typvs messïa

ET CHRISTI DOMINI ex veterum Prophetarumnbsp;præfènfionibus,contra ludæorum

c^cceßit nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^oheletb,

hoc eß, Qaldaica 'Tara^hraßs £ccle-ßoifiis, Latine oferjày

Authore Petro Cofto.

L vg T) 7;

Apud Matthiam Bonhomme.'

M . D . L I I 1 I.

er 21 jgt; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I x.j^cLó XE cis.

P RIVIL JE. GIVM.

Ne qvis hvnc librvm qvi Typvs Messiae INSCRIBITVR, ET CaLDAEAM EcCLESIASTÏS VER-SIONEM, INTRA SEXENNIVM A DIE EINITAE IM-PRESSIONIS, ANNORVM REPVTATIONE FACTA, Iîlt;nbsp;Gallia IMPRIMAT, AVT alibi impressvm distra-HAT PRAETER MaTHIAM BoNHOMME , ET PetRVMnbsp;Antesignanvm, Principal! rescripto conti-NETVR. Ex QVO ET ILLVD SIGNIFICATVR, EOS QVlnbsp;CONTRA FECERINT IN EA CAVSA FVTVROS, ATQVEnbsp;SI ILLI NOMINATIM HAC DE RE CERTIORES FACTInbsp;ESSENT. Qjn AVTEM EDI SIBI DIPLOMA DESYDERA-VERIT, APVD LvGDVNENSEM LEGATVM CONSISTAT,nbsp;CVI SOLI DE EA RE IVRISDICTIO NOTIO'VE EX RE-SCRIPTO DATVR. ReSCRIPTVM AD Aq^AE BELLAEnbsp;PONTEM NONIS MaRTII DATVM,SVESCRIBENTE RO-JBILLART, AnNO DOMINI M. D. L I I l.

SIC

f^cie tiJinea iS.Domini.îî.ïj.re[lè.^i-it‘ n’^yn^a.^^.in fenfa. ^ÿ.io.cefentancum.amp;e4t{em faciedinea tS.be4tx.ioz.i.bunt»f-io?,t3ct»[c(nf(ia.ii7.ï.hf(man4.izÿ.i.hic.i39di ß^nißcxtionem.

NOBILI S S IMO E T

DOCTISSIMO VICECOMITI

DE CADENET, BARONI d’Oraifon 07* Petrus Coßus

s. E. D.

rerum ojerborumque inßgnibas pari cum cA-teris le.Elionis tust laude dignetur, cui tarnen iußius e^uàm tibi tant A controuerßA arbitratus notióue de^nbsp;ferretur/abui neminem.Itac^ue alacres cognitionemnbsp;impetrauimt'ts jnbsp;nbsp;nbsp;rem tot am in auditorlu tuum in

duct fecimu^^ ‘’utadAtj^uitatemcauß^pro quanobü omnis in hoc libro propugnatio eß tantus cumulasnbsp;accedat authoritate if gratia tua, quanti illam ànbsp;te ßert longa pietatù if njirtutis tuA apparitionenbsp;perfpeximus. Eß OJerb tibi glorio/um, qaod Qarolanbsp;Alagno imperatori regi regum fuit honeßum^nbsp;jj

ojerfantem, ad otium quietémque reuocemus. ^od ß nonnullù inlocii oratio noßra tibiojidebitur inci-a qua omnino haußos delibatos animos habe-remits ydeßenßo poßularet, ignoßtes fvelim homininbsp;pro ar is facts pro delubris templis ,denique pronbsp;Deo immortali liberatore orbts terrarum dtmi-canti. Conßntaneum 'uerbfuitin reprtm'um ayete-ribus Hebrstorum monumentis tradita, maximéquenbsp;cotra eos qui Hebrsii efß^ nomtnari ^volut,locos

T Y P V S ME-S S lÆ.

Nam quæ tam conftans,tantâque feculorum anti-quitatc cofignata inhominû Chriftianoriim ani-niis inueterauit opinio,vt in communibus iftis mi-Icrijshomo ànatnrabene informatus non vche-ßientius commoueri queatîNos vcro etfifub eo Principatu degimus,in quo longiffimè ab bis mails abfumus, caque quafi maximis interiedi fpatijsnbsp;videmus:quia tarnen amp; liberalius eft, amp; ad hominis dignitatem aptius, fefe mundi ciuem exifti-mare,quàm vno ciuitatis concludi loco,dabis opiner hanc veniam iufto dolori noftrpjfi aliarumnbsp;gentium calamitatem in domefticis malis pona-nius.Quid eft igitur quod tam latè imperans cupinbsp;ditatis iitis eas hominibus tenebras oft'uderit, vtnbsp;vberiore prouentu adduôti,Iudaeos noniini popU'nbsp;A iij

^6 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;T Y P V S

loque Chriftiano tcftatos holies in cölonias admifcrint,e0fque velut ciuitate, agro amp; vacatio-ne donaucrint? Nam vt interim omittam nàccn-téfimas auc femifles,{cd graues illas vfuras,quîe aiî-no fortem alteram refccerint^quibus contra Lace-ranenfis concilij auchoritacem apud Chriftianosnbsp;ludçiin cfeditüm eunt,qua tandem re fides noftranbsp;magis in pcriculum veniat, quàra illos aliquo vc-luti caduceo tutos inter nos verfari,vti ijfdem por-ticibus, codem eiuitatis iure cenlèri? Acccdit o-¦mnium longe perniciofiflimum, quod ôc feruicianbsp;Ghriftiana conduda habent, amp; (æpilfîmè illorurUnbsp;operisabutunturadinuidiam noftram. Quæ etfinbsp;eonfi^nti- non eo iure illisferuiant,quod Côftantinus Sacra-tiflimus princcps videtur lege efle côplexus,queninbsp;amp; Pontifices maximi decretis fuis pofteà func imi-tati;videatur tarnen plurimum amp; ignominiç amp; ofinbsp;fenfionis habere, fi fcrui Ghriftiani, dum rem fa*nbsp;miliarem cueri volunt,ad ludæorû clientelascofii-gerint. Qmdenimefttamflexibile,tâmq;parùmnbsp;eonftans amp; perpetuum, quam opinionesvel de fi*nbsp;dcjaut etiam alijs de rébus, animis eorû ingeniex,nbsp;qui dominorû autîioritate amp; vultu deterriti, faci-jftdMrum le in eontrariam fententiam pedibus eant? Quamnbsp;fetulantta. jgifur illis pcccandi illcccbiam humanitasnbsp;principum afferat, qui apud nos captiui amp; ex iurenbsp;gentium lcruitutis nexu obligati,audcnt Ghriftia*nbsp;Tumah nis nSlIpI hoc eft,verbum de verbo tranfnbsp;lt;ÿ- viiah. ferércs,pollucioncm amp; incircuncifioné, aut fi quidnbsp;aliud grauius concepcrint,ob^çcrc?Quia igitur iflnbsp;tantis

M E S S I Æ.

tantis tcmporum amp; morû erroribus ita verfamur, Vt nos vcl ipfum pcccare dele€tet, ôc in tarn pro-pinquum difcrimen prope iam addudti fumus, vtnbsp;in maximis opinionum Hu^Stibus, amp; diflcntictibusnbsp;Hominum familijs ne veritas quidé ipfa ßbicofen-tire videaturzea res mihi hoc potiflimùm temporenbsp;non mediocriter labanti Ecclefiæ opem tulifle vi-Ea fuerit,ß ludæos omncs,qui ex publicis Chriftia-norum contentionibus amp; ftudijs,voluptatem fru-âùmqi capiunt, taquam Hcrculeanam partem(vtnbsp;ait Plautusjfupcris offcramus, amp; cos longe à Chri-ftianis decidamus. Quis enim nefeit multos ab cisnbsp;in fermone quotidiano amp;difputationibus,dc con-ftantia Chriftianæ religionis abducijamp;inparumnbsp;conucnientes fentetias rapi’dum illi id agunt ma-ifinaèjVt làcros Bibliorum libros, quos fuos no dc-finunt prædicare,peruertant : dumque plurimumnbsp;ßicultatis ad cos attulifl'c videri volunt,in apertiCnbsp;fimis rebus amp; locupletiflimisdcChrifto teftimo-nijs propemodum caligant, amp; produnt infantiamnbsp;^am.Iam verb ne Temper religionem meditemurnbsp;(pro qua tarnen viro fapienti omnis lufeipieda eftnbsp;’^imicatio) quid ad Rcipublicæ tranquillitateranbsp;aptius efle poteft, quid ad ciuitatum gubernaculanbsp;accômodatius,quàm flagitiofa ifta mancipia à po-Pnlo Chriftiano feceflione faceie, quibus ft^tihus,nbsp;ciuitate quies amp; fplendor retineri non poteft’nbsp;^^id enim aliud agut, quam vt bonorum ciuiumnbsp;Fortunas euertant,patrimonia diruat, amp; conflatisnbsp;''^Turarum additamentis ad pernicie plurimorum,nbsp;fuani domefticam augeat? Ac fi licet in rebusnbsp;A iiij

afflidis initia quærere,quis ignorât cogreiTu amp; dçorum communitate Chriftianos in omne genusnbsp;auaritiæpropêfiores faôloSj amp; ad omnia fcelerali-centiores?Iam enim ad eum ftatum res noftræ co-ftiterunt,vt in rebus cótraólis amp; fœnore exercédonbsp;vel ludæi effe, vel proximè ludæos imitari videa-mur. Vbi funt igitur fanélilTima ilia conferuandxnbsp;amp; tuendæ inter homines focietatis iura? Vbi cau-tioncsbcneficétiæ,quafvt inquit Cicero) nihil na-

fb Chriftianorum non cum quadam mileratione mouethofpitalis ille Cimonis Athénien fis in curiales fuos Laciadas animus, qui vt illis villæ pate-rent fuæ,colonis imperauit?£gregium profeâ:o cinbsp;chrijliano- uem,amp; dignum qui inter Chriftianos Chriftianusnbsp;nafcerctur. Pudet ccrtè me vti noftrorum cxêplis,nbsp;idkni.nbsp;nbsp;nbsp;quos qui eft gencre amp; cognatione proximus ad li-

beralicatis Sgt;c beneficentiç officia inuitarc ncqueat. Tanta eft apud eos in collocâdis benelicijs remifnbsp;fio , vt quo quifquc propior eft,hôc in eum confe-ratur benignitatis minus, Sc in mcritorum rationcnbsp;potiusfortunam quàmmoresfèquantur. Quarcnbsp;ehantds quid Sc homini Sc Chriftiano turpius? lubent Phi-philofophi- lofophi nos in tribuendis officijs alacres efle. Ecnbsp;quemadmodum ( vt Chryfippus dicebat ) clypdnbsp;caufa inuolucrum , vagina autem gladij, omnianbsp;verb hominis càuG gcncrata amp; fa(fta funt, fie Sinbsp;homo hominis caufa : ita tamê hodie res fe habet,

MES S I Æ.

3b alio impertitum beneficium putet, fi ab illo le-uiflima auc cerrè nulla iniuriadilccflcrit-Sed ne yc-

. r nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Jnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;/-nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• Chitritas Tu~

tens lapientiæ præcepta apud cos proreramus, qui ièmon dicamdapienteSjièd ne Pbilofopbos quidemnbsp;efle voluerunt:quàm præclarailla,quæ in Euangc-licislibrisde pierare,amp; rctinenda inter homines benbsp;neficiis vitro citrbque habitis focietate amp; iuftitia^nbsp;diuinitus traditafijnt? lubent ergo nos beneficosnbsp;efle,non tantum in cos quos nobis aut natura autnbsp;fortuna neceflitudinc colligauit ( hæc enim publi-cani,atque adeoimmanijffimi quiquc præftare fo-lent ) fed amp; mutuo amp; cæteris officiis demercndosnbsp;etiam illos,quibufcum nobis nulla neque familia-ritas,neque notitia eft.Hac cnim re cçteris Ethnicisnbsp;pictate præcellemus. Addunt prætcreâ te obfèquennbsp;tem meritorum magnitudine ofliciofiim cfTenbsp;dcberc , non iis tantum à quibus propter amplif-fimasopes referri tibigratiam Ipercs, led amp; homi-nibushaudniagnainrc,a quibus propter angu-ftias viræjbenctaôia amp;pecuniam tibi refici larciriq;nbsp;pofle non iudiccs.Qua re iis qui Chriftum non no-runt,facile probitate antccedas. Verè au tem fi vo~nbsp;lumus indicate,totius fidei noftræ feminarium chanbsp;ritas eft,quæ omnes virtutesvna eftcomplexa:nbsp;quam tarnen tempora ifta ( qnbd tanquam rationum conturbatrix patrimonia amp; hæreditates expi-laret)omnium credo fuffragiis ab Ecclefia repule-runt. Prætereà in collocandis filiabus. Dij boni,nbsp;quanta apud noftros diuitiarumadmiratio^ quan- i» maritäditnbsp;tufquc virtutis amp; morum defpcóluslQuo in gene-Xe adhibendus cfTct Themiflocles,, qui cum inter- clef^

B

IO nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;T Y P V s

rogaretur,vtrum viro bono paupcri,an minus pro-bato diuiti filiamnuptum daret,rcfpondiflc fcrcur.’ ¦Vit Malo virüm qui pecunia. cgeat,lt;]uàm pecuniamnbsp;quæ viro. Cycneacertè vox hominis non Chri-fhani : à cùius fcntcntia mirû quàm hodie alicni h-mus.Licec auté nobis hanc gracia ludçis acccptamnbsp;referre,qui pacrum noftrorum memoria fe in vni-ucriam Europam effuderant:quorum opcra( vt (à-tis fupérque teftantur vcrcra hiftoriarum monu-menta) tancæ calamitares populo Chriftiano alla-tæ funt,vc nonnulli principes referenre populo,eosnbsp;regnis amp; imperils fuis dilcedere iuflerinc, amp; in illosnbsp;publicas profèriptionis tabulas prOpofuerint. Ne-que verb miraridefino quid cauflæeft, qubdcùmnbsp;populus 'Ghriftianus tamfàndè religiose pie-tatem coluerit, vt Mahumetanosomnes, amp;id ge-nus infidorum a fe relegaret : tantum de fuo iurenbsp;difceflcrit,vt Iiidæos multisnominibus nobis infe-ftiores, in fidem reciperet amp; ciuitate donaret; quorum animusf vt in corum (criptis vidcmus)(ângui-ne noftro expleri non poteft.Tanta eft in eis libido vindicandi, vt homines religiofißimi ,quifènbsp;hærcdicatem Domini ôr gregem pafeuæ eius auri-bus inèulcant noftris, non vereantur in fermoni-bùs fuis aflerere, Homini làpicntî,eique qui fe to-tùm ad nutum Dci voluntatémque conuerteric,nbsp;propulfândam effe iniuriam, amp; priuatas contumenbsp;lias ad domcfticam vindiélam amp; pœnam depofeennbsp;das. Quo quid a veteribus illis ludæis alieniusînbsp;quorum àlij fpîendpre bene adeé vitæ , alij dolo-mm tolerantia amp; animi magnitudine impleruncnbsp;orbem

M E S S I Æ. orbcm tcrrarum gloria nominisfûi. Horum fanenbsp;conftans memoria ad pofteros dimanauit ; præck'nbsp;rißima aucem ilia virtutis Sgt;c excclfi animi lèminarianbsp;cum authoribus Elis concidertint. Hoc verb iftisnbsp;vnum eft reliquum,quod fàllaciis amp; fèipulatiuncu-lis fuis à Chriftianis cdrradunc amp; confcquuntur.

Aceric profcôlb rempus,quo non rnultum ex- :ExcuyJ,tf de era rem çxcurrentes, nonnulla deillorum Melîianbsp;perungamus: quo in genere mirum quam varia amp;nbsp;ridicula in eorum libris ab illis exponatLjr. Primumnbsp;quidem Rabi Mofe Bar Maimon, vir apud eosnbsp;fingulari ingenio amp; doótrina, aduentum Meflisenbsp;inter onpp , hoceft, præcipuaamp; fumma fideinbsp;ludaicæ capita numerauit,eumqLie qui contra ien-tiret amp; hæreticum » ôc in omnium longe maximonbsp;errore vereintem aufus eilprædicare, neque illi fu-turo leculo poßeum eße falutis præfidium . Quonbsp;etß ab omnibus ferme ludæis concuribm efl:, Rabi tarnen Hillel falfam eorum expeófationem eßenbsp;iudicauit, qui ßbi venturum aliquando Melliamnbsp;promitterent. lam enim eum ( inquit ) Ezekiænbsp;Regis Icruialern tempora obruerunt. Qiiæverb'nbsp;toto veteris teßamenti corpore de femme Dauidnbsp;iuia latiißme vifuntur, quæque ex tot teßimoniis,nbsp;rcliquis ludæis animus præfigit boni, ea ad Eze-kiam Regem traducenda elle arbitracur. Quodnbsp;etfi liuic pro fcelcrc ponendum purent omnes:nonnbsp;tarnen cum fàcricommiffiautalicuiusnefarij cri-minis reum peragi deberc R. lofcph contendic.nbsp;Quanuisenim de Mefliæaduentu, ex ludæorumnbsp;fententia impunè addubitare queat nemo : fie ta-

' B ij

M E S S I Æ.

Cum orbcm dißipatos palantéfoue , diuturna captiuitate defatigatos, vtque illiloquuntur^n'ÎJnbsp;ad ciuitatem lânâ:am amp; moncem Morianbsp;vocct, collapfàm illam impcrij ludaici maiefta-tem reftituat ccrtiumque tcmplum vcneracionisnbsp;amp; (plendoris plenifsimum inftaurec; inquoludæisnbsp;omnibus amp; maius amp; vberius quam in ipfo Deo

tutela amp; præfidio iacct futuriillius principatus amplitudo. Alij verb analogia ôc icripturarum com-paratione freti ( credo equidem quod opinentur Chriftianis metum ex illis commentis affcrri polTe)nbsp;aliud quiddam excogitarunt. Vtenim Democri-tus bina quædam rerum principia 8gt;c veluti duosnbsp;Deos conftituit, Beneficium amp; Pœnam fic amp; illinbsp;( in quibus eft R. loftph, qui nonnulla ex Hebrçonbsp;in Caldæum tranftulic ) fimilitudine quadam na-fcencis fynagogæ ftiæ, duos Mcßias ftatuerunt:

fummo capiteluda: alius aurem nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gt; filius

Ephraim, nominaretur,primo longe dignicate inferior gt; quique vl.rimo fupplicio afficeretur: fed tarnen ab alio ad vitam excitaretur, illiufquc benefi-cio adhuc viueret. Quorum opinio R. Mofi in li-bro ludicum non probatur , qui nullum alium quamDauidis filiumcumimperioMefsiæ ventu-rum cenfet. Verum, vt prima ilia apud Ægyptiosnbsp;ludæorum captiuitate, cum Deus optimus maxi-mus ea quæ iuramenti religione, amp; velut conce-ptis verbis fadurum ft receperat, vellet diflbluc-

T Y P V S

rc, duos iiïos lïraëlitatum antiftices præftanti^inios cxcitauit, qui vario onere aftcclos Hebræos abnbsp;iuria turpiflîmæ lèruituds aflèrcrenc, Sgt;c quafi vin-’nbsp;nbsp;nbsp;dida manumitcerent. Hi fimc Moles amp; Aaron,pe

nes quos eius muneris lumma reciderac, quorum opera in publico Ægyptiorumluôtu ludâicus po-pulus patrias illas maiorum lèdes repeteret : cuiusnbsp;fplendor varia cerre forrunæ vicifsitudinc, ad canbsp;tempora feruarctur, donee Scruator nofterlefusnbsp;Chriftus naciuitate Sgt;^ paßiene lùa onus peccati abnbsp;humeris omnium depellerct. Quem cùm populusnbsp;ille fùus y amp; toc bencficiis fibi coniundifsimus { vcnbsp;Exsd.sz. amp; erat, telle Mole , q'Tip hoc ell, durus certii-ce ) non cognouiflèt, expeôlationem illam Mefsiænbsp;longioribus temporum diffihonibus traxit, amp; adnbsp;hoc vlque tempus in eodem errore verfitur. Quinbsp;quôd ell veritus, ne quos libi veritas aduerlàriosnbsp;conciliallctjlabentibus lêculisinfelliores haberec,nbsp;inuolucra quædam adinuenit, amp;cxplolis loannenbsp;Bapcifla amp; Seruatore nollro, le inalios duos libcr-tatis ludaicæ ( fi Diis placet ) vindices aßiduos,nbsp;Rabinorum dilputatiombus efiîôlos, reiccit. Etnbsp;quemadmodum Moles ( ad quem totam hanc denbsp;Melsia lententiam referunt ) adhuc in cunis apudnbsp;Pharaoncm Ægypti Regem educatus.amp; alitus elljnbsp;quumque paululû ætate procelalTct, maxima apudnbsp;eum authoritate amp; gratia valuit, mulnfque hono-ribus ordinatirn cil perfunôlus ; donee iubentenbsp;Domino eum his mandatis ad Pharaoncm venit,nbsp;n^iy,hoc ell , Dimitte populumnbsp;paeum, vtlàcrificet mihi* (i^i ciim verbo Do-

mini audienscflè nollet,amp; animo ad malum du-rato impcraca Dei trahcrct, poft maximas pa-triæ calamitateSjin mare cum ingentibus eopiis de

(quem nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;hoe eft, Papam vocaiit)in deam^ mlt;tnus,

bulationibus fuis effinxerunc:in eum, opinor, hoe nomine iniquiorcs,quód homines totius antiqui-tatis amp; rei geftæ ignari, quia a Romanis dcictamnbsp;uos per manus accepcrunt,fufpieäntur eius expedinbsp;tionis Papam prineipem fuiflè.-quieo tempore ramnbsp;erat obfeurus, vtne à fiiis quidem eognoftcretur. , „nbsp;Educabitur igitur(inquiunt} in aula pontifieis Ronbsp;manifuturusillcMefsias, Ihmmófque apud cum eJucMdm.nbsp;magiftratus geret,amp; multum gratia amp; ftudio in ponbsp;pulo poteritjféq-, ita habebit,donee ex edido Domini Papam cum his mandatis adcat; Sic dicit Donbsp;minus,Dimitte populum meum vt facrificet mihi.nbsp;Quæ res Papam amp; fuorum animos nouitate lega-tionis tam eft exa{peratura,vt diuino illi præfcriptonbsp;omnium iêntentiis nullus relinquatur locus. Eumnbsp;igitur exitum tota hæc fabula habitura eft, vt cumnbsp;Papaneque Dei iußis,neque contentione Mefsiænbsp;fui ad hanc rem adducacur,ille amp; vniuerß Roma liießia f.vZnbsp;in direptionem abeat.Id enim locuplctiftimum lunbsp;daicæ libertatîs reftimonium ex Rabinis audentnbsp;prædicare, quum Romapenitus fueritexcilà. Sicnbsp;Verb res fe habebit,vt Mefsias populum ilium fuumnbsp;ex Omni terrarum orbe conquifitum , ad terramnbsp;Iftaël, vetus amp; firidum maiorum patrimonium,nbsp;cum imperatoriis manubiis fit deduólurus. Eum

T Y P V s

ergo Meßiam cxpeélant,amp; rcrum geftarum ma-gnitudine impcrij gloria præftantem : alterum credo Liberum patrem, Si Ammonis filium jautnbsp;quot;^eßtMChrt orbis vaftitatemTamcrlanüTartarum.quitocvi-ƒ«ƒ.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ôloriis Chriftianos profligauir. Quilquis cnim illis

Mefsias futurus eft,eos qui Chrifto nomina dcde-rint fub iugum mittet, ad ludaifmum quocunque tormentorum genere a4iget,amp; ad defcchoncm ànbsp;ßjg chriftiana mala manfione folicitabit. Los au-f æna quos (ub.nomine Gog Si Magog fcriptura de-Mahum.i» fignat(qui cx ludæotum amp; Mabumctis ill Alcho-lententia, anguftüs præruptorum mon-tium,amp; vallo muroquc çnco putantur ab Alexandre Magno elfe conclu fi, neque ex bis vinculisnbsp;eruptionem fàduri creduntur , nifi ad temporanbsp;Mcîsiæ, vt cum eo de imperio, armis dcccrtent)nbsp;omnino conficiet,mifccbit omnia,nulliparcet,cunnbsp;dos ad pœnam vocabit. Eritque non humanitäre Si beneuolentiaftipatus inter {uos, fcd armo-rum metu iquo quid à Mefiia Domini alienius?nbsp;Quid verb minus auribus amp; cxpedatione pij Sinbsp;religiofi hominis dignum eflè poteft,quàm audi-re Meßiam amp; Vndum Dci his ipfis affici voluptanbsp;tibus,quibus vel homo impurißimus operam darenbsp;MeßiMinter îiicredibili verecundianonpoteft? Nam præ-ctneu- tCt id qubd ilium imperandicupidum amp; popularisnbsp;hinarum. gloriæ fiimmè appetentem fàciunt,addunt ei amp;nbsp;concubinarum greges, amp; Rcgumfilias plane innunbsp;merabilcs illi nuptum datas. Reges enim gentiumnbsp;(vt inquiunt) fibi plurimum honoris amp; iudicij tribu tum exiftim.abunt, fi illi filias fuas in matrimo-nium

M E S S I Æ.

nium elocaucrint. Hæc quam fint, non dicam à Mcfsia, fed ab hominc,vulgari amp; humana fapicn-tia prædito alicnißima,omnium fie cxiftimatio. At-que VC eorum genus cæteris populis dignitate prç'nbsp;flare videatur, flatuunt c gente ludæorum Regi-nam,quæ vt inter cæteras pnncipem obtinebic lo-cum,ita Mefsiæ in coitus perpetuos vfus defcruiat.

beancLir vxorum loco, nuquam tarnen ad Regem Mefsiam accédant, nifi illis nominatim condixerit.nbsp;Hæc tam abfurda probari pofle contendunt exnbsp;P/almo Dauidis 45: vbi tarnen de Salomone Rcgcnbsp;fermonem ficri,nemo nifi antiquitatis imperitiisi- •nbsp;mus non iudicaueritrquanuis amp; fimilitudine qua-dam humanæ im beeil lie atis, Mefiias adumbratusnbsp;videatur. Ineandem etiam lententiam citant illudnbsp;Efaiæ, nC '?* V^n*) 0*0»nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;p*!! hoc

efl. Videbit fernen,producer dies, voluntas Dei in manu eius. Sed tarnen quid non in fermonibusnbsp;amp; difputacionibus fuis audeant, qui quibufeunquenbsp;rebus fieri poterit, retinendum fibi veterem Rabi-norum cultum flacueruntîTales certe qui fu nt, détériores fiunc impulfi. Quia verb in hanc rem tarnnbsp;longe noflra euagata efl oratio, non omittam quçnbsp;Talmudæidc Mefsiaadducunt. Volunt enim ol-faólu amp; narium iudicio mire præflantem,amp; omni- inbro

Nam(vc inquiunt) hoc fenfu abdita amp; arcana legis cognofeet» dignitatem à turpitudine iudicabit,nbsp;confèquétia cernet, principia causafque rerum, amp;nbsp;quafiantecefiiones præcipict,amp;hac veluti nota a

NOC3Z} qui iamcenturiatisfermé comitiis Meisias crat renuntiatuSjquiquc multis fignis amp; prodigiis,nbsp;omnium ludæorum (iiffragia prcnfàuerat, magi-ftracus amplicudinc abrogatus cft. Cùm enim pe-nitiora ilia Cabalæ myfteria Sc arcana (quibus po-tißimum ex ludæorumlcntcntia,abfcondiia (âcrænbsp;legis contincntur)olfa€tu folo non poflet iudicare,nbsp;neque eo (ènfu animum in bomine facile princi'nbsp;3em,nocionibus amp; intelligétiis æquaret, ab omni-Cmeurfusdd bus dcfcrtus,pœnas temcriratis luit. Cùm autemnbsp;Tdeßiam. aduentus Melsiæ ad omnes ludçospercrebuerit,nbsp;iam ex principum amp; populorum manibus armanbsp;cxcident, vilque omnis conquiefcct: neque cricnbsp;quicquam quod ludæos incrcdibili Mefsiæ fiii de-fydcrioincenfos,qub minus adcumreceptum ba-beant,rctardare queat.Nc autem(vt ipfi inquiunt)nbsp;itinerum difficultas bominibuspiis,quorûmquelâ'nbsp;lus amp; gloria Deo pergrata eft, tædium amp; fatieta-/«- teiYj aiferat, babitis opinor, ex omnibus Angelis,nbsp;eefwiVw.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;qui in cælo bcati æterno æuo ffuuntur,dclc(ftibus,

ftationarios quofdam fibi conftripftrunt, quorum prælîdiisamp;comitatu,non tantum ad tutelam fui,nbsp;lcd etiam ad viæ leuationem vterentur, eifque du-cibusdefyderatum ilium lerofolymç portum con-tingcrent. Quofdam autem ex Angelis in itincrbnbsp;bus difpofùcrunt.-calones opinor,eos amp; lixas arbi-trati, qui æquatis amp; refedis viis, montium edito-rum

M E s s I Æ.

funi difficultatcs fummoucrenc, vt æquiore loco ludæis ingrcdi liceretJn cuius rci fidcm cicant il-lud Malachiæ,*JÔ^nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;»OOH

£:z]*î^p:3O Qnh: quot;itybe nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i^:3»n^îlt;tOûbenôi

' ’li’l ideft, Ecce ego mitto Angelum mcum, qui verret viam ante me, repente veniet ad tcni-plum fuum Dominus, quem vos quçritis,amp;c.nbsp;Quid verô ftukius, quam ex coEfaiæloco gio- .nbsp;nam aucupari, dumait, *in *75*1nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;73

‘î^Sîy* , Omnis (inquit ) vallis exaltabitur,amp; omnismons amp; collis eleuabitur. Ex quo eucntu-rum ludæi opinantur,dum ab ipfo contextu nonnbsp;recedunt, vt montes illi, quos iter facientibus fa-ftidium afFerrc Eupißimc vluuenit reliquo folonbsp;æquentur. Ita fiet,vt Sgt;c magnis itineribus,amp; fûm-ma etiam animi delcdationc ad conftitutum locum contendant. Atque vt illis amp; ætatc proue-ólioribus,amp;: fortunatioribus efleliceat,infeftum ^’ér emm»nbsp;hune amp; vaictudininonadmodumamicumaëremnbsp;clementifsimo cælo commutabit Deus; cuius béninbsp;gnitas tantum roborisamp;lânitatis omnibus ludæisnbsp;alIatLira eft,vt veteribus illis quos nongentos an-nos compleflè referont hiftoriæ, vicæ diuturnitatenbsp;non concédant. Atque eo pertinere putant quodnbsp;feriptum reliquit Efeias, ô»îy7n

' 'un nty^n ideft, Encreo nouos cælos amp; terram nouam,neque pofthac priora replicabun-tur. Quidmulta? inpabulationibusamp;frumenta-tionibus felicitatem animo anteuertunt, amp; natu-ramtritici ad ftabilicatem vineæ conantur tradu- s'è^communbsp;cere. Nam vt ipfe vitis femel lôlo commendata, tata,

