;patrem conuertertur, qui per multas mifericornbsp;dias multa peccata eorum dclerct,amp; gratiam eisnbsp;uirtutum daret. Cur enim pater mifericordiajnbsp;uoeatur, nifi quia per paternai^ mifericordiait nbsp;uifccra recipitfilios panitenti amp; in antiqu gra-tcam rcducitjUt n Ibla fit uenia,fcd Si. priftini fianbsp;tus reftauratio ? Et ipfe efi deus totius confolatioznbsp;nis.quicontriftatisinpanitetia datprfedam c5nbsp;folationem.tribuendo fpem non folum euaden-di tormenca.fed Si confequendi prjraia^ Qai no$
JL AD CORINTHIOS
Chrifii prxdicatores eonfotatur ! omnttor tr^uti C fiow.tam corporis qum animx.N in quadam*nbsp;fed in omni tnbulatione ||ps confolatur.ncdcficinbsp;amus.Confolatur nos,uel per fe nobis apparens,nbsp;uel per angelum admoncs, uel per fcripturas.uelnbsp;per alios fandos,uel per occultaminfpiratieminbsp;uel pertribulationis alleuiationem .fiueper no-ftram de tribulatione liberationem. Ita confolatur nos, ttt er tiopfi peitnuf confolari cos qat in omninbsp;preffura fnt tribulationum j) nomine Chrifii. uelnbsp;q funtinomniprclTura peccatoijt.id efi.quos prenbsp;mit farcina criminum. His enim confolationctnnbsp;exhibemus,dum eis fpem uenix panitetibus danbsp;mus.Confolaf nos de^,ut amp;nos confolemur alinbsp;os,atq;itaneminem fuonim relinquit defolatS,nbsp;Si multo magis in futuro remunerat,quos etiamnbsp;in prxfenti non deferit. Eos qui funt in aduerfita/nbsp;turn prelEira.poflumus cfolari exhortando adnbsp;panitentiam Si tolerantiam per exborti(fionrm,quanbsp;etiam nos ipfi l deo intus exbortamur ad confiantnbsp;am paifionum. Vere confolationem amp; exhortanbsp;tionem deo percipimus, ut Si nos alijs folatianbsp;miniftrcmus.Qijottt(tm|cHtp(tJ?ionc$cbrtJli,quasipenbsp;ptulitd^ ntispfercndas dercliquit,lt;tb(ilt;(nt(nnOnbsp;bif.qui fumus membra eius, iflt;t,id efi, non minusnbsp;abSdat eti confolatio noflra, qu deus nobis intus fnbsp;*Chriflu exhibet.N ficut Chrifius efi caufa pafiionbsp;n,Gc idc ipe c caufa amp;cfolation-amp;idco nuinbsp;liores.fcd glorioforesxfiimdi fumus ex eo, qrnbsp;paflionibusChficmunicamus,qs deus inobuS Pnbsp;aduerfis femper ita confolat.ut 5^ alios confolarinbsp;polTimOs. Nos quidem prauis hominibus paf-fiones fufiinemus,amp; deoconilationcsucl ex-hortationes accipimus,fed h jc omnia pro uobisnbsp;funtzQuia fiue tybulantu^id efi,ignc tribulationisnbsp;examinarfiur, hoc fit pro ueftraexhortatione CT pronbsp;uefira falute; quia noftro exemplo uos horcat de-us ad tolerantiam tribulationum,p quas ad xternbsp;nam falutempuenietis:/?ttcfon)/4wrintus deo,nbsp;prouera id fit confilationejd eft.ut uos inde potilfinbsp;mum confolemini.fiueexhortamur dco,finitismanbsp;lis, uel datauirtutc nobis ad grauiorapfcrenda,nbsp;hociterumfitproKcJlrit exhortatione amp; falute; quianbsp;Si uos deus fie exhortatur pmanere in fide, Si pnbsp;ea pari maiora qum ptulifiis.^ fcilicet exhot'nbsp;tatio operatur,id eft, intendit operari in uobis wle*nbsp;rantiani earundem paionum, ^uas er nos patimur. Ve*nbsp;operatur tolerantiam ,id cft,opcratur in hoc,utnbsp;feruetis tolerantiam earundem paffionum. Si'nbsp;ue pro una parte legamus intolerantiJm, id cGnbsp;grauem tolerantiam.Nam ficut nnunquam in'nbsp;potens dicit^ ualde potens,ita nunc intolertinbsp;pt dici magna tolerantia.Exhortatio igitur qunbsp; deo P nos accipitis, operatur in uobis intolec^^nbsp;tiam,id cft,fortcm tolerantiam earundem pafl*nbsp;num quas amp; nos patimur. Cideo hoc fit, ut^fnbsp;noflra qu cfiprooWr,id eft.qua Iperamusueft^nbsp;falutem,firma fit Si rata.Nos patimur aduerfa,*nbsp;de uobis fpem bonamhabemus,/cjcifr pronbsp;to quoniam ficut nobis ejlit fodj paionum ,fic eritisnbsp;futuro feculo focij etiam conflatioais xternx,
-ocr page 231-CAP VT
A pceptiiri fumus. His uerbis mukumcos animat Apoftolus ad tolcranti aducrtatum pro Chri/nbsp;fto. Qui C fubiiingit:
Non em'm uolumus I'gnorare uos fra* trcs de tribulatione noftra, quc fada eft innbsp;Afia, quoniam fupra modum grauati fu*nbsp;mus fupra uirtutem,ita ut tderetnosctinbsp;uiucre. Sed ipfi in notnfmeripfis refpofumnbsp;mortis habuimus, ut nos fimus fidentes innbsp;nobis,fed in deo; qui fufeitatmortuos, quinbsp;de tantis pcriculis nos eripuit C eruit, innbsp;quem fperamus quoniam Cadhuc eripiet,nbsp;adiuuantibus C uobisin orationeprono*nbsp;^is,ut ex multarum perfonisfacierum,eiusnbsp;in nobis eft donatiis,per multos gra*nbsp;ti agantur pro nobis.
Maiorcs exponit aduerfitates, quas p Chri fioSc alioijifakitc pafluseftjUtcumipkpatTusnbsp;fittantas .difeipuli Stalij minores non recufeninbsp;pan quaflibet tribulationes,amp; coi^aratioc ma-giftri erubcfcant difeipuli fuam dolcrc iniuriam,nbsp;cum magiftrum multo maiora ptulifle cognoue-rint. Dixi ga nos tribulaties patimft', ut C uonbsp;naitemini.Et uerepatimur. onenimuolumusigno'nbsp;r^reuoj fratres.h ut ignoretis Je tribuUtioue noftra^ ne*nbsp;forte dolcatis de ueftra. Vobis em ^ficit e noffe,nbsp;qa tone cognofcctis uos parua pati.Pfeudo apo-ftoiifuas narrt glorias, nos at pafles noftras.
Nolumusutignoretisde tribulatione noftra, nobis in Aftlt;t minore, qu cft pars maiorisnbsp;Gx,quoniam fltpra moJum.i.fupra quantitate omnbsp;um prxcedcntivi tnbulationum,gr4H(tttfttmwp/nbsp;dcrc tribulationis ilHus fftrd uirtutenf humanam.nbsp;,Nulla em uirtus huma A tantulb pondus affliinbsp;onisfuftinere poflctcum uita.nifihumanxfragPnbsp;litati uires tribuiflet gratia diuina.Etiflt;t magnitu/nbsp;dine tribulationum lumus oppreiThuttiederetnotnbsp;u foium fuftinerc.fcd etUntuiuere, Ncc folum tnbsp;debat nos uiuerc, feJ ip/ etiam re/}3olt;w mortis ha-w'mus.i. cum quidamdeuita noftra abalijsquac-ert.nihil refponfum cft illis de uita,fed folum-'^odode morte, quianullusnohisuitampmifit.nbsp;. f^cfponfum,inquam, mortis habuimus non lan-*5in aljjs.fcdcti wo6ifwe'p/.i.qudorationnbsp;oftram confuluimus, nullum nobisremediunanbsp;mortem promifit.Rcfponfum.id cft,certitu-dinem mortis in nobifipfis habuimus, quoniamnbsp;, intima noftra refpondert nobis mortem adeiTe.nbsp;Vel refpfufj, mortis habuimus.id eft,morsipfanbsp;f nobis amp;docuitno8omeauxilium de-ifto folo fperandum cire remedium,nbsp;cui etiam mortuos fufcitarc poftibile eft.utnon finbsp;mus fidentes in nobis,[d in deo.qui fufeitat mortuos,qui denbsp;^(nttspericulis eripuit nos- Tanta infolentia iniquita-tis contra fdei prdicatoresinfurrexit.ut mor~nbsp;oculos habert. Deniep erepti de ipfanbsp;ptcHura, refufeitatos fe dicunt. Sic enim affliftinbsp;yerant, utdefpcrarentdc prfenti uita. Sed ganbsp;.'UsprjGdiafua non negatin neceffitate pofitis.
.1. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cj
maxime fuis, eripuit illos delperantes de femet- C ipfis,fidentes autem de deo. Nimia enim preftu-radeficerc fc profitebant,nifi deusadefler. hocnbsp;eftjUt non Gmus fidentesin nobis,fed in deo: quinbsp;fufeitat mortuos,amp; uelut morte nos fufcitauitnbsp;prefl'ura tribulationis, quinos de tantisptricu-lis eripuit,cr quotidie nos eruit ab aduerfis.In^H?nbsp;Ifieramus quoniam cr adhuc nos eripiet,adiuuantibus crnbsp;o6if ereptionemnoftram inoratione fatpr o-6if,ideft,non folum cteri fideles nos adiuuabucnbsp;apud deum ut malis eripiamur, iedetiam uosnbsp;orantes pro nobis.ldeo nos eripict orantibus uonbsp;bis alijs, utexperfonismultarumfacierum ad deumnbsp;per prdicationem noftram conuerGs,agantur pernbsp;multos fideles gratia deo pro nobis.grux, dico, eiutnbsp;donationis,id eft, Jiberationispericulisqlt;eiWnbsp;cjl.QvBgt;niam gratia dei eripit nos caufa multoi}:,nbsp;pro quibus amp;patimur,ideo multi pro nobis granbsp;das deo rfrant cum eripiraur,uel orent cum panbsp;timur.Perfonae multarum facierum funt homines mukarutnae ta t qualitatumdiuerfarum,nbsp;idjeft,pucri,adolefcentes,iuuenes ac fenesac uetCnbsp;rani utriufq; fcxus.Et hsc perlon funt eius donanbsp;tionis quin nobis eft,idcft,perdodrin noftrnbsp;faft funt participes eius fidei,quam deus nobisnbsp;donauit.Ideo ex his perfonis ad de per nos connbsp;u^rGs,amp; eius donationis, id eft, fidei quac in no-bis eft,participibus effedis,agant per multoscrenbsp;dentes grati deo pro nobis ab aduerfitate ere/nbsp;pds.Vel perfon uocant fandi,qui funt apud denbsp;ura honorabiles amp;:3cceptabiles.Ethifuntmultanbsp;r facic]?t,gain interiorfhomine fuohabct unuf-qui^fq?corum ftiaidfaciem^icr qu 3ogt;gnQnbsp;fcitur,id eft.intentioncmjbne agendi : quoni^;i|_,nbsp;alius intchdit adboc^ahos prdicandqiinftrunbsp;at,alius ut eleemofynas tribuat, alius ut frequenter oret, alius ut ortibus fubfidia corporis mininbsp;ftret.Et ita fuam faciem,id efi,fuam bonan^tennbsp;tionem habnquf(Tamp; h multa^ facierumnbsp;perfon fut^eius donafionis,id eft,eius gratif nonbsp;bit diuinitus dat,qux in nobis eft:amp; idcirco exnbsp;his aganigratiaedeo p multos pro nobis,qui eosnbsp;fecimus participes donationis noftr.
Nam gloria noftra hc eft, teftimoni* um confeientia: noftr,quod in fmplicitagt;nbsp;tecordia C fynccritate dei C non in ipicnnbsp;a carnali, fed in gratia dei conuerfati fu*nbsp;mus in hoc mundo, abundantius autem adnbsp;Uos. Non enim alia feribimus uobis g qunbsp;Icgiftis amp; cognouiftis. Spero autem p ufinbsp;que in fincm cognofcctis, ficut 6C cogno*nbsp;uiftis nos ex parte, quia gloria ueftra fu*nbsp;mus j ficut C uos noftra in die domini no*nbsp; ftrilefu Chrifti.
Ideo,inquit,n diftidimus de auxilio dei,fed fperamus quia nos eripiet,quoniam pura eft c/nbsp;feientia noftra, qu teftatur nos bono ac fimplftnbsp;^ianimofeciife quicquid fecimus. Sicut magnanbsp;pcena eftimpiorura confcientia,ic magnum gau
204 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,11.
A dium e(l piorum confcientia. Nam ctG diabogt; lus uelhomo peruerfusfalfaseiscriminatiocsimnbsp;pingerc qurat.ipfi tarnen coram dco intus glorinbsp;antur ex bonx confeienti teftimonio. Vnde ncnbsp;gloriamfuam Apoftolusteftimonium confeiennbsp;tix fux memorat:qutafauores orisalieni no ap-pete ns,uitx fux gaudia extra lemctipfum pone-re ignort. Ac fi dicatrldeo glorior in tribulatio-nibus, qjia confcientia mca me non reprehendicnbsp;prxdicafle caufa lucri uel glorix temporalis, fednbsp;reftiscftmihi.me pio ftudioueftram falutcqux/nbsp;ClTe. Nlt; gloriit noflrit htec efljefiimonium confeientitenbsp;/ior^,quod fciJicet inmplicitate cordis cr fynceritittenbsp;dri conuerptiumus in hoc mundo.Hxc eft gloria con/nbsp;fcientix noftrx.fimplicitas SC fynceritas. Simpli-citas, qa nihil per duplicitatem fecimus, ut aliudnbsp;haberemus in corde, aliud in orc, fed totftn pernbsp;ftmplicem puritatem.Synceritas,quia One carie,nbsp;. Btjwiolo' id eft.finecorruptionccofcientiamhabuimusin/nbsp;Jia bre 4 tegram. Et hxc fynceritas Si ftmplicitas fuit dei,nbsp;doSit no quia fynceriter C ftmpliciter dco placerc ftuduinbsp;rtcipitnr. mus in cundis qux geftimus, Si in eo Gmplicesnbsp;ac tynceri fuimus.Pfeudo aiitem apoftoli no Gmnbsp;pliciter.fcd dupliciter ambulant: quia per hypo-criGmfaciuniquicquid bonifacereuidcntur ,6inbsp;euangelicx gratix mifcent carnales obferutiasnbsp;legis. Nee fynceriter. id eft, Gne carie lerebi^-tx Si corruptx conftientix quicquam faciunt.nbsp;Nos uero conuerfati fumus in Gmplicitate cornbsp;dis Si fynceritate dei,CZ 0 irt ppieMtw C4r/4h',quxnbsp; eft uoluptates diligere Silabores uitare.ac corponbsp;ris commodaqurere,Si hominibus placcre,uclnbsp;fecundum naturas rerum Si non contra prxdicanbsp;r/d in grtttiadci,id eft,in gratia eugelicx pr;dicanbsp;tioni^ fanditatis.conuerfatifumusinhoc mu-do, ubi tot mala Gunt, fed abundiintius dd uos hocnbsp;fecimus, quia nihil unquamauobis accepimus,nbsp;cunapoftemus ftipendia fumcre de bonis no -ftris. Pfeudo apoftoli autem Si iuxtamundila-pienuam prxdicabant.ne oG^nde|^nt homines.nbsp;Si quxftus cau fa prxdicabanc. Vnde Apo fto-lusnunquam Corinthijs uoluitfumptusaccipenbsp;re,ne his occaGonem darct accipiendi.Si hoc eftnbsp;quod a bundantius ad eos (id eft,apud cos)in granbsp;tia dei conuerlatum fe dicic, quia cum ab alijs in-terdum acceperit,ab hisnunquam aliquid fumenbsp;re uoluit,ne Gbi autoritatem at gucndi,eosminu-eret. Vere apud uos abundantius qum apudnbsp;ahos conuerfati fumus in gratia, id eft, gratisnbsp;omnia uobis miniftrauimus : quia modo nondlidnbsp;fcribintut uobis qudm ca qutc Icgiis in epiftola priore,nbsp;CZqux cognouiftis in exj^rientia opcrumnoftro/nbsp;rumjd cft.ncc per pr^miGarn epiftolam aliquidnbsp;exegimus, neccumprxfentescflcmus,quicqu
AD CORINTHIOS nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;)
inhocperlcuerare,5Hi4nosJwfgIonlt;lt;ttt/lr4,/fWf nbsp;nbsp;nbsp;j
CZuosnord^id cft,pcr nos gloriam xtcrnam con-fcquidebetis,5i nos per q^s bene inftrudos.Q^ no eftet,Gcum offcndiculo uobis accipcreinusnbsp;Et hxc gloria nobis eft futura non in node prx-fentis fcculi, fed in die Si clariGcationc domininotinbsp;lefu chrifli, qua ipfe manifeftabit omia. Si eius uonbsp;luntati nemo reGftct. Tune Si uos gloriGcabimi-ni,quia bene nobis obediftis;Si nos,quia uos benbsp;nedocuimus.Ideopcrfeueraredebetisin boni*nbsp;qux cotpiftiSjSi feropcr meliorari.
Ec hac confidetia uolui prfus ucnire ad uos, utfecundam gratfani habereds,fifpetnbsp;uos tranfire tn MaCedoniani, c iterumnbsp;Macedonia ucnire ad uos, Si i uobis dedifnbsp;ci in ludam. Cum ergo hocuoluilTcm,nbsp;nunquid leuitate ufus fum aut qua; cogi^nbsp;to, fecundum carnem cogito, ut Gt apudnbsp;me, Eft Sc Non?
^Poftqu^ fc comm cdabilcm oftendit de tri bulatioibus luis,unde uilis Siabiedus apud quoinbsp;dam potcrat xftimari,purgat fc etiam de quadnbsp;re,de qua ig^endax Si leuis poterat reputari quinbsp;bufdam.In priore cnim epiftola promiftrat fe unbsp;^iurum adeosjcum Macedoniam pcrtranGret.Sinbsp;apud eos aliquandiu moraturum. Si tarnen nonnbsp;uenit.Etinde,quantum adreputationem quorumnbsp;dam ftmpliciter intelligcnum,uideri potcrat me'nbsp;dax Si inftabilis:ftc(}; iam apud eos amittebat Grnbsp;mitatcmautoritatis.Vnde feexeut, Simultis ^nbsp;rationibus oftendit, quia non ideo mendax xfti-mari debet quoniam non uenit ad cos, quia non ,nbsp;abfolute dixit ft hoefadurum, fed ait. Si doini'nbsp;nus permiferit. Nec eft ^dicandus mendax, qui ' *nbsp;dicit faifura quod putat ucrum :quia quantum innbsp;fc eft,non fallit,fed fallitur: Si ccontra mentitur,nbsp;qui dicit uerum quod putat falfum : nec eft libernbsp; mendacio,q orc ncfcicns ucra loquitur,ftics aUnbsp;tern uoluntatc mentitur. Vcftra.inquit, gloria fit'nbsp;mus. Si uos noftra. Ethdcconfidentid, qua conGdonbsp;quod ftimus inuieem gloria aliorum, id eft, qui*nbsp;iam emendata eft uita noftra, utGtdigna nosglnnbsp;riGcare.ttolHi priufqudm item in Maced onia m, uet^^nbsp;re dd uos,ut ex aduentu mco hdberetisfecunddm grdi*nbsp;4m,qui dudum habuiftis primam,quando uos adnbsp;ftdem cuerti,id eft, uthaberetis conGrmationcnbsp;qux eft poft Gdem.Non eft igitur ociofum qui*nbsp;uolui ucnire,Si non ucni. Intelligerc enim debt'nbsp;tis.eife aliquos inter uos, quorum caiTfa uolun*^^nbsp;tern raeam non implcui,qui fc prius debent cot'nbsp;rigcre,ut m^oftint Ixti fufcipcrc. Volui ad uo*nbsp;ucnire,quos emendatos deGderabam uiderc,nbsp;per uos, id eft,ueftro dudutr4nftretn Mdcedotii^inbsp;qa licet compendioGus per ali uiam illuc irenbsp;fcm, ueftro tarnen amore per uos tranGrc difp^'nbsp;fui :CZ iterum d Hdcedonid uenire dd uos, utm ultipG*'nbsp;ter uos conGrmrfrcm, ty d uobis deduci in uddditt,nbsp;ferrem cleemofynam . Et quia hoc uolui nec innbsp;plcui.crgo cum hoe uoluiem, nunquid leuitdtet/usluquot;^'nbsp;utn Grma raitoe, fed metis leuitate hoc ueft***
uobis fufeepimus Gcut recognofeitis. Et non fo lum nunc iftud cognofeitis, fed etiam ^0 quod ufnbsp;$ in finem uitx noftrx cognoetis idem de nobis,idnbsp;eft,nos in codem permanerc,ut nihil uobis fu-snamus.cutamp;cognouiftisnos expMrte,non ex toto:nbsp;quia Si icitis quod abftinuimus.non tarnen fcitisnbsp;quta diledione idfecimus.ldo cogno|pctis nos
CAPVT a. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lot
|
amp; ead leuitate ditnitterem? Ncqua^ hoc putan dum.N leuitacis uitio non ruccunibo,amp; idcirconbsp;(nutabilitatis aura n^moueorgt;Quia non Icuita*nbsp;te.fcd conlio fcci,ut no impler quod difpofue-ratngt;nec aliud feci quod facicndii cracqa utili-tas anteponendaeft uoluntati,non uoluntas utilinbsp;tati, 4t ea eotojcimdm cernent eogito .i. morenbsp;carnalium hoim, qui pro terrcno comodo facilenbsp;mutant uoluntat iuam. Nunquid carnaliter co-gito,ui pro carnali comodo ucnire difpofuerimnbsp;amp; quia non crat,dimiferim^Non.Qyicm fccunnbsp;duna carn cogitat, tunc nonimplet quod diipo/nbsp;fiiit,qudo autamplioribuspcrfonisdiffre, autnbsp;rtc lucris aut apparatibus uincif.Spiritualis aunbsp;Knj tunc difpofit noniiSplet.quando prouidnbsp;tius aliquid faluie animx mcdicaf.Sic ego idnbsp;circo no implcui quod uolueram,ut uos per hocnbsp;ipfum cfflceremini mcliorcs, feiet me propter*nbsp;a diftuliffjquia quid adhuc inter uos no le pu/nbsp;rificaucrant peccatis. Nunquid fecundii carnnbsp;cogfto.itf P hoc/jfrfpttd me,Ejtcf Nond cft,affirnbsp;matio SC negatio de cade re per inftjnftanti aninbsp;mi.fcilicet ut fitin me dupiicitas,amp; in uerbis me/nbsp;is contrarictas.Nequaquam* Fidelis autem deus, quia iritio nofter q fuit apud uos, non eft in illo, Eft amp; Non,^nbsp;fed Eft in illo eft. Deienim filius lefusnbsp;Ghriftus, qui in uobis per nos prdicatusnbsp;eft,per me amp; Syluanum 6CTimotheum,nnbsp;fuit in illo Eft QC. Non, fed Eft in illo fuitnbsp;Quotquotenim promiifionesdei func,innbsp;illo Eft* Ideo C per ipfum dicimus, Amennbsp;deo ad gloriam noftram* Non eft in fermone meo cotrarietas, ut ^d affirmaui.negem dicendb Eft amp; Non. fd dtui eftnbsp;fi({elif,id eft,uerax,qpcr os meft io^tur,quU fermanbsp;naer ^ui fuit apud UOt,id e(i,quem loquimur ad uos:nbsp;Uel qui fuit apud uos, id eft, quern locuci furausnbsp;uobis in cucrfionc ucftra,d morarcmur apudnbsp;uos,non eft fluduansSC mendaeijs permixtus,nbsp;fed ftabilis 8C ucrus : quia non e i illo E amp; No,nbsp;*d eft,anibiguitas 8C uariatio,p(i E in illo t,id eft,nbsp;eertapur ueritatisaiTertio.Nam quod dixi menbsp;uentui^ aduos,idcirco diftuli,quianondum eftisnbsp;bene correpti, ut in aduentu meo poflitis Ixtari;nbsp;amp;idco non in me, fed in uobis remanfft quod nonbsp;Ueni:fcd femper habui uoluntatem ueniendi,nbsp;nunqujn, fuit in me uelle amp;non ucile,fed eft 1cmnbsp;per in tne uelle. Et ita non uariaiur fcr mo meus,nbsp;fed in affirmacione lua permanet. Non eft in lir-monemeoElt 0CNon.N3.deifiliuf Iel^Chriuf,quinbsp;I x^itper noi pr^edicatut e,per me amp; S^uanum cr Tinbsp;uobis pdicauinius ego amp; Syl/nbsp;uanus(id cft,Sylas)S: Timotheus,0 habet in p/nbsp;dicationefuaEft Sc Non.i.duplicitat, ut aliquidnbsp;ibi nunc affjrmef,amp; nunc negetnecfuitunq in illonbsp;O' ijon, j Ejl in illo fuit, id eft, certa affirmationbsp;confummatueritatis. Qpod mendaces effe-mus.tunc ipfe mendax cflct.qa hoc tm prxdica-US qd illc docuit.Sed iJlc no docuit de cadem rc |
dicercjEft Sc Non eft.-^a non fuitin ilIo,Eft amp;No C eft,ac per hoc nec in nobis. Non eft in illo Eft SCnbsp;Non,id cft,duplicitas uelfallitas:led Eft in illo funbsp;ir,id eft,ueritasC iramutabilitas,Gcut Moyli dinbsp;Xit: Egofumquifum.llleenim uerecft*quifem EXO^)nbsp;peridemipfe cft,amp;immutabilis permanet. Velnbsp;in illo eft fuit,id eft, rata affertio eoi^ qux temponbsp;ralif in homine geffcN fuit in illo Eft amp;N,lednbsp;Eft in illo fuir,quia nun^ aliud uoluitnbsp;nbsp;nbsp;hoc qd* eft utile. Semper enim uoluntas cius cum utilita te eft, nec immutatus cut faccret inuitus Gcut honbsp;mo quod eft utile,aut ut ambigeret de aliquibusnbsp;Sc mutaret uoluntatem.Vere non eft in co ifta uanbsp;rietas,icd immutabilis ffrmitasrqa quotquot promifnbsp;ponetdei fui, id eft, quotquot promilfiones per lenbsp;gem Sc prophetas deus pater fecit, illo Eft hint,nbsp;id eft^ffntiam haben t in illo, quia omnes adim/nbsp;pletx funt,uel adimplenmr in illo.Omesprorniftnbsp;nones deiin illo ffrmatxruntamp;exhibitx,quianbsp;in illo completum eft quicquid pro falute noftranbsp;jjphetatum cft.Et idco patet quia in fermonibusnbsp;luis uel per fe uel per nos mendax non fuit,g qunbsp;pater uerax apparuit.Etqa dci^jmifliones habetnbsp;in illo efle, id ell, confiftuntin illo aicpcompletaenbsp;funt,idea per ipfum eft Amen,id eft,ueritas deo patri,nbsp;ga P ipfum uerax efle ^batur, ad gloria noftram gnbsp;qyos hoc manifeftaf. ManifeftS eft ga in deo ucrinbsp;taseft,hoc eft, amen, manifeftata pChriftum ,iSCnbsp;poftp apoftolosprxdicata, fignoi uirtutibusienbsp;ftimo'nium phibentibus uera efle p Chrift quxnbsp;j^miftt deus.de eft fenfus: Omis ueritas prorniili- 0nbsp;on inChrifto eft,q p nos annftciat.Vnde SC nosnbsp;gloria habemus , qm uera dicere cprobamur.nbsp;Gloria cm apoftoloiji fuir,magiftrfi ueracem in^nbsp;promifliones dei copletx cflcnt,prxdicarlt;|amp;minbsp;raculis fua dia firmare. Qui autem confirmt nos uobifeuQ in Chrifto,8C qui unxit nos,dcus,amp; qui lignanbsp;uit nos,f d^ir pignus Ipiritus in cordibusnbsp;noftris.Egoautem teftem deum inuoco innbsp;animam meam, parcens uobis non ueninbsp;ultra Corinthum. Non quia dominamurnbsp;fidei ueftr, fed adiutorcs fumus gaulquenbsp;ftri. Nam fide ilatis* S Gloriam ueftr dixi,no tame nobis tribuo, led gconfirmat nos,deuscft.Vel ita:Nosp Chrinbsp;ft dicimu.s Amen deo.id eft.ueracem laudamusnbsp;c.fed ^ui not in chriftoconfirmitt,deut ejl.Et ideo tonbsp;tu ab illo eft. Sed amp; nos ueraciores indc fumus,nbsp;quia ipfe nos m ueritate ^x Chriftus eft, confir*nbsp;mat. Deus eft, qui nos confirmt in Chrifto, idnbsp;c,inuera prxdicationc Chrifti,utftmus in eoftanbsp;^biles Sc firmi,nc unquam ad ucrbumfalfitatis denbsp;clinemus. Confirmt nos,amp; hocuobifeum. Hepnbsp;ironiam dici uidetur. Ac fi dicatur; Si uobis connbsp;ftatdeconfirmatione ueftra,tunc ctiamcpnftetnbsp;de noftra,qui no minus quam uos.iumus in Ghrinbsp;fti ueritate confirmati.Magis enim conftat deco/nbsp;firtnauoncdodorum, quam de difcipulorum. |
Z06
A qui g dodores funt cfirmati, Vcl cfirraat nos uobifc ,i. ludxos cS gtibus folidat in fide Chrinbsp;Mrtxitnof.i.Chnftos fecit unftione f fpirinbsp;tus in baptiimo.Vnxitnosin reges amp;facerdotes,nbsp;qa reges amp; lcerdotes ungcbant d cftituerent,nbsp;et g ^nauit noi.difcrcuit nos ab infidelibus fignonbsp;crucis.qd noftris frcibus impofuit.CZ ddit tn cor-d^Uf nor pignutiiritut, quando per inipofitionnbsp;tnanu ^cepimus fpiritum fandG in pignus futunbsp;rx beatiiudjnjs. Qi enim raortalibus adhuc Jpi-ritum fuum dcdit, dubium non eft quin immornbsp;tabbus addat gloria.Ad hoc enim pignusaccippnbsp;mus,ut de promiflone qusc nobis fit,certitudinnbsp;teneam us.Don ergo fandi ipiritus pignus dici/nbsp;tur, quia per hoc anima noftra adinteriorisfpeinbsp;ertitudinem roboratur.Dnum ai fandi fpiri*nbsp;tus habet quifquis ign charitatis ardet: ideonbsp;fc adxtern beatitudin peruentu^, fi perfueranbsp;uerit,non dubitet.Quiuero necdumguftauitqninbsp;dulciseft dns,amp;amorc charitatis n fenfit.adhunbsp;fine pignore eft, nullam futur beatiiudinis ccrtinbsp;tudinem habet. Dixi quia deus nos in Chrifto gnbsp;ucritas eft,cfrmat,utin ueritate firraiter mane*nbsp;amus^nec in cius dodrina quicq mentiamur.Sednbsp;ege ^uod ultru non ueni Corinthum,non feci mentiens,nbsp;fed potius p(lt;rce;,id eft,nolens uos fcrirc.qui n-rnbsp;dum eftis corredi.Ecinde teem inuocodeum in 4nhnbsp;mommeam, ut ipfc infpiciat fi uer dico, fit i*l-hi teftisifi autein mcntior,puniat. Nunc manifc-ftat qua caul, cum uoluTet ire ad illos,difculit,nbsp; fcilicet ut tune iret.qudo iam propc omnes emcnbsp;datos inueniret. Illis cnim nunc Joquitur,qui uigt;nbsp;debantur uelle fc corrigere ,fedopcram non da-^ntut hoc implerent. Quia ergo corripere illosnbsp;neceli: erat,iter fuuna ab illis aucrtit,ne contrift-rct multos.uelinfedinonem uerteretaliquos: 8Cnbsp;itapepcrcitillis,utipfi fuafpontecorrigerenturnbsp;ani^quam ueniret.Quod ut mentibuseorutnc*nbsp;mendet, deum teftem dat, ne purent fc contem-ptos ab illo. Quo comperto,utprfentiam eiusnbsp;mereantur, emendent fc. Et hoc eff, Parcens(in-quit) uobis non ueni ultra Corinthum poftpri-raara icem, id eft, ultra primam uicem non ueni ad uos, ne compellercr uosferire. Etncindi*nbsp;gnarentur quafi de dominio, addidit, Dixi Par*nbsp;ccns.'non lt;juia dominamur uertefidei/cd quia fumut ad-iutoret gattdi/uen.Pideenim atit, Acfi dice ret; Ideo non dominamur fidei ueftr, quia fidc ftatisnbsp;Noncnim prlati,fedxquales uobisfumus,innbsp;quo uos ftare cognofeimus. Hoc loco fe prlatnbsp;ignort Apoftolus.Scd fuperius eum grauem fornbsp;nicatoris culpam agnolet, i lico magiftrum fc efnbsp;|.CW'b4 ecoluit.diccs: Quid uultis.4n uirga ucniam adnbsp;uos' Summus enim locus bene rcgitur, cumisgnbsp;preft.uitrjs potius qum fratribus dominaiur.nbsp;Qiiia ergo fides no neceflitatis,fed uoluntatis resnbsp;cft,non dominamur,inquit,fidei ueftr.Dominanbsp;tus cnim,ncceflitatis caufa cft. Non dominamurnbsp;ueftr fidci,qucoagt;a:ioncm pati non poteft; fednbsp;fiimus adiutores gaudtj.quod in emendatione c-ftis habituri, quia uobis nedare uolentibus ad*
.11. AD CORINTHIOS
monitionem miniftramus,utquod cpiftisuelle,-pofltis implcrc-.SC bene cofrci,c5 uenero,gaU/-dium habeatis, atep tandem in regno clefii gau-; deatis.Ideo non dominanfltir ueftrae fidei,quia fi-?nbsp;de ftatis,qu per diledionem operatur, non pernbsp;dommium cogitur.
CAPVT II.
STatui aut hoc ipfum apud me, neite* rum intriftita uenirem ad uos. Siemnbsp;ego contrifto uos,6C quis eft qui me lctifi^nbsp;cec,nifi qui contriftaf ex metquot; SC hoc ipfumnbsp;fcripfi uobis, ut non cum uenero, triftiti*nbsp;am fuper triftitiam j^abe, de quibus opor*?nbsp;cueratmc gaudere,confidens in omnibusnbsp;uobis, quia meum gaudium omnium uelt;lt;nbsp;ftrum e. Nam ex muka tribulatione Sdnbsp;anguftia cordisfcripf uobis per multas Iagt;nbsp;chrymas,non utcontriftemini, fed ut feia**nbsp;tis quam charitatem habeam abundantiusnbsp;in uobis.
^.Dixi quia pcpcrci uobis in eo quod non ue-ni,ne opus eifet ut uos alperc traarem. Nec fo-lum retarcfiui iter meum parcendo uobis,fcd/irf tuihocipfumapt/d med efi,decreui in corde mco,uinbsp;n uenirem aduositerum in triftitia, id eft,ut ad-uentum meum diffrrcm donee cfietiscorreiinbsp;ne ueniens contriftarer iterum de incorrcionenbsp;ueftra,qui nunc ctriftor de pcccatis ueftris.Velnbsp;qui femel ad uos ueni,quando uos ad fidem con-uerti, ftatui ne iterum uenirem ad uoi in triitia.id eft,nbsp;ne uoscontriftarcm corripiendoquofdamcutrinbsp;iterum uenirem.Idco ftatui non uenire,ne iterumnbsp;triftitiam habercm, uel ne iterato aduentu meonbsp;uos contnftarem : quid^ego nunc per epiftolamnbsp;uos contrio,qu2 SC uos me per pcccata contriftanbsp;tiSj^Ht efiqui me cum uenero 13etificct,nifi qui nuncnbsp;contriatur ad panitenti ex me contrifta to, id eft.nbsp;ex co qcP me luis pcccatis ctrifiauit, uel ex me.i.nbsp;ex mets uerbis. Si ego nc inablntia mea uos adnbsp;triftitiam lachrymas pnitcnti cmoueo.ccfnbsp;tus fum qa c uenero, gaudebo. Quis em eft quinbsp;me fec laciificeqnifiq modo ad pnitcti triftitiam cucrtit ex mequ coniriftauit.^ Contriftar*nbsp;cm debetis,n fol quia peccaftis 3C deum olfen*'nbsp;diftis,fed etiam quia me magiftrum peccando conbsp;triftatis.Etbocquod nemo mclaetjfcatnifiqnbsp;contriftatur ex me/cripfiuobis nunc,uthoc feien'nbsp;tes defleatis modo pcccata uera,ne cum uenero,t^fnbsp;flitiamfupertriitiam habeam. contrifter iter de Onbsp;bis,fedgaudeam.Siuehoc ipfum,quod parcenbsp;bis non ucniens,amp; quod ftatui non ucnire,innbsp;tia fcripfi uobis, ut interim cito conuertamininbsp;ludum pcenitenti3e,nc cura ucncro,trifiitiamnbsp;beam de incorredione ueftra, fuper irifiih^*^nbsp;qu habco de pcccatis cftris. Non addatur mii'nbsp;hi triftitia de uobis , dequibus oportuerat menbsp;n folum nc.lcd olim quando me ctriftaftis*nbsp;fiegrauiter peccafiis.ScripG uobis,amp; hocnbsp;fident inomnibuf uobis, qd ultra n habc triftld^
-ocr page 235-CAPVT IL nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;X07
|
A de uobi's,amp;:uidctenc fruftra confifus glt;tu Hum meum e omnium ucflrum,id eft,gaudiummcurnnbsp;eft purificatio ueftra^profetSus ucfter uos ipfosnbsp;ltificans in domino. Dixi nc triftitiam de uobisnbsp;habeam fupcr triftitiam priftinam.Nam grauemnbsp;palus fum triftitiam ex deformitateueftra.quamnbsp;peccando contraxifiis : quia primam epiftolamnbsp;f^rip uobis ex mulU tribulatione ZT Mguiit cordis mei,nbsp;id cft,ex multo dolore multatpfolicitudine mennbsp;tispro noftro cafu.lcripfi permultitsl4cbrymas,quxnbsp;forts oftendebant internum animi dolorem . Etnbsp;feripfi aipcre uos reprehcndens.Bo utcontriflemininbsp;ex; uerbis meis, fed utfiiatis quam charitatem habeamnbsp;abundantius in olgt;i$,ideft, ^uam magno diletSionisnbsp;aldu ueftram falutem quram, cupiens uos nbsp;peccatiseripcre SC Chrifto reddere.C^ilquis ali-quem hoe afffftu corripit,ut plus illo doleat peenbsp;catum cius,non uqueutillumcontriftet.corri/nbsp;pit,fed utoftendatilli quo amore diligat e. Qtiinbsp;autem non hoe afitftu corripit, conthfiat fratr.nbsp;Infultat enim.quinoncondolet fr^tri. Si qm's autetn contrillaui't mc, non me contriftaui't, fed ex parte, ut non oneremnbsp;omnesuos. Suff/dt illi qui eiWfmodi cft,nbsp;, obiurgatio hc qu fit plun'bus, l'ta ut nbsp;contrario magis donctis amp; confblemini?nbsp;' ne forte abundantiori trifritfa abforbeaturnbsp;qui eiufmodi elf. Propter quod obfccrornbsp;Uos,ut confirmetis in ilium charitat, Ideonbsp; cnim amp; fcripf uobis,ut cognofeam experi*nbsp;mentum ueftrum, an in omnibus obedientnbsp;tes Qtis.Cui autem aliquid dona(lis,S^ego.nbsp;Nam cego quod donaui, fi quid donau 1',nbsp;' propter uos in perfdha ChPifti ,1 non cirnbsp;cunueniamur ltana. Non enim ignora^inbsp;mus cogitationes eius. |
IJ Ego triftitiam habui.Sed fi quis pcccs contri' fiaittt me, non me folum contriflauit, fed Sc uos ipfosnbsp;ocplt;lt;rte,id eft,quofdam ex uobis, hoc eft,bonosnbsp;amp; correlt;ftos,qui depeccaro fratris doluerunt.Id-eo dico uos ex parte ctriftatos,to onerem omtiefnbsp;Wot ,id eftjUt onus trifiitinon omnibus uobis imnbsp;ponam, quia non omnes lncere iuftitiam diligi-lis, ut pro peccato contriftari uelitis.Hic repre-bendit illos, qui degrauilTima morte anim fratris non doluerunt.Poteft amp;ita intelJiguNon menbsp;eontriftauit ex toto,fed ex partc.ut non oneremnbsp;otnnesuos magnitudine triftiti me,fi ex totonbsp;contriftatum mc dixero.Ipfc me eontriftauit, 3Cnbsp;tarnen parciieil]i.S^icit enim illi qu:fleiufmodi,idnbsp;'ft.qui tamgrauitcr deiiquit,obiurgatiohiec qua fitnbsp;.Magnum enim dolorem patitur.qui denbsp;bum fuum uidet pluribus horreri C argui.Etnbsp;quia talis facile defperaretjfufficitilli obiurgationbsp;tnultorum.'id eft, fufficiens medicina eft ad eua-euationem ciilp illius Ibla obiurgario qua ill5nbsp;^*^''amp;aftis.Etf4fufficit,tnonampliuseumex-alperetis,fe(jfl,^g,f i(j eft^potius contrario condonbsp;neus ei: quanto a pluribus eft obiurgatus,tannbsp;to magis cftilli condonandum.Nune reuocat eG Cnbsp;quem latan tradidcrat, SC eccleGx membris at I.Cori-nbsp;lociat.Quod utique non faceret,nifi procelTu temnbsp;poris dignos in eo pcenitenti frudus pracuidif-Ictjd nift earo illius iam prxfcriptum intehtumnbsp;pertuliflet,peccato fcilicet SC uitijs mortua,utficnbsp;dco uiueret. Condonatc illi amp; cofolamini ilium,nbsp;id eft,nunc eftotc prompt! ad ignofeendum amp;cnbsp;folandum, ficut tunefuiftis ad obiur^ndum SCnbsp;etjeiendum,ne forte ^ai eiufmodi e,id eft, qui Gc ob-iurgatus amp; abiedus eft, abforbeatur abundantiori trinbsp;fiitia, id cft,mergatur fludibus immoderat tri-fti tijfi fc diutius uidcrit lt;a cundis abrjci,amp; dcfpcnbsp;rans de fc, det animum ad mundum fruendum,nbsp;quafi qui locum apud deum iam no habeat. Hocnbsp;eft enim abiorberimaiori triftitia, dcfpcrantemnbsp;defonuerti ad admittenda pcccata,quibus granbsp;uatus,abforbcatur morte fecunda. Ideo confonbsp;lamini ilium poft obiurgationem, quoniam poe?nbsp;nitentia fi de ucro animo eft, id eft, fiille qui cor-ripitur,ftatim animo doleat,protinus habet fru^nbsp;dum. Etuerapcenitentiaeftjiam ceflarc peccato. Sic cnim probat fc rcfipifcerc 8C dolerc, fi denbsp;ctero definat.Propter guod.id eft,nc p nimis afpenbsp;ram corredionem abforbeatur fludu uehemcn-tioris triftiti, SC cadat in barathrum dclperati-lt;^is,ego qui iubere polTem, obfecro uos,ut rccipicnbsp;tes cum in comtnunionem,confirmetischaritat ueftram in ilium, ut firma fiat chantas qua ilium dilinbsp;gitis,amp; affedus ueftrjdiledionisfirmiter in eumnbsp;tranfirc probetur per dulcedinem piac confola- qnbsp;tionis. Velinillo confirmatccharitatem eiusuc-ftris exhortationibus, quae nunc propter hancnbsp;mceftitudincm infirma uacillanseft. Etdelj^-tis hoc agcre. Nam ideo Crfcripfi obb.id afi:,fcri-pto perfuadcrc id ftudui, nt in hoc cognofiam expe-rimentum uefirum,id eft,cognofcam quale fuit illudnbsp;quodexpertusfum,uosobcdilfemihiineii|S ex/nbsp;communicatione. hoc probem fciam,utrumnbsp;bonoan mt^o animo expuliftis eum. Expertusnbsp;fum enim uosfuilTe obedientes in eiusabiedio-ne, fedilludexperimentum cognofcerc uolcns,nbsp;Icripfi uobis de confirmatione charitatis : quia finbsp;nunc in reconciliatione apparucritis charitatiuinbsp;in cum,tunc cognofcam quod non odio, fed cha-ritatc libenter cum abieciftis. Experimentum ue*nbsp;ftri uolui cognolcerc,probs an in omtbus fitis obcfnbsp;dientes, id eft, an itanuncobedieriiisinrecipien-doamp;confolando,ficutobediftisin eijeiendo Cnbsp;obiurgando, uel etiam ficut obediftis emendan-do ilia qu ad ecclcfiafticum ordinem pertinent.nbsp;Moneo uos dementes A cum fieri,fed uos iam innbsp;cordibus ueftris condonaftis ei, quoniam uidiftisnbsp;eum afperam egiirepanitentiam.amp;'cw'uosdlqwdnbsp;donaflis,amp; ego illi condonaui. Er uerc hoc feci ficut Si uos.NdiM O' ego quod illidoiMH.id ft,condonbsp;naui,/ quid ei donaui, hoc feci propter uos,auos fu-per eum pie commotos agnoui.Qiiod tarnen denbsp;fandioribus uiris inielligitur, nonde multitudi-ne carnalium, qui uifeera pie ta cis adhuc non ha/nbsp;bebantjiSi ideo mouentur ad mifericordi. Pro/ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;f ij |
*0* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.JI. AD GORINTHIOS
|
A pter UQsqui fpirituakseis.pie cdoluiltis ei,amp; I, cgocodonautilli.Etneirnuuideaturhuiufmo-di condonatio,quae prop ter amicosfaa eft,egonbsp;in per/oiuchrifli hancfeci,ideft,ac(iiple Chriftus ilnbsp;li condonarcc. Ec hoc feci ut non circunueniamur 4 fi-cft,ne decipiamur ab aduerfario, ut p uninbsp;usal'perampoenitenciam quainilli impoiuimus,nbsp;facial cum defperare. Etdebemus artes inimicinbsp;praecaucR.quia no ignoramus ciusaftutias.qui-bus nos Sc ilium cogitat perdere. Naraconfo-latio debet fubfequi fratr delift urn flentc.ne dinnbsp;contriftaius 8C concemptus charitate ecclcfix,nbsp;incipiat delpcrarc de fc ; SC uidens qui Temper innbsp;infidijs eft, fubtilis diabolus meme eiusuilem ef-feftam.accedat fuoocratei,ut uel prfentibunbsp;fruatur qui de Ipe fu turi pr jmij dcieftus c, amp; pereat poflelfus diabolo,cui ad hoc poenitena da-*ta erat, utconuerfus reformat et fe. Notandumnbsp;quam ftudiofc unitatc cum dilcipulis leruct Aponbsp;fcoluamp;Dum enim cognouiiTet eos fuper hunc franbsp;tremiam mifericorditer motos.quia bene egeratnbsp;pcenitenti3,ait:Cui aliquid donaftis,^ ego.Acnbsp;diceret; A bono ueftro non di(rentio,mcu fit quicnbsp;quid ipfi feciftis.Atqjmox fubdidir, Et ego fiqdnbsp;donaui,propter uos.Acfi diceret; Veftrisaftibusnbsp;bonum addidi,quicquid propter uos mifericorditer feci. Veftra ergo c utilitas.bonitas in ea manbsp;: utilitasbonifasueftra.Qui iplm mox cpngnbsp;tOfW Oλ cordium,inquafic tenetur,adiungcns,lubdidit:nbsp;feurUff in perfona Chrifti. Cui uelut fi dicerc prxfuma-mus, quare teitacautedifcipulis copulas, quarenbsp; uel te illorum, uel illos tuis aftionibus tarn lolicinbsp;ta mente conformas.ilico fubiunxit; Vt non cir/nbsp;ci^nueniamur fatana.Ideo cnim tta humilitatenbsp;uoluiati eorum in parcendo fe fociat, quia foli-tito prouidentix oculo attendit, quod plerunq;nbsp;dum alter donat, alter iralcitur. 8C qule eft iamnbsp;mifvicordix facrificium,quodcum dilcordianbsp;proximi ofierturVndc reftedicitur: Vt non cirnbsp;cunueniamur ltana,non enim igno]^mu{ cogitatio'nbsp;nts eitts, Quia uidelicet inde in altcnus corde rixnbsp;malum folet immittere, unde in altcrum confpinbsp;cit pieiatis negocium fecilTe. Imperfeftum enimnbsp;bnum eft quod fic agitur,ut quid ei ex alio latere malum fubrepat.n attendatur,nifi forte hocnbsp;quod fine cuiufpiam ftandalo fieri n potefr,culpa fit nonfecific. iure ergo malum difeordi innbsp;bona aftione fua prxcauens Apoftolus.ut n cirnbsp;cunueniamur,inquic, fatana.Qui fcilicet folet denbsp;bonis mala generare,amp;hoc quod per charitatemnbsp;agitur, ad dilcordiam trahere. Poteft hoc iSi denbsp;alio fic intclligi. Dixi iWin prxdifto poenitentenbsp;confirmeiis charitatem, fed hoc libenter debeusnbsp;propter mc facere ,quiacgo propter uos fimilianbsp;feci.Quiafi alicui reo donais.id eft, condonaftisnbsp;aliquid culpx, 8C ego pro uobis fimiliterfeci.nbsp;Ideo^ iuftumeft utamp;uos huiepro meignoica*nbsp;tis.Nam SC ego quod donaui, fi cuialiquod pec/nbsp;catum donaui.proptcr uos hoc feci, id eft.preci-bus ueftris annuens.Hoc difto grauat illos.Quianbsp; xnagiftcr petenttbus donauit difcipulis cui uo/ |
Iuerunt,peccatum,quafitomagisobediredetlt;nt G diicipulimagiftro.ut eidonent cui rogatipfelt; Etnbsp;ut ratum ei cui donauit, o^enderet apud deum,nbsp;ait in perfona Chnfti ft donafle qd donauit.i.uiccnbsp;Chrifti quiait,Quorumremiftritispft,rcmiii tur cis. Si ergohuic pro quo peticrunt Apofto-lum, ipfe pro Chrifto ignouit, quanto magis ill* ignofeend erat,cui ut donent, amp; ipfe hortaturfnbsp;Donatc,inquit,cut,cgo donaui.ne per difcordinbsp;circunueniamur fatana;quoniam caufa ueftrinbsp;n donare,amp; uos caufa mei, iam inter uos dtfeornbsp;diafierctjamp;mtituacharitas depe rire t,amp;fic noftefnbsp;aduerfarius uiftor exultaret.N ein ignoramus,nbsp;q callide mala contra r^s inceftanter exquirat. Cum ucniflem autem Troadem proptec euangelium Chrifti, C oftium mihi aper*nbsp;tum eftet in domino, non habui requiemnbsp;fpiritui meo, eo quod non inucnerimTitnbsp;fratrem meutn ; fed ualefaciens eis, profe*nbsp;us fum in Macedoniam.Oeo autem gra*nbsp;tias, qui fehler triumphat nos in Chriftonbsp;lefUjSC odorem notiti fu manifeftat pernbsp;nos in omgi loco: quia Chrifti bonus odornbsp;fumus deo in bis qui falui fiunt,Sf in his qu jnbsp;lt;)ereunt; alqs quidem odor mortis in roor*nbsp;tem, alqs autem odor uitte in uitam. Et actnbsp;^hc quis tam idoneustquot; Non enim fumus,ftnbsp;cut plurimi adultrantes uerbum dei,fednbsp;ex fynccritatcjficutex deo,cord dcoinChri 0nbsp;fto ioquimur. Narrat Corintbijs quxpaflus fit,amp; quomo in cunftis deo gratias agat,ut Iti b exemplo fui ihnbsp;losprouocet ad^ertancftim.In Afia,inqu)t,pafinbsp;liisfum gr3uilTimam(utTupradixi)tribulationc.nbsp;Sed Sc cum ueniem Troadem, non quicui. Vel ita:nbsp;Non folum propter prdiftas caufas nonueni*nbsp;fcilicet ut nonucniendo parccrem uobis,amp;nc trinbsp;ftitiam fuper triftitiam haberem: fed eriam ideo,nbsp;quiaTitum quem mifer ad uos, utrcnunciaretnbsp;mihi fi efletis correfti.cum Troadc ueniffem nonnbsp;inueni.ficutillic difpofueram : ideotjt nihil ftiensnbsp;de correftione ucfira,n potui ad uos uenire.Sednbsp;ft: alijs graue damn incorreftio ueftra fecit, qitnbsp;ego Troadfibus paru proficere fine Tito potui,nbsp;que ueftra incorreftio detinebat.Sicut ein ueftranbsp;culpa fuit.quod non ueni Corinihum; fic qc nonnbsp;profeciinTroade.dum apuduosimpeditusmonbsp;raretur Titus,fine quo n poteram ibiproficerenbsp;Et hoc eft: Vcni(i nquii)Troadem ,qux prius Tronbsp;ia uocabatu|^ut euangelium Chrifti in Afia pr'nbsp;dicar. Cumci? mihi oium apertumeet in domino,inbsp;cft,plurimi credidiftent, fine per ligna arque uir-ttes, qux in me operabatur deus, ipes eftt fid Jnbsp;nafcentis,indominofuccrefcentis,0Hblt;t6itenbsp;quiemiirittti meo,id eft, fperatam cfolationemin*nbsp;uenire n potui ideo quad Titum non inuenerimo^^nbsp;ante condixeramus.Oftiem appellat adiiusuefnbsp;opportunitas pdicdi,Gue quia deusaperuitcofnbsp;da eor quitus illepdicabati^utbcatusHicro' |
IL nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;209
totum ab illis cftrcmoucndum.Odorcm.inquit, C id cft.fuaucm famam notiM fuie manifejlal per nos i/tnbsp;omni loco,id cft,ubicunquc prdicamus: quia fumusnbsp;odor Chrifli bonus S fuauis deo, ctfi non ita uobis.nbsp;Odor Chriftijid eft,puritas noftrx cuerfaiionisnbsp;Chriftum rcdolct,SC prdicationisrtoftr longenbsp;latec]; fpirat fragrtia.Et fumus odor bonus in hisnbsp;quifaluifiunt,cr in his quipereunt. Nam qahominesnbsp;iuo arbitrio derelidi func,nequc eniift bonum nenbsp;celTitate faciunt,ied uoluntatc, ut credentes coronbsp;namaccipiant. Si increduli fupplictjs mancipen-tur: ideo nofter odor qui per ie bonus eft, uirtutcnbsp;eorum amp;uitio qui fufciptunt.fiue non fufeipiunt,nbsp;in uitam tranfitaut mortem tutqui crediderint,nbsp;ftlui fiantt^ qui noncredidcrint,peret.Ncc minbsp;f um, cum Sc folis radios tarn munda loca cxcipinbsp;antigum immunda,amp;: fic in flotibus ut in ftcrconbsp;re luceant,nec tarnen polluant inde radij folis. Itanbsp;Si Chrifti bonus odor, qui nung rautari pot necnbsp;fuam natura amitterc,crcdcntibus uita eft,incrc/nbsp;dulis mors.Bonus Chrifti odor,prxdicatiO ucri/nbsp;tatis eft.Qucm odorcm in uitam capit,qui eiian/nbsp;gelio moribus bonis feruit Si congruit. Mortemnbsp;incurrif,cuius ab his qu betie loquitur, uita difnbsp;fentit. Qiix conditio etiam auditores adftringif,nbsp;cum reda prdicatio ab alijs per incrcdulitateinnbsp;^uditurin mortem, ab alrjs perfidemfufeipiturnbsp;in falutem.Bonus,inquit,odorfumus,6 horumnbsp;refpedu qui inde faluantur, amp; horum qui contc-mnente.s pereunt, quia bonaintentione facimuslt;nbsp;Siuccnim confidcraueris faluatos prdication qnbsp;noftra, fiuc perditos contemptu cius, nos tarnennbsp;deo iemper uidemur bonus odor, quoniam ipicnbsp;uidetintcntioncm,ideft,quidintendamus ^mnbsp;loquimur,fcilicet quia intendimus ut onuies audinbsp;tores lui fiant,non ut aliqui ex illis pereant : SCnbsp;idcirco fumus deo bonus odor. Sed hominibusnbsp;alijs quidem uidemur odor mortis, quia prxd^^amusnbsp;crucc.i.miniftri mortis xftimamur : alijs autem odornbsp;ttitcredimur.i.odor fpirans uitam per faluatorisnbsp;prdicationcm.Et utriftj; fit iuxta quod ftimt.nbsp;Nam quibus xftimamur odor mor[is,xftimationbsp;hcucrtiturcisirttern3ffiorfM:amp; quibus uidemur odor iutx,fides coru ducit cos in uitam xter-nam.Hxc ita deus per nos operatur. Et ad hue quisnbsp;eft tS idoneus,ut intclligat quo facit deus miris monbsp;dis,uc bono odorc Si boni uiuant. Si mali mori-antur.^Paulum apoftolum beneagetem, beneuinbsp;uente.iufiitiam uerbo prxdicantc, operc demonnbsp;firante.d odorcm mirabilem,fidelem difpenfatonbsp;rem,fama ufquequaqj difleminabat.Quid diligenbsp;bt,quid inuidebt.Mi qui diligcbr,bono odonbsp;re uiuebt: illig inuidebt, bono odorc peribt.nbsp;Ideo pcretibus n malus odor, fed bonus eratnbsp;Inde enim magis inuidebant, quia tam bonagranbsp;tia pualebat.Nemo enim inuidet mifero.Erat cmnbsp;glorioius in prdication uerbidei, Si uiuensfcnbsp;cundum rcgulam prccptorum dei.Et diligcbtnbsp;eum,g in illo diligebant bon(qui feminabatur)nbsp;odorc.Alt] at quto magis ci inuidebantin glonbsp;ria pdicaiionis Si in uita inciilpabili, tanto magi.5
nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;f ii]
.. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quot;ymus loquitur,cum ApoitoiusnaDcretianeta*
o5 rum fcicntiam fcripturar, fermonis diuerfarcp
CAPVT
A nymus loquitur,cum Apoftolushabcretfanda*
1 *
nguarumpoflidereCjdiuinorum fcniuum raaien ftatem nonpoteratfirxci cloquij digno cjtplica/nbsp;rc fcrraonc.Habebat ergo Ti cum intcrpretcm.Qnbsp;cut bcatus Petrus Marcum. Et ideo contriftatusnbsp;cfl,quia prdicattonls fu fftulam organumqjjgnbsp;quod Chri fto canerct,in prxfenti non inuenerat.nbsp;Eft amp; alia fortafleprobabiliorcaufa,curTitumnbsp;abefte doluerit, quia folus non poterat fidelesnbsp;inftruerCjSd pcrftrepentibusincredulis rpugna^nbsp;rc.Qiiamuis enim quidam corS aperuiflent corda fua ad fulcipidum dei uerbum.irapudetia tanbsp;men infidelium non minima exurgebat in Apo/nbsp;ftolum zclo credentiui^. Et hare ab uno implerinbsp;non potcrantjUt SC credentes inftrueret,SC infidenbsp;libus rcfifteretiideot labor eratintolerabiliSjcGnbsp;deeflet lolatium Titi. Et idcirco receffit indc,uaknbsp;faciens eisqui crediderantjin quorum fcilicct cornbsp;dibus euangelizanti apertum eft oftium. Et hocnbsp;eft.non habui requiem fpiritui raeo,id eft,n po/nbsp;tui fatisfacere uoluntati me,quft ibi ficut Ipera/nbsp;bam non inueni Tit,qui ibi necefiarius erat,quonbsp;niam ipfe lingua corii fortaffis exprefliusuti po-terat : jd udlefadenf ds qui erant confferfi, profcdfnbsp;fittn in Mlt;icedonittm,6forte ucl ibi Titum inuenirc,nbsp;ut haberem interpretationis euangeltj'cji folatiUi#.nbsp;Ergo illuc perrexi, amp; ibi quoque multa pertulinbsp;Sed deo gratias ago, qui non finit nos deficere, fe^nbsp;Jemper triumphal nosinChriflo,id eft.triumphare nosnbsp;B facit. Vel triumphat de nobis,Guc triumphumnbsp;fuum per nos agit. CZodorewjd eft, bonam famnbsp;notiti fuxper nosubique fpargit. Apoftolusnbsp;multa perpeffus aduerfa,gratias agit deo in Chrinbsp;fto lefu.quem gcntibusprdicabat,quod dignnbsp;fe elegerit triumpho ftij fui. Triumphus dei eftnbsp;paflioraartyrG.pro Chrifti nomine cruoris efFu-fio,d^ inter lorraeta Ixtitia. Cum erh quis uideritnbsp;tanta perfeuerantia ftarc martyres atqj torqueri,nbsp;amp;in fuis cruciatibus gloriari,odor notiti fux difnbsp;feminatur in gcntcs,d fibi tacita loquitur cogitanbsp;tio.quod nifi ucrum eflctcuangelium,nunquamnbsp;fanguine defenderetur. Hoc etiam domini apcrnbsp;fiolos triumpharc in Chrifto.uidores illos face/nbsp;re in fideChrifti,ut calcata perfidia, trophfum hanbsp;beat fidesjdum ex perfidis fiunt fideles, amp; male/nbsp;Uoli non proficiunt infequendo fidelcs.Odor au-rem notiti dei per figna SC prodigia manifefta-rur,dum uera ciTe prdicatio dei uirtutis teftimonbsp;nio comprobatur. Qu fcilicct prdicatio pernbsp;ndorem defignatur, quia cum deus non uideaturnbsp;per hc qu uifibiliter opcratur,i^ apoftolis eflenbsp;intelligitur.utueritas dodrinx manifcftetur.Si-eutenim quxdam res cum non uidcantur,pcr o/nbsp;dorem tarnen agnofcuntur,ita amp; deus qui inuifi/nbsp;bilis eft,pcr cugelic prdication uoluit agno/nbsp;fci.quxinuifibiliterad aures,ficut odor ad naresnbsp;peruenit. Etnotandum quia hucufcplocutus eftnbsp;fuis tribulationibusjd cur Corinthum no ue-ferit.Hinc uero incipit fe commedare Si pfeudonbsp;fpoftolosdeprimere. Etquicquid nuc dicit defe.
-ocr page 238-110 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;JI. AD CORINTHIOS
A inuidiatorquebantur S^occidebancur bono odo re.Quiiquis enim inutdec glorioffamx Chrifttnbsp;uel alicuiusfanAi, bono odore moritur; qui au*nbsp;ttn diligit eam.bono odore uiuit.Quia ergo difnbsp;ficile eft intelligerc, qua ratione quis bono odorenbsp;pereatjUel quiaoccultis deudictjs.qu in hac uinbsp;ca ab hominibus comprehendi non poiTunr^agi-tur ut codera bono odore alij uiuant SC. alij mo-nantur,redlie dicitur:Et ad hjc quis tarn id one us^nbsp;Acfi dicatur; Idonei quidem fumus ad haec confinbsp;deranda quia ftant,fed idonei non iumus ad hxcnbsp;inueftiganda cur fiant.Quis eft t idoneus ad hxcnbsp;difcu tienda,ut inueniat cur ita fiant^ Vcl quis eftnbsp;tara idoneus ad hc intclligcnda,ut cognofcat q^nbsp;modo bonus odor alios uegetat, C alios necat^nbsp;toJirfM o. Ideft, quis eft, idoneus intelligercquaraiuftefiatnbsp;quod deus ait, Egoueniutquinuidcnt,uilt;^t:nbsp;qui uident, cjci fiantfipla eft enim altitudo di-uitiarum fapienti; dci.quafacit ex cadem mafla,
9. gjjy J ujjg jq honorera,aliud in concumeliam. Vc relt;inquit)bonus odor fumus deo.qa non fumusnbsp;adultrantes uerbum dei.i. falfa illi admiftentes,nbsp;Sc pro uoluptate,non pro gignenda prole fernennbsp;uerbi fundentes. Vel contra falfosapoftoios amp;nbsp;contra mercenarios dicit,amp; ad hxc quis t idonenbsp;us Jd eft,ad hc q per uos deus agit,qseft tarn idonbsp;neus ut uos Difticilc cm dignus praeco uirtutunbsp;Chriftiinueniri poteft.qui in annciandis illis ncTnbsp;fu,fed eiusgloriam quratmec fua lucra,fcd donbsp;minicacogitct.Etuerc nullus prxter nos ad hjenbsp; tamidoncus. Uoitetiimfumut 4dulterntetuerlgt;umd,nbsp;ficut plHriwi,td eft,ficut pfeudo apoftoli amp;racrccnanbsp;rij, qui uelcorrumpuntadmixtioncfalfitatis fennbsp;fiii^diuinae prxdicationis.uel ex ca quserunt uo/nbsp;luptatc*) lucri carnalis.|clt;i ex fyncerit4te,i.ex fy neenbsp;ra inicntione,n5 pro quaeftu loquimur,amp; ficutexnbsp;ieo habentes quicquid dicimus,corlt;(m deohquimur,nbsp;ideft^ili foli,amp;non hominibus placere ex noftranbsp;loquutione qn'mus : C loquimur in Chriflo, nunqnbsp;exccdenteSjUt pfeudo, qui de legaliobleruantianbsp;amp; leculiphilofop|iia cuangclio Cifti loque-bantur. Adulter in carnal! coitu,non prolem,lednbsp;uoluptatem quxrit. Et peruerfusquifq; ac uanaenbsp;gloriferuis,rcAc adultcrare uerbii dei dicitur;nbsp;quia per facrum eloquiura no deofiliosgignere,nbsp;fed fuamfcientidefideratoftentare^ Quem emnbsp;libido glori ad loquend trahit, uoluptati ma-gis generationi opra impedin Adulterate n.nbsp;p uerb dei, eft aut aliter de illo fendre q eft,aucnbsp;ex eo n Ipiritales fruAus, ld adulterinos foetusnbsp;qrcre laudis humanx.Ex fynceritatcucro loqui,nbsp;eft nil in eloquio extra qugt;d oportet qurcrc.Sinbsp;eut ex dco autem loquitur,qui feit non fe fe ha^nbsp;berCjfed ex deo accepifie quod dicit.Coram deonbsp;uero loquitur.qui in omni quod dicit,non humanbsp;nosfauoresappetit.fed omnipotentis dei prsefennbsp;tixintenditraec i.fcd autoris gloriam requirit.nbsp;Et in Chrifto loquitur,cuius fermo totus in charinbsp;tte pfiftit, ut nec mdax fit,nec aud q^ ChriftSnbsp;praedicct.Qiii autc feit quidem ex dco fe accepifnbsp;fe ^d dicit,^ tUUC dkcndQ propri glori quae*
rit,ficut exdco loquif.fednoncordeoqactim C que cordi fuo non proponit,cum prdicat,quafnbsp;abfentem putat.Scd lanAi uiri SC ex deo loquunnbsp;tur,di coram deo,quia ab etftc fciunt habere qdnbsp;dicunt,amp; ipfum fuis icrmonibus adefte iudieemnbsp;auditoremi confiderant. Poteft amp; myftcri tri-nitads in huius capituli fine mftrari.Ex dco.texnbsp;fpir itu fA,cor deo ptre in Chrifto loquimur.
CAPVT III.
INcipimus fceruiti nofmetipfos comtnS daref Aut ndquid egemusf^ficut quid^nbsp;commendatitiis epiftolis ad uos,aucex uonbsp;bict'EpiftoIanoftra ut^eftis, feripta in cornbsp;dibus noftris,qua; feitur Si legicur ab omninbsp;bus hominibus, manifeftati quoniam epiftonbsp;Ia eftis CHRISTI, miniftrata a nobis Sinbsp;fcripta non atramento,fed fpiritu dei uiuisnbsp;non in tabulis lapideis, fed in tabulis cordisnbsp;carnalibus.
QldafcieblK; finiftre acciperc cos fuam com/ mendadonem etiamin prima cpiftola,quafiluxnbsp;gloriam qurerct,incipitctra opinion corutnnbsp;loqui. Nam ^udo apoftoli hocin eo reprchcdenbsp;bant,qd l cmendabat,amp;quod bonaqux deusnbsp;ji*copofuerat,alijs annciabat,atq; inde fuperbnbsp;Sc inani glori ftudentc aflrebant. Et proptereanbsp;tune jpfc demonftrar, quod commdado fua nnbsp;ad fe commendandum lpeAet,fed ad ilium fol,nbsp;cuius eft minifter idoncus.amp; hoc eft qd'increpati pnbsp;ue per interrogationem,uel per ironiam dicitjn-cipimw iterwnficutin prima cpiftolaeommiUrcwopnbsp;Wftip/of.non de Incipimus quafi femper in hocnbsp;noui.nofipfos rurfum cmendare, dura dicimusnbsp;quia Chrifti bonu ?odor fiftnus Cc. Quafi dicat ;nbsp;Commendamus quidem nos SC inhacepiftola finbsp;eut in prima,fed non nofmedplbsquia in noftranbsp;commdatione ilium maxime commendamus,nbsp;ad cuius glori cuAa referimus. Non ergo carnanbsp;liter, icd fpiritualiter noscmendamus ad^fcAinbsp;ueftr falutis, ut hoc de nobis credads quod eft:nbsp;quia g de bono male fentit, peccat. Et uobis cx-pedii ut noscognofcatis,quia tune diAa noftra linbsp;benter fuicipictis,amp; fie ad ftlut peruenietis. Acnbsp;propterea cmendatio uobis podusproficit.Nnbsp;cm nos ^pter nos cmdamus, ficut pfeudo aponbsp;ftoli,qui propriam glori SC propria lucra qu-rcntes.feipfos commendant. Aut nun^uidegemusnbsp;commendatit^tepiflolif milfis ab alrjs fideJibys ad uoe,nbsp;4ttt ex Hotit ad alios,/ct ^id4w,id eft.ficut plcudo,nbsp;quos nulla propria uirtus aut lapientia commennbsp;dat?Ipfi cnim idigcnt utper cpiftolas commen-dentur,dum proprtj honoris amp;quftus caufa cirnbsp;cueunt ccclcfias,non ad tribuendam.fed adaufe*nbsp;^rendam falutem.Nosuero,quos deusuirtute m*nbsp;rabilium operum SC luce ipiti, quocuni per-gamus,cmendat,nonopus habemus ut per epinbsp;ftolashoim alicubicmendemur.Nam uoseftisnbsp;epiftola amp;cmcdatio noftra apud homines,hoCnbsp;ft,ueftra Sdes ^eharitasnbsp;nbsp;omne bonum iP
fc
CAPVT
uobis eft, nos rcddit cotntncndabilcs : quia inde hudamur,quod per nos deus uobis hsec omnianbsp;dedit.Epiftola enina falutis indicium eft. Epiol4nbsp;florauofeflif, in quibuftcicntia C uitanoftrare-prfentatur alijs.Epiftola noftra,dico,(riptilt; in cornbsp;(iib$ Bojbt.id cftjin memoria noftr mentis pofi^nbsp;ta, quia uos fempcr in noftro corde retinemus,nbsp;amp; foiicitudinc de falutc ueftra femper habemus,nbsp;dum peccatorum ueftrorum corredionem deft-deramus,amp; proceflum in melius acperfeueran-tiam in bono uobis femper optamus. qux fcili-cec epiftola/cftur legiturab omnibus bomimamp;aj.Sci-tur ab omnibus hominibus, id eft, omnes fciunrnbsp;quod per nos eftis inftituti:amp; legitur,id cft,in uonbsp;bis difcuntnosimitari.Sic^ Htut fcientia amp; ledinbsp;one huius epiftolx.id eft,notitia conftderatio/nbsp;ne bonx conucrfationis ueftrx.nosefficiamur conbsp;tncdabilcs omnibus. Dixi quia eftis epiftoJa no-ftra, uos dico, mttifeflatiomnibusnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;epioU
Chriieflis,minir4ta nobis. Omnibusenim mani' feftum eft, uos Chrifto per minifterium noftrumnbsp;credidiire,confirmanti dodrinam Hoftram p uirnbsp;tuces.Et ita principaliter eftis epiftola Chrifti, fe-cdario nf a,qa iple principalif uos fcripfit.nos fcnbsp;cundariOjid eft,per minifterium noflfUm ipc icrinbsp;pfitinuobisfidcm.fpem SC charitat acreliquanbsp;bona. Vos eftis epiftola Jcripttt non t(trimento, fed
gt; nbsp;nbsp;fitndeiuiui,id eft, quod eftis rcprfentatio Chnfti
^Cnoftra.firraiterfcriptumcftin cordibus no-^ ftris.n delebiliter.ut quod atramento fcribitur. *nbsp; Nonatramento fcriptum eft, id eft, nonitautnbsp;poiTit deleri, ftcutea qu atramento ftribuntur:nbsp;fedfpQ del uiui, id eft,utxternalitcr Si. uiuaciternbsp;in cordibus noftris aut ueftris permaneat, Gcut ilnbsp;le qui fcripfitjuiuit Si. tcmuseft.Quoniam .xtcrnbsp;*nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;na funt qu nobis protftiTafnf, idcico dei fp
qui femper cft,dicitur fcriptahc epiftola. Tem poralia autem atramento fcribtur.i'quod ob'nbsp;iteratur Si perdit memoriam. Vel non atramennbsp;*o,id c,n tetris notis eft lcripta,ficuc pfeudo fcrinbsp;bunt, q hrefts interferunt, ftd luce fps fand.
5 titbulis Upideit,ut antiqua lex,fed in tMiseor-tabulislapideisdigitus deijideft^fpiritus fandus operatus eft.hic in cordibus homin.Ibi lex extrinfccus pofita eft, quanbsp;iufii terrercntur.hic intrinfccus data eft,qua iunbsp;ftificarcur.Illud enim extra hominem fcribitur,nbsp;**ftuin forinfecus terrificet ; hoe in ipfo homine,nbsp;tum intrinfccus iuftificct.Carnales uero tabu-cordis dixi.non carnalis prudenti,icd tanepnbsp;^iuentisjfenfura^ habentis, in comparationc la^nbsp;Pidisqui fine fenfti eft.Rclpexit enim ad illud qdnbsp;dtusperprophetam ^miferat, AuUram cor la-pidcum de carne ueftra,amp; dabo cor carne.Cornbsp;q; carnc corde lapidco uoluit uita fentietvnbsp;difcerni, amp; p uit fentient gnificauit intelli/nbsp;tnt.bJo ergo ^jptcrea didum cft,in tabulis cornbsp;carnalibus,ut carnalif uiuatis, g debeiis fpirinbsp;ta iter^iiuerc.Sed ga lapis fine fenfu eft, cui com/nbsp;du^.cui nifi carni fcnticti cor intelnbsp;ficnsdebuitcparari? quandoquid ipfum cor
jn nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lil
lapideum, nn lgnificat nift duriflraam uolunta C tem amp; aduerfus deum omnino inflexibilem. lu/nbsp;dxi em in lapideis tabulis legem acceperunt,ad ftnbsp;gnificandam duritiam cordis coijierga diledio/nbsp;nem dei amp;intelligenti;ga neepdeum erantam%,nbsp;turi,nec| legcm ipfamintclleduri.Per lapideasnbsp;em tabulas,dura Si inftnftbilia corda corum de/nbsp;ftgnata funt.Per tabulas uero cordis,mentes dilnbsp;tat^charitatislatitudine. Vndeamp; carniks dicvnbsp;tur,id eft, molles Si fentientes, amp; alfedum dile.*nbsp;dionis uel bene agendi habentes. Caro enim aninbsp;mata fentit. Si aftdum habet circa illud quod tnbsp;git,ur per cor habcamusintelledum, Si per car/nbsp;nem diledionis alfedum.Itaq; fps fandus fcri-pftt epiftolam noftram in tabulis cordis carnal!/nbsp;bus,id eft.fic in uobis prxeepta fua pofuit, ut danbsp;ret uq^is facultatem ad intelligcndum, afidnbsp;diledionis ad complendum.
Fiduciam aute talcm habcmus per Chri ftum ad deum, non g? fufficientes fimus conbsp;gitare aliquid nobis quali ex nobis, fed fufnbsp;ficientia noftra ex deo eft,
Poftquam oftendit quarc no eget coihrticrti datitrjs cpiftoliSjrclpondct ad illud quod prminbsp;ftrat,fcilicet ga non commendat feipfum,fed denbsp;urn quo habet omnia.Quafl dicat: Diximus ganbsp;d?us per nos fempcr triuriiphat, i odorem notinbsp;ti fu$ p nos ubitp manifeftat,amp;ga Chrifti bofiusnbsp;odor fumus deo.Et quod tarn fdcialitcr hc SCnbsp;his ftmilia logmur,non ad commendationem ndnbsp;ftramfacimus ,quaft de noftris uiribusglorian-tes, Si ad nos ifta referentes , icd taiem ac tantamnbsp;fiduciam habemus, id eft, referimus nd deum, qwnbsp;nobis eft datum quicquid boni habemus^nbsp;itacontinuatur ad proximum: EpiftoJa Chriftinbsp;Si noftra eftis.Sed fiduciam dicendi talia,non adnbsp;nos,fed ad deum rcferimus.Nam ex puritattconnbsp;ftienti habemus talem fiduciam ad deum,ia eft,nbsp;confidimus quod ci placet quia fic loquimur : Sinbsp;habemus earn perchriflum mediator?, per quernnbsp;nobis hc poteftas eft data. Sed nihil uiribus nonbsp;ftris adferibimus. Habcmus em apud deum me-diatorc Chrifto,fed nonita^ued fimus fufficientetnbsp;falicm cojtUrc aliquid boni quod fit 4 noifis, id eft,nbsp; noftra parte ucniens,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;eX nobis initium ha/
bens, fed potius omnisfii^icientia nora ad bene co gitandum Si agendum exJronobisf/l.Ethinc conbsp;gnofeimus quia nihil fumus, nift mifericordia Sinbsp;gratia dci regamur. Attendant hc uerba, qui punbsp;tantex nobis cflefidcicoeptum, Si ex deo eile fidci fupplcmcnium. Quit enim non uidcatpriusnbsp;elTccogitarc qum credere.^ Nullusgppecreditnbsp;aliquid, nifi prius cogitauerit efle credendum.Sinbsp;ergo non fufficimus cogitare boni aliquid eX no/
bis,profe(fto nec credere fufficim us,quod fine co gitationenon poflumuszied fufiicientia noftra,nbsp;qua amp; credere incipiamus, ex deo eft. Cogitan/nbsp;tes credimusjcogitantcs loquimur, cogittes gcnbsp;quid agimus, agimus. Quod autem attinet Si adnbsp;picMtis ui Si uc^dci cultft, no fufficimus uel conbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;f tii)
gt;1'
-ocr page 240-212
JI. AD CORINTHIOS
atur.Cumcnimfigurate didumficaccptin'.tart qu^prie didumfit,carnalitcrf3pitur.Ncqjullanbsp;mors animae cogruentius ^pel]aiur,g cum id etlnbsp;am quod in ea beftijs antecellit,hoc cft,intclligennbsp;tia,carni fubqcitur fequendo litera. Qui enim ft'nbsp;quiturlitcr,trflatauerbaficut^pria tenet: nc-qjillud quod 4?prio uerbofignificatur,rcfertadflnbsp;gnificationcmtled cum fabbatum audicrit,Vcr'nbsp;bigratia,n intelligitnifiunum deffptc,quicti-nuo uoluminc repetuntur.-Si cum audierit fiicri'nbsp;ficium,n5 excedit cogitatioe illud, qd fieri de ui-(ftimispecorumuelterrcnis frudibusfolet. Eanbsp;demum eft miftrabilis animae feruitus, figna pronbsp;rebusacciperCjS^fiipra creaturam corporcamnbsp;oculum mentis ad haifriendum aeternum lumennbsp;leuarenonpofle. Spiritus autem uiuificat SC li*nbsp;herat, qui intus docet animam, qualiter ea quaenbsp;audit,intelligcre debeat.
Quod ft miniftratfo mortis literis dc' formata inlaptdibus,fuftin gloria,itautnbsp;nonpoftcn^intcnderc filq Ifrael infacieni .nbsp;Moyfi propter gloria uultus cius,qusceuanbsp;cuatur, quomodo no magis miniflratio ipinbsp;ritus critft glorias' Nd ft miniftratio danaxnbsp;tionis ingloria eft,multo magis abftdat mi nbsp;hifterium iuftitiin gloria.
flNos(inquit) fumus miniftrinoui teftamen- ' lt;ti,amp; hc miniftratio critin gloria perenni. Aufnbsp;hocjbat per minus,id eft,per uetus teftamentu,nbsp;quod olim fuit in gloria. Quafi dicat; Nos in Ipi-ritu,n in litera nouum minifiramus.ubi per fptnbsp;ritum uiuificatur cultorcs. Qtjodjid cft,fcd finrinbnbsp;ftratio mortis,id .lcx cuius litera occidit, fuitinglo'nbsp;ria Moyfi minii^o fuo,^HoiModo miniftratio /fiirituf, jnbsp;id cft,nouum teftamentum quod in 1'piritu mini/nbsp;ftratur,amp; in quo fpiritus datur,on multo magis eritnbsp;uobiswgIorM/Lcxquidcmfanda,SC mandatumnbsp;iuftum Sc fandfum Si bonum. Et tarnen quia denbsp;ipfo bono interficitur inobediens anima, ubi nonbsp;adiuuat dei gratia,miniftratio mortis fada eftlexnbsp;in ueteri teftamento J^ptcr occidentem litcramnbsp;Sc miniftratiouit fadaeftgratiain nouo jpternbsp;uiuifictcm fpiritum.Difiinguiturergo lex granbsp;tia, coqdfubilla elidtur clati ,fubiftacrigturnbsp;clifi : Sc quod ilia inttum bona fit ut bonaiube*
A gi'tare aliqui'd nobis quafi ex nobiGpfis, fed fuf iiciencia noftracx deo.Non enim eft ex poteftatenbsp;noftra cor noftrum cogitationes noftrsc, Haccnbsp;idcirco loquitur Apoftolus, ut oftendat ic fiTs^nbsp;focios nihil fua uirtute uel prudentia facerc, cumnbsp;utirp tarn pauci homines Si. idiot nunquam finenbsp;dei gratia cooprante totummundum adfidemnbsp;conuerterepotuiflent.Ob hoc etiam iftapracmi-t, ne qiWd fibi arrogate uideretur, ubi dnfturusnbsp;erattanto maius fc minifterium fufeepifle qumnbsp;Moyfes, quanto maius eftnouum teftamentumnbsp;qum uetus. Nam fubiungit;
Qui C idoneos nos fecit miniftros noui teftamci, non litera, fed ipiritu. Litera cmnbsp;occidit/piritus autem uiuificat.
fl Et incipit fc nunc alio modo qum fuperius commendarCjUt Si pfcudoapoftolosdefOTmer,nbsp;innuenscos eife miniftrosueteris teftameti, dumnbsp;oftendit fe miniftrum eftc noui. SutRcientia no/nbsp;ftra ex deo eft.Q^icrintantumnof fublimauit.ucnbsp;idoneos miniflros noui teflawenti nos faceret, id eft, utnbsp;Mttb.?. per nos feientise Si uit perfeflione decoros.minbsp;Mtfrc. Z. niftrarctalijsnouum teftamentum. Nouusenimnbsp;Luce.;, liquor in uafa noua mittedus erat, unde fine acrenbsp;dine propinaretur.Tcftamenti dico, exiftentisnSnbsp;in Ittera tantum docente, fed inadiuuante, qnbsp;per nos deo tribuitur. No alia nunc intelligitrnbsp;)icera,quam ipfe decalogus in iliis duabus tabulisnbsp;fcriptus. Spiritus autem intelligi poteft lex fidci,nbsp;B quae non fcribitur, led animo ctinetur. Ideonnbsp;in litera,fed in fpiritu per nos miniftraiur nouumnbsp;teftametum,quia litera occtdit,/}iiritus Mem uiuificat,nbsp;Litera occidit, dum facit feienter pcccare, i ad/nbsp;dit praeuaricationem Si magisincitat;lcdfp5suinbsp;uificat, dum facit implerequxiuiTafunt. Literanbsp;enim jphibes pcccatum,n uiuificat hominc,fcdnbsp;potius occiditaugendo concupifcenti,Si iniquinbsp;tatefti pr3cuaricationecumuldo,nifiliberctgra/nbsp;tia per legem fidei, quae eft in Chrifto lefu, cumnbsp;diffunditur charitas tn corde per fjiin fand.Nnbsp;lex,quando non adiuuat gratia, pruaricatoresnbsp;facit. Si taniummodoin litera eft. Accdt ergonbsp;ad liceram fpiritus, no occidit litera quam uiuifi/nbsp;cat fpiritus. No igitur putemus damnatam uel renbsp;prehfam efle literam,quiadi(ftum eft,Litera ocnbsp;cidit.Hoc eft enim,Litera reos facit. Nam Si hacnbsp;locutionc ditfium cft,Scicntia inflat. Quid eft.fti-l-Cor.S. entiainflatfScientia daranataeft''Abfit.Sed quonbsp;niam adiunxit,charitas uero 3cdificat,quom Sinbsp;nunc adiunxit, fpiritus autem uiuificat, dedit intelligi,litera fine fpiritu gccidit, fpiritus uiuificatnbsp;Siimplcri litera facit.Sicfcientia luiecharitatc innbsp;flat.charitas uero cum Icientia dificat. Itaqjlite/nbsp;ra folaprohibens malum Si improperans bon,nbsp;occidit animas eorum qui praeuarictur ill. Spt / nbsp;ritus autem, qui per noui teftamenti gratia eft innbsp;cordibus fidelium, uiuificat in pracfenti animasnbsp;eorum iuftificdo illa$,i in futuro corpora quonbsp;lt;cum animabus perpetualiteruiuercfacict.Velnbsp;litera carnalitcrintellca occidit anima. Cauen-dutn eft enttn,nc figurata locutio ad lity accipi
at, hc inttum ut bona cfcrat.'illa iuftiti faeP at auditorem.ifta fadorem. Et ideo fub ilia peC'nbsp;cator,infuper cti pruaricator,amifla exeufat*nbsp;one igiioranti conuidus iacet tfub ifia ueronbsp;parcente Sc opitultc,ncc qui mala eftoperatus,nbsp;extinguitur^ ut hona opcretur,acccndit.Quidnbsp;crgo(mifer) ilia didaeft miniftratio mortis, ubi l*nbsp;tera occidit malum prohibendo quod ft. Si bo'nbsp;num imperando quod non ft, ifta uero dida eftnbsp;miniftratio ips,utiqgt;uiuifcantis,nifi ut pru^nbsp;ricationis morte furgamus.SC iuftitiam non reiftnbsp;gamus in tabulis,fcd liberi in cordibus Si in mfnbsp;ribus haheamus^; Ad ludos enim dida cft lex t*nbsp;niftratio mortis, ad quos 8C in lapidibus ferip^^nbsp;cft ad corum duritiam fgurandam,non ad eo i
CAPVT legem pr charittem implent.Fuitenimlitrrwdcnbsp;ror/B4f4jdc|}-, cuidenterdefcripta, utbene pofietnbsp;leg! tnl4pfdi6Hrduai^t:y^ulai?t,ucamp;:patentcragnonbsp;Iceretur, Seduritiam cordis corum conuinccret.nbsp;fct hxc mioiftratio licet edet mortis,id cft,p Moynbsp;len minidrata .quamuis prxuaricatoribus eftetnbsp;lt;aula mortiSjtamen iUminiftro Moyfi fuit in gionbsp;fia,t fllij ifrael nonpoffentadem uifus fui intendereinnbsp;faciem eius propter gloriam uultus 1, quam accepc'nbsp;ratexcolloquiodoinmi.Nonpotcrantafpicerenbsp;Iplcndorem uultus eius, cum dcfcendiflcf de monbsp;tc.portans legem in tabulisquas domino fufeenbsp;pcrat,ga 8C reatusuitulirecondcbat iiifum eoi^*,nbsp;nc gloriolam iufti faciem manifefte confpiccrr.nbsp;V.bi Sdfignifcatumcft.uiafpiritalcm fenimnbsp;legis noncrant uifuri. Facies enim Moyfi fplen-dida,figuram habebat ucriratis.^HiC figura cuacuttnbsp;tttrpmanifeftaticmueritatis,id eft,uifibilis glo/nbsp; ria legis euacuatur per gloriam euangclij. Ita emnbsp;euacuatur,ut proficiat,Gcut infantia euacuatur innbsp;iuucntute, SC lemen in frudu.Euacuat ergo Moynbsp;fi gloria , quoniam omnes umbrj? figmficantesnbsp;Cefi,. euacuantur, cum res qux fignificatur, aduenc-rit.Quemadmodumcnim fcientia qununccft,nbsp;cuacuabitur, cum ucncrit ilia qux era facie ad fanbsp;?nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cicmiGc C ifta qux in umbris tradita erant ludx-
isinuetcri tcframento,neceflefuiteuacuari reue-*
nbsp;latione noui teftamcnti.Gloria quam Moyles ha
buit.euacuacnunc in minidrisillius legis,ne pieu^ do apoftoli qui carnalcs eius obferuantias adhucnbsp; prxdicani.glorix Moyfipariicipesfiant.Quan-diu enim carnalesiftx oblcruaties datum habunbsp;Ount,miniftriearum quandam gloriam SC reue/nbsp;fentiam inde habuert.Atpoftquam carnali fpinbsp;titalisobferuantia fuccelTit, gloria minidrorumnbsp;carnaliuin euanuit. Sccftc in *pft Moyle no femnbsp;per hare gloria permanGr.Itacj; fi miniftratio mornbsp;tisfuit Moyfi in tanta gloria, quomodo non mulnbsp;to magis crit nobis in gloria miniftratio fpGs, idnbsp;Jtft.teftamcntum nou5 quod miniftramus,in quonbsp;fides impetrat fpm uiuificatoremrit utiq; nonbsp;bls in gloria multo magis quam uetus fuit Moy-fiquot;Splendor cm in facie Mioyfi tannin facie car'nbsp;'all Sc mortalidiuturnusautxternuselcnpo/nbsp;ruit,quia uel morte ablatus eft.Splendor aut glonbsp;domini noftri lefu Chridi.cuius participes ernbsp;^Us.fempiternus.Nam ficut promiiTiones tefta/nbsp;^'nti ueterisfuerunt temporalcs,id eft, temporanbsp;ba bona pollicentcs.ita 8i Mcy figlorilt;i temporanbsp;bs. Et ficuc promiflioncs tedamenti noui quod gnbsp;Os miniftratur, funt xternx, fic SC gloria quamnbsp;POihinifterio hoc fumus pcrcepturi in Chrifto,nbsp;xterna. Vere miniftratio fpiritu?erit nobis innbsp;^xitna amp;pcrmanenti gloria.Nam fi miniflratiodanbsp;^'ftomt.idcft.lex qux damnat prxuaricatoresnbsp;datiin perimantur,non refcruans cos ad pan!nbsp;^ntiatn,fjl Moyfiinglorw, tunc miniflerium iuflitiie,nbsp;deft.nouufT, teframetumquod per nosminiftranbsp;ur.iti quQ p,. jejYi fpftna fandum datur ue*nbsp;*hiinaantiorm glonam dat nobis miniftris fuis.
.ni. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;115
Illa enim glori3(leut dtmus)tcporalis ef.hae C autem accernanlla tcrrcna.ha-c ca-lcftis. Vel in fenbsp;ipfohabet nouum tedamentum naaiorcm slorpnbsp;am g uetus.quia maior gloria eft peccatorem iu-.nbsp;ftificareg damnare. Quamuis em iultc damner,nbsp;tn adlaudc magis proficit, fi indulgcat ut poflicnbsp;fc reuscorrigcrc 2lt; ad iultJtiam refurgere.
Nam nee glorificatum e(l, quo^claruie in hac parte,propter excellentem glortamnbsp;Si enim quod euacuatur, per gloriam eft,nbsp;multo magis quod manet,in gloria eil
Vere nouum teftamentum habet maiorem gloriam.Nam in eius comparaticgloria Moy/nbsp;fi nec gloria eft. Et hoc eft ; tiamquod claruit, idnbsp;eft, facies Aloyfiqux radium claritatisemifit ucnbsp;cornijjauidcretur, necgloricatum e in hdcparte,nbsp;id eft, nec gloriam habnit in hac confiderationenbsp;noui teifimenti,propter excellenttttioriatn qu ibfnbsp;eilt.Non ed glonficatumjqa non habuit fruumnbsp;glorix. Qiiando enim gloria uultiis eius nullinbsp;fuit.iied jm3g*sobfuit,licet non fuo.fed peccantiS gt;nbsp;uitjo.ramen in hac parte gloria no ed. lllaautentnbsp;magis eft gioria.qux abundat in gra(ia,u( purifinbsp;cati homines dono del ,abfterfa mentis cahgine,nbsp;polTintuiderc gloriam Chrifti.Excellentiortninnbsp;eft noui tedamenti gloria,in quo gratia fupercminbsp;net Sd mifcricordia. Et ad compara tioncm gio/nbsp;rix euangelq obumbratur gloria legis u t nec eflenbsp;uideaiur,ficut onu foils cxcatur lumen lucernx,nbsp;quod anteauidebatur magnum habere fuJgorc.nbsp;Vere fupercminct gloria noui .Qiiia /uetuste-fiamentum quod fecundum carnalcs obferuanti-as euacuatur, efl per gloriaiti uiihux Moyfi miniftr^-tum C receptum,linc qua non commend^ctur:nbsp;multo magit nouum qolt;im4wt,id ed.cui non 1ucce/nbsp;dit aliud,c/lwglori4.Pergloriam enim Moyfi eftnbsp;iJludjid ed.exiftit fuo tempore authenticun^ednbsp;tarnen euacuat fecundum figuras in aduentu per/nbsp;manentis ueritatis. Ideo maior eft gloria nouinbsp;uetens,quia Rantum intereft inter figuram SCucnbsp;ritatemjtantum diftat intergloriam uultusMoynbsp;fiamp; gloriam Chridi. Sicuteniminuefpereftellnbsp;gloriof fuut, oriente autem foie euacuatur ea-r claritas :ita amp; Moyfi gloria qux prius radia*nbsp;bat.euacuatur apparente gloria Chrifti. Vel adnbsp;miniftros referenda eft gloria noui tedamentinbsp;Vere nobis abundatin gJoria.Nam quod claru*nbsp;it, id ed, facies Moyfi quxin legidaticnc claruit,nbsp;nec glorificatum efr,idc,ncc etiamhabuilTeglo/nbsp;riam uidetur in hac parte, id eft.refpeAu huiusnbsp;noftrx partis, propter fccllencem gloriam qu5nbsp;de nouo teftamento habcmus amp;:habituri fumus,nbsp;Siuequodclaruit in hac parte prxdkfta,id eft,nbsp;Moyfesquiclarusamp;gloriofusapparuit in facie,nbsp; nec glorificatum ,quantum ad nos, propter ex/nbsp;cellcntem gloriam qux nobis dabitur.Non hocnbsp;de futura Moyfigloria dicitur, fed deilla, quainnbsp;uifus eft habere cum defcenderct de monte. Ve/nbsp;re excellentem gloriam ex hocminifterio confe/nbsp;quemur, quia manens c fine immuMtionepcr*
-ocr page 242-x4 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.II. ad CORINTHIOS
|
A duraturum.Nam fitlJudquodeuacuatiirJdfft, quod fecund um umbras carnalis intelligtix uclnbsp;obfcruationis ce flat, eftin ftio tempore per glorinbsp;am Moy fi,nel (ficut in antiquis codicibus inueninbsp;tur)in gloria fuit.multo magis hoe noui tcftam/nbsp;ti minifterium,quod fine immutatione ^ianet/ftnbsp;in gloria miniftris fuis. Hahfntcs igkur talcm fpera, multa fi* duci'a utimur i. non ficut Moyfs poncnbsp;bat uelamen fuper factem fuam, ut non in*nbsp;tenderent filq Ifrael in faciem eius quodnbsp;cuacuatur, Sed obtufi funt fenfus eorum,nbsp;Vfque in hodiernum eni diem idipfumnbsp;uelamen in leionc ucteris teftamenti manbsp;net non reuelatum, quoni in Chrifto cua*nbsp;cuatur. Sed ufqt in hodiernum dicnF,cumnbsp;legitur Moyfe, uelamen cftpofitum fu^nbsp;percoreofum. Cum autem conuerfus fu^nbsp;eritad dominum, auferetur uelamen. Donbsp;lobttn.4. minus autem fpiricuseft. Vbi autem Ipi*nbsp;ritus domini,ibi libertas. Quandoquidem minifterium noui teftam' ti erit nobis in permanent!gloria, igiiwr noshabettnbsp;tet talemjjiem,id eft, fperantes quia ex praedicatio/nbsp;ne noftra percipiemus tern amp; immenfam ^lonbsp;riam,wItlt;t fiducia utimur in praedicatione, id efr.tnbsp;conftantef prdicamuSjUt necj minis necj? uerbenbsp;ribus, nec ullis tormentorum cruciatibus ab an-B nunciatione ueritatis taccamus. C^noit ita prardicanbsp;miis,cut Moy[es quando ponebttt uehwen fuUm fupernbsp;faciem fuam,id eft, non celamus fenlum noftrum finbsp;^t Moyfes,fed aperte dicimus,quia non prdi*nbsp;cami^carnalesobferuantias,fedpotiusipfamuenbsp;ritatera 8C ueteris teftameti fignificationem. Qiiinbsp;enim carnalcs obferuantias prsedicat.uclamc ponbsp;nit^per faciem fuam,0lt; uelaminc literfenfumnbsp;interiorcm operit.Nos uero faciem no uclarnus,nbsp;quia uobis ipedum fplcndorisinterioris non nenbsp;gamus. ficut Moyfes ponebat uelfmen carnalinbsp;figurarum fuper faciem fuam,id cft,fuper claramnbsp;didorum 1uorum fpiritalium intel]igcntiam,id-eo ut jilij [frael non inteltderent in faciem e(f,id eft, nonnbsp;infpiccrentfpiritalem fenfum eius, quia non pof-fent liifiTerrc ^Jpter fu imbccillitatc irreligiofinbsp;tatem. Claritas enim uultus Moyfi,ueritatem nonbsp;u legis qu per carnalesobfruantias defignatanbsp;cft,fignificauit. Et ficut ludari tantam illam clari-tatem non potuerunt pati, nifi mitigaretur eis pnbsp;oppofitioncm alicuiusuelaminis, eodem modonbsp;perfedioncm uit ucl iateiligtix,qu3e fuit ibi finbsp;gnificata, non fufferret imbecillitas mentis eor,nbsp;fieisipfa ucritas noui teftamenti nudata monflranbsp;retur. Ideo per uelamen carnalium obferuatio-num Sc promiflonum obumbrata cft facis ueri *nbsp;f atis, qu tempore grati fuerat rcuelda.Si emnbsp;dida Moyfi fpiritaliter intellexilTent, infrmitasnbsp;eorum ad tant perfedioncm non afccndiiret,nccnbsp;lippiens eorum oculus tantam fapienti clarita/nbsp;tem fufiinuiflt.Et fi ipfa ueritas fine uclamine fu' |
ifict illis oftcnfajtanto damnabiliorcs eflnt,qu3gt;' C to maiorem iuftitiae perfedioncm cognouillent,nbsp;cum nihilpcrfcdionis in ^ione tcnuilfcnt. Pro/nbsp;pterea uelaminc literaetexit illis Moyfes faciemnbsp;Jpiritalis intell)geniiac,ne ad hune Iplcdorem uulnbsp;tuseiusintcnderent4od uclamen euacuaturmaCnbsp;temporegrati,ut interna pulchritudo ucrita-tis qu latuerat, manifefietur. Sed pleudo apo-ftoliquicarnales obferuantias adhuc prdicantnbsp;nolunt ut uclamen euacuctur,fed ut ueritas fem-per figuris adumbretur, nec unquam manifefic/nbsp;tur. Ideo]! fuos auditores in umbram duct,nonnbsp;ueritatis lucem illis oftendunt. Velam quidemnbsp;modo per noftrasexpofitiones cuacuatur amp; renbsp;mouetur,/f(lfenfus ludorum funt obtu, id eft, he/nbsp;betati, neepoflunt oculis cordis afpicerc fulgo-rem nudueritatis.Qii obtufio caufa infidcliianbsp;tis accidit.Ideo conuerfis ad fidem acuit acies menbsp;tis,ut uideant fplendorem diuini luminis. Hebc-tati funt oculi fehfuum illorum,ne lueem fpiritanbsp;Icmuidcant.Nam uf^ inhodiemum diem,cum iamnbsp;manifefiata^ritas ubiep refui^t, idipfum uelameitnbsp;carnalis intelligentijmitwi in leione ueteris teflamititnbsp;quiacum audiunt legiferipturam illam, nonin/nbsp;telligunt, nifiquod litcraforis carnaliicr fonar,nbsp;amp;ita celatur eis fenfus interiorum. Vnde amp;Moynbsp;nbsp;nbsp; *fcs cum ad cos loquerctur,faciem uclabat,fignifi cans quia populus illc uerba quidem legis cogno * lt;|fceret,fed eiufdemltgis claritaicm omnino noilnbsp;uiderct.Faciesenim Moyfi fplcndida, ficut didSnbsp;c{t,figuram habe bat ueritatis.facies Moyfi Chri- 0nbsp;ftum defignabat. Sonabat uox Moyfip uelum,nbsp;amp; facies Moyfi non apparcbat. Sic Si. modo lu-dislonatuoxChrifti per uoeem fcripturarufflnbsp;ueterum.Vocem loqucntis audiunt,6 facie eiusnbsp;non uidt.'Perfonam eitre gercbat Moyfes,amp;id-eo uelum antefe ponebat quando loquebaturnbsp;populo.Idipfum ergo uclamen ufcp hodie nianetnbsp;inledione ueteristeftamcnti,quiaquandiu ink*nbsp;ge carnaliagaudiaSC uoluptatcsamp;tcrrcnabonanbsp;promitti intelligunt,uelamen eft pofitum contranbsp;faciem cordis corum,ne uidetinferipturisChrnbsp;fium.Idipfum uelamen quod Moyfespofuit,manbsp;net adhuc in ilialedione: quia 8C nunc ficut antenbsp;faluatorisaduentum,abfconditeis fenfum fpiri-talcm fuperficics liter carnaliter intclleda. Velamen dico,nonreuelatum eis eire.uelamen,quia nenbsp;qj hoc ftiunt quod fit uclamen,id eftmeep ucl hocnbsp;animaduertunr,quod illalitcralis fuperficicsnbsp;uelamentum alicuius occulti fenfus quern ucldnbsp;intra fc. Nihil enim ibiputantdeberc intelligi, mnbsp;fi quod lite j^a carnaliter fonat. Nec minim fiue*nbsp;lamcn adhuc cis raanet,ita ut nec intelligant hocnbsp;efle uelainen abfcondit pulchritudinis, ^uoniai^nbsp;in chriflo,id eft,in fide Chrifti folummodo euaeui-fnr.Euacuatur nanepin Chrifto non ueius teft'nbsp;mcntum,fcd uelamen eius,ut per Chriftum intlt;*nbsp;ligatur Si quafi denudetur, quod fine Chrifto ohnbsp;feurum atq^ adopertum eft. His quidem qui fu*^nbsp;inChrifto,euacuatur uelamen. Sedfuper cor eorUtl*nbsp;qininfidclitateperdurant,c/l/$ bodie uellt;tntenPlt;gt;' |
CAPVT A itumjd c.cxcitas deprimensranonco^/xmk/nbsp; gtlttr Hoy^s ,ga tocutn carnab'tcr intelligunt, neenbsp;adfpintalem fenfum propter nebulam csecjta-ii8,quam in corde portam , afpicere poHunt. Etnbsp;na duo illis obfunt.ne intelligan t,id eft, uelamennbsp;Icdionis 5 uelamen cordis. Sed rum aliquis eo^nbsp;fnerit ad dominum lefum conurrfuf^mox aufaetur ei enbsp;mcrt. Velamen enim aufertur, quando fimilitu-dinis Sc allegori cooperimento ablato, ueritasnbsp;nudatur ut poflituideri.Velamen quippe aufer-,nbsp;r.i, carnalem fcientiam legis euacuan.Conuerfinbsp;nant^ incentio inutatur de ueteread nouum tcrnbsp;ftamentum, ut non iamintendat accipere carna-lem ,fed fpiritalem felicitatcm,id c,ab intentioncnbsp;qua expedabat in regnefterreno beatitudo um-bratilis S carnalis.ad intentionemqua expeda/nbsp;tur in regno cxlefti beatitudo ueriffima 8lt;. fpiri-., talis.Et fic aufertur uelamcn,quo tegebantur uti/nbsp;Ita legis arcana, duro ab co g uenit ad Chnftum,nbsp;tollitur inpicnua 3c ignoritix nebula. Sed quidnbsp;jnirumi Domittuf enimf/l^itof,idc,fpiritusn-dus. dominus, hoc e,lua: poteaftsjUalens perfinbsp;cere qod ult. Ac per hoc quos uult, illumint : amp; quos uult,in tenebris ignor^iix deferir.nbsp;Tquam proprieuideturfilius uoeSri dominus*nbsp;Sedlpirimsfandus hoc loco dominus uoca-tur.cum dicit Apoftolus; Dominus autem fpitgt;nbsp;tus e.Nc enim quifquam arbitraretur filium figninbsp;ficatum,06 propterincorpoream fubfiantiam d^nbsp;dum fpm, fequutus contexuit: Vbi autem f^iritUfnbsp; dornini.ibi Ktcrhtf.Dominus ergo ,id .nihil feruvnbsp;tutis habens, fed impcriali potentia omnibus donbsp;mins fpv'itus fandus.Et ideo (icut dominus,aunbsp;fert uelamcn antiquse feruitutis ab bis qui con/nbsp;ucrtuntur.Ipfe ipiritus, . dominus. Sed ubicun-que eft fpiritus domit^, id , ftlcm Ipiritus faninbsp;dus qu* ipiritus lij, ibi eft mentis liber-lt;as,uc remoto ieruili uelamine,poflt libre mensnbsp;Ueritatem infpicerc. Nam quia iftefpsdominus, C c fps domini, ideo per hunc dominus lenbsp;fus dedit libertatis legem,non literisutirp feript,nbsp;*ied p Sde animis intimatam,non quse uibilia donbsp;eeat,fedquxinuifibiliacredi fuadeat,quxanimus fpiritaliter colligat, non quxoculus corpo/nbsp;mliecernt. Skipper huncfpGmauferturuelarnbsp;men carnalisintelligtix qd e feruitutis ,.S(. dononbsp;fpiritalis intclligentix tribuitur gratia libertatis.nbsp;Sed Sein adione lemp libertas,ubicqj fps iftenbsp;abitat:quia facit bonum operari n timor poenbsp;i*,fcd amorc iuftitix. Ignort enim mens gratisnbsp;libertatis,quam h'gat fcruitu.s timoris. Nam gic/nbsp;dreo bona facit, ga tormentorum mala metuir,nbsp;ult non eflequod metuat,ut aude^ illicita comnbsp;mittat.Scd cum ifte Ipscharitatem ubicunepmnbsp;l'titinfunda^charitasuero ieruilc timorem forisnbsp;idat,patet quia in quacunej mente fpGsuitxfti quam contemplamur,utpoftmortalitatishuiusnbsp;'dqibi mox libcrtas regn obtinebit. Pot amp; cnbsp;ntelligi;(3um gseorumfuerit cuerfusad dnm,nbsp;qui pater i filius Si, fps fandus,auferc ei uclanbsp;men carnalis intelligentix Ipfe conuertetur denbsp;wiwlit4t ad dominum, qui ft (m.diximus)in*
.111,- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ii,
diuidaU'initas Sed dominus ad quem conuer/ tetur, eft fpiritus,id c,incorporcus,cut in cuan-nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4.
geliodicifde totahactrinitatc:Spsdeus,amp;eoB g adorant eum,in fp SC ueritate oportet adora-re.Similiter ddhicdicitur quia dominus c fpus,u(nbsp;animaduertamus quiaquifquis ad eumintentio-nem animi conuertiqutintclligat e,in fp Si UC'nbsp;ritate oportet intelligerc.n in carne amp; umbra,(lnbsp;cut uolunt facere qui tenent lege.Dom*ius fpi/nbsp;ritus. Sc /piri talie de be t intelligi,atq; fpiritale dacnbsp;intclligentiam.Scdubi fuerit Ips domini,id eftjquot;nbsp;fpiritalis gratia charitas,ibi libcrtas eft 8C teSiie *rtnbsp;lelligendi amp; rede faciendi*
gt;
Nos uero nines rcuebta facie gonan^ domiQi Ipcculantes, in eandem imagincn)nbsp;trat^formamur claritate in clan*cat,tanlt;gt;nbsp;quam domini Ipiritu*
U Illi quidcm,quia non conuer funt ad dom num,qui fps eft, habent uelamc fuper cor. Sednbsp;nos oWH,qui libertatem cfcquuti fumus per fp#nbsp;ritum domini, reuelatafacie cordis noftri, id , abnbsp;omni uclamento erroris deteda mentis intentt*nbsp;one, gloriam domini fumus ieculantes, id.pcr fpe-culumintuentes. Spculantes, cnimdidumeftnbsp;per fpeculum uidentes, non de ipcculaprofpici-entes. Qiiod ingracca hngua non eft ambiguumnbsp;fn fpeculo autem non nifi imago cernitur. Et nonbsp;quifumusimagodei, fpeculamur,id eft,per fpenbsp;culum,hoc , per hancimaginem fuam uidemusnbsp;gloriam domini. Dum cnim diligenter nopibsnbsp;acuminerationis eonderamus,.ad uionem gionbsp;rix eiuscuiusimagofumus,quodammodo penenbsp;tramusjdc ineandem imaginem dei, perqu fpeci^a/nbsp;mur,trrfrforwlt;tr,id jtranfmutamur ad J?oc,ucnbsp;perfede fimus imago dei.Transformamur,id,nbsp;de formain formam mutamur,at(p tranfimus denbsp;forma obfcura in formam lucidam.Quia ^ipfanbsp;obl'cura imago dei eft. Cum enim natura huma*nbsp;na crcatorc luo cuius eft imago^ab impietateittnbsp;ftificatur, cftformi forma, formofam trsforroanbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;
turinformam.Ettransforroaturc/rfriMfecreatio , ,i nismc/driWefMiuftiftcationis. Arque transforma*nbsp;murtanquatnf^iritu domini,id , tanquam illi quosnbsp;fps domini transformat, SC per gratiam fuamnbsp;in melius tranfmutar.Cum ergo hac transformanbsp;tione ad perfedum fuerit hxc imago renouatanbsp;milesdeo erimus , quoni uidebimus eumnognbsp;fpeculum,fcd ficuti c.Vclgafpeculatiofolctdtci jjobx.nbsp;contcplatio.poflumus SC ita intclligcre: Nos ocsnbsp;reuclata cordis facie legis uelamine,quod um* Hftr.io.nbsp;brafuturoij/.gloridoBiini fpcculantcs,ideft,gnbsp;fidem coniplantcs,transformamur, id eft, quo-tidiano profedu tranfmutamur, in eandeimagt-n, id eft, ineandem fimilitudinc glorix domini,nbsp;* c .nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;\
tcncbras,ad plen inuentamur fimilcs glorijeius. Scimus cm quia c apparucrit, fimilcs ei erimus.nbsp;Trsformamurat claritate in clantat.i.eGtesnbsp;ab una clara cognitionc in ali. A claritate fideiinnbsp;cUriiatcm fpcckt;Uri(a(c quit Slq deifumusini
216
JL AD CORINTHIOS
|
A claritatcmqua Gmilcs ci erimus,quoniam uide-bimuscum Gcutieft, Etitaducimur claritate in claritatem tanquam domini fpiritu,quia tannbsp;ta nobis claritas datur, qu fublimicati congru/nbsp;at dantis. Tantum cnim claritatis ueiglohae nogt;nbsp;bisdabitur, qutum dignum eft darc dominumnbsp;per fpiritum ium. CAPVT .IIIL IDeo^abentes banc adminiftrationein, iuxta quod mifericordiamconfequuti funbsp;mus, non dcficimus, fed abdicamusoccuknbsp;ta dedccoris,non ambulantes in a(lutia,ne*nbsp;que adultrantes uerbum dei fed in maninbsp;feftatione ueritatis y comraendantes noPnbsp;mctipfos ad omnem confcientiam homnbsp;numcoramdeo.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp; Hinc crgo conrjceredcbemus, quanto majora nobis qum ludis iperna dementia gra/ tix fu dona contulerit .ludxicnim cum minornbsp;cflct gloria uultus Moyfi.eam (peculari non po/nbsp;terant:nos uero non Moy fi gloriam qux inferiornbsp;cfijcd cxcelltem iluatoris gloriam uifuros nosnbsp;ercdimusdudxi gloriam irui nonmcruertui-dere y nos autem omium domini gloriam fumusnbsp;tiifuri.Et iJeo nos habentethanc domini adminiflrationbsp;em.qu nos ad ttam promouet gloriam,amp; hg-bentes cam ixtlt;i quod mijiricordittm conquutifumufynbsp;ideftjhabcntes cam n ex mentis , fed ex dei minbsp;lricordia, qu nos abluit amp; iufiificauit C mininbsp;ftros fuos fecit, non deficimta in preffuns propternbsp; Ipcm glori quam expedamus, nec minoraturnbsp;in nobis animi fortitudo, fed inter aduerfaconfigurer adimplemus olEcium nofir miniffrationbsp;nis.t^n deficimus pro aliquibusaduerfis,/dlt;(amp;-dMWUfjid eft.abnegamus i jJcul nobisremonbsp;uemu s occultu ({(decorir,id efi,occultos adus nequinbsp;ti,gpi dcdecus C opprobrium gnrant.^ id-circo Et in abfconfo, ne in publico dedecus fuisnbsp;operarfj inferant.Oisenimqui mde agit.oditlunbsp;cem.Et qu in occulto funt ab ipfis, turpe eft Cnbsp;' P dicere.Hcfunt occulta dedecoris, quprorfusnbsp;abdicamus. Vel occulta dedecoris funt,cogitatinbsp;ones alicuius turpis adi5is,(uc ca qu prauo fennbsp;fu quis meditatur ad prdicandum u t auditoretnbsp;fallat. Ad dedecuscm amp;defoimation proficitnbsp;cius, qui ibdola mente confingit dodrinam adnbsp;decipiendum corda fimplicium .Hc cira pfeunbsp;do apoftolos dicuntur, qui nonhabebant rcuclanbsp;tam facicm,nec tefiaraenti nouiminifirationem:nbsp;C fi tribulatio illis accidiflt, mox deficiebst. Etnbsp;licet exterius faciem rcljjiisoftcnderent,interi-us tarnen occulta dedecoris non abdicabant.fednbsp;turpia in fuis cogitatiibus uoluebt, C in fccrenbsp;fis locis perptra bt.Nccfumusjinquitjdmtulit-tef in aflutia, id c, hypocrifi.ficut prdidi pfeudonbsp;apoftoli.qui uidentur humiles amp; religiofi coramnbsp;hominibus. In aluiiacnim ambulant,dumocculta fua dcteguntrldimagincm fanditatisoficnbsp;dunt.dum nihil accipiunt.fed famulis fuis totumnbsp;^ari permittuni, per quos ad ufum fuum omtuanbsp;reditura fciunt. e fumus ddulterdiaet uerbum dt*nbsp;ficutilli,id Cit.non prdicamus propter dclcda*nbsp;tionem humanlaudis ueyerreni lucri,necadniinbsp;xtione falfitatis ucritatem corrumpimus.Hc gquot;nbsp;uerfa non agimus./cd fumus commendantef nefnd-ipff inmanifeflatilt;meueritttti{,quia manifefiaraus uenbsp;ritatem, qu fuerat operta uelaminc Moyfi, Cnbsp;itacommendabilcs reddimus nofmetiplbs finenbsp;comparationc aducrfariorumgt;Hoc eft dicerc;Vlt;nbsp;ritasquam manifeftamus, nofipfos efiicitcom*nbsp;mcndabilcs.Et hoc ad omnem confcientm hominumnbsp;ut cleientia eorum qui rationabilitcr intclligut*nbsp;nouerit nos li benter cundis deberc fufeipi, quinbsp;tam euidenter aperimus ucritatem.Et comme'nbsp;datioifta fit eorum Jfo a^ laude C placitumeius*nbsp;quia ad hoc nos commendamus hominibus, utnbsp;uideantopera nofira bona,amp;Lglorificctnonnof,nbsp;fed patrem noftrfi qui in c^is eft. Vel coram dco iStnbsp;id agirons, ga ipl tefiis eft nos manifeltare pu-ram ueritatcro,cuius oculos nil latet. |
Quod Igetiam opettum eft euangefti um noftrum, in bis qui pcrcunt, eft oper^nbsp;turn y in quibus deus huius feculi ezcca*nbsp;uitmentefinfidelium, ut non fulgeatillu*nbsp;minatio euangelij glori Chrifti^quieftnbsp;lt;mago dei. S Nos quidero rcuelata facie prdicamus C gperitatem manifeftamus. Qgod, id cft.fcdetlMtnbsp;cpertumefleugeliumnoflrum,inhisqui{gt;ereHnt, eflopetnbsp;tm,n inhis qui faluifiunt.lnfidclesem uelpfeu- pnbsp;do apoftoli prdicationem nofiram non intclli-gunt, fideles autem deoreuelantecognolcuntnbsp;intelligunt. Increduli ueroqui in pcrditionem tnbsp;duntjca qu dicimus uidere non poiTuntjquia uenbsp;lamen erroris amp;ignoran eft fuper coreorum.nbsp;In his qui pcrcunt,id eft,in corde eorum eft opernbsp;tum uelamine ccitatis ipforum.euangelium nonbsp;fir prdicationis.Iff Quibus pcrcuntibus deut x^nbsp;CifcMitmentefinlidelium huius (iculi. Deus exccauitnbsp;mentes infdclium. qui C filium fuum mifitdicc/nbsp;tem,ln indicium ueni,ut qui non uident,uideant;,nbsp;C qui uident.ccifiant.Exccauit autem n manbsp;litia/edaftutia.Nenim eft iniquitas apud euro,nbsp;cuidicitur: Mifcricordiam SCiudiciumcantabo **nbsp;tibi domine. Illumint ergo mifcricordia,cxc-cat iudicio uti quiflimo,ctfi occultifliroo.Praenbsp;ceditenim aliquid occultuminocculiis,ubiipinbsp;agatiuftiftmum examen iudicij fui, ut quorun'nbsp;dam mentes cxccentur,5C quorundamillutni*nbsp;nentur,cui ueriftroe didum cftdudicia tua abyf frnbsp;fus multa.D^us itaq; iufius mentes infidelium hunbsp;tus feculi cxccauitjid c,ex toto ccas fccit.Ertnbsp;cnim in Adam quodammodo ccat,ld n ita.nbsp;quin fi ucllcnt, creatorem fuum intucri poflent.nbsp;Quia uero noluerunt,exccauit cas deus, quan'nbsp;do lucem fps fandi prfentcm fubtraxit eis, Cnbsp;iplendorem fu uifionis occultauit. Sic cxcca-uit mentes eorum propter infdelitatem.Ac fi di- euH^nbsp;ccrctciS:Nificrcdidentis,non intelligetis.Et ertnbsp;huius iculigt;id cftj non pertinebant ad ahud fc^^ |
CAPVT
A lum^uBi eft perptua lux amp; flicitas.Vel deushu gt;us feculi exccauit mentes infdelium. Idcirconbsp;cnim deus quem pricant apoftoli,dicitur deusnbsp;huius feculi, ne in hoc feculo ubi tot mala fiunt,nbsp;putarctur aliquis alius deusefle.Non folum enimnbsp;inuifibiles creaturas, fed etiam hoc uifibile fccu-lum regit deus nofter.nullus^ deus eft prjter e,nbsp;qui prauorum malitia b{ne utitur.C^i ad hocnbsp;excsccauit mentes infidelium, ut nonful^eitt eisillu-fnintuioeuangelij,ideA,ut non uideantfuJgoreu-gelt),quod illumint mentes credentium,nec ap-pareateis quod euangelium fitlux.qua fideles iPnbsp;iuftrantur. Euangelij dico, glorw Cbri(li,quiaibinbsp;prdicatur exccllentia diuinicatis,C gloria rcliirnbsp;eAionis eius,quamnolu?infidelcsaudirc.Naranbsp;prdicationem coniumcli paflonis eiusliben/nbsp;ttr audiunt.Prxdicationem uero glori refurre/nbsp;^ionis^ diuinitatisucram elle non credunt. Etnbsp;hoc eft quod non fulgct eis illumina tio euangelijnbsp;glori CHRISTI. Qiit efi imago dei,id e,omni-no per omnia fimiliraus patri,ficu^fedicit;Quinbsp;'4 Uidet mCjUidet iSd patrem.Nam qilis eftifie,ta/nbsp;lis eft illc. Quantus eft ille,tantus SC ilrc.Sicut illenbsp;caret initiojficamp;ifte. Sicutille cft^rnuscin-commutabiliSjfic SC iftc.Sicutille deus,fic i ifte.nbsp;Sicutillecreator,Gc Siiftc.Sicutillefcit omnia 3Cnbsp;poteft.fic Si iftc.Et quod eft illcjhoc ifte. Quia*nbsp;rgoiftedeillo eft, iX. confubftantialisatqueco-^ternus amp; coqualis eftilli ac per omnia fimi-^nbsp;hs,rede uocatur eius imago. Et hanc illius glori-3tn prxdicaceugelium,cuius illuminatio lulgctnbsp;nacntibus crcdcntium,incredulis autem iufto dcinbsp;udicioablconditur. Qui enim oculos ad lucemnbsp;claudunt.iuftum eft ut eis lux occultetur.
Non enim nofmetij^fospr^dicamus, fed leftim Chdftum dominum nofltum ,nosnbsp;autem feruos ueftros per lefum.Quom'amnbsp;deus qui dixit de tenebris lucem fplendefcenbsp;te,qui illuxit in cordibus noftris ad illumf*nbsp;hatione feienti claritatis dei in facie Chrt^nbsp;ftilefu, Habemus autem thefaurum iftumnbsp;inuafis fidilibus, ut fublimitas fituirtutisnbsp;dci,6C non ex nobis.
i Neque euangelium ad ultcramus,ncc5 nofi-P^os commendamus in manifeftatione ueritatis. Qyia 0 pradicamus nopnetipfof/ed lefum chriftum,idnbsp;'ft, prdicatio noftra non tendit ad gloriam no-uel lucra.fed ad Chrifti gloriam^ qui eft falnbsp;^atorSdrex fuorum.S cuius dominio libenternbsp;hibrjcimur. Nongloriam noftram.ficut pfeudonbsp;poftoli confueuerunt.denunciamu^ne quis nosnbsp;dicat propter noGpfos euangelizarc, ut glorioGnbsp;Ppareamus, amp; quxftum nobis de rebus ueftrisnbsp;aciatnus . Qui enim propria commoda quaerit,nbsp;non Chriftum prdicat.fcd fe^ficut illi qui iuo unbsp;defcruiunt.lefum predicaraus dominum noflrutnnbsp;clfe.Sed oteGedicimusprKot.id eft,miniftroscnbsp;I roi pernbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ui nobis prcepit ut uobis ftruirc-
^nifterio prdicationis.Cum fimus mi-niftfi, dicituus nos propter humilitatera feruos.
.nil. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;217
ut appareat quia non ad gloriam noftram prscdi C camus euangcliS,fed ad claritate Chriftixui obenbsp;dimus, du uobis in minifterio uerbi lcruimus,nnbsp;j)pter ueftr meritum, led propter domini prae/nbsp;ccpt.Nos(inquam)pcrIcfum hocfacimus.utuonbsp;bisin minifterio pracdicationis feruiamus.quia Cnbsp;deus per eum maiora fecit nobis.QjjoMMwdfW ^uinbsp;in mundi conftitutione dixit,id cft,uerbo fuofqd*nbsp;eft filius cius)fecit de tenebris lucem/plende^ere, quatinbsp;dodixitjFiat lux,.?Cfadaeftlux,ipfeeft quiiilu- Ctfie.fnbsp;xit in cordibus noJIrij.Et qui tunc per uerbum fuumnbsp;in mundo corporalcm fecit lucem.ipfe nunc pernbsp;idem uerbum in nobis fpiritalc dedit lucem. Nnbsp;Gne initio fempcr fuerunt tenebrae, fed cperuntnbsp;elle,ex quo cofufa moles cadi efle coepit ac terr,nbsp;antequam luxifta elTet fada,qua illuminaret qcPnbsp;Gne l*ce fuerat tenebrofum. Quid autem incon-ueniens, G mundanae materifucrant tenebrolanbsp;primordia,utacccdcntelucc melius, quod fadnbsp;cft,uideretur,amp;tanquam proficientis,quod poft/nbsp;ca futur erat, hoc modo gnificaretur affedio^nbsp;Nam Geut fuum de tenebrislux uifibilis initiutnnbsp;fumpfit,ita poft tune lux inuifibilis.cuididumnbsp;nbsp;nbsp;, _
cft,Fuiftisaliquandotenebr,nunc autem lux in ^pbe/1.4 domino.Et quis hoc fecic,niG ille quicum tenebrfnbsp;clfent fuper abyflum,dixit, Fiat lux, amp; fada eft Gene.i.nbsp;IgxfDcus ergo eft,qui in feparatione elmento^nbsp;dixitjid eft,uerbo fuo fecit de tenebris lucem fplnbsp;defcerc,qui il]uxit,id eft,lumc quod ipfeeft luce/nbsp;re fecit in cordibus noftris,rfd illuminationemfcientitenbsp;claritatis de/,id eft,ad hoc,utilluminemus alios p Dnbsp;fcitiam quam habemus declaritate dci. Hc eftnbsp;enim feientia claritatis eius,qua fcimusiplum cHcnbsp;lumen quo tenebrae noftr illuminantur, utnbsp;aliquandofuimus increduli inignorantiafid cft,nbsp;in tcncbris,nc exhibeamus lum alijs.Quod cmnbsp;de tenebris lueem fecit, hocfignificauit, quia cosnbsp;qui in regione diffimilitudinis per ignorawiamnbsp;a bicrant,amp;in tenebris pofiti erant,illos illuminanbsp;rct,ill]sucrlm prdicationis committerct,5dnbsp;itade tenebnslucem fplcndefterefaceretdlluxicnbsp;ergo in cordibus noftris, ut Si nos luceamus uo-bis,ad hoc ut percipiatis illuminationcm Icientinbsp;claritatis deiif4fie,ideft,incognitie Cbrijli lej,nbsp;quia per faciem unufquifq; cognofeitur. Ipfe noftris mentibus illuxit.Sed hune thefaurum diuitia-rum aetern fapienti habemus in uafisfiilibus,id ,nbsp;in corporibus terrenis Si fragilibus. Thefurusnbsp;ifte eft facramentum dci in Chrifto, quod fidcli-bus erogatur,incredulis autc abfconditur. Hunenbsp;thefaurum quo alios ditamus. Si quo fignafre-quter operamur, habftnus in uafis fidilibus,idnbsp;cft,in terrenis corporibus, per qu ipfi nos infir-mamur,qui fanitatc alrjs lpe conferimus, utfb-limitas minhilium operum noftrorum 6^ prdi-cationis/t uirtutisdei,zy non ex nobis,id eft, apparc -at elfe ex dei uirtute, amp; non ex noftris uiribus.nbsp;Qiiod non itapatefeeret, fi thefurus ifte angelisnbsp;ad erogandum commifTus fuiflet. Et idcirco infirnbsp;mis hominibus eft commifius ad difpenfanduranbsp;aljjs, ut huius thefauri fublimitas .1, tanta fapien-
nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;t
-ocr page 246-lis
Aria, tanta eloquentia,ttamiraculoruin oenfio, tanta in tribulationbus conantia, intelligatur efnbsp;feuirtutis dei,5C non ex nobis. Fifliliauafafigninbsp;ficant naturae huinan inHrmitat,qux nihil po-te, ni deo acceperit uirtutem, ui ad laudemnbsp;fuam dcus per infirma ual fe prxdicet, ut glorianbsp;ilJi detur.non homini,qui ex luto fiftus eft.
In omnibus tribulationem patimur,fed non an^diamur. Aporiamur, (ed non degt;nbsp;ftitutmur .Pcrfcquutionc patimur,fed nonnbsp;derelinquimur.Humiliamurjfed non con*nbsp;fundimur.Detjcimur,fed non perimus.
lt;jl Inde probatur nos efle idoncos ad illumina^' tionem aliorum,amp;ad erogationem diuini thefaunbsp;ri,quia in oitinibut locis,uel in omnibus modis tribunbsp;lationemptttimur,fednon in animo anguflittmu^i.nonnbsp;tantum opprimimur,ut pufillanimes effetti cedanbsp;mus.In omnibus tribulation modis affiigimur,nbsp;quoniam uincula,carceres uerbera Scxtera trinbsp;bulationum genera in corporibus nofrris fuftinenbsp;mus.Sed non anguftiamur,imo dilatamur amplinbsp;ori latiiudine cordis, ut intus regnet charitas, Cnbsp;Ipatictur animxlibertas,apud fe habens thefaurinbsp;caeleis diuitias,quibus (?lt; aliorum ditet inopi.nbsp;Aporwmr,i.inopiampatimiir.Quia7rfigrxce,dinbsp;dtur facultas,abundantia.a,uero priuatiu eft.nbsp;Aporiamur.i.finc lucro efficimur. Aporia narftnbsp;eft fpoliatio omni bonor. Aporiamur ergo.i.nbsp;bonis corporalibus priuamur, (ed non deituimur,nbsp;B deo necclTaria nobis miniftrte. Vel aporiamur,nbsp;id ,Jaborando ldamus .Nam poros uocamusnbsp;foramina.per quj fudor exit.Et inde aporiatus.i.nbsp;fudans appellat. Aporiamur ergo.i.in labore trinbsp;lilationQ dcfudamus.fed non deftituimur deo,nbsp;q nos*tfortat ne dcficiamus. Siue aporiamur ,idnbsp;cft,quaG fine poris efficimur, hoe eft.Gne fudorc,nbsp;dum uelut frigore conftn'ngimur egeftatis necefnbsp;fita^.Sed non deftituimur thelauro cjlefti.qucnbsp;habemusin uafisfitftilibus. Per/fquutionemp4timur,nbsp;id eft,dc loco ad locum fugamur,lifd non derelinnbsp;Htc uide quimurinmanusinimicoiji.nefatisfaciantfibidcnbsp;turaliqd nobis.Dciyciww i.uerbcribusprofternimur,p4nonbsp;deef.nbsp;nbsp;nbsp;peritnuf.i.n mortificamur. Vel no perimus.i. co
feflone ucritatis 8C prdicatione non ceffamus. Tcem fieret noftru perire, fed Gcut habet dominbsp;niumin carncjdominaren ipdicationi noftr.
Semper mortification lefu Chrifti in corpore noftrocircunfertcs,ut SC uita le*nbsp;fu manifeftetur in corporibus noftris. Semnbsp;per entra nos qui uii^raus, in raortem tra^nbsp;dimur propter Icfum,ut SC uita Icfu raani^nbsp;feftetur in carne nodra mortali. Ergo morsnbsp;in nobis operator,uita autem in uobis.
1 Quid per fingula numeraremus ea qu pa- * tiraur.^Quia femper fumus drcunfmntet, id eft,cx-cerius SC in aperro fcrcntes,d ad excmplum alijsnbsp;oftendentes in corpore noro mortific4tionem lefu.id ,nbsp;quam Icfus pro nobis iuftinuit,amp; nobis fuftinennbsp;damreliquic. Hancinnoftro corpore femper cir
JI. AD CORINTHIOS
cunferimus, quoniam ad ciusimitation fltdu carnem mortificamus,ut amp; alijs exemplum abf-tinentixprxbeamus.Qiiq^ideo facimus,tcrirnbsp;ta lef,Geut nunc mortificatio,id ,ut gloriola imrnbsp;mortalitas refurredionis manifeetur omnibus etinbsp;am mimicis in corporibut noflrif. Ecce quomodo cirnbsp;cunferimus mortificationem lefu.Quia uidelicetnbsp;nos qui per obferuationem iuftiti intus uiuimus,Jnlnbsp;pertradiinurinmortemjid eft, in pei icula mortis propter le/m^fjuc prxdicamus. Vel nos qui uiuimus,nbsp;icmpertradimurinmortem,idcft,cum prxfcntnbsp;uitam habearaus amp;uiuerepoflimus,nunquam renbsp;cufamus in mortem tradi propter dominum Ic-fum.Et hocideo, utCfUita lef,id eft.qu ipfc iatnnbsp;habet ex quo refurret.Witnife/lctwrcundis inno-racame,cjux nunc eft mortalis.Etquiamortificanbsp;tionem in noftro exteriori homine circferimus,nbsp;nec in mortem propter eius nomen tradi recufa-mus,utamp;uit eius participes mus,ergomorr quanbsp;quotidic pro faluatorc morimur,non eft inutilis,nbsp;fed operrftttr magn quid in nobis,id eft, uitam per-petu felicitJtis.Sed econtrarioHiflt;tqua deleda-miniinterreniSjOperatur inuobis mortem ater-nam.IncrcDatiuchoc dicitur. Nos huicmundonbsp;quotidie nrorimur, ut deo uiuamus;uos mundonbsp;uiuitis,ut deo moriamini. Mors peratur.id eft,nbsp;domini excrcet in nobis, uos ad uoluptates ui*nbsp;t% tendicis.
Habentesautem eundem fpfn'cum Edef^ . ficutfcn'ptdcd Gredidi,propterquodloinbsp;cutus fum : amp; nos credimus, propter quod Pnbsp;C. loquimur, feientes quoni qui fuicitauitnbsp;Iefum,C noscum lefufufcitabitjC confti*nbsp;tuetuobifeum, Omnia enim propter uosgt;nbsp;ut gratiaabuffdans jlbr multos in gratiar 'nbsp;adione abundet in gloriam dei.
Semper quidem mors in nobis operatur, fed nos fidem CHRISTI propter quam tno*nbsp;rimur,loqui non ceffamus. Et hoc efqnosbiie'nbsp;tes eundem iiritumfidei, quem habuerunt prophe-tx,pcutcriptumefl,dicente Dauid: Credidi, propter quod locutus un : cr nos fimiliter credimus, proptefnbsp;quod CT lo^Mimr,id e ft, oris confeffione fidem no*nbsp;ftram proferimus. Eundem fpiritum fidei habe-mus.Non ait,fcientiam fidei, fed fpiritum fidei.nbsp;Qiiod propterea dixit,ut intelligeremusga fideSnbsp;eti non petita cceditur,ut eipctcnti aliaconcr^ ^1*^nbsp;dantur.Quomodo eniminuocabunt,inqult;m nonbsp;crediderunf; Ergo fpiritus grati faci ut habea*nbsp;mus fidem,ut per fidem impctremusorando,tnbsp;poffimus fasere quod iubemur.lpfa uero fidesnbsp;nuit corda praecedentium,qu.T repleuit corda ft*nbsp;qiientium. Spiritalesquippe illi patresomnip*'^nbsp;tentem deum trinitatem ita effe crcdidcrunt,fici*^nbsp;candem trinitatem noui patres aperte locuti fut**nbsp;Sed eadc fides incarna tiis Chrifti faluauit edtnbsp;qua 5^ nos faluamur; quia ficut nos credimusnbsp;ueniffe,paffum cffe,refrrexifle,ita amp; illi crcdid^nbsp;runt uentur,paffurum, rcfurretur.Tempo*^^nbsp;ariata funqnon fids. Habemus enim eundlt;^P
-ocr page 247-.111! nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Xlf
am ipGus Hadeffis-Prepterqtii/ion deeintut i d/ C uerfts, fed officium noftr conftanicr implcmustnbsp;Non defcimus, quamuis graUia patiamur^Sed ii.nbsp;cetis homonoef qui forite expotus mlis, id eft,nbsp;corpus, cotrumpatur prelfuris, plagis,fame,Cti,frnbsp;gore,nuditate, tarnen i' qui intut ejliid eft janima munbsp;nita, adquam non accedit humanus furor jenoiMlnbsp;tur in agnitione dei dedieindiem, idelt,airidue punbsp;rior efficitur perignem tribulationisnbsp;nbsp;nbsp;el de die
in diem,id eftjdc cJaritte in claritatem proBcis* Interior homo pro fpiritu mentis potus eftjtx-terior autem pro corpore atq; mortali uita.Nohnbsp;tarnen utrunqj horum ftmul duos homines Aponbsp;ftolui unquam legitur appcllalTejfed unum quemnbsp;des totura fecerit, id eft,5 id qod interius elt,nbsp;8c id qod exterius Sed totsifte homo, id eftjnbsp;interpre Sc exteriore iui parte, inuctcrauit pr/nbsp;ptcr peecatumjamp;pan mortalitatis addiUs eft.nbsp;Rcrlotur utem hune fecdum interiortm hominem,bi fechdum fuicreatoris imaginera rnbsp;formaturdn refutredione uero ctiara exterior g-cipiet cleftis habitudinis dignitatem. Renoua^^nbsp;tio interioris inchoatur fide, bonisq; moribusnbsp;augctur,amp; roboratur de die in diem. Non cnitnnbsp;momento uno fitipfius cuerltionisrenouatiogt;nbsp;fient momento uno fit in baptifmo peccatortnnbsp;rcmiffio.Neque cnim uel unum quantulumcun-^uc remanet,quod non rcmittatur.Sed quemadnbsp;modum aliud eft carcre febribus, aliud ab infir-mitate qu febribus fada cft, reualefcerc; itrai^nbsp;aliud eft infixum iclum de corpore demere, ali-ud uulnus quodeofadum eft,fecunda curationcnbsp;fanareata prima curatio eft caufam rcmoucre ISnbsp;goris.quodpcr omnium fit indulgentiam pccca/nbsp;ior:fccunda,ipfum fanare langof,quolt;^fit ^aunbsp;latim proficido inrenouationc huius imaginis.nbsp;Qu duo demonftrantur in pfalmo,ubi canitur; .nbsp;Qiiipropitiaturomnibusiniquitatibustug,qdquot;nbsp;fit in baptilino.Et addi tur :Qui fanat omnes infirnbsp;mittes tuas.quod fit quotidianis profcdibu$,cnbsp;hc imago agis ac magis renouatur. Nondumnbsp;cnim ex integro eft renouata. Renouatur autenrknbsp;quotidic proficiensinfanditate, dum transfertnbsp;amorc temporalibus ad terna, uifibilibus adnbsp;intcl}igibi]ia,carnalibusadfpiritua]ia,dCabiftisnbsp;cupiditatemfrenare uel munirc,atqueillorum fenbsp;charitate alligare diligenter infiftit. Corpus ueronbsp;tanquam homo exterior, quanto eft in hacuitanbsp;diuturnius,magismagisci?corrumpitrueltatejnbsp;uel morbojuel uarijs afflidionibus,donec Ueniatnbsp;ad ultimam, qu ab omnibus morsuocatur.nbsp;Quia ergo fandi quoaKterius deficiunt,co interius proficiunt,6 quo magis exteriusaduerfa tonbsp;lerant, co ucrius lumine interius corufeant, redenbsp;dicunt, quia licet is qui foris eft noftcr homo,cofnbsp;rumpatur,tarnen is qui intus eft.dc die in diem renbsp;noua tur.Etideo.inquiunt, non deficimus ittpref-furis,quia idtribulationis noflra;,ide, exiguum tn-bulationis quod nunc patimur, quod e inprafenti,nbsp;id eft,in huiusuit tempore, ubi nemo fine afflnbsp;dionibus eft,amp; eft moment4neuin,id eft,parum dti*
nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp; n
CAPVT
A ritutn dei,qitem habuert illi,fcuc Icfiptum eft n eorum libris. Credidi,propter quod locutusnbsp;fum,id eftperfcdc credidi Non cnim pcrfedcnbsp;credunt,qui qcJ crcdfint.loqui nolunt. Ad ipfamnbsp;enim fidcm percinct.etiatn illud credere qod di
* ftum cft.Qyi me confeflus fuerit coram hotnini-bus, confitebor amp; ego eum coram patre meo Qui autcm me ncgauerit coram hominibus, nC/nbsp;gabo cum cor angciis deiJure ergo no it,Crc-didi. Sc locuts fum.fcd propter hocdicit fc lo-cutum,quia crcdidihSimul cnim credidit, 8C qiSnbsp;prinaum loquendo fperaret, C quia panam ta*nbsp;cendo timere deberet.llli crcdidert,amp;propter/nbsp;ealocutifunt. Et nos credimus, propter quod'nbsp;amp; loquimur. Hc uox ^aecipuc martyrum eftnbsp;Si cnim tantummodo crcdidiifent,amp; nonloque-*nbsp;rentur,non patcrtur.Crcdeiido apprehettdertnbsp;uitamjamp; non loquendo inuencrunt mortem.Sednbsp;morte, in qua corpus corruptibilc {minareturnbsp;amp; incorruptio mctcretur.Nullo metu fupplicionbsp;rum omittimus loqui ca qu credimus, fdentei pnbsp;certo quoniam ^ui fufeitauit lefm,ip{^ctiam not propter confeffionem eius fidei morcuos fufeitabitenmnbsp;lcp,ponens in eadem gloria,er conituet nos in illanbsp;regionc uiucntium,ut ultra nonmoftamur. Atcnbsp;t nobi/cum nos ibi conftituei.ut qui unam ftdem ha-bemusjn uno regno fimus. Nos uobifcum,nogt;
os nobifeum, ut non inferiores, fed parcs nobis fit is, G uolueritis.Et rede de uobis hoc a(rerimuS|^nbsp;Nam omnia propter uot inftruendos facimus,id eft,nbsp; quicquid loquimur quicquid patimur, pro fanbsp;lute ueftra totum agimus,ut excmplo nofiro uosnbsp;ad fimilia prouoccmus,amp;ad canam dei perducanbsp;mus.Et ita fpedant ad uos omnia qua facimus.utnbsp;gratia dei abundant in nobis abundet po- multot,id eft,nbsp;per uos,amp; per alios loflge late^ cumulctur, a-ftioiif grlt;lt;hlt;r*WjUt Temper in aduerfis SC profperisnbsp;deo gracias agans.ucl de nobis illi gratias refera/nbsp;tis, qui per nos uobis gratiam fuam infundit. Etnbsp;abundet hc gratia ingloriam dei,ut ipfc glorifice/nbsp;tur ab om nibus.Ideo cda facimus,u t abunds,nbsp;id eft,copiofum dei munus,quod ipfc paratus eftnbsp;omnibus dare, fed non omnes digni funtaccipc-c.nonminuat per paucos,fcd abundet per mill-*05 in adionc gratiar in gloria dei. Gloria cnimnbsp;eft.ut multi rfrant illi gratias pro multitudinbsp;largiflui doni grati cius.
Propter quod non deh'dmus, Sed licet qui foris eft nofter homo, corrumpatur,nbsp;tsnicn is qui intus eil, rcnouacur de die innbsp;diciQ.Id enim quod in prtefenc^eft momennbsp;wncum amp; Icue tribulationisnoftra:, fupranbsp;quot;Odum in fublimitate ternum glori p5nbsp;*iusopcratur in nobis, non contemplant!* nbsp;bus nobis qu uidentur,fed qu non uidc*nbsp;tur. Qu enim uidentur, tcmporalia funt;nbsp;qua: autetn non uidentur,tcrna funt
*!lSpem bcatrefurredionishabemus,SCab3 dantem gratiam dei per multosIpargere ad glori
-ocr page 248-xio
,L AD GORINTHIOS
A rans Cr ad ilerandum Iee, operrftwr in oti;,id e, inexteriori noflro fcmpitcrnara gloriam,S hoenbsp;(lt;{*r4 mo4Hftt,id e,iupra quanntatem uniuerfx trinbsp;bulationis. Paruis enim laboribus magna mcr-ces adquiritur,utpro humiliationc kuis tribula/nbsp;tionis lupra modum fubliraitas xternx glorixnbsp;rependatur. Et ad comparationem ternitaus,nbsp;omne quod in prxlinti uita patimur,momcnta-nc5 cftjlitct diuturn efl uidcat. Ideo fupra monbsp;dum thbulationis eft magnitudo remuneratio-nis.quia fi reifte cenfeamus, ternarequiestcr-no labore fueratemenda, fed deus mifericorditernbsp;pro breuillmo labore datxternam requiem ,43nbsp;breui delpedione fempiternam gloriam.Ideofunbsp;pra modum. Vel fupra modum,id efi.fupra me-furam , SC comprehenfionem human rationis,nbsp;quia dabitur quod oculus non uidit, nee aqjis aunbsp;tfiA 64 diuit,nee in cor hominis afcendit. Operaiurno-l.Corlt;2gt; bis in fublimitarem, id e, ut fublimemur ufqucnbsp;ad angelor celfitudinem,uel infublimitate, id e ,nbsp;in exiorum altitudinc.Et contra momentaneumnbsp;acleuc tribulationis operatur tcternumpondutg,lor~nbsp;rite, ut pro momentaneo xternum, pro leui pondus, pro thbulatione gloriam accipiamus. Sinenbsp;nc erit hxcgloria, Hne fine erft requies ia, finenbsp;fineerithcltitia,fine fine erit hxc rcmuncra-tio SC incorruptio, idcoejj pro nihilo reputamusnbsp;quicquidmoleftiarum in prxinti fcculo toler^-mus,o contempliintibuf, id e, non appetentibusnbsp;uel attendentibus nobis fdnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;uidentur, id e, qux B corporels oculis lnt fubica, |cl ea^lt; uideri corporaliter nequeunt. Nam hxcuifibiliacitonbsp;tranfeuntcum tempore, inuifibilia ucro permanent fine fine.Sicenim uifibilia hxc funtadinuifi-bffia.^uomodo figura ad ueritatem. Figura dc-perit,uchtas permanct. Et ideo iuigaudentexinbsp;re de hoc feculo. CAPVT V. Cfmusenfm quonni fiterrdhisdo mus noflra huius habitatogis diflbuas cur,qu6d diicationem ex dco habemus, domum nonni3nufadam,feda;ccrnammnbsp;clis. Nam in boc ingcmiTdmus, habtnbsp;tati'oncm noftram qux de clo eft, fupernbsp;indui cup entes, f tameh ueftiti 6C non nunbsp;di tnucniamur.Nam Cqui fumus in hoc tanbsp;bcrnaculo, fngemifeimus gtauati o quodnbsp;nolumusexpoh'ari, fed fuperucftir,utabnbsp;fbrbeatur quod mortale eft a' uita. Qui augt;nbsp;tem efticit nos in hoc^fum,deus,quidditnbsp;nobis pignus fpiritus. Non deficimus in momentaneis amp; leuibiis tribulationibus, propter xternuim glori.T pdusnbsp;quod expedamus. Nam lamustjuotjiam p terrerisnbsp;domus nora, id efi,caro qu de terra e. Si proclinbsp;uis ad terrena.Sc domicilium ammxhuiusbibitiitinbsp;oniSjin qua habitamus quandiu uiuimus, dibluu-tr,id e.deflruatur pro Chrifio, fcimus qud tedi-eft, beatam raanfionem bubemus fta- |
timexdfo.lcilicetdWWWseternatn in cxlis,no W4-nu fabricatam,fed deo pi arparatam.ut de tem/ porali amp;terrena domo expulfi.inacternam exnbsp;ieftem rccipiamur domum. Pr.xdicatores cnimnbsp;ecclefix poftquam de corporibus trani'eunt, ne-quaquam per morarumipatia (ficuiantiquipatres-) cxleftis patrix perceptionc differuntur,kclnbsp;mox ut carnis colligationc exeunt,in cxlefti fe/nbsp;de requiefeunt,ficutinhacfententia demonftra*nbsp;tur.Nonenim dicitur,habebimus domum xternbsp;nam in cxlis,fed habemus : quia uidelicet^tinusnbsp;habetur illa domus,ex quo iftadiflbluitur.Priusnbsp;autem quam redemptor nofter morte fua humanbsp; i generis peenam foiueret, eos etiam qui cxleftisnbsp;patrix uias fecSati funtjpoft egreflum carnis infernbsp;ni clauftra tenuert,n ut pana quafi pcccatoreanbsp;plcdcret.fcd ut eos inlocis remotioribus quielccnbsp;tes, quia necduminierceffio mediatorisaduenc/nbsp;rat, ab ingreflu regni reatus primculpx prohi-beret. Nunc autem perfediquicpmox inregnnbsp;fufcipiuntur. Domus xterna,manfo cxleftis eftnbsp;inter angclos^bi uices temporum non inueniun/nbsp;tur. Supergrediturenim diftinciionem amp; omnenbsp;fpatium tatis uolubik,cui femper inherere deonbsp;boneft. Q* X domus uoca xd)ficatio,quia nuenbsp;operibs noftris bonis xdificatur,utin fine parafa inueniatur.Vel dom hanc xtern in cxlis,imnbsp;mortale corpus accipe, in quo refurgentes fempnbsp;^anebimus.cuius forma iam in exits eft in deminbsp;ni corpore declarata. Dom dico n manu quia corpus animale fit operatione uiri C fcemi/ Ji, fed corpus fpiritalefict perfpiritum fine hu/nbsp;mana operatione. Non enim coitu parentum itvnbsp;digebimus ad rcfurgendum,ficutindiguimus adnbsp;nafcendum. Aedificabitur autem domus ifta ditnbsp;uiniius,quando1etquoM lezechieli prxmonftranbsp;tum eft.Acceflrt,ingt,o{raad offa, unquodcnbsp;ad iuntur fu,amp; fuper ea ncrui 8i carnes acceknbsp;ferunt,amp; extenta eft in eis cutis delpcr.Sic difwnbsp;cabitabfqjmanu domusanim noftr, quandonbsp;corpus noftrum nutudiuinoinintegrreftitueenbsp;ex puluerc. Et habebimus dom lt;eternam in cgsnbsp;in boc ut habeamus cam ,ingemi]cimus,id eft,in/nbsp;tus recentem fempergemitum habemus, uideli/nbsp;cetiilam defderantes, fufpiramusamp;inprecibusnbsp;gemimus ex dilatione ttquictis amp;glorix.Nosnbsp;dico, cHpientesfii/xrindui htibitationei norum, quit enbsp;in ctelo,i(i eft.immortalitatisgJoriam.Morscrn denbsp;terra eft.refurretftio declis.Tamen hac conditienbsp;one cupimus earn fuperindui, fjeittr#cepto cocnbsp;pore,noninueniamur nudid eft.alieni ^raifla glo'nbsp;ria.Opus cni eft ut anima corpore induta, ftipet'nbsp;induatur amp;^oria,qux eft immuiatio in claritatnbsp;In hoc.i.in confideratfonc tantacgiorix amp; defide'nbsp;rio ingemifeimus prx dilatione, amp; precibus in*nbsp;imus,quia cupimus fuper innouationem animSnbsp;quam iam accepimus, indui nos habitationc no-ftram,id eft,dari nobis animx uefte non de terranbsp;id cft,non corruptibi]c,fed de cxio.i.incorrupt*'nbsp;bilem lmpalTibilem ad inftar cxlefiiumi tatn^nbsp;in illa refurredione ueftiti corpore.non inueniy |
CAPVT .V. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;it
|
A mur nudi'Chn*o,fcd Chrillum induti.lllis cnim ^olis proderic immortalitas, qui cumfuerint in-duti corpore, uefliti Chriftum inuenientur, hoc ..nbsp;ftjndumentoiufiitiaccircundati. Ncc mirum finbsp;I dcirco gcmimus,quia ndum ad beatitudinemnbsp;lt;]uam dederamus, perucnirepolTumus. Namnbsp;n dc hac minori re gemit habemus,quia corpore exuimur,ut illuc perucnire qucamus.Et hocnbsp;e,Mm quifitmus in hoc tabejiMctdo, i.in hoc corporenbsp;qd cfitabernaculumanim,utineornilitetad tnbsp;pus dco in uia prscfencis uit, ingemifcimuf grMdtinbsp;lrcina carnis,Cingemifcimuseo^doImMexpolinbsp;*ri corpore, fedfuperuefliri ftola immortalitatis, ut.nbsp;blbrbeittHrilimort^e eft ui^,i.ut ab infirmitate adnbsp;immorcalitat eti ipfum corpus fine morte traf/nbsp;feratur. Si fieri poit, ita uellemus fieri immortanbsp;les, ut iam uenirec ipfa immortalitas, m ficutnbsp;lumus muiaret nos,ut mortale hoc noftru a uitanbsp;abforberetur.non per morte corpus poncrctur,nbsp;utin fine iterS fumeretur. Quamuis ergo malisnbsp;ad bona cranfeamus,tain ipfe trapus aliquantunbsp;Ium amarus cft^pterconfortiquoddanimnbsp;8C corporis, amp; quandam in his duobus familiarinbsp;tatem conglutinationis att^compagjnis.Etideonbsp;tnortisdiem difterre conanturetiam illi,qui poft * 1^ tnortfebeatiuscredtefleuiuros.Tantuin^ , habetcarnis Si.animdulceconfortium.Nemonbsp;enim unq camera fuam odio habuit. Et jjptereanbsp;n uult anima uel ad tepusabeius infirmitate di*nbsp;cedere, quuis cam fe fine infirmitate in jternum rcccptureflconfidat.Etaggrauamur ergo cor fuptibili corpore,amp;ipfius aggrauationis caufam,nbsp;n natura fubftantiam^ corporis, fed eius corrunbsp;ptionc fcietes,nolumus corpore fpoliari, ftd eiusnbsp;j immortalitateueftiri, SC ipim tune crit.Sednbsp;qacorruptibile n erit.nongrauabit. Subterrc-na tunica gemimus,ad cleftem feftinamus. Illanbsp;uolumus accipcrc, iftam nolumus ponerc. Ergonbsp;fiet hxciniuria tato illi ueftimento clefti,ut uc-liat nobis fuper hos pannos mortalitatis amp; cor-uptiis.ut hoc fit inferiuSjillud fuperius; hocin-*erius3iIludcxtcrius.'Abt. Non ita uolumus fu-perueftiri,utlub incorruptione maneat corru-ptiojfed ut abforbeat mortale uita.i. ut fine ali-Sua Ixfionc uita deftruat in nobis mortalitat,utnbsp;lufqu fit in nobis aliquid mortalc,n5 infra,nonnbsp;lhpra,n intra,non extra.Nosingemifcimus no-lentes fpoliari corpore,fed immortale corpus hanbsp;here.Sed dwe)fit.igex toto facit Sc format nofnbsp;inhoc ipfui, ut ingemifcamus defiderio incorru/nbsp;ptibilis corporis,no h eft, fed deuf, ijui dedit nobitnbsp;huius rei impled jpignw.i.donu f jjfiritut, Deditnbsp;obis pignus fpiritus .i. dedit nobis Ipiritu ISm,nbsp;g eft nobis pignus amp; certitudo immortalitatis funbsp;*ur,Pcr fpirit em que dedit nobis,facit nos fufpinbsp;rare defiderio incorruptibilis uit: Si certes red/nbsp;dit qd hc cfcqucmur, cuius i pignus tenemus. |
Audentes l'gitur femper,8C fcites quo^ ntam dura fumusin hoc corpore, peregri-naraura domino, Per fidemenim ambula^nbsp;mus. Si non pet fpeci'em, Audetnus autem Gnbsp;amp; bonam uoluntat habemus magis pernbsp;egrinari corpore, C. prfentes elfe ad donbsp;minum.Ec idco ccendimus^ Que abfentej^nbsp;hue pra:fentes,placcre ill Qiiandoquidcm deUs facit nos ingeraifccri defiderio immortalium coporum, amp;dgdit nobisnbsp;pignus huius rei fpiritum fanum.igitur fempet fonbsp;mus aHdente{,id eft,femper audemus uelle corpusnbsp;deponere, ut ad fupern gloriam perueniamustnbsp;Ideo uoluntas deponendi corpus uocatur auda-cia,quoniam res eft difiicilis 8C omnibus reformnbsp;dand.Propterca fumus audentes ad exuendumnbsp;corpus, quia fumus CZ feientet quod quandiu fumuSnbsp;f corpore morta]i,peregnilt;mHr,id c,remoti fumusnbsp;4 {ioz;^o,quia non uidemus eum, licet ipfc ft ubi-que Per hoc enim cxulcs Si peregnni fumus abnbsp;eo, ga longe proiedi facie ctemplationis eius,nbsp;ccitatis noftr tenebras in hac ualk lachryma-rum patimur. Adhuc enim nos antiqua nox gr-Uat,5 corruptibilis huius carnis oculos, quos hOnbsp;ftis callidus ad concupifeentiam apcruit,iudex iunbsp;ftus contuitu interni fuifulgoris premit. Quif-quis enim arbitratur homini uitam iftam morta-lem adhuc gerenti pofle ctingcre,ut dimoto at/nbsp;que difcufl'o omni nubilo phtafiar corporalinbsp;accpcarnalium,fereni(nmaincmutabilis luce ucnbsp;htatis potiaturnbsp;nbsp;nbsp;mente penitus amp; cfuetudinc uit huius alienatajlli cftanf C indeclinabiliter hxreat.nequag quid qurat intelligit. lurc ergo Dnbsp;fumus audentes in depofitionccorporis,t uenianbsp;mus ad manifcft uifionem fempiterni luminis,nbsp;quia feimus quod d fumus in hoc corruptilnilinbsp;corpore, peregrinamur dno .i. extranclCurausnbsp;ab ilia patria beator, in qua femper deus ficutinbsp;eft uidetur. Nam per jideminuiGbihiintblimttt.iinbsp;tendimusad patriam uiuenti,inqua deuAppnbsp;rei.'CZ wonper ^ricm.i.non per manifeftam diuini/nbsp;tatis eiusc^gmplationcm. Contemplatioqppenbsp;mcrces eft fidei, cui mercedi per fdem corda mSnbsp;dantur, fcut feriptumeft : Fide mundans cordanbsp;coiz.Credenti colligitur merit, uidti reddif p-mi.Qui ergo peregrinatur amp; per fidambulat,nbsp;nd eft in patria,fed i eftin uia. Qui at n crenbsp;dit,nec in patria cft,nec in uia.Per fidem enim amnbsp;bulamus, SC non per fpeciem.Incipitur fidc,utnbsp;perueniatur ad fpeciem.In corpore nunc peregrinbsp;namurdno patria noftra.Sed cura hoc pernbsp;pendamus,4(fcwW3id ft c audacia iftud magisnbsp;eligimus ut feparemu^ corpore 8c pfentemurnbsp;dno,ut cum irt fpecie diuinitatis fu uideamus,nbsp;apud eum mancamus.Nollemus enim fi fieri pofnbsp;fet expoliarijfedimmortalcs fieri,amp;domino prgnbsp;fcntari.lcd c fine expoliationeid fieri n pofit,nbsp;audemus optarc expoliari,ut ad dnm peruenia -mus,ez6on4 uolunM habemutd.non raurmurarausnbsp;de hoc,lcd defideramus id bona uoluntate. Audemus inquam Si bono animo uolumus peregrfnbsp;Mri, id eft, remoueri 4 corpore W4gq hic morari,nbsp;ut lt; pr^fentes fimusad de,C inhreamus illi*nbsp;t ii) |
tn nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.II AD CORINTHIOS
A Non ein fatiat antmatn nifi incorruptibilis gau/ dij ucra C certs. actcrnitas.Et quia domino cupi/nbsp;mus affiftcre, idea contendimus,id cft.omnibus monbsp;dis quibus poffumus, corde,uerbo SC opcre conbsp;namur fill placere, fwe nunc (tt/flfef,id eft,in hac ui/nbsp;ta pcrcgrinantes,/ieptlt;epMt,id cft,in patria ma-nentcs.Hoceftjilla nitimur operari,per quae niicnbsp;i in futuro illi placeamus.Modo contendimus,nbsp;tCorijf. quia eft ^gna.Scdcumabforpta fueriemorsinnbsp;uidoria,nulla iam erit pugna,nullus^lapfus, qanbsp;nulla corruptio. Et idco iam non contendemusnbsp;placere, fed omnino placebimus domino in re/nbsp;gionc uiuorum.
Omnes era noa manifeftari oportet angt; te tribunal Chrifti, ut referat unufquifquenbsp;propria corporis,proutgeftit,Hue bqpum,nbsp;ftue malum.
Et rede dixi pracfentes, quia oxhes prxfenia bimur Chrifto iudici.uelmcrito cotendimusutnbsp;illifcmperplaceamus,nein iudicio difpliccntesnbsp;dnemur. N omnes nos, cuiufeunrp fexus uel aeta/nbsp;tis aut conditionis fumus,oporfei,id cft.necelTe eftnbsp;manifeflari uniufcuiufqj cogitationes Si uerba Sdnbsp;opera.Ibi uidebitur quisfit unufquiltp.modo einnbsp;pai dignofeitur. Omia noftra patebunt ante tri'nbsp;bunal,id eft, ante iudiciari fed Chrifti, quantjpnbsp;cordcoiudice aftabimus.Promagnitudine po-teftatis 8C iudicis,magnicudo tribunalis 8c iudieijnbsp;aeftimanda eft. Quanto cnira maior poteftas iudi
B cis,tanto maior terror iudicij fit ncceffe eft.Omes omnino manifeftabuntur ante tribunal tanti iu-dicis,t unuf^uif^ fiuc iuftus,fiue iniuftus,ad fimilinbsp;t^inem mefforumreferat, ideft, reportetillucnbsp;propritgescorporis,proutgefit,id .ficut ipfe un/nbsp;quodepopusfeett ,liuebonum,fiuemalum. Bodemnbsp;modo Sc eadem quantitate, qua geffitunufquif/nbsp;t qi*gt;dlibct opus, recitabit illud iudicandum ante tribunal aeterniiudicis. Vnufquif^refcret pronbsp;pria corporis,td eft,qux geffit uel igitauit dumnbsp;in corpore fuit.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;enimfi quis maligna men
te atcp impia cogitarione b]afphemet,amp; id nullis membris corporis operetur, idco non crit reus,nbsp;quia id non rootu corporis geffit, cum hoc per ilnbsp;lud tempus gefleritquo geffit Si corpus. Prou tnbsp;geffit mentc,lingua uel manu, dum effet in cor-pore,rcferet unufquifque, ctiam paruuli, qui nonnbsp;fj. per fcipfosjfcd per alios gefferunt. Nam fi in ilianbsp;parua tate moriuntur,utique iudicantur fecunnbsp;dum propria gefta corporis, id eft, fecundum eanbsp;qu gefferunt dum effent in corpore, qudo pernbsp;corda Si orageftantiunftredidcrunt,ucl non crenbsp;diderunt, quando baptizati uel non baptizatinbsp;funt, quando carnem CHRISTI manducauertnbsp;uel nonmanducauerunt.qujmdociusfanguinemnbsp;biberunt, uel non biberunt. Secundum haec ergo qux in corporegefferunt, iudicantur, non fc-cundum ea quxgeituri erant fidiu hic uiuerent.
J. Neep huic apoftolic fenteti aduerfant bnficia, ** qu3eprodefiin(ftiscmendandisagimus,quiacrinbsp;am raeritumhoc fibi quif^ dum m corpore uiue
'
ret,comparauit,ut ci poflint i/la ^defl.Non cm Q omnibus profunt.Et quare non ^funt omnibus,nbsp;nifi propter diffcrcntiam qjix quam quifqj geiTitnbsp;in corporc Quibusautcm profunt, aut ad hocnbsp;profuntjUt fit plena rcmiflto.aut certe ut tokra-bilior fiat ipfa damnatio.
Scientcs ergo timorem domini.homi* nibus fuademus, dcoautem manifefti fu-iTlqs, Spero autetn lt; in confdcntqs uc*nbsp;ftris mam'feftos nos efle.Non I'tcrum com*nbsp;mendamusnos uobis,fed occafioncmda*nbsp;mus uobis gloriandi pro nobis, uthabe*nbsp;* atis ad cos qui in facie gloriantur nonnbsp;in corde. *
Et quia coram Chrifto ludice neceffe eft no omncsmanifeftan.ut recipiatunufquiftp proucnbsp;geffit/rgo [dentes hoc, fuademus hominibus timorem danbsp;mim,id eft,fuademus illis ut per fingulaquae nuncnbsp;faciunt,timeant futurum domini iudicium,amp;; denbsp;fiftant prau operibus, nc tunc incipiant time'nbsp;re, cumiamnon poteruntdamnationem euita-re. Vel quia nccefle eft omnes manifeftari ante trinbsp;bunal Chri^iiudicis,ergo feientes timorem do/nbsp;mini, id eft, feientes quam timendus fit dominusnbsp;in luoiudicio,qui tarnen fubtiliterexaminaturusnbsp;^ft opera Si cogitationes fingulorum, fuademusnbsp;hominibus ut timcant amp;^uideant fibi,ne in iuriinbsp;^ium damnatiois incurrant. Hominibusquideinnbsp;hoc fuademus, fed manifefli fumus deo, fi aliter agi-mus quam docemus,id eft,deus nouit fi eftin no 0nbsp;bis quod alijs fuademus, SC qua intentione faci-mus ifiara fuafionera. Deo quidem feimus nosnbsp;efle maniicfios,qui uidet occulta noftra : lednbsp;e tiam in eonfdenti ueflrismanifeflos nos e}]c.. Manife-fta erat pufitas eorum rinthtjs,quia neque allnbsp;quando in adulatione fuerant deprehenfi, ncqucnbsp;prdicatio corum difplicuerat fanclis,nec ab ali-quoillorumquicquam(utafi'olet) occulte clice-re tentauerant, ut foris fimpliccs turbis apptrent,intus ucro dolofi cfTenr.ideo confeientias eonbsp;rum pulfatjUtfibimet teftes effent de ueritate.Acnbsp;fi aperte uerbis alijs dicat : Licet uobis male denbsp;nobis locutifintpefiiferi homines ,puto tamernbsp;tjd no recipiatueftra confeientia de nobis aliternbsp;lufpicari quam nouit,neepoteftis magis altjsfidcnbsp;accommodate quam uobifmetipfis.Et quia monbsp;dofe laudareuidcbatur.fubiungit: Nonitenmitoinbsp;commendamusuobis, Id , ficut nec in prima epifto-lanofipfos uobis commendauimus, iJtputafiinbsp;ficneciniftanunc noscommendamus .quiapernbsp;hc quae dic^us, hudem nofiram uobis nonnbsp;qurimus ; jed propter utilitatem ueftram damUSnbsp;uobis per hacc uerba eccafionem, id eft, maieriainnbsp;gloriandi pro nobis contra pfeudo apoftolos.ut gionbsp;riemini quiaintegram pur ueritatis dodrinaflinbsp; nobis fulccpifiis,amp; fallacem prdication pfegt;*nbsp;do apoftolorum refpuifiis. Vel pro nobis quosnbsp;deo placere nofiis,gloriemini,tblt;lt;tf4ti occafio'nbsp;nem gloriandi ad eos lt;jui in fade glorianturnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;non iit
corde,id eft,contra plcudo apoftolos,qui per hy*
V.
bifeum no efleraus, fed in fupernis tanquam co/ C temprisuobis. Etquandouosadilla fuperioranbsp;mtcriorainfirmopaflu Icqueremini .nifirur-fus urgente noschantate Chnft)(g cumm forma ,nbsp;del cflei, no rapin arbitratus eft elle fe aequakmnbsp;deo.fed femetipfum exinaniuit, forma lerui accinbsp;picns)cfiderarcmus nos elTe feruos,amp;. no ingranbsp;tiei 4accepimusaltior3,^ptercos quiinfirminbsp;funt,nctemneremus inferiora, amp; tAiperarcnbsp;musnos cis, g no pnt nobifeura uidere fublimla^nbsp;Hoc ergo eft,fiue mete exccdimus.deo.Ule em uinbsp;detquoduidemusin metis cxcelfu.ilJe foJus re-uelat Iccreta fua. Vobis at jfcit quando fobrq'nbsp;fumus.id cfl,quando ab ilJo mentis excclfu.g mnbsp;temipfam debriat amp; fenlu tcmporali immu-tar,adcmunem fenfum defeedimus, ut uobisnbsp;intelii|^i poflimus. Charitas Chrifti nosurgetadnbsp;uosinclinari.itflimttnteshoc,quoi4m fiunus Chriftusnbsp;mortuuseflproomnibuf ad uitam prsedclbnatis,o-gonbsp;omnpariicipatie mornseius mortui /nt in hocnbsp;quod prius eranf,id eft, fecundum hoc quod uc*nbsp;tens hominis membra fuerunt. Ideo Jibenter adnbsp;eos debemus inciinari, qui iam per baptifmumnbsp;Chrifto funt cmortui. Vei fi unus Chriftus mornbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,
tuuseft ^omnibus,id elf,ut omnesuiuant.ergo necelfeeft fatenquiaomnes mortui lunt inani/nbsp;qjaperpeccatum,quorum uiuificatio quxfitaeftnbsp;morte unius g peccato folus carebat,nec mortisnbsp;animae particeps eftc poterat.Et idcirco nos debcnbsp;musadcosinftruendoshumiliari, proquibusuinbsp;uificdis faluator ufquc ad mortem dignatus eftnbsp;inclinari.Omncs iiaqi mortui funt inpcccatis,nc/nbsp;mineprorlusexcepto.dempta matredci.fiucori /nbsp;ginaJibus,fiue etiam uoJuntate additis,ueJigi)p/nbsp;randojuel iciendo,nec faciendo quod iuftm eft.nbsp;EtproowntWmortuis mortuuieji unusCbrit, idnbsp;elt.nullum habens omnino peccatum, qui folusnbsp;hoftia fufficiens fuit 43 peccaiis omnium , Wpnbsp;re miftionc pd t}2 uiuunt, m nonbi uiult;tnt,fed ei quinbsp;proip/isoibt^mortUMScfl^pterp nfa,amp;relurrenbsp;xii fJteriultincation noftr, utcredctcsineignbsp;iuftiGcatiropi, eximpietate luftificati, fant exnbsp;morte uiuificati,ad prima refurredion quae ncnbsp;elt.gtinerc polTimus. N ergo fibi uiuat quifqj,nbsp;fed Chrifto.facicns n lu fed ipfiusuoltatcm,nbsp;ut poffi t diccre. Viuo autem lara n ego.uiuit uenbsp;rom meChriftus,de animameailJi uiuct.Illiuti/nbsp;quc,n fbi.Debetcnimuitahumanainfedeficenbsp;rCjin Chnfto ^jfcerc, qui mortuus cft ut nos monbsp;reremurpeccatis,amp; refurrexit ut refurgeremuanbsp;adoperaiuftitiar.Etquid cftaliud, Non fibi, ldnbsp;illi muant,nifiut non Iftdum carnem uiuant innbsp;fpeterrenorum f cor uptibihum bonorum,fednbsp;fecundum fpiritum in fpc refurretftionis,qu iatn
CAP VT
A pocriRm gloriantur de (pccie pietatis, 8C non de puntate cOrdis.Vel in facie,id ,in exterioribus,nbsp;hoceft,in carnaJibus (alcruantijsgloriantur: SCnbsp;honin eorde,ideft, in fpiritualibus.qux fiuntinnbsp;interior! homine.Piudo apoftoJi animos Connnbsp;thiorum commouere uidebtur in odium Aponbsp;ftoJi.ut ab eorum cordibus fides apoftolica facilinbsp;Uslabcretur; amp; multiiadabtfc ab alqsapofto-lis didiciffe^g femper cum domino fucrt.Ideoijnbsp;nunc dicit le his dare occafionem, id eft, ratione,nbsp;per qua ipfi gloriarcnt aduerfus eos,quoni apo/nbsp;ftolus erai,a quo 3c ifli didiccrant.ficut amp; qui-busiJligJoriabanturfedodosfuilfe Taliscnim .nbsp;gloriatioin facie erat,nonin cordciquia deperfonbsp;nisgloriabantur.non de ueritate.
Siuc cnim mente excedimus, dco : fi# Ue fobrq fumus, uobis. Charitas cnimnbsp;Chnfti urget nos, ftimantcs hoc, quoni#nbsp;am fi unus pro omnibus mortuuseff, ergonbsp;omnes mortui funt. Et pro omnibus mornbsp;tuuseftChriftus, ut amp; qui uiuunt, iam nnbsp;fibi uiuant,fed ei qui proipfis mortuus eftnbsp;amp;rcfurrexit,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;
lt;{|De nobis.inquit.poteftis gloriari:quia quic/ gd agimus.ueJ honor eft dei,uel utditas proxirai^nbsp;$iueenim menteexcedimusomnia tcmporaJia utcTnbsp;ternplemurtcrna.tieoid facimus./we/Jfr fumus,nbsp;id eft, ab ilia mentis ebrietate ad communemiei#nbsp;fumeximusjhoc oWf fii,id e,pro utilitate ueftra.nbsp;Exceflus metis eft intentio ad fuperna,itaut quonbsp;dammodo de memoria Jabantur infima. In hocnbsp;mentis exceftu fuerunt omnes fandi,quibus areanbsp;nadeimundumiftum excedentia reueJata funt.nbsp;De hoc excelTu nunc dftitur: Si^ie mente excedi/nbsp;inus,deo. Quod enim ApoftoJus mente excedc/nbsp;bat,deo excedebat.Excedenscmm mente omnnbsp;humanam fragiJitatem, omnem feculi temporalinbsp;tatem, omnia quxeunq? nafeenJo amp; occidcndonbsp;Uanelcunt tranlcuntia,habit3batcordeinquadnbsp;IjR, ineffabili contemplatione quantum poterat, denbsp;qua dicit, quod audiuitincftabiJia uerba qu nonnbsp;licet hominiJoqui- Jtacpfifemper manercuelletnbsp;in eo quod uiderat,amp; Joqui nonpotcrat,n ieua/nbsp;ret alios ut C ipfi uidere hoc poifent. Defcenditnbsp;*rgo pro eorum fubJeuatioc.Et hoc eft quod additur ;Siuc fobrij fumus.uobis.Quid eft,fobrijliinbsp;^us^Sic loquimur u t capcre poflitis.Hc agebatnbsp;Apoftolus, 8C boni redores agere debent : quianbsp;tunc ad alta chantas mirabiliter furgit,cum ad fcnbsp;ma jaximorum mifcricorditcrattrahit; amp; quonbsp;benignius defcendit ad infima,co utlcntius recurnbsp;itad fumma.Sobrf),inquit,furaus uobis. Charinbsp;senimCHRISTIurgetnos ficagcrc. Naranbsp;^haritasChrifti, qu3f fandoi?2mctcsad ftiperna lt;x ip fis in Chrifto fadaeft.^nbsp;fubleuai, eas pio moderamine f) fraterna diledinbsp;*ieetiam ad humilitatem condefeenfionis for-mat.Itarp diciiur;S!ue mente excedimus,deo: fi-fobni fumus.uobis.cblt;lt;WfeHimChri/iiBefrjet.nbsp;Hoc eftjSi ea tantum agere uellemus 8c ca tatumnbsp;contemplarinbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;in jnus exceflu ini uemur, uo*
feagp nos ex hoc ncmi'ncm nouimus fc-cundum carnem, Etfi cognouimus fecun dum carncin Ghriftum, fed nunc iam nonnbsp;nouitnus
t liq
JI. AD CORINTHIOS 4 A Suo more ui'tam noftram futuram,qu% iam in Chrifto capitc noftro refurgentc complta eft,nbsp;ica fpe certa meditacur Apoftolus,tanquam iamnbsp;adfit prlns'q? tcneatur.Qii utiquc uita no critnbsp;fecundum carnem, ficutChrifti non eft fecundnbsp;carnem. Carnem nancp hoc loco no ipfam corponbsp;ris noftri fubftantiam.fcd corruptionem mortalinbsp;tatcm^ lt;rnis uult inielligi, qu tunc non crit innbsp;nobiSjficut iam in Chrifto non eft. Quia, inquit,nbsp;refurrectio Chrifti nos refurgere fecit,ita^ ex hocnbsp;tempore refurrediis neminm corum proquibusnbsp;Chriftusmortuuseft refurrcxic,amp;:g inon -bi uiuunt, fed illi, nouimuf fecundum ctirnem, id , fc/nbsp;cundum carnis corruptionem propter fpem fu-turimmortalitatis.in cuius expedationc uiuut,nbsp;quae in Chrifto iam non Ipes.fcd res .Et/cognoainbsp;mut chriflum fecundum carnem,id c.fecundumrnjsnbsp;morcalitatem, cumadhuc moriturus eet, fd,idnbsp;eft,tamen m non nouimut, quia illud cius mortalenbsp;iam induit immortalitatc.Noucramus ergo Chrinbsp;ftum fecundum carnem, id eft, fecundum carnisnbsp;mortalitatem antequam rcfurgcret, fed nc iamnbsp;non nouimus,quia refurgens mortuis iam nonnbsp;moritur, morsilliultranondominabitur.Namnbsp;fi Chriftus fecundum haereticosideo non habuitnbsp;carneni,quia dixit Apoftolus nunc iam non nof-fc Chrifium fecundum carncm.nec illi habuerStnbsp;carnem,dc quibus praemifit: Itacp nos amodo ncnbsp;minem nouimus ftcundum carncm.Sed quia illonbsp;rum fecum uitam futuram(utdiximus)tanq prxnbsp; fcntcm meditabatur, g rcfurgentcs commutabunbsp;tur,amodo,inquit, neminem nouimus fecundumnbsp;carnem,id , t ccrtam fpem tenemus futuroe nO''nbsp;ftfteincorruptionis amp; immortalitatis,ut amodonbsp;iam irftpianotitiagaudeamus. Si qua ergo in Chrifto noua creatura, uetlt;w3 tranferunt,ecce faa funt omnia nonbsp;ua. Omnia autcm ex deo, qui nos reconci:nbsp;liauit fibi per Chriftum,amp; det^ nobis mi^nbsp;2, nifteriumreconciliationis. Quoniamquilt;lt;nbsp;dem deus erat in Chrifto, mundum reconsnbsp;cilians fibi, non reputansiiiis delia ipfo*nbsp;rum, amp; pofuit in nobis uerbum rconcilia^nbsp;tionis. Pro Chrifto ergo legatione fungi*nbsp;mur,tanquam deo exhortante per nos. Obnbsp;iecramus pro Chrifto, reconciliamini deo,nbsp;Eum qui non nouerat peccatum, pro no*nbsp;bis peccatum fecit, ut nos efficeremur iuftinbsp;tiadeiinipfo. |
fl Et quia Chriftus iam non eft fecundum carnem ,nec aliquis corum qui ei uiuit,ergo ft ^ua noult;t creatur4,hoc e,fiquis innouatur,eire pot in Chri-fto,nunc pater quod ueter4 corruptionis tranerutinbsp;Si eccefixda^nt omnia noua immortalitatis.Quoni-amomnesin Chrifto,etfi nondumre,iam tarnennbsp;fjpeimmortalesfumus, uetera tranfierunt, SC fa-'nbsp;lt;ftafunt omnia noua.Omnis ergo noua creatura,nbsp;id ,populus i nnouatus per fidem, ut habcat intenbsp;rim inrc,quod in fpe poftea perficiatur^n Chri/nbsp;fto habet iam quod in fe fpcrat: ita^ nunc ueteranbsp;traneruntfecundum fpem, quia modo iam nonbsp;eft tempus ueteris teftameiti,quo temporale atqlnbsp;carnale regnum cxpcdet deo ; amp; fada funt oinbsp;noua Iccundum eandemfpem, ut rcgnum caclo-rum,ubi nulla crit mors atcj corruptio, promil-fum teneamus. In rcftirrcdionc autcm mortuo-rum non iam fecundum fpem.lcd fccGdum rem:nbsp;Si. uetera tranbunt, cum inimica nouiffima deznbsp;ftruetur mors:amp;ent omnia noua,cum corrupt!nbsp;bile hoc induerit incorrupti5em,amp; mortale hocnbsp;immortalitatem.Quod iamin Chrifto fadueft, quern fecundum rcra iam nouerat Apoftolus fecundum carncm.Eorqjn ucro pro quibus mor tu us amp; rcfurrcxit,nondum fecundum rem, fedfenbsp;cundum ipem, neminem nouerat fecundum carnbsp;nem. SeddC moralitcr uetera ,id eft, ueteris hominis uitia tranfierunt,fada funt omnia noua,nbsp;id c,noui hominis opera. Ad ueterem quippchonbsp;minem pertinet, prseientem mundum quacrere,nbsp;tranfitoria cMtoncupifccntia amare ,g^enteminnbsp;fuperbiam erigerc,paiientiam no haberc,ex do-lore malicixde proximi lfione cogitare, fua in-digentibus *)n dare, ad multiplicanda ilia alinanbsp;qurere,nullum pure propter deum diligerc,injnbsp;^icitiasinimicis reddere, de affiidione proximinbsp;gaudere. Cunda hcuctufii funt hominis, qux ,nbsp;uidelicct crahitnus de radice corruptionis. Sed gnbsp;^amifta exuperat,lt; ad prccpta dominicamennbsp;tem in bcnignitate commutt, de hoc rede dievnbsp;tur,quia uetera tranerunt. Si cccc fada funtoa Pnbsp;noua.T une cnim in noftris mentibus noua unt,nbsp;cum nobis uctufti hominis uitia tranfiert.Di-xi quia in Chrifto noua creatura Si fada fint oanbsp;noua.Sed tamenx deo p^re funt owBwhacc noua,nbsp;qu uel in moribus,ucl in fpe,uel in rc confiftt.nbsp;Ex ptre funt omnia,qu per Chrift uel in Chrinbsp;fto habcmus,quia Si ipfe Chriftus ex ptre .Ninbsp;hil nouitatis nobis.fed omia funt ex deo, ^iexnbsp;antiquis inimicis reconciliduit nos fibi per chriflum menbsp;diatorcm.Quia cnim creatura humana peccaue*nbsp;rat in de um.nec pnitebat ut reucrtcrctur ad eff,nbsp;deus opus fuum nols perirc,mit filium fuum,nbsp;per quem prdicataremilTionc pcccatorum, re-conciliare tbi peripfum ,per quemcoscrcaucznbsp;rat. Per Chriftum nos rcconciliauit fibi ,crdedttnbsp;nobis miniflerium reconciliittionis,id , iniunxit nobi*nbsp;legationem,ut per orbem difi:urrcntcs,miniftra-rcmusubiqjdodrinam euangclij, per cuius olVnbsp;leruantiam omnes dco rcconciliarcntur , SC if*nbsp;amicitiam reuocarentur. Vcrc per ipfum^ pdnbsp;nos ddit hotninibusrcconciliationem. Qj^oni^nbsp;in Chriflo quidem erat ipfc deus reconciliansfibi mundutHtnbsp;er in nobis pofuit uerbum reconciliationis. Deus erat io Chrifto,qui ait :Patcr in mc manens,ipe facit op* ra.Patcr cnim ein filio, quiaunaeft eorumfub-ftantia.Deus ergo cratin Chrifto conuerfante innbsp;ter homines rcconcilians fibi mundum,id c, ho-mines de mdo,pro quibus ipfc Chriftusait:nbsp;mundus creda t quia tu me mififti. Mundus eni*^.nbsp;in hoc loco non ille intell)gitur,qui totus in |
|
CAPVT gno pofitus eft, fed file pro quo mit deus fili -utnluum, ut faluetur mundusperipfum, ideft, 'eclefia per mundi lati tudinc fundata. Hunc munnbsp;dum fibi deus reconcilfiuit hoc modo, uidclicctnbsp;'oil reput^nt Ulis delictiipforum,uc pro his puniret il-^os, fed tarn originalia quam adualia dimifit oianbsp;in baptiftno. In Chrifto qutdc erat per naturam,nbsp;fed in nobis per gratiam: quia pofuit in nobis, idnbsp;,'tft,in interiori noftro uerbum,id eft.prxdicationbsp;,nem reconciiiationis. Hoc eft, per fpiritum fan-,dumilluminauitcordanofira, amp; docuitquibusnbsp;,ration! bus ci poflemus homines reconciiiare, conbsp;uertendo cos ad fidem C panitentiara ( ad bo-namoperationem.Etquandoquidem poftChrinbsp;ftum pofuit nos rcconciliaeores ,trgopronbsp;id ,uicc Chriftifungimurlegittionedei. Chriftus ethnbsp;proprie fuit legatus patris, fed nos pro co fungi-niur Icgationc, ut uicc eius prxdiceraus reconeftnbsp;liationem gentibus. Legauonc dei ad uos fungi-tnur,tiW^H4iM deo uosad reconciliationem exbortSnbsp;teper oi.lpfe cnim in nobis loqtur, amp; uerba eiusnbsp;funtca qifc ex ore noftro procefl^unr,ideo(linbsp;benter nobis obtemperarc debetis. Et quia uicenbsp;Chrifti fumus diredi, obfecramut prochriflo, id eft,nbsp;tanquam uos CHRIST VS obfecrct^cconcilMmt/nbsp;nideo.Obfecramus uos,id eft, per omnia lacra adnbsp;uramus.utrcconciliemini deo per pcenitetiamgt;nbsp;cui per peccatum eftisinimici.Nemo cnim rcco-ciliat nifiex inimicitijs,5d nihil inter dcum t^Cho-^nbsp;mines facit inimicitias nifi peccatum.Pici unqja^nbsp;letn homo qui alten homini irafcitur, difcordannbsp;ti fibi reconciliari appctitjfed ire ad fatisfacicndiinbsp;prior crubcfcit.Penlemus fada ueritatis,ut uide-amui quo iaceat noftrx prauitas adionis.Eccc innbsp;ter nos deumdifeordiam peccdo fccimus, 5Cnbsp;t.imc ad nos deus fuos MgatosjJfior nsifir.ut nosnbsp;ipfiqui pcccauimus.adpaccm dei rogatiucnia-oius. Erubefcat ergo humana fuperbia.Confun-datur quiftp fi non fatisfaciat proximo, quandonbsp;poft culpam noftra. ut ci reconciliari dcbcamus,nbsp;ipfe qui offenfus eft,legatisinteruenietibusobnbsp;fccratdcus.Qyomodoautera ei reconciliaremur,nbsp;nifidcleretur pcccatum,quod inter nos -L ipfumnbsp;crat amp; nos ab co fepara^baf; Proinde cum dixiftnbsp;fet Apoftolus.obfecramus pro Chrifto.reconci-^minidco, quafi diceremusquomo poterimusnbsp;cconciliari deo,fubiunxit: Ew qi non nouerat peenbsp;Clt;tm,id eft,Chriftum qui non nouerat peccatiitnnbsp;pct experientiam, licet nolfet illud per fapienti-3m. fecit pro nobis deus pater pecc4tum,id eft.facnfinbsp;ciuna pro peccato.Bcne ergo poITumus ei recon/nbsp;ciliari, qui fanguinc Chrifti fui delet omne pecca-Cutn noftrum,fi nos illud panitendiJdamnemus.nbsp;Qyi uidclicct Chriftus peccatum non nouit ,ganbsp;nunquam peccati delcdationem fenfit. Sed pernbsp;fapientiam qua ipfe peccatum damnat.nouit ipft nbsp;peccatum,ideft,nouithoc efle malum.noncrgonbsp;tecitipft peccatum, fed eum deus pro nobis peccatum fccit,hoc eft, ut dixi, facrificium pro pec/nbsp;cato.In lege cnim peccata uocabantur, facrificianbsp;qux pro peccatis offrbantwf, Et codem modo |
VI. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lt;^15 locutionis appellatur nunc Chriftus peccatum, C quia pro peccato eft oblatus. Similitudo eciamnbsp;carnis peccati, in qua uenit, dida eft peccatum.nbsp;Mifit,inquit,deus filium fuum in fimilitudinc car gnbsp;ms pcccaii, de peccato damnauit pdm in carne. Id eft,de fimilitudinc carnispd, qux ipfiusnbsp;erat.damnauit pdm incarne pdi.qux noftra eft,nbsp;Eum itaque qui non nouerat pdm , id eft, Chriftum,pro nobis pdih fecit deus, cui rec*icilidinbsp;fumus, id eft, facrificium pro peccatis.pcr quodnbsp;reconciliari ualeremns, Ideo fecit cum pdm, utnbsp;not eff^iceremur iuftitia dei in ipfi. Ipfc ergo pdm, ucnbsp;nos luftitia, nec noftra, led dei : nec in nobis, fednbsp;in ipfo, ficut ipfe ptftm non fuum, fed noftrumtnbsp;necinfc.fcd in nobis cftitmum fimilitudinc carnbsp;nispdi, inquacrucjfixuseft. Hxccftillaiufiitianbsp;dei, non qua jpfcniftusefi.fcd qua nos ab co iuftinbsp;ficati fumus.Vt efficercmur,inquic,n iblum iufti, fed etiam iuftitia,id eft,uc per no.s aJrj fiantiu-fii.Efficcrcmur iuftitia dei in ipfo.id c,in eiuscot/ Co/ai,nbsp;pore quod eft ecclefia,cui ipie eft caput. CAPVT VI. A Di'uuantes autem exhortamur,ne in uacuum gratiam dei recipiatis. Aitnbsp;aimjTcpore accepto exaudiui tc,0fin dienbsp;falucis adiuui te.Bcce nunc tempus acceptanbsp;bile,eccc nunc dies falutis. s Deus per Chriftum pro pdis noftris immo latum rconcilit uosfibi.Sed nos adiuuamusnbsp;opus reconciiiationis huius. Dei cnim lumus ad*nbsp;iutoies. Nos minifterio pratdicatiohis no^rxSi-itiHrtttt beneficium dftiin operationis, exhortlt;t~nbsp;ntur uos nc in U4cuut)t gratiam dei recipiatit, quam uo/nbsp;bisoffert.Gratia deieftremiflo pdrum.C^amnbsp;in uacuum recipit , quifquisin bonis operibusnbsp;le poftea non exercer. Gratia dei eft facuJtas bene concefla ftuinitus homini, de qua dici, finenbsp;me nihil poteftis faccre.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;uacuum reci- IwrfMilf pit,qui cum dei gratia non la borat, nec adiungit ftudifuum,utpoflitdeipracceptaipfoadiutorenbsp;implere.ln uacuum,id eft, in hoc ut fit ci res ualt;nbsp;cua, recipit hanc gratiam q bonis operibus earnnbsp;implerenonfatagit. Sed nos bene cumauxilionbsp;gratix agendum uos exhortamur, nc per defidi-am ucftraminuacu eam rccepiftc inueniamininbsp;Et hoc facimuSjUt did eft, adiuuantes opus cx-leftis gratix reconciJiatiois.uel adiuuantes uosnbsp;ipfos noftris mcritis d^jarationibus atcj? fermo-nibuj.SiueitaiNos prxdidis caufis ratioibusnbsp;uos adiuuantes, id eft, ad reconciliationem pro-uoetes, exhortamur nc in uacuum gratiam deinbsp;recipiatis ,id eft, nc falfis apoftolis credences, iranbsp;recipiatis intclligatis baptifmum :fidcm,qunbsp;fufccpiftis, ut cat in uaeui, id eft, tranfeat uobisnbsp;in rem uacuam,S omni plenitudine utilitatis prinbsp;uatam. Illi enim g putant folam fidem Chrifti filt;nbsp;nc car uaU Qbicruancia Icgi$ non fufticcre ad iufti |
,11. AD CORINTHIOS
dei mfm'ftrosjin tnulca patientia^ in tribu-lationibus, in neceflltatibuj, in anguftij* in plagis/ncarceribuf, in fcditionibus, innbsp;laboribusjn uigilijsjin ieiuntis,in caftitatc,nbsp;in fdcntia, in Ionganiniitate,in fuauitate,innbsp;fpiritu fandojin charitate non fida,in uer*nbsp;bo ueritatis/n uirtutc dei,
J Exhortati fumus uos nc in uacuum grat dd rcdpiatis, 3(. exhortamur utMfmwifitis dntetnbsp;ullidn offenonem.Cauete ne malo cxcmploueftronbsp;feu ucrbo prauo detis alicui fratrum ullam offennbsp;, fonem, id eft, ncfadatiseumoffcndere, utcadanbsp;per uos in peccatum :ne fiiis ei ofindicul.ut ex^nbsp;cmplo prauitatis ucifrx offndat corruens in nc*nbsp;quitiam,uel nc offcndaos eum,id cft,ne conturbcnbsp;tis Sc irafd fadatis cum.ldcirco uidete nc male uinbsp;ucndo uelloqucndo pracparctisoffcnGoncm ulHnbsp;proximorum ,ne propter uos uituperttur miniflerinbsp;urn noffrx prxdicacionis,qui uos docuinaus quagt;nbsp;liter agerc dcatis. Qui enim uos male agerc uPnbsp;derint,putabunt nosita docuifle,amp; indpient nonbsp;fframdorinamuituperare.Non detisinquatnnbsp;ulii offenGoncm, fed potius exhibeamm nopnetipfotnbsp;inomnibtis uos fwut dfimwijlr. Vi melius exhoifnbsp;letur eos Siungit fc illis.ac uelut fcipfum admo-inct.quia infirmitatem illorum quaff fuam aeftpnbsp;mat.'dd fi profcccrint,profcdus illor ipfius erit.
Exhibeamus,inquit,id c.offiramus deo.nofmet/ ipfoSjidcft, me C uos. Vtcrgo unufquiffpfeipninbsp;exhibcar,exhibcamus,ideftjofferamus dcmo 0nbsp;rcmus nos in omnibus ficut dei miniftros.Acfinbsp;dicat:Non uos admoneo ut omes fitis apoftoJi,nbsp;ucl in miniftenum praedicationis aflumatis, lidnbsp;ut fitis ficut nffqjftridei^d eft, in omnibus mini-ftros diuidar pdicationis imitcmini,ut ffmilitudonbsp;religiof couerfationis corum exprimatur in uonbsp;bis .Et fi nonomnes fumus miniftri,omnes tamenbsp;ficut miniftros dei noffpfos cxhibeamus,ut ficutnbsp;tlliuiuunt,ita amp; nosuiuamus. Echocfaciamust/lt;nbsp;patuntia^qux fit mu}ta,id cft.fuftincs multa,amp; netjfnbsp;murmurans contra dcum.ncq; indignans contranbsp;hominem qui mala intulerit. Hc ita generaliternbsp;omnibus dicuntur Chriftianis. Specialiter ueronbsp;miniftris eugelicf prfdicationis hoc modo pof-funt dici.Nos, qui alios exhortamur ne in uaeunbsp;gratiam dei redpiant, ita conucrlationem noftranbsp;cauta drcfpeie cu ftodiamus,u t nemini fimuJnbsp;dantes ullam offcnfionem.id cft,nofipfi fadamunbsp;qux alijs facienda fuademus, non fachmus qu^^nbsp;phibemus : nc fi aliter docerc amp; aliter faccre uinbsp;fuerimus, c^mplo noftro cacteros offendcre fa'nbsp;ciamus.Infirmus enimquift plusattenditfatSanbsp;praelati fui qu.m uerba, SC putat fibi licere quit'nbsp;quid ilium uiderit agcre.Et ita prlatus quinbsp;le uiuit.licct bene doccar, ofienfiem fubditis ?nbsp;rat.Neminiergo fimus dantes ullam ofinfonrgt;nbsp;ut n uituperetur miniftenum noftrum.Vitup^'nbsp;rabitur enim, C linguis obtredantium laccrab^'nbsp;tur,nfifecerimusmalaicgt;lq improbamusjft^nbsp;etiam fi non fccrimus bona quse docemus gt;
116
A titn amp;fitlutetnternam,gratiamdei,ideft,6d ipfam inteiligt quaff rem uacuam.id cft.non rc/nbsp;fertam innoceniia 3C omnium uirtutum perfedinbsp;one.Et ffeut hanc fidei gratiam putt uacuam,ffcnbsp;fit eisuacua:quia per cam nec rcmiffionem pd/-rum,ncc aliquam gratiam cfequuntur. Sed uosnbsp;ara noliteredpcrefic ,nolite fie de ea lntirc, utnbsp;uobis cat in uacuum, id eft,ut fiat omni commonbsp;do uei) uacua.Verc non debetis eam putare uanbsp;cuam,nec uobis facerc uacuam, quia non eft ualt;nbsp;cua.fed bonisoperibusreferta. Namipfe deusqnbsp;gratiam iftam humano generioffert,rfitin Ifaia:nbsp;lpi.49. Tempore 4ccepto,id eft, tempore quod eft mihi uelnbsp;hominibusacceptum.cXitKiitwteortem propec-catis tuis.Non eft ergo uacua hc gratia, in cuiusnbsp;tempore deus orantes exaudit.Quod tempus eftnbsp;hominibusgratum, SC cum omni ampleifp cor-dis acceptum.Plus enim eft acceptum quam ac/nbsp;ccptabilcjquoniam acceptabilc didtur, quod eftnbsp;habile utredpiatur:acceptumuero,quod imc/nbsp;tis deuotionc receplumeft.Etpoftquamhoc temnbsp;pus tibifuerit acceptum.id c,poftquam hoc ffjfnbsp;ccperis.exaudit deus preccs tuas ,quas temporenbsp;legis noncxadiebat.Tempore(inquit)acccpto,nbsp;id eft, tempore graii.x, quod accepifti ucniens adnbsp;fidcm,exaudiui te deprecantem pro rcmilfioc culnbsp;parum tuarum,crwdtfpltij,idcft,inhoc eod^nbsp;tempore graiiae,quo uera falus dc caelo ad hominbsp;nes uenit, SC lux fidei attjj iuftitiac tenebras infide nbsp;litatis atcppcccatorura effugauit, adiuui te de afle- quutionc uirtutum. Lcxautemnonadiuuabat,nbsp;fed ttum praedpiebat.Sub gratia uero deus nosnbsp;lt;inquit)adiuuat,ut bonaquxpracdpit, facerc ua/nbsp;l^mus.Nara ideo adiuui te,quia ipfe liberum innbsp;nobistfirbitri reftituit, SC ex libero arbitrio noftro laboramus, SC diutna gratia adiuuante potc/nbsp;tes effidmur,fine qua nihil faccre poflemus. Hocnbsp;deuecclefiae dc gentibusperprophetam dixit:nbsp;Tpe accepto exaudtui te, amp; in die falutis adiuuinbsp;te. hoceideeelefiae degentibus conuerfxrcpli-cat nunc Apoftolus,amp; cxponendofubiungitiEc-ce,id eft,non ultra differtur illud tempus,fed niwcnbsp;prsefentialitcr eft fempwrfcceptrfSife, quod oes gra'nbsp;tanter accipere debet, ut 8C ip fiant dco acceptanbsp;blies: amp; ec mmc praeftntialiter eft dieifalutif, id ,nbsp;lucidum tempus gratiac, in quo per bona operanbsp;poflint homines ternam promereri falutem. Exnbsp;quo enim faluator in carnc apparuit, femper eftnbsp;acceptabilc tempus, 8C dies falutis ulcp ad finemnbsp;fcculi, Vnicuiq; tarnen finitur hoc tempus in hora obitusli.Dicscnimllutisper Chrifii gratianbsp;eft uita prjfens,quonian^apta eft ad bene oper-dum: 8C concludctur node iudicij, in qua nemonbsp;poteritoperaruEtideo adefle tempus dicit Aponbsp;ftolus.quo poflint adindulgentiam proficcrc pccnbsp;catores;die adeiTe dicit, quo morbis mortalibusnbsp;animai^ poflitadhiberi medicina falutis.
Nemini dantes ullam offenfionem, uc i.Co.4- n uituperetur minifteriumnoftrum.Scdnbsp;in omnibus exhibcatnus nofmetipfos ficuc
,4
nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;CAPVT
A mincmoHndamus,fcd in omnibus uerbis ^afti busnoftrisexhibeamusnofmetipfosficut dececnbsp;dei miniftros,id cft,ut^ operibus noftris hominbsp;nesde5glorificent,5C nos intus dco placcamus,nbsp;Etidfaciamus in multapatitia.pcr quam amp;in-difciplinatos mores fratrum tolerando paulatimnbsp;corrigamus, amp; infideliumperlcquutionesforti-ter fultineamus. Nam fublequentcr oftendit pernbsp;partes, qum multa debeat elle ifta patictia. Necnbsp;lolum miniftris.id eft,pr3clatis ecclefi iubenturnbsp;ifia,fed 3C fubiceftis, ut prmifimus, g fimiles innbsp;moribus debent efle bonis miniftris.Multam(innbsp;quit) patienti habeamus in tribuUtuijibuf, id eft, .nbsp;*n prefluris 8C urxatiibu^qu nobis infrent nbsp;prauis hobus; in neceiutious,ilt;i cft,in egeftatibusnbsp;cibi Liel potus uelindumenti ;in 4g/l//r,id eft, innbsp;fblicitudinibus C curis animi atep timor pcena-fumjUnde mens anguftiatur:in plagit,id eft, in uernbsp;beribus, Gcutcft uirgarumcfio; in cnreentw, idnbsp;ft, in lenebrofis CfoctentibuslocisrecluGanpdtnbsp;(ionibut, id eft, in commotionibus j^puli contranbsp;nos.Si populus contra nos infurgaij^ cura quo-dam tumultuconeturnos bono opere reuocanbsp;re,nos patienterfcramus.SC bono j^on lparc-tnur. Sed SC inlaboribushabeamus pacientiam,idnbsp;eft jfipraui homineslongisitineribusautgraui-busoperibus nos laborarc cogunt ,uel filabore*nbsp;tnanuum noftrarum nobis uidum quacfierimus.nbsp;Et in uioibjfid eft, fi necefic fucrit nos uigilare, uc nbsp;per nodem operemur undc uiuamus, uel in uiginbsp;B lijs ad pfallendum amp; ordum.Attf in ieiun'^f, qunbsp;uelfpontcfacimus,uel indigcntiafaccrc coegeritnbsp;autquxlibet neccfltas. In hisoibus patienti te-neamus, 3c nos ut dei miniftros cxhijcamus. Mi/nbsp;mftri cm funt, quicunqj^cne ogfrant, quia dconbsp;' tainiftrafL'd c,dcferuiunt.Excepto igftur prardinbsp;cationis officio 8C altaris mmifterio, omnes agnonbsp;feamus nos efle dei miniftros, amp; ut ranci domininbsp;famulos,exhibeamus nos idoneosincn/ltutem-tis C corporis.amp;infcientiit, ne fatuis uirginibus fi-milcsjamittamus per imprudentiam meritum canbsp;ftitatis-Habeamusergo feitiam fcripturaJ^c, uelnbsp;feientiam qua prudenter agere bona feiamus Sdnbsp;Riala refpucre. Et ut miniftros di nos exhibea-nius inlonglt;nimtf4te,id ,in longa animi expedatinbsp;one,qua pa titer ufqj in fincm perfcueremus,ad-'^erfa prfentis uit ferendo gaudia Icquen-hsuitfperando .Et infMuftrffe,ne per rancorenanbsp;auimi efficiamur illis afperi, quibus longanimi-ter mala tdleramus, fed per dulccdinem mentisnbsp;fimus illis fuaues 3C blandi, ut nec uerbo nec openbsp;fenoftro illis uel alfjsgcnercmus afi^ritat ama-fitudinis. Et in (Jgt;iritflt;tnflo, ut omnia benigne Cnbsp;fyncerc faciamus,ficut fpiritusfanusdocet.Ecnbsp;W cbinWe non )ftlt;lt;,utaffftum dileftionis non t-Ifdii)nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;in uultu C uerbo, fed eiiam in corde habe/
* amus,ne fimus de illis, qui loquunturpacem c5 proximo fuo,mala autem in cordibus eor.At/nbsp;in crbof}-jt4tupraedicando uel loqudo,uthanbsp;beat puram ucritatem fine falfitatis admixtionc.nbsp;uel prjdicatio no lira uel loquutio,Et itt irtntc
VL nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;27
uc nonnoftn'suihbus, fcddonoun tutis diuin C crcdamus nos pofle gcquid boni poterimus agenbsp;rc. Omnia hc in Apoftolo maxime prfulgc-bant, Sc in talibus ducebatur eins conuerfatio, gnbsp;nunc fccum hortatur miniftros euangelij oesnbsp;Chrifti feruos.ut taliter uiuere fludcant.Fcruensnbsp;cnim dei amor facile tolerat oes aduerfitates, Cnbsp;aflcquitur oranes uircutes. Adhucaute fubiunnbsp;git ApoftoJus in admonitionc.
Per arma iuilitix dextris amp; finiftris, pergloriamdC ignobilicatem, per infatni*nbsp;am bonam famam; ut fedudores, C uc^nbsp;races: ficut qui ignoti,dC cognititquaQ monbsp;rientcs,amp;ecce uiuimus:uccaftigan,C nonbsp;mortificathquafi trifles,femperautem gaunbsp;dent^:ficutegcntcs, multos autemlocu^nbsp;pletantcs;tanquam nihil habentes, SComianbsp;poffidentes*
^Exhibeamus (inquit)nofipfosurdei miniftros pcrrfrwd iuflitiie, quibusregnum peccati dc^ hellemusjid ,per uircu tes uitijs contrarias.ut hunbsp;miJitasdcijciat luperbiam, largitas extirpet aua-ritiam.bcncuolentia inuidiam, amp;ficc3etcruir-tutesdeftruantoppofitafibi uitia.Virtutesenimnbsp;ftinc arma iuftiti, quibus muniri debemus dc-xtjii amp; fmijlri$,id , parte profperorum SC pafnbsp;te aducrforum,utcontra profpera SC aduerfa uifnbsp;tucum armis femper muniti, nee prolperis de^nbsp;uemur, nee aduerfis perturberaur.nec bldis adnbsp;uoluptatemdcmulceamur.necafperis ad defpe/ Dnbsp;rationem premamur. Et audite quac fint dextranbsp;Sc finiftra, id eft, prolpera 3C aducrfa.Perglori-amamp;ignobilitatem amp;c.ufque, Tanquamnillnbsp;habentes, 8C omnia plt;)ffidentes. Ekxtra ftn lu-ftorum funt,gloria, bona fama, quod ueracesnbsp;ftint, quodcognofctur, quod uiiiunr.quod nonbsp;tnortjficantur,quod gaudent,qd multos diftnt,nbsp;quod omnia poflldent.Siniftra ucro,quod igno-biles Sc infants habent, qd fedudores putanc,nbsp;qdignoranc,qdmoriunt,qd caftiganf,quod connbsp;thftaniur,quod egent, quod nihil habere uidemnbsp;tur.Sed milites Ghrifii per arma iu ftiti dextrisnbsp;C finiftris muniti debet incedcre,ult;; hinc S inde diabolu cxpugntcs.SCin^jfperis timet,amp;finnbsp;aduerfis confidant. Exhibeamus ergo nos ut deinbsp;miniftros per gloriamcrignobilitatem, id eft, quan/nbsp;do in gloria iueheratione apud homines eri-mus.non indeextollamur quando nos iudicanbsp;bunt eile ignobilcs atque contemptibiles.non inde frangamur.Eodem m^odo agamus per infamiinbsp;O bonamnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;id c, fi fano infamamur de aliquo
cri mine,uel fi bonam fam am habemus de religi* ofa couerfatione, utrunqj per paiientiam sequani
miter ducamus.ui nos nec detrahentes deijeiant, nec laudantes cxtollant, quia contingit nonnun/nbsp;g utrofquc mentiri.Item exhibeamus nos ut fedu'nbsp;Hora crueracet, id eft, ad uiam ucritatis adduca*nbsp;mus cos q errt, ut caetcri g in errore perfeuer tnbsp;iudicent nos cfl fedudorcSjC fimus ueraccs.Sinbsp;^ntm fcducerca tliunde afiqu ad afiud prfuaden
tx8 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.II. AD CORINTHIOS
|
A do ducere eft, qurendutn c ft unde amp; quo. Si malo ad bon.bonusfcdudtor cft, unde C lerc'nbsp; miasait:Scduxiftiraedominc, amp;:fedu:usfum. Si aucci quis aliquetn feducendo ducat bono ad maluna,malus fedudor cft.In banc ergo par-tcm,qua feducuntur homines malo ad bonumgt;nbsp;utinam omnesftdudores SC uoccmur amp; fimus.nbsp;Sed infidles aucquilibet errantes uocabuntnosnbsp;malos {fuftorcs.fi quos potcrimus,cx focijs conbsp;rum ad fidem amp; rcligiofam conuerltionera at-traxerimus.Erimusnira ueraces 8C uera docentes, fed illiputabuntnos clTe fallaces, C falfiiatenbsp;alios feducctites. Nosdico apud alios habin cutnbsp;^ui func deo ignoti, id eft, repro bati, apud alvnbsp;osadeo cogniti,ideft, approbati. Vclita fu-mus ficut illi qui funt ignoti, quia infidles amp; fu-perbi non dignantur cos afpiccre Si agt^fcerc,nbsp;uel agnitos abijciunt.^ tarnen fideles SC religiofnbsp;nos agnofcunt.Et tormcniis fumus qw/i morientci,nbsp;quiatamdiutorquemurabimpijs donee creda/nbsp;mur cfl mortui,cr ecce dco librante iHimr,quonbsp;niam cripimur morte SC reftituimur uit. Su-mus enim ut quia infidles putant fe nosnbsp;duris uerberibus ac minis caftigalfe, ne ulteriusnbsp;nouam religion prdicemus.'Cr non fumus mor~nbsp;tifioiiti, quia ncc corporis nec animx neeem ab il-lis pertulimus. Corpus enim noftrum adhuc ui-uit.anima quoq? uitam non amiGt, quia infideli-bus non celTit, ut pracdicatione uel confeffionenbsp;ueritatis filerct. Etfi multi martyres occiduntur,nbsp; ecclefia tarnen non moritur. Atq; eledi dei dumnbsp;fuperfe exterius rapti in ahum animum figunt,nbsp;quaeq; inhacuita patiuntur, quafilonge infra la-h^cia fe alina alpiciunt,amp; (ut ita dixehm)dnbsp;ment^extra carnem fieri decertt,pene ipfa qunbsp;tolerant.ignort.Hc autem de fe ui'qj fimilibusnbsp;ita loquitur Apoftolus,utomnes fideles ad ca tonbsp;leraeda uel agenda exhortetur. Acfi difeipulis dinbsp;cat:Nos qui magiftrifumusjtauiuimus; uosau/nbsp;icm g nos imitari dcbetis.excmpluin noftror c/nbsp;uerfationisinfcquimini.Qui SC adiungit:qiw/lrl/nbsp;fia (fubaudi)foris apparemus, propter molcftiasnbsp;tribulationum quas patimur,fed femper fumusnbsp;gMdentes intus propter fpem futura: rerauneratinbsp;onis.Non folum enim n contriftamur in aduernbsp;fisjfed ctiamgaudemuSjSdhocfemper.Et fumusnbsp;eutegentet, quia nihil in prfenti feculo tiidemurnbsp;habere, fed tarnen multos fumus locupletMes, quianbsp;fpiritales diuitias largimur credentibus. Sumusnbsp;enim tanqu4i penitusmbilbabertt, quia nrhil pro/nbsp;prium carnaliter habemus,etiam omnia polfidcnbsp;mus,id cft, non folum f^cunias, fed etiam ipfosnbsp;pecuniarura dominos, qui fe nobis tradunt, amp;nbsp;res fuasad pedes noftros pont.Similitcr amp;uos,nbsp;licet in aduerfis quafi triftes appareatis, femp tarnen per fpem intus gaudctc. Et fihabctisdiuiti/nbsp;as.eftoc quafi egentes,quamuis n fitis egentes,nbsp;id eft, in Ipiritu pauperes eftotc, fed multos clcc/nbsp;mofynaiji ueftrai?: beneficijs locupletare curate.nbsp;Efiotc tanquam nihil habentes.id efi, men us de/nbsp;Ipedu cunfta quae habetis pro nihilo ducentes. |
' C CZ tali cogitatie Cris nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ueftra pciJentef, qui^ * tunc mens ueftra per hc no n tene bitur in imis. Sed S/C quilibetfandi paypcres omnia poffidenlnbsp;ctiam temporalia.quoniam nihil deeft timetibusnbsp;deum. Apoftoliuero cum nihil habere uideren/ .nbsp;tur,in hoc erant omnia poiridte$,quod c eflennbsp;principes ecclefiai?r,habcbantpotcftatcfumendinbsp;ex rebus fubiedorjt qucunfibi forent nccefla yift*nbsp;ria.Notand at quiain his qux funt aducr,dinbsp;lt;ft cft,quafi,ut,Gcut,tanqu: in his uero quefuninbsp;profpera,non eft did. AJt eihiQuafi triftcs.feonbsp;per at gaudtes amp;c, Triftitia noftra habet.qua/nbsp;fi:gaudium autem noftr non habet, quafi:qui2inbsp;ipes qua gaudemus,certa . T riftitia uero noftranbsp;quafi,habet,ga in fo^lnijs tr Ct.Qui fomniO indnbsp;cat,addit quafi.Quafi fedebam, quafi loquebaGnbsp;quafi prandcbam.quafi equitab, quafidifputanbsp;bam.Totquafi,quia cQ euigilauerir,ninucnifnbsp;quod uidcbat.Quafi thefauijz inuener.dicit medicus. Si quafi non eflt,mendicus non effet. Sednbsp;qa quafi era^mendicus eft. Itaq; qui nunc ad lx-titias fecularcsoculosaperiut,amp; corda claudt,nbsp;tranfitquafi corum,amp; uenit ucrum ipfor.(^agt;nbsp;fiipforumdclicitaseft fcculi; uerum ipforum,pcenbsp;na eft. Noftrum autem quafi, triftitia cft;gaudi lt;nbsp;non eft quafi.Non ein ait Apoftolus^quafi gaudlt; 'nbsp;tes,fcmpcr at triftan tes :aut quafi trifi:es,amp;: qua/nbsp;figaudcntes:fedait,quafi triftes.ftmper atgau/ ' lt; dentes. amp; ite,Sicut egtes,amp; ibi ficut uel quafi. Multosat datantes, hic non cft quafi uelficut.nbsp;Nihil habebat Apoftolus.omia fua dimifcrat.dinbsp;uittas nullas poflidcbatjamen addidit: Tanqunbsp;nihil habentes.amp; ipfum enim nihil habere Apo-ftoli.quafi nihil habere erat.Et oiniapolfidentes,nbsp;ibi non dixit qu^fi.Quia quafiegebat.noauteninbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, quafi.fedtiere multos(tabat. Nam amp; fandisg erantin Ierufalem,uium miniftrabat. Quafi nihil habcbat,non autem quafi.fcd omnia poffidcnbsp;bat. Itaq; in his qux exiftimiur adueria, quxfnbsp;perius per ignobilitatem amp; infami prsefignauif,nbsp;qux^ finiftris effe defcript.addidit quafi.uclfinbsp;cut,aut tanquam.In his uero qu prolpera repu/nbsp;tantur,amp; dextrse partes appcllantur.quipuocanbsp;bulo gratix C bonxfam prxmonftrauit, nonnbsp;appofuit quafi, ucl aliquid tale. In profperis tinbsp;ucldextris eftueritas,inaduerfis autem amp; finiftris umbra uel fimilitudo,nonip la res. Qiiseau^nbsp;tem dextris defcript.funt arma dextra iuftoiF*nbsp;Illa cti qu finiftris denotauit, finiftra funt arma eorum. Efficiuntur e nim uiro pcMedo armnbsp;iuftiti, fi hcillatafbi magnanimiter fufiinu^nbsp;rit, quia pe|jhc dimicans, SC iftis ipfis quibiisnbsp;impugnari putatur aduerfis, tanqu armis utcti'nbsp;do, eisip uelut arcu 8i. gladio feuto^ ualidiftim^nbsp;j contra illos qui hc ingerunt, munitus,profednbsp;fupatienti uirtutis adquiret C glohofunnbsp;conftanti triumphum, nec aduerfis deiedusnbsp;necprolpcriselatus, necadluam triftifcusim'nbsp;pullus,ncc ad dexter ltis motus, fed in medinbsp;per ui redindeclinabilitergradicns. |
CAPVT A Os noftrum patetad uos o Connth(],cornbsp;hoftrum datat eft. Non anguftiatnini l'nnbsp;nobis,anguftianiiBi autem in uifccribusudnbsp;ftris. Eand at habtes remunerationengt;nbsp;tanqu filtis dico,dilatamini C uos.Nolitnbsp;duccre iugum cum infidelibus. Qu nimnbsp;participatio iuftiti eu iniquitatefautquainbsp;focietas luci ad tenebras f Qu autem con*nbsp;uentioChriftiad Beliakaut qu pars fidc/*nbsp;li cum infidcii f Qui autem confenfus tem*nbsp;plo deicumidolist*
Soient plcrnque etiam iufii laudar bond qu dicunt,n quo ipfi ftlis laudibus inhient.ldnbsp;quo auditores fuos adaudiendi folicitudirtemaCnbsp;ccndantjUtdura eorum uoc prfcruntur.abO/nbsp;fum cordibusardentiori affedii rapiantur. Vn-dc nunc Apoftolus cum mira Corinthijs mul-ta dixifle t.adiunxit.Of tloftruni patCt ad UO$CoMijtnbsp;cor noflrum dilatatum efi.Et hoc etiam caufa li berta-tis dixit ac pur confcienti.Mare cnim fibi connbsp;ftiamens loquitrcpidat,fenfumpcrdit,in uerbiSnbsp;errat.Etcftfcnfus: Itaprouocati fumusprofedunbsp;ueftro, ut tacere non pollimus. Pfedus cnimnbsp;difcipulorum aperitos magiftri. Os nofirum pa-tet ad uos, quoniara multadiximus acdicimu*nbsp;ad uos corrigendos SC infiruendos, qu gratan-tr accipere cunAa debetis. Et ideo patet ad uo^nbsp;os noftrum, quia charitate dilatatum eft cor no-B ftrum.Latadilediocordis nofiri,qu uos omnesnbsp;compleAitur,non finit ut taceamus ca qu pro- * funt uobis. Ex abundantia cnim cordis os loqui-tur.d ubicharitascft,non funt angufti. Cor nonbsp;ftrum dilatatum eft. Cordis dilatatio,iuftiti eftnbsp;delftatio.Hoc munus ft dei,uPin prceptiseiusnbsp;non timor poen anguftemur, fed diledione Si.nbsp;delcdatione iuftitif dilatemur. Cor noftrum dilanbsp;tatum eft.Licet cnim caro noftra fit tribulanoni-busamp;prcflurisangufta, cor tarnen intus latitudinbsp;ne liberum,gaudet exterioribus poenis.Charitasnbsp;cnim non anguftatur.Si quis uult non anguftari innbsp;cerra,latitu dine charitatis habiter. Quicquid emnbsp;fcerit ei homo.n eum anguftat, qa illud diligitnbsp;qdn nocet. Etganoftr cor ita dilatat eft,atq}nbsp;*oftr os patens,idco non angufliamini in nobit.i.no/nbsp;hteputare qd habcatisin noftro magifterio uelnbsp;^oftr cucrltionis cxemplo ullam Icicnti uelnbsp;Bonis operi ftriftur amp; inopi.Nos cm dicimusnbsp;facimu^uicqd erga uos dicerc amp; facere debenbsp;quot;^us.fed pocius angufliamini in ui[ceribu{Uric.i.intelnbsp;Bsite qd anguftia 6^ parui tas fcitiC boni opisnbsp;qua habetis.eftin cordibus ueftris,^ura funt adnbsp;utelligendi amp;facicnd.Qui cm nobis pfeudo p/nbsp;^'s apoftolos, putatis ^d anguftia amp; paruitasnbsp;ntellignri ucftr uel lnditatiSjGtinnobis.i.innbsp;quot;oftra culpa , cum ipfa fit potius in cordibus ue-*5ls.i.inculpaduritimentiumuefirar,quian5nbsp;luntdilatat.Te ficut cor noftr. Sed nunc dicouo-Pistanqfii^s,
.tanq illis qui excmplum meum cQ hm pater ueftcr,fequi debctis,dilatamini SC uos.
.VI. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;il?
ficut cgodilatatus futn.i.pcr intellcd dilatam C hi auxiiio gradae dei^ut maiora ipCus dona capia*nbsp;tis.Dilatamini per amoretii uniti,ut copia uir-tutum capiatis in latitdinc natis eftr. Vos di.nbsp;co Hknt in futuro eand remunerationc quara ego,nbsp;f nc i ta dilatati Euericis ut ego.dilatemini ampli.nbsp;tudine chahtatis ut os homines pie diligatis,nbsp;non per timoris anguftiam^fed per amoris latitu/nbsp;dinem boha faciatis. dilttamini amp;Uos iifttonis opnbsp;tibus per libertat amoris, amp; nolite ugtt antiqunbsp;feruitutis q in lege e,ducere cm infidelibut.i. curanbsp;pfcudopoltoliSiqui fid Chrifti conantur ener-uare, SC carnales obferuahtias legis fratuere i Ipfinbsp;tm cum fini fub iugo lruitutis.ubi omhia per ti-haorem funt ,ftudt uobis fu3dere,ut abied lgnbsp;iibertatis.i.libertate charitatis,fubijciatis colla unbsp;(Ira i^m eis iUgo legis ? Sed uos nolite participsnbsp;fieriferuitUtiS eor, quia os efiis iulK per fdem,nbsp;illi uero iniqi per legis tranigreflonc.Et par/nbsp;ticiptio eft iuitiiC cm wiqHiUte^ Nulla.Quoni moxnbsp;annullatur iufiitia jfiparticipation haburitcnbsp;iniquitate: amp; ideo ne pereat iufiitia ue(tra,caeatnbsp;habere participatioh cum iniquitate illor.Nulnbsp;la cmunio uel in cibo ucl in potu uel in aliquo fitnbsp;cramento os eis coniungat, cm fint ob iniquitanbsp;tem perfidise ab cclefia lparati. Aut quie jeietas lUnbsp;ci ad tenehraffld eft,in quo polTunt habere cmuninbsp;onem illi qui fun t lux fuHiciehs ad alior illumi-nationem,cm illis qui furit trtebr.i.ceci,amp; ccnbsp;tesalios Nullafocietas eft lucis amp; tenebrarUm*nbsp;quia lux huius mundi obfcuratur,fi ( fociaueht Dnbsp;tenebris-His n eft focietas. Sed chrifli adBelial,idnbsp;cft,ad diabolum,^K( coucntio poteft fierild cft,il-liinquibus habitat Chriftus,amp;quifuntm]yanbsp;Chriftijinquocuenirc poffunt cum illis^nqui/nbsp;bus habitat diaboius*amp; qui funt membra diabonbsp;li ? In nullo. Quia mox deferit cos Chriftus,fi lenbsp;raembris fatan coniunxerint.Belial intern^eta^nbsp;tur abft]^ iugo,et fignificat ill angcl.qui nec dco *nbsp;fubicdus elle uoluit. Cuius membra funt omnesnbsp;qui prcepn?dei nolun t fubijci. At qUiC parsfidelitnbsp;id cftjChriitiano cm infidelifid cfi,cum pldo aponbsp;fiolo fidem catholicam deftruente. Nulla eft hisnbsp;pars communis. Sed tpo dei,id eft,illis in quibusnbsp;habitat deus,qniscofenfui poteft efle euidolitfid eftnbsp;cum facrifc^s carnalium obferuantiarum, qunbsp;niam dco.fcd diabolo offrunt, Sc idololatrinbsp;dcputatur.Nullus cisconfenfus adiniiicem.Totnbsp;raodis oftenftjm cft,communionera pftudo apOnbsp;ftolorum effe uitandam.Poflunt C aliter forfitartnbsp;hc uerba tradari. Nolite iugum duccre iniqui-tatiscuminfdelibus,idtft,cum gcntibus,ut fub/nbsp;diti fitis iugo peccati ficut illi, cum debeatis in li-bertate charitatis feruirciuftiti.Que cnim par/nbsp;ticipatio e iuftiti cum iniquitatelt;aut qu foci-
* ctasluci ad tenebras? Nulla participatioeftiufii-ti nbsp;iniquitati, non folum qu foris,fed etiam
qu intus in ccclefiaeft.Nouitenim dominus qui , nbsp;nbsp;nbsp;,
funtciuSjC recedat ab iniquitate omnis qui inuo ' cat nomen domini. Nulla etiam focietas eft lucinbsp;tenebris, non folum quforis^ fedetiam qua
-ocr page 258-tj nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;JI. AD CORINTHIOS
|
A ntU3 funt.Quonatn deus lux eft SC tenebrj in co I.Iob4n.l. non funcull.Quiautcm odit fratrem lum in tenbsp;IJobtcn.! nebris eft, amp; in cenebris ambulat, Si dixerimusnbsp;^od focietacera habcmus c deo, 3C in cenebrisnbsp;acnbulatnus,mcntimur. Noneft ergo focietas lu-ci amp; cenebris. Quid igicur faciemus^ Sociccas c5nbsp;deo habendaeft. Alia fpes uicx cern nulla eft.nbsp;Deus ucro lux eft,amp; cenebrx in co no func ullx.nbsp;IniquicacAauccm 8C pcccaca,func cenebrj.Iniquinbsp;tacibus amp; pcccacis premimur, ne fociecacecn c5nbsp;deo habeiC poifimus. Quae ergo ipeseft^Sicon.nbsp;fiteamur peccaca noftra,fidclis Si. iuihcseft.uc renbsp;miccac nobis peccaca noftra, amp; cmundec nos abnbsp;omni iniquicace.Qiio fado ibciecacc habebimusnbsp;C illo,ga lux crimus in ipfo.Quac aucena conue/nbsp;tio Chrifti ad BeliakBelial (uc diximus)incerprcnbsp;lacur abfque iugo.Quicunqj.ergo non dei.fed fu*nbsp;am uoluncace lequuncur, hoc uocabulo pc^untnbsp;defignari, quia funcabftp iugocimoris dei,abfcjnbsp;iugo difciplinx fpiricalis. Ec fpe calcs dicunt fcnbsp;Chriftianos. Sed qux conuencio Chrifti ad Belt-thilipA. aRChnftus humiliauit femecipfum, fadusobedinbsp;cns ufrp ad morcemdfti aiic cxcollunc femetipfos,nbsp;nolences obedientise iugo fubijci.Quae igicur c5-uencioiftis SC ChriftofNon eita^finedei iugo,nbsp;quicunq uulc conucnire Chrifto.Auc quae pars nbsp;deli cuminfideli Velquisconfenfusccmplodeinbsp;cum idolislt; Hoc rede didum eft Ulis Corinchit^.nbsp;rum,qui cuminftdelibusmanducabant facrifcianbsp;idolo^.Poteft 8(. alicer incelligi: Fidelis enim do-B minus in omnibus uerbis fuis, quoniam Hdelicernbsp;adimplccuel adimplcbit quaecuntp locucus eft.Il-Ic aucem eft infidelis.qui uerba fua negligic adim/nbsp;plere ,uc faciac bona qux fe fadurum promiGc.nbsp;Cjtx igicur pars eft fideli deo cum infideli homi-ncfQiiienim mandaca deftidimplere nolueritfi-delicer, quam pareem cum deo habere poceric?nbsp;I.CSf.) Qu^aueem confenfusceplo deicum idolis?Tcmnbsp;Ctlof*nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fandumeft,quodcftis uos.iSt; aua riria cflidolorG feruicus.Cur ergo illi qui lnc uel debent effe cemplum dei, confenciffnc auaris,nccnbsp;rcdarguunc eoslt;Cur non cimenc ne per hune connbsp;infum deus,qui in eishabitare roiet,de(erat eos,nbsp;amp; Banc eciam ip habicaculum lcan^ tear. 3. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Vos cnim eftis cemplum dci uiui, ficut f , dici't deus; Quoniam inhabitabo in illis,8C inambulabo inter cos; amp; ero illorum deus,nbsp;lere.jj. amp; pfi erunt mihi populus. Propter quodnbsp;exite de medio corum, Sf fcparamini,dicitnbsp;dominus, 8C immu^um nc tetigeritii ; SC.nbsp;ego recipiam uoi, a ego ero uobis in pa*nbsp;trem,SC uos eritis mihi in filios C filias,di*nbsp;cit dominus omnipotens. |
Rede dixi quia cemplum dci confenfum no habet cum idolis.vor eftimeit ipfum templum nonnbsp;deorum morcuorum,fed dei ii,id eft,uos eftis innbsp; quorum cordibus habicat 8C prrfidcc deus qu inbsp;in fe uiucns eft, i uicam fuis dac xternam : euenbsp;econcrario idola funt cnortua fuls culcoribusinbsp;eis func caufa morcisacternx.Itaefciscemplumnbsp;ei,ficut ipfc deus per fcripturam ceftamenci uece-ris dixit:QgoHi4wibihit4amp;oiiIIif, id eft,in mcnci-bus illorum. Cum deus ubique fir,in tilis caencnnbsp;habicac, qui eius fcnciunt beneficium, C faciuntnbsp;uoluncacem.Inhabitabo,inquic,in illis CTnbsp;Ubo iier eoc,ideft,promoucbo illos in prouedonbsp;-uircucum. Inambulac enim deus in nobis prx-fenciafuxmaieftatis.filacicudineminuenericchanbsp;ritacis.Quamenim latum eft ubi deambulacdc-us-CZ ero (inquic) illorum deus, id eft, illi me folum ,nbsp;colcncdeum,quianoncruntde illis,quorumdc-S uencer eft , uel qui uicium quodlibet pro deonbsp;colunt, Si. ego protegate illos ab incurfu uitio-nbsp;r.um,acque dabo illis fuccelTum uircucum. amp;ipfinbsp;eruat mihi populus, id eft, ica mihi erunt deuoti SCnbsp;dediti inunitateconcordix,ut non fine de hocnbsp;mundo. Propfer^olt;l,ideft,quiaprornittomeinnbsp;uobis habicare i3^inambulare,exite de medioeorum,nbsp;id eft, de medio pfeudo apoftolorum, crnbsp;mim ab eis. Q^andiu enim pacimini eos mora-ri inter uos. Si fuftinecis prxdicationem corum,nbsp;tandiu eftis in medio eorum, id eft, intra confer*nbsp;tium corunX} Si irretiti errorc ipforum. Exitenbsp;de medio corum, nefitis in medio communio- 'nbsp;iseorum.conclufi in eodem reatu. Et ica exite,nbsp;ut fepa^remini, id e ft.ut feorfum parati fitis ad be ,nbsp;^e agendum, fequeftrati communione eorum,nbsp;Ct hoc dicit ac praecipit domiitus,non ego. Et e te~nbsp;tigeritis immundum, id eft, carnaks obferuantias,nbsp;quas illi fuadent uobis, qux iam poft domini re*nbsp;fiirreftioncm non ualenc ad emundationem, lednbsp;ad contaminationem eorum qui tangunt, id eft,nbsp;cuftodiunt cas. CZ fiica uos communione per-uerfitatis lt;prunPfcparairitis, ut fnde Si iuftenbsp;uiuatis , egorecipium Mocincxlcfte regnum ,quosnbsp;aparadifo cieccram. Vcl exite de medio per/nbsp;uerforumquifuntin ccclefia. exite non corpo/nbsp;raliter, fed fpiricaliter, id eft ,facitc quod pern'/nbsp;net ad correptionem eorum, quantum pro urn/nbsp;ufcuiufquc gradu atque perfona falua pace fie- ,nbsp;ri poceft. Quienim fic agit,liber exitdcmedionbsp;nequitix^ damnationis eorum. Obiurgandonbsp;enim crirainofos, exit de medio eorum liber innbsp;conipedu dei,cui neque deusfua pcccata iin/nbsp;putac, quia non fecit: neque alina, quia nonnbsp;approbauit ; neque per negligentiam, quia nonnbsp;tacuit;nequcperfupcrbiam,quiainunitateper-manfit. Sic ergo Ipiritaliter exite de medio eorum , non feindentes unitatem ecclex, fed in-crepantes peruerfitatem nequitix,ncmaiusma*nbsp;lum commft:atis in feparatione bonorum,quin*nbsp;fugitisinconiundione malorum. Si feparanoin*nbsp;non corporaliter ab cis,fed fpiritualiter cfor^nbsp;tio prauitacis eorum. Et immundum ne tetigeri*nbsp;tis,id cft,pcccato eorum nc confenferitis.Tolerannbsp;di funt enim ubique proximi,quia Abel fieri nnbsp;ualet, quern Cain malitia non cxercet. Vnumnbsp;uero eft, pro quo uitari malorum focietas debnbsp;at, nc fi fortafle corrigi non ualenc, ad imitado - |
.VII. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;JI
dus fum Ifraeli pater:Si per Ifijaffr fiJios me- C os de longinquOjSi filias meas abextremis terre, lp{lt;,nbsp;uelex aliquo iimililoco.
CAPVT VII.
H As ergo habentes promi'ones cba rifltmi, mdemusnosabomniinquinbsp;namto carnis lt; fpiritus,perfidctes faninbsp;ficationem in timor dei.
ejQuoni dns prcepit ut exeamus de medio coinquinationispeccantijCt tanta nobis inde bonbsp;na 43mifit,rrgo ch^riimi nos g talcs habetnus prfnbsp;titoes.i.qutbuspromifla funt talia,finosfepa/nbsp;fauerimus ctaminatiotle maloifi,muHdemut notnbsp;iti omniinlt;n4fettto carnis (yfpiritui,et perficiatnusnbsp;fandification uiriufq;. Inquinament carnis eft*nbsp;quolt;^ carnetn committit.fcut ]uxuri3,homici-dium et milia.Inquinamentum Jps.quando fonbsp;la cogitatie peccatur,Ocut mentis elatie uel in-uidia fiue odio.Emdcmus ergo nos n tin ab in/nbsp;quinamtOjfedprorfusab oini inquinameto carnbsp;ni$,ut omnia uitia carnalia fugiamus.Et ab omninbsp;ingnamento fpsjUt cfcnfum peccati, et caeteranbsp;omnia qu fpm inquinant,expellamus cordnbsp;bus noftris.T une ucro gficimus fandificationetnnbsp;carnis et fps,fi utrarp mda feruamus, et bonisnbsp;adibus iniudamus.Hacc cm fandificatio utriufq;nbsp;fida e diuinitus in baptifmo. Sed nos peimusnbsp;e, fi P mbra corporis tnfifiimus bonis opibus,nbsp;amp; mente intus magis ac magis adornamus facrisnbsp;uirtutibus.Quaepficida eft in timor dni,ut fernnbsp;per ucrearour dnm offnderc,fine cuius gratia ninbsp;bil boni polTumus agere. Qui cm fine timor dninbsp;uult bon aliquod faccre, fuperbus eft,amp; perditnbsp;quiegd facit.Vel mundemus nos ab omnt inqft/nbsp;namento carnis, id cfi* abomni contamin?tioncnbsp;carnalis obfcruanti.ct fmus perficientefnbsp;tionet fpSjid eft,fpiritalis obferuantix quam cnbsp;pimus faccre ut Ipirital/tcr Icgem impleamus,n5nbsp;carnaliter, et hoc in timor domini, g legem ddit,nbsp;non ut carnalWcr obfcruarctur femper, fed tantnbsp;ufep ad tempus correptionis.
Capicenos. Ncminlfimus, nemin corrupimus,neminem circdueni'mys. Nnbsp;adcdemnationcm ueftram di'co. Prdizinbsp;mus enim q in cordibus noftris cftis ad cnbsp;moriendum amp; ad conuiuendum.
Nos ita uos admonemus. Et uos capite not,i, accipite qd dicimus,accipitc fpalem cib quetnnbsp;uobis offerimus. V cl capite nos,non pfeudo aponbsp;ftolos.i.noftrum cxcmglum,non illorum accipinbsp;te in obus imitdum. Aut capite nos.i. cGdera-te qualcs fumus. Erdebetis nos cape, ga neminemnbsp;ueftr Ufimut improperdo ci prterita crimina,nbsp; ficut pfeudo ,g uobis ueicr impropert idolola/nbsp;tria neminem ueftn'i corrupimns.i. nullius animaenbsp;integritat uiolauimus, ficut pfeudo qui multosnbsp;ex uobis corruperunt, uitiando caftitat fidei SC.nbsp;integritat innoccti. Newinew ueftr circunueni'nbsp;mw.i.nulI5aftutacircuentione fraudulenter de-
CAPVT
A netn trahant.Si cum ipG la nequitia n muten Ijy, nr,cosquifibiconiundifuerint,perurtt.Cor/nbsp;' / rumpuntem mores bonos colloquia mala.Sicutnbsp;rrgo perfedi uiri perufirfo.s proximos non debetnbsp;fugerc.quta amp;cos faepe ad reditudi nem trahunt,nbsp;' de ipfi ad peruerfitatem nunquam trahuntur:nbsp;Ita infirmi quicq; focictatc declinarc dbet pranbsp;uo^.ne mala qu frequeter alpicit corrigerenbsp;n ualcnt,deledenf imitari. Vnde nc eis apte dinbsp;cicur:Exicc de medio eorum SC feparamini.Hocnbsp;cnimagendum cft,n more fchifmaticorum,fcdnbsp;more eorum quicaufa rcligionis petteremumnbsp;uel remotiorcm locum.Et ne tetigeritis immun-dum,(d efi, immunditiam coinquinationis eo^t *nbsp;cum ipfi tangere participjffido nolunt mditiamnbsp;Ueftrac fanditatis.Et ego (ficut did efr)uos olimnbsp;abiedos nc rccipi in cselcfic gloriam. Et uobis innbsp;ilia regni gloria receptiseroinpfttrem-i. ero paf, SCnbsp;ita uos diliges ut paf, ga me ipm uobis ppetualifnbsp;dabo. er uoseritis mihi t filios cr jtlwt.i.eritis mihi finbsp;Sffilijhoc ,eritis mihi fimiles,uifcript eft; Sinbsp;miles ci erimus quoniam uidebinras eum ficutinbsp;eft.Nfolum cm infilioscritis mihi,id cfi,ad glonbsp;riammejfed amp;in filias.Qubd uel propter utrnbsp;cp fexum, uel propter fortes amp; infrAos dicitur,nbsp;Uel quia maior diligentia cultus SC euftodi filia/nbsp;bus adhiberi folet,qum flijs.Et ideo p filias uonbsp;luit fortafiis oftendere,quia fie fe habebj t erga fideles animas,ficui pater erga fiiias,orndo ucfic^nbsp;iucunditatis, 8C remouendo uoluntatem totiusnbsp;turpitudinis.ut fponfo clefii femper placcant innbsp;ornatu decoris SC. amorcpuritatis.Etindc nolitcnbsp;(inquit)dubitare,quia hxc dicit dominus omnipots,nbsp;id eft,ille promittit uobis ifta.qui omnia potefi fanbsp;tere. Notandum quod Apoflolus hc uel iuxtanbsp;fenfum, uel iuxta literaAi ex diift rfis ffripturarnbsp;locispofuit.Nam quodait,inhabitabo in illis 5Cnbsp;inambulabo inter cos, C ero illorum deus dCipfinbsp;runt mihi populus,ficlcgimusapud lezechiel;nbsp;Dabo fandificationem meam in medio coi$j in pnbsp;petuum,5c crit tabernaculum mc in eis, C eronbsp;is dcus.^ ipfi erunt mihi populus.Nam pro conbsp;quod did efi, dabo fandificationem me in menbsp;dio eorum, Apofioluspofuit, inhabitabo in illis.nbsp;pro eo quoddidum eft, crit tabernacul me/nbsp;in eis, Apofiolus fubiccit, inambulabo in il/nbsp;^*s.Tabernacul cnim eft in itinere. Sed 8C in Le/nbsp; reperit hxc fententia, prtcr quod ibi cltnbsp; Iccundaperfona.Siccnimdidumcfi: Ponamta/nbsp;bernaculuai me in medio ucftri, ambulabo in-*ruos,amp; ero uefter deus,uoscpcritismihipopunbsp;lus.C^iod autemfubiunxit Apofiolus ,^pter qdnbsp;xite de medio eoi$c C feparamini, 8icit dns : amp;nbsp;imnadum ne tetigeritis , SC ego rccipi uos, itanbsp;litur in Ifaia; Recedite rccedite, exite indc,pol/nbsp;lutuiunolitc tangercjcxitc de medio eius, mdanbsp;*ni, 6c congregabit uos deus Ifrael, Illud ueronbsp;quod fgtur^SC ego ero uobis in pattern , Sfuosnbsp;ritis mihi in filios 8C filias, non facile (ficut reor)nbsp;*^quot;finscodicibus apparet undc fumptum fit,nbsp;niu forte e* q quod per leremiam dixit, S^ fa-
-ocr page 260-X5* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ai ad corinthios
|
A ccpimus.ut ei per nos aut P fubditos noftros bona fuafubtralierc mus, fie ut pfcu do qui uosadu- . latione callida blande circuiiuenic,amp; res uefirasnbsp;artifciofe fubtraht. Non J condemrutionem uerttmnbsp;dicOjid eft,no uos abijcio,fed ut corrigamini monbsp;neo.Quienim aliquem condemnat.no illi dimit/nbsp;tit.Et eft fcnftis aperrior :Non me cxcufando uosnbsp;condcno.quafi talcs fitis.Non proptcrca hc co/nbsp;mcmoro|Uccallidc dicam uosfcciflcjquod me fenbsp;dlTc nego. Non enim poflum ita d e uobis fentirc,nbsp;quos tantum diligo.ficut dixi fuperius,co quodnbsp;dileAio ueftra ttam me faciat habere fiduciam nbsp;Praedixi enim quod in cordibus noftris eftis epi-Roia.Pradiximittnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;in cordibut noflris eflif,id eft,cu ra amp; folicitudo ueftrx falutis raanetin cordibus noftris nd comntoriendum cr nd conuiuendum, id eft,nbsp;ad hoc ut uos nobifeum pro Chrifto,fi nectflefunbsp;erjt,moriamini,C nobilcum in regnoChrin pennbsp;pctualiter uiuatis. Ex prxdidis uultillos cogno/nbsp;fcere,quo animonSc loquatur ad eos. Quos cmnbsp;participes uult habere amp; ad prfentes pafllonesnbsp;pro Chnfto c ad futuram uitam, non utique il-los abrjcit,fed ut participatione dignos faciat ex/nbsp;hortatur. Vel in cordibus noftris eftis adcomonbsp;riendum 5C adconuiuendum.i.ad hoc,ut nosuonbsp;biftum moriamur 8C uiuamus:hoc eft.fi uos fuPnbsp;tinetis mortem pcccati in anima nos xftimemusnbsp;ilia morte efle noftram: amp; Guos inobieruatioiftnbsp;iuftiti uiuitis, nos credamus tunc nofipfos uiuenbsp;re.Pcrfeda enim charitas profed uel dcirimennbsp;B turn aliorum credit efle fuum. Multa mihi fiducia eftapuduos.multa inihi glonatio pro uobis, keplecus fum cdnbsp;fofatione/upcrabundo gaudio in omni trinbsp;bulationenoftra. lt;11 ideo eftis in cordibus noftris,qm muUapduciit ejlmibi(t^dot,idcft,multumconfido de ueftranbsp;cortWfionc amp; falutc.dum cofidcro caqujcapudnbsp;uos iunt. amp; glorUtio eftmibt prouobis.i. multnbsp;gloriorapud alios pro ueftra religigne.Videic nenbsp;fruftra confidam de uobis, uidere nc in uacuumnbsp;glorier pro uobis.RepletHf etiam fut confolatione cnbsp;audiflm ueftram correiftion, amp;fperi(bundog4U-dio in omni tribuUtione ojlr4.i.gaudium quod de ueftra emendatione habeo,fuperat om mroremnbsp;tribulation noftrar,quasin animo partim fuftinbsp;ncmus^? pds ueftris.Multa(inquit) fiducia mihinbsp;eft apud uos. Fiducia hc de prim epiftol cornbsp;reftione eft,qua quia no afpere fufeepert, fiduciam dederunt admonendi fe. Vtfi funt enim uelnbsp;Iccorrigercfe.Vndegloriaturpro cis,animum(pnbsp;fuum ex hac parte confeffatum pronunciat, int-tura ut in omni preiTura fuperabundarefe gaudio dicat.Vides nonefle fpem inhis.j? quitus .quot;nnbsp;guftias patitur, gaudet cG tribulaf ,certus fe mer-cedem deo recepturum adquifltae falutis eor. Nam C cum ueniflemus in Macedonia am,nullam requiem habuic caro noftra,fednbsp;omnem tribulationem paffi fumusForisnbsp;pugna;,intus cimores |
fl Memoratqpatiebatur caufacredentium.ut V eos ^uocet ad charitat 5C cpafltonem. dixi ganbsp;fuperabundo gaudio in tribulatione noftra.Nawnbsp;tribulatione pafli fumus n^folum in Afia, fed SCnbsp;cum uenijjimufad Macedones.ut eisuit uiam m^nbsp;ftraremuSjUHi/dW rei^uiem habuit caro fw/lr4,fed incefnbsp;lanter uexata eft afltduis tribulationibus.Caro nonbsp;habuit requiem. Acfi aperte dicatur : Quia fpiri-tusrequiemhabuit .dumperprofcAum animnbsp;perfecutionum fupplicia caro tolerauit. Spiritunbsp;enim requieuit in fpe futuroc retributionis.du caro laboraret in dolore pfentisalfliAionis. N g-mifli fumus refpirare, Jed omnem tribulationem fitulinbsp;* inus:ga amp;in corpore flagcllati fumus,amp; ao amenbsp;bamus p his.qs ad fid^couerteramus.Forw em.inbsp;in corpore noftro crtpgnlt;e fupplicior,ftf.i.iiinbsp;corde noftro tiworw.ne hi qui nuper ert cucrfi,nbsp;deficerennNunc intelligcremuspoftolG memonbsp;rare feditionem SC plagas SC carcerc, q legitur innbsp;Philippis cum Sylapertulifle, amp; iteruieditioncsnbsp;acgfecutionc^nTheflalonicaamp;Berrhaa.nififcinbsp;rcmusApoft *G nequagadhue ucnifleCorinthG,nbsp;qn ilia pertulit.Hxc aut q nuc memorat, poft conbsp;uerflone Corinihio^ palTus eft, qn nice fecundanbsp;perrexit in Macedonia, nec refcruiur in A Aibus .nbsp;apoftolorG.Foris ert pugnse corgi du ejderenf,nbsp;nbsp;nbsp;i e8lt;intus aio timores.Illic enim eft timor.ubi 5in-lellc Aus .Sed timor iftc erat(ficut diAG eft)progt;' pter cosg crediderant.ne paflione eius fcdahzanbsp;rcnf.Nam fibi gd iam timer g paticbat.Veifo-ris ert illis pugn, ga impugnabant ab infidcii- 0nbsp;bus g funt extra ccdefi:intus.i.in ecclcGa timo-res.ga tiracbatnc diabolus ibi aligd ogaret. Fo/nbsp;ris pugn ab apertis inimicis, intus timors falnbsp;fis fratribus.Sic Si. eedefia femg habet inimicos,nbsp;SC quosfenat fofts.amp;qifcs gemat intus. Foris fa-nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' cilius euitabileSjintusdifficilius tolerabiles. SunC er falfi fratres, funt mali filij, tam flq .qui nonbsp;contra nos blafphemt Chrift.fed nobilcQ adonbsp;rantChriftum.dn nobisgfequuni ChriftQ.ficutnbsp;Abfalon patr fuG.De his e ft timor in ccdefia.ncnbsp;cacteros ad imitationfuipcrtraht.Valde cnimnbsp;periculofura eft infirmis.habitare cum talibus. Sed qui confolatur humifes,confolatus eft nos deus in aduentu Titi, Non folum aunbsp;tem in aduentu eius,fed etiam (n coniblati'*nbsp;one qua confolatus eft in uobis,referens nonbsp;bis ueftrum dedetium, ueftrum fletumnbsp;ueftram mulationcm proroe,itautm3^nbsp;gisgauderem, fl Nosgrau tribulatione pafl fumus.Sed deuf^'*^ cofolaturhumues .idiumiliatos pafitonibus^? fuo nOnbsp;mine,confolatus e nos in aduentu Titi reuertentis uonbsp;bis,ut nobiseflet folatio.Nam quia deus (uorumnbsp;n immemor.fed ftmg dat eis in aduerfitate fo^nbsp;latium, accelerauit aduentum Titi, ut refrige**nbsp;nobis eflt pofitisinferuorc tribulationis.Mag^nbsp;cnim confolatio eftpatientis.Gfecum habeatc^'nbsp;dolent.Et magna nobis confolatio fuit.dumnbsp;ftr prjdicationis adeife uidereraus adiutor.^i^ |
CAPVT A fionfohmit MJawtenwconfoIatuscfi nos deus, Jelt;t in confoltuiotie ipfc Titus,qui dolorem ha-bebac de inobedientijueftra, conjblatut ejl in uobif, id eft.cofolationem acccpit de pnia ueftra. Namnbsp;quia uidi Titum confolacum in nobis,amp; ego connbsp;iblatus lum in ueftra emendationelpie enim co-iblatus eft in ueftra uoltate ad conuerfion pro-pta,r4wenjnoWjf/Irw dederittm de emendatie*nbsp;itfrumfletum decmiffis,Ke|lrittw temullt;ttiotiem.indinbsp;gnation ctra pfeudo apoftolos profe.i.pro raeanbsp;defenGonc,it4 ut mtlgif gauderem de ueftra correti-one,qum dolebam de noftra tribulationc.Nunnbsp;^iauit Titus illos haberc defderiu emendandi fe,. Acre pro his qu male gerant,amp; mulation babcrc pro Apoftolo.Admlctes enim qux pro-DilTafuntbeneuiuentibuSjincitatifuntdefiderionbsp;^ne agendi,ucterna pmia mcrcrentur adipifei. correpti non nitebantur exeufare, fed flebant dolentes quia pcccaucrant.Intelligentes charita-em Apoftoli erga fe.cperunt ilium contra ad-Uerfarios defcndcre.V nde ipfe magis gauifus eft,nbsp;quia non iblum fe correxerant, fedetiam ampli/nbsp;Us profecert. Profedus enim illo^ augmcauitnbsp;*ius gaudi. Vel defideri habebanyjiddiAponbsp;fiol.amp;flebtp dcGdcriocius,5 alter mulabanbsp;*uraltcrius deGderium pro Apoftolo uidendo. Quoniam etficontridauf uos fn epifto* h,non me pnitet, Et l pceni'teret,uidensnbsp;b quod epiftola ilia C ctf ad hor) uos ctri*nbsp; ftauit,nunc gaudeo,n quia ctriftati eftis,nbsp;fed quia contriftati eftis adpnitentiam.nbsp;Concriftaticnim eftis fecundum deutn, utnbsp;ip , in nullo detrimentum patiamini ex nobisnbsp; QuenimfecundunfdeutJftiti3eft,plt;nbsp;hitentiam in falutem ftabilem operatur Scnbsp;culi autem triftitia mortem operator 15 Vere magnum percepi gaudium,referente T ito qu in uobis gefta funt.C^ia etfi cotri/laui uof,nbsp;id eft.Gerrores ueftros feucrius corripui in primanbsp;^pfflo.non mepanitetafpere fcripGflc,quia hoc eaunbsp;fa pofcebat.C bonus effedus c fecutus.Non menbsp;Oiodo pnitet,quod uos durius increpans contrinbsp;quia uefter profedus facit me n pnitere.nbsp;me pceniteret ppter charitat quia uos contri/nbsp;i^ui,nKncg4deo,quia profuit quod uos contriftanbsp;Gaudeo uidens^ud epiolit ilU tam afperanotnbsp;^trifiauit,etfind horamjd eft,quamuis paruo temnbsp;POfe-Perptdo enim utilitatem,qu procelGtexnbsp;dia tam breui triftitia.Gaudeo enim,on ideo^HMnbsp;^itriitti efiis,fed id eo qM ad paenitentii^ eflif contrbnbsp;jMfijcl eft^nonmihigaudium facit ueftra triftitia,nbsp;^d uerg pnitentia.qu non potuit efle Gne trinbsp;ha. Gaudeo quia cum pudore eftis contriftati,nbsp;^ucum ira.Qiii enim reprehenfus pudorem panbsp;*tur,corrigere fe promittit.Qui autem irafeitur,nbsp;peiorfc futuroftendit.Dehac triftitia gaudeo,nbsp;^^^^ntrifiati eflif eundum deum.i. fecund uoltanbsp;^infpirationcm dei,tttinnHllo.i.nec in contri/nbsp;auone ueftra ptMmini detrimentum ex nobif, fed ad |
.VII. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;; profedum omnia prouenianc.Detrimentum efn C auditor ex prxdicatione dodoris pati tur, qudonbsp;prteceptis eiusinobediens exiftit, 8C priori pd3nbsp;peccatum inobedienti adiungit Quia fecdumnbsp;deurn contriftati eftis, ideirco detrimentum nonnbsp;patiemini,fcd cmodum aflequemini. Nam triflinbsp;tidnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;efl [eeundum deum .b qua quisjdolet fe fecift quod deus odit,operaturpaenitentiiim ductem ittpt lutem non tranGtoriam,fed ftabilem amp;. ifrn Quinbsp;enim inde triftis cft, quia hoc ci in feipfo dilplicecnbsp;quod deo di(plicet,elaboratillud pnitendo de/nbsp;lere C deo fatisfaccrc,ut polGt ad falutem quamnbsp;peccando amiferat,peruenirc. Agit enim pnitnbsp;tiam, fperat dei mifencordiamgt;Sed econtrarionbsp;triftitiajculi.i.qu3 peccator qui le non uult corrigenbsp;e,triftis cft 8C dolct, attp erubefti t fe detedum efnbsp;fe in l|oc iculo, ub nil uerecundi de fuis nequf.nbsp;tijs uult habere,operxtnr ternam mortem. Etideonbsp;cauetetriftitiam illam.Triftitiaenim feculieftautnbsp;de uerecundia reprehenfx culpx , autde amiftianbsp;rebus prfentibus,autde alienisnon inuaGs,autnbsp;de alina felicitate,uei de aliqua huiufmodi re tornbsp;queri.Dum ergo tali qs triftitia tenetur.cor eius nbsp;principe mortis diabolo poftidetur, mortemnbsp;in eo triftitia hxc operatur.Triftitiauero fecundSnbsp;deum eft,aut fua aut alina peccata lugere.Et idnbsp;eg pnitentiam operatur,qux ducit ad falutem Ecce enim hoc ipfum fecundum deum contriftari uos, quantam in uobis operatutnbsp;folicitudmem,fed defenlion, fed indigna*nbsp;tion,fed timor,fed deftderium,fed mu*nbsp;Iationem,fed uindiam lt;1 Vere triftitia qux fecundum deum cor a$b. cit,operaturpnitcnyarain falutem. Na* openbsp;ratureaquxconducunt. Eece enim in uobis ipftsnbsp;hoc apparet,in uobiGpGs hoc expert! eftis. Quianbsp;hocipftim contriftitri uof fecundum deum-i. hoc i^umnbsp;quod ctriftati eftis fecundum deum,licet paruSnbsp;uideatur efl,dttilt;nf4m,i.^ magnam operatur in uobitnbsp;fUcitudinem emedandi ^d deliquiftis, ucl ne amplinbsp;us delinquatis. Ncc folum iblicitudin ne denuonbsp;peccctis,|d Cdefenftonem aduerlusimpugnationesnbsp;dmonum, quia non iam fnits uos ab eis uinci,nbsp;fed ftrenue uoGpfos defenditis.Et non folum denbsp;fenOonc aduerfum inimicos,fr(i indignationem coivnbsp;tra uos ipfos pro malis qu fcciftis.Ncc tantS in/nbsp;dignationem,p(( amp; timerem,ne damnemini p peCnbsp;catis qux cmiGftis,uelne dcinceps in culpas ca-datis.qm bcatushomo qui fempeftpauidus.Nenbsp;qj folum timor, fid Si ^^derium, quo dcGderatisnbsp;in melius prouehl. Et nfrolum deGderium,|lt;i SCnbsp;lt;jttliitwncw.i.zelum atqjferuorem imitdimeuelnbsp;alios bonos.Nctptantmodo mulationem bennbsp;agendi ad exempl fanfto]^,fil Si ttindift4(,quianbsp;punis in uobis ipGs mala qu fcciftis. Hco-mnia operatur in uobis hoc, quod fecundum denbsp;um contriftati eftis: i ideo patet qd* triftitia qunbsp;fecundum deum eft.operatur pnitentiam in falutem ;quia gnrt os has uirtutes*, qu ducuncnbsp;ad ternam falutem. Vel folicitudinem ,ideft, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;u iij |
54 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;II* ad CRINTHIOS
A mentis uigilantiam aduerRis deceptioncs pfeudo apoolorum.Sddefenoncm.ut me feu uos ipfosnbsp;dcfcndatis contra illos: 8C indignationem,utinisnbsp;uelc3ctcrismaleagribusindigncmini:amp; timornbsp;gehennalis poenx,atlt;^ dcQdcrium caclefiis glorij:nbsp;ueltimorem,ide(i,fufpicionc ueftrxfragilitatis,nbsp;ne per earn uobis contingat ut cadaus:3C defidc/nbsp;rium rcftgfemper uiucndi: 8lt;. acmulation, ut zenbsp;lob4nlt;X. tus domus dei uoscomedat, amp; ardeatisintrinfe-cus feruorc corrigcndi ea qu male fiunt in cedenbsp;fia.id eft.in plebe Chriftiana:amp;uindiftam,ut eo-dem zdo dei puniatis peccantcs,cut ecdesc dnbsp;fciplina exigit.Omnia hsec bona prodcunt ex trinbsp;icia qu cfecundum deum,iddrco iupra dixinbsp;quia non me poenitet quod uos ita contriftaui.
In omnibus exhibuiftis uos inctaratna pseflenegodo Igitur cc fcripuamp;bis,nbsp;non propeer cum qui fecit inturiam,necpgt;nbsp;pter cum qui paus e, fed ad manifean:nbsp;dam folicitudinem noram, quam habenbsp;mus pro uobis coram deojdeo quo^ connbsp;foiati fumus.
Vt uniuerfalitcr dicam, quid uobis triftitia quxfecundum deum e,ctulerit,tn omnibufexhbnbsp;tuiis WJ ^eincontitminiUot egoeio,id eft .ut fiiis inc5nbsp;taminati Chriftianonegocio agdo.ut libre p#fnbsp;fitis aliorum peccata punire.contaminatusenimnbsp;autoritatem non habetin alios uindicare. Vel exnbsp; hibuiis uos efle incontaminatos.id eft.probaftisnbsp; uos ciTe immunes negocio.id eft, peccato illi-usqui patrisuxoremhabuit.Quialecundum dinbsp;fciplinam uindicais ineum.oftendiftis uos nonnbsp;iffii elTe incontaminatos negocio iniquitatis il-lius, Ali antea confentiendcgt; inquinati eratis.Et qanbsp;incontaminati eftis, igitur apparet quia non propter los principaliter feripG, fed magis propternbsp;eccffiam. Et hoc cft;igifretj/crip/Koamp;wde illis,nbsp;non fcripfi propter eutn ijuifeeit iniuriam patri.tollensnbsp;uxorem dus,neepr opter eum t^ui pdns efi,id eft.pronbsp;pter patrem cui uxor ablata eibnam SC ipfe gra-uiter peccauit, negligens uxoris fuse falutem.uelnbsp;fill) feienter ferens C filenter ttum flagitium.nbsp;ed potius fcripfi pro omnibus uobis lt;id manifeannbsp;d4W folicitudinem ttordm.quMthiibemus pro ttob,id eft,nbsp;ut manifeftaremus uobis foliciti 8C ftudiofinbsp;fimusdeucrafalutecor(tfdeo,quiuidct occultanbsp;intentionis uerac.Hanc uobis manifeftare uolmnbsp;imus.ut amp; uos earn fciretis.quam in diuinis obtunbsp;tibushabemus. Namminifiros emendando.S^nbsp;pollutes fandificandcKamp;ecdefixreconciliandonbsp;totius populi folicitudine me habere demonftro.nbsp;Quia inuno male agente multi confunduntur,^^nbsp;in uno contumeli patiente multi indignantur,Sinbsp;qa pro falute amp; cmdatione omniS uer fcripl^nbsp;de illis.SCeuenitqdintendeb.ideo confolatifu-*nbsp;mus d uos audiremus ce corredos. Vel exhibunbsp;ifiis uos efle incontaminatos negocio feculari,^nbsp;prius cratiscontaminati,cumdiccrcm uobis. Aunbsp;det aliquis uer habes negoci aduerfus alter,nbsp;i udicari apud iniquos,S^ n apud fanos,^ Conta
minati er eratis hoc negocio d dicerem:Omn' nodelidum einuobisquodiudiciahabetisininbsp;uos. Et quia nunc uos exhil#nftis ab eo efle inconnbsp;laminatos,igitur etfi fcripfi uobis.n fcripfi prinnbsp;cipaliter propter eum qui fecit iniuriam iiel quinbsp;paflus eft,id efi,propter quemlibet eorum qui in/nbsp;lurias d^fraudcsfratribusfacicbant,uel patieb^nbsp;tur fratribus,fcd magis pro omnibus uobis, utnbsp;ocs talia faccre caueretis.Et fcripfi ad hoc,ut ma-nifeftarem uobis me pro uobiscoram deo folicinbsp;tum eflciEt quia nunc eftis tali negocio inconta'nbsp;minati,ideo confolationem habemus in uobis.
In confolati'one autem nora abundan* dus magis gauifi fuiius fuper gaudio Titi,nbsp;quia rcfeus ipidtus eius ab omnibus uonbsp;bis,Et quid apud ilium de uobis gloriatusnbsp;fum,noR fum confufus. Sed ficut omnia uonbsp;bis in ueritate locuti fumus , ita amp; gloriasnbsp;tio nora qu fuit adTit,ucritas faa e߫nbsp;Et uiieeraeAsabundtius in uobis funt,re^nbsp;miniictis omnin uer obedienti , quo)*nbsp;modo c timor ftremore cxcepiis illu*nbsp;Gaudeo quod in omnibus cfido in uobis
lt;jl Nos in hoc quidcmcfolati fumus,qdinc-taminatosuos exhibuiftisnegocio, idamplius de gaudio Titiqd habet in uobis. Cumaudiflec 'nbsp; Apoftolus eosp prima epifiol increpatos uellenbsp;i corrigere.confolationem accepit. A Tito etiatlinbsp;difeensga dolore paterentur errorisfui.audus pnbsp;in confoJatione amp; rcpletus gaudio, quia uol tasnbsp;eorum in opr coeperat probari,Tito id c lti/nbsp;tiareferente.Et hoc eftqd dicit: Nos confolatifunbsp;mus de ueftra meliorai^nc. Sed in confohtione no-r abundittius magis gai^t fumus fuper.Ldc,gaudio T*nbsp;t/.De utroq; em.i.de corretione ueftra CZ de gainbsp;diO Titi abundantius gauifi fumus.q triftaremurnbsp;de thbulatione noftra,fed magis de gaudio Titi,nbsp;quial}gt;iritus eius qui in errore^ ueftra lbuerfionenbsp;dcfccerat,refeftKj e ab omnibus uobis, non quia iatnnbsp;os fitis correti,fcd qa iam q uiddam fperat de renbsp;liauis.Spirituseius,qui fame bonor operumucnbsp;ftror defecerat, refedus eft uobis illo cibo.dtnbsp;quo dominus ait ;Meus cibus eft ut faciam uolurtnbsp;tat eius qui mifit me.Et/ gloriatusfum apud ilium dtnbsp;uobiscluid.i. aliquid boni de uobis aflcrens.non fuftnbsp;cottfHfw.i.noncrubuidc hac gloriatione. Antequ^nbsp;pergeret Titus ad eos, audiuit ab Apoftolo qui^nbsp;erant bon uoluntatis in cmendand it uirfjs. Acnbsp;hoc regreflb illo amp;^idreferente,nerubuitAp^nbsp;ftolus, fedlt;laccr fadus eft,ga n aliter inueneratnbsp;Titus qum audierat abeo.Nonfum(inquit)c'nbsp;fufus pro uobis, fedcut omnia qu audiftis nO'nbsp;bis,lo(jMti fumus uobis in ueritateCine aliqua falGtat*nbsp;admixtione, ita CT gloriatio nora qutefuit de uobnbsp;(id Titum,faa e non folum uera, fed (ut plus (i*'nbsp;cam)ipfa ueritas,id eft.apparuit ci ueritas, duoa nnbsp;deret ita elle ut dixeram. Efficientia enim ucgt;'*nbsp;corredionts tam uera fada cft,q amp; prjdicationbsp;ftra.Veritasciuraargucntis apparct,fihi qu^*
t
|
CAPVT jt guuntur.incipi'unt fc emendarcrquia dum corre-Sj *mmutantur,teftimonium pcrhibt arguenn. Vos(inqam)fpintuq|eiusrefeciftis,Slt; me ueranbsp;de uobisilli dixifle probaftis.Et ideo uifcera etJ,idnbsp;Inbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ft.affedioncs diledionis cius abundantilitfuiit in w tij quam in alrjs, quia uidit profcum ueftrum Sandi cm animus in omni bono eft. Vifccra cornbsp;dis eius ftin t in uobis,rcmtntjcti omnium ueflrum obenbsp;dicntiam,ijuomodo,id cft,qum accurate exccpijlis eunbsp;cum oniiti timor cordiscr tremore corporis. Scien-tes Corinthtj ab Apoftolo mifllim cflc Titum,Cnbsp;le in multis uitrjs ab Apoftolo fuiffe rcprehcnfos,nbsp;territi funt in adutu cius.Et quia uitam fuam c,nbsp;perant cmendarc, foliciti rant obedirc prxcc-ptiscius.utrcgrcftus Apoftoli animum mitiga-.nbsp;et eis.Quambrem Titus eos laudauit, quia in conbsp;cueriti funt Apoftolum. Idco fubiungit: Gaudeonbsp;uos ita profccilfc, tjud in omnibus rebus confido in uonbsp;tijjid cft, confido quod in omnibus amodo bencnbsp;agetis. Non folum enim in bona uoluntac co-tumlaetatuseftjlcd Si inoperibus^onis, quibusnbsp;ca qu-Tp peccauerant.cmcndabant.Et idco ficut fanbsp;piens medicus iam pene fanaia uulnera lenidmisnbsp;tnedicamentis curabat, ut priorisigerepationis
CAPVT VIII. e
gratiatn dc, qu data cft fn ccclefi* is Macedonia;,f quod in multoexperimenbsp;to tribulationis abundantia gaudi] ipfonbsp;tum fuit,amp; altiiTima paupertas corum abnbsp;dauicin diuitias fimplicicatis corum : quianbsp;(ecundum uirtutem (^teftimonium illis rednbsp;do ) amp; fupra uirtutdtn uolintarq fucrunt,nbsp;cum multa exhortatione obfecrantes nosnbsp;gratiam bi communicationcm miniftcri],nbsp;quodfitinfandos:8fnon ficucfpcrauimus,nbsp;fed femetipfosdederunt^rimum domino,nbsp;deinde nobis per uoluntatem dei, ita ut ronbsp;garcmus Titum ,ut qucmadniodum coe*nbsp;pit,ita bi pcrficiat in uobis etid gratia ift. ^Poftquamcorrcfti funt.hortaturcosad be f agendum, 8C cxcmplo ccclefiarura Maccdo- ad mifcricordiam illos prouocat, ut non pu-j.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;''nt graue quod uiderint Philippenfes ucl alios ^lt;.7. *atnfeciflc. EtgafupradixeratjCumueniiTemus ' in Maccdfcni, nullam requiem habuit caro no-i^*a,ne quisputaret quod nullum ibi fruftum fe-'*ffec, fed folummodo pcenas fuftiguiftet, quodnbsp;non multum ad commendationem ualcret, oftnbsp;dit multos ibi fuifl conuerfos,i ad culmen per-t'dionisfubitoperduftos. Quafi dicat: Hueufq;nbsp;otam fecimus uobis confolationem, quam denbsp;ntftra corredione habuimus in tribulatie, quinbsp;pud Maccdoncs perculimus.Sed nunc notifica-nbsp;*nusoamp;ij gr^twWjid eft,gratuitam largitionem fpinbsp;ta um bonorum,^ dta efl diuinitus inecckfjnbsp;Mlt;fWw,bjQseqjin nondeftcirausin iribulad- |
VIII. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;X5T one,fedpcrfiitimusfortitcr,doncc ibimultjecon C ftrucrentur ccclefi. Et data eft illis tanta gratia,nbsp;in muUo exprimenta tribuhttionis,id , cum muKnbsp;tas experirent tribulaiiones,lt;tfcnd4ntMg(td ipj/nbsp;rum fern per abundauit. Quia deuoto animo per-cepert uerbuni dei,idcirco diuinituseis dataeftnbsp;gratia,ut in tribulationc Pauli amp; Syl,quamfu/nbsp;pra memoraui, non feandalixarentur, fed de fpenbsp;^miflagauderent, amp;fepaflonibusco$ probates oftcnderent.Et hoc cft, in multo experimentnbsp;to noftr uel etiam fu tribulationis,abundtianbsp;gaudij interni ipforum,quod de fpe clefti pr/nbsp;roio^ cccperant,nminorara eft, fed abdauinnbsp;Et ultiimitpitupertitseorumabHndttuitindiuitw.Qua-^nbsp;fi dicat : In tribulation!bus quas patido expertinbsp;funt,5lt; etiam de bonis fuis pauperibus Chrifti conbsp;piof^argiti funt.Quia C altilTima,id eft.profuU''nbsp;diflima amp; humilima:uel altiftma,id eft, nobiliflinbsp;maamp;prconijs extollenda paupertas coiabinbsp;dauit indiuiuas,idefi,maior faftaeftdum tendenbsp;retdiuitiasdare. Velabundauitin diuitiasdan-das,id efticum eftt magna illis paupertas, abun/nbsp;danter tarnen erogaucrunt famftis diuitias. Quianbsp;cum tenues eftnt fubftantia faculta turn, animusnbsp;ipii^t diues inutus eft in minifterio fanftoijt. Dinbsp;uiuas dico,fimplicit4tiseorum, ga fimplici intentienbsp;y eo qd habebant.erogaucrunt, non ut hoibus,nbsp;lcd ut foli dco placcrt.N enim duplici, fed fimnbsp;plici corde dederunt,qui non inde qufierunt rcnbsp;munerationem ab hoibus C deo,fed tantum dnbsp;dco. Verc paupertas cot abundauit in diuitias,nbsp;^14 fleundum uirtutem rerum fuarum ( reddo illis in- Dnbsp;de teflimonium, id eft, aflero ga fcundum ^d uircsnbsp;eoRt fuffrre potert, erogauert) CZ etiam fu^^itnbsp;uirtutem fuerunt ad dan^um uoluntdrij, qm ampliusnbsp;uolcbtdarc,qum eot uircs admittebt. Nonnbsp;m co3(fti,fed uoluntarrj in hocfucrunt etiam lu/nbsp;pra uirtutemfacultatum lai^,qaetiam cbfuisnbsp;rebus ncceflarijs, quibus uita illoijtcarerc n ponbsp;terat, obtule^nt nemine cogente. Ipfi dico obfe/nbsp;crdntes os,id cft.cum adiurattc facroi?: deprec*nbsp;ccs,ut de fuis rebus facerent gr4ti4*,id eft, gratui/nbsp;t donatione 'communicationemyid cft,ut l'ua bo/nbsp;na n quafi ^pria fibi retinert, fed quafi cmu/nbsp;nia lnftis impendei ct, qu cmunicatio effet minbsp;nifler^ ^uod fltinflinHosJd eft, in hoc fert bona eonbsp;rura cmunia,ut ex his miniftraref in fuftentati*nbsp;one fanoijz qui crant in lerufaJcm.Tam fimplnbsp;citer amp; deuoteobtulcrunt^d ultra uircs eorumnbsp;crat,uc cum lachrymis deprecates offcrrt,ut uelnbsp;fie cogre accipi ic ^d accipiendum no uidebanbsp;tur,qaplus eratqumoterat eoi$tfubfttia,ncnbsp;forte cis poftca egeftas pnitenti boni perisnbsp;fuaderct.Sedqa taies le oftcnderunr,utpuro aninbsp;moi praelcntia poftponentes futuris ^miflidninbsp;buSjCfidentiadti fc cfirmarent,accipiabeis uinbsp;fum eft, ne boni cordis gratia frud amitteret.nbsp;Et non egeruntflcutflierduimus^ut quafi 43 redimennbsp;disculpis fuis hoc dart,ut parceremusuitijs eonbsp;rffiddederuntdoinino non folum res fuas,|d8{/nbsp;mclippiqfifacrificiinunaculat. Pnm domino, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;U iiij |
15 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;JI. AD CORINTHIOS
|
A utei foil feruirent.fe deuoueruntrdoWe 8(. ncii$ ft dedcrunr.uteflent parad nobis in omnibus obc-dire. amp; hoc pfrolt4tem d',g uuk homines fub-di uicarijs fuiSjUt ipfi nobis admoniti.opcrarennbsp;turfingula mandata dominiiuxta modum no-ftr uifionis.Et idcirco ab his accipcre debuimutnbsp;quodofferebant.quia prius emendantes crrorcsnbsp;priftino^ uiise ac morum uida, ultra quam fpcnbsp;rabamusjdeo ft uoucrunt. Vifumeftenim fim/nbsp;plicitcr illos hoc agerc,ut non rimerctcuiofFcre-batur acciperc : quia non utirp hoc animo offer/nbsp;bant,ut redimcnies prxpofitos iiios muneribusnbsp;fibi muJeerent, ut uida orum non argurent, qanbsp;Deute 1 cxcsecant oculos fapicntium,5C peruer/ tuntuerbaiuftorum.Dtesergoftprimumdeo dum emendantuitia, deinde nobis dum fandisnbsp;offerunt fumptus.contriftari non dcbuerut.quinbsp;pene antequam incipert, perfedicffcuoluert.nbsp;Horum igitur exemplo, libenter ea quae ccepi-fris, minifterio fandorum uos Corinihrj debedsnbsp;pcrficerc.Ita eniminfi:iterunr,amp; tt4 prouocad funbsp;mus largitate eorum, t rogaretwK Titum, ut ad fi-mileopus uos animaret, ut quemadmodum ccepitnbsp;uos, poftquam corredi efiis, ad bene agendumnbsp;informarcjiM pereiat in uobij etilt;im gratm iflttin, utnbsp;inciter uos ad dandum. Quoniam quot;iti affedumnbsp;fyncerum nouerat Apoftolus circa iftos, nccnqpnbsp;Sc hos obedientes ei, idcirco per ipfum etiam adnbsp;hoe opus exhortari illos facilius pofl fignificat,nbsp;ut quomodoin caeteris rebus exhortationis fusenbsp;B frudum ineishabuit.habcretedaminhacgra/nbsp;da, ut adminifierium fandorum promptos eosnbsp;faccret,ut quia iam uida emendabant, huiuslar/nbsp;gffads frudum facerent. Sed Geut in otnnibu? abundatis fide, amp;C fermone C fcitiaSComni folicitudinc,in*nbsp;fup C charitate ueftra in nos,ut SC in hacnbsp;gratia abundetis: non quaG imperans dico,nbsp;ied per aliorum fblicitudinegji etiam ue*nbsp;ftrxcharitatisingenium bonum compro^nbsp;bans. Scitis cnini gratia domini noftri le^nbsp;fu Chriffi,quoniam propter uos egenus fanbsp;dus eft, cd effet diues, ut illi'us inopia uosnbsp;diuitcseffetis.Et conGlium in boe do. Hoenbsp;enim uobis utile eft, qui non folum facere,nbsp;fed C uclle cpiftis ab anno priorc .Nuncnbsp;nero C fado perficitc , ut quemadmo *nbsp;dum promptus cft animus uoluntatis, iranbsp;fit 8C perficiendi ex go quod habetis. Sinbsp;enim uoluntas prompta eft fecundum idnbsp;quod habet, accepta eft, non fecundum idnbsp;quod non habet. |
1 flRogauimus Titum ut uos moneat ad grad-am largitatis. Sed ego uosad hanc moneo, utnbsp;in hac abundetis,/jcHt inomnifeHf rebus abundatis-de, quia in omnibus reda fides iam uobis abun-dar,-cr/roe,id eft,gratia loquendi uel inuna linnbsp;gua uel in pluribus abundatis; CZ [cientiu fcriptu'nbsp;cnbsp;rarum ,uel peritiaquarumlibetrerutn diuinitusnbsp;conceffa. Sunt cnim nonnulli qui fatis abundantnbsp;in ftrmone, fed tarnen par^m habent fcicntisetCnbsp;funt alrj qui ftientia abundant, fed eloquentiaoinbsp;fermonisnonhabent.Vobisautemconceffitd* f |nbsp;us abundanter utruni^, amp; fermoncm feilicet SCnbsp;abundatis in omm)lKitudine,quia lufnbsp;ficienterin omnibuseftisfoliciti,in quibus UO8nbsp;oportet folicitos eile, infuper abundatis CZ fbiiriW-tein not, id eft, ueftra charitastranfic abundanternbsp;in nos, qa copioft nos diligitis.EtGcuc iam in hisnbsp;uirtutibus abundatis, ita fuadeoKt CZ in hac gratidnbsp;. largitatis lt;iamp;Kn(icth,quatcnus de ueftris rebusabS/nbsp;danter iuxta modum poffibilitatis ueftr lndisnbsp;impendatis. Honquaimperdnt hoc uobis dico, nenbsp;uidear uos ad hoc inuitos cogerc, quos ad bc-ncagendum fpontaneos uolofemper effe,8c nenbsp;uos fitis tranfgrcflbres imperij mci.Non quafi imnbsp;perans,fed quafi coniulens dico ut fandis neceffanbsp;ria mittatis,5C cowpro64w,idcft,probatumdeo^nbsp;hominibus o^ndere uolcns, bonnm ingeniunt UC'nbsp;flr cbaritatit per folicitudinem aliorum,id eft, per hocnbsp;quod pro altis,idcft,profandiseritisfoliciti, re-leuantes int^iam eorum,ut uideamini non didinbsp;ciffe^fednaturaliterpoflidere miftricordiamnbsp;largiiatcmltauolocomprobare ueftramcharftnbsp;ratem efle ingeniofam amp; prudcntem,c fine invnbsp;penomco fufeeperitpauperum Chrifti folicitu- 'nbsp;*dinem,mitcens eisunde rclcuent egeftatem.Velnbsp;per folicitudinem aliorum, id eft, Maccdonum,nbsp;quos refero uobis folicitos effe de fufrentaiionenbsp;fandorurapaupcrum,uolo comprobarc ctiamnbsp;bonum ingenium uefirx charitatis, ut oftendamnbsp;charitatem ueftram habere bonum ingenium,cnbsp;fine iuffu meo c^perit iga fponte facere ea quxnbsp;audit Mactdonesfecilft. Et iuftum eftutin hacnbsp;gratia abunderis,atq; pauperibus temporalia bonbsp;nalargiter niiniftretis:quia uofipfi/cit/rquantamnbsp;gratiam uobis dei filius contulit,qum mifericor-diter erga uos egit,qui pauper pro uobis temponbsp;raliter fieri uoluit,ut uospermanentium diuitia*nbsp;rum participes efficeremini. Hanc eius gratiamnbsp;fcitis,qacwej?etlt;iiin fuamaieftate, propteruoSnbsp;egenus faHus e in mundo, ut uos illius ino^a diuitijnbsp;fpihtahbus repleremini. Si ergo ille qui omniumnbsp;creator amp; dominus eft,pro uobis paupertatemnbsp;fuftinuit, cur uos pro eius amore partem diuiti-arum ueftrarum eius membris indigetibus noHnbsp;lr^buatls^Diueserat.Vndecm homines funt di*nbsp;uitcs^Auro,argento, familia, terra. Stdomniapnbsp;ipfiim fada funt.Qyid ergo illo ditius,per quelnbsp;fadxfuntdpitix, etiam illxqux non funtuerXnbsp;diuitisefPer ilium cnim SC illae diuitix,ingeniumgt;nbsp;memoria,uita, ipfius corporis fanitas,ftnfus,co' ? firmatiolpmembrorum. Etenimcurahxcftl funt,amp; paupercs diuites funt. Per ilium SC illf mnbsp;lores diuitix, fidcs,pictas, iuftitia, chantas, botnbsp;morcs.Ncmo enim amp; has habet, nifi per euronbsp;j u ftificat impium.Ecce quam diues.Quis enim d*nbsp;ucs.^qui habctquod uultaliofacicnte,an qui fad*nbsp;quod uult amp; alium habentem Puto quia dioor |
CAPVT:
fecit qodhabcs:quiaquod ilk habet, tu non habcs.Diues eft, cum t in forma deixqua-hsomnino patri. Sec^genus propter nos falt;ftusnbsp;ft, quando fcmci cxinaniuit formam krui acci-piens.Non auic diAum eft,egenus fadus eft cumnbsp;duies fuillet: ied, egenus fadus eft c diues effetnbsp;Paupertatem enim affumpGt,amp;diuitias non aminbsp;fitdntus diues,foris pauper. Latens deus in diui-tr)s,apparens homo in paupertate.Quia eius paunbsp;pertate fumus ditati, quia in fanguine eius peccanbsp;torum noftrorum concifuseft faccus* Per iliumnbsp;Tanguinem abiecimus pannos iniquitatis,ut indunbsp;cremurftolamimmortalitatis. Ne ergo diuitias^nbsp;xpauciceremus,amp; ad eum accederc cum noftranbsp;naendicitate nonauderc(ftus,paupcrem k exhi-buit,id e,deus nafei dignatus eft homo, uirtutemnbsp;ftjpotcftatis humilians*uthominjbus diuitiasnbsp;fti diuinitatis adquireret, amp; eos confortes diui-nac naturae faceret * Qui tarnen in diuinicatis fuaenbsp;diuitijs nobis inuifibiJis gmanens, miris nos potenbsp;fat uirtutibus ditareffed ut ad intentas diuitias renbsp;diret homo,foras apparerc dignatus eft paug denbsp;lis.Q.uia uidelicet minus nos amaffet, nifi amp;:paunbsp;pertatem noftram fufcipcrct ; nee uim nobis fusenbsp;diledionisoftcderct,nifi hoc qd nis tolkrct,nbsp;ad tempus ipfcfuftinerct.Et hoc eftqd nc Aponbsp;ftolus, ut ad largitatis gratiam uffeera noftrae c^nbsp;paffiois accderct,ait: Propter uos egenus fadusnbsp;ft c diueseffet, Ethis uerbis hortatur audito-^nbsp;*8,ut largiendo quafi pauges fiant,ut profit paunbsp;pertas coruficut CH R1 ST I paupertas nobisnbsp;profuit.Etm bof,inquit,td cft,tnconuerfatioriet5/nbsp; benefiet) dci,(io uobiscon/litt(,ut fcilicet ad fiminbsp;htudinem Ghrifii paupertatem fubire non recu-fetis, ut faniftispaupertatem effugetis. Hocenimnbsp;e tile,ut per imitaftonem paupwtatis Chrinbsp;fti tendatis ad diuitias eius.Hoc uo bis eft utile, qanbsp;nagisffideftfacientibus quam accipitibus.Vti- eft uobis,nbsp;nbsp;nbsp;lam ccepifla hoe noniblum facere, (d
aeUe ab Mno ^iore,idcft,prKterito,uel prio annoueftrxconuerfationisufqj nunc . Facilenbsp;^uippc eft in bono opere obedire eii nolentcm,nbsp;hxc magna in uobis uirtus cxdtit,qui hoc bonbsp;^d uobis nunc fuadeo,5C ante uoluiftis.Sednbsp;eciam id pflo perfidte quod iam uolStatc feci-^s,ut nonfolumuelitis in corde, fed etiamcom/nbsp;P^atis in opere.lta fado pcragite,quod uoluntanbsp;gt;atn du dum coepi ftis agere,Ht qucinaJmodH pront'nbsp;animus uoluntatis, ita promptus t ty- animusnbsp;eft, ficut promptus eft animus uefternbsp;duokndum , ita promptus fit amp; ad perficicn^nbsp;p * cojid eft.fccundum idnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;habits,due plus,
niinuSjUt unufquiftp tantum det quatum po Pft:quoni uoluntas rtines quod dare poffet,in*nbsp;^^duofa eft.Idcirco uobis fuadeo dare ex eo qdnbsp;phetis, quia fl uoLuntasefiprompta SC parata dare,nbsp;quod habet, accepta e deo fecdum illudnbsp;S^od ita tribuit,nonnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;id quod non habet. Ac ft
Prtcdicatur;Neputetis me ab aliquofupraui . ^gt;e,aut tantum paupcre quantum di-*^petcrc,Ojaancs enitn sequaliter dt,fi unuf
VIII. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;2)7
quifque ex tanto dat quantum habet.Quia enim C Corinthi) ad hoc opus minifterij prouocant jhocnbsp;cis indicitur,ut non plus tribuant quam pofl'unt:nbsp;ne forte plusoffcrcntes,coadbnonuoluntari),uinbsp;derentur fine mercede faduri: qa qui coadus allnbsp;quid facit,mercedem non habet.Et idco dici eis,nbsp;quia fi uoluntas eft prompta dando fecdum idnbsp;quod habet, accepta eft deo, non fccundum idnbsp;quod non habet.llle cnim dat ex eo quffd habet,nbsp;qui fibineceffaria retinet. Si caetera quibus carenbsp;re poteftjlargit paugibus.Qui uero de his tribuitnbsp;quae fuo ufui neceffaria fiint, ilk dat fcdum idnbsp;quod non habet,id cft,ultra uires fuas; quoniamnbsp;iliaquibus indiget, quafinon habct,quia carerenbsp;non poteft,amp; idcirco ad dandum ilia non habetnbsp;Propter quod nunc dicitur Corinthijs qui tenanbsp;cesf^pt, quia uoluntas qufuafponte tribuit fe-cundum id quod habet,ut fibi fcilicet neceffaria renbsp;tincat,placens eft deo :non ilia qu coada tribuit fecundum id qd no habet,id eft,quod fine mutnbsp;murationc ferre no pot. Non em intelligendumnbsp;eft,non elk deo acceptu fi quis dcuoto corde ob#nbsp;tulerit eti ultra fuum poffe, c Macedones innbsp;de multum fint laudati,quoniam fupra uirtutetnnbsp;fueri ad dandum uoluntarij.llli em n indigue-runt admonitione ut Corinthif, fed ultro obtuknbsp;rjjnt cum precibus, ut,pbarent fe tota uoluntatenbsp;hoc facerCjUt plus offerrt poterannideo^ fuitnbsp; acceptabik.Qiianto cm amplius obtukrGt,ttonbsp;plus accepturi funt. Corinthijs uero tancj adhuc -infirmantibus parcitur.undc i fubditur;
Noncnimutaliisfitrcmiflo, uobisau# tem tribulatio, fed exqualitatein prfennbsp;ti tempore ueftra abundantra lorum l'nB*nbsp;piam uppleat, utgt;5lt; illorum abun^antianbsp;ucftr inopi ft fupplcmentum, ut fiacnbsp;scqualitas, ficut feriptutn eft Qui mpl*nbsp;tum,nonabundauit amp; qui modicum,nonnbsp;minorauit.^
lure dixi uoltarem cfle acceptam, fi proin pta fuerit dare fecdum id quod habet. NoeiMnbsp;fuadeo uobis tantum dare,utalijsquibus dederi-tis,tremito,id ,inopix alkuatio Sirelaxatio,nbsp;fcd uobis tribulatio,id eft,inopia nimia.Hc proculnbsp;dubio Apoftolus cdefeendendo infirmis(ut prnbsp;mifmus)intulit, quoniam quibufd inopiam ferre n uakntibus tokrabilius eft minus tribuere,nbsp;q poft largitatem ftiam ex inopi anguftia mur#nbsp;murare.ctim cm dantis mens ferre inopi nefeit,nbsp;fi multa fibi fubtrahit.occafionem ctra fe impa-titi exgrit.Prius ergo^rpardus eft animusnbsp;patitix,S tue aut multa aut cuncfafuntlargicnnbsp;da,ne dum minus quanimiter inopiairrusfernbsp; lur. Si pracmiffae largitatis mcrces pereat. Si adhuc mentem deteriusmurmuratio fubfequcs g*nbsp;dat.Non hoc(inqt)fuadcoutalijociofeuiuantdenbsp;bonis ueftris.S tribulationefamis uos cruciemi-ni.feii ut ex lequalitate fubueniatis illis in prfend tponbsp;re,id eft,ut unufquifqjquant habet,ad tpus di# lt;nbsp;uidatc fanis, quia n plus exigitur qum fibi
-ocr page 266-JL AD CORINTHIOS
plurima mrita congregaui't, non plus quantum ad ternam uitam pertinet habebit, qum ille qnbsp;modicum bon operatioms egit. Vnde diciturnbsp;in euangelio, quia illi qui diuerfis horis aduinexnbsp;culturam accefirunt, omnes pariter in uefperanbsp;denarium acceperunt. Tune ergo fiet qualitas,nbsp;quiaomnes habebuntuitx tern quaiitatem*nbsp;Omnes erunt in qualitate,quia om ns erunt innbsp;ternitate. N5 enim longior crit uita fandorutnnbsp;pauperum,qum uita eledorum fccularium.Tanbsp;menfandi pauperes maiorem habebunt incarne i. in anima gloriam SC beatitudinem.ldcirconbsp;.autemquabturita diuites fandis pauperibusnbsp;inperccptione denarquit perennis, quia nuncnbsp;quantfibiillosin diuitqs fuis nonfecundumpanbsp;ritatcm,fcd utfuftententur de rebus eorumficutnbsp;ipfi.Rex enim de toto regno fuo n plus habet ninbsp;fi uidum amp; indumentum, quo carere prxfensnbsp;uita non poteft. Et idcirco diues pauperem fibinbsp;quat,G eicibos C uefiimenta prbeat.licetipcnbsp;plusretineatgamlargitur.Qui multum (inqt)nbsp;habuit,non abundauit,quiafcilicet quod plus hanbsp;bebat,ddit indigenti; 8C qui modicum, non mnbsp;norauit,qu^accepit ab illo qui abundauit. Vultnbsp;nos omnia communiierpoflidere, ut Si. perfedinbsp;dodrinam non abfcondani. Si habentes lufientinbsp;^m eis non denegent uidum.Plus etiam in Ipe fitnbsp;turi feculi habent fandi,qum hi qui in ifto tem-?porcuidentur diuites : Si tarnen utric ( Geut di' nbsp;dum eft) in illo feculo quabuntur,utficutifto-rum bcneficionuncfuftentaturinopia fandor,nbsp;ita Sc hi beneficio fandorum tune diuites fiant.nbsp;Non enim totosfc dedert deo, ut hic pauperes,nbsp;illic client diuites.idcouidentur iilic elfe paupes.nbsp;Sed ditabuntu^andorumfuffragio,quorumnbsp;uirtutiburtnierucrunt,5um eos ad bene agendSnbsp;fuftentarct, miniftrando illis neceffaria : quia quinbsp;recipitiuft in noieiufti,merccdiufti accipiet.
Gratias autem ago deo, qui dcdic can 4 dem folicitudinetn pro nobis in corde Ti'nbsp;ti,quoniamexhortationem quidem fufee^nbsp;pit : fed cum folicitior efiet, fua uoluntatenbsp;profeus eft ad uos. Mifimus etiam cumnbsp;illo fratrem noftrum, cuius laus eft in eu^nbsp;angclio per omnes eccIefias.Non Iblum adnbsp;tem, fed Sc ordinatus eft ab ecclefijs cornednbsp;peregrinationis noftrin hacgratia,quasnbsp;miniftraturanobis ad domini gloriam^nbsp;deftinatam uoluntatem noftram, deuitan*nbsp;tes hoc,nc4]uis nos uituperetinhacplcnPnbsp;tudinc,quminiftratura' nobis. Prouid*nbsp;mus enim bona non folum coram deo,nbsp;etiam coram hominibus * Mifimus autemnbsp;cum illis C fratrem noftrum, quern prob^nbsp;uimus in muftisfpe folicitumeire,nuO^nbsp;autem multo folicitiorem, confidentia mU*nbsp;ta in uos, fiue pro Tito, qui eft foetusnbsp;us C in uobis adiutor ; fiue fratres
tjs
A rednere dbet,dicte fcriptura^diljgcs proximo Leut. 19 tuutn Gcucteipfum. S)C, Qui habet duas tunicas,nbsp;5 det non habenti.Velin praelcnti tempore breuisnbsp;huius uit communicate illis ue feras diuitias, ucnbsp;amp;ipGin terna uita communicent uobis fuas.nbsp;Et hoe eft quod fubditur;ur/lr4 damp;Kfld^ntcarnalinbsp;urn bonorum fttpplelt;tt,etfi non ex toto complcatnbsp;tUorum ccvporalcm inopwm,qui omnia mundi deler ucrunt,ttfJorw Ipiritalis dbnndMtiafttptpplein/nbsp;tuntl'piruahstteflrlt;einopilt;e, Hoe jubet ApoftoJus,nbsp;ut quia iuxta tempus landi inopiam patiebtur,nbsp;deferentesomnia mundi, amp;. fefolisdiuinisoperinbsp;busmancipantes,utorationiuel dodrinae infi/nbsp;fiant ad profedum multorum,cactcri fideles quinbsp;negoerjs uel artibus infiitunt,aut paternas habetnbsp;facultates,tniniftrenceorum inopi,ut iter lundi iilic ubi diuites funt,amp; ifii inopcs,id cfiigin fpinbsp;ritalibus SC ternis communict eis, quafiuicemnbsp;rependentes minifteno corum. Nameumpaucinbsp;fint qui fpiritalia dona percipiunt,amp; multi qui renbsp;bus temporalibus abdanc.pcr hoc fe diuites uirnbsp;tutibus pauperum inlrunt, quod eifdem Tandisnbsp;pauperibus de fuis diuitijs folatia minifirent .Venbsp;fira,inquit,abundantia illorum inopiam fupplc.nbsp;ac,ut amp;. illorum abundtia ueftrinopiftfupnbsp;plementum, ut uidelicet folicite perpendamus,nbsp;quia 1S0 eos quos nunc inopes cernimus, abdapnbsp;tes quandoej uidebimus; 8C qui abundantes aipinbsp;cimus, filargiri neghgimus,quandoq?inopes eri- nbsp;raus.Q.ui itaej nunc in hoc tempore fubfidi pau
B pen tri Duit,ab eo poflmodum perptua receptu rus.utitadicam, quafiadfrugem tcrramexco-lit.quxquod acccperit,hubcrius reddir.Rcfiat ernbsp;g* ut nunquam elatio iurgat ex munere.quandonbsp;uidelitet diuesex eo quo^aupen tribuit,agitnbsp;ut in perpetuum pauper non fit. Quienira uiutnbsp;in feculo, non habe nt mrita ad uitam xternarnnbsp;fulFientia. Sed quia pauperes Chrifti, quorunqinbsp;regnum cxlorum.per cleemolnasamicosSCnbsp;debitores Gbi fecerunt, per merit^eorum confe/nbsp;quencur quod per fe non raerent:H(tunc/4t utronbsp;runplt;e^4lit(lt;, non quia non dilFcrunt, ld quianbsp;omnes idem regnum habebunt. Si. unicuicp fufi-ciet quod habebit. Vel qualitas eft, ut quia ifiinbsp;in hoc tempore miniftrant indis, reddantur eisnbsp;uices ab eis in futuro, quia debitores illi faciuncnbsp;fandos. Acqualitas ipfa e fi pax noftrx lerufalc,nbsp;ut opera mifericordi corporalia iungantur oginbsp;bus prxdicationis fpiritalibus,amp; fiat pax dandonbsp;amp; accipiendo.Fiat qualitas in regno,/ict/rJpt5nbsp;EXOiii.16 e/l in figno.QJji multui, lbaudi collegerat de m/nbsp;na, idcft,ampliusqu:igomor , nonabundetuit,nbsp;id eft,nonplushabuit qumgomor.CZ^w modi'nbsp;fum collegerat,id eft,minus qum gomor,o mi -or4Hit,ideft, non minus habuit qum gomor.nbsp;Quando enim uentumeft ad cpulas, ornes quanbsp;liter habucrunt,hoc fignificantc deo ,quiapopu-lusfuusqui per defertum huius uitgraditur adnbsp;terrampromiflionis tern, quaiitatem habi-turus in conuiuio eft fupern refedionis, quia ocsnbsp;deumuidebt.Et qui multumhic laborauit, atqt
CAPVT poftoli ecclfiarum, gloria Ghrifti.Oftcnnbsp;fioQcm ergo que eft charitatis ueftrae f nonbsp;ftra; gloria; pro uobi|, in illos oftendite innbsp;facie eedefiarum dci.
Deus quia iuff us cft,lciens Corinthibs elle proficcre,T ui affdum accdit erga cos, ut adimnbsp;picret exhor tationc fua uoluntatem illouj in openbsp;bono.qui uidens profcum illorum ,lxtatusnbsp;*ftineis.Et hoceft: Ego quidcm(inqun)folcitenbsp;nos ad opus mifcncordiac ^uoco, fed grrftwf lt;lt;gonbsp;ifOj^wperfpiritum fandum ledit in corde Titieunnbsp;lt;fc|oltcitMdinem,quam ego habco pro uobis,uinnbsp;fltficiatis, fed proficiatis in opere bono : qaoniamnbsp;non repugnauit.fed exhortatifnein noffram jufeepit,nbsp;qua exhor tabamur e ire ad uosincitandos.Ex-Eortationem quidem noffram fuicepit, uoluntanbsp;tem uero non per nos habuir,quia iam habebat.nbsp;Et uoluntatc quidem propria llicitus crai p uonbsp;Eis, led exhor tatione nofira fadus eft folicitior.nbsp;Et cum ita folicitior fatfius eflet, profedus eff adnbsp;Hos fua uoltate.quam illi deus inf{mauerat.Velnbsp;fuicepit exhortationcra,id eft, fufeepit hoe onusnbsp;Uboris, ut uos exhortaretur ad largitatem fufinbsp;tationis faniftorum : fd dum propter Afirumnbsp;ftftumejjt falt;ftus (licitior.profedttt efiad uotfua uo~nbsp;iBtlt;te.idcft,uids uos ^ficcre circa bonos aus,nbsp;folicitior fatftus eft erga curam ueftrae falutis, itanbsp;t*t uoluntarius proficifceretur ad uos, qui prius
VIII. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;59
Lucas autem perfeuerauit. Etconftitutuscftco/ C mes eius in hac clecmofynarum gratia, quia hocnbsp;decreucrunt apoftoli, ut ipfe C Barnabas prdi/ AciUHt IJnbsp;carent gcntibus,fed tantum tnemores eflent fan/nbsp;dorum pauperum qui erant in Iudsca,ut qudiUnbsp;fames iha durarct,mittcrcnt eis uidualia. Et Barnbsp;nab laus erat in cuangelio,quod ftrenuc pracdi/nbsp;cauerat per orancs ecclcfias,in quibus cum Paulo fuerat.Scd hoc diflbnare uidetur,ut h vic Paunbsp;lusfratrem amp; no potius apofiolum uel fociumnbsp;nominct : SC qd hunc cum Tito quafi minore mi-fiiTc Ic dicat,amp; non potius Titum cum coiuel Qdnbsp;hunc Corinthqs quafiignotum cmendct, cum
* inprioreepiflola declarauerit hunc eis incogniz turn non efle, diccns : Aui folus ego amp; Barnabas l,Cot-9*nbsp;no habcmus poteftate hoc operdi^ id , ftipdianbsp;lumdi^e Luca uero cgrua funt oihia,quia etfinbsp;nc apud nos Lucas maior eftTito,apud aniniosnbsp;tn Corinthioijt minor erat, ideolt;jgt; conuenienternbsp;milfuseflccum eo dicit. Exccllentiam uero Titinbsp;nouerant Corinthii,qa ipfe Corinthius erat.Mifinbsp;mus(inquit)c Tito comitem noftrae peregrinatinbsp;onis, q per omnes ecclefias in cugelio laudatur,nbsp;Jeuitittttet hoc,ne qii noi uituperet,id efl,reprchendatnbsp;in hac elccmolynarum plenituJine^qux miniftraturnbsp;4 obijid cfi,qu3E noftro miniflerio fit. Nifi enimnbsp;tcflcsidoneosamp; boniteflimontjfecQ Apoftolusnbsp;hatiuiflct, infirmiuel infidles cum tantamlargi-tionemtamijcopiofam uiderent,aliquid fuper
Apoftolo finiftre poflent xflimare, ut putarent cum tanquamfibi acciperc amp;in luosconuertc- _nbsp;re ea quf accipicbat ad ippldas neceflita tes fan/nbsp;ftoj2,peri offered a uel diftribudaindigtibus.nbsp;Sed ut omnem prauam fufpicionem fe remouenbsp;ret, multos idoncos adhibuit teftesinhac^atianbsp;plcnaricp3upibusmitflftrda.Ideo(inquit)deuitanbsp;mus uituperi, ga prouidctnuj hona .i. prouidemusnbsp;ut ea qux facimus.fint bona non /lum coram de^ednbsp;etiant coratti hotnimus.Cor^ deo liiffreit nobi wonbsp;naconfeientia, fed coram hominibus neceffarianbsp;ff bonafama .#*roptcr nos erh cfcientianoffranbsp;fufficit nobis ,ied propter homines fama nofiranbsp;no polluijfcd poliere debet in eis.Qui enim fidesnbsp;c51cientiae,neg]igitfam fu,crudeliscli,qm falunbsp;tem^Jximorum fpcrnit.Velideo fe dixit Apoftonbsp;lus deuitarc,ne gs eum uituperarct in hac plenitunbsp;dinedodrin ac miraculorum.quia negligs cirnbsp;ca curam landorumiudicaripofler, fifegnius canbsp;quse illis erant ncceflaria, jjcuraret.qm illi iS^ Barnbsp;nabseiniunxerant prioresapoftoli,tmcmoresnbsp;eflent pauperura,ficut iam diximus.Ne ergo dt-ccretde eo,benegdem p^xdicar, SC religiofcui-Uit.fedno eff memorfando^paupei?2,utfibifuenbsp;ratiniund, cipfc inomnibus eiletinuitugabi-lis,nec in hac parte indiligens iudicari uolit, fednbsp;ad faciendam fandis largitionem crcdtes ex gc*nbsp;tibusmonuit.quatenusamp;hoc opere complcto,nbsp;in omnibus appareret eius folicitudo amp; prouidnbsp;tia.Prouidemus enim (inquii)bona no Ibl cornbsp;deo,fed cti coram hobus. Prouiditbona cornbsp;dQ,d quod iubet deus circa mucrt
g iam rogatuscxcufabatire propter uitia ueftra. ^pl quidem profcfiuseftfpontc, Sednos tMji-fnut etiam cum illofratrem illum egregium, cuwjutnbsp;ejl in cuangelio per omnet ecclefiat. Hoe dc Luca intclnbsp;ligitur, qui laudem in cuangelio prae cacteris ha-bct.-quiaubicunquc recitatur euangclium,laudanbsp;tur Lucas, qui tam cleg:^ter ill*d fcribcre mc-tuit.Sed nonfolum laudatur ubique dc euangeltj denbsp;fcnptie,|d etiam ordinatut e ab ecclefijt cornet pere-gritwtiomi noflrie,ut mccum pergat quocunque uanbsp;do percorinans ad praedicandum, f fit mihi cotres 8(. adititor ubique in hac gratia, quaminifiraturnbsp; uobis, id eft, in hac largittone eleemofyn urnnbsp;^cienda, cuius nos miniflri fumus ad dominiglori-*,ut dominus nofter lefs CHRIST VS indenbsp;^orificctur :CZ ad uoluntatem ue/{r((m,qua uolumusnbsp;ytbene detis: uoluntatem dico.de/linrftrfwadhu-ufniodi ftudium, Sf deditam ac diuinitus praeornbsp;^natam.Vcl in hac fpiritali gratia noui teftamcnbsp;^bqu gtibus per euangelium miniftratur no/nbsp;Eis ad glorlf m domini.f ad complcndam uol5nbsp;temnoftram, qua uolumusurgentes faluaefl-'t.quuoiuntasad hoedeftinataeft. Lucamnbsp;t^Ommendat Apoftolus,quia hunc igorabat Conbsp;nthijjUt feirent in qutaiam effent boni opinionbsp;f'iad quos tales uiri mittebantur, ut congaudc-rent cum cisjaugentes eos in fide operatiois dei,nbsp;3d cuius gloriam folicite hoc agebat,ut ipfe agnonbsp;Nonnulli uerofenferuntidf dcnbsp;Barnaba pofle intelligi, quia amp; ipfe ordinatus eftnbsp;comes peregrinationis Pauli,qudo cum eo mif/nbsp;uscUatJ lijcuj^non perfeuerauit,
JI. AD CORINTHIOS
______-tatn elTe ficquaIibcncdilt;HionettiyRooqU3^ fiauantiam
lt; Dc receptione iuftorum uos admoneo ? df miiiifierio quodt in fanilot, non nccefle eft ut uonbsp;admoncam.De illo cnim miniilerioefltnihieXnbsp;d(tnti,id cft.cx fuperfluo|criamp;freoHj.Supcrfluumnbsp;eft cnim,fi commoncas eura quem fcistaduruiH'nbsp;Sed tarnen uc dibgendam meam ortdamgt;amp; uonbsp;promptioresfaciam.n eft ociofum feribo,*^*nbsp;feiatismagna uos diligentia dcberc peragerc,qdnbsp;frequenter uobis intimatur. Ideo autem uidetutnbsp;fuperfluum ul uobis de hacreferibam ^quiafeitfnbsp;animum ueftrum ad hanc larsitionem facicdain eifenbsp;promptum, pro quo anitno ueftro ad hanc gratiatOnbsp;dcuoto goiiordptidMrfcfdonrt.uidcte ncfruftra.Slt;ynbsp;let cnim i'e mcliorc praeberc illc^dc quo benefennbsp;titur ab alio.Idcirco de uobit gtorior, quoniam not^nbsp;folumCorinthus.qu eft metropolis ciuitas,ftdnbsp;etiamuniuerfa Acha qux eft magna regio, par'nbsp;taeftabannotfteteritodare quod iandis miitaiurnbsp;crueflritiemuutio, id eft,fcruor imitatidi nosnbsp;(Mit plurimos ad hoc pietatis opus. Cseter cm et'nbsp;clefi dum audiunt Corintbios prius multis efnbsp;roribusfinfle implicatos, poftea uero corredonbsp;Si mifcricordiscoperibusinicnto, mulationnbsp; corum incitt funt ad bonum opus,quaficogt'nbsp;tantes apud fe amp;: dicentes, quia fi hi qui poft actnbsp;r piam fidem male conuerfati fuerant, hanc cerpt'nbsp;runt habere uol5tatem,cur non tnagis illi.in qUl'nbsp;bus hcuidanon funt repertafEgO quidcmfl'nbsp;quit)glorior in fplendore animi ueftri.qui prom-'nbsp;ptus cftadlargicndum. fed mimusfratres^nonutnbsp;uos ad hoc cxhortarcntur,ad quod ex animo pnbsp;rati cftis;lcd ut uos faciant memorcs, ne circa uonbsp;tum Si promiffionemtxiftatis negligetcs.Et hotnbsp;eft,animus quidem uefter promptus eft,fed minbsp;mus prdidos Fratres ad uos, uttis parati adnbsp;ferendum quod dederitis, ne fi imparati fucritinbsp;fttrfcHffwrinhacpartctotum quod gloriamurdtnbsp;uobis.Mifimus(inquam) illos, utquemtidmodumiH'nbsp;xi il lis uos elfe paratos, Jitir parati : uel quedmO'nbsp;dum dixi uobis,fitis paratitfiue quemadmodu'*nbsp;dixi Macedo nibus,c forte efH uenerint mecumnbsp;cedoneSf i inuenerint uosimparatos, erui^cdHO^nbsp;not in hdc fidiflitntiti, id eft, in hac re poflefla, in h**nbsp;diuitiar fubftantia,qu3e pauperes fufientare dt'nbsp;buit. Dixi ne crubefcamus nos qui de uobisnbsp;riabamur,Ht non dicdmut uos crubefccrc, id eft,nbsp;ueftram erubefeentiam taccamus. Vefier em p'*nbsp;dor erit maximus in noftra uerccundia,fi inu'nbsp;ta fuerit in^praeparatio ueftra. Nam fi hoc inunbsp;tum nonfuerit, quod tcftificatus fum de uobJnbsp;6i ego erubefcam in uobis, qui fubftantiam fa*^nbsp;dis promiflam non reddidiftis:amp;uos ampliusnbsp;fundcmini,qui ncc^jpterea quod teftis uobisnbsp;ftuduiftis agere,ut mc dixifle uerum de uobis Tnbsp;baretis.Nc o-gocontingatutamp;uosSc nosg*'^^nbsp;ter crubefcamus, neeearium exiimdtti rogdrept^^nbsp;didosfrdh-cf,tttmepriueniantemes dduotC^'P^,nbsp;parent interim igt;fedidwcM,id eft,largam ei
M
A rum fieri doceret. Prouidit bona coram homint bus, dum tales ad hoc opus fuadedum mittcrer,nbsp;qui nonfaccrent eis fcandalum:fcd probitate fuanbsp;prouocarent cos, ne bona cius dodrina per im-prouidos miniftrosin uituperationem caderet.nbsp;Nec folum (inquit) duos iftos mifimus, fed etiamnbsp;fratrem alium cum illis,qucm quidam dicunt eflenbsp;Apollo,fed incertum eft. Qijem fiepe proiduimut innbsp;multit/Hicitumeffede uefira falutc, fed nnc expert!nbsp;fumuscum multofolieitioyein pro uobis, cum audifnbsp;fet uos efle corredos,certus quia obedietis ad benbsp;ne agendum.Solicitior(inquam) faduseftuiden-di amp; exhortandi ad miniftcrium fandorum pronbsp;hac confideniia ueftroe immutationis in melius; *nbsp;ue pro Tito,qui de uobis ci multa retulit,qui nonnbsp;rocntirctur,qui eflfocius mcw,pcrgcs mecum ubiqtnbsp;ad prdicand;quot; inuoiiteiiddiutor mci^ide,innbsp;ueftra conuerfione Si corredione. Iple eft ad-iutor meus in uobis,/wectcri frdtret nori, quosnbsp;ad uos dircxi,qui fiint dpofloli,id eft,fundatoreseenbsp;cleftdrum,gloria cbrijli.quia in locis illis prdicaucnbsp;runt Chriftum,ubi nunquamfucrat: c adglorinbsp;am conftruxerunt ccclefias ex his,quos ad fidemnbsp;couerterunt. Vel Fratres noftri priores apoftoli,nbsp;qui cum domino in carne fueruntjftint adiutoresnbsp;mei in uobis:fiuc quia nonnunqu per uos traficnbsp;runt,amp; uobis aliquid meliorationis contulerunr,nbsp;fiue quia fuae prdicationisfama ac uitac uobnbsp;fuerunt. Et quandoquidem tales mifimus uiros-ad uos,ergo lufeipite eos cum honore Si diledionbsp;nc ficut oportet.Scilicct oflendite nunc in illot oflennbsp;B oeme/lrlt;ecblt;(nMft,ideft,charitatemquam oftennbsp;dere confueuiftis honorifice fufeipiendo cacterosnbsp;^atres,nunc oftendite fufeipiendo iftos accuraii/nbsp;us,qj bona quae de uobis audicrunt,probcnt elfenbsp;uera. Etoftenfionemgloilf nofineprouobit, id eft,nbsp;opera charitatis.qu fimiliteroftenderefoktisinnbsp;fui^ptioncfratrum,undc Si nosgloriamurjuonbsp;bis apud alias ccclefias,nunc oftendite iniftos,rcnbsp;ueretius Si deuotius eos fufcipiendo.Et hoc facknbsp;te in fdcie Si in cfpcdu eecledri^, ut ctercc-clefi cognofet uera elle bona qu dc uobis aunbsp;diertji accipiant uobis bon cxemplum.
CAPVT IX.
NAtn de minifterio quod fit n fan* dos, ex abundant! eft mihi fer ibrenbsp;uobis. S cio enim promptum animum ue*nbsp;ftrum, pro quo dc uobis glorior apud Manbsp;cedones. Quoniam CAchaia parata eft abnbsp;anno prtcrito, C ueftra mulatio prouonbsp;cauitplurimos, Mffimusautemfratres,utnbsp;ne quod gloriamur dc uobis, euacuetur innbsp;hac parte,ut Cquemadmodum dixQ para*nbsp;ti fitis,nc c uenerint Macedones mecum,nbsp;6C inuenerint uosimparatos, erubcicamusnbsp;nos, ut non dicamus uos, in hac fubftantia.nbsp;Neceffarium ergo exiftimaui rogare fra*nbsp;tres, ut prueniant aduos, C prparentnbsp;repromiftam benedidioncm hanc para *
CAPVT
A tariuam donatoncraibenedidioncm dico.repn)/ OiijJ^lItCluia iam promififiis,amp;repromififtis eam;nbsp;amp; prparando facia blt;lt;cc/?cp4rlt;lt;f4 in aduen/nbsp;lu noftro, c quitfi betiediiliotiem * id eft, quafi opusnbsp;charitatis,non quafi auaritiam, id eft, non quafi ftri-am dationcm.de qua doleat qui dederit. Auarinbsp;lia enim uocatur dado* qu fit tenaci Si parco acnbsp;trifti animo.benediftio aut,q fit largo SC ala-cri animo.Tradu eft hoc uocabulu patriarchiSjnbsp;qui benediAione fuafiliosfuos omnium feriilitanbsp;''f ly. bonoji replebant, ut Ifaac benedics lacob Sinbsp;Efaujamp;ut lacob benedics Effraim S^Manaifen.
Hocautem di'coiQui parce Imnat,par * Cc Si mctetC qui femtnat in benedidiontnbsp;bus,de benedidionibus Si metec.
Hoc loco ad magna largiendi fudiamte Sudientium accendit Apoftolus,nc qui multa danbsp;le poteft.pauca largiatur.Fratres,inquit,prcef-feruntme utprparentdation ueftram,icdegonbsp;lur large detisprfcribo, quiahot|{tco uobis, qd*nbsp;3i parce [eminat,id eft,auarc tribuit,plt;(rce etiam me-trt,id eft.parura infuturo ieculo rccipict. Pareusnbsp;enim eft auarus, cui extorquetur qugd dat,dutnnbsp;cpellitur tribuere uel propter uerecundiam,uelnbsp;propter longam multos admonition.Huic parnbsp;.. Ua mefls eft^quia parco animo dedit,licct magn^nbsp;gazo-quot; phylaci mifit duo minuta, laudata mififfe plus nbsp;jnam omnes diuitesquia largo animo tot qd*nbsp;B abebtmiGt, cum cteri parco animo mitterr,nbsp;amp; multo maiora q raittebant, fibi retinerent.Etnbsp;idco parce feminabt.quis multa iminare uide-icntur.-quia tant feminarc nolcbanqquant ponbsp;terant.Dare enim non eft amitte|jc,fed iminare;nbsp;tempus carere,ut po ftmod multiplicius ha-beatur.Sedqui parce feminat.id eft.quinonuultnbsp;large tribuere cum polTiqparce amp; metet.i.exigunbsp;quot;n remunerationis colliget : quia ficutipft nuncnbsp;ft pareus ad tribuendi,tta Slt;deus erit pareus adnbsp;tribuendum.er qui femindt in benediionibus,id ,nbsp;9^1 tribuit uoluntate bona fub fpe futur remu-^If ^'3nonis,hic metet debenedilionibuS,quando cumnbsp;^*teriscleemofynarijs audiet, Venite benedictinbsp;Ptris mei.percipite regntqa efuriui,amp;dcdiftisnbsp;^i manducare.Seminat eih in benediAionibusnbsp;plus plt affAus q ienfus.i.p polfe fuo bonanbsp;tribuitin beneuolisaffeAiibus ,etidcirconbsp;de benedi A ionibus dei metet fru A uit pennis.nbsp;Ij, Vnufq'jffque prout deftinauit in cordenbsp;luo.noti ex triftitia aut ex necelTitate, Hilalt;nbsp;Cemenimdatorem diligitdeus.*
5 quia de benediAionibus fupernis metet, qui nunc in benediAionibus bonj uoltatis Jeminbsp;^t.id eft,laeto Si largo animo dat,fiue parum,fi/nbsp;multum fit illud qd daqidco unufquifi^ det pro-^^^i^liinauit in cordefi(0,id ,ficutdelibcrauit^ prnbsp;^tdinauit in confilio fu rationis amp;uoluntatis,u tnbsp;^cquidin corde fuo difpofuitfcdaturum ,det:nbsp;eo deuotionis affeAu quo propofuit, dctdcili-'?t 0 ex trijlitUnbsp;nbsp;nbsp;ex neeeitate, id eft,non inuiius
r
r------------------gt;- nbsp;nbsp;_
UidcaturdedilTe.Econtrariouiduaquingazo-
.IX. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4
aiitcoaAus.Eleemofyna em plerucp fit triftibS C amp;: murmurantibusju t careant taedio interpellatvnbsp;tis.non ut uifccra recianc indigentis : fed non eftnbsp;acccptabilisdco talis datioEtideo noncx triftnbsp;tia, fed ex Ixtina cordis eft dandum quod datur:nbsp;quia ex his qui tribunt,hunc digit deus,ut ei rtribut Q deuoto animo tribuit,quafi thefaurizsnbsp;apud dcum.Sunt ciiim nonnulli qui m|^tum ro-gati ab aliquibusj tdio precis fibi fa A ad dandum cpdlunturimportunitaiepoitulationisafnbsp;fidu3e:5lt; fie dant triftes C inuiti.non ex affedudinbsp;ledionis aut pi copalfionis-Nonnufii funt eti*nbsp;qui licet n funt triftes iiel coadione dolentes, tnnbsp;quando largiuntur,faciunt ex neccifitate: fiue qanbsp;omnes alij dant,fiue quia multi utlargianturjad-monenti C cum fie honeftate fua non polfint n5nbsp;dare.^uadam neclfitate ad dandum cogunt.Sednbsp;quifquis dationem fuam deo Uiilt elfe gratam,n5nbsp;det ex triftitia uel ex nceflitate, fed ex ltitia SCnbsp;fx uoluntate: qa bi/rfrem ddtorem diligit dew,id cft,ilnbsp;lum qui per charitatem Ix tus amp; hilaris ac lrtnunbsp;fpe fupern retributionis tribuit.
Ptens efi- autem deus omneni gratiam abdare facere in uobis, ut in omnibus lmnbsp;per omnem fuffidentiara habentes,abundenbsp;in omne opus bonum,ficut fcriptum eft:nbsp;Difperfit,dedit paupibus, iuftitia eius ma-* pp/.ni,nbsp;tiet in feculum feculi.
S Ego quidem uos admoneo ad hanclargita^ tisgratiam.fed deus potens eftfacere in uobis qd qnbsp;admoneo. Ego enim uerbaexhortaiionis edercnbsp;poirum,fed ilJe mentes ueftrasin meliuspromoinbsp;uere poteft ; quia ego quidem plantare rigenbsp;pofrum,ille aut darsufficit tncrcmcntunf Et id/nbsp;eopttiamcius adefle uobis exopto, utficut innbsp;emendatione uitiorum Si. ueritatc dodrinij^cor/nbsp;daueftra tetigit,ita et in gratia largitatisfaueat ccenbsp;ptis ueftris. Ipie eftenim potens facere hubertimnbsp;abundareinuobi^non folum iftam,ied amp; otnnemgr^nbsp;tum,na ut in omnibus reljusmper habentes omnem fujfinbsp;cientiam.iion indigentes aliqUando his qu adinbsp;lutem ncce flaria funt,abundetis in omne opus bonum.hnbsp;in largitione ficut in ctcris. Si cnitn folam uobisnbsp;fufticienti ekgeritis, poteritts in dei opr abun*nbsp;darejquiaillud uobis rciinendo quod fufficit.caenbsp;tera in ufus pauperum expendetis,amp;hoc crit ab/nbsp;undare in opre bono. Licet enim exigui homi*nbsp;nis paruum fit munus, abundat tamc,quia bononbsp;animo ft.Exteriora enim noftra domino quamlinbsp;betparuafuffciunt. Ct^nantjj Si non fubftanti-am penfat.nec perpendit quantum in cius facrifi-cio.fed ex quanto proferatur.Qui enim plus habet,plus offrredcbet.Ita poteft deus omngra-
tiam facere in uobis abundare,u t fine dam no ue-ftro a 11]s beneficia largientes, abundetis tenden-tes perlargitateminomne ops bonum,Jcutfcri ptumefl,id eft,utneque fit in uobis auaritia,nequenbsp;prodigalitas, fed bona ueftra difiufe Si rationa-biliter detis ciim bona intentione,n pro temponbsp;ralicm^doifedproxtcrnarcmunerationcjficui
-ocr page 270-t4^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;JI AD CORINTHIOS
Aiufum uj'rum feciffe lt;idtfcptxira:Dt^O)(,id , PpLlII. non uni omnia tribuit, fed diuerfo modo his lt;Snbsp;illis Iparfit, ut pluribusprofceret, SC unicuiqucnbsp;iuxta quod decebat.Perhoc auaritiarcmouetur.nbsp;Et ddit non indifcrete omnibus, neque diuitibusnbsp;aut hiftrionibuSjfed cum ratie SC. difcretione fo*nbsp;lispilt;peri6f,quiinhoc feculonon poflenteired-derc. Per hocremouecur uitiumauaritix contranbsp;rium.id e^.prodigalitas.Cetiam appecitio temporalis rctributionis. Et ideo iuftitiit eius.id eft.iu-ftum opus mifcricordieius nKtnetiafeculnnt (cul,nbsp;ideh4ncernuni; quia ex eo quod temporaliternbsp;, luftc egitjternam habet iuftitiam SC uitam. lu-ftus enim elc.qui bona mdi communia reputat,nbsp;M)(t f iciens deum omnia communiter omnibus danbsp;r,quia folem fuumoriri facit omnibus SC. pluitnbsp;omnibus,amp; terram ddit omnibus:idcirc(|^iui-dit cum his qui copiam terr non habent, ne be-neficijs dei priuati uideantur.Et quia Gbi foli nonnbsp;detinec quod deo fcit omnibus datum, fed ere/nbsp;ditefleiunum ut habens det nonhabenti,idcirconbsp;iuilicia eius manei in xternum, quia in futuro fegt;nbsp;culo hanc fecum habebit in perpetuum. Et G hu-ius qui pauperibus dedit, iuftitia manet in seter-num, quanto magis eius qui minirauit fandis?nbsp;Pauperes em dici poGunt, g publice egeni funt.nbsp;Sandi autemdifcernuntur ab his,quiaipfugtnbsp;fcruidei,inGftentes orationibus aciciuntis,amp; punbsp;ram uitam ducentes.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;
C nbsp;Quf autem admfnfflrat fernen (mi'nan^
d, Si panera ad manducandura prftabit, C multi'plicabc fernen uellrura, Si auge*nbsp;bjj incrementa frugum iuRiti ueftr ucnbsp;in oninibus locupletad^bundetis in omnnbsp;firaplicitatem,qu operatur per nos gratienbsp;arum aionem deo
Vos debetisalacritcrminiftrarc fandis ob fpem fupn^ retributionis.Sed amp;in hac uita penunbsp;riam n timeatis, quia deus qui d^niflrat femeti fc-minunti, prlt;efl4bit eietiam p^nem ad mMducitndum in-terim.donec ex illo imine frug coIJigat.cz mul-tiplicabUfemenueflrum.qaodin terramiGftis.utindenbsp;copiofameGscxurgatjUndeplureseleemofynasnbsp;facere poffius.Omniadeifunt,amp;fcmina5lt; nafcnbsp;cia,5i dei nutu crefcunt amp; multiplicantur ad ufusnbsp;hominum. Deus ergo qui hxc dat, S ipfeiubetnbsp;de his dari illis qui indigent. Ac per hoe qui dat iunbsp;xta uoluntatem dei.augetur ei diuinitus,ut habenbsp;at undc adhuc amplius largiatur.Vult enim deusnbsp;ut Gdelcs qui habent huius mundi fubftantiam,nbsp;minirent neceffltatibi fandorum, ut nihil illisnbsp;deGt, qui celGorem fanditatis gradum in cccleGanbsp;tenere uoluerunt.utfpeifecularis uincula cundanbsp;preidert, anim liberum diuin militi de- nbsp;dicarcntzamp;quifquis cis bene miniflraucrit,amplinbsp;ficetur illi femper undc largius minirare pollt.nbsp;Dcusitaqjquiadminiratfemcnfeminanti.undcnbsp;in futuro anno uiuat Si. clccmofynas faciat, pfia-bit interim Si. panc.i.fubGdi5 uit pfentis.n adnbsp;fuperfluitat,id admanducand.i.ad neccGari
ufum.Et ne Gtis fbliciri de tepore futuro^quia j'p propter alimenta prxfentia qu uobislai gietur,nbsp;n dimittet quin lmen ue^ multiplicet. Si frUnbsp;ges crefeere faciat, ut femper magis ac magis dare fufficiatis.eraugebit incrementa frugum iufit- f Inbsp;tix ucflrse.i.multo abundantiora incrementa da/ jnbsp;bit frugibus,quas jJmeretur iuflitia uera. lufii-nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;j
tia cm c,u t ga deus dat,rtribuai ex eo homo nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;j
illi cui dceft-Et quia uos huiufmodi iufiitiam fer-uatiSjUt Geut deus uobis non habentibus tribuit, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;:
i ta SC uos alijs qui n habent tribuatis,idcirco d uinitus augenf incremta frug uefirai5z,Ht tn omninbsp;.but ncceflarijs locupletati rebus, abundetit in omni fininbsp;plicitati.igt; in omnem lacgitioncm non duplici,ieclnbsp;Gmplici animo fad.Cjuicnim bene Si Gmplici-ter fandisminirat, ampJiGcatur einuiu diuino,nbsp;ut habcat undc femper largiri poffit.i in prxfennbsp;ti locupletatus Si in futuro Icculo.Semcl cnimnbsp;minans bis mctet.i. ex una opcratie bona hic SCnbsp;in futuro retributione percipiet. Ipfc tame n dunbsp;plici intentioiH debet operari bon,ut inde qu-rat Sein ifio Sein alio feculo remuncration.ne conbsp;putetur in eis,de quibus didii c,Rcccpert mernbsp;cedem fu:^d Gmplici corde fol in fupernis rc-tributioneappetat, licet deus illi Sein hoc feculo inbsp;retribuat.Potcft fernen intelligi, quiegd pro deo 'nbsp;aatur.Etiple qui adminirat fernen feminanti.inbsp;quidatclemofynariorcmqupaupcritribuat, 'nbsp;prflabitcti panem ad tnducand.i.praebebCnbsp;unde poffit uiuere.Et multiplicabit ferne uer.i.nbsp;multiplicitcrabundarcfacietremuefiram.quam Vnbsp;feminatis dando pauperibus, ut habeatis Si qd?nbsp;largius lcminctis,eundc uiuatis.Et augebit increnbsp;menta frug iuflitix ucrx.i.augmetabit eleemonbsp;fynas ueftras.pgbus fr^g ternj retributiis acnbsp;cipie t iuia uera.luitia em efl obferuatio mSnbsp;dator dei,5e inde frugcs.i.frudus tern rcmonbsp;nerationis q^ueniunt.Incrcmeta frugis huius,funtnbsp;elecmofynx,pro quatre mcrito Se hie uirtutes ait*nbsp;gcnt,Se in futuro gloria creit. Vcl incremeu csenbsp;lei frug ue rae funt affediones ddi largiusnbsp;Si fubuenidi indigennbus.ga quanto maiori af*nbsp;fedu pixcpaionisfubuenitquis indigentix^nbsp;ximijtanto maior Gbi frug acquirit xternx re*nbsp;fedionis. Et deus Gcaugebit fernen uer SefrU-g,ut locupletati in oibus corporalibus Si fpirt'nbsp;talibus rebus,abdetis.i. interius bona uoltatcnbsp;Se exterius bona opcrationc. Abundetis dico.t^nbsp;dentes in omnem Gmplicitatem.i.in hocutporfnbsp;Si Gmplici corde faciatis omnia, ut Tfolo deonbsp;tribution de omnibus quxratis,ut net fubielt;S*'nbsp;onem apatperibus, neqtlaudem abhominifci*nbsp;deGderetis , nee ullam in hac uita rcmuncratio'nbsp;nem, qttieGmpIicitasuera: intentionisin ope*^^
, bono operatur per not gratiarum aioni cfeo.i.facit agcre gratias deo,qui uobis infpirauii hc uol^^nbsp;t,ut i ta Gmplici intentione faciatis in fandosnbsp;lation,Se extera qux pertinent ad animxnbsp;falut. Vcl per nos prxdicatores Seexhortat^^nbsp;operatur gratiarum adionem,id efi,agitnbsp;bencGcia fufcipiunt,gratias agant deo.
CAPVT
Quoniatn tnfniflen'utn huius offtcq non Tolutn fuppict ea qu dfunt fandis,fed etinbsp;3ni abundac per mfikos gratiarum adioncnbsp;in domino, per probationem minifteriinbsp;ius, glorificantes deum in obedientia con*nbsp;feflonis ucftr,in cuangelio Chnfti,lt;fimnbsp;plicitate communicationis ueftr in illosnbsp;Cin omneSjCin ipforum obfecratione pronbsp;obis, deliderantium uos propter eminennbsp;tem gratiam dei in uobis. Gratias ago deonbsp;fuper inenarrabili dono eius
Id circo pro uera nBplicitate,id eft.pro lar gitionc mplici animo fafia aguntur dco gratiar,nbsp;qiioniam mulca bona continentur in ea. Ogonw/Mnbsp;Minifterium huiutnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, id e, mmiftratio qusc per
officium norum uobis exhibctur iniis, noit folum fuppletea qtne dfunt finit, id c, n folum re-pellitindigcntiam lnftorum,qui nonlaboranr,nbsp;led orationibus Si. diuin conten^Iationi uact,nbsp;fedetm plus operatur.fcilicet tbutidl gratiarum ailinbsp;one f3:a per multot in domino,td,cauh amp;incicamnbsp;tum eft muleis ut agant gracias pro ^bis in opc-tacione domini.qu refulgec in uobts. Hoc eft dinbsp;re: Miniratio nora qu fit per difpenfationnbsp;officij nori, non folum neceffarios fumptusnbsp;hibet fandis.fcd ctiaminhoc abundat, ut nonhinbsp;foli qui beneficio uero fuentantur, fed amp; altjnbsp;multi gratias pro uobis agant deo,commendan/nbsp;E tes faum uerum domino, ut paucis tribuetes,nbsp; tnultorum obfecrationibus dco commendeminbsp;ni. Per multos agantur pro uobis gfati,amp; hocnbsp;per probationem minijlerij buius, id e, per hoc quodnbsp;experiuntur. fiue laudant han^miniftrationemnbsp;ueftratn.Multos dico,glwi^clt;nfe dfHwnn obedientidnbsp;confeionif uera^ in euangelio cbrij.Probantcs eni mnbsp;mentem ueram in hoc opere,glorificant in uo-bisdeum, cuius fpc firmati, obediftisin euange-lo CHRISTI: Si quod ore conficemini, adionenbsp;demratis.Inde glorificant deum,quia uos obc-diftis facientes opera qu cxigit confeffio Chri-fiian fidei. Si hoc in euangelio, id efi, in prsce*nbsp;Ptis euangeltj Chrifti. O'glorificant ilium etiamnbsp;fitupiieitateuert comunicittionitjid e, in co quodnbsp;non duplici,fed fimplici fpe Facitis ueftra bona conbsp;mitnia in iUot fanftos,qui funt Hierofolymis,cr innbsp;*Nnet alios quos uidetis cgcics. Glorificant etiamnbsp;dcunj in oberatione ipforuin pro uobit,id e,in eo qd*nbsp;pfiquos fifftentatis,obfecrantpro uobis. Ipfotnbsp;dico, defideruntium uot uidere in cxlci regno, uclnbsp;'tiana in prfcnti feculo,utgaudeaiM ex conipc/nbsp;^u ueftro.Quis enim no cupiat ocuTis uidere nc/nbsp;^tffjtatibusfuis propter dei nom fubieftos^ Ipfinbsp;^os defid crt uidere, amp;hoc propter grdtm dei eminbsp;^fem ifiKohr.id c,propicrea quia deus tam exzellenter gratiam fuam accumulauitin uobis, utnbsp;*ta fandis egentibus communicetis ob affedumnbsp;tot bona hinc Si inde pronbsp;unt ex hoc minifterio, idcirco gratids ago deofunbsp;r *ncij4rj-4ii}i donoeiia, id e, de dono chantatis
,X. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;t4j
quod in uobis Si in Tandis illis pofuit : quod qua/ C turn fit amp; q multiplcx,uel qu jm honeftu Si g iu/nbsp;fium Si g uiile.ncmo pot manifee nrrare.Tannbsp;ta pinguedincind ltiti perfufus eft Apoftonbsp;lus d loquere de alterna indigentia, Si de alter-no fupplcmento indigtif prouinciali Chrifii SCnbsp;milieu Chrifti, hinc de rebus carnalibus in illos,nbsp;inde at de fpiritalibus in iftos, ut nunc in fine fernbsp;monis exclamaret, Si tang indorunrgaudio^nbsp;igina erudaret,dicen$;Gratias deo fuper inenarnbsp;rabili dono eius.Inenarrabilc cm dondci eft,q^nbsp;incitt homincs ad bene agendum, qudo bonanbsp;operantur propter fpcm cor qu oculus n ui-dit,nec auris audiuit.net^ cor hoisexcogitauirnbsp;CAPVT X*
IPfe autem ego Paulus oblecro Uos peK iffanfuctudincm fc modeftiam Chrifti,nbsp;qui in facie quidem humilisfuminteruos,nbsp;abfens autem cfido in uobis^Rogo autemnbsp;uos,ne prfensaudeam per earn confidentnbsp;tiam,qua exiftimor andere in quofdam,quinbsp;arbitrantur nos tanquam feeddum carnemnbsp;ambulemus*
fl Ad incorredos loquitur,quipfeudo apoflo los fequebtur,amp; cum feroe putabant.ga mor/nbsp;dciter in priorc epiftola uitiols incrcpauit.Quanbsp;Il dicat : Corredosad eleemofynas inuitaui,fcdnbsp;uos alios obfecro ego ipfe, idem uobis exiensnbsp;qui Si illis,cum tn uos Gtisalij. Ego Paulus.i.hu-tnilis uel mirabilis,obfecro uos humi]iter,ut mo Dnbsp;res ueros emendetis. Vel pmifii fratres hortatinbsp;funt ad minifteh fandor eos de uobis, qui cornbsp;redi fucrant,fed nunc ego Pdulusipfe n alius,o^-crooobnixequicog^gidebuiftis,feddiftwlifiis,nbsp;ut ultra non dineratis. Oblecro uos per manfuetudinbsp;tiem Chrifli.i.per earn manfuetudinem, qua Chri/nbsp;ftusc fc poflet uindicare, fuftinuit iniurioibs utnbsp;corrigeret eos.CZper modefliam dus,qua culpas eo/nbsp;rum modefio^oenitenti flagello per baptifmunbsp;dekuit.dicente illis Petro.'Pnitenti agite,amp;banbsp;ptizef unufquiftpueflT amp;c.Manfuetuscrga nosnbsp;luit Chrius,qn fine aliqua ultione per baptilmnbsp;nobis pddimifit.Modcfius fuiqqudoctfinonnbsp;abfqi ultione,n tarnen immoderata,fcd tolcrabinbsp;li Si modefia tribulationum punitionc, nos ad uinbsp;tam perenn reuocauit. Manfuetus e Chriftus,nbsp;pieparcendo Si tolerando:modcfius c,modera/nbsp;ta ultione puniendo.Etmfuetudo atqjmodeftianbsp;ChriijCuius imitator fum,e caufa cur n impcnbsp;rs,fcd obfeers uobis loquor,ga Sdlenis fum exnbsp;cmplo Chrifii ad parceftl,amp; modeficadmodinbsp;ficate puniendu fcuerus.qw inpefe ^uidem.i.in pfennbsp;tia Si uione corporis fum inter uos bumilis Si quafi
ctemptibilis,fed dbfenscondoin oW;.i.cfidcnter per cpifiol uos reprchedo.Et uos pu ta tis ^d t-t abfens.i.in epifiola cfidcti ftueriratis habc.nbsp;Si nonpfensfacie. Sedrogouosnepritfensdttdeiim.i,nbsp;rogo ut uofipfos corrigatis, ne c uenero.auda-der puniam per earn confidenliam, qua ltum putornbsp;abfens cfidere.poftoli cfidtia cft,fiducia fibi
-ocr page 272-44 . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.IL- AD CORIN THOS
A datf poteftatis Chrifip,cuius uicarius e.utuin ' dieet in eosqui fub nomine Chrifii agentes, nonnbsp;obauditut icorrigt, in quibus rcprchedtur.nbsp;Et nue ablns obfccrat eos,ne prxfens audeat innbsp;osuindicarc per hancconfidcntiam,idefi,ne cnbsp;praefens fuerit, cogatur irafei propter uitia eor,nbsp;uteomponentes fc qui adhuc non emendauert,nbsp;molliant fibi rigorem eius, ut moderates cos in-ueniensjpfefiafeueritate.lseteturin cis. Rogo(in-quit)nepr$fcns audcam.i.necum praefens adero,nbsp;propter uitia uos audaAcr('jtius ecclefiartic$ cor-rcdtionis cxigit)feham per cam confidentiam uenbsp;hit arrogti,qua nnullis exiimor oudere in quof-don ineorreptoSjdum pecetes punio, iieut eumnbsp;qi fornicaus fuerat. V nde quidam uefir puttnbsp;me nimis audaeem per fiduci arroganiix C donbsp;minationis.quia uel taies audeo punire.Qi nos ornbsp;litronturion^ucttndSeorneombulensuSfid e,tffiq lenbsp;undum morcm carnalium agamus.Vel arbitranbsp;uirnos tquamfceundum carnem ambulemus.nbsp;non recipiendo fpiritalia qu dicimustfic nos exnbsp;tflimant quaficarnalia loquamur.qu rccipiendanbsp;non fint.ldeo cnim nos arbitrantur fecund car*nbsp;nem ambularc, id e,carnal fenfuprdicare.ganbsp;qui fpcrnitfpiritalia.putatilla elfe carnalia.