C ij

T Y P V s

adhibita aliquain rcpaftinationibus amp; ftcrcoratio-ne cura, quotannis vbcres amp; diuturnos agricola: frudus afFertnta in lègetibus culmus illc gcnicula-tus multisfèculis terra contincbitur,amp; fruôliim fcnbsp;ret: neque in poftcrum annorum (èrie rcpetitus Unbsp;bor miièros colonos enccabit. Eâmque mcnternnbsp;ad Hoièam afferunt, dum air, p*! VH* '** H?nbsp;Ferxcicura- in'IÔ*') »Viuificabunt ( inqilic Dominus ) tri'nbsp;lt;lt;«• ticLim, amp; florebit ficut vitis. Addunt prætereà denbsp;natura animalium. Nam vnumquodque animalnbsp;cam naturamrecipiet,quamprimis illis feculis innbsp;area Noë habuifle auguratur ipfi,amp; mira quædamnbsp;ftabilis erit inter ilia coniundio. Nam amp; leones ipfi, cæteraque animantia,in quibus feritatemnbsp;videmus,facile in confuetudinem venient cicuratænbsp;amp; manfuetæ vitæ. Quam rem probari poflè exi-ftimant, omnia ad nudam literamreferentes,ex eonbsp;loco vbi de probis amp; fceleratis Propheta ait,nbsp;n%1,Leo(inquit^ amp; agnusfimul pa'nbsp;feentur. Quorum lèntentia R.Mofî Ægyptio nonnbsp;probatur, qui in bue in difputationibus,nbsp;quas ad librû ludicum addiditj refutateos,quibusnbsp;tantopercin rerum naturacommutationes placet.nbsp;Hæc Rmtjquæ vt generi fuo lumen afferrcnt,quafinbsp;ex veterum Aboriginum feculis repetita, ludæi innbsp;fiiam fâmiliamtraduxerunt;dum ilîi fôlos fê in connbsp;filium adhibitos quiritant,nihilq; effe tam aut ma-gnificum aut rcconditum, cuius non Deum optimum maximum debitorem fîbi, velut ex calen-dario citent. Quisenim rifùm teneat, quum au-Kimhi: dicrit R. Kimhi bis verbis cum Domino rationesnbsp;ineun-

M E Si S I Æ: nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;il

ineüntem , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;»‘1 ^^71 ^/4i7?

onïrgt; nn»nu^nûû un^n^ n^'inty.Noncft ( inquic ) Qtis vt'tu nos,ab hac eaptiiiitate libetÉS,nbsp;(èdvt rebus cLimulatioribüs augeas,quam ante ca-ptiuitatcm vnqnam accidit. ’Itcm amp; alio löcö frir* t/fwôj i:nbsp;tlum Pronœæ Sgt;c prouidentiæ Dei ab hominibusnbsp;rcliquis fèmouet, ncque vniuerfùmmorcalium genus Deo curæ ede ’cenfct, nifi quantum in rem lu-dæorum eflè poflit. Nón vidèrunt homines incptinbsp;admcntem prouidentiamDeinoftrapcffincre,nbsp;quorum res geftas óc reliqua monumentä nun -quam cognitione attigerunt. Quid, qui ne à mor-tuisquidem temperauerunt? Ncque enimfolümnbsp;viuis Mcfsiæaducntumfruduofum fore', aller une,nbsp;(èd amp; mortuos virtuteamp; reótefaótisclaros inlo-cietatem amp; velue patrimonium gloria? vocant. Eosnbsp;cnim ( vt aiunt} ad vitam excitabit Deus, vt ocu-los æqualium fuorum felicitate, amp; Ilfaëlis pace cx-pleanc, hacque lætitiæ vibra viuiperfruantur. Im-probos verb nec lummo illo iudicij die à morte ex-citandos,probari contenduntex illo Dauidisloco,

; Ob id non ’’Ä relurgcnt impij in iudicio, neque fcelerati in corona iuftorum. Quod tarnen Chriftianis aliteriudi-catum cft. Ncque enim iudicio illo reßirgent im-pij ad vitam amp; falutcm. Quîenim dicetur furre-xifle ,quivelipfo momentöfublatuscft? Hæcillinbsp;de principatu amp; imperio Mefsiæ paflim in librosnbsp;contulerunt, vt poßeros totiam annorum (eculisnbsp;delyderio confcdos,amp; expeólatrone retinerent,amp;:nbsp;aliquam in Ipcm addücefent proxitneimminentis

C iij

il nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;T Y P V S

Mefïîæ. Hæc enim vc Eint grandia amp; magnificen-tiæ plena, afficiunc homines totius humanicans ex-pejces, qtnqueakeFins lingnæ diuicias, amp; monu-mcnta nullo modo ad fe percincre volucriint.Quis cnim ex tota illaimperita miikitudine non mouea-tur, qiium incident in eos Rabinorum locos, innbsp;quibus aflèrunt, fore vc omnium gentium hume-ris, lu dæi in.patcrnas illas fcdes ex vkimis terris re-fèrantur,fpoliispopulorumaiigcantur, de pretio-fiffima quæque nationum diripiant vtantûrqucnbsp;gentibusin opus vinearum amp; cukuræ. Atqueadnbsp;eum modum interpretati funt ilium Efàiæ locum,nbsp;03^3^^“130 *031 Ipll 0**11 noplnbsp;oo^*iûilt;*io*nbxS mtyoi itlt;3pri »ono onwnbsp;' '1010*10 ^*n hoc cft:,Stabunt extcri,amp; pa-feent gregem veftrum, Sc alicnigenæ erunt agrico-læ vinitorcs vcftri. vos autem vocabimini Saccr-dotes Dei:amp;.vobis,Sacrifici Domimi Dei noftri,di-cctur,fLibRantias gentium comeditc,amp; quæ Icquû-tur. Quç omnia per fimilitudincm quandam didanbsp;exiftîmaridebentzquod dicedtgenus ipfis Prophe-tispcrquàm familiare eft. Prætereâ quis de gradunbsp;naturæ non difeedat, quum fibi in animum indu-xcritjfore vt temporibus Meflîæ ludçi tanta felicitate expleantur,vt ad earn nulla pofht fieri accefsio,nbsp;T/ïytnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ncque indigeant vel profperitate vel expiatione.hçc

ind^orumle' cnim fcrè funt cofum verba. Addunt etiam,quôd «K.«. fi ludæus quifpiam {quum bellis à Mefsia confe-ôtis, amp; compofito rerum ffatu diuturnitas pacis,nbsp;otium confirmauerit ) vel fui colligendi, vel ctiarnnbsp;negQtij caufàiniexteraîS nationes dineteeritj omniô

MES S I Æ. gentium oculos in cum fore dcfixos: diclurofqiicnbsp;omncscum incrcdibilihonoris fignificadone,Hienbsp;eft ille ex filiis Iiraël,quibus tantum iudicio Dei tri-butumeftjVt folis illisfe velutDucem amp; Imperatp*nbsp;rem defjgnarct. Leuiculos homines,quos popula^nbsp;ris aura amp; hominum fermo commoucat. Quisnbsp;enim vnquam in magnis amp; præftantibus viris habitus eft,qui penderct à iudicio imperitæ multitu-dinis,aut ex ore populi (iiipenias haberet rationes?nbsp;Itaque iuftc reprehenfus eft Dcmoftenes,qui dele-(ftari fe vctulæ illius teftimonio prædicabac. Tantum igitur amentia amp; imperandi cupiditate pro-ceflerunt, vt in vniuerfum orbem Mcfsiæ fuo T^eßiosmunnbsp;principatum portendi aflerant, tanquam Gor- 'nbsp;dium nodum diflblucrit, terra marique impera-turum credant. Qui autem illius iugum detre-darit, ci paratum efie à Domino vIdmum ftippli-cium. Cuius fèntcndæ certißimum ft habere argumentum credunt ex Eftia , his verbis, ?IJin *3 ifauecCnbsp;hoc eft,(^io-niam populus amp; regnum, quæ tibi non ftruierint,nbsp;pcribunt.Ex his nulli obfeurum videri poteft,quamnbsp;parum féliciter in ftcrarum literarum interpreta-doneverfentur ij, qui omnes locos priuadscom-modisamp; domcftica gloria metiuntur, quiquc easnbsp;ftripturas, quæ diuinirads funt referdftimæ adim- •nbsp;maniftimas quafque voluptates audent traducere.nbsp;Quiaautem ram multa de Meftiæ imperio amp; rebusnbsp;geftis prçdicauerâtjiudicarunt fe fibi propemodum 'nbsp;dcfuturos,nifictiamaliqua de ipfius morte augu-i^arentur. Itaque RabiMoft non,vtopinor,cx vch

latü ofciniSjnequc tripudio foliflitno^vt eft in Etru-fca difciplina) fedfuo ipfè leniu furore diuinandi mocus,cum iam proueda æcate moriturum longenbsp;ante præuidit, illique fiiium imperij amp; gloriæ ïûc-ceflorem dédit, iterûmque filio vita amp; magiftratunbsp;funôtoine^otem hærcdem regni defignauit. Dcri-denda iàne hominis arrogantia » futuratanquam ènbsp;(pecu la,longe animo cernentis^præteritaautem Scnbsp;velut ante pedes pofita ignorantis.

Dux fartèf J Atque vc vndedigrefla eft, cd noftra Ce référât

Trinitas à Trinitatc pofitacft : altera in aduentu Meftiæ con-Judxis non ßftic. Qj.iod ad ptimam (peôtat,mirum quàm Tri nitatîs nomine eos offenfds habeamus. Aiunt cnimnbsp;nos très Deos venerari amp; colere» A. qua ièntentianbsp;longe Chriftiani abfûnt. Neque enim le ad triumnbsp;Deorum cuîtum contulcrunt,fcd vnûDeum,cumnbsp;¦ tarnen tribus dignitatibus amp; pcrïdnis præftantemnbsp;coîunt,vt verè amp; trinus amp; vnüs appellecur. itaquenbsp;homines rerum noftrarum,atque aded linguarumnbsp;omnium imperiti, audent nos (criptis fuis in con-tentionem vocare, quorum legem minime cogni-tam peripedamque habuerunt.Qua re perfèôlurnnbsp;eft,vt milita contra veritatem de fide noftra fiilpi-JDe cantcs,tandiu in eodem errorc ver/êntur.Huc per-nQtyjçQ ipfi Chriftianorum oderunt,vel

* êa. ratione, qudd in templis fuis imagines ftacuâiqr, amp;vtilliloquuntur,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Q»^')hl,hoccft,ldo-

la,Chriftiani coniecrariiic : cùm tarnen non igno'

Mb E/S'iS J Æ. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;2.5

nJlûn ^31 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Non facies. £W.2q.

(inquit Dominus) tibi fcuiptile,ncque omncm fi-naditudinem,amp;c. Ncfciunthomincstantoperc in lege verficij Dcum grauifsimis cdiólis probibLiilïè,nbsp;nc vllæ pingerentur aut fingcrentur imagines,nbsp;quarum vfus in mfnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, hoe eft, externum amp;

alienum eulcum transferretur. Quis verb tam male de rebusiudieat, vt opinetur Deum in Sinai,hac nbsp;nbsp;nbsp;¦*®*

fententiam decern illis verbis complcxum fuifle, quæ fieri imagines vetet,à quibus cukum^ôc ft quidnbsp;eft quod diuinitatcm contingit, dimoueas, caiquenbsp;memoriæ conferuandæ finibus contineas? Quisnbsp;quæfo cum velut legis violatorcm ini inuidiam amp;nbsp;crime vocct,qui tabulisautfimulaehris, opere vernbsp;rniculatoautcælato vtitur adornatum ædium amp;nbsp;villaruffl? quibus rebus quid ad animi voluptatemnbsp;oculorumquelcuationemaptiuscflc poteft? Quæ 'nbsp;qui reprehendat, damnet ctiam omnium morta-lium (apientifiimum Salomonern j amp; primam il-1am ludæorum Synagogam necefteeft. Legimusnbsp;cnim inter varia ilia tcmpli opera, fabricatos fliifl'cnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;

duos Cherubim, imagines nominum alatorum, quorum alis area ilia foederis tegebatur.Ab horumnbsp;cultUjVt erat populus alieniflimus,ita certe nullusnbsp;tot feculis eft inuentus, cuius pietas ab eiufrnodinbsp;opere ad offenfionem fit deducla. Neque verb in-telligunt ludæi ita imagines in templa Chriftiano-ruminucótas cifejVt in eis nihil præfidij,nihil diui-nitatis ftatuerent. Sed qucmadmodiim Regesnbsp;Ægypti,amp; pofteàomncs fère populi,in extruendis.

amp; locuplctandis bibliothccis impenfè deledatii

Dgt;

16 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;T yp.pav s

fünt^vtpræcLita ilia omnium •fctctttiariitn monu-menta, à viuis tanto eum ftudio cuka amp; oblcrua-ca, tandem pofteritati commendarcntur : ica his qui doâjrinæ præfidiis non lune inftruôli, propofi-tæ func imagines, amp; quad muta quædam volumina,vtquoddoôliflîmi homines à libris aucupan-, turdj ab imaginibus amp; ftatuis idem mutuarent. -

Accedit qubd amp; literatialiquem ctiam ex illis fru-dum capiunc,§c velut.igniculis ad vircutem açccn duntû!r;ôQLio in senerc G. Cælàri Diôlatori Ale-Suetin.tn Cx r ¦ n inbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• i

fa.Din. xandri itatua ad rcrüra geitarum magnitudinem creditor efle fuffragata. Ad quam quum nullisnbsp;adhuc bencfadlis amp; criumphis clarus veniflct, fer-Themißeclfj. tur collachrynuflè.Et^ Thçmiflocles quidcm,cumnbsp;ad multam iiochem in deambulatione eïTcc inuen-.. tusr,dieebatamp; Miltiadistrophæîsamp;ftatuisàfcgt;mno

bit Plato) lacis à nacura vincendi cupiditate eflent inflammati, tarnen quahfpontecurrentibus ma-gnorum virorum llacuæ Himulos addiderunt.Hçcnbsp;; ctli fortaife fuhus,in co tarnen funt, vt incelligancnbsp;ludæi nihil remcrc,nihil ignoranter de fide nofiranbsp;fenciendummequepriusab eaalienos efle debere,nbsp;quam earn omnino didicerint. Pucant igicur nosnbsp;très Dcos colere. Etquemadmodum in rebus hu-manis perlpiciendis natura alFert,vt pater filio æta-tc fit prouedior,ica nos in caièntencia efle opinannbsp;tur,vc Pattern DeumFiIio natu grandiorem iudi-cemus : cùm tarnen Pattern, Filium amp;c Spititum-findlum ab æterno efle fides nofiraconftantifsimènbsp;aflcrac. Qiiod cùmnonnulli,ncfl;tarum forfân re-rurn

M E S S 1 Æ.

rum peritioreS , pcrfenfiflæ.nt ( inter quos eft Kimhi in his rcfponfionibus, quas contra Chriilianos adnbsp;Ffaîncîos cdidit ) mirarife aiunt,cm-cum vcerqucexnbsp;noftra fentcntia ah ætcrno fit, non pocius Fratres,nbsp;quàm Pacer amp; Filiusi à nobis nuncupentyr.. Rudisnbsp;Certe amp;rci grauitate minirnè digna fententia. Iraq;nbsp;ignari homines numen illud præftantiftimæ mentis , quo omnia hæc reguntur, amp; vniucrfæ naturæ

rcrum humanarum conuenientiam adducunt, quibufdam velut cancellis imbecillitatis noftræ connbsp;cludunt. Quodfi nos Trinitatis nomine tarn malenbsp;accipiunt, nonne amp; plane idem in eorum libris vi-demus, quiDcum, Tn*ilt;S’nn^î,hoceft,vnumnbsp;fednon vnicumprofitentur.Eteopertinere volunt eft,p-a’.nia-exnoftris nonnulli, non inepte mea quidem fen-rentra, quodpaffim in fcriptura pluralicacis appel- Gcne.{.amp;y*nbsp;latione. Dominus ??nSbJ, hoc eft, Dij'.non.autemnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

, Deus fignificatur:ö*tigt;Üp, Sanchi, non au-tem îygt;1p, Sanólus, apudHofèam defignatur.Ad- ^-cdoftm: dunt pfætereà ôc ilium Efàiæ locû, vbi Angeli claranbsp;Voce clamantes inducuntur, '»? Ugt;np U^Hpnbsp;hoc eft^anduSjSanéluSjSanciuSjDominusnbsp;Deus exercituum: cuius nominis tripliccm nuncu-pationem adTrinitatemrcferunt. Neqj verôpræ-termittendum cftc cenfco, quod D. Hieronymus Hier.hcan^nbsp;prodidit,tribus illis Angclisgt;q'ui ad quercum Mam'nbsp;re quondam Abrahamovififùnt,. nihil aliud por-tendi quàn Trinitatem. Fiuc pertinet quod amp;nbsp;ÊHas. filius Barachiclis in libro lob ira loquitur,

ó’4/«,/,4r4^.3. quumaic,nj)3h3

mOinn inp^f^jhoc cft, Dominus in fëpicn tia fundauit rerram, ftatuit çælosân Prudenria ; innbsp;Scientia fua abyffi èrümpuht Potukne vberius

, lt;. ornatius tres illas virtuces verbis demoflrare? Neq; ' enim virtantusürióliflimiim illud Trinitatis my-jo. fterium vidctur ignorafle , qui alibi ira dicit, Quisnbsp;afcendit in cælum atque delcendit?Ec rur{us,Quodnbsp;nomen cius cft,aut nomen filij eius? Ex quibus

' tis conftare poteft, eaquæ de Deo amp;Filio Dei a Ghriftianis copiosè pertraél;antur,non elfe à diuinisnbsp;literis aut àlicnaaut noua. Sed tarnen bis de rebusnbsp;plura dicere, non cftneque huius loci neque pro-feflionis noftræ. Digna certè rcs, quæ in doôlifli-mos amp; diuinorum peritiflîmos quoique reiiciàtur:nbsp;quam tarnen neq; dicendo conlcqui, nec làtis cumnbsp;dignitatc queant cxplicare.Itaq;omnino dccrctumnbsp;habebam, ea quæ de Trinitatc recitantur filcntionbsp;prætermittere.Sed tarnen nelcio quo padoTic no-,.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lira cuolauit orati!o,vt eu rEi m cius ne ïenlèrim qu i-

u nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dem-

M E 'S S kæ:

dem. Verum ignofecs velim aüdïciæ noHræ: tan-tûmq; innoccnciæ meæ tribues, quantum lîimmat ôHius Homcri autböritati 8gt;c doârinç tribuiffc Arbnbsp;ftarçhumlçgimuSiVxenim illcvcriqSj^quosin Ho-xnero non probac,Homerîcos effe jpn çcfênfie pronbsp;tua lummairt mc'bmeuoicntîa^quæ’ibtdibôjc'libronbsp;adammum tuum nonpcrtincKuntjnc putatdtïwa;nbsp;^eritque mibi quàm gratiâimunî^fiiquçnon expo-

; Vtautçm reliquoitèrmoni’opcramdcmusi^'bc- secuJ4 iTtçjeer£Tè-amp;'iquot;appofiE'e:'Viâcbor mihieflefatbjrus ,’ finbsp;;ordinemr:fcrjpt4ràrum!i. quibusaducnciam {Chri-fti firma ßc ftabilirationcjdcfcndimus^fccutus, to*nbsp;tam banc expkccm de Mcïîia'fcntcntiam.lt; Qua innbsp;re etfi, minorem apud mqltos ineo gratiam, jquodnbsp;cum iis mihi fiif«eptaejft concertatio,quibus ( vt denbsp;municipibus fiiis dicebat iLucilius ) plus fapit pala- iMiiim.nbsp;turn quàm cerebrum,quique omnino a veritate amp;nbsp;fiderChrifti: ora aucrtcrunr fua : ad id tarnen quodnbsp;volebam cumulate fatisfadlum efi'e iudieabodi ali-quaratione, nofter tibi noningratus labor fit fu--turus. Omnino igitucludæi, veteres illas fcriptu-ras ad quarum fc authoritatem fidemque contu-Icrunt, innbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, vt ipfi dicunt, boc

eft, quatuor amp;: viginti libros diftribuunt.' Eadlli fcripta fic habent in manibus,, ita in illis verfantur,nbsp;vt reliquum genus hominum tanquam in poflef-bonem (bam venerint, ab illis cxcludant,nobifquc

D iij

ampliiamp;ium illûd fanótitatis patrimonium propc-modum diripiant. Scd tarnen lt;]uid eft opus cum eis ex iu.cc manuconièrèu m vel aliquo facramentonbsp;contendere -, ^utixem iplàm amp; corpore amp; animonbsp;ajct^nemüSjQVHquc dominium ’amp; iuris diuini’amp; gennbsp;ahïrri rituIîsfLibnixumfoucmiJs Stdefendimus? Atnbsp;'illt Hebræum lêrmóncm ( quem unipn Hocnbsp;cftjlinguam fanótam vocant)a patribus acceptum,nbsp;^nföamlgöntiamp;a'tcm depofcurtc. Scd cur non idemnbsp;nobis Heere licdbic; qui banc Chriftibdem Apo-iftolis linguæôC'hatione'IudæiSjacceptam debemus?nbsp;quos animorum nollrorum parentes appellemusnbsp;beer, qui ifta praeclara in nobis pepererunt. Hæcnbsp;illis lingua ri tarn eilet familiaris, vteam pene cumnbsp;ladle nutricislùgercViderçntur,lubcns patercr hocnbsp;præftantiflîmum ßhriflianorum congiarium abnbsp;inimicis noltris inuadr. ^ed cum nullos in ea lingua progreriùs fàcianc, niri mulcum operæ labo-rilque fumpfcrintxur non eodem iure vt propriamnbsp;Chrilliani vendicent, quibus licet, in eodem généré adhibito laborc , peritißimis elfe? Ex bis igiturnbsp;libris pqui nobis cum ludæis communes lunt , o-mnis erit mihi cum illis contentio. Etli autem toto orationis curlii locis quibuldam veris , amp; adnbsp;id quod volumusncceßitate ducentibus vfuri rii—nbsp;mus: nonnullis etiam, qui le rimilitudinc qua-dam veri tueantur: Iiccat tarnen nobis imitariSo-cratieos, qui indudlionibus liiis paulatim ad lulpi-cionem adducunt , tandemque eßieiunt quodnbsp;volunt. Et à primo illo Genefcos libro , quemnbsp;vocant, initio dilputationis lùmpto, reit-

M E VS r Æ.

quumfermoncmfcrie foiptiirarum feruat^,quan'^ turn res ip(a pofjulare videbitur,ad exicum pcrduvnbsp;cemus... lacièntur i^}CUC)McEiæ',^.61iî:iôâ 'nofliinbsp;fundainenta ex illo GencjfcotlooOjvHi'qtpjtn ûira'Jnbsp;mo raortàlinm malov Âd:Ôn ' iamp;^Hêua;'èdi(âyifenbsp;Dei violaflcnt, amp;lvtcrqae inu idiàrhh crim inis a fenbsp;depellerctjHeua totam hanccuiparndn*ferpentemnbsp;(querniilh ^ibïQD, Samael.vocant) rciccincniusfàétinbsp;indignicatecoramotus Dominiis, his verbisierpennbsp;ti male ominatus eft;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*3

quot;'*131 nûnin hoc eft j Quia hoc feciftijinalbdidus cs præ omnibus animantibus. Addit prætereajnbsp;np’nînbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nu?kn poi *500

JSiintQùæ verbâ ¦ non prætcr.irem â nobis Hcbraicè ticantur: in ftripro enim œnnx)-uerfia eft.Ea aurem eifi paulô diuerfius in comraunbsp;ni edirione Latine reddira iinüjfitamerDHebrai-cam veritatem fpeôles ita probe fidcliter trani-ferantur,-Etinimicitias.ponam inter te amp; mulie-rcm,tnter lemen tuum.amp;.ftmen.eius,'amp; ipamp;ra connbsp;teret tibi caput tuum: Ipfum/cilicet lemen mtilic-ris. (^o loco Icfus Chriftus' ex ièininc mulierisnbsp;fecrmdum carnem natus,fignificatur, qui’vt amp;/êrnbsp;penti impcrarer,amp;homines ab illius feruitute libc-r

TXïgt;?V-S-lt; ta intprprcccsfui/ïc velcxco cófltat,^ pro có quodnbsp;vcrtimus ipfiirrijVcrteruncnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;f ipfe, quanuis ta-

ßiCn anoea lt;r7rt/’/z,cct lcgacurii,qu;æ'rclatio rainiinc cum co quod aotccêdit gcnerc conueniat. Verùmnbsp;iHiyCtfi, ludæiicflcnt j amp; -floEchtifsimis ludæorumnbsp;i- rébus natiyad/Mcßiam tamcn locuxn hune refc-'nbsp;runtî quanuis Rabi Salomon amp; quotquot funt minbsp;norum gentium Rabini hancHebraicam lelacio-nem ; hoc cftjamp; ipfum; vcl,amp;;ipfe,ad Ada-*nbsp;mutn. traducant î^deindc vero ad Heuam; quodnbsp;prius'de Adamo fiert meritionem^ quam de He-ua , dignitati Icxus conlentaneum. eile videba*nbsp;tur.Egoyero.fic ftatuo, etfi interpreti noftro aliternbsp;iudicatum fit, ea à Domino longe ante de Meßianbsp;fuoin fatispofita fuiflci, Eoque {pedlafie Paulumnbsp;bomini bene fentientiprobari potcft,qui inepifto*nbsp;là ad Romanos: ita loquitur',o'^ öso? ƒ771/575«rt-r

V7rQT'i^s:7ró^cis:ufj.uiviv hoc. eftj Deus autera pacis contcrctSatanam fubijçcdi-bus veftris quäriiocyßime. Exifiimauit certe virnbsp;prxftantißimus amp;. velut filentiarius Domini, lüra-mum illud in conterendo conficiendo firpentcnbsp;animi clati munusnon pofle. alteri cum dignitatc,nbsp;quamci quidiuinitatiseftparticeps aßribi'. Hxcnbsp;etfi paru mau tboritatis amp; ponderisapud ludçosnbsp;habitura funt,qui literas noftrasyr ignorant certe,nbsp;ita velipfo nomine oderunt; non coramittam tarnen vtnoftra nobis monumenta, minore elle loco, quam fibifiia^ cogitare poflinuQuanquam fornbsp;taflè illis petulantia amp; crudelicate concedimusjquinbsp;Ruangclium à Grçcis mutuatum yocabulum(quonbsp;etaim.

M E S S I Æ. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;35

èciam Homerum antiquifsimum poëram amp;, Gi- HQint.in O' ceronem vfos cffe memoria repcto)velue Hebreum

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gt;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I -nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I I CKe.inebiß,

facientes, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, velnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Auengilion , hoc ad^tticum.

eft, vt illiinterpretantur, reuelationem iniquitatis appellant. Icaquc homines imperiti plurimum fenbsp;ftudij amp;c gratiæ apud genres inicuros ipcrant, ft innbsp;ftimma rerum omnium amp; caufe delperatione innbsp;nos omni contumeliæ generc laftiuiant, Serua-torem noftrum fulpenlum,amp; prçftanciflimamnbsp;omnium fœminarum virginem Mariam H4ritamp;nbsp;îlOltl appellent.Qua re quid indignius,vt eos quosnbsp;a.iJLvij.ovat.i (vc ait Homcrus) amp; inculpatos ftias.-quól^nbsp;que propter rcôlæ aôtæ vitæ benefàôlorum me-moriam damnare nequeas ,corum cognominibusnbsp;abutare ad conuitium. Sed tarnen in eo genere iisnbsp;nihil poteft non licerc, qui propter fordes, quæ innbsp;luce omnium funt, ti vitæ indignitatem, aliorumnbsp;exiftimationcm in diferimen nequeunt adducere.