In carne cm ambulantes, non (cdm carn militamus. Nam arma militinoftrnonnbsp;carnalia funt,fed pottiadeoad deilruinbsp;n munitionfi.Confilia deilruentes fomnbsp;B altitudinem extollent fe aduerfus feientinbsp;am dei, Si in captiuitatc redigentes omnnbsp;intelled in obfequium Chn'fti, Si in pronbsp;ptu habentes ulcifei omnem inobedienti,nbsp;cAn impleta fuerit uellra obedientia.
Ipfi nos arbicrantur,49dixi,tanquam fec/ dum carnem ambuiemus.Et merito dixi tanqu,nbsp;quianre ucrafecundum carnem ambuiamus,nbsp;ut iliputant.If4rWftmlt;iH6Iiifet, id eft,in cor/nbsp;pore uitam prar lentem ducies,no inilitomus cuti'nbsp;ium cornem,id eft,non cxercemus pfc car nah comnbsp;modo militiam dco nobis daiam.'nec carnalif,nbsp;lcd fpiritalicer milicamus,licetincarnefragilidcnbsp;gamus. Spiritaliterenim militt,quifpiritahternbsp;uiuit.quia contra fpiritales nequitias pugnat. Secundum carnem uero militt, qui defiderqs car/nbsp;ms obtemperat.Poteft amp;ttaintelligi.ut himilitanbsp;re fecundum carnem dicantur, qui uetus teftamnbsp;t carnali ter intelligunt.qui uero lequuntur inieinbsp;ligentiam fpiritalem , fint quidem in carne, quianbsp;eandem habent literam quam Iudaci,fed non lu.nbsp;xia carnem militent, cyne ad fpiritum tranfcc/nbsp;dentes.Non fedm carne militamus.Nct ormo ntilinbsp;nofira nSfunt cornolioed fpiritalia amp; potentio deo rcnbsp;g* noftro.cui militamus. Non enim materialem
gnemusinimicos cius,5f fufcijciamus eiorticw uniuerlum.Sicut cnim tcrrcnus imperator g luoinbsp;militesuindicatfuQicgn.i^a Sc Chnftusper r.osnbsp;dfendit uniusdei profcffioncm amp; difciplina .btnbsp;arma nofira iunt ei potentia itd derudionem muniti'nbsp;onHm.i.fecularium dodirinarum R argumtniornbsp;uel aftuiiar.quibus peruerfi homines corda fiinbsp;muniunt Sc circundant, ne fermo uernaiis ad eanbsp;ptingcre uaieat, qm aries apoftolicoe prdicatio-nis munitiones huiufmodi ualentcr pntrt, SCnbsp;euertit uirtute grati fpiritalis.Et nos(ut didufflnbsp;lt;ft)ChriJlo miliiamus,lt;Jf/lrHeHtet /Jw.i.prmc/nbsp;dilatas impiorff homin uel damonum calliditanbsp;tes. ConGlium enimeft.facidi uel n faciendi eXnbsp;cogitata mentis ratio.amp;t eti confihum.qd dat gnbsp;uerfus ei quem fub fpecie colulcndi fcducit.duiinbsp;quafi rationabiliter oftendit ei utile elle qd admonbsp;net. Vnde dicitur.quia beams uir qui nabijtin Pj^nbsp;conGlio impior. Sed nos huiufmodi confilia dc-firuimus, dum ad eeum ea peruenirenon fini*nbsp;mus. Et denr||imus omnem fuperbam MtudinetHnbsp;cordis.fiue tyrannoj.fiue fapitium fcculi,extoknbsp;kntemfeadner/utfdentiiiindci.i. contra fenfum euan-gelicacueritatis.Nam 3C illiquiin fublimitate fe/nbsp;cularium difhitaium crant po()ti,S illi qui cel-nbsp;nbsp;nbsp;j
tudincmraundanfapicntiferantaflcuti.extol tbant ie fuperbo faftu, rpugntes aduerfushu-mil feienti diuinx pdicatiis.fed iam dcieda cft lt;nbsp;^xtolltia tali.amp;fcitiaucntatisfubicciifibimnbsp;dum.Dxmones etiam fe extoliebt,dum m ido/nbsp;liscolerentur,aducriiis feienti uniusdeimcen i)nbsp;Sc hxretici aduerfus fcientiam catholiese ueri-latis.id deruAi iunt apoolicis machinis.et ednbsp;amfumu-s redigentefincaptiuitateiti omninteUedS,i(inbsp;eft, captum noftris rationibusaftringimusoetnnbsp;inielleiS perueiTse dofl Rn,amp;captiu ducimu*nbsp;cum ufcjj in obijuiutti cbrijli. Captiuat enim intellenbsp;dum^quicontradicentc rationc uincit,amp;ad fidnbsp;Chriiti cui prius rcpugnauerar.humile ac mfuenbsp;tum inducit.Et fumus etiam habentes in pronip[u.i.innbsp;manifefto SC ueloci efieu,quia nihil nos rtmor*nbsp;det quo minus audeamus, ukii oetn inobedientii-nbsp;punirc culpas eoijtjqui nobis obedire nolucrur.tnbsp;Ut fe corrige rent.Quod faciemus,cm impletafucritnbsp;ueflr4obedientia,id e, cum uosreliquiomnes eXnbsp;diledione fucritis in omnibus obedientes.
Qufccund faci funt,ui'dcte. Si quia cfidit fibi Clirifti fe effc,hoc cogitet iterilnbsp;apud fc.quia fcutipfc Chrifti c,ip Si nosnbsp;Nam ctfiamplius aliquid gloriatus fueronbsp;de poteftate noftra, quam ddit nobis do*nbsp;minus in Aiificationem fnonin deftru*nbsp;dionem ueftram, non crubefeam, VtaUquot;nbsp;tem n iftimer tqu terrere uos per cp^nbsp;ftolas.quoniquid epiftol, inquit,gra*nbsp;uesfunt Si fortes,pfentia ateorporis infifnbsp;ma Si fermo contcroptibilis.hoccogitct^nbsp;eiufmodieft',quiaqualesfumus uerbo p^*^nbsp;cpiftolas abfentes,talcs C pfentes in falt;e.
lanceam uelenlmbaiulamus,fedpotntiusho/ ftes noftros uerbo derjcimus, g alij carnalibus ar-mis. Arma enim noftra funt,icrmo pradicatiis,nbsp;fapienti3,miracula,chariias,amp; alias uirtutes.Ideonbsp;arma,quia repugnant uitfjs,de debcllant regnumnbsp;cjiaboli. Poteniia do,utpcr hc uaicntcr expu/
-ocr page 273-r
CAPVT
A Nunc uultes qu pal funtconGdcrarc.i.caq difturus cft,q funt aperta dijudicarc. uelut f di-cat:Si uobis n fufticiunt ea qu dixi,pro quibusnbsp;me potius q pfeudo ;^oftolos feg debeatis, quianbsp;forfit ea n fatis patienter intcllexiftis, uidete h jenbsp;qu fubiungo,|Uiepnt fecundit facie ita euidcntia,Qnbsp;eut ea q funt oculis fubiefta.Hfc icilicet fi quis cnbsp;fidit Cc.Vel ita; Vidctc eaqu funt fcdmfaci.i.nbsp;cfiderate diligenter opra eot, qui tantmodonbsp;cor oculis homin facere bona ftudcnt,ne fortenbsp;llos per hc feduet. Ifta uidetc.i.intclligitc,qunbsp;nunc fubi)cio,ga funt Iccund faciem.i. c5lt;ftis p-^picua, fciIicet,Si quit coftditfibi fe ee chrii.i.G quisnbsp;merito bonf uit fibi certus qd ipfe fit Chrifti..*nbsp;de eleftis Chrifti,qui funb^ius poflcffio,boc cogitetnbsp;iteruapudfid. apud fubtilitat fu rationis,ut uimnbsp;mtionis non excedat, nec fgt;pter honorem fu,nbsp;tiecpropter odi noftr ; qia ficut ipfi Chrifti eft gnbsp;qucun Chrifti bona,it4 crnos per cade bona funbsp;nbsp;nbsp;i
mus Chrifti.His loquitur.quoijz tangit fuperbi, i qui de feipfis prfumtes inflatioi^ animi,minus
g dignu erat de Apoftolo fcntiebS,quafi n ege/
rent pceptis eius.Quos admonct,ut fi de fc cfidc
ftrum. Sed ipfe nunc humilitat illos in fe doce|^ qu3s fe illis,c effet uas eleionis iSc dodor gen
hum.Hoc ergo uult illos confidcrare,qd u ti( cla^ a luce uidet,quia eu de Apoftolo nemo credtinbsp; non plus ftimet g de fe, quanto magis nemo minbsp;nus g de fe debeat ftimarc?Hos itaep cteftaturnbsp;ac docet,nc elatione mentis meritS bon uit p-danttga qui feit i aliquid efi,humiliat fe ut manbsp;nbsp;nbsp;i
ior fiat.Rede dixi nos elfe Chrifti,ut illc dicitur g fc nobts prfcrt.Nam eti exceStiu^fumus nos
Chrifti P poteftatc qu prfumptor illc non ha-
bet.Ethoc ettiametpainpius Cc.i. R me poteA-
tem deo accepiffe dixero.uer me apo ftol pr
dicando,nonerubefc2,quiaucr dic.non gloria latus,fcd ueftrdificatiiscaufacpulfus.Pftu .nbsp;do at ufurpa in deftrudionc ueftr uolunt ex nbsp;*rcerc poteftat. NOzt erubefe fi ditipliu! dtiquid g illinbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lt;
glorirftttffacrodepote/lrfte noftri apoftolatus,^(J-bis non illis dominus ddit in adification.o- no in deftrit dioutteJirJ.i.utuosin uirtutibusdificcmus,nnbsp;ht tyrannid exercdo uos deftruamus, uel cxc-plomalo Guepua doftrina fubuertamus,ut pfeunbsp;do faciunt.Hc dicendo, fignificat ga fuperius fcnbsp;humiliauiwpfis fc cparando, c fi l ercxcrit nnbsp;erubelcat.quia poteftat prdicandi C abfoluennbsp;di accepit Chrifto,ut faluct,n ut oerdat obau-dtentes: C ut religiofos mores eordificet.nonnbsp;ut deftruat.Sic amp;unufquiflt;j prlatus ccclcfi ponbsp;reftatem diuinitusaccepit,ucfubicdis profit, nnbsp;Ut cis noceat.Si ergo ifte qui domino miffus eft, nbsp;inclint feinferioribus amp; coraparat.quanto magis illi qui nullius erant teftimonij, compararc lenbsp;non debebant, non dicam prferre, maioribusnbsp;Nos.inquit, habemus poteftatem dificandi uosnbsp;wfpuniendi pcrucrfos.Scd ut no exiftimer tanqu ter
nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.X.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;X4f
KWHJpegt;*epi/loI(lt;f, dum abicns fcnbjqufaincor G reptis non parcamcum pracfens fuero, quafi quinbsp;non audeam implerc quod minatus fum, boe coginbsp;tet, id cft, hoe lciat, ciu/tHodi ejl,id eft, qui ita denbsp;incopinatur ti}ui4quttlet,id tfi qutn apertifiimutnbsp;in tterbo perepiflohii dum imusabfentes,tttles trimusnbsp;crprrfjwfff iflt;lt;o,id cft, in exhibitione correptionbsp;nis pecctium.Hoc dicit occafionc prmifl fennbsp;tentia:, qua dixerat fc habere in prom|rtu ulcifcinbsp;omneminobedientiam t Vt (inquit) non exifti-mer amp;c. Illc poteft uideri per epiftolas terrere.gnbsp;neque autoritatis alicuius eft,ncque praefens fid unbsp;ciam habet arguendi : abins autem ideo audetgt;nbsp;quia prins timet. Vt non exiftimer tanqua ter/nbsp;f ere HOS per cpiftolas ,qu exiftimatio inde po/nbsp;teft uenirc, quod quidam inquiunt, quoniam epifloUnbsp;quiJeingt'Met,id cft,ponderol ad inteiJigendum,nbsp;amp; foWff ad tcrrendum,pd prxfentia corpoi- eius cftnbsp;infifinainon ualenscxercere fcueritatem, cr fermanbsp;eius contem^ibilitjid eft.incompofitus, SCruftica/nbsp;nus:quifquiseiufmodi uerbis mihi derogat,fciatnbsp;quia quod per cpiftolas minamur, per faa comnbsp;plebimus,quoniam domino poteftatem acceptnbsp;mLis,amp; ideo quod abfentes minamur, prseftntesnbsp;implebimus.Cui autem neft datapoteftas, ab/nbsp;ins poteft auderc,pr{fens autem pudorpatiturnbsp;C timorem.Scdego non crubefto nee metuo dnbsp;cBrripio.quoniam fiducia poteftatishoc ago. Seinbsp;end quia linguas detrahentium ficut noftro ftu/nbsp;dio non debemus excitarc,ne ipfipcrc5t;ita pernbsp;iuam malitiam excitatas debemusacquanimitcr nbsp;toIerarCjUt nobis meritum creftat, Aliquando aunbsp;tem etiamcompeftcrecasdebemus,ne dum denbsp;nobis mala diflcminant,corum qui audirc nos adnbsp;bona potcrant.corda innocenti eorrpant.\^n/nbsp;de nunc Apoftolus ogtes fibi Corintffios ra/nbsp;tionibu compefeit, ne malam de eo famam fparnbsp;gentcs,nocerent alqs qui dodrin cius aude ponbsp;tcrant.Notandum ctiam,quia ex eo quod aict,nbsp;quoni cpiftolgraues funt C fortcs.ncc dicunt,nbsp;epiftola grauifcft fortis.oftcndunt fe duas iamnbsp;cpiftolas ab Apoftolg accepifl, prseter iftam denbsp;qua nunc tra(ftamus,quam nondum uiderant.
Non cm audemus l'nferere aut compara fc nos quibufdam,qui feipfoscomracndt:nbsp;fediplin nobs nofmctipfos mcti'entesCnbsp;compartes nofmctipfos nobis.Nos aft nonbsp;in imroenfum glori3mur,fcd focund mennbsp;fur reguIE,qua menfus eft nobs deus mnbsp;furam pertingendi ui^ ad nos, Non eniinnbsp;quafi non pcrtingcnwsad uoSjfupcrcxten.nbsp;dimus nos. Vfip ad uos enim peruenimusnbsp;in euangelio Chrifti, n n immenfum glonbsp;riantes in alienis laboribus, Spem aut ha#nbsp;bentes crefeents fidei ueftr, in uobis ma#nbsp;gnificari fccundu rcgulam noftram,in abfi#nbsp;dantia etiamin illa qu ultra uos font eu#nbsp;angelizarc,non in alina rcgula,in his quunbsp;pritparata funt,goriari,
nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;x if)
4lt;
.II. AD CORINTHIOS
|
A nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;V re(Jnquit) tals fumua in fado ,qu ales in uerbo:qa non fadmus nos Gmiles pfcudo apoo iis,qui poceAatem ufurpant ^uitia palpt.t hocnbsp;ft : Non 4udemut iiferere 13quot; compitrare not quibufdam,nbsp;^uifei[{ot commendant,id cft.n poflumus dc nobisnbsp;maiora iaftare quioa furaus.ncc audemus ita de/nbsp;tim ctetnnere,uclin]jles fimus quibufdam,qui fcnbsp;nalt fuis kudibus q dei gratia comendare.Pfeunbsp;do enina i^netipfos comniendabant, qui non acnbsp;cepta pateftaie dominari uolebanr,riominifuonbsp;ucndictes autoritatc. Qrii autc mittitur.n fibi,nbsp;fdci quo mitritur.uendicatpoteftat.Non aii-demus illis nos infcrerc qui non mifli prsedict.i.nbsp;non auderausnosin numero cor ponere, utglonbsp;r iam noftram Geut illi fuam qu$ramus,quia dnninbsp;reueremur quo mifli lumus,ut nihil ultra ecefnbsp;fum prxfumamus. Quiequid enim ctra de Gt,nbsp;audacia eft. Nee audemus nos illis eompaftre.i.nbsp;fimilesuel parcs illis faccre,ne Geut illi pcreamus,nbsp;ideft,proptcr timorem dei nonaudemus(utilli)nbsp;uobis adulari amp;;uiti]s ucftn's blandiri.Hsec non fanbsp;cimus, fed ip in nobit,n extr.imusmetKnfctnbsp;rtipj, n aliud qum inidum cft ufurpando:nbsp;CZluinus cop4WtooJwftip)xnotir,quia fecundnbsp;quod officium noftrum exigit acimus,dum nccnbsp;plus nec aliud dicimus uel monemus.qum face/nbsp;rc poflumus auc debemus. Quod illi n faciunt,nbsp;tra quos nunc agitur.td cft.pfeudo qui feipfcAnbsp;ultra qum oportet magnificarcconantur . Sdnbsp;M nengloribimuf inintmeifutn, id eft, non aflume-mus nobis autoricatem ultra menfur,fcd fecun/ B dura mcnfur.Tanta fe uti dicit poteftate.quan/ taconcefla eftabautorc ,necmenfuramegredi.nbsp;Idcirco non fperba erit gloria, in qua n egredinbsp;tuFtermin dat poteftatis.Glori uero pro autoritr pofuit,qua utebat**in correptiibus utnbsp;faluoseos facerct. Ncc tamcnfegloriari dicit innbsp;extoUentia poteftatis, fed ad difteationero iilo-rum.torripicns enim conftanter uitiofos,gloria/nbsp;batur in emendatione illorum:dc poteftas datanbsp;Gciebat iluti illorum,non clationflTu.Duobusnbsp;ergo modis non gloriabati|r in immenfum.i.Sinbsp;cundum datam Gbi poteftatem, amp; quia n ultranbsp;qum prsedicatio eiusperfonabat,uendicabatG-bi autoritat.In his enim autoritat debito Gbi iunbsp;rc uendicabat,qs ipfc per cuangelium ad Gd cnbsp;uerterat. Cacteris at n tali Gducia loquebatur,nbsp;quia erant in alina rcgulad. in parte alius euangenbsp;liftx. Non gloriabimur.i. poteftatc n exercebi-mus in immenfum.i.ultra modum noftr menfunbsp;r.fd cudum menfurS regaU,nbsp;nbsp;nbsp;menfut e nobit deut tltenfurSpertingendiuf^ lt;tdlgt.i.iuxta mcnfurregi. rainiSjqd deus nobis dcdit,utad uos regdos nonbsp;lira potcftasptingeret.Nam moncte Chrifto uo-bis euangelizauimus.amp;ita nos fecit ufqj ad uos p-ti ngcrc.No enimfuperextendimat nt quo no pertiniennbsp;tet uG dd MOf.i.n nos extendimus fug alteriusnbsp;uinciam, d in uobis ius poteftatis ucndicamus,nbsp;quaG n pertingeret uftp ad uos ius noftr j poteftanbsp;ris. Non cm hoc ufurpationc Facimus, fed pr-cepto ; nec quaG non niiffi perueniraus ad nos in |
prdicatione.fed defiinati deo mttcnte ad iioS/ ' Superextendi autem cft,ultraextendi qum connbsp;ceditur,uel fuperepifeopatum altius extendi.Sednbsp;non ultra qum oportet, n^ fuper ahorum pro-uincias extendimur :quia fuper eos quos altj prac/nbsp;dicatoresante nosinGdefundauerunt, n nobisnbsp;ius debit poteftatis arrogaraus.Nam nduotnbsp;peruenifflHd cft,dura ad diuerfas genres prsedica-do lendercmus.peruenimus ufej ad uos itiotang*nbsp;lie,idlt;ft,in prdicationc Chrifli,B^ nom ciusnosnbsp;primi uobis annciauimus,nofi glorMttei inimmen^nbsp;juntjd eft,ultra menfuram in alicnii Ittboribnf, id cft,nbsp;ubi alius fundamentum Gdci pofuilet. Ideo enimnbsp;tam Gducialiter uobis loquimur,quia nonlabortnbsp;alterius adGdem cftis dduiSi. Non ergo extranbsp;menfuram gloriamur,qui in laborc noftro glori-amur.Scd pfeudo apoftoli in immenfum gloria*nbsp;batxur in alienis laboribus, quia femper ad Gde-ks ibant, qui Ggna minime rcquirebant.qu illinbsp;facerc nequibant.Ideo fe fuperextendebant, id ,nbsp;fuper eos quinbsp;nbsp;alijs ad Gdem addufti fuerant,ex tcndcbanc,iSC in cis dominium exercere uolcbt. Quia illam prouinciam his deus conceflerat.cuinbsp;Gngulas regiones Tandis prjdicatoribusdiftribiinbsp;erct; amp; pro^erca uagabundi per omnes difeur-rebt, fuper tritici fationem zizania feminantes. nos non gloriamur in immenfum,id eft,ultra qum nobis deus menfuscft, quia non qujrimunbsp;^ioriam in locis ubi ante nos alij prdicatcreslanbsp;boraucrt :fcd babenrer fpem creentitdei uer^, idnbsp;cft.fpcrantes per Gdem ueftram creiccntem ac ;pnbsp;Gcient magnipeari apuddeum Witot ,qa quto G'nbsp;des ueftra qaam per nos didiciftis, profecerit innbsp;uirtutibuSjtanto SC nos apud deum mains meri-tum habemus.iperantcs clico,m3griflcari in uobis cundunregulihi norafl, id eft, iecundum nor-mam rede uiuendi amp; credendi,quam uobis tra-didimus,parari fumus eult;tngeiizdrtetiam in illlt;t locanbsp;^iefcr4Horpt.Non enim fufficit nobis ufquc adnbsp;uos pcruenifle,fcd cum ueftra Gdcs creuci it.trGnbsp;emus inabnndanliti grati dei amp;miraculorum eti/nbsp;am ad illas ger.tes, qu ultra uos funt,euangcli''nbsp;urn prdicarc.Profedus enim ueftrae Gdei nos aCnbsp;cenditjUtn Gmus pigriamp;aliosadhuc ad Gd uonbsp;carc.gexcmplo ueftri poflintinca,pGccre . Velnbsp;ctiam apud homines fpcramus in uobis magniGnbsp;cari,ut dum uos ita proGcere uidcrint, agnofcantnbsp;elfe uerosapoftolos,amp; hbenter ctiam ipG doddnbsp;nam noftram excipiant.Et iperamus ita magni'nbsp;cari fecundum regulara.i. regimen nsftrum fubnbsp;quo bene proGcitis.NoBcnim habemusipem gionbsp;riandiWftlieiwrcgHU.id eft,in his qui funtfub regdnbsp;la cuiuflibet alterius apoftoli.In abSdantia etiaOnbsp;euangelizandi,non inpaucis locis fpcramus cu^'nbsp;gclizarc,cti in ilia loca tranfetes qux funt ulf^nbsp;* uos.In abundaniia.uel ga pdicatio hc abdab**-fuper pdication quamaduosh3buimus,uel fl*nbsp;clcftium donor abundantia erit in ca.Eteug^nbsp;lizabimus ibi,n in alina rcgula.i.in alieno rcg^nbsp;mine qua nec iIlf qui ultra uos funt,de alieno rcg*'nbsp;mine funt,Splt;ramus(inquam)illuc cuagclizaf, |
;cor.i. CAPVT nonfperamus in alina rgula glorwriwWjur Mtum incrcmeniis, qiw pr(ep4Mtlt;t pwt ab alijs prxnbsp;watoribus.Manifeii^ni eft quia uir prudcns nnbsp;his conf]dit,neq; gloria fpcrat,qux aliorum lanbsp;boribiis coftat. Idco Apoftolus non audet in hosnbsp;alqs prsedkantibus crcdiderunt, nein alienisnbsp;'boribus gloriari uideatur: fed hoc nititur,ut cisnbsp;prdicct quibus noncrat annunciatutn, ut glorinbsp;8na labor fuo adquirat. Qui aucem glotiaf, in domino glorief. Non enim qui fcipfum cmcndat, illc pronbsp;batuscftjfed queiii deuscommendan fi Significa! Apoftolus ipfam euagelirandic * fidentiam amp; glonam domino efle dandara,cuiusnbsp;gratia cft, ut g in poteftate cuangeJica confidit,nbsp;deo autore confide t,ut quaeftusomis negocrj dinbsp;tiint domino in lucrum ueniat. Scd qui nunc acccnbsp;pit potcftatcm dno.non poteftin dno gloriari,nbsp;quia fua gloriam quxrit.Ego(ingt) n gloriabornbsp;in alina rgula. Similiter at ^ui ^oriatur, id eft,nbsp;uult potcftat cxercere, indomino^orietttr.i.in mnbsp;fura domino fibi data.Velita:Spem habcoglonbsp;riandi,n tarnen in me,fed in dno.Nam nullus innbsp;fc debet gloriari.Scd quicqj de alic^o bono gionbsp;riatur,glorietur in domino.id eft,omncgloriatnnbsp;retorqueat ddadferibat non fibi,fed dno.Quit^nbsp;quid enim boni habemusuclagimus, hoc nonnbsp; nobis, fed tantu dno habcmus quod agiraus.^nbsp;Ideo no in fe,fed in dno quifq; debet gloriari : ga*nbsp;^ifeiplmcommeitditt.i. qui fuamgloriam inprae-g dicationcquxriqgextra dominugloriatur,i!Ifonbsp;t/l prohatuf deo uel ab hoibus,pdilk quem dcufconbsp;menJat miraculis 8C gratiafandsc conuerfationis.nbsp;Ilium deus commendat,amp; illc^batus cft,qucmnbsp;habet dign 8c mrit utprjdicft don eius.Qunbsp;uero non mittitjill n commcdat.Ipfe at fc c-mcndat.qui non miflus pracdicar. Ac per hoc idonbsp;neus non eft.fed primptor Sc reprobus. CAPVT XI. VTinam fuftincrens modicum quid in fipiti me, fed fupportate me.nbsp;Acmuloi enim uos dci mulatione.Defpnbsp;di enim uos uni uiro uirginem caftam exhinbsp;berc Chrifto. Timeo aurem ne ficut ferpesnbsp;Euam feduxitaftutia fua, ita corrumpannbsp;turfenfusueftri, SCexcidanta fimplicitatenbsp;quaicft in Chrifto lefu. Inciplkns uera de femetipfo narrarc,infipien tem fc dicit:quia ad laudem eius uidentur perti-. fere qu didurus eft,amp; per dci fapj^ntiam ditftnbsp;Salomone fiicrat, Laudet tc alicnus, C non osnbsp;tuum;cxtraneus,5c non labia tua.Scd hie dolorenbsp;cornpellitur in laudem fuam erumpere, propternbsp;falutem ipforum qui cum de eius prseceptis bene *nbsp;fentire deberent, indigne fentiebant. Et hoc nonnbsp;Apofiolojfcd ipGs noccbat.Ideolt;5 ^fedum eoi^tnbsp;quaerit,amp; in co quod quafi glorianter loqui uidcnbsp;rur,Glorior,inquit,dc rcgiminc.quod uideturinnbsp;Cpgt;wSedjuiiMwfJllt;'fffrrti;,id c, ucji ut ndn |
XL nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;247 dignatie fufineretis modiclW ^uid inpienti^ nitie, C id eft.pai?: aliquidgloriadis me, qua- uideiurnbsp;infipientia. Modicum gloriationismcfuftinetc,nbsp;quia multo plus polcm gloriari. Optouthc innbsp;fipientiam meam uel in modieo fuftineatis Jedernbsp;prxeipio ac quafi ex dcbiio regro.ut mc fuppornbsp;tetis in hac infipientia gloriatiis. /upportatc inqunbsp;meut fubiedi.quia leitf-ilor Uos, id eft, cafto amorcnbsp;infiammor ad cuftodiendam mentis n(ffi;r caftinbsp;tatem:i3(^hocfacio n.onmea,fed(ie( lemuUtiotte-.^snbsp;n3 mihi,{cd deo uos xmulor. Qiiloquucurusnbsp;cft,amore eorum didurum fc oftendit, ut n m-tnbsp;gis ad laudem ciusproficiat,fed ad eorum profe-lt;ftum.Acfidicat:!Nonftimtilo liuoris infiammornbsp;humani, fed uos tanquam pater aemulatione di-uinacufrodiOiUtimmaculatospoflim coniunge-rc ca^cfti iponfo. Defpondienim uot, id cft,anulo fi-dei uos defponfaui non multisjed untenan adultenbsp;ro.fed uiro uirginem exbibere Chriflo, id cft, utnbsp;uos ornnes unam uirginem incontaminatam alfinbsp;gnem ludici Chrifto . Omnis cnim ecclefia uirgonbsp;cft in mente. Virginitasenim mentis eft integranbsp;fidesjfolidafpes.fynceracharitas. Ergo ecclc-a imitans domini iui matrem , quoniam corponbsp;renon potuit,mcnte tarne C mater amp; uirgo eft.nbsp;Nulio itaque modo uirginitatem matris lu na*nbsp;feendo CHRIST VS ademit,qui ccclefiam fuairtnbsp;efortncaiione dmonum redimdo uirginemnbsp;fecit. Nunc defponfata eft ecclefia SC uirgo eftjcSnbsp;fe continet corruptione Icctilan.fcd tune nuptunbsp;racft,quando fponfuseiusinclaritatcuenier,5^ jnbsp;cara fecum in regni thalamum perpetuo manfu-ram iniroducet. Ego(inquii)uos huic tarn dignonbsp;uiro ita defponfaui, utimmaculatosciuosin^icnbsp;iudicij exhibeam. Sed timeo ne uirginitan uo-bis uioletur, amp; ad aiRplexum fponfi non peruc^nbsp;niatis. Sicut enim membris corporis uiolatur innbsp;quodam loco, fic feduclio linguae uiolat inggini-tatemcordis. Timeone/?ctantiquusfrpCWEHilW Gent,nbsp;feduxitaftutiafun.itttcorrumpitnturih codem ferpen'nbsp;teueftrifenfus,^ eft,ueftrse mcntcs.Non enim carnbsp;nis,ld cordisuirginilht ferpens illc,id cft.diabonbsp;lus corrumpcrc quaerit.Et ficut adulter homo lxnbsp;tatur negtia fua cii carnc corr5pit,Gc diabolus Inbsp;tatur quando mentem corrumpit. Reuera enimnbsp;corrumpiturmen,s5!; fides eorum,quiprxponCicnbsp;mendacium ueritati.Qui ergo mendacium difi/nbsp;cant in hominibus,quid ab eis expellunt nifi ue-ritatcmdramittuntdiabolura, cxcludtint Chri-ftum.immittCt adulterum, cxcludunt fponfum.nbsp;Qiiando enim mentem falfitas pofiidct,tunc ferpens cam poflidet. Tiito ne ficut Jerpens Euamnbsp;feduxit aftiitia fua,id e,nc ficut diabolus in lerpc/nbsp;tc latens,^^pcroseiusloqucns Euamfeduxit,nbsp;itacorrumpantur Icnfusueftriab eodemfallacinbsp;deccpcorc in falfis apoftolis latente SC per os corum loquentc,erexct{llt;td/mpl/citlt;lt;fe tjutte inCbrinbsp;fio lef , id eft, corruant paradifo fimplicis fideinbsp;Chriftian,qusc nil alienum rccipit, fed fimpliccnbsp;ueritatera fine admixtionefalfitatisreiinct. Serfpens nanij Euam mtiendo de deo feduxit, dice nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;X 0 |
148 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;JL AD CORINTHIOS
A foloterrore deumeis cmi'natumefl mortem, non i]laturum,G pcccaflnt.Ita amp; pfeudo apoflonbsp;]i dicebant.idco euangelijprjccptaaddita eflc.ucnbsp;ucl fie Icxcuftodireturjamp; eafola fufilcerctcufto-dica.Sed SC nunc ferpens fimiliter feduxit,gehennbsp;nam propter folumterrorem aflerens nominari:nbsp;cam autem aut non efle omnino, aut non ternnbsp;efl confirmans. Adhuc muffitat ille ferpens amp;nnbsp;tacet-Ql^rh pollicitatione quadam fcientixdcnbsp;ijccre de paradifo ecclefi, quem non permittatnbsp;redire adillG paradilum,undcprimo eieduseft.nbsp;Quodgcftumeftinillo paradifo, hoc geriturinnbsp;ccclefia.Nemo feducat nos,ab ifio paradifo. Sufnbsp;ficiatquodhinc lapfifumus uel experti corriga/nbsp;mur. Ipfeeft ferpens quifemper fuggerit iniqui/nbsp;tatcm,ipfc ahquando promittit impunitatcm,(vnbsp;eut 8c. ibi promifit.dicens; Nequaqu morg monbsp;riemini. Ipiralia fuggerit, ut modo male uiuancnbsp;Chriftiani. Nunquid omnes(inquit) perditurusnbsp;el deus.^ Nunquid omnes damnaturuseft deus^nbsp;Et ica corrumpit fenfus multorum,ac peccarc fa-cit,ut expellantur fedibus iuftorum.
Nam fi is qui uenit, alium Chrifiu pr* dicatquetnnon prdicauimus,autaiumnbsp;Ipin'cum accfpitisquem non accepifiis, aucnbsp;aliud euangeliutn quod non recepifiis, rcquot;nbsp;c patercmini.Exiftimo enim nihil me minbsp;nus fecifle magnis apofiolis. Nam etfi imnbsp;, pcrituslrmonc,fednonfcientia. Inomni*nbsp;' bus autem manifeflus fum uobis.
^Ideo dixt me timere ne ficut ferps Guam fe-duxitaftutiafua.fic amp;ifti uos corrumpant,qui pr^^dicanteandemfidem quam nos, amp; per aftu-tiam fi^am fedudionem ^ritati mifcenc uene/nbsp;numfaifitatis.Si enim alianffldem,amp;omnino alinbsp;ud prdicarent qum nos prdicamus, non ad-eouo^decipere poifent.Et hoceft;N4i|t i prdinbsp;cator uenit amp;. deo mittitur,prlt;e(itclt;lt;t,id eft.prjnbsp;dicaret uobis alium cbrifium ^uem noi^r^dicauimus,nbsp;id eft.meliorem ; aut per eius doftrniam aceipitis^nbsp;id eft,acciperetis,aliumfpi)tum fandiorem^ewnbsp;non accepiis per nos, aut aliudeuangelium reciperetisnbsp;abeo quod non recepiflisnobis,reiepatereminidusnbsp;dominationem.Poifetis enim dicere, pracdicationbsp;huius melior eft qum Pauli. N c uero cum eunnbsp;dem Chriftum prdicct,amp; ex fua parte plura rc/nbsp;fpuenda addat, pati n debetis. Vcl ita: Vere fimnbsp;plicitas eft in Chrifto, nonduplicitas: quiaunusnbsp;eft Chriftus.n duo Chrifti.SC unus fpiritus Chrinbsp;fti,attunumeuangelium. Namfis dodorquinbsp;poft nos uenit ad uos SdcBHoc de quolibet ueronbsp;prxdicatore non eftintelligdum.Loquutus ciinbsp;fuerat de pfeudo apoftolis corruptoribus fidei,nbsp;8C nunc adiungit de ueris prxdicatoribus : quianbsp;plcbsCorinthiorum uarijs erroribus fluduabat,nbsp;ut aliqui fauerent pfeudo apoftolis, quidam autcnbsp;cis, quibus compoftis uerbis eadem audiebantnbsp;qu ab Apoftoloaudierant .alrj uero apoftolisnbsp;failebant,qui cum donsino fucrant:amp; Paulo de-rogabant, quia in carne dominum fequUtus non
fucrat.Vnde nue tali lnlu loquitur: Si ipfe idenn C Chriftus ab his prdicatur, qui nobis annuncianbsp;tur,amp; idem euangelium.quid caufx eft ut nos innbsp;ferioreshabeamur,cum tunilampliusab illisnbsp; nobis dicatur Nam etfi pracdicator qui uenitnbsp;ad uos,pracdicaretuobis excellentiorem ChrPnbsp;ftum quem non prdicauimus, quod fieri n ponbsp;teft.'autper euraacciperetis alium meliorem fpi-ritum,qucp nos non accepiflis.'uel aliud euangenbsp;lium, quod nobis non recepiftis, id eft, aliatnnbsp;de humana redemptione prdicationem, quodnbsp;elfe n poteft,rcdc patcrcmini talem dodorennbsp;ad contemptum noftri. Sed quia hoc non eft, nnbsp;rede patimini ilium ad depreflionem noftri.Curnbsp;autem dicit, rede patc*R;mini,fi alius uobis Chrigt;nbsp;ftus prdicacus fuiircc,aut fi alius Ipiricus, uel alPnbsp;ud euangelium uobis traditum fuifitjCum dicatnbsp;Galatis,fi quis uobis cugelizaucrit prter id qdnbsp;accepiftis, anathema fit^Si enim Galatis peruer-fumerat accipc aliud qum ab apoftolis crattranbsp;dicum,quomq||lo Corinthtjs redum erat, fi aliusnbsp;Chriftus prdjcatus illis fuifletfSed feiens Apo-ftolus nunquam alium Chriftum nifihuncgcru-cifixus cft,pr3edicari,idcirco ait quia rede paterenbsp;mini,fiuobi?alius potior Chriftus ab his qui uonbsp;niunr,prdicatusfuiirct.Galatis autemanathe ,nbsp;a dixitjfi aliud audirent, quod non uticp maiusnbsp;ctjfed contrarium. Quia uero poflt dici quod gt;nbsp;^tfi eadem cteh prdicauerint qu 8c ifte, megt;nbsp;lius tarnen ca prdicauerint,remouet hoc. Non rnbsp;rcde,inquit,patimini.Ego etm exi/limo, id cft,pronbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,
certo fcio,ftd dubitationem ueftram uerbo exifti niationisincrepo, ego (inquam) exiftimo me nihilnbsp;minus fecife uobis i magnis apoftolis,id eft, qum fc-eiflent magni apoftoli,nc putetis uos minus epeaenbsp;ter ecclefi ali^id acc^iic,quibus prdicauenbsp;runc cteri : 8C idcirco opa mea illis me coqut.nbsp;Non uultgratiam inferiorem in fe uideri, quia fi'nbsp;militer docuit, eadem fecit qu faciebantaponbsp;ftoli,qui jjpenfiores uidebantur,quia priores cocnbsp;peranc docere,5^ fucrantcum domino,unde manbsp;ioris autoritatis efle putabtur,cum huius Apo-ftolielediocum teftimoniolt, ampliuscactc' 1^^nbsp;ris laboraucrit,atlt;p dominum inuia SC in tcmplonbsp;uiderit,8 uerba eius audien't. Non minus (inqt)nbsp;fcci.N4m rt/fum imperitusfermone, quia non ador/nbsp;no uerba, uel impeditam habco linguam,|d, idnbsp;cft,tn, non fum impitus|jentw,qm fcio quicqd eftnbsp;magni. Hoc n ad apofiolos ptinet,qa n ert cldnbsp;qutes,utpotc fine litcris,pleni tn Ip fcndo; fednbsp;pfeudo apoftolos tangit,quos prferebant apo'nbsp;ftolo caufa auurati fermonis, cum in rcligie ui*nbsp;fermonisfitmtceflria.nonfonus dulcis. Valdtnbsp;tarnen fe humiliat.qui fe imperitum in fermonsnbsp;fatetur.cuipraEmagnitudinceloqucnti aefap*^nbsp;entiFeftusait; Infanis Paulcjinfanis.multnbsp;liccr ad infaniam pcrducunt. Hoc ergo dicensnbsp;non fe loqui nefeire uoluit intelligi, fe d propt^*^nbsp;eos qui non per fidcm,lcd per eloquentiam cO*nbsp;mendari uolebant.Qui tarnen in eo fe dixitiiAp^nbsp;r itum^quod non habet enmen :in co au ton qu
|
CA PVT A ndceftfinectilpa.^cumadcftadquiiit falutc, nleimpcritum pronu nciauit.Qui imperitus cftnbsp;*nfernionc,rcusnc(^puddeum;qat fcicntinbsp;dei n habet,rcus cft ignorti, ga n licct ignonbsp;fare,maxime quodgtinetad falutem. Ideo Aponbsp;fiolus fpreta eloqutia id agebat,ui fides tefle uirnbsp;tute accepiabilis cflt,ut n fidc eloqutia cmennbsp;daret,feduirtus,cuiccdit eloqutia .Etfiimperi-*us(ingt)!um inlcrmonc.id eft,etfi n curoillamnbsp;fecularcm periti irmonis, ut adaptem pulchrenbsp;pofitai diionum cfonanti,tn n poteftismenbsp;uocarc imperitum in feitia, q tam bene icio reinbsp;eritat, S t pfundc log de dco ficut d ali], uel .nbsp;fubtilius.ln feitia diuinorum n fum imperitus.nbsp;Sed amp; uos hoc noffis. nihi niitnifeuf fum uobif irtnbsp;ciiinibuf,id eftjin fcientia,in miraculis, in fanita-teuelpot(ia,amp; hisGmilibus.Etideofcitisme hanbsp;here ctiatn loqudi peritiam. Vnde peius eft,ganbsp;fautes alrjs in (ernaonis peritia, in qua me n inferiorem eile fcitis.poftponitis me illis,cum uidenbsp;atis per me n folum impleri prarc^lcaonem.fcdnbsp;figna attp prodigta fieri apoftolica. Aut nunquid peccatum fcci, mci'pfutn humiliansuc uos exaltemfni,qu%niani granbsp;tis euangeliutn dei euangelizaui uobisfnbsp;Alias eccle fias expoliaui, accipiens fipen*nbsp;diuin ad minifterium ueftrum. Et cum ef^nbsp;(m apud uos amp; eger, nullt oncrofus fui. nbsp;Nam quod mihi deerac, fuppfcuerunt franbsp;tfes qui uenerunr Macedonia.Et in omninbsp;bus fine onere me uobis lruaui C ferua*nbsp;bo. Eft ueritasGhnfti in me, quont hcnbsp;gloriatio n infringetut inmeinregioni*nbsp;bus Achaia:. Quaref^^uia dbn d^igo uos^nbsp;Deus leit Quod autem facio, amp; factam, utnbsp;ampurem occafionem eorum qui uoiuntnbsp;occafionem, ut in quo gloriantur, inueni-antur ficut Si nos, Nonfeciimgt) minus qum alii,fed poflem dicere quia plusfecb quoniam gratis prdicaui.nbsp;Non feci minus. Aut fi minus.nquid in hoc pecnbsp;'aui^nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;peccatum feci, meipfum humiliant oper- do manibus meis,unde uidum qurerem Si ha-berem,t uofexaltemini,ide{l, ad uirtutum alta ,p/ Coatis, abietfto lugo falforum apoftolorum quonbsp;deprimiminif Vere me humiliaui,qHoMmgrittit.nbsp;d eft,nil exigendo uobis,euangelium lt;ieieuangetinbsp;ai'teittot.Cjitoniam inflatierteo quod fumptusnbsp;ab eis accipere noluit,5 propter hoc alto ei prxnbsp;ponebantjidcirco nunquid peccaui^it, quia menbsp;fumdiauijUt medignum ad accipiendum iudica-quot;^.quia inde mihi irafcim:ni,cum hoc non pec-^ati fit,fed glorifSeipfum cm humiliauit.quatv gnbsp;do ftipendia fibi dbita n exegtt.Qux ^Jpter dunbsp;a^caufas accipere noluit, ne Si pfeudo apoftolisnbsp;nmilis inueniretur, qui n ad gloriam dei, fed adnbsp;*am utilitatem praedicabant, ut n occafionemnbsp;acciperent deprccandi ;alio enim nonaccipientenbsp;**onpoKft alter multum cxptterc ; Cns uigor |
XL' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4^ cUangelicpoteftatistorpclcefcf, quoiam qui C pcccantibus accfpit,argucndi autoritrem amicnbsp;tir.Siccrgo cxaltaniur,cum ideo ab illis non ac-cipitur,ui p eudoapoftolisgeosdeprimebr,nbsp;eripiantur, amp;correptiemendentur, morte adnbsp;uitamintqsaduiriutes eleuati. Vobisdn-nbsp;quit) euangelium gratis prxdicaui, fed ab alijsnbsp;interim uidutn habui. Nam aliasecclefias cxpolia~nbsp;i,id eft, multaabhisquxinuos impfhderemnbsp;afl'umpfi, accipient flip^ndium ad mini/krium uefirum^nbsp;id eft, accipiens unde uiuerem : duni uobis cuannbsp;gelium rainiftraretn, neceffefuit utab alijs panenbsp;corporis acciperem. (y cumeffmapuduot Vege'nbsp;rem his quae corpori funt neccilaria, nulli ueftrumnbsp;fui onerof,accipiendo aliquam corporis fuftentanbsp;tionem abeo . Hoc Apoftolus Corinthijs dumnbsp;interips cifet, nunquam dicere uoluit, nefcilicecnbsp;quod ergaeum abillisfadumex bona uoJunta*nbsp;te non fucrat, fieret ex lufTione 'amp;cum innote-fcereteor mifericordia.remaneretignoia.PoftAnbsp;niodum ucro longe pofitus hoc eis icrspfit, nenbsp;feiheet omnimodc incorrepti rcmanerent,5quanbsp;les magiftroin tcnaciafuerant, alijsfratribus tanbsp;lescftnt. Vere amp; in hoc niagifter gentium fuanbsp;negligens, alina curans,iropleuit quod ait; Ncanbsp;mo quod fuum eft qurat.fcd quod alteiius.T- fCrĒ.Inbsp;t^m enimillicinopiam pertulit, ut uidus fui gralt;nbsp;ui ncceflitate lahoraret,S panem terrae dilcipunbsp;lis n accepit.gbus pantm cli prxdicauit.Infifl,nbsp;bat uerboj? uiia auditium, infiftebat Jabori manbsp;nuuni ^uira corporis fui. De terrisquccpaliisei Dnbsp;ftipcndiaa difcipulismitteb3htur,utCcrinthiisnbsp;procdicarefufticeret Cii e(Icm(ingt) apud uos amp;nbsp;egci em,nulJi ueftrum oricroftls fui accipidonbsp;quid,nc Icilicct put^tis melucri terrcnicaufanbsp;euangcliu prxdicare^(lt;t ijuod mtbideeratpoft fpnbsp;lia ccclcfiaium Si labcrcm manuum, fuppleuertnbsp;fratret ^uiucnerunt Macedonia. A Maceuo^busnbsp;Jemper accepit, quia fubuerfi pfeudo apcftolisnbsp;non fucrant Et ficut Corinthijs accipiendumnbsp;non erat, ne illis in ftandalum proficcret, fie ite/nbsp;rum MaccdonibUs Acipiendum erat, ne benenbsp;fminantes ff udum amiitcrent. Non enim ideir*nbsp;codabant.ut uitufuapalpariucllent Macedo-nes quod mihi deerat fuppkuerunt. Et non lb-lum ftipendijs, fed ctiam in omnibus uerbis Si fa-isferuaui me uobis fineonere, quia non me iadauinbsp;de gnr contra uos, nec aliquid huiufmodi fe/nbsp;Cl CZadhuc mefemper uobistal/n'46o,nedemnbsp;exemplum rapacitatis uclfalfitatis falfisapoftonbsp;lis. EjiaeriUCbri/iiinWf i'dfi ,uerax Chriftusnbsp;in me ioquisur,quoniam gloriatio,id eft,lwc eaunbsp;fa gloi iationis quod gratis praedico, quod lici/nbsp;tis abftineo propter llutcmuertram,ontn|Ttngenbsp;tur, fed integra perfeuerabit in mein omnibusrc-gionibus Achait i Gloria cft enim licitis abftine/nbsp;rc, maxime pro aliorum falute. Noninfringeinbsp;in me gloria llxcin regiibusueftris-Er^ttdrepmnbsp;tatismchocfacerc' Putarisquod hoc ideo fagt;nbsp;ciam, quia non diligo uos i id eft ,quod odio uc-ftri abfuncam rebus ueftris,uc pfudo dicunt* |
XO nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;JI. AD CORINTHIOS
A Dm; qui occulta cordis nouit,{pfe fcit quia n id * CO muneta ueftra reipuo.quod uos nondiligatn:nbsp;fed idco niagis quia uos amo, ut hocipfum profit uobis quod nihil uobis accipio. N propternbsp;odium ueftri dona ueftra nolo, fed ut auferamnbsp;pecuni-as ueflras : quia finon diligam.fednbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;in hac re
pcio.etiam adhuc flt;tcww,id c, femper ueftris mu ncribusbftinebo.t exemplo meo 4it)pUtemoccaftnbsp;onem fumendi ueftra bonatoccafionem dico/ornbsp;qui per me olwit inuenirc occufionem accipendi resnbsp;ueilras. Ideo illisauferam huiufraodi occafioem,nbsp;lit in co quo gloriantur, inueniuntur att cr nos, id eft,nbsp;fimilcs no bis. Gloria plcudo apoftoloruminpc-cunrjserataccipicndiSjSd idco Apoftolushoc renbsp;futauit,ne iliis fimilis uidereturtquia nifi ab Aponbsp;fiolo fuiflct uicatum, maior occafio illis d^a iuifnbsp;let accipiendi^uel ctiam extorquendi, quando innbsp;hac rc formam ab Apoftolo datam oftcndcrent.nbsp;Erant ctiam quidam pfcudo, qui imitantes Aponbsp;fiolum,pro feculari gloria nihil uolcb.ant accipe/nbsp;re:acciperent tam libenter, fi prius Apofiolumnbsp;accipe uiderent. Vnde nunc dicit fe ideo nihil uclnbsp;le accipc.ut illis amputet occafionc accipie ndi.ddnbsp;permancant in fimilitudine fui,in q multum gio/nbsp;riant.lcilicetut fempcr fint naccipicntcs.
N ciufmodi pfeudo apoloH func op* rarljfubdoli,transfigurtes fc inapoftolosnbsp;Chrifti, Ec non mirum. Ipfe cnimfaranasnbsp;transfigurt fe in angclutn luds. Non eft ernbsp;B go magnum, firainiftri ei'us transfigurentnbsp;tur uelut miniftri iulfiti. Quor finis ericnbsp;fi^undum opera ipibrum.
ty^olo iliis aufcrre occafionem accipiendi res ueftras.multum enim defioerant inuenire occafi*nbsp;onem quapofiinteas accipere,licet Hngant fenolnbsp;le qucquam fumere.Nlt;lt;m eiuftnodi pfeudo, id cfi,falnbsp;fi apooli funt operurij fubdoli,id e ft,oper tes fub donbsp;lo limulationis, quiacailide fub^ecie religio/nbsp;nisdecipiunt.Subdolifunqquia nonamore uitxnbsp;pcrennis, led amore pecuAarum prxdict Chrinbsp;Aum,nomcn fibi apofiolicum ufurpantes.cu nc-quaquam fint milTi.Subdolusenim opcrarius allnbsp;ud fingit amp; aliud agit, ficut amp; ifii fub fpccic fim-plicis prdicatiis Chrifti beluinam rapacitatcnbsp;contegunt. Tales ui placeant amp; placcndo accipi/nbsp;anc,neceire cftadulentur,amp; adulando decipiant,nbsp;ilia dicentes quplaccant,n qux expdiant amnbsp;dienti.Sunt itaqjoperartj iubdoli, dum fic opc-rant,amp; huiufmodi artibus transfigurant fi in apofio''nbsp;lof Chrifii, id eft.tranfmiAant i peciem fux falfita-tis, alfumendo figuram uerorum apoftolorum,nbsp;ut dum malitiacallide tegitur amp;figurafanditatisnbsp;ccrnit.po flint incautosdecigc.Etga ucris apoftonbsp;lis fimiles uolut apparerc, n accipio res ueftras,nbsp;ut me non accipientc,nec ipfi fc transfigurent innbsp;spoftolosucritatis.ut ita decipiant. Et non eft mirSnbsp;deminiftris latana:,fihoc faciani.Nam ipfifatanasnbsp;cut fcruiunt,transfigiiratfi it angelum lucis, id , aflu-mit prxclarumhabitum,amp; apparethominibus
*
utcredaturfanAusangelus.amp;ita dccipiat.Et cu fic fc transfigurat,opus nobis iudicarc C dignonbsp;feere, ncfallendoadaliqi*pniciofafeducat. Nnbsp;quando fenfus corporis faille, raentem uero nonnbsp;mouet uera redat fentcntia,qua quifep uitana unbsp;nbsp;nbsp;t
dclcm gerit, nullum eft in religionc periculuin* Vel cum fe bonum fingens ea facit uel dicit, qu*nbsp;bonis angelis cgruunt.etiaml credatur bonus,nbsp;n eft error Chriftianae fidei periculofus aut mornbsp;bidus. C uero p hc alina ad fua incipit duce-rCjtunccum dignofccrc, nec ire poft eum,magnnbsp;amp; neceflria uigilantia opus c.Sed nemo ptosnbsp;. mortiferosdoloseiuseuadere.nifircgatatcptueanbsp;tur deus. Et ipfa huius rei difficultas ad hoc utilisnbsp;eft, ut nemo Ipem ponat in Ic uel in alio homine,nbsp;fed in folo deo.Et qudoquidem fatanas(q intcr-pretatur aduer farius, qa humanae faluti aduerfa/nbsp;tur)ita fe transformat,C pollicendo bona humanbsp;nis afpcAibus lucis fe angelum fimulat,ergo magnttnbsp;nonefi,fi minifiri eius transfigurentur ut appareant e-lut minifiri iufiitlt;e, id eft, fipfcudo apoftolimenfinbsp;aniurlefociosapoftolorum Chrifti ,ut ita decipiant audientes. Quorum fatan miniftrorum finitnbsp;erit ficundum^eraipforum, quia in fine iudicabun--tur fecundum fimulatasaftioncs fuas, qui nonnbsp;propter dominum, fed propter fuum uentreirfnbsp;^rsedicaucrunt.fimulantes fe miniftros dci.Fininbsp;corum erit fecundum opera ipforum, quia ficut
cura uentris 8C opera quae pro uentre fiunt,intcr/nbsp;eunt.fic dCipfiintenbunt.
Itcrum dico; Nc quisme putctinCpien D '' j tern elfe. Aboquin uelut infipientem acd*nbsp;piteme, ut amp; ego modicum quid glon'er.nbsp;Quod loquor, non loquor fecundum de*nbsp;um, fed qualTn inj tia in hac fubffantisnbsp;glori.Quoniam multi gloriantur fecun^^nbsp;dum carnem,6C ego gloriabor.
Supra iam dixit,utinam fuftincretis modicS quid infipientiae mcx,8i nunc hocrepctiqquoninbsp;am fempcr proponit quod muliispoftpofitis^-fequatur.Quod ergo fupcrius propofuit,modonbsp;incipit narrare. Dixi,inquif, ut fuftincretis aligdnbsp;infipjcntiae.idCjgloriationismese;amp; nunciteruUtnbsp;dico, ut nemo puttt infipientem me ee in hac gloriadnbsp;one.qa non glorior ca intentione qua illi, led pronbsp;ueftra utilitatc.Alio^Hn.id c,fi non uultis me infbnbsp;pientem non putarc-dccipiic me non rc uera infip*nbsp;cntcm,fed uelut infipientem, dum uidcor me lauda-re,ut cr ego ficut illi modicum quid gforie^fecundun*nbsp;carnem.Modicum.quia in uobis,non in fenfunbsp;gloriatiom^. Non enim ucre adgloriamfuafl*nbsp;Apoftolus hxc loquitur.fed dolens ;quia fc cofl'nbsp;tempto falfos apoftolos glonficabt,cogitur in*
uitus bona fiia detegerernee inde reprehfibilis rnbsp;fed magis laudabilis.Nam iuftus quifquc fi in hu^nbsp;mili cogitatie permancnsjgt;exiftcntc caufa uelnbsp;lore bona de fe ucracia dixerit, intantum iufi*''nbsp;ria n receflit, inquantum ucritaie nullo mo^^nbsp;diferepauit. Apoftolus ergo multa de feforiW/Pnbsp;difcjpulorum xdificationc narrat,lcdhaccnagt;'''*
XL , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;y
ex fcruili timorc feruatur.Vcl infipientes fuffcr- C tisjCum uos ipfi fitis non quidem omncs,fed quiznbsp;daminfenfu diuinorum fapicntcs Vel infipientes iffrtiSjCum fitis fapientes,id eft, in hoc pro/nbsp;batur uos non efle I'apientes.quia libentcr fuffer-tis infipientes* Amicus enim ftultorum efficieturnbsp;firailis.nbsp;nbsp;nbsp;ucre ineo quod eorum peruerfitaiem
fufferre uultis. fapientes non eftis:quia tarn hebe tes eftis,quod hanc iniuriam fuftineiis,fi^uis illonbsp;rum uos libertate eugelij redigit in feruitutemnbsp;legis . Vel per partes oftendo qualiter fuffertisnbsp;infipientes. Nam fuftinetis iugum eorum fi quisnbsp;. ipforum uos in feruitutem legisredigcrc uelit:Sdnbsp;fi quis corum dettorrfljd cft.cii magna ingluuie bonbsp;na ueftra comedcs cOhfumit.'S fi ^i,id eft,fi aliznbsp;quislt;tcpit more accipitris res ueftras, quas egonbsp;Uobi^arccs accipere nolo-.Sifiquii talium extobnbsp;litur iattando fe de nofcilitatc generisUlIum quoc^nbsp;fu(iinetis:difiquifeorumcttdituofinf'lt;tciem, id eft,nbsp;cotumeliam impropcrrj uobis coram pofitusin-gerit, contemnens uos quia carnaliter eircuncifinbsp;non efiis 8C idola coluifiis, ilium ctiam fuffertis*nbsp;In faciem nanqj caeditur,in cuius os iniuria irrogatnbsp;tur.In faciem ergo uos caedit, qui conuicio^ iiznbsp;busuultum ueftrum feriens erubefcercfacit. Sc-cundum i^nohilitatem dico uos ita cdi, quam uobisnbsp;pseudo apoftoliobiiciunt,qa efiis cxgenere ido*nbsp;lolatrarum.-quoniam ipfa ignobilitatis obiedio*
quia efiis incirc5cifi,ac de fc glorianf qa funt ex fc mine Abrajfeprfertcs amp;noshumiIiStcs,uosnbsp;ita fufiinetis eos d nobis prxfertis,^uafinot infirminbsp;fuerimus in hac peirte,id eft, impotetes in hac gloria-tiecarnalisnobilitatis.Hoc eft,itapatiminiimsnbsp;caedi ab il]is,6d non ^obis,quafi no poflius fi-militer contemptoria uer ba uobis irrogarc, cx-tollendo nos de generc,d uos defpiciendo. Norinbsp;em infirmi ftimus in hac parte glori Jnfirn nannbsp;qgt; iudicabantur illi, qui de altjs nationibus appli-*nbsp;cati fucrtgeiri Abra. Sed nos in hac refirminbsp;iumus.quia de Abra fiirpe delccdimus.Cur ernbsp;go falfos apoftolos nWjis in hac earn is gloria prynbsp;fern's,in qua non fumus inferiores?
In quo quis audet,i'n infipientia dico,au dco C ego.Hcbri funtcf ego ? Ifraelitasnbsp;funtjSf ego. Semen x^bra funt ^ego*nbsp;Miniftri Chrifti funtf ego*
I Non fumus infirmi in hac parte gloriatiois, quia in quocuncplt;tdet eorum gloriari jdKdeonbsp;umiliter ego, hoc dico ininfipientiit, quia ternenbsp;ritas eft ut quis fc iadetWuc laudeq cum dicatfutnbsp;prmifimus)fapientia,laudei te alienus,^d no os pyoi/e.!?nbsp;tuumextraneus,amp; no labia tua.Sd iccirco in infinbsp;pientia dico me andere in eo,in quo audent hi, gnbsp;i iadant quod funt filrj Abra, ut jllos infipientes effe dcfigncjamp;glori ipfoit adnihilem. Vcnbsp;re in nullo fum lt;is i lifcfior. Quia funt ip fi HeM,nbsp;id eft, degenere Heber patriarch, cregofimili/nbsp;ter fum Hebrus getterc Sdlingua.Per interrognbsp;one enim SC refponfionem legendi funtifti ue
'40.
1.1.
CA PVT
dononpeccat,quia ueritatis tramite 8c attefta/ Uonecerta SC humili corde nonrccedit. Dixi,in-quit,mc uelut infipien^m : quia qKodlo^twfin huinbsp;r^Mtia glonie,id eft,in glonacarnisquam puttnbsp;lubftan tiam,on loquorfecundum (leK(,fc(l quafi in infinbsp;ptentirt. Secundum dcum modo non loquitur, qanbsp;3d carnis tumorem hc pertinent; ncc de inflatiznbsp;one carnis apud domin furgit gloria, apud quenbsp;fola humilitas gloriofa eft, fed quafi in infipietia*nbsp;Nonplcnam dixit infipientiam,fed quafi infipiennbsp;h. ueritas enim eft. Sed qa clatio uitiofa res eft,nbsp;ideo quamuis uerum fit quod dicitur, quafi infi-tarnen efi.unumquenqi laudarc fc,cum di ,nbsp; catfapientia:Laudct tc alicnus.i no os iu5: cxgt;nbsp;U'aneus,amp; no labia tua.Pl^na at infipientia eft,nbsp;fi fe falfis laudibus qs attollit.Illc enim de uero eftnbsp;fuperbus,hic de falfo ftultus. Subftantia tantuninbsp;gloriatiois in hac caufa carnalis eft,quia ficut flosnbsp;fcKni,itadeccdit gloria ifta. Velut in infipientia lonbsp;quor.Nam quia multigJoriantnrfecundumcarnem, idnbsp;eft, quoniam pleudo apoftoli nobtat fibi carnis uendicanr, amp; inde fibi defendunt generis prnbsp;rogatiuam,quoniam filij dicuntur Abra,cz egonbsp;glorwbor, quia amp; ego filius fum Abr^. Sed nihilnbsp;apud dominum prodeft filium clTc Abra,fi de-^tiuftitia uel fidcs Abra, quia fidcs eft qu falnbsp;uat,n propago generis Abra. Gloriari fe dici^nbsp;' fecundutn carnem, fed hoc infipienti dputt,
^tgloriana hanc exinaniai. Si. fe coaftum in lau- eft faciei percuffio. Et dum ipfi uobis obtredanc detnearnis crupifle doccat.Ob hocenim gloria-tur,utoftdat fe excellctius habereomniaetiamnbsp; carnalicer,in qbus pfeudo apoftoli gloriabant.SCnbsp;fic ipfe potius q fine falfitate Chriftum prdicat,nbsp;fiifcipiaz'S^ fufeeptorcs cius faluificentur.
Libentcr enim fuertis infipientes, cum fitis ipfi fapicntcs, Suftinetis enimfi quisnbsp;Uos in feruitutem redigit, fiquig deuorat,nbsp;fi quis accipitjfi quis extollitur, fi quis in fanbsp;ciem uos cdit.Sccundu ignobilitat dico,nbsp;quafi nos infirmi fuerimus in hac parte,nbsp;Dixi ut me uelut infipitem accipiatis,ut 8Cnbsp;*go modicum quid glorier fecundum carnemnbsp;NamlibfliterfMjferti infipientes, ideft.noncoadi,nbsp;ftd uoluntari) fuftinetis falfos apoftolos,qui noznbsp;bilitatcgeneris circuncifionc carnis glorian-*gt;, atque nofipfos ad infipientiam ftiam periraznbsp;f^'reconantur. Et quia non bona patientia fuffetnbsp;hs illos taliter gloriantes, iuftum eft ut me poti-Us fufferatis gloriantem: quia non pro extollen-tia mei, fed pro utilicatc ueftragloriabor, Illosnbsp;infipientes, id eft, fecundum carnei|^ glorian tesnbsp;fecundum carnem fapientes, fuffertis libentei*,nbsp;quodmirum eft, cumuos ipfi fitisfipientes, id eft,nbsp;cleftifapitia per dodrinam meam imbuti. In-de enim magis eftis reprehenfibiles, quia cum fids euangelica fapientiaper me imbuti, nunc li-benter fuffertis iftos deceptores, qui uos ad infi/nbsp;pientiam carnalis intclligenti obferuanti lenbsp;gis inducere uolunt-Suflinetis enimfi quis eorum ttoinbsp;x fiber tte Chrifti rrdi^'t in feruitutem le^is ,qu
-ocr page 280-XX nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;JI. AD CORINTHIOS
A ficuIijUt interrogctur,funt Hcbrxi? 8C refpondca tur,amp; ego fum Hcbr3cus.funt ipfi ijrdeliti? id eft,nbsp;degenere Iacob,qui Si. Ifrael diuinitus eft appeVnbsp;latus. ZT ego non minus fum Ifraclita, id eft, filiusnbsp;ciufdem egregq patris. Si funt ipfipme Rbraxi idnbsp;eft.non profelyti,fcd naturales filtj Abrax.CZ egonbsp;fimiliter fum fernen eiufdem patriarchs. Cur cnnbsp;go in hinihi prsferunt.in quibus ego no fum ilnbsp;lis impart funt ipfi miniri chrifli fecundum ^dnbsp;V dicunffer cgoueraciter fum Chrifti minifter.IpGnbsp;enim fc dicuntefle Chrifti miniftros, ut per hocnbsp;decipi t.fcd ego fine medacio fum minifter cius,nbsp;ut omnes quos potero ad cum pertraham.
Vt minusfapi'ensdico,pluscgo. Tn boribus plurimis, in carceribus abundant!^nbsp;us,in plagis fupra modum, in morti||ps frenbsp;quenter. A ludis quinquies quadragenasnbsp;una minus accepi.Ter uirgisca;fusfum,fenbsp;mel lapidatus fum,ter naufragium fcci,nonbsp;e die in profundo maris fui.
Sciendum quia iufti atqi perfei aliquando uirtutes fuas prdict,amp; bona qu diuinitus ac-ceperunt narrant, non ut ipfi apud homines fuanbsp;oftenfionc proficiant.fed uteos quibus prdict,nbsp;excmplo fuo ad uitam trahant.Vnde nunc Aponbsp;ftolus quoties fuftibus cis, quotics lapidatits,nbsp;quotics naufragium pertulit, quanta pro ucrita*
dico utminutfitpiens,quia n eft hotnin.s laudare ft' * ipfum. Vera de fedicens, minus lpientem fc JJ-nunciat, ut intclligatur edfedus in laudem fu -rupill.Nam qui fpontec3rcfert,quadlaudeinnbsp;cius proflciant,non fc fatetur infipicntcm.OftciVnbsp;nbsp;nbsp;*
dit ergo qu Gnt qu faciunt illS miniftr Chri fti plus cf qum funtreliqui prdicatorcs.Occanbsp;fione enim inuenta,omnium tangit perfonas,ct?nbsp;am apoftolorum,dolens quia gratia dei minor innbsp;ilJo iudicabatur,cum ipfe cadm operarctur,qunbsp;exteri apoftoli.C pro fide roaiora tolcraret exi-tia. Plus fum ego minifter Chrifti qum funt ali)
prdicaiorcs, comprobatus in laboribut plurimif,nbsp;qa plus illis omnibus gi minifterio prdicationisnbsp;cuangclic laboraui.Nam ipfi labor aucrunt,nbsp;fed ego durius Si multiplicius : quia 8C plura ad-uerfa pcrtuli,C pluribus gentibus prdicaui, nbsp;plura fcripfijSC ftipendium n accepi.Et in clt;rffri
fum comprobatus minifter Chrifti abundan/ tius qum illwuos mihiprfcrtistquiafi ipfipronbsp;minifterio predicatiis fucre in carccrc, ego tamnbsp;fpius 8C diutius.Et in pUgit fupra modum eor, uelnbsp;fupra mod human uirtutisiquia fiilli cfi funt,nbsp;ego tamenetrocius Si multiplicius. Et in mortibufnbsp;frequenter,quu fpc cruciatus lum ufij ad mon^nbsp;^20 ludteif accepi quinquiet quadragenas una mittUf^nbsp;culfioneSjid eft,quinquies flagellaus fiim ludx- ,nbsp;is fecundum legem Moy fi, quafi tranfgreflbr Ic-gis,quia nouam gratiam prdicabam,accipienSnbsp;fingulis uicibusplagastrigintanouem. Preccpiflnbsp;quippe legis erat, ut quando iudices dclinqucn-tern uerbearcnt.ita modum uindidtempcra-rtjUtplagarum modus quadragenarium numnbsp;rum non cxccderet.Vndc ipfiunam perculfionnbsp;quafi projnifcicordianthi condonaucrunt innbsp;unaquaq? ex illis quinqj uicibus,quibus me ucrblt;nbsp;rauer unt.Ego ter uirgis citfus fiirn gentibus.Gcut innbsp;Philippis. ego ludis femel lapidatus funi in Ly-ftris.Ego ternaufragium feci,id eft,periculum nauisnbsp;fradx pertuli dum maria tranfnauigarc,ut mul-tis gentibus cuangelizarem.Poflcnt hxc naufra-giaforfitanintclligi cotigiffeinilla nauigationc,nbsp;qua Romam ucnit Apofiolus: fed quando fcrit^nbsp;bat hanc cpift-olam,nondum afeenderat Hierolhnbsp;lymam.ubicaptuseftludisjamp;poft Feftonbsp;prxGde Roma miflus.Nam in fuperioribus epi-fiolx huius multalocutus eft Corinthijs de prsfnbsp;paraticdcemofyn, quam portaturus crat innbsp;ierufalcm.Omnes ergo tribulationesiSCpriculanbsp;qu commemorantur in hac epiftola,prius acd'nbsp;derunt qum iret Hicrofolymam.Non autem J*nbsp;guntur omitain Adibus apoftolorum, quia 8^nbsp;ibireperiuntur multa,quxin his cpiftolis nequ^nbsp;quam apertecommemorantur. Nam amp; hoc 4,
fubiugit, nefeitur quando fadum Gt: node
in profundo maris fui. Quod tarnen iuxtaliteraf^ intdligcndumeftjideft,quia Apoftoluscafual^nbsp;quodcucnicnsinprofundum maris,die Gmulnbsp;node ibi demoratus Gt, ac deinde liber ad tei^*nbsp;dco gubernante redierit :undc Si nunc cterad*nbsp;Ulna miracula adfcribtur,quod homo t3to
te fuftinuir,quod ad tertium caelum raptus.quod in paradifum dudus fit, Corinthijs narrateur eo^
B rum falGs proedicatoribus fenfum aucrtat.ut d innotelceret qualis ipfe efletjlli eis uilefcercnqqsnbsp;ab cis cognoucrat inique uenerari.Quod perfetSinbsp;cm faciuntjid e.cum uirtutes proprias loquun-tur,iihoc quocjj omnipo||ptis domini imitato-rcs funt, qui laudes fuas hominibus loquitur utnbsp;ab hominibus cognofcatur. Nam cum per fcri-ProK.?. ptum fuamprcipiar,dicens;Laudet tcosalvnbsp;cnura,Sd non os tuum,quomodo facit jpfe quodnbsp;prohiber? Sed fi uirtutes fuasomeipotens dominbsp;nus taccret, eum nullus ^gnofceret : fi nullusnbsp;agnofccret, nullus amarct: fi nullus amaret; nullus ad uitam rcdirct. Vndeper Pfalmiftamdi-pfahttdtO citur; Virtutem operum fuorum annciabit populo fuo.ut det illis hacreditatem gentium.Virtunbsp;tes enim fuas annunciat.non ut laudibus fuis ipfenbsp;proficiat.fcd ut hi qui hc ex fua laude cognouenbsp;runt,adperpctuam hreditatem uenit.lufti itanbsp;cj Sdperfedi etiam cum uirtutes quas habcnt,in/nbsp;firmis loquuntur.rcprehenfibilcs non funt : quianbsp;per fuam uitam quam r^erunt, aliorum animasnbsp;ad uitam qurunt. lurc ergo Paulusuirtutes j)*nbsp;prias Corinthijs narrat, ut cuius meriti fit apudnbsp;domin,illis innotelcattquatcnus mcritS cius conbsp;gnofeentes, dodrinam eius per quam faluentur,nbsp;libenterfufcipitzamp;falfosapoftolos per quos fc-ducebantiir,refpuant.Ipfi(inquit)gloritur fe eficnbsp;miniftros Chriftijicet in ueritatc n fint cius mi/nbsp;niftri.amp;ego ueraciter fum,quod illi fe efle fingr.nbsp;Erp/f etiam quraipfi,fum egominifter Chrifti,nbsp;uel plufquam cacteri pracdicatorcs Chrifti.Et hoc
-ocr page 281-CAPVT XI.
|
porefub und is re ten tus,ne que ci r cun ftanti bue undis prxfocari.nec beluis maris deuorari ponbsp;tuerie. Quid eft cnin]tnirabilius,Pecr fup aquasnbsp;anibulalfc,an Paul fub aquis die ac noc uixif-Tc.^Quod ft in utriulep apoftoli tam diftmili mira*nbsp;culo aJiquid myfticum rcquiremus.Paulus n fonbsp;lum tertio nautragus.fed etiam node Si die in j)/nbsp;fundo maris pofitus.atip ubitp protedus amp; libe-ratus dno,Ggnificat iuftos de omnibus periculisnbsp;diuinitus eruendosmec tantum de tentationibusnbsp;cxtrinicusingruentibus faluandos, fed etiam ftnbsp;mortui ipftus uidcrenturgurgite dcprcfli.at abnbsp;humanis rebus abfeonditi, nihilo minus uirtutc*nbsp;fui conditoris eos eile reupeandos ad uit.Petrusnbsp;Uero fuper undas uento cmocas inccdens.fednbsp;ubi ob timorem mergi coepit,dexteraChrifti er;nbsp;us,fignificat eofdem iuftos omnia impio^ tentamenta ac perfequutiones diabolico inftindu ft/nbsp;bi illatas, fideinuida fuperare 8C calcaremcc pofnbsp;feomninofeculifludibusimmer^i, q prfentisnbsp;lmp dei ctempltur auxilium, qui etfi ut hominbsp;nes aJiquando titubauerunt.mox diuinitus eredinbsp;confrmentur.Poft haec memorat Apoftolus alianbsp;pericula, uariosep labores, ut fe tcrWa marilp pronbsp;Chrifto ucxatum fccundum carncm oftendat,etnbsp;Mn omnibus locis ucl in omnibus afflidion mt^nbsp;disfe pro euangelio laborafledoceat.Ait enim: In itineribus fpe, pericuHs flumfnuni,^ pcriculislatronum,pcn'culisexgcncrc,pc*'nbsp;riculis cx gcntibus,pen'cuh's in ciuitate.pc^nbsp;B ficulis in lblitudine,pcriculis in mari,pcri*nbsp;culis in falfis fratribusu'n labore ^rumna,nbsp;in ui'giliis multis, in fame amp; fiti, in ieiunqsnbsp;multis, in frigorc c^uditatc. P,rtcr ilianbsp;qua: cxtrinfecusfunt,inftantia meaquoti*nbsp;diana, folicitudo omnium ecclefiarum.nbsp;Quisinfirmatur,amp; ego no infirmort'C^isnbsp;fcandalizaturA ego non uror s' |
^Srpein rtifritwprobatusfum(inquit)minifter Chnftiipericttlii flumiiium,qux pcrtuli.quia du femnbsp;ptr de loco ad locum pergere, ut nomen Chriftinbsp;^biej! manifeftarem.frcquterinueniebam fluminbsp;.qu non fine periculo tranfirc poteram. Et pcnbsp;itKlitUtroiww.qni diabolus inuidensitinerimeo,nbsp;latrones mihi excitabat, cum nihil ferre quod la-trones cuperent. Et periculis ex genere meo.i.ex lu-dis.gmift^plufqu ctcrisapoftolisinuidebt,nbsp;me femper interficere quaerebantiquia fortiusnbsp;euidentius exteris noua gratiam abolitioncnbsp;Ueterisobferuantiprdicabam,ciftn prius fuifnbsp;fm mulator legis amp; perfequutor fedatot} granbsp;**-Et periculis ex gerttiHr.quia amp;gentiles me qu-tebtocciderejapterdeftrudion idololatriac SC nbsp;prdication unius dci.Et periculisineiuitate, ficutnbsp;Ij. Ephefo ubi ^pter defenftone Dianxcumim-petu cucurrerc unanimiterintheatru.Si cuellnbsp;intrare in furent popul ut paiercr martyri.nnbsp;permifert difeipuh gt; Et periculis infolitudine^qsdnbsp;erraccrjp jifuj fymnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;periculG ucl bcnbsp;fti]S,ucl ab hominibus, uel potus uel j cibi pe- Cnbsp;nuria.Et periculis in rouri.qa amp;ibi uel ab homnibusnbsp;uel ab indigtia ul tpeftatibus ptuli pericula.nbsp;Nam amp;ccfleminGrcia,fadfunt mihi nfidifnbsp; ludis nauigaturo in Syri.Etperieultjinfsls fritnbsp;tri^Mt.i-qui Chriftianifmum fufeeperant. Si- luda-ifm non reliquerant.fed lege carnaliter obferuanbsp;bant.amp;S me perfequebantur co quod^rxdicatonbsp;Chrifto legem iam ceffare dicerc.Fuerc lfj falnbsp;fifratresjcutDemas cHcrmogenes qui dilexe/ t-Tm. 4nbsp;re hoc ftculum,5^ nunc talibusplena eftecclcfia tgt;Timcdtnbsp;Ctera cnim pericula quiclcerc poflunt,periculanbsp;ucro falfs fratribus quiefccre ufq; in finem fecunbsp;li non nouerunt. Item ^battis fum minifter Chrinbsp;fti plufquam exteri i labore manu quo quxrebnbsp;uidum,cr arumna.id cft,moleftia doloris uel paunbsp;pcrrtfcis.Et in uigilijs mu{t,quia non folum diebusnbsp;id Sc nodibus pr{dicabam,amp;cairfa orationis faenbsp;pe uigilabam, atq; manibus mcis opus aliquod.nbsp;undc uidum haberem, nonnunquam per nodnbsp;faciebam.Et infattieac/ti,quia dum nihil difeipunbsp;lis acciperero.neccffc erat ut per inopiam fam 3Cnbsp;fitim tolerarcm.Tuneetiamfameacftilabor.a-bam, quando perfecutores meos frequter de lonbsp;CO ad locum fugicbam.Et in ieiunijs mtlt;kis,quia fx-pc ieiunauieo quod non haberem quod edcrcm.nbsp;Spe etiam fpontc me leiunrjs maceraui,caftigsnbsp;corpus meum dC feruituti fubijciens.In frigore eii^nbsp;am CJ-nuditate laboraui,dum tenuitas ac dilf uptionbsp;ueftium mihi effet in hyetne. Ethc omnia pronbsp;Chrifto pertuli,cuius fumminifier. Sed pneter il-h iJUie extrinfrcusfunt,id eft.prxtcr ilia mala qu exnbsp;terius in corpore tolero, angit me ^uotidictnct infiiUtnbsp;t.ameu.qux nec u?j hora remittitur.Et qux ciftl-laifolicitudo ftmul omHltin ecclearutn, quia qotidienbsp;infto lolicitudini falutis omnium.qui funt in uni-uerfts eccleffjs. Verc magnam de his fempc|^,e ronbsp;folicitudincm.Nam quis fidelium infirmaturmde^nbsp;uelinconfcientia,uel in adione, tyego non infrmorfnbsp;ideft.non^pttiorilli amp;condefccndo, ut pofiimnbsp;infirmitafieius qu u^utme dolco,adhiberemenbsp;dicin'it^aijJc4d(tIis:atKr.i.pedibus adion offennbsp;dit.ut curfiis boni operis cius retarder, uel etiamnbsp;ipfc cadat in culp, fiue aliquo errorc turbetur fides eiuSjCZeg non urori.i.zelo dei inflammor.'Valnbsp;de cm mensmeacruciaturigncfpiritaliszeli.dSnbsp;infirmos quof^ xterna deferere, amp; rebus teporanbsp;libus deledari confpicit. Vror ftcut aur ad purnbsp;gationcm ign ptj doloris.qm affedusifte magisnbsp;purgat.qa decharitate ucnit. Quanto cm maiornbsp;charitas,tanto maiores giag de pcccatis alicnis.nbsp;Non enim uror tanqirafccspecctibus.fed rangnbsp;dolens pro illis. Vndc feript eft ;Qui apponit fei Ecctt.t.nbsp;enti,apponit dolor.Enumeratitacp (ficut ledSnbsp;eft) Apoftolus bella qextrinfecus tolrt,dicens:nbsp;Periculis flumin,pcriculis la tron, periculis exnbsp;gencrc.pcriculis ex gctibus, periculis in ciuitatc,nbsp;periculis in folitudinc,periculis in mari,periculisnbsp;in falfis fratribus. In hoc at bello quot ctra ad-uerfari fpicula intorqucat,adiungit:In laborc 8Snbsp;xrumnagn uigilijs multis,infame dfiti,iniciunij |
JI. ad corinthios
|
A tnultisjinfrigore nbsp;nbsp;nuditate.Sed inter tote er ta* mina deprehenfus, dicit quto uigiliai^ rhunimi-ne etiam caftra euftodiat. Nam pofthc exterio raq narrauit,protinus interiora coepic dicere.fubnbsp;iungensiPrxter ilia quj cxtrinfecus funt,infrrianbsp;mca quotidiana.folicitudo omniS ccckGar.Ec-ee in le bclla for titer fufcepit. tuendis fe proxi-mis miferkorditer impdit.Narrat mala q patit,nbsp;fubiungitbonaq impartitur.Pcnfemus ergo eunbsp;ius charitatist plus de utilitate proximor5,g denbsp;ia af flilt;Sione curare.Penfemus cuius laboris fit,nbsp;uno eodemfj tcporc foris aduerfa tolerarc, C intus infirma j)tegere.In fe cm ctenit uulnera corporis, amp; in alijs lnat uulnera cordis. Valde autnbsp;minoris laboris eft aut docere ci nihil tolras,aucnbsp;tolerarc c nihil doces.Scd ApoftoJus ad utrc^nbsp;fe folertcr extcdit,ga Geexteriora bellafu^pit,nbsp;ut folicitc cogitet ne proximor interiora lacrenbsp;tur. Vnde nonimmerito plusobus fe laboralTcnbsp;fatet.Quis iraep huic in honore aliqu audeat pponbsp;nere,g cftis prxeft in labored Qui C fubiungit:nbsp;Si gloriari oportet, qu infirmitatisnbsp;mc funt gloriabor.Dcus amp;(. pater domininbsp;nollri Icfu Ghrifti fcit,qui cft benedidus innbsp;recula,qudnon mentior, Damafci prponbsp;fitus gentis Aretha: regis,euftodiebatefubnbsp;Damafcenorum,ut me comprehen*nbsp;deret. Et perfeneftram in fporta demifliianbsp;fum per murum,6C fie effugi manus dus B nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;si gloriari oportet,non expedit quid. Si opor |
tct(inquit)gloriari,ficut C oportet pro uobi8,glo ri(t6or,non in pottia ucl generc.fed in his ^ult;e intnbsp;me^,id ,in pafGonibus quas Chriftonbsp;patioi^licet hoc uideatur qj|iedio.Si cnim gloriznbsp;andum cft Chriftiano,in humilitate gloriandumnbsp;cft.de quacrefeit apud deum.Sed pfeudo apoftonbsp;li qaflonhabenc mrita paflon, inquibusglorinbsp;ari pollintjgloriantur in fublimitatc generis. Nenbsp;atme putctisaliquidfalfi diccrcjgde uobis ad-hibeo tefte ueritatis.Deusenimqui nouit omnia,nbsp;ipfe leit quia n mcntior.Dfttr,qulfcdmhumani-lat Chriijdeus eius efi:cr fedm diuinitatc eius,nbsp;cft pater ipGus.ipfc quieftbenediflus in omnia (cuta,nbsp;Jcit.i.fcrt mihi teftimoniqHdwo mentior in obusnbsp;fupradiisjuel in hoc quod lubiungo. Qiia etiam poft conuerfion meam dum efiem Damafci,nbsp;prtepoftut gent Arethte regis euodiebat ipfam ciuita-fem.i.portas eius,utmecomprchenderet quatenus inde placcrctiudxisq mihiinfidiabantur,amp;diligsnbsp;in officio fibicredico ui(^rctur,fi cum que perturnbsp;batorc audirctjcaufa qetts interficeret.Portas cu/nbsp;ftodicbaf,quia me in ciuitate efle nouerat, fed in-uenire n potcrat.uel quia intus me comprehen-dere nolebat,ne uiolaret ius ciuitatisEt intrim e/nbsp;go per feneram in f^orta demius /m fratribus pernbsp;nturum,cr ce^ugimanuseius.Non itafugic Paulus,nbsp;fugere lkt mercenarius rclinquens oues lunbsp;po uenicntbquia lupus ille noues,ldiplum panbsp;ftorqrebat.amp;idco paftor fe ipfum utilitati corunbsp;fugiendo feruauit, Ncqi co recedeote deferta eftnbsp;eeelefia, q ibi crat, neceffario minificrio: fed ab a-Irjs fratribus ibid c5ftiiutis,quod oportcbal im-pletum eft. Eis quippe uoloetibus hoc Apoftolsnbsp;fecit,ut feipfum fruaret ecckfi, quem propricnbsp;perfequucorillequrebat Quandoenim quif-qu prsclatorum ccckf fpccialiicr pcrfequu-toribus quritur,tunc debet ille fugcre,fic tam,nbsp;ut ab alijs qui n ita requiruntur,n deferatur ccnbsp;clefiarfed praebcant uerbi cibaria conferuisfuis,nbsp;quos aliter uiuerc non poffe noucre. Cum autemnbsp;omnibus fimul inftai cmunc periculum,tc autnbsp;fmul ocs.i.prxlati amp;fubditi ad alia loca tranfet,nbsp; aut fimul os ibid mancant. Nccefle eti eft ut pnbsp;omne qd agimus,in mtis trutina poft hinc ponbsp;dus laboriSjillihc frudumcrcedis penfemus. C3nbsp;cm pdus laboris frud retributionis fugat.tuc,nbsp;laborc quifqj innoxic declinai,dum m fe in alrjsnbsp;excrceat,in gbus lucro frudupondus laborisnbsp;uincat. Cum uero fubfcquente qutitate frudu,nbsp;mnfura laboris aut quat aut uincitur,tc labornbsp;n fine graui Alpa dcclinatur. Propterea dodornbsp;egregius cum Damafci ualdcobftinatas mentesnbsp;perfequtium cernerct, eorum noluit aduerfitatinbsp;confligerc :||uia amp; femetipfum quem profuturnbsp;multis nouerat,uidit polTc refccrc,amp;aut nullis fenbsp;illicaut paucisprodefle. Scceffiim ergo certa-lnbsp;Aline petijt,6^pugnaturum felicius ad alia fc bellanbsp;feruauit.Non eih loco uirtu8,ld locus uirtuti de/nbsp; fuit.Et idcirco fortiffimus miles ab obfidionis an*nbsp;guftia certaminis campum qufiuit.ubi amp;myfti-cumaliquid pfignatcft. Nam hoceffugij genusnbsp;ufi^hodicin eeelefia feruatur,qn quisantiqui honbsp;ftis InfdijSjUel huiuslcculi laqueis circ5fulus,fpeinbsp;fidei^ fumuniminc faluatur.Murus cm Dama*nbsp;fei qu fanguin^ bib^s interprctatur,aduerfi*nbsp;tas lculi eft.Prpofitus Damalci,pfcquutor ali-quis potensin hoc mundo. Rex Arethasqintcr-pretafdefeenfio, diabolus intelligit.Sporta,qiutinbsp;cis palmisljj lokt conficijfpei fdeilt;]jconiundionnbsp;defignat. luncus cm uiriditatem fidei, palma uc*nbsp;ro Ipcm uit tern Ggnificat. Quifquis ergo ftnbsp;rouro aduerfi taris cindum uidet,fport uirtutis 4nbsp;cuadat, fefiinus afeendat. Apoftols uero poft^nbsp;hanc cuafioncm fuam rctulit,protinus addidit. CAPVT XII. I gloriari oportet, non expedit qudc* si gloriari oportet-i. fi idco gloriand mihi c 3 cuafi manus pfequenti amp; inlditi ppetrati^ homicldijimmunes.nocxpeditgdgloftarqr qgt;nbsp;gloriat morte fe euafilfe, q pro fide inferf,gni'nbsp;cat inane ueri Chrifto pati. Vel fi^pter pft^*nbsp;do apoftolos oportet me gloriari in hac gloriat*'nbsp;one mea amp;in fupradidis,non tn expedit propt^^nbsp;fuperbi,quia cxhumilitatecrefcimus,amp;auxiJ*ynbsp;dei mitibiis J3ficif,n elan's. Non expedit quitlfnbsp;fed tn propter ueftra utilitat nccclfe eft gloriab'nbsp;Vem'am ant ad uifiones amp; reuelation^nbsp;dni. Scio homfne inChrifto ante annos 9*^nbsp;tuordecim Q fine in corpore, fine extra clt;^nbsp;pu,ncfcio, deusfciOraptum |
CAPVT
A uf ad tertm c:I,Et fci'o huiufccmodi ho nin(^fiuc in corpore, fine extra corpus,nenbsp;lcio,deus fciO qthraptus in paradifum,ecnbsp;audiuic arcana uerba qu n licet ho loq
nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;s Hadcnus(inquit)narrai tribulaiiones amp; pc
ncula,de quibusme dnseripuit. Si ncnarrdo ucni ad Uipoms Cr reuelationes domini.i.id fecreta qu^nbsp;Genc.41. de domino uidi Caperte intellexi,n ut Pharao,nbsp;qui uidit feptem fpicat uifionem Si non intellc-xit,quia n eft rCuelatm quid fignifcarent. EgOnbsp;enim myfticas uifiones afpexi,5c reuelante dominbsp;no quid in his fapienticontineretur,intcllcxi.Etnbsp;audite uifiones.Scio hominem amp;c.Oftcnditquc)nbsp;lubleuatus eft, ut perinde quanta 8C qualia fint qnbsp;illi oftenfa Si dida iimt, poflnt intelligi, ne ficutnbsp;quibufd uidebatur,iunior cateris apoftolis creznbsp;deretur.Dc feipfo enim quafi d e alio loquitur,utnbsp;adantiam caueat, quia hoc refert quod ad laudnbsp;maximam pertinet. Et quid inde prit ueritati,nbsp;quando amp;res ipJ diciiur,iSC mod^ quodam dicenbsp;di iadiia deuitatur.^Seto (inquit)ljofief in Chridnbsp;cxiftcntcm (tfjtc annot quatuordecim raptu ufepuad tertium ctehon.Ex quo ica raptus eft poftoJus,ufquenbsp;ad tpus quo fcripfit hanc epiftolanr,cpleti funt ]nbsp;^^janniquatuordecim*Qϒideoannotait,ut intel/nbsp;nbsp;nbsp;1
ligerctur multomaiorismeritiecdumiftalcrihg nbsp;nbsp;1
et,g fuerat dum ea uidifietiamp;quia non iadantia, nbsp;nbsp;1
fed nccefltate diccret, qu per tot annos tacue-^ 1 at.Scio(inquit)hominem raptum,/tew corpore,nbsp;nefeto ,ue extra corpus.i. fcio quia raptus eft homonbsp; illc.fed nefeio Utrum c corpore,an fine corpore*nbsp;Hoc ncfcio.dettf pft * id eft, lolito mihi iuramentonbsp;Uobisiftudconfirmo.Iuratioenim eft quod dicit,nbsp;deus fcit.Huiufinodi hominem fcio raptum ufcnbsp;ad tertiumcl. Et[cioHuiufcemfdihominemraptumnbsp;in paradifum-Bis enim raptus eft h ilie.i.in tertiumnbsp;elum Si rurfus in paradifum,de quo dns latro-ni promifit, Hodie mccum cris in paradifo Jgnonbsp;auitautemutrS qn fie raptus eft,irt corpore fue/nbsp;Ht, quo eft aia in corpore cum corpus uiucre dicinbsp;iir,fiue uigilantis,fiue dormientis,fiue inextafi nbsp;fenfibus corpis alienata, an ono de corpore exienbsp;Ht, ut mortu corpus iacerct, dottcc perada i lianbsp;lemftrationc mbrismortuis anima redderet,nbsp;n quafi dormiens cuigilaret, aut extafi alinanbsp;denuo rediret in fenfus, fed mortuus ono rc-niuifceret.Dc tertio at clo multa polTunt dici*nbsp;f'Jou cm funt ordines angelor, qui iuxta Dio-nyfi in tre# ternas difiindtes diftributi funt.Prinbsp;ma em triplex cor difpofitio.i.illa q terris uicinbsp;nior,cftat ex Angelis d Archangels ScPrinci*nbsp;patibus,mediaueroexPotfiatibusetVirtutibusnbsp;Dominationibus, iuprema at ex Thronis Sinbsp;Cherubim atqj Seraphim* Prima igit dilpofitio,nbsp;prim cl rede pt accipi:lcda uro fedm exnbsp;Hm.tertia at teni Cl.Apoftolus itaqiraptusnbsp;Hterti cl.intelligitfuprcmis angelor chorisnbsp;pterfuiiTe.i.int agmina Seraphim fiue Cherubimnbsp;fteretadei uidiffc.Qui inparadifum raptus eft,nbsp;nue terren,fiue cleftiCZfWdwtt ibi dreana uerbai
XIL nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;
intimationc de fecreta dei' eflnta,^z ttlifrtho -mini lo^w.i.qux non licet ei pandere ulli mortaliQ, C ucl qu nullu homopoteft in hac ita log. Velnbsp;per tres cxlos tria genera ifionm intelligamus:nbsp;primucotporalejcdm fpiritua]e,tertiuin intellcnbsp;duale i Ecce enim in hoe no pracepto,culegit,nbsp;Diligesproxiitotuum ficuiteipfum.triaotcur-runt genera ionum.num per oculoS, qibusnbsp;ipfJiteridehtur:altcrutn perfpiriltn homi/nbsp;his,quo pl-oximus C abfens cogitatur: terti cx~nbsp;lum per cocurfum mentis,qUo ipfa diledio intelnbsp;ledacfpicitur. Corporali enita uifione ideturnbsp;tl Sc terra SComniacorporeisoculiscofpicua.nbsp;Spiritual! uifione eernuntur infpiritu corporalesnbsp;imagines j Gcutfarpe per coghitionc uoluimusinnbsp;animo fimilitudines rerum corporalium.Intelle-du^ uifione eernuntur illse res, quac n habentnbsp;ima^nes fui fimiles, ficut eftcharitas, gaUdiutn,nbsp;pax,patitia,SC ctera huiulmodi.Praefitior aunbsp;tem eft uifio Ipiritualis g corporalis, C rurfus p-ftantior intelledualis.Quod cnim nonitnaginali'nbsp;ter,fcd ^prie uidetur amp; n per corpus, hoc ea inbsp;fone uidetur.quoscsEtrasfuperat.Corpofcnbsp;uifioneuiditBahhafardigitosmanuslcibentisinnbsp;pariete.Spiritali uifie uidit Petrus uas plnum quot;^^***nbsp;diuerfisanithalibus. Intelledualiifonc uidetrnbsp;fapientia,ueritas,charitas,Cipfedeus.Quapropfnbsp;ft hoc tertium uifionis gcnus,qd fuperius eft nonnbsp;folum omni corporali, qo corporis fehfus corpore ftntiuntur,fed eti otnni illo fpirituali genenbsp;re quo fimilitudinescorporfpiritu,ntnteeer j)nbsp;nuntur,tertium cxlum appellauit ApoftoJus, innbsp;hoe uidetur claritas dei n per aliquam corpora/nbsp;liter uel ipiritahter figuratam fighficationc,t^-quam per Ipccul in nigmatc,fed facie a^ facijnbsp;perfpeciem fcilicet,* a desquicqiiid quantul-cunqj cum mns qu non eft quod ipfc,etiam ab fwwnbsp;omni terrena labe mundata,ab omni corpore SCnbsp;fimilitudine corporis alienata SC abrepta, capcrcnbsp;poteft. Cragt noncredamusqod ttoapoftonbsp;Jo,dodorigentium,rapto ufqjad ifiam excelknnbsp;tiflimam uifionem,u#lucrit deUs demonftare i-tam,inqua poft hc uit uidendus eft in aternfnbsp;Et cur non dictur ifte paradifs.excepto illo,innbsp;quo corporaliter ixitAdam^Si efh proprie qui/nbsp;id nemorofs locS,tranfIato autc uerbo omnisnbsp;etiam fpiritualisqafi regio.bi anim beiie eft^nbsp;merito paradifus dici poteft, n folummodo ternbsp;tium C3elum,quicquidilludeft,quod^fedo magnum fublimitcr^ prclarum eft,fed etiihiplbnbsp;homineltitia quxdambonconfcicnti,para/nbsp;diius cft.Si ergo prim lum rde accipimus gnbsp;herali noie hoc oc corpore,quicgd eft fup aquasnbsp;amp; terr,fc3m atirt fimilitudine corporali,quod
Ipiritu cernif j fict illud nde animalibs plcnuS inextafiPetrodiftusillefubmifluseftitcrtic-roquodmtc cl|5icitr,ita Sc fecreta 8c remotanbsp;SComnino abrepta lnfibus carnis atqj mdata,nbsp;tea quih illoclofunt,SC ipfam dei fubftanti/nbsp;am, uerbumqj dniper quod fadafunt omnia, in pftlitnbsp;charitate Ipiritus fandi ineftbtliter akat tiiderc
-ocr page 284-JL AD CORINTHIOS
|
A SC audire,nonincoi^ruter arbitratnur ^illuc Apoftolurn eflc raptum,amp; ibi fortaflis cffc paranbsp;difum omnibus meHorcm,amp;( dici oportec) panbsp;radifum paradifj^. Ncc contrarium cft huic in-. telligentiillud quod Moyfi dominus ait.N uinbsp;* dbit me homo uiuet.quia neccfle cft abftrahinbsp;ab hac uitamente, quando in illius inefFabilitatnbsp;uifionis afTumicur.ficut Apoftoli mens diuinitusnbsp;rapia cft lt;* hac uita ad angelicam uitam.anteq gnbsp;iRamcmunem mortem carne foJueretur.Etibinbsp;perfrus deialloquutione,audiuicine'abilia ucr/nbsp;ba qu non licet homini loqui.Ideo cum prxdi-caretjdixit qd poflet hoibus dici,6d tenuitapudnbsp;( qd n poflt dieu Ergo audiat id qd poHumusnbsp;mente cprehendere,amp;; id qd non ponumus crenbsp;dat.Si illi diccremus.rogamus tc,cxplica magni-tudineipus,nne forte rnderetnobis.n eft ualnbsp;de magnus que uidi, me pote explicatif Prohui'ufcemodi gloriabor,pro me au* t nihil niSin infirmitatibusmeis* Netfinbsp;uoluero gloriari,nonero inlipiens, Veri*nbsp;caeem enim dicam Parco autetn, ne quianbsp;me exiftimet fupra id quod uidec in me,nbsp;autauditafiquid ex me. Pro huiufeemodi homine ucl uic glortor,id efi, commendabo me, fed pro me filio Abra uclnbsp;circuncifo mbil gloriabor, nifi ininfirmitatibutmeif,nbsp;id e,in tribulatioibus quas patior.Pro huiufmonbsp;di homine,id e,qui tam dignus e deo,ut ad hacnbsp;3 uionum cxcellenciam fubleuaretur, gioriari fcnbsp;dicit, C nonuult aperte dicerc quodde feloquinbsp;tur,ne laudare fe uidcatur.Et Gc pro fe nonglorinbsp;atur.dumn aperte de fe profitetur.In infirmitanbsp;tiftis at gloriatur.qa cxponcre prefiuras palTionbsp;' num^inGrmitatesangufij? non uidetur glorinbsp;ofum,fedflebik.ldcirco in hisfecure fefatei gio*nbsp;riari^icnsquia ad perfedum perducunt cxlcinbsp;umremunerationum. Quid cm tamgloriofumnbsp;infutuijt Chriiano, qum cxitia pro Chrifioihnbsp;lata narrare?Pr io homine glorftbor.nonpronbsp;me.Nrfm etiam uoluero prt^e glorwri,id e,me*nbsp;ritum mcuqd apud deShabeoj:fitcri,nwierow^nbsp;piert in hac gloriatione,licet quibufd uidear eGe.nbsp;Non em falfa loquar,fed ueritatem de meipfo Jica;nbsp;amp; ideo non in meipfo,fed in ipfa ueritate qux funbsp;perior me efi.humilitcr 8C ueracif gloriabor. Etnbsp;de pluribus quidc adhuc gioriari potcr3,fed par-co,id c.parce refero,Mc quifmeexiimetfupru id quodnbsp;uidet W me, id efl J ne quis me putet cxccllcntiorisnbsp;efle natur qum fuis oculis comprehendere uanbsp;leat,amp; incipiat errare in,credcns me diuinamnbsp;uelangelicam habere natur,cutiniqui demenbsp;Barnabadicebant, drj fimiles fadi hominuranbsp;defeenderuntad nos.llli enim exiftimabant nosnbsp;, efle fupra id ^duidebant in nobis.quia cu uidc-rentin nobis terrenum 60 mortale corpus,exifli-mabantnos cleflcs immortales. Si propter*nbsp;ea parco gloriari,ne plura rctulcro, putet qfJgnbsp;mceflefupra id qduidetin me,id efl,fupranatU'nbsp;rarahuraanitaiis quamcernitin me: out fupra id |
quod dKtflf ab alqs dli^utd referri ex we. Vel ne^s C exiflimet fupra id quod uidet in mc,ue audit denbsp;me,ideft,nc quis me arbitretur ultra gloria menbsp;tendcrequam limes meritium admittit.Omenbsp;lndi non iium gloriam fupra mod fu omhlnbsp;no non appetunt, ld cti hoc ipfum uideri refu-giunr.quod elle merucre. Vndc nc pracdicatornbsp;egregius contra plcudo apoftolos loques, d uitnbsp;ttes eximias opationisfu difcipulorumerUnbsp;ditione narraret,dum tot pericula tolerafl coa-ceruata pfecutionc deferiberet, amp; poft hc uflpnbsp;ad terti cacl, rurfum'qj in paradifum raptum fenbsp;efl'c memoraret, ubi tanta agnofeere potuiifet,nbsp;*quta log oino n poflet, cratde fc adhuc fortafnbsp;fe mirabiliora loquutuMis, fed ab Humana laudenbsp;alta cGderatie l tperans,fubdit:Parco at nenbsp;gs me exiftimet fupra id qd uidet in mcgt;aut audit aligd ex me.i.ne cetera dixero, putet me alinbsp;gs elfe fupra natur human infirmitatis,c5 n ninbsp;fi infrmitas in me uidcaf,uel ab alfjs g uidenc,aunbsp;diatur.Habety t ergo adhuc de fe dicend aligd,nbsp;quod pareil diccre.Sedegit utruncp dotor egre*nbsp;gius.ut dioqucndo qu cgerar,difcipulos inftrtinbsp;eret,amp;taccndo fe intra humilitatis limiiem euftonbsp;diret.Nimisftaq; eflt ingratus , de fc difcipulisnbsp;tta tacerctziSufortalTe minus incautus,fide i oa^^nbsp;4ifcipulis pdcret.Sed mirabiliter (ut dtum cfljnbsp;cgit utrun(^,ut dCloquendo crudiret audientiuinnbsp;uitam,amp;tacendocuftodirerruam Et ne magni'tudo reuelationum excollat 0 me, datus eft mihi (limulus carnis me% annbsp;gelus fatan ,ut me colaphzct. Proprernbsp;quod ter domtnum rogauiuc difeederetnbsp;me, C dixit mihi: Sufficit tibi gratia mea,nbsp;nam uirtys infnfirmicate perficitur. Libcnbsp;ter igiturgloriabor in infirmitatibus me*nbsp;is,ut inhabitet in me uirtus Chrifli. flEgo(inquit)t magna,tlji fublimia diuinitus uidi. Et ne magnitudo tam ingentium reuelationum eXnbsp;tollat me.datut eft mihi ftimulus carnis me .Non me cxnbsp;tulit,fcd nc me extollerct.prouidit mihi deusre/nbsp;medium, quod aduerfus elationem qu euenirenbsp;potcratjOpponcrct.Valdccnim timenda eft ela*nbsp;lio de abdantiagratiarum,nc quisdedonodeinbsp;fuperbiatjfed magis feruct humilitatem: amp; quaflnbsp;to maior cft, humiliet le in omnibus. Apoftolusnbsp;ifte,quamuis ex perfequutorc fadus prdicatofnbsp;abundantiorem grati aflequutuscftinomni h*nbsp;bore apoftolico qum cteri apoftoM, ut magisnbsp;deus oftenderet fuum eflcquod dat,no hominis,nbsp;quomodo felent medici potentiam artis ftiacirtnbsp;dcfperatis oTtendcrc. Cum ergoclfctmagnaegi'^nbsp;tix,amp;magna dona dcopcepilTct.quia ex aburt
|
CAPVT
A eft mihi dco,id eft, ad meara utilitatem, ut me in humilitate cuftodiat,ftimulus carnis.id eft,p-gens carnem meam. Et quis eft ftimulusifte^4ngenbsp;lusfitanaejd eft, angelus malignusjmiifus fatana,nbsp;t mecolaphizet,id eft, ut me percutiat, reprimensnbsp;omnem motum fuperbi, cxcitando mihi femgnbsp;tribulatioes aut corporis infrmitates.uclttandonbsp;(ut quidam aiunt)perlibidinem.Tentatioautemnbsp;cui non confentitUr,non eft peccatum.fed materia cxercd uirtutis. Nam ftimulus ifte forficannbsp;concupilcentiacarnis erauQuibus mails Apoftonbsp;lus cfideratis in corpore mortis fu,in quo bel/nbsp;luminteftinum cum inuifibili hofte gcrcbat, re-medium falutis funullum penitus nififolgra/*nbsp;Chnfto Icfu Ifberantem ie, inueniflcnbsp;Romanis loquitur.SeddCdolore quodam corponbsp;ris traditur exagitatusuehementer. Dolores au/nbsp;tem corporum pleruncj; immittuntur ab angelisnbsp;fatanse.fedhoc non poftlint nifipcrmifl.Nam 8Cnbsp;lobficprobatuseft.PerroiiTus eftad cum prob/nbsp;dfatana,amp;pcrcunt cum hulcc|p ita ut uermi-busputrefeeret. Sic 8C angelus fatan qua libnbsp;ter permifluseftcolaphizare Apoftolum.ld tarnen Apoftolus curabatur.Hoc cr^ remediumnbsp;diuinitus accepit, ut per iniquum a^elum fempnbsp;dL^jniiirijg Si. tentationibus prelfus, n poflet ex rc-uelationibus extolli, quia ociofum pedus ex hnbsp;qu uidcratjintumefcere pofit. Secreto ern dif-penfationis ordine,unde fuire permittitur iniq-tasdiaboli,indepie perficitur benignitas dci. Elanbsp;,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;B tosenim in fanditatcuiros non amitteret.nifi te/
tarer. Sandiquippe noncflntquidefanditatis gloria fuperbirenttamp;tanto lbeius iure cadernnbsp;quanto fe in fuis uirtutibus clcuart.Sed miro dif/nbsp;penltionis ordine.dum tcntantur, humilianturnbsp;dum humiliantur, eiusife defiRunt .Apoftolusnbsp;uero priulquam morbum clatiis incurreret,nbsp;prouidente fuperno medico,accepit medicamcn-tumhumilitatis. Etquiaillud quod medicus ap/nbsp;pofucrat,moleftum eratei, rogauit ut auferret.nbsp;Propter quod (iniquii) ter dominum rogaui^mnuseftnbsp;deus, ut difiederet 4 me ftimulus ille, Si rogaui do-tiinum ut me tollerct acre tnedicamentum qdnbsp;nihi appoiuerat.Et.non fecit quod petebam,fednbsp;9uod mihi expediebat:quia non eft magnum exnbsp;^udiriad uoluntat,fcd magnum exaudiri ad utinbsp;**^tem.Nam dixitmihiiSujficittibi gratia mea,id eft,nbsp;tibi fan's eftjUt habeas gratiam meam:amp; id/nbsp;onoli fuperfluam carnis lanitatem qurere, ganbsp;fon iratus,fed gratiofus tcuro.Egonouiquidapnbsp;pofuerim.cgo noui unde grotes.ego nouiundenbsp;faneris.(^id cnim tibi utile fit.magyj ego noui gnbsp;*u-N4w uirtus in infirmitate perficitur,id eft.uirtus adnbsp;pttcdionem duciturper infirmitatem contrarinbsp;'.cum qu.1 legitime certat, ut poftea coronet,nbsp;quot;irtus in infirmitate perficitur.quiainfirmitatisnbsp;^io fit uirtutis perfedio,utprlente infirmitatenbsp;tentatioc reprimatur uirtutis elatio, ut ad eiusnbsp;perfedioncm pertineat ctiam ipfius imperfedio'nbsp;IS amp; in ueritate cognitio,Si in humilitate confefnbsp;. 110 ^tquingrtnitas itaproficituirtuti, igjtwli-
*1.
XU, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1^7
I mier,id ,n6 tninus.fedUbensgloriahfininfhinita C meit ad hoc datis,t inhtibitet in me uirtui cbrijli, -id eO, fummatn gioriatn depucabo quod in menbsp;film infirmus, utfortcm me faciat Chrifti uirtusinbsp;Tunc gloriatur Apofto]us,quando iniurrjshuminbsp;liaturjChrifto autem uircus colerandi prxbef^nbsp;ut quia prius afpcr fafiidiend iniuri uidcbannbsp;tur,poftea libcnter fufciperentur,ut Chrifti auxinbsp;lioknirentur.Libcntercrgocaedifc pititur, d/nbsp;modo Chnfto cureiur, poftquam cognouitnbsp;dcfle quodnocereputabat, feiens quiaplus ad-die medicina dei ad falutcm, qult;minfrmitas denbsp;mit hiefanitati.
Propter quodplaceo mihi in infirmita tibus meisjin contumelqs,in neccflitatiinbsp;bus, in perfequutionibus in anguftljs pronbsp;C IS T O, Cum enim infirmor, tunenbsp;potens fum
Virtus (ut dium efi) in inrmitate perfici-tur.Propter^uodpIaceomihi, id , multum deleor in infirmitatibufmeif.Omes fuperiores paflioncs at/nbsp;inferiores hoc loco infirmiiatum nomine definbsp;niuii Apoftolus,co quod humanjinfirmitati iftanbsp;praeualcanr.Vt ergo difcipulos inflruerct, fum/nbsp;ma de fe retulit: ut uero fc in humilitate cufiodi-retjCfiderationis ocul n in uirtutibus fuis,fcdnbsp;ii infirmitatibus fixir.Placeo (inquit)in infirmitanbsp;tibus mcis,amp; ineontumelijs,nonin honoribus fcciinbsp;li.amp;wnecc^ftrffitw, no in epulis uel inocio,ficutnbsp;pfeudo apoftoli, qui caufa uenrrisprscdicabant.'nbsp;amp; inperlitluutionibut^nonin falutationibus fufee unbsp;ptione adulahonis;amp; inanguijs, noniniaftantianbsp;clationisC lupcratione diuitiarum . Et hoc pro Matth, fnbsp;Cbrijlo.non pro aliquo crimine.quia bcati qui fkr i.Petri.},nbsp;fequutionem patiunjpr propter iuftitianft Nonnbsp;enimomnes bcati qui perfequutioncm aduernbsp;fa patitur, fed qui iufiiti caui patiuntur. Velnbsp;placeo mihi in infirmitatibus carnis.in coi^umcnbsp;lijs uerborum,in necefltatibus,id eft, inindigemnbsp;tia neceflarioNum: inpericutionibus de loco adnbsp;locuman anguftrjs.id ei.in anxictaiibus animinbsp;Chrifto ilJatis.Etiure placeo in talibus,quia qu*nbsp;do infirmor in talibusexterius/nncpofew pw inicrinbsp;us,idcft,quando aliqua fupradiarum tribulatinbsp;on affligor,tunc dco datur mihi potentia iupenbsp;randi.Tc cm uincit Chrifiianus, cum perire punbsp;ta:amp;tunc petit pcrfidia.c fc uicifle gratulat.
Fadusfuni infipiens, uos mccogiftia ego enim uobis debui commendari*
Ri Poft omnem commendationem fuam ofte/ dit quia n5 ad iaflanti (l ifta rctulit. In his(in-quit) qu haflenus ad commcndaiionc me narnbsp;raui ,faiuf fitm inpient, fccund quod in exteriorinbsp;bus uerbis fonat,quia uideor mrita mcapraedi/
cafle.'lcd hoc non iadanter, fed neceiitate com-pulfus fcci pro uefira utilitate.quia uos me cogifiis ita loqui.qui de me non rcAa fentiebatis, amp; fal-fos apoftolos mihi prferebatis:amp;: idco n meanbsp;culpa, fed ueftra eft quod de me talia fiim loqliu-tuStCqadum fe dicitjUiquidefietoftcnderet, E(
nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;y
-ocr page 286-t8 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;n. AD CORINTHIOS
A tique non eft infipiens cjui de fc ucralocutus eft, SUp.eotf. quia fuprius ait:Si uolucro gloriari,non ero infinbsp;pien$.ueritatem enim dicam.Sed nunc inclint fe,nbsp;(. pr nimia humilitate uel cordis dolore fe fatenbsp;t.urinfipicntem,ut dcclinaretur quia non uoluntanbsp;te mrita fua raanifeftauit.Infipientis enim eft fu/nbsp;os narrare labores, d proprias iadare uirtutes.nbsp;lufttisautem nunquam bona fua detcgit,nifi lt;uranbsp;aut proxigaorum u tilitas.aut certe nimia necelTi-tas cogat,ficut Apoftolus,cum uirtutes fuas enunbsp;meralfet.coadum fe dicit hoc fecilTe. Nam fi uir-tutes fuas tacui(ret,difcipuli non cognouiflent e.nbsp;Si non cognoui(renteum,non omitterent prfernbsp;re illi falfos apoftolos,amp; dida illorum didis illi-s.Sicc ignorantia dignitatis Apofioli,caufa elTccnbsp;utfemperin crrorc pcrmanerentdifcipuli. Vt ernbsp;go eos ab crrorc reuocarec, coadus eft manifeftanbsp;fc quis eflt. Vos(inquit)mc coegiftis, quiJeumnbsp;alijs de me fatisfacerc dcbuiiretis,nutic itei^ opusnbsp;habetis ut ego ipfe me commendem uobis. Egonbsp;enim debuiiuobifcommendari,id , uos aduerfusob--edatores debuiflis mihi leftimoni ferre,apudnbsp;quos ego ecclefiam inftitui,fignorum prodigianbsp;fcci,ut uos me tacentem defendereiis,qu inChrinbsp;ftopatrem habetis.
Nihil enim minus fui ab his, qui funt fu pra modum apoftoli. Tametfi niUlfum,l|^nbsp;gna tarnen apoftolatus roei faa funt fupetnbsp;uos in Omni patientia,in ftgnis SCprodighsnbsp;B Si uirtutibuSfQuid eftcl qd minus habunbsp;Iftis pr cteris ccclcirjs,nifi q ego ipfe nnbsp;grauaui uost'Donatc mihi hanc iniuriam.
Reuera debui uobis commendari exteris. f^m hil minus fai uobis uel in prxdicationc,uelnbsp;in miraculis 4amp;b,id cft,qtMn illi qui pint apoftoli funbsp;pra modum me,ficut quibufdam uidccur,quia donbsp;min^n carne int kquuti. Non fui uobis in adi-otie minor, qum Petrus uel lohannes fiue laco-bus.qui funt fupra modum meum apoftoli,ndinbsp;gnitatc,ld tempore,cum ego pluillislaborauenbsp;rim.Nam fi de tcpore mihprfcribd putatis,nbsp;Mrftt.J. cpit lohannes prxdicarc q Chriftus.Si nnbsp;Chriftus Iohann,fed lohannes Chrift baptiza-lobangt;igt; uit.Andras quotp prior fquutus Chrift q Pcnbsp;trs,nec t primat acccpitAndrcas,(ed Petrus.nbsp;Quarc ergo quibufdam n uideor apoftolus,cnbsp;edc poffim per dei grati,q SCcarteri apoftoli^Ilnbsp;lis non uidebat apoftolus elfe, qui eius prdicatinbsp;one xmulatione legis refpuebant,qua-fi elTet ininbsp;micus traditiisMoyfi,quialcgcceflarcdicebat;nbsp;SC exteris apoftolisfauB^anuflum illis humilia/nbsp;tes,quia illi non tam cftanter ctra leg aliquidnbsp;aflrcbant.Idco doletminorem fe uidcri.: comnbsp;pulfus oftendit qutx fit dignita tis.Non fui(inqt)nbsp;uobis in opre minor prxceiforibus meis:quia ta *nbsp;metfinihil fum,figna tarnen apoftolatus amp;c. Sicnbsp;fe humiJiat,ut crigat.Patienti tarnen prima me-morat,qa diu illos portauit qfi impatictes gros,nbsp;ut adhibita medicina fignorum atque uirtutum,nbsp;curarct uulncra errons illorum.Ego quiderofin-*
quit)nihil fum, quia homo fum : fed apoolatiis Q quern mihi Chnilusipfe dedic, (igna in uobis onbsp;fiendit, id eft, poteniiam, uirtutes atqj prodigia.nbsp;Tttmet/},id eft, quamuis Hibiljm.fecundum quodnbsp;homo fum.uel lecundum quod quibufdam uidcnbsp;tur,qui me nihil cfte indicant,tarnen ea q feci,mcnbsp;apoftolum dcfgnt: quoniam/g4lt;ipo/lo/lt;(tf meinbsp;fttdintfuper twj,id eft,quod dcluper dekendantnbsp;inuos ptre luminnmper dorinam ineam, ucnbsp;crederetiSjUt c5uerteremini,ac religiofe couerlare:nbsp;mini, fignum amp;demftratio eft apoftolatus mei.nbsp;Et hoc fad eft in omni patientid mea,qm patienternbsp;oa fuftinui, qu mihi uobis uel pro uobis illatanbsp;funt mala.Nam 8C cotcmpt 8c paupertatc, ali-as^moleftias apud uosfiertuli.'amp; mores ueftros,nbsp;ut paulatim eos corrigerem ,lganimiter fuftinuinbsp;Necfolapaticiiauosad fidem SC morum melio/'nbsp;rationem adduxi,fcd etiam fiiis crprediff/f^uiitnbsp;tutibtM.Diftat autem inter fign amp; prodigium atcynbsp;uirtutem.quia fign eft genus prodigij,uirius uelt;nbsp;ro genus utriq^.Vitiusem uocaripoteftomne,nbsp;miraculum: fignum autc illud tm,qin quocc^nbsp;tcpore aliquid fignificattprodigium uero,qd in funbsp;turo tant.Prodigium uero appellatum eft quafiinbsp;porro diftuj^d porro dicat,porro fignificet,5Cnbsp;aliquid futurum elfe portendat, ficut fanationea^^nbsp;|prporumquperapoftolosfiebant,fanationcs*^nbsp;animarum portendebant.Nihil(inquit)uobis minbsp;^nusfeci.qum feciflent priores apoftoli, imo aninbsp;plius.Nam quid eft quod minut habidftispr^ cdteritec-cleijt, id eft, quid minus accepiftis per me, qumnbsp;cxterx ccclefi per alios apoftolos, ni qwd egonbsp;ip/nongraUMiuOf! id cft,nonaccepi ftipendiumdnbsp;uobis, ficut cxteriprxdicatores luisacipiunt.nbsp;Gratis cnim euangelium prdicaui uobis, quodnbsp;nullis conoeifunf eft alijstcclefrjs. Donate mihi hannbsp;iniuriarnjd eft,fi t imprudentes ucl malitiofi cftisnbsp;ut hoc putetisiniuriam, ignofcite raihi.Date mihi ueniam huius faAi, quo laude dignus funhnbsp;non reprehenfione.Hoc enim non eftiniuria.fednbsp;mifericordiaSd amicitia.
Eccc tertio hoc paratus fum uenire ad uos amp; non cro grauis uobis. Non enim quxronbsp;qu ucllra funt.fed uos.nec cnim dcbcntfinbsp;Iri parentibus thefaurizare, fed parentesnbsp;Iqs. Ego autem Itbcntiflime impendam Sinbsp;fuperimpendaripfepro animabus ueftris,nbsp;licet plus uos diligcns minus diligar.
Ne forte putaretur inter initia ftipendijs abfi tinuilfc ad commendationem fuam, poftea uc-ro mercedem euangclicj praedicationis uelle ac-cipere,ofici?dit inea fe uoluntatedurare,ne fatSdnbsp;fuum poftea mutare uidcretur,amp;;eflet quodobquot;nbsp;tredatoribus reprehenderetur.Non grauauiCi^^'nbsp;quit)uos,fed nec grauabo. Quia ecce hoc tertio-t*nbsp;hac tertisuice.pdratuffumuenire aduot,0quot;non erot^^nbsp;bit grauif, u c de ucftro quicquam accipiam,nbsp;nec aliquid uobis iumpfi. Non tertio uenii adnbsp;eos,kd tertio paratus fuit uenirc.Noncro graUJSnbsp;uobis,accipicdo muncra ucftra,quia
|
CA PVT ^^ Jnt Uefirlt;t,Jd uos ipfos.id eft.non pecunias uc ras, fed uos ipfos lucrah uolo cx prxdicationenbsp;*lea,ut uos habeam mecum in aeterno Chrifti re/nbsp;gno. Nonquro ueifra:ec enim debentfilif pitrenti-bui theflt;mrizlt;tre,id efe,diuitias cgregare,quod fa-citis pfeudo apoftolis; fed pttrentef ^l^dcbent di-Uitiaspraepararc, quod pfeudo non faciunt uo-bis.Conluetoufu nunc loquitur. Cfuetudo emnbsp;ftjUt carnalcs parentes filijs fuis thefaurizet. Spinbsp;ritalcsucro patres dignum eftut tlfjs fuisaccipinbsp;ant fumptus.Scd Apoftolus intantum pro bat fcnbsp;nolle accipere, ut transfrt caufatn carnalis pa*nbsp;Vis ad fpiritalem ut non folum non accipiat abnbsp;lt;is,fed fi fieri poffit,ipc eis tribuat. Quo dido t*nbsp;git cos,ut intelligatur qimntus fit, C quid mere-antur qui tant! apoftoli prouidentiam negligunt.nbsp;Parentes(inquit)dcbent filijs thefauros prpara/nbsp;ftjfed ego non folum thefauros,fed C me ipfumnbsp;paratusfum impendere.Tanto eninaafiedu chanbsp;ritatis erga. uos ego moucor,qd n inuitus, fed Ipnbsp;ietij?iwe uobis uel carn|lia uel fpirita-lia bona,nbsp;nbsp;nbsp;poft omnia fi opus fuerit.cgo ipfeft^ periiupenditrproMimabufueflt'b, utmoriarprofa-, nbsp;nbsp;nbsp;jute animarum ueftrarum, lieet plutuot diligcns,mi~ fWf dt/lgiiruobis. Qui enim tantatmiabct chart? ^^tatem.utparatusft profratribus edam mori, p-fea cft in illo charitas.Et ego dum uobis raarnbsp;ttmexciperefuraparatus,perfedeuos diligerenbsp;coroprobor.Plus enim uos diligo.non acipien-^nbsp;g dorcsueftras.qum ficasacciperem:uo8atmi?nbsp; nusqumdebetis,uelminusqumpfeudo apo-fiolosjdiligitis mc:quiame plus amare debetis,nbsp;maxime per quem uiam uitae didiefftis. Sed efto.Ego UOS non grauaui,fcd cum flem aftutus, dolojjos cc^i. Nunquidnbsp;per ab'quem eorum quos mi ad uos, cir*nbsp;cunueni uos s' Rogaui Titum f mi cumnbsp;lofracrem. Nunquid Titus uoscircun^nbsp;uenic. None codetn Ipirituambulauimus^nbsp;Nonne eifdem ueftigijs^ Nihil eorum qux poflnt d ex aduerfo poni,tacct,utfcp omia purget.Qviia nihil per cirnbsp;mnuentioncm egit apud eos, fed pura uirtute finbsp;bi fimpliciter amp; illisdupliciter confuluit ,ut iplnbsp;nihilprxi futur fugnx beatitudinisretributio?nbsp;*1' quxreret.i illis apud dnm ^uideret,atq5 cen?nbsp;iutn eoi}2 n acciperet.For te enim fufpicarent id?nbsp;O ills fuadona ctcmpfifle,quiaparuaertqunbsp;offerebanAir.ut magna confeqiteret:5Scircunfpinbsp;tiens mrita fua,non pecuniam refutaret, fed nunbsp;*nej}i indignum fibi xftimans cont^incret. Egonbsp;(inquit)nonaccepiueftra,fed paratusfum uobisnbsp;njpdcrc mca.S inde minus uobis diligor, qanbsp;'onintelligitis qumcharitatiua mente hoc feci. fjlo.hoc eft,fit,id cft, nunc concedamus iftud, 9^*3 egonon grduioti not per meipfum, accipiendonbsp;tesueftrasrfed cum ejjm aflutut,dolouof eept,id eft,dc.nbsp;pi uos callida arte fimulationis, extrahedo uonbsp;bisperaliosbonaueftra.Ironice dicic,nam pfeunbsp;OQ apoftoli afifirraabanteuin fi ager, Vi inqt; |
XII. KJ T alia de me fufpicamini, ld efftdu rei probatur C quia falfa funt qux putatis.Nn^utd enim peraliqunbsp;eorum lt;iuas mi di uot, circunueni iiC artificiofe dcce?nbsp;pi Of, ut callide uobis per eos extorquercm resnbsp;ucftrasiHoc eft quod dicit, quia quos roifit, nonnbsp;illis hoc intimaueru nt,ut fi uellent placatum ha^nbsp;here Apoftolum.dignam qutitatem pfonx illfenbsp;us offerrcnt:qoniam ideo noluifiet accip, quianbsp;minus qp dignum erat ofcrebaf.Quotfcompoflnbsp;turn Apoftoli aftutia intelligert.ut qd egit,nonnbsp;gctemptum,fedpauaritiam cgiflcputaret.Venbsp;re(inqt)n circGueni uosper aliqu legatoi^t me-orum,qa per Titum id non feci, per que faciliusnbsp;hocpolem implere.Nrg4HiTifMut ad uosg*nbsp;ger c t,qa illi facilius o bediebatiSjCWt/ fum illo frttnbsp;trem,cuius laus in eugclio,qui intelJigit Lucasnbsp;Titus, cuius ditftis facile adquiefcebatis,nbsp;(ircU^nitUt, callide uobis fuads ut mihi mitte-rctis aliquid ? Ncquaquam.Nwnecnim umbulaui^nbsp;WW,id cft,perfeueraiiimus,eo(ifw /piritu,id eftjCa-d uoluntate qua ct^pimus, ut ficut in principionbsp;nihil accipere uobis uolumus, ita amp; deihceps'fnbsp;Et noitneeifdem uefligijt quibus ccepimus, id c,cifdnbsp;paflbus aciion temper ambulauimus,ut non irtnbsp;accipiendo perfeueraremusf Vnacnim inbO?nbsp;no fententia noftra elfe probatur, exclufa omninbsp;fufpicione auaritiae.quando ab his quos miG,ni*nbsp;ffil taie did aut fad eft,tn q deprehenderef auanbsp;ritia.Vcl itaiNon circuenit uos TituS, ficut neCnbsp;ego circunuener. Quia none cod fp.id cft,ea-de bona uoltate ambulauimus ego et ille?Et n-ne eifd ueftigtjs ego amp; ille ambulauimus .i. cifdnbsp;opationibus per quas apparet uoltasfVnaqu-enim arbor ex frudu luo cognofeitur. Olimputatts5|uod exeufemus flosa^ pud uos Coratn deo in Chrifto loquinbsp;mur, omnia autem charifimi propce^dinbsp;ficationem ucftram Qlim putittifjid eft.dudum fiimatis,5lt;i excU fmutnot apud tfot, id c, quod caufam exculationisnbsp;quafi reus dicam.quM non grauaui uos^ lam ditinbsp;eft,quod de nobis dubitatis, arbitrantes quia nnbsp;fimpliciter agamus uobifeum, quoniam pfeud onbsp;apoftolis creditis, qui dict nos tergiuerfiie q-^nbsp;dam dona ueftra refpuere.ut maiora poflmus acnbsp;cipere.Etputatisqd huiufmodififtam confeientinbsp;am exeufemus apud uos Sed nos cori deo in cbrinbsp;/loIo^WWW.Coram deo (ficut fupradidum eft)lonbsp;quitur,(Bi in omni quod dicit, humanos fauO'^nbsp;res non apptit, fed omnipotentis dei prxfcntiXnbsp;intdit.'nec fu3, fed auwrisglori regrir. In Chrinbsp;fto at loquif,cuius fermo totus in Chrifti ucritanbsp;tepfiftit.ut nec mdax fit, necaliud cp Chriftumnbsp;pdicct. Et nositacor deo loquimur in Chriftonbsp;Sed omn hc loquimur : facimus propter ueJirnbsp;tedificationem, ut bene de nobis fentiatis, Si. fallbsnbsp;apoftolos rcpellatis,atqiper dorinnoftrittnbsp;Chrifti tplum acdificemini. Acdificatiiem ufnbsp;^sficit, quiegd de tribulationibus noftris Si reuenbsp;htiibus fupra diximus, C quod mala de nobilt; |
l.Cor.i.
icor.
tCor.i.
Cor.e.
AD CORINTHIOS
ef,perquasalius loquendo detrahit aufert qc* quidpoteft ex bene geftis alterius.Atqj fHjHrrittW*nbsp;Hef,per quas latenter femi|inturdifcordi3C.Ed*nbsp;fiatioiief,per quas nonnulli qfi de excellcntionbusnbsp;meritis intumefcunt,amp; alios defpiciunt. Aiqipdlnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;f
tionej,id eft, tumultus irafeentium atep litigriunl in populo ufi^ad percuflcs.Tiraco inquam nenbsp;in uobis taha reperiam,He fcilicct cumuenerojjumi^nbsp;liet me iterum deus apud uos,id eft, nc ficut dolui pronbsp;pcccatisucftris.ita rurliim doleara pro imp-nitudineucftra,crlHgerfi ibi multos ex his^ui antenbsp;primam epiolnmpeccauerunt,amp;adhuc permannbsp;, tes in fua nequitia, non egerunt poenitentiam. Illis innbsp;peccatoperdurantibus.fe dicit humiliari SC lugenbsp;re ;quia ut pius pater inCipit culpas filiorum deflenbsp;re, di fc pro his in orationibus SC iciunrjs affligeznbsp;re.Quis enim pater non gaudeat bene agentibu*nbsp;filijsfSic iterum necefle eft lugeat, fi prauc cucrnbsp;fentur. Ideo admonet u t fi qui non egerunt paninbsp;tentiam,ficuc alios fignificat cgiflc,nunc agt c,nbsp;ut ueniens fincftriftitiafitcum illis. Cum enim diznbsp;cit,amp;lugeam multos exhisqui ante pcccaucrr,nbsp;C non egerunt panitctiam,probat quofdam exnbsp;his pniteng^m egifle,quofdam ucro non agerenbsp;Agenda eft autem panitentia omnibus qui pecnbsp;cauerunt, quia non fufficit mores in melius com|^nbsp;iutare,difadismalis rccederc, nifiSi dchisqnbsp;fada funt,fatisfaciat domino per panitenti donbsp;lorem.per humilitatis gcmitum,per contriti cornbsp;dis facrificium.cooperanlibus cIccmofynis.Nonnbsp;egerunt (inquit ) panitentiam fuper immunditia, id 0nbsp;cft,dc immundilfima perpetratione libidinis qujnbsp;fit inter mafes,uel ab uno foloier frntwttoe,qunbsp;fit cum publicis mcretricibus,qu proftant in fornbsp;nicibus,und e cti^m formcatio dicitur.cr impudicinbsp;tw,qu3c fit e faminis fu confanguinitatis,ficutnbsp;cum fororc ucl nepte,fiue fratris uxoi e,5i uoca-lur incefius.Et cum de his tarn execrandis libidiznbsp;nppetrationibuspcenitcnti fieri fuadcat Aponbsp;Itolus, patet ga non eft ulla criminG t horrendanbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I
macula,quper pcenitenti dcleri n poffit.
CAP VT XIII, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,
EGcc tertio hoc uenlo aduos In orc duorum uel trlum teftlfi Habit omnenbsp;uerbumPrdlxl enim SS pratdlco utpr;nbsp;fens uobis C nunc abiens, his qui ante pec*nbsp;cauerfit amp; cterls omnibus, quoniam fi ucnbsp;nero iterum,non param,
B Timco (inquit) nc talcs uos inueniam quale nolo,amp; inueniar uobis durus cum uencro. Id'nbsp;colji nc difleratis ptxnitentiam agcrc, quia egonbsp;diflcram uenire. Nam cccccertum fit uobis qui^nbsp;in proximo ueniodduoshoc tertio apparatu. Nlnbsp;* dixit quod bis ucncn't,amp; hac tertia uicc ueturwnbsp;fir, fedquod bis Ic prparauerit amp; uenire nequ*'nbsp;ueritjhoc autem tertio apparatu uturus fit.T^i;'nbsp;tio(inquit)uenio. In ore duorum uel trium tefliumnbsp;omnetKrbum.lioc in lege didum eft,ut aliquis duO pnbsp;bus aut tribus tefiibus aut purgetur aut con^^
.n.
A fufpicionc cordibusuefiristollimus,uelquod cenlm ucrutn idcirco non fufccpimus,ne autonbsp;ritatc noftr potcftatis, quauitiofos arguimus,nbsp;inclinarcmus.Sinc dubio cnim prodeft ci, q cor-ripitur utemendct, fi prpofitus eius idco obla-la rcfutetjUt libre arguat.
Tmeoenim ne forte cum uencro ,non quales uf lo inueniam uos, C ego inueniarnbsp; uobis qualetn non uult(s:ne force contenunbsp;. tiones,mulati'ones,am'moftates,di'flenfonbsp;ns, detradiones, fufurrationes, l'nflationbsp;ns, feditioncs fine inter uos ne iterum cnbsp;uenero, humilier me deus apud uos, i. lu*nbsp;geam multos ex hisqui ante peccauerunt,nbsp;Cnonegeruntpnittiam fuper immunnbsp;ditia Si fornicatione C impudicitia ^amnbsp;geflerunt
Omnia(ut prxfatusfum)ppter utftram sedi ficationem uobis loquoraut facio. Nam tiineotienbsp;cum ueuero, inueniam uot incorreptos quales on uolonbsp;uosinuenire,quodforte erit,quiaad utrqjfehanbsp;bel, C ex libertate arbitrrj ueftri poteft quodli.nbsp;bet horum ctingcre.Ideo prparatc uos,ne inueniam uos in uitrjs perdurantes, quales inuenircnbsp;nolo; ego inueniar, id , lntiar uob! luerus SCnbsp;afper,C peccata uefiraiuficpunicns,^4kwottlt;llnbsp;tif inuenirc. llle enim inuenit aliquem qualem nonbsp;uult,qui fe talem facit,ut difeordet ab iilo. Et id-eo talcs uos exhibete,uc n difeordetis mea fannbsp;dilate,ut cum uenerOjpoiTimus inuicem gaude/nbsp;re.Scilice t ne forte fini inter os couteHtio, 6^, caeteranbsp;qu in priore epiftola reprehendi,quando prfonbsp;ni?deferentcs,amp; altcrumalteri prponentes,difnbsp;fidebaTis ab inuicem.ContWitio e,ubi non rati-onc aliquid,fedanlmipertinacia defenditur.Aeznbsp;mul^io eft hoc loco inuidia.Animofitas eft magna commoti animi aduerfus alterum ptinacia,nbsp;qualis erat in ilJis,qui indicia habeb t inter fe,qunbsp;deferebant ad infidles dtermint^, 5C inde ira-feebantur ad inuicem.Diifigifio cft,ubi nonomesnbsp;inunauoluntate amp; inunofenlconcordant, fednbsp;diuerfauolunt, Stfpartcsfaciunt. Detradio eft,nbsp;qn quisbona alterius deorfum trahit .i. loqudonbsp;humilit ca amp;pmit,ucl de ipfis bonis aliq trahit,nbsp;ut pauciora feu minora g funt oftedat ea ciTe. Sunbsp;furratio eft,quandoquis murmurt SC in facie lonbsp;quit alicui.fcd deillo alijs male loquitur. Inflationbsp;cft,quandoquis tumore cordis tu rgefeivnterius.nbsp;Seditioeft commotio ciuiura inuicem contra ic.nbsp;Et timeo,inquit, ne uitl%hxc inter uos reperian/nbsp;tur.cum uencro,ne fint inter uos contentionesdenbsp;meritis prsclatorum, ut erant dum diccrctis, egonbsp;quidein fum Pauli,ego autem Apollo,ego ueronbsp;Ceph.Et eemuationes,id eft,inuidipropter mclinbsp;ora charifmata,qux minores folent inuidere manbsp;ioribus.Et animofitates in repetitione ret urn amp; ultinbsp;one, propter quas folebatis apud infidles iudi-cio contendere.Et dienfioner, id eft, mentium di/nbsp;uerfitates aut uoluntatum diuifioncs.Etdrtr.^w-
XII. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ilt;{|
mur 8C narijs iniurijs afficimr ; Jc^ttlietuuf eumro, G W eft.in fimiJi beatitudincrfufcitati ad tcrnamnbsp;uitam uirtHte de. Virtutecnim dei rcfurgcmus,nbsp;utfemper cutn Chrifto uiuamus. Ei hoenbsp;quia mors martyrum floret in fide populorum*nbsp;in uobiSjid eft.in cordibus ueftris uiuemus cumnbsp;Chrifto, quia intelligetis nos uiuere cum co. N3nbsp;eft ergo mirum.fi Chriftusex uircute giuinitatisnbsp;uiuit.cumamp;nosq multo minores fumus,ex eanbsp;dem uirtute uiAuri fimus.
Vofmetipfos tentate, li cftis in fide.ipfi uos probate. An non cognofeitis uofmet*nbsp;ipfos, quia Chriftus lefus in uobis eft, nifinbsp;forte reprobi eftistquot;
Dixi quia nos uiuems in Uobis. Nam fide accegjftis d nobis.Et idco fenfdfe.id , difeutite amp;nbsp;probate o[metip{j; eftiiinfide : C fi uos eflenbsp;deuidcritiSjtunc nos in uobisuiuerecognofca*nbsp;tis.Dum audios quia nos pro fide tot tribulatio*nbsp;ncs patimur,tentate .id cft.probate uofmetipibs}nbsp;fi eftis in fide, ip uos proamp;ate. Acfi dicatur:Per/nbsp;ftquutionum certamina ad menton reducite, SCnbsp;cordis ueflri intima atque occulta penfantes.quanbsp;les inter fupplicia ualeatisexiftere.munite.AnBOnbsp;cognofeitis uofmetipfos, id eft. non cognofeitis qua-^js fitis intus,fcilicct tjuid per fidem quam nobisnbsp;accepiftis, eftchrifiusle/tisinuobis^ ^ienimfideinbsp;infumin corde habet, hic feit Chrifiumlefuiinbsp;in fccfle.Etuositalcitiscuminuobiscflc.ni/ifornbsp;te reprobi e/lw.Hoceft enim repro bum cfle,nefci/ Onbsp;re fidem profefljonis fux. Reprobus enim eft, idnbsp;eft. retro probitatcalienus ,q probitatem fideinbsp;Qc bonxoperationisquaminbaptifmo accent,nbsp;ignort uel dcfcruittuoscOgnofcitis qia pernbsp;fenfum fidei S per ariedum diicionis. ac ftre-tiuitatemredae aionis eftChriftusin uobis. ni#nbsp;fi forte reprobi eftis,id e ft. ab co quod prift ca-pifris,retro conuerfi deo reiei.
Spero antem quod cognofcctis, ga noa non futnus reprob^ Oramusautem deumnbsp;ut nihil malifaciacis.non utnosprobati panbsp;reamus,fedutuosquod bonum eftfada*nbsp;tis, nos autem ut reprobi fimus.Non enimnbsp;polfutnus aliquidaduerfus ueritatem, fednbsp;pro ueritate. Gaudemus enim quoniamnbsp;nos infirmi fumus,uos autem pottes eftisnbsp;Hoc C oramus ueftram confummationenbsp;Ideo en^ htec ablens feribo, ut non pr櫻nbsp;fens durius agam leci^dum poteftat quanbsp;dominus dedic mihi in xdificationem, Cnbsp;non in deftrudionem,
nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Prouocat cos ad feienti fidei amp; red uitat
Cum em ccspei int feire Apoftoli fui certauto# ritat S/C meritfi apiid dcumjpoterunt C ipfi cir-.nbsp;cafeeflefoliciti.InuobisfinquiOhabitareChriftnbsp;cognofcitis.nifi forte reprobi eiiis.Scdgcquid dnbsp;uobis fit.dc nobis iero ^odamodo cognofcctis*nbsp;nos nonnmnsreprobijcd eki dei.Dura cnin
CAPVT
onietur. Ita amp; hi lcundo uel tertio adutu Apo ftoh. aut purgatiinucnientur, aut damnabilesnbsp;Vcl prfcntc Apofttdo, omc uerbum accufationbsp;*us fiue excufationis ftabit in ore duorum aut trinbsp;Umteftium.idcft. flabile C ratumeritfub afler-de duarum aut trium idonearum perionarunl.nbsp;Vbi innuitur quia prxlatus ecclefix, licet ipfenbsp;ceriofciatculpamcuiuflibetfubicdifui, non tarnen poteft cum condemnarc.nifi eadem eius culnbsp;paduobusaut tribus tcftibusfucrit probata.Tenbsp;ftibus(inquit)cgebit qui fecorme excufare uo#nbsp;luent. Nam pricdixtdum eflem apud uos, C ad-huc prtedico ut tune pnefens, ita Cf nunc abfens bis ^ui,nbsp;^nte cpiftol peccaueruttt,^ cdteris otnnibus^quipoHnbsp;pcccauerunt,qoi4m iterttm ucnero,non pitrcdin eis,nbsp;kd puniameostuclfiuenero ,n parcam cisite*nbsp;rUm.Gcutolim pcpci.Pridem fe dixiffe fignificatnbsp;prxfentcm,ut corrigrent ft, ne c pudere corri-perentur: SC nuncite^ abfentem eadem ft dicercnbsp;eonteftatur,ut per fccundamcorreptionem, fi ftnbsp;fton emendauerint.parci eis nonftebeat.
An experimentum quritis eius,qui in me loquitur Chriftus,qui in uobis non in*nbsp;firmatur,fed potens eft in uobflf Nam etfinbsp;^^rucifixuseft exinfirmitate,feduiuit ex utrnbsp;tute dei. Nam QC nos infirmi fumus in illc*nbsp;fed uiuemus c co ex uirtute dei in uobis
S Dixi quia non parcam incorreptis.fcd puni lt; am cos. Et ( quteritis experimentum eius^qui in me iftanbsp;fi lo^uitHr.quieftChriflus,id c, uulds experiri fi Chrinbsp;ftus audcatpunirc.utn dicam fiego aude, fednbsp;Chriftus,quiin rac manet Sc loquitfExperimen*nbsp;turn quacrunt Chrifti loquetis in Apoftolo, dutnnbsp;prxceptis eius nonobcdiunt,uolentcs probare finbsp;audet uindicare, ut g hoc tntcllisatureflc firmnbsp;autoritatis,ac de extero timeatur. Qui enim manbsp;giftrum contemnit, emendarc fe non quxrit. Etnbsp;notandum quod doftrina eius non hominis, fednbsp;Chrifti cfle probatur ;quam qui reprehendit.c-umax inuenitur.Cliriftus enim in eo loquitur innbsp;trinfecus omnia.qu ipfe loquitur extrinfccus.'SCnbsp;Chriftum in eo tcntat,qui uult experiri fi ipfe pecnbsp;lt;^antes ferire audcai.Idco non de fe.fed de illo ternbsp;cns.an quxritis.inquit.expen'mentum (id eftpnbsp;bationem)cius,qui mc loquitur Chriftus Et ad/nbsp;dit.Qwt noninfirmutur inuobis, id eft, inter uos. fednbsp;pftuiejl in uos. Noninfirmus,ftd potes inter cosnbsp;pparuit, quando per Apoftolum gna 8i pro-digia fecit ,amp; diuerfa charifmata gratiarum de/nbsp;dit.Quodcxpcrnfciant,quiaamp; in eospuniendonbsp;eft potens.G eumirritauerint. Vcrc ^tens eft punbsp;irepecetes. Ndmetficrucixuseflex inrmitdtecxrnbsp;'is, qua uifus eft impotens fuifle contra fuos ho-jidjd cft.tame, uiuit acternaliter ex uirtute dei,nbsp;deft.exeo qd ipfe eft deus. Ex noftra cm infirminbsp;tte occifus, refurrexit ex uirtute fua amp;C patris.nbsp;ycre nunc perenniter SC in carnc uiuir.licet priusnbsp;m ea infirmus fuerit. Nrfw o* nos inrmifumus in illo,nbsp;m eft.nos apoftoli in eius prdicatione plagas in-orraitiis fuftinemus,dura pro eius nomine caedi
-ocr page 290-.11. AD CORINTHIOS busincrepemcumpudore , ne qui peccauerunt Cnbsp;erubefcantincoEtu fraterno.Haec fcribo,iiejdur*nbsp;usquam uultis agam (cun^in potealem argucttdinbsp;C puniendi recs,quam doMinuf mihi dedit in ^dificatinbsp;onetHjCr non in deflruiionem,i(i eft, ui per hanc lubilt;nbsp;4!tos meos 3ediBceni,amp; non deftruam.St enim peCnbsp;cata illorum reliqucro impunita,dcftruam,6 nnbsp;djficabo ; item fi bene agentes puniero,deftrunbsp;am,amp; non dificabo,Scd ita dilcrete excrcendanbsp;cft hc poteftas ad xdificationem, 5C non ad dc-ftrudionem, ut bene agentes ad raeliora horte/nbsp;raur,6 male agentes arguamus,ut correpti aedi*nbsp;ficentur. Non enim deftruuntur, quiarguunturnbsp;ut fe corrigant.fed potius acdifictur.Sic exercertnbsp;daeftpoieftas.ut amp; ptenitentesabfoluamus.Cnbsp;impoenitentesuinculoanathemacisaftringamus.nbsp;Qui aliter agit, peruerfe utiturhacpoteftatc,Cnbsp;in oculis dei le priuat ab ca.
Dectcro fratres gaudctc,pfcHefto* te,exhortaq|ini,idipfuni fapitc, pacem ha/nbsp;bete, deus pacis C dikionis eric uo^nbsp;bifcutn.
Hucufouosaddiledionem SiC corrcdien monui.ut ot his qux hadenus male cgiftis, crrinbsp;gamini.Sedlt;leclt;effro,ideft,de reliquouitacucftrs|^nbsp;4patio,g(tffte,ideft,dc confcientia bonorum menbsp;ritorumgaudiumhabete,amp; pcccatade quitus
ritateconccfl.Siergo qsiudicentnfinr.ceflan- repofltis,f/ioteperffdiinbonisoperibus.Etutp tcinhisautoritate,qfireprobiuident.Nneputcnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;
tur amp;iniufte poffe dnari,aptc fubdit:N ein pof lumus amp;:c. Simus,inquit,id eft,pareamus repronbsp;l,non habentes quoduindicemus.NofJ enimpojjunbsp;mut all^uidttduerfitsneritatetn, id eft, poteftas non eftnbsp;nobis data contra ueritatAl, ut arguamuseosqnbsp;in ueritate ambulant, id eft, bene uiuunt.'fd pronbsp;ueriti^e tuenda, utuindicemus in eosquiinimicinbsp;funt legis.Ideoij ceflbit poteftas, fi il Ji quod bo-Rom4.l$. num eftfecerint.Vnde Romanis diftum eft: Visnbsp;non timere poteftatem^ BonumTac, C habebisnbsp;laudem ex illa.Qui ergo jtoteftatem no timet,bonbsp;num operando,euacuata eft apud cum poteftas.nbsp;Hoc eft quafi reprobum efle, ga hoc in eo ceflat,nbsp;unde probatur poteftas. Ob hoc autem oramusnbsp;deum ut nihil mali faciatis,quiag4HdemMt not ^uoninbsp;am fumus infirmi, id eft, quod non eft neceftc ut no-ftra uirtus apparcat puniendo peccantes.Hqc eftnbsp;enim infirmari.potcftatem non exercere.Gaude*nbsp;mus, fi nos taliter infirmi fumus : feJ^iot potentesnbsp;f jli,id eft,G bene agentes uitia uincitis, ut prohi-beatis uobis uindidltcorreption.Tc enimnbsp;potentes eftis,quando uitijs fortitcr pratualentes.nbsp;poteftatem noftram no timetis.Hocctiam oramusnbsp;agere ueflram confummationem, id eft, rogamus uos^nbsp;utin co perficiamini,nc peccctis, confummati innbsp;uirtutc bonse uitac amp; incorrupta fide. Et quia idnbsp;uolo attp oro, idea hac quae ad correptionem ue-ftram dixi, fcribo Uobis abfens, ut cum fuero prafensnbsp;non agam in uobis durius qum uolo,ut fcilicet cornbsp;rediorcs inueniam uos, amp; non coram homini*
6t
A falfos apoftolos nobis praeferretis, illos putaba-tis diuinituscleclos effe, nos autem reprobates. Sed fpero quia per huius epiftol dodrinam co-gnofceris.quod non nos, fed illi funt reprobi; 8Cnbsp;idco Tcltdis illis,monita noftra fcgueminkVel gnbsp;Chriftum in nobis icntabatis, uolcntescxperirinbsp;11 poflemus in pccctcs uindicarc,lpero quod conbsp;gnoftetis quia nos non fumus rcprobi,id cft,pernbsp;aliquanftulpam noftra poteftate priuati, cumnbsp;uideritis nos delinqucntcs apud uos potenter ar/nbsp;gure. Sed oramus deum ut hoc non eueniat, oranbsp;mus deum ut nihil mali flt;(cwt,propter quod fit nenbsp;ceiTc ut nobisarguamini.Potcrat diccre,monenbsp;mus uos ut nihil mali faciatis.Quod quidem fi dinbsp;ceretjCertum diceret:quia SC uoluntas noftra ali-quid agiCjfed fola non fufficit.Maluit tarnen dicenbsp;re,oramus, utgratiam commendaret, utintelli-gerentquando nonfaciuntaliquid mali ,twnfuanbsp;uoluntate fola feuitarc malum,fed adiutorio deinbsp;implere quod iulTum eft.Oramus(inquit) deum,nbsp;fine quo nihil ualct humanse uoluntatis arbitriu,nbsp;ut nihil malifaciatis, non utnosprobatiappareamus,nbsp;id eft,non ut in autoritre uidcamur uobis peccnbsp;ti bus; fed potius Ut uos ^uod bonum efifaciatisj nos au-temut quulireprobifimus,id cft,quafifine poteftate.nbsp;Non orat ut ipfe fit reprobus,fed ut his bene agnbsp;tibusjdum non audentcorripcre,quafi humiliennbsp;tur,amp; humiliati uel reprobi appareant.Probtinbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;
enimdcouidtur,diudicantpcccatoresauto/ nbsp;nbsp;itcrumcontriftarineceifefit,cauetc.Etutgaude/
fcdifitis,exbort(fnt alius aliu, ut unufquifqj ma- 0 gismagisep prouehatur in perfedione uirtutum-Et in ipfa pcrfedionc idipfumfpite omnes, ut nonnbsp;fitinteruosilladiflcnfio,fedunum fentiatis. Velnbsp;certe uos perfedi exhortamini minores ad can/nbsp;dem perfadion^m,amp; ifts minores idipfum fapi'nbsp;te quod maiores,nc ab eis iam diflentiatis.Et otsnbsp;tarn maiores qum minores, habete Gmul pacenitnbsp;nc fit amplius in uobis prior difeordia, fed Gcu^nbsp;unius corporius membra fitisadinuicemomneSnbsp;concordcs.Etfi hc fcceritis,tunc deus pacis (y dilfnbsp;dionis, ideft, CHRIST VS, erit uobilcum adiutor innbsp;omnibus S(.diredor. CHRJSTVSenim eft da'nbsp;us pacis Si. diledionis, quia dixit fuis,Pacem tH'^nbsp;am do uobis.amp;,Hoc cftprccptummcum ut dlt;nbsp;ligatis inuiccm.Cum quibus ipfe cft,ficut ait:Ec/nbsp;cc ego uobifeum fum omnibus diebus ufque adnbsp;confummationem feculi.
Salutateinuicetn in ofculo loo.Saln-* tant uos omnes lni. Gratia dominiflO*nbsp;ftri lefu Chrifti, charitas dei,6C comm*nbsp;nicatio fa^i fpiritus fit cum omnibus iKnbsp;bis,Amen.
^Vtpax fitinter uos, falutateinuicem in ofuot^^ dolofo uel libidinofo,fedpndo, id eft,in Chrifti'nbsp;uera pace picno Si cafto.Et fic facere libentcr d^'nbsp;bctis,quia ita optant omnes fandi.Saltttant entranbsp;ut ex uto falutationis eorum proficiatis,amp; rnbsp;rum fanditatimitemini. Illi uos falutant,5^ ^5.nbsp;affeduofius,dicens; Gratia domininorilefu cM *
|
CA PVT 9^3 gratis pcccatacondonantur att^falus tribui-I tur:cyc|,4n((if dfipatrisjquanositadilcxit.utunnbsp;'* genitum liium pro nOlbis in mortem darcc:C7 cS/nbsp;fani l}gt;irituf, qui in u traque rc, id eft, innbsp;Prdita grana amp; charitate communicauic Chrinbsp;fto amp; deo, communitcr amp; pariter opcrans cumnbsp;llishumanam falutem, /it cum omnibus uobifma-oribusatque minoribusicumediocribus, Trinitatis hic complexio eft, C unitas poteftatis,nbsp;qu totius noftrx falutis perfedio eft. Chari -tas enim dimifit nobis faluatorem IE S V M, cunbsp;ius gratia faluati fumus : 8C utpoflideamus hancnbsp;gratiam falutis.commil^nicatio facit fpiritus fan- nbsp;di. Hc enim diJedos ^deo faluatos gratianbsp;Christi tueiur,ut triumperfediojconfummanbsp;tto Gt hominis in falute. PRAEFATIO IN EPISTOLAM AD CALATAS. GAlatia eh regio in Aha,cuius incoias Paulus ad h-dem cucrnt,ac bonis moribusinformauit.Cutn'cS riceffiflet ab is, ut amp; altis gentibus more fuo pr-dKaret.urneruntpfeudoapoHoIi: 8c prdicantes cis car-nalem legis obferuationrm.intantnm eoubuerterunt,nbsp;. UtiUorumfententnsaflienfumuerboamp;fauore.necdum tanbsp;^silni opr prberent, ita ut circundHonein t fabbatum,nbsp;neotnenias quoque Si cxttn liuiufmodi uellent obferu^nbsp;re.Nam prdifti feduftores multis modis fuadebant eisnbsp;urnales obferuanti3s,dicctes Edern Chridi non polit fufnbsp;^eeread plenamiufiiicationemamp;falutein,nif ex anti-lt;100 more feruaretur. Et ideo fuadere facilius poteranr,nbsp;quia Petrus SC cscteri apoftoli, qui cum domino fuerant,nbsp;ermifert ad tempus iudaizare primitiuam eccleliam.nenbsp;jj Itandalum ludxis facerent. Non enimmoxpotuernt de- ftruereiudaifmum, fed paulatim adueriMMs fynceritatfnbsp;ludxosconuerteruntrquia lin primo aditu omnes ritusnbsp;illoFutn ncipert deftruere, fidem noftram potins abhornbsp;rerent qum fufdperent.PauIus uero quia genribus nullfinbsp;ritumMofaicx legis babtusprxdnabat,difcipulos funbsp;osnullgt;KPlt;***.*^*'i*lt;'ebat, fed in obferuantia euan-gtlicx ueritatis eos inftruebat. Proprerea pfeudo mazi-ftri dicebant circuncifioncm effe necefliriam, quont ma-gni apoftoli qui domino lefu inftituti fuert.hanc prae-dicabant; quod tarnen non faciebant.fed propter fcanda-lum euitandum intcntione bona hanc adhuc fcruari per-tnittebant.Et ideo pcffimi deceptores occafone inde accenbsp;Pta.circcifonem carnales obferuantiasillos prxdicafnbsp;iedicebant;atqucPaulum,qiioni3incafaem obferuantiasnbsp;defttuebatjinquantum poterant deprimebant,diccntesnbsp;quia non uiderat Chriftum, Sc quia aliud qum ceteri aponbsp;iloliqui dominum uiderc,prdicabateungelium,amp;itanbsp;dullomodo illi effe credendum.lntendit itaque nunc Aponbsp;ftolusab Ephefofcribs.redargucre Galatasquia pfeudonbsp;Poftolos recepetant.SC prdicationi corn affenfum pr-*lt;lt,uolentes circcidi amp; rigor legis obferuare.Et prinbsp;infiftitac immoraturin autoritatis fu commendationbsp;J*gt;ut poftea niaius pondus habeant uetbafua.Natnfaanbsp;lt;ommendatione,ingrediturcarnalesobferutiasmulnbsp;ntodis 8C rationibus difputando deftruere. Poft feciin-am ad Corinthios hsec congrue locata eft.quoniam affi-ojtatemquandam cum ilia obtinuit in modo reprehenllnbsp;onis.In utraque enim reprehenduntur,quT pfeudo apo-quot;.olosrecipiebant,amp; eorum prdicationi,poftpolto ue-adquicfccbant.Etobhocetiani,quia innbsp;f reprehenduntur non folum ex receptionnbsp;pieudo apoftolorum.fed etiam quia multis Sc uartis uiti,snbsp;uta,nin qyj, pf^. apoftolorum falltati fine aliqua ratinbsp;one aniniuip jjjjpjjjjbant. Ideo amp; iftafequiturpoft ill,nbsp;quia cum in ilia niteretur Apoftolusin carnaliumobfer-earum tenditnbsp;In ilia multis oodis dnott pfeudo apo-ftolos,miftaahntizatillco. |
L nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;16 5 EPISTOLAE PAVLI AD C CALATAS CAPVT .r. A V L V S apoftolus n ab hominibus, neqp pernbsp;hominem, fedper Ic'-fum Chriftumx deutnnbsp;patrem, qui fulcitauicnbsp;cum mortuis, 8i quinbsp;mecum funt omnes fralt; trcs,ecclcfiis Galati. Gratia uobis C pax deo ptre noilro SC domino noftro Icfunbsp;Chrifto, qui ddit fmetipfum pro pcccanbsp;tis ncgtris, ut criperet nos de prfenti fettnbsp;culo nequam, fccundum uoluntacem deinbsp;Cpatris noftri,cui eil gloria in fecula fecult;nbsp;lorum, Amen, Vtipfi rccgnolcant iim quimittit,pfacpd hit nomen fuum,quod efi PitulufiSC nomen offictjnbsp;fui uel dignitatis iubiigit, id eft,apoftolus. Vultnbsp;cntmillosautontatefuaadleaudicdumcftrin* ,nbsp;gerc.Illis nanlt;^(Gcutdiftum eft)primo prxdicauCnbsp;rat, Sd eorum apoftolus erat .QuaG dicat: Vosnbsp;(f^Iatx abijcitc mcndacium C Gtftorum falGta/nbsp;tem,ac fub fpccic ueri fuperinfufam Graplicitatinbsp;ueftrf uenenoGtatem,amp;ad apofiolum ueftrum qnbsp;dodor eftueritatiSjintedite; quia Paulus,qui in- pnbsp;terpretatur dedusuel mirabiJis,fcribit uobis,5Cnbsp;cuius nomen per multas eccleas in autoritatemnbsp;recipitur,quod non eft de plcudo apoftolis, q)|janbsp;nee eledi lunt diuinitus,ntcin operaiione^gno-riimirabiles exiftunifnec ullius autoritatis apudnbsp;6delesfunt.EtrtpoJlo/f jid eft, uere miflus, fcilicecnbsp;no uirpsofficiumalterius, quoniamucruj exnbsp;ftitapoftolus. Pfeudoautem apoftoliinuaduntnbsp;aliorum officia,nec mittuntur,fed impudenter fcnbsp;ingrunt,5Ctnftocentium corda fub ueritatis ipenbsp;cie fallGt.Dc quibus per Icremiam dominus aie; IfTflM. I4nbsp;Non miG eos.dC non prxeepi eis, neque locutusnbsp;fum adcos.Etitei^iNon mitteba cos,amp;:ipG curnbsp;rcbant:nonloqucbar adeos, amp; ipGpphetabat.nbsp;Ideotp nullatenus eft eis adquiefeendum. Paulusnbsp;uero (ut didumeft) apoftolus eft,id eft, miflus,nbsp;Kolt;tbl}oiinifit,fed adeo.QuatuormodisGt aponbsp;ftolorum,id eft,millbrum elcdio. A dco,5 nonnbsp;ab homii^us.deo 8C ab hominibus: abhomi-nibus,amp;non de:nec ab hominibus,nec deo,nbsp;led diabolo uel feipff. A dco,amp;; non ab ho/nbsp;minibus, Geut Moyfes f Aaron diuinitus milTinbsp;funt ad Pharaonem. A deo amp; ab hominibus,/nbsp;cutlofue Sc Caleb miffifunt ad cxplordam ternbsp; ram. Ab hominibus amp; no dco,Gcut fadum eft,nbsp;quando pharificonGlium inierunt ut caperentnbsp;lefum in ferme,iSd mifert ei difcipulos fuos cSnbsp;Hcrodianis,dicentes.'Magifter,icimus quia ueraxnbsp;es SCc.Nec ab hominibus,ncc dco,fed diabonbsp;io uel feipGs,Gcut pfeudo apoftoli, qui inftigannbsp;( fatana^e eledionc fe ingerunt^C in aliorum Execli.^. V.6.7.g. 9.10. Ntfr.l5 Ceuter.bnbsp;Matt.Zi.nbsp;Marc.ii,nbsp;Luc. 10nbsp;idobiffht |
JI. AD CORINTHIOS
do apoftoli.male loqitentes de illo. Idcirco ponit omnes qui lcum erant, ut ud propter illos Galanbsp;t rcfipifccrent : quia citii rcfipifcit.qui fuutn etnbsp;lorcm multis Si maxime amicis difplicere intel 'nbsp;ligit.Fada commendationc, ofiendit eis optt,nbsp;nem llutis ipforum,fubdcns: Gratia CT paxnbsp;tis deo ptre noflro^O' domino noro lefu Chriflo.Acnbsp;fi dicat: Quod uobis dico uel didurus fum, noi*nbsp;uenit ex maleuolo animo.fed ex nimia diledio-ne Si ueftr correptionis folicitudine. QuodesCnbsp;hoc patet, quia opto ut non ira Si difeordia, lednbsp;gratia Si pax fit uobis ptre Si filio. Meruiftinbsp;cnim iram, quia abieciftisgratiam : Si amififti*nbsp;dei paccm,quia fccifii difeordiam; fednunc ro/nbsp;gout finita ira dci,qu fuperuos redijt. Si difeornbsp;dia qua rcbcllare ccepifiis, fit uobis reconciliatianbsp;gratia dei, qua uobispeccata rcmittantur ,5 fa-miliarisdei amor tribuatur:amp;pax, quafempernbsp;cius uoluntati mente Si operibus concordetisnbsp;Et hc grati^pax detur uobis n carnali ob-icruantia legis, fed deo ptre Si Chrifto eius,nbsp;qui Chriftus eft nofter dominus,quia dominiumnbsp;fuper nosacquifiuit,ubinos de manu idudoritnbsp;eripuit. NBm femetipfum ddit hoitm pro peceatiinbsp;noflrif dclendis, nullas legis oblationes qurens-Anbsp;M iufto fanguinc fuo principcm iniquitatis poten^nbsp;1er uinceret, ac oy iugo cius liberans, eriptretdienbsp;.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. .nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;prpnftjfftt/ozjf^HuiMjUbitotlaqueosadhuctendiC
eratextemporc.quiaeleduseftabimrnortali illcdeccptor.Nequamdiciturhoc feculum.tum 'nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quiafcculumeftinuitansnos ut illudlequamuf
Si generansnequitias ex concupifeentijs luis in 0 cordibus lquentium fuorum : tum quia noftri*nbsp;fenfibusquinqj prfcns eft, offerens fe nobis pefnbsp;illeccbras fuas ad uidendum non uidenda,amp; au/nbsp;diendum non addiendsltfic^ de cteris lnfibusnbsp;Vcl dicitur nequam,propter nequiflimos hotn*'nbsp;ns qui in eo funt, ficut mala domus qu malonbsp;habet habitatores.Dcdit(inquam) ie dominus utnbsp;nos eripet,Sihocfecundumpi.uoluntatem deinbsp;tris nojiri,quia non Icgalibus facrifictjs,fed oblatftnbsp;one corporis Chrifti complta eft patris uolut^nbsp;tas, qui in hac creptione noftra fc deum amp; patr*nbsp;noftrum elfe dclart. Nam qui per unigenitutnnbsp;fuum nos crcaucrat, per cdem poft lapfum cU^nbsp;pf,ad antiquam uel fublimiorem dignitatemnbsp;ducitjamp;afc u patern dilcdionis nos in adop^nbsp;uosfilios alTumit. Cttipro hac creptione uefirat/*nbsp;gloria cum codem filio Si Ipiritu fanAo,pcrlut'nbsp;rans inJculafeculorum, id eft,in uniuettatem t*^nbsp;nitatis. Awe,ideft,uere.
quod fie tam cito transfen'mi/ ab co, qui uos uocauit I'n gratiamnbsp;in aliud euangelfum; quod non eft aliud''nbsp;ft funtaliqui qui uosconturbant, f uolu*'nbsp;conuertere euangelium Chrifti,nbsp;^Qui in alfjs cptftolis gratiarum a Aide 3^*^^nbsp;dcfolituscftincipcrc.in hacincipit redarg*''^nbsp;onc.Mctes cnimdur,nifiaperta elTent incr^P^^nbsp;one pcrcuflf, nullo modo malum cognoft*nbsp;quod cgilTent.Nam fpc hi qui impudeni* *
t4
A meflcm mittcrc falccm prfumunt. Paulus itatj in pritno genere clediois inuenitur : quia non abnbsp;hominibus, ut ab apoftolis : necp per hominem,nbsp;utpcr Ananiam, quibaptizauiteum,eftcleusnbsp;inapoftolum,fed per lefum Chriftum, Si per denbsp;um patrem : nec per mortalem Chriftum, ficutnbsp;X Petrus amp;Andreas:fed perimmortalem,quia panbsp;terfufcitjfuit eum moriuis.Per hoc quod prse/nbsp;mitiit Chriftum,amp; fubiugitpatrem,innuiteumnbsp;efl patri quai em: amp; quod nullus ad patris granbsp;lob4K,I4 am perringit,niGpereum,ficutipfe dixit: Nemo uenit ad patrem nifi per me.Priores apoftolinbsp;funtelechpcr Chriftadhuccx parte hominem,nbsp;id eft,mortalcm. Paulus uero nouiffimus apoftonbsp;ius per Chriftum iam deum totura,id cft/x oniinbsp;parte immortalem.Hoc cnim ait,nonabhomintnbsp;buSjMf^ perhominem/ed per lefum chrifium(y^tmp4nbsp;trem.quafi Chriftus lelus non fit homo. Sequiturnbsp;enim,qui iufcitauit cum mortuis, u t hinc appa-reret cur dixcntjneqj per hominem.Proinde pronbsp;pter immortalitatem iam niinc non homo Chriftus deus, propter fubftantiam uero natur hu/nbsp;manjnquaafcenditin cxlum, amp; mediator denbsp;I.TW0.i hominum homo Chriftus lefus.Perquodin-nuitur, qa eu Paulus differret primis apoftolisnbsp;ex eo quod dominum in carne non uiderat, necnbsp;Clin terradegenti cumexteris adhferat,ft]ppienbsp;tum eft fibi ex ipfius Chnfti digniiate, quodde-
impaflibili, ac per hoc adxquatur prioribus apo
B ftolis. IJli enim tam longo tempore Chriftum l'c-quentes,uix potuerunt difeere eugelium :hic au tem breui fpatio raptusin tertium cxl amp; in pa/nbsp;r$difum,non folum didicit inter angelos qu donbsp;d urii? erat inter hominesgfed 5^ audiuit arcananbsp;X.COf.li.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;non licet homini loqui. Huiusenim
apo^olatus confecratus eft in clo, caeterorura autem in terra. Quia ergo eledus eft non ab ho-minibus,neqppcr homincm,fcd per lefum Chri/nbsp;fum, non mortalem ficut prxceibres apoftoli,nbsp;fd reftiftitatum Si per d^m patrcm,acquiefc-dum eft incun Aantcr didis eius, n fal fit at i pfeunbsp;do apoftolorum. Ac fi dicat:Paulus talis amp;ita elenbsp;dus,fcribit ecclefijs Galatia,id eft,conuenticulis fi/nbsp;delium, qu funtlocaliterinillaptouinciaqunbsp;uocatur Galatia, moraliter uero in trafmigratio-ne.quoniam ad lruitutem legis ex libertate granbsp;ti cap^rttranfraigrare.Galatia nant^interprenbsp;tatur tranfmigrata, uel tranfmigrati^^t apte fienbsp;interprctatur corum regio qui ad perndiam fi/nbsp;de migrauerunt.ut Si J^fa terra quam inhabitSt,nbsp;nomine iuotefteturinftabilitatem coi^.Ego Paunbsp;lus eis feribo, cz omtjtsfratres quifunt meeum, quosnbsp;confit eflemagnos apuddeumd apudecclef/nbsp;as,qui de corum fubuerfionc funt uehemeter c nbsp;triftati.Quod ponitomnesfratrcs,recrahitmul-tum illosaberrorc:quiaofienditnon tantum fibi difplicere , fedetiam multitudini prdicato-rum,quos Galat fie diligebt, ut eos nollent of/nbsp;fcnderc.De Apoftolo enim for tafle paiji curart,nbsp;quiamagnam dco fufpicionc fecerai^illispfeu
CAPVT I. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lt;S
|
A Tantum fc pcccaflc fentiunt,quantum de peccatis qu fecerunt.increpantur : ut minores culpas fu-as ftimct.quas mingr tnucdWo cafiigat;^ quasnbsp;uehcmenterobiurgari uiderint, majorescfle dc-I prchendant. Vnde necclTecftutfcmperfermonbsp;prdicantis cura audicorura debeac qualitatenbsp;forraari, ne aut uerccundis afpcra , aut impu-dcntibus Icuia loquatur. Hoc ita Paulus oftennbsp;dens,alios leniter inchoat alloqui: Galatas uero,nbsp;quos fide difeeflifle cognouerat.ab ipfo epifto/nbsp;l exordio poft falutationem inuchendo redar-guit.Et etiam quia omnes erant fubuerfi,uel iamnbsp;in ipfo moiu, de quibus gratiasageretnon habe,nbsp;bat: ideo uelutex quadara mentis commotionenbsp;deillorumfubuerfione iflcipit,utperhoc citiusnbsp;eos reuocet, S quafi ex abrupto inchoat. De renbsp;cnim magna infolita miran cfueuimus.Etid-circo u t oftdat eos deum grauiter ofiendiffc,fubinbsp;to uelut abriiptum ponit initium, diccns : Kirotnbsp;g0(luosprius in fide amp; bonis opedbusinftituti,nbsp;nunc tr4n!feriminifc,ilt;i eft, ita incate C temerc nbsp;noua libertate ad antiquam feruitutem, Um cito,nbsp;idcftjtam breui fpatio temporis:quia fipcrlon-gi temporis aflduitatem feduceren^i, non efltnbsp;tarn mirum,fcd nunc eft ualdc mirandura. Nonnbsp;As^itjtranftati eftistfed.transferimini, oftendens cosnbsp;nondum ad hoc perucnifle, ut ludaicum riturlt;lnbsp;fufcipercntjfcd in ipfo motu gueniendi iam efle.nbsp;Transferimini,inquit,amp;hoc no malo ad bon, lt;nbsp;P fedbono admalum : quoniamlt;6eopatrc,gitinbsp;quot; 0J gratuitabonitate fua ocrfwtw grdtum Christ,nbsp;id eft,in rcmifllonempeccatorum 8C iuftificatio-n,quin Chrifto daturfidelibus, tfansferimininbsp;inaltudeuangelium,id cft,in aliud dogma qcf pfeunbsp;do apoftolis pracdicatu^^uideyjr uobis elfe cuznbsp;angelium,id eft,bonum nuncium. ^utfd tarnen i(linbsp;ttd 0 e euangelium, quia non poteft aliud efl,nbsp;I0amp;., iiUud quod prdico. Quod aut pftudo apo/nbsp;ftoli predicant, Antichrifti prnunciatio eft,nonnbsp;euangcli Chrifti.N efi(inquam)aliud cuangelinbsp;Um prf illud qcF praedico,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;aliijui ^ui uos co id eft, nift quantum ad reputationem illo ifnni, qui more lympid aqu mtem redduntnbsp;^tftr turbulcntam. Vel qcF transferimini n eftnbsp;^l'ud.nifihoc quodfuntaliqquoscturbant, idnbsp;'ftgt;quifyncei5t ueftraefideifenium admixtioncnbsp;flfitatisfeetidum ac canofum faciunt, 7nbsp;tiara conuertcre eiMHgelium Chriijd eft,cum carnanbsp;lts oblruanticonucnienf fint uerf in euangelinbsp;ura Chrifti,boc cft,umbra in u eritat,ipfi uoluntnbsp;ordinc contrario ueritatc ad urabr ucrtcrc, utnbsp;euangelium adnulle,amp;carnales of^ruanti tenbsp;tieantur. Vel transferimini in aliud cuangeli, innbsp;teftamenti ucteris obferuantiam, qcF tn n eft alinbsp;ud,ideft,n cft diuerfum nouo. Si cm fpaliternbsp;intelligatuructus,nihil diferepat nouo.Non eftnbsp;(inquam) aliud,nifi fint aliqui q uos conturbant,nbsp;id eft, fi defint illi qui carnalitcr C peruerfe illudnbsp;5tponunt,intellioitis uctus nihil elle aliud in fenznbsp;q nouum.Conturbant cnim uclut aquam mennbsp;tm ueftram,ne puritat habcatis aqu3cillius,qunbsp;de lefu utre fluit credetibus: in alium fenftim Cnbsp;cucrtere euangcli8,qdfieri non poteft,cum lo* IobS.7.nbsp;hannes dicat: Vos qcFaudiftisab initio, maneat |,ioblt;(gt;Znbsp;in uobis. Vnde g feripturas fandas euangeliumnbsp;ternum amp; teftamentum xtern appellaf,^) conbsp;qd* nunquam mutabitur, ficut teftament uctusnbsp;eft mutat:fed ut Chhfto dat eft,gmanebit |
5ed lictnos aut angelus de c^Io euan* geli'zet uobis, prterg quodeuangelizaui/*nbsp;mus uobis,anathema lt,Sicuc prdiximUs,nbsp;SC nc ice dicotSi quis uobis cugelizauenbsp;rit prter id quod accepiftis,anathema litnbsp;Ipfi uolunt(ut diximus) euangelium conuernbsp;tere.Sed quicuncj; iliifint,omnes anathematizennbsp;tur, Quod non de quibuflibet nunc ita dico, fednbsp;etiam de me ac ibcijs meis,etiam de cleftiangenbsp;lo:qfta fi euangelizaremus uobis aliud euangelinbsp;um,anathematizandicircmus.tifrt cnim nos ipRnbsp;uellemus ea qu uobis prdicauimus,immuta/nbsp;re,non eflet nobis credendum .* dut licet dttgflu denbsp;Cielo uifibiliter ueniens euangtlizet^GReri queat,pr4nbsp;terquam hoc quad euMgeliztfiiimus uobis, ututhatMCidnbsp;ft,condemnatus)yt. Non le tantumm,fed ctinbsp;ara angclum pofuit, ne fi illos fedudores pofuif-fet,caufa inuidifeciflcuidcretur.Et per hocoftnbsp;dit,quia fi ipl uel fummus angelus pro annuncinbsp;ftione falfi dogmatis anathematizandus eflet,nbsp;mlto magis pludo apoftoli. Vnde fententiamnbsp;repetit ac ualidius confirmt, dices de quolibet,nbsp;qd* de i i angelo dixcrat:Sfct pr(edl3ciw;,inqt, jnbsp;fgo amp;0CS qui mecum funt,ita cr nunc iterum repenbsp;tes dico:Si lt;luis uel homo uel angelus,quicunc]) illenbsp;Gt^cUMgelizduerituobisprtteirid quodttccepiis^idnbsp;prxdicaucritaliudqum qdquot; uobis tradi^raus,nbsp;ut in prfdicationc fulkxccdatregulamfiaei qunbsp;didiciftis,amp; exorbitet de uia ucritatisquam nonbsp;bis acccpiftis,lt;tH4tbe(Mlt;lt; ^tillc,id eft,condemlt;|atus.nbsp;uel anathema,id eft,alienatus ab ecclefia dei. Ananbsp;thema quippc condemnatus interpretatur, finenbsp;alienatus uel Dienatio. In co aut quod ait,licetnbsp;nos aut angelus Cc. idebaepoft fieri ut aliquinbsp;ex his qui apoftolicgfcdionisefle creduntur,adnbsp;huedeuitad falfitatisannunciationem.idcbatnbsp;pofte fallacmcdiatorc transfigrare fein ange- IConh.nbsp;um 1 ucis, 60 aliquid falfum annunciate. Modo cnim hobusfuadeo, an deofAn quro hominibus placerez Si dhuc homi*nbsp;nibus plercnijGhrifti feruus n effem Qufmaliqs diceret,Tu Paule, ur fie alpere loqueris^Ideo ponit iftuiac fi dicattMerito fie lonbsp;quor.Quia uddeo modo h^inibus,an deoiid ,fit ncnbsp;fuafio C exhortatio C prdicatio raea ad hominbsp;num uoluntat C honorifictiam, an ad deiuo/nbsp;I luntat i56gloriamfNonadhominum,fed addetnbsp;gloriam fpedat,quodego nunc uobis fuadeo.nbsp;Olim uero feruiebat fuafio meauoluntati hom,nbsp;cum ob grtiam ptificum traher Chriftianos,nbsp;C fader illis ut Chrifto recedert. Sed incre/nbsp;pdo loquitur Apoftolusper interrogationem*nbsp;Vnde C adiw^iv.AnijUiierohomimbusplxcere, fub* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ts |
t nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;M AD ALATAS
A aaditur ficutolimquxrcbam placere ludis,eu rt principe (cerdot literas accepilTem pcrgtnsnbsp;Attu.. p-jtnafciifj Nequaquam illis iam placere qu/nbsp;ro.quia adhuc poft baptifmum plieer hominibus,nbsp;prdicandocarnalesobferuantias, tune noneemnbsp;ChriiferHUs, id eft, non feruaflem fpiritalia Chri-fti prcepta. In omnibus his contr.irius eft Pau,nbsp;luspfeudo apoftolis,qmfuafioillorufpedabatnbsp;ad hono.'Sn homin,non ad dei gloriam,d fua/nbsp;derent credi, hominem pofleiufticari ex operi/nbsp;bus legis,non ex fide Chrifti:amp; ipfi qurcbt honbsp;minibus placere.i.pcrfidisludxis.obquorgra-liam fe per raundum diiperferant ad fubuerfioncnbsp;fidelium.Aliterquoqj poteftintelligi quod Aponbsp;ftolus non quxrcbathominibus placere,qanonnbsp;hoc tn litis operibus intendebat, ut ipfe laudarecnbsp;ab homiaibus,id ut per ea qux faciebat, g^rifi*nbsp;caretur deus. Quifquis enim fc apud homines iagt;nbsp;dtat,amp; ita uennlat bona opera fua,ut finem eorft/nbsp;demoperuin laudehominum ponat,eandem'qinbsp;laudem hominum quafi mercedem coputet ope/nbsp;rumfuorum,necdumChriftiferuuscft.Quifquisnbsp;uero bona quf facie aut loquit,idcirco placere cunbsp;pithominibus,ut eos ad imitation bon cuer/nbsp;fationis crahat,uel ad dei laud corda eot accennbsp;dat,n hominibus qritplaccrc,fcddeo.Hocetc-nim mo Paulus placcbat hominibus, qui le ali^inbsp;ICOr. per oia omnibus placere tcftatur.Sedquia hyponbsp;critarum more, qui trantorias laudes, no falutnbsp;uidentium ex fuis operibus quxrt, nolebat ho/nbsp;B minibusplacere,idco nucfe illis placere denegat.
i.Qfjy, Notum enim uobis facio fratres euangc ligm,qd euangelizatum eft me,quia nonnbsp;eft fesindum hominem. Neque enim egonbsp;abhominc accept tllud,^cque didici, fed pnbsp;reuelationem Icfu Chrifti.
ifSuperiusdixcratfc apoftolum effc,non ab hominibus, neque per hominem, fed per Icfumnbsp;Chriftum:amp; hoc nunc probat,fuarnlt;ppcrfonamnbsp;commcndat,ut eaqu poft didurus eft,accipi5lnbsp;ut authentica. Multum enim per pleudo apofto/nbsp;los imminuta fuerat apudGalatas eius autoritas.nbsp;Non fum (inquit ) miflus ab homine,fcd Chrinbsp;fto : ncc fuafio mea uoluntati hominum famula/nbsp;tur, fed dci.quia nec dodrinam quam prxdico,nbsp;accepi ab hominc,ficut uos putabatis.Nam mo/nbsp;donolumftciouobisofratres, quod ignorabatis,fci/nbsp;licet quanta;autoritatis rneMngelium,^d ram uonbsp;bis g alt]se(tgch'a:lt;rtttw,id eft,prxdicaram eflime,nbsp;^ui4 noneflfcundum autq|itatein alicuius hominis,nbsp;Icdpotiuslccundautoritat ipfius Chrifti.nbsp;niw egoab hoinineilluditccepi.i.non eft mihi iniundnbsp;ab hole. Quia uero polfet non iniundii fibi fuilTenbsp;ab hoie.idcirco addit:e^ eti dfdictillud ab hoic.gt;nbsp;NSabhoic didici,fdperreiulttion lefchrifli.lpfenbsp;me docuit.ipfcmet iniunxit mihi. Hie oftdit qanbsp;ficut antiqui ^phetde futura Chrifti incarnati-one,paffione ac refurredione Si afeenfione p fpinbsp;ritu prophetij fiint dodi,Gc i p fc hc oa de Chrinbsp;ftoiatnpKriia,plt;r cund prophctilt;Ef^Gm,ipfo
Chrifro docte.cognouit.Spiritus enim proph' tix non folum exfuturo tangitanimum prophenbsp;tizantisjcd eti ex pterito^cu t nunc declaraiurnbsp;animi Pauli tetigiire.Nam Moy fes de prter-itisprophetauit.dum eafcribcrei quxfafta funt inbsp;inprincipio mundi,poftquhomo crcatuseflet
Audiftiseni'm conucrfadon med aliqua^ do in iudaifmo, qni iupra md perfcque^nbsp;bat* eccledam dei,C expugnabam illam,nbsp;proficieb in iudaifmo fupra multos cotanbsp;neos meos in genere meo,abunddtius munbsp;, lacor exiftens pacernar mear traditionu*nbsp;lt;11 Adcomnaendationfui.probat apartibinnbsp;quia non didicitcuang?liSab hoe.t\londidici(innbsp;quit)ab hocin necante conucrfionem me3,necnbsp;poft conuerfionein.Anic cuerfionem non didi-lt;i,fcd potiusperfcquutusfum ccclefi .Hinccihnbsp;patct quia tune euangcli no did ici, cuius era ini-cnicus. Audiifenim 8C uofipfi eSuerfationem mtS qunbsp;fuit a{itjundomudlt;tt(mo .i.in ludxorutnrcligione,nbsp;guoninbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;modii c jteror Iudoi}t prr/^udgt;4r eccle
fiSdeizeo legisacccnfus,fugandofandos amp; ad pnam tra||^ndo uindoSjCr expugttabi illS,id eft,nbsp;deuaftabam.cupisipfam prorls delete. Vel ftinbsp;pra modum patientium.i.fupra q qd* poflent fide,^nbsp;TCs pati.cz hc agens proeiebi Icm feientiatn SCnbsp;obleruantiam kgis carnalem tnittditi/mo.idcft.in
riiu ludaicorga amp;carnalif inteJligeb feripturas, lagisijjacmagisipfasobferuabam. Et hoc nonnbsp;fupra fenes, qualiserat Gamaliel tnagifter meusnbsp;8C exteri taies,quod uidcreturmir-.fed/HprrtmHlnbsp;to$ cofttmeos meos, non fupra os qui erant artatisnbsp;me.amp;no profelyti,fed ingenere meo.iin filijs liranbsp;el.Et quia plus istelligeq^o amp; adimplendo pro*nbsp;ciebam,ideo amp; abundantius exiftebam itmulatornbsp;ternrum mearum iraditionum .i. feruentiori zelo co-nabar ulcifei in eos, qui ad euangdium conuerfi,nbsp;uiolabant traditiones feniorum quas partibusnbsp;accepcram.Vel omnia legis mandata carnalia panbsp;ternx traditiones uocantur,quia prius erant ma/nbsp;data deifed nunc funt traditiones homin.pofl/nbsp;quam ueritas apparens umbram repulit.
Cum aut placuit ci qui me fegregauit ex utero matris me, amp; uocauitper gratisnbsp;am fuam, ut reuelaret fium fuum in wC/nbsp;utcuangclizarem ilium in gentibus,conti^nbsp;nuonon acquicuicarni amp;fanguini;nequ^nbsp;ueni Hierofolymamadanrcceiorcs co*nbsp;apoftolos,fed abi] in Arabiam,amp; iterumnbsp;uerfus fuft Damafcum.Deinde poft ann$nbsp;trs ueni Hicrofolymam uiderc Petrum Anbsp;manft apud eum diebus quindecim. AliuH*nbsp;autem apoftolorum uidi neminem, nifinbsp;cobum fratrem domini.Qu autem fcfi^nbsp;uobis, ecce coram dco, quia non mentilt;^*nbsp;Deinde ueni in partes Syri C Cilicii^*nbsp;lt;5 Probauit fc ante conuerfionc cuangelinbsp;quaq didiciffe, Si incipir ,pbarc quia poft cwcf*
CAPVT II.
17
A Eonem hoc non didicit ah homine.Hoc modo((n lt;uit)me habui ante conuerBonem^unde patet ganbsp;tunc cuangeliuin no dici; fed pofrg placuit deonbsp;ut cor meum illutninarec C conuer ceret,alio monbsp;t fe uixi,in quo rurfum apparec.quia ncc tunc, nccnbsp;poft ab homine didici.t hoc :cumttutem placuiteinbsp;henigno patri amp;c. PJacuit hoc deo.i.non fuit hocnbsp;tneritum meum,fed folum dei placitum; qui mefinbsp;gregilt;it,id cft,feorfum mafta perditorum fccre-uit,ex utero matrit me^e,ilt;i eft.occulto conftiio pietanbsp;I tis lux iam me eligens.Et hie notatur gratuita deinbsp;mifericordia.Quafi dicat: Antequam aliquid bo.nbsp;ni egiffem.fua gratia me prxdeftinauit ad uitamj*nbsp;poamp;uociuitmeper gratumfuam. Hie nccefle fuienbsp;poncre gratiam,quia poifnatiuitatem aliquid ponbsp;tuilctegifl boni.per qifmeruiflet uocari adeo.nbsp;Sed ficutfcgrcgatio.ita Si. uocutio eius gratis fa-lt;fta eft. Velex utero mex matris,idcft,de excita*nbsp;tefynagogx.ubi claufus tcncbar,fegregauitmc,nbsp;id eftjfcqucftrauit multitudine teror, quosnbsp;in ilia excitatereliquit. Sicuteniiffuterus infantenbsp;intra feclaufumcontinet.neceum aliquid uiderenbsp;permittitjiiec in ullam parte Ipatiari, Gc cxca de-ftruftio difciplinxqux eft inlynaa^a,cosquosnbsp;continet,non Gnit lueem ueritatis alpiccre,nec innbsp;libertate charitatis Ipatiari, fed undique miferabinbsp;liter coarlt;ftat,utnec ad lueem, nec ad libertatei*nbsp;procdant. Sed de hoc fynagogx utero me deusnbsp;legrcgauit.quando plebiscxcacfuetudinemenbsp;fcparauit,ut libere poflem Chrifti lumen intueri,nbsp;b amp;lt;neiuscharitatedilatari.Etuocauit me ad hoc,nbsp;* M (niw,id eft,in corde mco,ubi uera exiftit cogninbsp;tio,reueliiretfilium,ide, detegeret nofitiam unigenbsp;niti ftii.qux mihi erat uelata,dum habcrem fiipernbsp;cor uclamen legis.Et ideo mihi ruelaret,((t euMigenbsp;lijiirfW ilium in gentibut,id cft.prjoicareBi ilium inter gentes. Poftquam ei placuit utmecuoca-ret, amp; fiJium fuum mihireuelaret,contwooMlt;ic/nbsp;Huieai earni 0-ftnguini,id eft,airenfum mox prxbe-ce defij ludxis amp; propinquis meis carnalibus,minbsp;hi fenfu carnali fuadentibus ut in carnali obieruanbsp;tia legis permanerem.lllis non acquiui,quia crcnbsp;Caro amp; fanguis.i.carnalitcrfapiebant.amp;carnali-Ccr docebant:nec etiam ad fpiritales magiftros.i.nbsp;ad apoftolos qui me in Chrifto prxcelTerant.amp;innbsp;^rufalcm manebant, ueni ut ab illis dodrinamnbsp;Suxrere; fed exiens de Damafco,profcdus fumnbsp;tn Arabiam prxdicare, ubi nullus apoftolorumnbsp;crat,amp; inde redij Damafe. Finitisp tribus annisnbsp;d tempore conuerftonis mex, quibus in Arabianbsp;amp;Damafco moratus fum,went in lerufalem no dinbsp;feere euangcli5,fed uidere Petrum, ut 4)i fpiritualifnbsp;^dgauder.Neqj enim abillo tc eugeli didici.nbsp;9nia no maapud eum nift quindecim, infra qcfnbsp;Spatium difeer latitudin tantx fcientix.Sed nec nbsp;alrjs apoftolis didici,qa ibi p ter Petru alium aponbsp;P'^loruidiitemin, nifi lacufratr domtni.i.cognatnbsp;aluatoris. Maria em uirgo mater dni,amp; Marianbsp;naaf huius Iacobi,forores fuert: Si ideo uocatusnbsp;eft ipfefrater dni,g Si primus cps fuit in lerufal.nbsp;Caetcri apoftoft jam per orb crt ad pdicandutn
dilperfi. Vnde ga lohannes ibi deerat, credimus C matr dni iam in cxl tune aifumpt fuifte, cuiusnbsp;fepulchr oftendif in ualle lofaphat. Ego gd ta-lia uobis de me Si apoftolis refero,^ fortalfe uinbsp;dent uobis incredibilia.fed hc qult;efcriboHdbit,eccinbsp;cori deo,quia no mtior: Sc hoc fie elfe,eft cor deo.inbsp;manifeft eftin pfeniia diuini cipedus.qu nihilnbsp;latere pt.Hoc loco iurat Apoftolus, nec tn peC*nbsp;cat,quia uidebat quofd Galatar no^ aliter fibinbsp;credere. Non em malo iurtis fuit hxc iuratio,nbsp;fed maloillor.quorum incredulitas compulitnbsp;cum iurarc.Deinde profeftus ab lerufalem, ueni Hnbsp;parler Syriiie 8c Cilicix,ut Si ibi prdicar.t hancnbsp;profeeftione fu ideo memorat, ut fcitGalat; ganbsp;de loco ad loc fxpe trfiens,n didicit eugeliSnbsp;abhoc.C indubitter acquiefet eius dodrinxnbsp;^am aut ignotus fiicic cccleftis ludasnbsp;quert in Chrifto.Tant aiit audicum hanbsp;bebanc,quoniani quipeffequebatur nos alinbsp;quando,nc euangelizat fidc qu aliqudonbsp;cxpugnabat.fin me clarificabant deuffl*
^iNon fois ab apoftolis n didici,fcd nec exte ris fidciibus qui crt in ludxa, quippe gbusononbsp;er ignotus facic.Nond erh me poft cuerfioncnbsp;uidcrt.Et^ptcrea liquido cftat.quia me n donbsp;cuert eugcli.Nond meuidert ncc cognoucnbsp;ftnt facie.ld tm ab altjs Chriftianis fama curretenbsp;audicrant.ijHonM ille ^ui atiquando not Chriftianosnbsp;p[equelgt;atur,nuc pluribus eugelizatfid Chriftianitanbsp;tis,quamaliquandoexpHgnaiat.Etinme.i.in confidera pnbsp;tionc cuerGonis Si conuerfationis mex clarifica-EMM.clarura prxdicabant deum, qui me fie cuernbsp;tcrat,lt;SC de tam crudeli tam pium feccrat.Hoc c,nbsp;ego illis eram materia deum glorificandi,qui tamnbsp;bene conucrfu^ eranlt; Vel in me.i.in conflderatinbsp;one prxdicationis mex clarificabant deum SCipGnbsp;prxdicando, qm audientes qd ego cftanty fidcnbsp;prxdicar,qu impugnare foleb. Si ipfi explonbsp;meo accenG,j7uocabanf ad prxdicd Chrift.
CAPJT II.
Einde poft annos quatuordecim ite* I y rum afcdi Hierofolymam cum Bar*nbsp;naba,a(rumpto CTito. Afcendt autem fccunbsp;dum rcuelationcm.Et contuli cum illis euanbsp;gelium quod prdico in gcntibus.feorfumnbsp;aut his,qui uidebantur aliquid eire,ne fornbsp;te in ua^m currercm aut cucurriffem,
flin Sy^a S^Cilicia pdicauer.De inde afcdi rur fils in lerufal.q eft in m^tanis, nec pot adiri nifinbsp;afcdendo.4/cd/(ing )pofi annot quatuordecim,exnbsp;prius ucncr Petr uiderc.Ideo tpus Sinumernbsp;annorcputat .i. antca trs Si poft qtuordecim,nbsp;qui fimul funt dcc Sd fept,ut phoc Iciatur.quianbsp;anteg cferret cuangcli,tto ante tporc pdicanbsp;uit.Et qn ab apoftolis nihil acccpit.cftat quia nbsp;nullo accepit uel didicit. Afcdi in lerufal cum Barnbsp;rMamp;a,qu ad teftimoni duceb. aumploet no-bife Tito,qui crat gentilis Si incirccifus.duxi ilnbsp;lum ad teftimoni mex pdicationis cfirmandx.
168
AD GALATAS
|
A lcilicet ut cxteri gentiles uidentes illG incircunci-fiim credere, crederent SC ipfi abfqj fcrupulo. Si uero ipfe T itus ibi f uiflc circci fus^pater et o busnbsp;me n rede docuiife,^ n docuiflcm c5 circuncinbsp;d],fed incirccifum duxiflm foci. Afce(it,5chocnbsp;n temere, fed fcuitdlrettelittion.i.rpG f mihi rnbsp;uelte 8C admonte, ut per pfenti me ualidiusnbsp;adnullarent carnales obfcruti. Afcendi.CcZMnbsp;geliu ^tibut cuertendis pritdico, eu illit Hieronbsp;Iblyraitanis.qui priusdubitauerantde ueritatepnbsp;dicationismejCotHh'.'ga ego dixi euangeli nie,nbsp;C illi dixerunt fuum, nullaip in noftris fencentrjsnbsp;repertaeftdiflbnantia. Propter hoc incepit tot,nbsp;utphocGalatasretrahat circcifione ftearna-libus ceremonrjs,qnquid fua prdicatio n dif-fentit dodrina ipforum apoftolorum : SC Titusnbsp;qui erat pins,non fuit circuncifus, quis efl^ gtinbsp;lis .Tune cmnbsp;nbsp;nbsp;ifti n debent ulterius dubitare qnquidem nececcleG ludoijz quicq potuerc ei cferre. Ideo nantp fecit hanc collation,qa denbsp;caelo poftafeenfion dni uocatus.ni inueniret innbsp;carne apoflolos, qbus cicando 8C c quibus eunbsp;geliu cfcrendo, eiufd efle focietatis appareret,nbsp;ecclefia illi ono ncrcdcret.VndencneceiTefunbsp;it,ut hc collation Galatis dubit tibus referrer.nbsp;Ctuli c5 illis Hierofolymitanis, n c obus.qanbsp;in turba non pt bn diieutiueritas. Si cm in plpnbsp;tia om dtxiffem circunciGon 8c carnales obfer-utias n elle faciendas, ftatim contra me uulgusnbsp;indod conclamaifet .Ecideo non coibus.fdnbsp;c bit tm,^ui uidebStur eedlicjttid.i.maioris autoritanbsp;tis C fc.Et hoc feor[uitt.i. turba femotim. Nonnbsp;qd aliquafalfa pluribusdixiflm,ut feorfum paunbsp;cicn-ibus uera dicerem :fd qa nonnulla tacuer.qnbsp;paruu portare nonpotert; SC necelTc erat ut fanbsp;pentiam loquerer inter pe *edos,*quatcnu3 ctenbsp;ri apoftoli amp;feniorespfedionc mecognofcerr.nbsp;ldec:i clulitApoftolus cugch fu c eugnbsp;lio illo^jUtauferret fufpiciem ab ccclefijs ludnbsp;o;,q putabtill aliudlonge diu^fum eugelinbsp;pdicafle dadhuc pdicarc.ga neq; cum dno fueratnbsp;cuerfatus, 4 effet inftrUCTusmec cum aliq apo'nbsp;ftoloi},qui dnm in carne uidert.ut exemplo donbsp;drin eoijr pdicaret gentibus. Vt ergo ab eccle-fijs Hebrxor.fed Si cteijor p orbe fideli hcnbsp;fuipicionem auferret,idcirco (ficut fupra didnbsp;efi)contulit : ctulit inq, ne m curreret uel olimnbsp;cucurrTetin uacu.i.nefrudu remunerationis.nbsp;Perhoceninq cftaretqa illiquibusjj^dicabatnbsp;autprfdicawat,raercedem habituriiTOn elfcnr,nbsp;fi nec rcmuncration cxbfua prdicatione confe-quuturus et.Vel qd ai'neforte inutcuS citrrer ^utnbsp;^curriens, qualper interrogationc did poteftnbsp;intclligi, ad increpationem eor qui hoc fufpica-bantur.ut hinc appareat cum non in uacuum curnbsp;rerc uel cucurriffc,quia iam attefiatie cterornbsp;cprobatur nihil ab euangelij ueritate diflntirc. |
Sed ne^ Titus q mecu erat,ci effet gen tiliSf copulfus eft circunciditfedppter fub^nbsp;introduos falfos fratres^qui fubintroierff cnbsp;explorare libertat noffr, qua babetnus innbsp;Chriffo lefu, ut nos in icruitut redigertnbsp;Quibus ne^ ad horam teffimus fubieiO'*nbsp;ni,ut ueritas eugelq permaneat apud uosnbsp;flNonfoleugelio meo nihil addiderunt,fcdnbsp;necpTitumcircuncidi fecerunt.Cum enimmccSnbsp;eflet in illa collatione,amp;: effet gentilis.i.ficui natusnbsp;fuerat.in ppucio mancns,n copul[uf eireuncidi.hnbsp;nulla ratio ueritatis potuit ibi quoq proferri,obnbsp;quam ipfe uel alius cogerctur circuncidi.Et ne pilnbsp;tecis qd apofioli uoluiffent ilium cpcllcre uteirnbsp;cuncidcrct,amp; illecontrauoluntat eorumpmannbsp;fiffetincircuncifus, fciaiis qui^an propter apoftonbsp;los uel feniores dixi cpulius,/cd propter [ubintrodunbsp;offalfos fratres,qui intus q confereba euangeliutnnbsp;aieura,fubi/!troierut explorare libertat ttoram.qua pnbsp;Chriftum ab oi feruituie legis fumus abfoluti,uelnbsp;qua ex libero arbitrio uoluntarie feruimus deo,nbsp;non timor p^enae.Ad hoc(inq) fubintroierunt,nbsp;utuerbis dil|^utacionibus fuis ad carnales ob-ferutias cor omnibus qui adert, nos cogre,nbsp;amp; fie libertate grati inferuitut legis nos redigerendnbsp;uel adhori uoluimus cedere,ut fubijeenbsp;remur feruimtilegali.fed uiriliter illis reftitimus,nbsp;ut ueritaseuangelij, q om hominem abfij Icgis openbsp;busperfidem dopera charitatispoffe faluarinbsp;docet,permaneat apud Mor,ficutprdicauiuobis.ln-
Ab hisut qui uidebantur effe aliqui^^ quales alfqudofuermt, nhil mca l'ntercff*nbsp;Deus cnim perfonam hominis non accipff'
tus eft fie mihi inter gentes^C c cogn^^ |
CAPVT II.
|
tent gratiam quae data eft tnihi t^cobus Si, Cephas Sc lohannes, 3 uidebantur colunnbsp;eftcjdeztras deder Alt mihi CBarnab lbgt;nbsp;cictacis,uc nos in genres, ipfi ante in eircun*nbsp;cifon}tant,ut paupcrum memoteseife*nbsp;mus.Qdctiam folicitus fui idipfum facere. Gontuli quidem cuangelium cum apoftolis amp;alijs fenioribus qui erant in lerufalem.Sed tn ilnbsp;li uidebantur effe alig^uid ab bis Hicrofolymitahis*nbsp;id eil,alicuius magn dignitatis, nil mihi ciule-funuHoc uidetur debuiile ftatim dicerc,icd facienbsp;intcrpofitionem,uclut fiquisei diceret; Tu dicis,nbsp;quia uidebantur eiTe aliqd, imo nihil eranr, quianbsp;pifeatores amp; idiotx fucr. Et ad hoc quafi refpnbsp;det:Rcuera tunc erant aliquid.Nam quakt allouainbsp;io prius qum Chrifto uocartar,fuerint,(iuc pi/nbsp;IcatorcSjfiue tlonarij,Guc illitcrati,nibif intere ntidnbsp;Ueritatc.ucl mea icnttia.ga non loquor fccundSnbsp;illud qd antea fueranc,ied icdm idqd tunc eranC.nbsp;PrxmilTum crat, ut ueritas euan^lij permaneatnbsp;apu d uos : C ad hc uerita t refpicerc uidetur qdnbsp;nunc dicit.nihil mea intereftj.nihil meaueritatcnbsp;diftat, qlefcunilli quond fuerint^efert amp; in-tereft.hxc duo uerba,folcnt cG genitiuis S^poflefnbsp;fiuorpronominablatiuiscftrui.Velct finenbsp;interpofitione pot legi. Qui ab his uidebanturnbsp;fealiqd.Petrusfcilicetatqj lohannes 8C lacobus,nbsp;nihil mea ueritate ucl mea inttia intereft,quales nbsp;fuerint.i.nihil fedm meam fententi diffrt, qua-les loco Sc fcientia quond fuerint,Gue nobiles,fnbsp;ue ignobiles. Nonalijs apoftolis derogat, fed qanbsp;Galatae alios apoftolos ultra modun magniGca-bant.huic cos prxferentcs, atlt;p idco autoritatemnbsp;huius uiliorem habebantjoften^t fe qualem ef.nbsp;fc,5C doftrin abeis non accepille.Nihilintereft,nbsp;quales olim fuerint;quiader nortrfccipitperJoWrtbo/nbsp;' Diitiis.i. non eligit dignitatem uej nobilitat alicu-ius perfon. Nam me neqj defpexit idcirco uel in/
|
quemadmod Petro cftituergt prxdicare populo circciGoniSjdextras focictatis mihi dedenbsp;funt.Et uerc mihi cft credit Gcut Petro euangelinbsp;uni:quia qui Petr fecit apoftol circuncilbij2,fe/nbsp;fit c me apoftolum genti.Et hoc eft ; Nam quinbsp;operatut eft Petro.i. ad honore Sauxilj Pctri,fub-limando eum in apoftolatu circuncifionit.i.iudaici ponbsp;pulijtutn JJ prxdicationcjtum per miraculorumnbsp;oftenon.operrfiw eft O' mihi uiriutes miraculornbsp;atej diuerfas gratias Si cloquenti ualidx pdicanbsp;tionisiflJergcwfef.Hic oftenduntur ifti duo prittei- Gnbsp;pales apoftoli ad falut duor populo^ fuifl ele/nbsp;fti,Petrus ad ludoi^iPaulus ad gentitctzw^nbsp;certo cognouient gratiam apoftolatus S^fapienti,nbsp;qlt;e mihi Chrifto data eft,iaeobuf 8C Petrus CZ lob*nbsp;net:,quidebti{reftecolunie.i.eredh ffortes ac immonbsp;biles,atcroborantes multi tudinem alior,amp;cnbsp;tinentes ac ftiftentantes, dedei-utmihi amp; Barnabtede-SftTit.IacobUs hoc loco ponit ante Petfb amp; lohnbsp;nem,^ptcr primati fu que habebat ih lerufal,nbsp;ubi erat epiicopus.Dexteras nobis dedcrt|cietdnbsp;tif.i. Ggn focialis amicitix Si dignitatis apoftoli/nbsp;C3e,qd ab his qu ipfi didicerant* in nullo diiere-pabamus.Sicut eliinuic olculari,Ggh cft pacisnbsp;ac dilcftioniSjita Si igerc dexteras. Societatis dinbsp;co,ita decret j.t nos in gentet iremuspdicare,ipft ucnbsp;ro in jeunet fton: C illi eGcnt participes beneficjnbsp;qd ageremus in cuerfione gentili, nos^ Gmili.nbsp;ter eflemus foci]' remuherationis ipfoijz pro cuernbsp;Gone ldaO^. Licet Paulus dicat Barnab fecnbsp;efle recept in Ibcietate apoftolor,non tarnen 0/nbsp;bi dicit eftequalc inprdicatione ; quiaipfe eftnbsp;doftorgentim,qui feefm maior parte illasc-ucrtit ab lerufalem ufqj in IllricGiprfdics p cir *''***nbsp;citu,ac deinde n Galum ufqjRom,fed eii ul^nbsp;irt HifpattiiHaec oa ualent ad cmcndationemnbsp;fu auroritatis,amp; eti d itttention, ut eos rcuo-cet circciGe Si legis iruitute. Nihil ctulerftt,nbsp;fedetiidros,auerunttantu,ttteffemtismemorespMpenbsp;ru qui crant in Ierufalem,amp;pcia rerum fuarpronbsp;Chrifto pofuert ad pedjs apoftolor.Qgod eti.i, )nbsp;habere memori corum Si mittere eis aJimoni,nbsp;ego licitut fui facere,hoc ipfmihtdiofe cplcns.Renbsp;fte Paulus ut ab obferuantia legis Galatas reqp-careqprdiftam euaoclij fuicollationeminemonbsp;rauit ; quia idcirco tiftc in lerufalem alcendit.utnbsp;audiret quid de legis obferuantia priores apoftonbsp;li fentirent. Vndc Lucas refert de Paulo 6Barnbsp;naba, quia morati funt Antiochie tempus n monbsp;dicum cum d^cipulis;amp;quidam defeendentes denbsp;luda.doccbant fratres,quia niG circuncidamintnbsp;fecundum morem MByGjnonpoteftisialuari.Fnbsp;fta ergo feditione non minima Paulo ScBarnabjnbsp;aduerim illos, ftatueruntut defeenderent Pau/nbsp;lus SC Barnabas amp; quidam alij ex alijs.ad apoftonbsp;los Si pref byteros in lerufalem fiipcr hac quftinbsp;onc.Cum autem ueniflent Hierofolymam,fufcenbsp;pti funt ab cccleGa Sab apoftolis,nciantes qu*nbsp;ta deus feiftct cum illis Surrexerunt autem qui/nbsp;dam de lIfcG phariforum qui crediderant, di/nbsp;centes ga oportet circuncidicoSjprxcipere quo/nbsp;que feruarelcgcm Moy^.Conueneruntip apoftonbsp;li SC feniorcsuiderc de uerbo hoc amp;:c.In hoc connbsp;uentufafta eftprxdifta euangclij Pauli collatio Cutn atucmflet Cephas Antiochiam, fn facie ci rcftiti,quia reprchenfibilis crat.nbsp;Prius cnim quam ucnirt quid ab lacobo*nbsp;cum gentibus edebat:cu aft ueniffent, fub^nbsp;trahebat SCfegregabatfc,timcnseos qui exnbsp;circuncifionc crant.Etlmulationi eius c* |
W nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;AD. GALATAS
A fcnfctunt cxtcri Iud,Ka ut 8i Barnabas duccrcturab eisinillam fimulanonem.
lt;|[ Et hoe faflum eft.poftg Paulus SBarnabas fupradido coneiho c luda amp; Syla reuerfi lninbsp;Antiochia/erences cpiftol apoftolo^.in qua denbsp;cret erat,ne gus cogertur circuncidi uel ludanbsp;iWffcw. izarc.Tugcenim fcriptcft:Paulus aitamp;. Barnanbsp;bas demorabantur Aniiochiae,docctcs amp; cug/nbsp;lizantes cumalqspluribus uerb dni.Etcotcponbsp;re Petrus intelligitur fupcrueninc,amp; qd nc Paunbsp;Iusnarrac,feciire,Nil(inquii)mihi in krufakmenbsp;tulerunt Petrus aln.fedcKmwemjJrtCepbrft-i.Pc-trus AnttoebiSjego illi contult. Vel Jta:Non folumnbsp;in Icrufaknego contuli Petro.fcd etiam in Antiochia. Nam reiti ei ittfacijd eft,non in abfentianbsp;cius ego derogaui illi, led ante e ueniens, pertenbsp;ctradixiei, amp; libere e reprehendi.^KMreprebe/lnbsp;fibib'terat,id eft.dignus reprchenfionc. Nam priunbsp;^uiinHenirentlt;iuilt;Um ludseorumtfB keofodeHieronbsp;ilymisAntiochiam,e4elgt;lt;rtcwconuerfisgeflti6Hfnbsp;abfque ulla ciborum diiretione,ita ut nee fuillasnbsp;carnes reprobarct : fed poftmodum cum uenijjintnbsp;udf i, fubtrahebat l conuiuio eorum.ne ludseinbsp;qui nouiter ad fidem uenert i. adhuc legem fernbsp;uabant, feandalizarentur in cibis, quos kx im-znundos iudicauit.Et non icafubtr^ebat fe gen^nbsp;hum focictate.utfaltemaliquotiescum illis,amp; a~nbsp;liquoties cum ludis effet.fed cr omnino /egregit-Batfe.id eft.feorfura grege gentilium feparatus,nbsp;B gregera fuum cum ludxis facicbat. Et fie quadnbsp;fimulatione dabat intclligi,hanc difcretionem ci'nbsp;borum 5C alias cavnaksobferuantias efle ncceflanbsp;rils ad iuftificatione.gentilcslp conuerfos adChrinbsp;fium.Ao pofle ludis cred^tibusadiungi.Quodnbsp;quidem peius crat.qum ii^ratres fcandahzaret;nbsp;quia detcriuseftueritatemrelinqucrc.qum pernbsp;mitftre nalci fcandal.Etita fegregabat fc ac fe-queftrabat grege amp; cibis gcntilium.faciens denbsp;uno grege duos, cum Chriftus dosluobusunumnbsp;fecilTetzquiatimebatnon cibos gentilium,fedlu/nbsp;dacos ^tti erSt ex{ircunciow,ne recederent fide,nbsp;er /imuUtioni etHS.qua finge bat fe cibos difeernerc,nbsp;amp;gentilium conuerfationem abhorrcre,conftnfe-ritteieieri I(ki,qui prius erat cum eo, ac remoue-runtfe conuiuio X gentilium confortio.itnt ernbsp;Blt;(r4Slt;lt;t,qui erat doftor gentium fiCgentes debe-ret fynceri ter inftruere, utpote mecum ad gentesnbsp;milTus, ducereturab eis in illmulatimiei^J^daicx conbsp;mefiionis SC conuerfationis. Dixera^men Pe.nbsp;trus in fupradido apoftolorum amp; feniorum c-AnM'If uentu'.Quidtentatis ii^onereiugurafuper ccr/nbsp;uicem dilcipulorum, quod neque patres noftri,nbsp;neep nos portarc potuimus'iSed per gratiam do/nbsp;ininilefu credimus faluari ,quemadmodumnbsp;illi.Bene ergolentiebat de abolitione kgis.fcd fi-muJauit pro timor ludxorum.ne occafionc g-tium fide recederent,SC fic gderct fuum grege.
A^U.I. Simulauiiautemamp;Paulusprofimili*njtu,quan Adutt.lS. doTimotheumcircuncidit,amp;comam more Nanbsp;Afl5,u nutriiut,qu in Cenchreis rafit,uei qn puri
ficatusintcmplo facrificiumobtulit.PetrusergO utpote ludorum apoftolus,faluti ludorum^nbsp;uidebat in hac fimulatione^imens ne fi coram Iiinbsp;dis comuncs cibos ederet cum gtibus,illi praegt;nbsp;dicationem eius relpuerent SC fide difccderenrnbsp;ideoqj permittebat adhuc illis ut facerent circun/nbsp;cifionem, cterostp ritus legis oblruarct,6i iplcnbsp;cum eisexpartcferuabatjUtpaulatim eos ad fidcnbsp;ad euangelij puritatem alliceret.Et idcirco fi gsnbsp;gentilium circuncidi ucllet,in prfentia ludoj^nbsp;non prohiberet.Paulus autem magno fidei ardonbsp;refuccenfus, prxceptalegistenericarnaliter no-
luit:amp;qui gentium erat apoftolus.circuncifionS in gentibus fieri uetuit^ Et quia Petrus uel in populo circuncifionisadhuc legis confuctudin fer/nbsp;uari uolebat, ut gentes conuerfae ludaeis inxquanbsp;les iudicarentur, in faciem ei refiitit,cuml}i in hacnbsp;rcftiiiTc reprchenfibilcm dicit .Et hoc cius fiudinbsp;nonfolum cu]pam,led(quod maiuseft)hypocrinbsp;Gm(.i.GmulAjiinem)nominat. In qua fimulatione Petrus (ut di eft) faluti ludxor ^iuidebat,nbsp;fed falutgenti negligebat. Vnde Paulus gentinbsp;apofiolus, SC de falutc genti folicitus,in facic einbsp;refiitit. IpfeSiero Petrus.qd Paulo fiebat utilicnbsp;libertate charitatis fan$acbcnign3e,pictatchiMnbsp;militatis accepit. Atc{? ita rarius Si. fanftius exen*nbsp;plum pofteris tribuit, qn dedignarent maioresnbsp;(ficubi forte rei tramitc reliquiflent) etiam ponbsp;ftcrioribus corripi.Ncc folum tGc patienf hc renbsp;prehenfione periulit, fedetiS poftdum fecudaiHnbsp;ieriberet epi(tolam,laudauit epifiolas Pauli,in g/nbsp;busreprchifionciftam legerat. Ccrtccnimnifinbsp;Icgiffet Pauli epiftolas,non laudafiet. Si autem Ienbsp;git,quia illic ipfc reprehenfibilis diccrctur,inue-nir.Amicus erg ueritaiis, laudauit etiam quodnbsp;reprchenluseftratqjci amp;hocipfumplacuit,quianbsp;in his non placuerat,qu3c aliter g debuerat fenfit*nbsp;Seejj etiam minori fratri ad cinim dedit. tunenbsp;enim Paulusadhuccratminor.guisncfitquanbsp;lis.atq, in ead re fa us eft fequax minoris fui,nbsp;cti in hoc piret,quatcnus qui primus erat in aponbsp;ftolatus culminc,et primus 5c in huilitate.ln haCnbsp;itaqi re c in Paulo laus iuftj libertatisjn Petro fidnbsp;d hilitatis. Sunt ucro nnulli,g non Petrii apdnbsp;ftoloj[?t principe, fed quendali eiufd nois,qulnbsp; Paulo reprehenfus .accipit.C^i fi uerba Patnbsp;Ji ftudiofius legiirent,ifta no dicertDiAurusetlt;nbsp;nim,Cum uenifiet Petrus Antiochi5,in faci cinbsp;ftiti,ut de quo Petro loqueret oftenijeret, in ipf*nbsp;narrationepmifiqdics: Qui enim oprants P^,nbsp;tro in apoftolat circuncifonis,opatus eft mih*nbsp;inter gente Patet ergo de quo Petro Paulus 1^'nbsp;quit,quem Si apoftol nominat,amp; prfuiflc e*nbsp;gelio circcifionis narrat.Et ne gs adhuc inhaet^'*nbsp;do literf dicat hc,qu Paulus rcprehendir,noP^nbsp;tr,fcd Ceph uocari, guis idem fit utrc not*^nbsp;reuoluat qd ibidem pmilfum eft,Iacobus^^'^nbsp;phas Sc lolines.g uidebtur elle coinf,dext*'**nbsp;mihi dedert. Confit ein hcCeph,ginfnbsp;b Sc lohnem pofitus efi,n5 minor lohn^^nbsp;lacobofuific.Qd'fi nullus Cephas prxter ap^?*
. CAPVT
A' Ium Petrum inuenitur, qui lacobo amp; lohni ua leat quari, fatendum neceflario eft, hunc Ce-1{|^I pham cfle cui Chrifiu^ittTu uocabcris Cephas,nbsp;,nbsp;nbsp;nbsp;* quod interpretatur Petrus.
Sedcum uidilTem quod non rede am bularcnt ad uentatem euangelq, dixi Cenbsp;ph coram omnibus : Si tu ci ludatus fis,nbsp;genrilicer uiuisA non ludaic, quomodonbsp;genres cogis iudaizaref Nos natura ludi,nbsp;Cnon ex gentibus peccatorcs, Scientes aunbsp;icm quod non iufiificatur homo ex operi*nbsp;bus legis,nifi per fidem lefu ChrifiSCnosnbsp;gt;n Chrifio Icfu credimus ut iuftificemurnbsp;,j. ex fide Ghrifti,amp;nexopcribusIegis.Pronbsp;pter quod ex operibus legis non iuftificabinbsp;turomniscaro Quod fi qurentes iuftifinbsp;cari in Chrifto, inuenti fumus amp; ipfi pecnbsp;catores,nunquid Chriftusperx! minilfernbsp;cfit* Abfic.Sienim qudefi^xi,iterumnbsp;hc rexdifico, prxuaricatorem me connbsp;ftituo. Ego enim per legem Icgi mortu:nbsp;Us fum, ut deo uiuam Chrifi* confixusnbsp;* fumcruci, Viuoautem iamnonego,uiuicnbsp;Ucro in me Chriftus.Quod autem nunc u^nbsp;Uo in carne,in fide uiuo filq dei, qui dilexicnbsp;tne,6lt; tradidit feipfum pro me. N abqcionbsp;gratiam dei. Si enim per legem iuftitia,ernbsp;ft go gratis Chriftus mortuusell.
S Petrus quidem amp; Barnabasfimulabant.fed ego folus fynceritatem feruans, increpaui publice fidionem eoi^z. Vidi enim quod non rede annbsp;bularcnt,id -,non utrolt;^ pede poriter incedert,nbsp;quia in uno claudicabant.quant ad glntes, qua/nbsp;tum falut negligebt:quantf ucro ad intentionnbsp;bon de falute ludoijz.rede ambulab t.Quan-t ad octes.n rede ambulabc ad ucritat euannbsp;gelq tenend amp;prdicand.qa p hoc penbat uenbsp;itasjfigctesiudaizarct. Veritasqppc euangehjnbsp;eft, ut homo iuftifcet fola fide fine opibus legis,nbsp;UC os cibi naturalif mundi efl credt, atq; utnbsp;lodoresecclefixjnec ludacoi nec gentili falutnbsp;negligt.Ipfi talif agebt.Sed ego cumuidi/)m qudnbsp;*ortde,fcd flexuofc,4amp;ttllt;retrfd eriwtew euaagenbsp;feruand C doccnd.fuccenfus diuino zelOjdinbsp;Cepixe coMW omnibtu ea qu fcquunf .Si clam fo/nbsp;li Petro Paulus ifta diceret,Iudxis Si getibus nftnbsp;hil^ficcvet.Ideo cdjs audientibus dixit,ut cun/nbsp;dis proficerct. Idcirco uoluit non timide obtegenbsp;I. e ld fidenter aflcrcre, quod eum paricer fenti-iam nouerat, fiue quia eugelium cum co connbsp;lcratjGuc quia inComeltj uocatione ctiam diuinbsp;nitus eum de hac re admonitum acceperat, fiuenbsp;quia antequam illi quos timebat ueniffent Antionbsp;ehiam.cum gtibus e difeumbente uiderat Nnbsp;e^go tc cum quid in ca re uc^ eflet doccbat,fcdnbsp;eius fimulationc qua gtes cxpio fuo iudaizarenbsp;eogerct, arguebat. Si t,inquit ,cum t ludtemMuitnbsp;8WIitO',id c,indifcric cibis omnibus uteris, nul
JL nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i7i
lumlp hominem reputans immundum,er o I.' C lt;14ic/,id, non cum. ciborum difcretionc ficut lu/nbsp;d.Tci,^omo(io, id c, qua racione, qua utilitatc,cognbsp;exemplo tuo gentes iudiizlt;(re lt; id , ludxorum ri-tum fequi in difcretionc ciborum SC rcceptionenbsp;carnalium obfcruantiarum,dum te ab hisfegrenbsp;gas,co quod omnem creaturam dei bonamellenbsp;cre d unt, amp; fine legis obferuan tia per ci^cliumnbsp;iuftificari quruntfTu qui naturaliter ludams es,nbsp;reliquifti iudaizare, SC genees cogis iudaizare^nbsp;Tu qui ludKuserasJudaifmumdcferuifii, amp; hinbsp;qui nunquam fuerunt ludi^alTument iudaifm^nbsp;Non ujuis ludaice, id eft, non feruas iudaicumnbsp;morcm in tuo uiu.quia feis nil utilitatistbi efle.nbsp;Quomodo ergo nc genres cogis iudaizarc.qujnbsp;omnia quuidentin te, putanc faluti ncccflarianbsp;cfie'JNfcre nondebentiudaizaregtes.quia nun-quamiuftificarcntur.Etuere nunquam iufrificarnbsp;turiudaizando,quianecnos qui naturaliter fu/nbsp;mus Iudi,potuimus unquam iudaizandoiuftilinbsp;cari,idco(p dimifimus legem ,amp; confugimus adnbsp;fidem.Et hoc eft:Not naturit fumus iudi,id c, nonnbsp;profelytijfed gne fumus ludati, ex imine Abragnbsp;prodeunces,amp; Icgcm dcihabentes,CZMOpecelt;tfO-rtstxgentibut,id c,nonita peccatoresutomnes gcnbsp;tes idoiolair i. immundx. Peccatoi^ enim no-nften gtibus impofucrc ludi iam uetufta quanbsp;d fupbia,tant^ ipfieflcntiufti, uidtes fefiuc in
oculo alicno,amp;n trabe in fuo.N fumus(inqujnbsp;ex gtibus ptres, cultura dei ono retnoii SCnbsp;peccaiisdediti,fednaturahludi.i.fubdiuinalenbsp;ge nu triti.Sed t itntes quod non iuificutur ullus unnbsp;qui homo ex operibttf legis,ue ludus.fiue gtis,nbsp;ni perfidim Chrifli,qux carnales obferuantias dt/nbsp;ferr, fpiritaliter im]||eri leg facit.ut nos^redi/nbsp;mus.Opa funt ex gratia,fcd no ex opibus gratia:nbsp;ga ipfa prima eft,ex qua impetrantur cteM-Id-eo nullus aliquom iuftificariualet ex opreus,nbsp;nifi per fd qu^cedit ex gratia. Quodicites,nbsp;O' norquoqjlisdi cu[gentes,inChrifloIe^poGti,nbsp;eredimus in ipfuni,t iu^ifieemur ex fide chr^i per dtnbsp;uinam gratjam,amp;nonexoperihuslegisperuiresnonbsp;ftras. Propter quod, id , quia nos ludi nequimusnbsp;ex legis operibus iuftificari jqui ex his effemusiunbsp;ftificati.fiqmsinde pofl'etiuftificari, ex operibusle-gcarnalibus ijo iuftifietibiturotnnis clt;tro,id , nullusnbsp;incarne uiucns.confcqueturperhacciuftiti.Di-xii fuperius ludos non efle ex gentibus pecca-torcs,amp; m/I fubiecicquodetiam ipfi iufiifictuCnbsp;ex fide CTmfti.Omnisautem giuftificatur.iniu-ftus erat,id ,peccator .^idetur autem fortaflTisnbsp;alicui male inrelligenti.quod Chriftus ludseis adnbsp;ic uenientibus pcccata prius miniftrarct, ut cosnbsp;per fid Si grati fu poftmodum iufiifcarct.Et
hoc eft quoddic!tur:N fumus ex getibus peccanbsp;tores. Qgod.i.fed qurentes iujlificiiri in chriftojitutinbsp;ti fumus etiam nos ipfi peceatores.i. fi acccdtes ad lunbsp;me n Chrifiijiiidimus in CO tenebras peccatoic nonbsp;ftro2,qu A prius cci uidere non poteramus^Sfnbsp;fi ad fubtil regulam iuftiti Chrfti propinquaanbsp;teSfUt ad cam dirigamur,animaduertimus defor
17 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ad GALATAS
A mem tortitudin iniuitix nofirx, qui nos antca redos arbitrabamur, nun^uid idco Chrius nobisnbsp;iuinifler e pecclt;lt;fi,id cft.nquid idcirco confcqus,nbsp;tohMth m Chriftus miniftret nobis peccatura, qui tollicnbsp;peccata mundi? At/t hoe fidelium cordibus,utnbsp;Chriilum purent alicui miniftrarcpeccatum.quinbsp;pro aboliiione peccatorum noftrorum femeti-pfumoj|tuIitfacrificium.Namamp; aliquid deforme latet. in tencbris.fcdin radio folis euidter apnbsp;parct, nee tarnen fol deformitatem illam opera-tur.Sic C ludsci quifciuftos antca putabant, il-lufirati lumine Chni,uiderunc deformita tes culnbsp;parum fuarum,quas Chriftus eis non miniflraue nbsp;rat ut faccrent, led oflenderat ut agnofccrent 8Cnbsp;corrigerct.VclitatEx operibus legis (utdidumnbsp;eft)nemo iuftificabitur.Sed fi nos ludxi tranunnbsp;tes ad Chriflum, 8C in illo quaerentes iuflicari.qnbsp;in lege nequiuimus iuflitiam adipifci, inuenti fu-mus etiam nos pcccatorcs.ficut gentiles, quianbsp;cognitum clt nos femper in corde legem tranf-greflbs efldicct em feruaflemus in opre, nun-quid Chriftus qui monuit ut legem rclinquere-mus,amp; ad le tranfiremus, eft rainifler peccati.idnbsp;lt;fl,miniftrat nobis pcccatum in co, quod iubecnbsp;ut rigorc Icgisdifcedamus, amp; ad gratiam ueni/nbsp;amus ? Ah/itutipfc nobis pcccatum in hoc mini-ftraret.Non eft enim pcccatum, fie relinqucrc^:/nbsp;gem ucldcftruere:fed pcccatumeft,rurfum adnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,
cam redire uel cam resedifcare.Nam/ deru abfque morte eius per legem iuftificarentur ob-x,utcarnalialcgisQperaquiaminmc5finaJi- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;r
B is eucrci,fterw bitcre^dico, id eft, rurfum ftatuo, ucl per fimulationem ut Petrus.ucl per prdicalt;nbsp;tionciti ut pfeudo apoftoli, prlt;e riMtorei me con-JtlHo.id cft.contfa ipitij legem faio, q fc deter-minatidam prnunciauit^am per autoritremnbsp;Icoisipfam legem dimiG,quafi ci mortuus,null5nbsp;fenibm eius habcns.Ethoceft.'Egoeniwperlfgemfcnbsp;gi mortuuffum,ut deo uiuttm. Verc enim dcftruxi innbsp;me opra lcgis,quia fum mrtuuslegi, id eft, nonbsp;uiuo iam in operibus legis, nee in ius carnali fen-fu:amp; ira fum mortuus pe^egem, quia ut in Chrinbsp;Hum credere, lex ipfa mihiprxdicauit, amp; de fuanbsp;terminationcac cuangelici dogmatis fufeeptio-ne coromonuit,dicens per Moy fen: Prophe ramnbsp;uobis fufeitabit dominus deus ueftcr de fratri-bus ueftris tanquam me. Ipfum audietis.Id eft,nbsp;DfMle.lS. poqua Chriftus uencrit, non ulteriusdurabitnbsp; lex/cd nouam Chrifti dodrinam audietis.Vel pnbsp;legem fpiritaliter intelledam morttj|K fumlcginbsp;me3e,ne carnalitcr in ea uiuam,ut deo uiuam, nonbsp;mihi,idefl,uc uoluntal|m dci,nonmeam inominbsp;uita mea faciam.Quod iam poflum, quia Chriflonbsp;eonfixutfum cruci, id eft, cum Chriflo affixus fumnbsp;cruci,focius paflionis Chrifti:hoc eft,crux Chri-nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;- r
ftiextinguitin meardorem pcccati.nciaminme fimulationeiudaizandi Petrum reprehendifl^ uigcat:Sciigatmanusmcas,ncadiliicitum opus i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;
extendtur : amp; pcdcs,nc ad malum gradiantur.
Sum quidem cum Chriflo crucifixus, fed ramen nbsp;nbsp;nbsp;,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp; . .
Kiao in uirtutibus.id eft, uigoremberft operandi nbsp;nbsp;falfitati pfeudo apofiolorum credebant. Vndc
habeo WWHOrtegoille qui prius pcccator cram.fcd uiuit'inmt Chrint,id cft.uiget SCregnat in me Chri
fti nouitas. Crucifixus fiini, fed uiuo. Viuo, fed iam non ego qualis uixeram.N ego uiuo.fcd uinbsp;uit in me Chriftus.Quod fftdicere:Ego quidemnbsp; memetipfo extinftus fum, qa carnalif no uiuo,nbsp;fed tn eflentialiter extindus non fum,qa in Chrinbsp;ifo Ipiritaliter uiuo.Hoc eft diccrc;Non eft inmnbsp;iuftitia mea,qu ex legeeft.inquaprxuaricatotnbsp;effeftusfum, lediuftitiadei, id eft, quaemihieXnbsp;deo cft,non ex me.Sic quippe in me uiuir,n ego,nbsp;fed Chriftus,qui fadus eft nobis fapientia deo *nbsp;8C iuftitia 8C fandificatio. Ego iam non uiuo,fednbsp;Chriftus in mCjid eft, nfaciouoltatemmcam,nbsp;' fed eius qui habitatin me.fcd ramen ^uod nuncui-uo in carne,iii ,quod nqn extinguor in carnis igne,nbsp;quod in corporc pofitus bene polTum operari.innbsp;de uiuo, id eft, non per laboriofa opera legis, fednbsp;perfidem|/rdel,cuiusfidcsualerepoteft. luftusnbsp;cnim uiuit ex fidc,quandiu eft in corpore. Et pernbsp;hoc Chriftifides cfficientiam habet in me,quianbsp;ipfe dilexit per illam dHcdionem tr^didit adnbsp;mortem pro me redimendo/rp/wquitantuseft,nbsp;non aliud animal.Etpropterea non ab^ciogratiantnbsp;det, qui me per palfionem filij luilibcrauit pec-catis,amp;dedit ueram iuftitiam,quod lex facere nonbsp;poterat, id eft, non quro per legem iuftificari,nbsp;quod elfer abijcerc gratiam.Ncc debeo cam ah'*nbsp;^cerc,quia/i per legem iuitiit, ergo Chriflut gr^tit, idnbsp;eft,fruftra,Gne caufa,Gne utilitate mortUUf e/l.cum
feruatores legis - Sednon fruftra mortuus eft, quia nccperlegem,nccper aliam rcm haben po jnbsp;teratiuflitif quxducerct ad llut, nifiper Chrvnbsp;fti mor tern.
C^PVJ ,111,
Olnfcnfati Galat,quis uos fafcinaufc no credere ueritati,ante quorum ocunbsp;los lefus Chriftus prfcriptus eft i ia uo*nbsp;bis crucifixus f Hoefolum uobis uolo di*nbsp;fcerc,ex operibus legisfpiritum acceptnbsp;ftis, an ex audicu fidei Sic ftulti eftis, utnbsp;cum fpiritu cperitis, nunc carne confuninbsp;tneminif Tanta pafli eftisfine caufa,ft ta*nbsp;men fine caufa.Qui ergo tribuit uobis fpirlnbsp;turn C operator uirtutes in uobis,ex operlnbsp;buslegis,an exauditufidei,ficut Abraamnbsp;credidit deo.fiC reputatum eft ei ad iuftiti* ^^4'nbsp;amt'Gognofcite ergo,quia qui ei fide funt^ Lpnbsp;hifuntfili] Abra,
Finicaarratione,in qua docuit fc non didi' cill euangelium abhomine,ipfumljjeuangeliutnbsp;fuum cum apoftolis fc contulilfc, ac deinceps dlt;
iicrtit fc ad increpationem Galatarum,amp; fortit*'nbsp;arguit dementiara illorum, quia dodrinam ciu^nbsp;qux tantisautoritatibus fulcitur,deferuerant,^nbsp;fubuerfionem illorum attendens, prorupitfub'nbsp;ito in cxclamationcra,ut exagitando magnitude
/
-ocr page 301-Jlb nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;75
qualiter fada fuerit, 8lt; gd contulerit.Gommoue G rat illos p prxdid increpationc,5 nc clqunbsp;ter^batillis, 4d lex no eftobferuda, ga nexnbsp;ea.led ex fide ueniic oia bona.Quafi dicatxLicetnbsp;infenfati SC fafeinati fitis, in boc /jw qd diurusnbsp;fum,oJodifeerei uobif,i^ hoc tarn euides cft,ut Stnbsp;ftultidoccre id quet:amp; finihilaliud eflet, hoc fonbsp;lumfufticeretad ^bandum,qd lex tenendanonnbsp;cft.Cum eftat quod fpra acccpifiis, dete menbsp;utrum accepiftis hunc ex opibus legis qux non-d feceratis,an ex fide qu me audiftis. Vel ita:nbsp;PolTem uti pluribus ^fundis argumetis, fed hocnbsp;folum quod plan eft, uolo dilcere uobis.i. UQ^nbsp;lo ut ripdeatis mihi,gauel in hoc folo fatis ap/ 'nbsp;parebit iuftificationem non ex lege efte, fed ex finbsp;de.sptnf(M,]d eft,ips fanfti charifmata, ficut lo-qui dii^rfis linguis.prophctarc, infirmos lnare,nbsp;Si. cjtcra huiufmodi: accepiflis uos diuinitus ex openbsp;ribtulegis,lt;w ex auditufidei,i,u trum accepiftis fpmnbsp;ex carnali obferuantia lcgis,an ex fide, qua folonbsp;auditu prscdicaonis fumpfiftis^ N5 puto quodnbsp;dicatis uos hxc fpiritualia dona ex opibus legisnbsp;accepifte,cum feiatis adhuc legis opera tunc nulenbsp;la fecifli.Reftatigif tm ex fide uos accepifte.Prt-usexfide pcrcepiftis charifraata.fiCncexlegenbsp;quritis iuftitiamrgo /cqd eft ,tamnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;efiif^ut
cum fpiritu cccperihw.fpiritale inceptum habueritis, dJm charifmata per fide accepcritis,nNc carneca
fummemini.i carnali conuerfatione in nihilum redsnbsp;gamini,dumbonafpalia ueftraper Icgis cufto-diam adnullatis.^ Cum fpG fando corperitisuelnbsp;fpiritualiteruiuere.iiel legem fpintahterintdli- Onbsp;gere,nunc carne.id e,uel carnali uita,uel lege carnbsp;naliterintellelt;fta,confummamini,id eft, adnihinbsp;mini, amittendoquicquidbonl habuiftis. tia-eo pneeaufi, idlt;ft, fint utilitate ueftra,eitnbsp;ab adueriarijs tanta, id eft, tarn magna C tamnbsp;multa aduerfapro fide tuda.qununcfppiterenbsp;linquitis.Non tarnen aftirmando hxc died, ne innbsp;defperationenjeadatis, St adhuc profundius innbsp;barathrum perditionis demergamini : led quianbsp;utunq; eft in uoluntatueftra, dico condirionali-ter,quodttaaduerfapro Chriftopalfieftis finenbsp;caufa,/i tame finecaufa hxc palTi eftis.Sine caufa einnbsp;pai eftis,fi in hoc errore pfeueretis:non fine caunbsp;fa,fi refipifcatis.Et quadoquidem ita perdere ponbsp;teftis omnia bona per legis obferutiam,ergo deus qt etiam nunc tribuit uobis^ritum propheti Cnbsp;fapienti, aliarumlpgrariarum ,cr operaturinub-bif irtute4lB-aculorum.dat uobis hoc ex opeributnbsp;IfgWjitnex fide quam audiftisddem interrogatqdnbsp;fupcnus,ied fccundum j^rfens tempus, cumfunbsp;praprxteritum pofucrit. Ne cnim ipfi ad primanbsp;interrogationem relponderc poflent, nos adhuc
legisoperanon fcccratnus, quando fpiritum fannbsp;dum accepimusjfcd fi feciflemus ilia, tunc maionbsp;rem eiufdem fps gratiam accepilTemus p cand-circo uoluit cos interrogare fecdo, quia nequenbsp;nuc refpoijdcre plTunt fc ex opibus accipc fpirinbsp;turn. Ac fi dicat:Nec in principio,necnGc accepinbsp;fts ex lege Ipum fanduinjed ex fdci ita per-
CA PVT nem rcatus illorutn,facilius rcuocarc eos poflit.nbsp;Qyod quidcm more rhetorum uidetur facerc. Onbsp;(gt;nquit)G4l4(e wfenpti,ilt;^cft,omni fenfu ratiois canbsp;l^cnces Gcucanimalia bruta, ^uMorf^/l'ndHtjid,nbsp;liuido intuitu 13efit,no crderc.id eftjUt non credanbsp;tis eugelic ueritatii Re enim ucra infenfati eftis,nbsp;Sut mortifer fuafion accipitis cuiuflibet pfeu-'nbsp;do apoftoli,qui nullius norainis amp;autoritatis ,nbsp;Aui in populo later, amp;C cuius etiam uocabulutnnbsp;'gnorotmeamtp dodrinam poftponitis, quam nbsp;folo deo.non ab homine accepi,cui apoftoli nihil noui incollationeeuangelti ctulere.fed menbsp;certiores fafti funt. Quis uosfafcinauit,id eft.re-Qedu inuidia: uos tenellos lxft,dolens'q; de pro*'nbsp;*iotu ucftr perfedionis at fidei,folo liuore no/nbsp;f uit, ficut aliquis qui folo rcfpedu dici pofte resnbsp;31terius diminuere ; itauosliuenti afpedu fuonbsp;Ubefecit, utnoncredatis ueritati mex prdicatinbsp;onis,fed falfitatifuiprauidogmatis^Vel lcut in-cantatoresfafcinant SC deludunthoijiines,utcrc/nbsp;dant uerum efle quod falfum eft, na nelcio quisnbsp;fafeino fu deceptionis adeo uos incantauit, acnbsp;Slt;(k'nbsp;nbsp;nbsp;derb fuis immutauit, ut falGtatem pro ueritate
tencatis.Vnde fie feriptum eft, quiaf^cinatio nu gacitatis obfcurat bona.Non creditis ueritati f/nbsp;' eut infenfati, ante i^uorum interiores ocwlof IcJhs Cbnbsp;Rt prlt;e|criptje/l-i.proftenfus amp; prnotatusnbsp;obis , non in tabulislapidcis fieu tlex, fed CZWnbsp;toBitjid eft, in cordibus ueftris, eft cnteixut : quianbsp;crux fie palTio eius qua redempti eftis, erat maxinbsp;me intitnanda uobis. Vnde magis demtes eftis,nbsp;qui CHRIST VM uobis prxmonftratum, pronbsp;pcccatis ueftris crucifixum, negaftis, hon credennbsp;tes uos ex fide pofte iuftificari,fed ex operibus lenbsp;gis.uel taies olim fuiftis nt an ocylosueftrosprsenbsp;feriptus elTet lefus CHRIST VS crucifixusrquianbsp;ob compundionem mentis habendam, pinge/nbsp;btis eum crucifixum in locis illis,ubifempcreunbsp;uidere polTetis amp; memoria retinere. Vel ita eftisnbsp;infenfati, quod lefus Chriftusprofcriptuseft ,idnbsp;ft,exhrcdatus ante oculos ueftros, e non ad/nbsp;urtitis.Illi cnim dicebantur profcripti,qui pro fanbsp;doaliquoin exilium trufi, hreditate 8C patrianbsp;priuabantur. Et Galat cum ad Apoftoli prx'nbsp;; dicationem crcdidiiTent fe per mortem Chriftinbsp;pofte iuftificarijfadi funt hxreditas Chrtfti, qunbsp;ipfc fua morte de diaboli poficITe eripuit. Sednbsp;poft ab bac fide recedcntes, C iuftificationem innbsp;Operibus legis quxrentcs,quant in fe erat,Chrinbsp;ftum exhxredabant, leie illi fubtrahendo ? lefusnbsp;Chriftus proferiptus eft,id eft,dnatus exhrenbsp;datusin uobis bifublatisupfe diccrucifixus,nbsp;qdcum pondr legdumeft.quafig tcharonbsp;ptecio uos acguit in hxreditatc,patiendo uonbsp;bis crucis afperitatc. Vel dum p legemChriftumnbsp;deferitis,Chriftus uobis proferiptus eftgt;i.d na/nbsp;tus cut Pilato. Et dum infufficiente creditis,nbsp;crucifixoribus non differtis. Vel prolcriptio da/nbsp;(nnationis eius quae Pilato facia eft, ita fuit uobis nota,quaG ante uos fuilfetfaftadC in uobisd.nbsp;in jntelledtibus ueftris crucixio eius ,utfcirctl
-ocr page 302-74 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;AD CALATAS
A cepiftis ex fide fpiritum, peut per fidem Aamp;rrf4iM g-cepit iuftitiam ,qui credidit deo promittcnti,C7 reptf Mum eflei ndiuftitiam, id eft, ex fide iuftificatus, idnbsp;eft, abfquc legis operibus : quia credere eftcau-fa fufficiens iuftificandi.Et qudoquidem Abra-amex fide iuftificatus eft, ergo eognofeite, id eft,nbsp;feitote, quin qui ex fide funt, id eft, quorum efle eftnbsp;ex fide,bi pint fil Abrnte,id eft, iufti ad exempluranbsp;Abrax.
Prouidens autem lcriptura,quia ex fide iuftificat genres deus,prlt;enftciauit Abra,nbsp;quia benedicentur in te omnes genresJgi^nbsp;44 tur qui ex fide funt, benedicentur cumfinbsp;deli Abraam, Quicunque enim exopcri*nbsp;_ *7nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;maledio funt. Scri^
* ptum eftenim:Maledius omnis q^'non permanferit in omnibus qu fcripta funenbsp;in libro legis ,utfaciatea, Quoniam au*nbsp;tern in lege nemo iuftificatur apud deum,nbsp;Hlt;tamp;lt;(e.i anifeftum eft, quia iuftus ex fide uiuit.nbsp;Ronwi autem non eft ex fide : fed qui fcceritnbsp;Ltuit.is, uiuetinillis.
Non folum iuftitia datur ex fide,ftd amp; be-ncdi(ftio,quia fcriptura dixit Abrax ,quod gen. tes benedicentur in te.id eft.in tux fidei conform!nbsp;late.Vel ita;Dixi quia qui ex fide funt.hi funt 8/nbsp;Irj Abrax, hoc non eft nouum, fed antiquitus g uantias prxdicare.ut qui eas feruarent. non dnnbsp;inferipturanotum. Quia feriptr4,td eft, fpiriiusnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;''
n fan(ftus,uel Moyfes fcripturxcompofiior, proub dtttt,id eft, oftendens elkprouifum longe anteqjnbsp;fieret, quin ex fide non ex legis operibus, iuftifientnbsp;g^s deus, pr/nMnrittuft-i-prxnunciatum efle retulitnbsp;Abrnn^quin non tantum ludxi, fed amp; omnessntetnbsp;lenedicenturinte.id eft.in tudc.S in Chrifto quinbsp;nafeiturus c ex tc. Bndidionem hie intelligimusnbsp;bapfiftni conftcrationamp;in bonis operibus iuftinbsp;ficationem,acpennis uitx conftcutionem. Et ganbsp;hoc fcriptura prxnunciauit,igitr j|li qui funt ex jt-de.id eft, qui ex fide caperunt fpiritaliter efle, benedicentur cum fideli Abrrfitw, W eft, beneditftionemnbsp;conl equetur ex fide, ficut Abraam per fidem eftnbsp;benedidus, amp; cum tanto patriarcha fociabun*nbsp;tur.Et uere qui ex fide funt, benedicentur. nam gnbsp;exoperibus Icgis funt, maledicentur. Quicunquenbsp;ettimfuntexoperibttjkgi,ideft,quxr5tiuftificariexnbsp;carnalibusohfcrutt]S,fHbm4ed(fto/nt,utneque/nbsp;ant euadere nifi Chrifto librante, ideft, meritonbsp;fux tranfgrciTionis obnoxij funt, ^|^xparatinbsp;maledidioni fempiteri^ damnationis. Sicenim
Dettt.17. rcriptumf/linDeuteronOTio;Mlt;tlediftr,id eft,ter na maledidionc dam natus erit, omnis qui nonper-Wlt;tn)critaflidue,nondico,inquibufd,fcdinomm.nbsp;bus quxfcriptnfunt in libro legis, nec ita dico, ut uelnbsp;folum intelligatca Si uelit agere.fed utfncinten.idnbsp;cft,opcrc compleat. Qiiod nullus adimplcre ua-Adu K f'r-Hoceft enim iugum,quod (ficut Petrus ait)nenbsp;** q;nos,neq; patres noftri portarc potuinus,Idco'q(nbsp;nullus ab hoc maledido liber eft, qui iugo legisnbsp;coUum fuppoluit,amp; auxiliumgratixnon quxfi
uit.Nemo enim omnia legis prcepta unquS implere potuit.Maledidus erit, qui omia ilia nnbsp;feccrit:fed tarnen fi quis fccerit.non inde iui^nbsp;ficabitur.Et hoc eft; Quoniam in lege nemo iufiifie/itnfnbsp;npud deum, qui ueritatem infpicit, quamuis apu^nbsp;homines quifalluntur,iuftus uideacur,i)unifefll^nbsp;ejl ex uerbis Habacuc, qui dicit quin ex fide uiuitiU'nbsp;ftus in anima,id eft,iuftificatur ex fide, non ex le*nbsp;ge. Vita enim anim interim iuftitia eft, doneCnbsp;ad uifionem creatoris perueniat, qua perenniternbsp;uiuat, 8C hc iuftitia ex fide eft.Iuftus uiuit ex fi*nbsp;dcjid ,cx eo quod credit ea qux non uidet.Sednbsp;lex non efi ex fide,id , nihil mandat crcdendum,p^nbsp;per timorcm cogitad faciendum.dicensquod^*nbsp;feceriten quxibifcript5funt,nonpunietur, ganonbsp;eft tranJgrefluSjfed tcporaliter uiuetin iUtr,qux carnbsp;naliter eft operatus. Aliter enimplcderetur.
Chriftus nos redemic de maledio le^ gis, fadus pro nobis malediam, quia fednbsp;ptum eft: walcdidusomnisquipendet innbsp;ligno, ucingendbusbenedidio braficnbsp;ret in Chrifto Iefu,ut poUicitacionem fpitinbsp;tus accipi^us per fidem.
*)] Sup enus cum d icere t, Maledid us omnis 3 no permanferit in omnibus quxfcriptainlibronbsp;#gis,utfacial ea,uifuseftctrai agererquia pernbsp;hocuidebatur circuncifionem SC carnales obftr
rentur xterna malcdidione. Et quafi rcfpondef nuncifiud : Nosludi quandu fcruiuiniuslegi (Jnbsp;fuimus fubmalcdiftoifcd Chriftus morte fua denbsp;lens peccat j noftraj amp; nobis dans iuftiGcationcmnbsp;rederait nos de maledido legisndcoqj n c opusnbsp;ut in ipGuslegis^rabra^am mancamus.poftquanbsp;ueritas nobis illuxit. Vel ita; Ex lege eft maledinbsp;dum.non iufiitia: fed Chriflia ttos ludos qui fubnbsp;maledido eramuSfredemitdetnalediHolegif. Cur ernbsp;go uos ad illud tenditisf Ipi nos maledidonbsp;dimityfadus pronoiisinaledidum, id eft, reputatunbsp;non iblum maledius, fed etiam ipfum maledi^nbsp;Aum.Vel fadus in morte fuamaledidura ,idnbsp;hoftia pro noftro maIediAo,uidelicet caro mor'nbsp;talis qux uocatur maledidum, quia malcdidOtnbsp;id eft, pcccato primi parentis fada eft mortaliS'nbsp;quiafcriptum e|linDlt;uteronomio:M(fcdiflr.i.mo*nbsp;ti addidus eft omnit qui pendet in Ugno crucis.nbsp;prorfus qui pdet in ligno,etiara ftlius dei. Otni*nbsp;eniin dixit, contra hreticos, quiueram redet'nbsp;ptoris noftri mortem erant negaturi* amp; inGpienbsp;tihonoriftcentia ilium morte feparaturi.QP^nbsp;enim lcmp^ bencdidus eft in fua iuftitia.malru*nbsp;dus ad horam fieri dignatus eft propter dcli^nbsp;noftrainmorte,fufceptaex pana noftra. Mal^'nbsp;didus autem non quocuntj/ed deo, ficut Ir*nbsp;loquitur.Nificnimdcusodifltpeccat nbsp;tem noftram,non ad earn fufeipiendam at^nbsp;damfilium fuum mitteret.Quid ergo miruior* nbsp;fi maledidum eft deo quod odit deus lt;nbsp;enim libentius dat nobis immortalitatemnbsp;futura eft Chrifto ueniente, quto mifcricordts
CAPVT
odit mortem noftram,qu{ in ligno pepdit.Quo niam mors ipfa ex maledido eft,0lt; maledidumnbsp;eftomne peccatum,ueHpfumquo fit ut fequa-lur fupplicium,uclipnnLipplicium,quod C uo^nbsp;caturpeccatum.quia fit ex peccato. Sufeepit aunbsp;tem lefus fine ream fuppheium nofirum.ut indenbsp;ilucretreatumnoftrum, amp;. finir etiam fuppli/nbsp;cium noftrum. Iraq; quia mors ciusuera fuit, eonbsp;crucifixo,maledidum noftrum pepdit in ligno.nbsp;Ipfe enim maledidQ fuicepit pro nobis,qa raor-luus pro nobis. N pcena peccati noftri quatnnbsp;ptulit,p diuinx fententi iuftiti ex maledidoncnbsp;uenit.lta fadus eft maledidum pro nobis,ut nosnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;_
maledido liberate t,5C be nedidionconfcrret, * proprium amp;appellatiuum, ad proprium debet feilicet ut bndidio promifl Abrax qua didutn
eft. In lemine tuo benediceturomnesgtes,com plercturin iuftifleatione gentium perfidem leftinbsp;Chrifti.qui femAbra. Ita enim nos ludosnbsp; maledido redemit, ut etiam in gentibut qux nonnbsp;tant fub maledido iegis,fieret benedi^io Abrtiie denbsp;gctiumcredulitatei chrifto tandem utri-queaccipiamus per fidem, C non per legis operanbsp;poUicitationem ftiritut, id eft, beatitudincm, quamnbsp;Ipiritus fandus in arram datus pronmtit,uel polnbsp;licitationem fpiritus, uel fpiritum fandum pro-milTumcrcdtibus, Guc pollicitatione fpiritus.i.nbsp;eiiunera gratiarum Ipiritu fando promifla.
Fratres, fccundutn hominem dico t talt; men hominis confirmatum teftamentumnbsp; nemo fpernit aut fupordinat. Abra dida:nbsp;funt promiftiones, C fcminieius.Ndicit,nbsp;amp; feminibus, quafi in multis, fod quafi innbsp;Uno,amp; fmini tuo,qui eft Chriftus,
U Locutus fum fuperius fecundum rationes ficiccundumfcripturarum autoritatet, quod pnbsp;fide,nonplegedatur fpiritus fandus amp; iuftitianbsp;beatitudo :lt;3nc fratret hoc idem dicofecuuduntnbsp;hoinineiJi, id eft, fecundum humanam confuetudinbsp;n,in qua licet fpe defit firmitas.tamen firmumnbsp;eft teftametum hominis,id c,abhominc fadumnbsp;fuis hxredibus. Sic C teftametum diuinarum 43-^flionum datura Abra, non poteft p fubfe-qutem lege infirraari.Quamuis enim fecundumnbsp;hotnine loquar, tame hominis cuiufeunej; tefia-^ctum, id eft, chirographum, in q cftituit quinbsp;poft fe fuam poffideant hreditatcm, poftquamnbsp;morte eius fuerit confirmatum. Mors enim te-ftatoris.confirmatio c teftamti.nemo alius ultranbsp;fpct'nitiHuJ,utirritum ducat, uolcs ex toto de-fttuerejomnes hxredes auferedo amp; alios ibi po~nbsp;ndo : ncc etiam fupordinat, ut part^ deftruatnbsp;partim fie dimittat, alios ex hxredibus rclin-qudo,i alios tolldo,ac pro eis alios ponedo.nbsp;Et fi teftametum hominis iam mortui, 8C in pul-uer reuerfi,non mutatur,fcd ita permanet, ut ilnbsp;ie dumadhuc uiueret conftituit,quanto magis tenbsp;fiametum dei uiuetis terni fine immutatie gnbsp;manet Natn ficut hominif confirmatum tejiamentumnbsp;ttemo/^nitaut fuperordinat, fic teftametum deifa-ftum Abrax amp; (cmint cius,in quo deus cftituit
?III. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;t7
ut Abraam cum lminc fuo fit hrcspatri c- C JefSjtion facit irritum lex fubfequcs, ncqj uel exnbsp;parte immutai.Afcrrf* nanq; diilit futitpromiione^.i,nbsp;rcquter promtfl eft illidiuinitushreditas Gfnbsp;fewitcwf ,udut d fub fpecic terr Chanaan pronbsp;mitteretur ei terra uiucntium^dicente domino:nbsp;Omnem terram quam confpicis, tibi dabo amp; fe/ Gelte, ti,nbsp;mini tuo. No dicit [iminibuf tuis dabo terrainnbsp;hanc,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;inmultif feminibus, id eft, in multis file's eflr pofldenda, fednbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;t ttrto leinine, id eft,
in uno fiiio fit obtineda, nbsp;nbsp;(minijojnquit, d
bo iilaatf^uiefichrifluf. Ideopoftiit Qui, SC non Quod,quia Quod relatiuum nom,pofitum innbsp;refpicere, ficut hie ad CHRIST VM, licet Chrt-ftus non fit pure nomt proprium. Abra didacnbsp;lunt promiffioncs 3c femini eius Scm Abraanbsp;Chrifms ,quia de Abraam proceffit populus Inbsp;rael, 8C de populo Ifrael nata c uirgo Maria quae lelt;,2nbsp;peperit Chrifium .'Et quia amp; nos adid pertin*nbsp;mus quod c Chrius, nobis Omul incorporatusnbsp;amp; illis parif cohacretibus unuse Ghriftus. Namnbsp;Chriftus unum eft cum omnibus tnbris fuis,tahnbsp;quara caput cum corpore fuo, quod eft eelefa. Ephts*nbsp;Vnum ergo feme pofuit Apoftolus,ut oftedefeinbsp;GalatasSaliasgtesin fidenonee inferiores lu-dis,nec lud os illis fuperiores,fed os lerne in finbsp;df ,quafi unum corpus Chrifti.Quod ne ipfi poft
perception torperent bono ope, fed unufqfi^ fratr fu in fandis adionibus ftudcrct pracueni-re,utpoflct ilium amp; in remuncrationeprsecedc/nbsp;rc,quoniam unufquiftpropriammercedacci' *^f**^*nbsp;piet lecdum fuum labor,C in domo patris m e* 14*nbsp;uones mult funt.ldeo pofuit promiftiones plugt;nbsp;ra]if,ut per mrita dignioris uitTeftinart ad p/nbsp;mium maiorisgloriai^qaS ftelIaaftellaSifferc l.Conty.nbsp;inclaritate.Scd tn(ut diximus)unum eft ferne cuinbsp;fadae funtift^miffiones.quiaunremun^at M4tt.ϑOnbsp;onis denariu ocs accipit;amp; omnes funt unum innbsp;Chrifto.Non em dicit deus Abra,Tibi C feminibus tuis dabo haereditatc uel benedidion,qfnbsp;in multis feminibus ul filijs uelit hoc intelligi,fednbsp;quafi in uno.i.Chrifto,utpotere uera in uno feminbsp;ne Chrifto uolsintelligi.S femini tuo (inqt)da'nbsp;bo hreditai fiue perpetuam bndidionem,^dnbsp;fernen eft Chriftus cum corpore fuo.
Hoe autem di'co, teftaraentum confir* matum deo, qu poft quadnngentos Sinbsp;trigintaagposfada eft, lex non irrttum fa*nbsp;cit ad e^uandam promillonem. Namnbsp;fi ex legchreditasji'ji cxpmiflone.Ab*nbsp;ra atper rcpromiffionem donauitdeus.
Abra didae funt promilfiones. Lexuer poft data, non deftruxitillas. Fecit enim deunbsp;Abra teftamentum promiffionum hreditatis*nbsp;fed ego Paulus dico, quia kx quiefait e/l in Sinanbsp;po/l quitdrittgentot cr trigintdttnnot tempore pro-miffionuin, non facit irritutfi, id eft, falfum, hoc tenbsp;fiamentum diuinarum promiHionum,coJrm4tt(rMnbsp;non ab homine, fed dee, n facit hoc irritutn di
2 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;AD GALATAS
A euacuandampromiionem dei, qu in eo fada cfidc ternahreditate.Quodfacerct,fi per cam darenbsp;tur hreditas regni clorum. Hoc nanq; fonantnbsp;uerbaiftius uerficuli, quod lex ilia qu data eftnbsp;fndo Moyfi,non poteft euacuare uel caflarenbsp;Gert.lt.i mifllones illas, quas longo ante tpe deus Abranbsp;CT X2. locutus fuerat. Poftquam enim dominus beatonbsp;Gcne.46 Abra promiffiones illas fponderedignatus eft,nbsp;Exodt.u defeen^runtin Aegyptum flij Ifrael, amp; habitanbsp;15.14.1^ eruntibiquadringentistrigintaannis. Quibusnbsp;cxpletis,exieruntindc,amp; ita dominus legem ctinbsp;am ddit Moyfin monte Sina.N ergo decebatnbsp;ut lex tantopoft tempore data, faccret irritum,nbsp;id ,cairum de falfum,hoc fanum teftamentumnbsp;prius ab omnipotente dco confirmatum. Vole-bant enim pfeudo apoftoli,ut lex faccret illud irnbsp;ritum, dum conarentur aftrcre iuftificati^em SCnbsp;regni cleftis hreditatem n5 per gratiam,ut denbsp;us Abra promiferat, fed per legis opera dari:nbsp;c ita euacuarciur diuina promiflo, 8C deus fieret mendax. Sed non facit lex illud irritum,nbsp;ut promiflonem euacuct, dando cultoribus fuisnbsp;hreditatemfalutis:qa/ex lege,id ,cxlcgisopi-bus eifet hieredat.id ,terna beatitudo, iam nonnbsp;eflet ex promiionc, id eft,cx dono dei,8d ita fallaxnbsp;cfltpromiffio.hoc eft,fi ex lege Moyfiproueni/nbsp;rct cleftis hreditas, promiflo qu fada eftnbsp;Abra.non effet uera, quoniam ex ilia non darenbsp;lur hrcditas.Si eft ex lege hrcditas,iam n eftnbsp;expromiflTione.Scd eftex promiffionc, ergo nnbsp;eft ex lege.Et quod fit ex promilc, Apoftolusnbsp;B fubiungit,diccns;Aamp;r4 autemperrepromiionem donbsp;nauit deut,hoc ,hreditatc donauit deus Abranbsp;t^n per Icgem quam non habuit, qu nondumnbsp;eratjf! per gratiam quamrcpromifit.Hoc confit omnibus, quia AbraaWi haba hreditatem,nbsp;quoniam nullusidnegare poteft. Et cum habcat,nbsp;autnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;obferuantiam legis habet, aut per gratis
promiflionis : fed per legis obferuantiam non ha bet,quia lex nondum erat data , vgo per gratinbsp;diuin jmiflonis habe t illam. Et fi bcatus Abranbsp;am ex graa fupcrn prdtnilTiis per fidem adenbsp;ptus eft hreditatem, confequens eft ut amp; nos qnbsp;fernen eius fumus, eandem hreditatem ex gratia diuin promilfionis confequamur per fidem.nbsp;Geiie.Il Repromifljonem idco dixit, quia non femel de-Ij.ii. us hc Abra promifit.
Quid gitur IcxfPropter tranfgreffto! nes pofica ell;,donee ueniret fenMi^ui pro^nbsp;mi'ferat,ordinata per angelos in manu me*nbsp;diatoris.Mediator atkem unius n eft. Denbsp;Us autem unus eft,
Poterataliquisinterrogate; Silexhredita tpatricleftis dare non potuit, quid igitur da -lus ipfe quftionem fibi proponit, 8C iplc foluit.nbsp;Qtiafi dicat: Qiiandoquidem ex lege non eft iu-ftitia nelt;j{hredttas,quianeccultores4uos iuftifi'nbsp;Cauit,nec regnum clorum illisaperuiqQftiJiginbsp;twrfcx utilitatis contulit QuxrendG eft enim cur
diuinitiis data Gt.qua utilitatc.qua neceflitatc dgt; ta fit, qd commodj dcderit, cur inter ilia duo in-terucneritjfcilicct inter pgjmifloncm 8(. rtmnbsp;miflam.Ncoftendit quarc datafii;Pp/f4e)lnbsp;quit)in[er promifiionem 8C promiflm hrcditanbsp;t,propter illos qui naturalem leg tranigredic'nbsp;bantur.ut uel timor ceffarct tranfgredi, C paugt;nbsp;latimerudirturad hoc, ut bonaex amorcface-rt.Sed uideamus ordinem conftrudionis.Lcx nbsp;dinata per angelot in manu mediatori!,pota e/ in popnbsp;lo ludorum propter tranfgreionet, donee ueniretfe^nbsp;men cui deus promi/rat. Lex eft ordinata per angelos , quia non per feipftim deus, fed per angelos Moyfiloquebatur, C prccpta legis difpo-nebat. Etquia inipfi^angelisChriftuserar, qenbsp;mediator dei C hominum, ac per eos leg ordPnbsp;nabat, idco dicitur ordinata fujfle per angelos innbsp;manu mcdiatoris.Ordinataeft ergo,id eft, bononbsp;ordine poGtainter promiffioncm C promifljisnbsp;redditionlt; ordinata eft inter tempus naturalisnbsp;lcgis,de qua conuitfti fuerant homines, quod iu-uarenon potuit:amp; tempus gratie,ante cuius ad-uentum erant conuincendi de lege feripta- Et id/nbsp;eo qui nuq^eg poft adutum grati rcducit,conbsp;tra ordin qui diuinitus p angelos difpofitus eft,nbsp;facit.Ordinata eft enim ita,ut femper eflet in ma-lu mediatorisjid ,in poteftate Chrifti, ut quan*nbsp;diu ucllet mancrec, Sc quando uelletceflaret.tnbsp;tali ordine pofitaefi in populo ludacorum pro/nbsp;pter tranfgreflones llorum coercendas, ut fcili-cet audtentcs,Si quis hoc Ucl illud feccrit, mortenbsp;moriatur, uel tal panam patiatur, faite timornbsp;mords autpn defiftercntpeccare. Nam propter iuftos Sc prophetas non fuit pofita, qui nonnbsp;timor pan,f^d arao|^ iuftiti dco feruiebant:nbsp;amp; plenan habtesde Chriftofid,iamad nouinbsp;teftamtigratiptinebantjamp;infiliorumlibertatenbsp;tam uiuebant : fed tam ipfi propf uariascaufa^nbsp;eiufd legis opera carnalif faciebant.tum quia io'nbsp;telligebant ilia e futurarum rerum figna,tum 3^nbsp;cteris pro quibus ipfa lex data erat,excmpluiflnbsp;dare uolebt obicruandi cam. Senim qui lpinbsp;tiores amp; fandiores crant,ipfi carnalcs obferuan^nbsp;lias legis poftponere uidertur, iam populus ill^nbsp;minus eruditus putaret Icg efle inutilem, ncc ci*nbsp;ftodirct eam.lJli at qui timor pnj Icg ipfafl*nbsp;carnalif oblcruabant,rcdptionem humant gfnbsp;ncris expeftabt, ac de adutu redptoris qual^nbsp;cunqjfidhabcbt.licet nonita plenam ut ptOquot;nbsp;phet,p eund redemptor faluati lnt,d^ fi no**nbsp;habtmagnitudin fublimiorisglori quam^^^nbsp;fecuti funt^phctc.Quia uero ex femine Abra^nbsp;Chriflus erat nafciturus,in quo omnium gtiuti*nbsp;fuerat bndidio repromifl, QC g que patria c^^nbsp;- ftis erat danda,amp;:ab Abraam ufcp ad ipfum Chj*
us ne foboles diledi fui Abra cteris natiofl*' bus mifcerctur,amp;paulatimfamilia eiusficreM'nbsp;certajgrcgcm Ifraeliticum quodam circunei߮*nbsp;nis cauterio denotauit, ut uiuc ntes inf AegyP**'*nbsp;os,GhananOs, Aflyriosjhoc fignaculo diftii^'^
IC pdiiixcieins uare non puiuu, quia ignur aa itis erat aanaa,ocaD Aoraanti uicp aa ipiuw v*-ta fuit poft AbrapromiffioncsfEt idco Apofto fium multa fuerant fecula trantura.prouidcsd^
Hm. I CAPVT tur. Quandiu cm'tnfueruntin Acgypto, internbsp;idoiolatras Sdimmundos circuncidebantur.ut inbsp;popul dci diflmilc ab illis fetnp recognofeert,nbsp;ne opera coijt aliquatido faccrent. Sed poft^ innbsp;defert pcruenerc.circuncifion dimiferunt,pr/nbsp;fente ipl Icgiflatorc, quia os erant ludxi colc tesnbsp;nn dcum.iSi gentes cum gbus in idololatria mi-fcerencur,non uidebant.Scatim ac uc lordanis rinbsp;pana tranlgrcfli lnt, circuncifionc quinccrmiicnbsp;fanr,rcpetierunt:43pter qd C fecunda uocata eftnbsp;11 a circuncifio,qa inter gentes conucrfaturi,timenbsp;l^ant ne ad idololacriam exemple gentium dcclinbsp;nart.amp;ideofe illis diflmilesoftendereuolebt.,nbsp;^ndc poiTumus uidere,circuncilonc amp;carnalesnbsp;legi obfcruantias ^sphetis cxteris iuftis ad nonbsp;nuna teftament pertinentibus.nullatcnusfuiflcnbsp;neccflarias,eo qd no timor pnx.fcd amore iunbsp;itiaedco icruirent, amp;fe ab omnibus idololatrisnbsp;elifllmiles fine lege recognoicerent. Nunc quot^nbsp;ana nec igno circuncifionis, per |4dr populusnbsp;agnofea, opus eft:quia m non una gens eft de i,nbsp;ex obus gentibus una cgrcgatio, ga iam ucnbsp;* nit expeftatio gentium Chriftus.Itaqjnon jjptcrnbsp;iuftos(uc diximus)pofita cftlcx,fclt;^ptcr ctc-ror tranfgreffiones refrenandas, q uel prceflc-rant.uel uoluntattbus eoiji inftabt. Et pofita eftnbsp;donee ueniret lemen Abra cui deus ^mileratiinbsp;ad hoc pofita eft,ut duraret donee ueniret Chri-ftus.cui pater jsmiferat fupern hreditatcm, ucenbsp;cum corpore iuo qd eftecclefia, perenniter catianbsp;g poffideret.Qui ergo lege adhuc uult^celare.autnbsp;Chrift negat uenifle, aut deumuftp adaduentnbsp;dus lege pofuiftclt;Apoftolusucro qiamcdiato-ris mention fccerat, unit oftenderc de quo dice-bat,amp; g mifericorduerblle mciatorcurnoftrnbsp;falutisfempcrhabeat.Aitcm.*Me(iwtlt;5rrtHtKnit5nbsp;ejl.Lcx enim eft in manu mediatoris, fed mediator neftunius. Hoc fatisnotum eft.quia medianbsp;tor non eft unius rei uel unius par tis,fed duarum.nbsp;Qd* eft dicere: Mediator.i.conciliator uel prloznbsp;cutor, non eft ncceflarius uni rei uel uni parti,fednbsp;duabus.Intcr duos enim recciliandos, neceflarnbsp;Us eft mediator g utricp fit amicus, i.inter duos difnbsp;cordantes mediator.i. rcconciliator debet curre/nbsp;Ciqui ualeat illos ad pacis concordi reuocare,nbsp;Ccut Chriftus per humanitat fu nobis amicus,nbsp;per diuinitat fuam patri/anguine fuo pacetnnbsp;titer nos 8C de fecit.Mediator non eft unius/ednbsp;ejl Knut-lgitur mediator non eft dci folius,fednbsp;^ci : homin.Intcr nos Chim deum Chriftusnbsp;*ucdiator cft.acper hoc dum per humanitat funbsp;3 m nos deo rconcilit, patri C. fibifandoip fpi-uui recciliat.qm trinitasunus deus eft. Velita:nbsp;f'^ediator no cftunius/cd duoi)t:gaduosdifcor-!lt; populos,Iudaic SC gentile, Chriftus pacifica^nbsp;ujt.faciens ex u troqj un Chriftianura populum.nbsp;Chriftusnbsp;nbsp;duorum mediator.fcd deus eft unus: ^la pater amp;niius non funt duo dtj,fcd unus deus. Qyamuis enim pater fit deus, Sc Chriftusdeus,nbsp;Utertp tarnen unus cft,non duo dij. Sed prior fen-tcntianaelior jft ^uerior. |
. 111. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;77 Lex ergoaduerfus promtfla dei? bfc. C Si enim data effet lez, qua; poffet uiuifica^nbsp;re,uer ex lege effet iufttia, Sed concluftcnbsp;fcripturaoraniafubpeccato, utpromiffto nbsp;ex fide Ufu Ghriftt darctur credentibus. Quia didum eft fupcrius,quod fi ex lege eft hrcdiraSjiam non eft ex promiftionemidereturnbsp;alicui quod lex eftet ctraria promiffioni. Et hocnbsp;nc Apoftolus quafi uice aduerfarij obijcii fbtjxnbsp;pl,5Crcfellit.Quandoquidcm(inquit)expromifnbsp;fonc nonpoteft hxreditas efle,fifueritex lege,nbsp;ergo lex eft aduer/itf promijfd dei.i.contraria prccdnbsp;tibus promiffis, qux deus Abraac Ipoponderat.nbsp;Abt ut lex dci aduerfetur promiffis dei.Non ponbsp;left hoc cffc.ut deus legem dederit qu aduerfarenbsp;tur pipmiifis fuis.quia iam in hoc fibijpfi deus efnbsp;fet contrarius. Nunquam lex fubfequens aduer-fata eft praccedentibus promiffis: fed ut hominesnbsp;digne fc prparart ad ea accipienda,iugiter ad*nbsp;naonuit.Vclita:Quandoquid lex propter trf-greffiones pofita eft,ergo eft aducrfui ^miffa dei,nbsp;ut per cam implcantur aliter quam deus promifit. Abfit hoc. Non eft ilJis contraria.ut in aliquonbsp;obfiftat,uel inaliam partem ca deftedat.'quoniSnbsp;aliter nonpt haberi cseleftishrcditas,ni que-jdmodum Abrax promiffum eft.Lex enim nonnbsp;poteft illam hxreditatem dare, quia non poteftnbsp;ueram iuftiti conferre, fine qua nullus ad fuper-nam hxreditatem ualet pcruenire.Etuere no po*nbsp;teft iufticare,quia nec morte pcccati ualet ani- Dnbsp;mam u iuificare.Si enim dataejjet lexnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;paet uittic4 re,uere ex lege eetiuflitia. Si per Moyfen data effet lcx,qux poffet homines ab int^na morte,qi^mnbsp;prxuaricationeprotoparetis SCfuainiqqjtate in-currert,uiuicare,ftnc fine dubio ueram iuftitinbsp;lex ipfa poffet confcrrc,pcr quam d^regno cxlo-rum homines effent idonci. Sed non eftdfta lexnbsp;qux poffet uiuificarc, imo qux poffet occidere.nbsp;Literaenim ^ccidit.fpiritusaui uiuificat.Literanbsp;enim legis prohibens pdm, non uiuificat homi-ncm:fed potius occiSit, augendo concupiftentinbsp;dC iniquitatem prxuaricationc cumu]ando,nifi linbsp;bcrct gratia per legem fidci,qux eftinChrifto Icnbsp;fu, cum diffunditur charitas in corde per fpiritft Row.f.nbsp;fanum. Lex ergo Moyfi non po tuit uiuificarc,nbsp;quia hoc feruabatur cugclicxgratix.Quod pulnbsp;ehre figuratum cft.quando Gicri prxeurrens cnbsp;baculo,nonpotuit mortuum fufcitarc: fed Elifc/nbsp;US poft fraiens.fulcitauit eum.Puer enim mortunbsp;us.humanum genus eft^ iacens in morte peccati.nbsp;Giezi cum baculo, M^fes c terrorc legis. Eli*nbsp;feus fubfcquenSjChriftus poft ucniens.Sed Giezinbsp;prxmiffuscum b3culo,non fufeitauit mortuum:nbsp;quia Moyfes Chriftum prxecdens cum terrornbsp;Icgis.non potuit humanum genus morte anim(nbsp;fufcitarc,quoniam iuxta Apoflolum non eft data Icx qux poffet uiuificarc. Elifeus ucro poft ue-nicns,fufitauit puerum ; quia Chriftus in fine lenbsp;gis incarna tus apparens, humanum genus ab interna morte fufeitauit Lex itaque non potuit ui- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;a |
*7,5 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;AD GALATAS
A uificarc.quod fi potuiPTetjtunc amp; iuftifcare ualez ret.Vnde liquide patet,qa euangclica gracia quxnbsp;tnentem pcccatimortcuiuificat.ueramprxbetnbsp;iufiitiam qux facithomines idoneos hreditatinbsp;cxlorum.Non e data Icx qux poflet uiuificare,nbsp;idpotiuspriptrlt;lt;, ideft, ipfa Icx mans amp; feri-pta.qu non dac fpiritum, fed tantum efl fcriptunbsp;rA,conclut omnia, hominum genera (t peccdfo.id ,nbsp;omnes ffidxos circunfepfit.ac fub peccati domi-nio detinuit.ut nulla parte iugum peccati dumnbsp;in lege tenerentur,poflcnteuadere.ucl quia t difnbsp;ficilis erat, ut cum nullo poffet impie rt, omnesnbsp;faceret pruaricatores Si accufabiles redderet.nbsp;quod enim lex omnia qu continebat, fub peccanbsp;Iofo4Q.T ctuliflt, apte fignauit pifeina ilia in lerufalc,nbsp;quinporticus habens.inquibusiacebatmulci-tudo magna languentium.Nam aqua pifciBx.uelnbsp;plebem lnagog.uel do Ahnam legis figurauit.nbsp;Quinqtporticus cingtespifcinam,quinq|librosnbsp;iegis concludentes fynagogam. in quibus porti-cibus iacebat mulcitudo magna languentium,^-niam feriptura legis (ficut nuncdicicur) conclufitnbsp;omnia fub pA5, omncslp qui intra legis ambitnbsp;claudebantur.iace banc in languore peccati.cxpenbsp;atites medicum Chriftum, per quem fanaren^.nbsp;Ideo autem fchptula conclufit fie omnia fubpecnbsp;cato,t homines nota fua Si kgis infirmitate,nbsp;perarent ad grattam, Si ita promiio benedidio*nbsp;nil Si lixreditas Abrax daretur eis credentibusnbsp;non ex operibus legis.fed ex fide lef Chrifli.
Pn'us autem qum ucnirctfidcs,fub le* ge cuftodiebamur,conclufi in earn fidemnbsp;reuelandaerat.Itaque Icx pdagogusnbsp;nofte| fuit in tShrifto, ut ex fide iuftificc*nbsp;mur. At ubi uenitfide^atn nonfutnusfubnbsp;pdagogo.
lt;^odo fides nos librt,Si facit confequi mifloncm: idpriufquam cum Chrifio ueniret,nbsp;eufiodiebamur fub lege. Lex enim conclufit oanbsp;fub peccatOjid tarnen fuit utilis:quia eufiodiebanbsp;mur fub ilia, priufquam lpon?e fua ueniret def, nullisnbsp;meritis noRris aduoesti,fb lege eufiodiebamur,eon~nbsp;elufi,id efr.conriifti timor uelut lrui,ut nositanbsp;ccluderet onere carnalium obferuantiarum.nenbsp;per infolentiam Si lafciuiam euagaremur ad idonbsp;lolatriam.Idco conclufi eufiodiebamur, ut legisnbsp;diiciplinacocrciti,duceremurwclt;tgt;/lt;iem^H(etemnbsp;porc Chrifii reueliiidaerat, ubi multaJ^c patefanbsp;da.quxprius erantchufa Si uelata.Cunodieba-mur conclufi quafi in eiwaftults feruire coadi.ucnbsp;tranfiremus in cam fidem qux erat rcuelanda,idnbsp;c.inmanifefiiflimam Siplenariamfidem,qunbsp;erat tporc gratix detegeda, quia in antiquis lnnbsp;dbserac uelata.Et quia lex nos cuilodiuic ad fid,nbsp;itaijue IfXeadem fut padagogusnofter.id eft,nos fennbsp;fu pucros abillicitis compriraens,Si ad rciftadirinbsp;gens timor pnarum.Quia enim nos eufiodiuitnbsp;donee ad fidem liberi ucniremus, idefteo pxda-gogus noer fuit.i.cuftodiaad tpus, nonut feranbsp;per maneret,fcd ficut pxdagogus cefiarec. Sicut
cnim pxdagogus flagdlat pucru, ut fiuncrc^^* aptum ad legendam dom,amp; poiridendam bnbsp;rcdiiatem paths in tatc fta u jrili, s ta iex fuitnbsp;bisimpofita cuftodia.utonera Jcgis grauialalnbsp;tem metu potnse fcruata nos rcprttnerent.ut idO'nbsp;neos hredcs fummi patris nosfaccrent.Lcxnbsp;nobis pdagogus in Chriojd eft,in cxpectaiionenbsp;Chrifti,t fie uenif mes ad fidem qiiafi pucri ad pjnbsp;fedionem,i)lijcoMrnuncex)j(ic,amp; iuftificatinbsp;fcquamurhaereditatem. Antefidem fuimus fubnbsp;pdagogo,id cft.fubdifthdione Si oncre legisnbsp;ied po{iquaa)Uenitfidef,imnon{umuf fbnbsp;feruitutis Icgis.fcd in libertatem charitatis,utpO-te non iam pueri fenfiljus.fed adulti.
Omnes cnim filij dei eftis per fidem qu cftin Chrifto lefu. Quicun^ enim in Chrinbsp;ftobaptizati eftis,Chriftum induiftis. Nonnbsp;eft ludusncqucGra;cus,non cft fcruus nenbsp;que liber,cft mafculus ncque feemina.nbsp;Omnes enim uos unum eftis in Chrifto lenbsp;fu.Si autem uosChrifti,ergo fernen Abranbsp;eftis,fcundum promiftionem hredes.
lt;5Qiiafi4iccrentGalatx,Iudilegcm pxda-gogum habuerunt qux illos eufiodiuit, amp; ideo nunc fill) pofliintcflcper gratiam, ut cleftispa-Wix hxrcditatem accipian t.fed nos qui n habu-imus pdagogum.non fumus filrj rideoip necefla
riuseft nobis pxdagoguSjid cft,lcx,utpoflimusnbsp;efi flij.Rfpondcre uidetur Apoftolus:Noncfinbsp;uerum. Nam omnet perfidem quam accepiftis fine p 'nbsp;pxdagogo Jadi efiiffil^ dei, id eft, apti hxi cdita-icmpoiridere cxleftem. Velpotitisita continua
tur: Nosludxi temporefidej pdagogum deic-rimus,quijomts uos gentiles qui non habuifiis pxdagogum,cftis flij dei per fidem.Nos qui ex/nbsp;cmplo uefiro pxdagogum dclerimus. Si uos lilnnbsp;accipitis,filrj eftis per fidem,cxiftentes in Chrifio Knbsp;|ilt;,ideft,fati membra Chrifti,Si participes ir no/nbsp;centi ac fanchtatis eius. Si ita digni polTdere fi'nbsp;liorum hreditatera. Et uere eftis in Chrifio pernbsp;fidem.quam fufeepiftisin baptifmo.Nam^uicXrtnbsp;^He,idefi,cuiufcunquc conditionisuel fexusuelnbsp;scaaSfbaptizati efiisin chrifio, id eft, in Chrifti no/nbsp;mine.uel in Chrifto, id eft, in Chrifti baptiftnonbsp;quem ipfe fieri decreuit in aqua Si in fpiritu acinnbsp;nomine trinitatis,chrifium induifiif,id eft,ChrifiutHnbsp;pro ueftc accepifiis, ut indumento iuftitix illiusnbsp;circundati,non oftendatis ultra iam aj? ulla partenbsp;quicquamin operibus Siconuerfationc ueftra.f*nbsp;fi fanditat Chriftianitatts. Ghriftum ueftem ac*nbsp;cepiftis.quoricftuobis honor amp; contra tentafionbsp;num xftus proteiSio.In qua Chrifti indutionc noitnbsp;efi ludiettsnequeGrlt;ecus,id efi.inilla Chrifti confor'
mitatc,nec ludxusprodcft,ncquc Grxeusobeft*nbsp;quia nee ludxus propter iudaifm fuum eftih*nbsp;fuperior, netjjGrxcus propter grxeitatem fuai**nbsp;inferior. Sed neefcruuseftibi abieftior.qmf',^nbsp;difcrctione nationis ac conditionis ac lexusefi*nbsp;omnes in Chrifto. Non eftis ibi differenies,q^^nbsp;ocs uos fiuc Iudxi,Gue Grxei, fiue ferui, fiu^
y
CAPVT ini. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;7
|
A ri,Eue mares ,Guc foemin,t(ttUW eflh itt Chrio lej g unitatem fidei fid charicatisgt;Ec fi nos fie uiuificat finbsp;^lt;$gt;per quam in hac Ufca redte ambulatur,qutonbsp;P'rfeius atqj fclicius nos efficiet ipfa fpcics,quanbsp;uidebimusficuti idadqdtdimus^ Omnesemnbsp;ununi cftis in Chrifto, id eft,in Chrifti corpore,nbsp;amp;ita eius membra cftis cffcdii.Sed uos membranbsp;ebrit eftis, id eft, Chrifto uniii, ergofcmen Abrlt;inbsp;futuri hzredes regni cselorum non fccundumnbsp;camera,fedpewnefttw promiionem quam deus fecitnbsp;Abraae .Vos enimfai eftis hrcdes lcundumnbsp;promiffionem brase gratia dei. Non de carnenbsp;Abrax fecit illi cohxrcdes deus. Nam imitdo fi nbsp;Abrax,fad:i eftis fiJi^braae. CAPVT HH. Dlcoautem : Quanto tempore hrcs paruuluseft.nihil differt feruo,cuninbsp;Gt dominus omnium, fed fub tutoribue Cnbsp;aoribus eft ufqucadprfintftnTtcmpusnbsp;a' patre.Ita C nos cum eifemus par uuli,fubnbsp;elcmtis mdi eramus iruites. At ubi uenbsp;nit plenitudo tporis, mit deus filium fmnbsp;Um,faum ex muliere, fadum mb lege,utnbsp;cos qui fub lege erant redimeret,ut adopti*nbsp;onem liorum reciperemusnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp; I Abeo loco quo dixerat,iam non fumus fub pdagogo, fecit uf^nc interpofition propternbsp;Galatas.Modo autemcxponit,quafimilitudinenbsp; uocauerat legem pxdagogum.amp;adaptatfimili/nbsp;tudinem,at($ oftendit quia n debuimusefie fubnbsp;lcge,poftquam fides uenit. Qyafi dict:Superiusnbsp;dixi manifefte, quia priulquam ucniret fides,fubnbsp;lege quafi fub pdagog^cufiodiebamur.' poftqjnbsp;uero fides uenit, iam non fumus fub p^dagogo,nbsp;fed nc dico id ipRim per fimilitudinem:Quia fei^nbsp;licet puer,qui patris luifuturus cft h^eres,quanto t'nbsp;pore e paruulut iate amp; feientia, nihildiffrt iferuo,nbsp;d eft.cogitur alterius parre uoluntati.amp;nulJamnbsp;poteftatem habct,cm(id eft,quamuis)/tiam c-cundum naturam dominw owiwquxpatereiusnbsp;pofldct. Nonquidem eftlcruus,fed tarnen nihilnbsp;differt feruoquia non cft fpcciofe ueftitus,nec nbsp;in libra poteftate fua, fed fub euftode qui iliumnbsp;fuat,amp;; ducit quo ducendus cft.quoninbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pu |
Clquot; dicitur,5 Z duco. Non diffrt icruo,felt;i e fub tutoribus.qut tucnturill ab iniurijs:- fub adnbsp;, qui pro illo agancca qu needum ipfe ua-let aut feit agere. Vel fub adoribus^d eft,pr3ece-ptoribus amp; morurainformatoribus, quor au-toritatem i grauitaiem fcquatur,amp;: ^i autoritanbsp;lt;efua pro illo caufas ipfius agant. 8C eft fub illisnbsp;id temput pricfinitum patreA-uftp ad quinqj an-losAiei ufqj ad aliud temporis ipatium quod pater eius prordinauit, ut deinceps liberj uoluntanbsp;ti fuac relaxetur gt; Simili modo entiendum eftnbsp;de populo ludacorum.qui per Chrifti gratiam funbsp;turns erat regni clorum hres :quia quandiu funbsp;it Icientia amp; adionc paruulus, feruili timor c-prfluSjfubdii'ciplina legis quafi fub diftridtioncnbsp;pxdagogi.amp;coadusferuire prxceptisdiuinis, Cnbsp;cum lamen futurus efict per Chriftum dominusnbsp;omnium bonorum patriae cxleftis-i-pofifior exnbsp;leftium diuitiarum.Quando erat paruulus cogninbsp;tionedei C uiribus refiftendi peccato,non difiinbsp;rebat feruo : qa lex ei dominabatur,amp; minis cSnbsp;terrebat ne peccare auderet. Nam erat fub luto-ribus C adoribus.i.fub legis fermoni1^s,qui ucnbsp;lut cultores contra malignor um Ipirituum impunbsp;gnationes.amp;contra gentilium ad idololairi per/nbsp;lafiones defendcbant.illum admonendo amp;increnbsp;pando atqjpuniendOjamp;uelut adores informaunbsp;runt mores cius,atqp caufam ipfius apud de egenbsp;runt, dum per facrificia amp; expiationes deum einbsp;placaucrunt.Et fub his fuit ufip ad prafinitum tnbsp;pus ptre, idefi,uf^adaduentum Chrifti,innbsp;deus Dnftituit ut populus iJle perfedus C libernbsp;fieret, amp; hreditatem obtincret.Si uero prxdi-dis tutoribus ul adoribus quandiu paruulus funbsp;itjdedignaret fubijci,n5 pofletidoncus e oppor/nbsp;tuno tempore paternam hreditatem adipifei*nbsp;Nam hxc ira debere intelligi dclart ipfcApOnbsp;ftolus, dura confequter firailitudinem adaptat,nbsp;dicens :Ba,id cft,fimiliter ut prdidus puer,C?'nofnbsp;ludxi c(M eemutparuuJi non xtatc, fed intelledunbsp;amp; difcretionc ac mentis uiribus Sc operum adi-qjie,cr4(t|crz'entef,id cft,in feruitute legis uiuennbsp;tes,fubdementismundi.id eft, fubcarnalibusobfrgt;nbsp;uantijs quibus comprimebamur, ne libr lafci-uire liccrct. Sicut cnim pueri difeunt elcmcnta 8Cnbsp;coniundioncm elemetorum, nec tarnen polTunt Dnbsp;intelligereprofunditatcm fententia^ quoulquenbsp;fintinhbera poteftate,poftea uerofeconferuntnbsp;ad liberales artes,nec tarnen poOtont ad har A-entiamuenire nifipcr^lementa,fic ludxi ^r carnbsp;nalcs legis oblcruanttas inftrudifunt.Ipfxfuertnbsp;illis quafi elementa,ideft,primordia perqi^ ue?nbsp;nert ad fidem,amp; ad maiorem dei cognitioncm,nbsp;fcilicet ad fpiritalem intelligentiam ipfarum car-naliumobimuntiarum. Qu elementa dicturnbsp;mundi, quia data fun^amatonbns huiusmundi,nbsp;qui nefeiebant appeterc xterna amp; inuifibilia, fednbsp;tporalia 8C uifibiliandco^ terroribus corpora-lium potnar SC promiflonibus teporalium bonorum per legem pueriliter fine feruiliter cpcl-Icndi erant ad dei cultumlementa ergo mundi,nbsp;lex Moyfi C omne uetus inftrumcntum intelliginbsp;tur,quibus C nos adhuc quafi dmentis 8C religinbsp;onisexo^i deum diftimus.'quomodo elemenxnbsp;ta appellantur,literx,pcr quas fyllabai ad uerbanbsp;coniungimus, SC ad texcjldam orationem longanbsp;mcditatie procedimus.Ars quoqj mufica habetnbsp;elemeta fua,amp; geometria ab elemetis incipit linenbsp;arum.Sic dementis ueteris inftr umenti,ut ad eunbsp; gelicam picnitudinem ueniat,lndi uiri eruditurnbsp;infantia. Vnde amp; centefimus nonufdecimus pfainbsp;mus.omnes'qj al fj qui literis prxnotatur, per Ethinbsp;cam nos ducunt ad theoIogic,C ab clemtis ognbsp;cidentis litAx qux deftruitur, tranfire faciuntadnbsp;fpiritum uiuificantcm. Propter quodamp; elementa quafi cleuamcnta dicuntur, quia nosdeuant |
tS nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;AD GALATAS
|
A uiGbiltbus ad inuiGbiliutn intelligentiam. Sub quibus eieiTjentis.id cft.fub lege Cprophctis carnbsp;nabter intelkdiy.ucl ferutliter tnteilelt;ftis,feruili-ter tenebantur iudi,du(n eifenc paruuii, C ncfcinbsp;rent feipis regere, tdeo^indigerent pscdagoginbsp;diftridtone SC inftruftione.Italt;inquii) dum eflc-tnus fenfuparuuli,cramusferuicntcslub clemcnnbsp;cis mun^jufquead prxfiniium tpuspatre.Sednbsp;poftquam lunit plenttHdo tem^i, id eft, poftqiiamnbsp;impletum eftomne fpatium illud temporis, innbsp;caeleltis pater praefiniucrat nos fub legis qua fubnbsp;pxdagogi diin'dione more puerorummanere,nbsp;amp; nos in uirilis animi robur profcciflemus,nec inbsp;pdagogi cuflodia indigercmus,tunc der pater,nbsp;ut nos uinculo priftinx leruitutis abfolueret.mtnbsp;/it non angclum.non archangelum, fed filiutnfuumnbsp;unigenitum.Mifit eumjd eft.fecitincarnar^t honbsp;minibus elTet uifbilisiipfura dico.icundum car-nemfiumexmuUere,id eft.exfrnina matre, quinbsp;icundum diuinitatem non cfi fadus.fcd gcnitusnbsp;d patre.Etflt;tifw/B6 lege.id eft.crcatum fecundumnbsp;carnem fub legis obieruatione, ut fufciperei cir-cunciGoncm,amp; portareturad templum cum honbsp;ftij's iudaico niorc,Gcut ueracitcr flius Abrax cuinbsp;prmiiTusfuerac.Hunc ergo deus Fadum ex mu*nbsp;liere,id cf,maternxcarnislbGciaGne uinli ad/nbsp;mixtione conceptum, ad humanos afpedus hominem ucrum protulit qui in diuina uirtuce acnbsp;fubftanda mancns per omnia quod erat, ucram nbsp;natur mortalisinfrmitatcm, quam nonhabe-p bat,induit. Vfus nanque diuinarum fcripiurar^nbsp;amp;. maxime Hebraicarum.muliercsappellare cnbsp;fueuit.non corruptas.fcd fminas.ficut legimus,nbsp;- qffia xdifcauic^orainus deus coftam quam tu-lerat Adam in muliereiy, amp; ivdduxit earn adnbsp;Adam. Vtaut dei filius nobis neceflariam obedient uirtutem prxcipuo commendaretexemgt;nbsp;plo,fadus eft fub lege,id cft,iubditus eft legiinnbsp;quia ipfe quicquam legi deberct.qui unuseftlegifnbsp;lator i iudex, fed ut cos qui fub l?gc pofiti legisnbsp;oneraportare nequiueranCiftia compaftione iuuanbsp;ret.ac de fcruiliconditionc qux fub lege erat,ercnbsp;pros in adoptionem fliorum qux per gratis eft,nbsp;iiia largitate reducer. Fadus eft iub legc.ut eotnbsp;uifubkgeerantreJimerel, ideft, iegis feruitutelinbsp;beraretdicut amp; mortem lbire dignatus eft.ute-os qui mortis dominium euadere non poterant,nbsp;mortcredimerct. Fadus eft fub lege, non ut abnbsp;ea expiarctur,fed utcos qui fub ilianbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;prefl et rei ,hberaret : ita ut nos omnes ludxi amp; gentiles reciperemut pariter adoi^nemfiliorum, quia noftrnbsp;participauitnaturam,amp; nosadoptauit ad fuam.nbsp;Proptcrca ergo uoluit fub lege fieri C legem irn-plere, ut cos qui crane fu b onere legis coraprelTi,nbsp;iugolegisredimercttSC nosomnes,tarn ludxi nbsp;quam gentiles, pergratiam noux libertatis rcci-pcrcmus adoptionem filiorum ,quamin Adamnbsp;perdideramusjd cft,cfficercmur adogtiui filij, acnbsp;hxrcditatcm patris xterni confequercmur. Quoniatn autetn efti filq dei\mific de^ ..... |
us fpiritum filii fui in corda noftra,daman'* tcm,abba pater. Itaquyam non eft fcruus,nbsp;fed filius.Quod ft filius,amp;ha:rcs per dcum Modo repetit quod iuperiusdixerai Gala- t I tas eile filios dci.ut oftendat iimiliter illos adopt*nbsp;uosfilioseflcjficutludxos.quafi dicat ; Dixi uO8nbsp;clTefiliosdciperfidem. Necfruftrahoceftis.Sednbsp;^uonium uos Galatx ejlis adoptiui jilij dei, ficut 8Cnbsp;nos H.ebrxi,mifit deu$ /^ritum naiuralis filij fi in cofnbsp;dit noflr4,id eft.ipintum iandum qui amp; patrenbsp;cedit 5^ filio. Nam Si milTioquamittitur pa Inbsp;trejpfa eft procefllo qua procedit patre. Et id/nbsp;co diciteum Apoftolusmittiapatre Sifilio,utnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' oftendat cum ab utroque proccdere. Mit deus pater fpiritum filij fui in corda noftra,id eft.in corda omnium noftrum qui credimus,tam ludsenbsp;orum quamgcntilium . Nam propter utrunquenbsp;populum mi fit cum clamMtem.abbapnter.Clamatnbsp;cnimin v^rt^bus noftris ad deum, id eft,magnanbsp;pixmentis dniotione facitnosintus clamare,onbsp;abba pater. Abba nanque amp; pater.idcmcft.Scdnbsp;propter ludxos clamat abba, Sd propter gentiles pater,u^ftendat ambos unum pattern habenbsp;re dcum.ADba cnim Hcbraicc,patcr dicitur. Ef/nbsp;fedus ergo probat utrofque dei filios efie, dumnbsp;cordibus utrorunq; clamat ipiritus fandusadnbsp;deum, abba pater. tquid eft fpiritualis ille cla/ ( mor, nifi pius affedus eledorum erga deum, Si pia mentis pofiulatioefurientis Sc fitieniisiuftiti/nbsp;amiQuiauerofuperiusdixerathxredem.quan/nbsp;diu paruulus c,nihil feruo difFerrc, quod de po*nbsp;pulo qui fub legis iruitutcfuerat,myftice uoluitnbsp;intelligi,amp; addideratquomodo idempopuluspnbsp;aduentum filij ^ei libcratus fit, facit inde confe/nbsp;quenterilltionem,quod iam non fit ieruus. AcSnbsp;dicat: Populus ille qui prius erat fenfu adioncnbsp;paruulus, fub lege fcruilitcr deprimebat, poft*nbsp;modum per gratiam unigeniti dci eft in libertatcnbsp;adduduSjamp;infilium adoptatus. Ituijue iamnonenbsp;feruuf utantea fiiblege,/cd filiuf, quia filiorumadoptionem rcccpiidonogratix. Velita.Spiritunbsp;CHRISTI clamat incordibus utriufque po-puli,abba patcr.Itaquc iam neuter corum eftfetnbsp;uus poft acccprioncm fandi fpiritus, fed eft petnbsp;gratiam fillus.Qtlt;od,id eft,fed /liam filiufeA,er^nbsp;go CT fcfCtft in future erit per deum, id eft per de*nbsp;operationcm SC per dci gratiam. Vel per deun*nbsp;iuro itafore. Hxc cnim filiatio amp; hxrcditas utri-que populo concefl eft. Sed quia Galatis ApOnbsp;ftolusloquitur, ad cos fequentia uerba rclpiciut,nbsp;cum dicitiy^ Sed tunc qufdem fgnorantei deunigt; hit qui natura nfuntdij,fcruicbatis. Nuncatfnbsp;t cum cognoucritis deum, imo cogniti 6^nbsp;tisa deo,quomodo couertimini itcrumadnbsp;infirma SC egena elcmenta, quibus denu^nbsp;fcruirc uuItistDics obferuatis Cmcnft*nbsp;tempora amp; annos.Timeo uos, ne forte onbsp;caufa laborauerim in uobis* |
CAPVT niL nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;x8i
|
A ^Modo(inquit )eftisfilq,fedpriuseratis fcrui non incarnaJiiim Icgis cercmoniarum feruitute,nbsp;ficut ludi jfcdidolcim: quia tuncquidiin ignoraitnbsp;deum/eruiebatii hii ^uinon fnnt dij natura,kd opi ninbsp;one infnfatorum hominum .i.n funtnatrales^nbsp;fed falfidiji Hic oftendit non cflcferuiendum,nifinbsp;illi qui natura deus cft. Tune quidem ignpraba-tis uerum de.cui foli feruiendum cft: amp; ideo ali-quid cxcufacionis habebatis, quodfalGs dijs fer-iebaris.Sed nunc cu iam cognoueritif deu, nulJa ultnbsp;fius uobis fupereft cxcfatio, fi erraueritis,fed 15nbsp;gc dctcrius oIim,deIinquciis.Nunc non eft iatnnbsp;locus crrandijcum aperta fit ueritas, cum cogno*nbsp;ueritis deum per fidem, vmo melius poffum dice-rcjcum fitit deo cogniti,id cft,approbati per bonanbsp;opcrationem.Veldeus cognouifle dicitur,quiafenbsp;ot ut ab his cognofceretur, gbus ignorabatur*nbsp;Ncque enim fas eft ut credamus quod tune Galanbsp;tas deus primo cognouerit.quos antynundi c5-ftitutionem prcognitos habuitOd^tc cognonbsp;uiffe didus eft, qd* tune utcognofccretur effccitinbsp;Nam quia tuncipfi eum illius munere, n fuo menbsp;rito Uel facultate cognouerant, maiuit typice lo-qui^ut tune ab illo cognitos diceret^udo eis conbsp;gnofcendum fe praeftitif.amp;uerbum corrigerc,q/nbsp;11 hoe minus redte dixerat, quod propric dixc-tat,quam fincre ut hoe fibi arrogarent,fc potim^^nbsp;fe quod eis pofte illc donauerat. Cum enim dici-lur.quod nos cognofcit deus,cognitionem fuam*nbsp;nobis prxftatjUt per hoe intelligamusjne hoe quinbsp; dem nobis tribuendum,quod nos feimus deum,nbsp;fed cam quoque feientiam illius mifiyicordi tri/nbsp;buamus.Prius quidem (inquit) per ignorantiamnbsp;dei feruiebads idolis fed modo cum iam cogtto-ueriris deum,imo cogn#i fins *leo,i^ eft,cogni.nbsp;lionein cius pcrceperitis ab ipfo, quotnodo, id cft,nbsp;qua cau(,qua ratione, conuertimini iterum^ut antenbsp;deinotiuam)ad feruitutemerroris Quomodonbsp;poftquam uobis ucritas illuxit.conucrdmin itc-tum ut antea,dum ludxis efficeremini profcly-ti^ Quomodo(inquam)conucrtimini adelementa,nbsp;*d eft,ad carnalia Icgis mandata, qu funt diuininbsp;cultus ludis exordia, C funt infirma, quia per fenbsp;non ualcntcultores adiuuare: CTegena, quia egentnbsp;uxilio gratix Quomodo ad hc conuertimini,nbsp;5wamp;tdtto,id cft.iterum uultif feruire^ ficut quondam eisferuierunt ludxi, fed iam abcorum feruitute funt libcrati.Illi defierunt cis feruire,amp;uosnbsp;qua rations uultis iterum cis feruirc^Qu fcilicetnbsp;elementa,id eft.carnalia legis prccpta,prius fornbsp;tia Sc uelut quandam firmitatem dantia fteterr,nbsp;dum ludosadhuc comprimcrent^ cohorta-tentur adiuftificationem fidei,amp;ad maiorcm deinbsp;Uotitiam paulatim ^moucrent:amp; crant ditia,d3nbsp;locupletarent eos.dando qudam ipfis apud ho/gt;nbsp;naines iuftificationcm, ut n punirentur, ut nihilnbsp;naali patercntur.Hc nanque crant illis qudamnbsp;diuit)3e,qux prxparabant illos ad ueras diuitias,nbsp;adfdcm fcilicet lt;SC iuftificationem.nccnon amp;adnbsp;hxredicatem infupernis accipiendam. Sed nuncnbsp;infirma amp; egena funt hc elementa, quia priutnbsp;quam ucritas aducnit.iam neminem ad eis fufte cnbsp;ptioncm prparant, iam neminem ad dei cultnbsp;conftringuntjiam nihil prfigurant j nihil culto -ri bus fuis profunt,nihil boni conferunt-Ethisitanbsp;deftitutis ac inanibus elementis ultis denuo fer-uirejcut ante ueritatis aduentum ldxi quondnbsp;illis feruierunt j cum iam nemo debcat illis ferui-re j fed omnes in libertate quam Chrj^us ddit,nbsp;permanerc: ncc iamfubpdagogo uiuere.poftznbsp;quam impletum eft temps prfinitum ptre.nbsp;Vere uultis denuo his clcmctis fcruire,lt; poft exnbsp;plctum infanti tempus iterum iugopdagoginbsp;colla ueftra mifcrabilitcr lubdere.Nam ot/ertwttf,nbsp;id eftjobferuarc difponitis die, ficut fabbatha. CTnbsp;tnenfiet, ficutper primum C feptimum menfeminbsp;Uel menfes, id cft,cxordia menfium, hoc eftjheo/nbsp;mens.O'tfWpora.fictquando ter in anno omnesnbsp;ludi ad templum conueniebant, ac folennitatesnbsp;agebant.CZttwnojGcut feptimum quinquagefinbsp;mum annum.Hunc ann Galat nuper fubuerfl-hecdum obicruaucrant.SC ideo(iccundum quoinbsp;prmifimus)quodait, dies obferuatis c menfesnbsp;amp; tempora SC annos,fic accipiendum cft,non ^dnbsp;iam obfcruart, fed quod hoc obferuare uellent.nbsp;Non enim tam fccerant qumfaccre difponcbtnbsp;carnalia legis opera.Et quia talibus (inquit )fub-jci n refpuiftiSjitmeouos,ne mihi damnum de uonbsp;bifipfis faciatis,fcilicet ne forte fine caufa, id eft,finenbsp;utilitate ueftra laborauerim inuobis conuertendis Sinbsp;inftrucndis.Non idcirco timet eos,ut putet quod Dnbsp;illi poftnt ci per apoftafiam fuam auferre merce/nbsp;dem laboris, quam in eorum infiruhone prtnbsp;lit, fed quia metuit ne feipfos fide fubtrahendo,nbsp;faciant ut non profit eis labor dpoftolicus. r%)nnbsp;enim fuam mercedon, fed illos amiitet^ timernbsp;Qiiod forte, id cft, ftlorum arbitrio poteft fieri.nbsp;V trlibet contingerc ualct,ut uel fine cau^ qunbsp;turn ad eos,laborauerit in ipfis,fi in error^erdunbsp;raucrint t uel non fine caufa,fi refipuerin t Dica-mus quod niJnnulJis uifum cft,fcilicet quia Galat partim ex ludi^ partim ex gentibus ad fidnbsp;uenert, fed poft diieeflum Apoftoli cogebturnbsp; pfeudo prdicatoribus, his qui de ludis con-ucrfifucrantjiterum ludaizare ; qui ucro de gen/nbsp;tibus credidert,rurfuselemctaobfcruare.Qut-bus apte congruit quod dicitur.Sed tunequidemnbsp;ignorantes deum, his qui natura non funt dij,fernbsp;uiebatis. Nunc autem cum cognoueritis deum^nbsp;quoraq^i^onuertiminiiterum,ficut antequamnbsp;deum eognouifletis,ad clcmenta,id eft, adimpnbsp;am obfcruaniiam folis^ lun ac ftellarum Ccxnbsp;li ac terr Qiise quidem funt infirma,quantumnbsp;aduos, quia nequeunt uos adiuuare;amp;egena,nbsp;quantum ad fe,quia nihil habent nifi ex dei difponbsp;ftione, his tarnen poftnoftram conuerfion uni/nbsp;tis denuo feruire ficut anrea. Nam diesobfcra-iis,dicentcs,Non proficifear hodie,qui.i pofterusnbsp;dies eft,aut quia fie luna fertur:uel proficifcar,utnbsp;profpera cedt,quia fie le habet poGtio fiderum.nbsp;C menfes obfcruatis,dicendo,nunc ag hoc m/nbsp;fe commercium,quia ilia ftcllamihi agitmefemi |
nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;a a iij |
nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;AD GALATAS
|
A ucJ l'dcirco agam.quia lfcepst raenfcm. Et tempora prxuidentes in augurrjs, quale tempus, fine carum, fiuc calidum aut perftiferum, euenire debcat. Et annos, ut illi qui dicunt. Non planta-bo hoc anno uincam,quiabifl'extuseft. Siuc ergo his, fiuc alijs peruerfismodis, nonnulli Gala-tarum obferuabant dies SC menfes.atque temponbsp;ra SC. annos, amp; indc culpat eos Apoftolus, atqucnbsp;omnes qft talibus oblcruationibus adhuc ftu-dent, C qum graue fit taliaobfcruarc, perica-lum demonrat, dum effe incalKim quod illis gnbsp;hc obferuant, laborafle timet. Quis cnim fti-tnaretqum magnum peccatumfittaliaobfer-uarcjfcut obferuant(ut diftura eft) qui certis dienbsp;bus aut mcfibus,fiue tcmporibus,fiue annis, uonbsp;lunt ucl nolunt aliquid inchoare,eo quod fccun-dum uanas dodrinas homin faufta uel in^uftanbsp;srftimt tpora.nifi magnitudinc ex timor Aponbsp;olipenfarcmus,qui nunc talibus ait, Timeo nenbsp;forte fine caufa laborauerim in uobis Eftoteficut ego,quia amp;cgo fcutuos Fratres, obfecro uos. nihil me lfflis.Sciinbsp;tis autem quia per infirmitatem carns eussnbsp;angelizaui uobis iamprid,amp; tentationemnbsp;ueftram in carne mea non ipreuiftis,fed fi*nbsp;eut angelum dci excepiftis me, ficut Ghri*nbsp;ftfi lefum. Vbi eft ergo bcatitudo ueftra^nbsp;Tefimonium entm perhibeo uobfs, quia Gnbsp;fieri po(ret,oculos ueftros eruiffetis amp; dcsnbsp;Bdifferismihi. Ergoinimicus uobisfausnbsp;fum,uerum dicens uobisi' |
411 Ne labor us in uobis fit inanis, cjlotecut ego libqfi feruitute clemcntoij, id eft, legis ob/nbsp;feruatie carnalir^HW Cr ego^ui legi fubdiius fui,nbsp;amp;legisobferuantiaranoui,fummodo cutuof fi/nbsp;ne leg^.Nam quia ego qui legem habui,confilionbsp;rationiseam deferui, ex quo Chriftum cognoui,nbsp;feire poteftisquia nihil utile chriftilt;olis in ea efienbsp;confideraui,quam fie ex toto relig.Si igi ego quinbsp;hanc habeb,dimifi, tune u'Bs qui earn non habenbsp;tis, alTumcre non debetis. Vel eftotc ficut ego innbsp;fidei charitate, quia amp; ego fum ficut uos homonbsp;corredus de crrorc. Nam d nc poteftis exem/nbsp;plo meo Icgis obferu tia rctrahi,ficut olim abnbsp;idolorura eftis cultu reuocati. Et debetis efle fi-eut ego, quia obfecro uos ofratres ut fitis ficut ego,nbsp;ideft.dulcedinefraterndiledionisr^go. Idconbsp;uosfraterno amore obfecro,nonutinimicus de-eiperc qurojficutfalfioftoli de me uobis aflenbsp;runt ; quia dum cllem a^d uos , nihil me llt;efiis,nbsp;fed in magno honore habuiftis. Supcrius afperenbsp;orredos nunc demulcet ac reuocat blandiendo,nbsp;obfccr do, amp; bn gefia corum raemorando. Nonbsp;me loefifiisjfcd potius uofipfi feitis ^uia per infirmitanbsp;tem carttis,id c, co tepore quo infirmabar in carnenbsp;mea,pr3edicauiuobiscuangelium Chrifti iampiinbsp;dcOT.cz tarnen non/})reuiis,ut mcuilenftudicarc-tis,tentationeinueftr4m in carne mcii grotante. Tanta eniin fuitinfirmitas corporis in me,ut uosindcnbsp;tentari poffetis, amp;C putarc quod non efletin in *nbsp;uirtus aliqua fpiritualicer,qui corporaliter fie in-firmabarmec eflem apoltq||us Chrifti, quern iWnbsp;doloribus infirmitatis agitari permitteret Vdnbsp;hc infirmitasfuit paflio diucrfarum tribulatio-num.Euangelizuui uobis iampridem per infirmitatefl*nbsp;carnis,id eft,per tolerantiam aduerfitatum, quftnbsp;busuehementcr affligebatur caro mca amp;C tentai*nbsp;onemueftram in carne mea fadam non fpreui-ftis,ideft, nonuilem exiftimauiftis paflionemtr*nbsp;bulationum mearuin , per quam tentabaminlnbsp;utrG timor me defereretis, an charitate amplc-, dercmini.Et inde uos efte firmes cognoui, quodnbsp;aduerfitatibus quae mihi in carne acciderant,nonnbsp;eftis charitate deflexi. Nam dumme propternbsp;annunciationem cuangelij tarn contumcliofe tranbsp;dan ab incredulis uidcretis,uos quoque fimiliternbsp;ab ill is male tradandos fore propter eiufdem eu/nbsp;angelij fufeeptionem credere potcratis ; amp; ideonbsp;confidd3Rk)ay antae perfecutionis ac poenaequinbsp;dam deficiebant fide,uel metuebant ad earn ac*nbsp;cederc.Atcjiita omnes tentabantur,amp; alijpbati,nbsp;atif alrj reprobi per ignera tribulationis dclaranbsp;bantur.inaminfirmitatem,qu3e in carne mea fu/nbsp;it ueftra icntatio,non fpreuiftis, ut de me ficab-iedo amp; afflido non curaretis:nec ex toto refpui/nbsp;As jUtomnino couerti propter illam renueretis,nbsp;fed potius ita me cxccpiftis,ac fi nihil patcrer,acnbsp;fi eftem immortalis amp; impalTibilis.Cum lanta icinbsp;licet reuerentia me cxcepiftis,cum quanta dei annbsp;gcluni ucnientem de clo excipcretis;amp; ut plus Pnbsp;dic,ita me cxccpiftis, ficutipfum Chrift, fi de-feendiflet rurliis in tcrram,amp; uenifl'et uobis prae -dicarc.Tantcnim autoritatismehabuiftis,acfinbsp;de fublimibus ucnies angelus loqueretur uobis*nbsp;ucl ipfe Chf iftus angeloije dominus.Et quandog-dem in tanto honore me tunc habuiftis, nunc au-t fine caula fpernitis ac relpuitis,frgo6t ebedtitunbsp;douefiraiid ,illa affedio amp; humilis dcuotio, quanbsp;erga me habuiftis,qu3e crat caufa futurbcatitu-dinis ueftr.Benc reuocat illos,uocando illam afnbsp;fedionem bcatitudinem; quia ficaufamamittt,nbsp;efiedum pdent : fiamittuntillamdeuotamafiFe-dionem, perdent fine dubio futuram bcatitudi-ncm. Vere(inquii) cut angelum,uel cut Chrifium Knbsp;fum meexcepiflif^ C inde beatitudinem meruiftis:nbsp;quia fi polTet iufte amp; cum mea utilitate fieri, ilianbsp;membra ueftra qu chariora funt in homme, tunbsp;liftctis uobis C dedilTetis mihi. Tefligioniumenimnbsp;uobis perhibeo, quia ad utilitatem ecdex fieri pof-fet,G cum iufiida ueftra amp; commoditate mea fierinbsp;poiret,oculos9icflroseruiff'etis Cr dediffetis mihi, id eft,nbsp;ad utilitatem mcar prdicationis. Confueto monbsp;re loquitur, ficut folemus dicerc : de carne mea uellem pro ueftro profedu dare,fi poiTem. 8i. pter nimiam ergafe charitatem illorum exaggnbsp;randamdicit talia. Sedcum tantacharitas lt;i/nbsp;tus honor illifuifictexhibitus, nunquid propternbsp;ipfum honorem fibi exhibitum ac dilcdionen*nbsp;pcpercitilliserrantibus, ne forte negaretur einbsp;njinus cum arguer j os, laudarctur uel amar* |
JIIK nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;zS5
doapoftoliscft,noliteicmulari.ldbonubicun C lt;j! repertum fuerit,mulamini,id eft,fcruida menbsp;te imitamini in bono,id eft,in eo quod.ipfum eftnbsp;bonum,non in alia re.Nnulli enim boni miinbsp;lantur non in bono,quiauidentesiuftos pro bono opcre laudari ab hominibus, ftudent amp; ipmnbsp;opus agere,ut humanas laudes rccipianr.Ideo t/nbsp;tum in bono, n autem in malobonu eftmunbsp;landum, id eft, ^jptcrcafolumraodo quia bonSnbsp;eft,dcbctis illud imitari.ut ipfum bonum Uos denbsp;ledet, amp; ex amore lequaminiiJlud. Et hoc agitenbsp;non tantum cum prlt;efens/m apud uos corpore, led eti-am dum abiens fum o lioli mei, quos nunc iterumnbsp;parturio, doneeformeturchriusinuobis. Inabfentianbsp;eins non mulatifuerant bonum ^ficutfecerancnbsp;dumille cumilJis eilet : SC ideirco monet eos,\Jtnbsp;nonUnt fimiles feruo ad oculum feruienti,fed bonbsp;na faccrc fiudeantillo abfente ,ficut d prfentc.nbsp;Quos uocat filiolos,quia dminuto corde fucrtinbsp;amp; 1 rfus adhuc in obfcuro matrisutero niane-bant, nondum prolaii in lucem per corredion.nbsp;Vocat 8C los,quantum adbonam uoluntat funbsp;am, ad fpem quam habet de ilJorum correptinbsp;one. Qui materno more ex deo conceperat illoanbsp;prius P bonam uoluntat ac diledion,parturie-rat per prdicacion, pepererat per ipfoiji cuernbsp;ioncm.Scd poftca per pfeudo apoftolos a uitafinbsp;dei fuerant extindi. Ideo rurfum modo ccepit:nbsp;illos per bonam uoluntatcm, itei^ praedicdonbsp;laborat ut eosin lucem pariat.Et tandiuin coijtnbsp;par turitionc doletd laborat,donee formet Cbrinbsp;ftus in eis,g deformatus fuerat in ipfis.Quod granbsp;uius edid, qum fidicereteos formanin rinbsp;fto.Donec(inquit)formeturin iSibis Chr^us,idnbsp;cftjfimilitudo Chriftjjexprimatin uobis, ut nonnbsp;nifi forma noui hominis appareat in fide opcribus uefiris. Parturirc fc dicitcos, quodwiatrisnbsp;eft.npatris, utoftendatmatern laborcamp; affc/nbsp;dfi.qu cis ucl erga cos habct,quoni fola ma^nbsp;ter dolores p?rturitionislntit,5 alduolusnbsp;parer diligit. Nunc (iquiQabiens uoco uos fiionbsp;los,id modouelkm efjpnejns apud uos,cr mutare uogt;nbsp;cent mMW,ideft,negare uos flios.Vellcm elfe praenbsp;fens, ut digna uobisdicerem, qu nolo feriberenbsp;ne permaneant.Dum enim abfcns fum,blande alnbsp;loquor,nc fiuos exafpercm,maleuolo animo fienbsp;riputaretis:fcd uellcm nunc cfl uobis prlcnsinbsp;amp; uoeem lenitatis ac nianfuctud!nis,qua abfensnbsp;utor,mu^inuoe alpitatis Sc feucritatis.Quianbsp;non ita cmouet cpiftol^uel qulibet feripturanbsp;corda hominum.ficut uiva uox printialiter lonbsp;qutis.Motus eti corporis 8C habitus ac uultusnbsp;c modus loquendi, multum commouet audicnnbsp;tcs.Ideo uos alpere uellcm redirguere,quoniam conbsp;^fundorinucigt;i!iid eft,apud alios crubefeo pro uobis ita rccedentibus dodrina mca. Vel aliter:nbsp;Ego nc abfens multa uobis per fimilitudines lonbsp;quor,uolc^ uos corrigerc:fcd uellcm clic modonbsp;uebisprlenSjUtaliogcnereloqudi rempro-fundius amp; fubtilius apcrirem,Snon paraboliccjnbsp;fed p41a|puritatemdiflrrra.Sienim prqfun
CA PVT *urlt;Non utiqr.quia propter hortorem fibi impennbsp;fum non gaudebac, fed propter eorum falutemnbsp;Idcoi^proptcrcandnipforuni falutem non 'nbsp;niuit amp; utcuperari ab illis uel odio haberi,dum/nbsp;inodo quod ucrumS utile crat,prdicaret.Vn/nbsp;de mox fubijcit : Ergoinimieuf ui faut fum, ue-fumdicetuuobifi Quia (inquit) tantum me dilcxi-gt; ergo propter ucritatem quam annunciaui,nbsp;tnimicum uobisme fadum putatis ? Perluadc-bant enim illis pfeudo apofloli, quod ipfc caufanbsp;odtj noluilfet eos docere circuncifioneni,lcd alrjsnbsp;tllampra-dicarctjdd indeputaueiunteum fibi ininbsp;micum. Propter quod increpando nunc dicit:nbsp;rgo intmicusuobis fadus fum , uerumdicensnbsp;tiobis^Acfi dicat: Non debetisfiimare quodnbsp;fim uobis inimicus.fed masis amicurn me debc/nbsp;tis agnofcerecxo,quod puram uobis uerttatetnnbsp;prdicaui, icilicet ut abf legis obferuantia pernbsp;blius cuangeli] euftodiam qurcreti^jluari.uelnbsp;quia nemo uult fe argui,repreheWe nunc eos,nbsp;uidecurillisinimicus.
Aemulanturuos non bene.fd exclude* reuos uoIuntjUtilIos muleni^i. Bonumnbsp;autem mulanu'ni in bono femper, C nonnbsp;tantum cum prtefensfumapuduosfiliolinbsp;mci,quos iterum partuno, donee formtnbsp;tur Chriftus in uobis Vellcm autem eflenbsp;apud uos modo, mutarc uocem meam,*nbsp;quoniam conFundor in uobis.
^go quiucritatemdico.uidcorinimicusfcd fi blanditijs uos fallerem, tune pucarcr amicus.nbsp;Egoatnon fumuobis inimicus.id illipotius,nbsp;quos putatis amicos.Nam iptcmulanturuosttonbenbsp;e,id eft,non bona uolufltatc, cjbia nn lgitimenbsp;fponfo uos mulantur.Sanlt;fti uiri mulantur zenbsp;lo dei animas fidelium', ne cafiitatem mentis qunbsp;Chrifto fponfo illibaiam feruarc debent. aliquanbsp;perfidi fubreptione uel peccati pcrpetratie uinbsp;olt.Et pfeudo apoftoliqfizelodeiliftosmunbsp;larifingcbant,quos quafiper tranfgrefloncmlenbsp;gis caftitate fpirituali rcccdere iudicabant. Sednbsp;*1011 bcncidfaciebant.quiaex quofponfus ipfenbsp;Chriftus per fdem uos iuftificari decrcuit, n eftnbsp;atn cafta anima qu p carnalia legis opera qu-dtiuftificartquoniam auerfa eft ab amorc fpG.nbsp;hoc cft;Non bene uos xmulantur, id eft, nonnbsp;^eneftudent in uobis caftitatemeufiodire/edex-^btdereuotuoiuntd fponfithalamo.id eft.abcccle/nbsp;Cacathoiica, utillosin fornicationc,ideft,inh-^lt;fi fua foras teinuleminijd eft, quodam mentis fernbsp;^orc ftudcatis imitari. Ipfiuolunt uflilos mu-^mini.id ,imitemini,uos autem nolitc cos imitari, fed bonum quemlibet uirum lt;ewttkmim,id eft,nbsp;feruenti amore imitari ftudetc; nonad horara,nbsp;fedJmper,S non in ill is opcribus, quae uel malanbsp;funt, uel nec bona nec mala, fed in bono tantum.nbsp;Petrus enim bonus erat,0^ tarnen in ilia fimula-tione.qua metu ludaeorum gentilibus qui credinbsp;derant .fegrcgabatur,non eft imitandus, led tan-uiuin bonoquodegittVcl malum quod in pfeu
:S4
A diora nunc eisdicerct,nonhaberent qui expone ret. Sed fiipfe prxfcns effet ,ubi dubiiarent ipfcnbsp;exponeret.Etprxlcnseffeuellct.utaliter loquesnbsp;luanifeftius S^fundius rem exponeret.Vellctnnbsp;effe prfcns.quoniabfensconfundit ineis.idc,nbsp;dodrinaabfentis patit confuGonem in cordibusnbsp;eorum^confufe intelligentium didaeiusfubtilia.nbsp;Sed priolfententia eft uerior SC tnelior.
Didtemihi qui fub lege uultis efle, le^ gem non legift-ist' Schptum eft nimjquo*nbsp;Gene. 16. Abraam duos filios habuit, unum denbsp;Gene.ii ncilla, C unum de libera. Sed qui de an*nbsp;Cilla, fecundum carnem natus eft : qui au^nbsp;tem de libera, per repromiffionem ? Qunbsp;funtper allegoriam dida, Hc enii^luncnbsp;duoteftamenta: Vnum quidem in montenbsp;Sina, in leruitut gencrans,qu eft Agar.nbsp;Sina enim monseftin Arabia, qui con*nbsp;iundus eft ei, qu nunc eft Icrufalem, Sinbsp;fcruit cum filijs fuis
flRurfus Apoftolusindpitofienderc ex ipfa Jegc quod non fit tenenda. Dicite, inquit, hoc eft,nbsp;relpondctc,mifjiuos^Hi[amp;icgecarnaliter uultis ee,nbsp;legem noniegijli Quicquid eligant.probantur ftulnbsp;ti.Si non Icgerunt.non debent reciperc,quam n-feiunt. Silcgcrunt,ipfa probat fe dimittendam.nbsp;Quod fi non intclligunt,ftulti funt. Translata innbsp;Grsecum fuerat lex per Septuaginta interprts,nbsp; amp;idcirco potcrat Galatis legi.Ideo autem quxnbsp;ro an legeriiis legem, quia inca flriptum ej^uoni~nbsp;omAbrititm duosjitios b4bif;quod fi attcderctis.nunnbsp; qiuadcamrcci^reretis.ibicniminnuitur, quianbsp;qui fuSlege funt, p gratiatg fu nt (n libcrtate .Cnbsp;enim plures filiosille pater habuerit, de duobusnbsp;fpiri^aliter agit fcnptura,innucns aliquid egreginbsp;urn in hispraefigurari.Vnus ergo pater duos fiJi-os habuit,nMW de Agar andlla.O' unum de Sara libenbsp;M.Quum enim pater unus effet patcr,non tarnennbsp;conditio C genitura utriuSijfuit fimilis. Sed illc gnbsp;dem ^tti de uncilU eft procrcatus.jecMdam mem, idnbsp;eft, fecundum carnisnaturam ucl cofuetudinemnbsp;nittus e(l;quia iuuencula,ficut erat Agar,dc fene fonbsp;let cociperc. Illc autem qui dlibragenitus eft.nonnbsp;per carnisufum, fed per dci repromiionem natusnbsp;Gee. 18. hoc enim ex Sara natus eft, quia deus 43.
* mifit,imorepromiGt,nonquiacaro idpotuit.Sa ra enim erat fierilis SC uetula, nec diit^e maritonbsp;finunquam ft:crilisfuiffet,concipcrciam anusponbsp;terat.lcd deus mirabil^perationc dedit ex ca finbsp;hum Abrax per grattam rcpromiflionis fu.nbsp;Qa*/Ntdi^l(lt;perlt;t/legorM!M,idcft, per aliam loquunbsp;tionem, ut aliud exterius fonet, dC aliud intcriusnbsp;intclligatur. Quia bfCjid eft, hx dux matres funt, nbsp;id cft,Ggnificant do te)4iwetlt;.Duo tantum exponbsp;nit,id cft.ancillam 8C liberam,ut perhxcintellinbsp;gatnus amp; cjtera.Abra ergo deus pat intcll.git.nbsp;Duofilij.duo populi.Iudxorumfcilicet 6C Chrinbsp;fiianoruin.Ancilla,carnalisdodrina uctcris teftanbsp;n]enti,qux gignebatfubiugo feruituti^dura ti/
AD GALATAS
more cogereturdeo fcruire.Libera aufem,prxdl C catio fiuc gratia noui tcfi:amenti,qux liberos gc-nerar,qui per charitatem dfo fcruiant. In utroq^nbsp;enim teftamento genuit deus filios qui fibi fcrui-rent,fcdinuetcri ludjos leruosqui limore pcxnnbsp;Si. promiffionibus temporalium ei fcruiliter ob*nbsp;edirent,amp; hoc eft fecundum carnem, quxamp;poenbsp;nas horret,amp;f dulcia amat.In gratia uero noui tenbsp;ftamenti liberos, qui ex dilciftionc fcruiant, nonnbsp;ui carnis,fed opere dci.Quis enim impoffibiba Icnbsp;cundum natur crcdcret,qux fuauia funt in prxnbsp;fenti contcmnerct,non uifa fperarct, nifi dci uir-
tus hoc in co opcrarctut i Dux matres,ut diflum eft.funt duo teftameta.JZttW quidem uenics motenbsp;Sina,ucl datum ta monte Stlt;t,id cft,uctus teftameonbsp;turn, in feruitutem generans deo filios, qui effent lubnbsp;diftridionc formidinis , Si ex timorc deoferui-rent,^(crct,id eft, quod Icruilc teftamentum e/lnbsp;Agrfr,ic^S^fignificatur per Agar.Hic relinqunurnbsp;nobis inteiligidum, quod Sara libera matremnbsp;gratiam ucl prxdicationcm cuangelicam fignifi'^nbsp;cauerit. Dehincredditurcaufacurper Agarfi-gnificet illud uctus,qd delet eft. Sina enim ubi te-ftametum ifhd datum eft, mens e in Arabia, quxnbsp;eft prouincia exiranearum gentium,nonin terranbsp;i^omiffionis,quxcft hxreditasfiliorum.Ut intelnbsp;ligamus eos qui teftamentum illud carnaliter obnbsp;fcruant, nequaquam ad hxrcditatcm pertinere nbsp; liorum , ftd extraneos efle terra uiuentium , Sinbsp;alienos patria fandorum . Qttf mons eoniunilus pnbsp;efl lerHpew^quia quod in monte i 1 Jo carnaliter Sinbsp;leruilifiuffum eft, in Icrufalem ubi tcplum crat,nbsp;obferuatum cft.Coniundus amp; confociatuseftilnbsp;lemons non futurx Icrufalem, fed eiqute nunc efl,nbsp;id eft,non/:xleffi,fcd tefreftri ; O'non eft libera,nbsp;led femit cumfllijs fuis, qui dodrinam eius fequnn*nbsp;tur, ex timor cunda faciunt. Vel quia monSnbsp;lumorem fupbix defignat,S^ Sinainterpretatufnbsp;mandatum,iudxi habuerunt fcruile teftamentnbsp; monte Sina, id eft,a fupbia mandati.quoniaO*nbsp;propterca digni fucrunt talem acciperc legem,nbsp;qux reprimerct corum ccruicoGtatcm, quia denbsp;mandate ipfius Icgis erantfupra modum contranbsp;cxterasgcntesgloriaturi.Quod teftamentum gnbsp;nerat cos in feruitutem legis uel peccati, quia Sinbsp;tcrrorc minarum cogiteoslegicarnalif dclcrui-re,(SC omes facit prxuaricarores,dum no poffun^nbsp;ipfamlegcm implerc. Quxteftameti fcruitusc^nbsp;Agar.i.dcfignaturp Agar ancillam, qux intet'nbsp;pretatur aduena uel alicnatio.'quoniam pegrif^nbsp;eftcum nlqs fuis,5^ alienateosab hxreditatce^^'nbsp;Icfti.Arabucro interjStatur humilis,fignific3lt;nbsp;infirmam Si humo repetem conuerfationemnbsp;rum quilcgiferuiuntjficut Si mons Sina tumotfnbsp;defignat elationis ipforum,qua de mandate ein*'nbsp;dem legis extolluntur.Sina enim mons eft innbsp;bia.i.mandatu legis tumor elationis eft in hum*'nbsp;li(hoc cft,p humum repenti)conuerfatione lud*nbsp;orum,dum fe legem dei habere gloriantesdufi^*nbsp;Icputant, amp;cundoshominesuelut peccatoj^*nbsp;defpiciunc, licet ipfi nunquam ud intclhs^***
y
-ocr page 313-CAPVT
Uel operando fubleucntur tcfra. Quimons.i.g ftjperbus tumor, ciuniSuscft i femg adhxrctnbsp;i lcrufal.quae nunc A.i.ci parti ludaeoi^ qux innbsp;infidelitatc peres, iblatporalia qurit.lerufanbsp;km nanq; uifio pacis dicitQuo nomine plebs ilia rede dcfignatur, qux nunc fempcr uidere pace temporalem deGderat,ut carnis fuse uolupia-tibus line inquietudine ucl metu feruire uakat.nbsp;Et idco nunc efle dicitur, quafi qux in alio fccu-lofutura non {c,qanc bonis prfentibus quan/nbsp;tum pt fruit,amp; in amore huius feculi habet cornbsp;omnino Hxum,fed in alia uita bonis omnibus canbsp;rebit, Si. fupplicijs perpetualiter defcis uclut in nbsp;nihilum rediget. Ipfa eftmunc Gcut differuimus.nbsp;Si feruit adhuc miferabiliter fub iugo legis cumnbsp;fiirjs fuis.ficut Agar c Ifmaele, quia noluit reci-pere libertat.quam Chriftus attulic. Ex quibusnbsp;Omnibus cuidenter oftenditur ,ltgc amplius poftnbsp;adutum Chrifti n efle tenendam, f^^ruitutnbsp;quae iub ca cft, cundis hominib J^ugiend.