Vt enim Hedor ille Nçuianus laudari le magno- Ihclor afuil pere hbi placere ait, fèd addit, à laudato viro; ita abnbsp;improbis iniuria affici nemo vnquam malum autnbsp;miîcrum duxerit, ne laudato quidem. Nobis certènbsp;idem in hoc (êrmone in mentem venir, quod Æ.nbsp;Scauro principi Senatus vftiuenifle accepimus: quinbsp;cura apud populum, quod focios ad arma coëgif-fet,ageretur reus, venir ille quidem in concionem,nbsp;non fordidatus aut in vefte pulla : neq; fibi motuû,nbsp;aut commilérationis refertam orationem haben-dam cfle iudicauit ( quam non admodum diftimill in caulà anteà lapientiflimus Socrates, non fteusnbsp;quàmcalceosSicyonios amplitudini fuæ minime

E

T Y P V S

conuenientcs refutarat ) fed vt erat abundans toga-tis lauclibus,nullo alio patrocinio, quàm fplendorc Inbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nominis fui caufam tutatus eft : dum ille in publi-

CO populi conièflu fie egit , Varias Sucronenfis Scaurum,quod Latium amp; focios ad arma coëgeric,nbsp;accuiât: Scaurus negat: vtripotius credendum pu-tarisîQua oratione omnium lèntéciis eft abiolutus.nbsp;Quod nobis idem in publica ludæorum crimina-tione faciendum eflet : quibus fi negemus verbo,nbsp;fàtis iplà caufæ æquitate fiipcriores futuri ftimus.nbsp;Nulla cnim eft dignitatis fiue honefti laus, cuiusnbsp;non aliqua in Euangeîicis libris reperiatur, non di-cam adumbratio, ftdexpreflio : in quibus ipeciemnbsp;,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. illam honefti liceat nobis oculis forfiin corporels

Chrtmanint nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ynbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,i z.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i » i

htlwinme^Ha cemcre. Sed tarnen verendam elt, ne incrcdibîtem chrißiam. jHam pcrfèôli expedationem, quam audio etiamnbsp;apud exteros populos Euangcliumnoftrumcon-citafle,fuftinere non poflimus ; qui iam auaritia amp;nbsp;reliquo vitiorum gcncre fradi, vel iplà Euangelicænbsp;veritatispræftantia oftendimutj omniaque Mefiiænbsp;noftri pra.’cepta ad confilium reuocamus : maximenbsp;vero in bis quæ ad pccuniarum erogationes Ipe-(ftant,quas noftri homines fugiunt quantum pofnbsp;funt:pofiunt autem quumvolunt: volant certènbsp;ftmper. Scdadludæos reuertamur. Aîterigiturànbsp;nobis fjmetur locus ex Gencfi, vbi AbraFiamo,nbsp;quem fibi Dominus in proprium cultum coopta-Gfw.ix’ rat,ficIoquensinducitLir,rn‘)nÈÏÎ^)3 ^3 •^0 13*1331nbsp;Cene.zi. rîQ*îl^n,amp; rurfum paulô pbft ,^5

benedicentur in femine tuo nedi^i». omnes nationes terræ. Quæ quælô eft tam aulpi-cat

M E S S I- Æ. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;5j

cata amp;tam fèlix Abrahamo à Deo deprecatio, vc propter illius lemen omnibus gencibus bene eue-mat, vniucrsumque genus bumanum in non vulgarem benediólionis Ipcin adducatur? An propternbsp;iudæorum Rempublicam ,quæ aliquando rerum nbsp;potitaefl-jtam diuturnos fruóïus orbislênlit? quænbsp;certè anteaeft deleta, quam illius ad cxteras natio-nes fama percrebuerit. Qua verb placabilitate amp;nbsp;dementia in reliquos populos fit vfa, ex vetcribusgt;nbsp;illorum monumentis cóftat:vt potius dici pofsit abnbsp;ea in vicinos omnes perniciem amp; vaftitatem,quamnbsp;inuedam elïè. At fbrfitan propter illorumnbsp;Melsiam toti orbi bencdicetur: quo quid à reliquonbsp;omni eorum fcrmone alienius elTe poteft? Is enimnbsp;( vt aiunt ) Romam excindet, omnia ferro amp; flam-mismilcebitjcritqueilli cum omnibus populis bellum ferme internecinum.Non igitur omnibus gennbsp;tibus terræ féliciter amp; ex animo accidet, quæ tamnbsp;graues illipœnas daturæfunt. Quanto igitur no-ftrimeliuSjquilcliim ChriRum indubitatum lemen chrißus fe-inbsp;Abrabæ huius felicitatis Ôc benedidionis autbo-rem conftituunt : quæ ab illo dimanata longe la -teque ad omnes genres pcragrauit. Cuius natiuita-te amoenilsimam lucem omnes baufimus, expref-fimus, accepimus: illiulque morte omnibus lalusnbsp;quællta, data amp; parta eft. Hicigitur ille eft,Vnusnbsp;qui nobis moriendo reftituit rem : bic inquam ille,nbsp;qui vt de go bellilsime dixit Elàias,Vefê labores no-ftros ipfc tulit, amp; dolores noftros ipfe portauit : amp;nbsp;nosinliuorc vulnerum illius lalutem recepimus.nbsp;Cuiustamen mortem optimus quilq; beneuolen-

........ quot; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;“ E il

T Y P V S

tiamagis quàm miferadone profcqucrccur. Qux cùm ica finc,amp; toti orbi cam falucaria, cui tandemnbsp;perfuafum non cft, ciim ab Abrahamo genus du-centem omnibus populis benediôdonem amp; (èm-piternum quoddam bonum attulifle? Aut cui nonnbsp;potius ille totius naturæ princeps, pro fumma eiusnbsp;crga nos humanitate, vitam bac mord fimilliraamnbsp;cum immortalitatc, quàm ( vt ludæi opinantur ),nbsp;breucm quandam (èruitutem cura principatu Sgt;cnbsp;imperio commutaflc videatur? Hic eft igitur ille fi-lius Abrahami, in quo benedicétur omnes genres.nbsp;Neqi enim cuiquam dubiû videri potcft,quin præ-ftantis cuiufdam numinis dominado, bis verbis fitnbsp;4. à Dco repræièntaca.Qiiç rcs minime à Pecro Apo-ftolo difsimulationc amp; blentio præcermifla eft in canbsp;oratione , quam frequenti ludæorum confeftu ba-^(tGalatnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;amp; Paulus iuepiftola ad Galatas mul-

ds verbis eft complexus,dura air, tZ S’^ éppv-ôgt;^(^ àt è'iüfa.y'ysT'^tizi nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;rw (nriflJ-ctri à.vr^. i x/ytj,

to7s cr7rèffJ.cLa-tV j us ettI 'Sù'oXXSv, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;evos ,

(r7riy!d.cLrla*tSy CS nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ipft Abrabam, inquit,db

(ftæ funcpromiftioncs illæ, amp; inftmineillius. Ne-que dicic, in fcminibus, ranquam de mulds, fed vt de vno,amp; per fernen tuum,quieftCbriftus: amp;quçnbsp;lêquuntur. Quia verb ad Abrabamum oratione

* videatur buius temporis amp; loci, qux ludæi de Abrabamo fendant exponere. In ea enimnbsp;ftint opinione, vt credant Dei optimi maximi fi-dem meritis amp; Abrabami iuftitia fè obftrilt;ftam b.i-bere, ebque nomine quafi rcliquatorera in tabulasnbsp;ftias conferunt; plura certè fidei amp; virtuti Abraha-,

M E S 'S I Æ.

mi,quâm Dei ftudio amp; benignitad tribucntes. Quia cnim antiquitus fc tanquam Dco accc-ptiisimosjin arrogationcmgratiam çfle re-ceptos ex fcripturis fuis didicerunt, eoque généré omnium gentium luminibus plane, obftru-xifle, iudicarunt rudes hominesyaliqua lùa excel-lend virtute Deum adduôlum , id generi fù.onbsp;beneficentiç humanitatis contuIiflè.Quod cùninbsp;plane pcrlpeélum effet loanni Baptiffæ,Phari(à;osnbsp;ôc Saducæos qui ad eum ex îerololyma ffequemnbsp;tes venicbantjhis verbis perftingit,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;\iy\t

Iv fccureï? J TmTifA nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;¦r a,ßßa.ci/-i. Xi'yiû. y^p vytt«' on

5'uvctrot,» O ^£0$ ex râv X/ôwr 'rovr'av. £y£7po£k Texvct tco scßpdizfj., lam non cû»inquit,quoddicads in vobil'nbsp;meripfis, Patrem habemus Abrahamum , diconbsp;cnim vobis quod poteft Deus ex Bis lapidibus ipfinbsp;Abrahamo filiosexcitare; hæc ille. Qui enim homines niillafubieôla materia crcauitjs ex lapidibus eos ad locictatem vitæ adducere nequeat! Tannbsp;tùm igitur omnes ludæi Ahtahamo tribuerunt, vtnbsp;illis propemodum vtranq; pàginam faciar,amp; communis faluds parens amp; author ab eis laudetur.Ad-duntTalmudæi,exantroTrophonij crcdo,autin- tainfererTw:nbsp;fcrorumadytisnuperreuerfi,eumad veftibulumnbsp;Gehcnnæ Iedere,animalque illasludæorum,quænbsp;propter vitæ anteaefæ ffclera, æternos infèrorumnbsp;cruciatus erant adituræ, ingreffu prohiberc, ciûfq;nbsp;propemodum authoricate amp; vultu, fuppliciorumnbsp;amp; malefaólorum pœnasfondbus condonari. Egonbsp;Verb etfi ftatutum non habeam illius exccHcntemnbsp;fidem , quo nomine in fais literis optimo iurc cwf.ur;

E iij

58 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;TYPVS

commendatur eleuarc:cgrc tarnen adducor vt mihi perfuadeam,eum quan in partem iudicandi vo-catum eflè a fumrno Deorqui omne indicium Filio fiio vnigenito conceflït,qui regnat in (ècula feculonbsp;rum. Nonomninodißimilc iurisdicendi munusnbsp;Romario Pontifici inuidcrunt quidam , indignatinbsp;opinor,quód nonnuiïi clara voce,amp; firmifsimis la-teribusjomnem ei amp; ad eum,veluti lege Regia la-¦ \ ta, tranflatam a Chrifto poteftatemin Angelos amp;nbsp;infcrorummancs dicerent.-quæ controuerfia nonnbsp;mcdiocrirerEGcIcfiam noftram labefaólatnt, dumnbsp;alij aliud fèntiunt,vt eft hominum genus ad dÜ^nbsp;Icnciendum Êtcile, animiquc omnium in’ diuerfasnbsp;fententiasdiftrahuntur. Icaque cum hæc ad Thecnnbsp;logos.fpedlenc, non grauatê patior in re tam gra-ui,atquc hand fcio an omnium longc maxima,nbsp;laudem mihi præripi iudicandi; Noftræ tarnennbsp;crunc partes, precibus amp; rcliquis pietatis officiis ànbsp;Domino contcndcrc,vt omnium Chriftianorumnbsp;animos, opinionum 8gt;c fententiarum fimilitudincnbsp;deninciat. Vt igitur c diuerticulain viam rcdcaminbsp;iam non,vt alias, ludæos ignauos amp; ftupidos, ièdnbsp;fcclcratos,amp; fuo velut flagitiofibi placentes,rebusnbsp;addicam neceflariis. Cui enim vnquam facrarumnbsp;literarum vel mediocriter perito obfcurum eflè ponbsp;tuit,nififacinoribus amp; animo de induftria conni-uente à veritate abducitur, ipem venturi Mefsiæ,nbsp;iccundi rempli tempore in promifsis pofitamnbsp;efle?Quisin re tarn dara,quæq; in oculis omniumnbsp;populórum eft,adeo cæcutit(nifi illi he propofitumnbsp;omnia iuradiuina amp; humanaperuertere)vt à Meh

fianoftrolocupletifiimumlacobiPatriarchæ vati- Mta cinium remoueatî Is enim moriens, cum filiis fuisnbsp;quæ illis eorûmque pofteris euentura erancprædi-ccrcc^cûmque omnium curiarum' Iftacl fata, animinbsp;diuinatione longe antefcrrct, de Iuda ( â quo amp;nbsp;pofteà ludæi diâi (tint ) fie loquitur, {o5iy “110* Cenef.^^znbsp;»0 np i*^:i“ip3nppinoi»‘nin*rinbsp;'O*Qp rnp* hoc eft,Non recedet feeptrum à luda,nbsp;neque dux à lumbis eius^donec veniac Silo,amp; ipfè hx eß,nbsp;cricaudientiapopulorum:vel,vtrabiSalomonivi-dctur,colleâ:io. Arque in eo ferè eft frequens Ra-binorum Ichola, vt per Silo ; Mefsiam intelligcn-dum elle arbitrentur,idquc, ordinem ducente On-kelos Caldteo paraphrafte.cuius tanta eft apud lu-dæos authoritas, vt nonnullis Hcbræa in CaLnbsp;dçam lingua animo diuinationis tranftuIifTe videa-^nbsp;tuçLiceat igitur nobis amp; tabulis obfignatis,amp; tcftînbsp;bus Omni exceptione maioribus cutn ludeisagere:nbsp;qui locû. hune ad Mefiiam rclèrentes,tarnen fîint ànbsp;Chrifto noftro alieni,amp; fe penitus immutarunt illi.nbsp;Cùm igitur confèctis iam rot fèculis,Iudæorum imnbsp;periû à tribu luda ad Herodê pâtre extero natumnbsp;decefleritâmmo illorum Reljiublica funditus fitnbsp;delcta, Mefiiam veniflè feripti necefsitate adduci-mur. Cuius ad ea tempora appropinquate aduen-tum vaticinia tefiantur, cùm ab imperij maiefiarenbsp;regni gubernaculis iudæorum Refpublica con-cidiflct.Siue igitur fummo Pompei Magni in Sena-tum populûmque Romanum beneficio,Iudçorumnbsp;opes corruerunt ; quiquum îerolôlymam'expu-gnaffer,caprum Ariftobulu Regem duxit in trium- rum

4O-- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. Y P V s

phum; fiuc ad Herodem pâtre Andpatro Idumæô, amp;c matre Arabica nacuni teipfum referas? qui ißnbsp;Triumutratu AuguftiCæfaris amp;M. AntonijRexnbsp;ludçæ appellatus eft, amp; feriptum illrid quondam ànbsp;]\4ofè patrum concilium ( quos pnnOD vocant )nbsp;'tutuL fiinditus deleuit:fiuc vitimam illam rebus iamde-Sanhedriri, fpcratis ludæorum dîreptioncm mcdiccris,cfficicurnbsp;ad illa tempora Meffiam venifle, quibus omnino enbsp;memoria vitâque hominum.principatus ille eft ex-\ZwMnnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;luce omnium polira cum ludæi nul

la ratione poflènt dilEtcri,Rempublicam quandam HztWp amp; in montibus *1)3^ j Halah Sgt;c Habor,vel ponbsp;tins in vroTrA effinxerunt ßbi, imitati opinor Pfa-tonem, qui non eamquæ aliquando fuifletjlcdnbsp;quam animo cernebat Rempublicam.multislibrisnbsp;depinxit.In ca Reges de tribu luda principatum hanbsp;bere,amp; vetusillud ludaici regni patrimonium reti-nere cenluerunt ; vt præftantiflimam illam lacobnbsp;patriarchæ diuinationem nobis velut è manibusnbsp;excuterent, eamque in laxiorem diem rciicerent.nbsp;reSjVt indotâç ludæorum mulcitudini^qu^innbsp;Occidéte manetjprobabilior videretur,imitati funtnbsp;Pythium ilium vacem, qui in reljjonfis amp; prælên-fionibus fuis ita fibi cauebat, vt quo le cunque resnbsp;vertilTet, mendacij acculationem polTct elidere.Sicnbsp;illi vt lequacibus amp; alumnis dilciplinx lùæ facilio-ribus vterentur, inter terram continentem amp; præ-' altos illos montes,qucndam veluti Bolphorum Ra-tueruntjperquem nauigarc pollet nemo, nißlacronbsp;Sabbati die, quo duæmirandæ magnitudinis arbores (quarum vna in illis montibus,altera in terranbsp;citim

M E S S I æ;

cicima nobis pofitaeft ) fe mutuocomplexæ,ad ib lum locum aaitum præbent. Vndc fic,vt lt;]uia ipfonbsp;Sabbati die iter aggredi ludæircligione impediun-tur,nullus tot leculis inter eos fit inuentus, qui tamnbsp;ftultum Reipublicc nuper confîitutç decretum au-ftisfitabrogarc , aut illius fidem ne verbo ipfoim-minuere. Flexibile certe genus hominum, qui iftisnbsp;Rabinorum fomniis ignauiæ fiiæ verba dari non-dum didicerunt. Verum quæ â nobis iuftafiilcipie-tur cum eis certandi ratio,qui in ea fiint hærefî,quçnbsp;potiusTalmudæorum feita amp; refponlà fèquitur,nbsp;quam authenticum Mofâicæ legist Sed tarnenmi-roregregios Cabaliftas ,amp; diuinorum interprètes^nbsp;tam multi de abfeonditis illis Dei myftcriis dilpu-tare , terræ autem interualla amp; dimenfiones, naui-gationibus amp; Coffnographorum libris omnibusnbsp;notas,ignorare,Ridiculum profeóló commend genus in his ipfis mentiri,quæ vt font oculis omniumnbsp;niortalium fobieóla, ita horum fides ab indoódfiï-mo quoquedeptehendipoteft.Ego vero fi eicon-filio eflem adhibitus, quo ludæi fpatiis fèrmoni-busfuis Rempublicam fibi in monte Habor fta-tuerunt, id egiflem vt quam in Calpiis montibusnbsp;nimium vicino loco , illi extremo terrarum orbenbsp;Rempublicamcollocarcnt; quæres amp;probabiliornbsp;fuiffet, féque itinerum difficultate latis ipfa tuere-tur. Alij verb,magis opinorfoo quam aliorum iu-dicio fapientes,cum vidèrent tam nouam, amp; in eo-rum fynagogis natam Rempublicam diutius de-fendi non pofre,aîib confugerunt,amp; contra verita-Eem leótionis,abfurdam amp; ex profcffo follam explR

F

T Y P V S’

cationem ad ilium locum attulerunt. Dequactfi forfican ægrè iudicabunt ij, qui Hebraicè non no-ueruntjid tarnen enitar maxime, vt quoad cius fieri pofficjtota res fiib fènfum veniat.Cûm igitur cernèrent ( vt niHileft tam aut claufiimaut obfigna-tum quodlonginquitas temporis in lucem non déférât ) iam temporum beneficio id nobis partumnbsp;efle,Yt nullam hodie Rempublicam ludæorum ex-tare,fcrmè totius orbis teftimonio comprobaretur,nbsp;à maioribus fuis defecerunt punctorumque Sgt;c ac-centuum contempta ratione, ita hune locum le-gendum elfe exifiimauerunt,rnnVD ^231^ ‘TiD*nbsp;npnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ppirrûl hoccfl:,vt illis ego Inter

pretern agam, Non auferetur feeptrum de luda, aut dux de fèmore eius in æternum.-idque vno connbsp;tcxtUjfiibiiciunt prætereà^n^^iynbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*3,id eft,Quo-

niam veniet Silo , qui erit audientia populorum. Quod certc tralatitium efle nemo non vider.Litetnbsp;enimhçcparticularp, Ad, Hebrçis aliquando ,innbsp;æternum jlbnct: nulli tarnen ex accentibus oblcu-rum efle potefl: multo aliterlegendum efle, eâfquenbsp;particulas »3 rp, quafi vno fpiritu efferendas, qua:nbsp;fimul connexæ ( vt infinitis propemodum làcra:nbsp;fcripturælociscomprobatur) verbum verbo red-dentesjvlque ad,vel donee,flgnant. Qubd fiqui-libet hanc fibi concclTam efle licentia exiftimer,innbsp;/ ûcra feriptura accentuû rationem non fequfquamnbsp;tot lêculis confirmata hominum opinio tam fanólcnbsp;religiose comprobauit,vcrcndum eft ne illius exnbsp;fingulorum ftnfu deprauatis locis quid (cquam’^ltnbsp;nonhabcamus. Sed tarnen ne noftram interprétât

pcndiofius prcmitur, à ludæis receptus cfTe (oletr in eo fic legitur, rn'TIH»nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;GeMf.49L

?n»»'? Tp np

n»^n‘T hoc eft,Non tolletur habens principatum de domo luda, amp; Scriba de filiis filiorum eins in ætcrnum,donec vcniatMefliaSjCU-iuseftilludrcgnum. Itaque fuipicioneaddlicor,vtnbsp;exiftimem (cptuaginta interprètes idem verbisjicetnbsp;obfcurius,eflc complexos. Etfi enim Ptolomæumnbsp;Regem de multis rebus ( vt teftatur D. Hieronymus ) celatum voluerunt : (atis tarnen earn partem’nbsp;videnturattigiflc,dum itainquiunt,

T'x a^TroKiifJ-iva, (wlSû : Non ceflabit ( inquiunt ) Prin-ceps de Iuda,neque Dux exfemore ei us,donee ve-niant conftituta illi.Si ergo aliquis, eorum euento gt; rum rationem ptitare vclit,quç non (blum Regi lu-dæ, (ed.vniucrfe etiam ludçæ in fatis erant pofita-,nbsp;nihil aut magnificentius aut expetendum magisnbsp;toto illo fcripturarum contextu promifllim repe-riet Mcftia ipfo : qui aliquando communis falutisnbsp;vindex exifterct : quo tarnen veniente Tudæorumnbsp;principatus omnino concideret. lam verb,vt ad eanbsp;teftimonia veniamus, quibus ludæi futuri illiusnbsp;florêtiftîmi lmperij quoddam veluti fimulachrumnbsp;dieu nt ft cerncre, cuius tot fcculis ad pofteros di-’ïianauit expedatiOj quo tandem nomine tarn no-

bis funtmolefti, amp;quid illi afferre pofluntjCur Scrnatoris noftri aduentus non præftantiflîma illanbsp;Mobs diuinatione repræfêntatus cflè videatur?

qui oculos conucrtiflet, præfentiflimum ccr-tilliniLim contra ignitos fèrpentium morfus rcme-dium (êntiebat. Quod fpeôhaculi genus ad Meß-fiam rcfèrri nefcic nemo : qui fè crucis morti de-uouens, cos omnes qui illi nomina dcdiffent, à morte liberauit : vt etiam illc ipiè de iè teftatur ,in-quiens, xct'ybs Mwar? 'T üÇnv. b rî? ißVfjMj

Et quemadmodum Moles cxaltauit Icrpènrcin in delèrto, aitj ficneceflc efteleuari Filiumhominis,nbsp;vtomnis qui credit in eunijiion pereat, fedviramnbsp;conlequatur. Taceo verb «Sc veriflimumnbsp;liumni 14; illud Balaham hlij Beor de Chrifto vaticinium :nbsp;qui à Balac Moabitarum Rege acccrbtus, vt populo Ifraël male ominarctur, illi ex Domini præ-Icripto omnia bene amp; féliciter euenire precatus

verb ôc Chrilbanornm negligentia amp; inter fe odiis flagrantibus tanta de Imperio Chriftiano faéta eftnbsp;diminutio,vt vercndum fit, ne ea quæ vixdum re-neiiius, nobis cóntinub c manibusexcidant. Atq»

M LS Si Æ; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;45

vtinam,vtde fè ctiam bellifsimè dicit HefioduSj aut ante omnino fuiflèm extinôtiis aut ctiam adnbsp;alia tempora mcipfum Fortuna lèruaflet:quibus exnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tem

tam multis extitilfet vnus,qui(aluberrimum ccn- forum fuorS: flituendæ Chriftianæ Reipublicæ decretum per-fcribere voIuiflèt.Quia tarnen banc nobis fêlicita-tem fàta inuiderunt,vt qui omnium ordinum fèn-tentiis Dictator erat appelJatus qui Chriftianosnbsp;omnes cæde,amp; vniuerfam Europam more maio-rum bello liberaret,is ad cxtrcmu verterit omnia,nbsp;amp; focios amicofque Reges amp;eorum prouinciasnbsp;confiliis fuisperturbaritjlcriptifque ad pcrniciem \nbsp;Turcarum cxercitibus, Chnftianorum opes attri-uecit : non grauate patior in eo me temporum cr -rorevcrfari, vt quia nulla eum res ad æquitatemnbsp;animi poteft adducere,cum co ita bellum (ùicipia-tur, quemadmodû ipfi populo Romano cu Celti-beris amp; Cymbris fuit:a quibus no dignitatis amp; gionbsp;riæ, fed fortunarum amp; capitis ccrtamen inibatur,nbsp;maglfque vter eflct,quam vter imperaret. Quernnbsp;enim neque liberalisprincipum animus,ncque monbsp;deratio impenit:qui ad conuentus habendos fupernbsp;his terris, quas nullo iurc tenet, legationibus inuEnbsp;tari non poteft;qui mortuoru ducum cotrouerfiasnbsp;redimit.-qui fcclere feruorum ad veneficia vtitur,vtnbsp;infâmes vid:orias,quas etiâ vitro oblatas Romaninbsp;ad fe pcrtinere noliierunt,fâmæ fùæadiungat: quinbsp;deleólas ex tota Italia copias â potentifsimis qui-bufqiie fibifubfidio miflas,vt qui rebus in religio-'nbsp;ne nouandis ftudcbat,in fide Ecclefiæ retiilerctur,nbsp;ad domefticam vtilitatem amp; caufâm bonorum tra

F iij

4lt; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;T Y P V S

duxit:qui vicinorum Régna tanquam ex comniif-fo tenet, cuius auus paternus in eadem confilij (o-cietate verfabaturcum eo quæ poteft fufcipi iniu-fta pugnandi ratio?Quodfi aliquis patriæ forfàn a-mätißimusjtam à veritate abducitur,vt alicui prin-cipi non cocedat, quibufcunq; rebus facere poflit, illius iniurias à fèpropuliàre,nbsp;nbsp;nbsp;conduóla Barbaro

rum auxilia in tam capitalem bofte habere propemo dum ad religioncm vertat; nefàs forfttan exifti’ met peltis,(corpionibus, muricibus arcu illo Scy-thico,aut aliis militaribus inftrumentis in præliisnbsp;ineundis vti. Quis enim efttam expers humani-tatis qui non anteponat hominem Turcam autnbsp;quantumvis alienum à fide Chrifti, impedimentisnbsp;illis belli: quibus.fi optimus quifque in acie vtitur,nbsp;cur non idem in Turcis facere licebit,quorum cor-poribus taminiquihoftisaditus intercludatur, vtnbsp;illius iniuriæ totius orbis teftimonio iudicentur?nbsp;Neque vero(nifi magnitudo rei cohibet aflèntionénbsp;noftram)in communibus mifèriis tam parum vide-muSjVt calamitas eorum qui à Barbaris capti apudnbsp;eosin deditioncm vcniunt,nihilo nos cómoueat.nbsp;Sed non fit forfitan reprehcndendum,eos,quosre-ligionis ratio hoftes eflè voluerat, contra eum fb-cios belli habere, qui coniunâ:ifsimos quofq; pronbsp;hoftibus fêmper habuiflet,amp; domicilium orbis terrarum ad deditionem compuliftet, eoque captonbsp;triumphaflct,fine quo maiores noftri nullum vn-quam Occidents imperatoremefle voluerut. Quinbsp;fi de his terris, quas nullo alio iure tenet, quamnbsp;quod ad rem fuam fiiciunt.iudicio difeeptare. vo-luif-

M E S S I Æ.

iuiiret,amp; paci^quæ nihil inßdiarurn effet habitura, confuluilfet/atendum eft,Chriftianis non tam ac'nbsp;ceffionem quærendam, qiiam fortunam metuen-dam fuiffe:qui tarnen duo ilia florentiflîma Impc'nbsp;ria amp; trigintafex plus minus Régna perdiderunt.nbsp;His certè amiffis RegnisA prouinciis Chriftiano -rum conquaffatis, in fpem veniunt ludæiMeftiænbsp;aduentum appropinquate, quem præftantiftimusnbsp;ille vates amp; legiflator Moles veturum in Deutero-nomioprædixcrat.Quæ tes multô aliter quam Ipenbsp;rant cell'ura cff. nam quid in præclara ilia diuina-tione reperias, quod non ad Meßiam noftrû tranffnbsp;ferre polsis? uZ3*p* »21W3nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Deuter., s.

‘ ppQiyfi nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'?* Prophetam ( inquit ) chrifiur iu

de medio tui amp; fratribus tuis ßc-ut me, fufeitabit ti-bi DeuSjipfum audictis. Quomodo ergo Prophe-tam lefum Chriftu neges,qui rebus geltis amp; prodi-giis fuis Veteres illos Prophetas longe fuperauitrGu iusenim magis teftata vniuerlb populo virtus fuit,nbsp;vt tot mortuos ad vitamreuocaret? Cuivnquam ànbsp;Deo tantum gratiæ amp; diuinitatis tributum eft, vtnbsp;tot languentes amp; corporis doloribus plane confe-(ffos lanitati reftituerct? Quis tot fyderatos, amp; anbsp;dæmonibus aólosad mentis æquitatem deduxitnbsp;vnquam? Quis maioribus miraculis legationemnbsp;fuam confirmauit?quæ vniuerfùm orbem nonfo-lùm fàma ffd venaratione peruaferunt.Ea certènbsp;cùm Pilatus non ßne religione admirarctur, literis fUatuj:nbsp;cum Tiberio Cæfàre egit, vt Seruator nofter idnbsp;temporis lerofolymæ prodigiis florens, in nume-rum Deorum,quos mérita in cælum vocauerant,

48 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;-T Y P V S

referretiir, curarécqj vtRomani lacris Chriftianoru, quos præflates ^ietate 8c iufticia aflerebacjnitiarennbsp;tur.Qliâ rem cum Tiberius fumma çotentioneànbsp;Scnatu peterctjtiô peruicif.qgt; bis literis authoritatênbsp;füd minui Senatus diceret,roolefl:cque ferrer, priusnbsp;Cæfarê,quam fe de ci re cofultû efle.Hçc igicurbonbsp;mines à vero Dei cuitu alieniflîmi, fola prodigiorûnbsp;fama incicati/eftimonia æqualibus (bis prodiderût.nbsp;Quibusauté vcrus ille Meisias amp; fcriptorû confeenbsp;tudine,amp; prodigiorû vfu familiarior amp;. notior eilènbsp;debebatjij eû omnino à fe repudiaru nr. Atq$ vc abnbsp;eins rebus gcftis amp; fignis diuinicatemexcludcrenr,nbsp;ilium qiy^Ôjhoc en:,magum amp; veneficû fuiflc connbsp;tendûc,magiâmqj 8c id diuinationis genus didicif-fe quû adhuc infans in Ægypto ageret.Addût prç-terea eû volandi peritiflimû fui(fe,e0q; genere quûnbsp;à ludçis adfupplicium pcterctur,mukoties libi iàlunbsp;Cûm autê(inquiunt)forrcfortunapcrnbsp;aëré volitaretjudas Ifcariotes volatu ad eum perrcnbsp;xirjllûmq; manu prehcnfum in terra deiccit,atquenbsp;ira à Iudæis,qui ad id Ipelt;fî:aculum conuenerarjca-pcusjcruee vita finiuit.Hçc illi à Rabinis accepta,innbsp;conuentibus fuis cû antiquitatis amp; rerum domelHnbsp;carû infcientia,tum animo de induferia menticntenbsp;effinxeruntîvt ea miracula externisetia populis là-tis perfpeôla, conuitiandilicentia eleuarent, Sednbsp;qucmadmodû Diogenes puerû a fe in caupona de-prehéfum,qui vcrecûdans in intcriorem diçtam fenbsp;abduxiflèt,fàlfè perftrinxitjindicas fruftra illû intronbsp;feigere,quod quo interius fe abdidiflèt,boc effet innbsp;caupona magis.Sic homines ifei quo in maledicen-dor

M E s s I Æ.

do crunt liccntiorcs, hoc cru nt in fordibus magis magliquc, amp; à caufæ æquicate amp; popularibus ftti-diis alicniores. Si cnim tantain caufe amp;æquicatisnbsp;fuæ fiduciam habent,quid quæfo opus erat,ca quçnbsp;omnibus populis nota fu nt, fabularutn commen-tis deturpare, quæ vel ipfe Mahumetes quiqucnbsp;illius Icquaccs iunt,tefl:imonio comprobarunt fuo,nbsp;tragœdiarum inuolucris tegere, noique hac men-tiendi Iicentia',apud rcliquos populos à beneuolen-tia ad odium dcducere? Sed vcritatis ( vt ait illc ) yeriias.nbsp;fimplex eft oratio, (ânlque contra hominum calu^nbsp;mnias amp; conuitiaipfa fefe tuctur amp; defcndit.Itaqucnbsp;ex noftris hominihus inuentus.eft nemo, qui confiais in eos mendaciisaliquid patrocinij caufe no-ftræ accedcre iudicaret : quod iuftitia fatis ipfa fuf-fragetur fibi,neque in amplifsimum ilium Rheto-rum campum patronos fuoscuagariifinat.Iam verb illi ita cminus nobiftum conuitiis contenduntnbsp;fiiiSjVt non reieóto {bkim,ftdpcnitus abieóto ftuto,nbsp;pugnare vidcantur. Nos verb ne aftripto rcceda-mus : ait lex, Prophetam de gente tua amp; fratribus Deut.ts.,nbsp;tuis ficutme fiifcitabit tibiDeus,amp;c.IamChriftumnbsp;de genre amp; familia ludæorum fuiflè omnes genresnbsp;confcntiunt,atqueadeb confitenturipfi. Namve- Caufatardi-riti Rabini ne inter eos qui fùntfimpliciores, tamnbsp;tarda Meftiç fui mora offenderctur, neue illi quumnbsp;üftidio confediytam diuturnum defyderium ferrenbsp;non poffent,ad defedionem eflentfaciliores, cau-fas huius moræ amp; defèrti à Meftîa fuo vadîmonijnbsp;rudioribus fè probaturos iudicaucrunt, fi huius ca-làmitatis ( vcaiunt ) authorem Chriftum noftrum

G.

T Y P V S

amp;; ex eorum genre fecundura carnem genus tra-xiiîè. Subdit prætereà Mofès, Similem mei.în quo had humanum inud Chrifh corpus animo con-uertaris appofitè eum Mofî fimiîem pofsis prædi-fèruitute liberauitj illîque ex animo Domini, legisnbsp;rogationem tulit ; fic Seruator noffer lefiis Chri-flus, in cuius corpore vniueramp; partes tanto cumnbsp;lepore confentiebant, vt eorum quibufeum viue-batjOculos deleü-aret amp; mouerctjVeteris legis vm-bris ad veritatem traduófis, fândlifsimam man-ftictudinis plenißimam legem promulgauit, nonnbsp;ludæis tantum, fed omnibus iis qui fè in eodemnbsp;cquo includi non rccufarcntineque quicquam innbsp;vulgus edidit, quod non à Pâtre amp; totius naturxnbsp;Deo accepifl'et. Quiaautem multi filfb amp; muta-to Dei nomine, fe Prophetas mentiuntur, in eonbsp;quem fupra citauimus loco,Dominus illos ira pro-bâti pofTe ait, vequod Propheta quifpiam in nomiquot;

ne

M E s s I Æ. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;5r

ne Dei longe ante futurum animo præfigicrit, fi il-lud non accidât,omnium fencentiis falfus Proplieta iudicetur.Quid igitur euenturum aliquando lefusnbsp;Chriftus prædixic, quod non idem quoque euene-rit? Diuinauitillequrdemlcrofolymam,vrbem to-tius Orientis (fi Plinio credimus } pulcherrimamnbsp;dcletam iri, non certc vc Homerus Calchantemnbsp;Troiæ excidium ex pullis a fcrpentc deuoratis au- *nbsp;gurancem facit, (cd diuina ilia rerum futurarumnbsp;præfcicntia ,qua omncs omnium temporum pro-grelTus agitando compleôlitur. Quid igitur ludæinbsp;afferrc polfuntjCur non ad (ànôlifsimam legis (pon-fionem Seruator no fier pcrtinere videaturî At alionbsp;loco Mofes ait,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;O

' czzinnb^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;inoo amp;

pofteà, lomn »3 rSp nosn hoc eftjSi te impuleritfrater tuus,filius matris tuæ,nbsp;aut filius tuus, autfilia tua, aut vxor quæ efh in finbsp;nutuo , aut amicus tuus , qui tibi vc anima tuanbsp;æquècharus eft,clàm dicens,Eamus,(èruiamuisnbsp;Diis alienis,non milèreberis eius, (cd ftatim intcrfi-cies:hæc ille.Talia pcrpetra(re Scruatorcm noftrumnbsp;fcriptis (Liis,ideôque ex lege iuftê extrema palfumnbsp;contendunt. A quibiis quàm Iongi(simc abfuerit,nbsp;videamus* lam enim Icx de eo loquitur, qui clamnbsp;amp;furtim neccflàriuraluum de lege ad impietatemnbsp;deduxerit, aut ad externos Idolorum cultus in-citarit. Hæc qua ratione à Seruatore noftro fiôlanbsp;elfe polTunt affîrmare, qui tam frequenti (èmpernbsp;iudiccs amp; eoröna

T Y P V S dcfiicrintîPrætcrcà vt de fc ipfe cumulatiflîmè te-îtfrfffZi.p ftatur,Non venifoluerelegcm/fèd ad religionemnbsp;vfque (èruarc.Hîc didu certè difficile eft, quantosnbsp;clamorcs E^ciunt îudæi, qui maiorem in modumnbsp;mirantur,quomodo tandem le Icfus Chriftus exa-diffimumlcgis obièruatorem audeat prædicarc,nbsp;qui ex ca nonnulla ffiftulerit: cùm tarnen feriptumnbsp;reperiamus, Qpnnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ni3?ûn ^5

hoc eft,Omne præceptum quod ego hodie præfcri ho vobis, obferuate vtfaciatis:non addes ad ilkidnbsp;neque diminues de eo. Vt autem eum amp; viola-torem amp; delcrtorcm Icgis inter rcos deferant,adii-ciuntabeo Circuncifionem in lege fuadiffimula-tione prætermiflam efle, diémque Sabbati in Do-minicum tranûatum: cùm tamen fie lege cautum,nbsp;GM7.€irx4.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;01'5,hoc eftpdauo

leuti.'i. circûcidetur caro præputij.Itêalio legis capitu-

lo, Ity'lp^ 01* milt; 015î,Mcmineris (inquit) diem Sabbati Gcrolànélum habcrc.Scd quid faciasnbsp;illis hominibus qui fândiffima quæque, ad OïyOnbsp;Q^ljVtipfi loquuntur,hocefi:,adcarncm amp; ûnnbsp;guinem referunt: Ôe qui tantum naturæ inuiderûtnbsp;fuæ, vt velpræftantiffimaanimibona ïènfiium iu-Temper^io ^æio mctiantur? Arque vtinam (cirent hominesnbsp;yctens legis imperiti,nihil eorum quç legis funt a Domino prç-4 lefufa^a. termiflum effe,qui omnia fände piéque coluent,nbsp;publicilque concionibus quç illius ffint capita fumnbsp;ma ïèrnare docucrit. Quanquam quis eft tam ru-dis,qui conditorcm legisjillins antiquandæ ius habere ne get? ïtaqucaudiancElàiam de lege Meffia;nbsp;verba

M E S S 1 Æ.

verba facicntem , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;bjSl nnS*

'iSn»» D*gt;fclt;‘innn^‘l î^fîu^û ^nN3 Non feftinabitgt; neque currcc, donee ponat in terra iudicium:amp; legem eins inlülç expeäabunt. Qnæ cûni quibufnbsp;dam Talmudæisaltius animo infediflent, opinatinbsp;funt fore,vc lex Mcfsiæ omnibus modis Molàicænbsp;antecelleret. Eôdem fortafle fpeôlac quod amp; Mi-cbæas feribit, niH* ri'lin

Quoniam de SionexibitIex,amp; fèrrao Dei ex lerufalem. Ex quo làtis oftenditur fi nonnbsp;nouam,at certè Mofàicæ legi non omnino fimilcmnbsp;âMefiîapromuIgâdam iri.Exiftimauic igitur (um-mus ilIeMeflias amp; præftantiflimus Legiflator,nonnbsp;efle à lege difceflîonem faccrcjfi reliófcisquibufdamnbsp;formulis,quæ funt in Icgc (umma amp; præcipua do-cerct, hominéfque ipfôs remotis inuolucris,fola venbsp;ritatis fpecie retinerec. Cûmque offendiflet ludai-cumpopulum propè iam defipientem /èncôtute,nbsp;amp; (precis pietatis amp; reliquarum virtutum ornamennbsp;tis totum in viôlimis, mundo amp; polluto, ciborumnbsp;dcledu, amp; id genus Pontificumnotis occupari, innbsp;lege ferenda potior amp; antiquior ei valctudinis amp;nbsp;viriû ratio,quam cutis amp; coloris fuit.-idque ïpeóla-uit maxime, vt plenam roboris amp; neruorum legem pofteris promulgaret. Atque id ne ludæi tan-quam neotcricum admirentur,audiant quæfo Ie- tisprxfoniunbsp;remiam fuum '**

r-prin»

‘iw n’ian hkï o arvi::amp;e nbsp;nbsp;»m3

»min ntlt; »nm artn îz3»û»rt nns? nwN '»m33n3amp;(' ÏZ33^ ^plnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;hoceft,En fuccef

G iij

fu tèinporum ( dicit Dominus ) percuciam cum liraël amp; lehuda fœdus nouum, ncq; limilefœderinbsp;iHiquod pepigicû pacribuseorum : quoniam hocnbsp;cft fœdus quod cumillis feriam futuris tcporibus,nbsp;ponam legem mea in viiceribus eorum amp; m cordenbsp;deicribam eam.Potulcne Dominus amp; clarius amp; lo-cuplctius nonulîas legis immucationes figniiîcare?nbsp;Itaque quæanciquaiTla lege vmbris amp; hmulachrisnbsp;potiflîmûm continebantur,ea Seruaror nofter adnbsp;veritatemreuocauit,amp; corpoream illam Circunci-fionem ad animum reculit. Quid eft igicur quodnbsp;ncceftîtatem Gircuncifionis nobis à Meflîa no-ftro condonatam tantopere ægrè ferant: cum fcri-nouo fœderc apudDeum in ftdem amp;amicitia ve-niant, amp; nonnulla ex lege immutentur? 01130-quam immutare non dicitur, qui in melius tranf-fert. Atquevt nulli non darum videri poflicPro-phctas fere omneshuiccommucationi(fi tarnen imnbsp;mutatio dicenda eft ) cumulate teftimonium red-didiire:amp; cam longe ante diuinationibus fuis eflenbsp;complcxos: videmustam multas in lege facrificio-

rem co locoy-fnODI nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;»iW,Per

dimidiij(inquitJ)hebdomadis abrogabit viólimani amp; oblationem.Quod manifèftiflîniè Amos Icribitnbsp;„ perfonam Domini ages,

Odio habui(ait)amp; repuli fè-fta\?eftrajamp;lblênitates veftrç nihilo placuerutmihi.

M E s s I Æ. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;55

Quid in Ho(ca aliuddicit Dominus ? nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;‘Ibn

n^t Milèricordiafinquitille) ad animum meû percinet plufquam oblatio, nO'nbsp;titia Dei magis quam holocaufta. neq; enim ex vi-élimis amp; fuffitu pietatis argumenrû quçiitunlêd a- 'nbsp;nimus iplè qui in liominc principatû tenec, omnianbsp;lanóla amp; præclara parit t in quo d qua macula connbsp;cepta eft, fruftra ex viéïimis placabilitas amp; venianbsp;quæricur.Id quod ôc Efaias teftatur bis verbis, nû^

»npiy 03*nbî bn

Et paulb póft, *)b“Tn

'p^nhoceft, Quorfum mihi cumulus faerificiorû veftroû ? dicitDominus, làtiatus fum bolocaufto-matis arietum amp; pinguedine iàginatorum ; aufer-tc malum opcrum veftrorum, modum ponite manbsp;lefacftis.Etrurfus,»^^?*rfnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Incenfum

(^inquit) abominatio mihi eft. Ex bis ignorât nullus, non in viôlimis fed retftcfadlis bomini lâpien ti ftamendum efle præfidium: longéquc nos ftu-diis virtiitis, quam vrôtimarum iiberalirate Deonbsp;acccptiores efle. Atque adeo totius religionis caput eft,amp; quod omnia lacrificia dignitate ftiperar,nbsp;corcontritum amp; bumile,vtinquit Plàlmiftes Da-nid, nnnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*n3t, Sacrificia Domini facrificium

animus fraófus: Et paulo ante, nbt nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*3

Quoniam non accepta ha-bes EicriHcia,dcdift'em enim.-nequc in holocaufto-matis places tibi. Er apcrtius quidem apud Elâiam Dominus luxum ilium amp; molles rempli ludaicinbsp;honores fibi non magnopere probari ait : præ-tcreà fubdit. In quem érgo contuebor-, nift in

T Y P V S

afllidum amp; animo fpóhum, timcntémque ïermo-nes meos? Quocirca fi mihi gentium mores in rc tam graui cicarc per ludæos liceat, fapienter fane ànbsp;Romanis hæclexin duodecim tabulas relata eft,nbsp;Ad Diuosadeunto cafté, pietatem adhibento, opesnbsp;amouento : qui (ecus fàxit, Deus ipfe vindex crit.nbsp;Nam fi diuitum amp; pauperumapud Dominum vnanbsp;ratio eft, cur ftimptu in fàcris adhibito tenuiorcsnbsp;Dei aditu arceamus?. Quid cnim tam contra diui-nam illammentemcflc poteft, quàm non omnibus ad rcligionem iter patere? Addunt amp; aliudnbsp;legis capitulum ludæis forlàn pauló durius, Im-pius ne audeto placare donis iramDcorum : quodnbsp;cum religionc noftra miré coniunélum quiipiamnbsp;non inepte exiftimarit. Quôd fi vetera ilia fa-crarum litcrarum monumentafatis nobis ob ocu-lôs proponunt, ctiam tempore legis holocau-ftomata Deo velut ftomacnum fcciflè, quid tamnbsp;Mcflîæ noftro molefti funt,qubd illam neceflitarnbsp;tem temporibus permifèrit,amp; corporeas adoratio-nes animo folo ftatuerit?Patiantur quæfoj nos tan-'Sdcrificia t’-imiudicij amp; authoritatis Scruatori noftro tribuc-menda tem- quantum veteres illbrum Rabinf venturo Mcfnbsp;/«Jnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;iàcrificia

finem acceptura fcrtbunt,prætcr niim, hoc eft, fàcrificium laudis amp; confeîfionis- Quæigitiir tanta eft in lege noftra commutatio,quam illi ampli-tudini Mefsiæ ftii non conceftèrint? Qiiiaenimnbsp;reliquias lftaël quas offenderit venturus ille Mefinbsp;fias, â peccatis alieniflîmas fore contendunt(in cuius rei probationem citant quod feriptum eft,

M E s s I Æ.

rimt (âcrificandi legem illis diôlam non cfl’c,quito-tis animis in virtutem incLimberentjamp; ex bcneaôlç vicæ innocentia , fatis apud Dominum partes fuasnbsp;tutarentur. Acque bæc noftra fententia non mc-diocriter à R. Dauid Kimbi iuuaturj qui apudeosnbsp;clarusjferc omnes Bibliorum libros commentariisnbsp;iHuftrauit. Is enim in eo loco,quem fuprà ex Pfal-mis citauimusjimmolaciones in veteri lege receptasnbsp;ait, non quôd aliquod pictatis fpecimen habeant,nbsp;fed vt bis ad virtutem alacritate quadam incitatio-resferremur. Eius verba bæc funt, £Z3piy

ezanóp miv nS nio:i7pn 11*07 0*710^:7 nô*7Wi gt; lob o ^|i:in niK‘n %obinbsp;' r7i*ononrii%7nn p cz:? quæ lèquun-tur : boc eft » Fundamentum quod eft in fàcrificiisnbsp;non præccpit Dominus,nib vt cor frangeremus, amp;nbsp;corpoream illam voluptatem è corde euelleremiis;nbsp;amp; in exuftione adipis Iignificacio eft, vt brutas illasnbsp;cupiditates exuramus : bæcille. Talium pleni funtnbsp;Rabinorum libri, qui omnes ferè babitarunt in b-mili genere rerum.-quibus recenfendis ft multus eftenbsp;veilem, longius fôrlàn de via oratio defleóterer.nbsp;Quôd fi omnium Propberarum libros probe animo luftraueris, non poftïs ex perpetuo eorum fèr-mone non tibi perluaderc, cum de lacrificiis tamnbsp;multa in legereperiantur, non quiddam magnifi-centius à Domino in fatis decretum eflè, aliudquenbsp;præftantius,quàm quod res ipfà docet,fub viclima-^

MESS I Æ.

ûnguine Mc^iæ Dei dióluri fùmus?NihiIne eo ïàcri ficij gcnere apud Deû beneuolctiç iniiflè videamur?nbsp;Quis verb ilia Efaiæ legens,Vcrèlanguores noftrosnbsp;iple tu lit,amp; dolores nollros iplê portauir:iccm,Pro-pter icclus popuJi mei perculfi cum: non confitea-turvencurum aliquem, in cuius caput fcclerumnbsp;noftrorum pœnæ redundarent Sgt;c qui morte fuanbsp;nos mortispcriculo eximerct? Sed quæ tandem eftnbsp;hominum illorum ignoratio,vt in hanc redcmptio-nis fodalitatem venire (è non patiantur,vt tanquamnbsp;¦morbo aliquo impediti, fùauitatem amp; guftum reli-gionis noftræ {entire non poÏÏînt? Itaque mirarinbsp;non defino,quæ illos caufà in cam infaniam impu-leritjVt graphicam illam Elàiæ de Chrifti morte de-ftriptionem ad fccleratam fùam fynagogamre-tulerint. Quomodo cnim in illius orc non clE in-uentus dolus, cuius flagitia amp; (ordes, cum (ummanbsp;impietatis teftificatione , omnium Prophetarumnbsp;fcriptis cumulati(sime demondrantur? Sed tarnennbsp;de his fuo ordine. VenioadCircuncifionem, quanbsp;vna mirum quam illis Ghriftianorum nomen (it circundßa^nbsp;inuifum. In quo non vercor ne non eis firn fadu-rus (atis, fi mccum ftudio veritatis ad Prophetarumnbsp;(iiorum ledlionem accc(rerint. Fatcantur igiturnbsp;ncceiTe eft, ilia præputij Circuncifionc, internamnbsp;quandam cordis concifionem contincri,amp; in vetc-re ilia nouæ iftius fignificationem inelTe, per quamnbsp;aditus ad remiftionem peccatorum darctur. Vndcnbsp;amp; Moles apud populum Ifraël ita egit,rnN önSülnbsp;mS'lp Et concidetis ( inquit ) præpu-îium cordis veftri.Et hoc eft nouum Circuncilionis

H ij

lt;ro nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;T ' Y P V S

decrctum quod maximus ille nomothctcs Chri-ftusdefcripfitfuisjin co religionis fœderequodà priori paulô diuerfius, ex leremiæ prædiôlionenbsp;cumilliseratinitiirus. Vndeamp; aker Propheta ait,nbsp;Ipnp Scindice ( inquit) cor-da veftra amp; non veftimenta:amp; apertius muko ipiènbsp;leremias,

Circuncidirnirti Domino, amp; aufèrte præputia cor-diuni veftroriim,viri luda. Ex quitus oftenditur, corpoream illam Circuncifioncm quadam velutinbsp;fimilitudine, animi ægritudinem qua vnufquifquenbsp;proprer male aôlæ vitæ confeientiam angi debet,nbsp;adumbraflè. Quienim peccato kio commouetur,nbsp;THifericordi-t amp; quafianimofrangitur,ei certcpropitiuseft Do-minus.Nam vt teftantur Hebræi, N’in Oin'T! pOHnbsp;M.7. 'pin onoi nonnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ipfè de

mens eft amp; mifèricors,tardus ad irafcendum,multç miicricordiæ,amp; parcens malo.De cuius beneficen-tia amp; liberalitate tam mukafuntin Euangeliis no-ftris, vt nulli vel fceleratifiimo licere poftit cû Cai-no dicere, Maior cft iniquitas mea quàm- vt venianbsp;merear: licet Hebræorum nonnulli locum iliumnbsp;aliter interpretentur. Sed tarnen cur legis abro-gationes eas quæ Chrifto referéte faeftæ funt,apudnbsp;eos tam loga oratione defendimus:ex quorum pla-citis nobis pro explorato eflê poteft , ferè fïngulisnbsp;hominum ætatibusfingulaslegisrogationes eâiq;nbsp;contrarias à Dco optimo maximo latas efle? Namnbsp;vt prima perfequamur,apudcos ex Cabala confiasnbsp;ffrÛ/Xz fidcs,Deum ipfi Adamo edixifle vt ab animan-tibus temperarer, amp; ab eorû efu omnino abftine-rct

MESS I Æ.

ret. Cuius rei opinor apud vctcres Hebræos'vcl eo plenior firmitudo fuit,quod nullibi à Domino pri-mis illis parentibus animantia in vftim legatur ellenbsp;conceflà.At fruótus baccaiq; amp;: fruges, quç ftatanbsp;anniuerfaria vieißitudine terra vomere ïubaóla fo-let profunderejKis in vfum cej(ïiflè,(âcis vetera icri-pta teftantur. Póft autem aliquot feculorum con-uerfionibus ipfi Noe amp;c reliquo mortalium gcncri, N«f.nbsp;de mandatis (eptem( vt Hebræi yolunt)perfcriptionbsp;fada eft.animantia verb illis funt concefla ; quodq;nbsp;Adamo amp; fequacibus fuerat inrerdicbiim,tum cu-iufque voluntati condonatum eft.Iam verb amp; hu-metis Abrahami onus Circuncifionis eft irapofitu,nbsp;ncque quiiquam Deo acceptus efte poterat,niïînbsp;qui fe cidem præftripto dedidiftet. Póft etiam ipiinbsp;Mofiamp;filiisliraelmultaftint adieóla, nonnullæq; yuo/es.nbsp;leges in gradibus cognationum datæ,quæ ante ilianbsp;tempora auditæ non fuerant. Nam vtilli ftriptumnbsp;rcliquerunt,filius Noe adiororem expatre accef-fit,neq; illi vitio vnquam verium eft:quod in popunbsp;lo Iftael pro nefario fcelere haberctur. Ex quibusnbsp;latis-oftenditur non fruftraabcis pro authenticonbsp;relatum efle , legem Dei non omnino mutationisnbsp;aut difpuntftionis expertem efle,fed fepe ita iuben •nbsp;te Domino variis temporibus varia amp; diuerfa le-gum capitulaeflè conftcuta. EtquamuisR.Mofcnbsp;tantum authoritatis legi Mofàicæ tribuerit,vt nonnbsp;tantum earn cæteris anteferret, fed perpetuam amp;:nbsp;æternam fbre,ncq; quicquam de ea decifum iri connbsp;tendcretdn eo tarnen ne fùorum reprehenfione ca-ruit,Etfienimiis qui in ea ftudiofè verfarenturim-

H iij

pcratum eft,ne quicquam aut addercnt aut dimi-nuerenr.-non cft ramen vero côfentaneum,vtDcus id decrctû edixerit,à quo faJui s legibus amp; aufpiciisnbsp;no poffer recedcre.Quidcnim tantum aut pietarisnbsp;aut religionis habet fimbriarû cçterorû id genusnbsp;rogatio, cuius neceffîras arbitratui fingulorû â Donbsp;mino permitti nonpoffîtîQuæ quçfo tanta eft rclinbsp;gionis impeditio, quo minus Deus omnia iàcfffi-fpeâ:ât,vt omnibus norû effe poffit,quç in lege Monbsp;hs potiflima erant,ca a Seruatore noftro in præffrinbsp;pto pofita eflè;quæ autê fimuiachris amp; formis connbsp;bri accuratius intuentibus, duo potiflimùmfundanbsp;menta conftirucrunt: Primum amp; fummumin aminbsp;citia amp;obferuatione Dei,Aliudin rctinendp benc-ffia Seruator noffer tuenda effe iudicauit, nequenbsp;quiequam frequenti iÿnagoga docuit, quod- nonnbsp;ad hæc di3o capita refèrri polfet. Cum igitur tantanbsp;inter noftram ôe veterem ludæorum legem fimili-tudo intercédât, vt ritibus amp; formulis paululûmnbsp;differentes,rc ipla plane conlentiantrquideft quodnbsp;tantopere Chriffianorum nomen qualî violatæ legis apud genresdeferant,amp; tandiu fint à noftrale-ge alieni? Ego certc fie ftatuo,plurcs ludços ad nonbsp;ftram legem rcceptum fuiffe fa6turos,fi earn ex pri

MESS I Æ. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^3

uata IcClione fua pcnicus nofle, quàm ex Rabino? rum commencariis maluiffcnt. Quid enimineanbsp;reprehendas,quæ nïhil nifi perfçôli (pecicm præ fcnbsp;ferac,quçque nos ad bene nacrendnm eciam de ini-micis adhortacur? Quod fi quç fènfibus nofiris ac-commodata func/ola bona iudicaflèt,amp;(quod Manbsp;liumetes amp; Corinthus hæreticus fccifle prædicannbsp;tur)omnibus voluptatum illcccbnslcatcntcm bornbsp;tura,(èquacibus fuis futuravita promififlèt:optimanbsp;ccrcc ratione ab illius ftudio oculos remoucrent. Atnbsp;earn Rabini ita (criptisdeturparunc fuis,vt ne illamnbsp;ad cuiufqua ludæi otium pertinere credant.Quodnbsp;autem Prophetarum firmonibus Ce àMeffiç nofirinbsp;religione abduci prædicantjiodie certè coftat, ho- 'nbsp;die agamus. Proferantur quæfo capitula legis. Aitnbsp;Mo(ês,Si te perfualèrit frater tuus, filius matris tua? chiflum.nbsp;ôc dixerit oeukè, Colamus Deos alicnos,ipfum fia-tim interficies.Hçc a Domino Ôc Meflîa nofiropllisnbsp;ex matre non ex pâtre cognato faóla efle probarinbsp;pofle confidunt.Primùm quis coëgit cos falfiim dinbsp;ccrcîQuibus quçfo rcrum geftarum monumentisnbsp;proditum accepcrunt,populum Iffaël à vero Dcinbsp;cultu ad externam rcligioncm, a Chrifto concioni-bus abduôfum efle? C^em Deum diligi amp; adorarinbsp;fèrmonibus fuis voluit ? nonne Deum Abraham,nbsp;Deum flàac,amp; Deum lacobîvt conftantifîîmè dicinbsp;poflît,eum nulla ratione ad publicum illud velutnbsp;îcrui corrupti iudicium pertinere. Addunt præ-terea ex lercmiajtZDlîO nîÔgt; “liytenbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'' ’

niD* '?* pi 1^1*11 *1ty:i atyl Maledidus (inquit)virquicôfidit inhomine, amp;fi:atuit carnem

T Y P V' S

^ßtl.8^. lauit. Quod miror eis tantum offenfionis attulifîè, PfaLIegerintjQuid eflhomo quia meminiflinbsp;eiusjaut filius hominis, qui vifites eum? item, Mi-nuifli eum paululùm à Dcis:quç ad Mcfïiam etiamnbsp;vêtus ludæorum fynagoga refcrebat. In quo ha-bent quod efl accufatori magnopere exoptandumgt;nbsp;confitentem reum. At ilium amp;FiIium hominis amp;nbsp;Filium Dei agnofcimus. Quæduo fi probe iudicata amp; perfpeôla habuifTent, non itaeis veluti plau-obieBio innbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;affcdantibus arma excidiflênt. Nam quod le-

Chri^um- fùm Chriflum ifli homines ( cur cnim hoc eis nomine non gratifîccr, quibus Seruator nofter præ-termifTo nomine, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;id efl,vir ille, nuncu-

patur? jfe DeumfccifTeaflèruntjeôque nomine iu-flc de fàlfà religione reum à raaioribus fuis pera-dum: vidcantquàm incptifïimè de lege noflra fèn riant. Qui cnim fe De um flatuiflè dicatur ille, quinbsp;non tantum antequam Abraham efïèt, fèd ab o-mnibus Æculis amp; æternus ôc Deus fuit?qui afpeêla-bile iHLidcælum, amp; tantum mundi ornatum verbonbsp;excitauit: qui anniuerfarios fydcrum aflrorumqucnbsp;motus num continet; qulque vniuerß flamm tue-tur amp; fouet, cum fumma teflihcatione amoris er-ga nos fui: cuiûfquc liberalitate amœnifïîmam lu-

M E S S L Æ. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lt;75

qucntem facit, OliteDOHI inJ^p W p'Ï* £gt;«i; • p’I^À'^n »op p7»nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;CognoLiit bos

pofleflbrem fïium, Sgt;c afinus præicpe domini fui: Ifraël autem mc non cognoiiit, populus meus nonnbsp;inrellcxit. Ex quo (àtis oftenditur, non ex eo dienbsp;quo in ludæa natuseft ille, (ed ab omnibus iéculis,nbsp;fibi in vniuerfiim orbem imperium vendicafle,idq}nbsp;maxime in populum Ifraël,qucm ad pcrnicicm tocnbsp;amp; tan tor um Regum,inpropriam fibi curiam ado-fîtarat. In quo miror quæ tanta olim in Baal, Mo-nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Jf.

och cæterôfquc illos fàlfos Deos potueric effe lu-dæorum propenfio cùm talium Idolorum cultus fôlûm âvicinis acceptus,nullis miraculis aut verita-tis diplomate comprobaretur : Chriftum autemnbsp;noftrum tot apud eos editis fignis præftantem amp;nbsp;darum,addo etiam excellentem ifiam diiciplinænbsp;pietatem,à (è omnino repudiarint. De quo tantusnbsp;eftveterumfcripturarum coniènfûs, vt ex carumnbsp;contcxcu totOjOmnem illius hiftoriam amp; res geftasnbsp;facile confêquaris. Quôdfifortaflèalicnumâfua ‘nbsp;dignitate eflè putant, Mefliam quafi ex Icgis com-mentario haberc qui vltimo fupplicio fit affedus;nbsp;quæfo ne fias ineptias, fiomines maiorum. virtu tenbsp;amp; externarum rerum defpicientia præclari : addonbsp;etiam Philolôpfiiam, in qua amp; corum patres magna cum laude verfâti func : plurifne apud eos effenbsp;poteft popularis ilJc multitudinis imperitæ fenfus,nbsp;quàm ornamentatantæcxpcdationis , quam illis,nbsp;fiimmofcripturarum confenfu præftatiflîmi Mantes portenderunt? Quos fi memoria repetere vo-lunt,reperient profedo benc cumeoadum fuiffe.