Ilia aucetn qua; furfum eft lerufalem, libra cft, qux eft mater noftra. Scriptumnbsp;eft cnimtLtare fterilis qunbsp;nbsp;nbsp;nbsp;paris,er
pe S^clama quse non |^arturis,quia multi fi Iq defrt, magis quam eius qu habet l*nbsp;rumNos autem fratres fccdum liae pftnbsp;miffionisfilqfumus
q Ita quidem terreftris lerufalcm feruit cum fi
B ns fuis,quoniam antilla eft, amp; in feruitiitem gnrt ut Agar. Sed ilU lerufdlem qtMcflfurfum mente cum deo, liberdefl ut Sara, Si efi muter noflrd.gef nerans nos in libertatem ficut liac. Surim eftnbsp;lt;m fansftoruin ciuitas, quuis hic pariat ciues, innbsp;quibus peregrinatur,dlt;Aec regffi eiu%tempus adnbsp;Ueniat. Nam amp; landi angeh qui incxlis fliciternbsp;habitant,ciues eius funt.llla lerufalem cuius con*nbsp;nerf alio in clis eft, qu iurfum cor habet, qunbsp;fupcrna,appeiit,quam Sara figurauit, libra eft:nbsp;deft,cx amoris libertate bono animo ftudet planbsp;cercdco,noncxtimoris feruitute quritpnamnbsp;euadere. Libra per fpiritum diledionis, quemnbsp;accepit Chrifio. Vbi enim fpiritus domini,ibinbsp;libertas.Et hsce in libertate fua cxcmplo Sar genbsp;riuit nos,ut n quafi fcrui,fcd ficut fill) feruiamusnbsp;patrinofiro,q eftin cqplis. Vcrc eft mater noftra,nbsp;IJqj licet fuifletdiu fterilisut Sara/Hinc enimfcriptSnbsp;^4* eftinifaia: Lactarc fterilisamp;c. Ifaiasnanqucpernbsp;ipiritum fiftidum prnuncians futuram ecclefinbsp;fcundiiatcm, ait: L^eUre tu fuperna lerufalem,nbsp;*deft,ecclcfia poft adutum Chrifti futura, tno'nbsp;do quidem flerilis ut antea Sara, lt;pt ftunc tcnipo-** prophetarum non pdrit filios in fide, erumpe innbsp;^oeem prdicaiionis,utqudiufiJuifti, uoeemnbsp;^tn magno impetupcr uirtutem fandifpiritus nbsp;mittas,er eldmd, ut multis audiri ualcas, tunbsp;modo ante aduentum fponfi 0 pmurit, id eft,nbsp;non conaris parre, non doles ut parias. Idcirconbsp;te moneohc agere tuidejerteae dcrclidxnbsp;eruntfhy multi mdgiicjudm eiut fynagog ^U mo/ .nbsp;do nirtm b^bet dcum uel legis Urmontm, Dum
.ini. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;f
pluresflij promitcunt ecclefi, non penitus fyos @ agogaexcludit partu,fed multirudogenti illinbsp;pfcrtur.Et ipa enim in apoilolis, ac per apoftolotnbsp;primum populum genuit de ludjis. Sicut autemnbsp;primo Abraam fibi in coniugium fociauerat Sa/nbsp;ram, fed propter eius ftcrilitaiemcognouitancilnbsp;lam, ut uel ex ea prolem gigneret. Si tandem exnbsp;Sara per donum grati dei filium genuit, ita de-us ab initiomundi ecclefiam inpauciseledis fibinbsp;coniunxit: fed quia tunc illaper prdicaiionemnbsp;filios non generabat,intrim fynagoga uelut an/nbsp;cilla ad amplexus eius introduda, ferne prdicanbsp;tionisacccpitjUnde carnalera populum in lrui-lute legis pareret, donee circa finem feculi per dinbsp;uinamgrati ccclefia multis filjjs dotaretur, imonbsp;populum Chriftianumuelut Ifaacpareret.Vndcnbsp;expi^endo fubdit Apoftolus : tlosdutem fratretnbsp;fecundum ifudcpromiioniffil^ fumus. Acfi dicat; lu/nbsp;di quidem lecundum formam qu prcefit innbsp;Ifaac,fumusfilij promilfionis.Vel ita; Deus pro-tnifit ecclefi filios, ficut Sar promiferat ifaac:nbsp;fed nos O fratres fecundum formam IfaacfumuSnbsp;flij promifloms. Vbi oftendit priorem promiiinbsp;onem deuocatione gentium in ifaac ,id eft, in finbsp;liopromiflionis. Nam ficut Sara genuitIfaac qanbsp;deus promiferat, fie ecclcfiagentilem populumnbsp;fci fide peperit, quia deus hoc per prophetas prnbsp;dixcrat.Quod enim Sara formam ecclefi prfenbsp;rcns,ftenlis crat,ncc fpem generand prolis ha-bebat, fignifcat qd natura generis human! peccanbsp;touitiata,acper hociuredamnata.nihil uerffeli Dnbsp;citatisin poftcijtmerebatur.Sedgratuitodei munbsp;nere poftmodura facundata,multitudinc liberonbsp;rum ccclefia genuit cxcmplo S,qu per gratia diuinpnvlTioniigenuerat Ifaac.Quftcilicctnbsp;Ifaac rifus uelgaudiintcrpretatur, amp; fignifcatnbsp;eos qui in ltitia deo lruiunt, n ex triftigia uelnbsp;ex neccflitatelS gaudent fquid proiuftitia ptu-ierr,ucl dodoribus fuis audire digni funt. Vosnbsp;eftis gloria niJSftra Si. gadium.Itaquecxeisqunbsp;nunc U ftp hac Icdion* dicit Apoftolus.notadumnbsp;eftquod Agarlcgem Si fnagogam dcfgnat,If/nbsp;mael uerofliuseiuspopulludaicum Si fingu-los ludoijt.Et qudo Agar lege,tune Ifmael pOnbsp;pulum fignificat. Qydo uero Agar fnagogamnbsp;ucl plcbcm fguratjtunc Ifthael fngulos ludoi^inbsp;uel omnesinlinuat. Apoftolus enim quandodigt;nbsp;xit unum teftamentum efle monte Sina, in fer-uitutem^Hierans uelut Agar,cuidenfer oftenditnbsp;quodlcgem Agarfignilkaucrit,amp; Ifmael populum. Sequent! quofpuegu demonftrauit Agar finbsp;gnifcafle lei uiaJcm.id elf,fnagogam. Si Ifmaelnbsp;filios eius, id cft,fingulo.sludoi um.Similitcr Sanbsp;ra nouam leg Si ccclefi defignat,Ifaac ucrop-pulum Chnftianum diingulosChriftianorumnbsp;Nam qudo Sara nouam legem, tune Ifaac no-uum popul prfgurat. Qtido at Sara ecclefinbsp;am,tc If^c filios ccclcfif.Vbi cm dixit Apoftonbsp;lus duas matres dcfgnarc duo teftamra,amp;Agafnbsp;figurarc uctus,ibi necelfario ondit intclligendft,nbsp;quod S|fanouani leg xprfljrat,amp;Ifaacpopii
ti nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;AD GALATAS
A Ium Chriianorum.Et in fcquentibus dicens fub militudine Sar.Laetare fterilis amp;c. indicat Sa-ram degnare eccleam, i Ifaac fingulosquof-qite fidelium. Apte enim qui per repromiffioncnbsp;natus eft,defignat filios gratise, qui n percarnisnbsp;generationem, fed per Ipiritualem regcncrationcnbsp;nafeuntur ex ecclea.
Sed qutMPodo tune is qui fecund carnem natus fucrat, pcrfcquebatur cum qui fecunnbsp;ddfpirituni,ita^ ndc.Sed quid diciticri*nbsp;Gee. II. Eijcc ancillam fili cius. Non emnbsp;Rom4bxres crit Filius ancilix cum lio liberx
Nos(ut didum eft)fumus filrf promiflionis td eft,per gratiam geniti,fecundum formam quaenbsp;prcelTit in Ifaac. Sed ^uomodo tune Ifmacl ^ui (icun^'nbsp;dttmcitrnemnittUffHer4t,perfequelgt;(itureumquifectduntnbsp;J^iritttm genitus fuerat.id eft,lfaac, qui fecundumnbsp;Ipiritalcm operatione diuinx gratise procreatusnbsp;erat ex anu Renli,it4amp; nunc fieri cernimus, d lunbsp;dseus quilibet ex ancilla fynagoga fetJm carnemnbsp;natus.Chriftian ex libera ecclea fecundum fpinbsp;ritalem gratiam natu perfcquitur.uel peenis cor/nbsp;poralibus eafliciendo,uel (qd nc melius ad rnbsp;percinet)carnales obferuantias fuadcndo.Nam qnbsp;legem fedmcarnem intelligunc, aduerfantur hisnbsp;qui fecundum fpiritum fentiunt, 8 periqutugnbsp;eos,uelfeducercconantur.Nulla aut perfcquutionbsp;Ifmacl aduerfus Ifaac mota refertur,niG quid lunbsp;Gene, infantiae.Ludebat enim Ifmael cG pucro Ifa- ac,amp;ludumillum uocatnunc Apoftolus pcrlc-quutione.Nam Sd Sarsc difplicuit ludus ille.quianbsp;intellexit ibi fedudiis aliqd inefle.N lufio illa,nbsp;. illfo erat.Si illgfio.fcduftio d dcceptio. Otisnbsp;enim ItRj us puerorum, fimulacr eft negocrj manbsp;ioris.Ec qn maior ludit c5 rftnimo* ad hoc ludit,nbsp;ut quodmodo feducat c,fciens fe habere nego/nbsp;cia alt? qu intendit : 8d Gmulat qud puero.i.innbsp;firmOjludcnscillo.Maior erat Ifraael,drobo-ratus in malitia. Sed ludcns c pueeo Ifaac.fcdu-cebat e.dquafd fraudes ludendi c infirmo fanbsp;debat. Animaduertit mater lud ilium plcquuti/nbsp;one cife.Sic 5d ecclea nc per Apoftolum intellexit lud.quo Galatis pliudo prdicatorcs illu/nbsp;debantd maligna fraude tllos feducebant.perfcnbsp;quutione fpiritalem cflc.Plus enim perfcqutur,nbsp;qui illudendo feduet. ludaicus ergo populus innbsp;Ifmaele degnatus, per pfeudo apoftolos perfe-quebaturin Galatis populum Chrift^ in Ifaac dcGgnatum,quafi fuperior 8d dignioFfieri uonbsp;lens,uelutprimogenitud poldcndam cum ilnbsp;CdK.ZI.nbsp;nbsp;nbsp;hxreditatc.Sfd no ita ^ic. ^ui cm dicit feriptura
de eof Eijcede domo tua ancildn fynagog amp; fili eiuf populum ludaicmne particeps fiathscreditaznbsp;tis Chriftianor.Et necefle eft ut ita fiat. Non enimnbsp;h^ereferitfilititattcillecumfiliolilierie, id eft,nonpoflinbsp;debit hreditat regni clorum populus ludaicus ex ancilla fynagoga natus.cum populo Chrinbsp;Giano cxIiberaecclefianato.Hocita ctnplctumnbsp;cernimus,uidentcs ancillam fynagogam uel legenbsp;carnalem c fih'o fuo foris eied,iSdab h j rediutc
fuperna repulfam. Nam Gcut Agar ancilla cum Ifmaele filio fuo ante naciuitatli'aac mat in donbsp;mo Abrac,fed poft natiuic^c expulfa eft,ita lexnbsp;fecdum carnalobferutiam,uel fynagoga cnbsp;populo ludaico mat apud eum priulquam po 'nbsp;pufusChriftianuscoepiflet ex baptifmo nafci;fcdnbsp;poft ciefta eft de ccclefia SC feparata fummi panbsp;trisamplexu 8C familiaritate arc^ hxreditatc.
Ita^ Fratres n futnus ancill filn,fcd b*gt; berx^qua libertatc Chriflus nos berauiu
^Qyandoquidem nosliimusfilij promiflionis fecundum Ifaac ,5^ ludaei li) ancillx pcrfequunnbsp;tur nos,fuadendo carnalem legis obferuantiam,nbsp;itu^ patet o fratrer quia nonfumuf ttncilLe filif,uc fer^nbsp;uilft fubrjeiamur legi,fed fumus lij liter ccclexnbsp;uel gratiae,ut libertatc charitatis uiuamus.Si einnbsp;efTemusfili) anctll9e,IudiHltj eiuspacc erganoanbsp;leruarent^cd quia nos ex aliamatre.i.ex libranbsp;genitos uia^rit|libertatem nobis inuident 8c \unbsp;ferre moliuntur, Ne quis autem putaret nos itanbsp;liberos elle naturaliter, cut fuit lfaac,fcilicct ucnbsp;feruitus nulla praeceflflt.ftibigitur quia Chri-ftus hac libettatc nos liberauit, iugo uidclicec inbsp;diabolijfub quoprius tenebamur ferui.i.npcrnbsp;liberum arbitrium norum ,led per Chriftumnbsp;lAeratorcm feruitute pcccati ucnimus ad libernbsp;tacem innocentiae.ae fanditatis iuftiti.fccunnbsp;dum quam appcllamur lij Sed in hac Icdionenbsp;pofliint adhuc aliqua fubtiliusinfpici,ScriptG eft 0nbsp;enim quoniam Abraam duos fihos habuit Ccnbsp;Abraam feiv:x(utfupradidefi)dcumpatredenbsp;fignat, quem Daniel antiquum dicrum appellat.nbsp;Qui habuit duos filios.i.duosapoftolos; un tcr-rena diligentem^alterufti caeleftia quxrentem:nbsp;amp; ideo unum ex ancilia natum.alterum ex libc-*nbsp;ra.Nam quicunq; etiam nunc in ecclea terrenSnbsp;feJicitatem qurunt deopro bonis qux faeibnbsp;adhuc li) funt ancillpi.feruitutis antiqu.In lfm3nbsp;cl nanqjfuntoirics ,quicarnaliterdeum diligunt,nbsp;id eft,pro temporali retributione. ad ipfos eninflnbsp;amp; uctus teftamtum pertinct, amp; ipfuntadhuCnbsp;in feruitute. Qui em propter bona terrena fufei*nbsp;piuntuel feruantlegc dei,ipGfunt haeredesucte'nbsp;ris teftamenci. Similiter quicunq; uel in ueteri uelnbsp;in nouo teftamento pro fola clefti remunerationbsp;ne dcoferuierunt aut feruit,pcr Ifaac degnaO'nbsp;tur,amp; hredesfunt noui tcftamcnri.Nam C alt;*nbsp;tiqui iuftijicetuetusteftamentum po temposnbsp;diftributione diiiini tus dat populo ueteri cgrtfnbsp;enterferuauerint, tarnen pro dei gratialij pro-miffionis efi^ifunt, 8i noui teftamentihsrredenbsp;in occulto dei conlio deputati funt.Etenim i**nbsp;temporibus fuerunt fpiritales uiri, quos non oc- cidebat litcra iubens, fed uiuicabat fpiritus ui-uens; 8C nunc quoq; funt plurimi carnales,qui ult;lnbsp;cxhredes fe faciunt non tntelJigcdo feripturabnbsp;uel in ipfa catholica fide aut adhuc paruuli ladi^nbsp;nutriuntur,aut tanquam palea perfeuertes ft*nbsp;risignibuspracpartur.Itat aduetus tefraU*^nbsp;tum pertinent, utpotc lij ancillae,dilor****
Iq,
Jill. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;iS7
carnc natus fuerat.perfequebatur eum qui fecun C dum fpiritjita Cnunc illi qui fccundum carnemnbsp;nati funt,pcrfcquuniur eos q fccundum fpm na/nbsp;ti Junt.Secundum carn quippe nati funt dilcdonbsp;resmundi,amaiores feculi. Sed fccundum fpumnbsp;nati funcamatorcs regnicxloi^,dileftoresChri/nbsp;ftijdcGdcrantcs uitam setcrn,gratis coltes deu.nbsp;Spiritales ergo patiiitur pfequutioncn carnalinbsp;bus,quia ludus carnaliu, perfcquutio daffliftionbsp;cfiipiritalium.Ludii nanep Ifmael,Sd fratrem fu3nbsp;Juddo quacrit feduccrcj quandocarnalesdulci-bus uerbis illicita fuadct,uanitates loquuntur,adnbsp;dcledationes prouoc3nt,rifum mour,libcrtatcnbsp;excitant,malis colloquijs mores bonos corrum/ j .Cor.Ij.nbsp;punt. Et talibus ludisgrauius pcrfcquunf fpiritanbsp;ieSjq^m fi gladijs ilJos appetert.In omnibus ePnbsp;goacflicrfaturcarofpintui. Siuc enim populusnbsp;carnalium hominum aduerfatur populo fpirita-lium, fiue etiam in unoquotp nol'trum caro con-cupifeit aduerfus fpiritum, 8C fpiritus aduerfusnbsp;carn, amp; hxc iibi inuicem aduerfantur, acq; lexnbsp;in raembris no fins rpugnt legi metis noftr SCnbsp;captiuos nos ducit in lege peccati. Si ergo caro,nbsp;cuius pfonam gerit Ifmacl, qui fccundum carnnbsp;natus eft, fpiritui blandiatur, qui e lfaac,amp; ilk/nbsp;cebroGs cum eo deceptionibus agat, G dele fla-tl6ibus illictat.uoluptatihus molliat,huiufceiTio/nbsp;di ludiscarnis fpiritum,Saram maximc,qu3e eiinbsp;uirtus,oHdit : amp; huiufcemodi blandimta acef/nbsp;biGimam perfequution iudicat Paulus.Et tu iginbsp;tur quifqs hc audis,non illam deicribi nunc pie-quution putes, qudo furore gtilium ad imtno Dnbsp;land idolis cogeristfed G forte uoluptas carnis^enbsp;illiciatjG tibi libidinisilludatilleSbra, hac^Guirnbsp;lutis es Glius,taoquanifgt;fcquutionem maxmamnbsp;fugeJdcirco cm dicitur.Fugitefornicationc.Scd I.Corlt;amp;gt;nbsp;amp; G iniuftitia blandiatur, utgfonampotctisBcct/nbsp;ptas,lt;S gratia cius Hexus non refle iudici feras,nbsp;intelligerc debcs qa fub fpecie ludi blandampftnbsp;quution abiniuftitia pateris.Vcijz dC pGngulasnbsp;malitifpeciesjetiatn molles dlicat fint 8Cnbsp;ludo Gmilcs, piquutionum ipecies dicito, qa innbsp;his om nibus uirtus ofienditur. Ira ergo Giius an/nbsp;cilbe ludendo perfequitur filium liberx. Sed qdnbsp;dicit feriptura^ Audi uoeem ipGus liber; Eijccnbsp;ancillam amp;. filium eius. n ein hrcs crit filius annbsp;cill cum filio liberac.Eijcc legis feruitut, qua ,pnbsp;temporal! retributione feruitur dco,Spopuluninbsp;carnal lifciom Chriftianitaris habtem. nonnbsp;ein filius uetuftsf leruitut et it regni cacloiha-res cum filio nouac libertatis. Qiiicunq; em ino/nbsp;rcs ueteris hos adhuc retinct, filius eft ancillac ,idnbsp;eft,kruituris antiqu, licet Chriftianus uocef. nbsp;ideo infine de ccclefia iufio^ cijcietur.ut n Gt h jnbsp;^res cum hisqinnouitatc uit ambult. Rurfuinnbsp;eijee hxrefim, S populum qucmipfa genuit.nonbsp;cm haercs erit filius hacrefis cG filio catholic uerinbsp;tatis.Nam hxrefim defignat ancilla. itaej fra/nbsp;trs n fumus filij ancill, ut feruiamus p, lt;Knbsp;ccupifctrjs kculi uel erroribus.'fed filtj liber;,utnbsp;nofir ucl^dei uoltatc cplcatnus in chwritati ii
CAPVT
A poralium.dilepreshuius fcculi.quocun tem* pore fint uel fuerint.Sad nouum tcfiamctum.ucnbsp;pote filij libcr,dilcflSres tern; uitx.Omnes ernbsp;I go qui per fidem ucniunt ad agnitionem dei, pofnbsp;funt fiii) Abra dici.Scd in his funt aliqui pro bonbsp;nis temporalibus deo feruientes, SC aliqui pronbsp;chantate deo adhxrctes.Et hi funt duo filij, unusnbsp;de ancilla, 5 alter de libra. Sed qui de ancilla fenbsp;cundum carnem natus eft, id eft, fccundum car-nis afiflum uel cupiditatem procefiit in hanc cnbsp;uerfationcm,ut honefte uiuat pro temporalibusnbsp;prmijs. Qui autem de libra genitus eft,proccfnbsp;fit ad fpiritalcm uitam,S adintentionem fuper* *nbsp;n rcmuncrationis,pcrrepromiffonemqua de*nbsp;Us Abra filios ut ftellas,id eft, prxclaros 8C ex*nbsp;leftes rcpromiGt. Sinacnim raons eft in Arabia,nbsp;qui coniunftuseftei, qux nunceftierufalem, SCnbsp;feruit cum filijs fuis. Vt fupra dicftura eft,Sina innbsp;teroretatur mandatum, Arabia hum^^erufa.-lem uifio pacis. Et Arabia fignific^iumilcm, idnbsp;cft,humo inhxrcntcm, nec ad cxleftia fe crigen/nbsp;tem,in tentation eorum qui ttum terrena quxnbsp;runt pro bonis qu faciunt ; Icruilem uero pa/nbsp;cem aeprofperitatem, quam fe in pAtinti uidcnbsp;tegaudent, ut fine pcrturbatine uel metu bonis huius feculi fruantur. Sina ergo mons eft: ianbsp;Arabia,id cft,mandatum dci tumor clationis enbsp;n mcntc,perintcriorem humideicda.quiaqutfnbsp;quisinfimadehisquxbcneuidcturagere.qu- *nbsp; ht.tumet de obfcruatione diuinimandati,amp;quanbsp;fiiuftum feefle gloriaturcoram hominibus.QiMnbsp;tumor arrogant! coniunflus eft ei Irufalem,idnbsp;rft,ei prolperitati qu nunceft, feruiipeccatisnbsp;8 uoluptaiibusuelcupiditatibuscum filijs fuis,nbsp;quia profperitatem c dfbitias fflletcqmitari fu/nbsp;perbia, maxime apud cos qui tantum prfcntianbsp;diligunt. Ula autem qu furfum eft Ierufalem,li/nbsp;heraeftSc.Hxc Ierufalem,idcft, hc uifio pa-is,hc ^fperitas fecularis,hc ciuitas carnali qnbsp;nc cft,qux nunc ad moment floret,fcruit.i.fernbsp;Uiliapcccati opera qux lege prohibentur facit,nbsp;feruilibus mundi cupiditatibus acquiefcit.Sednbsp;fila Ierufalcm,id eft, uifio pacis, illa profperitas,nbsp;fila fanflorum ciuitas,qu furfum eft, libera eftnbsp;l Omni feruitutc peccati, C ab omni cupidica/nbsp;feculi, quia nec peccai, nec Iccularia concupi-mdter nora Snos exemplo eius fernbsp;nire peccatocontcnimus,5concupifcctiasfecu-*^*^Pnimus*Qii g Saram uetul defignata eft,nbsp;quia iS ip ccepit ab origine. Sterilis aut diftanbsp;^fijUcl quia Iccund carn non parit,uel quia diunbsp;filOs in terra n genuit. Sed Ixtan iulJItur^? mulnbsp;ntudine futuroi;: filioiji, quia gaudium crit co/nbsp;angelis dei fuper uno pcccatorc pocnitcntinbsp;. agte, quanto magis luper multis ad iuftiti con/nbsp;nerfis* Qy j non parturit, qa dolores n patitur,nbsp;kdgenerat ipiritalitcrfine paflionc,damans innbsp;(^jha.Qujc dcfertafuithominibuscxleft iu/nbsp;ftiam uita dcferentibus,atqt terrena lucra fefl-^bus. Sed tandc fcecdata cftinnumerabilimulnbsp;*ttidin ^or. Sed quQmodo tune qui fecund
AD GALATAS
fides amp;fcptifmus nihil uobis proclerir/ed iaO* necefleehc uosfubire laborcm ttferuitutis.ufnbsp;aiTidue cunda Icgis pr.Tce|ka faciaiis.Et ideonbsp;gisdimittendaeftcircuncifio.
Euacuati clli's Chrifto, Qui in lege i llificamini,a gratia excidiftis. Nos enim fpl ,nbsp;ritu ex fidc fpcm iuiliti cxpcamus. Nnbsp;in Chrifto Icfu ncquc circuncifio aliquilt;lnbsp;ualet,neq( prputi,fcd fides qu per cha*nbsp;ritatcm operatur.
Circuncifis uobis neccflc crit totam icruar legem,ctiam fi nolueritis. Etmoxut illa dura H'nbsp;terse praedicamenta fesuarc ccxperitis,eu4cuatie/liinbsp;4 Cbrijlo.quo plcni erans,ut non mancat ampliuSnbsp;in uobis. Eratis enim uafa perfidem Chriftoplc*nbsp;na, amp; Chrifto in uobis manentc eratis rcferti itvnbsp;nocctia SC rcmTionc pcccatorum.atqi gratia fartnbsp;tifpirk^, amp; iufiificationein bonis operibus^inbsp;ipe futuSb gftrix: fed nunc Chrifto reccdcnte,nbsp;cuacuatieftis omni iUo tam diuitc thcfauro,fik*nbsp;gis feruitutem fubicritis. Et ^ui in lege iuificaminhnbsp;id eft.iufiificari putatis,exct(ii|li$,ideft, ex toto cenbsp;cidiftis,4gtlt;t cuangcltj.in qua prius ftabatis,drtnbsp;ipiritaliier in Chriiio fiuderctis.Ad hoc enim ue-*nbsp;^ic gratia.ut ccflante legis oncrc,folaiurtificet.Etnbsp;^co qui legis feruitutem rcducit.libcrtatcmgra'nbsp;lix perdit.Sic loquitur Apoftolus,quafi iam oanbsp;hxc feccrint aut pertulerint, ut magis faciendonbsp;dctcrreat.cum uiderint quanta ex hisdctrimertnbsp;ta fequiur.Poflumus etiam in t eilige re quofdairt 0nbsp;eorum iam ad opera leg/s delapfos fuiife, C adnbsp;cos Ipedaliter nunc Apofiolum uerba dirigere,nbsp;cum dicit,Euacuati efiis Chrifio, qui in lege in*nbsp;fiificamini.agi-Stia exddiibs. Vos (.nquit)iufnfic^nbsp;ininijd er.iufiifcari credit is in lege, fed erratis:nbsp;quia nos foli iuilificabimur, qui iuftjficariex fid^nbsp;quxrimus.Nos enim fpiritu, id eft, per ipirituirtnbsp;fanumqui nonfanit,quemhabemuscx fide*nbsp;indubitantcrexpedamus ipcmiuftitia?,id cft.fpnbsp;ratur ipfa iuftitia.Qiiamuis enim iufiificati fitnu*nbsp;ex fide, fpcramus tarnen in ipfa iufiitia de die ilt;^nbsp;diem proficere, 5^ mens noftra efuriens fiticrt^nbsp;iuftitiam, non nifi in futuro feculo latiabiturnbsp;narie. Et hanc Jpem expedamus fpiritu grartJf'nbsp;non ex operibus legis.Ex his enim nemo iufi^*nbsp;bitur.Velqinlcgc carnalitcriuftificamini, agf^nbsp;tia futurx beatitudinis in appetitum terrensnbsp;citatis cxcidiflis:quia nos fob conf^ueraur gf**nbsp;tiam iliiusretributionisproiunitia,quamnbsp;credimus prouenire. Noi enim fpiritu accepte e^rnbsp;decxpeiiu per patienti fpem iufiitiitfid efr,lp^^nbsp;quam fpcrat iuftitiajhoc eft,gratia fclicitatiS* ,nbsp;nx.Fides cm prxceillt,amp;'ex ca ipiritufanflSynbsp;nitus acccpimus,q facit nos expeare gratianbsp;nx rmunrationis prolabore noflro.nbsp;reifte dico.quia nemo laborc temporalinbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*
ficit xternam requiem promereri.Ex fide 3*^^ propterca dixi.quia ipfa fides eft qux ualetnbsp;dcura.Nam circuncifio quam uultis facerc.r'*nbsp;ibi prodeft-N4W in Cbriflo Iff,d eft,in Cbt*^
sU
A bertate,exuti mdana cupiditate.Qiia Icilicetli/ bertate Chriftusg gratia fu nos libcrauit ,ut inbsp;per liberum arbitrium bonx uoluntatisnoftrx,nbsp;poflimus gratum deo Icruitium rcdderc.
CAPVT V*
STatc, Sc nolitc itcrum lugo ferultuti's coiWincri.Eccc ego Paulus dico uobis,nbsp;qtnfi circuncidamini, Chrillus uobis nihilnbsp;proderic. Teftificor autem rurfus omni honbsp;mini circuncidenti fe, quoniam debitor eftnbsp;uniuerfx Icgis facienda:*
Modo per Chriftum (ficutdixi) uos eis li-beri, Sc. ideo /afe in hbertate quam accepiftis, id ft,n recedatis abea, fed permanctc femper uf~nbsp;tpad mortem in ilia, cr noliteiterumeontinek iugonbsp;Prius enim uos continuit iugum fcruitunbsp;tisidolorum, amp;nunc itcrum uultis colla ueftranbsp;fubdere fub iugo feruitutis Icgalium obfcruantnbsp;arum.Ex hac admonitionc dC muliis alijs epiftonbsp;Ixhuius fententijs apparet.quia nond fc fubic-cerant per actionem feruituti Icgis, led fubtjeerenbsp;uolebanr. Noliteiugo fcruitutisiterura contine-ri,ncc faltem iugo folius circuncifionis.Nam ecce,nbsp;id eft,notum fit uobis quia ego Paulut, qnotx fumnbsp;autoritatis.qui hoc cuangclium no accept ab bonbsp;minc.fed Chrifto,qui amp; in me loquitur, dteoHOnbsp;iif ueraciter, ijuiaficircucidamini ficut facereuultis,*nbsp;utin circuncifionc fpem falutis ullam habeatis.tanbsp;B ingens damnum incurretis,quod Chriut nihilpronbsp;derit uobis, quoniam circuncifioiam nonfoluinnbsp;non prodeft,fed etiam obcft-Taliintentionc pofnbsp;ftt quis circunl(di,quod non magis obeflet uel^nbsp;delTt^ fibi illius pelliculx abcifio_,quam unguiumnbsp;uel capillorum rcfccatio.Sed iftis perfuafum cratnbsp;qu^ fine Icgis operibus falui clfe non'polTcnt.id*nbsp;eo'qi circuncidi uolebant SC legis duritiam cufto/nbsp;dire,quafi perhxciuftjficandi atqj faludi.Quianbsp;ergo in huiufmodi Icgis operibffs SC. maxime innbsp;circuncifionc putabantfi^m fpemfalutemlpc-tinerijidcirco tanquam .icertapernicie uctantur.nbsp;Nam fipoft faluatoris aduentum gentes illa pronbsp;phctica Icgisfacramenta feruarent, autChriftusnbsp;adhuc ucturus per ea promittiuidcrctur,aut nii/nbsp;quam in cis fuilTc pmiffus. Quifquis itaqj adhucnbsp;iimbram illam cu ftodit, ueritatem qux Chriftusnbsp;eftjUeniflccontradicit, Si. propterca nihil prode/nbsp;nt. Volebantenim(ut dieftum eftjjil^circicidi,nbsp;quia putabant non aliter in Chrifto lepolTe faluanbsp;ri. Qui fi hoc animo^rcuncidcrentur, Chriftusnbsp;J cisomnino nihil prodelTet.Si enim per legem iu-ftitia,ergo Chriftusgratis mortuuseft. Nec folnbsp;(gt;nquit)hoc dico.quia fi circuncifi fueritis,nihil conbsp;modi ex Chrifto percipietis, fed etiam rurfut#nbsp;teificor omnioomini qui fe circuncidit, tarn ludxonbsp;cp gentili pro adipifeenda iuftitia, tjuonium debitornbsp;f teiend^, id eft.fadis implendx unieerfelegif,deut ciuibaptHmum pcrcepit, debitSr eft faciendinbsp;prxccptaeuangelij.Acfi dicat iNfoIum hoc danbsp;mnum ex circuncifionc habebitis, quod Cbrifti
CAPVT
A bns.inChnfnrcligione.rif^; cireufKi/oHe^ pr^epu^ tiwtJ (Mle( ((liquid,fed integra fides. Ne dice rent Ganbsp;lat feuellefacere ci|puncifionc,qum fecit Abnbsp;raam qui legem non habuit,quia etfi non inde iivnbsp;fiificarentur.maioris tn per hanc dignitatis effentnbsp;n Clirifnana reJigione, dicit Apoftolus quiainnbsp;Chriilo lefu.i. in Chriiti corpore, qd eft ecclcfia,nbsp;onualet aliquid circuncifio .i. nihilutilitatis uelnbsp;dignitatis confre. Et rurfiim ne incipert gloria-ideprputio.cxiftimtes illud ibi aliqdualere,nbsp;5ja circuncifion dixit inutil.fubiungit qa nec p/nbsp;putium ualet ibi quic^. N fiue circuncifus.fiuenbsp;prputiatusfit quifcf, non propf hoc autdigni-,nbsp;or aut uilior eft in Chriftjana rchgionc.Sed fola fi-dfi eft ibi magnse dignitatis,amp;fides quit per chariMnbsp;fftti operrftwr.i.non mortua,fed uiua.Sicut em cor~nbsp;'* pus line fpiritu mortuum cfi,ica amp; fides fine opi-, bus mortuaeftmec fidesucteristcftamti.feruisnbsp;ex timor, fed fides cugelica facies ex charitatenbsp;opa bona, n cxpes tpalem r||ill(!!1in, fednbsp;uiddam ppetuo creatorisfaci. Ha?c eft fides elenbsp;lt;ftor}j, quac perducit ad falutem. Nam amp; dmo*nbsp;ns credunt amp; contremilcunr, n tn diJigunt necnbsp;bn oprant. Et ideo fides qu n h^etcharitatnbsp;opra bona,fides daemoncft.non Chriftianonbsp;um.IIla ergo iola fidcs.quae i. charitate flagrat,nbsp;bonis opibus infudat,ualet in Chrifto lelu.^
Currebatis bene, Quis uos fafci'naui't ue^ 'w.y n obcdiretNemini cfenfcritis. Pernbsp;g fuafo hc n ex eo g uocat uos. Modicunbsp;fermentum totam maflam corrumpit.nbsp;^Prdiifta fides uia eft ad ipecic diuin contnbsp;plationis.In qua fide uos operando amp; defideran-do currebatis bene ad braqi remiierationis xter/nbsp;nx.Sunt cm nonnulli g male currunt.Sed uos bc*nbsp;tic currebatis, dum p opera fdei eu charitate adnbsp;cxleftc patriam feftinaretis. Nunc at quit uosfajcinbsp;MWtjid cft.quis uos liuido afpcdu 1,-rfit, nonobedinbsp;,id eft.nc obediretis ueritati, qu ultro fe uobisnbsp;ngerit^Quis,idcft,cuius peritix C cuiusautorinbsp;^tis eft ,quifalcinationc^uxlocutionisimpcdi-'^it ne obediretis ueritati quam tradidi uobis, utnbsp;Scilicet fine legis operibus per obferuantiam eunbsp;S^ltj curreretisad uitamMir cm lapiti i aunbsp;^^fitatis c debuit,cui uos magis qum mihi crenbsp;*^'ndumforc iudicaftis.Scd uos nemini talia uonbsp;bis fuadenti confenferitis, imo uiriliicr illi refifti-gt; quoniam perfuafio hxc non eft ex eo qui uosnbsp;ad fupernam patriam uocat.ld potius ex diabonbsp;lo quiuqs jnJe reuocac. Neminiillorum qui Icgisnbsp;pfra uobis fuadcnt,clt;m/B/ritir.quia^o(iicm/fr/nbsp;totam maffam corrpit,id eft,pauci errantes tonbsp;*^cclefia:multicudinplcr(pcorrumptacre-^*ue feruoris pucrfxdorinx fu. Velmodicnbsp;ffrtnentum tot maflam corrumpit.i.modicapnbsp;fuafio erroris fi ei conlntiatur ut in corde recipinbsp;aiur, acerbam Si inutilcm reddit totam uirtutnbsp;omni multitudin. Vbicuncj cnim uel modicunbsp;pfidix admiffumfueritjibi^unusomnebonumnbsp;pcrit.Siucd Ibla circcifione pt hoc intclli-
V. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;89
gi,quoniamde ilia nondumdubital7ant,quam C fuifl quondam in ptrefidei noftridebant.nbsp;Quamuis (inquit) circuncifio fit modicum , idnbsp;eft,modica pars legis,tamen uobis innouatis nulnbsp;lo modo facienda eft : quia modicum fermen-nbsp;tum,id ,modica pars ueteris dodrin;,Gcut eft it*,nbsp;circuncifione,corrumpit totam maffam.i. totamnbsp;plebem noucllam amp; dulcemuertitin^maritudlnbsp;nem Si. timorem antiqux plebis ludaicae.
Ego confido in uobis in domino, gudd nihil aliud fapietis. Qui autem conturbacnbsp;uos,portabit iudicium,quicunglt; ett illenbsp;Modicum prauae dodrinae corrumpit tO-nbsp;tarn puritatem ueritatis catholic. SedgoCo^-.nbsp;do, id eft confidentiam SC certitudinem habeonbsp;inuoHs, quos corrigendos pracuideo in dominonbsp;falumm neftram oprante,^uodnihilaltud quantnbsp;fynceritas catholicx fidei continet,fapietis.Etitanbsp;uos quidem bene per domini mifeheordi euadenbsp;tis. Sedille(x)rt4amp;iti(iiciumrudamnationis, guinbsp;ucisconturbitt,id eft,qui purum fontem uefiri intel*nbsp;Icdus ac lympitudinem ueftrx fidei cceno fuse h{nbsp;refis immiflo turbidum reddir,uel redum ordi-rem greflus ueftri confundit,quo de ftruitute uenbsp;niftis ad libcrtatem.Hunc enimordinem permunbsp;tare uoluntpfeudo apoftoli,dum delibertateadnbsp;fcruitutem uos rcduccre conantur, quod eft or*nbsp;do peruerfus.Sed gfquis hoc faccrc nititur,por.*nbsp;tabit iudicium, id eft, fuftinebit pondus fuda*nbsp;mnationis, guicunguee/lHie, id eft, ctiam fifit filius j)nbsp;Abra, fi fit facundus, fi fit potens. Eodem /pi-ritu quo pruiderat Apoftolus corredioncmnbsp;Galatarum, pruldit Si. ptinaciam atque damnanbsp;tioncm pfeudo apoftolorumqA cos feduxerat.nbsp;Qui Silubiungit:nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*
Ego aut fratres, 1 circucifionem adhuc prdico, quid adhuc perfequutione ^ationbsp;ort'Ergo euacuatd eft fcandalum crucis.nbsp;qintcJligcndum eft quia pftudo magiftricumnbsp;uellent Galatis ftruitutem ]rgispcrfuadcre,amp; uinbsp;derent cos Pauli apoTloli autoritate reuocari, dinbsp;cebant ctiam ipfum Paulum id fentire, fed n cisnbsp;aperireuoluiffc fententiam fuam. Vndeoppor-tuniffime fubiecit; Ego au tem fratres amp;c. Namnbsp;Si. ab ipfis patiebatur perftquutionem, qui talianbsp;perfuadcre moliebantur,cum iam cuangcliu fuftnbsp;cepifle uiderentur. Quos tangle Si alio loco, ubinbsp;ait,periculftinfalfisfratribus. Nam quia Timo- ^-Cor, i/.nbsp;theum pfbpter uitandum fcSdalum ludorum,nbsp;quos ad fidem qurcbatdducere,circciderat,nbsp;idcircodicebant cum ciftuncifioncmapud aliosnbsp;prdicarc. Qd ipc nunc rcmouet.Illi(inquit)uosnbsp;conturbant luadendo uobis circuncifione.legis'q;
ftruitute,amp; dicendo me quoqj air js adhuc prdi care circunctfionc. Sed ego oft^lrer adhuc poft finbsp;dem ut ohm pficdico circiincionent,Gcut ipfi dicut,nbsp;guid.td ed.cjuare,adhuc paticrperguutionem ab ipfisnbsp; ludi^Inde cnim paiet me n prdicarc cirnbsp;cuncifionc,quoniam patior ludis perfequutionbsp;nc,cum n fit alia caufa cur me perfequantur,nifinbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;bb
-ocr page 318-AD GALTAS
del fum,dcfcendat ignis de clo,amp; cfumat UOfi Quoijzuiroiji qux iententia, qutaucritatis rationbsp;ne cualuit,terminus caufoqjnonftrauit. Nam 5nbsp;Simon xterna perditione interijr, amp;. duos quin-quagenarios deluper ueniens flamma cfumpfitnbsp;Virtus ergo fubfequcnsteftificatur, q mente feitnbsp;tentia maedifriis promitur. Cum cm amp; male-dicentis innocentia pcrmanet,amp; tn eum g male/nbsp;dicitur.uf^adinteritum maledidio abforbet,exnbsp;U triuf partis fine colligitur ,ga ab imo amp; intimonbsp;iudjcc in re fententia lmpia iaculatur. Igiturnbsp;SC Paulus code modo pfeudoapoftolos,qsin etnbsp; rorc perlueraturos uidebat, maledjcere potuit,nbsp;dicens; Vtin abicind^tur g uos conturbt, Nnbsp;fi omnis arbor qu no facit fruflum bon cxci-detur in ignmittetur,quto magisqu facitnbsp;frudummaifMeliuseftergoutpauci qui peri-turi lu ne pert, ne alios g ialuari pofliint.diutpnbsp;us in errgre tenct,qum longo tempore uiuennbsp;tes, miflf ilt;i in perdiiionem traht.Itacp pronbsp;multo^ ilute paucos illos, quos fpiritu ^phetvnbsp;CO perituros pr{uidebar,optarcpoiuitabhac ui-tacitius ablcmdi, neampliuspdpisfuperad/nbsp;derent,amp; ggauiorcm fibi perditione acquircrtnbsp;Hfcquippe malediftio nfuit ex malitia delin*nbsp;quentis.fed ex reditudine iudicis.Qui enim tannbsp;da malcdicens intulit, n perturbationis uitionbsp;fuccubuit,feddciudicio concordauii. Vel ficin
tclligatur hacc abfciffio.ficut dns in eugelio prx P cepic rnembraq nos fc3dalizauerint,abicindi etnbsp;jjqcinobis.utga iitipfeudofcandalgnrantnbsp;jnter eo, fjparentur penirus amp; alienctur ab eis.nbsp;Etcxpcdit(inquii)utabfcindantur ex uobis, quinbsp;uosconturbant.amp;redumordin itineris uefiri Inbsp;cfundunt, reuoetes us Jibertate in feruitute,nbsp;nbsp;nbsp;i
quia uot feruitute pd uocati eflit diuinitus in Ubtt Man fidei O frdtret, qui unum patrem habere ca-piftis deuro.unamcj? matrem ccclefiam. In liber-tatem uocati eftis, ut non timor, fed amore bona faciatis. Quilquis enim ucra charitateferuet,nbsp;adeo liber eft, ut ci libeat agere quicquid uolue/nbsp;rit,quia non uul t nifi quod bonum eft. Et ita chantas acbonuoluntatis affdusipfa eftlibertasnbsp;ad quam uocati eftis.Liberi ergo cftis.tantum nlt;nbsp;h bei rate abutamini,faciendo quod uobis carna'nbsp;liter placucrit. Tune enim amitteretis libertatnbsp;fi uos ad iaiisfaciendum carni hberos putaretis: |nbsp;quia qui facit peccatum.feruus eft pd. Cum cr*nbsp;gofitlsjnfi,ertatcgrati3e,amp; noninjeruitute It*nbsp;gis.inhbcrtate bon uoltatis. n in fcruiiufnbsp;pdi, hoc tantum uobis eft obfcruandum , ne fpiH'nbsp;taJem ueftrCm libertatem detisin occaonem earmf,(gt;nbsp;Icilicet quia liberi eftis 8C metus legis non incuinnbsp;bit.ideo carnis defideria fequamini, quafi libernbsp;poteftatem habetes faciendi quodearo uolucrir*nbsp;Non pmittatis ut caro ex libertatc accipiat occ^'.nbsp;fion uoluptuofe uiudi,/(ipotiusper charatH^nbsp;rttui qu eft uirtus mentis, (ruite inuic. Quianbsp;uerai cos liberos,nollent i alicui feruirc.fednbsp;bertate ^pria unus aduerfus alter pfumeret. cnbsp;hoc iteijt rcmouet.Ac fidicat.Nondebctisft^^*
A quia circciGoni non acquiefco.Si ein illam pr/ dicarem,nunquamperfequertur : amp;. fi illam (utnbsp;atrert)prfdico,crgoelt;lt;cH4ttHe)ljc4d(lt;fm crucit,nbsp;id cft,n irafeuntur ludi de crucc Chrifti.fi afl'c/nbsp;ro homines circuncifione iuftificari.Si illam iuftinbsp;ficationi uel faluti necefiari prdico, euacuat,nbsp;id eft, uacuum ab utilitatc fadum eft dominieznbsp;crucis fca^dal, quo ludi fcdalirantur Si irafeuntur contra me,d5 fola crucc Cpafiione Chrinbsp;fti aflero credences iuftificari.Sed utrunq; fieri nonbsp;poteftjUt ego iuftiti uel falutem elle prsedicem etnbsp;ex circuncifione amp; ex cruce.Nam fi ex circunci-fionepraedicofalutc.deftrudacftcugelica prnbsp;dicatiomca.quaannuncioraparationcm huma/nbsp;nj falutis ex cruce dni,unde 8C ludiindigniiurnbsp;llutex crucc prdicari. Non eft ergo caufa utnbsp;perlquutionem patiar,fi circuncifione praaMico:nbsp;quia praedicando ill,praedicationcm crucis quxnbsp;perfequutiis meae caufa eft,deftruo.Sici]t euacunbsp;atumeft.i.fuperuacuum Sdinutilcfadum eftfcannbsp;dalum crucis, quodludosconturbat:hoc eft,nbsp;Chriftus gratis mortuus eft,fi adhuc oporte t cir*nbsp;cuncifioncm amp; legem carnaliter obferuarc cos,nbsp;qui iuftificari qurunt Si. faluari.
Vtinam C abfcindantur, gut uos concur bant. Vos enim in libcrtat uocati eftis fra*nbsp;tres. ttum ne libcrtat in occafton deci*nbsp;Mittt.it. carnis,fed per charitat fpiritus feruite in*nbsp;uiccm.Oninisenim Icx in uno fermone imnbsp; pietur xDiligcsproximum tuum ficutte*nbsp;ipfum.Quod li inuicem mordetis amp; comcnbsp;ditiSjUidcce ne ab inuicem cfumamini.
, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fliScandalum lt;ucis eft euacuat.l circuncifio-
nera p^dico .ficutpfcudo apoftoli dict me fa-cerc. Vtin aSc Si ipfi g criftem Cbrifti euacuare uoluntnoftrafalutc,euacucrfuoerrorc. Vtinnbsp;Kit.19. czipnrfamp;piflditBfttr.i.caftrctur.funt cm fpadones gnbsp;feipfos ablciderunt propter regnum clorum,nbsp;Vtin abfcindtur nS carnaliter, fed fpiritaliter,nbsp;id eft,uim generandi pcrd;|pt,t neminc corrumnbsp;pcrc ualcant, uticminare ih uobis amp;in alrjscar-inbsp;nalia dcfiftant,nullam'p omnino generandi efficanbsp;ciam habeant ipfi.qiii nunc car nalia lmina Icglinbsp;um obfcruantiarum diffundendo conturbantuof.nbsp;Si gnrt erroris filios.Bonum illis optt Apo'nbsp;ftolus,ut fcilicct Ipiritali ferro abfcindatur x eisnbsp;illud,undcferut fpiritaliter ad corruptionmennbsp;lium aliorum. Qiiod fi malcdicend^intelligiturnbsp;hoc dixifle, feiend quia fandi uiri cum maledi-dionis fententi profcint,n ad hc ex uoto ulnbsp;tioniSj'fcd ex iuftitix examine crpunt. Intuseiinbsp;fubtile deiiudicium afpiciunt,amp;. foras exurgetianbsp;quomaledido ferirc debcantcognofcunt:SC conbsp;malcdido n peccant, q abinterno iudicio non nbsp;difcordant.Hinc eft quod Petrus in offerent fibinbsp;pecunia Sitnonem,fententi malcdidiis ^^tulit,nbsp;A^U 8 Pecunia tua tecum fit in perditione. Quinbsp;eil n ait,cft,fed fit, n indicatiuo.fft optatiuonbsp;niodofchc dixifle fignauit. HincEliasduobusnbsp;4.Reg.l. quinquagenarijs ad fc ucnictibus dixit:Sihomo
/
-ocr page 319-CAPVT
A tatcmuenramperucrtere.fed potius feriiite inui cena per charitatlpiritus.i.altcr aiteri, n timo/nbsp;re leruilijfed libcrtatrharitatis. Qiiod fieri nonnbsp;pt.nifi altcrius infirmitatc qftjj habeat ficut fu,nbsp;ut cam quanimiter ferat, donee ab ca libereturnbsp;file cuius curat falutem.Et habe libera feruitutemnbsp;debetislibenteramplcdi,quiaownff ffXqu uultisnbsp;implerc, in ttno Jrwone.i.in uno mdato impletur,nbsp;quo dicitur; Diligesproximtu ficut teipfum.nbsp;In jiximi diledie poteftis omnia legts prccpta,nbsp;qu ad bonos mores pertinent,implerc. Meritonbsp;enimquiproximumdiligitut fc,leg dicitur im-plere:quia quicquid non uult fibi ab alio fieri,ftu nbsp;detcauere ne faciatalij: d^quicquid iure fibi uulcnbsp;abalio fieri,quantum poteft,iplc facit alif.Sic emnbsp;quicqtiid lex prohibet, uitatur Si quicqiiid ipfanbsp;moraliter iubet,impletur. Nam Si deum neceftcnbsp;cftdilig3t,quiproximum ficutfcdiligit: quia nnbsp;fediligit.fedodit.quideum no diligit^Oui enimnbsp;deum non diligit,iniquitatcm dilif#: ^naut di-Jigitiniquitatem,odit animam fuam.Itaqj in pro/nbsp;ximi perfeda diledione cpltur oia qu iubennbsp;tur inlcge.Si ergo per charitate fcruientis inuic,nbsp;tunc fraterna diledione complebitB uniuerfamnbsp;legcm.Qgod.i.fed,^ uos wceiModiofc mordetis,tcnbsp;omnia legis iura uiolatis. Si uosinuieem mord^nbsp;tis.id cft,in aliquo alter altcri detrahitis, con^nbsp;rfifif.ideftjtotum quodin uobiseftdeuoratis,/-detenemb inuicetn coniumMiini.i,in nihilum redigamtnbsp;ni.Occafionccharitatis tgit hoc uitium corum.
B Si uos inuicem canino dete mordetis, clam detra hentes alter alteri,amp; lacrantes mutiiouitam ue-ftrara,ac manifefte uerbiscontcndenics,comedi/nbsp;tis uos uiciiTim.id eft, deuoratis furiofc totam adnbsp;inuicem ueftram conuerfion litigando crimin/nbsp;tes,Si omnia bona ueftra uiciflim carpendo blaf'nbsp;phcmanteSjlicl iniurias infer en tcs.uidete ne d urnnbsp;ntorccanum uiuitis,more canum alternis morfi-bus cfumamini.i.ne omnia uirtutum bona qunbsp;gt;n uobis crant,deuorcntur ab inuicem.Qui enimnbsp;birtutibus alterius dctrahit,uirtutes proprias mi-fgt;uit uel amittit. Et qui bona alterius lacerat,tpfcnbsp;fua bona corrodit Si adnullat,Et qui iniuriam alijnbsp;f^citjiuft fibi damnationem acquirit. Qyi ergonbsp;detradionibusSiiniuri]'s,uelcriminationibusin/nbsp;^icent fc mordent Si comedunt, inuie bona fuanbsp;confumut Si perdunt.Confumuntur enim ab in-uicem, quia ille qui accipitiniuriam, conltimit eSnbsp;qui inferc,id^ft, caufa confumptionis eius eft; ddnbsp;alius fimiiiter dum ipfe ab eo patitur iniuriamnbsp;bclcriminationem,fiuc dctradionc,cfumit c.i.nbsp;caulftconfumptionisuirtut ac boitorum eius,nbsp;Dico autcni : Spiritu ambulate,SC defilt;nbsp;detia carnis non perficictis. Caro enim connbsp;cupifeit aduerfus fpiritum, fpiritus autemnbsp;aduerfus carnem. Hc enim fibi inuice ad*nbsp;UerfanB, ut n qucunq; uultis,iila faciatis.nbsp;Quod fi fpiritu ducimini,non eftisfub lege,nbsp;Superius(inquit)dixcram,nelibertatcmde-tts in occ.afionera carnis,fed per chantatera fer ui/
V. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;19t
atis inuicena: fed nunc dico, qualiter hc agatis. C Scilicet ambulittein /p.ru,id eft,de uirtute in uirtu- P^l.fynbsp;tem proraoueamini in bonis opehbus duce pirinbsp;tu fanfto, quo deft per charitatem feruire inuie.nbsp;Cr non perjcieti defider C4rnis.i. no coplebitis aunbsp;uel clenl deleftationes quas caro defiderat.nbsp;clt^non detis libertatc ueftr in occafionc carnis.nbsp;Ambulandum.i. proficiedum Ipiritu f^inper eft,nbsp;uc mente amp;opcrefemper adanteriora tendatis,nbsp;dum eftis in uia uitae prxfentis:amp; econtra caucn-dum uobis eft,ne defidcria carnis qux militt ad/nbsp;uerfus anim3pcrficiatis.Nondico,nefaciatis.i.nenbsp;habeatis illa,qm in hoc feculo non habere ilia nonbsp;poteftis.'fed ne perficiatis ea.i. ne opera eoru connbsp;fenfu uoluptatis impleatis. Non enim perfieiturnbsp;in malo.qn eis non accedit noftrae uolutatis aftennbsp;fus:f tarnen funtin co ipfo ^d in nobis funt.ganbsp;nonpotefteftTequin deftderemus.Etdebetisoinonbsp;reluftari,nc carnis dcGdcria.i. carnales ccupifcnbsp;tias perficiatis:quia carocotKnpifeit dduerfuf fpiritutnnbsp;ueftrQ,uel adiierfus fpiritu dei, qui in uobis eft.nbsp;Nam in mails hominibus non habet contra qunbsp;ccupifccre. Ibi cm concupilcitaduerfus ipiritu,nbsp;ubieftipus.In mailsatn cftipsdci.Sed Ccnbsp;tra fpm eoi?2 non ccupifcit caro,qa nn inuenitnbsp;eum rebelle carnabus ccupifcctijs fuis.fed fccnbsp;parif ccupilccnt.In bonis ucro, ubi amp; fps deinbsp;eft, Si fps humanus rpugnt defidcrrjs carnis,nbsp;caro ccupifcit aduerfus fpm,fcd criirituiaduernbsp;fnf ernem.Et hoc eft graue Si. inteftin bell. Qd*nbsp;nunqinuobiscITct, finaturahumanaper Jiber JJnbsp;arbitrium in ea rcitudine,in qua fada eft.pfii tifnbsp;fct.Nunc ucro q pace felix cum deo habere nolunbsp;it.fec pugnat infehx. Et cum fitAoc malum n#-ferabilc,meliusj n eft^ fine uHo cfliu uftijs fernbsp;uirc.Meliuscftcnim bellum cum fpe flutisternbsp;n,q Gne ullaliberationis cogitatione captiuitas.nbsp;Caro itacpconcupifcit aduerls fpirit,fed fpi-ritus aduerfus carnem.Caro nihil nifperanimnbsp;concupiicit.Sl ccupifccre caro aduerfuslpQmnbsp;dicitur, q anima carqjdi ccupifcentia fpi relu*nbsp;datur. Caufa uero c arnalis ccupifccntiae non eftnbsp;in aa fola,fcd in aa amp;carne.Ex utraip enim fit.exnbsp;animafcilicet, qcV fine ilia nulla deledatio fentit;nbsp;ex carne autem,qd fine ilia carnalis deledatio nonbsp;fcntitur.Caro igitur ccupifcens aduerfus fpm,nbsp;carnalis deledatio eft.quam de carne Si cum carnbsp;ne Ips habet.aduerfus delcdationem qu folusnbsp;habet.Solu^ppe habct(niffalJor)ilI deledati/nbsp;on.non Garnis uoluptatc uel carnali re^ cupidinbsp;tatecmixt3,dequadiciW,Dcledareindno,SC -dabittibipciitionescordistui. Contraria: ergo quot;/d*nbsp;funt ccupilcentiac carnis ccupilcentrjs fps,c5-cupifctijfpusccupifcctijs carnis. Htccnimduo.igt;
caro Si {pas,^duerfanturfibiinnic tant,t uultif,uc bona,fiue mala,opci4Hf.i.non permit-taminifacere U. Qu enim uultis,nifiut omni-nonullconcupifccnti malarum Si illicitarumnbsp;fintdcledaonum; Quis fandus non hoc uclit?nbsp;Sed non cffici t. Non uos permittunt implercnbsp;uultis. Nolitc cas permitterc implerc quoduo^
nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;bb h
-ocr page 320-ad GALATAS
Ambulandum(inquit)eft fpiritu,quia Geut C diAum eft, fi fpiritu fanAo ducimini, iam iftudnbsp;commodura inde habens (ij^od non eftis fub onenbsp;re uelleruitute legis, fed inlibertatecharitatisiSCnbsp;ccontrario cauendum eft, ne perficiatis defiderianbsp;carnis, quoniam ex perfcAione eorum procedtnbsp;opcra,qusccunAis apparent mala.Non enim dtlnbsp;bia.fcd manifettf'unt Opera C4rnw,id cft,praua C dcnbsp;teftanda uidentur doAis SC indoAis, Si. ideofuntnbsp;fugienda.^K^quidem janthuiufmodi : fornicationbsp;uufgariter fit cum meretricibus, qu proftitue-banturfub arcuatfs, Si loca illa uocabantur for-
nices,unde amp;Sfornicatio nomen acccpit.Fornica-tio prima ponif inter t^era carnis,ga nulla pAin itaredigit anima ad carnalitat ficut fornicatio:nbsp;quoni mifera aia nihil aliud cogitate ualet,nifieanbsp;qu carnis funt,quandiu turpiffimo fornicationisnbsp;opere eft occupata-Immadifiu ueroeft, qu maresnbsp;inf fe gy^trt, uel qu flus gs agit-lmpudicitia,nbsp;ca uero eftq^cognati inter fe exercet, alio noienbsp;diAa inceftus ,quadmod fupra admonuimusnbsp;Luxuria autem fit cum mulieribus,qu nec publinbsp;cmeretrices funt.ncc kgitim uxores. idolorufHnbsp;quoqj/rHitffinter opera carnis numeratur, quianbsp;nonnunquam ob Smorem mulierum comraitti/nbsp;^r, ficut Salomone ^pter alicnigenas uxores,nbsp;uel t filtjs Ifrael in Sethim, propter filiasMadian.nbsp;Sed S/i ueneficia, id eft, inherbationes 8i ueneno-rum confeAiones, fpe fierifolent obfornicati-onem SS libidinofum amorem. In his Omnibusnbsp;apparet quam magnum 8i principale uitium fit j)nbsp;fornicatio, de qu.i tot mortiferae pefies prodeunt.nbsp;inimicitite uero funt,quando aliqui fe inuicem o-dio habent, SC molnintur uiciflim malum quodnbsp;pofrunt,ufl facRint.Qiftc plerunque ex contentsnbsp;onibus oriuntur, quando prius uerbis contendi-lur,^^ inde ad inimicitias utnit. Contentio enirnbsp;pro lite accipitur. Contentio nanque eft,ubi nonnbsp;rationc, fed animi pertinacia defenditur ; 8i ubinbsp;nonueritas quacritur,fed animofitasfatigat. Vdnbsp;contentio de primatueft,quandoalter praeferrinbsp;alteri uult.Quam aptefequitur acmulatio,quaedfnbsp;citur cfle dolor animi, cum alius perucnit ad ho-norem,quem duo uelplurcs appctebant,amp; caetenbsp;ri liuore torquentur qui non potuert aflequi.Ir^nbsp;autem eft fubita tempeftas animi,quae multa nigt;'nbsp;la fpeperpetrate idler, dum nec ration nec iti-ftitiam attendit,fed irrationabiliter irruit ad fad^nbsp;endum quod ccitatus animus ftimulat.Rixanbsp;ro eft,ubi duo fe inuicem percutiunt, uel inter f^nbsp;confligunt.Diffcnfio eft,ubi n omnesin unau^'nbsp;luntate ueftn uno fenfu concordant, fed diuetf^nbsp;uolunt Si partes faciunt. Vndc 8i feAa, id cft.h^nbsp;refis plerunqj generatur.Inuidiauero, q alintnbsp;licitate torquetur, amp;indupliccfcinditur paffi^nbsp;nc,cum aut quod ipfe eft,alium efle non uult^^^*quot;nbsp;alium uidens efle melior, dolet fe non effe con*'nbsp;milcm.Homicidium aut eft hominis occifio,^^,^nbsp;Ae homicidia fubneAturinuidijs,ga fsepei*^^,nbsp;dia generat homicidium,ficut diabolus pernbsp;gnitatcra inuidise prira hominem occidigt;^
A lt.amp; ita nee uOs,nec ill Facietis qd uulcis. Dum enina pugna hxc in nobis eft, non facimus quodnbsp;uolumus.QuidenimfaccreuolumuSjCuraperfi-ciuolutnusfinefumniiboni,niutcaro aduerfusnbsp;fpiritum non cocupifcat, nec fit nobis hoc uiti,nbsp;contra qd fpiritus concupifcat'fQiiod in hac uitanbsp;guis uelimus, qm facerc non ualemus, id falte innbsp;adiucori^deifacimus.ne carniconcupifcenti ad/nbsp;uerfus fpm fuccumbentes ccdamus,amp; ad ppc-trand pAm noftra cfenfioeperirahamur. Necnbsp;carnis ergo concupiftenti perficiunt,guis fiant:nbsp;necnoftrapficiunt bonaopa.guis fit.Sicuteinnbsp;tune perficif carnis concupifcentia.c cofentit amp;nbsp;(pus ad oga mala, uc n cocupifcat aduerfus ill,nbsp;fed Cilla.-fic bonaoperanoftra tuncgficient,nbsp;qn fpOicaro confenferit.uiaduerfuseumetiamnbsp;ipfa n concupifcat.Hoc enim uolumus,ctfperfenbsp;ion iuftiti concupifcimus.Sed hsec noftra uonbsp;luntas non gficiF,quandiu carnis ccupifcentiai^nbsp;quibus nconfnnmus,pcrmant motus.Nec jnnbsp;hac diffenfione carnis SefpsalccruirQ putare dc/nbsp;bemus inimicu, fed uiti quo caro cocupifrit aduerfus fpm. Oeffanat necipfum eriqamp;fubftnbsp;tia falua crit utra(^,amp;jnf utrantp nulla pugna erit.nbsp;Poftg aut dixic Apoftolus carn amp; fpminuicnbsp;aduerfari,ut ea qu{ uolumus,Facerc nequeamus,nbsp;ne ab ipfa pugna defides nos faciat.amp;pcr hSc fnbsp;tentiamlaxamentum peccandi dedifte uideatur.nbsp;adixiciQfjodnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ducimini,tton eit ptftfcge.Qya
fi diccret:Gum caro concupifeit aduerfus fpiritu, B amp; fpiritus aduerfus carnem,hisqui ducuntur de-fiderijs carniSjiure dominatur lex,qu terrendonbsp;cpcfcat eos.Sed uos fi fpiritu ducimintn eftisnbsp;bkge.Subl^e enim eft, g timor fupplicij qdnbsp;lex nlfinatur,non amorc iijftiti ybftinet ab ope/nbsp;re pft.reus in uoluntate, qua mailet non eife qd*nbsp;tim^eCjUt libcre facerct quod occulte defidcrac.nbsp;Ergonondum habet iftclpiritum fanAum quonbsp;ducatur. Quifgs enim fpintu dei ducitur in ope/nbsp;ribus fuis.n eft fub legc.qu titAirem incurrit:nbsp;fed incharitate,qu noniperlcgisliterara,fedgnbsp;cundem fpiritum diffunditur in cordibus eleAo-rura.Hiuero damnabtltterfiintfub lege,quos lexnbsp;reos facit non implcntes legem, dum nelcientesnbsp;grati beneficium ad facienda dei praccepta,qua-fi de fuis uiribus prefumunt, quia fpiritum fan Aunbsp;nonhabenqquo rcAorc ducantur adiuuentur.nbsp;Ab hoc autem loco demonftrareinchoat Apo-ftolus,quia fpiritu (ficut monuerat Jiimbulan-dum,(3 non pcrficienda carnis deGderia,hinc carnbsp;nis inhoneftates amp;inu^itates,hinc fps honefta/nbsp;tes iSC utilitates proponendo.Nam fubiungit:
Manifefta funt aut opera carnis,qu funt FornicatiOjimmiditia, impudicitia, luxu^i^nbsp;ria,idolor feruitus,ucncficia, inimiciti,nbsp;ctendoneSjJEmulaticsjirje.rixjCjdiflenfinbsp;oncs,fcd, inuidisc, honiicidia,ebrietatcs,nbsp;comefationes,8c his fimiliatqut^dico uonbsp;bis ficut prdixi, quoniam qui talia agunr,nbsp;regnum dei non confequentur
CAPVT V. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;?5
|
A in Abel fratr fuum, ntt iummi faccrdotes Chri ftura.Ebrictaseft nimia uinipotatio^ftatnientisnbsp;inirnutans. Hare nan^e fmul cum corpore ani-Wam debilem rcddit.Inebrietatis enim gritudinbsp;ne corpus fimul Sd anima corrumpitur, ipiritusnbsp;pariter cum carnc uiciatur. Omnia membra ftnbsp;dcbi]i3,pedes,manus,lingua refoluta. Oculos te-ncbrx.mentem uelatobliuio, itaut hominem fenbsp;nee fciat cil.nec fentiat.CoiwepH'oHet uero funt in-honefta Si. luxuriofa conuiuia. Hacc omnia dicicnbsp;Apoftolus opera carnis efl. Et fornicaties qui-dcm,immunditi,impudiciU3e,luxuri3e,ebrietanbsp;tcsaccomefationjsad uoluptatc carnis pertint. nbsp;Scruitus at idolor,ucnficia,inimiciti Cctenbsp;ra qu iquunt, animi potius qum carnis uitianbsp;funt, quandoquidem fieri poteft ut propter ido-lolatriam uel hxrefim uoJuptatibus carnis temnbsp;pcretur. Et tarnen etiam tune homo quamuis carnbsp;nis libidines cohibcreuideatur.fecduj^arnemnbsp;niuerc hacapoftolica autoritre Whaincitur:6cnbsp;eo quod abRinct uoluptatibus carnis, damna-bilia opera carnis agere dmonftratur.Hxc c nimnbsp;omnia CZ bh/mtlwdoAorgentium opera carnisnbsp;appellat,quiaco locutionismodo c^o lotum G-gnificatur parte, ipfum honlinem uult nominenbsp;carnis intelligi. Qui enim non fecundum fpirit^nbsp;id eit.lcundum dcum uiuit, fed icundum caffnbsp;nem,id eft,fedm hominem, fcilicet lcundum ic-ipi'um,merito uocatur caro.H3cc(inquit)5 his G *nbsp;P n)iIijfuntoperacarnis,c((C nunc per epiftolaab^nbsp; ins prxdtfoac prxniinciowoamp;if.ficut amp; dum praenbsp;fenscflera,prtdi*iniordfcracflc.Prdico SC praenbsp;tnonftro nunc uobis,dum licet cauere, dum licetnbsp;poenircre,anteiudicium,antedamnationem,quacnbsp;funtfadura illa opera.id*eft,ablk:uracgnum cnbsp;lorum,quiaetiam quodlibetcorum tollet illudnbsp;regnum.^aoiwm quital agunt opera,yegnm dei noitnbsp;foafe^uentur. Non qui aduerfus talia confligunt,nbsp;fedquitalta agunt. Aliud enim eftprauaopera fanbsp;lt;ere;aliud,aduerfus ca confligcre. Et hadenus g/nbsp;dem partim deicripta funt inutilia execrandanbsp;carnis opera, pofthcautem exponuntur Siuii-baacfacrafpiritus opera,cumdicitur: Frudus autem fpintus eft chantas,gau^ iiumjpaxjpaticntiajlonganimicasjbonitas,nbsp;^enignitas,manfuctudo,fidcs,niodeftia,c5nbsp;iincnna,caftitas Aduerfus huiufmodi nonnbsp;lex. Opera carnis qualia funt,didum eft.Sed ope rafandi ipiritus habitantis inhominc,funtiftaqnbsp;fubduntur: quxmagisfunt appellaftdafrudus,nbsp;9'h ex bona arbore Geut optimi frudus prode-nnt, ut refedionem perpetu faturitatis prbe-ant cleis,idcoippropter feipfa funtappetenda. nbsp;Frudus era fruendo dicitur. Scfrui proprie nonnbsp;dicimur.nifi rebus illis, in quibus fine Ixtitix no-ftrponinaus .in xternis fcilicet bonis ,q in deonbsp;poiTidere qudoqjparamus.in his ergofrudibusnbsp;pnnaaejlcbdritrfj, quadiligitur dominus SC pro-Ximus.ga maior cG omnibus caeteris uirtutibus. |
Sfexeiusradiccuigentomnesaliae. Namexifia C oritur glt;(lwtM.i.clatio non fuperba, fed benigna,nbsp;metis de bonoexultantis. Quicnim diligitdnm,nbsp;gaudet in deo pura confcicntia:00 qui diligit 43x1'nbsp;mum,gaudetde bono eius. Pacem quotj feruatnbsp;erga dcum,qui diligit eum:ga inquantum poteftnbsp;caueteum ofiendere,amp; ftudetei placere. Sednbsp;cum proximo pacem cuftodit,n inqijjetans eu*nbsp;Geum diligit.Non tarnen uiolatpacem,fieum ernbsp;rantem pio Audio increpat,uel ctiam(fi ita opot/nbsp;iet)uerberat. Quia uero multa iiint in conuerii-lione humana.quse pacem turbare pofluntjuecefnbsp;fario fubiungiturp(tftetilt;t,perqu5 iniuri amp;ad-uerfitates aequo animo fuftineamur, ut fraternttnbsp;pax queat obfcruari.Patientia cm eft.mala sequanbsp;nimiter tolerare.Sd contra tum quoq; qui malairnbsp;roga^.nullo dolore morderi. Et quia non ad ho-ram,fed quandiu uoluerit dns iruda eft hacpanbsp;tientia.fubneditur amp; Iowg4mmi4;, per qua omnianbsp;perfeueranter uftp in finem fuftineantur.Longaninbsp;mitas cnim eftlongiiudo animi patienter aduer-fa tolerantis dCacrerna praemia diu expedatis. Nlt;nbsp;quis uero inter eos quos longo tempore patitur,nbsp;non amare uerfetur,ftquitur bonitat, qusc eft dul-cedo animi Sc affedio pia, ut nonrancorem ani/nbsp;mi,fcd dulcedinc erga eos qui nos tribulant, hagt;nbsp;kcamus, per quam eis SC bona qux poflumus,nbsp;impedamus.Ne enim fit inanis hsec bonitas.fub/nbsp;iungitur alia uirius fibi cognata SC confimilis.i.brnbsp;nignitat^qux SC ipfa eft bona affedio animi,gratisnbsp;fiia tribuentis, C hilariter propter deu quicquid Dnbsp;poteft largientis * Et quia funt nonnulli.qui dumnbsp;bona proximis iropendunt,aipcre loquunteis ctnbsp;aufteritatem oftendunt,congriHfubnditur ftnbsp;fuetndo, ut q benigne jjibuit, non intradfbilis fitnbsp;uel afper.fed manfuetus Si lenis.i.mitis Si affabi-lis dC familiaris.Manfuctus enim, quafi muu af/nbsp;fuctus dici.Ftdff uero eft.qua ueraciter credimusnbsp;id qd non poffumus uidere.Cuius nomc inde apnbsp;pellaf.qd om^ino fiat qd didum eft autpromii-lra.Fides enim uoc^f ab eo, ^d fit illud qd internbsp;utrofqjplacitGcft.i.interde SC hoem.qn amp; ho/nbsp;mo facit operc qd dixit ore, 8C dns reddit qd j3/nbsp;mit.Et ideo fides fine opcribus no eft uera fides,nbsp;quia non facit qcf dicit. Propter qd amp; inter duosnbsp;homines fcruatur fides, qii illud quod dixert 8Cnbsp;fiatueruntinuicc,cuftodiunt ueraciter amp;:faciunt.nbsp;Modeia ateft,qn modus ftar.i.tenetur C ferua/nbsp;tur in didi8^ infalt;ftis.Cot/ft uro,ubiab illi/nbsp;citisadibus carnis lpcratur.'wjiwtat.cum iaranbsp;caro fedata fuerit. Con^tia enim in ludaminenbsp;eft.caftitas aiit in pacc.Non cnim caftitas,fed co*nbsp;tinentia dici?,ubi adhuc ei refifiit aduerfitas uolunbsp;ptaiis.Confummatio cnim uerj caftitaiis efi,q nonbsp;jmpugnat carnalis cocupifccntix motu, fed totonbsp;horrore detefiatur,ac iugem Sc inuiolabile fui renbsp;tinet puritatem,ncc pot aliud effe g fanditas. Hinbsp;funtitaqjfntdus ipiritus.quos contra carnis opanbsp;comendare uolens Apoftolus, capite(ut prsemifnbsp;fum eft)ccepit,dics:FrAwdMtJJiritcft charitas.nbsp;Ac dciie csetera tang ex ifto capite exorta Scmnbsp;bb iij |
AD GALATAS *94 A ligatacStexuit.quxfuntgaudijpax fc.Omnia lt;nim hxc ex fonte charitatis manant. Qiiis enitnnbsp;bene gaudet, nifiqui bonum diligit unde gau-detfQuis paccin ueram habere poteft.nifi cum ilnbsp;lo qiiem ueracitcr diligit? Qyis uerc paticns,ninbsp;diledionem habucrit^ Qiiis longanimis in bononbsp;perfeueranter manendo, nifi fcrueat diligendo''nbsp;Qyis eft bWnus.nifi diligcndo cfSciatur'iQuis cfi:nbsp;benignus,nifi diligat cui opitulaturfQuis utilitcrnbsp;manfctus.cui non dikdio modcreturlt; Qyis fa-lubriter fidelis, niG ea fide qux per diledionemnbsp;operatur?Qyis bn modeftus, nifi cui diledio monbsp;dum ponii in omnibus';Qyis ab co ctinet undenbsp;turbatur, nifi diligat unde honcftatur f Qyis fan/nbsp;dimoniam caftitatis alTequitur.nifi in cuius mente chantas dominatur ? Charitas ergo non poteftnbsp;haberi fine cxteris bonis, extern bona fine chanbsp;fitatc nequeunt prodefle. Aduerfus huiufmodinbsp;lpiritaksfrudus,quos neceiTc eftfequi gratix fpnbsp;ntum,noncftlcx: quiainnullo ctradicit eis,fednbsp;fauct in omnibus.Sed aduerfus prxoftenfacarnisnbsp;opera Icx pofita eft. Qui aut funt Cfinftijcatncm fuam cru* cifixcrunt cum uitqs amp; concupifcentqs Ofienfa utraque acic, uitiorum icilicet atque uirtutum,ofiendit qui funt qui pugnant ctra ui*nbsp;tia.Non enim omnes uiitjsrcludantur,fcdfoli ilnbsp;li ttum.qui funt ex parte Chrifii, qui funt pollcfnbsp;fio Chrifti,^j///tf membra Chrifii, illi fcquetes iienbsp; fiigia palfionis eius,crucixerut,id eft,cruciaurcnbsp;ememfiMtt configendo cum uitijf cr cum concupifcnbsp;tijt, Vitia fecundum operationem intelligamus,nbsp;ctcupifcentiasItcundum confcnfum.Ciia ferai Chri laborant, ut neqqgopcr^ uitiorum factnbsp;anc.neque concupifcentijs carnaiibus uel in cordenbsp;confutiant.Etreprimcdo carnis uoluptates,crunbsp;cemubijpfis faciunt,ac prxccptis iuftitixquafinbsp;quibufdam clauis fc configunt,utprauam adio-nem,5d pcruerfam uoluntatin feiffis refrenent.nbsp;Poteft C de his qui intentiqpe remunerationis funbsp;pernxcarnemieiunijs affligunt.hxcfententiafpenbsp;cialitcr intclligi.Cum uitijs quippe Sd cum concunbsp;pifcentijscarnem crucifigimus,fi fic gul reftrin-gimus,ut iam demundi gloria nihil quxramus.nbsp;Nam g corpus macerat, led honoribus anhelat.nbsp;crucemcarniintulitjfed mundo per concupifccnnbsp;ciam peius uiuit. Si fpiritu uiuimus,fpir{tu SCattbglemus. Non effictatnur inanes gloria: cupidi, inui^nbsp;cem prouocanteSjinuicem inuidentes. ,Qtiia communiter dixerat cos qui lunc Chri-ftl.crucifixifl carnem fuam cum uiciis SCcum co/ cupifcenti]s,retorquet fermonem ad eos quibusnbsp;fenbe bat, Sc Ic cis connumerat,quafi dices; Nonnbsp;dico uobis quod ipl non uclim.Qy i funtClirifti,nbsp;ita agunt ut dixi:SC nosquia Chhfti fumus,fpiri/nbsp;lu ambulemus,quia fpiritu ad hc lti uenimus;nbsp;Qiiicunipenim uitiis carne mortificati lmus,iantnbsp;uirtutibusljjiritu uiuimus.Si ^iritu uiuimus,id eft,nbsp;fi per Ipiritum dei fpiritalitr uiuimus, Jirif eti- |
amducclt;(mMfWf,id eft,non remaneamus pi'gri in CO ad quod peruenimus,fcd femper ad mclio-rapromoueamur.quianetffotam fandus eftinnbsp;hac uita, qui non poffit adhuc quotidie proficc-nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;( rc. Quia ucro nonnulli poftquam in uirtutibus cxcreucrint.incipiunt uellc laudari uelut findio/nbsp;res,aptcfubiungitur:NoJf]ficMWHrf4nKglortiCC-piiii, id eft, fi fpiritaliter uiuimus SC fpiritalitr denbsp;uirtute in uiriutem proficiendo ambulamus,nonnbsp;inde uanam gloriam trfitorix laudis cupiamus,nbsp;ne fmus fatuis uirginibus fimiles,qu$ foris luce/nbsp;ICS oftenderunt laropadas, Scintus oleum in uafisnbsp;%is recondere neglexcrunt: idcotpuenicnte fponnbsp;fo,lampadcs carum dcftcerunt.Ob hoc etiam canbsp;utamus cupiditatem inanis glorix,quia inde effi*nbsp;ccremur inuicem alii alios prouocantet adeontentionbsp;nem SC iram uel ad dtriora , amp; inuicetn aliialiisnbsp;inuidenter meliora. St cep per appetitum uanx gloria* fierlt;BM^^is tanta fubucrfio,ut qui putaba-tnur cxteris ineliorcs, nunc efficeremur aliis pe-tores. CAPVT VI. Fkatre*, etfi proccupatus fuerit ho* roo in aliqud delido, nos qui fpiritua*nbsp;eftis, inftruitehuiufcemodi in fpiritu lenbsp;i^atis^confideranstcipfum^neSC tu tente*nbsp;ris. Hadenus toti ecclel locu tus eft Apofto-lus,improbandolegem amp; commendando gratk am, SCprxlatos nunc al Joquitur.Spiritaliter qui-dem utdocujuiuendumeftomnibus.Ettameno Pnbsp;fr4trmci,qui exterorum curam fumpfiftis, etinbsp;/aliquis bomo,id^,infirnjps ac fragilis ex ipfa hu-mana fragilitate prteoccupitus fuerit,id clt,fubito lanbsp;pfus indliquo dcio,tradandus eft humane. Deli-dum eft defertio boni.Qyid enim lnat aliud de/nbsp;Iidum,nifi derclidum/Etquidelinquit,quid de-relinquit nifi bon/Grci etiam duo nomma huicnbsp;pefti impofucrunt. Nam delidum apud eos SCnbsp;TtAHju/xtAn dicitur,amp; 7rf7ff;i.Et 7rAH;ifiiA6i fimiknbsp;nom eft negligentix,qm grxce ncgiigtiaani^nbsp;dicitur,quia curx n eft quod ncgligitur.Hoc aunbsp;tem loco,7rKf7i}fi eft in Grxco.In paraptomatenbsp;uerOjtang dccidere intelligitur qui delinquit.Vnnbsp;decadauer qt^latini cadendo dixerunt, Grxccnbsp;dicitur.Qyi ergo peccando malum facit,prtnbsp;us dclinqucndo bono cadit.Delid quippc eftnbsp;declinare bono ; peccatuero eft, ccrc malQnbsp;Poteft etiam illiid efle delidum,quodab ignora/nbsp;te fit;illud ^tem pdm,quod feiente. Indtffcrennbsp;ter ramen pleruntdicunf.Prxoccupatio aieftnbsp;in qua delinquitur, dum gd faciendum fit aut ad hor n uidef ,aut t?Cg uideric,uinci tur,u t feilice c fiatpdm,cumuellatetueritas,uel compcllit infttnbsp;mitas.Et cum non malitia,fed fola infirmitate,udnbsp;ignortia delinquitur,pro pd nccefTc cft,utin^^nbsp;gno moderamine ipfa delidi corredio tempet^quot;nbsp;tur. Hoc eft ita quod nunc prxcipitur ; Si pra^quot;nbsp;occupatus fuerit homo in aliquo dc]ido,rnbsp;pofiti qui f^iritneflef eflif^id efr,fpiritalittr uiuitisno i. lo |
CAPVT A delplciatis,fcdnec^C3cafperctishuiufmodihomi nero,non per fingulauitia quoiidiano ufu deflunbsp;tem.aut fpontc mala fftitem,fed fubito per im/nbsp;I ptudentiam uelinfirmitatemin aliquolapfum.nbsp;bJon exafperetis cum, fed infiruitehuitifiemodi ratinbsp;onabiliter ad pcenitctiam utfratrem, in j^iritu nonbsp;linit) fcruoris,fcdleit4ttt manluctudinis.Cor-*ipe(inquam)eum dulciter,moneutfurgat, tu gnbsp;** prxlatus es,confiderani teipfum,td cft, propriamnbsp;fragilitatem tuam,nc forte cr ipfc tu ex ca teuterif.nbsp;Videlicet cum difphcct ex alina infirmitate qdnbsp;confpicis,penfa quod es, ut increpationiszelo fcnbsp;fpiritus temperet, dum fibi quoep quod incrcnbsp;pat, timet. CuniSi quippetjuoufque in hac mor/nbsp;tall carne fubfiftimus,corruptionisnoftrxinfir-uiitatibus fubiacemus. Ex fc ergo debet quif-quecolligcrc, qualiterahcnx imbecillitati opornbsp;teatmiireri.ne contra infirmitatem proximi, finbsp;adincrepationis uoeem Feiucntiu|rai|i^.obli-tus fui elfe uideatur.Poft hxc ad generale inftru-Sionem redit ApoftoluSjdicens: Alter akerf us oncra portate,8c fie adim picbitis legem Chrifti. Nam fi fuis exifth-tnatfealiquidefle, cumnthii fit, iplfefenbsp;dueft. Opus autem fuum probet unufqu^nbsp;I , qt,8cfic in fcmctipfo tantum glorfam habe 'l- bitjc non in akero, Vnufquifq^ enfin onus iuumportabic. VosprxlaH(ficutdilt;Sumcrt)infiruite lenitcr fubditum.fi dcliqucrit.Et uos fubditi poftte alternbsp; oiter4alteriuf.Verbi graiia:Iram fratrls tunc por-tahis,cum aduerfus eum iratum non irafeeris, utnbsp;rurfum co tempore qiicye ira pjeoccupaucntdlnbsp;le te lenitate amp; tranquiitate fupport.lta diuernbsp;fistemporibus eadem infirmitaspoteft inuicemnbsp;ab utroque portarl.Oluerfum autem mfirmitatisnbsp;genus uno fimul tempore portari porefrabam-bobusjuelu ti fi quis in fe loquacitatem uiceric,5cnbsp;pertinaciam nondum uicerit;alius ucro adhuc Ionbsp;quax,fcd iam pertinax n Gt,debet illchuiuslo/nbsp;quacitat,amp; ifte illius pcrtinaciam,donec illudinnbsp;hoc in ifto f3netur,charitatcportare. Siminbsp;liter de exteris infirmitatibus agedum.Et hoc eftnbsp;quod dicitur,Alter alterius cnera portt,id eft,nbsp;nuicc infrniitat ucfuai^t pondera fuffertCjC/tcnbsp;loLnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cMfii,id cft,charitat,de qua ipc fiixit,Hxc mando uobis ut diligatis inuicem.Hu ius enim dilcifttonis officium eftjnuic onera uc-ftra portare.Et iufi eft ut alter compatiat alteri,nbsp;Oportet onus infirmitatiscius. Naij figs fe fu-pra exteros cxtulerit, delpiciensillos propt uarinbsp;as moijzinfirmitates.neqjdignans onera illoijt c3nbsp;patidoportarc,fed fc quafifoluiufium apudfcnbsp;3gnificans,ipfe fibi eftinimicus. Si quit in cordenbsp;iuocxiiinatfi liquid magnum cjjcomparationenbsp;alterius peccancis.cuin tarnen fitnihiiex l,ipfefedu~nbsp;fit ueritatejc ipfum.dum illud credit quod nonnbsp;potefteiTe. Qyi enim fanflitatem fibi arrogat,ninbsp;hil dicitur; qm comparatione fpiritalis hominis,nbsp;qui feit gratia dei ^fi'e le quod cft,gfquis uana prg/ |
Vh nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;XJT fumit,nihil cft.Eledus cm quifcp non attenditbo C na qux iam pcrcepitjcd qux nccdum pciperc uanbsp;luit: ideoiptnagishumilit cfiders inopi fu,nbsp;ctp cjtera bona mcre accipc.Rcprobus ucronnbsp;attedit ca q non habet ut humilietjed ea q habetnbsp;cfidcrs.extoJlit.Et fe alicuius momti elTc iudinbsp;cans, nihil fit, amittendo qux bona percepcrai:nbsp;quoniam confcicntia fiia quxfuggerit gitatio-nemfiiperbix.ut magnum aligdin uirtutibusfcnbsp;cfle putet,feducit eum,id efi.leorfum uia huminbsp;litatis ducitjamp; charitate proximi quern iacentnbsp;defpicit.Nihil cfle dicitur tails homo, quia omisnbsp;creatura qux non adhret ei g femper habet efl,nbsp;nihil efi.Vcl qui laudiibusalijscredens,xfiimatnbsp;hoc elfe uet quod ab illis de illo dicitur, cum falnbsp;fumfit, c ideofe magnum acfanputat,nonnbsp;adulatorcs (cducunt cum,fed ipJ fe ipi'um, duranbsp;plus aJrjs credit fux confcienti. Isi debet gsnbsp;inanit de le magna fentire, nec adulatoribuscre-derc.'id poiius profit amp; examinct unufquif^^ opsnbsp;|H(,non pcccatum alterius, U t pharilxus qui nonbsp;rc,ldfallacif iuftus erat. Et cum fie opus fupronbsp;bauerit elfe ueracic bonum, tc gloriam hahebft htnbsp;fffflftipjlt;t4fm.i.in confeitia fua, cy non inaltero.i.nbsp;in orc alterius.Glonam intus habere,amp; n ex alinbsp;ena laude pdere, hoc cil oleum in uafeulo ferua Mrft.fnbsp;c uirginibusilHsprudctibus. Sed qu glori
in leipfo.i.in fua aditwie bona,amp;:non in altero.i. in cal alterius.Hoc efi,non extra fc quxrei gloriam, utalrjsiacentibus iprxferatifedreiAnsnbsp;in confideratione fuiract folius,c5 fe bn agere j)-baerit,glori:y3if purocordeindco,quo utbonbsp;num operaretur accepit. Idco cnim debet nuncnbsp;unufquiicppropriu.mfipusexaminarc, amp;non alnbsp;terius,quia unuf^uif^ in iudicio dei onusfuum porternbsp;titjideftjgrauabituipropriafarcinapeccatorumnbsp;fuorum. Non eft fibi contrarius Apoffolus, quinbsp;fupraiuffitutinuicemoneranoftraportemus,dCnbsp;nunc dicitgaunufgfqjonusfuumportabit. Alia 4^3nbsp;cm funtonerapariicipandxinfrmitacis, alia rednbsp;dend ratiis deo de adibus noftris. 111a cum franbsp;tribus fufteftanda communictur, hc proprianbsp;ab unoqq; portantur. Njgt;n cm cum alio porttnbsp;hxc alter,ncc proijcirin Iterum ; lcd Iblus coginbsp;unufqujfqjiuftinerc proprium.utiuxtaquodmanbsp;gis aur minus pcccauir,grauetur in iudicio.
b b iii |
)
A nbsp;B Ea qux dixijnuicem uel apud fc unufquif-
qjcuodite:fed ergadodoresueftros.uinc mo neo,largi cftote.Scilicct iijtd clt;ttechi!S4tur,id cft.innbsp;miturturbo facr dodrin ab alquo, communi-fetiitoibusbonit fuis corporalibusrt^i/inftruit,nbsp;id eft omnia tcrrena bona qux habet, facial binbsp;C doiftori fuQ efie communia,miniftrs ei ex bonbsp;niyjroprl^ cibum SC indumentum 00 quxtjj nenbsp;ceftaria ficut fibi. Et in hoc noliteerrare excufandonbsp;uos auarc, amp; dicendo, parum uel nihil dare pof-ium magiftro meo, quia(fcMf qui uidet quid autnbsp;quantum dare polCtis, non irridetur.ut aliquisiniunbsp;ftus uelfallax ridendo rranfeat iudicium cius,fednbsp;unufquifqj recipit ab eo ^d meruit.N ea ^(wnucnbsp;fhnifiMerithomo.i. opera quae fibi ucltit feme repo/nbsp;fuerit, uel bona uel mala, fiue mulca,Guc oaucanbsp;Gnt,hc cadem,id eft, frudtura eorum metetm deinbsp;iudicio.era enim uit prlcntis,femcn funt funbsp;tur meflis.Velitads qui inftruitur uerbo dodonbsp;riSjCommunicet ei qui fe inftruit,id eft, commu-nicatorem dparticipmciusfefaciatin omnibusnbsp;bonis,recipiendo dodrinam cius,amp; imitdo uirnbsp;lutes ac bonos mores cius. Communicat enimnbsp;dilcipulus magiftro in omnibus bonis eius, qua-do omnium qux ilk bene agit Si. loquitur,parti-ceps Sc imitator efticitur. Etin hac communioncnbsp;Iioliteerrare,faciendo cam fimulatorie,icd purlnbsp;tatem cordis in hac exhibete,quia deus non irri-detur,ideft, non fallitur ficut homo,utignorarcnbsp;poffit aliquid.fcd uidet intima cordis. VeJetiamnbsp;fic:Is quiinftruitur,etGinfolo uerbo,non exem'nbsp;plo prxdicatoris, communicct ei non in malis,finbsp;e^acit,fcd in omnibus bonis quf illc dicit,id eft,nbsp;* particjpcm fe c:iibeat, recipiendo uerbum ciusnbsp;Sc in omnibus implendo.Bl nolite errare imitannbsp;doprauosmoreseius,fiipfe malcuiuit dbenenbsp;loquur;quia deus non irridetur,id eft, dei iudicium nullus poteftirrid ere, feu magifter, feu di-fcipulus, fed ibi rccipit unufquifq^e proutgeffit.nbsp;Qux enim feminauerir,id , operatusfuerithomo, hxc Sc mctet,id eft,hc*um mercedc recipiecnbsp;iudicante deo.Et uere qufeminaueritmecet,G-uebona,Gue mala: Qpnum ilk i^uimodofeminxtnbsp;incarneiii, id eft,operacarnis agitin carne,(iec(tr-ne wekt etiamcorrwptwwfJM, ut tormentis inceflan-tcr corrumpatur,id eft,contcratur, SC iugem hanbsp;beat in fe foetorem. Sed ccontrario ilk quimiiMtnbsp;in fpiritu.id , fpiritalia opcratur in fpiritu fando,nbsp;de ipfo ^ritu metet,id eft,quaG melTedlcepiet in funbsp;turo wt(twlt;tenilt;tm,qux^ft cotraria prdidcornbsp;ruptioni. Poteftforfira SC hominis Ipiritusin-telligi, in quo ferainatur, SC ex quo uita mete-pro, 4 tur,iuxtaillud Salomonis : Omnicuftodia feruanbsp;cor tuum.quia ex ipfo uita procedit.Nam quodnbsp;Salomon ait ex corde uitam procedere gt; hoc ui-deturelTc, quod ait Apoftolusex fpiritu uitamnbsp;fore metendam.Qualis enim radix eft cordisja-lis in cfpcduinterniarbitricft osfrydusadio-'nbsp;nis. Sedquifqsinfuturofeculomeflem uitfinenbsp;fine cupit colligcre, debet in ifto femp qudiu uinbsp;uit opa bona feminare. V nde fubiungit^
AD GALATAS
Bonum autem facientes', non dcficia^ mus.tempore enim fuo metemus, non dfinbsp;cientes. Ergo dum tempus habemu8,ope*nbsp;remur bonum ad omnes, maxime autemnbsp;ad domcfticos fidei,
Qy? feminaucrit homo, hc SC metet. Id eO nos malum nullum debemus feminare, id eft, fa/nbsp;cerc,fcd bonum.Et bonumfaeientef.id ,bonum fe/nbsp;minantes, nunquam ceflemusquandiu tepus eftnbsp;fationis,ne(lffcwmjaliquo labore fatigati, quianbsp;crit SC tpus mefiionisac quietis.Tewporcenim/HO,nbsp;f id eftjhuic rei prfinito wrtemj,id cft,merccdcmnbsp;operum noftrorum cojligemus, non deficientef, idnbsp;eft,ineeflanf fine fine; quiaficui non deficimusnbsp;feminando, fie non deficiemus metcndo.Et quianbsp;tune non deficiemus metendofrudum boni openbsp;ris, id eft, feminis noftri, ergo dunt tentpU! femi-nandi Soperandi blt;lt;Iifww,quod ignoramus qudiu haflffbitnus, operetnur nunc afiidue bonuntnbsp;ficut eleemofynas S ctera beneficia, ud omnes .nbsp;quofclt;j poierimus, fed maxime uddomefiieosfidei,nbsp;id ,ad iuftos,qa iuftus ex fide uiuit. Domcfticusnbsp;enim fidei c||), qui eademtibi rcligione coniunginbsp;tur,qu confortie fraternitatis pd nonfepa/nbsp;ranc.Domefticus quippe,quafindomo ftansdi/nbsp;Aur.Iuftis ergo Scfandis prcipuc debemus iranbsp;pcdcrc bnficia.Non tarnenalijshominibuseti/nbsp; am peccatoribus mifericordi claudda funt ui/nbsp;fccra,nec fi etiam aduerfus nos hoftilem animumnbsp;gcrant,ipfo domino montc,Diligitc inimicos uenbsp;ftros,benef^i te his qui uos oderunt.
Vidctcqlibua Iris fcripfi uobis mea manu,
Hadenus per epiftolam uos reuocaui SC in-ftruxi. Quam ut feiatislt; me miftm, uidete quaU-bus eam litri,id , qum bene formatis jerip/-bis non notarij wlt;(n,fcd werf. Ne fufpicartur banc epiftolam non ab Apoftolo, fed ab alioaliquonbsp;fallacif fubcius nomine fibi miiram,amp; dubitartnbsp;obedirc monitis eius, ideo nunc certum dat illisnbsp;fgnum cognofeendicam.Acfidicat : Epiftolamnbsp;iftam fcripfi ego^pria manu.Et hoc recognofcfenbsp;te per formas 8c quatates ipfarum literarum, p.nbsp;quas manum meam poteritis recognofcere.Mulnbsp;tum etiam per hoc inuitat eos ad audiendum fenbsp;quod tantam fibi curam de illis indicat fuilTe, ufnbsp;j?priamanu feriberet illis. Vel d dicic,uidcre q*nbsp;libusliteris fcripfiuobis , monet eos ut confide/nbsp;rent Si intclligant qumpfunda faccameta,^nbsp;rationabiliauel utilia monita continetur inlietnbsp;ris huius epiftol. Literarum enim nomine frequenter ej^ola fokt appellari. Videtc (inquiOnbsp;qualibus literis,id cft,quafi epiftola,quam Ipiritnbsp;li,quam uera,quam rationabili, fcripfi uobi.s cot-reptionem manu propria.
Quicunque cnim uoluntplacere in caf* ne,hi cogunt uos drcuncidi',tantumutnbsp;cis Ghrifti pcrfcquutioncm non patiantu^*nbsp;Neqt enim qui circunciduntur, legemnbsp;ftodiunttfed uolft uos circunddi,utnbsp;ne udlra glorientur.
-ocr page 325-|
CAPVT Opus fut ut fcnberem uobis, quia pfeudo prdicatorcs inftant ut circuncidamini.nbsp;wmtalium magiftroi0olHnt ludis tnfidclibusnbsp;pJacere in cttrne,id eftjn carnali obfcruatione, bi co-gntimprobitate,non ducuntratione uoscircuncinbsp;lt;i,n ui legem iropleatis,fed taniummodo ttt ipfinbsp;fgt;onpatianturperfequutionemcrucitchrii,td eft, quaenbsp;nobisinfertur propterprxdicationc crucis Chri-fti-Prseccptum fucrat Romanis principibusjutnbsp;ludxis fine perturbatione uel impcdimento licenbsp;fet obferuare fuos ritus amp; legem, ubicۣ eflent;nbsp;amp; fi quis gentilium uelletillis confentire,circun-cifion C leg at ritus ipfoj?: pofl*et aflumerc,6nbsp;cum illis uiuerct in fccuritate.Scd Chriftianoslunbsp;daci apud principes gtiumaccufabant.guia legenbsp;ac circuncifion C carnales obfcruantias ilI oi^ denbsp;firuerc uidcbant.Et qa neq;gentil rjt,neq ludainbsp;cam lege tenebt,occafonc accu fand) illos fumenbsp;bant.Quod huic Apoftolo inuidia ccit^fere innbsp;fingulis ciuitaribus gentilium facii^Sd p ieunbsp;do apoftoli ut abfqj perfequutione Chriftu amp;crunbsp;ccm prdicarent,circuncifon quoqj amp;. legis obnbsp;fcruanti pariter docebt.Chrift em pdicabant,nbsp;Ut quxft fidelibus habcrentdcg lt;ic,ut fud-isplacrent. Et hoc eft qd dicitur, quia quicuncpnbsp;oluni placere in carne,hi prdicando carnalitcrnbsp;icgcm.cogunt uos circcidi ^)pter hoc tin, ut ill^nbsp;paiiantur perfequutionemprocruce Chrifti. Etnbsp;Here tantum idcirco ut non patianiur aducrra,cir 'nbsp;cuncidi uos cogunt. non cnim pro lege implcdanbsp; dfaciunt. l!lelt;^enimiUiquicircunciduiitur,ctiJiodiuntnbsp;legem,fed magis pracuaricantur : qa ripc carnalitcrnbsp;circuncifis.fcd fpiritalitcr baptizatis potcftcunbsp;fiodlri.Nonut uos lege cuftodiatis, lioluntuof^ir-cuncidi,{ed potius ut in offne uerdfid eft, in dolorenbsp;carnisueftrcircuncif glorientur apidludos,nbsp;quatenus placeant eiE,nc forte accufent eosapudnbsp;gentium principes dnoua prdicatione, c ali-quid aduerfitatis pati faciant. Mihi autem abfit glonari, ni'fi in crucc domini noftri Icfu Chrifti, per quem mihinbsp;gt;iiundus crucifixus eft,amp; ego mundo, ^Ilii gloriant in circuncifa carne,amp;timcntcru 'em praedicarc : fed mihiabt gloriitri in potentianbsp;^hrifti,uel in maieftate feu poteftatc,fcd incru-'e.dequa fapicntcsmdicrubcfcebt, C in quanbsp;quot;atoine opprobrium quodChriftiani patieb/nbsp;^^'.ac perfcutio quamfuftincbt. Etideo in crunbsp;'egloriabaiur,dc qua illi ab impijsinfultabatur;nbsp;quia feiebat in morte Chrifti iiitam noftram conbsp;ufterc, in eiushumilitatc noftrairi fuilimatione,nbsp;eiusinfirmitatc noftr fortitudinc.Nam in fr/nbsp;ee credenti ubi ledes eft ucrecidix,idcirco cruxnbsp;hgitjUt de noIc cius n erubefct.Sign ueteris tenbsp;ftmtijcircjjcifio ein lateti carne. Sign noui tc-, amti.crux eft in libera fronte.Ibi em eft occuhnbsp;,lt;atiOjhic reuelatio lllud eft fub uelaminc, hoc innbsp;acie.Cqs inde trficritad Chrift,aufcreteiucnbsp;ainc.ut q habebat in occul to c ircuncifioncm, innbsp;ronte portet crucc. Et pfeudo quid apoftoli t- |
Vλ cj in tenebris amp; n umbra remantes,gloriabnc G in circuncifion.!. inueteri f operto figno. Pau?nbsp;lus ategreflus ad lucem,tranftulerat fignum adnbsp;ad fronte, Sd gloriabat in crucc.i, in figno nouitnbsp;tis,utpotcinnouatus.Nglorior,inqt, niin folanbsp;eruce domini nori lefu chrii, p que mihi mundus e crunbsp;cifixut, ut nec minis nec blandimtispoftitinmenbsp;manus extdcrc.i.anim me attingerc,^t me rcnbsp;uocet fdei puritate: Cr ego quoc p Chrift mrtnbsp;do fura crucifixu$.i.mortificatus,uc nullatenus eSnbsp;poflim appeterc. Si enim mihi mdus crucifixusnbsp;eft,fcio qa mortuuseft. Non diligo eum, fcio qanbsp;prxtcrit.Nccupifco eum,fcio quia corrupte?nbsp;lacfumetur.Eumip quafi ftidum uito, quafi lunbsp;t caueo.quafi nocituiji rclinquo .Ego quoeue-lut mortuus i3c fts ab co ctemnor.Mihi munnbsp;dus cfticifixus eft, ut me n reneatrSf ego mun-do,ut eum n tencam.'qa nec mundus in me funbsp;aliqd cognofcit,nec ego in mdo aliqd cupio.Plenbsp;rung; em ctingit,ut iam h mdum mente nonnbsp;teneatjfed tn mundus eum occupatiibus aftrih-gat.Et ipeqdem mundo iam mortuus eft,fcd ipfinbsp;mundus adhuc mortuus non eft. Qiiafenim ui-uusadhuc munduseclpicit,d alijsinttum,nbsp;fuis adibus alio rape ctendit.Sed Apoftolus cnbsp;8C ipfe fcul pfefte defpicerct, tal fc fatSQ uinbsp;dlt;rret,q iam ab hoc feculo ccupifci oino n pofnbsp;fcqruptis huius uitac uinculis,liber diccbat : Mihi mdus crucifixus eft,amp; ego mundo. Mundusnbsp;qppe ci crucifixus erat, quia hune corde fuo iamnbsp;mortuO n amabat. Sed Cfeipm mundo crucifinbsp;xerat.quia tal fe exhibere fiuducrar,ut ab co q*nbsp;fimortuusconcupifci non poftet. Quia ergo necnbsp;mundi gloriam qurcbat, nec ^mdi gloria ifknbsp;quxrebatur. Si ic mundo amp; naundura fib crucnbsp;fixutn elTegloratur. Ros quoq; inquant dei fa-pientiam,p quamfafta funtoa,fpiritalitin^lliginbsp;mus, intant carnalibus affctibus raorimur, utnbsp;mortuum nobis hunemundum dputtes, nosnbsp;ipfi huic md moriamur,Si dicamus,Mihi raSnbsp;duscrucifixus eft,amp;^o mundo.Nemo enim fanbsp;ciem.i.manifeftation ipfius diuinxfapicnti ponbsp;tcftuidere amp; uiucrc.Ipia eftcnim fpccies, qu ra Exct.^jnbsp;pit oem anima rnalem defiderio fui, tanto ardnbsp;tior,quro mundiort tto mundior,quan?nbsp;to adfpiritalia refurgent:tanto atad ipiritalianbsp;refurgeni,quio carnalibus morientem. n Ghrifto enim Icfu neque circuncilo altqiitcrtiaet, neque prputium, fed nouanbsp;creatura.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp; Idicrco glorior in cf uce tantum, amp; n in cir cuncifione.quia in cbrio k/d.in Chriftiana religinbsp;one,Bf$ circuncioiiliquidualet,ne^ pricputium ^deftnbsp; quicq,fednoM creAtura ,i. innouatio 111015.. N emnbsp;raagni mcriti,fiqd forisergo no.s agat:fcd ma/nbsp;gnope pcfand quid agat inmte. N pfentemnbsp;mundum defpiccre, tranfitoria non amare,mennbsp;temmedtiWitus inhumilitatc dco Si proximonbsp;fternere, contra illatas ctumelias patientiam fernbsp;uarCf SCuftodita patientia dolor malitiae corlt; |
AD EPHESIOS
A de repellere, cgcnis propria tribuere, alina non ambire, amicuna in dco diligere, propter de -um amp; eos qui inimicifunt amare, de afflidionenbsp;proximi lugere, de morte inimici non cxultare,nbsp;hxc noua eftcreatura.
Ecqui'cunque hanc rcgulam fecuti fuc* rint, pax fuper illos amp; mifericordia, SC fu*nbsp;per Ifrael def,
lt;1 Ego uos docui quid agendum fit. Et ^uicun^ ex uobis gentilibusbi(gt;jcrfgilt;{W,id cft, reftitudi/nbsp;nem doArinx meat SC gloriandi in crucc ,fequutinbsp;fnerint,uc fecundum ea quxin hac epiftola docui,nbsp;dirigant fuam fidem Si. opera, pax, id eft, recon- lt;nbsp;dliatio ad dcum.fit ppw illos CT milericordia,id eft,nbsp;propitiatio peccati quod egcrunc reccdcntcs finbsp;de, CZ fuper lirael dei,id cftjfupcr illos ludaeos, quinbsp;perfidem Si opera funt pofteffiodci.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*
Dectero,nctnoniihi fnolc(lusfit,ego eni ftigtnaca domini Icfu in corporc mconbsp;porto. Gratia domini noftri Icfu Chriftinbsp;cum fpiritu uedro fratres, Amen,
lt;5 His rationibus Si argumeus oftedi uobis, non efle iuftificationc uel falut in uetuftate legis.nbsp;Btdectero difputationftgne, quo adhuc poflemnbsp;probarc,cmo ueflrumt mokus mihi, ut ampliusnbsp;me fatigareuelir, quaeres ut alfjsprofundionbysnbsp;rationibushoc idem fibiadhuc probem,cGiamnbsp;fufficieter probatum fit amp; oftenfum. Velde cat- nbsp;tero uitae fpatio nemo uefirum fit raihi moleftus,nbsp;fed amodo fidem Si opera fic fcruaie,uc non mihi moleftiam ultra faciatis.quoniam fatisgrauornbsp;alijs moleftijs : ego enim porto in corpore meo fligmalitnbsp;Amtini let, id A, ego quafi feruus ex fuga retra-lt;ftus,A per feruiles notas cauteriatus, in toto cornbsp;poremco cicatriccsuulnum,c{uxpro Chriftonbsp;paflus fum, porto Si uarrjs iniurijs affligor. Sti*nbsp;gmataenim propric uocantur leruilesnotae.qui-businurebanturierui,uelfug3e,uelalteriusculpnbsp;conuidi.Velita:Nemo ueftru fiAnihi moleftus,nbsp;ut aliqd amplius qu^rat, qpia uerbis meis indubinbsp;tanf credd eft:. Ego cm porto ftjgmata domininbsp;lefu incorpore mco,id e,cgo fum de familia Chrinbsp;fti,cgofum annumcratus in militiaregis acterni,nbsp;quod multiplies plag incorpore meopercicanbsp;trices oftcnledefignant. Etidco nullus uerbanbsp;mca leuif accipiat, fed autoritati didorum meo-rum in omnibus acquiefcat.Stigmata enim uocanbsp;bantfgnaquzd quxinmanibus gi^tficbr,nbsp;p quae rccognofcebanf clTe de militia leomani imnbsp;peratoris.Sic amp;PaulUlnon una tm corporis,fednbsp;multisCZuarijs partibfis gerebat notas Si fignanbsp;plagaije Chrifto perpefl*ai?t,pcr quas miles for-tiffimus fummi regiscife declarabaf. Qiii in finenbsp;ponit:Gr4t domini noftri lefuchri/li.i,cium dBs dclt;nbsp;dit,fit cum Ipirittt ueftrofiatref.i.cum rationali fenfunbsp;ueftro,ut omncscogitationcs amp;adiones bn dif-ponat auxilio grati3e,amp; non per ft quaerat iuftifinbsp;cariexlcgc.Ad confirmationem foliSacucritatisnbsp;omniS quae dida funt,fubiungif, Awen,quod in-terpretatur uere uel fideliier,Guc fiat.
PRAEFATIO IN EPISTOLAM PAVLI AD EPHESIOS.
EPhefus metropolis ciuitaseft Aff ,inqu Paulol tricnniomoratuseftprdicans euangelium,icairtnbsp;omnesqui habitabanc in Afia.audirt uerbS domi-ni,ludzi 8( gentiles. Ipfe enim primus eccleiiam ibi fundanbsp;uit,amp; Ephefiosinfideac moribus nobiliter inftruxit, at'nbsp;que thefauro diuinz feientiae mirabiliter ditauic. fed fan'nbsp;fto fibi reuclance fpiritu.prxuidit furredluros poftea quoinbsp;dam pfeudo prdicacores in ipforum ecclefia.amp; promuh jjiilnbsp;gaturosimpladogmata.exquibusfuerStEbionamp;Cerjn-thus,quos lohannesantichriftosappellat.Vndeeis nouilpnbsp;me dixit: Vos feitis quomodo uobis nihil fubtraxerim uti-Iium.quo minus annunciarem uobis Stdocerem publice SC tl/itltrnbsp;per domos. Er item: Qliapropterconteftoruos hodierna nbsp;die.quia mundus fum fanguine omnium. Non enim fub-terfugi q minus annunciate omne confiliii dei uobis. Egonbsp;feioquoniamintrafauntpofi: difeeffionem meam lupi rapaces in uos,non parcentes gregi,Sc ex uobifipfis exurgccnbsp;uiri loquenres peruerfa.ut abducr difcipulos poll fe.Pronbsp;pterquod uigilate,memoria retinentesquoniam per tri-nium die Scnode non ceflaui.cum lachrymis monens untfnbsp;quenque uefirum. Tanto itaque laborc St Audio, tanto'qinbsp;tempo^^c tamperfee beams Apofiolus Ephefiosdocunbsp;it,SctalVrhlp*inmedio furreAuros prfciuir,uolentefnbsp;fcilicet legis ceremoniasinducere,Sc eos i liberos gratia,nbsp;carnalibusobferutils feruiliter fubdere. t alios quideninbsp;eorumChrifiumfimpIicirer efle dcum Sc non homin af-firmaturos.aliosaucem eum homin SCnon drum dogmanbsp;tizaturos.Et eo placuit fibi quadam circfpeione Ephenbsp;fios hacepififfa praemunire, ne hxretici qualibet afiutianbsp;fuafionis ad eospoflentintroire, uellupinis dctibustrfiunbsp;gulare.ln quaquidemepiftola intend primo confirma-eos in fide,qua Chrifius d catholicls creditur deus omninbsp;^tens Sc homo uerus,arque excellentiam gratix dei mulnbsp;tipliciter commendare,ne libero arbitrio fuoquidbono-rum.fed graeix adferiberent omnia: dehinc eos non debenbsp;re fufeipere iugum legalis obferuantix. Non enim apertenbsp;reprehendir eos de aliqua culpa,per quod oftendiintur benbsp;ne feruafle eius prxcrpta,fedtimrndum erat ne labertur.nbsp;Er quia ipfe fapientiam inter perfeftos loquicfueuit,pronbsp;fundosualdeftnfusScarcana inyfieria feculo antea prof-1'*nbsp;fus ignota panditets aRomadecarcereinhac ^ifiola.nbsp;Qux poft ill ad Calatas rede locata eft, quia ibi Calatxnbsp;reuocantur ad fid^nihic Egfiefft confirmantur in fide.lbinbsp;carnales obruantix ab iIlls qui cas fufeipere ccepert, rinbsp;moucnrunhic ne fufeipi debean t.prxdamntur, Quiauenbsp;ro nullus adeoperfeus efi,uc adhuc creicere non poflit,nbsp;hortatur ad ineliora proficere,St ne cedant pro tribulationbsp;nibus eiiis.fed maneant in charitate radicatiSt fundati. atnbsp;de morum inftruione nobiliter agit.Et ne perfefto trinbsp;gat illos in tumorem, oftendit ctiam de quo fiatu ad quainbsp;dignitatem uocati funt.
EPISTOLAE P A V L I AD EPHESIOSnbsp;CAPVT .1.
AVIVS apoftolus fu Chrftj per uolunta^nbsp;i rem dei, omnibus fan^nbsp;; dis qui funtCphef, 6^nbsp;B fidelibus in Chriftonbsp;fu ; Gratia uobis amp; paXnbsp; dco ptre noftro amp;danbsp;minoIcfuChrifto.
Piudus fcribitjcuiusfcripta ftint authentic.' qa eftdpo/loZw lefu Cbri/li.i.Icgatus faluatoris ac r'nbsp;gis fdeli.Et e fi: apoftolus n per merit fu.fnbsp;per hutnan elelt;S:ionc,fedpfr deiuo!ut!t4tem,qfi^nbsp;la deipairis uoltas fecit hune Chrifti apoftol^*nbsp;Dura dicit ft apoftolChrifti.i.miirum nbsp;per uoluntat dei,cmcndai fe in apoftolat*
-ocr page 327-CA PVT I.
A tortatc, ut per hoc fu monitioni magis obedi-ant,amp;; ut infinuet omnes qui ab cius doftrina uo luerint diflcntire.impem Cbrifti contraire,C panbsp;tris uoluntati rcfiftere.Per uoluntatem dei. Si nnbsp; perdeum,pofuit,utinGnuaret folo nutuuolun-tatis diuinsc conlhtutionem omnium rcrum effe.nbsp;Wlij Nam omnia qusecunqjuoluitfecu.Paulustantxnbsp;autoritatis,fcribitojnitttj4nflw,id eftdnfanftarcnbsp;igioncpcrfcftis.C?-in Chriftole(,id cft,mnbsp;tioribus qui iam fidem fufcepcrunt.hoc cft ,icri-bit omibus.perfeftis Si imperfcdis,^ifHt Epbe-/jidcft.in ilia urbe qux caput eftmtnorisAfiae.nbsp;Quod fi myfticum fenfum requirimus, Ephcfsnbsp;interpretatur uoluntas eiu^id eft.dci. Quicunq;nbsp;ergo ita fantSi funt Si fideles, ut maneant in uol5nbsp;tte dei, non tranigredientes uoluntates eius, adnbsp;os nunc feribit Apoftolus, ubicunrp fint corporaliter pofiti.Intcrprctatur etiam phefus confiJinbsp;tJtn raeum, ut dicat Paulus quia feribo Tandis SCnbsp;fidelibus q funtinEphefo,id ert,infgg^lmeo,nbsp;qui non rccedunt munimto cfilij mei.Et funtnbsp;landi atep fideles in Chrifto Icfu,quia nihil ^idcftnbsp;fanditas uel fidelitas nifiin Chrifto. Nonnullinbsp;enim philofophorum uifi funt fandi.tem habunbsp;ifle,ieiunando, cafte uiuendo, iundu contenen-do,fed non in Qirifto. Item nonnulli funt fide-les,fed non in Chrifto. Si quis r eddat depofitun^nbsp;fi quis commendatanon abncgct,fidclem fe cx-hibet.Ec ifie fidelis eft, fed non in Chrifto. Ad di'nbsp;fiindionem ergo talium, dicit Apoftolus fe feri-p here fandis Sifidelibusin Chrifto Icfu,qui fandnbsp; tatem ifidem habet in Chrifto.id eft,in Chrifti-anareligione. Quos Si falutat,dicens; Grrftw Onbsp;p4X ytnoWr.Gratia, quauobis pd remittantur,nbsp;amp; uirtutesconferantur^ax ,qqfideo Si fandisnbsp;angelisper bonam uoluntatem Siadionem fernnbsp;per concordetis. Et hxc gratia Si pax fit uobis nbsp;deo ptre noftro id eft, creatore qui nos in filiosnbsp;adoptauit; Oquot; i domino lefu Chrifio, id eft, redemnbsp;ptore, qui nos ab hofte clementer cripuit,Sifuonbsp;dominio mancipauit.Qui eft Icfus, qui interpre-tatur fluator,quia faluum facit populumfuuinnbsp;^peccatiseorum; Si CHRIST VS, qui eft un-J dus,ideft,rex uelfacerdos, regnansinnobis,8Cnbsp; interpcllans pro nobis, quia reges Si facerdotesnbsp;tnftione confecrabantur.
Benediusdeus C pater domini no* ftri efu Ghn'fti, qui benedixit nos in omnnbsp;^cncditSionc fpali,in cleftibus, in Ghri*nbsp;ficut clegit nos inipfo antereundi cnbsp;^itutionem, ut eifemusfandi C^pmacuIanbsp;in confpcdu eius in charitate.
S Primo omnium benedixit deum, confidc-rans ilium eife principium Si fontem bonorum om.Oftenfo enim quod dominus lefus fit quanbsp;Ijs patri,dum gratia Si pax xqualitcr ptre Sifnbsp;liodari monftrarctur,oftcndit quod deus benedinbsp;eendu.! eft nobis propter beneficia gratuita,qu jnbsp;^tanta contulit.Non enim debemus ilnbsp;fi elfe ingrati.ut ea qux ab illo acccpimus,adfcri
bamusnobisjfdagholcentes quofintnobisda C ta.bencdicere femper ilium debemus. Si gratiasnbsp;jpfidbitas pcrfoluere.Et cumfimiliterfiiio nonbsp;bis dentur hxecadem beneficia,palet quia Siipenbsp;pari benedidionc eft exaltandus cum ptre, utnbsp;omnes honorificent filium fcut honorificant panbsp;trem. Sic(];compoctialis Sicoqualis patri eHnbsp;deciaratur. BenediHut fit nobis deus, ut omnesnbsp;ilium benedicamus. Si gratias ac laudes^li refe-ramus pro benefiefjs qu ab ipfo percepimus.nnbsp;xftimantes nobis ipfis habere nos aliquid bo/nbsp;ni. Benedicamus ilium, quia eft deus,id eft, creator nofter,i creatura debet creatorem fuum be-' ncdicere.er puter domini nori lefu Chrijli, id eft,pa-ter ill jus qui nos diaboli tyrannidc ereptos, donbsp;miniofuo mifericordif fubdidit, Si ialuauit nosnbsp;a' pecc|fis noftris,atcj rgnt in bonis adibus nonbsp;ftris.D dicit,bcnedilt;ftus fit deus, ptre demonnbsp;ftrat quia Si filius fimiliter eft benedicdus, quianbsp;Si ipfe eft deus. Oftendit.inquam, filium patrisnbsp;benediftione laudandum.quando dicit, benedi'nbsp;lt;ftus fit deus,id eft,creator omnium^quia Si filiuSnbsp;eft creator.Quxcunqj enim pater facit,hxc Si fili lhdHgt;^nbsp;us fimiliterfacit. Si ita confit eum ellexquaiemnbsp;patri, Si compotcntialem atq? coacternum. Sednbsp;Si dum dicitur,benedidus fit pater Chrifti,Iiqunbsp;do demonftratur, quia Si ipfe Chriftus fimiliternbsp;^obis fit benedicendus; quia qui non honorifi'nbsp; cat filium, non honorificat patrem qui mit ill.
Non enim redepatrembenedicerepoteft, quifi lium pariter non benedicit, cum parer non dicat Dnbsp;nifi refpedu filfj. Vndepatet filium elle coseter-niim patri Si coqual; quia fi pater fuifletaliqnnbsp;fine fiiio,non eilet pater.c per Iwc nee tant lt;ijfnbsp;guitatis tune etret,quantx nunc eft : fictj) ccipiifetnbsp;crefcre,quod nefaseUuel fufpicari. Nunquamnbsp;ergo fuit ante filium, fed fine initio filius eft xter-naJitergenitus.VeJ ineo quod didum ft,^nc-difus deus Si paf domini noftri lefu Chrifti.ofinbsp;ditur Chriftuajiomofimul Si deus efle. Homonbsp;enim eft,cuius eft deus ille qui bencdicitur;Si denbsp;useft.cuius cftpaf ideSiipfequem bcnedicimus.nbsp;Deus enim Chrifti eft fecdum humanitatc eius.nbsp;Si pater Chrifti fecundum diuinitatem cius. Quinbsp;merito bencdicicur nobis,quia ipe prior benedixit nos.Hinc ergo Apoftolusincipit enumera-re beneficia,qu deo per Chrifium humano genbsp;nerifuntconceira.Sit(;inquit)benedicl:us,^ifcee/nbsp;dixit nos. Deus nos benedicit, cura uirtutes nobisnbsp;tribuit,ugt;in ipfis uirtutibus nos promouet-Nosnbsp;uero deum bencdicimus,umpro beneficijs qujnbsp;contulit iiobis.ipm laudsftnus. Benedixit nos nnbsp;in quadam, ftd inomni benediHione, non corpora-lijfcd^inl/Ml, ideft ,in fermonedei Si fapientianbsp;eSi ueritate.cunhs'q? reliquisuirtutibus, Sinonnbsp;in terrcnis,fed ine^leibus, ut quamuis adhuc cornbsp;porc hic detineremur, mente tarnen Si conuer-faiione iam incleftibuscflmus.Ethxc tara co inbsp;piofauirtutmbonorumlp fpiritualiura benedinbsp;dio,data eft ptre nobis in chriflo, id eft, poft-quamcapimusin ipfo mediatore ac rccciliatoz
-ocr page 328-500
A re manere, incorpOrati uilceribus ecdcG, qu eft corpus eius.Non enina extraChrium daturnbsp;(inquatn)iftabenedidio. Velprxteriturn pro funbsp;turopoGcutn e, utquaG iamfadumindubitannbsp;tercredcrcmus,quodfacidum fpcramus.Benc-dixn,id,bencdicetnos,hoc cftjditabitin die iu-dictjjin omni benedidione fpirituali,non corpo-rali:quoniam diuicias fpiritualcs,noncarna]es danbsp;bit. Nc enim carnalcs cibos tunc praebcbit, uelnbsp;uxores amp; aurum, cxteras^ delicias quas non hanbsp;btirapij/cdillas ipiritualcs,quasin fupcrnis hainbsp;bent angcIi,Vndenbsp;nbsp;corpus noftrum ut illarum
deliciarutn particeps Gat, crit fpiritualc : quia fe/ ICW K corpus animale, fur get corpus fpiritu-ale,poteftate uti^,non natura. Tant enim leui-tatis erit Si claritatis,quantae Ipiritus-Et ideo qc/nbsp;quid boni illud glohGcatum corpus hab^it, 1 pinbsp;rituale erit. Nihil ergo carnale, fed totum ipualenbsp;cxpedemusin ilia bcnedidione, quoniam ipa^nbsp;lis erit:amp; non particularis,fcd uniuerfalis.Omninbsp;enim bcnedidione Ipuali nos bcatiGcabit.replesnbsp;omnibus bonis, uc nihil omnino ipiritalium bo/nbsp;norum deGt nobis.cum dixerit Chrifius: Venicenbsp;benedidi patris mci.percipitc rcgnum.SC poncenbsp;localiter in cleGibus inter agmina fandoruni annbsp;gelorum C uirtutumacdominationum, utean-dem cum ipGs bcatitudinem 8C gloriam atqt ft^nbsp;tiam habeamus,ut Gmusillis etiam loci fubliminbsp;tte pares.Ethxc eftilla gloriofa bcatitudo,qua nbsp;I'Cor.Z. oculus non uidit,ncc auris audiuit, nec corhorai
nis excogitate potuit.quam nobis pater dedit, G in Chrifio nos inucnerit,id eft, uera Chrifti memnbsp;bra. Aliter em nullus ad hanc bcatitudinem afc/nbsp;^rc poterit.qm'a nemoafcenditincxlum,niGgnbsp;oefcenditdecaclOjGliushoisqcft incxlo.Quodnbsp;Apofiolusprxtcritura pdRjic,ngniGc3t (ut didunbsp;eft) qa hoc quod deus eft nobis benedidurus innbsp;futiffb, ita eft ftabile amp;impmutabiie, Gcut illudnbsp;^d iam prxteritumcft ,4d nulla ratione mutarinbsp;potcft.Nam quodfadum cft,norbpoteft non Ge-eri.Quod autempofuiqbenedixir, C non donanbsp;uit:SCquodait,bencdididhe,amp;nonbeatitudine,nbsp;uoluit nobis deGgnare patris amp; Glijpotentiam.nbsp;Suum cm bcncdiccre, eft benefaccre. Et quid eftnbsp;aliud tunc bcnefaccre,qum participationcm benbsp;Pf4l.ll4 atitudinis impedereVndc Pfalmifta: (Donuertc/nbsp;re anima mea in requiem tuam,quia dominus benbsp;ne fecit tibi. Et quod ipfe nos bencdicet ilia tantanbsp;benedidione,ita eft Grmum Si. ccrmm,Gciit amp;:ilnbsp;lud quod antequam mdus Gerct,nos^legit praenbsp;deftindo ad uitam.\iel quod nos benedicet,n5nbsp;faciet improuide,fed tuttltgitnos maGa perde/nbsp;dorum ante mundi principium.Ita cm bcnedicecnbsp;ficut prxdeftinauit,quia unicuiqjbcnedidioneranbsp;dabitiuxta modum quern ei prxordinauic.Ele-^nbsp;git nos, id eft, extra de mafta pcccatorum legitnbsp;Si abftraxit. Si hoc fecit in ipfo, id eft, in Chrifto,nbsp;ut eOemus membra Chrifti, Si ifta cledio fadanbsp;eft(tflfe mundiconitutiottem,id eft,ante amnem cranbsp;turam.Et ad hoc nos elegit,te^ww ftniJicriitimttnbsp;tuliftidnter fandum Si immaculatu hoc i ntcreft.
AD PHESIOS
quod fandus immaculatus quoqc intelligi pote immaculatus uero non ftatim fandus. Nam parnbsp;uuli quolt;p immaculati fi^t,quia'integro corpore nullum poftuntfacere peccatum:amp; tarnen faOnbsp;di non funt,quiafanditas uoluntate Si ftudioconbsp;paratur.Et quod immaculatus dici poteftillc quinbsp;peccatumnon fecit, fandus au tern is qui uirtuti-bus plenus eft.Sandiergo intelliguntur perfedi,nbsp;immaculati uero imperfedi. Sandi in uirtutibusnbsp;promoti, immaculati per baptifmum pcccaiisnbsp;mundati. Si poftnoninquinati.Tales igiturnonbsp;prxdeftinauitdeus futuros , Si hoc non in uananbsp;xftimationchominum,ftd incon/peSu riurqui uc'nbsp;ritatemconfpicit,S( occulta conGderat. Si enimnbsp;uiderit nos ueracit eUe fandos Si immaculatos,nbsp;quicquid homines de nobis xftiment,iple nobisnbsp;prxmium redder. Et econtra G per hypocriGmnbsp;uoluerimus Gmularc fanditatem, licet nos iudi-cent fandos indodi homines,ipfe tarnen damnanbsp;bit. El^*4f*flcmus fandi amp;jmmaculatiin ocunbsp;lis eius, Si hoc inebaritate, id cft,ut nullam fanditatem Si immaculationem promcreremur,nonbsp;timor pcenx,fed araorciuftitix.Notandum itanbsp;qjquodac^ommendandam magnitudincm granbsp;tixenumcrat AppftolusbeneGcia eiuidem gra-tix,qux deo per Chriftum humano gencri danbsp;%tfunt. Deus enim antemudiconftitutionem,cSnbsp;nullus quicqu meruiet,quia nullus adhuccratnbsp;prxordinauitquodin tempore gratix aliquos nbsp;perdendisfepararer. Si iuftos immaculatos^fa-cerct, prxordinauicquod 8i illos ad xternitateflinbsp;perduceret. Harum prxdeftinationum altcrainnbsp;hic implet, quod fandos facit:alteram in futuronbsp;complebit,dand immortalitatcm amp; beatitudi-nem. Siccnim prxde*iando iam benedixit nosnbsp;in cxleftibuSjCum adhuc in terris maneamus,Gr^nbsp;ut prxdeftinando clegit ante mundiconftituiio'nbsp;nem,cum needum effemus. Et elegit non quia *nbsp;turi eramus fandi, fed ut eemus fandi, id e*nbsp;ipfe diligendo per gratiam fecit ut eemus lnd^nbsp;Si immaculati.
Qui prdcftinauit nos in adoptionefO filiorum per lefum Chriftum in ipfum,nbsp;cundum propoftum uoiuntatisfue,innbsp;dem glorisc grati ru,inqua gratifica^nbsp;uit nos in diledo Glio fuo.In quo habemtgt;^nbsp;redemptionem per fanguinem eiusnbsp;fionem pcccatorum fccundum Uiuiciasnbsp;ticius, qua; fuperabundauit in nobis, i*^nbsp;omni fapientia amp; prudentia, ut notumnbsp;ccrct notffs facramentum uoluntatisnbsp;cundum bencpiacitum eius,quod propo^nbsp;it in co in difpenltioneplenitudinistp^nbsp;rum, inftaurarc omnia in Chrifto, qua;lt;**nbsp;clis C in terra funt in ipfo.
Prxdeftinatio eft gratix prxparatio, uero iam ipfa donatio. Et nos iure benedic*?^*nbsp;deum.qui non folum prxelegit not ut faceretnbsp;dos Si immaculatosjfcd eti ^radeftinauit
-ocr page 329-I. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;$01
bet procedere. Multura I'gitur eftglorificandus, C qui SC nos prxdcftinauit in adoptionem fJiornbsp;Sc ipfum gratis, (3^ in prophetis hoc prnuncianbsp;uit.Q.uod autem nos dicitur pr3edeftinaflc,diuernbsp;fum eft ab co quod fupradium eft,elegifl. Alinbsp;ud cnim prxdcn:inarc,amp; aliud eligere:quia ele*nbsp;dio femper conGderatur inter duos uel plures,nbsp;prxdeGinatio autem minime: SC eledioGcde bonbsp;nis tantum, prdeltinatio autem de bogis amp; manbsp;lisoni enim dupliciter prdeftinan tur,id cG:,adnbsp;primam amp; fecundam refurredionem. At mailnbsp;prxdeGinantur Gmpliciter ad indeGcientis pa-nxretributionem,quam digne patienturpro pec
CAPVT
A Wem^'orMW.Pfxdefiinauit.id c,ante SC firme or dinauit.Et hoc efi prx,id e,cx antiquiffimo ternnbsp;porc.Deinarecnimjpcr felonginquitatem no-tat.Prxtcritum,indicft: tempus remotum. Pr-deinauit,amp;hoc in adoptionem Gliorum, id e,nbsp;ad hoc ut iremus in Glios cdum multimodamnbsp;cformitatem uirtucum eius in nobis expreffam,nbsp;feilicetut qutam humanx naturx poffibile e,nbsp;in fanditate amp; iuitia noro patri efficiamur cnbsp;formes:amp; imago bonitatis eius, inquantum fierinbsp;potc,exprimatur in nobis.Quod ircin filios nnbsp;e ex merito noro, fed ex gratia fua, qua ado-ptauit nos in filios. Quod Apoolus notarc uo-luit,dicens adoptionem.Maius ucro efi quod di- 1 catis commiffis,ad quam quidem deus nullum pnbsp;eit adoptiuos dei filios, qm quod dixerai fandos Sc immaculatos.Nos prxdcinauit in filios,nbsp;amp; hoc per Chrifiunt mediatorem,ut per cumnbsp;tjui naturalis eft filius, faccret fibi adoptiuos filios, tendentesi ipjnt Chriuro, id efi ,in confor-mitatem eiu.s per fidem C bonos mores^ el hcnbsp;prxdeinationcmfecitpcr lefutnCffrium ,idnbsp;efi,per uirtutem 8C fapientiam fuam,quia nihil fcnbsp;cit unquam pater nifi per Glium, qui efi uirtus SCnbsp;fapientia eius.Vndc patet filium elfe coxternumnbsp;amp; coqualem patri. Et quod nos pcdeflinauit,nbsp;hoc fecit fecundum propofitumuolkntatitfuie, id eft,fe-quendo hoc ppofitum quod propofuit in p^nbsp;phetis, quibus fuam uoluntatem de nobis rei^nbsp;lauit Sc intimauit, id e. Geut per prophtas propofuit, ita ab xterno prxdcinauit, hoc efi, non
B minus neque alio modo nos ire in Glios prxdefii-nauit ab xterno, qum pofi inprophetis propofuit . Non tarnen quantum ad fe, prxdefiinatio prxeeflit propofitum,fcd quantum ad nos : quianbsp;illi prxlcnria funt omnia,qux nobis per temporanbsp;uel fpatia tranunt. Qdbd pre^ofitum fuit uo/nbsp;luntatis fux, id efi, non meritorum nofirorum,nbsp;fed fux gratuitx uoluntatis. Gratis enim ab xternbsp;no prxdcinauit, gratis in tempore per prophe-tas propofuit ac prxnunciauit . Et hoc totumnbsp;fecit in laudem gloria gratitefu^. Nam quafi glorianbsp;gratia efi terna adoptio.Hoc fecit in laudem gionbsp;tlx gratix fux,id cfc,ut in inicriori amp; exterior! afnbsp;fcdulaudemusg]oriam,id efi,abundantiamgranbsp;fix fux qua nos adoptauit.Qux abundantia dici/nbsp;tur gloria, quia tanta SC tarn magna c,amp; intan/nbsp;um dcbciur honor nobis fibi,qum i inquannbsp;*um de ipfa gloria multum nobis contulit,quodnbsp;in prophetis prxdixit, quod ante fecula prxde-ftinauit. Nam per hoc firmos SC certos nos red-didit.Gratia fuit quod nos prdeftinauit C quodnbsp;elegit. Et hxc gratia intantum abundauit, ut eanbsp;qux prxdefiinauerat,per propheta^Jirxdiccrct.nbsp;Et ideo quia prxdixit,ex ipfa abundantia lauda-tur nobis fua gratia. Nifi cnim per prophetasnbsp;quos folusprxdeftinaueratprdixiflt.nobis fua nbsp;prxdefiinatio nota non fuilTct. Et fi nobis occulta fuiflet,ad laudem fux gratix nos non traxiffet.nbsp;Ex hoc igitur apparet, quod ex abundantia fuxnbsp;gratix,qua nobis prxdcfiinationem fuam per^nbsp;phetas uoluit aperire, laus fux gratix ault;3a de/
deftinat. Ad nihil enim aliud e quifc]^ deo prx' deinatus, ni ad hoc quod ipfemet deus poft innbsp;co operatur.-quia ad hoc non ualet aliquis prxdenbsp;ibnai^quiaconat nullum deo pcccatum cranbsp;ri. Ad pocnas aut prxdeinatur, quas dcusfecie,nbsp;ut rc iua puniat. Prxdeinauit nos deus fedmnbsp;propoGtum uoluntatis fux, uel potius(ut in Graenbsp;co iegitur)iecundum beneplacitii uoluntatis fux:nbsp;quia non omne quod placet, pote 8C benepla-cere. Sedibi tantum dicitur beneplacitum, ubinbsp;quod placuit,rcde placitum comprobatur, Prxnbsp;deinauit nos fecundum beneplacitum uolunta*nbsp;tis fux,non nofirx,ne in tanto bencGcio gratif denbsp;^acito gloriaremur uoluntatis noftr.In ^4 utiqtnbsp;uoluntate fua ffratificauit nor,id e, Gbi gratos fecit, utei grates redderemus pro fuis beneGcifsnbsp;Hoc eft, nonfolum bencGcia nobis collatapro* p gt;nbsp;ceduiit ex uoluntate eius amp; gratia,non ex meritonbsp;nofiro, fed etiam iftud quod fumus ei grati,pro/nbsp;ptcr ipfa beneeia adfenbendo Gbi omnia.Sic dinbsp;dum e gratiGcauit gratia, Gq^t luiGcauitnbsp;citur iuitia. GratiGcauit nos, 8C hoc inlto/o,nbsp;id efi,in operauone fftj fui proprij 3C naturalis.gnbsp;C Gbicoxternus C confubantialis extijy .Etnbsp;quia connaturalis,ideo in eius operatione ^lutnnbsp;c.Etetiam in dileflo,id efl,propter hoc etiam ponbsp;tuit fieri,quiailcdus e ptre fuper omnes alinbsp;os filios.quoniam filiys e ab ierno, Slt; Cempernbsp;manctamp;regnat cum eo.Vcl nosquiprius difpli?nbsp;cebamus SC inimici eramus, gratiGcauit Gbi,id c,nbsp;gratia fua impleuit:amp;hoc indiledo Glio fuo.id ,nbsp;per mortem amp; refurredionem Glij fui, qui cgrcznbsp;gieab codiligitur ,quianihilinco Gbidilplicet.nbsp;Vel in diledo Glio fuoJd ^n fide c/us gratiGcauitnbsp;nos Gbi.InGrfcis tarnen codicibus non habetur,nbsp;in diledo Gj^o fuo.fed fimpliciter,in diledo.Et c5nbsp;non fit ditum in diledo dei, uel in diledo pa-tris , fiuc in diledo cccleBx, fed abfoluie didumnbsp;Gt,in diledo, ita intelli^ndum e, ut fubaudianbsp;ab omnibus. Ab omnibus enim diligitur,quia enbsp;fummum bonu.Omnis ergo gratia quam confe/nbsp;quimur in laudem 8c gloriam eius, qui nos gratinbsp;ficauit.complcturin diledo, id c,indomino SCnbsp;faluatore nofiro:quia nihil boni cc pote nifi exnbsp;iummo bono SC in fummo bono,quod natural!/nbsp;ter diligit Slt;appetit omnis creatura.ln lt;to baitmutnbsp;redtm^lQnein,id eft, deo manumiflioncm fatanx^
cc
AD EPHESIOS
cclebratura, Sonincshxrefcsdefiruflura Siilv iilius cnim fciebantde trinitate amp; unit a te diuinvnbsp;tatis.dC de myfterijs incarnationis Chrifti, Si denbsp;ftacu ccclefi acutiusquifl alrj prouidcbant. Velnbsp;prudentiam intelligamus .quantumadregniimnbsp;ecckfi.Maiore'm enim nottti habebant rcgeivnbsp;di ecdefiam.qalij. Sciebantnanqjqualiter unG'nbsp;quenqt debercnt admonere, 5C quostncrcpare,nbsp;uel quosobfecrare,5d cxterahuiulraodi. Et qunbsp;oninis fapientia prudcntia per fupern gratinbsp;fupeiabundauitin ets.adhtbenda eft fides dortnbsp;nx eorum,qua pracdicant Chriftum,de5,crcato/nbsp;rem Choierauerum cfi.Intant atdnqutt.luf^nbsp;abdauit in nobis ilia gratia/tt notumfaceret.i. notinbsp;ficaret oamp;ijpcrrfKtttwfid eft.myfterium uoluntatitnbsp;|lt;e,hoceft, myfticam amp; occultam uoluniatcfu*nbsp;am,qux antea latebat. Voluntatcm(inquam)iiinbsp;de incarnaiione filij,8d renouationc humanigenenbsp;ns,atquefiatuccckfi3e,amp; doniscius conferendisnbsp;8(. eiugj;cgimjpe.Licet em prophct partim hxCnbsp;nouiflent^inTus tarnen eoru uel omnia qu apo*nbsp;fioli.uel tam lucide plpexit ut apoftoli. Prophc-tx nanque nouerunt ut illi qui fuerunt in rei ufflnbsp;prnunciadonc, apofioli ucro ut illi qui erant mnbsp;rcr cxhtlione. Voluntatis dico.exhibit nonnbsp;hominum meritiS, fefecuttdum bonum amp; piuinnbsp;dus, id efi, quia tanfim ei mifericor*nbsp;^iter placuit.ut uellet humanum genus rcpararenbsp;Qtjoii bcncplacitum ipfe pro{o|it.i.procul anteponbsp;fuir.ucl prorfiis pofuit.fiue omnibus palam obtUnbsp;liCjineo.i.in Chnfo.non alto tempore implendu,nbsp;fed in di/^nfitionepknitudimt temporum, id efi,in ple^nbsp;nitudine temporum difpenfata Si. ordinata diubnbsp;nitus.cum am impleia cflcnt tempora, qu iplnbsp;difpofuerat prius implenda. Vcl not faceret nonbsp;bis lacrament Jfn uolufltatisfux,amp;hoc faceretfenbsp;cundum placitum cius.id cft.iecundum quod cxnbsp;fola potcltate fibi placuit, Si placit jJlud eft bo-num.i.utile riobis.Quod lcramentum anteq nonbsp;tificaret nobis, propo fuit ipfe in prophetis.i.fa-cramentum illud prdixit per 4?phetas qui my-ftcria incarnationis dni, amp; dona qu collaturusnbsp;eratecclefi,pcinerunc.Sicnim penitusignarief-icnt homines.f non aliquantulum prdodi, nonbsp;recipercntillud. Quodlcramentum fuitineonbsp;id eft,inChrifto ,in morte eius Si rcfurreftionenbsp;Sacramentum dico, tendens in difpenfationc pknbsp;nitudinis temporum.i.ad hoc jppoiit in prophenbsp;tis.utin pienitudine tporis,id cft,tcmporc prX''nbsp;finito.tcmporc grati,diftribueretuf illud facra*nbsp;mcnt per apoftolos.Dominusdifpenfauit illudnbsp;quia alijs in ecclefia tribuit fidcm et notiti incafnbsp;natiisChflfti, alrjs uirtutes quoet charifmata,nbsp;etquxcunt dilpcnlnda et diftribucndaprdi-xcrunt prophet.Et quod crat illud facramentfl^nbsp;Intturnre.i.ad primum ftatum rcducerc.omnM pefnbsp;peccatumdeftruda.Etillaminftautationemfaenbsp;rc in Chrio,id e ft, in fide et gratia Chrifti.ut in eOnbsp;rcftauienc,^(ein calisfunt,id cft, numerus bcaf^nbsp;ru angelor.q diuinitus erat ftabilitus.cadtibunbsp;indc reprobis angelis ; CZ 5lt;c in terrnfunt-bhocoi^
5ot
hoc e(t,tnanuinifit fumus Sf liberati iugo diabo lt,quiimpediebat in nobis facultatem bene ope-randNon dixit.habuimus, fed habemus,ut c-tmue noshaberc illam manumtflon notarct.Ecnbsp;hoc t)frp2?lt;iwwci,idcft,per eft'ufionem fanguinbsp;nis eius,quiaeius fanguis innocens effufus, preci-- um fujt,qiio rcdcmpti fumus. Si libcrtati reddi-ti,qui tcnebatWur captiui.Per hoc quod dicit eiusnbsp;fanguiqimtantam cfFicaciam habuifle,oftcnditnbsp;Umn folum hominem fine peccato, fed etiamnbsp;deum omnipotentem extitiflc.Habemus in co rcnbsp;demptionera.Et quam rcdcraptioncm.^Rfmi)?ioncnbsp;pecctUorun Originaliumctadualium in baptiima/nbsp;te. Diabolus enim per pcccata dominabatur no- nbsp;bis-Rcmiflis atpeccatis noftris, amift ille mali-gnus dominium in nobis. Et ita peccatorQrcmif-lo fada eftnobis redptio amp;libcratio,ut in libernbsp;state feruiremus redptori noftro. Aliud tlfintellinbsp;gitur rcdcmptio,amp;aliudreraiffio;qaremiffio rc-dempiionemfacit.amp;redcmptio eftmanumiflio,nbsp;ac noftriarbitrij ad bene opcrandumreftjtutio:nbsp;quia dfiufti poft mortemnullo lenenturuinculo,nbsp;fed liberiingrediunturin regnum. Remifio at,nbsp;fimplicitcrintclligiturpeccatorum abolitio.Ha-bemus remilTioncm peccatorum,amp; hoc cunduinbsp;diuitUs ^ratise dus, id eft, lcundum diuitem amp; co-piofamgratiara raifericordix, hoccft,fecundumnbsp;multicudinem mifericordix eius gratis impenlixnbsp;PAl^.4. nobis: qux ficut eft mulca 8i exupcrans omnemnbsp;fenfum, fic multiplicia Si innumcra dclcuit pec-B catanoftra. Gratia dicOj^uxfaperetiwdiWtt in not.
Hie uult oltendere qux deus benigne circa eum Si reliquos apoftolos egit.ut per hxc poderet fu/nbsp;am autoritatem,amp;Gc cfticacius polTit fuadere ^dnbsp;^opofuit. Hadknus cnim de his qux toti fndenbsp;rum clcfix dida funt,eiyocutus:amp;S nunc de hisnbsp;agit.qux fpecialiter apoftoJis conceiTa funt.Cumnbsp;enin^ratia in oibus fandis abundaflet uel abunnbsp;det,lupcrabundauit tarnen in apoftolis,quia ipfinbsp;copiofiorcm largitatcmeius acccpcruntquam cjnbsp;tcri. w omnifipientiu cr prlt;fcfltM.Sapcntiam Si prunbsp;dentiam eife diuerfas, Stc^iquoqueopituntur,nbsp;dictcsSapientia eft rerum diuinarum cognitio,nbsp;prudentia uero tantum mortalium. luxta hc dinbsp;uifionem, polTumus fapientiaminuifibilium accinbsp;percfidcmrprudenti uero de his.qux corporaliter nobis excrcentur, uel de moribus 60 denbsp;uidentia tporalitwn.Graaucroin apoftolis fu-pcrabundauit in omni fapientia Si prudentia,ganbsp;Ipiritus fandus infuderat cisplufquf ^tcris la-pientiam, qua noflent patrem Si filium amp; fpiritftnbsp;fandxternaliterabuljrocpptocedent.atqfilinbsp;folum incarnat.non patr neqj fpirit,amp;alia mynbsp;fteriaincarnationis.C arcana cxleftia, nctnon Sinbsp;donaecclefxcfcrenda.Prudcnti quoq?lper^nbsp;abundanter dcdit eis idem fpiritus de miniftertjs nbsp;ecclefix.ut guidrent ca qux futura uel faciendanbsp;erant in ecclefia,amp; futuros flatus ac tepora ^jfpe-ritatis Si aduerfitatis cius ufep ad fincm feculi tnnbsp;teIligerent,S^ quomodo per orbe dil^anda dietnbsp;Si cxalianda,at^ ritus fuos honorabiliter ubicj
/quot;
CAPVT
A nesiS omnia qu inftauraret.pmanerent in ipfo Chrifto fine fine, ne iam ultenus cadercnt.In conbsp;quippe inftaurantur q^uxin clis funt,cum id qdnbsp;inde ex angelislapfumeft, ex hominibus reddif :nbsp;in ipfo inftaurantur C qu in terris funt,cum ipfinbsp;homines qui prdcftinati funiinuitam 3ctcrn,nbsp;corruptionis uetuftatc renouantur. Inftauranturnbsp;que in clis funt,dum illuc humilia homines renbsp;deunt, unde apoftat angeli ftiperbiendo cecidc-runtanftaurantur qu in terris funt,dum pdo/nbsp;res ad iuftitiam conuertuntur.Vcl eaqu funt innbsp;clis,funt inftaurata,idcfi,in melius commutatanbsp;in ChriftOjid eft.in Chrifti opcrationc,quia in renbsp;uelatione myfterij incarnationis dominic rece- *nbsp;perunt angeli quadam itrtnelius promotionem.nbsp;Sed amp; gaudium eorum creuit, cum homines in,nbsp;fuumconfortiumccepiifcnt recipere. Nonenimnbsp;pro angclis mortuus eft Chriftus.Scd ideo etiamnbsp;pro angelis fit,quicquid hominum per cius mortem redimitur liberatur mal^qui:y:um eisnbsp;quodammodo reditur ingratiatnpot inimiciti-as,quas inter homines amp; landos angelos pft fcnbsp;cerunt, amp; ex ipfa hominum redemptione ruinnbsp;illius angelic damna reparantur. fic inaurnbsp;tur cleftia 5: terrena,fcd tarnen ca flntum, qunbsp;funt in ipfo ante mundi conftilutioncm eleda SCnbsp;predeftinata.InTpfo enim femper fuerunt SC fumknbsp;quos elegit ab terno.Quod dixit inftaurarc, Ironbsp;dixit propric,nifi refpedu eorum qu erant in cnbsp;_ lis;quiaqu funt in ierra,non funt inftaurata,fed *nbsp; reftaurata.Nam inftaurarc dicimus,quando ftaunbsp;ratum in melius inftauratur.utbonum in melius:nbsp;reftauratur autem.quod cumprorfus deftitutumnbsp;Ct, inftauratur.ut bonum in malum.
In quo ctiatn fortesuocatrun]us, prde ftinatl fecundum propofitfi etus,lt;^uiomnlanbsp;opcratur fecundum confilium uoluntatlsnbsp;fu,ut fimus in laudem gloria: eius nos quinbsp;ante fperauimus in Chrifto.
fl In Chrifto reftaurata funt omnia,/ quo etiam nos uocuti fumus de infidelitate ad fidem. Sc hoc /ornbsp;ft,id eft,gratia fola.non noftro merito.Nam for/nbsp;ris nomine defignatur graria,quia in forte non eftnbsp;*ftiSio,ftd uoluntas dei. Vbi enim dicitur,iftc fa/nbsp;rit,6lt;: ifte non facit,merita confidcrantur. Et ubinbsp;nierita confiderantur.clcdio cft,non fors.Quan/nbsp;do at deus nulla noftra mrita inuenit,forte uo-luntatisfu nos uocauit.quiauoluit, non quia dinbsp;gnifumus.Sorte uocatifunt SC ipfiapoftoli.inq-busfuperabundauitgratia,ne uideretur meruiflenbsp;aligd melius cteris. Vocati fumus,nps dico prenbsp;df/lilt;lt;t/,id eft, priusprparatiineiusfapientia,abnbsp;*terno prordinati ad uitam,5 hoc fecundum pronbsp;pofitumeius.id eft,fecundum quod poftea prjdixitnbsp;in prophetis.Prophetf cm apoftolosad fide Chrinbsp;fti conuertendos prnunciant,5 ficulipfi prnnbsp;cit,ita amp; deus prdeftinauerat.Prdeftinaticmnbsp;lunt fedm propofitum eius, quia ficut magnifienbsp;illos ad fid uenturos in prophetis prnciauit,nbsp;ita magnifie illosprd^ftinauerat.Velpdeftina
I. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;OJ
ri fumus fc3tti propoftS cius .1'. fecundS frmatti C S perfueraturatn inftiturionem cius. Q/ etiatnnbsp;in apoftolis operaturommit ctiam ucllciuxta eonfili/nbsp;um uoluntati$Ittit,ut nemo olriczut de fuis mcricis.nbsp;Ac fi dicatur:Cur nos magis elegrit ad officiumnbsp;apoftolatusnefcimus.fcd tamconfilio facitoa,nbsp;idcffirationabiliter prouidc,n tenaert.Namnbsp;ad hoc folcc fieri confili^uc rnabihtcrfiatiilud^nbsp;unde confiJi habetur.Et confilium quefacit oanbsp;cftuoluntatis fu.i.non extraneum.quia non abnbsp;alio accepit confiliunijfcd fola uoluntate fua.Ecnbsp;hoc confiJio agit ipfe, utfimus in seterna iia cunnbsp;tesjin laiid glore eHJ,id eft.ut in ilia uita laudemusnbsp;dihgendo amp; admirdo ineffabilemglori eiusgt;nbsp;folicet ilium gloriofum, laudabilem SC admira-bilem, nos qui ante fperauimut in Cbrijfo.i.antequanxnbsp;trfeamusadillam cleftem pacriam,poluimusnbsp;in Cmifto fpem noftram, uel nos ludi qui antenbsp;conuerfionem noftr fperauimus in Chrifio ucnnbsp;turo,priulquil]e uenilet.Iudpenim ab antiquisnbsp;temporibus fperabant in Meffia uenturo, amp; innbsp;codem fperabat Paulus antequam ad fidem no-uamconuerfus cffet.Per hoc qd in Chrifto Iperanbsp;tur,deus elfe monftratur. Et quia in co fperatumnbsp;eft ante aduent eius,conftat cum fine initio lempnbsp;apud patrem fuiflc.Nifi enim il Je fuiflct,periflcncnbsp;os qui fperaucrunt in eo,quafi fperantes in nihi/nbsp;to. Vl ad hoc forte uocati fumus,ut fimus in lau-d glori eius.i.ut per nos alij laudet gloria cius,nbsp;uel nofipfi.-nos dico,quianteq uos,fperauimusinnbsp;Chrifto:Sideo talcs fumus.utper nosalij fperct qnbsp;amp; laudent.Prius enim credidcrt apofioli qumnbsp;ctcri.
In quo Sfuosedaudifletis uerb ueri'ta^ tfs,euangeliij falutis ucftr^nquo fcre^cnbsp;tes lignt! eftis fpDpromiirionis fanJlo,qunbsp;cftpignus hredltatis noRr,in redemptnbsp;onem acquilinonis,in laud gloria; i^us
fl Qiiia fc amp; alios apoflolos dixerat uocatos, ne uideretur latenter dixiile Ephefios non efle uonbsp;catos.fubiunxit quafi dicens: Nos ante fumus innbsp;Chrifto uocati, in quo uos poftea i uocati cftis,nbsp;etfi non principaliter, tarnen per eius membranbsp;amp; eius prcepto. V ocati efiis ad fidem quam nnbsp;accepiftis ex merito 31iquo,fed ex auditu folo.qanbsp;cumaudiitis ex orc meo uerbum ueritatis, tc uocatinbsp;eftis.In hoc mult cmendatur gratia dei,qu tnbsp;lcuitei\fcilicet folo auditu receperunt.quia n in-terceffitfofm mcritum,non uis arbitrij ipfor,nbsp;fed folusaudiiuSjUtgratm in fidem acciperent.nbsp;Ideo credidiftis, quia auQifiis uerbum non falfi-tatis.ut antea in laude idolorum,fed ueritatis innbsp;prdicatione Chrii, quse eft nimia ucritate fuf-fultarid eft,ideo credidiftis,qa ucrum ef quodnbsp;dicebatur,cognouifiis. Qiiod uerbum eft euangelinbsp;um uerlt;efa!utis,ide{i, bonumnuncium,quiain eonbsp;annunciataeft uobisfaJus,idcft,remiffiopecca-torum,diufrifcario, uita terna.Et quia pof-fenc audifle illud amp; non crcdidifle, addit ; in quanbsp;cuangelio Grcredentcsftgntltiefiis,id cft.fegrcgati abnbsp;.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cc ij
O4
AD EPHESIOS
|
A in(dclibus)Jinttipnffo,cuiusgrati accepiftis.San Ausenim Ipirituscrcdcntes fignat, id eft,ab aJrjsnbsp;hominibus difternic de feparat.^a peccadseosnbsp;purgat.de ipintualibus gratijs ornat. Vel in quonbsp;Chnfto fignati eftis imagine cius,id c,uos quiculnbsp;paprkni parends deformati crads,Se quibusiamnbsp;pericratJmagoamp;fimiJicudodei.fignadcftiSjhocnbsp;cft.imagine de coformicate dei cftis imprefl.id ,nbsp;rcftituta^cultate bene operandi fecundum innonbsp;een nam Se iuftidam rcpi efentads imaginem deinbsp;patriSjlilicet infdtutione hberi arbitrij eftis im-prefli Gmilitudine dei fecundum innocendam Senbsp;bona opcra:Se hoe per fpiritum iandum,n pernbsp;lerita noftra,fide interueniente.Hoc notaun.dinbsp;cens, credetes Sec.QuaGdiceret.Quiacredidiftis,nbsp;jdeo Ggnati eftis fpiritu fan Ao.i- hoe fignum aceenbsp;piis,quo diftingueiemini caetcris.quod fpiritunbsp;fando repleti eftis, quem nonhabent incftduli.nbsp;Qui ipiritus eft promiioms,id jpromilTus deo ,finbsp;eut difcipulis faJuator praecepit ab Hierofolymisnbsp;ne difccderer.t.fed expedarent promiffionem panbsp;loc. 24 tris.Et item de eo dixit : Ego mitcam promiiTumnbsp;patris mei in uos. Vel promilfionis eft ifte Ipiri-tus.quiahis quos replet,promittituitam jtern.nbsp;hoc ideo fadt,quiaipfe efipignui Searra Secerd'nbsp;tudo noflr^hreditatif,ciu acceptuh fumus deo,nbsp;id eftjcharitas quam nobis ille fps infudit, arranbsp;cH futurx liaereditatis Pignus enim hoe loco pWnbsp;arrapoGtum eft. Pignus enim quado datur,cumnbsp;datum fuerit propter quoddatum pignus cft,pi- gnus aufert Arra uero qudo aliqua precrj par/nbsp;ticula primum datur, ut Gt Ggnum cotiusmaGxnbsp;dand.Siccharitas per fpiritum fandumdata Gnbsp;delibuSjGgn Se arra eft dandx plenitudinis iiitxnbsp;{^rpetux.HocWnim implebitur, unde arra datanbsp;cft:ne9ipfa arra.i-charitasgobis auferctur,fed adnbsp;implebitur qn fumma reddetur.Signati eftis fpnbsp;ne^,Sehoc in redemption adquifitionif,ut ultra nnbsp;dominetur inimicus uobis,lcdChriftus qui uosnbsp;fanguincfuo redemir,utpoirideat,n ut amittar.nbsp;Redemptio cm hoe loco uoeatur^mmortalitas,nbsp;qux eritper refurredion^ AdquiGtio atfami-liaritas ilia q deum quxrit.Ducet ergo nos fps ilnbsp;icinrcdemptioncimmortalitatisamp;impalGbilitanbsp;tis.f.ut redimamur aeliberemur ex mortuis.i.fanbsp;ciet nos immortales per mortem Chnfti Se refurnbsp;redionem.Et redemptio illaerit tta,ut Gt adquinbsp;fitionis,ga illaimmortalitas Ge nos adquiret deonbsp;amp;ciunget,ut ultra n feparemur uel amittamurnbsp;ab eo, fedfemper illi inhreamus SaJjillo polTinbsp;dcamur;Sc hoc in lude^ieip/iuf/cilicttut laudenbsp;musadtjiiratjone.dil^ionc.partieipationeglo-riamipnu.i,beatitudincjug.idcopofuitipGus,nbsp;utinnueretquiagequid bon habemus.adeo eft. Propterca 8C ego audiensfidem uellram qucftin domino lefu, dileionem i'nnbsp;omnes fanos, non ce(fo gracias agens pronbsp;uobis,memoriam ueflri faciens in orationinbsp;bus meis,uc deus domini noftri Itfu Chrnbsp;(li,pater glorixcdet uobis fpiritu fapientia; |
amp; reuclationisin agnitionem eius, illumi^ natos oculos cordis ueftri, ut fciatis qu fienbsp;fpesuocationis cius.f^u diuiti gloriasnbsp;hrcditatiscius in fds^qu fit fupcremnbsp;nens magnitude uirtutis eius in nos,qui crenbsp;dimus fecundum operation potenti uir*nbsp;tutiscius,quopcratuscft inChfifto,fufci*nbsp;ts ilium mortuis.Cconfiituensad dextenbsp;ram fuam in clefiibus,fupra omne princi*nbsp;patum C poteftatem SCuirtutem amp; dnati^nbsp;onem Comne nomen quod nominatur,nnbsp;. folum in hoc feculo,fcd etiam in futuro, 8Cnbsp;* omnia fubiecit fubpedibuseius, Si ipfumnbsp;dedit caput fupra omnia ecclcfi qu eftnbsp;corpus ipfius,pienitudo eius, qui omnia innbsp;omnibus adimpletur, flinuitateos Apoftolus ad ueram Gdei con-fiantiam,qu^ ab co percepcrunt de domino Ic/ fUjIcilicetCiinftum uerc efic creaturam in humanbsp;nitate,Se uerc creatorem in diuinitate, idcft.cGenbsp;uerum hominem amp;. ucrum deum. Nam ut in hc fidem eorum qux per diledionc opcrabatur, ro borarcnc Sftugeretur,gratias pro ca deo refereznbsp;bat,utipfc deus qui dederat,multiplicaret earn ec ^Grmaret.QiiaG dkat; Vocati?ftis,euangcliutn smdiftis, amp; credidiftis atque fpiritu fando Ggnatinbsp; eftis. Propterea,id eft, propter has caufas.gratiaSnbsp;ago, quia non folum uicini ueftri, fed CZ ego longe poGtus in Romano c.-trcere,audio fidemueraiM,nbsp;quaftiam famofam inuobis folidatam, quxnbsp;iam multisutconucrtantur proponiiur exemplar,quia confianteseftis in ea. Et hoc idco,quianbsp;eflin domino lep.ideft, firmitcr fundata amp; permanens in dqpnino faluatore, qui uos fiio dniomacinbsp;pauit,uoslpfaluauit.Etaudio etiam dileilionemue^nbsp;ftram redundare in omnes/nHos, id eft,charitatemnbsp;ueftram quafandosositadihgitis,urgcqd picnbsp;potefiis impendatisillis.Et itacharitatisopera^nbsp;facitis in fandos,faciunt ueftram charitatem lornnbsp;ge diuiilgari,multilji cam proponunt exemplar.nbsp;Vnde ego hxc audient, non ceffogratiits agerc deonbsp;pro oWr.quia fidem hanc ddiledionem uobis c5nbsp;tulit.Magna illiserat utilitas, quod tantus Apo-ftolus pro ill IS gratias agebat.quia per hoc diu ininbsp;tus confirmabantur amp; promouebantur in fideefnbsp;diledionc, quam nupcr accepert pracdicato fitnbsp;euangclio.Gratias(inquit)ago ,phisquaf iam ac-cepiftis, amp; orationcs facio ut quae needii habensnbsp;habere poffitis. Mcmoridueflri facio i orationibufnbsp;i!,ut deut det uobis intelligcrc qu credidiftis.fc*^*nbsp;cet ut quoFfide crcdidiftis,notitia percipcrc po^'nbsp;Gtis difcernendo.Et hoc det uobis deus domininOquot; ftri lefu Chrifti .i. deusillius que rcucrcri dcbcmus quia ciusferui fumus, amp; ipfe dominus nofter.'^nbsp;eft Icfus,id cft,faluatornofter:amp;eft Chriftus,id^nbsp;rex nofter Gue faccrdos.Hoc totum dicitur rdpfnbsp;du huraan mtur, quia fecundum humanit^nbsp;tantu eft deus Chrifti, qui fecud diuinitatenbsp;fi pater ipfius. Qiu cnira in tcporc crcauit |
CAPVT t -
jo
|
A uirginejpfc ante oa tempora delcipfogcnuerat eum. Vndc dicitur pater glori,quia ipfe Chriftusnbsp;fecund excellentj aetern diuinitaiisfuxcftglonbsp;ria patris.i.uirtus amp;pienna amp;ucrbum cius.Pernbsp;hoc itaqt quod dicit.deus domini noftri IcfuChrinbsp;ftj,oftendit ilium efl uerum homin .* amp; per hoCnbsp;quod fubiungit,pater glori,notac ilium elle uerum deum ex patris lubftantia. Et rogo ut iftcnbsp;pater det uobii/})iritum fapientMde cxleftibus ac diuinbsp;nis.er reuelationis in agnitionem dus, ut non obfcure,nbsp;fed line uelamineagnofcatiseum.i.Chri,fecunnbsp;dum quod deus eomnipotensatqjprincipionbsp;finecarcns,amp; omnia diuinitate implens.Det uo/nbsp;bis fpiritum fapiti in agnitionem eius.igt; Ipirit*^nbsp;fandura quo infunditur bominibus fapientia, utnbsp;agnofeatis ilium iuxtaquod agnolcendus eft abnbsp;his,qui adhuc in carne uiuunt, ut oa qux de illonbsp;polTuntinhacuitacognofci, cognofeatis. EtdeCnbsp;uobis ipiritum reuelationis de liumanitate cius,nbsp;ipm fand.quo reuelet uobis i^fierij humaninbsp;latis Chrifti in agnition eius, ut r^ifefte agno*nbsp;featis incarnationc eius, n per umbram,ficutil-li quifuerunt ante aduent eiusJdeo orat ut bancnbsp;Chrifti notiti det illis deus,ga fi hanc habuerint,nbsp;nulla aduerfitate feparabuntur ab As fide idilenbsp;dionc.Et dclarai confequenfer, cuiufmodi lpi-entiam SC. reuAhtionem uult ut det illis.llluminatUnbsp;(inquit) ochIo cordisueflri det uobis.i.aipedunracnbsp;ftr mentis 56 rationis faciat darum amp; perlpicu/nbsp;Um.Quod eftdicere-.Itailluminetueftram ratio-*nbsp;B nem.utpcrfpicuc remota umbra phantafmai,nbsp;aduer tat ratio ueftra quod prxmium fperetur denbsp;fidc,fcilicet uita cum angelis eterna.Et hoc cft,tnbsp;feiatisnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fit fivs uocationis eif .i.fidei eius.Hoc eft,fic |
illuininet interiores oculos uefiros,ut intelligatis quod prxmium eritpr^fide eii illis^qui conftannbsp;terin ea perleuerant,ad quod per euangelium uonbsp;cati cfiis.Vel qug fit Ipes uocatioms eius.i. qualisnbsp;amp; quanta fit gloria quam fperatis,amp; ad qu uosnbsp;hocauit:^ preciola eft fumma beatitudo, quamnbsp;adipifei fperatis per eum, qui uos ad fdem fuamnbsp;oeauit. Et ut feiatis qun funt diuitite gloriiC.i.copianbsp;bcatitudinis, id eft, qumfufficicns multiplexnbsp;^copiofa eft beatitudo illius gloriof hitreditatiStnbsp;quam frmo iure polftdebt communiter fandi,nbsp;nperfedione uirtutumeonfummati. Ift enimnbsp;diuitix erunt infanliis. Vcl tantam efie beatitudi-nemillam intelligatis,quanta eft in fandisj.qu-am ipfihabt ucl intelliguntefle. Etut feiatisnbsp;amp; quta fitmagnitudo uirtutisdus in nos apoftolos.nbsp;qum larga C copiofa ^uenit uirtus eius in nos,nbsp;utfpiritualifcientiailluftratijamp;uirtutefpirituflannbsp;fti confortati,nihil timeremus: fed iftigna autorinbsp;tte regibus amp; tyrannis contradicentes, euange/nbsp;lium ubiqj prdicaremus, SC miracula potenternbsp;operaremur,atq; cundos crrorcs deftrueremus. *nbsp;Et hxc magnitudo uirtutis dCforiitudinis qudanbsp;la eft nobis pr cxters.eft ppcremiww.i.fupcr alinbsp;Os manens.quia nobis cxcellcnriora funt datanbsp;alijs, ut SC illi poft nos ftudeant ad uirtutum al tanbsp;proficere.Efifta magnitudo tamcelfaeft in nobisnbsp;apoftolis,d fedtJirtttf,quia nos intenfius amp; firm i Cnbsp;us credidimus qum alij.Et eft defuper deo mifnbsp;fa in nos,SC hoc fcundutn operationem pottiie uirtutisnbsp;ciur.i.fecund opus quod uirtus dei,id eft,uis deinbsp;operataeft.Virtus dico potentixti.potsinomnjnbsp;bus. Vel nos credidimUsfecdumoperationemnbsp;potentix uirtutis eius.i. attendentes potente uir-tutem eiusfadam EtquuirtutemScilicet ill,nbsp;quant operatus e potenter in chrifto/ufei^ns ilium itanbsp;ut procul eflti mortuis.i. ut nunquampliusmo*nbsp;reretur, ld immortalitatis uirite permaheret*nbsp;In hac enim operationc, oftcnfa eft nobis pottianbsp;uirtutis eius.Quem Sc conftituitd.fimul fccundnbsp;animam 8C corpus ftatuit ad dexterton fitani.in po-lentiori dignitate fiia pofitum inctdefiibus, prxfe-rens ilium omni creaturx.Dextera enim dei xternbsp;na beatitudo cft,q fandis datur : ficut finiftrnbsp;ciu^ede dicitmiferia ppetua, in qua intimpifnbsp;In cxleftibus eft Chriftus, ut eius dignitas etiamnbsp;ex loco monftraretur. Et eft eti loco fupra omtientnbsp;principatum cr poteftatem cr uirtut cr domin4tiocM,nbsp;ut per hoc oftendat elfe maioris dignitatis amp;am-pliorisfelicitatisac bcatitudinis,g aliqUis fps illnbsp;his ordinibus,qm excelfior cxlis.i. fpiritibus an-gelicis fadus eft.Ifti enim quatuor ordines angC/nbsp;lorum,6c iuxtalibrum Dionyfi Areopagiix denbsp;cxlefti hierarchia numerantur afcendendo.Prin/ ipatus enim eft fub poteftatc,poteftas fub uirtii te,uirtus fub dnationc. Super dnatiohem uero cnbsp;lie ordo qui uocatur thronus^qUia deus in eo fc/ nbsp;det.Cum ergo Chriftus fuper dnationem exaltanbsp;tus dicitur, liquide demonftratur iedere in thro-no c ptre. Principatus at uocantur, qui ipfisnbsp;quotp bonis ipiritibus angelicis pfunt.Qui liibie/nbsp;dis alrjs, dum q funt agenda dl^ont eis ad c-pldadiuinanginiftega,prciptur.Ex gMbsunusnbsp;(nifi fallor)apparcs lofue, dixit fe elfe principem lo/etpnbsp;cxercitus di.Poteftates uero dignioris pi^entignbsp;intelligunturelTc qum principatus, ut SC fubie-dis ordinibus angelorum potenter prjfint, C adnbsp;diuinam conftmplationem fupericpotentercx-tendantur.Virtutes aucem dicUntur illi ipiritus,nbsp;qui uirtuti diuinx fortitudinis firmius exteris af-fimilati,ad omnia quxcunc^uoluert, fortiter p-ualent.Dnationesuero ncuptur,g nobiliflimfnbsp;in ilia cxlefti curia funi,amp; fubiedis gbufq; donai*nbsp;nantur, atq? poffidet eos ut dni. Et iper omnesnbsp;iftosexaltatuseftfecundum humanitatem lamnbsp;Chriftus,qui eft caput noftrum,ut Si. nos mcbrnbsp;eius ufqi(iiftorum focietai Si qualitatem per/nbsp;tingamus. V nde Si quod ftjpradidum cft,ut feianbsp;tis quxfitfuperemincn^agnitdo uirtutis eius,nbsp;qu operatus eft inChriftojufcitans ilium mornbsp;tuis.iSC conftituens ad dexteram fuam in cxlefti/nbsp;bus,dcnoftra refurredione intelligi pt,utquc/nbsp;admodum Chriftus magnifie refufcitauseft SCnbsp;elcuatusin cxlum, fie Si nos in fine fcculi pro monbsp;dulo noftro magnifie relfcitemur,amp;ad cxleftianbsp;fublimenjpr. Mirabilis enim amp;fupereminens4nbsp;fuper omnes alios ex toto mans magnitudo uirnbsp;tu tis in nos deo ueniet, quando inidu oculi re- , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;CG iij |
AD EPHESIOS
^dumdefunishisquim funn'neccl eHaocu-li uel osjfuccedut altj ds.i fic dc c.Ttens,ut n' tcger maneat numerus mcmbroi?i,amp;' fcdm fucccfnbsp;fionc fcmg crefcat.OIa pditWa ualt ad confirma/nbsp;deosin fide Chrii, ut credt c ueijj hoera eSnbsp;de perfefftJ]} faluicm dare credentibus.
CAPVT Jb
T uos C eflietis mortui delidis SCpfi can's ueftris, in quibus aliquando am*
5olt;
A furgemus, amp; immutabimur atep rapiemur in nu/ I.Cor.l bibusobuiChriftoinaera.SC clcmpercumilnbsp;l*Tbej?4lt; lo erimus.Qui(ut dtdum e) exalta tus e fup o-mnes pfatos angeloijz ordincs, amp; fupcactcros abnbsp;tiores.Et utgeneralif dic,Jper omnenoin.i.iiipernbsp;otnordinemuel perfonam magnaefamae SC manbsp;gni nominis.^uod ttominiiturnonfolttin in hocculo^ucnbsp;Michael Si. Gabriel,fed etum in ahofuturo,ut qult;nbsp;dam pcrflt;lt;i bcato: fpirituum maionsdignitanbsp;tis in illo clefti rcgno.quarum fama amp; appella-tio ad nos in terra manentes nunquam perueniet.nbsp;Id e, digniias eius fuperat dignitatem oim ma-ioi?2 inter ckfies crcaturas.CZ no folum fublimanbsp;uit eum paf fuper os choros angeloijt uel perfonbsp;Pamp;Iw 8 etiam omniafubKcitlubpeJihseiut. A (mili/
tudine didum e.Nam ficut q fubmiflus e, fub pedibusconcuJcatur,etconculcanti refierenonnbsp;pote, c o:a imgio et poteati Chrii fulffedanbsp;iunr,etiili contraire non ualent^ Omniafubiecir,nbsp;et ita ut nt ib.i.inferiora. Aliud fub,nott ominbsp;mod ibiedtonjicilicetquod nec audeant.necnbsp;point ctraire impio eius.Per pedes em intelliginbsp;mus humanitatem eiustquia cut pedes funt infenbsp;rior pars corporis nori, c humanitas einferi'nbsp;or natura Chrii. Diuinitasem fuperior naturanbsp;eiuse.Etharc fcientiadefuturoaccipieda e,qnnbsp;in die iudicij omnes cognoent fe iubiedos ei,nbsp;alt] recipido praemium uitx, altj patiendo fnlannbsp;mortis seternx.CZtppiMdnm,qui tantus d tarnnbsp;potes t3in(]?fublimatus e, dedit no ex merito nonbsp;firo, fed fola fua gratia CitpHtpiper omnia bona uir- tutccdc/tx.utipfecaputamp;fonsenetomiumbonbsp;noi]t ecclefiac.ucl fupra omnia membra ccclesc,nbsp;utip maiorum SC minot fideliumcaput eet.
nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;V?1 ficut in alijsfcris habetur,lupra oninem ec-
clefianudxoijj fcihcetatc^entilium, ut nullus ad ecclefiam pertineret,qui nunc caput n habc-rct.f'^cut oa membra humani corporis regu-tur capitc.i.uifus, auditus, guus, odoratus :nbsp;taduSjita osfpalesfenfus ecclefi funt in Chrinbsp;flOjUt in eo uideat deum,amp; audiatierbum eius,nbsp;Pfdm.}).nbsp;nbsp;nbsp;guet qum iauis e dtanainus.Codorem no
titi eius attrahat,Sd fpiritualif eum tgac,dics; pp. Mihiauteadhjcrerc dco bone.Quilonge alifnbsp;' ' e caput eeelefi, qum princeps aliquis caputnbsp;exercitus, quia ilia efl corpus ipus. Vn enim funtnbsp;fponfus C fponfa.utcaput Sc corpus.Ecclefia di-co.pleniwdoeiw.i.plenarium corpus eius. nullumnbsp;enim membrum deefiibi, quod loleatcffc in hu-mano corpore.fcd liint ibi gqpuidt al^s^ft ocuh:nbsp;funtqminirt.ut manusJuntgloquuntucrbunbsp;ialutiSjUt os,5d fic caetc^mebra.Qlii Chriflus adnbsp;impleturnoinfc,quia ficplenusefiSC ptrfedus.utnbsp;non poit augmtari,fed inomniius fideJibus fuis.nbsp;Etqd adimpletipfe in eis i Omnia bona quae luntnbsp;in eis.i. charitas,humilitas,patictia,caflitas,Sdhisnbsp;fifia.H.Tfceni oia Chriuseineledis fuis.Et dnbsp;hc augent in eia Si. multiplicant ufqj ad plenitunbsp;dinc,ipfe nimii^t adimpleineis.Qui in futuronbsp;felicif adimplebit in ipm, ut fitdeusoiainomnunbsp;bus. Vel adimplet ipfe nunc oia in oibus.du mc-bra eius quotidtc /ccdum quantitate pr^geiut:
bulaftts fecundum feculum mundi huius,(ic cundum pn'ncipcm poteftatis aeris huiusnbsp;fpiritus,qui nunc operator in filios difftd*nbsp;lt;*ti.In quibus 8C no.s omnes aliquando connbsp;uerfati fumus,in defidertjs carnis noftrx fanbsp;ciente.s uoluntatem carnis C cogitations,nbsp;(. eramus natura filq ir ficut Sf cteri.Denbsp;usaurem qui diucseil in mifcricordia,pro*nbsp;ptcr nimiam charitatem fuam qua dilexienbsp;nos,cuif) oMhus mortui peccatis,conuiui*nbsp;ficauit nos in Chrifto,cuius gratia eRis fal*nbsp;uati,lt; conrefulcitauit f confdr fecit innbsp;cleftibusin Chrio fefu, utoftenderet innbsp;feculis fupAuenientibus abundantes diuitinbsp;as grati fu in bonitate fuptr nos inCbrinbsp;% lefu. Gratia enim eftis fafuati per fide,'nbsp;K hoc non ex uobis. Dei enim donum eft,nbsp; noncxoperibus,utnequisglorietur, Ipfi*nbsp;us enim fumus falt;3:ura,crcati in Chrifto le*nbsp;fu in operibus bonis,qua: prparautt deus,nbsp;ut in illis ambulemus.
^Ingredit Apofiolus difluadereet fuperfluas oudere caruales obferuantias, quas pruidebacnbsp;fore introducds ab h^eticis. cmemorat etinbsp;priora mala, ut in bonis qu prius percepcrf,nbsp;humilict.ct cert fit,ga fi hc inimicis data funt,nbsp;multo magis ampliora dabunt amicis. Ne em innbsp;tumore ex bonis erigant, oidic de quo ftatu adnbsp;t dignum uocati funt, dicesomia bficia eis uelnbsp;apoolisuel toti humanogii, per folam deigranbsp;tiam ee data.Litcra fic ciungit:Sufcitauit Chrinbsp;ftum mortuis,et ad dexter fu elcusuir,et uo8nbsp;quoep conrefufcitauit Si in cleftibus cfdercnbsp;fecit.Scd ifiudinferius ubi dicir, deus at g diuesnbsp;efi,ideointerpofuit,ut diiruaderetcarnalesobrnbsp;iiantias,amp; illos humiliaret ex recordationepr/nbsp;cedentiS culpaijt, Ac fi diceret : Deus corporali^nbsp;fufcitauit Chrift mortuis, Cr uos Ipiritalif cuinnbsp;CO refufcitauit ab interna mortec,mf/?ftit ntortutnbsp;in anima deliUisnbsp;nbsp;nbsp;peceatis ueflris. Sicut cm iufiiti
e uitaanirftie,fic pdm mors cius.Deli nnub li uolt accipe fedm cfcnfum mal uoltatis,^nbsp;plt;Srnfc3racxecutioncopis.veldelilt;S,qn aligsnbsp; facere negligit qd deo pcipit; pdm,qn pfum**^nbsp;agerend phibctur.Vosmortuosdclidis SCpc^nbsp;catisgratia dei uiuificauit. Hoc multum ualetanbsp;difiitafionccarnali obferuantiat; ga fi de mor-'nbsp;te anim; ad uit n tllis obkrutijs,fcd gratia dunbsp;ce perucnerc, n e ratio ut po accepta uit hisnbsp;indi'scjtnttMQrtwi ratis, quia d
CA PVT
A connerfioncm ucftram rfwtMit/iinillisdcliftis SC Peccatis. Et ambulaftis in ilJis de aJio ad aliud,fe/nbsp;rundum eulumhuius mundi.i. fequendo amp; inutandonbsp;fecuiares homines iftagnundana appetetes. Velnbsp;Secundum mahtiam fecuh huius mundi, qui to-tus in maligno pofiius eft,ambulaftis.Nam fupcnbsp;normundus.i.regnum cloi?:, habet aliud fetu-l in quo rgnt iuftitia. Vclicquud hoc lecul,nbsp;quiaficutin hoc feculo fuccedit tempus report, .nbsp;haferaperin uobis iuccedebat pdm p: SC itanbsp;coparabiles feculo fuiftismctinuata leriepcto-rum.SccuIo dico , huius corruptibths SC caducinbsp;mundi, cuius fedatores diuerfis ujtijsalduc cornbsp;gt;Umpuntur,iS cito deadt in mtcritum. Nec fonbsp;lummfccdum hoclecqiumambulafhs inuianbsp;*nigtatis,fed etiam jecundum principem potefiatis arifnbsp;Jttfw,idcft,lecundumquoa luadebat uobis prinnbsp;ps,qui in hoc acre poteftatem habet uelmfidcnbsp;les tentandi,uel ipfum cmouendi-Secund huenbsp;iniquitatis principem ambulant, qui lecund uonbsp;luntatem cius peccant. Qui eft prm^s potefta*nbsp;tis aerie,quia pnneipatur cxercKui dmonum,gnbsp;funi poteftas acris^quia poflunt in eodifcurrcrc,nbsp;amp; fuggeftioncs hominibus miniftrare : uel quianbsp;ipft latanasinhoc eodccaliginofo a^,uicino ternbsp;ris.potcftatc habet(ut diximu)uolitandiad fua-dendum malajifiuc cemroouendiahquoties tern
Ijj nbsp;nbsp;nbsp;peftates ad incmoda homin, ficut fecit
O.! fum lob.Et quis eft ifte princcps''gt;irj.j.non car nalisfubftantia,fcdgt;ncorporca. Per hoc quoqjin nbsp; nuitur, quia multum crant inpeccatis, qm fps,nbsp;(id ,rcsinuifibilis)quoneKicbant caucrefibi,nbsp;OS impugnabat-Periculofius eninyropugnaturnbsp;homo re inuifibili uifibili, quia fi hoftem uidenbsp;ret.P-bi fortafie caucret.Qi fpGs pperrftHr in filiof dinbsp;fidenttte, id ,in illos q uunt lerttrc carnales ob-leru3ntias,qui diffidunt de Chrifto, rfon creden-tes eum fuftkere ad iuftitiam c falutem, nifinbsp;Carnales obferiiantiasfuperadtjciant. Ob hoc dinbsp;cuntur fill] diffidcntix,quia diffidentia infidelita-tatis genuit cos in tali crrorc.i.fecit cos diffidere.nbsp;Inquibusoperatur diabolus ut diffidant aChri-fto,amp;: carnales ccrcmonias quacrt iwc.ipoft adnbsp;Uentum Chrifti,qui ucra lux eft, C umbram uc-tei^obferuantiaijjexhihitioncueritatisrcmouit.nbsp;Ac fi dicaiur :Qudoquidem malignus hc opc/nbsp;atur.cti poftq ueritasapparuit,id,opusilli-useft adhuc facerc diffidere, uidetc ne forte uosnbsp;difiidatis.Et hoc ualet ad propofitum. Namfinbsp;adhuc tanta ac tali multiplicitate peccatolt^ irretinbsp;hcrant.liberati funt fola grati3,n carnalibusobnbsp;h:ruantt)s,patet quia poft liberationem ftipcrflucnbsp;cas icncrent.Vel in filios diffidentiae|kl eft,inillisnbsp;lt;]ui propter fua multa pcccata diffidunt de aeternbsp;lisbonis, delperant dcfalutcfua.operaturdinbsp;abolusnunc,idc,pofiquamdemanueius crepti nbsp;fucrant. Vel ideouocanturfilij difiidentiac, quianbsp;de corum iute dilfidit mater ccclcfia, confide/nbsp;ransincisoperationem nequiffimi fpiritus. Nenbsp;autem uiderentur Ephefij ideo fuifle tarn graui-ons irretitt pcatisnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;carnbus Qbferui^'s
.11 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;507
nonftuducrant.oficnditctiamferuentcs illis cc Q rcmonijs fimiliter implicitos fuilic peccatorumnbsp;multitudine. Et hoc eft; in cjMi'amp;Kdelidis Si. peccanbsp;tis non folum uos,qui non habetis carnales obfernbsp;uantias.fed CZor qui illas euftodiebamus, amp; illinbsp;qui modo funt tanti apoftoli, nos inquam omnesnbsp;conuerftti funtus.ide, per omnia genera uitiorumnbsp;uerfati lumus aliijuando.i. ante conuerfionem no-ftram in defiderijs cdrnis noftrie .1. in concu^ilcentfjsnbsp;eius.Et eramusfacienteuoluntatem cdrnif-hoperec5nbsp;plebamusquod carnalitas noftraexigebat fecunnbsp;du libidine amp; crapul3,amp; caetera qu ad dcledtatinbsp;one carnis attint, cr uoluntate cogitationum facic-bamus.fccudum iram fuperbiam amp; ambitio/nbsp;nem Si cterauitia,quin corde funt,amp; non innbsp;delelt;?latiecorporis.Si uero carnisnoftrsefic le- Locuob-gar,ica dico nos fuiffe in deliiSis, q manebamusnbsp;n dederijs carnis noftr.i.inuehemtia cocupi/nbsp;feet if miniiirat carne, plus uoluit in defiderijsnbsp;notarCjC^ ccupifcetiam.i. multiplic amp; oriimonbsp;d uehemtiam ccupifccti qua gleg incurie/nbsp;rc.Vnde Romanis aii;C cm eflemusin carnetnbsp;paflespeccatotj qug leg fuht,perabantionbsp;mcbrisnoftris.EtitiPeccat gmandatopera lldcrtf*nbsp;tefrinmeom ccupifctiam.Et,pptercademanbsp;ledido mortis uenites,erdinutlij irne.i. filrj ultio/nbsp;nis,filij gchnjd hoc nd(ttr4,id ,orioinali peccanbsp;^,cut quot; Citteri qui legem non acccpcrant. Namnbsp;cum ira deinafcQtur osmortales , Si peccantenbsp;primo hoiCjUiti ^p natura inolcuit.Scd g deigranbsp;lia nonnulli de filtjs ir fiunt filij adoptiis.qd gnbsp;leg n ualct fieri ;idcolt;]5 ludi carnales licet habenbsp;ret legem,nihilon!inus filrj ir manebt ficut na-ti fucrt, queadmod Si cteri populi terraijr gnbsp;fine lege crt. Er g hoc uoluit it]|^uere, leg mbinbsp;pofl ad peccatorum alleuiationcm, cuiii ipG gnbsp;obferuabant lgaliarcepta, debiii clfent irnbsp;dei, ficut Si ali) qui mandata Icgis ignora^nt.nbsp;Hoc enim de lege fola fine adiciione gratis dienbsp;tur.Quod totum ad graticommdationem uanbsp;let, Sc fie ad cWrnalium obiruationum deftruefti'nbsp;onem; quia c eflent^nortui multiplicitate peccatorum,feruiedo cti illis ceremonijs, gratia deinbsp;eos cuiuificauit,quod lex faccrc n potuit. Vosnbsp;eratis mortui,amp; nos fimiliter,amp; eramus ex natunbsp;rauitiaia filijir:feddeus^uidiueseflinmi/ricordid,nbsp;quoniam fccundumlargas milricordi fu di-uitias oa peccata Coriginalia et atualia g baptinbsp;fmum rcmifitjutubiabundauit pcccatum, fug- Row4ynbsp;abdaret ^atiapropternimiamchardttitj fudm erganbsp;nosfum%).i.orhium fcnfumfupcrant,cipfefnbsp;ii fibi coternumfacciftincarnarietmori, ^uanbsp;dilexit nos deus,cumeemu'piritaht mortui peccdtis,canbsp;uiuificauit nos in Cbn/fo.i.uiuificauit no.s c Chriftonbsp;lcdm remiflion peccatoi^,et innocenii atq? uirnbsp;tut ciiimmation;hoc eft, ficut Chrifto gpetuinbsp;lat uit in terna beatitudine attribuit,fc nobisnbsp;largitus uer uit innoceti amp;iuftitif.CwiChrxnbsp;fli gratta uos Ephefrj de alij gcnksfaluati eis,Gcucnbsp;et nos fecdhd rcmifloncm, et innocentiam et iunbsp;ftiti.EhionfolconuiuificAUic nos,fed etiam cort-c iiq
!
-ocr page 336-*
5oS nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;AD EPHESIOS
A refulcitauit.id eft.fpe cuna Chrifto iam refufeita-uit,ut quemadmodum Chriftus eft refufeitatus, Gc nos pei certitudine expcAcmus refufcitdos.nbsp;ez etiam fecit nos con/eiiere,id eft,fpc cS Chrifto fcnbsp;dere Ut indices in terna beatitudine, amp; hoc i clt;elenbsp;locis.uel intercaclefteseiTcntias. Infcifioncnbsp;enim dcGgnatur indicium, ga federe folet qui iu-dicat.Faciet ergo nos federe cum Chrifto,quia fanbsp;cietiudiqjrecumillo. Imo cum co iam nos refu-feitauit, SCcumeo federe fecit in cleftibus, quianbsp;quamuis corpus noftr um nondum ibi fit, tarnennbsp;fpes noftra iam ibi eft.Et hoc totum in chrifloleft,nbsp;id cft,in pottia amp; uirtute Si gratia eius.Hc oianbsp;multum ualent ad inttionem,quia cum hc uninbsp;uerfa det fola diues gratia,fruftra poft hc inducnbsp;tur carnales obfcruanti.ldeo fua pr^deftinatienbsp;Si noftra fpc nos fecit iam cQnfedere, ut oflenderetnbsp;infeculisuenientibusfuper ifta temporaliafecift ,idnbsp;cft,in feculisternitatis ,uclinfeculis qupoftnbsp;nos in hoc feculo uenient,abundantes diHitias,id eft,nbsp;ternam beatitudinem , quadco diueserit,utnbsp;ibinullarc quisindigeat,ueldonationcmbenefinbsp;ciorum fuorum abundanter diuitc Si copiofam.nbsp;diuitiasdico gratine pue,ided, propter gratiam funbsp;datas,amp; hocinbonitateiisa, noninconfiderationenbsp;meritorum noftrorum,quoniam mclior cftmifenbsp;PpIiM.S ricordia eius fuper uitas.Et tantcius diuiticrtnbsp;fuper nos.id eft, multo maiores qum digni fumigt;nbsp;acciperc.Vcl Riper noscrunr,ideft,omnem intelnbsp; ligenti noftr capacitatem exuperabunt, quianbsp;1 Cor tnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;erunt.quas ncc oculus uidir,
nec auris audiuit,nec cor hos excogitauit.Tant cm dabitur, quantum mens inucftigarc non po-left.Quisenim intelledus capere fufficiatillafupnbsp;gt;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;n# ciuitatis quata fint gaudia, angclorum cho-
risinte?e(re,cumbcatiirimi^fpiritijbus grati con ditoris affiftere, prfentem dei uultum ccrnerc,nbsp;incirgjnfcriptum lumen uiderc,nullo mortis me-tuafhci,incorruptionis perpetudono Ixtari^Etnbsp;hxc omnia dantur in Chrifto lefu,id eft,in potentianbsp;Si gratia Si largitatc Chrifti.Ad cjid igitur poftnbsp;hc carnales obferuanti ifiducertur'iVcre granbsp;tia dei largas habet diuitias , nam gratia eius eftisnbsp;faluati Si mundati pdSjS hoc perftdem,ideft,finbsp;de intcrueniente,quia credidiftis uos gratia poftenbsp;faluari.Et tarnen hoc non eft ex uobis, fed ex uocan-te dco,quiaex auditu euangelf) accepiftisfidem.nbsp;Dei enim donum eft ipfa fides, uel uocatio ucftra. Sinbsp;non partim,fed puredonura dei.quiaMonexopertnbsp;bus ueftris,id eft,non eft ibi admixtioojjerum. Htnbsp;MC quis glorietur quod fidem habcat ex ogibus.uelnbsp;fine gratia faluatus fit ^oprijs operibus. Hic ui-detur Apoftolus innuere quod de operibus iftinbsp;gloriarcntur,non de gratia dei. Sed illc maximenbsp;uult de fuis operibus gloriari,g per carnales ob/nbsp;feruantias fidem amp;iuftitiam petit.ucl fc accepifl nbsp;putat Et uerc gratia faluati eftis,non ex operibusnbsp;ueftris,quexuobifipfishabetis, fed tantum hisnbsp;opcribus,in quibus uos deus fecit,id cft.formauitnbsp;Si creauit.Et hoc eft : ip/ij enim fumus factura Si nosnbsp;Gene.l. Si uos,oreati in Chrifto lej in operibus bonis, n in ills
creatione qua homines fa Al fumus, fed ea de qua nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;j
illediccbat, qui unqjiam homo erat. Cor mun- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;!
dumcreainmedeus.Etapoftolusiftenouamcre C. aturam alibi laudat.FaAi*rgo fumus amp; creati innbsp;operibus bonis, quia reititutione liberi arbitrijnbsp;data cit nobis libertas bene opcrandijd eft, faAinbsp;fumus habiles ad bene operandum. Et hoc fa Au ,^2*nbsp;eft in Chrifto lefu.id eft,ingratia eius.non in me-rito noftro.Qg opera bona deus prdeftinandonbsp;priepdrrfKiprueniens arbitrium noftrum.Omncnbsp;nanq; bonum gratia dei fumit originem ? Et itanbsp;praeparauitjKi in iliij umbulcmiis,id ,^moucamurnbsp;i proficiamus de bono ad melius.Et gahis mo/
/ dis nos faluauit, manifcft eft nos gratia eiusefl faluatos.Et ft gratia eius fumus faluati,tc fruftranbsp;carnales obferuanti fupcrinduccntur.
Propter quod memores eflote quod al quando uos genres eratis in carne, qui dicinbsp;mini pfpuy'umab eaqudicitur circunlt;*nbsp;cilo in emit manu faa, quia eratis illo innbsp;tempore fine Chrifto alienati conuerfati*nbsp;one IfraeljC holpites teftamentorum.pro*nbsp;miftionis |pem non habentes Si fine deo innbsp;hoc mundo. Nunc autem in Chrifto leftsnbsp;qui aliqudo eratis Iong|fai eftispronbsp;pe in fanguinc Chrifti.
Contukrat ludos 5gentcsq?utriq fuiflent
ftib pA. Nuncoftendit genres fuiflindigniores Si. improperia ludorum perpeifas, utmqua Unbsp;les ludis, magis fincobnoxi}grati dei. Ac finbsp;dicat : Quandoquidem fa Aura dei efiis, creati innbsp;operibus bonis, ergo nolite obliuifci de quantanbsp;uilitate uitiorumadquantam fubiimitatem uir-tutum deus uofpromdtiit, ut maioremgratiarSnbsp;a Aionc ci referatis pro ttis benefcijs qu uobisnbsp;contulit.EthocfiiPropfer^iiodjid cft,quia de manbsp;lis uos eripuit deus Si bonis ditauit.e/lofe memovetnbsp;qud (tliquttndo,id eft, ante conuerfionem olim uoinbsp;trlt;(ti$gente,ideft,qualcsgenitifueratis:necfolutnnbsp;fecdum originem,fed etiam in C(trne,id eft,fccu-dum carnem,hoc eft,fccundum carnis uolunta-tem 5Ccarnis appctit,quia faciebatis omnia qujnbsp;carnis uoluptas fuggerebat. Vos dico, quiintannbsp;tumeratispAreSjUtpcccatricegente ludacoi?nbsp;defpicereminijObijciente uobis uos eife prputi-um,id eft,prputiatos.Et hoc e:^uidiciminijid ^,nbsp;qui uocamini hoc nomine opprobrij, quod eftnbsp;prlt;epiittuw,quia icundum illam partem uiri nUquot;nbsp;gis addeledationem carnis incenduntur. Si libinbsp;dne punguntur atqj immunditia polluuntur.nbsp;hoc ai Ci plfbe,^- pAs eft plena, fed tarnen dic^nbsp;tttr ucre elfe circuneio in carne,non in Ipiritu: Si tndnbsp;nufati,non deo.Sola nanqj caro amputabat,nunbsp;cordis praua cogitaiio. Etmerito defpidcban*nbsp;ni,quia eratis illo in tempore in nequitia notabili, nt,nbsp;Chrijio.id cft,Gne Chrifti fide uc notitia. Et cra^*nbsp;alienatiSi ep^riticonucrfationeifracl,ideft,iuda'nbsp;ci populi,quia dedignabantur uos fecum habft^nbsp;re.Et eratis tefiamentorumho/}iites,id eft, G gs
|
CAPVT ucnjebatad iudaifmum, ut hofpcs aducna ac* cipjcbatur in legc,amp;uilis inter ludscos reputabanbsp;tur. Legem dicit pluraht leftamtajjpter multiplices ^miflones I'uitcultonbus fadas, ga innbsp;lieten teamento ciinebatur nouum. Vos diconbsp;0 bahntet ante /}vm promiionit.i. de nulla promifnbsp;GoneIpertes,ganec ca Ipcrabatisqux^miflanbsp;funi Abra.nec ca quaf^mifla funt Dauid uel cnbsp;teris patri bus. ez ideo n erat uobis Ipes illius dnbsp;uinj^miirionis.ga erasfine tJeo.i.Gne deipatrisnbsp;notitia in hoc mundo tam malo, qui totus in malinbsp;gno poGtuscft. QI nunc dicit,Gnc deo.i.Gne deinbsp;patris agnitionc C gratia,hoc ,qd dixerat, Gnenbsp;Chrifto.i. Gne Chrifti notitia amp; gratia; ga quifgs*,nbsp;ignort patrem,ignorac iC Gii;ucl quilquis nonnbsp;habet Glium,necpatrem habet:amp; qui unum ha-bcqhabet SC alium. Olim tales fiiiftis, fed nunc.i,nbsp;poft acceptionem gratix in chrijlo ie(u.i.in potennbsp;lia dClargitate Chrifti,twqi aliijuando.i.ante Chrinbsp;fti conuerGoncm cratis longe d^non corporc,nbsp;fed corde SC mcriiis,frtdteif ci pw^ftel oibus funbsp;pradidis gbus lge eraiis,amp; hoc infanguine chrinbsp;fii.i.in ui effuGonis fangumis Chi ii.llJe enim fan*nbsp;guis tantefficaci fuit.ut p ill hxc omnia poPnbsp;lent haberi. Qui niG emanafret, ni t prdidoijenbsp;bonoRt nobis contigiiret. Ortinia hxc accepiltisnbsp;c in potetia lEhrifri lefu, t in efiFicacia fuGnbsp;guinis eius,amp;n in carnalibus obfcrutijs. Sinbsp;go tuncc tammultiplicitcfletisremoti dco,nbsp;Ut notatSe, nindiguifiis carnalibus obfcruan*nbsp;g tijs,fed fola gratta faluati eis in gratia amp; languinbsp;iieChrifli,t5c multo minus m,c l rcccpiis uenbsp;ftr faluation. Solus italt; Chnusniobis tenennbsp;dus firmif C amandus,g uos de rcismaliseripunbsp;it,amp; Hebrxis fidclibusjiares amp; Ibcios fecit. Ipft enim eft pax noftra, quifecit utra* queunum , 6C medium patietem maceria;nbsp;foluens inimicitias in carne fuajcgem mnbsp;datorum decretiseuacuans.ut duos coudtnbsp;in femetipfum, in unum nouu hominc,fa*nbsp;ciens pace, uc rcconciliet ambos in uno cornbsp;pore deo per crucem.interficiensinimicitinbsp;as in femctipfo. Et ueniens cuangelizauicnbsp;pacem uobis, qui longe fuiftis, f pace hisnbsp;^i propc, quoni per ipfum habemus ac*nbsp;lt;:ctrum ambo in uno fpiritu ad patrem. S Verc fanguis Chrifti uos dco pximos fecit in Ifraehtis atqjtcamcto amp; pmifionibus, quianbsp;ip/ Chrius paxnoftra.i,i nos deo amp;angclis pa-'*Gcauit,amp; g ludaeos dd gentesdiuerGsritibusdifnbsp;^Ofdtes fecitin Gdc concordes. Pa^tn pacatosnbsp;f^cit.Gcut iufiitia iuos.Pax nora ipe efi,qHtwr4nbsp;5gt;ffcitunui ludaicum populum amp; gcntilemfe-^iiunanimes inGdc Cculturauniusdei amp;mori nbsp;^ns-Et qu hoc feccrit.fubditur: Medium parietemnbsp;^^^^be/liftns, Parictem intclligituocare circciGnbsp;ne,q diuidebat ludaic populum gtili. Sicutnbsp;mdius diuidit locum loco,ita circ/nbsp;110 fcp^r^b^f populum populo.Qui paries in |
.II. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;09 aduentu Chrifti fatSa eft maceria,quoni circci C Go qu.-v ante eius adutum euacuari n poterat,nbsp;pofte^ ipfe uenit.facile fuit ut deflrueretur.Maconbsp;riagppc qGmacralriesdicitur. Eltern macerianbsp;congeries lapid, ubi nuUa cemti coHigatio eft,nbsp;qux leui puifu ruina patitur. Paries at uocaturnbsp;ferieslapidumccmto colligata Si cftrida,qunbsp;deijci non eftfacilc. Sic circunciGo prxccpto dninbsp;frmataufqj ad tempus corrediis, nq|) poteratnbsp;euacuari; ld tempore corredionis uoltate deinbsp;debilitata.ruinxfubicdafuit.Et bene poluit, folnbsp;uens pariet; quia circunciGo qux ante adutumnbsp;Chrifti ligata erat ligamine prxccpti, in aduentunbsp;eiusfoluia fuit.nulloi prxccptoe cogenie Genbsp;ri.Nec Ibl circciGon foludo fecit utra^ unS,nbsp;fed etiam iblucdo inimieitiof in carned.lnimicitiasnbsp;uocatidoJolatn.ludaicusem populusinimicanbsp;bat Aquot; gtiliidolis frujti,CgennJisIudaicoidonbsp;la contemnti. Et rede uocauit idololatri inimtnbsp;citia.s,amp; n panetcm.circunciGonc uero pariet.nbsp;CircunciGo cm ante tepus corredionisfueratinnbsp;xdiGci legis iuftitix.quia pceptum erat in lege,nbsp;ut circunciGo Gei errat idololatria nullo m un^nbsp;jn diGcio dei fuir, quia ftmp deo contraria fuit.nbsp;DeftruxitinimicitiaSjamp;hocin carne fua.i.p incarnbsp;natiem fu.fcilicetquia incarnatus eft, ideo euanbsp;cuata eft idololatria. Poft;^ cm carn alTumpGt.nbsp;lt;lifcipulosclegit qui dodrina ucritatis genres illunbsp;ininarct.Et pprie did ,folusidololairi,quianbsp;gtilibusaftrida amp; ligata erat uinculo ufus. VcJnbsp;obftacul Icgis uocaf paries, ga legales obfcrua Dnbsp;tionescrtquaquidparies diGungsgtcs lunbsp;dis.Paries dico macerix.i. qui facile deftrucretnbsp;ucnitcgratia.Erat at mdius hic paries.ut neufnbsp;populusalteri ccordaret.StBcm hoc pric, nbsp;er t inimicitiXjira ^nuidia inf eosJdeclj deftrunbsp;endus erat,ut inimicitideftruertur.Et hoc fa-d in carne Chrifti affumpta uel immo(^a,quinbsp;in carne appars,ct mortuis refurgcs.ocm legnbsp;ceflare fecit :et ablato omi obftaculo et dillnGo.nbsp;nc,utr(;ppoful in lia Gdc ciunxit.Vel pariesnbsp;eratobfcuritas legislt;rprophetai2, obfirus no-bis ui uitx,et mediS fe inf nos et deum obricics.nbsp;Chrius carne et paffic fuaibluit medi parietnbsp;et maccri.i.obfcuntatem uetei^^phetaEr,ec osnbsp;antiqu legis apuit lcramta,et dilGpataincednbsp;di difficuliate,ui oculisom reUelauir, ut g uultnbsp;ad dcpgerc,nulloimpcdiaf obice.necobicuritanbsp;liscaligineterreaf. Vn coincruccfpmcmittennbsp;tc.uel p feiflum e medi, et fandafandoijtnbsp;obus patuertddcmem GgniGcai illu d uel, qdnbsp;et ifte paries.Scd etinit^citiasquxinf nos et deum cranr,foluitjn carnis fu facriGcio Chrius.nbsp;Et hxc oa fcci{,euacuant.i. deftruens et adnihilsnbsp;legem mandatorum .i. aliai^ carnali obfcrua ntiai^r,nbsp;prxter circunciGonem, ga de ilia iam didum eft.nbsp;Et bene carnales obferuantix dictur mandata,nbsp;ga non ert ftabiles.fcd mutabiles: Gcut ilia quxnbsp;mandtu^polTunt etfolent pcrmutari.Euacusnbsp;dico.ct hoc fuis decretis .i.impmutabilibus ftaiu*nbsp;tiSjCX rationc Grmiter fadis,f(;i]icet prxceptis no |
510
A ui teftamenti.cui fuccedi't aliud teftamenium.Dc crium folemus dicerc.quod deocftratum dnbsp;autorizabile,u[ non fit fas illud permutari. Quianbsp;ergo ilia erant mandata.id efi, tranfitoria, amp;(. ifianbsp;dccrcta,ideftjftabilia, meritoilb.id ft,carnalcsnbsp;obferuantix cuacuantur iftis,id eft,prxclt;ptis nonbsp;ui teftamti.Vbienim baptifmum amp; fidem fua-det nouum teftamentum, ibi euacuaturfecundSnbsp;carnalesOtremonias uetus teftamentum .Et hocnbsp;tot/cilicet foluere inimicitias, uacuarc legem,nbsp;fecitipfe,utduos populosprius per legem diuilosnbsp;co?Mlit,id eftjconiungat intantum,ut eant ambo finbsp;mul infemetipfu/n, id eft, in Chhftum, uidelicet utnbsp;ambo tendant paritcr in unum nouum hominem, qui funt per CHRIST VM et fiant, cur amplius car/nbsp;Chriftus eftjUtunitatem 8c nouiiatem in ipfo hanbsp;beant,amp; conforraitatem eius fimul teneant. Iplenbsp;dicOffiuienspiicem inter eos deftruAis inimicitrjs,nbsp;ut alius no inqetet alium ,fed diligat ut fti^um.nbsp;Pax enim, id eft, remotio inquietationis.efr granbsp;dus quo pcruenitur ad unionem diledionis.nbsp;Quod dicit/acicns pace m,diucrfum eft ab eo ^dnbsp;fuperius dixit.lpfe eftenim pax noitracquia illudnbsp;dcclaratcum clTc ipfam pacem,qu pacificat difnbsp;cordantcs:hocautem quod dicirur.facienspace,nbsp;nott ilium efle mediatorem amp; autorem pacis.nbsp;Etiterum adaliudponitur.Nam illud,ideft,eirenbsp;pacem,ad hoc ponitur,utdemonfirct illosqlonnbsp;geerantjfaAoseffepropc in Chnfto lefudacKi*nbsp;uero pacem,ad hoc,ut oftedat quo gradu ad chanbsp;ritatem perueniatur.Et quod dicit.ut duos codainbsp;populos in femetipfum,diuerliimcftab co quodnbsp; pofuic,quifecit utracj; unum,quod intelligimusnbsp;I'cdm fid.cdere at duosiniemetipm, accipi-mus fecGdura charitat .Oftenfo itaq; quomodonbsp;Chriftus utruni^populum fibi inuicem coniun-xit,uuft confequenter oftcidne quomodo utrfi/nbsp;cp rcconciliauit deo.Quafi dicat :lta coniunxit dunbsp;os in^Rnetipfum, ut reconciliet deo patri ambof po/nbsp;fitosw unocorpore Chrifti,quod ecclefia. Et hocnbsp;fecit percruceittjid cft,cruxfuii uia ^ua pcruentiinbsp;eft ad reconciliationem.Nifi enim Chriftus fe honbsp;ftiam patri obtuliflet in crilte, noftra reconcilia-tio ad deum faAa non fuiftet. interficient inimicitititnbsp;in/metipfo. Ac fi dicatur;Cum per crucem nos renbsp;conciliaretdeo, non fecit hoc per crucem quamnbsp;alius pafiusfitTed ita,utintcrficerct,id eft, dele-ret inimicitias quas deus iufte culpa primi parennbsp;tis C noftrorum rcatu peccaminum in nos habenbsp;battdC hoc facerct non in alieno corpore, uidelicet prophet uel apoftoli, fed in fenfbt^fo. Ipfenbsp;enim pro nobisdeo fajjsfccit,fuftinendopafllo-nes opprobria uice n8ftri,quas nos mcrito panbsp;li debercmus.Et quia per eum inter nos amp; deumnbsp;fada eft rcconciliatio,fruftra igitur poft hate ob-ftruabuntur carnales ceremoni. Efnon folumnbsp;pacem fecit in cruce.fed amp; antequam cruc afe-dcret,enief,id eft,in came apparens, eK4ngc/i?:t-uit p4cem, id eft, bene nunciauit orc proprio uobitnbsp;gcntilibus,^tti longe ab co fuifiitjd eft,r4ceiriftis innbsp;idololatriam.de pacem bit quiprope erant,id eft, lu-daeis^quiii unura deumcolebant. Hanc enim pa-
AD EPHESIOS
cemeuangclizauit,cum dicerct: Alias oues ha/ beOjamp;c. ufipjde unus paftor. Et item: Nemo uc-nit ad patrem nifi per mc.Iure enim paeem nobisnbsp;ad inuicem nGciauit amp; ad ftum, quoniam per ipfuntnbsp;habemus (tmbopopuli acceum,id eft, facultatem ac/nbsp;ccdendi ad deum patrem,8c hoc inunojpiritu, id eft,nbsp;in unanimi uoluntatefidei amp; rcligionis atqjchartnbsp;tatis,ut fit nobis cor unum amp; anima una. Velinnbsp;uno fpiritu, id eft, in fpiritu fanAo, qui unus ac-que idem cft,licct uaria dona diftribuat. Ad pa -trera accedimus fecundumconformitatembo-nitatiseius, SC infuturofccundumparticipatio-nem beaiitudinis illius. Et cum hc omnia faAa
nalcsoblcruantiacindflcentur^
Ergo fam non eftis hofpites 8lt;aduenar, fed eftis ciues fanor amp; domeftici dei, funbsp;perdificati fuper fundaroentum apoftolonbsp;rum i prophecarum,ipfo fummo angulanbsp;ri lapide tti^'fto lefu. In quo omnis xdiffnbsp;catio conftruda crefeit in tcmplum fannbsp;in domino. In quo6c uoscodificaminiinnbsp;habitaculum dei,in fpiritu fano.
SQiiancroquidcm uos gentiles unum cum lu/ dxis in Chrifto fai eftis, ctdeo pariier rcconci/nbsp;ti, ergo iam tempore fidei nonnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;hoffiitet tefta/
mentorum e? lt;tlt;iHenie,ficut dim eratis. Hofpites enim SC aduenx erant gentiles inter eos qui teftanbsp;tnenta habebt, uel quia ad tepus more hofpiiSnbsp;uenicbant amp; recedebant.uelqa fig corum ad iu' quot;nbsp;daicti ritutn conuertebamur, aduenj.i.prolelytinbsp;uocabantur.Holpitesemfuntin iranfitu .SediSnbsp;ifti non erant hofpites teftamentorum, quia nonnbsp;in iranfitu amp; rejeflu uic|jbant ipfa tcftameta.fednbsp;aifiduc morabantur fC exerceba tur in cis,amp; j^ucnbsp;decebar,obftruabant ea. Aduenx at dicunturnbsp;qui cum no fint indigen ,mor tur tarnen in loconbsp;unde non funt indigenx.Sed ifti poftquam cfic-Ai erant unu cum illis, igitur qui quafi indigenacnbsp;teftamentorum crant, non iam alienigcn,fednbsp;indigenx reputabaniur, ut ipfi cum his cum qui*nbsp;bus ertjcfl'ent unum:quoniam ita quafi natura-Jiter habebant teftameta, ut illi qui in primishanbsp;buerantca. Gratia enim diuina uthfque xquali*nbsp;ter nouum teftamentum prxbuit,fcdamp; uetus idnbsp;xtafpiritalcm fenfum.amp; gentiles idcoquoqjnonbsp;erant iam aducnx in teftamentum,fed indigent,nbsp;quia regenerati erant ex baptifmo.qui prdica'nbsp;tur in utrot^ teftamento.In uno enim dicitur: Eftnbsp;nbsp;nbsp;-
fundam fuper uos aquam mundam, Si munda-biminiab^nibusinquinametisueftris; in alio, Itc,baptizatc oranes gentes. Non eftis iam hoipinbsp;tes teftamentorum,idefr,peregrini uel indignio*nbsp;res Hebris in fide, ficut ohm recepti in lege : SCnbsp;aduenx,id eft,alieni SC exules: fed tfiisnbsp;rum.idett, ciufdem iuris amp; dignitatis in ciuitatnbsp;dei.ciucs noncarnalisl/rael,fed fanAorum,qonbsp;cum fanAis unam incolitis ciuitatem,qu3e eftnbsp;cIcfia.Habetis enim communionem cum fanAinbsp;in omnibus facramentis ccclefix, qui dim
9
-ocr page 339-JIL nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;$11
quc ut ludari difcaminicum eis xundum iu- C itiam,amp; intani5,uteaiisnb(lgt;iUclmiei,id eft,nbsp;ut efficiamini domus Sc fanduarium dei, dChocnbsp;ill f^irtuftno.id eft, in operatione fpiritus fandi,nbsp;.5^ nonincarnalibusobferuantijs.
CAPVT JII.
H Vius rd gratia ego Paulus uinus Chrifti Icfu pro uobis gcntiis, fi ta*nbsp;men audiftis difpeniationem gratis dei,nbsp;qus data eft mihi in uobis, quoniam fecunnbsp;dum rcuclationetn notum mihi faum eftnbsp;facramcncum ficut fupra fcripf in breui,nbsp;proutpoteftis Icgentes intelligerc prdennbsp;riam meam in myfterio Chrifti, quod alrjsnbsp;gencrationibus non eft agnitum,fi'Ifis hominbsp;nutff, ficuti nuncrcuelatum eftiandisapo^nbsp;ftoliseiiis Si. prophetis in fpiritu, eflegen*nbsp;tes cohrcdcs Si concorporalcs Si comparnbsp;ticipcs promiffionis inChrifto lefu per eu*nbsp;angclium,cuius fadus fum ego minifter fenbsp;eddum donum gratis dei, qusdata eft mi tCoMf.nbsp;hi ftcundum operationem uirtutis eius.
Hutuf rei nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,pro hac re grata mihi ,fci
licet ut uos codtficcmini.uel gratia dci implex 8a m hac re,ego PmIhs uinilutfum. t ponit p q ipQnbsp;funt codificati,qa fcilicec deus reuelauit illi falunbsp;tc ad getes ptinere,amp; mit ill eis pdicare, 8i ii-cit pati^illis,ui magis fint deograti.Ego Paulusnbsp;uindus Chrifli lefu.i. feruitio et noie Chrifti,uelnbsp;inpttc etuoluntatceius ego uindus fum;gaqnnbsp;uoluerit.medifloluet.Vel ego uindus45euanc^/nbsp;lio fum Chrifti,no diaboli,utnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fuis crimini*
1'u stenct in uiuculis^indus Chrifti furn^ethoc prouobii gentibu qbus uiam falutis prdicab.uelnbsp;,p uobis,gaqd fum uindus Chrifti.tcdicutili/nbsp;tai ueftram.i.uobis eft utile. Merit cm paftorisnbsp;prouedcy^t grcgi.Tunc Romx tenebat Aponbsp;ftolus incarcr. Quia ucro merit paftoris nonnbsp;43derit ouibus.nifife*iabet prout religio Chri-ftiana exigit, fupponit: Si tarnen audiflit aure cor-dis.i.fi intellexiftis dijjvnfationem grattt (iet.i.apoftonbsp;latum mihi difpenlatum deo,qui feit cur meadnbsp;hoc officium elegit. Vcldilpenfationem.i.officPnbsp;urn difpenfandetprdicandxgratidei, id,nbsp;gratuit! beneficrj dei omnibusimpenfi. Si intellexiftis me difpenfaregratiam dei, id eft,fiinrelle-xiftis gryiWta eius dona quxuobisdifpcnfaui,fcinbsp;licet remiliionem peccatgrumjinnocentiam, uirnbsp;tutes, charifmata, fcientm,fidem,dodrin3m etnbsp;his fimilia, uobis deogratis eirecollata,non alinbsp;quo merito nequecarnaJibusobferuttjs. Siemnbsp;hc gratis diuinitusdari non creditis,nonefiisinnbsp;* fide fana. Et fi fidem fanam non habetis, nihilnbsp;uobis meritum metimualebit. Ac fi dicatur:nbsp;Quodfum uindus,uobisproderit, fiintelligitisnbsp;quod uobijdifpcfaui efle gratuitum donum dei,nbsp;utnihilmehtisueftris dafcribatis.nec in carnali*nbsp;bus obfcru^ntijs Hduciatn ullam ponatis. Qpod
CAPVT alicnati cuerfatie Ifrael.Nec fol ciues fandonbsp;fuin eftis, led cr domeflicidei .i. familires amp; amteinbsp;dei in domo eius fecundum mult perfedionemnbsp;feientisc C uirtutum,^ fecundum multam dile-Sionem quam ipfe erga uos habet. Domefticosnbsp;ni Jiios familiarius di)igit,5c arcana fecretoiji funbsp;orum eis reuelat ut amicis, atcj dona largit am-plilfima.Nuncefris domeftici dej,golim cratisnbsp;ne deo, uos dico fupertedicati in difcio dci fupernbsp;fundamentum apoftolorumcrprophetarumd.ruper fidenbsp;Chrifti, fuper quam primofundati lunt apolfolinbsp;amp; prophetx.Chriftus enim fundaraentum eft tonbsp;tius diuini rempli ucl diuinx ciuitatis,quia ex eonbsp;amp; ex ciui fide amp; gratia inchoantomnia bona,5C \nbsp;ipfe totumfpiritale portft dificium- Ipfeergonbsp;lt;ft fundamentum apoftoloiji dC prophttaijf, ganbsp;fuper ilium incumbunt dfrmi permanct apoftonbsp;h Si prophetx, qui totam deinde fabricam fan-dix-djficfiportant.Ipfeeftfundamcntum.i.fidesnbsp;ejus eft prima firmitas Si initium^c fuftcntaculnbsp;omnisxdificijuirtutum ac bonoi$fl!ei. Supernbsp;quam fidei firmitatem innitentes, fuperxdificatinbsp;eftis in bonis operibus, id eft, ad altiora prouedinbsp;crcfcendodc uirtute in uirtutcm.Ethoc fadumnbsp;eft inip/fummoangularilapide, fciliceftbrijlo iefu,qnbsp;duos in le populos quafi duoS parietes coni^,nbsp;amp; fortitudo elPtotius dificrj.Qui ita eft anginbsp;ris lapis,ut non folum fit fundamtum ipfus sinbsp;fier),jd ,non folum fit in inferiori parte, fed ctinbsp;fit fummus in ipfo xdificio. Ita eft liimmus ifte lanbsp;pis,ut non pofi'it alius lapis angularis huic fuper/nbsp;addidlli enim uolunt huic fupcrponcreali angunbsp;larcm lapide,qui carnalesobicruantiasquxruntnbsp;rupcraddcre,amp;cas contduntad falutem ualere.nbsp;Sed nihil pot huic fuperponi. Ipfe enim inferiusnbsp;eft lapisangularisfccduni fidem, ipl,ceftamp; fumnbsp;mus lcundum iuftiticonfunimationc. Velid-Oeft fummus lapis cum fitfundamcnt,gaori-gofundamenti huius.lummitatem tenet. Et ficutnbsp;fundamtum corporex fabnea; in imo eft,fic funnbsp;dament fpiritalisfabricx in fummo cft.Si ad ternbsp;rxdificaremur,inimo nobis ponend erat fun/nbsp;dament.Quia ucro cleftis fabrica eft, ad cxlosnbsp;pracclfit fundaments noftr.ln^Kofundamento,nbsp;n quo lapide fummo omn nedificatio t Iud.-roi5tnbsp;gentilium,coti/lrMd(t fecund fidem C facramc/nbsp;^orum perceptionem,atq} fecundum innocentinbsp;iuftitijfrejcit inuirtutibus proficienszquia ne-no t perfedus eft.g non polTit crefeere. Crefeitnbsp;nnufquifcp electoi^ maior Si minor, quandiunbsp;ft in hac uita.Neqt enim ad difciuni eledoi^t pnbsp;*inet,licet Chriftianitatis uocabulum habeat.quinbsp;^efeerc in bonis Si augmentari non iftidet.Omisnbsp;'nitndificaiio tam fingulaijt perfonarum fdelinbsp;^n,qum finsularum uirtut/ftruftain Chri/nbsp;o .crefcitafliduccundo Si proficiendoinfemplSnbsp;ftui{nm,id eft, ut fiat fandum Si mundum dci t-plutn,amp; hoc totum in domino,id eft,in operationenbsp;dominquia dominus hocagir,nona]iqua carnanbsp;Iis ^feruantia. I ^uo Chrifto non folum ludinbsp;tedificantur,fed CZ Of gentiles W(flt;li^c((mwi,id eft.
It nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;AD EPHESIOS
|
A pofuit,audifits,amp; noncredidifiis.ideo fecit,ut in nuatifiud ufc); adco aptuinamp; uicinutn rationi,nbsp;utn llumfde ft dignutn.fedetiam intelleA.nbsp;Vercdifpcnfatioeft gratuitum donum dei,ideft,nbsp;gratis coUatutn uobis, quia ip fa difpenfatio diUnbsp;f/lmiW,id eftjid ipfum officium difpenfandi eft minbsp;hi datum,amp; hoc i uobit conucrtendis 8C xdificannbsp;dis,id eft, ut uospcrmcam difpenlationemcon-uertcreftini, C in aedificiodei conftitueremini.nbsp;Vel ipfum officium,dilpcnfationis mc iameftnbsp;hrens in uobis, quod u os aure cordis 8C intcri*nbsp;ore ueftro auditu lam reccpiftis ex gratia dci. Etnbsp;fi ego dilpenfationem nonhabeo nifcx gratia,nbsp;tc patet quia uos notitiam dei 8C remiffione pecnbsp;catorum attpiuftificationem Sctera qu uobisnbsp;difpenfaui,n habetis nifiex fola gratia.Poft hjcnbsp;ponit rationem ad idem oftendendum, qgod fcinbsp;licet gratis habeant hoc quod eis difpefat, amp;hocnbsp;per medium. Nam iibi fe gratis habere oftendir,nbsp; quod ipfi fimiliter gratis habeant, cos conuin-cit.Ac fi dicat.quot;Gratis eft mihi data difpfatio, quonbsp;niam faundumreueLttionem diuinam, nonfccundumnbsp;humanam dodnnam, netp fecundum uires mens,fttilum ejl mihinotum ftcramentum, id eft, quoddnbsp;dei occultuin eft mihi diuinitus reuelatum, hocnbsp;eft,no obfcure, fed aperte inrimatuminec habeonbsp;huius rei plus notiti, nif inquantum deus mihinbsp;reuelauitSi detexir.id eft,nihiIhabcoexme,flnbsp;totum ex fola gratia.Et ego quicquid uobis difnbsp;penfo,cx gratia habeo,tunc Sc uos ex gratia lo- tum habciis.Dcibonitas mihi reuelauit facramnbsp;tum, kl eft,quoddam myfterium muftis homini-bus occultum,fcilicct qd uos gentes cflctis incornbsp;gprandae ludis in unitate fidei, fd eandem glorinbsp;am habiturx t^ ludaei. Noticatum e mihi nbsp;deo iacramentum, SC ho9/tcutfupra{cripfiinbrei,nbsp;id eft,ita mihimanifeftateftdiuinitus,utfuperinbsp;US p^ui.cum diccrcm,ipfe eftenim paxueftraqnbsp;fecit utracpunum,amp; cxtera quxibibrcuiter di-da funt de niyfterio Chrifti SC fq^iciate utriufq;nbsp;plebis.ld eft, mhil fuprafcripfitunc de myftenonbsp;quod non ft mihi per fpifttum prophetix reuelatum deo.id efr,quod non habc gratia dei.nbsp;Notum factum eft mihi,prof[)otefliilegentes intelUnbsp;jerf,id cft,inquantum uos attetc ftudiofefplegc-lespoteftisanimaduertcreinprdidalitera.ljenbsp;eft enim pax noftra amp;C['Udentiiim iMelt;lt;iM,id eft,fanbsp;pientiam amp;. peritiam,quam ego habeo fuper my/nbsp;jlerioCbrii.Hoc eft, intantum mihinotificatumnbsp;cftmyfterium,inquantum prxdidJliicraoften/nbsp;dit me habere prudeqjiam de myerio Chrifti,nbsp;id eft, inquantum mit*it ftudentes ad intelligentnbsp;dum illud myfterium. Per literam cnim.illam,li-cet nosignoremus, ad multiplicem tarnen intel-ledum de myfterio Chrifti ducipoflumus. Ali-^nbsp;ter enimfortan poflet exponere literam illamnbsp;beatus Hieronymus,^ aliter Ambrous, atquenbsp;aliter magnus Auguftinusi fecundum omnemnbsp;intcilcdurn, qui inde poteft fieri.i.de^fllo Chriftinbsp;myrcerio,notifcat Apoftolo. Hoc totum tale c,acfi breuiterdicat.-ln tantum notificatum enbsp;mihi facramentum,inquantum(id c,quam multinbsp;plicif ) pt intelligi in feriptura illa qux . ipfe. E(nbsp;pax nora dcc.Hoc ideo ^ixit,ut perhoc cmennbsp;darctur autoritas fua : SC commedata autoritate,nbsp;maiorem fidem exhibrent dodrinx fux,mda/nbsp;ta legis difluadenti. Qttoti facramentum uelmy-ficrium non e agnitum,id e, uicine notum di plcnbsp;nefilijs hominum,id ,rationalium,hoc c,uel carna-libusuelfpthtualibusflijs patriarcharum Si. pronbsp;phetarum in dlijsgenerutiombusdcdn prxteritis tcnbsp;poribus. Licet enimantiquifandifeirent gentesnbsp;ad fidem uenturas,tamen nefeierunt quod ad e/nbsp;dem uitx ftiblimitatem Sc gloriam forent uentu-rx,ad quam ludxi culturam habentes uniusdei.nbsp;Sed et hoclatuit eos tjuia fine lege forent faluan*nbsp;dx. Non illis agnitum ita plenarie hoc myeri/nbsp;um,jicut nunc,id c, inquantum tempore gratix renbsp;uelium eillis quibus debuit, id , fttn upoolilnbsp;etut,qui hoc prxdicare miffi funr,cr prophetis fubnbsp;nouagratj^* quibus fuit Agabus, Sc hoc reuenbsp;latum illis in/}gt;iritu iando,id e,per ipiritum iannbsp;dum.Ec quid fit hoc myfterium, fubditur, feili/nbsp;cet geilt ejje eoblt;erelt;i,id c,fimul cum ludxis unnbsp;hxreditat^ in cxlo habituras,C7' concorporales-i,nbsp;fimukum eifdem ludxis in uno corpore ecclcfi;nbsp;manfurasin prxfenti,uthx fint^m honorabilianbsp;Kembra ecclefix quam amp; Iudxi,C7* compurticipetnbsp;promiioniiuitx xternx,ut xqualiterad gentes pgt;nbsp;tineatiila promiffio ficut ad iudxos, 8i xqualftnbsp;ter ineiusadeptionc fublimentur utrique. EthjCnbsp;omnia fiunt in chrio lelii,id c,in eo quod Chriusnbsp;carnemalTumpft.imundum perfe diperaponbsp;ftolos ilfumlnauit.Nam hxc omnia gentes habetnbsp;pereuungeliumjd ,per receptionem amp; obferuantinbsp;am euangelij qyod eisgiiniro. Non enim pro-delfet illis.incarnatio Chrifti, nifi prxdicaretunnbsp;cuiut euangelij failuffum egominier, non enim eftnbsp;meum. Et quod minier eius fadus fum,non eftnbsp;fecundum mrita mea, fed /icundum donum graiitc,nbsp;id ,fccundum gratuitum donum gratix dei,qu^nbsp;gratia e mihi data fecundum operationem uirtulit eiuc,nbsp;id c,fecdum quod operata uirtus eius,qua fulnbsp;citauii Chriftum,in quo nos omnes morte ani-mx refufcitarct,amp; fine legis opere faluaret.Et cSnbsp;ego minifterium euangelij habeam ex gratia, panbsp;ietqaetuoshabeti!5 ex gratia qcquidex audiiunbsp;euangelij,quod prxdicaui uobis,accepiftis. |
Mihi enim omnium fandorum mini/ mo data eft gratia hc in gentibus,euang^nbsp;iizareinueftigabilesdiuitias Chrifti, C illunbsp;minare tujnnes qu fit difpenfatio facram^nbsp;ti abftonaiti feculis in deo,qui omnia etcnbsp;auit,ut innotefcatprincipatibus C poteftsf*nbsp;tibus in cleftibus per ecdefiam multifot^nbsp;mis fapientia dei fecundum prfinition ftnbsp;culorum,quam fecit in Ghrifto lefu do*^nbsp;no noftro, in quo habemus fiduciam Cnbsp;ceftiim in condentia per fidem eius. D4f4,inquit, gratia efi mihi omnium fancrtu ** |
CAPVT
A Hiwo.Pfae nimia humilitate dicit fe minima omni Um fanAorum.oftendens de fe magnum hurailinbsp;tatis exemplum. uel minimus erat omnium fan/nbsp;Sor.i.magis humiliaTus,hoc eft, affliAus omnibus tribulationibus, quam alius aliquis fanAus.nbsp;Multo cnira plus perftqucbantur eum ludi SC,nbsp;gentiles,q aliquem aliorum. Mihi minimo data nbsp;gratia kec wgenti6r.i.miniftratio:tSc hoc (ut prae/nbsp;miffum eft ) fc3m operanonem uirtutis cius.i.itanbsp;Ut fequatuream operatio uirtutis dei,quia ad conbsp;firmationem me praedicationis deus per me minbsp;raculaoperatur.Data eft mihi, id eft,gratis con-cefla deo ad utilitatem. Hc gratia data eft mi- .nbsp;bi,(cilicctelt;tngfK:lt;lt;re inuefiigitbilet diuitias Chriflijdnbsp;ft multa eius dona copiSft SC abundanter nobis collat3,quadeoditia funt C magnajUtnul/nbsp;Io prorfus intelleAu queant inueftigari, cum de*nbsp;Us pro hominibus homo fieri C pro mortuis ui-ta mori,at^ iuftus pro peccatoribus immolari dinbsp;gnatus fit,cunAisi], per orbem na|i^bus lumenbsp;ucritatisoftcndcrc, fidem darc, peccatoribusnbsp;remi(rion,iuftitiam,charifmata,amp;cterahuiur/nbsp;modi,qu n poffunt perfeAe inueftigari, q manbsp;gna amp; qualia fint.ln hoc etiam funt ii^eftigabilesnbsp;iftae diuiti,quiaalijsdantur,amp; alijsnon dantur:nbsp;de cur hoc fiat,igucftigare non poffumus.Qua^tnbsp;do enim plures uerbo prdicationis, amp; quorumnbsp;dam mentes dono fupern grati tanguntur iigt;nbsp;ihnfecusutcredantiquorund at non tangunf, lt;nbsp;^uis nififolus deus feire pot cur iftieliguntur dCillinbsp;B ^linquuntur.^nucftigabilesitaqpfunt diuiti do/nbsp;nor Chrifti.NeC folum iftas cugelizare miffusnbsp;fum,fed Cr iUuwitutre .i. Clare 8c lucid*e docerc osnbsp;^ux,id eft, quam mirabilis 8C ex quanta dileAio-iic procedens pt dip^nfatiaJPcrdmcn^,id ,qum minbsp;rabiliter Gt dilpofitum deo ptre facramentumnbsp;incarnationis,paffionis C refurrcAionisChrifti,nbsp;per quod gentes ficrent cohrcdes 8c concorpo-ales lt;Si comparticipes.Quod facraoicntum eratnbsp;bfeonditum in diuina mente dficulis, id cft,prinbsp;Ulo tempore feculorum, quando cum feculis canbsp;Perunt creatur : quia ex quo fecula ftimpferuntnbsp;Ptincipium.nulli fuititapatefaAumUtnunc aponbsp;IIolis.Hoc ideo dicit, ut oftendat fibi multum enbsp;'^edendum, cui reuelatum eft tantum myfteri.nbsp;hoc idem oftendit difpenfationem iftam fie-** X foIagratia.Qiiod inde patet, quia feculisnbsp;I^it abfcdita,quoniam nec humana mcrita,necnbsp;^^lnalesoblcruanti potucrteamreuelare. Renbsp;^diciturdifpenfatio facramenti,quia deusdi-Uerft tribuit illud facramentum, cum altjs datnbsp;plus efft participes concorporales cohrc/nbsp;^S,amp;alqs minus.Sacrameti dico.abfconditi in Jea,nbsp;Sluia ita manebat in deo,ut non extra deum pro/nbsp;dcretjfcd in fecreto eius confilio lateret.HabeCnbsp;nimdeus in feipfo abfeonditas quorundam di-Aorum caufas,quas rebus conditis non inferuit,nbsp;easqumpiet nonin illoopere prouidti,qUo nanbsp;turas lubftitiiit ut fint,fed inillo quo cas admini/nbsp;trat ut uoluerit, quas ut uoluit condidit lt; Ibi eftnbsp;quam falui fiunt peccatores. Nam in
in. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ji
imundo ablcondit funt rationales caiifx Omni- C um rerum naturaliter oriturarum, icutabfcon-dituserat Leuiinlumbisbra,ideoautc eau-f eorum qu pergratiam futura funt.Sic C hoOnbsp;tnyfterium noftr lluationis^ quo gentes lud-isqiiarcntur infanAitate i gloria ut omninonbsp;aliud futurum n cllt, abfcondiium cratin deonbsp;i3Mom(4rregt;lt;H{t,quiaTolus ipfe creator nouerat,nbsp;quid de fuis creaturis FaAUrus effet. DAgt; e mihi gratia euangelizandi.ut effdum habeat in ec-dea prdicatio mea*SC per ecclefiara,id efi,pernbsp;ca qu^ Hunt in multiplici bus ecclef membrisunbsp;ordini bus uel operibus,W intitejcatjd efi,interius
' C fubtilius SdmagisnotefcatprwcipiiMCrpotf/lii h'6w,id efl, prioribus 8C potentioribusangclornbsp;ordinibus,qui funt in cickflibui, fi^ientiti dei multifoldnbsp;luift quantum ad uaria 8C mulia opera quxfacitnbsp;in eccleGa non inquancum cfl in dco fmpkx SCnbsp;inuariabilis Jn hoc ehim earn ab initio cognoe-runt.qui ei ab initio aftitcrunt j In fe enim multiplex,fed fimplex eft ifta fapientiai fed^pter tnulnbsp;tiplicia opera fua quae fapienter difponit diciturnbsp;niulciformis,quia multas operum formas aptat*nbsp;Etfecundum hoc in cognitione huius fapicniiaenbsp;etiam angclici fpiritus perecckam profeccrntjqanbsp;dura earn Chriftus ucl p Ic.uel per apoftolos in-ftrueret, plurima fecreta didicerunt angeli quaenbsp;inorabant.Magna eft igitur difpenfatio facramcnbsp;I ti,ubididicerunt ueldilcuntenamuirtutesangenbsp;lici maghaftdes eft attribuenda uerbis illiusjnbsp;qui tantum faCramentum difpenfat Innoteicatnbsp;fapientia principibus, 8c hocfecundum prapnitiottem Dnbsp;pfwiorHWjd eft, intantum innotefcat, inquantumnbsp;deus praeftniuit 8C praeordinauit defeculispd elbnbsp;de hominibus qui uerfantur in i^ulis:hoc eft,acnbsp;hominibus qui eraht Rhuri d primo ftatu eFcleftxnbsp;ufquc ad confumraationem leculi.Qiios ideo uonbsp;cat fecula, quia mutabiles funt SC tranfttOi^t ftnbsp;cula,id eft,ut curfus prxtereuntium dierum.Qanbsp;pracfinitionen^fecit in chriflo lefu,id eft.haec omnianbsp;praeftniuit deus in Chrifto.non in carnalibus ob-feruantfjs.uel in aliquefmerito rtoftro.Vel deifa-pientia eft multiformis lecundum prfinitionemnbsp;feculorum, quia fecundum eaqux prfniit,idnbsp;cft.pfordinauit in feculisfieri,apparetmultifornbsp;mis,cum hc in operibus uariantur multiformi/nbsp;ter.Et hanepraefinitionem fecit dcusinChrifto Icnbsp;fu domwoMo/fro,qm ante fecula praeordinauit pafnbsp;in ftlio,quidinfeculis aAurus eflet. tn ^uohahentutnbsp;fiduciant, ill I, in cuius Chriftiauxilio habcmusnbsp;Ipem 8i. fiduciam accedeq^i ad domin,5c no fonbsp;lum fpem,fcd O' ipfum lt;ceJ?MW,5^fecundum bonbsp;naopera.amp;fccundum praemium.Fiduciam habenbsp;mus in co uincendi tribulatloncs,ucl adipifeendi
^lupernam hxrcditatc, amp; poft finem uitae praefert tis acceffum realiter ad deum,amp;:hocicoHji{lefltW,nbsp;id eft.mcrito cfidcnti habitaepcr/deWftXft*!*nbsp;cet quia ttum in co folo omnimodam fiduciantnbsp;pofuimus jjpr fidem eius quam intemeratam ftrnbsp;uauimus.nihilq} fiduci noftris meritis, ucl carna*nbsp;libus obferuantiis attribuimus.
dd
-ocr page 342-5'4 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;AD EPHESIOS
f
A Propter quod pcto ne deficatis in tri# bubtionibus mcis pro uobis, qu eftg lo^nbsp;ria ucftra. Huisrci gratia flcdo genuanbsp;nea ad patrem domini noftri Icfu Chrifti,nbsp;ex quo omnis patcmitas in clis C in ter#nbsp;ra nominatur.ut det uobis fccundum diui#nbsp;tias gloriicfua: uirtutcoroborari per Ipi-ritum lt;us in interiori homine, Chriftumnbsp;habitare per Fi dem in cordibus uefiris : innbsp;charitatc radicati i fundati, ut poifitis c#nbsp;prehendere cum omnibus(ndis,queficnbsp;latitudo C longitudo C fublimttas fpro#nbsp;fundum; icireeciamfupercminentem ici#nbsp;cntia; charitatem Chrifti,uc impleamini innbsp;omnem plenitudincm dei,
' In Chriftofut pranni'uiin cft)habemus fdu tiam ^CacccITuni ad patrem in confideniia perfnbsp;dem eius. Propter i^uod peto uobis,ut conHdenteanbsp;SC conftantes in fide fins.per qui ad tantam per-uentetis gloriam'. Omnia bona (uciuperiusFre-queter ofienlum cft)accepiftis prseucnicncc ucsnbsp;grana deimunc fupeteft ut uos arbiirio Jiberx uonbsp;. luntans ueftr eand fubiquaminigratiam.per/nbsp;4* icuerantesinea,ftbeneoprantes.Pctoenimnbsp;uobis,propterarbiiriumuoluntans.Peioelt;iefi-eiatit lynccntace amp; conantia fidei amp; pericue-rantia bonorum operum, in tribuhuiombiu meit,id ,nbsp;eft.rcfpedu mcarum iribuJationum, hoc eft.tri/nbsp;B bu]ationes quas audifiismepati preuofc,qutbuBnbsp;prxdicabam,non fint uobis cauiadeficiendi, fednbsp;confiantes cfiote in gratia quam uobis annuncia^nbsp;non erubefcentcsdcuincuiismeis.ncqueti-mentcsfimilia^ati. Velpro uobis iunt tnbulati-ones e,id efi, ad utilitfltem uefiram fpedant,nbsp;uobisipproficiunt. Qije res .id eft, mepatipronbsp;uobiFtribulationes, e gloruera, Gloria enimnbsp;uobisefi, habere talem dodorcm, nonconfu-o,utinfideles aefiimant. Et mag^jiogiorx prx/nbsp;mio remunerabimini,fi me nunc in tribulationt-bus non delpexeritis, fed^h firma fide permanfenbsp;ritis.Peto ne defciatis. Quia enim uoluntatts ar-hitrium habetis,peto. Sed quia uobis arbitriumnbsp;n fufiieitad implendum quod peto.huiuf reigr/tnbsp;(Maid eft,ne deficiatii,^C(SogeK4 mea in orationcnbsp;uobis. Facit enim pro cis Apoftolusorationem,nbsp;ut deus det perfcucrantiam C augmentum uirtunbsp;turn 8C icientiv.Et perflcxionemgenuumintel-ligimus humiJitatem lupplicantis. Ngt;n ad harcnbsp;foientin oratione flelt;3jgcnua, ut humiiicasinte^nbsp;riordenotetur,amp;hunwliori fuppJicationc afi-iusor.ationis commcndctur.56 forraOe uinculisnbsp;catenarum confiriifius, non potcrai Apoftohisnbsp;genua corporis flclt;fterc:fed fhoc impcdiebarur^nbsp;corporaliter agerc, uel genua cordis humilius fienbsp;ftebat. FJcftogenua,id efi, humiliter in prcci-bus ftipplico adpMtrem domininori ieptChrii,ucnbsp;jnerito eius obtinere poflm qcf petc^ Id eft.oronbsp;jllumdequo nonefi diffidendum quin exaudi-ar^tum quiaficAo ad cum mca genua, turn quia
genuiteum quinofiercftdominus.Sftfilefiisat- C que Chnftus,id efi,rex noficr amp;. laceidos.Fkdonbsp;ad patrem genua mca, ut ^ut pius pater me ex-audiat.rx ^ao,id eft,ex cuius fmiiitudine othnif pinbsp;ternitai non dico cftded nominatur. Nam propricnbsp;non icitur pater,nifi lolus ceusrali] autem ad fi-militudincm eius, de quibiis non cft dicendumnbsp;quod fint patres refpcu dei,lcd n nifi illuo parnbsp;ticipant inclt;eitt,id cft, inter angelicos fpintus.lWnbsp;enim lupenores qui prxfunt ali)s, amp; curam ju-per eos habent,patres nominantur : wtfrr4,idnbsp;eft.intcrhommes. Deicnnn ineffabilis dnetfri-. onis uchementia inxfiimabiliter nos dilexit acnbsp;diiigitacgubernat ,ideoipater noltcr dicitur.nbsp;Nos autem amp;.angclipcrcumdicimur patresm *nbsp;fimiliiudine diledionis amp;prouidenti,quoniamnbsp;ipl dilcAio C gubernatio qua uocamur patres,nbsp;ab co proccdit.Ex conominatur omnis paterni-tasin cxlo Sdin tcrra:quia(utdilt;fiumefi)quKun-quefuntp^^ amp; prfunt ali)spaterno aficAu,nbsp;fiuc in exlo^cut dominationes exteris (u biedo/nbsp;rumordinibus:fiuein terra, fieu tepiicopi amp; ab-batcs,aiii(] prxJati, qui paterna boni(ate,iubdi-cis priunt n^b eius imitatione uocabuium parer/^nbsp;nitatisibrtiutur.Velangeh cxlorum nobis pro-mdentes,dicuntur patres incxli|^amp; prxJati ecclenbsp;^^,patrcs in terra.Pofiuni cxli, Ipiniuales hominbsp;ns intclligi ; terra u ero .car nales.lple cnim dicituf
pater,uel quia ex fc filium genuit, uel quia cra-turaspio moderaminc gubernat amp; regit.Ad cu' iusfmilitudincm ob tandem caulm dictur pa pnbsp;tresjuelqui ex Icipfis fliosgcncrant.ucl qui futienbsp;dos pio raoderamine 8i ftudio gubernant.Et ganbsp;tabs tamip benignus 8i charitatiuus erga nos efinbsp;pater ifie,n elf difFidendum de eo quinnosex^nbsp;audiat.Ad quem idcircogenua mea ficAo,utdetnbsp;uobitcundum diuitiat gloreiie,id efi.fecundum dpnbsp;uitem copiofam largitionem abundantix manbsp;icfiaiis lii.wirtttfew eorroboriri, id eft.conftantia nanbsp;fdei,qux interius cxterius uos faciat robufrosnbsp;amp;fortes ctra omnes tribulationes.Virtut corr.nbsp;roborari per /}gt;iritumeiuf. per Ipiritum graiix.pernbsp;operation Ipirituftandiin interiori homtrie, id eft.ntnbsp;anima qux ab hoftibus non pt attingi.Et ut ho^nbsp;llubriter uobis tribuat,dctfc4lgt;if4re chriumperfinbsp;dem in cordibusUeris Iccundum perfedionem uir-tutum amp; confiantiac.amp;hoc perfidem de cohabnbsp;tam perfedam. S'untenim nonnulli hxreti^*nbsp;fortes ad tolerantiam aduerfitatum, led non einbsp;prodeft.Vcl det Chriftum habitare in mentibusnbsp;amp;rationibus,cas illumindo.i.illuminet Chrifnbsp;Iiabitatorgrationc ucftram, i hoc per fidcmgt;R^ anbsp;tioem nonilluminatur adinteiligend ,nifi fidesnbsp;prxcedat. Vnde feriptumcft ; ISiificrcdiden'tis,nbsp;I n intelligetis. Et intt illumint rationcucftrjnbsp;ut in chitritater/idicati^ fund^tipcitis coprehendere^i*nbsp;omnibus fanAis, qut fit latitudonbsp;nbsp;nbsp;logitudo Cr jublimit^^
Crprofundu.\/d Iccund luperiora fiepictifU* ri: Pcto ne deficiati.s, lcd confianter pcrfeucrefi**nbsp;uosdico, in charitatc radicati amp; fundati.Radk*nbsp;.i.fii miter planu ad inftar arboris,quacnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,
HI. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;515
nainlatitudine charitatisamp;hilaricatem mentis- C Longa eft trfuerfo ligno ufqj ad terra, ubi dornbsp;fum pedes^ Gguntur, amp; GgniGcat perfeuertiatnnbsp;in longitudine temporis uf in Gnc- Alta eft in canbsp;cumine,quo tranfuerim lignum furfum uerfusnbsp;exienditur.dd GgniGcat fupernum 6nem,quo c5/nbsp;da referunturtqm cunda qux Gunt latitudin,^.nbsp;pter altitudincm diuinorum facienda ^nt prxminbsp;orum.Profunda eft in ea partc,qua inierra Ggif.nbsp;Ibi quippe Sc occulta cft,ncc uideri pot.Sed cunda eins apparentia amp; eminentia inde confurgt.nbsp;Geilt bona noftra de ^funditate gratisedei ,quxnbsp;cprchendi ac dijudicarinonpt.uniuerfa pro-cedunt. Profundum enim crucis eft occulta uolnbsp;las dei amp;incprehenGbilitas iudicio^ eius, undenbsp;ifta gratia in holes ucnit cundos pucnicns. Si oanbsp;bon^prout uoluerit diftribucns,ali)s quidem Gc,nbsp;altjs uero Gc,Si alios cligcns,alios refpuens. Hxcnbsp;em oia cur ita Gant,infcrutabile cft.Sed orat Aponbsp;ftolus ut ifta quatuor prout oportet ualcamus in-tcllcdu Si operatione comprehcndere,amp;hoc c5nbsp;omnibus fandis,quia omncs fndi comprehen-dunt qux funt ifta quatuor. Nam comprehenGonbsp;iftorum cftquxdamcommunio cxleftisreipublinbsp;cx.Et hoc ctiam (inquit)oro,u t pofltis Icirc cha/nbsp;ritatem Chrifti quam erga uos habuit Si habet:nbsp;qux tta eft,qd fupcrcminct omni fcienti;,amp;cxunbsp;peratocm fenium.-quia nullus fapienseft adeo innbsp;hac uita, qui poiGt perfedc tant charitatem co-Gderare.fed infuturo feculo feietur hxc charitas.nbsp;Ibi enim plena amp;pcrfeda diledio eft Gne ulla manbsp;lorG tolerantia,quf non fide credit qd non uidet,nbsp;ncc ipe defidcrat qd non tenct,(ed in xtern ucri/nbsp;tads incmutabilem fpcciem c^teplabitur, ^/nbsp;ius Gne fine quiet tempus crit laudare qd amar.nbsp;Si amarc quod laudft. Sic ergo detur uoois feircnbsp;cbiiritiitcm Chriifpereminentemfcientiie amp; pr^cllennbsp;tern intcllcdiim. Si hoc ita, utimpkaminii^mnemnbsp;plenitudinem dei.non ut Gtis plcnuss deus,fcd ut pcr-fede Gtis plerdco,utGt deus omnia in omnibus.
Ei autem qui petens eft omnia facere fu perabundanter, quam petimus aut intclli:nbsp;gimusyfecundumuirtutem qu operaturnbsp;in nobis, ipli gloria in ccclcfia C in Chrinbsp;fto Iefu,in omncs gcncrationes ftculi fecunbsp;lorum-amen,
Ego(inquit )gcnua mea fledo ad dcum pa-trem,ut dc^uobis hxc omnia: fed ipfc potent e fx cerefitperi^undanter,id ft. aide largius Si affiuen-tius quint petimuf autititeUigimur,id c, ultra omnemnbsp;pctitionem Si intelligcnflamnoftram poteftipfenbsp;nobis abundStiam donorumlargiri, jicundumuirnbsp;Mem gratix fux,^ operatur in nobit nonnulla ett-dum uirtutem qux operatur in nobis,id eft,Gcutnbsp;potentia eius opcrata eft in nobis apoftolis ma-gnificc dona, ita potens eft facere omnia inuobisnbsp;pro quibuf oramus. Et ri quiifta poteft facere. Sinbsp;faciet G uoluerit, ipfi fit glwM^non nobis, id eft,exnbsp;cellens honor,amp; hoc in eceka, id eft, in confide-
nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dd ij
CAPVT
A to plus terrxfigitur,tto plus crefcitjamp;hubcrius frudificat.3lt; fundaci licut xditiduni, qd quantonbsp;profundius fundacur^anto rmius in ahum connbsp;ftruitur. Radicati cnim dictur, qui in adiua uitanbsp;renuifunc,quibuschari(as efi radix :qaficut exnbsp;radicc crcfcit arbor,amp; crefcensfrudum ad utilhnbsp;tatem alioru facit,Gc ilii qui func in adiua uita,exnbsp;charitate crcfcunt ad hoc,ut ferant frudum, lucnbsp;corporakm uidum prsebendo.Guc fpiritualem.nbsp;Pcrfundatos autcm intclliguntur ctemplatiui,nbsp;quianocrefcuntin huiufmodi frudum aliorum,nbsp;hd Grmi amp; immoti(prouteftpo(ribile)pmanencnbsp;in contemplationc diuina.Hoc eft dicere.-Siuc G-.nbsp;tis in adiua uitajGue in contempJatiua,manentes *nbsp;femper in charitatc,poGitis,id efrgt;facuhas Gt uo-bis comprehendere,id eft,cum rerum executio*nbsp;nc notiti prenderc, utintelligerc 8i facerc uale-atis cum omnibus Tandis, non cnim aliter fandinbsp;eritis,niG hoc my ftchu quod omncs fandi intel-iigunt,in(ellexeritis.PoOins com^^endere qu{nbsp;Gt Jatitudo prxdidi diGcij, in quo uos xdiGcaminbsp;ni,ideft, templi dei.Latitudo eius eft amplitudonbsp;cordis fandorum^qua cundos diligunr,cundis^nbsp;prodefte cupiunt,amp; prout ualent p|piunt. Lon-gitudo eius.quae .Sdonganimips dicitur.expcdanbsp;tio cftpromilT^num dei cum alacritate men^^nbsp;SublimitaSjUita clcftis inter angelos.Profunnbsp;autem .i. fundamentum dtGctj illius, Gdescftnbsp;baptifmus, Si. caetera huiufmodi facramenta ec/ nbsp;cleG.Hc ergo quatuor orat Apoftolus.ut pofnbsp;g Gmus intclledu amp; adu comprehcndere. Vcl denbsp;fupcrnaemanGonis tplo .i.de perptua regnife-heitate poftunt haec intelligi. Aetcrna cm glorianbsp;iliiusrcgni ita eritlata,quod nullus ibi coardabinbsp;turhta crit longa Sc ctiua,qd #ung deGcienitanbsp;rit fublimis amp; alta, quodomne tcrraium boiiGnbsp;excedct:Gc eft profunda Si admirabilis,qcl nullius hominis uox in prfenti ualet earn pfede nar-are.nulhus^ mens ad plcn intelhgerc. Vcl etinbsp;indeo poGunt haec intelligi. Habet cnim deus la/nbsp;htudincm,quia diledionem fuam ufque ad colie-iSioncm perfequentium tendit.Habet longitudhnbsp;hem, quia ad uitae patriam nos longanimiter to-^^tandopcrducit.Habet fublimitatem,quia ipfo/nbsp;Um quoq; intclJigcntiam qui reccpci in fupernanbsp;^Ueruntcongregationc.tranfcendit, Habet pro/nbsp;fundum.quia damnatis infernis.diftridionis fuacnbsp;udicium comprehenGbiliter excrit.Qu fcilicctnbsp;quatuor nobis in hac uita poGtis Gngulis excrcet,nbsp;Shia Ct latitudin amando, ct longitudinc toler/nbsp;do,etcelGtudincm non folintclh'gcnti noftr,nbsp;fd ctiam uota fuperando, ct profun^itatem funbsp;xhibct.occultos ctillicitoscogitationum motusnbsp;diftrideiudicando.ScdciuscclGtudoet profun nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;
ditasq Gtinue{tigabilis,nullusagnofcit,niGgucI amquKnemo pctcretuelintelligeret. Vcl fecun contplatione adfumma ^uehi,ueloccultismonbsp;tibus refiftensjtgntationum capcritimportunitanbsp;le turbari, Sed amp;in criiccdni, amp; per crucem innbsp;tnoribusfanorum pofluntifta quatuor intclli/nbsp;gi.Crux enim lata eft in tranfuerfo ligno,quo ex/nbsp;endunt petidentis manus;5C GgniGcat opera bo/
-ocr page 344-AD EPHESIO^
ra.Bonaenitn opera exigit Gdes ucGra. Vel quia C gratis ad Gdem uocati eiris prdicationmea.ainnbsp;bulate Gc in Gde amp;bonisoperibus,utambulafionbsp;ueGra prdicationi roeconueniat. Hoc modonbsp;poteritis digne ambulare, fcilicet cum omni humili-nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1
tlt;lt;te,id cG,amp;interius in corde habita, amp; exteriufl exhibita, fcilicetut nullatenus uel in corde uel innbsp;uerbo feu in opcre prfumatis de uobis,aut uosnbsp;alfjs prferatis.CZ nianfuetudine,ide(i, lenitate SCnbsp;tradabilitate.ut fcilicet Gcut manfueta animalianbsp;uos tradari permittatis, utGtis familires SC af-fabiks.HumilisdiciturquaG hurai acdiuis.Mannbsp;. fuetus quaG manu affuetus. Et multi funthu- niiles,qui non funt manfueti, id eG, lenes SC tran-quilli,fd inipfa humifitate intermifeentquendnbsp;rigorem SC feueritatc quaG pro iuGitia. ideo nucnbsp;ApoGolus humiliiati fubnexuit manfuetudin^nbsp;utquifuerit humilis, Gudeat amp; manluetuseGe.nbsp;Nec folum cum humilitate SC manfuetudine amnbsp;buktis in uk^.ftd etiameumomni patiMia,quanbsp;patiaminitnbulationespro CHRISTO uolumnbsp;tte 5dadu,quiaquidam non patiuntur aliquannbsp;do uoluntarie. Quam patientiam feruabitis /p*nbsp;portante inuijxm uos,id cG,ut alter fuGineat alternbsp;in his qu funt grauia SC afpera. Et hoc poteri/nbsp;^facere.GuicifGm reputaueritis^oseHc luppornbsp;4^tes,id eG,inferiores. Non enim ilk bene pati-tur,qui fe fuperiore reputat.Et hanc uariam fup*
portationcm facitcincbdriliik, ut uos inuicem to/ leranteSjdiligatisuosinuicem.Suntcnim nonnulnbsp;li qui cos incipiuntnon diligcrc,aquibus contu-raelias uel huiufraodi aduerfa patiuntur. Sed nonbsp;debet charitas relinqui propter aduerfa qu palt;nbsp;timur. Vel in charitate uos fupportate,id cG.nonnbsp;Gde.nec propt^ tcrrenjjm commodum Gue da/nbsp;mnum,nclt;pptcr timoremalicuiuspcrfonpo-t(is,ncc propter importunitatem temporis,necnbsp;propter inanem gloriam,uefaliquid huiufraodi.nbsp;fed propter folamdiledionem,ut fola dikdio Gtnbsp;caufa tokrantix ueGr:amp; nirafcaraini,nec tiir/ jpfudf**nbsp;betur cor ueGrum in hora qua hc patimini, fednbsp;permancatis in charitate Sc anirai lenitate. Vosnbsp;dico, folicitiruare UttiMem/^iritus, id eG, Geis internbsp;aduerfaqu uiciGim fuffcrtisToliciti SfeurioG in/nbsp;uiolabilera cuGodireunitatemfpiritus,id eG^unanbsp;niraitatem uoluntatis,utGtuobis corunumS^nbsp;animauna,amp; hoc in uinculopacitjd cG.pax Sc connbsp;cordia exterior Gt quaG uincuium Sc nexus inte-riorisunitatisfpiritus .Vel aliterdngrcditur einnbsp;ApoGolus remouere quoddam quod contrarinbsp;eG charitati,uidelicet fchifma.quod in eis tunc !nbsp;iffe proptqjcharifmata no eG dubitandum.QPnbsp;illi qui habebant charifmata,dcfpicicbt alios,^^nbsp;abrumpebt fe ab cis,Gc^fchifma erat inter eoJ'nbsp;Quod ipfc prorfus uultcradicare,diccns;Soli^**nbsp;tiieruare unitatem fpiritus.id cG,folicite poGp^nbsp;nendo omne Ichilma feructis quod uobis no h*nbsp;betis,Gilicet unitatem, id lt;G, quod uos cGisnbsp;unum fecundum Gdem,amp;alia dona ferutis,qn^nbsp;unitasilla lt;Gfpiritus,id eG,a fpiritu fan Ao uobwnbsp;cceffa,dt ideo no cG ncgligendajkd Gudfo^^
51
A rarone eorutn qu facit inecckHa, ficutfidem, innocentiam,iuinain. er in Chrio le|(4,id ft,in rcnbsp;fpeftu Chrifti.pcr quhc omnia fiunt. in cuius iudicio Sc gratia funt hsec uniuerfa. Et non adnbsp;horam fitcigloria,fcd inotnnes generationetfeculifc'nbsp;cIorB id eftjin futuro feculo qd conftabit ex ownbsp;bus generationibus, qux generantur in his prx-fentibus fecuiis.Scculii quippe feculorum, ter-nitas eftj^ius partes funt tempora SC omnia fc-cuIa.Poieft ctiamfeculum feculorum inteJhgip/nbsp;fens hoc leculum principio mundi ufque ad fi-nem fimulintelledum.quodin multalicula diuinbsp;dicur.Etin omnes gencrationcs iftius feculi fecu/nbsp;lorum extdatur gloria,qu pater habet in Chrinbsp;fto SdinecckGa.ut nulla generatio Gt ab iniro mnbsp;di ufque ad eius terminum, in qua non gloriGcetnbsp;deus per ChriGi gratiam in Gltjs ecckG. j^ullnbsp;enim tempus tranGit unqu uel traoGbji Gnc ck-is,in quibusper Chriftum gloriGcatur pater.nbsp;Awe/i,id eft, ucrc uel Gdelitcr. Hie tradatum fu5nbsp;commendationegratise.inqua amp;carnales obfernbsp;uantiasimprobauic.tcrminauit Apoflolus,amp;adnbsp;moralem exhortationem tranGt,dicns.
CAPVT nil.
OBfecro I'taquc uos ego ufndus I'n do* minOjUt digne atnbuletis uocation^nbsp;I.CWi7nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;uocati eftis,cti omni humilitate SCtnan
fuetudine,cuni patfentia, fupportantes in* uicetn in chan'sate, folicitiferuare unitatnbsp;B fpiritusfn uinculopacis, Vnum corpus SCnbsp;l.Cor 1unus fpin'tusjGcut uocati eftis in una fpc uonbsp;c^tionis ueflr Vnus dominus, una fides,nbsp;*nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ununyjaptifina. Vnus deus Si pater omni*
um, qui fuper omnes eft, Si per omnia,6^ in og^ibus nobis.
lt;1 Hadenus de Gde SC gratia tradauir,amp;omia gratix tribuenda fan's monftrauii nunc de mo-ribus monct prius communiter omnes, poG pernbsp;Gngulos ordincs.QuandoJuidcm fola gratia falnbsp;uatieGis, noh ex operibusuel obferuantijsear-nalibuSji habitaculum dei eGiseffedi.GcutoGcnbsp;fum cG fuperius,itlt;t^eoamp;pcrottot, ut ita iam amo-do uiuatis, quatenus ttam gratiam uobis collanbsp;tara non amittatis.Et hoccG;Obfecro,id eG,pernbsp;facra dona cxleGis gratix qu percepiftis, rogonbsp;uos ego quern audire dcbetis,quia uindut amp; incar/nbsp;eratus fum.non in furto, fed innbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;id eG,in
araore domini,uidelicgt propter amoremeius. Sc propter nome eius iiquo Gxus perraaneo. Etnbsp;quia uindusfum, compatiendum cG mihi, nonnbsp;fpernenda exhortatio mea. Obkcio ut digneam-l)uletisuoetitionegu4uocatiefiif,id eG,utambuktis dinbsp;gne Gde qua per gratiam uocati eGis,id cG,ut amnbsp;buktis digne ad cxkGempatriam, id cG,ut am*nbsp;buletisproutGdem decet.quauenietisad cle-Gemgloriam .Ambuletis,idefr,progiouearaimnbsp;Sc perfeueretis operando eaqux conueniunt G-dei ducenti ad falutera xtcrnam,id eG,bona ope
9
-ocr page 345-CAPVT
A tinenda.Quam potcritis hoc modo feruarc, uidc iicctin uinculo pacis,id c,ut pax taliter inter nosnbsp;habita,ut alius non inequitet alium, uinciat uosnbsp;n Gmul conglutin.Et fitis omnes m corputnbsp;I per unitatem fidei amp; concordiam, licet diucrfisnbsp;oHcijs uideamini dcditi, ficut diucrfa mbra cotnbsp;poris.er fit uobis ttW f^irtus,id ,una mens amp; uonbsp;luntasjficut amp;unam rcmuneracionem uit per-ennis omncs Iperatis.Et hoc /icut uocati eft deonbsp; UMnbsp;nbsp;nbsp;uociftionis UefiriCfid efi, in una expcdatio-
ne fupern mcrcedis, ad quam uocati cftis ? Vel deo fcruarc debctis unitatem fpiritus, quia ununbsp;corpus cft de quo uos eftis.id cft, ccdefia qux cftnbsp;na,amp;cft corpus Chrifti. Vnum corpus fecundu .nbsp;fidem amp; diledioncm C Tacramentorum perce-ptionem * Et Ipiritus Chrifii qui hoc corpus eiusnbsp;uiuificat,efiunus* Multis enim membrisconfitnbsp;Unum corpus, amp; uegeiat omnia mbra unus fpiritus. Eccehumano fpiritu quo fumipfe homo,nbsp;membra omnia colligo amp; liege t*.Impero omnhnbsp;bus mernbris ut moueantur, inteffifo oculos adnbsp;uiddum,aurcsad audiendum,linguam adloqunbsp;dum,n]anus ad operationem,pedes ad ambulannbsp;dum. Officia membror difpertit^unt,fed uniras fpiritus continet omnia.Quod Ipiritus nofiernbsp;(id eft,anima noftra)efi: ad inembra noftra,^cnbsp;ftfpiriius fanclus ad membraChnfii.ad co^^nbsp;Chrifti,quod ccclefia.Omnia enim mcbra CRrinbsp;fticum fintdiucrfis ofiicijsdedita,uno tamenir^nbsp;' g fpirituChrifti uegetantur.lam ucro fi membrumnbsp;Prfcinditur de corpore.nunquid fequitur fpirvnbsp;tus ? Nequaquam,amp; tarnen membrum agnofci/nbsp;tur.Quia homo fcparatus ab ecclefiaj facramen/nbsp;lum baptifmi adhuc retinet, fed fpiritum amifir,nbsp;Cauendum ergo fchjf|jia,amp;fej)uanda ft unitas.nbsp;Non amittitur ipiritus fandusqui non ptfcin*nbsp;di,fcd unus permanet:amp;eos qui unitatem cufto/nbsp;diunt.rcplet: S hanc feruarc debeti3,ficut uocati efiis in una fpe uocatiis ucfir.i. ficut fide uocati eftisin una fpe ternj glorise.Hc enim fidcsnbsp;Uocationis efi.i.fideiueftrx.hoc efi, fdes ueftra nbsp;caufa fpci ueflrx,quia prxcefl t ipfa fpem,amp; de-dit cam uobis.Qu fpes efi una, quia unam uitnbsp;*terngloriam cxpedat.Illa enim eft una, quianbsp;hect alij funtibi ut ftcllf, alrj ut luna,alij ut fol,oi-hiis tarnen fufficit quod habcni.Quoniam illi quinbsp;tionfuntin tam digna claritate,adco funt unita dinbsp;eftione c5minoribus,ut hoc quod maiores ha-hentjifti fc habere rcputent.Sic lt;5^ uos in hac uitanbsp;debetisfacerc, ut qui minus habent in charifma-tibus alrjs'c^ donis, ex unione diledionis rputenbsp;fe habere quod maiores habent, qui ad eor uti-htatem habet. Non cm in hacrc deoct alius inui-dere alij,ne^ ahus alii defpiccrc. Et ob hoc debenbsp;tis etiam unitatc feruarc, quiaiwwdowwwomni/^nbsp;hus uobis eft Chriftus, qui uos manu mifit amp; ui-ttificauit.Non cnitn habens plures dominos,pronbsp;quorum diucrfis uoluntatibus uos oportcat difinbsp;cordarccicd unum, qui uobis unitatem prcipitnbsp;Vnitas enim non habet in fe contrareta temjficutnbsp;hcc creator .Quod autera ab unitate fcparatur SC
niL nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;517
extraunitatem ,iam efteontranum amp; dualitas C Nam creator erat quidem unus, id ftatim ut crenbsp;atura lucccflit,contrarictas proceffit. Seruanda cnbsp;igitur unitas,ut uni dno feruiatur.Quse amp; ideonbsp;euftodiri debet,quia ttffrfjdff cft.Licetcnim unufnbsp;quifqjcredentium luam fidem habeat,una tarnennbsp;fidcs dicitur Hc enim in animo credentis eft cinbsp;tantum confpicua,cuius eft, quam uis fit amp;in alijsnbsp;non ipfa,fedfimilis. Non enim num#o eft una,nbsp;fed genere. Propter fimilitudinem tarnen ex nulnbsp;Ia aduerfitate magis un dicimus elfe qu.m mulnbsp;tas.Nam amp; duos homines fimilimos cumuide/nbsp;rimus,unam faciem dicimus amp;miramur ambo-rum.lta enim dicitur eadem credtium fidcs una,nbsp;ficut cadem uolentium uoluntas una, cum Si. innbsp;ipfis qui hoc idem uolunt,fua uoluntas fit cuiquenbsp;cot^icua ; alterius autem lateat, quamuis idemnbsp;uelicProptcr hoc etiam feruanda cft unitas,quianbsp;UflUnt eft bpti/ma. Non enim pt iterari,fcd d quo-cunq; datum fuerit,fiue bono,fiue malo,fiue nbsp;caiholico, fiue ab htctico iiixta morem ccclefinbsp;ihnomine fanAetrinitatisjfcilicctpatris 6filijnbsp;Si fpirituflandi, ttundemualetad rcmiffioncranbsp;peccatorum Sc apertionem regniclorum. Sednbsp;ideo tenenda c unitas,quia unus eft deus in fubfinbsp;tiafua. N enim multiplex /ubftantiaeius,fcdnbsp;una fimplex.Vndc 8 Moyfes:AudiIfrael,donbsp;minus deus tuus,dcus unlis cft.Non pt efle ma-ior.non pt efl minor,non pt tiumerari. Vnui nbsp;deK,creaior omnium, qui cr unus pttter omnium ,nbsp;paterno affctu diligens omnia SCgubernans.-Sdnbsp;ideo nemo pt fe ahcri pfefcrrc.Vnus dicitur ificnbsp;ptcr,in eo quod unica affetione peurat omnia,nbsp;ficut dulcis pater. Qgi t tper omef,id cft,pr3fcclnbsp;lit omnibus creaturis, cuius dl|nitas nos inuftet:nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;
erper omnia difufusjga ubiq? eft: Sideo fmdus, cum nufquam poflit euitari ; cz in omnibus nobis eftnbsp;per gratiam,qui unitatem ftruamus. Pl^mnianbsp;enim potentia uirtutis iu,amp; prudentia difpO'nbsp;fitiis fujfjd in nobis gratia bonitatis fuse. Velnbsp;fijper omncs dominando regendo,amp; cft pci*nbsp;omnia,fubminifirafldoomnia bona qii habent,nbsp;Si in omnibus nobis collata beneficia feruando.
111 ud per, quod eft ibi, per oa,ordinale cft,often dens quod fi omnia nofira difeuflerimus, omnianbsp;ordine pambulando inueniemus ab eo miniftra-ta.Et quia omnibus dominatur,amp;per omnia nonbsp;ftracftpractcr pcccaium,amp;quia nobisilla cfer-uat, ideo foliciti efle debemus, ut quemadmodunbsp;ipfc efteitis,ita Si nos unum fimus, Si unitatemnbsp;fcmperobferuemus.
Vnicm'queautegi noftrum data eft gr tiafecundummenfuram donadom's Chri* ^ Cor.it.nbsp;fti. Propter quod dicit: Afcdets in altutn,nbsp;captiuam duxi't captuitatetn, ddit douanbsp;hominibus. Quod autem afcendit,quid eftnbsp;nif quia Cdefcendit primum in inferioresnbsp;partes trr Qui defeendit, ipfc eft 6Cqunbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;j;
afeendit fuper omnes cjeIos, ut adimpleret omnia,Et ipfe ddit quofdam quidem apo i.cor.
nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dd iij
-ocr page 346-51 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;AD EPHESIOS
A ftolos, quofda autem prophetas,alios uero euangeliftas, alios autpaftores 8C. doorcsnbsp;ad confummation fandoru,in opus mini-ftcrii,in dification corpocis Chrilli, do^nbsp;(ICC occurramus os in unicace fidei C agninbsp;tionis filq dei in uirutn perfeum,in men:nbsp;fur xtatis plenitudinis Chn(li,ut iam nonnbsp;fitnus pafuuli iluuantes,^ circfcramurnbsp;omni ucnto dorinx in nequitia homin,nbsp;in aftutia ad circunuentionem erroris.
Nos quidem omnes fumus un5 corpus,8 unttatem feruare debemus.icd non os aequaliternbsp;'dona cxleitisgratiperccpimuS'NamNnirut^ tionbsp;rumddttfc gratia fccundS meituri donationifChrifii.nbsp;Nam aliud donum grati habet ifte,ahiidillc;5inbsp;^d habet ille,non habetifte.Menfura ta eftdinbsp;uifio qudam donot^,amp; concordia ibi unu cornbsp;pus facit.Nam ficut in noftro corpore aliud acci-pit manus ut operetur.aliud oculus uc uideac.alhnbsp;udaurisutaudiat, aliud pesutambulet:aaautnbsp;una eft q agit oia.in manu ut operctur.in pede u tnbsp;ambuler.in aure ut audiat, in oculo ut Uideat:(icnbsp;funt etia diuerfa dona fideliu tang membroijz.adnbsp;inenfur propria cuidiftributa.ld unaeftChrinbsp;' iligratiaquxdiribuit. Propterquod ndebtnbsp;alij altjs inuiderc,nec alij contra alios de donis funbsp;pcrbire.qux gratis dantur Chrifio.Sc quae me-nbsp;iuratille amp; modificat.cut feit (ngulis expedite.nbsp;Nam ad hoc uni mult datur, ut per hune multinbsp; ^raoueanturalij.amp;f ad hoc parti alrjs, ut inoibusnbsp;rga ocs humilitat cferucnt.Et fi Chrift us metinbsp;lur cuid mult^ut muftis airjs jsfitqui tm n hanbsp;bentjtunc n eftreflcarcntcsinuiderehabenti-nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;bujfcd potius d Aent reputare ie habere quicqd
maioreAiabcnt.quiaad eorOm utilitatem habet Nec illi qui habcnt,debent dcfpiccre nonhabennbsp;tcs,cu4^d hoc habeant.ut non habcntibus fuElt;nbsp;feruiant.Ita ergo debemus in narijs donis qux acnbsp;cipimus/eruare unitatem.abraioogrni fchtfma''nbsp;te.Propter quoi probandum quod Chnftus det di-Uerfa dona,dteit fpintus fantsin pfalmo; Afcennbsp;densin altum ^c.Vcrfa tnad Chriftlocutic,nbsp;PW.lt;7. dicitpfalmifta.'Alccndtltii'nah.captiuafticaptinbsp;' * uitat.accepiftidonainhobus.Necmoucatqdnbsp;Apoftolus non ait, accepiftidona in hominibus:nbsp;fed,ddit dona hoibus.llle gppe autoritate apo-ftolica lcdum hoclocutuslt;ft,q3deus c pairenbsp;eft flius. Secundum hocenim ddit dona homi.nbsp;nibus,mittens eis fpiritum fandum, qui^iritusnbsp;eft partis SC fiitj. Prophe^ uero fecundum illud,nbsp;quod idem Chriftus intclgiturin corpore fuo,nbsp;quodeft ecclefia,unde amp; fideles cundi membranbsp;cius funt, dixit e accepilTe dona tn hominibus:nbsp;quiaipfe accipit, quicquid bencfcij membris imnbsp;P^^'^hurillius.undediduruseft.Quando uni exnbsp;minimis meis feciftis,mihi feciftis. Sed uideamusnbsp;fententiitntAfcendetifinaltumcxli habitacul Chrinbsp;fius,eaptiuam duxit cptiuitatentjid eft^corriaptionemnbsp;noftram uirtutefu corrupitonis abforbuitiuelnbsp;capuuani duu captiuit4t(mquia uicit mor tem.
qucaptiuostcncbat,ingbusregnabat Vclcos C qui in inferno tenebantur captiui, qui amp; captiui-tatis nomine defignari poflnt, duxit fecumadnbsp;rgna cxlorum. Nam fieuf militia cum dicitur,nbsp;intelliguntur qui militant, fie appellationc capti-uitatis intelliguntur,qui in inferni clauftris deunenbsp;bantur capti. In hac quoque uita mufti tenebantur diabolo captiui inpeccatis, qui^captiui-tas fimiJiter appellantur, fed eos Chriftus fliciter captiuauit. Curenim nonfitcaptiuitasfelix,nbsp;fiamp;ad bonum homines pofluntcapiiVnde Pe-tro didum eft.Ex hoc iam homines eris capiensnbsp;Captiuatiergo funt,quia capu.amp; capti.quia lb/nbsp;*iugati,id eft, fubleneChriftiiugmiiTi. Sedhocnbsp;con6dcrandum,quia cl^tiui SC terrigenx, patri-am noftram xftimabimus hoc exiliuro.Scd dumnbsp; Chrifto ducimur ad regnum cxlorum, niroirnbsp;captiuitas noftra beata captiua ducitur ab iilo.nbsp;Mis itaque modiscaptiuauit capciuicatem,afcen/nbsp;dens propri^tute amp; uoluntatc in altum, nonnbsp;ftiftentatusauxilio cuiufquam alterius. Dediruenbsp;ro dona homnibuf,q3 miifo defuper fpiritu, ait} iernbsp;monem lpientix.alij irmonem fcientix,alt}granbsp;tiam uirtutum,alii gratiam curationum,altjgerxnbsp;ra linguarui^ altj interpretationc lrmonum tri-b^. Non enimfinguli quiq; hal^nt omnia.fednbsp;MRla,alti alia,ficut amp; fupra didum eft, quamuisnbsp;ipmm donum quo unicui^ propria diuidtur,nbsp;grantshabeant,id eft.ipiritum. Ifta pars inten-ttxqua dicicur,dedit dona hominibus, ualet adnbsp;oftendendum quod Chriftus fecundum menfu- 0nbsp;ram ddit unicuique noftrum graiiam. Cxieranbsp;urodixit,utfententiamagis patefeeret. Alcen-difl dixit eum propheta. bed quid eft quod aic-difl didus eft,ni^ quia d(antea defcderat^Ver-bum enim quod inprincipioerat deusapudde-um,quo afcenderer,uelquomodo aicendere pofnbsp;lt,nifi prius deicdilfet^ Etat enim luper omnia,nbsp;uel potius erat ubique.Sed defeendit quando fornbsp;mam accepit.Defcendit in partes terra (qux lncnbsp;aerea )inferiores,ut inter homines conuerfaretur.nbsp;Diuinitate defeendit ad nos,fcd humanitatequnbsp;a(rumpfit,afcendit ad cxlos.Et hoc eft quod eumnbsp;Apoftolus defccndifl probat per hoc, quod dvnbsp;dus eft afcendiire,dicens: Qbdautem afcendit.quidnbsp;e ni quia cr deendit primum in inferioretpartet ter^nbsp;rx;id eft.quomodo uel quarc did eft quod aieennbsp;dit,niG relpeduprxcedentis dcfcenfionis i Pof-funt inferiores partes terrx intelligiloca inferoenbsp;rum,in quibus tenebantur fandi. Et illuc fccunenbsp;dum animam dfendit Chriftus.non ruinam uelnbsp;prcipirium^u uiolentiam pafliiSjfed ipontaneanbsp;uoluntatc mifertus, defeendit in illas inferioresnbsp;partes terrx,ut inde fuos omnes potenter educenbsp;^et.Primum quidem illuc defeedit, ac deinde re-fumpto corpore afeendit in cxlum. Et ne uiderc/nbsp;tur alicui quod alia perfona eflt afcendcs,amp; al*^nbsp;dcfcendens,addit : Qgt deendit fecundum diunbsp;nitatem,accipiendo humanitatem, C7 qui aendi^nbsp;fecundum humanitatem, quo nunquam priu^nbsp;fuerat hunianitus,(pfer/{una cadem perliM*
CA PVT A Afcendit nonfolum fperomnef c^loj materialesnbsp;lcd SCfuper omnesclcftium uirtutum ordinesnbsp;lupcrans loco amp; dignijate omncm creaturam ,utnbsp;lt;dmpkrrtomiqux dleo fucrant ^Jphetata.N/nbsp;dunaenim omniadccofueranc adunpkca,qu/nbsp;do ilk necdum iuxta hunianitatem in dextcra panbsp;icrnsc glori confedebat regnans in arternum.nbsp;Vcl omniadonis fuisadimpkuit afccndens,unbsp;etiamangelicxcrcaturlt;-r,quance erant impie/nbsp;t%,adimpkrentur.i.promotion quand accipe/nbsp;tent. Nam non folum homines, fed etiam an/nbsp;geli promoti funt afcenGone eiuslt; Vcl omnia ad/nbsp;itnpieuic.id efl rationalemcreaturam pcrfedt,nbsp;ad integrum impkuit , hoc cft, humanum ge* nbsp;nus amp; numerum angclortlmNam in rcGaurati/nbsp;One hominis fuppictur numerus angelorum,quinbsp;diminutuseratcafurcprobor lpirituum. Sicipnbsp;compkndo numerum ckdorum ex angelis SCnbsp;hobus.adimplet omnia. Vcl omnia rgna mfidinbsp;adinwleuit fuo cultu.Et ut omniA^pnpkrct ddie zp/e nobis ad eruditionem quatuor rcgcntiunanbsp;ordines,fciiicetquop4^uidemej^po/lp{or, lie ut Pcnbsp;trum Andrcam, cocterosq; talcs, qui omnibus alqs maiores crant,habcntcs o^cium prdinbsp;cationis.Sd per fe tradentes aliis,quorR nunc 10^nbsp;cumapoftolic^ Si primates Si archiepifeop^^nbsp;nent in ccckfia.Qgo/'diti autem dedit efl propbrS^nbsp;qui uentura prdiccrcntcti lubnouo teftamennbsp;lt;o,Gcut AgabS GbitpGmiles.Quorlocum ncnbsp;tenent, qui feripturas interpretando, praenuncf-fi antper casctcrisfuturagaudia.malorumi^fupnbsp;plicia.lt;lzwMcrodeditczzgel^,GcutLucam Si cfnbsp;tcros.qui cuangelium ad poftcroslcriptum tranfnbsp;milcrunt.uel etiam qui cuangelium p rxdicabtnbsp;Si officium miniftrant^paupegibus habebant.nbsp;Ut feptem diacones fubapoftolis.VtMinq; enimnbsp;uidum prbcbant.Si Ipirituakm Si corporale*nbsp;Similiter adhuc deberent agerc omnes diaconi.nbsp;Inde eft etiam quod hodie inMilTakguntcuangcnbsp;lium.Alwf rftttei ddit pafloret cr dodloref.Gcutepi-Icopos uelprcfbytcros. Paftoresenim Si dodonbsp;tes unum regentium ordinem intclligimus,quianbsp;gregem dei ipfcueraciterpafcitquidocct.Etidconbsp;non dicitur diftinde, alios autem paftorcs, aliosnbsp;hero dodores.feddiciturconiunde,alios autemnbsp;paftorcs Si dodores.iit intclligercnt efle otficiinbsp;luamdodrinam. Vnde Si per prophetam deusnbsp;ptomiGt.Dabo uobis paftorcs iuxta cor meum,nbsp;pafeentuos feientia Si dodrina. Si qutd tamnbsp;differentiae in bis duobus elfe poteft, paftorcs dinbsp;ci Uidcniurrefpedu ouium.id eft.Gmplicium 8Cnbsp;hcbctumrdodoresautem refpedu^rum quinbsp;itnfunccruditi Si rationabiliterintclligerepof-fiint. Omnibus ifiis dedit Chriftushc uariado-*15 ad inftrudionem ccckftf. Vndc nullus eorumnbsp;*1 acceptis donis fuperbirc debet contra cos quinbsp;non habentjUcl fe ab eis fcinderc,fed potius falunbsp;i eorum fcruire.Ncc minores debent eis inuide-Cjfed eos ut patres uencrari Sidiligere.hos enimnbsp;ddit faluatorrfd corfummtttionem fanitorum,id cft,adnbsp;hoc utcosquiiamftndifuntconfummct5i per
H
J ni* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gt;1?
IGciant in Gtndicate.Gut eos qui fandi Hint lcun/ C dum remiffionem peccatorum Si innocentiamnbsp;atquc bonorum operum inchoationem,promo-ucant Si confumment Iccundum augment uir/nbsp;tutisSi pcrfeucrantiam. Si dedit eosinopU$MMi*nbsp;fierij,ut unufquifquc pkne poffitfacerc opus mi/nbsp;niftrationis Gbi creditae. Si enim unus faceret o-*nbsp;mnianon perfede ageretGngula.Idetrunulquif-que opus miniftertj cui deditus effet, accepit. Etnbsp;quotendithoc minifterium unulcuiufq; eorumSnbsp;1 itdificatiottem corporif chrifli, id cft, in hoc ut corpus CHRISTI quod eft ecclea, xdicetur, Gucnbsp;in uirtutibus, Gue in conuerGone inftdelium ad nbsp;dem. Hxc eftcnim domus quse(cut Pfalmusnbsp;canit)fdificatur poftcaptiuitatem:quoni de illinbsp;qui diabolo tenebantur captiui, xdiGcatur cc-ckl^ quae 5i domus Si corpus C H RIS TI eft.nbsp;Taks praclatos dedit Chriftus cckl,Si tam-diu dabit, doec occurramusomnef, id eft, donee o-mnes qui modo fumusin una Si non diferepan-ti Gde, Si in una Si nondiferepanti agnitione filfjnbsp;dei, occurramus nobis inuicem in die iudictj denbsp;diuers mundi partibus,uel ipfi Chrifto,quaG denbsp;fiderio currentes ad gaudium, in uirum peifedutu,nbsp;titunufquift^ Gt uir perfedus'.* quia Gue claudusnbsp;modo Gt aliquis, Guc cxcus Guc quolibet mem-bro carcat,in refurreftionc perfedionem omninbsp;%icmbrorum habebit. cr w menfurvn retails plenitui'nbsp;dinis Cbhjlt,id eft,utncc infra,ncc ultra iuucnikmnbsp;formam refurgamus fed in aetatc Si robore adnbsp;qu Chriftum hic peruenifl cognoutmus.id eft, Dnbsp;in ca meta etatis,ufp ad quam naturalitcr crefeitnbsp;hora, Si ultra quam nil ei naturalitcr accrcfcit,nbsp;in qua et faluator habuit picnitt^inem annorm^nbsp;Si corporisjc de hcc mundo cranGrct.{)|onatnbsp;menfuram ftaeur,fft menfuram tatis plenitu/nbsp;dinis Cbnfti. Netjenim fas eft diccrc, curarefur/nbsp;redionis tempus aduenerit, acccGiiram cOTporinbsp;alicuius cam magnitudinem quam n habuit.Sinbsp;, at dixerimua ad diici corporis mod eti quo/nbsp;rumeuncf maiora coj-pora redigenda, peribitdenbsp;multoiji corporibus plurimu,cum ipfe nec capilnbsp;Jum peritu^ effe promiferit.Reftat ergo ut fu renbsp;cipiat quife mfur, qu ucl habuit in iutute,nbsp;ctiGfencx obijt: uclfucrathabiturusG andenbsp;fundus.Vclita : Prlatos dedit Chriftus in ecclcnbsp;Gaq Gbi altj alrjsfuccedtibuspdurentidoncc ocnbsp;curramus ocs in uiijz pcrfcdS.i.donecita cucninbsp;mus Si ci^ngamurosfccund charitat,ut G/nbsp;mus uirfedus.Pcrfedus uir dicit,qn iam nullSnbsp;membrost fuoijtcrefcit^cund quantitate. Nnbsp;cft cm perfedus,donec Rabet ubi crefeat. Sic cnbsp;clcGa tc eritin ftatuperfedo, cum iam nullumnbsp;mcmbroifuoitper fuccclTion poterit exert-
fccrc.Crefcitcni qtidic manus, quandounomor tuo g neceffaria miniftrabatfratribusifucceditalinbsp;us hoc idc facis,SiGc de cjtcris mbris.Std poftnbsp;g numerus eledoi} complctus fuerit tnc iftudnbsp;ucccfGonfc crementum ceffabit: quoni tc eri-tnus uir pfcdus,ga nullum membroze icrfc/nbsp;dilochabebiqquoniam cpktus erit numerus
nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dd ij
-ocr page 348-510 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;AD EPHESIOS
A ononium. Donee occurratnus in uirum perfeet, id tftjdonec cccleGa eiciatur uir perfedus ; hoenbsp;eG,qn omne membru ecclefie fuam quantitate hanbsp;hebit. Occurratnus os,amp;. ita occurramus.ut nulnbsp;luin metnbrutn remaneat quod fuam quantita-tem n recipiat.Pcr hoe quod dicit,occurramus,nbsp;C non,conucniamus,oftcndit quod multum crinbsp;mus pro ni d prompt! ad ipfam dilcdion.Cur-rcre enim maiorem uelocitatem nott, qum ue/nbsp;nire.Hoc totum tale eft:Tamdiu dabit dodoresnbsp;amp; paftorcs.qudiu erit neceflarium, id efi,doneenbsp;eccicGa efficiatur uir perfedus cui nihil dcGt,6d ninbsp;hil poft addendum Gt in numero uel uiribus. Etnbsp;hoe erit, quando occurremus in menfuram xta-tis pienitudinis Chrifti, id eft,quando tas raen-furata aChrifto,erit plena.Menfura erit plena,qnnbsp;Chriftus ipfe in corpore fuopknuscrit, o^ha-bens qui ncper Gngulos crefcit. Si omnes in eonbsp;immortales 0(. beati crunt. Et ultra non erit necefnbsp;faria prlatio,ne(^ durabit amplius, quse modonbsp;neccG eftut permaneat ufep ad ilium terminum.nbsp;Etideo non eft grauiter ferenda, qu cito tranG/nbsp;bit. Ob hoc autem in uirum perfedum occurrenbsp;mus,quia manemus in l(nitt(tefi({ei,id eft,unam,nnbsp;uariam Gdem habemus deftliodei;* quia manc/nbsp;tnusinunitate dgitttionislij dei,id cft,quia agnofeinbsp;mus,id eft,intelligimus idem de Glio dei.Hoc eft;nbsp;dicerc, quiacredimus d inteliigimus idem de fi-!io dei.Illi enim nonoccurrent in uirum perfed,nbsp;qui idem non credunt in eccleGa,amp; idem nonin-B telligunt.ilJi uero non tendunt ad idem intelligc/nbsp;re,quifchifmauolunt ineccleafacerc.VelChrinbsp;fto(Gcut fupra didum eft ) occurremus uenientinbsp;ad^dicium,amp; ^udenteseum cxcipiemus.'nosnbsp;dico,qq4nunc fumus in unitate Gdci.id e,qui tenbsp;nemus unamfidem trinitaeftd unitatisdiuin,nbsp;qui fumjs in unitate agnitionis filrj dei, id eft,quinbsp;unam^ concordem in Gde tenemus agnitionemnbsp;filfj dei, credences cum incarnatum amp; paGiirn acnbsp;relufcitatum S/L exaltatum. d hoc enim nobisnbsp;dati funtpraelati/itirfW poft tempusgrati, poftnbsp;acceptionem Ipiritualis dodrin non mus parunlinbsp;fenbus, fed prouedi in fapientia : amp; nonGmusnbsp;fluHuanter, id eft, titubantes noftra debilitate innbsp;bonis operibus, feu dubitantes in Gde : non G-mus Huduantes inter undas tentationum,cut nanbsp;uis tempefiati expoGta, fed Grmi d immobiles.nbsp;CT ut non circunferdinur,id eft,non in gyrum erro-ris feramur omni uento dorinte, id eft,oqjni Hatu in/nbsp;aGis dogmatis. Dodrina enim prauoru A SC h-reticorum,cft quaG uenws tempeftatis aut turbinbsp;nis:quia ftatum mentis eSertit, C in uertiginemnbsp;error ducii, atque leuis eft dC uana,non habensnbsp;pondus ueritatis ,ideolt;p prudentcr cauenda eft.nbsp;Dodrin dico, manentis ifje^itwljowittm,quo-niam nequitiahominum eft fedesperuerfedodrinbsp; nae.Nam hreGs no eft ni in anima fubdita pcc-T* catis:quia peccatacommifla,funtcauf3eutdcusnbsp;permittat eos corrucre in barathr hteGs.Quxnbsp;fedudionis dodrina manet ctiamtMd/ltttM. Aftu-tia denocacur,G dici pote,dolofa fentcncia,quo-
niam in ca manet dodrina haereGs.ga ipGus cau-fa eft amp; fuftentaculum. Aftutiadico,tendente di dreunuentionem crrorit,id eft, ^udentc ut circunuc-niatincautos amp; ducat in errorem. Nam per do-loGtatis Sc aftutiae fraudem folenthxretici mul-nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*
tos decipere. Sed ab bis tuti fumus per dodrinS ueritatis,quam prdict praclati cccleGae. ApOnbsp;ftoli enim SCprophetae noui teftamentiqui expOnbsp;nunt fcripturas,redduntnos nonparuulos,lednbsp;fortes ad intelligendum.Per euangeliftas qui eunbsp;gclium pracdicantjcfficimur non Huduantes in nbsp;de,fed certi. Per paftores 8C dodoresGtut nonnbsp;tircunferamur omni uento dodrinae,fed eftan- tes Gmus inGde Sc pro^oto religronis noftr.
Veritatem autem facientes ,in charitate crefcamus in illoper omnia, qui eft caputnbsp;Chriftus;ex quo totum corpus compaiSnbsp;connexum per omnem iunuram fub*nbsp;miniftrationi^ fecundum opcrationem innbsp;menruramflAiufcuiulquemembrf,augm^nbsp;tum corporis facit in dificationemfuiinnbsp;charitate.
Non ci^unferamuromni uento dodrinar, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;!
{edftuientesueritatem^id eft,ucram argumentatio-n^contra aftutiam illor,id eft,^dinuentiones ScGrmas Sc rationabiles contra illos qui hjnbsp;rciim uoliit inducerc,erfJlt;'4WHjinjl/opo'omwquaenbsp;iabcmus,id ,in omnibus quae iam percepimus,nbsp;fcilicct ininnocentia.humilitatc, patientia SCcac-ten's uirtutibus.augmentemur,Sc hoc Gat in cbarinbsp;trfte.Vel faciamus uericatem,id jbenc opcremur .nbsp;fecundum dodrinam mandatorum dei,dc qui- pfjl*nbsp;bus dicitur : Omnia mandata tua ueritas.Sc hoc *nbsp;no in hypocrili wel in titwore faciamus^fed in chanbsp;ritatCjUt fofe charitas nos faciat haec agere. Et itanbsp;crefcamus ac proGciamus per omnia bona qusenbsp;habemus,tam fenluum mentis qum 8C operumnbsp;bonorum atque uerborum.in il Jo ijui efl caput no'nbsp;firum,id efi,prouidcns nobis C regens nos.Et qsnbsp;eft ille^cbri/lf,id eft,rcx nofter,Guc pontifex. Etnbsp;in ifto atqjfubiftocapite debemus lemper crefeenbsp;re Sc aiigmentari per omnia, ut fequamur eutnnbsp;utmembracaput,SCineomancamusquilcno- jf,nbsp;bis habitaculum dedit, dicens ; Manete in me.nbsp;Dehinc Apoftolus metaphoram capitis C m-brorumprofcquitur,oftcndcns quod nullus Gdenbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;j
liuminaliquo bonopoffitcrefccrc,niG adhxre/ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;|
at capiti Chrifto, Gcut SC in humano corpore G mem brum aliquod capite fuo abfeinditur, iaflinbsp;noncrcfcit,ftdmarccfcit. Et hoc cfi:EX ^Uo capitenbsp;Chrifto Gt qpod totum eorpuf,id cft,tota ecclefta fenbsp;cundum omnia eft compaum.i. coniundum una-nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;j
nimitate Gdei, er connexum uinculis charitaiis. Et ?itaeftex Gde compadum SC charitate connexG,nbsp;quod G camus per omnem iunduram membrorum.nbsp;inueniemus ibi elTe omne,fcilicet quia pcs ciuH'nbsp;dus eft non folum cruri.fed etiam manui Sc cap*nbsp;ti,SC cseteris omnibus membris. Et Gc inucnin^nbsp;ibi omnisiundura.ga SC iundura pedis ad crfisnbsp;Ct cruris ad manu et caput, et ita in cacteris.QP
CA PVT nbsp;nbsp;.HI b
Ji
unduraeftlHbintijifirtioitif,qui3 prxcedcntibus leAionibus lubnniftrantur atcj fibi fubiungunnbsp;tUr per officia facerdotuai ij, qui fiunt eccleacnbsp;rocrabra.SubminiftrionisdicOjdignc cxiften-I tJ8/ctt4mopfrlt;lt;ftoew, quia liic digne fubnexus
ft prcedentibus ecclefix rabris,qui bona qux poteffiopcratur. Et hxc opcraiio eii in menlurnmnbsp;ftniulcuiu]^ membri. quia unufquifcp iuxtamodumnbsp;ffium operatur bona, amp; per hxc crcfcic adnbsp;neniuramquantitaus fuoe. Vnufquifcp enitn fe-undum eaqux operatur, magnus aut paruusnbsp;dicitur. Vel iundura hc eft fubtninirationis.idnbsp;ft,ad hoc ut alius fubminiftret alrj. Ad hoc cmnbsp;ffintiundiin ccclefiandeamp;^charitate.utficutinnbsp;Hoftro corporc oculi prothdenipedibus, ficiilinbsp;qui in ecclefi corpore funt oculi, prouideant ibnbsp;ftsqui funt pedes, amp; fic ctera membra uiciffiiftnbsp;faciant. Qi fubminiftratio iecundum operatio-nem fit,ut rainiftrct alius alij fecudum ea quj openbsp;rari poteft,id cft,incantumfubfei||iat,inquantnbsp;Ualct opcrari.llli aiit recufancin ec^^a miniftranbsp;re uel minirari.quiafchifma uolt facerc. Et qdnbsp;cftaliudin ecclea fchiimafacerc.qum difiblueznbsp;re quod Chhfius cpegit connexuitf Hc ainbsp;operatic fit in menfuram uniufcuiul membri.i.nbsp;lecundum qd unumquodq; ncmbrum pot o^*nbsp;rari.Et ita corpfls iftud corapadum Sicnexui^nbsp;dum mcmbris membra fubminiftrt ucl fubn#-niftrant, facitnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;corporJ.i.i utjpfius.i.augmc
tacillosin uirtutibus amp; numero, quxi funt cor B pus. Et hoc facit in eedificationcmfui.i.ut fc dificer,nbsp;fe tempiuin dci conftruat.poncns fcmp in dinbsp;ficio fui quofcuni poteft conuertcre.Et hoc totnbsp;facitincharitate, quiapropter folamcharitatponbsp;nit illos in dificio dci, in charitate docet per^nbsp;manere dopcrari. Econtrario autem/aciunt quinbsp;fchifmagencrant,amp; hoc facrum corpus minue-reconantur, Sdaedificium clcftedeftruere. Alitnbsp;quoqjpoteft intelligi quod didu cft, in mcfuramnbsp;Uniufcuiultjjmembri augmcntum corporis facit.nbsp;Augmta tur em corpus ecclefi^ficicndo in m nbsp;furam uniufcuiufqimembri.ut unumquodrgm/nbsp;brum inquant crcfccre debet, intaniu crefcatpnbsp;fucceffion.Crefcunt oculi in hoc corpore, dumnbsp;Uno dodorc mortuo', crcfcit Si fuccedil ei alius.nbsp;N tndicunt diuifi oculi, qa n efficiunt plures,nbsp;fed augmentanf.Vnuscm icmpepiicopusin ciuinbsp;te precft.S^ n plures.Et ita de c jtcris icnticd.nbsp;C adfta fucccffio S^dificatio pada fuerit.icnbsp;pleta erit mfura iatis plenitudi nis Ch rifii.
Hoc lgitur dico C tcftificor in domino, *11: iam non ambuletis fient (. gegtes ambunbsp;*ant in uanitatc fenfus fui, tenebris obfcuranbsp;* Utn habtes intelIeduiUjalicnati uitadeinbsp;petignortiam, qu cft in illis propter c nbsp;citatenj cordis ipforum: qui dcfpcrantes fcnbsp;wetipfos tradiderfltimpudiciti,in opranbsp;tionem immunditiomnis inauariti.
Adnaonet ut caucant ab antiqua confuetudi dicatQyandoquidcm tanti
capitis mbra eftis efFefli, i^itur hoc dico Si fuadeo G uobis.ut ultra n uiuatis more illojje, qui ad hocnbsp;caput nonpertinent.Nonobfccro nue utfuperi-Sjfeddico.i.docco Siautoritate mea lietcrc neqnbsp;tiam inhibco,C2r tcifcor.i.teftctn me huius rei fa-cio w domino .i. in confirmationc ueritatis domininbsp;Si. quitatiseius.uel leftifcorin domino.bfub te*nbsp;ftimonio dni aflero. Hoc fcilicet dico, M iam poilnbsp;conuerfionemueftram nonand^uletis ficdtambulanbsp;fi:is.i.non operemini ficut prius operabamini,/c/nbsp;ut G- gentes qu nunc funt,ambulant emes i uanitanbsp;tenfutfiii,id cft, habentes ienfum uanitatc plen:nbsp;quia non cogitt mens corum, nifi de tranfitorrjsnbsp;quaciuncuanitas,utfcriptumcft:Vanitasuanita'nbsp;tum Si omnia uanitas.Quia ergo nihil fapit SSnbsp;nihil appeiuntnicaduca amp;tcmporalia,ambul2nbsp;re diuntur in uanitatc infus. Et naturalem intelnbsp;fcdwffn-ationis hahent obfcuratum Si hebetatum fc/nbsp;nebris peccatorum ; Si idco minus mirum de illisnbsp;fi ambulant in uanitate,qum de uobis, qui eftisnbsp;illutninati,amp; intem lucis radijs illuftrati.Practcnbsp;ritaenimpeccata fie obfcurauerunt intelleuinnbsp;mentis cor um jUt non poffitcxercere uim proprinbsp;am,id eft,uim diicretionis.Et quia ambuli in U3nbsp;nitatc fcnfuSjideo funt alienatiduita dei, id eft, ui^nbsp;taqu in dco cft, uitaqu dcuscft,idcft,iparanbsp;ti deo q efi uita animse. Si cui adhrerc uita cft.nbsp;Wam ficut uita corporis huniani anima eft,fic ui-j taanimdcus eft.Velfecundalioscodices,alicnbsp;nati funt uia deigt; Si hoc fit per ignorantiam (jug e^nbsp;inillis pmans, Ignort cm glori uit clcftis 8C Dnbsp;uiiuftitix,qu3educitad illam.ideo^alicniremanbsp;nent utriulquc.amp; ilia ignorantia locum in eis habe t propter cuccitatan cordis ipforum, qa ad afpedutnnbsp;ueri iuminis oculos cordis apetibs non habent,nbsp;quos euangeli pralt;icationi clauferunf,idcol5nbsp;iurc ccati funt. Anima enim recedens luce iu-ftiti, quanto magis qurit quod ctra ivflbtiatnnbsp;inuenia(,tanto plus rcpellitur lumihe ueritatisnbsp;in tcnebro:j dcrnergin Hocatdiuerftimeibnbsp;abco quod dixit,tenebris obfturatum habentesnbsp;incelledum:quiaillilBaccipitde obfcritate peCnbsp;catorum,iftud autem de ccitateignorantiar, Eenbsp;rcuerafunt csfci.'^wi deuenia Sdfalutepro fua tutnbsp;pitudine dej^fcr antes,id c,diuitiarum fupcrn gra-tiaeprxmium n fperantes,nullo cogtc, fed lanbsp;fponte tradiderunt metipfos impudicitiic, qufit innbsp;confanguineasjid cft, c ex toto tradiderunt fe linbsp;bidiniferuos, ut nec confanguinearum concu-bitu abienfrcnt.Ipfi dico.cadentcs w opfrdtiowirtnbsp;immunditu omnis,td tft.in deuoluti.utoperen-tur omnimodam carnisjnmunditiam,fiue in fcnbsp;metipfis,ftue inuicem.fiuc in pecudibus.Et hoc fnbsp;ciunt euntes in auaritiam,id eft,ininltiabilitatem:
quia ficut auarus nunquam reputat fe fatis habe* re,ita nunqu iftiperueniuntadfornicaiiisfatnbsp;ritat.Ve) itadiftinguamus; DelapG funrin oganbsp;tionem immditi,qa feipfosinquinant uolupianbsp;iibuscarnif,tendentesomnesin auaritiam,ideftinbsp;in immoderaium amorem habendi,fiue atnbietlnbsp;do honores, fiuc quamcuntit pcuniara
5 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;AD EPHESIOS
|
A Vos au tem non l'tadidicftisChriftum, fi tarnen ilium audifti's , Si in ipfo cdoinbsp;eftis, ficuteft ueritas in 1E S V . Deponitenbsp;. uos fecundum priilinam conuerfacionemnbsp;uecerem hominem,qui corrumpitur fecu^nbsp;dum defderia erroris. Gentes quoe exccat funt, ambulant in hu iufmodiSperibus; fed uos non debeiis taliter atn/nbsp;bularc,qanoniMdi(liciJh$Cbrtr,id cft,non itap/nbsp;cepifris prxdicatoribus noticiam Chrifti amp;donbsp;Arinx eius,ut in ca,ficut genres in erroribus tur-pif ambulant,ambuleiis.Didicifiis dico,fed tarnennbsp;hac conditione, (dijlis4dcft,fi prsedicatio-nemqudeeo fit, intellexiftis, ucl euminteriusnbsp;loquentem audillis.Loquitur cnim Chriitusho-mini.cum rationem eius intrinfecus illumintnbsp;excitat.Homouero audit,cum intclligita^quidnbsp;ratio eius excitetur .C facit quod fibidiuinitusnbsp;fuadetur. Et iterum hac conditione dico, fi trtip/nbsp;edoi cjht, ut iciatis ca qu feire amp; q agere in eiusnbsp;rcligionc debctis.Siinipfoedoieftis,Jictine|a,nbsp;id eft,in ipfo e/I perfe Aa f integra ueritas fine ullanbsp;admixtioncfalfitatis,ueritas fideinbsp;nbsp;nbsp;bonne opera tionis amp; lapicntiae SC faJuationis.ldeo^ ueraciter bona debent elfe opera eorum, qui in eius feho-iis difcere coeperunt, 8C ueritatem aeternx falutisnbsp;in eo adipifci cupiunt. Et qu fit ilia ueritas in le*nbsp;fu , fubiungitur ,fcilicetdeponereot Ueteremho^nbsp;mfncm.id cfi,utucraciter,non fimulatorie deponanbsp;B tisueterem hominem,non fecundum fubfitiamnbsp;quam traxiftis de Adam, fed fecundum priinamconbsp;uerfationem ucltram,qu erat in uetufiate primi honbsp;minis, id efi;, icundum priores adus prauitatisnbsp;, uftrrsc.Deponal6uetercmhomincm,id cft,imanbsp;gmem^S^ conformitatemitcrisljominis, cunisnbsp;uit conformitasducit aductufiatem SCcorru-piioqfBn.Veterem (inquam) hominem depona-tis,idcft,omncsprauosadusqui defluxerunt abnbsp;eo,amp;prauos moreseius . Qgi Iciliccthomo iurcnbsp;deponifur, quiacorrumpitunn fuis deleAatiibusnbsp;uel carne,uel fpiritu,fiue utft)(jj.Corrumpitur nonbsp;folum lcundum opera,fed etiam fecundum de/ide-ria qu funt crrow,id eft,error fuadet illa.non ucnbsp;ritasdominilefu.Etideo fi ueredeponitis hunenbsp;hominem, deponiteetiam defideria eius quae ue-niunt ab crrore,uel ducunt in errorem. Row4.6. Rcnouamlui fpintu mentis ueftr, Si induite nouum hominem, qui fecundumnbsp;deum creatus eft in iuftitia SC fanfare ucnbsp;ritatis.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp; Non iblum deponrfe ueterem hominem de betisjfed etiam renouamini,id eft, ad id quod retronbsp;eft nouamini, id , ad priorem nouitatem quamnbsp;GeneM habuit pater uefler Adam.qudocreatusfuit adnbsp;imaginemcreatoris. In mente autem amp; rationcnbsp;Si intelligeattaqua deumcognofeere poiuit,fa-Auseft ad imaginem dei. Sed peccando inueteranbsp;Uit, Si deformis ac decolor faAa eft ht?c imago.nbsp;Vnde nuncfcAandoiuftiiiamrenouatur fiCrefor |
matur.Propter quod cum diAum effet, renoua-mini,fubiunAum cft,f|gt;tritu mentis c)lrlt;e,ut in men tc intelligatur fieri ilta renouatio.Quod enim air,nbsp;fp mentis ueftr,nonibiauasres intelligiuolu*nbsp;it,quafi aliud fitmens,aliud mentis fps,quiaos mens fps eft, non autem omnis fps mens eft. Nam -Slt; deus efi fps, qui nee renouari nee uete/ * rafeere poteft.Dicitur eti fps in homine,q mesnbsp;non fit, ad quem pertinent imagines fimiles cor-porum.de quo dicit alibi; Si autem orauerolin-gua,fps meus orat, mes autem infruAuofa eft.nbsp;Hoc enim fit,quando id quod dicitur, non intel-. ligitur.'quia nee dici poteft ,nifi corporalium uo-cum imagines fonos oris in fps cogitatione prnbsp;ueniant.Sed Si hois anima dicitur fps.Eftetiatnnbsp;fps pccoris. Ventus qui res eft apertiflime cor-poralisjuocatur fps,iuxta illud: Dixit, Si. ftetitnbsp;fps procell.Quia ergo tot modis dicitur ips,nbsp;fpm mentis dicere uoluiteumipm qui mensnbsp;uocatur. Eyjjioc iiibet ut etiam pofinouatio-nem baptifmi quotidic renouemur exercitio di/nbsp;uini feruoris. Mens cm qua: igne fuperni amorisnbsp;excoqtur, femper in fe fcruatclaritat pulchritu/nbsp;dinis quotii^ana innouatie feruoris. Nefcit ethnbsp;mens per torporem inueterafeere, qu Itudet pnbsp;^^dcrium fcmpcr inchoare. Sicjf rgo renouaminbsp;^^pG mentis uefirac.Et ut ita poUitis renouari,iflnbsp;duite nouum hominem^id cft,aecipitc urlut indumcn/nbsp; turn conformitatem conuerfationis Chrifti,qua; uos undiqtt fie coopcriat, ut nihil in moribus ue-ftris appareat, nifi fimilitudo operum quae Chri-ftus egit.qui creatus e non fecdum Operationen carnalisconcupifcenti3f,fcd fecundum deum,idefi,nbsp;fola uirtute dei Si potentia fps fan Ai conceptus .nbsp;eft, ac per hoc iwmunisw labe originalis peccati.nbsp;Crcatus.idefijConceptuseftwiw/litMO'lwfliiitfeWnbsp;riMt.id efi,in ucra iufiitia ac uera fanAitate,noiinbsp;in peceatis,ficuteteri homines nonprfcruattnbsp;fpeciab deipriuilegio. Iufiitia amp; fan Attas uerita/nbsp;tis non Iblum in conuerfatione, fid in ereationenbsp;eius fuit.ad difiinAionem eorum q falfam iufiiti/nbsp;am Si fimulatam IanAitatem habent. Et ideo in/nbsp;duenduseftuobis. Potefi effc ordo,Induite nouum hominem in iufiitia Si fanAitate ueritatis*nbsp;Sic enim induitur Chrifius.Iufiitia efi obferuationbsp;prccptorum dei.SanAitasuerocfi,]uxtaDio-nyfium,omni ingnatione libera Si incontaminanbsp;tiffima Si perfcAilfima puritas.Et h pro modiinbsp;Io noftro ueraciter in nobis effe debent, utnouinbsp;hominis nouitas fit nobis indumentum.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, Propter quod dponentes mendaciuingt; loquiminjiueritateni unufquif^ cum pro'nbsp;xi'mo fuo, quoniam fumus nufeem memlt;nbsp;bra.Irafcimfninbsp;nbsp;nolitc pcccarc. Sol no oc cidatfupen'racundi'am ueftram. Nolitelo cum dare diabolo.Qui furabatur, I'am nonnbsp;fureturjmagis autem laborer, opcradonbsp;nibus fufs quod bonum eft, ut habeat und^nbsp;tribuat neceffitatem patienti |
|
CA PVT SDeponetc uetcrcm hominem debetis, Si. in duere nouum.Propfcr^od agendum.agite fequ/nbsp;tia.Nam quia uctushoroo deponendus cft,deponbsp;nite ntendixcium,idnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;naentiri, quia os ^d menntur occidit animam. Quiaucronouuse induendus, b^uimiai Ufritatem, quod ad nou urn g-tince. Loquimini uentateni unufyuifyueamproxi-IKO |ilt;o, ld cft, cum quolibet hoinine. Proximusnbsp;nim eomnis homo, quia ex uno parcce iumusnbsp;omnes geniti. Omnes proximi fumus conditi-One terrenx natiuitansgt;Etalicer:Spe cxlcis hx-teditatisdebes proximum tuum putare omnemnbsp;honuncni.Sdantequam fit Chriftianus.Non em ,nbsp;Hofti quails futurus fit apud deum.qui modo uelnbsp;Iudu$eft,uelhaereticus,ul paganus. Forte emnbsp;per mifericordiam dei ita conuertetur ,ut internbsp;ianftos primum locum habere raereatur. Et fc-cundum hanc fpem, quafi membrum ecclefiacnbsp;aefttmaripoteft. Nam tdeo loqui debemus alternbsp;alter! ueritatem, quonm fumu! inul^^membrit, utnbsp;uicifiim ieruiat alter alccri,amp; dihgat eum ficui fc.nbsp;Deponite ueterem hominem. Si autem contige/nbsp;rit ut uos aliquid adhuc uetuomoreagatisjirrfnbsp;feimtnt inde uobifmetipfis, agite parj^entiara, cnbsp;ulterius peccare defifiite . Quid eft enim pceni-tens.niG homo iralcens fibi' V taccipiatucnia^|tnbsp;de feipfocxigafpoenam. Poteft Si prxlatisiu]^bnbsp;ri.irafcimini uitrjs delinqucntium.id eft.feuent?/nbsp;tern in corrigendo exhibetc,er nohtepeccxrcj id c,nbsp;nolite in hoc nimis diftrifte agcre.ne modum exnbsp;cedendo pcccetis. Vel omnibus etiam ita dietnbsp;poteft:Irafcimini,ideft,fi forte irafcimini,ideft,finbsp;lurgit motus animi qui iam propterpoenam pecnbsp;cati non eft in poteftate,nolitc pcccare,id eft, fal-tem non ei confentiat m^s Si rago. Et fi contigenbsp;rit irafei, non occidit flfnper incundiitmnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, non teneatiseam diu,ncc in craftinum referuetis, fed ante fobs occafum eijeite illam^c corde ue-firo. Iracundia enim dicitur quafi ira abfeondita,nbsp;quia icibcet diu tenetur in animo. Sed abter melinbsp;tJs intelbgiturhxc fententia; quia nofter fol Chrinbsp;fius eft, qui ueritas Si fapientia Si iuftitia eft, cu-*us luce anima humana illuftratur. Sed hanc lu-eem definit mens uidere.cum perturbationeira/nbsp;'undiacfuerittanquam nubilofupcrata. Et tuncnbsp;quafi occidit fuper iracundiam hominis lol.quianbsp;cum menti iracundia confufionis tenebrasincu'nbsp;*it, huic deus radium fuse cognitionis abfeondit.nbsp;Propter quodmultum cauenda eftiracundia, gnbsp;quam lux ueritatis amittif. Qua amiflajprincepsnbsp;tenebrarum diabolus locum in homine fibi iniienbsp;rtt.Vndefequitur:Noltte locBW drfre Iratusnbsp;*nim malacogitat. Si fic fe diabolo ingerit atqgt;nbsp;Pndit.ut cogitata perficiat. Pandit oftium cor-dis.Si hoftem finit intrare. Sed uos nolite ei loc5nbsp;dare.quxrenti per fuggeftionem malorum inuenbsp;nirclocum confenfusaut dcledationisinuobis*nbsp;Qiii em fuggeftionibus eius confentit, da t d locnbsp;Ml fe. Claudendum eft cordis oftium, ne tentatornbsp;ingrediatur.Tentator no ceflat pulfare,ut irrum-patiSi claufuna jnucnrii,tranfit.Quia ergo in u |
JIIL nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;jij ftra potefiateeft hocoftium claudere, nolite lor C cum dare diabolo. Etenim fi in trauit Si poQedit^nbsp;aut tuncgligenter clauGfti, aut claudere ncglcxi/nbsp;fti.Hoc oftium habet tanquam duas ualuas ,cupinbsp;ditatis Si timoris.Aut cupis aliquid terrenum,Sinbsp;hac intratzaut times aliquid terrenum. Si hac in-trat.Cupiditatis ergo Si timoris ianua claude coznbsp;tra diabolum^G uis tutus efie.Nam de tmpiditaicnbsp;qua fatanas intrat,(ubiungitur: Qjtifur^tur, nnbsp;nonfuretnr. Et hoc quoque, ficut Si prscdidorumnbsp;uitiorum prohibiuo,perttnet ad depoftiem uenbsp;teris hominis. Quodip fequitur,magis autem la-boret Sic. ad induitionem noui perttnet.Furtumnbsp;uero hic intelligi poteft.non folum occulta abe-narum rerum ablatio, fed etiam quicquid acqutnbsp;rif ftib alterius damno uel deceptione. Qui ergonbsp;dum^eter uitamduceret.furabat alina bona,;nbsp;iam poftquam nouum hominem induit, non fuznbsp;retur,id eft,non auferat dolo uel aliqu a machinanbsp;donc fraudis aliquid alienum,fcdnilt;lt;gwdd eft,ponbsp;tiusllt;amp;oretnon perferuos,fed m(intamp;{f(lt;it,idefi,^nbsp;prijs jOperWo no illud opus quod dilpbceat deO*nbsp;fed illud ^uode bonum.id eft.utile Si fine peccato.nbsp;Ideo Icibcet laboret,utblt;t6e(ttn iblumundeuiuat^nbsp;fed etiam tribmt neeeitatem plt;lt;tiett,id eft,penuri;nbsp;hoc c,ut polfit pauperesdeiuftolabore fuftenta/nbsp;re.Hinc enim ofteditur, quod eleemofyna debecnbsp;fferiexco quod boneft.i.quodiuftc habetur,nbsp;non decoquodiniuftc. Omnisiermo matuscxoreuellronoh procedat,fed fi quis bonus eft ad dificati* Onbsp;onem fidel,ut detgratiatn audientibus Etnbsp;nolite contriftare fpiritutn fand:umdei,i|2nbsp;quo fignati eftis in die redeifljptioni. procdt,id eft,nunus fer mo malus procedat ex ore ejlro, etiam fifuit cor/nbsp;de conceptuSjfcd comprimitc ilium ne poflft cx^*nbsp;ire,ucnihil mali unquam loquamini.Sefmo connbsp;tumeliofus Sijafeiuusaut murmuriofus.uelaliznbsp;US huiufmodijnon exeat ab ore ueftro : d^uitnbsp;ejlin corde ueftro boai,ideft, humibs Si charitanbsp;tiuus Si utilis,ille procedat non ociofc,fcd tfdtfclnbsp;|tctionem|idei,id eft,ita opportune ,ut adifiect abnbsp;OS in fidc.qu per diledionc operat, qa illa c ue-ra fides 8i falutifera. Ad dification ,pccdat boznbsp;nusfermo.Vbionditurga nee bonus lermopronbsp;ferri debetnifi ad dificationc. Vnde Pfalmifta: pz.. nbsp;Obmutui Si humiliatusfum,Si filtii bonis . Adnbsp;hoc profta bonus, ut detgratiam iudientibus, id ,nbsp;utauditores per cum haufiant dulccdinem fupernbsp;naegrati3e,5ipromouean| in bonis opcribus.Taznbsp;lis ftrmoproceflit ex ore matris domini,quandonbsp;ad uocem falutationis eiusrcplctaeftfpiritu fanznbsp;lt;fto Elizabeth. Nolite malum fermonem profer-rc.Et nolitecontriire iiritumfinfium dei in mala cortnbsp;uerfatione ueftra,id c,nolitc talia faccre quxfpuinbsp;fntfto fic difpliceantjUt reccdatuobis,quafi of-fenfusaccQfitriftatus.Spsem fanus(uticript3nbsp;eft)difciplinx effugietfidum, Si aufercc fc coznbsp;gitationibusquxfunt Gncintclleu,Si corripie/ |
14 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;AD EPHESIOS
A lur fupcruenentiniquitatc.Nam in fuafubft tia fpiritus fanus contriflari no poieft.cum ipfenbsp;iitarterna amp; incommutabilis bcatitudo:red adnbsp;fimilitudinem hominis contriftati didum e,quinbsp;domura illius qui cum contriftauit, egredit. Velnbsp;Ipiritum fandum dicitur concharc, qui prauisnbsp;moribus fuis contriat fandos, in quibus habitat fpirims fandus. Sandi e nim ficut de profediznbsp;busfideuumgaudent.Gc de lapfibus corum connbsp;triitantur. Proptcrca ipirituslandus dicitur co*nbsp;triari ab cis qui fie agunt,ut eorum fadisctriznbsp;entur fandi, non ob aliud nifi quod per fpmnbsp;fandum haben t per quern tarn boni funt, ut cosnbsp;mali mceificent, hi maxime, quos bonos fuificnbsp;uel noueruntuel credidcrunt.Concriari diciturnbsp;fpiritus fandus, quia fuis elcdis infpirat charitaznbsp;tem,per quamfacitutcontrientur de alarumnbsp;detnmti$.Sandi autem qui fie contriantur,manbsp;xime funt pij prpofiti ecclcfiac.Vnde nunc fubnbsp;iedis prxcipitur,ncper inobedientiam fuam c5znbsp;thent eos, quiainciscontriarent fpiritum fannbsp;dum.Vtexaugeret peccatum,uoluit Apoolusnbsp;ita dicerc.Propofitos enim contrifiant, qui eornbsp;uerba contemnunt, cis obedirc dcipiciunt.N5nbsp;debetishune fpiritum contriare, in ^ouos quanbsp;ficera /ignati efin, eius imagine uobis imprefl.nbsp;Velfignati.id e, ab infidelibusdifereti. Et hocnbsp;fadumeindieretlemptionffjid c, qudo cranidinbsp;nodcinfidelitacis 3C ignoranci3e,illurati efiislunbsp;ce fidei in baptifmo.d redempti de iruitute dianbsp;B boli.ln baptilmo enim Ipiritus fandus fide 5c fanbsp;cramentis Scfpiritalibus gratijsfignatfidcles,idnbsp;fl,ab infidelibusfecernit.
Omni8aflq|rkudo,SC fra,5^indignatio, C clamor, C blafphegiia tqllatur uobi'snbsp;cumotnnimalitia Eftote aiitctn l'nuicetnnbsp;benini',nifcncordes,donantcsinuiccn),finbsp;eut QC deus in Chrifto donauit uobis
Omnnfamaritudo, qu quid ^ntraria e be nignitati.i.rancor 5^afpcritas in didis uel in fadisnbsp;fiueincogitationibus.toJMftr iuobit.crirtt.i.fuhinbsp;ta commotio animi, aliquandiu ipfum animumnbsp;poflids.cy ilt;lfggt;Mtio.i,uchems furor animi cumnbsp;quodam arrogti uitio.Hoc ft pleruntp, fi maznbsp;ior uideritminorem inaliquo honore fublimari.nbsp;Indignatur enim ex hoc nonnunquam grauiter.nbsp;Et quia ium impetum animi folent fequi cla-morofa uerba, fublcquentcr ponitur cr c/itmor.nbsp;Clamorcm hic accipimus, quando*oincs cumnbsp;funt in ir furore,mal uerba SC ad ctumeliamnbsp;pertinentia profcrunt.Qf bhtjphetniii, idefl, prola-tio uerborura contra deum uel fandos cius.Blafnbsp;phemia enim e,per quam de ipfo deo falfa dieunbsp;tur 8cfandiseius.Ethciubct Apoolus uttol^nbsp;Ianturnobis,exhortans nosadpatientiam.Ecnbsp;quafi cundis exterius iam bene compoftis,ad innbsp;terioraconuertitur.dum fubiungit.fwmownt w/t-fid. Malitia enim propric ad mentem pertine t. Etnbsp;fruraindignatio 8c clamor et blafphemia ab exnbsp;terioribustolluntur,fi ininterioribusuitior ma
ter malitia dominatur. Et incaflum foris nequitia ex ramisinciditur, fifubreptura multiplicius intus in radice feruatur. Ma^tia ergo qu e occulnbsp;ta radix uitiorum,extirpanda funditus e cor^nbsp;dc;ct dulcedo charitatisinferenda, ne uitiorutn *nbsp;rami foris crumpant.Sic enim tolerarc debemusnbsp;cos qui mala nobis irrogant, ut et puro corde di'nbsp;ligamus illos-Hacc uitia dum tolliraus nobis,denbsp;ponimus uetercm hominemmouum autem indtlnbsp;iraus.facientes quod fubditur: Eotcautem SCc.nbsp;Quafi dicatur.Nolitc efl amari,ld ectranbsp;inuicem,id e,alter erga alterum benigni,id cft,bo-. num ignem pix dulcedinis habentes. Benignitasnbsp;enim e ferenitas animi, quando aliquis clarc Sinbsp;hilariterloquitur, 5Ctua tribuit, 5c conuerfaturnbsp;cum alio.Quxfficut diximus) contraria efi uitionbsp;amaritudinis.Et nolite iram habere aduerfus que/nbsp;quam,d eoteinuicem mi{rifortkf,id e,uicranbsp;miferationis habentes, ut afiedum benefaciendinbsp;proximis fernher habeatis,etfi dec quodtribuanbsp;tis .Et non clametis irati contra aliquem, uel nonnbsp;deferatis ad iudieem de iniuria uobis illata cla-morem.ld eote donanta inuicem,idc,condon3nbsp;tesalter ali^i.quicquid Ixfionisuelofcnfionis pnbsp;tuliis.Ethocfacite nonfdc.neccx partcjeditanbsp;j^e amp; perfede,^f cr dett$ in Chffo donauit uobir-lt;Rc,Gcut deus per Chrium omnia, qux com-miferatisjcondonauit uobis, fine aliquo refpedu
uindidx ulteriusfuturx, fic amp;uos condonate uobis femp ad inuic fine rclpedu alicuius ultio- pnbsp;nis.AIiogn deus repeter qux uobisdimirat.
CAPVT V,
EStote ergo I'mkatores dei, ficut fiUj charifiini t ^tnibulate in diledio*nbsp;ne,ficut Chrifius dilexit nos,c tradidknbsp;femetipfum pro nobis oblationetn 6lt;hoiHnbsp;am deo in lodorcm fuauitatis*
lt;1 Quandoquidem deus in Chrio uobis peC-cata,qux ineum commifcratis.donauit.ergoejio/ teimiMoretdei,id efi,fcquiminiexemplum bonitanbsp;tis cius,8c ut uosfratribus dimittatisquicquidinnbsp;uos delinquunt.Et hoc facite ficut chariimi:^^nbsp;fi hoc feceritis,tunc filij chariffimi eritis illius pa-nbsp;nbsp;nbsp;lt; {
tris.Vndcdicitunigenituseius:Diligiteinimicosgt; benefacite his qui oderunt uos, orare pro perfe-quentibus amp; calumniantibus uos ,ut fin's filij panbsp;tris ueri qui in cxlis e, q folem fuum oriri facitnbsp;fuper bonos SC malos,amp; pluit fuper iuos amp; in'nbsp;iuos Etnonfolumin condonationepcccatornbsp;fitisimita(pres dei,fedetiam 1 dt7cf(ione,ut dilig^nbsp;tis eos qui uobis aduerlantur. Scilicet in diledio*nbsp;nc pofiti ambulate,id e,promoueamini amp; profidnbsp;te in ea intatum,ut fi opus fucrit, ponatis animaSnbsp;pro his quos diligitis, ficut Chrifius dilexit noftnbsp;Sc pofuit animam fuam pro nobis. Magnanbsp;inenarrabilis diledio, ut unicus filius dei fcmct-jpfum pro nobis traderetmorti,dominus prqtnbsp;uis,creatorpro creatura.Nam trrfdidif pro wWfttnbsp;dimendis,non arietem,non hircum,non etiam p-
CAPVT V.
phetatn aut apoolum.fed feinetiplum qui deus . Tradiditfe.i. noninuiruseli dudus ad mortem,nbsp;led ipf fpcaneus (credit, C in hoc apparuit uisnbsp;dilcAionis. T radidit cnim ft bliottm cr hoianinbsp;deo. Oblacio nanque dicitur^quando nullo qu-rcnte ahquid fponcc oHertun Sic Chrius c ne^nbsp;mo id qurere audercc, obtuhit ft nobis in crunbsp;ce facnficium deo.Hoftia uero dicitur * qu pronbsp;hoftibus uei uidis uel iuperandis celebratur. Sicnbsp;amp;hoftiaChrii diabolus 3C dmones fupcratinbsp;funt atque peccata. Vel oblatio fuit Chnftus.ganbsp;morte fua nobis dona uirtutum amp; diuinam gra-tiara acquifiuit.hoftia uerO, quia nos ab hofte Ji-.nbsp;bcrauit.VeIoblatio,duqjfuitiniuriatus:hoftia,nbsp;dum fuit occifus.Qui dedit ft hofti talem.quxnbsp;iret in odoremfuauitatir, id e.in odorcm fuau deo.nbsp;Quia ficut fuauis amp; bonus odor eft alicui acce-ptabilis, lcdeofacrinciutn dominiez carnis. Innbsp;q pater dcledatus eft non refpedufimplicismornbsp;tisChriftiftd refpedfrUdusa^rocedentis.nbsp;Ex ea enim nunc falus humano geneti proucnit*nbsp;tn qua quidem deus deledatus eft. In intentionenbsp;etiam faluatoris SC aftedu pietatis eius, dum Jc pnbsp;noftra redemptione immoJari peri||itteret,ddc/nbsp;datus eft pater ut in odorc fqauiflrao . Nam ejanbsp;iuftus pro iuftjfia occifus eft.optimti de fuanbsp;te praf buit odorcm. Sicut enim peccatum fet^^nbsp;rem.Gc iuftitia bonum fpirat odorcm*
Fornicatio autm C oninis itntnundi** tia,aucauanci'a,ncc nominctur in uobis,Gnbsp;cut decec fandostauc turpicudo,autftulti*nbsp;loquifi,aut icurrilitas,qu ad rem no pcrgt;gt;nbsp;tinec,fed magisgratiafum adio.
Deum iraitan ftudfte.Sed^rnicatio Sc ira/ munditia amp; auaritia fic prorfus reijeiantur uo-bis,ut neque uel nominentur in uobis, id eft,no/nbsp;men alicuius horura uitiorum no fit in aliquo exnbsp;uobiSjftilicei ncmofaltem folo uerbo dicat que*nbsp;quara ucftrumeiTetalcnnfed ita coram deo amp;honbsp;minibus irreprehenlbiles eftotc,ut nullum locnbsp;malse fufpicioni dctis.Fornicatio dicitur a forni-eibus.qui amp; harenarij nunc appellantur.funtcmnbsp;theatrales arcus amp; lupanariaoca,in quibusercnbsp;merctrices.cum quibus fpurcifllmi quique com-nifccbantur. Immunditia autem uocaturomnisnbsp;incontinentia ad libidinem pertines.quoquo monbsp;do fiat. Fornicatio igitur quantum admulicrcs,nbsp;bic accipiturdmmunditia uero,quantum ad hocnbsp;quod fit contra naturam.fiucin fe.fiucinalium.nbsp;Auaritia uero ilia pcftiseftanimi.qu nunquamnbsp;dicit nifi accipe. Quans ideo ponit Agpftolus cunbsp;forntcationc amp; immunditia,ucinnuat c3 efle fornbsp;lication anim, fieu t illicita corporis operatio,nbsp;corporis eft fornicatio. Sicut cm qui fornicatur,nbsp;ia.ftd alina mulicre abutittficquipefle aua/nbsp;ritictaminatur.ufqjad alina habenda exten-dituriScqdfub rapinahabet, omnibus rctinerenbsp;molit.Per hoc qd pofuit difiunttiu coniundio/nbsp;nera inter ioimunditiara C auaritiam.quod qui/nbsp;dem non fteerat inter imraunditiam Si forntcati
onem, uoluit fignifcare alterius generis elfe for- C nicationem amp;immunditiami5 alterius auanti:nbsp;quia ill funt corporis,ifta uero animae. Forreationbsp;amp; emnis iruntunditu aut auaritia non folum non fit innbsp;uobis,{cd nec ctiam nominetur,id eft, ttopere uobisnbsp;^uidece ab iftis uiti]s,u t neque uel infaroiam illo/nbsp;rum patiatur aliquis ucftrum,jicHt decetfanot uinbsp;itijs eile immunes amp; nota inlami. turpitudonbsp;non noraineturin uobis, aUt fiultiloquium,lt;tutfcurrilinbsp;Ut. Turpitudoefi-.quamens inflammatur adli-bidinem, ut in ofculis C amplexibus Si multisnbsp;alijs huiufmodi.Stultiloquium uero eft ftulia uernbsp;horum prolatio,nullam utilitatem, nullam]? fei/nbsp;entiara continens, fine induftria et diferetione fa/nbsp;fta.Scurrilitas uero cftfacetia ioculatorior uernbsp;borum,qu quadam induftriaetingenio artisqjnbsp;ferutUr^ut auditorcs adrifum moueantur.nbsp;feurrilitas licet magno labore ftudij agatur.tamcnbsp;non pertinttadremd c, ad aliquam uti]itatem,ftdnbsp;ttum ad uanitatem et mentis eneruationc. Haccnbsp;uitia non nominentur in uobis,feil W(lt;g,id efi.ponbsp;tius nominetur in uobis gratiarutn Hio, id eftjitanbsp;deo femper agite gracias fuper beneficijs eius, etnbsp;ita laudibus eius infiftite, ut nihil de uobis dicinbsp;poirit,nifi quod omnis alt;Sio ueftra deo gratias renbsp;pcndit,fcilicetetuerbiset adibusafidue gratiasnbsp;l^luatori reddiie.
Hoc enim feitote intelligentes,quo'd omnis fornicator,auc immundus, aut auanbsp;rus, quod eft idolorum feruitus.non habet Dnbsp;hreditatcm in regno Chrifti amp; dei
Ratio quare fornicatio et caetera non debet efle in uobis,quia hoc fine ambi^itate feiatisnbsp;omnisfornicator etc. Omnis drco.id eftjiume-raiis fngulis partibujftuiufque, nulla reperieturnbsp;qu habeat hreditatcm in regno CHRISTI etnbsp;dei,id eft,qu habeat hreditario iure loc'Wn innbsp;regno glori.Et hoc ideo, quia Chrifti cft.contranbsp;cuius prcept operantur talcs: dei patris gt; cuinbsp;iniurias faciunc.Et hoc cric uobis manifcft.fi futnbsp;ritis intclJigcntes.i.fi auerteritisquod aduerten/nbsp;dum eft,uidelicet quid fit fornicatio amp;immundi.nbsp;tia.i.qum immunda res fit amp;fordida amp; omni uinbsp;tuperatione digna,amp; item qum peflma Si pra/nbsp;ua rcs fit auariiia,uidelicet q3 auarumefle fit nnbsp;folum idolis ftruiens, fed etiam ipfa idolor fer-uitus. Auari cnim dcusinummus eft*Nam ficut gnbsp;idolis feruit,cultum debitum creator! imaginatnbsp;creaturf Utribuit.-fic amp; auarus impendit cultumnbsp;eligiat pecuni3e,cum d*]m colere deberet, onbsp;pccuniam.Ideoip pccuniaiquam diligit,ucneraturnbsp;amp; colit,faifta eft illi idol; quia fpcm fu in ca ponbsp;fuic,amp; dei cultu pro ea receflt.Dum cnim debtnbsp;^et adir ccclefiamjcufiodit arcam.Dum deberetnbsp;rogare deum.petit forum ut augeat lucrum.Quanbsp;propter idololatria meritoiudicatur. Vel etiamnbsp;idcojquia ficut idololatr.i rapin facit, honoreranbsp;dei tollend etidolis dando,fic auarus rapit panbsp;peribus ea q fuperfluc fibi coaceruat. Res cm qsnbsp;deus feruire uult indigentibus,ipft fibi ufurpat
-ocr page 354-5t nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;AD EPHESIOS
Erati's cnm aliquando tenebr, nuncau cem lux in domino. Vc filij lucis ambulatenbsp;Fruusenim lucis efti omni boniratcCnbsp;iuftitia C ucritace,probantes quid fit bene*nbsp;placitum deo
Non debetis iameffici participes eorum quia uos lt;li(Hlt;lt;c(o,idefi,ante conuerfioncm er4nbsp;tenehr^e, id e, obfeuritas nigredinis amp; in uobiPnbsp;ips S^ in alijs, paruo exempid illos excaecandonbsp;Si in errorem prxcipitandozfed c,jdefi,pofi-quam ad gratiam acccfliflis,fadi efiis lux fecun-, dumfidemamp;iuflitiam amp; puritatem uit,quialtt
* mine 5 exemplo uefirx operationis amp; kientixnbsp;alios illuminatis.Et hot non in uobis.fed in domi'nbsp;no,quia tenebrxfuifiisin uobi.s, fed nunc eisluX
in dominOjUt qui gloriatur.in domino glorieiur. j ^ir**' Lux eftis.fed lux illuminata, ficut amp; oculi norinbsp;dicuntur lux,fed illuminata,quia uidere non pofnbsp;funt nifi uelingiic fol luccat,uel in node aliquodnbsp;luminare ful^at. Et quia oportet ut uos q lux tanbsp;lis eis,ut uera luce qux deus e illuminemini,nbsp;non in uobis lux elfe dicimini, fed in domino.Ecnbsp;ideo filrj lucis iure uocari poteflis. Quia ergo luxnbsp;efiis Sc filij cis, idcirco non iam ut filij tenebra-nu,fed utfilylufiiytnbuUte, id efi,promoueami-t^nae lucidis operibus in lucidiortflEt ratio fuadetnbsp;lAfic arobulctis,quia fruut lucif,id efi,utiie opus
quod gignit lux,ucut arbor frudum, efi in omni banbsp;nitate, qua quifque t bonus in icipfo.' CZ in omninbsp;iu/litM,quaproximisquodiuumcfiimpcdat;Cf Anbsp;in omni ueritate, qua id quod uerum eft credat SCnbsp;loquatur. Poflumus autem iuftitiamSc ueritatenbsp;partes bonitatis intelligcre. lufiitia uero leneturnbsp;in obferuantia bonorum opcrum,ueritas autemnbsp;in fermonijjus no falfis ct cogitaitonibus. Et hxCnbsp;omnia bona funt, ideolp partes bonitatis. Et luXnbsp;qux tales frudus facit,homo e.lucincatus uera luce, quxChrifius e. Ambulate ut filij lucis.nbsp;Sc hoc facite,pfot(tfff, id eft, difeutientes amp; feirenbsp;ftudentes atqi difcer nentes.^tiid fit beneplacitum deo,nbsp;id efi,quid dcus multum ueiit.ut illud faciatis,qd
ei optime placere probaueritis.Quicquidenim fa cere uolumus,antcquam illud inchcemus,probanbsp;re debemus an deo placiturum t. Et deo placinbsp;tut?: probauerimus,tunefaciamus illud:fi autemnbsp;difpltcitururo.non faciamus.
Et nolitccommunicare operibus (nfru* duos tenebrarum, magis autem redargdnbsp;ite.Quxenim inocculto fiunt abiplis,tut*nbsp;pe eft C dicere,
S Vt lucis ambulate, Cf-nolite comtftunieurff id eft,non habearis uoluntatem communicandi.inbsp;cfentiendi operibuf infrufluot tenebrarum .i.eor 3nbsp;funt tenebrx.i.excxcatiin fe,amp; cxcctes alios*nbsp;qainfruduofa funt illa opera.i. null utilitaie af'nbsp;ferentia.Non cmunicetis operibus huiufmodi,nbsp;fed mrfgK.i.potius redarguite 8c corrigite ea. Duo-busem modis non nos inquinant mali cquibunbsp;dcgimus.i.non confcntimus,amp; redarguimus.nbsp;hc eft,non communicare,non confenr-^**
A rccondit. Et propter huiufmodi caufas auaritia c idolorum feruitus.Et ccontratio fi aduertatis qdnbsp;(Itrcgnunaiilud ,fcilicctquca felicitate plenum,nbsp;ubi nullus locus deftderandie niliquodquifc};nbsp;habet,quiaunicuique fufficitomnino quod ha-bt;amp; item liiaduertatis quid fit Chriftus,id eft,nbsp;quam fanus, quam immunis ab omni peccato;nbsp; quis fitdeusjid cft,quam iuftus iudcx:S qu-tum bonum,idcft,fummum:fi hare omnia uultisnbsp;aducrterc.feictis fornicatorem amp; fimiles excludinbsp;Apo.11. regno dei.Non enim intrabit in illudfficutlegi'nbsp;tnu$)aliquidimmundum. Chrius nunc primonbsp;nominatur, SC poftea deus, ne fecundum Arria-nos arftimaretur minor ptre filius.
Nemo uos (educat inanibus uerbfs.Pro-pter hsec cm ucni't ira dei in filios diffi^en tia;. Nolitc ergo clfici participes eorumnbsp;Seducebant quidam auditores fuos.promitnbsp;tentes impunitatem eis ex mifericordia dei,amp; 'nbsp;fuadentes quia Jpter peceata fuperiora namit/nbsp;teret homo regnum dei.Contra quos nunc Aponbsp;Matt. 14 ftolus ; NffHo,inquit,offeductit inanibut uerbts.lnanianbsp;Marc.i;, enim funt,id cfi-.uentoi amp; omni ueritate uacua,nbsp;Xriic*ii, uerba eorum,qui dicuntuel dicebantnonomnenbsp;fornicatorem aut immundum aut auar damna.*nbsp;ri,proponentes hoc SC dicentes : Si omnis fornicator amp; immundus amp; auarus dnatur.tunc paftnbsp;ci in mundo faluantur.Quod reputantinconueninbsp;ens amp; impoflibilc,cum t cueniens amp;poffibilc.nbsp;Multi enim funtfut ait dominus)uocati,pauciucnbsp; ro eledi.Dicuntetiam aliquando milerieordiainnbsp;dei tant cfle,ut etiam fornicatorem uel auarumnbsp;gp nat xternaliter cruciari: atepnaturale eile pr$nbsp;dican^ut his ufttjs feruiatur.dicentes : Cur fecitnbsp;deus mulieres,aurum,ar^ntum*amp;milia,nt utnbsp;hisutamur? Sed Apoolus econtrario clamat:nbsp;NeAo uos feducat inanibus uerbis .i. neminenbsp;uospermictatisfeorfiimabhacratione duci,fcilinbsp;cet quod fornicator Si exteri tales non habebtnbsp;partem in regno dei.Omncs enim rationes eor,nbsp;qui uos itafeduceieuolunT.mtinaniauerba.Etnbsp;reuera no debetis huiufmodi uerbis ab hoe fanonbsp;intelleA u diuelli, qa propter hxc uerba enit trlt;i dei,nbsp;id ejultio diuina ut in xternum pereant, infiliofnbsp;dijfi4enti,id e,in eos qui cum fint filrj ecclefij nnbsp;fecundum bonam uitam, fed folummodo fetfmnbsp;facramentorum participationem,funi tam diffinbsp;dentiae amp; delperationis, quia deillis diffidimusnbsp;propter praui tatem eor. Et quia ira Auinx ani-maduerfionis in obiti^orum uenitin cos.ergonenbsp;uos fimilia patiamini,gt;islitcffiprfrtifi(gt;fr eorww.uinbsp;delicet uel quod eadem dicatis, uel quod fide eisnbsp;adhibcatis.Sed cfcdm ueterem hifiori,propter
ty.X. inania uerba amp;fornicationem amp; hisfmilia.uenii^ ira diuinx ultionis in Iudacos,profiernens cadauenbsp;ra eorum in dclcrto: qui er t filij diffidentix,quianbsp;de promilTionibus diffidcbanqnon credent qdnbsp;efient ucrx:amp; ideo murmurabant d^fornicabannbsp;tur,propter qu C pericrunt.Nolitc ergo fimilvnbsp;ter ucl ag^re uel loqui.ne militer pere^tis.
-ocr page 355-CAPVT
A oiunicaturtnitn peccatori, quando fao eis co rortiumuolununsuelapprobationisadigitur.nbsp;Hoe ergo nosadnaooehs Apoftolus.aic : Nolitenbsp;cotntnuiiicare operibus infuuostenebrarumnbsp;hominutn. Etquiapafum eratnonconrentire,finbsp;quaereretur negligentia difciplin.magis autem,nbsp;nquit,amp; redarguite.Videtc quoniara utriinquenbsp;complexus eft, Nolite comtnunicare magis a-Koi C redarguite. Quid eft, nolite communica-fe?Noliteconfentirc,nolitelaudarc,noliteappronbsp;bare.Quid cft,magis redarguite? Reprehendite,nbsp;corripitc.coercete. Pr^latis uero datum cft maxinbsp;*ie hoe praeeeptum.ldeo non debetis communi/ *nbsp;care,ld potius redarguese ,qiiia turpe c non fo-lum facerc ucl uiderejed CZ dicere ea qineabipfis tenbsp;nebrofis hominibus fwat in occidto, id cft.in leere*nbsp;tis locis, quia uerecundantur talia palam facercnbsp;)* Omnis qui male agit,odit lucem.
Omnh aucetn quse argutyj ur, a lutni: ne manifeftantunOmne enitn quod mani*nbsp;feftacur,luincn cft. Propter quod dicinSurnbsp;ge qui dorinis,6C exurge mortuis^SC illu*nbsp;minabit tibi Chriftus,
Ipfi faciunt in occulto turpia.Sed omnt qp/ ra eorumnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;guuntur,mttnifeflantur eis 4 lumii^t^
dargutioniseiufdem. Pleruntp ignoratur eul^a ab ipfo,qui pcrpetrait earn Sed dum increpa*nbsp;tur.raanifeftatur ei.Et ifti qui mine ab Apoftolo*nbsp;g uocantur tcnebr.fc obfcurata cft ufupcccandinbsp;clcientia.ut iam eaquae faciunt, mala efle n in-telligancuel ftintelligunt, pro niho duCant SCnbsp;obliuifeantur. Quafi enim fub quadam oblcuri-tace icgunt amp; lacent peccata qux fiunt,ut uel nortnbsp;intelhgantur.amp;poftad emorim nreuocenc.nbsp;Sed dum ab increpantc ingeruntur oculis cordinbsp;fuorum culpse,quas nclciebant,iSi:arguuntur,tGcnbsp;lumine uerJcatis manifeftantur menti bus cor.nbsp;Ut cas uideant SC eonfteantur, ac pcenitendo dc-ieant. Ecee quanta utilitas ex redargutionc pro-cedat.Et uerc manifeftantur lumine. Nam ontnenbsp;peceatum ^uod nntnifeflatur,eluien.ieuide^s 5lt;n5nbsp;^mbiguum, nec poteft exeufatione tegi qd palnbsp;diftum eft.Vel omne malum opus quod per conbsp;feflonc manifcftatur.lumen efr.td eft,illuminansnbsp;confcientiam.quia ex confiderationc maloj^ qunbsp;fccMc, illuminatur panitcns animus ad agda bo-na.ut uideat quantum in pnitentia fc debeat afnbsp;fl'gerc,amp; quto ftudio bonis openbus infudarc. 'nbsp;Propter qwod.id eft.quiaomne quod manifeftatur,nbsp;fit luinnJicitlfaias:Surgc,illuminarc,quiauenicnbsp;iutnen tu.Scd Apoftolus more fuo ft autorita-apoftolica uerbis altjs ponit hanc lntcntiam,nbsp;3dditaliqua.Surge,inquit,qui dormis Sdc.Soznbsp;tnnusanimxeftobliuilcideumfuum.Qu3ccunqjnbsp;enim anima oblita fuerit deum fuum.dormit.Si/nbsp;eut enim qui corpore dormit,ctiam fi dies iam funbsp;rit.ianquam jn nofte eft,quia n uigilat ut uide/nbsp;at iam ortum dtem : fie quibufdam iam prfen-teChrifto jjfj, prasdicata ueritate.adhuc ineft foznbsp;*unus anim*,ldeo unicuiq; talium claraat prophe
V. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;517
ta uel Apoftolus;Surge,iIJuminare,quia uenit lu C men tuufn.i.Chrift:us Velfurge ^ui dormit,id eft,nbsp;quitorpes in obfcuritate cordis, non recogitansnbsp;deum, nec aduertens peccata tua, fed in terre-nis dcfiderijs oculos mentis habens, furgens fubnbsp;ilia pigritia per recordationcm dei amp;intelligenti2nbsp;culparum tuar.crexurge.i.ex toto furge per di-gnam poenitenti, tudico,eleuatus ^paratusnbsp; morttur.i.ab illis q per peccata fpiritualiter mornbsp;tui funt inanima,ut iam cum illis non iaceas fiminbsp;liter mortuus.Vcl furge per confcirionem,amp;ex-urge per fatisfaaon.Exurge mortuis.i. pec/nbsp;catiSjquinepiftolaad Hebrseos uocantur ope- Hrw.5.nbsp;ramortua.EttuncCbri/lHr qui illuminator eftmnbsp;tium.(7iumin45ittiSt,ideit,lumen fapientix amp;ucri-tacis Si or:itix fux fie infundet cordi tuo, ut ma-ncatfibi,id cft,ut ultra n amittas illud. Plus emnbsp;nott dicens,illuminabit tibi, qum fi dixifter,!!-luminabit te Quia illuminabit te.notaret Chri-ftum ei lume uirtutum infundere:fed illuminabitnbsp;tibi,nonfolumuocatuirtutum iubarexpdcre,nbsp;fed etiam in eo conferuarc.Non enim il 1 i ( id cft,nbsp;ad ucilitatem illius)Ciiriftus illuminart,fi non 1115nbsp;in uirtUtum lumine conlruaret ufquc in finem
V l'dctc natp fratres quomodo caute am* buicti's, non quafi infipientes, fed ut fapi*nbsp;entes J redimentes tempus gt; quoniam dies cdof. 4^nbsp;mali funt. Propterea nolite fieri imprudennbsp;tes,fcd intelligentes qu fit uoluntas de
5Dcbctis(lcutdi(ftum cft)ucfJijJucisambu* larCjoperibus tenebrar non c5municarc,ldnbsp;potiuscaredarguere. Et quia fie agendum uobisnbsp;t(i,itatj}ofr^trefuidrte,id e{i,cri^rate quomodonbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,
(ei(iffft/edr,ideft,pruntcrag3tis.Cautem am/ bulant, qui fie per uiam bon operationis inccnbsp;dunc,utabinfidiantibus uitrjsfc fapienier.gpfto-diant.Cauteambulanc,quiamp;bonafaciunt,Cnecnbsp;luis nec aliorum uitijs maeulantur. Quodagercnbsp;foli poflunt, ^ui Si iufteuiuunt, amp; peceantibusnbsp;non confentiunt, fedros ftudio charitatisredar*nbsp;guunt. Ambulate caute 0 qui inpientef,id eft,nbsp;non folum cauete uobis peccato,{cd etiam fi-militudine pcccati;hoc ,ita uos euftodite, ut nulnbsp;lo modo uideamini habere limilitudinc cumin-fipientibus.MuItienim funtquicaute ambulant,nbsp;conferudo fe cum dei adiuiorio immunes pecnbsp;cato digno reprehenfionc, Si tarnen ambulantnbsp;quafi ini^ientes. Vt fi quis facerdos rcdargudo gt;0nbsp;meretricem.frcquentatdomum eius,Uidetur in*nbsp;fipicnsjlicet nullum ani^m peccandiirt earn hanbsp;beat.Scd non decet lnrtos malam de le opinio/nbsp;nem dare per negligentiamuclindifcretionemfunbsp;am.Nonquafiinfipictesambulctis uiam iufiiti,nbsp;fedutfipientes, id cft, ita irreprehenfibiliter, ut innbsp;ipfa ambulationc uideaminifapientes. Vclnonnbsp;ambulctis ut infipientes lculi amatores,qui nonnbsp;prouidenyn futurum:fed ut fapientes, qui fie innbsp;hoc lculo uiuere ftudent,ut inluturouitam ternbsp;nam habcant. Vos dko,redimentes tempus. Rcdimenbsp;rc tempos cft,ut quando aliquis infert tibi litem,nbsp;ce ij
-ocr page 356-51s nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;AD EPHESIOS
A pcrdasaliquijutdcouaces,nonlitibus. Quod cnimperdis,preciumeft temporis. Quomodo
Xquot; perdis nmos ut emas tibialiquid, fie perde n-mosuel qdlibet aliud.utcmas tibi quietem.Non cnim habebis quictum cor, fed euerteris cogita-tionibusirritatusctraaduerlrium tuum.Etitanbsp;perdes tempus. Sed melius eft ut nmos perdas,nbsp;tempueredimas.Vel tepus redimimus,qn an/nbsp;teaam uitam ,quam lafciuiendo pcrdidimus,nbsp;flendo reparamus.Dumcnim male agimus,tem-'nbsp;pus in quo bene operari deberemus, amittimus.nbsp;lcd daranS cporis rcdimimus,fi ita uitam corn-raendamus, ut ca bona quolim faccrcneglcxi/nbsp;nius,6Ccaqux nunc facere debemus, faciamus.nbsp;Ncc mir fi minus fecimus,quonm dies malifunt.nbsp;tporis uariatio nociua cft.quia pccantes attra-Jiit ad uarietat dcledation.Dies funt mal^quianbsp;in ipfis uiget malitia,amp;inipfis leuitcr peccarqmnbsp;tempus dat materiam male opcrandi,4)pondonbsp;uarietates rerum quas ex i affercDicscnim manbsp;los duoe res faciunt, malitia 6C milria .Nam pernbsp;jnalitiam hominum Si miferi dicuntur dies manbsp;Ji.Cxterumdicsiftiqutumadfpacia horarum,nbsp;ordinati lnt. ducuncuiccs, agunt tempora. Cuinbsp;niolefta fnttempora,fi hommes fibin fint mo-leftirgo dies malos(ficut dix!) du res faciunt,nbsp;malitia Si milria. Sed mifenahominum cmult;nbsp;nis cft.non debet auccm malitia efl cmunis.Exnbsp;quo enim lapfus eft Adam 5Cdc paradifo expul-fus,nunqu fuerunt dies nifi mali.Bt quia dies manbsp;li funt,5C nos pofiti fumiis in prodiuio peccandi,nbsp; froptereanoliteeriimprudentes,id e,ini(crti uelnbsp;inconfiderati, utnonpofltis mala prudenter ui-t9i e,Si bonaeligere ,uel confiderationerationisnbsp;omniaiacere: fed fitis intelliijgntet gutC fit uoluntaf dei,nbsp;ideft,quiddeus uelit.utilludfaciatis.
E^nolitc inebriari uino, in quo eft luxu ria; fed iiiiplcmini fpiritu fando, loqucesnbsp;uobifmctipfis in pfalmis amp; hygnnis amp; can!nbsp;ticisfpiricalibus,cantantes C pfallcntes innbsp;cordibus ueftris domin^gf as agentes imnbsp;per pro omnibus in nomine domini noftrinbsp;efu Chrifti dco patri,fubiedi inuicem innbsp;timor Chrifti,
lt;5) Intelligite uoluntatem dei.Et ut earn poiitis jnteiligere C xcere,noiteinebrUri uino.bion prohinbsp;bcoquin moderate uinum bibatis, ledmodumnbsp;;( . nonexcedatis.Ebrictatemcnirainteri^co. Nonnbsp;ebriemini uino,w cpto immoderate bibito eft luxu^nbsp;jit.i.luxuiiaeft in nimpotatieuini.Nonin nanbsp;tura uini eft luxuria,la*in immoderatione pota/nbsp;iionis,ne quis puerfe inteliigens, conetur oftendenbsp;rccreatui dei(ideft,uinum)maIameiTe,ficargunbsp;mcntandoiCuius efiedus malus eft,ipfm quop*nbsp;malum efiifed cffetftus uini(id eft,iuxuria) malusnbsp;eft,igitur uinum eft malum.Quod non procedit,nbsp;cum fit creatura dei.Idcirco dicend eft, in quo.i.nbsp;in inebrian'.eft luxuria. Vel certc uinfim in quo nbsp;luxuria, polTumusintelligere concupifcctiam Sinbsp;exteras uitiorum potionts, qu% mente inebrit
6c euerit.De cuiufraodi Salomon ait;LuxuW-' fa res uinum. Nolite uino ingurgitari, fed tDJpkmi- 'nbsp;w'jid eft.ftudcte implcn ^il^u fano , qui uos iau-dabiliter inebrict muiando mentes ucftras, amp;.nbsp;more xternorum calcfaciens. Quo fcilicci fpirt-lu implcri hoc modo potcritis.idnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ea qu o/
rccantatis,mente cogitaiis amp;intelligitis.ac uos de h is intus inftruitis. fc't hoc cft dmplemint fpiri-ritu ianfto, loiicntef uobiftmtippt intus {ecundutnnbsp;attentionem, id eft, intelligite quae labiji profcr-tis,quia non modicum placet dco ut quifque ad-ucrtat quae loquitur in p/iimir,qui ad bonam openbsp;* rationemcommonent:CZ bgt;Kquide laudibusnbsp;dei,czclt;wttcif ^iritalibm quaede aeterno gaudio reenbsp;fonant,6C ideo fpiritalia funt. Sunt enim fecula-rium hominum cantica,fed non fpiritalia.Et poftnbsp;-loquutioncm horum tiscrfnUnf,id eft, deuinnbsp;laudantes,5c deaetcrnis exultantes ,ftcuthymninbsp;Si. cantica dot^t, O pfdllewtej opere ficut pfalm*nbsp;fuadent.Caflfctc inquam ) Si pfallite incordibutnbsp;ejlrt,id eftjficut in orc ueftro laudes refonant donbsp;minojficrefonent in cordibusueftris.Sc hoc fact*nbsp;le nonuangloriucl alrj rei,fed foil domino,id c,nbsp;ad honorei#eius.Cantatc,id eft, clefiia relna-te^ dederatc. Nm qui dedrat,etfi lingua tanbsp;^Rt,cantat corde.Qui autem noitdedcrat,quo^nbsp;lgt;et clamore aures hominum feriat, mutus eftnbsp;Dederium enim Camor cordis,amana uox eftnbsp;*intus cantantis.Sic cantate in cordibus ueftris donbsp;mino.Vosdico,grlt;ttflt;gentetnonadhoram,fcd 'nbsp;Jewperpro omnibut qux dedit uel dederit, Cue nt J)nbsp;profpcra,Gie aduerfa.Gratias ei femper agitc,etnbsp;hoc in nominedomini nori lep cbrii,pcr quem hxcnbsp;oihia uobis patre dtur, ut ipfe lius in ilhs grxnbsp;tiarum atftJoni^usglorincetur.Gratias(inquam)nbsp;agite tieoqui uos crcauit, quot; patri qui uos infiliosnbsp;adoptauit.Vos dico,|amp;icfliiBKife(M,humilitercu^nbsp;ram agendo alter altcrius,amp;pi uicilTjm miniftrnbsp;do,Sc hoc facite in timor chriflicafto,qui hums uanbsp;rijfubieionis humilitatem praecepitjSCuenit nonbsp;miniftrari,fed miniftrare.
Muh'ercs m'n's fuis fubdft fnt,fcut doi^ (.C*''** minotquoniara uir caput cftniulicns,cutnbsp;hriftus caput cccic, ipfe faiuatorcotnbsp;poris eius,Sed ficut eccicfia fubica Chrinbsp;ftOjita C mulieresuiris fuis in omnibusnbsp;Ad familiariapraecepta le transfert ApO-ftolus, SCunicuique graduiquoddebcatpraeePnbsp;pit. Mulieres fint fubdita reuerendo ,obcdicndonbsp;irisftii, non alienis ,cut domino, id eft, ad beo^nbsp;agendurtfblummodo, ficut nos ibrjcimurdomino deo,ut illi feruiamus bona facicndo.nnbsp;la,Vel ficut domino,id eft,in fimplicitatc C chanbsp;ritate qua deo feruirent,feruiant uiris fuis.Quodnbsp;idco fscere deb,^uoniitmuireficaputmulieri/,inbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'
princjpium,quia mulicr primum de uirofada e. Idco etiam caput,quia retSor.Per uir enim rtg*nbsp;turmulier,ficut per caput corpus-Etdigneft^^nbsp;corpus regatur Si lubdatur capiti.i.muliernbsp;Jta c uir caput mulicris7ctcbr)if pirf
CAP VT nbsp;nbsp;V.
529
|
A quia ficut Chriftus regie 8C infruit cccIeGatn, fie uir regere debet Si. inftruere uxore fuam;i3^ ficutnbsp;Chriftus amp; eccicfia f^^italiter lunt unutn, fic uirnbsp;amp;uxor carnaliter unura.Sicut Chriftus eft decusnbsp;ecclefi,Qc bonus uir decus mulieris.Chriftus eftnbsp;caput ecckf. ipj dico/dludtor corporiseiw.id eft,nbsp;ecclefiac,ga ipfe faJuat tot corpus ecclefi. Nubnbsp;lutn enira membr ecclefi lluatur nifi perChrinbsp;fiutn.qui caput Si faluator eft omnium eleor:nbsp;amp;uirfimiJitcr pro modulo fuo debet uxorc abnbsp;omnibus malis faluare.N ficut eccicfia uit funbsp;caufam habet ex Ghrifto,fic mulier ex uiro:quianbsp;utconfiftat ,uirumaccipit. Mulicresfintfufidb.nbsp;t uiriSjSd non qualitercynq}, fcdcut ecele/tttfub-teil4e Chrio in omnibus,ficmulieres uirifluif fub-ijciancurirtowzjiamp;K.qu hon funt contra dcum.Innbsp;omnibus eft ita fubiefta ecclcfiaChrifio,ut in nulnbsp;loei fc prferat, ne ueliteflefupcrioreo uel etinbsp;qualis ci.Et cod modo mulie^s uiris fuis fub-dantur,ut in nuHo uclint eos fupciefcenderc. V iri,dUigite uxores ueftras,ficut CChri ftus dilexic ecclefiam , C feipfum tradidicnbsp;pro ea,uc ilia tn fanificarec,ni||ndans eamnbsp;lauacro aqu in uerbo uit, ut exhiberetnbsp;ipfe fibi gloMofam ecclefiam, non habft^nbsp;maculam aut rugam, autaliquid huiufaionbsp;di,fed utfitfandaamp;immacuIataJtaCuii^nbsp;ridebent diligerc uxores fuas, ut corpo*nbsp;g rafua Quifuam uxorem diligit,feipfumnbsp;diligit.Nemo enim unquam carnem fuamnbsp;odio habuit, fed nutrit amp; fouet earn, ficutnbsp;SeChriftus eccIefiam.Quia membra fumusnbsp;corporis eius, de cafne eiu, amp; de olTibusnbsp;^fle. . eius. Propter hoc relinquet homo patternnbsp;SCmatrem, C adhrebit uxori fu,C erutnbsp;duo in carne una. Sacramentum hocma:nbsp;gnum eft, ego autem dico in Chrifto amp; innbsp;eccicfia. Veruntamen amp; uos finguli unufnbsp;quif^ uxorem fuam ficut feipfum diligat.nbsp;y xor autem timeat uirum fuum. |
lt;11 Di/tgire(*nquit)o uiri uxores Ufrds,quorum ca put ettis, ficut Cr Chriflus dilexiteccleftam,cuius eft canbsp;putjid cftjillabonitatc illasamate, qua Chriftusnbsp;ccclefiam.ut peccatfi non ametis in cis, fed omnenbsp;bonum.ciufte gubernetiseasatque foucatis.nbsp;Chriftus dilexit ecclefiam,amp; prnimia dilelio/nbsp;ne traiiditin mortempippwprofitrcdimenda. Itanbsp;Si uos pro falutc uxorum.fi neccfic fucrit, tradi-le uos.Idcofc tradidit,ti/Uwfuo faiuine ftniii-fic4ret,quiamultis crat peccatis inquinata.Ipfe dinbsp;lt;^o,mundlt;tnseitm ab omnibuspeccatis hwijcro4^nbsp;fanftificat in uerio uit, id eft, lauacro baptifmi.nbsp;jptifmus enim Chrifti,lauacr5 eft aquinuer/nbsp;bouit. Tolleaquam,noneftbaptifmus.Tollenbsp;uerbum.non eft baptifmus. Verbum uocat inuonbsp;cationem diuinitatis, quod baptizante fupernbsp;aquam profertur. Idcirco mundauit eam, tipjenbsp;qui hoc bene potcrat,exbiamp;eret/5W ,id eft, prsepa'nbsp;raretad honorem fuum cicftorum ecekfijm pub Cnbsp;chritudinc uirtutu gloriofitns, notthitcntein m^cubtnnbsp;rftrg4if,ideft,mundam ac fimplicem.Maculamnbsp;quippe Si rugam non habet, quae turpiiudincnbsp;operis Si duplicitatc fermonis caret. Quia Si pctnbsp;iuftitiammundacft,SCper fimplicemintetionemnbsp;tenfa. A. fimilitudine ueftis dicium eft.qu priusnbsp;lauatur i poft extenditur. Eccicfia enkn non 16-lum fponfa Chrifti, fed Si ueftis Chrifti folet ap-pellari. Qu mundata eft,ut non habeat macult;nbsp;Iam:extenfa eft, ut non habeat rugam. Non ha/nbsp;bet in eicclis maculam criminis,nec rugam dolo-fitatis.Non habet in eis rugam, quia nefciunt albnbsp;uddeforisoftendcre, aliud intus habere. Velnbsp;ideo non habet in eis rugam,quia non fledunturnbsp;adamorem terrenorum,fedcxtcnduntur ipc Sinbsp;defierio clcftium bonorum.Non habet macunbsp;lam 4trugam,fed nee aliud huiu/modi.quia nee cnbsp;fuetudine uenialium peccatoij: ita grauari fe per/nbsp;mittit, ut multitudo eorum polTit alicui crimininbsp;comparari.p(J ut fit pndit in bono opre, CZ imm4-cHilt;lt;Winabftinentiamali.Immaculataeft,ideft,fi'nbsp;ne criminc. Non enim fine pcccato quifquam cnbsp;poteft in hac uita. Vcl ad futurum fcculum pof-funth.crefcrri.Mundauii Chriftus ccc]efiam,utnbsp;ipfe poft diem iudicij in a'terna beatitudine exhinbsp;Jheat, id eft, prfentct earn fibi gloriofam,id eft,nbsp;animo SC corpore fulgentem.quia tunc iufti ful- ^Uftft.ij.nbsp;gebunt ficut folin regno patris eorum. Tunc picnbsp;nc atque perfede crit ccclefia,non habens macu/nbsp;lam pcccati uel ruga duplicitatis, aut aliquid hu/nbsp;iufmodi.quia tuncetiam erit uercgloriofa. Nonnbsp;enim modo in tantis malis, in tantisfcandalis,innbsp;tanta permixtionc hominum ^iTimorumjin^/nbsp;tisopprobrijs impioruradicciraaeftclljglorio/ nbsp;fa:fed tunc potius,qftindo malis omnibus liberanbsp;ta, gaudebit penniter in bonis c Chrifto. Et tuenbsp;erit uere fanda Si Immaculata, quia fic ffta fan/nbsp;ditas in ea regnabit,uc omnis macula cuiufeunqjnbsp;peccatiprocfll fit ab ca.Vel fanda erit per carnisnbsp;immutationc,amp; imj^acula ta per corruptionis renbsp;motionc.Chriftus (ut did eft) dilexit ecclefiamnbsp;qu eft corpus eius.ltlt;lt; cti uiri debent uxores fitas dinbsp;Itgere ut corpora fua.i.cut fe;quiaill funt corporanbsp;corS,S( illi capita earum.Vcl ficut fpiritus hominbsp;nis diligii Si regit,amp; fibi in bono fubrjeit corpusnbsp;Si carnem cui coiundus eft, fic uiri diligant amp; renbsp;gant Sifibifubijeiantin bono uxores fuas.C^uodnbsp;facerc dcbent,quia qui uxorem fuam diligit, feipfum dtnbsp;Iigft,qnftpfe Si uxor unii corpus funt,Si uxor eftnbsp;caro eius. Et ideo uir dflfcet cam diligerc, qa nemonbsp;unqu odio habuit carnem fiKi-Nim nonnulli dicunt fcnbsp;malle elfe fine corpore,fed omnino fallunt. Nonnbsp;cm corpus fuG,fed corruptiones eius Si pondusnbsp;oderunt.Non ergo null corpus,fed incorruptftnbsp;amp; celerrimu corpus uolunt habcre.Scd ncc illi gnbsp;fe occidunt, odio habent carnem fu3,fed aliquanbsp;grauia incmoda fc per mortem cffugcre putt.nbsp;Qiii uertfeontinentia quadam amp; laboribus per/nbsp;fequuntur corpora fua,qui hoc rede faciunt,nonnbsp;id agunt ut non habeant corpus, fed ut habeant nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ce tij |
AD EPHSOS
fo Sd fponfa. Totus itaque Chrifius caput amp; cor pus tanquam integer uir, quia lt;Sd fmina ex uironbsp;fafta eft,5d ad uirum pcniint.Siicrmentum hocnbsp;gnum e/l de coniundionc CHRISTi 8C cccleiiae.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;|
Et ne quis iRam magUicudinetn facramenti in fit gulis quibufqj hominibus uxores habentibus in'nbsp;telligere t,cgo dHtcm.inquit, dico in Chrio CT 1 eccle^nbsp;pft.Ego quidem allegorice interpreter hsec uerbanbsp;Gencls de coniugio Chrifti 5d ecdefi, id ttiinc/inbsp;uos moraliter 8dad literam ea intelligiie,C nosfttinbsp;gnii unufquifyuc uxormfuttmfcutfeip^utndiligat. Vxo-rem autem monemus, ut timedt uirum fuum,id ftnbsp; cafto timor diligat eum, 3c obediat ei in omninbsp;bono 5d reuereatur eum.
CAPVT VI.
Flli^obeditc parentibus ueftris in dolt; mino. Hocenim iuftuna eft. Honora *quot;nbsp;patrem tuum i matr tuam,quod eftm#nbsp;datumprii^ftnin promiflionc,utbcnefitnbsp;tibijSC fis longuusfuper terram.
Praccipit-fiqs utobediantpartibus fuisin dominOjid cfi,in his q ad deum pcrtinent.n eninbsp;fuadetobe^ndum elle in eis qux funtctra de-um.Et idco eft ob^diendum parentibus, quia hocnbsp;eji^flum ,ut eis obediatur filqs,id^ft, naturale iusnbsp;^^bct.Ncc folum iusnaturaleehoc.fedetiamnbsp;prccptum domini, dicentis ; Honora patrem tu-um matrem tuam Quad ideo pra-cipue eft ob'nbsp;feruandum,quia efl mandatum primum in promiJiioiK,nbsp;Licet enimhoc mandatum fit quartumindcca- :nbsp;logo.tamppimumeftin promilione, quia haie JJnbsp;primo addita eft promiflso, cum ctcns prcc-dentibus non effet adiunda. Tria quippc mandanbsp;taprcefferuntftud, J^pcrtincntadcIiaritateninbsp;dci,quiadAjs irinitas eft. Alia uero feptcm.in q-bus eft hoc primum.ad diledioncm proximi re'nbsp;fpiciunt Si docent quomodo uiuatur inter hominbsp;ns. Nam ipfcfeptenanus prceptor numerusnbsp;incipit ab honore parentum. Honorajnquit.panbsp;trem amp; matr. Ad parentes ein fuos homo apc'nbsp;rit oculos.d bona eins uita ab eorum amicitia funbsp;mit exordi.Quifquis at parentibus non defertnbsp;honorc,qbus parcere poterir Prim eft hoc manbsp;datum in fecunda tabula, que continet mandatanbsp;pertintiaaddilelt;ftioncm proximi. Et eft in pronbsp;mifftone.Nam C ita diftingui poteft.fcilicet ut etnbsp;primum intclligatur effe in altera tabula,SCeffc innbsp;^milfione.Sed uerius dici poteft in titratj repri*nbsp;nnim efl,amp; in tabula,^ in promilfione.Quxnbsp;miflio magna eft.Honora(inquit)parcntes,ttelt;nbsp;ittibi, id ef^ carnalia Si fpiritalia bona per hoc nbsp;dco cfequaris: Cr fislongieuusfltperterfdm,id eft 15'nbsp;goeuitatcaeternitatis habeas luper ftabilemm-n
530
Afubiugatum amp; paratum ad opra neccffaria.Lv bidines cnim male utentes corpore ,id eft ,con-fuetudines inclinationis anim ad fruendum in-ferioribus,pcr ipfius corporis laboriofam quan/nbsp;dam militiam extingucre aftedant. Nam non fcnbsp;interimunt,amp; curam lux ualetudinisgerunt. NC'nbsp;mo itaque unttam odio carntm fitam hahuit, fed nutrit cinbsp;cibo 8C jytu,0-fortindumentis,/ctCrO{ri^MSnbsp;wcletm fpiritualiter nutrit cibo potu^ corporisnbsp;ac fanguinis fui, uelcibo fortioris inteJligenti 8Cnbsp;potufacilioris dodrinx, Sdfoueteam indumen-tis uirtutum.Ita amp; uir de uxore debet facere.qunbsp;caro eius eft. Chrifius fouet ecclefiam.quj eft cornbsp;4)us eius.Et uere corpus cius,q uia nosomnes menbsp;bra fumus huius facri corporis.QsM membra fumusnbsp;vorporiseius.i. ecclefi, de wwe.i.dc imbecillitatenbsp;tilts,4eo)^it{.i.deforticudine(i{:hocefi,lt;liifttnbsp; musinfrmi, SC alj fortes in hoc corpore eiusqtfnbsp;cfi ecciefta.Sicut cnim corpus humanum ex carnenbsp;Si. offibusconftat,amp;caro eiusfuftctaturaboffi-bus, ftc ecclefia de minus perfedis 8i magis perfenbsp;disconfiaT.amp; perfediores explo Si exhortationbsp;me fuftenttimperfcdos.Ita Si mulierq eft quafinbsp;caro ffagilis,dcbet uiro fufientari,qui eft uelutnbsp;firmitas offis, Vel de carne eius amp; de oflbus eiusnbsp;iCOr.U. cft,quifquis per grati eius pt dicere,quia c in'nbsp;frmor,tunc fortior fum Si potens.Dc carne eiu^nbsp;amp; de offibus eius eft,quifqs ad iraitation eius dinbsp;cere pt,quia fadus fum infirmus,ut infrmos lunbsp;I.Cor.?. crifacere.Vel idco fumus de carne eius Si de oflpnbsp; bus eius,ga carn eius in minifterio lumentes,carnbsp;ninoftrciungimuSjamp;uirtutefps ciu.scfor-tamur uelut internisoffibus. Nam ficut Eua denbsp;, Ad fada, tra:^t ab CO carn amp;offa, fie ecclefianbsp;cxChrfto^Jcreata.carne^us amp;:fpm(utdiximus)nbsp;in fe traxit.Velde carneeius Cdoffibus eius funbsp;mus^.eandem carn SCeadem offa q ipfe habuir,nbsp;habemus.quia de noftra mortalitac carnem fuf-cepit cum oflbus.Potcft Si ita intelligi, corporisnbsp;conftantis de carne eius Si deoffilftseiiis.i.defirnbsp;mis amp; infrmis.Propifr hoc.iquia fumus de carnenbsp;eius Si de offibus eius, Si ipfc dilexit eeelefiam,nbsp;M4(M9. initio fuerat prophetatum de eo,quia relinquetnbsp;Merc.io. patrem ey matrem, cr adhtrebit uxorifut.cr crutnbsp;tCorgt;6 wrciilt;t.Homocnim ifle, mediator dei Sinbsp;hom.horao Chriftus le.ftis fignificaba.Qui reii'nbsp;quit ptre, qn fcmetipfum exinaniuit,form fer-ui accipiens.lta cnim rcliquit patrem,n quia de-feruit Si rcceffit patrc.fed quia non in^a formanbsp;apparuithominibus.in qua xquaiscft patri.Re-iiquit Si matrcm.i.fyn Aogam Iudjorum,dc quanbsp;fecundum carn natus CTat.t adhxfiiuxori fux,nbsp;id cft.fociauit Si coniunxit fc eledorum cccJefise,nbsp;Et ipfi duo ,ideft,Chriftusamp; ecclefia funtin car-
J, ne unaquia carnem quam ille de uirgine fumpfit, ftotj^tn carleftis patri. quotidie in Miffarum cclebrationibusfumit ec-clcGa. Vel in carne una,quia(ut fupra didum eft)nbsp;ipfc de mortalitate noftra carnem fufcepir,amp;lpcrnbsp;carnem particeps nofter fadus efi,utif)ius capitisnbsp;corpus efl poffemus. Sictjt fada eft ex duobus
una quacd* plt;rlbiu,ex capitc Si corpore,ex fp
Et uos patres noh'te ad racundiam pro* uocare filios ucfros, fed educate illos in dinbsp;feiplina C correptione domini.
g VosfJi)obcditcparentibus,Cr or parent^ nob'tc ilJis darc occafion inobcdientk.floWfcnbsp;({f roMOWC.i,noltt Jis ca faccre,4P'
VI. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;yj
quafi homittibu folufn pkcenft, fed ut fern! chriflt, id , eft, inpuritate cordis amp; ucritate, nulJi alrj rei nifinbsp;uerx luftitix ftudentcs.uosdico ,f((cientef in hocnbsp;uoluutatcm dei, g uoluit ut carnalibiis dominisiernnbsp;uiris,n5 inuiti.fcd ex at}into:ncc ex maJo animonbsp;fed ex bona uolutate.uc etfi no poteftis hberi ficnbsp;ri.ucftr tarnen fcruituteni quodammodo libe.-ramfaciatis,n timor fubdolo, fed flieh diledinbsp;one feruiendo.Bccc nonfecit CHRIST VS de fernbsp;uisliberosjfcd rnalis feruis bonos lruos. Exaninbsp;mo cum bona uoluntateferuientef fitis ficut domino deonbsp;quot; on hownibJ .cuius praecepto leruitis homini-bus. Vos dico, fcictitetguoniamunufqiiifyuequodcun-quefecerit bonum, hoc recipiet d domino/iue feruut ,fjuenbsp;liber. Idcll,ideo debetis leruire dominis prout rcnbsp;flumeft, quia certuin uobis eft, uosremunerarinbsp;on A dco fore percepturos non folum de hocnbsp;fed de omni bono quod feceritis, flue fcrui, fiucnbsp;Jiberi fin's : quoniam ncque feruimsimpedit ah-quem adconfecuiionempracmij,nequehbertasnbsp;expeditum rcddit.tantumquilque bonum faciat.nbsp;Deusenim remuncrator eft omnium operumucnbsp;re bonorum.quicunque faciat ca. EtuosdominieH-dem ftcite iiltr.non quod il lis feruia tis.id in fimp Jinbsp;citatc cordis dC bona uoluntate fecundum deumnbsp;illos tradatCjid eft, ficutilliseonuenii iubiedio-nemdebitam amp; iuftam cxhiberc uobis feruien/nbsp;do ,fic uos iuftam i. dulccm poteftatem excrce-te fupcr eos h umihter dominando. Suauius illos tradate ,remt(tentet, id eft-, relaxantes ihis mi-MS. Nonintcrdicominasfien'.fcdiubeoremif-flus fcri.Et fi minx remiflus faciendx funt,qu-tomagis ucrbcra?Humanc(inquam)i]Ios trada-te,fcientes quia in calis efl cr HlorM uefler doitii^is.nbsp;Id eft, licet fin; ueftrelrui, tarnen uos is ilio-rum conferuijunum dominum habentes,contranbsp;quern de munerc eius fuperbttis.fiiilos qufts pernbsp;conditionem tenens fubditos.qualesuobis pernbsp;naturxconfytium non agnoJcitis. Nam fi malenbsp;illostradauerinss nonignofconobilitati ueftrx.nbsp;Hon enim pcrfonarun^acceptio efl apud deum, id efl,nbsp;non accipit homines propter perfonarum digni/nbsp;tates, quia in eius itidicio fublimitas perfonnonbsp;confert aliquid alicui, ncc humilitas perfon ob-ftalicui:fedunufquilque fecundum opera fua rcnbsp;cipit.ucl bona uel mala,fiucfiber fit ille, fiue fcr-nbsp;uus. Ideoid fcrui C dominiftudcrc debet utiu-fte agant.
De (?l:tcrofratrcs,confortamini in domi no 6Cin potctia ui'rt^s cius.fnduitc uos arnbsp;roaturam dei,utpolflti's flare aduerfus infinbsp;diasdiabolt
jSpecialibus explcu's inftrudionibus muJie^ amp; uiro^,fifioi?t amp;: parent.fruoBt atep domino,nbsp;rfi.ad generale redit exhortationc, C ad fpirita-le beJl os fimul inftruit. Quafi dicat: Hadenunbsp;aligueitr^utauertfe fuisuiribusfineadiutorionbsp;grati bonum aJiqd agcrcpoirc ,feddecgtero fra/nbsp;fret fi bono animo uolueritis agere, cenfortamini
nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cc iiij
CAPVT
quae peccent per iracundiam, quia patres eftis iU lorum, amp; quia illi funt filij ueftri : fed educate illosnbsp;dum pucri funt, in di^iplina domini, ne indifeipJi-Inbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;le incipit uiuereiCT in corrcptioiie doniini.ut de pra
nitatibusmoi$2 fuoi$t corripiatisillos fecundum de bono animo,ad reditudinem rcducatis.
Serui, obedice dotninfs carnalibus cum timor amp; tremore, in fimplicitate cordinbsp;' ueflri ficut Chriflo,non ad oculum feruiennbsp;tes,quafi hominibus placentes, fed ut feruinbsp;Chriftijfacietes uoluntatem dei ex animo,nbsp;cum bona uoluntate feruientes ficut domi*nbsp;no.C non hominibus,fcientcs quoni unufnbsp;kett.ig quodcunqj fecerit bonum, hocrecinbsp;piet domino,fiuc fcruus.fiue liber.Et uosnbsp;domini eadem facite illis, rmittentes minbsp;na, feientes quia amp; illorum SCuefter dominbsp;nuseftin clis.^ perfonarJgcccptiononnbsp;eflapuddeum.
Vos feruiobeditedominiscarnalibus,id eft,qui uobis temporafiter dominantur fecdum carna-113,00 iecundum fpirituafia.Habct#cnim amp;: fpi-ritualem dominum in cxfisxtcrnum, qui ueftrisnbsp;tncntibus doiwinatur : fed non uult ut occa^n^nbsp;US dedignemini feruire carnalibusdominis^utnbsp;husipfo ordinante fubiedi eftis.Etiam filunt ininbsp;quiuel infidles,feruitc illis donee tranfeat inig^nbsp;tas. Multi cnim rcligiofi dominis iniquis, non ta-^lt;1, inenliberisfcruiuni: quia omnis qui facit pccca- tum.feruus eft pcccati.Et utiqj fcliciws ieruitur honbsp;mini quam fibidini. Ordinauit cii fic deus ecclcznbsp;fiam,ut omnis poteftasordinatain icculo habe/nbsp;at honorem afiquem meliohus.Et idco obenbsp;dite dominis ueftris utoportct,fcilicft cum timornbsp;Vtremore.Timor cnim eft caufa tremoris.Filijpanbsp;rentibuscum reuerentia honoris obediant, feruinbsp;autemeum timor animi SC tremore corporis,nbsp;feilicet utseftus corporis iS apparitio oftendatnbsp;interiorem^timorem. Et hoc facite nonin Grau-latione.icd in flmplicitate cordis f(lri,id eft, in puri-*ate intentionis ueftrxiquia licet fit habendus ti/nbsp;nior.tamen intentio feruandacftfimplex.id eft,nbsp;bfej duplicitatc mulationis ,ut ficut exteriusnbsp;oftenditis uos librer obcdire.fic habcatis in cor/nbsp;dc^cilicet non hocfaciatisfolo timor cffugicn/nbsp;di panas temporales, fed pura intentionc benenbsp;gendi-SicKtChri/loillisobeditc, id e, ex purita-tc intentionis,qua Chrifto debetis obedire.Cumnbsp;cnim Chrifto lubentcferuitis hominibus.non il/nbsp;lis feruitis, fed ci qui iuflit. Vel ficut hrifto illisnbsp;obeditc,id eft.tanium inbono.Prxcipiunt enimnbsp;f*pe mala agerc, fed in his non c cis obediend.nbsp;n fimplicitate cordis obedite, non ad oculumferubnbsp;^,id eft, nonexiftentes prompt! 5^ ftrenuiadnbsp;l^ruiendum tune folummodo,cum dominis uenbsp;firis uidemini, amp; illis abfentibus agentes nglignbsp;tcriquiahoc faciunt fubdoli fcrui,qui uoltpla-eerc hominibus dominis, quos fallcrc poflunt:nbsp;non dco,qui uidet onia. Non ira fide flruiatis.
-ocr page 360-55 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;AD EPHESIOS
A noninuobis, fedirt domino. Vel itaiHucufcj uos iuui,icddectero quod fupereftuobisuiuendinbsp;Ipatio.cfortamini iam in domino,ut fine me fornbsp;tes efficiamini contra bellum diaboli.Siue etiamnbsp;ita; Multauobis hucufcpdixi, fed de ctero qdnbsp;adhuc dicerc poffem.hoc tantum agite;dc cte-ro quod rcftat,Gc agite, fcilicctconfortaraini,idnbsp;eft,forteslt;fficiamini contra omnes impugnatio-nes aduerfarrj,in domino,id cft,in co refpedu qdnbsp;dominum habeatis,cuius dominto tuebiminbCZnbsp;confortamini in p^entinuirtutiseius.id efi,in uirtutenbsp;eius qu omnia poteft. Et ideo confortari debe/nbsp;tis,tum quia dominum habetisjtum quiaillpo/nbsp;tentem in omnibus uirtutem habet. Et quia nonnbsp;infola gratia confortandum uobis eft, fed etiamnbsp;liberum adhibere debetis arbitriumjWMe uosttrnbsp;matumm dei.Scilicet non folum cfortamini fl donbsp;mino.fed etiam cxcitando liberum arbitrium,innbsp;duite armaturam dei,id eft.induite uos omnibusnbsp;armis quibus militatur deo. In armatura enimnbsp;omnia comprehenduntur arma. Induite armatunbsp;ram dei,quod prdidum eft refpedu liberi arbinbsp;tr.ttt poitisttre (tduertsindias dinbdi, T aliter cmnbsp;infidijs eius refifterepoteritis,id efi^mediante au-xilio diuin grati,amp;excrcitio liberi arbitrij:qanbsp;aut fola gratta, aut folo arbitrio nemo poteft cinbsp;refiftere. Etideo prius confortamini in dominonbsp;amp; poft induite armaturam dci.quia gratia prxucnbsp;nit liberum arbitrium. Idcirco uobis induendanbsp;eft armatura dei, ut ci uiriliter militantes pofltisnbsp;B inprliononccdere, noniuccumberc.fcd ftarcnbsp;aduerfus infidias diaboli , turn quia diabolus eftnbsp;criminator, tum quia infdiofe agit contra uos.nbsp;Ange enim gratior pugna que ft inGdiis,qumnbsp;qu fii. Non uident dibolunj homines cumnbsp;quo pugnant, fed tarnen facile habet remedium.nbsp;Scips intcrius uincant, C de illoforis trium-phent.Ob hoc induenda eft arma cura dci.Etqujnbsp;induenda eft armatura,nifi omniu(ji uirtut^fc-dio,qhus iaculis fatandefendimur?
Quoniatn non eft noLis couatio adlt;^ uerfus carnem amp;(. fangufnem, fed aduerfusnbsp;principes C poteftates,aduerfus mundi rcnbsp;dores renebrarum harura,contra fpiritalianbsp;nequitiin cleftibus,
3Ideo fpalibus armis oportet nos undique munitos effc,quta contra fpirituales hoftes eft nonbsp;bis pugna. Qoniitm non e nobis colluHnli^ aduertsnbsp;enrnem Gringinemd efEaduerfus homines q ca-GftWl., rQ languis funt.Gala^ minus perfedis indixitnbsp;aliud bellum,qud eft aduerfus carn 3C fangui-nem, dicens quia caro concupifeit aduerfus fpi-ritum,fps autem ad uerfus carnem. Ephefijs ue-ro,quaGiamfp5alibus SC ccupifccnricarnisnbsp;pu31entibus,atc perfecution^? iuftitiaforis fuf-tinentibus, dicit : Non eft nobis collucfatio ad nbsp;uerfuscarnem Scfanguinem,id cft,ac^erfus homines qui nos perfequiuidctur,fed aduerfus ma-lignOS ipsqui corutn mentibus principantur.nbsp;Sc per cos nos perfcquuntur. Et quia c^ftjdebc
C mus homines diligerc, dxmones cauerc: hotni-ns mifericorditer eriperCjdmones uiriJiter hinbsp;perare. Quomodo cnim fieontraaliquem inprjnbsp;iio cftitutum de parte aduerfaria armatus equonbsp;fedens ueniat, non equo, fed cquiti ii afciiur, Sinbsp;quant poteft,agit ut equitem percutiat C equ3nbsp;poflideat:fic contra omnes maos homines agennbsp;d,SC n ctraillos.led ctra ilium qui illosinftinbsp;gat,totis4Jiribus labordum eft, ut dum diabo^nbsp;lus uincitur,ihfelices quos illc poflidebat,libcrennbsp;tur. Non eft nobis colludatto aduerfus carnennbsp;C fanguinem,id eft.aduerfus homines quos uide
* mus fuire in nos, qui potius miferandi funt odio habendi : fd ttitueffuiprincipes eorum dxmo*nbsp;neSjCZ aduerfus poteflates iniquas malignor fpi'nbsp;htuum.Principes dicunturilli fps,qui principnbsp;tur in uitijs fuis,quf fpecialif fuggerere foliti funtnbsp;fcut eft fps fornicationis , qui impugnat homines icundum ]|ixuriara, 8C luxuriofts principa*nbsp;tur:amp; ips fierbi, qui impugnat fecundum ftlnbsp;perbiam.cteriij taies, 8C fie unufquifq; principenbsp;turiniito uitio.Poteftates autem uocanturilliipinbsp;ritus,g habent uim 8C officium prcipitandi honbsp;mines in mi*arapcccata,qa prfunt illis fecun*nbsp;dum immiffionenrmaiorum d grauiorumuiiPnbsp;^m.Et qum fit periculofm cra tales pugnanbsp;non intelligat^ C quomodo uincimushu-^iulmodi hoftes quos non uideraus, nifi qa carna-les interiores motus nofiros fentimus,hislt;pconfitnbsp;gimus amp; illos percutimus Vel principes intelli/ -gantur illi dxmones, q principantur altjs daemo/ quot;nbsp;nibus :amp; poKftates,q lper alios poffunt.St eihnbsp;inter cos alq neqorcsalfjsSinmalofortiores.COnbsp;ira quos nobis lufta el^cr dnerfiureilores mtindi,nbsp;id effaduerfus iTlos dacmones,qui iufto dei iudi'nbsp;cioregunt eos g funt mundusJJ eft, immoderate mundanis adhrcntes.Hi funt q nosper hoesnbsp;fibi fubditos perfequuntur,qa regunt cos ad manbsp;le agendum}^ de uitio ducuntin uitium. ReAo/nbsp;res ein funt mundi,q mundanos(ut dium eft)renbsp;gunt.Redorcs funt,non mundielcmentorum,idnbsp;eft,C3eli 8C terr,maris amp;(. aeris,fcd mundi tenebr^nbsp;rum httrum, id eft, omnium iftorum infidelium. Sinbsp;iftorum iniquorum horainum. De quo mundonbsp;didum eft; Totus mdus in maligno pofitus eftnbsp;Et conucrfispcccatoribus, Fuiftis,inqt, aliquan-do tcnebrae,nunc autem lux in domino.Ift mnbsp;dum q huiufmodi tenebris,id eft, tenebrofis hotnbsp;busconftat,regtmaligni fps.Et aduerfus ifto*quot;'nbsp;eft nobis pugna, non aduerfus eos quos regunt!nbsp;Et eti contre iritlt;tliit SCc.Pcr hoc oftditur magnanbsp;impugnatftnis uehementia. Multo cm grauiortnbsp;pugna 5 pcriculofiori exagitat homo, cuma^nbsp;hofteq nonfubiacet oculis,impugnatur,quia nnbsp;feit qua parte ab aduerfario impetatur. Spirita-lia dico neiptiti^,id eft, defedionis amp; impoffibilit^nbsp;tis.Ncquitia quippc dicitur ncquam, qa pernbsp;tenditur ad n effc,ficut reprobi angeli deumnbsp;folus uere eft,dcferucrunt,d in perpetuum defe'nbsp;dum ceciderunt Qu fpiritalia nequitinbsp;Ciclei^ltSfid cfi,in hutus aeris infmi caliginofo ha/
le
nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;CAPVT
A bitatulo.uti amp; ncbulx conglobantr. Vel in c lfribus, id eft, in mtis noftrx fanais uirtutibusnbsp;patimurimpugnatiiem ncquilfimis fpiriti-bus. Siuc in cleftibus piignant contra nos,i d eft,nbsp;pro cxlefti hxreditate tollenda. Itaque aduerfusnbsp;principes poteftatcs.atcjjreftorcs tnundi tene'nbsp;brai haijz.amp;aduerius fpiritalia neqtise in cleftinbsp;bus grauenobjsccrtamenindicit poftolus.lpanbsp;Ucro certaminis fpecies fic iniclligendaeft, cumnbsp;damna.cum pericuia, cum opprobria, cum cri-minationes excitantur aducrlum nos, non id agenbsp;tibus aduerfarrjs poteftatibus, ut hxc ttummonbsp;lo patiamurifed ut per hjc ucl ad h arn multam, *nbsp;tiel ad niraiam triftitiam,uel ad deiperaiionc ul*nbsp;titnam prouocemur,ucl(quod eit grauius) fatiganbsp;ti dCuiifti txdijscompellamur aduerfus dcum cnbsp;queri, tanquamhumanam uicam noncequciu/nbsp;fteqj moderantcm.utper hire ucl inRrmemur innbsp;fidcjuel decidamus ipe, ucl tra|^fcrri cogamurnbsp; ueritatc dogmatum, C impiungt;aliquid de eonbsp;fentirc luadeamur. Taliacm feriptafuntde lob,nbsp;Z. cum diabolusdarifibifacultatem bonorum ciusnbsp;pcnilet deo.Per q eti illud edoccmur,qm nonnbsp;fortuuis aliqbus incurfionibus imJfcgnamur, finbsp;qn nos talia aliquafacultat dna pculTerintmecnbsp;foriuitu noftreiji aliqs C3ptiuusabducif,ucRo^nbsp;moit ruinx in qbus thari quic opprimani ej||C-nit,ucl aligd huius contingtt.ln qbus oibus, ulnbsp;j.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gt;n qlibet hoi unufquifq; fidcliu dicat aduerfario*
Ol.j. N haberesaduerium me potcftat.nii data tibi effet deup.Nihii cm potuit contra lob, nifi quannbsp;tadco pmiflus cft. Sic nec ctra quen^fideliSnbsp;poterit amplius.Talif nos oportet initrui,qui c-'nbsp;Ira tales confligimus aduerlrfos.
proptcrca accipit? arma?lir dei, ut pof fins rcitcrc in die malo,Cin omnibus pernbsp;fedi ftare. State ergo fuccindt lumbos uelt;*nbsp;ftros in ueritatc, amp; induti loricam iuftitia:,nbsp;cakeati pedes in prpararionc euangcnnbsp;Iq pacisu'n omnibus fometes feututn fidei,nbsp;in quo polTitis tela nequiifimi ignea extinnbsp;guerc,lt;gak folutis affumitc,6C gladiumnbsp;fpirius,quod eftuerbumdei,
Tahbus armis nos armat Apoftolus,lauda bilibusSinuit^iis.infuperabihbusamp;fpkndidis,nbsp;ipaiibus S inuiffbilibus, quia hoftes inuifibilesnbsp;'xpugnamus.Sjuides hoffe tu,uideantur armanbsp;tua.Si ait non uides hoffe, cur uidenf arma quitus eum impugnasfOlffa tamgrauis Stam mulnbsp;hplex atqj tarn pericuiofacftpugna,proprere(ilt;lt;c-eipitedr/Hdt df,id cft,arma uirtutffm, quibusnbsp;fftos milites deus armat. Accipite de manu impcnbsp;fatoris fummi arma fortia, ut poitif non cedercnbsp;P^didishoftibus,fed refificre fortiterillisirtdienbsp;Wtfo.idc inhora tentationis,qudo uelutdicmnbsp;peofperitatis arridercfaciuntofferendodeleda-tionem pcccati. Vel in die malo,id eft,in tempo*nbsp;requouiget malitia,in tempore impugnationisnbsp;diabolic ,in tempore prfcntis uit, qu rota tentatio eft.Etpoinus non fubiacere,fcd fiare g
VL nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;5)5
fr^Hn omnib'^t uirtutibus,ut non in quibufdam Uif C tutibus bonis perfedi fitis, S in quibufdam im-perfedi,fedinomnibus(prout fasefi)p/ci.Tcnbsp;enim nulla parte uinci potcritis. Vcl in omnibus impugnationibus ftetis perfedi, qd plus eftnbsp;quam refiffere. Siue in omnibus, tam profperisnbsp;qum aduerfis. Aut aliter; Vt pofltis refiffereinnbsp;dtc malo, id eft,in die iudicij:qui ma!uproptcr-ca dicitur,quia tcrribilis erit aceufationibus dia/nbsp;boli,ut quando fuos accufauerit.puritate confeinbsp;entix poflitisuosdefendere,fed etiaraperfetffinbsp;ftarc poffitis in omnibus cum cledis. Stdum uonbsp;bis cft contra hoftes in armatura dei. Ergo flatc ftcnbsp;eindt lumbo metis ucftr,idcft,ftate incaftitatc,qanbsp;ipfa eft initium bonxoperationis,ideo^ nunc prinbsp;ma poniturin ipiritualibus armis qux defcribunnbsp;tur .^C^uandiu enim quis luxurix fubiacet, nihilnbsp;boni potcftagerc;quia nihil corum quxfacit,ponbsp;teftdeo placcre.Sed pofiquam dcfruerit luxu-riam, incipit operari iuffitiam. Et ideo nunc pri-usiubemur fuccingere lumbos,Spoftinduercnbsp;loricam iuftitix. Lumbos enim fuccingimus, c3nbsp;carnisluxuriam quaeinlumbis eft, per continennbsp;tiara coardamus. Sed quia nonnulli fimulant fenbsp;lumboshabere fuccindosS non habent ,idconbsp;prxcipffurnobis,ut inweriktefuccindos habca-lt;nus cos,non in fimulationc,quatcnus uera fit nonbsp;lira caftitas,non fimulata. Vel metis lumbos fucnbsp;cingamus in ^'itatCjUt cingulo cafti amorfs Chrinbsp;fff nos contincamus mendacio; quia qui mendanbsp;cium Ioquitur,quantum infecft,corrumpituerinbsp;tatem,S itafornicatur. Qui autem uera femper )nbsp;loqui ftudct.quaO Jegitimo coniugio utitur,Ueri/nbsp;tatcueifapienti habensconiuj|,ficutillequi9i- nbsp;ccbauHanc atnaui 5^xquiGui iuuentfftc mea,nbsp; quxfiui fpolam mihicaalfumerc.ltaergo fucnbsp;cingendi funt in ueritatc lumbi ueffri,utnbacce-damus ad fcortum,id cff,ad mdacium, fedin Jenbsp;gitima Iponf^qux ucritas,dclcdemur, ex canbsp;fiJios generemus. Deinde fubiungit ut fimus CTnbsp;indutiloricam lujitiie.i.forti ucftimto bonopcra-tionis undiq; muniii, ut nihil iniuftum appareatnbsp;in opcribus noftris, fed totum ab omni parte innbsp;ft amp; quG.Et hc iuftitia rede uiuedi cft nobisnbsp;lorica,quiainteriora noflra n finit transfigi, fednbsp;dfendit undic prxeordianoftra ab oibus tlianbsp;inimici.Sicutcthloricamultishamis conficiqitanbsp;ueftis iuftitix muhisopibus bonis 8C uirtutibusnbsp;conned^ur. Et huiufmodi lorica de bet interiornbsp;homonofter indui,ne[^flitab ullaparte uulnnbsp;rari.Poft.^ucro li^in^uicerimus,8 nosloricnbsp;iuftxoperatiis inciucrimus,ic Salijs bona pdinbsp;care idonei erimus. Vnde fcquitur:Ecftate ctdeeitnbsp;ti peder.i.habentes calceatos pedes,hoc eft,muni- tos affedus ueftrx mtis.ne tangant terrena, hoCnbsp;cft.nc terrenis cmodis innitt, in pfiepar/ttione ett~nbsp;ngelij plt;ci,id cft,in eo quod prxparatis cordibusnbsp;ahoij; euangelicam prxdicaticnc,quxannunciatnbsp;pcem inter dcum C hoies. Calccamta fiunt exnbsp;ccrijs mortuoi}2 animalium,i fignificantexeplanbsp;patri|n) defundoq:,qbus ab omni tcrrenalx/
-ocr page 362-54
AD EPHESIOS
A Gone defenduntur pedesnofirx mentis, id e,af feiones, quibus tanquam pedibus ad facicndnbsp;aliquid promoucmur. Lxditur cnim pes prxdi-catoris terra, fi aedus eius terrenum commo-dum ex pr^dicatione apptit,id e,fi propter ternbsp;renum coromodum, non propter regnum cxlo-rum prxdicat euangelium. Et ideo prdiiscabnbsp;ceamenti*induantur pedes nofiri, id e, exem-plis patruin muniantur,ut Gcut patres udio fu*nbsp;pernxintentionis,non appetitu terrenx commonbsp;ditatisprxdicauerunteuangelium, fic SCnosfa-ciamus.Cuius prxdicatores in nullo fidei debentnbsp;regulam deierere.Vndefubdit: tnomnibuf lmtetnbsp;futurndei. Fides em pro 1'cuto fumda e in ominbsp;hus congreOionibus, quoniam ipfa pnma reitnbsp;malignis fpiricibus,amp;eorum tela cxcipit amp; repelnbsp;lit. Sub ea nanqj protcguntur cter uirtu A,qanbsp;ad omnia uirtutum arma protenditur,amp; earn dinbsp;abolusimpugnare primara aggreditur.In omnibus prxltjs C in omnibus tentactonibus Gtisfu-mentes fcutumfidei, inijuo Icuto poitit n folumnbsp;rcpellerc,fed eiiam exfingKereomnia tela tietjuiiminbsp;diaboJijid e.omnes iuggeicseius acuiillimas,nbsp;quibus corda nora ut uulneret impetit: lela di-CO,igne4,id cfi,ignem uitiornm in humamscordinbsp;bus accendentia.lnflammant enim mentes hominbsp;num ad concupifccntiam, Si igne tonus malitia*nbsp;fuccendunt.Ec hxc tela nequilfimi hois funt.idnbsp;lt;, qui etiam ea qux nequit perficcre prxfumit,nbsp;in quibus nequicquam laborat. Sed aducrfusnbsp; hxc fide inuifibilium rcrum armamur, 8C inuifi-bilem aducr larium ernimus. His ar mis uos in-duite.CZ qqjpJtnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;e, fpem qux
fafttem xtcrnanjpxpeAat; quxidco galeadicit, quia fielt gaka e m fupc(jori patte armaturx,nbsp;fcilicet incapitc.itafpesaltior e omnibus alqsnbsp;uirtu^us,amp; Temper refpicitad iuperiora,ipi-ransadcxleia.Etobhocaddiditfaiutis.utocznbsp;derer ipem airequi quod dcfiderat,idtjaluiem.nbsp;Vel ficut Icutum fidei fides e,fic^ka l'aiutis fanbsp;luse. Cuius fcilicet perpoaufaJutis memorianbsp;uel expeano, caput mentis contra omnes iftusnbsp;dmonicimpugnationis tutum facinQinenimnbsp;12^ cogitt diJigcnierqux fint xterna gaudia, facilenbsp;dekdationes peccaii filo corde refpuit. Si d-uerfitates uincit. Hxc funt arma quibus muniti,nbsp;nunquam diabolo uel alicui membro illius cedenbsp;tit. Sequuntur arma quibus illum Si fuosdeuin/nbsp;catis:Et aumitegk(fiiM jiritur, id e, cn^m fpiri/nbsp;talem.qaod euerbumdd^d e.fermo diuinx prxznbsp;dicationis.quo diabolu? intcrficitur; hoc efl.invnbsp;pugnationes eius adnihiianiifr, amp; quo tyrannosnbsp;huius kculi Si hxrcticos,membra fcilicet fatanaenbsp;deuincetis. uobis fubqcietis , exteros^ pccca/nbsp;tores.Cumdicitur,amp;gl3dium fps quod e tiernbsp;bum dei:quod,ad fignificatum refpicit,non adnbsp;gladiiim. Ecce hxc funt arma quibus muniunturnbsp;amp; pugnant milites dei.Sequitur :
Per oiiincm oratfonem C obfecrationc orantes omni tempore in fpiritu, Qi, in ip(b
uigilantesin omni nfltia Qi obfecratione pro omnibus lnis ^pro me,ut detur mtnbsp;hi fermo in apertionc oris mei,cum fidutianbsp;notum facerc myerium cugelii,pro quonbsp;Icgarioncfungorin catcna,itautin ipfoaunbsp;deam prouc oportet me loqui.
ifPrxdidis armis atc muniti. Sed quia non e nofirpotefiatisuthismuniaraini, nifidonannbsp;tedeo ,ncchisuincercpoteritisnifiipic dederir,nbsp;cRoKonntesperomncmorittionem .i. per omiaquxnbsp;oranda funt.ut per omnem orationqux facien/nbsp; da c.trfeat nora ipplicatio.i.nihil relinqua/nbsp;tis de his qux peteda fpnt in orationerCZ no 1613nbsp;per oration, fed ctiam per obcrationem .i.pcr o-mnium facrorumadiuration. Maiorem cnimnbsp;ordi expreffionem nott obfecratio qudm ora*nbsp;tio:quia obfecratio e oratio c adiuratione uelnbsp;obteatione, oratio autem fimplicif fada e ro*nbsp;gatio. Per onsnem orationcm amp;obkcrationcmnbsp;litis orantes omni temperecompctcnti,id e,omni*nbsp;bus horis adorandS cituiis .uel omni tpore*nbsp;id c,t in aduerfis qum in profpcris.amp; hxc oratio fiat in ^t|ilM,idc,mente,utmentisafiedusco*nbsp;corder ucrbis oratipis quxproferunf ex orc. uelnbsp;in^u,non in carne orate.ln carn%enim, non fp3nbsp;Tgt;j^t,qui polluta mente orat ,iterum pcccaturusnbsp;no cafujkd ex propofito.uel omni tempore ora-kc in fp.id ejin cordis deuotione,ut licet os nonbsp;femper orare queat,fps tarnen femper bonis denbsp;fidcrijs intus orct.Et in ipjo fpG fitis intus WgihnkJ,nbsp;.i. foliciti, idf , ficutoculi forisuigilantjficfpsnbsp;agat incrinfecus. amp; hoc in omni inflantia, utfps Sinbsp;corpus inflanf pcrfeucrcnt in uigilijs. O' in omninbsp;obfeertUione, ut pi^omnibt^obkcrctis, pro quibusnbsp;obfecrandm e, lcilicct pro [ttnit. Pro fandisnbsp;cnim uidet efl'c obfccrandum. Si pro infidclibusnbsp;orandum.q nihil facrihabent. Vigilateinquam,nbsp;i obkerate pro omnibus fandis,id e,pro pcr-feuerantia Si faluatione omnium fandorum, 0*nbsp;fpeciahf pro me, ut tribulatio non me obtundar,nbsp;fed detur mihi jrmo in upertione or mei.id e,cum apenbsp;ruero os mcum.hoc c,cum alta myfieria Si aliasnbsp;fencentias dixero. Nam hocindiuina fcripturanbsp;no reperif, niG ubi magiium quid Si profundumnbsp;debet dici. Cum os meum aperuero, ut abditosnbsp;fenfus proferam,dctur mihi Icrmo, idefi, facun*nbsp;dia exprimendi ea qux uolucro, ut luculenter eanbsp;poflim exponere.fcilicetcum dutiu notum ftcere,nbsp;idc.utaudader SC non timide notum faciananbsp;myeriumeuungel^, id c, occultum fecretumincar-nationis SiMpaflionis Chrii, ut occultas corutnnbsp;caufas notificem audientibus. Nam ga occultumnbsp;e hoc myerium,ideo necefle e ut notum faci*nbsp; amillud;amp;hocagercuolo,qaproeo annuncianbsp;do fungor legdtionein catenu. Nam ncc pro catenanbsp;celfo Icgatione. Quanquam em pro cuangclilt;nbsp;quod annunciabam,fim catenatus, tarnen illud Gnbsp;cut Chriflo mius fum prxdicarc,non omiit^*nbsp;Detur(inquam)mihi fermo ad notificandum mynbsp;fierium cuangcltj,tllt; kilicct det tnihitw ipp
|
CA PVT gelio 4uJe4m Gne timor loqui alijs ^rout oportet me, dcfi,cut expedit mthi,q hoc agerc raiflus fum*nbsp;Sequitur in quibufdaqjcodicibus hoc loco talisnbsp;Uerficulus: lt;| Verbum aut dei non poteft a Higanbsp;n-Ac Gc dicat ApoftolusiPro euangelio quidemnbsp;indus fum, fed tarnen prxdicare non defifto:nbsp;quia uerbum dei quod annunciari debet, nullonbsp;poteft irapediraento tardari. Veautetn SC uos fciatis qu circa me funt, quid agam, omnia uobis nota facictnbsp;Tychicus chariimus frater CfidcIis mininbsp;fter in domino : quern mifiad uos in hocnbsp;ipfum.ut cognofcatis qu circa nos funt,6Cnbsp;confoietur corda ueftraT ^Dixiutoretispro me, C quia pro euange* lio uindtus fim; fed quibus tribulationibus affici-ar.nondixi. Sed quae circa me funt moleftix.rc/nbsp;feret uobis Tychicus, ne de minimis aduerfita-tibusmeis moueamini, mctu earay^recedentesnbsp; ride. OS*. gt;d eft, cuiulmodi tormenta funtcircttnbsp;me, id eft, in corpore mco,quia ad mentis interionbsp;ra non penetrant, 3C quidttgttm, id eft, qum conftans fum, indicabit uobis Tgt;eWff ,q^ ft non uinbsp;lis,lcd chariimusߑater,id eft,Chrifiianus, Cfquot; nonnbsp;fraudulentus u^ faHax.fed fidelis: ideo huncf'*nbsp;ditc,quia delit minier eft in domino,id z, in his qiX nbsp;funt domini. Cui credere debetis, quia ilium aSnbsp;Hermi/i.utpuram ueritatenade me uobis dicat,O*. nbsp;. confoleturcordueflrit,id c,leniat amp; mulccat;5d do-E iorem,quiproauditutribulationum meaijz inertnbsp;ucrat.temperet. Vel de noftris tribulationibusnbsp;dolebatis.nunc confolatione accipiatis ab co,co-'nbsp;gnofeentes me libentcr pati multo grauiora. Pax fratribus C charitas cum Qde dco patre amp; dno Icfu Chrifto.Gratia cum ominbsp;bus qui diligunt dominum noilrum Icfumnbsp;Chrillum in incorruptione. Amen. lt;5 pax cum deo fitfrafritw.id eft.Chriftianis ey charitas, ut cum toto corde diligant : 3C hc paxnbsp;charitas detur eisewM integra dedeopatre CZnbsp;fiiioeiusdowwo noftro lefuChrio.Per pacem eninbsp;anebuntincharitatc,qu3cinfideeft; amp; quonbsp;ft pax amp; charitas, ab illo eft amp; fides,id c,a deo.nbsp;bio em fides, ga dat priufg poftuletur ab illo cuinbsp;dat.ideo dicenda eft no efle donum dei,led elle nbsp;nobis quia data eft nobis no petctibus.Omia emnbsp;bona Hint dco.Gr((tMgnalitcraccepta,quse cmanbsp;ter oim bonoi^: i niiirix,Gtcumomnibusqui dominum norum irfum Chriui ecclefix fponium diligutnbsp;inincorruptione, id eft, cafto amore ficu^onfam,nbsp;qucorruptionem non admittit. No enim Chrinbsp;ftum inincorruptione diligunt.uel quorum fidesnbsp;naliquo eft corrupta,uel qui cum pro temporalinbsp;bus corruptibilibus bonis diligunr.nonp ternbsp;nis (Sr incorrupiibilibus. Sed qui Chnftum propter fol Chriftvr,5r ppter fpcm perpctuxincornbsp;ruptibilitaiisamt.illieinincorruptiediligut:nbsp;quia fic eu diligut, ut netp nunc corrumpi ualeatnbsp;Wens corum,ne^tunc caro corum. |
5J PRAEFATIO IN EPISTLAM C PAVLI AD PHILIPPENSES. PHilippi.ciuitas eft in partibus Macedoni,unde Phi* lippenfes dicStur. Quibus prxdicauerat Apoftolus,nbsp;qui ftdeiucritateacmorumhoneftate iilos inftruxenbsp;rat.Et ipfi in fide morum'cg nobilitate in omnibus fere fe-cundum apoftolicani dodnn perfticerunc: fed de prima-tu tantum inter eos erat contentio,quoni alii fe uolebantnbsp;aliis przferre quafi gloriando de mentis.Qua d^aufa pr(nbsp;cipue Apoftolus fcribensillis d Roma.intendit iilos ad hunbsp;militatem reuocarr,fcilicet ut de mentis non gloricntur,nbsp;neque alter alteri fe przferat: fed quicquid boni habet,ft-ue remirtioncm peccatoramp;,fiue dona uirtutum,gratiz deinbsp;adfcnbat.dquo totum habet St nihil fe.Miferant autemnbsp;ei aliquid fubftantiz per Epaphroditum Romam, quernnbsp;cum hac remittit epiftola.ln qua, quia przfens no poteft,nbsp;munit eos contra duplex bellum tnbulator, fed amp; pfeu-do przdicatorum,ut omnia pro Chrifto fuftineant aduernbsp;fa cum humilitate,ficut 8i Chriftus fecit, 8e legalia d pfeu-doprophetisnunquam recipiant.Qpi quoniam ad humi-litatei* iilos inuitat, ideo non pofuit nomen officij fui Xnbsp;autoritatis.quod eft apoftolus: fed X ideo forfan, quia ipffnbsp;nnnquam de eo minus uel contra eum fenferSt.Secum ue-ro Timotheum addidit in principio epiftolz.quia ipfe fo-cius Apoftoli fuerat in conuerfione eorum.atque folicitu*nbsp;erat cum eo de falute ipforum, amp; fortaffe rogauerat eumnbsp;ut fcriberet illis.Sic enim exorfus eft; EPISTOEAE PAVLI AD PHILIPPENSE S CAPVT .1. AVLVSamp; Timotheus ferui Icfu Chrilli,omni'gt;nbsp;bus fandis in Chriflo Icnbsp;fu,qui font Phjl/ppis,c Dnbsp;cpifeopis C diaconibustnbsp;Gra uobis Si pax li deonbsp;patre nol^o C dominS * Scruos Chrifii fc dicunt NhIwCZ tipiojjfeut, quod eft fignum humilitatis, ut eis exemple fuonbsp;humilitatemfuadeant.Scdciiiple dnsdicat,Iamnbsp;non dicam uoeruos, quia feruus neftit quid fa-ciatdominuscius,qi ratione i feruos nuncu-pant^ Sedfcidumgaficut e timrleruilisquem Mobnbsp;perfeda charitas foras mittft,atquc timor caftusnbsp;permanens in feculum lculi,fic eft feruus qui nnbsp;manet in domo in xternum, atquc feruus intrsnbsp;in gaudiura domini fui.Nam cum timor quemnbsp;charitas expellit, 8C feruitusqux ad eumperti-net,CmuI expellcnda eft. Etant ergo ferui Paulusnbsp;f T imotheus,quantum ad timorem caftum,n3nbsp;quantunftd timorem lruilem: nequeprincipisnbsp;alicuius mortalis, fed leflt;brijl{.Qtii mandantenbsp;qux fequuntur, omni^Uf ^flij, id eft, omni plebinbsp;mundatx per baptifmum pcccatis,amp; fandificanbsp;tx non in lo merito, fed in Chrio lefu-i.in gratianbsp;lt;Chrifti,icilicctquia deus fad us eft homo, paflusnbsp;eft de refurrexit.Curialiter silos ad humilitat rc/nbsp;uocat,ondens illos elle fandesin Chrifto Iefu,n5nbsp;in fe.^ dtermint quibus fandis, fcilicet ejuifuntnbsp;pbiltppft.i.imillaciuitate.Interpretatat Philippisnbsp;os lpadis,amp; illi fandi funt Philippisjd ,inorenbsp;lpadis,qui funt in lucidilfiraa dei illuminatione. |
55 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;AD PHILIPPENSES
efl:,quotiefcunqueoro.VcImemoriaueftridico, v non pro parte ueflr fada.fed pro omnibus uobis . De prxtcritis bencficns dco uobis collatisnbsp;ago ci gratias,non c triftnia,fed cum gaudio: quianbsp;noncontriftordeculpisueftris, fed deianditatcnbsp;ueftra gaudco/rfcicnf deprecationemd cft,deum tonbsp;to mentis aftedu deprecans, fuper commiinicatiene,nbsp;idefl,decmunicatione,c/lrlt;(;hoceft,utm3gisacnbsp;magis communicetis fempcr,amp; unanimesatquenbsp;unum cor habentes Gtis, in euangebo Chrii, id eft,nbsp;in fide amp; pracceptis cuangelicsc dodrinae.Vcl denbsp;precationem facio fuper communicatie ueftra,nbsp;id eft, ut perfiftatii in eo qd mihi comtnunicaui'nbsp;ftis in fide C operibus euangelij .Etnon horarienbsp;ifiud deprecor,fed 4 frimrf die conuerfionis ueftrf,nbsp;ufyuenuncdde{i,cx quoccepiftis crederc.non ce-iaui pro uobix preces cffiinderc.Siue communicanbsp;tio ueftra in cuangclio,quoniara res ueftras feci*nbsp;ftis communes propter illud prima die conuernbsp;fionis ueftrse ilTquc nunc, amp; ideo amodo magisnbsp;ftdum uos eft in hoc.Dcprecor deum pro uobis, cofidens hocipfum de bonitatc eius, quia ipfc quinbsp;per pratucnientem gratiam rcepft tn Notft oput bonum, per l^lequcntem SC cooperiiem perficiet ibnbsp;lud, dans ^rfeuerantiara ufque in diem left chriflinbsp;i$j|pft,ufque ad esftremum diem uitae uniufcuiui
que,quando anima de corpore ^rediens, prjfeu tur ante tribunal Chrifti iudicanda. Coopraitnbsp;do cnim in nobis deus perficit,quod opcrando innbsp;cipitiquoniamipftutuelimusoperatur incipies,nbsp;qui uolcntibus coopcratur pcrficies.Nam ut uc-limus,finenobisopcratur.Cum autem uolumusnbsp;Sc fic uolurflusut faciamus,nobifcum operator.nbsp;Qiiicapitin uobisopus bon.ipe pcrficiet.Egonbsp;ita confido,ui^cte ne fjpftra. Videtc ne ueftranbsp;parte opq; bon remancar,quod deus uobilcuinnbsp;paratus eft in uobis pcrficerc.Ego iftud certa fidunbsp;tiafpero,/?cfc/wibti/{m,uthoc fentiamSc erenbsp;dam proomnibus uobis. non enim iuftum eft ut aliud fenti de tam bonis.Hocdcbcofcntirc deuo/nbsp;bis,fo quod habeam uos in corde mco,n in foils labfjs,nbsp;quia continuo uos amorc in pcordijs meis teneo.nbsp;Sc eo quod habeam uos in uinculis meis, quia uosnbsp;quoque pia cpaflone codoletig affliclioni uin/nbsp;culorum meor,Suos panter mecum uinosnbsp;elfe putatis.^ quod habeam uos in defenpone euaitnbsp;gel.quia 8C uos defenditis illud (ficut ego) difpnnbsp;tationibus contra impugnatores, O' in confimui-done eius uos habeam, quia uos quoque ftudcii*nbsp;illud cfrmare in cordibus fidelium.Et propter-ea iuftum mihi eft {entire, uos omneseffefocios gaudi/nbsp;mei futuriJd eft, acternac lartitix, ficut nunc op'nbsp;rum mcOTum 8C pafl'ionu focios efle uos uideo^
Teftisenitnmihi* ell deus,quon]odo piam omnes uos in uifccn'buslefu Chn'fl**nbsp;Et hocoro,utcharitas ueftra magis acnbsp;gisabundecin feientia 6C in omni fenfu,^*nbsp;probetispotiora, ut fitisfynccres amp; fine cfnbsp;fenfa in di Chrifti,repleti frudu iufth^nbsp;per Icfum Chriftum in gloria ct laude dei
A quam 8C cteris undicp fparganr, ficut amp; iftis dien in fequtibuSjln medio nacionis prau; 8C. pcr-uerf, inter quos luceds (teut luminaria in mun do.uerb uitaecondnences.Talibus ergo fandisnbsp;ubieunqt fint corpaliter degentes.fcribii hc epi-fiola,Omnibus landis qui funt Philippis,id cft,nbsp;omnibus fubditis.catMepi/opi.id eft,prcsbyterisnbsp;Cr dilt;iconibus.i.minoribuicam maionbus. Epifconbsp;pos n^e pro presby tcris mote fuo pofuit.Nnbsp;enim plures epifcopi in una ciuitateert, nequenbsp;presbytres intermitteret.ut ad diacones defcennbsp;dcret.Sed dignitat amp;excel]tiam presby teroi?tnbsp;declaratydum eofde qui presbytcri funt, epifco- ,nbsp;pos efle manifcftat.C^od autem pofiea unus elcnbsp;dus efi qui eseteris pponeretur, in fchifmatis re-medio fad efi,ne unufquifque ad ie trahes Chrinbsp;fti euangelium rumperet.Nam Si Alexaiiri nbsp;Marco eugelifta ulque ad Heracl amp; DionyfiSnbsp;epifcopos,presbyte]^ unum de fe cledum, amp; innbsp;xcelfiore loco SC gradu collocati epifcop no-minabant: quomodo fi excrcitus imperator fanbsp;ciat,aut diacones eligant de fc qu induiiri nouenbsp;rint,amp; archidiaconc uocent.Cftat ergo apofto-lica inftitudonc omnts presbyteros efle epifco/nbsp;poSjIicet nc ifli maioreshoc nomc obtinet.Epinbsp;copus enim fugintcnds dici?,amp; omnis presbyter debet intendere cur fuper oues fibi commifnbsp;las.Omnibus (inquit) fandis qui funt Philippi?,nbsp;Voeu ob cura epifeopis SC diaconibus.Quia minores prjznbsp;feuruf. n)ittjt,ad humilitat inuitat.Quia uero Si mino- res fubnedit, ofidit non efle ququam adeopfenbsp;dum,qui non hac egeat admonitionc.Qiiod atnbsp;fubdi t,gratia uobif cr pitx 4 deo ptre noflro.C^domnonbsp;^e/ Cbrifio,in fuperioribus epiftolis expofit eft.
Gwtias ago deo m fn omn memona uedri femper,in cundns oran'onibus mcisnbsp;pr%oninibus uobiscum gaudi'o,deprccatinbsp;onem faefens fuper communicanone uc*nbsp;ra in cuangelio Chrli prima die ufquenbsp;nuncjconfidcns hocipfum,quia quicpicnbsp;in uobis opus bonum, perficiet ufqp in dinbsp;Chrifti Icfu,fcuccft mihi iuHum hoc fendnbsp;repro omnibusuobis,eo quodhabe uosnbsp;in corde i in uinculis mcis,SCin defenfionbsp;ne Cconfirmationeeuangelq focios gaudqnbsp;meiomnesuos efle.
lt;0 Illor beneuolcnti captans, oftenditprin-cipi boni operis deoillis dacum,amp; line ab eo-dem efle dand,ut de non pfumant,fed grati dei omnia bonafua attjjibujnt. Ago (inquit)grlt;ttinbsp;lt;t deo mro, qui mihi facit quod uolo inuobis.i. iPnbsp;h qui tta nobis beneficia fpiritualia ctulit granbsp;hs, laudo:quianonnoftromento,fcdeius dono^nbsp;ad bon Chriftianreligionis tieniftis, in qua SCnbsp;mult profeciftis.Gratiasago,inquam,pro omnibus uobis.id clt,pro religiofa couerfatione omniinbsp;ueftr ab il 1 o data,inonjf memoria ue^id eft,quonbsp;tiesueftri raeraor fiotrnemoria dico.non ad ho-.ram,fedp/pfr, icilicec incuniiis orationibus meiSi id
-ocr page 365-CAPVT
A nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ego(ut dixi)fentio,amp; defidero uos fore foei
osgaudrj quod habco. Nam cupio uos omneS effe W uifceribus Sefa chrifii,id eft, in interno finu perptut beatitudinis recepTos. Et quomodo,id eft,^nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ardenti defiderio hoe cupiam, teflis efl mihi deus,qui
Occulta cordiumnoftroruminfpictt. Vel pro uo bis(ut fupradidu eft)idcirco dprecationc facio*nbsp;quia ficut Si deus teftis eft, cupio uos omnes effenbsp;in uifceribus lelu Chrifti ,i,in intimo amorc eius,nbsp;ut ab co diligamini quaflcius uifcera. In uilceri-bus em fentitur plufqu in alia parte corporis,enbsp;ideo uifcera pro diledione ponuntur in fcriptu-ris aliquoties.Ego quidem uobis talia cupio.Et ut .nbsp;boe defiderio cfequamini,orot charitas ueftra fernnbsp;pes proficiens magisac magis abundet Si excrclcatnbsp;infeientiadiuinorum Si utdium, erinomnifenfitpriinbsp;denttae 3C dircretionts,utprobetifpotiora,id eft,utnbsp;bare amp; difcernere fciatis non folum mala^d boll,. naj'ed eiiam inter bona potioraihoc eft,mliora.nbsp;probationem fynceres, id eit^ fine carie jitis,nbsp;ne uos eorrumpat aliquod uitium,lKUt uermis linbsp;gnum inti infecus edens, fed integri permancatisnbsp;in bono.Synteres fitis.quantum 3duos.ideft,fi'nbsp;ne corruptione uitiorum:?quot; ne offen^jj^ quantumnbsp;ad proximum, ut no eumoffendatis in die Chrifti,nbsp;id eft.ufqoc diem uit nouiilnum. Vel fyntl--res,id eft,finc admix tione uitiorum.qux fe bonis nbsp;operibus immifcerc folent: amp; fineoffcnia.idef^nbsp;fine crimine, euntes paffibus operum bonorumnbsp;ac defidcriorum in di Chrifri,id eft,in diem iuftinbsp; iudierj dei, qui bona uobis pro fynceritate ueftranbsp;fine malorum admix tione retribuet. Sin's etiamnbsp;lit bonse arbores.repfcti fruilu iuftitiie, Id eft,abun-dantes bonis operibus per lefum Chriftum, id eft,pnbsp;gratiam Chrifti, no per ult;cs ueftgas,inglortrfm crnbsp;IwilsiM (fci.id eft.ut inde glorifie tur amp;. lawdetur denbsp;Us.quiuos itafrudificarefacit.no ut uosindc ua^nbsp;namgloriamcapiatis.quafi per uos talia facites.nbsp;Hic lacis congrue humilitas bene agentibuscoranbsp;ftiendatur ab Apoftolo.Vcl in die Chrifti fitisrcnbsp;pled frudu.id eft.mercede iuftiti accepta per lenbsp;ftitn Chriftum iudicc : in gloriam amp; laudem dei,nbsp;d eit.ui inde perpctualiter glorificetur Si laude/nbsp;deiis.amp;dicatur .mirabilis deus in fandis fuis.nbsp;Scire autem uolo uos fratres, quia qunbsp;circa me funt, magisad profedum euan^nbsp;gelii uenerunt, ita ut uincula mea manife*nbsp;fta firent in Chrifto in omni prtorio, dnbsp;in ctcris omnibus, ut plures fratribus innbsp;domino confidentes, uinculis meisabundanbsp;I'us audert fine timor uerbum dei loqui.nbsp;Quidam quidem C propter inuftiam Cnbsp;contentionem,quidamautem Sf propternbsp;bonam uoluntatem Chriftum prdicant:nbsp;quidam ex charitate,feientes qm in defenfinbsp;ooem euangelij pofitusfum. Quidam aucnbsp;ex contcntionc Chriftum annunciant, nonnbsp;fyncere.exiftimantes preffuram le fufeirarenbsp;Uinculis mcis, Quid era,dum oi raodo fiue
t nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;9i^
per occafion, fiucp ueritat Cfin'ftus ati* C nuncief C in hoe gaudeo,fed C gaudebo.
Qyia fuperius dixerat fe habere irt corde amp; Uinculis,ne illi audiences e ee uinftum, ptartnbsp;cuangclicam praedicationem deficcrc, cedcrtnbsp;pfeudo apoftolis.addit: Scire aut uoJo uos amp;c.nbsp;Ac dicanEgo quidem uinds fum,fcd tn ideonbsp;non minuitur euangelica prdicatio. lR)iottOjr4nbsp;tref fare, ^uonam e4 ^ute circa me jinti.uincula mea ecnbsp;tornienca quae patior undiqjjel qae non pertin/nbsp;gunt ad intcriora, magis ueneruntadprcfcumeuan-gelif, qum ad defedum, ut mali intenderunt.ifJnbsp;Ut uincula mat manifefla fiere t inchrtfio.i. in Chrifti nonbsp;mine 5c prtedicatione manifeftarentur ubiep, SCnbsp;per hcChriftus.Dum em fermo de uinculis me-is ubim uoIitatjChrius qui uinculorum caufa Cjnbsp;in oreomni rcfonat.Manifeftata em funt in omninbsp;prie^orio,ubi nobiles amp; diuites cucniunt; 7* in ci6nbsp;teris omnibus locis Romx, ubi populres conuer-fantur.Hoc omnibus Romanis nobilibus amp;ignonbsp;bilibus notum cft.me uindum efle pro fide Chrinbsp;fii qua prjdicab.Et it profuerunt uincula mea,nbsp;p/rq aniea ffr4rnfx.i.cxChriftianis,ninfe,nbsp;fed in domino confidentes,uinculismeit,id cft, confide-ratione uinculorum ineorum,auderentabundantiusnbsp;folitoo^publicettfrJ deifwetimorc,cogitantesnbsp;a^ud fe : Si ie uindus loquitur, cur non potiusnbsp;nos^ Ideo aut dixi plures c fratribus in dominonbsp;confidentes,annunciare ob mca uincula uerburanbsp;dcijiS nonocsitafaciunt. Alijenimexipfis Hint j-jnbsp;merCenarij.alii Hlij.iSlam^widrfiwgwitiew.id eft.mernbsp;cenariiprlt;edic(lt;nt Chrifium etiam propter inuidiam etnbsp;Contentionem:(jui3 inuident gloriae meac,amp;contcn/nbsp;dunt illam fibi ufurpare, cupienes efle famofi J?nbsp;honorabilesapud hoijines ficut cranta^flolitnbsp;fed quidam abiorum intentione diuerfi^ufpo-te bonifiJij.prdicant eum exemplo mco pttpternbsp;ionamuoluntatem,id cft,fiudiogcncrandi filiosuitenbsp;xtern:quidam gui amp; boni funt,annunciant iJlumnbsp;ex charitate (. amore tnei,feientet quoniampofitutfumnbsp; deo in defenfonemeualfgelii,di{[)Utando 8i uer acnbsp;falutjfer eiTeprobando. Et ideo quia uident menbsp;modo catenisdetcntum,nortpoireadplenuexcrnbsp;cere officium meum, uice ac loco mei prdicantnbsp;Chrifium.ut ipfi fuppleat quod ego liunc minusnbsp;poffum .Ifii quidem cafta intentione prd leant.nbsp;Sed quidam ab his longe dii]ern,annunciant chriflumnbsp;ex contentione.i.per contcntionc, quia contenduntnbsp;per hoc n^iora inferre fupplicia.ut fi qui de prsenbsp;dicatione eos accufauerin^indict eis me cius aunbsp;tore elTe,ficlpmala in^ae ^nuertant. Vel ex connbsp;tetione.id cft.ex priuato odio inde genito, quodnbsp;aliquando fflec contenderunt Sconfutati funt.nbsp;Tt ne uiderentureffe corredi, adiung quiaftortnbsp;Pcfre.i.non puro animo/ed malitia infedo prnbsp;dic3nt,exijlimantes hoe modo fe fufeitare, id eft.c-moucre prefiuram uinculis mets,id eft.ut ego uinduSnbsp;opprimara^uerfis.fcilicet ut dum Nero SC mininbsp;ft r i eius uidcrint Romx tot praedicatores euangenbsp;lij.exiftiment me caufameoijs effe,lt;5 tnaiorami
558 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ad philippenses
A hi tormenta.uel tiam mortem mihi infrant. Ec
tali intentionc falutem qu ipft non habent, pr-dicantalijs; confulentescpterrcnis cuptditatibus ftiis,regnum cxlorum annciant,habentes in pcnbsp;(ftorefalGtatem,in lingua ueritatem.Etifti prdinbsp;cant Chnflnccprohibcntur.ficutSd fconi.Qsidnbsp;inim refcrt,qua inttione Chriftus prxdice{,dam,idnbsp;cft,tantummodo annuncietur omni modo annunciannbsp;di^defijiueperoccaflen fufeitandi tribulationcs nnbsp;delibus aut adquirendi lucra temporalia ,ue pernbsp;lieritat pur cfcientiae?tnbocgrfdeo,q3omnesnbsp;ifti prxdicant,ctiam illi qui moliuntur hoc modonbsp;ilcitare preflitram uinculis meis.Nec llum ncnbsp;gaudeo.^d femper guudeboex hoc. Poteft cmnbsp;fieri, ut dum ifti uel ftudio fufeitandi tribulatio-nes,ucl cupiditate acquirendi pecuniam fiuc temnbsp;poralem gratiam,Chnftum per huiufmoc^occanbsp;fionem,utpote mcrccnarij,praedicant,his auditisnbsp;nafeantur fideles.Sd de malo eorum deus operc/nbsp;tur bonum;ficut aliquoties fit,ut homo ad concunbsp;bitum ingrediatur nonuoluntacc generandi.fcdnbsp;libidinemcxplendi.Sd tarnen nafeatur homo bonbsp;num dei opus de fcecunditate lmin,non de turnbsp;pitudine uitior.Etidco tolerandi funt talcs mernbsp;ccnarij,dum per occafionem Chriftum annuncpnbsp;Jt. ant, quia amp; ipft funt ad aliqua utiles, ut qu di-cuntfaciamus, quxatfaciuntrefpuamus.Chrinbsp;ftus enim ueritas eft. V eritas mercenary s oc%nbsp;lone annuncietur,uenta$ ftlqs ueritatc anncicnbsp;tur. Fill} hrcditatem xternam patris expcdtnbsp;O patienter.mercenarij temporalem mercede con/nbsp; dueentis feftinanter expedent. Mercenarij quipnbsp;pe occafionc Chriftum annunciant aliud quxrennbsp;^s,paftorcs at deum propter deum prsedicant.
Sflio enim quia hqg mihi proueniet ad flutcm per ueftram orationcm C fubmi*nbsp;niftrationem fpiritus Icfu Chriflti,fccundinbsp;cxpeatfonem Si fpem meatn,quiafn nulnbsp;lo confundor,rcd in omni fidtf tia fcut femnbsp;per Sfnuncmagnificabur Chriftus in cornbsp;pore meo,fiue per uitam,fiuc per mortem.nbsp;Mihi cnim uiucre Chriftus eft, Si mori lunbsp;crum. Quo'd fi uiuerc in carne hic mihi frunbsp;dus operis eft,amp; quid cligam ignoro.Co*nbsp;artor autem duobus, defiderium habensnbsp;diflbiuijf elfe cum Chrifto, multo magisnbsp;melius; pcrmancre autem in carne, magisnbsp;necclTarium propter uos.
jGaudeo lcuc dilt;|i, dum maleuoli prdica-torcs Chriftum annut^iaq^etiam fufeitando rai-ht prcfturam.Nam eio ^uiu etiam hoc,id eft,fufci-tatio preffur prouenietmihi udfilatcmternam in
fandis diciturfubminiftrare.quiadeeiusfont^ ccdit quicquid iUi beneficiorum accipiunt. Po-unict(inquam ) raihipcndmexped4tioncernbsp;mcrfWjtd cftjfecundu quod expcdo doncc ueniar,nbsp;5fpcro donccuideam. Noncnimfruftrabitur t |nbsp;mc cxpcAatio niea.E[ quarc'^wrf itt nuUocofu/tdofnbsp;td eftjin nulla re crubclco, quoniam nee in confeinbsp;cntiameaquicquameft.unde coram deoerubc*nbsp;fc.nec de bis q pro Chrifto foris patior,uerecS^nbsp;dari poflum. Ec ideo certusfura, quiaconfequarnbsp;quod fpcro. Sienim uideret Apoftolus fein ali*nbsp;quo confundi amp;deficcrc,poirec delperare dclalunbsp;, te.Sed quia uidet conftantera per om nia, amp; hanCnbsp;dei gratiam iam fibi eflc conceifam, ideo Iperatnbsp;quod maius eft.Non efundor ut in aliquo ccd,nbsp;ga fpes magna,amp;rcs ucra atep honcfta.Non c5nbsp;fundor(inquam)uc timidus miles,|(d in annifiduti^nbsp;8C in Omni audacia Sd conftantia mentis,per quanbsp;fortiter praedicare roko,/jcut(imper tempore co-uerfionis m^Anagnificatus c dominus ChriuSnbsp;in mc.ita Cf iMHc.i.in hoc tempore, uel in uinculisnbsp;meis.apud omnes magnificitbitnr Chrifluf, id cft,f3-nia d gloria eiusetiara tn corpore meo, quod eft franbsp;giliu$,^e uitam,ue per mortetn-.quia quandiu uinbsp;xcro,fcmper cum magnificabo prdicatione Sdnbsp;bnis opcribus.'ifi morte quoq; gro nomine eiu
acccpta,clarificabo eum. Non enim ob aliud ui-A ,nifi ut cum magnificem :quia ipitChriflus c itii
9 hi uiuere,id eft,quod ego uiuo.Chriftus eft,nonha beo uitara nifiChrifium :non uiuo ueterem hotoinbsp;nem,fednouuni,qui totam uitammeaminnouanbsp;uit,Etmori ejl mihi lucrum, quia tunc pro terrenisnbsp;C3elefiia,pro tcmporalibus accipiam terna.Mo-'nbsp;ri eft mihi lucrum - Qtjod ( id eft, fed ) hic in haCnbsp;prfenti uita uiuere in c^rne efl mihifruu operif, idnbsp;eft,fru(ftofum Sd utile opus ,dum multos deonbsp;per prdicationem acquirere nonceflb,quandiUnbsp;uiuOjtunc etiam ignore quideligdm,moii fcilicet annbsp;uiuere. Quia nifi hie frucftificare adhuc quotidionbsp;poflem,haud dubium quin mori cligerem, cutnbsp;Chriftum haberem lucr.Sedquia meiiideo muinbsp;tis affiduc prodcnc,charitas corum adhuc me renbsp;tine t in came. Codrtor enim, id eft, conftringor Sinbsp;compellor duobuf iftis.i.ex morte duica,quia denbsp;leabiliter morercr.Sdpatientcr uiuo.Non eniinnbsp;prxientem uitam diligo,id tolero.TsediumnJ^nbsp;hi eft manere in carne,Sd ex duobus patior angcnbsp;rem,habens dederium dioltii compedibus mof'nbsp;talitatis quibus cftringor :Cr efli cum Chriflopr^'nbsp;ientialitcr in cxlcftipatria,mJto mugis meliusnbsp;tumad me, quam in printi fcculouiucre : fednbsp;perWiierafj c4mc eft mihi magis neeearium n pro'nbsp;pterme^d propffror,quibus euangeliummini'nbsp;1 Iro.Cum cnim e duobus coartcr,alfcrius habeonbsp;defidcrium,6daherius ncceflitatem.dederifctnbsp;licet diflblui dd elfe cum Chrifto inccelcftibus^enbsp;celTitatc ucro manercin carne propter alio^ fal^nbsp;tem.Diflblui defidero.quiauindus fum. Cotnpnbsp;desenim nobis funt infrmitasdd corruptibih^^nbsp;corporis,quod aggrauat animam.Etcura corru-ptibjlicarn xujmur, quafiabhis quibusnwi^
futuroconfequendam,nonad opprefionem,ufc illi putant.Et hoc fet non folum meo merito,fednbsp;amp; perue/irdmomtionem, quxmihiauxiliabitur,CZnbsp;perfubminiftrationem fpiritus Itf Chrifti,id eft,per ocnbsp;cultam dationem Ipiritus fandi, q^yi ftcutcolu-mna uel fundamentum fulcit me fubter,n corrunbsp;ain.Ipf cmipiritus eft fonsomniu bonor.ideo
/
-ocr page 367-II. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;)}gt;
quales uolo ; pue non uenero, audiam aini de bii C quod cupioj'cilicct iftud,quod uos hon fuccum/nbsp;bitisaut cCditis,fed/14tfortiter contra omnianbsp;aduerfa, amp; ftatum reditudinis firmiter lenetis inbsp;unoiirituunanimet, id eftjin fpiritu fanAOjCui noiinbsp;hxret contrarius ipiritus.'amp; cut eft unus,ita uosnbsp;Facit unanimes fine diflnfionc, utqd* uult unus,nbsp;elit C aliusicollaborantesfidei euangtlij, id cft,fimulnbsp;omnes totis uiribus laborantes ad impltndm eanbsp;qu fides cUangelica exigiti er hxc agentes,nonnbsp;terreamini, id eft, non timeatis ab aduetfari in ullnbsp;pcriculo.ucl in ullo opere noftro,fiue in ulla reutnbsp;inet cadatisa propofito ucftro.QS res,id e^qdnbsp;uobis aduerfant Sc m aJa irrogant, efi illifcaufapeir'nbsp;ditionis ternae, uobitautem cauia p/ut perpetuae*nbsp;Nam et propterca nc fine peribunt, quia uosnbsp;perf^uuntur;amp; uos ideoin seternum faJuabiminbsp;ni.quiapro Chrifto ab illis patimini.c hoc non nbsp;uobis ipfis habetiSjUt falutem per paffionem connbsp;ftquamitii.fed 4 dco,ncgloriari de meritis incipianbsp;tis. Etiam qif patimini, non eft uobis,fed deo,nbsp;quia inter alias gratias data eft uobis hec ab illo*nbsp;quia uobit donatum e/lquafi premium pro Chrifio qunbsp;diJigitis, id eft, pro merito Chrifti, qui ufque adnbsp;mortem crucis obediuit, non folum ut in eum creda^nbsp;ti ,fed etiam ut pro illo patiamini ad cumulum glori.nbsp;Vtrunqucenimad deigratiam pertinet,amp;:fidesnbsp;A*edentium,amp; tolerantiapatientium,quiautrunnbsp;queeftdei donum. Patiamini dicOjbnkntescon/nbsp;tra aduerfariosidowfid eft.fimile) certamen non arnbsp;mis.fcd fide, quale er uidifiitin me, dum apud uos Dnbsp;prxfcns eflera,cr nuncaudiftif de me abfent. Apudnbsp;iftos em Paulus amp; Sylas publice uirgis cfi funt.nbsp;amp; tunicx eorum fcilfxj ipfi incarcerem rec]|^nbsp;fi.atquc pedeseorum ibi ligno IftiAi.Nunc quo*nbsp;que Paulus Romxmita pertulerat, amp; ad mi-les agones nuncincitatiftos.Qui amp; hortando avnbsp;qucdocendofubinfert.diccns:nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;
CAPVT n.
SI qua ergo cofolatio inChriflo,fi qd( laci charitatis^ qua Ibcietas Ipiritus.fnbsp;qua uifccra miferationis,implcte gaudiumnbsp;roeft,ut ide fapiatis.candem charitatem hanbsp;bentes,unanimes,idipfum fcnticntcs, nihilnbsp;per contentionem, neque per inanem glo^nbsp;riam,fed in humilitate,fuperiorcs fibi inutnbsp;cem arbitrantes, non qu fua funt fingulinbsp;confiderantesjfcd amp; ca qualiorum.
q Qualftlicat.Quia in uno fpiritu unanimes(ut fupra dixi) ftare debetis C pati pro CHRISTO,nbsp;ficut Sego.igitur in^le gaudium meum,quodnbsp;habere coepi de bona conuerfatione uefira.ut idcnbsp;fapiatis, SC eandem charitatem habeatis ,8ic.SCnbsp;fi per charitatem'qu inChrifto habetis,aliqucmnbsp;confolari potcftis.quia id agentes,confolabimininbsp;me in tribulationibus meis.Bona em uita ueftra,nbsp;critconfoletio mca.Vcl aliqua cofolatio uobianbsp;in Chrifto.i.fi uultis habere confolationem in regt;nbsp;bus Chrifti.in remiff oncpcccator amp; in altjs do
nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ff ij
CAPVT
flrjnginaur,raokftiuinculi'srelaxamur.Prfen i nanqii dco cupi(nus,kd adhuc mortalis cor 'nbsp;pohs obligatione pra^dirnur. lure eni uindi dinbsp;^*niur,quia adhue inceirum noftri dcfiderij ad denbsp;Uni liber non habemus Vndc nunc Apoftolusnbsp;terna defiderans, fed tame adhuc corruptionisnbsp;fufarcin portans.uindus clanaat:Dcdero difnbsp;folui C efle c Chnfto.Diilui cnim non qurenbsp;jOifi fe proculdubio uindum ccrneret.Qui id--circo diffolui dederat, utc Chrifto poflteflc:nbsp;9uia perfedoriuftor animx,mox ut huius cai*nbsp;**s claura exct.in cleAibus ledibus recipiunt.nbsp;Sed tarnen huius tant? bearitudinis gaudia digit ,nbsp;adhuc dierri, prx nimia diJedione eor quibusnbsp;in carne manens prodefle poteft.cum fubiungit:nbsp;Et hocconfdens feio quia manebo Cnbsp;pertnanebo omnibus uobis ad profcumnbsp;Ueftrum C gaudium fidci,ucgratulatioucnbsp;ftra abundet inChn'fto Iefu,i*mc,per me(xnbsp;aduentum iterum ad uos.Tanft digne euanbsp;gelio Chriili conuerfamini, ut ue cum uenbsp;nero C uidero uos, fiue abins audiam denbsp;uobis, quia ftatis in uno fpiritu^nanimes,nbsp;collaborantes fidei euang^Iti. Et in nullonbsp;terreamini aUaduerfartis.qu eft illis c^ucnbsp;fa pditionis,uobisaut falutis. Ethod^* d^,nbsp;quia uobis donatum eft pro Chrifto, fo^nbsp;ium ut in eum credatis, fed ut etiam pro ik*nbsp;lo patiamini,idem certamen habetes,qualenbsp;Si uidiftis in mc,amp; nunc audiftis de me.
q Ecce Paulus(ut diAum eft)n quod fibi m/ lius eA,lcd quod multis expedit.id dl.manrre innbsp;carne digit, propter chsntatens qu tnaior eftnbsp;omnibusalijs uirtutibus. Priusenimntnbigensnbsp;dixerai,quid digam ignoro ; fed pofrea ddibc-rans,utus charitate difcipulorum.amp;permane-re fe omnibus dicit illis. Ac dicat zNecefle efi tnenbsp;Jgt;ptcr uos mancre in carne. Et ego nnfidens hoc innbsp;tnifericordia dei.fciljcct me uiAurum adhuc pronbsp;pter uos, feto quitt nunebo adhuc in corpore : er nonbsp;parum quidetn, fed pernMttfi) adhuc aliquandiunbsp;maioribus atqj minoribus,lt;ttiproffflnbsp;^lhum,id cft.ui uos per me proficiatis amp;crcfcaiisnbsp;in uirtutibus,er ad gaudium dei.id efi.ut uos gau/nbsp;deatis de fide quam didiciftis me, cum uos adhuc in ea confirmauero prfcns.ud ut ego de fidenbsp;Uefira gaudeam,ut grrffuittw uer4 abundet,id eft.utnbsp;abundter agatis deo gratias cum gaudio,w ehrtnbsp;Jlo Itftt, qui bcncfecit uobis in me uobis feruato; idnbsp;tftjin Chrifto gratulemini.per quem i^s deus renbsp;fpexjt in me uobis reddito,lcilicet per meum aduennbsp;iitiaduojconfirmandositcrumfuiurum.Vcniamnbsp;quot;urftts ad uos. Mutzimuiodofacitc interim quoddi- hoc facitc, fiquaconJilatioeRuobisi Cbri/iOjid eft,nbsp;^m.lciJicci eotturrpwini digne eudngfliojd cft,con-uerfanoncra ueftram facitc talcm, ut digne connbsp;cordet cuangelio Chrifti.Ac fi dicatur :Si ita uixenbsp;ritis,tunc icdm meritum ueftr dabitur mihi uitanbsp;ad opusueftr.Digne(inquam) conuei famini,utnbsp;rlt; fum uenero er uidtro uot, ut dixi, inueniam uos
-ocr page 368-54 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ad PHILIPPENSES
A nis J cnsuniscbrfrtdtit.i.fi uultisut cha ritas cocterar ecclefiarum,q pro fratribus orantnbsp;Si bona agunt, fit uobis folati in aduerfitatibusnbsp;ueffris : uel fi habetis aliquodfolatium charitatisnbsp;crgaproximum,utpcrfratcrn dilcdionem prnbsp;beads ci fblatium.t.cfolation in meerore tribu/nbsp;lationis./ qudfocietaf fpirituf eft uobis .i. fi aliquaranbsp;untonem concordis animi per fpiritum fandumnbsp;habetis inuicem ,uel fieft aliquafocietas fpiri-tus fandi ad fpirit ueftrum.Ipfe enim fpiritus tenbsp;RoWrf.S ftimonium reddit Ipiritut noftro,quia fumusfilrjnbsp;dei.Adipfum enim pertinetfocictas,quaefficimtnbsp;ni unum corpus unici filij dei.Propter quam foci ,nbsp;etatem illi in quos uenit primum fpiritus fandus,nbsp;linguisomnium gentium int loquud,qa per linnbsp;^uas confociatior eft focietas generis humani. Sonbsp;cietasergo fpiritus,cftiUaconiuniofidel,quSnbsp;dat ei fpiritus fanlt;ftus,per quam omnes unum fi-unt.filt;p4tiifferamiferiitionit,id eft,G quis piusaffe-ftuseft in uobis,dc quo procedat miferatio erganbsp;mc.Si hxc funt in uobis, tuncfilffe,ideft,perficinbsp;te gdudium meut, quo dc ueftra religione gaudeo;nbsp;hoc eft,plenaric rcligiofam duette uitam, utidernbsp;fapatis in fide Si ctcris,prout oportet ; ncc fit innbsp;uobis diuerfus fenfus, fed idem, licet in alqs maior Si in alijs minor. habenta andern charitatem adnbsp;omncSjUt acqualiter omnes diligatis,ficut feriptnbsp;M4ftb.. cftcDiliges proximum tuum ficut tcipfum. VRnbsp;Leui.ljf, candemcharitat,utiftcdiligat ilium ficut fc,amp;tl nbsp;le fimiliter iftum ficut fe.ttiMnimef ,id eft,unius uo/nbsp; Iuntatis,ut fit uobis cor un Si anima una.lipfKWnbsp;putienfcf ,id eft,raala cuiufq! purent omnes fua efle,nbsp;, _ Si bona fimiliter, ut fi quid patitur unum mem-nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;rum,compatiantur omnia membra.m'hifpfrCO
tttionej^ a^ienteffiit uel didis uel fais adinuicena
quot; contendaris .Etant cnim lt;^tex bis Apoftoli uer/ bis^parct) inter eos aliqui diffentientes ,inqui/nbsp;ctijfflanis glorix caufa ctendentes,pacem eccle/nbsp;fix rumpentes.Proptcr quod nunc monentur utnbsp;fint idipfum fcntientes,id eft,nihi#difrenfionis hanbsp;bant, nec per contcntiojicm aliquid faciant,ucnbsp;nec de primatu,ncc de aliqua re contendant;quianbsp;etiam bona non funt ctenriofis uerbis dicenda,nbsp;fed potius rcticenda. necperiminem gloridm, id eft,nbsp;propter famam feculi qux eft i nanis, faciant ali-quid,ucde fuis operibus human fauorem appenbsp;tant.jdtn humilititte agant omnia, utfempcrdefcnbsp;ipfis humilia fcntiant.Hoccnim proprium fpecinbsp;men elcdofp effe folet.quod de fe femper infra qnbsp;ifintfcntiunt.Idco nuncfubditur,ut Gr/fdrbitrantetnbsp;alq alios bi inuicem /priorw.Nam qa iniquus gfcpnbsp;inferiorem fe omnem que* cogitt putat, c dt-uerfo iuftus ftudeaqut fuperiorem quemlibet p/nbsp;ximum attendat. Ac ne dum fe alijs alter huini-liat,humiliatio iret alteri in clationem, ucranque*nbsp;partem monuitApoftolus,diccns:Supcriores fibi inuicem arbitrantes, ut cogitationibus cordisnbsp;Si ego ilium mihi prxferam,amp; uiciffim illc me finbsp;bi, ut cum ab utraej? parte cor inferiw premitur,nbsp;ncquaqu ex impenfo honore inflctur.Nec ita dcnbsp;bemus hoc xldnnre,ut n exiih'raemu$,fed nos
exiftimarefngamus, fed ucrc cxiimemus pofu efle aliquid occultumin aliquo, quo nobis (upc-*nbsp;rior fit, ctiara fi bonQ nof^um quo illo uidemurnbsp;fupcriorcs ef.non fit occult. Ut cogitationeanbsp;deprimcntcs fupcrbiam Si. augcntcs chanta temnbsp;faciunt oncra fraterna inuice m non folum xqult;nbsp;animo,fed eciam Jibcntiflmc fuftincri.Vndf. lubnbsp;di tut : Nonbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;jflt nguli cojderitntetfed er elt;lt; lt;[1^
(djoi'M.Optimeenimdocctqu uitent contention^ Si inanem gloria, 8 quomodo arbitrentur aliosnbsp;fupcriorcs, fcilicet fi cfderaucrint n fua bona,nbsp;fed alioijf. V el n fint confiderantes ca quae tantnbsp;. ad utilitatem propriam periincnt.lcd q aliorurn,nbsp;id eft,ca qu pertinent ad utilitatem alior.Nainbsp;Si Chriftus non fua, led aliorurn cmoda qufi*nbsp;uit ;nec fe fuper altos cxtulit.fcd infra ocs deiecifnbsp;cum tam fuper oranes efiet-Ita nanqi fequitur:
Hoc cnitn fentite in uobfs, quod C in Chrifto lefq^ qui cum in forma dei cfTctnbsp;non rapinam arbitratus cil efle fe qualemnbsp;deojfcd femetipfum cxinaniuit,form fers*nbsp;ui accipiens,in lmilitudincm hominum fnbsp;us:amp; habitu inuentusut homo,humilia*nbsp;uitfemetipfum,faus obediens ufqueadnbsp;ttit)rtem,morthi autem crucis
B monemur, ut ficut illc in co quod uer-m rofaftumeft amp; habitauit in nobis,Si fint peccato cum effet,pcccata noftra fufceptt.nonatnbsp;tdcs fua,fed noftraiita Si nos ad eius imitationnbsp;inuicem oncra nofira portcinus, 8i non noftraotnbsp;utilitarem.fcd aliorum quaeranius. Nonenim ulnbsp;la res officiofum iftum laborem ad portda onc*nbsp;ra aliorm facit iibcnicr impendi, nifi cum cogi-tamus quanta jwo nob pertulcrit dominus. Vrtnbsp;de Apoftelus cum admoneret,dicens;fuperiorlt;snbsp;fibi inuicem arbitrantes,non quoe fa funt fingul*nbsp;confider tcs,fed qux alio^,raox dni exempluO*nbsp;quod imitarcmur.fubiecit, dicens; Hocnbsp;inmlgt;if,quodamp;inchrio lefu.ld cft,humilitatcm Snbsp;patienttam pro aliorum falutc in uobis ueractnbsp;terfentiteSC habcte,ficut fcntitisamp;intclligitisif*nbsp;Chrifio fuiflc.Cuius alta prxmittttApoftolus,utnbsp;dc le fua fponte ufque ad infimam humilitate in/nbsp;clinauit, ut prius uifa fublimitate eius, humilita^nbsp;quoque maior apparcat:amp;homincs in qutbuslonbsp;eus eft abietonis, non dedignentur cxplo ciusnbsp;humiliari.gicm deielJet,id eft,omniroO-da qualitatc patris,Mo rdpinam,id eft, ufurpatio'nbsp;nem alienrci drbitrJtUfefleefcitclUttktndeo.
cnim ei rapina fuit,fed natura,xqualitatc dei h' bcreiqiy^fcendoeam fumpft, non fupcrbicn-doprxfumpfit. Sedideo totum qd habet Si q^nbsp;potcft,non tribuit fibi, fed patri,quia fcipfo nonbsp;I eft, fed ptre. Aequaliseftenim patri, fed hotnbsp;quotj aceepit patrc.Nec fic.acccpit, ut incrent^^nbsp;to fieret xqualis,fcd natura Si ternitate et qiJnbsp;Hs:Gcutfcmpernatus, itafempcrxqualis.
itat^ inxqualem pater genuit,amp; xqualitatetn' nato dedit.fd gignendo cam dedit,qa xquaichnbsp;non imparcgenuft.Ideon rapinafuit,
CAP VT It nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;34
|
A razqualitas filfjcum patrc.Non ergo rapin ar-bitratus eft eife acqualem deo. Erat cniin xqualis amp; Gne rapina crac, q^a ternus ab terno natusnbsp;erat.Erat in forma dei,quia tan eus quantusille,tanbsp;lisqualis ilk,hoc qd* ilk,non hic qui ilk, fed hocnbsp;quod ilkJlle enim dcus,amp; ike deusalk omniponbsp;tens,amp; ike omnipoicnsallc immutabilis, 8C ikenbsp;in)(nutabilis.Hoc ck quod ille,non hie qui ilk ;qanbsp;amp; ilk pacer. Si. hie Glius. Sic erat amp; ck km per innbsp;forma dei,idck,in plena ekentia pacris. Ec cumnbsp;tancus naturalicer effet amp; kne initio,non arbitra-tus ck rapina,id ck, uioknta inuafione alienx retnbsp;fc effe sequakm dco, quia feiebat k per naturam nbsp;Ueracitcr Si omnino sequajem gt; Rapina enim ck,nbsp;quando quilibet alicnam rem per uiolctiam kbinbsp;lurpat,qu3e kbi non competit.Et per rapin dianbsp;bolus xqualitatcm dci quae kbi nullatenus cope/nbsp;u tebac,uiurparcuoluit,cumdiccret:Afccndam funbsp;peralcitudinnubium,kmili$ er^alcifftmo. Sednbsp;ita kJius per rapinam non kimaui fuperbe pa-tris qualicacem habere fe,fed (ucdiumek)fci-uit naturaliter fc xquakm prorfus effe.Vel kc-dum alios codices,non rapin effe arbitratus ek,nbsp;effe fcaequalctn deo.i.aequalitatem ^i non arbi'nbsp;tratus ek alicnam,fed fuamiq^ia non alienu iudinbsp;cauit effe q3 najps eft,fcd fuum. Quod erat x*uanbsp;lis deo,non arbitratus ck effe rapinamia wnnbsp;rapuit ilia acqualitat,fd naturaliter habl nnbsp;de amp; inter homines corporaliter cuerfans, pa-*nbsp;'. trem fuum de dicebat, quakm fe faciens deo,nbsp;fi keut in cuagelio kgimus.Non enim ^pter affumnbsp;ption hominis amilcrataequalitateipatris, qanbsp;non cft mutabilis natura diuinitatis, ut poffit minui uel augeri. Aequalitatc dci non ck arbitratusnbsp;rapinatni.alicnam,ld fefem. Ve non e k arbitranbsp;tus raptus uapinad.uiolenta ufurpatidhe fc acquanbsp;km deojfcd naturaliter habuit. [ed tamc propternbsp;infrmorum lalutempwrtip/tMcxlt;tttiHitjd ck,fornbsp;tnam diuinitatis quam oeuli uidcrc nequeunt.nonbsp;fins uikbus ad tempusfubtraxit.dccipfczMnbsp;Jc'Hi.i.hominis,n qurcns q fua funt.fcd qux nonbsp;fira.Et quippc fcmetiplum exinaniffc,cfi ab inubnbsp;fibilitatis fux magniiudine k uibilem demon-fti'afle,ut ferui forma tegeret hoc, qiiod incircunnbsp;feripte oa ex diuinitate penctraret. Scmctipfumnbsp;txinaniuit, quia non in ca forma apparuit hominbsp;f Ibus.in qua xqualis ek patri.Exinaniuit fc,nonnbsp;forma dci amitts,fed forma fcrui accipiens.Fornbsp;maferui acceffit,n forma dci difceffit. Non aminbsp;fit uel minuit qd crat.fcd accepit qd non crat.Acnbsp;per hoc Si minor faftus ek, : mankt acqualis.wnbsp;/gt;niiIitid(iitmhom{nuf(lt;kHt,idek,paffi^s Si niornbsp;talis,ut exteri homines.CSgt;* baUfti.i.induta huma-nitate,non kbi.kd cis quibus in hominc apparunbsp;tjinuentus ut homo.i.habcndo hominem inuennbsp;tus ut homo ck. Non em poterat inueniri ut ho/nbsp;moab his,quicor immundum habebant. Si uernbsp;bum apud patr uidere n potcrt.nik hoc fufcinbsp;piendo qd poiTent uidcre,amp; per quod ad illud lunbsp;men interius duccrtur.Habitus eius ek humani-lt;s,quafe ulut induraento uekiuit. Habitus cmnbsp;in ca rc dicitut, quse nobis ut habea accidit. Sed Cnbsp;cum knt Si alia qux nobis accidt ut habitum fanbsp;ciant, nunc de ca re fermo ek, qu cum accidit^nbsp;mutatur ut habitum faciat, amp; n mutt eum cuinbsp;accidifjGcuti ek uckis.Nam cum depoGta efi,nnbsp;habet cam formam quam fumit,curo induitur etnbsp;induciturmembrisffcdipfa membra. Si cumin/nbsp;duuntur,amp; cum cxuuntur, in fuo kat^ manent.nbsp;Sic Si habitus Chriki affumptus ck,ut commutanbsp;rcturineffabiliter Si excclkntius atq; ciunflius,nbsp;qum uefiis ad hominem cum induitur,nec mutanbsp;rct affumentem. Igitur nomin habitus oportetnbsp;intclligi non mutat effe uerbum fufceptionc honbsp;minis, ficut ncc membra ueke induta mutantur,nbsp;quanq ilia fufeeptio ineffabiliter fufeeptum fufei-pienti copulauerit. Ita appellaiie habitus,okcnbsp;dit cpnomodo fit in kmilitudinem homin faAus:nbsp;quia non transfiguration^ in hominem, lcd habinbsp;tufalt;kusck,cumindutusek homine, querofibinbsp;unkns quodmodo attp conformans, immortalinbsp;tati Si xternitati fociaret.Et non folum ita fe inclinbsp;nauit,ut qui deus erat fieret homo,fcd ctiam buminbsp;Vuuit femetipfm tam altum , pffttxoMicwj patri,utnbsp;per eius obedientiam faluaremur,quiper inobe-dientiam Adx pericramus.Obcdiens non folumnbsp;ufq ad conuicia Si opprobria ,fcd ctiam adnbsp;mortem:SC non ad qualeracum^ morte, fed ad mornbsp;ttm crucis, qux contum^lioGor Si acerbior erat. Ilnbsp;la cnim morte peius nihil fuit inter omnia genera mortiura. Denitp ubi dolores acerrimi exagi-tant,cruciatus uocatur, crucc riominatus. Pen- Qnbsp;dentes enim in ligno crucifix!, clauis aut ligno penbsp;dibus manibus^ confixi, produfta morte ncca-bantur.Non enim crucifigi hoc,cratoccidkftdnbsp;diu uiuebatur in cruce,non quialongior^iita eli/nbsp;gebatur,fcd qulamoftipfaprotdeb^atur,ne do/nbsp;lor citius finirctur. Et tam peffimam mortem fal-uator clcgit,utomnc mortem nokram occiaerer* |
Propter guod 8gt;(. deus exalcauit inum,ec donauic ilii nom, quod ek fuper omne nonbsp;men, ut in nortiint efu omne genu flea*nbsp;cur,ccelekium,terrckriutn f infernorutn,nbsp;amp; omnis lingua confiteatur, quia dominusnbsp;lefus Ghtiftus in gloria cil dei partis Ipfe fc tant humiliauit,ut ultra non poifet* Propter quod Cf deut tantum exaltMitilluiu, ut ultranbsp;non poffei. Non enimmaior humiliatio uel ma-ior exaltatio fieri poterat. Deus ilium fecundumnbsp;humanafli naturam cxaltauit,in quo idiuina nanbsp;tura potek dici exaltata Acundum okenfionem,nbsp;quia cpit feiri quo* crt', ficut in, affumptionenbsp;infirmitatis dicitur exinanita.Scd propter unita-tem pcrfonx,pt diuinitas dici exaltata in humanbsp;initatisexaltatione.Deusexaltauitillum,fufcitsnbsp; mortuis, lt;Si ekuans in cxl fuper omnes angelos ad dexteramfuam.crdouawitini nomen,quodenbsp;fuper omnenomen,ut in ipfa forma nominetur filiusnbsp;unigenituiei.Hoc Si ante refurredionem habunbsp;it, fed pok refurredionem quod crat manifefia-tuna efi,utfcirnt homines lt;dxmoncs,amp;omnes nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ff il]' |
54 t nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;AD PHILIPPENSES
A ei genu flcdcrent-Poftcrucemmanifeftatur quid ptre cum generaretur accepic,cum creaturanbsp;' IXKut ob 'ceepit fciri,homtni non eiTc datum nome dei, fednbsp;fcurui. {qual qui fc exinaniuit,cuiu$ omnia ptre funt.
Tara prxccllens nomen ei datum eft, ut omnia Ent et iiibdita, ut in nomine lef cxaltando fle{{4turnbsp;omnegenu, quod eft euidcns fignum fubieftionis,nbsp;Cielefliutnjide(i,3ngelorum:cterreflnum,id eft,honbsp;minum:eriflt;Tnorw,id eft,djmonum,quia amp;:ipfinbsp;tremuntfub ciusimperio SC penitus fubijciunt.nbsp;Non quodangeli uel dxmones habeant (ut nos)nbsp;genua qux fledant.fed per fimiie didum eft. D3nbsp;cnim uidemus aliquem genua fledere alicui, cre-dimus ilium cxhi berc humilitatem amp;uenera tio-nem ei,ante quern genua fledit.Sic cxlcftia amp;ternbsp;reftriajdeft:,beati angeli Si fandi horoines,amp; o-mni aflcdu piae humilitatisChrifto le Itbt fub*nbsp;ijciuni.Infernaquoqj.idcft.dxmones.utnequif-fimi ferui trcmunt fub eius dominio, Si fc fubic-dos metu cogente fattunSed dSpraui homines,nbsp;uel in fine fubicdos ci fcanimaducrtent. Et nonnbsp;folum datum eft ci ut omnis crcatura ( ci fubijcinbsp;at/edc;- ut omnit linguit canliteatur,id cft.omnes iin*nbsp;gux gentium diuerfarum.qu inmSdo funt,c5-corditcr prdicent, dominnf Jefuf chriflaiefl innbsp;gloria dei p4trit^id eft,cadem gloria honoratur quanbsp;patcr,xqualis per omnia patri.Hoc enimuel fpnbsp;tc uel inuiti conntentur feu confitcbuntur omnesnbsp;boni Si mail.
B Ita^ charillitnf met, ficuc fempev obelt; diftis,n ut in pricntia mei tant,fcd mufnbsp;to magis nunc in abfcntia mea, cum timornbsp;iC trcmore u^ra falucem operamini,De*nbsp;us e(lnim qui operatur in uobis C uellenbsp;amp; pcrficere pro bona Soluntate.
ji^hriftus(ut pmiirumeft)fc humiliauit.obc-diendo uf^ad mort,8Cproptercacxaltatuscft.
2i uos chttriimimei cxempio eius humilia^ le nosobcdienies deo,ut amp;uos fimilitcr exaltarinbsp;ueftro modo mercamini ,cut die conucrfionisnbsp;ueftrx mper obedifiis dco Si mihi uel prxpofitisnbsp;ueftris, ita nunc agite .nonUnfWM Gcut in pr^fentianbsp;met egifiis,/fd multo mugis nunc agcrc laborate in abnbsp;fentia mea/dlicet operamini ueflramfaiutem, id eft.bo-nisopcribus agite ut digni fitis in x ternum faluanbsp;ri.Ethocfacitc non fuprbc,non prxfumptuofe,nbsp;icdcMm timor intim humilitatis. qui enim fem-per timet ne cadat.humilis eft.CZ cum ^morc cornbsp;poris, id eft. Si intus extra fin's omnino humi/nbsp;les in bonis qux agitis /ut nihil uobis, fed totumnbsp;gratixdci adferibatis :*qui^non uos operamini,nbsp;fed deus in uobis. Ideo timendum eft. Ipfe r)l enimnbsp;operaturinuobisty uelle bonum,G'pcrficereilludnbsp;profua6o(t uoluntate,nonpro mentis ueftris.Qu'^nbsp;do iubet ut operentur,liberum corum coucnit arnbsp;bitrium.Sed ideo cum timorc Si trcmorc,ne fibinbsp;tribuendo quod bene operentur, de bonis tan^nbsp;iiiisextoUanturoperibus. Tanquanfiergo inter-rogarciur Apoftolus Si diceriur ci, quare dixi*nbsp;fiicum timor amp; cum trcmorc,horum^erbor
rationem reddidit,diccs: Deus eft enim qui ope- C raturin uobis. Ne enim fibi inde aliquid darencnbsp;quia dixit operamini,conAiuo fubiunxit: Deusnbsp;eft qui operatur in uobis.Idco cum timor Si tre-more,id eft, cum humilitate. Si cnim timetisS^nbsp;tremitis, non extollimini quafi de ueftris operi-bus,quia deus operatur in uobis. T imd eft uonbsp;bis,ne forte quod datum eft humilibus, aufera-tur lupcr bis.Ni neqj de perftuerantia boni uoliinbsp;itipfc fantftos in uiribus fuis gloriari, fed in ipfo;nbsp;qa eis non folum dat adiutoriu,quale primo hoinbsp;dedit, fine quo non poflint perfeuerare fi uelint,nbsp;fed in eis operatur amp;uelle,ut quia non perfeueranbsp;bunt,nifi Si poflint S^elint, perfeuerandi eis Sinbsp;poflibilitas Si uoltas diuinx gratix largitate donbsp;netur. Tantum quippe fpiritu lano accenditurnbsp;uoluntas eorum,uc ideo poflint, quia fic uolunt:nbsp;Si ideo fic uolut, quia deus operatur ut uelint.Sicnbsp;operatur dcusin eis uelle,amp; pro bonauoluntatenbsp;quam operus fucrit.opcratur Si perficerc. |nbsp;Omnia autem Facitc fine murmuratio*nbsp;nibus C hfitationibus, ut fitis fineque^nbsp;rela dC fimpliccs filq dei, fine reprehenfio*nbsp;ne in meoto nationis prau i peruerfte,nbsp;inter quos lucdFis ficutluminariainmudo,nbsp;lurbi^uitte continetes ad ^oriam meamnbsp;iTOi^hrifti,quia non in uacuum cucurri,
* nec in uacuum laboraui
lt;5Dixi,opcreminiueftram falutem,id cft.pef bona opera conquiratis uobis ternam llutem. Pnbsp;Sed omnwqux facietis ,facite fine murmuratiombuSnbsp;Hie adiungiturprdidx humilicatipaticntia.sunbsp;pcrius enim didum eft, cum timorc Si tremorcnbsp;ueftramfaluteAoperafhini:amp;niicprxcipitur,utnbsp;fine murmure cunda faciant,id eft, xquo animonbsp;laborent in operibus bonis, qux fibi iubentur nbsp;prflatis fuis.Omniafacite finemurmurationibusnbsp;ut non fitis indeuoti in ip fis bonis qux iacietis,nlt;^nbsp;que fit uobis graue pro noftra falute laborarc :nbsp;er fine b(e/tdtt'oni5ttf,utnon hxfitetis in corde ue-ftro,utrum faciatis an non bonum qd facerc uufnbsp;tisjfcd firma definitione bonum omne qd ager^nbsp;^pofueratis.perficite prompti,nc fitis ammo flu'nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'
duantcs.Qui cni hxfitat,ficutaitlacobus,fimilgt;* eftfludui maris,g uento mouetur Si circunftt'nbsp;tur. Vcl de pmio bonoi^t opcr non hxfitetis.Si'nbsp;uc non hxfi tetis pati proChrifto,fed prptinbsp;Et hc ideo ficagite,t fitis fine jtweb.i.utpxiff'^*nbsp;non poffit de uobis conquerher qua turn ad uOnbsp;fitis fimpliees.i.Gne duplicitate cordisiquia uitnbsp;plex anWoJnconftans eft in omnibus uijsnbsp;nemo potduobusdominis fcruire. Duple*nbsp;eft,qui Si dco Si fcculo placerc cupit,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.
in hoc mundo Si in cxlo diues eife. Sed uos qut filij dei eife capiftis, in fimplicitate cordis quxrit^nbsp;illum,ut ficut ipfe unus cft,ita Si uos ad imiutiO*nbsp;nc eius fimpliccs fitis, ut cifoli placcre ftudeatisnbsp;Et ctiam quani ad cxteros,fitis//c reprebenfi^*nbsp;ut nihil reprehenfibile poflitin uobis ab infi'nbsp;bus inueniri in medio nationis 4. genulium
JI* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;J4
hoc eft,imraolari pro me,G contigerit uobisiCr G CongrdtKUwiflijid eft,gratcs reddite mibf,qui uobisnbsp;caui fum ut martyres efficiaminb
Spero autem in domino cfu,Tiraothc:lt; um me cito mittete ad uos, ut 8C ego bo*nbsp;no animo fim,cognitis qua: circa uos funt*nbsp;Neminem enim habco tam unanii]2em,qui **5nbsp;fyncera affedione pro uobis folicitus fit* |nbsp;Omnesenim qu fua funt qurunt ,non 'nbsp;qu lefu Chrifii* Experimentum auteiusnbsp;cognofeite, quoniam ficut patri filius menbsp;cum feruiuit in euangclio. Hune igitur fpenbsp;ro me mittere ad uos mox ut uidero qunbsp;circa me funt*Confido afitin domino,quonbsp;ni ipfe ueniamad uos cito.
Hanc quidem cpiftolamnunc mitto uobis P Epaphroditum.fed fpero non in mc,lcd in dombnbsp;no [e/.idn mifcricordia faluatoris, me cito mitferea*nbsp;dirigere TimstJjettWrfd uos,Ut ficut uos bono animonbsp;entis,cum cognoeritis qu circa me funtjita amp;nbsp;ego bono Mimom atque gaudeam, cognitif qtuecicnbsp;esJtmtjUcladucrfis uel profperis.Ideo at magisnbsp;Timotheum mittam c alium.quia neminem habeonbsp;nunctftm un4nimem.Hoc tempore multi cum Aponbsp;ftolo mercenarij erant, filrj uei paftores nulli, niffnbsp;*rimoihcus.Neminem(inquit)modo mecum hanbsp;beo tam unanimem.i.ita concordantem raex uonbsp;ltati in hoc negocio,^i fynceru.i.purs f no fidanbsp;cordis uffeionejd eft, germana charitatetfolici-tuf pro uobif, id eft, pro ueftra lalutc. Multi enimnbsp;uidentur efle foliciti pro alr)Sifed re uera non pronbsp;ipfis foliciti funt,icd pro rebus mforum quas h^.nbsp;here cupit.Rcc dixi, quia nftnin hajjco tamnbsp;unanime; omneteflimfjios nunchabeo, quieruntinnbsp;uobis qu4! fua funt,no Ghrifti lucra.Sic modo fanbsp;ciunt in ecclefia mercenarij fua qurtcs.Q^^d eft,nbsp;fuaquxrctcsfNo Chriftugratisdiligctcs,n denbsp;45pf dequxFtcs. tcporaliacmodaclcdres,nbsp;lucrisinhiantes^hoqpres ab hoibus appetentes.nbsp;Et qiido hxc prxpoGto amantur,atq; propternbsp;hxc fcruitdcOjquifquis tabs cft,merccnarius eft.nbsp;inf filios non fc cputet.De talibus enim dicitur,nbsp;quia recepunc mercede fuam.No qurunt canbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Matt.fi
funt lefu Cferijhjid c, multiplicationc boni gregis, religiofam conuerfationc fubditorum,/lut aninbsp;ma}^.Et idco nullfliftojjr uoliiitnunc Apoftolusnbsp;mittere,fcd Timothcum,qui ficut paftor falutcmnbsp;gregis qffxrcrer,atqi no folum uerbo.fcd amp; cxc-plo qualifuiuedum efi^ oftendcret. Timothenbsp;quidc uobis mittai4^ uoa autem cognofeiteexperimennbsp;turn eiuf, id eft, quomodo fumexpertus fidelemnbsp;in omnibus in uita doftrina, ^uiaeut filius pa~
lioprxdicando, in quo potuir experiri. Et quia de uobis folicitus eft 8f mihi probatus, igfturffie-^nbsp;ro mehunc aduos mittere non poft longa teporis fpnbsp;tia,fcd moKUt uidero euquacircamefunt.id cft,quemnbsp;cxitum fint habitura,utrum de his euad an no*nbsp;Et non folum fpcro me cum mittere, fedetiam
nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ff iiij
If
CAPVT
A funtrentijfed Geut nati fiintrarnaliter,ita uiut Nationjs dico,prdiepcr opcra,CZpererpper di-uerfas fcdas.Itfrc[o^entiles/fetf exempio bonbsp;n uitoc Geut luna d ftellar.amp;ideo maxime dececnbsp;uos efl Gne reprehenGonc. Lucctis /ct lumintiridnbsp;cadi,quia Gcut luna amp; ftell non amtttunc lucemnbsp;fuam ^jpter nodera,fcdmagis luct,Gc uos mennbsp;tc in caelo Gxi, licet inf tenebrofosnbsp;nbsp;nbsp;indcles Gt
uera conuerfatio.n obfcuramini,(ed magis lu cetis bn operando.Hac fcntciitia amp; laudantur 3Cnbsp;roboranf ab Apoftolo difeipuli, ut quia fc talcsnbsp;eflecognofcuntjGudeantualctius pcrlcuerarc lanbsp;les.Talcsetnfandidc conuerfationequam habet nbsp;in clo,dcfpiciunt omia qyx iniqui faciut in ter/nbsp;ra.Sicut ftcllas each no extinguit nox, Gc mentesnbsp;fidelium adhteretes Grmameto fanftse fcripturxnbsp;el caelcGibus deGderijs ,nonobfcuratmundannbsp;inigtas.Qui cm mete funt in fupnis amp;de iupernisnbsp;cogttai.Gcut di(SG eft, Vbi eft th^aurus tuus, iblnbsp;eft Sfeor tuG.dcipGscogitatiibu^upcrnoij: panbsp;tientesGunt;5f gcquid in terra fiat Gc no curant,nbsp;donee gagant itinera fua, queadmodum luminanbsp;ria ch no curant quomodo exerceant dies amp;nOnbsp;lt;ftes,quamuis tanta mala uidet Geri^ug terram.nbsp;Et Geut luminariapaticnf fcrunt,quicquid de cisnbsp;fingunt, ita iui debet patienHerre osctianTdenbsp;fe falfas criminationcs.Nam qui gdidiiwoler-tiam.n eftquafi luminarc clarus defug^kdiA-
't 1. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;c amp;dc csclo cadit.Lucctis(inquit)ncut li*
M minariawrnando. Ac G dicat: Vos eftisluxhuius mundi,5f eftis etiam uafa euangclij.quiacontinenbsp;tisincordibus ueftris uerbum euangeliex prdinbsp;cationis. quo uiuit anima ueftra.non etri Gnitis il/nbsp;iud uobis efflucre.Et hoc facitis sd glorwm iwititt,nbsp;needum ad ueftram : qifa 6 egfc de bona cuernbsp;fationcueftragloriam accipiam indte^bhjli,idc,nbsp;in die qua Chrifius iudicabit. Et uere tc habebonbsp;gloriam,OZJ in Uitcuutn, id eft, non Gne fruclu,nbsp;15 frufira cueuffi ad illam,quia uos amp; alrj me prscnbsp;dicantc credidiftis.Non in uacuum cucurri in uianbsp;dominijHcc in udciiuw Uborui in uinea eius,qu cilnbsp;cclefia,qm plcnam mcrcedem recipiam. Vcl eunbsp;curri in his quos facile potui conuerterc,labora-Uiin illis quos difficihusconuerti.
Sed ctf Immolor fupra facrificiff 6C ob ^cquium fidci ucftra:,gaudco 8c congratu*nbsp;omnibus uobis. Idipfum autem c uosnbsp;gaudcte,8C congraculamini mihinbsp;Veftra religio fit ad gloriam meara in die iunbsp;dicj,quia pro uobis laboraui.Nec tantum hoc linbsp;benf cgi,p4 etfi immolor.i.occidor pro ,^bis, tunenbsp;gaudcothoc eft,fi facrificium mei corporis addonbsp;fwprrffitcrificiur uerit dei GT ol/equiunt. lam emue-firamfidemfacrificiumdeodignumobtu]i,amp;ob trideuoteobedit,ita mecHmdco feruiuitintMnge-fequiumbonaeoperationis ucftraf,quadeoobfenbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;...nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.nbsp;nbsp;nbsp;_
quimini, facrificaui.Sed fi eti ipfe pro uobis offe **'gt;glt;lt;wdeo,quia ad coronam pertingo.Cr fogrlt;-Wori.fimul gratias ago omibus uobis, quia eftisnbsp;oiihi caufa mortis qua uit ingredior. Nec folusnbsp;lt;go id agere dcbco, ld etiara w Stfudet idipfum.
-ocr page 372-544
A cmdo j'n dei mifericordia, quonia (2r ego ipp cito .i. n po muhum temporisenmitd uosgt;
Ncccffanum autem exifti'maui, Epagt; phroditum fratrem SiC coopcrator Si c^nbsp;tnilitonem mcum.ueftr um autem apofto*nbsp;lum, Si miniftrum ncceffitati's mc mittenbsp;re ad ugs, quoniamquidem omnes uos de*nbsp;fiderabat, i moeftus crat proptcrca qudnbsp;audieratis illum inftrmatum, Nam amp; inirnbsp;matus eft ufquc ad mottem j fed deus mi^nbsp;fertus eft eius Non folum autem ctus.ue*nbsp;rumetiam Si mei,ne triilitiam fupernbsp;tiam haberem ? Feftinantius ergo mifi ilgt;nbsp;lum, ut uifoeoiterum gaudeatis,egonbsp;line triilitia firn. Excipite ita^ inumlt;;umnbsp;omni gaudio in domino, Si eiufmodi cumnbsp;honore habetote ; quoniam propter opusnbsp;Chrifti ufque ad mortem acceflit, tradensnbsp;animam fuam ut impleret td quod ex uonbsp;bis deerat ergameum obfcquium.
^Timotheum quidem (ut (pcro)mitt3tnad uos,amp; ipfe ueniam : fed interim exiimaui neceffarinbsp;umee,mittereaduof Epdpbroditttmchac epiftolanbsp;frdtremjd cft.Chriinanum, crcooperatoremin prxnbsp;dicationejCZ commilitonem meum in bello contra d{nbsp;mones C uitia,S^ contra omnes qui regno Chri/nbsp;fti refiftunt, fed uerunt apoolum, id eft, fpcciakmnbsp; doifior.er mirtiflru eceitatis tncted eft,g mihi minbsp;niftrauit neceflaria, uel ncceffnati inopi meat tninbsp;niftrauit.fiuc de labore manuum fuarum, Cue qdnbsp;;gt;air)ifidclibusouaenuit. Ideo uolui eum mitte-re,qui^osocs mdcrc optabat,crm/ffrlt;lt;tquonbsp;niam audieratij euminfirmatu^ fuifle. Forfitan quianbsp;uerl^ratus eft ab infidelibus in miniftratie. Necnbsp;falfus ad uos rumor de eius infirmitate perucnir,nbsp;quia CT infirmatui efl aegrotationc.Gcu t audiftis; amp;nbsp;hoc non Jeuiter,fcd ulqjad mortis^ericulum. fednbsp;deus miferando fanauit cun^ Etpon folum eiusinnbsp;hoc mifertiis e, fedctm er mei,ne haberem triitiainbsp;de morte eius, fupertriitiam quam habueram denbsp;infirmitate eius.qux uobis nocebat. Et quia uosnbsp;defiderabat.uosip de eius lguore timebatis.ergonbsp;feinantius,quimfeciiTem nifihoceueniflet, mifiil-lum, ut eo ui/o iterum gaudeatis, qui prius de eo, cumnbsp;eilet apud uos.gaudebatis; CZ egofim abfep triflitia,nbsp;quam de uobis triftibus habebam. Ego quidemnbsp;mitto illum propter has caufas.i uos 9aq; excipinbsp;tcilluni hononScc.noniileuoti, fed cum omni gau^nbsp;dio, ut omnegaudium Wabettis de aduentu eius,nbsp;amp; illud gaudium fit in domino, id cft,non uan.nnbsp;lafciuum.n imraodcratum,fcd pium SC cafium.nbsp;Nec folum in principio lactates illum excipiatis, nbsp;fed poftea conuerfantem uobiieum habetote in bo?nbsp;Horeuirum eiufmodi, quiu ifte uefter apoftoluseft.nbsp;Et merito debet honorari, ^uoniam uftp ad mortemnbsp;Matt.lo aceeit propter opus Cbrijli.qui uenerat nfti miniftranbsp;ri.fed miniftrare.Propter opus quod Chriftus fenbsp;ccrat,acceiric ile ad mortem, qa miniftrabat mi.
AD PHILIPPENSES Cnbsp;hi deeleemofynis aliorum fideli lo labore co-^nbsp;geftis, fradewex delibcratione SC exponensatwMnbsp;fuam,id eft.uitam in morti!|pcriculum,fcilicctmnbsp;ripotiusuolens SC animamreddere.qumopu*nbsp;Chrifti quod in me cxercebat.dimittere. Et ideOnbsp;hoefxciebut ,utimpleretergameum cdffeijuium id ^todnbsp;exuobis deerat:quiu uos mihi de bonis ueftris dedenbsp;ratis, fed illc fupplere ftuduit quod uos minus fe-ceratis: : uel quia'rem dcderatis,fed qui ferret.eXnbsp;uobis defuic, C ille attulic : uel quia quod tnii-*nbsp;ratis defecttjille mihiex aliorum eleemofynis mlnbsp;niftrauit.
CAPVT .III.
De ctcro fratres mei, gaudetc in do* mi'no.Eadcm uobis feribere mihi q*nbsp;dem non pigrum , uobisautem ncceflari*nbsp;um.Vidcte canes, uidetc malos operariosnbsp;uidete concitonem Nosenim fumuscir*nbsp;cuncifio, qti fpiritu feruimus dco,amp; glorinbsp;amur in Chriftolefu, Si non in carne fidu*nbsp;tiam habentes, quanquam Si ego habeainnbsp;confidentyini in carne*
Nunc de fynceritate fidei agere contra pftu do*prxdicatores incipit,quafi di^t : lila quae fu^nbsp;pius|^i,ita fcruate , fed de catero quod dicen*nbsp;dii^p,hoc facite,fcilicct gaudetein domino, id eft',nbsp;omne gaudium fit uobis in deo, n in carnalibusnbsp;obferuttjs.Vel itatOlim gauifi eftis in icculo.fednbsp;de cactero uiuendi fpatio qd uobis fuperefi.gau-dete iam in domino, ut qudiu amodo uixcrids,nbsp;fituobisomnegaudiumineo. Nongaudeatisinnbsp;carnalibus amp;fecularibus,utpiudo apoftoli fuanbsp;dentjfed in dorKino,ut fepe dixi uobis. Nam ea-dem qua; p9xfens'dixi,id elf, ut in domino ttutOnbsp;gauderetis, mihi ^uidem non eft pigfuin uel t;diofuinnbsp;feribere uobis.ut d.utiusmaneat quam uerborumjinbsp;latiOjfed uobis eft neeearium contra peruerfosdo/nbsp;ores.Videteenim canes,id c,cognofcitc illos eflnbsp;cancs,hoc c,non ratione, fed conftietudine ctranbsp;infolitam ueritatemlatrantes. Hacc eftenimcagt;nbsp;num Viatura, ut cum quibus habent confuetudi*nbsp;ncm,fiucilliboni finc,fiucmali,nonadeos latrct.'nbsp;infolitorum autem perfonis uifis, ctiam innocent'nbsp;tibus.irhtentur.Itapfeudo confuetudinem leginbsp;tenent, 3C contra ueritatis nuncios irrationabi''nbsp;ter latrant amp; mordent. tdete malos operarios, id ,nbsp;notate 8C cauete eofdc piudo prfdicaiores, quianbsp;in agro dei fuper frumentum feminanc zizania errorum. uidete concifonem, id eft, eos conci-fos 5i cxlt;p-tatos,quia carnem amputauerut.fednbsp;uitianutriuntjS^ Chrifto cxfi,id eft, abcififunf*nbsp;Hosuoco concifioncm, non circGcifionem, quianbsp;' nos deles,nonh,fumuscircuncio non carne, fednbsp;racione,id eft,mundati fuperfluis uitioru. HoCnbsp;eft,nos fumus iuftitia,qMi deo feruimus n'ritu.id efitnbsp;toto mentis affedu, noncarnali cuftodia liter*nbsp;iegis :Cr gloriamur noninnoftrismerius,uelin catnbsp;naiibusohferu5ti]s,fcdifolo Chriotefunbsp;gratia.Non carnc,led fpiritu dco fcruimuSCar-
-ocr page 373-|
CAPVT nenim feruit deo, qui de rebus carnalibus fpe-tat fe placere deo. Cum uei o SC ipfa caro ad bona opera ;piritui fub^tur, Ipiritu feruimus deo,nbsp;qui carnem domamus,ut Ipiritus obtperet deo.nbsp;Vel fecundum alios codiccs,Sfmaximc Grxeos,nbsp;fpdeo feruimus, ea fcilicctferuitutede qua di-ftum eftjDominumdeum tuum adorabis,amp; ilnbsp;feruies-lpfeenim ipiritus deus eft,cui ab omibusnbsp;fandistalisleruitusexhibetur.Et gloriamur (in-quit)in Chrifto lea,e!rnonincarneduti{(m habentes.nbsp;Refpexit qufdam in carne fidcntes.ipfi erant quinbsp;de carniscircuncifioncgloriabantur.N fumusnbsp;habentes fidutiam,id efi,fpem falutis in carnc,id .nbsp;cft,in carnalibus obferuami]s,ucl generis nobili-late; quanqunbsp;nbsp;nbsp;ego habeamji uoluero, confidentiam gloriandi in C(lt;re, id eftjin carnis nobilitate.dCcar nali cuftodia legis. Si quis allus uidetur confi'dere In carnc, n ego magisjcircuncifijs odau^lt;^amp;,ex gene.-^'^5 re Ifraci, de tribu Beniamin, Hebrus exnbsp;Hebris ,fcundum Icgcm pharifeus, fecundum mulationcm perfequens eccicfinbsp;am dei,fecundum iuftitiam quan lege eft,nbsp;conuerfatus fine querela,nbsp;,Neputetis7inquit)me contemner^^juod nnbsp;habeo.Quid cm magni eft,fi homo abie^^^lnbsp;plebs ignobilis contemnat nobilitatem nabeo*nbsp;fta,fcdcontcmno: C ideo uos doceo talia contenbsp;5 tnncrc,quoniam uidetis me habere qd ctemno*nbsp;biamquisnlius^d eft, me diuerfus^qui uos de/nbsp;cipere qurit, uidetur confiderein carne quafi inde iunbsp;Qpjnbsp;nbsp;nbsp;ftus, egowgif contido qum illepfcudo. Etaudi '*7. incarne tiduS: circuncifuf fumotiw die ficut Icx iuflerat.id cft,non prollytus, nonadena ad ponbsp;pulum dei,non maior circuncifus, fed parenti-busnatus ludscus, habco circuncifioncmotauinbsp;dici.Etfum de getteretfrael.non alienigena-.Sc n denbsp;Uiliori tribu.fcd de tribu Beniamin.qu dignior crat,nbsp;quoniam procrcataeft ex Rachel dileda uxorcnbsp;*'lbf. decem tribus in Samaria colerentnbsp;O 51 Uitulo3,ifia Si tribus lu da non recelrunt tem/nbsp;plo domini. Et fum Hebreusex Hebreis parctibus,nbsp;*d eft, non de ignobili genre progenitus, fed exnbsp;'isqui fuerunt nati ex Heber filio Sale, fiirj Sem,nbsp;naioris fil q Noc. Sum ctiam fecundum legem,id eft,nbsp;fecundum egregiam Icgis obferuationcm,pb((r^nbsp;jd eft.diuifus ab alijs.utpotc rcligiofior. Namnbsp;primarij quidam crant, amp; quafi ad nobilitatemnbsp;ludaicam fegrcgati,non ctemptibili plebi comnbsp;aixti,qui diccbanrur pharifxi quafi dfi.Et Jrnbsp;dm emulationem qu in mcfcruebat,perj^cf ecclenbsp;fiant dei: quia non cram piger ludxus, fcdquicgdnbsp;'ratquod legi mex uiderctur aduerfarium,impatienter fercbam,acritcr'qi infequebar. Et Jcn-dlt;wj iuflitiam legis.qu manus comprimit.n ani-lum : 8c timor,nonamorc feruatur.conuert-tW fum fine quereht, id eft, fine clamorc fado denbsp;1C, quia nemo poterat conqueri quod aliquamnbsp;Iniuriam ci feeftfem contrai Icgis jnftiiuR arna |
an, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;54? liafacicns. Hxcapudludosnobilitaseft,fed G apud CHRIST VM quariiur humiJitas. Sed qu mihi fuerunt lucra, hxc atbi tratus fum propter Chriftum detrimentnbsp;Veruntamen cxiftimo omnia dctrimetuinnbsp;effc propter eminentem feienti lefu Chrnbsp;ftl domini mci ? Propter quem ogmia de^nbsp;trimentum feci arbitrer ut ftercora, ucnbsp;Chriftum lucrifaciam, C inueniarinilloj,nbsp;non habens meam iufl-itiam qu ex legnbsp;eft, fed illam qu ex fide eft Chrifti lefu,nbsp;qua: ex deo eft iuftitia in fide, ad cognofenbsp;dum ilium Cuirtutem refurredionis eius*nbsp;C focictatem paflonum inius,conFiguragt;nbsp;tUf gierti ciusjf quomodo oceurram ad rcnbsp;furredionem qu eftexmortuis 5 Itadiuerfis niodispolfumgloriari in carnet fed no iam glon'or in talibus.Sed omnia ilia carnanbsp;lia ante Chrifti noritiam fumntu(ra,idnbsp;ucilia C chara, hc poft fidem arbitratusfurn detri-mentafslutispropterchriftum.quiin hisprxnuncia-tusfuerat. Etfiadhucifta fcriiarerti, eins aduen-tum oftenderem ndum factum.Qu cnim uemnbsp;turum eum fgnificabant.fi iam fcruantur,ucninlt;;nbsp;eum negant. Et ideo funt detrimta, ga deteruncnbsp;ucritatc fidei. V nde paulo fupius ludxi didi funcnbsp;concifio, ga carnalis circuncifioj pie na abeifio e ilnbsp; Chrifto. N folum ^pter Chrift harc arbitra/nbsp;tus fum detrimta, ueruntarnen .i. fed aiam propter jjnbsp;fcientiiim tfu chri/ii Jomini de eo habemus,nbsp;ewifleiitewobusfcitiisaliisjfed qusc eminetin eonbsp;plus in alijs,fxi/limo omniit ilia driment efljjknbsp;retrahunt ldatores los t emincti Ici^ia. Vclnbsp;ita.Hxc olim fiterun rtnihi lucra.fcd exiftimo tnnbsp;nunc omnia eadetrimetum elfe 3^ imped^en/nbsp;tum,43pter fublimcm Chrifti fcictiam, quamihinbsp;innotuit eum cft deum fug omnia,ut g eam fertnbsp;pturasintelH^r.Nam ctiam fiipfum no poflemnbsp;alqui.uel.pptci^oJ^eiusfcientiamquae tantanbsp;Si tam prxceJJcns cft.rcfpuerem omnia ilia uetnbsp;ta.froptcrlt;Jiiem Chriftum uenerandum, Sf ^jpternbsp;cuius diledion omnia ilia n folum exiftimo de-trimcirti,fed amp; ff ea detrimentum bonorum, ui.nbsp;uendo ipiritalitcr Si docdo, uc alrjs apparcretnbsp;ea effc detnmetum. amp; quod plus eft, urbitror eanbsp;n tantum ut detrimta donorum, fed ut flercor4inbsp;id cft:,qu coinquinent iam obferuator. Et hocnbsp;idco,t C^ium lucrifucm.id ft,in futuro Chriftnbsp;habcara prmium,amp;hieWm in illo mbrum.Qdnbsp;aliter nequit fieri,fcilket tionabiliter attenden-do, nifi CZ inueniar in iUo fidele merabr um, non habens meam iuitiam que ex lege e ; quoni ea iuftitianbsp;epnam timet,n5 amatuiriut:fd!l4i[lt; exdinbsp;e Chrii, queiuitiaeexdeo, non ex hominibus*nbsp;Iuftitia dico, manens inde : quia ficut ex fide nanbsp;ta e, fic exiftere non habet nifi ex fide ; lufti-fia in fide i!te co^noendum ilium. Quafi dicanbsp;lurrQuiin lege putat iuftificari,nagnofcitChrinbsp;ftjfcd es Sdc luftiScari uolo, ut agnofe ib |
54 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ad PHILIPPENSES
A Iura,curnatus.cur paflus Gt.eragnofcam queft uirtusrefwreflionij eit,id e,iufiificatio credetium,nbsp;. 110^4.4. quia refurrexitpropter iuftificationemnoftram.
agnofcam focietatempaionumeiu^,ciu bene no/ fcit,qui fe p cam ad caeli gaudia peruenire credit.nbsp;Veliuftitia in fide ad cognofeendum eum, quiafinbsp;desamp;in illauitafacit perfeAecagnolcj,quiinnbsp;iftacrcdigir amp; haberi uiriutc refurreAionis cius,nbsp;id c,immortalitatem : quia noftra rcfurrcAio eftnbsp;uirtus amp;efficaciarcfurrcAiiscius,utamp;in hacuinbsp;ta facit habere ibeietat paffionis eius,utamp;nos panbsp;tiamur aduerfa qucjj pro eo.nifi enim per fidem,nbsp;nemo tanta pateretur. amp; configurationem mornbsp;tis eiuSjUt moriamur ficut ipfe, fiopus cruel mo-riamur femel uitrjs,ficut ipfe carnc mortuus eft fenbsp;mel.Scd litcra ficiungitur : Vtinucniariniilo nonbsp;habens meam iuftitiara quseex lege eft, fc^eamnbsp;quae c ex fide,co)gHMtttt morti eiuf.id c, per palfionbsp;nes confummatus ut i 11c, tentans ft t^uomodo occur'nbsp;ram Ictus ad refarcliioncm.Si quomodo occurram,nbsp;quia difficile eft .Si quomodo continut tum exnbsp;dei mifericordia, turn ex mco merito, ut occurram Chrifto gaudens in iudicio,quod fantS orumnbsp;eft tantum,ueniens ad refurreAioncm,^HiCcjl nonnbsp;ex uiuis,ut nunc,fcd ex mortuis, ut ultra mori ne-queat-Haec Apoftolus idcirco fe ita egifle uel agenbsp;re commemorat,ut illi fimiliter exemplo cius o-mnes legis carnales ritus contcmnant,amp; per iuffinbsp;tiam fidei atque focictatem paflionis Chrifti feftinbsp;nent ad rgna cxlorum.
B Non quod iam acccpcrim, aut iam per# fedus fimtfcquor autem, fi quo modo comnbsp;mrehendam, in quo C comprehenfus fumnbsp; a Chr^o lefi Fratres, ego me non arbinnbsp;tror comprehendifle. Vnum autem, qunbsp;qui^em retro funt obliuifccns, adca ucronbsp;qufuntpriora, extendens mcipfum,adnbsp;deflinatum perfequor, ad brauium fupernbsp;n uocationis dei in Chrifto lefu, Quiconque ergo perfedi ftimtis, hoc fentia^nbsp;tnus : Sc fi quid aliter fapitis, SC hoc uobisnbsp;deus reuelabit. Veruntamen ad quod per*nbsp;uenimus utidem fapiamus,Slt; in ead per*nbsp;roaneamus rgula.
lt;5 Ifte qui ad lertium caclS raptus fuerat,amp;:tta X,CoMt. icftntia emicabat,putabatur iam comprehendif/nbsp;fe,quod alij fcquuntur,fed ipfe hoc nc^t.Ne ethnbsp;uideatur fuperfluum tot aduerfa pan, efi fidemnbsp;Sc alia bona habcat,fut)dit quafi diccns : Meritonbsp;pro ilia gloria tantum llbolD, quia non dico quodnbsp;4mrfcrfpTimaliquid,quia fiquid gloriacaccepi,ninbsp;hil e ad comparationem futurx; aut fi quid acceptnbsp;dccognitione Chrifti , nondico quod in illawwAnbsp;perfeCluf ftm.Et fiita de mc,quid de alijsf Non eftnbsp;quod iam acceperim , quod peto:autiam perfc-Aus fim,utnihil mihi defit. Non dico,fuffcit qdnbsp;egi:fed iemperaliqd addo,Temper atWbulo, fem/nbsp;per profcio,fcmpcrj^or quodcomprehende*nbsp;re l3.3orOiflt;lwmodo fiat ut cemprebendamfid ,per/
fcAc teneam illud in eomodOji/t^oCT egofuM C comprehen^i Chrio Ie/t,id ,ut uide ipfum Chrinbsp;ftumficut ipfc me uidct.^ognofcam eum per^nbsp;fcc ficut abco cognitus (um^utGcut ipfe plena-rie me uidct C. cognofcit.ita ego plcnarie huma-no modo eum cognofcam.Vcl comprehcndananbsp;eum.tnquo comprchenfus fum abeo,ideft,nbsp;ut uidcam eum in ea daritate, in qua mihi appa-ruit in uia,quando me comprehendic. Idco enimnbsp;fequor. Pracuenitme iuitia cius, fequatur eumnbsp;mea.Coepcruntmirari qui audieruntApoftolunnbsp;diccntem.non quia iam acceperim,aui iam perfcnbsp;. dusfim.Frdb,i*quit,egofHeMon4r6itroriameom-prehendi/Je.ld eft.nolitin mefalli,plus me ipfe nonbsp;ui quam uos.fcio quid mihi dcft,fcio quid adOtnbsp;Ego me non arbitror apprchendiffe. Vnum MteMnbsp;hoc me non arbitror apprchendiflc. Multahanbsp;beojfedunumnndum apprehcndi. Porrou-num eft neceif^ium.Vnam petij domino,hancnbsp;requiram-E^uxc illa^ Vtinhabitemindomo Prnbsp;domini omibus diebus uit me.Ipfum unumnbsp;quod nondum apprehcndi. Ei inquantum mihinbsp;hoc deeftj intantum nondum perfcdus rum,quianbsp;nondum ^palisangelis. Quid ergo agis^ quidnbsp;agendum exemplo tuo doces i Ea qutefuntnbsp;reifo.id e.terrcna ^u rcliqui cWi^ifcenj,id c,a me*nbsp;morianbsp;nbsp;nbsp;nbsp;itationis auferens,4d e4 ucro ([ut [unt pri-
ad caelcftia qux funt eleuantia in diuina, rxffafydefidcriomfip/wjperfcquor,id c, perfc-lt;Sc fequor mente amp; opre. Ante nos enim aeter-na flint,poft nos temporalia ; quia amp; ilia pergen. pnbsp;tesinuenirays.amp;iftarecedcntes quafi poft dor-ium relinquimus. Vel ea quae retro funt,id , praenbsp;terita mrita mea obliuifccns,amp; quafi pro nihilonbsp;ducens,ad futuFa meriA me extedo, Temper ad*nbsp;dens aliqid. Adhuc enim proficio.adhuc ambitnbsp;lo.adhuc in uia fum,adhuc me extendo, nodurrtnbsp;perueni.Extendo me ad deflinatum^ id eft, ad illudnbsp;quod dei prouidentia mihi deftinatum difpofuiGnbsp;uel ad quod propofui currere. Et ptrje^ztor, id eft,nbsp;fequinondefiftoufqj dum ueniam 4d byauiumfu^nbsp;pcrn uoeationif dei in Cbrio lefu, id , ad prxrniumnbsp;in fupernis dandum,ad quod uocat me deus in ftnbsp;lio fuo.Et quandoquidem ego qui tantus fum,nonbsp;arbitror me comprehendifle, fed adhuc fequornbsp;fi forte comprehendam .ergo (Juieun^fumutperft'nbsp;ii,hocfntiamut omnes,fcilicet nos nondum coni''nbsp;prehendilTe, fed adhuc dcberc fequi amp; proficerf*nbsp;Videtur Apoftolus quafi ctrariusfibijpfi.Quonbsp;modo enim ftare pot fente tia,ut qui dixerat, Nnbsp;quia iam acceperim,autiam perfedusfimrdicat*nbsp;Quicun^fedifumuSjhoc fentiamus^Sed de dUnbsp;abus loquitur pfelt;ftionibus,oficdens omnem honbsp;rainem amp; uniuerfam creaturam, quamuis ad pfrnbsp;Aionem uenerit.tamc indigere mifericordia degt;gt;nbsp;amp; plenam pfeAionem ex gratia,non ex metinnbsp;poifidere. Et ideo pfeAus erat Apoftolus iuX^*nbsp;modum human poffibilitatis.fed adhucnbsp;Aionem expeAabat ex dono fupnae largita^^nbsp;ut xqualfs fieret angelis. Erat pfeAus uiator, ftnbsp;ndura pfeAus patriae poftclTor,Et hoc de ftiP'
|
CAPVT debetunufquifqjperfedils fentirc ,ut dum fc uianbsp;torcmd^non habitatorem roemincrit,ftudcatnbsp;femper atnbulare SCproficere,ne forte ubi fc fa^nbsp;tis cgiffe putauerit, ibi^cmaneat. Qu fententianbsp;I tnultum utilis fuit nonnullis Philippenfium, quinbsp;iatn fcperfedos arbitrabantur.nc putarent fufii*nbsp;cere fioi perfedionem fuam,Sd inciperent remif-fius agere,ac perircnt.Hoc(inquii)ientirc debetis,nbsp;quod I mperfedi fumus comparationc fuiur p'nbsp;fedioni8,amp; illuc tendimus.Et fi quid aliter (apitit utnbsp;paruulipd ,fi iam putatis uos aliquid egili, elfenbsp;uellcirc,quot; hoc uobitreuelabitdeut,quod non redenbsp;id fpitis. Qui enim in pace catholica permanet,nbsp;fi quid aliter fapit qum oporiet,humi]i deus rc-Uelabinfi illud fupbusdefcndir,deus abijciet.Velnbsp;.Qj|. fi quid nunc aliter fapitis,quminfuturo fapien*nbsp;' dum fit, quia modo per fpeculum uidetis, ctiamnbsp;hoc reuelabit dcus,ga clarefaciet uos cognofee-tei le SCoa alia .quxm obfcurc uidetis. Velnbsp;fi quid aliter fapifis,id cft.fi perfccftim Chrifti nonbsp;tiiiam uos comprehendiffe putatis,^hoc idemnbsp;nos male fapere deusp mifcrlcordi uobis reue*nbsp;iabit. Similiter amp; de alijs erroribus^) bona uitanbsp;uos liberabit.Siueita:Si quid modo diter fapitisnbsp;qum in futuro C de deo amp; de omnrous, etiamnbsp;banc imperfedam cognitionenxiobis deus p fpinbsp;ritum fuum reu?labit. Vel fi quid alitei^nitis,8Cnbsp;fi quid melius ad cultum dei excogitauernU^nbsp;n intcrpretationibus feripturat aliter feewmmnbsp;tegulam ueritatisfenferitis, ctiam hoc dondeinbsp;effe fciatis,quia ipfc uobis hoc reuelauit. Veruntanbsp;men.id cft.ld tame tcneamusomcsillud,nbsp;peruenimus, ut idem ftpiamat credendo, r pfnBa4-nutineademrgula dilciplinf,idcft, reditudine ui*nbsp;Uendi,icilicet ut nemo propter n juam inuentio*nbsp;nem uelintelligriam fuam dfrt cqjnmunemnbsp;fenfum fidei luregulam iufle uiuendiconfiitutnbsp;patribus. VeIita:Sentire debemus omnesquianbsp;tiondum perfedi furaus,nec plenariam dei noti*nbsp;tiam apprchendimus.'fed tamiliud ad quod pernbsp;iinimus,id efi, illam Icitiam quam attingimus,nbsp;*ota mete teneamus,fcilicctutidcm infinefapianbsp;tuus, 3C in eadem uit rgula mancamus, id eft,nbsp;tiec diuerfa credamus, nec diuerfos uiuendi ritusnbsp;babeamusjfed omnes uno modo fy ncerc Smunnbsp;de credamus S uiuamus. Itnitatorcs mei cftote fratres, 8c obier^ uate eos qui ita ambulant, ficut habetis fot*nbsp;Bara noftram.Multi enim ambulant, quo.nbsp;latpe dicebam uobis, nunc autem amp; flensnbsp; dicojinimicos crucis Chrifti; quowm finisnbsp;ntcritus, quorum deus uenter eiSC gio*nbsp;in confufione ipfbru, qui terrena fapi*nbsp;Jnt.Noftra autem conuerfatio in clis eft,nbsp;*indc f faluatoremcxpcdamus dominumnbsp;noftrutn lefum Chriftum, qui reformabitnbsp;corpus humilitatisnoftraiconfiguratfi cornbsp;port claritatis fu, fccundd operatione uirnbsp;^?*j4ua ctiapoffitfubijccre fibi oia. |
JII. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;547 Idem(ut di'xi)(apiamus SCin eadem uiuendi C rgula maneamus. Et in his,ideft,infdciunita-te amp; rgula difciplin efloteimitiftorefmeifrjtret, idnbsp;eft.licut me noftis idem laperc iS^ eandcmregu-lam feruarcjGc facite. Ac ficutego, traditc obli-uionieaqu retro funt.id eft, prterita ultla.utnbsp;G uos deledauit aliquando uanicas,iam non delenbsp;Act:i inanteriora,id , in profcdum uirtutumnbsp;atq; in aeterna bona pijs defiderijs atc^ cffnatibusnbsp;femg cxtdamini. Extditur enim animus defi-deno ltitiac nondum confequut. Etiotauitanbsp;Chriftiani boni, fandum dcfiderium eft.In his SCnbsp;talibus me imitamini. crobferuMe, id , conGde-raie diligter SC iquiminieor quimihi funifimi-]es in uia dei, qui ita ambulant, id c, promouctur innbsp;opibus bonis, cut habetiiformam noflrai,id , fie*nbsp;uitra^idi uobis formam rede ambulandj,uel exnbsp;cmploconuerfationis meae,uel fermone prardicanbsp;tionis. Eos (inquam) qui ita ambulanr,obferuatenbsp;foliatbmultienim funtq aiit incedt, nee mutandinbsp;funt, led caudi. Multilt;m6i(lt;nHatam uiam gdi*nbsp;tionisjidefi multi promouturin uia peruerfaenbsp;adionis. ^oj ell inimicofcrucisChrifti(lt;epedicebantnbsp;uoiif, dpraefens ilem.fed nunc id dico,fient tSnbsp;de perditionc eorum, tum de fubuerfione fimplinbsp;ciura quos dccipiunt.Inimici enim dominicaecrii.nbsp;cis luntpfeudo prxdicatores,quiadicunt mortenbsp;(SHRiSTi non fufficcre crcdctibus ad falutenanbsp;, fine carnalibus legis obferuacionibus. Et ita co-nanturimpugnarc cruc faluatoris, ideoqjmeri*nbsp;to pcreunt. quorum finit eGinteritUft id eft, morsnbsp;ftmpiterna , quia tunc non inueniunt auxiliumnbsp;crucis, cuius hoftes fuerunt * Q^rum deut ucntetgt;nbsp;efi, ga quicquid faciunt, pro uentrefaciunt. V|nbsp;etcasqux uccrisfunt,deumfibiiiciunt,dum easnbsp;iuftificare homiQcs diewnt, amp;: faluic animJ?putatnbsp;jn cfcis. cr gloria corum w confufione ipforum, quianbsp;in talibusgloriantur, unde conlundi amp; eru Wfeenbsp;re poflent, id c, in pudedis mebris fuiscircunci*.nbsp;fis. quiterrena (piunt, ^3 in lege niJ/piritaliterin-telligunc, led omnia carnaliter. Malis etiam ca-quot;nbsp;tholicis conucniufit h!lc ^ba.Et ipfi eni funt mulnbsp;ti,ga multitudo palearum abundat in arca,amp; amnbsp;bulant inarapia uia qu ducit ad pditionem.IpGnbsp;funtinimicicrucisCHRlSTI,g contracruccfcmnbsp;per faeiut. Cum cin crux CHRISTI in omnibusnbsp;eledis carnem affligat, crimina mortificet, ill*nbsp;econtrariocarneuoluptatibusfouct amp; uin'a nu*nbsp;triut.Ideoi finis co^ crit intcritus perpetuus, ganbsp;4gt;pter folem fide quam fine bonisopibus habuenbsp;runt,noneuadttormtaterna.Quoi5tdeusunbsp;ter eft,qa ficuc deum^m^o honore uencrart denbsp;beret, oiameliorade rebus fuis illi offene, fienbsp;uenerSiur fumufrem,offcrteseipreciofanbsp;fummo Audio prparata ciboijt gti3,ac femp dnbsp;^iti funt uctris eruitiOiColtesill 4) deo, nec re-minifeetes creatoris fui.Et gloria coijz in cfuGcnbsp;jplbiji, ga iam amiffa pcccdi ucrccundia, ex illisnbsp;operibusn^uitixgloritur,dequibus erubefeenbsp;rc debuert.Qui terrena fapiunt, quia in terrenisnbsp;nO nif quod uidt^nccUigunt ; ncc fenfum mtis |
B ppIm.Snbsp;I. Cor.17.
54S nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;AD PHILIPPENSES
A nifiin terrenis ponunt,fed Temper cogitatioe uer fantur in infimis. Sed noflra conuerfatio longe diftatnbsp;abillis,quia iam fecundumfidem amp; fecundumnbsp;Ipem eji in calit. Si enim non ell in caelis, quomo/nbsp;do habemus furfum cor f Corpore ambulamusnbsp;in terra,fed corde habitamus in carlo. Sicut enimnbsp;domus exteriorisconucrfatiis eftxdificium qdnbsp;inhabitat corpus, ita domus noftr cogitationisnbsp;eft res qulibet,quam per dilcdionem inhabitatnbsp;animus.Omnc enim quod diligimus.quafiin hocnbsp;quiefeentes habitamus. Vnde nunc Apoftolusnbsp;quia in fupernis cor fixerat,in terra quidem pofinbsp;tus,fcd tarnen terra extraneus, de fe,fui(j;fimi- ,nbsp;libus dicittNofira conuerfatio in cxlis eft, id eft,nbsp;amp; uiuendo intelligcdo Turnus angclis fimiles.nbsp;dfjid eft, ex quibus praeter commoda qu iamnbsp;habemus,cr dominum noflrum lefum Chriflum ^peanbsp;mus uenturum ad iudicium,plttlt;tfore/Miam animarum noftrarum, amp; tuncetiam corporum.Namnbsp;ipTe tunc reformdbit,id eft,in meliorem formam re:nbsp;fufeitabit corpus bumilitatis, id eft, uilitatis Sc deie-diois noflra,id eft.hoc corpus noftrum uile amp;ab/nbsp;icd:um,quod nunc totmiferijs fubiacet.Ita refornbsp;mabitillud,ideft,priftinam ci formam itaglorionbsp;fam in refurredione reftituet, utfit configurdtumnbsp;corporicldritdtis fluiC ,id eft, alTimilatum clarilfimonbsp;corpori Tuo, quod Tumpfit ex uirgine, ut edemnbsp;claritatis figuram habeat corpus noflrum,quatfinbsp;habet fuum,quandoiuftifulgebunt ficutfolinre 4nbsp;gno paths eorum.Et hocipTe hcietlecundumoperttnbsp;tionem omnipotentix Tux, ^ud poit non ToJum cornbsp;pus reformate, Ted etidm fubijeere flbiomnia : quianbsp;tuncomnino complebitur,0mnia fubiecifti lubnbsp;Hedibus eius.
e Ci^PVT .1111.
I Tagt fratres mcl charilTimt Si dcfidcra* Timijgaudium meum C corona mea,nbsp;lie Rate in domino chariflimi.
Quia Chriftusreformabit ciJlpus humilita tis noflrx,amp;ad tantam pei^ienipmus gloriam denbsp;tanta uilitate, itd^; frdtres mei ftatein eo quod cce-piftis,ne tantam gloriam amittatis. Vosdico,minbsp;hi chdriimi, quia multum uos habeo charos : CZnbsp;dcderatiimi.quii multum ego uos defidcro, uclnbsp;uos meigdudium nicMm.id ,dc quorum fidc amp; openbsp;re gaudeo ; r coronamedin futuro, quia propternbsp;uos coronamglorixpercipi.Vosqui tales eflis,nbsp;ftdterniiin dominoc,id eft,ut egouosftare do-cui,dC ut coepiflis:ucl ficut me Si mihi iffniles ici-lis, quia tunc eritis chd^imi.
Euodiam rogo SSytychen deprecor idipfum faperc in domino, Etiam rogo Sinbsp;te germane compar, adiuua ilias qu me*nbsp;cum laborauerunt in euangclio,cum Cle**nbsp;mete Si cactens adiutoribus meis,quorumnbsp;nomina funt in libro uit
lt;5 Euodia Si Syntychc crant matrgnx religio Tx,quxprxdicatores TulcipereTolebant.Etfortenbsp;audierat illas Apoftolus fide diflcntirc, ideo*^
nominatim rogauit, ut idipfum quod caeteri, fa-perentin domino,id eft, in cius fidc. Quafi dicatJ
Omncs moneo ftarc, led fcccialiter Euodiatn 3C Syntychen,quia plus de c* timco.EtMm rogo CftCnbsp;o gerWrfW comp4r,id eft,coadiutor meus in pradi-nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;
catione, ddiuM illitj firmando tuis exhortationi-bus inftruAionibus atquc orationibus,ut pof fint unanimes flare in fide, ^icnon funtparuipennbsp;dendx, quia mcrwl(lt;6orrfrt in euangelio, id eft,nbsp;de labore fuo miniflraucrunt mihi ftipcndiumnbsp;inprsedicationeeuangefij.Laboraueruni(inqu)nbsp;cum Clemente,qui in hoc laborabar, SC cum carterisnbsp;, qui mcadiuuabant. IfleClemensfuittcrtiuspa-paRomanus.Veladiuua lilas cum Clemente CTnbsp;cteteritlt;idiutoribuiMeit,lde,tu amp;cateri adiutoresnbsp;meiquifunt Philippis.adiuuateilks. Adiutores f**'nbsp;dico.qui non fruftra laboraucrunt ut me adiuuanbsp;rent,quia nomina eot fcripta pint in libro uitie .i.adfi-gnata tenent ad uit in memoria diuin predeflinbsp;nationis.Ouisft em liber uit,nifi memoria del,nbsp;in qua fun^iquiuiuuntinaternum
Gaudctein domino fempcr, I'tcrum dilt;^ i cogaudete, Modcftiaucftra nota lit omnisnbsp;bus homifibus, Dominus ptopecft, Ni^nbsp;hil foliciti Htis ^fcd in omni oratione Si cb^nbsp;fecrationecum gratiarum atSione petition*nbsp;ngsij/IBe innotefcantapud deum. Et paxnbsp;exupcrat omnem fenfum, cuftodinbsp;at corda ueftra Si intelligcntia* ucftras innbsp;Chrifto Icfu,
^Lxtatusin fide amp; operibuseoi um Apoflo P lus^ut alacres fint proficientes.monet gaudere innbsp;domino, amp; id ittrat.ut fc in eis gaudere uere oftenbsp;dat. G((tt(ictf,inqjiit,id e,cor ueftrum exhilarate,nbsp;i omne ljnum unde gauddum eft, ftatuite uonbsp;bis in domino,non extra. Et hoc adeo neccirariurnnbsp;uobis eft,quod iterumdicogaudete, ut triftitialecu-li nullum in uobislocum inueniat,fed totos Ixti-tia fpiritalis uos repleat.Gaudcte in dno, amp; no pnbsp;interualla,utmodogaudeatis,modo nongaudc-atis,fed/cmpfrgaudeatis,fiucin prolperis,fiueinnbsp;aduerfis.Et non femel dico, fed iterum ut gaude-atis, confirmans amp; inculcans repetita commonPnbsp;tionc gaudiura.Gaudete.fed indomino,non inftnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.
culo.Sicutcmnemo potcft duobusdominis fei'-uire, lie nemo pot amp; in domino amp; in feculo gaU * dere.Contraria enim funt hacc duo gaiidia.N..tnnbsp;feculi gaudium eft impunita ncquitia.Luxuricn-tur homines, fornicentur in fpedaculis,nugtn[urnbsp;inebriofitate, ingurgitentur turpitudine, lt; iflanbsp;malanoij^pcdiatfames,nonbclli,nonalicuiu3nbsp;rei timor,non aliquis morbus,non aliqua aduernbsp;fitas,fed fintomnia abundantia in pace carnis,irtnbsp;fecuritate mentis,^ uidete feculi gaudium.Et id''nbsp;eo noninfeculo gaudetc,fcd in domino,id efl,nnbsp;ininiqtate, led in ueritate : non in flore uanitatisnbsp;fed in fpe octernitatis. In domino fit g.iudium u-ftrx mentis.fed homines uideant roodeftiamnbsp;ftrx conuerfationiSjUt exemplo ueftro difeSt U'Onbsp;dcftcagere. Modeftia quafi modi ftatio dieft'^quot;'*
CAPVT nil.
549
A quando modus fcruaturin omnibus. Modefiia eft in animo,contincns moderationem cupidita-tum.Modeftia in opcrationc^ modificans omneSnbsp;adione.lt;!.mili[cr uerbis.Hxc modefiia tantSnbsp;*nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fulgeac in uobis,ut nota fit omnibus bomittibwifidsli-
buSjUtimitencurdnSdeJibus^ne poflnt reprehen dere.Modeftiatn morum ftruate.quia dominuf pronbsp;pe c/i,ut auxilietur uobis a(Iidue,niii per focordi/nbsp;amueftramdefcceritis. EtG cnimfuper omnesnbsp;caelos afcendii corpore,non tarnen receftit maic-ftate.Vbique prfens eft^qui fecit omnia.Domi/nbsp;nus prope cft.paratus dare quicquid opus eft uobis in ipiricualibusS corporalibus. Et ideo foil .nbsp;citudinem uani timonsabjjcitc,quia 5d in bonisnbsp;operibus ueftris aderit dominus Uobis adiutor*nbsp;i in paffionibus quas pro nomine cius perferC'nbsp;tis,ncC alimenta uobis corporea denegabit.Nlbllnbsp;ergo, id eft, de nulla re foliciti SC timidifitis quaGnbsp;de futuro.fed eHotc Gne mundi lolicitudine, ha/nbsp;Lentes promifla dei pr oculis, R |jjipfo peten-tes omnia. NonGtis(inquam)foliciti,fd petitionetnbsp;tiefinede his quxuultisaccipere.ita Gntuehemennbsp;tes amp; inftanteSjUt inmtefcantapud deum, id eft.per-ueniant ad deum.hoc eft, accepta b^s Got deo qnbsp;omnia nouit,fed ea feire dicitur qu digit amp; ap-probat. Vcl nobis innotefet pud deum per tonbsp;krantiam.non apud homines per iacFti^u. Aufnbsp;forte innoiefcant etiam angelis,qui luntl^u|{enbsp;um,utquodam modo offerant deo amp; dems cot*nbsp;b liilant : SC quod deo iubente implendum effe co*nbsp;grtouerunt, hoc uobis ucl euidenter uel latenternbsp;reporti. Pctitioncs dico,fad in omni oratione,idnbsp;eft,in orationc qux nihil de his quae oranda funtnbsp;prxtereat.fcd omne quod expedit,orando petalnbsp; deo:CZoI)crilt;ttone,c]ult;umadiratione facro*nbsp;rum Gat.cum graturum aHione, de acceptis bencG-eijsiquia qui unit aliaimpetrarc, debetex perct-ptis gratus elTe. Vdfecdum alios oratio eft pronbsp;prxteritis cxceflibus ac delidtis, obfecratio autnbsp;proadipifcendis futurisbonis.gratiarum adionbsp;pro collatis bencGciis, petitio uero de rebus no*nbsp;tninatim neceflanis. E/talibus quidem precumnbsp;ttiodis horror uosut inGftatis.d deum (Gne quonbsp;bumanus labor inutilis eft)oro ut prftet effd,nbsp;fcilictt ut psx tfct qua in feipfo pacatus eft. Si cuius particip uione paciGctur angeli amp; homines,nbsp;^ufiodiatcorda uefira,lt;iu^exHperatomnemfenfum,id ,nbsp;^mnem intcllectum hominum Siangclorum.ganbsp;pacem dei,qua deus ipfe pacatus eft,Gcut deus nonbsp;'^ft.nec nos,nec angeli nolEe poGumus. Sed quianbsp;nos pro modo noftro pacis cius participes fa-C Ob bimus, fummam in nobis atque ii^r nos Sinbsp;quot;''tt. cum ipfo pacem, quantum noftrum lummum.nbsp;boc modo iuxta fuum modum feiunt earn fandinbsp;3gdi,homines aut nunc longe infra feienti iftnbsp; Cor.jj Ibut,qu3nto-unqjprouedu mentis excellant. Vinbsp; demusenim nunc perfpeculuminnigmate. Cnbsp;Uero 3pqu31csangclisfuerimus,tunc(Gcutilli)fa/nbsp;cie ad faciena,idc,manifefte uidebimusitantam'q;nbsp;pacem habebimuscrgaeos,quant3m SiipG erganbsp;Hosrquia tantum dilcduri fumus, quantu ab eis
diligimur.Itacp pax eorum nota nobis erit, quia C noftra talis ac tanta eric,ncc praecellet tunc intellenbsp;fliim noftrii.Dei uero pax,qux eft illis erga cos,nbsp;Sf noftriiSf eo^intelledum Gne ulla dubitatioenbsp;prfcellit.Et ifta pax deicuftodiat in chrifiolefiecornbsp;da ueftra,id cft.uolurttates Ueftras, cr intelligentenbsp;Kf/rrf.ut extra Chrifium nihil appetatis uel intelnbsp;ligatis. Contra illecebrasfeculi cuftod^t corda,nbsp;amp; contra fraudes pfeudo prxdicatorum cuftodtnbsp;at intelledus ueftros. Corda cuftodia t ctra adgt;nbsp;tierfa omnia,intelligentias contra errores.
De ctcro fratres, qucutique fuhtuelt;i lra,qucunqi pudica,qucqu iufta quidnbsp;cunque fanda, qucunque amabilia,qu*nbsp;cfque bon fam,G qua uirtus, 6 qua lausnbsp;difc)Iin;hc cogitate, qu C didiciftia,nbsp;C aceepiftis,nbsp;nbsp;nbsp;audilis, c uidiftis in me:
hc agite,de deus pacis erit uobifeum tjllnconcluGontquaead perfeionem funt,exnbsp;ponit Apoftolus. QuaG dicat : Hadenus contranbsp;perfecutores Sfeontra pfeudo prdicatoresuoSnbsp;monui.fed de catero monedi gnr, quod ad monbsp;res optimos pertinet, nunc breuiter dicam.fcili-cetcogitate Si agite quiecunlt;iHefiint uera, Si quxeun-5c funt p(iic(lt;,ut necin cogitationc, nec in adio-ne falfum aliquid autlibidinofum admittatis.fednbsp;fn omni fcrmoneuridici,Sf mte Sfeorpore punbsp;dici Gtis,neuelin afpeu ueftroGtaliquidlaici/nbsp;uix.Similiter t^uacun^ue iufin.Si quacunque fitna, conbsp;gitate amp; facite.Iuftaad proximum, iahdainj?- Dnbsp;pria uita.Iufta.id eft,erga proximum iufte ferunbsp;da.fanda,id eft, animas Si corpora fahdiGctia.nbsp;Qui femp cogitt Si agit qu iufta funt,nec de^nbsp;nec homini faccre pr iniuri. ft qui fari^ta coginbsp;tat Si facit afldue.nuFapoteft macula fordidarinbsp;eiunecunej^ueettnabiUiicogitate Si facite, id eft, ft^detenbsp;ut dida Si fada Ueftra in bono placeant hominnbsp;bus, quatenusper hoc ad imitationem ueftramnbsp;eos allici3tjs,15bip deoiungaris. qucunque bona fit-mlt;e int.ea Gmili^r c^itate Si tacite,ne de uobisnbsp;habeatur mala opinio,fed bona,ut^Gt alijs.Sartnbsp;dorumenim ciierfatio etiam cauta debet elfe,nbsp;ne forte cum mala uita nonGt per lafciuiam,ma/nbsp;la Gtfama per negligentiam. Nec audiendi funt,nbsp;qui quando reprehenG in aliqiia negligentia fua,nbsp;per quam Gt ut in malam ueni t fuipicionem, urtnbsp;de fuam uitam longe abefte fciunt, dicuntGbi conbsp;ram deo fufficereconfcientiam, exiftiraationemnbsp;hominffonfolum imprudenter, fed etiam crudeliter contemnentes, ci#n occidunt animas ali/nbsp;orum, Gue blafphefcarxium uitam dei, quibusnbsp;fecundum fuam iuipicionem quaG turpis qu canbsp;fta cft,difplicet uita fandorum, Gue etiam c ex/nbsp;eeufatione imitantium,n quod uidcnr, fed quodnbsp;putant. Proinde quifquis. criminibusflagitiorunbsp;atque facinorum uitam fuam euftodit, Gbi bennbsp;facitiquifquis aurem fam. Si in alios ttiilricorsnbsp;eft.Nobis anim necelTariaeft uita noftra,alrjs fa-manoftra.Et utiepeti quod alqsminiftramusminbsp;fericorditr ad falutem^ad noftr quoq? redundat
nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tj a
O
. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;AD' PIflIitpPENSES
A uiilitatem.si$4ttirtuefi,hanc fedamini.fqi(4Ims AifcipliM,hanc habete.uirtusfitinuobis, C poRnbsp;fequatur laus, ut homines qui uirtutem ueramnbsp;laudabunt,proficiant.Velcogitate S facitecaqnbsp;funt bonatr famae.fi qua uirtus e R in cis, ucl fi quanbsp;laus difciplinxChriRianj.Non enim curanda cRnbsp;bona fama de uiribus uel feitia uel alijs fccularinbsp;bus,hoc(inquam)cog(Ute,id efl,in memoria uerfa,nbsp;te.^lt; onfiiia CT didiciftis me docente, fir accepiisnbsp;utdignateneri,qa uobis accepta Sgratafueruntnbsp;poRquam ea didiciis.O' Mdiflis ea w me elTc, cr ntnbsp;dijfirnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tgite, id cR, non tantum cogitate, fed S
adu implcte.cr tunc deusdator prfcif erit uobifeum, adiuuans uos hacc faccrc. Qui enim fic uixerit,nbsp;non iblum cum deo pacchabcbit,fed Sab omninbsp;bus fere hominibus amabitur.
Gautfus fum autem in domino uelfemc ter, quoniam tandem aliqmindo reflorui^nbsp;ftis pro me fentire,ficut amp; icntiebatis,occunbsp;pati autem eratis. Non quafi propter pc*nbsp;nuriadico. Ego enim didici in quibus fumnbsp;fufiicicns elfe. Scio Sf humiliari,fcio dCabfinbsp;dare. Vbiqp in omnibus inftitutus fum,nbsp;c Mti, C efurire, fabundare,6C penu*nbsp;riam pati.Omnia poffum in eo qui me connbsp;fortat. Veruntamcn benefeciftiscommiv*nbsp;nicantes tribulation! meat.
Bona ada eorum memorat, Sgratias agit, ut inciict cos ad talia feruentius agenda, quafi di-censiEgouosadfutura religionis Rudia tnoneo,nbsp;fed de prteritis bcncficior uefirorum fiudijsnbsp;^udeo, S gMifusfum Kehmenttr,non in donoqcPnbsp;promj^Ris,fcdfi (Iomino,qui uobis infpirauit hcnbsp;charitatem, S reddituriikcR rmuncrationcm.nbsp;quoniitm tdndem,id eR,poR multa tempora,i(lt(](Mft-eR, aliquo tempore, quia non omni poiui-fiis.TffloruifliS/id e,priinum largitatis florem renbsp;fumpfiRis,ut aliqua daretis mihifficutolim darenbsp;folebatis.Largitio enim cRflo^quiaindefrudusnbsp;ternx uitx procedit.Et ab hoc flore quad am enbsp;rilitate marcuerati$,ac uelut hyemis frigore tor-pueratis.Sednunc uelut auRro flante fandofpi-ritu uerad cordaueRraredijc.S refloruiisue-lut bonx arbores.Refloruiis ntire pro me,id e,nbsp;compati mihi; pro me, quia mihi prodeRucRranbsp;compalfio.Scniire pro me,id cR, ut fentiretis qlt;fnbsp;me pungebat,/ictcr prius fentiebatis miniRrantesnbsp;mihi.Nec aliqua mala caufa hoc inter Aififiis.fednbsp;occupdtieratis S impcdfci aliquibus aduerfis uel a/nbsp;dionibus.Imprudentv deijnquctcsGalatae apernbsp;G414.$. tc increpat fuperius, dicens : OinfenfatiGalatx,nbsp;quis uos fafeinauit^ Nunc uero culpas ior uc-recundantium quafi compatiensreprehendit,u*nbsp;S illorum culpas increpatio detegeret, S hornbsp;beghgcnti fermo mollior uclaret.Similiier unufnbsp;quifquc reftor ecclcfix iuxta modum culpx debet unumquenque rationabili difengtione incre*nbsp;pare.Gauifus fum S refloruiis. No t^ua propternbsp;^nurta hoc (tico,id c,non dico me gauifum efl
quafi propter penuriam meam, quern eonfohti cftis:quianonpropter anguiatn meam quaere*nbsp;iaxata e/ed propter aOeum uerum gaudeonbsp;Vel nondicoiaqua propter penuriam rocatnnbsp;adhuc releuandam, ut per haec diAa uos inuitarenbsp;udeam,uc iter fuppleatis inopiam meam . Egonbsp;enim didici 3C deo amp; ab ufu quotidiano ejJefttlficinbsp;e,id eft.contentum rebus in nuibuf fum, but par-uiSjfue magnis.Nam fir humiliari paupertate ptonbsp;quia noninde frangor: aiundare rebus pio,quianbsp;non indecrigor. Vlgt;qHe,ide,inomniloco,lnjcnbsp;RomaCjfiue alibi^fiue coram principibus Hue alijsnbsp;. firn pofitus,lt;Z in omnibuf,id e, in omnigenere rcnbsp;rum inflitutus /m S dotSus deo.l'tilicet cr tiari,nbsp;ne noceat fatietas.'CT' lurire tolcrabilitcr, fir ubuit-dare humiliter, cr penurm pti mod era nter. Hxcnbsp;fcio,S pofium exequi omnia ia, o confortannbsp;te qui docuit.Magna fcientia c,fcire humiliari etnbsp;abdaregt; fatiari et efurire.abdare et penun pa-ti.Qu ern jgeina fua no frgit, gratiai); adio'nbsp;ne non retr^it,in rcrum temporalium defiderionbsp;non accenditjfcit humiliari.Hoc enim loco Aponbsp;olus humiliari dicit pnuriam pattNam atitnnbsp;econtrario^biunxit, fcio C abundare. Qui etinbsp;acceptis rbus non extollitur, q per cas ad ulutnnbsp;uanae glorije norfintorquct, qui l^lus n poflidetnbsp;uod it, fed hoc cum indigentibus mileri*nbsp;___r diuidit,fcit abundarc. Qui acceptis alt* menRs non ad ingurgitationcm uetris ucitur, fednbsp;ad rcparationem uiriuiis.ncc plus carni tribuit qnbsp;neceifitaspetit,fcitfatiari.Qui alimentorumin- nbsp;opiam Gne^murmurationc tolerat.ncc pro nccefnbsp;fitate uius aliquid agit, unde anima peccati la*nbsp;queum incurrat,fcit elurire. Quern ergo nec innbsp;abundantia fufierbia flkuat,ncc in necefittate cu*nbsp;piditas it*itat,nouit abdare.nouit penuriam panbsp;ti.Vbi cum atim Apoftolus fubderct,omMplt;fnbsp;|w,adiunxit in quodn eo ^ui me confortat.Ecce in alnbsp;turn ramus j)ducitur, fed quia in radice ie tenet,nbsp;in uihditatc pcrmanfit. In ahum enim furgens a-rcfcerctjfi fe radice diuififlet. Sibi enim nihil iHnbsp;buit,qui omnia fc pofle non in fe, fed in dominonbsp;qui fe confortat,fatetur.Ego quidem(inquit)hseCnbsp;oia fcio 5poflum;fed tarnen uos bene feciftit (Quantum ad uos,qui quod iuftum efi cxpleuifiis,foil'nbsp;wiCiintefuerabona tribulationi me^. IndemiWnbsp;placet adio ucra,quia bene egiis miniranteSnbsp;mihi mifericorditer in afflicHone mea, nonqui^nbsp;mihi res mifiis quibus carere polfem.
Scitis autem C uos Philippenfes,quolt;l in priqgipio euangelq quando profedu^nbsp;fum ad Macedoniam , nulla mihi eccle^nbsp;communicauit in rationc daci ct accept,nbsp;fi uos foil, quia et Theflalonicam fcmeN^nbsp;bis in ufum mihi mififtis.Non quia quattinbsp;datum, fed requiro frudum abundantegt;^nbsp;in ratione ueftra. Habeo ante omnia et abnbsp;do,repletus fum acceptis ab Epaphrodiw*nbsp;quje mififtis in odorcm fuauitatis,ho?*^
CAPVT cceptattljplaccntem deolt;Deus autcm nienbsp;US impleat omne deliderium ueHrumnbsp;cundum diuiciasfi^s in gloria in Chrillo I nbsp;nbsp;Icfu.Deoautcm Cpatrinoftrogloria in fe^ cula feculorum, amen, lt;5 Vos communicaftis 8C nunc amp; olim mihi res ueras.fed alij n.Nam feit (2'ttot Philippenfeffnbsp;ficut 3C ali] plurcs,{j(5(i in principio tuangelij, id e,nbsp;quando prius praedicaui uobis euangelium, //lt;lt;nbsp;ecekfia ui/t ueitracommunkauitmihiinrtitionedttticrnbsp;iccepti, id e, ut rationabiliter confideraret quodnbsp;deberct dare carnalia, qui accipiebat fpiritualia,nbsp;** iuxtaillud:Si nos uobisfpiritualia leminauimus,nbsp;magnum e fi uera carnalia metamus i Vosfltnbsp;cmunicauiis,cJW non tantum cum eflem prse/nbsp;fens apud uos, hoc feeiis: fed cr Thealonic4m,idnbsp;e, apudillam urbcmmorantiwi//ftbi de rebus ueflris /( femel CT iterum. Hoc memoratnbsp;Apoolus, ut qua laude digni Wi^s fiudeantnbsp;prsedicatoribus miniflrare, Qc ne illiputarent e3nbsp;Fuifle oblitum charitatisfaepeflbiimpenfse.Quinbsp;ab cis hfc non refutabat,qui3 nonidcirco dabt,nbsp;ut ucllent eum uitijs fuis parccre. A ^teris ueronbsp;non accipiebat, ne autoritrem fibi rorreionisnbsp;minueretjamp;ne forte illis eflet grue.cibum ei cornbsp;poralem impeftderc.Dico(inquit)uo^3cnc fecifnbsp;ie,non ut ego implear, fed ne uos inane^tis^Cnbsp;boc e : Noiidico ideo,4M (ptiiero dium ueWlflnl,-Jd reijirofruHum dati abundantem in rtttioneuer4,nnbsp;mea. Datum e res ipfa qux impenditur, uclutinbsp;nummus,cibus,ueflis.Fruiflus uero dati e,fi benbsp;nigna mente futurx mercedis fludioaliquid im-pendatur.Ergo datum in re accipimus, frudumnbsp;in cordc.Vndc C idem ^usig rationc, id e,nbsp;incordislumine, debet abundare. One eorum debet abundare, ut cum rationem de fuisadibus dcoreddiderint, abundeteisfru*nbsp;usiuflitix- Quiaigitur diicipulorum fuorumnbsp;Apoolus mercede potius q um munere pafee/nbsp;batur.nequaquam datum, fed fruum fcquxrenbsp;refatetur.Vnde amp; fubditprotinus,diccns:Hlt;tamp;eonbsp;tutem omnia ty abundo. Quafi dicens: Non quxronbsp;datum,fcd habco omnia:quia deum habco, innbsp;Otnnia poflideo: C abundo non in uno,ut in alionbsp;gcam,fcd replft/w,quoniam nihil dcefl timennbsp;dbus deum.Repletus fum,etG nihil dedifletis.fednbsp;eceptif ab Epaphroiito ueftris muneribus, qxmi-fiis mihi in odorem(auitatif,hofliam acceptam, placeitnbsp;km deo,id e,qux placerent deo ut fiiauiffimus o-dor purx orationis.Quod enim odor fit oratio,nbsp;tefiatur Iohannes,ubi fe uidifie refert feniores hanbsp;bentes phialas aureas pknas odoranMitorum,nbsp;Sl^x funtorationes fanftorum. Sed amp; iftor munbsp;'* ncra dicuntur nunc odor fuauitatis,quia orant corde pauperis, amp; hc pro teexorabit ab omni s ciSjGcut fcriptum cftjConcludc clcmofynam in corde pauperis. Si hc pro teexorabit ab omninbsp;malo. Sunt C hoia.quia data funtab cis,ut uin/nbsp;Cerent hoftes fuos,uel quia uincerent. Et hxc ho-fiia accepta e dco 8i placens, quia deus accepicnbsp;am placite.Vosmc replcuiftis ueftris bonis,fed |
iin. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;50 deus meus rcpleat uos fuisPropno exemplo de G clarat Apoftolus quia pro hisorare debemus, nbsp;gbus teporalia bona pcipimus. Deus omne deftdnbsp;riueftrumimpleat,largiendo bona omnia,quj de/nbsp;fideratis,ut nihil uobis dfit ex hisqux optatis.Etnbsp;hoc faci2tfecundumdiMtiasfuat,id cft,fecundum qdnbsp;ipfe diues,amp; plus dare pote quis mereatur.nbsp;lmplcat(dico)ueftrum defiderium, non in terre/nbsp;nis,fed in gloria fupcrnx felicitatis,amp; ho?in Chrianbsp;lefu,ut in eo perennitcr delicijs affluatis. Cuius benbsp;neficijsnfimusingrati, fedgratiascifemper Sinbsp;laudes referamus,icilicet deo qui noscreauit,crplt;*nbsp;tri noroqui nos infilios adoptauit,fit glorilt;i:Slt;nonnbsp;ad boram,fedinfecula feculorum.j,in xternum.amentnbsp;Salutateomncmfandumin Chrifto lenbsp;fu.Salutancuosqui mecum funt,fratres.Sanbsp;lutAuos omnes fandt, maxime autem quinbsp;de Cfaris domo funt, lt;,1 Salutate(inquit)omn apud uos manent fart-atninchrio lefu .i. qui non in lege,fed in Chrifto fandus c,amp;nihil fanditatis ni inChrifto habetnbsp;amp; Chrio.Vot autem falutant fratrer.i. filijeathonbsp;licx matris ecclcGx,^utmecum funt.i.moranc, NeCnbsp;ipfi fol5,fcd amp; omnes fant qui funt Rom.Omnesnbsp;quidc uos falutt, ied maxime illi qui funt de domo Cafanbsp;ri.i.Neronis. In hoe multum confirmt cos m fi*nbsp;de, dum ftendit cos pcipuc diligi Si fpccialiternbsp;falutariab his,q Chriflianx religioniiam deleruinbsp;untin domo Cxfaris. Nee ultra debere tribulatinbsp;onesmetuerc,qfi graues Si diu pmfuras.ciamnbsp;confiliarr) Si amici imperatoris (unt Chriiani. Gratia domini noftfi lefu Chrifti cura fpiritu ueftro.amen. ^^Gratia Chrii lefu domini nori Jt eum iiritu nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, urqdfpiritusperlibe arbitriSbene Woluerit, adiuuante gratia pollit implcrc,ne fitis generationbsp;qux non direxit cor ium,6d non efteredi^Ks c5nbsp;deoipirituseius.Cum deo enim debet credi fpirinbsp;tus noficr, qgja nifi crediderimus qiF fpiritus nonbsp;ftrxuoluntatispr feipfum nihil pote fine ad iu-torio gratix dci/hihMunquambonifaccrc poterinbsp;mus.Amrn. PRAEFATIO IN EPISTOLAM PAVLI AD COLOS- SENSES. ESt (iuitas in Alla nomine Coloflr, unde Coloffefl-fes dictur. Mis non ipfe Apoftolus prdicauit, fed eiusdifdpuli hpaphras SC Archippus.qudo ex hinbsp;originem^ucebant. Epaphras enim qu Paulo didice-rat prdicans eis.conuertit ilb5s,amp; faftus eft apoftolus eorum, Archippus uero epifcoptfi fuper eos accepit.Super-uenientibus autem pfetf O a^oftolis,amp;carnales obferunbsp;lias prdicantibus.dubium fuit qiiibus pocius credendumnbsp;effet.Vnde Pauluscuius autoritr Celebris erat.quaft rnedinbsp;usiudicatqux pars fit potius tenenda.Defcribit aut Chrinbsp; fiumdt eiusbeneficia, quomodo eft fufficiens ad omnia:nbsp;carnalia uero omnino improbat.ut deinceps fyncerc fid?nbsp;Chritti teneant.Inftruit amp; moraliter,confirmans quod itnbsp;lidocuerant.Vnde fit ut hje epiftolamagnam affinitatemnbsp;amp; fimilitudinem habcat cum ilia qu eft ad Ephe fios. In ilnbsp;la quippe 3i^ ifta fimili modo commendatur rminentianbsp;diuinorum beneficioruin.dt carnali obferuatio legisde-(truitur,?f motet dci inftniuntur gS |
MS
A
COLOSSENSES
ter.i.quia audiuimus fd aerS elle in Cbrifia Iep,qa C Sc fides ueftra donu dei eft. Alioquin n elk nt ilJi,nbsp;agendae grati.- pro ca-C?quot; quia audiuimus dileio/nbsp;nem,clMm habeiif n ociofan^led bonis opibus re/nbsp;dundant,n in quofdapKfloy.fed in omner.qm be t |nbsp;neficia ueftrcharitatis abundt in tos,qos uiuenbsp;re fnde noftis. ideoip grates 11Ji rcfenmus,g uobis tal infpirauit charitate. Et hc non proptefnbsp;human laudem.fed propter/})em que uobit efl tnnbsp;lit rfpp/itlt;t,qua: n apparet m, lea tn eft uo bis itnbsp;cxlis.tucolp loco feruatur.hoc cft,proptcr uitainnbsp;pcrennem, quam uos in cadis aftecuturos Ipcra-. tis.Et quomodo res lam latensfperaturiQfttfWMMnbsp;i){ir,inquit.i.quia audiftis ilia in uerbo ueritutit.Velnbsp;quia Ipcm non habetis uobis,fed deo: quia innbsp;uerbo.i.in praedicationc nfalfitatis, feduerita-tismec cuiuflibet ueritatis,fed eaengel^d.boni nu-cq,quo annunciatur deus homo faftus eile,ut honbsp;mines deos faceret.i.angelis pares.amp; ne ipfi difliznbsp;mularent fctpangelium audifle, quafi n eflet einbsp;prdicat^d alios .nudiffeinde tenuiterloqui,gnbsp;bus ftierat prxdicatum addit .'Qi{olt;l euangeliuninbsp;pcrenit(idttof,lubauditur,etfinonper me, tn pernbsp;co.s qui dit^erantme.fici]iuentasuosnonlatUnbsp;it.Rurlum,ne 1111 fuperbiretit quafi ad eos perue-nilTct euangelj5,lt;cterasgentes deuitaflet,iubznbsp;^i-nit ad uos, flcut CT in^niuerfo munde.hnbsp;uosaudifiisillud, ledamp;cronismundus:nbsp;quiai^on eft aliquod mundi regn,inqucChiifrlnbsp;nomen non fitprjdicat. Vel ita pure amp; uerenbsp;ucnitad uos,ficut per me SCaliosuenit in uniucr-fum mund,amp; adhuc efl amp; manet in eo.i.non minbsp;nus eft uobis fadum g Jfis ecclefiis. CZ cum fit tnnbsp;mundo eugeli, /rwdijicat ibi per bona opera in/nbsp;telledus. cr crejfit augigt;enco Icientix amp; numeronbsp;fideli, nlt;nquodpJus habeant 31ijguos,led itanbsp;eftfadum illis,/ctcr iobtf .Etideonihil debeznbsp;lis fupaddere uel muta(e,led ita ut didiciftis eiiannbsp;gcli lynceriter fcruare,qd totus leruat mundu,nbsp;ue uos Toll diftentiatis abuniuerlborbe. Sicucinnbsp;orbe terrain,ita 3C in uobiseft 6C Irudificat eiferenbsp;feit exM(i;eqU((lt;ttiiii/}trillud,quian fuiftisrebel-les.Ud mox credere coepiftis amp;frudificare.uel inbsp;die.i.illuminatione cordis audiftis crcdcndo,CZnbsp;cognouiflif difcernendo gratdei.id eft, iemiflion2nbsp;peccatorum C caetera dei dona gratuita inuertt^nbsp;te.nonin fidione: quia ueraciter datea deus,nonnbsp;fingitur dare, uelinueritate prxdicationisea ctxnbsp;gnouiftis,/?cttt didiciflisdb Epaphra. Epaphram mOnbsp;dolaudat,S de Archippo cacet,quoniam Epx*nbsp;phras erai ualde feruens ftudio charicatis amp; ioiiOnbsp;tus Sc aooftoluseorumiArchippusuero epifcoznbsp;pus,ldanqutoremiirus amp;tcpius.Cognouiftinbsp;gratia del, n ficut uofipfi ueftroingenio inueni*nbsp;ftiSjfed ficut didiciftis ab Epaphra m.qgiftrononnbsp;uili,fed chariflimoSc tojlt;roncjlro,ganobiicum in*nbsp;prxdicatione feruit dno Chrifto.Cuius doftrio^nbsp;non debetisfpernere.fedhonorare amp; leruare.ft*nbsp;eftnofubdolus, fed fldelifmitiiflerlefuchrifli,id enbsp;dona Chrifti miniftrans in pdicatione uobis,igt;c*nbsp;bona ueftra oficrens Chrifto, fidelis mintf^
AD
BPISTOLAEPAVLI AD COLOSSENSES
CAPVT .1.
' A V L V S apoftolus Te* fu Ghrifti p uoluntatenbsp;del, Timotheus frat,nbsp;hisg func Cololfis,fannbsp; dis amp; fidclibus fratri
5 bus in Chro lefu: Gra# ______________________ ' tiauobisetpaxdcopa tre noRro domino 1 cfu Chrifto,
^Quia Paulus apoftolus gti cititutus erat, ideo libs g gtiks ert, pure le fcriblt apoftol.linbsp;ecteisp fe n pdicauerat/cd perdildpulos fuos.nbsp;Natn amp; illis erat apodolus Ac ctra tn e|:^olanbsp;qu fcnpfit Hebris,n fe dixit apofiol, ga nnbsp;crac apoftolus Hebror/edgtili.PaMtMr cuiusnbsp;difta lune authentica^quia eft apoftolus-iAegMus Unbsp;fu chrifli: amp; hoc non per fua menta ucl per humanbsp;nam cledion.fed per uoluntacem dei,contra eunbsp;jus uoluntatfaeiuntpfcudo apoftoli.C Tmothe/nbsp;wfrrfler.quieft uir magnacautoritatis.mdanteanbsp;qux fequunc bit(juifunt Coloit, non quid idoJo-Jatris.fed utHit cy fidelibui jratrifcttr.i.maionbus S/Cnbsp;n]inonbusChriftianis.SanAis,i.in diuina religio/nbsp;ne pronaoiistSC fidelibus.i.quiiamfidi habit,nbsp;nd in fand a cucrfatie lnt^moti.Vel cifdnbsp;inis S/C fdeiibus.i.bonos mores amp;fidc habendnbsp;B bus,amp;hoc in CbnjioIef iinChnftigtatia,nin lenbsp;gisobferutia.nec in uiribus liberi rbitrh.Quidnbsp;uolcautquid pettlt; utgrutiduobif fit erpaxideonbsp;f^trenofiro (y domino lefu Cbri/io,
Gratias agi%usdco^ patri domini no* ftri lefu Chrifti,Temper pro obis orante,nbsp;audkentesfid uedr in Chrifto lefu f dinbsp;lcdioncm,quam habetisin fandos omnes,nbsp;propter fpcm qu repolira cliuobis in c*nbsp;is,quaudiRis in uerbo ueritatiseugelii,nbsp;qd puenit ad uos,ficut Kin uniuerfo mdonbsp;eft amp;(. frudificatjf crcicit; ficut amp; in uobisnbsp;ex ea die,qua audiftis C cognouiftis gratianbsp;dei in ucritate, ficut didiciftis ab Epaphranbsp;chariifimo conferuo nf o,qui eft fidelis pronbsp;uobis minifter Ghrifti Iefu,qui eti manifenbsp;ftauit nobis diledionem ucftr in Ipiritu.
S Agratiarum adionc inchoat, uceosfibi be neuolos rcddac,amp;: ad jjratias deo Temper agedasnbsp;pro acceptis bntcrjs a^edi^'eribit aut Roma.nbsp;Gratw(inqun)4gigt;w ego 8c Timotheus.i.gratio-faslaudei referimus deo,quia uobis omnia dedicnbsp;bona quae habetis. Ideo gracias illi agimus,n uo^nbsp;bis.Gratias agimus deoi.creatori lefu Chrifti.fe-cdum quod homo eft : cypttrieiufdecbriiletnbsp;domini nojlri,fcdm quod deus eft,qui per cundetnnbsp;mediacorcm uobis omnia tribuit. NosdicOjfew-per oyMtef proHobfr ,ut crefcatis amp; proftiatis die acnbsp;no Ae,uel queues oramus.Grauas agimus,ilt;dim
CAPVT
pMoWf,nonprofuis,quinoncftra qurit.fcd uos:non res ueftras cupit adquirere, fed uos deonbsp;adiungere. Quorunllutcm defiderans,coepitnbsp;Inbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dodrinam meam uobis prxdicare. Qgt Si manife
auit noiis relatione fua dikilionem ueftram ad deum di proximum,effe fundatam in/^iritu fando.nonnbsp;n carne.diledioncra ueftr nobis intimauit,qunbsp;non eft in affedu carnis,ied in gratia Ipiritus Idi.
Ideo nbsp;nos ex qua die audiuimus, non
ceiTamuspro uobis otantes C poftulantcs, C impleamini agnicione uoluntatis eius innbsp;omni fapitia intcllcufpirituali,utam.nbsp;buiccis digne deo per amnia placentes, innbsp;omni opere bono fruificantcs, amp; crefeennbsp;tei in fciencia dei,in omni uirtute confortainbsp;ti fecudum potentia claritatis eius,in omninbsp;patiencia SC longanimitate, cum gaudionbsp;gratias agentes dco patri,quTdjgnos nos fenbsp;cit in partemforcisnorum in lumine,qnbsp;eripuic nos depoteftate tenebraru.SC tranfnbsp;tulit in regnum filq diledionis fii.
lt;0 Epaphras nobis nunciautt dilelDncm ueftr Ipiritualem.ldeonon folumipfe Epaphras.fed CZnbsp;nos ex cadie ^4 hoc Mdiuimus,nonceffamus oraies h unbsp;mili affedu Si pia deuotionepro uobis^^^ulan-tes quafi quad audacia pro meritis uefti^||lninbsp;pta.Hoclcilicetoramus Si poftulamus inceffar^nbsp;ter dco pro uobisjit impleamini agnitione uoluntatis
B eiftr, id eft, ut plenc cognofcaiis quid ipfe uelit Si quid non.Magnum eft,plcne ftire quid deusuc-itt in omnibus rebus adiu uitx uel concern -platiux. Modo tarnen confequenterexponiturnbsp;per partes quid ipfe ueliR Agnofcatis (inq)uolunnbsp;tatem eius in omnipiitia rerum, qusAdiu uitxnbsp;funt,cz wtcIled^irit4K.i.cognitionc Ipiritualiumnbsp;rcrum.uel in omni fapientia diuinorum atq; csclcnbsp;ftium.Siintelledu fpirituali facrarS fcripturaru.nbsp;Ut uos ambuletis digne dfO.i-agatis ita ut digni fin's denbsp;Um acciperc prxmium:uel ambuletis ut dc de*nbsp;ceat ambulatio ueftra, per omniet qux egeritis pla-tentes ei.Ita ftilicet, ut fitis non in quodan5,led innbsp;oinnioperebonofruHificantes multipliciter in maius,nbsp;CZ perhxc bonorii opcrum mrita crejcfttt infeinbsp;wtM dei,in cognitione deitatis fenfu fpiritali,iuxtanbsp;' *5 illud,A mandatis tuis intellexi. Bona enim opc-ratio ftnfum mtis illumint. Vos dico,cofortlt;finbsp;in deo in omni uirtute.id eft, fortes SC confiantes ef/nbsp;feftiin charitate.Silufti in fanditate Si cterisfinbsp;njilibus.0i hoc fecundu potentiam claritatiseius, id ,nbsp;fccdum quod poteft uos fortes redlBre claritasnbsp;tius.qua illuminantur eledorum mcntes,ut cla-tam dei noiitiam habeant,Si omnia dare difeer/nbsp;lere ualcanc,ut iam nullatenus ad'pcccati confen nbsp;fum fledi queant, fed fempcr quod bonum eft fanbsp;tiant.Dixi ut in omni uirtute fitis fortcs,fcilicct irnbsp;oiMwprttitix^ uefortiter oia aduerfa fuftincatis pernbsp;patcenciam. Non enim in quad patiencia rogonbsp;Uos efic fortcs.ut qudara patienter fuffcratis. Sinbsp;qdaranonfuffcratis: fedpotiusinomnipatitia,nbsp;nbsp;nbsp;cius.Scd quid eft,diledionisfux Siemindiuina
nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' g ij
t nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;55
ut uidelicet oa moleftiarum genera patienter nbsp;nbsp;C
dco fuftincau's. cr in omni Ionglt;lt;wmit4te. j-loga ani miperfeuerantiain aduerftatum toleratione denbsp;promiflbrum cxleium expeAationc. Patien-lioc em addenda eft longanimitas* ne quis poft^nbsp;per aliquod temporis fpatium feruauerit patien-tiam,deHdatin aduerGs, uel faftidiac tam longnbsp;patientix obferuantiam,Se indpiat in^atienternbsp;agere,fed potius per lganimitat patte nf omnianbsp;toleret uk in Gnem.de hanc patientiam atq; longt;nbsp;ganimitatcicruate cum gttudio.uei n Gtis inter ad/nbsp;uerfa qu patimini triftes ,fed potis Ctis fpe galtnbsp;dentesjdfueritisin tribulationepatientes.Nonnbsp;enim contriftarj,fcd gaudere debetis, fi contigc^-rit ut propter iuftitiam aduerfa toleretis Vos dt/nbsp;co,agentes grdtitu deo patri, qui tanta nobis beneficia OKntulit^utconirtes fantftorum nos faceret,nbsp;hoc efi,nolite ctra deum murmurare, quia uosnbsp;finit in prxfenti feculo aduerfa tolerare, fed gra-tias illi agite Temper, quia uos dignatus eft in numro fanorum compuiare,ut cum eo perennifnbsp;poffitisregnare-Gratiasilli exultter agite,^uinotnbsp;per iam graamjectdignos tranfire injwrtcm.i.innbsp;participationcm fortis, id eft, tern hxreditatisnbsp;fniloruminlumine,ide[i,in claritatc diuinuifio-nis,utxternalitcrirradiemur fplendore maiefta-jtis eiuS.Sors enim uocatur hxrcditas, quando nonbsp;mentis humanis,fedcledie diuina datur faneftisnbsp;jiatriarchis Sc prophetis Et partem huius fortisnbsp;nos habere deus uoluit,ut cum Tandis patribusnbsp;hxreditatem pofldcremusinlumine uiuentium- Dnbsp;Vcl deiuoltasinhumanogencrcforseft,apud RW--9^nbsp;quem n eft iniquitas. Non enim ilie perfonas ac Rowrf.z.nbsp;dpit, fed occulta illius fors eft unicuiq; hornig.
Sortis nomine defignat gratia ^a faluagiur,quia * in forte non e{eledi^,fed uoluntas dei.Nam ubinbsp;dicitur,ifte facit,8C ifte non facit,mrita confide-rantur. Et ubi mrita confiderantur,cJe!uo eft,nbsp;non fors.Qudo at deus nulla mrita noftra in/nbsp;uenit, forte Soluntatisfu nos fecit quiauoluit,nbsp;n quia digni fqimn^. hoc eft Ibrs.Et in parte fortis huius nos,qui eramus indigni,fccit ipfe miftrinbsp;corditer dignos,quos ad fidem uocauit non folnbsp;ex Iudis,fed Si ex gentibus.Et hoc fedt in lumi/ nbsp;ne,q mentes noftrasilluftrauit ut cognofeeremusnbsp;eum,Si uerba prdicatorumeius intelligeremus-Fecit at hoc modo nos dignos, quia fcilicct eri-puit nor.i.potenter extraxit de poteflate tenebrarlim.nbsp;dmo^m qui nobis dominabtur intriniecus,nbsp;dum caritas infidelitatis Si ignorantix.ucl peccanbsp;tor obfcuritas in nobifadhuc eifet. De poiefta/nbsp;te huiufmodi tcneWarin.i.malignorG angelotsnbsp;ne nos in node fu damnationis fine fine poffidenbsp;rent,cripuit nos deus pater, in bapttfmo delensnbsp;pd noftra.per qu illi poteftat habebt in nonbsp;biStO'tranfiulitinregnuinfiliJ fui in ecclcGamChrifti,nbsp;de qua didum eft.ga mittet filius hominis ange-los fuos,Si colliget de regno eins omnia fcdla. 'nbsp;Tranftulft(inquam)nosin regnu filrj dileilionisfuif,nbsp;ut per fide Si opera bona regnarct in nobis filius
5T4 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;AD OLOSSENSES
A trinitate non eft alia dileio nif fpiritus fanftus, profcfto Chriftus in hoc loco non folius patris,nbsp;fed amp; fpiritus fandi ftlius inuenitur. Quod f hocnbsp;abfurdilfinium eft, reftat ut non folus ibi Gtdile*nbsp;dio fpiritus fandus : quod autetn didum eft.filtjnbsp;diiedionis fu.nihil intelligatur aliud, qum flijnbsp;fui diledi,^ filij poftremo fubftantix fu. Charitas eniO^uel dilcdio patris,quae in natura eft in*nbsp;efFabiiiter fimplki, nihil eft aliud g eiusipfa natunbsp;ra atqi fubftantia ; ac per hoc filius charitatis Gucnbsp;diiedionis eius nullus efl:alius,gquide fubftantia dusgenituseft.ln regnutn filij diiedionis fuaenbsp;dicit nos trftulin,ut intelligamus qa nos quoi^nbsp;diliget, perlueramus efle rcgnum filij fui,queninbsp;ipfe naturaliter amp; inefiabiliier diligit.i.fi peccatSnbsp;RoW4nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quot;t)is atnplius no regnauerit.Vbi enim pecca-
tutn regnare incipit,ibi Chriftus rcgnarc defiftit.
In quo habcmus redemptioncm 8i te^ miflonem peccatorum, qui cil imago deinbsp;inuilbilis,primogcnitus otnnis crcatur.
qiIn regnunifilij lui nos tranftulit, flio redemptionem de poteftate diaboli.cr remif-fionem peccatorum. In hanc cninri redeirtption tan/nbsp;quam prccium pro nobis datuseft fanguis Chri/nbsp;fti.Qiio accepto, diabolus nditatuseft,fed necanbsp;tus,ut nos abeius nexibus folueremur:nec que*nbsp;~ qu eorum iccutn, quos Chriftus ab omni dcbi-to liber, inde bite fufo fuo fanguine redemilct,nbsp;peccatorum rcribus obuolut traheretad fec-B dxac fempiternx mortis cxitium.Tune cm lan-X.Coi'.f guis illc,quoniam eius erat, qui nullum omninonbsp;I.Prtri.z. ha^ebat peccatum,ad remiffionem noftrorfu-,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;iR eft peccatorign, ut quia eos diabolus merito
tcnebatfquos peccati reos gonditione mortisob/ ftrinxerat,hos per eum merito dimitteret.quemnbsp;nulljjjspdi reumimmeritapoena mortis aft'ecit.nbsp;hac enim iuftitia amp;hoc uinculo uindus cft il I e fornbsp;lis,ut uafa eius eriperentur, uel hogiines quos te-ncbatjliberarentur.Sihabemusin Chrifto rednbsp;ptionem C reraifiionem, qt i* baptifmo congt;nbsp;fecuti fumuSjdeftruda poteftate diaboli,amp; reftinbsp;tutalibertate noftri arbitrij.VeI tranftulit nos denbsp;Spbe rcgnum filij diiedionis fux.i.tranfuexit nos
\ ' iamperfpeminc3clum,quiaconrefufcitauitamp;c federe fecitincleftibusinChrifto.Inq per fpemnbsp;fmiliter habcmus redemptionem.id efijliberati/nbsp;oncin ab his miferijs 8C afflidionibus,quas nuncnbsp;patimuriSC per rei cxhibiiiem habemjjsiam innbsp;illo peccatorum remiflionem.quia Sc femel in banbsp;ptifmo per cffufioncm lui fanuinis deleuit peccanbsp;tanoftra.amp;C quotidic(fi^eccanius)n indigemusnbsp;alijs hoftijs.undc patet quia legales hofti no amnbsp;plius offerendj funt, quia null omnino iam uti-itatem prxftant.Qwi Chriftusfecundum diuini/*nbsp;taeem e imago deiomnimoda fimilitunbsp;Ptris,ficut ait;C^i me uidet, uidet C ptre.
Nam ficut per contemplationcm cuiuflibct ima ginis datur nobis eiusnotitia,cuius ilia imago eft,nbsp;licet ipfe fit ablcns amp;nunq uifus nobis,Gc amp;aponbsp;Goli uidentes filiumiintcUcxcrunt patreip^g cor
poraliter eis non apparebat. Et nos quidc fumus imago dei,fed filiuseft aliter eiusimago. Nam jL' lt;nbsp;cut imago imperatoris alit- eft in nummojallrnbsp;ter in filio:ficamp; imago dei aliter infilio,qui eft cSnbsp;fubftantialis amp; coxqualis atque coxternus,^ alinbsp;ter in homine qui cft crcatura.Ec notandum quodnbsp;admirabiliter commendat Apoftolus cxcellentinbsp;am Chrifti in utraq; natura, nunc de diuinitate,d^nbsp;nc de humilitate eius fententi profercns,ut hScnbsp;folura ad iuftificationem Si ad xtern liutem fi^nbsp;ne legis operibus fufiieere cdis credtibus ofte ,nbsp;jdat.Nam dediuinitate eius fententiam promt,nbsp;* dicens quia pater tranftulit nos in regnum filij di*nbsp;ledionis fu.Etde hufnanitate eius lubiunxit,qanbsp;tn ipfo habcmus redemptioncm C rcmiflioneninbsp;peccatorum. Item lecundum formam dei dixit,nbsp;quia ipl eft imago dei inuifibilis. Nunc fecundnbsp;formam ferui fubiungir,quia eprimogenits omnifnbsp;rraturiC.Non Gum autem primogenitus, fed Cnbsp;unigenitus.'Rundum formam ucro ferui,ipfc eftnbsp;primogenitus in multisfratribus.In fubftantia dinbsp;uinitatis eft unigenitus ,in fulceptione humanPnbsp;tatis pr/moaeniius in gratia. Primogenitus ergonbsp;dicitur orams creaturx, quia Geut primogenitusnbsp;omnium fratruna primatum dignitatis obtinetnbsp;inter oi^^ fraires; fie humiiitastZlhrfti primat -nbsp;^Rsobtinetinteromnescreaturas.utfede/nbsp;principibus amp; folium glorixtcneat.
Quoniam n ipfocondtta funtuniucrfii n clis f n terra,uifibilta amp; nuifibilia,fi* Pnbsp;ue throni ,.fiuc dommariones, fiue princi*nbsp;patus,fiue potellates. Omnia per ipfumnbsp;in ipfo creata int,lt; jpfe eft ante omnes,nbsp;omnia iq^'pfo conftant,f ipfc eft caput cornbsp;porisccclefi,quieft principium, primo* nbsp;genitus ex mortuis, ut fit in omnibus ipfenbsp;primatum tenens. Quia amp; in ipfo complunbsp;cuitomnem plenitudinemdiuinitatis inhanbsp;bitare,amp;per e reconciliare omnia in ipfo,nbsp;pacificans per inguincm crucis eius, fiuenbsp;qux in cacliSjfiuequ in terris funt.
Non eft mirum fi humanitas filij dei tm prf' ccllat omnibus, ut iuxtae fiiipfe primogenittinbsp;omnis creatur, ^ttonw fecund diuinitatis eiusnbsp;tentiam co(liflt;t.i.fada funtinipfouniuerfa, ficut amp;inbsp;pfalmo canitur patri, Qum magnificata fun* Prnbsp;opera tua domine, omnia in fapitiafeafi,id cftnbsp;in filio tuo.Vniueriqu funtw lij er in terra,ulnbsp;/iWf(lt;,ficut foIiSC lun3,qu funt in clis 8i in terra,nbsp;uel uifibifRjficut hominum corporaiczinw/i^ftw,nbsp;Gcutangeli 6Canimx,crcata funtinipfo.i.inipldnbsp;fada oftendunturper partes inuifibilia, qu minus fada per eum uidebantur ppter magnitudvnbsp;nem excelltise iplbr.Vniuerfa(ing)funt inipfnbsp;fada,/ftbroi,idcft,il]idigniorcsfpiritusinqf'nbsp;bus deus edee.fiaedominationei,id cft,illi nobil*'''nbsp;res fpiritus,qui cteris dominai! tur. fiue prirK^^'nbsp;tuf,id eftjilli qui prxfunt alijs, SC qux agerc debc-antdifponunt./Kepotf/l(tt,id eft, illifpiritu,!
|
CA PVT A fubiedis liorum ordinibs potenter prxminctnbsp;Throni enim uocantur, quibusadexcrcendumnbsp;iudicium femper dedt: prxdet. Nam quia tbronbsp;nos latino eloquio fedes dicimus,(hroni dei didtinbsp;functj .qui tanta diuinitatis gratia rcplentur.ut innbsp;eis dominus ldeat, Si. per eos (aiudicia dcccr-nat.Vnde 5^ei canitur; Sedes luper thronum quinbsp;iudicas iuftitiam. Throni quippe dignitate locinbsp;fuperioris excedunt.ut fcx altos angclorum ordinbsp;nesfubterferclinqut.ln quibusftatim poft tbronbsp;nos funt dominationes.id eft.illi fpiritus qui in funbsp;perni regis curia funt nobiliflmi.iS fubiedis quinbsp;bufquc dominantur, ac pofldcnt eos ut domini. nbsp;Phncipatusetiamuocantflr.qui ipfisquoque bonbsp;nis angelorum Ipiritibus prxfunc. Qiu fubietisnbsp;iuis.dumqufcunquefuntagenda.dilponunt eosnbsp;ad expknda diuina minifieria.princtpantur. Donbsp;minationes tarnen potentiam principauum altanbsp;dilTimilitudinc mirabiliter trancndunt. Namnbsp;principari.eft inter reliquos prior^i^iftere.Do-minari ucro eft ,eciam fubiedos quofque polTi-derc. Poteftates autem luxta Dionyfium, amp; ipfnbsp;digniorispocentix qum principatus cllecrcdnbsp;tuc.ut fubiedisordinibusexterorum poienf prnbsp;fint, ad diuinam contemplayonem fuper fe ponbsp;tenter extendihrur. Vcl iuxta beatum Grego-^nbsp;rtura, poteftates uocantur hi,qui hoc pol^titjacgnbsp;terisin fuo ordine perceperunt, ut eoruiMTO^nbsp;ni fubicdfintpoteftatrs aduerfx.quorum po-teftate refrenantur, ne corda hominum tantumnbsp;tentare prxualeant quantum uolunt. Et cunanbsp;hxcinuifibiliacxlefiium atque prxtellctium fpinbsp;rituum agmina.in CHRISTO funt cra ta.ut pernbsp;hxc oendatur elle non mino^atre Nec fo-lum angelici fpiritus, fcomnia pror^us quxeunnbsp;que funt uel fuerunt,creata funt ptre per ipm,nbsp;ficut cuangeliftatcftatur. quia omnia per ipmnbsp;fadafunt, 8C fine ipfofaum eftnihil.idefi.nulznbsp;lacreatura. Et in ipfo fada funt omnia. Geut SCnbsp;'lOj Pfalmiftamccciniffcprxmifimus.Omniain fapinbsp; entiafecifti. Perip/,ideft,per uirtutem eiusnbsp;omnipotti, cz in ipj,id eft intra finum itpmennbsp;fie magnitudinis fapjcnticius cretafunt oinnitt.nbsp;i fecdum forroam ferui ipfeeft ante omnet, id eft.nbsp;Omnibus prlatus : quia nullus eft ei qu alis.eti-am fecundum quod iplc eft homo-cr fecundumnbsp;formam dei omn in ipfoconant, quia fieu t omnianbsp;^'eauit, fie omnia continet 8C regit.Omnia in iponbsp;confiant, quia fecundum immenfitatem incirc-fiript Si. incomprehenf diuinitatis eius, omianbsp;fi*nt intra ipfum:amp; ncinnihilum redeant.pereSnbsp;^onuftunt. CTfecundum formam fe^ipectt-Pw eorporijfHi,fcilicetcle/(e,qaunius naturx funtnbsp;, J, ^3puc di corpus.Ecclefix caput eft homo ille.cu- ius fulccptione uerbum caro faftum eft, amp; habtnbsp;lauit in nobis : membra uero ctera funt omnesnbsp;fijodi.quibus perficitu r SC completur ecclefia.Si-^oefgo anima totum corpus noftr animat amp;nbsp;uiuifcat,licet in capite fentit Si uidendo Si audi*.nbsp;endo amp; odorando amp; guftando Si tangendo,in cnbsp;Uris autena tncrabris tangendo tantum : SCido |
4 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;)j capiti cuntfta fubfunt ad operdum, llud autem C fupra collocatum eft ad confulendum: quia ipfi-us animx qux confulit corpori, quodam moznbsp;do perfonam fuftjnet caput, tbi enim omnis fen-fus apparcc.fic uniuerfo populo lndorum tan-unicorpori.caputeft mediator dei Si homin TiWO.tnbsp;homo Ghriftus iefus, quod dei fapientia non fienbsp;aflumpfit ut exteri, fed multo excell^tius muhnbsp;to^ fublimius,quomodo ilium fol alfumi opornbsp;tuit,in quo fapientia hominibus apparcret, ficutnbsp;earn uifibiliter decebat oftendi.qui Si ipGus lpnbsp;enti perfonam gereret.per quam exteri Hunt fanbsp;pientes.Ipfeigitur eft capuc,c(teri uero membra.*nbsp;quiain ipfo funt omia bona, ficut in capite ornesnbsp;lnfus.'in exteris ucro quxd partes bonoi^^ diftrtnbsp;butx funt, iuxta menfur uniufcuiufqtmbri.Etnbsp;ipfe^niucrfa mebra regit,omnia uero membra ilnbsp;li adhxrent.Qgidd fecundum formam deieflprinnbsp;eip;M,qa ipfe eft dei fapientia,qux permanens innbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;_ fcjficutfcriprum eftjinnouat omnia. Principium nbsp;'' cm quodammodo femper incipit Si nunc^ defiz cit,ficuflius xternam de ptre natiuitatc habet. Vel ficut ipfe dixit in Apocalypfi Iohannis,Prin Ape.}, cipium eft creaturx dei,quoni omis creatura abnbsp;illo habet elTe.Vclomniuirtuiomium^bononbsp;rum eft nobis principium:quia nemo quic^ bonbsp;ni habere ualet.nifi ab ipfo acceperic,ideo(p Si canbsp;putiureuocatur.Etlecundumformam leruieftnbsp;ipfe primogenitus ex mortwrr.quia primus refurrexitnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp; no ultra moriturus. Ipfa cnim refurrcAio mortU orum,cft qujdam gnatio,ficutfcriptum eft,Inrenbsp;generatione cum fedcritfilius hois C-Reliqui er Dnbsp;go mortui adhuc tenentur in matris utero,id^,nbsp;in finu terrx claufiiacentin mofuraenti^hic aut 'nbsp;jam ex utero tatris proceirtt,id cft,uenKns de tunbsp;mulo furrexit quafigigas,non ultra moriturus,nbsp;fed in xternum cum patre regnaturus incefti-bus. Ideol]; primogenitus ex mortuis, uel pri-mogeniius n^rtuorum, id eft, ad immortalitaznbsp;tern genitus perrefurretSionem. Et hocidcirco,nbsp;tipfefttinomnibiftenffisprimatum, id eft, dominiG,nbsp;quia poteft Si alios fufcitarc. Sicut enim primusnbsp;nbsp;nbsp;. . omnium refurrexit, unde Siipfe primitix dois *' mientium appella tur, fic in omnibus Tandis tamnbsp;prioribus qum fequentibus, tenetipfeprima tunbsp;dignitatis amp;potentix aefanditatis Velin omninbsp;bus dignitatibus tenet ipfe primatum ; quia ficutnbsp;primus furrcxit.ita primus cxlos afcendit,amp;: prnbsp;mus faesm deiuidit. Si in Uniuerfis dignitatibusnbsp;omnes prxceHit.Et redt^jrimatum habet, n fonbsp;Ium quia eft prim^nitn^,led e tiatxi ga compla-cuit trinitati.quodinipfo omnisplcnitudo feiertnbsp;tixSi uirtutum non modo eflet , led habitarct.nbsp;j Qtjw ez compldcuit, id eft.patri fimulcum uerbo Sinbsp;fpindo placuit,wfj(6it((re, id eft, permanere wnbsp;ip[o omnem plenitudinein, id eft:, onmi modo perfenbsp;dam abundantiam diuinitatis 8i omnium gratiznbsp;arum atqq^ uirtutum omnium^ bonorum.HoCnbsp;complacuit deo.ut tanta bnorum plcnitudo manbsp;ncret inillohominc,cui non ad menluram dedic toferfW,nbsp;fpirttunijGcutcxteris Tandis dare cfueuit. Etpla |
AD COLOSSEENSES
|
A cuit dco per e reeoneiture Gbi oiunitt Humana in tpfo poGta,id cjudxos 8C gcntcsinfidc illius conftinbsp;tutos,qui prius abinuicem amp; dco difcordabt.nbsp;Hocdcus^utdidum cft)uoluit,jpfcdico,plt;lt;ci)c5nbsp;adinuiccm non per Icgis facrificia, fed per ftoiguinnbsp;ceJWjidc.perfanguinem eiusincrucc fufum,nbsp;ftue C2(IM funt in Cttlif'fiaenbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nt in tcrrif,i d cft,an/ gelos amp;: Ibmincs. Qua cnim hora fanguis redc-ptionisexiuic dc latere domini incrucependen-tiSjdimiflum eft pcccatum Adae humano genen', amp; pacificata funt carleia Si terreftria, quia tunenbsp;patuit hominj'bus in troitus in regnutn carlorum.nbsp;Magna enim difcordia feparabat homines Si annbsp;gclos, quia nemo tam fandus crat, ut in confortnbsp;um angclorum fulcipcretur, fed omnes ad infer-num propter culpam primi hominis defcidexnbsp;bant. Morte autem Chrifii pax tanta inter homnbsp;nesamp;angelos eftedaeft,utnunc anima: iufto-rum cum de corporibusexeunt.mox penetrentnbsp;clos gaudentibus atigelis. Vel pacificata funtnbsp;deo per Chrifti fanguinem, fiue ea qii funt in cenbsp;lis, id efi, animae fandorum, quae iam funt in regno cae]o% olim difcordabt deo uel per funbsp;ara,uelprotoparentisculpam : fiue eaqu funtnbsp;in terris,id eft, eledi quiadhuc peregrinanturnbsp;in exilio uitx praeicniis. Et uoscum cietis aliquando alienati fnimici fenfu in operibus tnalis, nic auccmnbsp;reccili'aui't in corpore carniseius per mornbsp;tem, exhibere uos fandos i immaculatosnbsp;B amp; irreprehenfibiles coramipfb: fi tarnennbsp;^rmanecisin fidefundati amp; fl-abiles,C imnbsp;mobiles Ipe qpdgelii, quod audiilis,quodnbsp;prdi^atum eft in unigerfa ^rreatura qua;nbsp;Tub clo eft. cuius fadus fum ego Paulusnbsp;mi(ftfter,qui nunc gaudeo in paftionibusnbsp;pro uobis : C adimpleo ea qu dfunt pafnbsp;onum Chrifti in carne mea^ro corporenbsp;eius,quod eft ecclela; cttiushfadus fum egonbsp;minifter fecundum difpenftionem dei,nbsp;qu data eft mihi in uobis,ut impleam uernbsp;bum dei, myfterium quod abfconditumnbsp;fuit feculis amp; generationibus : nunc aus*nbsp;tem manifeftatum eft fandis eius, quibusnbsp;uoluit deus notas facere diuitias glorifa*nbsp;cramenti huius in gencibus,quod eft Chrionbsp;ftus in uobis (pes glori.Quem n^s annunnbsp;ciamus,corripientcfomnem hominem,nbsp;docentes omnem hmiftem in omni fapis*nbsp;entia,ut exhibeamus omem hominem per*nbsp;fedum in Chrifto Icfu t in quo C laboro,^nbsp;certando fecundum operationem eius, quanbsp;operator in me in uirtucc, flDixerat generaliter omnia reconciliata, Si nunc dicit fpecialiter ilJos rconcilit^, non pernbsp;fa nierita,ncc per carnales obferuaniias.fed pernbsp;Chriftum,utmagisftudeantfubiici dominio tannbsp;tiregis, Si nonfintingrati tantis beneficies. Pla- |
cuit (inquit) dco per Ch riftum reconciliarc bi omnia CZ uo$ ctiam o Coloflenfes reconciliarnbsp;fibi per eundem uoluit, cult dlt^uamio, idefi:, antenbsp;fidem ejJt4lten4iabeo,ideft,nihilcum eohab fnbsp;tes,d5 dqs alienis adhxreretis, CT* inimici eius nonnbsp;natura, fed fenfn : quia per hoc quod ei contrarianbsp;fenciebatis, putantes idola deos ciTc, Si amantesnbsp;qu ipfe odit,inimici eius cratis, permanente.^ tnbsp;operibuf inal. Nam olim quidem tales fuiftis. fednbsp;ne,id eft,in hoc tempore gratiae reconciliauituo3nbsp;deus in corfwe C4rnit eiut, id eft, in corporc Chriftinbsp;quod eft caro.Corpusenim carnis didu cft,addnbsp;ftindione cterotjzcorpoijt q no funtcaro.ln cornbsp;pore carnis Chrifti pA- mortem eius reconciliauitnbsp;uos fibi deus, exbi6frc,id eft, ut exhiberet uot fan^nbsp;ofin uirtutibus,CZimm4rbtor peccatorum fornbsp;dtbus,cr irreprehenfibikt, ut nihil mali i n uobis apnbsp;pareat coram ip[o qui uidet omnia.Quod in hac uinbsp;ta fieri non^i1?ft,icd in alia fiet, quando fandnbsp;iam nihil maculjnihilip reprehenfionis habtesnbsp;coram fuo crcatorc permanentes, uidebunt faevnbsp;cm eius in xternum.Talcs uo.s exhibebit ipfe co*nbsp;ramie,idc^ prlntabit Si offerer ante confpcnbsp;dum glori l attp prfentiam ; tarnen hac con-icioae,ftpermanetitinfide. Aliter enim non pote-ftis ad 1^ gloriam puenire. Setf tunc peruenic*nbsp;ti*^^pnc, fi nucin fide quam didicifti s, perminbsp;^iSt^Wcl4ti,id cft,alta radicc firmati,5c non titUnbsp;bantes.'CZ ftabilet, id eft, ut neep cadatis nclt;5p ceda-tiSjideft, ut ne^ fraudulcniis iocutionibuspieU'*nbsp;do apoftolorum fcducamini,neq;perfecutiibu$ 0nbsp;gentilium conftantia fidci recedatis : cr fi per/nbsp;manferitis immobilet euangelif, id eft, fi perdu-raueritis in bon^ opcrijjus ita firmi, ut nihil uosnbsp;moucre p||ffit fpc retributionis tern,quaninbsp;promittit cuangclium ; quodaudiflif dodonbus unbsp;ueftris.ideoipillud tcncrcdcbeti3,qa melius effetnbsp;non cognouiffc tiiam iuftiti,qum poficogniti*nbsp;onerarctrorfum conuerti. Qgod euangelium nonbsp;ad uos folummodo peruenit,ne inde fuperbiatis,nbsp;ucl uosfolos per ipfum delufos putetis,fcd pradinbsp;catunufi in uniucrfii creatura ^ute fub calonbsp;nbsp;nbsp;, ficut dns iufferattEuntesinmundum uniuerfum, prjdica-tc euangelium omni creatur. Poteft enim omis creatur nomine omnisnatio gentium defigna-ri,qu3 efi fub clo in uniuerfo orbc.Non eft en*nbsp;ulla natio gentium, in quam prdicatum non fi*nbsp;cuangelium.Velomnis creatur nomine figna*nbsp;tur homo, qui habet commune effc cum lapidPnbsp;bus,uiuere cum arboribus, fentirc cum animal'nbsp;bus,inte^gerc cum angclis. Si igitur communenbsp;habet aliquid cum omi creatura homo, iuxta aHnbsp;quid omnis creatura homo. Sic nanep omnis cranbsp;tur. euangelium inuenitur in folo hominc. Vni'nbsp;uerf ergo creatur prdicatur, cum foli hom'nbsp;ni prdicatur;quiauidclicctillc docetuGprop^*^nbsp;quemuniucrfaintcrracrcatafunt,Si quoun^nbsp;uerfa per quandam fimilitudinem alina no fun^*nbsp;Vel uniuerfa creatura, eft uniuerfa ecclcfia Sgt;nbsp;nouamgratiam fpiritaliter creata, fecundum d-lud,Cor mundum cra in me deus. Si, Ipfius fu- ff |
|
CAPVT rous fadura.crcati inChrifto Icfu in operibus bonbsp;nis. Qux fcilicet creaturaefl fub cxlo, id eft, ad-hue peregrinat in hac ualk Iachrymarum,fed tanbsp;dem fubkuabitur in AeJum. Dicitur enim, quianbsp;uangehum prxdicatum cft in uniuerfa creaturanbsp;quxfub cxloeft.Ac fidicatur; Hoceuangcliumnbsp;amp; hanc fidem arque fpem euangelicam teuere dnbsp;iietis,quiaGctenet uniuerfus mundus fideliumnbsp;Quod euangelium Si Apoftolus autoritre fuanbsp;commendat, fubdendo; Cit fcilicet cuangelij,nbsp;ftfiusfum minier, id eft, mimftrator amp;: prxdica/nbsp;tor, ego Paulus, qui tant famx tantse^ fum au-toritatis.Etcciam poteflis fcirc quia ucrum cft, atnbsp;que firmiter illud debetis rctinere amp; illi obedire,nbsp;Faftus fum eius minifter.^i nutte pro eius annunnbsp;ciationeconftridus uinculis S Rora retentus,nbsp;gaudeo in paionibus, quia inde proficiunt creden/nbsp;tes.Gaudeo (inquam) in paffionibus pro uobis connbsp;Hrmandisinueritacccuangclii :CZlt;td(mpico ecijnbsp;de/wnt paionumChrii incarne me^idcft,ca quxnbsp;Chriftus incarne fua minus pcrtuli^go in carnenbsp;mca perfero pro multiplicando corporeeius,i}uod enbsp;ecclea. Paffiones emm Chrifti non funt in ilonbsp;Chrifto, imo paflioes Chrifli n funtnifi in Chrinbsp;fto Si enim Chriftum intelligamuscaput Si cornbsp;pus,pafnones Chrifti non funt tiiG in Chrifto. Sinbsp;autena Chriftufti intelligamus folum unut, palfinbsp;ones Chrifti non liint in folo Chrifto.^^aAttonbsp;fiolus,adimpleo,inquit, eaqux dfunt paBO*^nbsp;5 non mearum.fedChriftidn carne non tam Chr/nbsp;ni,fed mea.Patitut(inquit)Chriftusadhuc paflio/nbsp;nes,non in carnc fuain qua afcendit in c;lum,(ednbsp;in carne racaqux adhuc laborat in ftrra.Qujfgsnbsp;ergo es in membris Chrifti, quiequid patens abnbsp;tis,g nonfuntinmembijs Chriy:i,deerat paflo/nbsp;nibusChrifti.Ideo additur,ga deerat^enfuramnbsp;aditnplns,n5fuperfundens.Tant pateris,qu-tumex paffionibus tuis inferendumeratuniuer/nbsp;fae paffioniChrifti, g paffus eft in capitc noftro,nbsp;amp; patitur in mbris fuis,id ,in nobis ipGs.Ad conbsp;tnunem hc quafi rem publicam noftram, quifepnbsp;pro modulo noftro exoluimus quod debemus,nbsp;fic paffioneuirium noftraijt quaficanonern paf-fionum noftraijt inferimus. Pariiio pknarianonnbsp;nt paffionum omnium, nifi cum feculum finitunbsp;fuerit.AdimpIco (inquit) ca qu dfunt. Cui dfunt? Paffiibus Chrifti. Et ubi dfunt? Incarnenbsp;tnea.N in carne Chrifti qu uirgo peperit, nihilnbsp;paflionum dceft,fcdo5in ilia paffiones funtim/nbsp;pletx ; fed adhuc reftat pars paffion eius in mcanbsp;carnc,quas quotidie tokro^ uniuerfalicorporenbsp;ius,^d cecckfia.Si cm ab eruditione fideli ceCnbsp;farem, haspaffiesabinfdclibusn lftincrem,nbsp;Sedga fempccclefi ftudeo j)dcffc,fcmpaduernbsp;fa cogor tolcrarc. Cuius ecclex fabius fum ego mininbsp;er, id ,officium accepi ut ei uerbum uitx mini/nbsp;ftrem:5lt;;hoc non difpoGtionc hominum.uel ufurnbsp;pationc mea fiuc merito meo, fedfecundum di/pen~nbsp;fationem dei, id c, fecundum quod mihi deigratianbsp;or^nauic. Velfaftusfum minifter ecckfi fe-cundutn difp^nfttionem dci,id c,ut ci diipenfem |
.1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;5^7 cibaria domini mei.Qnx difpcnfatio d4t4 eJ mihiitt C o6w,quia tanrundcm ualet quod per meos difci/nbsp;pulos cibum uitx uobis difpenfaui, qutum fi gnbsp;mcidfedflem.Vcl in uobis,gaincundisgcibusnbsp;cft mihi data, SC uos eflis gentes. Idcirco data eftnbsp;inihi,t tmpleamuerbut rfd.id , impkam quod denbsp;us pracordinaujtde uobis, amp; quod in fccrcto c-fili) fui locutus ante feculadc faJuteucftra.ne pUnbsp;tens falutem gentibus non fuiflc proniWl'am .NSnbsp;in fccretofapientix fuae, uel in prophetis locutusnbsp;e bona de uobis. Et hoc uerbum implcrc flu/nbsp;deo,dum uos ad promitTana falutc feftinare mo^nbsp;neolt; Vel impleo uerbum dei,id , uerbum pra;nbsp;dicationis, quod Chrifius atmunciare per kipmnbsp;lt;xepit:id adimpko per tniniflcri me pracdica/ 'nbsp;rionis:quiain dodrina mea perficitur,quicgd minbsp;nus Icripturis fandis didumflierat, id c, omisnbsp;perfeclio iuflitix dd fapientie quam moi tales adinbsp;pifciuaknt,compktur in mea prxdicatioe. Ad/nbsp;impko uerbum.i.wj/fmm.hoc ,fecretum occuinbsp;tum redemptiishumanper incarnatiem acnbsp;mortem filrj dei.per quam getes ilJuminatx funt,nbsp;amp; credetibus ludxisfociat Si coacquat, csetcnbsp;ri 5^oludseicxcaecati. QKodmyfieri/ft hoibusnbsp;4blconditum ifeculit.i.ex q iculaelkcpert, hocnbsp;cft,dics fuccedere nodi, noxlj dki.cz generationi-buii. ex q gnationi gnaiio fucceffitufq; ad aduen/nbsp;5 dni. Abfcditum fuit obus tam logo mundnbsp;fpatio, nifi paucis qbus p fpin fandum deus hocnbsp;reuelauit.Nam et nnulli philofophotji de diuinbsp;nitatc fili) dei multa rede dixerunt, nihil tarn denbsp;incarnatie amp;mortc cius,ac noftra per cam redenbsp;ptionccognouert.Abflditemdeushoc fpinbsp;entibus prudtibus, Si reuelauit ca paruuj||.nbsp;Olim gdem fuit abfcditum i fgd nunc tpe gratixnbsp;nMnifcfiittHm e^ q cuq^is hobus, fed faills eiiu:nbsp;nee hrs omnibus, fed quihuiuoluitdeus ex fola gratia Motdjfjieo'e ,i. notificare diuitiits gloriic /acrlKhentinbsp;huiutingentibus, in q funt mulra, fidcs, remilfio.iunbsp;ftiflcatio.ciudio ludxoi^ Si gentili, dona fpjnbsp;ritus ndijfuturabcatitudo.amp;propterea dixi dinbsp;uitias. Qtiod facrlmefitumc/ Chrius in uobis gt:ntinbsp;bus .i. Chrifti incarnatio.paffio Si refurrcdio,gnbsp;quas fada eft humani generisreparatio,amp; ludsenbsp;orum atq; gentilium co.Tequatio,quod neguit fa/nbsp;cere carnalis obleruantia Icgis.Chriftusdico, cxinbsp;fies in uobis f}vsghrix.i. per eum qui in cordibusnbsp;ueftris habitat/peratis gloriam fempiternam fnnbsp;carnalibus kgis operibus. QRfW .i.quakm ms eunbsp;CundisdtBHfMmf,quod fcilicetgentes fpcrant pnbsp;eum.dc confequentur gl^riani fin kge.Hc prnbsp;dicamus, qui gentijgus ig fc credentibus eft fpesnbsp;glori Si falus 3ctcrn3,nos corripientes, id , incre%nbsp;pantes di caftigantes no folum modo uos, fed etinbsp;^amoBwetUbomwetwq deuiat tramite fidei ucl re- Sf agniflonis.Ocmhoem..'tm fudum qm gentikm,iam nobikm quam ignobikm, tarn dinbsp;uitem quam pauper.tamJiberum qumfcru,nbsp;tam marefamin.,fumus corripictes:CZifoekinbsp;(WMffem bomwewgignorat,docentes (inqu)eumirtnbsp;ontnif(pitnti4,(iux laudat in feripeuris fandis,pr |
AD COLOSSENSES
|
A quam deus agnofcitur nbsp;colitur.Quod id co faci mus,t exhibeamuf Jd eft, prparemus atqj rcdda-mus hominem perfeum fidc Sd moribus in HebriC.y Chrio lefu, nonin lege. nihil enim ad perfeftumnbsp;adduxit iex.Hoc loco declarant tresgradusadinbsp;oni$,quos magnus Dionyfiuseffe teftatur nonnbsp;folum in ecclefiaftica ,fcd etiam in angelica hic-rarchia.id eft.facro principatu Jcilicet purgationbsp;amp; illuminatio Si perfedio. Purgatio in his quinbsp;corripiuntur.illuminatioin his qui docentur, SC.nbsp;perfedio in his qui pci fedi exhibentur. Homines enim purgantur pcccatis SC evroee, SC illu-minantur dod rina fapientiae.ac pcrficiuntur lub-limiori uirrutum Si apienci ailquucione.nbsp;Angcli quoque purgantur ab ignorantia, amp;il-luminancur diuina lcientia, amp; pcrficiuntur nia*nbsp;lori cognitionc eiufdem fcictix.hosergogj^duanbsp;bierarchije, id efi,faccrdotalisadionisinfinuansnbsp;. Apoftolus.dicit de fc fuislp ibeijs, ga Chrift an-nunciamus, corripicntesomnem hominem, quinbsp;fcilicctcorreptionc indiget pro quacunqi culpa,nbsp;fiCdoccesinomnifapientia diuinorum omnemnbsp;hominem,qiiam correptus eft,iSi aberrorc uelnbsp;pcccatis purgatus. Non enim prius tradenda eftnbsp;homini dodrina fapieniiae, qum uas cordis ciusnbsp;purgatum fit ad fufeeptionem illius.Ideo fie cor*nbsp;ripimus, ac deinde docemus, utexhibcamus,idnbsp;efl,faciamus omnem hominem qui correptus Sffnbsp;dodus fuerit.perfedum in Chrifto.id cft,in Chrinbsp;ftianareligie. Velin cleftipatriacxhibcamus,nbsp; ideft.offramuseumdeo tanquarafacrifciumnbsp;in Chrifto lefu perfedum, id e, bonis omnibusnbsp;perfede plenum.I ^Ho,id e, in qua re.fcilicetutnbsp;^ripiam SC doceam,C exhibem dco perfedunbsp;omnen^omincin Chrifio,Cir ego k6oro,id cjnbsp;laboriofis conatibus adniSbr, ceniitndocontra rebelles , adiuuantibus fignis qux deus ad confir-matftncm adiungit labori meo ,ficundum opertiti-onemeiuf, fcilicctChrifli,^;lt;w ipieoperaturinmeinnbsp;uirtute miraculorum , uel in uirtuWpotentis pernbsp;fpiritum fandum Si eflcat^s fe^monis .fiucuir-tutc intern fortitudinis, quarper fpiritum fandum mecorroborabat intehus adconantiamnbsp;prscdicandi Si bene agendi. CAP VT JI. OIo cm'm uos feire qualem folici'tu^ dinem habeam pro uobis C pro hi'i qui funt Laodicc, C quicunquenon uide runt facieni meam in carne, ut confelcnturnbsp;corda ipforum indriti in charitatc, et innbsp;omnes diuiiias plen^iudigis intelleus, innbsp;agnitioncm myftcrr) dei patris Si Chriftinbsp;Icfu, in quo funt omnes tbefauri ftpientinbsp;amp; feientia: abfconditi, Hoc autem dico, nbsp;ut ncmouosdecipiat in fublimitate fermonbsp;num. Nam ctfi corpore abfens fum , fdnbsp;Cor.y fpiritu uobifeum fum, gaudens uidensnbsp;ordinem uedrum, Si firmamentum eiusnbsp;qux ia Chrifto cft, fidei ueftr, Sicuc ergonbsp;accepiftis lefum Chriftuni domina, n fpfonbsp;ambulate, radicati Si fupenedificati in i^onbsp;Si confirmati in fide,ficyt Si didiciftis, abnbsp;dantes in illo in gratiarum adione |
J Ideo uobis refero me laborare ut omneta hominem corripiam Si doccam Si perfedum elt;nbsp;hibeam, quia oIotwfeire, id efi, uolo ut feiatis,nbsp;qualem folicitudinem habeam pr ofcif, qum curio-lus fim de ueflra ilute, ? pro bis qui funt Laodinbsp;cex, id e, apud illam ciuitatem uobis affinem,nbsp;er pro caeteris quicunquenon uideruntfaciem meam inbsp;. rnc, id e, non putetis me minus folicitumeflenbsp;proillisquibus inmea perfona non praedicauinbsp;qum pro his quos corporaliter priens orc ,p-prio docui ; uel pro illis quos oculis carnis non iiinbsp;deo, qum pro his quos prafentia corporalifo-ueo . Ad hocfum proillis folicitus ,utconfolen-tur, id efi, confolaiionem habeant cordaipforui^,nbsp;dum me paitrram folicitudinem erga fc haberenbsp;cognouerinnPro his (inquara ) folicitus fum, quinbsp;non uiderunt faciemmeam in carne, infrudiittnbsp;charitatc,id e,qui me corporaliter non iderunt.nbsp;Si in charit funt inrudt. uel ad hoc fum Ibli-citus,ut ipfiin uobis confolentur corda ipforum,nbsp;id cfi,cordafuaiHfirudi incharitatc, quam deuenbsp;ad nos ari^c lunt inrudt. uel ad hoc ium loli-ipfiin uobis confolentur corda ipforum, it, g nobis fili tra*didit.Quienitn hdit,poteftfein hac milria confolari,nbsp;eperpenditad patriampoffercucrci.nbsp;Qui hoc (inquam) attendit, poteftfe inaduerfisnbsp;quse patitur.confolari: ga tnde perpendit, qumnbsp;fufium fit ut ipfe pro pcccatis fuis flagellapatia-tur,c5 dei filius tanta fine peccato paflis fit.Coinbsp;folentur corda ipforum,cr hoc in omnes diuitias pbnbsp;ttitudinis intcUcilu^ id efi^endentium in omnes co*nbsp;pias pleni^ntellcftus, utperfede de humanistnbsp;diuinis habeant intclledum,ficut amp; de anima nbsp;de fupernis fpiritibus ; atc ita gradatim profici*nbsp;ant in agnitioncm myerij dei, id eft, ut agnolcant il-lud quod efi fecretum (?C paucis agnit de eflnnbsp;da dei patris Cr domini le/ Chrifli, unde feiantnbsp;quoduna efi utriuf(pfubftantia,quamuis alia px/nbsp;tris, alia filtj fit perfona : amp; quod paicr non enbsp;prior aut maior filio, nec filius pofierior aut minor ptre,fed ambo coacterni funt Si coquales.nbsp;Tendant ergo in omnes diuitias plenitudinis in*nbsp;tclledus,inagnitionc myfteri) patris amp;Chriftinbsp;cius,utaccipiant agnitionem facramenti dei ii*nbsp;Chrifio,aduertentes has efl diuitias ipientije Samp;nbsp;cientiar ,fi agnoatur Chrifius in deitatis fux pllt;nbsp;nitudine adorandus cum patre.Omne enim tny*nbsp;fterium l^ramenti dei in Chrifto eft,ut g cura cOnbsp;gnofcit,ium notitiam habere uidcatur. Omisnbsp;enim ratio feienti fupernae uel tcrrencreatu-r ,tn eo cft g eft caput omnium Si ador : ut quinbsp;hune nouit, nihil ultra qurat, quia hic perfedsnbsp;uirtuseft Si fapicntia:amp;quicquid alibi quntur,nbsp;hic perfede inuenitur.Quod infidles non putfnbsp;ga non legunt in cuangeltjs Si prophetis aftrolonbsp;gim,i huiufmodi alia, quse deo delpeda fun^*nbsp;ga nihil proficiunt ad falutera, fed nutriunt m = |
|
CA PVT A roremrSf dum his ftudcnt.curam anim no ha-bent.Qui ucro Chriftum nouit, thefaurum fapi-cncix C fcienuxtnucnit.'quia id nouit, quod utile c ft ad omnia. In ^9fcilicet Chnfto, funt omnet thtfMri ftpieittiiC amp; fcientilt;.Sapiia eft diuinorum,nbsp;Icicniia uero humaiiorum. dd haec utraque, idnbsp;cft,diuina amp; humana,in Ghrifto ftinc.Omnia cmnbsp;quae pro nobis ucrbum caro faduin, teraporali-icr localitcr fecit ac pertulit, fecundutn hancnbsp;diftandionemad fcientiam pcrtinent.no ad fapi-entiam.Quod autem ucrbum Gne tempore Gnbsp;ne loco eft patri coactcrnum amp;ubiqj totum,ad fanbsp;picntiam pcrtinet. Ac per hoc ucrbum caro fa-d.quod cftChriftusIclus. Si. fapienti theiu-ros habet amp;fcicntiac. Omnesitaqithefaurilapi'nbsp;entix diuinarumacq;cleftium rcrum,: fcien-ti humanarum atque terrcftrium, funt in Ghri-fto.Sed thcfauros iftos alq fideJium magis nouc-runt in Chrifto.alij minus infideksauiem pror-fus ignoraucrunt eos.Sunt enim m Chrifto ab/ortnbsp;iliti.Ei idco ne miremini G iam m Clftfto eftis,3lt;:nbsp;, necdum eos inueniftit, uel parumadhuc inucni-7 ftis.quia non omnibus patent,fcd cis tantum quinbsp;petuntamp;pulfant. Sed hoe propte^dieo uobisnbsp;de myfterio dci.quod in C H R1S TT) eft,id eft,nbsp;dcmyfterioredcmptionis hunaanx,quam deunbsp;in Chrifto pofult.c de diuitijs thcfaunbsp;tix Si fcietix.quj m co funt abfcditTnbsp;decipiat in fublimitate feymcjmtl.i.nec hxreticnbsp;ticc pieudo apoftolus, nec gtilis uos Gde Chrinbsp; fii feparct per fublimcm facundiam,qa no eft uirnbsp;tus in compoGtione ucrbotji.fed in fcnGbui-Nc-tno uos ratie mdanaiit rerum abftrahat ipe^nbsp;quxeft incoditorcacrcdemptorcmcmouos ar*nbsp;gumentis amp; eloquentia verbor^pa feparctdeinbsp;lapicntia.hortor uos ad agnitionem iqjrfterij dci.nbsp;He poflitis dccipi;ga licet corporaliter non Gm in*nbsp;ter uos.habeo tn folicitudincm pro uobis.NtWJet*nbsp;K corpore ahfens /, fedod eft,tn)nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;(id eft, foli- citudine ddaftedu diledionis) fum. At contra mcrcenarius.cum Gt ouibus corpore prjnbsp;fens,fp5 tarnen longe eft ab eis,quando uenientenbsp;lupofugit.no mutando locumjed fubtrali^ndonbsp;Solatium :ga fe fub Glentio abfcondit.dum raptonbsp;icontradicerc no audct.Ego fum fpG uobifeutn,nbsp;deft,animodfolicitudinciVellpfandoquiin * * lehabitat,Si ubiqtprfenscft.acrepletorbem terrarum , fumuobifeum. Nam dEiifeus licetnbsp;- corpore abeflct.fp tn crat praefens, qn Giezi g*nbsp;cipiebat raunera Naaman Syro.ucl qn rex Synbsp;tiae contra regem Ifrael cGlia tradabat. Ita egonbsp;fum fpQ uobifcum.intuens gcquid faeWs, ut iamnbsp;teuercamini peruerfe agerc in oculis mSs, Si adnbsp;blcf uliam cugcltj proniores Gtis.Sp fum unbsp;iifcum, goudens de profedu ueftro Oquot; uidens ord-KfWe/lr,id , cGdcrans quiainuiolabiliter eunbsp;fioditis ordin facrxrcligionis. CZ uides firmotnennbsp;tumeiusfidei ueftrie,^Uie eflin Chrifio, id eft, contemplas quia Grmam Gdcm habeatis in CHRIST O.nbsp;Vtrunqi cnira afpicio. Si ordinem ueftrxfandiznbsp;mis, i firmitaicm ueftrst fidei. Gauctc ergo ne |
.II* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;59 quid rcprehcGbilcm uobis appareat,cum ego uc C ftram conuerfation Si Gdc uidca. Et quia egonbsp;de ordine que feruatis,amp; Gde quam tenens, gaunbsp;dcojcrgo nolite inde dcclinarcjfed^ct bonis donbsp;xftoribusueftris accepiis lefumchrium dominumnbsp;de.i. Gcutabeisquadmodoportcat ecredinbsp;amp;colididiciftis ,ita((rI)!4te.i.4gt;Gcitc Si aiigmennbsp;fum facite, atqtininterioratenditctnip/jionex-traipfum. Sinolite exorbitare uiareflitudinisnbsp;quara tenerc coepiftis. uos dico, rddicrfh' Geut boznbsp;nx arbores, quantum ad adiuam uitam frudumnbsp;boni operis afFeratis;Cr(uperodicoti Geut domusnbsp;dci,quantum ad contcmplationcm, in ipfo qui cftnbsp;uitisucra,undcpalmites omnesfurgcC funda lohiin.i^inbsp;mentum.inquototumexiftitxdiGcium.Ndi Jnbsp;agricufturacib'SjdeixdiGcaiiocftis.czperfeuera* 'nbsp;tecoi^'rmoti.id cft,per omnia Grmati atqj conftan*nbsp;tes 1 ficut amp; didiciflis,docte Epaphra uel Ar-chippo gt; non Gcut pfeudo uolunt uobis fuaderc.nbsp;Vos dico,rfamp;ttffdlt;ti in illo bonis operibus attp uirnbsp;tutibusingr4(Hw4(ftwe,ut femperagatis dcnbsp;gratiasde bonis quxiam abeo pcepiftis,5i m-gisacmagisabundare ftudeatis. S'icenimprodenbsp;nt uobis confirmatos eftein fide. Aliquin fidesnbsp;finonhabcatopcra.mortuaeftinfcmetipl; Vidctc ne quis uos decip lc per phtii lofophiam C inanem faliaciam, fecundumnbsp;traditionem hominum, fecundum clemennbsp;ta mundi,dC non fecundum Chriilumtquianbsp;in ipfo inhabitac omnis plenitudo diuini* onbsp;tatis corporalitcr,amp; eftis in illo replcti,quinbsp;cft caput omnis principatus C poteftatis Moneo ut ambuletis in CFJ^IST O, Si ui^ te, id cft, cauta ircun^edione cauete, nfquis uosnbsp;decipi4t,fcducehs inahquemerrorcm perphiloj-phiom terrenam , qux argumentis et ibtilatnbsp;componitur: d falJit, dura uerifimilibus caufisnbsp;Si commenti^s rebus nihil tam uerum xftima.nbsp;tur,^quodconlpiciturinelemtis. Qux non nbsp;deo , icd abhonifniblisordinatacft : 5d ideo ca-ucnda,quiaculthxcft mundi,nondci; amp; Chrifto retrahir,in quo cft omnis perfedio, quia ha^nbsp;bet omnia quf pater.Videtc ergo ne quis uos fc-ducat per philofophiam, id eft, per mundanamnbsp;fpientiam,qux naturalia fequitur et argumentisnbsp;hititur, O'per iniinemftlldciam pfeudo apoftolo^nbsp;r. Fallaciaenieft,quoddc!cgcdict.'etinanis,nbsp;qa in haq^alfitatc nulla eft utilitas,quod fokt eflnbsp;aliquando infalfis. Quq|fallacia carnalium ob/nbsp;ferutiarum efecun^um ^aditionem hominumjdnbsp;pharifxorum, qui bus ait dominus : Irritu'mfc* Mirtt.i.nbsp;ciftismundatum dei propter traditionem ueftr.nbsp;fecundum elements mundi , id eft, fecundum curgt;nbsp;^ftim folis et lun, ut cclcbratio fcftiuitatm Si fanbsp;crificiorum, qu diuerfis temport bus agebatur.nbsp;Cr non eun^m Chrium, ga quifquis legem adhucnbsp;carnalif ohferuand put3t,Chrifti ueritate dif-cordat. Nam ideo iliac carnales ceremohix nonnbsp;poHunt l obferari,nc in his adhuc ehturus p t |
560
A mittatur Chrinus^autnunquam ineispromiOus fuifie credatur.Et propterca non fecundumChrinbsp;flumeftiamillacarnalisobicruatio. Vdcauctcnbsp;ne quisuosdeciptatperphofophiamjd eft^pernbsp;philofophicaminterpretationem idolorum :nbsp;per inanem.id cft.ab omni utilitate amp; omni ue-n'tatc uacuara fallaciam talium diftorum, quxnbsp;efi icundum traditionem hominum,id cfl.quafinbsp;fapientftm,qui quafi prudentius idolacxpontnbsp;fecundS clcraenta niundi.Iuno(inquiunt) cft aer.nbsp;EtinuitantutniarecolatinNeptuno, terrain fi*nbsp;mulacroT elluris^aer in lunone.EIemta fun t ifia,'nbsp;quibushiernundus cfiftit.Nonergo quafiqua/.nbsp;iefcuncj adoratores fimulacrorum,fcd quafi do-ftiores interprciatores fignorum cauendos eflnbsp;uobis moneo.quia in huiufmodi interpretationinbsp;bus cinanis fallacia,qux feducere inolitu,^ncaunbsp;tos.Tradiderunt enim philofophi, qui hoc loconbsp;uocantur homines, quia fe folos putabant ratio-ne utentes, deum non poHe fieri creaturam, neenbsp;hominem pofic nafci de uirgine.uel mortuum renbsp;furgere.confiderantes clcmenta,id eft,has ujfibi-les creaturas.in quibus ex commixtione animainbsp;lia generantur : amp; quod moritur , non iterum ui-uif.Se^ talium dograat aflertores cauendi fiint,nbsp;quia ficut humanis rationibus agerent de aliquanbsp;crcatura,Gcaguntdccreatore,uolentes eumfubnbsp;legibus humanis contineri.6d non fecundS Chrf/nbsp;ftum,id eft,non confiderantes potentiam,qufanbsp; fta eftinChrifticarnc.QgwippwbitJiWnqujnbsp;dam pars cacJefiis gratix, ficut in exteris fandis,nbsp;fed omn pknitudodiuinitatit non umbratiliter.Gcucnbsp;in templo Salomonis, fed corpor^ttiterjd eft,foli-ac ueraciter.Non em ideo corporaliter,quodnbsp;corpo^lis fit d*is : fed aut uerbo tranfiato ufusnbsp;eft Apoftolus, tanquamn templo manu fadonbsp;non corporaliter, fed umbratiliter habitauerit,nbsp;Hetr IO.nbsp;nbsp;nbsp;A,ptfigurantibus fignis.nam omnesillas ob/
feruationes umbras futurorum uoc3t,etiam ipfo tranflato uocabulo.fummus enit deus,ficut 1erinbsp;ptum efi,nonin manu fays templis habitat.aucnbsp;certe corporaliter didum eft, quia in Chrifti cornbsp;pore quod afliimpfit ex uirgine,tqu in templonbsp;habitat deus. Vnde ludxis ait de templo corponbsp;Iob(Wris lui,Soluite templum hoc, 8C in triduo excitanbsp;boillud. Qiiamuisigitur in quolibet prxcipuonbsp;membro uelutin aliquo magno jrpheta uel aponbsp;ftolo diuinitas inhabitct,non tarnen ficut in cappnbsp;te,quod eftChrifius omnis plenitudo diuinitatis.nbsp;Deus enim qui ubiep prxfens eft,amp; ub^jj totus pnbsp;fens,non ubiep habitatjfed in templo fuo,cui pernbsp;gratiam benignuseft ^prtjpitius. Capitur antenbsp;habitas ab alijs amplius,amp;ab alijs minus.InChrinbsp;fio enim, qui eft caput omnium iuftorS, habitatnbsp;omnis plenitudo diuinitatis, exteris uero fecun-^nbsp;dum menfuram diftribuiturgratia.Nam amp;innonbsp;ftro corpore ineft fenfusfingulis membriSjfednonbsp;tantus quantus incapite.ubiprorfus omnis eftnbsp;quinquepartitus. Ibi enim uifus eft amp;ifcauditus amp;nbsp;olfadus guftus tadus,in cjteris autem folusnbsp;eft tad;us.Ec ctiam prxter hoc, quod tanq in tetn
AD COLOSSENSES
ploinillo corpore habitat omnis plenitudo di' uinitatiSjcft aliud quo interfit inter illud caput etnbsp;cuiuftibet membri cxcelletiam:quia de nullo fannbsp;dorum poteftdici,uerbffmcaro fadumeft,necnbsp;quifquam eorura qualibet prxlentia gratixuni-nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;
geniti nomen accepit. itaque in Chrifto habitat omnis plenitudo diuinitahs corporaliter, id eft,nbsp;ueraciter.Neque enim diuinitatis corpus eft.Sednbsp;quia lacramentaueteristeftamenti uocatApoftOnbsp;lus umbrasfut prxmifimus)futurorum,proprernbsp;umbrarum comparationem, corporaliter dixitnbsp;habitare in Chrifto plenitudincm diuinitatis, qtfnbsp;in illo impleantur omnia,qux iHis umbris figuranbsp;ta funt, amp; fit quodajamodo umbrarum illaruninbsp;ipfe corpus,id eft, figurarum amp;. fignificationunanbsp;ipfariiille fitueritas.Quiucro dicit carnalesob-feruantias adhuc neceirarias,dicit Chriftum nonnbsp;efle corpus umbrarum,nec deum ad omnia fuffinbsp;cientem. In Chrifto quidem manet omnis plenitudo d 1 uimutIS corporaliter, uos eis in illo re*nbsp;pleti gratia aiuinitatis,perquam uirtutibus amp;fannbsp;dis operibus abundetis.INecmirum fi in uos pernbsp;eum transfunditur diuina gratia, tantxcxcel-letijf/l,ut^ fdpKt omnif priwipitfi/t CZ pofe/lrtfif Ne-que em el^llus principatus autullapoteft^s innbsp;cxlo fiuein terra,q ab hoc capite no dcfccdat,etnbsp;huic cuiif fubdatur, at ab hoc capite regatur^
quo Sf circuDcifi efti's circundlione Do manufaa in expoliatione corporis carnbsp;nis,fcd in circuncifione lefu Chrifti,confernbsp;pulttei in baptifmo,in quoamp; refurrexiftinbsp;per fidcmopcrationis dei, qui fufeitauit il*nbsp;lum mortuis.SC uos cum mortui eftetisinnbsp;delidis Sfpraeputicarnis ueftr,conuiui^nbsp;ficauiteflm illo, donans uobis omnia deli*nbsp;da, deicns quod aduerium nos erat chiro*nbsp;graphum decrcti,quod crat cotrarium no*nbsp;bis,0C ipra tulit de medio, affiges illud crUnbsp;ci, Si expolians principatus Si poteftatesnbsp;traduxit confidenter,palam triumphansii*nbsp;losinfemetiplb,
S Modo latenter ingreditur Apoftolus often dcre,obfcruantias legisefle fuperfluas, SC folainnbsp;Chrifti fidem fufficerc ad falutem. Vos(inquit)nbsp;eftis in Chrifto fpiritualibus bonis replcti, in^*nbsp;CZ crreHWiye/.Refurredio enim Chrifti,qux f^'nbsp;da eft tertio quidem die paflionis,fed odauo i^nbsp;diebushebdomadisjipfauos circuncidit. Refti*quot;*nbsp;rexitenim Chriftus,abftulit uobis defideria cat''nbsp;nalia, a]||Julitconcupifcentiasmalas,abftulit fd'nbsp;perfluum cum quo nati eratis, C. multo peius 4nbsp;maleuiuendo addideratis.Circuncifiin Chriftinbsp;eftis circuncifione non kmu hominis carnaliternbsp;in expolidtione cerporit enmif, id eft, in ablationenbsp;perflux cutisj/f d in circuncifione lefu chrifthqyxnbsp;carnem amputat,ftd uitia. Non enim duas res*'nbsp;telligi uoluit,quafi amp; aliud fit caro,amp; aliudnbsp;pus carnisifed quia corpus multarum rerumnbsp;men eft,quar nulla caro eft(nam multa funt,*'
-ocr page 389-CAPVT Ir. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;5^
A. ccpta carne,corporacjlcfiia S^corporaterrefiria) orpus carnisj dixit corpus qdcaro cft. Geut alibi fpin'tum inentis,emjp fpirit qi mens cft.Cir/nbsp;cuncin(inquit)eftiscircunciGone,quxnoneftinanbsp;nu(id elt, ope humano) fada in expoliatione carnbsp;niscorporis.i.in amputatione fupcrflu carnis:nbsp;fed c fada diuinitus in circunciGone lefuChrifti.i.nbsp;in refecatione carnalium uitiorum amp; concupilcnbsp;tiarum.CircunciGo enina Chrifti qux odauo dienbsp;fada cftjGgniGcauit nos per Gdem refurredionisnbsp;eius abomni fuperfluitatc uitiorum fuifle fpoli/nbsp;dos, amp; in odaua tate feculi per refurredionemnbsp;corporum ab Omni labc mortalitatis amp; corru- nbsp;ptionisexuendos. Circun^G cftisfpiritalitcr cir-cunciGone Chrifti, confepulti ei in bapti/mo. Hxc eftnbsp;enim inuobis circGciGo Chrifti,uitijsfcilicctuo.snbsp;cGc mortiGcatos, ut fepuhurae eius in baptifmonbsp;participes fadi,refurrcdionis quoep ipGus incor-rupribilitatc morum inouxcomjcrfationisGtisnbsp;participes. Trina enim merGo baptiini,imago nbsp;triduanfepulturdomini, ut quifquisin aqunbsp;uelut in fepulchr deponitur,mortuus Gt omni-nopcccatis,utpofljt rcfurgcrcuirtutibus. In^unbsp;fcilicet Chri{io,amp;refurrexiit mor^animjpoftnbsp;(piilturam baptifmi per fidem, qua credidiftis eGnbsp;relurre3i(re,amp;yos per eum rcfurrcduros.Refurnbsp;rexiftis ( inquam ) per Gdem rptT.rfiniWrf eft,nbsp;per hoe quod credidiftis operationemnbsp;us fecit in eo,^Hi fit/citauit illutn 4 mortuis. SC uo^onu^nbsp;tpcauitatquc conrefufcitauit cumillo,cumeetit fpinbsp; ritilcrmortuiindeliis, qucommiferatisdere-linquendo bonum, pr^putio carnit yefir/e, id eft,nbsp;carnali immunditiaadquam lapG fueratis.Pr-putium cnimhicuocatur illud,quod prputio Gnbsp;gniGcatur, hoc cft,pcccafti carnif.Cum itafftisnbsp;mortui, conuiuiHcauir uos deus cura Chrifto,idnbsp;eft.refufcits Chriftum corporaliter, refufcitauiCnbsp;Uos cum eo fpiritaliter:do4r,id eft:,dimittehs UOnbsp;bis omnia deliiia tara originalia qum adualia.ipft:nbsp;dtleH chirographum Jecreti,^uod erat adiierfum not.Nnbsp;folum enim uobis gentibus delida donauit, fednbsp;amp; nobis ludxis pruaricationes qu funt ex Ic-ge,dimiGt.Et hoc cft,delcns chirographum amp;c.nbsp;Chirographum enim uocatur manuais fcriptu-nbsp;a.adlicuius rei memori commendandfada.nbsp;Quodehirograph diuidt homines,inter quosnbsp;t-SjUnde Gt chirographum, conftituitur:amp;: indenbsp;partem fu unufquiftp referuat. Chirograph uenbsp;o deo dclet fuit memoria peccatorQ ex legisnbsp;tranigreflione uenientium, qux non rccedebat nbsp;mente ludxorum C malignorum fpirituG . Dc-euitergo chirograph dccreti.i.memmi tranf/nbsp;grcfljonis,qux erat ex dccrcto.i.cx Icge.Confci-*utia cnira noftra amp; diabolus,ad accufand eratnbsp;memoria illius tranfgrcflionis:5d ita hxc memo^nbsp;quot;ia crataduerfumnos,nocens nobis,56 noscrucinbsp;ans.Sed hoc reatu per baptifmum delcto,ncc cznbsp;feientia noftra iam timet, nec diabolus quod ob-rjeiat habet.Qgd decretum erat nobis contrari-m.i.rcditudo iuftiti qux dcrta fuerat in lege,nbsp;lt;rat ctrariaprauita noftrar prxuaricationS:
fed per auxiliu nouae gratix concordauimus ad- C ucrlario nofir.i.lcgi diuinx,obiemperantes pecnbsp;ptis eius, Geut ait dominus iEo eonftneiensad'nbsp;uerfario tuo cito,dum es cum illoin uia.i.efto cnbsp;cors Sdobcdicns fcrmoniprxceptotucjleftium,nbsp;qui tuis prauittibus aduerfatur, cito dm es cGnbsp;illo in innere prxfentisUitx. Vel chirographG.i.nbsp;manu fcriptum,crat perpetratio prxu^cationisnbsp;Adx.Quod erat aduerfum nos.i.aduerlabatur fanbsp;luti noftrfjiSi intcrcludebat nobis ingrefturn cxlcnbsp;ftis patrix.Dccretum ucro qd erat contrariG no/nbsp;bis,ipfa fuit fententia damnationis noftrx,q eratnbsp;cundis hominibus adueri.Sed deleuitdeus hocnbsp;chirographUm.i.ueteris clpx cautionc,qa nosnbsp;diabolus debitores liortis tenebat : idco hiro-graphumipfumerat dccrcti.i.decretx damnatnbsp;onisoftr,qua decretum erat ut iufie tencremrnbsp;fub hoftc captiUi, cui nos fpontc ibdideramsnbsp;adefenfum iniquitatis. Vel decretG deifuit,De Gejjf.jrnbsp;ligno feienti boni amp; mail ne comcdas.Huius de.nbsp;creti uiolati chirographum.i.memriam deleuitnbsp;deus,quand peccatumprimi partis per fanguinbsp;nem Chrifti abluitjS^ quaG obliuioni tradidit,*nbsp;ipfum tulit de mediorat enim hoc pdm inter deuranbsp;8C nos,fcpars nos deoifed deus tulit ipfum denbsp;mediOjUt polfimusadhxrcrc dco.lpfum tulit dnbsp;tnedio,lt;tjigff illud cruci,ut Gcut ligno cccpcrat,nbsp;*a in lignoGniretur . CruciGxo enim innocentnbsp;Chriftoiintereraptum eft pdm Adx.Vcl G deertnbsp;tum intelligimUs lege MoyG,iplum deus tulit denbsp;medio ludxo: SC gcntilim,ne per lege ampliusnbsp;fepararetur, fed in Chrifto Gerent unus populus,nbsp;aftigens illud cruci,utiam ceflet,poftqu omnianbsp;facrieia in oblatic ueri agni funt impleta: Glt;%nbsp;nos lege SC legis prjuaricatidlie libcra^it,c etnbsp;patres antiquos*abinftriseripuit,ne qs putet eosnbsp;per legem laluatos.C hoc cft quod de Glio fubdinbsp;tur,cura depatre agcrctur,quoniam infepaftbi/nbsp;lia funt opera patris SC filrj. expolians principatns Gquot;nbsp;potefl4ter,tradHi(teonfidenter.Expoliauit enim prirtnbsp;cipatus C poteftcs jlxmonum, auferehdo illisnbsp;animas iuftorum, quas in inferno propter culpnbsp;primi parentis detinebant:5Ctraduxit,id eft,trsnbsp;infernura duxit ad rgna cxlorumipfasabinfe-ris creptasfandorum animas:amp; hocconGdeter,nbsp;id cft,cum magna Gdutia fecir.non timens dxmonbsp;ticSjUtpote qui nullum habebat peccatum. Necnbsp;iftud quod dicitur,expoliansprincipatus amp;potenbsp;flatcs.rcpugnat fentenux qua didum eft , qui eftnbsp;caputomhis poteftatistquiaibi eftfermo de bonis principatibus ac potftatibus,hic aut de coh-trarijs. Principatusiimlt;ioctur illi ncquamfpinbsp;ritus,qui principantur in uittjs fui,lt;:,qux ipeciali-tcr fuggerere confueuerUnc:Gcut fpiritus fornicnbsp;tionis,g principanf libidinoGs : Si fpiritus fuper-bix,g dominanturfuperbisi Poteftates uer dftnbsp;cuntilli fpiritus.qui habent uim pcipitandi in raanbsp;iora pd homincs,qbus pUalent internas eoijinbsp;cupiditatelbi ergo uincuntrinimicx nobis imnbsp;tiibilcs po teftates, ubi uincuntur i nuiGbiles cu-pidicates Et idco G in nobis ipGs uincimus tera-
-ocr page 390-AD COLOSSENSES
A poraliutn rer cupiditates^nccetre fi ut in nobis ipGs uincamus amp; illum,qut per ipfas cupiditatesnbsp;rgnt in hoe.Spoliauit ica^ Chriftus his princinbsp;patus SC poteates,eripiensillis holes quibus donbsp;minabanf, dum per don ffti fpiritus extinguc-ret Icculi cupiditates in cordibus ipfoi?i homin,nbsp; traduxitcafdem cupiditates uel principatus.i.nbsp;abhisqui ad fidem conuerfi funt,expulit,ficut dinbsp;Ml. xerat.Nunc princeps huius mudi eijcietur foras.nbsp; hoc fecit confidcntcr.fciens fciufi habere eaunbsp;im;amp; peliw.i.cor omni populo pendens in crunbsp;cc.triumphauit.i.cum gloria uicit illos in metipfo,nbsp;id eft,in paffioneproprtjcorporiSjquipoftea tri- nbsp;umphaturus erat amp; in martyribus fuis.
Nemo ergo uos ludicet m cibo aut in po tu,aut in parte diet fefti,aut neomcni*,aucnbsp;fabbatord, qu funt umbra futurorum,cornbsp;pusautem Chriftf.
fl Et fiquidem circuncifi fpiritualiter efiis cir-euncifionc Chrifti,pcrqam non egciis circunci/ Gone carnali, ergo nulla aliam carnalc obferuan-am debetis legi.cSiftam qumaioreft:,accipc'nbsp;re non dcbcatis.prfcrtimga deus chirographnbsp;decreti.i.legis,ficutiupradiftum eft, tulitdc medio utriuf^ plebis,affigens illud cruci,ut iam qua/nbsp;fi mortuum ccflet.amp; per triumphum dominieznbsp;paftionis poteftate dmonum liberati fumus,nbsp;qua eripi per legem non ualebamus.Cum hxc itanbsp;fni,amp; lruitutc legis per nouaegratix libertatenbsp; fids ereptijigitur nemo .i. nullus pleudo 01 iudieet,nbsp;id eft, iudicabilcs Si. rcprehenGbilesdicaticigt;onbsp;in potM.id eft,in diferetione ciborum amp;potuvr,nbsp;^uod alfj fint alfumendijSCalij refpuendi:quia qsnbsp;cibos Itidi urt^t in pccoribus^ nos uitamus innbsp;monbusiSC quos potus iffi cauent in liquoribus,nbsp;no^caueraus in uoluntatis aftcAionibus. Nemonbsp;eo2 qui magiftros legis cfl fe iadt, uos iudieetnbsp;in cibo uel in potu,quod altj immiidi finqalij mnbsp;di.'qm omnia mundafunt mundis, coinquinatisnbsp;autem nihil eftmundum.^attnpitrfetitcifepi.utali/nbsp;os diesfeftos purent,80 aliosnonfeftos;quia nobis qui inChriftum credimusrefurgentem,iugisnbsp;amp; ternafcftiuitas eft.lt;it in parte eemcn{,id eft,nbsp;Kalendarum menfis noui,qndecrcfcens luna Snbsp;nitur,amp; nodis umbris tegitur; quia Chriftiano-ru lumen eft tcrnum,C femper folisiuftiti ranbsp;dijsilluftratur.4Hf in pane ftbbatorum, ut non faci-ant ftruile opus amp;onera no portenttq^nos Chrinbsp;fti fumus libertate donati.amp;onera pcccatoru ge-ftarc definimus.hOi'/ Greece , nou5 dicitur Latine,nbsp;nivKjIuna. Ncomenia,Wou:fluna.amp;noujlunobnbsp;ieruatio,noux uit c fandificatio. Sabbatuin ue-eo perpctu5obferuat,qui fpe futur quictis fan-dtis eft operibus intentus, nec in ipGs bonis adi^nbsp;bus fuis quafi dc proprijs SC dc his qu non accenbsp;pcrit,gloriatur,inum in fcoperari cognofccs.q Gnbsp;mul operatur Si quietus eft.Sabbatum enim qdnbsp;interpretatur requies, fignificauit rc(Jliic,qu aninbsp;ro landorum habent uitijs in prfenti uita. Sinbsp;quamhdbiturx funtcorporibus exut:e, donee
refumant corpora, Qgjeomnia pnf aw
utiiu nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;41-1 fa 1^ 1*V1nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quot;tbcor
rttm^quia nihil fub ueteri teftamto carnabter ob-feruabaiur.quod non prs^gurarec aliquid fpiri-tualc futurum ucl in haceccleGa,ueI in ea qusci^ in cselis rgna re ccepit. corpus (lt;tOM,id cft.lolidanbsp;ueritas huius umbrae,efi cbrijli^id cft,pertinci adnbsp;Chrifium.Omniaillafunt umbrae futurorum.innbsp;quibus ludi iuxta literam hacrcnt, amp; tencniurnbsp;in terra. nosuero iuxta fpiritura tranfcamus adnbsp;Chrifium,qui ad diftinftionem umbrarum nuncnbsp;corpus appellatur. Qyomodo cnim in corporenbsp;ueritas cft, i in corporis umbra mcndacium.ficnbsp;in fpiritali intelligentia mundus omniscibus SCnbsp;potuSjSC totafeftiuitls.amp;perpctuse kalcdx, nee/nbsp;non aeterna requiesexpedandaeft.Vniuerfa hfCnbsp;loquitur Apoflolu contra cos, qui credentes ca:nbsp;udis in domin faluatorem, ludaicas ceremo-nias obleruare cupicbant.unde amp; adhuc fubdit;
fcducat, uolcns in humilita* te 8c. rcligionc angdorutn, qu non uidit,nbsp;ambuiansftufra, mfiatusfenfu rucarnis,nbsp;8C non tenens caput, ex quo totum corpusnbsp;per ncxdl 0(. coniundiones fubminiilra*nbsp;tum SCconIlrq;um,rcfcit in augmentumnbsp;dci.Si erzo mortui cilfs cunrChriilo ab eienbsp;i'us mundi, quid adhuc tanquamnbsp;cs in mundo decernitis. Ne tetigerinbsp;ti9,neque guftaucricis, nc^ contreaueri* -tisf qujcfunt oia in interit ipfo ufu, fedmnbsp;j^cepta ^dodrinas homin:quierunt ratfnbsp;onquid habentia fapitiin fuperftiti*nbsp;one c humilitatc,Cn ad parcdd corpanbsp;ri,n in hondlc aliquo ad faturitat carnisnbsp;fl Ipfi ^ui dc circuncifione ucncrant,amp; fc Chrinbsp;flianos dicebtjudaizandi conietudin no defcnbsp;rebant,ab'oslt;]in crror luum trahere fatagebtnbsp;Ideocredentibus diciturdcillis: Heir.ouosdue^tnbsp;ul fupcrcqid cft,nlt;mo uos ueritate in crroreoinbsp;trahat,ncmo uos in ccrtamine difputationis fraUnbsp;dulentcr uincat.ut brauium uobis fupernj remUnbsp;nerationis tollat,lens ea ^lt;eontdtf,id eft,uolSnbsp;tenere uel fuadere carnalia legis mdata.qu n'nbsp;quam intlJexit in hutnilit^te litcrac anseloruitire-/gioneatqueeuhura, ut non feruiatis fpiritaliin-telligentijfcdcxemplaribusfuturorum.Hutn^nbsp;litas cnim hoc loco non efi ilia, qu laudatur ifnbsp;feripturis ; fed ilia, qu deprimit fenfum mentisnbsp;in terrenam atque carnalem intelligentiam. Vcrcnbsp;cmhumilis fenfus SCmifcrandafufpicio eft.dnflinbsp;crederefreorum atcj? tauror fanguine dcleda/nbsp;ri SC nidorc ihymiamatis,quc fpc homines de'nbsp;clinamus. Religio angelorum uocatur hoclocOnbsp;cultura,qu non deo,fcd malignis fpiritibus ei'nbsp;hibetur. Ex quo enim fadum eft qcF dns ait,R^'nbsp;linquetur domus ueftra delcrta, omnis iudaica^nbsp;obferuation cultura deftruda efl.quafcuntponnbsp;runt uilt;ftimas,non deo offcrunqfed angelis reff'nbsp;gis,id eftjlpiritibus immundis.Vel in humibw^^nbsp;Si rligionc angelorum,quia huiufmodi IctSaw:
CAPVT II.
30
|
ts plerunt^ folent in feipHshumib'catem Si reli-gion angelorum oftendcre.ut citius credatur cis quail indifltnis Angelos cnim iuxta hunc fcn-ftim ucl cackftes fpiritus.ucl fandos prdicatorcsnbsp;intelligimus. Nemo ita rcligiofum fe fingens.fe-ducat uoSjiitmMitnf)r/lr4, id efljaciens in uacuunbsp;amp; fine ucilitatc quicquid facit, qa infideliter cun/nbsp;da facit:jJ4tJ {n/ carnis [u^,id cft.carnaliter cunnbsp;da incelligens. Si traditionum iudaicarutn deliranbsp;mcnta pcrquirens.atqj ex earum notitia tumensinbsp;O non tenens caput omnium fcnpturarum atqucnbsp;fcieniiarum,id eft.Chnftum qui eft dci fapientianbsp;eft caput ecdefiae fandorum;amp;quia non tenetnbsp;Chriftum,qui eft caput oiflnis facr intelligcntijnbsp;Si caput omnium ckdorum,patct quia fatuus ctnbsp;reprobus eft. Ex ^ocapite totum corpus ecdefiaenbsp;per nexus cr coniunHiones fubminifiratum conflruHii,nbsp;erefcU in augmentum Jet. Corpus quippe illius nos o-rnnes fumus.Per nexus SCconiuBdiones corpusnbsp;ligatur.quiadum capiti pcdus,duMl^dori branbsp;chia,dum brachijs manus, dum digit! manibusnbsp;iuntconiudi,ac membra caetera membris inhae-rentjCorpusomnc perficitur. Sicutfandi apoftonbsp;li,quia redemptori noftro propinq fteterunt,nbsp;ei quafi pedus capiti inhferuqt.Quos quia marnbsp;tyres funt fccui, coniunda'brachia pedori fue-runt.Quibusdumpaftores Scdodore^quot; 'nbsp;funt per bona opera, manus brachijs innbsp;Hoc uero omne corpus redemptoris nonbsp;tidie per nexus Si coniundiones fubminiftraturnbsp;Si conftruitur in cxlo:quiad ad eum illuc elednbsp;animx ducuntur,ei fua membra coUigantur. Denbsp;quo rede dicitur, iubminiftratum Si conftrudunbsp;crcfcit in augmentum dei. quia deus omnipotesnbsp;rcdeptor nofter,qui in fe in quo Jificiat no habet,nbsp;adhuc per mbra fua quotidie augmAitG habet.nbsp;Sed quifquis adhuc carnaliter legem obferuandnbsp;predicat,n tenet caput huius corporis;quia fidenbsp;amp; gratia eius impugnat,5corpus eius qd ita co/nbsp;nex eft fcindere quxritzSi ideo fubtilitcr uobisnbsp;caucnduseft,utpoteinimicusChrifti Si ecclefix,nbsp;licet Chriftianum fe fingatNon folum cnim ua/nbsp;niloquosSi mentis ftdudorcs, fabuloia S uananbsp;garrictcs-i. in cis uanitatibus uelut alt fcientiamnbsp;prominentes contra rgula fidei.quam catholicnbsp;flccpiftis,cauere debetis:fcd etiam ipfos,qui denbsp;pfaincommutabilitate diuin natur,uelincornbsp;porea creatura fiuccrcatorc ucraciter difputant:nbsp;quod dicunt, omnino documentis atq? rationinbsp;bus certiifimis probant, 5^ tarnen ab uno dci Sinbsp;hominum mediatorc conantur aucrterc.tanqunbsp;Pefteminfidiofiorcm exteris fugitc.QSud autemnbsp;ftquitur,/? ergo mortid efUs cum chrijlo ab eletnentis hunbsp;mundi, ^tud adhuc tanquam uiuentes in mundo decerni-l*\hunc fenfum habere uidetur;Sibaptizati eftisnbsp;in Chrifto,amp; cu eo in baptifmate mortui ab clc-nientis mundi,cur mccum non dicitis,Mihi autnbsp;abfit gloriari nifi in crucc domini noftri IcfuChrinbsp;flipper quern mihi munduscrucifixus eft,5d egonbsp;mdonec auditis dnm dicentem ad patrem,Denbsp;mundo non funt.ficut di ego no fum de mundotnbsp;fed econtrario quafi uiuentes in mundo,decerni/ Cnbsp;tis:NC Ietigeritis corpus hominis mortui, nee ueftinbsp;mentum aut fcabcll in quo fedit mulier menftrunbsp;ata.Wf^ guaueritis carnem fuillaro,heq51eporum,nbsp;nclt;5 lepiarQ,nc( murcnx,nerp anguillx, neqj uni/nbsp;uerforum pifeium qui fquamas pinnulasve nonnbsp;habent:nr$ contreaueritis aliquid herum. Hic lonbsp;quitur Apoftolus eis, qui iam ieruare l^em carnaliter ex parte cceperant.Hucfqj cnim monue/nbsp;rat ftantes,nefcducercntur:dCnuncaggrcditcos,nbsp;qui i aliqua de lege feruabtiQuafi dicat:Vos uinbsp;dctehefeducamini.Seduos alqdicite cur lege icrnbsp;UatisiSi mortui eftis cutn Chrifto amp;c.Si ( inqun)nbsp;cum fidem Chrifti accepiftis^eftis mortui ab elc-mtiSjid cft.feparati ab omni fuperftitiohe amp;abfnbsp;tinentia creaturarum mundi, quid adhuc dccer-nitisAlias eile uitandas, dC alias eile alTumendas^nbsp;Elemenca cnim uocat has uifibilcs creaturas, qnbsp;tota uniuerfitatc per fc confiderata,par tes mundinbsp;funt.Etifti erantfut diftum eft)abelemcntis mornbsp;tui.i.feparati ab abftinentia creaturarum mundij^nbsp;quibus in laico ritu abftinebant.Vcl clemt di-cit.qux ipfi colebt in idolis,ficut mare in Neptnbsp;no,: aerem in lunonc. Sed per fidem Chrifti abnbsp;his leparati crt.Nam ubi inucnimus aliter Si alinbsp;terjfada eftibi quxdam mors.Mors cnim eft,nnbsp;jplTc qui fuit.Immortalis quidemefi anima, quianbsp;femper uiuit:d eft in illa femper quidem permagt;nbsp;ncns,fcd mutabilis uitaadeo]; fecundum muta-bilitatem eiufdem uitx,poteft dCmortalis dici:qanbsp;fi olim uiucbat lapientcr Si nunc defipit,mortua Dnbsp;eft in deterius.fi uiucbat infipienter amp; fapit,mornbsp;tua eft in meliusdta mortui in melius ert ifii^-bus nunc dicitur : Si mortui eftis ab elemcn,nbsp;quid adhuc tanq Uiuentes dccnitis'; Gpm Chrinbsp;fio per fidem airociaff,mortem ifiam laudabiltmnbsp;aflecuii funt,^ptcrea mortui efl c Chrifto dieunbsp;tur.Vcl cum Chrifto mortui, quia Chrifto patiente Si morientc Si illi compalli iunt Sfeommornbsp;tui,n5 quidefti eo tempore quo iJle mortem fiif-tinuit, fed quo ipfi fidem percepert.Et quia mnbsp;do femel cum Chrifto mortui erant, non iterumnbsp;quafi uiuentes mundo decernere carrtaliter debenbsp;bant, dicentes adinuic uel ad fequaces fuos.Nenbsp;tetigeritismortuumfiuc reptile jncinqincmininbsp;ab co:neque guftaueritis carnem animalium quxnbsp;non ruminant, neque manu ctredaueritis hornbsp;quippiam. In his uerbis adhibenda eft quxdamnbsp;pronunciatioin uultu Sdin modo uocis.Perirri?nbsp;fionem quippc uerba pofuit eorm qui dieuht,nbsp;ne tciigeritis,neque guftJiieritis, cum fint omnianbsp;munda mundis.qHm ipfo ufu,id cft,fi quis utanbsp;tur cis ludaico ritu,ut ab his abftineat,amp; illis utanbsp;tur,crcdens fe itaiuftifcari,jt in interitum, id eft, |
ducuntin mortem anim-.quiafunt/ccuridaiMpr/ CfpM O' doHrinas hominum^non dei. Poftquara etrinbsp;ueritas aduenitjam non deus ca prxcipit,fed phanbsp;rifxi: Si qrh autoritate fua ucl dei male intellcdanbsp;prxeipiuft hxc. Si rationibus docent, ideo ufusnbsp;eorum Sfcultura interimit,quia funt prxeepta etnbsp;doftrinx homin,n5 dei.Vnde per Ifaiam dicif inbsp;hh ii |
AD COLOSSENSES
CAPVT III.
IGitur (iconfurrcxiftis ci Chn'fto.qu furfum funt qun;rit^ubi Chnftus eft innbsp;dexcera dci fedens. Qu furfum funt fp *nbsp;te,non qua* fuper tcrram.
B Quandoquidem fi mortui eftis cumChrifto at elementis raundi,nondebctis ultra tang uiu-'cs in mundo, mundana carnaliter difccrnerc,5inbsp;alia ac alia qurere.alia^ 5C alia refpucre:igitr/nbsp;^onfurrexiif fCbn/lo,debisinccflanter fupernanbsp;in quibus iam Chriftus eft, qurcre,ut ca c5 iplonbsp;, ualcatis poffidcrc. Nam fieut cum Chrifto mortui mdo.mundana (|cbetis.poftponere,ita cfc/nbsp;quens e uc cChrio rcfulcitati.fuperna dcbea/nbsp;tis appetcre.Igitur fi cfurrexifiis c Chrifto,^ttlt;6nbsp;rite ea qn/epint de pirpiM.i.c{leRiabona,uii iam cornbsp;poraliter chriuf e in dextera dpatris/cdettr.Nonnbsp;utiqj} furrexim^s ficutChriftus, led tarnen fcdmnbsp;i^em quxigbis in illo cft,iam nos cum illo refurnbsp;.rexilTcteftaturApoftolus.Spcenimfaluifai lunbsp;tnus. Spc refurreioncnori corporis in Chriftinbsp;corporis refurredione (enemus,amp;relurredioncnbsp;ipiritusiat^n rehabemus.uc amodo in nouita-le uitaeambulemus.Extindisenim uittjsnoftrisnbsp;per myfterium 4t irtut dfiicae mortis, mortenbsp;animj^lbrrcximus per gratia tfominic refur-x|^^is.Velidcorcdc nunc dicitur,Siconlurrnbsp;W^ftilim Chrifto,qufrite bonis operibus amp; de *nbsp;uotis precibus ca qusc funt fuper cael, ut merea- -,nbsp;mini cainuenire: quiaomnisqui quxrir,inuenit:nbsp;SiC debetis ca qu3crere,quia Chriftus que inuenirenbsp;lt;lefidcratis,eft iam ibi in dcxtera dei. Rede in de- ,nbsp;xtera.quiaoucsponendaefuntad dexter.^c/nbsp;ru eft ut imnaculat5 agnus locum immaculanbsp;tigrcgisftfimusobtineat.Per dexteram enimfi-gnifcattcrna beatitude. Velibiiam fedetChrinbsp;il:us.i.quiefciit poft laborem pafllonis.Sederc uelnbsp;regnantis cft,ucl iudicantis. SC Chriftus in dexte-ra paterni throni fcdet,ga cum co regnat in aeter/nbsp;num.Ob hoc(inquam)federc dicitur,quia nuc oianbsp;iudicatjiX ad extremum iudex uidcbiiur.Quxiinbsp;te ergo perptua bona, in quibus ipfc iam ita fe-cundum humanitaiem fcdet.amp;pptteca ^u^pintptrnbsp;fim,id c,palato cordis dulccm faporem fuperno/nbsp;rum bonorum iangitc,o^ funtpiper terrnm idnbsp;clt.terrenorum amp; temporalium.Sienira terrenanbsp;uobis dulcia non fucrint, tunc cacleftium dulcc-dinem guftarc poteritis.Si terrenas concupifeen/nbsp;tias non habucritis,tunc cleftibus gaudijs inhi-arc ualebitis.uel fapitc fuperna, non terrena, idnbsp;clt,habcte^apientiam amp; prudentiam de caclefti-bus aeternts.non de temporalibus 8i caducis
Mortui cnim eftis, Sf uita ueftra abfeon dita eft cum Chrifto in deo. Cum autemnbsp;Chriftus apparuerit uita ueftra,tunc amp;uosnbsp;apparebitis cum ipfo in gloria.
Superna,n terrena faperc debetis, ^arntc mortui eftis huic mdo. Morimur enim fccundunbsp;fpiritura,ut poftca mortui fc3m carnem,refurganbsp;raus fccundura carnc.Quoraodo cnim prjecedic
564
A Populus hie labqs me honorat,cor uero cius Ion geeftmc.FruftraaStcoluntmc.doctcsdodrinbsp; Mittt.i^;, nas amp;pr3cceptahominum.Namamp;fuper ilia quenbsp;Mftrc.y. lex carnaliter praecipit.addidcrut pharifci C fcrinbsp;bse multa, adco ut propter inuentiones fuas frequenter uiolarent ipfa legis carnalia madata. Vnnbsp;Mtttl.If, de dominus arguit cos,diccns: IrritQ feciftis mannbsp;dat dei^t traditiones ueftras ftatueretis.Et gbusnbsp;iulfum eft.ut diebus fabbaii fedeat unufquilijjinnbsp;domo fua,8c no egrediatur ,nec ambulet de loconbsp;in q habitat, fi qn eos iuxta Jiter. coeperimus arnbsp;are ut no ambulet, nee iaceat, nec lient, fed tthnbsp;fedeant fi uelint prcepta feruare.folent refpon/ *nbsp;dere amp; dicerc:Barachias amp; Simeon amp;Ellel ma/nbsp;giftri noftri, tradidert nobis ut duo millia pednbsp;ambulemus in fabbato.Et cteras huiufmodi donbsp;Arinas hominS praeferunt doAnnae dei.^tlt pintnbsp;quidi rOionem hubentia ftpientiie in piptritione cr huminbsp;liUte.Pro fuperftitione in graeco legttur falfa i eli/nbsp;gio.amp;humilitas hie intelligendacft,qux humilianbsp;fentiat atq; terrena - Videnf igitur obferuationesnbsp;ludaicae apud imperitos amp; uilem plebecul ima/nbsp;ginc habere rationis humanljj fapientix in falfanbsp;rcligione SC humilitate.i.in infimo amp; carnali atqjnbsp;terreno fenfu. Vcl funt quidem rationcm habennbsp;cia fapienti; infuperftitione.i.non in ueritatc, fednbsp;in faintate,qux eft fuperabundans,amp;in qua nuil%nbsp;eftutilitas : SCin humilitatc a. deieAione animae.nbsp;Quod fi ad nonnullos id referatur, qui in ecclefia *nbsp;de abftinentix uirtute glorianiur, notandum eft
quot; quod Apoftolusliiperftitioni humilitatislpeci jungit:quia dum plus g necefle eft per abftinentpnbsp;mil caro attcritur,humilitas forisoftenditur, lednbsp;. , hacipfahumilitategrauitcrintcnuslupcrbir.
Apud Iwdxos tnen multo magis in oftentatioe humilitatis regnat fuperfttfio; ga'unde fe exterisnbsp;humiliorcs oftendunt.inde fuper omnes fuper binbsp;unrt eaqux obferuant, iiintnondip^reendimeotnbsp;pori,noninhonoretdiilwiidPlt;(turUatemcami$.igt;ionparnbsp;cunt ludxi corporibus fuis in alTu^ptionecibo-rum,contcnentes interdunaqu: habent,qu/nbsp;rentes qu non habent. Et ga hoc faciunt, neceflinbsp;tte debilitatesinterdum C morbos contraht.nbsp;Nec honorant femetipfos, cum oia munda fintnbsp;TiM.nbsp;nbsp;nbsp;mundis, nihilip polTit elfe pollutum q3 cum gra-
l.Ttm.4. tiarum aAionc pcipitur, C, idcirco domino fit creat,ucfaturitatc SCadimpletionecarnishumanbsp;nos ai tus uegetet atq? fuftentet. Eiementa quoq?nbsp;mdi.gbus fideles e mortuos dicit, oplTumusnbsp;amp; lege Moyfi at omne uctu.s inftrumentu acci-pere,gbus quaficlemcflttis Si. rcligioniscxordijsnbsp;de difcimus:quomodB eleicnta appellant lite/nbsp;r,per quas fyllabas ac uerba ciungimus,amp;: adnbsp;texeiidorationlongameditatione ^ccdimus.nbsp;Ars quoqj raufica habet eiementa fua,amp; gcome/ nbsp;trica ab Clementis incipit linear. Sic clemetisucnbsp;ten's tcftamentijUi ad cuangelic plenitudin ucnbsp;niatjfanAi uiri eruditur infantia.Vnde Si illi pfalnbsp;mi qui literis prnotantur,per ethica Hos ducuntnbsp;iCar* ' ad thcologi:amp; ab dementis occidcntisliterqnbsp;dcftrultur^tranfirchicluntadfpirituiuifictem.
CAPVT mors (cundum refurrciflionem,qu3e eft fecundSnbsp;ipiritum : fic prceflTura e mors fccundura car/nbsp;nem rcfurrcftioncm,(^x futura cft fecund car-nem.Nam non faccre quod facicbamus.ncc ere/nbsp;dere quod crcdebamus.mors 8C refurredio quj/nbsp;dam in nobis e.Si qui idolis feruiebat,unum denbsp;urn cognouit.mortuus efi in idololatna.refurre-xi t in fide.Si qui ebriofus erat.fobrius eft.mortuanbsp;eft ebrictas.refurrexitfobrietas Omnia ergo fa-fta mala qux deOnimus facere, quafi mors in nobis cft:quia no efle quod eramus,mors quxdamnbsp;cfr.Morti(inquit) e|if,fcd mortui Ipecie.uiui radie, Geut arbores in hyeme : quoniam uiti uerinbsp;tb/condita efi cm Chrifio iit deo patre,nec apparct nucnbsp;hominibus.Mortui enim cftis.quo modo uiden/nbsp;tur arbores per hyemem quaG aridx,quaG mor-tu.Sed ne arefcatis,intus eft radix.intus eft uita,nbsp;intus eft charitas;quia uita abfeondita eft ciiChrinbsp;fto in deo. Erit autem poftca tendus ueftr, eritnbsp;oeftas ucftra,quando circuueftiemirtftignitate fonbsp;liorum,amp; replcbimini hubertate fruduum. CMnbsp;Mtem chrifiut appttruerit ucniens ad iudicium, quinbsp;eftttitrf ueftr4,tunc er or.non aduerfarH ueftri,lt;pp4nbsp;rebitis in gloria cum ip. Modo tempuRft hyemis,nbsp;seftas autem ueftra erit aduentq^ Chrifti.Hyemsnbsp;ueftra eft Chrifti occultatio, ftas ueftra Chriftinbsp;rcuclatio.ConGdcrd ,qa landi uirftbimpornbsp;tunitate dederioru temporahum.nbsp;utiliumeurari, clamorc perftrepenti pertur-bation femetipfos facri uerbi gladio mortificanbsp;re non denunt,atq; intus ante dei faciem in nunbsp;mentis abfcondunt. Vnde rede peppfalmiftamnbsp;diciiur.'Abftondes eos inabicondiio faciei tuac nbsp;conturbatione hominuij. Quod quarauisperfenbsp;de poftmodum fiat.f nunc ex magna parte aginbsp;tur, cum temporalium defiderioruift tumulti-bus dclcdatiesinintcriorarapiunt,ut menseo /nbsp;rum dum in amorc dei tota teditur, nulla inutilinbsp;pturbationelacerciur.Hinc cft qd nunc Apofio/nbsp;lus per contemplationcm ab exteriore uita motnbsp;tuos Si quafi in fcpulchro abfcditos difcipulosnbsp;iderat.gbusdiccbat: Mortui eftis,dd uita ueftranbsp;abfeondita cft cum Chrifto in deo.Mortuiuidc-licet carnalibus defiderijs C teporalium rercu-piditatibus:8^ uita ueftra abfeondita cft cG Chri/nbsp;fto in dco,quia intus apud deum cChrifto uiuitnbsp;afedus defiderior ueftrot.utextindus mundo lateat,Sd cundis cxteriorG rer perturbati-onibus intra finum intimi amorisabicondat.Vcnbsp;recum Chrifto abfeondita eft,quiacumChriftonbsp;tianifcftabitur.cum cm Chriftus apparuerit cilnbsp;Uitaueftra.i.cum omnes in iudicio uiditint Chri-ftum efle uitam C faluationem ueftram, tune Cnbsp;'Os apparebitis cum ipfoin gloria.i.cum magnonbsp;honore atfplendore apparebitis oibus ad de-^tereius, participes gloricius.Notand quianbsp;lohannes banc fenttiaro alijs uerbis explicat,nbsp;dicens:Chariflimi,nunc filrj dei fumus, amp; nondnbsp;apparuit quid crimus.Scimus autem quiacGap/nbsp;parucrit, Gmiles ci crimus, quoniam uidebimusnbsp;ura ficuti eft.Nam qd* Paulus ait,mortui eftis,t
ll. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;jf
uita ueftra abfcdita efi eu CHRISTOin dco; C hoc eftquod lohannes afierit, quia nunc nlq deinbsp;fumus,amp; ndum apparuit quod erimus. amp;quodnbsp;Paulus addidit, cum Chriftus apparuerit ita ucnbsp;ftra, tune 8i uos apparebitis cum ipfo in gloria:nbsp;hoc lohannes fubiecit,fcimus quia cum apparuenbsp;ritjfimiles ci erimus,quoniam uidebimus cum fi*nbsp;cutieft. Hoc igitur crit apparcre cum (jhrifto ihnbsp;gloria,in manifeftatione eius uidere fpecicm diuinbsp;nitaiis eius ficuti eft,amp; ex uifionc eius accipcre finbsp;railitudinem eius,ut qualiseftipfe, talcs 8i ipfinbsp;modo fuo fiant qui uidcrunt.Haec perfedis didanbsp;funt.d einde cteris qui needum tantam perfedi/nbsp;onem aifecuti funt.dicitur:
Nortifcatecrgo membra ueftra qua funtuperterram,fornicanonem, immun*nbsp;ditiam,libidine,concuplfcentiam malam ecnbsp;auaritiam,quaeft ltnulacrorum feruitus:nbsp;propter qusc ucnit ira dei fuper filios incrcnbsp;dulitatis. Inquibus f uos ambulaftis ali*nbsp;qudo, cum uiueretis in illis.Nunc autemnbsp;deponite C uos omnia, iram, indignatio*nbsp;nem,malitiam, blarphemiam,turp fermonbsp;n de orc ucftro.Nolitemcntiri inuicem.
U Propter unitatem corporis, quia amp; maio-res Si minores fideles membra funi ccclefif,cum fermo Apoftoli dirigerctur latenter ,quafi non efnbsp;fent alij,lcd rjdem ipfi, cpit minores alloqui:5lt;nbsp;ex hisquxprmifcrat.caufam exhortationisconbsp;rum alumpGt.Quia(inquit) ea quae fiirfum funtnbsp;fapere debctis,non qu fuper terram, quoniamnbsp;in maioribus ecclefi membris mortui iam eimnbsp;huic mundo lt;Slt;Suitfjs,crgO quod ft illis fadium efi,nbsp;in uobis facitcmortijicte fcilicet in uobis ipfis mentnbsp;br4 uefir4 funt fuper tor4W,id eft,extinguitc^itianbsp;ueftra qu ad corpus peccati pertinent. Si in ter-renaconuerfatione uigent, uclfuperterram ue-ftri corporis male dominantur.Corpus peccati,nbsp;cft conformicas uctews hominis.'amp; huius corporis membra, funt omnia uitia mala opera. HjCnbsp;itaque membra ueftra qunoti adnaturamho-minis,iedad corpus peccati pertinent,mortifica/nbsp;te,fcilicetnon membra natur ueftrx quae deusnbsp;creauitjfed membra corporis peccati,quae uosfenbsp;ciftis,cxtinguite,ne aropliusin uobis uiuat. Et exnbsp;ponam uobis ilia mcmbra,uidclicct fornicationentnbsp;mortificate,id eft, cocubitum cum meretricibusnbsp;quj proinnt inforntcibus,undcfornicatio nomenbsp;accipit.amp;tmmHndiMW.qifaeSf mollities appclla-tur , atqueabuno ltxu|lerpetratur.amp; libidinem,nbsp;qu fit cum foeminis qu non funt public ut menbsp;retriccs.dt concupifientm malam_,qu3 malcconcu-
pifcituruel mulier,ucl aurum, ucl aliud aliquid, quod non licet haberi * Concupifeentia uocaturnbsp;hoc loco mala,ad difierentiam bon concupifeenbsp;ti, de qua diciturConcupifeit Si deficit anima pfiLSf.nbsp;mca in atfl domini.amp;,Concupi(centiafapicnti Sdpt.6nbsp;deducet ad regnum perpetuG. Non folum ergonbsp;Opera p^idorQ uitiotdebcusmortificare.fedet
-ocr page 394-|
$66 A concupietiamtalium,ut nec in corde concupi-icacis altqd illicitjfed cor ab orhidederio inalo feruetjs mundum eZ4rfrit(itm.infatiabileni atnonbsp;rem habendi momcate.Quzauaritia onu Chrinbsp;G'drf.. ftianoedeteanda, quia tfimuLjcrorumferuitut- Sicui cnim qui idoJis lernir, cultum debitum crcnbsp;atori imaginatz creaturae tributcdic amp; auaruscnbsp;deum fo| colcrc deberet, colit podus nummos,nbsp;in quibus przfiguratz ftint imagines imperato*nbsp;Fum.h 7C em unufquilque deum habet,quodprznbsp;omibus diligitjin quo prjomibusfpcm atepfidunbsp;uam habet.fct quoniam auarus hoc agit fpeciali-ter de nummis,id e,pJus diligit nummos quam *nbsp;*aliud, amp; pluscogitat de nmis quam de alia re,nbsp;atep plus li3erat amp; condit in nmis quam in alianbsp;r,idcirco nummieius dij funt.lure ergo uocaturnbsp;idoloiatra,qui de noncolit,fed idola,id eifjmanbsp;gincs mortuoqz reg nummisimpre(ras.H$c pr$nbsp;dida uia.id.fornicationc amp;c.mor(icarcdebcnbsp;osjne^jptcr hoc fi in uobis reper ta fuerint, pcrcanbsp;tis : propter qute i olim uenit ira dei .i. anitnaduerfionbsp;Epbefi. y diuinzultionis|Hptr//io;incre(ililt;(tif,id e, fuper Gew. 7. Nk.ii.iz. fertouarijsexterminationibus. Cauete ergo, 1^46 II. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;- er if. homines quos incredulitasin errorem genuerat: quianoncredcntesin deum,uerterunt?c adhzcnbsp;uitia exercenda : amp;propterea perierunt aquis dilunbsp;U) amp; igne Sodomoqz, uel tempore Moyfiin denbsp;dC uosfimiliter aut grauius propter cadem uitianbsp;pereatisiquia nunc quoep propter hxc uenit quonbsp;die ira,id c,ultio dei fuper filios incredulitatis,nbsp;B id ejfuper eos, qui cum fint ecclefiz fill) plt;r iuf'nbsp;ceptionem facramentorum, non tarnen hrmiternbsp;uedunt zternam iniquorum damnationem, 3Cnbsp;fflcirco audent ^ere talia.ln ^uibiu uierjs O* uot arttnbsp;bulait,id c, ope* operibus ueluc paus palfibusnbsp;addidiis,41i^{(4ndo, id e, olim cum uiueretif in iisnbsp;uitBjid e,cum uitam ueramintalibus duccrenbsp;tis.Sed nuc poc^ per baptifmum talibus mortuinbsp;t{iis,deponite CZ w; ficut amp;. maiore^ depofuerunr,nbsp;omniit uitia.Deponite ea,id e,deorfura ponite utnbsp;non fuper uos fint,fed fubftr uns.*ut non prematnbsp;uos,fed premanta uobis-Deponite, fcilicet irew,nbsp;id e, perturbt! animi coramotionem aduer/nbsp;fus aliquem.'5f indignationem, id e, uehementemnbsp;animi commotioncrn cum quod arroganti uinbsp;tio in Izfionc 8C in aJicuius defpedum accenfi: SCnbsp;malitiam, qua mes intrinfecus mordet, C. quantnbsp;foris Izdere fratr;amp; WjbfiM.i.^lationc mda-cij coira de,ctra fandos eius,5d def^dis eius.nbsp;BJafphemiaem ,p qu de deoipfo dicunt falfa,nbsp;uel defantiseius.Nec folQbfafphemicaucatis,nbsp;led amp; quell bei turpem^morilfhi n cmiferitis de orenbsp;ttero,ne per hunc,amp; os ueflru amp; aures audientinbsp;amp; nienteseot maculciis. amp; nolitemeitiiriinuicem,nbsp;ut alter alterumfallat, mendaciumeipro uerita^nbsp;te loquslcd puram ueritaiem, quam cor uefirunbsp;nouerit,ore proferte Exposantes uos ueterem hofininemef adi'bus fuis,C induentes nouum, cum quinbsp;reaouacur in agnicione dei fecundum ima^ |
AD COLOSSENSES ginem cius qui creauit cum, Vbi non eft C gentilis amp; ludxus, circuneio amp; prputnbsp;um, barbarus i. Scythii^fcruus amp;(. liber,fednbsp;omnia amp;C in omnibus Chriftus ^Prdida uitia deponite,ex{)lit(nlef uoi in eo/ rum depofitione elero hominem cum aHibuf if,nbsp;id efi.ucicrem uitam quz in peccato c.in quo fcnbsp;cundum Adam uiuitur: CT induentet nouum hominem,id c,nouam uitam quz in iuitia ducitur,innbsp;qua fecundum Chrifium uiuitur.Expoliate ergonbsp;uos hunc ueterem hominem ,i. iniuftitiam: amp; in'nbsp;duite nouum hominem .i. iufiitiam : eum fcilicet,nbsp;qui renouritur in agnitionf dei cundum imaginem eiut JMnbsp;creauiteum. Totus enim homo.ide, dc interiorcnbsp;8i. exteriore fui parte inucteratus propter peccatum amp; poenz mortalitatisaddituse :fednuncnbsp;renouatur eunduminteriorem fui partem ,ubinbsp;reformat fecullH fui coditoris imaginun reiur'nbsp;redionc u) renouaf fecund exterior fuinbsp;parte. Sicut cih pofi lapfumpdiihomo in agni-tione dei renouatur fecund imagine eius q cranbsp;uit e,ita in ipfa agnitione creatus e, antec| delinbsp;Ao ueteraftrer, unde rurfus in agnitione cadjcmnbsp;renouatur. Naijainfnotione amp; agnitione aliqdnbsp;interelTe dicitur.eo quod notio fiearum rerun),nbsp;quas anlefcimus, Si ipfas fcirc poea capi-J|^llll|gnitio at eai^, quas ante fcites, dcincepsnbsp;Tcirc dcfinimus,earum(]; poea recordamur.Ho- mo igitur inagnitionc deicreatuseft.quiainprirt cipio creationis fu, creatorem fuum cx rationcnbsp;cognouited poea per peccatum caecatus.aginbsp;tion creatoris amifc. Nunc uero g illuminationnbsp;n cuangelij amp; p infuG^n grati fps fanAi cunnbsp;dcreator lunecognofcit, amp; mox inieriusrc-nouatur,{|iii uciufiatccontraxcrat.dumcrcato-r ignoraret. Fit ergo renouatio reformatioip tncnbsp;lis Iccundum imaginem dei.Idco autc diciiur, Unbsp;cundum imaginera dei,ut in ea re intelligatur fie-r.ubi e imago dei,id ,inmcte.Gcut ditmus fc-cundum corpus mortuumeflc.n fecundlpm,nbsp;cum g de corpore delis Si tuus abfccdit.Qui^i^nbsp;em dicimus fecundum corpus mortuum,ni{i cofnbsp;pore ucl in corpore, no anima uel in anima mofnbsp;tuumfAut fi dicamus, fecundum corpus cfi pul*nbsp;eher aut fecundum corpus forris,non fecunduflnbsp;anim,quid e aliud quam corpore, non animonbsp;pulcher aut fortis. Et innumerabilif ita logmurnbsp;N ita^ fic intelligamus fecundum imagin eiusnbsp;qui creauite,quaG alia fit imago fecun quan*nbsp;renouatur,nipfa quoe renout. Ipl'a em imagonbsp;deirenooftur in homine, qux fucratinueicratanbsp;deJilt;o.Nouum(ut dixi)hominc induite.i.cuernbsp;ltionc.amp;f,id e, in quo homme nouo w gentilifnbsp;efi neque luditus, nihil operaiur 3 nihil prodefi uelnbsp;obe quod ille qui hunc hominem induit,kcui^nbsp;dum carnis origine gentihs fit aut ludxusmecnbsp;ibi circuneio er prxptttiwiWjid cft,4iihiLibi utilitaO^nbsp;operaiur circuncifio, de qua ludzi prcipuegl^'nbsp;riabanturmec aliqd nocet ibi prseputium.Nlt;9J^nbsp;Mtom eft ibi, id e, n nocetcuiquam iu |
t
-ocr page 395-CAPVT baries.quia 6t ciuis faridorum et domtfticus deisnbsp;^l-t. Vdbarbarus, id eft, aliquis tam longe remotusnbsp;amp; tant feritatis , ut iWx poflet Romanis uinci,nbsp;* nOnimpeditur fua barbarie in hoc nouo homincnbsp;ne admittatur.CZ Scytha noneftibi,ideft,populusnbsp;qui cft in Gniftro margine mdi,ferocior ali]s barnbsp;baris.Sd tam pugnax, ut uix unquam Romanis fuperari poflet,non iuuatur fua feritatc in nouo homincjfed potius oportet omnem feritatemnbsp;deponerc, ut difcat CHRISTO mitiselTedChunbsp;mills corde. Etnet^fermeftibi abiedior, net^ liber acceptior:quia netp feruitusnctplibertas corporalis nocet uel adiuuat ibi quicquam.Itac necnbsp;natio,nec ritus carnalis, nt conditio, nec Icxusnbsp;ullam differentiam facit, aut ualct Gue operaturnbsp;ibi aliquid ; d omnia in hominc hoc nouoChri-ftus, id cft, nihil in eo cft niG Chriftiana pietasnbsp;Chriftiana religio, CHRIST VS eft ibi fanditasnbsp;tt iuftitia Ct charitas et omnia bcAa. Cr w omnibusnbsp;ebrius eft ,g hoc hominc nouo induti : ganbsp;quicquid boni habent, Chrifto habent : et gcquid boni faciu nt, per Chriftura faciunt.
Induite uos ergo flcut eled^ei, fandi fiC'diledijUilceramifericordiJCjOcnignita*nbsp;tero,huroilit^tem,modeftia)n,patientiam,nbsp;rapportantes inuicem Sgt;(. donan*s uobifnbsp;inetipfis,li qs aduerfus alique habet^u^nbsp;Uifleut Sc dns donauit uobis,ita amp; uos.
, Illatio eft quaG toto.Quandoquidcm indu ere debetis nouum homincm,ergo induere debenbsp;B tis hie uircutum ornamenta, qu funt quaG memnbsp;bra uel partes eiufdcm noui hominis, id eft, no-use conuerfationis,/ct dri.i.dei fapietia pr-cogniti.et maiTaperdendoij: iFparati.atqjaduinbsp;ttern pordinaii,et fsWiSi.i. baptifnffiandiflea-tioncpeccatismdaii.erGc ia dco dilefti.poft/nbsp;quam purgati eftis peccatis qu deus odit.Etpnbsp;pterea ut amplius diligi ab eo mereamini, induitenbsp;ttos uirtutesquas ipfe diligit. Induite uosttifter! minbsp;fericor(iiie,id cft, internum affedum mifericordinbsp;circundate uobisin opere,utinternus affedusnbsp;piconuerfationis,quam erga proximos fn corde habueritis,undiq?apparcatin opibus ueftris,nbsp;Undiep uosadornct. Veftis gppe qua induimur,nbsp;b omni parte nos tcgit.Itaqj et uos ab omni parnbsp;*e circuntegi debetis uifeeribus mifericordi.utnbsp;in cundis adibus ueftris fulgeant uifccra miferi-cordi, qumensucftra concepit erga releuationbsp;n miferix proximorum.et Gmilit foris in operiznbsp;bus induite benignitatem,id eft,bon ign pidul-eedinis.quifcruetin corde ueftro. BeWi^nitasemnbsp;*ft qud ferenitas animi.qua aliquis hilaritcr lonbsp;quiiur et fua tribuit pro deo, ac conuerfatc^-^itno,bumilitatem quoqueinduite.uthumilitasmnbsp;tisappareat in omnibus uerbis ctoperibus ue*nbsp;finsjin ueftibu.s,in inceflii atqueomni motucor-poris.ldeoijjetwedf/liquaG uefte uobiscircdanbsp;te,ut in omnibus didis et adibus ucftrismodumnbsp;tencatis.Modcftia enim quaG modi ftatio dicitur,nbsp;quia per hanc uirtutem modus compettns ferua
.II h
lur in omnibus,modificans uniuerfas adioncs.Sd C ut modum non exccdatis,induite pJtHtfWi quanbsp;undique muniii, trquillo animo tolcrctis omianbsp;mala quse uobis ingcrentur proximis. Impoflnbsp;bik eft enim,ui qui cum alrjs hominibus conuer-fatur,n frequenter ab iJIis qud fiiftmeat.quxnbsp;in muliis ad exccHum compeiiant,G uirtuce padnbsp;entix quaG ueftimeto circundatus non Aient. Sinbsp;uero undique aduerfus Omia qu accideri t fibi,nbsp;paticiam tenucrit, fempmodefiii feruare potc-ritiEt ideo patitiam induite, fupportitntef uos tnttPnbsp;cfiWjUt alf altcrutrum fuftincat in his qu lunt granbsp;uia Ct afpa.Supportaieinuic, id c, portateinui-c ali] alioSjUt iJlos qui portauert fc, iudict lupinbsp;orcs.^ linferiorcsillis.qbusfuntfupiores. t\nbsp;em patienter alium portt, g fe fuperioriJlore-put.Eteftote doitiintesuobifmetipfif,id .condonnbsp;tes ati dimittentes alij alijs, / forte ^ai$ riduerutnbsp;aliquem habetqaerelttm decontumelia uelimuriafi/nbsp;bi ab eo illata.Donate inuiccm.quicquid IjGonisnbsp;uel ofFenGonis pertuhGis, ubi de meriio conquenbsp;ri poteratis.Et hoc facile n Gdfc.nec ex parte,fednbsp;fteutdomiausdonouituobi$,ita 5^ uos facite.ldcft.G-CUC dominus in baptifmo gcquid iniuriarum einbsp;feceratis.condonauit uobis Gne ullo reIpeu ali -cuius uindid ulterius fumendj.ita et uos bononbsp;nimo condonate uobis femper ad inuic omnianbsp;Gne refpedualicuiusultionis.Dcbehsem confer Dnbsp;uis n negare, quod bono dio gaudetis uosp-cepifle. Aiioquin iuxtaparabolam cugclicam,nbsp;rpte uobisorne debitqddimilrat, Gnrcnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;-
mifentis unufgfqj frairi fuo de cordibus ueftris.