T Y P VS

qui quam Icuiflîtna pœna ab eorum Republics difceflifTet. Quem enim ex fuis Prophetis ad pœ-Propre nam non vocarût,dum illi legationc Domini (quonbsp;nomine iccuriinter hoftium tela veriàri poterant )nbsp;EßiuscxfM. apud eos fungerentur? Nam amp; Eiàias ampliflîmonbsp;loco natus,quiquc cum gloria natalium,virtutis amp;nbsp;dodlrinæ fplendorem coniunxiflèt,dum eos âfaci-noribus ad pietatem amp; cultum Dei incitaret /graues illis poenas dédit, amp; per medium iedus eft, lù-ftulitquein pofterumpræclarilîimutn cxemplumnbsp;' quot; nonvindicandædeRepubl.falfæreligionis. Cüiusnbsp;(ùpplicio extremo cauiàm attulifle Hebræi tra -dune,qubdindiuinatione fuaicriptum reliquerat,nbsp;Perij, quoniam Deum exercituum viderunt oculinbsp;mci. Nam interrogatus à Manaflc Rege^quare itanbsp;in libro iuo lenfiflet qui ignorare non poterat ànbsp;Mofc omnium Prophetarum facile principe relatum ciîc, Nemo me videbit viuet. cui rei etfi fà-tis ex reliqua icripturarum ièrie facere potuiflet,nbsp;ferturobmutuifle, Vidcant verb quanta placabi-ïo-wwrfx; litatc cum leremia viî iùnt, qui cùm vaftationemnbsp;lerofolymæ, amp; captîuum apud Caldæos populumnbsp;dudum iriex mente Domini prædiccret,malê mulnbsp;tatus in carceremcft coniedlus, atque ex vinculisnbsp;caufam dicere coadbus eft. Et qui dies ci à mune-ris pcrfundlione, yelut in aliquo Prytanco, honoraria amp; ftatutas expeniâs afferre debebat, ei prole-gatitio Quilîîma mortem attulit,amp; homo pius à crunbsp;deliiïîmis ciuibus fuis lapidibus obrutus, occubuit.nbsp;Præcermitto cæteros,non alia de cauiâ à veteri illanbsp;lüdæôrum fynagoga male acceptos, quam quia'nbsp;mand

M E s s I Æ. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lt;?7

mandata Domini cum fùmma animi magnitudinc perferrcnt. Q^od fi veteribus illis gentium duci-bus fummo honori fuit, animo excelfo pro Repu blica dimicare, amp; res magnas plenâfque pericu-rnbsp;forum pro communi Glute adirc ; virbque fortinbsp;amp; magnanimo fummc eft appetcndum, vt morsnbsp;quæ ncceßitati dcbetur , potius patriæ donata,nbsp;quam natura? refcruata videatunquanto ccrte cumnbsp;virtute erit coniunólius, iubcnte Domino cas resnbsp;fbrtitcr gerere, vnde tibi ad cælum aditum pares^nbsp;amp; nefarios perditbfque ciues prædicationis gene-re in eandcm iententiam voces? Quid igitur illosnbsp;tantopere Me^iæ noft ri mors crudelitatis plenißi-ma offcndit, quos pari in cauG multos Prophetasnbsp;occubuifle, latere non poteft ? An verb minus eisnbsp;EGiæ‘amp; cæterorum probanturmonumenta, quodnbsp;a Domino incitati, voluntariam mortem oppcti-uerunt ? Qua certe nihilhomini neque futura vita melius, neque æqualium amp; pofterorum exem-plo euenirc poteft præclarius. Sed tarnen qua? tanta apud eos huius ^eólaculi nouitas efte poteft, innbsp;quorum ftriptis legitur,futurum aliquem qui morte fùa omniû peccata amp; fcelera expiaret, cuiûfquenbsp;amplitudine inter fùmmum Deum amp; homines reditu s in gratiam intercedcret? Qiiod eft igiturnbsp;apud eos Chrifti noftri tam infblens faftidium? lu-fténe amp; ex fcripturarum hdç legationem fuam ini-ifle vidcatur , cuius mirifici amp; vberes fruôfus adnbsp;pofterosdimanarunt? Cui rei, diôlu difficile eft, , nbsp;quàm obftrepant ludæi.Nam quoddicimus Chri-ftum noftrum omnium flagitia periculo capitis fui ßj

I ij

68 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;T Y P V S

luilTe : in eo parùm fibi Chriftianos conftarc aiunt. Quomodo cnim videaturlabem peccatiànbsp;ceruicibus hominum moricndo depulilTc, quiïce-Icftißimumatquehaudfcioandc omnibus longenbsp;maximum facinus in eosinduxit^qui violentas ma-nus in eum iniccerunt : cuius cædes ( cùm Deusnbsp;eflèc ) qua iuftitia amp; meritorum magnitudine larcin amp;abftergi vnquam poßit? Sed hæc vt leuianbsp;lunt,ita conftans amp;perpctuum fidei noftræ propu-gnaculumnon poflunt euerterc. Vt enim turbu-lentiftimisludæorum rebus natus, populum lùumnbsp;fummis fœdcribus amp; vcterc propemodùm amici-tia obftriôtum fibi, repugnantcm amp; inuitum in legis lùæ commercium trahere noluit; ira nequc eo-rum manusadlànguinem effundcndum paratifii-mas reprimcrc, neque animos rebus Iccundis plusnbsp;æquo fcrocientés coercere. Sed ita cum eis egit,vtnbsp;-»0nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;agendi libertas dominarc-

tur. Accedit quod amp; Efaias cuenturum prædixe-ratjVtab oppidanis lùis, amp; iis quos quafi iure veteris holpitij deuinôlifiimos habebat , repudiaretun quibus lùmmum illud hæreditatis ius abs le refu^nbsp;tantibus ,reliquæ genres velut ex lêcundis tabulisnbsp;lubftitutioncm capelTcrcnt, aut quafi addefèôlamnbsp;bonorüm poflèfiioném, ex iure conftituto amp; lùm-mi illius Prætoris beneficio vocarentur. Sic enimnbsp;apud Elàiam Deus Pater Chriftum lùum alloqui-rgt;gt;4î»: tur,?îû3u^ rvM

»î?!? ‘Tp »npim Letre ( inquit) duco vtfis feruüs mcus,cxulcitans tribüs îacob, amp;nbsp;red

M E SSI Æ_.

rcduccns vaftitates Ifraël : cùm dederim te in fplen-dorcm gentium, vt propagctur îàlus meain fines terræ. Quod amp; Malachias confirmât his verbis,

hoc eft, Non eft mihi in vobis volun tas:nam ab ortu folis ad occaûm cius, magnumnbsp;eft nomen mcû inter genres.Quia igitur maximisnbsp;ftripturæ teftimonüs ludæi à fummo Deo filij erâtnbsp;appellati,quibus magnus ille rcrum opifcx cflèt panbsp;rentis loco : coniêntanem eflc iudicauit Chriftus,finbsp;illis primùm fèrmonem iuum fummo ftudio amp;nbsp;incredibili contentione prædicâret;à cuius difcipli-na tota(nefcio quo eorum fàto ) cùm le alienißi-mos maluiflènt, reliquas genres per legatos folici-tauit, amp;C velut in fidem recepic ; quæ tametfi vete-rum memoria à tanto munere eflcnt remotifsimç,nbsp;locum nihilominus filij abftenti magis,quàm exhçnbsp;redati tenercnt, amp; aliquando bead æterno æuonbsp;fruerentur. Ne autcm florentifsimis rebus fiiis amp;nbsp;fortunæ proiperitate à notitia fceleftifiimi illius pecnbsp;cati ludæi abduccrentur, totius Imperii guberna-cula,amp; eorum Rempublicam funditus delcuit:nbsp;abftulitque ( vt inquit Eiàias ) à luda amp; leruiâlem dewum,nbsp;virum validum amp; fortem, omnéque robur pa-nis , amp; neruos commeatus amp; annonæ : virum,nbsp;inquic, bellatorem , iudicem amp; Prophetam, ario-lum amp; iênem.-deditqiiepueros principes eorum,vtnbsp;molles dominarentur eis. Qubdfi ad ea quæ velnbsp;Prophetarum vaticiniis, vel Talmudæorû cômen-tis côtincntur, aducntu Mcfliæ noftri cumulate lànbsp;tisfaólum non eftè prædicant : ob idque dcfcdio-

I iij

fó nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;T Y P V s

nem fuam iiirc fùbnixam nituntur defèndere .‘pa-Tempêribut j-Qæ certè mihi totam hanc tcmporum ôc cuento-w^ffub^ê, hiftoriam videntur didicifle. Nam quod ex Sopho,^. ' Sophoniâ citantjnm^ HfiU?

£ZD3ty3 nSpSl '»? DUgt;:j Tune effun-dam(inquit ) fuper populos labium darum ad in-uocandum nomen domini,vt feruiant ei ore vno: ob Idque contendunt temporibus Meflîæ Regis,nbsp;omnes ad verum Dei cukum conuenturos. Idemnbsp;certè de Chrifto noftro poflumus gloriari,cuius fides ducibus Apoftolis vniuerlùm orbem peruaga-lubltfopim. ta eft: lèd ab bis primûm delèrta amp; quafi pro dere-lido habita, qui tam ïànôtæ rogationis principesnbsp;extiterant. C^oloco magisdolere quàm mirarinbsp;^nihl'othia. fubit,Antiochiam,in qua primûm Chriftianorumnbsp;nome audiri cœpic,amp; præftantiflimas Afiæ ciuita-res, quæ olim totis animis in fidé Chrifti decubue ¦nbsp;rant,de tam glorioû ftatione decefiifle. Vcrùm licet in varios populos prolêminatæ fint diflentien-tes de religione familiæ: ad id tarnen conftiteruntnbsp;omnes, vt non ad figmenta ôc idola,(èd ad Deumnbsp;viuentem vota,cultum,ftudiadenique omnia retunbsp;lerint,amp;ineoidem fit ferme omnium mortaliumnbsp;confènfus. Quôd fi exterorum monumenta non-nibil ad fè pertinere exifiimant, ex bis qui annalesnbsp;Pd-xtrnporj' pofteristradiderünt,nonpotcft non manifêftumnbsp;z-z/j iiiefiix. efle,nari uicace Mefiîæ noftri omnes genres â bellisnbsp;conquieflc,illóque temporis momento de mani-bus audaciffimorum collapfâ arma cecidifle.Qua:nbsp;res meo quîdem iudicio fàtis illis efl: fadura, dumnbsp;ram inlôlenterillum Efàiæ locum fibi fùmnnt,

M E s s I Æ.

Xiy» hoc eft, Noninferet gens gentiprælium.Ec ea illi^quafi non euenerint,nbsp;ad tempora Mefsiæ fui (èruata efle præfagiunt. Vi-deancveróqui concurfispopulorum, quam cre-briad Chriftum noftrum ex vltimis terris rcceptusnbsp;faéti fint-.vt ad eiusquem nunquam viderant clicnnbsp;telam amp; perfugium, à Jegatis Apoftolis incita«,nbsp;conuolarér. Quis ergo ifta audiensnon adducitur,nbsp;vt credat Michçam de Meßia noftroloqui, dumnbsp;ait, ne r-î*n» n^nnto,nbsp;» ’nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Tn ich,4.

nnoi r-i^p33D nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ezsenrr îy^e‘^? -

Etiterumjn^pJi 13^ czei '34^1 ?3T7û’)j‘iM3pp»»n^îlt;ne '?? innbsp;'Vnin'lfrfS hoc eft. Et accidet fub finem die-rum,erit mons domus Dei præparatus in fàftigionbsp;montium,amp; coIlium editifli mu s,nbsp;nbsp;nbsp;confluent na-

tiones multæ ad eum,amp; dicét,Adefte,afcendamus ad montem Domini amp; ad domum Dei lacob, amp;nbsp;docebit nos vias fùas, amp;in (cmitis eius ingredie-mur.Hæc cùm adMefliæ aduentum referendanbsp;cfle Chriftiani velint,eôque fummo confenfu ànbsp;Rabinis omnibus fit concurfùm-quæ tandem per-petuæ illius orationis pars eflè potcft,quam à Chri-fto nofiro iuftê fummoueant? Nam vt nouifiima Concur/u^ adnbsp;confèramus primis^quis ex bis feriptis, quæ hodienbsp;nobisfiint in manibus^ non videt quanta ad eumnbsp;faéla fuerit à populo difiefsio.-qui cum multis pro-digiis adduôfus^Regem eum fummo fludio défi- ioa».s:nbsp;gnare vellet, (èic toti multitudini fu btraxit. Adnbsp;eum igitur ôç ad Apoftoloçfuos ex omniterraruranbsp;orbe tam frequentes conuenerunt,vt difiîteri poP

72, . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;T Y P V S

fit nuHus, ex Icru/àlem ûltitem in omnes populos « proféminatam cflè,amp; ex Sion redemptioncm omninbsp;afFuIfifle. Sed forfican cis fit condonandum,nbsp;Uum! lt;]uôd grauiter molefteque ferunt, cffidam illamnbsp;Rabinorum refponfis vifcerationem, a Deo tcm-poribus Chriftinoftri fàdam non efle:ad quamnbsp;(crit enim illis reóla cœna j allaturi erant famcmnbsp;opinor triduanam, amp; diuturnum ill ud defyderiumnbsp;lenituri. Atquevt cares omnibus notaeflepofinbsp;fit, akius rcpetendum videtur, quid de illis epulisnbsp;(criptum reliqucrint.Aiunt enim ( quæ corum eftnbsp;infiintia^primis illis dicbus,cum Deus verbo omnianbsp;ad natLiram rerum cxcitaret, creatos efle duos ce-tos increbibilis magnitudinis,vtriufque fexus.Cumnbsp;autem ftcum ipftrcputaret Deus,quantum ab im-manibus illis bclluis,dilcrimen hominibus impen-deret, futurumque aliquando vt ex vtriufque ani-mantis, maris ftilicet amp; fœminæ coniundione amp;nbsp;propagatione, itinera portus maris tencrentur,nbsp;tandemque amp; lues ilia terram ipfam rapinis infè-ftaret: fœminam concidit, Sz /aleconditam ad temnbsp;pora Mefiiæ ftruauit, vt regio apparatu îudæis o-FruciM -Pa- mnibus conuiuium cclebraret.Atque ad cam epu-larem conuiuationcm accefturos inquiunt fruârusnbsp;illos,quiin horto voluptatis a tot fcculis intaóÜ fernbsp;uantur.Hunc igitur ingentem cetumfqucmnbsp;Leuiathan vocant) quafi fticcidiam alteram, etiamnbsp;poft extremum ilium iudicii diem, iuftis in diurnanbsp;cibaria ceflurum contendunt.Quæ ctfi funtabfurnbsp;difsima, in ea tarnen fiint bærefî,vt iudicent multisnbsp;ßcrx feripturæ locis poflè comprobari ; citântqucnbsp;iUud

M'E S S I Æ. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;75

iUudEûiæ,‘7j)m»prt ,3quot;)n3 ^1pS’ wn dm EfdiiiiT. âin*) pn^pp lyno ^pi w)

ÏZj’^ *1ïyïlt; pOm hoceftjindie illa vifitabic Dominus in gladio duro Leuiathan {êrpentein finuo-(ùmjamp; Leuiathan fèrpentein torcuofum, occidét-que cetum qui eft in mari. Ex qua fingulariappel-lacione-quafi fùblatoaltero, vnum tantum in mari fupereflè affirmant. Eiuïdem generis profer tint in-finira ex veteribus illis feriptis, quæ reôlè intuenti-bus quiduis agunt potius, quàm vt videanturtamnbsp;aniles fabulasadumbrarevoluifle. Quisergo hæcnbsp;audiens homines iftos iure non miretur, qui con-tempto reliquo difeiplinarû curfii, (è totos ad diui-næfapientiæ cognitionem contulcrûtjca in ea ver-(àri vcTragœdos potius aut Poëtas, quàm Philo-fophos aut Thcologos agere arbitreris. Quis enimnbsp;vnquam ex veteribus ilIiSjquimagis ab ipfà natura,nbsp;quàm aliqua lua in diuinis literis conftietudinc, denbsp;rebus omnibus difleruerunt, animas poftquam hisnbsp;corporis vinculis elapfæ in cælum cuolauerant,nbsp;prandere amp; cœnare exiftimauitîQuibusfi nonnulnbsp;la adtucndam vitam neceflària ftint, eis certè fatisnbsp;opisefte non poteftadbene beatéque viucndum.nbsp;Cûm tarnen illa vita nihil adftiauitatem aptius eflenbsp;pofsic,nihiladfelicitatempræftantius. Etquemad-modum Xerxem,cùm ex AfiaGræciam verffis na^nbsp;uigaret,montera Athon ftiftuliflè,amp; in eo velifîcafinbsp;fefabulanturGræci: ira homines in narrationibusnbsp;fuis audaeißimi temporibus Mefiiæ montera Oli- tisOUuaruninbsp;üarum diuifiira iri præiàgierunt, dicente Zacharia,nbsp;nn pp^*1 Ec IcindcturmonsOliuarLim;

defcndijMcfliam nondum à Deo mifTum eße. Sed quis eft tam fupinus, qui ignorée Prophetas verbonbsp;tenus intelligendos non elle. Quôd enim Zacharias diffihonem montis Oliuarum auguratur,figni-ficationem habet,verbum Dei quod anteMelsiamnbsp;terra Ilraël amp; anguftiis motium amp; maris claudeba-tur, Chrifto veniente eruptionem fadurum, amp; adnbsp;extremosgentium finesconuolaturum.Sed vereornbsp;ne dum in his (hm difFufior, plane fim fiidus illenbsp;ipfe, qui hæc commenta adinuenic: quorum me-rhoriaeo minus optimo cuique iucunda efle debet,nbsp;quo ad eorum fidem, ex lanólifsimis Bibliorum li-bris probationes â ludæis exquiruntur.

Vt igitur his orationis noftræ iaclis fundamen-tis,Chriflum Domini velut penicillo exprimamus: primum anatalieius dieinitium nobis probationisnbsp;fiet. Audiamus igitur Eßiam nofirum,nö^pnnonnbsp;' Wuop intynbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;r-nn Ecce

( inquit ) virgo concipiet öc pariet filium,amp; voca-bis nomen cius Emmanuel:amp;quç fequuntur.Quo ex loco minuendæ (unt nobis opiniones duæ, qui-bus ludæi acrius nobilcLim pugnant, vt apertißi-mum hoc Prophetæ indicium alio traducant. Primum enim quod ex hoc loquendi genere, nOHnbsp;I—lin noSpn, Ecce virgo concipiet,confl:antilsi-me defendimus a virgine cdicumcfle Chrifturn:nbsp;cedunt, afferentes minime neceffàrium fuiflè, vtnbsp;Meßiasex virgine nafeeretur. Quod enim apudnbsp;Chriftiancs receptum cff,nQ^p , Alma, vifginern

Ucnem cetate admodumtenera,etiam ßinmanum viri conuenerit amp; corrupta fie, aiunt defignari..nbsp;Optime vcrdca res confticucciir , fi de tota difcc-ptatione àd Hebræos codices rcfcramus:ex quibusnbsp;cercè non inelegantcr defèndi poteft, bac appella-tionc Alma, virginem quæ nondum nuptum fitnbsp;tradita,côtincri.ficenim {criptumlcgimus in Exo-dode Maria fororc Mofis,quæ (vt inter ipfoscon-ftare vidi)in cphebis,adhuc (èxtum agebat annum,nbsp;luit(inquit)nbsp;Alma, hoc eft,virgo,amp; vocauit matrem infàntis.nbsp;Simile de Rebecca,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Gw.24;

Et profeéla eft Alma aquas haufturaïquam nondum nupfifle ex reliquo contextu conftat,cuius nuptias Abrahamus per proeufatorem filio fiionbsp;Ilàac ambiebat.Ex qua feripturarum comparatio-ne lâtis adducimur, pervocabulum Alma,Mariamnbsp;matrem Domini omnium fœminarum virtute farum honorificè à ludæis verba fiant, nihilo tarnennbsp;eius exiftimatio fit obfcurior, cuius probiraremnbsp;Deus optimus maximusheroici illius faóli cómen-datione comprobauit. Qubd fi tam caufæ noffrænbsp;iniqui fùnt iudices, vt etiam iis, quibus nulla in renbsp;religio eorum in diferimen veniat nos vti,æquo a-nîmo ferre non poflînt: patianturca nos în vulgusnbsp;clFerrc,quæ ad noflri vel illorum Mcfliæ dignitatem permagnifàciunt. Quocunque enimfercsnbsp;habcatmodOjamp;Çhrifeianis amp; ludæis in confefTo

K ij

7« nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;T Y P V S •

eft,ilium locum de Mcflî.1 Domini fianificatio-ncm habere. Quo in generc homines imperiti non aduertuntjh ex virgineMeflias puretureflenbsp;natus,quanta ad illius amplitudinem maiedatis fiatnbsp;acceflio, qui hac vna rc cæteris morcalibus antcce-Etnmannel. dat. Subücitpræcereà, Et vocabitur Emmanuel,nbsp;hoc eft, nobiftumDeus. Ex quo loco nobis vbcr-rimum conccrtandi cum ludæis argumentumnbsp;fùbit, quia Media diuinitaremexcludunt omnem,nbsp;eumque ad humanæ naturæ fragilitatem tanquamnbsp;Diuinitds in aliquod piftrinum,compingunt. In quo mira-¦Äießt^cotr^ j-j defino, quænam tandem res eos mirabili-ter in lege lua amp; Prophetis occupâtes, in tarn diu-turnam dubitationcm adduxeritxum tot palsim innbsp;Icriptura occurrant loci, qui earn rem extra omnenbsp;cauillationis alcam , legentium oculis ftibiecerint.nbsp;Quid igitur aliud agebat Efâias.quæmens, quisnbsp;Icnfus diuinationis fuæ,cùm Mefsiam futurum,nbsp;: Emmanuel appellaret’nonne vt homines alicuius

Dei cofuetudinc amp; viófu aliquado fruituros,expe^ dationc retineret? qui vt particeps diuinitatis eratnbsp;futurus, de bonorum malorumque deleólu amp; Encnbsp;folus lapienter iudicaret: quod ille certefatfturusnbsp;non fuilfet, nifi præter humanumillud,quiddamnbsp;vberius aut magniheentius a Domino eflet conle-cutus. Cum omnes homines lub pcccato conclu-leritDeus, amp; ex tantomortaliura numero qui fa-ciac bonum ,repcrias neminem.Qui ergo aul|)ica-tb a Domino Mefsias eft appellatus, qui omnemnbsp;prolalute hominum propugnationem fufeiperer,nbsp;nullumqueapudDeum orandipro nobis tempu?nbsp;inter-

M E s s I Æ. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;77

intcrmitteret, cius proprium fit omnia virtute amp; rcótefaólis metiri, iufi:itiamcolerejamp; quæ fiint rc-óta amp; proba,innata quadam mentis agitationc de-ligere amp; fequi.-vitia aLitcmamp; ægritudincs,motûfq;nbsp;animorum longe à lè,amp; à luis feponere. Quæ quinbsp;fecerit, eum diuina quadam vi atq; natura à fum.nbsp;rao Dcoinftruôlum,facile quiuis iudicarit. Sed tarnen ne quis nos ludæus ad hanc quæfiioncm^alûnbsp;quidprætcr fcripturæ fèntentiam alFerre^utct,melius profedd ille jplc,quàm quiHebraice non no-runtjdc toto hoc généré iudicabit. Qui enim tandem ignorarc potcft,fi modo illi cum ea lingua ali-qua intercedit necefsitudo,b!îlt;, El,Deum fignifica-re? Cuius rei tam multa fe nobis exempla often-duntjVt nulli,nifi fenfu indigeat, res ignotacftepofnbsp;fit. C^cm ergo fcnfum ad Hofeam aftcras, du ait,nbsp;' bkM Op *7*1 Up rmin»*} Et luda, inquit, iterumnbsp;dominabiturcumEl, hoceft, Dco.Etiterum Da-uid, Q^lp npl O^lpQ, hoc eft,Ab æ-terno amp; in æternum tu es El, id eft, Deus. Et rur-fus ille ipfe, Oinn ».linK* mrbJ, Tu dominenbsp;El,id eft, Deus milèrator.Sed tarnen quid eft quodnbsp;tantopere in hoc generc lermonis nobis fint mole-fti, cum illi,fi quando fcriptis fhisDeum defignarcnbsp;velint,eadem appellatione vtatur,*]*^^^» ^amp;^,Deusnbsp;bencdicendus.Sed hçc nimis pcruagata. Vrautemnbsp;eo quo ccepit au chore , noftra procedat oratio,nbsp;quid aliud fpeéfafie Efàiam conieólura ducimur^nbsp;quum ait, '»? nîOÿ H'n» Xinn D1»3,hoe eft,nbsp;In die illo erit gcrmen Dominiin decus : quem lo^ caldtiiinbsp;cum cum Caldæns paraphraftres ad Mefsiam refe- ra^hra^.

K iij

T y P V s

rat his verbis gt; '13*1 gt;?’7 rt*iyO *rt* NW In tempore ( inquit ) illo crit Mefsias Domini, amp;c. innbsp;Guius fcntenciam amp; ab omnibus ludæisitum eft,nbsp;r^^^De' ^exnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tantum Deum cfle,lèd amp; Fi-

•Prophet. nbsp;nbsp;nbsp;Utim Dei: cuius opinionis Chrilliani omnes acerri-

mos (èpropugnatoresefle voluerunc. lt;^id enim vericati fcripturæ magis confèntaneum clic poilit,nbsp;quam vt eum qui germen Domini appellatur, Fi-lium Dei voces? A qua etiam ièntentia non longenbsp;leremiam abfuifl'c fufpicari poflumus,quieodcmnbsp;vtcns vocabulo ita loquitur, r3p3T 0*717-

gt; r7p75r nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;hoc eft, In dicbus il-

lis ôt in tempore illo germinabo iph Dauid iufti-tiam:quemlocû amp; de Meßia Caldçus Paraphraftes incerpretatur.Atq; vteares magis in luce omniumnbsp;verlàretur , neue qui vetera ilia monumentacupi-ditate (ùa abduxerunt ad mercedem, ex loquendinbsp;généré paulôforfin obfcuriore Iceleri fuo patroci-nium attexerentjfummus ille Pfalmiiles Dauid remnbsp;apertilïîmis verbis efl complexus dum ille Domi-gt; rr num cum Meflîa verba fàciêtem inducit nfiHnbsp;Taul.adHe *nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.

br^s *^*^7 r OW , Filius ( inquit ) meus es tu,ho-dic ego genui te. Potuitnereiex lénrentia nonnul-lorum oblcuræ lumen accedereilluftrius? Quem locum R» Salomo â veteri Rabinorum fchola adnbsp;Mcßiam tranHatum efle fatetur: lêd vt Chriftianis,nbsp;quos hçretieos vocar, poiTit lâtisfaèFum amp; cautumnbsp;çflc, propi U s clTe cenlet, vt ad Dauidem referatur,nbsp;Caldæum Paraphraftcm imitatus, qui verbis clarisnbsp;amp; illuminatis tenebras videtur attulifl'e. Sed rudisnbsp;ille populus vctcrum inftitutorum tenaciffimus,nbsp;à

MES S I Æ.

à priore fentcntia diduci non potefi:,niß quod /uni’ mus Deus primùm per Pfakc amp; Prophetas deindenbsp;amp; ille ipfe loquens clara voce prædicauic, /ingulo-rum auribus inculcet,amp; ad cuiufqj/êii/uin acconi'nbsp;modatomiraculo,eosin ftanonem præ/lanti/ïimænbsp;legis deducat. Quem igicur exceliens ille naturænbsp;princepste/latoFilium appellauit.Hic elVinquiês) TefltmontuMnbsp;r J1 n. • r“ J- Jnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;xDcideChri^

Filius meus dilecluspplum audite : de quo tot ante ' fcculis dixerat E/aiaSj Generationem eius quis enar Tiiauh.î^nbsp;rabit? hune tu præter humanû quidpiam, nihil ex-cellentius habere putes? Quem quæ/b iportaliumnbsp;e/Tc arbitreris,cuius natales amp; gcntilitatem aut per-ueftrgando agnofcere,aLit inuentam à capite arcef-lcre non poffis?lam omnes ludæi pattern Abraha- ^brahammnbsp;mum agno/cunt:at ab Abrahamo ad parentem llùnbsp;manæ focietatis Adamum, multorum annorumnbsp;deferiptiones in /àcris literis vi/untur. Ex quo effi-citur vt inter cos qui virtute amp; reólefaólis habenturnbsp;clariores, cuius genus amp; /èriem ducere non pofsis,nbsp;reperias nullum. Quem igiturdicemus eum cuiusnbsp;generationem enarrare queat nemo’Certc amp; æter'•nbsp;num amp; Deum efle fàtendum eft.Neque enim ho-minum quifpiam e/l tam bene aâ:æ vitæ gloria amp;nbsp;meritoriim magnitudine cumulatus, qui non pernbsp;ftirpes amp; Eimilias cen/êri queat, aut non aliquemnbsp;generis fui authorem citet. Atque in eo quæ/lio-nis généré appofitè nobis præiiflè Michæas vide-tur, ex CLiius prædidione non poteft non darumnbsp;eïTe, eum qui aliquando tantum Mefsiæ magiftra-tum e/Tet inituruSjab æterno amp; Deum fore«fed eiusnbsp;verba reddamus jTÿïînbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;£Z3nS-M THkh.^i

8q nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;T Y P V S

' îzabip »a»r3 czi^rpa rn^eî^ioi buW*3 Et tu ^eßt4sadie (inquit)Beth-Iehem Ephrathi.minor vt nuncupe-tui4ternit4- . ?nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• t Snbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i • i- j

- ns inter millenaries luda: ex te mini cgredietur do-minator in Ilraël,amp; exitus eius â principio amp; à die-bus æternitatis. Ex quibusquis eft tam omnis do-étrinæ rudis, aut tam parùm veritatis amans, qui Meßiam sternum delignari non intelligat? Nonnbsp;igitur Seruatori noftro momentum illud quo innbsp;Beth-lehem natus eft, primum illi vitæ dieni attu-lit.-fed cùm eius exitus,teftc Propheta,à diebus çter-nitatis clTentjCÛmque ipfe fibi eftet principium,necnbsp;aliunde motus caufam haberct, non indignum ànbsp;lîia amplitudinc iudicauit,lî eius quem olim fpecicnbsp;ornarat fua,perfonam ageret, arque in Beth-lehemnbsp;pro là lute populi fui humana forma naiceretur.nbsp;Qui igitur erat antequam nalceretur,queas adducinbsp;vt hominem tantum hune efleputes? Quique antequam humani corporis fbrmam ampliaret, Infinitis lècLiIorum conuerfionibus, totus crat fenfiis,nbsp;totus audituSjtotus vifus,totus fiifhunc Deum ne-gare poßis? Quôd autem ij qui in Prophetas com-^nbsp;mentarios ediderunt fèrè omnes,hanc à Meßia no-ftro diuinationem,vcl hoc nomine lèmouent,quodnbsp;icBhinl-Mnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Reipublicægubernaculafiilce

fium, perit,cuiq; ah his,qui turn R.empubl.gcrebant,gra' uißima fit conftituta pœna,vt facile ab co principa-tiim exckidas omnem:quælô ne homines confilio-rum in Theologie focij,diuinem illam dcwninatio--nem,vulgi clamoribus,militeri tumuitu amp; popula-ri gloria tantoperc metiantur; neue committent vt

81

tarnen lèricjleflç hiiura^Horcm inquam,populis dc-libatum: quem Dcus oprimus maximusf vt inquit Elàias ) pocius ipiricu (âpientiæ inccllechusjcicn ifaiAsh,nbsp;tiæ amp; piecatis inter fuos ièpcum efle voluit, quaranbsp;copiis amp; armorum metu. Qui cura mortuos adnbsp;vitam excitaflèc, ventis amp; mari imperalTec mo-riénfque Soli amp; Lunæ tcnebras oiîudiflct, Regumnbsp;omnium Iplendorem amp; ma nu bias facile erat fupe-raturus, nifî pluris virtu tem,paticntiam, amp; animinbsp;in adeundis periculismagnicudinem, quàm irape-randi cupiditatem æftimaflet. Arque ne cui forlàn 'Prinâpattttnbsp;obfcurius in officio fuiflc videaturjcgat eos quieiusnbsp;hifloriam memoriæprodiderût:â quibusinfermo-teflas faôlaeÜèt,forum agere , concionibus teuerenbsp;populu m,leges diólarc amp; nefariorumfcelerumprinnbsp;cipcs ciuicatis reos, liberius coërcere conffieuerat:nbsp;vccum imperio prouinciam fuam ingrefFus cflè vi-deretur. CQro loco qui afi'enfus bonorum omnium*nbsp;quanta Pharifeorum, ôc ciuium primariorum in-auôlione velut hæreditarium,côcionibus lefu Cbri-fti adimijfànè quàm ægerrimè ferebant.Non igiturnbsp;eos folos dominatores amp; principes in Republica arnbsp;gnofcimus, quorû ambitionislabore vita diftrida, CrAtîojî,nbsp;magiftratu aliquoreEinetunquifvtdicebatPlacoJin tIm,.nbsp;Jgt;rcnlândis,lionoribus perindcagunt,arque fi nautç_

mcrabilia in populo darum efle,aliquâmne tibi do-minationis notam videntur præ fe ferreî Non igi-tur deleôtatus te fua familiari priuatus egit, nec eos eftimitatus^qui cûm principum ôcpopuli moresnbsp;ferre non poflcnt.domcftico otiofedediderunt,fednbsp;id vira: gtnus delcgit fibi, vt quanquam magiftra-tu fufFragiis populi dato non fungeretuGfempcr tanbsp;men in conrenrione,femper in dimicatione verfe-retur: nec vllum cum populo agendi amp; docendinbsp;finem fàceret, multofque haberet 8gt;c fequaces ôinbsp;alumnos difeiplinæ fuæ: vt tarnen iuftius eum vo-catu amp; delegatione fùmmi Dei, quàm quauis po-pularium comitiorum ratione, in officio efl’e dicc-res.De cuius drgnitate amp; rdiquis virtutibus quumnbsp;baptiferetur,return omnium paréns Deus,quafi iu-

M E s s 1 Æ. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;«5

rjtus indicium fècerat. Sed tarnen tam multa de cius imperio afferre, nihil fortafiê ad hoe tempus:nbsp;quem non iokim dominum mundi amp; legem maris fateamur necelle eft (vt olim de Ie Romani Im-peratores prædicahant ) (èd cælum {èdem,terramnbsp;auté fublèllium pedum eius efle accepimus. Vt amp;nbsp;ille ipic de ie ait,£i§ü6y p.oïnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;év t'ïs’ï

yvs. ÔCC. Data eft mihi omnis poteftas in cælo amp; in terra, amp; quæ fcquuntur.Verum nonanimaduer-tunt hornines afoti, ex prædiôlis Prophetarum ne-ceflàrium amp; fatale fuiflè, vt ventiirus ille Meffiasnbsp;paupertatem coleret,amp; ab his omnibus effet alicnif^f-lt;w-fîmus, quæ vulgus hominum imperitorum nonnbsp;admiratur folûm, fed in bonis amp; valdc appetendisnbsp;ducit. Legantergo Zachariam fuura,nis verbis,nbsp;non Q7W» n3nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nn quot;îK’ù »^*3nbsp;nbsp;nbsp;¦

•‘Tiûn *3p pna?