Super omnia autetn hccharitatem Ik bctc, quod cft uinculum {l^rfeiqpis, Etnbsp;pax Chrifti cultet in ^ordibus ueiris, innbsp;qua Sc uocati eftis in unum corpus, amp;gra*nbsp;ti cftote. Verbum Chrifti habiter in uo*nbsp;bis abun darder. In omnifpiencia docentesnbsp;C commonentes uofmetipfos in pfalmisnbsp;C hymnis amp; cSntcis fpiritalibus,ingratianbsp;ctantes in cordibus ueftris domino. menbsp;quodctj facitis in uerboaut ih opre, oanbsp;in nomine dni noftri Icfu Chrifti facitc,granbsp;tias agentes deo f patri per ipfum,
5 Prdida uiiiuiornamta induite.fcd fupcf owMMbCcbrfritdtemjquaGnobiliusornamentum,nbsp;blt;lt;igt;rte,qu contincat C fuperornetomia reliquanbsp;rumuirmtuminGgnia.Superexcellitcnim 8C fu- tGor.i,nbsp;pcrfulget orhibus alijs uirtutibus, atq; magis planbsp;cet immortalis fpoft ccAfpeibus, (fiod, id eft,nbsp;qu res.uidelicet charitas, e uineuluin perfeiottif:nbsp;quia per hanc Jigatur omnis uirtutum perfedio,
ne diiroluta defluat i. dilabatur ac difpereat. Perfedionis uinculum eH charitas,quia omne bonbsp;n 4d agimus.g hc.ne pereat.ligaf.A tcntaiorcnbsp;nanqj citius c quodlibet opus euelhtur,G llutnbsp;uinculo^haritatisinuenit. Si'O mes chari ttenbsp;duct amp; pximi dilcdione conGnngif,c teiatio-numraotusquilibet motusfuggelirint.obic fenbsp;hh iiij
-ocr page 396-368
AD COLOSSENSES
|
A illis ipfa dilcdio opponii,3^ nafccntia in cordcui tta reprimit. Chantas bona noftra uinciat in per-lobitft.14 fcdionc.Cr piixCbrifthid c.quam Chriftus habetnbsp;16.0*XOlt;nbsp;nbsp;nbsp;dat,exultetinct)rdilgt;uf cjlri.Pax Chrifti eft,qua reconciliati litmusdcoiSi Tandisangchscius,amp; quadiligimus deum, atqj peccatum exccramur,nbsp;amp; qua nos turbarc cauemus,amp; qua nobis inuicnbsp;credim*5 quod nos inuiccra diligamustamp;qua innbsp;uicem corda iungimus, ut concordes fimus atepnbsp;corunum in bonauoltatc habeatnustd^ quaipinbsp;ritui noftro carnem fubjugamus.amp;hxcpaxnonnbsp;t torpens in cordibus ueftris.fed exultet ibi prnbsp;gaudio atq; tripudiet.ut fids fcilicct Temp memo-res huius pacis,amp;: cam afiecutos efie uos gaudea*'nbsp;tis.in qua pace etiam uocatieflis euangeh'ca praedicanbsp;done in unumcorpuf,id c,in hoc ut fitis unum corpus ecclcfise,feruantcs pacem omnes inuicn.fi-cut diuerfa noftri corporis membra pacem 8i. conbsp;cordiam inuicem fcruant. iSd in hac pacis cxultatinbsp;one non fitis ingrati deo.qui uobis cam dedit.lidnbsp;tflote ei grrftijUt pro tantis benefieijs leraper ei granbsp;das corde, uerbis amp;:operibus agads : uthancnbsp;pacem intclh'gercualeadsatqj feruare eam,amp;granbsp;ti in ca fempcr deo cxifterc,er6ff Chrifii,id eft,donbsp;tftrina Chrifiianx reUgionis,habitetinuobis,id efi,nbsp;maneat in cordenbsp;nbsp;orc ueftro non parce,fed abu~ iattter, id c, affiuenter SC plenarie, ut amp; Iciatis 8i loquamini uerbum facrx xdificadonis. Dixiutnbsp;grad fitis,amp; uerbum Chrifti habitas in uobis hanbsp;bcitis,docentes uofipfos inuicem,uel unufquifcp fenbsp; ipfuro.in omnifapientia diuinorum. Haec eft abun-danda uerbi Chrifti ,qux debet in cordibus ue-habitarc,uideJicet omnis fapieda,uc fenfumnbsp;^rfedum habeatis incogniitonc diuinx trinitanbsp;ds Sc urtitads,amp; quicquidnbsp;nbsp;culcum eiusperdnei noueritis, atque pqs defiderijs gaudia regni eius prx|pfteds,SC bonis operibusincefianter quxranbsp;tii.Inhuiufmodircbuscftomnisfapientia,quamnbsp;Chrifiianus habere debet in hac ujja.Sids ergo innbsp;omni fapientia doctes(ut dixi) uolmedpfos iivnbsp;uicem, id , unufquifcp lcipfunea qux necdumnbsp;fcicbatiSjeycommonentesuifmetipfosin his qui fetnbsp;ds, ut ca firmiter redneads SC opcrc complcads,nbsp;Docetc (inquam) 3C commonetc uofmcdpfos,utnbsp;Sc inftruamini,SCad bene agendum cxcitemmi,nbsp;wpf(lt;iwif,quiadbonam operationcm commonent : eSquot; hymtiis.ciui de laudibus dci canuntur : CTnbsp;canticis^no carnalibus.fcd jpiritalibus.qox de xternbsp;no gaudio refonat, 8C ideo Ipiritalia fi^t. Namnbsp;amp;carnaliacandcafrequenter carnalibus hominbsp;nibus canuntur,6i ad carnis uoluptates pertint.nbsp;Sedhis contrariafunt l|3iritfliacandca,qux innbsp;folo conditorc nos deledari admonent SC gaudcnbsp;rc.In talibus uofipfos docetc SC commonctc. uosnbsp;dico,tn gratia,id eft, ingratiarum aftionc cantantes nbsp;incordibusueris domino. Nerp enim omis qui labi-is pcrfonat.domino cantat.fcd qui deuoto cordenbsp;cum landansamat,5dad eius uifionem cofpirat.nbsp;Intus enim eft hoc gaudium,ubi uox lidis cani-tur Sc auditur.qua uoce laudatur,qui gratis aminbsp;dus eft toto corde,tota anima, tota raent^ ama- |
toremlt;i}fuum accenditin fc gratia fanifti fpiritut C fui. illc enim in gratia cantat domino, qui gratianbsp;fandi fpiritus acccfus,graft amat turn quern launbsp;dat.lta cantate. Et omne etiam quodcunquepeiti;iflnbsp;uerbo aid in opere, id eft, quxeunep loquimini, SCnbsp;quxeuntp opcramini.omnia facite in nomine donbsp;mini,id eft,nomcn eius inuocate in exordio locu/nbsp;donis Sc adionis ueftrx, atrp fcquenda uerba SCnbsp;opera ad gloriam eius fempcr dirigite. Tunc eninbsp;Sc peccatalocutionisamp;operationis uitabitis,36nbsp;bona erunt quf dicetis uel facieiis .Offlnw in nominenbsp;dotMiifacite,inomibusnomen domini inuocatvnbsp;tes Sc glorificantcs. Innomme domini nori lejnbsp;Chrifli facite omnia,pr quern habetis omnia quxnbsp;uobis patre dantur.uos dico,plt;T ipfiitn per quetnnbsp;omnia bona accipitis, agentes gratias de omnibusnbsp;deo qui uos creauit, ez patri qui uos in filios ado-ptauit. Vel deo, qui lecundum humanitateranbsp;eius CHRISTUM creauit:5i patri, qui Chrift3nbsp;fecundumhuinitatem ipfiusgenuit. Mulicres,fubdi't cllotc uin's ficut opor tet In domino. Vin,diligitc uxorcs u**nbsp;Ilf as, C n^litc aman efte ad illas. Filii, obcnbsp;dite parentibus per omnfa.hoc enim placl*nbsp;turn eft in dornint). Patres, Nolite ad indi*nbsp;gnatfon^prouocare filios ucftros,ut no punbsp;animo. 8 Huculqj generaliter illos inftruxit Sc monu it.Nunc uero fpccialiter ad familirem amp; dome- 0nbsp;fticamconucrlationem uertitexhortationem lunbsp;am,66 mulitres uiris, atqj filios parentibus fubij/nbsp;cit. Eft enim etiam naturalis ordo in hominibus,nbsp;ut fcruiant fcemjnx iiirij, amp; filij parendbus: quianbsp;Sc illis iuftitia hxc eft, ut infirmorum ratio fermt fortiori^xc enim in dominationibus et feruinbsp;tutibus clara iuftitia eft, ut qui cxccllunt ratione,nbsp;excellant et dominadone. Vndc nunc Apofto/nbsp;luscongriia datprxcepta.Vos(inquit)o mulieres,nbsp;efiote uiris ueRrisfubdiU ad omnia, non tarnen adnbsp;male ?gcndum,fed ficutoportet uos in domino fobdi,nbsp;id eft, ficut uos in Chriftiana rcligione uiuentesnbsp;decctad omnia illis fubijci,prterquam ad tranfnbsp;grclTioncmmandatorumdei. Et uos o uiri diligitenbsp;uxores ueras. Vxorum timercert et cum timornbsp;diligerc,uirorum autem tantum diligcre,quia dinbsp;IcAio perfedorum eft. Viri, diligite uxores uc-ftraSjCZ nolite amari ejje ad illas.Licet illx ad iracun/nbsp;diam prouoccnt.et talia faciant per qux mcrcannbsp;turamaritudinem.uos tarnen nolite eis amaritunbsp;dincuicem rcddcrc. Vosquoque|i!^',olgt;editcparnbsp;tibusucR^fper omni4,fiuc carnalibus,fiue fpiritallnbsp;bus.Obcdite illis per omnia, fed tarnen in domino,nbsp;id eftjin his tantummodo qux prxeeptum dominbsp;ni non cxcedunt.boc enim placitum e dco,ut illis tanbsp;liter obediatis.Et uos o patres, nolite lios ueros,G'nbsp;UC carnale3,fiue fpiritales,proocrfre ad indignationenbsp;nimis afpere illos tradando, ut nonant puftlloatit'nbsp;wo,idcft,utnondeficiat animus orum,non u3-lens fuftinere nimietatem afperitatis ueftrx.et funbsp;giant uobis,uelaligd malt facttper defedu |
|
CAPVT animi.Et ideo cauete ilUs occaGoncm dare inob enbsp;dientix,ne icilicet pcccent per iracundiam,3i Frnbsp;gatur mens eorum inaduerfs aegj deSetat. j Seruj', obedke per omnia dominis car* nalibus,non ad oculum feruicntes,quafi honbsp;minibus placentes, fed in fimplicitate cot'-dis, timentes dominum. Quodc^facitis,nbsp;ex. animo operamini,fcut domino, amp; nonnbsp;hominibusjicientcs quo d domino accipienbsp;. tis retributionem hreditatis . Dominonbsp;^^15 Chritlofcruite.Quieniminiuriamfacic,rc .nbsp;. cipier id quod iniquenbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;amp; non eft per^ ^oaMum acceptioapuddeum. fl Vos(inquit)ofrui,oMitedeminifCiirtiiflibut,id e, qui uobis fecundum corpus, non fecundumnbsp;fpiritum dominantur. Obedite illis in bono pernbsp;omif 14,00 ad oculum feruientet, ^uafi Ifgminibut placiet,nbsp;id efi, non tune folmodo bene agc|pcs,quandonbsp;uidemini ab illis: d qudo non uidemini,negli -genter agentes. Non ita fubdolc agatis, cupien^nbsp;tes Fraudulenter placerc illis per ca, qu coramnbsp;ipGs polti firenue agere uidebimini^ti inmplicinbsp;tte cord(f,non in duplicitate ferutte ilhs, ut quodnbsp;foris in opre qilenderitis, ifttus in corde habea/nbsp;lis, timentes dominum,qui infpcor eft crdium,d:nbsp;damnator dolofaruraftmulationum. Eu^ilt;olt;tq^nbsp;^uefacitisfiperamittiudex animo, id eft, cjftolu^nbsp;tatc.Eam quippe deus innocentiam probat, quanbsp;B homo non metu fit innocens, icd amore iuftiti. Nam qui timor non peccat, quamqis ei non no ceat cui uult nocere,fibi tarnen plurimum nocet:nbsp;amp; abftinensab iniquo opere,lla mentis reus eftnbsp;uoluntate. Simulata enifh inno^encia non eft in-nocentia, SC fimulata quitas n eft aquitas,fcdnbsp;duplicatur peccatum in quo eft dfimulatio-Pronbsp;pterea quicquid boni facitis,facite ex animo,nonnbsp;ex fimulationc, cutdomino deo facientes illud,nbsp;non hominibus: feientes ^ud ex hoc domino,qui rcnbsp;munerator eft omnium bonorumoperum.rfecfpinbsp;eti retributionem xternx hxreditatis cumfilrjs.Etid-'nbsp;lt;0 ruitedomino nofiro Chriflo in omnibus qw fagt;nbsp;eietis.Si enirn propter prseceptum bono animonbsp;feruieritis carnalibus dominis, Chrifto potius cgnbsp;illis feruietis,amp; ab eo retributionem percipietis,nbsp;heet ab illis nilbonsc remunerationis conftqua/nbsp;mini. Vel quamuis hominum feruitio fitis occu-pati, domino tarnen Chrifto feruitc, ut propternbsp;eorum feruitium non omittatis Chrifto fcruirc.nbsp;Nee frangatur mens ueftra.fi uos male tradaue/nbsp;tint: quia qui tniuriam facit, licet fit in h#^ mundonbsp;potensSd nobilis,recipietmundiiudice dcoitinbsp;Sod inique geit. Ideo mclior eft triftitia patientisnbsp;'nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*fgt;iqua, qum ltitiafacientis iniqua , quia Sd de J nbsp;nbsp;naalitia mali fpe flagcllatur bonus. Qui iniuri ^15 ^^^ecipietquodgcirit, utipfeiufie crucietur, niuftc cruciauit alium. Et hoc ideo, quia nonnbsp;^ft^P*'^deumacceptio^erfonaru,utnobiIibusparcat,nbsp;h inique egerint:cum ignobilespuniat, qui malenbsp;lt;* getunt, Omnes cnim jequo iudicio, fiuc dotni# |
Jill. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;56? nos.fiue feruos,Guc diuites, Gue pauges, iudicat, C 5d unicuiq; reddit fecundum quod egit. CAPVT Jill. Omini, quod fuftum eft f quurrt, ierufs prftate, feientes quoniam C uos dominum habetis in clo. fl Ideo uos domini prxflate,ideA,largijginiferuis ueftris illud quod iuflum ejl,id eft, quod fuo lcruitionbsp;proraeruert.CT quod eft lequum, id eft, quod iusnbsp;natur uel rationis cxigit,eorumfcilicet necelTanbsp;ria dari ipfis,etiam ultra quod feruitium eorumnbsp;promerutt. Multi enim funt fcrui,qui uel infirminbsp;tatis, uel alicuius rci caufa nonpromerentur fuonbsp;labore ca qu funt illis neceflariarSdtamen dbetnbsp;domini illis ea quibus indigent, rctribucre. Kcnbsp;itadlt;5Ctisprbere feruisueftris, feientesquoniamnbsp;uos habetis dominum in calo, cuius ferui eflis, c nbsp;quo bona acciperc etiam ultra meritum uefirnbsp;indigetis . Contra quem etiam de munere ciusnbsp;fiiperbitis, fi illos, quos per conditionem tenetisnbsp;fubditos, quales uobis per natur confortiuranbsp;nonagnofcitis.Namiuftictiam quiimpcrant,fer/nbsp;uiuni illis quibus uidentur impcraretqa non do-minandi cupiditateimperant, fed officio confu-lendirnec principandi fuperbia, fed prouidendinbsp;Jieneficcntia. Et fifandi patres noftrihabucruncnbsp;eruos,fic adminiftrabant domefticam pacem,ucnbsp;fecdum tcmporalia bona filiorfortcm feruonbsp;t conditionc diftinguerent :ad dc at colendff, qnbsp;in q terna bona iperda iint, omnibus domusnbsp;fuacmembris pari diledione confulercnt. Orationi inftate, uigilantes in ea in tiarum adione ,orantes fimul Si pro no*nbsp;bis,uc deus aperiat^obis oftium fcfmonisnbsp;ad bqudummyftcrium Ghrifti, propternbsp;quod Cuinusfum, utmanfeftem ffludnbsp;ita ut oportet me loqui. fl Redditgftieralem exhortationem. Hoc cm omnibusconueqjtuynftent orationi. Et bene innbsp;ea uigilare nibet,ut cum ftamus ad ora tionem,conbsp;gitatio omnis carnalis C lcularis abfccdat, necnbsp;tune quicquamanimus cogitet prtcr id Iblumnbsp;quod precatur. Subripitenira frequenter hoftis,nbsp;SC fubtiliter fallens, prcces noftras dco uocat,nbsp;ut aliud habeamus in corde , SC aliud profera-mus in uoce,cum inicntionc incera deum debenbsp;at non fonus uocis, fed animi fenfus orare.nbsp;orationi, ftobnixcamp;indeficientcrorctis ,igtU/nbsp;tes uiuaci ftudio mentis liFcit. Et hoc ut oratio fitnbsp;in gxatiaruma(iione,u:oglfe3 deo beneficia,gracias illi referatis pro his qu iam uobis contulit.nbsp;Itaoratc prouobis, crantes fimul amp; pro nobis, utnbsp;^deusaperiatnobis oiumfrmoniSiid,apiat nobis os,nbsp;q irmo prdicatiis egrediatur nobix ad loqunbsp;dum.i-3lt;i dificrend C exponend myferium Chri'nbsp;/fi,id eft, occult fecrct incarnatiis C pafloninbsp;Chrifti, uoccultas co^ caufas pdamus auditinbsp;bus.amp;in h is reftauration falutis han cfiflcrenbsp;docearaws, Propter ^o4 my fteri, ga illud prsedi^ |
570
A cabam,C7'Jlt;iflttt/HW,id efi,derineor in uinculisRo m3e,nc pofGm ire quo uoluero amp; pluribus cuan-gelizare.Orateur deus detmihiloquiilludmy-ftcrium, ut munifefttm illud dcclarem alijs, itd utnbsp;oportet Sc comenit me lo^ui detanto facramento,nbsp;quidannunciare illud milTusfum.
In^pienti'a ambulate ad eos qui fon's funt,tempus redimtes, Sermo ueller femnbsp;per in gratia fale lit conditus, ut feiatis quonbsp;modo oporteat uos unicuiq^ refpondere,nbsp;fl Vos in ecclefia, id eft, incorport! membrisnbsp;Chriflijfimul omnes orationi (ut expoGtum eft) *nbsp;inflate, fed procedentes ad eot qui forit funt, id eft,nbsp;uenientes ad locaubiuos uidebutilli, qui adhucnbsp;perfldetn ineccleGamnon intrauerunt,lt;tmamp;ulittenbsp;in fpientia,id eft,agitc fapienter.operatninirudnbsp;tcr,Ggite grelTutn operis caute, ne quid inGpien-ti, ne quid reprehenflonis ab inGdelibusnote-tur in uobis , nc nomen domini per uos blafphe-metur ab eis. uos dico, tempus redimentes gt; id eft,nbsp;uitam male aftam poenitendo 8C bene agendonbsp;redimentes, ut tranfada damna quotidianis me-ritorum lucris recompenfetis. Tempus quippenbsp;redimimus, quado anteadam uitam quam laicinbsp;Uiendo perdidimus, flendo reparamus. Dixi utnbsp;inueftra ambulatione SC in ucflra adionc lucenbsp;fapientia, C nunc ad do ut 8i in fermone ueftronbsp;Temper appareat. feilicet fermo ueerin gratia,idnbsp;eft,in dukedine charitatisfemper fit conditus fale fa-B pientix, Gcut bonus animxcibus,utnihtlinGpi-dum, nihil putidum habeat. Nam cibus cui falnbsp;immifeetur, Gt fapidus:amp; caro bene falita, no punbsp;ffefeit nec foetet Jt^ Gt 8C fermo uefter, ut quafleinbsp;bus fapdus recipiatur ab ore cordis audientium,nbsp;non Gt inGpidus per inGpietiam.nec putidus pernbsp;adq^nitionem carnalis deledationis, nec corru/nbsp;ptusperadmixtionem falGtatis, fed Temper fa-Ic fpiritualis fapientix conditus, integritate uenbsp;ritatis incorruptus.atqj odorem cxleflis 8C incornbsp;ruptibilis deledationis ijaimns^Et ita condimemnbsp;rum diuini falis in fe habeat fermo uefter, Ut feiatisnbsp;quomodo oporteat uos uitieui^ refpottderejd eft, per prunbsp;dentiam moderatxdifcretionis feiatis quomodonbsp;refpondendum Gt fideli, quomodo inGdeli,quo-modo diuiti,quomodopauperi,quomodo feni,nbsp;quomodo iuueni,quomodo uiro, quomodo fa-minx,5i quomodo exteris gradibus ucl conditinbsp;onibus. unulquifquc cnim fuo modo loqucn-dus eft,amp; unicuiqj fuo modo refpondendum eft.nbsp;Refpondendum eft ucAtis eius,G ipfe prior locu-tus fucritjuelrefpond^duiflfadocius, Guerbisnbsp;lacuerit.unufquifque fuo modo uel corhgendusnbsp;eflj uel admonendus.
Qu circa me funt,omnia uobisnota fa ciet Tychicus chariffimus frater amp; fidelisnbsp;minilier Cconferuusin domino,quern minbsp;fi ad uos ad hoc ipfum, ut cognacat quaenbsp;circa uosfunt,c confoleturcorda ueftra,nbsp;cum Onefimo charillimo c fideli^fratrc.
AD COLOSSENSES
qui ex uobis eft j qui omnia quae hie agun^ tur,nota facient uobis.
flog circa me funt,omnifiio{)is notafaciet TychicuSt Quia dixerat fe uindum caufa euangclij, ne putanbsp;rent cum grauiora pati, dicit TychicG omnia fuanbsp;eis amp; aduerfa SC profpera didurum. Cui credertnbsp;dumeft.quiacft /r^ter.id eft, Chrifiianus, SC pronbsp;uitx lux mcrito charifiimus deo uel Tandis eius.tZnbsp;fidelis minifler,id eft,6delitcr minifirans Gnc fraudenbsp;uerbum prdicationis. Vel minifter,id cft,diaconbsp;nus. CT conferKttf, id cft,mccum leruiens indomino,nbsp;id eft, in his qux domini funr^uem adboc ipfum,idnbsp;cft,ideo aduosmifi, ut cognofcat qua circa uos funt 8Cnbsp;mihi referat, SC idtirco uidete nc quid maliapudnbsp;uos inueniat quod mihi renunci et.Ob hoc etiamnbsp;ilium tni,utcr confoleturcordaueflra,ne immodc-ratam habeatis triftitiam de his que patimini, uclnbsp;quxme pati audiftis. MiG eum cum Qnefimocha-rifiimo cr ^lifratre,non uiliflimo 8C fraudiulentonbsp;feruo,Gcutolim fuit. Ifteeft cnim OncGmuslcr-uus Philemonis, qui pado furto apud Phikmo/nbsp;nem dominum fuum,uel poftquam confumpGcnbsp;uel diinpa^tillud,confugit ad Apofio]um,amp;aunbsp;diuitab eouerbum falutis,atrtjconuerfuseft.SCnbsp;idco Gc commendqf cum Apoftolus,nc Gt illis innbsp;aliquo fq^edus. Vndc liquidS demonftratur,nbsp;Juod hanc cpiftolam Roma de carccre Apoftonbsp;Is nilfrit, Gcut illam ad Philemonem direxit.nbsp;Nameofdem falutatorcsiniftaponit amp; in ilia,nbsp;quos Tecum elTe dcclaiat,0( adiutorcs fuos appel rinbsp;lat,ideft,Ariliarch50(Marcum Epaphram SCnbsp;Lucam amp;Demam. Vndepatetutranepepifto'nbsp;lam ex uno eodem'^ loco miffam.ubi uindus tc'nbsp;nebatur Apof|plus.N(im OneGmuminuinculisnbsp;CHRISTO genuit.Vincula autem cum in Ephenbsp;fo pcrtulinc tacct omnino liber Aduum apoftonbsp;lorum. Et ideo probatur non habere ueritaiemnbsp;fententiam eorum, qui dicunt Apoftolum Ephe/nbsp;G tantum in uinculis fuiire,amp;inde hanc cpiftolamnbsp;ColoflenGbus miflfle.
Salutat uos Arillarchus concaptiuus me us,amp;Marcus cofobrinus Barnaba: C^cquonbsp;accepiftis mandata.li ueneritad uos,cxcipinbsp;te illum^f lefus qui dicitur luftus, q funtnbsp;ex circuncifione.Hi foli funt adiutores metnbsp;in regno del,qui mihi fuerunt folatio.
flAriftarchusifle ThcflaloniccGs erat.^ Apo ftolumfcquutuseflelegitur. Vndc^C adcumu-lumglorixcum eodem Apoftolocaptus tenerinbsp;meruit pro nomine Chrifti. Marcus autem con-fobrinu^lS eftjconfanguineusBarnab apoftolinbsp;ipfe eft Johannes cognomento Marcus, pro quonbsp;nbsp;nbsp;,,
fada efi dilTenGo inter Paulum SiBarnabam.Bat jl^*'**' nabas cnim uolebat fccum alTumcrc hue Marnbsp;cum.Paulus autem rogabat cum,ut qui difcelfif-fctabcisde Pamphylia, 8C nonilfet cum eisinnbsp;opus cugcltj,n deberet recipi. Sic^ fada eft mnbsp;ter eos dilfenGo.iia u t difccderent ab inuicem.'nbsp;Barnabas quidem aflmpto Marco nauigarctnbsp;Cyprum.-Paulus ueroeledo Sila,profcdus eft.
-ocr page 399-Jill. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;71
uoluntatis,ut fcilicec ottincm dei uoluntatc perfc G ueranrcr impleatis.Hoc ilk uobis dcQ ccedi pnbsp;catur, fine cuius gratia nihil poteflis. Nam egonbsp;hflimonium Uli perbibeo muUum laborttt or and o Cnbsp;uigilando pro uobif,id e,pro uefira falute,CZ pfohitnbsp;^ui funt I,4odiceie,ciux . urbs uobis proxima,Oquot; pnbsp;illis qui funtHterlt;poi, quae C ipfa ciuitas no pronbsp;culuobispofita.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;
Salutat uos Lucas medicus charilmus cc Demas,
lt;1 Lucas iftc primo fuit medicus corporum,d inde conuerfus ad CHRIST VM, fadus medicus animarum.Inde efi quod plus quam alij euannbsp;geliftaejoquitur de mifericordijs redemptoris, gnbsp;quaslanguores pcccatoij^ab animabus pellunfinbsp;amp;faccrdotis pfonam in CHRISTO dcfcribit,in-teruftiictis pro peccatis totius mundi
Salutate fcacres qui funt Laodice, et Nympham,et qu in domo cius ,ecclcf-am, tcumieafuentapuduos epiftolanbsp;hCjfaciccutamp;inLaodicfium ccclcfia le*nbsp;gaturtetcaquK Laodicenfium eft, uobisnbsp;iegatur,
Prxdidi fandi uos falutant, Vos autem falu tte uicinos uobis fratrex qui funt Lttoiicete, er internbsp;JOS ipecialii amp;nominatim falutatc tJytnpbam illara,nbsp;matronam rcligiofam, 0quot; etek/iam que eft in domonbsp;eir,id,familiameius.uelmultitudinem fidcli/nbsp;um apud earn congregatoi52 ,quos ipfa hoipitat )nbsp;Sc pafeit. EtcumapuduofleHafuerithiCcepiftol ^aci'nbsp;teut zr in Laodicenftuin ecclefiu lfg4fr,id , curate innbsp;conuentu Laodicenfium rccitari : quia C pro^nbsp;eos feeuhdarie feripta e,ficut propf uos princi^nbsp;lif.Cr Cd fimiliter epiftola,tjlt;e Li^dicenunteft,iii ,nbsp;quam ego Lao3iccfiiiraifi, kgutur oHf.quam/nbsp;uis Sc hc epifiol quint2decimam,ucl fcxt|^ecinbsp;mam Apoftolus fcripferir,amp; autoritas earn aponbsp;fiolica Geut cafteras firmauit/anda tarnen eccle-fia non ampliiis g quatuordecini tcnet,ut ex ipionbsp;epiftoJaijj numcjw oderer,quod dodor egregi/nbsp;us.iegis ^euangelij fccreta rinlatus ellct.Quatu-ordecim gppe,quatuorS: decem funt: SC quatunbsp;or gnificant nouum tefiament, propter quatunbsp;or hbros eugclrj.dece at uetusinftruraentG,,p/nbsp;pterdecalog legis. Ex ipfoitaqj numero uoluicnbsp;ecdcfafandademfirarejomfapictiam ucl pknbsp;dioneitiueterisacnoui teftamenti,breuifinhisnbsp;epiftolis cpmprehendi.idcoi^ numeije qui iic fi'nbsp;gnificab*,excederc nolu^t.
Etdicitc Archiopo: Vide miniftcrium quod accepifti in aom9ho,ut illud impleasnbsp;iDiriff (inquii)Arfbippoepilcopo ueftro no-fira parifV We minifteriutn quod accepiftj,id efi;,atteilnbsp;de confidera quak opus fufeepifti, in dowtwa.idnbsp;eft,in domini gratia, uel in bis qux domini lunnnbsp;Noli cxcus effc, noli oculos auertcre ab officionbsp;tniniGeri] tui,id c,ab adione epifcopaius tui, fednbsp;uide foliclfa confideratione quak minifieriumnbsp;fufeepifii, ut Grenue illud i/tipkut non ociofe ua-^cppoprarpfitin eo^ pet
CA PVT traditus gratige domini fratribus.Quonix Marnbsp;cusific in ipfa fe aciei fronte conGituens, nimis icnbsp;pide fieterat,5i infup^ ex acie focors rccelTcrat,nbsp;meritocura Paulus abiecit.nc illius quafi contanbsp;gione uires corrperentur aliorum. Prxdicatornbsp;enim fortia debet in feipibexteris exempla mortnbsp;firarc,3dn bonis qux capit.uirilitcr perfuerarc.nbsp;Sed quia Marcus nee fortiter cgerat,nec perfuenbsp;rauerat,merito Paulus eum ulterius in uia prxdinbsp;cationis focium habere noluit. Timens etiam ncnbsp;alios exemplo fuo uanos ac defidiofos redderet,nbsp;mandauitccclcfijs fuis ne recipert e. Sed pofi-ea correptus cG Marcus,atquc dignus efidus ut nbsp;eum Paulus adiutorem hafcere gauderct.Et hoCnbsp;eG quod dicit: Sulutatuot Ariftttrehutconcaptiuutmenbsp;us,(a- Mwcutconfobrinus E4mlt;tbe,dtquo ecfepiftit mannbsp;data, nc lciliceteum recipcretii, fed aancfiueneritnbsp;Od uot,excipite ilium, quia uiddicet bene correptusnbsp;eG- cr lept uos falutat, quidicitur^ftut, id eG, cuinbsp;ab cutu fanditatis fux datum eGl)^ agnomennbsp;quodeGluGus. fcilket Marcus Si lufius,fKlnbsp;excircuneifione, idcG,ex genereludxorum.Hi/o'nbsp;k funt adiutoret mei inregnodei.ideCr, inprsedicatio*nbsp;ne cuangelii.de qua dominus Iud3riit:Aufcrc-tur uobis rcgnm dei, SC dabitur genti facientinbsp;frudus eius. Vfl in regno dfl,i3 c,in ccckfia xdinbsp;Q. ficanda, de qua idem dominus ait, Mittet filiuSnbsp;hominis angelos fuos,3f colligent de reono etnbsp;lomnia fcandala.Qgi uidelicet adiutores,jwrntnbsp;B hifoUtio intribulationemca.
Salutat uos Epaphras, qui ex uobis cft, feruus Chrifti Iefu,fempcr folicitus prouonbsp;bis in orationibus, ut ftetis pcrfei i. pie*nbsp;ni in omni uoluntatc amp;ei,Teftimoniumemnbsp;tlli perhibeo qUd habet multtm labo*nbsp;rem pro uobis, et pro his qui funt Laodi*nbsp;ce,ct qui Hicrapoli.
IGc eft fandus Epaphras, de quo in princi-pio cpiGolx huius didum efi.Cognouifiis gratis ' deiin ueritatc,ficutdidicifiis ab EpaphracharilTinbsp;njo conlcruo noGro,qui eG fidclis pro uobis mi*nbsp;nifier lefu CHRISTi.Quia ergo prdicauerat cisnbsp;gratiam dei,idcirco folicitus pi ecibus deum fernnbsp;perexorabat ,utipfi inead gratia permanert,nbsp;ne labor eius fieret uacuus. Corporali enim prsc'nbsp;fentia illinc abierat.amp;propierea deo qui nufqunbsp;dcefijilloscommendabat.Et hoc c:SlMt4toj gpxnbsp;phrlt;(s,quieftexuobitorigintmducens, 8CcGJrusnbsp;ChrilH kjjid , feruiens mandatis euangehcis.iplenbsp;dicojfcrttpcr fblicittts pro uobit in orationibus,id ,fem/nbsp;per llicifc C attente orans pro ucftt5dilute , fnbsp;(ojj cilicct/iefWjdc, perlucretis. VndcdidumeGnbsp;^8, dediabolo, In ueritatc non Getit. quia fuit ibi,nbsp;id non perfiitit. Et uos cfiis in rcligione ChriGiznbsp;ana, idco^ precatur Epaphras ut fictis, id c, per-nianeatisinca. Stesperfedi bona operatione.nbsp;Copientbonauoluntatc. Perfedicxtcrius,amp;picnbsp;ni interiu8,ne fit mens intus uacua, cumperfedanbsp;Foris apparuerint opra. Talcs(inquam) fictis innbsp;inobferuiuuU ongt;ois4iwinsc
-ocr page 400-571 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;X ad THESSALONICENSES
|
coscommonet.uc qui regdamecclcfiam eorutn accepit,t folicitus de eis. Plcbis caufa fcribiturnbsp;epiftola,8 idco non ad redorcm dirigitur. Velnbsp;quia ipfe tepide agcbatcutn pfcudo apoRolisJdnbsp;circo Apoftolus non per fc.fcd ad maiorcm connbsp;fufionem per fubditos fuos, quafi pluris illos fa-ciens.admonct cum. Salutatiomea manu Pauli. Memorcs eftote uinculorum mcorum Gratia uobif*nbsp;cum, Amen. S saluMio (inquit) mea fcripta in nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;id eft,manu^pria,uc exfubfcriptiemeafcias epi fioiatn amemiiTam. Memorefeflote uinculorum meanbsp;yum. Memoriam uinculorum fuorii hortatur cosnbsp;habcrc,Gue ideo,ut eius excmplo informati, pa-*nbsp;tientiamin tribuladonibushabere difcanc^Guenbsp;ut orcnt pro eo,ut citius abfoluatur,amp; ad praedinbsp;candum liber difcurrat.fiue (quod minus cfl ere/nbsp;dendum) ut aliquid eilargiancur,in ipfis uincu-lis minus necelfarja procurare ualti. Deinde,nbsp;erotw.inquic.doraini fit uobijeum, u t ca cooprante ualeatis opera bona facerc.Hucufq; protendi-tur epiftola,quae milTa eft ad Coloirenfes.Congrunbsp;urn autcrauidctur ,ut propter noticiam legen'nbsp;lium fubijeiaraus cam, quae eft ad Laodicenfesnbsp;direfla, quam (ut diximus) in ufu non habet ec-clefia. Eft ergo tabs:nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp; EPISTOLA PAVLI AD LAODICEN- , festutnoifnulliopinMur. lt; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;AVl.'VS tipofiolusnon ab hominibut,neq; per ..LZ bomincm^fcd perlefitm Chriufratribus qi I eif Laodicctej gratia uobis pax aco pa~nbsp;tre noro et domino IcfuChrio.Gratiar rfgonbsp;Chriofjfr omnci9orationemmej^ud permanente!nbsp;eitcr perfeuerantei inaperusbcmis,promiionemnbsp;expeantes indiciudicij. nec^ diurbent uoiquorun-dam9aniloquia infimulantium ueritatem^ ut uot auer~nbsp;tant d ucritate cuangelij,lt;^uod 4 mcprtcdicatur.Etncnbsp;faciet deu!,utqui funt ex me^ad perfeit ueritatis eu-angelif fint defcruienta.Z?' befgnj^atem operumfacnbsp;entef,qua: flint faltttii uit tetern. Et nunc palam funtnbsp;uincula mea^, qua: patior in Chriflo^ in quibuc laitor O*nbsp;gaudeo.Ct hocmihi eadfalutemperpetuam.quodfanbsp;Hum e orationibui ueflrii^adminirante fpiritu fan-fto.Siue per uitamjiue per mortem^efl mihiuiuere uitanbsp;in Chri flower mori gaudium. er ipfein uobis faciet mi-fericordiam fuam,ut eand dileionem habeatis er fi-tis unanimes.Ergo ditediimi, ut audiis pricfentia donbsp;minijta fentite:,cr'facitein (imore^'et'eritui^isuita innbsp;aternum.Eenim deus^qu^operatur in uobis.i^ fad-tefime peccato qucunq; f^itis^t quod optirnu e di-lediimiigaudete in domino lefu Chrio.etcaueteoesnbsp;fordes in omnilucro.Omnes petitioncs uer fint palnbsp;apuddeum.Eotermi in fenfu Chrii. et quintegranbsp;er uerazT pudicaO' caa oiuaO' amabilia funt,nbsp;facite.Efqu audiis et accepiisjn corde retineteictnbsp;erituobtspax.saliitate oesfratresin ofculofando.Sanbsp;lutant uos omnes ftndi. Gratia domini nor^lefu Chrinbsp;i cum gt;iritu ueflro. Amen.Hane facite iegi Colojjen-fibus'.Oquot; e^m qu e Coloffenfium^uobis |
PRAEFATIO IN EPISTOLM ** PAVL PRIMAM AD THES'nbsp;SALONI(?ENSES. Helfalonica efturbs nobil in Macedonia, ad qui cum urniflrnt Pauluf amp; Silas, quoniibi erat lyin'nbsp;goga ludorum, Tecudum confuetudinem fui PiU lus introiuit ad eos.et per fabbata tria diflerebat elsde ftd pturis. Et quidam ex eis crediderunt, amp; adiunfti funtPanbsp;Io amp; Sil*,dC de colentibus, id eft, profelytis gentilibus'4nbsp;multitudo magna, amp; mulieres nobiles non paucae.Zelan'nbsp;tes aucem ludi aifumentes'qi de uulgo uir os quofdam lu*nbsp;los,amp; turba faa, concitautrunt ciuitatem,amp; aflifttesdonbsp;mui Iafonis,quzrtbant eos producere in popuIS. Et cumnbsp;non inuenident eos, trahebant lafonem amp; quofdamfranbsp;tres ad principes ciuitatis,clamantrs,quoniam hi funt quinbsp;urb concitant,amp; hue ult;*icrunt,quos fufeepit laln, Se hinbsp;omnes contra dcrta Cxfaris faciunt,rrgrm alium dicennbsp;tes elfe lefum. Condtauernt autem plebem c principes cinbsp;uicatis audienteshxc , Et acceptafatisamp;ftione lafone nbsp;d exteris, dnniferunt eos. fratres nero confeftim per nolnbsp;dimiferunt Paulum amp;Silam Eerrhaam.Taliterconuernbsp;funt Thelfalonicufes, K talia mox pro fide pati caperSr*nbsp;Nam Sc poft^annpoftolos dimiferunt, multa pro Chrinbsp;fti nomine ^btulerunt. Quorum conftantiam Apoftolu*nbsp;coUaudans,lcrtbit illis ab Athenis,amp; intendlt exhortari nbsp;los,ut immobiles inter aduerfa permaneant, ac femper inbsp;melius 4gt;ficic. Deinde error Qrundi mortuos fuos ine'nbsp;folabiliter lugentiS qfl n amplius refurreAuros.corrigitnbsp;does ceni r^rreAion ueraciter ti futuri.Sed S( in aliltnbsp;pluribuit iUor arc^ mores inltruit.Et quia ipli ad obediinbsp;dum prenierant, ideonon ponit nomen autoritatisfuaenbsp;uelofticd.fed utparesfdmonet.Siluanumautem (ide,S(nbsp;lam) Sc Tingt;theum idurco fe cponit,quia in conuerfiogt;nbsp;ne eor fuerant cum illo participes laboris, uel quia nunlt;nbsp;^ntciv ipfo Athenis.Et hanc epiftol (nifi fallor) f ri'nbsp;mam omnium feripfit- Non eniroanteiftaminuenioillfnbsp;aliquid fcriplifIe.Sicautem inchoat: E PISTOL AE PAVLI PRIMAS p ad THESSALONICENSES CAP VT -I. A VLVS ET SIL^ uxnus et Timotheus,eCnbsp;cleli TheiTalonkcnfi*nbsp;um in deo parte et do^nbsp;mino lESV Chnfto;nbsp;Gratia uobis et pax. S ^Pdtt/ttJCrduolbcijcjui Siluanus er Timotheus mittunt hanc epiftolamecfUnbsp;fia Thealonicenfium.ludxQrum proprie fynagoganbsp;diet fokt, quamuis Si. ccckfia dida Gr. NoftraiHnbsp;uero apoftoli nunquam fynagogam dixcrt,fcdnbsp;femper ccclefiam,fiuc diieernendi caufa, Guc^*^nbsp;inter congregationem.undc fynagoga;amp; conuonbsp;cationem,unde ccckfia nomen accepic,difictali'nbsp;quid, quod fcilicet pecora congregah iblct.quo'nbsp;rum amp; ^jgcspropric dicimusrcuocari atmanbsp;gis eft uentium ratione,Gcuthominum. Paulusnbsp;Si foci] eius dirigunthas literas ecekfiae ThclTa-lonicenfium, confiftciui in deo patre cr domino Itfinbsp;Chriod eft,infidc Si charitace patris amp;fJij,fuh'nbsp;intclligitur Si fpiritus lni, quo und us eft Ch*nbsp;ftus.Vcl in deo patre Si filio mittit Paulus Sinbsp;crj eius hancepiftolam.GrdtrrfCinquit)?^ paxnbsp;tft.Benc primo gratiam dicit, deinde paeem *1'nbsp;minat:quia fine gratia dei ad pacera rconcilia^* |
CAPVT
A nisperuenirc non po(rumus,imo nihil pacificum E gratia eius habere ualemus. Gratia cm gratis datur fine prced^tibus meritis, Si per hancnbsp;dum culpas rcmittic,accedimus ad pace rcconci-iiatiois.Poteft Si ita intelligi:Gratia Si pax deonbsp;fit uobis,ut g humana gratia Si feculari pace pri-uati eftis,apud dcum gratiam Sipacem habeatis.
Gratias agitnus deo femper pro omni* bus uobis, memoriam ueftri faciences in o*nbsp;rationibus noftris fine intermifle.memo*nbsp;res open's fidci ueftra: SClaboris amp; chart*nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.nbsp;nbsp;nbsp;,
tatis C. fuftinenti fpci domini noftri lefu talibus gratijs adore deo repkuimus.Sc copiol Ghrifti,antc dcum amp; pattern noftrum, fci*nbsp;entes fratres diletfti deo cictftionem uc*nbsp;ftram, quia euangelium noftrum non fuitnbsp;ad uos in fermone tantum,fed in uirtute Cnbsp;in fpiritu fando, amp; in pleni^dinc multa,nbsp;ficuc feitis, qualcs fucrimusm^bis pro*nbsp;ptcr uos
Solito more incipit gratiarum adione,ga multam dei gratiam in his uidet refulgere. Et id-circo dcuprimo laudat, qui ddit e(ggrati,deinnbsp;deipibs qui fide Sioperibus lcuti funt cum. Ac finbsp;dicat:Tcnetc qux tcnetis,agitc*quseagitis,qm tanbsp;lia funt ut pro cis deo gratias agarausaAgfmwr cmnbsp;{ratids Si laudes deo non ad horam, fed fempernbsp;omnibMttoW, maioribus Si medijs Si mitffiribiW.nbsp;U-.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;-J----------
primo con tulit,adhuc in uobis confer uat Si augmentt. Ab iplb cnim funt omnia bona quae ha bctis.Si ideo gratias illi pro his refcrimus. Nosnbsp;dicOjfident memoriam uefiri in orationibus noflris. Sinbsp;hoc fineintermiiotte,id eftjhquam intermittimusnbsp;faccrc memoriam ucftri.quotiefcunq^oramus.nbsp;Nam fumus memores operitfidei uer^e, id eft,quo-modo fidcs ueftra non eft ociola, fed femper bo-num opus agit,iideo librer pro uobis oramus.nbsp;Memores(inquam)fumus operis ueftri amp; taborit,nbsp;que in ipfo opere ducitis,id eft,mente reiinemus,nbsp;quomodo bene oprantes laboratis.cr charitatif,nbsp;id eft,fraternx diledionis, quam bonis opuribusnbsp;nftenditis. Vcl laboris tolcrantix aduerfitatum,nbsp;Si charitatis qua inimicos diligi[js.crfuinentiie,idnbsp;lt;ft,cxpedationisfpei domini n^i lefuchrii: quo-niam bonafacienres Si mala patientes, expeda-tislonganimiter fupernum illud prcmium.quod'nbsp;Chrifto fpcratis accipere cum ucnerit. Ethxcnbsp;Omnia facitis ante dcum, quia in his non humanosnbsp;fluors appetitis, Icdomnipotetisdei prxfentixnbsp;intcnditis.Prxfentem enim dominunj^efle co/nbsp;Siiatis, Si uos ante confpedum eius omnia facerenbsp;^fideratis. Vel nos fumus memores ueftri in oranbsp;fionibus ante deft. Ante dcum,qui noscrcauiticznbsp;Pgt;trem norum,q nos adoptauit.lta fumus memo-es ueiirifiienteseleionem ueram,id c.fcientes uosnbsp;efle eledos,Si ad xternam uitam prxdeftinatos,nbsp;{jfjnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;o fr^trei dileii ddeo.i.quos deus diligit,quia pater/
U, nis flagellisuos ad xternam hxrcditatem erudir. Quern enim diligit dominus,corripit:Siflagell.at
.1. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;57)
omnem filium que rccipit. Vel memores fumus C ueftri,fcientes eledioncm ueftram, id efi,fcientesnbsp;quomodo deus perdodrin noftram uos elegitnbsp;de multitudine exterorum, qui funtininfidelita-tc rclidi. Vere deus prxdicantibus nobis Uos clenbsp;git.tangens intcrius corda Ueftra dono fandi fp/nbsp;ritus;iW euangeliumnorum,id cft,prxdicatio no-ftra non fuit ad uos in fermone tantummodo^ed etiamnbsp;operis uelin uirtute miraculorum, CZ innbsp;/pirrtp^,quiapcrimpofitionem manuum nO/nbsp;ftrarum dabaiur uobis Ipiritus fandus;CMfi pJeninbsp;tudinemulta, ga plenaric uos inftruximus. Si fpirinbsp;in uobis talia operati fumus :/cHt uofipfijeftij Sitenbsp;ftes eftis,qH4c,id eft,qudm religiofi amp; mirifici f/nbsp;erimus in uobis propter uos conuertendos Si inftruetinbsp;doslt;it non folum ratione uerborum, fed Si cx-emplo operum noftrorum uos informaremus.
Et uos imitatores noftri fstdi eftis dni excipientes uerbft in tribulatione multa cunbsp;gaudio fpus f, ita ut fai fitis forma oi*nbsp;bus credentibus inMacedonia SCin Achainbsp;A uobi's enim diftamatus eft fermo dni nortnbsp;folum in Macedonia amp; in Achaia,fed amp; innbsp;omne locum fidcs ueftra, qu eft ad dcum,nbsp;jjrofea eft,ita ut non fit nobis ncccflc quicnbsp;quam loqui. Ipfi enim de nobis annuneir,nbsp;9*4introithabuen'msaduos, etquo.
modoconucrfi cftisad dcum malactis, lrui'redco uiuo amp; ucro,amp; cxpedarefilinbsp;eius de cxIisCquetn fufdtauit ex mortui^nbsp;Icfum,qui eripuitnos ab ira ueticura
Ipfi fdt is quales fuerims Abis prqpter uos informa dos. Etvoiftt^Heis imitatorc Hori.crquodnbsp;eft ampliuSjimitatorcs domim,exci[)ientef uerium nonbsp;ftrar prdicationis inmultatribulittione ueftra *1 nonbsp;Hrs,cumgMtdio fpiritusptndi.i. quod uobis ipiritusnbsp;fandus de ipAjleftis mercedis inlpirauit.Et pro/nbsp;pterea non immyitc^upradiximus nos fcire ek*nbsp;ftionem ucftramjd eft,uos cflede clcdis dci^qanbsp;non eftis pak/ed grana. Non folum cnim no-ftrijfed SC Chrifti imitatorcsfadi eftis, dum nulJanbsp;uos tribulatio fufceptione uerbi cscleftis reuocanbsp;re ualeret, fed potiusgauderetis in tribulationi-bus pro uerbo.Nam cxccpiftis illud, id eft,ex Ofnbsp;mnibus uel extra omnia rcuercnter fufccpiftis innbsp;tribulationemulta.quaeuobisproptcr ucrbumnbsp;eft illatat licet tribulationcsperferrct ueftra ca-ro,animus tarnen gaudeWat in fpiritu fando. Etnbsp;in his dominum atqae n(j^imitati eftis, tfdt pfitnbsp;/ttisforma.id eft.cxemplum permanendi conftan/nbsp;ter in fide inter adueria,omtamp;t credentibus qui funtnbsp;^inMiccedoniitin Achaia. Et ideo uos qui tot altjsnbsp;excmplum fidci Si patienti fadi eftis, uidctc renbsp;deficiatis,fed femper robuftiores in Chrifto pdunbsp;retis. Vere forma fadi eftis mul t is, nam effcdiisnbsp;hoc iudic;^j.Nam Jrwo domi/ii.i.dnicx pdicationisnbsp;egrediens d uobif/dijfamatuseflnofolumin Macedanianbsp;Oquot; in Achi(ii(,fed CSquot; in omnem locum uobis affine in cir
nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ii
Y7^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I. AD THESSALONICENS ES
|
A cuitu (rofeSrf rjl,id fi, tranGuit audita Jdet uertt, ^ute/l^td deuntfc extcndcns. Et itd pcruulgata efinbsp;apud otnnes, ut non fit nobii neceffequicquitm loi^ui denbsp;uobis ad cotnmcndandum alqs bonatn uicuc/nbsp;firatn,uteos ad fidcm amp; religtofam conuerfationbsp;nein excmplo ueftri prouoceinus. Vere non eftnbsp;ncccfie nobis ut nos loquamur. nam ipfi lquunnbsp;cur.lpjetm qui in circuitudgunt,lt;wnKcilt;lt;t(ienonbsp;amp;gt;inarrant alrj alijs, ijMtein introtiin hitJiueriinut tidnbsp;oj^d cfi,quanta uirtutc miraculor i abundannbsp;tia fpiritalium bonor acccflcrimus ad uos con-uertdoa.O*^3,ideft.qumfacileautqum demote conuerfi (fi iid deum, 8i qum facile dorrina .nbsp;^ofira introieritadeorda uefira.Cuerfi efiis adnbsp;deum 4 pmuitcris, id efi,ad cult dei cultura idonbsp;lorum, ^jwre.ideftjUt feruiacis(ieo,non mortuo etnbsp;falfo,cut efi lupiter ucl Hercules amp; c;teri^uosnbsp;ex mortuis hominibus pagani deos cfiituercinbsp;fed uiuo (y uero,qi naturaliter deus .et exprare,nbsp;d. ut bene oprantes expeAetis lganimitcr flnnbsp;tnurmuratione pfjs defiderijs filium dut lefuin de Citnbsp;lit uenturum redderc mercedem feruis fuis, ^ewnbsp;pa ter lfduuit ex mortis: Si t flius ideoeftexpe-dandus nobis remunerator.quia delendo pecnbsp;cata nofira eripuit not ab ira uentura,3 b animadner-fone futuraeultionisdraein dei non perturbationbsp;eft,fed iudici quo irrogatur pana pro peccatis. CAPVT II. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp; aMi7 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;l'pf fcitis fratres mtroi'tum no* J[_\| firumad uos, quia n inanis fm'ttfcd ant paflj multa,6C ctumclqs affedi'Cficucnbsp;AfiK.16. feitis) in Philippis, fidutiam habuimus innbsp;dTeo noftro loq ad uos cugeli dei in mulnbsp;ta ibli^itudin ABxhorcatio cm nollra n denbsp;crrore,ncqp de immunflicta,Ticquc in dolosnbsp;fet^cut probati fumus dco,uc credeteturnbsp;nobis euangelium, ita loquimur, n quafinbsp;hominibus placcntcs, fed dqp qui probatnbsp;corda nofira. |
n Alijnunciantqualemwtit! habuerimus 4(1 uot.nam uos ipfi fratret feitit e qualis fucr,quianbsp;fcilicct n fuit inanis.id eft.infru Auofus Sc leuis;nbsp;fidantiqum ad uos ueniremus, pat fumusttiultrfnbsp;CZ contumel^t afei fumus in Vhilippti, id e,in ur-be Philippcfium,de qua migrauimus ad uos.lbinbsp;enim ego Si. Silas ad indices contumeliofe tradinbsp;fumus,ita ut tunic nofirx fcinderctur, amp; pu blinbsp;ceuirgiscaefiatqueincarccremtrufi, ligno pcnbsp;descfiridi.Hcc ,5^ alia palfi fumus m Philippis,nbsp;antequamad uosaccederegius,/ct SCuosfeitit.nbsp;Etpaiienciatalium aidionumuel iniuriarumnbsp;conbortati^habuimuffidutiamet audaciam non in uinbsp;ribus nofiriSjfcd in deotioflro.id efr,in eius uirtutenbsp;amp; potentia I(X]ui ad uot,ilt;i cfi.proedicareeurfngelinbsp;dei in inukalicitudine,ne fcilicet priufquam uos bnnbsp;infiruerem,ab infidelibus impedirer.C tamen fi-dutialiter 8C audader locuti luraus u^bis.quiaexnbsp;bortatia nofira non efi de errore, ut aliquem errorcmnbsp;cuiuslibetprauxfcft fuadeamus:Re^4e dt immunnbsp;dilia,ut immund uit in carnis pollutie exhof- nbsp;temurmequeindolo, quando non j^ amore ueritanbsp;tis amp; utilitate audientium arxdicatur, uel ut ali*nbsp;udin ore, aliud in corde habcamus,fcd utglonanbsp;uel aliquod lucrum adquiratur. Exhortatio no*nbsp;fira non eft de errore, quia non exhortamur ali-quem ut erret in ueritatemer^ de immunditia.qanbsp;nemini fuademus ut Icipfum maculccmeqi in donbsp;lo,quia fraudulentam fimulationeni in uer bis nnbsp;habemusfedfieut prot4t{,id e.probi habiti fumuSnbsp;4 deo utcrederetur,id efi,comraitterctur ofcit euangtnbsp;tium,ita loquimur,boc efi,fcutilli quos approbauitnbsp;C elegit non pererrorem ,ucl per immunditi,nbsp;uel pcrdo]um,fcd pe|ueritatem fidei C mundi*nbsp;tiam uitx ac firaplicitat cordis, c prdicamusnbsp;alijs euangelium,nonijaafi bomvtibutplacenta,id eft,nbsp;non ficut illi qui fauorem homin appetunc, |c(lnbsp;deoplacerc ftudentes,^ut{)roamp;4i,id eft,fcrutatur SCnbsp;inbpkitcordana^ra Si. cogitaiionura fecreta. Ipfenbsp;enim qui o^lta cordium rimatur,nouit qu ia nnbsp;hominibus,fed illi placerc quxrimus.Et hominibus placere quxrimus, hoc non propter nos,nbsp;fed propter ipforum falutem agimus. Neque^nim aliquando fuimus in fermo ne adulationis;fiit feitismeque in occafio*nbsp;ne auarita;, deus tefiis efimcc quxrtcs abnbsp;^minibus gloriam,neque uobis,ne^ abnbsp;^qsjcum poiferous oneri uobis efte ut Chrinbsp;fti apofioli : fed fadi fumus paruuli in me* pnbsp;dio uefirum,tanquam fi nutrix foueat fili*nbsp;os fuos.Ita defderantes uoscupidc,uolebanbsp;mustraderc uobis non folum euangeliumnbsp;dei,fed etianynimaf nofiras,quoniam chinbsp;rifiimi n^bis fadi efiis, lt;(]Vere non fumus ex prdicatione qufrenres placere hominibus, feddco:Ne5efm'mfH{mf xK-'nbsp;^uando,id eft, unquam in frmoneadulation, ut pernbsp;adulatoria uerba placeremus hominibus, palpinbsp;do uitia corum ue laudando,^et feitis: nequetuinbsp;mus in occafione auaritia, id eft, non prsedicauimunbsp;ea intentionc uel occafione, ut rcs ueftras nobisnbsp;congregaremus,amp; inde nobis deut efi tefiit,qui nonbsp;U it arcana pedon's, nee fuimus ahquando quarennbsp;tetabhominibufgloriam: SC hocoftendo per partesnbsp;hominum, quia neque 4 uobit,ncque ah ajt.fuas u*nbsp;res nocendi habcat humanacglorix amor,n fennbsp;tit nifi qui ei bellum indixerit. Quia etfi cuiqunbsp;facile cft.laudcm non cupere dum negaturxdiffi'nbsp;cile tn eft,inca n delcAaricum offertur.luftusnbsp;aucem 4(L})fque aut tantum temporalem gloriatnnbsp;non habet,aut hanc fub femetipfo frangit, fi ha*nbsp;bet.ut honori fuo liber emincat, ne ei iuftus del*nbsp;dationefuccumbat.A uobis(inquam)n qua'nbsp;uimiisaligd terrcnum,cttn tarne pojjewwt uobifOttfnbsp;ri effed. uos grauare exigedo uobis ftipendia idnbsp;cteri apofioli Chrifii exigt uel accipit ab audit^nbsp;ribus fuis. Nos nec rebus ueftris pafci,nec laud*nbsp;bus ueftris magnificari quxfiuimus ; fed falt;Si ft** |
CAPVT ,.I.
A mutpiifUuliiiitHedioueruiu, ideft, apoftolatusno^ ftri gloriam ante oculos ucftros hunliauimus,nbsp;amp; magnicudinctn nodri fenfus ad paruicatem uenbsp;ftrx capacitatis incliffauinius,t4H^ult;(m nutrixfo^nbsp;ue4tfilwfuof,lt;^ux fcdet in cerra,^tenet in gremionbsp;filios ac Jade nutnt,d blandiens confolatur,atqjnbsp;balbutiendo informt adloquendum.Siccnimnbsp;propter uos humiliati fumusj 8(. materno affcdunbsp;uos in finu pietatis patienter foucdo portaimusjnbsp;amp; lade inchoationis potauimus.atcp blanditijs pnbsp;miflbrum caeleftiura uos confolati fumus amp; denbsp;humanitate Chriiuobisquafi balbutiuimuSjUtnbsp;ad loquendum uerbum diuinitatis eius uos in-ftrueremus. Sunt nutriccs fouentes quidem, fednbsp;non filios fuos.Apoftolusuero germano 8C pinnbsp;guiaffedu charitatis nutricis perfon fufcipcnbsp;idccjdiccdo foueat;amp; matris, addcndo filios funbsp;os.Et nutrici ergo le c5parauit,ga alebatiSd filiosnbsp;fuos addiditjga peperat,diccs:f^lioli mei,qs ite-rparturio.AlTimilati(inqt)fumus imtrici pprHnbsp;OS natos alti :ga itit delderttntes uos ci^deficut nu-trix defiderat filios fuos,okiamw traders uobis noitnbsp;folum euaiigtlium deied etiam dtjimasnoflras ,id eft, nnbsp;blumprdicationem ueritatiSjfedi tot uiiSnbsp;tiofiram cxpenderc in falute ueftra^ hocideo,nbsp;quid falii eflis chariimi mbis pfopter mcritum ue-iirx lnditatisquam ab exordio ue^r conuetnbsp;Conis protinus arripuifiis.
Memores eniin eflis fratres laboris ftri C fatigationis: node amp; die oprantes,nbsp;ne quem ueflrum grauaremus, prardicauinbsp;mus in uobis cuangelium dei. Vos tellesnbsp;eflis deus, quam fndeSf iuflcSC finenbsp;querela uobis qui creAidifli^ fuimus ,fcucnbsp;feitis, qualiter ununaquen ueflt^ tquamnbsp;pater filis fuos,dcprecan tes uos 6C confbgt;nbsp;lantes teflificati fumus, ut ambularetis digt;nbsp;gnedeo,q uocauit uos in fu regnf fiegionbsp;riam. Idco Cnos gratias agimus deoflnenbsp;intermifTione, quoniam cum accepifletis anbsp;nobis uerbum auditus dei, accepiflisJIIudnbsp;lt;ion ut uerbum hominum, fed fcut eft uegt;nbsp;^e uerbum dei, qui operaeur in uobis, quinbsp;crcdidiflis in ipfum.
Vere fadi fumus paruuli uobis ut nutrix,' Ra humiliati fumus in labore,ficutnoftis.Vcl itainbsp;Vere aas noras parati eramus tradercuobis, nbsp;cut effedus opcEz noftrons indicabat, qa incclfannbsp;Cerlaborabamus p utilitateuefira, queadmodnbsp;ecordamini.Mfworereniw eis ofrdtresU^snoritnbsp;4u apud uos habuimus,C?-plcr-^labor finefatigationc, fed labor nofter non fuitnbsp;*alis, Qc nfuit leuis 5C momctancus, fedgrauisnbsp;cotinuus.Affiduc cm SC in pr3edicatione,amp; innbsp;in nianu ope laborauimus,amp;:ideo p nimictate iunbsp;gis laboris fatigabamur.nec ti deficiebamus.Nnbsp;tio(te amp; iig oprantes manibus noftris,unde uidumnbsp;haberenaus.ne qe)M ueflrum .i. ex uobis gr4lt;lt;remfnbsp;^ccipictes ala co ftipcndi, pr^diniHiww iu uobis euS
7$
geiww dei, ut exerapio noro uos informaremus C ad labotand manibus ppri:js,unde uiuatis amp;innbsp;digentibus minifiretis, atqtfalfospofiolos utrtnbsp;lruites repelJatis.Nam uoseflistefles hbis cripcnbsp;deus,quihouitomnia,^uimtnfle, quantum ad punbsp;ritatemmundiflimconuerfationis,fucrimusuonbsp;bis:erqum(/le,quantum ad arquitatem erganbsp;prximos fcruandam,faciendo debit|| ez qumnbsp;^ne jMerekjid eft, qum innocenter C irreprehen*nbsp;fibilitero^(;p({mf^HieK(i(i((/l :qa nihil fccimusnbsp;uobis,undc pofltis conqueri de nobis, cutitifinbsp;uel fine querela fuimus uobis,quia nquam que*nbsp;fii fumus de uobis, dum imbecillitatem uefiratanbsp;portareraus.Taliter fuimus conuerfantes uobis,nbsp;id e,ad utilitatem uefiram.Sicut feitis, id e, itanbsp;hacc feitis, fcut amp; alia qu fubiungimus, feilicetnbsp;g4jjer monebmus amicabiliter utium^gue ue-ftrum ttoa(ie:u,tanquamp(tterfilios fwMinflruat.nbsp;nos dico,deprec((tef oi,ut in melius pficcreris;Crnbsp;lonfilitntes in triblatinibus,nc deficeretis.Ei hcnbsp;facicntcs.te/lijiciitt lumuSj id , fub tefiimonio diui-hx maieatis uel fando^ Uos adirauimus,Kl MSnbsp;bularetisin uia rcda,proficicdo 8C ad cxlefiem pnbsp;triam tendcndo.ambulartis, inqUam, digne deo,nbsp;id e,per uiam qux cflt digna perducere ad de/nbsp;um,uelfcut dignum e ekdos dei ambulare.nbsp;quiuocauituosiitregnum fuum crgloriain, utper iternbsp;4iirtuturafeinetisad e,quatenusin regno eisnbsp;in gloria eiusperenniter cum eo maneatis. Velnbsp;in regnum fuum, id e, in prfentem ccclefamnbsp;uos uocauit,5 po in gloriam fuam,id efi, in annbsp;gclorum focietatemiEt quia uos ad tantam Beatnbsp;tudinem uocauit, uosip libenter qui uocantemnbsp;cpifis.ideo non folum uos, fedCr nos agimus fltenbsp;intermiione gratias deo i qui hoc^citinugbis pernbsp;gratiam fu afpiratianis j quoniam cum aceepiffetifnbsp;nobis uerbum auditus dei,id ejcuangehum in quonbsp;audiis notitiam dei, accepiflis illud non uti^bimnbsp;hominum,id e, non inutiliter SC ncgligcnicr,fcutnbsp;uerba hominem folent accipi uel nonutuerbiinbsp;hominum, id el^qiofi fapientibusefet.pd~nbsp;cutefi uere uerbum aei.id e,ita reuerentcr C hono-rifice.fcut illud quod reuera locutusc deus. QcFnbsp;elfedusindicai.gaipfe deusoperrftwrquotidic bo/nbsp;na opera in uobis, qui credidiflis, tendentes in ipfum gnbsp;fidem iSd dcfderia.Gratias(inquit)agimu8 deo fine intermiffione,quoniam cum accepifletis 8lt;.c.nbsp;Quidequodhiedeogratiasagiri Nempeuanunbsp;efi atque inane,ficui gratias agit p hoc quodipenbsp;non feciiitSed quia hoc uanum 8C inane non eft,nbsp;profeAo deus, cui de hoopcrc gratias agit, ipfenbsp;fecit, ut qui pcepilTqfit al^pofiolo Uerbum au/nbsp;ditus dei,exciperent illud no ut uerbG hom,fednbsp;fcut eft uere uerbum dei. Dicitigitur.' Operatutnbsp;^n cordibus hominum uocationc ilia fecund p-pofitum fuum,ut non inaniter aud iant euangcli-um,fcd co audito conuertanf Si. credant,cxcipiennbsp;tes non ut ucrbhominum,fcd ut uerbum dei fi/nbsp;cutamp; ucr^ft.Hucufqj multadixit ctrapudonbsp;apofiolos.fgnifcsin eis efl cia uitia, qux irtnbsp;fc amp;focijs fuis elfe dcnegaui(,ac deefl illis oaUif
nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ii ij
AD THESSALONICENSES uenit tret dei fuper illo,opprimcns eosi Irdcicul Cnbsp;tio qu per Romanos fada efi,quac ira perdurtnbsp;fuper illos capciuos J^e in finem feculi. uel hcnbsp;temporalis ira idcirco diciiHr perueniffe fuper il-los captiuos, quia fequitur 3eterna,cum fure Gncnbsp;pofthancuitam puniuntur in inferno. Peruenitnbsp;ira pr3efentisultionis,perdurans fuper illos ufqjnbsp;in finem :fequitur ira futur damnations,perdu.''nbsp;rans fine fine.
Nos autem fratres defolati uobis ad t pus hor,afpeu,non corde, abundantiusnbsp;feftlnaulmus facieuer uiderecum mul*nbsp;to dcfdcrio, quonlam uoluimus uenire adnbsp;uos, ego quidem Paulus femel Si itcr,nbsp;fed impediutt nos fcanas.Que eft enim'nonbsp;ftra fpes aut gaudium ,aut corona gloriednbsp;Nonne uos ante dominum noftrum lefutnnbsp;Chrlftum eftis In aduentu clus uos enlmnbsp;eftis glor noftra amp; gaudium.
Vos rnulta paffi efiis ciuibus uefiris,fcdot o frtres d^olati, id e, fine confolatione fadi lurnbsp;musrfob. Dcfolatos nosfeeiistriitia,quamnbsp;habuimus^tribulationibusueris, antequamnbsp;feiremus conftanti fidei ueftr. Defolati furousnbsp;adtemput borlt;quon^m horaria,d non diuturnanbsp;fuit uel eri^hje nora defolatio.Defolaiifinqu)nbsp;fumus ore.quianon poflumus uobis praefentia-Aer l(J^ui:C4jJfH,quia nuidemus facie uefira:nbsp;non corde, quia cor norum uos femper intuctur, qnbsp;amp; e uobifeum. Os SC aipeftus ceflat,fed cor Sinbsp;folicitudo non quiefcit.Nosita deliati,feflinttui-mut e^uttdaniiuf,id e.multo magis accelerauimus,nbsp;uiderefitciem ueflruin,ne fit immutata, id efi,ne forte defeccritis iq^ibulaiionibus, quas pafli eis nbsp;ciuibus qjfiris.Fcfiinauimus(inquam)uidere fa-ciem ueram,id efi,uos uidere facie ad faciem,unbsp;dere pr jfentiam ueram cum multo depderio exhornbsp;tandiuos,amp;S adconantiam perfeuerantixfe*'nbsp;nauimusgdem ,fed quod fefiinabamus,implcrcnbsp;nequiuimus. Qpnium uoluimus cpiidem omnes W-ire ud uos, fed non potuimus.ego ^uidem P4ttlwgt;quinbsp;plus^ltjscurro Si deuotior fum,uoluicrfewd^nbsp;iteruinad uos uenirc, fed non potui,quia impediuitnbsp;nosfittnas,qui interpretatur aduerlrius, d c,dlnbsp;abolus qui faluti fcmper hominum aduerfaturnbsp;oppofuit nobis impedimenta. Ideo magis euig**nbsp;lateaduerfusinfidias eius,ne Si iter uefirum,prinbsp;quod ad cxleem patriam rcditis,tmpcdiat.N^^nbsp;quaquam per femetipfurafatanas prpedirenbsp;astanti apofioli potuit,fed occulta?difpenfaU'nbsp;onis nutibus dum aduerf3rctur,nefciens deferutquot;nbsp;uit,ut nftiirum Paulus dum ad alios uellet acce/nbsp;dercnecualeret,eis quibusreccderc non potCf-r3t,prodeflet.Ideo(inquit)uoluimusaduosuennbsp;rc,5C idcofatanas ohfiitic^quiai^ueeflffiesnoflrt^nbsp;fiuosfid cft,pro qua renunefperamusquodinWnbsp;luromerccdemacccpturi fumus, ni prouob'^nbsp;4tquod e gdudium noflrumd e, undc nun^^nbsp;in futuro gaudemus, ni de lnditate uefiranbsp;qu eft noftra wowglorw^q uidoribus dabf^*^
I.
A tutumbona.quin fc SCcomitibus fuisefliedem firauitJam uero ne ThelTaloniccnfes pro fua uelnbsp;apoftolorum tribulationemouctur, fubiungit:nbsp;Voscnim imitatores fai cftis fratres ecnbsp;ckarumdei.quac funt in luda inChriftonbsp;Icfu ,quia cadctn paffi eftis Si uoa contri*nbsp;bulibus uellriSjficut Cipfi ludis.Qui etnbsp;dominion occiderunc Icfum (. prophctas,nbsp;6(. nos pcrfccuti funt,6t dco non placent,ctnbsp;omnibus bominibus aducrlantur,prohib*nbsp;tes nos gentibus loqui ut falu fiant,ut im*nbsp;pleant peccata fua fcmper. Peruenit cnimnbsp;ira dei fuper illos ufque in finem.
Contra faifos apoolos latenter fuerat locu tus ut cos non fufciperent, nunc contra ludosnbsp;manifee loquitur ut cos non tnetuant.Ve^(gt;n-quic)in ipfum crcdidiis.quiawor r/lif pwitio-ref ecckparum ilei,quie Cunt in {udieii,id c,tn terra lu-dorumjfi chriflo Icp.idefl, in inruAione ipfiusnbsp;Chrifti.In hoc eis imitatores, quiaeudem piif eflitnbsp;amp; N0r,qu paae inc amp; ill eccleGaePairi (in^)nbsp;fits 4 contribuIilHS ueflrit, id efi, ab illis de quorumnbsp;inbubus originem duccbatis.^cMt amp; ipfl i lud^it.nbsp;Ciues enira amp; amici ucl confanguinci ueftri uosnbsp;pfccuti funtjficut Si. illos fui.Nec miriim G ludxinbsp;more fuo Gdclcs perfequtur.qw ipfum falua- .nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;torcm domiiWM lefum ocdJemnt Cf prophettif antesf
AnUKgt;7* qui prarnunciabant eum; ez noi apoftolos poca n per/cutifnt,ciui prxnundabamus illis eum adue/nbsp;nitre.amp; ideo ne miremini, ld patienter fuinete,nbsp;G dAios perfequuntur.qui fempcr perfccuti funt.nbsp;C licet xmulatione legis hxc facerc uideantur,nbsp;tarnen nopkcfltt,cuius gratiamimpugnant.
Nec tantum det^cbelles funt, fed CZ omnibus bo-mbtibiu *id e, faluti omnii*n homin aduerfintur, probibcHter inquantum prualent,wo IqKt,id c,ncnbsp;ioqSKimur ucrbum deigetttibutut credsnt SiC^lutenbsp;fidnt:3i ita hoes funt omnibus,dum conantur fanbsp;cere ut uerbum falutis per nos ademinc ueniat,nbsp;ld omnes in perditione relinquantur. Et hoc exnbsp;more faciunt,tzpfclt;/tfpectilt;j!U/per,id cfi,pecnbsp;WWW a peccatis incelTanter accumulant uf^ ad cqn/nbsp; fummatam pler)itudinem,quando pro hismittnbsp;tur in gehcnnam.ld eo autem fcmper peccata fuanbsp;implcnt,quia ira dci ut exc3ccarentur,pcruenit funbsp;per illos,id e,iam olimcffufa e fuper corda il-lorum,ex quo reprobauerSt faluatorem qui mifnbsp;fus eis fuerat. Quando cnim patres corum dixe-M4W,17. funtjSanguis eius fuper nos Si fup Glilt;* noros,nbsp;tunc peruenit ira dei fijpcr illos, amp; durabit ufque in finem , quando prae^cante Elia recipientnbsp;grati. Vel ita: Vt im pleant peccata fua mper.nbsp;Quadraginta cm annos pofl patonedomini de/nbsp;dit deus ludxis ad poenittiam.lllis tranfaAis,cnbsp;credere nollent, complta funt peccata corum,*nbsp;ut pro his perirc deberent. Quando aut hoc di/nbsp;xit poolus.abat lerufalem,necert peccatanbsp;corum adhuc completa,fcd complta funt uenicnbsp;tibus Romanis.unde fubdit:Pfrewt e^imfld c,an-tequam rcGpifccrcnt uenit, antequam putarent
9
-ocr page 405-in. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;)77
pulorum ment fuis affli/onibus confolans.ait: C Ip/ienitfcititlt;ludinl}ocpoti{umut. Ac fiapertedinbsp;cat.Quid jn hoc tempore uulnera noftra miraminbsp;ni,qui G ternagaudia qurimus,huc ad hoc uenbsp;nimus ut feriamur ? Hoe.inquit, feitis. Nlt;*m nonnbsp;tantum abintes hoc dicimus, fed O' cum eemutnbsp;prfcntes apud uot^priediccbamM C prxnunaabinbsp;mus ko6 paffiirot ttOf tribulationet,id eft,quia tribu-lationes palluri eramus,JicHt Cf failui/i poftea,nbsp;uoGpfi fcit.quia experimto in uobilpfis hocnbsp;probatistficut nos prfciuimus tribulationesnbsp;nos fore pafluros, nec fugimus, ita nos qui feitisnbsp;quod in hoc pofiti fumus,nolitcmoueri,fed immobiles in propoGto ueftro perdurace,patienternbsp;omnia tolerantes Et quia nos prsedidas tribula-tionesiam paflifumus,propterneuos prono-lri^tribulationibus terreremini, etiam mifiadnbsp;uogo ampliUfnott/uitientmeelJi incertum de uonbsp;biSjquiainocrtusformidabam tribulationes no-ftras fore eau fas defedus ueftrfidei.nii/ Timo^nbsp;theum non modo cum hac epiftola, fed prius adnbsp;cogttofcendamfidemueflram, id eft,ut cognofeeret Cnbsp;rcnunciaret mihi fi permaneretis in fidc,amp; fiipfanbsp;fides uefira eilet for tis an infrma.ne forte tentaueritnbsp;uos(amp;: tcntandofuperaucrit)5Hitcntlt;tt,id efi.de/nbsp;ceptor antiquus,cuius officium cft tentare homi laceb. t.nbsp;ns Sd feducere.Deus autem inttator malorumnbsp;tentamentorum el^ipfc enim non tentt, fecumnbsp;dum cam fcilicet tentationem, qux deceptionisnbsp;uel fedudionis cft.Secundum ucro earn tentatio/ Cew.iZ,nbsp;nem quae probationis eft.ientauit dus Abraam Dnbsp;Sed ego timui ne uos tentaret is deceptor.c^i tennbsp;tat ad decipiendeum.'O inanis,id eft,infruduofusnbsp;fat in uobis labortioflcr, quem pro uobis pert|^-mus;hoc eft,ne deceptori fucc^mberetis, SC nonnbsp;prodeflctuob(? quii^uidin conuerfioift eru-ditione uellra laborauimus.
Nunc autem ucnicntc Ti'mothco anos uobis,amp; ^nunciante nobi's fidem amp;cha*nbsp;ritatetn uelrran],amp; quia memoriam noflrlnbsp;habetis bona,ftnper defiderantes nos uidenbsp;re,ficut nos quo^ uos,ideo confolau fumusnbsp;Fratres in uobi's,gt;n omni neceffitate ftribunbsp;latione nolFra per fid ueftram,qm nc uinbsp;uimus, uos ftatis in domino.Quam enimnbsp;gratiar atSionepoflumus deoretribuerenbsp;pro uobis in omni gaudio, quo gaudemusnbsp;propte^ uos ante deum noftr,node ac dienbsp;abundantius ortes,uguideamus Faciem uenbsp;ftram, Sccompl^mus eaqu defuntfideinbsp;ueftr tquot; Ipfc autem tftus amp; pater nofter etnbsp;dominus fefus Chriftus dirigat uiamnonbsp;ftr ad uos. Vos at dns multiplicet amp; abnbsp;dare faciat charitate ih inuic i. in os,qunbsp;admodum nos in uos ad conFirmdacornbsp;da ucftra,finc querela infanditate ante denbsp;amp; patrdh noftrum in aduentu domini nonbsp;ftri lefuChrifti c obus Tandis eius.Am.
nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ii ij
CAPVT
A niG uos? Nef nobis hoc eftitMte dominum no. ftrumlefumchriflum(ide,intc tribunal fummiiunbsp;dicis}(n aduentu eiiai Quia ante iultum iudicem ni-mirum gloriam tunftnueniemus, quam nunc innbsp; uefiris moribus ftudio prdicatiis exquirimus,nbsp;amp; propter bonam conucrltionem uefiramno-ftro laborc prxparatam coronabimur. Vere tcnbsp;critis nobis corona glori.quiaCraodoc/h'tttOnbsp;gloria nora apud ccclefias,CZg(liM apud nos.Glonbsp;riamurenimapudalios deprofedu uefiraefideinbsp;amp; fanditatis, amp;gaudemusin cordibus noftris.nbsp;Sed et in futuro feculo eritis nobis terna glorianbsp;amp; perenne gaudium.
CAPVT III.
PR-opter quod non fuftinentes amplius, placuit nobis remanere Athenis folos,nbsp;milimus Timotheum fratrem noftrumnbsp;Cminiftrum dci in euangclio Chrifti adnbsp;conFirmandos uos amp; exhorftn^s pro Fidenbsp;ueftra, ut nemo moueatur in t^ulationinbsp;bus iftis. Ipfi enim feitis quod in hoc pofitinbsp;fumus. Nam cu apud uoseflemus, prnbsp;dicebamus uobis pafturos nosicribulationbsp;nes,ficut C. Fadum eft Si feitis.Proptereanbsp;Cego amplius no fuftiiilns,mi adcognonbsp;fcd Fidem ueftra, ne Forte tenAuerit uosnbsp;is qui tcntatyC inanis Fiat labor nolier.
Dixi quia defolati ffimus uobis,g eftis gio/ ria noftra.Propter^o(i ego Sc Siluanuswo/iJuinemnbsp;tes (tmpl(s,quia graue pondus erat nobi8,dum nenbsp;feiremus quid agcretis,pllt;lt;f Hit not dtiobus remanenbsp;re fobs Athenii,(fmimus ad uos Timotheumjqui uosnbsp;in propofito ueftro con^m^ar^ Si nobis certitunbsp;dinem de uobis rcfcrret.Non t^do cum hac epinbsp;ftola miferunt eum,fcd antca. AlioqtAi non cumnbsp;cis falutadct cos in poftrcmo.Mifimus Timothe*nbsp;um,quiucraciter fufeipiendus eft amp;audiendus,nbsp;quia cft frater nofter,id eft,habens partem in cac-lis nobifcum,amp; cft minifter dci in euangelio .i.minbsp;niftrans fidclibus ea qux dei funt in prdicationcnbsp;euangelij. Hunc mimus ad conrmandos H0,ut innbsp;his ftaretis in gbus cratis:Cr exhortandot ,ut ad mcnbsp;liora proficcretis. Mifimus cum confortare uosnbsp;exhoriari pro fide ueratenenda S^defendenda,nbsp;W ewoueftrummoKcatHrconftantiafyncerfideinbsp;in tribulationibusi,quas amp; nos Si uos ad tempusnbsp;in cxilioprfcntis Icculitolcramus.Necdebetisnbsp;in his ab intcntionc ueftr.a moueri, quia uosipfinbsp;feitis quod in hoc pofiti fumus, ut aduerfa tepo-raliter fuftineamus. Hine cft quod per leremiamnbsp;de antiquo hofte dicit clcdorum popiAjs:Pofu/nbsp;it mc qua fignum ad fagittam. Fidelis enim po-P ulus quafi fignum ad fagittam hofti fuo cft pofinbsp;fs, quia femper uclut fagittis impetitur, d eiusnbsp;pfecutionibus afffigitur.Qui enim in hac uita affinbsp;duamala tolerat, quafi in fignum pofitus, fagit*nbsp;tas fufeipit ferientis. Vnde nc rede prxdicatornbsp;'gregius c perfccution mala tolcraret,atlt; fubnbsp;perfccutorc dc aducrfariogemcrei, tener dilci-
s.
gt;7 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I.
A ^Priufquam feiremus quid ageretis,defolati fiiimus uobis.Sed nunc reueriente Timotheo,nbsp;jquemad uos miferamus,amp;renunciantc bonadenbsp;uobiSjConlblati fumus. Nttnc autem tieniente Time-tbeo ad nos uobis er annunciante nobis fidem er eharitanbsp;. tem ueflramjd cft.rcfercnte nobis quia inter aducrnbsp;fa benepermanctisinGdc,nccdeieruiftis eharita*nbsp;tem, qua deum C proximos uel etiam inimicosnbsp;diligitis,*quot; referente lt;juia memoriatn nori bonam ha-letijjid cft,noftrimemorcseftis,amp;: nil nifi bonumnbsp;de nobiscogitatis,fewpcr optantes nos uiderecut nosnbsp;quo^ue dcGdcramusiwt cernerc, ide quia hoc denbsp;uobis audiuimus,confo{lt;(ti{Hmsfrlt;(trcs inuqbis, quinbsp;prius eramus dcfolati.Confolati(inquam)fumusnbsp;perfidemueflram, id eft, conftantia Gdeiucftr eftnbsp;caufa ut nosconfolanonem habeamus in omni nC'nbsp;ceitate,id eft,pcnuria, quam patimur in uiAu ddnbsp;ucftituiCZin Omni tribldatione, qu nobis ext^riusnbsp;abaducrrtjsinfertur. Et uere confolati fumus,nbsp;quoniam nuncin hac miferia uiuimus qua iam in exnbsp;lo eftemus, amp; quaiam nos mortuis refufeita-tos xftimamus,/uos flatis.i.R ftatum rcAiiudinisnbsp;perlueranter in domino tenetis. Nolo ftetis in no-Cor.J. bis,fcdindomino.'quia nec quiplantat,eft aliqd:nbsp;neep qui rigat,fed qui incrementum dat, deus.Onbsp;mollia uifccra geftabat Apoftolus, qn circa G-lios fuostanto xftu amoris inhiabat, ut diccrer,nbsp;Nunc uiuimus,G uos ftatis in dno Metuebat ninbsp;mis,nc eius difeipuli in pdicatorc fuo tot pcrfecunbsp;tion probra Ccrnentcs,Gdem in eo defpicerent,nbsp; ctraqu imminentes paflioncontumelix pua/nbsp;ler^t.Et idcirco minus dolebatin torractis, fednbsp;. magis Gliji de tormcntoiji fuorS tentationemciunbsp;^^t ;paruipendebat in fc plagas corporis, d fornbsp;midaretin Hlrjs olagascordis.Ipfc patiendo ifcinbsp;piebat ffulnera torracntorgm,fcd Gliosconfolannbsp;do curabat uulnera cordium.Pcnfemus ergo eunbsp;lus ^aritatis fuit Glior falutc inter fua detrim-ta requircrc,intcr dolores proprios ai tjstimuifl,nbsp;^ftat mentis in primis eticx igdeicAione eunbsp;fiodire.Qyi fecurus crat de mercede fua,etfi diicinbsp;puli caderent, 3C tn uelut iftn Afu illorum mer-ced laboris fui perderet, in ftatu ipforum dixitnbsp;feuiuere.i.uitx prxmium habere. Nolebateniranbsp;uiuere illis cadtibus, id illis ftancibus in dno,utnbsp;fru Aus eius effet illis integer ,amp; mer ces eius apudnbsp;deum plena gaudio^.Confolati,inquic, fumus gnbsp;Gdem ueftr.nam deo non poffumus dignas granbsp;tes ex hoc reddere. ^ttamenim gratiarumaionpofnbsp;fmusdeo relribuere pro uobis bene ftantib(js, poGtinbsp;in emni gaudioquo gaudeifis propter uos ante deum no-ftrum, cuius oculis m a nifefta lunt occulta cordi?nbsp;Non cnim ante homiiWs ci?gaudium noftrum,nbsp;quia foris apparemus quafitriftes propter aducrnbsp;fa quibus circundamur, fed intug ante dm gau-demus femper de jifeAu ueftro.Ncc tantum agi^nbsp;mus illi pro uobis qutaicunrp gratias poffumus,nbsp;led 5^ noeac die fumus abundantius crantes, ut ueni/nbsp;amus ad uos amp; uideamus faciem uefiram,at( ore adnbsp;os uobis loquamur, compkamus ea^defunt fideinbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;non potuimuscomplcrc,quia
AD. THES S ALONI CEN S ES
crans paruuli, amp; quia longo tempore uobifcum C tnanerc neqmuimus.Quia ergo fidem fiimitcr,cinbsp;iam adhuc totam perfec non didiciftis^retinerenbsp;inter aduerfa ftuduifiis,idcS cupimus ad uos puenbsp;nirc,SC ca q dfunt ueftrac fidei fupplcre. Ex hoc nbsp;loco apparet,quia qd fuperius aic.ita ut n Gt nOnbsp;bis ncccfl'e quicq loqui, non ideirco dixit quodnbsp;ipfiiam omnia dei myfteria fufficienterfeirent,nbsp;led(ut diximus)proptcrea hoc dixit.quia n eratnbsp;necefle ut ipfe de illisquicquam loqueretur alrjs,nbsp;cum illos fama ^cul celebraret.Nos.inquit.ora-musfaciem ueftramuidere amp; Gdem ueftram adnbsp;plenum inftruerc, fed deus faciat quod oramus.nbsp;Ipfe 4Ut lt;{eut creator nofter qui poteft, erp^er no-er cleftis,qui uult bbn amp;. paterno afteu nosnbsp;diligit ac regit, V dominut lefuf Cbrjlt,qui nos abnbsp;bofte redemit amp;fuo dominio mancipauit.tUrigttf,nbsp;id eftjdiredam i abimpcdimentisJibcramfacFnbsp;a t uilt;tm nori adnbsp;nbsp;nbsp;. Sed w domimt, id c ft, fpiri tus
fan Aus nuddolicftin numero Gdelium, er anndare uosci^itatein inuicem, id eft,inter uosuicif-Gm,cr in omnes,S(. in eos qui uobis aduerfantur.d^nbsp;hoc faciat ita perfe Ac, ^uemadmodum CT nos abun-dare fecit c^ritate wttoj.Et iftam charitatis abunnbsp;dantiam detuobis adconrmanda corda ueflra,iti ,nbsp;ad hoc ut per ipfaqg dilcAionem conGrmenturnbsp;corda uefya infanitate,id eft.in otnni puritate aCnbsp;^e munditia amp; bonoraAuum obieruationenbsp;(Jl4,id cft,Gne crimine,ut Gtis tarn innocen/nbsp;tcs.ut nemo de uobus poffit iure conqueri.Et ta- Dnbsp;les Gtis antedeum.id eft,in oculis dei, qui ueritateinnbsp;infpicit,ncc latet eum aliquid.Sunt cnim qui fan-Al uidentur coram hominibus,lcd non cor dco,nbsp;Vos autem eftote ucracitcr fan Ai amp;finc querela,nbsp;id eft,irrcprehei^bijeslt;nte oculos dei, q uos cernbsp;nit amp; crca^it:nbsp;nbsp;nbsp;patris qui nos adoptauit. Taks
efic ftudete ante denm CT pitfroM noflruin inaduentK domini noflri lep Chrifii,cum mmbusfaniseius.i.quannbsp;do dns Icfus ueniet ad indicium c omnibus fan^nbsp;Ais fuis. Qualis cnim quifq; praclcntem uitam G-*nbsp;nieritjtalis in die iudief) apparebit. Uli autem nonnbsp;nc querela efle apparebunr, de qbus iudex que-rctur,dicens:Efuriui,5Cnon dcdiftismihi mandunbsp;cai e. Vel.cum omnibus nAis agite qux dixi,nbsp;quia c agunt omnes fanAi. Ad conrmationeinnbsp;omnium quxprxmifla fnt, fubiungitur AWfffnbsp;quod interpretatur uere uel Gdelitcr.
CAPVT IIII.
De ctero ergofratres rogamus uos ct obfccratnus i'ndominocfu, utqu*nbsp;admodum accepittis nobis, quotnodonbsp;portcaidftisambulare C placcredeo, ficucnbsp;C ambulatisjUt abundetis magis.
HaAenus paticnti illam in fua ucl alior tri bulatione fuafit, nunc eos in bonis a Aibus proG-cerc admonet:amp;qualcs ucl in feips ucl erga franbsp;tres elfe dcbcant,docet. Magis tarnen congruuntnbsp;perfeAis fuperiora, in quibusmultifarie patieH'nbsp;tiam fuatiCfequcntia magis aptantur impee^'nbsp;Aisjubi munditia amp; innocentia ftiadet.Qi'i^**^
-ocr page 407-|
CA PVT quit)Hucufqj bene uixiis,quemadnjodum fupe riusdemonftracumefc, ergodcf^kroquod fuper-cHjUiuendifpacio,rogainusutillud icaducatis,nbsp;utin bonis operibusWiagisabuudctis.amp;hoc eft;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;De Caerero quod reftat, rogamut uoffrJtref ZT o^j- criWJW.idcftjperfacra adiuramusi/jdomirtolepjut ficut cura timecis C amatis, ica propeer reucren-tiam amorem eius quod obfecramus, faciacis.nbsp;Obfecramus ut ^uemadmoJum ttcctpiit i (joamp;,id eftsnbsp;ficuc didiciftis ex dodrina noftra, ^Komodo oporfc-fU uof Mtbnllt;ire,G uulcis ad pacriara peruenire, id ,nbsp;quomodoperuiamiuieix debccisincedere, ZTnbsp;in omnibus deopheere, ficut ZT lt;iitibulatii.quia quodnbsp;uobisde hac ambulacione tradidimus, mox agenbsp;re ccepiftis:oblccramus,in!juam,i ahundetifnt^gitnbsp;in hac bonorum operum ambulacione, id c.amonbsp;do propenfius quam antea tendacis ad cxkftemnbsp;patriamperexecutionemmandatorumdei.Vclnbsp;fecundum alios codices .obfecramus ut quera-admodu accepiftis nobis.quomo^uos opor/nbsp;teat ambulare, 6 in ipfa ambulatitffe deo place ft re, fic amp; ambuietis, de uirtute inuirtutem profi-ciendoac perfcucrando, itaut abundetis magis acmagisquotidie. Scitis enfm quasprcepta dedetrfm bis per domieum Icfum ?hc eft cnim uo*nbsp;luntas dctfandificatio eftra, uf abfb'nca^nbsp;tisuosaforni'cacione, utfdac utiufqiiifqi^nbsp;B Ueftrum uasfuutn polfiderein fanifican*nbsp;one amp; honore, noii in paiTionc defidcrq.fi*nbsp;cut C genres qu ignorant deum. Et nenbsp;quis fupergrediatur ncque circunueniat innbsp;negocio fratrem fuum, quonia uindex cftnbsp;dominus de his omnfbift ,^cut praedixi*nbsp;mus uobis C tcftificati futnus. Mon eniinnbsp;uocauit nos deus in iniinunditi,fcd in fannbsp;ificatfoncra. itaquequi hclpcrnit, nonnbsp;hominem fpernit,fed ded, qui C ddit fpinbsp;titum fuum fanum in nobis. q Propterearaoneo ambulare ficut accepi/S d nobis.quia uoffiitit ^uic prtecepta arabulandi tcnbsp;e uiuendi dederim obw ferenda amp;commcndda.nbsp;gt;d^ non per mc.fcd p.Tdominum le/m-Et licet feia,'nbsp;atis.tamen ex parte rcplicabo. Nam hitc eft aolMnbsp;tatdei.fitndifieatio ueftrj,qu uobis prodeft.n ipfi,nbsp;id cfi.hoc uult deus Sd cxgit uobis,ut fandifictnbsp;kor ^ini,ut^ilgt;ftine4tit uos ifiornictione.id eft, ab omni ilnbsp;licito concubitu.ne tolltes membra CHRISTI,nbsp;faciacis membra meretricis. Vel.hceftuolun-tas dei SC fandificatio ueftra.ut abftine^cis uos 15nbsp;gercraotifornicatione t quia dum uo^bftinc-ns ab immundo opere, fandifcatur in uobis cornbsp;pus 8Z anima caftitate.Ita uosabftitieatis forni-cationc, ut unufiluifi ueftrum feiat pofiidere 8C. domi-lio mentis fubditum tenerefuum rfr.id eft.fuuranbsp;cotpus.quodeft uas animj.Ille cnim pofldcre funbsp;um uas didtur, qui in poteftate fua fuum corpusnbsp;tenet.utnon ieruiatmensdefiderijs carnis,fedca'nbsp;m re ftis uoluntatibus mentis, Ita fiat unufquifq^ |
.nu. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;$7^ ueftrum fuum uaspofliderc in fjnificiitione,id, C mundiflmapurificationcrez honore, ne inhonor -tur opprobrio turpitudinis. Exctinentiacninxnbsp;fornicationis.nafciturfandificatio caftitatis,amp;:in/nbsp;de eft honor apud homines. Nam ctiam in hocnbsp;feculo honoratur.qui mundam dCcaftamuitamnbsp;ducic ficut econtra qui feipfum qualibct fornicanbsp;tione contaminai, infam is amp;. ignominiofushabenbsp;tur. ItapoflideceueftrauafainfandifAtionc 8Cnbsp;honore,non in pufiionedefideri/,id c.quando pccca-tum defideratur, SC nonperficitur.nonin paflcnbsp;defiderij .i. nec faltem fornicandi defiderium ha^nbsp;beads,quod c paflo 8c lfio anim, Paflo cniinnbsp;defiderij c,ut non patiamini interius inctiua car*nbsp;nis.qux procdant ex defiderio ucftro.Non prxnbsp;cipio ut non patiamini incentiua carnis, quia hocnbsp;ft iij^uitabilc.fed uidete ut non procdant ex denbsp;fiderio ucftro.id c, ne prxmeditando concupifeanbsp;tis aliquem illicitum concubitum,ut non pofteinbsp;patiamini intrinfecus defiderium,C fubijciamininbsp;prauis fuggeftionibus defiderio ords.pcMt ZT geitnbsp;tff.id c, gentiles faciunt, de quibusnon miran-.nbsp;dum: nec uos debetis efl fimiles eis,quia ignorantnbsp;deum. amp; idco fine reipeAu diuin formidinis autnbsp;reuerentix count nefaric non folum ciim qui*nbsp;buflibet mulieribs,fcd eti c pccudibus.Et hgcnbsp;eftuoluntasdei, ne^uifex uobis fupergrediatur iAnbsp;Aicgocio (id eft, in mercadone ) fratrem fuum, id eft,nbsp;aliura Chriftianum ,utmerc3turam centum fo-lidorum extorqueat ab eo pro quolibet minornbsp;precio: neijue circunueniat, ideft,nequcfraudu-lenter decipiat, oftendens illi congericm patno-rum exterius ualdc pulchram amp; quafi magninbsp;prcctj, cum fit interius uilisaut xs deauratr%inbsp;uends illi pro auro, cl his finli facieis. Supgt;nbsp;greffio enim eft, ubi j|ro minore precio fllud qd?nbsp;thaioris prccij eft,elicitur:circunutio autem.ubinbsp;per dolura frater in ipfa uendidone ucl emptio-hedecipitur. Sed uos ab his u tijs, id eil, foi ni*nbsp;catione amp;paonc defiderij atqiicfupcrgrefto-ne SCcircuentionc fratris.idcirco uos coniinete,nbsp;^uoniam uindexeft Xomtntudehifomnibus,id .ipfc pu/nbsp;nit hc omnia in lio iudici,uidclict non folumnbsp;opu.sfornictionis, fed C defiderium illiciti openbsp;fis.atqueiniquitatem noniuft mercadonis.Ipfenbsp;de his omnibus ultionem fumet, ficut prxdixi-inuf, id eft, ficut ante idiciUm denunciauimus onbsp;fteum efiemusapud uos,er tcftificatifmuf.tdnbsp;eft, teftimonijs fcriptrarum probauimus. Vel .nbsp;tfeftificatiifcimus, id , telles diuini iudicij fo niternbsp;hxc aiTeruimus. Idco etiamabhis eftabftinen/nbsp;dum, quia non uocauij/tt deut in immunditiam, i d eft,nbsp;litimmundam SC I'orditftm uitam dccrcmus:'nbsp;fedinfandificatlonem.id c ,ut incontamirtatiflmamnbsp;atqj mundiflmam i uirtudbUs pleiiam duccrc/ *itius conueritioncm. Vndc amp;per Icgem clamd SantSierids.quiaegofandus fum.Et quia dei o Leuit.tl.nbsp;luntaseftfanftificatio ueftra,qutcnendaeftco i^.ZTz.nbsp;ordine quo fubiximus, nec uocauit nos deus ut i.pefh, i.nbsp;immundc uiueremus,fed fnde : ita^ (^ul ha;c ftvr-Rit, quae nunc de fanAitate SCraunditiafcruanda nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;H |
550 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.1. ad thessalonicenses
|
A diximus Sc de uitijs extirpandis, oo hominem fjgt;er-LUex.lO. nitfid deum, id eft, non me fpernit, id deum cu/ ius prxcepta loquor,amp;: cuius uoluntatcm ann-cio; qi Cf dedit in nobit, id eft, in cordibus noftrisnbsp;f^iritum fuum fanilum,m omnia pr fpiritum cius lonbsp;queremur faceremus : 8C ideo qui dila noftranbsp;quafi uerba hominum fpernit, fpiritum fandlumnbsp;per quemomnia loquimur.fpcrnit, 8C deumcunbsp;iuseftilJtfpiritus . Erant inter Theflaloniccnfesnbsp;nonnulliinfupradidis uitijsmanentes, amp; Apo'nbsp;ftoli uerba fpcrnentei ; propter quos italqui-tr, oftendens quia contemptus apoftohcorumnbsp;prxccptorum in deum potiut refunderetur,nonnbsp;in Apoftolum. De charitate autem fracernitatis non ne lob-ij-ij. ceffc habemus fcribere nobis , Ipfi enimnbsp;i,iohgt;zlt;4 uosadeo didiciilis , ut diligatis inuiftm.nbsp;Ecenim illud facitis in omncs fratrcs in uninbsp;uerfa Macedonia. Rogamus autem nosnbsp;fratrcs, nt abundetis tnagis, et opcram de*nbsp;cis, nt quicti litis, ct ut ueftrum negociumnbsp;agatis, Ct operemini manibus ueftris, ficutnbsp;prcepimus nobis : ct ut honcfte ambulc*nbsp;cis ad eos qui foris funt, ct nullius aliquidnbsp;deflderctis. De lupradidis fuit opus fcribere uobis, quidam ucftrum funt culpabiles in illis.fed de chanbsp;ritntefraternifitti.ideft .dediledione qua fratrcsnbsp; amare debetis, non habemus necee fcribere uobis, idnbsp;eftjijjj eft neceifarium nobis ut per epiftolam uosnbsp;inftruamus.Vere no habemushoc nccefle.Natnnbsp;Icb.lSdǻ ^ipfididicifttsdeojd eft, dodi eftisabeuange-Iro dei, t uos inuicem diHgutij : quia Chriftum dicenbsp;tern au4ftis,hoAndo uobis ut diligatis inuic.nbsp;Vel per internam afpirainem'didiciftis hoc nbsp;deo^uia fpiritus fandus mox ut cor hominis renbsp;pleuerit,3rdere illud charitate facitmec poteft unnbsp;quam difcere chariiatem,qui fpimum fandumnbsp;non habet intus docentem. Vos hoc didiciftis, ftnbsp;cut effedu declaratis.Nam^ilit illud in omnes fra-tres, id eft, diligitis omnes Chriftianos, tSlt;^ operi/nbsp;bus charitatis uos oftcnditisillos diligere.non fonbsp;lum inurbe ueftra,fcd i in uniuerfMacedonia.uosnbsp;illud facitis, id eft, fratrcs diligitis, fed tarnen ro-gamus uosfratres ut abundetis magis,in diledione fratrum , id eft, adhuc abundantiorem erga fratrcsnbsp;ftudeatis habere charitatcm, CT operamdetisut^uienbsp;tiptit curioGtate, quae non Gnit cor egrioG eflenbsp;quietum.Operam detis.QuaG diceretur: Difficile eft dimitterc confucFudinem , fed cogite uos,nbsp;ftudete ne curioGtas unftet ^ietem ueftrx mennbsp;tis ut antea. Qux fcilicct curioGtas cum alicnamnbsp;quaerit uitam difeutere, femper fua intima nefei-ens.ftudet exteriora cogitare.Graue nantp eft cu*nbsp;rioGtas uitium, qux dum cuiuftibet raentem adnbsp;inueftigdam uitam proximi exterius ducit,iemnbsp;perei intima fua ablcondit,ut alina iciens,fc ne/nbsp;Iciat.Et curioG animus quanto magis ^ritus fuenbsp;ritalieninicritijtanto Gt magis ignarus fui.Ideoq; |
quietem habere no poteft, dum femper laborat G aliorum uitam inutiliter fciretScfxpe uagatur nbsp;diucrfaloca,ut difcerc poGit alina fada.Scd uosnbsp;fatagiteut quicti Gtis,tyilfutrumnegociumagatis,nbsp;id eft,unufquifcp, officium quod ad feperiinetjdi nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;| mi(nsalienis,ga uobis utile in eniedatione uit ueftr Gc agerc.CZ opemini manibus ueflris,vn uidnbsp;habeatis,dc unde bcncGcia tribuatis,pct pracepi-mus uobis dumprxiintes cGemus,ga 8C opusnia-nuum adiuuat quietoscife. Illud enim malum cXnbsp;ocio uenit.Hinc eft quod fcriptura dicit,ga multam malitiam docuit ocioGtas . cr date operamnbsp;ut honefie ambuletis, id c, irreprehenGbilitcr agatisnbsp;adeos^uiforisfunt,id , coraminGdelibus quifuntnbsp;extra ccclcGam,ut eamp;mplo ucftrx honeftatis conbsp;uertantur ad honeftos mores SC ad Gdem. No ernbsp;go fedandum eft ocium ,fcd opus faciendum:ganbsp;honeftum eft,5^ quaGluxad inGdcIes. cr adhuCnbsp;date operam,iK nulliusaliquid, id eft, nullam remnbsp;cuiufeunque Goelis defideretis, nedum rogetis uelnbsp;tollatis.iednifficiat uobis quod habetis, uel ex lUnbsp;ftolaborc ueftro quod uobisdeeft,acquirafis.nbsp;Qui enim in octo uiuit, res aliorum concupifeirnbsp;Idcirco abneiteocium, ut uincatis alienarum re/nbsp;rum appetimm. Nolumus flutetn uos ignorarc fratrcs de dormientibus, ut non contriftemini lie*nbsp;ut C cteri qui fpem non habenr, Si enimnbsp;ffediAus q, lefus mortuus eft C refurre^ ,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;* xit, tta amp;C deus cos qui dormicrunt per Ic p funi,adducetcuni co. Quia quidam illorum inconfolabilitcr deHc bant fuos amicos mortuos, quaG non amphusnbsp;refurreduros, docct ^s rcuerafuturam omniunbsp;refurredionem^^d^deo non debere eos immoderate coi^lriftaride morte fuorum. QuaG dicatrnbsp;De charitate nonindigebatis nobis doccri,fednbsp;de rcfurrcctione mortuorum indigetis. Et idconbsp;fratres nolumus uos ignorare,id eft, nol umus ut ignnbsp;retis, led uolumus ut feiatis qu feienda funt denbsp;dormientibus, id c,dc mortuis, qui quaG de fomnonbsp;facile furgent amp; integro corpore.Stcutenim citi-us homo fomno cuigilat, ita concitx ad condi-toris nutum morte corporis furgcnt.ldeo nolunbsp;musuos hxcignorare,utnoncontrifieminide morte charorum ueftrorum,pft cr rlt;rcri,id ,inGdc/nbsp;les coniriftantur de morte ruorum,^uigt;emnonhlt;(nbsp;Bent, fpem fcilicct refurredionis C incorruptio/nbsp;nis xternac. Nam C idco ctiam dorraientes eosnbsp;appellat Icriptur ueraciGma confuetudo,ut cnbsp;dormientesaudierimus,cuigilaturos nondubitcnbsp;mus.Vijfle 8C in Pfalmo dicitur: Nunquid g dornbsp;mif,nonadijcietutrcfurgat^ Vehementer enimnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;* abinGrmis mentibus nomen mortis pertimefei/ tur,fomni autem uocabulum non timetur.EftaUnbsp;tern de mortuis qui diliguntur,quxdam tnftitianbsp;quodammodo naturalis. Mortem quippe horretnbsp;non opinio,fcd natura.'nec mors homini accidcf,nbsp;niGcx poena quam prxcclTerat culpa . QuaprO''nbsp;ptcr G animalia qux ita creata funt, ut fuo qu*? |
|
CA PVT A tempore moriantar,mortem fugit amp; uitam di-ligunt.qu to raagts homo qui fie fuerat creatus^ ut fi fine peccato uiucre uelkc, fine rermino uiuenbsp;retHtaque necefie efl eft trifles fimus,quando monbsp;Inbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;riendo nos deferunt quos amamus : quia etfi no/ uimuseos non in seternum nos relinquere hie ma nentes.fed aiiquantum procccdcre fecuturos, ta-menmors ipfaquam natura refugit jcumoccu/nbsp;pat dileftum, contriftat in nobis diledionis affe-dumJdeo non admonuit Apoflolus ut non connbsp;iriflcmur, fed ut non contriflemur ficut Sd exte/nbsp;riquiipem nonhabent. Contriftamur ergo innbsp;noftrorum mortibus neccflitateamittcdi,fed c5nbsp;fpc rccipicndi Inde angimur,hinc confolamur:nbsp;inde infirmitas affieic.hinc fides reficit.inde doletnbsp;humana conditio, hinefanat diuinapromilho.nbsp;Permitt tur itaque pia corda charorum de fuo/nbsp;rum dolcre mortibus triftitia fanabi]i,3d confolanbsp;biles lachrymas fundant cditionc mortal),quasnbsp;tarnen rprimt fidei gaudium,(^a creduntur fi/nbsp;deles quando moriuntur .aliquantrtffm nobisnbsp;abire c ad meliora tranfire. Vere (inquit ) nonnbsp;debctisinconfolabilitercontriftari, ficut infidc/nbsp;ics, de morte charorum ueftrorum, quafi no fintnbsp;anaplius uiduri amp; uobifeum futuri^uia ficredi-Murijuodlefut mortuufet^ rejurrydt ,itit procertonbsp;credere debenxis, quiaCT't^U^ eos lt;}uidtrmiermtnbsp;perlcfum,id eft, mortui funt in CHRISTO, addit'nbsp;cet atmeo ad indicium in die rcfurrcdionij^omi|i' H* um,ut cum Chrifto iudicent mundum 5d regnet. Vnde 5d Zacharias ait: Etueniet dominUs deus meus, 8C omnes fandi cum eo. Vel per Icfumnbsp;mediatoremadducet cos deus cum eo : qaquodnbsp;refurgent, C quod cum Chrifto indices uenient,nbsp;hoc no nifi per CHRIST^M ;^co patre accipi-ent. Sicredimus,inquit, quod fus mortuuseftnbsp;SCc. Quid eft quod prxdicator cgregs mortemnbsp;domini, mortem uocat; mortem uero feruorumnbsp;dominijnon mortem,ftd fomnum nominat, nifinbsp;quia infirma corda audientium refpicicns,mcdi-camentum praedicationis fu mira arte apponit:nbsp;amp; iliqucm iam refurrexifle noUerant, cis mor-tuum infinuarc no dubitat,eos uero qui nccdumnbsp;refurrcxcrant, ut fpem refurrediois infinuct, nonbsp;mortuos,fcd dormientes uocat ( No cnim uere-batur dicerc mortuum , quem auditores iam re/nbsp;lurrcxiflc cbgnoucrant: amp; ucrcbaf diccre mortunbsp;os,quos refurreduros no credebant. Hoc enim uobi's dfeimua in uerbo domi hi, quia nos qui uiuimus, qui rcliduifu!nbsp;nus, in adutu domini non prxucniemuanbsp;,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cos qui dormicrunt, Quoniam ipfcdomi- nus in iuffu 8i in uocearchangeli, C in tu* ba dei defeendet de ctelo t amp; mortui qui innbsp;Chrifto funt,rcfurgctprimi.Deindc nos qnbsp;Uiuimus, qui rdinquimur,fimul rapiemurnbsp;CQ iIlls in nubibus obuia Chfo in ara,C fienbsp;impcr cum domino erimus.ItagpconibUnbsp;mini inuicem in uerbis iftis |
JIIL nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;J8i ffl Vere ills qui nunc in mortis fomno dormi- C unt,ucnient uiui cum CHRISTO. Nam hoc dicbnbsp;musuobit non in noftro,fcd in dominiuerbo.quia nonbsp;noftcr,fcd domini eft lermo, quem de hac re uo/nbsp;bisloquimur,quoniam ipfo docente ciubente,nbsp;uel per osnoftrumloquente,loquimuruobistanbsp;lia. Hoc fcilicct dicimus,^ttw nos ^ui tunc tempo/nbsp;ris incarne uiuimus, ^uirefiduifumus,omnibus prse-cedentibus iandis, id eft , quorum uitaBtunc eftnbsp;adhuc in corpore refidua, non prutueniemus in aduen'nbsp;tu dominieosquidormicrunt, id eft, non anticipabi-mus eos qm longe ante mortui fuerant, ut priminbsp;ante illos occurramus domino, led cum illis pari ter occurremus. Hunc modum rcftirrcdionis ideo docct Apoftolus, quia uidcrentur uiuentesnbsp;citiui pofte domino occurrere quam mortui.nbsp;Tam uelociter cnim fiet omnium refurredio, utnbsp;uiueftes nequcantprsecedere moriuos.Namuo/nbsp;ce iuftorm qui tunc uiuentes in carne lnt inue/nbsp;niendi, locutuseftnuc Apoftolus; quiaamp;ipfcnbsp;iuftus erat, atque in came uiuebat, SC nouifli/nbsp;mos fandos fore communionis fux prxuidebat^nbsp;ideoly uerbis eoijz utebaf. Sed ThclTalonicen-fes hoc non intelligentes, putauert quod Paunbsp;lus C qui eu eo feribebant epiftol,dicrcnt fe renbsp;periendosin die cfummationis in carnc,amp; connbsp;ieduris uartjs fiuduabant atqtdicebant: Si Pau/nbsp;jps inueniendus in corpore eft, jjximus eft dies iunbsp;dieij. Vnde corrigit cos in IccGda epiftola. Puta/nbsp;bantem ^d in diebus eo^futura efiet generalisnbsp;refurredio,qniam Apoftolus )^bo praeientis tc .nbsp;porisdixerat,nosguiuimus.Quacaufaprlt;^ue D .nbsp;coadus eft aliam illis cpiftolam fcriberc. Viucnnbsp;tesnanc^ 5drcfiduos(ut diximuf)nominait,n^nbsp;uellet intclligi fc cG foeijs fuis tempore refurixnbsp;dionis in corpore repiendos, ltd nos diatit eonbsp;4d cft,iuftos,dc quoip numero Sdipfe erat. Ipfinbsp;em rapient obuiam CHRISTO, amp; non pjfca/nbsp;tores. Viuentes at,n iuxta tropologi fandosnbsp;accipimus,g ^ccato mortui niunt, fed omnesnbsp;4$in corpore inueniet Chriflus adueniens. Qdlnbsp;lequif,n5 pruenienyus eos g dormiert,non adnbsp;peccatores efl referend, g fomno negligtixfonbsp;piti funt. ne enim peccatores cum iuftis rapicnnbsp;tur obuiam Chrifto. led ad cos referend eft qsnbsp;morsfolucrat.N prueniemus ad occurrendnbsp;dno eos qui dormiert,fed ipfi prius euigilabr,nbsp;idc,refurgehtqum nos incipiamusoccurrerenbsp;dno.QjjonMW ipe dominus in ^pria perfona deen-detlocaliter de Casio, uel de cxlo,id eft, dcoccul/nbsp;to,amp; hoc wiHjp-Dcfccndct enim mifTus ptre,nbsp;non diucrfitate uirtutis, led difpcnfatic iudicis.nbsp;Velin fuoiuftu delndtnquiaiubcbitrcfurgerenbsp;tnortuos S^occurrere fibi.Nenim ueniethuminbsp;iis amp;occultus utolim/cd excclfus amp;manifefusnbsp;amp; cum imperiofa autoritatc,ut omnia mox fitnbsp;quxcunfpiuftrit * cr inuocearchangeli, quoniamnbsp;archangelusuoce magnaclamabit,antee excitas mortuos.Dc cuiufmodi uoce dicit ipe;Media dtt^ Jnbsp;autem nc*e clamor fadus eft,ccce Ipfus uenit,nbsp;exite obuiam ei.cr in tubd dci.id, eft,in aliquo fono |
58t nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.1.
A magno Si publico,diuinitus fado. De cuiufmo-7. ditubarurfum ipldictt, quia uenit hora in qua omnes qui in monumentis funt, audient uocemnbsp;filrj dcijamp; procdent.Hsec tuba omnes cxcitabir.nbsp;Si inimicosterrebit.fuos ad bellum inuitabit, utnbsp;expugnent aduerfrios,amp;effugiant facie dominbsp;ni atq) mittantur in gehennam.bt iterum ficut tunbsp;Na.io.29 ha quondam in feftisconuocabatpopiilum Hc-brorifti.fic hc tuba conuocabitad folcnnita*nbsp;P[lt;tl,io, jgjj, tjfo Isetitix populum fandorura.Dco(innbsp;quit)iubente 8C uocearchangcliatctuba dei fonbsp;nante,defceudtt dominus Icfus de ciclo in acra,n innbsp;terram.Nara quia in iudicio erunt, amp; qui ad exnbsp;lumaiTumentur.Cquitn terra relinquturjdcir-co dominus inter cl amp; terram, id ejn acre fanbsp;eiet de utrifcpiudicium.Etipfo defccndente,mor-tui ^ui in Chriofunt, id eft, qui in fide Si diledioncnbsp;Chrifti printem uitam finierSt, rcfnr^entprimi,nbsp;id eft.antcqu illi qui tunc uiuent,occurrt Chri-fio.Dnde,id e.fadaillorumrefurredione, noiquinbsp;uiuimut,id eft,illi de nobis qui uiui tunc inueniennbsp;tur,qi relinlt;luimur, id , qui tormentis Antichriftinbsp;crt redui ex nobis,mulcutn illifrapiemtir ab annbsp;gelis innul)ilgt;nsol)ui(tmchrifloint'rlt;e, VJtimis Tandis fe continut Apoftolus prop ter unitatem ecgt;nbsp;cleXjCuius membra funt Si primi 8i nouiflminbsp;iuftij^ propter fimilitudinem pafiionum, quoninbsp;amfimtlesapofiolis eruntin paflionibusillinonbsp;uifltmi.propter quod 8C dignifftmi erunt.Qui tanbsp;men cum uiuirepcrientur.non prxucnientraor/
B tuos.Adco uelocitcrfietrefurredio mortuor.
SedKum illi fuerint refufeitati, occurrent dorai/ no in fuis corporibusd illi, qui uiuentes in cor/nbsp;gribus fuerintinuenti, ita tarnen, utingloriumnbsp;d corruptiuum amp; mortale gloriam dincorru-ptionefti dimiwrtalitat^n imitetur ,ut qualianbsp;corpora furredura funt, in tal fubftanti eti uinbsp;uoi^orpora transforment.Reuera em quantumnbsp;ad prafentia uerba pertinet,uidetur Apoftolusnbsp;aflerere quofdam in fine feculi.adKcniente domi-no,cum futura eft refurredio mortuoi}t,non eflenbsp;morituros, fed uiuos repeftos^n ill immortali-tatem,qu fandis etiam exteris dabitur,rcpcntenbsp;mutandos, d mul cum illis rapiendos in nubi-l'COM. bus.Seduideamus ne huic fenfui fit contrarium,nbsp;quodide Apoftolus feribit ad Corinthios, Oesnbsp;quidem refurgemus,uel omnes quidemdormienbsp;mus. Si ergo fandos, qui rcperienturChrifto ue-niente uiuentes, ei^ uenienti obuiam rapientur,nbsp;crcdidcrimusin codera raptude mortilibuscornbsp;poribus exituros, 5d a^ eadem mox immortalianbsp;redituros, in uerbis Apoft^i patiemur angufti-as,ubi dicit,Omnesremrgcmus,uel omnes dor-miemus.quia nee illi erunt refurredione alieni,nbsp;quant dormiiione prxcedent,quamuis breuifli-ma,non tarnen nulla.Neq; enim dicendum eft, fic*nbsp;ri non pofle ut dum per aerainfublimeportan-tur,d morianf Sd reuiuiicant.Quod autem fub/nbsp;iccir, Gr fie fempeycum dominoerimui, nonita accipi-endum eft, tanquam in acre nos dixent cum do /nbsp;mino fcinpcf efl manfuros, quia neque ipfe uti-
AD THESSALONICENS ES
que ibi manebit. Venientiquippeibitobuiam, non manenti.Sedita cum domino erimus,ideft,nbsp;fic trimus habentes corpora fcmpiterna,ubi-cunquccumillofuerimu^. Omnes fcilicet elediinbsp;Si qui de fomno mortis excitati, d qui uiuentesnbsp;in carnercptifuerimus,rapiemurin nubibusob/nbsp;utara domino in acra,6d fic,id eft,omnts fimul ingt;nbsp;mortalescrtmusTempercum domino, ficutipTenbsp;dixit:Pad,quosdedifii mihi,uolo ut ubiego Tuinnbsp;d illi fint mecum, ut uidcant claritatem mcamnbsp;Quandoquidem omnes rciurgeraus. Si cum donbsp;mino Temper erimus, ^^ue coiflamim inuicem, idnbsp;eftjConfoletur alter alterutrum de morte amico#nbsp;rum fuorum,f uerif ifiif, quae diximus de rcTur-redionc d Tocietatetiel gloria perenni omniumnbsp;iuftorum.Pcreat contriftatio,ubi tanta eft confonbsp;latio. Detcrgatur iuftus ex animo, fides expellacnbsp;dolorem in tanta Ipe glori.Omnes enim iufii cnbsp;amicis Tuis fin^ne fimul manebunt immortalesnbsp;atep beati iu regno Chrifti. Et ideo no debetis aminbsp;cos ueftro^ui mortui funt,lugerc quafi amiflbs:nbsp;quia non amififiis cos,Ted prjmififtis.nbsp;CAPVT V.
De fitmporibus autem amp; momentf^ fratres no indigctis ut fenbamus uonbsp;bis.Ipfi enim Jili^enter feiti, quia dies donbsp;mini ficut fur in noe, ita ueniet. Cum emnbsp;ixcfiit, pax 8i fecuritas, tunc repentinusnbsp;eis fuperuenict intcritus, ficut dolor in utenbsp;ro habenti,et non effugtent,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;p
De refurredione indiguifiis per eptftolam noftram docen'.lcd de temporibus Sdmoroentis,nbsp;quibusfuturaeftipfa refurredio, nonindigeiisnbsp;ut Tcribamus ut^isidD^mporihuiJd e.utrumxftanbsp;tc an hye^Cjd utrum die an node,fiue quo mennbsp;fc uel poft quot annos uenturusfit Chrifius . CTnbsp;momentis, id eft, qua hora dici ucl nodis uenturusnbsp;fit Chriftus,o indi^etis fratrcf^id eft, non eft necefnbsp;fe ut fcribtimtu uoiif, quia non prodeflet uobis hocnbsp;Icire.Non eft opus ut de his fcribamus uobis, ganbsp;uos ipfi fcrutando Tcripturas uel dodi nobis,!/-ligetr,id eft,fludiof/citw qu dies domini,id eft,dinbsp;es iudicij uel dies mortis, in quo dominus unum/nbsp;quenciudicabitjitrf miet latenter incautis,nbsp;in wofte.ueniet enim in node, id eft, in ignorantia,nbsp;hoc eft, ueniet nullo feiente aut Iperantc, ueniefnbsp;fubitaneus Si improuiTus, ueniet utfur, qui lat-ter uenit dum dormiunt homines, omnia fub-ripitjUtquidiuei obdormicrat,cuigilans nihil in*nbsp;ucniat.Sic enimcontingetfccuris Si negligetibusnbsp;per improuiTum aduentum di'ei domini. Etpro-pterea eftpit Apoftolus loqui de temporibus,utnbsp;monere t difcipulos cauere fibi, ne ira dcprehen-dantur.Hoc igitur opus eft feire, ut curent filij lunbsp;cis efle Si parato corde uigilare, g nolunt ab ilianbsp;die ficut nodurno fure comprehendi Nannbsp;fi ad cauendum hoc malum,id eft, ne dies domvnbsp;ni tanquam fur inueniat imparatutn, opusefletnbsp;noffc temporum fpatia, non diceret ApoftoJinbsp;non opus eile ut hoc fcriberet,fcdhoc potiu*
-ocr page 411-CAPVT -
A fcnlxndum tanqqatn doftor prouidcntiffimus iudicarct. Nc autein nec opus illis cfl'e monftranbsp;uic, quibus fuHiciebat ut Icirent, imparatis atqucnbsp;dormientibus dietn d9mint fcuc furem eflc uen-turam:atquc fctendo hoc,cflntipG uigilantes 8C.nbsp;parati, poft quancalibct tempora uenirct. fu-utn feruauit modum, ut fcilicet apoftolus nonnbsp;tantum praefumcret alios id docere, de quo apo/nbsp;[ ,l ftolis dominum dixilTe cognouerat : Non eft uc-ftrum nofle tempora uelmomcta, qux pater ponbsp;fuitinfua poteftate.De his cm tporibus f^mo-, mentis n erat opus ut fcriberet eis. Verc ( ingt)nbsp;ut fur ueniet amatoribus fcculi dies ilia. Cum etiimnbsp;dixenntfpdxed uobis CT* in ipfa pace fecuritiifdc fu-turo, quianihilmolcRiarufh amplius euiurumnbsp;nobis formidamu, tuiw lubito defccndente iudPnbsp;ce, rcpetintflt fuperueniet interituf.id cft, mors srternbsp;na corporis C anira ,pcut do/or fupcrucnit mulinbsp;cri hibenti iuutero prolem , quia tMlum confcien-tippforum incipiet eos fubito torqu^,cum pernbsp;iudicisaducntumcceperit urgeriutffiuc j^dc/nbsp;atjid eft.omibus appareat.Mulier enim praegnasnbsp;quod in utero diu portauit cum pdere, tandemnbsp;eijcit cum dolore:quia amp; reprobi nulum, quodnbsp;diirlatuit intra cfcicntiam ipforura amp; grauauitnbsp;,nbsp;nbsp;nbsp;cam,in confpedtu iudicis cuyigraui tormetoc/
dis manifeftabtint. Mulier cum uoluptate pon-dusillud concepit.fcd (utdidum eft) cum dolo/ reeijat: quia amp; reprobiculpam euuolujktatenbsp;beter commiJrt.fed ante diftrid iudicem hcnbsp;6 mulia c amaritudine manifcftabt.Mulier duranbsp;non fperat.fubitis doloribus incipit urgeri ut panbsp;riat:quia SC reprobi dnonpruidAit.incipitnbsp;repentinis cruciatibus compclli, ut latentia malanbsp;qux intus habent, ante (r|iuj^'tcrni iudicis adnbsp;publicproferant.Ita crgolumisdolorjbusin/nbsp;cipict torqueri intrinfecusinftar pr|nanus, O*nbsp;Bon ^gift.Mulier nantp euadit, id illi n effuginbsp;r ent. Dnscircafncm lculi tribulatiem maximanbsp;quot;^*11. eflc dcnciatfuturam,amp; dicit.arefcctibus hominbsp;nibus prx timor amp; expeAatiequx fuperueninbsp;ent uniuerfo orbi. Apoftolus uero tcfta,quia dinbsp;ct, pax c Si. ftcuritas.Sed dns hoc de ele.is lognbsp;lur, Apoftolus uero de reprobis.Intelligamus ernbsp;goneaimplcri modo qudns pra-nunciauit,nbsp;led tue eflc potius uentura, quando fie erit tribunbsp;latio uniuerfo orbi, ut ad eeelefiam pertineat qu{nbsp;in uniuerfo orbe tribulabit, n ad cos qui tribunbsp;iabteam.Ipfi cm diduri funt, pax amp; Iccuritas,nbsp;ut repentinus illis fuperueniat interitus,amp; eos ad-Uctus dni Gcut fur in node comprchcdai,qn ccnbsp;trariogaudebit Si exultabit, g diligit manifefta/nbsp;tionem dni.Sed Si hoc notdum, quia ftofl mornbsp;*ein Antichrifti quadragintaquinq; dies concednbsp;*ur ad cmcndaiionemhis,qui ad uitam prxdcftinbsp;tia t funt.SC in Antichrifti pcrfecutionem ofFendcnbsp;it.Scd g ad uitam prordinati n funr,nec mornbsp;eprincipisfuicorrigtur:fed toto cordc mda/nbsp;nisinhrctes.gaudebtjCt uxorcs ducct, at crinbsp;mina facict,ct domos xdificabt,dicctcs.Pax eftnbsp;nobis Cl fccuriiasjlicci princeps nofter fit mortu
M4h7. tW/Bi 15.
lohxrttU.'
V* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;5S5
us.Etditapacatosctfccuros fcputaucrint,fbi G to iudex apparebiqomesip tales cdcmnabit.
Vos autem fratres non eftis in tenebris, ut uos dies ilia tquam furcomprehendac,nbsp;Omnes cnim uos fili] lucis eftis C filq diei,nbsp;non eftis nois ne^ tenebrarum.
lt;|iilis eritimprouilus dies dominijUcillaqueet eos ad mortem proter cordis ipforum cxcitatcnbsp;Sed wt o fratrer non efUs in tentbrit ignora nux amp; i n /nbsp;fidclitau's uel cupiditatum fccularium.ita utuosJinbsp;ffilbtitnquttm fur comprehendBt 3d mort . lllicnimnbsp;lunt in tenebris C non uigilant aduerfus aduentnbsp;. furis, qui prfumentes de cupiditatibus fuis. Sinbsp;indelieijshuiut Icculi diffluentes, tument amp; cri-guntur aduerfus humiles. Si infultt fandis intel ,nbsp;Jigcntibusatqjteniibus anguftam ui,quducitnbsp;ad uiii.Sed uos n eftis tales,ga n cxcant uos fcnbsp;culi cupiditates. Nam omnes uose/iis fili/ lucis,id eft,nbsp;Chhfti.quiaiiiEgO luxinmundGueni,utomnis 1nbsp;qui credit in me,in tenebris n ttianeat-Cr fil^ Jiei,nbsp;id cftjccclefx fandoi^, qu illumint fol iuftitinbsp;Chriftus. Verc filrj eftis Chrifti Si ecclefi, ga nonnbsp;tis l^ nois.id eft,dtaboli qui eft nox,de qua liKnbsp;dus lob dicit.Node illam tenebrofus turbo porjoJ.j,nbsp;fidcat,gt;ie^ eftis filij tenebrurum.i. infidclium Si ini^nbsp;rum,qui i cuerfi fuerint,audit: Fuiftis aliquan* Ephe/.^inbsp;do tencbrx,nunc aGt lux in domino. Vcl omnesnbsp;os eftis fill) lucis.i. fidci:5 filrjdici,id eft, fandxnbsp;conuerfationis.Etne quisputet partim pofl eflcnbsp;diei,parcim^nodis,addo quia non eftis nodis, Dnbsp;idcft,ignorantix uclinfidelitatis: neqptenebr^ijz,nbsp;id eft,malorum operum. Nam filij nodis Si tencnbsp;brarum,funt infidles Si iniquii Nodis,inqu,nbsp;tcncbrai)2 filij funt,qui omia mala operantur; nbsp;ufqtadco filij nodis fnt,ut timCt uideri^u fa*nbsp;ciunt. Qiii at publictalia operantur, funt qui-dem in luce folis,fed in tenebris cordisi
Igitur non dormiamus ficut cceri, led ufgilemusSTobri) lmus. Qui enimdor*nbsp;miunt,nodcdorniiunt t qui ebrtj funt,nbsp;noefte ebrij lunF. Nos autem qui diei funbsp;mus, ibbrqfimus, indutiloricatnfidei Cnbsp;SC charicatis Si galcatn fpem flutis, Quo*nbsp;niani non pofuit nos deus in iram, fed innbsp;acquiltionem falutis per dominum no*nbsp;ftrum Icfum Chriftum ,qui raortuus eftnbsp;pro nobis,UC fiuc uigdcmus, fine dormia*nbsp;mus, fimul eu illo uiuamus. Propter quodnbsp;confolamini inuieem dificatc akernbsp;utrum,ficut et facials.
Quandoquidem noiWumus nodis, igitur nS dormiumus.id cft,non torpeamus in bonis icculari/nbsp;bus f'CtO'd efi,ficut infidles ,qui ad nodemnbsp;pertinent : d uigilemus, id eft, uigiH corde aduen*nbsp;tum occulti iudicis expedemus, attendenteso-mniafixceifc tranfitoria feito peritura:er|oamp;r^nbsp;muSfid eftjfobrie his utamur, non quafi bonis nonbsp;ftriSjfedaijftctationemdatis. N dormiamus,nbsp;id cft,n firausfccuri fdcGdiofi,quafihoc nobis
-ocr page 412-|
584 A fufficiat qd Cliriftianiratis religionfufcepimus, amp;ideo negligenter agamus:fed uigilemus,id ft,nbsp;corporis Cncgligenti tencbras nobis rcpcllanbsp;nius,amp; oculos mentis ad afpedum ueri luminisnbsp;apcrtosteneamus:S^ fobrijfimus.id eft, cbricta-lem fcculari cupiditatum caueamus. Et iuftumnbsp;eft ut nos qui ad nodem non pernnemus.fomnnbsp;Si. ebrietatem fugiamus; quia qui dormiunt, id c,gnbsp;delcdaftlitcr torpent Si quicicuntin prscfenti-buSfftoe dormiunt,id cft.iniquitate dcledtur.CZnbsp;gui ebrq (nt, id ,quos inebriat amor fecu]i,ut imnbsp;moderate utantur hls rebus tranfitorijs, in noenbsp;cordispwtctr^.Nox enimcft iniquitas,inquaiUi,nbsp;obdormierunt amp; incbriati funt cupicdo ifta ter-rena.amp;omnes ift felicitates qu uidentur feculi,nbsp;fomnia funt dormientium: Si quomodo qui ui-det thefauros in fomnis, dormiens diues fednbsp;cuigilans pauper,(ic omnia uana ifta huius icu-11, de quibus homines gaudent, in fomno appa-rent Si in ebrietate cernuntur. Euigilabunt Si fo/nbsp;brij fient amatores taum quando nolent.fi modo quando utile eft,n euigilauerint Si fobrrj fucnbsp;rint: amp;inueuient fomnia fuiflc ilia Si tranfific-^tumbram.Illi qui funt nodis,dormiunt Si ine-*nbsp;brisnturtrednotguifumufdieijfjmus/obri/, id eft,monbsp;derate utamur his tcmporalibus,C propter prnbsp;fentia bona non obiiuifcamurqurerefutura,idnbsp;eft,terna.Sobrij,inquam,Gmus. Quodeflcpt^nbsp;terimus,fi fuerimus iaduti loricfidci cr churiMif,idnbsp;elt,fi fides Si charitas inflar loncj nos undii^ munbsp;g nierint aduerfus omnia diaboli iacula, id eft,con/nbsp;traHniuerfa uitiorum tentamenta. Sicut enim lonbsp;rica munit uitalia, fie fides Si charitas munit cornbsp;Aftrum,ne ldatur uitijs irruentibus. Et qu-uis nc pofto^s dicat loricam fidei ,alio tamnbsp;loco dxit fcutumfidei.Squtumrgo eftfides,qanbsp;icla inimicorum cxcipit Sdrepellit.Lorica etiamnbsp;eftjljuia interiora noftra transfigi non finit.Similinbsp;ter Si charitas nobis eftlorica, quia malignorumnbsp;Ipirituumiacula non finit ad corwofirum interi-uspenetrate. Simusetianaindutigd/erfi,feilicetnbsp;f}gt;em[tilutif,ut fpes tern lalutis ad fuperna tendens,obuoluat , id eft, protegat caput interiorisnbsp;hominis,id eft,mentem noftram, nclxdatur abnbsp;Aibus inimicorum,id c, tentamentis dxmoninbsp;in hocconflidu uitiorum. Spesenim protegensnbsp;mentis caput,cft nobis galea,qu3c feilicet fpes dnbsp;citur falutis, quia perfpemuenimusad falutem.nbsp;Et rede dicitur fpes ilutis, guonium non potit deusnbsp;not in iramd in aeguitionem faluti^Jd ,Won pofu/nbsp;it nos ad hoc in fpe, uBeamusin iram damnatio/nbsp;*^*3, fed utacquiramus fali^cm bene operando.nbsp;Non enim ociofisdatiftfalus, fed his qui meritonbsp;bonorum opcrum acquifierint eam.Et hoc per donbsp;tninumnofirum lefum chriflum.ia nullum iuftiti m^nbsp;ritura falutem nobis acquirere poiret,nifi per menbsp;diatorem dei Si hominum. Vcl ideo fobrij fimusnbsp;amp; armis uirtutum induamur,quia non pofuit denbsp;us nos in iram, fed in acquifitioncm fastis, id eft,nbsp;non ordinauit amp; ftatuit nos ad hoc, ut iram exernbsp;ccret in nos, fed ut acquircret nos ad falutem per .1. AD THESSALONICENSES |
Chriftu mediatorCj^w mortUUt efl prottobit morte fua redemit ab seterna morte, utflueuipl-muf,id eft, in corpore uiu^us, flue dormmut, idnbsp;eft,in fomno mortis quieicamtis,flmuleum illo quinbsp;e{i,uiuiimut id c,femper fit Si uiuat cum illo mensnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp; noftra,fiue dum in hoc feculo uiuimus, fiue duin in fepulchro dormimus. Propter quod, id eft, quianbsp;hsec fpes nobis,quiaChriftus mortuus eft ad honbsp;ram pro nobis, ut nos fcmper cum illo uiuamus*nbsp;confolamini inuicem,id , confoletur ex uobis alternbsp;alterutrum in aduerfis prxfentium tribulationu,nbsp;uel in obitu charorum.CZ lt;edifici(te alterutrum.id , nbsp;uiciifim uofinetiplbs per bona colloquia Si pernbsp;bona exempla xdificate in uirtutibus, ut Si fin-guli Sc fimul omnes acdificcmini templum doniinbsp;no.Acdificateinquam,/ftcrpdttf Collaudat,nbsp;ut magis ac magis puocct ad ftudium bene agetinbsp;di.Hucuft^autem generaliter locutus c ofnibus,nbsp;fed nunc fingqlfiriter adfubditos admonendos,nbsp;ut prlat^fuos honorent Si diiigc,i transfert:nbsp;poftea monebit Si prlatos, ut corrigant fubdi-tos.Qiiiaucro humilescrant Si adobediendumnbsp;prompti,ideo non imperando,id rogdo iniunnbsp;git eis ea qij^t uult ut facianr. Vnde nec apofto-lum fe dixit inexordioepiftol,quianonertnenbsp;celle ut cogerentuapoftolica autoritre, Sic SCnbsp;nunc prlati ecclefi bonos fulditoshumiliternbsp;rogare debent, ut in melius proficiantmon impnbsp;gt;fccempcllcrc,ut inuiti bona faeit. Ecce enwanbsp;fubiungit Apoftolus; Rogamus autem uos fratres, Ut iiouetP ciscos quWaborantintcr uos, Cprfuntuonbsp;bis in domino,C monc uos, uc habcansilnbsp;los abdanti4^i(^Jritace; f^pter opunbsp;illoruni|^accm habete cum cis. lt;,lVos omnes confolaminiamp;difcatisinuic alij alioSjUt monemus.Sed uot oflratres qui fubdnbsp;tidis, rognmututnoueritif, id eft, oftendatisnoflnbsp;uos per reuerentiam Si honorem eot gui inregi-mine ccclefiaftico laborant internos, Cf prte/ntuobisnbsp;in domino, id , ordinatione domini, uel m his quinbsp;ad dominum pertinent. C7 monent uot ut mala ca-ueatis amp;bona faciatis,ucl ad meliora proficiatis.nbsp;Ita feilicet noueritis eos,t habeatis iUot abundantiutnbsp;in charitate, id , magis qum exteros diligatisSCnbsp;honoretis illos, ac bonis corporalibus alatis.Vonbsp;lo enim ut ex charitate prefbyteros honoretis,aCnbsp;reuerentiam illis cxhibeatis.E propter illorum opuf,nbsp;id .qaincrepant uosaut etiamaliquandopuni*nbsp;unt uos.uidentcs fie oportere fieri, habetepacem eSnbsp;eif, id c, nolite murmurarc, nolite pacis amiciti*nbsp;am rclii^ucrc, fi rcfecauerintueftra uitia. ftd id/nbsp;co magis pacemfirmam feruatc, ga ipfi non exnbsp;odio/ed charitate corripiunt uos. Pulchre obui-at Apoftolus peruerfitati eorum, g dum pro culnbsp;pis fuis increpanf aut ucrberanf,paccm,quam cQnbsp;prlatis fuis habebant.abijcit, ac difeordias SCnbsp;murmurationcs facit.dum cum prxlatis luis h^nbsp;beri pacem iubet propter opus ipfo^. Vcl ita di'nbsp;ftingui poteft:;Habet( illos abdtius in charitate |
.V. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;5t
propterca fubiungo utgaudeatisMiibmtw.nin. C culo nee in uobiHpGs.ln domino gaudecc^ut innbsp;tus apud cum fit gaudi ueftrum amp;. gloriatio uc-ftra./ine iateritriione or4flt;,id cft, uc nullo die inter*,nbsp;mittatiscerta tempora orandi gt; Sed amp; continuinbsp;cordis defiderium.continua oratio cft.Nunquidnbsp;cm fine intermiHione poiTumus genu flc Aere,cornbsp;pus proflerncre,ucl manus leuare, ut 4e hoe nogt;nbsp;bisdicaturgfineintermifljone orate^Sedqui nuncnbsp;uult intertnitterc orare,non intermittat dcGderanbsp;re.Sic enim orabat Moyfes, cui tacenti dixit donbsp;minus: Quid clamas ad me f Clamabat em cor- EX0((i.f4nbsp;de, quuis nihil diccrct ore. Ita iugc defideri 3dnbsp;inceflabilisamor, afldua eft oratio lanAorum.nbsp;Inomnibut deo gratiat 4gt(f.Vera fidelium humili-tas , in nullo fuperbire, in nullo murmurarc,nbsp;neemgratum efl, nee querulutn:id in omnibusnbsp;dei iudieijs deo gratias agere,dcun)^ laudare,cu/nbsp;ius omnia opera aut iufta funt,aut bcnigna.ln ounbsp;bus ergo q uobis acciderint, agite deo gratias.Etnbsp;debetis hxc non inuiti faccrc,id efi,gauderc femgnbsp;amp; orare 8C gr2(i3s agere : quia htc e uolunUf tlrbinbsp;hoe uult deus ut ifia faciatis Qux uoluntas eft innbsp;Chriflolei,(jui3in Chrifii bencfcioconcellit defnbsp;uoluntas hominibu.lt;!,utifta poflint facerc. Et efinbsp;inomnibutuobit hxedei uoluntas , id efi,deus hoenbsp;4tult ut ocs uos,maiores an^ minorcs,ifta faciatis*
Spiritum noli'te eztfnguere,propheti'ai noltte Iperncrc.Omnia autc probate,quodnbsp;bonum cft tenetc,ab omni fpecic malandbftinbsp;nbsp;nbsp;nbsp;
ncte UO8,
Quia quidam inter cos habebant fpiritd|^ dona,rcd ab altjs propter inuid^m prohibebanznbsp;tur cxercere illj nec^rophetarc Gnebafitur, fednbsp;prophetixipforum ab xmuliscontemnebantur,nbsp;idco nunc per Apofiolum diciturtSpiriturtino-liteamp;c.Nquia Ipiritus fanAus extingui poflirgt;nbsp;ld quia quan|um in ipfis efi,cxtinAores cius menbsp;ritouocantur,quificaguntutextinAum uelint*nbsp;Spiritum(inquii)n9litetxtinguere. Et tanquam exponbsp;nsqd dieerct, 3diecit:prophelMfftolite/peme)e.Ex'nbsp;tinguuntergo qutum ad eo8,fpiritum,qui pro-phetias fpernuntzquoniam ignem fpiritus fanAi*nbsp;qui prophetas ad loquendum illumint amp; infl-mat,extinguere amp; adnullare contur.Nolite Ipinbsp;rit extingucre.id cfl,fi Ipiritus ianAus alicui rc-uclataliquid.noliteprohiberequodfcntitloqui.nbsp;Et propl^ttias nolitc fpernere,id eft,qux fanAi gnbsp;fpiritum fanAum prdi:lt;rint,nolite putare fal-fa cfl uel negligere;^d crdite uera eflc, amp; reue/nbsp;renter fufeipite^ftd tamcifiuxta lohnem, nolitenbsp;omni fpiritui credere.fcd pbate fpiritus fi ex deo l.IobS.nbsp;funt.Vnde amp; hic lbdit: Omnia^utem ^ob4te,^uoinbsp;^onumefl tenete Honoratc prophetias.icd tame nnbsp;nbsp;nbsp;f
omnium diAa indifcrete recipiatis,fed probate.!, rationc difcutiteomnia,utr bonaan malaGnt:ctnbsp;quod boni^ inucnictur,tcncte.Poftquam fingunbsp;la quxq; dncuffcritis, certajsbatione qualc Clnbsp;unumquodi^ noueritis, quod bonum eflc noucrinbsp;ns,tlt;nct3f ccontra ib mni l^cU mnU ^bfiinete uotfnbsp;kk
CAPVT
A propter opus illor,id eft, propterca magis ama te illos,quia mont uos 8C corrigt, ficut icriptnbsp;S. cfi,Argue fapicntcm9amp; diliget te.amp; habetc pa-cemcumeis,utnunquamdiicordetisabillis,etinbsp;Cgrauiter uos increpauerint aut uerberauerint.
Rogamus autetn uos fratres, corn'pite (nquictosyconfolatnini pufiilanimes, fufeixnbsp;pice infirmos, patientes eftote ad omnes.nbsp;V idete ne quis raalum pro malo alicui rednbsp;dat,fed femper quod bonum eft,fcamininbsp;fnuicem C in omna,
q Nunc ad prxlatos eft lermo.Subditos roga uimus ut honorent prpoQtos fuos,5C pacemcnbsp;eis h3be.t.Scd uot fratret qui prxefiis, rogatnut, cornbsp;Ti^eini}wetot,id. efi.cafiigate curiofos Cpocis qe-t turbantes,atc^ indifeiplinatosac uagos.Corri/nbsp;pitc illos,nc fitis mercenarij : quia qui ideo ccifatnbsp; correptione talium, ne perdatSnunus quod abnbsp;his aceipere folcbat,uel ne patiatur ^tohis aduer*nbsp;fa,mercenarius eft,n paftor.wnfoUmim etiam pu-ftMtimef, ideft,eos qui pufillum habent animumnbsp;ad tolerantiam prxfcntium aduerficatum,di: c.nbsp;trifiantur pro malis qu Cbi accidu*t,Cue illos qnbsp; Ipe defciunt pro magnitudine peccatorumfugt;nbsp;orum.jMjtpr tn^rmor,id efi,n91it*c abijccre cos quinbsp;in conlcientia fua, uel in aAionibus fuis funt infirnbsp;tni,fed fufeipite illos ad fanandum Geut fpirita^nbsp;niedici.Et Gin hoc ofGcio uobis aliquidiniuhannbsp;fubditis illatum fuerit, ectepetientetadmnet,quinbsp;uobis molefii fucrint.Hoc euam uidete^d efi,dili/nbsp;B geti eonCderatione attdite, ne ttisaJifui reddat mUnbsp;bimpromalo,id cfi, non iblummodo uos non rcdgt;nbsp;datis malum pro malo, fed etiam uidete ne aliusnbsp;reddat. Tune etiam malutft^^^alo rcddctis,finbsp;cos qui mal uobis irrogant, ad potnintiam nnbsp;1^ prouocaucritis.Hoc nanrp loco intellgcndum cftnbsp;tune potius malum pro malo reddi.f is qui corrinbsp;piendus cft.non corripitur, fed praua diflniula-ttone negligitur. Aliquando autem homines cornbsp;rcptorcs lios putant inimicos lios.ldeo cum di/nbsp;3ciirer,corripitc inquieto.s:lubiecit,efolamini punbsp;Gllanimes.Si force enim de correptie incipit de/nbsp;ficerCjC perturbatjtunc oportet conllari.Sufcinbsp;pite inGrmo8,ne per inftrmiutem cadant.Si titu-bare eum fecic inGrmitas,Gnu tuo fufeipiatcha-riras. Ac deinde uidete ne quis alicui malum pronbsp;malo reddat. Ergo n eft malum.corrcptio fi ft.nbsp;Ille autem m.31um pro malo ci reddit, cui corre.nbsp;pcionem fubtrahit.Videte ne quis aliqudo cui/nbsp;qu id facial, fed fetnperflumini omnes quod bonumnbsp;amp;rcAum efl inuicetnjd eft, uiciffim inter ^a,o* wnbsp;('d cft.erga) omna alios.
Semper gaudete in domino,fine inter* nilTione orate, in omnibus gratias agite,nbsp;Hc eft enim uoluntas dei in Chrifto Icfunbsp;in omnibus uobis.
Haec communiter omnibus dicuntur.Licct frequenter aduerfa patiamini, tarnen nolitc con-yiftari,fcdpmpcr amp;in proi'peris amp;in aduerGs gMnbsp;*tft.Scd quia malum cftfccularigaudio gaudcrc.
-ocr page 414-. AD THESSALONICENSES
|
A id eft.non fol ab coqdueraciter malutn eft, fed eti ab ipfa fimilitudine inali,hoc eG, G quid ma-*nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;la fpede malum aliquid ptcndit,et maium non Gt,uos tn abGinetes Gtis ab eo.ne mala fpecie ma Ium excmplum detis hominibus. Non enim oc-caGonem malac fufpicionis de uobis dare hominibus debe(is,cutn uos malam confcientianii nonnbsp;habeatisJ* Ipfc autetn dcuspacis fani'ficet uos per omnia, ut integer fpiritus uefter amp; animanbsp;amp; corpus fine querela in aduentum dominbsp;ni nofiri lefiiChrifti fcrueturJidelis eft de*nbsp;us qui uocauic uos,quietiam facier. Ego quid c uos moncoitauiucrc tiandita/ ti opcram dare, fed ipfe dau faciat in uobis quodnbsp;^monco.Deus p4etf,id eft.dcus cui per ChriGwm gnbsp;pax noGra eG,rcconci]ian fumus,amp; qui potefi in/nbsp;quietudincm prxfentiu tribulationum remoue-: re,/nificet uot incerius exteriusi^ per omnia,at nulnbsp;la parsucGriablcfandiGcatione fit. Itauosfan-dificet,Ht integerferiutur ueflergt;irituf,ilt;i eG, illud 4nbsp;inielligitis.cz lt;wiwlt;(,id eG,illud quo uiuitis ;CZ W-pKJjid eG,illud quo uifibilcs atque contredabilesnbsp;efiis.Tria funt cnim quibus homoconfiat,id eG,nbsp;ijjiritus amp;anima 8C corpu.s.Quarrurfus duo dif-fcrunt, quia Grpe anima Gmul cum Jpiritu nom^nbsp;natur.Pars enimquaedamcius rationalis, qua canbsp;rent bcGi,(piritus dicitur.Principale itaque no-Grum,ipirituteG.Deinde uita quxconiiigit huenbsp; p coiipori,anima uocaiur. PoGremo ipm corpus,nbsp;quoniam uifibilc eG,ultimum noGrum eG. JJludnbsp;^im quo ratiOcinamur amp; intelligimus atc^ fapi-mus,ita proprie fpiritus nuncupatur, ut non fitnbsp;uniucrilianima,ftd aligd ^ius,ideG,rationale,nonbsp;firum.quo fentit dCintelli^t ipfa anima,non Gcutnbsp;fenitur corporis fenfibus, led Gcut illc intimusnbsp;fenfus, ex quo eG appellata fententia. Hinc autnbsp;pccoribus fine dubitationc prfpqjitnur.eo quodnbsp;fine ilia rationis expertia. Non cnim fpiritum hanbsp;bcnt,id cGjintcllcdi rafionfcac fapicntix fen/nbsp;fum,ldanimam tantum. Et G fpiritus pecorumnbsp;in feripturis appellatur,fpiritus pro anima nominbsp;natur.Sit ergo ueGer fpiritus intcger,id eG,nullonbsp;confenfu peccati uulneratus;amp;animaueGra inte-: gra.i.dcledationibus carnis non fauciata; amp; corpus iniegrum,id eG, peccati pcrpetrationc n lnbsp;iim.Et ita feruetur integra omnis uefir libGannbsp;tia mmrxinttdnentum domininoflri Cj^ijli.ut cnbsp;- ueneritdominus,non4pucniat inuobis peccatoi$tnbsp;uulnera. Vfqinaduentunjdomini,idcfi,ufquenbsp;in fine uitprxGntis ruetur integra: quiaqua-, lisquifquedc hacuita exierit, talis apparcbitinnbsp;aduentum iudicis.Et feruetur fine ^uereU,id eG,tnbsp;innocens,utnemo poffitde eaiuGc cqucri.Al^nbsp;..ud nanlt;5 eG.cGe fine pcccato,quod de folo in hacnbsp;UJta unigenito didum eGialiud eG,efie fine querenbsp;I.Pett. ja^quod de multis fandis eti in hac uita dicipo-**nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quidam modusbcixuitx,de Phlup.j. quo eti inifia humana conuerftione iuGa que-reJj fl n poflUtQuis eoitn iuGc queri^wr de ho |
mine qui nemini male uult, amp; quibus pctcG fide- C literconfultt,ncccontracuiufquaminiuriamtc-netdibidincmuindicandijUlperaciterdicat.Sicutnbsp;amp;nosdimittimusdcbitoribusnofiris.^ tarnen IW*'nbsp;ex eo quod itcrum dicit, Dimittc ficut amp; nos di-nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp; mittimus,finc pcccato fe non effe declarat.taquC fine querela cGrucmini ufque in aduentum do-mini,id eG,ufcp ad terminum uit huius,ut nemonbsp;pollit de uobis querclam faccre. Et uere ititcgrinbsp;fine qucrela fcruabimini,quia Jdclff r/ide;, id eG,nbsp;uerus in promiiris,qttiaoelt;tjrt'tad uitam, quieti3nbsp;fteiet utintegri perutniatis ad cam. Fratres,orate pro nobi's.Salutate fratrea pmnesin ofculo fando.Adiuro uos per donbsp;nimum,utlegatur epiftolahc omnibusnbsp;fanis fratribus.Gratia domini nofiri lefonbsp;Chrifii uobifeum. Amen. Oriiff,inqmt,fr4ir proctG,ut auxilio uefirj orationis ^jeremur malis, 6C bona qux cupi-mus airequamur.amp; ex noGra parte faluMefratreSnbsp;omnet, ut per haue falutationemimplcanturma-iori gratia,amp; magis accendanrur in amorem nonbsp;Gri. Salut^ illos in ojctilo non lafeiuo nec Gdo,nbsp;fedpndOjid efi,caGo amp;uera diledionc pleno/Ad/nbsp;iro ctiam uos per llounum,ut fi propter fimpliccoinbsp;iulfionem neglcxeritis facere,iienaltcm propternbsp;eramentum adiurationis hxc faciatis. Adiuronbsp;TOS Ut Ifdcc epijloitt quam mitto uobis, kgalur^ni-ius fratribusftnis,id cG.baptifmo fandificatis, utnbsp;omnes aedificentur per eam amp; confirmentur. uel Dnbsp;fandis,id cG.pcrfcdis, ut amp; ipfi proficiant.Et utnbsp;hxc omnia faccre uakatis, gratindomininoftriiefunbsp;Cbrijli fit cuius auxilio cpleatis. Alit. PRATIO IN EPISTOLAH SECVNDAHAD THES/ SALONICENSES. PErfeucrantibus uel exercentibus fe magnistribnlad onibus, aliamfcribic Apoftoluad Thrlalonicenfrnbsp;epiftolainj'terum inonens ros ad pacienttam, c ofrnbsp;dens fieri iulto dei iudicio.ut boni per przfrntes tribulationbsp;nesaifgloriSperpetuacquirtis perueniant.df mal proprernbsp;injurias quas fanis inferunt.pixnas ternas fubeant.Oft^nbsp;dirCtiam noninftaretempcrit'us rorum diem domini.nbsp;eutipfiputabantpropterqudam eins uerba.quederefuf ifid'4*nbsp;reflione pofuerat in przcfdente epiftola. Nam quod dixe- llt;T 'nbsp;rar,Mortui quiinChrifto funt.refurget primi; deinde nosnbsp;qui uiuimus.qui relinquimur, fimul rapiemur cum illisnbsp;tiubibus obuiam Chrifto in aera.hoc ipfi non intelligctetnbsp;conturbati funt, aeftimantes qudd in diebus torn qui tuncnbsp;uiuebant, uenturus effet dominus. Qua de caufa przcipuenbsp;fecundam haue Apofiolus feribens eis ab Athenis epiolA,nbsp;intrndit huiufmodi opinionemdefiruere; necurotrfirecnbsp;tempus,^o dominum crediderant effe uentnr, SC ueniffenbsp;non ceriVrent, etiam ctera fallacirer fibi promitti arbitrantes, de ipfa mcrcede fidei defperarent. Nam fi Apofto-lus in hoc mentitus putaretur.per omnia reprobaretur.- dtnbsp;ita diabolus tali opinione deluderet eos ac decipcrct. Pro/nbsp;pterea corrigit Apoftolus hune eorum errorem, amp; oftdiC , quzdam certa figna demfiari antequa dies iudicii uc nias, fdlicet primo uenturam difceffionem amp; reuelandum hU'nbsp;niinem peccati,qui eft Antichriftus.Remotione autein errons iiuiiis fafla, fuo more tranfit ad moralem exhorttnbsp;onem, ubiamp;afpere corripitquorundam inqmetudinonnbsp;Sicautcmincipit: |
CAPVT J, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;s8,7
|
A EPISTOLAE pavli secvndae AD THESSALONICENSESnbsp;CAPVT J. WW nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'l'iiiiotheus ccdef ^hclfalonicenf in deo ^cfuChriflOjgradauo/* Cpax deo patre nonbsp;isMKJaia^SB ftro C dno Icfu Chfo. , Haec fuperius expoGta iunt.Poft falutatio- * ncm Gc inchoatur:nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp; Gratias agere debemtis femper deo pro uobis fratrcs, ita ut dignum cft, quoniamnbsp;fupcrcrefcit fidcs ucftra,amp;r abundat charinbsp;tas uniufcuiufque ucftrum Ipuicem, ita utnbsp;nofipfi in uobis glorictnur in cgfllcliis dci,nbsp;pro patictia ucftra Midcin omnibus perfcnbsp;cutionibus ueilris tribulationibus, quasnbsp;fuftinetis in cxcmplum iufti iudicii dei, utnbsp;digni habeamini in rcgno de(*ro quo 6Cnbsp;patimini$G tarnen iuftunieSapud dcum renbsp;tribuere triblationem nis qui uos tribu^nbsp;lant,et uobis qui tribulamini,requiem no*nbsp;bifcum in reuelatione domini lefu de cafcnbsp;cum angclis uirtutis eius in Gamma ignisnbsp;dantis uindidam his qui non nouerunt de*nbsp; um,et qui non obedierunt cuangelio dominbsp;ni aon lelii Chrifii |
Amagna laudc corunim^oat, ut laudado osroborci amp;nutriat.fcadcotmiibus quscin cisnbsp;laudat,pr$mit[ic deo gratias,GgniGcaif^ cos deonbsp;haberc omnia qux laudat,uel pro quibus laudatnbsp;cos.nc forte ex his quse diuiniius accepcrant.cx-tollcrcntur qua ex icipGs hxc habentes. Super-biaenim plcrunq? nafcitur cx benegeftis.Dt6emttfnbsp;(inqt)ofratre!agere(mperdeograt! {^euobu,ita manbsp;gnifice Ht dignum f/l:quia pro magnis magnae gra/nbsp;ti funt agendae; quoniam fidef ueflra non dccrcfcitnbsp;in tribulationibus, fed ptpercrejeit, id eft.quotidienbsp;maiorcfFicitur C fuperat aduerGtates, ueladconbsp;proGcit.utoperctur fiipraquampraEccpimus.CZnbsp;fimilitcr chdritat uniufcuiuj^ uerum abunJat.i.abun^nbsp;danter exhuberat iHjM,id efl.inter uos.amp; quianbsp;ita fupcrcrefcit Gdes ueGra SC abundat charitas,nbsp;inde gratias agere debemus deo pro uobis,n5 itanbsp;Uos laudarc tanquam hoe habcatis ex uobis. Itanbsp;fupcrcrefcit Si. abundat Gdes Sicharitai^neflra.Htnbsp;Hop/j qui non de panto gloriaremur, inuobglorinbsp;mur in tcclefns dei,id eft^apud ccclcGas Gdelium,q*nbsp;tus excmplum de uobis damus. Vide te ergo nenbsp;fitis excmplum defedus. gloriamur apud fandlonbsp;rcccleGasin uobis,id cft,de bonis qui funt Siaunbsp;gentur in uobis.Gloriamur fcilicet pro patientia (ynbsp;fide uer4jdcft, quia non dcGcitis nee murmura/nbsp;tis, fed patientes eflis Si Gdcm feruatis in omnibusnbsp;pfrfeeutionibusutfiris deloco ad locum,cztriamp;H/rftio/nbsp;tiibus,id eft.tormentis Si affliionibus,qux uobis Cnbsp;inunoloco Gunt.quasfuinelis intxemplum iufliidi-eij dei. Ac G diceretur, dum tam dura toleratis.qnbsp;tam refta agitis,quid aliud qum iufti dei iudtctjnbsp;excmplum dans'; Quia ex ucGra pana colligendum eG;, quomodo feriat quibus irafeitur, G Gcnbsp;uos afGigi patitur,in quibus lxtatur:aut quomo/nbsp;doillos pereuGurus cG.quibus iuftuneiudiciumnbsp;exhiber, G etiam uos Gc cruciat, quoS pic redar-guens fouet.hinc enim intelligitur quomodo nonnbsp;parcat impijs, tanquam farmentis prxciGs ad c-buRionem, qudo iuftis non partit propter per-Geiendam purgationc.Vnde Si Petrus ait:Tcm/ fPeM*nbsp;pus eR ut incipiat indicium de domo domini gt; Sinbsp;autem primum nobi$,quis Rnis eorum qui nonnbsp;crediderunt dci euangelio i Hoc eR excmplumnbsp;futiffi iudicij, quod nunccerniturinafGiifionepinbsp;orum.fcdG illi modo^ leuibus peccatis fuisgranbsp;uiter iudicancur,multo grauius imptj pro fuis crinbsp;minibus in Gnc iudicabuntur. Idco fuftinetis Ha*,nbsp;gella prxfentium tribulationum. Ht per hoc pur-gati habamini digni inregno (iet,id eR,in terna bca/nbsp;titudine, ad quam nullus intrabic immdus, quianbsp;noncRdignus. Sed uoi per has paifionescGicia-mini digni illo rcgno, pro quo erpatimini, non pronbsp;humano fauore.nec pro aliquo crimine.Nihil alinbsp;4id enim qurit mens noRra pro his paG*ionibusgt;nbsp;niG regnum dci : nihil(]jcriminisadmiGftis,pronbsp;talia pateremini. Dixi quia fuRinetis in exemplenbsp;iuRiiudicij dei, quo punituraduerfarij ucfiri,utnbsp;habeamini digni in regno dci;t(tmehac conditio/ ) nbsp;ne Get iud,eiuumapuddeum,his dari pcenamnbsp;C uobis quiefem,id eR,G opera eorum tamnbsp;Gma funt,ut deus ludicet luRum eife pro his retrinbsp;bui cruciatus xj ernq|: G opa uefiraadeo uc/nbsp;rc bona coram co funt, ut ipfc iuRum ducat pronbsp;his recompenfare quietem perpetuam. Aliilt; einnbsp;iudicat deus aliter homo,quia fpc quod nosnbsp;improbamus^fcapprobat.C quod noslauda*nbsp;mus,ipfe condemnat.Subtiliacnim SCiufia funtnbsp;iudicia dci EtidCo ffe iGi nimium fccuri Gant denbsp;futura faluatione lua , amp; incipit negligenter agenbsp;rc,ac nimium certi de damnationc luoru aduer-fariorum,incipiant dcfperare conuerGoncm illo/nbsp;rum,pulchre temperat ddit Apoftolus de utrifnbsp;que fententiam. Suflinetis ,inquit, in excmplumnbsp;iuRiiudictidei,ut digni habeamini in rcgno cius:nbsp;G tarnen iuflum cR apud deum,iretribuere tribulati-onem tc^am bis qui uos ad tempus tribulant,lt;y ua-bif gni tcmporalitcr tribulqgiini^requiem nobicum femnbsp;piternam,non in pm^fenti uita, lcd inreuelatione donbsp;mini IefH,id cfi,quanao reelabitur 8C palam cornbsp;omnibus apparebit dominus, ut reddat unicui/nbsp;que fecundum opus eius.Domini dico,ucnientis He cao cum angelis uirtutis eiH,id cR, per quorum mi niRcrium oRendet ipfc uirtutem fuam, dum bo/nbsp;nos per cos elcgerit,amp; malos foras miferit.amp; uc/nbsp;nientis in flamma ignis,non quod Gt Gamma circunnbsp;datus.fcd^er ec,quia inimicos exuret. Ignisnbsp;dicQ,tllt;itit,id cR,infcrentis HNdtRdfM bis qui non no-uerunt dqfm^ id cR inGdeli bus : cznbsp;nbsp;nbsp;on obedierunt kk ij |
)S A MMgfliodominlMofbilcfuCbrii.id eft.iis quifidena habiKrunCjfcd mandata domini fcruare neglexcnbsp;runt.Grauius peccat fcicns,qum ncfcicns. Nccnbsp;amen ideo confugicndum eft ad ignorantix te*nbsp;nebraSjUt in eis quifque reqiiirat cxcufationem.nbsp;Aliud cnim eft nefciire,aliud fcire noluifl.Vol-tas quippe arguitur in eo.dc quo diciiur, Noluit II. AD THESSALONICENS ES PpMW- jntelligcitutbeneagerei.Sedillaignorantiaquae non eft eorum qui fare noluntjied eorum qui t-quam Gmplicitcr nefciunt, neminem fie exeufat,nbsp;ut fempiterno ign non ardeat, fi propterea nonnbsp;crcdidit quia non audiuit quod crederet, fed for*nbsp;tafle ut mitius ardeat.Et fi illi xterno igni cremannbsp;di funt,qui deum nercierunt,quid de illis fiet, quinbsp;prxdicatores dei uel feruos eius eaufa nominisnbsp;eius pfecuti funt Aut fi illo ppetuo paflri funr,nbsp;qui euangelio quod acceperanc, non ohedieAint,nbsp;quid illi patientur, qui preepta ipfius euangelijnbsp;fcienicr amp; uoluntarie pruaricati funt? Qui pcenas dabunt in intrim xternas facie domini C gloria uircutis cius,cuninbsp;ucnerit gtorificari iri inis fuis,C admiranbsp;bilis fieri in omnibus qui crediderunt,quianbsp;creditum cil teilimonium noilrum fiipernbsp;uos in die illo. In quo ctiam oramus fempnbsp;pro uobiSjUt dignetur uos uocatic fua de*nbsp;us notier ,6c implcat omnem uoluntatemnbsp;bonitatis Si opus fidei in uirtute,utclarifi*nbsp;cetur nomen domini noftri lefu Chnlli innbsp; B uoWs,amp; uos in illo, fecundum gratiamdeinbsp;noflri Si domini lefu Chriili. Ignis ille dabituindidam.id eft.inferet pro culpis ^oenam it^dclibus, qui non noueront deum; d^anis fidclibus.quenon obedicrunt euan*nbsp;gelio domini.Q^i utrique , id eft.luent pof-twf ^on horarias.lcd lt;ttemlt;t$:ncc immodico dolo*nbsp;re,fcd in interitu,id eft.in morte perpetua.longe renbsp;moti 4 fitcie,id eft , prfentia uiftbnis domini (y inbsp;gloria irtiait eiu.ne earn ui^eagtgloriam, quamnbsp;uirtus ciusoftendetinfe amp;dabitfan:is,ficutfcrinbsp;ptum eft.TolIatur irapius ne uideat gloriam dei.nbsp;Nam iniudicio uidebunt boni SC mali forma fernbsp;ui, ac deinde cum mali in gehennam prxeipitatinbsp;fuerint, bom fublcuabuntur ad uidendum claii-tatem diuinitatiseius.Tunc proignorantia in*nbsp;obedientia fua dabunt mali panas ternas, pro*nbsp;iedi facie domini, ut c5 uenerit glorificari in ftnitnbsp;fuit.i.replete amp;illuftrarc fanftosfuoslorialua,nbsp;MobXtt.J. ut uidentes cum ficutiWft, fimiles ci fiant, amp; ipfcnbsp;gloriolus in eis appareat.cZn^tlwirrfM jieri.i.adminbsp;ratione 8(. laude dignus oftendi in omnibui etiamnbsp;ntinoribuSj^aicredtderKNteafide, quae per diledi-GithS* onetn operatur.Admirabilis tunc fietin his q cr^nbsp;Sspf'f diderut, imprjs admirantibus tantam falutem iunbsp;/torum.quos hie defpicicbant,amp; ipfis iuftis fuamnbsp;falutem miritibus.Idco autem(ficut didum eft)nbsp;dabit tunc uobis requiem nobifcum^^ijKirf teflimo-fdum noflrum, id eft, quicquid teftifican fumus uobis de his qux firent in illo die.i. de gloria bonorunbsp;amp;dc poena malorutnmdilKm ffi uobisjquamuisnbsp;eflret/po'ttotjideftjfupersueftrum intelleduffl Cnbsp;Quamuis cnim fupra fenfum elfct quod diceba-mus,nec poflet illud inielli^tia ueftra capere.ta*nbsp;me uos noftro teftimonio fidem accommoda tis. |
Vel fuper uos fuit,id eft.uobis dominans.non q- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp; rentibus rationes. Vel quafi deloco iublimiori loqutes.fuper uos tefiimonium protulimus.qdnbsp;creditum eft uobis de his qux fient in die illo. Wnbsp;^ao die ut dignetur uos.i.dignos habeat uocatio-ne fua deus nofter, nos etiomoramut fempar pro uo~nbsp;5(S.i.nonfoIuminftruximus uosde ilia iuftorumnbsp;glorificarione uel impiorum damnatione.lid etvnbsp;am oramus alTidue pro uobis, ut ad illam glorianbsp;pertingatis, ut fcilicetdignetur uot fua uoeatione deusnbsp;wo/fr.i.dignos uos iudicet qs ad regnum uocct,dinbsp;censzVenite benedidi patrismei ,pcipiteregnS.nbsp;crimpleat omnemuedram uoluntatem bonitatis.i.ple-narie facial quiMuid bene uuliis. Vel interim innbsp;hocicculoimpreat omnem uoluntatem bonita*nbsp;tis in uobiSltplcne uos faciatuelleomne bonum.nbsp;Cr implcat in uobis opf^dct.i.omne bonum opusnbsp;quod fidcs exigit, C hoc in uirtute potentis adio**nbsp;nis. Vel coi^cflio eft propric opus fidci,ut quodnbsp;mens crediQingua fateat. Implcatin uobis opusnbsp;fidei,id efijconfeflionem,amp;hoc in uirtute confianbsp;ti,ut nullo modoHedi polTitis ifidei confelfio-ne.lta uidelicct implcat hoc in uobis,Ht in prxlnnbsp;i^ita nomen domini noflri tefu Chrifli clarificeturin uofnbsp;In$.i.clare amp; gloriofum appareat in bonis opcri-busueftrisiC?quot; uot in alia uica clarificemini tn illo,etnbsp;hoc fecundum gratiam dei noflri patris, cr domini tefu Dnbsp;chrifli, id eft, fecundum quod pater amp; filiuspernbsp;gratiam fandi fpiritus cledis fuis gratuita boni-tate thbuunt fugj^jyipi mereri poITunt. CAPVT .II. Ogamus autem uos fratres per aduc* turn domini noftri lefu Chrifti,amp;no ftr cgregtionis in ipfum, ut no cito mo ueamini ueftro fenfu, neque terreamini,nbsp;ncque per fpiritum, neque per fermonem,nbsp;neqqcperepiftolam tanquam pernosmifnbsp;fam,quaft inftet dies domini. Ctpiata illorum bcneuolcntia.illistplauda-tis.fecure defeendit ad principalem inientioncn), uel adremotioncmcrroris,quo maxime turba'nbsp;ti fucrant. Quafi dicat : Vos quidetn fratres panbsp;iicnter omnia fuftinetis, propter remunerationsnbsp;qua deo fpcratis: fed rogamus uos ut fenfu canbsp;tholicx fidei nullatenus moueamini, Rogamus au^nbsp;uos fratret non per Icuc aliquid,fed peraduentudomfnbsp;ni noflri^fu Chrifli,G uultis ut uobis profit.CZp, ad-uentum noflra; congregationis in ipfum Chrifi, fi uulnbsp;tis efle in ea,qn omnes qui elcdi fuerimus,cuc-niemus C congregabimurin ipfum faluatore.lrfnbsp;noncito moueamini.i. no cito titubetis 4 ueflrofii^u, idnbsp;cftjfenfu catholicf ueriiatis,ucl puro intellcdunbsp;quern hadenushabuifiis. Non cito moueamini'nbsp;Si ern mouemini, cito eft, quia nihil uobis inferquot;nbsp;tur quod diu duret.nr^ue terreamini quafi de uici-nop^riculo iraminentis iudieij ? |
CAPVT
. A moueamini aut ferrcamj'nijtd malignus fpi *** II ritus quafi angelus lucis apparcns in uifione,per-fuadeat uobis diem cfemini ueris diebus immtnbsp;ncrc, uel fi quis dicat fe per Ipirit fandum hoenbsp;cognouiflc, no crcdatisei.Mej; per[erMouem,id eft,nbsp;fi quis pratfcnrialuer apud uos publico fermonenbsp;amp; inter alia uoluerit hoc aftruere.nolitcunquamnbsp;credere, tte^uc per epiolaitt alicuius abfentisnbsp;per Kos,id , iuflu noftro mi/Jitm uel fub nomine nonbsp;ftro.nolitc feduci. Siue per epiftol quam uobisnbsp;ante mifin)usgt;nolite turbari, id cft.nolitc putarenbsp;qd epifiola noftra dicat uefiris diebus Chriitutnnbsp;eiTe uenturum. Nolite his omnibus terreri.^urfj *nbsp;ittjlet diet dominid eft, quaftuicinus imraineat di/nbsp;esjn quo dominus porentiara fuam oftcndet.punbsp;niedo malos et faludo bonos.N ideo dicit hocnbsp;Apoftolus, ut uelit iilos fccuritatc torpcrc ac ne-gligtcr agere et imparatos cflc,Qd ne in ipfa pernbsp;turbationc expeationis celcrmni aduencus donbsp;minici poflent feduci, ad fufcipienddWi pro Chrnbsp;fto diabol,qui hoc agebat ut fub nomine Chri*nbsp;fii fc facerct adorari, ficut SC beato Martino fua-dere uoluit.Quod ut non poflt.ter^us 8e. gpnbsp;dominici adutu deicribit Apoftos.Nam ani/nbsp;mos eorum uel occafio non injellcft epiftol,nbsp;quam ipfe cis niifcrat, uel fic^a reuelauo qu pernbsp;fomnium deceperat,uelaliquorum coniedura,nbsp;Ifai Danielis euangcliorum^ uerba de At^nbsp;chrifto prnunciantia,in illud tempus interpre-tantiura,moucrat atq; turbauerat,ut in maieftatenbsp; fua tune Chriftumfperarent elfe uenturum. Cuinbsp;rrori medetur Apoftolus,amp; exponit qu antenbsp;aduent Chrifti debeant prftolari, ut cura ilianbsp;fafta fuerintjtc expefcemrChnftus.Parecns txnbsp;corum uerecundi uel tenernSlini.nequaquamnbsp;eos aperte rcprehendir,quia cmoti fheranc, fednbsp;ne moueantur rogat,8d prius etiam multum eosnbsp;laudat. Plerunque em pufiJlanimcs utiiius emennbsp;damus , R amp; eorum bene gefia memoramus,nbsp;fi qua ab eis inordinate geftafunt.non iananbsp;tquamperpetrata corripiraus, fed quafiadhucnbsp;he perpetrari debeant prohibcmuSjUt 8i ilia qi^nbsp;approbamusjillatusfauor augeat:amp; contra eaqnbsp;rcprehcndimus,magis apud pufillanimcs exhornbsp;ratio uerecudaconualefcat. Vndenunc magifternbsp;egregiuSjUt di(fteft,c Theflalonicenfesin accenbsp;ptaprdicatie perdur5tes,quafi de uicino munnbsp;di termino Jquadam cognofcerct pufillanimitatcnbsp;turbari, prius in eis qux for tia profpicit, laudat:nbsp;Sc cautc monendo poftmodG qux infirma funt,nbsp;roborat. Cum enim multa laude digna dixiflt,nbsp;fubiunxit hoc de quo loquimur : Rog^us autnbsp;Uos fratres per aduentum domini SCc. Egit eninnbsp;Uerus doftor, ut prius audirent laudati quod re-cognolcert, 8C poftmodum quod exhortt! fe/nbsp;querentur:quatnus eorum mentcm,nc admoninbsp;tio fubfequens concuteret, laus prjmifla folida/nbsp;ret. Et comraotos cos uicini finis cmoniiione conbsp;gnouerat,noniam redarguebatcommotos, fednbsp;quafi tranfadanefcicns.adhuc commoucri pro-nibcba(,ut dura fc de ipfa leuitate motionis prx
Iϻ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ih
dicatorl fuo incognitos creder?t,t5to Irreprehen C henfibiliores elTent,quantoraagisabillo fcco-gnofciformid.arent.
Ne quis UOS fcducatullo modo, Quoni am nifi uenedc difcclTio primum,0f reuelanbsp;tus fuerit homo peccati, fih'us pcrditionis,nbsp;qui aduerfacur extollif fupra o^equodnbsp;dicitur deus,aut quod colitur,ita ut in temnbsp;plo del fedcat, oftendens fc tanquam fit de*nbsp;us,Non rctinctis quo'd cum adhuceflemnbsp;apud uoSjhc dicebam uobis? Etnlicquidnbsp;detincat fi:itis,ut reuelctur in fuo tempore,nbsp;Nam myftcrium iam opcratur iniquitatis.nbsp;tantum ut qui tenet,nunc tencat, donee denbsp;medio fiat. Et tucrcuclabitur ille iniquus,nbsp;quern dominus Icfusintcrficictfpiritu oris ipj*. n,nbsp;fuijC dcftruct illuftratione adutus fui c,nbsp;cuius eft aduentus fecundum operationemnbsp;fatan in omni uirtute fignis amp; prodi*nbsp;gqs mendacibus, in omni fedudioneininbsp;quitatis his qui pcrcunt, co quod charitatenbsp;ucritatis non receperunt, ut falui firent/nbsp;Ideo mittet illis deus operatione erroris,uenbsp;credat medacio, ut iudicentur oes q no erenbsp;*didert ueritati, fed confenferunt iniqtsitf.
fl Videtc,inquit,Me(o}|(ic4t ullo modo.i.nc quis in errorem trahatuos, autperfpiritum,aucnbsp;per fermone, autper epifto]3,aut per aliu quem-libetfedufSioismodum, ut credatisinftarc diem Dnbsp;domini. QtjoWMW no inftabit,i/i primum Ueneritnbsp;ce/{io,utomcs gentes quae Romano imperio fu^nbsp;iacentjdifcedt ab co:fiue ut meltitudo ^clcfia^nbsp;difeedat pontlfice I^bmano, aut multitudo ho-tninum difeedat fide nifireud4t(u.i.mani|^fta/nbsp;tus Sc oftenfusfuerit, qui omnium ,pphetat5i uer-bis pracnunciatur,boiopeff4ti.i. Antichriftus, quinbsp;non eft deus iftiti.ut finget,fed homo peccati,nbsp;in quofons omii*m peccator eft. tyfiliut perditionbsp;nif.i.diaboli, qui eft uniuerforum perditio.ucl nlinbsp;us perditionis .i.natus ad hoc ut perdat alios.nbsp;tandem ipfe perdatur.nbsp;nbsp;nbsp;fcilicet homo peftifer,
aduerfttur Chrifto, ideo uocatur Antichrifius, id cftjcontrarius Chrifto. Ve! omniu faluti aduerfanbsp;tur.et extol/itur.i.cftcrt fe fupra owne ^uod dicitur deut^nbsp;tutt quod colitr,id eft, fupcr iilos qui nuncupatiue,nbsp;noncflentialiterfuntdij,5dfuper ilium quinatu-ralitereu deus. Deus enta dici aliquando 5ih5nbsp;poteft,iuxta quod MoyTcn dicitur; Ecce cftituj _nbsp;te deum Pharaonifldeuguero coli, purus homonbsp;no potcft.Quia uero fc Antichriftus SC fuper fannbsp;osquofcp homines,6d Juperipfius potetiam dinbsp;uinitatis extollit per exaft fi bi nome glori, SCnbsp;hocquod deus dicitur ,et hoc quod deuscolitur,nbsp;tranre conatur. Et ita crigetur.wfededt amp; fe adorari iubcat in temple (iei,fortaire quod eft in lerufa-lem.Velpotiusin teplo deifcdebit,idcft,inmennbsp;tibus Chriftianoru quos feducet, qui fucrat tem/nbsp;pludcbNiuxtahcfcnfuradiciturinPfalmo: ' 'nbsp;kk iij
-ocr page 418-i b THESSALONICENSES ^]y.78b beus.cnehintgStes in hrcditatcm tu, polluenbsp; runt templum fanA tuum. Gentes em tempinbsp;dei polluerunt.qudopagani quofdamChriftianbsp;nos in perfecutione idolis facrtficarc coegerunt.nbsp;Inhuiufmodi igitur tcplfedebit Antichhftus,nbsp;Cfiendens fe taitquamfit lieift.i.fuper eott mts qusnbsp;lducere pterit faftu glorix fecularis, erigctr,nbsp;a ut cun^k h peccator*homo tam exiftimarinbsp;derpiciens,deum fc fuper hocs mtiatur.Nifi itanbsp;fueritRomanuin imperium anteadellatumi SCnbsp;Antichriftus ita manifeftus prfceflcrir,Chnftusnbsp;non ucniet, g idco uenturus eft,ut Aniichriftumnbsp;deftruat. No retinetis in corde,^4 hitc ipfa q^unbsp;hc feribo per cpiftol,CHW adhuc apud uos e/jm,nbsp;prj fenti fermone narrabani 6 dicebim Kamp;it,Chrinbsp;um fcilicct non clTc uentui},nifi pracceiferit Annbsp;lichriftus i Hoc debuilltis firmitr rctinere^n'ecnbsp;de fufpicie proximi adutus dni ftuAuare. Egonbsp;prfensdiceb Antichrift priusucniuijt.EtHncnbsp;detineat feitis,id ,qu caut fit q? Antichriftusnbsp;modo non ueniat,optime noftis.Quoniam feirenbsp;silos dixit,apcrtc hic dicere noluit;56ideonosgnbsp;nefeimusquod illi fciebt,aut uix autnequaqnbsp;puenire ualemus ad id,quod ipfe iti hoc loco fennbsp;fit.De Romano tn imperio inielligitr.g 56 ideonbsp;idetur aperte noluifle dicere illud eife dcftrcn-dum,qdipfiqui imperabartt aetern putabt.ric^nbsp;cosinodi Ghriftiani noiscxcicartt. Siem aper/nbsp;te 56 audaAer dtxiflet.Nonueniet Antichriftus,nbsp;nifiprius Roman deleatur imperi ,iurtacaufa
B per^tionisaduerfusnalccntemtuncccckficon iitrgere uiderct. Velauit ergo quad obfcuritatenbsp;dicebat, ne Romanos incicaretadfjfccutionnbsp;wfef.uel impedirCt fulipienda fide. Scitis,nbsp;jnquit,g^ eura n*ic detineat*ut modo non ueni-at.hoc Icilicet detinet eum*quia ka qux fieri debet ite aduccum eius,prius facienda erit difeef-o, ut genres difeedant Romano imperio, ficutnbsp;iam faAum cernimusgt;Ec adhuc prius eft faciendanbsp;grauior diicclTio, ut inges multitu^o eorum quinbsp;chriftianitatis uocabulpoKcydifcedatreligi-one uel ab ipfa fide Chriftiana, intant ut c iie-herit Antichriftus,facikfufctpiate. Hoc 56 hisnbsp;mili3,funt qux adhuc detinent 56 retardant e.nbsp;Non enim debet aut poteft uenirc,nifi qn ita de-prauatumfuerit genus human utcum ucnerit,nbsp;mox fufeipiat eum.Scitisquid e nunc detineat,nbsp;id eft,qux caufa fit dilationis cius, ut reueletur, id c,nbsp;raanifeftius cAi.s apareat in tempore fiuo,^ eft,fibinbsp;cgruo,qn uidclicct fatanas folue tur 56 aduerfusnbsp;ecekfi totis uiribus rel Jxabit.Tunc nc^ crit t/nbsp;pus Antichrifti.ga tunc-egrilbit.c quod uoluenbsp;rit faciet, ideoep tunc aperte reuelabitur. Nm innbsp;mbris fuis iam operatur myfterium iniquitatis. Quodnbsp;eft dicere ; Multis malis attp peccatis quibus Nc/tnbsp;ro impurilfitnus Cxfaiji raundumprernit.Anti-chrifti parturitur aduetus : 56 quod ilk operatusnbsp;lt;ft,pofteain ifto ex partecpkt.Sic crgoinNc-rone,cuiu.s opa uelut Antichrifti uiddKtur,etinnbsp;cftens milibus opatur aduerfarius ilk i ab iponbsp;Kmpore apoolo^ my ftrQ iniquitatis :^a Nee
ro Sc cxteri taks prfigurant cuniiGcUt Abel 56 lt;2 Ifaac 56 Dauid prfgurauert Chrifiuru. Untumnbsp;hoe reftat, ut qui nmcimpcr^, imper donee denbsp;medio fiat.i.donee de medio tollatur. Ttumuinbsp;Romans imperi quod nunc fere uniuerfasgennbsp;tes tenet, teiteat eas donee de medio fiat,id eft, doneenbsp;ilia poteitas auferatur de medio mundi: quia ogt;nbsp;nines undiq? Romam eofluebant uelut ad capur.nbsp;Vcl de medio fiatd.de communi tollatur ilia po-teftaSiDe medio cm fieri, eft de comuni hominunbsp;afpedu auferri.Et te reuelabitur iUe iniqiiuf, que figninbsp;ficareAntichriftfl nullus ambigu. Vel ita;Scitis
quid nunc detineat cQ, hoc fortaiTc.ga nond c deprauati funtomnesutftaumfulcipcrt ilium*'nbsp;ut reucktur in fuo tempore, qn parati erunt homines ilium fufeipcre. Nam myfteri iam operanbsp;tur inigtatis. Ac ft dieaturiTune Antichriftus manbsp;nifeftusuidebitur. n in cordibus iniquoi^ fecrc-ta fuai nunc olbultusoperatur.Iamin mahs SCnbsp;fiAis qui f(Witinecckfia,ogaturmyftcriinigtagt;nbsp;tis.Quod idco dicitur myfteriu,quia uidetur oc-cultum,quia tales opcrarij oftendunt Ic uelut mtnbsp;niftros aut famulos Chrifti,cu reuera rainiftri fintnbsp;Antichrifti INam iniquitas corum eft myftica.wnbsp;pietatis nomine galliata, 56 fub fpecie boni ppe-trat mal.Tantum fft, ut qui tenet nc fide Chrinbsp;ftian religionis,tcncat illam .i.tenaeiter perfeucnbsp;ru in ea, donee de medio fiat,id ,donec de me-OTO ecclcfij exeat myftcn'G iniquitatis, quod ncnbsp;ccultum efi:,cum manifefium crit, quado omes qnbsp;de ecclefia palam cxibunt,qui non ad Chriftum,nbsp;fed ad AntiohriftG pcrtinebuni. Et tunc reuclabinbsp;tur illeiniquus.VelRomanusptifcx, qui tenetnbsp;tiunc ecclefias, tenea^as donee de medio nat.i.nbsp;donee ab ipl fromna ecclefia qucft medi amp;nbsp;cor ccclefiai, fi3tiniquitas,ob qu ab ea multacnbsp;difeedant ecclcfiac. VartjsmodisintelligturhfCnbsp;Apoftoli obfcuriflima uerba, ubi tn nullu temporis fpatiaperuit . Ait cm ,utreucleturin fuonbsp;temporc.necdixit poft quantum temporis id fitnbsp;luriim fit.Et fubixit,n myftcri operatur ini-quitatis,nec expreflt qudiu hoc operetur.Itcninbsp;quod fequitur,tm qui tenet nc.tcneat donee denbsp;medio fiat, 6 iScrcuclabiturilk iniquus.docetnbsp;nos Antichriftmanifeft futut: fed poft quamnbsp;tum temporis reuelandusfit, nec fairem obfeurcnbsp;locutus c Apoftolus.Quid em fit,g m tenet,te-ncat.uel gd fibruelit, donee de medio fiar,poteftnbsp;gfq5 fic coaptarc, ut intelligat uel aliquatenus fmnbsp;fpicetur.quiaquoqmodo feript kgit, quandiitnbsp;tcneat,autpoft qu.tnta temporum Ipatia de medio fiat.lgj: taeetur omnino. Sed quantumcquenbsp;lor^um aut breue fit hoc intcruallum, omnia tarnen in CO fient,qu3c priusfieri debet;56 tunc Annbsp;tichriftus manifcflc reuelabitur fons totiusinig-latis-Qui nee modo inmembrisfuis, nec tune innbsp;feipfo timendusefi; quiaipfum dominus lefiis internnbsp;fielet fpiritu orisfiui, id eft, inuifibili uirtutefpiriiunbsp;fub^jcedctt fc ficut patre^diuina fcilicctnbsp;ate amp; imperio maieftatis fue,cuius iufliflefeetfl^nbsp;c,n in extreitus multitudtne,n in robot
capvt at;
|
tutii.iion in axilio angclorSm.Scd quomodo te nebrac folisfugantur aduentu, Gc cr illuftratione 44nbsp;Uentusfi eum dominusede/lrttet atij delebit. Occi-d aut, fieu t e uolumine Danielis intelligimus,nbsp;in monte OJiueti in papilione in folio luo, illo uinbsp;dclict loco, quo dominus, in cxlum afCendit.nbsp;Poft cuius intcrfeionem concedentur ad peehi-tentiam quadtagintaquinq; dies bis,qui ad uitamnbsp;prordinatifunt, perfecutionem illam hon fine offenfione tranfiert. Vtrumuero completisnbsp;iliis quadragintaquin^ diebs,.mox adueniatnbsp;dominus,an adhuc fuperfii aliqutulum tempo-ris,orinonefeimus. Ciuodergod.cit,quiad*nbsp;minus lefus intcrficict cum4p oris fuijamp; defirunbsp;ctilluftratie adutusfui, nonitaintelligendumnbsp;ft,quafi in ipfo iudicis aduentu fit interficiendusnbsp;atep deftruendu.s, fed antea. Illuftratio enim adtinbsp;tuscius,ninconucnienintlligualiqua claritasnbsp;prxnunciansaducntum eius, qi tanta fitjUt ui/nbsp;fa ea.mox prac timor moria ille peftffer.Deftrunbsp;et itaqjeum doa}inus,euiHsejl4duentusfecundHmopenbsp;rationem fatan,td eft.qui cum uenerit, facict omianbsp;diabolo inftigante,n tame fine fcn,ur phrene-I tici., qui culpam non habent de rq^s qux fact-f't unt.Nam ficut deus erat in Chrjfto,mundum renbsp;ccilians fibuit diabolus ent in Antichrifto,rnnbsp;dum fcduccs.Etficut Chriftus ait, Ptirt mema-nens,ipfe facit opera : fie diabolus in An tichrii^nbsp;manes,facirt omia quae ille uidebitfacere.Eius itanbsp;. (paduetus erii fecundum operationem fatanx innbsp;B omniuirtute:i3 tune fatanas relaxabitur,utin ominbsp;uirtute fua per cum operetur. er optrabiffignis,nbsp;quxinquocqj tempore l^nificct aligd:Cr prodbnbsp;gi/r,quxin futuro tantun^^Jignificent.VCl finbsp;gnis minoribus,amp; ^digrjstnaiOTibus. Qux feilinbsp;cct figna 5lt;,pdigiaertmendacia, id P.falfa; finenbsp;ga mortales fenfus per magica phtafmata decenbsp;pturus eftjUtqdnon facietjfaccrc uidca: fiueganbsp;illaipfactiam fi cruntpdigia, admendaeiptra-hent crediturosi Operabit ergoper eum Sc p i-quaccs eius fatanas inomi uirtute fortitudinis c5nbsp;trariXjamp;in fignis atc .pdigijs falforuna miraculonbsp;rum uelad falfiratem ducentii CT inomnife^niliif^-neiniquitatis,qn fimulabit fe religiofum, ut fub fplt;nbsp;Cie decipiat pietatis,imo fe de clTe dieet, Ssfe ad/nbsp;orari faciet,attjj rgna cxloijt promittet. Alios 4nbsp;idonis teraporalium diuitiarumcorrumpet, allnbsp;OS autem cruciatibusCr minis atqj terroribusfrSnbsp;get;Sc in omni arte fedu Aionis fraudes fuas exernbsp;cebit his qui pereunt, id eft.qui ad uitam prdefti'.nbsp;nati nonliint.fcd ad perditionem uadunt.Illaernbsp;go Antichrifti rcntatio cunAisprxteri,|P maiotnbsp;apparcbit,qudo pius martyr corpus fuum tornbsp;mtis fubijeict. Si tam ante cius oculos miracu?nbsp;ia tortor faciet.Quis ein ad fidem conuertaf incrcnbsp;dlus.cuiusiam credentis non paueat Sdcpncutinbsp;atur fidcs.quandopcrfcquurorpietatisfietetiamnbsp;Operator uirtutiSjidcmijipfeg tormentisfxuietnbsp;lit Chriftus negef, miraculis prouocabit ut Anti/nbsp;ehrifto credat^Scd potens eft fps dei.corda fu/nbsp;mnaedam in tam grauia tentanaenta euftodire |
Nam his fgm's atq; prodigys fcducnt.q lduci merebunt, eo ^ud charitatem ueritatistion nceperunt,nbsp;ldxi fcilicctucl aliiinfdclesjqui nolueruncrcd-precharicatcm ueritaiis,id cft.fpm Chrifti.Dinbsp;cit cnimfpsfanduschantas,amp; CHRISTVS . ,nbsp;cftueritas Charitasrgontatis,utdiximus.eftnbsp;ips CHRISTI. Sed harte charitatem ludi nonnbsp;teceperunt ut falui firent i ideo fcduccntiR- utpere^nbsp;aht. Vcl charitatem ucritatis non receperunt.utnbsp;non bona fpiritalia concupifeerent j fed carnalia.nbsp;Et quia fpc inuifibilium bonorum gadcre nonnbsp;norunt, in laqucos Antichrifti ruituri funt.ut crenbsp;dant mendacio, quod illodce uelut in confpc-Auinimicorumfuorum uifibilttn, qui eos uif-bilifcaptiuaucrant, habiturifintifibiJemglorvnbsp;am. Quia ergo charitatem ucritatis non rccepe-ritjfft inuifibiJia bona,qu fola funt uera.diligynbsp;rent, Sc faluatore fuo capto faluifirent, ideomitnbsp;tet, id eft,uenirc permittee itfdettrnonopcrato-rcm,fedipfam opcMftonetM (id eft,fontemjf)'rort;,ttJnbsp;erdititmertditcojquiameridaxeftilleipfenbsp;nbsp;nbsp;pater lo)4/I.-t, cius. ut iudicentiir, id eft, in adtientu irtdicis coridc-mne nt ontn:s qui non crediderfit ueritdii, CHRI STf, fed confenferuntiniquitiiti Antichrifti. Deus iliis ope/nbsp;rationem erroris mittet, quiadiabolum faccrcnbsp;fta permittet irtfto ipf iudicio, quamuis faciCnbsp;jjlciniquoraalignorumconfliio. Vtiudicentufjnbsp;iriquit,omnesamp;c. Proindc iudicandi feducennbsp;tur,Scfedu:icti iudicabt.Sed iudicdi feductnbsp;turillisiudicijsdei,occulte iuftis,iufte occuliis,nbsp;quibus ab initio peccati rationaliscrcaturs^iun nbsp;quam iudicarc ceflauir, idutSi autem iudicabunnbsp;tur riouiflimo manifefto^iudicio. Etquidenr^nbsp;Antichriftus de uirginc natus eflet,^^ prior unifnbsp;lctinmndum,poteranthabcr?Iudie#cufaticnbsp;nem . Si diccrc cjuodpoftcauenerit ueritas ,'SCnbsp;ideoprimitsmendacium poicrant pr ult;atcnbsp;fufcipcrc. Sed cum n ia fit,idco iudicandi funt,'nbsp;imo proCul dtjb condemndi : quia CHRISTInbsp;eritatcconfempta,pofteamendacium ( id eft,nbsp;Antichriftum)fuft:e|fturi lunt. Nos autetii debemus gratt'as agere dco' femper pro uobis ffatfcs diledi deo,qucnbsp;eicgerit nos deus primitias in falutctn, ininbsp;lanifjcatione fprttus Si in fide ucritatis,nbsp;inquatn C uocauit uospereuageliuninonbsp;ftrum,in acquifitionem glori domini no^nbsp;ftri lefigShriftt Illi condemnabuntt, quiucritatc reproba f mcrtdaci fufcipi^t.'fed nos SCuos faluabimur,'nbsp;g ueritatem ifcepimus,#ndc Si grattas agerc dnbsp;kemus. Ethoceft: losautem debemusfimpergnttiisnbsp;Hgere deo pro uobis, quos ad fu noti tiam oeauif,nbsp;^fratresdilediddeo, pro merito ueftr fanAita-*nbsp;tis, uel diledi ab eogratis priuiquam aligd boninbsp;meruifictjs,amp; fie per pruenicnt dileAionc uo/ ,nbsp;tti.quoniarhipfcprior dilcxitnos. Gratia.s(injnbsp;qu5)deo d^ere debemus, eo qud ab aeterno elege'/nbsp;tit nos apoftolos deus in cfiio^uidcntiae uel fapicnbsp;ci: fua^elegcrit nos ^rimh . prinios pri Mk tj' |
' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;II.
A cipuos,non ultinio tempore periculofo,fcdincx ordijs euangelicx grati,Sd hoc in[alutem tcrn,nbsp;ut in cam nos perducat, poficos infnifictttionej^inbsp;ritus,qui in baptifmo fandificat, Gquot; infideueritutis,nbsp;non crroris,quia quicquid nora fides crcfcit,uenbsp;rum e, necfallituropinioncalicuiuserroris, ficut illi quifequuntur Antichrium:nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fi
dem ez oc4tt,id c, non folum nosprimitus uocauit, fed ctiam deinde uos per etMUgelium no-flrutn quod uobis prdicauimus, inucquifitionentnbsp;gloritt domini noflri le/tt chrifli,id c, ut per fidem acnbsp;quiratisgloriamquam habet lefus. Velin acqui-fitiongJon' Chrii.i. ut uos fibi Chrifius aegrenbsp;Ipetri.i, retadglorificand, utefletis populus acgfitionbsp;nis,0d Chri bene uiucdoglorificarctis.
Ita^ fratres Race SC tenete craditignea quas didi'dftis.fiuc per fermonem, fiuepernbsp;cpiolam noRramJpfc autem dominus nonbsp;ftcr lefus Chriflus, Si deus Si pater noftcrnbsp;quidi(ei:icnos,lt; ddit cfolationem ternbsp;nam Si fpem bonam in gratia, exhorteturnbsp;corda uera, Si cottfktnet in omni operenbsp;amp; fermonebono,
Quandoquidem uos deus ad fidem conuer-tit,ut per hanc ad gloriam pertingatis,nec inftat adhuc dies domini,tt4 flrtres flute in fide,amp; noli*nbsp;temoueri uero fenlu: er'ut fiare firmiter in fide ualeatis, atqj fiatu reditudinis in operibus bo/nbsp;nisferuetis,fffffin corde operibus truditionesnbsp;(B quus^idiciftis ,f}ue per lermonem nofirum, dum efle-mus praci'entes .flue per epiflolum, quara uobis minbsp;naus abfentes. Ecnosquidem fermonibus amp; epinbsp;nolisuosadmonemus,uc in bono etis.* fed ipfenbsp;deus peeincernaft gratiat^fuam exhorte turintenbsp;rius corda uefira.Nos enim foris'inuacuum labonbsp;rancis, fi ipfe intus non fuerit operatus. Ec ^deonbsp;ipfl dominus noflerle/s cbriflus,qui nos fuo dominionbsp;pie mancipauit:Cr (iff qui nos creuit,amp;pitternonbsp;fter,qui nos in filios adoptauit,amp;S paterno aftedunbsp;ttos dilexit,dans unigcnitum^r(ftiobis,cr per fpi -ritum paraclctum (qui interpretatur confolator)nbsp;deditnobisconf()lutionemieternuin,cum iam interadquot;nbsp;uerfaprfcntismiferi incipimus aeterna gaunbsp;dia prgufiarc.'CZ fliemi9num,qu3 de exilio ad panbsp;triam expedamusredire fgr4tf4,idcfl, in ciusnbsp;gratuito munere, quia hoc non racrueramus:nbsp;ipfe inquam filius amp; pater, qui iam tot amp; tantanbsp;nobislargituse{i,exborfeturcord(tueftrlt;i^d efi,incite ad mcliora uoluyatcsuefiras.O* eoi^metnbsp;contra impugnantes iaomni^erebono, O*ino-mniflermonebono.
CAPVT .III.
De ctero fratres orate pro nobis, ut fermo del currat Si clarificetur, ficutnbsp;Sc apud Uos, Sc ut liberemur ab importunnbsp;nisScmalishominibus, Non enim omni*nbsp;urn eft fides, Fidelis autem dominus eft,nbsp;quiconfirmabituos,6( cuftodieca malo,nbsp;Gonfidimus autem de uobis fratre|m do*
t'
AD THESSALONICENSES
mi'no , quoniatn qu pracpfius uob/s, i faciti's i. facictis. Dominus autem dirbnbsp;gat corda ueftra in chaAtate dci patfengt;nbsp;tia Chrifli
lt;J De Ill's qii ad uos pertinent,di'ximu* amp;nio ruimus quomodo agere dcbcati$:fcd ({eelt;eter0,idnbsp;e, de eo quod ad aJios pertinet, friftreforutepronbsp;ttobis,tlimo dci quem loquimur,crr4tfnc impenbsp;dimento ad omnes genees, ut multi uelocitcr conbsp;uertantur.Currat, id eft, fine obftaculo feftinan-ter ad omnes perueniat:Orf(iri^fr,ideft,c]arunbsp;* Sd intelligibilis fiat audientibus, ftcut ts- apui uoSnbsp;eucurrit clarificatws eft. orate t li^eremur^ ncnbsp;dtineamur 4amp; importunif Cf malit bominilgt;Uf, id e,nbsp;infdeUbus quireuncnobis,fedubiqucliberinbsp;difeurramusad prxdicdum Liberemur ab ininbsp;portunis,id eJndelibus qui reunt ueritati,nbsp;difputando uerois contra eam,amp; malitia nosp:?nbsp;fcquuntu?8d tormentis cruciant. Ideo dico libe-remur,quiawo omnium efl fidcf,id cft.nonadomesnbsp;pertinet fdes,id e, non adhuc omnes fdem acnbsp;ceperunt qui accepturifunt. Vel orateut librnbsp;mur,quia trog omnium e fidcs,id efl,non ad O'*nbsp;mnes pertinet fd^^non omnes credituri funt ctinbsp;am ortibus uobis^led tantg pwecordinati funtnbsp;Nampofle habere fidem, ficutpolTe habere chanbsp;S'^tatem,natura e hminum;habcrc autem fide,nbsp;CUC habere charitatem,gratia c fdelium. Ideonbsp;autem deus per orationesfidelium non creden/ _nbsp;tes credere facit, utoendat quia ipfc facit. Ne-mo e enim tarn impentus,tam carnalis,tam tarnbsp;dus ingenio, qui non uidcat dcum faccre, quodnbsp;frogaripraccepLut^iat. Non omnium efi fi-deSjled tame tronc^os timcrc qui ne fide fiinf,nbsp;quia domiMt eflfideliffld efi.ucrax in promiflis.qujnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;j,
pollicitusefi eledisifuisjdiccns; Ecce ego uobifi cum fum omnibus diebusufipad confummationbsp;nem feculi. Fidelis e, id e, fideliter adimplensnbsp;quae promifit.gui eonfirmaiit uos in, bono,0'cuflodi^nbsp;et 4 W41o.Confirmabit,id c,firmos amp; flabilesfa f ,nbsp;cict,ncfitisfluduantes, circunferamini omni EpW'quot;*nbsp;uentd dodrinaein nequitiahominum.amp;cuodi/nbsp;Ct malo,non ut nihil aduci fitatis patiamini, fednbsp;ut nihil poflit nocerc uobis. Diximus ut teneatisnbsp;tradities noras.S^ ctera q iuflmus impleatis:nbsp;nee puto frura.fed cofldimus deuoiisfrutres in domi'nbsp;no,q in uobis operaf, ^uottium ea ^lt;e pf/ecipimus uo^nbsp;l)iSiCgt;' nunc f4cit femperfdcieUi.Sed nc frufir3nbsp;hc de uobis confidamus,domittj, id e, fpiritusnbsp;fandus dirigatcord4Utflra,id efi,rcdasfaciatuolSnbsp;tates ult;i^ras,exiflentes ineburitatedei patris, ut cSnbsp;toto corde diligatis.O' inputientiit chrifti, ut para/nbsp;ti fin's libenter pati proChrifio.ficutillepafTuJnbsp;e pro uobis.Tota trinitasin hac breui fententi*nbsp;declaraiur. Dominus enim pracmittitur, ipfe (ucnbsp;diximus)efi fpiritus fandus.Qui rede dns appc^ ,nbsp;latur, ficut pater amp; filius, quia ubiuult Ipirat, SC 1nbsp;quicquid uult facitjatqjrcgit uniuerfa, nec regit,nbsp;c omnia illi ruiunt.Vndc 8c in fupcriori ctiamnbsp;epiola firailitcr dnm Apoolus c uocau, di
-ocr page 421-|
CAPVT cens Vos autemdominus multiplicet Sic. Poftnbsp;hoc autem de curiofis agiiur,cum fubditur: Dcnunciamusafttc uobis fratres in no^ mine dom ini noftri Icfu Chrifti, ut fubtra^nbsp;hatis uos ab omnifratre ambulante inordinbsp;nate,C n fecund traditioncm quam accenbsp;perunta' nobis, Ipfi cnim feitis quemadmonbsp;dum oportat imitari nos, Quoniam nonnbsp;*' inquiet! fuimus inter uos, neque gratis pa^nbsp;nem mducauimusab aliquo,fed in laborcnbsp;C fatigatie, noe amp; die oprtes,ne quenbsp;ueftr grauaremus. Non quafi non habuenbsp;rimus poteftatem, fed iftnofmetipfosfor^nbsp;mam daremus uobis ad imitand nos. Nnbsp;f cum eftemus apud uos,hoc denunciabaonbsp;mus uobis,quoniani fi quis n uult opera*nbsp;ri,nec manducet. Audiuimi em inter uosnbsp;quofdam ambulare inquiete,nihfl operan*nbsp;tesyfedcurioic agentes. His aut q eiufmonbsp;di funt,dcnunciamus amp; obfecramus in do*nbsp;mino lefu Chrifto, ut cum filc|iooperannbsp;teSjfuumpanemmanducenr. Vos quidepi prsecepta rtoftra (ftcut confidi/ musXacitis SC facietis,fed quicuncp ea nonfece*nbsp;rint.fubtrahite uosab illis. Et hoc uobisdenuncid-mus fratres,id eft,dre nuncium uobis diuin anbsp;rimus in nomine domini nojiri left cbrifli,id eft,in augt;nbsp;toritate nominis eius, uel in gloria eius,ut ppternbsp;reuerentiam nominis eius,ucl proptfr glori nonbsp;minis eius faciatisqu dicitia,utlaicetfubtrahatunbsp;uos Si feparetisrft omnifratre.i.ab omniChriftianonbsp;ambulattteinordinate.i, uiueiftftlWeutordo naturnbsp;uel ordo chriftian rcligiis exigit.Cj^mbulan/nbsp;te noncundumnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ambulandi.i. uiudi uel opcrdi,^U4fM acceperuntanobis. Abomni fratreq fie ambulat,uos fubirahitc,id eft, non comrauninbsp;cetis ci incibo uel in potu, ucl in mercatura, finenbsp;in colloquio, ucl in aliare, nifi caufa corrigendinbsp;um,ne participes fitis deliorumciuslld uitatenbsp;eum,nc uidcamini foucrc prauitatem eius.tit crunbsp;befeatSi corrigatur, cum i uiderit ab omnibusnbsp;caueri.Abeis qui non fecdum traditioncm no~nbsp;firara ambulant,uos lubtrahite.nam uosip/ fdtitnbsp;^uemadmodum oportat imitari not,id eft, n eft opusnbsp;ut exponam uobis earn traditioncm, quia feitisnbsp;c. Scitis uidelicet,qu g rede uolt ambulare,nbsp;debent ambulare per uiam,pcr quam nos ambunbsp;iamus,id c.cxcmpla noftra fcqui.Qgoniitm non in-quieti fuimus inter uos, utilli q alina negoga curt,nbsp;ociofe uaganteshuc 3C illuc,acdiuinum officiumnbsp;relinquenteSjSlt; uitamfingulorum fuperflueferunbsp;tantcs.acfratribus detrahentes.SC murmuratio/nbsp;nes ac diffenfiones ucl fcandala nutrientcs.Dumnbsp;cnim uacant Si nihil opertur, callidus hoftis uanbsp;U nammentem eorum occupt talibus ; quia ficutnbsp;' feriptum eft, multam malitiam docuit ocioGtas.nbsp;Sed nosn ita fuimus inquicti.Nc^tlt;egrlt;rfh,id eft,nbsp;amp;e prccio iufti laboris mducauimuSf n dico del |
HI. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;595 ciofas fcas, fed nee ipfum pdit furaptG ai alii^uo, C fed in labor tnanuum Gquot; fatigatione,iqui^ laboraba/nbsp;mus ufcp ad fatigationcmoe tSquot; die oprantes undenbsp;uium habe remus, ne ^uem ueflrum ^rauaremus.idnbsp;ft, nealicui ueftrum elfemusonen ftipendia fu-mendo.Et/JO iborauimus,^uafi nonhabueriinus ponbsp;lt;f/I(teffumendiueftra,id eft.nonideo id pro-pno labore quaefiuimiis,quod n poffegrus uonbsp;bis acdperc l'umptus :/d ideo ut nopnetipfos dart'nbsp;tnusformam uobM,id eft, exempl ad imitandum nof^nbsp;d eft.ucuosodum dimitteretis, Si in OB-rjngs.nbsp;imuaremins Si cnira nos cum poflmus ex pr-^icatie uiAum habere, raaluimus ex lborc rinbsp;ftrouiuere, multo magis uos debetisin fudorenbsp;uultus pane ueftrSprxparare. Propter ah cau-fam apud iuftos laborauit ApbftoJus.et propternbsp;aliS ipud Corinthios.Corinthij em tenaces err,nbsp;6 multisuitjsoccupatij amp; ft quid Apoftoiodenbsp;diflnt,i^crelc eis quodApoftoJusdeberetlc?nbsp;uius erga eos agere,nec afperc increpare, fed eisnbsp;blandiri propter dona ipfoijt IftiuerofoJebancnbsp;n odo uiuere,amp; idcirco ddit illis Apoftolus innbsp;feipib excpl operdi manibus proprijs, ut indenbsp;habert undepoftent uiuere,amp; indigentibus eleCnbsp;tnofyn pbere.Sciend itaqi, beat Apoftolumnbsp;opa corporalia feruos dei operari uo]uiflc,q finenbsp;haberctin magn ipiritaletn inerced,ad hoc utnbsp;ipG uiftu ac tcgumto nullo indigcrent,amp; manbsp;nibus fuis hoc fibipcurarent.Ncq?huic apoftoJinbsp;CO precepto Si exemple ctrarium cftquoddnsnbsp;air.NoJiti foliciti efle,dicentes,quidmanduabi-luusaut quid bibemus,aut qu operiemur cNnbsp;nim dns prohibuit feruis luis ut ifta non prounbsp;rcnt,quantum neceifitati l t eft, unde honefte ulnbsp;tiere poilnt, fed fuperfluitatc nipiip folicitudtnisnbsp;deliciofarum cfcaiji fl! uefliinterdixit.^on emnbsp;ait, Ne Ibh'dti fttis anim ueftrae ut manducetis,nbsp;fed, quid manducetis ; neep corpori ucftro lR in-duamini,fed, quid induamini:prohibens iciJicetnbsp;nimiam accui^tionem in eJigcndis ueftibus Si cinbsp;bis, non laboreqi oj^ris aut moderatam curantnbsp;in rebus neceffarijs.Nos iplbs,ingt, formam de-dimusuobis,utnos imitareminii laborc opensnbsp;nam amp; hoc dicebamus uobis. Quia uidelicet nnbsp;folum nunc dum fumus abfcntes,hoc uobis diclnbsp;rtiusfed etiam cum effemus prfentes apud uos,denuiinbsp;eiabaiwis ac prxdpiebamus uobiSiCjuoniatn f quis nonnbsp;uult opentri, nec manducet. Non diximus, f quis nnbsp;operatur,nonmanducct;fcd,fiquisnonuuJcopcnbsp;rarirquifiint nnulli qui uellent,fed n poifunt.nbsp;fl ideo licet non operen Ar inculpabiles tarnennbsp;func,qa in terra paiehornjnibus bonse uoliatis.nbsp;Qiiiueropoflint,fednort,illimcritocuJpaturnbsp;amp; illis etiam corporeus cibus interdicitur.Iddr.nbsp;^oautemSe laboris noftri mentionem fccimusnbsp;Si ut fmiliter agatis pracdpimus, atquc fuperpnbsp;us, U tab Omni Ira tre ambulante inordinate uosnbsp;fubtrahatis, admonuimus ; quia Oudiuimus,id eft,nbsp;relatumnbsp;nbsp;nbsp;nobis, i^uofdam inr uos ambulare inquic' teddc,de loco ad loc tota die uagari,amp; nihilo-fWiWtJ manibus fuis, quod utile ft illis ucl ali]* |
594 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4L AD THESSALONICENSES
|
A fe4 curiofe 4gentet,iii cft, cum quadam fuperflua 8C inutili llicitudine amp; fludio, quscrces ab altjsqdnbsp;agat rcx Francorum, aut quanti fit annona, feunbsp;qualc tempus in hoc anno fit futurum, uel his fi-milia.Multaenimbreuiterhicreprchendit uitia,nbsp;id eft, inquietudinem i cioGtatera 8C curiofitanbsp;temamp; multiloquium, in quo non dcrit pecca-Pro. lo. tum.Nafa inquietudo, dum folicitc domus alio-r circuit,uel alina adacuriofeperquirit,in mulnbsp;lis ofiTendit-Curiofc cnim agi,qui ad hoc uaet,nbsp;utdicere aut audire aliquid noui poffint.Sed his^nbsp;tiupnodilwt denMtci4ntus,Cr infupcr otJecrrfiMHf ,id ,nbsp;per facra adiurantes cos rogamus, in domino lejit nbsp;Chrio,ut faltem propter eius reuerentiam facitnbsp;quod dicimus, tfcilicetnoncuriofe loquantur,nbsp;uel interrogent quid agatille uelillc, nec ociofinbsp;manentes uiuant ex alicno labore, fed cum^Hetitionbsp;operlt;(nfer,id efi, linguam rfrnantes, amp; manus innbsp;opreexcrccntes, manducent non alienum pitnem,nbsp;fed fuum,id eft,proprio labore pr3eparatum,nonnbsp;ab alrjs fibi datum. Vos autein fratres, nolitc deft cere bene* facientes* Quod fi quis non obedierit uer*nbsp;bo noftro per epiftolain,hunc notate, et nenbsp;commifeeamini cutn illo, ucconfundatur.nbsp;Et nolite quafi inimied exiftimare,fed cor*nbsp;ripitcutfratrem.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;* J Propter ncccHtates fandorum, qui quam* uis obtemprent pracceptis Apolfoli, ut cum fi- Icntjp oprantes panem fuum manducent, pof-funt tarnen multiscxcauGs indigere pplemennbsp;t^iiquo talium fufientationum,ne illi qui habe/nbsp;Kntunde feruis fuis neceflaria prberct, hac ocnbsp;cafione |^igrefcent,pr3euidens continuo fubiunnbsp;xic: Vos Mitemfratret nolitc dejlcerebfnefacientet. Mo/nbsp;nui^us(inquit) loquaces C ociofos, ut filentiumnbsp;tencant amp; manibus fuis operentur,unde uiAumnbsp;habeant. Sed uos fra tres, qui habe^is huius mun/nbsp;di fubantiam, nolite propf hoc quod diximus,nbsp;deficcrc benefacites illis,fel fudtate illos de bonbsp;nis uefiristquia ctfi opertur.pofiunt tarnen nonnbsp;rullis.imopluribus indigere, cumfintforfitaninnbsp;trm Si dclicar natur.Prcipimus utoper-tur qutum potert.QgiiCid eft,fccl)/ ^uit non oienbsp;,dierit uerbo nofiro, id eft, huic praecepto, Gue ctiamnbsp;cuilibet alijmandato, quod uobis damns per epi/ 'nbsp;olitm, hHncnotttte,id cft.notam reprehcGonis huicnbsp;imponite. Vel per epiftolam hunc not^e,id eft,nbsp;per literas quis fit mihi notificate. (y ne commifeett-mini cum f/lo.id eft,nc communicetis illi, fed cxc-municate illum,ec uoliis ferrate,ut uobis ab-iedus confundittur,id eft, erubefcat, cum fc uideritnbsp; cis abhorrcri, 8C fic uel propter uerecundinbsp;corrigatur C obediat.Et licet prcipiam no com*nbsp;tnifccri, tamo/ffe ilium exiimarequitinimicum,nbsp;jd eft,nolite ilium odio habere,putantcs quod fitnbsp;inimicus,/fd affedu dilediiscorrtpttc ilium utfrlt;tnbsp;trem,quia unum habet uobilcum pairclii. Ac fi dinbsp;cat.Pacem cum coexieriorcm foluite,fcd inferiorem circa ilium medullitus cuftoditc, u^mentcnbsp;peccantis ficueftra dilcordia fcriat,quatnus pax Cnbsp; ueftris cordibus nec abnegata difccdat.Nam linbsp;cet cum extrancis uel etia*i paganis communianbsp;fint agenda,ut per hoc ad amorem noftr religionbsp;nis attrahantur, cum fratribus tarnen aliquofiesnbsp;nonfunt agenda, utcorrigantur .Extranei enimnbsp;blandimentis ab bene agendum funt allicid i.'franbsp;tres uero,fi fpontc pcccauerunt, alperitatc modenbsp;rata funt corrigendi. |
Ip( autem dominus pacis det uobis pa/* cem fempiternam In omni loco. Dominusnbsp;fic cum omnibus uobis. Salutatio mea ma*nbsp;nu Pauli. quod eil fignum in omni epio*nbsp;la.Ita feribo. Gratia dni norl lefu Chriinbsp;cum omnibus uobis, Amen. Monui ut inobedientem fratrem exteri-uscorripiatis, amp; tarnen interius apud uofmet-ipfospacemcrgacum teneatis; fed quia hoc non nifipcr dcWiura graticleftis facerc ualetis,ip/*nbsp;domifiMqui eftp C concordi dator amp; ama-tor, det uobis pdcem non horariam , {edfempiternntmtnbsp;id cft,quae fincm non habeat. Pacem, id eft, fra/nbsp;ternamcorl^rdiam uclidationem tribulatio*nbsp;num, quas ab adperfarijs patimini, fiuc quietemnbsp;ab impugnatione dTtiorum', uel pacem cum deonbsp;8C fandis angelis,qu3e nquam finiaturuelinter'nbsp;rumpatur,det ipfe uobis in omni loco,id e, amp; apudnbsp;^mefticos 8C apudextraneos, amp; in hoc feculonbsp;c infuturo.Etucpacem habeatis t dominusteuMnbsp;omnibusuobis,c^uiuosSC tailodcendnt,8c inbo Pnbsp;no cuftodiat.S41t4tioM fubiungitur,fcriptaw4'nbsp;nu Pauli,id eft,propria manu mea,non manu notnbsp;rij.quod egnumjjioim^epiola,ut per hoc cognonbsp;featur elfe mea.ft4im/criamp;o. Ne quis picudo ponbsp;neretnomtn fuum in principio pro Pauli nomnbsp;ne,amp; diceret fuara effe cpift:olam,idco Paulus innbsp;fine confueuerathoc fignum ponerc.per quod abnbsp;eo recognofccretur. Non tarnen in unaquaquenbsp;epiftolarum eius hoc inuenitur,fedinifta amp; in ilnbsp;la qu eft ad Coloflnfes, SC. in prima ad Corin/nbsp;thios. Galatis hoc idem fic dicitur: Videte qua/ nbsp;hbus fiteris feripG uobis mea manu. Et Philemo/nbsp;ni,Ego Paulus feripGmanu mea. Qtiod ergo di/nbsp;xit,quia hoc fignum eius eft in omni cpiftol3,n5nbsp;fic in telligendum eft, ut prorfus in unaquaque fitnbsp;hoc itafcriptum,ld in multis; quia orne n fennbsp;per plenariam uniuerfitatc fignificat,ld aliquan-do qudam multitudinem. Nam qtf didumeftnbsp;ad Corinthios,Salutt uosocs fan(fti,ncqg put-d eft,4d omnes fandi qui erant in uniuerfo mu/nbsp;do, tunqper illara epiftolam falutarent eos, cumnbsp;pluresellent qui feriptionera iliius epiftol ignonbsp;rarent.Sirailiter amp; ^d Romanis didum eft, Salunbsp;tant uos omnes ecclefi Chrifti, non de omnibusnbsp;ecckfijs qu erant in orbcjintelligit. SicubilegFnbsp;raus,quia omnes genres narrabant deprlijs lu-d.nequaquam credimus quod omnesgenresnbsp;qu erant in Scythia,ucl in India, uel in remotisnbsp;inlilis, tune loquerentur de Machabaei prJijs.nbsp;Multa quoqjfmiliain feripturis fancHsreperiun |
|
CA PVT 'A tur.inquibusomnc.nonuniucrGtatcm fignicat. Non ergo mentitus eft Apoftolus, qui dixn hocnbsp;fignum eficin omni epiftola fua.quod tarnen nonbsp;per lingulas quafejt poluit, quia fccundum ufita-tamfcripturarumlanftarumlocutionem hoedinbsp;xit. Deinde grdtw domitti tioflri lefu cbrijli, iqquit,nbsp;hoc eft.generalc auxiJium Chrifti ad omnia amp;donbsp;num.fit cum omnibutuobif, t maioribus quam mi-noribus, lam uiris qummulieribus. Vel fi hocnbsp;quod dicit nuc, gratia domini noftri Icfu Chriftinbsp;omnibusuobis,eft iliafalutatioqua fuama'nbsp;nu in omi epiftola pro figno fc teftat Icribere, tuenbsp;ucracicer omne poteft intelligi uniuerfitatem pic-naric fignificarc, quia hoc reperitur in fine uniufnbsp;cuiufqi epiftolar.Omnes enim quas fchpfit,finiunnbsp;tur in precatione grati. Amen. PRAEFATIO IN EPISTOLAM J PRIMAMAD TIMO':^EVM. H.j. feut Lucas refert, lt;5 difeeffiffet Paulus j^arnaba.g-5 '* ^UambulabatSyriamp;Cilici.confirmansrtdefias.pue nitl^Drrben 8C Lyftr. Bt ecce difcipulus quids eratnbsp;ibi nomine Timotheus,fil)us mulirris uiduz-Edrlis.patrenbsp;gentili. Huicteftimoniumbonfireddebant lt;iuiin Lyftrisnbsp;erant c iconio fratres.Hunc uoluicfecjm^oficifci. amp;afnbsp;lumens, circucidit eum propter ludarosqW erant in illijnbsp;lods.Seiebant enim omnes quod pater eras gentilis elitt.nbsp;N propterea circucidit eum Paulqj, qiiod putaret aliquidnbsp;iultificationis illi iSin ex circScifione prouenire: fed ne lunbsp;daej propter eum, fi effet incircuncifus, retardarent fidemnbsp;fufeipere. Que cum poftea Paulus in Affa pontiic Ephe-liorum reliquiffec, pfeudo apoftoli qui carnales bferii|nbsp;tias inducere nitebantur,propter hanc eius circucifionemnbsp;uires in eum affumebant.Ipfe minusfortiter quam opor-' B teret.reftebateis.Etideofcribitei Apoffolus, offendensnbsp;quodammodo rationes quas illis obqciat.Scribit eriam denbsp;cpifcopali officio,quomodo fciiicet ecclefiinnffruat qua-les presbyteros ueldiacones ordinet.quales uiduas hononbsp;ret,quomodo feipfum in ecekffa habeac. Sc quomodo einbsp;regat.Sic'qj incipit: EPISTOLAE PAVLI PRI^AB AD TIMOteeVH CAPVT .1. A V L V S Rpofloius le* fu Chrifti fecudum im*nbsp;perium dci faluatorisnbsp;noftri amp; Chrifti iESVnbsp;fpci noftr, Timotheonbsp;dilcifto filio in fidejGranbsp;tia 6C mifcricordia 6Cnbsp;pax deo patre noftronbsp;Icfu Chrifto domino noftro. S Timotheo fcribit PdIs,cui credend eft,q - eft apooluf Cbrt/ilep.i.legatusregis faluatoris: 3Cnbsp;hac autoritate munitus, refiftit pfeudo ^ofiolis.nbsp;Et eft ApFus noiedm fu pfumptionc,fiR fecundunbsp;imperiu dfi.Ei idcirco g ei refiftit,impio dei refiftit.nbsp;,lj, Spsfandusprxccpit; Segregate mihi Barnabnbsp;Sd Paul in opus ad qd alTumpfi eos. 3d nuc ipfcnbsp;Paulus dicit Ic apoftol eife iuxta imperium dei,nbsp;qa imperiu fpus fan di eft imperiS dei patris.cumnbsp;infeparabilis fit uoluntas 3dopatiotrinitatis.Paunbsp;lui; apoftolus fecudum imperium dei falunttorig |
I. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;59 y o/lrt amp; Icf Cbnij^norlt;e,i c,iuxta prfceptum lummi patrisqui nos laluat,3d filtjin quo eft 1 pesnbsp;falutis d glori noftroe,non in carnali obferuatiznbsp;One. Paulus qui tant autoritatis eft, mittit hancnbsp;epiftolam Tiwotbeo diteo fiiioin fide, id eft, quemnbsp;iplgenuit nin carne,(d in fide.Licet enim iamnbsp;fidehseflet,5d bonum teftimonihabcret,quan-do Paulus eum inuenit, tam per eum in eademnbsp;fide 6d religioncfcinftruAus eft, ut retSiicaurnbsp;abcogenitusinfidc. Velin fide fcribit ci contranbsp;corruptorcs fidei. Et hune filium falutat, dicensinbsp;SittibigrdtMjid ,donatlo fpiritus fandi.qua mi-.niftri dci,id eft.epilcopi armancur:CZ mijerieorditt,nbsp;per quam diuinitus miferia huius feeuh ucl ominbsp;um malorum libereris.'C^ p4X, id eftjtranquilhtasnbsp;animi 3d praeiibatiosctcrnae pacis, ut uitrjs 3d ho-ftibu^upcratis, inpacata quiefeasecclefia. Etnbsp;hoc itibi ideapatrettoro,quinoscreauit, aiquenbsp;paterno affdu nos diligit : cr Chriflo lefit dominonbsp;noro.i.sib eo que unxit deus, 3d laiuator conftinbsp;iuit,g d nosfuo dominio clcmenf mcipauit. Sicut rogaui te ut rcmancres Ephcfi,cft item in Macedonian!, ut denunciarcs qui*nbsp;bufdam,ne aliter docerent, neq^ intendercnbsp;abulis C gencaloghs interminatis, quicnbsp;quftioncs prftant magis qum rdificatinbsp;dnem^qu eft in fide H Itafit tibi gratia.mifericordia Sd pax Ji.cut TO g4i te ut remaneres Ephe, id eft, refideres pontifex Dnbsp;apudEphefios. Vel iubauditur, ita fac,ftcuro/nbsp;gaui te facere eum irem in Macedoniam, ut Icilnbsp;cet remanercs Ephcfi,id cft,uice mea prferts a|||^nbsp;res d ordinres ecclefiam Ephefi, quam ego abcnbsp;fens non poteram fufi^cienter gftbernaretit dettuftnbsp;ewrejid cft,ex parte dci nunciusefles ^uibufdai,qlt;'nbsp;rum nomina fpiritus fanftus non ignort, q^iinnbsp;me loqu)tur,w aliter qum nos docerent, ne^ue audinbsp;tores eorum ingenderent eorum fabuUs Cr genealogijinbsp;interminatit, id eft, Jocutionibus generationum 3dnbsp;computatiibus,*qut fine termino lunt praelornbsp;gitudine, quia finis earum n poteft inucnirirguiCnbsp;ideo funt refpuend.quia prteflitnt quaflionet difpunbsp;tationum,id eft,generant lices tnagisd eft.potiusnbsp;qu4m tdificationem morum 3d iu{iicix,qua eft iit fide,nbsp;non in carnali obfcruatione. Prius prcipiturnbsp;de pfeudo repcllendis , ram doftoribusqumnbsp;auditoribus, ut illis primo repulfs, deinde ua-leat purins catholiese ueritatis prdicari 8C audinbsp;ri.Fabulas uocat,qs alibiiradities dicit.qs prnbsp;ter lgitimas Sdpro|ghecicas icripturas ludxi te/nbsp;nent, quasnonfcriptas abent, fed memoritetnbsp;retinent, d alter inalterumloquendo transfumnbsp;dit, quas deuterofin uocant. Vbi etiam dicere aunbsp;dent d credere, deum homini duas crealTe mu-Iicres,cx quibus texunt gcnealogias uereCfic-ut nunc dicit Apoftolus)infini tas, patientes infrilnbsp;ftuofilTimas quftiones.Et pfeudo apoftoli.q uonbsp;lebant cfil partira ludsei, partira Ghriftianilt;lt;rt |
X AD TIMOTHEVM 59lt; A autem hzretici,docebant apud EpheGos non fo lum carnales obiruantias legis, fed etiam has lunbsp;dorum tradinones libris propheticis amp; legitinbsp;mis alinas, amp; nonnulli Ephefiorum intendebtnbsp;uerbis corum. Sed Timotheus ad hoc reliftusnbsp;eft Ephefi, ui auditorcs SC doorcs huiufmodinbsp;corrigeret aut cxpelleret. Fiqis autem prcept ell chxritas de corde puro SC confeientiabona 8gt;C fide nonnbsp;fia.A quibus quidam aberrantes, conuernbsp;fi funt in uaniloquium, uolentes cfl*c legitnbsp;dodores,non intelligentes ne^ qu loqufi.nbsp;cur,ncqt de quibus affirmant. |
Ipfa docent fabulas amp; legem carnaliter im-plcndam, fed|int{prlt;ceptt,hoccft,plenitudo legis tjlchitritiU.Finis enim non confumptionem grcnbsp;pn,fed confummaonem hoc loco igniicat.Oisnbsp;itaq; pcepti finis eft charitas.i.ad charitatem refernbsp;tur omne prxceptum, SC per charitatem impie-tun Totam enim magnitudinem dC amplitudincnbsp;diuinorum eloquiorum fecur a pofiidet charicas,nbsp;qua deum proximumfp dihgimus. Finis igitur,nbsp;id cfi,confummatio omnis prcepti.quoduel innbsp;ucteri,ucl in nouo teftamto legitur, charitas efinbsp;non qualifcunq!,fed ea qu; eitie piiro corde.Namnbsp;SC male uiuentes irretiuntur fibi focietate perdi-tsE confeientise, S/C dicuntur i amarc, nolle diicnbsp;derc ab tnuicem,fuis collocutionibus conciliari,nbsp;defiderare fe abfentes,gauderc ad mutu fibi prjnbsp; inii.Sedamoriftetartareusefi. Quamobremnbsp;utftliamore uera charitas Chrifiianorura di-ftinguatur, de corde purocfldiciLLatronesemnbsp;id^cr fe amp;caeteri taies charitatem de corde puronbsp;non habent, qui^m$2 cor in charitate eft, quan/nbsp;do diligftur homo fecundum deum, amp; nihil aliud qucnid quod diligcndum eft.diligiiur.CZ connbsp;/ctjlBt6oM.bona fubiungitur propter fpcm,amp;cnbsp;feientiam ponit pro fpe.llle cnim iperai,qui connbsp;icientiam bonam gcrit:quem ucrc^ungit confcinbsp;entia mala, retrahit fc fpe^amp; non fibi cxpcatnbsp;nifi damnationem. T ertio CZ fide, inquit, fia.nbsp;Si enim fides nofira mendacio caruerit, tunc dCnbsp;non diligimus quod non e diligcndum, amp; redenbsp;id credimus quod fpcramus, amp; fperamus quodnbsp;crcdimus,ut in nullo fpes nofira fallatur. Qui ue/nbsp;ro fingunt fibi quod credant 3C fperent, Gcut hseznbsp; rctici 3i. ludi fiuegentiles,fidem habent fidam:nbsp;C ideo non poflunt habere charitatem, quae co/nbsp;plet mandatum, Ille etiam fidem habetfldam,qnbsp;bene quidem credit, fed propter metum aut uc-rccundiam ,feu propter quanjlibet aliam caufamnbsp;noncfitctur quod credit.fcd quodammodo fin/nbsp;git fc non credere. Sed ilia charitas coniiimmatnbsp;omne prscceptum, qux efi: de corde puro, quaenbsp;nihil diligit nifi quod debet diligi:amp; de confcien/nbsp;tiabona,idefi, de bonafpe quam gerit confciennbsp;tia bene operantis:amp; de fide non fida,id eft, nonnbsp;ab hominibus inuenta,fed dininis eloguijs fumnbsp;pta.uel no fida, id efi, no propter metum in corde cclata,fcd oris confe.Hione libcre proUta. Anbsp;buf uirtutibus, id eft, i charitate de corde puro, Cnbsp;Sc fpe bonae cfcientiae, Sci fide uera quidampnbsp;cul abcrrauerunt,putan|(s ft deum amp; proxitnSnbsp;puro corde diligcre,cum non pure diligerct.pUnbsp;tantes ft fpcm bonconfcientix habere fineme/nbsp;rito adionis religiofte.fine tefiimonio: SC putaivnbsp;tes fe non fidam fidem habere, cum haberent fi*nbsp;ditiam ,fcd fallebantur. Talcs crant qui earn'nbsp;les obferuantias prardicabant, quia deum ft dili*nbsp;gere putabant,cumn5 diligcrctcum, ficutinad*nbsp;one corum declarabarur, dura putarent fe prx-*nbsp;cepta eius adimplere,fcd magis ea tranlgrederctinbsp;tur.'amp;putabant fc bonam habere confeientiatn.nbsp;quafi de obferuatiose legis, SC xfiimabant ft fi*nbsp;dem no fidam habere, fed d diuinis cloquijs fiitnnbsp;ptam,cum magis haberent fiditiam,credctcs denbsp;um hircorum atqt taurorum fanguine deledarinbsp;amp; odore thymiamatis, quem nos homines (x-pedeclinamu^ Et hoc eft quod dicitur, quia qid-dt(nt chatate SC bona confeientia amp;a fide nonnbsp;fida 4berrMtet,c0nuerfi fitnt in uanilo^ium, u t uane lonbsp;quantur de lege,uoJentetejJi doflornlegw,dumc3r-naliter earn docent obferuari debereinoninteUige-tetuerba q4l{^docent,uidelicet e^ ea jlt;ipG k*nbsp;^((HntMr,id eft^erba qux docent,Sd mandata car/nbsp;nalium cercmoniaAim quxipfickacent.'quia nonnbsp;intclligunt quid fit fabbatum, uel circuncifio,uelnbsp;hirci feu tauriimmolatio, uel aliqd haiuiniodi.i.nbsp;Afeiunt quid in his fignificetur, ne$ ea intelliginbsp;de fww (i|j'rlt;tflt.i.autoritates, de gbus afliimufnbsp;quaedam tefiimonia, per quxeonantur aflcrerenbsp;ceremoniaaillasiuxtaliteram carnaliter eficconbsp;pledas :quia no animaduertt fcrip turarum inte/nbsp;tionem SC ftnlumipitftalem,idcolp uana loquunnbsp;tur, uolctes cfiAnaginri aliorum, cum ipfi nihilnbsp;fcit.Vel ncc^ eaquloqutur,neque cade quitus aftirmtjintelligt: id cft,neque quxftioneanbsp;quas proponut, net^ raties quibus eas probat.nbsp;Similiterfacit hretici,uel quilibet temerariinbsp;praefumptores, cum fi quando de praua C falftnbsp;opinionc fua reprehendi amp; conuinci cceperint.nbsp;ad defendendum id quod leuifiima temeriuteS^nbsp;apcrtifiimafalfitate dixerunt, libres fandosuivnbsp;de id probent,pferre contur : uel eti memorif,nbsp;qu ad tefiimoniumualcre arbitrant.multa in-de uerba pronunciant,non intelligentes neq; qu(nbsp;loquuntur, neqt de quibus affirmant. Pofiquatnnbsp;his uerbis Apoftolus improbauit aduerfariofnbsp;mox fiiam partem approbat,fubdens: Sclmus autetn quia bona eft lex, fi quft calcgitne utatutfeiens hoc quia lex iuftonbsp;non efi pofita, fed iniuftis amp; non fubditis,nbsp;impijs Sc peccaeoribus, fceleratis C conta*nbsp;minatis, parricidisSC matricidisjhomici*nbsp;dis fornicariis, mafculorum concubitori^nbsp;bus,plagiarfis,niendacibus C pcriuris, SC 6nbsp;quid aliud fan dorina; adueritur,nbsp;eft fecundum euangelium glorix bead delfnbsp;quod cccditum eft |
CAPVT
A nbsp;nbsp;nbsp;IpG non intelligunt legem quam docerc uo*
lunqamp;ideo uane de ea loquuntur: fed nos inccl-ligimuscam,3^ ideogcrc de caloquimur.Nam feimut ^itiaboni(,id , utilis e lex, quifett legitime utitnbsp;tur, id cftjGcut intendit ipfa lex, ut fcilicct per einbsp;confugiat ad gratiam,ientquid iuo lex non e{l pofinbsp;ta,fed iniuif. lufto non eftlex poGta, qu tarnennbsp;bona eft, G quis ea legitime utatur. Hc autemnbsp;duo Apoftolus uelut inter fc ctraria conned es,nbsp;monetlcAorem adferutandam quftionem atqjnbsp;folucndam.Quomodo enim bona eft lex, G quisnbsp;ealegitimeutatur,Giufto non eft poGta^Nam gsnbsp;legitime utitur lege, niGiuftus i At iufto non eftnbsp;lex poGta,fed iniufto. Anjion ctiam iniuftus,utnbsp;iuftus Gat, legitime uti lege debet, qua tanquaranbsp;pdagogo perducatur ad gratiam,pcr quam fo*nbsp;lam qd lex iubeqpolTit implcre-; Per ipfam quipnbsp;J pe iuftiGcatur gratis, id eft, nullis fuorum operSnbsp; prcedentibus mcritis.Alioquft gratia iam nonnbsp;eft gratia.quandoquidemideo daturfi quia bonbsp;na opera fecimus,fed ut (afacere ualeamus,ide,nbsp;non quia legem implcuimus,fed ut legem impienbsp;re polTimus.Iniuftus ergo legitime lege utitur,utnbsp;iuftus Gat. Quod cum fadum fuc^, ea iamiamnbsp;non utitur tang pdagogo, cum eruditus fuerit.nbsp;Qiiomodo cnipa iufto lex nci ell poGta,G C iniunbsp;fto eft neceiraria,non qua inluftus ad iuftiGcantcnbsp;gratiam perducatur, fed qua legitime iam iuftusnbsp;utatur .e Vcllegitime utitur legeiam iuftus,cuAnbsp;g earn terrendo imponit iniuftis, ut cum amp; in ipGsnbsp;coepcrit inolitx ccupifcenti morbus incentiuonbsp;prohibitionisamp;cumulopruaricattpnisaugeri,nbsp;confugiant per Gd ad iuftiGcantc grati,amp;: p donbsp;numfpiritusluauitatciui^' delcdati,poenli/nbsp;terse minantiseuadant IRMITvunc contraria,nbsp;nec pugnabiit inter ft duo ifta, ut etiat iuftus bonbsp;na lege legitime utat,5L tn iyfto lex poGta no Gt.nbsp;Non enim ex ea iuftiGcatuseft,icd ex legcGdei qnbsp;credidit-Legitime utitur lege, qui intelhgcs quart Gt data, per cius comminationem confugitnbsp;ad gratiam libertem. Et ideo bona eft ci lex,ganbsp;plurimum prodeft ci,dum perducit ilium ad granbsp;tiam. At huiegrati qua iuftiGcatur impius, gf-quis ingratus uelut ad legem implend de fuis uinbsp;ribusGditjignorans dciiuftitiamdC fuam uolnsnbsp;**0 conftituerc.iuftiti dci non eftfubiedus. Etideonbsp;Gt ci lex non abfolutionis adiutori,fed criminisnbsp;uinculG,ideo^ non eft ei bona,non quia malQ Gtnbsp;^7. Icxjfcd quia peccat per bonu talibus operatornbsp;mortc.Per mandatu enimgrauiusdelinquit.quinbsp;per mdat feit qum malum Gt quod admittir.nbsp;Iufto autem noneftlexpoGta.i.impoGtautlupranbsp;ilium Gt.Inilla enim eft potius gfubilla.iniuftusnbsp;uero fub ilia cft,quia fua uita uiuit, cui coercendinbsp;lex imponirur.Vt enim Gc dicam, ipfam quod-niodo legem uiuit, qui cum deledatione luftitixnbsp;iufte uiuii,non proprio aut tranGtoriOjfed cmunbsp;ui ac ftabili gaudens bono.Sub lege autem quif-que uiuit.inquani pcccator eft;id eft,inquant nbsp;Uetcri hoienoneftimmutatus. Suenim uit ui-uitjiSi ideo lex fupra ilium eft; quia qui cam non
.1. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;J97
impiet,infraillam eft. Sed pfeudo apoftoli hxc C non intdligente,non legitime utebantur Icgc.fidnbsp;ideouolebteamimponereiuis Chriltianis{gt;nbsp;gratiam iufte uiuentibus. Nec cotrarium eft huicnbsp;lent ent IX Apoftoli, quod Pfalraifta utique prj,.|nbsp;ftusprecatur, legem pone raihi domine uiaraiu- * 'nbsp;nbsp;'
ftificarionum tuarumiqutadenoui teftamti gra* tia id poftulat.cu de duritia liccrx uete|is inftru-menti dicat Apoftolus legem non effe iufio poll*nbsp;tam,fed iniuflo.Qui enim Iponte facit ea qu lexnbsp;moraliter iubet uel amplius,cur ci necelTitas legisnbsp;imponereturLibertatecnim facit.non neccffiia
te,quod facit.Iniuftus uero qui Iponte noluit bo* num Faccrcjcogendusftlcgis neceflitate. Apollonbsp;lus itaque nc uidcretur legem culparc, dicit quianbsp;bonaeft,ft quis ealegitime utatur. Et rurfus nc uinbsp;dereur earn induccre,dicit quia non eft poGta iunbsp;fto ut ei doniinetur/ed iniuftis.id eft,cis qui legenbsp;naturalem non feruabant.er nonptbditif ,id cft.connbsp;turaacibus,qui,cum eis aliquid prohibctur.tuncnbsp;illud magis ex quadam fuperbia faciunt.impnbsp;que pofita eft,id eft, pietatem r eftx fidei non ha*nbsp;benribus:crpeccrftorfamp;w,idcft,fubipfafidegraui-ter pcccantibus Et ftiblquentcr exponitur pernbsp;partes quibus peccaioribus, uidelicet/ce{rr4tif,G~nbsp;cutfunt raptores C furesac fanguinis cftuforcs;nbsp;Cr contitinifMtis, Geut qui feipfos libidine polJut,nbsp;tieleti turpiloquijsjuelcbrietatibus inhoneftis'epnbsp;conuiujs fordidant.pdrricl quoque crmitridditnbsp;Icx ponitur,id eft, ijs qui patrem uel matrem oc-cidunt,utquia Icx natur in eis eft foluta, rjfor-metur per legem literis fcriptm.homictdit ctiam, *nbsp;ideft.hominum occi(ribu$i8i fomicarijr, id cft^nbsp;lis qui mifctur cum meretricibus,mafculorttm eo^nbsp;cnbiioriiut, id eft, Sodomiticamipbominationemnbsp;agentibus:5^nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;id ell, Gcartjs uel quolibet
gladio plagas facientibus.wen(llt;ci6f, qui falfa lo-quuhturperiurit,quifalfo iurant, Hisqiffta-liafaciunt,eftleximpoGca,C qui aliud quid tale perptrt;/! qaAdiud duerfatur (intc dolrwie,id eft,nbsp;morali dodrinxlggi^naturalis uel icript,quaenbsp;fenfum mentis fanat.qlt;cfcilicet do Arina efieuit-dameMrtgeIium,idc{i, concordat euangelio glori^tnbsp;icati del,id eft,quod prjdicat uel dat gloriam d eo,nbsp;qui ex feipfo naturaliter eft beatus, cum ipfe Gtnbsp;xterna bcatitudo. qiwd eugelium e mihi credituntnbsp; deo.Gcut Gdeli difpenfatori.
Gratias ago ei me confortauit in Chri fto lefu jjoraino noftro,quia fidelem me exnbsp;iftimauit poncns in mipifterio.g prius blafnbsp;phemusfui amp; persecutor amp; cotumeliofus:nbsp;fed mifericordiam dci onfequutus fum,ganbsp;ignoransfeclin incredulitate. Superabun*nbsp;Jauit autem gratia domini noftri,cum fidenbsp;diledione,que eft in Chrifto Icfu.
Des mihi credidit euangelium,id cll,com* miGt prxdicationem cuangelij. Vndc gratias illlnbsp;ago,id jl^dcs eideuotus offcro de hoceiusgranbsp;tuito dono,quia lex nullum meritum bonum innbsp;me pofucrat, Oftcnditfcmultispcccatis plenum
11
-ocr page 426-59S
I. AD TIMOTHEVM
|
A fuiflefub lege^uftificaiunouero pofiquam reccG fit ab ea.Gr4tilt;({ (inquit ) lt;(go c(,id eft, dco patri,qHtnbsp;me eonfortMit, id eft, mentcm roborauit in Chrijlonbsp;lefudominonojko,(iciji forte reddidit,ut nec mors,nbsp;nec uitame pofllt Chrifto fepararc: fedfortisnbsp;fim Sc ad agenda bona,amp; ad toleranda mala. Itanbsp;me confortauit.d^ inde gratias lili ago.Et iuft uinnbsp;eft ut disrates refera m, quitt fidelem me exiflimauittnbsp;id eft.peuidic.cum fub lege fuiflem infidelis. Fi-delem(inquam)me exiftimauit,ponnit inminifierionbsp;prdicationis, quia prfciuit me fideliter difpennbsp;faturum euangeliutUjita ut nihil fubtraherem, ntnbsp;biftlpfvcgrinadder.qwipttttffublegcfw'amp;iit^tje .nbsp;WW.id eft,male loques de lefu Nazarcno:Crper-ficfitor fandorum eius;CZ eontamelioltfid eft.contunbsp;melias multas uerbis d^operibus faciens Chrifti'nbsp;anis.fed mifiricordiam dei.id eft, remifltonem^eccanbsp;torum deo confiecutus fitm:quitf non malignx mennbsp;. tis ftudioidfeci,fedig(Jorilt;w,ideft,nefcicimema/nbsp;Ieagepe:qijia ^elolegis fcruens,perfequebarp-dic3toresgrati:amp;;mihi putabam medco placenbsp;re,ficut dominus prdixcrat;Venit(inquit)horajnbsp;utomnisqui interficituos ,arbitreturobfcquinbsp;le pra ftare deo.Quamuis enim C tllis fxpc uenianbsp;concedatur,qui icienter pcccaucrunt,ego tarnennbsp;mulco faciliusidcofum mifericordiamconfecu/nbsp;tus,quia non per maliiiam, ftd per ignorantiamnbsp;pcccaui .deges in increduUtiite: quia ignombam m*nbsp;lura efle perfcqui Chriftianos .neccredebam Icnbsp;fum efle Chriftum. f^ec tantum miftricordiamnbsp; fum confccutus,qua mihi peccatadimitterentur: nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fedletiam fuperubundttuit.id eft, fupcr oranem pec- catorum mcorum cnormitatem abundauit,griX-^idomininoflri lefu Chrifti;quia fuperueniens no/ ua gratia, maior fuit in me quam fucr.at culpa,nbsp;ut fandlitas uin^ret pecc^a prq;cedentia. Gratianbsp;(inquam) fuperabundauit in meeumfide CT dileHinbsp;on^iite efi in Chriflo IejM,id cft.cum fide qua in Chrinbsp;ftum credidl,( charitate qua dilexi Chriftii, uelnbsp;in Chrifto proximum.Cum hacenim fide Sc di-leftionc fuperabundauit in me magnitudocxle-ftis gratiqe, ut diuinis charimdtibus exhuberar. Fidclis fermo 8c omni acceptfonc dt* gnU9,quiaChriftus lefus uenit in hunc mnbsp;dum pcccatorcsfaluosfaccrc,quorumnbsp;mus ego fum. Sed ideo mifericordia confenbsp;cutus fum.ucin me primo oftderet Chri/-ftus Icfus omnem paientiam ad^nformagt;nbsp;tioncm eorum, quicredituri funtilli in upnbsp;tarn arternam. Rcgi autem icculorum im*nbsp;morcali, inuifibiii Jfeli deo honor SC glorianbsp;in fccula feculorum.amen. Gratia Chrifti fuperabundauit tn me. Nam fermo quern de hac re loquor, efideliffid .ueruffnbsp;Cf eft dignuj omni acceptione cordis SC opens, quianbsp;corpus animam faluat.ideocp dignus cft,ut oi-bus modis accipiatur cuntftis hominibus, tarnnbsp;ludxis quam gctilibus.Et quis eftillermo^^aidnbsp;fcilic Chr^f lcptf,id cft,rex faluator uenit in hune |
mundum peccatorcf plwos fdwe, id eft, a peccads fal- G uare uel peccatis libcrare.Nulla cnim caufa fu/nbsp;it ei ad nosuenindi,nifi ut^eccatoresfaluosfacc*nbsp;ret. Omnes autem peccauerunt, uel in fcipGs,uelnbsp;tn primo parente.Sed uenit unus fine peccato,quinbsp;faluosfacerct peccatis. Venitpcccatoresfalua-re,quorumprimufegofum, non tempore, fed culpa-rum magnitud]ne,quia omnibus peior fum.Peionbsp;rem enim uoluit intelligi primum, quomodo innbsp;artificibus quicunqueuultaedificarc, dicit ; CJuisnbsp;eft hie primus ftrudor Quxs eft primus fabcrnbsp;Autfi curariuult,dicit;C^isc primus medicus^nbsp;Non utique interrogat quis prior fit xrate,autnbsp;quis prior fit profclfione, fed quis prior fit arte.nbsp;Quomodo illi in arte primi funt.fic ifte in iniqut-tatc primus,5i in peccatis excellens-Scd cum ( in-quit)in malis adibus exteros priHcm,dum prinnbsp;ceps perfecutorum eiTemJdeomiiiricordittmeonfeeunbsp;tuj fitm,ut in me f^mo,id eft,maximo peccatore minbsp;fericordi^ confccuto, oftenderetChri/luHefufeeMnbsp;patientiam, quadiufuftftiet peccantes, uttandemnbsp;conucrtantur:amp;oftcnderct earn adinfermaiionemnbsp;eorum qui credituri fuut illi,vt cant inuitam teternam, idnbsp;eft,utinfc^areteos adpeenitentiam cxemplonbsp;me conueilSonis, dumuiderent quanta parten-tiaipfemcexped^it utconuerterct, tandemlnbsp;conuerfum quanta gratia donauit, ut nemo iamnbsp;defperare poflet remitti fibi quxeunque peccata,nbsp;fpm ego tantorum fcelerum indulgentiam acce-piflem,fed unufqiiifque pcccatorfibi diceret: Si _nbsp;Saulus fandus eft,cgo quare defpero.^ Si tantonbsp;medico tam defperatus xger fanatuscft,ego uubnbsp;nehbus mets illas manus n optabofad illas ma/nbsp;nusnonfcfnnabo? Vt hoc diccrent homines,id-co Saulus fadiMlt;6ii^fecutorc apoftolus.C^ianbsp;cum ueni^meaicus uolens fibi famam compara/nbsp;re,infirmum quxritaliquemdefperat,amp;ipfuranbsp;fanat.Et fi pauperriTnum inueniat, non ibi qux-rit mercedcm,fed commendat artem.lta 3c Chrinbsp;ftus potentiam fpecialis mcdicinx fpiritualis fusenbsp;oftdit in Saulo,ut omnes deinceps nofl'ent eumnbsp;fanarc polfe cundas infirmitates omnium confixnbsp;gieniium ad fe. Dcinde,cgo,inquit, propter hu*nbsp;iufmodi caufam confecutusfum milericordiam.nbsp;Sed inde fit honor SC gloria regi ficulorum, id eft,nbsp;patri amp; filio amp; fpiritui fando,qui regnat ab xiefnbsp;no in xternutn per omnia fecula,amp; dominus at/nbsp;que rex cftomniuni rerum,utpotc creator. Re/nbsp;gi dico,tr(orf4lt,idcft,incomrautabili. Nam ubinbsp;inucnis aliter 8C aliter.fada eft ibi quidam mors.nbsp;Mors enim eft, non elfe quod fuit. Et idcirco de'nbsp;uscftuereimmortalis,qui3 nunquam mutatur,nbsp;fed fciWper idem ipfc permanet. Et eft inuifibi/nbsp;Jis in fua (ubftantia, quia uideri diuinitas huma*nbsp;no uifu ncquaquam poteft. Ideo enim dicitUfnbsp;i nuifibilis.quia hoc uideri ab homine non poteft,nbsp;per quod uidet homo corpora,non quia mente*nbsp;piorum uifione fua fraudetur, cum fcriptum fixnbsp;nbsp;nbsp;,, x, Bfaiimundocordc,quoniipfideum uidebuft' ' Vel idcirco deus inuifibilis eft, quia eius mag*''nbsp;tudine nemo faltem ualet mte comprehenderc |
i
CAPVT .IE
|
A cum dpax eiusexuperet omnemintellects.Et ie cd folus deus,quia prter e nullus alius.Sednbsp;mouere qu^ poteftjOuomodo de hoe folo deonbsp;quieftipfa trinitas.di* urn G[,inui/ibilifolideo,cumnbsp;* lint etiam quxdam creaturx inuifibiles.quia SC nbsp;Chrifto condita funt omniauifibilia SCinuifibinbsp;lia.Scd quiafuntdrj falfiuifibiles.ideodid eft,nbsp;inuifibili deo foli honorerglori4. Nam eft Cnbsp;tura inuinbihs,qua: tarnen no eft nobis deus. Honbsp;nor ergo SC gloria foli deo qui eft deus inuifibilis,nbsp;quoniam eft(ut diximus) amp; creaturainuiGbilisnbsp;Honor fit ei creaturis, d gloria in cflentiafuanbsp;Vel honor in bona conucrltionefanftorum, SC ,nbsp;gloriainraultiplicationceorum, perdu rans inpquot;nbsp;culajeculorum,id eft,in longiftidinem omnium remnbsp;porum ,ucl potiusinimmenfitatem Ipatiorumnbsp;ternitatis.Amen. Hoc prccptum commendo tbi fiU Ti cnothee fccund prcedcnts In te prophenbsp;tias,ut milites in ilh's bond miiitAtn, habsnbsp;fidem C bondconfcientia:quam quidanbsp;pelictes,circa fid naufragaucrft.Ex gbusnbsp;eft Hymcnus C Alexander, ^os tradidinbsp;fatan,ut dilcanc non blafpheiAare, |
Poftquam cmemoraui^qnae Sdquanta funC beneficia patramp; Chrifti circapcccatores,uulcnbsp;animate Timotheumad bene agend.utfcilicetnbsp;ficut bonus milespugnet ctra uitia, d ctraf|pnbsp;fos apoftolos, C populum fibicmiftum defen-B daterdoceac.Hoc,inciuit,prteceptumcomendtibilitinbsp;Timotbce.Cumfiliuocat.oftditquia patri pr*nbsp;cipienti debet libenter obtcperarc. XJum nomnbsp;CUIS ponit,atttiorc reddit, d ad magnfui de/nbsp;liderium excitt. Rede eVS. 'imothc nominarnbsp;que ad bene agdum puocat,quia Timotheus innbsp;terpretatur biificus. Hoc prceptum cmdo.ilt;nbsp;omibus modisquibus poftBm mdo.d atttiusnbsp;iniungo bifecunduprtecedentefin teprophetiatd. fe-cundum feienci fcripiur ^jphctar.qu ii diunbsp;in te eft.ucl fecund qd fpiritus ^jpheticusoften^nbsp;dit mihi de te. Hoc uidelicet pr CKtcris mandats cmendo.at in illis, hoc cft.inter altos qui tibinbsp;funt cmtlTbmiltffitMitw militiaitt.t.in caiiris dei ficut ftrenuus milespraelieris contra uniuerfoshonbsp;ftes populidei, 5d fpiritualibusarmiseoscxpu-gnes, ut nec fai f doctores, ncc maligni fps,necnbsp;uitia tibi uel populo que regis,praeualcant.Bonnbsp;exerce miiitijjabensfidentreiam Crbonamconjcieunbsp;tiitm.ut nullius praui cfenfus tibi fis confcius,fednbsp;cor tuum uideat te in omnibus bene uelle agere.nbsp;Ideo enim poteft implerc quod dico.ut bene milites,quia fidem habes d bonam conlciAti.pernbsp;quas agitur dei militia. Et idcirco femper has ha*nbsp;berc ftudeto. Qi{4m puritatis ac bon uoluntatisnbsp;d hurailitatis cfcitiam quidam repellffitet, C connbsp;fentire peccatis eligtes.ut qui in iordibus eft.fornbsp;defeat adhuc, dum ueto fupcrbix impellerctur,nbsp;naufr4gf(uerunt,id eft.nauem animx feopulis erro-rum frcgcrunt,atqucfe d alios in mare hums fcnbsp;culi demerferuQt. Et ita naufragium pertulcruncnbsp;(irca fidem quafi per circuitum ueritatiscunt(S,d .Cnbsp;non ex toto fide recedentes ,ncc tam intra enbsp;manentes. Ex quibus eft HymeMUS amp; Alexander.quinbsp;idcirco fidem perdiderunt d naufragium erro-ris pertulerunt,quia confeientiam bonx humili-latis habere noluert.Superbia em demerfit eosnbsp;in pericula error, d dodores uideri uoluerOtnbsp;Qos tradidi fataniS.i. excommunication! d diabo ,nbsp;lo uexandos pcrmifi,Ht uel cruciatibus^ruditi di~nbsp;fantnon blafphemare.i.corrigiur,3C ad falutem re/nbsp;uertantur.Licetenim prima peccati perfuafio ucnbsp;nerit fatana, d ipfe fit autor omnium peccato-rum, quidam tam ei traduntur ad corredion,nbsp;ut opus fatan excludatur opr fatanar. NuHanbsp;enim creatura eft, fiue qux in ueritate manet dsnbsp;gloriam deo, fiue qux in ueritate non ftciit qux-ren^lori fua, qux aut uolensaut nolens diuinnbsp;prouidentix non feruiat. Sed uolcns feruit, quxnbsp;hoc fponte facit quod bon eft.D ilia uero quxnbsp;hoc n uult,fit quodiufturaeft. Namfi ctiipfinbsp;prxuaricatores angeli cum principe fuo diabolonbsp;n rede dicerenturjjcuratorcs uel adores pui- IobU.14nbsp;dentx diuinx, non dns principem huius mundinbsp;diabol diceret, nec apoftolica poteftas ei blaf*nbsp;phematores traderct,ut blafpheraatione corrinbsp;gerentur. Sed princeps ifte fub tto imperatorenbsp;n faciqnifi quant illi pmittitur, d peuratoresnbsp;lt;fti nihil facit,nifi quant dns finit.Nonemlatetnbsp;e ficut hoicm aliquid,aut in aliquo eft minus ponbsp;tens,utpcuratorcs dadores, qui funt ineius ponbsp;tcftate,aligd ipfo fiue n permittcte,fiuenefeite, Dnbsp;in fubiedis fibi p fuo gradu rebus efficiant.fJon nbsp;tn eis rependitur qd de ipfis iufte fit,lcd quo animo ipfi faciunt,quia quo animo faciunt,ipfe edfUnbsp;fiderat. Quia necplibcramuolitatem rational! nbsp;creaturx fux drus ngauit,d tarnen poArftatetnnbsp;quaeti iniuftos iufte ordinat,fibiretinuit.Redenbsp;ergo nnulli traduntur fatan; ut corrigantu, ganbsp;n poteft eis fatanas facere nifi quod diuinitus ornbsp;dinatur. Hatfcnus de pfeudo pdicatoribus egnbsp;Apoftolus,nunc de cundis hobusfubiungtt. CapVT II. Bfecro l'gltur primutti omnium fieri obfccrationes,orationcs,poftulatio*nbsp;ncs, gratiarum adiones pro omibus homwnbsp;nibusjpro regibus C omnibus qui In lubli^nbsp;mitatc confti tuti funt, ut quiet C tranquilnbsp;lam uitam agamus in omni pietatc C caftinbsp;tte, foe enim bon^e ft C acceptum cornbsp;faluatore noftrodeo, qui omnes homincinbsp;uult faluos fieri ai agnitionem ueritanbsp;tis uenirc. ^Hiemonetorand pro omibus.Quia(inquit) Chriftus uenit peccatores faluare,d tu in hoc minbsp;litarc debes, igitur doce orarc,ut impetret quodnbsp;faciedum eft. O6fecro,id eft, per facra adiurans ronbsp;go, primum omnium, id eft,maxime prx omnibusnbsp;fieri te uft fubiedis tuis, fiue ab omnibus fiin-(ftis,o6/cr4tw,idcft,rogationcs cum adiuratie nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ni) |
400 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;AD TIMOTHEVM
A faCrorttm, ad maiorem exprcflonem rogdi; 8C. CMltonn.i preces fimpliciter fufas,atq; poulatioet,nbsp;quibus petantur dei beneficia generi humano trinbsp;buenda:amp; ffratiarum ailionef^ quibus de am percenbsp;pris benefictjsdco referanturgratix. Vclordonbsp;Miflx in bis uerbis oftenditur, ut obfccrationesnbsp;fint, quas faciraus incclcbrationc facramentor,nbsp;cmemoratic facrorum, antequam illud quodnbsp; eftindoRini noftrimenfa,incipiatbencdici:ora-tioncs uero,cum bcncdicituramp; fandificatur,amp;nbsp;d diftribuendum cminuitur:poftulationes au-tem,cpopulus abepilcopo benedicitur. Poftunbsp;Jationes cnim quafiex debito pctiuit,ueluc cura ,nbsp;q^ad fidutia ucl adnifu. fie poftulatio ibi fitcnbsp;fiduria.ut quod hic geritur,in f terna uita pcrficianbsp;Wr.Qiiibus padis,d participate toto facramen-co,gratiarum adiocundaconcludit. Hec a^cemnbsp;caula prxcipua fuit Apoftolo ifta dicendi, ut hisnbsp;breuiterprxfcriptis atqj fignificatis, non putarc-cur negliged um clic quod fcquitur,pro omnibus hO'nbsp;niinibus.proregibut ez omnibus quiinfMimitntefitntconbsp;fiituti, ne quis (ficut fe habet humanxcogitatiisnbsp;infirmitas)xftimarethxcnoneflcfaciendapro ilnbsp;Iis, quibusperfecutionem patiebatur ecclefia,nbsp;cum membra Chriftiex omni eflnt hominugenbsp;ncrecoIligenda.Vnde 3d adiungittHocenim bonbsp;num eft: 3de. Vel obicraties,id cft.cum adiura-tione pro rebus difficilibus, ut pro conuerfionnbsp;impiorum. Vel pro remoudis malis orationes.nbsp;Ut quando iam conuerfis uirtutes 3d bona oramnbsp;B tur .Poftulationes, ut quando gloria cxleftisillis
petllur. Gratiarum aics dcperccptisfeu per* aAis bonis Et huiufraodi preces fiant pro omi-_nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;jpus hoibus, ut nullus fit tam peccator, pro quo
non oretur,cum 3d Saulus precibus Stephani fit conuerAis.Et pr9illis ctiaty de qpibus minus ut*nbsp;debatur,id cft,pro regibus, licet fint mab 3d fan-Aisnfeft;i,3d pro oniibusquiin fublimitate fccu-larium dignitacum pofiti funt,ficut cfules 3d dunbsp;ces: quia de omni genere hoimcemuertunturadnbsp;rcb'gionem,3d perueniuntad falutem,3d dchisqnbsp;faftu 3d elatione fecularis ^tc*hcix fidem 3d hu-tnilitatem uidentur abhorrere,ficutcernimus ^dnbsp;ctiam ipfi rcgc$,deirtis idolis, pro quibus perfenbsp;quebantur Chrifiianos,unum uerutn deum co-gnouerunt 3d colunt: 3d ideo pro illis ordum funbsp;ii.cum ctiam pcrfcquercntur ccclefiam. Ob hoenbsp;ctiam orandum cft pro principibus, ut nos quinbsp;fub ipfis furaus, uititm agismus quietum pcrfecuti-one er tranquiUam in pace, 3d hoe w omni^ietM di-iiini cultus, CZM/iitrffe^dei,utconuerfisprincipibus gentiles non aude3nt^quietarenos,mo-uendo pcrlcuties^ ftipietateidololatrixineCnbsp;hretici tranquillitatem noftram turbare prxfunbsp;lt;nant,uolcntcs corrumpcre caftitatem fidei quo-rundam-ln pace principum, quies 3d regnum fet*nbsp;uatur ecclefia^ Nam in bellis 8d difcordijs corSnbsp;diHpatur tranquillitas^tepclcit pietas,foluitur dlt;nbsp;iciplina uel diftriftio. Qua ftaluta Jnfirmorum canbsp;ftitas uiolatur. Et ideo pro his orandftft,ne cuenbsp;Uiiant bate per difienfionemprincipum Vndc -
per Icremiam dominus iudieis.qu'l in Babyfotii capciui tcncbaniur,prcepit dicens : Quserite pinbsp;cem ciuitatis ad qua iranf^igrare uos fcci,amp; orinbsp;tc'pro ca ad dnm, quia in pace iliius eiit pax uo*nbsp;bis.Babylon ueroCquaedicitur confufio)focieialt;nbsp;tem iniquorgnificatjudxi autem ciues fuper*nbsp;nlerufaleni, qui in hoc ieculo peregrinturinnbsp;ter malos, amp; regibus atq; pricipibus enbutarednbsp;duntjS^ extera qux faluo deicultu cftitutio fefnbsp;cularis cxigit.Idcirco debent orare pro pace co*nbsp;rum,quia in pace eor erit illis pax, utiqj interiidnbsp;temporalis,qux bonis malistp comunis eft, Vtt*nbsp;mur ergo amp; nos pace Babylonis, ex qua per fi-dem cxleftis patrix dederi ita populus delnbsp;If tabitur,ut apud hc interim peregrinetur. Paxnbsp;autem noftra jjpria amp; hie cum deo eftp fidem,nbsp;amp; in xternum cum illo per fpecie.Orate(inquit)nbsp;pro pace principum,d pro falute omnium,quianbsp;hoc agcre e boni^i,id eft,utile ccclefix.er itcce^untnbsp;.i.gratumyqueplaciturncoritmdeofdlHiiioreno/Iro,nbsp;qui cut nos ialuat,ita amp; omnefhominetuultfitluof fienbsp;ri cr edagttitionem ueritatls Hc/tire,cuc i uenimus,nbsp;Quamuis certum fit nobis,non omnes faluosfienbsp;ri, non tam^ ideo debemus omnipotentiftimx!nbsp;dei uoluntatiSliquid derogate :fcd ita intelligtrenbsp;quod dium cft,*qi^ omnes holes uult faluosfie*nbsp;rijtquam diccret nullum homme fieri faluum,nbsp;nifi quem faluum fieri uelit : feu quod nullus fiasnbsp;%uus,nifiquuelit.Ec ideo rogandus c ut uelit,nbsp;quia nccefle cft fieri fi uoluerit.De orando quip-pe deo agebat Apoftolus uthocdiccret.Sicernbsp;intclligimus quod in euangelio feriptum cft, quinbsp;illumint omnem hominem,non quia nullus honbsp;minum fit q non i]luminctur,fed quia nifi ab ipibnbsp;non illuminetur^ii*itaqt omnes faluosfieriqnbsp;falui fiunt omnes ad agnitionem ueritatis ue-nire qui ueniunttquia nifi ipfo uolentc nullus fal*nbsp;uatur,uel adagnitiofic ueritatis accedit.Autccrgt;'nbsp;te fie didum eft, qui uultomnes homines faluoenbsp;fieri, n quod nullus homin ciret,qucm iluuiBnbsp;fieri nollet, qui uirtutes miraculorum faccrc no-luitapudcos,4sdicitadurosfuiffepeenitenti, *nbsp;fifeciljettfcd ut omnes homines, oranc genus honbsp;inin intelligamusperquaicunqp difiertiasdiPnbsp;tributG,reges,priuatos,nobiles,ignobilcs,ibli-mes,humilcs,dodos, indodos,iniegri corporis,nbsp;debiles,ingeniofos,tardi cordis, f3pites,fatuosinbsp;diuitcs,pauperes,mediocres,marcs,farainas,in-fantc8,pueros,adokfccntes,iuuencs, IcneSidecrenbsp;pitoSjin linguis omnibus, in moribus omnibur,nbsp;in artibus omnibus, in profeflionibus omnibus,nbsp;in uoluntatibus,5Cin confeientiarum uarietatenbsp;innum^bili confti tutos. amp;: fi quid d ifferentiarnbsp;aliud eftinhomiuibus .Quid eft enim(oro)eo-rum, unde non deus per unigenitum fuum in o*nbsp;mnibus gtibus iluos homines fieri uelit, amp; id-co faciat,quia omnipotens uelle inaniter nonpo-tcftquodcp uolucrit.^Prfceperat ApoftolusuCnbsp;orarctur pro omnibus hominibus,amp; fpccialiecfnbsp;addiderat regibus, Si. his q in fublimitate intnbsp;citu,qui putaripotert foftu amp; fuperb^. ,
9
-ocr page 429-CAPVT JI.
401
|
A culan' humili'tatChriftianj fidci abhorrcre.Pro/ inde dices, hoc cnira bonuni eft cor faluatorc.i.nbsp;ut euam pro tahbus^rur,ftatim ut delperatio/nbsp;nem tollerer addidit, omnes homines uult fal-*nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;uos fieri,amp;: ad agnitionem ucritatis uenire. Hoc quippe deus bonumiudicauit, utoratione humi lium dignaretur falutem prftarc lublimibus. Vnus enim deus, unus mediator def hominum,homo Chriftus Iefus,qui de*nbsp;dit redemptionem femetipfum proomni^nbsp;bus teftimonium temporibus fuis, in quonbsp;pofitus fum ego prdicator Si. apoftolus,.nbsp;Veritatem dico,non mentior, dodorgenisnbsp;tium in fide SC ueritatc, Qiiia dilt;S urn erat quod deus oes homines uult faluos fieri,nc quifquam diceret pofle efle fa*nbsp;lutis ui in bonacuerfatione amp; unius del omni'nbsp;potentis cultu,Gnepariicipatice corporis amp;iannbsp;guinis Chrifti.ttHM cnim dw,inquit, iffiuj mediator deicr hominum homo cbriftns Irfw,ut illud quodnbsp;dixerat, oes homines uult faluosfieri, nullo alionbsp;modo intclligacur prseftari, nifi per mediatorem,nbsp;non deum,quod Temper crat ue^*im:fed hominbsp;Wl, nem Chriftum Iefura,cum uerbmn caro fadumnbsp;eft,5^ habitaqjt in nobis.Erent cnim mortales dnbsp;peccatorcs:deus iiero.cui erant reconciliandi utnbsp;poflent faluari,immortalis erat SC fine pcccato*nbsp;Mediator aucem inter deum amp;homincs opo^e/nbsp;bat ut habcret aliquid fimile deo,d aliquid Gent-p le hominibus,ne inutroque efict hominibus fiminbsp; lis,longedco.-autinutroqjdeo finylis, longe effet ab hominibus, amp;ica mediator non eflet^t id/nbsp;0 intermortalcs peccatores SC immortalem iu-ftum, apparuit morialiftul l^minibus, iuftusnbsp;cum deo:ut quoniam ftipendium ui^ pax eft, pnbsp;iuftitiam coniunftam deo juacuaret mortem iu-ftificatorum impiorum, qua cum illis noiuit habere communcm.Et quia omnes homines quan-diu mortales funt,cti miferi fint necefle cft.quf-rendus fuit medius,qui non folum homo, fed lt;5nbsp;deus eflet,ut homines ex mortali miferia ad bca'nbsp;tam immortalitate huiusmedij bcatamortalitasnbsp;interucnindo perducerct. Proindc inter nos 8Cnbsp;deum mediatorem,raortalitat habere oportuitnbsp;tranfeuntem Si. beatitudinem permancteni,ut pnbsp;id quodtranGr,cgrueret morituris, utad id qdnbsp;permanet.transferrct ex mortuis.Boni autem annbsp;geli inter miferos mortales Si. beatosimmorta-les medij efle non poflitnqquia ipfiquoque 6bcnbsp;ati Sc immortalesfunt.PolTuntautemmcdiieirenbsp;angcli mali.quia immortales funt cum^lis,amp; minbsp;fen cum iftis.Hiscotranus eft mediator bonus,nbsp;qui aduerfus eorum immortalitate Si miicriam,nbsp;amp; mortalis efle ad tepus uoluit,5 beams in ternbsp;nitatc perfiftere potuit.Ac fic eos SC immortalesnbsp;fuperbos. Sc miferos noxios, ne immortalitatisnbsp;iaftantia homines feducerent ad immortalem minbsp;fcriam.d fuae mortis humilitate, SC fu beatitu-dinis benignitate deftruxitineis,quorum cordanbsp;per fuam fidem mundans,ab illorura immundiGnbsp;fima dominationc liberauit. Ad hoc ein feinter- Cnbsp;ponit mdiusimmortalis SC mifcr,ut ad immortalitate beat tranfire no finat,qm in ca non pfti/nbsp;tit perfiftit qd impedit ipfa miferia. Ad hoc autcnbsp;fe interpofuit mortalis SC beams, ut mortalitatenbsp;tranfafta, amp;cxmortuis faceret immortales, qcfnbsp;in i refurgendo monftrauit:amp;ex miferis bcatos,nbsp;unde ipfc nunq diicelTit. Alius ergo mdius ma-lus,qui ieparatamicos:alius bonus, qircconciIinbsp;at inimicos.Et ideo multi funt medtj leparatores,nbsp;unus uero bonus : quia multitudo qu beata eft,nbsp;unius dei participatioc fit beata. Cuius participanbsp;tionis priuatione.mifera multitudo malorum annbsp;gelorura, quae fe opponit potius ad impedimcn-tum,q interponit ad beatitudinis adiutorium,etnbsp;ipfa multimdinc obftrepit quodamodo.nepof-fit^ illud un beatificum pcruenire,ad qd ut p/nbsp;ducercmur,nonmultis,fed uno mediatoreopusnbsp;erat: amp; hoc tali, utcius diuinitatis participationcnbsp;cfficercmur bead. Nei^ enim nos mortalitate ctnbsp;milcria libcrans, ad angelos immortales beatosipnbsp;perduxitjUt eorum participationc etiam nos immortales Sc bcati efle poflimus.fcd ad ilia triniianbsp;tcm,cuius participationc 3C angeli funt beati.Menbsp;diator enim eft non inter patrem Si homincs,fednbsp;folum inter dc SC homines.Dcuseft,patcr iSfi*nbsp;lius 5 lpirituflan(ftus;hominesfunt, peccatore.; |
S mortales.lnter illam trinitatc S homin infir itatem at^iniquitatem,mcdiator faus eft homo no iniquus,fed infirmus,ut eo quod no eft ininbsp;quus,iungcrctdco: dcxeoqdinfirmus.propinnbsp;quaret nobis,arfpita inter deum amp; hominft me/ nbsp;diator exifteret. Sed Apoftoli uerba uideamus.nbsp;Vcre(inquit)omncsuult faluos fieri, quiauniJ^nbsp;deus creator omnium, cuius ^rticipatione fientnbsp;falui omnes qui faluiitur: Si unus eft fhediatornbsp;dei hominum,qui omnes uni d eo coniungat utnbsp;fiant falui.Chriftus lefus eft iftc mediator nWn fe-cundum quod ipfe eft deus, fed fecundum id qcfnbsp;eft homo: ^ufdedit fimctiptm in cruce redemptionemnbsp;pro omnibus,nuUin ^cipics, qui uellet redimi adnbsp;faluandum.ln hoc enim patet quantum deus homines diligat, 5COS uclit omnes faluos ficri,fi p/nbsp;uerfitas eorum non obftitcrit : quia mediator deus, quem deus inter fe amp; homines pofuit, mortenbsp;pro omnibus fuftinuit,ut omnes morte rcdimcnbsp;rct.Etidco qui non faluantur,n eft quod de deonbsp;ucl dcmcdiatorepoflntconqueri,fcd de feipfis,nbsp;qui nec redemptionc quam mediator dedit, neenbsp;falutenquam deus obtulit, uolueruntaccipcre.nbsp;Sed ipfum dedit redera^ionem, SC deditfe ft/lt-monium falutis onwium^eledorum temporibus flt;-ir.quia refurgens ex morte amp;alcendens in caelumnbsp;tempore refurreiftionig SC tempore afccGonis fe-ipfum praebuit excmplum SC cofirmationem fe-cuturae noftrae faluationis.Nam in co quod refurnbsp;rexit Sc afeendit, teftatus eft quodammodo quianbsp;mebraeius refurgent iS afeendent, imo iplc fuitnbsp;ipfum te^imonium.Sed SC futuraednationiseo/nbsp;rum qui nolunt faluari.dedit fe teftimoni.qu'nbsp;do perfecutoresfuosunauoceproftrauit.Adu/ lobxM-fS. |
40X nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I. AD' TIMOTHEVM
|
A tus enim ciU3 quicquid in carne getTi t uel peru lic,reprobi$eftceftiinoniunidaninacionis,cleisnbsp;ucro teimoniumfaluationis.ln quibufd codicinbsp;bus legicur,cuius teimonium cemporibusfuisnbsp;conHnnat cft.Quod ita intelligitur;Teftimoni5nbsp;quodprophetx dixeruntdeChnfto.uel qd ipfcnbsp;Chrifius de fe protulit.uidelicetqudo uel qualinbsp;ter pafflerus eflct.uel refurrecturus amp;c. congruisnbsp;tcporibusreuera S: eucntuconfirmateft. In^onbsp;teftimonio confirmando amp; annunciando, potuinbsp; dco funt ego prtedicator cr tipooluf,id eft.pracco etnbsp;Icgatus, ut omnibus teftificer,quia iplc uulto-mnesfaJtios fieri. Praedicator.eft nomen autori-tatis.apoftolus, nomen dignitatis uel poteftacis,nbsp;4d plus eft.Et in prxdicationc teftimonij huius nbsp;mihi credendum,quia ueritatemde hoc dico,amp;mnnbsp;mentior in bac parte.Et idcirco omncsmihi Abetnbsp;credere,quia omnes docere udeofidem amp; uerinbsp;tatcm.tpotc doHorinjidc (y luritate. Fides cft,qdnbsp;n uides credere : uericas,quod credidifii uidcre.nbsp;Fides ducit ad ueritatem. Si mancatur in eo qd*nbsp;creditur,pcrueni(ur SC ad id quod crcditur. Voloergouirosorarcin omni locojc^ (lates puras manus fine ira amp;difceptatione.nbsp;SimiliterSCmuiieresin habitu ornatQ,cnbsp;. ucrecundia SC fobrietate, ornante fc noinbsp;I.Prtrj.J in tortiscrinibus,autauro,aut margaritis,nbsp;tiel uede preciofa, fed quod dccet mulie*nbsp; ,nbsp;nbsp;nbsp;res romitttes pictatcni per opera bona. iQuandoquidemfumdoorgeniium amp;ma ecclefiarum.ergo uolo uirof orlt;lt;re,id eft,ut ui-ri deum orenqnon lolum in ecclca,kd in omninbsp;hco,quifi deus uAque e.amp;orent leuMtet ad cxle.*nbsp;fiia.non deprimentesad terrcnamaniu purtuapecnbsp;cat^una fordibus. Ne enim confundantur raa-nusaddcumJeuacaf,debentamp; peccatiseflepunbsp;. rae.amp;in bonis opcribusexcrcitatqj.M3nus purasnbsp;leuare iubemur, ut cum leuas manus ad deum,nbsp;ueniant tibi in mentem opeta rtia.Qina enim manbsp;nusix leuantur utimpccresquod uis,ipias manus cogita in bonis operibusexercere,ne erube-fcantad deum leuari.Ec Ieuentur/Iittir4,utne re-tineas iram in corde tuo aduerfus jaximum , fednbsp;fibera confeientia dicas,Dimitte nobis dbita nonbsp; ra, ficutamp; nos dimittimus debitoribus noftris.nbsp;er fine diepttttione,id eit, fine litigio caularum,nenbsp;adhucincorderetineasuoiuntatem cq|ptenden-di iudicio aduerfus frayeni tuum,icd remicte qcnbsp;quid illud eft, ut SC tibi oranti remittantur pec-cata diuinitus.Vcl finetlifce^tationeapuddeum,nbsp;ut non difputes in corde tuo,amp; iudiccs de inferu-tabilibus arcanis fccretorum dei, uel ha fites in finbsp;dc. Similiterfy mulieret orent in baigt;iforW(to,utuegt;nbsp;fies earum religionem prtendant, non libidinenbsp;prouocct ipfarum indifciplinata nudatio. Et Gntnbsp;CNfttMtrerundrijUtfichumilesexaudiancur dumo-rant:CT cum Jftrietrtte.ut in cibo poi modumnbsp;leneant.Ipe dico,ornlt;intetfe nonincrinibuttortif.idnbsp;cfi,artccrifpintibus,4tlt;Hr{^lt;4Mlt;(r4rti^^e |
preciol4, quiatahbusornamcntisconcitatarpict- C entes ad lu xuriam.fed fint promitient pieMetn nonnbsp;peruerba ialt;fiantix,fed ptropera bona^ejuoddecetnbsp;mulieres. Sicenim cengruum efi, ut liix non uer-bis,fed operibusoflendantpietatem iuoe mentis,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp; amp; noninduant feluxuriofisornamentis. Mulier in filentio difcat cum omni fub' j .z iedionc. Docere autem mulieri non perlt;nbsp;mitto,nequc dotninari in uirum,(ed effe innbsp;filentio, Adam enim primus formarus eft, Gentd-t/nbsp;' deinde Eua. Et Adam non eftlduus,mu lier autem ieduda in pruaricatione fuit. Saluabitur autcm|)crfiliorum generatio*nbsp;ncm,fi permanferint in fide 5f diledione ecnbsp;fanificationc cum omni fobrietate. Malier no in clamofa uoce.ied inkntio diat, ne uox eius auentes moueat ad libidinem . Ecnbsp;difcat non erelt;fla,fcd cum omnifubieione,ciuia pro/nbsp;pter culpafii primx tranfgrcifionis lubieda eft uinbsp;ro leruitute coditionis^otius quam dileionis.nbsp;Sed docere non permitto mulieri.quia nimir aliquannbsp;do ciimdoit, fapieniixxternitate ieparauit.nbsp;neque enim [^ipnitto cam dominari in afram.etfi do/nbsp;minetur in alianunulierem ; quia uir fortioris na-turx eft,5lt; domimfim debet halnre fiiper muhenbsp;rcm./duolo earn e)fe in lentio.ut neque cum uici*nbsp;fabulctur. Silentium teneat, quia dum loqui-mr,magisad luxuriant irritt amp; irritatur . Et nenbsp;uiderctur mulicris dura conditio.qux tam in manbsp;riti rcdigcrctur feruitutem, ad antiquum Si. ori-ginaleexeitiplum reditApofiolus,quod Adamnbsp;primus fadus fit,deindeEa4ex cofta cius:amp;quod dinbsp;abolus Adam idj^ejjf non potuerit, ld Euam:nbsp;Si quod poft offenfam dei ftatim uiro fubiedanbsp;fit.Illi autAi feducuntur,qui quod faciunqn ptinbsp;tantefic peccatum.Adam uero Iciuit elle malutnnbsp;quodfaciebatjfedinexpertus diuinx feueritatis,nbsp;in eo falli potuit,ut uenialecrcderet elfe commil*nbsp;ium.Ac per hoc quidem in co quod mulier fediinbsp;da eft,n eftille ldudusifcd eum fefellit quomo/nbsp;dofucratiudicandum quod eratdidurus. Muh'- Fnbsp;er quam dcdifti mihi fociam.ipla dedit mihi amp;conbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;jj medi. Sicut enim Aaron erranti populo ad ido-Ium fabricandum non confenfit indudus,led cef fitobftridus:nec Salomonern crcdibilceft,putafnbsp;ie errorem no efle idolis feruirc,fed blanditijs fa-mineis ad ill a facrilegia fuifie compulfumriia cre-dendum eft,illin iiimfuxfocminxad dci legeOlnbsp;tran(gredicndam,non tanquam uerumloquentinbsp;credidifle fedud,fcd focialinecellitudine paru/nbsp;ifle. Malier enim qd ei ferpens iocutus erat.tan^nbsp;Ucrum elfe accepitulle autem ab unico noluit cnbsp;fortiodirimi,necincmunioncpcccati.Necidecgt;nbsp;minus reus,fi iciens prudenslp peccauit. Noluicnbsp;enim coniugem contrifiarc,quam credebat poft^nbsp;fine fuo folatio ctabcfccre,fi ab cius alienare aoinbsp;mo.Somninoillainterircdifcordia, nonquidnbsp;carnis uidus concupifcentia,quam nodum fenfnbsp;rat in refiftente lege membrorum legi mtis fn*nbsp;fed amicali quad bcncuolentia, qua pleruntp QC |
|
CAPVT ut ofindatur deus, ne homo ex amico fiat ini-micus.Ergo alio modo quodam Cipfe dcceptus ftj fed dolotllo ferpettmo, quo muher feduSanbsp;I eft.nullomodo feducipotuit,ut qui fpirituali menbsp;te prditus crat,crcderet quod ei deus ab efea ihnbsp;lius ligni inuidendo uetuifl'et.Hc enim fedudio-tiemproprieappcllauic Apoftolus.quaid quodnbsp;fuadebatur, cum falftira elfec, uerum pucatumnbsp;eft.id eft, quod deus idco lignum illud tangere hibuerit, quia fciretcosfi letigiflent, uckitdeo futuros, tanquam eis diuinitateminuideret, quinbsp;os homines feceracAdstf itaq? noit efedum, lednbsp;mulier-eduilafuit in pneuaricatione, ut per ill 8C uirnbsp;prxuaricaretur. gt;gt;ed[iilult;tbitttrper generiitionein fiHnbsp;orum SCc, Hoc eft, ilia qua: connu bio copulatanbsp;eft Sc redada lemcl inconditione EuaCjdclebiternbsp;rorem ueterem procreatioe filiorum: Jta tarnen^nbsp;,fiipfosfilios erudierit in fide 8C Jiledione Chri-fti, Si. fanftificatione amp; pudiciti* Non cnim (utnbsp;male habetur in latinis codioibus) fo-ictas eft Icnbsp;genda,fcdcaftitas, fieuwteftatur Hieronymus.nbsp;Vbi ergo nuptixuidebanturpraedicari ad con-feredam falutem,ibi pr.Tfdicatur uirmnicas. Namnbsp;fifaluacur muJierin filiorumgeneJnione,3C libcnbsp;rorum numerus falus matrum jft,curaddit5 eft,nbsp; permtnferlnt fifcj w decr diliofjc 0quot; fttndicationenbsp;erntOMWeaftitatt? Tuncergofaluabiturmulier,nbsp;fiillosgcnueritfiJios.qui uirgincs pcrmancant:finbsp;g quod ipfa perdidit,adquiratinliberis,atquedf nbsp;ranum Sicariem radicis flore compenfet Si po-mis:fi filios religionenutriat Si inftruat, ut tene-ant fidcm,ut non dfrant charitatein,ut fandifinbsp;cationem quam in baptifmo perceperunr, lerucinbsp;C omni caftitarc metis S^omoris.Veliuxtalatinbsp;nos codices.cum oini/0amp;rict.e .W cum teroperamnbsp;tia contra seftum uitioBt.Qu.gt;muis eim in publinbsp;co nonpcrraittaturmuIier^rxdicarc,filiostnSinbsp;familiam ucl adoleicentulas domi debet inftru-ere.Poteftuirin hoc loco rationalem fpm.muh*nbsp;er uerocarnem uel fenfualitate defignare. Adamnbsp;primusformatuscft.deindcEua.'qarationalisfennbsp;fusprincipaliterin hominefaduseft.Sifecunda-rio caro. Qiiod Adam non eft fedu Aus.ftfd Eua,nbsp;id dcGgnat.ga quoties peccauimus.rationalis ftnnbsp;fus no eft Jta fedudus in nobis, ut no putaret manbsp;i efle pdnijCui confentiebat,ppter amicabilemnbsp;carnis focietatem : fed caro in deledationeita eftnbsp;(cduda.utneqj malum efle putaret,quod deledanbsp;bilit'committebat.Sed per generationemfiliorSnbsp;faluabitrga per effedum bonoi^ opei^ perpetusenbsp;faluti fociabicur. Et hacc opera bona maxime innbsp;officijsmifericordixfrcqucntari folet.Operaticnbsp;ro milericordi nihil profunt paganis fine ludx/nbsp;is,qui Chrifto noncredut.fiue haereticis.fiue fchi/nbsp;ftnaticis,ubifides Si diledio non inuenitur.Et id/nbsp;o tantum faluabiturh3ecmulicr,ideft,caropernbsp;filiorum generationem, Si per operum bonoijinbsp;adionc,fi ipfa opera pmanferint in fide catholicanbsp;i diledione gemma, Si in fandificatione cumnbsp;HfJj, omni caftitate corporis Si anim, uel fobrieta- e^ Nara fine fide impoflibilc eft pUcere deo, nee |
.IIK nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;405 habet aliquid uiriditatisramus bonioperis,G no G mancat in radice diledionisznec prodeft quiegdnbsp;agitur fine fandificatie, nee opus bonum eftalinbsp;quid fine caftitate. CAPVT III* Ideli's fermo: Si quisepifcopatutn d fiderat,bonum opus dcfidcrat.Opor^nbsp;tcccrgoepifcopum irreprehenfibilfcra efle,nbsp;unius uxoris uirum, fobrium, prudentem,nbsp;ornatum,pudicum,hofpitalem,dodorem,nbsp;non uinolentum,non pcrcuirorcm,fcd raonbsp; deftummon litigiofum,non cupiduin, fednbsp;fu domui bene prpofitum,filios habenainbsp;temfubditos cum omni caftitate.Siquisaunbsp;tern domui fu nefeit prxeife, quomodonbsp;eccllfi dei diligentiam habebitt' Non neonbsp;phytum,ne infuperbia elatU3,iti iudiciutnnbsp;incidat diaboli. Oportet aUtem ilium Scnbsp;teftimonium habere bond ab his qui forisnbsp;runt,ut non in opprobrium incidat SC in lanbsp;queum diaboli, ^Ft(iciw,idft,ucrax eft nuncquemlo-quor,uidelicet, nbsp;nbsp;nbsp;epifeopdtum defiderM, bonunt opus deftderjlt.Op\JS,non dignitatemdaborem, no delicias.Opus.per quod in humilitate crefcat,ncnbsp;*intumefcat faftigio. Epifeopatus quid fit, noluic -jnbsp;exponere, quia nomen eft operis, non honoris.nbsp;Graecum eft m.atqt inde duS uocabulum, qcPnbsp;illequi praeficifur ,illisquibuspr3eficitur,fgper/nbsp;intendit,curameorumfcilicetgers.l7riKm(vtgt;/nbsp;qt fupcrinicndere eft.Ergo Tri^xojroyfupintend^snbsp;interprcta,utintclligatnon lcirccpifcopum,^nbsp;praceff dilexerit,non prodeflj^. Nee defiderarcnbsp;epifcopatum oeftimafldus eft, qui fuum defideraCnbsp;lucrum uel honorem,non plebis falutem.N einnbsp;dicitur, quiepifcopatum defiderar, bonurr^ra-dum defidcrat:fed,bonum opus defderat: quodnbsp;inmaioriordneconftitutus,poflt,{uclit,occaftnbsp;onemexercendaru habere uiriutum.Ipl ergonbsp;fibi teftiseft, quiaepifcopatum non apptit, quinbsp;n bonioperis minifterium, fed honoris gloriamnbsp;quxrit. Benefacit qui epifcopatum defiderat.idnbsp;eft, fuperintdere alijs C folicitudincm gererenbsp;multorum ilute. Oportet ergo epiopum ee irre*nbsp;prehenbilem, ut nulli uitio mancipatus fit. amp; exnbsp;fubiunfta uirtutum enumeratione manifcftatur,nbsp;qu fit fila irreprehenfibilitas. Ac G talibus appenbsp;titoribi^ dicatur. Laudoquod quaeritis,fcdpri-us difeite gd quacratis, nE du uofmetipfos metirinbsp;negligitisjtofocdfcru^rarephenfibilitas patcnbsp;at,quto SCa Clinchs cofpici in honoris arce fefti/nbsp;natis. Notandumeiiam, quiaquando Apofto/nbsp;lushocdixir,p]ebibusquicunqTpraerar,primusnbsp;admartyrrj tormenta ducebatur.Tunc ergo launbsp;dabile fuit epifcopatum quxrere, quando p hcnbsp;quafi ad martyrium feftinaretur :nc^ dubi effet,nbsp;finonadnortem, iltcm ad lupplicia grauioranbsp;ueniri.Nc autem locus fuperior, fine quo popunbsp;lusregi nonpotcft.etfi ita teneatur amp; adminiftrt 11 iiij |
404 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.1. AD TIMOTHEVM
|
A turuidccet.tamen indccenterappctitur.Siaut fardna hacc imponitur,lufcipiendacft propfcarnbsp;nis neceilltatcm.ln aftione cm n amanduscfthonbsp;Ecct.55. oor uelpotentiainhacuiria.quoniamomniaua/nbsp;na fub iok:fcd opusipfum.quod per eudem honbsp;norem ucl potentiam fit,ftredc anp utilif fit.id ,nbsp;ut uakaiadeamfalutemfubdiiorum qua? feeun*nbsp;dum degincft.Etqudoquidem tak cft officiumnbsp;cpifcopi, ergo oportet elTeirrcprehnfbilem,idnbsp;eft, takm, ut nullum in co uitium notetur quodnbsp;fcprehendi poflit, qu res pene contra naturamnbsp;eft.Omncenimuilium.ctiamin ociofo uerbo,rcnbsp;kC03. prehenfione dignum eft. Et quiseft qui nec in his nbsp;lt;]uloqiiitur,reprehendi queatSed futurus pa/nbsp;ftor ecekfiae talis debet eligi, ad cuius comparatinbsp;onem reftc grexexteri nominentur,ut cum rep-henderitalios, ipfe nemine reprehend! p^iEt.nbsp;Perdit enim autoritrem argudi.cui poffuntabnbsp;co que arguit.ppria delida improperari. Oportet C e unius uxorif un uxorc habucrit,nbsp;non habeat fecund am , ftcut beams Hilarius uelnbsp;AnnftodorcnfisGcrmanus./oJrwm, fiuc uigilan-tudte 15.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' Sacerdoces enim qui miniftrantin templo LMC.bib lt;Jgt;,pfohibentur uinum dficeram bibcre, nein crapuia SC ebnetategrauentur corda eori, utnbsp;fenlus officium deo cxhibens,uigcat femper SCtcnbsp;nuis ftt.pru(ienkm,utexcludan(urilli ,quiiubno/nbsp;minefimplicitatisexcufant ftuliitiamfacerdoi.*nbsp;Nifienimcerebrumfanumfuerit .omnia mem/nbsp;bra in uitio erunt. omtf bonis operibus Sc ho-B neftis moribus.ucin his fapiens deprehendatur. Sunftnim quidam ignortes menfuram luam SC laniae ftoliditatis acirrcucrentiar.utin motu Si innbsp;ftcifu Si in fermone commun! rifum fpedanti-bustribuant.pH4^i,ideft, uerecundum uelca-fium.nelmpudens fit uel cdftitaKm uiolet.ho/j/i-Ge.lSlt;l9gt; ti!ei,utimue(ur Abra,amp;cumpcregrinis,imonbsp;in pcgrinis Chriftum fuftipiat. Si hoe ante epi/nbsp;fcopatum quoqj folitus fit agere,doliorem, id cft,nbsp;qui habeat gratiam docendi. NihiPcnim prodeftnbsp;confcicntiauirtutumfrui,n^grcditum fibi poznbsp;pulum polfit inftruere, iSCcos qui contradicunt,nbsp;redarguere.lnnocens enim abfep irmone conuernbsp;fa tio quantum exemplo prodeft, tantum fikntionbsp;nocet.Ei latratu canum ac baculo paftoris.lupo/nbsp;rum rabies deterrenda eft. nonuinolentum, non per-cufJorcm.Vicii uirtutibus opponit. Dixit qualisnbsp;elk debcat faccrdos.dicit amp; qualis non efle debenbsp;at.Non fit uinokntus, fed fie bibat ut i^oret annbsp;hibcrit. Vinokntia enim fcurron eft domefa/nbsp;torum, ucntcrcp mero #ftuans cito defpumat innbsp;libidinem.Non fit percuflbr jB'd eft, ita irafctbilisnbsp;amp; perturbt! lnfus,ut percutiat.qui debet pati/nbsp;ensefle 6c euro imitari, qui dorfum fuum pofuitnbsp;lPetri-Zi flagella. makdicentes n remakdixit. Vcl^nbsp;non fit percuifor, id cft, non percutiat uerbo uelnbsp;exemploprauo conlcicntiasinfirmorum .Nonnbsp;conuenit eum effe uinokntum ac pcrculTorcm,nbsp;fed inodefiunt, ut temukntiam i iram rqpdcftia renbsp;frcnetjdi modeftc agatin omnibus. nonlitigiofuM,nbsp;id cft,qu! Jiugare fokat. Nihil enim imprudent!/ |
iedum fibigregcm tumii^sfcrmonibus tenant, non cupidum, quia cito dcuiarct iufto propter cUnbsp;piditatem muncrum.ficut filij Samuelis. Auaritinbsp;am enim ucl cupiditatem clTc uitandam facerdo/nbsp;ti.^ ipfe Samuel exemplo fuo docct,nihil fc cui-quam rapuilTccoram populoprobsiamp;Sapofto'nbsp;lorum paupertas.qui refrigcria fumptuum fraz ,nbsp;tnbusaccipicbant,amp;: praeteruifiumattpueftitGnbsp;nihil aliud uolcbant./.e domui ene prtpotum, nonbsp;ut opes augeat, fed ut ca quas populis praeceptu-rus eft.prius domefticis exigat lio habentem fub-ditos cum omni cajliute^ln filijs cius probatur difci-plina.fibcne fuerintfubditi Si obedientes patri.nbsp;Et tanta ab co caftitas exigitur, ut fi filij cius caftinbsp;nonfucrintjiplcepifcopuseffenonpoflt,amp; co- ,nbsp;dem uitio offendat dcum, quo ofi'endit Si Helt jnbsp;pontifex.qui crripuerat quidem filios fuos,nbsp;niam in u^ibulo tcmpli cum mulienbus dorminbsp;cbant: fedquia non aljiccerat dclinquentes, re-trorfum cecidit Si mortuus cft,Domui fuaf(ficucnbsp;ditSum eft) debet effe bene praepofitus, ut regatnbsp;cam fecund!^ dcum.Scd fiquisne/citpraeffedomuinbsp;fu,ciux paruaeft refpedu ecekfiae.^Kowodohnbe-b diligentiam efcleflilei''id eft, qumcdo feiet foilnbsp;citudincm habere, ut diligenter regat ecekfiam,nbsp;qumultomaiorcftjqum domus eius,amp; maionbsp;prudentia eftregenda^wo neophytum, id eft, rudern conuenit tum elTc.Non fit neophytus.id t,nbsp;nouiter ad fidem conuerfus, quiordinatur epizpnbsp;fcopus, ne ig fuperbidm elatus, id eft, prar cateris di/nbsp;gniorem ie putans,quafi co indigent Chnftiananbsp;rcligio, incidat in iudicium dUboli ,id eft, damneturnbsp;propter luperWaift ut diabolus , qui fe cunisnbsp;meliorcm4udicauit,6t; fadus eft cundispofteri- or.Nec nup baptizus.necnupcr fecularibus negoeijs uel maliiia fcparatus,ficri debet cpifeonbsp;pus.ga unufquifq; talis eft neophyius. Nec conznbsp;gruit ut her! catechumenus,hodie fit ptifextheznbsp;ri inamphitheatrOjhodieinecckfia : uefpere innbsp;circo, mane in altari:dudum fautor hiftr.onum,nbsp;niic confccrator uirginum . Ignort momentanenbsp;us facerdoshumilitatc Si manfuetudin,nefcitfenbsp;ipfum contnere.Dc dignitatc transfert ad digninbsp;tate.Non ieiunauit,non fleuit, n mores fuos iae/nbsp;pe reprehdit Si alfidua meditatie correxit, nonbsp;fiibftantiam pauperibus erogauit. Iudicium auinbsp;diaboli Si ruina.arrogantia eft.Incidunt in cam,^nbsp;in pdo horae necd difcipuli.iam magiftri funt,nbsp;N folum prdidas uirtutes habere qui ordinanbsp;tur.pra^idis^ uitijs carere,fed amp; oportet ium bo-num teftimonium hubere ab bis qui foris funt. Quak prinnbsp;cipi,talis Si claufula fermonis. Qui irreprehen-fibiliscft.n folum domefticis,uei}z amp;ab alien!nbsp;confono orc laudatur. Alien! extra ecckfiam, lunbsp;di.gcntiles Si hretici, Talis ergo fit pontifei^nbsp;Chrifti, ut nec hi g foris funt, rehgioni uitat eiunbsp;detrahere audet,nefi reprchenfibilisfucritjinci''nbsp;dat in opprobri,ut exprobrf illi uitia fua:^^nbsp;ctemptus incidat in laqueum diaboli, odioha- |
CAPVT .II. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4 et
|
A tens lilos qiiibus fc cohtni fderit.Soet riancp euenrre his.qui ab alqs dcfpiciuntur.ut defpednbsp;resfuos 3c if)fi defpic^ntiGctpin iram amp;odiumjnbsp;amp; cxtero diaboii laqueos incidt. Ideoijtponrinbsp;fcx fit talis, t ncmp poffit ei exprbfare aliqunbsp;priftinatriiol-dem; Siucrpoftfid afliimptamnbsp;ctraria uirtutibus,qu nnc defcnpt fuhtjha*nbsp;bujt.non ad pontifictum cft recipitndus; Diacones fimititeir pudicos, non bilin^ ges,non mult inodedicos,non turpelnbsp;crum faritcs, habentcs myRcrim fideinbsp;in confcicntia pura. Et ht aut probentucnbsp;pn'mum, Si fie mi'nftrwnt, nullum crimennbsp;habentes. Mulicrea fimiliter pudicas, nonnbsp;detrahtesjfobnas,fideles in omibus. Dia^nbsp;cones fint unius xoris uiri,qui filqs fuis bcnbsp;ne prfint Si fuis domibus, ui enini benenbsp;ninifirauerint, gradfi bonfi lbi ^greht SCnbsp;tnult fiducia in fide,qu in Chrifto refit* lt;5 Vbi prtermiflis presbyterisi mox poftepi* icopi deicriptjonem fubitigitdc diaconibus, dat inulligi quia noie epifeopi C pontj^em defigna uit C prcsbytcij.atcp ofnia quy de epifeopo dixit , de prsb)lt;ero fccundanc funt obferuanda,nbsp;Nam et presbyter eftepifcopus.id .fuperintennbsp;dens ecclefi qu regit. Sed ille eft mator epifeonbsp;pusjifte minor .Et quadmodum pratmiiTumCinbsp;oportere epifeop efle pudicum, fimiliter ditteonnbsp;oportet eile padico.i.caftos, nonbilinguet.i.n du'nbsp;jjiiciterloquteSjUt in prxfentia cuiufd loqiiannbsp;tiir deeo bcnciSi cum abfensfuerft,loqutur denbsp;O male.rtOM multo uino dei^os^ne inebrientur; quianbsp;, quiinebriatur,et mortuus feultus cft,nequenbsp;ebriofi regn dei poflidebt,otrpficrifediitH/nbsp;tes, ficut auari qui mt amp; pluris udunt.uel ufunbsp;ras accipiunt.l).i6fnf in confeientia fordi bus uitionbsp;rum pHM myfleriamfidei.i- tenentes in corde raun- ' do quod de fide eft alrjs occultum,ficut cfi quod Chriftus de uirgine natus eft, 8(. quod peccatumnbsp;non fecit, amp; quod moriendomortem defiruxit,nbsp;amp; quod uere corpus eius fit panis qui in aftari conbsp;fecratur.S caetera fidei arcana. Talcs fintdiaco-nes.Scd CT hipnWKW proamp;entHr. Hic innuitur,quianbsp; epifeopi funt probandi. Primum probentur,nbsp;KSquot; fi pc.id cfi,talcs inuenti fuennt, quales deferi- |
pfimus, miaireHt facris altari bus, nullum hubentef^ n dico peccatum, fed crimen,qui nullus homonbsp;line peccato ,fcd multi fine crim inc. Crime ncjnbsp;eft peccatum grauc,accufatione SC damnationenbsp;dignilTimum.ficuti homicidium, adultj|ium,fu'rnbsp;tum,facrilegium, Sc aliqua immunditia fornica-tionis.Mfdierej.id cfi, diaconifTas^mi/iferut diacogt;nbsp;nes, oportet efle pdic4s,ut munditia cafiitatis innbsp;cis regimen tcneat.no detrithenter,id eft,non quaenbsp;rentes loquendo minuere bonam famam alicivnbsp;ius,fcdfotrMr,id eft,ab omni ebrictate immunes,nbsp;amp; fideles inomnibwdiis amp; faftis fuis, ut fide deonbsp;ierut Sc hotninibus-i^conesfint uniut uxrifwnihnbsp;tlon ordinetur diafHs qtii dua.! aut pures ha- Cnbsp;buerituxorcs,id qui tantum unam habuit:amp; ei 4^J|nbsp;non mifcfcatur, pofrquarii rdinatus fucrit. Itanbsp;fint diacones uiri fingulariu uxrum,^ttt bene pr~nbsp;/intfili/s fiiljfi quospriusgcnurut.erudicntcs eoSnbsp;ihdilciplinadni : r/isdomibus beneprxlati ,unbsp;cas bene rcgant.Et iuftum eft ut filiosfuos atqi denbsp;tnos bene gubernentiquia (juibene minifiraHerintiiinbsp;paruis rebus,lt;tc5ftiree)6i bttum gradurn,^ ,altio-rem gradum in bonOjCr acquirct fidutiam mstltuninbsp;ill fide ^UiC e in chrifio ic^u, id cft,ccrtitudinem fument uel dabunt, fc bene conuerfaluros fidelit^nbsp;, in maiori,amp; inftruduros alios in dc Chriftiana.' Vcl bene pracefte filtjs amp; domibus fuis debent, ut his prius aflueti i bene poftca feiant miniftrarcnbsp;in ecclefiaiquoniam qui in diaconatus officio be/nbsp;tielgniftrauerint, gradu fibi bonum acquirent,nbsp;ut promoueri meretur adcpifcopalem gradft.nbsp;Sc miiltam fibi fidutiam aeterna: remricrationinbsp;acquirent in fide,qux eft in Chrifto,iqphurailitnbsp;tern obediehtix meruit exaltari,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;PMUpi Hc tibi feribo fill ti mthee,fpcrs me d te uenire cito. Siaut tardaucro,ut fci^nbsp;as quomodo oporteat te in domo dei con^nbsp;uerfari, qu eft ecclefia dei uiui, columnanbsp;f firmametum en'tatis. Et manifefte manbsp;gn eft piecatis facrametitum, quod mantnbsp;feftatum eft in carne,iuftificat eft in fpiri^nbsp;tu,apparui angelisjprdicatum eft gentilnbsp;bus,creditum eft n mundo,affumptu eftnbsp;nbsp;nbsp;nbsp; tn gloria* ^Hc omnia frmiter rtine amp; cuftodi,quonfi^ ea /crito tibi fiti Timothee,fperdn{nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fe cito uenire,uc te prfcns inftpiiam^dhuc plcnius. Et ftco ftu-diofius interim obfruare debes, qu tibi iniyn-go,ut non crubefeas cum te uidero. Vcniaftifut fpero)ueJocitcr.Sed fi tardduero.Ccribo tibi hc,nbsp;(it interim feidf tjuomodo conuerfitri te in doni dei opor/nbsp;tea, utprodefleuoljsomnibuscjui inca funt.Cnbsp;feias qualitcr unumqu^debeasinftrucrc.nbsp;domus in qua deus habitat, cclfia eex rnultisnbsp;ollcffafidclibus.quiuarrjsraodis funt docndi.nbsp;Ecclefia dei xtrnaliter iui.et ideo ternalitcr brnbsp;facientis eis, qui oluntatem eius cuftodint ;nbsp;Ccontra trnalitcr punientis illos.qui prcepta'nbsp;eius contnunt. Et ipfa eius ecclefia eft in perfe/nbsp;isfo^(M4,id eft.fublimis 8C relt;Saamp;:inconcufli-iilis.i^ftcntansiunioresatquefuftollens.Ci-innbsp;eifdcm perfedis cftipfa^rwlt;Wjf)lfttiM Heritlt;tt{r,quianbsp;erbis 8C exemplifirmat in cordjbus infirmofjznbsp;critatem fidei maniatorum dei. Etmxnifeenbsp;tndgnum e inca pietait facramentum,in quo falusnbsp;^fiumanacfiftit.Sacramenteftresoculta.i.mynbsp;fterium fiue myfticu aliqid. Et in hocrcc ponbsp;tcft intelligi facramentum, de quo dium eft Co nbsp;Joffenbus: Myftcrium quod abfeonditum fuit *nbsp;feculis^ generationibus, nuiK autem manifonbsp;feftatum eft ianhs eius,qmbus uoluitdeusno^ |
I. AD TI MOI HEV M dabunt,tncosrrarefaeiant,uch'nerroredeti- Cnbsp;ncant.ficut Ammncfibus hxrecicis nouimus connbsp;tigilTe, quos dsemones incquorum fpcae nocti-bus apparcnics,portant ptr acra ubicunqj uolucnbsp;rint, C copiam eis temporalis rcrum minirat,nbsp;atqj prauis dogmatibus imbunt. Vel attendctcsnbsp;Ipiritibus erroris.i.hjrefiarchis , ingbus maligninbsp;fpiritus loquentur amp;crrorc docebunt.Et atiedcnnbsp;tes doirinif dtemotiiorut:i. homin dsrmonia habenbsp;tiumjo^uentium mtndacium in bjpocrip.i.Gmulaia renbsp;ligionCjUt magis dccipit, er habentium cofdentinbsp;fu(tm cituterti(m.corruptam 5c putrefaAam.atq^nbsp;putredinem cum fatorc femper emitictem.Dx-moniorum dico,fgt;rohilgt;enti{im nubere,crabftintreiunbsp;bentium 4 cibis quot ditiS credit. Hoc Agimnenfesnbsp;faciunt 5c Manichsei.nonnulJi^alijfeccrunr. Illenbsp;enim prohiber nubcre,qui hocefle malum dicir,nbsp;n qui huic bono aliquid melius anteponit. Muinbsp;tum ergo intere^inter horttes ad uirginitatem,nbsp;bono minori bon ampiius prseponedo: C pro/nbsp;hibentes rbere, cocubitum propagationis.qufnbsp;folus proprie nuptialis^ft, uchementius accufannbsp;do. Itemmultum intereftinter abflinentesci/nbsp;bis propter lacrat gnificationem, uel propternbsp;corporis cara^atione, SC abinctes cibis qs denbsp;uscreauit.dicendpquodeosdcus n creauit.Nnbsp;5C primi patres noitri quibufdibis abftinue/nbsp;runt,nontamceosdanandi,fed fignificandigranbsp;tia:5C nuncfidelcs,n quia cibosputentimmun/nbsp;s.icdcdomdi corporis caufa, propter animnbsp;in orationibu ampiius humiltand nonfolumnbsp; carnibus,fed quibufdam terrjfruftibusabftinbsp;net.uel femper, ficut pauci:uel certis diebus a tejnbsp;lt;emporibus,ficutper quadragemamfere oes.nbsp;Manichi ueroipramf;reaturam negabanteflinbsp;bonam,5C diccifct eflcimmundam.eo quod car/nbsp;nes diabolift operaretur. Etafaefeis huiufmodinbsp;lemperabt.quod nn figntcatione, fed naturanbsp;malC tmmSdaceflent. Qua in re Creatore eaijtnbsp;ne dubio blafphemabant, quod pertinebat adnbsp;dodrinam dxmoniorS.Deus enim creauitefcaanbsp;4(1 pereipiendumeum grtitittrumaaione fiddibuf, id e,nbsp;ut cum gratiarum adione perciperentur deli/nbsp;bus,qiii bene credunt de ipfis elcis.licet needutnnbsp;intelligant quod credunt. CZ hit quico^noueruntue-ritlt;ttem.i.ciui intelligunt quod de eifdetn efeisnbsp;dunt. Hane fcilicet ueritatc cognouere.quw oitim/nbsp;trcitturii deibomte in natura lua.CZwiWlciborScftnbsp;rdjciend.i.abhorrendu SirefpucndS quafi natiMnbsp;raliter malum uel immund,qolt;lpfrcipitr.i.gci/nbsp;pi folec,cw ^ittiarum aHione,id cft,ut agantur cleonbsp;gratise percipiente.Omnia quippc quae natura*nbsp;liter fun^tn oi^ine fuo bona ftint; C nemo in cisnbsp;peccat.nifiquiordine fuum in dei obedientia nonbsp;cuftodiens, eorum quotp ordinem male utendonbsp;perturbt. Patres aSt noftri qui deo placucrunr,nbsp;tenueruntordinc luuminipfaobedicntia,utgc/nbsp;quid deus teporibus cgruisiubendo diribuir,nbsp;fic obferuarent qu file diftribuit. Itaqj non foldnbsp;carnes ad cibos datas,cum omnes naturae mud*nbsp;ntueleent, quafdam innonnullagnificau^
A tasfaccrediuitiasglori lcramtibuiusingcnti bus.quodeftChriftusinuobis Ipesglorif.Sacranbsp;mentum enim pietatis e,quia dei filius per uilcenbsp; LUCit.h ra milericordiac fu uitauit nos oricns ex alto,nbsp;illuminare his qui in tenebris Si in umbra mor/nbsp;tis fedebt. Sacramentum pietatis in coeft,quodnbsp;Unigenitus dei mifericorditer homo eri digna-tuseft per grati,utfibi Fratres acquirerct,quicnbsp;eo pofli^frenthaereditatem regni cacloijt.Et hocnbsp;facramentum manifefte magnum cfi,quia cuninbsp;fideles nouerunt hoc ita magnefle, ut nemo fufnbsp;ficiat magnitudinem eius excogitate, qoil nobisnbsp;enife/lrft t in came Chrifti, quia in eo quod ipfcnbsp;carnem afliimpfit, intelligimus omes eledos eenbsp;mbraeius uel Fratres, ideo^mulregnaturos.nbsp;iuicatume in fpirit,quia h i lie fingularis quemnbsp;uirgo genuit, Fadus eft per fpiritum fanftum iu-fius in utero matris.i. in ipfa cceptie Si crtionbsp;ne Fecit eum fpiritus fantusiuftum,ac deinde innbsp;prlnti uita feruauite ne peccato.N.os quoq;nbsp;dum membra eius efficimur.in fpiritu lno pernbsp;baptifinum iuftificamur.Et hoc tantae pietatis fanbsp;cramentum apparuitangelit.i.innotuit apoftolis 8Cnbsp;prsedicatoribus, qui pro eo quod gloriam regninbsp;cacleftis annunci5t,angclorum nomine degnan/nbsp;tur. Vnde Si lohannes in Apocalyp fcptem annbsp;gelisfcribit.i.epifcopisfept ecclcfiai Aae.Et nbsp;huiulmodi angelos.i.pcr ueritatis ncios prgt;edica^nbsp;tii e hoc facrament geti6(,ac per eorum prae-dicationem creditumefiin jdo.Quod aut fcquUnbsp;n tur,aiimptuiti e in gloria, in nofiro quidem capitcnbsp;perfgfie iam completum cft,led in membris eiusnbsp;completum ex toto no crit, donee omnes eledinbsp;repeptiscorporibusjin regnum cxlorum mulnbsp;^t ingrefli.
CAtVT ^III,
a.Tim. 5. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;autc manifefte dicic,quia in nogt;
2. pctri.j nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;temporibus difeedent quidam
iud. I. a fidc,attcdtes fpiritibus erroris 5C. dodri Ecclc.56. nis dmoniorum, in hypocrilxloqutiumnbsp;mendacium C cautcriatBnffhabcntium fuanbsp;confeientiam, prohibcncium nuberc,abfti.-nere cibis quos deus creauit ad percipiennbsp;dum cum gratiarft adionc fidelibus, hisnbsp;qui cognouerunc ueritate,quiaomniscreanbsp;tura dei bona eft, amp; nihil retjcidum quodnbsp;cum gratiaru adioncpercipitun Sandifi*nbsp;catur enim per uerbum dei dC ora^onem;
Ecclea quidem eft columna Si firmaments ueritatis, fed tarnen jpiifl fandus ittanifeein mtnbsp;uel g me dicit.quia in notiiffimis Hinporiburd. regn tenbsp;Antichrifto uel ancea,dqcedentadeqnidam notabinbsp;les, propter cuiufmodi difcelTionem dium eft,nbsp;l.Tbef. Nifiuenerit difceflio primum .Etquia talcs furz*nbsp;reduri funr,ideo uigilandum eft, ne noftris temporibus lurgantmel fi furrcxcrint,nc alios fedu-cant. Difeedent em fide ueritatis, ettenJentes fpirinbsp;Fs errorit.i.d3emonibus,qui per artem ellaci lonbsp;quentur eis uel apparebunt.dC aliqua uelut bona
|
CA PVT A immundaa illo tempore non cdcrunt,quo cas no edi prxceptuna crat ,uttalibus fignificationibusnbsp;futura rerum manifeftatio prsEfigurarctur.fed SCnbsp;^lt;01, azymumpanem, SC JSeteraciufmodi in quibusnbsp;* fuit umbrafuturorum-Qiiitamreieflcntjllius icnbsp;poris illius populi homines, fi obleruare con-tcmnercnt,quando ilia fic fieri,amp; ifta quse nc rcnbsp;uelatafunt.fic prxnunciari oportcbat,qum nosnbsp;defipientes cflcmus, G nc iam manifcftato nouonbsp;tcftamcnro, illas prxnunciatiuas obieruationesnbsp;aliquid nobis prodcflc putareinus.Nihii ergocKnbsp;borura eft rcr)cicdum,quod cumgratiarum a Ainbsp;one percipitur. SMifjcatureniin cibus jpfe per ucr~nbsp;bum (lft,quod eft in aAioncgratiarura.cz oriion,nbsp;qux adigitur ne diabolus^er cum noceai. Vcrnbsp;bum enim fanAificat,oratio autens impctrat,di/nbsp;abolusuero per cibum tentt. Hc proponens fratn'bu^bonus cris mi niftcr Chrifti Icfu, enutritus uerbis fi'dctnbsp;amp; bondodrinx,quam aflccuftis es. In*nbsp;eptas autem C anilesTaBuIasdcuita. exer^nbsp;ceauretn teipfum ad pietatem. N^m cor*nbsp;poralis exerciratio ad inodicu|i urilisclt'.nbsp;Pitas aut ad omnia uciliseftfprotniiTionnbsp;habens uit qu nftceft AC Futur, Fidelisnbsp;fermoSComni acceptione dtgnus,lnhocnbsp;enim laboramus SC nialed(cimur,quia fpe*nbsp;ramus in dcum uiuum,qui eft faluacor oifinbsp;um hominum,maxime Fidelium. Hdecibisamp;crcaturis quxdixi, proponens fratribut ad tenendum, bonus erif niini/lA' Chrifli lefu:nbsp;tu dico, enutritHruel matre tua uel ab alijs fidelinbsp;bus uerbisfidei,id cft,uerbft qyx fidem docent, CZnbsp;uerbisfco/wdoftrw, quantum abonos mores,nbsp;ilffecutus er ab infantia. Sc tune cu*Ri ftudio g'nbsp;quirenscara 6c inueniens.Btinam quidem doArinbsp;nam tene 6c doce quam aflccutus cs.fed inepUs Crnbsp;anilesfabuks, id eft, ludxorum tradirionesdeuitii:nbsp;quia funt ineptx,id eft, fine aptitudine; 8C aniles,nbsp;id cft,uctularum fermonibus infiifcc iuniotj^ codinbsp;cibusiSC funtfabulx.id cft,inania uerbaGne uerinbsp;tateS^ utilitatc.Hoc non de diuinis eloqurjs dicif,nbsp;fcd(ut dixi)de traditionibus, quasludxi fenionbsp;ribus fuis acceperSt prxf legales 8i. 4?pheticos lit-bros,SC de ftultiloquijs hxreticorum.qui prohi*nbsp;bent nuptias intcrdicunt cibos quos crcauit utnbsp;cum gratiarum a Aione fumercntur.Fabulas quinbsp;demdeuita, ld teipfumexercetfdpietittem. Hoc eft,nbsp;fabulas impioijj caue,amp;:ad pietatem temetipfumnbsp;excrce.i. hoc fit ftudi tuu, ut meie fis religiohis,nbsp;erga dei cultum deuotus, atqj fidei piate fyn-cerus.ldcirco moneo ut efle ftudeasmente pius ernbsp;ga deum SC proximumiquiacorpora/ifexercitrffw,nbsp;quxeftinieiunrsSC uigiJijs aclaborc manuum,nbsp;atqt muliimoda corporis affli Aione,in qua te fa-ugas,4ii modicum utilise.id eft, parum utilitatis hanbsp;betrcfpcAu magnxutihtatis,quam habet pietanbsp;religiolx mtis. Nam illa corporalis cxercitationbsp;amp; an hypocritis uel h jereticis inuenitur,pietas au |
.1111. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;407 tem deuoti ac beneuoli cordis, non niG in elcAis C reperitur. Illa corporalis cxercitatio admodicunbsp;utiJis eft, pietas uutem ttd omnia ntilis e, quia omninbsp;bono ftudet, habenspromiionemuittequ nunc e ernbsp;futura;: quia deuspijs prmifit uitam quam habetnbsp;in hoclcculo aniraxiuorum,uel fubdia tem-poralia,6d uitam futurj beatitudinis,dics;Qiij- Matth.^.nbsp;riteprimumregnum dei SC iuiiitiam eius,6^ hxc Le.it,nbsp;omnia adrjcictur uobis.Et per Salomonn,diccsnbsp;de fapicntia.Longitudodicrumindcxtzraeius, Pro.;.nbsp;Si in finiftra eius diuitix amp; gloria. Dextera enimnbsp;uitam perennem, niftra uero uitam prxfentemnbsp;degnat.Vel exerce te ad pietatem,id eft,ad c-paflionem proximorum, amp;ad opera miiricornbsp;dix.Pictas eft ad omnia utilis, quia 6c m futuronbsp;Scprxfenti fcculo prodeft,dans temporalia Scnbsp;xterna rcmedia.Habenspromiflionem uitxqujnbsp;nuc cii Sc futurxiquia qui pietatis beneficia pau-peribusimpendit, 6in prxfenti dat ci deus unde temporaliter uiuat, in futuro uitam fempi/nbsp;terna.Et jidelisefiifiefcrwo de pictate,idcft,uerax:nbsp;quia fcilicet pietas eft utilis ad omnia , 8C fidelinbsp;ter adimplcturquodei promiflum efr,ut habe-at uitam prxfenrera 3C futuram. Ifte fermo eft fi/nbsp;delis, neminem fallens, cr eft dignus otrniiacceptione, wi cunAis hominibus omnino accipiatur.nbsp;Verc pietas habet promiionem uitx prxfcntisnbsp;tSc futurx. namwbocIrfamp;oritfKHf .utpromiflioncmnbsp;hanc confequamur ; O maledicimur ab impijs 6nbsp;blafphcmatoribus. In hoc laboramus, qnbsp;ramus in deum uiuum, id eft, in hocinfudamuspie-latis ac iuftitix operibus, quia fperamus uam *nbsp;quam deusuiucns promifitpie agentibus.Qgi e/lnbsp;faluator omniumhominum,quia folem fuum facit o^MdH.y,nbsp;ri lpcr bonos 8C malos, 6^ pluit fuper iuftos 8Cnbsp;iniuftos,atq! falutem gorporis iffhac uitaxommunbsp;niter parat bonis malis. maxime tarnen ipfc eftnbsp;faluator/deIiiM, quia prxter temporalem fa^it,nbsp;qux illis eft communiscum reprobis.dat eis xternbsp;nam filutem,i}uam poftdet cum angelis, Prcipc h Si doce. Nemo adolelcen* tiam tuam contemnat, fed exemplum eftonbsp;fidelium in uerbo, in conuerfatione, in chanbsp;fitatCjin fide,in caftitate.Dum ucnio,attc*nbsp;de ledioni, exhortationi Si dodrin.No*nbsp;li negligere gratiam qu eft in tc,qu da-gt;nbsp;ta eft tibi per prophetiam,cum impoftio#nbsp;ne manuum prcfbyterii.Hc medicare,innbsp;bis eft jut profedus tuus manifcftus fi t o*nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp; mnibus. Attende tibi*amp; dorin infta in illis. Hoc cnim ficn% Si te ipfum faluumnbsp;facies,amp;cos qui tcaudiunt. Hxcqucdixide fabulisuiidisamp; pietatefe/ lt;^ftanda, prxdpe feientibus Odore nefcicntcs.Prxnbsp;cipehxc ut fiant, 6f doeequomodo fiant. Et utnbsp;prxceptum tuumatcj doArinafufcipiatur,emonbsp;adolefcentiamtuam contemnatd eft, ita uiuc C matanbsp;rum te mtribus oftende, ut nemo te quafi adolcnbsp;icentepoflt ctemnerc, nec uita srtat tufaciat |
40$
A reprehenftbilcna.quamuis corpore ftsadolefcs, fquidrcprchenftbilc fcceris,audacius reprehen/nbsp;ditur,amp; quaft contemnitur. Poteft etiam ad ,fubnbsp;iedos refcrri,ut dicatur.nemo corum quibus pr jnbsp;cipics Si quos doccbis,contcmnat adolefcentiamnbsp;tuam : quia in facro eloquio nonnunquam ado-Ecdi lt;11.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;iuuentusuocatur,Salomonc teftte,qui
ait.Ltareiuuenisinadolefcctia tua.Sienim un5 eflutrtp non deccrneret,quem monebat in adonbsp;lefcentiajuuenem non uocaret.Sic amp;in hoc loconbsp;adolefcentiaproiuueniute intclligit,ut fandusnbsp;Timotheus in autoritatc prxdicationis fttetiamnbsp;Iblidxtatis. Nemoxtatem tuam contemnat,.nbsp;fed tuexemplum efiofdelium in uerbo, utipft exemplonbsp;(uo bonaloquantur : Si inconuerfatione, ut exemplo tuo bene Si honefte conuerlenf.'atep ttt charitanbsp;*e dci Si proximi,amp; in integritate fidei, amp;^undinbsp;tia caftitatis.Etut ita poftis exemplum bonorumnbsp;operum altjs prxbere,attendeleilioni diuinat ftri-pturarum interim dftm uenio, Valde enim inter hunbsp;mana uerba cor dcfluit.Cumip ind ubitantcr connbsp;fiet,quod externis occupation tumultibus im-pulfum, (eractipfo corruat, ftudere inceftantcrnbsp;debet,ut per cruditionis ftudium refurgat. Artennbsp;de(inquam)ledioni,amp; poft ledionem attende exnbsp;hortationi iam uolentium, cr doftri nefeientium.nbsp;Sic enim debes agerc,ut quod Icdio faciend donbsp;cucrit,facias:iS fubditos tuos ut hoc idem facialnbsp;admoncas:atqt illos qui hoc ignorant.doccas. Sicnbsp;age Si noli negligere gratiam epifcopalis othei], qutcnbsp;B ffiinte: quia ad hoc gratis te deus prxtulit illi po- pult.utfic 3g3s.^u^grici3elltilgt;idataperprophetid,nbsp;cum impo/ttione manuum preiyterij. V idet Apoftolusnbsp;^ophetiam uocare infpiratiemfandi fpiritus,nbsp;per quam prxfcicbat quid de hoc Si de exterisnbsp;eflet adairus.VcTcerte de 1^)C qqod fieri deberet,nbsp;epilcopusfpecialitcr prophetauit, fiuc ipie Apo/nbsp;ftol*s, fiuc quilibet alius fandus. Impofitionemnbsp;uero manuum earn dicit,qux in ordinatione eiusnbsp;fada eft.Quxmanuum impofttiouit pref byte-rij.quia per hanc impofitionem accepit pref bytenbsp;rium,id cft,epifcopatum.fipifcopus enim fxpcnbsp;uocatab apoftolis prefbyter,amp; pref byf epifeo/nbsp;pus.Veihxcimpofitio manuum fuit prefby teri,nbsp;qui Latinedicitlcnionquiaipfc Apoftolus quiiunbsp;xta hunc fcnlum pref byf intelligit, impofuit manbsp;nusfuas capiti cius,d urn ilium confccrarct epifeonbsp;l.petri.. pum.Nam amp; Petrus atqt lohannes in cpiftolis funbsp;X-lobit. is fcipfosuocantfeniorcs.id eft.prcfbyteros,^'nbsp;i.Ioban.1. pter grauem maturitatem morum Hpientix,nbsp;uel etiam propt xtaten.Dcindc,f?iec,inquit, medinbsp;Ure,id eft,hxcptrada Si uoluein animo tuoquxnbsp;iniungo ribi.quia idcirSbcftitutuses pontifex:nbsp;Si inhis adionibusatquemeditationibusiugiternbsp;c/lo,t(tdura itauixcrisd docueris, ut dixi,profe-^nbsp;dustuus/itwinifeusomnibuSfid cft.cundi te patenter iciant omnibus proficere.Et ut tibialrjsip^fi-d3S,attendetibi, id eft, mentis intuitumfrequenternbsp;reduc ad tcipfum. Si diligenf attede qualif uiuas:nbsp;aefiquidin ic corrigendum inueneris.Ttatimcornbsp;rigc,amp; Icmper ad meliora nitcre,CZ dodrinteinfta
J. AD TIMOTHEVM
inillis, id eft, inftanf do illos qui funt commifl G tibi.Et libcntcr dcbcs utrunqj facere, quia boc itanbsp;pci'ew, duplicem frudui^affcres, quoniam SIS'nbsp;ipfumfiluum facies amp;eos^a teauJiunt, Tecnitnfabnbsp;uabiSjfi tibiattenderis: Si. q,uditores tuos, ft do*nbsp;lt;ftnnzinftiteris.Sicenini debet redorpropriainnbsp;ialutetn qurere, ut communem non deferat:nbsp;Sc ftc communem profecftum quserere ,ut proprium non negligat. Nam ita de fubiedis iuisnbsp;rationeni CHRISTO iudici reddet, ut Si dek/nbsp;ipfo redder e cogatur.
CAPVT V.
SEmorem ne fncrepauens,fcd obfecra utpatrem: luuenes, uc fratres: anus, ucnbsp;matres : iuuenculas, uc forores in omninbsp;caftitate,
q Dixi ut inftes dodrinx, fed tarnen hoc age cum difcretie,ut unumquenep doceas uel admonbsp;neas proi congruum (uerit. Aliter nan^ admo/nbsp;nendi funt iuuenes,iC alif fenes.Quia illos pleru-q^feueritas admonitionisad profedum dirigir,nbsp;iftos ueroad meliora deprecatio blanda com po/nbsp;nit . Et ideo^ntorew ne increpaueris, fed pro pietatisnbsp;honore o6/ffr?cum reuerenf tp4((rem,quatenus nbsp;benignam obfecraiionem,faciliu6 tuam fufeipiacnbsp;ad monitionem.lndigna enim Si erubcfcit,ft fucnbsp;rit afpere correptus. iuuenes uero admone cumnbsp;itfcdudiledionis,uc fratres. Senes amp;infcriptu/nbsp;ra facra uocantur,non qui fola quantitate temponbsp;rum,fcd qui morum grandxuitate raaturifunt. Pnbsp;Iuuenes autem, qui nulla conftlijgrauitate deprinbsp;munt. Et ideo talesetiam hoc loco poftunt intellinbsp;gi.Seniorem ergo qui^naturitate prouedus eftnbsp;ft in aliquo alif quam oportet egerit, ne increpa-uerisjfed Uande obfecra ut fe emendet. Si de cxnbsp;tero in melius proftyat. iuuenes uero, quos raorSnbsp;leuitas agit.increpa bcnigne(ftdeliquerint)Htfr4-trrt.lt;(nusftmilif,quxuelztate uel bonis moribusnbsp;funt prouedx, admone cum reucrentia ut matresnbsp;iuuenculas autem tate uel moribus,admone utfa~nbsp;rares. Si hoc in omni caflitate. In alloquio iuuencu/nbsp;larumrediftime iuucnis de omni caftitate admonbsp;netur, ut necfaltem minima carnis titillationcnbsp;circa eas moueatur.
Viduas honora qu ucrcuidufunt.fi qua adt uidua filios aut nepotes habet, di'nbsp;fcatprimd domij fua pic regere,C mutunbsp;uiceni reddere parentibus.Hoc enim acce*nbsp;ptum eft coram deo. Qua: autem ucre ui*nbsp;dua eft^ dcflata,fperat in dcum,6C inftacnbsp;obfecrationibus oratiibusnocacdic*nbsp;Nara qu in delicqs eft,uiucns mortua eft.nbsp;Et hoc pra:cipe,ut irrepreheftbiles fint Sinbsp;quis autem fuorum maxime domcfticonbsp;rum curam no habet,fidem ncgauit,6C eHnbsp;infidel i detcrior.
^ viduas,in^t,honora ^uieueruidult;efuiit,id ,q^{ omiauxilio fuorum funtdeftirut,qux manibos
-ocr page 437-CAPVT
A fuis laborare nonpo(runt,quas paupertas debili/ tat,3ctaslt;pconfcit,quibus deus fpes eft, iS^ omnenbsp;opus orado.Ex quo d^tur incelligi,3dolcfctulasnbsp;uiduas,exceptis quas excfat infirmitas, uel fuonbsp; labori,uel libcrorum ,Ucl propinquorum mini-fterio delcgart. Honor autem in prjfenti,pro elccnbsp;I,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;mofyna uei pro muncrc accipitur.Nam i quod
alibi dicitur,Honora patrem amp; matrem, non in uerborum fono,qui inopiam parentum cafta ponbsp;tcft adulatioe fruftrari,fed in uidus ncceftarijs rainbsp;niftrandis debet inteiligi. Itaquc uiduas honora,nbsp;id eft, fumptibus ecclcfiafticis ale, n tarnen os,nbsp;fed quac uerc uidu funt,id eft, qu non habencnbsp;auxiiium nifi folius dei. Sedfi lt;juauidMhabetliotnbsp;uel nepotef,di/cat primum pie regere dotnum Jamjn quonbsp;probabiiur. Hoc difcat primum, id eft,antequanbsp;ad ecefefiara ueniac ftipendijs cccJefi honoran-da. Difcat domum regere,CZ parentibuf qui earnnbsp;aluerunt,wHtilt;w tticew re j(ifre,ut Be pari lege aliosnbsp;nutriat.Ncc folum genitorts,fed amp;fiyj,uel neponbsp;tes,cxtcrii]j propinqui digumur parcntcs.undc ctnbsp;tota progenies parentela uocatur.Et in mundananbsp;iege parens parent! per gradum i parcgtel fucnbsp;ccdcrc iubetur. Mutuam crgcvuicejp (ut diftumnbsp;cfi)7eddicparentibus, quinutrituBa maioribus,nbsp;nutrit minores^ quod prfcdlcntibusacccpit,nbsp;fubfequentibus impendit. Velmutuam uicpa/nbsp;rentibusreddit,qui filijs i propinquisfibiferui-tia impendentibus fubfidia repedit. Hoc agat hpnbsp;na uidua,quia hoc e acceptum coram deo.Et hc ta- men nondum eft uereuidua,qu parentes habetnbsp;qui till funt folatio.Sed ilia ijtue uereuidua e:, id eft,nbsp;ab omni auxilio mundano deftituta^cr ab omninbsp;terreno folatio defolata.ferat in deum,id cft,uidcnsnbsp;ex nulla parte fe habere futrugi,toto animo ad-hret dcoj quo folo Iperat auxiliunt^it amp;falunbsp;tis;crideo nolle ac die inat obCcr ationibu f pro remonbsp;tionc totius mali,C!7' orationiSut pro adeptione bo/nbsp;norum.Talis erat fanta Anna, qu non difcedenbsp;bat de templo, ieiunijs i obfecrationibus ferui-cns die ac node.Pr cteris enim uidudebcncnbsp;Inbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;uacare orationibus,quia i dominus cum ad fem
*18, per orandum hortaretur,uiduam cmemorauit, qu uidclicet iniquum iudicem ad audiend eaunbsp;fam fuam alTiducinterpcllando commouit.Quanbsp;^pter cum in uiduis deftitu tio i dcfolatio note-tur,G fe omnis anima intclligat in hoc feculo deftinbsp;tutam i defolatam,qudiu peregrinatur dno,nbsp;profedo quandam uiduitatem fuam deo defen-fori aftdua i impcnGftma precatione comen-dat. Myfticc enim uel cccleGa uelomnisanima qnbsp;inteiligi t fe dcrelict omni auxilio,nifi fohus dei,nbsp;uiduaeft.Vnde enim muliereft uidua?Tiuia nnbsp;habet auxiiium aliunde, niG folius dei. IHueronbsp;qu habent uiros,quaffuperbiunt de auxilio uinbsp;rorum. Viden tur autem uidu defer tf,fed robu-ftius eft auxiiium car. Ergo tota cccleGa una uidua eft.fue in uiris,fiue in fminis, fiue in coniu-gatis.fue inmaritatis faminis. Cue in adolefccn.nbsp;tibus.fue in fenibus, fiue in uirginibus. Omnisnbsp;lt;cclefiauna uidua eft,defertainhoc feculoififem
.V.
tit il lu d, fi nouit uiduicatem fuamtune enim au- Q xilium prfto eftilli.Sed fmplicitcr uiduam mnbsp;liercm iterum Geue fuperius inceiligamus. Qiinbsp;cnirauerc uidua eft i. dcfolaiajpcrfiftjt in preci,.nbsp;buSjd fit deo proxima. Nrfm econtrario ilianbsp;in deUcijs e, id eft, qux carne m fuam deliciofe fo-uef,amp; inprccibus 5C iciunrjsnullatenus affligit,wnbsp;uens communi uita,ortH(tein anima ;quoni de#nbsp;usabeareccflit,qui eft uitaanim.Vnt 8C bea-tus lob de fapientia,qu deus cft,dicit, quia nonnbsp;nbsp;nbsp;' '
inuenitur in terra fuauiter uiuennum,id eft,in me te eorum qui uoluptatibus huius uit feruiunt.
. Hoceft enim uiuentem mortuumcirc,nonhabc rc deum manentem in la mente. Ne ergo ui-uens ft mortua,delici fpirituales dclicijs carna/nbsp;libus in fanAa cafiitate fucccdant,id cft,or atio,ienbsp;iunij^,bona cogitatio,bonorumoperQfrcquennbsp;tatio.Nam quando uidua pro delicijs nuptiarumnbsp;quas in carne uiri habere folebat,aliarum SCnbsp;nalium deliciarum tanquam in folatio ufum aftinbsp;mit,iunc uiucs mortua eft. Nam ficut in ipfis fennbsp;fibus corporis acutiusaudiunt qui non uident,etnbsp;tangendo multa difeernunt, ttec tanta iacitatenbsp;tangunt qui oculis utuntur, non intclligitur exnbsp;uno adiiu,id cft,luminum reprefla intcntione ln Lotus bnbsp;tiendi cam fe in alios infus promptiori dignofeenbsp;di acumine exercerc,tanquam ex altero coneturnbsp;drapiere quod negatur ex altero : ita amp; fepe car/nbsp;nis cupiditas concumbdi uoluptatc cohibita,nbsp;tnaiori uoluptatc in pecuni fc porrigit appeti/nbsp;tum:Siillincauerfa, hue feimpetu ardentioric-uertit.Mors autem eft ipfa ltitiain perffutdo, nbsp;cum quifque adipifeitur quod perditc concupi/nbsp;uit.Et ideo mortua eft uidua qu; in delicijs uiuil^nbsp;ad quas delicias per cupiditates tanquam portasnbsp;mords pucnitu.EticJfirco praSipe uiduis ne de/nbsp;liciolc uiuant.Etboc eft,precipe iIlis,Ht irre^ehenfibinbsp;lesnt, id eft, utcaueant faccrc ea qu funt dignnbsp;reprchcnGone.Dixiluperius.utuiduaffilios elnbsp;nepotes habegjdifcatrcgere dom.Si at hoc agenbsp;rcncglexcrit,fidem gerdidit: quiafi^uisnonhabetnbsp;curamfuorum, cr maxime domeflicorum, ut quantumnbsp;poteft procure illis neccflaria,deweglt;(ttopcri/nbsp;bus,etf non uerbis : quia proximum non diligit,nbsp;C infideliter erga cum agit. Vel uidux non ftu/nbsp;dcant congregate delicias,fcd uel filij, uel cterinbsp;propinqui impendant illis quod neceflarium eft.nbsp;Sed fi quis eft qui nolit,fidem negauit qu in ba^nbsp;ptifmo promifr,quando diaboli bperibus abre/nbsp;nunciav^,(yquot;efideteriorinfideli,qui3nunquam fidenbsp;habuit. Hic enim ucritatnouit,amp; fe bene aifturnbsp;promifit: irtfidelis qj^tem nec nouit adhuc.nec .p-mift.Scd ifte promifit,dSmpIere uoluit,ideo de /nbsp;terior eft illo qui fidem nondum perccpit.MultO
^enim grauius delinquitur feienter qum ignoran ier,amp; multo peius eft bona opra promitterc i.nbsp;non faccrc,qum nec promitterc nec facere. Cu-ram ergo fuis,amp; maxime domefticis quifque de/nbsp;bet impcjjidere.'quiacum cperit uelleprodeflcnbsp;quibus poterit,primitus ineft ci cura fuorum. Adnbsp;eosquippc habet opportuniorem facilioremi
nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;mm
-ocr page 438-I. AD TIMOTHEVM 410 A adi'tum confukndi uel naturae ordine, uel ipGus focietatishuman. Nam infidelis curara fuo-rum habet,deodeterioreftinHdeli ,qui hancnbsp;non habet. Vidua eligaturnon minus fcxaginta an norum,qufueric unius uiri uxor, in opcnbsp;ribua bonis tcftimonii habens,fi filios edult;nbsp;cauic,iyiofpitio reccpit li pedes fandordnbsp;lauit, f tribulationem patientibus fubmininbsp;ftrauic, ii omne opus bonum fubfecuta eft. 5 Hie commune datprceptum de his uiduis, qux ecdefipaicuntur alimonijs:SC idcirco aetasnbsp;praefcribitur, ut illj tantum accipiant pauperumnbsp;dbos.quae i Jaborarc non poflunt.atcp maturitanbsp;tern habent morum pariter actatis.Simul^ co*nbsp;fidera quod iliaqu duos habuit uiros.etfianus,nbsp;etfi decrepita,etfi egens c.eccleGjftipes noffme-retur acctpere.Dixi fuperius ut ueras uiduas ho/nbsp;norcs fumptibuseccle.Et uidMquae fic eft ho-noranda,e/ig(lt;fr habes non minutfexaginttt tutnoruntjnbsp;nift iam eft extindus fomes libidinis,^ fueritutiinbsp;US uiri uxor,id eft,qu3e non habuit nifi unum mari-tum,poft morte eius habens teimoitium in bonis ope-ribus.fdiicetfilios enutriuit quos habuit:/? paupe-res hofpitiorecepit,fiftnorum prxdicatorum pedesnbsp;litait,quos tunc recipcre periculofum fuit. Cumnbsp;fratres hofpitio fufeipiuntur, mos inoleui i apuc^nbsp;pleroftfandoSjUt pedes corlautur:amp; magnanbsp;in hoc fafto commendatio eft humilitatis,ne de-It ^*o^^^i'f^^^*^Chriftianus, qcF prior fecit Chri- p ftuseCum em ad pedes fratris inclinatur corpus,nbsp;etiam in corde ipfoexcitatur:uel Giam inerat,cnbsp;^ilKnatur ipfius humilitatis afFcdus. Et uidua eftnbsp;eligendaqux teftimonium habet hsec omnia fe-ctnc,tSf Ji tribuIatMem patient^bus,id efi.incarccratisnbsp;uelquibuflibet afflidisbona quaepotuit/tiSmtni.nbsp;rrf/.atque ut breuitcr cocludam, fiomneopus 60-numjubfecutiteft.Echxc tails pafcatur alimentisecnbsp;defijt fi uircs habuerlt,fcruiat f^erdotl. Adolefcentiores aupn|uiduas deuita Cum enim luxuriate fuerint,inChrifto nunbsp;bere uolunc,habences damnationcm, quianbsp;primam fidem irritam fecerunt. Simul aunbsp;tern C ociof difeunt circuire domos, nonnbsp;folum ociof,fed SiC ucrbofCcuriofic,lo^nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quentesqu non oportet. Volo ergo iuni ores nubere,filios procreate, matresfami lias efle, nullam occafionem dare uerfanbsp;rio maledidi gratia.lt;am enim qudam conbsp;uerfac funt retro poiyatalfem.Si quis fide-lis uel fi qua fidelis habet uiduas, fubmini-ftrec illisjCn grauetur ecclefia,uc his qunbsp;ucr uidu funt,fufficiat.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;* Dixi UC uidua cllgatur non minus fexaginta annorum, nifi comprelTa eft omnis lafciuia. Sednbsp;jtdofe/fwfioretHidaif.quarum adhuc fanais feruet,nbsp;deuita ad minifterium ecclefi.Et quare^^ia cuntnbsp;biXHridttf /wifift wM nubertirt ebrifio, id eft^quia |
fpecontingitut reliflopropoGtocafiitatis, pet C multos amatores luxurientur, uel in luxu cibo-rum C deliciarum uerfen^r,amp; poft multam lunbsp;xuri uelint nubere,id eftjcopulan uirisin Chri/nbsp;fio,id eft,per legitimasnupti,as,quafi tune non fitnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp; t peccatum nubere. ipf dico,habentes damnationent xternam,quia primamfidemirritam fecerunt,td eft.qanbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, caftitatemdomino uouerunt 8i non reddiderui: uouentibus uidclicet uirginitatem uel uiduitat,nbsp;non folum nubere, fed etiam utile nubeie eft da-mnabilcndeo uidclicet habent damnationem.qanbsp;primam fidem irritam fcccrunt,ecfi non nubedo,nbsp;tarnen uolendo. Non quia ipl nupciat uelut manbsp;ium damnandac iudi^antur,fed damnatur proponbsp;fitifraus.damnaturfracta uoti fides: nondamna-tur fufeeptio de bono inferiore, fed ruina bononbsp;fuperiorc.Poftremo damnantur taies , non quianbsp;coniugalem fidem pofterius inierc,fed quia con/nbsp;tinenti primam fidem irritam fecerunt,uoJen-tes nuber^Voluntas enim qux propofito cecinbsp;dit,damnatur,fiuc Qy?l^quantur nupti,fiue de.nbsp;fnttideotenendaeftincordeperfeuerteruonbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ij, luntas boni propofiti, ne quis uel qu rtro afpfi ciatjC uxoi|Lociimili$fiat. Quid enim fecit u/nbsp;xor Lot? LibKrata eft Sodomis, Si. in nia pofi*nbsp;ta,rctro rcfpexitZNibi refpcxit.ilii penmanfit.fa*nbsp;lt;fta eft ftatua faiis,ut illius contemplationc condinbsp;antur homines,cor habeant.Cnon fintfatui.nonnbsp;Vitro rcfpiciant,ne malum exemplum dantes,ipnbsp;remancantiSc alios eOndiant. StmtU autem cy ocio/tCnbsp;Sic . Nec folum qu diximus, faeiunt prdift pnbsp;mulicrcs:fej/ cum illis malis addt,quod lunt ocinbsp;of,nihil manibus operates,amp;;fiunt propter m-tisuagation dicorpote inftabiles, quia non fitnbsp;in domibus fuisifeddiunt,id eft, alfuefcunt circuinbsp;re fine ratiqpabili caufa domos alinas, qd religio-ni inimicum eft.Nec^lumocitftefunt,fed O-uerbofie,nbsp;id eft, abundantes multiloquiofabularumamp;lin/nbsp;utilium lrmonum. Nec folum uerbof,led CTnbsp;crwp,ideft,inueftigantcsaliorum falt;fta,amp;: neglinbsp;genres iiia. Si fiudentes aliquid femper audire.Etnbsp;l'unt loquentes ea non oportet,id eft, turpia amp; adnbsp;libidinem pertinentia,uel quolibet alia modo renbsp;ligioni contraria . Et quia qudam uidu poft-quam deo continentiam Si religiolmconuerfa-tionem promiferunt,taliamala faeiunt,ergouolonbsp;iuniores uiduas noncontinentiam uouerc.qu fer/nbsp;uare non poflunt.led nubere. Sifiliosprocreare legi/nbsp;timos,nc fiquoscxfornicationegcnucrint,extinnbsp;guant eos propter metum amp;ucrecundiam.6t uonbsp;lo cas ejj matresfamilias. Nubant,ne uagentur pernbsp;alinas ^es:lcd fub uinspofit, habcantfrenunbsp;quo regtur.Procreent filios,amp; fint matresfami-]iarum,ut non fint ociol,fcd in nutntura filiojtnbsp;Si gubernationc familiarum utilibus occupturnbsp;adionibus.Bonum eft enim nubere, bonum filios procrcare,bonum raatresfamiliar cflc,amp; id-eo faciant hc bona, ne forte committant iupra/nbsp;difta mala.Hoc uolo cas faccrc,amp; nullam occafionnbsp;dare aduerftrio.i.inRdeii,ffratia malediai,id eft.caufanbsp;mlx locuonis. Hoc eft, nolo ut infidcii qui 0*3: |
CA P VT .V. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4rf
|
bis aduerfatur, 5 cui magnum efl dc nobis ma/ le loqui,dent ulJam occaoncm.uc poHit aliquidnbsp;maledicere dc cis. fartafle darcnt occafione,G/nbsp;cutiam nnuull dcdererquia i cnnuerfefunt qiu'nbsp;damretro bono ctinentix.quod propofuert,nbsp;eunces poft qui retrocelTit amp; perijt. Hocnbsp;Apoftolus addidit,ut in bis uerbis eius intellige-remus eas quas nubere uoluir,melius potuilTe cnbsp;tinercqum nuberc.fcd melius nubere quam renbsp;troire poft fatanamjd eft,ab cxcellcntiillo uirginbsp;nali ucl uiduali caftitatis propofito.in pocrioranbsp;rcfpiciendo cadcre amp;intcrire. Dixiutiuniorcsnbsp;nubanr.Sed fi aliqu nubere uolunc, procurentnbsp;ens (iii.Et hoc cft:Si quitdelit,uel quadelis habet uinbsp;duaf,id eft.uiris orbatas forores aut conianguine-as.quc aliqua linea generis ad cum pcrtineanc ,fbnbsp;miniftret iljir nec eflaria, et ttoa grauetur ab cis eeclefia,nbsp;ut his (JU uereuidutefuntjd eftjOmni auxiiio deftitunbsp;tx,{((jpci4talimcnca prxbcrc. F: oftendit Apo-ftolusquia amp; fideles fibi amp; alijs in pc^erum ne-ceflariaprouidcrc dcbt^j^rclligcrcmusquodnbsp;prxcipit dominus non cogitandum efle de cra-fiino.non ad hoc fuifle prjeeptum, ur nfjiil pecunbsp;nix feruetur i'anAis.fed ne do prter ifta fer-uia*tur, 4?pterinopix timoriu#itia deferatur. Qui bencaprfunt pmfbyteri, dupltct honore digni habcantur, maxime qui labonbsp;rant in uerbo amp; dodrina. Dicit cnim ferf*nbsp;pruratNo infrenabis os boui trituranti. 9Cnbsp;digous cftoperariusmerccdefua. Aducr*nbsp;fus pref byterum accuiationem noli recipenbsp;re^nififub duobus aut tribus telHbus ' 4 uiduis ica Gat,ut l]jilt;ftenus oftendi. Sed de bonis prcsbyterisaIitcr,fciliceti*tqKt benepriefuntnbsp;tcclex^habeantur digni dplieibonorc,min prfeniinbsp;accipiant honorem fnpend^rum fubditis fuis,nbsp;amp; in futuro deo honorglori perennts, tnaxi^nbsp;ine qui laborantin uerbo fcitibus.CP in dorina nefei-entibuSjid cft, qui monerc ftudt eos qui fciunt,nbsp;amp; doccrc cos qui nefciunt.6^ c duplex honor.i.nbsp;gemina rctributio talibus dcbeat.de uno honorenbsp;probo,qu illis debent lubiefti in oblatione fumnbsp;ptuum.Nam legi/criptrlt;i dicit-.Uo infrenabis os bonbsp;ui trituranti,id eft,non prohibcbis prdicatorcmnbsp;J dboscxccclefia fumeie.EteuSgelij feriptura fc-'**'*10,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Luc dicit, ga dignus eoperariusmercedefua, id , dignus eft prdicator receptione fumptu. Ex cuangelio em Luc fumpft Apoftolus hcnbsp;Icntencis,probans autoritatc lia.Dignus eftopenbsp;rarius mercede fua.quia i de mercede funtopenbsp;ris ipfa alimenta fufttationis.ut hicmcij^cs dc lanbsp;bore prxdicationis inchoctur,qucillic dc ueritanbsp;tis uiGone perGcitur .Qua in rc confiderandum,nbsp;quod uninoftro operidux mcrcdes debantur,nbsp;una in uia,altera in patria -.una qux nos in laborcnbsp;fuftentat, altra qu nos in rcfurrcftic remunenbsp;rat.qniam digni honore dupliciboni presbyterinbsp;funt.Merccsitaqsquaein prfenti rccipi.hocinnbsp;nobis debet agere,ut ad lequent merccd robunbsp;ftius tdamus:quia unufquif uerus prxdicator nbsp;non ideo prdicare debet, ut in hoc tpe merccdnbsp;recipiatjfcd ideo mercedem reciperc.ut prxdicanbsp;rc fubfiftat.Qtiifgs cnim ideo predicat,ut hic ueinbsp;laudisuelrauneris mercedem rccipiat.tcrna ji-culdubio mercede fc priuat. Quifgs uero fe ueJ 'nbsp;ea qu dicit, ideo placere hoibus apptit,ut du . -placet quod dicitur, n ipfc.fcd dnsametur,ulnbsp;idcircoterrenaftipendia in prdicatit^e confe/nbsp;quitur,ne prdicationis uoce per indigentiamnbsp;lafletur, huic^culdubio adrecipiend merccdnbsp;nihil obftat in patria, ga fumptus fumpGt in uia. |
Nam amp; hoc dat in labore cib opcrario fuo, ut laborare fufficiat, 8C poft laboremreddit merccnbsp;de ei. Multomagiscrgodeusoperari lumdu-pliciterhonorabit.i.rcraunerabit. Et ideo non fanbsp;cile^i^cipias aceufationem aduer(spregt;yterum, ganbsp;non facile eftaceufanda tamaiti nominis pcrlo/nbsp;na.nolt contra eum accufationerecipere,niftfub duobusnbsp;tribus tejlibtt.idcft, niG accultor duos ucl iresnbsp;produxcrit teftes t idoneos, ut accuiatio fit fubnbsp;eis,id eft, ut ipfi teftes fint aceufatore luperiores,nbsp;ucuita corum nGtinferioruitaaceufantis .Teftes cnim (ut ait IGdorus) conGderantur conditionbsp;ne,natur;^S( uita.Conditionc,fi liber, n feruus.nbsp;Nam fpe feruus metu dominantis teftiraoninbsp;fupprimit ueritatis.Natura.G uir,non fotmina.nbsp;Namuarium mutabilc femperfeemina. Vi- Xꫫ.4nbsp;ta, fi innocens integer a u. Nam fi uita bonanbsp;defuerit,fidc carcbit.Non cnim poteft iuftitia c jjnbsp;fcelerato hominc icictatcm habcre.Duo au remnbsp;lune genera tefttum: autdicentium id quoertiidenbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp; tur, aut proferentium id quod audierunt.Duo-bus autcm modis teftes delinquc,cum aut faffi,^ promunr,aut uera filentio obt^unt.Nam apud nbsp;ueteres non miooris vat culp ueritateifi tacere,nbsp;qum mendaciura diccre. Pecetes autem coram omnibus argue, ut catteritimorem habcanr, Teftor cornbsp;dco SC fefu Chnifte Celedis angclis,ut hcnbsp;cuftodias,lnc priudicio nihil fads^in alnbsp;teram partem dcclinando. Sic age erga presby tei, ut dixi. Sed peecantes arguecor omnibus,ut Oquot; cateri quipcccarc uolebr,nbsp;tmoremhabeant.ne taliafacercprfumant.Dnsdi Arftf.lS*nbsp;cit,fi peccaucriiin te frater iuus,corripe illutn in*nbsp;terre amp;ipfum fol,8lt;: ncApofolus peccantesnbsp;cor oiis iubet argui.Sed nulla contrarieras eftnbsp;in his duobus pccpiis,gaaliqudo corripiendusnbsp;eft inter te amp; ipfunj^bl,aliqn cor omibus argunbsp;endus.Tunc cm icreto Aonendus eft, qn pcccanbsp;uitintc.i.quando tu feis quia pcccauit.Quia eninbsp;^fccrctum fuit qudo in tepeccauit, fecret qu-re cum corrigis qd peccauit. Nam fi folus noftinbsp;quia peccauit in te,8C eum uis cor omibus corrinbsp;gcrc,n es corrc(ftor,fed jpditor.Ergo ilia corri-pienda fijjit fccretius,q pecetur fecretiustilla ucnbsp;ro arguenda cor omnibus,qu peccantur cor* mm q : |
f
-ocr page 440-4 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;! ad TIMOTHEVM
A. omnibus.Deraum ad confirmationem obfcruan ti cunAorum prfccpior fubditur.Tf/lor cor4Mnbsp;deo.Ac fi dicatur : Deus cR mihi tcRis.quod ant/nbsp;mammeamliberaujjdiccndo qudiceredebui,nbsp;tu tibi caue ne peras trfgrediendo quxiuiTi.Cnbsp;IJnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Chriflo lefu teftor,qui iudicabit:CZ cor ek-
qui Rparabunt malos bonis. Tcfior i Ht cuflodiash^c quae nunc praccpi dc accufationenbsp;presbytft'i nonleuiterfufcipienda, amp; demanife-ftacorreionepecctium.uelctiam cxtera pracnbsp;ceptaper to tarn fuperiuscpiftolam data,6iinfc-rius adhuc danda. Hc cuftodias, mbilunquamnbsp;faciensjtne priudicio,id eft, fine prmcditaric,annbsp;1 faciendum,an non{adendum,deelitMndoinidte/nbsp;rlt;(tn p4rlem,niG in earn quam prmcditdo cognonbsp;uerisiuRam- Vcl hc cuftodiasfincpraciudicio,nbsp;ideft.finc reprehenfione,nihil facie ns dcclij^donbsp;in alteram partem quam non iuffi.id e, in partenbsp;lniRr actionis. Vcl hxc qu dixi de acculatienbsp;presbyteri.cuodias, nihil facicns fine prsciudi-cio.i.fine praeexaminatione, C abexaminatione**nbsp;non declines in aliud quam examinatio inuenir.
Manus cito nemini impofucrfs, nc^ c municaucn's pcccatfs alienis. Teipfum ca^nbsp;ftum cuftodu Noll adhuc aqua bibere, fednbsp;niodico uinoutere, propter ftomachtunbsp;um frequentes tuas infirmi'tatcs ? Quo*nbsp;rundam hominum pcccata msnifefta funt,*nbsp;prcedentia ad iudicium, quofdam autemnbsp;B fubfeqiitur. Simib'rer amp; faa bona manbsp;nifoifa funtjSC qu aliter fe habent,ablconnbsp;dl non polfunt
Qiua lafquot; graaiter tradnd.i e caufa presby teri,dtideoprii^ diligenter condera,quis fitnbsp;ille qucA ordtnaueris preslnyterum.N cnim facile debet ordinari,qui n facile potefi ab ordinenbsp;depni : SC idcirco nemini cito impofuerit mnnus ordi*nbsp;ndotllumjld diuproba ill antea,quiainmo-rando poteris uitam eius cognofc-c.Bf^Hccownbsp;tiiceiutris confentiendo pecc4tkIjemj,fiincfidcra/nbsp;te pcccatorem ordinaueris.T^icnim indignumnbsp;ordinat,peccatis eius communicat.Et ut uiles abnbsp;ordinatione polfis cxpellerc, teipfum ctiflum cufiodi.nbsp;Ac fi dicat: Qui indignos uis rcpcllcre , teipltimnbsp;debes in uit munditia euodire. Et qui alios iunbsp;dicas,uide ne polTis ab alrjs de prauo adu iudicanbsp;ri.'quilquis peccata caues aliena,cauc ^pria. Di-co ut tc cuRodias caam,amp; iam tarnen noli adhucnbsp;aquambihereGcut priusconfucucras.pdBodicoui~nbsp;woferf,quiamodice funtptum non nocet caita-ti. Et hoc prcipio,propter ditcm ex lga abf-tinentia om4chutuu,in qRo fedes infirmitatis.'Cnbsp;iFpter infrmitatet tut frequentef,id efi,frcqucter tinbsp;bi uenientes.Qtiia de caliitatc admonuit,hacnbsp;cafioneinamoderat abfiincntiam prohiber, quanbsp;Timotheus inierat,Si modicum uinum prcipicnbsp;ob infirmitatesfumedum, medici confilio magisnbsp;qutnapoRolijlicetapofiolusfit medicus Ipiritanbsp;iis,6i ne Timotheusimbccillitarc fupertus,nonnbsp;poctimplcrtprsedKationis opusVix tnctiaranbsp;--------------
propter has neceflitates uini porio cceditiir Q C uinum iadolefccntia duplex inccndiuoluptanbsp;tis. Sed Romachidolor i frequens infirmitas innbsp;fantRoTimotheofomenta^ibidin reprimebat*nbsp;ApoRolus itaqj cum diledum difcipulum dein- nbsp;fiitudisccclcfiofficijsadmnercr, ne quos fornbsp;te ad facrosordincs inordinate wucheret, dixitinbsp;Manus cito nemini impofucris, neqj cmunica nbsp;ueris peccatis alicnis. Tcipfura cafium euftodi.nbsp;Qui ad infirmitat eius corporis protinus le con-ucrten3,ait:Nolt adhucamp;c.ufquc,tuas infirmitanbsp;tcs.Statimip fubiunxit,dicens .Qaornd4mbomtSnbsp;. pecclt;ititm4nife/funt,prtecedentia4d indicium, quofdant
CZ fubfequuntur..Ecquid ad illud pcrtinet,quod ab infirmo bibi aquam ^ohibet.hoc quod de pec/nbsp;catis quorund hominum manifefiisijj fubiuxit,nbsp;nifiquod interpofita de eius infirmitat fentetisnbsp;ad hoc in extremo redqt, qd fuperius dixit,ma-nuscito nemininpofueris iSicsetera*; Vtenitnnbsp;haec eadenu^eccata quanta folicitudine refelldanbsp;effcntoficderet.interpofita ctrainfirmitatis monbsp;leftiam difcrctionis aSmbnitione, protinus intu.*nbsp;lit quod dn alijspatcfcerent, amp; in alijslatcrent,nbsp;dicens:Quo||indajn hominum ic.Similis internbsp;pofitio rcperitar in libro domini lob, ubi de Pcnbsp;probis dicitur: De |ane ufcp ad uefpe fuccidc-tur,iquia nullus intelligit, in jiernumperibitjinbsp;fiatim^ de elcdis additur,qui autem rcliqui fue-^t.aufercturexcis.iterumcj; max de reprobisnbsp;luDiungitur,Morientur,5C noninfapientia. Sednbsp;in alijs feripturarum fandiarum locis inueniun- Dnbsp;turfrequenter huiufmodi interpofitiones. Curnbsp;ergo Timotheus, uel quilibet epilcopus nemininbsp;debcat cito manus imponerc, ne peccatis alicnisnbsp;communicet,fiyeccat5remordinaucrit,fubiun*nbsp;giturcaufa^um dicitur;Qiiorundam hominumnbsp;pcccata manifeRa funt,pr3cccdtia ad indicium,nbsp;id eft, quordam peccata ita funt aperta,ut co-rum fama ucl notitia prius ueniat ad iudicium,idnbsp;cR, ad locin quo fit difeufljo pcrfonai?:, quantnbsp;ipfi infames qui uentunt ad ordinandum. Quof-damautem Si fubfequuntur ad indicium peccata fuaquia tue primum manifeRa fiunr,cum or*nbsp;dinandi diieutiiitur. De quibufdam peccatis hodnbsp;iptelligendum cR.Nonenimomnia panduntufnbsp;in illa dtfenflione, fed aliquando latentplurimanbsp;Nec Idlum peccata quxdam ita manifefia funr,ccnbsp;quaed in difcuflione,ucl in couerfatie paulatinnbsp;detcgtur,fcd cti quxdam bona failafimiliterma^nbsp;nifea funt,prxcedennx ad iudici,utnon fit opusnbsp;probandi ca cfle bona: CZquditeijt eflebona,nbsp;qualiter^habent, id c,qu no itafunt manifefia,nbsp;non pojjum abfeondi uel in ipfa difeuffione, amp; idconbsp;probanda.Hieronymus; Quod dicit,iRiufmodinbsp;eft.Quid tarn libre 8C pal pecct,utpriufquSnbsp;eos uideris,fiatim intelligas peccatores:alios autnbsp;quicallideocculttuitiafua,cx confequeticon*nbsp;uerfatione cognofcimus.Similiter 6C bona apudnbsp;aliquos in propatulo funt,in alrfs longo ufu di feinbsp;mus.Augufiinus:ManifcRaea dicit,de gbuscla'nbsp;rum cR quo aipnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i Hc praecdt 4^ ludRjF*
CAPVT
A quia G fuen't ifta fubfcquutS iu(3ici,non eft temc rarrum. Subfequuntur aut ilia quocculta funt,nbsp;quia nec ilia lacebunt^porc fuo.Sic 8{ de bonisnbsp;fadis intelligendum eft. De manifeftis ergo iudi-cemuSjde occultis uro iudici deo relinquamus:nbsp;quia amp; ipfa abfcondi non polTunt,fiue mala, Guenbsp;bona,cum tempus aduencrit quo manifeftentur.nbsp;CAPVT VI.
QVfcunquc funt fub I'ugo fcrm,domi^ nos fuos omni honore dignos arbi^nbsp;trcntur,nc nomen domi'ni C. dodrina blafnbsp;phemetur. Qui autem fideles habet domi^nbsp;nos,non contnt,quia fratres funt: fed manbsp;gis feruiat,quia fideles ftint:C diledi,quianbsp;beneficrj participes funt
flQuodde leruo Hcbroprcipitur,utfe: annis fcruiat,fcptimo dimittaf hbergratis,nc fernbsp;ui Chriftiani hoc flagitarent dominis fuis, apo*nbsp;frolica nunc aucoritas lubet feruosc^minisfuisnbsp;elfe fubditos,ne nomen j^ini SC dodrina blafnbsp;phemetur.Pfeudo enim dicebant, non liccre fer-uos teneri niG fex annis, uel potius nem^ dcbe-reefle feruumalterius, idonnes a|qualiter ellenbsp;]iberos,quja omncsex uno patrAdam defcemnbsp;derant, amp;aomges Chriftus r^mendo liberaue-rai.Et horum prau perfuaGoni contradicit Aponbsp;ftolus, dicens Chriftianos feruos deberc quibf-cunqj dominiSjGue paganis, Gue Chriftianis b^enbsp;fcruire:quia hoc prccpit Cbriftus,cum diceretjnbsp;O Reddite qu funt Cfaris Cfari,amp;quf funt deinbsp;deo.Ethoc eft:Scri Chriftiani qui pntgrauaii fubnbsp;iKgoinfidelium dominor, tjuicunq; fintilli ferui.i*nbsp;etfi iufti.etfi fapientes GnrJominof tarnen fof urbi-trentur dignotomnihonore, bene Itjuiendo illis,we Gnbsp;rcruirccontempferint,fgt;h^l7emcir^ominis eo-rum propter eos nomen domi)^ quaG alina inuad-tis, ZT dorinil Chriftiana quaG prdicansiniuftajnbsp;amp;contra legem mundanam decernens.Sic agantnbsp;qui dominos habent infideles.Sed illi quihabent ftnbsp;dclet dominos,non ideo quidemfiewnlt;lt;t fcruire.G/nbsp;cutpfeudo apoftoli dogmatizabant,^HW Jt ?lt;lt;-tr,id eft,dominis fuis inChrifto pares,qupniamnbsp;UfiqueChriftiani:/d Wdig.id eft,maiori affdionnbsp;Jruiant eis,quiadeles funt,id eft.participes facrarocnbsp;torum cccleGx; O diledi funt deo,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;participa
funt eiusbenefieif prxfentis futuri.
Hcdoce Sf exhortare. Sigs aliter do^ cet, non acquiefcit fanisfermonibus do^nbsp;mini noftri Icfu Chrifti, Si ei qu fecun^nbsp;dum pietatemeftdodrin, fuperbuseit,nbsp;nihil feiens, fed languens circa quaiifionesnbsp;Si pugnas uerboru;ex quibus oriunturinnbsp;idi, contentiones,blafphemi, fuipicio*nbsp;nes maI,conflilt;Hationes hominum mentenbsp;corruptor, Si qui ueritate priuati funt,nbsp;exiftimantium quftum effe pietatem.
Hjcc qu dixi de feruis, doce ignorantes, O exhortare fcicies.Et hocnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quit aliter docet,id eft,
fi quis prdicauerit comun omnibus in Chrifto
.VI. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;415
ibertatem, dicensomnes debere liberos eifcj t C ectrariotunc prcipe .i. prdica utferui dominos fuos Omni honore dignos arbitrentur,amp;nonnbsp;contemnanteis lruire. Nam femper expedit g-demifta docere.fed tune maxime qudoperuernbsp;fus quis aliter docet,prdics t omnes Gnt libe-ri.-er noaequiefcitftniferiHMibut domininoflri lefuchrinbsp;Jii,dura ci obijcitur Chriftudixiffe, Reddite qu LUCte.inbsp;funt Cfaris CfarijS^ qii funt dei dey,amp; pr/nbsp;cepilfe Petro ut pro fe C p ipfoChnfto ftater rc Mrfft.iy.nbsp;pertuminorepifeis dar his qui tributum exi-gebant. item dixifle, Difcite me quia mitis j,nbsp;fum.crnon acquicrdteidoarinno{irx,queflfe~nbsp;eundum pietatem,id eftiqu non facit odioiamChrinbsp;ftianitatcm,docendo infolelcerc.Ille qui his amp;hiinbsp;iufmodi fermonibus dni SC huic doArin n ac-quij^cit,fed aliter docet,^fuperbus e, id eft, ftiper-bia,non ratio ducit eum. buperbus eft,id eft,nonnbsp;paticnsuinci 56 fententia fua defleAi. Etquam/nbsp;,vis fe fciolm putet,tamc nibl feiens eft.jcd eft femnbsp;per circa qutefiiones languens,id eft,inefficax amp;impcnbsp;ditus ad lluendum,amp; ad iieritatis indaginem g/nbsp;uenire non aicns, CT militer eft languens circanbsp;pugnas uerl)orum,id eft.circa repugnantiam qu uinbsp;detur elfe in quibufdam feripturarum uerbisji-cetfenfusconcordet,Gcuteft, Si nos filius libra-ucrir,ucreliberieritis.amp;iterum,Quicunuolu- ,,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;
crit in uobisprimus clie,entomnium leruus.Vi-dentur enim hc uerba huic fiulto rcpugnare,ut nos hlius liberosfaciat. Si iterGc feruus qui o-luerit elle primus, cum primus inter nos maxi-meGtlibcr,Gnosliberilmus. Vel circa pd^nas nbsp;uerborum languct.iicirca difputationes.in gbusnbsp;difputatores pugnt uerbis inuic.Ex quibus quft^nbsp;ftionibus SC uerbor pugnis orjutur inuidiis SCcotennbsp;tiones,blafheitii i fuiicionestnalT: ga fpttr uerbanbsp;pfeudo apoftolor libertat huiufmodipdican-tijhi qui feruos habent,inuident Chrifiianmojnbsp;amp;contenduntaduerfusGdcles, dC blalphemantnbsp;de quaG g aMtenaGbi tollit,amp;: fulpicantmaledenbsp;nobis,qGhancliberj^atGnxilmus.adlucr. Etnbsp;contraillosoriuntinde confliationeshominu mentenbsp;corruptorudipfead prdicatoi5i,qor intelligennbsp;tia uel ratio errorccorruptacft,nepolfit inuiola/nbsp;tx ueritatis cogrtition habere inuera rer noti-tia.uel mente corruptorum,quia ctG caro eorumnbsp;propter Gmulationfanditatis eftintcgra,mensnbsp;tarnen interisdcletftaturimmGditrjs bbidinum,nbsp;C turpitudinibusuelamorepecifniarum. Et quinbsp;priuati fui9 ueritate, quia etG aliquando ueritatemnbsp;catholicx doArinx aliqufitcnuscognoucrHt, jj-pter errores quos q^:nti fux inferuerunt,cogniti/nbsp;onem illam pcnitusamil?runtiHomini dico exi'nbsp;flimantium pietatem,id eftjdei culrum effequtefluninbsp;^temporalium rerum, quia pfeudo putabant qdnbsp;Chriftus effet colendus propter commoda pr/nbsp;fentis uit.non futur i quoniam amp; ipG propternbsp;acquiGtionem prxfentium lucroiji prdicabant.
Effautem quftus magnus, pietascum fufficientia Nihil enim intulimus in hund
nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;m m il)
-ocr page 442-4 4
I. 'AD TIMOTHEVM
A mund, haud dubid quia nee auferre quid poTumus.Habentes autem alimenta et quinbsp;bus tegamur,hi3 contend fimusnbsp;fl Ip pu tant pietacem noftrx rcligionis elTcnbsp;quftumemolumcnticarnalis , amp; uerum quidnbsp;cft quodChriftiana pietat e (juiefluf.non tam ex/nbsp;igiius, ut temporalia cm acquirat, ut ipfi putant,nbsp;fed mlt;lt;gt,id eft,aterna corporis amp; anim bonanbsp;conquiftns. Magnus quxftus eft pittas ew fu^ici-lt;ntilt;t4.pietascuifuaparuafufficiunt,necdefidcratnbsp;plus habere quam neccfle eft. Hanc autem fufficinbsp;entiam non indecenter uult, quifquis e uult,necnbsp;ampliusuult.Aliogn nonipfamuult,amp;ideonec nbsp;Pro Onbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Hancoptabatquiprccabatur.di-
censiMendicitatem amp;diuitias nc dederis mihi.tri buetm uttftui meoneceflha.Haec nccelTaria debent nobis fufficere, quia incongru eft ut^i ninbsp;bil hue attu]imus,amp; nihil hincportabimus,mul/nbsp;ta hic habere qurannus. Nihil uidelicet intliliitiutinnbsp;hunt mundum quando nati lumus:amp; baudSd eft^.n^gnbsp;eft dubium quia nec auferre hinc aliquid pt^umut, qnnbsp;lOP.I. morientes de mundo eximus.Nudus cnim egre-ditur de matris utero, SC nudus migrt de mundo. V nus ergo introitus eft omnibus ad uitam/tnbsp;fimilis exitus.Cur itaque alius in hac uita quaritnbsp;fteri ditior alio^uel cur diues ctra paupercm in-flatur,cum uterque fine diu itfjs uenerit,amp; fine di/nbsp;uittjs abiturusfitNon igitur diuitias multiplie#nbsp;requxramus,quas hinc nobifeum portare nonnbsp;u poirumus.'fed habentesalimenta quibus pafcamur,nbsp; ez indumenta quibuttegamur.hifcontenti/imw.mhil
ukAquaeretes in hoc ieculo,quiafngusamp; fames ftmpl ici ueftitu 8C ciboexptllipoteft.
* Nam qui uolunt diuites fieri, incidunt in ten^tionentf laqueum diaboli,6C definbsp;dcria multa inutilia Tnociua, qu mernbsp;gjjhomines in interitum et perditionem.nbsp;Radix enim omnium malorum eft cupidinbsp;tas. Quam quidam appetence,crraucruntnbsp; fide, amp; inferuerunt f^d^Ioribus multis.nbsp;Tu autem homo dei hc fuge. Sedarenbsp;uero iuftitiam,pietatem,fidem, charitate,nbsp;paticntiam,manfuetudincm.Cercabonumnbsp;certamen fidei, apprhende uitam tern,nbsp;in quam uocatus es,6C confeffus bonam conbsp;felTionem coram muleis teftibus,
fl Nobis apoftolis quos exteri debentimitari, fufficiunt alimeta 3C tegumcnca,omnii|slt;p Chrinbsp;fiianis fufficere dcbentj^amquiuolunt iliuiteteri,innbsp;tetttationemincidunt. Nondico oui diiiices funtjednbsp;qui uolunt fieri diuitesufkliud cnim cft elfe diuitc,nbsp;aliud fieri ucilediuitcm.Hic cupiditas accufatur,nbsp;non aurum,non argentum.non diuitix.Diuiti p/nbsp;cipitur ut croget pauperi.nc defideret. Nam qui*nbsp;uolunt diuitesfieri,ctfi non fiant, ipfa tarnen uo-luntate incidunt in tetationem, czm laqueudiaboli,nbsp;id cft, in hoc ut confentiant fuggeftioni diaboli,nbsp;amando diuitias, quarum amorem illtfuggcrit,nbsp;8C illaqueantur ab co per confenfum iniqux per/
fuafionis,amp; per aioncm prauitatis.e^cadunt in C dederia multa inutilia er nociua, quia mhil proiunt,nbsp;fedualdc nocent.^i: ita q^ceni,utmtrganibombnbsp;nesin interitum corporum er perditionem ummiT.nbsp;Et rede dixi quia per cupidjtatem diuitiarum canbsp;dunt in multa defideriam cupiditas e radix omnium malorum,id eft,non cft ahqua fpccies mali.qusenbsp;noncxaliquacupiditatcaliqudoproccdat.Hacnbsp;enimamp;^ primus angelus cecidit, qui utique nonnbsp;amauitpcconjam,fedpropriam potcftatem.Hacnbsp;amp; primi homines deiedifunt, qui non aurum,nbsp;fed inconcelTam fibi diuinitatem luperbecupic-runt. Plus enim uolentes habere quam accepc-rant.dd quod accepcrantamifcrunt. Nam cumnbsp;initium omnis pecci fit fuperbia, rede malorunbsp;omnium radix efte dicitur cupiditas. Vcl auari-tia hoc loco generalis intel]igitur,qua quifque apnbsp;petit aliquid anmlius quam oportet,propter ex/nbsp;cellcntiam fuarw amp; quendam proprise rci amorem Tal^enim peruerfitas mentis,competternbsp;uocatur lupcrbiaueU^piditas.Cura fit ergo fpenbsp;cialis qusedam cupimtas,qux ufitatius amor pe/nbsp;cunixe^i poteft,Apoftolus nc cupidiiatcm nonbsp;minans.perj^ccin genus fignificauit,amp; uniuer/nbsp;fakm cupioKiRem intelligi uoluit,dicens : Ra3ixnbsp;omnium malorttnj^ft cupiditas ^pfa/]uippe latenter oritur in mente.fcd peccaiorum omniumnbsp;punftiones patenter producit in opere.Quas ui-^licet punioncsabhacradicefurgentsdl _nbsp;prxdicator egregius innunuit, iubdens : Qjfdm nbsp;quidam appetentes,errauerunt ade, er inruerunt fe dogt;gt;nbsp;Icribus multis.Qui enim multos dolores dixit.qua/nbsp;fi nalccntcs* ex hac radicc pundiones uel fpinasnbsp;innotuit.Quidam per cupiditatem errauerunt nbsp;fidc,Slt; inferuerunt fc Soloribus multis, ficut 11*nbsp;qui proptjjrdonaprincipum adorauertidola,nbsp;poft etia in hoc fcculo uilcs omnibus efiedi,nbsp;multasmiferiaspcrtulerunt. Nunc quocf muUi ^phef'-f'nbsp;per cupiditatem errant fide, quoniamauaritianbsp;cft idolor feruitus: amp; inferuntic doloribus mulnbsp;tis, quoniam mseorum aftiduepungiiurfpinisnbsp;lolicitudinumpro acquifitioncuel conferuatio/nbsp;ncdiqitiarum,5c multiplicilaborc corpus illorunbsp;atterittir. llli per cupiditatem irrationabileminnbsp;tot mala dccidt. Sed tnobomo raiione ute.squianbsp;es dei non cupiditatis.fdgefc niala.fi quando pernbsp;aliquam deledationem huraanx fragihiatis ap/nbsp;prehcnderetc uoluerint. Hxequidem fuge.fednbsp;iK/fitM/d*re,utnunquam obferuatio iuftitix tnbsp;polfit eflugere,fed femper per oes uias adionumnbsp;eius fequere.Sedare iufiitiam, faciendo unicuiqjnbsp;qd iusexigit.non qd cupiditas.Et fedarepirtdtem,nbsp;ut egenffuel afflido condefeendas per cpallio/nbsp;ncm,amp; ei dementer fubueniasjprout necefle ha-buerit,C fineauaritia tribuasqdopusfuetit.Etnbsp;ledarc^de.utcredcdo bonainuifibili3,contcnasnbsp;uifibilia:ga qui ucram fidem de dco C. futura benbsp;atitudine habet, n curathiccum impijsincxilionbsp;fieri diues,ncc pluris eft ci mdus qum deus.S'nbsp;dare charitat erga deum amp; proximum,qu.a p^^nbsp;tus caret auarus;ga nec dc diligit,cuius
|
CAPVT de dandis ckcmofynis contcmnit; nee proxtm A diJigerc probatur, cui de fuis opibus nihil imparti tur.Tuuero utc^ritatem fedari pofiis,ad/ de patientiain, qua perleras aequanimiter, quac ti-* bi proximis inferentur, nc mordearis intrinfc/nbsp;eus uJlo dolore indignationis aduerfuscos qui ti/nbsp;bihaecinfcrent.fedfercnumC tranquillum cornbsp;erga cos lrucs.Multa enim oportet te quaniminbsp;ter proximis tolcrarc, fi chanta tem non uis frequenter amittere. Et erga cos prcipue. quibusnbsp;aducrfa perferes, fe:are Hiitnfuetudinein,ut nihilnbsp;afperitatis, nihil amaritudinis ilJisrependas, fednbsp;muis Si. tradabiliserga cos mancas. Cupidus aunbsp;tem neque patienter aducrfa tolerat.nequc mannbsp;fuctudinemerga quempiam Icruat. CerWquoqi,nbsp;ld eft, pugna pro anima tua in agone pricntis uinbsp;cjUtcoronampercipiasin fine. Certa nonma-Jura certamen, ficut auari, qui certant alios fupe-rare diuittjs : uelficut hxrctici ^uiccrtant fideles fide feparare: fed certa ionum cci-t^fendii, u cnbsp;benigne contendasfide ^^nitatc ahos lupera-re,3C infidles fidci fubtjccixTVel certamen fidci,nbsp;id efi,quod fides exigit.cena ut uel in n^rty rio,nbsp;uel in agone iuftitix.uelcontraho^fidei.uelconbsp;eraquselibec uitia pugnes afl.due^fct per uidori-am huius (^rtajpinis apprehet^fid eft, ui quadamnbsp;ad tc prendc uttjm teterMm.Qu/im debes uiriliter apnbsp;prchendcre,quia ineamuocattiscs deo per euan- gelicamprxdicationem,uel pcrpropofitumij^/nbsp;uinx uoluntatis. CZtuconfejJiircsnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;codJe/Jw- nem fidci S^iufiitiae coram multif tejlibs,quando ba ptizatuses, fiuc quandoin epifeopum confecra-tusadeotpfrudum huius cfelfionis,d cfi,uitatnnbsp;scternann,nitcrcapprehcndcre. Prdpio tibi coram drt) qui uiuificat i omnia,C Chrifto lefu, qui tcftiioniu rednbsp;didit fub Pontio Pilato^onam confcffio*nbsp;nem,utfcrues mandatura fine macuJa irrenbsp;prehfibile, ufque in aduentum domini nonbsp;ftri Icfu Ghrifti, quem fuis temporibusnbsp;ftendet beatus amp; folus pots rex regum Cnbsp;dom inus domintium,qui folus habet n*gt;nbsp;raortalitatem, C lucem habitat inacccflbigt;nbsp;1cm, quem nullus homin uidit, fed ncc uinbsp;dere poteft,cui gloria, honor 6c imperiumnbsp;fempitcrnum,Araen. Vt uitam ternam pofliis apprchcndcrc, bonam confcffioncm tuam fcruarc, pricdpio tibinbsp;coram deonbsp;nbsp;nbsp;uiiiificatomtiiaqux uiuifcantur: Slt; co ram Chnfto.qui in pafione fua bonam confefi oncm reddidit.ut feruesmandatum. b^n enimnbsp;uitam confequeris tcrnam,nifiper eum qui ubnbsp;uificat omnia, dideo nuncillum pracceptionisnbsp;me tefiem adhibeo,ut ipfe ribi uitam tribu.at,finbsp;obedicrisinec bonam confeflonemtuamferua'nbsp;bis.nifiimitando Chriftum, qui ficut fub Pilatonbsp;bonam confeflonem dcdit,ita amp;:tucor potefianbsp;tibus huius feculi non timeas ucritatem confite*nbsp;proptercacoram Chrifto tibi prseceptura |
VI. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4iy irado.peus pater uiuificat omnia, non tarnen fi* C ncfilio:quia quaecunque ilicfacit.hc Si filius G- lobdlt.^*}nbsp;militer facit. Et fieu t pater fufeitatmortuos amp;: uinbsp;uificat, fie amp; filius quos uult uiuificat, Ncc finenbsp;fpiritu fandoagituriftainuificatio.quia ficut idnbsp;filius ait. Spiritus eft qui uiuificat. Non folus lohdlt-S*nbsp;pater, fed tota trinitas qux unus deus eft, uiuifi/nbsp;cat omnia. Qnodautem lquitur,OCbr(/0 lej,nbsp;qui tejliiHonium reddidit fub poittioPiUto boitai confeponbsp;eiM.de fiJio proprie intclligitur 1 quia fub Pilatonbsp;informa lerui Iblumfili nouimus paflum elfe,nbsp;nonetiam patrem uel fpiritum fandum. Tc crnbsp;. ipfe filius bonum reddidit tefiimonium, qa dixitnbsp;je regem efle, quamuis feiret fe inde monturumnbsp;efle; d illud tefiimonium fuit bona confeifio ucnbsp;ritatis.Hoc tefiimonium Si hanc confellon rednbsp;didjLipfc.quandorefponditPilato : Tu dicisga Ioblt;W.l8.nbsp;rex lum cgo.Ego in hoc natus fum, d ad hoc ucnbsp;ni inir.undum,ut tefiimonium perhibeam uernbsp;tii.Omnisqeftex ucritate, audit meam uocem.nbsp;Sic tu nullometutyrannorum dcbcs confefnbsp;fiont ucritatis reiicerc. Icaqr prcipio tibicoraninbsp;deo qiiieft trinitas. coram CHRlSTO.quicftnbsp;mediatordcidhominum homoChriftus kfus, j; . fm4ult;i4t)Mbencagdi5bencdocdi,qdtibitra oo,/^fr/KCgt;rfCtt/4criminalispcccati,d fcruesil-iud irreprehenfibile,id eft,ut non fit habile ad reprenbsp;Iicndendum propter aliquam fmilitudinem in*nbsp;honcftatis.Etitareruesilludtt/^ilt;lt;dwfWdomitnbsp;noflri lefCbrijlt,dc quo ipfe dicit;Vigilatc, ga ne- Dnbsp;Iciiis qua hora dominus uefteruturus fit, id eft,nbsp;uflt; ad obitum tuuni. Vel in Timotheo praeftpitnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp; iinicuiq;re(ftoricccleG,ga fucceflurus eft alius poft ahum ufq; in nouilTimum dominiaductutff,^nbsp;ut feruct fine macula criminis, 60 fine reprehenfinbsp;oncinhoneftfiilitudinis hoc^adatui. QfMnbsp;dominum Chriftum, uel que aduetum domini,nbsp;{is, id ,congruis Si dipoGiistempoributojletdet, Mdtt-14nbsp;id ,palam omnibus uifibilem ponet deus trini-tatis, qui natctraliter in ieipfo 3i ex feipfo beatusnbsp;cft,quod nullicrcaujjcongruit.Nulla enim crenbsp;atura potefc cife Bcata, nifpariicipatione bcati*nbsp;tudinis liai creatoris. Qui O' folus potens ePr, quianbsp;per fdpfum naturaliter omnia poteft. Creaturnbsp;uero fiquamhabtpotefiat ,abillo hancacci-piunr. Noncftenimpoteftasnifidco.Etipfccftnbsp;rex re^^um, quia fubcius imperio regnant omnesnbsp;quiconque rgnant : O eft dominus domimtntium,nbsp;quia illi feruintautuoltes, autftiuiti ,quicun-que alijsOiominantur. Hc(utdiximus)detotanbsp;trinitate dicuntur,qux uijus eft deus. Q^i folusnbsp;betimmortalitatem.q^f^ folus eftimmutabilis. Innbsp;omni enim mutabili nattWa,nnulla morseftipanbsp;mutatio.quia facit aliquid in ea no efle quod crat.nbsp;Proinde amp; ipfa anima humana, quj propterca di ^itur immortalis^ga qualitercunqj lecudum mo-dum fuum nun^ definit iiiuerc, habet tarnen ipfo fuo modo quandam morte fuam. Quia fi iunbsp;ftc uiuebat Si peccat.monf iufiitiae.Si peccatrixnbsp;erat Si iuificaf,morit peccato. Vt alias eius imi*nbsp;tatics taceam,dc quibus longum eftdiiputarc, |
4 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.1. AD TIMOTHEVM
A amp; crcaturarum natura cxlefiium mori potuit.ga peccarc potuit.Nam SC angeli peccauerunt, atq;nbsp;dxmoncs fadi funt:amp; qui non peccauerunt, peenbsp;care potuerunt.Et cuicunqj rationali creaturx p-ftatur ut pcccare non poffit,non cft creaturx pronbsp;prium,fed dci gratiae. Ac per hoe folus deus habet inamortalitatc, qui n alicuius gratia, fed nanbsp;tura fua nee potuit, nee poteft aliqua conuerfio/nbsp;nemutari:nccpotuit, nee poterie aliqua inutati/nbsp;one pcccare. Qynbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;habitat iuacceibikm, Sed fi
inacceflibiliseft lux,inquaipfe manet, quomo-Pfalm nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dicitur,Accedite ad eum 5 ilJuminami
' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;* niSedinaccclfibiliseftuiribus noftris,acceditur
Exod.lgt;. ad euii muneribus fuis. Moyfes enini ceflt ad caliginera in qua crat dcus.Illa enim ca-Itgo ]uxiftaeft,qu3chicdicitinaccenlbihs:quia5dnbsp;omnis eti corporea ]ux,qux prx nimietai^cla-ritatis non poteft afpici,rede caligo S^inacceifibinbsp;lis poteft appelJari. De hac caligine ad qua Moyfes acceftit, Dtonyiius ita fcripit : Diuina caligt^i^nbsp;eft inacceftbilelumen,in quohabitare deus dicinbsp;tur, Sd inuifibilico exiftente propter fiipererai-nentem claricatcm,amp;: inacceflibili codem per fu-pcrexcellentiam fuperelfentialis luminum mananbsp;tjonis.ln hoe fit omis ftire deum luidere dignus,nbsp;eumnonuidendo nesp cognofcendo ucre liipernbsp;uifionem S cognitionem fadus,hocipfum co-gnofccns,quia poft omnia eft fenfibilia Si. intelli)nbsp;pTal. IjS. gibilia,C quia prophctice ludaeis mirabilis fadanbsp;eftfeientiatuaex mc,confortacaeft,dc non potenbsp;B roadeam.Inacceffibjlis ergo diciturluxifta,fiue
calib quam deus inhabitat,proptcr fuperexcel-lentiam fplendoris, in cuius ujfionc caligat in terb oculus rationalis creatur:quia ficut idem Dinbsp;onyfius alibi de ) loquitur, educit fuper Si uer-bum amp;lt;nteiicdum.in obiuricatem fuper omnenbsp;uerbum Si intelledum fupereifentialif fuper-Locusob efit*tiafisfugdiuinitatis,ncq?nomencius, nequenbsp;feuru. netp uerbum, ld fupercxaltat. Ifta exaltatio cftnbsp;lohan.i. ilia lucis inacceiTjo.QseM nullus hontlnuuidit, (d neenbsp;uiderepote propter lupereq^inentem claritatemnbsp;quxcxuperat Si rcuerberat humanum uifum.nbsp;Videri enim diuinitas humano uifu nullo modonbsp;poteft,fed eo uifu uidec,quo iam qui uiderint,n5nbsp;homincs,fed ultra homines funt.Scriptura quip-pc facra omnes carnalium fedatores, humanita/nbsp;lis nomine folct notare.Vnde Garinthijs didumnbsp;I.Cot.J. cft-'Cumfitinf uoszelus Si contentio,nonne carnbsp;nalcscftis,Si f?cundum hominem ambulatis''Etnbsp;paulo poft: Nonne homines eftis^MoreWhim fuonbsp;Apoftolus Si hic Si ibijaomines uocauit, huma/nbsp;na fapientes; qa g diuina fapi|(nt, fupra hominesnbsp;funt. Videbimusigit deUm, fi per cleft conuernbsp;fatiem fupra homines eife mercamur. CW fitglo/nbsp;rinamplicatione fidclium,amp;; foowinaffjduitat^nbsp;bonoe conuerfationis, CZtwpfrwwin plenaria hu-milicate cordis corum.lmperium dico,|wp(ter,nbsp;ut jpe perennif in bono corde eorum regnet.Velnbsp;fine initio Si fine fine, amp; fine mutabilitate eft ci pnbsp;manensin feipfo naturalitcr gloria Si honor, necnbsp;non amp;imperiumfenjpiternum,quo uoliaseius
ternalit adimplet. Non enim cpt imperium C habere,qudo cpit crcaturasfacerc,fedabxtcrnbsp;no pofldet imperium fetqpiternura.Ame, id eft,nbsp;fideliter dida funt hc omnia.
Oiuitibus hui'us feculi prcipe n fub* lime faperCj neque Iperare in incerto diui*nbsp;tiarum,fed in deo uiuo,qui prftat nobis o*nbsp;mnia abunde ad fruendum, bene agere, diuinbsp;tes fieri in operibus bonis, facile tribuere,nbsp;communicate, thefaurizare fibi fundamentnbsp;cum bonum in futurum, ut apprehendancnbsp;ueramuitam.
f Superius oftendit pericula, qu contingunt hisguoluntferi diuites ,5ideone Timotheusnbsp;defalute diuitum dcfpcrarct,ipfosfiJ dcuitaret,donbsp;cet eum qualiter cis uiam ilutis oftendat. Diuitknbsp;bus,inquit,huius ^uli,id eft,q fcculares habent di-uitias,prcipeno^ublime,id cft,non fuperbe fafvre,nbsp;Vbi notaj^um ualdc eft, qd humilitatis dodornbsp;memoriam diuitunj^icns.no ait,Roga,fed praenbsp;cipe;ga ctfi impendenda eft charitas ucl pietas mnbsp;frmitaiii honor tarnen nondebeclationi. Tali/nbsp;bus ergo return quod dicit, tanto redius iubcf,nbsp;quanto amp; in r Aus tranfitorijs altitudine cogitaiinbsp;onis incumefcunt.^ihil enim ta^a^ timendum innbsp;diuitijsqudm fuperbia. Nonenim diuitias expa-uit Apoftolus,ied morbum diuitiarum.Morbusnbsp;astern diuitiarum eftfuperbia. Nam grandis eftnbsp;animus,q inf diuitias ifto morbo non tentt. Manbsp;gnus ergo cft diues.qnon ftideo magnum putat, 0nbsp;ga diues eft. Qui autem ideo fe magnum putat,nbsp;iuperbus Si egenus cft.Prxcipc,inquit,diuitibusnbsp;huius feculi.Non adderethuiu.s feculi, nifi effentnbsp;alij diuites,g qpn funt huius iccuii.Ipfi funt em,nbsp;quorum pr^nceps f caput eft illc,dc quo didutnnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,
eft .Propfuoscgeni^faduscftcum diues effet, ut illius inopia dtuites effetis. Paupertas cm Chrinbsp;fti honpccuniam nobis attuht,fed iuftitiam.Paunbsp;pertas illius Undc.^Quia mortalis effedus eft. Er/nbsp;go uerx diuitiae immortalitas eft.Ibi em uera co/nbsp;pia.ubi nulla indigentia. Qui ergo has habet di-uitias,diue,s eft,fed non huius feculi. Ncc tarnennbsp;Si Jiuites huius fcculi contempti funt,fcd eis oftenbsp;di quomodo ueraspoifint habere diuitias.Pr.nbsp;cipe,inquit,diuitibus huius feculi non fublimc fa-pere.id eft, ut fublimitas non fit eis fapida Si dulnbsp;cisnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;/^rare in incerto diuitiarum,id eft,ut non Ipe-
rent in diuitijsjdc quibus incertum habent quan/ diu illas poffidcant, Si quid fibi pro illis uentu-rum fit.Sicut pomauel arbores habent fuos uer *nbsp;mes jita^iuitix fuum uermem habent. Vermisnbsp;diuitiarum eft fuperbia. Ergo prcipitur diuiti/nbsp;bus,non ut diuitias abrjeiant, fed ut fuperbe nonnbsp;fapit. Vermis enim cxcluditur,ufus diuitiarumnbsp;permittitur.Indc autem fuperbit diues, quia fpenbsp;rat in incerto diuitiarum. Nam fi incerta diuitia/nbsp;rum prudeter attendcret, nunquam fuperbirct,nbsp;fed femper timcret; amp; quanto effe t ditior, tantonbsp;fieret folicitior,ctiam fecundum hc uitam.Muhnbsp;tienimpaupercs iniftis feculi periurbationib
Cap VT ii
Chriftianotum, quod poftafeenfionem domini G ccepit.quando prim in Antiochia dilcipuli funtnbsp;appellati Chriftiani.rcs tarnen ipfa amp; ante nomenbsp;eratt aduCrftis impietatem Arrianorum nounbsp;nomen patres addiderunt,cgs(itj'/o^, fed non reninbsp;nouam tali nomine fignauctunt.Hoc cnim uoca-tur SfxooiAri,quod eft,Ego SC pater unum fumus,nbsp;unius uideiicet ciufdem'qi fubftanti. Nam fi oisnbsp;nouitas profana elTet,nec dno dicerctilt;,Man- tobdnnbsp;datum nouum do uobis.nec teftametum appel-lareturnouum.Sed profan fntuocumnounbsp;tatesgt; quoties hretici nouum qucmlibct erroc
. inueniunt,6 loquiexteris prlumunt.Et huiuf-modi nouitates deuita, fi depofit uis euftodirc.
Cr oppotionesfdentiiefalji nominis coue, id eft.opp fitiones qu Chnftianx docftrin pofTunt obijcinbsp;ex feientia hreticor, qui fc feientes efie iadt,nbsp;cum^nt inlctj,uel ex fcitia fcculari.qo falfo ncjnbsp;mine uocatur feientia, cum nome eius ucrum fitnbsp;ignorantia,liuc error ucl imperitia. ex qua pr-^^cationi cuangeli raulta opponuntur, fictitinbsp;eft.non potuific uirgincm parcr.ncc dcra potunbsp;ifiemorijncc mortuum reftifcitatc feiplum potixnbsp;ifle,amp;: his fimilia, que nobis ab imprudcntia phynbsp;ficorumuel hreticorum opponuntur. Sed hu/nbsp;iufmodi oppoGtioncs deuita, qu ueniunt ex Icinbsp;entia,qu falfo nominator fcientia:quian cft feinbsp;gntia, fed infcicntia.q4W feientiam quidam promit-tentes ajijs fe daturos.eXfidcrHKt.id cft,cx toto cecinbsp;derunt in error(s,eundo circadem femp 6 nun/nbsp;qu intus intrartdo.Nihil em fic amant ifti quam pnbsp;feientiarn promittcre, SC fidem reijz ucrar guasnbsp;credere paruuli pr.Tcipiuntur, uelut imperitianjnbsp;deridere, Gratia tecum. Ac fi dicatur:Multa tibjnbsp;huius epiftol textum iniunxi.fed ut hc omnia^nbsp;euftodire ualeas, gratia dei fit tButn, id jft, cutnnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*
uiribusarbitri) tui manens coopcran s.Amew.i. fidlit r dida funt uniucrfa,qux ctintur i^acnbsp;cpiftola. Nam ficut amen,quod in fine orationisnbsp;rndetur,tot jpfrmat oratton:fic amc quod irtnbsp;fine epiftol fubfcribitur, confirmtepiftolam,nbsp;praefation epistolams
GVNDAM AD TIMOTHEV.
P Aulas Rom uinculis ntui, St iam de mundo trft turus.fcribit herum Timotheo infirmitatibus ad-uerfis fatigato utconftantcrbborec in gratia deinnbsp;bicredita.exhortsmultismodiseum ad martyrium. Ro'nbsp;borat eum contra falfoiprscditatoresnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nftruit regh
la oinnisuerttatis,amp; de hisqu futura fmit tporibus no-uiffimiSidc de fua paflione.Sic'lt;i! intipit: EPWTOLAE P a VL I SECVNDAE
AD TI Aloell EV M
CUPVJ .1.
j A V L VSapoftoIus Tefii |Chnfti' per uoluntateiunbsp;, deijecudum prmiffidnbsp;nuirqueftinGhn*nbsp;fto fefu, Timotheo ch*nbsp;riffimo fih'o:gratia,mifc
fccuriorcsfuere.MuIti atitcm propur fiias diuiti as quacGci 3C comprchcnfi, acque crucian ucl in/nbsp;Krfcdi funn Mulei crt hcri diuites,amp; uenienti-bus latronibus acque (Anda auferentibus, euigi- Jane pauperes : ergo no eft fperandum in incertOnbsp;diuitiarum,|edlrt deoto.Ne enim fe fpcin perdi/nbsp;dille arbitrarentur,fubiundumcft,fed in deo.Innbsp;deo fpcrenr, qui pritflitt nobis abunde omnU adfruendunbsp;temporalia acterna.Scd magis ad fruendu ternbsp;na, ad utdum temporalia. Tcmpoialia tanqunbsp;ui3toribu8,tern3 tanquamhabitatoribus-Tenanbsp;poialia.undc bona faciamus : terna, unde boninbsp;fliciamur. Hocitadebentfacere diuitcsamp;cwcnbsp;4gfrf,id eftjbonis operibus infudarc,?lt;: diuites erinbsp;iti bonis operibus, ut repkant dfbitrjs bonoi opci52.nbsp;Sperent indnoq datoa abundcerad fruendnbsp;i.q nobis erit oa ad frued. N non mihi uidetnbsp;dicS.qui dat nobis abunde omnia ad fruedum^nbsp;nifi feipfum. Videtur em efle aliAd uu,aliud frui.nbsp;Vtimur cnim pro necciTitate.fruimurproiucunnbsp;ditatc. Ergo ifta temporalia dat ad umidum y fe 'nbsp;autem dat ad fruendum. S^itur fe.quarc dinbsp;U cft omnta, nifiiuxta illud quod dirumeft.ut fitnbsp;deusomniain omnibus Diuitcs.n^uiti fieri innbsp;operibus bonis.pci/f Critwere.Hoc^roifint illis di-uitie.nc fit is d jfficultas trib^di* Vult em paunbsp;per,amp; non poicft.Vult dines,amp; poccfr.Ergoganbsp;heile poteft,facile tribuat tndigcntibus. Diujtesnbsp;cnim debent (ommunicare.id cft, bona lua fanftisnbsp;pauperibus communia fecum facei e^ d tfeep/Fnbsp;rizre bi fundanientumbonum ,id efr.firmitatena
* pcrpetuflabihtatiswfwittrttw,ubilunt ueredi-uices,fed nonhuius feculi. Non eniirf.quia dico, ut facile tribut C communicent, expoJiarc eosnbsp;polo d inanes rclinquere* Non^doceo lucrum,nbsp;c5 dico ut thefaurizent fibi. Non ut diuitias pernbsp;d3nt,moneo:fed quo cas prmittt,occo.Prxnbsp;mittt thefauros fuos in loojm ubi eftucra uita,nbsp;ut ip fi poftmodutn fequentes, apprhendant c:nbsp;Ijf ne 11 hic thefaurizaucrint, decipiantur falfitatcnbsp;huius uit.ficutillediucspurpuratus.qui Laza/nbsp;ro micas dare noluii.d idco flamrais pofica tra*nbsp;dituSjimpetrare guttam aqux non potuit.,
O Timothccjdepoftum cftodi, dem^ fans profanas uocum nouitates, oppoflt;^nbsp;tioncs falfi noniinis feienti : quatn quidnbsp;promittcnfesjCrcafiden exciderunt, Granbsp;fia tccum. Amen,
^Cum plurima Timotheo Apoftolusiniunxif/ fet,poft omnia lubct ut depofitum,id eft,cmcnnbsp;datum fibi theluriim fcienti.uidehcet acceptiSnbsp;domino talcntum benecuftodiat,ut Aultipli-cat iJlud rcddat:amp; idcirco noie proprioill uonbsp;cat, ut uigiltioretaitctior reddatad lrudnbsp;quod admonet.O,inquir,Ttmoft)fe,dfpo//tw,id c,nbsp;thefaurum fapientica/fod/jqucra deus ego tinbsp;bicommcndamus.nc quis ilium tibi furctur pernbsp;nouas indudiones lier borum.Et idco euftodi ibnbsp;iam,deuitifns nouitates uocum prof4nas,id cft.qu j lntnbsp;extra rchgton. Alix cnim n funt uitandx qunbsp;(ongruunt dodrin^ rcligionis,ficut ipfum nome
y ncordia pax deo palt;
noftro
|
4iamp;gt; A fl Timotheo fcribit P4sl$ qui ft (tpojlolus.id eft, Jegatus Cbnflilejii,quera nufit faluator rex prdinbsp;carcuiamfalutis.amp;eftapoftolusnperfuufurnbsp;pation.fed per dei patris uolStittem.ECt inquS apo-ftolus .i. pdicarc miffus, (cdm promijfione uitie,qiinbsp;einChri/lo If/tf,id eft,utannuncietcredentibusfanbsp;d deo promifflonc illius incorruprionis,qu3enbsp;iam eft in Chrio mortuis refufcitato,quodfcinbsp;licet dAspromifit mem bris cam uit.qui eftnbsp;in capite. Et illc qui talitcr apoftolusjcribit Ti'nbsp;motheo non uili,fed cbriffimolioin inftitatc Si lnbsp;pientia genito.Eihuic filio fitgrrftw.i. donum fpinbsp;rituftandijper quod fanftificeturquicquidgerit:nbsp;Si. miricordia,c[ua raifericorditer peccatis amp;: honbsp;ftibus cundisi^jmiferijslibereturJO'p4X,qu fuisnbsp;Chriftus reliquitin obieruatione fraternsE: chari-tatis,qua mip daturus efi illis in requie bcat pernbsp;ennitacis. Et hc fint illi 4 deo ptre, qui nos crea-uit amp; in filios adoptauitjO 4 Chrifto lefu domint nonbsp;ro.qui eft rex Si faluator Si dominator noftri. Gratias ago dco mco, cui feruio pro* genitoribus meis in cicicntia pura, qumnbsp;fine intermTionehabcatn tuimemoriamnbsp;in oratiibusmeis, noeacdie defidersnbsp;re uidere: memor lachrymarum tuar, utnbsp;gaudio iniplear,recordation accipis eiusnbsp;fidei.qua: eft in te non fida,qu habita^nbsp;_ uitprimuminauia tuaLoide Sdmatre tuanbsp;Eunice. Certus fura autem quod c in te.nbsp;Propter quam caufam admonco te, ut refunbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fcitfs gratiaradci,qusceft in te per impoli* tionem manuum mearum. Nonenim de* ^t nobis deus fpiritum timoris fed uirtu*nbsp;tis C d^leionis Si fobrietatis. llGr4ti4f 4go d e te deo meo.fui eg / cofeientin pura Jrio d pro^enitorbus weft.id eft, ab Abraam.lfaacnbsp;Si lacob,caeterisjj fandis patribusHcbrxis.g*nbsp;husexemplumaccipio diuinfer^itutis. Vclfinbsp;de carnali ptre SC maire hoc intclligitur,cx quonbsp;abhis procelTi dC inteIligero^i,fcmperdeo fernbsp;uiui in confeientia pura ab intentie mala. Namnbsp;etiam in perfecutione qu zelo legis in Chriftia-nos exercui,pura mconicientiam habui, gaindcnbsp;tnuh dco me placer putaui, ficut ipfc Chriftusnbsp;lobdrt. IS cis prxdixcrat; Venir,ingt, hora ut omis qui in*nbsp;lerficit uos,arbitrctur obfequiS i prxftare dco.nbsp;Itaq; femp con^ictix puricatem.i.cordis mundnbsp;intentionem habens ab infamia.nceiljgferuircnbsp;deo. Cui nunc gracias ^o^wiw.i.quantu habearnnbsp;tut metnorMmfine intermiime.Hoc eft,ppendens affinbsp;due quant fim tui menipr, parias deo refcro,qnbsp;te talem fccit,ut fis dignus femp in memoria menbsp;mtis gmanere. Vcl fedm alios codices faciliusnbsp;legiturita: Gratias ago deo cui feruio ^genito-*nbsp;ribus incfcientia pura,quod habeam fincinter-miflone memoriam lui.quod. f. fis dignus pro/nbsp;peer mcricum tux fantitatis in corde mcofemgnbsp;cfl.Hxc eft fapiens exhortatio admeltora. Mc*nbsp;moriam tui habeo fine intermiflione in ordtionibut IL ADquot; TIMO T HE VM |
roeit .i.nunquSintcrmitto tui memor fic.quoti- G. fcunqoro,ut et j:? te ornoencdie. Et idco te fienbsp;precibus meis intcrmilccq,quia fum dederMJ le Wnbsp;dere.ut aliquid folaii haocam in conlpedu pr-lnti tu,g tot malis afficior in hoc carcere. Vnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;? dere inqu te deGdero ,memrl4chrym(trum lUttrui,. quas hubercs fudifti, cum te Ephefi relinquerc,nbsp;quia nimiserattibi durum nfempereiTe mecU.nbsp;Et propterca te defidero uidre,t uidens te quenbsp;tant diligo,imple4rg4(iio. Magn cm mihi gau*nbsp;dium crit,fi te adhuc uidere potero priusq mori-rnbsp;ar. Dixi ga fum memor lachrymarum tuar.Etnbsp;fum memor caijt, dccipiensrecordationem eius fidei,nbsp;qute efi in tenonfid.n fimulata,nec filt;ftitia,fed uclt;nbsp;ra Si bonis opeributornata,^^ te monet ut for.nbsp;titeragas.cum etiamin faminis firma fucrit.qmnbsp;cr habauitprimuminauid tun Loide, crintnatretutinbsp;Eunice .pater cnira tuusfuitgentilis.Inillishabi-tauit fides. fcdKi ego certus fum, id eft, pro cer-to noui ^4 crin te habitet eadem fides,cuius exnbsp;cmplumTOillisaccepifti, Si idcofcruadiligciernbsp;cam.Propter ^dc4Jw?l.quia fidem bonis parennbsp;tibus udut hxreditario iure pofidcs. Si tam bonbsp;nus hueufe^uifti^ut non polfis auferri de memonbsp;ria cordis mi^dmoneoteut refufcitesgrutiuni dei;^nbsp;eft in te perimpofitiei^m minuummearum.Lprxdic3n^nbsp;do excrccas officium epifcopale* quod accepiiWnbsp;quando tibimanus in ordinatione tuaimpofui,nbsp;^odquafimortuumeftinte timorc martyrij.nbsp;Gratia enim epifeopatus admonet eum refufeitanbsp;re,ut cofidentius prxdicet uerb dei,non timens J)nbsp;tcrrenasptates.necerubefccnsfe diccreferuumnbsp;crucifix! Si difcipulu uindi. Aliquantulum einnbsp;in hoc ncgligcns Si timidusfueratfadus.quonianbsp;aduerfis erat fatigatu?. Sdauiamp; matriseiusnbsp;mtio prxmittitur,qu mulieres fucrunt,amp;fidnbsp;cfrantcr ^nuerunt, cum adhuc rccentior effet,nbsp;pauciip fideles cffcntpjt cogite t quia ipfe g uir eftnbsp;Si fub eis nutritus,multo magis nc cum i3 muinbsp;titudo fidelium abundet,fidem gratiam uirilinbsp;ter tenercamp;prdicare debet. Moneo.inquit.utnbsp;refufeites grati dci, qu metu tribulation quonbsp;dammodo cecidit in te. Quod potes Si debes a-gefc.quia deus non dedit nobis fpiritum timoris, fid fpiritum uirtutis,id eft,non dedit nobis ipiritum quinbsp;facial nos timere aduerfitates huius fcculi,fed quinbsp;nos facial fortes contra aduerfa omnia.ut per uirnbsp;tutem conftantixfemper uincamus timoris ad-uerfitatem.Non accepimus fpiritum timoris illftnbsp;us,de quo dicit dominus : Nolite timerccos quinbsp;occidunt corpus,ne fcilicet negemus eum illo ti-more,quoturbatuseftPetrus.fcd acccpimuslpinbsp;ritum lUhis timoris de quo fubiungit.Timete eunbsp;qui habet pttem Si corpus Si animam pcrdercnbsp;in gehenam. Maior quippe libertas cftneceffarianbsp;aduerfus tot Si tantas ictationes,ui cum omibusnbsp;amoribusjterroribus.erroribus fuis uincaturhicnbsp;mdus. Hoc fftr martyria docuerunt,don tenbsp;illo quo percepert Ipiritum non timoris, quonbsp;perfequentibus cdrent : fed uirtutis CT dilei^nbsp;nis rfobriett(tif,(juo cunarainantia,cuna i |
|
CAPVT tanria.rruci'antia cunda fuperarcnt. Viriutis, ut contra aducrfa fortcscflntrdiledionis, ut deiimnbsp;fuper oinia diligercnt:lgbriet:ans,utfciIicctcupHnbsp;dicatibus inebriarifugerent. W nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp; Noli raqp erubefcere teftimom'um dolt;* mini noftri,neque me uinum eius,ld colnbsp;iabora euangclio fecundum utrtutem dci,gnbsp;nos libcrauit, i. uocauit uocatione fua fan*nbsp;a,non lcundum opera noftra, fed fecun*nbsp;dum propofitum fuum C gratiam; qua: danbsp;ta eft nobis in Ghrifto lefu ante tempora fenbsp;cularia,manifeftata eft autem nunc per illunbsp;minationem faluatoris qpftri Icfu Chriftitnbsp;qui deftruxit quidem mortem,illuminauicnbsp;autem uitam incorruptionem per euan*nbsp;gelium, in quo politus fum ego pr^edica*nbsp;tor amp; apoftolus Si magtftctlgentium. Obnbsp;quam cauiam etiam hc patior, f^ nonnbsp;fundor. Scio em cui crg^^di, amp; cStus 1nbsp;quia potens eft depofitum meum fcruarenbsp;in ilium diem*nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;% HiQuonum fpiritum timfWs nlt;i accepifti, fed uirtucis 8i charitatis, itaijutnolierubefceretefti'nbsp;iHoniumdominitto/iri lefu ChriO.i?non folumnonnbsp;timcasjed ctiam no crubefcas praedkare Chri-ftura crucifixum,g3 furrcxit,Sc ideo gloria relurnbsp;edionts penitus cxcludit confuone crucis. Oinbsp;ipfc fit dns nofter.cui omes fcruirc debemus.nolinbsp; erubcfecrc teftimoniumeius,id .non fit tibt ue-recundiahunc prdicarc deum immortalcm , qnbsp;proomibusinaiTumptacarncdignatiiscftad honbsp;.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ram gufeare mortem,ne ividas in illam commi- **.gt;, nationemqua dixit .Quimcerilbuerii SC meoa fcrroones,hunc filius hominis erubefett, cum ucnbsp;neritin raaieftatefua. e^Htfcrubefeasmcw'rtdwwnbsp;eiMf ,quia non eft rubor confufionis pro luftina panbsp;ti uincula. Non eft in hac re quicquam uerecun-di,amp;ideo noli propf infuliationcs infidcli eranbsp;bcfcerc me u.ndumdTc pro QnriRo, fed collabora,nbsp;id eft, mecum labora euangelio , id eft, profeduinbsp;euangelh fecundum uirtutem det, id eft, dco ftobisnbsp;datam,qui nos 1'anguine Chriftiliberauit iugo dia-boli,ficutanccafanguine agni fiJios lirael potenbsp;ftate Pharaonis, O' per euangelicam prdicatio*nbsp;nem uocauit nos qui eramus auerfi. Vocauitnosnbsp;ocftt/owpM.id eft, fibi folicongrua. uocatione dinbsp;co,filt;d4,id eft,ad hoc fpcdante,u[ nosfandosnbsp;faciat. Vocation Apoftolus duplicat,ut tnfinuetnbsp;nosa deouocatos perfilium 8i. apoftolos-Vocanbsp;uit inquam nos,amp; hoc nonfecundum operanoflra.qanbsp;non fcceramus opera pro gbus digni eflemus a bnbsp;0 uocari,fcd potius damnari.pd ipfe fine prcenbsp;dentibus bonss operibus noftris mifericordif uonbsp;cauit nos fecundum propoftum fuumJd eft,fccundumnbsp;quod propofuerat nos per mifericordiam falua-re.quospolKtper iuftitiam damnare. CT fecun-inbsp;dum grdtMwfuamuocauit nos,id .fecundgra-tuitam del donationem qlt;e dataefi, id c, praeuifanbsp;lt;iarinbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;in Qbri^o lept dntt tttnporafeeularidd'SUiK^ fum |
.1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;419 capiiTent cum feculo ifta tempora,quse fuis fpa^ G lijsuoluunt de tranfet.Namantefecul neratnbsp;tempus,fedaeuum:ftdcum feculo (ficutdiximus)nbsp;exordium habuit tempus, qn ccepit mutabilitasnbsp;C uicilftudo diei amp; nodis. Et in illo xtatis uo,nbsp;pofttj mundus fieret, data eft nobis in confiJio dtnbsp;um prouidentiaeper Chriftum iftagratia.fedttHCnbsp;manifeflataefl in noftr uocationis SC faluationisnbsp;copjetionc perilluminationemfabutoris noftiflefu chrinbsp;/V, id , per illuminationcm nou Icientia; quamnbsp;laluator attulitjSc qua nosilluminauit, aperiensnbsp;nobis fenlum utintelligcrcmus fcripturas.Q^i de ^KCted^nbsp;, firuxitamp;c. Hc eft ilia gratiaj quod fcilicctlaluanbsp;tor mortemejuidem noftram deftruxit, uitam autemnbsp;cr incorruptionem fua refurredione illuminauit. i. danbsp;ra luce manifeftauit, ut fit uita C incorruptio antnbsp;mx^ corporis,ad qua nos federe uoluit.Et hcnbsp;illuminationcm fecit per euMffiium i.permanifc/nbsp;ftationcm cuangelq, inquadenudtur ea qu innbsp;jege uelabatur.mqtto euangclio immobilis poftus I egopricdicator.i.prxco damans,CT rfpojlolttt.id gatus poteftatem habens,quot; Wdgifter gentiW.i.quonbsp;tidiegenres doccns. Ob quam crfttpiM.i.qiiia cuangnbsp;hum prdicoxfMw hac aduerlanunc Rom tannbsp;ta pittior,(dno confundor.i.non erubdeo in omibus 'nbsp;contumelqs Si tormentis qu perfero, fdens qanbsp;per h,TC gloriam acgro.Nam (cio cuicredidi.i. fcionbsp;^s fit cui fidem mcam cmifi,amp; certus fum quianbsp;omia pot, C quia potens efi depofituinmeum feruare.i.nbsp;thclauiji meritoqt mcoiji quem il ji occulte feru*nbsp;d cmendaui.Ipfe potes c SC hoc preciofumiu/ Dnbsp;ftitimef depofitum feruare,differcdo in t71m nonbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp; tabiliudicq diew.ut tcillud mihireftituat.amp;di vitias iuftitix quas iili commendaui,reddat.nbsp;inilliudicij dtem.de quo freqitcr loquor SC conbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp; gito,pf ille thcamp;uijt4palium diuitiaqtfheaijt fi bt cmiflum cuftodirc,ut tune ilium mi hi copionbsp;fius reddat,3d magnis me diuitijs repleat. Forman^abs nor ucrborum,quai a me audifti in fidc amp; dileione in Chriftonbsp;lefu,bonu!n defofitum euftodi per Ipiritinbsp;fanum,qui habitat in nobis, S Chriftus feruabit depofitum, quod eg ill commendui,d tu fru depofitum qd Chrifiusnbsp;tibi commendauit.Tu habens formam uerborum fannbsp;rw,id cft,rcgulam uerboqt in quibus nihil eftirinbsp;fani,fcdpura cord/s fanitas,qic ^on quocuncnbsp;magiftro, fed me audii in (ide cr dileCione qu eftnbsp;WCbriJlo^{,id c,ficutChriftus lelus in{ituit,euftnbsp;di bonum depatum, id eft, Aefaui't feienti Chrinbsp;fto tibi cmendatuai, ud ollci tibi cmilim,nbsp;C euftodi illudn per tua induftriam,fed perfpirinbsp;tum(nClum quihabitatinnobis.in teficucin me. Scis hoc qtod auerfi funt me ornes g funtin Afiagt;cxqbus Phygclus C Hermonbsp;genes. Det mifericordiam dominus Onenbsp;phori do|nui,quia fpc me refrigcrauit,^nbsp;catenam meam non erubuit, fed cnm R-o*nbsp;mam , folidte me qufiuic amp; inud |
4to nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.11. AD TIMOTHEVM
A nit.Dct ilti dominus nuenire mifen'cordigt; am domino in illa die. Et quanta Ephefinbsp;miniftrauit mihi,tu melius nofti.
lt;|Iddrcoopuseft ut tu bonum depoGtum deo tibiuel mecommendatum diligcter cufionbsp;dias,quia{cq^M(tWlt;rJ{Hnt,ideft, reccirenint 4 menbsp;omnes qui tn Afiei funt fidi/ quibus maxime efi tibinbsp;cauendWm, ne furentur depoGtum tuum. IGi denbsp;AGa qui fido corde fuerant cum Apoftolo, Gmunbsp;lantes fcciusamicos,reliquerunt e,cuiderentnbsp;ipfuminardoconftitutum. Et iftosadhoc nuncnbsp;cmemoratjUt Timotheus Gbi caueat, ne 8C ipfcnbsp;fimilitcr ab eo i aucrtat.Omcs,i nquit,auerG funtnbsp; mc,n quidem omnes qui funt in AGa,fed osnbsp;illi Aani,exquibue phygelufC^ HerMogene.^,id ,nbsp;qui talcs funt in AGa^qualesiftiduoJlli Gmula-tores tandem fe qui effent detegentes,terga*R3ihinbsp;dedere in faciem, fed non it a fecit OneGphorus,nbsp;uel familia cius.OneGphori beneHciacommemonbsp;rantur.ut 8C. Timotheus huncimitetur.ipGcp grl^nbsp;tiara rcddat,amp;l in eo conGdat, quoniam EphcGa/nbsp;nus uel AGanus eG. Qui cum ad imperatorem,nbsp;utpote qui nobiliffimus crat.magnijidignitatis,nbsp;feu pro qualibet alia caufa Romam ueniflet.rcgGnbsp;uit ubi effet Apoftolus:amp; cum didiciffct ill eilenbsp;in carcere.non eft dedignatus uenire ad ilium,fednbsp;confolatuseff ilium, C prbuicilli quaeneccffa*nbsp;ria erant. Et hoc eft quod Apofiolus pro magnonbsp;commmort. Et quia mifcricordes miiricordinbsp;ara confcquiur, mifcricordiam illi domino re-
tribiprccatur.Df{,inquit,wifericorlt;iW/tiowwwrfo Wtti(id cft,famili) Onepphori, ^uiei non folum ipfenbsp;Tiart amp;: familia qu cum ipfo uenit,epemcreigeritnbsp;fuo colloquio di. confolatione, ac pcenarumnbsp;mearunjmitigaiftnc, 5C. bgnorum fuorum mininbsp;ftratione: creotenont meantnoneruuit,ncutpr3edi~nbsp;fti Q(nulatores,qui auerG funt me. fed cum uenif-fet Romam, foicite me ^Utefiuit, ut opcm mihi ferret,nbsp;^inuenit. Hic offenditurquia 6dlesquifuntinnbsp;carcere uelin inHrmitate,uclalicubi in afflidioenbsp;tenentur aliqua neceffitaic,lblif ice debent ab hisnbsp;qui mifcricordiam dcocxpcdanf,inquiri amp;rcnbsp;frigerari.Deiilli.ideftjOneGphoro qui tammifcrinbsp;cors in me fuit, dominus CHRIST VS /cuire mifenbsp;ricordiam dco patrc initia die iudicrj, de qua fxpi/nbsp;us cogito.Det illi dominus inuenire miiricordi/nbsp;am 4 domintr. Tale eft illud quod in geneG legiturrnbsp;Gcf. I9. pjuit dominu#fuper Sodomam ignem C ful-fur domino. Hc qu dixi, fecit q|ihi Ro-mOneGphorus. Et^ntaipfemihi Ephe mini-flrauit tu melius nofli qum illa gux fcnbo, quoni.nbsp;araillauidifti.
CAPVT JI, TV ergo fill mi,confortare in gfa qu*nbsp;eft in Chn'fto Icfu:et qu audifti menbsp;per multos teftes, hc commda fidclibusnbsp;homi'ntbus,qui idoncierunt C aliosdocci*nbsp;re. Labora ficut bonus miles Chnfti lefu.nbsp;Nemo militons deo,implicat fe negocqs fe
cularibus,uteiplaceaccuifeprobauit.Na C qui certat in agone,n coronabicur ni fi quinbsp;legitime cercauerit. Laboratem agricolamnbsp;oportet primum defrudibus accipere. In*nbsp;(eilige qu dico. Dabitenim tibi dominusnbsp;in omnibus intelledum.
fl Quandoquidem OncGphorus alrjs rece-dentibus me quxGuit, amp; multa mihi non folutn Romx, fed EpheG miniftrauit ,ergotufilimi cx-emplo illius confortrfre. Tu.quaG dicatur : Tunbsp;confortarc,quoniam alq defecerunt. Conforta/nbsp;' re in gratia qua efl in chriflOjUC non folum in ea ma-ncas, fed ctiam robt|ftior Gas in ipfa quotidic adnbsp;bona facienda amp; prxdicanda. mala perpatiennbsp;tiam fijperanda.Etucrba qua audiflimepermultotnbsp;tefles, id eft, per multorum teftimonia prophetarum conGrmat^ haccommendafldetibus.Vei pmulnbsp;tos teftes hxc c^menda fidclibus,id eft, coadiunbsp;^torestibi^ftitue,per quos ifta qu te docui,c/nbsp;mendes Gdclibus,i(^i^fanf Gdei hominilgt;us,id eii,nbsp;fine fraude Gdcliter agentibus, qui uita amp; fcientianbsp;amp; facu|^ia erunt idonei etiam alios docere, Gcu t ipfinbsp;doctur C|pel ^uis adiutoribus. Itacnim piulnbsp;tiplicabitur ddElrina uirtutis, amp; crefcct religio.nbsp;Commenda hxc'fidelibus.Etinjjuiu^odi ex ernbsp;citijs labora ficut bonus mites chrifli lefu. Et ut morenbsp;flrcnui militis Chrifti poffis agere, audi qualiter .nbsp;agat quis tab's miles:Ncmo militaisdeo,implicat fenenbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;a
gocijsfecularibus, quia nemo poteft duobus domi-nis feruirc,id eft,deo 8(, feculo. Clericus hacfcn/ p tentiateneqrr. Si enimnoncontentus itipendi-is, qu de altari domino iubente confequitur,nbsp;cxercet mercimonia,ipterccffionfcs uendit,uiduanbsp;rum muneraliltenter accipit,hic negociator ma/nbsp;gis poteft ^ideri qum clericus. Multo minus aUnbsp;tem licetmonacho.^it Gt negociator feculariuinnbsp;mercimoniorum, ucl implicatus curis fccular/nbsp;bus.Itaq;diffinitio boni militis Chrifti cft, quia lnbsp;li deoquidiuidi non poteft, totusmibtans,nonnbsp;implicat fe negocijs fecularibus, id cft, non fe in/nbsp;uoluit propter terrena lucra curis amp; adionibusnbsp;icyli-fciens ibi multos pecca torum laqueos abf-condi, tfolis diuinislibcre uacans,eiplaceat cuiflnbsp;proamp;4Hft,id eft.dcuouit.Et ucre bonus miles pr-ter rgis fui militiam nil debet agcrc.G cidem re/nbsp;gi uult placercjfub cuius Ggnis decreuit militare:nbsp;quia agoniftaqui coronam apptit, agonem fuSnbsp;debet legitime perGcere. Et hoe eft:N4 qui certafnbsp;in agone,id cft, qui cum aduerfario conG jgit in ccrnbsp;taminc,o eoronaturfld eft,non coniquit uidorisnbsp;prxmiufft,ni legitime,id cft,prout lex agonis pOnbsp;ftulat,ferf4cr/f. Sic S athieta Chrifti qui cura dianbsp;bolo pugnatin agone prflntis uitx,non pcrcipvnbsp;et coronam tcrn glori,niG uidor fucrit Ic5/nbsp;dura legem Chriftian pugn.Delcdat igitmennbsp;tem magnitudo prmioijr.fedn deterreat cert^nbsp;menlaboijt.gaad magna pmia perueniri n pOquot;nbsp;teft.niG per magnos labores. Et profcdusGdeGfnbsp;um Gnetentationenonprouenit, ncc Gbiqui^^^nbsp;innotefcitniG probationis examine. Ncc coron*
kl
.11. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;411
fcdula meditatione in animo tuo reuolue ChrifiS Q per labore paflionispcrueniiTc ad gloriam refur-redionis.telp fimilitcroppottuno tpeadgloriamnbsp;rcfurreduru.finunc pro eius nomine non refpu-erisamaritudinespaflionam. Fides refurrediisnbsp;Chriftieos diftinguet paganis Si ludxis, quia ilnbsp;li credunc efie eum crucifixum, nos autem credinbsp;museum die tertiarefurrexifie.Libenter em erenbsp;dunccrucis contumeliam,rcd confiteri itDlunt renbsp;furredionis gloriam, idcotp perptua fuftinebtnbsp;ignominiam.Nos uero poft crucem Sflpulturnbsp;alacriter confitemur refurrectionis gloria,ut eiusnbsp;cxemplo per certamina fpiritualium belloru acnbsp;cipere merCamur perennem uidori coronam.nbsp;Qui edexfemine Dauid, quia incorrupta eius genvnbsp;trix ucram de ftirpe Dauid duxit carnis origine.nbsp;Nam filius dei,per quern fadi fumus, amp; filius honbsp;mi^ per afitimptioncm carnis fade eft,ut monbsp;rerctur^jptcrdelianoftra, refurgeret^ptcrnbsp;iuftification noftr. et hocfcundu eugeliumeit,^,nbsp;*Tccundum authentic ueritatem rae prjdicationbsp;nis afictitur Chnftus Si ex ftirpe Dauid incrha/nbsp;tus ciTe amp; poft morte refurrexiflc.licet puerfi nznbsp;gent.itpt euangelio laboroujq; ad uincuia, SC tu fi-militer agere debes.Laboro uique ad uincuia innbsp;cuangclio,quoniam uniuerfos prcedentes labonbsp;res iStlad ultimum uincUla patior in euangelica p/nbsp;idicatione,habitus lt;juaji male operatisgt; Et ego qidenbsp;incorpore meo uincuiaporto,deinottnbsp;ealligatum, quoniam libr jjcedit ex ore meo;nbsp;ncciolumprxfentes fermonibiis inftruo , fed Sinbsp;abftntesepiftolisconfrmo. Quia ego Jigarjpof.nbsp;fum ab eis qui uericati concradicunt,non ipla ue/nbsp;ritas quam loquor.Sic amp; tu in illis panis non tnbsp;bes prdicatione ueritatis ceflare.
Ideo omnia fui^neo prd^ter elq^os,ut ipfl falut confequtur,qu eft in Chri*nbsp;flocfu,cum gloria cxlcili. Fidelis (r^io.nbsp;Nam commortui fumus, amp; cufuemusnbsp;fi fuftinemU?, C conregnabimustfi hegauenbsp;rimusjf ille ngabit nost fi non credimus,nbsp;illc fidelispermanct, negate feipm non ponbsp;reft. Hc commone^teftificans coram do*nbsp;mino,
S Dixi quia uerbufti dei non poteft alligari.Et i(leo,id eft, quia cohiberi non polfum prsedica- nbsp;tione ueritatis,fuflineo Ijbter omnia mala,qux mi/nbsp;hi pro hac re infcrtur,amp;hoc facio propter tleHor,nbsp;quia hi^ui ad uitam pdeftinati funt.ualde profinbsp;cit quod nulla me potnam acerbitas ab inftantianbsp;prdicationisfrgit.Vclquia fum memor refurznbsp;rcxiflc.ideo fuftin patenteromna proptereknbsp;dos exemplo mei informandos,ttt Cf ip quem-admodum ego l'u(iinentes,con^e^uanturueramalunbsp;^em,lt;iu^ e m Chrio le|,amp;confequiur e cum gla-rMc^lf/it,utfimulaccipi3ntamp; falutem ternamnbsp;Si cxleftem glori.Etiftc ferma de confequutionenbsp;falutis amp; glori corum.quos deus in prxdeftmanbsp;tione fuatim elegie,jidtli eft.i.uerax enihil falla/nbsp;cix habs.Et ucrc fidcliter ifte fermo cplebitur
nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tin
CAPVT
A bic nifi uicerit,nelt;p uincet niG cercauertt,nec eer-tabic ni inicnicum habens amp;ccntationi refiftens Profunt ergo iuftis la tores cercaminuin, ga pernbsp;hos racrentur coronar. Dixi quia miles dei nonnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;implicatur negocijs fecularibus, nee iuus certa-
tor tranlgredicur legem certaminis, fed tarnen Ilt;t-fcoTMtttem Mgrtcohw.i.prfdicatorcm oportet primum.L ante alios accipere de fruHibus agri, in q laborat.i.nbsp;de carnalibus bonisecclefiae .Timotheusifteex-cmplo Apoftoli labore manuum fuarumuole-bat uiuere, SC ab eis quibus iicrbum falutis prac-dicabat,nihil accipere. Vnde Cpenuriam mult*nbsp;patiebatur quia inhrmus erat, Si. labori manuunbsp;uacare non poterat. Admonet ergo turn fub ipenbsp;cie agricole,ut de agro quefti colit, fruum quonbsp;fuftentctur,nonlpernataccipere.Iraq quonianinbsp;feiebat ilium corpore infirmum.necinopere cornbsp;porali pofle laborare, dicit illi i^od milesdei fe-cularibus ncgocrjsfe no implicar, ne forte c indinbsp;geret uidu qaotidiano,ucliet ab eis quibus cuannbsp;gelium mini(trabat,ahqua fibingocia qurere,*nbsp;quibus animi eins implicS^ur intentio. Aliud cnbsp;em,corporc laborare animo libero, fic(^opifexnbsp;potcft,fi non fit frauduJcntus,^t ai^ru^S^pn'uanbsp;tae rei auidus:aliud autem, ipnjhwammum occu-pare cuns olligendx fine cogJoris labore pecu/nbsp;nix,ficut uel ncgociatorcsjuel procuratorcs, uelnbsp;condiidorcs faciunt.Cura uidelicet prxfunt,nonnbsp;manibus operantur ndeoip ipfum aniinum occ^- pant habendi folicitudine.Timotheumergonenbsp;in talia incideret, quia per infirmita tern corporisnbsp;operari manibus no poterat,fic exhortacur 8Cc5nbsp;folatur :Labora,inquit,ficut bonus nfiles Sic. uf.nbsp;que,nifi legitime certauerit. Hie, neillcangufiiasnbsp;patcretur,diccns,FodcrAion u^leo, mendicarenbsp;crubcfco,adiunxit fiatim,Laborantcm agricolnbsp;oportet primum de fruAil^s percip^re, fecun-dum id quod ad Corinthiosdixerat.Quis platatnbsp;uine Si de frudu eius no edir'Fecit itaqi fecu^,nbsp;nonad hoc uc euangcliG uendci et,fed tn ut ab eisnbsp;quibuseuangelium miniftrabat,oC quos tang ui/nbsp;neara uel agrcxcolebat,huicuitx necelTana (qnbsp;fibifuismanibusexhibere non ualebai)lumcrct.nbsp;Laborante agricolam oportet primum deTrltdinbsp;bus amp;c.idcit,illequilaboratinuerbo prxdica*nbsp;tionis Sircgiminc eccleG,debet ficut primus eft,nbsp;ex bonis ecclefi primus fumerc,amp; fic ccterisdifnbsp;tribuerc. lntellige,id cft,difcernc qu dico.etfi uide-ar contrarius crte,amp; contra id quod ipic facio,dinbsp;cere.Tu em infirmusesjdeodebes accipere:egonbsp;uero fi accipcrem,fcandalum generarem.Ec benenbsp;poteris hxcita intelligcre, guiadominurtibiintelle-Hunt dibit non iblum in his,fcd Si inonin^^^
Mcraor efto, lefutn Chriftum refurre* xifie morcuis ex feminc Dauid fecudumnbsp;euangelium meum,in quo laboro ufque adnbsp;uincuia quali male operas, fed uerbum deinbsp;non eft alligatum.
B Vr legitime certando tendas ad coronam, t)temore^olc[um chrijiumrefurrexi^edmortuit,id eft.
-ocr page 450-4* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;n. AD TIMOTHEVM
A N4M coMtuortuiJtauufyid efi.Gcum Chrifto mor/ tui fumus.hocefi.fiimitatione mortis eius mortinbsp;fcati fumus in baptifmo uitijs , ut ultraiam nonnbsp;uiuamusin eis:CZ cottuiuemui,id efi.ctiam cum illonbsp;uiuemusinxterna bcatitudine. Et fi fuflinemuf ad/nbsp;ucrfa pro eius nomine, ficut illc fuftinuit pro no/nbsp;fira falute,tunc CZ cottrcgnlt;jWws,id eft.cum illo renbsp;gnabimus participes rcgnieius.^ uerotiegaueri-wailldin metu paflionum.cr illenegabit os in fu-turo iudicio,dicent:Nefcio uos unde fitis.recedi-.if. te me operarij iniquitatis. Hoe eft enim quodnbsp;Lucie.iz, ipi minatus efl,dicens:Qui negaucrit me coramnbsp;Mit.io hominibus,negabo C egoeum cor patre meo.
Et finon fredtwwdeillo quat crededa funt.ille^ey/ inanetfidelif,id eft.uerax inhisqu de fcipfo locu-tus eft, amp; non potefl negare fiipfiim.De qua re Dionynbsp;Cus Areopagita Gc argumentat:Suimet negatio,nbsp;calus ueritatis efi.V eritas at {u efi.amp;Tueritatis canbsp;fus non uero interpretatur.cxiftens, ucl quinbsp;efi^'iigitur ueritas ncgatiol ueritatis nonnbsp;cafus ex ontc cadcrc.Deus cadere non pVnbsp;telt, amp;none(renonquot;fz.Tanquam fiquisdixerit,nbsp;non pofTc non poteft, amp; nelcire fecundum priuanbsp;tionem ncfcit.Hcex didisDionyfii.Si ergo deus non pote ft negate fc,amp; non poteft mentiri uelnbsp;aliquid iniuftum facre,quomodo eft omnipo-ccns,niG quia haec uel his Gmilia poiTe.non eft ponbsp;tentia.fed impotetia^Nam qui talia poteft.quoi^nbsp;fibi non expedit poteft, 8c quod non debet po-P teft.Qux quanto magis poteft.tto magis aducrnbsp; ficas amp; peruerftas pofluntin 1115,8c ipfc minusnbsp; , coiwa illas.Qui ergo fic poteft.non potentia po-teft.fedimpotentia. Seddeus inde eft omnipotesnbsp;qpia nihil poteft per impotentiam.d nihil poteftnbsp;^*cntraeum aliquid.Redc itaque de omnipotentnbsp;tedidtyp.quia gare fcipfum non poteft. Namnbsp;,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;amp; de ludxis Icgimus quoa,pptcrca non potert
I .It. crc^ere.quia dixit Ifaias.Excxcauit oculoscor I|4i4.. indurauit cor eorum. Sic autem dium eft,nbsp;jion poterant, ubi intelligendunyftquod nole-bant.ficut 8c dedeo nunc dicitur.quia negarefeinbsp;pfum nonpoteft. Sicui er^ i^od dominusfei-plim negate n poteft, laus eft uoluntatis diuinj,nbsp;itaquod illi non poterant credere, culpa cftuolnbsp;tatishumanx. Hjsc commone attendcrc SC ieruare,nbsp;ieflipcanj,id eft,ut idoneus teftis affirmas ea eoramnbsp;domino,id eft.in oculis dei qui nos prfens afpicit.
Noli contendere uerbis. Ad nihil enim utile eft,nift adfubuerftoncmaudigntium.nbsp;Solicite autem curftteipfum probabilemnbsp;exhiberedeo, operarium inconfubilem,nbsp;reetraantem ueftmm ueritatis,
Hucufque dedi t ra tiones.cur effe debeat co-fians in prxdicatione.t ne ipfe ftudio confiant!^ uellet contencionibus more garrulorum deferui/nbsp;rc,ofi,inquit,er6cote(ifre. Non ait.noli raiio-nibus contendere, quia hoc bonum eft : fed.nolinbsp;contendere ucrbis.ubiprocaxgarrulftaseft, id'
co noli uerbis contendere,,quia ^dnihilefl til Gc C contenderc.ideft.ad nihil ualet huiulinodicon'nbsp;tentio,ifi lt;id fithueronemdudientuim. Auditores emnbsp;per hanc fubueriuntur, putantes aducrianos habere aliquam rationabilem caulam, dum Gc eos nbsp;clamantesattendunt. Litigiofauerbadclere.Knbsp;aduerfarios bonis operibus uincc.Et hoc eft:SoK-citecuntteipjmexbihredeoprob^Hem,id eft, lauda-bilem,ut Icilicet tc talc dei oculis exhibcas, qua-tenus mfetc approbet. Et exhibe te oper/riHfWnbsp;ittconfubilentjUel fecundum alios codicesirrepre-henGbjlem.quod idem Ggnificat. Ex reprehenfi-one enim nalcitur confufio illi qui reprehednur:nbsp;amp; quinonpoteft reprehendi,nonconfunditur.nbsp;Exhibe tecrgoopeAriuminconfuGbilem, id,nbsp;irrcprchcnbilem,ide, taletn tefae incundisnbsp;operibus tuis,utin nuHoeorumfuGincasconfu-Gonem uerecundix, nec reprehendi polTis in ali/nbsp;quo.necquifqufmimproperaie tibi ualeatquidnbsp;dignum confuonc. Et exhibe te ree trailantetttnbsp;^uerbumuei^atit, ut negue fandum des canibus gt;nbsp;nee margaritas por!re^ed(prouc oportuerit)fccQnbsp;dum q^litatem uniuicuiufque perfonse uerbumnbsp;dei annunci, ӣnihil prausc intclligcntisc admi/nbsp;fceas. Haerowlron rede .fedperuerfe trad*ansnbsp;uerbum ucritanX^uia conantur illu^ ad praui'nbsp;tatem fui fenfusinnedere. De quorum dodrinisnbsp;fubditur:
Profana autem SC. uaniloquia deui'ta Multutnenim proficiunt ad impietatetn,nbsp;Si ktmo corumut cancerferpit,Exqufnbsp;bus eft Hymenus SC Phiktus, qui uerknbsp;tare cxciderunt, dicentes rcfurrcionemnbsp;laffl faam , SC fubuertunt quorundam fpnbsp;dem, Sedfirftium fundamentumdeiftar,nbsp;habens fignaculum hoe $ Cognouit domPnbsp;nus qui func eius,%C difcedacab iniquitatenbsp;omnts qui nominat nomen dominh
lt;| Verbum ucritatis(ut dixi) rede trada.Sed profttnii, id eft.uerba hsereticorum alina pietatianbsp;rcligione.CZ uaniloiMa eorum, id eft, dida ipforffnbsp;qux^acua funtab omni utilitatc.dewfit.Et quare?nbsp;Quia G audita fucrint, proficient multam ad impieta-tem perfidi roborandam C augmentandam.dinbsp;deftruunt fidci pictaiem.CZ fermo eorum ftrpit ut cannbsp;eer.ideft, magisac magis occupt SC dcuorataCnbsp;maculat mcntcs.in quibus radicare caperit.Gcutnbsp;morbus qui dicitur ccer.latius femper occupt,nbsp;confadat ac deuorat illam partem corporis innbsp;qua nafcitur.ut ficut pifeis qui dicitur cancer, nonbsp;in ante,fed retro tendit,Gc fermo corum non aU'nbsp;ditoresTuos ad deuro ducit, fed deo retrahit,nbsp;^apoftatare facit.EX ^uibuf fie loqutibus efl Hymenbsp;tilt;eu{ focius eius Pbifct,qt ueritate fidei in qua .nbsp;pofiti fuerant,excifcrt,iniitantcs diabolum.quinbsp;in ueritate non ftctit, dicentee iam cfle ftflam rtfur-redtonem in eorum cordibus.qui crcdiderunt.necnbsp;aliam amplius futuram . CT talibus didis [ubuirnbsp;tont ^aprnnditm fidem, ut non credant corporuP*
II. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;41J
ducit.Sic eos nouit dominus ut deus,qucm nihil latetetiam futuroijt.Nam funt etiam quidam exnbsp;eorum numero, qui adhuc nequiter uiuunt,autnbsp;etiam in hxrcGbus uel in gentium fuperftitio/nbsp;nibusiaccnc,amp; tarnen etiam illic nouitdominusnbsp;qui funt eius. Nanqnc in illa ineHbili prxfentianbsp;dei, multi qui foris uidentur,intus funt: amp; multinbsp;qui intusuidentur,foris funt.Etne quis dicerer,nbsp;non euro ampliusquidfaciam, quia fccflrus fumnbsp;quod G dominus me nouit cG iuum, n poteronbsp;perire. Si econtraho,G nouit me fuum n effe,n5nbsp;potero ad falutem pcruenire,fubigitur utilis adnbsp;nionitio,ut difeedatab iniquitate omnis qui no/nbsp;uit nomen domini. Liberum enim arbitrium de-dit nobis dominus, ut arbitrio propriae uoluntanbsp;tis recedamuB abiniquitate, amp;Gmusex illis 4*nbsp;iplegiouitftioseftemel pmaneamus ininiqtate.nbsp;Si Gmus ex illis quos nouit ad fe non pertinere.
{^r elfe fp^j^o noftr Gdci apparebit impreffum, G propria gjGftit idem Apoftolus^jptc rcccGcrimus ab iniquitate .Ab iniquisernbsp;lymensrus amp; Philetus.Q
fatftam cG,amp; fubuertunt qumun Gde falam eff refurrc(SiOnc diccob, lec
CAPVT rcfurreAionem.Omnes enim feA,qu$ fe aliqunbsp;reUgionem hominibus inferere praefumpfcrt,nbsp;nonnegauert iftamgentium refurredionem,nbsp;ne dicerct eis.-Si non refurgit anima, quarc mihjnbsp;loqueris i Quid in me face re uis^Si n facis ex denbsp;ccriore mcliorem.quare mihi loqueris^Si non fanbsp;ciscx iniquo iuftum,quare mihi loqucrisf Si aS;nbsp;facis ex iniquo iuftum, ex impio pium,ex ftultonbsp;fapitem ,fateris refurgere auimam meam,G tibinbsp;obtempcrauero,G tibi credidero. Volentcs ergonbsp;credi Gbi omnes qui inftituerunt alicuius cti falnbsp;fac religionis feftam, negare iftam refurreftionnbsp;mendacio non potuerSt. Omnes de ifta confenl ,nbsp;run;,ldmulticarnis rcfurredionem negaucrut.nbsp;Dixeruntin Gde iam fadtfte rcfurredionemnbsp;Auendentes enim uerba quae aftiduc dicit Aponbsp;ftolus.quia Si mortui fumus cum Chnfto,amp; re/nbsp;Purreximus cum co.ncc intelli^tes quare ifta di*nbsp;cantur,arbicrati funt iam fadam elle refurredionbsp;nem.ncc ullam ulteriusin fnem lemjnbsp;randam.Et tailbus nunc Inbsp;Ex quibus.inquit, eft H^enarus Si Philctus,gnbsp; ueritaie exciderunt,dicentes refurrclt;ftioncm inbsp;fadam cG,amp; fubuertunt quqrun fioem Iamnbsp;fadam elfe refurrcdfonc diccob, led co modo,nbsp;UC non lp^are|uralia: ^Cregfthendebant holesnbsp;quifpcrabant reiurredionem carnis, uclutiamnbsp;refurredio qux promiGa crat,credendo implerenbsp;tur in mente. Subuertuni(inquit)Gdcm quori^nbsp;dam. Et quaG dicerctur ci,amp; quis eis poteft rranbsp; fterc,fubiccit ftatim:Sedfirmtfund4ientu deiflat.Finbsp;des quorundam inbrmtium Si ad eledorS fornbsp;tem non pertinentium fubuertiturab hreticis.nbsp;fed Grm fundamentum dei .i. Grma ftdes quamnbsp;deus per fpiritum fandun in egrdibus eledorSnbsp;fuorum fundauit, ftat .i. nullaienus fubuerti uclnbsp;nclinari potcft.brftMt hoc fj^niiculunt* hanc uelutnbsp;Ggilliimprcffioncm ,quia Icicct cognouit dominufnbsp;qai fiinteiut, Cf difeeddt ai iniquitate quicunq^ nomen do*nbsp;mininominat. Hoc Ggnaculcordi fuo impreftumnbsp;bonus habet, id eft,hanc cogitationem fux mctinbsp;Grmitcr inftx,ut apud le dicat:Quid mihi pro-deffet.Gexteriusfmular effeiuftuel Gjekm,nbsp;amp; intcrius nequam effem.^Nihil.Quia qui cordanbsp;omnium inlpicit.ipfe nouitqui funteius. Idcolfnbsp;ucraciter oculis eius ftudeo fidelis uel iuftus apnbsp;parcrc,ut poffim ad corum fortem qui funt eius,nbsp;ptincre.T alis cogitatio eft diuini Ggilli imprcGio.nbsp;Per hoc etiam hrcfcs Si omnia faluti contrarianbsp;dcuitat, quia feit debere difccderc ab iniquitatenbsp;omnes qui dominum inuoct. Hc itaque Ggillinbsp;impreffio,qua diftinguuntur ctcrisquifub/nbsp;uertuntur,eft in fundamento dei Grmo, id eft,innbsp;robu fta Gde cledorum dei, quia nouit dominusnbsp;qui ad eius hxreditatem pertineantSi altjs re-cedentibus Gde, illi qui prxdeftinati funt.nonnbsp;poGunt recederetucl G rccefferint.ncceffe eft eosnbsp;redire. Necmoueatquod lpe diabolus feducitnbsp;etiam illos,g regencrati,in pofterum iam uias innbsp;greditur dei, quia nouit dominus qui funteius.nbsp;Ex his tn ur nam damnarion neminem iUc flt;
Nam Si hoc eft illud fignaculu, quodfundamen
reccderc non poITumus, quia mixta eft palea tri-tico donee area ucnnlct.Mira comparatio.Naia ccce in iplaarca trincum recedit palea cum ex-poliatur,amp; non recedic ab area cum trituratur.nbsp;Inde autem omino feparabitur.cum uenericuennbsp;tilator.Ergo modo area in orbe terrarum eft.Nenbsp;celTe ut G proficis, inter iniquos uiuasrquia Abelnbsp;eGe non poteft, quem Cain malitia non exercer.nbsp;Ab iniquisrecedere no potes, ab iniquitate po/nbsp;tes. Satis cnim fixS atqj immobile uelut figilli im Dnbsp;preffione debet corde retineri, lerufalc capt ab nbsp;huius feculj Babylonia, dccurGs teporibus libe-randam eGe.nullumip ex ilia fore periturum,^;^^nbsp;qui peribit.non ex ilia erat .Recedatergo abini^*nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,
quitate omnis qui niyninat nd^en don*ini, quia niG ab ilia receGerit, non ei proGciet noiatio do-minici nominis .* qm no omnis qui dicit Chefto,nbsp;domine domine, intrabic in regnum caelorQ.fcdnbsp;qui facit uolUhtatem pairis cius.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;
In magna q^itam domo non folum funt uafa aurca amp; argentea, led 8i lignca i. ftnbsp;ili.SC guedam quidem in honor,qua;nbsp;dmaut^ in contutoeliam. Si quisergonbsp;emunducntfe ab iftis,erit uas in honor,nbsp;fanificatum C utile domino,ad omne o*nbsp;pus bonum paratum
4 Ab iniquitate recedat, qui Ibmendni nomi nat.Scabab iniquis(utdiximut)non poteft rece-dere,qa in mttgMdomo,i^,in ecclGa toto orbenbsp;dilatata, non folullt Mre4 cr irgetile^ uaftjd ,iuftinbsp;fapientia Si cloqutia pfccditi./d - ligiKitcrfiHbnbsp;li4,id eft.peccatores comburendi Si confringedhnbsp;Cum cm auro fapientia uel charitas, amp; argento
* eloquentia degnari folcat, p aurum qd precio-Gus cftmetallis oibus, intclliguniur nuncilli, charitas qu ctcris uirtuubus pr^fertur.uel faptnbsp;entia decorattp argents ueroquod mira claritanbsp;lemicat.illi g nitore acriseloquentirelplendctnbsp;incrudittcmul(o^.Hicm mento uocanf aurca
nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;on q
4M nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;It AD TIMCTHEVM
A amp;arglt;nteauafattiintfteriofutnmi rgis apta in cius domo magna. Lignea uero C fidiliauafa,nbsp;carnalcs dcGgnant^quos ignis uitiorum facile in/nbsp;cidit,amp; impetus aduerGcatis frgit.Sed SC indienbsp;dni lignea hcuafapanalis ignis incendioccrenbsp;snabuntur: d fidilia ab co cui data eft ferrea uirnbsp;gajfrangentur.Hxc tarnen uai funt non cum uanbsp;fisaurcis SC argentcis in domo magna, quia cumnbsp;cledis aHmixtifuni reprobi nunc in ecclcfia. Etnbsp;quidem uafa fiinc ibi inhoHorem xternQ con-ftjtuta.ficut aurca argeniea; qMdamautem in connbsp;iHmelirtMopprobrij fempicerni congrua .ficutlvnbsp;gnea fidilia.bt qnquide in hac domo fiint eti ,nbsp;uafainhonefiis uGbus deputata ,trg.o ft quif /i eminbsp;ddueritai iflif concumcli;uaGs, ut fc red dat immunbsp;,ncm cotaminatione corum jcritiuf in honorem denbsp;putatum Sc/inHific^uin.i.locus fandus dominonbsp;tn hac domo. Nam Gcut in magna hois dotflo dnbsp;in qualicuni^ loco eius requiefeit dominus eius,nbsp;fed!aliquo utiq;fecretioriamp;honoratiori loco,nbsp;fic dns nofier no in omibus.g in domo cius funfl*nbsp;habitat.Non cnim habitat in uaGscontumeliae.i,nbsp;inillisq turpitudini uitior deferuiunt.fed in uanbsp;fis honoris.i.in illis qui honorabilcm cOram deonbsp;Sc honoinibus uicam ducunc. Qui cmdauerit ienbsp;ab his conrumelix uaGs.ut non fit particeps coij!nbsp;coinquinationis,eric uasin honorem,fandificatnbsp;inhonorabilem honefia.* adionis uim,CZtile,nbsp;domtno.i.ucilicaten) eferens domui domini,p4r4- tumid omneopus bonum, ut non refpuat agerequic/nbsp;quid boni operis ci fuctit iniundum uel quamlvnbsp; hetf^auc faerf adionis uel uerbo prxdicauonisnbsp;tdoneumtd hoc ent tarn fibi qumalijs pdefle,nbsp;f|p quemhbetgradum iacrorum ordin tencre.
afce m deaderh uge, fedare liero iuftitiam, fidem, charicatetn, pacemnbsp;cunahisqui i'nuocanc domtnutn decordcnbsp;puro.StuItasautem C fine difcipfinaqua:nbsp;ftiones deuit3,fdens qufa gendt iires.S ernbsp;uumautem dominino oportet litfgare,nbsp;(cd manfuctum efiead omnes,docibilenT,nbsp;p3nentein,cum modeflia eorripietem eoanbsp;qui refifiunt ucritati, nequdo detillis de*nbsp;uspnitentiam ad cognofeendam ucrita*nbsp;tem, Sc refipifcant a' diaboli laqueis ,a quonbsp;capci tenenturad ipfius uoluntatem
Dixi quia in domo dei itint uafa hqfioris 8C uafacontumeli. Srdq|:fia$ uasinhonefiiufus,nbsp;fugeiuueniliidcderiu^ quxteiuuen profequtur,nbsp;ne ad confcnltim prauaeedelcdatiis tcpomntapnbsp;prehcndcre.H3ec(inquit)fuge,fcdi/iitt'4Wpdlt;lt;w,nbsp;ne te poflit effugcre.Sedarc.i.frcqucnter fcquerenbsp;am per uias iufiarum adion, in quibus teprx/ *nbsp;cedit ut pollis e apprehendere.Similitcr 3cfide/nnbsp;Icare.ne te in aliq parte rgula fidei laterepofGcnbsp;tieleffugerc. Sedquoniam operatioiufiiti; amp; uenbsp;ritas fidei n prodeft Gnc charitate, fedftreS chttnbsp;per e operetur tua fides opus iuftiu
Illa enim fides efi faltifera, per ebaritat ratunEt iedarc pacem cum bonis,ut nquam dif-cordes ab eis uel inquits eos. Siuc ita : Sedatenbsp;iuftitiani, faciendo unicui^ quod ius cxigittS fi*nbsp;dem inuifibilium bonorum, n inuiGbileshonO *nbsp;res, quos iuuentus dcGderafc iler.i.chariraicni,nbsp;ut diligas deum plufqum tc,8C proximum tan-quam te, quod iuutus fiepe negligit,id cfi,pac,nbsp;cui manifefte repuguatdefiderium iuuentutis.Panbsp;cem (inquam)fcdarc non cum peruerfis.fed cwrtnbsp;bis qui inuocant dominum de corde puro , id eft, quinbsp;cor fuum purificauerunt, id eft, deumin illudnbsp;uenire pijs orationibuspetunt. Hxc(utdixi)nbsp;fedarc, fed ultas amp; Jine di/ciplina quaftiones caue.nbsp;Stult quxftiones fiJht,infolu biles C iccreta hunbsp;mano generi prohibita qurcntes.Sine difcipli-na uero quxftiones, qux non bumilitcr ac modenbsp;ftc fir.i.quasg facir,n diieere uult, fed litigate,nbsp;Sed huiufmodilJli.Tcftionc.s deitrf,iitnon reipdenbsp;as cisciensuiagenertlites. Sed feruu domini non oponbsp;let liglt;tre,cpia lis generatodium.jd oportet eutnnbsp;ejjcmanfuetum,id c, qrfiti manu alTuetum.hoc eft,nbsp;contrat^bilc.id cft,mitcm uel lenem ad omnes, ucnbsp;ncminini albcr,ideft,quafifenis:Si docibilem ,idnbsp;cft.habilemut amp;lt;c doceatur. Hoc em diftat'in-nbsp;ter docilcm C deibilcm.qd docilis^ qui aliosnbsp;poteftdocere:docibilisautc,quificile poteftdo*quot;nbsp;ceri. Vndcdicitur-.Eruntomnes docibilesdei.idnbsp;cft:,facilcdoccbunntur.Nonoportctfcruunido *nbsp;ffini litigare.quia mundo SC fimplici oculo Opusnbsp;eft ut inucniatur uia ipicnti, cui tantae malorC nnbsp;Sc peruerforum hominnm decepuones 3C erro^nbsp;res obfttepamp;nt, qs omnes euadere conuenit:hocnbsp;e,uenire adeertiflimam pacem 5 immobile anbsp;bilitatem fapieqjfie. Vehementer enim raetuen/nbsp;dum eft.nc ftudio altercdi uel centendtndi gfcjnbsp;non uideaftjuod p jucis uideripoteft, non par-uusGt ftrepitus contradkentium ,nifi Sc fibfipfinbsp;obftrepant.Rcde ergo dicitur, quia feruura do-mini non oportet litigate, fed mitem efle ad ocsnbsp;Sc docibilem atq; patiitem. Et ne qiiilquam ex eonbsp;puteteeandum ee correptieerrorisaltcri-us, adiungitur quia oportet cum ee cum modeftidinbsp;eofflpKntemeosqre/tftunt.ha nos necdeefle coucnienbsp;fratrum correptioni,nec ftudere ccrtamini.Quonbsp;modo cum modeftia corripimus,nifi cum Icnjtanbsp;tcmcordts rctinemus, 8C aliquam medicament!nbsp;acrimoni'uerbo correptionisafpergimus Panbsp;j'gitur diledio in corde retinda eft:modus atlnbsp;tem fermonis.Gue acrius Gue blandius profrai,nbsp;ficut falus eius qui corripitur.poftularc uidetur,nbsp;moderandus eft. Modefie funt corripiedi illi quinbsp;adhuc pfbcaciter refiftunt.neqdo det illis deus potenbsp;itfWtMW.Nam corrcptiis utilitas,qux nunc ma/nbsp;ior , nunc minor pro peccatorum diuerGtatc fa-lubriter adhibetur,tunc eft falubris, quando fu/nbsp;permis medicus relpicit.N enim aligd profcif,nbsp;nifi c facit ut peccati fui qucqj pocnitcat. gnbsp;hoc dat.nifigrefpexit Petrum negante, amp;: feck Jnbsp;flentem'; Idco n fbl cum agitur potnitentia.u'quot;nbsp;r-utn Sc ut .^g3tur, ncc^firii) c cius intfcrierd^
CAPVT
A Hic lrmo quo dicitur,nequ3d:pro, G forte,po nebatur antiquitus,(d modo inuitatus habetur.nbsp;Corripient(inquit)^sqreGRunt,nequando,idnbsp;efi, G quando uel G forte det illis deus pcenitenti-am. Vel etiam ita poteft haec fententia concordanbsp;re: Non defperemus de corum falute qui adhucnbsp;rcGGunt,fed corripiamus eos, ne nobis eos nonnbsp;corripientibus, deus aliquando per feipfum detnbsp;eis pcenitcnti,5erubefcamusqui de falute^'cornbsp;deiperabamus. Ob hoc enim Gudere debemus,nbsp;ut cos ad potnitenti cuertamus,utmerccd nonbsp;bis inde conquiramus,nequando Gne nobis p internam afpirationc det illis deus poenitentiam,et .nbsp;nos mercedem inde non h^eamus. Det illis p-nitenti erroris fui ad cognojcendttm ueritatem cathonbsp;lief dogmatis,quod ignorantes,pugnabant:CZ renbsp;fipicant laqueis diaboli, a quo capti tenentur ad uoluntanbsp;tem ipus implendam.Rcfipifce,^ eft quaG rcfapc-r c,c quis ab co quod male fapuit, rcuertitur adnbsp;lt;llud,quod antearedc puitueirap|^edcbuit.^^^inbsp;CAPVT^Ih
HOc autem icito, quod in nq|]iflmi diebus inftabunt teqwo|^ periculonbsp;fa,0C crunt homines lipfqjahites,cupidi,nbsp;eIati,fupBrbitblafphemi,^artibus n obenbsp;dientes,ingrati,fceleili, fine affcdione,fincnbsp;pace,criminatores,incontinentes,immites,nbsp;line benignitatc,proditores,proterui,tuffiinbsp;di,uoluptatum amatores magis qum dei,nbsp;habentes quidem fpeciem pietatis, uirtutnbsp;autem eius abnegantes,
Qyi tenentur illaqqjati diabolo.rcfipilcct fortafls aliqudozfed tarnen houfeitonbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;talcs ab
undabt in nou^imit diebued e,in nf^ilTima ta tc.Tunccnim inflabunttemparapericuloja.in quibusnbsp;tnulta: periclitabuntur anim. cr inde periculo-fa,quia tune erunt hominet lip/t 4mrfnte$.Nefcio cmnbsp;quo incxplicabihmodoquifquisfeipfum,n5de/nbsp;um amat,non fe amatiSi quifquis deum,non feipfum amat,ipfe fe amat.Quienim non potefi uinbsp;ere de fc,moritur uti^ amando fc.Non ;go fenbsp;amac,qui ne uiuat,fe amat. Cum autem illc diliginbsp;lur de quo uiuitur,n fe diligendo magis diligit,nbsp;qui propterca fe non diligit, ut cum diligat, de 4nbsp;uiuit.Quia ucro circa Gncm fcculi maxime abun*nbsp;dabc,qui neglefto dei ac fratrum amorc,fdpfo8nbsp;male amabunt, 5C Gc amando fe peribunt, idconbsp;tempora periculofa tune inabunt.Erunthominbsp;hes fcipfos amantes,quia non curabunt nifi de fe/nbsp;ipGs:ncc qurcnt niG propria lucra, pipria c-moda,proprios honorcs,proprias glorias.Et abnbsp;hoc uelut fonte, quod fciliceteruntfeipfosamannbsp;tes,manabunt multi uitiorum riui.Nam quiafe-cundum praefentem uicam feipfos male diligent,nbsp;idco erunt cupidi pecuni,eL(ti corpore,piperli menbsp;te,lgt;LtflbeBii,id efi,falfa amp;impia de deo loquentes:nbsp;parentibut Guc carnalibus,fiue fpiritualibus,non obenbsp;dientet :ingrati bcnefaftoribus;jcekjli,id eft,tranfcnbsp;denicsin domum peccati, Si inatrociagrauiter
JU. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;41
delipG/iMffeioneJd cft.uifccribus compaffio/ C nis:fine prf,id cft,difcordes amp; inquicti ; !criminata~nbsp;,id eftjcrimen bonis impingcntes;icoNtt'nef.nbsp;id eftjibidinem non cohibentcs:amp;: imntitetjd eft,nbsp;afperi CUtigioGifmebnigtiitate^id cft,imnniiericornbsp;des.*prodifore,id eft,ftcra bonorutn aduerfarijsnbsp;corum detcgenics:protf'i,ii cft.procaccs itumidi,nbsp;idcft,uto fuperbiinflati:ttoIptrftWcarnalium ,nbsp;amatoref magis ^hmi (ift,fcut ipfe dixir, qfta lux cnbsp;nit in hune mundum Si. dilexeruni homines manbsp;gis tenebras qum luccm. habentes quidem in habigt;nbsp;tu.inuerbis, cutfaimonachi tf^eciempiettttis,idnbsp;tfijfimilitudin rdigionis : fed uirtutemeius.id eft,nbsp;rem fadis Si moribus ibneguntet. Sed bcatus Aunbsp;gftinus hc paftoribus ccclcx Ipecialius re-mouere udensjoquitur.* Non nt icipfos am/nbsp;te^uipafeunt oues Chrii, ne tanqu fuas.nonnbsp;tanquam ipus pafeant eas,amp; ueluc ex illis ia lunbsp;era qurere uideantur, fict amatorcs pecunijnbsp;*iel eis dominarijGcut elati:uel gloriari de hono-~ribus qos ab cis fumuntjGcUt fupcrbi uel intannbsp;tum progrcdi.u t in hrcfes labi faciant,GcUt blafnbsp;phemiinec cedant Tandis patribuSjGcutparentP feurux, -bus nonobedientes: amp; eisquiilJos corngerC uo*nbsp;lunt,quiapcrirenolunt,malapro bonis reddant*nbsp;Gcut ingratiiinrerciant animas ias S^alienas^xnbsp;cutfcelefii : materna eccleGseuilccradirumpant*
GcutirreljgioG: non compatiantur inGrmis.GclH:nbsp;Gne aGcion: alios quiefeere non Gnant , Gcutnbsp;Gnepace: faraam fandorum maculare conen*nbsp;tur,Gcut criminatores : cUpiditates peflmas nonnbsp;refrcnent,cutincontinentcs:exercetlitci^ficU nbsp;immitesmefeiant fbuenircj Gcut Grte benignita/nbsp;tc:indicent inimicis piorum qux occulta cogffo^^nbsp;erunt,Gcutproditores:humanamuerccndiari^* nbsp;inuerecunda c^cogi|atione pefkurbentfGcut pronbsp;cacesilperba feientiainflentur, Gct ttimidid-
titias carnales piritualibus gaudijs antepoeanr. Gcut uoluptat amatores magis qum dei: Gmmnbsp;lent religionBjfcd hancin ueritate non tenean;nbsp;Gcut habentes qid^m Ipeciem pietatis, uirtutcnbsp;autem eius abnegantesHc enimatqp huiufmo/nbsp;diuitiaGueunihomini accidant omnia Gue hisnbsp;alia Si alijs alia dominentur,ex ilia radice quodnbsp;tnodopullulantjCUm Gnt homines feipisamannbsp;tes.'qd uitium maxime cauendum cfl eis, qui pa/nbsp;feunt oues Chrifiij ne ia quaerant, non qux lefunbsp;Chrifti,amp; in ufum cupidi tatum iat confrant,nbsp;pro quibus nguisfufus eft Chtfli.
E A dcuta.ExJii's etiim font qui penetrant domos,amp; captiuas ducunt mulier* culas oocratas pcccaiis, qu (Tucuntur ua*nbsp;rijs deGdcf ijs, femper difccntes,C nunqu
ad feientiara ucritatis peruenientes.
In nouiiTimis diebus talcs eit hoes, qualeS deferipG;quot; hos deKif((,quia iam multi ex his appnbsp;rueruEx bis enim funt,qui penetrant dontos Sic. Nonnbsp;ait.pCnemabuntjtanquam futurum pracnuncis,nbsp;Gcut fupra dixerat.infiabunt tempora periculo/nbsp;fafcd ait,penetrant domos ^eaptiuat ducunt mulU
nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nn iij
-ocr page 454-4x6 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;II.
AD TIMOTHEVM
A ereulof. Non ait,ducent uel duduri Tunt fed,iam ducunt.Ncc putandus e hoc loco pro tempo/nbsp;risfuturiuerbis praefentis temporis uerba pofa-ie,quandoquidem illos ab eo cui feripfit, euita-hadmonebat. Nec tarnen fruradixit,inno-uiflimis diebus inflabunt tempora periculofasSdnbsp;hinc ca pcriculofafutura demonflrans, tales homines futuros ee praedixiitqa tanto pluresertnbsp;8C ma^ abundabunt, quanto magisappropin-quabiturad finem-Videmus ergo tales nunc ab/nbsp;undare.Sed quid fiabundantioresertpo nos,nbsp;SComnino abundantiiimi,qudo iam iamlp ipfenbsp;finis infiabitx his iam funthxretici, qui pences trant domos,id e,intrantutfecrcte loquanturnbsp;illis qui funtintus.Vel domos,id e.confcientiasnbsp;audientium uerbis feduAorijs male penetranoetnbsp;captiuas ducunt mulierculas,id e,in captiyifatcnbsp;errorum trahunt infipientes SC infirmas ac uilesnbsp;Sc inconfianteSjfeu uirorum, icu mulierumani- .uiii,iaicriiKau.uciiuuiicic ipiuiumunuu,nbsp;mas.Animas dico,pfCMtmtratas, SCidco digntj^^^ui eratin|f4oyfc.Nam dficientes dixerunt, Dinbsp;erant fcducit^se dueuntur uatijs cleftder^t,id e, ncnbsp;ia.nuncillacupiunt: eaquaeiamtenentfai-dientcs,alia femper appetunt ac nouis deleft ant.nbsp;Tales enim facile deferCtucritatem catholicam.nbsp;Sc lermonibusnouorum errorum libetcr auremnbsp;accommodantijemper difeentet, amp; nunquSad/cientnbsp;am ueritatif peruenientet. Semper difcunt,amp; nunqunbsp;ad icientiam ueritatis perueniunt, qui udiura innbsp;difeendo uidentur habere,fed n ucniunt ad hocnbsp;utdifeernant inter ueritatem dCmendactum.in^
B 1er bonum 8C malum. Tales funrdifeipuli hre/ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ticoftim atqj ludi. In hac enim uita femper luni
difccntes,amp;ad notitiam ueritatis non pcrtingr. ^^Zm uero de hac uita cxierint, iam non crunt dinbsp;*'*^fcentes,fed erroris fui mercedem recipiences. Sicnbsp;enimdiAum e,i^mperdifeente% amp;ad ueritatisnbsp;fetentiam non peruenientesiac fi diceretur, fem*nbsp;per enbulantes.iSi ad uiam no peruenientes.Nnbsp;lolum enim illuc non perueniunt, quo ducit uia,nbsp;frd nec ad ipfam uiam perucnientfc.Nos autemnbsp;femper ambulemus inuia,Jogec eo ucniamusnbsp;quo ducit uia.Nunquam in la remaneamus, donbsp;nec perducatubi maneamus.
Sxaly. Quemadraodum autem laniies amp; Ma^ bres rcftitcrunt Moyfi,ita C hi refiilunt ucnbsp;ritati,homines corrupti raentc.rcprobi cirnbsp;ca fidem,fcd ultra non proficient. Infipiennbsp;tia enim eorum manifea eric omnibus,fi*nbsp;cut 8gt;C illorum fuinnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;
flTales non pcruenii^t ad feientiam ueritatis, fed potius refijiunt ueritati, cj|ix catholicisdo/nbsp;^loribus pdicatur,cut Ihnnes SC Mambres refrinbsp;icrunt Moyfi ueritatc prxdicanti.Hi cm fueruntnbsp;magi Pharaonis.quor nomina nunc dicit Apo/nbsp;olus.fedin Exodo non legunf.Et hoc c;QjjciM/nbsp;rfJiwoditiM4fej jiinnef er Mambres fub Pharaonerenbsp;ftiterunt Moy, ne de Aegyptia feruitute educcretnbsp;populum dci.ititer hi h seretici reunt ueritati pr/nbsp;dicatorura.nc per cam fideles ab ignor^ae tcnc/nbsp;bris SCferuittiK peccaulibcrenf.lpfi dico,lxgt;mi
nef corrupH (Menfe,quia mes eoru uitiata e ab adul C tero diabolo.amjfla caitace q fi in Chnfto. Enbsp;funtrfproh'rclt;lt;/demjde%retroprobitate connbsp;uerfi.circcunres cxtcnora fdci,fed intus no tnanbsp;nentes.IpG taliter captiutroulicrculas.id e,nUnbsp;fellas hebetes animas,refifluntueritati,/fdHlnbsp;trrf non procient in fedudione hominum. Nrfm infi-pient eorum quae nunc latct, dum ipfiputanturnbsp;fc fapientes.erit omnibiu mattifefltt per lohanne aponbsp;olum,cut Cf illorum fuit per Moyfen. Per lohannbsp;nem enim in Afia detegetur amp; defiruetur infipi-entia crroriseorum,ficut per Moyfen manifefia/nbsp;ta e illorum in Aegypto. Animofitas hxretico-rum femper inquiet^e,quos rnagorum Pharanbsp;onis habere conatum dclarai nunc Apofiolus,nbsp;dicens:Quemadmodum lannes Cc.uft^.Gcut SCnbsp;illorum fuit.Quia enim peripfam corruptionetnnbsp;mentis inquietilj^ifuerunt, in tertio gno defc-cerunt,fatentes aduerfum feefle fpirirum fanu.
gitusdeihiee. Sin^urpm conciliatus ijpiritus indus,requi praeatmitibusamp; humilibus cornbsp;deatac^tritarius SC aduerfusmalignuslps,imnbsp;mites amp; fup^b^inquietudine exagitat. Qu^mnbsp;inquietudinemm^lcx illae breuiflimac fignifica-uerunt.fub quibusipfi magi(ficuedihjm cft)dcnbsp;fecerunt,dicentes.'Digitus dei hic eft. Quor inSnbsp;pientia fit omnibus manifea, cum oendunt pstnbsp;1^ Omnibus elTe infipientes,ne iam aliquos fedunbsp;cere ualeant, Q primo lang per pollicitation SC nbsp;oentationem excellentis iapientix feducebant.
Tu autem aflcquutus estnedonn, i'nfticutionem,pfopofitum,fidem, longanlnbsp;nn'tatcin,dilconcin,patientiam,perrecuinbsp;tiones,palTion^s: qualia mihi faa funt Annbsp;tiochI,IPonii,Lyftris: qualcs perfccuciesnbsp;fufljnui,6Ccxomnibus eripuic me domi*nbsp;nus.Et omes qui uoluntpic uiucrc in Chrinbsp;fto Iefu,periecurioncm patientur.
Hrctici reftunt ueritati amp; funt circa fid reprobi.Sed tuaeguutut efmeam doi{rinMt,id eft.eanbsp;qujjoceo didieii, 3C icis alijs traderc.amp; aecunbsp;tus es initutionem mcamjd c,quotnodo inituinbsp;Ul tarn ducere,uel alios inftruere:Slt; propo/iuimme#nbsp;um alfecutus es,quia propofuii uiuereficut egonbsp;propoiucram,ut fciliceteodc modo uel codent*nbsp;tpore ieiunes amp;uigiles,q ego,amp; caetera fimiliternbsp;Facias.*amp;; fidem mcam,quia fimiliter credis ut ego:nbsp;Si longanimittentjCiuin didiciiti longanimiter(ficutnbsp;cgo)inter aduerfa non murmuraas,expeflare dinbsp;uina jjmipi: amp; dilefiiotiem,qui3 didicifti C idueenbsp;farios cutego,diligere:3C [gt;atientiam,qua toleresnbsp;aequo animo alina mala,ficut ego, nccaduerfusnbsp;c dolcasq tibihaec intukrit :amp;perfeciitionef measnbsp;de ciuitate in ciuitatem,quia tu mccum nonnunnbsp;quam has fuflinuii : Sc fuionef, id eft, afflilt;Siolt;nbsp;nes meas amp; tormeta, quia tu fadus cs earum parnbsp;ticeps Sc noi cas; amp; qualia mihi aduerfa fafa funtnbsp;Antiochiie,8c iconij,8CLyrit,8c qiulet erfecutioneftnbsp;uel ibi uel alijs locis fufiiauiftu affecutus esgt;id ,no
|
CAPVT A fii Sc participafti: tlT in nulla rclidus fum ut defi-c.crtm,fed ex omnibus mecripuitdominus,Sc tefimili defcret.fcd cripjft.ntiochi - C- Pifidijnbsp; excitaucrunt ludi pcriccutionem in Paulum amp;nbsp;Barnabam,amp; ciecciunt cosdefinibus fuis.At ilnbsp;liexcuftpuluere pedum in cos, uenerunt Iconinbsp;urn. VbicumfaduseiTci impetusgcntiliumddnbsp;ludorum cumprincipibus luis,ut contumclijsnbsp;aflccrcnt amp; lapidarcnt eos,intclligentcs confugenbsp; 4 runt ad ctuitates Lycaonix Lyftran SC Derben.nbsp;Superuenerunt autem quidam ab Antiochia amp;nbsp;Iconic ludj; i?C pcrfuafsturbi.s,lapidantesPaunbsp;lum,traxerunc extra ciuitatcm, ftimaniescumnbsp;tnortuum elTc.Et hocnunc^ommemorat Antionbsp;chi amp;;Iconij de Lyftris fc pertuhflc.Et ne quis punbsp;tatet fc fine tribulations tolcrantiapofle deo pla^nbsp;cerc.adiungit; Etomnesquiuolunt iSic.Ego(innbsp;quii)fuftinui pcrfecutionesnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^i uoluntpie uiuerein chriolei.id eft,qui uolunt rcligiofe amp;de uotc uitam ducere in lt;nbsp;enem. Nunquam decft pi^i^entibuspcrlecutiO;nbsp;quia 3c cum ab cis qui foris funt, non fuitibusnbsp;uidetureire tranquillitas,multi funt intdk qui cornbsp;da.pic tiiucntium fuis perditi3S||P*-ikuscrucianr,nbsp;quoniam per eos blalphemat^nriftianS nom.nbsp;Qiiod quanto charius cis ^ui uolut pie uiuercnbsp;in Chrifto, tanto magis dolet quod per malos innbsp;tus pOfitos fit,ut minus quam piorum mentes denbsp;iidcrant,diligatur.Hretici quoc];cum conanternbsp;habere nomen Si. facramenta Chriftianoijt amp;fcrinbsp;B pturas5i:^fcirioncm,magnum dolor faciuntinnbsp;cordibuspioi^: quia multi uolentcs eft Chriftianbsp;ni,propter eoijt diflnfioneshfitarecogtur:Cnbsp;multi makdici in his etiarg inucnit materia blanbsp;phemandi nomen Chriftiano^^uia Si ipfiquo*nbsp;quo modo Chriftiani appeUanf. His^ huifmo*nbsp;di prauis moribus Si erroiibus hominum perfe^nbsp;cutionem patientur, qui uolunt in Chrifto pie utnbsp;ucrc.ctia nullo infeftantc, nuHotjj uexte corpusnbsp;illoijt. Patiunt quippe hanc fententiam no in cornbsp;poribus,led in cordibus.Pia triftitia , uitijs alleznbsp;ms tribulari,n implicari:mocrcre,n hrcre: donbsp;lore contrahi,n amore attrahi.Hc eft illarjMualcnbsp;cutio, quam patiunt omes qui in Chrifto pie uolunt uiuerc.Quid em hictam perfcqutuitam bonbsp;no^,qum uitainiquo^Ncccogitpiumimita-ri quod difplicet,fcd cogit dolcre qd iiidet. Quonbsp;niam uius impie ctfinonobligat cfenticntem,nbsp;cruciat lentientcm.Scd Si diabolusincelTanter pinbsp;os perftqtur.i tanto periculofius quto occul-tius.Perfcgturinqu5eoshofiis,cuinominafuntnbsp;mille,amp; mille nocendi artes.Pcriqtur^s amp;hicnbsp;roundusillccebrisfuis,perfegtureosinnumerabinbsp;lium cxcrcitus uitiorum,perfcquit eos caroiplbnbsp;rum, perfequuBt cos amp; illicitae cogitationes fu. Mali autetn hominea fcduores pro cientin peius, errantes 6Cin errorem mitnbsp;tentcs.Tu uero permancin his qudidic*nbsp;fti Si crdita funt tibi, fcis quo didiceris,nbsp;6^ quia ab infantia facras literas nofti gt; qua; Chrifti {de,p4ti^urper{ecut^g^idici]i me,CT- creditsfunt,id et commifla funt ti pi^ljpentibuspcrlccutio,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i dco,jejw d quomagiftro lt;|idtcfrt'f,id eft, qura |
.ni nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;417 tepoffntinftfuereadlut perfide qu C eftin Ghrifto fefu. Oninfs fcn'ptura diuinnbsp;tusinfpirata,utilisad docendum, ad argunbsp;endum, ad corrfpiendum, ad erudiendumnbsp;in iu(litia,utpfeus lit honiodci,adotnncnbsp;opus bonum inftrudu Prj patitur perfccutioncs, tnitli eiuteju homines Oduores habebunt proiperitates.Mali, quantum adic:fcdutSoreSjquantumada]ioslt;Scdutftonbsp;resdictur.quiquafifub fpccie dulcedinisinfurtnbsp;duntuirus pcftiferacperfuaionis.MaJidfcduAonbsp;resproeientinpeiuf. id eft, fucceftus habebunt innbsp;erronbus,amp; ad granora peruenicnr. etr^ntcf ipfinbsp;C?- alios I errorem mittentes. Non tarnen diu profi-cient,quod Paulo fuperiusdidumeft.fed ultranbsp;nanjrofictcnt. Taleserrabunt5^ fuccellurnha-bcbunt,alioscp trahet poft fc, Sed Im noli poft cosnbsp;in errorem irejed permune lmper in kit bonis qtuenbsp;uerax 5d quantx autontatis,amp; quantum te dili-gensGmcgo,qui tcdocui.crobhocetiamiii hisnbsp;perm3ne,quiafcrtisliteratnojli,id eft.facris litcriSjnbsp;Icgis uidclicct Sc prophetarum fcriptis, eruditusnbsp;esdamp;infants, qu Jiter poffiojt teinflruere,id c.fuffinbsp;cienter dodum rcddere,lt;tdternamp/tfwconfcnbsp;quendam.amp;hoc per fidem qult;e tfi in Ckrifio lefuiquianbsp;ueterisinftrumenti difta non inftruuntad falucc,nbsp;fed ad mortem, fi Chriftus in cis non intdhgituicnbsp;Ct fides eius tenetur. Rede dixi quia facr ^ter 0nbsp;tepolTunt inftruerc ad falutem , ti'bi et alijscon-quirendam. Nam omniffcripturadiuinituiin/jiirit^,nbsp;id eft,diuino fpiritu fada, utilif ejt ad hoc. ill em^^nbsp;feriprur arcemautoriratis oignent,qu per fpinbsp;htum dei prolax fiHli, qu et canonic# nuncunbsp;pantur. Omnislcriptura quam deus aipirauit, idnbsp;eft,qu per diuinam aipirationem eft compftita,nbsp;utiijs eft nd docendum ignaros,amp; ad arguendumjd inbsp;ad conuinceiftum eos qui refiftunt: et ad corripinnbsp;dum, id eft, ad in^-e^ndum, uel Iccundum aliosnbsp;codices,adcorrigendum,id cft.cmenddum cosnbsp;qui peccant:etlt;il erudiendum rudes,ut ad perfednbsp;fenfum proficiant in i/litilt;i,id eft,in obferuaiioncnbsp;iuftitijMt homo dei quoniam fic eruditur ,_/tpfrfe. in conuerfatione,fn/lrdf per fcripturasrfd a-mne opusbonum agendum, id eft, diligenter feien qualitcr agcdtim fitunumquodc opus bonuminbsp;Talisenim uir merito homo dei quot;icitur, quiafe-queftrafts nequirijs corum qui uitqs ftruiuntinbsp;pofte (Tio fadus eft ereat(#!S fui. CAPVT, Jllh TEftificorcoram deo ^Chrifto Icfu qui iudicatuf us eft uiuos C. mortuosnbsp;aduentum ipfius Si regnum ciusj prdinbsp;cauerfaum, infta opportune, importunCinbsp;argue, obfccra increpa in omni patientisinbsp;C dodgna. *I!Quoniam facrisJiterisesinftrudus,idcofc-ftifi(or^d ,adiuro te ut prdicare non cefles.T eZ nn iiij |
418 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.II. ad TIMOTHEVM
A ificari enim e adiurare: quia qui adiurat, tec ponii in ipfa adiuratione.T eificor cordm dfopa-trc.id e,in prxfentia dei, qui ubiqj e Si omnianbsp;uidet,tc adiuro amp; ipfumteemadhibeo. CT* coram Chrifiolefu, id e, coram mediatore del Sinbsp;hominum, ^i ficut pater diuinitate cxlum Si ternbsp;ram implet, te obteor ut prxdices. Cuius me-diatoris teimonium fperncre non debes ,quianbsp;,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ipfe iudffdturus c/i omnes.Neq? enim pater iudicat
Iep4ff. quen^, fed iudicium omne dedit fiho , ut omnes honorificent fiiium, ficut honorificant patrem.nbsp;Ipk iudicaturus e uiuosjd efl, cos qui in came uinbsp;o*^P'^*turcumuencrit:C7'mortot,ide,illos .nbsp;quorum animxiam corporibusfueriintegrefnbsp;lac: tcflificor, id efl, teflem facio in teimonium huius me adiurationis erga te adhibeo 4dnbsp;uentumipftus,in quorecipietunufquifcp promgefnbsp;t,cr regnum eiM,in quo iufii perpctualiter regna-bunt. Et quid efl quod fubtam magnis amp; timennbsp;diS teflibus tarn fortiter teflificor Hoc fcilj^^^:nbsp;et,priedicduerbum cuangelij. Si in hoc non fis ho-rarius,fed infia,id e , in pr jdicatie afliduus eflo.nbsp;Et hoc fac opportune uolcntibus,amp; importune nole-tibus. Opportunc,cum inuenerisauditoresquinbsp;uerba tualibcntcr excipiani:importune,cum in*nbsp;ueneris qui monita tua faflidiant. Vel opportune,nbsp;tmportune,id , opportune importunitatem exhibe, quiaapud auditoris mtem ipfa fua uilita*nbsp;te deruit fc,fed habere importunitas opportuninbsp;tatem neir. Argue refiftentcs.ut raiionibuscon- uiAi cedant; obfecra bene agentcs.ut in melius
nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cianft increpd delinquentes, ut confufi fe corrigt.
Et hoc age fw omnipdtientia, id efl, patienter expe-^^^ndo emcndationcmeorum,nonmox ipfos ^^7cpellendo,fi fuerint inobcdientes;CZ in omni do~nbsp;* HrinUfid efl, docendo eos avente^ non iracendonbsp;illis uelindignando. Vel ita difiingui potefl.In-fla Importune, ut alius fit fenfus , Importunenbsp;argue, deinde caetera contexantur, obfecra, in-ffepa in omni patientia Si doAritft, ut tuncop-poriunus fentiaris, cum in(Jas xdificando :cumnbsp;au tern deflruis arguendo,no culperis, eifiimpornbsp;tunus uidearis.ltaduo qux fequuntur,ad duo funbsp;pcriorapolfunt figillatim referri : obfccra, cumnbsp;opportune inflas.incrcpa, cum opportune argunbsp;is.Deinde exteraduo fimilitcr,fcd conuerfoordinbsp;nc referuntur : in omni patientia, ad fuflinendasnbsp;indignationeseorum, quos deflruis:amp; doArina,nbsp;ad inflruenda eTirum udiaquos dificas. Pen-fandum nobis eflqualiter loquamur :qa fxpenbsp;uerba qux hunc ad falutem reuocant, alium uulnbsp;nerant.Vnderfiunc Apoflolu,qui Titum admonbsp;netjdicens; Argue cum Smni imperio, Timothenbsp;um exhortatur,dicens; Argue, obfccra, increpanbsp;cum omni patientia. Quid efl quod uni imperi,nbsp;alq patientiam prcepit,nifiquod unum Icnioris,nbsp;alierum uero feruentioris ipiritus elle c51pexii.lt;nbsp;Lcni per autoritatem imperij iniungenda erat fe-ucritas ucrbi:is autemqui fpirituferuel^t,per panbsp;tientiam temperandusfuerat, neplusiuflo infer-ucfcens.non ad falutem uulnerata reduceret, fed
fana uulnerarct. Ob hc ergo dodrin fu3 Apo ftolus tanta arte difpenfat, ut exhibendo hancgt;nbsp;alteri imperium c alter^aticntiam proponacnbsp;quia(ut diftum e )manruc(ioris ipiritusTitutn,nbsp;paulo ferutiorisuiditefamp; TimotheumJIluinnbsp;per aemulationis ftudium inflammat , hunc pernbsp;knitatem patientix temprt, illiquod deeft iunnbsp;git.huicquodfupcrcft fbtrahit : ilJum ftimulonbsp;impelJere nititur,hc freno moderatur. Magnusnbsp;quippe fufeeptx c.cclcfi colonus, alios palmitcsnbsp;ut crcfccre debet,rigat;alios,cum plus iufto crenbsp;feere conlpicit,refecat:ne autnon crefeendo fru*nbsp;lt;ftus non ferant,aut immoderate crefeendo quoinbsp;protulchnt,amittan^.
Ent enira tempus, cum fanam dorin non fuftincbuntjfed ad fua dedena coacecnbsp;uabuntfibi ro^iftros, prudentes audbus.nbsp;Eta uedtate ^'dem audi'tum auertent, adnbsp;Tabulas altern conuertentur
SQ ldco(inquit) tayi^inantia debes prxdicatf oni inGere,quia erit tempus in quo ueritatis prxdnbsp;cationbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fuicipietur,amp; idcirco feina tempus il
lud pruen^, d^ tua pr;dicatio potcceS habere.Non amefnieiur tempus, quroeaquxnbsp;dico fiant: fed crifadhuc teiinpu^um^lt;im(lori'nbsp;MiUHjid e,ad fanitatem. anirax pertinentem, ttoltnbsp;[uinebunt homines, fed uelut onus graue reijeientnbsp;^fm ab humeris fuis.Hanc non fufiinebunt fiduJnbsp;fua defder complenda cMceruabunt fibi magiflros,vinbsp;c.aceruum fibicongrcgabuntm.ngirorum,g pnbsp;doccantcojcaq dcfiderant.ipfidico,prurientesaunbsp;ribus,id e,pruritum habentes in auribus fpirita-liter fornieantibus, Gcyt quodam pruritu libidi-nis etiam incarBccorrumpiturintegritascaita/nbsp;tis.Nam f^ut caro qux prurit,femper uult fricanbsp;ri:fic aures corum felt;iper cupient audire uerba,nbsp;qu crrorcs doceant ad deledationes ilh'cit.nbsp;cr 4 ueritate ^uidem duertent auditumjd ek,fugient atinbsp;dire fermonem ueritatis que illis crit afpera, quianbsp;non mulcebit eos in nequitijs fuis,ddfabuldsdutetnnbsp;coijuertentur.ut audiant eas,id e, allocutiones oclnbsp;o^Stl^ec folum ad tales fabulas, quales in thea-tris rccitantjucl quales uanis hominibus f$pc dtnbsp;cun:fedeti ad tales,quales contra dnm hxrcfi- ,nbsp;archpotert fingere. De his quosnuc Apoflo'nbsp;lusprxnunciat,locutuse Ifaias.Populus fibnbsp;ad iracundi ^uocans e SC fiJij mendaces, noleitnbsp;tes audire lege dei.Qui dicut uidtibus, nolite uinbsp;dere : 8c afpidti bus, nolite afpicere nobis ea qufnbsp;re Aa funt.Loquimini nobis placentia, uidetc nonbsp;bis erroj^s.aufcrte me uia,declinate me femi-tam,cefiet facie noftrafanAus Ifrael.Sic atillinbsp;maxime loquenf,g relinqucnt ecclefiam,amp;fiqucnbsp;tur Antichrium c5 regnauerit. Et fnam Chri-ianx prfdicatiis do Arinam no fuflinebut.Sednbsp;auertent auditum abea. Si. conuei tent ad Anti-chrii fabulas. Sed Si olim tporibushxretico^nbsp;fere hxc omia faAa funt. Niic quoqj multi funt gnbsp;noluntfufiinere doArinam fanx moralitatis, Sinbsp;ueritatem quxinccclefia prxdicatur, audire faf
9
-ocr page 457-iiiunt, fabulas art hifin'on libentCT adiunt.
Tu uero ulgil,in omnibus labora,opui fac cuangelift, n^ifterium tuum impie,nbsp;fobrius cilo. ego cnim iani delibor, i tetnnbsp;pus refolutionis mea; inftat.Bonum certa^nbsp;niencercaui,curfum cdfummaui,fidcm 1ernbsp;auh In reliquorcpota eft ihthi corona iunbsp;ilieise, qua reddet mihi dominus in ilia dienbsp;iullusiudex.N folum autem mihi, fed Cnbsp;his qui diligunc aduentum eius
Illi relpucnt ueritat catholici dogmatis,^ fufeipient fabulas error : fed tu uigiln prudentet ,nbsp;attendendoueritatem d rcpcllcndoomnemnbsp;rorem.d inomnibas 3:ibus labotitfi opus fac euMnbsp;gelig,id eft.cuangclici prxdicatoris; Opus enimnbsp;euangeliftxefi, bene uiuere C bene docere^morinbsp;bus (Suerbis fubditos inRruert^inieritH.tuinbsp;offici) imple.uc n fit uacu bona aftic tua, ldnbsp;quicquidineo debcs agere, plenaric {ias.amp;p^nbsp;ibrittsefla.i. non inebriet m^m tuara uilus error,nbsp;aut feculi amor,uei auaritia/eu quodlibet aliudnbsp;uitiS.Idcirco te moneo uigilare adue/fu^infidiasnbsp;dmon Si. hreticorum Si tror^tqj uitior,nbsp;Si bene laborarc, S opuscugefcftxfacere,quianbsp;ego qui huif(^igilaui diopsiscugelift impienbsp;u ,M3J deibor.iid fccundum altos codices,immo~nbsp;lor.quod id fignificat.Nam delibatio qux eft fanbsp;crificiorumdcguftatio,facrificationcm(.i.imnynbsp;lauon)proprij corporis hoc loco defignat. lamnbsp;. delibor.id eft.iamimmolari coepi,5 hoftia dconbsp; grata pro populo mihi coramiflopcrpaflioncmnbsp;offcrrL tempus me^e tefolutionis inflated eft.iam uinbsp;cinum imminet tcmpus.in quo refoluar uincu-,nbsp;fis iftius corporis, ut liber in cjlujn cuolcm.amp;owwnbsp;certainencerhui. hoc fecundum grct^n locudo-nem dicitur, uclut fi dicertjur, ftrenu militiamnbsp;militaui, fidelem feruitut feruiui. Namlatinusnbsp;fermo diccret.bono certamine certaui.Bon5(in-quit)certamen certaui.id eft,bene pugnairi.bcncnbsp;contra impugnatorcsfidei Si contra mala tranf-euntia fine defeftu cerraui. curftni bon aifiionisnbsp;mef quo ad brauium clefte feftinab, cofupm.wi,nbsp;fdem inuiolabilem/fr4f, Quomodopotuitnocnbsp;dicere, cui adhuc refiabat ipfius pafliortis quamnbsp;fibi impendere iam dixerat, tam magna confit-lt;fiario,tam moleftum arque grande certameniannbsp;adeius confummandumeurfum parum adhuenbsp;deerar,quando illud decrat, ubi erat fu turus acrinbsp;or et crudelior inimicus? Q/ fi tdeo taiibus uer-bis certus fecuruscpgaudebar.quia de uidhiriafunbsp;euricertaminiscertum cura fecurumtpiam fece-rat,qui edem palTionem iam illi reuclauerat imnbsp;ntinere,nonrcpleniflma, fed fpc firmiflima hocnbsp;dicit.di quod futurum cfle prfumpfir, tanqunbsp;faA fuerit indicauit .Curfum(ingt) peregLEr lit *nbsp;l*flt(^o.i.in eo fpatio quod reftat amodo Si ufep in inbsp;arternum, re^taefl mihicorona ittjliti fecreto ta-olp loco, feruatur mihi corona qu iufte merui,nbsp;non dabit.fed reddet wibi quafidebitam domi
CAPVf llf.
qua fedule cgi'to ; uel in ia epfaa 3i refolutio-nisme. amp;idco redder cam tnihi, ga w/HfjadfX cft, reddens unicuique fecundum opus ejus.Scd jg-ttonfolttinmibiredder coronamhuiufmodiipfcjfednbsp;Cr bis ^ui dilisunt aditetttum Xid eft.etiam ornibusnbsp;g fibi de bona opcratjone funr confeij. Aducnrinbsp;enim iudicis non diligunr, nifi qui in caufa fua hanbsp;here fc iuftitiac mericum fdunt.Etidco quifquinbsp;non diJigir, fed meruit aducnium cius^orngatnbsp;uitam fujUt bon habens caufam poit ut uenrnbsp;ar dcdcrarc; c coronam ab c,n damnationsnbsp;iperare.
Fcftina ad mc ueni're cito. Demas cni't niedcreliquit,diliges hocfeculum, amp; abqcnbsp;Theflalonicam. Crcfccnsin Galatiam, Tigt;nbsp;tus in Dalmatiam, Lucas eft mecum folus.nbsp;Mcam aflume 8C adductecum,eilenitnnbsp;miii' utilts in rainilleno. Tychfeum autnbsp;mi Ephefura, Penulam qua rcliqui Troanbsp;apud Carpum,ucni'ens adfer tscum, 6Cnbsp;itbros, maxime autem SC membranas,
S Qiua remplis mese refoluttoisinat.fe/iifWrfi Mt uettire cito .i.fe ftinf antc^ morte refoluar, ur renbsp;plcniusadhucinftru.uei uc fis mihi iblatio,quogt;!nbsp;niam folus remanfi. Nam Dewdr qui interprttnbsp;Jens.qiioniara praedicationc uci efeffione uc-^iratisobmutuic formidihe mortis, dereli^uit meinnbsp;aduerfis,dilige$ hoc/ieuluni cuot fuis illcccbris, Onbsp;dimittens Romam ubi timebatmori,4amp;iytTbej}i.nbsp;htticant.ut ibi polTec uiuerc.Cwpczw,id eft,illc aJiusnbsp;difcipulus,abijtfQ(lt;lilt;tMiM,nonmedefereri,fed IJi 9nbsp;me miflus aliqua ronabili caufa exigete. Similinbsp;rer iTitus me miflus c in Dilmittiain.Luats cuat-^^nbsp;glifia ejl meeumfolus, qui femper mihiadhxrerc^^* ,nbsp;confueuir.Dixyit ci^ ueniasAmc.Sd um uencnbsp;ris, rfjpowc MSreum ondduc tecumAe eft Marcus eu tnbsp;angclij feripror, uel cutmagiscrcdimusp'fi eftnbsp;Marcusconfobrinus Barnabx, quem nunc cor-redum iubetApoftolus acfduci : quia quondannbsp;abiceerateum.cum eilet negligensac tepidus. E/lnbsp;emm(inquit)mihi tKilis in i/itjcrio prdica tronis, gnbsp;quondam ad hoc fuit inucilis. Titus abtjt (utdi-,nbsp;umeft ) in Dalmatiam, fed Tycbicummi Ephe-fum, fortafle cum epifiola qux ad Ephefios eft di-reda.PewlrfM quog .ideft, ueftemillam qux߫nbsp;uocatur, ^nlt;(m reliquiTro-ideapudCttrpumdiCcipu^nbsp;lum racum.gibi imnct^enisndfertecn.Dicomusnbsp;dehacpcnula.qucabalijs didar^pcrimus.Penunbsp;laueftiseratconfularis , qua induebant Romaninbsp;confuIcsincuriintranc^.Sed fortafle quxritalfnbsp;quis,undc hoegengs ueftimti bearo Paulo acci/nbsp;derit,cui rcfpondcdum t ft.Romanos ante incar-narionem Chriftihunc habuiflemorem, qti fibinbsp;monarchiam totius orbjs acquirebant, utquccSnbsp;que gens illis cum pace 5lt; coronis occurriflet, c-tufmodi libertrem cis cccdcrcnt.utfratresillo/nbsp;^um dicercnCjCiucsyRomani appellarcrttur.da-bantlpcispttem.utcun' oedificarent i. fulenbsp;_______________ habcrct,ficutillihabebt.Paiig)tbeatiPaulidc uflsu in ifit noubili (iie communis iudieij denbsp;nbsp;nbsp;iCAli oppido Gald^un idigena erat,migr4i^
-ocr page 458-II. AD TIMOTHEVM fed,reddet,quod uerbum pronundantw eft,non Cnbsp;imprecantis.
In prima mea defdMc nemo mihi ad* fuit, fedomnesme dcrcliquerunt.non illianbsp;imputetur. Dominus ante mihiaftititSCnbsp;conformauic me,ucpcr me prtcdicatio imnbsp;pIerctur,SCaudirentomnes gentcs.SC libcnbsp;ratus fum de ore leonis. libcrabit me domfnbsp;nusabomni opereffialo,6cfaluum faciecnbsp;inregnum fuum ca;Iefte,cui gloria in ieciinbsp;la fcculorum.Amen*
I Multotics,inquit,duftus fum ante Neron pro defenfioe fidei,!^! in prima mea dtfenone, id ,nbsp;quando ante tyrannum ilium prima uice defetvnbsp;di euge]iura,flfmo.i.nullus ex difeipulis meised-fuit mihi, utmc adiuuaretcor Nerone addefen-dendum dogmaChriftianorum ,fedomnes medert
450
A TharlmCtIicix,cum Romani ccpiflent illud op pidum.Quodam uero tempore uenientibusRonbsp;(nanisperCiliciam.occurrit eiscumaltjstranPnbsp;cun tibus, utpote qui nobilis inter illos habebagt;nbsp;tur, cxcepit eos cum pace.TGc Romani dcdnbsp;re eis Jpradiam libertatemfcilicet potcftatcmnbsp;ut curiarai diicarent amp; confulcs haberenc,ficutnbsp;ipfi, ueftes^ confulares ind uert,amp; penulati monbsp;rc RomSnorum curiam intrarct.lbi^ data eft in-fignepenula Romanis patri beati Pauli,qudonbsp;fuliccptus eft in focium amp; ciucm Romanum. Hjcnbsp;ante nos fcripta funt, fides ueritatis ho^ apudnbsp;OS fit qui fcriprcrunt. Non enim omnia qux fa- .nbsp;Aa funt, Jegimus in noftris hifiorqs;multxi]; no-icunturfle hifioriquasnon nouimus.Nam ddnbsp;hisqux ditfta func,uaJde confonatquod Paulusnbsp;frequter in apofloJorum Adibus legitur ^^onbsp;manum appellafie, maximeubi tribunu*inlt;nbsp;Aa IS- terrogauiteumadicmihifituRomanuseSjamp;ilienbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;_
U.Cr 25. dixit,etiam.Etrefpodit tribunus.*Ego raulta funj^^J/^uerunt n^tu fuppliciorum.onill iniputetur hoc ma ciuitat hanc confccutus fum Paulus ait, -----''----------------quot; '---------
Ego autem amp; natus fum.Quomodo enim iuxca literam ueru m poteft eficjquod Paulus ex ciuitanbsp;te Romana fit natus, nifiga ex ciae Romano na/nbsp;eus elt?Abfit autem utputemus turn in hoc ier-monc mendacem. Natus ergo eft inciuitateRo/nbsp;rnana,id efi,in domo parentum, qui erant ciuesnbsp;Romani .Scd Si iuxta ipiritalem intelligentiam,nbsp;in eo quod fi: dixit natum in urbe Roma, pphe/nbsp;lt;ico fpiritu prxnunciauit,nataliciumfu3epafliis
B in illacjuitate futurum,Slt;: uerbum prxteriti tem nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;porJtpro uerbofucuro pofuit. Si ergo uera funt
qux de penula prmifimus, facile eft animaduer ^^t#e quod ApoftolushcidcircoafiTerri iulTeritanbsp;^^ot per earn apud Romanos licet pauco tempore,nbsp;libcrtat!) fibi ufticarct,q^ateq|isadprxdican/nbsp;d libr quo uellet,ire pollet, amp; multos adfidcnbsp;per4iuerfa loca conuerterct. Ait atqj: Penulamnbsp;quam reliqui Troadeapud CarpS, uenicnsad/nbsp;fer tecum. Hunc Carpum DionySus multum innbsp;epiftola ad Demophilum l^udat, referens quan*nbsp;dam ualde mirabilem eius uifionem. Penulam^nbsp;inquit.adfer cr librot quos ipfe forfitanibidem renbsp;liciaerit,maximeliidem er membrattat,id i, pelles adnbsp;fcribendumlt;quas tarnen Hicronymusaliter in-cerpretatur) aptas.
Alexander tcrarius multa mala mihl ddit, redder ci dominus fecundum operanbsp;eius, Quem a cu deuita.ualdceni|]} refti^nbsp;ticuerbisnodris
^Scias quqd Akxander (errfgxf,id e,faber xrb uel cuftos rarfijo/lcndtjW cft,fccit ntihi mita mala,nbsp;fed nonimpune.quia dominus reddeteifecMtdum openbsp;sraeius qy jn me operatus eft. lt;iuemamp;tu deMta,ne^nbsp;tibifiat inipedimentum,quiaK414e ivftitit uerbitnbsp;nori^Si multo magis poteritrefiftere tuis. Nonnbsp;ait, ualde reftitit nobis:fed, uerbisnoftris,id eft,nbsp;euangelicx pracdicationi, quod multc^rauius:nbsp;qisia fflon hominibus reftitit, iedeuangelio dei.nbsp;Nec as^reddat ei dominus iccdum opera eius.
deo,fcd ignofcaturj^on orabat f) Alexandro, qui inuidentia fratci^atcm oppugnando peccanbsp;uerat: p|io his autem qui non abrupert amor,nbsp;id timor ^ci^erunt, orat ut cis ignofeaturnbsp;Multum enim tf(tereft,cum poftagnitioncra'deinbsp;per gratiam dondqi noftri Icfu C^rlt;fti quifquainnbsp;oppugnat fraternitatem, amp; aduerfus ipfam gratiam qua reconciliatus eft deo, ficut intelligiturnbsp;.^lexander fuifle, inuidentix facibus agitur : SCnbsp;cum quis fratre amorem non alienauii, led ofii nnbsp;ciafraternitati dbita per aliquam infirmitatemnbsp;animino exhibet,ficutnc diftipulitimor Pau*nbsp;lum deferuerunt in prima defenfioe, uel ipfiaponbsp;ftoli Chriftum in pa(nofle,quem tarnen non deftinbsp;tuerunt amare .^propter no orat pro Alcxdro,nbsp;qui gratij ^ei ingratus exifts,ipram gratiam im-pugnando. Sicharittem fraternamperlcqucn- ,nbsp;do peccabatad mortemzquia lohannes dicit.Eftnbsp;peccatum ad mor tem,non pro Ulo dico ut rogetnbsp;quis fed pro his qui non tualitia, fed timor abnbsp;eorcceirerunt,orat:quiaidem lohannesait,Qiii ibid^ nbsp;feitfratrem liium peccare peccatum no ad mor-teni^tat,amp; dabitur ei uita pcccantino ad mornbsp;tcm.Omcs(inquit)mc dereliquerunt,fcd dominutnbsp;aflititmihiderehdio abhominibus,confoldomenbsp;per internam afpirationem fuam loquendo pnbsp;os mcum,5d mitigando furorem tyranni.cr eon~nbsp;fortauitine,id eft,conftantem me fecit, ut no ceflanbsp;rem dodrina ueritatis, fed rationibus tyrannSnbsp;potenter fuparcmiut me dimittcrct,atperwe tfft-pleretur eu gclica prtedicationbsp;nbsp;nbsp;audirt ois gentes n
i'olum in Italia,ied lt;3^ ufepin Hifpani.Et ita p do tninum qui mihi afiiit ,'iiberatus fian deorekonis.tdnbsp;lt;ft, rabic Jeonis qui me dcuorare uoluit,id cft,nbsp;rabie Ncronis,ncme mox interficeret.Et adhucnbsp;l^abk me dominus ab omm opere malo, ut nullis tor*nbsp;tis pofiim compelli adperpetrationem mali openbsp;ris-C?quot; fic martyrio confummat faluum facietmenbsp;perducens in regnum fuimealee, cui dno prohis o-ninibus Gt gloriain^cala^eulorum,id eft,in xternnbsp;IccuJa Affl(Mlt;ulebius in hiftoria cdcfiaftica
|
CAPVT Hjj A bit: Feius Nerone in ludaeam miflus eft fucce Felici, apud quem dida caufa, Paulus cum 'I? Luca C Ariftarcho t q^m concaptiuum appel-laquindus Romam mittitur. Vbi biennio pofi-* tus,ucrbumdcipraLdicabat,ncmincprohibcntc. Quern tarnen aiTuiflc ibi defendiffe fe apud Nenbsp;roncm. Si. rurfum profedum effeadpracdicationbsp;nis officium,fcrmo confirmat,^^ poft hc denuonbsp;redifle ad iiipradidam urbem, ubi amp; martyrionbsp;crtfummatuscft;amp; tunc in uinculis pofitus,lccSnbsp;dam ad Timotheumfcribit epiftolam,inqua 8Cnbsp;de prima fua defenfione,6d de praefenti fimul in/nbsp;dicat pafiione itar In prima mea defene nemonbsp;mihi adfuit,fed omnes medereliquerunt.non illisnbsp;imputetur.Dominus autenf mihi aftitit, Si con-fortauit me,ut per me prsedicatio impleretur,3Cnbsp;audirent omnes genres, SC liberatus fum de orenbsp;leonit:manifefti(fimephxc defignans, quia pri/nbsp;mo quidem utper ipium cocptapracdicatio comnbsp;plereturjiberatuseft de orelconis,N^nem feinbsp;licet in leone pro crudelitate fignificai^. Prarui*nbsp;dens autem in fpiritu conlfmimatioem fuam, ad*nbsp;iccit; Liberabit me dominus ab omni ojj^rc ma/nbsp;lo, Si faluum faciet in regnuq^iuin cstlefte; fi-gniGcansper haec quod clfet coWeinm martyrionbsp;coronandqjJ^on igitur eo j^pore quo Paulinbsp;adusinurbe^ma conferipfit Lucas,martyrionbsp;perfedui eft Paulus, potuit enim fieri, ui iniroi/nbsp;eus adhuc Jenior clTet Ncro,amp; defenfionem P;nbsp;iipro noftro dogmate non alpernter acciperct. B Bedaquoinnouiflmo uerfuAduum apofto/ lorum,quo dicitur quia Paulus biennio docebatnbsp;fine prohibitionc,fubiecit;Non folum Rofflsc fitnbsp;hibitusnon cft.fed necdum Neronisimpcrio rOnbsp;borato.nec in ranta erumcnte liclcra,quanta denbsp;eonarrant hiftoriae, dimiflus eftut cuangeliumnbsp;CHRlSTIinoccidentis qu^ partibus prsedicanbsp;I retjficut Si ipfc Romanis ait ; Nunc igitur profi-cifear lerufalem miniitrare fandis.amp;paulo poft:nbsp;Hoc igitur cum confummauero, proficifear pernbsp;uos in Hiipaniam.Poftea ucrOjid eft,ultimo Ne-ronisanno,retentusabeo, martyrio coronatusnbsp;eft.Quodutrunqjinfecundaad Timotheiimerftnbsp;ftola,qui paflurus de uinculis didat, exponinlnnbsp;prima,inquiens,meadefenGonc dCc.ufqj.de orcnbsp;Ieonis,manifeftiflimc propter crudelitatem Ne/nbsp;ronemleonem efle fignificans. Etinconfequenti-buSjSe faluabit me Si faluum faciet in regnum funbsp;urn ca:lcfte,quodlcilicetpriens fibilentiret im/nbsp;mincre martyrium.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp; Saluta Prifcillam 8C Aquilam,amp; Onefi* phori domum. Erallus remanfitCgrinthf.nbsp;Trophimum auteni rcliqui infirmum Minbsp;Icti.Fcfti'na ante hyemem ucnire. Salutantnbsp;tc Eubulus SePudes CLinus.SfCIaudia Cnbsp;omnes fratres. Dominus lefusChriftuscdnbsp;ipiritu tuo.Gratia uobifeum,Amen. Vilt;It4(inquit)Pri/cil/4M er A^uiltwamicos me. os,apud quos frequenter hoipitari confueui.Pri-fcUlaSC Aquila uxor SCmaritus erant, tarnen |
Prifcflla fafpc hominaf prior.Vnde patet qd ipfa C iijifuum mentis optimisprgccfinrjtcet uterepnbsp;apuddeS magnimeriti fuerit. Saluca amp; (J;icphonbsp;ri (iowwWjCjumihitant exhibtflit humanicatcm.nbsp;Quod fi de Erafto feire uolueris u bi fit, ip(e remnbsp;fit Coritithi. Trophimuinreliilui grotantem Miieti, qnbsp;poftea faduscfiAiclatenficpifcopus.Dixiuc cinbsp;to ad me uenias.amp;nunc dico uc tinte hyemem uenirenbsp;feftines,ne rem difficultas hycmisrctardft, quianbsp;forfitan me in corpore n inuenires. Rcm ueronbsp;morteste ftlut^ntEuhalut amp; pudens T Linus ( Ifienbsp;Einus fuit primus Roman ldisepiJcopus ) HJquot;nbsp;, Cl4udM.nccp fol ifti te falutt.fcd cf omnesfmtres.nbsp; Dominus lefttschrifliislie cu/piritutuo,UC p pjnti deinbsp;tatisfucuftodiat mtis tuj cogitaiies,et boninbsp;iiolcat tu adoine bonopusadmittar.Ecgrrf.nbsp;tu eiuidc dni fit uobi/cu^ut eius auxilio mala cauc*nbsp;re cfBonafacereuakatis.t tuqfubdiii. PRAEFTIO IN EPISTOLAM * nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;A D T I T V M TjltumapudCrerfnfespifcopum rcliquerat Apollo* Iai,ut uniurrrain Cfft regrrft Si docf rft.idfo nunenbsp;perrpiliolsm inftruireuin, quaksepifeopodebeatnbsp;ordinare,amp;qualirrr falfos prdicarorrs repelkrr, qui legales errrmoni iiolebant inducere. Docctcnim quali-terunumquenqidcbeatadmoiiere, amp; infiruicdefpiriialinbsp;conuerfatione,fcriben( ci d Nicopoli,qu9r fin eft ia Aia-CO littore. EPISTOLAE PAVLI AD T I T V M CAPVT a. AVLVS fetuus def, apo ftolus autem lefu Chnbsp;fti,fccundum fidem ele*-Ijtorura eiamp;agidonnbsp;1 ueritans, qu fecduoinbsp;1; pietatem cft.i'n fpc iffrnbsp;ircrniv,quam promific^nbsp;qui non mentitur deus,ante tempora fcu-faria, manifcftaftfrtutein tempon'bus fuisnbsp;uerbum fuum in prdicatione, qucredi*nbsp;ta cil mihi fccundum prscceptum faluatonbsp;ris noftri dei, Tito dilcdo filio iccundu cnbsp;munem fidem,gratia C pax dco ptre SCnbsp;Chrifto lefu faluatore noftro, ^Pnulus/ruus deiferibitTito, nan tn feruus ea feruitut^ ex feruili timore.fed illa potius, qugnbsp;fitexanwrcetcafto timoijp.Scruusdei ,q pcccanbsp;tiferuus n e.OIsemqfacitpftm, feruuscpli.nbsp;ctjNcmo pt duobusdniis feruire. Paulus igiturnbsp;g pecca feruus n crar,rcdc dei feruus diftus. M-ittfi.nbsp;Deus autem hoc loco parer intelligitur ucl etinbsp;Wota trinitaj. Paulus eft quidem feruus dei, fednbsp;itpojlolus lefchrijij idcft,lcgatusetprinceps menbsp;diatoris.Nam quod dicitur.apofroJus lefu Chrftnbsp;fij, taleeft ac fi dicerer,prfedus prtorij Augnbsp;fti Caefiiri^magifter excrcitus Tiberr, impatorisnbsp;V t cm iudices feculi huius,q nobiliorcs ci uideSquot; |
TITVM
pora uitam 9eternatn,fed teinporihafluiijd eft,co- G gruis manifeflMt earn, fcilicet nerbumfuum inpr^di'nbsp;Cittione. Vitamquampromifit, manifcftauituer-bumfuura. Ergouitan^uampromifir,ipfaeftnbsp;uerbum quod in principio erat apud patrem, 8inbsp;deus erat uerbum,d ucrbm caro fadum eft,nbsp;habitauitin nobis, dixiljj. Ego fum refurredio .
amp; uiia.Ego fum uia,ucritas 8C uita. Hanc uitam ' Sc hoe uerbum manifeftauitdeus mudo tempo-ribuscongruisin praedicatione euangelij, ertnbsp;ditttemihi,ut earn fdeliter annunciate geniibus,nbsp;fecundum pr^eceptumfaluatorit noflridei , qui nos eflenbsp;lus qui talitereftapoftoIuSjS tantxfalutisann-ciator,fcribit Tito difcfto.id cft, exteris meliori SCnbsp;germaniori jilio.Scrmo quippc amp; fapientia 8c donbsp;drina,qua Titus Chrifti ecclefias inftruebat,eff-ciebat eum egregium Apoftoli filium,non fecunnbsp;dum carnem, ltd fecundum fidem illi amp; Apoftolo
45t nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;AD
A tur, ex regibus quibus feruiunc, amp; ex dignitate qua intumelcunt, uocabula fortiuntur : ita 8Cnbsp;Apoftolus grande inter Chriftianos fibi uendi-cans dignitatem, apoftolum fe Chrifti in litulonbsp;prxnotauit, utex ipfa nominis autoritre Icdu-ros terreret.indicans omnes qui in Chriftum crenbsp;derent.dcbere fibi elfe fubicdos.apoftolus(ingt)nbsp;fum fecundum fidem eleorum dei, id c, non dilfcntionbsp;in apoltolatu mco fidctllorum gfunt deo nnbsp;tantum uocati,fcd cledi. apoftolus ihquam, lmnbsp;iccundum fidem eledorum dci,cr fecundum fidnbsp;qux habet agnitioncm w'titf.Nam faluator ad lunbsp;xosquiineumcrcdidcrant,eftloquutus; Sip-, iluoselleuoluit,implcndoqd'promiferat.Paunbsp;manferitisinuerbomco,cognofcctisueritatem.nbsp;Hi ergo fidem habebant,fed agnitionem uerita-tis confequuti non fuerant. Agnitionem dicouerinbsp;tatis fecundum piettttemefl,id , fecundunnaiamnbsp;religionem,quia eft SC aliqua ueritas,qux no ha/nbsp;bet pietatem : uelut fi quis grammaticara artem
nouerit uel dialedicam,ut rattonem rede loque ^ommunen^el omnibus qui rede credunt commit dihabcatjd^ inter falfaamp;ucra dijudicet.Sed ag/h quot;^cm,quc^rxce diciturcatholica: quiaficui ununbsp;tio ueritatis fecundum pictatcm,eft no (Te legem,nbsp;intelligere prophetas,cuangclio credere, apoftonbsp;los non ignorare.Et hxc ueritas,cutus agnitio fc-cundum pictatetn cft, in ffie uitx tetemte pofita cft,nbsp;quia ftatim ci qui fe cognouerit,fpcra tribuit im*nbsp;inortalitatis. Qtj twpromifit ante tempora fecularia de/nbsp;Uf,qui non mentiiur. Quomodo promifit, cum ho^nbsp;minibus utiqi promiferit,qui nondum erant antenbsp;tempora fecularia,nifi quia in eius cernitatc attpnbsp;B ineius uerbo fibi co.Tterno, iam prxdcftinatione
9 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fixin erat,quod fuo tempore futurum erat^uel
cui promifit nifi lpienti fu, proraittensomes qpi in illam credituri effent, habituros eife uitamnbsp;lt;1^ fternam'jEt promifit ante tempora fecularia, uelnbsp;fccundi^ aliangtrannationem,ante tporaxternbsp;na.Ex quo iuxta hiftori (jneiros.fadus eft mnbsp;*W.I. du^C per uices nodium Cdicrum,menGum panbsp;riter annorum, tempora cftituta funt,in hocnbsp;^urricuio rota labtur feculari%tempora,quxnbsp;cum fculo cceperuntiamp;antc hc.id ,antequamnbsp;mdus capiffet,promifit Uftaift xternam cledis,nbsp;quos noueratfuturos.Sedantehcmdi temponbsp;raxternitatem quandam temporumfuillcredcnbsp;dum eft,qu uocatur xuum, quia nuariabaturnbsp;mutationibus Nam inter xuum SC tempus hocnbsp;diftat.quoduum quidem ftabilc cft,tcmpus ucnbsp;ro mutabile.Et ante xterna tempora, id eft, ante
, xuum promiftf deus interminabtlera uitam ele-Et.l. fuis.Nam ficurlegimus.omniafapi^tia ado mino dco eft,5^ cum iljo fuit fempcr,amp; eft antenbsp;xuum.In hac ergo fapieniiagux cum illo eft an/nbsp;tc xuum,id dTt.antc x tlt;na tepora, promifit ipfenbsp;eledis uitam ante xterna tempora. Promtfit quinbsp;non mentttur,non quia poffit mentiri, SC nolit innbsp;falfitatis uerba prumpere ; fed quia qui pater fit*nbsp;ucritatis.nulluminfe mendaciumhabeat. amp; ganbsp;nunquammentiri poteft,idco fine ambiguitatcnbsp;credamus ueraefle qupromiGt;amp; tales nos ftu'nbsp;dcamus praeparare, ut digni fimus ea ^rcipcre.nbsp;Promtfit quidem ante fecularia uel aeicrna tern/
baptifmacjfic 8C irn^fides. Abhaccommuni, idc.cac^olica defcparari int hxrctici.qui in uanbsp;hoscrrore?dcdinaucrunt.Titus ucrononfccunnbsp;dumpriuat^nJI^San] quorumlibct lalium ,'fcdnbsp;iccundum cofn[rfinem fidcm omnium eledoS!nbsp;filiuseft Apoftoli,quia rede docetcatholicannbsp;ucritatem,quam ab Apoftolo didicit. Cui Titonbsp;fitgritwfpiritus fandi.qux confecret omnia openbsp;Mfacerdotalisoficiieius,C7' prfx.quse crepref-Gs hoftibus 8i uinjs requiefcerc faciat, fempery pnbsp;cumdeo amp; fandis angclis concordent! perntiane/nbsp;re. Sc hoe ^dco pdfrecz fiiio cius Chriflo lefufalutuo/nbsp;renoflro.
Huius rei grati^cliqui te Cret.ut ea quc dcfuntcorngas, 8( condituaspcrciunbsp;tares prcAjytero-j^cut et ego difpofui tibunbsp;Stqm's fine cn'mine eft, nnius uxon's uir,finbsp;lios habens fideles,non inaceufatione luxunbsp;tix aut non fubdicos. Oportet enim epifconbsp;pum fine criminc efie, ficut dci difpenfatonbsp;rem,non fuperbum,non iracundum,n ui*nbsp;iTof'entum.non percu(rorem,non turpis lu^-cri cupidumzfed hofpitalem, benignum,(onbsp;briuni,iuftuni,caftuni,fan(ftuni, continen*nbsp;tem, C ampledentem eum qui fecundumnbsp;dorinam eft,fidelem fertnon, utpotensnbsp;fit ex hor ta ri in dorina fana, f cos qui cnbsp;tfadicunt,arguere.
Pfiquam dura Cretenfium corda Paulus ad Chrifti fidem mollierar, SC tara lrmone cp fi-gnisedomuerat eos noniin louem, fed in Chrinbsp;ftum credere, reliquic Titum diicipulum iumnbsp;Crer, utrudimenta naftentis ecclefiscconfir-maret;5 fiquid uideretdeeflc.corrigcret.ipfeg^nbsp;gens ad alias nationes, ut in eis fundameniumnbsp;Chrifi poneret.Ei hoc eftqddicit;Grlt;ifii(,id .caUnbsp;fa huius rei r^ligui te Cretie,uteit qui Jefunt corrigef.CSnbsp;enim dicit,ut ca qu j dfunt corrigas, ofiedit
tl
CAPVT
A dumeosadpknamueniflfcientiam ueritatistet i licet ab Apoftolo corredifuiffent, tarnen adhuc 'nbsp;indigcrc corredione^Omne cnim quod cOrrigi/ gt;nbsp;tur,imperfd cft. Vt ca(tnquit) qu defuiit cor/
* rigas.idcft.utcaquxmccorredafuntidCnec/ dum ad plcnam ucri lineam funi rcdada, te coi*nbsp;rigantur, Si normam xqualitatis recipiant.cz ganbsp;foins non ftifficercs hc facere.fcoB^ϫ per etn-nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i
ter pregt;yteros,id .epifcopos oit crego tibi tti/pofui,
id cftjtalcs.qualcs tibi dcfgnaui,non quaies forte
animus carnaliter uolueric,aut homines tibi per/
fuaferint. Vtconftituas(inquit)prefbteros,C poftpaucafubiungit quod oportcat epifeopuni honeligcndoscumutiquefihoc obferuandutnnbsp;fine crimine cflcjoftcndens quia idem cft prtf b^nbsp;nbsp;nbsp;fit,illi magis ab Cpifcopat arceri debet, qui u
ter qui epifeopus. Nam antequam diaboli inftin-du fiudia in rcligione fierent.amp;diceretur in pop lis,Egofum Pauli.cgo Apollo.cgoaStGcphxjnbsp;commun! pref by terorum confilio guberhabannbsp;tureeelefi. Poftquam uero unufquif^eos quosnbsp;baptixaucrat,putabat fuos cfle,non rifti,in Mnbsp;to obbe dccrctum cft,ut ^us de prcfbtcrisele/nbsp;dus fupcrpOnf rctur C3etcris,ad quem omnis cura ccclef pcrtincrct,amp; fthifmatum fiftiina tol-W)il;p J IcrentunNam Si alibi icript^m eftiPaulus amp; Tinbsp;motheus ferui Ici Chrifti* ojjfius indis in Chrinbsp;fto lefu quiWRf Philippi's,cm epifeopis amp; dia-conibus.PhilippijUna cft urbs Maccdonix,amp;cernbsp;te in una ciuitate plurcs epifcopi cfle n potert.nbsp;Sed quia eofdem epifeopos illo in tcmporc,quf snbsp;pref by teros appellabant, propterea indifferen-B ter de epifeopis quafi de prefbytensloquutus.nbsp;Etin Adibusapoftolorum aduniusecclefixl-cerdotesait: Attendireuobisamp; cundogregi,innbsp;quo Uos Ipiritus fanduspofuitepilcopos. Hcnbsp;idcircodiximus, utoftendereiwus apud uCteresnbsp;cofdem fuifle prefbyteros quos epi^opos : paunbsp;latim uero, ut diifenfionugi^lantaria cuelleren/nbsp;tur, ad unum omnem folicitudinem ciTe delat*
- Sicut ergo prefbyterifciuntfc execcicfi con/ fuetudinc ci qui fibi praepofitus fuerit, cfle fubic-doSjita epifcopi nouerint le magis confuetudincnbsp;qum difpofitionis dominic ueritatc pref by tenbsp;ris elfe maiores,amp; in comrauni debere ecdefai.nbsp;regere imittes Moyfen.quicum haberet in potenbsp;ftatc folus prxeffc populo Ifrael, fcptuagintaclenbsp;gitjCum quibuspopul iudicaret. Vidcamusigitnbsp;qualis pref byter uel epifeopus ordindus ft.Cnbsp;ftituas(inquii)per ciuitatcs prefby teros, ficut 3Cnbsp;ego tibi difpofui.Si^B /inecrimineefl,lum fubau-di confituas. Non ut co tempore quo ordinatl-dus cft.fine ullo critnine fit, prxteritas maculas noua cuerltione deleuerit, fed ut e^ eo teranbsp;pore quo in Chriftum renatus cft, nulla criminisnbsp;confcicntia mordeatur. Chmeii autem eftgraucnbsp;peccatum, accufationctSC drtationcdigniffim*nbsp;Et prima libertas eft carerc criminibus Multi gpnbsp;pe fideles funt fine crimine,finc pcccato aut nul/nbsp;lus eft in bac Uita.Et ideo Apoftolus dcfgnans gsnbsp;fit ordinandus, non ait : Si quis fine pcccato eft*nbsp;hoc cnim fi diccret * omnis homo reprobarctur*nbsp;tiullus ordinaretunfed ait|fi quis fine crimine eft*
X nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;455
jfcuti eft homicidium,adultcrium,aliqu mftih G ditiafornicationis.furtum.fraus, facrilegium lt;SCnbsp;cxterahuiufmodi.Cum ea homo non habct,deznbsp;bet autem omnisChriftianushomo non habere^nbsp;incipit caputerigereinlibertatcm. Etidcirco quinbsp;ordinatur carcat omnicriminc,utlibera frontenbsp;polTit alio^ crimina rcdargere.iS nemo ualcatnbsp;il 11 fua obijccrc.Et fit uniu uxorif ir.qu^ habu/nbsp;rit.non habeat.Multi fuprftitiofus magisqunnbsp;ucrius.etiam os qui cumgcntilesfuerint.amp;Sunnbsp;uxorem habuerint.qua amiira,poft baptifmuinnbsp;Chrifti altcrm duxerint,ptant in facerdotium
gam per meretrices pvius excrcentes libidincm unam regencrati uxorcm acccpcrint i Sc multonbsp;dw^abiJis ft, fornicatum elTe cum pluribusj,nbsp;qum utiam uxorera habuiflc.Hjc HieronmSi.nbsp;Auguflinus aucem ait: Vnius uxoris tiirurrt acii-^tius inicllexeruntjig nec c5,qui catechumcnus uelnbsp;paganus habucrit alteram.ordinandum cffecen-iuerunt. De facramento uidelicct agitur, non denbsp;pcccato . Naminbaptifmodimittuntur . Propter facramenti autem fanditatem.Gcutfoeminanbsp;(ctiam ft catechumena)uitiata,non potefi poft banbsp;ptifmum inter dci uirgines confecrari, ita non abnbsp;furdc uifum cft.eum qui exccHit uxorum num/nbsp; rum fingularem.nonpcccatum aliquod corambnbsp;fiffc,fcdnormatnquandam facramenti amifiTejnbsp;non ad uit bonx meritum, fed ad ordinationis _nbsp;ecclefiaftic; fgnaculum neceflriam. Ac per hoc*nbsp;ficut plurcs antiquorum patrum uxores, ngnifi/nbsp;nbsp;nbsp;
caucrunt futuras ex omnibus gentibus eccJefias uni uiro ftibditas Chrifto: ita nofter antiftesnbsp;S Uxoris Uir jfghificat ex ommbus gtibus nbnbsp;tatem,uni uiraiubokitam Chrmo. Sitftiamlioinbsp;habenf fidckf,non in nccufatione luxuriieaut non fubditor,nbsp;hoc eft, non in patris potefiatc. Ponamu^nimnbsp;aliquem bne inftituifte liberos fuos, amp; paruanbsp;aetate fempei^ominicis erudifle praecepns, hi^nbsp;poftcaic luxuriq|dqdcrint,amp;fuperantibus uitijs^nbsp;iibidini frena rcmiferint, nunquid culpa eorumnbsp;in patrc redundabit,0d fanclitat patris filiorum Gine.z^inbsp;nequitia maculabit^ Nam 6^ Ifaac credendus eft x.zy,nbsp;bn infiruxiflc filiu fuS Efau, q tn poft fornicarius i.Reg.g,nbsp;amp; profanus extitit-Sarauel quoq;filios habuit, gnbsp;declinaueruntpoft auaritiam,amp;propter muneranbsp;pcruertcruntidici.Ergofi tunceleio fieret lanbsp;cerdolt;um,amp; Ifaac propter Efau^Sd Samuel j^pfnbsp;filiosfilft indignifacerdotio ptarentur.Scd fci-nd quia tamfandumfft nomen facerdoti], utnbsp;hobis ctiam eaq ejra n^funt pofMa,rcputcturinbsp;n quo propter uitia nonra epifcopi no fiamus,nbsp;fed 4 propter filio^ incontinentiam ab hoc gra- ^21nbsp;duarguendi fumus.Qua enim libertatc alienos finbsp;lios corriprc amp;docerc polTumus q reda funt,c2nbsp;nobis ftatimpoffit, g fucrit correptus,ingercrc.nbsp;Ante doccfiJios tuosfautq fronte extraneu cor-lipioforq/ct.cum mihi confcicntia meaipfa renbsp;fpdcatjcxhrcda ergo fili fornicant,abijce filinbsp;S tuq^ uitijs fcruitesCum at neg filius in uninbsp;
454 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;AD TITVM
|
A tecum domo maneatjuaudesdealtenusoculo feftucam deirahere, in tuo trabem non uidensnbsp;Noniiaq; iuftus polluhurex uittjs Hliorum^ fedlinbsp;bertas ab Apofrolo ccclefiac prinopi refcruatur,nbsp;ut talisfiat.quinon timcat propter uitialiberoijtnbsp;cxtraneos reprehendcre. Vndc SC confiderandnbsp;aducrfus eos qui de cpifcopatu intumefcunt, ganbsp;non ftaiiai omnibus his meliores funt, quicunq?nbsp;cpil'copi nonfuci'int ordinacijCum nonnulJi idcirnbsp;co ad facerdotium non pcruenerint, quia eosli-berorumuitiaimpcdierint,Siauumpcccata fiH-orum ab cpifcopatu iuftum prohibent, quantonbsp;magis fc unufquilqueconfiderans,debet rctrahcnbsp;re ab hoc non tam honore qum oncre,8c n atnnbsp;bire alienum locum,qucm magis digni debt ocnbsp;cuparef Soient amp; per filios opra de(gnari,ut il-ieintelligatur debere ordinari,qui in proprfPponbsp;tellate habet opera fua,uc nulla fubrepentium uinbsp;tiorumlabcfinatea maculari.ldeo(inqui()dixi utnbsp;ordinctur.fiquis fine criminc eft,quia oportet epifc-pumejj/tnecrimine,/tcutdifpenpitorem dei, qui eft finenbsp;peccato,ut domini fui purita tem in aliquo imite*nbsp;lur^quoniam non fua lunt qu praeftatjed dei gnbsp;difpenfat.Et oportet e elfe nonfaperbumd. non tunbsp;mentem uelplactem fibi quodepifcopusfit,fednbsp;quafi bonum uillicum, id requireniem quod plunbsp;ribusprofir.oportet elfe amp; notr4fn(lw.Iracun-duse.qui lcmperirafciturjamp; ad leuem relpon-*nbsp;Gonis auram quafi uento folium moueiur.Et renbsp;ucra nihil eft fdius pracceptore furiofo, ut cumnbsp; quot; debeatclTcmanfuctus.patiensffapiens.torunbsp;uultu Si trementibus labijs.rugata fronte, effre-n^tis conuitijs, facie inter palloremnbsp;nbsp;nbsp;ruborem |
uariata,clamore perftrcpat: SC errantes non tam ad boni^ retrait,qum ad malum fuafxuitianbsp;prcipitet. Nequeuero qit aliqllandoirafcitur,nbsp;irainduseft.fcdquicrebro hac paflone fuperanbsp;tur.Oportet SC non uinolentitm efle.Quale enim eft,nbsp;^pifcopum uidcre uinolentum, u^fenfu occupa-to uel exalcetrifum contra grauitaiis decorem,nbsp;uellabqsdifiblutis cachinntt ,tiel paululum tri-ftis qfi cuiufdam rei fuerit recorda tus .inter po-cula in fingul tus prorumpat,et lachrymas feu gdnbsp;aliud ameniiusfaciat^Vbicunqj faturitasamp;ebri-etasfuerintjibi libido dominatur. Spefta uentrnbsp;amp;genitalia.nam iuxta ordinemmembrorum eftnbsp;dordo uitior.Dehinc additur,no pereujjorem o*nbsp;portere elfe fa:rdotem.Quod quidem C fimplinbsp;citer intcl.edum,xdtficat atidiente, needle ma-nutn porrigat ad cacde^dum,ne in os alterius uernbsp;berandum infanus erumpat.Mclius eft autem.utnbsp;non peru (I^rem illurr^icaft us, qui manfuetusnbsp;Si patiens, fcitin tempore quid loquendum fit,nbsp;gd tccndum, nec fermone inutili confcientiamnbsp;percutit infirmorum.Noncnim Ap^ftoluseccldlnbsp;fix principem formans,uetateire pugilem,amp;cornbsp;poreis idibus alios corporaliter lxdcntem,quodnbsp;etiam in plebcio amp; quocuntpgentili fifuerit, re~nbsp;prehendur. fed hxc, ut diximuSjnoKontutnc-liofus Si garrulus perdatcum.quem potuit tno- Cnbsp;deftia amp; Jenitate corrigere. Oportet etiam hunenbsp;eife nonturp lucri cupidum^ non cupiat aggrt ganbsp;repecumanufed habensuictum atqueueltiium,nbsp;his conicntus fit.Hucufque,qualis non defeat eftnbsp;iepifcopusuel prefbyter, Apoftoli fermo de*nbsp;lcnpfit:S: nunc econtrario, qualem oporieat eunbsp;cfle,oftendit.Sf(i hoiitalem, incjuit,benignuni,fobn~nbsp;um,inum,cavm ftnum,continentem,a'iimpleenteinnbsp;amp; c.Ante omnia hoipitalitas futuro epifeopo de-nunciatur.Siemomnish audire defiderat,Ho-fpes fui fufeepiftis me, quanto magis epifeo*nbsp;pus,cuius domus omnium commune eife debecnbsp;hoipitium^ Laicus ettim uel duos aut paucos re-cipiens ,impleuit hofpitalitatis officium; epifeo/nbsp;pus uro nifi omnes reccpcnt,inhumanus eft. Sienbsp;etiam benignus,ut benigne diligatomnes; Sigcnbsp;quid boni potefiftam corporaliter qum fpirita/nbsp;liter,impendat.Sit fobrius, ut corporalis ebrinbsp;^as longWt ab eo,necfenfum eius mundana eunbsp;piditas,ucl ira,fcu quflkilibet aliud uitium inebrinbsp;ct,fedacutofenfudf,udicetomnia,ficut uirfpiri-ialis.lurfuslt;!Juoqjfit, ut iuftitiamin populis qui-bus preft i9ci|^C?t,reddens unicuirp quodme*nbsp;retur.nec accipiateribnam in iudicio. Inter lai*nbsp;ciautem; cpiftoTiuftitiam hoSTfflfeft ,quodnbsp;laicus poteft apparere iuftus in paucis:epifcopusnbsp;uero in tot debet cxercere iuftitiam, quot fubdinbsp;s habet.Sit etiam caftus. Sienim laicisimperanbsp;tur ut propter orationem abftineant ab uxorumnbsp;coitu, quid de epifeopo fentiendum eft, qui pronbsp;fuispopulil^peccahsillibatasdeo oblaturuscftnbsp;uidtimas Quoraodoigiturhofpitalitas 5^ benftnbsp;gnitas atquc iuftitia prxcipua eife debet inepftnbsp;lopo,amp;; inter c^ntftos Isicos eminens, fie ca-ftitas proj-ia Si. (ij^nta dixerim ) pudicitia facer^nbsp;doialis.ut non ibluOTab opr immundo feabftnbsp;lineat, ied eti iau oculi amp; cogitaticnis erro^nbsp;re,mensconfelt;Sura CHRISTI corpus,fit libra*nbsp;Vndeamp;addirur,utfitfan3us. SantSitasenim,nbsp;quantum fecundum nos.eft dicendaabomniin*nbsp;quina^ionc libera Si pcrfediiTima incontami*nbsp;naiifiima puritas.Sit etiam continens non folumnbsp;ab uxoris amplexu, fed ab omnibus animi per-nbsp;turbationibus,ne ad iracundiam concitctur.nc ilnbsp;lum triftitiadeijciat, ne terror agiter, ne Ixtitianbsp;immoderatafubtollat.Continentiaenimnonfo-lum in carnis opre Si in animi concupifeentianbsp;ld in omnibus rebus eft ncceflaria, ne honorenbsp;indebitos appetamus.ne accedamur auaritia,nenbsp;ulla paffione fuperemur. Ad extremum fit ana/nbsp;pkSrcnseumqui cundttm doilrittiimefi.dclem fermo-nem^ui quomodo fermo dei fidelis eft amp; omni acnbsp;ceptione dignus,fic Si ille talcm le prbcat,ut o-mne qd loquitur, fide dignum exiftimct. Si uer/nbsp;ba ipfius fint rgula ucritati$.ac defiderio charitanbsp;tis ampledat huiufmodi fermonem.quo polfintnbsp;audictcsdoceri, Mpotfjttindcriat finuexkortdri |
CAP VT J. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;45^
|
A eoi ad bene agendum. Sanadodrinadicitur.ad diinioncm lguidacinfirmaeip dodrin. potesnbsp;fit CZ trguereeot quiconmdicunt,id efi,h$reticos uelnbsp;%nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ludos C fculi i Rius fapientes,fiue etiam malos caiholicos.qui morlbus contradicunt.id eft.non loqucndojfcd male utucndo. Nam prcipitur ilnbsp;Iis ut non fornicentur,amp; fornicantur: prcipiturnbsp;illis ut non rapiant,amp; rapiuni; ficp cxtera mala nbsp;quibus prohibcntur.facit.amp;itanonlingua.fcdnbsp;uita fcmpcr dorin fan contradicunt.Supe-rioraquidcm qu incpifcopiuirtutibus pofuit,nbsp;ad uitam pcrtincnt:hoc uero quod ait,ut potcnsnbsp;ft exhortari in doftrina fana.S cos qui contradinbsp;cuntargucre,ad opuspdicationisrcfertur. Quianbsp;f cpifcopi tantum fanfta fit uita. fibipotcft pro-dcflc fie uiucns.'porro fi doftrina 8C lcrmoncfuc/nbsp;riteruditus,potcftcaterosquoqueinftruere:necnbsp;folum fuos inftruerc, fed aduenarios repercutc-re : qui nifi refutati fuerint atquc conuii, facilenbsp;queruntur fimplicium corda perucr*e. Hic 1^nbsp;eus adueTfus cos facit,quifterti le Si ocio ac fo-mno dantes.putantpeccatum efle fi fcrij^turas lenbsp;. gerinquel negligunt cas legere: Si es qui in legenbsp;domini meditantur dieac noc%^afigarrulosnbsp;inutileslpcontnunt, non aninaduertcntes Aponbsp;folumpoltcatlogum coniRrfationisepifeopi,nbsp;etiam dosSrinam fmiliter praccepifle. Sunt cmm multi inobedientes, uan loqui C fedudores, maxime autem qui denbsp; circuncilione funt, quos oportet redargui,nbsp;qui uniuerfas domos fubuertuniT, docentesnbsp;qu n oportet turps lucri gracia. Dixienbsp;quidam ex illis propris eotwm propheta;nbsp;Cretenfes fcmpcr mendaces, maj^ befti,nbsp;utres pigti TeftimoniM hoc uerum cft.nbsp;Quam obeaufam increpa illos dure, utfarfnbsp;ni fint in fide, non intendentes ludaicis fa^nbsp;bulls, Si mandatis hominum auerfantiumnbsp;fcueritatc Ideo qui ordinatur epifeopus, debet cjTe po ' tens argucre cos qui contradicuntzquia fnt latam uiam qu ducit ad perdiiionem, ambulannbsp;teSjCrdiuinis mandatis inobedientet- Qui ergo fu-turuscftccclcfix princeps, habeat eloquentiamnbsp;cum uitx integritate fociatam , ne opera abfquenbsp;fermone finttacita,uel diStafaftisdeficientibusnbsp;erubcfcant.maxime quia lnt non pauci.fcd mylnbsp;ti:ncc acquiefccntcs,fed inobedientes.iww7ojt,idnbsp;cft,uanas feftas prdicantes : O'feduiomi id eft,nbsp;alios ucritatc in errorem poft: le trahetes. fednbsp;illi maxime fie agunt, quifutit de circuncifione, id eft,nbsp;qui ex ludxis ad baptilnaum uenerunt, ncc car-nales oblruantias legis delruerunt.hi tune temporis nafeente Chrifti ecclefiam fubuertere nitc.nbsp;bantur introducere legaliaprcepta. Nam fine feriptur autoritate garrulitas corum non hanbsp;beretfidem , ubi uiderentur peruerfam dotftri-namfuam diuinis teftimonijsroborarc.^aoropoj*nbsp;td red^giitjid eft, taies homines doAorcs ecclefi |
debent rtionc feripturarum fuperare. Si filentf- C um illis imponcrc pondr teftimonio^. qui nonnbsp;unam uel paucas domos,{ed uniuerfett cum dominisnbsp;familijsj?j6off,id cft, ftatu fidei fubruunr, donbsp;cetites ca qu non oportet ob gratiam turp lucri, idnbsp;eft,quafi fub fpecic confulendi, agentes negoci-um dccipicndi.proptcr pecuniae quaeftum doctnbsp;ca qu non oporteqid eftjCiborum diftrentias,nbsp;8C ocium fabbati iamdudum aboliti, atque cir-cuncifionis iniuriam. eutinamzelo fidei talianbsp;docerent.ex parte cnim aliqua poftet eis ignofei,nbsp;atquc dici quod mulationcm dei haberent, fednbsp;nonfecundumfcientiam.Scdquiaucntercftde-usipforum, turpis lucri gratia uolunt propriosnbsp;faccrc difcipuloSjUt quafi magiftri fedatoribusnbsp;alantur fine pecuniasaccipiant.Polfumns SC ali-tcrltelligercturpc lucrum, quiaomues hrctnbsp;ci dum pcruerfa docent, lucratores hominum fcnbsp;folent aflercre,cum non lucrum fit,led perditio,nbsp;animas intcrficcrcdeccptorum* Econtra qui er/nbsp;rantem fratrem fuumiuxtaeugcliumcorripu/ nbsp;erit.fi fucrit ille cuerfus,lucratus eft cum.Quodnbsp;enim maius ucJ preciofius lucrum elTc poteft.q nbsp;humanam animam quis lucretur { Omnis igiturnbsp;dolt;?ior ecclcfiac,qui ad Chrifti fidem relt;Sa ratio-ne pcrfuadet,honeftus lucrator eft.Ei omnis hx/nbsp;^reticus quifraudulentisfcrmonibus homines fainbsp;lit,loquitur qux non oportet turpis lUcri gratianbsp;Sequitur: Dixit quidam ex illis amp;c.Qiioniaranbsp;ad textum ferroonis Si. continentiam loci perti-nethoc, quod air, Dixit quidam ex illis prqgpriusnbsp;eorum propheta, uideturad cos referri, de qui- Dnbsp;bus prmilfum eft,Maxime qui de circuncifiq(;icnbsp;funt.quos oportet rcdargui,q uniuerfas domosnbsp;fubuertunt,docentcs^U3c non qportet tu rpis lu/nbsp;cri gratia :ut feqtatur, dixit quidam ex illis pro-prius corum prophcta,Cretcnfesfemper m^da/nbsp;CCS amp;c.Sed quia in nullo prophetarum qui aptidnbsp;ludseam uati^Pati funt,hic hexameter uerliisr^nbsp;peritur, xfTi/ tl 4t5igt;it,xxnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;f?-i',refc- ratur(fi placet)acKuperiora,ubi didilm eft,Reli/ qui tc Cret3e,ut ca que dfunt corrigas.'ut fequa/nbsp;tur, dixit quidam ex illis proprius corum pro-phcta,id cft,CretenGum.Quia ucro multa in menbsp;dio funt.SC hoc abfurdura fortalTc uidetur, ideonbsp;cum hisfupcrioribus qux minora funt, aliter a^nbsp;ptandcft,ut legamus:Sunt enim multi amp;:inobcnbsp;dientcs,uaniloqui ifcductores, giaximc autemnbsp;qui det^curtcifione funt:quos,fcilicet multos etnbsp;inobcdimtes,uaniloquo^amp; feduiftorcs,cum hisnbsp;quidc' circuncifione funt, oportet redargui, quinbsp;Uniuerfas domos firouergint, docefltes qu norinbsp;oportet turpis lucri gratia.Dixtt quidam ex ilfij pro/nbsp;priut eorum propheta, Cretenfeffemper mendaces, ut idnbsp;lt;^juod didujpa eft, proprius eorii propheta, nortnbsp;fpccialitcr ad ludos Si eos qui de circuncifionenbsp;funqrefcratur.fcd ad multos amp;. inobedientes, uanbsp;niloquos fedudores : qui Utique quia in Cretanbsp;erant, Crtenfesfuiflc credendi funt Qui quodnbsp;uaniloquifunt,quidam proprius corum prophenbsp;ta fie piunciauiqCretenfcs fcmpcr mendaces. Et o o ij |
f
-ocr page 464-AD TITVM
bomwHW.id eft.Iudaeorum.humana tStum Sfear/ C nalia fapientium, Merfin^ti fe 4 uerit^te fpiritalisnbsp;intelligcntix.Si quis poft aduentumChnfli cci-ditur,n circuncidit,led ludaicis kruit fabuiis,nbsp;mandatis hom auerfantii fe uentate. Non cmnbsp;qui in manifefto ludus eft, neqj qu in 1-------
fto in carne circuncifio.fed qui in occulto ludxus eft.amp;circuncifio cordis in lpiritu,non litera.Siqsnbsp;palcha agit,non in azymis lynceritatis SC uerita/nbsp;tis,ut exterminet ex anima fua oc uctus fermen-tum malitix amp; nequiti3c,ifte attedit fabulis 8C fc'nbsp;quitur umbras ueritate negleda. Si quis non re-furgens cum Chrifio, nec quxrcs ca qu furftimnbsp;funt,fed qufuper ftrramfunt,dicir,ne tetigeri-tis,ncqueguftaueritis,ncqueattre(ftaueritts,qunbsp;funtomniaininterituipfoufuIccundum prxcc/nbsp;pta 8C do(ftrinaabominum,ifte fabulis cft inten/nbsp;tus,amp; obferuat mandata hominum umbram te/nbsp;^enti 4^critati terga uertcti. Vnde amp;fubdiunbsp;Omnia mundaiundis ,coinquinati5 aunbsp;tem C tnfidelibus nihil elhmfidum,fed in^nbsp;quinaamp; ftint eorum amp; mens confeitianbsp;Confitcnffirif$oirc dcum,fais autem nenbsp;gant,cum fint ljominati Sf ing;^edibilcs,6^ lt;nbsp;ad omne opus bonum reprobi.nbsp;Quia luperius dixerat, funt enim multi 8C ,nbsp;^obedicntes,uaniloqui amp; fedudorcs/naxime q|nbsp;de circcilone funt,SC de his qui ab eis fedui funbsp;erant, confequenicr addidcrat, increpa illos du/nbsp;rCjUt fani fint in fide.non intendentes ludaicis fa- Pnbsp;bulis,amp; mandatis homin auerfantium fe uervnbsp;tatc,amp; putabant inter cibos efle diftanti, ut ali/nbsp;qui mdi Sc aliqui cflentimm5di,propterea nGcnbsp;febiungit^Omni4 munda ntundit, id eft, omnia cibonbsp;rum genera fecun*l||m naturam liint munda. Sinbsp;apud illos nihil habent immunditix, qui in Chrinbsp;ftum credunt, amp; feiunt omnem creatur dci bo-naro elTc, amp; nihilabijeiendum quod cumgratia/nbsp;rum adione percipitur.Mundisquidcm mundanbsp;funt omnia,fed coUK^uinatit, id eft, carnaliter lege
A quod fint feduflores atque domos fubuertant, ita fubnexuit,m(if beig. Et quod temporalis lu-cri gratia doceant ea qux nonoportet, ita fubic-cit.wentwpigri.Mendacesquippe funt SCmalac bcnbsp;ftiae fCuentres pigri,quiafalla perfuadent, C fe-rarum ritu fanguinem fiiiunt deceptorum, SC nnbsp;cum filentio oprantes fuum panem manducSt,nbsp;Pbilp.5.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;deus uenter eft 8C gloria in confufione
Epintmi' ipforum.Dcitur autem ifte uerls in Epimenidis (jfj.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cretenfis poctae oraculis reperiri.que nunc Apo
ftolus fiuc alludens prophetam uocant.quod fci' heet taks Chriftiani tales merentur habere pr-, quomodo prophetas Baal amp; quofcun-que ociofos prophetas fcriptura commmort;nbsp;fue uere.quia de oraculis fcriplrat atque refp/nbsp;Gs.quae 8(. ipfa futura praenuncient,amp;ea qi^ uc/nbsp;tura funt,multo ante praedicant. Denique tempore illoextabatoraculorum titulo praenotatusnbsp;iiber quidam Epimenidis.'quem, quia uidebaturnbsp;diuinura aliquid repromiiiere,propterca Apo/nbsp;ftolum arbitror infpexifle, utuideret quid in eonbsp;promittcrctur,amp; in tempore uliim uerficulo fcrinbsp;bentemad Titum.quiaeratCretae.utfalfos do-doresCreienfium proprio inful iiae autore conbsp;tererec.Non tarnen totum opus Epimenidis, qc?nbsp;de oraculis fcripferat,per unum uerficulum con-Ermauit : fed Cretenfes tantum mendaces uiti^nbsp;mentis increpauit ob ingenitam mentiendi fact-litatem,de propriae gentis cos autorc confutans.nbsp;Nam nemo eft lam ficarius, tarn parricida.tamnbsp; B ueiftficus, qui non aliquid boni aliqudo feceritnbsp;Ergo 11 unum bonum illius uidentes laudaueri-Aus, necefl erit ut ^caetera qux male agit,lau/nbsp;demusfabfit.dC fi inimicusaduerfum nosiurgitecnbsp;amp; clanaitct.nolfte inter u^ba gmultatis amp; rixxnbsp;aliquid loquitur ueritatis, quod amp; nobis quo(;nbsp;adcrfum quos loquitur, non ufquequac^nbsp;hdif Sic amp; Epimenides non idco uera dixit o-mnia, qux in carminibus eins coAtinentur, quianbsp;cztcrxres fallaccs funt, f^d in co tantummodonbsp;ucrum loquutus efle jbatur , quia ingeniti Cre/nbsp;tenfium raendaci) uiiium expreflt, amp; cos malas ^intclfigentibus CTinfidelibut,id cft, tempusgratiaenbsp;bcftiasprocrudelitatCjCuentrespigrosproco-mefationeSC ociofitateuocauit. Vnde Apofto-lus confiderate C circunfpctfte loqueiis, adixit:nbsp;Teimonium hocuerumefl. Non totum carnem denbsp;quo teftimonium fumptum cft, non uniuerfumnbsp;opus,fcdtanrtimhoc teftimonium,hieperfieu/nbsp;lus.Nam qui inuna tantum poematis^artecon/nbsp;lnfit,cxtcra confutalj^ credendus eft.Vcrum eftnbsp;(inquit)teft^onium hoc, q^ia taies funt Cretennbsp;lcs,qual es ilTos elle teftftur,licct non omnes, Qgnbsp;ob ctuiftm.i. quia taies funt,increpgilloj n molliter,nbsp;utfolcs,fcd(lre.i.duracor corda penetretin-crepatiodura,t/int/rttiJ(le, id eft^tms eorunbsp;noninfirmetur in fidc,fcd conualefcat SC om lannbsp;guor pfidij procul repcllat fua fidc.Sani inqunbsp;fint in fidei puritatc,qux nullo tabeftii Idguore gnbsp;diXftlon itendentct ludgic fabulit,quas thagiflri lunbsp;dacorumfinc autoritatc fcripturarum,amp;:fincullanbsp;alTertione ration dQccnt^crmdniU norfUci,fed
t
manifc'
lt;gt;
alcgis tempore nondilclt;rnenribus,mbiidborS e mundum :quia 8C his qux rcrpuiinC;,amp; his qu fitnbsp;inc,n fnde nee iufte utunc: fed inlt;luintitg funt (oenbsp;tore infidciitatisrtmcwj.ratio eerumcj- coientiad-cordis arcanum.Propterea eti quae munda luntnbsp;per naturain,eisimmunda fiunt,quia pro qualitanbsp;e uefeentium amp; md mundis,amp; immundu conbsp;taminatis fit.In nobis itaqte uel munda come denbsp;re uel immunda.Si cnim mundi fumus.mda nonbsp;bis eft crt ura.Si autimmundiSf infidles, huntnbsp;nobis uniuerfa iramda.uel propter inhabitantsnbsp;in mente noftra hrefim,uel propter confeientinbsp;delidorum.Nihil eft talibus mundum, qui tantum uoce cotenturfe noe deunt,fed faUitnegant c5,nbsp;eum ntttltomin^tijid eft,ab humaniiatedeitituti bcnbsp;ftialitcruiuendo.erwcrejltWfct, ideft,indigni qui-bus dcbcatcredi quia toties funt in roendacionbsp;deprehenfi.Hi,quorumpolJutaeft mens amp;:nbsp;cna,dc ucrbiscoStcnf^faAisaCt negant,iuxU
5 ,nbsp;I.
CAPVT
19. illud Ifaif,Populus hie labijs me honorat,cor co A rumlgecftmc.QwraodocmquJslabijsho/.nbsp;norat amp; corde recedre;ita fermone deft quisconnbsp;% fites ,opcribusnegat.Talis quifcpmcritodiciturnbsp;abominatus,id cft,nulla ucritatis raiione perfuanbsp;fus ; Sc incredibilis.i.nolens credere diuinis prac-ceptis,ut eisobediat;00 adomneopus bonum renbsp;pro bus, quo fcilicet etiam ca qu naturali boni-tate fuperatus forte bona fccerit, non fint bona,nbsp;dum menusperuerfitatefunt reproba. Tales cmnbsp;aut praua funtqufaciunt,autrcda opera no renbsp;do corde iedantur.no cnim de fuis operibusre/ ,nbsp;tributiones ppetuas, fed trSfitorios fauorcs quxnbsp;runt, uel hacrecico fenfu quae opcrantur faciunt.nbsp;Aefcimant quidam in co tantum negari deum, finbsp;in pcrfccutionc quis gcniilibus comprehenfus,nbsp;Ic negaueritefle Chriftianum.Eccc Apoftolus o-mmbus fadis qux peruerfa funt,dcum aflcrii de
ncgari.Deuscharitascft,amp;pcrodiSi^aturcha ritas.Chriftus fapientia ciLiuftitia,ucrKas,fan/nbsp;taSjfortitudOjSi his fimilw ; per infipiciiam neganbsp;tur fapientia,per iniquitatem iuftitiajpjr menda/nbsp;cium ucritas,per turpitudinjm fanftiras,per im/nbsp;becillitatcm animi foriitudoic^roticicun uinnbsp;cimur uit]^i^|^ peccatis, tq^fts dcum negamus:nbsp;ficut econtrano quotics boni quid agimus, to-ties dcum confitemur. Necarbitrandum eft, innbsp;die iudicijillos tantum dei filio dencgdos,^nnbsp;inartyrio Chriftum negauerunt, fed per omraanbsp;opera amp; fermones atqt cogitaties, Chriftus ue
negatus negat,ucl confeflus confitetur, CAPVT II.
TV autem loquer qu decent fana do rinam. Senes ut fobtq fint, pudici,nbsp;prudentes, fani in fidc,iiidilcne,in pa*nbsp;tientia. Anus fimiliteimi habitu fando,nnbsp;criminatrices, non multo uino feruientes,nbsp;bene docentes,ut prudentiam doccant adonbsp;Iciccntulas, ut uiros fuos ament, filios fuosnbsp;diligat: prudctcs,caftas,fobrias,domus cunbsp;ram habcntcs,bcnignas,fubditas uiris fuiS;,-uc non blafphemctur uerbum dei. luuenesnbsp;fimilitcr crhortarc,ut fobrq lint in oniibus,nbsp;Teipfum prbe cxcmplum bonorum opcnbsp;rum in dorina,in intcgritatc,in caftitate,nbsp;in grauitate. uerbum fanum,irrcprehfibinbsp;le, ut is qui ex aduerfo eft, ucrcatur, nihilnbsp;habens malum diccre de nobis* Seruos donbsp;minis fuis fubditos efte in omnibu^ placennbsp;tes, non contradicctc3,non fraudantes, fednbsp;in omnibus fidem bonam oftendentes, ucnbsp;dotftrinam faluatoris noftri dei ornent in nbsp;omnibus.
,Illi doccnt(ut fupradidum eft)qux no opor tet,i'ed lu loquere ca quxdccct ut loquariSjide,nbsp;fanam doArinam, qux nullum erroris aut uitiorum in fe lguorcm habeat,ficuthxreticoruclnbsp;philofophorum do^nna:qux dum ab altjs uitijs
II- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;437
rctrahit,faepc ad alia impeJlir.Sola cnim Chriftia f-t na dodrina ab omni languorc uitiorum amp; erronbsp;rumfanat. Generaliter Apoftolus Titopraece-perat, quid ipfe deberet loqui ad ciindos, in conbsp;quod ait, Ttt autem loquciT qu decet fanam do^rinam,nbsp;Ct nunc per fingulas fpecies quid unquanp oeianbsp;tem deccat, cxponit.Primum fenibus uiris con-uenientia demonrat,deinde anus qu dcceat,nbsp;tertio qux adoicfcentibus apia fint,tam maiori/nbsp;bus qum feeminis, licet in praecepto mulieruranbsp;uctularum de adoicfcentibus feeminis mandatanbsp;fubiecerit,ut non tarn ipfe doccrct adolcfctulas,nbsp;qum quid uetulis doccrentur, cxponcret,ex-iremo de feruis praecipit. EtperGngulastatesnbsp;atqj coditiones Gc dccentcr praccepta confiituit.nbsp;ut^r mo ejus uitae morumij; Gc regula.Loquci c,nbsp;in^it.ca qusedecet ut tu loquaris,qui dodor ecnbsp;clcGae Chrifticonftitutuses ,uideiicetttt feues fintnbsp;fobrij.id eft,in cibo S potu lpcrati.ut tatis gra*nbsp;uitas morum grauicatem habeat,C modura ferxnbsp;uarc fciat,amp; Gnt padict,nc in ultima tacc luxurpnbsp;ent,nciam frigido ad libidinera languine,excm/nbsp;plo Gnt adolcicetibusad ruinam,5lt;: Gnt prudentesnbsp;in reipuendis uel cauedis malis,amp;: cligendis atfnbsp;faciendis bonis ,ut cum folcrii difcrctionefacicnbsp;omnia. Gnt ctiam Jam tn jide.ut nullo inftdclitatis
uelpcrfdilanguore infirmctur,fcd fint ualen-tesin fide, ficut iuftus qui ex fide uiuit, ficut Abraam quinoninfirmatuseftfidc.nccin repronbsp;milonchfitauicdiftldcntia, fed ccfortaius eft nbsp;fidc.dans gloria deOjpleniiTimc feiens quiarjux- *nbsp;cunque promifit, potens eft amp; facerc.amp;: fine laninbsp;in difcftt'one.Sanuscft in diledionc, qui dcum dilijp(^c.nbsp;git ex toto corde,ex tota aa, ex tota men-Wtenbsp;tc,amp; proximum tguam feif^m.Qi^fanus eftnbsp;in dilcdione, non 3emulatur,noninflatur,non a-gitperperam,noninhoncfte,nonadiracuq^i2ninbsp;concitatur,non cogitat malum, no gaudet fupernbsp;iniquitatc ; c^ngaudet autc ucritati, oia fuftinej,nbsp;omnia crcdic,omia iperat.oaprftclatur.Languor autem diliinis eft, qudo abundanteininbsp;quitate refrigefeit charitas. Hoc frigorc charita*nbsp;tis Si Amnon infororc fua Thamar obriguit.nbsp;Timendum ergo, ne forte nos hac infir mitatcnbsp;charitatis aliquando tabelcamus.Nonnunquamnbsp;cnim cuenit ,utprimum nobis in uirginemautnbsp;in quaralibei feemin fit fanda diledio, amp; cumnbsp;mollfta mens fuerit in affedus, |aulatim fanitasnbsp;charitys lguorc pallcfcat 8C infirmari incipiat,nbsp;amp; dilioetem ad extremen mortem fcrat. Vndenbsp;Timoheo cautcfgjcepit Apoftolus, ut exhortenbsp;turadolefcentulasinonicafi:itatc.Omnisenimnbsp;caftitas in carne Si ipiritu SC anima eft,ne fcanda^nbsp;iizetur oculus, ne in pulchritudine uulius feemnbsp;nei pendegmus, nc blanda nos audire uerba dcgt;nbsp;Icdet, nc ad fingulosfermoncsmens prius duranbsp;tnarccfcat.Caueant ergo nonfolum iuuenes,fednbsp;Sc icncs,nepcr fanitaidileftionisintroeat mor/nbsp;1)1 chafttatis : 8c per amorcm fandum fiat nonnbsp;fanda diledio,qu3e illos pertrahat ad gehenam.nbsp;Sint 9C fani in patientitt, ut nullo laguorc impatiennbsp;00 iij
Roma .1.
I. Cor. 15.
Matt. 24 i.Rfj.15.
4) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;AD TITVM
|
A tiac ue tttUrrtflUfatofts infirmentur.cuin pcrtulc rint aduerfa.'fed glorientur in tnbulationibus,dCnbsp;I. omnegaudium cxifiimentcumintribulationenbsp;uarias incidcrint.An$ftmiltter docc.Quamuis aponbsp;ftolus Petrus moneat, ut uiri uxoribus fuis tan*-quam infirnuori uafeulo honorem tribuant.nonnbsp;tamen arbitrdumeft, quod uxor qux corporisnbsp;uafculuiWhabet infirm5,ftanm 8C anima infirminbsp;IXOfUt or t.Vnde Sdnunc pra^cipitur eis,utinipfisq^nbsp;dlud Apoftoli compleatur,Virtusininfrmitatenbsp;pcrficitur.ct dicitur ut C omnia habet.qu icninbsp;bus uiris funt prjeepta communiter,in eo fcilicetnbsp;quod air,anus fmihter:hoc c, ita ut uiri fcnes,innbsp;omnibus ibrix fint SC pudiex atq? prdentes etnbsp;fanx in fide et diledione Si. patientia.Et pro fexunbsp;/o hoc habeantproprium, ut fint inbiibitufano,nbsp;ut ipfcquoqjearum habitus Si ueftitus irfleC-iis atq; motus fC uultus ac fermo filentium,nbsp;quandam facridccorisprxferant dignitatem. Etnbsp;quia hoe genus muJiercularum folet eflegarru*nbsp;lum,ideo iubditur,non fint crimiltitricet ,id efi, dcnbsp;alijs male loquentes,ne ipfx q adolefcetiam iamnbsp;traiifgrefix funt, dc adolcfcentularum xtatibusnbsp;difputent,amp; dicantjilla fic ornatur, illa fic comi*nbsp;tur,ficprocedic,amatillum,amatur abi]lo,cuninbsp;amp;fi hxc ucra fint3 non tam apud exteros de/nbsp;bent infamarc,qum ipim fecretc Chrifti cha-ritate corripere: Sc ntagis doccre ne faciat,qurnnbsp;in publico accufare quod fecerit. Solent aut hnbsp;ttes, quia corporis frixerc luxuria, licet qux B dam ec pudicxfiant,uino fe dare pro libidine. Vnde nimio potu uini prohibetur, quia qd innbsp;adelefcctibus libido, hoc in ierribus ebrictas eft. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;exprclTe dicitur, nen uinomultofernientef. Scruh tus enim guxdan^ft dC extrema conditio, uino (enfus hominis occupari,8C Tuum non eire,fed uinbsp;ni.Q^a igitur docuit quales primo anus ciTc de-bcrcnt.ct poft ilia qux cum fenibus uiris habentnbsp;Communia, SC propria eorum exp^fuit, utin hanbsp;bitu honefto Si fanfto fint, nec aliarum crimina-irices ncc uino propriosfcnl5sdtcupantes,nuncnbsp;confequenter dodrinxeis frena permittit.ut eSnbsp;tales fuerint.doccndi habcant libcrtatcm,ut feilinbsp;cct fint bene doeenfcf.id cft,ca qux bona funt,Mt tio?nbsp;fe4Ht prudenti4i,id eft.difcretionem boni et mali,nbsp;ut bonum fiat SC malum caucat. Et hanc prdennbsp;tiam doceant adole/centula. licet enim alio loco dinbsp;xerit,doccre autem mulieribus no permitto, Gcnbsp;' intclligendum eft,ut in uiris fit illis dodri| fub/nbsp;lata. Cxterum adolcfce^las doccant quafi filiasnbsp;fu2s,ut ament tdrot fuos,Si diligan^Hotfuot.QiJx donbsp;drinaeft amare uiros,c5lioc non in eloquio donbsp;centiSjfed in corde amantis fit conftitutum^Vultnbsp;ergo cas amare uiros fuos caftc,uult inter uirumnbsp;Si mulierem efle pudicam diledioncqj,utc5 pu 'nbsp;dore Cuerccundia Si quafinceeffitate ftxutrednbsp;dat potius debitum uiro,qum ipa exigat ab co,nbsp;amp; operam liberorura ante oculos dci 5C angelo/nbsp;rum ppctrare fe credat.Filios aute ita dlt;ligunt,finbsp;eos in dci difciplina crudiant.Cxtcrum nolle cosnbsp;contrtftarcdoccndQ qux bona fiint^d^ lihtriatc |
iribucrepcccandf,ncftatnarefilios,ftddiflft G Doceant Si uetulxiuucn^las efle prudenter,ut li*nbsp;cct corpore fintadolefcenres, mete tame per prunbsp;dentix acumen fint benecalltes, Si doceant casnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lt; efli caflat ,quia aduerlus cafiitatem magis in tte florenti pugnatinimicus,SCuirtuseiusomnis cotrafoeminas inumbilico uentriseft ,C foMaf^nbsp;nc per immoderat.7m potationem magis incale/nbsp;fcantad libidinem.iSC httbenteffuram domuf,3i dilinbsp;genter omnia procurer qux funt in domo ; ct be-uigitaf, id eft, mites Cclcmcntesiquiapoterat e-uenire ut diligentia domus aufteritate regcretur, * Si per hoc Apoftoli prxeeptum feuerior matro na fieret in fcruulos,ialco copulauit bcnignas,ucnbsp;tuneft crederet mariti domu bene rcgere,fi hocnbsp;benignitatc impetrarct ftruulis,n terrore.Donbsp;ceanc cas Si /bditat efle uirij fuit,ne forte diuitijs ecnbsp;nobilitatc tumct.dci fentti no memincrint, j,nbsp;Ser qua fiibiedx funt uiris. ait cm raulieri: Subnbsp;Rquot;!' poteltWc eris.ct ipfe dominabitur tui.In quonbsp;confideranda eft icripftrx fandx prudentia, ganbsp;non uiro^ominus ait,Dominabcris uxoristux,nbsp;fed ipfimulitri dixit,quiauir dominabiturtui,nbsp;ut illi prxmilfta*cflnquerctobfequelx, dummnbsp;potefiateeiHscft,fitleiuclitobcdircDrxcepto,utnbsp;feruiat uiramp; fubdfta fit marito.lSuctlicetquo-dammodo effet libera feruitus amp;dilcdionis pienbsp;na, idco feruicns uiro,quia raetuit cum oflende-rCum uero caput mulieris uir fir,caput autemnbsp;uiri Ghrifius,quxcunque uxor non fubditur ui-ro,ideft,capitiluo,eiufdemcriminisreaeft,cu- D .nbsp;JUS Si uir,fi rto fiibijciatur Chriflo capiti fuo. id/ i-eo fint fubditxuiris,t ow propter e3sblafj:hewenbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' turuerbum dei. Vjrbunftnim dei blafphematUr, uc^dum contemnitur Si pro nihilo dticitur prima dci fentftitia, ugUum infamatur Chrifti eu/nbsp;angclium.quia contr^gem fidcmlp naturx eft^nbsp;Gei qux Chriftiana eft amp; ex dei lege fubiedta ui-ro,imperare ci defidcrat,cum dCgentiles fcemingnbsp;uiris fuisftruiant cum communi lege naturx.iwnbsp;nes /imiliterexhortre.Sicnt in eo quod fupra prx-ccpcrat,diccns,habitu fando fimilitudinem anitnbsp;Sm diximusadfencs ffe rcferendam,ita none innbsp;eoquod dicit,iuucnesfimiliter exhortare, fimi-litudinem iuuenum ad anus, et per anus ad fenesnbsp;arbitramur aptandam,uc fenum habeant fobricnbsp;tatem, ct fint pudici ut illi.atquc prudentes et fanbsp;ni in fide ct diledione ctpatientia,anuum autemnbsp;iaij^i tatem habe3t,ncque criminatorcs Gnt,neCnbsp;uino multo fcruienics, fed bene docentes. Proprium autem h3besit,ttt/tntin omnibus fobrij,id eft,nbsp;modumnentes et nulla fuperfluitatemfedan/nbsp;ts, ficutfxpc confueucruntiuuencs. Vclfecun-dum alios codices, pudici fint in omibus,tam feinbsp;licet mente qum corpore, tam opr qum co*nbsp;gitatione, ut nulla ft in adolcfcente fufpicio tur-nbsp;pitudinis.Hxc ficuthadenusdigefta lunt, doccinbsp;ctutdodrina tua fit eflricax,prlt;camp;c teipjum exetnplSnbsp;bonorUm operum,id eft,ita uiuc, ut fis omnibusforma bcnc uiuendijCtqui te uidcrintjegant in opnbsp;rf bus tuts uelut in libto quid agerc debcant. |
APVT n. hj'i erii'ni prodcft.ali'qiiem exercittm kfle in di/nbsp;cendo cc ad loqudurmnuilTe linguam, nifi plusnbsp;doceat cxemplo dodmn qum uerbo.Deniqj finbsp;qui impudicus efr, quamuis difertus fit,ad caftitanbsp;t auditcs cohorte fcrmo eius efi infirmiis ac aunbsp;toritat non habet cohortandi;ficut econtrario,nbsp;quamuis fitruflicanuset tardus ad loqiienduin,nbsp;fi caftus fucrit,exemplo fuo homines poteft ad uinbsp;t fimilitudinem impcllerc. Prbe(inquii)tc-jpfum cxemplum in dorittd,ut alrj exemplo tuonbsp;q jx reifia funt doceant;amp; in integritate.uc integri-las animi tui necamore laudis hominu corrum/nbsp;patur,nec acceptione pecuniarum, nee qualibetnbsp;alia re, fimiliierf]; exteri exempl tuo feruct innbsp;corruptam mentisintegritatem. Et in caitnte,utnbsp;alij exemplo tuo caftitatem cuftodiant.Vel in innbsp;tcgritate intcmerati corporis,uc fiC alij cxemplonbsp;tuo uirginitatis integritatem ppetuoferuent,etnbsp;in caftiiate exteri g uirgincs no Itinr, ut uei pollnbsp;amifiionemintegritatis.fcruentmunWiam cafRnbsp;tatis.Ex hoc Titum ftirlb.priufqua carnis openbsp;re occuparctur.cuangelio crcdercmaccepifle banbsp;pnima.d^ uirginem permfifle : SC nunc abnbsp;Apoftolo^utin integritatc forma fflpraebeaGC
i^, moneri. Quam quidcm ntegritatetninTimo-*^*4, theo non uidciTius. Nam cuft ei diceret. Nemo
adolcfcentiam tuara contemnat, fed exemplutn efto fidelium in uerbo.in conuerfatione.in chart/nbsp;te.in fidc.in caftitate, de integritatc tacuit,5C t*nbsp;turn pofuit caftitatcm. Caftitas autem amp; in cscli*nbsp; batu abfque uirginitatis integritatc potefi intelHnbsp;gi. amp; in grnnitate fis cxemplum ejeeris,! grauitasnbsp;macuritatis in fermone,in incefiu tuo atc in mo/nbsp;ribiis femper tuis apparct. amp; utrbum tuum prae/nbsp;be pnr,irrepreberi/iamp;ile,ut fermo tu pracdicq^ionbsp;nis uel ctiam communis loutioni#, nec ullumnbsp;habcat in felguorcm uiiJ^m.nec poffit ab alinbsp;quo reprehendi. Non quo uHus tant facundinbsp;amp; prudeti fit, ut nemine reprehendatur,rcprenbsp;henduntur cnim apoftoli amp; cuangeliftab hrcnbsp;tic is SC gctilibus.fcd quo nihil dignum reprehennbsp;fione dicat uel faciat, licet adutrfarij fint ad reprenbsp;hendendum parati.Vel fecundum altos codices,*nbsp;uerbo fano S irreprehenfibili prbe te cxcmplnbsp;fidelibus.SC hoc ica fac,Kt it quiexlt;tdejfo e/.i.qui-libet infidelis ac liuidus, umatur in nos dent itvnbsp;ijeere , ijibilhaben^mnlum diceredenobit,id eft,nihilnbsp;mali inueniens quod de nobis dicat, id eft, uitxnbsp;amp; dodrin noftr fanitate perterritus.naudnbsp;ai nos accufarc.hoc eft,nihil uerifimile in aceufanbsp;tonc conlngere.^c reuera ufque hodic quid innbsp;nonnullis ccclefijs,ququam rarius inulniantur,nbsp;tantx func grauitatis Si continentix,ut Si ab ad/nbsp;oerlarijs habeant teftimoni. Nemo ehim eft tnbsp;rmmoderatximpudenti, utfolis radios pofltnbsp;aceufare tenebrofos,amp;; darum lumc caliginc nonbsp;ftis offundere. Poteft is qui ex aduerfo eft,C diatnbsp;. bolus inteliigi, qui eft aceufator fratrum noftro-jMm.utin Apocalyps IohannisIcgiraus.Qui cnbsp;nihil inuenerirmali qd obijciat nobis, erubefeetnbsp;witninatorififl poterit criminari.Diab91usm
/ - rt
criminator ihterpretatur. Serot eti doce dominit q plis fubditosee, neoccafione fpiritualis libcrtatisnbsp;quam in Chrifto confeciiti funt, eriganturctranbsp;car nalcs diios fuos,fed humiliter eis fubijcianturnbsp;ih cmnitw.Quoniara faluator g ait, Venite ad menbsp;omnes g laboratis 8i oncrati eftis, Si ego reficinbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. Il
uos, nullam conditionem uel tatc aut fcxum beaiitudinis accctTurcpellit, ideo hue ^oftolsnbsp;eius feruis praeceptaconftituit,fcilicet ut partinbsp;ecclefi mbrisqj Chrifti : et qu fuperiUs gd Ti/nbsp;tus fenes et anus et adolefcentulas ac tuucnesdo/nbsp;cere debcret,expofult,ita nc qu pcepta feruisnbsp;tradat, oftcdit.Prim,ut fubditi fint dnis fuis innbsp;omnibus, inhis uidclicct qu n funt contraria,nbsp;ut fi carnalis dns ea iubet q n funt deo ctraria^nbsp;ftibijciatur feruus domino.fiauie contraria prae/nbsp;ci^,magis obediat fpiritus qumcorporis dno.nbsp;et fint pllt;icenf,qui ex grjco fignificat ut complanbsp;ceantfibi,neuidclicct fuperconditionefuaufdeanbsp;tiir eis delinquatfententia.Sedqu pauper iuxta nbsp;menfur fu faluari poteft, et mulier in fxus in-frmitate regno dei non exclu dii,et omis condinbsp;tio fc3m ordinem fuum beatitudin adipifci po/nbsp;tcfi,ita et fcruJcompJaccant fibi qd ferui funt,enbsp;non idcirco purent ft deo ftruire non pofle,quia!nbsp;fubiedi funt hoibus.fed ineo placcrefecredanC
uoluntati dei, fi et diis fuis fubditi fuerint in o-bus,ctcomplacucrint fibiincondicione fua.Etn3nbsp;fint contrudicentef mandatis dominoijt fuorum,ganbsp;folet elle maximum feruor uitidominiscort-tradicere.et cum aliquid iufTcrin t.muflitar Sed *nbsp; Chnftianisferuis auferenda eft huiufmodi paftnbsp;fi.Sicnimqu3dominusimpcrar,necC(rchaliet Locusnbsp;lruus implcre. tur hic ipfum c bona faciat u-Miliquot; *nbsp;luntatc,fcd et domiiwm offener et ta^imfaciat
quod iubetur.l^cc}; tnt frlt;lHdlt;lt;iter,qiact hoc uiti um folet efl feruorum, ut dominis fuisfr^desnbsp;faciantjfurando res co$! etihfidelitcr illis feruierinbsp;do.Non fint lt;go fraudtes.i.fradulenter ex r^nbsp;bus dominoi aliquaminutcSjfedinoiwniK/tdffnbsp;bon^moflendentei.fit d^pareaf eos fidliterin omi*nbsp;bus agcr. Et hoc ideo, ut dodrindtn (aluatoris nofirinbsp;deiornent in omnibus. Si nim apud carnales domi/nbsp;nosinminimo fideles ferint, incipient eis apudnbsp;deum maira committi. Ornat autem dodrinSnbsp;dei,qui ea qu conditioni fuj apta fun t facitxdinbsp;erfo confundit e3m,qui non eft fubiedus homi/nbsp;nibus,ci conditio fua difplicet ^g contradidornbsp;atcpfra^atof in nullo fdm bonoftdit .Qu?nbsp;ehim poteft fidelis elfe ij^fubftantia dei, id eft,irfnbsp;dodrinaeius,qui malt domino fidem exhibe-rnon potuitiuclnoc quod addiAr.utdodri-nam dei ornent in omnibus,nn folum ad ftruoanbsp;referendum eft, fed et ad omnes fuperis nomf-
natos, ab go loo ubi didum eft, ferts tfobrifnbsp;fint: quatenus fcilicet ut feneset anus et adolefc?nbsp;rol et iuucnes atep ferui.ornent quafi mrgaritis'nbsp;peri bus bonis dodrinam dinoftri.
Appruit cnim gratia dei faluatons no' ti ^nibus hotninibu ^rudicns nos, urnbsp;o tftj'
-ocr page 468-440 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;AD TITVM
A abnegantesimpietatcm 8C feculariadelidc n'a,fobn' amp; iufte SC pie ui'uamus in hoe fenbsp;culo, cxpeahtes beatam fpcm SC aduen*nbsp;tum gloria: magni dei faluatoris noftrfnbsp;lefu Chrifti, quidediefemetipfumprononbsp;bis,ut nos rediineret ab omni iniquitatc,filt;nbsp;mund^ct fibi populum acceptabilem, fcxnbsp;atorem bonorum operum
^Poft catalogum doftrinad Titum.ubi de fcriprat.quid fenes,quid anus,quid adolefccn-tulas.quid iuuenes,quid ad extremum iruos adnbsp;monere deberet, rede nc addit quiauppmit uelnbsp;iJluxit grtit dei faluatoris omnibufhous. No cft emnbsp;aliqua differentia liberi SC fcrui,gr jci Si barbari,nbsp; drcuncifid^pracputiumhabcntis.uiriamp;mulie-ris:fed cdiin Chrifto unum fumus.uniue/ffadnbsp;regnum dei uocamur,omnes poft offenfam patrinbsp;noftro reconcilidifumus non p mrita noftra,nbsp;fed per gratiam faluatoris,uel quod dei patris uinbsp;uens amp;fubfiftsgratiajpfefit Chriftus,uel quodnbsp;Chrifti dei faluatoris hxc fit gratia, amp; n noftronbsp;. mcrito faluati fumusj fecdum quod alibi didnbsp;PpiW. cftj Pro nihiloialuos facies illos 4 ideoferui benenbsp;uiuendo debent ornare dodrin dei, quia gratianbsp;dei ,per quam dodrina poffit impleri, apparuitnbsp;omnibus hominibus.Et cura omnibus,utiq; fer/nbsp;uis.Velideo debes omnis tatis 3C Icxus d con- *nbsp;ditioisTomines ad bene uiuendum monere.qanbsp;gratiadei fa]uatoris,id eft,gratis datus nobis fill-
B us p^risjhumanura genus faluare uolcris,appa-ruit per fidem omnibus hominibus,fcnibus et iu u^ibus,maribusd foeminis,liberisetiruis,nulnbsp;lt;li^*lumcp fua cognitione excluGt.Vel gratiadei falnbsp;uatoris.id ,gratj| dni lefu Chri^enus huma-num gratis per baptifmunrftalu^e cupientis,apnbsp;parratperilluminationera euangeli]' omibushonbsp;n)iniDus,nullum excipientis, nullum qui cordisnbsp;gculos aperirc uclit.practerics.Gr^ia dico erwdi-ens noSjid cft,cx rudibus puedos faciens,5d pcr-fede inftruens nos,ui abne^mws impietatem,idnbsp;eft,infidelitatcm paganorum d^perfidiam hreznbsp;ticorum,d^ fecularia defidcria, id eft,cupiditatesnbsp;uoluptatura huius feculi,qudecipiunt multosnbsp;cathoJicorum. Impietas enim eft,ubi fidei pietasnbsp;lt;ion eft,fccularia ucro defideria funt,qu mdinbsp;iftius principe fuggeruntur;Sd cum (ira feculi,cnbsp;iculi huius nul:]^ pertrfeunt. Quiimpius anteanbsp;fuit, G conuerftis ad Chriftum fadus eftnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ifte
impietatem abnegauit ? Si luxuriofus quifque ad continentiam uitam %utauic,abnegauit feculinbsp;dedcria.Si aflarus quifqj amftrt i dfi) t, i. lar*nbsp;giri didicit propria, qui alina rapicbat,abnega-deGderia feculi. Nam qui efuriunt 8C Gliuntnbsp;iuftitiam,qui gaudia patriae cxlcftis a{^etuni,ifii nbsp;uidelicet illecebro deGderia prsefentis feculi qnbsp;affequebtur.iam abnegauerunt. lt;tamp;eg4Jtef ergonbsp;i/Hpiet4temeyfecuM(( deftderu ,4iiMittut inhocfeculonbsp;tara fragilijWe ezwjectra feculi dcGdena, CZnbsp;piectra impietaic.Sobrie ac,qutum ad nos,ecnbsp;iufte erga proxiraum,8c pie erga dc Sobrie.L
temperanteroiuamus,utmodum fcrucms Sti C uitijs nos abftineamus : amp;^fte, ut opera iuftitixnbsp;per obferuantiammandarorum deifaciamus:Cnbsp;pie, ut in fidei pietaie perfeueremus, fiue pi cornbsp;erga compaffionetn afflidiodis proximorum hanbsp;beamus.nos dico, expediittesprohiamp;beAtm fpetitnbsp;fupern3cretributionis,id cft,expcdantcs beatitunbsp;dinem qua pro bonis fperamus.Hc abftinentinbsp;intcporc prfentis uit uelut in quadragefimanbsp;debemus ornes obfcruare. leiunium cm magnnbsp;generale eft, abftinere ab erroribus amp; illicitisnbsp;feculi uoluptatibus, ut abnegates impietatem iS^nbsp;fecularia defidcria,iobric SC iufte SC pic uiuamusnbsp;in hoc fcculo.Huic icinio fubnedif merces dumnbsp;ait,fimus expedtes bcat fpem.Inhoc igiturfenbsp;cuio quafi quadragefima abftinctif celebramus,nbsp;cum ab impietate Sc illicitis uoluptatibus abfti/nbsp;nemus,5i bene liftimus. Sed quia hic abfiinentianbsp;fine mercede nonerit,cxpedamus ill fpem beanbsp;ffiudinisWon ergo it^raeftnti uita retnbutionnbsp;quramus,fed toto cordefmus expedantes beanbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,
tamfpe^ternfremunerationis,CZ4(lfntttmgto nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'
ritemagni ucniet in nubibus c uirtutc magna Si glori^S cognofceiur magnus deus, qui in primo adueniutulus eft paruus homo. Expe-demus aduentum ffuius magni dfl^^lador nonbsp;flriIc/h cbrtjli,quia quimagnus deus reprobis fennbsp;tictur, nobis lluator effe dignabif. Eft C ordonbsp;lifuum;Expedemus aduent glori lefu Chrinbsp;fitmagni dei Scfaluaiorisnoftri.Quemidcirconbsp;debemusexpcdarc amp;:ilutem abco Jperare,qa Dnbsp;non aliud pecium ddit pro nobis, qui tenebamurnbsp; diabolo capti,fed femetipfum qui ttus eft, ut prenbsp;ciofofanguine o rcii(rrt,quiaeius eramus. Nanbsp;alj^na dicimur emcrc,noftra ucro rcdimerc. Re-dimerct ncftrft otKHi^iiitde. ut nulla iam iniqui-las nobis dominarew, id cft,nullum peccatum,nbsp;ficutlohannes ait, Omnis qui facitpeccatumjCnbsp;iniquitatc facit, amp;. peccatum eft iniquitas.ez tnuitnbsp;daret ftbi populum, id eft, ut non folum iugo dianbsp;boli d iniquitatis nosredimcret,fcd Si munda-ret nos, abluendo fordes peccatorum noftrornbsp;in baptifmo, fie faceretnos populum fibiitc-ceptabilem ucl(fcut in grco habetur) peculiarc,nbsp;popul dico,fatorcm fuc ut grcus habct.xmilnbsp;iatoremtonorum operum. Rcdemit ergo nos fan-guine fuo, ut fibi Chriftianum populum peculianbsp;rem acceptumfaceret. Si horfcdator effet*nbsp;ui^n his perlcucrarec.
Hc loquerc, C cxhortarc, argue ciS omni iqipcno, Nemo te coutcmnac
^Hlt;ec qu dida funt de apparitionc gratise d abnegatione impietatis. Si quod dns fcipfum denbsp;dit redcptionc pro nobjs,u t nos libcrarci ab ini-quitate. Si mundarct fibi populum peculiarem,nbsp;fedatorem bonorum operum ,103' ignora'nbsp;i)us,0'txhortare feientes ut ita uiuantiC?quot; drgf,idnbsp;eft.conuince ctemptores uel refiftentes. Et haecnbsp;age CM oww imperio,id eft, c imperio autoritat^nbsp;Iroperij nomine n doniinauonpotctc*fe(l^'*
|
CAPVT A toritatcm fuadcl uitx.Cumimperio quipp do- X?* cccur.quod pn'us agi^ dicatur. Nam dodrinse fidanam fubtrahir.qrando confcicntia prsepcditnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;hnguaro.Non ergo ei poteftaicm clarac loquuti- oiiis, fed fdutiam ihfinuai bonxadionis. Vndc lt;7, Si de domino fcriptum eftrat enim docens fic-poteflatem habens,amp;2 non ficutfcribx amp; phanbsp;rilxi. Singulariternan^ ac principaliter folus exnbsp;poteate bonaloquutus eft, quiaex infirmitatenbsp;mala nulla commifit.Ex diuinitate quippe potc/nbsp;tiam habuit id , quod nobis per humanitatis fuxnbsp;innocentiam miniftrauit. Obhoc amp;iubetur Ti-tus amp; loqui, amp; exhortari. Si irguerc cum omni 'nbsp;imperio.quia ualde miuscrat, C propter niminbsp;lenttatem poterat fermo eius inefticax eflc.nifi gnbsp;auiohtat impcrij feruentius iubcrctur. Qiiod aunbsp;tem imperil nomine((cutprxmi{mus)autoritasnbsp;uitx principaliter defignet,exTo dclarai,qd pronbsp;tinusaddit;Neofeconfemitti.nolo tyalem exhpnbsp;bcas.ut merito polfis ab aliquo contRnni, VelTcnbsp;mote contemnat,ideft,tftmocorum qui in cedenbsp;a funtjtc fegniter agente ficuiuat.utfeputet eflcnbsp;meliorc,amp; te defpiciat uelut inferi AQuahs einnbsp;x'diHcatio erit dilcipuli,fi intciligaffnagiftro fe enbsp;maiorcVn^no folum epifeopi, prefbyceri Sinbsp;diacones 3cb?ni magnopeft^uidcre, utcundSnbsp;populumcuiprxfidcni,cuerfationc Sdfermoncnbsp;prxcedant.fcd 5lt;infcrior gradus,exorciftj,lcdonbsp;res,xditui,amp;; omnes omnino qui domui dei fAtinbsp;unt:quiauehementereccleamdei deruit,mclinbsp;oreslaicoseflc qumdcricos. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;CAPVT ni; Drtione illos ppncipibus C potefta tibus fubditoscffc, dido obcd(re,ad omne opusbonum paratos cffi, nemitfttn blafphemare, non liti^^os efle, fed modenbsp;ftos,omnem odendentes manfuetudinemnbsp;ad omncfi homines. S Quia fuperius dixerat,tantuni feruos dornt nis fui fubdito efle deberc, putaret fortan ali-quis, quod illi qui non eflentde fei uili cqnditio-ne.nemini deberent cie fubditi, SC ideo nunc di*nbsp;cit:AdntoneiIlof, licet feruili conditioncfintalic-ni, tarnen fubditof eff .i.ut fint fubditi pri/tcipibuf, idnbsp;eft,regibus, quia prima d maxima funt populinbsp;Capita; poteftiltibut, id efi, ducibus, confulibus,nbsp;tribunis d fimilibus,g poteftate fug alios habet.nbsp;Ob hoc ctiam fortaflts ifta iubet, quia ludx alinbsp;Ixi per illud tempus adhuc dogma uigebat.amp;hanbsp;bebat plurimos fedatorcs, cuius 6d in Adibusnbsp;apoftoioiit fit mentio. Qui inter cxterftioc quafinbsp;Jbabile pfercbatexlegc.nulldcberc dhm ninbsp;foldeum uocari.d eosqad tplum dcimas denbsp;feirent.Cxfart tributanonreddcrc.Qux hxrcls nbsp;tani creuerat, ut Si Pharifeotjt Si populi partenbsp;muitam conturbaret, ita ut ad dominum quoq;nbsp;noftrum rcfcrrci hxc quxftio.licct tribut darenbsp;Mere J Jquot; Cxfariannon^ Quibusipfeprudeter cauteijjre-.nbsp;ipondcns.ait: Redditequxfunt Cxfaris Cxfari,nbsp; qusc funt dei dco^Cui refponfioni nc Apofto |
dii. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;44t lus congruens, docet princptbus Si potefiatibus C credetes debere efle lubiedos, etfi fint infidelcs,qnbsp;busindignum fe fubdcreiudjcabantjd dio eojenbsp;oWtre,neoporteat illosuiolentiacogi.dquia ponbsp;terathis qui tormenta formidant, occafio ad ne/nbsp;gandum dari, diuxta Apoftoli pixceptaalfcrenbsp;rem fc principibus Si potefiatibus efle fubie-dos Sd faccrequodiuberent^propterAfubiun-xir,4d omneoptuboaum paratos eip. Si boniim eft(in/nbsp;quit) quodiubecimperator autprxfes, paratusnbsp;Gtobedirciubenii. Si uero malum cftd contranbsp;deum.quod prcipit.rcfpondcei.quia obedirenbsp;oportet dco magis qum hominjbus.Hoc ipfumnbsp;Si de feruis intelligamus apud dominos,d denbsp;uxoribus apud Uiros,5d filqs apud parentes,fuenbsp;carnales,fiue fptritUalcs, quod ih illis tantum cisnbsp;dffieant lit btjci, qux contra dei mandata non funbsp;crini. Poteft Si ita diftingui, ditfto obedir ad o-pus bon, ac deinde ahus fenfus fit,paratos elle.nbsp;Paratos auiem efle, ut omnia quxcunqueeucnt-re pofluni,fib) in animo prxfigurent: amp; cum ac-cdennt,njhil quafi noufufiineant.ld praparanbsp;ti fint ad omnia. Admone illos neminem bla[phcma~nbsp;re.ga plebs fxpc detrahit reftori fuo, d male lo-quitur dco. S'ed nec fideles pruerliim principenbsp;blafphemare de bent, nepremantur etaffligturnbsp;ab illo.Non tarnen fimpliciter accipitur,ncminnbsp;blafphcmare.Nequc ait, neminem hominc blafnbsp;phemarf,fedabllute,nemincm,idefi,nonhominbsp;nem, nonangelum, non aliquam creaturam dei.nbsp;Omnia quippe dcofadaluntbona ual4e,necnbsp;nbsp;nbsp;* omnino Chrifii difeipulis conuenit. Ut aliquem blaiphcmcnt aui maledicant.Non litigio[()feff^feiinbsp;modeflot.Si enim fumus filij pacis,amp; uolumusnbsp;per nospacem reqiiiefcerc,dccelTimysad lcru/nbsp;lalcm cxlefleA, qux ex pace home accepit, curanbsp;bu qui oderunt pacc.habcamus pacem.S^uannbsp;tUminnobtscft.cumomnibushomjnibuspaca- pp/,nbsp;ti fimus,non/Olum cuin modeflis.fed Si cumlt;inbsp;xofs,quia nulla uirtus eft ferre mfuetos. loclnbsp;demus irx. Ndi cl^o dccei ChnftianOs efle Ji ti-giofos,lcd modeftos, id eft,temperatos, ne pro-rumpentesin ir3m,blafphemcnt aliquem,uel in.nbsp;fidelem compellent canem,uel diaboli filium,necnbsp;aliqiiid huiulmodi per iram dicant uel faciant.Etnbsp;ojiendentet omnem manfuetudinem, ut n folum in cor/nbsp;defintmanfucti.id eft,mitesiSd tralt;ftabiles,(cdSdnbsp;foris aperte demonftrent omne*n manfuctudincnbsp;in incWu io atep in uerbis Si operibus fuis.HCnbsp;oftendant non ad quofjjam, fed ad omnes hominet,nbsp;tam bonos qun^malosiad bonos,ut perficit:nbsp;ad malos, ut rcfptfcan. Non qilb uanx glorixnbsp;defiderio nos efle manfuctos Omnibus homini-busoftenderedebeamus.fcd quta dura omnes fcnbsp;rimur.Sd^niurixuicem n rependimus, ipfa openbsp;ra notiora fiant uniuerfis. Poteft aliquis ob iatft*nbsp;tiam Si opinionemuulgiauram^popul3rm,finbsp;mulareapud quofdam manfuetudinem 5d finge/nbsp;re boniaitcmfed ubi noneft uera fidgermana dnbsp;folida manfuetudo, nefeio an cum effe manfuesSnbsp;opfl omnibus perfuaderi. |
44^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ad
A Eramus cnim aliquando C. nos nlipien tea Sc. increduli,errantes,fermentes defidegt;nbsp;uoluptatibus uarqs, in malitia SC iwgt;nbsp;uidia agtes,odibiles,odites inuicem*nbsp;Idcirco neminem blalphemare debent, necnbsp;contra quenquam litigarc/ed modelHam ferua-re et m^fuetudinem omnibus oftendere, ga etnbsp;hi qui nunc peruerfe uidentur agerejorfitan connbsp;uertentur prauitatibus fuis,(cut et nos cornier-nbsp;ffumus* Namcrtfojeritmustilii^Hi(ndo,ide(l, olimnbsp;feu quandotj.itt/lpienter, ideftj'apientiamdiuinxnbsp;cognitionis no habentcszCr incredutijd eft, n crenbsp;detes quod de deo creddum cQ::cterrantes .i.crenbsp;' dentes qd dedeo noneft, putantes lucem tene-bras,et tenebras lucem, putantes falfum quod uenbsp;rumeft.etuerum quodfalfum eft.Eteramm^-uientes, id eft, obedientes defiderijs noftris, ga poftnbsp;concupilcentias noftras ibamus.et illicitadefide-riafequebamur,fatisfaciendo iliis prout potera^nbsp;mus; CZ uoluptatibus uttr^s feruiebamus, id eft, uoluptatibus carnis SC uoluptatibus gular, ac uoluptatibus mollium ueftimentorum et fmilium rcnbsp;rum. Nos dico, agentes inmalitia, quantum ad ali-os,id ,alt;ftionc malam contra alios exerctes ; crnbsp;winKdMjid .inmaleuoitia; quia fi malum facc-re non poteramus, maleuoli faltem etinuidi, qdnbsp;poteramus,alijs eramus, malum corumdefider nbsp;tes et bonum ipforum detcfl:antes:quia ideo eranbsp;mus odibiles,id c,habilesad odicdum,hoccft, di-_ gniutodiremurab alijs:ctodientewiff,quiaetnbsp; nos(iebamusaIios,ctali] odiebantnos. Talcsnbsp;non folum fuerc gentiles ante fidem,fed et ludarinbsp;credtes poft domini refurreionc,poftqu
* uidelicct clamauerc, Crucifige crucifgc eum.cr, 0 an.19. fsjonhalJkmusr^nifiCfiircm^t, Sanguis eiusnbsp;matt.Z7nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;j fuper filiosnoftros. Exeo temporefuc
rc iriWpiccs,id c, fapictiam dei quac Chriftuseft, non habenres:ct increduli, id , olentes crederenbsp;Chriftum incarne ueniflc:etcrranfts,id ,45Chrinbsp;fto Antichriftum cxpc(ftan|^s,jtqj carnalibus denbsp;fidcrtjs ac uoluptatibus fcruictes, 6 ctera quacnbsp;dclcnbuntur agtes. An non infipis crat Saulusnbsp;Si incredulus Serrans,quando xmulationcmnbsp;dei h3bcbat,fed non fccundum fcientiam,amp; per/nbsp;- JJ _ fequebatur ccclefiam. Si lapidantium Stephannbsp;' ucftimtalcruabat, cum in tantum odium contra faluator inftigatusexarfcrat,ut literas fa-cerdotibus accifieret, perges Damafeum ad cosnbsp;qui inChrift crediderant,uincicdosf arftftuan-tem flammam uoluptaWim reftinguerc poterat,nbsp;cum non efle templum dcilt;4Qux auiem maiornbsp;poteft efie malitia S inuiamp;ia, qum contra abfen/nbsp;tes epiftolas fumerc,5c ubiqj Chrifti uaftare diftinbsp;pulos,nolle Icipm faluum fieri, SC exterisg faluinbsp;efle potert,inuiderc,odiirc Chriftians,5d cfc/nbsp;quter ab omnibus odium promercrK
Cum autetn bcnigottas et humanitas ap paruit faluatoris noftri dci,Ti ex qperibusnbsp;iuttitix qu fecimus nos, led feeddum funbsp;mifericordm faluos nos fecit,per laucrd
TITVM
rcgencrationis SC renouatonsfpritus fan i, quem effudit in n^ abunde per Icfutnnbsp;Chriftum lluatoremnoftrum, ut iuftificanbsp;ti gratia iplus, barredes, fimus fecundum *nbsp;fpem uitarternar,.
Taies fuimus ante Chrifti notitiam, quales dcfcripfmus : ideo merueramus damnationcm,nbsp;fed per dei gratiam in Chrifti cognitione reperinbsp;mus falutc.nam lluos nos fccit,cm apparuit,id c,nbsp;quando ilJuxit nobis,lgt;enignitas,id jargitas exhinbsp;bitionis mifericordise, amp; humanitas. i. affedus minbsp;fcricordiae deipatris Si faluatoris noflri benjgnitatcnbsp;uidelicct uocatexhibitionoperumdiuinacmifenbsp;ricordise.'humanitatem uero, ipfum bonum affenbsp;dumciufdcmifericordi. Et diciturhumanitasnbsp;in deo ad fimilitudin noftri. Nam ille apud nosnbsp;dicitur humanu^ui humanitus amp; mifcricordi-ter erga homines afticitur: ga humanitas ipfa mi-iR-icordi^ft afidus. Secundum fidem 8C intel/nbsp;ledum nobis apparult humanitas C benignitasnbsp;dei faluatoris, quando comperimus deum ptrenbsp;efl'e mifcratA'em amp;;mifericordcm.Et tune faluosnbsp;nos fecit, qiJftioftns mentis eramus perditionenbsp;digni.No enimex tgt;^ibus iuflitiic ^tM^imus nos,nbsp;ceffit haec falus, qu* nulla opcrauntiae feccra-mus,unde falutem meruiflemus.pdipfe/cattdwwnbsp;mifericordiam/am faluos nos fecit, non fecundum menbsp;rfta noftra nobis hanc falutem ddit; per lauacruntnbsp;regenerationis cr renouationis /firitusfanfli, id , g ba-ptifmum in quo regenerati Si renouati fumus, Dnbsp;aduenicte itf nos fpiritu lndo,p que data eft no/nbsp;bis peccatorum remiflo. Spes quid futurac falunbsp;tis, non ipfa fali^ quo^romittitur, data eft no-bi^in baptifmo. tarnen quiacerta fpes eft, tan/nbsp;quam iam data effi^^adem falus faluos(!ngt)no$nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. p
fecit.Alio uidelicetlc^dicit, quiafpefalifadi fumus.Ndum ergo rc, fed iam certa fpc faluosnbsp;nos fecit, id , falut ternam corporis Si animnbsp;nobis ddit P lauacrum rcgationis Si renouationbsp;nis fpiritus fandi, id , p ablution baptifmi,in 4nbsp;fumus peccatorum fordibus loti, Si iter poftnbsp;carnaJegnationemfpiritalifgnati,acuetufto ho/nbsp;mine depofito renouati p fpiritum indum, utnbsp;nunc iterum pciperemus in baptilmo nouitat innbsp;noccti,quam pceperamus in primo partepri/nbsp;ufquam peccafit,acdcinceps ambularemusinnbsp;nouitatc uit .que fpiritum andum deus paternbsp;eff^ditin nosjd c,cxtra fudit in nos, qui adhuc fo-ris .-paradifo fumusexulcs, ut maior eius fupernbsp;nosclemtiamonftraretur.Effudit,uidelicet alm~nbsp;de,id , fuWciter ad remiflonc omnium peccatonbsp;rum ad dation uirtutum. Vel abunde,id eft,nbsp;abundantem fpiritalibus donis fuis. Si hoc fecitnbsp;perlefum chriumfaluatoremnoftrumjd c, p opatio-n lefu Chrifti,qui fanguine fuo faluos fecit nos nbsp;pcccatis noftris,?^ faluos adhuc facietabomni/nbsp;bus malis.Ad hoc effuditpaf in nos,id ,in interinbsp;ora noftrahune fpiritum,t iuftificaremurpeS,nbsp;et iuificati non noftris mericis,rcdgratiaip/]us p^~nbsp;tris,ucl fpiritos fandi, mus iam fecundum jfou
9
-ocr page 471-|
CAP VT A d u!taieleyM,etG nondum fecundum rem,id eft, hreditano lure iam nuc poflidearuus in Ipc ceria uicam sccertiam. I Fidelis fermo eft. Et de his uolotecon* firmare, ut curenfbonis operibus pr.^eflenbsp;qui credunt deo.hc funt bona fiC utilia honbsp;minibus. Stukasautem quftiones amp;gclt;nbsp;nealogias amp; contcnrioncs Si. pugnas legitnbsp;dcuita.funtcnim inutiles amp; uansc. Fidehr efl iCteflermo quem prxniifi, uc iuftifica tiipfius gratia,hxredes efficiamuriecundii fpcmnbsp;uitx tern. Dignus eft uideJicei fide fermo denbsp;hsereditate deietdci peuitxternae. Et de bis uclonbsp;tecoHfirmttre, id eft , de his fupradieftis uolo le nonnbsp;dubium eife.fed certum.et ut credant cateri.connbsp;firmare te jllos,id eft,ut tu cfirmes alios de his pnbsp;didis.de gratia,de iufnficaiiont|| de hacreditatc*nbsp;defpeuitternx.et hisfimihbus. Vel uolonbsp;te confirmare de his.id eft, uolo ut coq^nandt^nbsp;loquaris de his, et uchemeqjer hc altras, na tnbsp;qui te audierint,credant tibi,et curent praelT.id tnbsp;fiudeant alios prire 6ofiopcr({gt;r. C^i i^delicecnbsp;hxc uera elle credidennt, necgfie y^flr habe/nbsp;ant bonorum operum,pquamhreditasdei etnbsp;fpes uit p^^gj^j;atur aternai^^Curct bonis opt/nbsp;bus pefle alrjs.i.fumma cura et maximo ftudio lanbsp;borante agerc bona oga.unde prxfcet aJqs cx-pl bn opandi.amp;hcagere ficftudet g creditt det^nbsp;ui fid opibus adornet .ga bfc funt botu, id , iuftanbsp;etfanda,cr funt Wifw,id .utilnataetern remunbsp; ncrationistributiaboiinili.Dc his(inqu)uo]onbsp;ut confirmes deo credentes,quia bona funt amp;utinbsp;iti:flultttslt;tutemlt;}Uiefliones dn^ita, quiaecontra ua-nae funt d inutiles. Stult quaqtiones funt.ubinbsp;cuidenter apparet ftultitia , ficut in multis hi-ticorum interrogationibu^4,as de (HRISTOnbsp;uel de alijs rebus faciunt audeceptionem catho*nbsp;licoFum.fed huiufmodi quxftiones deuita. O' ge*nbsp;WMlogW,ideft,computaiiesgcncrationum,quasnbsp;luda^i faciunt, qui in eo fc iadant Slt; putant legisnbsp;habere notitiam, fi nomma teneant fingulorum,nbsp;amp; ab Adam ufque ad extremum Zorobabel,.nbsp;omnium generationes memoriter uelocitcr'qip-currunt,atqueinfupputatie annorum; inre-ferendis nepotibus,abnepotibus3 auis,proauis,nbsp;atauis, dodores fe credunt. contentiones deui-eorum, qui per argumentationes artis dialcdinbsp;ex non ratione, ld ftomacholitigantium difpu-tant, in hoc diebus ac nodibus uacantes, ut 1*1nbsp;interrogent,uelrefpondcant,uel dent propofinbsp;tionem, uel accipiant, alTumant, confirment, at-qucconcludant. Si igitur illi hocfaciunt .quorum proprie ars contentioeft .quiddebet face/nbsp;re Chriftianus, nifi omninofugere ctentionem?nbsp;Vnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quoque legi dftttit. Frequenter cnim accidit ut habeamus pugnas legis.no ob defideri urn ueritatis, fed ob ladtiam gloriac.durn apudnbsp;cos qui audiunt.dodi uolumus ftimari, aut eernbsp;te ex hocrumufeulo turpiafedamurlucra.Qyidnbsp;cnim prodeft fpumanbus labijs amp;latratu g^r- |
.IH nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;44 rire caniim.cum Gmplex SC moderata refponfio G poffit te plac^re.fi uera eft.aut fi falfa. leniter tenbsp;C placabilitcr emcndari ? Occafione legis orie-banturaltercakiones.dum alrj diccrent quibufnbsp;damcibis abft^nendum eft, quoniam ficfucratnbsp;in lege prceptum: C alq rcfponderent in euan/nbsp;gelio efic conceflum.dicente domino.Non quodnbsp;tntratinos.coinquinat hominem: ^alijscontennbsp;dentibus totam ipfam legem oportere cafhaternbsp;intelligi et feruari.alqs uero relpondentibus et dinbsp;centibus.noniam carnalner.ld folummodo fpi.nbsp;ritalitcr eam debere feruari et intelligi. Sed huiufnbsp;.modi quftiones et gencalogiat et ctentiones etnbsp;pugnidco funtuitda;,ga funtinutHet ,i, necdiccnbsp;tibus nec audtctibus filnuO' tit/e.i.inanes, quianbsp;tantummodo Ipeciem fcienii habent. ^rcticum hominem poft unam amp; fe* cundam correptioncm deuita, feiens quianbsp;fubuerfus eft qui eiufmodi eft,C delinquitnbsp;cum fit proprio iudicio condemnatus. ^Hrefis grxccabeledione dicitur.quod unufquifquefcilicetidfibieligat.quod ei meliusnbsp;eft uideatur. Vnde Stoict, Peripatetici, Aca/nbsp;demie! amp; Epicurei, illius uelillius hrefeos ap-pellabantur. Hreticusergo eft,qui generalisnbsp;*cdefisedodrinam dfrs,errorem fibi peruernbsp;fi dogmatis digit, quem fpceialitcr cquatur. Etnbsp;ideo hreticus, quia homo eft humana tantfa/nbsp;piens.C de deo fecundum humanas rationes difnbsp;putans. Sed ifte debet corripi,amp; fi in errori^cr/ fi* nbsp;durauerit, caueri,ficut amp;: dominuspcflimos do-ores arbitriofuo dimittendos prcipit, fcitfls .nbsp;cos difficulter ad ucritatempofle trahi; Sinite,in/nbsp;quit.illos, cacci (nt ^duces cftir. In4e eft qlt;f Hdfh IJnbsp;Si. Apoftolusnunch.Tcreticum iubet uitarf.Nonnbsp;folum(inquit)prdictas quftiones amp; genedkiginbsp;as caue, ied ik hxreticum hominem deuita poflimam etnbsp;alteram eorrep^onem uel cmonionem. QuafidFnbsp;catrSi uides aliquem^ fide errantenii commoncnbsp;ilium rationabiliter.utcatholicam teneatfidem:nbsp;amp;fidiftulit, adhuc ieueriuscorripeillum deer-rorisfui prauitate. Nonuidelicetfufficittantumnbsp;femel eu corripi uel cmoneri,ed et fecda eft einbsp;adhibendacorreptio.utinoreduorumuel tri .nbsp;teftium ftetome uerbum . Si binacorreptic uelnbsp;commonitionc nolueritrefipifcere.ulteriusiamnbsp;ilium lt;Jeuita,non habens cum illcfparticipationnbsp;aliquaniel focietatem, necadmones eum.fcteninbsp;guiafubuerfusefl. Qui uideicet femel bisp corre-ptus,auditocrrorc^o,nuultcorr4gi,errareftinbsp;mat corrigent; econtfcrio fe ad pugnas Si iurnbsp;gia uerbor parans, e unit lucrifacere quo donbsp;cetur.Qiiietgobaia/niotiie/i.i.tam peruerfierrorisnbsp;*amp; tam pra obftinationis,fubuerius cftd. con/nbsp;templatione fupernor uerfusad fubteriorain-tuda.ut terrena lmpcr intueatur, C ml nifiter/nbsp;ren Si infernum fapiat-CZdeiVn^iwt, id eft.derclirt/nbsp;quit magfs ac magis ueritatem.cH jit proprio iudieianbsp;W(ifWMW,id ft, corpore fimul SC anima damna |
444 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ad
A lmpiterndamnationis deditus.Qui propterea fuoiudicio dicitur ee condemnatus,quia fornicator, adulter, homicida Si. ctericriminoQ pernbsp;icerdotes de cccleGa propclluntur:hrctici autcnbsp;infipios fententiam ferunt, fuo arbitrio de ccclenbsp;fia recedcntes.Qu receflio, propriae confeienti jnbsp;uideturefl'e datnnatio . Inter hrcfim autemamp;nbsp;fchifmahoc diftat, quod hrefis peruerfum dogma habeat, fchifnna ucro propter epifcopalemnbsp;diflnfiem ab eceJefia fe fcparet. Nullum tn fchinbsp;fina eft.quod non fibi aJiquam cfngat hxrefiminbsp;ut rex ab ecclefia reeeifle uidcatur
Cutntnifero ad te Artemamaut Tylt;* chicutn,fellina uem're ad me Nicopolim.nbsp;bi cnim acui hyemare, Zenam legs pe^nbsp;ricum amp;(. ApoH foltcite pra:mittc y mnbsp;hil illis dfit. Difcant autem noftri bo*nbsp;nisoperibus prefle ad ufus necefianos,ucnbsp;non fincinfruduofi.
D Hxc interim qux feribo Icrua. Si CUIH tttilro ad te Artema/n uel Tychicum.cuncfeflinauettire ad me Nnbsp;copoltrtijUt i alibi prxdices.quia ibi atui,id cft,Srnbsp;s t mtei'pi'opofuibycmlt;lt;re,idcft,inhyememorari.nbsp; Didum cft incxordio iftius epiftoix, Huius rcinbsp;gratta rcliqui te Cret.utea quxdfuntcorrigas,nbsp;C conihtuas per ciuitates prefby teros,ut qa Cr;nbsp;tenfes nuper crediderant, recedentePaulo amp; adnbsp;alias eedefias pfcifccntc, non dimitterentur or- phani, fed haberent apoftolicum uirum, qui eanbsp; qusAidebtur deeflc,corrigerec.Quia ergo poftnbsp;fundamentum aliarum ecclefiarum neeeariusnbsp;____ ct Titus,qui xdifcium fubftrucret,fcribit ei ut cumArtemamuelTychicum.unfciliccteduonbsp;bus q fcaC fuera,Cret trtififlt^ implcret locnbsp;, eius.ipfe Nicopolim ueniret, ibi fc hyematuijt c5nbsp; lefts. Exquo paternosafFedusPauliinCretc-fes. quibus idololatri icmina primum pullulanbsp;erani,probamus. Neceflariumrobet Titum innbsp;cuangcltj miniftehum, tai^en non eumanteadnbsp;le uulc uenire, nif in locum cius Artemas uel Tynbsp;chicus fuccefibraducnerit,cuiusdod:rinaamp; folanbsp;tioCretenfes confoueantur. Nicopolis ipfa cftnbsp;qux ob uidoriam Augufti,quod ibi Antoniumnbsp;Cleopatramij iuperauerit nomen accepit. ixo-snAir uidclicctgrxce,quafi uidorixciuitasdicitur la tinc.Dixi,ucnias ad me,amp; antca pramitte Ze~nbsp;Mm legi peritur^ ApoU ita iolicite,ut nihil dpt illis,nbsp;id eft,ut nullis carcant necclfariis, fed fcmatfc*nbsp;rant quxcunrp tilts nccafiarta, quoniam n eftminbsp;hi facultas prgcurdi ccs.Htlt;lt;nnuitlc paupercmnbsp;cflc,nec fcrrenis rebus cBlligdisinhiare. De hocnbsp;Apollo did eft Corinthijs: Vnufqutffp ueftrumnbsp;dicit.ego quidem fum Pauli,cgo autem Apollo,^nbsp;l8 Cephx. Fuit autem uir Alteandrinusnbsp;ex ludxis, ualde eloquens Si dodus in lege, epi-feopus Corinthiorum, quem propf diflenfionesnbsp;qux in Corintho erant,ad uicinaminllam Cre-tam,cum Zena Icgis dodorc putandueft tranfnbsp;frecan:amp; Pau cpiftola diflnfiibus Corinthi-
TITVM
orum temperatis,rurfus Cortnthum remeafle. C
Zenam uero Icgis peritum uel dodorem,dc alio feripturx loco, quifuetii^ non polfumus dicere,nbsp;nifi hoc tantum quod ipfe apoftolicus uir fuerit,nbsp;obtins id opens quod Appllo habuerit, Chriftinbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*
ccclefias extrudi. Prxcipit itaqj Tito, ut quoniam de Creta ad Grxciam nauigaturi erant, non eosfaciatmarfupijsindigere, lcd habere ea quxnbsp;ad uiaticum necclTaria funt.Et quia poterat fubo-riri occulta relponfio, ut non tam Titus qum g/nbsp;cunque epiftolx ledor hoc diceret. Et unde T itonbsp;ututaticum non habetibus largiretur,lbluit hancnbsp;. quxftioncra,amp; quafi nihil fibi opponatur elidit,nbsp;dicdo :Dt/c4nt autem crnoftri bonis operibus praee adnbsp;ufusneeeffariosMtnonhtinfru^uofi. Noftros, fuosnbsp;uocat,qui in Chriftum crcdidcrt.qui, quia Chrinbsp;fticrtjredeamp;Pauli Titiappcllarimercbtur, . gt;nbsp;habentes utdeligtt uidum Si ueftitum.hiscont/nbsp;ti crant.Et ne forfitan uel cpiftolam Pauli uel prnbsp;^ptumaSiti facile contemnant, infruduofos uo-cat,quicunq? cuangcyftis n miniftraucrint. Nonnbsp;fint (inquit)infruduol. Omnis cnim arbor qux ,nbsp;non facil^dum bonum.excidetur Si in ignemnbsp;mitteturA^' erg Tandis prxdicatoribusn,ecefnbsp;faria non uult irt^ucre, arbor infruduofa cft. Sinbsp;obfuam fterilitate*i combuftiqfMidigna. Literanbsp;fie Icgiturdllos prxmitte. Sed Si noftri.i.illi quosnbsp;ego ad Chriftum conuerti, amp;tibi dtutiusinftru-l^dos reliqui, difcant te docente prxefl bonisnbsp;operibuscorum adufus necefTanoSjid cft, paraunbsp;efl Temper miniftrare prxdicationibus C0IJ2 qux _nbsp;neceflaria fynt.Vcl difcant pr.Tcire,id eft,cxteroinbsp;pruenirc in bonis operibus, fadis ad neceftariosnbsp;ufus prxdicatorum,^t non fint infruduofi, nonnbsp;tniniftrando eismeceflarios fumptus.
Salutit te qm* mecum funcomnes.Sa^ luta eos qui nos a Jt in fide, Gratia dei cnbsp;omnibus uobis. Amen.
Salutant (inquit) te, td eft,fantcm tibi impre/ cantur,owBgw/ntmeettw.VeIfolttaconfuctudi-nc ufuscft,ut Titum abomnibus qui Iccum crt,nbsp;, diceret llutari,uel certe propric in Titum,quodnbsp;talis eet ut amorem eoj}t qui cum Paulo eranr,nbsp;omnium mcrerctur. Magna uidelicetcftlaus Tinbsp;ti,per Paulum ab omnibus falutari. llh(inquit)(enbsp;falutant, amp; tuexnoftra parte falutaeos^ui apudnbsp;Cretam nos amant in fide,non in carne. Neep cnimnbsp;omnis qui amat, amat in fide, lcd multi funt quinbsp;aftiant abfc fide.amant quippe Si maires filios,nbsp;fed n amant in fidc.amp;uxores maritos,fed aniofnbsp;ille non ^dei cft. Sola fandorum diledio in fidenbsp;diligit,intantum ut etiam fi ille qui diligitur.in fi^nbsp;de non fit,tamen fandus in fide eum diligat.Ideonbsp;enim in fide dilign.quia Creditin eum,qui pollicinbsp;tuseftfepro expletione mandat! rctributurumnbsp;eflcmerced.-amp; infidelemquem diligit,ea intendnbsp;one diligit,ut efficiatur fidelis.Dcindc Tito iesenbsp;teris qui cum eo erant, imprccatur gratiam de'*.nbsp;dicens'.Gratia dei cum omnibus uobis fit. Amr. Et quolt;nbsp;modolfaacpairiarchabcnedixii fih fulacob, nbsp;nbsp; 7
CAPVT
A ita continuatur: Reuera perefftuemus in tormert tis, nifi ea qux dida funt nobis filio, (eruaueri/nbsp;mus. Nam quo efiii^mus poenas tern ultio^nbsp;niSjfi ttam falut nougrati3eneglcxerimus,cnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;rec illi cffugerint,qui legem ueterem ncglexere?
amp; hoc eft; Si fermo dci qui didus eft Moy G g an gelosu.g officiu angclorUjpdw e)/rmw.i.ratus etnbsp;ftabilis 5C in minis amp; in proraiffis.ga amp; gcgd minbsp;nata eft lex 5^gcgd pmifit,cpletu efttquot; fi omnisnbsp;freuaricatiozy'inobedientia amp;c.Pr3euaricatio eft uenbsp;tita facere.inobcdientiaueroiuftanonfaccrc. Etnbsp;non folum omnis praeuaricator qui multorii reus cratjfed amp; ois pruaricatio .i. os culpa tranf- ,nbsp;grcfl'ionis,utpro fingulis ultio ficrct,amp; ois cuIp*nbsp;inobedicntisf, quxlegisprtcceptafacerc conteranbsp;pGt, lt;tccepit retri butionem fadorum fuoru, retri-butioncm dicomereedft.i.meriti itt/rfw.i.par,nonnbsp;pro Icui culpa magn,nccpro^agnalcuem,fednbsp;iuftemodificatamjutoculum pro oculo,dcntemnbsp;j^'^4* pro dente.Melius pofitum eft praeuai^tionbsp;^**'*gt;. obedientia.q fi poneretur^rxuaricator amp;inoD/nbsp;edicns: quia per hoc(ut diximus ) oftenditur poena illata fuilfc pro unaquatp trSfgreffio#e amp;inobnbsp;edientia.Nam puaricator nqp folj^fle uno, fednbsp;etf de raultis dicitur: SC fi hie pofttus eflet pruanbsp;ricator,pcietyjitelligi qd ni^ una,fed pro mui/nbsp;tisculpisqs punirctur.Si(inquit)fcrmo angcloijtnbsp;lamfirmusfadus eft.ut tania neceftitate cogerc-tur noftri maiores illC operibus adimplerc,nbsp;figs aliter feciifet.n poterateuadere.qHomodo nosnbsp;p dbita ultioncejfugiemiUi^nunc neglexerimufUntinbsp;ftluti.i,xtern3m bcatitudincm.quse nobis ofterturnbsp;in obferuatione mandatoi;z noui teftamentifNulnbsp;lo modo poenas effugicmqs,fi hancinjeftimabilcnbsp;falut paruipendamus.Hxc eihiantafalusfuitinnbsp;ueteri tefiamento,quanta eft hxc qua filius noirisnbsp;attulit.llla tcporalis fuit,h3^ft ppctua.Illa terrenbsp;nas diuitias,h3ec cseleftcs ^omifit.Illa uidoriamnbsp;de carneis hoftibus.haec coceflit de ipiritualibus.nbsp;Illa tcporalem fliciter uit, hje tribuit ternalifnbsp;beat.Idcotpfalte non ncgligenda,qd c minus cjnbsp;prseuaricah. Grauior cm uindida de his g falutnbsp;iftam neglexcrint.g fumpta eft de illis,quifermo ,nbsp;nem angeloijt puaricabant.ibi cm lrmo,hic atnbsp;llus :ga ibi tm litera iubens.bic uero fpiritus adnbsp;iuuans. Quia uero ludsei poiTcnt rcfponderc.nbsp;Non fequitur,qd fi illi puniti func,quikg per annbsp;gelos datam puaricabtur,nos quoqj puniamur,nbsp;fi negligamus ca qu dida funt filio dei: ga ipfinbsp;uiderc angelos laudiere, nos uero filium neclt;fi-dimus.nec audiuimus.idco fubiungit;Qu3e falusnbsp;confirmata eft abois qui audiere.ac fi dicat:Nonnbsp;idcirco pcenameuadetis.quodeumforfffeprx-fentem in carne non audiftis,quiaaudiftis eos quinbsp;eum audiere.amp;hoc eft;Qj, falus amp;uita perennisnbsp;elcdorum, cumper domin leCumMcepijfetimtiS nnbsp;J conftitutionis.quia ab aeterno eft, fedcnarratio-nis, ga Unigenitus filius qui eftin finu patris,ipinbsp;enarrauit.6e,id eft,ab apoftolis,qui abeiusorcnbsp;flndierc.co^rmMtiie/lddeft.ualidaaftirmatione prznbsp;dtuia cft,tranficn$ in nPM4 eft* ad fedem i in tel
.II. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;47
ligentiam anj'tn noftrse pcrucniens.Confirmata C cl in nos ab eis qui audiere, n in fine tant dni-cx prdicationis, fed principio, cumiJlafalusnbsp;capifli fn(lt;JTrf,idc,euidenter Sgt;C manifefte enarnbsp;rari per dnm,non fguris inuolui^ ficut aniea pernbsp;prophetas.Confirmau eft(inq)ab eis deocontefiarlnbsp;te.i.cum eis teftantc quicquid illi diccbant,amp; qunbsp;conteftabatur deus.i. leftirtionium amp; certitudinnbsp;dabatprdicationi eorum,p2nw.i.minribus minbsp;raculis,uc ereftione claudi, CZ portfWti .i. maiori-bus amp; ftupendis rairabilibus,ut fanatione omnf Aj.14,nbsp;um infrmicatum per umbr Petri.uel Ggna ert, A«..
, quia aliud fignabant.utereio ciufdc claudi cre-ionem claudicantis populi ludorum: SC por-tenta.quia aliud poriendcbant,ucfanao infirm ratum fub umbra Petri,fanationcm omnium fpnbsp;riyj^lium languorum anim noftr in pfenti ccnbsp;cl^a,q per umbr Ptri fgurantur, ficut fupnanbsp;lerufal p corpuscius.Talibus fignis SC portcniisnbsp;conteftabaf deus uera elfe qdocebant apoltolfetnbsp;Mrifsuirtutibuf alior miraculoruro,q nonita crtnbsp;myfiica.Vcl uarijsaxuirtutibus.i.charitatc,hunbsp;n)ilicace,caftitate amp; cterishuiufmodi, quasde-us in eorum moribus relucere faciebaqut eorutnbsp;uitapradicationiconcoraret,quatenu8 humili-tatem docentes, humiles elTent: iargitatem pr jd*nbsp;cantes,largieirent,qbusnimirumuirtutibus connbsp; teftabatur deus ueram efle doflrinam cor.CZetinbsp;am /}iiritutfi(ni diributiombuf.i.donis fpiritus fan-didiuerfo modo datis,ut ille haberet genera linnbsp;guar.ifte interpretatiem fermon, alius ^^phcnbsp;tiara ^altjalia.Diftributionibusdico,falt;S#n i nbsp;cundum meritG,redfKUndu/liiiutluntat.i.fecun-dum placitum fu mifericordi. Sccunduml^o-luntatcmeiufdfpiritus,quiaipfeeftdiuidensfin 'CW,nbsp;gulis prout uu|t. fecunduh uolurwatem deinbsp;patri8,quiaunauoluntaseftindiuiduxtrinitatis.^^nbsp;KT nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dit T
Non cnim angelisrubiecic deus orbe ter r futuruni^ quoIoquimur.Teftatuse^nbsp;acin quod loco quis,diccns:Quid eft honbsp;mcmor es eA]s,'%ut fih'us hominis qm ui^nbsp;htas eumfMinuifti cum paulo minus ah annbsp;gelis, gloria amp;C honore coronafti eum,amp;cnbsp;ilituifti eum fup opera roanuum tuarum.
Oa fubiecifti fub pedibus eius. In co enim * Cor, jj quod ci oa fubiecit, nihil dimifit n fubie*nbsp;um ci.Nunc autcnecdff uemus omnianbsp;fubict^ ei, Eum autcm qui modico quamnbsp;angeliminoratus , uidemus lefum, ^pternbsp;paflionem morii gloria amp; hcmore corona pbiJip.j.nbsp;t, ut gratia dei pro bus guitaret morte.
H Dixit fupenus, quia oportet nos ca qu ChriftoaudiuimuSjOblruarcabundantiusqobnbsp;*feruauimie6illa,qaudieramusabange]is.i.c3rna/nbsp;les obferuantias, 8c nunc dcclarat cur abundan.nbsp;tius,quia uidclicct non angelis, fed Chrifto datanbsp;cftpoteftas iudicandi nos in futuro feculo 8C re-gnarc fuJ^omnia.Non enim an^eitj, fed Chrifto fub.nbsp;ifit d(KS pater ortcw terre fitturum,id ,qui futurus
AD HEERAHOS
4T8
A eft poft die iiidictj.qnrnt caelum nou amp;(erra no ua,(ie^oorbe tuncfuiuro nunc locjuimHr, non denbsp;co que nunc cernimus.Ifte enim ex parte recufacnbsp;adhuc fubtjei Chriflo, tile aSt ono lubijcietur ei.nbsp;f'jon angelis tunc fubtedus eft orbis ille,fed portnbsp;us Chrtfto:ga fic afteruitin pfalmo^phcta.cuiusnbsp;nomen uobis reticeo, non abfeondentis affedu,nbsp;led gat^smcmoritcrpfalmos retinetis,amp; regenbsp;Dauid copofitosfcitis.Hoc teflatuiefl ^ij^pbeta*nbsp;rum,qui pro habita excellena fine Jprio nomtnbsp;ne intelligitur,amp; ex fola autoritre cognofeitur,nbsp;amp; teftatus inloco lcriptur qHodi.i.egregio amp;notanbsp;bili,uc amp; per teft amp; per JocQ pateat fine ambigu nbsp;itate ueru efle ^d dixit.T eftatus eft,4icenr .quid eftnbsp;hS (Sdc.Omnis filius hominis,homo c:fcd no oisnbsp;homOjfilius hominis.Adam qppe homo, fed nonbsp;filius hominis.Homoigitur hocIoco.ierrciHRc:nbsp;filius aute hominis,c3eleftis.' SC ille iciundus deo,nbsp;hicat prxfensdeo : 8C propterea iJlius memornbsp;eft tanq longe poGtus.hunc uero uifitat,qucm p?nbsp;nsilluftrat uuku luo.de quo prop ter infirmitanbsp;tem carnis 5chumihtatc paflionisrede dicitur,nbsp;Minuifii ciipaulominusab angelis:amp;: ^ptercla'nbsp;rificationem, qua refufeitatus eft amp; in cxlu elcuanbsp;tus,gloria amp;honore coronafti cS SCc.Qtf ergo dinbsp;citur,Qyid eft h,cum defpedu legdum efr. Onbsp;(inqui()dne deus pater,^t(icle/{ l?omo,quafifragihs,nbsp;defpedus.peccator, ^Kod mentor Cf ejj,qn peccata nbsp;dimitiis,((Kt quid eft.i.quantac dignitatis excel'nbsp;Icntix//twWf.i.ChriftuSjquinonexdobuspa-B rentibus.fcd ex fola uirgtne natus eft,^oziM wfitusnbsp;c(,fuicits de fepulchro Ibi es memor.patri-archis de cxlo milertus.hic uifitas.quia uerbcanbsp;reftadum eft. Vel totus uerfus de Chrifto poteftnbsp;Jegi SCadmiratiuc dici:Quid.i.quod magnum 8Cnbsp;quod m#abilc eff mediatoedei hominum ho/nbsp;mo Chriftus lefus, quod memor cs eius.i.quia linbsp;cet ift terris conuerfctur.tu tarnen non obliuiicenbsp;riseiu.s aliqudo urpcccet.fedftyj^eres memornbsp;ftiis.faciens ut femper fit immunirab omni pec-cato, amp; plenus omni fandi^te^ut quid eft.i.i^dnbsp;gloriofum eft filius hominis.i.idm Chriftus, homo ex homine matre natus, qa per hoc quafi in-firmum uifitas eura refufeitando. Oranes em alqnbsp;funt fill) hominum,quia originem habent ex connbsp;iundie duord'ed Chriftus filius(ucdiximus)nbsp;folius hominis,quia fine carnali patte natus eft denbsp;uirgine, dc ideo magnum quid SC incomparabilcnbsp;cftipfeapud dAm. Quia uificas(ingc)eumficucnbsp;medicus in infirmitate eius, c t omnem l^oremnbsp;mortahtatis ct paffibilitis atepcorruptionis pernbsp;relurredioeqi cxpellis ab eo.tfc indigebat uifita/nbsp;tione.quia mittuii em.EAtcnim confubftantialisnbsp;J, et coxternus ttbi.fed minuifti c5,dum exinanicsnbsp;feipfum,forma fcruiacciperct. Minus angelis.qanbsp;tnortalis fadus c:paulo,quia fine pdNam raigt;nbsp;nor angelis fuit jopfhumilitatecarnalis generati-onis anp paftionis, non ^^pter natur humanita-tw .Natura enim humanx mentis, qux ad imaginbsp;n dei faifta cft,G pd careat.par eft angelis.Chrtnbsp;ftu$ ergo corporCftioo menufuttminor tn^elis
Ct corporc mortal! atqj palTibili.'Cum dicit,piiIo C minus ab rtgel,illud ab,notat no elTc intelligtndSnbsp;minore.ut angelialiqmdiiohabeant illam natunbsp;ram.qua dicitur minor:fed ex toto ab eis elfe renbsp;motam innuit.lfta n ualencad hocoftendend,nbsp;qd ei fubieda funt omnia : fed potius oftendunfnbsp;qd gradus et merita.quibus ipfe ad hoc puenit,nbsp;UC ci fubderent omnia, ut perhcq iam copieranbsp;funtjCredamus et ilia fore cplcnda ,qux necdnbsp;funt complcta.Minuifti(inquitgt;cum.i. minus minuifti maiori.hoc eft, hominc coniunxifti uerbonbsp;in unitatc perfonx.crpoft cxplet paftionis obe-
gt; dienticoron4/{(.fcircundediftie(admodcoro-nx,qux tot caput circundat,gIorM,qut ad ant m,u t ocs internx uires eius glorificartur : cz hanbsp;ore.quant ad corpus, ut efttimmortale 8i lucinbsp;diftm.Tres cm funtuires in anima.! .ratio,fcninbsp;ficaiio,uegetatici|ficdm ration nihil recepit in renbsp;furredione,quia ncip fapienti ampliorc,ncqj di-ld:ionclt;te amp; proximi uehementior. Scdfcdtnnbsp;uegetabilitate fenfificationc recepit, qm animanbsp;fu corpus P refurredion ita ucgetauit, ut fubi)nbsp;ci nonp9^(^ulli corruption!; amp; fie etiam fenfifi-cauit, fic omees fenius corporis lungere fecit,,ucnbsp;nullo modo poirci.detineri, ucl aliquid moleftixnbsp;pati.Quoduidelicet corpus ita*oncfadum eftnbsp;pulchrum,ut pulchrius fier! non poftet fednxnbsp;dcor coloris,amp; fecd aptiiudinc corporis ipfinbsp;m. Vel in refurredione amp;. afccnfionc coronausnbsp;eft gloria, in fimilitudine triphatoris amp; honorenbsp;in confeiTu patris.uel gloria.i.clahtate immorta' 0nbsp;liratis,'S honore,qd fibifleditur omne gcnmCT.nbsp;etiam conflituii .i. ftabilitcrfm pofuifti.ut ibi regnet perenniter {riper afi^ra manuittuaru.i. fuper angelos Chomin.quosambabusfeciircmanibusnbsp;dcris.quig digniorcs funt cxteriscreaturis.Necnbsp;folummodo fupcFl^gelos C homines cum po-fifti, lcd etiam fuper omnia ; qm cmnia q funt innbsp;cxlo amp; in terra SC in inferno C in uniuerfitatc tonbsp;tius crcaturx,ita fiiiecii ei, ut fincjamp;pedibuseius.inbsp;ut nullo fibi m poflnt equiparari, fed infra fub-iaceant ut adorent cum.Quia igitur omnia pater
' ci fubtccit amp;non angelis,idco abundantius opor tet nos calruare.quxabillo audiuimus.q ferua/nbsp;uimus q ab angelis audicramus in lege. Per hocnbsp;oa quxdida funt, oftendit ipfe ad falutem fuffi-cere fine carnalibusobferuantijs.Et fi non amorcnbsp;pcepta ciusferuamus, faite terrorc iudicij feruc-mus ea:qm omia fubieda funt ci,uel poft modi-ci#n fubieda ert.PrxteritQ cnim pro future ponbsp;fuit propheta.Omnia fubiecit ci pater. Dum di/nbsp;citomni^nec terrena excipit, ncc cxleftia. Namnbsp;ineo quadeifubiecitomnia,nibtldimitnonfubieumeinbsp;in uniuerfitatc crcaturarum.Hxc enim intentio'nbsp;ne protulit uates iftam uniuerfalem fentcnti,ucnbsp;nullam facerc uellct exception,fcducluolunta/nbsp;riam,ucl ncccflari fubiedionc omni dcmftranbsp;rec. Dixit j^pheta quod pater illi fubiecerit oa.nbsp;Sed nos nunc .i. in hoc tepore needum uidemus omni^nbsp;fubiea ei, quia needum complta eft tota hxcnbsp;pb(| hcet naaior pars lus fit tn complcuh^G
CA P VT JI.
4Tgt;
A cnim uoluntariam tm fubi'cftioncm ercdenti itl eum uideiTiuSjfed in future uidebimus inuit deznbsp;(cAionem fuperbor^iQuoudie nanq; fbijciuncnbsp;aliquijfed non omnes doncc in iudicio; amp; qd oanbsp;fint ilJi fubijcienda,lt;;fiat ex co qd caetera jjphe/nbsp;lise uerbaiam funi adimpleta.Nam adhuc n ui*nbsp;demus omnia illi fubietfta.fed tn iam uidcmus.inbsp;ita patenter intclligtmus, ac fi corporeis oculis uinbsp;deremus cum, uidelicet magn 8C denotabilc innbsp;diuinitatis natura, qui minoratuf efi moJico qudm tngenbsp;i.i.qui fadus cft paru minor angelis, propter paionbsp;ni mortis,cpii pari amp; mori potuit,quod beati atvnbsp;geli non poirunt.Eum,inquit, qui talis fadus cft, .nbsp;icilicct lefum.i. faluator qui fine carnalibus obfernbsp;uantijsfaiuarept,t(iemH/oculis fideicorondtuntnbsp;gloria er honore Iccund anima SC corpus , qui co-ronatus cft propter paflionem morris .i. qui ufi^nbsp;ad morte fuit obedis patri. H^piamincipitAponbsp;fiolus oftenderc, non 45 pottia tm ucl ultte uernbsp;ba Chrifii audienda eflc,fed potius prWilediqf^nbsp;qua dikxit nos ut pro nobis moreretur.Dico qanbsp;minoratus eft,amp; hoc idco,tgK/llt;trct wortc.i.hora/nbsp;riam amp;non longam,quafi aJiquid gr^jjiwido trf/nbsp;iref pro omnibus ad uitam praed|^inaris. uelnbsp;omnibus, qa preci fanguini^eius fufiieit omnibus . Et hcK fadum efi gratia^, gratuito munerenbsp;dei,quiah non meruit.uel ipfe Chriftus efigra-nbsp;tia dei,qui pro flute omnium morte gufi;auit,qanbsp;non debebatur nobis,utfilius dei moreretur p?^nbsp;nobis.Qui mortuusefipro omnibus: quia etfo-' mnes non credunt,ipfe tarnen quod fu efi fecit.
Decebatem cum,propter que oa Scper quem oa, qui multos filios in glori addunbsp;xerat,autorem falutisrfi jjer pailionccnbsp;fummare. Qui cnimfanificat,6lt; quifi*nbsp;dificantur,cx uno os.^toptcr qti caufamnbsp;non cfunditur fratres eos uocarc, dicenssnbsp;Nciabo nomen tufratribus mcis,in mcfnbsp;' dio ccclefi laudabo tc.amp;itei. Ego ero fi*nbsp;dsinef.amp;iterum,Ecccegoamp; pueri met,nbsp;quos ddit mihi deus.Quia ergo pucri c*nbsp;municauerut carnic fanguini,amp; ipfe fimi nbsp;liter participauit eifd,ut per morte deftriinbsp; creteu,quihabebat mortisimperi,idc,nbsp;diabol, ut liberaret eos qui timor mor*nbsp;tis per totam uitam obnoxi] crt feruituti.
(i Chriftus efi gloriatio dci,id eft,gratuita donatio eius.qui gratis cum ddit nobis,nullo id^. merente.Dcdit cum nobis,ut breui haufiu mortem guftaret pro nobis.Nam hocfaccrtdecebatnbsp;deum patr,quia nihil in hoc fecit quocTciret connbsp;tra honor ftium,fed potius hoc ilium dccuit,ucnbsp;per filium fu maiorc fubueniret minoribus. Etnbsp;hoc eft,quia decebat eztm.i.patrcm,proptcr glo-rificandum funt oMHM,amp;proptcr cuius fummumnbsp;efle habebat omnia infcrius efle, CZ per qttem funtnbsp;omuM.qm per ipfum conftantia ^perfeucrantia nbsp;omnibus imperata:qut iam pracdeftinatione.qu.nbsp;uis nondum re^aiiuxcr^ in gloria fupernx beatitu
dinis multosfilios adoptiuos:cum(in^)decbat f C /Mmm^re.i.fimul omnium fumm facere.i.fuper o/nbsp;mnia fublimare p paion amp; refurred;ionem,4Mtdnbsp;rem falutiseorum.i.Blium ium,qui eftautor falutisnbsp;omni adoptiuott,qa nemo falutem habet nifinbsp;ipfum.Etideo conueniens fuit, ut pater eu mortinbsp;traderet pro flute omnium Vel fecund aliosnbsp;codices,dicamusquia decebat per paflignem cnbsp;fummari eum,id cfi:,Chriftum, ^Jpter quem lau-dandum SCpcr quemereantem lunt omnia,quinbsp;multos filios.i.fibi fratres adoptatos iam prde-ftindo.adduxerat in glorizq fecit q futura funt,nbsp;utppheta teftat, e dico, autor falutis corum,qnbsp;nifipaterctur^noeflet eis autor falutis.e itafalianbsp;effet praedeftinatio de adducendis ipfis,nec in hisnbsp;q propter eglorificandfadafuntjglorificarec*nbsp;icdil^uftra effent fafta omnia , cum h cui caeteranbsp;feruiunt,perditus eilet. Decuit ergo eum paffio-ne confummari ? VideretUr cnim indecens quodnbsp;autor falutis patcretur.Sed non decet, qa ex deonbsp;pendet:amp; ci cft fubditus,ut alij homines,amp; ideonbsp;conuenitpari.N4m ipfe Chriftus, fanguine fuonbsp;fanificat pdcftinatos,CZ illi qui per eum fitnificait'nbsp;tur.s funt ex uno ptre deo,qui cft unus d fingUnbsp;laris, cui nemo adquatur.i .ex co os pcndent,etnbsp;obonumfuS ab eohabent. Sed Chriftusex eonbsp;rit propnus filius, ctcri rit adoptiiii. amp; quiaille
tantus Si tant potenti efi,rit polTit alios fandt* fcare, SCalij adeo funt infirmi,ut indigt fandifinbsp;catione,ideo potius ilium fratrem q alioportunbsp;it fubire paffion.Omnes fttnt ex uno, propter qua Dnbsp;c4piM,fcilicet qa u titp eund ptre hnt,no ct^funtlinbsp;nbsp;nbsp;nbsp;
tHr.i.n crubefett uocare eojfrutrc.Cfundi em ac-cipif pro erubcfcere,qa cum qs erubefeit, ftftal cfundt humorcs in facie. C dicit,n cfundit nbsp;fratres uocare j^ndit non ei n^r effefraterni-tat noftrjfcd milcricordi fedmcius diuinitatnbsp;Si. qd nos fratresuocat,pbat automate ^]^cti-ca,ncputec no^,dieensttiunciabo poft refurredionbsp;nem in toto orbe fratribus meis, quos mihi adoprilnbsp;bis,nomentMquq^e(pater,utcognoicant te pattern, qui eos paterno afiduad hrcditatem fitnbsp;pernac beatitudinis ut filios uocas.Vel nomen tunbsp;um.quod eft dcus.i.fam SC gloriam deitatis tu*nbsp;utcognofcantomnipotcntiamtuam. Si te crea-torem fuum effe feiant. Et etiam ego exiftens irtnbsp;medio ecclefi, quafi columna,ut fuper me omnesnbsp;conuocati ad fid undiepinuitentur. Si me fuftetanbsp;toren^habeant,l4d4amp;o fc,id eft,fJtiam te laudari,nbsp;accendWis omnes de circuitu ad tuamlaudatio-nem.ucl in medio ccclefiftut omnibus communinbsp;ter adfim Si confuam atep fubuenigm.Siue in menbsp;dio,id eft,in corde fideliim laudabo tc.CZ iterum-fnbsp;id eftjfi hc n fuficit uobis autoritas,iterum ali/nbsp;bi(hoceft,inlfaia)dicii,quodadidcmconfirmartnbsp;dum ualei^idclicct quiaipfe Si qui fandificant,nbsp;ex uno funt:Ego(inquit)cro ut h fidens in enm.fcilfnbsp;cetin patrcm-Ideft.homofiam.amp;nonin meisutnbsp;ribus confidam,fed ero fidens in eum.i.non in menbsp;remanebit fidutia mea, fed tota tranfibit in eum,nbsp;qa ex^fo mihi oc bon,Qcut amp;ali)s hominibus.
qq H
-ocr page 476-440 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;AD HEBRAEOS
|
A Dum dicit quod confdat in lt;um, tnanifefk decla rat quia ex co ,5ciusauxilio indiget.Et c i exnbsp;lt;o elTc pcnderc manife ftet, ipfit qui major eft,nbsp;aperte docet illos longe inferiores fe, no in honbsp;minibusjfed in deo fidutiam debere ponere.critcnbsp;g, r.i.itcraco dicit ipfeapud Ifaiam, 4d ondit eu SCnbsp;cxtetos fideles ex uno eire.Ee,inquit.i.in apertonbsp;fumus praebendum expla bene agendi cactc-ris hoi bus, ego g me dignatus fum (ic humiliarc,nbsp;rt pueri mei.i.qiji p me puri fadi funt criminibus,nbsp;guot ex me ramen non habeo, fed tient pater deditnbsp;tnibi: 5c ideo lure recipit C honort nobis ifte,nbsp;g cum fit autor falucis nofirse, fic fe humiliac,ut .nbsp;fratr noftrltam in prophetis gin euangelionbsp;uocet.Nam amp;ipe iuxtahumanitate amp;ocsfanAinbsp;ex unogiefantjCcxuno deo.Ergo5MpMeri.j.qsnbsp;humiles SC uitfjs puros facere uolcbat,cdig||gt;i^nbsp;turuntcttrni crfitnguini.i. cmunifhabuerc ocscar/nbsp;nem 8C fanguine .i. crane homines corruptibilesnbsp;ex corpore dC anima, qux nunc per fanguine in-tclligitur, propter hanc rationabilem caufamnbsp;ipjquoqtqui tantuscratin diuinitatc, participMitnbsp;eifdem.i.carne Si. fanguinc.dC hoc fimiliter ut pue/nbsp;ri cius qui fandificandi erant,quia fimiliter mor/nbsp;talem amp; palTibilem natura humanitatis accepit.nbsp;Ecce quo ueraciter no bis frater dignatus eft fieri.nbsp;Sanguis hoc loco pro anima pofitus eft,ga fedesnbsp;7- animse.fanguis dicitur efle, ceftante Moyle, qni*nbsp;anima carnis in fanguine eft. Sc quia fanguis dninbsp;redemptio eft humani generis, 5c iofe carncm iu B am obtulit pro nobisinara crucisatq? fanguine fudltjdefignaium eft quod integrum hominemnbsp;rcdemit.i. corpus 3C anima fidclium fuorum abnbsp;oftginaJi culpa libcrauit.QiJod ctiam in facramnbsp;to corporis fanguinisfui defignareuoluit,quinbsp;fine carnalibus ^fcruantiis hoi^olum facrificinbsp;noftrac redcmptionis prorfus fuffecit. Ecideo di-citi4,communicauerunt,id eft,communem natunbsp;ram habucre ipfe Si pueri eius ^cr illam naturnbsp;^uxcmunis in hominibusfuit^umpfit,ut oesnbsp;comunitcr redimeret, quqt mtturx ipie comunicare dignatuscft.Quae tn redemptio folispuc'nbsp;ris eius ad uitprxdeftinatisproficit, qui purita/nbsp;tem mundx conuerfationis cuftodiunt.SC ga ipfenbsp;6i pueri cius ex uno gcnerefunt.uelex uno deo,nbsp;atep pueri oes communitcr habuere carn Si famnbsp;guin.crgo Siipfecarnis Si fanguinisparticepsnbsp;faduseft fimiliter,quiaeodcm modo fragilem nanbsp;tur habuitut ffli,praeter peccatum;amp;ide talemnbsp;alTumpft naturam.ut cam morti darei^lro iilis.nbsp;Si moriens diabolum ccideret. Nifi enim h efnbsp;fetqui diab(j|um uinccrec, ne iufte,fed uiolenternbsp;ci to lirent homincs.ldio mori uoluit,ttf per luor-tem fui innocentis derueret principcm mortss.Nnbsp;quxGuit alia arma quibuspugnaret contra mor-^nbsp;tis autorem,nifi ipfam morte. Et per am deftru-xit ew,id eftjdcorfum ftruxit atep fubuerut uelutnbsp;aliquod dificium altitudinem fupjrbix cius SC.nbsp;fortiiudinem poientix ipGus,^i hitbebat mortif tnt-pertuin: quia ex quo fibi per Adam captiuaucratnbsp;human! generis liber arbitriuro,iam quad po-tentia imperabat .i. fiiadcbat hominibus ea quaenbsp;ad mortem duct.i.peccata,amp;: nemo illi refterenbsp;poterat, quia nemo peco^um omnino refpuercnbsp;ualebat. Non enim ob aliud dicitur imperi Xnbsp;poteftatmortishabuifie, nifigapeccat perfuanbsp;fit.cxqmorsaccidit. Vndc illc qui fine ullo peCnbsp;cato uel original! uel proprio mori dignatus eft ,nbsp;innocent! morte fua hune principcm iniquitatisnbsp;Si mords deftruxit.Sc poteftatc priuauit,(4(/{,dt-rfWw,qui interprtt deorfum fiuenstga Si ipfenbsp;ad ima per nequitiam defluit,Sc eos qui fibi cfennbsp;tiunt,dcftucrcfacit,doncc ininfernum dcidant.nbsp;Sic enim habet fuper cos mortis impcrium.Sednbsp;nosecontrafurfum tcndamus,q Chnftusnos uonbsp;cat, g morte fua fiberauit principe mords*nbsp;Ncc tantum idco mori uoluit, ut hune hofte de*nbsp;ftrueret:fed cti tttliterarrt iugo timoris Si fer/nbsp;uitutc legis e0;,ufieiicet lud^os, qui erant ob/toxiffernbsp;itudjd cft.ut timorem panxcisauferrct,amp;amonbsp;l^miuiWee per fpiritum fandum infundcret, utnbsp;inlibertate deo fcruitnt.Quinonad hor.fed pnbsp;totam uitam prxfcntc qudiucuntp durarct.ercnbsp;obnoxif^]|ituti legis,iruiliter adimplcndo carnbsp;na les eius oj^eruantias timor mortit corporisnbsp;animx,ga timebant corporaliter occidi, fi legemnbsp;uiolarnt,amp; poft ojpitum in inferno q-uciariiqmnbsp;Si in lege didicerant Abiron et Dathan cum fuisnbsp;uiuos in infernum cecidilTc, et in prophetis xter-reproborum fupplicia manifeftius audierant. |
Sed Chridus morit.liberauit eos ^ iugo legis, et ab infernozet nunc eledi eius mortem defide-rantjUt ad/cgn irfcant.Eccc quta bonaopenbsp;raturmors per Chrifti grati. Qui utiq? poteratnbsp;eti hoc donate crcdptibus,ut nec iftius experinbsp;rent corporis mort.Sed fi hoc feciflet, carnis q-dfmfclicis adderetur.minuereturat fideifornbsp;titudo.Sic cm hoBq^s morte iftam timt,ut nonbsp;ob aliud felices diccrent Chriftianos,nifi qd mori ono non pofl'cnt. Ac per hoc nemo 4?ptcr ilJnbsp;uit,q poft mortem beata futura eft, p uirtut etinbsp;am contnendxipfiusmords ad Chrifti grad fenbsp;fiinaret.fed ^pter remouend mords moleftiamnbsp;delicatiuscredcreturin Chrift.plusergogratixnbsp;prfdtit fidelibus iuis.Quid enim magn erat.uinbsp;dendomori cosg crederent,credere fe non morinbsp;turum^Quanto maius eft ita credere, ut fe fperctnbsp;moritur fine fine uidurumneruis uidelicet etnbsp;debilis eft fides, nec fides omnino dicenda,fi homines credendo prima inuifibilia confcqiianf,idnbsp;tjfi fidelibus immortalitas in hoc feculo redda/nbsp;tur.Hinc etipfc dominus mori uoluit,ut(Gcut dinbsp;d eft) m morte euacuaret c qui potefta te mortis habcbat,et ludxos feruitute kgis cripcrct. Nufquam enim angelos apprehendc, fed fernen Abraapprchendit. Vndedebunbsp;it per omn/a fratribus fmiiari, ut nu'fer^nbsp;cors fieret Cfidelis ptifex ad deum,ut te*nbsp;propiciaret delida populi. Ineoenimnbsp;quopafius eftipf amp; tentacus^potensnbsp;c eia qui tcpta(itur,auxinar. |
***
CAPVT
..A nbsp;nbsp;^Dj dum eft quia participauit carni Sd fangui
,ni uc rnorcrctur,0d ita prindpem mortis angelG deftrucret.Sd merito^ eft didumrga nuf^uitm.hnbsp;in nullo icriptura^ facrarum loco ap[gt;rehcndit ipenbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;(Wgeior.qui ab eo refcflerant. Nufqu in Tcriptu-
risinuenitur quod uoluiiTetapprchederc.i. ad fe prcndcrc dd reduccre angelica natura quxpericnbsp;rat, cum omnes fcripturxdc hoim reparationcnbsp;-cocorditer loqutur. Duas enim ad intelligcndunbsp;fc creaturasfcccrat.angelicam fcilicct Sc huma-nam. Vtranq; uerofuperbia pcrculit, dda ftatunbsp;ingcnitse rcditudinis frcgit. Scd una regimen carnbsp;ms habuit.alia uero nil infirmude came geftauit.nbsp;angelus nantp folummodoipiritus, homo ueronbsp;Ipiritus Sd caro.Mifcrtus Ctgo creator ut redimenbsp;ret, illaraadfcdcbuit reduccre quara in perpe-iracionc ellipse ex infirmitatc aligdcftathabu'nbsp;iflc,5d altius apoftatam angel^fr debuit repellc-rc,quicum apftendifortitudine corruit,nil in-firmum ex carne gcftauit.Eft adhuc al^.quo^cnbsp;perditus homo reparari debuit, fid fuperbiesipinbsp;ritus reparari non poflit; quia nimiijz angelus fuanbsp;malitia cecidit,hominem uero alien^pyjftrauir.nbsp;Proptcrca nufquam.i.in nullo(ficij^aftimus)icrinbsp;pturarum ioco,uel nufquam.i.nec in clo,ncc innbsp;aerc,nec ii|terrj,nec in abySapprehdit angelos apoftatas, imo penitus defcruitcos, fed fernennbsp;apprehendit, quia nos quafi rcccdtes ab co
' fid longe fugientes ab eo.fid infequutus miferic^r g ditcr apprehendit, fid in unam perfonam noftraenbsp;fragilitatis naturam fibi contcmpcrauit.Semen,nbsp;d.filios Abra apprehcdit.Mclius pofuit ApPusnbsp;lemen , qum fi pofuilTet filios : quiafemen t denbsp;longinquis qum de pro^quisparencibusdicinbsp;tur,fiJrj uero magis dicuntur pr^pinqui. Gentesnbsp;ideo omittit.quia ludis loquitur -.fid quodp)-fuit fernen Abra,fufcit fult;intcnt)r. Et etinbsp;per hoc reddit cos magi^tibnoxios Chrifto ,gnbsp;.Ij. non ad gcntes,fcd ad ludaeosmifius eft.ficutair.nbsp;Non fum milTus nifi ad oucs,quf pericrc.domusnbsp;Ifrael. Vel etiam gentes ad dem conuerf,funtnbsp;fernen Abrazquiad in Abraac lmen.id eft,innbsp;Chrift credidere, eius filij fadi funt, cuiys fcmi,nbsp;ni funt uniti. Vndc cis dicG ; Si aut uos Chrifti,nbsp;ergo Abra fernen cftis.Siue igitur deludis ,0/nbsp;uedegentibus fideles, imen Abrax funtquodnbsp;Chriftus apprehendit. V(ie,id eft, propter hancnbsp;caulm,quia n angelos, fed homines apprehennbsp;dit,delgt;uitfrtitrbut fimiidrkvit homo fieret quod il Jinbsp;crant.Ipfa enim naturafufeipienda erat.qua^-beranda. Idcirco ncj redemptor nofter non annbsp;gelus.fcd homo fadus cft,quia hoc proculdubionbsp;fieri debuit quod redemit, ut 8d perditfim ange/nbsp;lum non apprehcnddo dcfcrcret, 5d hominemnbsp;infcmetipfo apprehendendo repararet. Semennbsp;Abra apprehcndit,id eft, carnem de Abraam,nbsp;utfilios ciusfaluaret. Idcolpfratribusper omttMnbsp;prter peccat fimilari debuit, ut fimiliter elTetnbsp;homo mortalis fid palfibilis, fid habens omnia cnbsp;teraqufunt naturaliter hois.Per omnia fimilanbsp;tus eft eis,quia natus,educatus ,crcuit,pa(rus eft
n. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4(t
fid mortuus. Qiii fi aliter apparcret, quomodo C homines non coados, id uoltes ad falutem rc-ducerct Non enim haberent quemimitandofenbsp;querentur, nifi hominem uiderent fibi per omianbsp;fmilem,qucm imitari poifcnt.Ob hoc-prcipuenbsp;nobis fimilari debuit,t mifericorf fieret, id efr,ut ilnbsp;le deus qui femper mifericors extitit, fid afiednbsp;pietatiserga creaturam fuam haboit, humanumnbsp;corpus haberet, ut in corde cpgerctffr noftranbsp;milria fid infirmitatc, ficuteuangcli narrateum Mdr.^.Snbsp;frequter pro nobis gemuifle amp;. fleuifle, ut ura t. 19.nbsp;citer compatientem nobis fid condolentemmife Icb4n.ll,
, rijs noftris. fid quia pofieinob/s compati per con fortium eiufd natur mortalis,nec ramen mi-ferijscripercjfubditur: crfidelit pontifex ad deutn. Hnbsp;deliscnim ptifcx fadus eft,ut fidchter nobis exnbsp;trjjjctpontcm fuperfludusfcculihuiusad ter/nbsp;ram uiuentium Null enim fallit,fcd ocs per ponnbsp;tem quem ipfc fecit, gradientes fdeliter ducit adnbsp;dcum.Pontm quippc fect.quiafacultatem de-dit nobis caicdi fid fupcrdi mundanos fludus,nbsp;atc^ tranlcundi fuper cos ad patriam uit,d pernbsp;ueniendi ad creatorem noftrum, per hoc quod linbsp;herum arbitrium nobis reftituit, fid auxili funbsp;grati nobisconceilt,acfcmediatoremddit,nbsp;Utrepropiciaret deliapopuli.id cfr,rcmoucret neglinbsp;gentias fid culpas, quibus deum populus derclin
quebat.Repropiciare componitur ex re.fid pro/nbsp;pc,dcieo cies. Et cupx quibus delinquimus,idnbsp;eft, derclinquimus de fid elgamur ab co,quafinbsp;,ppinqutdeo,d3importuneincrefctinoculis
eius fid ira eiusirrict.Sed benignus pontife no/ nbsp;nbsp;nbsp;,
lier repropiciat cas .i. rtro det cas de co qd fuc-rtprope.hoc eft, remouetcasfacic dei,miri corditer interpellas pro nobis,fid deles cas.etbSnbsp;poteft delida t^ftra^epropici^ejga c t g pcccatonbsp;hos poteft in tetationibus cuftodirc-Nam in coinnbsp;guo paffits efl.i.in inferior! fubfttia,in huma^itaienbsp;lcilicet,de qua minus uideret,potcns eft nobis innbsp;tetationibus ftfRucnirc.IneOjidCjin hoc,in qu* lohan.J%nbsp;palTuseftPtlatogin diuinitatciempmfitim Matt.i7nbsp;paflibilis,ip/ id^atuea tripliciter cz tentatut dia Mrfrc.lJ,nbsp;bolo, potens efi cz eif ^h tentantur, auxiliarid.eis quinbsp;poft bapiifmum uel diabolo ucl recurfu praujnbsp;cfuetuditiistenttur, fubuenircpoteft,nccorrunbsp;ant,nc ad ipfum, undc p grati dei librt! funt,nbsp;pd ducente recurrant. Nam idcirco ipfc priornbsp;icntari dignatus eft,ut fie tentationes noftras fuisnbsp;tetationibus uinccret,Gcut mort noftr ucneraenbsp;fuam:^e fuperare.Notdum qd tentatus in 43/nbsp;priafignificaiionedcipfoeti dno poteftdici,ganbsp;mult'contcncba^um diabolus,cimpotctemnbsp;hune ad pan ex lapidcfecicndumTarbitraretur,nbsp;fid auari ti ci perfuadere conaretur. Hueufep im-tnoratus eft Apoftolus in hoc, qdabundantius
oportet ngsobferuarc ea q Chrifto et eius diftfnbsp;pulis audiuimus,g qu ab angelistqm omnia illnbsp;fubiedafunt,ficutautoritate jjphetica ^baiumnbsp;cft.Nunc ait ingreditur faccre cparation internbsp;ChriftSd Moyfcn,utoftend3tquia uerba Chrinbsp;flimagis gMoyfifuntobferuanda, utmagisac
nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;qq 9
AD HE BRAE OS
A nnagis ^fuadeat'caq Chrifius pdicauit, cflc tcn/ daoa:lt; nihil cum fedflcucl docuifl.qd nonfunbsp;flct ilh intundum paire.amp; hoc eft qd lquitunnbsp;CAPVT III.
VNdc fratres fandi uocations cica ftis participes, confideratc apoftolinbsp;pontiftcem confcdiom's noftr Icfuni,qnbsp;NWw ix. fidelis^ftei, qui fecit ilium lcut Moyfesfinbsp;delis in omni domo illius. Amplioriscnimnbsp;gloricifteprMoyfe dignus habitus eft,nbsp;quato ampliore honor habet domus quinbsp;fabricauie ilIam.Omnis nanq^ domus fabrinbsp;carur ab aliquo.Qui autem omnia creauit,nbsp;deuseft. Et Moyfes quidem fidelis eratianbsp;rota domo eius taqu famulus in teftimoninbsp;um eorum qudicenda erant, Chriftdfbenbsp;ro tanquam filiusin domo fua. Quse dogt;nbsp;musfumus nos.ftfidutiam Cgloriafpeinbsp;ufquc ad finem firmam retincamus.