*1*^ ^pT hoc eft,Cumulare gaudio fi'* lia Sion,iubila filia lerufâlem, ecce Rex tuus venitnbsp;tibiiuftus Sgt;c fàluus,pauper infidens ahno,afinoin-quam,pullo afînæ.Quo loco R. Salomonis amp; alio-rum confefïioneMeflias defignatur, qui cùm Im^nbsp;perator optimus maximûfque effet, voluntariamnbsp;tarnen paupertatem adamauit. Poffunt igitur pau- Denbsp;pertatem eflè malum iudicare, quam veteres fa-pientes vulgi opinionibus propemodum oppreflînbsp;in bonis ftàtuerunt ? Poffunt rerum externarumnbsp;dclpicientiam non virtutem putare,qua ferme vnanbsp;humanç vitçfplendorcontineturgt;Pôffunt deniquenbsp;fruendarum voluptatum rationem comprobare, ànbsp;quibus qui abfùnt verè fapientes appellanturîNoninbsp;L ÿ

S4 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;T Y P V S

igitur pauperem tuillè , parce ac duritcr vixiflc, alienum a Meïlia Domini videri débet ; ciim hacnbsp;vna rc magnus amp; forcis animus poeißimum cerna-cur,caque ipfa cauCa fie efficiens magnos viros.Mcanbsp;• cercè femper racio fuit, nu lia re Deo, ôc eiusMeflî^enbsp;propiusnos poife accedere, quàm rebus annbsp;amp;humanarumrcrum contemptione.Quod vircu-tis genus fi ludæi cogicacione actigilTcntjnon ita ve-recundê paupercatem in Mefiia fateri cogerentur.nbsp;quam velue dignitaci principis tanti minime con-gruencem,omnino refutarunt.Quo in genere Pro-phetarum clarifiimus Efaiasde Chrifio loquensju-dæis (àcis fuperque faceret co loco, Defpeélum amp;nbsp;nouiifimum virorum, virum dolorum amp; fradumnbsp;infirmitate : Item, Nos reputauimus eum quafi le-profiim amp; percufliimà Deo,amp;c.nifi hune locu aliônbsp;' traducerent. Quid eftigiturautad amplitudineninbsp;Meflîç aptius,auc ad gloriam corû qui fe ad cius panbsp;cronacum amp; fidem contulerunt præftantius, quàmnbsp;hac vna re cæteros homines fùpcrare, vtcam quænbsp;vel aDiis timeri exiftimata efi: paupercatê, quamq;nbsp;veteres Poëcæ nominaucrunc, mirificênbsp;compledancur; atquc ita line animo affecti,vc nihilnbsp;aut expecanc,aut admirencur,nifi quod cum virtu-. . vre coniunófum eft; quæ (bla excellentes animos amp;nbsp;hu mana contemnentes fàcit.Itaque non aipernaii-da ilia -in Talmudæis cuiuidam R. loièph ftntentia,nbsp;indif-nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;O gt;XT)rr*^

pai^tiorte f‘- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;hoc eft, Tarn decora ludæis paupertas eft,

qgàm cquis albisrubeum frænum. Quæ igitur ho-ijiines vçlut àcftyVccrct,fra6ti opinor conicientia im-f nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;—nbsp;nbsp; “ bec

MES S I Æ. bccillitatis fuæ, fuipiciunt, ea fiimmus jllc Mefliasnbsp;ad cuiulque faculcatcm reiiocauicrquæ vel ob camnbsp;caufàm füfcipienda cenfûic,vt cætcros in fpem imi-candæ virtucis fîiæ traheret, alacriores vitæ çru-mnasfolarentur. Quiscnim efttam parui,tâmquenbsp;angufti animi, qui fi fècû ipfe medicetur quantis innbsp;miîèriis aMeflîaDominiaôlus ille vicæefl confè-ôlus, quantâq;ab eo profakite omnium dimicationbsp;fit fùfcepta, non lubens in vitæ difcrimina fè conii-ciat.neq; recufândûputec vt ea qua natus eft côdi-tione viuac, nulli neque dolori, ncq; pcrcurbationinbsp;ccdat’Quiseotum qui (è Meftiç fâcraméto obftrinnbsp;xerunt,curfu inckàtiorc ad mortem nonfèratur,nbsp;cùm ab eo mortem oppetita putct, nulla ccrtè alianbsp;de cauû,quâm vt cumulatifsimc de bominibusmc-reretur?NarranturmuItæLaccdçmoniorum amp;Ronbsp;manorum Icgiones, ad eumlocum vitro profcCtæ,nbsp;vndcfe nuuquam redituras cxiftimarent.Quo igi-tur nos erga cû animo cfîc oportebit, cui non modo vitam,fed vkæ pretium acceptumdcbemus?Ita-que neque mors crudelitatis plena ncq; clarißimanbsp;ilia vulnera, ex quibus plusgloriæ quàm fànguinisnbsp;manauitjMefsiam potueruntnon dcccreded fàtea-mur ncceffe eft,nihil hoc fàdlo fc dignius,nihil ma-gis fimile Ilû ab illo vnquam fufceptum efTecveréq;nbsp;eum hac vna re omncsMcftiæ amp; triumphos amp; ti-tulos confècutum. Arque vt fermo nobis con-cludatur, quem initio inftituimus, quis eft tam o -mnino hebes, qui diuinitatem in Mefsia non pofsitnbsp;non fatcri, cùm incident in eum Dauidis locum,nbsp;vbi ait , n*Wîs‘ Ifp

¦. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;t .‘‘i

T Y P V s

Ôlin *^*3*1H Dixit ( inquit ) Dominus Domino meo, Sede à dextris meis, donee ftatuamnbsp;inimicos tuos fubfellium pedibus tuis. In cuiusnbsp;Pf^îniiegt;^‘^’^’^‘'^donemiror Caldçum paraphraftem,nbsp;ÔC vniuerfum ludæorum gymnafium, tarn pu-dorem omnem cum fenfu perdidifle, vt aut dcnbsp;Abrahamo,aut de Dauide mêtionem ficri,audeantnbsp;prædicare. Sic au tem tota res illis ftatuitur, vt vc~nbsp;lint Ininc Pfalmum a quodam ex pueris fympho-niacis qui modis Dauidis præcrant, compofituninbsp;cfle,amp; in eo Deum induci, qui Dauidem alloqua-tur, hoc modo, Dixit Deus domino meo Dauidi,nbsp;Sede ad dexteram meam. Adeonc hominum im-piorum cuagatur audacia, vt locos qui in feripturanbsp;flint amp; illufi:riores,amp; ad claritatem Mefïîæ aptiores,nbsp;omnino commends labefaólent Riis? Alij ad Abra-hamiim à Deo verba fieri ominantur, hoc folo ad-dued, quod de Melchifedec in extremoPfalmo fiatnbsp;mendo. lam verb de Abrahamo fermonem infti-, , .A,.nbsp;nbsp;nbsp;tui.aut de Dauidc.nequcfcripturæ veritas,neque di

»r^rw. gnitas oracionis pati potelt. Nam de Abranamo, vt ante dixi,omnium Talmudæorû traditionerccc-ptum efl:,eum ad portam Gehennç fèdere,ibiq; ve-Iiit in præfîdio efle, vt ludæorum animas quæ ma-Icfaótorum Rionini nomine infernas illas domosnbsp;contendcbant,aditu prohibeat. Quæ fi ita fint, vtnbsp;ipfi conftanterafieuerant, quomodoà dextris Do-,nbsp;mini federepoteft, amp; velud cum eoin codemdignitatis ver^ri gradu? itaque homines à veritatc,nbsp;quam fortaflè norunt, cogitationealienifïîmi, mahnt diffimiles Rii amp; contrary defèrri,quàm totferi-ptix

MESSI Æ.

pturæ locos æquitati caufe noftræ concedere. Nifî forlân idem de Abrahamo audent côminifci, quodnbsp;de (è apud Lu ci an um Hercules loquitur, partemnbsp;quidem fui incælo cumDiis immortalibus agere,nbsp;reliquamautem apud inferos cum manibus dcfun-ôforum habitare. Sed tarnen quænam poteftefTenbsp;tanta Abrabami, aut Dauidis apud Deum autbori-tas amp; gratia,vt pari cum ilJo dignitate,ad dexteramnbsp;eins feïl'um vocentur? Adeone temerc de fumminbsp;Dei maieftate audent proloqui,vt ei velut ex plebe,nbsp;collegam in honore amp; magiftratu inftituantîltaqucnbsp;caiicant ne dum à le ignorantiæ labcm, quam fu-gere non pofiunt,nitunturdepellere,incidantin o-mnium fceleftiflimum fàcinusimpietatisrneq; tan'nbsp;tùm bbi cxiftiment licere, vt aut Abrabamo, autnbsp;Dauidi iusin orcbeftra fedendi poflint concedere.nbsp;Laudent verb cos, amp; fi ira luber, gymnicos præco- ,nbsp;nés adbibeât. Quidni enim amp; à nobis iure lauden- »/or/L-; fitamnbsp;tur,quorû laudis amp; gloriæ bçreditas etiam ad Cbri commit “nbsp;ftianos Ipeólat? Sed tarnen is modus laudationis eftnbsp;adbibendus, vtnibileorum quæ ad diuinam illamnbsp;mentem pertinenr,bominibustranfcribatur. Quidnbsp;enim â rcligione,non dicam Cbriflianorum,fed lu-dæorumtam alienum amp; nouum , quam gloriamnbsp;Dei,quam ipfe alteri fe non daturu clara voce præ-dicàuit, bominibus concedere, eifque tanqua reli-éta plebe ad patritios tranficrint nomen dare illu-ftrius? Cui reictfifatis domefticafcriptorum no-ftrorum cxempla apud nos valere pofTuntjOmninonbsp;tarnen mibiSybaritarumcxcidium inmentem ve-nit, qui cum de Habilitate Reipublicæ oraculum

T Y P V S

confùlerent, au dier une tune cucrfionem ciuitatis imminerc,quum hominesæquali cum Diis honorenbsp;cenfèrencur, amp;c æquo ferrent animo le in fallam il-lam gloriæ pofleflionem induci.Quo in genere nonbsp;mediocriter ij mihi videncur olfendere, qui Dauidinbsp;autmortalium cuipiam àdcxcris Dei in hemicy-clo fedendi locum præfticuerunt. Cur enim nonnbsp;idem alicui ex Angelis pocius ? quos confiât longenbsp;omnibus modis hominibus prælucere. Cur nonnbsp;'Tiiofis:nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fortafic Moh? quo nemo meritis clarior, nemo re-

geftis præftantior,nemo lamiliaritate cum Deo coniunôtior vixit vnquam.Scd tarnen nihil ad hancnbsp;federn: quæ certè aut nulli debetur, aut ei qui to-tins diuinitatis fit particeps. Quo magis miror cos,nbsp;qui contempta rerum cæterarum feientia, diuinç la-pientiæ præceptaIblaluntcomplexi, atquc in eanbsp;quam velut hæreditariam a patribus acceperantynbsp;Theologiamirificè fe excrcuerunt, ita defiperc, vcnbsp;Deum amp; homines eadem gloria, vno conclu-dant locoi Qui cùm fenfill'ent nos ipfos illud Da-uidis ceftimonium, tanquam proprium in fidemnbsp;noflram depofeere, quafi in rem præfentem venifenbsp;fent,amp; cælum ipfum circuncirca elfent ferucati,ho-'eofitr^rijßU mines fecundum Deum federe voluerunt : quos innbsp;amœno quodam loco beatam vicam degere, nonnbsp;autemin cælis, omnium Rabinorum turba con-fentif. Melius igituramp;advcritatem accommoda-fa- tins, lonathan filius Vziel Caldæus paraphraflesnbsp;rafhr^/ïes.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quæflione videtur iudicalïè. Is enim in

Caldæa feia translationeita vertit, nnûoS' hoc efe, Dixit Dominus, ad verbumnbsp;ïùum;

M E S S I Æ.

fmm,Scde adextrismeis.In quo vidctur Homo lu-dæus Chnftianorum mentem fcientiflimè eflè có-plexus.Quid enim aliud aflerunt Chriftiani, quam Meßiam noftrû Verbum, vtira dicam, incarnatû, cbrîjltttnbsp;bum ( inquit ) caro fàôlum eft. lam verb R.Iofephnbsp;alterum Caldæum paraphraftem cæteros id genus fine contumelia dimictamus : qui dum in pala-to fiio cxcoicndo impendio occupât! fiint, minusnbsp;fbrûn palatum ipfius cæli, vt dicebat Ennius, no-uerunt; de cuius tarnen exedris amp; fefsionum ordi-nibus audent cumulatifsime difputare.Neque cer-tè neceflarium vidctur efle, cùm tot ex corum feri-ptis nobis occurrantloci,domefticas rationes in lu-cem depromere.Meminerint igitur eorum quæ R.

IGac in enarrationibus Geneieos feripta reliquit, te mundum

germanam Dauidis mentem eo loco, quem iüpra memorauimus.Qucm fi ad Meßiam, qui inter eosnbsp;funt dodrina excenentes,refcrunt: quem nos Meß«nbsp;fiam futurum iudicare oportebit? Quifi nihil prêter humanum quiddam eft habiturus,qua tandemnbsp;fronte Dauid eum Dominum iûû appellat, quemnbsp;filium aliquando eiTet nadurus’aut qur tarn excel- wiraX

T Y P V s

fo amp;: fublimi lederet loco, qui Angelis inferior di-gnicate elïèt? Habeat igitur quiddam vberius ne-cefl'e eft:,qucm tanti fecit lummus ille Rex Daiiid, vt cum Dominum appellaret: quique tarn grauemnbsp;amplitudinis luæ teftem habuit Dcum,äquöiiinbsp;partem dignitatis amp; ordinis vocaretur. Habeatali-quid illuftrius, cuius exitus a diebus æternitatis Ôinbsp;ab initio lèculorum à Propheta memorantur. Sednbsp;hæc fortalle probabilia, ilia certc necclsitatc conlê-cutionis ad id quod volumus ducentia, quæ lere-

npiÿi ntypi iQüJ î—înnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;min»

' Up'lÿ nin» np» hoc eft,Ecce dies venient, dicit Dominus, èc excitabo ipfi Dauid germcn iu-llum, amp; imperabit Rex amp; prudenter aget,amp; facieCnbsp;indicium amp;iufl:itiain terrann diebus eins làluabiturnbsp;Iuda,amp;Ifraël habitabit tutô,amp;: hoc eft nomen einsnbsp;quo vocabunt eum, Deus iuftitiæ noftræ. Quæ finbsp;homines vel in Hebraicis leuiter dodi expende-rent,noneflct profèólo illis integrum non le fociosnbsp;opinion! noftræ adiungere. Si cnim excellens illud

jeT,He’, vel feindignos qui illudcfferant indicates, rau. He. Vel q? omnino qua ratione pronuntiari debeat fibïnbsp;perfpedum non eflè inquiunt, fic litcris delcribuncnbsp;fuis Sfif V**! X»,nos louanuncupemus licet) adnbsp;Mefsiam grauißimus Propheta referte non dubi-tauit, quid eft quod tandiu in lynagogis amp; porti-¦ cibus fuisgarriant jMcßiam Domini totius diui-

M E s s I Æ.

nitatis expertem fore, aut illi tantam immortali-tatis gloriam inuideant, æsqtie illud alienum fcri-ptis detredent fois? Po tu it veró maiori verbo-rum luce pofteris Deus fignificari quamillaap-pellatione nin* loua? quæ eft,focundum ludæos, txad.ï^. èc propria amp; æterna Dei notatio, teftante Mofo,nbsp;loua nomen eiuSjinquit. Etapertiusnbsp;apud Eiàiam,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;w mn* »0.^

' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ego loua,hoc eft nomen mcuni,amp; glo-

riam meam alrerinodabo.Etapud îeremiampTjn» quot;lOU? Dominus exercituum ( inquic ) no-men cius. Quo nomine fefe nulli ante Mofom no-nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' ‘

tumfeciflè ipfomet teftatur Deus, cum veteribus eft, Dei Omnipotentis Ce tantum declaraflet ; quosnbsp;æternam illam amp;plenam diuinitatis nuncupatio-nem Min*, Ioua,quam humanæ mentis conie.ólu-ra non capitjtandiu celatos volucrat. Hoe nomennbsp;tniöön, hoe eft, admirabile, Hebræi nominaue- Nowï» admnbsp;runt.-cuius cognitionem (vtilliinquiunt) nemo at-cigit vnquam,ne lefosquidem noftertquanuis eumnbsp;omnifapientia amp; magia fopraquam cuiquam cre-dibile fit, præftantem fuifle affirmarint. Atque exnbsp;eius ignoratione pcrfeélum cfle R. lofoe putat,vtnbsp;in tanta calamitate,ludæorum precibus à Dominonbsp;nullus relinquatur locus. Quôd fi cui totailla no-minis vis amp; natura nota eflèt,eum de manibusnbsp;Dei poftulationes quafounque euiôturum, amp; denbsp;Omni rc , quæ in quæftioncm amp; (crmonem ca-

T Y P V s

Sathio J qui è rcgione arcæ fœdcris iaccbat fi-f xus J exprefTos Rabini tradunc;ex quoetiam lapide totius vniuerficatis miindi fundamentanbsp;iaóla eflc volunt : veruntamen inuencuseft nullusnbsp;qui rem tam immenlàm animo fit conlccutus. Scdnbsp;hæc credat ludæus Apella ( vtinquit Horatius)nbsp;non ego. lam igitur non fum nelcius, ei interpre-tationi,quam Chriftiani ad ilium Icremiæ locum,nbsp;qui à nobis fuperius mcmoratus eft attulerunt ,abnbsp;omnibus ludæisreclamatum efle.Sicenim verfjmnbsp;ilium veterum accentuum lege deprauata legunt,nbsp;'lipnsî W Et hoc eft nomennbsp;cius, quo vocabit cum Deus,Iuftitia noftra.In quonbsp;vident omncs nihil intadum, nihil non expert um ,nbsp;abeisprætermiflumcflèjVtfaciliusfiiis caulàm il-lam in animum inducerêt,quam vixdum fibi probare poflunt. Vertant igitur omnia licet, accentuum rationem non fequantur, amp; germanos Mefinbsp;fiæ locosaliotraducant,qui quiduisagunt potius,nbsp;quàm vt de veterc lèntentia depcllantur,automni-no probationum necefsitati locum relinquant.nbsp;Audentergo accentuum rationem alpernari, finenbsp;qua Abraham Ben Ezra (ùmmus apud eos Philofônbsp;phus nihil tutum , nihil non lubricum inHebrai-cislitcrisprædicauit:quamcertè qui non fequitur,nbsp;perniciofifiimum quiddam inducitin religionem,nbsp;confufionem videlicet amp; varietatem. Quo in généré homines lyncei non aduertunt,quantis in pc-riculis eorum verfetur fides,in qua quç fiint amp; po-tiora amp; præftantiora, apicibus Sc pundis, minutifinbsp;fimilque literis continentur:dum eis abftondita

M E s s I Æ. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;5gt;3

quædam amp; arcana Cabalæ myfteria fignificari yo lunt. Quódautcm duo illa vocabula niH*nbsp;Dominus iuftitiæ noftræ, fibi inuicem fint coUiga-ta, féque mutuo compleólantur, arguit accentusnbsp;qui ad præcedcntem didionem INIp* afcriptusnbsp;cft, qucm knfin Tifba vocannqui accentus cumnbsp;fitdiftingucns,paulüm immorandum cflc notâtnbsp;poft earn diclioncm elatam cui fubditus cft,hoenbsp;modo, lOp'Tÿ Hin*nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Wiy »‘nt), Et illud

cft nomen eius quo vocabunt eum, Deus luftitiæ noftræ. Neque verb poftum non cumulari maxi-mo gaudio, quôd in re tanta ad momenta rationum Septuaginta interpretum authoritas acceffe-rit. Licet cnim in ea lèntcntia ex noftris fuerintnbsp;nonnulli,vt ab illis Ptolcmçus Rex hoc loco diui-nitatemcelatusefle videretur,côtarnenipcôlaflènbsp;£acilc crediderim. Sic cnim locum transfèrunt,;^ inter-iÇ'n ovcfxa. O xaXEo-lt;j àt/rov taa’iSiK. Et fréta.nbsp;hoc cft ( inquiunt ) nomen eius quo vocabir eumnbsp;Dominus,Iofedec : quafii loua lcdcc: hoc eft,Dcusnbsp;luftitia. Si igiturfibi tam impudenter literas illasnbsp;{ànclas in manus fiimunt, vt quando ita amp; rerumnbsp;fuarum ftatus, Sc caufæ defendendæ ratio poftula- -bit,in eisdilpungcndum cflc velint,non video quçnbsp;illis iufta indici poßit certandi lex: quos quancun-que in partem difputando impulcrisnûquam finenbsp;perfugio verborum laqueis irretire qucas.Sed tarnen ne plus aliquantô afferre vidcar, quàm mihinbsp;omnino impofiierim, neue eä rem in qua Simoni* s'mwiia'.nbsp;des apud fummum principem taccrc maluiflet in-dodis hominibus probare concr : (atis crunt quæ

M üj

T Y P VS

à nobis in earn partem fiint explicata. Quis cnim neicit in toto hoc diuinitatis genere, non tam mo-

, 5(^ hZä/«! nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;; qui ni(ï benignitatis

(uæ igniculos primùm in nobis conceperic ,fruftra iibros confiliarios adhibenaus . Quis enim co-rum, qui cùm aliquando incerta fide vagarêtur, (ènbsp;infbcietatem Circuncifionis venire pallifunt, velnbsp;ad Chrifti religionem côuolarunt,non petius Deonbsp;optimo maximo tantum beneficium acceptumnbsp;tulifle, quàm aut Philofbphiç præceptis aut proprio quodam animimotuad hocmunusaccelîîfiènbsp;taflet, Sc de religione temere eflet locutus/efèrre-tur, eius Iibros caufà non cognita, Sc extra ordinênbsp;cremari voluerunt : nefàs elle exiftimantes, remnbsp;ad quam natura duce veheremur, probationumnbsp;necefiitaci amp; difputationum contentioni addice-re. Sienimeûm alicui rei probandæ argumentanbsp;aflumuntur, re ipià Sgt;c clariora amp; priora eflè debet,nbsp;quidnam tandem antiquius amp; clarius in bac fen-tentia diuinitatis citare queas,cùm rerum omniumnbsp;Deus fit caufà ôc principium? Itaqueeaquibusnbsp;cum dignitatc celebrandis, pares eflè non poflh-

tis digne extuliflè.

Ne igitLir æ ft lis difputationis hiiius longius me à terra ferae, iam ex alcö ad continenccm reuoca-bor. Informcmüs véro eum quem primo fermonc cttnabulanbsp;fîropoftiimus Chriftum, illum partibusiis amp; co-oribus reddamus, qualem nobis vetercs Prophe-tæ tradiderunt. Sie igitur Beth-lehem locus nati*nbsp;Oitati eius dióftus; fit conceptus ex Virgine, vt an-tca expofiiimus. Quo ex loco maius opinioncnbsp;ïudæorum præfidium fidci Ghriftianorum accer-fitur. Cut cnim eo EGiæ loco, præter receptamnbsp;(cripturæ confuetudinem, ex materna linea tacitonbsp;patre origo pucri memoratur? Quis cnimnefeitnbsp;non tantum in Hebraicis fed in omnibus fermenbsp;Jitcris in vfum abiifle, vt in cuiufque origine de-monftranda , reliófa matre tota ferics per pater-iicimus, illi in terris pattern defuifTe, cuius origonbsp;tantum à matre dcducitur. Addit prætereà Efaias,nbsp;bp mtyorr *nni lob pj p ijb

Hoc eftjPuer natuseftnobis,filius datus eft nobis, amp;crit principatus in humcro eius, amp; vocabiturnbsp;nomen cius Admirabilis, Confiliarius, Deus, Ma-gnanimus,Patcr æternitatis,Princepspacis.Quibusnbsp;verbis quid addiuinitatem in Meftia cxplicandamnbsp;accomodatius effe poteft? Quem cnim ætetnitatisnbsp;Patrcm,quem Deum appellate queas,prærer eum,nbsp;qui a feiplb cft,amp; de quo plurimç conlentiunt gen-tes primarium iemper fuifte numenî Qui locus

^6 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;T Y P V S

ctfi eft fimplex, fâciléque fè animis hominum infi-nuat, tarnen illius nomine nobifcum interdicédum effe ludæi volunt,quôdin eum non dedudi/ed ir-ruiflc,non precario,(èdvivenifle videamur. Quianbsp;cnim de Mcflia didum inficias ire non pofTunt,nbsp;parte eius meliore nos excludunt, Ôc ita legunr.nbsp;Puer natus eft nobis : item, Et vocabit nomen eiusnbsp;Admirandus,ConfiIiarius,Deus, Magnanimus, Pater æternitatis,Principem pacis. Quæ leélura quâmnbsp;fit abfurda vel mfà verborum. compofitio déclarât,nbsp;in qua conuernonem ordinis,non nifi ægrê linguanbsp;Jx’rum*^le P^^^potcft. Quoingenerefi Septuagintanbsp;fîjos interprètes in confilium adhibuiflènt, ilhis for-fitan æquioribus vteremur. Sicigitur Septuagintanbsp;septudgintit verterunt, Ka,7lt;iïra.i ovofzcf, civlQnbsp;interprète/. ay(i'\aScrup.^A{\o$jy£oS

, quot;Tmlvf nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;a,iSgt;voSjôcc. Et voca*

bitur( inquiunt ) nomen eius magni confilij Angelus, Admirandus, Confiliarius, Deus fortis, Po-tens, Princeps pacis, Pater futuri fêculi. Ex quibus cfficitur Mcflîam non tantum pacis principcm de-fignari, fed Deumfortem amp; magnanimum, amp; Pattern venturi fêcuIi.Quia enim nac vita minus fuisnbsp;eft cognitus,videbitur certè illis futuro fecuto, nonnbsp;tanquam vnus ê multis , fed velut pater totiusnbsp;æternitatis.

Supereft vt aliquando ad tempus quo Meßi^ Teinpis rff?-aducntus appropinquate ex fecris litcris creditusnbsp;^ro', eft,noftra referatur oratio; qui locus etfi anteà à nonbsp;^hetis. biseftpertaétus, longiorem tarnen tradatum vi-deturpoftulare. Eïabent ergo ludæi, fi nonnihil

M E S S ' I Æ.

operæ amp; fttidij in antiquitatis amp; temporum ratio-nepofucruntjaduentum Meflîæ ex vaticinio la-cob, in id tempus efle reieótum , quo ludaici regni principacusa domo EXauid ad exteros transferretur.nbsp;Hoc paulo ante natumChriftucontigilTe omniumnbsp;gentium ceftantur monumcnca.Qu.bd fi probe re-putacionemfacimus corum temporum, fub quorum finem fub ob {cure iatis aduencus Me/îiæ pernbsp;Daniclem defignatur dubitabic nemo quantus.nbsp;(plendor ex ea calculi ratione fidci Chnffcianorum-accerlacur: facileque eric accuracius incuencibus iu'nbsp;dicare, de illis hebdomadis vfque ad natiuicatem'nbsp;Domini ne momencum quidem aut de{yderari,auc

verba,‘1*5) ^p) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4p: ‘jfHO ^Z?*p3ti^ Q^pl^ïy

pp nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;3inn4i pwönx434

ptn DinnSi czi^oSp

p p^ni owp mp3ugt;czi»pw ‘rp

Vnn*) nnniii nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Q*p»r

Û w o»p W/T nnK**) o'npn piM*»

funt populo tuo, amp;: vrbi làndæ tuæ, ad conficien-dum fcelus Sgt;c obfignandum pcccaca,amp; expiandum iniquitatcm,proferendamque iufliciam feculorum*nbsp;ad confummandum vibonem óc vatcm,vngcn-dûmque Sandum fanólorum. Sic inquam,babeconbsp;intelligas,ab egreflu verbi, vt iterumædifîceturnbsp;lerulâîem ad Mefliam principcm;amp;poft fépte beb-domades amp; fèxaginta duas iteriim inftaurabiturnbsp;platea amp; fofla/idque in anguftia temporum. Poft

5)8 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;T Y P V S

vcro hebdomades (èxaginta excindetur Meflîas, nihil ei. Hcc ille. in loco inter ludæos pluri-mi amp; veteris hiftoriæ,acqucadeô totius humanita-tis impcriti omnino caligarunt. Alii autem vt Mo-nenpLß^ce'j. Tvroncnfisamp; Bioccs doôtrinæ præridiis opinornbsp;i^atiehMo- inftruôlioreS jitaharum hebdomadum rationcmnbsp;nietis”* incunc, vt à dcleto primo tcinplo adfècundi cuer-rionem annos quadringcntos amp; nonaginta efflu-xiflè adirmarentipoft cuius temporis cóuerfionem.nbsp;Médias ex decrctis Prophctarum omnino cüètnbsp;venturus.Qncm terminum cùm iam tot annorumnbsp;fècula fijperauerint, mirandum efl: quænam tandem caufà eos tandiu à legis noftiæ clientcla prohinbsp;büeriCjquæuc cos ratio tantopcre Rabinorum cô-mentis amp; fomniis rctinuerit: cùm diem Meflîæ di-ôtum iam cefïiirc, comparatione icripturarum ne-polîît. Quem cùm quidam illis temporize iaelapfd. bus laxiorcm opinione fua diem trahere grauatènbsp;ferretgt;nihil minus quàm aduentu Chrid;i,vetcribusnbsp;monumentis làtis efle faôtum fufpicans, male Med-. fiæ ominatuseft Jnquiens.VæanimabusMeilîæ.