*5 DiAum eft fupcrius quia Chriftuscft ponti fex noftcr ad dcum,iSi quia pro nobis paftus eft,nbsp;8C poteft cti fedm quod homo eft,auxiliari nonbsp;bis in tentationibus.Vrtdc.i.ex omnibus his prac'nbsp;mifliSjUcl propter omia hsec fupra difta ofrMretnbsp;.i.ftde maire gcniti,amp; per eandem ftnii.t. peccanbsp;tis mundati, acbonis operibusinftituti,Sd pjrti-9nbsp;ipft quoqt caleis uoc4tionit, quia fic d uos uocatinbsp;eftis ad clcftia,uttcrnibicum Chrifto poiTi-_ deans haereditatem.proptcr quod amp; ei multuni
debris efle obnoxi} amp; obedices.qui uos ad leftia uocauit per gratia ftiam,d animos ueftrotnbsp;a#excellenti nouarum eius promilTionum erinbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gerc. Vos(inqu)o fratres filij unius ecclefia: ma
tris, prpter haft omnia cqfiJe^te .oeulis cor* diumattcnticonfpicite apoftolumquem uobisnbsp;dei*miftt,fcilicet unigenitum fuum.Mento Paunbsp;lugiftis/e non feripfttapoftoJunrquibus nunc lenbsp;4um nominal apoftolum,qm p^sgatiue efteo/nbsp;KtUt If. rum apoftolus, ftcutait, b^n fum millus nifi adnbsp;eues qux perierunt dom is Ifrael. Et fi carnaksnbsp;obfcruantiad ckftem habitationem amp; uocanbsp;,, tionem fufFicercpoftent,nunqtantus,t dignusnbsp;eilet cis miiius. tto'scAo- enim mifliis interprta*nbsp;tur.Confiderate igitur huncapoftol.d.ligcndonbsp;amp; imitando eum,amp; faciendo uoluntat eius; ernbsp;eftderate hc ed ptifc.i.intcrceiror et uinbsp;nobis fternentftn ad terra uiuentium.'qu^a SC pnbsp;tiobis interpellai,amp; facultat nobis paiftt,ut fugnbsp;fludus feculi ac fuper lt;^nfta labentia trfeamunbsp;ad cjleftem oatri.pontific ^co coufeonis nojhienbsp;..quenios Chriftianiftcmur, Sf qu lefunnr.nbsp;faluator agnofcimus.Os uidelicetconftemur,nbsp;gahuncfalutislargitorcm habemus.Sf alio non^nbsp;indigemus, ga ipfc oino fufficit ad fal^^t.QifiJenbsp;tiif fecitillu/lt.iP3tiri, qui lcdm humanitatnbsp;creauitill.quia quiegdei pater iniunxit.totumnbsp;ipfe fdcJiter adimpkuit: quia non fu.fed patrisnbsp;glori quxGuit.nec cius mdata abfc A'tznccp lanbsp;ara lcd patris uolStatc facere uenit,5 idcO' fi car*nbsp;nalct cerenions cuacuauit.in hoc patcrn^tol*
cati n ctradixit,ld potiusfdeJiobediif.fdegt; . lis patn,cutfiMitfuerat Moyf in omni dano iUintnbsp;-.i.in omi plbe ludoi^.lgdomo i]lius.i.lefu uelnbsp;patfis/uit fidelis Moyfes, quia minifter erat.nSnbsp;dns. Et qucuntp domipus prccpit ut Moyfes *nbsp;puniret^punijt : quicquid illi dnsini5xit,tot illsnbsp;fecit uel docuit,S^ ad opera uoluntatis dni pera-gda ludoscocgit.Sic amp;. Chriftus fidelis eftpanbsp;tri, faciens os uoluntates eius in omni domo.nbsp;in omni ccckfia eius t ludo^ qum genti. Etnbsp;idco fidelis eft in hac domo n folum idololatrinbsp;gentibus euacu3s,fed SC carnales ritus de ludaeis
. adnihils. Dixi ut conldcrctis hune apoftolum, quod facere dcbctis.quia i/lee/l prlt;e Mogt;J.i.maiornbsp;loyfe,S hoc confiderate. N fi Moyfes uobisnbsp;fufficere polTet adiuftiti SC llutcm.nunqu iftenbsp;tfus mitterctur nobis. N ifte habitut eft ptrenbsp;dignus amfilioritnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;prx Moy fe.i.maioris hono
hficenti SC coronseg Moyfes. Scm ufum lati eloqmjjiis dicerc cbuiftct,dignusampliorinbsp;gloria : ftd fcdnign-ejos dicit,dignu.s ampiiorisnbsp;glori. Vel ampiioris glorix habitus amp;reputa/nbsp;tuscftifty_^Moyfc,ga dignus eft g mcrii ut manbsp;iorisglorrelbeatur. N emper fol gratis uclnbsp;natur hoc habet,fed SC per iufiiti merit.^asnbsp;Moyfe eft amp; in g^ia amp; in meri^o.b^ifte eft filnbsp;us,Moyfesgt;*o famulusiifte fanhficans.Moyfcsnbsp;/ofanCTificatus;ifte immunis ab omip.ulqucnbsp;quacpcfummatusinomni bono.Moyfe autc Dnbsp;non fine pvto.qui fp crefeerepotuit in aliquo bonbsp;no,amp; intm iudicatus paire disnus habere manbsp;iorem gloria exaltation poft hc uit.inquannbsp;lum ha buit in hac uita maior uenerationc apd*nbsp;fideles 5iC fibifubditqj^g Moyles habuerat apdnbsp;fuos.Moyfes eijim reputatus eft dei famulus.deinbsp;nniftcr bonus,dei difpenfator fidelis.qu fubdnbsp;ti uencrarcTitur n^ficut dc , fed ficut magiftrr,nbsp;Chriftum autem uen?Panturfubditi ficut deum,nbsp;creatorem fuum ,ucr5 deum, fufficicntadgre-gemfuumcuftodiendum,quodde Moyfe nonnbsp;cftputandum .d fic ampiioris glori cfttfteprxnbsp;Moyfe,|(tnto4iplior honorem hitbet domuf.i.dc donbsp;, mo uJ in domo, quifabricauit ilU qum qui difpnbsp;fat in ea. Quod de fpali domo intelligcndcft,nbsp;uidelicet de plbe dei, cuius Moyfes difpenfatornbsp;agnofeitur, lcd Chriftus fabricator.ipe cm fabn'nbsp;cauit.iin fidefundauit amp; in bonisoperibus dknbsp;ficaiiitdom dci,q cftecclefia,in antiquis amp; no-uis fanis,etideo longe fublimius honoreturinnbsp;c^g Moyfcs.Dico quia fabricauit domdci.Nnbsp;tmts domus .i.omnis anima qu fttcraplum d,nbsp;fabricatur ab aU^uo alio,quia per fc ipfam non poteft conlfrui,nifi ab alio fupcriorc cfiruaiur.Ninbsp;hil cm boni ualet habere fc fola.Scd ille quicrea-ftomnwuirtutbonain cleis,(lcw e/i,ethocagcnbsp;rc Chriftus potentia diuinitatis fu fp cfucuit.nbsp;Non fol enim creauit nos ut eflemus,fed etianinbsp;UC boni elTemuSjfi i boni liimus-Quod fi needSnbsp;boni fumus, rogandus eft,ut qui nos fecit hocs,nbsp;facial nos bonos.Ipfc ergo fabricator huiuslnnbsp;tae domus,ac per hoc aliter in ea g Moyfe h''nbsp;nordus,Ei uterq; gdm (ficut di ftjfdths fquot;
CA PVT Illi nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;AiSf
|
Jt.quiaofficiuininiunumbnimpleuit;fed tame tnicrcosdifferentiafuit.quia Moyfes gdem fide/nbsp;Jis erat ficutfamu]us.lt;Jhnflu3^oficutfiliusi do*nbsp;mo patris et dns. Et hoc efi.EtMoylt^uidemfideiitnbsp; Mt .i.fideliter adimplens quxeunep fibi diuinitusnbsp;itnpcrabantur. fidelis erat ('n domo non fua,{ed einsnbsp;d- patris ucl Clirifti : amp; intot4 domo illa.i.in uni/nbsp;uerfa plcbe Iudaica,malos argues atep puniesjbonbsp;nos aut exhortans et fp ad meliora promouens,nbsp;non ut dns,fed t4gt;i^u famulus- quia non fe dicebatnbsp;deum, fed famulant ei qui fe miferatmec dconbsp;diligebatur ut dns ,cuius erat j^pria domus,in qnbsp;Moyfes fideJis eraijC hoc iateimomu eoru ^ult;e di'nbsp;(eudaer4Ut.i.uc leftaretur amp; confirmarct ea.q connbsp;ueniebat d ici carnalibus, qui nondipiritaliacanbsp;pere poierant.no ut grati darct.Dicebat ein fi-deiner populo q deus prseceperat.Qyibus didisnbsp;dabat teftimonium mulns rat^nibus SC miracunbsp;loijj fignis i uarijs ailrciibusTDicoquia Moyfes erat ucfamulusindomodomini, (^iflusua^nbsp;n ficut famulus, fed tetnquifUas qui iure hr,nbsp;amp; tanqu dominus in domo non alina,fed fua: qanbsp;propria erat eius.ficut Si patris.ac fi dicjturiEt finbsp;utcrqjprlatus e domui dejjiS^ in iWloquurionbsp;nTdeJiscxtitit, magna diffrtia eft,quia tAoynbsp;fes erat in domo dii ianquayffamuus,Chriftusnbsp;uero tanqam lius in domo patris amp; barres Cnbsp;dominus.c cura tanto fit maior ChriltuSjdebetnbsp;omino recipi: Moyfes uero minor.in carnalibusnbsp;obfcruttis poftponi, Moyfes enim fine Chrilftnbsp;non proderit. Ghrifius ac folus ad omnia fuff-cit. Diceret nc aligs:Quid ad nos, fi Moyfes uelnbsp;Chrifius efi in domo^Nefeimus uidelicet q fit ilia domus,ncc per hoc no^s Ghriftus commen-datur : quia etfi homines nicruijt ilia domus,illinbsp;potius creddi funt hoc extitifie,qui fucrt tefix/nbsp;poribus Moy fi uel Chrifti, tian auteift nos g monbsp;do fumus, cui uidet rcfp8[cre Apofiolus,nbsp;dozMuftmwWOf Qyafidicat:Nediffidatisdc do-mo.quia nos fumus domus dei.Nos fideles amp; innbsp;hoc tempore, ficut antea patres noftri.fumus if-la domus quara Chrifius la morte fabricauic.nbsp;Hac tarnen conditione dieo nos elle donjumdt,nbsp;iiin habitationis, fi rctineamusfdutMm.i. fi fpemnbsp;certTimam quamdcdit nobis, non amittamus,nbsp;fiindubiam fortiter retineamus : hoc eft, fi cer*nbsp;eifl'ime falutem in Chrifto fperamus fine f arnali*nbsp;Lus obleruantrjs, tune fumus domus in qua pernbsp;fidem habitat.fidutiananqucpro fpe hic accipinbsp;tur.Ec quianemo poteftfperare.nifi fpcscx l-na confeientia furgat, addit Cr gloriam ^et,id eft,nbsp;fi retineamus dc bonam clcientiam.queftcaunbsp; Cor.jnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ipc* dedecus gloria mtis,per qu in fpem |
rigimur ;quia ficut idem Apoftolus dicit, Gloria noftra eft Kfhuionium confciciae noftrx. SC quia nonnulli confeientiam boni operis babent,nbsp;jper quam gloriari in deo polTunt amp; fperar e, fednbsp;tarnen uacillantem,ponitfirm.lot quia firrti pernbsp;tnenfem uel annum poflot habrc, fubdit,uj^((ienbsp;OT/noH.i.uftpad obitum : quia qui perfeuerauehtnbsp;fi ittfinem^hjcfalwys ritiVelfidutiaiurtiinetnbsp;musjnefubrcpctealiquainfdclttatc, diffidamu^ Cnbsp;nos per Chriftum polie faluari, qurcntes falu-tisauxilium in carnalibus obferuantijs, led fine lt;nbsp;bis folum Chriftum domino fufficcre indubit^/nbsp;ier confidamus. Idcirco enim oftenfus eft Chri-ftus longe nobilior Moyfe, ut folum Chrifurrtnbsp;teneamus,in quo habebimus omnia, amp; gloriamnbsp;fpei.id jgloriofam fpem, quia eft de iucunditatnbsp;clefti; frmam.i.perdurantemufq inffnemui-t, quando accipietur quod nunc fperatur. Quapropter,ficut dicit fpiricus fandus, ppf.94 Hodic fi uoc cius audicn'tis, nolite obdu rare corda ucftra, ficut in exacerbatione fc^ cundum diem ttationisin defcrto,ubi tennbsp;ta uerunt me patres ucftri, probaueruntnbsp;uiderut opra mca quadraginta annis. Pronbsp;p^?ftluod infenfus fui generationi huic, Cnbsp;dixi femper hi errant corde. Ipfi autem nnbsp;cognouert uias meas,qutbus iuraui in ir;lnbsp;niea,fi introibunt in requiem meam; Nunc iterum inuiiat cos terrendo ad fideiUi ne propter incrcdulitatcm perdantjtcrnrequi/nbsp;em.ficut patres eoBi in delertoj qui quia incredunbsp;h fuerunt, terra promilTionis fuse fignificat ami-fert.Domus dei fumus, fi n p incredulitatc diEnbsp;fidamus, lcd certa fide fidutiara teneamus. propter nolite per infidelitatem obdurare corda ueftra,amp; hoc ira moneo,/ct dicit fpiritusfan(lus.i.nbsp;eandem intenttonem ego nunc in ueftram corre-nbsp;clionemhabcojqu habuit piritus fandus.quannbsp;do dixit iftud ore Dauidico. Ncc folus eg#hocnbsp;nbsp;nbsp;nbsp; fuadeo^ed fpiritus fandus hoc idc fimtliter fua-dct.Et idem bonura ego uobis promitto,fi olj;/ djcritisraclmal, ficrobduraucritis,quodfpi- nbsp;ritus fariftus pr^mili.cum ad )s et alis in leiunbsp;poregratix futures uoe dirigcrer,diccs: Hodicnbsp;fi uoeem 5c.Sanlt;ftus enim fpirituspruidjifc dunbsp;riti cordis Iud3goiy,quia contra uoeem domininbsp;lef obduratimerantinfdeliter cor fut, Si idcnbsp;autoritre ia uolcn^eos duritia cordis reuocanbsp;re,amp;adinrcgritat ndei Chrifti inuitare, Icilicetnbsp;ut nihil falutis putarentefl incarnalibus obfcr?nbsp;anttjs poft adtientueritatisjdixit : Hodic amp;cinbsp;Et per hoc multum rcuocat Apoftolus ludaeosnbsp;hanc propheti habentes, qm oftendit fpiritunjnbsp;fanftum hoc idc tanto tcporc antea praedixifle^nbsp;quod nunc dicitur eisin tempore grati. Hodie.i^nbsp;hac ewegia amp;: nobili die, fcilicertn hoc tcmporcnbsp;gratieotabili Si prclaro inter os alias iatcs *nbsp;inqodeusmaiorempiqfatis afFclt;Sum homini-buscxbibuit,qu#!inaitjs tempcHtbus:)(uocetrinbsp;eiu,id eft.nouam ChrilW prdicaiionem rtttdicrnbsp;fir.nullincredulitatis fignremaneatin uobisnbsp;Modo per fc loquitur,qui priusper prcones lonbsp;quebaturj^ tune duri fuiftis, ucl nunc eftote moinbsp;les. Quodaitjf uoeem eiusaudierkis, non dubfnbsp;tat illos cam audiiuros, fed per hoc magis atten?nbsp;tos facit ad adiend, dum quafi inccrcos reddicnbsp;6i fufpcRfos, ne forte continoat ut non audianr.nbsp;Ijolite Mitntrfjid eft,contfaum dura faccrc cor? |
44 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;AD HEBRAEOS
A (k qu funt w)lr4.i.in ueraeuoluntatis arbitrio, /tcirt obdurauerGc patres ueri carnales inexacernbsp;batione.i.in accrrimaoHnGe, qua Gbi deum rednbsp;diderunt acerbum,quum n crediderunt ^d de*nbsp;us effet illis traditurus terra repromiffionis,Gcutnbsp;pollicitus fuerar.ncc clcftem requiem.qu pernbsp;e GgniGcabatur.Nolite(inqt)ncobdurare cornbsp;da fecu^um diem tentationisindeferto.i. fequentes Sinbsp;imittes diem amp; tem pus.in quo patres ueri me
Exod.i6, 7-52.
Nawe.ir.
12.15.14.
I6.ZO. lier I.
_ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tentauerunr,Si cxdiffidentia pan petierunt,at(p
Ppi'TT cum hGtationc dixerunt: Nunquid poterit de-us parare menfam in deferto/Si aliahuiufmodi, SihocfecerGtindefcrtOjpoquamdeAegypto .nbsp;edudifuerantjubi deum tentarc non debuiffent,nbsp;cuius tot Sc tanta i uidert opera,fcilicet feipfos
E*o4.I4
. in manu ualida de Aegypto per mare rubr Gc* co pede edu:os,Si hoes eor in mari fu]||f)^r/nbsp;ios.et alia multa magnalia.Qyarc poraod nnbsp;dcbuiffentdeprotedionc gratiipGus propternbsp;NO.14- aliquos hoes diffidere.Cum cnim audiffent abnbsp;exploratoribus habitatores proniiff terr fornbsp;tes ad prlium, obliti funt uirtutis dei tories pronbsp;bat,nec crediderunt ilium effe pottem ad ter-ram ill populo fuo fubiugdam, propter qd etnbsp;indigni fucrunc intrarc in ill. Vos aut cauetc nenbsp;Gmilitcr facientesj uera fandorum patria exclunbsp;damini. N SC uos fpiritalif ab Aegypto edudinbsp;eis.i. tenebrisignorti.Sd ab afflidione uitionbsp;rum liberatijfubmers in bapcifmo ueris hoinbsp;bus diabolo eu omni pompa cius c exercitu uinbsp;B riorum: Siducente domino ad hoc jjmoti eis,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ut rArndum i SC prfentis feculi habitation,
defertum horroris atlt;p peregrination SC cxili effe intclligatis.Et idco non debetis amplius dcGnbsp; tentarc peraliquam diffidentiam.ut putetis uosnbsp;Gnc carwallbus dbfcrutqs^er ^hri non pof-fe faluari,quia tune non intrabitis in eletoqt pa*nbsp;tria*), fed certiffimaGde credences uos per cumnbsp;effe faJudos,fola eius pcepta feruate.Qiiia ueronbsp;lt;Gxit di tentationis,amp; quibu^ffetiJla tcationbsp;fada,non dixit, idco nunc^xponit quideum innbsp;deferto tentauerunt. Vk.i.in ^eferco tentaueruntnbsp;mep.ltrei ueflri, quorum tentationis C exacerba*nbsp;tionis Glij SC imiratores eis, dum in Gde dubita-tis.dd idcotimendum eff uobis, neqiioshabetisnbsp;patres in culpa,imitemini in cand pan.l ergonbsp;talcs,non Gnt patres uefiri,nolitc cos imitarPa-tres ueri eranc, fed G non imicati fueritis,patresnbsp;ueri non crut.proamp;:lt;0'te.i.curioGtat^ caufanbsp;cxquiGcrunt, anpoffcm faccrequx petiipant CTnbsp;uiderunt opera mea quadrag^ta annit: quia tam longonbsp;annorumfpatiofeci cor eisjpmanu MoyGmi-racula.dC ipG magis ac iagis obdurauerunt cornbsp;da. ad hoc cum illis fui per quadraginta annos,nbsp;ut oftderem talc genus homin quod me femgnbsp;exaccrbaret,ufqj in Gnem feculi fore, ||uia per ihnbsp;los quadeaginta annos totum huius feculi tempus GgniGcatum c.lpG me tentauerunt per inG*nbsp;delicarein fuetm.Propterquod ego fuiinfenfut ,idefi,nbsp;contra iratus generationi huic tam perueff, qunbsp;amp; genus huiulhaodi rebeiliumhotninunatn cc-
clcfia ufqj adfincm mundi femperfuturorum de G fignauit.Et licet mc offndert.tamcgo dixt feinbsp;per de illis,bj frrlt;lt;tcorJe.^er Moyfen 8C Auronnbsp;mifcricorditer annunciaui C corrigcre ftudui ernbsp;rorcm, quem corde eti h;ibcbant C fcienter SC.nbsp;uoluntarie.dicens: Hi errant corde.i.cx proprianbsp;deliberatione, quia feno peccant; C cum fcitfenbsp;male agerc.non defiftt.Ego quidem paterna benbsp;nignitace reuocab cos, fed ipji non cognouerunt tti-at meat ^uibnt incedebara.i.mifericordi,quaeosnbsp;corrigere frudebam : 8C ucritatem, qua cos Ginnbsp;malo pcrfeueraret,damnarcdifponebam;quianbsp;iiniucrf uie domini mifericordia 8c ucritas.VcInbsp;non cognouerunt uias mcas-imon intellexeruncnbsp;prcepta mea, per iju uenitur ad me,quia egonbsp;ipiritaliter loquutus fum, Icimus em qm lex fpi- rob,4.7.nbsp;ritalis eft.ipG autcm carnaliterintellexerunt.Itanbsp;non cognouerupt uias mcas,Gcut ill j s mertibusnbsp;ego iHrrfHi.i.immutabiliter conGrmaui,et hoc feefnbsp;jflira ma4|i.in difpoGtioncultionisfumendae,/?innbsp;troibunt in requiem meai, id c, nonintroibuntinternbsp;ram promiifiois, in qua eos requiefcere fadurusnbsp;cram.'tvcm regnum cloi,quod per hancGgninbsp;ficaiurgt;uDi j^rennis cftrequies.Duo notat,amp;nbsp;panas eisdedir.amp;qcf requiem negauit. Naminnbsp;ira q negauit req?^jmpGt ultiijp.Qefcdusnbsp;didionis,uchementi irdeGgnat,cum dicitur,nbsp;Siintroibunt in requiem me.quuis ira dei nonnbsp;^t ut hominis.i. perturbatio concitati animi, fednbsp;tranquilla difpofitio ufiiGmplicitcr conftituti.nbsp;Vehementer em minatur,c quaG pr nimia iranbsp;imperfect^relinquit fcntendarD, dicens: Si intreinbsp;bunt in requiem me. Et cum iuramento minacnbsp;iftud. Multum ergo jjimenda eft hacc cminatio.nbsp;IMamloqui dei^m, magnum eG:quto magis,iu-iwedeum.lurtem hoem debcs timere,ne pro*nbsp;pter iurauonem fisiat quod contra uoluntatennbsp;cius eft. Qutoma^ deu qui nihil tcmcrciura/nbsp;re poteft i Hiftorialiter hoc loco rcducitad me-mori, qd miferunt uidere terra; amp; cG audicrcnbsp;ibi clic incxpugnabiles uiros, obliti uirtutis deinbsp;loties probatscjdixcrunt: Reuertamurin Aegy
ptuni, Vnde iurauit dns quod n intrarent in ter ramill,qu3eeG rcquieslaborG,lt;Si Gcosinfolinbsp;tudine mortui funt prter duos. Si. Gcut illi pernbsp;incredulitat amp;diffidenti terra non intrauertnbsp;qu illis parata erat.ut reqefeerent in capta uosnbsp;Gin fide Chni dubitaueritis.uelinobeditcs illinbsp;fueritis, uer iuorum patri non ingrediemini.nbsp;hjucufqtterrendo loquutusefi.nc Gniincredulinbsp;ChriOjGcut patres ilJoije MoyG,nc uerppctugnbsp;bcatitudinis quietc amittt,Gcut patres illonimnbsp;rcquic lAi promifl terr.Hinc bldiendo mo*nbsp;nere incipit, ne requiem ill amittant.* amp; teporisnbsp;opportunitatc fuadet,ut ad c fcinet,fubigcs:
Videtc fratres, ne forte Gtfn aliquo ue^ flru cor mal incredulitatis difeeddi a dconbsp;iuOjfed adhortamini uofmetipfos pernbsp;gulos dies,donee Hodie cognominatur, uenbsp;n obduretur guis ex uobis faHada pccca^
-ocr page 481-CAP VT
A Participes enm Chn'ftf effcdi fumus, fi ta m initium fubftanticius ufque ad fine Hcnbsp;mum retincanius ,lum dicitur Hodie finbsp;uocem eiusaudieritis, nolite obdurate cornbsp;da uefira, quemadmoduni in iila exacerbanbsp;tione. Quidam enim audientes,exacerba#nbsp;ucruntjfcdnon uniuerfiqui profediluncnbsp;ab Aegyptoper Moyfcn. Quibus autemnbsp;infenfus cft quadraginta annis Nonne il*nbsp;lis qui pecauerunt,quorum cadauera pro*nbsp;ftrata func indcfercotQuibusautem iura*nbsp;uit nonintroire in requiem ipfius, nifi illi nbsp;g increduli fucrunt^Etpidemus qa n po*nbsp;tuerunt introire propter incredulitatera.
feLenitcrincipJtadmonere.iitlibentiusadmo litiun iurcjpit.Viiiftf(inqc)q|frlt;lt;tref.qu3ifi dicat:nbsp;Mihi debens acquiciccre^quia uosfraterna dilc-Aone admoneo. Vidcted. rationabiiignnfdfx|.nbsp;tione cauete.ne quis ueitrgm habeat cor intitdonbsp;lum.SC exclu datur ab terna requiefideli. Sednbsp;illud,quapropttr,quod iupradictumeft, nonnulnbsp;Il uoJunc huic moniiioni lungere, ijpi^Botnus deinbsp;lt;mus,( fidutiam SCglori fpei retineanius.Qia-propter ujdetejratresnc di^atis. Vidccc ne forte, quiainueftroeftarbitrio, amp; adutruni^ le habet yittnalquow/iruw.quiadcmuliisnondubuonbsp;qui perfect! lunt, orincrcdttliuH gt; ut non crecbtnbsp;Chnitum ad ilutcm luftleere ^quiamtdumed talenbsp;** cor, qr fie ruit in multam peccarorum uoraginnbsp;C poft inmortem. Nam huiufmodjcor eft cor,nbsp;d eft,uoluncas di(cedeni!i,id , diuerfs ufjs ceden-di amp; fugiendi 4deouiuo .i.^hnfto qui(cut Jegi-inu.s)eft deus ucrus amp; uita teiwia . Qui enim abnbsp;eo diuerfatn uiam incedit. uita difeedes ad rribr/nbsp;tem tcdit.Qiiod inter ift^^nnulii faciebant, dnbsp;in fideChrifti dubittes, eum fine carnalibusobznbsp;terutijsadiuftitiam 3C ilutem fufficere pofte nonbsp;crcdcrcnt.-dCita iam pro exiguo fidem eius ducenbsp;tes.facsle ab ea recederc uellent. Et minus eft pernbsp;aliam culp deo difccderc, qum per incredulinbsp;tatem cum omnino poftponerc.v^i enim fidem*nbsp;abqciGomino deo rccedit.Qui uero per aliamnbsp;ab eo culpam diicedii.fperatadhucreuerti. Pci*nbsp;hoc^ddixiqcor incredulitatis .intclligi poteratnbsp;cor mal, Si cor dilcedendi deo uiuo. Sed ideonbsp;pofiiit^quia ift uoces magis ualenr ad abfterrennbsp;cJum eos.Non habeatiscor incredulitatis.Jd po-tius adharttrnni non diucrfos.n alteriusgeniisionbsp;minesjiedttofnietipjxadinuicem. Quodem dixjt,nbsp;ucimetipfos.oftcndithortationem eo^adeoncnbsp;celPariam inter eos clTc,ut non oporteat extendinbsp;ad alios.adhortamini uos inuicem,ut fyncere crenbsp;datis.amp;pie ac fanefte uiuatis.amp;hoc per fingulos diet,nbsp;id eft.quotidie, Si non per unum annum uel dunbsp;os tm,ld donee cognomitMtur Hodie,id eft, quandiunbsp;in fimul dies cognominantur.N quod dixit, honbsp;diecognominatur, uoluit notare multitudineranbsp;dierum efle in tempore grati. Quod tempus eftnbsp;hodicjidcjmagn Si dcmonftrabilc;amp; lt; dies,id
in nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;
eft, darum poft tenebras erroris Sr ignorantix. G donee hodie cognominatur.i. qudiu tpus gratis durat.adhortamini uofipfos de incremento fi.nbsp;dei cxierarum uirtutum: quia non minus modonbsp;poteftisproficerc, qum prxfente Chrifto. Velnbsp;donec hodie cognominatur, id eft, quandiu uitanbsp;prfens unicuique manet,in qua femper dicitur,nbsp;hodie adhortamini uofipfos ad melior^. Si quisnbsp;enim peccauit,ufquequo eft hodie, poteft rcuer-ti.Nemo igitur dciperetdum uiuit.Scd ncque l/nbsp;curus incauie fiat ,quia nefeit quando fibi iftudnbsp;hodie determinctur ideo uos adhortamini,id ,nbsp;ut non obduretur^uis exuobis, ideft. non fiat durusnbsp;iSC increduJus contra monitionem fpiritus fanAi,nbsp;qui cor ciusmolle uult faccre, ut poffit in eo ucr-ba lua uelut in ccra fcribcrc. N obdurctur quis.nbsp;ntquenim de multis metuo. Nam obduratur cnbsp;ira fidem faUaeia pecc4H,id eft,errorc pcccati fc falnbsp;ltc iub uirtutis Ipecic.fi cum fide Chriftilegem,nbsp;quoniam deo data eft,putauerit falutincceffarinbsp;am.Sic enim fallet peccatOjid eft, male facict, dnbsp;le putauerit benefaccrc: qa ex obferuationeleginbsp;dcumoffndci.cui fc per edem legis obferuantinbsp;am placere credet. Nam qui legem adhuc obfer-uat, Chriftum uenifte negat. Et ideo non debetnbsp;qutfquam noftrum obdurari tali fallacia, ut lubnbsp;occaionelegalisobferuantix difeedat Chrifto,
euacus fidem eius.Nam pdrticipes chrijifuinus effie fli.Non enim poteft fieri dilccfiio,ubi pnmum nnbsp;rt coniunAio.Sed nosiam Chrifto fumus ciunnbsp;Al,de ideo non dilcedamui ab illo. Effedi fumus 5nbsp;participes Chrifti in nomine C graiia,ga Chri nbsp;ftiani uocamur, amp; gratia eius perccpimus;p qunbsp;qcquid boni habemus, aflcquuti fumusJcilitSt finbsp;demjpeccatotremiiTionempnnocentiam Si iuftinbsp;tiarn Cc. Vcl^artiipcsChrifumu*effcAi,idnbsp;cft,(pe iumus am participes eiufdem incorrupt!nbsp;oms amp; glorixqu Chriftus habet.Ac fi diAtur:nbsp;Debet adhorari dC n elfe duri, ga ^d non eranbsp;mus.fadi fudfus per gratia, habenies patrem lt;inbsp;Chrifto in hxreditme. Txiwe hac cditione dico,nbsp;fl retineamuf initium[ubliMtuehit,id ,fdem qu eftnbsp;initiutn bonorum , per quamdeusextitit in no/nbsp;bis,per qu detficamur amp; diuin fubftti partinbsp;cipamus.Fidcs cm eft fubftti initi5,id ,incor/nbsp;porationiseius.ga fundamentum eft STorigo uirnbsp;lutum.per quas ipfe confit in nobis,dinos nieranbsp;bra eiuseffiomur.Ethoc initi oportet utretinenbsp;amusai titubs.fed firmum SC ircuffum : nec gnbsp;mitneicl ann.ied $ dd fnet uitx prjfentis,utnbsp;fcibcetnunc^deferamu^dem.Et ne diccrent,uonbsp;buapoftolistantitn Si Chrifti cojjtemporancisnbsp;iulfum eft ut fidem tenent,fubiungit, dum dicitur,nbsp;hodie Sic. Ac fi dicatiNon tantum fus g Chrifinbsp;audiereloquentem.prxceptum eft tencrc fidem,nbsp;iS^ n ob4urarecorda,fedetiam uobishocidemnbsp;cftiniunAumamp;cxteris omibus.i.quandiudicif,nbsp;hodie uocemeiut lt;iMdierifi,hoc eft,per totum tempus gra tiae uel prxfeniis uit. V e itaiNon folumnbsp;auditorfs Chrifti, fid debuert adhibere diAisnbsp;ius^ed amp;uoj,lt;|uandiucunc5dKlr,hodie uo
-ocr page 482-AD HEERAEOS
tem corporis,fcd incredulis negauit requiem ani C mf pofl mortc.Et hoc e qd interrogatiue diciturnbsp;ad increpationem iorun^ qui adhuc in de du-bitabant. Sed quibufiurauit non introircin requiem ipnbsp;ut zfernam,quz fignificabasur per terram jJmif'nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*
onis, uel in ipfam terram promilfionis, ni tilts qui increduli fuerunt ad uocc promiflonis eiufdennbsp;rcquiei?Quafidicat:Nonali]s hoc iurauit,fed illis.nbsp;Et irffWKj aperta rationc,5f'lt;lt; nonpotueruntintroirenbsp;in illam requiem perpetuam, ficut nec in terrantnbsp;promifloniSjproptf incredulitatem iam.Complc-uit enim deus comminationem iurameti fui,quanbsp;dixit incredulos in requiem fuam n intraturos,nbsp;Sc militer faciet omntbus incredulis.
CAP VT .1111.
TImeamus ergo,ne forte relia poIHci tatione introcldi in requiem eius, exnbsp;iftitnetur aliquis ex nobisdecffe.Etcnim SC,nbsp;v/kbis nnehiciatum cil, qucmadmodnm SC ilnbsp;lis. Sed non profu iliis fermoauditus, nnbsp;admixtus fidei ex his qu audicrunt.lngrenbsp;diemu^M'm in requi qui credimus, quegt;nbsp;admodumtftxitjSicuciurauiin iramca,amp;innbsp;troibtin requit*yi meam, etquidem ope*nbsp;ribus ab inilitutionc mundi perfeis. Dixienbsp;em in quod loco de die lptimo ficEt reg GfOf-ɻnbsp;^ic deus die feptimo abobusopibus fuis.nbsp;(. iniftorurfum. Si mtroibunt in meam renbsp;quicm, Quoniam ergo fupercil introire Dnbsp;quofd in illam, SC hi quibus prioribus an*nbsp;nunciatum cil, non introicrunt propter in*nbsp;credulitatcm^tcruh) termint diem quen*nbsp;dam hodie,in Dauid dicdopoil ttum tnbsp;poris,fcutfuprad^um eft Hodic fi uocnbsp;eius audieritis, noltc obdurarc corda ue*nbsp;lira.Nam fi eis lefus requiem prilitifler,nbsp;nunqu de alia loqueretur pofihac die.lta*nbsp;que relinquicur fabbatifmus populo dci.nbsp;Qui enim ingreffus cil in requiem eius, etlnbsp;am ipfe rcquieuitab operibus fuis, ficut SCnbsp; fuis deus. Feilinemus ergo ingredi in illanbsp;requiem, ut ne in idipfum quisincidac in*nbsp;credulitatis exemplum
fl Et quia propter incredulitatem illi perdide-runt rcquijcrgot/meitmwf .i.foliciti mus,ne SC nos aiiliter e perdamus obinfidcliiatem, ut fi nonnbsp;amore, faltem timor fugiamus incredulitatem.nbsp;T imeanjps,quia timendum e, ne forte ( forte tdi-jcp.quia in arbitrio uero e,SC ad utrumlibct fcnbsp;habet)relid4 pollicitatione, id cfi,nc contemptanbsp;amp; neglefta atque deferta frequenti promiffionc,nbsp;quam nobisdeus fecit, uel qu nos in baptifma-te fccimus deo , introeundi per fdem et operatio-nem in requiem qu eft fi,idefl,potcfiaiisillius,nbsp;quia potefi eam dare cui uuh,exiflimeturaliquit nonbsp;rum deejj. Requiem illam nobis deus proni''nbsp;fit credentibus, non rj|linquamus promifion*
A cetn eius audieritis.i.quandiu uoccm diuinx prse dicationis in hoe feculo poteis audire, nolite infinbsp;deliter obdurarc corda ueftra contra uocem dominiez admonicionis, quemadmodum obdurauerunt panbsp;tres uefiri in illa notabili SCmagna exrfcertrftioe.Nonbsp;litc prauoij: exempla lqui.fed bonoiji.Namnbsp;ddfMiJJoi}2 audientes in delcrto uocem dei, pollicennbsp;tis quoi^induceret illosinterram promi(ioni9,innbsp;qua Sc rcquicsacterna figurabatur, dubitauertnbsp;dc hzc agere poflc,SC fic haefitatione fua fXdw-fcderHteum.i.acerbunifibi SCafpcR reddiderSr.nbsp;Qua fententia demonfirat non iatisefl audire denbsp;illa requie,quia illi omnes audiert, fed no omesnbsp;perucnert.Nam SC uos nc auditis,qd Chriusnbsp;uobis credcibus requiem illam ^mittat.Si dubinbsp;taueritis eum One carnalibus obfeructjs nos in ilnbsp;lam inducerepoife, exacerbabitis e fcut p^MCSnbsp;uer],ncc intrabitis in ill.Peius cftem exacerbanbsp;re qum tentare.Quid cxacerbaucrt,/4 no uninbsp;uer/t qui profcHi (nt ab Aegypto per Mogt;feB.i.per ducanbsp;tum Moyi.N inter eos crt Caleb Si lofuejquinbsp;nofinderuntjSChosdebesimitari. NSC uosnbsp;ducatu ueri Moy^id c.Chrii, edudi efiis tenenbsp;bris ignortiz Si erroris Ideo^ non debetis ara/nbsp;plius deum incredulitate SC prauis moribusexa/nbsp;cerbarCjfedfide 6C bonis operibus ad terra ppc-tu beaiitudinis uobis promifl'am feftinare. Pernbsp;hoc qd dieic qfd exacerbaflc, fed n uniuerfos, nbsp;innuit qd intelligebat inter iftos quofdam dubi-tteSjC quofd n dubitantcs.Dico qd quidamnbsp;B exacerbauertjfcd n os.Sed quibuf hoijz infenfusnbsp;e qu^ragintaannis^,id ,utrum illis qui exacerbanbsp;uerunt^an illis qui non exacerbaueruntNowne ii~nbsp;lit fui pcccaueruntfVdc^ illis.Qiiod ex affdu appanbsp;ruit.quia prorata^nt,id efi.prccul carisSc abnbsp;omni uicftiorara (ntin ddertc^SC prmultitunbsp;dine iacuerunt inpulca Ci(dlt;(Her4 eorum, expo-tablijs Sc auibus.i.corpora eorum cutbruto/nbsp;rum animali cadauera, relida fwit in derto, necnbsp;lipultur tradita.SC in hoc apparrat ira dei.Signinbsp;ficant autem (ut fupradid ft ^quadragintaan-ni tot prfcntc uitam uel fpati tporis uftp adnbsp;fncm culi.In quo quicrp po bapfmum, uelnbsp;infidelitaic uel criminofa conucrfationc deum irritant, non funt digni peruenire ad terram uiuennbsp;tium.fcdinhuiusmundi folitudinelaniantur monbsp;re cadauerum feris SC auibus, id e, malignisnbsp;fpiritibus.SCadzterna fupplicia rapitur.Hieronbsp;nymus in libroTeptimo fuper lezechielcin : Pe-iO. percir,ait, oculus meus ne interficerem e atquenbsp;delerem,nec omino coilfummarcm.In quo qux-ritur,quomodo eispepercit ,4juoi}t cadauera innbsp;folitudinecorruertjamp;^cepto lelNauc SCCanbsp;leb filio Icphone.terram repromilTionis nullus innbsp;grelTuse^Ex qintelligimus uiuereeos.necternbsp;tus fupplictjs referuatos, nec dcletos ec de libronbsp;uel de terra uiucnti, nec cfumptosante facietnnbsp;doroini Si enim ex eo quod non fuqj introdudinbsp;in tcrrjpcriflc creddi funt.ergo Moys pertjt,nbsp;g uidit tantum terram promilfionis,SC non eflin-greifus in catnPlt;cctes quid prorauit i^mor
GAPVT
CiUSi Icdccrta fide tencatus cam, crcdtcs quod fine carnalibus obl'el-uahtijs i'ola Chnfti promiifinbsp;One pcrcipiemus ill.T^neainus ne qs ex nobij.idnbsp;eft,ex noftro colJegio tam rcligiofo , rclinquens
* nbsp;nbsp;nbsp;ifi po]h'citationem,amp; hfitans in cordc fuo, atqj
titubas in fide,det mala defua falute cierisopi nionc, ut cxiftimec decile ab ilia requie ^ptcr in*nbsp;credulitatem fua,ficut antiqui patres. N unulqfnbsp;qj debet ftudere t firmus elle in ndc bona opc/nbsp;]ratianc,utcumobicrit,nonfit dubium ad regemnbsp;ilia peruenire. Caeteij: qui dum quoad uiuerct, innbsp;fide nutauit SC in operc negliges fuit,exiftimaturnbsp;poft mortem ab ilia dcelTe.Et hoc timendumeft,nbsp;nc cui noftrum contingat.Namp;ad nospertinctnbsp;de ilia requie folicitoseirc, ficutptinuitad patresnbsp;noftros. Btenim ty nobis tempore gratix nuncutamnbsp;de ilia eft per {ilium,qHein4dmoduni perfiguram ternbsp;rx promilTionis nunciatum eftnbsp;nbsp;nbsp;Ulis de ea per fa
mulumtiSC ideo non polTumus cxcufationem de ca prxtendere, quafi deignoraniia, quianon fol^nbsp;illis patribus.fed e tiam nob* prdicata eftillare-.quics.Nccfolumincuangelio,fcd5(lantelegeminbsp;amp; fublcge dofti fumus deilla.Nobis^ciatumnbsp;c fiept Si illis. Sed ill non profuit, prq^it uel nobis,nbsp;non ^afuit illis ftrmo,id eft, ilia guic tis prxnuncia-tio,ga fernwine uifa efteisix ideo non proFunbsp;itfermo,quiadd ttummodo cft,amp;: no com/nbsp;plctus.Et ucrc tantum auditus,n fadus uel credinbsp;tus.Nam non itdmixtus ftdei,ut amp; fermo amp; fidcsnbsp;muliungercnfatqjmifcerentur.fideidico, ex binbsp;gnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;audicrunt ab exploratoribus fuis.Non enim fi
dem ex uerbis eoiji fumpferunt, led njagis amife runt. Velexhisquxaudierunt ab exploratoribus, fatftum eft ut fermo qi^m prius audiert denbsp;ilia rcquie,n5 admifceretur fidcitilorum, fed falnbsp;fus puiaretu r.N cum audirent terra gromifll#-tiis circundat moncibus,uj^cs habere munitilfinbsp;mas habitaiot esfortilTimos.delpcraucrunt innbsp;trarc in requiem ilia,quae SC futur fignificat reg-em.Sif ficprfentisquietisfpepcrdita,dubitauenbsp;runt de ilia qux in hac erat prxfigurata. Dixi ganbsp;amp; nobis nunciatum eft de ilia requie, quod effc-ctus j3bat,quoni ingrediemur in ilia- Noixnim inbsp;ui ingrcdiendifciuiil'emus,nifi nobis efletnuncianbsp;ta.Velita.-lllis qui noncrediderunt, non profuit:nbsp;quia nobis qui credimus, ^derit. N ingrediemurnbsp;tnillam requiem nos qui credimus, quemadmodumnbsp;ex oppofito dicit de incredulis.G introibunt in renbsp;quiem me. Per quod patet quia qui credunt, in/nbsp;irabunt.lngrediemur em crcdendo,ficUtiiiipelt;B'nbsp;diderunt non credcdo.N cognouerunt(inquit)nbsp;uias meas, ficut illis merentibus iram m^ exhi-bui.Ita cecifuerunt ad cognofeendG uias meas,!!nbsp;cut ego firmit illis minatus fum qd non elfentin/nbsp;traturi in requiem me Palftin regionis uel catnbsp;Icftis habitationis. 3^ ficutablata eftillis quia nonbsp;crediderunc ,fic nobispromiflafi crediderimusinbsp;Quiauero dixcrat nunciatum efl'c de ilia requit^nbsp;ondit qfi i quomodo fit nunciatum,fcilicetantenbsp;lege poft perfedion opeijt,amp;lfub lege quando gnbsp;tsrr profnilfions defignabat^St: tempore grati
.1111. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4^7
in Dauid. Tres enimrequies memorat, un fab* batijfecundam in Palftina,terri in cxlo. Numnbsp;datum eftderequic,crgi(lemprimofa(ftis, deinde ucrbis.Nam operibus dei perfevi,quxfeceratgnbsp;ngulos dies ubinitutione mundi,id eft,ex quo munbsp;dura caperat inftituerc,fubaudi,nunciataeftillanbsp;requies quando deus requieuilTe dicitur. Augufttnbsp;nus in lermonc de decern chordis : In fpit^ando,nbsp;hoc eft,in domodei requies nobis fempiterna ^/nbsp;mittiiur.Nara quia fpiritus fandus dicitur pro-pterea feptimum diem landificauit deus, qudonbsp;fecit omnia opera fua, ficut in Genefi fcriptum le GfW.Jfnbsp;. gimus,n ibi fandificationem nominaiampiifi ilnbsp;lo diein quo dicitjrequieuit deus ab operibus fit/nbsp;is.Non em fa tigatus erat deus,ut diccrctur,rcquinbsp;cuit deus ab operibus fuis,fcd in illo uerbo tibi lanbsp;boiMf^ requiem promifit. Vel quiafecitomnianbsp;bona ualdc,amp;ficut diciturjrequieuit deuspntelltnbsp;gas etiam te poft bona opera requietu^ Si fine finbsp;nc requietui$z.Nam omnia opera fuperiora quxnbsp;dida funt,id eft, dies fuperiores, hahent uefper,nbsp;Vnus ifte dies no habet uefper.Vbi deus fandi/ nbsp;ficau/t requicjibi dicit.fadum c mane, ut incipctnbsp;ipla quies;did,fadaeft uefpera, ut fieret diesnbsp;fine fine.Sic ergo incipit reges noftra quafi mancjnbsp;fed no finiturjquia in ternum uiuemus. Ad hcnbsp;fpem quicquid facimus,fi facimus,fabbatum ob-eruamus. NunqUam abopere nouo ceflauit denbsp;us donee homo fadus eft; fed co fado, requieuitnbsp;ab omni opere.pcr qd defignauit j quia null alianbsp;creaturam poft hominem faduruserar,cui homonbsp;fubdercf,Si ad cuius feruitium homo creareft^nbsp;quia ipfe requieuit ab homine fado,intclligimusnbsp;quod propter hominem feccrat omnia. Ideonbsp;mifla eft homini requies operibus pcrfedis,iScqdnbsp;requies ac beatii*do fit ei promffia,oftci*lit ferpnbsp;ptura. Nam w^aotenotabili (Sc egregioloco dt-xit Ipiritus fartdus de die feptimu, per quam figftfi-cata eft requies ijrna.qui non defenbitur habu-^nbsp;life uelpcr,/ic,^xft,talibus uerbis dixi f.Et requie*nbsp;uit deus diefeptimo.^r *iim dicerec poft illam die,-in qua homo creams eft,fequcnti die requieuic
ab opere ccirauit,nifipcr hoc ucllet innuere, quo niam ilium poft cuius creationem rcquicuit,ad renbsp;quiem amp; beatiiudinem fccit^ Per fex dies ab ilianbsp;creatione non requieuit, quoniam nihil perfednbsp;uidit, donee homo dominus SC polfclTor omni^nbsp;um creams fuit. Sed co perfedo j perfeda funcnbsp;omnia.^ tunc tdem celfauit ab dhini opcre,gnbsp;tunc Offlla perfeda fuerunt, quoniam holemnbsp;pterque fada crant.habufrunt.Regeuitdeus abnbsp;omnibus operibus fuis,idbe,ce2uii noyaoperationbsp;ne,ut nihil amplius facerft,nifi de materia ibi fa/nbsp;da,uel adfmilitudinera eorum quiamibifecenbsp;xat.Scx diebus operatus cft, feptima quieuit. Sicnbsp; in fexta aeatehomo natus cft mundo ad labo nbsp;rem.Scxta die C fexta diei horapalTiiSj feptnti nbsp;quieuit in fepukhro. Per ^d nos docuit poft optnbsp;ranoftra,lt;^jlextatibus.i. infantia,pucriti3,ad nbsp;lefeenrta, tuuentu te, fencduie Sc fcnio fiunt, dcgt;nbsp;bcK guiefccrc infeptinaa gtatc quafi feptima di
-ocr page 484-4^8
A Prima enirn tas,ut dixi.infantiaefl lac^is hube-rc nucrienda. Secunda, puerit ia folido cibo lam apta.Ternaeft adolcfccntia, fufficis ad gcncrannbsp;d fobolc.QuartaJuuctus robufta honoribtisnbsp;ap[aQuinta c fencdus.qn iuucntutis ard or rcfrinbsp;geratus C extindus cfi: quoniam feruorc carnisnbsp;mitigato.uitaduciturintranquinitate. Scxta eftnbsp;dccrcpita tas,qudo peril homo qui fuerat,qnnbsp;uinbus amifljSjiam pofitus eft in imroitu mortis.nbsp;Poftharum finem gatum fequitur mors.Eodetnnbsp;modo in fpiritali uica fex polTunt xtates notanbsp;ri.Infantes enim funt,qui fenfu imbecilles,fola aunbsp;toritaie fe defendut, qui de fua fide fine aliquanbsp;tionc autoritatibus patrum humilirer acquieicut.nbsp;Pueri,quoi}2 fenfus iam aliquantulum funt exer-citati, qui non manent content! Iola autoritate,nbsp;fed quibufdam rationibus C inueftigatioy^usnbsp;iam proroouentur ad rationefidei, Ado.'cicentcsnbsp;funt,quorii fenfualitasiam fubdita eft rationi.ucnbsp;iam fufficit ad generationem bonoru operum,nbsp;ut iam laborent i moueantur ad bene opcran-dum.Iuuentus cfi, quando no fol generat mensnbsp;per bonam opcrationcro,redctiam uirtus eius tnbsp;turn induruit SC roborata eft, ut neque moric.ncnbsp;que uitafcparariualcat charitatedei,ld mar-ty ri(f opus fuerit) fubirc no uercat. Senedus ,nbsp;quando mens ita priialec fenfuahcati,ut non io/nbsp;lum no rupcrec.fed eti non impugnet ab ea, u^nbsp;caroiam fpiritui (prout eft in hac uita polTibile)nbsp;confentiat, C candem quietSc animx puritatcnbsp; concupilcat.Decrepita ftas eft illoi5^,qui iam(pro/nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ut PRi eft)contcmplaiionc domini fruentes.ad in~
ftar angelo^ uiut, i filij huius mundi no dicen gt;,i caeJeftibus conucrfantcs,ut ueftigia humanjnbsp;conuerfationis in openbus illoi$e i nulla uidcrinbsp;polTint^oft halt;ex moii tate^fequit dies feptinbsp;ma, a-terna omibus fic uiutibus ^mifla, in quanbsp;dalt eis uera reges tSc perennis laticia,ui non amnbsp;plius futuri fint in aliquo laborc uel miferia. Harenbsp;lobis deus fignificauit,quando^ft opcrationcnbsp;fex dicrum,iepiima quiefc^rc uoluit.lnillo Icri-Qflff J, pturac loco demonftratum eft* homini requiemnbsp;elle promiiram,atru nunciaturaeftibi antclegcmnbsp;de illo; (^rurlitm eadem requies fublegc perfigunbsp;ram terrae promiflonis in ijioloco nuheiata eft 8Cnbsp;promilfa, dicentefpfandode incredulis. Stilt-rf4.94. troibunt in rei^uiemmejm.id cft, in terrara qua Moynbsp;fespiomucebat, qu fignificabat ueram regem,nbsp;quam fpiritus ftmdus paraucraf,ac per hocnecinnbsp;illam ueram intrare potcriiknt. V bi enitufncrcdu/nbsp;lisfada eft comminati^quodineam non introi/nbsp;bunt,ibidcc^aratOcft quonijpromifla fuicalig-bus hominibus.Sieninftiulli pmifta eflet, nec allnbsp;quintratutsrprdidum fuiflet. Et non eflet cau/nbsp;fa comminationis quod no clTcnt intraturi,fi nulnbsp;lus eflet intraturus.Nec multum cos leeret,fi mi*nbsp;nareturillud auferre. cuius fpeciem 8C certitudi/nbsp;nc aliquam ncquiuiflent habere. Ecce bis fignatanbsp;Sc promiflaeft requies per diem faJobati g ternbsp;r promilfionis. Et quia fpiritus fandi g nee falnbsp;li ncc mentiri poccfi,e gn4uitgt;nunciauit,promi
AD HSBRAEO^-
{jc,Sc ill aliquibus prparauit, qui fuperflue no C fecilTet cjCrgo fu^refl,id eft,reftat quofd^m, id eft,nbsp;egregios cledos introirt in illditi perennem pro-milTtoncm amp; ueram. Etquoniam fupereftquol-dam introirc, er bi quibuf [yioribiu dnnuncutum enbsp;ut intrarent, nonintroierunt propter incredulitiitem innbsp;ueram requicm,quam terra promilfionis figura/nbsp;bat,ad quam non peruenerunt,crgo iterum,id eft,nbsp;fub eiufdem requiei defignatione termint Si di-ftinguit fpus fandus diem quendiMi bodie, quo nunnbsp;data impletur, id eft, egregium tempus gratiaenbsp;in aduentu CH RIS T1, dicendein DMid , id eft,nbsp;loques perDauid ;quia non ipfe Dauid loqueba/nbsp;tur,fcd fpiritus fandus in co.Si hoc pofl tnittum tentnbsp;poris ab introitu filiOrum IfracI in terram promifnbsp;fionis. Vndepatetnonde ilia terra tunc cum di-Xifl,quidudum habebat: fed de uera rcquie,nbsp;quseadhuc expf^aba Introitus em terrae pmif-fionisi tunc non potcratillis auferri. Ex quo atinbsp;fuit^ delerto fada cominatio, quae dicit, Sinbsp;introibunt in requicgi meam, proceflit magnumnbsp;fpatium ufcp ad tempus Dauid.Scd tempore conbsp;minau^is huius ufq; ad introitum terrae promifnbsp;fionis,mSiaim rem pus fuit. Et per hoc confitnbsp;elfe didum de promilTioc ucrae requiei,qu poftnbsp;tantum tempus D^uid fecit his^qui^uturt era t innbsp;nouotefiamento,quia contcmporanci fui tam innbsp;traucri. Ideo termint diem quo poflimus in uenbsp;jam requiem intrare. Nunqu uidclicet aliqui innbsp;trarenc.nifi tempusgratiae diftindurafuiflet, in qnbsp;quo rgna caclorum pate rent fidelibus. Ideo termint diem intratiis, qm fupereft aliquos intra-te.Ethifiuideret intraturos, no terminaret.Quinbsp;licet fub lege uiqens|^ordc t pofitus in temporenbsp;grauae,diccns hodic, tertio nunciatrequiem illonbsp;ttmporc cfummandjdiera termint,hodic dPnbsp;cendo in ftauid,qdhodie eft intelligendun:',/iftnbsp;fupriidiume,tlodiej^oeem eiuf dudieritis. Diuerfisnbsp;cnim fignificationibus pofuerat,hodic, qudo dinbsp;xit,Hodic genui te; 3C quando rurfus ait,Hodie prjnbsp;fiuoc eius audieritis. Et ideo debuit terminare,nbsp;qua fignificatior.c habcret nuc Hodic,nc aliter in
, telligrctur. Hodie.i.inhocuniuerfoteporcgra- , tiafjdequo lohncsfcribit, quoni tenebr trafic idon^'nbsp;runtj^d lumen uerum iam lucet,fiuocem prdi-cationis eius audieritis, quia non omnes audiuntnbsp;illam qui funt in tempore gratix, ficut nc quoqjnbsp;multi paganorum, ad quoseuangelica prdica*nbsp;tio n pucnit.nole ctra uocc cius obdurare cordd utnbsp;|^,ne tpusgratiuobisin uacuum tranfeac,ganbsp;poft n erit tepus in quo poflitis intrare inrequinbsp;em.Diccrctaligs,Tudicis qm higbusprioribusnbsp;annunciStura eft,n introierunt. Si nos uidemuinbsp;quia introierunt,quoniam p lefum Naue eam conbsp;fequutifunt.Cuirndctur: N introierunt propfnbsp;incredulitatc fu requiem homini miflam.Nittnbsp;flefutfilius Naue.i.Iofuc filius Nun, prdflitieteisnbsp;ill requiem indiftributic terr promiflionis,nonbsp;ultra rieret fermo de alia dic.qua pateret in requinbsp;emingrelfus. Vel ita ctinuariptzSupercft quofnbsp;d intrarc ficut Dauid termint. N fi Icfu?lt;^
-ocr page 485-CAPVT
A C ipfe lacob duodecim patriarchas, Apoftoli 49 quoque ingredientes domum dicebant,Pax huicnbsp;domui :C fi digna era* domus,requiefcebat paxnbsp;domini fuper eam:fi uero fe exhibebat indigna,nbsp;reuertebaturadeos qui earn fuerant iraprecati:nbsp;ita C nunc in fine cpiftolf Apoftolus grati-am crcdentibusimprccatur, quae cum uotoha-bebateffdum, Sicratirtpoteftatcrdentium,nbsp;fi talem fc benedidus,qalem benedicens imprnbsp;cabatur,prbere uoluilTct*
PRAEFATIO N EPISTOLAM
AD PHILE-M ON M
PHflemoni fiiniiliares litcrs mittit Apoftoii Rd-mano circere.pro firruo eius One imo rog$,lt;juia r ipfiu$furatiu fucrat,abeo necoirtprehCndereturnbsp;Romam fugerat.frdibi familiaritaum Apoftoli cfcquu-tua, baptifmuBi Chrifti pcrceperat,^ intantum fe corre-xcrat ac dorinani apoftolic didicerac, ut idoneut Chri'nbsp;fri prtrdicator efticeretur.Idroquc ueniam ^ilrmoi^iinbsp;tendit illi Apoftolus impetrare, rcmittens cum cumnbsp;epiftola.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;
EPIStOLA PAVLI
AD PHILE
A O N E M
j A V gt; V S uindusChri lifti Icfu, CTimotheusnbsp;frater, Philemonidilenbsp;Ji d C adiutott noftr^nbsp;C. AppiiC brori charif*nbsp;fimx, C Arhippo clt;nbsp;railiti noftro, CeccI-nbsp;fi y qu in domo tua : Gratia uobis Cnbsp;paxdeo ptre noftroSC dn lefuChrifto,nbsp;Paulus uinfiut lefuChrifli fcribit Ph^lemoni.^nnbsp;eo quod nomen fuum praadhittit celeberrimum,nbsp;innuiteiquod tanto uiro denegare non debeatnbsp;quodexpetit.Apoftolum uero ft non dicit.quianbsp;cum impetrare ueniam intendat, uerba tantumnbsp;blandientia oportet eum ponere,non nomert aU-toritatis prferre.Non imperat, fed orat.Maio-*nbsp;ris tarnenuidetur fupercilij ,uindum lefuChrt- nbsp;fti fe dicere qum apoftolum.Gloriabantur enimnbsp;apoftoli quod digni fuerant pro nomine IBSVnbsp;Chrifti contumeliam pati.Scd neceflaria eft autonbsp;riras uinculorum.Rogaturus enim proOnefmo,nbsp;talis rogarc debuit.q poifet impetrare quod po-feeret, C mentione fuorum cruciatuumPhilc-monem ad miftricordiam flederet, ne l dolAcnbsp;fuper dolorem adderet,fiueniam Onefimo denenbsp;garct.Non omnis autem g uinduseft, l^fu Chrifti uindus eft;ftd illc tantum,qui pro Chrifti nomine 5Cpro ciusconfefloneuincula patitur.ficutnbsp;fanguis effufus ille tantummodo mrtyremfa-cit,g pro Chrifti nomine furtditur. Scribitigiturnbsp;ad Philemonem Rom uinftusin carcere, quonbsp;tempore identurad Philippenfes C Colofln-fes Ephcfioscpiftol eife didat.ad Philippertnbsp;fts ilia ex caufa primum, quod cum folo Timo-theo fcribit, quod inbac epiftola facit Dehinc
Io. f-io.
.1. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;44
qiid ui'ncula fua manifefta dici't fada pro Chri- C fto j'n Omni prtorio. Quod fit autem praiori,nbsp;inipfiusepifiolfincfignificat : Saltantuos osnbsp;fahdi,maxim aucem qui de domo Cdaris fuhbnbsp;ACfarc uideliceimilusincarccrcm, notior fanbsp;miliciusfadus.pcrfcquutoris domumChriftinbsp;fecit ccclefiam. Porto amp; d Coloflcnfes principi/nbsp;um eft fimikiPauIus apoftolus Icfu Chrifti pet Colof ttnbsp;iioluntatcm dci C Timothes frtr.t ih fine dinbsp;Cit,memorcseftote uinculorum meorum. Etidnbsp;Onefimus qui nunc Philemonicmendatur.eti-amperlatoreiurdemepiftolaefuit.Sicuidelicetle
* gimus:Qux circa me lunt,omnia Uobis notafa''nbsp;cietTychicuschariffimsfrateriamp;fidelis mini/ Colof^,nbsp;fier cferuus in domino,quem mifi d uos adnbsp;hocipfum.ut cognofcatqu circa uos int,amp;cnbsp;ftamr corda ucra,cum Onefimo charifiimo et
fideli fratre,qui efi: ex obisgt;Hic aut Philemon, d qem hc epiftola feribitur j Onefimi domi.nbsp;huseftjimo frater effe capitin domino, ad Conbsp;loirenfes refertur quod Onefimus ex eis fit,undenbsp;ratio nos ipfa amp;ordo deddt^ quod Philemonbsp;Coloflnfis fit, C eo tcporc cmun ad om ec-fclefiam Onefimus pifiolam tulerit.qo priuatasnbsp;C fui commendatrices ad dominum literas fijm-pferat.Efi amp;aliudindicium,qdin haccadem epinbsp;fiola SC Archippus nominatur, ciii hic cum Phi-
lemone fcribitur.Dicitc,inquit,Archippo;Vid Colof4*nbsp;minifteriuni qd ccepifti in dno,ut illud impleas.nbsp;Quod eft minifierium quod Archippus accepit
domino'Jad Philraoncm legimus j C Archip-pocmilitoninoftro:adEphefiosctiamfctflbitft O uincum in domino, SC in fine diciii Vt feiatis qu jnbsp;circa me funt,omni nota uobis facietTychifsnbsp;chatifiimus frater amp; fidelis minifier que mifi adnbsp;uos ih hoc ipfui,ut ognolcatft q circame funr,nbsp;SC cfoletur corda uefira. Tychicus autem is eft,nbsp;qui C ad Coloflcnfes cum Onefimo mittiii#: Cnbsp;CO tpore Onefipium habuit comitem ,quo Onenbsp;fimus ad Philmionem literas perferebat. In qufnbsp;r um principio P^ul^s fibiTiraotheum adiungir,nbsp;ut epiftola maiorem habrct autOritatem ^quaenbsp;non ab no fcribcbatr, Philemon non folumnbsp;prOpter Apoftolm,fed propter Timotheurn gnbsp;fibi familiariscrat.faceret quod rogabatur. Paulus CZ Timotheuf fraterferibunt philomitidileilo: amp;nbsp;quiadiletfiuseftab eisj dbet eorUm gratia cort-ccdc|*c uertiairt Onefiino Irt Grco tn rion habccnbsp;dile(ft(gt;,fcd diligibili.Inter diletm autem amp; di-ligibilei hoc diftat, quod dildus appellri ptnbsp;amp;ille,qui dilectionem n! meretur;diligibilis anbsp;ternis tantum.qiinerito diligiturJ^etliqj Ciriinbsp;micosnoftrosdiligcre{il'sccipimur,qui fUrttdilenbsp;fti.icdnondiligibilesi AmamusquippeilISsnnbsp;quia mari merentur,ftd quia dominus hoc prscnbsp;cepinPhilemotl uro Cdilcdus diligibiliscft,nbsp;quia C diligitur Si diligi merctur.Phtlcmohi(in-quit)dilclt;jCZlt;t(litttorto/lr.i,pcr fuam prxdica-tionem ^iuuanti nos ad difleminandum Chriftinbsp;euangelium* Cideo dileftus eft nobis j qviia iHnbsp;codera fanae praedicatiOnis opre quo C nos,U
PP
-ocr page 486-44lt; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;AD PHI LEMON EM
A borat.Cr Appiic Jroricbdriiniie, nonhabentiinfe falle aligd SC fidae germanitatis. CZ Arebippo comnbsp;militoninoftro.quem arbitrer cum Paulo fid Timonbsp;theo contra aduerfarios pro Chrifti nomine di-micantem,cxticiftc uidorem: fid propterea nuncnbsp;commiliconem dici, quod in eodem certaminenbsp;bellolp fuperauerat, uel quod adhuc commilita-retillisfp praedicatione aflidua fid hoftium reprefnbsp;.5. fionc. Illud quod ad Galatas fenbens Apofto-lus,ait in Chrifti fide nihil referre, gentilis fit aliquis an ludxuSjUir an muiter, feruus an liber.ett/nbsp;am in hoc loco perlpicuum fic.Inter duo.s quip-pe uiros apofiolicosjntcr cooperatorcm Pauli nbsp;Sc commilitonem eius,mcdium Appisc nomennbsp;inleritur,ut tali ex utroquclatere fulta comitatu,nbsp;nonuideatur ordinem lexus haberc,ftd meritigt;nbsp;Sunt qui intelligant Appiam coniugem clToBlii/nbsp;lemonis 8C Archippuro eiusfiJium.Quod fatis uinbsp;detur congruum, ut fcilicet Philcmoni tanquamnbsp;patri familias principalitcr mittac cpiftola, dein/nbsp;de Appi uxorieius fid Archippo filio eius.nec/nbsp;non CT ecclete, id eft, conuocationi fidelium lt;juienbsp;tin domo eius,id eft,in familia ipfius , uel qua ipfenbsp;pro Chrifti nomine pafeit fid tenet in domo fua.nbsp;Vxorem fid filium. fid domefticam ecclefiam id-eo falutac Apoftolus, ut omnes pro Onefimo in-tcrueniant, fid ei ex corde dimittant, quia fid ipfinbsp;ablooffcnfi fuerant.MfM.inquit.CZp fit uobis*nbsp;i deo patre cr domino let cbri/io.Gratia eft,qua nul-lo merito nullocp opere faluamur.*paxgt;qua rec5/nbsp; cili^i dco per Chriflura fumus. Sed quoniam nbsp;patre fid Chrifto gratia fid pax rogatur, una fi-li^patrisrp natura efleucl potentia monftratur,nbsp;cum id poteft filius prftare quod pater,6d id dvnbsp;citur pater prxftare quod filius. Hucuique Paulus fid 'Tfbfiothei Philemokii fidaeteris,hinc iatnnbsp;folus Paulus foli Philcmoni ufquc ad finem cpi-ftoTC loquitur,
Gratias ago deo meo, igiper memo riam tui faciens.in orationibus nieis, audi*nbsp;ens charitatem tuam dtfftlem,quamha^nbsp;bes in domino Icfu C in omnes fandos, ucnbsp;communicatio fidei tu euids fiat in agninbsp;tioncm omnis boni, qu in nobis eft innbsp;Chrifto lefu,
(1 Multipliciter laudat Philemoncm, ut poft-modum facilius eum fleftat ad concedendum qd rogabit. Grattas (inquit ) ago fidc.quafi ^icatiOnbsp;Philemon.ignofcere debes Oncmo.n iam ul-lum rancorc uel qdlii tinere contra eum in cor/nbsp;de tuo.quowiara escgreEi Aaritatis fid fidei,unnbsp;de gracias ago deo meo.Quoraodo em tarn cha/nbsp;ritatiuus uir charitatem fuam non extender ulqtnbsp;ad ieruum bene correptum'; Aut quomodo tan^nbsp;fidelis nonindulgebit illi,qui candeH fidem iamnbsp;habet i Gratiitsitgopro le dco.deo dico, meo,id eft,nbsp;quafi proprio, quoniam fpcciali qi^dam excel-.nbsp;lentia prx cteris iili fcruio . Gratins illi ago,nbsp;fempcr memoridm tui faciensinordtionibusmeis.Ambifnbsp;guucn eft utrum grattas agatdeo fuo fc^per.
an memoriam Philemonis facial in oratiotlibus O fuis femper.Et utrunqj intelligi poteft. Qui enitnnbsp;prcipitalijs Ulin omnibiip gradas agt dco.nulnbsp;lis anguftijs poterat concitari, ut gracias lp deonbsp;ipfe non rcfcrret.Si aiit pro fandis SC melioribusnbsp;quibuflt;femporabat,crdibilc eft e pro Philc*nbsp;monc fempcr oraffc,ut fides eius amp;charitas Chr inbsp;fii miftricordiaferuaretur.Gracias (ingc) agofp,nbsp;uel fempcr fum memori lui faciens in orationi/nbsp;bus raeis.i.quoticfcuncp oro pro me, incermifeepnbsp;amp; orationem pro ic.Gracias ago,((lt;iient.i.quoninbsp;frequencer audio chitrit4tem tuam crfidem,^Utim bittes in domino lefu,cr in omnes fatios eins. Ob hoc e mnbsp;graces refero SC oraciones pro te facio, quoniamnbsp;ftepc narracur mihi te habere chariiatcm in dnonbsp;lelu,qua diligis eum fuper omnia:amp;in omnes fannbsp;d:o$ eius,quos lanqua ceipfum diligis, idco^ de/nbsp;besdcOnefimuiW diligcrc, quia iam fandus eiusnbsp;eft. Fidem quo^ habes in domino kfu amp; in fan-bs eiui^uxta quod in Exodo legimus,qu*a erenbsp;didic populus dco d*Moyfi fcruo eius. Quicungt;nbsp;que creditdeo.alicer eius fidem recipere non ua/nbsp;Jet,nifi 'ndat amp;fandis eius, id e,pratdicatoribus ***nbsp;Sc fcripcuraiwm fandarum autonbus. Nece/tinnbsp;deum uera dilediq amp; fides,quinminiftrosdusnbsp;odioSc infidelicatcoenetur.Talcfn habes charinbsp;xem Sc fidem, utcommunicatiofidei tUitfiat euidens innbsp;bonis operibus.Velidco pro te oro, utcommu-icatio fidci tud.quod fidcs tua credit omnia qnbsp;habe$,debcre fanAis omnibus eflie comunia, fiatnbsp;euidcns.i.cxccriusuideaturin opcre,utquodin/ pnbsp;tuscrcdit.forisdcmonftret in open's cxecutic.nbsp;Echocfaciat,proRciensindgnitionemomnisbeni,ui: nbsp;fcilicet bene credend^fiC bene operando ad hocnbsp;perueniat,utori!nc bonum proutinhacuita poPnbsp;fiftilecft,agnofcat.i.intelligatamp;amalodifcernac.nbsp;Sc quale fit fciat.SuH.enim plcriqj fimplicium.qnbsp;faciunt opera iuftiti, Sd non habenieorum quaenbsp;ipfiopcrantur fcientiam.Sed tu bona cunda qugnbsp;fcceris incellige,ut cornu nicatio fidci tu fiat euidens in agnitionem omnis boni.boni dico.cxiftnbsp;lis in chrio leji.Qiiantis gradibus,quantislt;ji pro/nbsp;fcdibus apoftolicus in altiora fc fermo tcdiilt;Hanbsp;bet quilpiam charitatem 3C fidemin deum SC innbsp;fandos eius, fed forfitan non aequali cam in oesnbsp;lance cmunicat.EtcmunicatforfitaninoSjlcdnbsp;opere non explet uoluntatem. Implet aliquis SCnbsp;opcrcjicd geftorum iuorum perfedam non uakcnbsp;habere notionem.Sit alius quoip qui SC opus ha/nbsp;Mkat fid icientiam,ftd no habet omnis boni.Mulla enim iuftc,manlueie,ftudiofe(p pcrpetrans.itnnbsp;par eft i^is in aliqua parte uirtutibus.At non tabsnbsp;Philemon, habet quipe coramunicationem openbsp;ratricis fidei fid charitatis cuidentem in dcG fid innbsp;os fandos eius,in agnitionc ois boni. Quae fcili-cct agnitio cu in apoftolis fit.no earn putemus obnbsp;id trh efli perfedam.cj, fimilis fit:fcd in eo totatonbsp;eflc.quia Chriftieft : utquicquid boni fid in Phi-lemone laudatur fid de apoftolorum exemple ft*nbsp;micur,inde bonum fit, quia de Chrifti fonte du-catur.
t
.1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;44r
i'mperio cogendi.fcd obfecratiorte rogartdij Geut C in aliaepiftola didum eft^ Seniorem nc increpa-ueris.fed obfecra ut patrcm.ln hoe ipfo quod fc/nbsp;nem ApoRolus fc nominat, amp; illum in feneducenbsp;fibi 3equiparat,ne fcneni offcndcrc negando qlt;fnbsp;poflitdcbeat,cura S^ipfe Gtfcnexjiquido notannbsp;Scnex(inquit ) fum.ncc tantum fenex, fed ctiatttnbsp;HutKuinutfiimJd eft.catcnis in feneduft confirinbsp;dus.idcoip magis annuere debes petitioni mtat,nbsp;ut fiequodammodo Jenias uinculorum meorumnbsp;aggrauationcm.uindus ( inquir ) fum C uindusnbsp;lef Cbrtjli,jd cft.pro cius cuangdio utneulis man*nbsp;cipatus.Et propterea non me contriftes, ne 8C ilium oifendas cuius uindus fum. Multis in PJiile-monem laudibus ante prxmiflis,cum fit talis ronbsp;pip^ua rogaturus efi;, qux C prxfianti fit utilnbsp;^0'0gti,poterat Paulus magis imperare quamnbsp;petere lt; t hoe ex fidutia illa ueniebat, quod quinbsp;tanta ob Chrifium opera perpetrauerat, utiquenbsp;impar fui in exteris elTc non poterat.Sed uult mnbsp;gis petere qum iubere, grandi petentis autoritanbsp;te propofita.pcr quam amp; apofiolus fupplicat,etnbsp;fenex,Sd uindus leiii Chrifti. Totum autem pronbsp;quo rogat.hoc cft^ficut C in exordio prxlibaui-mus;Onefimus fcruus fugam furto cutnulans.q-dam ex bonis domini fui tulit, et pergens ad Ita*
liam.nce proximo faciliuspoflctapprehendi.pe cuniam domini prodige diffipauit. Hic igitur cnbsp;ob confeffioncm CHRISTI Paulus eilet in carcenbsp;rCjCredidit in dominum lefum, et ab eo baptiza-tus, digna pccnitentia maculas uit priori abf- D ,nbsp;terfit^ intantumutis apoftolusconuerfioniseiusnbsp;teftis fieret, qui quondam Petrum increpauAat .nbsp;nonredopcdeincuangclijueritatcgradientem.nbsp;Quantum igit^r ad^eccacum^ ad fat^nus per-tinet, quo dominum Ixferat, ueniam non meregt;nbsp;tu r. Quantum uero ad Apofioli tefiimot^uminbsp;qui feit eum plenc effe conuerfum, grandi pondr premituiaq'ui rogatur, ut ueniam non ncge||nbsp;qui c feruo fugitiuo atque raptorc minifier Aponbsp;Goli fadus erat. Quod autc aliud habebat Aponbsp;, ftolusminifterium.nifieuangelijlcfu Chrifti, utnbsp;non quafi domino .fedquaficonucrfo amp;co-euangelift ignofeeretur ei, qui fcruus eflet Chrinbsp;fii.fimiliter f minifier.* hoc efi: itaq; quod rogar*nbsp;fubdens.-01gt;|ccro tenbsp;nbsp;nbsp;meofilio amp;c. Quafi dicat.'di-
xeram,propter charitatem magis obfecro,amp;n manifjtaueram pro quo, uel qi4id obfecrem le*nbsp;Sed no^ feias, quia obfccro te pro filio mco,idnbsp;efi.proprio 8C quafi fingglariter diledo.gaew fpinbsp;ritalitcr gei in uin^Ut pofitusi cjuiaille uincu*nbsp;la mca non abhorruit, fad animofusfidem fufee-pitjcondonandum efi ei quod priuserrauit* Modo primum nominat ipfum filium, pro quo po*nbsp;ftulat,prx|pifls multiplicibuscaufis,cur debeatnbsp;fmpetrare quod pro illo rogat* fcilicct pro Oe/-wOjinquit.obfecro.Et cur pro illo fit oblccrandu,nbsp;fubiungii;^(# tibi aliquttndo itiutilis fuit.Ideo (inquit)nbsp;pro illo Jbiecro.quia aliquando,id cft,oJim fuitnbsp;tibiinutilis.id efi, non quxrensutilitatem luam,nbsp;feddnnum, cum pecuniamtuamfuraretur Si
PP n
CAPVT
A Gaudium entm magnum habui SC. con^ folationem in chargatc tua,quia uifeera innbsp;orum requieuerut per te frater. Propternbsp;quod multam fidutia habens in Chrifro Icnbsp;fu imperandi tibi,quod ad re pertinet,pro*nbsp;prer charitat magis obfecro, cum lis talisnbsp;ut Paulus icnex, nuncautemdC uinus Ielt;nbsp;fu Chrifti.Obfecro te pro meo filio, quemnbsp;genui in uinculis,Oncfimo,qui tibi aliqu*nbsp;do inutilis fuit, nunc autem Si mihi amp; tibinbsp;utilis,quem remifi tibi Tu autem ilium ut nbsp;uifeera mca fufeipe.
gPlcnius inculcat amp; docctquiadixcritgt;grati as ago deo meo.fcmper memoriam tui faciens innbsp;orationibus meis.idco(inquit)|ratias ago,qm aunbsp;dita charitate tua,quamin fandos exerces, hubuinbsp;in efguudiunt.non q ualecuntp, fed wlt;gjwm crnbsp;Ittionem. Defolationem ui(^licct quandam 8C tri-ftitiam habueram,dum uerercr ne fi ad te reuer-icretur Oncmus.aliquid mali te pat^etur.Sednbsp;audito quod in omnes fandos ch^i tua redunnbsp;daret,con(blationem S^gaudiumnabui.credensnbsp;quod amp; Onefimo qui iam ^tis ex fandis efi-,uenbsp;niam dares. Idco gaudium cfolationcm intMnbsp;thiriMe pcrccpij^w tanta eft,quod uifcerA,id efr,nbsp;corda fwdorw,quos frequenter hofpitio fufeepi-i,relt;iuieuerunt per tc o bone frter, id eft, tanta iinsnbsp;beneficia foris exhibuifti, ut etiam internus eornbsp;B aftedus inbonitate tux charitatis requieiceretnbsp;Requiefeuntuidebcet mensSC uolunrasfandoijcnbsp;per eos,qui pietatis oper^dantur, ficut SC afflinbsp;gitur per illos,qui pcruerlc^aguijt.amp;dignum eratnbsp;ageregratiasdeoprocharitate Philemonis,^uinbsp;internum cordis aftedun^ profundosanimirenbsp;celfus fandorum recipient refecerat. Hanc ui-delicei habet Apofiolus confuetudinem, utfemnbsp;per uifeera uocet, uolens plenam mentis oftendenbsp;re charitatem. Vndc gaudens cum gaudentibus,nbsp;amp; cum his qui requieuerant,refed urn cue fc cre-dens,habet ltitiam non tranfitoriam SC fjtucm,,nbsp;amp; q fortuitu poflitacciderc.fed magnam amp;(pro-ut erat in Philemone charitas ) eminetem,quamnbsp;^or.|, augebat confolatio fupcr eiufd Philemonis chanbsp;ritate,dclcendens patre mifcricordiarum deonbsp;totius cofol.ationis.Hinc ad rem uenire paulatimnbsp;incipit,fubdendo:Propffr qod,id eft, quia fxpeuinbsp;feera fandorum per te rcquieuerunt.egobrfamp;eminbsp;Chriflo lef,pro quo tanta facis, muIUm fidutium im-perandi tiW,id eft,multam certitudin quod(fi uo-luerolpoffimimperaretibiillud, quod^erfinetadnbsp;rem, id eft,ad utilitatem tu Si. mcam, propterchdnbsp;ritatem nolo imperare.id eft.nolo tc impcriofa aunbsp;toritate cogcre,fed intermiflb impcrio mngit.i.po nbsp;tius obfecro.i. per facra te precor, fcilicet per fide,nbsp;per charitatem tuam tcrogo,ut facias qux poftunbsp;lo. Obfecro inquam ie,cus talis ut paulus/ncx,idnbsp;eft,quia es talis qualis ego Paulus fcnex.id eft,tnbsp;prouedus xtate corporis ficut ego : Si. idco nonnbsp;tmpcro tibi, fed te obfecro, quia feues non funt
-ocr page 488-448 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ad philemonbm
|
A fugerlt;t.Sedwlt;eefttiItCrtiliermibi.ideo(]?de-bcsilliignoliere.tJMewrefWp tifei, ut te ueniam pe terct,amp;: tibi fatisfaceret^tuoi^ fruitio deditus ef-fctDomino tantum anteainutilis fuit.Nequeeinnbsp;feruus fur atquefugitiuus alten nocuit nifi dominbsp;aio fuo.Nunc ccontrario utilitatis compenfatio-ne.qua Sfipfi domino amp; Paulo utilis eft.qteristtnbsp;per PaiHum, plus charitatis mcretur quatn odrjnbsp;ante mcruerat.Vndcait:Quitibialiquando inu-tilis fuit.Tibi(inquit)foli,noncsctcris. Nunc au-tem tibi 8 mihi utilis. Vtilis domino fuo, quianbsp;poflt Paulo feruire pro domino fuo.Paulo ucro ,nbsp;in eo utilis,quiaillo in carcere uinculis^detento,nbsp;poflt in cuangelio miniftrare,id eft,euangeliumnbsp;proilloforispraedicare. Simul autemadmiran-dum de magnanimitate Apofloli Si. in Chnfl|^nbsp;mente feruenti.Tenetur carcerc,uinculisffringi/nbsp;tur,fqualore corporis,charor feparatione^pa-nalibus tenebris coartatur,amp; no fentit iniuriam,nbsp;no dolore craciatur,nihil nouit aliud nifi de Chrinbsp;fii euangelio cogitare.Sciebat fcruum,fciebatfu-gitiuum, fciebat aliquando raptorem ad Chriftinbsp;fidem efle conucrfum.Grandislaboris eft.talemnbsp;hominem in eo perfeucrare quod coepit. Idcirconbsp;fllium fuum C fllium uinculorum fuorum amp; minbsp;nifirum euangelij in uinculis confiituti inculcacnbsp;ac replicatjUt Philemon illc prudenter iC diipen*nbsp;fatorie tantum in praefationc laudatus, non audenbsp;ret negare,ne fuis laudibus uidcrcindignus.Re-mifi(inquit)iflum tibi.id eft,iterum mifi ad te unnbsp;B de Afceflicrat, quoniam alicno lruo nolebamnbsp;abuti.Sed tu non repellas eum uel affligas, fed ffnbsp;ci^,id eft, furfum accipeillum.hoccfi.honorifi-cc ilium accipedllum dico,uifceratneii. hoc eft.qd*nbsp;fuprad^imuswfcera gijjfica internum cordis affeum, amp; plenam ex animo uoluntatem,nbsp;cu* totum quicquid in nobis eft, fufcipitur ronbsp;gante. Alioquiautetn omnesliberiuifcera funtnbsp;parentum.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp; Quem egouolueram tqrcum deti'nere, Ut pro te tnihi tniniftraret in ui'nculis euagt;nbsp;gelq.Sine confliio autetn tuo nihil uoluifanbsp;cere,uti ne uelut ex ncceflTitatebonuni tuunbsp;cifctjfed uoluntariuni. *5} Remifiillum ad te,quem primo Holaewm Jetine re mecunt ego tti nominis ddautoritatis apoftolus,nbsp;qui fads autoDtate mea poflem ilium c|^tinere.nbsp;Ad hoc(inquam)eumdetinereuolucr^ ,utn-hi neceflaria minifiraretjyro if,id efi,locoiui qui minbsp;hifolebasminiftrare,millucyiruitium quodipinbsp;mihi imperificret.tibi itpputarem, SC tu inde fru-dum tern rcrauncraiioniscolligcrcs. Mihi di'nbsp;co,i(i uinculis pofito,amp; ideo multum indigc ti eiusnbsp;minifterio.in uinculis dico, euttngelij, id eft,qu3cnbsp;euangelio patior.non p crimine meo. His de caunbsp;isuoluereum detinerc. Sedpoftca mecumre-tradans, nihil de lruo tuo o/hj fuceA fine tuo con-.Uo. fine tuo nutu Sccommuni uoluntce,ttneaenbsp;iut ex neceitlt;ite,id eft,ut non qfi ex neceffitate efiitnbsp;iotfumtuuatf id (f ut non eflct inuit bonuii,jf(i |
uoluntariam,id eff,ex tua uoluntate proCcdens.Bo G num Philemonis crat, myiiftenum quod fcruutnbsp;eius pro eo exhibebai Apoftolo. Qui fcilicet A-poftolus poterat amp; abfque uoluntate Philemo-nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp; nis Onefimum fibi in minifterio rednere. Sed fi hoc fineipfius uoluntate feciflet.bonum quidcmnbsp;eratjfed no uoluntariu.Quod aut non erat uoli-tariura,alio generc arguebatur non efle bonum.nbsp;Nihil quippc bon dici poteft.nifi quod ultronenbsp;um eft.Ex quo Apoftoh confiderda prudenda,nbsp;quiidcirco fugiduumferuum remittitad domi-num,ut profit domino fuo,qui prodefle non po'nbsp;terat,fi domino teneretur ablente Sc inuito. Potnbsp;etiamexhoclocofolui.quod pleriftp frequentnbsp;qu3eritur,quia deus hominem faciens ad fuimanbsp;ginem SC fimilitudinem, facerc eum ita noluit ucnbsp;malus elfe non pflct.Si enim dcusuoluntarie.d^nbsp;non ex neccfli'tate bonus eft.debuit hominem fa*nbsp;^ns ad^am imaginem amp; fimilitudinem face-re ut jpfe uoluntarie non ex neccfli'tate bonusnbsp;eflt Qui autem anerunt ita cum debuifle fie/nbsp;ri,ut m^um rcciperc non poflct,hoc dicunt.Ta-lis fieri dStnt,qui neceflitatc bonus eflct, 8C nonnbsp;uoluntate. Qyod fi tails faus cflet,qui bonumnbsp;non uoluntate, ltimccelfitate perficerct, non effet deo fimilis, qui ideo bonus ett, qu*ia uult,nonnbsp;quia cogitur.Ex quo manifeftum elt,rcm cos psgt;nbsp;ftulare contrariam. Nam ex eo cp dicunt,debuicnbsp;omo fimilis deo fieri, illud petunt, ut libcri fieret arbitrij ficut ipfc deus eft.Ex co autem quod Dnbsp;addunr,talisdcbuitfieri,qui malum rccipere nonbsp;poflt,dum necelfitatem ei boni import.t, illud,nbsp;ut homo fimilis^eo^on ficret.uolunt. Soluiturnbsp;ergo ifta quaeftig; Potuit deus fine uoluntate eiusnbsp;hamincm facerc bonum. Porro G hocfcciflcr,nonbsp;crat bonufti uolunt^um,fcd necelTitatis. Quodnbsp;autem neceflitatc bonum eft, non eft bonuro.nbsp;alio generc malum arguitur efle. Igitur proprionbsp;ar bitrio nos relinqucns, magis ad iiiam imaginnbsp;amp;fimilitudincm fecit.Similem uidcliceteflc deo,nbsp;abfolutc bonum eft. Forfitan enim ideo difccfllt ad horam te,ut in ternum ilium recipcres, iam nonnbsp;ut feruuro, fed pro fcruo chariflTimum fra.-trem,maxime mihi.Quto autem magis tinbsp;bi C in came i in domino^ Nonnunq malum occafio fit bonoru, Sc ho q^n praua confilia deus uertit ad redii. Quodnbsp;dico.manifcftius cxemplo ficnioleph frames fuinbsp;ftimulis inuidiae ccitati,uendiderunt Ifmaeliti.s.nbsp;hoc initffi patri C fratribus SC toti Aegypto bo/nbsp;noi?t oim fuit. Deniqj ipic fratribus poftea dixit:nbsp;Vos cogitafiis de me malum,5c deus uertit illud Gflte.fo.nbsp;in bonum. Simile quid ScinOncfimopolTumusnbsp;intelligerc.qd mala principia occafioncs fucrincnbsp;bon rei. Si uidelicct dominum non fugiflet, nQ-quam uenifletRom, ubi crat Paulus uindusinnbsp;carccre.Si Paulum in uinculis non uidiflct,fidemnbsp;Chrifti no recepiifet.Si Chrifti fidem nonhabuifnbsp;fef,nunquatn Pauli efldus filius in opus euange |
PVt f
A llimittcrctur,cxquogradatim colligitr;quod ideominiftercuang^lij fadus efi Onefimus,quianbsp;fugit domino * Et hoc efi qd dicitur; DcbcsillS
* honefie Si libenter fufciperc, auizforfitM Ideo ai bor4m,id , ad breuc cepus difeeffit rf te, ut teterntiniinbsp;ilium reciperet. Pulchre autem addens forfitan,fennbsp;tentiam temperauir.Occulta quipp funt iudicianbsp;dei ,amp; temerari cft quafi de certo pronunciarcnbsp;quod dubium eft.Forfitan(inquit)idco diiccfiit,nbsp;caute,timidc,trcpidtcr loques,non tot fikonbsp;gradu,ne fi n pofiiiflt forfitan, omnibiisfcriinbsp;fugiendum eet ut apoftolici fierent.Forfitan id*.nbsp;circo difeefiit tuo lruitio non diu,icd ad hor5nbsp;.i.quafi ad unius horxfpartiim,ut pro tam breuinbsp;rcceffionc recipercs ilium in xternm,id fi,xternbsp;naliter tecum perraanlrum, qui tantummodonbsp;temporaiiter erat tecum mferus nifi rccelTiltet.nbsp;hoc efi,foriane deus prxuidit amp; cum te ad ho-ratfl,id,ad breue tempus djfcedcre^crcto^nnbsp;filiouolust, uttuquinoi^ras ilium ternalitfnbsp;tecum habiturUs, fi non difeedret ut ad nie per*nbsp;ueniens fdem acciperet,recipcres illui#,habitii-rus tccum nonhorarium.fed xtegium.Cum cmnbsp;candcmfidem ac religionem lerteat quam tu, hicnbsp;amp; in futuro tejum Temper gfft, qui perenniter nbsp;tefeparanduserat : fijpplicijsmancipandus,finbsp;nonad ho ram difceflifitjUt infideliratem exue-rec,licct hxc Apoftolus quafi dubitatiuc dixerit^nbsp;tarnen ita ueraciter complta funt ut pronuhcia
uit.Nam Onefimus ifte,fict exliteris patris didi cimus,flt;ftuscftpofiea ptifex martyr glorienbsp;fus.Reciperes(inqu)in tcrnura,irfr,id efi, poilnbsp;acceptumlibcrtatis fpirijra in baptifmo, non Utnbsp;feru ficut prius,ffd proferuo fnttir, quia cpit eunfnbsp;dem in cxlo tecum haliitare patrem.fratreinnnbsp;qualcmcunqj,fed chariim^ cunis e:clefi filijs,nbsp;qui lnditatem quam nunc habet noucrunt, fednbsp;maxime, idefi, multoplufqm alfiseficharilR.nbsp;mus mibi, qui magis noui quos charioresftimanbsp;ire debeam,amp; qumagis huius perfedam conuernbsp;fionem fcio qum alij.Et mihi qdem pro fola Ipinbsp;ritali fraternitate tam exccllcnter chafus fft, fed,nbsp;qwilto m4gis,id jUalde amplius dbet efl tiW chanbsp;riflimus,C7'Wflt;^gt;'f.id eft.refpeiu carns,quia tibi carnale lruitium debet.utpote lruus,cr w donbsp;5Mino,id cft,inrclpclt;fiu domini,quia cius perfidenbsp;fadus efi filius et regni eius particeps efi tecum funbsp;turus.Ineo quodait,utfternum ilium reciperes,nbsp;notandum efi,quod nullus ftternus domi||uanbsp;ierui fui. Poteftas quippc eius amp; utriufip condinbsp;tio morte finitur, Onefimus uero ex fide Chriftinbsp;fadus efi xternus terno Philemonir fpiritulinbsp;ijertatis 3ccepto,iam non feruus, fed frater c-pitclfcdc feruo:frater,profanditatc fiiacharilTinbsp;TOUs:fratcr xternus terno et ipi apoftolo SC donbsp;xnino fuo .cuiOnefimum utcarnis antecditio,nbsp;llum pofteafpiritus copulabat . Et tunequidetanbsp;quando erat ci fubiedusincarnc,noti erat ci iunnbsp;dus in domino.Nunc autem Si in carne indusnbsp;eft, in domino. Ex quo intclhgimus ,fcruumnbsp;QuicredidtUin Chriftum,fi dominus cius fdlts
e(,duplici lege eidcm dmino fuo coftfiringi, ut G ei 8i. carhisnecefftateiungatrd tempus, amp;mnbsp;cternum ipiritu copletur.
, Si ergo ni habes /lt;itium,fufti'pc ilfuni deut me. Si ut aliquid nocuic tibi aut dc^nbsp;bc, hoc mihi imputa . Ego Paulus fcripfinbsp;mca tnariu,cgo reddam,ut non didm tibi,nbsp;qudamp; teipfum mihi debes.Ita frater,cgnbsp;cefruar in domino, refice uifeeta raa innbsp;Chriilo
S Qiiandoquidem tana bene emendatus e Oncfinaus,amp; intantfadusefl mihi charilimus,nbsp;trgottfcipe ilium reuerenter fiait mf,id e.quam acnbsp;^ate,qum ftudiofo hofpitio amp; animo tuo ratnbsp;ffiapcrcs.fiuenirem ad te.ficilium fufcipe.itadinbsp;cofi l^ate.id eftjfi habere uis m^/cwwjd cft.con*nbsp;fortem amp; amicura. Aliter uidelicet non ero tibinbsp;foeius.Phileriion Paulum focium habere cupie-bat,C in Chriftum credens, tales uitiq; uolebatnbsp;habere jjfedus.ut Paulo rnihs fieretei com/nbsp;muhicaret in iiinculis. Confideremus ergo quannbsp;tum hiclaudetur Onefimus, quantum profcciflcnbsp;moriftrctur,cum ira rccipicnds fit t apoftolus;nbsp;et fic dominus eius ut Pauli debeat defiderare c5nbsp;fortium.Breuiter quod dicit,tale eft:Si me uis ha^nbsp;bcrc confortem, habeto OneGmum,qucm egonbsp;confortem SC filium et uilcera mea habco.Qpennbsp;fi non fufccperis.nec habere olueris,fcias quodnbsp;me habere ho pofls.Slcipe,inquam,illunificutnbsp;me Sed fi nocutt tibi alicjuid deflruedo ex rebus tu*
is, cutuineam eradicdo,uel domum inceebn-i
do,uel aliud aliquid talc committcndojquod f pe faciunt fugijiuinbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fi debet tii aliqui^, id efi,fii
quid pecuniae tux fecum tulit, quod dcbcattibi rcftitucrc.boc qd ille nocuit uel debet,impiiti^ihi,nbsp;id cfi.putain me eflejUon in illo nocumentum etnbsp;debitum, ut ago reddam illud libipro OnefimQi,nbsp;ficut amp; Chriftiis pro nobis in paflionc quod nonbsp;debebat, exoluft.Egp P4/f,g tarn famofihoraKnbsp;nis film, amp; tam probatus in uridica loquutic,nbsp;fripfi non per notariitm, fed werf propria munu epinbsp;ftolamiftUra.in qua me redditurumpromfitonbsp;quod ille dcbet.ego uidelicet reJJlt;i-t hoc ita dinbsp;co, utnondieamtibi aliud, quod iuftepolterndicc-rc,fcilicet quod debet mibi etiarn teipfum, id eft, nonnbsp;folum,tua , fed qd efi maius, etim tcipfum mi.nbsp;hi dcl^,utfineccflcfuerit,reddas mihi teipfunanbsp;moriedo pro me: quorum quicquid bonieftinnbsp;tc.totum efipfidfiiquam didicifti ame;amp; idconbsp;ttum mihidebetur.qw'cquid bonorueftin te.nbsp;Qpod dicit,talc cft:Quod Onefimusfurto rapu*
it, ego me fpondeo redditurum, huius fponfioisnbsp;e'piftolah|pc amp; manus tefiiscftpropria,qu non'nbsp;folito more didaui,fcd mea manu ipfe cofcripff.nbsp;Grede igitur mihi, pro Onefimo polliccnti.Hocnbsp;autdico qi ad cxtraneumloquens. CxterS finbsp;ad iusnJfeum redeam ,propterfermon Chriftinbsp;que libi euangehzaui amp; Chriftianus eftedus es,'nbsp;itcipftim mihi debes .d' fi tu meus es,Si tua a
PP
40 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ad PHILEMOKEM
id quod dicouel plus dabis qum peto,et ultra id quod rogofacies, atque amplius qum poftulonbsp;concedes. Qui prarfumit oc eo quern rogaturu#nbsp;eft, ipfa quodamodo prxfunaptione prxiudicatnbsp;4d rogat.Porro fi feit illcqui pofiulat,plus qumnbsp;rogauit.rogatum elfe fadur, in dco maiora pe*nbsp;tit, ut habeat rogatus fpontancam uoluntatc SCnbsp;tmiorem cxprxftationcmcrcedem. Siaute Phi*nbsp;lemon hoc ob hominis prxeeptum facit, quantonbsp;magis faciet ob diledionem dei Vndc et meritonbsp;Apoftoli uocc laud.itur,qnod mdata eius ope-
. re puencritjS poflit dicerc.Voluntariaorismd Pfi complaccant tibi domine, ut plus faciens qumnbsp;ci prxeeptum cft,uin?at cos qui tantmodo im-perata faciunt. Nam SC uirginitasidcirco maiorinbsp;prxmiocoronabitur, quiaprxeeptum domininbsp;non habcr,amp;: ultr#imperataie tendit.
A funtmea.Si autem tui om ia mea funt, Onemus quocp qui tuus eli.tneus cft.Poteram igitur co utnbsp;ut tnco,fed uoluntati tu.t rclinquo, uc mercedcnbsp;habeasignofccndo.Quod autcnaait.cgorcdd,nbsp;non de pccuniali, fed de fpirituaii rcddiiione .i.nbsp;de clcftt remuncrationc intelligendum cft/dli*nbsp;cct quod fuis interuentibus irapetraiurus fit pernbsp;petuam a domino retributionctn ipiritalium bonbsp;norumpro temporali damno, quid pcrtuh't abnbsp;Onefimo.Sufcipe ( inqu) iJJ ficut me; qa quodnbsp;ille debetjCgo ipintaJiterredd.ttrffrrffcrinilacnbsp;lefti rctributionee^o tcfr4r-i.in tc delculabor Mnbsp;domino, id eft, in ilia beatitudinis gloria.qu eftnbsp;fandis in domino.Et ideo nunc refice uifeera meii.i.nbsp;benigne refouc Oncfimum,amp; hoc age in Cbrio,nbsp;id eft,in Chrifti charitate. Vel reficeuifceranbsp;idcft.recreainternum affectum meum,peoplenbsp;defiderium raeum in Chrifto,dando iieniamnbsp;Onefimo,amp; honorifice iam ilium habendo. QcPnbsp;dicitur, Ita frater,in Grxco eftquafi aduerbiumnbsp;blandieniis, fed in latina lingua proprie non pored dici. Sic gcncrat uidelicec dcprccantis affe-dum.Ego(inqu)tefruar in dmino. Cum ho-naine in dco fruetur, dco potiusquam homincnbsp;fructurdllo enimfruetur,quo cfficictur beatus.etnbsp;ad deum ft perucnifi'e Ixtabiturjn quo fpera ponbsp;nit utueniat.Rcde ergo dicic,cgo tefruarindo- nbsp;tnino, quod fi non addidiiTcCjindomino,SC tan*nbsp;turn tc fruar.dixilfttjin co conftituifTet fpem beanbsp;titudinisfu.Qiianqu etiam uicinifGme diciturnbsp; frui.cWm deledatie uti. Cum uidelicet adeft 4*^nbsp;diligitur,etiam delcdationemfccum gerat ne*nbsp;celft eft. Per quam fiquis tranfierit, camtp ad ilium inquo pcrmancdumeft,rctulerit,utiturea:nbsp;Sc abuGu,non pftgt;prie dici#ir fii.Si uero infixnbsp;ferit atque permanftrit, finem in eaponcns lx till x fdks tuncucrcSC propriefrui dicenduseft.nbsp;Quod non eft facicdum, nili in ilia trinitatc quxnbsp;eft fummum SC incommutabile bcfium. Apoftonbsp;1S itae Philemonc fruitur ig domino,babes c5nbsp;ftcum in ilia contemplationc crcatoris,in qua eftnbsp;pfedaconfummatio dcledatiois amp;gaudium iu*nbsp;ftorum.Qui et uifcera fua Oncfimum.qucm ct fitnbsp;pcrius c .'dem nomine appellauerat.refici uult pnbsp;Philcmonem.Et ambigue didum eft,utrum ui*nbsp;fccra Pauli i Chrifto Onefimus fit.anuiftera Paunbsp;liOnefimus per Philemonem in Chrifto reficicn*nbsp;da fint. Si fupiu Accipcre uoluerimus,red Paunbsp;liin Chrifto uifcera dicentur Onefimus, qpbm innbsp;Chrifii uinculis gcnuit;l^oftcrius,in Chrifto re*nbsp;ficiendus eft Qnefimus Philemonc, ut eius innbsp;Chrifto ftrmonibus cruSiatur.
Confidens in obedientia tua fcripfi tibi, feiens quoni Si fuper id quod dico,facies. 9nbsp;fl Reficere debes uifcera mea,nam ego cofidentnbsp;inoWlt;fttM4,ideft,omninofidutiam habens SCnbsp;ccrtuscxiftens,quiainhac rcmihioSedies.ficutnbsp;in exteris femper obedire c0fucuifti,fcr^p tibi denbsp;Onefimo,utignofcasei Sc fufcipiasilluficutme.nbsp;HxcCinquiQl'cf ipfi ubi,fciezw qnonm (yftcieffuper
Simui aute SC para mihi hofpititj. i^m f^o peforonesueftras donarime uobis,nbsp;flNonfolummodi^fufcipias Onefimum ficutnbsp;me,led mibifimul boiitittm.Nam ipcro qcPnbsp;deus adhii^er oraties ueftras da bit me uobis,nbsp;ut liberatus a^ hoc carcerc, reuertar ad uos ,'8Cnbsp;iterura uos alioscp*doccam.Non puto tarn diui-tem fuifft Apoftolum^d tantis larcins occupanbsp;tum,ut prxparato cgercthofpitio;5i non unaconbsp;tentus ccllula,xdesampliflmasquxrcret:fed utnbsp;d8m eumexpeAat Philemon ad ft efleuentuijt,nbsp;magis faciat qd rogatus c,ne forte efi uenerit cru-bcfcat.Si at hic non difpenfatoric, fed uere quisnbsp;xftiraat impcratum, utfibi hofpitium prxpara-ret, apoftolo mass q^m Paulo hofpitium prxnbsp;parandumeft. ^ntuFus emadnouamciuitatcnbsp;pr*dicaturus crticifixQ,^inauditum dogma denbsp;laturus,fci Aat ad ft {^rimos concurluros.Et ncnbsp;celftcrat primi, ut dofiaus i eelebri effet urbis lonbsp;co ad que facile conueniretundeinde ut ab omnjnbsp;importunitate uacua effet ac ampla, q plurimo.,nbsp;caperet audientium, ncc proxima ipedaculorSnbsp;locis.ne turpi uicinia dcteftabilis,poftrcmo utinnbsp;jplano potius effet fita q in cccnaculo.Quam obnbsp;caufara eii xftimo SC Romx in condudomfiflnbsp;biennio,nec paruafut rcor)crat mafio.ad quamnbsp;ludxoi turb frequter confluebt.Spero,inqt,nbsp;per orntionet uefiras donuri me hoK.filium patri deusnbsp;rogatus indulget,Slt;: frater fxpe adorationemfranbsp;tris feruatur.Apoftolusuero totius ecclefix precies conceditur,ob coi qui cumauditurifunr,nbsp;utiTitatem : 3c hoc donum non ta ineum diciturnbsp;effc,qui diftertur martyrio,ad martyrium paranbsp;tus,^ in ft)s ad quos Apoftolus mittitur.Quodnbsp;at crebro Paulus in carcerc fucrit,et de uinculisnbsp;hberatus fit, ipfe in aho loco dicit, In carceribusnbsp;abundantius.De qbus nonnunq dni auxilio,crcnbsp;bro ipfis pfteutoribus nihil dignum in eo mortenbsp;inuenieniibuSjdimittebatur.Necdum enim fupnbsp;nomine Chriftiano ftnatus confulta procefferr,nbsp;needum Chriftianum fanguinemNeronisgladinbsp;us dedicauerat : fed pro nouitatc prxdicationis.nbsp;Que ludxis inuidtibus^fiuc ab bis qui fua uidc
CAPVT I. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;41
ad Timotheu fcda. tttc4f aut medicus chaniTj-TC musjpfc eft frater ilk glnf/iu laus eft in iXor.S^nbsp;cuangeiio per oes cede fias. Qui euangeliumnbsp;Adus apoftolorum ccclefiisderelinquens, quonbsp;apoftoli de pifeatoribus pifeipifcaicires homi-num fadi funtjita de medico corporum in medi-cumeftuerfusanimarum.Cuius fcripta quotiePnbsp;cunqj leguntur in ccclefiis, tories cius medicinanbsp;no celfat.Huius aut cpiftolae tabs eft terminatiot
Gratia dotnint noftri Icfu Chtifti Ct fpiritu ueftro.amennbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'
Sicut raeliori parte hominis .i. capiredinil meratur populus Ifrael, dicente ftriptura.iecun/nbsp;dum capita eorum.ita in toto quidem homine etnbsp;omni par;c fantor gratia eft domini noftri le-lURShrifii /ed maiori 3c meliori partejd eft^fpinbsp;ifJjP fynecdochen de toto homine dicitur; Crttnbsp;tin domini iiojiri lefu cbnjli cu ffgt;iritu uefiro. Awen-Cumnbsp;autem in fpiritu gratia domini fucritjotum facienbsp;hominem lpiritualem,ut Si caro fpiritui feruiat;nbsp;Sc anima non uincatur carne ; 8C redada fimulnbsp;in fubftantiam ipiritalenijadhacrcat domino:qninbsp;qui adhaeretdomino.unus ipiritus eft.
PRAEFATIO IN EPI STOL AM '
AD HEBRAEOS.
P A V L V S in Itolia poltus.Hebrsfo fermone ftripili hintfpiftolam,amp;mifit ludrisad fidem domini le-fu conucriis, amp; in I udxa poft urritatis agnitionc co-uerfantibus, intcndenjprineipaliter rosinp'uritate fidcinbsp;Chrifttapscconfirmare,deIcgaIibusobfeniantilMUibujnbsp;adhuc dctincbtur.prorfus auclIcre.Putabant c nimSdeni nbsp;Chrifti folam fine admixtionelegalium ccrcmoniarSadnbsp;beatitudini.t confcfutionem nullatenus eflit fufficienlt;m, nbsp;fed utrunc^ fimul dicebant adfalutem efleneceflariQ. Nul*nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;t
lum nanqiin fideChrifii finclegali obferuane,uclinles gis obferuantia fiy fid^dignuin uit perpet^tate iudicjinbsp;bant. Eppoftolus corn beatus Petrus pennifit eos adhucnbsp;jn legalibuscereinonrjs uiuere,timens ne fi carnaleiobfernbsp;uantias illisomninoauferret, amp; ab operibuS legist qui*nbsp;busfempcruixeranc,rrmoueret,potius j fidedomini leftnbsp;recederrnr,qu^ leg deferrrrnt.Cfidrrauit entrn qunbsp;fi ad fidrin faluatorisconuertertur.atq; poft fidem SC ne*nbsp;rtats meritum inmtli^s fignorum uinbr maniirfta*nbsp;rentur ei, facilius ab errore ifto reuocari poflirnt.qudm finbsp;primo aditu diceretur eis, ut legis oprribus omnino cefinbsp;arent. Et quodtunc Petrus pruidit pofte fieri, nunc Paulus aggreditur facere.Timebat enim ne fides corn quae ni-mis imperfea trat, amp; conuerfio ipforum inanis fieret 8Cnbsp;fuperfiua.Ideo'c feribit e is per multas rationes de emintnnbsp;tia Chrifti amp; inutilitate legis,ad ultima amp; de moribus in-ftruit.Studet uidelicet(utdiiftum eft ) perfuadere illis fidnbsp;faluatoris fine carnalibusobferuantijs ad uitam ternainnbsp;fufficieatefle.amp;utuiteriu carnalibusobferuantqsninnbsp;fiftt.f i fide Chrifti iuftiffcatiis atTaluatiisfujfidutinbsp;pon?.lt;iuod aftt hc epiftola fupttferiptione folit nonnbsp;habetjid eft.Paulus apoftolus.ifta ratio eft, quia prxiudi-catum Hebraeis erat de Pauiomine.ne diSa eius fufeipenbsp;fent:amp; idcirco pruditer declinauit, n%ftatim in pfinci-pio Pauli nomine infpeCto.^ius leftio repudiaretur: 6i qjnbsp; domino omnipotf te Paulus dieitur miftus ad g?tes prac- 'nbsp;cipuc,non ad Hcbracos.Pro humilitate ergo Paulus qui adnbsp;gentes fuerat deftinatus, non feribit femetipfutij Hebrai*nbsp;apoftoluny el propter honorem domini,qui fe miirum dinbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;e.
xerat ad oues domus Ifrael.uel quia gentin uidebatur apo nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;
ftolus,Cn_Hebrorum.Nam neqj fidem,neq- aliud quic-quam illis camp;ulerat. Interpretantur aute m Hebraei tranfij tores uel trahfeuntes , quique radicem cordis in amorenbsp;prsfentiimundinonplantauere, fedafriduisdefideriisadnbsp;fupernatranfeunt: qui peregrinationem terra; non diliJnbsp;gunt prohabitatione patrisc, feducrampatriinquirSt.nbsp;jpfi Ant utft Hcbrxi,amp; ad fe feript effe credant hanc epi*
PP 9 nbsp;nbsp;nbsp;3
bantidola deftrui, ad furore populisconcitatis, mifli in carcercm.rurfura impctu 8c furore deponbsp;fitoJaxabantur.Et h*c itacite ut dicimus.apo-ftolo^ Ada teftatqrjin gbus et Agrippaloquitnbsp;ad FcftS.potuifle dimitti Paulfi nonappellaf-fet Cfarem; SC Feftus ad Agrippam,ga nullamnbsp;inuencrit caufam pter quxftiones quafd de relinbsp;gione 43pri3,et de quod lefu quem Paulus uiuenbsp;re prjccabat. Ex q animaduertimus Sf ceterisnbsp;judicibus fimiliter eos potuifle dimitti, idagentcnbsp;dnOjUtin toto orbe noua prxdicatio difteroinanbsp;retur.propter qd Sc nc dicit Apoftolus fe Iperanbsp;re qd pofljt adhuc dari fidelibus p ornes corn.
Salutat te Epaphras concaptiuus meus in Chrifto Icfu, Marcus, Ariftarchus, Desnbsp;mas Lucas, adiutoresra^i,
Id quod principio dicebamus.quoniam ad Coflenles epiftola codeman tempgre amp;^rnbsp;eundem eftet fcripta baiuj^m literarum, qui^nbsp;ad Philcmonem quoep fcripta eft,etiam corum nbsp;llutantcsinducuntur,nominadoct.Igt;^ra Sc innbsp;Cok)f.4. fubfcribiturtSalutatuos AriJaiusconcanbsp;ptiuus meuSjSC Marcus cfbbrinus Barnab,3dnbsp;Epaphras g eft e uobis feruijg Chrifti.amp; paulo innbsp;feriusiSalutai uos Lucas medicus charifhmus.etnbsp;Demas.C dicite Archippo, Vide minifteri qdnbsp;accepifti in dno ,ut ilkid impleas. Et.Mcmoresnbsp;cftoteuinculor meoi^.Siauteex eo ahquisnlJnnbsp;putat pariterferipeas , qd ad CololTenfes pauc.inbsp;B fine nomina, quschienferantur adfcripta,fciatnbsp;non oesomibus autamicos eile aucnotosiC alnbsp;ud eirc,priu.it ad un h(^rn.jahud, publica adnbsp;uniuerfam ecefam epiftola fierilt;JitlHf4tfe ergofin/nbsp;quit)EpJpbrrfs concaptiuut mens in chrio Iefu.de l|pcnbsp;ColofTj. Epaphra diAii CololTenbu.siCo^ouiftis granbsp;tiam dei in ueritate, ficutuidiciftisab Epaphranbsp;charifl'imo C conferuonoftro.quicft fidelis pronbsp;uobis miniftcr Chrifti lefti, qui etiam manifefta-uit nobis dilerincm ueftram in fpiritu. Que C.nbsp;concaptiuum ftium in Chrifto dicit nuc Apoftonbsp;lusrquiacum co Rora tenebatur j)Chrftrieu/^nbsp;gcho captus ac uincuJis afti idus.Marc uero quenbsp;fubiungit,crcdcremus illum elfeg feripfit euannbsp;gcliura,nifiad CololTmfes diceretur efobrinusnbsp;Barnabe.ideoc]! magis credimus hc eile Marc,nbsp;pro quo inter Paulum 5 Barnab fuerat olimnbsp;dfenfio .i.lohannem qui cognominatus eft M.rnbsp;cus:SC fic ex focictate Barnabmeliorat ,uLdftnbsp;gnus eifet Paulo adhjerere, q quond ab co fuerat reiedus Ariflsrchus ai,que 3i ad Coloflcnfcsnbsp;concaptiuum fuum Apoftolus ftribi^Theflalonbsp;niefis eratjCt comitatus eft e Hierofolyma afeenbsp;dente,atq;indccum eo ipfeet Lucas Rom funcnbsp;miffi.cutctecclcfiafticahiftoriameminit.Dewrfsnbsp;uero ipfe c,de quo ad Timothe queritur Apo.nbsp;ftolus, Demas medereligt.diligcs hoc feculum,nbsp;3Cabiit Theflalonic.Qui fortafte poftmod peenbsp;nitctiaduiftus, in Chrifto conforiatus,rcdijtadnbsp;Apoftolum. aut fi non eft ad e reucrfus.tSc connbsp;at hanc epiftola prius elfe feriptam, g fcribercc
-ocr page 492-AD HEBRAES
48
A ftotam.tnqua Apoftolusprimum propotait audiendi etTe urrba Chrifti.confcrrndo eum prophctis,quia in o ItKUnbsp;tui eft deus utih prophctis. Si maior elt cis. fie uidclicctnbsp;dieit,:
EPISTOLAE PAVI.I
AD HEBRAEOS
CAPVT .I
VLTIFARIE MVL* tisc|} niodis olim denbsp;us loquens patribiianbsp;in prophctis,nouifilnbsp;me diebus illis locunbsp;tus e(l nobis in filio*nbsp;S Multifitrie .h multisnbsp;ioquuuongeneili^,nbsp;jJiquando tnanifefre,
timum loquutUs eft in filio fuo.'amp; ideo trerba fi/ G Iq no minoris autoritatis funt,nbsp;nbsp;propheiarum :
imo maioris,^ illj ferui.eft ifte filiu8,in quo pater loquutus eft nouifiime. poft ift enim nulla alianbsp;futuraeftloquutioJlla uidelicetq fadaeftMoy/nbsp;fi^non fuitnouilTima:quia tantum pofitafuitukpnbsp;adtempuscorrediois .amp; ideo quandiu durabit (ojrd.ii.nbsp;hcnouiirimaloquutio,ideft,nouum teftamennbsp;turn,pro certo durable fides noftra:quiain aliudnbsp;non poterit tranfmu tari.quod nobis plus ualeacnbsp;ad acquifitionem uit caleftis. Et ut diligentiusnbsp;obferuentur ea qu loquutus eft filius, transfert.nbsp;icApoftolus adeommcndationmeius feeun-dum utrahep naturawi^diccns;
Quem cohfticuithredem uniucrforff* jperquemfedt feeuIa.Qui cum fitfplcnnbsp;dor glori C ngura fubftantiie eius, porgt;nbsp;tjijs^oginia uei^bo uirtutisfu,purgiKio*nbsp;nem peccatorum^aciens, fedet ad dexto*nbsp;ram maiellatis in cxcelfis^
Og^ii uidelicet quantus fit filius, in quo pater loqUutiti eft hominibus,utcognitamagninbsp;tudinis eiUs dignitare .fidesde co fufficicnseflenbsp;ad falucem xtern cognofcatur .Qnem ipfe paternbsp;Rcundum humanitrem conituit iam immutabt
gt; lem bxredem uniuerforu,id , pofleflbrem omnium ci^aturarum, attp totius mundi dnm,ut iam nonnbsp;fit tantum lacob funiculus hreditatiseius.fcdflnbsp;at quod fcriptum eft.Dabo tibi gentes hacredita'nbsp;tern luam, di pofleflionem tuam terminos terrj. )nbsp;Vndc patet quia omnesineum debent credere.nbsp;Et per cpiem^iecuni^ qWpd uerbum patris eft,ipfenbsp;pater fecit non fiJfum xtcrna,quf minus Hint ctinbsp;hcAiS nota Jed C fecula,iii eft, omnia mu tabilia,nbsp;qux Uanari cern'imu^per tempora. Seculum ui*nbsp;delicet lequcndo dicitur, eo quod fempcr fit innbsp;motu.'quiafemper aliquid prxeedit, amp; aliud fe-quimr , Et cum fecula per filium fada fini,manii'nbsp;feftu eft cum elle creator hominis 8lt; omni rclinbsp;quorum,qu in clis fafta funt.Qwi filius poft lanbsp;djorcfthmilitia: Si obedientix fux iedet .f. requi-Icit.nihil ultra laboris fuftincns, ad dexter pa-ternx maieftatfs.Et iure fccundum humanitatemnbsp;xaltatus eftaddexteram patris,fw/it fecundSnbsp;diu nitafem eideni patri coternus Si coqualis,nbsp;amp; ff lendor gloriit er figurafiibantiie eius. Splendornbsp;glbfi quail lumen de luminc.pater enim eft gionbsp;riafficut id filius ci canit in Pfalmo, Gloria mea' rpWt'Jnbsp;amp; exaltanscaput meum. Ethuiusglorix,idcft,nbsp;patris fpl^dor eft filius ,ga pan e cft.ficutfplennbsp;dor de foIe;i coa ternus eft patri, ficut Iplendornbsp;Coxuus foil'. Nam fteut natura non paciiur utfitnbsp;uhquam fol fine fplcndorc,ctignis fine calore.itanbsp;pater nunqu potuitefle finef3pitiafua:amp; fientnbsp;fol non eft ijaldore ncc ignis calorc, ita paternbsp;non filio, fed filius patreret ficut Ipldor oftennbsp;dit iilud cuius eft fpledor, ita filius manifeftat panbsp;cremcuius ipfe eft lapicntia: ficut fubftantiali-ter fplendor in folc eft,ct lol in fplendore.ita fubnbsp;ftantialiter filius in patre eft Si pater in filio
aii^uanUo obicure, afiquando propn'e,aliqudci figuratc,aliquando per angelum, aliquando pernbsp;oceukatn infpirationcm, aliquando HebraicC)nbsp;aliquando Chaldaicc, aliquando blandiens, ali/nbsp;quando rerrens.loquutuseft deus: ctmultismodis^nbsp;id efjdiuerls, lactionum uarijs gencribus: ganbsp;non fol um difta prophetarum, fed amp; omnia fd-Aa corum pracnunciailere ca.qu nofiris temponbsp;ribus crant futura.Ec uaria fint SC qum mul-ta prophetarum gefia, qurcfcruntur in fcriptu 'nbsp;ris,gs facile nofcit/cin oibus illis patrgeftis 10nbsp;quutus eftfutura.Na dcuerbis corn quxmukanbsp;funr, atep diuerlo mukiplicigenere loquutio-n'jmprolata,non elf dubium quin ipfe ea loquunbsp; tus fit.Ita ergo muhtfarie C multis modis Si. qlinbsp;taifcus oUm, idefi.in antiquis tporibus, loquentnbsp;deut p.Uribu!, qui nos carnaliter genucre,6C fid cmnbsp;fuam de dC H R ft T Onbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;r^l^uerc t Et Iogt;
ques eis in prophetit,q3 ipfe in cordibuseoriim di xit,lt;^icquid illi foras ucl diftis uel faAisloquu-ti funt hominibus gt; Ncc Uacatquod dicitjoquesnbsp;Aim^ amp; iungit prxfens cum prxtfl-ito. Nam canbsp;quxloquutuseft patribusig p^phetis,omnianbsp;nobis uique hodie loquitur in fcripturis^ut ficutnbsp;ipfijita Si nos credendo ea Si operccomplendonbsp;uitamconfcquamurxternam. Poteft Si defolisnbsp;uerbis intelligi.qd ait,multifarie multisip modis.nbsp;Multifaried.multis loquu tionibus, multisip monbsp;lt;hs,id jmultisloquutionum qualitatibus,olimnbsp;deus pater loquens patribus, quiin carne Si in finbsp;de nosgenuere;)lbiy tme.i.infine tpor, qliandonbsp;iam alia non Icgtur dti loquutio,qni in hlt; continbsp;neturomnisperfedio lalt;ditatts amp;iuftitix,dic6tnbsp;ijlit.i. tempor^fiorum homin#qui adhuc in carnbsp;nc uiuto^uutuse nobis iiffilioCuo: gaquicquid fonbsp;ras Chriftus loquutus eft hominibus,pater in conbsp;loquebatur intus.In prophetis fuit deus feeundunbsp;inhabitationem grati amp; reuolutionegi uolun-lt;atis fapientix fuxpn filio aute omnino totus manbsp;nebac, Icilicet ufqucquacp mentem amp; rationcinnbsp;illius illuminans.ut nihil fibi deeflet ad perfedionbsp;ncm animae,iiipote cm fapientia dei perlonalitei*nbsp;rat unita.Etqui loquebatur inprophetis,quodnbsp;in cis loqucbatpairibus noftriS{3gt;oc nobis a? uP
.1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4
tail's fadut ej nsagi's diffrens hmeh habut: gj G tniniftrarc adhuc ci poflint angelijfed iatnifornbsp;lareeumnonpoffunt.iantcpaflionclicetnon-cnam figura fubftaqiiciusjideftjcxpreflafimili nunquamuocareturfiliusdci.tamcnferc icmpcrnbsp;tudo cius.nonfecundum extchora, led fccundnbsp;nbsp;nbsp;uocatus cft filius hominis, poft relrredionc ue-
ro filius dei uocatur.Et Iccundum quod ipfc diffc rentius nome habet,eft prit illit,non poft illos.Nnbsp;amp;fi angeli aliquando uocantur filij dci,hoc nomenbsp;fgnificat illos deo creatos efle,non tandem fubnbsp;ftantiamhabdo cura dco.fed potius quod funcnbsp;fola dei uoluntate fadi. In Chrifto autem fignifi-nbsp;cat ilium efle naturaliter paire gentum.Si luf-dem cum ptre fubftantix, amp; humanitatem eiusnbsp;perfonaliter unitam cidem unigenito dei, Propfnbsp;quod C ipfa humanitas appellation filq dei me/nbsp;r^.Ita nomen iftud quod eft filius, cft in Chriftonbsp;dmrentius 8C longe diflimilius qumin angelis,nbsp;amp;longe pr ilhs. Vel prae illis habetChriftus nonbsp;men,quia hononfictior qum illi fadus eft qu*nbsp;do furrexit amp; afeedit. Et uere pr illis nomennbsp;habet. Nam f tingelorum dixU deus, quod Chri/nbsp;fto dixit ? Nec maiori angelorum dixit hoc albnbsp;^uaftdo, idcft,nec incrcaiione, nec quando confirmnbsp;macilunt inftjpernis.Similiter nullus angclorutnnbsp;tarn fu blimii cft,cui legatur deus ahqudo dixiPnbsp;fe quod Chrifto dtxit, fltwMeMerU confubftan/nbsp; tialis mhi, quiaego hodie, id eft Jndieacternitanbsp;tis,quse caret principio 5c fine.fera perlp prxfcnsnbsp;habet fine prxterito i futuro,genMt It ex fubftannbsp;tia mea. Genui te, dixit, 8^ non gigno, te, ne imznbsp;perfedus uideretur effe filius, amp; ne contraipphe )nbsp;tamdeus recent ee putarctur idem unigenits.nbsp;Si cnira dixiflet, hodie gigno tCipoiTetexiftinvir jnbsp;hacc genitura hodie principi habific. Sed cumnbsp;dicit,genui,oftenditquodhoi4je fit,Ie^non ho-die capit. Ac p?r hoc nullum principium habuifnbsp;fe declaratur.T amc fi in Aftibus apoftolot^gt;banbsp;Pauli cofideremus, uidebimus e hanc fententi Augt;IJtnbsp;ad refurrcdio||em domini retulific.dixit enim dfnbsp;patrc,Refuftitans Icfum Chriftum, ficutin pfalnbsp;mo fecundo fcriptufii eft, Filius meus es tu, egonbsp;hodie genui te.luxta hoc igit Apoftoli teftimoninbsp;' um dixit ei paf in die refurrcdionis,filius meus esnbsp;tu,cgo hodie genui te, ut ilia refurredio cius quanbsp;pater operatus cft,intelligat quaedam generatio.nbsp;Nam Cnoftrarefurredio uocafregeneratio,eftnbsp;dicil.In regeneratione cum iedcrit filius hominisnbsp;in fede/naieftatisfu. amp; iteruqjdeeledis dicit,nbsp;quia iufuturo feculo funt fill) dci,cum fint filij re/nbsp;furrcdwnis.Chriftus erTOfecundum humanita-tem.qui d clfet mortal, erat filius hominis, innbsp;refurredionc ueftiens itsmorta]itafem,fadus eftnbsp;filius dei,fic tam, ut non amittat efle filius homtnbsp;nis,quiaucrushomopmanfli;fed gloriamquam
------ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;J'----1------- que Unigenitus dei in fua perfona fufeeperat, auznbsp;diuit in refurredioe, Filius meus es tu,coo hodienbsp;genui tc, qitod nulli un($ angelorum diduro eftnbsp;quia ncc^ropter aliquam proraotione quae illianbsp;aliquado fada cft,dignus fuit aliqs illo^ hoc aunbsp;dircl rntfuitt, cui angelogj didura cft qd de filio
CAPVT
A quia poflet efTc co3fternus,amp; tarnen non eflTet ea-dem iubftantia,addit, amp;figurafubftantieius, per quod oftenditur c8nfubft^tialis patri.Quianbsp;tudo cius,nonfecundum exteriora,ldfcundnbsp;fubftantiam figura lbftanti eft,id eft,forma Cnbsp;imago iiibftanct eiusrquia quantus cft pater,t/nbsp;tus C iplciqualis eft pater,talis SC ipfe: cuius fubnbsp;ftantix eft patcr,ciuldem amp; ipfetquod cft pater,nbsp;hoc Si. ipfe.filius enim qui eft ipientia patris,pernbsp;hoc quod ipfum rcuclat C facit cognofei, figuranbsp;fubftanti eiusexprimit,cum femetipfam primnbsp;defcribit eadem fapientia,C fie ptre manifeftat.nbsp;Cum uidelicet seternitas paths cernitur nobis,nbsp;prout infirmitatis noftrae poflbilitas adraictit,nbsp;imago cius mentis noftraeoculisantefertur ; quianbsp;fcurM cum ucre in pattern tendimus^junc quantum ac/nbsp;cipimus per fuamimagincm,id c,per filium,uidcnbsp;mu5l per cam fpccie,qux d^ ipfo fin^initionbsp;ca cft eum aliquo modo cernere, quia nec ca^r,nbsp;nec definit,conamur,Schabet figura expreffa fubnbsp;I-L, , , fttidei.Vndeidem filiusdicit,Ncmluenitadnbsp;paircm nifiper rae.5c,C^i uidec me,Waet Si pa/nbsp;trCm. Qyi portt orjwiix.i.furfurytcnet ne deci*nbsp;dant, Si in nihilum reuertansur, unde creata abnbsp;ipfo fticrant,rtuftcntatcanon laborc, nec diffi-cultatc,federamp;oirfHttf /.e,id c,imperio fux potcnbsp;iix,hoc eft,fola uoluntate fija,quf ineo uirtuseftnbsp;amp; omnipotentia,per quod patet.quia patri cofhnbsp;potentialiscft. Etpurgationempeccatorumfdciens,nbsp;quiafanguincfuonospcccatismdat.Commonbsp;net Apoftolus crucis eius cmox rerurredionis,nbsp;Si afcenfionis.Nam poftquam fudit in cruce fan-guinem utfaceretpeccatOTun^oftrorum purganbsp;tionem,fufcitacus eft de fepulchro,d eleuatu^innbsp;cxlutn.Vbi^det nunc,id ^uiefeit ft-egnat i iunbsp;dicatjfublimatus ad dextefm,id , qualitatem nbsp;honorificenti mitieflittis,id ,patris,qeft maieftas,nbsp;id eft,maiorpoteftas,quia ohibuspoteftatibusnbsp;maior cft,ad cuius dexieram filius in eaden! fe/nbsp;de.ficut 3equalis,nc Gin alia parte federet, minornbsp;efl uideretur.C fedet in excelt, id c, fuper omnenbsp;ereaturamincmincntiflimis fpiritibus angclicis,*nbsp;qui uocantur thronus,id eft,fcdes dei.
Tanto mdior angelis effetSus, quanto dlfterenttus prac illis nomen hreditauic.nbsp;A«.i. Qyj enim dixit aliquando angelorum, fili*nbsp;P^lw. z. yj tnciis es tu, ego hodie genui tc? C rurlt;nbsp;tpir.zi fuEgo cro ilH in pattern, amp; ipfc erit Ai*nbsp;hi in filium?
Hic compart eum angelis Si prgt;fcrt, ufqt ad locum,quo ait: Proptereaabundantiusopornbsp;tet.Sedet in cccelfis,f^eftt t4fo wdior.id c.digni/nbsp;or angelit fecundum humanitatem, fecund qu humanitus non habebat,acccpif:ita Schomo illcnbsp;minoratus fueratpaulominus ab angelisnbsp;hreditMit,id e,hxreditario iure pofledit N0We(qdnbsp;eft filius)tii)feretittf, id eft, magis differens. Dumnbsp;enim mortalis adhuc eflet, differens nomen ha-M4ttb.4 buit,quiaangeli miniftrabtei,fed tarneefortafnbsp;Ixcx.zz, (ccumlegiturin pafiionc(n.Poftquauntnior/
AD HEBRAEOS
angeli dci.manifcftum eft ex hoc, quantum ipfe C pr^latus fit angclis:amp; ctiam ex co quod fequitur,nbsp;quia ad angelos djeit, quiTacit angelos amp;c. Illudnbsp;cnim quod fupra didt c, refertur ad filium,oftcnbsp;dendo ilium elfe mcliorem angelis.Sd iftudquodnbsp;fubdrf.refert ad angelos,ondendoco8 inferioresnbsp;illo cui feruiQt amp;miniftrt.Et hoc e qd dicit ferinbsp;ptura.quod ad angelos pertinet quidem :Qsi fei/nbsp;licet filius frfcit ttngelos,id eft,n5cioi 8C legatos fuxnbsp;uoluntatisad homines,pot jiritus cxiees. angelns cnim nomen eft officij, non naturx. Nomennbsp;ueronaturx fpirituseft. Nam fandi illi fpiritusnbsp;lupernx prxfentix femper quidem funt fpiritus,nbsp;fed nonfemper angdi. Tune cnim folummodonbsp;funt angelfcumnunciant. Eos ergo quos fempernbsp;Chriftus habet fpiritus, quando uult, angelos fa/nbsp;cit,mictendo cosgiunciare quod iuftent-CZ fltimmSnbsp;igw,id eft,Sraphin,qui arden tes interpretantur,nbsp;q^aign^iuiniatgoristoti funt infiammsffi,^^nbsp;ante omnes alios func facit minirot ptof,ut mini/nbsp;ftrent ci amp; feruiant. Similiter primos cxlcftiutnnbsp;fpirituugifacit Gbi rainiftrarc.CT' hoc quidem ad annbsp;getodilff!)l^ eft, adoftendendamfubiedionnbsp;corumifed a^lium quod Icquitur.id eft,ad dclanbsp;randam eius exed^tiam : O deut Gii^uut thronut, P/^'44nbsp;id eft, tua ldes regia permanec incutumfeculi ,idnbsp;, eft,injternum.Nonuidelicetpofret deus haberenbsp;federn temporalem,dominum uocat eG,ut omi-l^s qui uidebant eum eile homin,diuinitas eiuanbsp;innotcfcat.Pcr thronum,id cft, g fede regiam denbsp;fignatur regnumcius.Qui ihronusperfeucrat in Dnbsp;feculS iculi,quia regni eius non erit finis.amp;alibinbsp;dicitur, quia iedebit^minus rex in xternum.nbsp;Per uirgam qucMp,id eit,fccptrum,infgne regn/nbsp;ti*xprimitur.Quxuirgacft;quitatis,ficuc Si gnbsp;prophetarfidc codi(2eft,Ecceiniuftitiargna-bitrex.Velthronusmtelhgaturiudiciariafcdcs,nbsp;amp; per hanc ipfum indicium.Qiii thronus perraanbsp;net in feculum feclh,quia nouilfimum Chrifti iunbsp;dicium femper ftabit. Vnde ait, Ibunt hi in fup/nbsp;plieium xternum, illi autem in uitam xternam.
Per uij-gam autem xquitatis, intelligi poteftre/ itudo ftntentix iudici) cius,qua percutict repronbsp;bos.Hxc utrga, fortitudo eft in uindida SC xquinbsp;tasretftiflima. Vel certa ttirg4regiti,idcft,difcinbsp;plina Si regnum,qua bonos regis Si malos fiagclnbsp;las.eft uirga ^quitatis.id cft,regula direda i inflexinbsp;bilis.Nec mirum,quia dilexifli iuflitiamcr odii ini^nbsp;jjjlt;tem,id cft, omne bonum non coadus habui-fti, lcd ex aroorc:amp; econtra odiftiiniquitatcm,idnbsp;cft,omnc malum. Nam ficut lohannesin epifto-la dicit, is g facit peccat. Si iniquitatc facir,S^ i.lohitll'jnbsp;pdm eft iniquitas.N fimul utraqt habuifti,id c,nbsp;bonum et malum: fedunum examore tenuifti,nbsp;et alterum ex odio deteftattis es.et propterea, id c,nbsp;ut bonum diligeres et malum odires, unxit te o denbsp;us fili lt;ief tttUf pater per fe, non per miniftros. Innbsp;eo cm qd dicitur, unxit te deus deus tuus,Gcut etnbsp;in Hcbrxo et Grxco patet, primum nomen deinbsp;uocatiuo calu intelligendum cft,icqusnomindnbsp;uo. Vnxit te deus, deus tuus.Vnxitfccdutnho
474
A hominis uerbo dei pcrfonaliter unito dixit, Ego quiuerbimeifemperfum p2ter, eroilliinpitrei,nbsp;id eft, cro pater ifti homini qucm uerbum meu mnbsp;aiTumei.cz ipjc homo cr mihi i}tlium,id c, cric minbsp;hl filius' Nulli angelorum didum cft hoe, uel denbsp;nullo angelorum. Sed homo ifte propter iinitaccnbsp;peribnar, uerbi 3^ carnis, fadiis eft ciufdem pa/nbsp;tris filius cuius amp; uerbum .quia amp; uirgo.deigcninbsp;trixidcirco dicitur, quod non iblum hominem,nbsp;fed dominum genuir.Caro enim communicatnbsp;altioribus.iicut amp; diuinicas humihoribus.
PpIiM nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;itcrum introducic primogeni*
cuminorbem rerr,dicit:Etadorentcuni omncsangcli dci. amp;(. ad angelos quidem dinbsp;Pjl.ioj. Q angelos TuosTpiritus, C minbsp;nillros fuosflaminatn ignis. Ad filiutfl ft*nbsp;Ppl.44. teniiThronus tuns deus in leculum feculi,nbsp;uirgaquitatisuirgaregni tui.Oilexifti iunbsp;fticiam i. odifti iniquitaten],propterea un*nbsp;xit cc deus, deus cuus oleo cxultationis prnbsp;Pfelm.oi participibustuis. Et tu in principio domi*nbsp;nc ccrrani fundafti, Si opera manuum tua*nbsp;rum funt carli. Ipli peribunt, tu autem per*nbsp;niancbis,SC omnes ut ueilimentum uctera*nbsp;fcenc:Slt; uelutamidum mutabiscos,SCniu*^nbsp;tabuntur: tu autem idem ipfc es,C anni tutnbsp;non deficient.
Oftenib per autoritates quoniam difFerenti-
B us ndin prx angelis Chriftus hxrcditauit,often dit per alias autorintescum efle mcliorem amp;prjnbsp;ftJhtiorcm angelis. Qiiaft dicat: Antequam filius dei homo fieret, promifit deus fc eidem hominbsp;ni fore ti^atrenl^ itcrum ctti int^ducit in orbem ternbsp;ne.id cil, in hune mundum primogenuin in muleisnbsp;frat*bus,dicit de co, ut adorctur ab omibus fannbsp;dis angelis.Iterum introducit uifibilcm carne afgt;nbsp;umpta, quianteinuifibilisin mundoerat. Qiixnbsp;aftimptiodiciturexitus i^trc,amp; introdudionbsp;in hxrcditatcm. Vel introduci?,id eft, intus uG^nbsp;ad corda hominum ducic eum,ut cognofeatabnbsp;eis, pro quorum faluce carnem induit. SC in orbem terrae, id eft,inrcparationcm humani genenbsp;ns ubique terrarum cxifteniis . Quifilius fccun-dum diuinitatem quidem, in qua fratres non habet, dicitur unigenitus: fed fccundum humanita-tem, in qua fraies habere dignatus cft, t^pella-tur primogeniius . In qua humanicate 04^ ado-rare monentur angeli,^uia in diuinitatc ut adorent euin, nojt indigebant ac|jponitionc.5 quianbsp;homo unitus dco, adorftur ab angelis, patet qanbsp;DrMie.}tnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;melior eft ipfe qum ange. Hoc autem te-
ftimonium in cantico Deuceronomrj iuxta Se-ptuaginta interprtes ita legitur ; Lxgimini ex/ Ji firoul c eo,amp;adorcnt e ornes angeli dei.Vbinbsp;notandumquod tranflatio Septuaginta interprenbsp;tum auihentica erat Hebrxis, quibfts feribebatnbsp;ApoftoluSjUtpote Grxcam 3d Hebrxflinguamnbsp;fcientibus.Quia ergo ch Ixtantur cum hominenbsp;quem dei fihus aumpfitiSd adorant cum ofhncs
CAPVT
A minem, quiadeitas nullo indigebat. Deus enim gunAus eft, homo faAus crat:5C ideo unAus eftnbsp;dcus.quia homo crat c|fUS.VnAus eftoleo.idcft,nbsp;fps fanAi dono. Sed piquot; participibits fuit unAusnbsp; cft.quiaomnes nospriusinpcccatoexiftimus,8Cnbsp;poftmodumper unAionem fanAi fpsfanAifi-camur. Ipfc autem qui cxiftens deus ante fecula,nbsp;per fpm fanAum in utero uirginis homo conceptus eftjin fine fcculoj^ ibi ab codem fpu unAusnbsp;eft,ubi conceptus.Nec antecoceptus Sc poftmonbsp;dum unAus e,fed hoc ipfum de Ipu fanAo Si carnbsp;ne uirginis concipi, fp fanAo ungi fuit-No po-tuitapcrtiusdici nomen Chrifii,qum utdicerc/ .nbsp;tur unAus deus-Chriftus enim Grxee,unAus dinbsp;citur latine. SC un Aus fignificat regem, uel facer-dotem.VnAusdeus oleo, fed fpirituali. Oleumnbsp;enim uifibile in figno eft,oleum autem inuifibilenbsp;in facramento. Oleo eXttIf4tto(lkinAus eft, id eft,nbsp;fpiritus fanAi gratia qu confeientiam eiuscxhinbsp;laraBit, facies ut nullum omnino pecctum ii^anbsp;unquam elTet, fed omnisoinino fanAiias.Etid-eoprx participibus fuis unAus eft, quia nullusnbsp;fine peccato.nifi iftc folus,nullus!p tag^am fanAinbsp;tatis habere potefi.Nam neque h^ni altquid hanbsp;here quilquam ualet, nifi ab t fto acceperit. Quianbsp;enim omnes fagAi ab eo ac^^icintquiequtd habet, ideo participes eius dic5tur,ficu t SC tn lequcnbsp;tibus epiftolx huius legimus, Participes enimnbsp;ChrifticffeAi fumus. Propter quod SC ipfc uo^nbsp;tur Chnftus, ill! uero Chriftiannin qua appellatinbsp;B one declaratur, quia ipfe fingularitcr unAus eft:nbsp;*^gt;1o** gtatia prae omnibus. Non eijim ad inm-furam dedit ci ipiritum deus,fed totum fpiritumnbsp;fanAum cilargituseftmojpis deditad men-furam. Hxc di Aa funt ad filiuiTHin quibus humanbsp;nitatis eius excdlcntia demonftratur.^titerut#,pnbsp;phetainfinuans ternita(^ diuinitatiseius,aitnbsp;ei:O domine fill, tu fundafti terram in principio mundi,nbsp;ideft.nutu 8C difpofitionc tuaimmobilem fubfi-dere fecifti.ln principio fundafti cam,quia tu ymnbsp;eras ante omne princtpium,Sf in principio dedi-ftt eile creaturis.Et citlifuntoperd mdnuum tHarum,^3nbsp;manibus tuis, id , uirtute iuffionis tux operatusnbsp;es clos.lp/t qui tam durabiles funt, peribunt in dienbsp;iudicij.Non tarnen hoe intelligiturde fuperiori-bus caelis, fed de nouilfimis, qui funt propinquinbsp;terrjSC in quibus aucs uolitant. Qui fecundumnbsp;quantitatem SC fpatia aeris hutus penbunt igncnbsp;iudicij occupante tantam aeris capacitatcm,qu/nbsp;tam occupauit aquarum diluuium. Ipfi perifcjgntnbsp;abeaquam habentfpecie,utin mehorem mut/nbsp;tur.T autem permanebis, quia ficut ante ^mta per/nbsp;mancbasincommutabilisinsetcrnitatc tua,(icfnbsp;poftquam illi perierint, permanebis femper idnbsp;acternaliter . CZ omnes illi cxli aerij ueterafcentut uenbsp;ftimentum ,id eft, longxuitatc paulatim dtriorsnbsp;fient. Quod nos quotidie cernimus impleriiplnbsp;iam aeris immutationc 5c terrae fterilitate. Namnbsp;amp; de terra fmiliter hoc intclligitur. Et uelut ami~nbsp;ilum mutabis eos. AmiAui comparantur cxli, quianbsp;terrain operiunt de circundant, SicutamiAum
mutabis eos^id e.tam facile, ficutamiAus ext-; G ditur 5c plicatur.Ita ergo peribunt cli amp; terra,nbsp;ut mutcniur, non ut omninodefinant elTc : quianbsp;abeaquara nunchabent fpecie, tergentur pernbsp;igr)em,C tarnen in fua temper natura manebunt.nbsp;Creatur quidem mutabuntur,lcd tu immutabilisnbsp;permanes.iuxtaquQdalibtdixifti: godomi; Alrf/rf.j.nbsp;nusSC nonmucor.C.Egofumqui fum. T(m- Exod .5.nbsp;per idem ipfi et sequalitcr incommutabilis, crnbsp;tuino deficient,id eft,aeternitas tua.anni noftriqti-dicdefdunr.nec fiant omnino. Sed anni tui nonnbsp;deficiunt.quia femper fianttSc quia fiant, ipG an-ni qui fiant, unus annus efi. Ipft annus qui fiat,nbsp;unus dies eft. Quia ipfe unus dies, ncc ortum hanbsp;bet.nec occafum,fed femper ftat dducct.Hi funcnbsp;anni quinondcficiunt, fed permanent. Hisita-
^Ais cuidenter oftenditur dei filius aterna liter incommutabilis infua dciiatc, fine initio SCnbsp;fnepermanere,SC omnium creator eirc,acpernbsp;hoc fides cius ad ternam falutem optime luftleere. Inpfalmopoflunt hc prophetica uerbanbsp;myftice tradari, fed in hoc loco iuxta liter mt.nbsp;Inis intclljguntur: quia tune in eis manifcftius {ternbsp;nitas Si potentia fiJrj, qum nunc Apoftolus ftu-ftet oftendere.dcclaratur. Nam ad filij perfona,nbsp;non ad patris inhac epiftola dicitur: Tu in princnbsp;pio domine terram fundafti Sic. licet in Plalmo
? amp; ad patrem conuenienier ifi:adicantur,uel poti
us ad totam trinitatem. Sed nunc Apoftolus cx-cellentiam folius filij propheticis tefiimonrjs int/ dit oftcderc , gludxisjpter alTumptioncarnis j)nbsp;minor uidebaf.Vnde adhuc fubiungit; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;
Ad quem autem angelorum dixit p quando, Sede dextn's mes quoadufq^ po Pphiojnbsp;nam inimico^ tu(|^ fcabelliim pedym tuo^nbsp;rumfNonnc ornes funt adminiftratorij fpinbsp;n'tusjin minifterium miffproptercojqunbsp;h^redttatem capienc falutist
Item de ^oria humanitatis dus loquit.oft^ denscum angeli^multo digniorem. Quafi dicai:nbsp;Non fois per fupradiAa maior angelis e deda-ratur, fed etiam per hoc , quia dd i^uem angelorumnbsp;quantxcunque excellentix fuiftet, ali^uundo, idnbsp;cftjin aliqiio ftatu eorum uel ante ruinam luper-borum,iiel poft confirmationem humilium, dixitnbsp;pater quod Chrifto dixilTe legitur,fcilicet, Sede nbsp;dextris mequot; Nam de exccllentilTtmis angclis fcri- ..nbsp;ptumAi,quia Seraphinftabarifincircuitudus. V***^'nbsp;Scrap1n fit utminiftri, filius ledet ut dominus.nbsp;Sraphin in circui tu,filiuad dexteram.N ui Aonbsp;ri Chrifto paf in ebe afeefionis cius^ibtulit confefnbsp;fum full, dices.'Sede tftxtris meis.i. gefee 5Cre-gna in potioribus mds,amp;:hoc,doncc ponaminimi-
cos tuosfcMlum pediituorum.i. j)rfu,sfubijciam tibi.nbsp;Per pedes^ftabilitas terna defignatur, ubi quaftnbsp;ueftigfis pofitisuiriute omnipottij confiftit,uelnbsp;ccrtehumaitas eius.SC his pedibus cius quotidienbsp;fubrjciuntinimici.uelperfpontancam conuerfionbsp;nem,uel^eriuft damnation. Cumautemofs Cohy
fucrint-i.in fine fculi.tuncpatebit omni/
AD HEERAEOS
|
A bus.quia ipfc percnniter lcdebit ad dexteram pa Locus ob tris.i^ ideo nunc neceflcfuit diccrc.quod ipfc ibinbsp;fcurus, fjfl'urug t poft dicm iudicrj, fed tantum ufq; adnbsp;ilium diem propter cos qui adhuc ibi federe nonnbsp;credunt.hoc nulli angclorum didum cft.fcilicet,nbsp;Sede dextris meij, quia non efc miniftri federenbsp;ad dexter illius cuius miniftcr eft.fed flij eft federe ad dexter patris. Nam omnesangelifuntnbsp;eius miniftri,amp; hoe interrogatiuc quafi per increnbsp;pationem dicitur.Nonneownesangeli tammagninbsp;qua parui, funttidminiriitorij, id eft, ad mi-niftrdum ap(i,uc unufquifquc deo miniftretexnbsp;officio fuo.dminiftratorij funt,id cft,miniftran- nbsp;di officium habent. SC quia polTunt officium habere miniftrandijUt n miniftrent,ucdapifer dicinbsp;tur eius minifter,etiam ff non miniftret,fubditur:nbsp;mii in miniflerium,fubaudi adualiter cxplen^uyi,nbsp;hoe eft, amp; miniftrandi officium habent, amp; mini/nbsp;ftrant,miniftrando fcilicetfcruiunt, 3C id faciuntnbsp;non propter fc, fed propter homines, quibus licet minoribus imperio Chrifti feruiunt, propternbsp;cos in bonis operibus adiuuandos C malignisnbsp;fpiritibus defendendos.*^terfpfct htereditiitenilu-tir.id eft, confequentur hreditatem patri clenbsp;ftis,ubi perpetuamanim corporis!^ falutem ha/nbsp;be bunt. Mittuntur itaqj propter nos hue angeJi,nbsp;ucl dominOjUel maionbus angelis.Ex minoribus uidelicetangclorum agminibusforis ad ex nbsp;plendum minifterium immittuntur.id eft,ad hu-mana folatia uel angcli ucl archgcli uemt. Nsnbsp; fublimiora agmina abintimisnquamreccdr,nbsp; quoA ea qu prcminent, ufum exterioris mi/nbsp;nifterij n habent. Vnde Daniel air, Millia millinbsp;D4ic 7 m^iftrabt ei, amp; dccies millies ctena millia ad- * ffftebtei.Aliuduidcliceteftminiftrarc.aliudad/ ffftere. N mini iftt deo,qi adaos neido ex-ct: adfiftt uerOj c contplatione intima per-fruitur,amp; ad cxplendaforas opera no mitcan-tur. De minoribu.sergo intelligcndeft, qcfffntnbsp;i miniftcri mifli propter hoies lt;!fui hreditatnbsp;falutis pcrcipient.Nufquancnipi legimusdomfnbsp;nationes uelthronosin minifteri mitti.Quita/nbsp;m dici poffunt adminiftratortj fpiritus,qa intus miniftrt deo,d diuinas feientias ab eo fufeenbsp;ptas inferioribus tradc,amp; ad fuperncOscontc/nbsp;plationcm adducut. Sed 6^ illi qui foras exeunt,nbsp;femper ei aflftt: quia c ad nos uenit, Gc exnbsp;tenus implent minifterium, ut tarnen nunqu denbsp;fintinicrius per^ontcmplation. Vndc Aluatornbsp;de paruulis.i.humilibus ai t, quia angeli Arum innbsp;M4ft.l8. femper uidentfaapatris mei. mittturnbsp;igitur,amp;airiftunt;quiaetffcirdfcnfcriptus fit angenbsp;licus fpiritus, fummus tJmenfpiritusipfe qui de-us eft,circunfcriptus non cft.Angeli itaep amp; mif- anteipfum lmt, quia quolibet milTi ueniant,in-traipicncreduntur.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp; CAPVT IL |
PRopterea abundantius opoltet obfer- uarenos ea qu audiuimus,ne fortenbsp;pereffluamus^Si enim qui per angclq^ dbnbsp;duseftfcrmo, faduseftfirmus,8Comns Gnbsp;pricuaricatio i. inobedientia accepit iu^nbsp;flam mercedis retribationem, quomodonbsp;noseftugiemus*l tantam negicxerimus fa/* nbsp;lutem Qu cum inicium accepilTec enar^nbsp;rariper dominum, ab cis qui audiere, innbsp;nos confirmata eft, conteftante dco fignisnbsp;porcentis C uarqs uirtutibus SC fps fannbsp;didiftributiibus fccundu fu uoluntat. Hueufq? multisauioritatibusdemonftrati eft,flium elle mcliorangelis.amp;ncconfcquctcrnbsp;aflerit.quod uerba cius magis.Gnt obferudanbsp;angelo.Loquutusfueratdeusinj3phetis,loquunbsp;tusfuerat 3C in angelis, fed nouifftmc loquutusnbsp;eft nobis in flio.Et propterti quonfam ille tanto dinbsp;gnior c eis,oporftt notea ab ipfo Mdiuitnut, ob/crnbsp;Mye amp; opre cotplcre abundiintiuf^cp illa qu pnbsp;phetis ucl ab angelis qui miniftri legis fuer^t,aunbsp;dtkamuK Abundntius.i.largius Si ftudioiws fernbsp;uare debemus ucrb qux loquutus eft deus innbsp;Chrifto, q feruauimus ea qu loquutus c in angenbsp;lis,ideftf^|^ceptaeuangelt} qum lcgis.Eacnimnbsp;qu deus refvtur dixifle Moyfi.certum eft apgenbsp;los effe loquutos.Scd dicitaliquis:Curergo lcri/nbsp;ptum cft,Dixittibatinus ad Mayfcn,amp; non ponbsp;tius,Dixit angelus ad Moyfcn^Quia cum uerbanbsp;iudicis prcopronunciat,non feribitur in geftis,nbsp;iijc prco dixit,fed illciudex.Loquuti funt itaepnbsp;angeli y/ba legis.Scd magisobieruarenosopor/nbsp;tet uerba cuangeltj, qu loquutuseft Chriftus, qnbsp;ne forte perefuttmt id c.puniamur.fluimus enim,nbsp;quiaffeut ffuuiusin dcffuxu Si. mutabilitate funbsp;mus, de infantia^d pberitiam, de pueritia ad iu/nbsp;uentutem,de iuflentute ad fenedutem,amp;inde adnbsp;dftrcpitaiv tat.Effluimus uero, cum in mortenbsp;anima Si corpore dil|^uimur. Efffutmus,id c,cxnbsp;traffuimus,c anima cxhalamus:pereffluimus,finbsp; uero dei eff pei^^ualif iparati per uaria tor-mnta fine fine deffcimus.SC ne hoc nobis continnbsp;gatjobferuemui uerba Chrifti faltem timor pcenbsp;n,fi needum rgnt in nobis amor iuftiti. Velnbsp;fluimus P panas mor tab's natur,cfffuimus pec-catum adddo, pefffuimus in terna damnatie.nbsp;Vel ita : Flucre, eft mori : effluere, pari panas fi-uc in hoc feculo, fiue in futuro : pereffluere acri-ora tormtaperpetualiterpati dchccauendanbsp;nobis funt.Sed amp; moralif perefflucre c ab intimanbsp;intentione appetitus interioi} amp; aeterno^, peni-ti extra fluere,cogitando 8C appetdo fola extenbsp;riora Si. tporalia.quod eis accidit.quoijt mentesnbsp;gratia d^prorfus deferit; Si. g y^ba Chrifti euftonbsp;dire negligunt.merito fu;pcruerfftatis deferuturnbsp; fpu fanftOjUt concupifctias fuas fequani Si pe-ant Vndc mox de pana futurdnationiseaiienbsp;comparationc uindiAa^.qu pruaricatoribusnbsp;legis quondam inferebant, terribiliter fubditur:nbsp;Si enim qui per angelot dius efl rmo Si c. N fi illi punbsp;niti funt, g uerba angeloijt ctempfere, quantonbsp;grauius punicnt,qui uerba Chrifti contemnunt.'nbsp; rainori ^ba hoc. Vel fecund prior c lenfun* |
CAP VT .nil. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;46
|
A lofuc qui duxit in terram promiflorus.praeftinf fcteisrequi.i.omodam qetcm, ut nulla alia eetnbsp;iperda,nHn j4.i.nullo tcpore Dauid uel fpSs fannbsp;iSus, pofibaff, j. deince^s lo^uentur de alia dte.i.dc a-nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lio temporc.in quo.rcquies clTct danda.Scd quia poft loquutus eft,patent oftcndit qa alia eft reqet de qua dixit hodie, ilia ad qua duxerat lofue.nbsp;Ccrtum eftigitur aliam effc ad quam ducit Chrinbsp;ftus,q per illam fub lofuc figurabaturJiatp relinnbsp;quitur ckdis fabbatifmus.Quandoquid no fuitnbsp;Ila requiesucra.fcd aliam poft promifit Ipusfannbsp;Aus,ita^relin^uitur.i.{uturis feruatur dco.ga in-creduli patres nequiueruntadillumpertingerc.nbsp;Relinquitur, non dico tm requics.fcd ( ut magisnbsp;expnmam)dicop(J6dM/wsrt.feriatio ^iucditasnbsp;fabbati.Sabbatifmus quippe uocabatur.apparanbsp;tus amp; gaudium atep feftiuitas fabbati, amp; fabbatSnbsp;requies interpretatur. Sabbai|fmus ergo non fo.nbsp;lum uer 5C omodam requiem dcfignat.fed ine/nbsp;narftibile gaudi atq; fpiritu^ium diu^iarut^f.nbsp;(lucnciam Qui fabbatiftnqg no paucis referuatur,nbsp;fed poptdo.i.magn; tTiulcicudini:nec tn cuilibet ponbsp;pulOjicd tm populo dfi.Et ideo fiquis irnlt fabbanbsp;tizare,Gt de populo dei.Et iftc fabbUHmus Ion'nbsp;ge'diuerfus crit ab ilia requie quaifi lofuc prsefti-tit.Nam qj ingreut e ia re^WCWilei.i.in cxleftis renbsp;gni tranquillan? habitatione, ficut feruus illc.cuinbsp;^^5 ditftum eftjntrain gaudium dni tui,uer dC per/nbsp;fc adeptus eft requie; quia re^uieuit etiam ipfe d-, petualiter SC perfedeaboperibuf fatj.quibus hioa borauit,/lt;et crdeut 4fH,qu tn line labore fecit. Sicut enim fabbatum in quo deus requieuic,nonnbsp;iegitur habuifte ucipera, ftc requies luftorum nonbsp;habebit fine. Quia ficut dais ccffauit ab opibus,nbsp;fic illi ceffabunt perpetuaflter oi operc, liberinbsp;penitusab omni laboris anxietate. At illi qui]|usnbsp;lofuc terra diuifit.pat}: qui^ert,miiosc[; labo/nbsp;res Si. multas afflidiones pulerunt. Et qnquidcnbsp;tanta eft ilia requies,aup eft ^is 43miira,amp;nuncnbsp;tcpore gratis fupeft qfd inhjire, ergofeflinemutnbsp;ingredi,ncc in his terrenis q nosimpediunt,immonbsp;rcmur.Feftinemus fide SC bonis opcribus.^d illinbsp;no faciunt, qui carnalitcradhuc lege obferuanr,^nbsp;amp;crgafidc d ipiritualconuerfation negligtesnbsp;exiftunt.Feftincmus(ingt)ingrcdi in i ref^u tanta, tam nobil.d^ ta gloriofam.atqj toties nobisnbsp;tnilTam.Ideoqtpfeftincmus adill requi,ut poe'nbsp;nas euadamus ppetuas.Et hoe eft : vt ne ittciddt.i.utnbsp;no intus cadat in cordc.ubi grauior cafus c,qK.i.nbsp;aliquisininfidelitate notabilis, (zitdin qd cecide-runtpatrcs,amp; ita inid,ut inipfuiu.i. n diffimiTif,nbsp;fed per oia eod modo cadat in id,in qd patres cenbsp;ciderunt fcilicet,expluot incredulitatis.i.ncxdat adnbsp;exemplum eoi^ in incredulitatem.amp;excludaturnbsp;diuina rcquie.illi cm noncredidcrt deumfuffinbsp;cerc ad dand ia requi tcrrx^miflionis,8ififtinbsp;fimilitcr Chrift ad danda requie perptua fuffi-cereno credebat fine carnalibus obferutijs.ld/nbsp;eoip fibi getis adit cade rne obftruebant,q pa/nbsp;tres antca fccert. Vel ne incidat ahgs in idipfumnbsp;exempi incredulitatis.i.inhc eand dnation.nbsp;qua patres ueftri jjpf fu incredulitat fubiert: Cnbsp;quae dnatio ucl poena uobis eft cxcmplum,quianbsp;fiincreduli fucritis,fimilitcr uobis continget. Ex-cmplumcnimincredulitatis conuenienf dicit uinnbsp;didadci,quae tanta eftillataeis,ut explo c alrjsnbsp;poffiqncincreduli efie praefumant. Vclincredulinbsp;tas patrum(ut pr3cmifimus)eft uobis exemplumnbsp;ne fitis incrcduli.amp;i idco peius g patres ueftri peenbsp;cabitis,nifi incredulitatem caueatis.Propter hcnbsp;omnia ruptis omnibus impedimetis infidelitatisnbsp;C fccularium illeccbrar , feftinemus g maximenbsp;ad illam requiem.in qua perenniter quiefcamus. |
Viuus eft cm fermo det Sc efficax,amp;pc/-netrabi'Iior o gladio ancipiti, 6c ptingens uf^ ad diuiloti aae ac fps,cpag quo^nbsp;ac medulIar(,6^diTcretor cogitatiotium 6cnbsp;Mtfton cordis,f no eft ulla creatura inuinbsp;fibilis in cfpeu eins. Omnia ac nuda 6Cnbsp;aperta funt oculis ei Ad que nobis fermonbsp;fl Fcftinemus(ut dixi)ad illam requiem ; n fer-nto ^i Chriftus ucr bum patris,qui nos feftinantesnbsp;adiuuct,amp; peruenientes coronet,!; e/l.i.uera uinbsp;ta in fcmetipfo.iSi fufBcicns ad aliorum uiuificatlnbsp;onem,amp; ita uiuemusinco. Sermo deiquipraedinbsp;cauit illam requiem, eft uiuus uita propria.i.uitanbsp;eft,uiuificans aliosSicuc enim pater habet uit innbsp;femetipfofic dedit dfilio habere uitam in femet/ tobitff.fnbsp;ipfo.Velin affiimpta hSanitatc, in qua mori uo-luit,iam uiuus eft.i.uitam aeternam confequutus. qnbsp;6C fequaccs fuos uiucre fimilif facicns,ga immornbsp;tails fadus ed^SC uos immortales faciet. ergft effinbsp;eax.i.oino faciens gegd uulqfiuc laluando credc/nbsp;tes,fiue dnando incrdules. Vel ita pt continunbsp;ari: Cauete ncquisnoftriincidatinexemplin-crcdulitatis patrum.f in fimileiy poenag^,qualcmnbsp;illi per increduftatem meruerunt,ga uiuus eft fernbsp;roo dei.i.filius,qui illos iudicauit, amp; uos iuc^atunbsp;ruscft;amp;ficut ille uiuitintcrnum, fciudiciumnbsp;eius manet inlt;ternum.Nam SC illos qs ipi d^nbsp;ronat,cruciabitpoena uiuaxin aeternum.'ct cos qsnbsp;ipfc faluat.uiuertfaaetin octern.Nam ad utrq)nbsp;eftipfc cffcax. Nec Iblum cfteffcaxinutrotp.i.nbsp;potenter faciens quodcuni uoluerit, fed CZ pene-trabilioromnigladioanci^ti,^3 pntrt oia;ncc pu/nbsp;teiis eum latere cordium occulta,^ per hoc mi/nbsp;nus iufte iudicare.Nam fi n penetrarct hominnbsp;cfcientias, non poftet ueraciter iudicarc quis effet fides uel quis infdelis,Gue qjjis bonam ucl gsnbsp;mal haberet confcicntiam.amp;S tune n ualerct dinbsp;gnamfingulisrependerc uicem, quiapotentiamnbsp;ci auferret, qd oclta homin uiderc n poflt.nbsp;Sed ut potenf inomnibtjs fit efticai , omnia uifunbsp;fuo pntrt, Si. acuiior ac plpicacior omni gla-dio ancipiti.oi fubtilitatefermonis diuin pdicanbsp;tiis.Ifte lcrmo g deus ,ga deus erat uerb, penbsp;netrabilioromnigladioancipithquiatnagis penenbsp;trat homin confeientias, g ullus fermo pdicati-onis.Scrmcm dodrin gladius anceps.i.utraqjnbsp;parte aciWus,quia dicit de tcporalibus,dicit amp;denbsp;seternis. In utroi^g probat q dicit acute ac fubti- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;rr |
470 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;AD HEBRAEOS
A liter,Iamp;; cum que ferit.fcparat mundo. Qcf' non faccret.nifi mente cius pene tratet. Sed multo pcnbsp;ne trabilior eft ifte fermo g deus cft.cy eft eti ptiitnbsp;gettf.i. confideratione peruenisHfgf; ad diuioneaninbsp;lt;e4c(J)ttl.Sps nofter non cftuniuerfa aa,fedalinbsp;quid cius.i.illud q ratiocinamur,intelliginius,fa-pimus.per ^d Si prponimur pecoribus,ga ilianbsp;font rnis cxpcrtia. Non habenc cm iptn.i.inteinbsp;ledum rnis acfapienti fenfom.fed anima tm.
Genej.J Nam Si de illis did eft,Producant aquae rcpeiv tia animai^ uiuenti.Si,Producat terra anima uinbsp;uent. ltalt;V fpiritu intelligimus eu angelis,aia ui-uimuscumbcftijs.Sed dei fermo pcrtingit.i.per-fede tangit, quia per oia tangic, nihil intadu fuanbsp;COgnitionc relinquens,ufq; ad diuifon animae acnbsp;. fpiritus.i.uft]; ad diferetionem fenfualitatis Siratinbsp;'onalitatis,quia ipfe infuperabili cognitione nouicnbsp;qu diuidatur fenfualitas ratione, SC. quafftmHnbsp;altera diftrat ab altera. Vel pertingit uftp ad diuinbsp;fonem animx.quia uidet quomodo anima.i. fennbsp;fualitas fcipfa diftrat, dum plus deditainfmisnbsp;rebus,inferior eft.-uel ab his reuocata,dignior. Etnbsp;pertingit uftp ad diuiftonem fpiritus, quia intue-tur quomodo rationalitas le ipfa diuidatur,dnbsp;l'n deum inhiat,ucl inferius cxleftia confidcrat.fi-uerurfuminferius demundanis rede agendisp-tradat.Animaenim tantum de mundanis uel denbsp;tiis quoe ad corpus pertinent,cogitat, in quo uixnbsp; beluis diftat.Qiioddam inferius eft in ea,utco-giiatus de cibo uel potu Si ftmilibus Quoddamnbsp;y, autem quaftfupcrius ina,utcumdehoneftis,nbsp; fculegloria,cclebritate,potcntiaamp;huiufmodinbsp;cogitt. Et hc eius diuiftonem bene nouit fermonbsp;d*,neceum latet quando ipfa hoc uel illud agir.nbsp;Spiritus uero rationaliseftin fuo fuperiori, cumnbsp;creatorqjn fuurarogitat. Si ad ^m per folam dinbsp;ledionem peruenire flagrat. In luo autem inferi-ori^erfatur, cumrelida fublimiciemplatione,nbsp;inferiores uirtuies qu ad bon operationem g-inent,meditatur.Cuius diuiftonea lrmo dei cnbsp;fderat, prouidens quid in eo fuperius fit Si quidnbsp;infcrius.Inter fe autem diui Junflir anima Sifps,nbsp;quiaffteut didum eft) anima quidem de mdanisnbsp;8C corporalibus agit,fps autc de fupernis Si ipi/nbsp;ritalibus. Ideoqj quod eft inferius in fp,fuperatnbsp;illud qcF eft altius in anima. Et hanc diuifton ainbsp;ac fps tgit Si lcrutatur fermo dei uiuus.coplt;tgtnbsp;ac medullaru diuiftonem nouit.i.iu ndurarumnbsp;anim ac lpirit4s,ga uidet qu iunduraclanim,nbsp;uel quo tempore diuidan{ur,Siqn de un^ndu-ra in aliam tranfeat,fic^ de fpiritu.Iundurx aninbsp;mse font augmta qu recipi^dm unamquancpnbsp;tatcm.Nat^ lapientioiteftin adolelcentiagfuitnbsp;in pueritia,5i rurfumfapientioriniuuentuteginnbsp;adolefctiajitemtpmaturiorinuirilitatc qum innbsp;iuuentute.Similiter fpiritus per increigcnta pro- nbsp;ficit.Quse fcilicct incrementa uocamus cpagc,s,nbsp;co^d unum altj uideaturapponiquadam ciun/nbsp;dura fine temporis difcretioneiSi h Aum companbsp;gum diuifionesjfont mutationes IccdWm diuer/nbsp;las jtates,Medulla uero q interior efi^appeUatur
quiegd interiusuel fubtiliuseftinaauel fp. Si G cutuidelicetincorporibusmedulla eftlubtiliornbsp;( infecretispartibusatcpin ipfisintimis recdi-ta,fic qd fubtiliusf in aa lel fp Si magis,uocacnbsp;nunc medulIa.Medullani qcy^alis animi diuifionc nbsp;nouit fermo dei,quia ilia q font in nobis fubtililTinbsp;ma,difcernit inter fe.Vnde C^fubdi,quiaeftlli-0ffor cogitation cr intentionu cordit Dilcernit cnitnnbsp;cogitationes et ab inuicem fcparat.i.bonas manbsp;lis, ftue in code hominc,fiue in diuerfis.Difcernitnbsp;Si intentiones eaijz.i.quo fingulae tendant,ad bo-num,an ad malum.Et quia font nonnull intentiones coad,uelut ftquis timor compulfus fonbsp;deret agrum Si intendere t pcrficere,n tn ex cornbsp;de,additur cordis, iK per hoc excludant intenti-ones coad3e,qu3c faciles font ad cognofeendum.nbsp;Hoc eft,nouit difeernere qu intentione quis ha-beat in cogttatio4r,qu3e eft cordis.i.uoluntaria etnbsp;adhuc exterius non oftenfa,ld la tens intra cordisnbsp;f^eta. ^elin eonbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ait,quia eft pcrtingen^ufq;
aodiuiftonemcompggum quoq; ac medullar, intclligi poteft, cempagesdixifle coniundionesnbsp;cogitatignum,medullasuero intentionesearum.nbsp;Per cpajcs Quippe oflibusolTaiunguntur.Etfxnbsp;pe du aliquidreda cogitatione agimus, led fobi-to in laudis amqrei^declinamus^atq; hoc pro launbsp;de facimus,quod pnus facere pro uchtatc ccepegt;nbsp;ramus,quiacogitationescogitationibusadiungnbsp;tur,quafi qud in fpiritu copages Hunt. Sed hagt;nbsp;ftnt ofla qu in cpagibus iunda funt,Si medulnbsp;las.i.fubtilesintentiones.Quod Apeftolus aperz 0nbsp;tiusintulit,diccns,dilcretor cogitationum SC in-tentionum cordis .Compagesenimnoftr,funtnbsp;cogitationes qufib^unguntur, qn altera alternbsp;fequitur.meduHsE autem intentiones.et fermo delnbsp;di^retor eft cpagum et medullar .i. cogitatio-tnim et int^ntionum^ia fi cogitatio cogitationinbsp;iungitur,ipfe nouit ep fit fcm dc,nouit quoznbsp;qj quo uergat intenno earum.Spe enim aliud conbsp;gitamus, atqjaliuf^er cogitationem intedimus.nbsp;Namfiquis j^pofttomuneizprmio, pupilliuelnbsp;uiducaufam defcndat.etfortaflcecclefiingre-diens in fuis pcibus deo dicat,tu uides ga caulatnnbsp;pupilli et uidudefendo,iftej?culdubioquidconbsp;gitecfcit,fed quo intendat eius cogitatio,ignort.nbsp;Aliud quippe cogitat,amp; aud intdit.Non uideznbsp;licet defenfionem pupilli et uidu,fcd mercedemnbsp;munerum qurit, Nam toile temporale prarmi-um,et pupillum et uiduam non dfendit. Sermonbsp;it^qj dei diferctor cogitationum et intentionunanbsp;cordis eft, quia non im alpicit quid apud temeti-pfum cogites, fed magis p mcduUam cpagis.i*nbsp;per intemioncogitationis,gd apud tcmetipfuinnbsp;recipere rcquiras.Etut plusdic3m,breuiterlt;pc-clu da m,e Ifct creatura terrena u cl clcftis,cornbsp;porea uel incorporca,i/til,id eft, non habisnbsp;ad uidendum in cott/^eu tani fapienti. Nihilnbsp;eft ei inuifibile,fed omnia funtnndajd cft,difcoopernbsp;tiCrafgt;erta,ideft,patentiaocHlcii, ga etforiscCnbsp;intus oa uidet.Si gs habet libr aliquo uclaminnbsp;tcdydidtur quidc uifibis,fcd nonnudusiKu'^'
CAPVT .ini.
A lm,GueIamcnauferretur,nudus poffet dici,fcd no apcrtus.Itc^jfiapcrircf SC omnia ciusintcrionbsp;rademonftrarentur,iam omninoquiegdin co lanbsp;xueratuidercf.lta ucAodeicundafunt uifibilianbsp;Si nuda 5Capcrta,quiactforis*0Cintus(ut didumnbsp;c fl )omnia plcnarie uidet. Per oculos eius intelli-gitur potetia uidcndi.Ad i^ncm nobit fermo eft habennbsp;dus in iudicio,ga oportet nos illi rationc de adi-bus noftris reddere.Ad fermonc dci uiuu 8C effi-caeem SComnia peruidentem eft nobis habendusnbsp;fcrmo,quia fermocinaturi fumusad eum. Si ratinbsp;one reddituri de cundis qux gellimus ucl cogitanbsp;uimus.Ideo^fcmper nobis omni folicitudine p-cauendum eft.nc hunc uel didis uel operibus uclnbsp;cogitationibus offepdamij. Hadenus terrendonbsp;loquutus eft Apoftolus, reuocans abinfidclitatcnbsp;ludos cxplo patr fuor,quibus ob incredu-litatc negata eftxtcrna requie|jamp;: afferens filiumnbsp;dci uiu at(j) potente,ut remuneret cos fi rcfipuc/nbsp;rintuC cffjcac ut puniat,fi neokxerit. Hinc itc^nbsp;blandis rationibus uult cos rdiocarcj femeriffannbsp;do Chrifti pontificium,ut?ocommcndato,fuffi-'nbsp;cere ad falutem oftendat.Si carnales obferuanti-ascomprobcteffcfuperfluas.Siccnitilt;!binfert:
Habentes ergo pontiftcc nftgni,qui pc netrauic cIos,Lefuni fili^dei,ceneainus cnbsp;feffionc.Noncm habcnjps pontificem quinbsp;non poflc cpati infirmitatibus noftris,tennbsp;tatum aut per emnia pro fimilitudine abi^nbsp;pd. Adeamus ergocfidutiaadthronftnbsp;grati eius,ut mifericordi clquamur,ecnbsp;grati inueniamus in auxilio opportuno,
fl Incipit(utdid cft)agerc de pontifice Chrp fto,qu fufficiens, qu di^iot^eteri, que Si im-mutat Si leg qux fub illo eft.p meliorem le^mnbsp;fu,5 quomodo ncceffarius.Quialrmodeiui-uus (Siefficax eft,atcjtali^ualem defcripfimus,nbsp;ergo teneamus confeffion,ut nec terror,nec crunbsp;ciatus auferat de orc noftroISlpfcffion fidei eiusnbsp;quam corde geftamus. Et eft iufium ut cam tcfteanbsp;tnus,babentes potitificem.i, quiahabemus pontificenbsp;Witgnww.Nam idem icrmo dei,fccdum quod honbsp;tno eft,nofter eft pontifex,qui facnfcium fui cor*nbsp;poris obtulit pro nobis. Si non ceffat interpella-rc pro nobis. Vnde d pontemacceffumep nobisnbsp;ad patrera facir,ut temporalia ( qux ficut fluuiusnbsp;curruntet labuntur d tranfeunt) fub noftris pc/nbsp;dibus relinqucnteSjfeftinemusad terram uiuen-tium,habcntes pontifice magnum fuperomnesnbsp;pontifices.^iti non in fanda fandojj2 templi Sjlonbsp;monisintrauit, fed cx/Mafcendendopeetr4it,utnbsp;Si nos iequi poilimus. Moyfes uci o tuc terrainnbsp;J3mifftonis non intrarc ualuit.hic autera cxlos penbsp;netrauit.i.ingreffu fuo patefecit.Pontificem habenbsp;mus,Sd quem\Ie/ii-faluatorem,qui nos abfqucnbsp;carnalibus oblrutijs faluare pt.Icfumdico,nbsp;filindei,non adoptiuum,fcd cfubftantialem : necnbsp;minorcm,fedxqualcm,A]rj uero pontifices netpnbsp;cxlos penetrant,neqj faluare poffunt,neqjfilii deinbsp;lutur^licer func. Vnde ifte omnibus illis iurcprx
47
fertur.Gcut tnuls et longis difputationibus pro/ G bare nc cxorfuscft Apoftolus.Teflt;lt;mw(inqun)nbsp;confei9nem,ut fidcm eius ore profcramu$,uel en'nbsp;peccaca noftra confiteri ftudcamusrquia non hanbsp;bemus pontificem iramifericordetn. hoc contranbsp;illos dicitur, qui propter lap fum fuum defpcr*nbsp;bantjC iram eius fe poffe placare diffidcbant.nbsp;quaf dicebant quia non uaki nobis confeffo :qmnbsp;iiic pontifex.quia tam al tus eft.utpote fupcr ex/nbsp;los exaltatus ac detfilius^non recipiet eam^nec conbsp;defeendet fragihtati noftrx. Quibus uelut refp/nbsp;detur; Vobis lapGs non cft defpcrandumneccnbsp;feflo dimittcnda,quia nonhabtmus pontificem
auftcrutn uel dedignante.fed mifericordemtnonnbsp; nobis remotum,fed natur nfir participem.nbsp;No enira haiemia pontificem qi non pofiit compati infirnbsp;mitatibwnoftrifjd efl,condelcendere fragilitati no
mifereri humana fragilitatc peccantibus: quia eiGitaaltuscft.non idco nosabiecit,fed clnbsp;menter condefeendit imbccillitati noftr.i: connbsp;doletetiamilli qui per infirmitatem carnis labi-tur.Non tam aliquid iam doloris lntire potefttnbsp;fed quod ci difplicet miiria noira Si lapfus no-fler,acq; prxftat auxilium ut furgamus. Si interpellt pro nobis,uocatur erganos eius cpalTio.nbsp;Non poicft nobis non compati, led potenii hu*nbsp;ius paflonis habet, quia ipfe fragilitatem noftrnbsp;expertus eft, qrh per omnia fuftinuit tetationem
fine pcccaii cogitatione.Tentatus eft enim in no/nbsp;ftra carnc,6dexpertus eft tniferias noftras prternbsp;peccatum: tentatus cft perownMtcntationis gene- )nbsp;r3,quia in tribus illis tentationibus, quas diabo
lo pertulitjOmnia tentamenta ctinentur. v el in fola tentationc, qua diabolus oftenditomnia^c/nbsp;gna mdi Si gloriam eorum,in quibus omni^nbsp;tinentur, de quibus humana c^da tcntantur,ponbsp;teft dici per onftia gfnerapcccadi tenttus. Velnbsp;quiaomnes tentationes fuftinuit,irrils,crucif/nbsp;xus,amp; cteraomnia perpeflus. Tentatus effpronbsp;fimilitudinequsm nobis traxit.i.fecndum illai^nbsp;naturam,qua nobiserat fimiJis, morialisiSiS pal- *nbsp;fibiliSjtamen abf^ p^cato fuit, licet fimilis effet alinbsp;is hominibus.Vel tentatus eftper omnia fine pccnbsp;' cato, quia libenter omnia tentamentoijtgeneranbsp;ptulit,neun fuccubuit, nec dcledatus eftin aliqnbsp;perfuafione mali, SC idem bene poteft peccai onbsp;tentatione liberare.Nam cum Apoftoluseumnbsp;dicit tentatum per omnia,amp; non fupcratum,oftennbsp;dit quoniam in co ponenda eftfidutia fubueniennbsp;di.-S he idco,quia nobis fimili^aus eft. Nonnbsp;eft cniiffremoius nobis.fcd in ilia fui natura tc-tatusfuitjin qua nobis elWimilis.Et ideo creden-dum cft,quia uult^ pojeft fubuenre tentationi/nbsp;bus noftris. t quonianuiabcmus tantum pontinbsp;ficem fic nobis compati uolentcm,amp; noftr im/
bccillitati fubucnircpotcntcra,ergoomni fpe Sinbsp;ftdutia adtamus ad ihronum grati eius.i.uolunnbsp;tte Si orationibus f corredione uitx ac bon^nbsp;opcribus aqf edamus ad eum throno iudiciali p/nbsp;dent.T^jronus cm iudiciaria fedes eft.Sed thre/nbsp;nusChrifti eft ihronus gratise his,g dum in pfemi
nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;r r
(
-ocr page 500-47X nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;AD HEBRAEOS
A uita funt,humi1icer rcHpilccntcsuemunt ad eum, ut pnl judicium accipiant.xattens ucro poft hcnbsp;uiccfi thronusiufiitix.Licetcrgofmus pdres,nbsp;nonxn deiperemus de uenia,fed cumfidutinimpe-trandi milencordi aJeamutad thronS gnttiteriut.i.nbsp;ad iudic n Icuencacis amp; diftr jlt;ftx iuftiti, fed pinbsp;ctacis 8C indulgenux:ga non eft iudex qui connbsp;feflionepuniat.red qui^ humilitate rmunrer.nbsp;Aceedamus (inq) ad eum,ut tnirieordiS apud eunbsp;tonfequamur.i. remiflionem prxcedentium pecca-torum.ez de rcliquo muem^mw apud eum gnttw,nbsp;id efti facultatem ad conicruationem innocentixnbsp;ad promocionera in bono.ttt tfuxiiio.i.ut auxi/nbsp;lief nobis contra tentationum impugnaciones.et nbsp;coqperctur ad cpletionem bonorum operum.nbsp;Auxilio dico,oppogt;tMno .i. congruo SC neccHario:nbsp; quia nunq 6tauxilium,qdnoneftopporiunum,nbsp;neccongruum.Sed auxiiium Chrifti nobiftiftpnbsp;portunum.i.competcns SC necelTarium.quia fnenbsp;illo nihil boni poirumusfacere,amp; xterna uita nnbsp;poteft haben' fine bona operatione. N une enimnbsp;eft tempus auxilrj.dum tempus eft operdi. Velnbsp;xhronus eius iedes eft pontificalis.amp;ideo gratix,nbsp;quiacopatitur nobis ^^interpellt pro nobis. Acnbsp;propterea nos peccatores accedamus ad thronnbsp;uoftriponttftcis cum dutia uenix, procidamusnbsp;ad pedeseiusin precibus, ut per cum apud pattern confequamur mifcricordiam, id eft, pecca-torum indulgentie 8c bonxcuerfatioms gratia.
CAPVT V.
B Mnis nangj pontifex ex homrmbus af
* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fciniptus,pro hotninibus confticuitur
fg his qua; func ad deu,uc oiTerat dono amp;fa crificia pro peccatis,qcdolere polTit his gnbsp;ignort amp; cirant, qm igfe circundatusnbsp;eft infirmitatc Et propterea debet quem*nbsp;adgtiod pro populo,itaeti pro femetipfonbsp;offerte pro pcccatis.Nec quifqu fumit libinbsp;t.P4r.21^honorem,fed qui uocatur dlo tanqua Aanbsp;ron.Sic dC Chriffus noafepietipfum dari*nbsp;ut pontifex fieret, fed q loquutus nbsp;ad eum,Filius meus es tu, ego hodic genuinbsp;te,quadmodu 6Cin alio Iocodicit,Tu es fanbsp;Pfsljo^. eerdos tern Icdm ordin Mclchifedcc.nbsp;fl Probat enim minori, qd ifte noftcr ponti*nbsp;fex poflit nobis impetrare mifcricordi amp; grab/nbsp;am,cum pont^pces ueteris teftamenti quodamonbsp;dofacrifieijs amp; orationibusimpetrare)^ miferi-cordi,qpurihomineser.t 3C peccatorei.Quafinbsp;dicat:Per cum poffumus coj^fequi mifericordi,nbsp;quia hoc fit?tiam per lt;mncm ahum pontificcm.nbsp;Nam ornais pontifex, tam maior q minor in ordincnbsp;AiroajexhoibufafJumptus.i.cx numero hominumnbsp;ad aliquid dignus fumptus ut prxfit alqsjconjht*nbsp;itr.i.cotnmuni omnium fenttia ftatlitur,probo-tMnibi(r.i-pro falute hominum, ut per euro impe-trent deo beneficia.Conftituitur iibii ijutefmtadnbsp;de pertinentia amp; ftibicAos ducentia,! eft,inmunbsp;neribus Sf hofiijs offerendi ac prccibus, qux du
cunt ad deum.ttf ojferlt;lt;t.obuiamdeofcraf,5fqfi C contra impetumjndignationiseiusobrjciatjUtcnbsp;retineat amp; placet,ue) quia deus pic condefcenditnbsp;du ci iyncerocorcofferttir aliquid, ferai obuinbsp;cius pieiati don,utprimitia^frugum C huiufmonbsp;dj,cpierifci4 de anialibus, ut de bo bus amp;auibusnbsp;pro peccAtis hominum dclendis. Et ft ilk qui eft exnbsp;horn nibus tantum.i. in nullo diffimilis ab hompnbsp;nibus,amp;ita aftumptus ex eis,fubditos liios donisnbsp;facrifieijs purgat amp; dirigitad deum,tunc mulnbsp;to magiscundum eft nobis ad throngratix no*nbsp;ftripontifici,qui non ex hominibus rantum,fednbsp;deus amp; homo cft,qui pftm non habet, necindi-get offerre pro fe, qui in feipfo fufficiens eft illudnbsp;facerCjin quo alrj deiinetur humana infrmitate*nbsp;Ex hominibus afliimptus pontifex eft talis,q pi*nbsp;us amp; mikricorsftt,^ipro confueta bonitate eon*nbsp;dolerepoit.i.affe(^m paftionishabcaterga iubdinbsp;torum inftrmitatem.bii^ut ignorent .i. ignoranternbsp;Dcccant^quierrStjid eft, poft monftraraneueri*nbsp;tatis uiam errore hK^quaft feienter peccant.amp;de*nbsp;betillispiccompati,^uonMmnon foium iJJi, fed crnbsp;ipfe qui ^aior eft amp;fortior eft uidctur,eircundlt;ttHSnbsp;r/linf rmiftfe carnis^per qua Sc pcccare nccefle ha.nbsp;bet.ChriftuAcro jam infrmitate circundatus nnbsp;cft,amp; ideo potsft*uuare magis qum ille.Etquianbsp;inftrmitatecircunl^tus eff, proj^terec debet,id eff,nbsp;debito jure compclntur efferre iacrihctum propeenbsp;tti{,idcft, pro expiatione peccaiorum ^admo^nbsp;Hmpropopwlo.id cft.cumquanta neccfliiatc amp;iupnbsp;pbeatione offert pro populo j'M etiS SC non dilR.nbsp;miliftr offcrat pro femetipjo,utcondoncmur peccanbsp;ra propria * Chrifi us uero non pro feipfo neceffenbsp;habctoffcrre,fed tami pro fuis delibus.Cmnianbsp;uero qux nuntjle pontiHcc ueteris teftamenti dinbsp;Clintur, obferuanda funt in eledione pontilicumnbsp;cccleftx,^ in eorun^oribus amp; a(ffionibus,licccnbsp;alia ftnt facriScia tjinF offeruntur noftris. Dixinbsp;quia pontifex conftiiuiturpro hominibus,amp;prj*nbsp;fertur cxteris:ne^^/^H((m, licet ualde nobilis autnbsp;f*pics,|Hmit/tbibonorem,utadfcribat ftbi amp;fe qux*nbsp;rathonorari. Non fibi imputt honorcm,kd nbsp;deo qui uocattnCc fe ingcrit ad accipiendum ho-norcm, led diuino nutueligitur. Percutiunturnbsp;hac fcntentia,qui honores cccleftafticos, ad quosnbsp;diuinitus non uocantur, arripere cupiunt. Quinbsp;enim i'e ingerit amp; propriam gloriam quxrit,noiinbsp;fumit honorem, ft pontifex aut prxlatusin cedenbsp;fta fadusfuerit ; fed gratix dei rapinam faciens,nbsp;ius alienum ufurpat. Et ideo non accipit benedi-aioncm,fed maledidionem.Nemo per feipfumnbsp;fumit ilium honorera,fed ilk qui uoctftur i deo.Quinbsp;enim rfte 3C canonice uocatur, deo uocatur.nbsp;Ilk fumit honorem apud deum amp; homines, quinbsp;per ecckftx procuratores Sc uiros ftdeks deonbsp;uocaturad hancprxlationem, ita digne amp;fyn-cere,t4aqu4m Ar{),qui non fibi imputauir,nec alinbsp;quo roodo ingeflit, fed iubentc deo per Moyfen EXod-f*nbsp;ekAus eft Chore autem uoluit fibi fumcre ho-norcm,amp; ideodiuinamfcnfitultionem.Sed Aa-ron fublimatus eft in facerdotcni^quia deus
A uocaui't.sfc CTquot; cbriut ttoit chfricifuit per fuas uirt tesfemeti^fui,ut fibi fumercceius honoremjita tinbsp;pontifex eret.iSion fc clarificauit.fcd patrem,quianbsp;non fuam.fcd patri^loriam in omnibus qfiuit*nbsp;Non fcmctipfum quaG difctttum acxteris clan'
ficauit.i.clarum fecit fublinaando in honor port tificauiSjfed pater cum clarificauit.utporinficemnbsp;conftitucret.d totius mundi magifirum oftcndenbsp;rct.qndixit,Hiccftfiliusmeus dilcus in quonbsp;mihi bene cplacui.ipfum audite. QuaG dicerct:nbsp;Haftenus audiGis legis doftorcs 8i. alios pOritiG-ces, fed amodo ipfum uerura pontiGcem uditclt;nbsp;Ndicens.Hiccftfiliusmeus dilcftus,in quo nainbsp;hi bene cpJacui.nobiliter clariGcauit cura.Qunbsp;fc idco clariGcare utpontificem coftituerct, dc-monftrauit, c fubiecitjlpfum audite - Sed hancnbsp;fententidariGcationisnoluit Apoftolus contranbsp;ludos profcrrc.qa uel non babebant cugcliG,nbsp;uel rainorisautoritatisefle ptnabt,idco(j} dcfugt;nbsp;s libris protuJit illis tefiimonia.N hc clarificnbsp;tioige ante E^phet pred3;a cft,)illt;b
i. N clariGcauit fcipfum,/2Mpotius eura paf clariGcauit , C teGimonio ^prie uocis ct multis mira culis,5i du in Pfalmo lo^uutus e ad et^Tu es Gli-uj meus naturalis C coternus,lt;faia ego hodie, idnbsp;cG, in luce femp manentis awernitatis mcae genuinbsp;te ex fubftanti# tBea.Hisbi.?clariGcauit e pater,ut pontiGcem conGitueret, ^uentadmodutn.i.-cut C7 in ttlio loeo dicit d. Tu efftcerdot .i.facra dans nbsp;per te per tuos t/i lt;eiernm .i. quandiu durcienbsp;hoc fcculum,quianontranGbitlacerdoti Chri-fli,ut aliud fuccedat, Gcut tranGit Leuiticum.Sa-cerdos es, SC hoc cundum erdinem Metchideetqaiinbsp;ficut illc pancm amp;uinum obtulit Abrareuerznbsp;tend cde reg,Gc tuiaftigtf a panisamp;uini dagt;nbsp;bis corpus amp; fanguine tuum jtftoribus uitior.-Vel in jtcrn es facerdos, qm una ojplationftorinbsp;fummaftiin fempiternu^f:yiftiGcatos:Gue quialnbsp;interpellas pro eis eadem hoGia quam femel obnbsp;tuliGi.hac autoritate man^tur, quod edcusnbsp;pater facerdotem C pontiGcem conGiiuit.Sii er*nbsp;go cactcri pontiGces quibus neceGc eG pro fc of-ferrCjpoGunt al qs fubuenirc, quoniam deo uo*nbsp;cantur,tunc iGc multo magis potcG nobis fubutnbsp;nire SC omnia bona nobis obtinere, q pro fe nurfnbsp;quam cguit oblatione, qui feipGim non clariGcanbsp;uit.ncc ingffit, Gd ptre clariGcatus dl, C adnbsp;pontiGcatum cleftus.
Qui irt diebus carni's fu prcces fupplc tioncs^ ad euni,qui poffet ilium faluu facenbsp;re mortcjcum clamore ualido f lacflly^nbsp;mis offercns,exaudituseft pro fui reuerennbsp;tia,amp; quid cf efltfilius dei,didfcit ex hi^nbsp;qusB paffus eft, obedienti SC. confumma^nbsp;tuSjfatSus eft omnibus obtempertibus fi*nbsp;bi caufa falutis ternjappellatus deo pa*nbsp;tifex iuxta ordinem Mekhifedec.
^Dixit quod non per fe,fed per uoluntat pj tris faftus cGpontifex. Nunc at ingreditur oGnbsp;dre,qm pontiGcis obfequiutn executus eft,qyiaf
B
^.14.
CAP VT V. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;47-^
tot fecit quod pStific decct.Qui in diebus car/ C his fuse amp;c. OGcditurcti adhucin hisuerbisqdnbsp;per cum poflumus cfequi mifericordi, cum inbsp;fedec ad dexter patris j ncc ceflt interpellarnbsp;pronobiSjGitacGexauditus ,cadhucin terranbsp;conuerfarciur 5 cGetmortalis. Qtifndiebutfuinbsp;((rW.i,mortalitads Si, paGis fu qudo natUranbsp;carnis apparuit, quia famem,Gtim,laffitudinen3nbsp;ct dolorem fuGinuit,Gcut ucrus pontifex obtulitnbsp;prcces. Nam in euangelio fpe IcgituroraG amp;nbsp;maxime apud Luc, q facerdods in co defcripGt Liic, fi n.nbsp;perfon. Sed Si qcquid ipfe cgit in carne,prcces XiiCT XJ.nbsp;amp; fupplicationes fucrunt pro hominibus. Totanbsp;Uita iuapatr oruitde refurrccftionc carnis funbsp;c de noGra falutCj inGante i panone,obtulitnbsp;Gipplicationcs.i.humilimas Si inccndlfimas ora-tioneSjCumGjmmadeuotionc cordis Si aicftioznbsp;Ifc^udofaftusin agoniaprolixiusorabat,etfanbsp;ftus eG fudor cius Gcut guttse ianguinis decurrerinbsp;tis in terram. Et haspreces fupplieationef^ obtulit,nbsp;idcG^obuiamtulit patri per exauditionem fibinbsp;obuiand. Obtulit cas ddeuni ^wi pojjet ilium mortenbsp;filuum flt;re.i.refufcitarc, ad eum quem Iciuit effenbsp;fufiicientemjutfaluaretcum,idcG,immortalerainbsp;Si impafibilem faccrcr,eripiendo morte,Ut necnbsp;anima rcmaneret in inferno.nec caro putrefeeretnbsp;in fepulchro. Et obtulit has cum clamore ualido, idnbsp;eft,cum intentione pix deuodonis uehemcntilfi/nbsp;ma C efficacinima,ut quando prolixius orabat,nbsp;CZ eti cum hcbrgt;iMif,qa in ilia prolixa orne crenbsp;dendus cGlachrymascHudiire,cumetgttx fannbsp;guinispro fudore decurrerent abeiusctporc.
SiexauditUfe, quia quod quxfieratjaccepit in re- nbsp;nbsp;*
furrcftionc.Exauditus cG,id cG,extra nume^una alio^ omnium auditus cG, quoniam fuper omnbsp;creaturam poGlaborislimilitiam patrefublinbsp;matus efi, Si toc {^oft reuerentia,id elf ,fecduranbsp;boc quod ipfe ficut dei filius,dignus eG reuerctianbsp;c ueneratione. Vel pro fiia reucreniia in Seum,nbsp;id efi,propterquod ipGfuper omnia patrem -UerituseG.ertionorauit.Siucpro Giareuerentia,-id c,Gcut fua regiS meruit. Sanguinislp eius effiinbsp;fio,poteG intclligi clamor ualidus,in quo exaudinbsp;tus eG ^ro rcucrcntia eiuldem pairionis.Reerciinbsp;tia cG,^d fine peccato paffus eG pro fola charitanbsp;tc.Etideo melior fidtiaineo habenda efi,qa fcnbsp;cit quod nullus pontifex alius, dura feipfum pro'nbsp;nobis hoGi oGcrret. er quidem tpore minori tads cumejjt.i. quarouis effet fec^um diuinitatenainbsp;filiut t, didicitoMientiamfecicfu quod homo eG,,nbsp;ideG^on folum preces amp; fupplicationes obtu-lit,fcd Si obedirc didicif in paffic.i.cxperius eftnbsp;inftipfo laborcdfobe^ientix.Ncm enim Gire ponbsp;teG affiiftofum labores, qui affliftionis experi-mentumnon habuiqSed ChriGusfecundum qdnbsp;homo cfi,didicit obedientiam,quia omnes labores obcdfrixfuGinuit Si fenfibiliter pertulit.rxnbsp;hitqu^pajfuie.i.ex accrbitatC tormehtorm quenbsp;pertulit,dilicit obcdicntiam,id cG, cxperimcn-to cogtiiuit laborem obcdtti.er confummatc,nbsp;idefi,paffionefinitus,uelconfummatus,ideG,at
nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ft iq
-ocr page 502-AD HEBRAEOS lt;74 A fumntutn duus, quoniam ad dexteram patris eleuatus,f4dHferrlt;Hpp{Mtiflt;e((rlt;e,iden,pcrennisnbsp;uitx omnibiuobtperantibusfibi, id efl,obedientibusnbsp;fuxuoluntan , quia omnibus fufficit adfalutcmnbsp;fine ullis carnalibus obferutijs.Pcr exauditioncnbsp;lt;ius dcfignarurrefurredio, perconfucnmationnbsp;xaltauo. Vel cfumroanis eft inomiopcraticnbsp;fanflitatis,qn completis omnibus obcditi fuxnbsp;Iob4N.I9 aftionibus.dixitjConfummat eft.SC emilt fpi-.nbsp;ritutn. Sic^ faftus cft caufa faluti n cuiuflibet,nbsp;fed jctern:nec paucis.id omnibus; bac tarnennbsp;conditione.ut obtemprentei.Non emaliterinbsp;lutem confequi potcrunt. bene poceft ipic eaunbsp;fa falutisefle extehs, qm appelhttutefi deopontifex , ficut C ipfe fuis operibus reahter oficnditinbsp;hoc efle. N quia ptificis officium impleuit.atq;nbsp;patri fuit in omnibus obediens, Si, in fcipfo per-uenit ad tantam bono^ omnium confumn*C4gnbsp;nem, ut fufficcret etiam ad aliorum falutemjd/nbsp;circo appcllacus eft pontifex, 8 hoc iuxta ordinetnnbsp;Mekhifcdec. De quo nobi's grads fermo Si. interpre tabilisad dicend.qmimbednesfai effi'snbsp;ad audiendum.Etenitn cutn deberetis ma^nbsp;giftri effe propter tempus,rurfum indige-nbsp;tis utuos doceamint,qu fintelementa exunbsp;ordi] fermonum dci: Si. fai effi's quibus lanbsp;lt;Se opus fic,non folido cibo.Omnis cm quinbsp; ladis cft particeps, expers eft feemonis l'u*nbsp;ftiti.ParuuIus cniraeft.Perfcdorum au:nbsp; temnbsp;nbsp;nbsp;folidus cibus, eorutn qui pro cfuc cudine exercitatos habent fenfus ad difcrc: tioaem boni ac mali ^De ^o,id eft,de qua re,quomodo fcilicet ipfe fit pontifciuxtalt;gt;rdinem ^lelcjpiidec, enobiinbsp;grandit fermo, id eft, reftat fermo alius fubtilis,5nbsp;proffnda myfteria ctinens atqj prolixus SC manbsp;gnus,O' interpretabil,id eft.raultas habens expo/nbsp;ftiones facramentorum Si allegoitarum ad diieitnbsp;dHm.i.ad exponendumuobi^i^arux capacitanbsp;tis eftis, nec aliter intelligi tis nifunterpretetunnbsp;Grandis eft, interpretationeindigens,non quannbsp;turn ad me, fed quantum ad uos,qui fetifu debiles eftis ad intelligend profundamyftria. ^uoninbsp;ainfai efiitimbeciltef,id eft, fincfpiritali baculo,^nbsp;liiftentetur interior homo uefter, ne nutet autnbsp;corruatJmbccilles eftis adattdiendum,id eft^ad in-celligendum.qui* pondus fententiarum uos factnbsp;le poieft prxcipitare.qui robore uiriJis ferfus nnbsp;fulcimini.Interferit inergpationem de infirmita-te, ut alta de hrifto laborentlt;ntelligere. Verenbsp;tftisimbeciilesadaudienjfm.Nam cumdeberetisnbsp;*jRw4gijfri aliorum etfufficercad inftrudionc eo/nbsp;rum, ^hoc propter tempusjd eft,diuturnitatc tcra/nbsp;poris quod iam tranfadum cft,ex quof dem re/nbsp;cepiftis,etuobis priufquam cxtcrisprxdicatumnbsp;eft,rurfam ficut in primis quando ad Mueniftis,nbsp;indiietisutuosdoceamini, ficut pueri quious primanbsp;clctncntaUtcrarumdaniur ad intelligedum, Vel |
propter tempus debuifltis efl exterrum ma^ giftri, quia femper exercitati eftis in lege Si pro*nbsp;phetis de Chrifto. Sed iterum ficut pnncipio innbsp;digetis ab alijs doceri quie elementaexordij rmanbsp;numdci.id eft.utuobisoftendtur opera qu pri/nbsp;mum difcuntur, qudo aliquis ferraones dei cx-orditur. Elcmentacnimuocantur ill partes,denbsp;quibus ferma dei priuscontexitur.fcilicet incarnbsp;naiio,palTio, refurredio, commune iudici,da'nbsp;mnatio maloi{;,coronaiufto^,amp; cxtera,qpri*nbsp;mum annunciantur eis g conuertuntur.Exordinbsp;cm fermon,eft fymbol Chriftianfidei:qd iftinbsp;non fol non intelligeb3t,fcdnecipfamliteratunbsp;. ram,q profertur memoriter,fciebi.Exordiumnbsp;fermons eft fimplex dodrina.Elementa cius,prinbsp;ma materia fidei,utna Alitas Chrifti, paffio amp;c. Etfadi e/iw etiam negligentia ueftra taies,qaitwin orc infantium toMt hdCjid cft,humili amp; paruanbsp;eruditione,amp; nonf9idocibo,id cft,perfcdadodri-'nbsp;na. Lac quippe eft breuis infinuatio fidei et facilisnbsp;cbfiisu^iaamorQ. Solidus autem cibus eft rflionbsp;ipfius fidei Si perfeda nftitutio uitx. Solidus ci/nbsp;bus fapienti eft, In principio erat uerbum : lacnbsp;uero eftj^rbum caro fad eft. Vere non eft uonbsp;bis opus folidt^ibo fapicntix,cum fitis ladter.nbsp;n nulli ladti eft opus. Qmnisenim ^ui particeps enbsp;IdSi.Gcut uos eft*.ilt;^us pars eft lac, amp; quiitanbsp;eft icner, ut nec etiam totum lac fimplicis dodri/nbsp; npofltcapcrc,fedpart.cxpo-r,id cft, fine parte 4^/frwPBw/htiie,qui iuftis Si perfedis cuenir,nbsp;id eft,dolt;ftrinse qu pertinet ad eos,qui bene f!/nbsp;uedi funt in intclligenti raagnx captiuitatis amp;nbsp;iuftinreligiofecuerfationis .Expers cft .i.finenbsp;parte huius fermonis, quia nec partem cius capenbsp;re ualccintelligengt;'ult;lopcrdo.Ideo ladsnnbsp;capit fermon iuftitix j quia paruulus efl in fenfu,nbsp;fici Si uos fide puGlli,C ut ille g tatc parminbsp;lusndifccrnitcibo^sJ^ prit fumdo noxios,nbsp;fie animo paruulus.i.indodus n difeernit bonSnbsp; malo,amp; peccat f^indo malum. Vos quidemnbsp;ladlt; opus habetis,ut didum eft,n folido cibo*nbsp;Sed pCTyedor fenfu ctopere e lidus cibus. fornbsp;ma fidei Si moi^ inftrudio. Ideo Si uos poft la-fis potum debetisad robuft lpientixefeantnbsp;proficere.eonrBjfcilicet cft ifte cibus.qw habent fn^nbsp;jH$.i.intelledus exercitatos pro confuetudine legdinbsp;in multis feripturis ftudendi. Senfus habent ex/nbsp;frcacosaddifcretionemboniac niali.i.ut difcrctio-n habetinter bon Si malum,6^ inter bonumnbsp;Si aliud bonum, Si inter malum 5^ aliud mal,nbsp;alitai raaius Si aliud minus iudicantes. CAPVT VI. Vqpropter intermittentes incboatfo nis Chrifti lrmonem ad perfedio* nem feramur,non rurfum iacientes funds* mentum pnitti ab operibus mortuis,nbsp;ffidei ad deum,bapcifmatft,do(ftrina;,in)nbsp;pofitionis quoque manuum acrefurreionbsp;nis mortuorum Si. iudich terni.t hoc fanbsp;ciemus^fiquidem permiferic deus |
A J|Dixiquiapfe?^efifoIiiiscibusiQ2!lt;/ pxopkradpcrfcclionc feramur.ucfohdo cibo panbsp;fcamur.nos dico intermittentes (rmonetn incboationisnbsp;Cbh|igt;gt;i* de initio flde^Nam quia cxcrcitatos fennbsp;fui in lege doinini nos oponeihabere,ideo prx/nbsp; termiccamus fernloneminchoationisamp;adulte-riora.pmoueamus fenfus noftros.Sermoinchoanbsp;tionis Chnfti.eft initifidci.quo Chriftusincho/nbsp;at efle in nobis Icdm intelJigcnti amp;. opcration,nbsp;Siciit enim tum qui adducitur in dodrin litera-rum,elenicnta prtcnum oportet audire.fic Chrvnbsp;ftianus primum oim de fide catholica erudiri denbsp;bet, q eft fundamtutn noftrse lalutis. Sed huiusnbsp;iniii) fermonem dimitttes ,ferMiur4dperfeiene,nbsp;nos docendo.uos audiendo.Ita Icilicct fcramur,nbsp;HO rurfutn ijtientesfnndMtentS pnitentiie.i.n negli/nbsp;genfer etinconfulce,ficutolim,fadamuspoenitcnnbsp;tiam, quae debet clTc fundam^tum/upra quodnbsp;cxtruatur in altum furgat afcio bona amp; perfcnbsp;diojllc cm iacit fundamcntum panitcntiae.iinnbsp;firtrfter 5^ ordinate ponit, qua^^pdlpj^nnbsp;prouifam ncgligcnier ponie^qui ita dolet ac pcentnbsp;tet.utadhucitcijtredeatad id quod n bene de-flcuitcmiflum.Etnos iam taliter iccij^sfundanbsp;mentum, ideocp dcftrud eil.i.prjpr poenitentianbsp;nofira perijt Slt; iniriium dedijda cft,redctibusnbsp;peccatis,de qui]^ pcenii^t^ c^ramus. Sed mnbsp;fic pcrfede nos pcenitcat tcndentes ad perfcdio'nbsp;nem,ut non Gmus iteijt iacientes.i.negligenter Cnbsp;incu tofc ponctesfundament.quodficut anteanbsp;diflipetur, fed firmS ftabile maneat,nec ultranbsp;quot; fit Opus ponere aliud.Fundamentum dico poennbsp;tcnti ab operibusmortuis.i. quo poenjteat nos exnbsp;eo quod opera bona.qu prius uiueb tin nobis,nbsp;mortua funt adraixtionejpect^ti. Eius enim quinbsp;in criminale pcccatum cadit,bna opera prioranbsp;mortificantur amp;C pcreunt. Vnde minatur doit-nus:Etiam G dixero iufio q^od uitauiuat,amp; connbsp;fifus in iuftitia fua fecertt iniquitatcm, omnes tu-fiitix eius obliuioni iradenjjjn Vel peccata funtnbsp;opera tnortua.i.nihii uitale hmentia,fcd iuftij^xnbsp;uita prorfus carentia, SC autores fuos occidctia.nbsp;de bis omnibus agenda eft rata pnitentia, idnbsp;eft, St de boni omiffisjSC de raalis coramilfis.Crenbsp;nonrurfumiacictes fundamcntum fttfct ductisnbsp;td dcKMjid eft, non iterum ncgligcnter fidem fifisnbsp;ponctes in cordibus ueftris.ficut antea.fcd firmPnbsp;ter,ut ampli us n uacillet aut corruat ficut prius,nbsp;dura e putarctis ad iuftiti 5d falutera fufficercnbsp;fine carnalibusobfcrutrjs.Nec ruiTumiacientesnbsp;fundamcntum baptifitiiitum,ut quratis iterum ]|a/nbsp;ptifmatis unda lauari, qdquot; impoffibilc eft:fed purnbsp;gationem pftrum, qu femel in eo percepiftis,nbsp;conferuatc.non ultra quxrcntes cam pet carna-les obfcruantias. Male eniratenctjbaptifma,quinbsp;n credit omnia plt;ft ablui,nififuperadditis carnbsp;nalibus obfcrutijs, Baptifmatu dixit pluraliter,nbsp;quia eft baptifma in aqua, eft St in lachrymis peanbsp;nitenti,amp; cftin fanguine martyrij.Nec rurfuminbsp;aeites fundaraent doiSnnejquae in exordio tranbsp;dira eft uobis per Tymbolum 8c, oradonem dv
CAPVf Vil nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4^5
tam,ut hac iterum incipiaris imbut. Nec iterum iaeientes fundament impofitiottir manuu epiieopnbsp;rum in confirmatione neophyto^, fed firmiiernbsp;illud rctinentcs.Qui enim non crdit quod p manbsp;nuum impofitionedetur fpiritusfandus adre-milfionem SC corroboration,noncft fundatusnbsp;Talis eft, quicunq; putat carnales obferutias iunbsp;uare ad acceptionem fpiritus fanfli, qui per ma-nuumimpofitionemaccipitur.Nccfundamentunbsp;refurreionis mortaoru ite^ iacite s,ld,quod femelnbsp;inde eti credidimus retinentes .i. per'Chrifti rc-furredionc mortuos elfe refurreduros. Qui ennbsp;n credit qd* refurredio Chrifti rcfurrcdionennbsp;. rnortuorumfaciat,n habetfundamcntumfugnbsp;quod dificct.Si fciretis in bapiifmo omnia pdnbsp;dimitti,Stpcr manuumimpofitionem ipiritumnbsp;fancl dari,lex uobis fuperflua uideretmcc pr-^iiriftura aliud qu3ereretis,fcd fciretis refur-reduros mortuos 8C iudicdos. Nam necpiudicifnbsp;lt;etert fundamcntum rurfum iacerc debemus.idnbsp;femel pofitum in corde noftro firmiter tcnere.ucnbsp;tm de fide Chrifti St de uirtutibus fine legis ceregt;nbsp;monijs indicium expedemus, quod erittern:nbsp;quia quicquid ibi ftatuetur,in aeternum durabitanbsp;Quod iudict qui non credit, abfcpfundamentoinbsp; ft,nec sedificarc quieg poteft. Hxc enim oa nilnbsp;in fundamento pcclTerinqnemo pt bene operanbsp;ri.N quicunq; aliqs ad fidem cucrtit,plusfaciC
pnitcrc St in deum credere, ac baptizari in re-miflionem peccatoijt, St doccri quid credere de-beat, at^confirmari per manuura impofitionc, gt;nbsp;St refurredionem ac diemiudicqprscftolari, utnbsp;fuper hoc ualct dificium bon eonuerilftonis nbsp;conftrucrc.Idcirco dicitur, iaeientes hc oa,fcilinbsp;cet ficut lapis in fundamto iacic, n rurfus.iffinbsp;utolim,ncc ficut prius cecidere,itcr cadant^uelnbsp;non rurfum iaciEnte.i.ita mo iacicnes,ut annbsp;plius iacerc non fit opus. St hc omnia fuperiusnbsp;ladis nomine funt appellata,quia his potaiflr fi-delium infancia.Sic autem deus uult eos lade nunbsp;triri,ut non it remaneant : fed credendo per lanbsp;ad folidum cibqpi perueniant. Nam fi lade nu/nbsp;trieris, fienutrire ut crefeas, fic crefee ut panennbsp;manduces. Dixi,feramur ad perfedionem,St irtnbsp;telligendfg fcilicet,St in moribus proficiendo; O*,nbsp;hocfaciemus/i deiislt;juidemi)ermiferit,id c,fi nutu funbsp;uoluntatis St fauorc fuxgrati conccftrit,quinbsp;nullus ex libero tant arbitrio ualct ad hanc pcenbsp;fedionf m promoueri, nifi auxiliante gratia denbsp;Feramur ad perfedionem intelfgenti St moi?:,-n rufWlm iaeientes fundamentum pcenitenti,nbsp;quia tmpoffibile eftperfoftos, fi grauiter prola-pGfucrint,rcnougt;i ad ocenitentiaip.Nemo ndnbsp;uerbis nofirisobuiet,lca modicum ut hoc decla/nbsp;rcmus,paticnter expdet- Nam lequitur:
nbsp;nbsp;ijiipoflibile eft enim, cos qui femel fune
illuminai, guftaucrunt eti don caclefte amp; participesfuntfadi fpiritus lndi,guftnbsp;tiernt nffiilominus bonum dei uerbumnbsp;uirtutefg fcculi uenturi, amp; prolapfi funCiinbsp;quot; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;..... rr Q
-ocr page 504-4*5^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;AD HEBRAEOS
r nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;-nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.
A turfus rcnoan* ad pnitctiam,rurfun) cru eigentes fibimetipfis ltum def,ec ofttuinbsp;habentes. Terra enfin fpeuenfentfupernbsp;fe bfbens fmbrem, gneras herb oppornbsp;tunam fllis qufbus colitur, accipfc benedinbsp;ionetn deo : proferens autem fpfnas 6Cnbsp;tribulos,reproba e,etmaledfdio proxima,nbsp;cufus confummatio in combuftfonem,nbsp;^Feramur(inq)ad pcrfedion.non itrantesnbsp;fundament deinceps peenitentix, quia perfedinbsp;pofilapfum renouari nequeunt ad peenitetiam.nbsp;Namqui'lmellntilluminnti perfidem, ideft, quinbsp;in fuo interiori acceperunt lumen fidei, quod fe- nbsp;mel datur credentibus, 8i guftnuerunt etiam donumnbsp;Ctelefle,uel per ipfam fidem quafi fuauem 8i fapi-dum gufium in cordis palato fenfere remifiionnbsp;pdrum in baptifmo exlitus datam, CZnbsp;pttrtia'petfpiritut fani}i,id eft,partem capientes fpi'nbsp;ritualis gratix per impofitionem manuum, fiucnbsp;participes fpiritualium charifmatum,ut funt gnanbsp;Jinguaijz 8i prophetia,amp; guauerunt,id eft,fapidnbsp;in ore cordis prfenlcre,iJjiiojww quam fpirituanbsp;1cm gratia bonunt Jei uerbum, de quo ipfc loquitur,nbsp;Ppllt; 44 Erudauit cor meum uerbum bonum, non diconbsp;fecdum quod hoc uerbum caro fadum eft, fednbsp;fccundum quod fummum bonuraincomutabilcnbsp;eft, cuius participatioc extera funt ucrba,amp;: hocnbsp;tale uerbum guftaucrc.i.guftu cordis attigere,ut nbsp;dulcc fapcrec eis, feu uerbum eugelicx prxdicanbsp; lionis fapoijt 8i dclcdabile fenfere, uirtutet^fecunbsp;li HiK.i.refurredion et imraortalitatcac impaf
nbsp;nbsp;nbsp;fibi Aatem guftu mtis q plibaucrc, intelligdo
lias uires corporis Si ills pulchritudin atqj darf* tem Si Icuitat carnis atq; uirtutesin corpore et anima futuras,ct beatam cum angclis uitam xternalift r,qui atl ttam parfedonem peruenc-re, ac deinde negledis omnibus his, adamantesnbsp;tni^itatem, prolapfi funt,id eft,fpontc fua deuo-iuti funt in grauia peccata,amp; in eisdelcdabiliternbsp;facent, impoibile efi eot recuperati? omnibushis,nbsp;qux perdidere,bonis,renofflt;i r^gfut ad poenitentiamnbsp;reuertentes, id eft, exuere iam per peenitentiamnbsp;uetuftat,quS ite^z contraxere, reinduere no-uum hominem. Non quia Montani ujl Nouatinbsp;hxrefim hic approbemus, qui contendunt nonnbsp;pofte renouari per poenitentiam eos.qui crucifi-xerc fibimet filiura dei. Sed ideo impoffibile efinbsp;ldicimus ut tales renouentur, quia no|untrc-nouari.Nam fi 9ellct,cflct utiep poffibile. Quodnbsp;etiS renouari nequeunt, non eft excuftichfirminbsp;tans eoBz, fed culpa uo4untatis ipfoi^z, qui malcnbsp;ucteres gdurarc g renouari. S enim tepuit msnbsp;corum erga diledioncm uirtutum, ct exarfit innbsp;amorem uitioz, ut nulla ratie confentiSt peccanbsp;ta rclinquere,gbus pertinaciter adhjlere. Propfnbsp;^dinprauitatibusfuis iufto ualdeiuditio relin-,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quuntur ab co,qui dixit, quia fine me nihil pote
Ion4n.IJgt; jg f4cere,ncc iuutur ab co, fed aftuiputur dia bolo, ut tnagisadhuc alhgcntur et agg|^uenturnbsp;ab iJlo. Sfe^ fit ut ad pcenitentiS redire non ual-
ant. No quia mutari homines dum in hoc feculo funt.in melius non poiTint, fed quia dum ex inti-' Cnbsp;mo corde uitia diligiit er liirtutes negligunt, neenbsp;diuinitus adiuuturjd ai^ antiqdeceptorepre/nbsp;mun.conuertirfullomodopofluht.Tales fnf,nbsp;qui priusad fumma uirtut'profecere^etpo adnbsp;ima uirioi^ prolapli funt.i.prorfus lapfi,uel pro-cul lapfi,uci longe lapfi priore Aatuj'ca ut Ion-go tempore iacet in ipfis uitijs ad qu lapfi funr.nbsp;Non enim prolapfosiutelhgere nunc debcmusnbsp;religiofos, qui in aliqua grauia fubito cccidere.ecnbsp;cito furrexerejfed qui longa deliberationc etlonnbsp;go ulu uitijs adhaeicre,et puritate uirtutum rc-ce(rcrc;quiararo quifqu talium inuenitur egillcnbsp;peenitentiam, tarne ufpiam inucnitur.Non er-goprolapfus intelligitur Dauid in perpetratioenbsp;adulterijamp;homicidij.dcqua citopeenitentiam .ji,nbsp;cgitfed Salomn amore alienigenai^z muliei?., 5'^ nbsp;per qs et fide f^aratus CjOec rcfipifcerc uoluir,nbsp;c femel C diuinitus admoneretur. Sk necnbsp;intelligitur, d metu popuJj feunbsp;uolens ei placere,fecft uitul.qui ad prim Moynbsp;fiuoccfecit poenitti:fedprolapfus cftBalaamnbsp;per auatip, qui mcrcedc iniquitatisamauit.ds (74*nbsp;confili quofliodo populus ifrael creator offennbsp;deret,oblitus q antea prophciauerat Si. quae diuinbsp;nitus audierat. ^r^^iilo uiddicct duxit oia,ucnbsp;auaritiar fuae fatitfaceret.Petrus quoep non eftj?/nbsp;lapfusinilla negatione.gamox flcuitamare.-fednbsp;liidas Si ipfc per auariti in ilia perditione quam nbsp;diutius cxcogttauic, amp; poil adincipleuit,nec con- p,nbsp;gru indepoenitti egit.Religiofositaip.q exco/nbsp;gitato diu confiJio negtijs fe fponte fubijeiunt. Sinbsp;in eis diutius pmanct,intclligimu$j)lapfos.Qua/nbsp;les amp; in mona^ijsfk)dicfunthnulii,habetesnbsp;quid fpeciem ^etatis, uirtutcateiusabnegan/nbsp;tz9.Si ideq^oenitcntiagerc nonpofEint,quia denbsp;folo exteriori halyt^loritur; SC fandos fc eflenbsp;putt, quia fanditatisindument portt. Redenbsp;itaqt de talibus di|il*quia impoffibile eos renonbsp;iiavi adpoenitcnti,quia uel nung,uel raro gfqunbsp;co^ renouatur.Et Apoflolusita terribilem pro*nbsp;tulitfcnttijUtper terrorem excitaretad udianbsp;uirtut duras mentes Hebracoijejqui poftilluminbsp;nationc Si ips fandi perceptionem relapfi fuc-rant ad priftinauitia.N poirunt(inquit)renouanbsp;ri.fed funt rur/mcrucigenietfibimetip/isfiliu dei, cznbsp;ojlfti.i.irrifioni blt;t6fntfj,quia Chnftianitatem innbsp;feipfis extingufit Si irrident. in feenim crucifigtnbsp;(ili dei Si contumelix habt,dgrati cius uili*nbsp;pcfldentcSjinpdiacent. amp; talcscficut expofui-mus) nequeunt ad pnitent redire, fed in fuanbsp;prauitat^erdurantes, ad tcrn mortem finbsp;nt. N econtrario bona terra quxfrudS bonnbsp;facit,jternmeretur bndidionc.Si hoccfi.Temtnbsp;i.ccclcfia fidclium fubiedoe.qu uelut terra exnbsp;colitur uomerc dodrinjfcibent imbrentprxdia-tionis grati cxlcfb's.i.quad auiditate hauri-emuenientent cxiitus fnper per ora prxdicator:nbsp;8i hoefipe, ga firaro ueniret ,n fufficeret:fifmnbsp;per ddccndcrct, uilefcerct. Terra,inquam,qn*
t
9
-ocr page 505-CAPVT
A fie cxcipithcirtibrcm CF gnrt bframp;iiw.i. jjfert bonam operationoppartun^m .i. congruam illft 4nbsp;5[i6{WcoIitr.i.pracdicatoribus, quibus arairo donbsp;drin fcinditur i^fflfiouatur^fcihcet utoperationbsp;* fubiedorum congruat uerbis magiftrorum.hxcnbsp;terra acciptti dco kenediiHonem.i, augmentum uirtunbsp;tum in hoc feculo, St perpetuam remunerationsnbsp;infuturo.cumaudit; Venite benedidi Stc. Harcnbsp;quidem terra bcncdicitur, fed ilia quxjmalas hernbsp;bas gignii,malcdicitur. Profrent Mtem ut uidean-tur.i.grauiori peccata, CZ tribulot .i- minor^nbsp;Ucl muitipliciora amp;acutiuspungentia,tribusemnbsp;acuminibus idit tribulus, reprobii eft deo, cumnbsp;amp; ipfa pJuuiam dodrinx iufeipiat, St pro bonis *nbsp;herbis tribulos St fpinas a^rminet. Reproba eft,nbsp;w. d eft , retro habens probitatem, utillecuideusnbsp;'M 4.
ait,Proiccjfti fermonesmeosretrorfum. Crproxi xw4/iifto.i.xternxdamnati^i,utaudiat, Difccnbsp;dite me malcdidi Stc.Nduin eft in maledido,nbsp;fechproximacftilli.quia adhuc licet reueti;8t ninbsp;fi fibicaucar,propecftut damnetIPfflwcS^-Wilt;ho.i,finis,in malo perJcuerauerit,ducet ineontnbsp;ftuftionem, ut fine fine comburantur. i. fimul urancnbsp;corpus St anima. Hadenus terribilifli?afpere Ionbsp;quuiuseft Apoftolus, ut duras S?torpcntes Hc-brxorum mentesad potnitdati Stad ftudia uirnbsp;tutum puocatt.Scd ncllcfperationem terrennbsp;do prxeipitaret eos,St fic in malo potius remancnbsp;rcfaceretjdemulcetcosconfequctcrbldis fermo *nbsp;nibus.St ad bn agendum hortatur,dicens:
Confidimus aucem de uobis dilecflifli* mi melioraSC uiciniora falucii tametft iranbsp;loquimur, Non cniminiuftus eft deus, ucnbsp;obiiuifcatur operis ueftil^SC dticcionfs,nbsp;quam oftendiftis in nomine ipfius, qui^mtnbsp;niftraftis fanis Cmiiftratis Olipimus aunbsp;tem unumquenque u^Aim candem oftennbsp;tare ibiieitudinem ad q||^Ietioncmfpci uf*nbsp;que in finem , ut non fe^es eftidamini.ucnbsp;rum imitatores eorum, qui fide amp; pacien*nbsp;tia hrcditabunt promilTiones.
lt;5 Loquuius fum.inquif, ut uos peccatis r^ trahcrem,St defperatiis metufacer caufiorea.nbsp;Cteijt cfido de uobis meliora.rsl hoc dico punbsp;tando uos efle talcs, fed timdo ne fitis taies,ter/nbsp;reo y.bis, neipfi rc irapleatis.Dure locuti lmus,nbsp;fed cofidiinuf de nobif o dileHiftititi,quos ex nimia dnbsp;iedione monemus, ncxaliquoprlationis denbsp;bito.cfidimusinquam melioril,q ut fitft prolSpfi,nbsp;^ferctesfpinasSttribulos.Crwcw.orip/Kti.qumnbsp;funtilliquinequeuntad pcenitentir^pouari, Stnbsp;maledido funt proximi.Melior de uobis confinbsp;denti habemus, tametfiitadurcloijuimur lerrdonbsp;St increpando Dco de uobis confidimus, quia#nbsp;olim muJta operati c ftisp gbus,fi de malis pceninbsp;tentiam egcntis,bcnc facict uobis deus. No enimnbsp;iniuftttt eft deut,tttobliuiftaturoperir ejlri.Reuera cmnbsp;grandis efletiniuftitia dci,fi tantum pcccata puni-ret.t bona oga n fulcipcret. Nonobliuifcctur fj
VI. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'477
open's ucftri,utirremuneratum rcHnquaf^quod C ueftra bona fcciftis communia fandis.cz diledioisnbsp;ueftrsc.qua opus illud impleiis, quoniam fanifronbsp;rum charitas tncicauic cor ueftrum, ut cis mini,nbsp;ftrcris. ^uitm dilcd ionem non infruAuofam intusnbsp;occultaftis, fed per opera bona forts oftendifiis adnbsp;excplumalijsi nec haec fcciftis proptcrhumanosnbsp;fauorcsficuchypocritae, fed wowtnc ipfiuf,id eft,nbsp;ad honore dcidcilicetideoforasinopationectenbsp;risofrcndiftis diledion.quam in cordc rctincbanbsp;tis.ut Jucerct Jux ueftra coram hominibus,quate j.nbsp;nus uidences opera ueftra bona, glorificarcnt-nonbsp;uos.icd pairem ueftrum qui eftin clis. Dilei'onbsp;nem opre dcmon(ir3:is,quiami/ti/lrafl,id , hu/nbsp;miilcer ut fubditi c ferui qu neceftaria crant.denbsp;ueftris facultatibusimpendiftisJiiit, g fua pofunbsp;erant ad pedes apoftolorum, adhuc minijlratisnbsp;/Rij^erieuertes in eodem opere bono. Vndc icinbsp;atisquia deus hoc nonobJiuifcciur.fed rcmunc*nbsp;rabit.His uerbis patet, quiafuperior increpationbsp;Sc prfens confolatio n ad perfedosdiriguni,nbsp;qui reJiquerant omnia amp; habcbanc cor unum amp;nbsp;aoimaroiled ad csereros, qui fccularia reh'nqucrenbsp;noJucre, i negJigentcr ac rcmiiuixere. QyOnbsp;ApoftoJus p pauca bona q feccre^aliicit reerenbsp;at animos eoi^ atq; cfortai. Vos quideminiftranbsp;ftis et miniftratis,fcd tn noiumus utab hac adhunbsp;miniftrauone cciretis,qua iam fufficiat qd badenbsp;nus egiiSjfcd ciipimus ut ulqjin finem in hac adinbsp;one per teuere t IS. Cupiwutdufem.id e,m3gnochari-tatis aftedu detideramusmumqu^ ueflrutn,ut necnbsp;unus deftt.fcd omescornmuniter iiudeatffioften- *nbsp;tare,id eft,frequenter oftendcre alijsin explum,nbsp;eandem foliciiudiitent miniftrandi fandis, id eft, igt;lcrnbsp;tem cicationem, ut llerter 8C cito agatis : St nonnbsp;ad horam,fed^^ in finem uit^eftr. St hocddexnbsp;tgt;tftioem|pei,idcft,utquod fperatis ex toto impknbsp;aturinuobis in receptione beatitudinis se^rnaenbsp;amp; ita cupimus uos ufep in finem perfeucranter minbsp;niftrare iand^,ntnonfeg,id eft, neigneeffici^nbsp;mirtijn hac foJicitudine, hoe eft, non fitis torpen-tes. St ignc ini ffruoris carentes, fed fine ignnbsp;charitaiis non fitis,id eft, indos quibus corporanbsp;lia beneficia tribuitis.diligcre ardenter n omit-tatis^Aim fitis imititorestorum, quibus miniftra/nbsp;tis,cjterorum(pfandorum,qHifj^red(faamp;nt,ideft,nbsp;hreditario iurc poffidebunt protniftioncs, id cG:,nbsp;multiplicia dona fempitern beatitudims faepenbsp;promifla:St has btinebunt non nobilitate gene-ris, id ftde O' pittiefiM : quia St hdem ipfius pro-milhofiibus adhibuere, St patienter cas expednbsp;ics.muJta interim adueifa pafl funt.
Abraa; nan^ prQmittens (feus, quotiH am neminem habuitper quem iuraret ma*nbsp;iorcm,iurauitperfcmctipfum,diccns:Ni-fi bcnccycensbencdicam te, amp; muIripIicJsnbsp;multiplicabote, Etficlonganinu'ter fets^nbsp;adeptus e^ repromiflionem. Homines emnbsp;per m^'orem fui iurant,C omnis cffouernbsp;fi corum finis ad confirmationem eft iura
47 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;AD HEERAEOS
|
mentum .In quoabundanti'us uolens deus oftendcrepolli'dtationis hredibus iraonbsp;bilicateni conilq fui, interpofuic iufiurannbsp;dum,ut per duas rcs immobiles,quibus imnbsp;poffibilc cft mentiri deum,fortiflimum fosnbsp;latium habcamus,quicfugimus ad tenennbsp;di propofitam fpem, qua ficut ancoram hanbsp;bcmu anime tut ac firmam SCincedtemnbsp;uf^ ad interiora uclaminis, ubi prcurfornbsp;pro nobis introiuit Iefus,fecund ordinemnbsp;Melchifcdec pontifex faus in eternum. Exponit promiifiones quas hxrcdi tabunt g fiden) amp; pancnci feruant,illas fciliccc,quas deusnbsp;fecit Abrax.In quibus non rclinquit nobis locusnbsp;dubitacionis, qando cas Abrax proniiii amp; iu/nbsp;rauit.amp;cciatn omnibus imicatoribuseiusifffiWnbsp;lt;patieniia.Quafi dicatdnde poteftis uiderc quonbsp;fliatn q fidem patientiam habenc,promiiriesnbsp;hxreditabunt ; quia Abraam qui primus atidircnbsp;coepit.fic adeptus eft cas. nxh lt;ifwpromittettf Ab~nbsp;rt.id efijpromilfionem futurx glori faciens,inbsp;it,id ,firmiicr d(. immutabihf ftabiliuit per Je?nbsp;Mttip/iftt,id , perincommucabilitatemfuam.ld-eoiurauit per femctipfum.^BonwwBem/ncm habu- Icfe maiorem per cjuem iuraret : quia G ciTct aliquidnbsp;rnaius.perilludfuaepromiflonisimmobilitatcninbsp;onendiflct.Iurauiiinquam.dicenrtO Abraam,W(/nbsp;benedicens tc aiTiduein Ipiricuahbus filiii,quieruntnbsp;ficutftcJlae, beiiedicamtetneremento uirtuium , crnbsp;ie m per tnultiplicM! tc in carnalibus, qui crunt ficut !irea2,muluplicitbo te in futura beatitudine. Ac iinbsp;dilt;i ;Nifi hoe fcccro,ncmo mihi amplius credac.nbsp;Defedus enim fermonis, uehementiam indicatnbsp;a(Icrtioni|. Vel ni^ bencdicc^s te Jd eftjdicans uirnbsp;tutibus,benedicam te,ld c. promouebo utopcrenbsp;ris ii^ta eas:6 nifi muhipiics.id c, adhuccopionbsp;fiore uirtut abundtia te dilatans,multiplicabonbsp;gt;. in ca-Jefii patria te mukiplici i^munerationcnbsp;bcabo.Deus ita iureiurandc^mifitjCz/iCjid ,qanbsp;deusti firmiterproraifit AbraaPjCerius dc^roifnbsp;Cone n ftati m e5 quxfiuit accipere,ncc ctra denbsp;urn murmurauit de dilatione, fed longatmiter fe-rens inter raulca aduerfa,amp; fideliter expro^ns, tnbsp;dem itdeptufefl reproiniionemdd eft, illud quod fibtnbsp;promilum fuit. Vel rcpromiflonem,quia in unanbsp;promiftione multa fibi promifla funt. Similjter-go qui fidem gaticnti ufqtin finem cuftodiut,nbsp;hrcditabit promiffiones.utdid eft. P^fthxcnbsp;caufa rcddicur.quare deus in promiiTionciuraucnbsp;rit.cS dicitur:HoHfeR periMtoremfuUurant. Id-circo iurauit (feus, quiai^ominibus loqucbat 8C.nbsp;homines iurant.Non enim ita firmum cft folumnbsp;pronjittere.ficut SC iurare. Sed hominum incrc-dulitatcm uoluitiuramto certa rcddcrc.Ob boe nbsp;at per fe iurauit.cum maiorem n haflt;ret,quianbsp;homines per maiore fui iurant.Irauit enim illud,nbsp;quod inuenire ntaius potuit. Homines iiirant, cznbsp;iuritmentum efinif oninit controuerft^ eorumiid eft,al-(trcaiionis Utigattonis, quando unult; aHirmat |
Si alter negat.quia in iuramto finituraltercatio. C amp; c finis,ualcns4(icon)irm(ionemalterius partis,idnbsp;eft, ad omnimodam ceriitujinemfaciendam: SCnbsp;poftquam luramcntum elffJfic utriq; parti cerium amp; ratura eft.fct fi homini qui mendax eft,crcnbsp;ditur per iuramcntum,quanco rnagis deo quf menbsp;tiri non potefi.'w^ao, id cft, incuius rci confide-ra(ionc,hoc cft,qaconfiderabat iuramento finirinbsp;omnemcontrouerfiam amp; confirmationcm,wter-pfl^.i.infcr fe amp; homines medium, eut credert,nbsp;pofuit iujurtindum deui,uel inter promifiionemnbsp;ipfius promilTionis adimpleiionem pofuit iura-mentJpfe dico,uolent ex propria bonitate abun^nbsp;dttntiutoflendere per iurationem, quoni abundanter per promifiionemigbundantius ucro per iuranbsp;mentum oftcdit.uolcns(inquam) ofiedcrcimmoWnbsp;Itatem fti conl'^, id,fux fecret rationabilis dif-pofitionis,qux paf cis cft not3,qa uix aliqs nouicnbsp;per fid Chrifti faluari hoes.dt cui uel qutbus uonbsp;ls oederc^redibutpoUicitationif,id c,illis qai h(nbsp;reditan^ijrcS^firmijer habituai funt pollicitatinbsp;onem, id c.promillonem frequeter faam. lllisnbsp;uolcs oftmdere firmitudinc fui cfilij,adhuc abSnbsp;dantius ^iuramtum,nbsp;nbsp;fine iuramento often- derat,amp; interofuit, id c, inter promiifiones pofuit iufiurdura.cdhdfccndcs,cfuctudini homi num,ut perfe(ftius ^^tius credlrctillud,quodnbsp;ipi de CIS immutabilif ordinauit. IdeoiuratQ eftnbsp;inpromiirionc,tttpTtiittrei/o6j7fr,ideft,per.pnbsp;nflifionem 5Ciuramcnt,qux mutari n polunt,nbsp;^itor ipfe q deus eft, cogitur ut immobile fiat c Dnbsp;filium eius.qa impolfibilc eft mentiri deumd.ut ipfenbsp;inhis duabus rebus mentiac,cura nec in aliqua renbsp;mtiri polfit, lubeamus^n omni tribulationenbsp;muinfoliitium dolq^s Si anxietatis. Vel per duasnbsp;rc^ramobiles.i. per hoc qd deus iurauit, SC hocnbsp;4d per femttipfum,in qbus duabus ipi non potnbsp;mentiri,cum nunqmStuiac. Habeamus folatiumnbsp;fortilfimum.i.quod nos in omni aduerfitate fortes faciat.uolentc^flflior pati,ui in seternum renbsp;gnftnus.Cum cm tribulationem patimur,Gadfunbsp;tur gloria nobis promilTam rcfpicimus,refrige*nbsp;^ium mentis ^anguftiae mitigationc in caminonbsp;tribulationis habemus. Nos dico,^(M',d nos tri-bulationes infequuntur. Si omi gne impugnationbsp;n appctunt.conjwgfww.i.ex toto fugimus,4d gt;ewnbsp;futur quietisac bcatitudinis amp; glori nobisj}-tnilTx tenendam .1. non pro aduerfis frangendam,nbsp;lcd totis animi uiribus firmif tenendam.Spem dinbsp;c^opofitamdd efi,omnibusoblatam, uel proponbsp;Gtam, id eft, ab antiquis temporibus in Abra SCnbsp;cterispatribus ad exemplum nobis in propatunbsp;lopofit.d quam Ipemconfugit.quifgslpebc.nbsp;atitudinis omnes tribulaties fpernit.d utile nonbsp;biseft ad earn confugcrc,ipfam^ tencre,^uarnhanbsp;' bemutfient aneoritm.id cft.rctinaculum Si. firmamcnbsp;tum animit noftr, ne in mari huius feculifranga-tur feopulis aduerfitat.Sicutenimancora naunbsp;retinct amp;: firmat,ne uentorum rabie Si tempeftanbsp;te maris infurgcntefubmergatur,amp; ludibrimanbsp;ris amp; fiudu fiat,fic fpes noftra cxleftibus infix |
|
CAPVT A adhscrens glori quam defiderat, aniraam ndel tenet, amp; confolidat contra omnes huiufmodi imnbsp;pugnationes uelutcotra maris tempeftates, SC conbsp;foriat in fuo prop?WW,nc deh^iat uclut fcopulisnbsp; aduerfitatum Slt;. tribulationum frafta, C retinetnbsp;ne lungatur confentiendo iniquitati. Spem dico,nbsp;t(4iM,id cft,nihil timentem i(cfirmitm,id eft.incon/nbsp;cuiram,ne falte titubct.SpesenimcIeftium mennbsp;tem folidat.nc concutiatur fludibustumultuumnbsp;tcrrenorum.Quod eft dicerc; Spes in nobis fimvnbsp;litudinem cxercet ancor,quae nauem ne ad fco-pulos frangatur, retinet tutam facit, ut non ti-meat fubmergi: atep firmam, ne ucl titubare pofnbsp;fit. cy incedentem dico hanc fpem,id eft,nos fperannbsp;dointroducentcm ufquejit ipfa cxleftia amp; areanbsp;I. Cor. t. na,qu3e oculus non uidit.nec auris audiuit,ncc innbsp;lfi)e,64 cor hominis afeendit .qunc^isadhuc in carnenbsp;uiuentibusfunt uclata,idcft,i^oranti noftrnbsp;uelo teda,amp;tarnen noftra fpes pntrt uftp ad ilnbsp;la. Wautis aren quibusancora fignu^^jg^t,nbsp;funtteAx,ncc uideripolTuj^t.^ tai^nautxEintnbsp;in iecuntatc, licet ilia uidcrc non polTint, quibusnbsp;ancorse brachia firmiter adhaefcre. Si^ nosinnbsp;huius ieculi flutftibus poGti,celeftia noilwdcmus:nbsp;amp; (amen illisita per fidemconiiiciTfumus,utnuInbsp;Io timoris incurfu.mouem3olS4pus. Sed 8c hocnbsp;notandum,quia cum dicii^cedentemufq; adin-teriwa KfhmiW,alludit hiftorix,qua; inier duo ta*nbsp;bcrnacula uelum fuificnarrat.'quod interioris tanbsp;bcrnaculi fccrcta uelabatjinquit, pontifex Icmfl C in anno intrabat, C fecretu ternbcatitudinis prfigurabat.vW.id eft, in qumteriora amp; afternbsp;riac patriae fecreta introiuit fecundumTiumaniratcnbsp;IffMr,id cft,faluator nofter,qu^ecundum diuininbsp;tatemubicpeft. introiuitproo^,id eft , pronoftra falute, ut interpellaret pro nobis ficut poffi-fexfanfta fanftorum ingrcdiebatur utrogaretnbsp;pro populo. Et introiuit {Jw^irjor pro nobis, utnbsp;amp;. nos poft eum illuc curramus.Gurfor,quia nulnbsp;la culpa cum impediuit. Prxcih-for, 8C temporenbsp;amp; dignitate.Pro nobis.introducendis. Ipfedico,nbsp;fiHui deo pontifex .i.faciens nobis ponte Sc accefnbsp;fumad pattern per hoc,quod interpellt pro no^nbsp;bis, offerens obedientiam fu palTionisac repre-fentans patri pro ialutc human! gencris.Et hoc innbsp;sternum, ga non folS qiiandiu prfens feculii manbsp;nct,aut quandiu uiuimus.fed eti in futuro pontinbsp;ficis agit opus ;n uero peccatis noftris offercsnbsp;quae nulla crt.fdut bonS qdin nobis operatuanbsp;eft.indeficis amp; ftabilcpmaneat.Pontifexcft, nonbsp;fccund ordinem Aaron,fcd|ecNduiM ordinem Melnbsp;chifedcc, qui folus rex SC facerdos fuit, amp; ante cir/nbsp;cuncifionem funftus officio.ubi non gAtes lu-dxis.lcd Iud$i agentibusfacerdotiumacciperet*nbsp;Islon unctusoleo ut Moy fes inftituit, fed olco exnbsp;ultatiisc puritatefidci.Necanimaliaimmolanbsp;uit, fed pane C uinofacerdotium Chrifti dedicanbsp;uit. Patet ergo Chriftianosfuperiores elle ludae?nbsp;is,facrifci melius pecudibus haberc,fcilicct ratinbsp;onabilc obfequiuni,quod ducit in cxlum |
VII nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;479 CAPVT vir' c Hfc enim Mclchifedec rex Salem,lcetnbsp;dos del fummi, qui obuiauit Abranbsp;rcgrcffocdc reguni.Cbcncdixit ei, cui Gette,i4nbsp;C dcimas omnium diuifit Abraam, pri*nbsp;mumquidem qui intcrpretatur rex iuftinbsp;ti, deindeautem Si rex Salem ,quodeftnbsp;rex pacis,finc ptre,fine matre,finc geneanbsp;logia, neg^ inicium dierum, ne^ finem ui*nbsp;tx habens, aiTimilatus autem filiodei, ma*nbsp;netfacerdos in perpetuum . ^Pofiquam illos Apoftols inohuit, ut ad fcioncm promouerent, quatehus illius grandisnbsp;amp;. intcrprctabilis fermonis capaecs efficipoflenc,nbsp;amp; ad hocmultisuerbis cos folicitauit, iterum renbsp;dit 3|^propoftum,5lt; ad jllum fermonem de p3/nbsp;iftcio Chrii.utlcilicctprxferreipm pofltoiu/nbsp;bus ptificibus ueteris teftamti, dd ita paulatimnbsp;accedat hoc ad ofidend.qdcarnales obferuarfnbsp;oneset iFac debet per tranflationcm facerdotij.nbsp;t prius cxponit gs ordo prseceiTcrn in Melchilcnbsp;dec , amp; quomodo iuxt ordinc cius Chnftus fitnbsp;falt;ftu$ ptifex in seterni ; ut expofito C cmen-dato ordinc Mclchifedec, appareac qutn dignSnbsp;fit faccrdotjum Chrifti, quod tam niagn eft, utnbsp;cerdotium Mclchifedec illud preemonfiraue- ht non ficut quak.fed ficut umbra.dum cm ma gna umbra prcciriflc oftenditur, patet fatis qcPnbsp;magna ueriiascorporisfequat. Qyafdican Rc- pnbsp;e ptjficum Chnfii cparo ordiniMelcbifedec,nbsp;quiafcicMdffci^dccfuitrexS4fm.Salematdgt;r.(utnbsp;lofcphus SC plurimi noftrorum arbitrant) creda^nbsp;mus elle Jcrufalcm, fed oppidum iuxtaScyi)- .JL .snbsp;polim, quod uftp hodie appellat Salem, oftenditnbsp;ibi palatium M|)chi jjdec.ex rifcgnitudinc ruinanbsp;rum ueterem oftcnds magnifictiam, de quonbsp;poftcriusinGcnefi dicit: Venit lacob in Soih,nbsp;tranfiuitin Salem ciuitatrcgionisSichcm.NSnbsp;SC Ahr3x reutrtenti cde hoftium, quos pcrftfnbsp;quutuseftufcf Dan.^ux nunc Paneas appellat,nbsp;nlerufalem, feS oppid metropoleos Sichernnbsp;in itincrc fuit.dc quo in cugelio legimuszEratnbsp;auteq^^annes baptizans in Ennon iuxta Sale.nbsp;Cuiusue^is rex fuit MeJchilcdcc.fuit crficerdot,nbsp;ut amp; rcgnurndC facerdotium Chrifti prfigura-ret,qui SC nosfecit efte genus regale dC facerdotanbsp;Ic.Sacerdos fuit,nidoloi5j,feddei:quialicet eflet I.Pefri.inbsp;gentiIiijdC non de genercludaco#um,tamen eratnbsp;facerd^ dei,non louis aur Apollinis, fed potiusnbsp;fummi dei omnium crcatoijjs, qui eft fuper omnia.nbsp;Si. Chriftus eftfacerdos dei patris ,qui hoftiamnbsp;fui corporis SC fanguini^emelobtulit in crucc.fi loforf,!?.nbsp;eut amp; Mclchifedec panem amp; uinum legitur ob-tulift.Illc dico,quiobttWuit,id eft, obuiusprocefiit Cene.t4. * Abrute regi|^o lt;iclt;dcrcgHm,quando fuit maiorisdi gnitatis habitus apud homines,id eft, in ipfo tri-umpho, C rcgrcdcrct no fuga,fed cdc.n p-egrinut ilia ftrra tte dignitatis tellexit.ut dign L6em tAnbsp;(udicareAdillu grexamp;faccrdoscrataccedere, feUfUft |
I.
480 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;AD HEBRAEOS
A amp; deomnibus Ipoltj's dcimas iili dare,ac poft ad ilium quo benedidionem accepturuserat.qutnbsp;addomum fudcclinaret.Cui triumphatori nonnbsp;folum obuiauit Melchifcdec, fed amp; benedidio-nem ddit. A6r44Wuero accepta bencdidione,lt;lt-uifit lUi decimut omnium qu fcc adduxerat cdenbsp;regum.Per Lot,qui amifls bonis in captiuitatemnbsp;duduseft, defignaturanima uitiorum pondrenbsp;perquinq^infus corporis incuruata,amp; dominionbsp;aduerfaripoieftatismancipata. Cuius uinculanbsp;nititur Abraam foluere,cum ratio captiuitatemnbsp;animx rccognofcens, armat fc feuto fidei C galea fpei ac gladio uerbi dei:daflumpta uirtutumnbsp;quafi immaculatorum caterua, cuncos uitiorum *nbsp;uirilit'aggreditur;5d tam diupugnat,donecfupc'nbsp;ratis hoftibus animam librt. Peremptis regibus, Abraam reducens Lot,gaudens redit ad n-pria, inuenicns Melchifcdec in itincre fibi tfluJ^nbsp;tem, amp; facros cibos ofFerentem ac bcnedictem:nbsp;quoniam extindis hoftibus uitiorum, rationalisnbsp;uigor animam liberam reducerc feftinat ad paranbsp;difgaudia SC ad domum cxleftis patri:fed pri'nbsp;ufquam illuc perueniar,uerum regem amp; facerdonbsp;tem Chriftum reperit obuium amp; offerentem f-bi cibum potum corporis C fanguinis fui, acnbsp;bencdidionem C3Eleftisgrati,td cft.incrcmentnbsp;uirtutum tribuentem. Occurrii enim ltus uidonbsp;ribus uitiorum,ut excipiatcos 5^ facrisalimentis^nbsp;refciaf.Sc benediciteos.id eft.promouet C mulnbsp;tiplicat in uiriutibus,dC augmentt dons fpiritu*nbsp;J altbus.Nec nifuidorquilqu cibos eiusdebetnbsp;acci|^rlt;,quia nullus ut ad cuchariftiam accedat,nbsp;debet prxfumere,niG prius reges ctra quos punbsp;gHt,deuicerit.i.uitia qu repugnauerc, in l dnonbsp;, adiuuante fupcrauerit.alioquiniudicium fibi mnbsp;ducat amp; bibit.i^raam autem dcimas omniumnbsp;qu holfibus abftulerat, ddit ^cerdoti Mclchinbsp;fcd^.Sic Si unufquifq; fidelis poft uidoriam funbsp;pugn gaudens Chrifto dcimas offerni, omninbsp;ionof^iopeiiifuorum pcrfedionqpi 8C uirtutumnbsp;confummationem diuin orati adfcribit. Si gdnbsp;autem imperfedum amp;minusi(lteneum in fc uidenbsp;rit,hoc fibi retinet.i.fibi dputt. Denarius enim,nbsp;ultra quem n progreditur numerus,f^ replicanbsp;iur,pfedionem defignat, ficut amp; noujSftes qsnbsp;Abraam fibi retinuit,imperfedion demonftrt.nbsp;Quiegd cm primum Si optimum eft ac perfed,nbsp;defignat per denarium,in quo prius confummatnbsp;numerus.Et onyie qd prcipuum eft in nobis atnbsp;lt;perfedum,dco atiribuendum eft: qui(uid uenbsp;ro imperfcdum,nobis eft adfcribendura.Primnbsp;quidc Sic. Nott ApoTtolus i^fa uerba,ut oftennbsp;datornia iftaTn Chrifto tfle co ordine,qprcelTenbsp;rein Melchifcdec. C^iprimumt^uideminterpretitturnbsp;re}ctfiitiie,M deinde etm-arex Salem,quod e/irexpa
jn cxlis Slt; qu in terra funr,5i qui fuo?per iuftiti am regit per scellas feculi,ac in eorum iuftis connbsp;uerfationibusregnat, Si poftintceia pace nonnbsp;defiftit eos regere SC in ipfis regnarc.Prilnum cmnbsp;Melchifcdec nobis eft rex iuftiu3e,deinde rex Sa
km: qa prius regit nos in iuHitia, poft reget in pa C ce. Primo regnum iuftiti nunc in nobis aflequi*nbsp;tur, Sd deinde poft hanc uit regnu pacis in nobisnbsp;ternab'ter quietumpollflffiic.Mekhjfcdcc dnbsp;co,fine p4tre,finemtttre.N qqod abfcj ptre amp;manbsp;tre fuent.cum Chnftus quoip fecundum utranq?nbsp;naturam amp; patrem habueritt matrem,fed etinbsp;qd fubitointroducaf inGenefi occurrifleAbranbsp;reuerteti cde hoftiS,amp;: nec an nec pofiea initi-umeiusferatur adfcrjptum. Vnde amp; fine genesls-giit dicitur elTe, cum fortaflls uxorcm amp; filios hanbsp;buerit:nec intiiim,nec fine habuifle, cum fine dubio Si initium per natiuitatem habuerit,amp; pobinbsp;turn finem. His enim omnibus carere dicitur,ganbsp;nihilhoruminco fclt;ipiura loquitur. Velgenea-logia eft prcedentium patrum narratio,qua iftenbsp;caret.quia ex quus patriarchis uel patribus de/nbsp;fcendaqnon inufnitur: quoniam fpiritus fanusnbsp;altiori confilio uoluit hoc de eo reticere,ut figuranbsp;d^jjjn3eromni|gereret.CHRIST VS eMim fi/nbsp;n^atr^enJnaum ^rnem eft,quia ne uirili ad/nbsp;mixtione natus eft ex uirgine:et fine matreeftinbsp;cdura^uinitat,quoniamilla incftbilisgcnitunbsp;ramanennxternitate . et eft fine genealogia,idnbsp;eft,fine genTratione filiorum:quiafilioscartnisnbsp;nonhabuit, fedjl^^ibole, fine aliqua fuccefiio/nbsp;ne carnali permanetiSue, quia patres aliquos innbsp;diuinitate non habuit prxcedentes.He^lie initium dinbsp;erum,neque finem uita habentfed cojternus patri exinbsp;ftes lcundum diuinitatem.Hic quot^ notandumnbsp;cft,quia dum Melchifcdec fine ptre et fine matre Dnbsp;dicitur elle, facerdotes noui teftamtt non pro panbsp;return nobi1itate,id pro uitj fuac merito lunt elinbsp;gdiinecattdcdumguos parieshabuerini, fednbsp;cuius meriti fint^ed et fine genealogia eft Mclchinbsp;fqjec , quia noui tcftamti facerdotes amp;. miniftrinbsp;altaris uxCreshabere n pnt.Quos fi habere uo/nbsp;luerint.profiteaniftr^ ce ludaic inftitutionis,nnbsp;Chriftianar.Nec initium dierum, nec fine uitaehanbsp;bet Melchifcdec l^uiafacerdotium eius, id c, fa'nbsp;ccdotium Chrifti et ecclefi actern.et in prnbsp;teritum,amp; infuturum.Sacerdotiumat Aaron,nbsp;^id c,populiludo^ SC principi habuit,et finem.nbsp;Sed lacerdoti Chrifti principio caret et fine, ganbsp;eledi fumusin ipfo an mundi conftitunonc,amp; finbsp;ne fine nobis interpellt. Talis et tantus c Mebnbsp;chiidec,fed in his omnibus qu dida funt,lt;imiquot;nbsp;lutuf filio dfi;quoniin obus geflt timbram T^itanbsp;tis,quacin Chrifto lucef,amp;f manetfiacerdof inperpetu-i^n quod adhucuiusfacerdotio fungatur,fcdnbsp;quoniam lcripturafincfacerdotij eius n narrat.nbsp;Nam de alrjs facerdotibus legitur quando monnbsp;lui lnr. alij loco coiji fucccirerc,ficut de Aaronnbsp;inuenitur qualif obierit.f quis ei piifex fuccef-ferit. Sed de Melchifcdec non legitur quod aliqnnbsp;cir.Qiiod Chrifto bene cgruit,qui pacificat qu moriuus fit uel iaeerdoti pdiderit. Moyls cninbsp;ficut morte eius taciht, ita c aliqn fuifle uel ami-fiife facerdoti fu minime retulit.Manct ergo fanbsp;cerdos inppetu,ga facerdotio eius null aliudnbsp;facerdotin fuccedic,utLcuitico;fcd eius inftiiU'nbsp;tio gdiu mdus ftctjht,graanebit.N ipe pan*
-ocr page 509-credamus,amp;4d cordc credimus.ore cofteamur, C fdlicct tene4mufl}iei noflrteconfeione.i- nihil t tamnbsp;graue uel afperum, qd ab ore noftro auferat connbsp;fefljonem,qux eft caufa fpei qu facit nos cxleenbsp;beatitudinemfperarc.i. quxconfeffio ^cedit exnbsp;fpe.Nifi enim quis bona futura fpcrarct, n illud,nbsp;cfiteretur, pro q prsefenna bona amitteret.Hcnbsp;crifeflincm qux facit nos jterna bona Iperare,nbsp;teneamus intlKlinabilem.i.iuBrtaiteres. tencanaus,nbsp;ut non dcorfum inchnet ad cupiditatem uel timonbsp;rem terrenorum.fed fempcr tendat furfum ad apnbsp;petitum cxlefti. t debemus conftanf hanc fpeinbsp;ifuisprotnifnbsp;fionibus.d^ naentiri non poteft, qui repromit,id ,nbsp;qui multoties per fcripturas nobis promifit seternbsp;na bona quae iperamus. Haec qutum ad deum,nbsp;aio^uit eos Apofiolus Deinde exhor tatur cos,nbsp;Ct fatagant dc utilitate proximorumjamp;admoneinbsp;cos ad charitatem SC bonam operationetn. Q_iixnbsp;exhortatio ad cos maxime uidetur pertinerc uelnbsp;cos notare,qui exiftimantes fc melioris uitx,connbsp;fortium aliorum dcfercbant.Quafi dicat: Fidemnbsp;amp; confcfloncm teneamu$,qu(um ad nos uel adnbsp;dcum:ez confideremusinuKent,iii efi,diligenter amp;atnbsp;tente inipiciamus alter alterum, non utinuideatnbsp;: infidietur,fed in prouocationemcharitatit cr bono^nbsp;rum operuntjd eft,ut maiorem diledionis fcruorc
habeat,amp;ad omnem bonam operationem pro-uocctur.Scilicetperfedi cfiderentimpcrfcdos, exhortando illos ad dei proximi diledionemnbsp;amp;ad frudum diJedionis,ideft,ad opera bona. Qnbsp;Imperfedi uero confidcrcnt perfedos,fuiftndonbsp;ex cis excmplum utilitatisquodimitcntur.Et ficnbsp;prouocabuntfc uicifiim in charitat SC bona 8penbsp;ra. Vel per omnia cfideremus quid fratribus Gtnbsp;utile,inuicem h^c agentes, ut (^emadmod nosnbsp;de falute aliorum fatagimus,ita Si illi uicario monbsp;do de falute noGra Gnt foliciti, ut nullus hfbea/nbsp;lur fegnis amp; infruduofus internos. Quia dum dinbsp;citur.confidcmus inuieem, conuenit fingulis 9nbsp;la exhortatio.Hc(igt)faciamus,BO(if/frfnfffColnbsp;kionem nojiram,id cft,illos qui colledi iunt ad fidnbsp;, nobifeum,confuetudiniiquibuam ucftrum,nbsp;qui clwi^tem non habentes,amp; quafi de Gngula/nbsp;ri ttemeTitorum gloriantes,fegregant fe ctc/nbsp;ris. Tangitamp;culpatfcindentes unitatem chari/nbsp;tatis, quaG inter alios non poflent habitare caufa fanditatis fuse, quipotius fuo exeroplo debu-crunt cnfolari alios. Laboranttm quippe cornnbsp;folari, pariter in labore perfifiere : quia fuble/nbsp;uatio laboris, cft uiGo coliaborantis,ficut cum irtnbsp;itinere cornes iungitur, uia quidem non attrahi/nbsp;tur.fcd tamcndclocietAe comitis labor itinerisnbsp;leuigatuir.Ettunlomagit,inquit,^UMteuideriti!appronbsp;^pinquuntem diem. Acfi dicat : Eo labor crefcat,quonbsp;jam pracraia laboris appropinquant. Vel fi iri-bulatioamp; pcrfequutio infideliumingrueriifra-tribus,nondeferatisco]lcdionemueftram,idcft,nbsp;illos qui i^Bisper facramenta fidei funt aflbei-ati in codera corpore eeelefi, fed potius confo/nbsp;lamiii C08 in adurfs dulcedine ueflrse cxhoria-
A hoc Pfalmifia nubcm appellat.Vel Iccundum ^d nonnulJis uifum eft,caro Chrifti qu ex altari fu*nbsp;mimusjidcirc u^^||,en appcllatur,quoniara fennbsp;fbusnoftrisinfacramentou^Iatur. Namfenfusnbsp;noftri aliud rcnunciant, 50 aliud fides. Vifus cmnbsp;perfuadet nobis eife folummodo pan ic3m pa-nisfpeciera,fides autem infnuat elfe camera uinbsp;uam Sc uiujficatriccm.guftuSjpanin fapore,au-ditusetiam illud idem infradione,fidcs ucro integrum agnum fidelibus fumi fine aliqua ipfiusnbsp;Iffionc.Non cnim fumimus carne cxanimera.fednbsp;conlecratione operatione diuina uiucnt.Chrinbsp;ftum fcilicet C agnum pro nobis oblatum in fa- . cfcflion tcncrc, quia delis e dis innbsp;cramento accipimus,n5utipfc quicq cotumelixnbsp;ucl lfionis in facraracni^patiac, fed illud qd pnbsp;no lira uita iftinuit,noftr memori reprfenta.nbsp;Per hoc itaqj uelamen dominlix carnis initiata nbsp;nobis uita noua,quia per faerSnentum corporisnbsp;8C fanguinis Chrifti coepit in nouo teftamento panbsp;tcridclibusingreflus regnKl^V^IBMBctenbsp;ri lege nulli patebat.CT habentes (inqt) facerdotemnbsp;Chriftum pro nobis pacrem orantem.Ipcnbsp;cni per hofti fuam in fanda fandoMjntroiuir,nbsp;ubi fempcr uiuit SC offert 3c interpellt pro n-bis.Sacerdotem dico./wperdojBMdet.i.iuperccclefinbsp;am conftitut,uc%am re^i^x Pontraos impu-gnationes defcndat.Hoc toium taie eft acfidicaf:nbsp;Fidutiam habemus introcundi ad fanda fando- inbsp;r,ad uifion fupcrn pacis,tm qa per fanguigenbsp;Chrifti genus human exuit feruitut, tum quianbsp; ipfe primusintrauit, tum qa fideles fuos corrobort 8C nutrit efca i carnis C poiu fui langui/nbsp;nis,tum qa pro nobis intercedit, tum qa ecclefiinbsp;gubernat amp; protegit.No^hqthabentesfidutiinbsp;per hc oa qux did.i funt,lt;lt;ccctwMf ad e.i.paftnbsp;fibus affdionis dTgreifibus rcligiofs^operatRisnbsp;efficiamur ei magis ac magj|opinqui adintro-itum fando^. Acccdamus,no c fido.fed cum ae/nbsp;ro corde,uc non fimulatoriojlji^puro Sc uero cornbsp;nbsp;nbsp;nbsp;de tendamus ad e,ficut feriptu eft; Etin fimjili-
citate cordis quxrite ilium. amp; hocfaciamuswpfe nituditiedei.i.uc fides noftra de illo fitpienaria.necnbsp;aliquid minusq oportet habeat,nc adhucinfidcnbsp;liter xftimemus cum fine carnalibus obferutijsnbsp;ad falutem minus pofle fufficere.Nos dico,aipernbsp;fi amp; purificavcorda noftra abomni malaconfcinbsp;cntia.amp;: abluti corpus aquamunda.i. baptifmo;nbsp;q mundantur omncspeccatoijtfordes. Hoc cft,nbsp;accedamus ad cum uero corde in plenitudine fi-dei,nos qui fumusrfjjer/coriirf.i.qui habemus cernbsp;da rore fps fdi aiperfa in baptifmo, SC per hocnbsp;emundata dcoientia Wiii.i.ab omni reaig cfciennbsp;ti,cz (lt;61Hficorpr.i.quihabemusablutum amp;purnbsp;gat pd corpus aqua ntundtt baptifmi. Omnianbsp;enim pddelenturin haptifmo.tam intcrioranbsp;cxterira. Quia ergo per baptifm fadi fumus nbsp;pd liberi, reftaurata eft nobis libertas arbi-trij,amp;gratia dei data, null habemus exeufatinbsp;on,acccdamus(ut did eft)ad cum,q tot benefinbsp;cia nobislargitus . Si uero cordc diligamusc,nbsp;at fidem integra illi fcruemus,5i fide plena cum
-ocr page 510-J06
AD HEBRAEOS
|
A tionis Dico ne defcraris in trihulati'onc pauperes Chrifti,Gcut quidam.qui uidentes imminerc fannbsp;ft anxietatcsjfubtrahunt illis adminkuli fuftcnnbsp;tationem.Non iubtrahatisuos focijs in certamtnbsp;nc martyrij.denegando eis folati ueftrcxhornbsp;tationis.Jed eonjiantet fitis eos in ipfis paflonibus:nbsp;amp; tanto magis id facitc, quanto magis uideritisnbsp;afperiores poenas imminerc, per quas finis eorSnbsp;appropinquat.in quo de tenebris huius feculiadnbsp;diem pcrpeiux claritatis tranfibuni, ne quis ungnbsp;dfit ilii tam felici diei propter fubtraftionem uenbsp;ftr cxhortationis. Vel eti in pace uos qui fanfti/nbsp;oresuideminLne dfera tis caufa ueftraereligiofi/nbsp;tatiscoHeAioncmfratrum, quia minus religiofinbsp;iiidentur,fed uefira cohabitatione amp;colloquuti-One coniblationem illis exhibcte,ne de fua falutenbsp;delperent propter irreligiofitatcm fuam, fi^ide-rintfedefertos uobisfanftioribus.CfolamiWnbsp;os promittendo ueni3,amp; in Ipem erigdo,amp; adnbsp;bene agendum monendo. Et hocfacne magis acnbsp;magis quotidie,ficut uideritis appropinquate dinbsp;lt;m mortis.Quafi dicat:Non dineratis,quia morsnbsp;uniufcuiufcp^Jpe eft,amp; ^ddie uicinior efiicit. tannbsp;to intentius hoe agite, quanto uideritis ilium dienbsp;iingularem timendum appropinquate, Voluntan'e enim peccatibus nobis poft SWprs.fi. cceptani noticiam ucritan'sjatn non reiinnbsp;^uitur hoftia propeccati's,terribilisautcm *nbsp;qudam expcdacio iudicii 8i ignis xmunbsp;B Iatio,qu confumptufa eft aduerfarfos, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ere non debetis peccare ncgligendo coHe ftionem fratrum deferendo, quia nobit Chrifii/ adfc uolu)^(triepcccitntibiu,id cft.iponie deum offennbsp;dentibus,amp;non ex ignorantia uel infirmitate,fcdnbsp;ex dclibq;ationesielinquenybus^po/ltfccept4mnot(nbsp;tiam ueritatis, id eil, poquam intcrius illuminatinbsp;lumas,amp; quid eligendum, quidue refpuendumnbsp;fit.abfqj dubio cognouimus,4w poft hje non reiinnbsp;^turhoftpro pecc^tif, ficut in ueteri lege mdatnbsp;crat.fxpius hoftias otferri pjjo peccatis. Non cmnbsp;Chriftus iterum immolandut*cft pro peccatis,nbsp;quod ferae! faftum eft, amp; fecundo non eft opus,nbsp;led magis oportet nos in fide amp; bonisjgjribusnbsp;manere.Non excluJo pcenitentiam.fffl iecundSnbsp;baptifmum. Non dico, non eft ultra pcenitentianbsp;uel remilfiOjfcd hoftia,id eft, crux Iccunda : quianbsp;una fuffecit, ncc amplius hanc expeftemus, fednbsp;poenitcamus, qviarebaptizari in mort^Chriftinbsp;nonpolTumus. Quienim itrt bapiifn^|m,itrt ruris mortem Chij^fti.utex ea iterata fiatitc-rata remilTio^Sed hoc impofl^ile eft. Non talisnbsp;boftia nobis relinquitui, fipoft baptifmum nosnbsp;inquinauerimus. Vel uoluntarie peccantibus.idnbsp;lt;ft,inuoluntate pcccandimanentibus nobis,nonnbsp;rclinquitur hoftia pro peccatis,ideft,gullum co-*nbsp;mod um poteft confcrrefacrificium dominici cornbsp;ports. Nam pro peccatis poenitentium offeriurnbsp;dcoquotidiefacrificium amp; oblatio,tion pro pecnbsp;can's illoruin qui ipfa peccata relinqueA noluru.nbsp;Si peccare nobis ita perfeueranter SC continue |
placuerit, non rclinquitur nobis hoftia pro pec- G catis ; fed potius rclinquitur nobis noia-bilisexpcrfUoJttiiici.qua: cftJtoiMitjd eft.ad ter*nbsp;rendum habilis.qyia miiltiin^os terrerc poteft.nbsp;Et hcpoenaintcriuseft,quiaezforis fxuieiigni;nbsp;pcrpetuus.Nara eti limor iudicrj refurgentibusnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i mails eft poena inenarrabilis amp; graiiior gehen* na. Et dicente iudicc, Difcedite me malcdiiinnbsp;ignemtcrn, ftatimaflumeteos ignis eiMUktfo.i.nbsp;ueherosinfeftatio, quia zelo quodam nimis ac-cenfofempercos puniet 5c quafinuidebiteis,qanbsp;lmper ad hoc exardebit.ut eos incelfanc exurat,nbsp;qua nimirum feruensmulatio,fo/KwptHrdfJi.i,p.nbsp;petualierdeuoraturaXciKcrpro; Chnfti,ut fempnbsp;in tormentis defciani,5L niinquam ad finem dfinbsp;ciendo perueniant. qui nuncautperinfidclitat,nbsp;autpermalamo^ration aduerfantur Chnfto. Irrita quis facicn.s Icgcm Moyfi,finc ul* Drtrfe.T* la miftrari^u^bus ucl tribus teftibuamonbsp;ritunQuanro mag^ putatis dtriora me* corgt;ijnbsp;rcri fupplicia.qui fil i dei cculcauerit, dnbsp;fanguiti^ teftatneti poHutum duxerit, innbsp;quo fanafi^tus eft,amp; fpiritui graticonnbsp;rumeliam fccerb :* Scimus enim qui dixir,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1 Mihi uindida^olt;IbrctribB,Etitcr,qa Detzf j iudicabitdominus popul fuum.Horren* rowii.nbsp;dum eft incidere in manus dei uiucntis, Verc nobis uoluntarie SC libenter peccanti-bus,pofiquam ueritatis notitia fumus iliuminati, non rclinqqiturlpesfuturfaluationis.duinpecnbsp;cato iacere uoJumus, fed potius pcena perpeiuxnbsp;damnationis.Qiud fsatet minori:Quia^upcinbsp;ent irrititm legem Agt;Ji,id eft,aliquis pruaricans alinbsp;qi)d prceptum ueteris legis, moritur ea mortenbsp;quam Jex^ecreuit.ixl lapidatur, uel incenditur,nbsp;uel alio gnr mirtis extinguitur, fineulu mifera-tione,idet, fine al^a pcenarum imminutione.nbsp;Jp|c dico,conuiinis3otwttchn6wfc)i6ttr,qui tc-ftStur quod legem in aliquo fit tr.infgrcfrus.amp; il-Ic quidc ficinterficieba propter illius Icgisirf-jgrcifionem.in qua non recipicbant obferuaioresnbsp;diuinam gratiam. Ergo ^uantonmgit putare debetis Jeteriora lt;Si acerbiora mereri fupplicict eum, contra quemin iudicio perhibebunt teftimoniuronbsp;angeli fanfti amp; propria confcientia.quod filiuinnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. dei conculcaueritfin lege enim duo ucl tres adhi bentur teftes.fed ibi teltis erit multitudo angelonbsp;ri^ atquelnftorum,amp; ipfepcccator contra fe. Et lunc excipient eum lupplicia,id eft,poensc,fub nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;b feeum plicantes SC incuruantes amp; opprimer tes. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1^ Supplicfi dico dtriora,quia magis deterent e deomminuent qum legis cruciamenta.T am di*nbsp;ramultioncm fentiet Si inpcrpetuum,^ttiniinc|nbsp;Hum dei conculeauerit, ty ftngtiinem feantenti pollutumnbsp;duxeritj.tta uilipenderit, ut eum non fulficerc crenbsp;dat ad falutcm.fi bruta animaha fedm legem manbsp;ftata putet adhuc faluti neceffaria.Conculcat nnbsp;fiJium dei,qui fidem amp; conftitutione utuendi qunbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp; ipl dedit hominibus, non credit ad xteto u |
CAP VT .X.
P7
|
A fufficcrc, fed in carnalibus obferuanttjs condit plufqu inprxccptis dus nouis. Conculcat Chrinbsp;ftuni,qui poftacceptionem Ghriftianicatis librenbsp;peccat abfqj moRipanitenna,amp;: qui eo indi/nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gne participat.Sanguinc quo^ noui teflamenti.i. fanguincm Chrifti,confrmationcm euangeltj amp; iponlbrem nouxhreditatis, pollutum ducit,^nbsp;eum minime credit genus humanum peccatisnbsp;cmundantem.fed potiusomnesin Chriftum crnbsp;dentes pollucntem , Quoniam neceflario fi nonnbsp;mundauit.tunccontaminauitdi peccatores connbsp;fiituit.quia carnalesobferuantias iufiifcatiesnbsp;iegis celTare fecit, Omne enim quod polluit,in lenbsp;prius pollutum fuit; SC fanguis ifte pollutusin fe *nbsp;ciiet.C nos pollueret, fi irule nos retraheret, ubinbsp;remifiio pcccacor efl^id efi, fi carnalibus obnbsp;fcruantrjs nosfepararet,c per cas remifiio pccnbsp;catorum fieri pofiet. Vtauc^ ofiendat acriusnbsp;efi puniendum ilium,qui tam malefentit de hocnbsp;fanguinc,addit;ifl quof^n^lic^ftu^ c[l .i. ing^remifinbsp;fionem peccatorum accepit,8inbsp;uius peccat amp; ingratusexfllit. Ac per hoc magisnbsp;punietur,quia quo mundation habuit.immnbsp;Inbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dum efle crdit. Sed SC file fanguinenrfune poh wfX lueumducit,quiabeomundatus,^duomitre/ dit SC poenitere neoIioit:C)^piKtai gratuejd eft,fpinbsp;ritui fandlo grafts dato ufl^lratiam dantinbsp;mcliiiin facit, qui remiflion qu ipfe fpiritus ope-ratur, adfcribit carnalibus obferuantqs, uel qui *nbsp;eum male uiudo fe abijcic. Et quifquis hc Hl- P citjiure fine mifericordiamorietur, quod in minor! per uindi legis eft probatum.ubi prua ricator fine mifcrationcpunitur.Na't rranigref-for legis digna morte periiiur pro uno mandanbsp;lo femel pruaricato,qutoa^uspunietur,quinbsp;fupradiis tribus modis dei onendit,concuj^-do filium dus, lt;3C pollutum ducendoanguinemnbsp;ipfius,atquecontumeliam*tirndofpiricui fan-fto^ Vere talis quifquc punietur. Scimu ettim qi dinbsp;xit,id cft.fcimus qum iierR^ qum potens eftnbsp;illc qui;dixit,MiI}ttttdi(f4W,er egoretht4w.Qftafinbsp;diceret; Homines in praelntiiumuntuindidamnbsp;de fuis hofhbus.amp;cgo quoque reddam mihi uinnbsp;diftam in future,id , uindicabo me de racis ad nbsp;uerfariis,qui nunc mcconculcant Si. coniumelrjsnbsp;jJuocant.licetfubChriftianaprofelTionedegant.nbsp;Vbi nosinlezcchiele legimus.Appropinquaue-re uifitationes urbis,Septuaginta tranftulcre. Minbsp;hi uindidam,amp;: ego retribuam.dicit dominus.Etnbsp;iterum ad idem probandum, quod qui filium deinbsp;conculcauerit punietur,dicit Moyfes uel Pfaii-fia,(jW iudicabit dominus populuM fuum, id eft,pecca'*nbsp;ta populi fui non rclinquet impunita, d unum-queneg eti fidelium iudicabit fedm uiaseius.Ideonbsp;non fibi de impunitate.Gpeccauerit, blandiatur,nbsp;ga iam eft de populo Chriftianoi?;, fed feiat quia nbsp;criminofi n polTidebunt regnum dei. Nam quinbsp;1^ nunem eeelefia male uiuendo filium dei concubnbsp;cant,eliminandi funtab ca.Multi enim funt uocanbsp;ti,pauci ucrolefti. Dominus iudicabit populSnbsp;iuum^d^quosin eo damnabilesinueniet,damna*nbsp;bitatrociter.Nambo)TedWf/l,ideft,horroreni/ nbsp;mio timendum prcauendum.iudiifre wnbsp;df{iefiGidcft,g fempuiuenSeft,amp; panas femnbsp;per uiuentesinferteisquos damnat.Incidit in manbsp;nusdei,qui nonfibiprouidet,fedfubito depr-henditur,lcilicet uentura damna minime prolpPnbsp;ciens fine dcliorum pnitentia Si uirtutum de. nbsp;core ucnit ad examen terni iudicis, fenfurus ca/nbsp;fum damnationis.Manuspro potentia ponturinbsp;quia ficut aliquis manibus inimici in quas fortenbsp;incidit,artatur ne unquam illfus effugiat, fie gf-que dmndus cogitur poten ti iudicio dei, utqsnbsp;meruit panas fentiacQui fcilicctdeus, fialiquannbsp;do morcretur, polfet celfarc pana quam ipfe degt;nbsp;creuit. Sed quia femper uiuit amp; ommpotens efinbsp;femp raanet quicquid in cius iudicio decret eft, |
Uemcmoramfnj at pn'ftmos dics,n g* bus illuminati magncertam fuftinuiftisnbsp;paflontt.Etinaltcro gdopprobrqs lt;tri*nbsp;bulationibusfpedaculufai, inaltefoadcnbsp;ibeq talitcr cuerfantiu effci Nam f ui'nnbsp;Sis cpalt efti'sjC rapi'n bonorum Ueftronbsp;rum cum gaudio fufccpiftis, cognofeentesnbsp;uos habere melior C tnanent fubftantia.nbsp;NoHtcita amittere confidentiam ueftr,nbsp;qu magnatn habet remuncrationem. Panbsp;nentia enim uobi's neceffaria eft,ut uoluntanbsp;tem dcifacicccs,reporteds repromiflion,nbsp;jiAfperc terrucrateosjcpcfcendopeccatisnbsp;fOmminatione aeterni lpplicpmc uero t|fritosnbsp;refouet, laudseos de prteritis, Si hortatur utnbsp;in bonis qucapcrantjperfcuerent.Turpeegimnbsp;dignum reprehenfionc,fi hi qui dum adhuc ritnbsp;des in fide efient,religiofcuixere,modo nequiternbsp;agendo dcuraffeiant;5i qui in exofdio quartnbsp;do ad ld uenere,magnanimiier uarias perfequunbsp;tiones toleraucrunt,pofiea pufillanimeseffecii,nbsp;deficiant in tr^bulationibus. Remcmoraminiautpnbsp;fUnos dies amp;c.Ofiendit diu elle ex quo ad fidem uenbsp;nerant perkocfhagis debuilTentin religionenbsp;profecifle, ad fufiirend perfequutioncm excrnbsp;citati efle.Qiiafidicat.Non deferatis collcioncnbsp;nofiflrt^n tribulationc.ncque male uiuendo filinbsp;um dei ukeriusconculcetis, fed rccordamini connbsp;fiantiucftr Si perfedionis ,quamin priftinisnbsp;diebus habuiftis.amp;hoc eft:Rememoramini,id e,nbsp;rcducitc ad memoriam priftino* dies, id eft,reconbsp;gitat^uales in illis diebus fueriis.ne nunc deterfnbsp;oresfSs, cum ex teporis prolixitatc multo melinbsp;orescficdcbcatis.Reco^tate dies, w^uiamp;ttt luce finbsp;deiilluminati,fuftilftjisigugnum cerumen paionum,nbsp;idelt,non defeciftis ftiftinendo, fedmagnanimifnbsp;ccrtafiis,fidem corde Si orc tendo, quam uobianbsp;extorquere perfequutorcs contendebant. Plusnbsp;enimnotdiccndo/uftinuiftismagnccrtamennbsp;pafiionum.gfiGmpliciterdixfiTetifuftinuiftismanbsp;gnas pafliogies. N qcf pofuit ibi certam.onditnbsp;cos n d|feciirc,fed conftanf certafic. Osf nbsp;tareturjGcrtamcnnonelTctappoGt Velideo * nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;uu i] |
K
-ocr page 512-
sol
A dixit certamen paflionum ,c}a ipfse paflionescer cabant contra cos.ut paticntiam amp;6dc eiscxtornbsp;querent,fcd nonpotucrunt.Etideo qui fc fortifnbsp;eterc in principio lu conucrfionis.non dcbencnbsp;nuncmctu perfcquutionis defercre coilcdionrmnbsp;fracruin,qui corum folatio indigcnt.Siue ideo ponbsp; fuit certamen paflionum, quia aliud eft paflio qnbsp;infertur,aliud difficultas paffionis qu contra ranbsp;tionem pugnat,amp;ut fidem poftponat,exhortaf.nbsp;Duobus itaque modii cos ladat, tum quia paf-fionesamp;uerbcraxtcriusfuftinuerunt,tumquianbsp;inuidiflitnc ctraipls paflioncs interius certauenbsp;runt.quafi dicens.Duo in uno fcciftis, ga un panbsp;ticbamini cxcerius,aliud interius.Et in n^ero quid, *nbsp;id efl,in hoc quod cxieriuspaticbamini,f4flie/l(Snbsp;l^4Cttlum,id efl, admiratio qudam uniuerfo ponbsp;pulo,in oprobrijt qu contra uos profercbanc,ganbsp;omnesirridebantuosamp; amentes atq; infetftitt^nbsp;dicebant.Et graue quidem c opprobriu,fed gra-uius cfl,cum fpcdaculu hominibus Ht, non Iccrenbsp;toexprobrai. Spedaculu fulfils in opprobrijs,nbsp;quoniam fpedante uniuerfo populo irrogaban/nbsp;turuobismultacouitia Signorainiofa uerba,nbsp;in tribuliition^us,quii publice flagellabamini amp; dinbsp;uerfas panas fuflinebatisdn hoc maximam coijinbsp;cflanti oflendit,qn quamuis fpedaculu eflenr,nbsp;nop tarnen defleiebant fidegt; Non enim modicnbsp;obprobrium efl,Heri fpcdaculum C ab horaininbsp;businfultattones perpeti. i. quafi non fufficerctnbsp;ipedacul5,addebanf opprobria uerboij.a: op- probrijs tribulationesuerbcrum.Hxcquidcfufnbsp;tinui^'sinaltero .i.in altera partecertaminis,qujnbsp;(ficutdidumfi)foris uigebat.ittrfltero lt;tutem quodnbsp;ini^ius erata.in altera parte certaminis, qu innbsp;corde gercbatur,certaftis Gc ^de^efiiefiis per conbsp;pafltoncm foeij Ui^erfonutrlantium.ldeo dici c in al-tero,diifaltcro,ut ofiendaT has^uas partes cernbsp;tamjgis tm efle, per hoc eos oc genus certarainbsp;nis luftinuiffc. Corapatiendo amp; necelTariamini-j;randoefFcdicfiis focij taliter coijucrfantium.i.nbsp;aflidue patientium.fcilicetajioftolorum amp;Sgt;fimi'nbsp;lium,quitotamuicam fuamduVebanc patiendonbsp;aduerfa proChrifio,quoi}2 cxcmplo perfeuerarenbsp;amp; uosdebetisinobferuationc paticntia^Vercfonbsp;eijeorum fadi eftis.Nlt;lt;(Mnbsp;fi proChrifii nomine paticbant.uos inde fie dolenbsp;btis ac ficum eisuindi efletis,amp;doloreni cordisnbsp;operibus dcclarabatis, miniftrando illis fufien-tationc de boni^ueftris:ga non potertfibinecefnbsp;fariaqurere,utpote uinculis amp; carcerib^ detc-ti.Illis copaflieftis minifirando,quot; ob hoc jttjeepi-ifrapinam bonorum uerfrum I^am idcirco uobisnbsp;ab infidelibu?propria bgna funt ablata, ga indenbsp;miniflrabatis fandis. Et hanebonoqt direptioncnbsp;fufeepifiis non cum marorc, fed cum gaudio Si.nbsp;alacritate cordis.S^hoc efl quod dicit.guia dCuin nbsp;dis copafli eflis,5d bonoru ueflroi^ cmg4udio ra-pinam fufcepiflis.i.amp; de tribulationibus fando-rum doluiftisjuclut fi cas in corporceflro pate-reminij de damno rer ueflrarum pr4pter fuf-centationem (Qrutn uobis iflato gauifi eflic.Suf
D HE BRAE OS
cepiftis lti quafi donum dei amifltonem faculta C-turn ueftrarum,cogno/cfnfer.i. quia cognofcebaiis idcirco habere fubflantum longe metior ifla tn4nbsp;nentem,id eft,non tranftorJlffllG:'^ tern.hoc ,nbsp;fpecertiflimacfi9ebatisuoxterna bonalucra nbsp;riamilTione temporalium Si jternam requiem lanbsp;bore trftorio, atqj thefaurum cxleftem damnonbsp;terreno ; amp; quia fpem ccrtam,idfi,confident]nbsp;fupernj rctributionis habuiftis,ft4^ nolite amitterenbsp;confidentiamueram.i, nolitc deficerc. Illatioeflexnbsp;io quod dixiteos tanta pertulilTe, Si uitamxtcrnbsp;nam inde expedaflc.i. manentem fubfiantiam.nbsp;Qiiafidicat: Quoniam in principio fideitotad-uerl pafli efiis,amp; inde confident' fperabatis ternbsp;nam mercedem,itat^Qolite amitterc confidentienbsp;ucftram.i.firmam Ipcm uefiram deficiendo patnbsp;cntiafidehquiapttpatknti amiflonem amittenbsp;tis amp; xtern uitappem.Et ne amilGo fpci paruanbsp;adura uideretur,addit:[i wrfgnhabet remunera-tio/tfWjkaqu^^o certo fperat illam remunerati-oneffinfflaraem,qqjm oculus non uidit,nec au j.COf-f*nbsp;ris audiuit.acf iam teneat earn. Vel in prdefli- ipJit'H'.nbsp;natione diuina habet illam . Vere p impatientinbsp;non deb'Wis amittere confidentiam perpetux rctributionis . am^batientia efiuobi$ necearind efl,nbsp;necefle cflut nq^oatienter aduerfa tolerctisnbsp;dco,fi cum eo poflmoaum regnarc uultis:quia finbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;
compatimur,amp;conregnabimus.Idcoefi nccef-faria, ut uos per cam facientes uoluntatem dei Jderx, llfiinentesxquanimiter omnes injurias uobis 11/nbsp;lacas, quia hoc placet deo.ucl facientes uolunta-lem deijid cfl,mandata eius feruantes, amp; quiegdnbsp;aduerfitatispropter hc acciderit libcnter perfenbsp;rentesjteptirtetfl reprot^ionem, id efl, ficut nunc 4^nbsp;deoportaueriti^ondus aduerfitatis, ita poflmonbsp;di^ reportetis pondus beat remunerationis,nbsp;quam Ixp^dcus cxlefiis promifit. Id enim quodnbsp;inprxfenti efimofhkitaneum amp;leue tribulati-onis nofir,fupra modum in fublimitate xttrnnbsp;glorixpondus opPStur in nobis.Hoc ergo pondus glori quam deus repromifit, Aude te per p-fentem patientiam tune reportare.
Adhuc cnim modicum 6C quantulum, f qui uenturus eil,ueni non tardabit ,nbsp;uftus autem meus ex fide uiuit Quod lnbsp;fubtraxeritl,n placebit animae me,Nosnbsp;autem non fumusfubtraionisfilii in per:*nbsp;ditionem, fed fidei in acquifitiem animaenbsp;Tenenda eft(ut dixi) patientia.n nec longanbsp;cft,necuchemens,fcdmodica dC quantula,ncuonbsp;bis longum duij: uidcatur cam iruarc. Nannbsp;prope efffinis uniufcuiuflt;,amp; mox rcquiefceiis nbsp;laborc,amp; percipietis gloria Chnfioiudicc.Natnnbsp;iuxta j^phetiam Habacuc, adhuc modicum refiat,nbsp;id cft,paruo tempore adhuc feruanda efl paticn-tis-Gr ^uantulum.non uchemensuel magnum alinbsp;quid paticndcftjfed exigu quantitatis erit quicnbsp;quid in hoc feculo perferend fucrit. Huius 5nbsp;temporis patientia momentanea Si nullius uehlt;nbsp;mentiat cft deputanda,fi rclpicitur qd efl in
*
-ocr page 513-CAPVT XI.
|
A rtitatc Sc futntna gloria donandS.AdhucCinquit) reftat modicum SC. qutul, crpoftweniet iudexnbsp;^ui fine dubio uentu^e quandoq,C7 non tariitbitnbsp;enirc, fed cito ueniCT.ut red(|at uobis prxdidnbsp; repromifliionera, fianodo pauenci feruan(es,fe.nbsp;Ceritis eius uoluntate. Nulla mora eric in reddennbsp;da mercede.ied cito ueniet remuneracor.Interimnbsp;antem uiuit in anima ex fide iufiui meut, quia fides eftnbsp;nuncuita cordis, doneeiile ueniatqui uiiter-n dabit SC animse SC corporis; Cper fid.n pernbsp;opera legis iuftificatur.quifquismeus iuftus eft.nbsp;ǣui enim per opera legis iuificatur , non mc-us,fed iuusiuftuseft:quianon ame.fcd alciufti-ficatur;d non in rae.fcd in fe gloriatur. t qui pnbsp;fidem iuftificatur.iuftus gwus cft,quia dono gra-nse me iuificatur; 3i non fibi qd* iuus e tri-buit,iedgratime deputatie uiuic interim exnbsp;fidc.donec uenite Chrifto inwoducatur ad uifionbsp;nem me.SC ternaliter uiuatex fpecie.Velex finbsp;dec^nunchabet,uiuitpoflmaj^|Uiik^ncnbsp;credit,tune accipit.x fid^iuit^^aaTE^pi^/nbsp;triiXerit fide fe, ut uel metu perfequutionis dele-rat fidem,uel in operibus legis iuftitiam quxres,nbsp;incipiat corde fide recedcre, noiy^U^Ugt;(gt;timx.i.nbsp;Uo'Juntatimeictac per hoc noiy^otcric uiucre, fednbsp;pocius damnatipnem ra^j^intr, quia me otTemnbsp;deefubtrahendo fe fideamp;gratia.Harc per pro-phetara loquueus e dominus .Qui feie fubtra-hit.difplicetdeo.Nofitte nonfianus talcs,n fumusnbsp;apoatf, ut fubtraham js nos fde.Qiafi dicSt; R ndebemusapoflatare.uti'ubtrahamusnos.fcd in melius proficere.In numero oijj fe ponit Aponbsp;ftolus.ut magis fuadeat:f n dicit elfe tales qua'nbsp;les non uu!t eos ele, ut blinda monitione retintnbsp;atcos.nc lubtrahant feiquia lAnd prorfusaponbsp;ltatauerant,fed partim adhuc in fide mane';lt;t.i.nbsp;partem fidei retinebt.Non fumusCAquiOpamp;tnPnbsp;flionis fi'^ ,i. apofiafi ducenTs nos inperditioneittjnbsp;fid fumuj filr)jidei ducentiyj^cqi/itioe)atiirHie:nbsp;hoc e.non fiimus geniti ab^oflafia traheyte finbsp;lios fuos in perditionem, fed fidesgenuit nos,dunbsp;cens in acquifitionem animae.utper fidem acquinbsp;rat unufquifquc nofirum animam fuam.non pejnbsp;fubtraftionc perdat.Na Qcut fide acquiritur anpnbsp;ina,fic fubtraftione perditur. Acquiritur,ut libenbsp;rapolTideatur nobis in terna beatitudine, nenbsp;per fubtraclionem tranfeat nora poteate,dCnbsp;fiat in tormentis pofletfio daemonum. CAPVT XL ESc aucem fides fperadarum fubflftia rcrunj,argumentum no apparctium. In hac cm tefiitnoniu cofcquutt Ant fenes. Qiiia ifli mult duri erant ad fidera.ideo lixum de fide traftatu facit Apoolus.ut eorumnbsp;duriti prorfus ad fidem incline, oendens ocs nbsp;fandos patres eo^ per fidem placuilfe deo Dixinbsp;uos clTe fiiios fidei.Quse fides non efi earum rerunbsp;quae uidcntur,fed cai?; qu non uidentur,5i qugnbsp;fpcrantur.Scd fidet efi fubfiMtia jfieritftdttrnitt rerumnbsp;i.fides cficaufaquareres Ipcrd qudo^fubr k |
fifict in nobis,hoe efi,eaufa ilb/t eft colequutio/ 'C nis aeternarum rerum.qu modo funt Iperandaenbsp;Sc defiderandae.SC proprie dicitur fides efi fub-ftantia fperandarura rerum,qm eisfubfiat.Naranbsp;ficutfubantia fubat fortn earn elfe faded o,nbsp;fie fides fperdis rebus cas in nobisponendo.Resnbsp;fperandx funt,glori3,btatitudo, requies,terni/nbsp;tas,amp; huiufmodi.Sf ifiai}2 fubfiantia dicitur ellenbsp;fides, quia i facit cas fubftarc in corde nofiro gnbsp;certitudine creduJitatis, Facit eas fubfrare .i.eflnbsp;ucl qfifub afpedu nofiro ftarc,amp; immobiles ut-potc 3cccrnas,permariere.amp;: ft cadem fidesKrg'nbsp;mentui reijt nondpparentium.i.certudo rcrum qu?nbsp;n apparent, amp; (quis de eis dubitet)probatio,nbsp;ficut adhuc futura probatur rcfurredio, qm itanbsp;credidere prophets lt;5C apoftoli SC cteri faufft/.nbsp;Nagji ca qn non appart,uel praetcrita lunt, ficutnbsp;Aecreationemundi;uel prfentia,ficuc de dno Ienbsp;fu fedente ad dexteram patrisiuel futura,ficut denbsp;die iudicij.Et horum oira e argumentum .i. eernbsp;titudo Sc probatiofidcs.orumergo fides e߫nbsp;gumentm,qu3eapparere non polunt.Qiicninbsp;funt appartia,fidem non habent, fed agnition.nbsp;Nam etfi dicuntur credi qu uidentur.ficut dicitnbsp;unufqujfque oculis fuis fe credidilfe, non tarnennbsp;ipfa efides qua; in nobis difcatur. Sed ex rebus qu uidentur,agitur in nobis ut ca credtutnbsp;q non utdtur,ficut Thomas hocm uidir,5^ de-urn credidit.E itac^ fides fubftantia.i.fundan;ennbsp;tumSefirmitas elfentia Iperdorum bono?; amp; e argumentum non apparcntium.id efi,cer- D ta Sc rationabilis probatio inuifibilium * pr- *nbsp;monfiratiofuturorum. Argumentum enim diefnbsp;tur cflc ratio dubi rei faciensfidem. Vere lldcsnbsp;e fubftantia fperandarum rerum.i.fubftare fagt;nbsp;ciens eas incoi^e fi^elium, a*per hoiufiificananbsp;cor eorum.quia in hc fide confi^uuti fint dominonbsp;finettefiimonium iufliti.quia deus ipfe teisfcit punbsp;r confeienti iplbrum.SC teatus efi eos etTc iunbsp;fioSjGcut Sc ti Noe dixit,Te uidi iufium corai Gflif.y.nbsp;meingeneratione Iffic.Si R perfidem confequutinbsp;funt tefiimoniinuiiif, iufiitia uero caufa SC mc'nbsp;ritum efuturorum bonorum,t5cfides e fub-any^fcerandarum rerum. Senes autem dixicnbsp;antiqoi?patrcs, quia morura 8C fidei maturitatnbsp;habucrCjamp;priis teporibusfuerunt.Vnde connbsp;fiat fidem nee rem nou , nec deferendam,fednbsp;iendam,qutenuerc anteceflbre8,S6 per quamnbsp;iuificati funt, bonitatis fuse^efiimoniu, quodnbsp;quxrlbant. deo per cam confequuti funt. Fide intelliffi mus^ptata effe fecula ucr! bo dei,uc ex inoifibijibus uifiWlia firent. Probat quod fides e argument rerum n appareniium. Nam fide intelligimusaptata elfenbsp;temporiamp;c.Vel quafi illi diccrent.qu rebus finbsp;turis ponumus fidem adhibcrc , c5 nullus cas ui'nbsp;dcat,oftcndii fimili qa de futuris bene potefi fides haberifq in habetur de prxteritis.q tum fie-rcnt,neAo uidit, Sc tnereduntur effcfada.Nonnbsp;lt;m uidimus ^d deus naund fccerit. Sc tn credi. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;wu iij |
B IU5,amp;: cxcplum iuftid ac fdei nobis cft faftus.
erc.44
^1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;AD HEBRAEO8
. A mus quia fcccrit. Nam cum n uidiiTemu eura hxc opertem ,fide tamcn intelligimujfieullt;i,id e,nbsp;oia qux func tranfcoria, ell4pt4tti.aptc qualita-tibus C formis aflumptis compoittaerio Si.nbsp;pientia dei,q Cliriusc,qm omiaper ipfumfa-nbsp;lt;%a funt.Et Gc aptataXex tnuifibilibuffiertuifihilnbsp;,i.ex informibiisclemendsformata.Namantci^nbsp;formx darenxur rebus ,tenebrx eranc Cinuibinbsp;lia eiementa, ied in eo: fcparatione nata e lux.nbsp;Informis ein n)ateri3,qu de nihilo fecit deus,apnbsp;pellata primo cxl Si terra. Et did eft,in prinnbsp;cipio fecii deus clum Si tcrram, n quia i hocnbsp;erat,fed qa hoc cGc poterat.Omnia cm cleincntanbsp;cfufe tenebtur in ilia informi mareria.q chaosnbsp;ab antigs ditSa c, amp; de q formata funt uniuerfa.nbsp;Tclt;gt; cedctib'tenebris.p exort nouj lucisjfuntnbsp;fada uiGbilia, q prius uideri non potert. Vel exnbsp;nuiGbilibusfadafuncuiGbilia .i.ex intelleaual^nbsp;mQdo uiGbdia.InuiGbilis cm mundus in fapictianbsp;dei erat,amp; ad cuius Gmilitudin fadus efi ific uiGnbsp;bilis.S: hacoaGdcintelliginnus ita ee fada.
Fide plurimani hofti Abcl qutn Cain fe,^, obtulicdco,perqui tellinioniumconfcu*nbsp;iWW.zj. cft.clTc iuftus, teimonium perhibentenbsp;muneribuscius dco,SCpcr illam dcfunusnbsp;adhuc loquitur
Modo P partes ofiendit,qu fencs fide corn fequuti funt teftimonium fux^bitatis.f incipitnbsp; primo iuftOjqui j^pter fid (u iuftus ell muen/
Versenes in fide tcimonifuntadepti. Nam Atel primus hoccfequutus e, gjde.i.pcr fideranbsp;obtulitdeo plurimS.i. pluris preerj uel magis acceptanbsp;bilem hofli du4i frater cius Cdiit, per lt;JuS fdero cnnbsp;Jquutuf eteiinoi^ efji iuflut .i. quod eet iuus,nbsp;deopetiibeftteteimonium niuneflbus^nf, dum eafe renbsp;demonrarer.iTiittens jgnern de carlo quinbsp;pfa clmeret.N dum munera Cain n inflamnbsp;i||iauir,amp; munera Abel clitus igng miHb cbuf.nbsp;ft.prxclare lefiimoni ddit eifdem muneribusnbsp;quod ea fulccpicc.iJi quocftgt;bMtor eor iultusnbsp;effet ac fideliter obtuliffet.Tale teimonium adenbsp;ptuseflper fdemdumuiucret. Et defun^uf logui-turadhucperilU'n.i.monec omnes poeriwWeplonbsp;fu fidei, ut fidem cum bonis operibus habeant.nbsp;Vel ga adhuc rcitt fcriptura.in q deus ad Cainnbsp;dicit, Vox fanguinis fratris tui clamat ad me denbsp;terra. Ille cm clamor fanguinis loquuti defunnbsp;di.Vel defunduslogtur.i.facit nos logdc^ dc-fundo, quia e nobis materia loqucdi.utae eiusnbsp;magna fide cteris demfis ex^. N cm morsnbsp;xtinxit famadei, fed p^tius uir^ diuulgauit.
Fidc Enoch trflatus cft,ne uideret mor tem, n inueniebatur,quia tranftulit il*nbsp;lutn deus. Ante trHationem enim^eftimonbsp;nia habuitplacuiflc deo. Sinefidc acim*nbsp;pofttbiie cft placere dco.Gredcre cm opornbsp;tetaccedentem ad deum quia eft^^nqui*nbsp;fcnubiufc remunerator ft
. ^Alteriusfenisexenrtplohfida efi fides,Nana Bnoch fide triinfii(tH{e.i.quia fidemhabuit Si iui^nbsp;ti tenuit, tranflatus cftinpa^ifum.undc Ad^nbsp;eicdujfucrat;TranflatuselnB?o,new'iierftmorte(iinbsp;.Lut n folum n ientiret in fcipfo mortem,nbsp;ctiam in aho n uideret e, utpotc remotus pro*nbsp;cul terra moritium,amp; habitansin regione ui*nbsp;ucnti.Nam neftita tranflatus, utinali terrnbsp;partem hominibusinhabitabilcponercrur : fednbsp;ita potius, ut ab omni focietate mortali feparanbsp;retur. Non enim inueniebdtur c fuis per multa lonbsp;ca diligter l^uacreretur. Idco fcilicet npotcranbsp;inueniri,^irf tranfluJit ilium d,qui ipfum occultanbsp;rc potuit, ne quoqu inueniretur, Pofuit nnbsp;ilium in aliquafecreta^gionc,ubiinmagna carnbsp;nis ac fps quietc uiueret, donee circa fine ieculinbsp;cum Eliaueniat r^quias Ifrael ad fidem cucrtnbsp;rc.Vcre propter Berit fidei trslatuse. Namnbsp;4nte tranfilitionem habftit teimoniu placuie deo,quia nbsp;cu^jM^jr^jder^Ambulauit Enochc dao.ctnbsp;ui^^n^^^oltcpg^uit Matufalem, trecentisnbsp;annis. Valde enim placuit deo,quia t fnde unbsp;xitjUt periiiiuftitix trecentisannis arabularec 'nbsp;cum deo!t ga deus ttum fecit e ambulare fc*nbsp;c in uia redinidinis,euidens illi icimoni per*nbsp;hibuitga fibi pla^/feMpfe habuit teimoniganbsp;placeretdco.Sed /tn^aeimpoibi!eepl(teere deo.id
cfl, nullus ad hoc ung promoueri potcft.ut deonbsp;placcat, nifi meritum fidei pcedat. Patet ergo'ganbsp;df Enoch per fidem placuic.attp per fidem tranf.nbsp;ferrimeruic.Fidesenimia qu Gc laudatur ab Dnbsp;Apoftolo.ea debet intelligijquoepercharitatem GaUf^.nbsp;operatur.Et uere nullus deo placebit.nifimcnt
fidei prxmi irit,quia geredetem ad deu oportet crede* re.i.quifquisdeojkilt ,ppinquare ut ei proximuanbsp;fian^ ci placeat,necefle e ut primo fidem habenbsp;at,qm fide^tfl primus gradus, in quo mtem gsnbsp;conieuit qui ad d aAI accedere intcndit.Crcde-re cum oportet ^lit^us e/.i.quia ipfe folus pro*nbsp;prie habet effe,ficfl(tMoyfi loquitur: Ego fum gnbsp;fum.Cxteraenimuerumeffenonhabent,quia 'nbsp;funt mutabilia. Sed ip folus e, qui nunquamnbsp;^utatur, fed femp efl quodefi;amp; quifquis uarie-tatem fux mutabilitatis fuperarc cupit,ad deumnbsp;accedat,amp; credatquia ipfe e incmutabilis,amp;nbsp;fibiadhrentes librt mutabilitate.Hocopornbsp;tet cum credere,er cti ga Gtremutteratorinquirett/nbsp;tibus f .i. illos in fu turo muneribus donaf,g nuncnbsp;per ca q faciunt.de folum inquirunr.i.in cordisnbsp;jntgntione quxrunt.hoc efi, nihil aliud quocrlt in*nbsp;tentio cordis ipforum, nifi deum exoperibusqnbsp;foris offendunt. Si qd talcs ab co remunerturnbsp;debet creflere quifquis ad cum uult accedere.
Fidc Noc accepte rcfponfo dchisqu GeiteA
adhuc n uidcbanf ,metuc$,aptaufc area fnnbsp;flut domus rult;T,p qua damnauft mundisnbsp;cciuftitf quatpfidc ,hcrcs inftitutus.
qjRcfcrtlolcphus Adam prxdixifle cxterml nationem rcrum om,un ignis uirtute,alter uenbsp;ro aquarum multitudine fore uenturami^ indc
CAP VT nbsp;XI. .nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Mt
|
fortan Noc dei cSfuluit,amp;refponfum'acccpic quia diluuiucnturum tunc elTet.atqj iuumenbsp;ci ut arcana conftruerec Qii fidclitcr deo crcdi-dit, amp;: fibi impc/SH^erfecic.Itaq; Noe (tccepto di-iiinitusrcj^onfode.i.per(idcnAttetncnidebii^Miiiinbsp;ituc non uidebantur,id c.de inundatione diluut),quxnbsp;edumperpdebatur.-quia aer adhucfercnusnbsp;erat,ncc aliquod huius rei fign apparebat, apU-it.i.aptam cpofuit ttrcint in (iluteiti domuf fute .i.utnbsp;per cam faluaret diluuio fu uxorera dfiiiosnbsp;cum uxoribus eorum.In co quod ponit.metucsnbsp;dehisqux no uidebantur.cmendat fidera eius,nbsp;quia iam tnetuebat qux nondum uidcba(crcdsnbsp;ca qu deus fibi prdixcrat. Sic SC nos oa quae *nbsp;deus fore promittit aut nynatur.indubittcr fo/nbsp;re complda credere de^mus, SC eius raandatisnbsp;in pfcnti deferuire.G explo fifti Noc uoiumusnbsp;ad faliit pertingerc.Cuna cn^a nullum fign fu-turiintcrius uidcretjfoladci uoce audita,credi-dituturam raundi fubmerflon. Nos multanbsp;figna finis feculi SC futuri iudW^flSfflBfiJH^ ranbsp;roinuenitur qui de illo iuaicio nc fie mecuac.utnbsp;fanus Noe de diluuio formidabat. Aptauit arnbsp;csm.pirqn^mda/nnMitmnndit. quia ttiaiuspccnbsp;catum habuerunt homines, quafto maior eiusnbsp;jnfabricandaarc.ainftantianWuidebant.^^ncrenbsp;debanc.Cura uidereff^m per cctum annosnbsp;incfcrudioe arclaborare, debertfutures canbsp;fus animaduercere.dad poeniteriam confugere.*nbsp;Quod qa non fecere.grauior fbi dnationctc-quifierc. 3d hceft prima laus fidei eius ,q3 munnbsp;dum incredulum dnauitiCZ injlitutut efl deo bnbsp;rts iuitiie,qute eperdem, 3i poil dilliuium hacre-ditarioi'jrcobtinuitreliojofos raores.quosfidcsnbsp;generai;3d ^s antcceflbres cii^q iufti fucrant.hanbsp;bucrt.ldcirco em fasftum erat diluuim,u|^ntsnbsp;imponeretur uitijs.eciuftitiaqu Acl SC Enochnbsp;Si. cxtcrifani tenueranc3|jmancrcr,Sd huius hnbsp;rcs faflus eft beatus Noe^c ica cfcquutus cft innbsp;fidc tefcinioniura , quia iiffifiwi fidei hreditauit. |
Fidc g uocatur Abraa, obedim'c in bef exirc.qne acceptiirus erat in hredit3t,etnbsp;exqt, nefeiens quo iret. Fide demoratusnbsp;in terra repromiffionis tanquam in alina,nbsp;in cafulis habitando cum Ifaac Slt; Iacob,co*nbsp;hrcdibus repromiffionis eiufdcm. Expe*nbsp;abac enim fundamenta habentem ciuita*nbsp;tem, cuius artifex C conditor deusnbsp;q Adhuc per explum oftendic quod fdcs fitnbsp;hnda,amp; qdin cafenes tefiimoni fintadeptqninbsp;ille quiprius uocabaur Abr.i poft deo uocanbsp;tus eft Abraam, dat nobis explum 8dei. Namnbsp;fides cauifuit augmentationis uocabuli eius utnbsp;qui prius dicebat Abram.i. pater excelfus, poftnbsp;accipiens promifionem quod ornes gentcsfidclt;nbsp;eius effent fequutur, amp; patr cum habiturj, uonbsp;carctur Abraam.i.pater uids multitudin : quianbsp;faclusin fide pater credentium, uidit multitudi-nemomnium gentium uenturamad fuamfid.nbsp;Et ille qw huiufinodi caufa oottftr oknbsp;diitdco.non cni'ra obedirct.nifi crederet.Obedi' Cnbsp;uit dicenti,Exi de terra tua Si de cognaiionc tua,nbsp;Si ueniin terra quam monftrauero tibi.Sic obe-diuit exire, id eft, obediens exiuit terra patrumnbsp;fuorum,3 uenit tn/ot ilium, ^KcWrfefepfrwerlt;t,nbsp;id cft, in terr Chanaan, quam erat habiturus illnbsp;hitrcdititt in filjs fuis, non in feipfo.Ei audito defnbsp;prcepto, exijt mox de terra ta,nefciens ^K ire!^,nbsp;cdttum obedire cu^-ns,S credens quod effetnbsp; deo confequuturus longe meliora,qum relin-quebat inpatria. Si enim certum locum fcireiadnbsp;quem tenderc poffet, qui certum patri loc de/nbsp;irebat,non t admirandse fidei effet. Et fi faltetnbsp;poft inueniretuacuum locum, ad quem duceba*nbsp;tur.ut poffidcre terr illam poffct,non ica cmen-daretur fdes eius.Sed inuenit locum Chananisnbsp;plenum,3r inter eosutaduena manfit .Ethoc cftnbsp;^ucra (equitur :lcidc demoratus ejl interrarepromiio- if.i.qu fibi non femel, fed multoticspromiffa cft,non ut poffeffor, fed ut aduena,f4n^5in alientlnbsp;terra.non tanquam in propria.Fide melioris terrae moratus eutpergrinusinca,necredijtadpanbsp;ternum fol,fed obedireuolens,manfit ubi iuf-fumcifuerat,non indomibuspompofis ma-gnis, fed in catlis 8( tugurijs habitando. Non enimnbsp;magna doraorura dificia conftruebat, fed par*nbsp;ua illi fufficiebant tuguria,quoni mens eius alionbsp;tendebat, Si ipfe femper exulera fe crcdcbat,innbsp;quocunqj loco prfenris mundi pofitus effet. Sicnbsp;habitauit CMlptae er liicob, qa ficui ex Genefi collt-gitur,Iacobquindecim annorerat qudo mor Dnbsp;tuus eftAbra.Et hi duo,fcilicet Ifaac jacob, QelKtijinbsp;cohaeredes crt eiufdem repromiionis^quia ad ipfosnbsp;fecit deus eandc repromiffion terr Chaqgan,nbsp;in quacxleftishjreditas figurabatur.Et quarc ucnbsp;lut pauper Si aduena moral^t in cafulis Abraam c filio Si Sepofe, nec magnas ddnos difi*nbsp;cabati Quia expcH abat ciuitatem ,id ,C3cleft-n pa*nbsp;triam lerufal fapcrni,habentem fundamentlt;t.i.{abinbsp;litatem diuc*fot{2 prsemioij?, qu nunquam d^*nbsp;cient uel dirutur, cuius ciuitatis artifex Oquot; conditofnbsp;deus e, quia ip arte fu fapientix ill didauit,nbsp;amp; poft per rei cuidtiam condidit. Hoc eft.idconbsp;Abra^ ita uilis Si aduena in cafulis habitarenbsp;fuftinun^quia non illam terram optauir,fed ternbsp;nam ciuitatem, quam ipfe deu.s amp; non homo fecit ac condidit.dari fibi deo expedauit. Fidc amp; ipfa Sara fterilis uirtutem in cS Gene. 17 ceptionem fcminisaccepii^etiprtcr tS# i8.cri.nbsp;pus tatis, quonia fidclcm credidit effe etnbsp;qui repromifoat. Pfoptcr quod C ab unonbsp;orti funt, amp; noc ciortuo,ta(hquam fideranbsp;czli in multitudincm, amp; ficut arena quxenbsp;adoram maris, innumerabilis.Iuxtafidemnbsp;dfunt funtomnes ifti, n acceptis repronbsp;miffionibus/ed longe cas afpicitcs i f*nbsp;lutantcs,^ confitetesquia peregrini amp; honbsp;fpites^ncfupcr tcrram.Qucnimhcdisnbsp;cunt, fignificant fc patriam inquircre.Et g nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;U Unbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ij |
fit nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;AD HEBRAOS
A quidem nitusmemtniflent,dcquaexierfit, habebant udque tempus reuertendi. Nuncnbsp;autem meliorem appctiit,d efl:,clcfteni,nbsp; - Idco non confunditur deus,uocan deus conbsp;rumParauit enim illis ciuitatcm
* Non fol Abraam fide probatus eft.fcd SC. ttr4, quia 8C ipfa.i.in propria perfona.n in uica^nbsp;ria, 4ecepit fide uirtntem in eonceptionem femimt.i.faftanbsp;eft uirtuoia ut coneiperct, etia pficter tepus etdtis.i.nbsp;quaeuirtut cocipiendiinfrigido languinc idiunbsp;perdiderat:Slt;hocdecrcpitamcruit,cumiuu- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;
tute fp fuifictfierilis. Et licet^fta duo impoffibilia , ficut lacob moriens dicebat, Salutare tuQ expe/ uidcrentur.i.fterilitas 3C longaeuafcneiSus, tn SCnbsp;ipfa Sara quae haec habebat.accepit uirtutc in conbsp;ceptionem fcminis.i.ut pollet cum feraine fuo canbsp;perc uiribuscaloris fernen uiri:quod fides.n nanbsp;turaoperata efi^^uonifidelemcyediditeumejjijm^^nbsp;miferat amp; reprottiifer4t.i.deu in promifliibus fuisnbsp;ueracem crcdidit,amp;: omnia illi polfibilia elfe nonnbsp;jj, dubitauic.PriuscmriGt,etQcxgaudio,ntnplnbsp;na fide, led poft uerbum diii folidata eft in fide.nbsp;Propter Jo4.i.ideo quia Abraam crcdidit,amp; Saranbsp;deum fidele no dubitauit, amp;ortifunt multi lt;6 unonbsp;patietquod mirum fuibquia G totfilq pluribusnbsp;patribus ortifuilTcnt.non elTet t mirum. Sed ganbsp;tot ab uno orti funt,ualde mirdum eft.et (quodnbsp;eft mirabilius)ljof emortuo.i.cx toto lcundum nanbsp;turam feneAutis mortuo.quoniam uifccra illiusnbsp;mortua SC frigida erant, nee feme emittere potenbsp;B rant.Emortuu n;p n ad omnia, fed ad aliquid:
hoc eftiad generandu intelligcre debetnus eu fu-ifle.Si enim ad oia mortuus effet,no i fenex, led defieiftus effet.Et de tali orta eft in umcra multinbsp;tudo.Vel ab uno utero Saracorti funt.Orti funtnbsp;abuno,amp; |ioccm^tuo. Emorti^.quantum adnbsp;feniorem marit.Si cmfocminaitafit ^pueeftiorisnbsp;setatis^uteifolitamu icije adhuc flut.dc iuucnenbsp;parre poteft, de fenioreno poteft:quuis adhucnbsp;pGit ille l*:nior,fed deadolefcentub gignere,G-cut Abraam poft morte Sarcle Cethura potuit,nbsp;quia uiuidam eius inuenittatenlTSed Sara ftcri-lis crat,et cruore menftruo i dcftituta,ppter q^nbsp; parre n po(Ic,ctiam fi fterilis non fuiamp;t. Venbsp;rum ctra hxc oa operata eft fidcs, ut mnlis SCnbsp;cmortuui uterus Sar conciperet exfenioree-niortuo.Etficn pluribus,fed ab uno:Sdhocnbsp;n iuuene, fed emortuo fencdute.ut maius effetnbsp;miracul, orti futij fili]',^ccdtes in multitudtn tannbsp;^uafidera eeli. i.q luce lnftitacis et fui multilinenbsp;cpartur fideribus.qa^clari funt et innumeri:nbsp; /cHt arenanbsp;nbsp;nbsp;nbsp;e ad oram maris iifgumerabilis .i.qui
grauedineamp;inffuduoGtant atqjinftabilitate SC tnultitudine comparanturarcn.Quiduero pernbsp;inare.nifigcntilitas dcfignaturt quid per oramnbsp;maris, nif uicin* ritus giilitatis'Quid )^ro lu/nbsp;dorum inftabiles erantador maris, SC non innbsp;ipfo ma ri, dum adhrerent ritui gcntili.puerfcnbsp;Uiudo 5(idolacolcdo,nectngentileffcnt,ganbsp;circuncifi crt.Ifti n ex fide Abra uel SĒ tales ert, fed ex ffprio uitio.no enim fidcs meruit
talcs filios habcre,fed ipG poftgfuerant ab eo ge nitijdcgcncrabant ab eius fide probitatc p ne-quitiam fuS. Nihil ergo mi^romcruit unqu3nbsp;fidcs. Quod autc ^bditurpMxM fidem defunUi funtnbsp;omnet ijlt,deillisfolutnmodo qui iteliisconnpa/nbsp;rantur.intcJJigenduni eft, ncc folum de filijs,lednbsp;de ipGs patriarchis.Nam otnnes ifti non ad horSnbsp;habucrc fidem, fed fenaper cam ufq? in finem te-nuerunt, amp; femperiuxucamuixerunt.aciuxtanbsp;e defuni funequia amp; dum uiuerent,fenipfuo*nbsp;mores ut fides cxigit.in religie duxerunt:amp; dCEnbsp;morcrentur,promiirioncs diuinas expedaucrut,
t
Sabo dnc.Ifti ocs non clongati fide per dubita tioncm uel per mala aj^erauonc, fed iuxta earnnbsp;pcrfiftcntesjdcfundi iimt,no dcctptit in terra repranbsp;miionibuf.C ideo ^pecSabteas in c;lo, quia denbsp;urn qui jjmiferat, ebtcfl fidelc.Credebt emnbsp;ipfaspromiHoncs no efte fadas de terreftnbus,nbsp;fednbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;de cleftibus.Ec in hft fj
de mbriebanfr.Per fige omnia raonec Apofto lus Hebroos, ut inconcuflm fidem excmpJo panbsp;trum tenunt,fi fe filios eoj recognofcunt.Non*nbsp;dum acce^is j^protniffionibusmoriebtur, feinbsp;ti/^icientef 4 Imgecas ftlutMtef.i.oculis fidei confienbsp;derates, qa poft ino|p||^ cas eny^^ adepturi,nonnbsp;tn protinus.cd poft JBga tpora in adutu Chri/nbsp;fti.qui rgna cloijr paraturus crat.Dcfcdebantnbsp;tune enim ornes iufti in infernum , ibi^quiefcen-teexpedabant redemptoris aduentum. Et hocnbsp;eft qd in obitu fuo afpiciebant non de prope,fcd Dnbsp;de loge fuper^as promiffones, quia dcfdcnumnbsp;fux confiderationis in longum ad cas pcrcipiengt;nbsp;das extendebant,amp; faiutabt eas.i.mulc optanbsp;bant in quibusfatemconfequicrcdebant.Velnbsp;falu*tbteas.i.applaudebtcis hilares. amp; eftdnbsp;lt;Sum ad finftlitudin nauigantium,qui loge uifisnbsp;ciuitatibus ad quas ftiraunt, falutt pr gaudio.nbsp;CZquia promilTioncj^leftis patrixpoft mortenbsp;expjdabt.ideo cfant conftentet^uiaperegrinifuntnbsp;fuperterr4m.i.n5 in propria terra degcntes.t quianbsp;poflent tfic peregrini, fed tame diu permanctes,nbsp;excludatur diuturna manGo,fubditur,er hoflinbsp;tes. Hofpes cm dicitur ille, qui ftatim rceedit,necnbsp;diu mancre quacritrperegrinus uero, qui in pronbsp;pria terra n morat, etfi diu in alina mancat.Etnbsp;ita perhocqdJdiccbantperegrinos,oftditurnbsp;quiaftimabtfc in alicnodcgcre.-phocquodnbsp;fefatebantur hofpitesjapparct quia credebantlcnbsp;cito^eccfluroSjSc horam mortis quotidic fufpc-amhabebant.Nquodfepcregrinos amp; holpPnbsp;tesfatertur, n folum ex poftolifentctiajednbsp;8C ex ucrbis coijt patet. Dixit cm lacob Pharao- ,nbsp;ni: Dies peregrinationis uit me cent triginta (StUt^ynbsp;^nno^ lunt, parui amp; mali,6C n peruenerutuftpnbsp;addiespatrmeo],gbusperegrinati funt. Sednbsp;ne quis patriarchas idopcregrinantcs fuifledi-Sosxftimet, quia in terra promiffionis uclutinnbsp;alina morati funt^quoniam necipfi nec fijjj eoijenbsp;adhuc illinhxrcditatcmpcrcepcrt, attendacnbsp;quid Dauid qui regnin ea tenebat, ait donubo:
lt;Sene4f
9
J
k
-ocr page 517-XL nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ffj
cohxrendo,quofd tolerando.cuodit. Propf C hmufmodi caufas uoluit dcus uocari deus ioi|:nbsp;pairiarcbaijz, in quoi?: poftcritatcprmonfiraianbsp;eft omispropagatio bonojj dfma^o^^quifuncinnbsp;ccclefi^.Nec 1111152 fi deus eorum uocari dignatur*nbsp;g deus eft angeloi^^ ;quia parauit illis ciHitatem.i,cxicnbsp;flcm lerufalem.in qua illos exciperet^: noneru*nbsp;bcfcit de illis ga cciues angeloi funt.ln illis cm Ipi. yinbsp;honoracur, ficut ectrario de malis blafphemaL lercm.j^
Fideobtulic Abraatn Ifaaccumtcntarc tur,amp; unigcnitum ofFcrebat n quo fufcc*nbsp;pcratfcpromiflics,ad qu di cft: Quia Gee.xunbsp; in Ifaac uocabi tur tibi fernen arbitras quianbsp;C mortuisfufcitarepotseft deus. Vndenbsp;eum f in parabolam accepit.
lt; Rurlus explo Abraac cft habenda fidcs,g J[:)fe*ancam fid habuit, ut amp; fiJium ofierre paranbsp;tus cflet,5f tampromillondefemincin eofnbsp;bidnnnitusfaftamnondubiiaretcffcueram.N *nbsp;cmhltauit quod fibi reddi poterat immolaus*nbsp;g dari potuit non fperatus* Ttabat cum dcus.idnbsp;cft, ipfequi eum nouerat,oftcdcbatquis effet adnbsp;cxcmplum aliorum.Quifdeaccenfus .obtwlttfii-per altare lft4c qu plus diligcbatm Ifn)acl,quinbsp;ex ancilla natus erat. Et qucx libra ciugc uninbsp;genitum habebat,hunc oficrebat,in quoetiampranbsp;miiones pofieritatis fue[gt;er(tt,cum ci diccrctur.qa
CAPVT
Quoni aduena egofumapud te, amp; peregrinus A ficut omnes patres mei. Hxc itac fantoiJ pairnbsp;XCM.J* peregrinatio ilia cra^c qua dicit ApoftolusiQj/nbsp;diu lumusin corpSWlpcregrinamur domino.nbsp;Hacrationefediccbant pere^inos amp; hofpitcs,nbsp;quandiu fuper terram erant,id eft, donee corpora eoi5j fub terra fcpeliren, amp; animj ad extra rainbsp;grarent.Vel fuper terram exiftentes, ga terrenanbsp;conculcabant. Vnde confit quod exules fe cre/nbsp;dbat Cpatri inquirebant,ex qua dues i erant.nbsp;Qgienimhiecdicnt,fcilicet qui le faiencperegrinosnbsp;amp; hofpites,haec dicdo.fignifiedntfin^uirerepitri-ttm.Ad hoc confitebantur l effe peregnnos, ut finbsp;gnifcarent fc in omnibus qu age bt, ucram panbsp;triam qurerc.amp;ad cat^io gemitu fufpirare.Etnbsp;ne quis putaret quod il la de qua exicrant, quxrcnbsp;rt,fubditur.-Etfiquidillius amp;c. Quafi dicatur:nbsp;Ipfi qurcbant patriam.Et/iWii^W'de/MpatrifmCquot;nbsp;minij)cnt,deqult;texierunt,id cft,Grccogitart terramnbsp;fuaamatiuitatis amp; illam defideratenraef^e^grinbsp;nos refpedu illius diccrcnLbSWWIB^ffr iSnbsp;ipatium reuertendi ad cam,^ nullus eis obfiftebatnbsp;in redeundo. Sed quia illuc non rcdicrunt, patetnbsp;quodaliam patriam quxficrunt. Ad4am redif-fenc,fiillam qurercnt,Nnclt;(feftum cftctqifnbsp;illam non quxfie{unt,apD^e% guia appetutit, id c,nbsp;appetierunt mfHorem pari, id efl, eieleflem. ideo,nbsp;fciiicct quia nonin terra cor pofuerant, fed ad funbsp;pernam patriam totis defiderijsanhelabant,nort 'nbsp;coifunditur deus, id cft, non crubefeit uocuri dtus !b-. rHiM.dum dicit. Ego lum dcus Abraaro, deus Ifa-6*O(Mnbsp;nbsp;nbsp;ac,deus lacob, hoc mihi nomen eft in xternura.
Erubelccrccnim poteft aliquis doninus, cumdi citur inutilem feruum haljfre. Sed fi bonum Icr-nbsp;num habucrit, per ilium honi^jatur. Si deus uo/nbsp;caret deus Cain, ficut uocaf deus Abra,nQg hnbsp;nor , ied dedetus effet ei ex tali fcrue. Sed quinbsp;tres ifti patriarch optimf firui fucrunt, tdcirconbsp;deus ex quadam familiaritate amp; priuilegio uolunbsp;it deus corum uocari, tanam iftorum folorumnbsp;effet deus,qui deus eft uniuerfac crcatur{,nonfrunbsp;lira utic tantum cis tribuens honorem,fed quianbsp;noueratin eis fynceram prcipuamj charitat^nbsp;amp; quia in ipfis tribus confummauit mirabile fa-cramentum futur! populi. Per libras enim ge-nucrunt Sf in libertatem, ut per Saram Ifaac ; SCnbsp;in feruitutem, ut per Rcbeccam Efau.cui difturnnbsp;eiie.ty. gejg feruus fratris tui: iSf perancillas non ft/nbsp;,lum in feruitutem, cut Ifmaelem per Agar, ldnbsp;r etiaminlibertat, ficut Danae Nephthalimncrnbsp;* Balam,8f Gadac Aferper Zelpham.lca 3fin ponbsp;pulo dei p fpiritalcs uiros nafctur ad fid non ftnbsp;I.Cor.4. inlibcrtatlaudabilc, g eosimitftur.gbusnbsp;CMI.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;r;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;n-..-.,
AfU. 8. pum Simon Magus:amp;per carnales nafctur non* tedtt.ij.
in Ifaac uocabitur ibi Icmcn.Licet enim Ifaac ct Genc-Xh eiunigenltus,nec ali habcrct.perqu adimplernbsp;tur promiffiones lminis ,in neutre tamen dubi- quot;nbsp;tans.ftlium obtulic, nec de protniflionibuBdubinbsp;tauit.xd quem dium efl domino,non ad alium utnbsp;diceret ci.i.n per alium mandauit.fcd per leipninbsp;dorainus dixit ei,qM in ifide uocabitur tibi Jemen, idnbsp;eftjnpofteritc Ifaac erit ucabulu^ feminisnbsp;lui.quiauocabuntu? filij tui,qui ex Ifaac defeen-dcnt.lfmacl nan SC Efau tfilij Ccthurac cjpn exnbsp;Abra ftirpe fint,n tamen in filios reputantur.nbsp;Ipfc dcusinfslo Ifaac promifii Abrax pofteriianbsp;tc.Eflct enim minus authtica promiflo.fi alij denbsp;us lic loquerefr,^ ille poft nunciaret Abraar*nbsp;Qui in iuffus offerre Ifaac, n fibi fecit quftionnbsp;quafi d^ctrartjs ffibiaduerfantibus uerbisdc),nbsp;ut d??ftk,Promiferasmihiin Ifaac lmen.f ncnbsp;Ifaac iubcs occidif Sed erat in corde cius fempernbsp;fides inccuffa amp; nullo modo deficiens. Cogita*nbsp;uit er quia qui dederat ut ille,cum n effet,nafeenbsp;re de fenibus.poterat cti de qjprte reparare. Etnbsp;hoc ^^uod Apoftolus fubdit; trWtrnnf ^aw amp; nbsp;mortu^ucitiirepotensefldeus. Id cft, nonfolumabnbsp;immolatione poje fium eruere ne occidatur,nbsp;fed C poft occiuoncmgt;uftx reftitflere. Credebatnbsp;enim quod uel deus ilium ab immolatione eripenbsp;rctucl immolatum protinus fufeitaret, ficjj pro-miffoncgi defuturo fcminc fibitn eocotnplcref.nbsp;Quodin uerbocius patent oftditur,cumdicitnbsp;ul propates,pofiqu adoraucrimus, rcuertc*nbsp;mur adltos.No enim dixit,Reuertar ego ad uos:nbsp;fcd^Rcutrtcmur ego 5C pur, y/{e,id
gt;
dicitur,Imitatorcs mci eftote ficut fego Chrifti; fed eti in dnabilcm feruitutem,ficut per Philip
fol in dnabilem feruitutc g eos imittur,fcd in laudabil lihertatc,quibus dicitur, Quae dict,fanbsp;citc;qu3c atfacit,facerenolite. Hocfacramen-lum gfquisin populo dei prudenf agnouerit,uninbsp;tte fps in uinculo pacis uf^ iq fincj quibufdaiQ
VFAL^M-iVUr^CUin
pueris:Expc:atehiccumafino,ego amp;:puerilluc
Ji4 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ad hebraeos
A firmitf r in omnibus credidit, itccepit elm ab altari illxfum,quiaiinmolatus non eft.Acccpit eunn O*nbsp;itip/(ralgt;olant,id eft,in Hmilitudincm Chrifti, cuiusnbsp;diuinitasitnpaflibilismanGt, licet humanitaspafnbsp;fionem fuHinuerir. Abraam enim filium unicumnbsp;ducensad immoldum,Ggni6cauitdeumpatr,nbsp;n.OffMlt;Saqm- proprio filio non pcpercit,fed pro nobisominbsp;bus tradidit ilium. Ifaac fibi ligna ad uiftimlo-cum,quibusfueratimponendusipe,portauit, Henbsp;amp; Chriftus cruc fuam. Ifaac ligaius e amp; altarinbsp;fuperpoGtus,quiaChrifiusquoqpligatus ein paf-fionc amp;cruci impofilus.Ifaac de altari abfccflitilnbsp;iaefus,fed ariespro co efiimmolatus:quia(Gcut dinbsp;ximus)diuinitas Chrii mant impaffibilis, qunbsp;per Ifaacdefignata c,fcd humanitas cius quamnbsp;figurauitaries.morti fubiacuit. Qui Icilicctaries,nbsp;inter uepres hjrebat cornibus^gaChrifius inf ini-quos pftrcs, g per uepres gnati funt,iBcr^nbsp;eifixus efijUt manus cius transfix clauis adh.-icrenbsp;cornibus crucis,ficut feriptu ,Cornua in manbsp;nibus cius. Similif : extera de immolatic Ifaacnbsp;ad Chrii pafTioneramyieefunt referenda.
Gene. Z7 Fidc de futurfs benedixi't Ifaac Jacob 4^ 4S* C. Efau. Fi'dc Jacob morfens, fingulos filfonbsp;rum lofcph benedixit, C adorauit faftigpnbsp;Gen. so. um ui'rg eius .Ftde lofeph mons,de pronbsp;fedione fili'orum Ifrael memoratus eft, Cnbsp;de olTibusfuis mandauic.
jf Abraatn fic probatus eft in Hde. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;etiam
fide bettedixit de futurif filios fuos lacob cr Eflt;(U, id cft.bagediftioneimprccatuseillis bon3,infutunbsp;rum credens quod ita illis uentura forent. Namnbsp;Grne.17.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;benedicendo dixit.Det tibi deus de rore c
li 8C de pinguedine terr abundantiam frumenti
8i. uini SCc. Et rur^m Efau promifittln pinguedi ne terrae in rorc caeli defuper c?it bndidio tuanbsp;amp;c. l^iG ergo c crederet haec illis uentura,nequanbsp;quam folenni beneditione promitterct ea. tacobnbsp;qMoq;mor;rntcum aha omnia oblim'oni traderet,nbsp;fide benedixitduosfilios lofeph, Ephraim amp; Manaf-ien.dans cuiqj propriam bcnediAionem,quia crcnbsp;didit eis profuturum.cr adorMfafti^iutn uirglt;t ewt.nbsp;Hoc inueteritranatione ibi reperitur^ibi nosnbsp;Ge.47 in noualegimus,quia adorauit liracl ddKnTcon-uerfusad leduli caput.Sanftusenim SC deodedinbsp;tusuirjOppreflus fenedutc, ita pofitum habebatnbsp;ledulum,utipfeiaccntis habitus abfrjjdifFicuka-tcad orationem jffet. Sed fedm aha tranaiioncnbsp;adorauitfupercaputuirgeius.i.fili) fui.u^upernbsp;cacum uirg eius. Et intelligitur ga iulerat io/nbsp;fephuirg eius, 5^ fiipercapu^iufd uirg quanbsp;tencbat.inclinBuit fead d adorand.Sed Aponbsp;fiolus fenfum noflrum ad intelligenti my flicamnbsp;trabens, non dicit quod illc adorauerit fuper ca-cumen, fed potius ipfum cacumc SC fafi^ium uirnbsp;g cius. Virga cnim lofeph quam ipuelutfce-ptrum gerebat ad defignationem poteatis fu,nbsp;qua dominabatur in tota Aegypto, irgam po-tenti Chrii prfigurabat,quaipfere^aturusnbsp;erat in toto mundo.Et per lofeph Chhftus ^rae/
fignabatur, per faigium autem uirgsc cius,cc!G* C tudo regalis potenti Chrii, de qua diium e,nbsp;Virgadircdtionisuirgareonjtui.Rcdajtaque/nbsp;dc adorauit fafligmm uir^Pmq fuijgnificansganbsp;fctotadeuotioncTubfiernebatfubhmi imperionbsp;Chrii.quem exfua carnc nafeiturum pruidc/nbsp;bat.Nam fi in loph Chrium non intcllexiffet,nbsp;non eet dicenda fides, fi faigium uirg liiiusnbsp;adoraflet. Sed amp; ipfe lofeph moriefis,fideniemoraliitnbsp;e de profeiotie filiorum ifrael, diccns:Pofi mortemnbsp;meam uifitabituos deus, SCa^ccndcre faciet dnbsp;terraia ad terram quam iurauit Abraam, Ifaacnbsp;lacob. Hoc patre fuo.audicrat,amp; nunemo*nbsp;riens fide memorabat.Nifi enim ita futurum erc-dcret,non memorarqt deofiibus fuis tnandaMt,di~nbsp;eens; Afportateuobikumoffa rocade loco ifio. ibidettrnbsp;Ethocquoque fi|e mandauit, quoniam crede-bat Chrium in rerra promiiTionis nafeiturum,nbsp;amp; po paflionem refurreurum, SC cum co rc-fufatarlcuDiebatmtercteros fando, g iciunbsp;pauioncrcIuKtanai ^anr.
Fide Moyles natusoccultatus eft menfi* bus trills parentibus fuis, eoquod uidif *nbsp;fent ele^ritgpi infantcm^SCnon timucruncnbsp;regiscdtum.
^Adhuccxdnuiainum habenda efides, quoniam Moyfes natiX oceultatus eft fide parenturo tri
busmenftbus, quia uidebant elegantem paruulum.nbsp;Qcdebantenim dcum fadurum aliquid magninbsp;per eum,cum effet adeo elegantis form.Quonnbsp;am abortu fuit illi infufa magna gratia uenuffatis,
nonnatura,feddono dd.Etidco/iontimueruntedi' ... flKiMffgWjquiiuilcratoincsmafculos infantes He EXW- nbsp;brorum mox lu: nafl effent in terfici,fed fide co/nbsp;fifiindco,feruaireruot pucrum.
Fide l^oyfes grandis fadus, negauit fe effe filium fili ^ityraonis, magis cligcnsnbsp;affligi cum populo dci, quam temporalisnbsp;peccati habere iwtflsditatem, maiores diuinbsp;tias ftimans thefauro Aegyptiorum iminbsp;properium Chrifti. Alpiciebat enim inte^nbsp;rfnunerationcm, Fide reliquit Aegyptum,nbsp;hueritusanimofitatem regis. Jnuifibilemnbsp;enim tanqua uidens fuftinuit, Fide clbra Exod-tfnbsp;uit pafcha SC fanguinis effufionem, nc g uanbsp;ftabatprimitiua,tagereteos,Fide trficrfc Hnbsp;marerubrura ,tanqua pcraridamterram,nbsp;quod experti Aegyptijjdeuoran funt.
Adhuc exempla fidei prlucent in Moyfe. Qui cum effet puer, adoptatiis e in fiJium lilianbsp;Pharaoni*,qu.v iuxta lofephum uocabaturThernbsp;mut.nec habebat Icgitimam prolcm. Et ideo uo/nbsp;lebat U t Moyfes po pattern fuum fuccederet in
rcgnum.Moyfes uero cum cxcreuiffct,Jde fuccetinbsp;fus,amp; regnum Aegypti dcfpicicns, negauit iuxtanbsp;Apoflolum fiejftfiliumfiliiePharanis,amp; reiecitre-giam dignitatem, magis, id efi, potius cligens afftiginbsp;amp; iniurijs fubijci cum populo dei,gui feruicbat in lunbsp;to Sc latere habere iucun^Mteifi temporalif
CAPVT XL
|
A tranfitorrj pfccrfti,hoc eft, fide fuadentcmaluitamp; fupcr omnia elegit atfligi propf deum ad horam*nbsp;quam iucunditaten^orum.in quibuseratpcccanbsp;turn Se quae cito t?5Sfcunf,uiucre.Peccatumemnbsp; putauir,fc Jaetariinaula, dum?rattesfui affligernbsp;tur.Non tarnen in Jibris Moyfi refertur,quod ncnbsp;gauerit fe filiiim h'lix Pharaonis, fed co temporenbsp;id fecifle non dubitatur, quo fecit d quodibi le*nbsp;gimu$,amp;: poftquam creucrat, egreflus eft ad fra-tres iuos filios Ifrac],5 uidit afflidionem eorum.nbsp;iplc dico,teflimns impro^rium chrifti eifc diuitt mtlnbsp;ions thcfturo Afgyptioww.Improperium Ciinftj,idnbsp;cft,quodpaterlt;tur pro Chi iftOjUcl quod fignifi-*nbsp;caretimproperium infercdum Chrifto poft Ion/nbsp;gafccula.uclquod ftiftiijc fuis, ficut 8^ Chrinbsp;ftus poft fuis. Hoc improperium magis elegienbsp;ipl,8i minus crediditopibu^egyptiorura, qanbsp;per id ternis diuitijt fclocupKtari crcdebat.fi pnbsp;Chrifto contumelias amp; opprobria fuftineret.Nanbsp;l}gt;i^bat plena fide in remunerationanxtern^j^uinbsp;Chriftus pro fc patientibi^rati aamnjsuioceft*nbsp;idcirco elegit clfcpauper dcfpicabilis tempo*nbsp;raliter apud homines, quia furfum ctn habebat,nbsp;amp; de ternis honoribus cogitabat ^os ft pernbsp;paupertatem amp; patientiam ade|?turum fpcragt;nbsp;hat.t ctiam fid^teli^uit .^j|^f,cduccns inde fi.nbsp;lios Ifracl, quia credebat^od bene cuaderenr,nbsp;tton ueritus MimofiMem ngis, qui contra cum indi.-gnationem magnam concepcrac, fed de auxilio *nbsp;g dciconfidens,fubtraxitiugoilliuspopulum^f*nbsp;rael.Etucrc fide non ueritus eft regem.Namf)linbsp;nuit, id cft.no corde fradus,ftd ut uere forxis iuf-tinuit, id eft, furfum in fu mentis conftantiate-nuit inui/ibilein, id eft, dei^ quem non uidebat*nbsp;uidensjd eft, ac fi cum J|;fentcm ibi cer-ncret. Miles enim accuratius pugnare foletyac/nbsp;fente rege qum abfente. Sed Mo)flfcs pro deonbsp;quem non uidebat,ita pu^RJhit, amp; ita cum fuftftnbsp;nuit,id eft, .auxilium ei^xpedauie, ac fi corporels oculis eumcora Icuidtret prftntcm Sinbsp;adiuuantera. Vndc amp; ei nihil ore promti cudnbsp;eft dno.Quid clamas ad me^ Clamabat cm cor/nbsp;de,q taccbat orc, quiapijs defidcrijsipfe auxilinbsp;maieftatis implorabat cxpedahat.t antequanbsp;rcliquiflct Aegyptum, nlebrauit ^afchu, amp; hoc fecit ^je.i.celcbr i feftduxit cranfitu,uel potiusnbsp;node egit pro pafeha .i. pro tranftu eoqt de Ae/nbsp;gypto,qa n dubitauit quin reuera trfituri centnbsp;fctidco fide ltifcatus,antcg exirent.protrfitunbsp;fuoclbr fcftum egit. Celebrauitem pafcj^a.inbsp;celebrem cmuncm fecit agni comefiionem,nbsp;quxuocabatur Pafeha, ideft, tranGtus,quiafuitnbsp;caufa tranfitus eorum de lruitute in jfbertatem.nbsp;Cf fttnguittis effu/tonem fide cclcbraui t,w angelus qinbsp;Mfliibtttprimitiud.i.Q intcrficiebat primogenita Ac/nbsp;gyptio^,Wngfrftcor,quia^ certo credcbat,qd an nbsp;geluspcrcuflorningrederef domos illas, quxnbsp;habert in fuprliminari in utroqt pofte-fan-guincagni .Ftdeetiamomncsfiltjlfrael tr^nfieruntnbsp;mn rubrum it3 illxfi, tanquam fi irent peraridam amp;nbsp;quiacre^iderum dca sospoiR |
vdiicercpermarcjficut per ficcum. Qgd ftiliect C tranfirc mare experti amp; uoltes redire Acgyptq.qnbsp;iiccpartfideihabcbt,deoritijntabaqs,ideft,nbsp;omnino abforpti. Vel expert! utrum fide,anca-fu ficret ilJe tranfitus,deuorati funt gurgiiibus. Snbsp;enimeafu tranfirent Ifraelit, fmilem tranfitutnnbsp;habetent Aegyptrj * Sed quia talem uiillis fides*nbsp;parauerat,idcirco infidles in ea perierunt. Fidcmurilenchocorrucrunt drcuitu dferum fcptcm.F/dcRahabmcrctrnon jnbsp;pcrijtcum incredulis, excipiens explora*nbsp;tores cum pace. KN folum mare diuifit fides.ftd murs le richo prxcipitauit.Ndnsiulcrat, Circuite ur/nbsp;b cdi bellatorcs femel per diem.c facictis ftxnbsp;diebus. Septimo at die facerdotes tolJent ftptnbsp;bcginasjamp;prxcedtarcfcederis.ftptiestpcircunbsp;bitisciuitat,5i facerdotes clgt buccinis. Cqjnbsp;infonufrit uox tubj longior atqi ccifior,amp; in aunbsp;nbus uftrisincrcpuerit,conclamabit ornispo-plus ociferatieiliaxirtia.amp;muffunditus cornbsp;ruent ciuiiatis,ingrediturp finguli per locu con/nbsp;tra qucfteterint.Etfilij Ifraelhuic ditiiniuihoninbsp;ac^milftonibusfd adhibcntcs,fcccruntuifibinbsp;Fuerat imperat, 8C tali ordine cepert ciuitat.nbsp;Sed in eade urbe crac Rahab,qu fide meruit nnbsp;pChrC cumincredulis ciuibus .Omnesenim gla- dio pericrnt,pra:f tos g crartt in doiho eius .Exce prt ertim duos exploratorcs c5 pace, qs lofucnbsp;miferat,(S abfcondcrat cos.ne rexftrichoinueni nbsp;ret amp; pccideret ilJos, qm uifisilliscredidit qd EJtjnbsp;ifracl p del potetiam client habituri terr.Sic eiinbsp;nbsp;nbsp; ait; Noui quod tradidcrit uobis dominus terr. Stem irruitiniios terrorueftcr,amp;flanguert%cs *nbsp;habitatores tcrrx.Doftiinus cm deus ucfter,ipinbsp;c deusin clo irfufa SC in teifa deoritim.Et hacnbsp;fide fcruauit exploratorcs, per feneftram funbsp;doms latentcmiGt. idcoij pereuntibus pftmOnbsp;dum cxtcris.ipfa cum omni cognatione iua uiicjtnbsp;in populo Ificl. Et antea quidc fuerat meretrix^nbsp;fed populo dei ^ocftta,legitime uixif, ita ut amp; innbsp;genealogiafaluatorisponcrctur. EigaetimCrenbsp;trixfdciuftificari C faluari meruit,erubefeato-Mnni)^flc infidelis,nc per infidelitai omnibUsnbsp;peccatisoneretur Si pcrear. Et quid adhuc dfeamf deficlet ctu'm me tempus enarrtem de Gcdeon,Barac, Samnbsp;fon,fephce, Daui'd, SamueJ, C prophetis,nbsp;qui j^r fidem uicerunt rgna, operati funtnbsp;iufticiam,adcptifuntrepromilTioncs,nbsp;qMu!ca(inqu^exempla uctcijt dehabenda finbsp;de uobis attuli.; adhuc plura uoBis afferre pof-fem.Sed quiditdhucdicam.t.imod fadum cuius pernbsp;fonxampliusin excmpl fidei j^ferami'Totcnironbsp;cxempl^rotuli,ut omnibus lufficcrc debet adnbsp;fidcro.Etliproferrcro alia omniaqujpoffentjjftrnbsp;rijaftidi magisgutilitatero fortafle oenerarentnbsp;Ncc in hisemplius immorari debeo, ga cum de/nbsp;termincm tempus, in quo mihi uobis fcribercnbsp;confumpfcrojcxcmpla 64 uj |
AD HBBRAEOS.