Iam vero Su-etonius author non vulgaris imperio Neronis ( quo tempore ex Prophctarum authori-catc Mediæ aduentus apud omnes ludæos in pro-ximam fpem vefierat} ,rumôres toto Oriente per-crebuillè ait, ex îuda^a egreirurn Eaóluras copias,nbsp;quæ magno ithtçrrore vniuerfumorbeminfefta-rent,amp;: vi^loriis fuis partum in amicitia amp; hde re-Caufà Pefe- tincrent.Qua recfFcdlum eft, vt (précis quæ maio-Htontsiudeo s (~um PODuloP^omano fuerant fôederibus,nbsp;rum a I{o- .nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’ ¦ i n \nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;? i \ 'i r

mMis, violato etiam lure beü!, aRomam^ facile dercce-rint

M !£ S 1 Æ.

lint, amp; di/pofitos in præfidiis ftationarios milites fiiftulcrint^ampliflimumqiic il lud Ncronis munus,nbsp;ad templum IcFofoIymitanum per legatos dononbsp;miflum^repudiarint: quod â Pontificibus amp; dodo-ribus legis populus ludaicus in certillimam Ipernnbsp;vocaretLir Me/üarn prope efle,qui non tantum eosnbsp;dturpiflima leruitute liberaret,fed nationes omnesnbsp;patriis armis fü bigeretjamp; lolus rerum potiretur.Hosnbsp;etiamrumoresfcribitEulcbiusad Vafpaiianum amp;nbsp;Domitianum Impcratorcs pcrtieniflejquibiis addu-dieosquiex gencre Dauidis erant interfici iufle-runt, vt nullus ex ea ftirpe eßet, qui iuftara illamnbsp;vniuerfi orbis focceffionem fibi vendicaret.Cümq; delete.nbsp;circa fuperiorum Cæfàrum tempus Meßiam infta-fe in ore eßet omnipopulo,inuentus eß Ventoza- t'ento’x^ayafnbsp;rasquidam^quicolledis ab excidio lerofolymitanonbsp;ïudæorum reliquiis,facile perfuafit fc Mefliam eße,nbsp;cofque occupata Biterra vrbe ad defedionem â Ronbsp;manis follicitauit, quem Adrianus Imperator mißnbsp;Io exercitu fudit amp; confecit. His cumulatißimisnbsp;gentis fuæ teßimoniis homines ignari non com-moucntur,quibus non eß fatis fidem noßram nonnbsp;compledi, niß etiam earn grauißimo odio proß-querentur : apud quos ex Talmudæorum dißipli- infamer dl-na receptum eß, vt ter in die Chrißo noßro malenbsp;cuenire a Deo dcprecentur.Q^i fi in hebdomadi-hus Danielis repu tandis operæ amp; laboris nonnihilnbsp;collocaßent, eis omnino perlpedum eßet aut ve-nißeMefsiam Dei,quem vatum omnium præfâgi-tiones tot ante ßculis venturum prjEmonßraruntrnbsp;aut co probationibus compingi, vt Prophetas ab

N ix

T Y P V s

omniveritatc amp;fide rcmotifsimos fuifle audeanc aflèrere. Quo fi eos non adducimus, vt nec volu-mus (âncjdifpiciatur quæfo ratio temporis, num adnbsp;momentum paßionis Domini confticiflè videatur.nbsp;Sedcr'olam. lam énim apud ços in libro qui *1*70, hocnbsp;eft,ordo mundi,appellatur,pro confeflo eft, co loco de hebdomadibus annorum Danielcm loqui:nbsp;camquc opinionem R. Mofes amp; Salomon in com-mentariis ad Danielem confirmant. Quod fi reci-pimuSjVC certe cum veritateconiun(3:um cfi:,ab conbsp;anno quo de reditu ludæorumj amp; rempli inftaura-imtiut» tione cœpit Icremias publice prædicare , qui fuitnbsp;î®' duodecimus Nabuchodonoforis Caldæorum Rc-fiti tnbebao- .nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, ,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. . .nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;t • • i

tnadibii-s Da' gis,amp;quartus Sedecniæ,initium nobis incundçra-tionis in hebdomadibus fier. Itaque fi adrcliquos quatuor amp; triginta annos,quibus pofteà ab egreffunbsp;vcrbijNabuchodonofor regnum Babylonis tenuit,nbsp;accédant tres amp; viginti Euilmerodac filij, amp; trèsnbsp;Ballafar ncpotis,amp; fèx Darij amp; Cyri,qui Babyloni-cum regnum euerterunt,amp; ludæos in patrias fèdesnbsp;ad inftaurandum templum liberos,amp; fummiscxce-ptospræmiis dimiferunfcflSciunturlèxaginta anni:nbsp;quibus fi adiieimusquadringétos fexaginta lëx,quinbsp;ab eo die quo ex edido Cyri templum ædificarinbsp;cœptum eft, ad euerfionem à Tito Vafpafiano fa-ôlam interceflèrunf.nalcctur fumma abegreflu vernbsp;bi leremiæ ad extremum cxcidium,q,uingentoruninbsp;duorum amp; triginta annorum. De qua vniuerlà ra-tione fi fubducimus duos amp;quadraginta annos,quinbsp;â morte Mefsiæ noftri ad dcletum ludæorum regnum fluxerût, fuperfimt quadringenti nonagintanbsp;an

M E s s I Æ.

annuquæ fumma cum calculo fcptuaginta hebdo-madumannorum conuenic,fùbquarum exitum Meflîas à Daniele oçcidendus, longe ante prædici-tur. Quam rem, non ita tarnen explicate, Septuanbsp;gintadcmôftraruntjdumita vertuntp(g4nbsp;è-!)a-ércLfnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Kpi/j-ccnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cLu7^. Et dcilrtic-

tur(inquiunt) vnólio, amp; indicium non crit in ipla.

runt, donee vnólum amp;c vnólionem tollerent, contra iudiciorum omnium ordincm, innocen-tem condemnarent. Qua inre videnteorumpo-fterijfruftra in illo opprimendo laborem à maiori-bus inlùmptum elTe, cui à Dco optimo maximonbsp;tantæ partes erant attribute ,vt Iblus iufta renun-tiationCjin propinquo orbis dilcrimine Diôlatorcmnbsp;ageret,eôlque fortifsimè liberaretjqui velut magnanbsp;iadtati tempcftate,vnicam in illo conlèruandæ fa-homincs futiles eum expedient,quem annorum icnbsp;ries repetita amp; Eibduóla longe ante venilTe decla-tat? Bene igitur ij, fi tarnen ad cætera animumnbsp;adiccilicnt, qui exiftimarunt omnia tempora ad-uentui Meffiæ ex Prophetarum prædiôlionibusnbsp;pofita, iam à multis Icculis effluxiflerneque tarnennbsp;omnino religione adducuntur^vt concepta in ani-mis illorum bene Icntiendi ratio mirificos in eisnbsp;pietatis fruótus pariat.Iam verb apud'eos in Caba-la ( ad quam quoties de abfeonditis legis quæri-tur,tanquam ad aram confugiunt) pro re iudicatanbsp;eft, mundum lex annorum millia duraturum ; ex ‘Mundtag.nbsp;quibus duo prima millia vacuo amp; inanitatia^cri-•^ƒƒ^''^^quot;”‘quot;^'*

N iij

T Y P V S

bantur : quod tempus à creatione Adami ad Mo-lèm vfque pertinec; akero autem duorum milkum annorum (patio,lex Mofi in monte Sinai data pro-feretunduobus veto extremis milkbus ad Meflîamnbsp;amp; legem eiusfùmma rerû reditura eft.Quæ opinionbsp;apud eos vel hoc ipfo plus momenti habet, quod ànbsp;difcipuloquodamEliæ filio Saraptæ (quem amp; Eliasnbsp;a mortuis fulcitauit ) tradita, ad pofteros dimanaflènbsp;crédita eft. Quam h tantopere complèâruntur,nbsp;quid afferunt quo ipfis Médias in Ipe collocetur?nbsp;lam enim ex ilia temporis ratione,quo Médias cumnbsp;imperioprouinciam fbrtiturus erat, ad calculumnbsp;eorum mille amp; quadringêti ferme anni elapfi (ùnt.nbsp;Cûm acreatione mundî ad hæc vfq; tempora quin-dMs. quies mille trecenti amp; tredccim anni illis numeren-tur, amp; apud nos tota ilia temporum dimma longenbsp;fit fuperior.Itaque d Mediam iam venidè tam ægrènbsp;in animum indücunt,verendum illis ed, quod maxime omnium fugiunt,ne amp; mendaces amp; indoélosnbsp;Talmudæos dios non podint non fateri, a quibusnbsp;ifta (ùnt profèôla.Quôdfi tandiu Mediam æs illudnbsp;aîienum relîquari putant,q» nondum tot ludaici panbsp;Tublica amp; puli (celeraperpœnirentiamexpiata fint,memine-jolennis In - rjnt anttuæ illius pœnitentiæ, quam eorum patresnbsp;pridem toto orbe ïudæis omnibus indixe-, runt, vt Deus rébus eorum plane exulceratis fùc-curreret Mediam illis véliit diuturna obddionenbsp;prefhs fublidio mitteret.Hanc poft homines natosnbsp;tongè maximam fuifle accepimus,quæ tarnen Mcfnbsp;dam impetrare non potüit. Quid ergo eos tamnbsp;diuturnæ expedationisdefydcrium tenet? Namnbsp;fum

M E s s r Æ. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;105

fùmmus apud cos R. Eleazar (criptum reliquit, quod fi ludæi ex tota ilia peccatorum colluuie adnbsp;le redierint, pœnitentiam egerint, fore vt funi-mui'nilludpœnitendi bonum, publica ludæorumnbsp;omnium libcratio confequatur.Ciim igiturnequ enbsp;temporis longinquitas, neque imperaca toto orbe,nbsp;amp; perfeóla ab omnibus æquabiliter ludæis pœni-tentia,corum caufæ compendij quicquam attulc'nbsp;rit,rcliquum cft vc Me/îjam ex fide noftramutuen-tur. Si enim Deus.vc lilc idem in Sinai frequentibus

Tl nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• ••nbsp;nbsp;nbsp;1 r 1-nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Deusytptans

ludæorum conuens de le prædicauic, pœnaseo- deliSainter rum fcclerum quæ patres admiferint, in tertiam amp;nbsp;quartam generationem prorerre lolet,torl]tan con-tra incredibilem illam amp; rot monumentis teftatamnbsp;mifèricordiam videatur efle, fiauorum fùpplicianbsp;àmillefima ftirpe dicatur repeterc. Qubd fi illisnbsp;çfl antiquius in Mefsiam venturum ftu.dia amp; ex-*nbsp;peôlationes omnesreiieere, quàm ad cius fidem fcnbsp;çonfêrrequem amp; vetera monumenta, totgen-tjurn confènfus venifle declarant: quo tandem genere interpretationis, loco illifâtis funt faôturi, in ,nbsp;quo Mofês magnificentißime amp; ornatifsimè denbsp;mifêricordia Dei, erga eos qui aliquando in ca-dem naui vcrfarcntur,qua illi fc bodieapud nosnbsp;c-fle prædicant, fie loquitur, CZDtyOnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Deuter^

^35 lotymn ’3 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;s* ierctn.29.

*ÇûmCinquicilIejcxcaptiuitatis ærumnis petieritis Dominum veftrum , inuenietis, fi quæ-fieritis toto corde amp; animo : amp; rurfiLis,rnî^

Èt conuerter captiuitatem tuam, ôi con-

grcgabit te ex omnibus populis, in quos te diP perièrit, Quæ fi verafont, quid eft quôd cak-mitofifiimis iftis temporibus,Melïîam velutaflcr-torem iibertatis publicç à Domino non impétrant;nbsp;cùm a tot feculisinter eos Idolorum cultus conti-cuerit, neque apud illos aliquis fiat pœnitendi finis ? Sed quemadmodum Tyrannus ille Syracu-

coronaique, quæfimulachrorum porreôlis mani-bus fuftinebantur, fine dubitatione fiiftuliflet, di-cere folebat, Stultitiameflè à quibus bona preca-remur,abiisporrigcntibus amp; dantibus nolle fii-mere.Sicidem quoquehoc in fermone dicipoteft. Quid enim proprius ad infaniamaccedit,quàmnbsp;tot precibuSjadhibita ctiam orationis contentioncnbsp;à Dco optimo maximo petere, vitro autem amp; opportune oblatum nolle accipere.Queruntur apudnbsp;noSjiè captiuos malis haberi modis,patrimonianbsp;exhauriri fua,amp; in omni généré tributorûiè onusnbsp;plum a maioribus fois prætermiftum eflè, in eosnbsp;qui lefumMeßiam Dei inter hoftium tcladeferrcnbsp;primi font conati. Quid verb agebant populäresnbsp;tumukusPquidpîanè tribunitij illi furores ? quid a-cliones illç fàdioiæ, ftatim fob nafeentis Ecclefia:nbsp;noftræ initia^totis Alîæ amp; Græciæ ciuitatibus exci-tatæ? An vt Chriftianos captis pignoribus^aut mul-ta indiôla coërcerenc, aut tantam illam animinbsp;magnitudinê imperatis veétigalibus debilitarentînbsp;Alib certè eorum audacia tendebat,vt Chriftianos

orna-

M E S S I Æ. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;105

omncs,in quorum hodie fidem font rcccpti, cru-ciacibus opprimèrent, amp; iis quos comprehendcre non poterant aqua amp; igni inrerdicerenc. itaquenbsp;iam mirari dcfino, quod Romani contra veteremnbsp;ilium manfoetudinis morem, dignitatemque ciui-tatis amp; togæ, (euerius aliquando in Chriftianosnbsp;conflituerint: nempe àludæis impulïi,qui (emina-rium præftantiflîmæ fideidiuinitiïs datu,coneur-farionibus hominum Ôc foppliciorum (èueritatenbsp;obruipofle exiftimauerunt. Quod bmemoresnbsp;veterum iniuriarum Chriftiani, parem illis gratiamnbsp;referre voluiflent dudum ex vniuerfà Europa ilianbsp;hominum peftis euolaflet. Sed tamé quiddam hu-manius fides noftra poftulat, quæ non ad referendum beneficium fblûmjfi quod acceperis, animosnbsp;fuorum exufoitat, fèdincitatiorcs aliquantô ad be-nemerendü de inimicis facit: vt Deo,quem clemennbsp;tißimum foriptura teftatur , benignitate gratianbsp;propiores fimus. Vtigitur ad rem redeam,etfi difficiles explicatus plerunque reputatio temporumnbsp;babere folet,vel maxime apud eos,à quibus magi-ftrailla vitæ amp; teftis fcculorum hifloria contemni-tur;fi qui tarnen font inter eos, quos grauitas reinbsp;ad veri peruefïigationcm impellit, videbunt fanenbsp;natiuitatem Domini adbibita forupuloß.calculi ranbsp;tione,adeum diemperrinere,quiMebiç quondamnbsp;ab omnibus Prophetis eft afcriptus.

lam verb amp; locum amp; tempus: natiüitatis Mef-fiæ præterueôli,,attingamus eampaftem,quæ;vni-ucrfaineiusaâ:ionibüs,morteyvita denique to... tapofita eft. In quo longum fortafie fuerit, nihil

O

T Y P V s

corum omitcerc,quæ de co à Prophetis /ùnt prædi da:(èd quia vercor ne cui magis ex Thcologorumnbsp;hominum diiput.îtionibus,quàmex noftro (ènfunbsp;deprompca elle vidcatur oratio, paucis totam hacnbsp;quærtionem perorabo. Quodcrgo veteres corum

Tï'iagt ad quem nuper nacum fàpientes illi quos Magos chnfijim.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;vocanCjCum amphllîmis muneribus venc-rat Pialmiftcs Dauid, r~înOÎ3 uZ3’'*ilt;1 Ugt;»ïi,nn *3%nbsp;hoc cft,RegesTharnbsp;fis amp; infulæ dona alTerêt, Reges Saba munus ofFc-rcnt,amp; procidentomnes Reges, omnesgenres fer-Lîient ei. Quid ? quod legimus in annalibus hocnbsp;cftjEuangcliis Meiiiç npftii,îefum Chriftû inox innbsp;lucein editum, ex præfcripto Angeli à parentibusnbsp;in ÆgyptLimclfe perduôlumjVt tyrannidem amp; crunbsp;delicatem Herodis Régis,qui in cius pcrniciem eonnbsp;chnîîuoin iurarat, fugeret : quo cxrindlo, tnox amp;ab codemnbsp;jQ patriam reuocatuni cfle, npnne hocnbsp;Hofgas U. præitantifsimus vates Hofèas longe ante præuidit?nbsp;inquicns,.»o:3’'7/n.M“lp ÎZZ’nîîîSQ’lJioc cft,Ex Ægy-pto vocaui hiium meum. Quia verb amp; alterumnbsp;ch-ißi E'iiam, qui aduentum Meifiæ paululûm tem

M E S S I Æ.

noRræ dcfuiffe videatur.Quis cnim loanne Bapti-fta amp; religiofius (anótius adprædiôlioncm ilJam. Malachiæ pertinerc pofsic/dum aiCjn^lïï^

»05^ in r-i:i£ir:3ïlt;^/D 'quot;W pii^n Ecce ( inlt;]uic) micro Angelum meum,nbsp;qui verrcc viam ante me, amp;:fubitavcniec Dominus ad templum fuum. Quis accommodatiusnbsp;dignetur? nu?» 1quot;l7 IJïÖ WQ: X'flp ^lpnbsp;Vox (inquit) damannbsp;tis in defcrto, Præparatc viam Domini,amp; dirigitcnbsp;in folitudinc vias Deo noftro. Hie eft certe Angelus ille, qui quiddam preeftantius Sc ludæorumnbsp;opinione maius, fibi in vita fulcipicndum effe ext-ftimauic.Nequc cnim venir, vt ediciora montium;

hue ad nos cftprofed:us,vt ludæis omnibus ex vltimis terris ad Mediam eontendentibus, viarumnbsp;difficultatcs toneret,amp; illis faftidium irineris Icni-rct: led vt cas animas, quæ tantum Medîæ lumennbsp;illico erant contuicuræ, ad pœnitentiam adduec-ret, amp; eoncionibus Deo adiungeret. Hune lofe-phus author apud eos valde bonus, in îibro quemnbsp;amp; Græeè, amp; alio ctiam quem paulo compendio-fius de rebus corum Hcbraicè conferipht, tantumnbsp;commendat,vt eum aufus fuerit prædicarc,oracii-lum fuifle totius ciurtatis: quimeo quidem iudieio

Incertù /ertos compoté[qugt;e conßlij quot;Dimittopjt ne res temere traitent turbidas.

Hic enim ludæos pontificiis decretis occupatos ad verum legislumen adduxit:hic errances, amp; fcc-leribus implicatos ad pœnitentiam reuocauichicnbsp;animi pendentes amp; dubios,de Mefliæ aduentu cernbsp;tiores rccit:vt verè ante Eiciem Domini iter præpa-raflè,amp; mulcorum Icelerummaculam abfterfiflenbsp;prædicetur.Cuins tam vniuerlo populo teftata vir-tus fuit, vt cos à quibus per inuidiam ad mortemnbsp;expetitus erat, telles fempiternos reliquerit amp; no-minis amp; innocentiæ fuærmortuûlque eft amplifsi-mis iam prædicandi muneribus perfunôtus vates,nbsp;Gumuanto probitatis tellimonio,vt nemo cum virnbsp;tute amp; reélcfàclis Elia inferiorem fuifle iudicaue-rit. Acuiusencomio ne Iceleratus quidemMa-

'CZûlüJQ CZZD*S?^fptî? Confirmabit { de Melsia loquens) fœdus cum -multis bebdomada vna, amp;nbsp;per dimidium bebdomadæ antiquabit vidimam

amp; oblationem, erit depopulator fiipcr ala amp; magnitudine abominationum. Quæ omnia vi-dcancquanto cum ftudio,qua deniquc vigilatia amp;nbsp;forticLidine Mefsias nofter præftiterir. Idenim fœ-dus quod ex prædiôlis leremiæ nouum, Sgt;c ab anti-quo paulb diuerfius, fuis erat defcripturus, vltimanbsp;annorum hebdomada cœpit promulgarc,amp; de eonbsp;conftantiflîmè apud omnes ludæorum ordinesnbsp;referre. Per dimidium autem vltimæ illius hebdo-madæ,boc eft per tres annos amp; dimidium anni,Iu-dæos accLiiareJibcrius fingulorum flagitia coërce-re, religionem facerdotum auaritia deformatamnbsp;ad priftinum dccorem reuocare non defiftebat: at-que ita cum populo agebat,vt non hortator amp; fua’nbsp;lor legis, fed magiftcr amp; dominus confilij vidcre-tur. Præterea ( quod ifti homines grauiter mole-fteque ferunt) facrificium illud iuge,amp; antiquæ lenbsp;gis viélimas amp; oblationes ita abrogauic,vtca quo- Commutatr»nbsp;rum Vnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*nbsp;to conficientis oblatione commutaret, amp; Dei viuinbsp;placationemnon donis aut Hecâtombis,fèdpieta-te,relt;ftefa0lis,amp; bene aôlæ vitæ confcienria mcti-retur.Conlêntaneum verb fuit, vtquem leremias

, hoc eft, Principem pacis appellauit.non nrc.z;. tantum ludæis lcd cæteris gcntibus verba pacisnbsp;loqueretur,teftantc Propheta,Q»i;i^nbsp;hoc cft,Loquetur paccm gentibus. Quid enim a-liudegit Seruator nofter,quam vt homines amici-tia inter fe fociarcr,fïmultates è mentibuseuelleret,nbsp;amp; animoshominum mutuisodijs flagrantes,de

maleuolentiaad focietatem illam amp; naturae com-r^bulf de æunicatem cleduceret?Vcréque ille tabulas de do-dolo tnalo. jnalo, quas nonnulli eucrriculum malorum ap-pellauerunt, (blus rogauic,vt præftancifsimis pieca-

ga proximum retineret,eôfque qui aut natura, auc temporum vitio amp; opinionibus deprauatis,ad ob’nbsp;(cquendum aniicis crant tardiores,aculeis. quibuGnbsp;jjQj incicaret. Itaque Antoninus Pius Imperatornbsp;TtMirrtfe, auditct Eoc lèntcntiac genus in ore omninbsp;Chriftiano efle.

óli ErnuSjE quis tarnen antiquitus ad earn aliquid. opis amp; adiumenti attuliflet, in numerum Deorumnbsp;-Hercules mortcm rcfèrebatur.- Vt de Hercule quemnbsp;à/V-^lt;x.Âgt;cov amp; rnalorum depullorcm accepimus, amp;nbsp;Cerere quæ Barbaros glandibus vefeentes panifi-cium docuiE.Nam(vt inquiE Plinius)Deus efl mor-tali iuuare morEalcm,amp; hæc ad æternam glbriam;nbsp;via. Hanc igitur bcneficentiam tarn 6nde pic--que in vita Seruator nofter coluit, vt pro nobisnbsp;non dubitantcr occident. Quod fi forfitanexnbsp;ludæis funt nonnulli quorum animus vel exnbsp;eo offenfione ducitur, quod apud MattEæum le-fom noflrum fic îoquentem audiant, My ro/aA

M E S S 1 Æ.

vc micterem paccm in terrain. Non veni vt iniice-rem pacem^fed gladiumrveni enim fcparaturus hominem a pâtre nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;filiam à matre fùa, ô^c. Ad

quæ verba fi quis mentem penitius defigat,vidcbic ccrtè id bellum, quod optimus maximufquc Deusnbsp;per IcfumMefsiam amp;Patrempatratumfiium hominbsp;nibus indixit,pacis amp; concordiæ ne expers quidemnbsp;fuiflc. Quod cnim ab omnibus pene Prophetisnbsp;Mcfiias Dei, Princeps pacis dcfignatur, cam ccrtcnbsp;concordiam amp; pacem intelligimus,quæ cum diui-no illo cultu amp; vcritate coniunótilsima cft, amp; vi'nbsp;tia omnia odio infiólatur. Quis cnim tantus amp;nbsp;tam dulcis modorum fonus,quæ vocum amp; neruo-rum flexioncs tantos æquabilitcr concentus poC-funt cfficerc, quam hominis egregiè cordati a.ni^nbsp;mus, mirabiles cum religionc, cultu amp; præccptisnbsp;Deiconfenlus habet? C^id porrócfitam fibidifinbsp;crepans, famquc parum fiii fimile^quam fcelerato-rum mentes motibus circuncirca perturbatæ, qui-bus cum lege amp; Mcfiia authore legis æterna cfi: amp;nbsp;rimos cfle, iis cum Mefiia mirifica quædam eft Ib-cietas. Q^bd fi in muficorum cantu amp; fidibusnbsp;quod ex arte fitdmpcritis hominibus amp; o-iMa-ois nonnbsp;probatur, non idco cantus ipfc fibi minus videturnbsp;conlcntiredic in vita hominis magni amp; làpientis, ûnbsp;cius aôlioncs fceleratis non probcntur, non ideo

' T Y P V S

magîs ipfc fibi aut di/crepaffe , aut pietatem inter homines violafle iudicetur.Iam igitur veritas, teilenbsp;ComicOjOdia amp; fimultates parit: quam tarnen nemo bene iànus ab amicitia amp; coniunclionc homhnbsp;num alienam dixeric, nemo tanquam bellorum amp;nbsp;feditionum nutricem condemnarit. Qui enim minus ipfi fibi noti iunt, quiqueaiTentatoribusauresnbsp;paceticiût, amp; magnitudinecommodorum iuorumnbsp;virtutem mcriuncurjiis certe grauis omnis eil veritas,hbfq; ofFeniîores amp; minus pacatos reddit. Quinbsp;autem ex iè ipfis iàtis iunt apti, amp; dignitati omnianbsp;magna tribuunt, hi in veritatem decûbunt impen-iîuSjhanc completlunturamp;fouent.. Ex quo fic,vtnbsp;qui Dci ôc veritatis viam liberius docucrit, bellumnbsp;quidem orbi indixifle videatur : icd tarnen pacis amp;nbsp;bcneuolentiæ pleniisimum,vt quanuis.cum icele-ratis amp; iccleribus æterno prælio decertet, Princepsnbsp;tamê pacis iîioiurc appellariqueat.Quid igitur homines iiti tâtopere mirantur lefum Chriilû (quem.nbsp;pacis Ducem Scfœderisiêmpiterni Authorem no-minamus )' gladium in homines immififleî Sicutnbsp;enim in a^iculcura icitè amp; cum ratione confitio-nesjrepailinationes Si propagationes fieri, vineæq;nbsp;inilitui non pofluntjnifi auc braisica,quam naturalem cum vite iimultatem exercere dicunt, eucUa-tur,aut omnino nocentesherbç extirpentur.-nequenbsp;arborumordincs deferibi, nifi ager exofictur. Sicnbsp;fummus ille Meßias noileramp;t muneri amp; dignitatinbsp;iùæ conuenicns eile iudicauit , non tantum virtn-tem predicate Si quadam velut honeili fpecie homines, rciinere, ièd vitia omnia penitus fummouc-

M E S S I Æ.

rc, ÔTcumimpiis ad dcditioncm vftuc dimicare. Vnde fie vt probatos homines nouo illo legis nun-tio volupcarc impuleric,flagitiofis aurcmftoma-chiim feccrit,amp; caufàm offenfionisattulerit,ficquenbsp;iiidem concionibus amp; de pace amp; de bello reCLiliflenbsp;videatur. Hoc igitur Chriftianis hominibus in vi- lyitmut chfinbsp;ta propofitû efle debet,vt fe legi Euangelicæ paresnbsp;eflè velint,quæ in ftatuendis piiffimis decrctis fuisnbsp;non Gngüine amp;: affinitatc, fêd iufticia amp;c perpétuanbsp;quadam æquitate ducitur. lubet ergo lex ram for-titer pro fide amp; vircute dccertandum eflèjVt fi quâ-do cafus incidat, vt aut à lege, aut à bcneuolentianbsp;confânguineorum facienda fit difccfiio, omninonbsp;naturæ vincula deferantur, vt legi fatisfiat, ncquenbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;-

plurimorum inimicitias amp; offenfiones metuendas cffcjVtDeum vnicècolas amp;compledaris. Quod finbsp;quis tam parum (yncerè de rebus iudicat, vt illinbsp;prius fit amp;potius de pâtrenbsp;nbsp;nbsp;matre,amico denique

amp; cognato benc mercri,quàm in legem non com-mittere: non video quæ illi cum Chriftiana religio-ne poffit elfe focietas. In quo parum Chriftianos hoftrorum animos notare licerapud quos admira-tione diuitiarum Euangelicæ veritatis Icminariumnbsp;obruitur.Quid cnim aliud agunt patres amp; marres,nbsp;amp; qui funt inter agnatos propinqui aut Ipeclatinbsp;magis,quàm puerosambitionis Sc opum cupidita-tc à natura lacis incenfos, à delpicientia rcrum ex-ternarum ,ad fpcm amplioris patrimonij amp; omnisnbsp;auaritiæ labem attollere? Quibus non eft fatis iu- o««’«nbsp;uenes laudarc, amp; illis velut teftimoniû virturis rednbsp;dcre,qui neglctla penè Euangclica luce,totos fe ad angt;c^onenclügt;gt;nbsp;P

T Y P V S

quæftum lacrûmque contulemnt : nifi etiam cos vicuperarent qui rationibus huius (èculi longe â lenbsp;policisjconcenci amp; fiio amp; paruo, otio doôtrinæquenbsp;fcdcdiderunt^eâque excelléti quadam natura, (olanbsp;font fedlati, in quibus virtutis fplendor incft maxi-mus. Quos Cl in rebus minime diuerfis,parum fi-bi conftare quilpiam exiftimaueric, quôd gloriamnbsp;amp; opes, amp; quæ nonnulli admirantur imperia (êfenbsp;dicant contemnerc,ca autem literarum ftudialc-dlencur impenfius,quibus forlan apud Deum nibi-lo fine meliores ; difiicilc tarnen faólu fit in co ho-minura genere tantam naturævimnon probare,nbsp;quæ fine aliqua principatus appetitione, quafi im-petu ad difeendum amp; intelligendum fertur; qua renbsp;vt nihil eft naturç hominis accommodatius,ica Fortis amp; magnus' animus potißimum cerni folet. Innbsp;bis nobildsimos Philoiophos longeque principesnbsp;fuiflè accepimus, qui quandiu animum ab omninbsp;cOntentione èc firepitu reuocare potuerunt,iis Re-gibusclTe licuic. (^ibus ctfi forrafle multi eb minus ignofeendum cfle iudicabunt,qubd aut ciuita-tibus fuis defuillè, aut cam charitatem amp; coniun-dlioncm, quæ vnicuique noftrura cum Rcpublicanbsp;efle debet, no admodû officiosè videantur coluilîè,nbsp;neque res eas geflerint,quæ cum Falute amp; commo-dis patriæ magnopere coniundtæfunt:mihi tarnennbsp;non procul ab ea laude abfucrint.Ac ne plura conrnbsp;ièôler,quis nonexiftimat cos Imperatores,qui triûrnbsp;phis fuis æternam patriæ laudem pcpcrcrunt, in-îlrudiores multb cPhiîofophorum ludo ad Rem-tîubJicam accefsific? quorum nonnullos tanta cum

M E S S I Æ. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;KJ

kude gubernacuLi rcrum {iifcepiffc legimus,vt po-tius Phdofophos imperafle^quam Imperatores phi-lofophacos elfe adduci queas. Quis verd non videc Alexandre Magno, qui omnibus Imperacoribusnbsp;meaquidem fencenria facile præluxic, ArifLOicIis ^ri^otdes.nbsp;difcipîinam fummum ad res gerendas adiuraen- ’nbsp;tumattuliflc? QuisDionem exgymnafio Pkeonisnbsp;ad adminiftrationem Regni aptiorem prodiifle nonnbsp;iudicet? Et Demetrius quidem Phaiereus à Theo-phrafto cdodus,mirabiliter dodrinam ex vmbra- Theoiihra.^nbsp;culis eruditorum non modd in (oîematque puîue-reiTijfèd in aciem diferiménque perduxie, cui tantum ob egregia ilia licerarum ornamenta tribue-runt onines,vc ferme vnus amp; dodrinæ ftudiis amp; rc-géda ciuitate princeps nominaretur. An vero quumnbsp;in Augufto Cæfârc, qui rcrum magnarum glorianbsp;cLimuIatusperbibetur, fàcilitatem amp; animi mode-rationem cerniraus, non adeam vim virtutémquenbsp;naturæ, ex Apolloniæ officina accefsioné fada eflenbsp;arbitramur? Nam imperito bominc nihil quicquanbsp;vcl imperitius, vel rebus adminillrandis ineptius.nbsp;lam quid Nerone crudelius,quid belluarum magisnbsp;Emile?At fortafle illi ad tantam fèritatem educationbsp;procul à Philoidphiæ præceptis fuffragata efle vi-deatur. Cûm enim adhuc puer ex edido Agrippi-næ matris philoidphica attingere vetaretur, quddnbsp;cactfiad pcrpoliendos mores valcrenc pîurimùm,nbsp;tarnen illis animieflœminarentur: itaimperauit,vtnbsp;in omni crudelitatis amp; flagitij généré,amp; ab eo (èm-per omncs,amp; fæpiflimè illc a fe fit fliperatus. Mc-îiwsigitur amp; prudentius kpientifiimus ilîe Peleus, Prfowj.