A 4?fcrcndo,fnfra prfcriptum tmpus alia qu uo bisfcriberc dcbco,perfirc npotero.Et hoc eftnbsp;qd fubdic:Dcficiet cm me tcpus.Quafi dicat.Nnbsp;cft utile UC omnia qu poflm, exemplafupponbsp;nam, quia me enarrantemjd eft, euidenter amp; nnbsp;gulanarrantem dcficiet,idcft,dcferct tempus,nbsp; quod uobis ad feribendum determinaui, ncc ponbsp;terunt in eo explicari omnia qu uobis feriberenbsp;fiati.hoc cft, temporis breuitas quafum impedinbsp;tus circa alia, non finit ut plenariam idorum nar-rationem faciam. Vel tempus uitme defici-et,id cft, dfre me, G uoluero omnia perfequi.nbsp;Et ideo fuperfedendum eft, quia deficiet temput me ,nbsp;en^rr^ntenifid eft,cx toto narrantem, uel extra C *nbsp;aperte narrantem de Gtdeon, Bttrac, Sttmjn, Jepbte,nbsp;Di(uid,Si(muel CJquot; frophetit. Hoc efi, G omnia forcianbsp;faa eorum amp; aliorum qu ipG per fide operatinbsp;funt,uoluero in tam breui tempore huius epid^nbsp;l uel uit me explicare,hoc non potero.Gr-dia funt enimqu fecerunt ifti. Qqi deuicerunt,nbsp;id eft,deorfum ponentes amp; fibi fubijcientes, uice-runtregnajd eft,regcs cum omnibus fibi fubditis.nbsp;Et hoc non per fuas uires,fed per dem qua deo crenbsp;dcbant,amp; in deo confidebant. Ac per eandem finbsp;dem qua credebant bonorum operum remune-ratorem, operati [untiu/iitiam.i. opera iuftiti fcce-irunt. Et per ipfam fidemin qua pcrfeuerauerr,nbsp;adepti/itt repromiionet.i, remuneratioes fupn benbsp;atitudinis, quas deus in feripturis promifit ac rc/nbsp;promifit operatics iuftiti,non quod ftatim qu/nbsp;B doraorieban,accjpcrentillas,quianond Chri- fts ei; uiam fccerat,lt;erant in tenebris caui orinbsp;ginalis pcccati,fed quia cum Apoftolus hc feri-beuftjChrifio pafib.iam habebtrepromiflionesnbsp;fecund animam.lpfe nanij eosabinferis abftra-Apoca.6. xcrat fingulis f|p]is induerat Vel adepii funtnbsp;promiiTioes temporalium fJono^,quas lex ob-lru:^nquot;bus fuis fecerat :quia n folum uita {ter'nbsp;n.fcd tporales diuitias.C ninimico:^ fub-iftiones propter obferuantiam legis adepti cflenbsp;ludic.i. dicunt,Gedcon,Barac amp;cteri.Gedeon nanquenbsp;y,J,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;per fidem deuicit rgna, quta iufeentc ac promit
tente deo in trecentis uiris,quos n ferro,ld lage nis Si. lampadibus armaucrat.fupcrauit Madianinbsp;tas Si. A malechitas SC alios orientales plt;i^os,4nbsp;rum multitudo centumtringintaquinij millia ui-roi^ bellatoijt habcbac, 8C reges eo^ cepit amp; in-terfccit. Et ipfe opatus eft iuftiti, quia defiruxitnbsp;aram Baal, Si ^jficauit altare dno, atqj libera-uitpopullfrael .Etadeptus repromii^s ui'nbsp; t{,qm mortuus c in fenedute bona.Barac qqj p finbsp;de deuicit regna,cui deus p Del^oram prophetifnbsp;fam dixittVatTc amp;: duc eercituin montem Ta'nbsp;borjolles^ tec decem millia pugnatoijz de filijsnbsp;Nephthalira dddefilijs Zabulon.Ego adduc adnbsp;te in loco torrtis Cifon Sifaram princi|j exercinbsp;tus labin.Sc currus eius atq? oem multitudin. Si.nbsp;trad eos in manu tua. Fecitij? Barac ut dns iulTe-rat,amp; afcditin tnont.Quod c audtfet Sifara,nbsp;congregauit nongentos falcatoscurrus,clt;m(i5 exnbsp;ercitumde Arofcthgcnti adtorrcntem Ciibn.r.
Dcfccndic itaep Barac de monte Tabor, dccetn C millia pugnatoi cum eo. Perterruitip dns Sifaram Si ocs currus eius, uniu^fam^ multitudinnbsp;in oregladrj ad confpe:mnJBarac,intantut Sifara de curru de{uiens,pedibus fugeret. Si Baracnbsp;perfequeretur fugientes currus Si exercitum ufqjnbsp;ad Arofeth gentium. Si omnis hoftium multitudo ufcjj ad internecionem caderet. Humiliauitipnbsp;deusin dieillo labin regem Chanaan,donec delenbsp;rt eum. Sic Barac per fid deuicit rgna. Qui Sinbsp;iuftiti operatus eftin hoc ipfo,quod liberauit fi'nbsp;lios Ifrael ab ipfo rcge,qui per uiginti annos uehcnbsp;menf oppreflerat eos; nec fibi uidoriam arroga-uitjfed deo pro ilia canticum cccinit. Vnde amp; funbsp;pernas rcpromiifionwt^dipilci dignus fuit.Sedamp; iudtc.tfnbsp;Samfonp fid deuicit rgna, gae eilet unusuir,nbsp;fed haberet in fc Am dni,qui confortabat cum,nbsp;ingtcs firages Pmlifioj^ multoties dedit, nubnbsp;lusc eorum fortitudin habere potcrat ut iili rc'nbsp;opatus*efi,ga iudicaiift Ifranbsp;eluiginttannS^^441iftos oppreiTores eoi$i afnbsp;flixic,amp;Nazarus,id ,confecratus fuit ex utero jnbsp;matris fi^,uin Si ficeram no bibs,amp; nihil im'nbsp;mundunriismedens.ln fine tn quo le cii hoftibuanbsp;oppreffit,n5 aiif excufat,nifiquia fpGslatenf hocnbsp;iufierat,qui pilium mjificula ayebat,ficut amp; annbsp;tea illi infpirauerat jeuxor de filiabus Philifionbsp;rum acciperet,c5 lex hoc phibcret. Nam ficut innbsp;acceptionc uxoris alienigcn fecit per uoluntatnbsp;d?i ,quod lex interdixerat,5c no peccauit, ita erenbsp;di pot qdfpsfanusilliiufl'erit extinguerefe- qnbsp;cum ingentem illam hoftium multitudinem,qunbsp;de eius humiliatielaudabatidolumfuum,amp; adnbsp;maiusimproperiu faotebat c ebhum ludere, p-irtim cum i leTps coepiilt cipriftinas uiresnbsp;redlierc,ad defignation recuperationispriorisnbsp;grati. Vrfe Si nue Apoftolus ponit cum internbsp;eos,qui adepti funl^^romifliones. Icphtc quo- lud(e.n,nbsp;cj P fid deuicit regn^a eft fadus fuper eum fpinbsp;nbsp;nbsp;,x,
riti^ dni, Si circtensGalaad et inde tranfisad filios Ammon,uotum uouit dno, dics.*Si tradi-deris filios Ammon in manus meas,quicun primus fuerit cgrcfls de foribus domus me, mbnbsp;hiipoccurrerit reuertticpace filijs Ammon,nbsp;cholocauftum offram dio .Tranfiuitplephtenbsp;ad filios Ammon ut pugnaret contra cos. Quosnbsp;dominus tradidit in manus eius. PcrculTit^uiginnbsp;ticiuitatesplaga magna nimis.Et humiliati funt finbsp;li) Ammon filijsIfrael. Reuerttcat lephtedonbsp;mii fu, occurrit ei unigenita fiiia cum ty mpa*nbsp;nis et choris.Qua uifa,fcidit ueftimenta fua et ait.nbsp;Heu fiiia mi,decepifii me,et ipfa dccepta es. Aguinbsp;em os roeftid domin,et aliud facere n potero,nbsp;et fecit ei ficut uoucrat. Et merito quri utr pnbsp;iufiu dei fit habend ^d c immolauit.Abraaxnnbsp;*e m n fol non eft culpatus crud elitaiis crimine,nbsp;fed cti laudatus nocpietatis,qtF filiu uoluit ncrnbsp;quaj fcelcratc, fed obedienter occiderc. lephtenbsp;uero n ita legitur accepifle prceptum ut filiamnbsp;occideret. Sed tamen in eo quod feripturarefertnbsp;quia fadus cft fuper eum Ips domini, et tue talc
.
CAPVT
A parte auro,quia in cogitatione Siferraone Siope re ciufdem redemptoris noftri,n niOpura ueri-tas Sifapientia apojuit.Vrna uero aurea in areanbsp;habens manna,anim]Kft fA i|s ChriRo, habensnbsp; in Ic omnem plenitudinem diuinitatis, qua pafcGnbsp;-J turangeli,qua Si patresuixerunt in dcfcrto,ficutnbsp;fcriptcfttPan angelos mSducauit homo. Virnbsp;ga Aaron qu excifa fronduerat,poteftaseftingt;nbsp;uiAafacerdotij illius,de qua dicit propheta: Vir-ga acquitatis,uirga regni tui.Quac poftg ad icpusnbsp;per mortem uifa cftfuccifa,illucelcentcmancrc-lu rrcAionis.uiuacius refloruilfc inuenta cft,ac p-petuoinuiolabilisatcpimmarcefcibilispcrmlu-ra eife innotuit.Nam ficut fupra diximus.cG necnbsp;Aaron facerdoii qui dr*bu Leui fucrat,nec dinbsp;gna tribus qoffrrctholocaufta, crederei,duo/nbsp;dccim uirgae iuxta duodccinAribus in taberna-*^*****'7' culo poni pcepti funt.Et ecce inrga Leui uiruit,etnbsp;gd uirtutis munere Aaron habcret,ondit. Quonbsp;uidcflcet figno gd iBnuitur,nifin^djjsxji^f(pnbsp;ad finem mundi iacemus iissftorte^qualiuir^ renbsp;liquin ariditatc remaneamus^Sed cGAis uirgisnbsp;in ariditate remanentibus, uirga Lcu^florcmnbsp;rcdijtrquia corpus dni,ucri fcilicet faS^otis no-ftrijin mortis ariditate pofitun^ in norem refurrenbsp;Aionis erupit.Qijo flore^j^onre Ac facerdos cfnbsp;ie cognofeitur, quia hac rcfl|freAionis gloria re-demptornoftcr, qui de tribu Lcuiac ludaortusnbsp;eftjintcrcelfor pro nobis eife mfiratur Ita^ uirnbsp;ga Aaron,ut prmiGmus, faccrdotalis poteftsnbsp;B Chrifticft.Tabulx uero tefiamenti in area omnbsp;in Chrifto feienti paterno:^ fecretojji i poten-ti iudicio^ defignant. In tabulis nanp teftamtinbsp;Si fides erat feripta xternadiuinitatis,q mundnbsp;creaflet ac regeret. Si mandatd^uibusdeoferui/nbsp;rc oporterct, Si dilcretio iudicij qua ipfe odietesnbsp;feiurccondemnaret,Sdili2ntesfcimfcricordianbsp;digna remuncraret. Sed cGvlm fcfiptur diuinnbsp;fentetia nobis ad mente re^citur,exhi3 Apoftonbsp;-Reo R **nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;bis quftio ualdc grauis (Jrif. In tertio njt
2 O. regum uoluminc,dum Salomon tplum dedica-ret, refertur quod in area non crat aliud nifi du tabulx lapide,quas pofueratin caMoyls.Qu,nbsp;ergo uerum eft.efluclfuiiTe inca non Iblum ta/nbsp;bulaSjfed Si urn cum mna Si uirgam Aaron?nbsp;Cum ego de bac rc quofd intcrrogaiTem g uinbsp;debantur periti, refponderunt mihi poftilla dedinbsp;catiis tpora,uirg Siurn in arcafuifle pofitas,nbsp;fed tn ncc fcripturaijt fanAaiji autoritate,nec ulli.nbsp;us hiftori rationc ualuerunt hoc aftruerc. Vfjc/nbsp;tur tarnen huic intelle Aui non incuenienter opi/nbsp;tulari,quod rex lofias in Paralipomenon reperinbsp;^llt;tr.5y. dixitfe Leuitis;Ponitc arcam in itiftuario tenbsp;pli qcf aedificauit Salomon filius Dauid,rcx Ifra/nbsp;cl.nequaquam enim cam ultra portabitis.Mani-fefte enim in his uerbis fignificaf,quod poft tem *nbsp;pli dedic.ationem eduAa fitarcadcfanAuario,6inbsp; Lcuiiis Si facrdotibus portata.Et tune fortafnbsp;fis in cam funt milTx uirga Si urna.Nam in librisnbsp;Moyfilegimuscas in tabcmaculo fuifle pofitas,nbsp;n tn in arcalcut tabulas Ait cmMoyfcsinDcu
JX. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4J5
teronomio.Pofui tabulas in area qua fecfr.qu Dtwie-I* hucufqj ibi funt.ficut prcepit mihi dns.Et in Ex- cnbsp;odoad Aaron.Sume uas unum C mitte ibi m*nbsp;na quantum poteftcapcregomor, drepneco/ ' 'nbsp;ram dno ad irUandum in generationes ueftrasnbsp;Etdns adMoylninlibroNumcrorzReferuir NWM.17,nbsp;nbsp;nbsp;,
gam Aaron in tabernaculQ tftimonij,utfcruetulf* ibi.Et for tafle quia iuxtaarcaminfanduario po/nbsp;lt erant uirga urna,idcirco diciteas Apofto/nbsp;lus in arcafuiirejocum pro locO pones* ficut Eu . ,nbsp;gclifta cum dicit, Ambulabat lefusin tcmploinnbsp;porticu Salomonis.C^od cnim dixerat in tplo,
. expofuitaddendo, in porticu Saiomonis.often/ dens fe porticum ilia uocafie templum.qm adhjnbsp;rebattemplo.Sic amp;Apoflolus locum qui erat arnbsp;ex contiguus, habens urnam amp; uirga,potuit eoznbsp;denynodo locutionisarcam nominare.Rurfusgt;nbsp;^dobeatorumlpirituum,inquo deus ipecialiternbsp;fedet,thronusappellatur* 60 tarnen Pfalmiftap anbsp;catur,Qui fedes liiper Chcrubin,manifcftare conbsp;ramEphraim,Beniamin 8C. Manafle* Dum cnimnbsp;inagrainum dtftinAionibus ordo fantSoJjt Che/nbsp;rubin iungitur thronis,iedcre etiam fuper Cherunbsp;bin deus ex uiciniagminisxqualitate perhibcf*nbsp;Sic amp;in area pot dici fuifle ^p loci uicinitatc,4(inbsp;erat iuxta area. N amp; nos frequenter huiufmodinbsp;ioquutionibus utimur,ut rem pro alia re uicina,nbsp;uel locum pro loco nominemui.Ita Si Apoftolusnbsp;locQ arcae proxim, pro area nunc pofuiffc nonnbsp;Inconuenienf accipitur :quia Si ad Ipiritalem fen/nbsp;fum magis alpiciebat,intellig per area Chrifi* qnbsp;in quo ipiritaliter /unt(ut diAum cft)tabul tcllanbsp;menti uirga Aaron ct urna cum manna.Hancnbsp;quxHionein qui melius poterit, foluat:qui uaronbsp;melius earn foluere nequiuerit, folutioncm quaenbsp;cxnoftris duab^s prmiflisp^babiljpr fuerir,nbsp;tenerc non dedignetun Super arcam autem eratnbsp;propiciatorium,quod Si oraculum uocatu|^Q^nbsp;uidelicet propiciatorium non aliud q eundem falnbsp;Uatorem,ied ifiecialius in eo uiiera pictatis del*nbsp;gnat, de quo dicit u^^oftolus ; Quem propofuit 'ϻnbsp;deus propiciatim per fidem in fanguincipfiui*nbsp;Nam Si idco fupponitur.quia fupcrcxaltat mife j.nbsp;ricorduiudicium.Vndc Si PfalmiflatSuauisJn-^nbsp;quit, dPotWnus, Si miferationescius fuper omnia 'nbsp;opera eius.Dc Cherubin uero propiciatoriG ob-umbrtibus,diAum eMoy.-Duos quo^ Che EtoitJ.nbsp;rubin aureos Si produAiles facies ex utra^partenbsp;oraculi;Cherub unusfit inlatcrjuno. Si alter innbsp;altercHytrq; latus jjpiciatorij tegant, expaden-tes alas Si opcrientes or^ulG, rcfpiciant'qt fe munbsp;tuo uerfis uultibijf in propiciatorium, quo ope/nbsp;rienda eft area, in q pocs tefiimoft qtf dabo tinbsp;bi. Inde prsecipiam Si loquar ad tc,fupra propiciatoriG lcilicet,ac demedio duontCherubin quinbsp;crunt fup^arca tcfiimonij,cunAa quae mdabonbsp;per te filfjs Ifracl. Chrubin fpccias ordo eft an/nbsp;gelicai uirtutGjfed tn generaliter os fanAiangenbsp;li nonnunqam,ficut Sinunc*defignantur hoc nonbsp;minc.Et^uidem numero noulari Cherub, plunbsp;rail wte Cherubim dicitur. amp; eft nomen generi
tc
-ocr page 522-494 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;AD HEBRAEOS
A mafculini. Sed Graeca confuctudo neutri gtncris Chrubin facii.m liicra in n mutata.Vndc nuncnbsp;Apoftolus dicit iuxta Grscos, Chrubin glorixnbsp;obumbrantia propiciatori5,non obunabrantes,nbsp;DCod'Zj. cumapud MoyfenlegainiiSjduos Cherubim aunbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;reos,non duo Chrubin aurea.Interpretatur ac
Cherubim uclCherubinfcientixmuhirudo,quia fpiritus angelici tanto mulripliciorc fcienciare-plentur, quanto purioribus radijs diuinarum ilznbsp;luftrationum affidue illuminantur.Qui funt d uo,nbsp;ut confortium angelicj charitatis gnificcnqquianbsp;charitas maxime inter duos habetur: aurci, quianbsp;uinutesangelorum fummxclaritatisgracia ful-gent;produdiles,quia beatitudo eorum in xter *nbsp;num producitur,id eft,prolongaiur,iuxta quemnbsp;produdhonisfenfum amp; de regno Chrifti dicitur:nbsp;Pfrfl.I)!. Ulk producam cornu Dauid.Qui fiant in utroq?nbsp;Jatere.quia per illorum minifieria prophe pi^nbsp;Lucf.i. fcicruntjqu paftores pofica pereofdtm angelenbsp;fada cognouerunt:lt; utrunque latus propkiato
* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;rij tegunt, quia in utroqj teftamento mulca feere/nbsp;toruin clefiium mortalibuamp;occulttur,qua;iliinbsp;intelligunt. Qijod cum alijs figurauit MoyfeSjUCnbsp;in alto federn habere angcli Sc quafi leui uolaiunbsp;ubiquedifeurrere poflefignentur, neqtullam hanbsp;berc tarditatem, quinconfefiim ubicunque uo-luerint adnt.Expandunccrgo alas d^propieiatonbsp;rium tegunt.quoniam angch omnem fux naturnbsp;potennam.qua in altishabitarc.SC cunda fuper- nbsp;nx illius patri loca leui ac Ixto itinere penc cra-
B remeruerunt, inobfequiumfuiconditoris ofie. runt^c uelut propiciatorium ctuentes obum-
nbsp;nbsp;nbsp;brantjid eft,honort uelando:quia totum quem
. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;h|}3c fiatum perpetux fclicitacis/iusgratix de/
putantj quo,ut nihil mali uellc poflent, accepe-
* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;runt.Refpiciunt^fe mutuouerfisuultibusin^pinbsp;ciaioriuA, quia in glorificftioift diuin uifionisnbsp;fibi xict aiterutrum confonant. Sic aut lunt Chenbsp;rubun fupra propiciatorium poGti,'quomodo etnbsp;^iras Chrifii.i.fandaecclefia Jupcjmontem,id e
M4tb. fuper lefum Chnftum efle confiituta dicitur: n Apoc.il. quod altior illocc poflitciiJtassfua.idquodciusnbsp;lubfidio fufttata proficiat. Supra propiciatonnbsp;ac de medio duorum Chrubin deus loqui con-I.Iohlt;W.i fueuit:quia per Chriftum,qui cft pro^j^rafio pronbsp;peccatis nofiris,amp;cui ante aduent amp; pofiadu-lum fu quafi hinc inde femper allifiunt angenbsp;li ad obfequium parati.deus pater humano genenbsp;ri uoluntatem fuam dementer manifcftaredignanbsp;tus eft.Nam fecundum humanitrem Ch|ifii de/nbsp;us pater fuper cum efi, non fecundum diuinitatnbsp;cius.in qua ipfc eft qiAlis pa^i.Ob hoc at pro/nbsp;piciatorium Ulud uocab^tur oraculum^quia deusnbsp;ibiloquebatur.Hcert intra Sanda fdr,poftnbsp;ilia qu in priori fanduario erant.de qbus(ingt)nbsp;non eft njodo dicendum ica prolixe, ut per fingu nbsp;la quque nofter fermo tranfeat diflftndo. Velnbsp;inprxfentiuitanoneftdicendum.i.nonpoteft^nbsp;funditasiftorutn myftcriorum apcrjji per fingu-la.De fingulis qux ibi ert ueJ fiebant,a eft ncnbsp;dkcndiHVnbsp;nbsp;nbsp;duobus tabernaculis it4 (ut bregt;
uiter indic3uimus)fcfpfj!tir .i. crpulatis.dicmd C efi quod iu priori guidtn? tdbernaculofttrfer .i. quoti-die ucl affidue introibant fac(rdtef,confitn:iKenlcfi.i.5nbsp;plentes cJfuiafacrifieicrttm.lC^erani iufiificaiicesnbsp;culturx,quasfupradixihabuiflc uetus teftamennbsp;tum.ln priori quid omnes facet do tes intrabanr,nbsp;quotieicun^ uolcbanr.IpfHdo itttfew jdwf ota'lfxnbsp;intrabat,6hoc finielinaUKo,amp;non intrabai finejunnbsp;gie,fedfecumportabatfnnguincm,^l/ftBo^tnetnbsp;profuaC^ popultignorantia.i.pro peccatis qutgno/nbsp;ranter egerunttam ipfe populus.Qued aoietnnbsp;in priorc tabernaculo quotidie per annum intro/nbsp;ibantcumfacrifieijs facerdotes,fignificantquianbsp;in prfenti cedefa fandi domino fine intermfi*nbsp;one famulantes.quoydianos l fragilitatis erranbsp;tus.fine qbus efle in ha^uita nullatenu poifunt,nbsp;quotidianis bonwum opei^ uidimis, qtidianisnbsp;lachrymarum fitFrum libaminibus,quafi ueri fitnbsp;cerdotes expiant.Summus uero pontifex qui fe-mebnannoiaD^ indorum cumfanguitc ui-dima^nngreareiRtyf, Chrifium defignauit,g lenbsp;mel in plenitudinc temporis oblatuspro pdsnbsp;noftris, ipfc facerdos Si hoftia per ^pri langui/nbsp;nemin iplwmclumintrauit.i.inucra farda lan/nbsp;dorum ,u t a^parea t nc uultui dei pro nobir. Etnbsp;pro fua.i.pro luftinnxxlatcu^c uriiuerfi popunbsp;li fui ignorarttia offlfnntus fanguinem,gfons ef/nbsp;fufus eft.i.reprxfentat in cxlo patri memcriS pafnbsp;fionis,qu in hoc feculo pertulit. Annus uero figunbsp;Aliter indicate poteft oc tempus abincarnatio/nbsp;ne eiufdcm liuatoris ufq; ad finem feculi. De pnbsp;annoipfe per IfaiarodixitiVtprxdicarem annnbsp;placabilem domino . Ignorantia autem quodli-bet pcccatum uocar^potefi.qa excxcatccr amp; ernbsp;rare facit homiq^, dum peccati delcdationcinnbsp;pl^ere fuadet.Quod uero fingulis annisiierabanbsp;ingrefius ^ntificisin fanda,fignificabatnon uc/nbsp;nifle adhuc perfedlWi.Solus intrabat pontifex,nbsp;j^rit fitno g ita fieri inftituit, hocgnicante, ncitdinbsp;injiuncmundunf/?ctunc propdUwwamp; aperiantnbsp;Iti4mfan{lorum,i. nondum efTe patefad um homininbsp;bus itcr,q poflent peruenire ufq; ad Sanda fan/nbsp;dorum,id eft.intrare fecreta calorum:ga nonctnbsp;uenerat Chrifius.g uiam iftamcredentibuspro/nbsp;palaret,lt;ll3cpriorf(id, umbratili) tabemaculoh4nbsp;heute atuM incarnalibusobferuantfjs, idefi.ideonbsp;nondum eratpatens hominibus ingreflus xter-n beatitudinis, quoniam adhuc umbra ueterisnbsp;tabernaculinon cedebat, fed ftabat perdura-battnecpoterac uefitas palam cundiseffulgere,nbsp;nfi umbra remoueref. Chrifius enim prior afcc/nbsp;dens aperuit nobis ingrefliiro cacli.utanimxcornbsp;poribus^xutx.poffint illuc intrare. Prius taher-naculum non dicitur hoc loco rclpedu fecundi,nbsp;ficut fupra:fed utrunqjdicif prius refpedu ccclc-' fixnoux amp; lerufalemfupercxleftis.uel ficutponnbsp;lifce Sanda fa ndorum introetc.populus fimulnbsp;ingredi n poterat, ita nos in cail mortalesChtnbsp;flum fequi non poflumus/piritu fando fignificnbsp;IC in hoc folius piifcis ueteris ingreflu nondC fcnbsp;nofir tpofc fipalaiudn propawJo carne ult;ft
CAP VT .IX.
|
A tfs faftam uiam fanflorum, id cil, aditum rcgni clcftis,adhuc priore tabcrnaculo.i.prfcn ec/nbsp;dfia habente fiatum. Primum cnim tabernacugt;nbsp;lum deftruetur,amp;f^(|indum permanebicquia p/nbsp;fens ccdefia fccun4um ea m qiiam nunc habet cnbsp;* uerfacioncm.diffipabitur, fedfuperna lerufalcmnbsp;in ilia conuerltione quam in angelis habet, finenbsp;fine pcrmanebit. Qiiandiu cnim prfens ccdefianbsp;qu prius tabernaculumcft, fiatum habet.cxlnbsp;cftinacccflbilc corporibus noftris,ficutante ll*nbsp;uatoris afcenfionfuitinacccffibil^ iuftorum ani-mabus.Sed patienter cxpedandacft nobis gene/nbsp;ralisrefurre(ftio,qua cum corpore i animalicebit nobis intrare rcgni clcitis habitation poft *nbsp;prfcntis ecclefi dtifipaonem, ficut animabusnbsp;perfedorum licet poflifcdcmptoris afcfionem.nbsp;Qtjiep(tr(tWlt;t.i.quae myftica i^ilitudo de duobusnbsp;tabcrnaculis, SC dchis qucnhnebantur uelfienbsp;bant in illis,e temporis inflantitd eft,prlcntis tc-pcMiis gratij;hoc cg.pmnia illaqyibi falt;!U funt,nbsp;prxfignaucrunt ifta qu ^j^BWRpISfc^ratiacnbsp;palam gertur.Parabola cnim dicitur rcpn-cfennbsp;ratio rcj gcft ad aliud fignificandum. Sic omnianbsp;ilia quse tune fiebant.rcpraeintanf per ferinbsp;pturam ad fignificationem coruniFqu noftro tnbsp;porc fiunc.Bx q^bus patet,41(ia quod tune pon/nbsp;tifieem in Sanda fando^Jkpulus icqui non ponbsp;terat, fignfuitquod nos^huc corporaliter innbsp;clum fcqui Chriftum non poffmus. IXM ^uant *nbsp;parabolam ojferuntur,id cft.offcrri iufla funt wgt;jc B r^t.ut dcfrugibus.erbo/}tgt;, ut de animalibus.^lt;e 3 pount/eruienteteere perfeilum iuxttt confeienti: ganbsp;ctfi quis omnia exterius qusr iuHa fiferanr, adim-Exod 10 interius tarnen pc^^ede lege'm adimplerenbsp;Re/Wfj 7 poterat-Qiiamuiscnim le^jjdiceret,Non c/nbsp; cupiices,concupifcentiam laracnn abftuli||fednbsp;ponus ipfa prohibitionc homines ackconcupifcnbsp;tiam animauit. Et licet qu^l^undum carnem pnbsp;illas hoftias pcccato mundari uideretur, in connbsp;fciencia tarnen per cas pl?ne mundari nnpotc-rai.Multi tarnen fpiritales uiri fueruntetiam ?5c,nbsp;qui ex fide iuftifcati,amp; auxili gratix habenics,nbsp;ipiritalislcgis adimplctionc deo placuerunt.Sci/nbsp;mus cnim qm lex ipiritalis cft. Sed quia carnali?nbsp;euftodiebatur, nonpotuit pcrfedumiaconfciennbsp;tia facere feruientemlummodoineibisf^inpotibus,nbsp;cri uarijs baptifmtibus,!^ iuitijsc4rnis,uflt;^; ad tpusnbsp;corredionis impojtisd.eum qui nil fpiritalif ibifaci-cbat.fed ilummodo fcclm liter fupcrfcicm innbsp;hoc feruiebat legi.ut quofdam cibos uel potus ucnbsp;lut immundos relpucret, quofdam autcm uftutnbsp;inundos eligeret. Si uaria baptifmata.i. ablutio-ncs diuerfas obferuaret.amp;iuftitias uaMas non fpinbsp;ritus,fed carnis:quia non anim.fcdcarniuftifi'nbsp;cabant.di manus peroerfo opcre,lingua blafnbsp;phemia timor pancprimcrctur.n cor ma nbsp;la uoluntatcmundarctur.Ethscc omnia.i.obir-uatio differentiae ciborum Si potu5,lt;3ifrequtcsnbsp;corporum feu uefiium ablutiones,6^umbrat!lcsnbsp;carnis iuftifcationcs,Si ctera huiufmodi fucrtnbsp;cis uclut onus impofita,3d refrenand tranfgrcf-fores,n ut {mper exifierent,fed ufip ad tempus Cnbsp;corredionis durarent.i. ufq, ad tempus grati,qnbsp;in melius corrigerenf Si ceflarent. Quoniam qnbsp;lex ilia minus fecit,Si in omnibus obferuantibusnbsp;illam adimplere non potuit, gratia noua fubin-trans correxit, Si omnem cius impoffibilitateinnbsp;ad perfedionem adduxit, dum carnalcs ritus ai*nbsp;fercns,in fpiritales obfcruantias mutauir. |
Chriftus autetn affiftens pontifex futu* rorum bonorum, per amplius Si pcrfc;i'*nbsp;us tabcrnaculum, non manufadum, id eft,nbsp;non huius creatfonis ; ncque per fanguinnbsp;htreorum aut uitulorum, fed per propritnbsp;fanguincm introiuic fmel infanda, ter*nbsp;na redempttone l'nucnta Solus ptifex in anno femel intrabat in iedm abfrnacul, qcF Moyfes extruxerat: fed Chriutnbsp;^n tabcrnaculum nobilius Si aeternintrauit.ubinbsp;poniificisagitoificium.aietu deo ad interpellanbsp;dum pro nobis,ficut Stephanus uidit cum pro fe AWit-T* *nbsp;ftantem ad dexteram patrts.Tunc enim interpclnbsp;labat pro Stephanonbsp;nbsp;nbsp;ita quodammodo p n- gulis clcdorum aftat deo, dum pro ipfis intcrce-dit. Nam i iedere Si flare lcgitur,ut modo eius potctia,m miicricordia deferibaf. Nam uti^nbsp;poteftatc rcgisuel iudicis federe dicitur,pro bo-nitatc interceflbris ftare fuggeritur.Ipfc dico,ponnbsp;iifex non carnalium Si temporaliura bonmm, fednbsp;fpiritualium amp; actcrnorura.i.fHir0r, quia inter/nbsp;cclfionc fua 6i oblatione fui ipus,non teporalia,nbsp;fed setcrnanobisimpetrat,quxficerunt^entia, nbsp;utfempcrfintfutura.i.nunqudeficientia?/clfu *nbsp;turorum bonorum cft pontifcx.i.pracicntis i^^i-.nbsp;tiae ternxbeatitudinis, quf tepore fuo erat futunbsp;ra. Ipfc ingreffus c ucrum tabi^aculuper ampliusd,nbsp;perfec Si prcfus^er amplius, qui^plurcsca-pit quam terrenum illud: cz pofeflitty,qui^bi cftnbsp;perfeda iuftitia Si beatitudo.Tabernaculu dico,nbsp;non tnanufitiluifficui illud quod fecit Moyfesjde,nbsp;ttonhttiuscreationis,cuius in cremofuit illud quod finbsp;xit homo.Noneflftdum manuhominis,fcd de/nbsp;xtcradei : neede materia corruptibili compofi-tum,ut illud quod de cortinis Sipellibus Slt; auronbsp;iargrit Moyfes fccit,fed mirafohditatc Sipulnbsp;chritudine confummatum.Non intrauitin tabernbsp;naculum illud anguftum Si iroperfeum Si magt;nbsp;nu hominis conftru.fed peramplius.i. peroanbsp;maioris amplitudinis,Si pcrfedius.i.maioris pernbsp;feit^s Sc opificc fummo fabneatum . nequepernbsp;ftngui^ hireorumaut uitulorum introinit inSanda fannbsp;orum, ut olimiub leg? pontifex coniueucrat,nbsp;fed per proprium fi^uineu^Nihil cniifl mundura in-uenitin hominibus,quod oflerrctphominibus:nbsp;Si idcirco feipfum obtulit mundam uidim iplcnbsp;facerdos. Suum pium fanguincm pro nobis effunbsp;fum intufft infiiiflu fandorum,id cft,in ctelum.Sinbsp;hoc femel .i. non per fingulos annos ,ut Leuiticusnbsp;pontifex, fjd ltum una uice.Qm oblaiio fangut-nis ciusnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;placuit dco,ut n ultra fit opus repc riuone:quia per humilitatcm illiui facrificrj dcle/ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tt ij |
AD HEBRAEOS
|
A tum eft, gcqiid primus homo cmiGt: amp;omncs, pro quorum falutc fanguinem fu fudit,ad omnbsp;confummationem adduxit.ldeo non opus eft icenbsp;rar4,quia perfcdum eft. Per fanguinem ftmel in-troiuicin fan Aa fanAorum,lt;tern4 reJemptione imnbsp;ta:3 hoc ideo, quia per illamoblationera femelnbsp;4aAam inuenta eftomnium rcdemptio,qu nonnbsp;inueniri poterarin uniuerfo genere humano. Nnbsp;cum omnes homines captiui tenerentur diabonbsp;lo,quid apud eos inueniri pocerat.qd pro tot ca/nbsp;ptiuo^ redptfonedarei Sed Chriftus in fanguinbsp;e fuo redemption omnium inuenit,non tcpo-raJ,fedtern.quia tm fuit precium quod dedit,nbsp;utcern redptislibertatem rcddcret. Deleuitnbsp;enim tam originalia quam aAualia pAa.ct omncnbsp;iuftificationeexhibuir.ac regnum celoi^apcruit. Sienitn fanguishircorumSCtaurorum cinis uitulafperfus, inquinatosnbsp;catadcmundationctn carnis, quanto malt;nbsp;j j. gis fanguis Chrifti, qui per fpiritu fanflunbsp;fcmctipfum obtulit i mtnaculatum deo,nbsp;tnundauit confcicntiatp noftram ah operi*nbsp;bus mortuisad fcruicnduni deo uiucnttt' Verefanguine liio kmeloblato inuenitre-demptionem noftr.necfuitopus rcpetitionc ta/ lis oblationis.Nam fanguis eius emundauit con-fcientiam noftram, ut nullius maligni fenlus iamnbsp;confcij fitnus.qd eftuere liberos elfc.Quafi gs dinbsp;cat.'Per fanguin Chrifti pot effe rcdpo amp; libenbsp;P ratio fpiritualis SC terna.N fi fanguis umbrati/nbsp;liSinlegefacrificioijt.fandificabat eos in carne.!,nbsp;purifffabatcarncm eoi6^ mundam reddebar,nbsp;mulco poteniius fanguis Chrifti purgat 8i fanAi/nbsp;ficat animas noftras, ut perpetualiter mundaenbsp;libera: mane t.Et hoc eft;Si cnim ftnguif bircor amp;cnbsp;Si enim umbra c^n purifit,qaanto magis uc-ritas anima fanAiftcatlt; lilac cm purgationesum-brftiert purgationum,quae lub gratia fiuni:5nbsp;animalia quoijt fanguinc fiebantemundationes,nbsp;ffgur Chrifti geflerunt, Sanguis hfl-coijict tauronbsp;rum qui immolabancur.noenuggaipergebaturnbsp;fuper cos qui mundandi erant, uel pro ipfts contra uelS feptieSjUt fanAificaripoffint:amp; Chriftusnbsp;^nos afperfione fui fanguinismundauit.,p.hircosnbsp;deftgnabat j-ipf fimilitudinccarnis pAf.amp;quia^nbsp;pA inundioblatus eft.Hircus cnim pro pA fgnbsp;immolabac. atqj per tnuros J5pf fortitudinem,ganbsp;cornibus uirtutis utilat inimicos. Sed multo euinbsp;dcntius pfiguraateu uitula, q cbureb^utci-nercs eius aqua mixti purgatio firent hma im-mundoru.de qua loguiia nimis eft oa dicere, fednbsp;d? aliq breuiter^icamus:Pr3eci{B(ingt)filiislfrael,nbsp;ut adduet ad te uacc r9fam,a;tarisintegr, in qnbsp;nulla fit macula,nec portaueritiugu, tradesi cnbsp;Elcazaro facerdoti. Qiii eduA extra caftra im-mohbit in confpeAu om. amp; iniingeiw digitu innbsp;fanguinc eius, alperget contra fores tabernaculinbsp;lepte uicibus, comburetiji earn cAis uidentibusnbsp;ram pelle amp; carnibus eius, quam faltguinc 5^ fi-moflamtnx traditUXignum quoc^in^hyf. |
fopum quoqp bis tinAum facerdos mittet in flam G mam quae uacc uorat.Vacca diAa eft caro Chrinbsp;fti fexu foemineo,p)pf infirmitatc carnal.Rufa.nbsp;fanguinc pafloniscruentau*Aetatisintcgr,ganbsp;triginta annot ueipaulo amplius erat qn crucifinbsp;xaeft. In qua nulla crat maciila iniquitatis, ncqtnbsp;cnim iugum portauerat pAi.Quod aut non Aaron ponnfici.fed filio eius Elcazaro tradi iufla ,nbsp;fignificat non ad tempus quod tunc crat, led adnbsp;poftcros huius facerdoti) paflioncm dni peruen-turam,quoi)2 nunc Elcazarus typ gerit.Qui edunbsp;Aum extra caftra.i. extra ciuitai immolauert.nbsp;Cl ueifigentes cumin confpeAu omnium. Dehincnbsp;Eleazar fignification mutt, amp; ueros noui tefta/nbsp;menti facerdotes.i.apoftolos defignat,dum intinnbsp;gens digiium fanguinP iiQul;, afpergit feptics c5nbsp;tra fores tabernaculi. Apoftoli em digito lngunbsp;nem fcptiescontrifiiumalpcrfcrunt.quia paflinbsp;oncm Chrifti operibus commendantes, introitSnbsp;fidei per feptiformc gratia fpiritus fAi popt^is pnbsp;dicaiMH)C^Mla^^(inqiOeam cunAis uidc-tibus.Combuftio.figffim eftrefurreAionis. Na/nbsp;tura quippe ignis eft,ut in fuperna moueatur, SCnbsp;ineum c||g-titur qd coburif. Combuftaeft ergo uacca cumiis uidcntibus,quia Chriftus refur/nbsp;rexit, amp;eius refun) Aionis gloriam cun Ai per ornbsp;hem fideles afpidutwiwm qd l?juitur,tam pelle bcm hdcles alpicrun|-4n qd (etuitur,tam pelle 8C carnibus eius, g Anguine amp; fimo flammte tra
in (Shrifto ^ndata.Coccus bis tinAus,ignea cha ritas eft q tingit aqu|^ dei ct proxinii. hunc autnbsp;facer dos.i. quilibctiriftianus miitcrc debet innbsp;rcfurrcAionera hrifii,tang in medium combunbsp;ftiAiis illius, ut cum Chrifto fit uita eius abfton- qonbsp;ditain deo. Colliget aut uir mundus cineresuacnbsp;coe,c cffiindct cos extra caftra in loco puri flimo,nbsp;It fint multitudini filiorum Ifrael in cuftodiam etnbsp;in aqua afpcrfionis,quiapro pAo uacca cbuftanbsp;cft.Qy id putamus efl csriercs uaccae, nifi famananbsp;qux lequuta eft palTione refurreAionem^ Chri/nbsp;fti^Nam et cinis crat, quia uelut mortuus abinfi/nbsp;delibus contemnebatur: amp;tamcn mundabaqganbsp;SCrefurrexilTc fidelibuscredebatur.Etquiahcnbsp;fana apud eos maxime claruit, qui in cartcris gcnbsp;tibus erant,et non erant de confortio ludjorum,nbsp;ideO diA^ eft, quia colliget uir mundus cineresnbsp;uacc,mundus utii^ ab interfe Alone Chrifti,qugnbsp;ludtTOsmaculauerat, etcflndetin loco purilTi/
|
CAPVT X. A- fonis.puriScauo eft. Ex his oinibus ficbat aqua qj, afperfionis,unde mundabantur contadu mor*nbsp;foinis. tuoJj.qcf utiq? fignificat abinigtate huius mori.nbsp;fiumt.1?. tudae uel raorticmiij.Qyi tctigru(ingt)cadanbsp;uer hois, SC fgt;pKt Iroc feptc icbusfueriiimmnbsp; dus, aipcrgct ex hac aqua die tertio C icptimo,nbsp;C c mdabitur. Si die tertio a (perlus n fuerit,nbsp;iptimo n poterie cmundari.Qji te tigerte cada*nbsp;uer hominis .i. qui raalis opibus cmunicaueric,nbsp;t propter hoc leptem dicbus.i-in anima 3C cor~nbsp;porefucrit immundus, afpergeturexhacaqua.nbsp;Septem uidelicet dieijiiromditA ^ipteranimnbsp;amp; corpus dicitur.quia h in anima et corpore ienbsp;ptenari fulcipit.dum ilia tribus motibus, iud .nbsp;quatuor elcmcntisconfiftit. Vnde amp;per Amosnbsp;IHOt.K AumtSuper tribus foJtribuslfraelj^ fup quanbsp;tuor non cuert eunhAfprgetur ex hac aquanbsp;die tertio 8C feptimo, Si. c Aundabitur.i. aquanbsp;baptifmatis in de tnnitatis 8C ipiritus fani clt;nbsp;firmationc.Sidic tertio afperfus non fucrit,fcptinbsp;ino non poterit efltiJndaridjgiilljbtifmo q4ed innbsp;fide trinitatis fit.abJutus rtlfffucrit,feptiformemnbsp;gratiam perciperenonpoterit.Deicribuntur 3Cnbsp;ali multx fpecies immunditix.q omnes aiper-lonc huius aqu ilJuftrari iubenjiir^'ed ad epi*nbsp;ftolam rcuertamur, quia i manifeftum eft quonbsp;uitulahc Chriafttim pnf^^erit.Nam fanguisnbsp;hirconim c^taarorar erc^huius uitulx fpef/nbsp;fuffMicjbitt.i.mandabac inquiudtos aiiqua immSnbsp;dinarum,quas lex del'cribit.Sandificabat eoiginbsp;g ademundationera animx, fed rfdeMiwdiiWBtfwcttt'nbsp;** nit, utcaroiamemundataiudicaretur,amp;in con-fortium aliorum,qui fie emundatiu erat.recjpe-retur.Et fi hoc fanguis ucl etnis analiii in carnenbsp;poterat,^lt;lt;fto mitgit ftnguft cMi^refc in animanbsp;noftra munditiam c fanftificattoncm operariinbsp;Vnde C in lege deco fub figura carnaliuoiidinbsp;marum dieft; Anim garnis in lnguine eft,nbsp;amp; ego dedi ilium uobis, utmper altare me ex-pietispro animabusuefbis, C fanguis j)animxnbsp;piaculoGt.Itaqjfanguis Chriii fecundumquodnbsp;lexprophetauer3tamp; decrcuerat.eiMKfKianiteort.nbsp;fciitum noflram.i.TC toto mundauit anim noftr,nbsp;ut iam non eflet fibi confeia alicuius peccati uelnbsp;confenfus illiciti. Emundauit earn ith operibur mof-tuit.i. reatu peccatorum qufcceraraus.quibusnbsp;pfa fuerat inquinata.Opcra em peccati lni mornbsp;tua.i.uita iufiiti ,prfus carentia-Qu g tangit.irtnbsp;quinatur: fcut ille qui tangebat mortuum,inquinbsp;nabaturinecintracincl, ficutnecillein tpJ.nbsp;A tahbus mortuis emundauit cor noftrum Chrinbsp;ftus.ut nec cfcnfus inquinamentu remaneret innbsp;nobis, emundauit nos d feruiendunt^.uc feruircnbsp;musdfOKwen.cui feruire nonpotefi,qui mortu-Io6.8 isoperibus,idefc.peccatisferuic. Omnisemquinbsp;Matth-fi- facitpeccaiu,feruuscfipcccati.Slt; nemo ptduo^nbsp;bus dominisferuire. Sed Chrifws duofccit,amp;: nbsp;peccatis nos mundauit, 8c reftituta libertate ar^nbsp;bitrq.feruire fecit deo.qui ucre uiuic,amp; uitam ucnbsp;Tarn fibi feruientibus tribuit. Nec mirum fi fan-guia Chrifii tanta operatur* nbrutorum anj |
497 tnalium ui Aimas, ldohtuJit^eapr no* C bisnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, quia nec originiUis nee aduaJis tnaculx quicquam habuit.amp;. hoc fadum efiper ^iritum fdiiSiuni, qui carnem eius fine ieminc cra*nbsp;uit in utero uirginis,amp; immunem peccato fernnbsp;per cum feriiauit. Vcl perfpiritura landum ob*nbsp;tulit fe,quia fpiritus fandus hoc lUi fuafit* Etj'dconoui tcftamenti mediator eft, ut morte intercedente,in rcdcmptionc ca*nbsp;rumpruarication, qu rat fub pn'orenbsp;tcftamcntOjrepromiiTionein acdpiant,qufnbsp;uocati flint,terna: hrcditatis. flDicogaobtulitfe dco pronobis.rtideof|tipe nediatof noniteft(tmenti.h mdius inter deum C honbsp;mines in daiie noux legis,melius g Moyfesfuenbsp;rat in datioe ueteris.Difcordia uidelicet fada fucnbsp;raconter nos amp; deum, SC ideirco regni eius hxrenbsp;tdes fieri non poteramus.'quia neequ ad paeennbsp;eius reuerti nosoportcret,noueramUsPropf qdnbsp;ifte nobis mediator per dei raifericordi datus c,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp; qui nos deo recciliaret,d cius uolunute nobis interpretaretur, ut fgiremus qd ipf rtosoperarinbsp;uellet;ct araici effdi,hreditatregni eius p no*nbsp;uum tefiamt 3flequercmur,ficutiud*iper ucnbsp;tus tefiamt adepti funt hxreditat terr Chanbsp;naan. Et hoc eft,ipic eft mediator noui tefiamennbsp;tijKt 5i uocati[unt.i. ab xterno diuinitus elcdi.dc .nbsp;qbus alibi dicitur,cati qui ad ccennuptiarum *nbsp;agni uocati funt,dfciput per illud teftament W-promiioiKiSttrnie hicrejitatit.i. in harreditatem ci'enbsp;quantur setern beatitudinem, q multoties lllisnbsp;eft in lcripturis promifla: Sc hoc fiat worftciustrt nbsp;tcrcedte inter teftament et hreditatemddeo uinbsp;delicetdeditilli teftament nouum , utc /RorSnbsp;fua interceder t,acciperent hreditatem g tefia*nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp; ment habcbif,fic#t tnoibu9icfiamnuscfi c* fuetum.Quicuntiem pater familias hredi fuonbsp;tefiamtum faciat ,nil prodeftillicuifadgt;mefi,nbsp;nifprius moriatur quifecir.Tefiamcntum uocanbsp;mus hic.fcri^tum qd alicui fit de obiincnda pftnbsp;morte alicuiu^iseditatc.Et fit aliqi fmplicif,nbsp;aliqudo cum cditie,ut G quis dicat. Hoc fac^nbsp;Sc habebis poft me hreditate merquod fi nonnbsp;feceris.non habebis c.Scriptumfp dchaccuennbsp;tionc illftelinquat.Sicut et Chriftus de hreditanbsp;te perennis uitx nobis teftamentum conditionenbsp;fecit, diccs.Si qs ferraone meum feruauerit,mofnbsp;temn uidcbit in ternum. Ac deinde mortemnbsp;fu interpofuit,utnsperob%uanti fermonisnbsp;eiusW hreditatem uit iern perueniremus.nbsp;Mortc(inquit)inrercedite in redcptin earu prUlt;i^nbsp;ricationu,qHieeran^tbprioretefittmr(^i.ad hoc morsnbsp;eius interueniret, ut fiTos redimeret ab iliis puarinbsp;cationibus.qs operabiurdumadhuc eflentfubnbsp;eteri lege; q deprimebat eos in feruitute timo*nbsp;ris.n rtlaxabat in libertatecharitatis: idco nonbsp;fandificabat eos, fed m agis pruaricatores facie*nbsp;bat.Sub teftamentoem ideo diciqqaquafionujnbsp;quoddSgfaucerateis lex.De peccatis gentili,cjnbsp;fimiliter fanguine Chnfti dcleta funf,tacet,qa H nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tt |
AD - HEBRAEOS
|
brxi's loquitur,qui fe per legem putabt luftifica tos:amp; oRenditeosnunqufub lege line puaricaznbsp;tionibus uixifl'cddeolp necefle fuit ut et ipfi mor'
Vbi enim tcftamcnt, mors necclTc cft fhtcrcedat teftatoris Teftamentumeminnbsp;nnortuls confirmt^ eft. Alioqui nond uanbsp;Iet,d iuit qui teftatus eft, Vndc nec pri*nbsp;**lt;i*Z4 inumqdem fine fanguine dcdicatum eft. qj Dixi quia eft mediator noui teftamenti, ut morte eius intercedente,pueniremusadpoffefl/nbsp;bnem hxreditatis, qu in teftamento feriptaeft:nbsp;C necefle fuit ut mors eius intercedcret,fi ad hxnbsp;rediratem peruenturi eramus. Nam ita fit in o-mnibus teftamentis.Vbicunqj enim fit teflamtunt,nbsp;tieceljee ut mors teflatoriiinttrcedtt j. ut prius lo/nbsp;riaturille qui te ftament fecit,g ilk qui in tefia-tnento defignatus eft hrcs, habere poflt hxre/
Et quia in omi teftamto id neccfleft,idcotefta tor nofter qui nobis tcftamntum fecerat,inquonbsp;uitsetern hjrcdesfore nos infiituerat, interponbsp;luit morte fu, ut fine obftaculo perueniremuinbsp;ad hreditatem pofldend,neq) aliter pertinge-rc poffemus ad ilJ. Et uere in omni teftamentonbsp;neceffe cft mortem teftatoris intercederc. Namnbsp;teameutum ome e conprnmtum, ut poffit efle rat,nbsp;_ in mortuif.i.in morte teftatoris.Sccdum leges i-lt; cuiiloquiturApoftolus,ingbuseftdecrctum,nbsp;ut uiu^ teftatore n fit ratum,fd ab eius mor * te firmitudinem acciptat,ut ultcrius n mutetur. Aliojgd.i.nifi mors teftatoris interuenerit, nonduntnbsp;dlet.i.ndura firmum eftipfum teftament, duntnbsp;.i. qudiu ttiwt qui tcJitHjeJl.dum cm uiuit,potcftnbsp;illud(fi uol9erit)mutarc,ut eAn (lcra feripferatnbsp;haered, auferat lt;Sc ali fubfcribat.Scd in mortenbsp;eius itacfirmaf,ut amplius mutari nequeat.fednbsp;htlU'edesquidefcripti funuhreditaf accipianr.nbsp;Sic i teftament Chrifti in morte eius efteonfirnbsp;matum,ut qs ipfe in eo pfign^itxredes, abfc])nbsp;immutatie accipit hxreditatem.N enim ali),nbsp;Plul.4 lcd illi foli,quoi?2 nom; na funt in libro uitx,cfcnbsp;quentur ill hreditatem. Dixi quiaoi^ne teftanbsp;mentum morte confirmatur,Kn(Ie.i.quia mors o-mne teftamentum cofirmat^nec primu guident teftanbsp;-T mentum e dedicatum nefanguine,fed in eius dedtnbsp;catione.i.quando fiiijs Ifracl in autoritrem eftnbsp;rcccptum.iramolata funt animalia.quoiitjjjiguinbsp;ne cft cfirmat, ad fignification noui teftamennbsp;ti,quod Chrifti fanguine^edica^eft.amp;hoceft,nbsp;Nec primnm quid/ubau^, ficut nec fecdum,nbsp;cft dedicatum abfp fanguine- Debuit enim mornbsp;te confirmari.ut eflet ratum Si autorabile. Ledo enim omni mandate Icgis Moy fc uniuerfo populo,accipisfanguincm uiinbsp;tulorum hircor cum aqua C lana coc*nbsp;cineanbsp;nbsp;hyftbpo.ipfum quoqp librtim Si. Of |
B1C1I.4. unem popui ipcrft^diccnsjHic flhguii teftameti quod mdauic ad uos deus. Et Gnbsp;tabernaculumf omnia ualminiftcriifaa .jnbsp;guinc fi militer afperft,et omia pen in lanbsp;guine fecundum legem i||undtur, finenbsp;fanguinis eftufiode non fit remfio. qj Vcrcamp; primum teftamentum eft fanguine dedicatum.Nam leo lAoyfeomni mandido les,utnbsp;ruhil effet in lege quod carcret autritatc ,fcd o-mnia eius mandata dcdicartur, C authentica fienbsp;rent in fanguine uniuerfo poplo,qui et totus fanguinbsp;ne mundatus cft, poftquam Moyfes in auribusnbsp;plebis omnia legis mandata perlegit,uceipient ftnnbsp;guinent uitulorum CZ bircor cumnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;et lanu cocdneit Cr hyb[)o, fcilicet mifeens fanguincm Si aqu,Sd faciens de lana amp; hyffopc^fperforium, non folnbsp;cxtcra,fed ipfum ^uoamp; librum legis cr omnem pop-lum illo fanguine uf^9t. Si ut illi c maiori deuonbsp;tic ilcipert,dixit ; H(ffitnguiseteumenti,qd gnbsp;me deus mundauit ad uos. Quafi n fruftra uos aamp;nbsp;go ,q(lta hic fae^hnfluo uospTlnfico.eftconfir/nbsp;mator teftamenti qunnandauit mihi deus adnbsp;uos dferre. Nec folummodo librum amp; popu-ium, fed etitfOLtdbernaculum CZ omM uafa minieri/.hnbsp;qu adminutragdum in co fadafuerant.fimiliteifnbsp;utpopulum a)crt^gutw.Omniacnim ilia uafanbsp;Moyfes languine mu^aoit, ^lonca ad mini-ftrandum deoper afjplrfioncmlnguinis cffccir,nbsp;:ut Si populum Si reliquafanguine mundauenbsp;rat^Etindcfumptopoftmodumexemploamp;aunbsp;toritate illius.omnM pen mundantur per facerdotesnbsp;infanguinefecundumlegent.i. fccundquod lex pr-dpit Si Moycs snituitfCncfanguiniseffuonenbsp;non fit remiiOj^ia fine facrificio null in lege pccnbsp;catum remitti^. Noff tarnen dicit Apoftolus,nbsp;quod fanguine brfftor animaliumremiiterencnbsp;homBibus jjeccata.fedfignificat quia nec illis fjnbsp;fublegc erant.rcmifl^untniftfanguine Chrifti.nbsp;Quod autem MoyiSpriuslegemdocuit,acdeinde librum amp; populut* fanguine afperfit,prxlinbsp;gnauitquia Chriftus primo prdicaturuserat,acnbsp;deinde prxdicationem fuam plebemipcredenti-um fanguine fuo erat afperfurus. liber enim no-u*teftamenti afperfus eft fanguine Chrifti, cuiusnbsp;paffionem euidtiui Si frequentius memorat, 8Cnbsp;cuius morte confirmatus eft,ut in autoritre ha-bcaiur.Sd qu ineofcriptafunt.finc immutationbsp;ne completurtut quia pro nobis Chriftus mor-tuus eft,preccpta eius diligamus:qui C.gratiam,nbsp;qua hc complete poffimus,nobis per mortemnbsp;impvrauit.Quoduniuerfus populu s afperfus,nbsp;declarauit, quia omnes qui de populo dei funt.nbsp;redemptionem fandificationem habet in fanguine Chriiti,quem fanguis hircorum Si uitulorum prfignauit. Chriftus uidelicet per figuramnbsp;^ituluscft, propter uirtutemcrucis,cuiuscorni-busimpiosuentilauit. Vitulustamen,nonbos: . .nbsp;quia nil uetuftatishabuit, fed nouitatemgratixnbsp;nobis attulit. Ipfe quo^ ditSus eft hircuspropfnbsp;fimilitudinem carnis peccati.ut de peccato dna RCDW)!nbsp;ret pcccatum.ibi^ fanguis uitulorum et hirco^ |
A inguinem Chrifti ((cutdixintlus)prfgUrauit. Aqua mixta eftfanguine, qacxlaiereChriftinnbsp;fblum fangufs, led amp; aqua exiuit. unde SC mosnbsp;efi, aquamin fando calice mifeeri uino, quod innbsp;Miffaclccrdum el^Quod ad baptifmi facranbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;mtum referri poieft, ga baptifmus no rver,q per
rubr marepraefiguratus , rubet fanguinc Chri fii. Ideo Mojrles fanguinem aquam mifeuic.nbsp;Qui C lanacoccinea fanguinem ilium etaquamnbsp;alpcrfic, quia Chriftus mirabili charitate fangui-pem Sc aquam.quibus nos fandificaretjde laterenbsp;fuo produxir. Color enim coccii*us,rubor ar-dentiflimchahtatis quaChriftus nosdilexit,innbsp;finuac. Lana quoep calida eft, SC ueftis qua frigusnbsp;repcllatur,poteftex ea fieri. Vndc SC nos chari-atem Chriftiquafilananacalid debemusaffu-mcrc. indumentun^ftiu nobis ex ea faccre,nbsp;quo circdcmur SC adornenjr in obus didis etnbsp;opibus noftris.S frigore totius maJitia: defen-damur. Hyffopus autem herbahumilis 3C expelnbsp;Jen?tumorcm pul)nis,humjj|||^tcm Cligftidcnbsp;Pbitip Xnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;mifericordit MmiJiauit femetipfum,
* fadus obediens ufcp ad mortem. Hac enim alper fit fupernos pium fanguinem fu. Quam iS^nosnbsp;imitari pro modulo noftro debcgii^e in uacu/nbsp;um recepifie gratiamhuius afperfionisinuenia-mur. Qjiid enidrprod^nos^ fanguiscius,nifinbsp;tumorem fuperbix ^rfusw nobis expellamusinbsp;Librum populum Moyiesafperfit, diccs.*Hilt;^nbsp;Sjfotl.H fanguisteftamentiquod mandauit ad uosdeus.
Sic C Chriftus nouam legem SC uniuerfum nfun dum inguinefuomox afperfurus,dixitin ca-tja difeipuhs iiiis: Hie eft languis t^us noui teftanbsp;menti,qui pro multis effundetur. ttcc qum connbsp;orditer utrunqj fibi teftawientup^cfonac.Eccenbsp;qum proprie prxdicitjMoy^suerbagbus fal-uator utitur in ccena. Eti tabcrnaculum.i:cllt;-fiam fidelium.dc quibus ^^t dcusjtjm inhabitanbsp;Letdtli- bo in illis SC inambuIabcWfcla uafa minifteri).i.nbsp;ofnes fando.s quialtari qj^feruiunt.uediacones,nbsp;prcsbyteri.epifcopi faft'atoscibos lgdnbsp;prdicationis miniftrantin ecclefia fanguinc fi-zaailiter alperfit:quia C omnem firnulecclcfiamnbsp;omnesfandioresficut c populares.Chriftq^nbsp;fiio languinc mundauit SC cfccrauit.Et fedm le/nbsp;gempeneoa mundtur fanguine,utappareantnbsp;oa languine Chrifti dcberc mundari.Pcne omianbsp;Leit .IJ dixit,quia quaeda uafa lauabantur aqua tantum,nbsp;ut mundarentur;nbsp;nbsp;holes quibufdam ctagijs,
ut contadu mortuorum, purifcabantur aqua afpfionis, nccindigebt fanguine ad fuiemigida/nbsp;tion.Sed in cugeho nihil prfiis mdat fine fan/nbsp;guine Chrifti.Ethoc quolt;plruacinlcgc,^d finenbsp;anguinis effufione in aliquo facrificiiad.a n ftnbsp;uila pd remiffib: per qd oiditur, ga nifi pafienbsp;Chrifti nullum omnino poteft rcmitti peccatum.
NcceflTc eft ergo excmplan'a qufdcm cas eftium his mundari, ipfaait cleftia melioribus hoftqs qum iftis,
Qiiandoquidem Moyfes ita fccit,amp; Icx ica
CAPVT tXi . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,4
prxccplt^ergliKee^eefltxaipbAfiiJctiiul^'^'i, C tabernaculQ C uaa eiuslc.q fucrc fgur caelcfti
cucrfauo in cxlis cft, muttdari his fupradiftisa.fan guine uituloii SC hircorum Caquacumlana lt;Knbsp;hyflbpo.Excmplaria quidcoelcfii talibus facrinbsp;ficijs debucre mundan, fed ipp holesnbsp;cxJ i pertinctes, qsumbrx uetercs figurauere*nbsp;necclfe eftmundari melioributho/i/t cjumiflis, id,nbsp;qum fanguine uiculoi?: amp; cten's. Neqjenimiilnbsp;ftum fuit ut pro raci'onalibus hBbus brutorumnbsp;animalium uiAim cxdcrctur.Cum ergo brutanbsp;animalia pro rationalianimali.i. pro hoie dignxnbsp;. uidimx no fuerint^rcquircndus erat h.qui pronbsp;hobus oflrri debuilTec, ut pro rationaJipecctcnbsp;rnalis hoftia madarctur, et deleret culp protonbsp;pards.Sedgd qdh fine pd inueniri npote-rai^coblata j^nobshofiia q nospAmdanbsp;f rc potuifiec, fi ip pcccati etagto n careret^ In-quinata quippe^inquinatos non mundaret.Ergonbsp;UC rationalis effet hofiia.homo fuerai offerdus:nbsp;utueropcccacis mundarcchominem,homo,ecnbsp;fine peccato. Sed qu^ eflet homo fine peccato,5nbsp;ex peccati cmixtione deicenderet.^ proindc ue-nit propter nos in uterum uirginis fhus dei.Ibi^nbsp;nobis faiflus homo fine peccato, fecit pro nobisnbsp;facrificium corpus uum^exhibuit pro peccatornbsp;busuidimam fine peccato qu SC humanitatenbsp;tnori, SC iufiitia mdarc potuiffct.Hoc .inqu,nbsp;quod nunc cxlefiiajd eft,horaines cleftium uirnbsp;tutum futuri conlrtes.dicuntur melioribus ho-ftifs debuifle mundari.id eft,humanitate Chrifti,nbsp;quse plurium hoftiarji nomine dcffgnati# in hoc nbsp;Joco, quia per omnes fupradidas efi figuratagt;SCnbsp;plura fecit qum omnesillx.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*
Non enim n manufae fanla lefus in* croiuic cxcnfl^Iaft'a ueroru,fed l' ipfum casnbsp;lum, utappareac nc uukut de prcy3obisnbsp;Ne^ ut fepe offcratfcmetipfum, quemadnbsp;modff p^ex fntrac in fifi per fnguIosUnnbsp;nosin ingujpealicno# Alfoqui oportcbacnbsp;e frequenter patt aborigine mffdi. Nuncnbsp;autem femel in efummatione feculoru adnbsp;deftitutionem peccati per hofti fu appa*nbsp;ruit.Etquemadmodii ilatutum eft hofbusnbsp;iemcl mori, poft hoc autem iudiciu, fic nbsp;Chriftus femel oblatus eft ad multord exinbsp;haurienda pcccata,fecfi[dorfine peccato ap Rowd.fnbsp;patWitcxpedantifausfcinfalutem. i.petri.T^nbsp;8 Vtruni^ probat, quod cxleftia p hofiiasnbsp;fint mundacajxSjcf oer mellorcihoftias, q funtnbsp;una hoftia.i.Cbrift.^afi dicat: Verus Chriftusnbsp;m5dauiccfleftia.i.hoesfuofanguincmunds, fc .nbsp;cit clcftes cxlefii participes. N ipfenbsp;uator nffter.g efiruera hoftia.oibiis hoftijsprfcenbsp;detibus fignificata, non introiuit in/attia q mttn bolt;nbsp;minum effent frfdd,qm ilJa fueruntexewpi*''''*^'nbsp;rffatidorum,qui iiintin csficgt;,fed inipff*
. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gt ig
II4LUIU tx, uuiciusuxc.Cj rucrc ngiir cJclfi um .i. prfgnauere eccle,q diccrc pr.Noftranbsp;rniierfan'nin rapl^n_ MUftddvi liie fnr-sr-ir^iAie inbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;
.1
00 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;AD HEBRAEOS
tes inuenit, rcdemiGet.rurGis oporterct eG mori C ad redemptionem alioru qui poft nafccrcntur.nbsp;Sid per Gngulas gent rationes eet nccefleeri.nbsp;Si quoniam Abel amp; Noeamp; Abraam Sd lob Sinbsp;Dauid.ctteri!^ iuG) Si ad um prxdcftinati,codnbsp;modo fuerunt redimendi,qub Si illi quos in carnbsp;ne apparcs iufti6cauit,Si cadem necelfitas SC caunbsp;fa prxceffii in illis,qux fequuta eft in iftis,idco c5nbsp;redimerc omnes uoluiflet. Si non niG fuos continbsp;poraneos redimerc poflet, primo iufto.i. temnbsp;pore Abclinc)iflc pati dcbuilTct, ^d cflt magnum inconuoiis. Ergo no fxpe.fcd potius femel in ara crucis oblatus eft. Quod nunc cftat,
quia per prxdidum inconueniens eftoftenfum-Vel itaiNon frequter palTus eft ab origine m-di, fed nunc femel in cSli^matione fcculorum-Si femel oblatus ny fumceretomnium tn i ere dentium peccata exhaurire, oporterct cum patinbsp;fxpius ab origine mundi. Quod ne Gerct, femelnbsp;palTus eft in confummationc fecuioi^.i.in ui ty^anbsp;xtat Anundi, iimps^unt oriTtffii confummata SCnbsp;adimplcta, q in fccuiiStranfadis impcr feda fue-re,5i idco non opus fuit utincipcretpati aborigine mundLNam G toties paterctur.eiret miferanbsp;biJior obusnlt;*ninibus.Ncotpit ab initio pati,nbsp;fed nuncinconfumm^onefeculoru app^iruit in Tandisnbsp;fdr uultui patris, melsngrelraB illuc perhouotnbsp;f4 una uice madatX deflitutioneni peccati.t,ad hocnbsp;it dcorTum ftatuerct peccatum, ne l Tuper ncs,nbsp;fei^fubter nos eflet .i. ne idominaretur nobis,nbsp;fed nosconculcarcmusillud.Quod nulla alia ho 0nbsp;ftia facerc potuit. Et quia eius hoftia Temel obla-ta,rcgnum paccati Tubuertit, nec iam per confennbsp;fum uel operwione prxualet Tuper nos peccatu,nbsp;n neceffe fuitek iteruA offerretur.Dixi quia Temel^paruit dcoer hoftiam Tuam, Ingrediensnbsp;fantffi iand^r. Et ob hoc paflus eft Temel,quo-niam hanc poteftatapW'^nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;poftidet natura,
ut Temel moriantur^tijKerfdiwodttm.i.qua necefti-tate Sd naturali cot^ditiene ututS eft omnibus ha^ minibus femelmori.i.ut femel moriantur Jed po hoenbsp;i.poft mortem reftat eis iudiciunr, in quo fecundnbsp;hoc quod egerc recipiant .i. non iterum reftat utnbsp;iirgant.Sd iterum moritur, fed tantum ut ucnfenbsp;antad iudicium,recepturi prxmia ucl tormenta,nbsp;/le.i.eadc neceftitate amp; iramutabili iurc naturxctnbsp;Cbri/lf, utpotc uerus homo melSCn ampliasnbsp;in ara crucis oblutus e,8( poftfaciet iudiciura:nbsp;hoc eft, Gcut homini bus poft morte nihil reftatnbsp;ex neceftitate niG ut iudicentur, ita Chrifto poftnbsp;moMcm nil reftat niG ut iudicet.N G poft rcTur/nbsp;redionem fuamitci? nioripoflct,n haberet innbsp;fe naturan^terorum hominum. Et ita nihil nonbsp;bis prodeflet,c uerus h non cflt.Sed ut uerusnbsp;homoprobaretur, Gcut femel ex matre uirginenbsp;ypatus eft, ita femel in cruce moriens,oblatus eftnbsp;patri GtcriGcium,lt;ilt;l exhaurienda,id cft,prorTus au^nbsp;ferenda Sdadnullanda peccata, n dico omnium,nbsp;quia non omnes crcdunc,fcd multorum.i .coijz quinbsp;ad uitam prxdeftinati Tuntjquod alix n Tufficicnbsp;bant hoftix.-quia etG aliquo modo minueb t ea.
quod gnicabatur per fecundum tabcrnaculii. Manubda fd crant cxemplaria j.figurae C umnbsp;brac ucror fdrum.q funt in coclo,amp; iddrco ult;'nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;rus facerdos kfus non in umbratih'a, kdin uera
intraredebuit gt; Intrafletqd inmanufada fd,G ca uellet mundare.i.G ea uelletita fandificare ,utnbsp;^neaintrces redpercntabeis mundationcpecnbsp;can's.Scd non intrdo in ca, defignat quia t nullus ibi munditi animx cfequi poterit.Ideo connbsp;tempGtcaamp; n fandificauit, quia iunt(utdidnbsp;lt;rt)exemplaria^ Gmilitudines uerorum.n jplanbsp;funt uera.Scd intrauit in cxl,cxlum dico ipfumnbsp;u.pertlla GgniGcat.Sedcur Icfus.i.quifalutcmnbsp;nobis in obus fadis fuis qrebat, C{lum iniraret,nbsp;niG illo afcenfu ocs ad hoc uellet mundari.ucGe*nbsp;rent cxleGe5,qtenus in eis quaG in cxleftibut ha-bitaret,q ad hxc afcendit,ut tippareat nunc uultui dcinbsp;pro nobis .i. inicrpellet folus falutc oro notr,nbsp;Ikut olitn ptffex in Tandis fdor folus orabatftnbsp;pro obus. Nunc fadt hoc dutn non uidemus e.
nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Vel nunc.i. in picnitudine teporis gratix poft cnbsp;fmmationetn ope^ qux geftit conuerfans internbsp;holes, apparet uultui .1. j^entix amp;. bnuolentixnbsp;dci patris, intercedens apud cft^ nobis,ondcdonbsp;cicatrices uulnci^tqux pronoftraredemptionenbsp;periulif.'amp; qutum pro noftra falute laborauic,nbsp;perpetualiter reprxfentdo.Miro enim Si ineffanbsp;bili nobis ordine eum qui nihil unqu potcoblinbsp;uifci,quifemper mifcieriparatuseft.abfqj inter-miflione dns lefus admonct, q congrue homini-
B bus mifercri dcbcar,quoijt particeps uerc amp; dox loris ac paGonis idipe dei fiJiuseffcdus Gt,amp;
nbsp;quibufipfe confligens, mortis imperium mori-
ndo proftrauit. Sic cm fxpe intcrcedit pro no-bis.^f $ ita hoc fadt.ut fpe ojferitt femetipfum in ara
nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;crucis,Si fxpe patiatur,quia fuffidcntcr oibus fenbsp;mel oblatus eft,nePopus eft i^petttie. V nde pa-tct quia dignior Si cHicador Gt eius hoftia oibusnbsp;alrjs:qiia illx fxpe intrauert Gne cfummatie,nbsp;hxc femel oblata ad patri reducit. Non ad hocnbsp;intrauit in cxlum.ut idpfuin fxpe diferat effufionbsp;ne proprrj fanguinis, gue4dwl!(i^illa neceGitatenbsp;qua Icgalis pontifex intrat in fanit fandoi}i,per fingunbsp;lot lt;wo id agendo, quiaconfummation iC per-fedionemoperari non ualet; Si hoc facit non innbsp;proprio,fed in itlienofutguine.et hic per Gi^gulos annbsp;nos,Chriftus autem no fxpe,fed femclihic in alienbsp;no fanguinc,Chriftus in propriothic ptinus egrenbsp;ditur de fandis, Chriftus perpetualiter in Tandisnbsp;fdrum alfiftit uifftui dei,fempcr interpellas^nbsp;nobis. N ergo ita intrauit Gcut ille pontiff,ucnbsp;poft exiret Si poftca rcusrtcret^ofti Gif paffionbsp;nis ocrc8,ut ill^ fanguinem briBot animalium,nbsp;fed femel fanguinem proprium obtulit, Si cxlnbsp;penetrauit.Alioij/tt.i.G alif faceret, G fxpe fe oflr/nbsp;ret, tune oporterct eum frequenter puti incipido 46nbsp;erigiite muni^ut per Gngulas gcnerationeipaterc/nbsp;rur, redimendofuosin unaquaquc generatione.nbsp;Nam G fxpt feipfum in ara crucis offerret, idconbsp;(aceret, qiioni ad redemptionem onffiium minime fufficis cGct b't ios quos in earn* uiuen
|
CAPVT A non tarnen exhauriebant : hoc eft, femel ucni't, amp;CO aduentu omnia peccata fuorum exhaufit.nbsp;fccundo autem aduentu appitrebitnon utiterumnbsp;patiatur,fed ut iudicy.Apparcbit enimfme pecMnbsp;to,id eft.finc hoftia (ffo pcccajo.quia tunc no offeree hoftiam pro |5cccatis,fed damnabit perfeuenbsp;rantesinpcccatis.Confuetudo em legis ,utfacri/nbsp;ficium quod pro pfts ofitertur.appcJlef pdm * Etnbsp;fecutidum illam confuetudinera pdm appellatnbsp;Apoftolus.quia loquit Hebris, gbus huiufmo-di nomina per notitiam legisfuert uGtata.Qua-fi dicat; Eftote timidi.quiaiam aftplius non im-tnolabit prouobis Tunc cm non crithoftia, fednbsp;luitia in rcmuncrando uel damnando.apparebit.nbsp;expeitantibutfcjid eft,illis qui propf confcicnii bonbsp;ni lui meriti cum quadaifecuritate expedabStnbsp;aduentum cius, uel qin modo longanimit expe-danteum.perfeuerantesufinfinem cum patie/nbsp;tia in bonisoperibus, dd intuitumcordisadeiiisnbsp;ac^entum erigentes. Apparebit cis in falutem, ganbsp;uiuo eius falus edf(Jta ent ^g^ua^ut i 4tc cornbsp;poris ncc anim quicquiTHT^ali fendant, fed innbsp;eius alpedii fine fine gaudcanr. CAPVT X. Mbram enim habms x futurorutn bonoruh'),noiWptffin)agi'neni rerfl, per fngulosannoscifdwi I'pfts hoftijs^quas offerunt indcfincntcr, nunquam poteft actnbsp;, cedentes perfedos facerc * Ali'oqui eelfef**nbsp;rnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;g fent offerri, co q, nullam haberent ultra co * fcienciam peccati culcores femel mundati. Sed in Ipfis commemorati'o jjeccatord fitnbsp;per fingulos annos. I aipoflijgt;iie eft em,fan*nbsp;guinetauroru amp; hircorfiftuferri peccata, ; ^Probauit fufficienf quod Chriflus no^ifi fe-mcl mod dcbuitjSCnc nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;caum cur femel * cum mort ncceflc fuit.LTm non potcrat perfe ionem facere, amp; idcojauncoportuit moriquinbsp;facerct perfediione.Vcl ita c5ntinUdum eiVPronbsp;bauit Chriftumfuifle meliorem hofiiam.oftdennbsp;do ca quoc in ipfo erant, prioribushoftijsdignio-ra.Hoc idem nc iterum facit per alia partem ,ljpnbsp;ftiaslcgis improbdo, 8i non fufficientes fuiflenbsp;deraonftrando.Quia ficut p dignitates ipfius oft^nbsp;ditur melior hoftia, fic quoqj ccontrario meliornbsp;apparet, hoftiarum legalium imbecillitate mon-ftrata. Probauit enim quod Chriftus pd fuorunbsp;exhaufit. Side operaiionc 8C etiam deconfenfunbsp;mentis eorum.quod hofti legis facere neqpiue/nbsp;rc.ut ludi uellent. Vere Chriftus exhaufit peccanbsp;ta Sc fecit pcrfedlos, quia lex neu triim facere po-tuit. Nunquam, id eft, nullo tcmpe,ncc tempore Moyfi, nec tempore aliorum poteft facerenbsp;perfedtos accedentes in fanfla fandorum ponti/nbsp;fiecs. Sed quxritur quare non poteft. Quia cftlj?nbsp;lens Sc condnens umbramfuturorum, id eft, habensnbsp;Sc praecipicns ea quae funt umbra futurorum Jo-horwiM. Nam quaecunquelex praecipiebat.utta-fccrnaculi uafit ^ hoftiat^ caetera huiufmodi. |
X', nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;yi / non erant ucritas, fed umbra uerorum: SC p hoc G impotens ad perficiendum aliquem poteft ludi-cari. Vel umbram habet lex futurorum bonorum, id efi-,quand extraneam fimilitudin corunbsp;quae futura ertihoc efi,ita dubie SC extranee fu-tura bona onditficutaliq umbra, dreprxfentatnbsp;oculis noftris illud corpus cuius umbra. Et ggnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;? lex poffet habere ex parte umbra futuroijt bono rum, ex parte ip fam ueram imaginem, addit:nbsp;Itadico,habcns umbram futurorum bonorum,nbsp;ut in nulla fui parte babeatlppgt;*ueram imdgineninbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp; rerww. Venus em Sd expreflius reprfniat aliqu imago r aliqu qum umbra.Per imagin enimnbsp;SC qualirates SC qudtates illius cuius equot;ft imgo*nbsp;aUq m cognofcimus.fed p umbram nil certufflinbsp;nil determinat habemus.Si Moyles aut Mckhinbsp;fedec populo dei fui tie c oblatus, forfitan ima-go^hrifti uidcret:led hircus 8C uitulus deaeter qu fignificabt Chriftum,n in*igo,fed umbra crt.Ip!(inqu)lexn^itwpote)lpe}feojflt;ieerc,nbsp;ideft,pfcioneuirtutum bcatos amp; cfummatosnbsp;pontifces,p fingulos annos ad fanda inoi?2 itc/nbsp;tienkc hoftiis,njj)otcftillosfacere pcrfcosnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;? tifdem ipjit hoflifi,(iuas km per ojferunt. umbr funt eniro.prnuncitcs gratiam qua iuftificamur, SCnbsp;in eis homines non iuftifc tur. N polfunt in eisnbsp;uelin ipfis ptificesperficiiniuftitia.id ,nonponbsp;funtin eis iuftificari uere, licet femp offert eas renbsp;uercentc anno. SC quia poflnt ofterre per fmdosnbsp;xnnoiin fpado iginti annorum,Gc tarnen ut poft/nbsp;ca dimitterent,addit ndefinenter,id eft.perleuerannbsp;ter.Qiiafidicat.Liceynficesin Sandia fandto^nbsp;per fingulos annos offerret indefinenf, taft en lex nbsp;non potuitillosfacerc perfedios. amp; quia lex pernbsp;omneshoftiasfuas,cum fint umbr, nulludu'nbsp;xitadpfediionem,idco taie quid offerri debuit, nbsp;quo pfedt io iq^iti^areiur himano gni.Non ponbsp;tell cos lex talibushoftijs facere perfedios, ut eq/nbsp;rumconfcictialibera fiatabomniconferljs ponbsp;ludone. Alioqut,id ,fialidfecilTet,fiilloseflcernbsp;perfedios pSlfetji cejjptjjnt c/ferri dix hofiiae,i^inbsp;nonefletaliqqfcetas, nec eticaufa quare ultenbsp;riusdcberentoffrri, ficceflflcnt.o^udc!'nbsp;toWjid eft,i'acrificatoresfmel mund((ti,id ,una ob/nbsp;latione eariim ab omni peccato purgati, nulbem httnbsp;berentulltd confeientittm peccati,id eft,non eflent iamnbsp;fibiconlctj dcaliquo peccato, fedtamin cordenbsp;qum in operibus mundi perfeucrart :5d ideo inbsp;hoftia nonindigert, quonipfedii ciTcnt ,quodnbsp;le^dacere non potuit.Vnaautf hoftia Cbrifti pernbsp;fed^^facft.Cuius corpus femelobJatum, omnesnbsp;fuospfedte emundauii^ emundat:quoni ufq,nbsp;in fine feculi holfia ilia fufficis ey t oibus ad emSnbsp;dationc.Etfimillies {ftcct,non indigt alia;quianbsp;hc fufficit ad omnia,d omem conlcitiam pecnbsp;cato lauatJpfa enim SC prius per baptifm purifnbsp;cat cosjrfd fi deinceps peccauerint,per pcenitentinbsp;rurfus emundat,d in clmmationem uirrutumnbsp;rcformat.amp;fi nos quotidie offrimus,recordationbsp;mortis eits c:Sd una haec hoftia eft, n mult,ganbsp;fttncl ri oblata eft.Nec raidtis hminibus moi |
\
-ocr page 530-AD HEBRAEOS
oblationcm noluifti.Quid ergoda nos hoc tem/ C pore dimifli fumus Gnc hoftia amp; oblatione? Ab/nbsp;Gt.corpur autem aptafli mihi. Ideo ilia noluifti, quianbsp;hoc mihi aptafti.PcrfciO|jromiii,abftulii ^banbsp;promittentis.Illa i6 in tpe grqtiae noluifti,lcd cornbsp;pusaptaftimihi.i.aptum idoneum corpus, qanbsp;Gne pdo Sc paftibile amp;morrale mihi dedifti,qifnbsp;uakatofferri in redemptione oim; holocauflomaMnbsp;eti.i. ilia facrieia qu obus alijs digniora uidc-ban(,quia tota in altari incendebantur, non ^acue^nbsp;runt tibt oblatj^pro aliquo pccc(ito,quia propf haccnbsp;no relaxafti plt;ftm.Ei tW,id eft, quado uideo oanbsp;tibi difpliccrc, 8C corpus aptum immolatioi eflenbsp;.....nbsp;nbsp;nbsp;-nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.nbsp;.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1
me offerendum fpont|neus accedo,quia hanc fo lam hoftiam tibi placitur condero.Nam in capinbsp;te libri Pfalmoi^ riftumefi de me,ut facerem uoluntati PfttlmAnbsp;tuam det,ubi dium eft,Beatus uir qui non abijtnbsp;inconGlio impiorumamp;c. Et oportcbatimplerinbsp;pro^etiam haAcin me. Sq{]|^etiam qui unwer-(as IcripturascanlS^^ unum librum uocent,eonbsp;quodualde mirabili^diuina unitate ccordt.nbsp;Incuiuslibricapiteferiptum eftde me, utfaccr gnbsp;uoluntatcnMuam,qm in primis partibus libri Genbsp;nefeos,quipriA;ipium fcripiuraijt eft.lcgiturnbsp;plietatii quia relit]||()et homo patrem fuum.i.deinbsp;Glius homin indue^,uftiiet iede patcrna,amp; renbsp;linquet matrem fudro.i.fynagog, C adhaerebicnbsp;^xoriliix .i.ccclcG.Vel caput libri eft prxdica-ticadiuinitatis, q nihil altius in Icriptuns inueni-tur-.Ec in capite libri fcriptum cft de me,qm feri-pturxfanftf demftrant meefle deum fupomia, pf^j .j,nbsp;cum dicunt,Verbo dniclifrmatifunt.amp; deus *nbsp;rat hmi, Weoo qui tjntus in eminentiiTimo canbsp;pite.i.in altilGma j|t$dicatic diuinitatis libri fernbsp;ptur^ inuenior,induens mifericordif forma fernbsp;ui,uolui o dus ut facerem uel ut faciam uoluntanbsp;temtu,fadusobelt;i||||uflt;^admortem.Quiauonbsp;ltatem me qu iuxta naturam humaniiatis ha Phlhp.ttnbsp;bebam,diuinx uoluntSti tuxprorfus concordZnbsp;feci,utGcutimmolationemei corporis humanSnbsp;genus redimi uolcbas,ita SC ego ueilc,8t in omi-bus uoluntatem tu adimplcrc optarc.Hxc uer/nbsp;ffa Chriftus inpfalmo loquutus eft,amp; nc apcn'tnbsp;nobis Apoftolu3,qd ipfe de his fcntiat.Quia ftilinbsp;cetn folum nott ueteres hoftias hc autoritasnbsp;nullum pcrfecifllt;,amp;: fol Chrifti hofti de omnibus crcdtibus hcfufficienf egiffe uel agere, fednbsp;eti oblationem ueteris teftamenti C fubftitutionbsp;nem noui dcmftrat,G diligcnfnotentur hc uernbsp;ba.^ ipfe Chriftus dicens fuperius,illa noluifli,nbsp;8C fubiungcnsjTunc dixi.Ecce uenio.aufert pri-mu lcrifioi SC c co uetus tcftamcnt,5 ftatuitnbsp;nouumfacrificiut fiabilepermaneat, 8c c conbsp;nouum tcftamtum.Et hoc cft; Superiut dicens iplcnbsp;Glius, ^uiahoiasCroblatianesGr holocauflomata etiMnbsp;pre peccato olttijli.oftendit carnalia facrieia cGc rcnbsp;probata,amp;cum eis carnales os obferutias.Illasnbsp;hoftias noluiftijf ne uiderentur difplicerc, quianbsp;n fecundum Icgis inftitution offcrebtur.fubdinbsp;tur,necplf(citafunttU)ic3i qtuefecttndumlciem offertur^
yoi
A ti Chrifti offcrtur,fcd unus ubiqt 5C lroper pk nuSjUbiqj unum corpus.Scmcl oblatus non con-fumitur. Qyod nos agimus, recordatio facrifici)nbsp;ft.:neccaufainfirraitatisf rcpetitur.quia perfinbsp;cithocm,fcdnofir,qui quotidic pcccamus.Dinbsp;um eft luperius qtf legales hofti ceffaflent of-4cm,fi perfcftion purgationis agcrc poflcnt: qanbsp;fuperflue oflrerrtur.cum i cultorcs per cas emunbsp;dati, fciret fe no habere peccati fordern allquam.nbsp;Sed uidemusq.|non purgtcos.NtnpJhoftijsnbsp;perfingidos oblatis commemoratio peccatoru.nbsp;Comemoratio, non abiblutioanrniitans accu-fatio.n uiriuris oficnfio.Dum cm cnaemorannbsp;tur amp; confitentur peccata fua, SC offert pro cis * mihi datumjlt;lixi;Ecce.i.fine retardaiione enio.i.adnbsp;illas hofiiasjconftat cos habere peccata. Nee rovnbsp;rum, Namtrnpoj^ibile eflfanguine taurorum V hirco-rHm.aliarumve pecudu duferripeecrflicetG per illasnbsp;hoftias auferat operatio.culpa tn interior 6?connbsp;fenfus remancN Iblius Chrifti fanguine dclet^nbsp;peccata,etiam illis qui fub lege quondam remiflinbsp;onem per ilia facrificiauidebtur accipere.
Pfalingt;i9 Ideo Ingrediens mupdum dicit : Hoftii am oblatione nolm'fti, corpus aute aptanbsp;(ti mihi holocauftomata peccato nonnbsp;tibipIacueruntTuncdizi, Ecceuenio. Innbsp;capite libri fcriptum ell de me, ut faceremnbsp;uoluntatemtuam deus. Superius dicensnbsp;quia hoftias amp; oblationes et holocauitomanbsp;ta C pro peccato noluifti,nccplacita funttinbsp;B bi qu fccundum legem ofFcrtur,tunc dinbsp; xi, ed^ uenio ut faciam deus uoluntate tu*nbsp;am^uferc primu.ut fequens (tatuat.In quanbsp;uofuntatefanificatifumus per oblationenbsp;corporis lefu Chrifti femel.
J Quodlam hoftia corpos Crifii fuficcit ad multoi^ exhaurienda p(ft3,lex aut no ipfos poti-fices j^iuit facerc perfelt;ftos,idfo ad confirmatio/nbsp;njm huius ucritatis loquif ifta dci fijiusitigredteiwnbsp;mKNlt;iw.i.aflumens carnem,hoc cft.rcfpedu illiusnbsp;temporis quo crat mundumiflgreflurus aflumennbsp;do carnem,dicit per propbeta, dum conGdcrarctnbsp;infirnntatem legis Sd neceflitatem ablationis cornbsp;poris fui.O pater, tjoluifli hoiam de pccoribus fa-dam,CZo6i(rtione(quae fanguinis efluGdieficbat.nbsp;No em reuera talibus hofiijs dclcdatus eftde-us.fed prxeepit eas ad GgniGcandam uer hoftinbsp;Chriftijamp;ut per eas ludaicum populum retineretnbsp; lacriGcijs idoloi?. Ncc unij odoribus illi^elenbsp;cfatus eft, niGin Gdc 8C deuotie oGrentilTctp-cipue ab aduentu dni ndtuit ill^acri6cia,qm oanbsp;ilia erant quaGicrba pro(jpittemis Si uerba pro/nbsp;roiftiua.cumueneritquod promittunt,iam cua-cuanda .Tandiu quifq? promiiTor crit,doncc det:nbsp;C dedcrit, muttuerba. No dicit, adhuc dabonbsp;qd fe datu^ diccbacfcd diciqdedi. SacflGcia ergo ilia tanqucrba^miffiua,ablatafuncqacxhi/nbsp;bitaeftueritas promifla.i. facriGcium^hrifti qcfnbsp;percapromitteba.amp;: hcfuitcauf qu|^e deusnbsp;iUapritnoiuint,d^ poftnoluit. Hofti (inquit)
9
/
-ocr page 531-V
' X, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;oj
cft.in po tiori digmtatc patrjs.fjefjjpt'fo? ibi per? G mfurus.quoni iterutnlaborare fterum fternbsp;rc non eget, nec opus eft ut altquid pro fua uel funbsp;orutn imperfeftione patiatur.Tanto enitn perfe-dionis CcfRcaci fuit ctus hoftia,ut non fit opuenbsp;cam rurfus oflerri pro peccans aliquorutn. Et H/nbsp;cft nos cam quoridie offramus, no tarnen paflinbsp;nis dolore ultra fentit Chhftus, led memoria pafnbsp;onis ius nobis fit. Mul t at nobisin hac car-nc iribuercmusjnifi ufqj ad eius djpofiiion fub uc ,nbsp;nia uiucremuSiPropterca nobis p mediatore pfiinbsp;tacftgratia, ut polluti carnepeccati, carnis plt;Sinbsp;militudinc tnudaremur.id e,facrificio corporisnbsp;cius.qcF inMilfaiji celebratie offertur. Vndc qanbsp;licet ipfc amplius n patiaiur, tn edem hofiiamnbsp;perfuog facerdotes adhuc offerte ndgfiftit.aptcnbsp;nurtc dicitur.quiaunam pro pcccatis hofti offc-rctjfcdct in dextera dei.ftere^ nan%prfcn-
facerdotes e adhuc offert, quia per Jemetipfum iemci obtulir.Nam de paffic eius diftum elijqanbsp;femel oblatacft eius hoftia,c adhuc in miniftcrinbsp;iofferatur.Saccrdos^cgahsminiftrat,hic autfe-detiquiaminiftrarefamuloiji cft,icderc uero do-minoi.Et fedet ad dcxcer dei.ut appareat quianbsp;bn poteft luos confummarc, qui fie meruit exabnbsp;tari.declt;ftfro,id eft.deeo quod reftat,hoc cft,glo/nbsp;ricatione corpora, qm remTis pcccatis hoc fo/nbsp;Ium reftat.uel potius de caetero quodreat .i. denbsp;gloria bonoijt amp; pana maloi^, expe^Ms donee po/nbsp;tiiinturinimicieiui,id eft,uf^adillud tcmpus,quoilnbsp;li qui adhuc ei inimicantur 8C contradicuft.ponenbsp;tur/caMlum pedum eiui,id ,omninoeHubi)d[ur,nbsp;alrj interim per fdem alrj infuturo per damORtionbsp;nem.Caufa cft, quare iara glorificatus ndum funbsp;osglorificet,uclinpalfione ii^icatus nondum ininbsp;tnicos iudicec.'^uoffiam adhuc nonnuili ex iniminbsp;cis ficht amici, optimum fibi locum fujjpedi-bus eius acgrent.N necefle cfiut habeatibigftnbsp;qj loc aut geatiar aut potnse.-fidco difrtur iudinbsp;ci.utquseratunu^uiftquibi loc habeat.
Vna cm oTiIatione confummaui'c in fern piternum fanificaros.Gonteftatur autem Ji-nos C fpin'tus fandus.Poftquara enim dilt;inbsp;xit, Hdfc autem teftamcum quod teftabornbsp;ad ilJos poft dies illos, dicit domfnus,dabonbsp;Icgca meas in cordibus eof um, C in mentinbsp;bus corum fupet feribamnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;amp;(. pcccatori
Si ii^uitatum corum iam n recordabor amplius, Vbiautcn||horum remiffo.iatnnbsp;noncftoblatitl^rojeccato..
^Dixi quia unam pro pcccatis obtulit hoftiai Et quarc un,amp; non mulras.^ Quia ilia l ffrcit adnbsp;omnia.NamWJJrfoWithotte.i.fui fanguinis efffioncnbsp;cfumrffauit fancftificatos.ilt; per baptifxn psnbsp;cmundasfantftificauit,S fandificatos cfummanbsp;uit.i. ad fqpmam perfedionem uirtuium proue -xitjinqytum poteft homoin hac uiraclummanbsp;tionetn iuftitisc confequi ; 8c fummauitillos iti
;CAPVT
A Et ftWff CH ilia oa tibi diCplicercnt Si. aliud uelles facrifci.dixi, Ecce euioimmolari, t pcM SC copienbsp;simuoluntittuio det,qu ego iuxtahumanitatemnbsp;tnc adoro 8i colo,lc dices dns,lt;ttlt;ffrt primufacrinbsp; fici5,utfei^us4tu4t,.Dicendo efci hoftias C oblaiinbsp;ones noluifti.aufert prim.i.onditablationc pri/nbsp;mi : Si fubdcndo,ccce ucnio,ut faci uolunta te tunbsp;am,ftatuit fcqus.i.ondit nouum ftabile 8i firmunbsp;fore.Primum Si fcquens,uel facrificium,ut dixi/nbsp;mus.uel teftamentum intclligit.Nam utrunij; ui-demus impletum.Quia Cuctus f^rincium populo dei prorfus eft ablatum.SC iequsdnici cOrnbsp;poris facrifici eft fubftitut. Similif prim teftanbsp;met iuxta carnalcs obferutiasablat cft, Cfuc nbsp;cclfit cuangelium.DixijCCcc uenio ut faciam uol5nbsp;tat tuam.i. ut immokr ficut uis, 8i nouam legnbsp;ftatuam.I^(lt;olHntilt;ft,ideftjinquafui immolati-oneiccundpatrisuoluntatcfafta,nos fideles/- -----, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;------------------______-p,,________
KUf ptnifieati,id eft.non fol pcccatis mundati, tis temporis eft : quia ficut diximus,iplc per fuos fechn uirtutibuscppfummati:^ hoc peroutiotlc 'nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;- jgt; -
eorptrit lefu Chrifli in cruc^j|ftd?i bis uel ampli-us,led femel-.Si ideo feques eft ftatut, quia peril lud fanftifcati fumus. Primum uero dcieAi eftnbsp;ucl ablatum, ga neminem duxit aiperfedion-* Et omnis quid ftreert^sptfto cft,quonbsp;tf die miniftf c, Si e jfdMtrfpc offerens honbsp;ftias,qu nunquam polynt auferr^peccanbsp;ca.Hic autem unam pro pcccatis fteres honbsp;g ftiam,in fempiternum fedet in dextera lt;ici,nbsp;dcctero expedans donee pontur inimi*
|,Cor.K, ciusfcabcllum pedum eius.
*!iQi'tftio.'Diceret aliquis. Sanguis hircoi^r C tauroiji femel in anno pcj^ptificera oblatus, nulnbsp;lum duxit ad perfe:iont;fed#liacrificiaquse 4nbsp;lidie ficbantjfaccrdoies perfeeftos iure fecej^,qninbsp;am affiducfacrifcabant, SC gratiackifemperimnbsp;plorabanc. Ad hoc quafi ^flj5ondet,oftcnds qmnbsp;ficut ptificcs per hoftias fuas n fandificaii funt,nbsp;ira nec facerdotes, licet Heiwent aflduc fandifi-cati aliqua Icgaliobfcruationc.Quafi dicanfnisnbsp;pontifex per fingulos annos offrt,amp;: non perucnbsp;nit ad aliqu5 cfummationcm.'SCcod ra omninbsp;faccrdosfemperofirt,amp;tnperea nung confuranbsp;maf. Et omn guident facerdof prieo e/l, id cft, iuxtanbsp;paratus ut impleat o fficium fuir, quotidie miilirMtnbsp;altarijCZ ptpt ojfereltf etifdem bo}lw,quas i obtulc-rat.i.frailcs prioribus, u t qui heri taurum obtulenbsp;ratjhodic taui?z,8C eras taui^i offcrat.qM hofti,linbsp;cet edem crebro repetitx,licet facerdote quinbsp;prxfto cft, lmper fedulius in offcio fnftblanbsp;t,tnquantumcunq{ ofterantur,q(tm,i. nullonbsp;icpore pofjnt ttuferre pfccijW.SacerdosB^uidc mul-tasoffrt hoftias,fcmplt;p talioffcio deditus. Si.nbsp;tn caflb laborc confumitur, Sed Inic nofter uerusnbsp;facerdos,dc quo loquimur, Si cuius effe fufficieinbsp;tem hofti oftendere intdimus, ipfe n f3epe,n5nbsp;multas hoftias,fcd unum qu fola fufficiebat,o^e.nbsp;rewf hoiumpro peccatomnium credentium delc/nbsp;lt;lis,poftcxp]etamfujpatfionisobedientiamfedef,nbsp;4d cft,quicfcit 8c rgnt Si iudicat iff dextenddi it)
-ocr page 532-O4 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;AD HEBRAEOS
|
A fempitemum, quia fine 6ne poflidcbunt iilatn iufti/ ti confummationemin rcgno perpetu beatitunbsp;dinis,nec immutabit unquam iilorum perfcio.nbsp;Nec folus ego hoc dico,ftd CT /}gt;iritu}ftnilui per lenbsp;lereM}!. remiam eontcfiirturnoj,id eft,Gmul tefta illud idc,nbsp;^uod nos tcftamur de fandificatione Siconfuni'nbsp;matione. Vcrc contefiat. Poc[uetmetiiin hoc dfxit,nbsp;tefl4mentum amp;c. ibi conteftatus cft iftudnbsp;quod aflrimus.Poftquam hocdixit,conteftatusnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cft iftudjd eft.cjtco quod hoc dixit, confequens cft eum conteftari quod nos de fandificaiione SC confummationc Gdelium teftamenti noui tefia-mur.Nam quia ilia confummatio non per uetus,nbsp;fed per nouum teftamentuna fit,idcircoipfc fpsnbsp;tnentionem eiufdem noui teftamenti facit,cum ilnbsp;lam confiftnmationem promittir,dicens;Hoc aunbsp;tem teftamentum amp;c.Quafi dicat;Non ueti^te*nbsp;ftamentum docbo,n carnalesobferuciasprxnbsp;dicabosfed hoc eft teftamentuna fpak,qttolt;i tefint-ior C afiirmabo loquens amp; accedens cd illos :nbsp;hoc faciam po/ diesillos qui funt apud me prfninbsp;tijdicit dominus per Ieremiarn,non ipfe lercmias.Ecnbsp;non ita teftabor illis hoc nouum tefiametum, fic-ut uctus teftatus fum, inlapideis tabulis feriben-dodurispatribuseorum.'fed potiusalio SC utilt-ori modo,fcilicct dando k^es meis in cordibus eorum,nbsp;id eft, manifeftando internis fenlibus eorum uo-luntatcsmeasper ipiritum ftnlt;ftum,qui fapienti-am 5c charitatem illis infundet, ut intclligant casnbsp;SC dcleftabilif adimplct.cr eas leges quas dabo, B /po-fcMi(MWfMftlamp;sforfB,quiatanfas dignitatis crunt nua prcepta,ut arbitrium mentis eorutn luperctur, nee fufficiat ex feipfo quifquam ca c5-plei^, fed auxtlio grati iuuetur amp; corroborc-tur infirmitas eius,utea complcat. Hoc loco de*nbsp;fignat cft,guia in irtutibus^os efummaturusnbsp;crat in fempiternum:5C de fandincatione qua danbsp;turus vat, fubiungitur,quia ptccatorum qux quanbsp;turn ad fc, fccere:C7' inilt;juitlt;(tumtorum, quantum adnbsp;pftximum. Mm tempore baptifirtitis nonrecor~nbsp;dabor 4mplius:quia nee in hoe fjpulo pro hisiniun/nbsp;gara illis aliqua poenitentiam,nec in futuro ullnbsp;cisirrogabo poena. Ita promifit fps fandus pernbsp;noua gratiam peccataremitti.Sedwtiborw/jtcftrenbsp;miiojamnone facida legis oblatiopro p^catojednbsp;ceffare debet apud Chriftianos, quibus peccatanbsp;funt in baptifmo remifla. Sed etfi poft baptifmnbsp;pcccauerit,remittiturgpoenitcntia, nec indigentnbsp;oblatic legali. Xjpl in futuro feculo remiflisominbsp;bus omnino peccatis.i n offertur oblati^fchrinbsp;fti pro aliquo pcccato c^.quia nullutn crit-Habcntcs|taque fratres *dutiain innbsp;troitu fandorum in iftguineChrifti, quanbsp;jnitiauit nobis uiatn nouam Si uiuentetnnbsp;per uelamen, id eft, carnem fuam, amp; facernbsp;dotem magnum fuper domum dei^accedanbsp;raus cum ucro corde in plenitudine fidei,nbsp;afper corda confcitia mala,dC jbluti cornbsp;pus aqua munda,tencamus fpei noikse connbsp;feftonem indeclinabilem Fidelis enim eftnbsp;qui repromifret confidcremus inuicem n 'nbsp;prouocationem charitatis SC bonori ope*nbsp;rum, non defertes coll^ionem noftram,nbsp;ficut confuetudiais eft quibufdam,fed congt; . nbsp;folantes:SC tanto magis,quato uidcritis a{wnbsp;propinquantem diem* |
ij Multis modis commendato Chrifti poMtifi-cio,SC ludaeorum deftrudo,amp; oficfo quod Chri flus fuit mclior hoftia,amp;ad remiffion peccatorinbsp;fufficics,amp;: qui lex cum hoftijs fuis ad hoc cratnbsp;irapotens,finit hoc loco de his diiputationem,Cnbsp;. moncre incipit,ut fola Chrifti fides cum obferuSnbsp;tia bonorum opc^ teneaiur:amp; ex omnibus qunbsp;fupradixitjCxquo de #hrifti faccrdoiio difputanbsp;re cocpit,infertnunc.Qyafdicat: Quandoquidcnbsp;Chriftuseftfacerdt^fecundum ordinem Melchinbsp;icdec,amp; fuo fanguine exclura aperuit, 8C una nosnbsp;oblationc famftificauit atij confummauit, C caetera ftperiusnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;itag^ o^Wresaccedamu? ad eum fide amp; bonis oprtbus, quoper infidelita-tera amp; prauam operationem longe eramus : nos dicoJaabentesdulMmiid eft.ipem certiiTimam.quanbsp;non cft dei^ydum,fi oberrauimus, fed confi-denf pofiumus accere; habentes fidutiam tnf-treitufanorum, id en, jnn^eundnin fanda fanAo/nbsp;rum.hoc eft,in cxli^,quo intelligimus praccef-^ITe pontificcmnoftrum. Fidutiam habemus qtfnbsp;intrabimus in ilia lnAa fanAo^,amp;hoc non in lenbsp;gaffbus facrificiis,fediflt;gccfcri/lf,qu ipfe itbnbsp;co efiudit, ut codera redempti illucacccdamus,nbsp;8C in illa lntftji ingrediamur.^arfw Mf,id eft, quenbsp;tntroitura modo faAum uiam trit in patri,ipfcnbsp;inMuit nobis d e^, ipfeprimus omnium fideliumnbsp;intrauitjipfe primft per eam ambulauit,amp; fdclinbsp;bus flNs poteftatem ambuldi per eam poft fe trinbsp;buit.Viam 8ico,nouM^d eft,per qu nullus antenbsp;eum ambulauit:Cr (mmtem.i.durabilem 5^manc/nbsp;tem atqp nos fan AificatQs expeAtcm,quia poft-ca fidelibus fempet*efi aperta Vel uiutem, quianbsp;omnes qintrant,uiucrc facit-Viucntem,quia nulnbsp;lus per e ingredit,nifi quem uita ducit.per ttflrfw,nbsp;id eft,per fignifieatum illius uelaminis,quod duonbsp;tabernacula diaideb3t,ide,pcrcarnemfudm,pate-nbsp;fada eft nobis uia in fanAa fanAorum,id , in fu-pern lerufalc. Vndc cti eo in cruce moriente,nbsp;feiflum cft uel templi.fignifics morte ciusapernbsp;ta effe nobis ui in fana fan Aoi^i-Pf t uelamc.idnbsp;eft,pcr carne Chrifiiquauclabaturdiuinitas, uianbsp;illa^anctperuia.*quiafumt fideles ut uiaticutnnbsp;carnem Chrifti.amp;S de hacuita rcccdentes,ingrcdinbsp;untur ianu cxli.SC per uelam. per carnem funbsp;initiauit nt^is ipfe uiam illam,quia carne uelatusnbsp;tranfijt primus per eam. Per carn initiauit eam,nbsp;quia nifi carn airumpfiiret,n eam nobis initial/nbsp;^et.Pcr carnem cm, n per diuinitatem poteft denbsp;loco ad locum ire-.8C ideo per carnem, qua le ue/nbsp;lauerat,initiauitnobisiterinclum,ficutci Pll- ppI.lO)nbsp;miftacanitiQi'iponis nubc afeenfum tu.Nubcnbsp;qiiippc pofuit afcfum fuum, ga carne alcendir,nbsp;non diuinitatc.N quod nc Apoftolus uelatn^s |
CAP VT .VIL nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4S1
|
A unnim obtuhc deo pro Abraam, 3d quotidie pa ncm C uin dco accrdotes offerunt pro falute finbsp;dcli.atqjpanisjpfc C uinfiunt corpus lt;SC fan-guis Chrifii,acperm^ent in 3etcrn,ita ut uitamnbsp;cterrt digne accipintibuscitrant.Propteriftanbsp;rcdedicitiVlelchifedec manerc lcerdosinppe-tuum.quia nullus alius ritus infiituetur, per quenbsp;dus ojaliuio mutctur,i5d quia Chriftum degnatnbsp;perpetualiterintcrpellantctn pro nobis. Intucmni afc qutus fit hc, cui Si decb mas ddit de ^cipuis Abraaquot; patriarcha. Etnbsp;8. gd de fiitjs Lcui facerdoti accipttes, manbsp;datu habet dcimas fumete populo fedinnbsp;ieg,id cft, fratribus fuis, quanqu Si. ipfiinbsp;exierint de Mbis Abras. Cuius afit generanbsp;tio non annumera^ in eis,^ecimas fumpfitnbsp;4 ab Abra:Chunc qui habebat repromiflonbsp;nes,benedixitgt; Sineullaauc contradiio*nbsp;ne,quod minus melioi^benedicur*nbsp;Immoraf ApofiolusiniX^mcndatione digntnbsp;tatis Mclchi(lcc,pfcrcs eu Abraj.qludi extolnbsp;lunt Si de quo gloriant,quChriio cponerc uonbsp;S. lt,dicctcs;Ngd tu maior es ptre tfiro Abranbsp;anrQyafi dicat ;Ex fupradiis attditeqlisfue-ritMclchifedcc. pd nuij intiaBini.i.intus cfidenbsp;rate qtusthic.Intueniini.i.Ihteriori uifue magna diligiia.utpotc magn gd infpicite^^Xtut.i.nbsp;quant dignitatis ( fdtatis acpfcdionie/itfjic*nbsp;intelligdu/ui nfol multas alias ueneratift,nbsp;g fed et dcimt ddit Abr^S^e ^triifrcha .i.princepsnbsp;patru,cuius iftitat patres imicati funt. Et n5 denbsp;uilioribus, lcd depr^eeipuit ac melioribus ddit cinbsp;dcimas,uelut de egs,uefiiiius,loric Si alijs.q pnbsp;cipua uideri potert inf cxteraA^n maximus apnbsp;parct amp; inftimabilismagnicudinisec,cuiplt;alinbsp;or patr decimasdeditjn felgeiitferiorillonbsp;ec reputauit,amp;il] melior^n meliora amp;pcipuanbsp;offcrebat.Melchilcdcc(ut dixi)decimas abantiqsnbsp;accepitjin q pfert Abra,iamp; itsKdis filqs Lcui.i.nbsp;facerdotibusueteriskgis.Eigd talifapparetgtQnbsp;ipfe pmineat cris illis Ikccrdotibus.ga n os finbsp;lij Leni, fed gdi de filijs cius accipitet feteerdotiu p ele^nbsp;ion SC clecration alioif2,habet mSdatufumere de*nbsp;ciitiat^no cm alif auderent.Mandat ifiud bt fedtttnbsp;icg.i.fcdm legis inftitution.finc cuius autoritrenbsp;nung pfumere. Vcl fedm lcg.i.non alit g pci*nbsp;pit lex.f.ut nec plus.nec minus.necaliom acci*nbsp;piat.g in lege deerct eft. Accipiatur populo Henbsp;fcrxogi.td ,fratribusfuit:hoc eft, ab hoibus eiuf-dc dignitatis.qs nullo m potert dignitate lupanbsp;re,nif ga crt facerdotes cflituti in lege.Tanta enbsp;cm excellentia faccrdotij,utctifimilcfgne,mulnbsp;toampliusdigniores fint fratribus fuis.Decimasnbsp;ing fumebt populo,n tn minori, utert^pfe-lyii.fcd fratribus fuisfedm carnnoninferiori/ nbsp;bus:qS(J5 et ip/i fratres g as dabt, exierint delumnbsp;hit Aigt;rdlt;e.i.defcdcrint de ^pagine Abra;hoc ,nbsp;guis 6C facerdotes Si populus eiufd dignitatis efnbsp;lent C in origine gcneris.tn pceptione legis SCaunbsp;oriwte populus cogeb Ut cis dcimas pfoluc* |
retjfedMclchifcdec nullo hoe accepitoffici l G cerdotale ucl cfecraiion,necp pcept habuit utnbsp;dcimas fumeret,ucl ab aligbus exigcret.C c fi.nbsp;lij Lcui n minoribus,fed cparibus,utpote nbsp;fratribus dcimas accipit,ifte abAbra accepitnbsp;n ut cpari ucl fratre,fed ut minori,ga n fuitnbsp;ex ilia jgenie.Noncm Abraincirccifo alieni^nbsp;gen dcimas dcdiflet, nifi excellentior efle fei-retjin quo C Leuitici facerdotes dcimas ei foluenbsp;rct.Filij Lcui fumebt fratribus fed illc cuiut gcnbsp;wertfiw.i.poficritas fJio^,ga nulla efi,uel eti fi cfnbsp;fet,noamumeratur in eit.i.in{Hijs Lcui.nec aliqu c*nbsp;fanguinitat habere c5 cis refert,rfcrilt;fmp/itnbsp;AirM. Qiix fie P oa fupauit, ut nulJa uis e tadanbsp;poflit intclligi.qn illi Abra dcimas ex oibusnbsp;bluitjfic ut populus ludo^ qd necefltf ate cotinbsp;pellebat daro luis dcimas facerdotibus. Horumnbsp;fenlffs ita bruif pdituriTali m^atet Mekhifcnbsp;^cedignior Cmaior elfe filijs Lcui, ga ipfe abnbsp;Abraam maiore oibus illis dcimas lmpfit ut dnbsp;minorijLeuiticus atordo n minori,fed frnbsp;tribus accepit. N fi Leuitici facerdotes eti parinbsp;gnc.i.fratribus fuispffantiorcs crt facerdotij c5nbsp;Iccratione C legis infiitutione, qm dcimas abnbsp;eis accipicbt,tn Melchifedec dignius pferf Ab*nbsp;ra, q dcimas accepit qfi facerdos laico.C fi/nbsp;itj'sLeuiqsinciuslbis decimauit.NcmAlclchinbsp;fcdec Si Abra eiufdc gnis e leguntur, ut uel innbsp;gcnerc pares c poflnt.EtfiMckhifcdec gfuitfi-gn C umbra,pfertur Abra C oibus Leuiiicisnbsp;facerdotibus, gto magis Chn'Rus g eft ucritas Sinbsp;corpus? Dixitga dcimas fumpft ab At^a,cr Dnbsp;eti benedixit e, per qd magna cius excellentia *nbsp;declaratur,ga t magn patriarch,qhitbebatjhocnbsp;eft,qui t firmif credebat ac fi i habertt repromiinbsp;oat.i.iteratasadfeiuinitus jigiiffieSjtenedixit.i,nbsp;facrauir,hoc effjillufh bencdixit,cui dus benedinbsp;Aiotiem promiferat. Cuius benedidione ^branbsp;fausfacratior,C n benedixit c,fed dcimasnbsp;ei ddit, ut tinr maiori. Abra ab eo percepjtnbsp;bcncdidion.fed /ineulld cotradiione ueiji eft,quianbsp;illud qdniinut efi^ befamp;dicitur maiore uel meliere^nbsp;Nemo cm ctradicerc pt huic rni, fed os hocnbsp;conftarc neuere,quia oc qcF hcnedicitur,minus nbsp;bcncdicte.Oisqui bcncdidionab aliquo lfci/nbsp;pit,inipfaTufccptioneprobatur efl minor. Sednbsp;Abra(ut fsepe didum efi)benedidionfulccpitnbsp; Melchifedec in tepore maioris fudignitatis,dnbsp;c trophjo rediret c plio.Ergo minor effe n ptnbsp;negalt;amp; c ipfe Chrifius.i.MeIchifedcc maior nbsp;prommiones habtc.quatenus eft ipfe Chrifius* Echc quid^ecfmas moH^es hoes ac cipfunt,ibaficcontlaturqu(a uuit,S^ utnbsp;fea di'dum fit,pet .Abraam iLeui qui deJnbsp;mas accepi'c,decimats eft. adhuc em in lu*nbsp;bis patt tat, qn obuiait ci Melchifedecnbsp;^(^Etadhuc alia rne intuemini dignitate Mel-chifcdcc,qn)a hicquid.i. in hoc loco lcripture,ubinbsp;agitur deLeuiticis facerdotibus, accipiifnt dcimainbsp;hWffWerieWffti.ad morte qtidie per multas miferk |
AD HEER AE OS
|
A as ucrgentcsrhoc eft.dc illis loqui? Icn'ptura Geut de hoibus.quoijzalij moriunt amp;altj fuccedcfednbsp;iU.i.ubi frnio c de Mc]chifedec,cofr)btor icriptu-ranbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ipfe wi,d uita eius leiquii,amp; de morte ni hil dicit. Per qd dignior obus aJrjs facerdotihtis fuGicienf ondit.Coteftatur enim.i. Gmul tota illanbsp;Tcriptura q de co .teftatur ga uiuit.Et c5 fiJij Leut Gnt moritcs,amp; ifte uius.apparei gs Gt pfcr-dus.Et alto adhuc m patet ee maior filijs Lc-nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;u,qm Leui quirlecimas accipir, jpfi Mechifedee dcimas glbiuit-Quia Cf Leai.j.iJla tribus Leuiti-ca,vn faccrdotesdeusclcgit,amp; iUeqqjcIedus or do.^H Jecinttif ab obusalijslt;Kcepit, decimiitut efl nbsp;JVlelchildec.i.dcimas et pfoluii,amp;hoc perAbra.nbsp;n cm jJprtc in fua pfona Lcui dcimas ddit cirnbsp;cGcirusl'acerdosincirccifo.A(ibilt;cen(mer4ttnlM{gt;ifnbsp;fdtrit ipi Leui pat facerdotalis j^fapi.i.n^uinnbsp;cxicrac inde fc^m genitur,^K44o Mekhijdec oftuM^nbsp;uit Abra. Adhuc enim un gd erat Leui c illo,nbsp;qm poft genitus c ab ipfo. Vn patet facerdotiumnbsp;ludoitcfubiedfaccrdotio Chriftianoi^i.Dc/nbsp;cimatus eft Lcui p Abra Melchifedcc.qm adhuc in Jbis patris erat dcimas dtis. Nam Gcutnbsp;Ad pecete, qui in lbis eius cr t,peccaucre:Gcnbsp;Abra dcimas dtc,g in lbis eius ert^dccima/nbsp;ti funt.Sed hoc non fcqui'n Chrifto,guiseflct innbsp;Jubis Ad fAbra.ga n fcdmccupilcticarnbsp;dis inde jJceftit.N cm St' illcibi decimatus,cuius caroinde n feruor uulneris,icd materie menbsp;dicaminis traxit. N eu ipfa dccimatio ad pfigu- B rand medicinapertinueritjtHud in Abraj carne nbsp;nbsp;nbsp;dccinvbac ^d curaba,n illud unde curabaiur. Et ita Chriftuseft n inferior Mekhifedec,ga n cftlt;Ccimatus ab co.Gcut Lcuiticus ordo,g ei pernbsp;Abra dcimas foluit.Eadc ncj caronAbraxnbsp;t m ,fed ipGus pritgt;i hos.Gmul habebat amp;uulnusnbsp;RW(lt;7 puaricationis5dmedicametuulneris. Vulnusnbsp;puai^ationis in lege mcbroijz repugnte legi mnbsp;lis,q per om inde jjpagat carn feminali rnenbsp;i|G trfcribitur.medicamentatwulnerisineo,nbsp;qd inde Gnc opere ccupifc^nti in fola materianbsp;corporalipdiuinam conccptioflisformationisipnbsp;rn de uirgine fumpt, J5pf mortis Gnc iniquitanbsp;te conforti.SC refurrediis Gne falGtatecxcpl. Si ergo cfumraatio p facerdotM LeuitiV eu erat, populus cm fub ipfo Icg accepir,nbsp;qd adhuc neceffar i fuit fedm ordinc Mel*nbsp;chifedccaii lurgercfacerdotem,amp;non fenbsp;cund ordinAaron dicte' TrflatoglKm fanbsp;cerdotio, nccelTe legis trflatiofiar*nbsp;lt;5 Prtulit hadenus faccrdoti^phrifti.qd fedmnbsp;ordin Mclclufedcc, Letitico.Si nc additqcF fanbsp;ccrdotiumChrifii Leuitic deftruat,^ deftrudo,nbsp;ncccflc Gt lege deftrui fedm carnalcs obfcrutinbsp;as. Ac G dicat; Qm fuperius did eft Qirift eflenbsp;facerdot fc3m ordin Melchifedec.fidos legemnbsp;hntes noucre hoc elfe futuij, ergo gd neceffitatisnbsp;extitit.ut n iuxta Aaron,fcd iuxtalclchifedecnbsp;forger ifte nouus facerdos.ib 4 perfsdadare-tar iufiiaCSifOfiWwlt;ttw.i.perfcdio iuftitixcMt.i. |
d abatur uel Gebat,f Jieerdotiu Leuitic^,cvr alio Of/ C dine nouus adhuc lacerdos prophetatus furre-durus^Nam G Leuiticum facerdotiutn(ut ludaeinbsp;putabant)confummabat,fiftrafurgeretaliusfenbsp;cundum Mclchifc*cc.Scd furgit alius, amp; no fru-ftra,c diuino Gt prxnunciatus oraculo.Ergo il-Jud n confummabat.Sed curconimmare uidcnbsp;reiur,intcrponitur eau fa,populus enim/b ipfo Igg ttcnbsp;cepit. Nam quia facerdotio data fuit lex,in cuiusnbsp;obfcruantia cfummatio putabatur ele.ideo punbsp;tabac cfumntetio per facerdoti.qm lex Cdatanbsp;eft fub illo,amp; adminifirabat peripm,fcd n eratnbsp;. P ipm confummatio. N G hoc eiret,ng alius fanbsp;cerdosquxrcrctur, qui alio ordinc confumma*nbsp;tionem daret.amp;hoc lt;|ft:Si confummatio iuftitixnbsp;Gcut ludi putabantjCraf per facerdotium Leui-ticum,ergopoftqun illud uetus daret confum-ination,^uidadhuenecefjriumfuit,td eft,quid eau-*nbsp;fx, quid utilitatis extitit dcoper DauiAfurgerenbsp;aliunf^cerdotem.tl^ cancret.'SsBes facerdosinlt;ternbsp;num fecundum ordine^^elchi^dec, non dicerct fe-cundum ordinem A4ronf Hic eft enim uerus facerdosnbsp;quia SC peccatolibcrat,(Sd omnem iuftitix con-fummati?!b^rxftai,quod illi facerenullatcnusnbsp;ualcbant.ldco necjfl'e fuit,ut poft illosadhucalinbsp;us furgeret,amp; ictmduq|ritumf^ fecundum mores. Populus fubf^rdotio legem accepitamp; te-nuit,5?illud uetus nouo facerdotio ueniente munbsp;tatur.Vndc Si IcgGmiliteroportetmutari.Nnbsp;trnflifto facerdotio in nouum facerdotium.necejj enbsp;utty kgij tranflatio fiat in nouam obferuationem. Dnbsp;Qiiia enim Qmul utraque Si ab cadem fponGoncnbsp;data funt, neceGe eft ut quod de uno dicitur.de alnbsp;tero intelligatur.Neqtie enim lex Gne facerdoti-bu3 qui earn facigt;it,potcft manerc:fed deftrudonbsp;fac4Bdotio,deftruitur amp; lex, quxnonniGfub eonbsp;Gare ualet.Ced deftrudum Gue tranflatum eft facerdotium. In quo enim ha; dicunf,de al tribu , dcbqua nullus altario ^(lo fuit. Manifeftumnbsp;eft enim, qtf ex luda ortus Gt dns nofter, innbsp;qua tribu nihil de facerdotibus Moyfcs lo*nbsp;^uutuscft.Etamplius adhuc manifeftd ,nbsp;G fccfdumGmilitudin Mclchifcdecexur*nbsp;rexit alius facerdos,qui non fccGdum legenbsp;mdati carnalis fadus ,(cd icdm uirtut uinbsp;t infolubilis.Contcftaf enim.qm tu es fa* cerdos in rcrnft icdm ordinMelchifedec, ^Ofidittranflat el facerdotii,ut Gc fequacnbsp;legis tranflation eile faift. Vtus fcerdoti eftnbsp;iranflat qm Si in ali rrib, Si in alium rit.NSnbsp;ille in in cuius cGdcratic hiecdictttttr.f.dnsnbsp;lefus,propter que craendand hasdilputatiesnbsp;facimus,nx tribu Leui, fed de alia tribu ,denbsp;nullus prtefifuit ung alt4rio,id ,nec minor,nec ma-ior quifquam ex illa tribu fecd lege ad altariSnbsp;accefltjUt miniftrareticerdotali iure.Vcre nouus ifte facerdos,g xtern habet facerdoti,dc a*nbsp;lia tribu eft,n de luda.Et oportebat ut cuacuatunbsp;rus icriGcia,q fedm ordinc Aaron in facerdqnlt;gt; |
.VIL nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;485
q3 per fc folum i'ufia adi'mplcrc non pt,inrmu Q iudicatur.Et tab's erat lex,qu3c ne auxibo gratignbsp;neminem iuftifi'carepotuit. Eteratinutibs.i.ueranbsp;conferrc non ualens,quia regnum caeloijt fuis culnbsp;toribus dare non po tuit. amp; nc eft inutilis onoJ.nbsp;nihil prorftisutilitatis confcrens.inao perniciofaynbsp;ft poft aduentumChriftiferuetUr. Verc 4gt;pier in-firmitatc reprobiur,quiwbil.h nullum hominnbsp;adduxit lex ad pejfeiam.i.adpcrfetftiem.Nm etfinbsp;aliqui perfetfti fub ca fucre,non lamen ex c per-kionhabere/edcxgracia.Lex uidelicetetnbsp;abquid fecit,non tn plene iuftiticauit. Nam necnbsp;tegnum peccati ex toto potuit euertere.nec per*nbsp;fedt innocehtiatnautperfeiuftitiam dare,necnbsp;uit tern adquirere, fed tm bona temoralia^nbsp;mitterc.Nam timorcm mortis inculTit, non amonbsp;remtuftiti dedtt.* nee in intimo cordis reghauit*nbsp;lt;icetihopcribus foras cuftodita f!t. Etideo iurenbsp;reprobtacfi.ill gd reprobata cft,fed loco eiusnbsp;fit fntrodadw melioritf^ci.i.cor noftrum pntrai QCnbsp;in illud introd ucitur, tit in ea regnet gratia nouxnbsp;legis, q nobis Ipem u ternse tribuit, qua lexnbsp;antiqua dare non poiuit.llla ein jjmittebat tepOnbsp;raliajhc pollicetseterna. Et hacc uiriuiG cofum-mationlargit,q facit hominem fparenon foipi-tat.qu cito tranfeatmon copia tpalium diuitianbsp;r,n multitudin filio^.fcd potius uit actern,nbsp;falut indeficient,de oa in obus exiftent. pernbsp;qu fpem proxirttdmuf dd deM,qa terrena defpicimusnbsp;d cleftia appetimus, mente deo jjpinquamus,nbsp;amp; eius imagin in nobis reformamus, at^ibi in- )nbsp;haerere cupimus,ut unus cum eo ips efficiSmur.nbsp;nbsp;nbsp;
Introdudio fit melioris fpei, CZ Quanta ejl.i.qqm magnum (Sc q mirabilc,qd noneiureiurdo firmednbsp;cum iureiurando.Dum em deusiuratChrifi eflnbsp;facerdotc in tevnu w,qui fine Une ,p nbis inter-pcllet,cum iureiurando fpem nobis dat meliore.
Alq qm'd fine iurdurdo facerdoi%s fa ifutit.hic^tcum lureiuradopereft qq/nbsp;di'xit ad illd, luram't dominus amp; non pninbsp;tebit cjtu cs flicefdos in tcrnu.Intt mcnbsp;lioris teftamenti fponlbr fadus eft lefus,nbsp;jMagnu eft qd* talc ipem nobis deus in facerdonbsp;tioChriijjG iuraracto dedit.N alij gd.i.Leuiticlnbsp;facerdotes lge ab co difcreii, faifuntne iureiurnbsp;(lo,qfi qndoqjmtitdi.fed fjic.i.qui nunq mutSdusnbsp;erat/adus eamp;cuiureiurdopeumquioia pt.i.p dc5nbsp;patrcj iurando dixit ad ill.Tu ef^cerdo$ in aternu.nbsp;hc e^ntcntia.Scd ut magis oftendat de lurafnbsp;fe, interponit ipfa uerba rophet hoc aflTertis,nbsp;lurauit dominus .i. irfcuff^ ueritatc firmauit, nSnbsp;pnitebiteu.1. hoc facerdsti nulla ratie mutabit.nbsp;Neep em fcut hoem poenitet deu. Sed dei diciturnbsp;panittia, quisabilloinftitut reicuiufqj inuta*nbsp;tio.qcredxbatur efle manfura.Proinde c dicif,nbsp;n panitebit e,tu es facerdos amp; c.fatis oidit eunbsp;pnituifle de inftitutie prioris facerdoti},boc ,nbsp;mutare uolMiffe facerdoti qd* conftituerat fedmnbsp;ordinc Atron.Vnfatisapparet quantuifte facernbsp;dos omnibus fit dignior. De ifto iurauit dis qdnbsp;in jteirliQ raaneat. intdittufdiius ffi ipfcnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tt
ff ij
CAPVT
A Leuitico fiebtjde ab'a tribu eflt,n de Leuitica, ne ad ipfum facerdoti qd* tgalif umbraerat fmnbsp;turi,pertincrc uideref mdatio ptr, qu ipfenbsp;oblafione fui ueri fac^ificij fecifc De aba tribu eft.nbsp;*nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Nam manifeflu eflqdid dominus noer ortus pt ex lu-
dad.ex tribu luda, ut eade fit facrdotalis amp; rega bs,ut fuit Melchifedec rex et faccrdos.I ^ua tribunbsp;Moyjfs nikil de f(cerdotibusloij^uutus.i.n5 dixit ut alinbsp;quis de ea facerdos elTet, uel aliqd facerdotale hanbsp;beret.Quia ergo dnlt;; leius q de alij tribu ,faccr/nbsp;doti accipit, patet quia tranflai eft facerdoti,nbsp;nec in tribu Leui amplius manere pot: amp; ita carnbsp;nales obferutisc fub ilJo datf.ftat ulterius habe nbsp;re nequeunt poft hoc.Dedi.ingt.fuperius rn fanbsp;tis manifcfi Si conuen/ent, adhuc pter ift dinbsp;CO ab,cx q amplius erit maqifeftu lt;euidcns ov
bus, quia tranflat eft facerdoti.Manifeft cnimnbsp;eft per tribu elfe trandat, Oquot; amplius adbucmanife/nbsp;P rit.quia manifefiior ^rmior pbatio,nbsp;amphus.i-largius ftidtiuimanifeft cft,R^cer/nbsp;doti elfe tranflat.f alioritu obferuat.uidelicctnbsp;ftfcdmpmilitudin Melchifedec exurrexit alius facerdos. i.nbsp;fi dns lefus extra os aJios furrexit, y(,obJationcnbsp;fua mdaret popul fu ab oibusipeccatis,quodnbsp;nullus alius facere potuitS qfc^admod Melchinbsp;fedcc Abraae pailE Si uiflfi^ratum ddit, ita Sinbsp;hic difeipulis fuis in cifd fpeebus corpup amp;fannbsp;guin fuum ddit. Qzti non e failus facerdosfed! nbsp;legmandiiticarnalis.i.fc3m quodlex carnaliterra
dat. quianon eftundusin facerdotem oleo matenbsp;S riali,nec carnalia pro eius ordinatic funtoblata
facrificia, pd fecundum uirtutem uit.e infolubilit .i. ter-n3c,qu nec folui, nec corumpi uel defirui pt.q per fpiritum fandum datir,qi)X:;hriftus inuifi/nbsp;biliier eft undus in facerdotc. Et uerc fecundumnbsp;uirtut uit inlolubilis eft fadus faccr^os,qua innbsp;seternum manet. Namcof^^r,id clt.fimulpronbsp;pheta uel deus pater mecum teftaiur.qHonww tu efnbsp;facerdos in icternum fecundt ordin ^elchifedec.
Reprobatio quid fit pccdentis macft propter infirmitat eius amp;inutilitat,nihilnbsp;enim ad perfedu adduxit lex, introduionbsp;uero melioris fpei,per qu proximamus acTnbsp;dcUjSC quantum eft, non fine iureiurando,nbsp;ROftendit rationes cur facerdoti ft trflat,nbsp;8C nunc fimiliffut confequens erat) pfert caufamnbsp;amp;rnem trandationis legis, diccnssReprolxttiot]-dempt pracedentismdati.i.prifcxkois propter infir-witdf.i.debilicat Si imbecillitatemeMS.Often-.nbsp;dum em erat, cur uctus mdat qd carnales cerenbsp;moniasobferuari prcepit, reprobaret.c deusnbsp;illud dediiTetjamp;nou fubftitucrctur.Id^ofcilicetnbsp;fit rcprobatio.i.repudiatio prjeedentis mandati,nbsp;ga infirm eft Si inualidum. Nam ut ft locus granbsp;ti fcquenti, reprobat mdat pceds.Qdideo *nbsp;pcedcsdicif,quia aliud erat fequutut Vtus cmnbsp;prccflt nou,fcut umbra corpus.Sed fcut ue.nbsp;nite corpore,umbra pterit in nihil uertitur,nbsp;ita uctus mandatueniente nouo .N infrmumnbsp;cratillud mdatum carnalium obferutia^.i.nnbsp;rufidensperfeipfum iufiificationc dare hoc em
i-v-
4^4 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ad HEBRAEOS
A lioritfjli(iti.j.^roiffor meltorishjreditatis cj ill.
111 cm g uctus leftament fpdebt tcrren amp; t poralc hrcdicatjhic at g nou aetcrn. Tefta-meni gppc uocabac chirographs hrcditatisnbsp;4dille g moriebat, rclinqbat c gu poft fc cft-^ucbai hxredc.Et Icfus dns morics nouS teftamnbsp;l nobts religt.in g nos regn cselftis bjredes fo/nbsp;rc fpopdit, SC ipfe facerdos ac mediator eins ecnbsp;uoluit. Vtus at teftamtS fanguine bruto? aianbsp;lis dedicat5,^deo uetuftis hoibus terrcn fponbsp;pdithsereditatc- Loge tag? melior illis priorib*nbsp; facerdos lefus,melius teftamtS eius^mclior p-Ecalq quidc pluresfadi funt (milfio. nbsp;facerdotes,idcirco qd morte prohiber p*nbsp;mancre. Hic aut eo qd maneat in xtetn,nbsp;fempitcrn habctfacerdotid.Vn C fay^arcnbsp;in ppctupdc,accedspfemetipm ad dcdnbsp;fcmpcr uius ad interpclland pro nobis,nbsp;flin co 4d altj fine iramco,hic aSc c5 iuramcnbsp;tofadus c facerdos,apparet(utdi:S c}eius excelnbsp;ltia;amp;: in hoc cti.^d alij4unt plurcs.ga moriennbsp;teshicaStunus.gafguius.N a^qdc.i.Leuiticinbsp;lgeabco diffimiks/aiifintt/cerdotef^n unus,ftdnbsp;plures P multas fuccclfioes, dS altj morcrct 50 alijnbsp;iucccdert,idcirco^mortej)hibertur.i.co gcFmorsnbsp;prohiberctcos in hac uita pwdnere.Idcirco cm plunbsp;rescftituti funt.alq poft altos,qniam neccffitatc 'nbsp;mortis intcruerncic,ipUititi funt fua dignitate gnbsp;manerc.i.ex ttomanere. Mfitgdad ipsunufnbsp; gftjiyoz.fcd nullus pmfit.fcic UMt de qlogmur,nbsp; pmanei.hicqu magnficareintcdimus,ljlt;itfeiM/nbsp;pitgrnK.i.fp ternpcerdcti.i.offiei ddi facra ponbsp;pulo Si. nterpelldi jaeo.Nein gfg iei fucce/nbsp;dit in facerdotio^nec fine habet eius facerdotiS,nbsp;n cogfipfAjitneutWietern.Nlircilirgsmcriuis,nbsp;' nmoriLmorsilliultrandnabitur.Vrtdcganbsp;man*t,amp; habet manes facerdotiS.pSt erpltt^'e innbsp;|prpftu.Ondit Apiusga facerdot|p eius deftruitnbsp;uetus facerdotiS 5d ueier legc,amp; nSc cmendatnbsp;adS ipGus. Vn, ingt.i.ga fetftpiicrnS habet icernbsp;doci, qif n habet ois lurbafaccrdotS, nfolnbsp;pt fgt; nobis intercedere, fed eti faluarc .i. falutcnbsp;illis quoj? ptifex.dare.n ad tps, fed in ppetu-um.Hiccuidenfapparetinfipitiaeoj^gputabtnbsp;ChriftS fine carnalibus obferuttjs ad falutnonnbsp;pofte fufFiccre.Pt in aeternS faluarcquia Si hocnbsp;indicat nomeius,qdlefus.i.faluator.lplc dico,nbsp;Mceds ad deu no^aliqd mcdiS,n5 per ar^5,nnbsp;per ali creatur fc digniorc,fcd p jewetfp^ ad lenbsp;cretoij participation^cceftTi^ut uoltat patrisnbsp;cognofcercr.c^ eS pdr^bus pacidS acpropiciSnbsp;facerec.Adfimilitudin.alicuius fapientis 5 potenbsp;tis didS c,qui ad reg uelad aliS admitti.fcd pernbsp;femeupmintrac.amp;gcgdipfeuultopcra.Meriio nbsp;cm per feipm accclTit.p gu amp; ocs ali^cccd5t,finbsp;lobin 14 cutipllogtur. Nemouenitadpatr nifiperrae.
Vd non per alinas hoftias acceftit ad deS nobis placandS,fedperfemetipm,offcrcs1cjnaracru-cis.Ipfcdico.poftrcfurredionc fempiiiutad internbsp;prlMS nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ad hoc ei data c uita w;rcn -
nis,uticmper deSpatrei'flterpeJIctutbonusnic C diator uita Si gloria noftra.licet cm propt glonbsp;ri fu uiuat Si prop obetyentix fu rmunranbsp;tionjtn ad hoc eti uiuit,ut fipm offerata-patrinbsp;ondac ad noftr glori Si exaltation. Ex ca eninbsp;natura g ptifex eft .i, humana, gua clis intulif*nbsp;interpellt iplc 8i intercedit ^3 nobis.Qyia ergonbsp;per femetipm accedit ad de5,amp; fg uiuit ad inter/nbsp;pellandS 43 nobis.uiuSl]? imp habetfacerdctignbsp;patet qcf faluC nos in perpetuS pt. Alij 'O fanbsp;cerdotes ncc lemper uiuSt.ncc faluarc polfunt.
Talis cm dcccbat ut nobis effet ptifex,' fandus,innocens,impollutus, fegregatus jnbsp;peccatoribus,C ext^llor clis fadus.
JiDixi guia per^metipm accedit ad deum,6C femperuiuitadinterpelldum. N hoc deedit-i,nbsp;cgruum erat,ut nobis Blijs effet tails pontifex. Serainbsp;j'o ^ios habue^e.Noftcr debuit efle ftnilus. j^minbsp;pertFdionc uirtettSin fc ipl^fbiummatus.otinnonbsp;r.qutum ad proximum, neminiungfaciennbsp;qd* noceret;5d impollutus.i. cuius fanditas Si mun-diria per t^uius peccati cfenfum Si deledationbsp;ne nSquam el poilu ta : Si fegregatus 4 peecatoribus,nbsp;id eftjicorfum fa^s grege pcccatoi?., ut nullonbsp;peccati neuo teneregir ) gregoi?, utpote finenbsp;carnaliccupifcentte per fpm fandum cceptusnbsp; Si natus. Vcl fad us in terius innoes manibus, ininbsp;pllutus corporCjfegregatus pcccatoribus.i.abnbsp;oiii peccato immunis,5lt; grege cotterojjtiacer-dotum fcparatus, inter guos nullus fine peccato. Dnbsp;CZ fadusexcdorciielis, ut ibi miniftret in fuperno alnbsp;tari. Vcl iegregatus pcccatoribus,ut iam cucrnbsp;fatio eius non ft^ter mortales,qui quandiu funtnbsp;in h^c uita,peccato carere non poiTunt: Si excel-fiorcaelis ^idus.i.fupomnes cleficscreaturasnbsp;cicuatus,ita ut eiuyi^gnitudo ucl fublimitasmanbsp;gnitud incm primoi^c tranfeendat angeloi?, utnbsp;inter ipfum Si angelos nulla pofllt fieri cparationbsp;fedindum magnitudinem Si cxcellentiair.
Qui n habet neceffitatc quotidie,quc* adniodu facerdotes, priuspro fuis delidianbsp;hoftias offerte, deinde pro populi, hoc cmnbsp;fecit icmel fcipfumofferendo.Lcxci holesnbsp;cftituit facerdotes, infirmitatem habtesnbsp;lrmo autem iurifiurdi, qui poft lege eft,nbsp;filium in ternum perfedum.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,
^AdhuconditeS digniorcLeuiticisfacerdoti bift Si pott ialuare.Qjieu talis fit, quale defcrinbsp;pBc^nohabetttecefitatquotidieoffrrehflias prius^fnnbsp;is delidis,^admodu facerdotes ilh habebt,ga qtidienbsp;dclinqbafjamp;qtidiana mdatieindigebt.Dicitnbsp;cS n habere ncceffnate oflrre qtidie,n qcf al-, qn hSc habere hmoi necelfi'taic uclit intclligi, fednbsp;utab coremoueatjqtfilliscucniebat. Nonindinbsp;getjUt illi p fingulos dies offeree prius p fuis deli-dis, ac deinde pro delidis populi. Noindig^t qtidienbsp;offerre.ga hoc femel,n tn pro fuis,fcd pro popu/nbsp;li delidis fccit.N fecit hoc, efferendo taurj ucl brnbsp;cum,fcd//f[w;guia ninueniebatur aalwffw
.VIII. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4S;
Ab eo loco quo dixit,unde amp; faluare in gpe C tuumpt,oendicmultis rationibus* qd potensnbsp;fitfaluare.Nuncquoqiquadam breui capitulanbsp;riratione uultillud idem comprobare, 3i qddnbsp;certius apponcrc.Quafi dicat: De eo multa dixi,nbsp;fed nunc de his facio capitulum.!, quandam br-uera comprehcnfionem.Capitulum enim breuisnbsp;multoij complexio efl, fic dida,quia breuiter ca/nbsp;piat tots fummS.Nam per hoc ad diminutiuumnbsp;eficapitulum.defignatur breuitas: amp; per hoc qcPnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*
uenit capite ucl capio, intelligit quod magnu fenfun^capiar,amp;fit breuc caput multorura.qux
? lificatu Chrii,fcd ^d nunc appono,eftMpjflwnbsp;fitper ea ^une dicuntur hadenus me de illo.i. hoc brenbsp;ue qd nunc diduruslum,fuperat ilia multa fupenbsp;riuWida,quia dignius laudcmChrii continet gnbsp;illa,amp;firmius ac certius dclart flunc effe potennbsp;icm faluare in perpetuum.Quia licet fuperius di-dum fitjCum effe fadum excelfiorcm cxlis, nonnbsp;tm ex neceffitate uocum ita probants eft fublimanbsp;tus effefuper cxlos, no poffit lublimius exaltanbsp;ri.Quod nc in capitulo manifee ponitur,ut in/nbsp;tclligi opor teat ilium intm efl fublimat,ut nonnbsp;poffit afeendere altius,aut maior fieri ncqueat, utnbsp;in fede maieatis cum patre fedeat,cum dicit, Tanbsp;lem habemus amp;c. Hine enim incipit capitulum.nbsp;T(dew.i.tam gloriofum, tam celfum,tam potentenbsp;habemus ponticem,(pli conjedei, id e, cum patre ie-det in regali folio maieatis,hoc eft cum patre re/ pjnbsp;gnat aciudicat SCquieicit.C hoc indexter^edismanbsp;gnitudinis inctelis .i. fic det cum patre,ut tnancat nbsp;in qualitate regni patris:hoc cff,aequalis fit^atrinbsp;in regno SC raagnitudinc glori regni poffidear,nbsp;ut pater in clis.i.in clefii patria,ut omnes carlonbsp;rumuirtutesgloriftccnteumflcut^^atrcm.Illenbsp;ergo que in regno C omnium creaturar gubernbsp;natione confit effe deo aequalem, bene pStefiinnbsp;perpetuG faluare fuos,amp; ad uitS jternSgducejj^.
Vcl confedet.i. fccundum animam 8C fccundum corpus fedct,hoc ,quicfcit i permanet. in dextera fedis magnitudinisin clis,id c,potioriparnbsp;tc quietis dci,qui efi magnitudo in caelis, id cff,innbsp;fandis angelis,quiamagnos cos facit, manens innbsp;cis. amp; ipft pater qui e magnitudo C3rlo2,n ponbsp;tuit eum magis magnificarc,g ut fuper omnia ennbsp;exaltarctinxterna beatitudinc. Quiauero ifienbsp;pontifex tam dignus amp; tam potens nofiram lalunbsp;lem^mpcr operatur,congru Aubditur -.fanorunbsp;tnini^. Nam xtern bcatitudinc per fanda fan-dorum defgnatJLamp; in prfentiincipit nobis minbsp;niffrare,dans chfritatjm ac pcrfewerantia.etiamnbsp;in future perfedius minifirabit illis, qs in regno i,uc. jinbsp;difcumberc fcccrit.Qd* cxlefie regnu dicitur fan-da fandorum.i.digniffim omni alioijt fando-r:gaibf^5erfedcuiuiturinfanditate , ubiefluinbsp;ta in bonis fine pdi cognitione. 1 bi uidclicet nihilnbsp;fit qtf deo^ifpliceat, qcf oculos maieatis offen-dat.Et lrc fanda fandoiji Chrius nobis mini-firat,dum religiofam interim pat oit,ut dicercnbsp;poffitnus,Noflra conuerfatio in exlis e. 8c po-ff iij
CAPVT
A qudignepoffetofferri^expiatiepopuli: nec alius facerdos,qui dignus et illam oflerrc. Quis
cam iuftus fanftus racerdos,q unicusdeilius,
quitfi opus haber^per facrifidum fua purgarc
pd,nccoriginalia,nccatftualiaiquidtamcon
gruenf pro horainibus offcrtur,q Humana caro Et gd tarn aptu immolation!, g caro mortalis?6^nbsp;gd Am mundu pro mundanisuittjsmortali,^nbsp;fine ulla cogitatione carnalis concupifcenti caronbsp;data in utero 3C ex. utero uirginah^ quid tgranbsp;te offerri ac fufeipi poflct,g caro lacrifictj noftri,nbsp;corpus effetSum facerdotis noftri Vt qm qtaornbsp;confiderantur in o facrificio,gd offeratur,cui of* late differuntur.Loquor(inquit)multifarie de p5nbsp;feratur, q ofieraf,pro qyibus offeratur,id ipfcnbsp;unus uerus^ mediatqr g facrificium pacis reconnbsp;cilians nos deo, unum cum^lo maneret cui offenbsp;rebat,uniiin fcfaceret progbusoffercbat,unusnbsp;iplc eilet g ofirebat 8c qd oHcrebat. Semel hocnbsp;ol^]it,ga non fujt opus repeti^one.Suffedt cmnbsp;oibus,5C ideo nonfii necejjt ittrari. Nam adconbsp;rnagnefthoc facrifici,utguis unumc femelnbsp;oblatum,fuHciat ad ternitat. Dixi quia facer-dotes-indigebant quotidie offerre lolum pronbsp;populi deliis, fed amp; pro fuis: hoc ideo fuit,nbsp;quia lex htes conituitnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;non immor talcs,
i adhuc habenteflnfirmilfl.ff^giles ad pcccand, SC ex ipfacorruptione natui mortalisjpcliues,nbsp;utpotc homines puros,amp; cditionc human fr^
_ gilitatis uitare non ualentes.Ideoli;(cuc dida) necelTarium fuit illisita offerte pro fuis dcIidis.Gnbsp;cutppopuli.Hocrcmedio indiguiiPhines,hocnbsp;Ioiada,hoc Zacharias,hoc ipfe AafonjC quic5-lt;p alij in illo facerdotio laudabilif iue^ uixere.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;abliac ^j^teffitatc liber fu/
atcM.Zo t.Lex quidem conftituit taies, fedjrmo iurj^urM di quipolegei e diAus propheta Qauida.pro/nbsp;milfio patris fada ciureiwgdo, conituit facernbsp;dotnhomin infirma ^Jcliu adpcccandS,nbsp;fed filium fibi comparcm,amp; tryamni fanditate pernbsp;feum, ita ut perfedio ilia nung defedum ueflfinnbsp;habeai, fed in teternum mancat. Perfedus quippenbsp;crat, quem nec fragilitas pcccarcfaciebat. Et innbsp;aetern pfedus manet,gaciuspfedio nun^pSlnbsp;minui, ucl inxtcrnum lcerdos e conjtutus,nbsp;non ad tcmpus,ut alrj facerdotes. Sermo iurifiu-randi e po legem,ne fifuiflc in legc,dicert lu/nbsp;di illud iuramentum efle completum in lege gnbsp;fuum facerdotium.Po legem ergo c,ut per hocnbsp;lex infufficicns elfe demonflretur.Si enim fuffici-cns effet,non pofteam aliud per quod implft-ef,nbsp;fuiffet proniiciatum. Per hoc etiam oftendif ,hcnbsp;effe facerdotem alio ritu facerdotiogg fecundSnbsp;iegem.Ex quibus omnibus apparet, hunc per fcnbsp;poffc ad deum accedere SC perpetualiter faluarc,nbsp;atcj carnales obferuantias legis fuperfluere.
CAPVT VIII
CApituIu aute fug ea quC di'cunfTalc habemusprific,g cfedctin dexteranbsp;fedis magnitudinfs in cjfelis,fdr miniftcrnbsp;Ct tabernacuU uen qd fixit deus,Cnon h^
quot;I
-ocr page 538-48 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;AD HEBRAEOS
|
A mod nos introducit in ipfum ternx fclicitatis fecret.diccnsdntra in gaudi dni tui. Vel mini-fter fandoit C facerdos ptre eft infitutus, utnbsp;oc bon miniftrct eis,qui lam funt in Tandis fan-doijj.i.in iculario perpetuj beatitudinis. Vel ponbsp;gus dco ficut ucre fummus pontifex nobis minbsp;niftratin Tandis Tandoij ,dum patri carn nobis aflumptam Temper ofitndit.amp;mcmori Tunbsp;paflonis repracTentat, ut eum erga nos ad pieta-'nbsp; tem fledat.Sic I minifter Tandoijt ^3quot; tabernaculi, amp; nonumbratilis,nonpr3cfgurantis,Tcd cri.i.fi-' gnifcati labernaculi terni Tecularrj.^d fignifica/nbsp;t eft g tabernacul Moyf.Scd quia amp; illud pri/nbsp;us tabernacul fuitquodmodo uerum.i.dc ue-ris pellibus 3C cortinisinftrudum, ideo additur:nbsp;Qgoddfwf^xit.i.fixuminuiolabilc poTuit atc fir-mauitjCrnonbomo.i.ita fuit,ut ibi n eHet adn^xtanbsp;hos operatio.um cm MoyTesiubredeo uetus^nbsp;tabernaculutn Hgcret, ibi Hgebat deus cum hoe.nbsp;Sedhoc uerum tabernaculum.i.hanc ueramp;Ternbsp;nam terni Teculartj manfionc i glori deus fo-lus fixit.deus abinitio partit eledis Tuis.Et ibi inbsp;pontifex eft, qui fine intermiffionc pro cis interpellt, Geut olim in Tanda Tandoic ueteris taber-naculi Tcmelin anno Tolusptifex intrabat,ut oranbsp;ret p populo. Et illc ptifcx erat minier Tdr,nbsp;pfigurans hue redemptor noftr tern beati-Loeus db ^dinis,minifier inqu ipTc c carne g nobis fenbsp;PWW. Tacrifici ingreiTus.ut ibi Taiute populi roget. Hoc de capitulo dtximus.Poft cuus fine fubdi-. nbsp;nbsp;nbsp;Otnnis cm pontifex ad offerda niunera amp; hofiascftituif.Vndc neceffeeft amp;huc ha|]pre ah'gd quod offerauSi ergo eflet fu*nbsp;per terra,ncc effet facerdos,cum effent quinbsp;offerrt fecundfi^egein raunera, qui exemnbsp;plari Tumbr dcferuiuift cafleftit, ficut renbsp;iponfeim eft Moyfi.cf confummaret taber:nbsp;l^oiiy. naculfiVide,i'aquit,omnia facito fecundnbsp;cemplar quod ttbi oftenfum eft in monte^nbsp;Dixi quia Chrifius eft tniniQjcr.Nam ois pnbsp;tifex confiituitur ad minifirdum. Ownif pontifex,nbsp;tam maior qum minor, conituitur fecundum legem ad ojferenda munera.ut primitiasfrugu, panesnbsp;propofitionum (7 boflixs ,u t immolariones tauronbsp;rum hirco:: hoc eft,ojs pontifex ad hoc cfiinbsp;tuebaf,ut offerret : SC per oblationc pro populonbsp;qd poTcebat,impetraret.Vncie,quia omnis ad offerendum coftin (o]e(,necetc et hune noftmpnbsp;tificem habere aliquid Tecum in clis,^H0(i ojjifat af-fiducpronobis.Hoc eTidicere^C^ia omnis ponnbsp;tifex eft miniftftTjigitur nccefle Sfi (nifi falTa fueritnbsp;uniuerTalis affirmatio)quc3cl C hic fit minifter.dnbsp;cnim dicimus quod omnis offertjntelligimusqdnbsp;Otnnis miniftrat.hoc eft enim cius officium,ut ofnbsp;ferat 8C miniftret domino. Et quia ne^ffe eft nbsp;hune habere aliquid,quod pro Taiute mundi oficnbsp;rat,ergoyilludaliquidc)?ff)perfo'r((m, id c,in hocnbsp;mundo poiuiflet inueniri,quod dign^ro totiusnbsp;mundi pcccato quiuiffet offerri, etiam cerdosnbsp;i aliquis non effet dignus illud Tacrificiutn offq;renbsp;quamuis ctia iuxta ritum Icgis offerrent, amp; ideo C |
Chrifius Tacerdos mundus leipTum obtulit mun d Tacrificium. Vel ita melius :Qm ipfe confidccnbsp;in dextera Tedis in f lo,S eft ibi minifter acyno/nbsp;rc ptificis offert, ergo fi effet adhuc Tup terr.nbsp;fi nd introiflet in Td Tdr, hoc cft,in interionbsp;ra c]i,non dic qcfdJtptifex, Ted nec eti fater-dojUt ex neceffitate cprobet, quia fi ptifeft quinbsp;in ppetu faluarc p5c,in clo nobis offert amp;in/nbsp;tercedit, tune Tacrifici lud jonc n ultra cfi nobisnbsp;neceffari.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Tacrifici in ara crucis Temel ob- lai,Tuffcitad ablution pdr om.jdco^i Tu . perflu funt umbr carnalcs, c pro nobis agit ucnbsp;ritas in ueritatc.Quanq ipfe eft pontifex Sc mini-fter in ucro tabernacuro, amp; per fu Tanguinc in-troiuit in Td Tdrgm.ergo fi poftreTurrcdioncnbsp;ii remanfiffetin terra,amp; Tacerdotium peragerenbsp;ucllet in umbra,n effet dicendus Tacerdos,g Tup/nbsp;flueffungeret Tacerdotali officio,ncc eti pollet ecnbsp;ut ill9 de alia tru ^ret Ta(*n3os in lege. Non efnbsp;fct(inq)facerdos, cnldhuc effent multi ali) Tacer-dotes de tribu Leui, Tacerdotium Tuiuxta legisnbsp;mandatejjfqucntcs.Tandiu cm debuit umbranbsp;manerc amp;Taceidoii Icgis exifierc,quouTlt;p ucrusnbsp;icerdos uci: TacriScium ofirrct in fignificato tanbsp;bernaculo 8c uerffatf .C^i uenffTacerdoti iupernbsp;terra e^equi non powt.ncqj Tacerdoti Icgis ad'nbsp;piTci,cHeentmulti alrj lt;ti hoftias amp; munerafidtn lenbsp;gtfjferrent.Nam ex alia tribu naus non admittenbsp;retur fteundum Icg ad iacerdotiu, amp; iupcrflucnbsp;carnalia offerrent,C effent ex tribu Leui qoifuf jjnbsp;ficert ofirrt talia.Nec fuper terra in carnalibusnbsp;ullaratione poterat Tacerdos exiftere.ne forte utnbsp;deret cadem oflcjrc.FTopf quod de illis icer-dotibus additur, qi d^ruiunt expJari cr umbne eutnbsp;ejlitRialde ftudioTe Teruit,ac plene omnia imnbsp;plent,amp;ita frufira hc^ Tacerdoti affumerctipTe.nbsp;Quia adhuc hodie ocRruit explari amp; umbrae,nbsp;non quod moneat^'xemplar amp;umbra in uerita/nbsp;te,kd quant ad rcprTentation Tcripturae,quxnbsp;fie agit adhuc de ordine Tacerdotum,ac firepr/nbsp;fentetur Tub oculis noftris officium illorum. Quinbsp;^eferuiunt amp; fubditi Tunt legi,Tacrificantes amp;carnbsp;nalesobftruantias Tccundum quod Icx prcipie/nbsp;bat,conTuramantes,quaefuere excplar SC qudnbsp;figura cleftium.Etquiaeftaliquod explar.ubinbsp;maior eft ucritas g in ilia re,cuius c explar, ficutnbsp;Chriftuscftexplar om fidelium amp;ctiam cle/nbsp;ftium terrcnoij:, ideo Topponit umbr,ut odacnbsp;minus effe dignum exemplar.Vctus enim tabernbsp;naculum dici exemplar clefiium.i.ecclefi,cu/nbsp;JUS pars elt;Jinclis,C pars Tcquutura peregrinatnbsp;in terris.quia ad fimilitudin illius fada cfiipa-lis ccclefia. Et ficut umbra deterior c corporc,Gcnbsp;^illud tabernacul umbra erat amp;inane ad cparanbsp;tionc ecclefi.DeTeruiunt(inquit)excplari.i.figu/nbsp;ris.amp;quia exemplar aliqn eft uen'tas,non figura,nbsp;ficut liber ad cnius fimilitudin fit alius libcr,ad-dit,amp;umbr.Quia a q in illo tabcrnaculo fadanbsp;font, n ert nifi umbra ueritatis leuiter abituranbsp;oenient hrifio lt; Exniplari deTcruiunt.i,tabcr* |
|
CAPVT A naculoueten,qd eft exemplar cxkCtium,/}cutre/ fpon/um eMoy/i,non cum inciperct, quj'aiammulnbsp;la figuris expreflf rat.fcd cum conjummaret tabernacunbsp;iW;guiap fc no poiWt illud clnimare, conluJunbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;it dnm.qui 8C de figuris eum, ficuc Si de ueritate, 15Jeocl.l. docuit.Vlt;fc,inquit dominus.i-diligenf confidera, Aauu,7, oww^abernaculineceflariafiteftoita, utfequa-ris i omibus cxem[)kr cxleium^quodtibioetjfumnbsp;efiinmonte Sina.Excmplar eft, ad cuiusfimiJitudinbsp;ncm aliquid fit. Exemplum, fimilitudo qu indenbsp;irahitur. Et dns in monte Moy fferitatem oftennbsp;dit, fed cum carnalis populus capere no poftet,nbsp;prxeipitut earn figurisimaginaret,inquibus pu- .nbsp;erilis die populus enutritus, quandoc^ ucniret adnbsp;ueritatctn.Siclpres priuslSftenfa.dicit exemplarnbsp;figuraijt iuxta fc faftai^.It amp;urdjcunt cxplarnbsp;ucritatis,qu poft implcta eit in ecclefia, ficut il-ix prxfignauere; ga quiequid ibi fuit, uel cxlcftnbsp;uelorxient ecdeam uel fanlt;^i?i uirtutes quatnbsp;modo funt.fignifltSOit.Se l^ic exemplar! eleftinbsp;um.i.figuris ueroi?:, deferilKre urabratici facer-dotes ludxorum.Qyiaucro illa fuere exemplarnbsp;cxJeftium atqjfpalium.quxnuncin ecclefia pernbsp;Chriftum fada funt SC fiunt, indnon iam exenanbsp;piar amp; umbra funt neceflari. Sed n negligenfnbsp;prftereundum,^ Moi^ cj^ci? onfum efle in mo/nbsp;le exemplar cJcftium. N^uadragintidiebusnbsp;in mote Sina perfcucrs cum dno ,uidit fubJim^nbsp;angclicx puritatis 8i immortalitatisuit, ad^u-g iusinftar Humana in terra cuerfationem,inquannbsp;f turn mortalibus imitari polTibile fuit, inftitucrcnbsp;j'ubebatur, Ut Cf exemplo eoi|2 rautui in dni dilcnbsp;dione,diuinxl3udationi,unanimi paci, fyncerxnbsp;caftitati, exterisip hmoi ffirtufiljus in terra uaca-remus, mercrcmur 06 incxlis elfe confortes eo-rum. Exemplar ergo nobis Moyfes angeliec-uerfationis.qd in mote cotcmplationis uidit.prxnbsp;ceptis Icgalibusonditjp *ifuo:^ obfcruanti Cnbsp;ipfide terra editi, adcoforsiumangeloj^zin exitsnbsp;puenirc pofltmus.Exeplar ide nobis uitx pfftionbsp;ris beatx retributionis in figura tabernaculi 8Cnbsp;minifterij ftcerdotalis amp; Leuitici pbuit.Vn(ficucnbsp;didii )angelica puritas onfa Moyfi,futt excplafnbsp;figurai}2,qsipein tabernaculi coftrudfone formanbsp;uit,amp; rurfum ill? figurfuertexcplar ecclefiaftinbsp;cf religiois aefaluatiois. Et idco Chriftus g 'itanbsp;,in figuris 3iumbra facerdoti habere no potuit. Nunc autem mcl/us fortitus eft minifies ium, quanto C mlions teftamenti n^dianbsp;tor eft, quod in melioribus rcpromiflionilt;nbsp;bus fancitum eft, Superius dixit,ga lefus in terra.iun terrenis ac legalibus uidimis facerdos efle no poterat. Etnbsp;ita hoc efte res ipfa declarat,quia dns lefus nun^^nbsp;fob lege facerdotium habuit.Sednw.i.tempore*nbsp;gratixjtn hac nouifttma xtate,fortitus efl,id eft, nonbsp;ufurpatioe prxfumpfit,fcd diledione diuinx granbsp;tix accepit gratis dco patre melius minifierium fa-cerdoti),quanto i lexeiuseftmelior ueterilcge.nbsp;brawdow facrificiotranfit Apoftolusad |
vni. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;487 differentiam teftamentotjt, ut offendat quantum G ueteri prxccllatnouum.Minifterium qdnunc innbsp;fine legis fortitus lefus eft.tto eft melius 8C utili-us minifterio uete^ faccrdotura,^lt;wfo ipp efitne-diutormelioris teflamemi.i.noux legis, hoc eft, ficutnbsp;uides teftamentum, in quo ipfe c mediator,adnbsp;tam tern cfficacius eft g uetus.ita uidcre potesnbsp;minifterium eiusefle melius g uctcijt facerdot,nbsp;qui parum fubditis fuis proficicbanr.Moyfes fuit mediator ueteris teftamenti, t^hod deo accipi nbsp;ens hominibus tradidir,cut ipe dixit:Ego foque Dew/f.f.nbsp;der S^meciiusintcrfui.Sed dominus lefus noui tenbsp;ftamenti mediator eft,quia deditillud mdius innbsp;ter deum C homines,rccciliando nos patri.QjJnbsp;teftametum melius ueteri eft, qm melioraprxcenbsp;pta dat, Si auxilium gratix quo comffletur, minbsp;niftfat.Nam in ueteri conccftiim fuit propf ludx gt;orum irabecillitat ut uir uxorcm fu dimitteret, fi diiplicerct illi,amp;initnicum fuum odio habcret; jj,nbsp;in nouo aut nulla caufo nifi propf fornicationemnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp; permittitur uxor dimitti,iSf inimicos noftros pr j cipimur diligere, Si ^isgiosoderuntjbnfacere. Via patet, ga Chriftus dedit teftamtum melius ac perfcdiuSjf ad xtcrnbeatitudineffcacius.nbsp;Qjod teftametum eft indum,i.fncicum i cfirnbsp;matum ut duret,5f in q efsncitumiin melioribus re-promiionibus gt; Ideouidc]icetratumamp; firmumeftnbsp;magisg uetus, ga meliora repromittitcopkntpnbsp;bus fe.N in illo terrena pmittuntur, in ifto cxlenbsp;ftia. Prxeeptagdem utriufqt teftamentioia fere )nbsp;eadc inueniunrur. N no occides.no mccchaberis, ^xod.ZOnbsp;n5furaberis,honorapatrc5f matrc,(Sf clPterahunbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;jp iufmodi.d: nobisprxeeptum eft. Sacrameta yf'o nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;jq no funt cadc.nec^pmifta cade. Prxeepta id?irco fontcade.gaicdmhxcdcolcruircdebemus. Sa nbsp;cramcntaidccyio yd, ga at a facrasatadt faxnbsp;lutem.Sacramcta ueteris jimiferuntfaluatorem.nbsp;Promifta quotjj no funt eadem, ga ibi ternafi-inittuntur.hiccxleftia.Dcniqjoia q ludxis 45mifnbsp;iafont.ablaftfuerunt. Vbieftem regnum eo^inbsp;ubi teplumf u^' ui^io.fobi facerdosf ubi i apudnbsp;illos j^pheta, ex quo uenit g per prophetas pdi-cabaturflnilla gente i nihil hoi?t eft. Vnde patecnbsp;ga uetus teftametum fecundS carnalet obferuannbsp;liasjdf torrenas promifliones iam nihil eft. Nam fl illud ptius culpa uacaflet, non uriqt fccundi locus ingrcrctur. Vituperansnbsp;cnim eos,dfcitjEccedie.sq^nient,dicitdo*nbsp;confummabo fupcr domum Ifranbsp;cl C fupcr domum Ijida teftamentum no*nbsp;uum, non fccidura tcftamcotum quod fenbsp;ci patribus eorum fn die, qua apprchendinbsp;cnanum corum,uteducercm illos de terranbsp;Aegypti, quoniam ipfi non permanferuntnbsp;in teftafiicnto mco, C ego neglcxi eos,nbsp;cit dominusiquia hoc eft teftamentft quodnbsp;difponam domui Ifrael poft dies i/ios.dicicnbsp;dominus, dando leges nicas in mcntcm eonbsp;corde corun fopcric^^bam cas |
4SS
AD HEBRAOS
A Ec cro eis in deum, ipfl crunt mihi in po puIum.Etnon doccbit unufquifquc proxPnbsp;mum fuum^C unufquifquc fratrcm fuumgt;nbsp;dics:Cogno{cednm,quonios fcient menbsp; minore uf^ ad maiorcm corum,quia pronbsp;piciuscroiniquitatibus corum,amp; peccatonbsp;rum eorum iam non memorabor.
I Probat qijpd teftamciutn Chrifti melius c
uetcri.Ntfm illud prias non uacatculpa,hocuacat. S( enim Mcaffet CHpit,n5 daretur fecundura. Scdnbsp;datur. Etitaapparct illud fuiflc impFesSum, hocnbsp;pcrfedum.Illud non uacauit culpa.i. n fuit uanbsp;cuum pcccao,quia non perfcflc mdauit ob-feruator^s fuos.Nam quafi ipfam culpam habu-n,dum proedperet fine gratia,amp; praeuaricatoresnbsp;faceret. Et dum timor pnac, n amore iuWitinbsp;cuodiretur.nfentes eorum non iuftificauit.Sed#nbsp;in opr quacdcriminaliaconcefitillispropternbsp;infirmitat ipforum uenialia^uelut uxorc dimit-tere cum difpliceret, S(. fi quis feruum fuum uclnbsp;Dettie.Z4 ancill fuam ufq; ad morti^beraret,fic tn,ut dunbsp;SxodtZI. obusaut tribusdicbusfuperuiueret, innocsiu*nbsp;dicabatur.Non ergo uacauit culpapd c,n rednbsp;didit inculpabiles obicruatores iuos,nedum pienbsp;ne iufiificarct eos.Nam fi omino uacafit culpa,nbsp;ut nulla fuis cultoribus culpa ineflet, fed plene iunbsp;ftifcati eflentjno inquireretuT locus.id c, opportuninbsp;t2sfecundi teftamcmi.E koc dico,ti^Me,id ,in reinbsp;Mtate.iudxis graue erat,ut ad deHrudionem ucnbsp;P ten's Muirereturnouum.ideopofuitApoftolus
* hc affirmationem ad comprimedam eorum in-crec^litatem. Inquifiuit at deus locum amp; tempus optimum quo deberet dare lcund, quia fa ftarus^** pi'nter omnia dif^nens antea paulatim quamnbsp;prius inftriftcit Mucauit asq J3ftouit,ut pofi/nbsp;ca perfedum daret teamentum. fecundi locusnbsp;non inquireretur .i. non in omnibus qu prcef-fe|^nc qurcretur,quando poflet cqpipetenf da/nbsp;ri, nifi efiet melius. Sed inquiritur. Nam deusnbsp;per leremiam uituperdnseos qffi legi deferuiebt,nbsp;id efijUitium improperans eisJicib Ecce, id e, innbsp;manifeo cfi,(Ii ueniunt,id c,paulatim propin-quat tempus grati,in quo fideles illuftrabunturnbsp;multiplici claritatc.Et hoc(inquit propfteta)nonnbsp;dico ex mca autoritre, fed hoc dicit dominus, cutnbsp;n audetis ctradicere.ldeo pracmifitautoritat,nbsp;dni,quia didurus eft de muta tie ucteris tefiamnbsp;ti,qd audire noleFt ludi. Dns dicit,ga di|| ue-niunt.id c,luminofum tempus grati, Cfnbsp;nbsp;nbsp;die
bus illisego coB/wMfM46o,i,ciimmans ac perfe dum facics,dabo teftdmentffpt nomm, Ita enim connbsp;fummatumamp;pcrfedumerit in omnibusprcc/nbsp;pris amp; infiitutionibus fuis,ut nihilrephenfiis hanbsp;beat SCom iuftiti pfedionc ctineat.Vn amp;fumnbsp;muineric.idcft, Riper omnes alias fcripftras.ganbsp;fuos obferuatorcs adculmen lmmperfedio-nis prouchet.Sc hocappellatur nouuq|,aliud aunbsp;tem uctus.Nam ^apter ucteris hos noxaya, quxnbsp;per literam iubtem Sc minantem minime fana-batur,dicicur illud teftamentum uetus : hoc itc
nouum, propter nouitatem fpiritus quhomi- C nem nou fanat uitio uctufiatisEt hoc lefiamnbsp;turn confuramabo fuper domum ifirael CT /uper domunbsp;Id4,ide,fupcr ludacos qurpoft Salomonean di-uif funt in duo rgna. Nam d ecc tribus qu ha- 3nbsp;bitauerunt in Samaria,dicebaniur domus llracl,nbsp;tribus autemluda ( Beniamin, domus luda. Etnbsp;fuper iftos confuramabo tefiametum nouufb, utnbsp;dominetureis ifubditos habeat. Vel domusnbsp;Ifrael amp; Iuda,^li] Abrasefunt, dequibusei didnbsp;eft,quia in bae uocabitur tibi fernen. Non enim Gelte.iUnbsp;qui filij carnis.hi filrj dei, fed flij promifionis de- RWW.gt;
putantur in femc.Hcefi domus Ifrael amp; domus iuda,propter Chrift ^ui uenitextribuluda,donbsp;tnus filioi^ ^miinonis.i.nQn ope^ proprioi^,lcdnbsp;benefiet) dei.Scd ^fiomininterpretatio cgru/nbsp;it,quia Ifrael dicitur redilTimus dei, uel uir uidsnbsp;dejluda uero confeino.amp; domus Ifrael efi faminbsp;liapqfedoi)t, g^nt domus amp; habitaculun^ci,nbsp;quialumm reditui^nem itwperatione teneur,nbsp;SC aliquatenus in ctemplatione uident. Domusnbsp;at luda,eorum efi,quieonfi[do peccata lia donbsp;mum fui pe^oris emundant, ut dei fiat habitacunbsp;lum. Et fuper dinnes ifios conlmmatum e nouum teamentum^fiteos omnino fubiedosha-beret, fenfum ac perflKfionc^eo^ tranicen/nbsp;derct.Nullus enim dm perfedus e,qui in hoc tenbsp;Waracto non inueniat unde femper proficere pofnbsp;ft quandiu uiuit.Nouum(inquir)teflamentumiInbsp;lis dabo, amp; hoc faciam tion/icunduiM iudttdmett-turn quod feci cum p4trgt;us eorum,qui^ non lquar in qnbsp;co ntum uetd'is, utcarnalia prxeipiam amp; terre/nbsp;na promittam.Eccc.quia ^phetizatum efi np-feueraturum illuc^eamentum,fed futurum ali/nbsp;lid nmium. Non tarnen fecundum fpiritalem Icnnbsp;fum,Ted fetdum carnalem prardicitur deflruennbsp;dum. Qiiia uero deu^iritalc teamentum fccenbsp;rat Abraae dClfaac lacob,ideodetcrminat:Q3nbsp;feci,inquir, in die quitfpprehendi munum eorum,ut edit/nbsp;cereA eos de terra Aegypti, id e,in tempore quo cisnbsp;lucem me cognitiis oendens,3pprehcdi ma/nbsp;n eor de luto, per fe furgerc non ualenti,ficucnbsp;iflitrix apprehendit manum'paruuli,uelqui denbsp;foueaper manum attrahitahqu fiuc fcc ducir.nbsp;Ideo fie apprehendi,ut educcrc eos de terra Ae/nbsp;gyptijd e,de loco fcruitutis amp; afflidionis,undenbsp;perfcexirenequibant. Totum illud repus uocacnbsp;un diem,ex quo coepit illis in Aegypto per Monbsp;yfen prouidere ?lt;. faluti eor cfulere,quoufiinnbsp;terrf promiflionis eos induxit. lurcem totum ilnbsp;lud temporis fpati nomine uniusdieifignificat,nbsp;quia femper illis apparuit,fcmper cum illis mifenbsp;ricorditer cgit.Et in parte illius diei legem illis innbsp;ter caetera beneficia contulit,pofiquam de manunbsp;^haraonis potenter eos libcraucrat. Ideo (ingtgt;nbsp;nou teamcnt dabo,n iuxta illud quod tunenbsp;dedi patribus eofi2,quoniam ipfi nonpermanferunt, idnbsp;c,non per omnia manferunt in teamento meo uetenbsp;ri, quia etfi carnaliter illud obferuaucrunt timor pcenx , tarnen nec fpiritaliter intellcxcrut,necnbsp;ex amore iuitix cplcuerunt.VeInpernianIc
-ocr page 541-GAPVT
A runt.i.n perluerauertjqtua feccrc uitulum in 8*0(1.31. Oreb, SC poft adoraucrunt Beelphegor^ac dcin-JNUtn.XJ. de muJtis idolis feruierunt.Etquia ftudiofe legemnbsp;meai non feruaueru^ t, ego quqj uieem eiamp; red- denSjHcglexifojJd eft, proteionem amp;L falutc co-rumnoncuraui.fed pro nihilouelminio duxi.nbsp;Necindignemini.inquit, fi dico negledtos.gadonbsp;minusVicit. Dum dicit.quia non permanferuntinnbsp;teftamento amp;c.uituperateos,ficut Apoolusp-miferar. Si oftendit quomodo prius teftamentftnbsp;non uacauit culpa. Vitio enim eorum deputarnbsp;quod non permanferunr,ne lex culpda uidcat*nbsp;Verc nunc dabo teftamentum n luxta illud qdnbsp;dedi patribuseor, qKiahoceteamentumquodnbsp;poniw.ideftjdiuerGsgr^diSusordinabojUialijin.nbsp;eo relinquant omniaSC fcqu;||jtur me, alij mun-dams rebus utantur,altj continentes fint^ali] cotinbsp;iugati,amp;: unulquifcp fui ordinis forma teneat.hotinbsp;dilpn domui iaeljii efi, femini Abra.fcilicetnbsp;fili]s promiflionis ^p! dier illw,iTcft, non ntftc innbsp;tempore perfeionis horum hominum, fed pftnbsp;expletionem dicrumillorum.quiapud me pr-feripti Si praeordinati funt.Et hoc d(gt dominuf,idnbsp;efiiille g omnipotenseft,cuiusuobmtati nihil eftnbsp;jmpoflihilc,amp; cui omnia feriMunt.Ita difponatnnbsp;hoc teftamentutfljfcilic dtfjfdlcgei meat, uel danbsp;bo leges mcas.non in tabulisiapideis ficu^pi tut,nbsp;fed in menteeorum, utibi feribtur n5 atramento,nbsp;fedfpihtufanfto .quatenusin intelligentiaamp;^nnbsp;bona uoluntate animi depingantur.Quoniam ilznbsp;fgt; lis ex amore iuftiii Si. ex uirtutum deletftationenbsp;teftamentum meum comp]ebjtur,S#uolurnatemnbsp;tncam in omnibus intclligent,ncc uelamen habenbsp;bunt fuper faciem cordisftud^ipero ignorauc-runt qux fibi iniunda fucrant, atque timorepa^nbsp;n amp;inuiti femper legem feruaucrunt. O/pft-fcri6lt;(iKe(fcilicet1eges)i?lcr(lfC0rw,id eft,ita po*nbsp;nam,ut quafiferiptx manraitt, id cftpiecpofunenbsp;Inde auferrijfed intelligent ia uoluntate eorumnbsp;perdurentjfqfi fuperfint Si dominent eis.Salqnbsp;font iftx leges abipfo deo feriptx in cordibu,nnbsp; ipfa prfentia fptritus fanfti, qui eft digitus dei,nbsp;RoMX'Ϋ prfente diffundicur charitasin cordibus ntnbsp;ftris.qux plenitudo legis eft amp;finis prxcepti Nxnbsp;quia ueteristeftamenti promiflaterrena funtSCnbsp;exteriora, nuncipGus cordis bonum promittif*nbsp;mentis bonum/piritus bonum.id eft, intelligibnbsp;le bonum.cum dicitur, dabo leges meas in men*nbsp;te amp;c.Vndc Ggnificauit eos non forinlcus terr-tem If gem formidaturos, fed intrinfecus hal^en-tes.ipfam legisiuftitiam dileduros.Deindeaddinbsp;die amp; mercedem.Ef erofit indeum ,O'i^erunt mibinbsp;8amp;I quot;71 popw^'^'Wdioc eft,quod alius propheca dicic,Mi-'' * hi autemadhxrcre deo bonum eft.Quid hoc bonbsp;no mc]ius,quid hac felicitate feliciusjuiucre deo,nbsp;uiucre dedeo.apud quem eft Ions uii,0lt;incuiu.lt;nbsp;lumine uidebimus lumen, ut in eofitmercesdnnbsp;CO finis,in co perfedio felicitatis? Vnde continuonbsp;fubiccit.Etuon dccebit unu[c}uifque proximum amp;;c, ibinbsp;cnim non eritnecefie ut alter doceat alterura,qanbsp;nuUus ibi erit ignorAns/d onanes ipfutn fonten
vnu nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4i,
SCfcientix deumuidebunr. Tune uideicct non C per fpcculum in nigmate.fed facie ad faciem ui- j. coinbsp;debunt eum, ficuti eft in ipfa pulchra fpecic fub- t lobait-}nbsp;ftanti fu,(amp;: in ipfo omne bonum omnemii; iunbsp;cunditatem pofidebunt. lia ergo perfede fapi*nbsp;enteserunttune omncs.quodiam nondoccbicenbsp;unufquifqj proximum fuum quem amar, CZ ttfnbsp;^uifq^fratremfuum,que plus diligii,dij eiiCognofcnbsp;domium.Quare non dicct alter alten ut cognofeaenbsp;dominum.^Quia nullus ignorabitum, nee opus *nbsp;erft dodorc. quonm omnet fcientme minore ufy; adnbsp;maiotvm eorm.i.nec maior nee minor eorum igno
rabit.Minores amp; maiores dicit,quia ibi unulquif que fandorum iuxta menfuram mcriti fui maiornbsp;aut minor aeftimabitur. ftella enim ftella differtnbsp;in claritate. Siuc minores,temporc polTerires:nbsp;mai*csautcm,tempore priores intelligi uoluir.nbsp;^imul uidclieet promifiam dei cOntcmplationnbsp;acccpiuri (uncomnes,amp; ideo uelut priores repcnbsp;riunt minors,qia minus dilati fudc. Geut in euxnbsp;gclico denario per fimilitudincm declaratur,qucnbsp;prius acceperunt, qui gofterius uenerunt ad uincnbsp;am.Vnde nunc nequaquamdicitur,maioreuflt;nbsp;ad minoremefed, . minore ufc^ ad maiorem osnbsp;fcientme. Hcitaquc difirentia eft ueterisacnbsp;noui teftamenti,quod illud in lapide, hoe in corde fcribiturubi mcrccs terra eft, hic uifio dei.In-tcr quem 5(S homines nulla nifi pcccata nos fepa-rani,qux non nifi per eandem gratiam dimittunnbsp;lur. Vnde c5 dixint,quia omnts ftient me minbsp;tiore uifjf ad maiorcm eorum, mox addidit, ^utanbsp;fropiciut era initiaitatibut ecrunt, cr peccatoru^ eorumnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;
iamnonmemorabor-Quid diccret; Vere cognt^cc mcmanifeftauifionc,'quiaremouebo parictemnbsp;qui inter me Si ipfos erat,amp;^ cos facie mca fepanbsp;rabat.Quiaprpiciiiseroini(!^itatibseorum.f.nbsp;per donum grati me mifericordiier dimittatnnbsp;cis mnia,quaeiniquc.i.nonxque egerunt Antranbsp;proximos,amp; peccatorum qux in feipGs fine,pxinbsp;tnorum ofiifionc cmiferunt,iam amplius m*nbsp;mor non ero:q4|ia uec impropcrabo illis, nee 45-ptcr hxcpuni illos,ncc uiliorcshabebo. Poteftnbsp;amp; in hac uita intelligi propiciatioifia,tielut fi di*nbsp;tddeo ad tantam gloriam in futuro'peruenit.nbsp;Si regna xlorum intrantes ?.d confpedum mexnbsp;maieftatis eleuabuntur,quia dum hie adhuc uixenbsp;rinqpropicius ero iniquitatibus eorum,pcr nouinbsp;teftamentigratiam deles ill as : Si pceeatorC coij:,nbsp;quia^m tepus eft expiationis,Won memoraboi\
Dicendo autem n^uum, ueterauit pr^ tos. Quod aut^ntiquatur C. |^enefcic,progt;nbsp;pe interitutn eft,
lt;1 Deus dixit quia confumrabo fuper dom Ifrael teftamentum houum. Sed dicendo nouum.idnbsp;eftjin co{uod dixit nouum, ueterauit prius,id eft*nbsp;uetus elTc docuit fie finiedum. Non enim dixit ndnbsp;uum,nifi refpedu ueteris. Vcl ueterauitprius.i*nbsp;uetus falt;ftePeft,amp;:quadam fencute dcbilitatmetnbsp;hocatelhporc Icremix, quofpiritusfantftusdi-jtK^ouutnfcdaturumjpriusucterauft* Sed^itoit
-ocr page 542-490 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;AD HEBRAEOS
|
A antquatur, id eft, quicquid antiquum iam incipic fieri in rcbusinanitnatis,C?/nfJcit,id eft,fenedutnbsp;habere incipit in rebus animatis, propc inter ittm efl,nbsp;id eft, modicu iam diftat morte.Antigtaseniranbsp;amp; leneftus prnunciant mortem . Quod uiderinbsp;4)tin omibus animatis amp; inanimatis.Nam cumnbsp;antiquant amp; fencfcut.uicina funt morti.Sed pri/nbsp;usteftamentu i3 antiquabat, du leremiasin^mifnbsp;fione grati nominarec aliud nou,ficlt;5 iam pronbsp;pe interim erat. Cum ergo Chrifiuslogo poftipenbsp;ucniret, necefle fuit ut iiJud iuxta carnales obfer-utias interiret.qd tto ante morii jppinquabat. CAPVT IX. . TjrAbuic quidetndC prius iuftificatio^ X. jL ncs cultur,C fand fcc ul ar e. Ta ber-naculutn enirn fadum c prm,in qud^rtnbsp;candelabra ? menfa 8C propofiti'o panum
Nw i7 g,; uirga Aaron qufronducrat, Si tabula: teftamenti.fupert^ cam erat Chrubin glo^nbsp;ri,obumbrtia propiciatorium,dc quibusnbsp;non eft modo dicdum per fingula.His ue^nbsp;ro ita CompoftiSjIn prior qnidem tab ernanbsp;culofempcr introibant facerdotcs,facrificinbsp;. orumofficiaconfummantcs.In fecundoaunbsp;tem femel in anno fol us pontifex non finenbsp;fan^uine, quem offerret pro fua Si populi
S Diximus quia prius teftament ueerauit 5C uetuftate defecit.utnouum furgeretjn quo darenbsp;turiuftitia.quod res ipfa indicat, neepoteft nenbsp;gari.Nam er illudprittj habtiit quictemolim iuflificatinbsp;ones culturis, fed n no habet:habuit Ofanj^ fe-ctthrcjid eft,tabernacul uel tcmplum quomuc canbsp;ret.Vndemanifeftumefii ipfumteftamcntum fe/nbsp;nio defccifle.V^l ira pt ctinuB'i.Nouum teftanbsp;mentum quod in corde fcnbit.perfede iuftificat.nbsp;Sedd prius teftament aliquam ddit iuftiti,nbsp;gaquond habuitquidamp;ipfum iuftifcationesnbsp;culiur. i.iuftificauit in aligbus cultoresos, dnbsp;manus eoi^i perpetratie peccati retraheret, 8Cnbsp;aliqua bonaoperarifaceret, id confeientiamin-trinfecus nung iuftifcarc potuit.Et haBuitfannbsp;id c.induarium.Qiiod ideo fandum diftbatur,nbsp;quia ad honorem dei confccratum erat, Sec^uic |
feculare,id c,dc rebus fecularibus SC tranfitorijs. C Aurum enim 3C argcntum,lapides preciofi amp; ligna d ctera.de quibus fadum eft illud fandua-rium,res funt ad i^culum jrtincntes,amp; cu|p fc/nbsp;culo traniuntes.nullam^ ftabilitatem in fe con-nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;* tinenccs.amp;: hc omnia uetus teftamentum habu* itifednc (ficut diximus)nihil horum habei.Nnbsp;dum dicitur,habuit quidem, fubintelligitift, fednbsp;nunc non habet, hoc enim innuit, illud quidem.nbsp;Nam amp; tabernaculo Sc templo caret,d iuftificanbsp;rc iam fuos cifftores non ualet, fed magis iufti-tia repellere 8C peccatores hcere.Ttlernticuluenit faum efl primum, in quo erant candelabnt cr menfa, ty propofitio panum,qu diciturfana-Nunc exponit illud fandum feculatc. Ve/eprius teftamtum hanbsp;huit fand fecular*. Nam tabernaculum fadnbsp;eft primum amp;c. Prim tabernaculum dicitur renbsp;fpedufecdi.N prim Scfecund fecitMoyfes, EXOi(.l$gt; iubte amp;C deferibte dno, fed tn utri^ fuit iq|n ta hernaculum,fea dirndebatilTuelo quod medio,nbsp;habebat enim hoc taoernaculum thginta cubitosnbsp;longitudinis,decem latitudinis,amp; decem altitudinbsp;nis,tedumhabsatquale g totum,ficutin Aegynbsp;pto 81. Palftiaa mos eft; dificare domos.Sed.innbsp;medio depcndebatfcelura,quo fanduari Cfan-duartj fanduana diittde*tur,(ta pofitum,ut ui*nbsp;ginti qigd cubiti Iqgiiudinis ad priore dom,denbsp; uero ptinerent ad fecund.Et ita qd nunc dicitnbsp;A|ioftous prim tabernacul,habebat uigti cubitos longitudinis Scdeclatiiudinis,ic3m 'odenbsp;ce cubitos lgitudinisamp;declatitudinis.In primo Dnbsp;tabernaculo trat in parte auftrali candelabr hanbsp;bs fept ramos,g nc ab Apoftolo candelabranbsp;uoctur,amp; in pvjc feffftrionali ftabat mcfa.fugnbsp;qu ert duodecim panes ^pofitionis.amp;ai foresnbsp;ipfiuFtabernaculi pofiterat foris altare holocaunbsp;fli.Qiiod tabernaculi^ c his qu in ipfo erant,nbsp;dicitur fanda A. tabtmaculum illud 8C quxin eonbsp;crtjdicebantur fanda^quia ad orationc 5Cad culnbsp;tuntdei amp; laudem cfccrata err.Sed pofluelam-tum.i.po uelum qd in medio pendebat,erai feeuHnbsp;dum tabernaculum,quod dicitur SanafanforumA. ipmnbsp;Mibernaculu m cum his qux in illo erant,uocaba/nbsp;tur fanda fandot.id eft, deo fanda, ut quaeinnbsp;primo tabernaculo ert.refpedu eoijt n uider-tur fanda. Et illud fecundum tabernacul habe-bacaureum thuribulum,in quo fummus ptifex adonbsp;le bat incenfum falute populi.habebat cr arcamnbsp;teflamenti,id eft, qucontinebat teftamentum, idnbsp;eft, decem prxcepta legis, eircunteflam aura, amp; i tanbsp;quod exomniparte.id eft, ab exteriori amp;: interior!nbsp;parteiqui^on folum cxtcrius,fcd dnterius de/nbsp;aurata eratper omnia. In qfcilicet area eratnbsp;urnaaureahabens manna, quoniam Aaron in taber-^acul poliiiflc Icgitur uas plen manna^ut gna-feituri ert,poirent nolTecib, q patres eoijt qua/nbsp;draginta annis in deferto pafti fuert. incadnbsp;area eratuirga Aaron qufronduerat.Cum enim Aa [^,17nbsp;ron minus ftimaretur dignus faccrdotio,amp; n-nulli dealijs tribubus uidcrcnf digniores,fufcepinbsp;Moyfes tubtc deo duodecim uirgas finguh |
|
CAPVT A ribubus, SC pofuit in tabcrnaculo. Et ahero die rcgreflus.inucnituirg Aar in tribuLcuiflorUnbsp;iflc amp;fnidum feciire.QuomiracuIo probatuscftnbsp;Aaron dignus facerdtino, SsC referuata eft diligc-Il ter lift uirga in labernaculo. Se9 O* du tabula te^nbsp;ftitmcnti, inquibusdecem pracceptalegis fcriptanbsp;eranc.contincbantur in ilia arca.quoni ipfe Monbsp;yfcsnbsp;nbsp;nbsp;ibi pofuerat.Et fuper Mmcrant duo Cbcr- bimgloria:,id cii.glotiofe aecoraia,obumbrantia fui# alis cxpanfis ^opiciatorium, quod erat luper tandem arcam,ideft,quandam aurca tabula tantnbsp;longitudinis ac latitudinis.qut crat i arca.Sunbsp;perquam tabulam quxpropiciatorium uocabanbsp;turjiinc diinde fta bant ilia duo Chrubin? adnbsp;ipfumpropiciatorium inJinata,amp; fcfcinuiccmnbsp;aipicientia.Qu tabulidco propiciatorium di-cebatur, ga defupcr c dcusraquebaiur Moy finbsp;uel ponnfici.propicius amp; annuncians bonitatcranbsp;fu uoluntatis. Denbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;obus non e modo in hac cp))la(ltJmpti^gKU,quia ^lixum cirtfdiP fcrere de fingulisi hc quaSdiximus, intentiinbsp;fufficit, quoniam per ifla patebit t|d SC alia fintnbsp;ad allegoriam accipienda, nec in hoc tempore tenbsp;nenda. Nnullisatuifumeft prgrifcgnitudinenbsp;faCramctorum.quod omne tjmpus uitac praclnnbsp;tis ad hxc cxplaganda ]^onenegct Apoftolus.nbsp;Quod fi uerum eft,quomo9o nos tantilli hxc exnbsp;ponerc ualcbimus^ Aliqua tame de his l^feuitcr^nbsp;diccrc tentemus. Pnmum tabernaculum atep fe-cdum, ccclefiam prfentem attp (uturam fignanbsp;B uit.Ipfa enim ccclefia partim adhuc peregrinaturnbsp;in terris, partim i rgnt in caclis. Pars eius quacnbsp;percgrinatur,figurata efi(ut diximus) per primnbsp;labernacultpars autc qtw regnat.per i'ecund.nbsp;Vlum qd interpofitum diuidfBat primumta/nbsp;bernaculum fecundo,clum dcfignauit,qigt;nosnbsp;in terris labortes adhuc fua interpoltione fepanbsp;rat regno quicfcctiumfarfioi^i.Primumtabernbsp;naculum habebat(ut diximi|s)uiginti cubitos 15nbsp;gitudinis dec latitudiniSjriftfumip decem %lti-ludinis. Dece cubiti la titudinis.fignifict dilatatpnbsp;oncm fidelium in prceptis dcijquae per decalo-gum legis defignari folen t. Viginti cubiti lgitu^nbsp;dinis,perfeucrantiam eiufdem bon operaiionisnbsp;perauxilium gemin diJediis. n proptipfaranbsp;bon diledioem.qu fola bi operari facit,duplinbsp;catur denarius numerus,utad uigefimum pcruc/nbsp;niat.'qa nemo fine charitateualetinobferutia mnbsp;datoi52 dei perluerare.Decem uero cubiti aliitunbsp;diniSjfignauerunt expeftationem fupcrnac bjatinbsp;tudinis.i. denarq quemaccepificlcguntur, qui innbsp;uinca laborauerunt. In hoc tabernaculo ert cannbsp;dlabra aurea. Cdelabra pluralif potftt, qa licetnbsp;unum elFet, habebat tn brachia feptem. Erat cmnbsp;in medio eius haftiie, qpcedebt brachia tria nbsp;dextera parte,tria d finifira. Prim tabernaeu *nbsp;Jum(ut diximus) prxfcns eft ecclcfia,in qua mili*nbsp;tatur dco, amp; lcrificium bonxatSionis offertur,nbsp;anteg ucniatur ad caelum.In qua eft cdelabrum,nbsp;d c.Chriftus, fulgs lumine diuinitatis in medionbsp;deli, g Si jpfi cdlt;lbra aur^ funt, fapitU 1 |
IX. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;491 iucenr,quper au^t defignatur.amp;claritatebono C rum opcij.Ipfc Chriftus eft mdius ftipes,g pornbsp;tat tria brachia dextris amp; tria finiitris:ga ipfenbsp;eftuerauitis,ex q^ccdGtfruftuofipalmites.Ipflt;!nbsp;eft origo Si edeordia amp; caput om iuftoj,g fibinbsp;fanftosueterisac noui teftamenti hinc ddindenbsp;ci t adhacrere. Os cniro ab hoc fundamento cornnbsp;furg t,amp; tto principe ac medio bono amp;com/nbsp;muni om lumine gubernantur. N tria brachianbsp;de nifira parte trs uiri funt Not, Daniel Si lob nbsp;.i.tres ordines fideli in ucteri tefiamto, fcilicetnbsp;rcdo^,cntincntium amp;coniugatoijz.Nam per Ge.?.nbsp;Noc quircxicinundisarcam,figuratifuntredO'nbsp;res:per Danielem,cuiusmira Jegiiurabftinentia,^^***nbsp;abftinentes amp; conrinentes.'per lob, quiuxorcmnbsp;Si filios habuit,coniugati.Similiter amp; afta tria denbsp;partedextra,funt cledidifcipuli Petrus amp;loh/ M4W.17.nbsp;ns Iacobus,g uideruntglori.#ran8figuratiinnbsp;fmontc,id eft,trcs ordines fando^.qui glori eiusnbsp;in clcfii regno uifuri funt:hoc eft, rcdoiji.continbsp;nentium Si coniugatorum.Qiii dextri,id eft, di-gniorcs funt tempor^ratix, illi qui antegra-tiam fucruni,amp; ideo finiftri.i.minus digni funt.Pcnbsp;trus uidelicet redores ecclefi fignauit,Iohanncsnbsp;autem caelibes.ct lacobusrcliquos.i.ciugtjsut-tes.Et hiomnes uel dodrina uel cxcmplis bonorum operum lucent,et ex teris lumen fuum Ipar*nbsp;gunt.lma pars brachiot de haftili procedetium, E*d.ynbsp;crat quafi calami aurei,poftfcyphi,indefphjrul?inbsp;t dem in fummitate qfi lilia. Calami func fantSi,nbsp;ginhumido fontis fapientif diuinac nutriti funt, Dnbsp;Si ccaui ad emiitdum dulcc lnum in ai#es pOnbsp;nbsp;nbsp; pull eoi?i,amp; refontes laudem dei.acdictcs: Im mifitin os meum cticum nouum,carmc dc^nonbsp;liro.Ipfi iiint ftyphi,dumaltjs uinum fcitiae quonbsp;plcni iunt proijjnan^,uc cos^iritalgcr inebri/nbsp;cnt,amp; defiderio fupern beatitudinis calefacit.nbsp;inde fphxrulx .1. rotdi Si perfedi ac uolufcilcs.nbsp;Sphra enim ex omni parte uoluitur,ga mente#nbsp;cledoijt nec ilWis aduerfitatibus feculi rctineri,n:nbsp;,pfpcritatibus poflqpt corrpi,quin in omnibusnbsp;qu3eoccurrunt,*addeum per fandadcfderia j-ficifctur.Sic^ tandem perueniunt ad lilia.i.ad funbsp;pern patri,qux floribus uernat xternis,hoc c,nbsp;aabus faij^is Si omni ameenitare. Harc Si hminbsp;funt cdehbra,q nunc Apoftolus in noftr cedenbsp;fix tabernaculo defignat elle. Erat Si menfa de linbsp;gnisScthimfada,amp;auropuriirimoinaurata,etfunbsp;per c duodecim panes dco prlt;ipofiti,g crant denbsp;fimilft^t habebt fuper fc thus lucidiflimum,acnbsp;P Gngula fabbata mutabur, et crt Aaron et finbsp;liorumeius, ut c/mederent cosig loco fando.nbsp;Mfa de lignis Sethimfcda,fcriptur3eft diuina*nbsp;defortibus fandoi^pafrum uerbisadibus^cnbsp;pada. Qu dum nobis qu fint xtcrn bcatitunbsp;dinisgaqjiia,amp;qu ad hec perueniatur ofiendiGnbsp;cib profedo nobis falutis ac uit fuggerit. Oftnbsp;et inaurata eft auro puriflmo,qiiia fapienhf clcnbsp;fiis Icnfu clra rcfulget.Duodecira panes ea,funtnbsp;duodecim apoftoli et C0152 uicarij.Quiredc uoenbsp;wr ^ancs propofiiioniSjga utmentes fdciiura afi |
ad hebraeos
A montatierbiclefiisenciant,in propatulo femp flint parati.Et bn ijdcm panes non de qualibet fornbsp;ma, fed de fimila fichant : gaquicunqr altjs uerbnbsp;uit minirant, primo ipfos necelTe uirtut frunbsp;gibus operam dare, quatenus ea qu prdican-doadmonent,etiam faciendo commendent.Qcfnbsp;autem fuper cos thus lucidiflim ponebatur, uirnbsp;tutem pur orationis defgnar, qua ijdem dodonbsp;rcs minirant minifieriumfuseprdicationiSjf-mul ideuotionem operis domino commendnnbsp;Qui bene per Gngulafabbata mutabantur Panes enim qui per fex dies operandi in menfa deinbsp;manferant fabbato,nobis mutantur,cum dodonbsp;res fandecclef qui complete tporc fui fandi labons,terna in clis quieteremunerantur,nbsp;8C alios po fe in idem opus laborandi in uerbo,nbsp;fubeiufdem fpc retnbutiois relinquunt. Si^ fitnbsp;utmcnfii deingngpanis inops remaneat:feduc-^nbsp;leribus fublatis ,moxnoui panes fubituantur.nbsp;Comedebat au tern Aaron cum filijs fuis panes gnbsp;de ilia menfa fuerant fublati,quia fummus pontinbsp;fex nofterChrius raptos de hac uita fuos eledosnbsp;in augmentum corporis fiiT, quod efl in clis, idnbsp;efl, fumm illius cledorum multitudinis intro/nbsp;ducit.Mefa flabat in parte aquilonis,candclabrSnbsp;autem in parte auflralfEt per aquilonc frigus infinbsp;delitatis uel maliti potefl intclligi, per auflrumnbsp;uero feruor charitatis SC fand deuotionis. Connbsp;gruum ergo fuit uc parte aquilonis mfa ftaret:nbsp;quia ne malitia tenttlonum a finifira parte uent/nbsp;B ens nosimbecillesinueniatacfuperct,ncceffecfl
utpancleftisdodrin pafcamuramp;conforte-
mur. Si autem charitatis Audio feruetes ad dextenbsp;rarifpartem.id cft.ad uirtutum exercitia tranfenbsp;rimus,tunc candelabri luminibus illuftrabimur,nbsp;id cftducidiffimislndot$2 exem^lis 8C didisillunbsp;minabimur, ut oia qu rede agenda flint uidca/
mus. ^ilarc de primo tabernaculo breuiter attigi/nbsp;mus. Secdum uero tabernaculum fupcrn Icrunbsp;Adem defignans, habebat decemciMdtos longitunbsp;dinis.Si decern latitudinis.amp;Jimilif decern aliitunbsp;dinis.Vnde SC lohnes in ApocJlypfi de eadem
/POftf.!! lerufalcm dicit ; Ciuitasin quadro pofta
* ' efl.Logitudo eius tta e,quanta eft latitudo. ha bet em tarn in longum g in latum,uel eyam in al-lum decern cubitos.i.euangclicum denarium pernbsp;fed beatitudinisiga amp;in latitudinc fraternf chanbsp;ritatis,6 inlgitudine uit perennis. Si in altitunbsp;dine diuin cteijplationis beatitudin poffidct.nbsp;Etillacleftisinhabitatiorede dicitur Sanjjftfannbsp;doI5^,ga nihil ibi fit aut jogitatur, undedeusof/nbsp;fendatur :fed fola ibi qu deo {t,agtur.T-ta efluidelicct fla beatituo, ut nec pofltnec ue/nbsp;litibi quifipcccare.Infduotabernacula pofitnbsp;erat uclum, quo fanduaria 8C fanduarij fandua-ria diuidebanturtqm fandaecclefiaquq|ex angenbsp;lisS hoibus conftans adhuc peregrinatur partim in infimis.partira iam in fternapatria rgntnbsp;in fupernis,adhuc ciues fuos, dirimente uelo c-ii,habet adinuieem fegregatos, Inhis Sasidis fannbsp;do^ efl aurcutn thuribulum,i. preciofa humani
tas Chnfti, immunis ab omni peccato, SC perfc- C (ftiflmfancbtatem habens : qu ign paiTionisnbsp;impleta, fuauiflimum de i pro nobis etnic odonbsp;rem deo,amp; nunc eiufdem j^iTionis affidua retnenbsp;moratione fempet interpellt pro nobis , talenbsp;incenfutn offerre non ceiTatjqfi dicens: Dirigatur pj,nbsp;oratio meaficutincenfura incfpeflu tuo. Idemnbsp;mediator dei amp; hominum, g folus patcrnqpz enbsp;confciusarcanojz.per arcam teftamenti defignanbsp;tur.Nara C nouum tefiamentum ipfe per feipmnbsp;dedit,dC uetuqudiu uoluit, claulum tenuit; Scnbsp;quSdo fibi placuit, intelligentiam eius de arcanonbsp;fccretoiji fuoi}2 edidit.Et hacc area eft in fandis fannbsp;do^,quiaipfc faluatorinquofuntomnesthefau . f. .nbsp;rifapienti fcienii3abfconditi,pofirefurreftinbsp;onemfuafcenditfuperomnesclosjamp;fedetadnbsp;dexterpatris.De^onfiruionehuiusarcaclegi EXOalJ*nbsp;turin Exodo: Arcam de lignis fethim cpingiic,nbsp;cuius igitudo habeat duos amp; femiscubitos,latinbsp;tudoicubitum d^dimidium^titudo cubitdVhnbsp;militer ac femiflm^ deaurabiseam auro munnbsp;diflmo intus amp; foris.Ligna fethim dicuntur elfenbsp;leuis amp; imputribilis natur, non multum qua-litate alb l^igae diflantia.Arca ergo de lignisfe-thim fada cfl,ga cypus dnicum ex mcmbris'cnbsp;abaf omni uitioi^: lab^arenobus-Et hc lignanbsp;funt fpinis fimilima^^a etfi no in carne peccati, innbsp;^in fmilTtudine carnis peccati uenit. Lgitudo arnbsp;c,lganimispatientia eiufdem redemptoris e,nbsp;qfla inf hoes cuerfatus cft.Quac duonr cubitoijfnbsp;fuir,prop dotftriq Sc operationem quibus ipfenbsp;refulgcbat.5iemis,id efl^dimidius cubitus, qui fu/nbsp;peradditur, tarditarem human fragilitatis difeinbsp;puloBzinfnuat,quxfi4bhmiaeiusdida uel operanbsp;necdumfjjut dfggt;um erai)capcrc ualebat.quamnbsp;8c. ip lganimiter fcrebat.Latitudo arc.ampKnbsp;tudo chari Atis e,qua nos Chriftus dilexit.Quaenbsp;tnipocapite norocBbitum integrum habuit,ganbsp;perfeda fuit,amp; eletfmsfuos uiuificarc uduit,di-ceq^: Vt omnes urfUm fint,ficut tu pater in me 8Cnbsp;ego in te, ut C ipfiin nobis unum nt. Dimidiusnbsp;uero cubitus imperfedionem noftr defgnar, gnbsp;j^eedum in hac uita pofti perfede diligere deumnbsp;fuHicimus, uel diledionem qu ergo nos habetnbsp;comprehenderc. Altitudo fpes crat futur fublinbsp;mitatis.qua ipfc uel feipfum po paflonem glo/nbsp;rifcdum uelfuos fc glorificatuijz eflpruidir.nbsp;Habebat area plenum cubitum inahitudine, ganbsp;dominus eticorruptibili adhuc cucrfans in carnbsp;ne ^leniifime nouerat quta uel fibimetipf, uelnbsp;merabris fuis(quse nos fumus) effet gloria cfer-uatain futuro. Habebat C dimidium cubitum alnbsp;titudiniSj^ia noRrquoqrparuitatis deuotionnbsp;libenter in fuo corpore fufcipit,qui pia quid ingt;nbsp;tentione futur beatitudin diligimus: fed needSnbsp;pfede quae fit cius felicitas,capere ualemus. Area intus amp;foris auro mundiffimo deaurata efi,ganbsp;alTumpta filiohumana natura amp; intus uirtutenbsp;*fpiritus fandi plena erat,iSCforis hominibusapernbsp;te fpiritus fandi opera prmonfirabat. Hoc eftnbsp;quod Apofiolus cam alTcrit circunteda ex omni
|.Rfg-l6.
CT dein-eepfper
I.Re.-4
CAP VT
A Uotnnprouidoria fecic.atq;niAoriarn deptus e/l.n iridecur ce meraric uouiHc.cui fpirkus Ingt;nbsp;lt;fius prxde bac.-ncc iniuft uocum uouifle.qui uinbsp;lonam pro qua uo facie bat, confequutus efl.nbsp;CoiflcqUutio eninruidorix tcttac deo uotutn nnbsp;difplicuiffc .Nouitem dolninus fecretascaufasjnbsp;j5pter quas talc facrifci ci placcre potuit.Et ipenbsp;Icphfe lmetipfum potius in hoc fpiritalitcrma-Aauit,qa cum non habcrctfiliaUtfiliam prtcrnbsp;ifam.om afFcAura ciusrigOrc uotifperauit.SCnbsp;dolor cpaflonis ardore fidei dAicit.Qui amp;iu'nbsp;fliiiam opcratus eft,quia fatisrationabiliter amp;iiinbsp;ftc principatuni fu fcepit. Si. caufas liias contra renbsp;gem filioij Ammon p legatos tufte difleruit.S^iiinbsp;fie bellum inqt.atq; popuKtra Ifrael Icx annis fccnbsp;dum legem dni iudicatiit. Vnde amp; repromiffio-; ns fupernazfetribution aeptus elle creditur.nbsp;De Dauid uero fuperflu efle puto,detnonfirarenbsp;qu per fdcm rgna deukerit, cum confict eumnbsp;cotTcges impios vante dio fftrcmiflc* ICfiitinbsp;autem fie operatus cft, ut deillo dteeret deusjn-ucni Dauid flium leflc, uirum fccdum corme*nbsp;um,qui faciat omnes uoluntates mcas.Scd Si rc-promifloncsadcptuscft non fo^tde (cernauinbsp;ta'.fed etiam de aduentu Chyfii ; quia Si ipfe be*nbsp;atitudinem xtewiam liiTidec, xternus rexnbsp;Chrihus de femine lus fultatus efi.Samuel qc^nbsp;, /-w P'f fidem uiett rgna Philiftxorum, qut?cum 1:^nbsp;dancM. rap gentis illius cum exercitibus fuis aduerfusnbsp;Ifrael conuenifl'ent.obtulit Samuel holocauftuecnbsp; clamauit ad dc pro Ifrael,amp;.'cxaudiuit cum dns.nbsp;Islam in ipla hora facrificrj contigit PhiJifiostn-irc prxlium contra Ifrael.b't intonuic dns fragorenbsp;magno fuper cosattpextwruiteos.amp;cxlfunt nbsp;facie Ifrael. fadacp cft manus flifupcr cos ccfisnbsp;die bus Samuel,amp;reddii$ funt urbes quas rtikrtnbsp;ab Ifraele.Liberatuslp cft Ifrael de nllnu eoruiii.nbsp;Sed lt;3^ luftitiam itaoperatifbcft Samuel,ut ncc innbsp;modico reprchfbilis unq jpueniatur.Ideoqj re-promiflionesbeatitudinisxtft-nx abfq; ulla^u-bitauone adeptuseft. NonnulliquotpfequcntiSnbsp;lpx.57. prophctai.uel orationibus uel mentis fuis deutnbsp;q.Reg.12 cerunt reges, ficuc orte Ifaia cum rege Erechii^jnbsp;pereuflit angelus in caftris AlTyriorum centumnbsp;odogintaquinq milita. amp; rccefft turpif ludxanbsp;Sennacherib rcx. Elifeus quoep meritis fuis obti-4R.f'7 ^^ft.utBenadabrex Syrt,g diu Samari obfit-dcrat.c omnt exercitu fuo territus fugerct. Dnsnbsp;autc audirt fecit tn caftris Syrix fonit curru Sinbsp;cquor fiCexcrcitus plurimi.fugeruntlp Syr^ Sinbsp;dereliquert ttoria fua C cquos Sfafinos eu aunbsp;ro 5iopibus magnis.amp;;hcoadiripucr5tfiltj Ifranbsp;cl, ita ut fieret modius fimilx ftatere iAo,5f duonbsp;modfj hordei ftatere u no in porta Samari. Mul-lafp hmoi contra reges pios fant pphetx g fidnbsp;egert. iuftitt ocuerfatie fua tcnuert ac*nbsp;rcpromiiries diuinas in regno cxloi^z adepti ft.
Obturauerunfofaleon(,cxtinxcritini petu Ignis,effugerunt act gadn,cuaIuc^nbsp;lune de infirmitate,fortes fai funt in bel*
XI. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,17
lo,caifra uerteruntexterorum^acceperunt C mulieresdercfurrcionc mortos fuos.
^Non folum fuper hocs habuerunt antiqid faniperfidem uioh,fed etiamfuper beftiasnbsp;adeo froces,ut funtleones. Si fuper tnfenfibilianbsp;elemta, t c ignis.hoccft,Oamp;tran't.i.obturatgnbsp;amp; daf fecernt cru leonu, ut cti ieiunt leones hnbsp;de feruante non tangereni eos, ficut Danichquc brfM.6inbsp;illxfum in Jacum Icon per nodis uniusfpati fi I4.nbsp;des feruauit.aJiaq! iiicfe fex diebifs cum fcpt ieiunbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*
nkleohibus inlacu claufus fine Ixfione perdura uit.Pluralistm numerus pro fngulart pofitusefnbsp;fe nunc intclligitur.in hoc quod dia eft,obturanbsp;eruni ora leon, nifi Si Dauidic faum in hac tRfg gt;7*nbsp;fentent mcmofatccipiamus, qui dum pafee*nbsp;ret greg,ucnit ko et urfus^ tulcruniq; dVietcm.ctnbsp;iplepicquutus eft pcrculTic eos, eruitqj pccusnbsp;de orc eorum.tllis confurgentibift in cum, apprenbsp;hendit ipfc ment eorum Si fufiocauit amp; interfcnbsp;cit cos.Alij per rorc Rdei,extinxerunt impetum ignit,nbsp;id eftjUchcmentilTim ign qui cum impeiu uirlt;nbsp;tutisirruebat,cutA^pyfes.Nmurmurantibusnbsp;Hebrxis.acccnliis cft in eos ignis dnijd deuor-uitextremam partentcafiror, cumijtclamalTccnbsp;populus ad Moyfen, orauit Moyfes ad dnm,nbsp;abforptus eft ignis. Similiter Si Aaron alia uteenbsp;extinxitimpetUmignis.quando tollens thuribunbsp;lumcucurritad media mulcitudtne,quam uaftanbsp;batincendium amp; obtulit thymiama, ac ftans in.nbsp;ter mortUOS amp; uiuentes.pro populo deprecatunbsp;eft.Tplaga ceflauit.Scd amp; trespueriin Babylo-nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,
iic per fidem extinxeruntimpet ignis, cn qui- bustnfornae delccndit angelus dni. Si cxcufticnbsp;flmam ignis defornace, amp; fecit mediu fornacisnbsp;quafiuentum roris flame,non tctigitcosomninbsp;iioignis. AIr)e|Mge4gt;^ acieiHgl9amp;ij,ficuidfaac quoq^ Gene.Utnbsp;cum pater arrepto gladio Uellei immolare, ^hi-buit angelus eum percuti :et ficu tDauid,qM dumnbsp;manu fua pfallcrct cor Saul, tenebat Saul knnbsp;am 5d mific e^m, putans quod cfgerc poifet eunbsp;cum parictc.Djuiiautem declinauit afaciecius.
Hocalia uice fimiliter fadumeftdeeuafione i,Reg.jo idui lancex. Vcl effugarurttacigladrj.i. exerci-tum accindS gladio per fidem in fug uerterut,nbsp;ficut Gedeon in armis armatos Madianitas,amp; lu iudic.7,nbsp;das Machabxus fxpecum paucis fere innume- nbsp;ras hoftium multitudines.Alif per fidem eonualue 4.. ctdtnbsp;tunt de infirniiMe,id eft.fanati corporeo lguore, ineept.nbsp;ficuUob Si Ezechias. Alij per dernfortet etinfu lob.t^z,nbsp;perdes,Mbello, ficut lofue amp; Dauid 4.Re, jonbsp;ludasMachabxm. Nonnulli Hfrtfrttut in fugamnbsp;enrd e3rferorl,ilt;Tcft,alicnigcnarnfn, qiit fupcr fc ludith. 5nbsp;uenicbant,ficut ludith*amp;fxpe didus Gede.No ludif7tnbsp;tandum ucro,quod aliud eft caftra uertere, quo-niam hoe fit etiam fine pugna.aliud fugare aciemnbsp;gladij,qiftd fit pugna.Talia per fidem antiqui panbsp;trcscortfequebantur C temporalem felicitatemnbsp;adipifeebantur, fedirinouo teftamento non eftnbsp;tempus taffum. Ante dedit talia dominus, nuncnbsp;datmcfibra.Ac Qdiccrct Difciie homines pef
5.Reg .17 (offwof.Sareptana quippcnaulier,oran(e Ela,fi-a. Re fuum accepic dc refuFredione uenicntem.et per EJifeum funamitis accepit nat fuum de re
18 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;AD HEBRAEOS
A gratiam noui teftatnentiw'tam concupifcere fem piternatn. Quid promagno iia uos uultis domino de morte liberari, cutJiberatifunt patresnbsp;ueftri,qn crnendabat dns etiam terren flicitanbsp;tis prter le non efle alium largitor^llla flicitasnbsp;ad ueter hokm pcr(inet,q ueritas ab Adam coenbsp;pit.Ego autena fum Chriftus.non Adam. A uete-ri ueteres fuilti$, nouo noui cftoc uflt; ad mortem. Vnde ipfe hoc uoluit in conipedu inimicoijtnbsp;pati,quo eum ngderelium putart^ut cmennbsp;daretur gratia noui teftamenii, quadifceremusnbsp;ali qurercfclicitat,q nunc eftin fidepofiea uenbsp;roerit infpecie.Scd fub ueteri teftamento necef-fefuit amp;tporaliabona Tandis prberidiuinitus.
* Ideo uarrjs pcriculisliberati funt^qn clauferunt ora leorwm.cxtinxerunt impetu m ignis, efuge-runtacicgladtj,conualuerunt de infirmitat^Fornbsp;titudin quoq;^ uidorias adepti funt diuinitus^nbsp;quoniam fortes fadi funt in bcllo,amp; caftra uertcnbsp;runt exterorum.Magna eti impetrauerunt or*nbsp;do.quoniam amperunt mulicref de repfrrtionetncr-lium fuum accepit dc refuFredione uenientem,et
urredione Gbi redditum.
Ali] autcm di'denti funt, non fufcipieni* tes rederaptioncm, ut mcliotcm l'nucnircnbsp;tefurreione. Ali] ucro ludibriaamp;ucrbcranbsp;cxpertijinfupcr 6c ncula amp;catceres,Iapigt;nbsp;_ dati funtpfei funt, tcntati funt, in occiGonbsp;ne gledi] mortui funt,
^lOftendit quanta per Gdem fandi fecerunt, nulle aSt ondit quanta pro Gdc pcrtulert, ut qdnbsp;fuaferatGde multorura exempiispluribus,pfuanbsp;deat multg^ paign imitationibus.Quidam panbsp;trum in uita fua per Gdem aftiarijs aduerGtatibusnbsp;crepgfunt.Scddi/eo^ etiam pro Gdc dijfenit funt,nbsp;id eft,in fupplicfjs Gngula membra tcnG, nonfu[ci~nbsp;pientef redemption.i.crcptionem dcfinis qu in-ferebantur illis,M inuenirent ii^fculo alio meliornbsp;redemptionem prfenti quae ref^uebatur. Hocnbsp;'.MXe'? fecerunt feptcmcgregijfratrescum matrc,quosnbsp;rex Antiochus Gagris amp; taurcis crucians, ccm-, pellcbat contra Icgem carnes porcinas^dcre.Quinbsp;cum dicerent,paraiifumusmori,magisqum panbsp;trias dei leges pruaricari, iratus rex iuffit ei quinbsp;prior fuerat loquutus,amputari linguam,amp; cutenbsp;capitis atftrad^ fummas quoqj manus ei 8c pc-desprcidi;amp; cumiam per omniainutil^fcdusnbsp;cfret,iufritigncm admoucri, Si adhuc fpirantemnbsp;torreriinfart^ine. SicTtecitd^ecundo,3tcj)osnbsp;feptenbsp;nbsp;odaiam matrem talibus tormentis con
fumpGt. Ita diftenti funt in uarijspoenisjatqjmanus SCpcdes ad pcrcipiendum panas extender t SC linguas protulerunt. Ac redimi p^nis nolu-crunt, qa cum fuaderet illis ut illicitas carnes edenbsp;rt 8C pnas euaderent.n confenfert.Optabtnbsp;cm meUorrefurreHion, Gcut S(. tyranqp dicebant.nbsp;Tu quidein fccleratiftime in prfenti ua nosp-dis,fed rex tnundi dtfundos nos pro fuis legibus
in tcrn uitjrelurredionclufcitabit.amp; hocgd C ifti tali Gde piulerunt. Sed alij experti fur.t iuftincnnbsp;dolH(iiIgt;riilt;GtKtrteri(,qaamp; deriG lunt amp;ucrterati,nbsp;Gcut leremias q ait, Fadus^um in denfum tota ler.ZO,nbsp;die,oirics fubfaniftnt me. amp; dcquolcriptuAeft,nbsp;quia pereuffit PhafTuf leremiam phetam,amp;'mtnbsp;Gt cum in neruum.Et quaG parum eet pertuiifnbsp;fc ludibria amp; uerbera, pertulcrunt tnfuperi uin^nbsp;culii Cr Citrcertf. Per hoc enim quod djcii inlupcr,nbsp;nott hc quatuor cifdem perfonis illata fuilie.nbsp;Etleremias uikcula pcriulit carccres, quta G-cu t didum cft,Phaffur in neruum mifit,quem Se Irre.52*nbsp;dechiasrexinatriocarccrisclauGt.dC iterumenbsp;uellet ire tn terram Beniamin, amp; peruenifl'et adnbsp;portam Ierufalc,apprhendit cum euftos porte, ifre.57nbsp;dicens:Ad Chaldosprofugisf amp; duxit eum adnbsp;principes.Qiiamotrem irati principes contra lenbsp;rcmiam,cffum cum miferuntin carcercm.ingrefnbsp;fus^ eftin domum laci amp;in ergaftulo,amp;ldit ibinbsp;dieMis multis. ftclegitur Igremiasexpertdtecnbsp;ludibria 6C uerber^infuper amp; uincula amp; carce-res. Micheas quoq; uerbera pertulifte Icgitur Sinbsp;carcerem atque ludibria. Nam cum rex Achab 'nbsp;uellet irectfhu-a Syrosadprli in RamothGa-laad,amp; propneta^uos confului(rct,quos circiternbsp;quadringentos congre^ucra t om nesji rgi rn -diffent ut fret, qui^pr^ere Gbi euenturum fo-^rer,tlt;1cm Micheas addudus i interrogatus.re-Igondit: Dominus ddit fpihtum mendacem tnnbsp;orc omnium prophetarum luor, qui hic funt.nbsp;Acceflc at SedechiasGlius Chanaan, SC pcufttt Qnbsp;Micheam io maxillam,amp; dixitzMe ne ergo dtminbsp;Gt fpiritus domini,amp; loquutus cft cibilt;Ecce ludi/nbsp;bria C uerbera,c atercgdcriderctur.amp; per-cutitur Gne iudiAb, amp; ait rex : Tollite Micheamnbsp;Si i*ittite eum incarcerem,amp; fuftentate cum panbsp;ne tribulaflnis Si aqua angufti,donec reuertarnbsp;in pace. Ecce carcfVgt;bi Si uincula forGtan fuc-runt.Alij lapidatifui, utille dc quo feriptum cft, .nbsp;quia fpiritus dotrffniinduit Zachariam Gliumionbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;
iad$ facerdotem. Si ftetit in confpedu populi,S dixit eis:Hc dicit dominus,Cur tranlgrcdimi-
^i prceptum domini quod uobis non proderit. Si dereliquiftis dominum utdcrelinqueretuosnbsp;Quicongregatiaduerfuseum, miferuntlapidesnbsp;iuxta regis loasimperium in atrijs domus demi/nbsp;ni,amp; intcrfcccrunt eum. Sed amp; Naboth lezraeli 5.geg.ifcnbsp;tes iniufte lapidatus eft.In eo quod fubditur, fedinbsp;|nf,pluralis numerus 45 Gngulari poGtus efle cre-diuir,quoniam de ilius Ifai paGie didum in-tclligitur.quia Hcbri certiGime tradunt ferra linbsp;gnea Manaffc rege ferratum eGe. A lij tentatintnbsp;uolupratClm fuaGonibus aut Iccularium bonoijtnbsp;promiG'tonibus,an diuelli poGent Gdei iufiiGca-tionibus.amp;Gcut fandus lofeph.cui impudica donbsp;minadiccbatjdormi mecum. Si Gcutludith, cui ,nbsp;dixit Holoferncs,Tueris magna in domoNabu ****w.M.nbsp;chodonofor,amp; nomen tuum nbminabitur in uninbsp;uerl terra. Gcut ultimus feptem fratrum,deg/nbsp;bus fupra diximu,s, que rex Antiochus non fol 7nbsp;ucrbishortabatur,fcd ettaro iuramentoaGirtna*
CAP VT nbsp;.XI. .
|
A bat,diuitem fe 5i beatum fadurum. Si tranflati patrijs legibus araicum habiturum. Alij ucronbsp;mortui [unt in oceione gUd.Gcut odogintaquinquenbsp;, Rnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;facerdotes doraini,^os Saul propter Dauidin/ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;iuGetrucidauit.SiGcutprophetacdoraini.quos l'Reg.lS. regina Jezabel tnterfecit. . Gircuicrunt in mclotis,in petlibus capri nis,8gcntes,anguftiati,afflidi,gbusdignusnbsp;n erac mffdus.ln {blitudinibuserrces,Cnbsp;in mtibus,ti fpelcis,amp; canernis terr.nbsp;/nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Circuierunt in melotis,in peUibut caprinis Sic. Me/ lotacG(utaiunt)ueftimentum ex pilis camelot^ fadum uclex caprinis pellibus. Si quis in ueterinbsp;ludorum populo uls Gf hoc indumcnto,dtffici |
Ga g in hoc loco intelligi poftG, legitur hoc ul'us fuiffe.Iudith tn cilicium habebat fuper lbosfu-os.Sd Ifaidid eG,Solue iccdelumbis tuis,i.nbsp;ditisibi ferraonibusdnijreuerffisidem perde- Cnbsp;fertum.Sed Si illi raanferuntin ipeluncis uclca-uernis.de quibus lcriptumeG,qu!acintcrGceretnbsp;Iczabel j?phetasdni,tulit Abdiasct ^phetasnbsp;iabfcondit cos quinquagenos in Jpeluncis,Sipanbsp;uit cospanc Si aqua.Hucuf(5 ApoGolusexera-plis eorum ufus eG,qui in Gdc tcGiraonium conftnbsp;quuti fant.SupcriusuerOjpriufqu de Gdc tradanbsp;turn incipcrct.fcrc p?r totam epiGolara argum/nbsp;tis utcbacur.Egregiusenim magiGergt;iP'quot;tS RtnUJnbsp;SiinGpientibus debitor ,cum in Hebris quoJdnbsp;fapiente#,quofdam uero tardiores cerneret, prunbsp;dentiam fapientium argumentis fuperauit:tardi/nbsp;ttera ucro Gmplicium folis exempiis attraxit,nbsp;quatenus Si illos uidrix ratio frangeret, c iGo*nbsp;adraaioracfcendere iraitatioblandajiiaderetr .5. jg in fcriptisaperte reperitur.fed Johannes bapti A14rc.l. -Judith.%nbsp;Jfi.ta, 4.Re2.i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;credimus c EJi^Im fuifle.nonnullostjj prophets^.Fertur etiam mc-loia uocari pcllis animalis, qd dicitur taxus fiue taxo.uel religioG uiri domantes camera fu.nonnbsp;molles amp;preciolas uefteshabebt,ftdcilicijsutcnbsp;bantur Si alperis aniraaliumpellftus,ut taxonnbsp;J.Reg'l?. Sicaprarum.Vel circuierunt ficindutiloca raulnbsp;ta,Gcut Elias,quiiubente doper uarialocaamnbsp;jjuJaiTc refertur.iGcut lohaRnes baptiit9,qui uenbsp;nitin omnem rcgioncra lordanis.prsedicans ba*nbsp;ptifraura panitenti.IpG dico,egenfet neceffaftjsnbsp;B corpori,qa nihil habebant :nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cura animi, qm peccata populi plangcbant; affHi Uboribus, quia pcrGquutionem pro iuftitia fuftinebt.Quinbsp;ne propter penurias Si afij^iiSiones uiderentur c5nbsp;temptibiles.fubdinQMiWtGglKifTJOMerdtmHndM.i.nbsp;tant dignitatis erant,quod raundus non lt;*atdinbsp;4.Reg-2 gnus conuerfatione illor. Vndei Blsasincselnbsp;liatt.i 4. uiuus eG tranGatus,at(^ loyncines citius martyrionbsp;14rc.6. confummatus.IlliquoerantegentesSianguGi-ati att^ afflidi,de quibus re{?lt;ur,quia ludasJVlanbsp;chabscuscum lerufaleraab Antiochenisoccupanbsp;ta effet ,feceflrat in defertumlocum,ibi^ internbsp;feras uitam in montibus cura fuis agcbat.Si fninbsp;cibo ucfcentes,demorabtur ne participes effentnbsp;coinquinationis.Hi fe malitia rnundi iparauc-rant,Si deo dignus eis non erat mundus.de quibus intelligitur hoc quod ApoGolus fubingit,nbsp;infblitudinibus errttnte Zff' in montibus.Airj ueroad 4-ximas coeuntes fpeluncas,6i latenter lbbati dinbsp;celebrantes,cum indicati effent Philippo praeponbsp;Gto regis,flarami$ fuccenG funt,co quod ucr?b/nbsp;lur propter rcligionem Siobferuantiam manu G/nbsp;bimet auxilium ferre.cr hos nunc die* ApoGolus in l^eluncifO' in cdiiernis terfiS manGffc. Speluncnbsp;quid naturales.cauern aut qu manu uel albnbsp;4 cafu fad funt. Eliasin iblitudinibus antea fuc nbsp;rat in montibus Sifpelunos.-quifugiens Jezabel,nbsp;uenit in Berlabcc luda. Et perrexit in defert uianbsp;unius diei,Si inde ambulauit qdraginta diebus.etnbsp;quadraginta nodibus ufqjad montera deiOreb,nbsp;Cum^ perueniffet illuc,manGt in fpelunca.Si au/ (.M4C X 5.Reg.lgt; ^ht os tcJlimonio fideipbati, non acce peirunt repromiflionc, deo,p nobis meliusnbsp;ali^dpuidtc,ut n Gne nobis cfmarenF RI Multos hadenus memoraui.CZ hi omnef qs no minatimuel tacitisnominibusincxpladduxi,nbsp;fgt;robalifun[teflinioniofiKei.j.c ^bati funt in Gdccnbsp;Gantes ,ut bonuindc tcGiraoni habet. Adhocnbsp;reuertit in ccluGone,qd in exordio praemiferat,nbsp;quiainGd tcGimonium cfequuti funt fenes. Ecnbsp;quarauis in Gde fuiffent probati, non tn dcoeperuntnbsp;reproniiione.Quid cG hoc? Nonne paulo fuperiusnbsp;did qfd corum per Gd deuiciffe rcgna,opcra/nbsp;toseffe iuGitijSi adeptos ec rcpromiGoneseSednbsp;illi fandi Si repromilGones adeptiGjnt,Si J^mif- Dnbsp;fes expedt, quia beatitudinc animat^aber, *nbsp;fed reGirrcdionc corpo^ pGoJantur. Vnde benenbsp;fuperius did cG,ga adepti funt repromini(e.s,nbsp;qGplurcs Si uarias:nunc at dicit, quia non accenbsp;peruntrcpromiffionc.quaG Gngularcm, qmnbsp;uariae funt digifttatA,quas anim iuxa meritoijtnbsp;fuorum diffindiones accepcrunt,fcd una cor-porum incorruptio, quam generaliter expedt.nbsp;Non igitur a^cepert reproraiGionem, qih refijrnbsp;redio corporura q^m deus fandis fuis reprominbsp;Gt,adhuc diffciR.utlBmul os refurgamus.quate-nus in cmuni gaudio ora, maius Gat Gngularc.nbsp;Ita expedt adhuc.donec amp;nos occurramus.denbsp;prouidente Si fapicter ordinante pro nobit aliquid melius,ut non eofumntitrentur .i. ut non perciperent con-fummat beatitudincm animx Sicorporis ftne nonbsp;6,g ut ante nos confummaren.Cum cm adhucnbsp;nos expedant ad fuam confut^mationera, ardenbsp;tius oGr exoptant liberationcm,5iproptcr fenbsp;Si jppSr nosat( pro nobis interpellant, ut citiusnbsp; plcntis fcculi nfcria lcremur. Nos quoqj etfnbsp;propter nosipfosdeGies,falt neUiutiuseos exnbsp;pedarefaciamus, feGinarc debemusjobhocetinbsp;alacrius currere,qa n t diu expedabiraus,qdiunbsp;expeda^ert illi. Propter huiufmodi caufas de-us pro nobis melius ordinauit,ut nos expedarctnbsp;ad confummationcm.Patriarchjigit Si prophe/nbsp;t omnes'i#prophctai^ fpiritus,qui ad beat uitSnbsp;tranGcrjjt.nos ardenter gauifuros fecu expedt,nbsp;ncc eG iUis ex toto gfeda Iseiitia,donee qdtno/ |
Colof.5. vpctrt.i.
Tto nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, AD HEBRAEOS
A do pro noftris erroribus dolent. Ncjj enim difee dentes hinc fd.continuo integra meritOBt fuornbsp;prarmia confequuntur,fed expedant eti nos,li-cet morantesjlicct defidcs,ut nobife perfed benbsp;atitudin confcquanc.Propter hoc eti royfterinbsp;illud in ultim diem dtlati iudicq cuftodttur,quianbsp;dhura corpus cft qj* relrgere in indicium dicit.
CAPVT .xir.
IDeolt;^ Se nos tantam habentes ifflpofi* tam nubc tlftium, depontes o pdusnbsp;C circunftans nos pm, per patieati cur*nbsp;ramus ppofit nobis certamen,afpicientesnbsp;in autorem fidei Ccfummatorc Iefum,qnbsp;fjpofitoflbi gaudio,fuftinuit crucem,cfuinbsp;fione cpta,at^ in deztera fedis dei fedet*nbsp;q Prxmiftis cxemplis fidei amp; patientix f/nbsp;rjnquibusfid^s folidata cft; in cordibus auoitonbsp;rum, fubiungit illud quod fidei fociandum eft.i.*nbsp;hortari incipit ad tolerti aduerfitatum, ut ficutnbsp;patres oa per fidem aduerfa patiendo uiccrunt,nbsp;ita C nosfaciamus.Quafidicat: AntecclTores nonbsp;ftri tanta per fid oprti fiftit amp; ptulerunt. idtot^nbsp;nos fmiliterpro fide fuftinearausadimitatio/nbsp;nem ipfoit.Nos dico,hlt;(^ottet impotS nobis adnbsp;tedionc amp;umbraculum tMtnulgt;emteflium.i.tant3nbsp;multitudinem fandoijt.qui de terris inftar nubinbsp;cfurgentes.ad fublimia c;Icftis cuerfationisuonbsp;laucrunt ab omni farcina terrenx cupiditatis, amp;nbsp;J, ut nubesexcplo fuilnxitu 'ibulationdantnonbsp;quot; bis refrigeri confolationis,atq?cpluunt nos in-
nbsp;nbsp;undai^ia dodrinx fux. Qui tcftesdicunt.gafidc
teftati funtorc Stpafle.Tcltes einlatine^gafTvfs* grlk dicun.Scd ddbonoij operum teftes Fuert,nbsp;quia in fuis adibus teftati funt elfe facienda huiufnbsp;modi opa.Qiiorlt;iubes.i.denfa multitudo cft nonbsp;bisimpofita.ut nosprotegA C ?xemplis fuiscnbsp;foue^.Et nos hanc nubera leuemlup noshabennbsp;tet,deponamus a. deorfumponamuscpondut.i.nbsp;tfm grauedin mundanx cupiditssis, 3C quiegdnbsp;mente noftr ininfimis deprimit.ut leues cifedi,nbsp;ad nubc qux fup nos eft.euoeiiftis amp; et clcic-mur.Deponamus eti peccatu circunans Kot.i.ad alnbsp;taeleucmur.iSi inimorelinquarauspdm.quodnbsp;inique nos impetit f circuallat.d in infimis cornbsp;J^. habemus.ficut Zachjus.qui p turba lefum uide/nbsp;re no poterat.afcdit in arbore ut uideret e.Turnbsp;ba em altior pufillum Zachx non finit uidere knbsp;fum, q inolita ggt;nfuetudo uitiorum qux nos funbsp;perauit SC fup nos cxcrcuit.atq tumultus^ruernbsp;ar cogitationG,g fibi cor noftr lubdioit, nonnbsp;nos finit lumen diuinittis int^ri. Sed Zachxusnbsp;afeedit in arbT)rc,relidanferius turba, ga nos innbsp;. arbore criicis debemus-afeendere, crucifigentesnbsp;*? camera noftr cura uitfis concupifccntijs, atcj;
cor ad altafuftollerCjG lefum abfcj tuj^x nocen tis obftaculo cupimusafpicere. Sic itat^depona-mus omne pondus.f circunftans nos pdm.Po/nbsp;teft eti pondus intelligi farcina pdum qux fenbsp;dmus,q ficut onus graue grauata eflpper nos.nbsp;Pdt ucro qtf circunftaqttatio pcccau,qua un
dilt;]j imminct. Si ab ortini parte nosobPdet.Sed C nos per confcflonem dcponamus otnnc ponduanbsp;peccatorum quo grauamur,amp; per fublimcm c5nbsp;uerfationem dcorlum relinq^amus omne pecca*nbsp;tum.quod nos in infmis circunftat SC impugkat.nbsp;Et Gc abiedo ponderfodi fuperatis obftaculis,lenbsp;ues a ttp fubliraes cfldi,cjTlt;ttt.i.Gne mora haefinbsp;tationis cito trfcamus per patimtiion certttinen marnbsp;tyrrj,^d propt^tueR noUs ab inl;deJjbus,g ^pbfurnbsp;crt aut nos fide feparare, aut uarijs tormentisnbsp;cruciare.Vel a^eo propoGt efi nobis,g perim-mtnfagratisel beneficia ^jpofuit.nfoJ ut in nbsp;cura crederemus, led eti ut pro illo patereinur.nbsp;Et ita fine murmuratie ucl hfiiatic curramusnbsp;per patitiam agonmartyrij, ^cientefinautorfinbsp;lt;{ei.i.attendcntcs quanta pao nobis pertulit.qui fi/nbsp;dein nobis SC dedii^ auxit, j? qua nobis fuadecnbsp;martyrium. Acfidicatur;Curramus^pofituninbsp;certamen, tum propter expla muka peedentiSnbsp;patriktuna propeerautorfidei Cco/mm^foiilenbsp;lra,qui tam magni^ cG,Sd an code fidem accepinbsp;mus pro q paiimur.atqf ab ipfo cfummd plena bcaiitudinc Iperamus.Ipl enim eft autor etnbsp;cfumman* fidei,ga et co autorc fid habemus,nbsp;et eo cfummtorc ad uidend qtF nunc fdes crenbsp;dit puenicmus.In lfec afpiciamns.ne aduerfis dc-ficiamus,^i propotoiibi faudio /ftinuit erwee w.i.quinbsp;propolbit fibi in cdfde gaudium actcrnum,ad qdnbsp;per paflonem crat tranfiturus, c t fie bbentiffimenbsp;pft-tulit fuppliciacrucis, centeniptacopione,id eft,nbsp;negiefta oj uerecundia.dum irridcret pendcnsinnbsp;ligno.Velpropofitofibiturbisgaudio.duel- ,nbsp;lent eum faccrc reg.noluit illc gaudi huiufmo/nbsp;di fulcipercjfed poftq|pdQ fiiftinuit cruc et illu-fioneset opprobwa.contnensocm bumanue-recMjidi.CSa cm terrena bona contcpfit,ut in il-lis nonqrw et felicitas.Crucc fuftinuitX^; ideo/nbsp;drt indextera {dtjdei Ji^iliauit cm femetiplum.fanbsp;dusobedicsufqadmort.mortatcrucisj^pinbsp;qc^et deus exaltawlliU.N ergo fruftra fibi gaunbsp;diurefurredionis etafeenfionis propofueraqdinbsp;patere et irridcret,fed aflquutus ilJud gaudi.nbsp;Jtat ficut illc ^pofito fibi gaudio fuftinuit c rucc,nbsp;contnens uerecundi,et adeptus cft fidei cfcft-onem.ficetnospropofito nobis seterno gaudionbsp;debetnuspro fide cius oia fuftinere.ct cm oppronbsp;brio^ uerecundi contncre,ut ad fedis cius parnbsp;ticipationc mcrcaraur ptingerc. Dic enim ;Quinbsp;uicerit.dabo ci federe mec in throno meo, ficutnbsp;et ego uici.et fedeo cG ptre meo in throno cius.
ftccogitate enitn eum qui talem fuftinu t pcccatoribus aduerfus femctipfum connbsp;tradiiSnem, utnonfangetnini anfmisucnbsp;ftn's deficites. Nondd cm'm ufcy ad languinbsp;ncmrcllitillis aduerfus peccat repugnannbsp;tes,SC obliti cftis cfoIatiiXqute uobist^nbsp;filiis loquitur,di'ccns Fili mi,noli negligenbsp;rc difciplinam domini, nct^ fatigeris d abnbsp;CO argucris. Quem enim diligitdns,caftiinbsp;gat; flagellt aflt om fi Iium quem fcipic*
A nbsp;nbsp;, Dixi quia deberaus afpicere in autor Gdei
,P nobis crucifix5.Etiu5e fie fieri. N rccogiK t(.i.a(ndue cogitate tu quahs Sdquantus Gt^quifufiinbsp;tui) Sc t uehcinct,nbsp;Mi.lt;h io* dumcictradiccrctlt;Sdieretur,Rlafphemauit,
J. ^lifcan, legem debet mori,qujafiliSdeifefccit.c no quibufeunep, fcd^pecMtonfcwhcfuflinuit,nbsp;4d indignius:necfalt aduerfus mbra fua.fednbsp;aduerJtltnetip/tH. hue aflidue recogitate ad imitnbsp;dum,qui cS fit t fanAus amp; t it^unis pAo SCnbsp;t. magnus.patienf tolerauit p Aores, qui ei ctranbsp;dicebant et illudcbant,ct poft criicifigebt cum,nbsp;hune inq recogitatc,ttf ppendtes qualia et qutnbsp;ip tulitjfjo fatigemini in^ liquibus aduerfis, de/anbsp;entaats uerif.i.hcct cqrporc deficiatis,mte tn uanbsp;lidi 8C infuperabiles perduiytis. Nec debetis dfinbsp;cere.quia parua funt qu adhuc pcrtuliis. Curnbsp;enim reatum defeAionis fubiretis, qui non grauenbsp;p^ionis uehementi fufiineti^Cur corru^perenbsp;mini fdei dcfcAioTie.qui adhuc carctis fanguinisnbsp;c(Fu(one';Nam etfi uera isim ainififii3,Kon(i tarnen lt;fd finguwm. uCepad fanguinis effufioncnbsp;rcitiflif repugntintet.i.icerum iterura^p pugnantes,nbsp;n dico aduerfus pcccatores.i.adBicrfus homines,nbsp;fed aiuerfut peccatu.quod illi Aabis fuadeni.d uosnbsp; fide reuocare A}nan(ltr,i^el aliquid illieit face /nbsp;re uoshortantur.Nondura^eruenifiis^ efiufionbsp;n fanguinis.Et iam taedio fegnese fie Ai, oMie)Utnbsp;eonfolationif, qu dei fapientia uobis p Salon^nnbsp;exhibetin aduerfis.QuafidicacCulpdi efiis,qdnbsp;illam confolationemiugiter in memoria non tc- netis.VclpcrinteiTogarionempflcgi, Nondnbsp;refiitiflisufqjadfanguinem.amp;iam eisobliti c-folationis'JNon debuiflefis il^j eife obliri. Qnbsp;ciblatio legitur uobis.i. q uerba confolamria dinbsp;rigun ad uos per dei fapienti, qu^hnniis e,nbsp; q fit cfolatio.Io5ir uobjf,non tanq feruis neq?nbsp;faite tanq araicis.idnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^d cfi dul
cius.Chriftusenimpaf e߫-^dentium, ficutipfc HdTCgt;t. dcmonrat,cG dicit: Nonpoffuntfilijfponfiiciunbsp;nare,qudiu cum illis cfl fpfus. Et idco unicuiegnbsp;fidcli aduerfa patienti loqui in qjucrbijs, dicens:nbsp;tilimi,tiolittegligere.iyii, aduerbium bldientis.Nlgt;nbsp;li negligere .i. n fitnbiuoluntasnegligcndi,hocnbsp;jUilipenddi dijctplinrf.j.tribulationes pqspotesnbsp;difcere,quod ideo uult deus te tribulari.ut poffisnbsp;uelut aurG ign tribulationis qabari. Vel hoc potnbsp;ibi difcerequia ficut nunc qui filius es non parcir,nbsp;quanto magis iniudicio non pareet aduerfarijs?nbsp;Ex hoceti^d difeiplina cfl,n debes negligerenbsp;tribulationc qu pateris,S^ex eo qd deiefl.Difcinbsp;plin quippe dei ncgligcre.c tribul^ion recu-fare uelut inutilc.cum necefltaspatiendi earn in/nbsp;gruit.nejfphgerif.i.neqj laflfcendo defcias,dwlt;lt;rnbsp;gurit.i.reprehenderis abeo qui dominus e 3C ti^nbsp;us omnium.Licet cnini fis adoptatus infiiium,nbsp;tarnen dcbcs cognoere dominum. Et patienternbsp;debes aduerfitatem fuftinere.quoniipfaaduer-fitateargueris SC increparis domino de rnalis.qnbsp;fecifii.ut recogiics ea corrigas. Ideoi pcccatisnbsp;tu hutniliter imputa, quicquid aducrfipcrtulc
CAP VT .XI! nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;il
ris. Nec debes fatigari dum fie a'rgueris, quoni G dommufCitfligat,id e.caum agit, hoc efi, per tri*nbsp;bulationes facit uitijs caG eum,^em digit.Necnbsp;folummodo caigat 8C emendat uerberibus enbsp;fidelem quem diligit, fed etiaro omHemfiliuntfiiig,et-lift ijuein recipit,id efi,quem po cuJpam primi pg/nbsp;remis ad fereuocat.Omnem ddmaiorcm Cminonbsp;rem flagcUat quem lecipit.Et tu forte dicis, cxce-ptus ero.Si exceptus eris pafl^nc flagelloi,exnbsp;ceptus eris numero filio^.Ne te fine flagello funbsp;t?u2 fpecs,niG forte cogitas cxhredari. Alif einnbsp;nullus recipit in hrcditate xterna. Omn flagebnbsp;latquem recipit.Nullus cxccptus.nullus fine flagello crit.Ita omnem flagellt,ut ctiam unicu fu-um.Vm'cus tile licet fine peccato,n tam fine flSnbsp;gello.Patct ergo qui GnepA flagellt unic,nnbsp;in^unc flagello relinqt cum p A adoptatum.nbsp;Om flagellt ^libet modo,ucl^cr malos holes,nbsp;uelper malos angelos,uelp damna rerum,uel pnbsp;infirmitat corporis, feu paliudgd aduerfitatis.
n difciplina p^ucratc Tanqu'Iiisuo bis offert fe deus.Quia enim filius, que nonnbsp;corripitpaffQuod fi extra difciplin effis,nbsp;cuius participes fai funt os,ergo adulte^nbsp;ri,f non fili^ effis.Deinde patres qdem carnbsp;nis nf eruditores habuimus,C reuerebagt;nbsp;mur eos. Non muko magis obtemperabi*nbsp;mus patri fpiritu,c uiuemust' Et HH gdcnbsp;intpote paacor dictum fedm uoluntatnbsp;fuerudiebantnos,hicaut adidqnodutinbsp;leeft,in recipiendofanificationem eius.
Quia omnis filius flagellatur,ut in hacredita te quam per Adam pdidcrat,recipiaiur,ideo pet/nbsp;feuertein di/cipM qpam inclftais.iin aduerfita/nbsp;turn tolerantia.Non enim potefierudiriquifqunbsp;fine labore,quiauirtusininfirmitatperfiiiur.Et t.CordS.nbsp;uos ad maenam rem his difeiplinj flagelJis erudinbsp;mini, quianbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ojfert/ deus uobif,ut cunfbe
ne flagelliseiitj erditi fueritis, poiTideatis cG p-ennitutpatrem, C ipfe uos utfilios.In alijscodi-cibus non e fe,ftd tanquam filqs uobis offert de us.Quodidera fignifcat. Quia tanquam filijs offert uob,ut perfeueretis in difciplina, amp; perue-niatisadh3ereditaic,at^in hocquoddifeiplinamnbsp;ad patr fe ofldit, Vifitabo(inquit)in uirga inig p^gnbsp;tatcseorum,amp;:in uerberibus peccatacorum,mi 'nbsp;ferigprdiam at mcam non aferam ab eis.Nonnbsp;ergoiin mla uocantis eff, fed amp; uerberantis atqjnbsp;flagcllantis.Sit^lt;5pmauspatcrnafuperuos,ctfinbsp;boni filfi cis Rolite rcpellerc tjifciplinam eiusnbsp;Det difciplinjdum auferatmlam.C;dat c/nbsp;tumaces,dumtn reddt hxreditat. Si promiflanbsp;patris agnouiis,no tiracatisflagellari,fed exh/nbsp;redari.Mon tamaisittobis effe debet qd flagellt,^ dulce qdrecipit.Qu enim non Flagellat eunbsp;nbsp;nbsp;.
ftodiensparuulosdns,quosgrandesqu5ft h. 1 * redesNt mir fi ipft flagellt eos,qui3 hoc facitnbsp;omnis ater de flio,quem dilioit Sfapientuultnbsp;fleNana jif eff lt;liuf,^ue non corripnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;eius.d
XX iij
.
' lt nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp; AD HEBRAOS
|
A rrare in aliQ uiderit ? Videmus em hoes in filijs fuis hoc facere.Aliqn l defpcratos filios fiios di/nbsp;fnitttuiuerequ uolt.Atgfpem habet,flagdnbsp;lant illos.Quos ono uiderint fine fpe SC indomi/nbsp;to cflc.dimittunt ut facii qif uolunt. l g dimicnbsp;riitfacere qcfuolunt.noluntpnutterc ad hxredinbsp;tat fu.Quc at flagellant fili.huic ipf hacredinbsp;tte feruuC ergo flagellapdeusfili,curratillenbsp;fub manu patris flagelltis.ga d flagellai,ad hnbsp;reditat erudit.N lit t uano Si puehli fenfu.utnbsp;dicatjPlus amat pat meusfratre me,cij pmittnbsp;faceregcqd uuIt.Ego fi me mouero ctra iulTio-ne patris mlt;i,flagella inuenio. T u gaude fub fla-ptre.Ad hanc fpem crudiris, amp;murmuras.Hrit Gnbsp;enim tune deus oia in omnibus.Nec erii ullainfe l.Cornbsp;heitas qu nos exerccat,ld flicitas fola qua? pa*nbsp;feat. Ipfe aut paftor nofter,^ns nofser, ipic npr*nbsp;tusnofter,honornofiet,diuiti3enoltra.'.Quicunqtnbsp;hic nobis uaria qurimus,iplc nobis unus omnianbsp;crit. Ad hanc fpem domamur,amp; domitor intolenbsp;rabilis habctNam carnales patres antca no Ale*nbsp;muerunt,lt;y ^uidem uerkeribus erudiebmt nosfe-cundum uoIuntatefuMt Jdefi, in his qua? uolebant,nbsp;uideliect in uanis i. caducis,tntemporepiticorum dinbsp;ergt;,dcflemuspucri.blclt;lt;Htn,fcilicetpaterfpi- rituum, rudit nos ad id ^uod efl utiled.ad fidem 5Cnbsp;bonam cuerltionera^ recipiendo janiUfleationentnbsp;citt.id cfl,cum recipimus d/fciplin eius, qu nosnbsp;non folum pcccads mundat, fed amp; fanificat. ^cllis,ga tibi feruat hxreditas. Ad tepus emdat, ne inxtern dnet.Alijsatad tpusparcit,fedinbsp;in ternuillos dnabit.Ocm fili paf fuus flagel-latjSt^beribu difclplinac cafrigat. Qd/uofnbsp;extri difdplinS plternoi^ y'^berum, cuiut dilciplinx nbsp;participe} fit funt e filij, ergo adulteri eftis,Cir wjilifnbsp;cPit-i.cum nullus filio^ abfq;difcgt;plina patris lit,nbsp;fi uos in difeiplina det q uos paterna bonitate ca/nbsp;fiigat,n manetis,tunc n ^ij del efns,fcd potiusnbsp;X adultcrinocorruptore,g diabolus eft,nec iurenbsp;paf uocafjgeniti. Non cm iure paf appellari pt,nbsp;gcx adulterio genucrit. Deusnanq;legitimus panbsp;ter eft fdcli.diabolus at non pater, ld corrupter eft.ideo^ non fiiios.ld adultres gignit.T anbsp;les funt g in pfenti uita flagellum dei n lu fnnt,nbsp;guis nomen cUrinunitari habcant.Proptcr hasnbsp;caufas debetis in difeiplina mancrc.Didc propcnbsp; ifla.quia pitret qi4,fed camis noflrie habuimu} erudi-tor,eFrfrfbwrfw.i.reuerentiexhibebamusnbsp;in f(^ielt;ftionc5tobcdientia,crgo ow.i.nne mullonbsp;tMgobtperbimufpitrif^irituSf.i.obediemusdeo,nbsp;qui fpiritalis pater nofler efl. Nam obedientia fonbsp;la uircus el.qu hftem deo onc^iia^ficut ccon/nbsp;tra tumor.i.inobcditia,igc deo fcparst.Quidnbsp;. ; cm alifld eft inobcdientia,g nolle fubdi deo .i.funbsp;udle efl poteftatislt; Nonne multo ijagisobtpcnbsp;raoimus patri fpiritu.i.deo,quiformauii hoemnbsp;de lime tcrrx,amp; infpirauit infccitm eius fpiracunbsp;lum uitxcNon enim de materia fecit fpiritum honbsp;minis ficut corpus,fed de nihilo per infufFlationcnbsp;liiam creauit.i ita fe patrem Ipintus efle qiiod-modo monftrauit. Idee eti pater fpiriTu dicic,nbsp;quia nos in baptifmofecundum fpiritumgeneranbsp;uitlt;Et huic magis g carnalibus parcnttbus obtemnbsp;perarc debemus, quia hocfacientesinxterni-wemwf.Carnales aiftcm patres paii utilitatisjjpfcrnbsp;re poiTunt. Qiiid enim tibi potuit praftar^paiernbsp;tuus,quia corripuit,quiucrbeuuit te^Nunquidnbsp;prflare potui*ut uiuerc^in {tnum^Quod nenbsp;potuit prxltarefibijqnprflarettibifProptcr penbsp;cuniam fuam quantulamcunqt.qu de laborc colnbsp;legit,crudiebat te flagellis.nc tibi dimilTam malenbsp;uiucndo difpcrdcrcs.Q,m reliqtiit tibi, ^od necnbsp;tencre hic potcrat.nec auferre.Non enim aliquidnbsp;tibi dimifit,quod ipfius efle poflet.CeflitjUt fuccenbsp;dcres.Deus at tuus.redcmptor tuu8*caftigatornbsp;{,ctuob tuus,patcr tuus,erudit te ut accipias harftditatc,nbsp;fcwiu.nbsp;nbsp;ut non cflras pa(retn,ld h^reditatc habeasipm Omnfsaurem difeiplina in prfcntig* dem uidetur non elfe gaudij, fed mrorisnbsp;poftta autem ftudum pacatilTimum eftrnbsp;citatis per earn re^et iuftitia;. Propter qdnbsp;rcmilTas manus amp; foiuta genua erigite, Sinbsp;grelfus rectos facile pedibus ueftris,ut nonnbsp;claudicans qifis erret,magis autemfanetur. Monuit cos in ffilciplina pcrfeuerarc.Sed ga ill! poteraniobijcere^raBem STafperam efle di-fciplinasn.refpondt id ipfc prior,amp; occurritconbsp;^itationibus eoruro atepfoluit obiedion.Quafinbsp;difct:Hortor uos ftare in diicipljna,fcd facecr ucnbsp;rum efle quod fit afpera.nanj Omnit dijcipliM,id C,nbsp;affiiio,quam quifque pro peccatis fuis pad-tur ut corrigaijnprifenti tidew.id eft, inter iplofrnbsp;dolores moleftia? wje^rlufferenti eenongau^,nbsp;pdmarorit, quiaojrpoream feriendo perturbtnbsp;lactitj^m.Dilciplinam nanque,quam graeci appelnbsp;lant TTWePnaf^bi fcripturae noftra? ponere cfucuenbsp;runt, ubi inie]ligenda.cft per moleftias cruditio,nbsp;ficut in hoc loco. I^acclia quippe in Grafco habet ifte locus epiftqJt'.Dilciplinauero quj difenbsp;do 9ocaiur,pcr quam res quaeque difcittir.iit feinbsp;aiur.lrrijHfiH dicitur. Difeiplina qua? flagellandonbsp;corrigit,uidetur efle mceroris,fed non ita uidebi-ftir,fi quis futura cogitauerit. Nam cogitantibusnbsp;fola pfentia,uidctur intolcrabilis,fed cogittibusnbsp;aeternafitexoptabilis. Nunc quidem maroi isnbsp;elfe uidetiir,id pofleajd eft, in alia uita reddetfru-ilumjd eft,fruftuofam remuneratioem.frudumnbsp;dico iuflitiit, id eft, quern iuftitia meretur . Et illenbsp;fruftus entpacatiflimus,quoni fine ulla uel cornbsp;potlliuel fpiritali aduerfitatepoifidebiturino-mni pacc.Eigbus reddetur lt;? exercitati}peream,idnbsp;eft,per difgplinam.hoc eft.ideo tOc aha pace fru nbsp;entur abfque moleftia, quia nunc paterna excrcinbsp;tantur dilciplina.Propf'5lt;igt;*d eft,quia tanta ferules in futuro liculo per exercitationem pracfennbsp;tis difeiplina? acquiritur, uos qui mcerorc affeftinbsp;,ppicr flagella difeiplina? torpueratis bonis openbsp;ribus.erigfteiam alacritcr ad bene agendum pronbsp;fuperna merced e manuf remiflat,id eft,pigrat in clenbsp;cmofynis. Vlt;1 manus remiifas.i. defidcria tepennbsp;da furfutn erigite ad deum.CZ lt;lt; filuta.i.ci'ac- |
CAPVt XI.
A' tdinena fluxcrigitc ad ftatum redftudinis ,Gr greffusrefloffticite pff.i.acliibus ueris. Ad uir/nbsp;tous cnimatuni di^n nc crigitur fluxa cfuetunbsp;dOjQuo dederiunncuetur, iliuc grcflus open- bu^fficaciter no quiiur. Pedibus.i. affcdioni-bus cogitationQ ueftraru citc redos grefliis openbsp;r. bonoij.ut quo uocatintctio.fequaturopationbsp;utiUKerret^uit rcAa uia fidci ck(iicdf.i.inceiru conbsp;gitauonuna ucl adionS fuaiji titubans.utilJe quinbsp;carnalcs legis obfcrutias fimul cugelium te-nere uolebat, uel ficut qui nunc in futuro fecunbsp;louolebat elle finefJageilo.Non itaclaudicetgs,nbsp;quia tuuccrrarcr uia rcditudinis exorbits,icd.nbsp;magif.i. potiusprtrabomi languorepediicor-dis.utfortis redus ineWat per uiam luftitix.nbsp;Kowxii. Pacetnfequimi'nfcunLomnibusetranfnbsp;moni.fine qua nemo uioebit dcum,cfcninbsp;places ne quis dfit grati dei,ne qua radixnbsp;an^ritudinis furfum geroMnansimpgdiac,nbsp;eene,ts- per dia inquinentur tjiultime quis form*nbsp;cator auc^fanus ut Efau.qui propter unamnbsp;efc uendidit priraitiua fua.Scitotc cm qmnbsp;Gwe.xy. poftea cupis hxcediare |jpfiidion, rcnbsp;probatua cft, N cm inunitpnitcti lo*nbsp;cum, quaqu e lacferyyiis inquifilTet earnnbsp;lt;5Monet qualicer cum hcjjbus fit curfand.
Pttcein(tn(jait)fei}uimini non cum quibufd.fed cuitt omnibuf .i.iura pacis erga omneshocs itafedn*nbsp;ni.utetiam cum illis qui uosperfequuntur, paenbsp;B teneatis. Ni finit nonnulli qui dum plus fapere qnbsp;necefle eft ftudt, proximo^ pact refjJiuntjdnbsp;*'* cos uclut he betes ftultos'qj coninunt.Quodnbsp;' deduabus hisuirtutibu^iximps.hoci^dcaltjsnbsp;omnibus ientiedum eft. Contra quod diicordiaenbsp;roal5,reden5c Apoftolusmonet.Pace fc^imi/nbsp;ni cum obus .i. pace ccordiae nunc^ recedatis,nbsp;ut caliquo hole dcordBliabercincipiatis.CZnbsp;fMiiinofUitm fequimini.i.caftitat mentis 8C. corponbsp;fis.uel fandiraoni.i.pfcdionc in bonis opil*is./nbsp;ne qua pace ucl fandimonia,Nefl uidebit deutn.ViUnbsp;de terruit Apoftolus, fed no nifi amatores. Nonnbsp;era dixit pacefedamini c oibus C fandificatio*nbsp;nem.qu qui n habuerit,aeterno ign cruciabi-tur.'fed dixit.fine qua nemo uidebit de.Amatonbsp;rem te uoluitcfle boni, non formidatorcipalii^Cnbsp;x eo ipfo quod defiderabas terruit. Si cm amasnbsp;uidere dctftu.fiinhacpcregrinatie illius amo/nbsp;rc fufpiras.cccc ^bat te deus tuus. Quafi dicat d-bEcce fac qd uis.implc cupiditates tuas,clt;dcnbsp;hcquiri.dilataluxuritgcquidlibuent.licitumnbsp;puta.N te hinc punio,n te in gehenn mitto,fanbsp;cicm meam tm tibi ncgabo.Siexpauifti.amaftinbsp;Siadhoc qd didunaeft, faci fuara tibi negabicnbsp;deus tuus.ciremuit cor tujfiin n uidedode^nbsp;tiiagn pn putafti.gratis amafti.Ergo pace fc/nbsp;quamur.Gne qua nemo uidebit de.N unde ui-deamus de n habebimus.fi cteddo in nobisnbsp;pfum oculum extinxerimus. Qijm ftulti efientnbsp;duo uolentcs uidere foleoritm^^^fi contenderencnbsp;inter fe q parte oriturus clTet, cqu uideri pof-
fet,S nata inter fc ctrouerfia litigarerttjitigdo 0 fecaedcrct.caedcndo oculos fuosextinguert,unbsp;t IIS ort uidcre n poiTentflgiiur ut deum uiderenbsp;poflimus, fide corda mundemus, charitate fanenbsp;mus,pace firmcmus;qui3 hoc ipfum unde indicnbsp;diJigimus, iexillocftque uideredcfideramiwnbsp;Sed SC fine fmonia nemo uidebit deum.Vndcnbsp;lohncs c dixiflet.icimus ga cum apparuerit fi i.tohaff,^nbsp;miles ei criraus, qii uidebimus eum ficuri cf,nbsp;dnuofubiccir.'Etoisg habctfpemhcineojfart- nbsp;Sificai fficut amp;. ille iandus eft t Studend itaenbsp;eft pact amp;: fanditati, ut idonei fimus cum uidereinbsp;Has(ingi)duas uirtutes l'edamini, ut Si fd fitis*nbsp;amp; ,ppter fditatem ueftr pace pfedoI^ n recnbsp;datis.icd cura de ilJis habeatis, coremplantetne quitnbsp;ex illis uel ex uobis dfit gratie dei, q u obis adeft*nbsp;utjjKrea Si pacem fandimoni Si extern bonbsp;1 nalcdari poiritislt;PrauftcninfuaJdCjfiquisunbsp;ftrum graiideifefubtrahaGc ipfafc gratia uonbsp;bis oibusingerat.Cuifeper peccat lbtrahit Si nbsp;ill le reijcir, qui magis deledationi fuxe^ celc/nbsp;ftigratiaecfentit.VgdciubiungituriContcplartnbsp;tanequaradix amaritudinis.i.ne qua inchoatio dclenbsp;dationis pcccati impedtat iJlam gra ti .Qtiae petfnbsp;cati delcdatio ueriusdicituramaritudo,d ideonbsp;eft uitda.Nc q radix amaritudints.hncqua delenbsp;dationisinchoatio,amp; neq cogitatio maliti uf/nbsp;fumgermins.i.in aSiionem erumpens.impedt itci*nbsp;ueftrum ad cl. Radix cnim in maiis cogitaiio-nibusCCipitur,germaSt in mails operibusat^nbsp;fermonibus-ga quod Jatet in radicc.mftratur innbsp;gcrminc. Etintclligiturifta radix ucl inffdelita- nbsp;tis uel pcccati deledatio, nafes in corde.ue^ltanbsp;qulibet ncquiti aftedio.Et ctpiand eidilinbsp;gentcr,ne furfum in adion ucl in fermonem gernbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;
rainans ut loltt, iinediat triti^um uirwjt eius in quo fie germinaueritjCr deinceps per illam inquineitnbsp;triMHlti,accipientesabco exempl nequiflaeueJnbsp;infidclitatis.ldcoenimcaudumeif,netalisradixnbsp;germinct:ga*quod in uno germinauerit, inaliSsnbsp;difiunditur. Dgnd p partes oftendit Apoftolusnbsp;hare amaritudinis germina,5^ aliqs ludoijt no-tai.Ctcmplantes,ingt,nc quit Gi fornicator aut pro^nbsp;fanut.j.i conucntu fideli alienus et Efau^qui pronbsp;amorcgflcilium mulie^t fequeftrauit feaiemtnenbsp;Abrae,i offendic patr fu Si matrc,atc propternbsp;un efcatn .i. ,pptcr lente quam frater cius coxerac,nbsp;uendidit ei prifnitiua.i.primogeniuftiafcihcetdigninbsp;tateq^ qtllidebcbatur ex eoqJPpriornatus erat,nbsp;,ppter^ux patre bndidione accipcrc debc-bat.Sed ita fuit ^fanus.i,pcul rcligione,ut pro*nbsp;pter uetrisingliiemuendcret bi^idione Qua-uis cm ex fdis parentusclTct natuSjtn male ui/nbsp;uendo degenerauit, Si femine Abraaefficut di*nbsp;dGcft)fefep3uit ,nee,pmiflioncs Abraae fadasnbsp;hxrcditlhit. Ita Si nunc inter Hebros inteHiginbsp;Apoftolus in IpS mdifle aliquos feftatores Efau,nbsp;in fornicatioe et ncgledu religiis amp;in21'^nbsp;tris.N qiftslex terrendo cpefccbat nequitianbsp;frnicaironis.nc fub gratia qfi libre fornicabnbsp;jur,ganftatimpuniebantur/ed adprJitentii
XX tiij
-ocr page 552-EXoctl^. CZ2O.
yx4 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;AD HEBRAEOS
A expedabant.Vcl fornicator erat.quifquis inter eoscarnalc legis obferuantiuelutccubin eunbsp;fide tenebat : profanus ucro,qiquis fide prorfusnbsp;negligebac, Gcqjprimitiua fua d. primatum quenbsp;apwd de habere poiTetjUendebat minori fratria.nbsp;^jnittebat geniili populo ad fide uenienti,accipinbsp;cns lentis cl'cam rufam.i.delectation peccati.qdnbsp;per fanguine dcGgnari folec^tira more Efaude/nbsp;generans fide amp; rcligioncfpiritualipatrum, nbsp;quibus euangfli in Chrio genitus fuerat,pronbsp;miiTiones fugnx hacreditatis efequi di^nus nonnbsp;rat.Hacc italt;p timens Apoftolus.monetcosblnbsp;de,nc fit inter eqs gs fornicator uel jifanus, ficucnbsp;Efau, g propter unius uilis efceupiditatcdeditnbsp;^riatiis fui dignitat. Nee dcbctis(inqt)e ficut ilnbsp;lc,qa rcprtjbatus efi.Nam fiitote iJwniS gy poflea.i.nbsp;piiq progenita fuauendiderat,cptenti7ierf(i^renbsp;ienedidion qusepriogenito debebai,reprobiitufenbsp; deo. Lieet cm pater eum bndiccre utllct,diuinanbsp;rn difpenfatic fadum eft^ut fratre cius pro illonbsp;bndiceret.Sicl]; diuinitus reprobatus eil ab acce/nbsp;ptione bndiftionis, guis pater ei ad bndicendnbsp;elegiiTet.No enim inuttt tc ocHpttitentiie,qttnqu5nbsp;inlt;Juififf(teScuin kcbrymtt.N cum de uenaturedtfnbsp;ltjd agnouiflet quod lacob bndidionem quantnbsp;ipl expeftabatjaccepiflet, ueheracter doluit ddnbsp;neuir,qd Sdanteaprimogenita amp;nc bndiAioncnbsp;j^didiflet. Sed licethubertim fleret.tn pocnitetia:nbsp;Joe noninuenii.per qua primogenitaq dudunanbsp;uendiderat, recuperaret.-uct bKdiatone qua fra-B ter ciusacceperat,ipfc fumerel ;ga fero fcuir,5dnbsp;9 fero poBnitenti qufiuit. Impoibbilc em i eratnbsp;mutari qd fatflu fucrat Sic amp; uos pcauete.nc cSnbsp;poiftnortem debetis recipcre bndidipn, repronbsp;bemini,amp; locQ pnitcnti tunc noninueniatiSjnbsp;11 modo pr^ati lftrx dignitatjf Jpter breucnbsp;aliqu deleAationem pdideriris.Tardccm in illonbsp;lccuioa|uritur pocnitentia, eii i fratres noRrosnbsp;bndidione qua fperabamus, accepiilc cognouinbsp;tiRis,^ nos fine beneditftione relid^ efie. Nuncnbsp;lt;nim tempuseftpanitcntix,y)iuunc.
Non cm acceffiftts ad tratSabilc et aceef fibilcm ignc,C turbine,C caiiginc,SC pronbsp;ceU,C tubfonit, SC uocem uerborum:nbsp;qua q audierut,excufaueruc fe,ne ds ficretnbsp;uerbN enim portabdequod dicebatur;nbsp;Et fi beftia tetigerit monte,Iapidabitur,Etnbsp;itaterribileera^quod uidebatur: Moyfesnbsp;dixinExterritusfum amp; tremebundq^*nbsp;ijDixi negsueftrd^tgrati dei.paratacftnbsp;enim uobis. Noncnimrfcce^i/latafpitatem legisnbsp;quae nc defcriitur,ut ceSkra intelligatur fuaui/nbsp;las gracie. N accclfifris ad ignc.g in uerticc Sinainbsp;ardebat.tradiamp;ifc .i. palpabilcm acceibili.i.adnbsp;quetn motu corporis accederetur ,lcd d iptnnbsp;fm.qui ignis eft cfumcns ptft.Sd accdens innbsp;mente chantat: qui non palpatur corporaliter,nbsp;gafpseft.ncc ade motu corporis, fed afitftunbsp;Cordts acceditur ,quia nufqu localitcr oft. Nonnbsp;accelTiftis ad ignent (y twbinem, amp; eaHffnem, die.
Hc in datione legis facia funt,ut corda ludaro^t C ccutcrcntur,nc auderent legem tranfgrcdi.Sednbsp;n ita in noux legis acceptiopefatftum cft. Omianbsp;enim fuauiter dulciter indiCtur nobis, ut nonnbsp;ex timor,fed ex amorcfcruiatnus. Et no acflinbsp;ilis(inquit)ad turbinc.Turbo eft uis uentoijj cuinnbsp;gradinc amp;pluuia,amp;fignifcabatimpet uitior,nbsp;quf magis per legem dnata funt.Scd mo uciyturnbsp;adlerenitatem uirtucu per gratia fandifpSs .Elnbsp;no acceififtisad caligincm.i.ad obfeuritate legis,nbsp;fed ad clarincAligenti.Et ad procelliim.qu tuncnbsp;fada cft.n acceff ftii,fcd ad trquiIlitatcm.Pro-.cellacnim.i.tempeftas quxeftmaiorg turbo, dnbsp;quxqt ^pcllitjipfa eft feruitus peccati fc3m ope*nbsp;rationc.q g lege traheb^ft hoies. Modo atpfedlnbsp;requiefeunt uiiqs. Gf ad tdbtc/nitu no acceftiftis.nbsp;Tubx cnim lnusquieftfignmotiisadhcllff,nbsp;motus deledationis eft,qui n per Icgem.fed pernbsp;grati fopitur C cxringuitur.er n accefiiilis adnbsp;uocem 8erlgt;orti,^uanfqui audierutit^xcn[anerut feneth nbsp;dno/frrt wrbt.qnperterhtiac pauorc coneuflnbsp;ileterunt procul, dicentes MoyfitLoquerc tu nonbsp;bis, 8C audiemus. Non loquatur nobis dns, nenbsp;forte moriaiu|^Huiufmodi uox cil legis prxce*nbsp;ptio SC cminatio,C|y populusgrauputauit 8Cnbsp;intolerabilera, galolaptcepti crat fine gratianbsp;adiuu te. No enim pnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quad diccl)atur,quia fine
atiainufficictes ert adobferudaprxccpta Po^eft igniSjira Icgisintelligi. Lex cnim ir ope- Dnbsp;ratur.TurbOjCminatio qua dici.fi quis hoc uel ROItld^nbsp;hoc fccerit, morte moriatur. Callgo,obfcuritasnbsp;ignortiq ia Jegccrai.Procella,uindida culpnbsp;qu Icx facie bac.Sonus tubx,aduentus iudicis gnbsp;in tuba defeendet de caelo- Vox ucrboi}2,afpcranbsp;loquutio iudicis qift pdres arguet.Et ideo uoxnbsp;ifta nRrito uifa eft intolerabilis, ga nemo poteft;nbsp;fuftincrc pBus illud iudicij.fi diftride iudicatusnbsp;fucrit.N cnim portabS t quod dicebat,quia uernbsp;bum illius iudicis importabile cft hi s qui fine mi*nbsp;feriqprdia ludictuP.Scd qd diecbaf qd importanbsp;bile uidcbatur'hoc fci]icct,Et fi befiia tetigerit mon~nbsp;temJapidabitur.Sic cnim pceperat dns quafi dices,nbsp;l^ongc ftate, quia eti fi beftia mohtem ateigerit,nbsp;lapidibus opprimec.Ideo pr$ timor n poter cnbsp;ferre uocem domini tcrribiliter loquenti.s,quianbsp;^tinus mori formidabant.Spiritaliter uero,mnbsp;eft diuinitas uel ctemplationis celfitudo. Beftia,nbsp;defedusrationis .Quod eft,qu5do ue^bum blafnbsp;phemix proferturindeum ,uel irrationabiliternbsp;ad e^s contcmplationcm tenditur.Tangitcrgonbsp;montem ut bcftia,qui offndit in diuiniiatem pernbsp;fuam irrationabilitatcm,dum imprudenter cogitt uel loljuitur de deo id quod non oportet.
Beftia montem tgit.cum mensirratinabilibus defidertjs fubdita ad contemplationis alta fe erinbsp;^it.Sed lapidibus percutiiur, quia fupremanoanbsp;fuftinens, ipfis fuperni ponderis idibus necatur.nbsp;Vndc cum lex accipitur, populus monte pro-hibet ur, ut uidelicet qui infirmis adhuc mtibtunbsp;terrena defiderant.confidcrare fublimia n prx*nbsp;fumt Prius cnim mens ab appetitu glorix tetw
A poralisatep aborrini carnalis concupifcntixdc-kfftatione tergenda ej 8i tune ad aciem contera placionis erigenda. peus in igne loqus^minabanbsp;tur beiara quoqj laj^idand elFe fi rangeree ra-tei^Et itlt;i terribile ent lt;iHod uideff^tur, quia tuons arnbsp;dere uidebatur,Si dixerf ad Moyfn filrj Ifraeltnbsp;Voeem deiaudiuimus de medio ignis, SC probanbsp;uin*is hodiequodloquence deo c homine ui^nbsp;xerit homo. Curergo morimur,amp; deuorabitnbsp;nos ignis hic maximusSi entra audierimus ultranbsp;uocem domini dci noftri,moriciAir.Quid eil osnbsp;caro, ut audiat uocera dei uiuentis qui dejuedio
ignis loqiiftur,ficut nos ard/uimus poffit uiue. nibus pci Fedi funt j mox ut animas de corpori*
retira terribileerai quod uidebatur. Et uerc ter-ribile.N Moys dixit -.Exttrritusfum Gf tremebundus^ Valde enim fuit ternbile, auod Moyfen potuitnbsp;exterrere.Et fi ille fictimuit^dpucandum cftdenbsp;csEterisMoyfesexicrrituscft,quoni tanta eratnbsp;afperitas.utetiam perfedi terrerentur,quia nonnbsp;er4P adiutrix gratt Modo auK ncc impcFfectisnbsp;IWML S*** prceptio.quia iugum Chrifii fuauenbsp;onuseius leue.
Sed accelTiftis ad Son montem Si. ad c uitatemdei uiuenns ferufal ^leftem, Cnbsp;mulcorum millum angalorutn frequti,nbsp;amp;ecclelani pAmitio^itn, quiconferipnbsp;funt in cxlis,ec indic omnid deum^^nbsp;ritus iuftorum perfedorura, C teftasnentfnbsp;B noui medtatorem Iefnm,et fanguinisai^ernbsp;fionetn, inclius loquentem qS^ rn Abel,
Non acccirifiisfinquiOadtraabjJemign amp;ad Cetera q defcripfit haftenus.N adilla aipcnbsp;ra accelTiftis, fd potius aimtem Sion. Non lpnbsp;ponit contraria quexoppfifo intelJiguntur,nbsp;fedpritnum quodex eis fequitur, ut per hScmanbsp;gis fuadeat tendam elTe gratiam. acttfftftfdd monnbsp;tem Siort .i.adcclfitudin i^pernbeatitudinis,innbsp;qua deus utdetur.Mons n^ fublimitatemjSionnbsp;uero qux dicitur ipeculatio.tontemplatiotj denbsp;fgnat. Ad quam per fd iper uirtututri mritanbsp;aceelTiftis.i, propinqui i fadti eftis, ut poftmodnbsp;sd ipfaraperueniatis,iuxtaillud:Ibuntdeuirtujfnbsp;in uirtutem,uidebitur deus deoi^ in Sion. Sic acnbsp;RCflM ll- cclTtfiisproficiendo, nuncenim propioreft no-ftra Talus q? cum credidimus. Afeenfioes ergo innbsp;cordibus ueftris diiponendo,propinquaftis qunbsp;dem, liceanondum perueneritis ad motem Sionnbsp;d.ad illius inefiabilis beatitudinis altitudinem.innbsp;qua landt deum fpeculantur, dd ciuitatem deiui-nentif,qux etus uifionc percipit,ut ipfa fineJfincnbsp;uiuac ficut ille. Ad ciuitate dei,fcilicet ad Icrufalemnbsp;aileftem,qux dicitur uifio pacis,quia hil inquie/nbsp;tudinis inter fcuidencinilloclorumregno,fednbsp;quietem amp; pacxtern. cr accelTiftis ad fre^uentinbsp;timmultorummilliumaiigelorum, qui ciuitatem illan#nbsp;fliciter inhabitant. Ethorumotnniufuturi eflisnbsp;focij.qm cum pluribus maior ent beatitudo,ubinbsp;unufquifc}} de alio gaudebit, ficut de feipfo.uerenbsp;dilis jaximum fu5 ficut feipm. O'accelTiftis adnbsp;cflifrwirwWM.i.apoftolQi}t 5c cjteroqiillius l
CAPVT XIL I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;jfV
potisfdrum,quti dfuperna mlgrueruntji G conftripti funt cum eis.qui funt in clis,hoc eft,nbsp;ineorum ordinclnt,uidclicet in angelorum fornbsp;te deputati. Etideo ne dubitetis ad angclo^ frC/nbsp;quentl uos e puentUros.ad qu antecefibre unbsp;ftriipucnert.C^accclTiftis cti ad deiudieotm^nbsp;utamp; uos cum eoiudicesefficiamini, atquc perlc-cutoribus ueftris iug pccnaip uic tc reddaris.nbsp;cr accelTiftis ad j^iritut.Lad aias iuorum perfeloru,nbsp;quiiara de hoc feculo iranficruift,qtn amp; ipfipoftnbsp;apoftolo^ad regnumcflcfteperuenerunc. Ornesnbsp;enim iufti quiccp in fadis amp;: didis c cogitationbsp;bus cmittunr,cleftibus habitaculis inferuntur*nbsp;Ad hoi?2 Ipiritus accelTiftis, qm bcaiitudini eoi?nbsp;jjpinquaftiSjCi in fidc amp; opre foci^oru fitis.nbsp;Adihc oa accedere magn eft l prsemi, qm
acftscc n pedum incclTu, fed uistut jjfcdu ac-cediturp Chriftum, qui uia nobis ad hc fadus eft. Vnde fubiungitur.cr teftamentinoui mediatorentnbsp;lcfM.Sed accelTiftis ad Icfum, p que ad omia prxxnbsp;didapotuiftisacccderc,qmipfeeftmedi3tor te-ftamentinouia. per^iplm datoreuangelijqdnbsp; ptre acccperat,uc p illud perueniamus ad eternbsp;nam hreditat.Moyfes enira(ficut longe fupra/nbsp;diximus)ueteristeftamtiinquo temporalis hanbsp;rediras jmittebatur.fuitmediator,q ait.Egolc- Deute.^^nbsp;quefter iSC mdius fui inter dnm S(. uos in tporenbsp;illo,ut annciar uobis uerba eius. Sed dominusnbsp;lefusin tpc gratifuit mdius inter patr Sc nos,nbsp;annuncis nobis uerba eiu3,5C nos ci reccilians,nbsp;ac P le mediacore dans nobis accelTum rt eu t5C nbsp;ad omia nunc fuperius dcnotata.cr accelTiftis adnbsp;fingtnit eiijs (ingt)d)f er/zow, p qu pcccatl? ueftris emundati eftis atq; fandificati, ficut nnullanbsp;qux in legeerde ijiundandatq; fasdileanda*nbsp;afpergebtur fanguine hoftiarjt,ut mundari poGnbsp;fent aiqj fandificari. Sic igit C nos os fguinenbsp;huius ueri facrificij fumus afperfi,per que n IblSnbsp; pds emiuTdati fumusjfedamp;lndifcatio'napnbsp;iuftifcationc a^cej^mus. Afperfionc dico, lo^ueitnbsp;tem melius ^udm Aamp;el.Loquiturcm alperfio languinbsp;nis Chrifti.ga pafrem interpellat.p nobis.Et ideo ,nbsp;logturmelius q fanguis Abel, de q did fueratjnbsp;qauox fenguinisfratristuiclamatadmede ter-ra.'qa fanguis Abel morte parricidf fratris pctrjr,nbsp;fanguis at Chrifii uit pcrfequutorib* ittipetranbsp;uit. Sanguis Abel expetit uindid, languis Chrinbsp;fti miam.llle uni nocuit,iftc mgltis pifuit.Et ideirnbsp;CO nSt^iusloqtur.Vel melius loqtur.i.loqueniesnbsp;facit, qd lefus eft filius^ei, quo redpti liimus.
Vidcteneeecufetisloquptem. Si enj illi n effugerunt ecufantes cum,gfupernbsp;terram loquebatur multo magis nos quinbsp;decHsIoqutem nobi'sauern'mus. Cufusnbsp;uox mBuitterram tune, nunc autem repronbsp;inn'ttit,dicens;Adhuc femel, f ego moucnbsp;bo n reXd terr,fed C cli, Quod at adnbsp;bue femel dielt,dclarai mobiliu trlatlonbsp;n tang faor, ut toanet ea qu funt ininbsp;XX V
-ocr page 554-ft nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;|AD HEBRABOS A mobilia. Itatjp regnum immobile fufeipien tes, habemus gratiam per qu feruiamus,nbsp;placentes dco cum metu C reuerentia.tenbsp;^^* 4' niiji deus nofter ignis confumens eft. Dominus lefus ad que accefiiftis.loqturfut didum eft),fanguine fuotquia Si apudpaire pronbsp;nobis intcruenit, SC nos ad ipiitation iu palfionbsp;nisincitt. Vidrteergo ne reeufetisloiiuentem,d uoanbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;hortatur ut fec^amini ucftigia eius. Reeufabitis cti cum loqutcro,ficipfc uobis ir^crpellet, quficritis g carnales obferuantias placere deo.nbsp;Nam Si hoc loquitur fanguine fuo, quod omnianbsp;legis facrificia i ccifare debent,Sc fol cius facrnbsp;^cimanere loquitur, dumearnalia prohibe! Sinbsp;ij}iritualA prcipit.Diligenter itac^ attendue nenbsp;reeufetis eum loquenicm,fcd tto mentis d^denbsp;rio in omibus qu loquitur, a mpledimini eiftn.nbsp;N fl i/li.i.ueteres ludi notteffugerunt dignam ul-tion,recufintes eum quiftperterr loquebutur.iMoy^nbsp;fen,qui licet Chrifto plcnuS;.tanem homo tant,nbsp;non autem Si deus erat, SC inter homines cuer-fabatur ,quibus prcepta^ei tradebat.muitonM*nbsp;gis nos n cfFugiemus, qui auertnus ab aure cordisnbsp;ChriitumioqueniemnoMtdecief.Nam in clo amnbsp;Jedet, qui de conuerfionc nos admonet. Si fi illinbsp;r dignas pertulerc panas, qui Moyfen licet mor-talem Sein terrapoGtum,contemp(re,quidnosnbsp;palTuri fumus.fi Chriftiim immortalem SC in cnbsp;o fedentem ctempferimus: vi fuper terra lo- quebatur Moyls, quia terrenis hobus carnalia prcepta dabat,SC terrena bona ^mittebat.Sup terram loquebatur, quia non fuper iuftumponenbsp;baflegem (am, fed fuper quemlibei pdrcm,nbsp;cui did eft, T erra es Sc in terram ibis. Chriftusnbsp;autem loqiiitur dlt;4iis.i. dccl^ibusScfpiri-tuahbus,quia SC fpiritualia datprcepta,dC fpirinbsp;tualia.terna bona ^mittit. Sed fi illi n euafe-re.qui Moyfen carnalia iubentc contempferunt,nbsp;qSohaodo nos euademus,fi Chriftin fpiritualianbsp;iubentem audire neglexerimusCQuitt Chrifti uoxnbsp;mouitterritm tune, cum Moy fes fuper terra loque-retur,quiaipfe Moy fi legera ddit inmte Sina,nbsp;Si eiufdcm legis decaiogum,audicte uniuerfo ponbsp;pulo,magna uoce loquutuseft de uertise mtis:nbsp;Ci ut maiorem illis terror incuteret, terram connbsp;cuiTit.Tuncquidem utcomminarctur,nc reeufanbsp;rent cius did:a.,.commouit(bla uoce lerram.itiwcnbsp;Mtem n modo n4minatur,fcd blditur et repronbsp;tnittitdeo multo minus eu recufarc debeydus.nbsp;Modo repromittit.i.iieiattp iiei} uclutinpmionbsp;promittit de nquifimo die, in qto oa clementanbsp;emouebuntur, uel iteie jJbftill terrmotionnbsp;qu in datione Icgis fadaeft,qn Si clum intelJi/nbsp;HXJSSC'Znbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;motu, promittit dicens per Haggeum nbsp;nbsp;yirophet:AdhucfemefSi non amplius fueur eft, fcihcctin die iudicrj,CZ ego woiteto non/lum terram, fedetiam c^lum. Clum at n ihercum,fcd acrenbsp;um;non (uperius.fed inferius: n firmaentum,nbsp;fed uentts Si nubibus peruium. Cuius feKtentinbsp;Rnfutn exponit pofiolus,fubdcns: Qpi |
idhuc/imelJicit amp;c.Ipfc die, ad hue femel tnue-bo,qua dics:lam fuere mota, (cd adhuc femel ca mouebo.Sed quod dicit,jdhuc femel,declaratnbsp;trMiltttionem mobilium.Nam pe* femel nott,quodnbsp;ulterius non (int moueda ,led po(t fiiiura (in t^/nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;( mobilia. Per hoe quod dicit.mouebo, dclarai eli Sc lerrsc trflatio.i.in ahum (atum tranfmunbsp;tatio , uthatcxlum nouum Si terra noua e:(tonbsp;uetericaelo Si ucteri terra. Vndc didum eft.quianbsp;(icutueftimentum ucterafcentSCGeutopertori'nbsp;mutabiscos,etfcutabtur.N ergo aha bent,fed *nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;* hare ipla q ab initio fada funt, renouabtur ign .ludicij,Sc poft fine fine manebunt. Dclarai itaqj translation mobilium.i.tranfmuiationem facieinbsp;terra* atep caloi^ .i.aeriS huius utofi,n fuperionbsp;rum cloBt, ubi (bl^ (unit SC catera fidera funtnbsp;cfiituta.Qiiodatinpfalmo dicitur, Opera manbsp;, nuum tuai^ funt cah,ipfi pibunt, nullum caloi^nbsp;uidetur rchnquere, que periturO eife no oixent:nbsp;qui.1 flcut nulJunfeo ab opare dei.ita nullifto*nbsp;rum pditi fecit immunc.Cui fimile eft de qdnbsp;bic dicit,declarat transiationem mobih tamjuantnbsp;piSori.Namjt fol non immobilia funt,ld ttinbsp;mobilia, q funyn creaturis fada dco. Ne ergonbsp;totus mundus perityrus elfe credat, toto (ficcnbsp;diximus)parsaccipiatur in co^ddidcfr,cuninbsp;foli caelynfimi perityri fint, faluis illis (uperiori-^us SC in fua integritate mancnuhus,in quorumnbsp;frgiamto fidera funt cftituta. Similiter de hicnbsp;per fador ,itj(^lhgitur,inhisq funt mobilia SC lt;nbsp;trsfercnda.Scd idcirco dicuniur deofada quj Qnbsp;funt tran.sferenda, ut oftendac quia bn poteruncnbsp;inalium ftati transferri,qu potuertex nihilonbsp;fieri.Declarat croo traWslation mobilium tangnbsp; fc fadorum.i.inflt;flioi}i clorum.qui quondanrinbsp;in dilffio pericre, Si eor elementorum qu innbsp;hacunapaife mundi fubfiftunt procellofa Si turnbsp;bulta, utmanet in pei^etu egt;( ^UiC funt immobile,nbsp;id Cjfuperiores cli thabitatonbus fuis. Si icr~nbsp;ra poiiq per ign fiTerit immutata. Vcl dclartnbsp;translaiionem mobilium,ut eaqununc funt Sinbsp;uaritur, poftq tranflata fuerint, maneant ter -nfilitcr immobilia. Nam poft illam trnfiationnbsp;clum SC terra crt immobilia, ficutapparct innbsp;eo quod femel mouendadictur. Etqnquideoinbsp;peretibus mobilibus ac temporalibus , ea quacnbsp;June immobilia manebt,iM$ regfiHW dei quod eftnbsp;iMMobifejmanebitin ternum, Si nos (Wud fpe iznbsp;fu/cpieHtef,habegt;nus groti dei,fine qua non pofl-mu^d illud peruenire :8i ideo nullus dfit gratignbsp;dei,qu fe nobis ingclfit. habemus gratia in quanbsp;percepirausfidcm,(pem,charitatc cbona opc-ratie,per^Sfruiamusdeoplacentes ci. Scruiamus,nbsp;inquit, SC hoc cuin metu,q3 deus eft: er reuerentit.i.nbsp;tremore honoris,quia pater eft.Vere per gratinbsp;^uam accepimus, lcruire debemuscum metu 8Cnbsp;reueria.Etenimdeufnofterignifconfumenfeft,cyi fernbsp; uireuolumus,ficut Si [Aoyies anica dixit. Deusnbsp;gppc ignis cf urnes dicitur,qaphuncpdr runbsp;bigo cfumitur.Rubigo nanqj ui tq n poteft connbsp;fumi nifi igne tormu. (gnis quatuor (unt officia- |
A d.efi,quoniarapurgat Sfitn'tfilIuminatamp;ca-lefacit.Sic(]jfpsfanduspurgatfordesuitioi5t,lt;3d urit rnes amp; cor abllt;imorelibidinum,illumintnbsp;meutern notifia ucrnatis, caJcfacit incedio chanbsp;ritatis.Ec per hcomniaf^itplaceredeo.Etidcirnbsp;co P accepta gratiam fcruiamusei placentes.Velnbsp;c metu amp; reuertia fcruiamus.ga deus noftereflnbsp;ignft cfumcns,g illos in iudicio cfumet,g nuncnbsp;tum nec metuunt nec rcuereniur. Non quod denbsp;us fit ignis, fed qd fuflinentibusf^nas ignis e uinbsp;deaf. N fcuttllinabit iufios,fc exuretimptos.
CAPVT xin.
Mn Haritas fraterniptis maneat in uobis, SioifM n loamp;^holpitalitacmnolitc obliuifci, Pernbsp;hcenim placucrfit quiSfe.angcI's hofpitionbsp;receptis. Mementoteuindorura tanquamnbsp;fimui uindi, f laborantium tanqu c ipfnbsp;incorpore mortcs.HonofabiJc contubiunbsp;in oibus f chorus immacuiatus.Fornicatoi*nbsp;rcs autem C. adulteto?. iudicabit deus,
Nunc morahter infiriiit. Qrh^cus e ignis, Rccdens in corde charitat, pcquam non folunbsp;deus,fed 8i proximusdigixrgo uidete ne chantas fratr qu. ignis ilfcac^dit, in cordibusue-firis extinguat,autrecedat uobis,ld iggif manenbsp;Ht in uobit churitHtfriitemitutis.iScmp diligaiis fratqnbsp;iohnn .5. nitat,hoccfl,fratrcsgfuntaqua5ilpGrenaii,fnbsp;eut uos:nec ft ung aligd.qcF s^amor aufernbsp;re poilt de cordibus ucflris. CZ hq^tditiitem quanbsp; olim habuiflis,prfurquam rebus uctrislpoliare-mini,nolite obliuifci ^ptcrindigd uefir3,ld eo-te frequenter mcmorcs efts in opre, ut uel hofpinbsp;li prbeatis c charitat, etf copia alimntoj?nbsp;nonfufficiatisexhibere. Necdebet^s perlnconquot;nbsp;fuetudinem obliuifci hofpitalitatem, quia per fcicnbsp;pkeuerunt deo qaidum noimnatiffimi patres .i. Ab*nbsp;qj receptis ttngtlis ht^itio. N quia pio finnbsp;dio fucucrt hofpitcs fulciperc.merucre ft annbsp;gelis hofpitium cxhiberc.Quosquidem hominesnbsp;elfe putabant,dum eis cibosoffrrct,fed poftin/nbsp;lellexertefleangelos, uel cum eis uidentihusfcinbsp;cxlum irtjuel g alia aliqua indicia qug in ipfis uinbsp;derunt.Prf hofpitcs at mementote uindorum.menbsp;mores efote eoit qui p nomine dni tenen^ in carnbsp;ceribus aut uinculis,nec poimt fibi fubdita qaenbsp;rcre:c id?o pie de illis cogitate, ut cis neceflarianbsp;minifiretis.N fnt uobisobliuioni,quuis tenenbsp;lur inabditisrcclufifed mementote eoijt frfUJtnbsp;fimuluindi.i.iza iugiterdc eis cogitate ft eiscpa-timini ft fubuenitc,ac fi efltis uint^um eis : ftnbsp;ficut uobis uinAis uellctisfubueniri.itaillis fubuenbsp;nirc fludetc O'memctote laboruntia.s.eo^ g uel innbsp;Ermitte corporis uel aliq nccefltatc labort.Mtnbsp;mentote frequenter eo^ bnfaciendo illis tanquHnbsp;ip/paflbiles, 8C ad fentiendum affliftionisla-fcorem habjlcs,hoc efi.quod dicit.tquam ftipfinbsp;incorporemoTitntes.Per hoc enim quod in corporenbsp;moramini,cxperti efiis per uos ipfos quid necef*nbsp;ft laborandbustft potefi fieri ut UOS duno
1
CA PVT XIIL
rem adhuclaborem giftifufiineatiSiS deGdere-G lis uobis ab aiijs fubuenm'.amp; ideo nunc uos prio- .nbsp;resfubuenitc, utamp; uobis(G neceflefucnt)lubucnbsp;niatur . Aliud quocj uobis noiico, fcilicci lt;wianbsp;connubium efl honorabile.i.kgaks nupt/ae funt hononbsp;rabiles in oinnibui,nihil e in eis quod honore cattnbsp;at, cz tborw talium coniugum efl mmdcttliitus,id c,nbsp;Cne macula chminia^Fornicatorefautem qui publwnbsp;cis muJieribus commifcentur,C4lt;lt;(l/ffro; qui alienbsp;cnas uxorcs uiolitjudieabitdeus.h in nouiflimo iunbsp;dicio pcpciualif condemnabit. Adukerium ertinbsp;in alina ciugc perptrt. Fornicaiioat in hocnbsp;Joco non folum cum caeteris mulieribus intelliginbsp;tur/cd etia ilia qu Gomorrhaeoijz more agitur^ Videpof-uclquocuntpmocalhtasiptuiolet.^thosos fitnego-qui lequacun^luxuria poJluunt.iudicabit deus, norrhix-quidc e dies iudieq,fed uniufcuiuftjjhominbsp; nisdies uJrimus longe ee npoTe;amp; ga breuisnbsp;e uiia jipfaij breuitas mp incerta, ita pt nemonbsp;norum 1'ciat quando fit ultimus dies eius, ideonbsp;quicunrp e aliqua li bidinis iramunditia contaminbsp;natusjudcat cito njpndari per pnitenti dumnbsp;adhuc pote, ne incipiat uelJc cum iam no pote-ht,amp; incidatin iudicium xterni dei.
Siat mores fine aaarida, conten fentibus. Ipfc cnim dixi't j Non te deferam :nbsp;neque dercfinquam,fia ut confidenter diednbsp;mus, Dominus mihi adiutor, non cimebp Ppt ti7lt;nbsp;quid faciat mihi homo.Mgmcntptc prxponbsp;torum ueftrorum,qui uobis loquutifuntnbsp;uerbum dei, quorum intuentes exifum conbsp;ucrfatiisjimitaminifidem.lefus Ghtlusnbsp;heri C hedie,tpfe (. in fccula,nbsp;flg Poflquamifii fuaperdi^erantjuolcbtitejenbsp;congregare.Qtiodac^hibet ApolTolus.S(nt(innbsp;qtiit)ijobismorestKMdritM.i.mohbus ue^tris nnbsp;Iciniermifceat auaritia.Sedfine pecuniarum itrinbsp;moderato ajndrefacrimores ueri ducantitr^-tenti[gt;rjentibtts,ut non de futuris lucris tracftcr,ncnbsp;adfutura tpoea d^es fbi coaceruent. Sed ne dnbsp;cercnt,quid fi nceflaria defucrint.fubditconfolanbsp;tionem. Nondebetisauidecongregate, quafi tpnbsp;mentes ne deus neceflaria uobis finat abefi,quianbsp;ipfc g mtntiri n pote,dixiomni fperanti in fe.nbsp;Non te deferam neqj dcrclinquam. Ad maioremnbsp;fidutiam nobis faciendam ingeminauit promiiTinbsp;onem nrelittionlt;s,dicens:NotrrrtMtr nequenbsp;derlinqu.Hoc dixitlofuc tienti forma doml */'^**nbsp;ni le Chrii, 8i in Chrifio, cuilibet membronbsp;Chrifii.Ita j^mifit fe nRjercliAutt nos, C ttitcftnbsp;nobife,ut conf^nter^icat unufqoifqj nor; Do-ifiinuf mihiitiliutore in.cundis laboribus 5 ttpnbsp;bulationibusmeis,^ ideo nontiniebo quidfteint mihi homo, etiam fires mca auferat, ctiamfi corpus meftn pcenis alFiciat.Diabolus proprie c no^nbsp;fier aduerfariut, fed per hominem ficpiusmalanbsp;nobis infert.Et idcirco per dei adiutoriS non timenbsp;mus homtncm prauum, per quera diabolus openbsp;ratur. '^t autem uincatis auaritiam,ncq timeatisnbsp;^l horain,iwffoieprxpo)(prwf/lro.-
-ocr page 556-18 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp; AD HEBRAEOS
A rumde[un:orS,quiuoiitlo^UtifttHtuerium deli.re-cQgitate g pcrfcc ipfi reliqucrunt omnia propf euangclium, 8C q conanf omncs aduerGtaces pnbsp;patienam intrepidi calcauerunt. Hoi^ meme n-tc^e,ut eos imitemini, 8C tune nec papertatem,nbsp;ccpcrfequutionc tiraebitis. quorum conuetfationisnbsp;exitum intucntes.i. interioribus oculis infpicites tj-modo exierint de prsefentilt;onuerfatione,amp;quonbsp;fine temporale^] uitam rerminauerint.tranfeun*
* iesadxternagaudia,iwitlt;tWJf|lt;fcweorum ,qu5 ufqtin mortena tenuerunt, ut amp; uos fitiMliter in finbsp;demoriaminijS^ ad fideiprsemiaperueniatiS'Nenbsp;autem dubitetis diuinum uobis adiutorium ad-efl^quod ilJis affuit, feitote quia Ifj Chrius herinbsp;ruitcyhojieelijjfec^inculitent. Ac fi dicatur:nbsp;Idem Chrifius qui cum illis fuitjUobifcum eil, C.nbsp;ifrit cumeis quifuturi funtufqtad confumm#tio-nera feculi. Her fuit cum patribus, hodie eft uo-lt;nbsp;biicum,ipfe erit Si. cum pofteris ueftris ufqjin fe-cula.hcfi enim practenti temporis eft, hodie prnbsp;fentis.Qiiod autem infeculamanct, non uideturnbsp;habere finem. Heri crgOjOgjne prteritum tempus Si. omnefpatium 3Eternitatis,quod ante munnbsp;di originem fuit,Ggnificat;hodic autcm,omnc prjnbsp;fens tpus:pduratio in fecula,omnc fpatium temnbsp;|oW I i^infinitatis quod futui^ eft.Itaqj lefus Chrinbsp;ftus fuit heri,quia in principio erat uerbum,5lt; abnbsp;aeterno ufqj ad noftra tpora ipfe eft, hodie quo-qj.i.noftro mpow fi-Erit Si infecula.quiaiernbsp;nalif manebit.Vndc Si per loirancm de CO Sicit:nbsp;Quicrat,amp;quieft,5i: q uenturusefi Nam g uennbsp; lurus eft, poteftintelligi qui futurus eft per omianbsp;fecq^. Si hxcquid fecundum imbeciUitat hu-man intelligcti dicunt. Cteij: ditiinitas eiusnbsp;interminabilispknitudin totam parit cprehennbsp;dit ac poflietjCui futuri^uiog abGt,nec prnbsp;leriti fluxerit, qr efl'e eius totum Si fempereft,nbsp;nefcic^mutabilitatcm,quod neqj coepit unquam,nbsp;gliqfi ceffabit,infupcrabile quodd ac Gne fi/nbsp;ne effenti pelagus,nullis terminis liraitibus^ cirnbsp;cundatum,omn fupergredidKfeiifum,omne t-pus atqjomnem naturam.
Dodrinis uar qs amp; peregrinis noli'tc ab duel. Optim eff enm gracia ffabiri cor,nbsp;non efeis, qu non profuerunt ambulanti*nbsp;bus in eis.
y Quia'cfflS Chriftus femp fuit Sied Si erit, nolite ab eius fidenbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dodritiis pfeudo prd.icato
rum wdrf.id cft,dtuerGs,amp;fe inuicmulftciplif differentibusac difcordclhtibusjdum ahus aliumnbsp;errorem docet,' alius ali^m,fi5i(p uiciffim contraria prdicant; CZ peregrin, id eft, catholicanbsp;ueritate aUenis. T alibus crgo.dodrinis nohtc ab/nbsp;duci,id,abintcgritatefidei amp;puritate religionisnbsp;Chriftiansefeparari.Ncc debetis iedudftrijs ho-r falfo^ uerbis abduci, ga optimum eaMiri cornbsp;in gratia fidei amp; fanitatis, ut ftabilif oerfiftatinnbsp;ca,nccin ulluminducatur errorem, la ingratianbsp;dei quam acccpjt,maneat. Gratia debet cor ftabinbsp;firi iuxta cuangeliun),ffon rp iuxta doArin pieu
do prdicatoij:. Datur enim intclligi, quoid inf G eos fuiffe,quidogmatizart n effe peccatG efeisnbsp;uacare. Nam quia per graam licitum eft omnnbsp;bus cibis uti,pr(licabant nSn e culpamcil|is af-fluerc,fcd bonum eift^. Contra quos Apoftolus,nbsp;nolite,inquit,abduci deftrinis ftuJio^, qu funtnbsp;uari.i. noftris diuerf Si perfgrin.i.extranef.nbsp;Debetis cm cfirmarecor gratia, qu foltdo nbsp;legelibertat tribuit,amp; non ftudere cfcis,quia nonbsp;profuerunt ad fjjute, non dico fc fuftentantibus exnbsp;eis, fed ambulantibus intis-i. qui uitam fu duct innbsp;cuiurjs Si cpulationibus. Vel gratia euangelicanbsp; fiabilit cor ueftrum, ut in ea mes ueftra mancar.
Si ftudeat.n eftis quaj lex folas eddas docet,^ hibitiscterisueJutitr.myndis, cum fint creatu-rdei,gfecit oa h/baualde. Qu legales elcxnbsp;nbsp;nbsp;*
poft adutum domini n profuere,fed potius no euere ambultibus in eis.i. illis qui uitam fuam innbsp;obfej-uantiadifyetioniscarum duxerunt.
Habemus altafe,dequo edere n habet poteffar quitabcrnaculo deferuiur. Quonbsp;rura enin^nimalium nfcrturfnguispronbsp;peccato in fada per pontificem, hor cornbsp;pora creroancur txtra caffra.Proprer quodnbsp;6i lefus ut fanifieart per*fuum fanguinnbsp;Dopulfi,extra poftpaffus eff.Exeamus iginbsp;tur ad eum extra caftra,improperiuni eiusnbsp;porranteS, Non enim habemus hic manennbsp;tem ciuitatn,fcd futuram iuquirimus.
S Tangit confuetudin legis. Si ad fpiritale in/ D telligtiam reuocat.le^isenim prcepium fuit,utnbsp;dcima die mfis ieptitni,in fefto Icilicer.ppiciatinbsp;onis^ccipent uituTum amp; hircum, Si immolarctnbsp;intra caftra^quoic fanguinc ferret folus pontifexnbsp;in fanda ftndo^, oraturus pro uniuerl popu-lo.'carncs'O extra caftra cremartur,ncc effet li-cit alicui taberna^Mio deferuiti ex illis coraedenbsp;re.Chriftuseftille uituluspropf nouellam/orti/nbsp;tudinem,quam onditin refurredione,!f ille hir-cus propt firoilitudinem carnis pd. Si ifre uitu-Rs uel hircus pro pd uniuerfplcbis eft immonbsp;latus. Quem prcepto legis acceperunt facerdo/nbsp;tes ad immolandum, quia fecundum legem fibinbsp;uifi fuBtoccidcre Chrifium,quoniam foluebat fcnbsp;cundum ipfos fabbatum. Qui immq^uere eumnbsp;incaftris.i.occideruntuocibus fuis in domoCainbsp;ph,dicentes;Reus eft mortis. uel in domo Pila/ Mff.llfnbsp;ti,cllt;hTQantes;Crucige eum.fed poft extra caftra ifoitn.19.nbsp;funt carnes eius cremat, id eft, extra lerufalemnbsp;ign pafficyjis confumpt. Vel concrematio adnbsp;fign piinet refurredionis, ga natura ignis eft utnbsp;in fupna moueaf,amp; in id conuertif t|d crematur.
Si ipm cremare de grco in latinum dudum uerb eft fufpGone. Sanguisat eius illatus eftnbsp;amp; in fandafandoijcppontificc .Lp ipm ChriftSnbsp;clo iliat, g illuc intrauit u t intcrpellare t p no-bis.Altare uero ubiextra caftra crematu* c,alta-re eft ecclefi, ubi cfecraf corpus aus, de q nonnbsp;habent poteftatem cderequi dcfcruiunt tahern
enim uel
feu xfific |Miappnbsp;dere fi-gnificab.nbsp;Hinc Annbsp;felnifre-mo drdunbsp;An fufppnbsp;tur.
fi9
C
r*
*9 nbsp;nbsp;---- -------** V.I utv nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;-----------
multitudinis eo^ bra ui feculi Jf ne, defe-
CAPVT - .XIII.
conforno.ad Cl^ifti crticpropcrcmus, porcan ie.simpropcri5 eius, ut noscco derideannurnbsp;ab impijs et feculi diledoribus.Exeamus ad e.i.nbsp;pia/ohdtudine foperatione tendamusadexitnbsp;uitx pracfcntis, quo tranfeamus ad c. Sernp emnbsp;cordis oculos ad cxitu ponerc dcbcinus, Sc menbsp;ceflationc meditari,qn a' plenti uiiacxeamus, ufnbsp;ad Chrifi perueniamus : C debemus ad eS pqsnbsp;defiderrjs c exire mente meditdo cxitSnbsp;noftrum. quia non habemui hic mMentem ciuitatemA,nbsp;in hoc ftatu corpus manens,fti futuramciuitaiernnbsp;intiuirimiini.corpus mcorruptibde C impaflbjJe,nbsp;qd poft refurredion habere cupimus. Vel exea
nbsp;mus corde amp; opre de caftris.i.de medio multitunbsp;dinis amatoi^ leculi, uc c Chrifto mus inopes^nbsp;i defpcJh.cuius regn n eft d^ hoc mundo, qanbsp;n habemus hic mant ciuitatc.i.n fumus ciucsnbsp;Banionis, q in amore prfentis feculi radicccor
dis plantauicjld peregrini Si hJlpites fumusinnbsp;hocfeculo.amp;futurciuicate.i.lupern lerufalem Gaat.^nbsp;q tnaf noftra eft, inqrimus .i. intus quxritnus, utnbsp;interiorceiusbcatitudininueniamus. Beadem Matth.nbsp;mdo corde.quoni^G deum uidebunr.
Pcn'plumcrgo ofTerainuf hofti'am lau* disfemper deo,id cft,fru(Sum labior connbsp;ftentium notnini eius.BenefiCcntJa: aut fiCnbsp;communication^ nolice obliuifci. Talibunbsp;cnim hoftijs promeretur deui,
Chnftus le obrulit lcnficirt pro uobis, amp; nos ergp per tpfttr ojf-erjmuf fempertleapatri hoflm Dnbsp;tttudit, quiaip/ciuminusfacerdos omnes nos, ftnbsp;membra eius lmus,fecit facerdotes.Offframus nbsp;hoftiam non pecoris.fed Jaudis, utiam nor^ar-nes hrutoi^ animali ofteramus Si immolemus,nbsp;fed quod ienptum eft faciamus, Immola deo la/ pP tnbsp;crificilaudis.*lau4emusc^mdo}Utnferup *nbsp;Iftjied libenf calamus e um.Timctes em deum honbsp;mines uetcris teftameti propter liter tcrftntetnnbsp;fiC occident^nondii habentem fpiritum uimficnbsp;tem,currcbantcum iacriftcrjs ad templii: amp; qiftpnbsp;uisin figura fu^ridanguinis quo redpti fumus,nbsp;tarnen nefeites quid per casprafiguraretur.crunbsp;entas uidimas immolabt.Nunc per grati no-ui teftamenii ablato legis terrore Si dato fpiritunbsp;fando, Rrprobata funt carnalia ilia facrificia, SCnbsp;Sgt; illis inftituta funt fpiritalia,ut n ia extra fc qujnbsp;rathgdoffratdeo.fedjji illi fux metis deuo/nbsp;done Si diledione offerat facrifiwi inTjis-Ofiranbsp;mu%(ingt)deo fempcr hofti ludts,hoc cft,incefnbsp;fantclBeu laudemuscorde5^ore,Scutillcqait,nbsp;Benedicdnm inomnistpc , fempcr lausciusinnbsp;ore meo.Oftcr;^us hoftiam laujjis, id c,fruuittnbsp;labiorum ctentium nomni eint, fru Aum quem labianbsp;noftra profcrent,qu',ld cfitebimur nomini eiusnbsp;hoc eft.qudo uidelicet eius pia deuodoe laudannbsp;tei,cflt;#ion laudatiis et gratiaijt ei reddemus.nbsp;Hc ergo laudis hoftia.i.hc fru labiorum.fcnbsp;licetafieiftdilediisinternprolac Jabtjs deSnbsp;lauddbijfemperofleramus.utqd iempermesnbsp;diligit|Os fruuofa laudatie loquatur.*^a corde RgtM, te
A culo.ideft.umbrueritatis. Velper tabcrnacu-lumintelligiturcorpus, amp; qui deferuiunt taber/ nacuJo ,i .corporisuoluptatibus,ficut guJofi nbsp;ebriofi 3d fornicatoscs 3d his fimilcs, nhabcntnbsp;pt^m.i.licenti c^e de noiiro altari .i.accipe-re corpus dni.Dixeratcnipi,quia efeis neftftu/nbsp;dend, 3d ftatimapte fubdidit: ga bitamp;emw t/farenbsp;de quo non habent ptStem edere illi ^ui tabernaculo defer'nbsp;iuun(fi. qui uoluptuolc utut amp; carnahbus deiidenbsp;ri]s farisfaciunt.N ficut ilJe uitulus Si hircus ex'nbsp;tra caftra cburebatur,ncc ab ahq^uo eo^ qui tanbsp;hcrnaculo feruiebt edebatur.fic memoria pafnbsp;Coms Chrifti apud eoscelebrat.atqjcorpus iuminbsp;(ur,g extra uoluptates corporis exiertjnecptnbsp;abihis accipi g in carnis qoluptatibus mortur,nbsp;amp; rabernaculo corpops iruiunt.Poirunt 3d ele/nbsp;jper hirc Si uitulintell^i. Per hircum,qninbsp;pd carnis ftudent tn feipfis madarerper uitul,nbsp;quia facrificium luftitiaedeo ftudent onerre. Quinbsp;cxtei caftra cremtur, quia fpiy tu fando accefi,nbsp;extra conuerltiont feculadum cfumunt,quic/nbsp;quid in eiieftcarnale.dum feipfos leiunrj'setalijtnbsp;iabori bus pie affligt. Qgori? e/tiru attimaliX foiguitnbsp;.iuiuliudabiiisinferturinftndaperptittici.i.prx'nbsp;feniarurdeoperChnft, 3d hoc fropeccato eor,nbsp;quia n iblum ut dco place, fed cti ut prieranbsp;pd rcdimant,JaidabititciiuiuGt. Velfanguis.i*nbsp;animae co: inferuntur in fanda.i.in cxlQper p*nbsp;cificcmChriftumdn altari cordis cremantur. A4nbsp;quod non polEint propter fuam ir^]igiofitcnbsp; accedcrc.qui tabernaculodefenrt^|^ideft,carnanbsp;les iculum anri3tes,3d uoluptaiibus orporis fernbsp;uientes.horw animalium quorum fanguisin fannbsp;Aa per pontificeminfertur, corpora extra earacrenbsp;rnautr.propter quad my ftenu injpl^dum.CZ tefut ex~nbsp;traport leruial p^ffar efl, utfinHifearetin u^itatcnbsp;pirfuumfan^uinpopuluin.hcut languis illorura ani-snahumin umbra fandificabat. Velper duplicnbsp;allegoriam.un uete ris 3f alteram noui teftamc/nbsp;ti.^abauit corpus Chrifti n jfle cclebrdum abnbsp;his,qui tabernaculo deferuiunt.Ad hoccmlor*nbsp;pora animalium extracaftra cremabantur, etinbsp;propierea Chriftus extra porta paflus cft,uc nosnbsp;qui corpore Si fanguineeius pds mundariult;9'nbsp;JumuSjimproperia Sd anguftiaspafluri Sd delici*nbsp;as tabernaculi deferamus Vndemox fubditur:nbsp;iturad eextra cara,improperiew portinbsp;t-Qui cij^uuit corpus et fanguineiusacciperc,nbsp;debet ad Joe paflis eius accederc, ut honoresnbsp;et opes tabernaculi rehnqucs,improperia et paunbsp;pertatc noe eius ferre n refpuat,d de caftMk 3dnbsp;de urbe exis.ad cruc ueniar-i-peruerfos mores
rs,angufti ui quxducitad uit.arripiat.Chrt Itus em extra porta palTus,innuit fc in paflis rcnbsp;dptionc colJigere eos,q de carnis defiderijs pro^nbsp;pter eius paflis imitationem cxicrint.Excamusnbsp;guur adc extra caftra.i. cmunc feculari ho-min carnis uoluptatibus icruienti nequiti re-linqucntcs,ne i cum illi.s ampusin illicitis uolunbsp;ptatibu iflatnotnaur/cd reiido prauitatis co^
fSO A AD HEBRAEOS credit ad iuiti.ore aut confeilt) fit ad falutem.nbsp;Tales eote erga nominisdomini confeffionc Sinbsp;laudation, fed erga fds noliteobliuifei benefictiiCnbsp;KSquot; conttHanic4tiom.i.quamuis dudum bonis uerisnbsp;id^ fpoliatitis,quia fandis inde minifirabatis,nbsp;tn nolite obliuilei folitx beneficenti Si commitnbsp;nicationisjfed ex eo quod pofi acquiretis, benefanbsp;citefandisindigetibus, Si communicate illis qdnbsp;habetis,ut antea faciebatis. Et debetis in eleemo-fynam fandis u^ra bona cmunicarc, quia tali-tusho^s.i.eleemofynis qux dant fandis, premerenbsp;turdeus.upCc deus c merces qu talibusfecrificijsnbsp;aegritistSi idco n iam lcrificia Icgis, kd facrifinbsp;cia clccmofynaitofferte deo,dicenti.Quia miie-* ycordi uolui,amp;n facrificium.Quodem ab ho O/r.. minibus ipellaqir facrificium, gnum cfi ueri facrificrj. Mifcricordia autem uerum cfi facrificium. Quxcunouc igitur in myfieriotabernlt;|^u-2i fiuc rempli mintis modis de lcrifictjs legunturnbsp;diuinitus efle praecepta, ad dilcdionem dei Si p*nbsp;ximi figwificand rcferuntur.ln his duobus prjeenbsp;Mlt;tt. It. pris tota lex pedet amp; pphetx.Nuultitaqj deusnbsp;facrificium trucidatoi^ pccij?, fed uult faenficinbsp;elemofyna^jGcutprmifimuscum dicerc,quianbsp;mifericordiam uolui,amp; non facrificium. Obeditc prpofitis ueftris, fubfacete fis. Ipfi enim peruigilant quafi rationcmnbsp;pro animabus ueffris rcddituri,ut c gau^^nbsp;dio hoc faciantjC non gementes,hoc enimnbsp;B non expedit uobis, S Monuerat cos ne obliuifeerentur beneficen ti Si ommunicatiis, fed femper meminiffent bnfaccrc fandis , C resfuas communicate illis.nbsp;Qu( ad fubiedos fpccialif didum eft, qui hxcnbsp;facere debet maxime platis luis.Vn adhuc cifnbsp;dem fubiedys euidwus m dicif.^beditepritpotisnbsp;ueris .i. obtemperate iuffis c(S}2 in omnibus, nifinbsp;forte igt;alum aliquod iufferint, qm mai per obenbsp;dientiam n cfifaciend,fed cxteraomnia,ctiamnbsp;fi A)ft uidentur effe bona, CT n uosparatc utlnbsp;fupponitc illis fuperbiendo, fed humiliter/6wfenbsp;teeis,Si debitam reuerenti cxnib?te,Qiiod utiq;nbsp;debetis facere,quia deo iudici rtionem redditu/nbsp;ri funt pro animabus ueris.amp;ip/iperuigiUnt.id c,nbsp;per omnia uigilant,femper uigilt,hoc qf,foJicitinbsp;funt ,p uobis qua rtionem reddituri pro animabus ue-/lrft,quasincuftodiam fufcepert. Etquiafiudtnbsp;rede uos dyc^re per ui iufiitix, ut cum uos pernbsp;duxerinifantctril^nal Chrifii,n aceufenturnnbsp;rede uos duxiffe,idcirco nunc obedite illis^de Sinbsp;uos tune aceufemini declinaffedeuia quam pr-ceperunt uobis. Idco ilisobcdlt;c Si fubiacete,nbsp;utfaciant boe.i. ugilent pronobis'cttr gaudio de j?-fedu uefiro,erogemffcrdcdetrimento uefiro,nbsp;quia hoc non expedit uobis ; ut contriftentur denbsp;uobis.T une uigilant prxpofiti cum gau4io,qn uinbsp;dentfubiedos fuos proficcre in dei uerbo ; ga Cnbsp;agricola tune cum gaudio laborat,qn attendit arnbsp;borem amp;:frudumuidct,qn attenditi^etem Sinbsp;frudificarcprolpicithubertatem.Vidctup quianbsp;non fine caufa laborauit, non fine caufa dorfumnbsp;curuauit,ti fine caufa manusattiim'r.n fne eau Cnbsp;fa fri gus Sf arftum tokrauit. Sic eft Si de fpiritali-bus agricolis.i.de prlatis ecclcse, ga tunc in laborc iuo gauden c,cutn cos qjioijj mores excolur,nbsp;profcercuident.hec eftein qqodait, utcum^gaunbsp;dio faciantjid no gemvites.Hoceniwwo expedit uofnbsp;Bi.N dixit,Hoc no expedit iJlisifed dixit,Hocnbsp;non expedit uobis.N qudo ilJi pratpoti con*nbsp;triantur dcmalisutftris,expeditillis ipfa ffii-tia amp; prodeftiis.fcd n expedit uobis.Simul ernbsp;go praclati Sa ^bditi in dominicoagro bonutnnbsp;opercmur,ut mul de mercede gaudeamus. |
. Orate pro nobis. Gftdimus enim quia bonam confeientiam habcmus,in omnibusnbsp;bn uoletes conuerfarl.Ampliusafitdcpre*nbsp;cor uos hoc faccr^ ceferi^reftituar uobis.nbsp;Auxilium oratiis co^ expetit Apofiolus,nbsp;I quo uel liberaretur carcere,amp; ad praedicationnbsp;redeat, uel mart^rio confummatus ad Chrij^tnnbsp;tranica t. Onte (inquiQ pro nobtt plur alem numernbsp;pro ngulari ponens.uel pro fe,ucl pro bis qui fenbsp;cum tencbantur,orari petens. Et debetis orarenbsp;nobis,quia etfidimut nos bon confeientiam ha-berc.Confcienaem nosnonaccufat.Neergo.finbsp;nire gd arbitremirtl de nobis. Aceufabat Apo-flolus quod fuam gciyetitnegli^cret, fed ofiditnbsp;fe afittm habere ados ludatos amp; gentiles.Di-cbatur etiam nnullis alif docerc g cteri aponbsp;fio. Si inirjjicuslcgis efl ac tcpli ludscoijz, quianbsp;circcifion ^^?nales obfer utias fortius refpuenbsp;bat g ceteri. ira onditfebon habere cfcienti, Dnbsp;Si udio placed! dcofacercgcgdfacit.nec peccafnbsp;fc in bis q docuit.Con/di?w,ingt,^M bonam confeienbsp;tiam habemu.i.prQ certJcimus nos non reprehennbsp;di dc^kientia nonra ex his quxfecimus uel donbsp;cuimus,po^quam adfidemucnirous. Et quare.*nbsp;Quia fumus in omnibus benc uolentes conuerfari.i. nonnbsp;fumus dupliccs.fed t^liccs:n fumus uolentesnbsp;in quibufdam ben^sonuerfari. Si inquibufdatnnbsp;nonicncjfed in omnibus bencihoc cfi,n ex parnbsp;te,fed ex toto udemus bene uiuere, ideoi nonnbsp;remordemur d confcientia.Dixi utoretis pro nonbsp;Ms. Sed amplius deprecor uos hocfaeere.i.ueftris ora-tionibus impctrarc,^o celerius reflituar uobis, hocnbsp;e, amplius pro uefira qudm pro mca falute dc-precos uos ut oretis me, quia hoc rogo uerisnbsp;prccibus ficrut celerius d carcere dimiius,refii/nbsp;tuarnon mihi,feduobis.i.reddar prifflno officionbsp;prdicationis,ut in diuerfas partes librpergesnbsp;Si uts Si alios diligentius inruam. Deus auteffl pacis, g eduxit de mortuis paftoremimagnum ouium in /anguine te-nbsp;ftamti terni,dominum noftrum lefutnnbsp;43hrift(,aptet uos in omni bono opere, ucnbsp;faciatiseius uoluntatem, faciens in uob/snbsp;quod placeat cor fc, p lefum Chriilu, cuinbsp;e/f gloria in fecula feculorum. Amen. Ego quidem ha denus monui uos,d patienti-atn atqt bona opera fua uobis, fed deus qui po- |
CAPVT
A tens efi.iplc facial uos agerc quod monui.De; pit df quipaeem Sc quitt datfuis.quando feit opornbsp;tere, iedans omnes perfcquutiones C uitiorumnbsp;impognationes.atcuj^ofihancuitamdateispaccnbsp;xtcthx tranquiJlitatis,qui pro tius nomine patienter aduerfa pertulcrunt,lt;deus dico,^Hi eduxitdenbsp;ntorfK.i.refufcitauit Icpars confortio mortuo/nbsp;r um jpagnupaflorem 0MS.i.eum qui oucs fuas,omesnbsp;icilicet dedasanimas,pafcit conferuac-Epifeonbsp;piem Sc exteri cuflodes dnici grcgis.l^t maio-res paitorcs,ga unufquifq? eoi?tprtem b coninbsp;miifam ciufdem gregis fidelium pafeit. Hie autenbsp;maximus paitor eft,quia totum gregem confer-uat Sc pafcjt.Pafcit aut no folS uerbo dodrinx*.nbsp;fed corporc aefanguine fao. Vndcnunc diciturnbsp;efle paftor infiduguine tefiiimenl^erni.^i oucs quasnbsp;rcdemic,carni,s amp; fanguinis rai facrameto pafeit.nbsp;Qiii fanguis eft confirmator no tranfeuntis, fednbsp;xterni teftamenti.i. non uetcrislcgis qux prjtcr-ijt.lflti nouxqux npinet. Nouern em teftamtnbsp;dicitur xiernum, quia aliutl ei no fuccedlt;t,Gcutnbsp;idem nouum fucceflit uetcri. Vcl in languine te-ftamenti fterni eduxit dcusChriftum mortuis,nbsp;quta ficut cidem Chrifto per ZachaWam dicitutjnbsp;Tu quoqfinfanguinc teftamenti i cduxifii uin/nbsp;lt;aos tuos de lacult;^n qug no eft aqua.i.dc inferno,nbsp;fic S^iple Chriftus in fangbine cod eft edudu.snbsp;de mortuis .-gatta fuitpotentialnguiflis eius\nbsp;ui no fol5iufto.s qui in inferno uindi tenebturnbsp;eriperct,fededaipfumdominuno^lefiim Chftfiiinbsp; mortuis fufcitarct. Deus qui n3R|kci[,dpftt uosnbsp;.i.aptos Sc uoluntarios uos faciac ittVnniopcrebo^nbsp;uo^utin omnibus bene agentes,pcMfi;atq?cplcanbsp;tisopereuoluntiitemeius. Ijafe dico,flt;trte; qdnbsp;^ttod plteedteordm fe, quia nifi ipftS in uobis operannbsp;te nihil poceftis agere, quod oculis eius pl*eat.nbsp;Hxceft gratia quxmtem prxuenitS^ adiuuat,nbsp;uthomofux uoluntatis^operatiois obfequiunbsp;fubiungat.S didum eft hcx,nc de libert arbitrqnbsp;fui uiribus prxfumerent, ^uafiex ftipfisjixcnbsp;pofle bene agerc putarent. Sic faciat in uobis qcfnbsp;Cbi placca t,0i hoc non per carnalem legis obiernbsp;uaniiam,fed perlefum chriflum,per quem media^nbsp;rem omnia bona nobis pacre dtur.ct Chriftonbsp;tfl gloriit,non in breui tempore,fcd in fieuld ficulonbsp;jid eft,in xterna ftcula temporalium fcculo*nbsp;rum fubfequutiua.Uli quem derilerunt in alTio-ne Iudxi,flA gloria non paucis diclxispermancs,nbsp;fed in xterna fccula. Amen,id eft uerc.
Rogo aute uos fratrcs,utTuffcratis|icrgt;lt; bum folatij. Etem perpaucis Ictip uobis.nbsp;flHanc uobis epiftol mifi,fed n^afiidiofafitnbsp;uobis o frlt;thifx,id cft,quibusfratcrna charitateconbsp;fuio,rogouosutfiifferiitifuerbufigt;lt(t^,quod in ea uobis loquutus fum, quoni fermo ciufdem cpifto^nbsp;ix conifolatohus eft, pbens uobis in tribulationc
* xin. Inbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;5gt;
folad, ne dedatis: Si dcfcet/s ne tdio Rifir- G re, quicquid in hac epiola loquor, qutappilt;Hcnbsp;id clipper omnia paucis dicris fcripfi uobis.Per oianbsp;enim quxin ea dileruijpauca iuntqu dixi.quonbsp;niam multa de ngulis poflnt did. Hocnbsp;fuo docet nos magifitr cgregius,ut ea quae fenti-nbsp;nbsp;*
inu$i Sc ualdehumilirer amp;C ncfaidiofa proli3^ race dicamus.Muka enim humiJicer hadenus Henbsp;braeiseft Joquutus,fc^exhortaiione humiJi pla/nbsp;l^rccosadhuc hunrtfius faiagit.dicens: Rogo aunbsp;cm uos SCc. Hine ergo colligat fi quando aligdnbsp;rede fcntft,quata'humilitate debetmagifiro lognbsp;difdpulus, fi ipfe magifter gentium in his qux cQnbsp;autoritate prxdicat, fummifie di/cipulos rogat:nbsp;turn unufquifq; colligat ex his, utillis quibus e:*nbsp;empla bene uiuendi percipit gt; hac quodabenc aucnbsp;melius quam iJli inlt;elligit,humiliter dicat^fi Pau-
4 lus^is humiJilljoce fubdidit,q|ios ad uit ipi 'fufcitaiiit. Curandum quolt;^ efi quantum loqua-inur,ut fi cum qui multa ferre non ualetdongiusnbsp;loquedo traxerimus ad fafiidium perdacamusinbsp;Hoc tarnen infirmis prxdpuecongruit^utpau-ca quidem 8C quxespere prualent, audianrgt; |nbsp;fed quK corum mentem impoenitentiae dolorit 'nbsp;compungant.
Cognofo'tc fratrem noftrutn Timothe urn dimiflumjeum quOjfi ceknusuenen'f,nbsp;uidebo uos, Salutaceotnnesprpoftosudnbsp;ftros C omnes landos. Salutant uos de Itsnbsp;liafratres.Gtatiacum orbusuobfs.Anienlt; p.
fl Cogao/itefrdtran noftrum Timotbeum,cosnoCev K quant landitatis ipfe fit, amp;. quanta eireucren nbsp;tia debeatur.Ttmoiheum dico,dimijjiim,td c(^cunnbsp;tern iter qiod uolcbat,uel ad prxdjcandu(ut cunbsp;piebat)dimiilum,3ut fortalls acarccre relaxatu.nbsp;Cumnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fi cekri/t uei^it, uidt^uot : qiaa fi uelod-
us uenirefeftinaueric,habcbofacultatcm eundi C co ad uos.In hac pmifiionereddit eosflttetosnbsp;amp; magis obedientes, nc fi utnerit, inuenia^ cosnbsp;inobedientes admonitioni huius cpifiolx, p^gt;nbsp;ue'ev agentes. Alt;d Aide, S4tflt;tff,inquir,orerprlt;e*nbsp;pojitos uefirot, id^eft, facerdotes SC exteros quinbsp;prfunt uobis in domino, cr omnes fanflos, id eftinbsp;omnc.s fubiedos qui baptifmi landificationemnbsp;percepertint.Cum autem fubiungit,Slt;tIf4nl uotdinbsp;Iti^itfiratreSfORendit fe ab Italia firipfifie. Ideo au*nbsp;tem quod lpradixit, deprecor uos faccrc ut ce-leriusreftituar uobis j declarauff^bMqulis ten*nbsp;turn cfle.dum fcriberetjatqjctlligiturepifiolatttnbsp;mififi^ Roma ubi uindus tenebatur. Grdtidfin -quit) cum omnibusuobis fi, ut per auxilium gratixnbsp;poflitis bene uiiBfc, ^i per legc^ai non potuifiisnbsp;deo placcre. Cu'ius ^nos participes cfiiciamurinbsp;ut per cam iufnficcAur, SCad {ternano uitampernbsp;ucnire mercamur. Amen.
nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;FINIS.
Colonia apud Eucbdrium CeruicofHuMjmpmfisM.. GodefridiHittorpi/i KenfeAuguftoAnni D. xxxTn*
-ocr page 560-gt;
t
*
/is
'i'