P

iiff nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;T Y P V s

ufchiUef. qui A chilli filio ad omnia fùmma nato, Phœniccm magiftrum dcdic j non quîdcm tantîïm ( vt in-quit Homerus) vceum taccret oratoremverbo-rum,fèdnbsp;nbsp;aôtorem rcrum,hoc eft, vc amp; eloquen

tiam amp; fàpienciam docerec:quæ duæ res in liberis ’ ciuitadbus (èmper valuerunt, fùmmofque ducesnbsp;‘Mentes ertt- maiorcs aliquanto ad rem gcrendam fècerunt.De-cet enim non tantum linguas, (èd etiam mentesnbsp;fieri eruditas. Nihdne igiturPhilofophiciuiratibusnbsp;fuis videntur profuifle? nihilne ij,qui procul ab ho-noribus diuitiarum appetitione curium vitæ innbsp;otio amp; literis confecerunt, eâque lêmper fiibfidianbsp;funt alpernati, quibuscum virtu te fumma eftôcnbsp;quodammodo ærerna dilTociatio? Sed tarnen quidnbsp;tam muka tie Pliilolophis,quorum caula paruin lane ad id quod quærimus pertinet.Ncque enim vn-quam eos aliquis reprehendendos duxit, quod pe-cuniam contemnercnt,fibîque non prodeflentilcdnbsp;‘HeMaerînti- Quod forfitaii Reipublicæ vtiles eflcnollent. Ve-ins reiatto. homines noftri,noui criminis, atque haud Icionbsp;an vnquam poft hominum memoriam auditi, publico velutiudicio pœnas depolcunt,côlque qui innbsp;Republica non capeflènda vtilitates fuas defcrunt,nbsp;Ma^tßratu» de crimineaudentappelIare.Citentur quçfo ex no-in }(empuUi- Rns aliqui, qui omnino obliti commodorum liio-ce.mfteus. Rcmpublicam attigerint. An verô non opti-«mus quilque plenius de patria le mereri putat ,finbsp;priuatum lucrum agens, caulâs amicorum iudica-rit,tra(ftarit,defendcrit? Age videamus fublêllia,ro-ftra,iudicia, lênatum deniqueipfiim f G tarnen mihi per Budæiim Icnatum appellate licet ) quotusnbsp;quilq

M E s s I Æ. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ny

quifque in illis ordinibus fèdet, qui præclarum il-ludiudicandimunusnonpotiusftipendijs amp;lpor tulis, quàmpublicavtilitatc metiatur? Quisvn-quam dignicatcs cas priuatus cxpetiuit,vt publicisnbsp;contcntionibus Sgt;z malis medcreturîltaque qui inter eoseft præftantiflîmus, maximam fibideberinbsp;gratiam putat, fi neminem lædens, ius fibi fuLimnbsp;reddiderit, cum priuata ratione vtilitate iusnbsp;{)ublicum coniunxerit: vc eum potius fibiquàm a-iis iudicare,fàcilè exiftimes. Quod forfita magno-pere fit reprehendendum , nifi ctiam longe detc- twnbsp;riores ipfà tempora peperifTent.-quibus non efi: fiitisnbsp;in iudicando, domefticis commodis amp; re fiimiliarinbsp;rctineri impenfius, nifi ius vnius partis per fordésnbsp;profcribcFentjiçpifsiméqiie per gratiam à indican-do fièrent tardiores, aiit aflidua concuriàtione, re-liquorum iudicum fiilFragia prenfarent. Obfcu-rum certè Sgt;c infame genus hominum, qui in fum-mis illis muneribus ita degunt, vt non ip/é Euamnbsp;gelij fplcndor,fcd ne naturæ quidem lumen appa-reat. Quid igitur amp; opis amp; adiumenti ad Rempunbsp;blicam iftos homines attuliflc credas, qui opinio 'nbsp;ne diuitiarum,quas fibi animo finxerunt,omnia innbsp;ra amp; diuina amp; Humana peruertunt, amp; publie! im-perij maieftatem domefticis fôrdibus labefadant?nbsp;Quôd fi religionem fpelt;ftemus( qua altera partenbsp;ciuitatis fâlus continetur J quàmpaucifèpro publicis commodis in ampliflimumillud collegiumnbsp;cooptarihaólcnus voluerint^omnium fit exiftima-tio. Atquc,quod longe indignifsimum eft, qui inter eos fummis amp; optimis fâcerdotiis magis excel-

P ii j

M E S S I Æ. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;115»

cuncifionisneceflitatem cum Baptifrno commii-tatam efle. Quis cnim nefcit vcl ex his quæ an-Eca expofuimuSjCircuncifionem primCim à Domi- cîyeunti/ît^rf: no in noram amp; fignum Abrahamo concefTam tiii(nbsp;fcrdicente Domino,izz!:2n^*lpnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;CetttfAsl

lt;CZ13'-lOl »JO nno n^ni Er concidetis carncm præpurij veftri, critque vobis in fignum.nbsp;fœderis inter me amp;: vosJam verb qui Baptifmi vimnbsp;amp; virtLirem accuracius fucrit animo compicxus, isnbsp;in eo nihil nifi diuinum quiddam latere iudicabiunbsp;(i^isenim tatum Dei beneficium permagni nonnbsp;faciat,quo publicum illudfcckisa patre Adamonbsp;nobis velut hæreditarium, qubdque amp; nobifeumnbsp;natum cft,amp; nobifeum viget, condonatur? Qjaisnbsp;fpiritum ilium Dei in Baptifino collatum non lu-bensaccipiac, cuius gloriam lub orientis primuinnbsp;fidei nofiræ initi^^tiam videbant ij, qui a tanranbsp;pietare erant alicnifsimi?Itaquc bcllifiimc Efaias denbsp;Baptifrno amp;Spiritu fanótoioqucns,Q'Q p’îiW ^A-44-

hoe eft, Eftundam aquam fii-pcr fiticntem fluenta in aridam.-cffundam Spiri-tum tncum fuper fernen tuum, amp; benedidionem meam fuper ftirpé tuam.Haberit ergo ex Baptifinonbsp;amp;Spiritum fanóÊum amp; æÀoyicti'Iongè fatéque pro-pagarfadituiTique adfupernam illam domum(quçnbsp;iis qui conftanter fidem amp; nomen Chrifti auxc-rint, defenderint,prædicaucfint,in cælo dcfinitanbsp;cft)patcre;qui tarnen primi parentis fcelere a tot annbsp;nis erat inrcrclufus.Sicut cnim ille,quia contra edi-ftum Domini in eum fruélû interdiólum fibi,ocu-

los amp; mauus miecerât^amœnifsimi viridarij habita lione per Angelum exclufùs eftjita Sc ab co iufta ilnbsp;la rcgni Dei hæreditas tanquam ab indigno eft ab-lataxuius calamitacis lücceflus vniuerfæ poftcritatinbsp;in cum dicm traheretur,donec veniflètis quem ornbsp;natiflîmè Zacharias ita nobifcum loquentem fàcir.

jpj«# Mra pjæ nominatur.-quam rem audio R. Moh Gerun-lùdiii non denfî probari. Quanuis nonnulli inter ludæos i^ofcuntpec exiftimauctint,animas iuftorumex his vinculis re-tatum ortou-nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;inbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;inbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ai- •

de peccato(quod noftri originale vocant)quæftio-nem. Contra quos Rabi Rahamon ex his verbis

Et ibis ad patres tuos, conftanter affirmât, Abrahamum reliquos eius notæ homines, à vitæ per-funôlione in cælum non eflè receptos. Si cnim ad patres luos,quos confiât nefarios idolorum cultus adamafle. Abraham moriens peruenit, confe-quens eftjocum illi in cælo datum non fuifïè. Sednbsp;tarnen totam hanc quæflionem ad Thcologos re-mittamus.

His igitur de vita Meffiæ noflri leuiter percur-fîs,oratione conuertamur ad præcîariffimam illam mortem,quæ vniuerfumhominum genus à turpi

M E S S I Æ.

Sc ætema morte liberatiit. Quam etfi triumphis MeâiæDei amp;tanto fplcndore minus dignam lu-dçi arbitrâtur: difficile tarnen illis fàôlu fuerit, Chrinbsp;ftianos tanto propugnaculo excludere, nifi (c ffianbsp;pcnitus ignorare, confiteri malint. Itaq^ feite Elàiasnbsp;ludæosin venturum Mcffiam parum gratos, animo diuinationis cernens, antequam ad eius mortem orationcdeucniret,air, lOOn

nrn nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;in*!

nïlt;igt; |ô

'*lh Audite (inquit)audiendo,nec intelligite : vide-te vidcndo,neque cognofeite. Et iterum^Craflum fac cor populihuiusamp; aures illius obflrue, oculóf^nbsp;queobfine, ne videat oculis,amp; auribus audiat, amp;nbsp;corde fâpiat, vt tandem fànctur. Non fblûm igi-tur Mcffiam noftrum omnium PropEetarum re-fponfâ diuinatione antegreffia fùnt ; fed ludæorumnbsp;impietatem amp; fcelus longe fèrmone præuidcrunt.nbsp;Qua re miror,cur eis in hoc fidci genere faciliori-bus non vtamur, cum totiusgentis calamitaSjætcrnbsp;na amp; parum libcralis feruitus. Sc filcntio Dei abro-gata religio paulatim cos ad banc fufpicioncm pofnbsp;lint adducerc. Verum vt ait Efaias, llOp* vb’pnbsp;tzan^-nôio »5

'WisnniÇûü) xb De co(inquit) Reges ora con chrtjhMwtt , P-nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;-t-nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Tccatt«.

tinebuntlua: quoniam quibus non eft narratum viderunt,amp; qui non audicrunt,intellexerunt.Quibus verbis Cbrifliani defignantur: qui ciim iuftamnbsp;illam patrimonij Domini Eçreditatem cernere nonnbsp;pofTe exifiimarenturjfummo tarnen Deierga illosnbsp;bcneficio in amplifsimum iuflorum collegium

TYP VS

cooptatifunt.-eaquc prins fen fern nt, quam ad ilîos vel minimus rumor eflèt perlatus. Quis ergo (vcnbsp;ille idem loquitur EGias) crcdidic auditui nollro,amp;nbsp;Supflinaamp; brachium Domini cui rcuclatum eft? Quis tantanbsp;e.v TrepMs.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;facilitate efle poteft,aut potius à Deo tot vir«

tutum amp; diuinorum ornamentis inftruólus, cuius animis nuntius ille mortis Chrifti conftantcr infe-derit? Quis vero adeo a natura cogitatione abdu-0:us,in diuinam illam mentem totus decumbir, vtnbsp;credat cum cuius bcneficio omnes lucem banc ac-cepimus,mortem fortifsimc obiifle,caqueaniminbsp;clatione vniuerfos homines ab iniuria mortalitatisnbsp;viridicafic?nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pOlO

Et afeendit ficLit virgultum coram eo, amp; tanquam radix ex terra ficca, cui nec forma eft nec decor. Qui cum fummam huius vni-uerft machinam folus contineret, amp; nominis fuinbsp;fplendore terras amp; maria compleret,natus eft prefnbsp;7gt;i/ruradix tenuis, amp;quafi radix ê terra fjricntc,hoc eft,nbsp;ex vtero Virginis Mariæ, quem optimus vares terram aridam vocat ,quod nullo femine confperfusnbsp;fuerit amp; irrigatus.Quo quid ad cius diuinitatem amp;nbsp;amplitudinem aptius cfTe pofsir,vt qui omnibus a~nbsp;nimantibus fpirabilem animum infuderit, is remora maris amp; fœminç coniundione,ipfê fibt eflet na-ftendi principium amp; caufTaîquivt nominibus eflêtnbsp;officiohor,amp; cuiufq; noftrum fortunæ velut obfè-quentior, cruciandum fê perditifsimis tribulibusnbsp;fuis permifitjcique ex omnium ordinum fêntentijsnbsp;tam grauis pœna dida eft,vt in egregio illo vultunbsp;dignitas amp; decor facile defydcraretur.Nequc vero

MESS I Æ . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i'll

illis Gtis foit maiorum iniurias amp; flagitia ingenue-non confiteri,amp; canti fcelcris inuidiam non depre- ‘ cari,nifi cciam fc in cam turpißimi facinoris focieta:nbsp;tem conieciflène, câmquefcriptis 8gt;c lucubrationi-busfuis, vitadenique toca comprobaflent. Cui verb vnquam perfuafLim eflc poflic,vc qui omnes honbsp;mines pondéré (ûo facile crac confccutus, is fuericnbsp;nouifsimus amp; defpcclißimusvirorumyVt abeo o-mnes ora auerterenc, nequepoiïcnc in cantis ciusnbsp;mifèriis vcbemencer non dolereî Etfi veibpluri-mùin ad omnium noftrûm mifèrationem valerenbsp;debet ,audirecum qui Angelos fr ita opus fuiflèr,nbsp;fibi fubfidio poterat confcriberc,iis cruciatibus eflènbsp;afFeôhum, quibus vel fceleftißimos fubiici ncc hu-manitatßratio,ncctemporum dißiphna pari po-teft. Si quis tarnen commodorû magnitudinemnbsp;mirilîcos fruôlus, quos ex ilia morte opcimo cui q;nbsp;licct caperc, animo cernit, non plane video cur nonbsp;feuißimam illam cædem omnibus lætitiis potius,nbsp;quàm mœrore animi ægritudineproicqui de-beamus. Nam vt idem vates locuplerißime tefta-tur,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•|0»’7n ,Infirmita- chrißtaße^

CCS noftrasipfê tulit,amp; dolores noflros portauit. In quo propria qnçdam quafi innata cum ipfb Mcfnbsp;Ü3. animi màgnitudo dcclaratur. Cûm cnim ab o-mnibus fècuîisperuidcrct non tantum Gcrifîciorunbsp;portenta, aut immolatorum hoftias, fed amp; pluri-mofum horainum cædcs ne minimam peccati labern, ß qua eoncepta cfè, pofle abflfcrgere, quan^nbsp;dis ad id nullis noftris beneficiisinuitaretur,tani.nbsp;turn tarnen amp; yoluntati êc ftudris omnium tribuit,,

nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ij

T Y P V S

vt pro communi fcelcrc vitam conftantcr profil-derit,nequc dubitarit fuo capitc omniùm morca-lium velue noxam amp; periculum præftarc.Præftans certè ôc fingii laris ilia benemerendi ratio, vt cosnbsp;fummis bencficiis amp; meritis ex^lcas,quos à te animo alienißimos fore certilsime perfpcxcris. Perui-dit fane pientifsimus Méfias quo in legem amp; patronbsp;nos legis animo affcóli eflè debebant ij, qui earnnbsp;omni Icelere vaftarant,amp; in illius acerrimis vindi-cibus delcndis femper fuerant occupati. Qui cumnbsp;illis pater bonus amp; Hdelis tutor à fummo Deo da-luselTetjabiisde fiifpedo poftulatuscft,qui illonbsp;rationem gerente,præftantifsimæ legis præclarifsi-mæ^ Iponlionis patrimonium affligi euerti nonnbsp;pofle exiftimauerunt. Quæ cùm tanquam è Ipc-culalonge antecerneret, nihilotarnenillis facÆusnbsp;offenfior,id cgit,vt omnium mifererctur,maximé-que eorum fceîera moriendo cxpiaret, quos nomi-ni fuo infèftifsimos fore iudicabat. Xini

'10^ X0*10 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Etiplc interfèdus cft pro

peccatis noftris, affliôluspro fccleribus noftris. Di-îciplina pacis noflræ fùpcr cum amp; in fanie cius fà-naci fùmus. Quantus, Dij boni, futurus fit ille,in cuius caput ex fenrentia fùmmi Dci omniumnbsp;fcelerarcdundabunt! Quem quæfo, tanta apudnbsp;Dominum dignitate amp; gratia nobis vetera monu-mentaprodiderunt,qui tot hominum fLippiicia fo-lus morte fùa lucre poflèt? An verb fi dcciCsken-tena hominum miîlîa in Phalaridis equuleo tor-queantur,alterius fcelus obruiauccondonari poflenbsp;arbit

M E S S I Æ. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;iij

arbitramur? Ncq; cnim vnquam qui male egit, al-tcrius pœna noccns cflc definit. Cui ißitur tantum virtutis amp; amplitudinis teftimonium a. Deo reddi-tum eftjVtiolus vniuerlæ mortaliurn naturæ débita morte iùa diflblucret, is certè reliquum homi-num genus dignitate anteucrtat folus neceflc eft,nbsp;sitque vnus omnibus amplitudine facile fupcrior.nbsp;Itaquc videant ludæi ne parum libcralitcrnbsp;nbsp;nbsp;ma-

gnificè dcMeflia fùo fentiant, quicum ipfo Mofc nihilo præftantiorem, humanitate fbla ftatuunt :nbsp;quem tarnen omnes homines maieftatc fua com-pledi fcripturaamplifsimè tcftatur. Quid vero innbsp;paßionc Icfu Chrifti repcrias, quod non idemillcnbsp;Propheta Efaias fcriptis adumbrant fuis? M ( in sfüUJa»:nbsp;’quit )b3i»nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;wi

' '131 Pcrcuffüs amp; affliôlus eft^neq; os aperuit, tan-quamouisadoccifionemfiiblarus eft. Qjiisergo quum tâtam in tolerandis doloribus animi clatio-nem in Chrifto cernit, non cô cogitatione deduci-tur, vt ilium ad eamProphctæ diuinationcm crcrnbsp;datpertinere? Q^is mirifieam cius paticntiam innbsp;cælum laudibus non euchat jqui fe ab illis vJtimonbsp;füpplicio affici permiièrit,cuiusbencficio viuebantnbsp;ipfi? Scd tarnen cùm à principio fèculorum diuinanbsp;ilia mens ita ftatuiflèt, vt vnkis Mefïîæ interitu o-mnium hominum fcelus dcleretur, propius cenênbsp;fuit, vtinobeûda morte Meflîasillebonoamp;con-ftanti animo eflct : eâquè patientianbsp;nbsp;nbsp;velut in ma-

lis indolencia vtcretur,vtnuUomodo ex innoccn-tiæ perfugio fâïurem fibi tuendâm iudicaret.Itaque iocentur quantum volent, ôceàm animi mpderar

T Y P V ‘ s

tionem habcant peccati loco: laudabunt ccrtc ij ,a4 lt;]uos præclarillimi illius faâ:i fruôlus ôc bærcditasnbsp;perrinet. Quod aucem ea quæ eodcm orationisnbsp;curRi præfàgic Eïàias, ad Mefliam amp; Chrdbam.Deinbsp;rcferri dcbeanc ßcis ex bis verbis èiufdem Efâiæ R-quece pote(l,qui paulo póft ica loquitur, inn

Generationemeius ( inquit ) quisenar-Tdeßiasin- rabit ? Et rurfùs, nbîl

s nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Dbrtnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ytyp

Et dabit impiospro fepultura eius, Sc dîuitem pro; morte eius ,quoniam pcccatum non fecit, nequenbsp;fuit dolus in ore eius. lt;^æ cùm vnufquifquc no-ftrûm legit, ludæorum veterem iüamcaulam, nifînbsp;tam pcrtinaccs habuifict pacronos, Cbriftianæ reli-gîoni conceftüram fuiffe facile fûfpicatun Citctucnbsp;enim ex vniucrlô hominum genere aliquis,qui tannbsp;fùm fibi’ vcndicare (uodure poftit, vt offenderitnbsp;nunquam, amp; propemodum vixeric inculpatus*nbsp;Proferatur quæîb vel ex tam multis vnus, qui nenbsp;minimam quidem vnquam peccati labem contra-xerit, . An vero cum veteribus illis feripturis, quasnbsp;diuinitus datas confitentLiromnes, qualî felii con-rnbsp;eendere audeamus? ex quibusfàtis fùpcrquc patec;nbsp;bomines communi quadam lege à natura editos^nbsp;vc qui intereos vircutc maxime excelleret, non tarnen omnino peccati expers effet : quique inter o-mnes iuftior nùmeraretur, vnius tamen diei con-nerftonc multotics caderet. Quod fi cui a Dconbsp;tantæ probitatis amp; innoeentiæ iudicium redditur,nbsp;vt nibil tetrîjnibil flägitjofi vnquamadmififfeiudi--lt;tetur;^,amp;v.cluaextßaomncm peccati Icgem fit po-!’nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;)nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp; fit

ficus J hunc hnmana imbecillitatc nihil hahcrc mains, nefas fortaffe fuerit exiftimare.Itaque definant nobis efle molefti fi cum lt;juem alij Prophctænbsp;Confiliarium Dei, alij nulla vnquam peccati ma- ¦'nbsp;nbsp;nbsp;’

cula confperfum defignant, Mefsiam appelle mus; cûmque diuina mente ab omnibus lêculis prædi’nbsp;tum elle : amp; quod totius pietatis primum amp; lîim-miim eft, pro nobis mortem oppetiuiflè conten-damus. Ex quo Eicilis eft rcólè iudicanti conieólu-ra,quàmfœdèamp; turpiter impingant ludæi, quinbsp;cxcellentem illam Elaiæ de Mcfsiæ morte diu ina-tionem, ad impurifsimam Eiam lynagogam référant. Nam quod ille idem Propheta de Mefsia loquitur :Tniauitatcs noftrasiDfètulit,amp; dolores no-noftris,amp; in liuore vulnerumeiusfanati fumus : denbsp;fynagoga Sii. familia ludarorum di€lum cflc, apudnbsp;homines veritatis amantißimos audent prædicarc.nbsp;Quod etfi commentitium cflc nemo non videt,nenbsp;opinor in ca caufa, quam tot amp; temporibus Si lu-cubrationibus tutati crant , hac vna rationc adnbsp;extremum conciderent, audiamus tarnen cos, etfinbsp;videtur de toto hoe genere conferamus. Aiunt

Caldæis amp; Romanis abdud:um durißimam fer- nis uitutcm fcruiiflc , amp; illis apud quos in clientelanbsp;crant, dcdiflè pœnarum ßitis, Si quondam flo-rentißimis rebus fîiis, Imperium illudißael labefa-ólatum amp;euerfum fuifTe; atque ita fe his fiippli-ciis, quæ funt acerbifsima , Gætçrarum gentiumnbsp;flagitia luilTe : cum tarnen fibi nullius fceleris con-

T Y P V S

J J nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;authorcsin inuidiam vocent? An verb illis tam pa-

wewX Hotus cftDominus J vt eo vmdice pro bisice-inÿrat'e la- lefibus, qux vnus admiferit^puniatur alter? pleóta-infons,reusneappclletur quidem? Ancum eoj ¦Mifericers benignitate milèricordiaincredibiliter prç-Daminus. ftantem veteresteftantur fcripturæ, quafî iniuriænbsp;audent difceptare? Adeóne eum, cuiiis tot (cripto-rum amp; prodigiorum monumentis pietas defignatanbsp;eftjtantæfeueritatis teneriputant? Qnis vnquamnbsp;adduci queat,vt eu qui iè in monte Sinai frequentinbsp;concionenbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;‘TOn rniyiJJ^boc eft, MiGri-

cordiam in millia conferentem, prædicaucrat exi-

verb non eft: confcntancum, vt qui Niniuitis. de-creto pœnam iuftiflimæ vindiôlæ conûitueratjpbft verb miferatione motus illis contra proprium edi-dum^debitum fuppliciumcondonauit, cos qui ni-bil offenderint, aliorumGelcribus noxa premat.nbsp;Qubd bæc abbominibus leuiter probis aliénanbsp;efle debent^qua tandem fronte de Deo tam abfur-

SeÂtnia, fertur ira Deiinnlios inndcntiæ, pro Sodoma amp;

M E S quot;/S I Æ. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;jz 9

Amorrha tribûfquc finicimis ciuitacibus Abraha-mo deprecatori permitterc pararus erac,hoc leui auühoramento, Gin tanta multitudine viri dcccmnbsp;repcrirentur, in quibus aliqua virtutis fignißcationbsp;apparcret: hîc infontes pœna coërcerc, illîique no-cenriumfceleraimpLitare exiftimabitLir? Quôdfinbsp;tam parum liberaliter nobifeum agit Deus,quid eftnbsp;quod Rabi Salomon amp; cæteri in principio Gene- j{.Saîtntiyn.nbsp;fèos tam muka de duabus Dei condirionibus fcti Dttx Ddcmnbsp;ptis prodiderunt quarurn lege mundum creatumnbsp;efleaflerunt?HasiIli, n'ÎÛI ^**7 miQ^hocnbsp;eft^modum iudicij amp; modum miiéricordiç vocant:nbsp;quæ duo nifi principio rerum omnium fimul colli-gafletDcuSjhoc vniuerkim quem mûdum vocantnbsp;diutÎLis ftarc non pofTet. dementia igitur amp; beni-gnicate Dei,omnia quæ hoc in orbe creata funr co-tinentur, Præclara certè ilia, ôc quæ ex veteri lu-dæorumûpientiaprodierunt,ièd tarnenomninonbsp;Rabinorum commends labefàdantur ; qui vt no-ftra nobis eripiant,ne â fuis quidem temperarc pof-funt. lam igitur in (crmonibus fuis Dominumnbsp;gloriam ïcueritatis affeôtantem faciunt illûmqucnbsp;quodam modo naturæ immiitantkiæ. Narrantur Taimuiîxtinbsp;in Talmudæis nonnulli, ij amp; certè illius difciplinænbsp;longe principes, qui quoties in eum Prophetæ locum dicuntur incidifle, vbi ait,^^tgt;

'?» pn*

Odio ( inquit} habete malum, 8c diligite bonum, amp; ftatuitc in foro indicium ,foriân milcrebitur Do-minus exercituum, amp;c. vim lachrymarum profu-derunt. Quomodo enim apud Prophetam illi qui

1)0 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;T Y P V s

indicium amp; iuftitiam fecerit, itadubitanter loquitur Dominus,Forfitan enim mifèrcbitur Dcusxûm ci qui tot virtutum præfidiis vixerit inftruôliflîmus,nbsp;certiflîma fàlutis Ipes à Deo iniici,amp;: velut fides publica dari debuiflèt. Citatur prætercà amp;alius,quinbsp;Genef.^z.amp; in cum Gencfislocû Icgendo deuenifièt, vbinbsp;4J- deccm filij Tfiaël contentionc lofèphi fratris amp; ob^nbsp;iurgantis vultum ferre non poflënt, dicitur colla'nbsp;chryraaflc. Si enim illi amp; hominis amp; propinqui minas amp; frontem extimuerunt, quo tandem vuitu,nbsp;qua conftantia fiimmo illo iudicij die maieftatemnbsp;fèdentis Dei laturi fiimus? Etfi verb qui iuftius vi-uuntjij certè vel maxime omnium varies illius iudicij euentus pertime(cunt:fic tarnen vel fceleratonbsp;Guiq; ftatutum efle debet, faéla ad Dominum con-uerfione, fe facile veniam fcelerum fuorum con-Nequeenimaudiendi funt ij ( in qui-txtra miferi' bus amp;Talmudæi funt) qui mifericordiam Dei cer,-cordtam po- jquibufdam fàcinoribus conclufèrût,vt alia quæ-dam extra illam aleam ponercnt.-quod mihi à mente veterum feripturarum videtur quàm remotiffi-mum: in quibus Dominus femper omni pictate amp;nbsp;manfuetudine excellens exprimitur. Quôd fi Eu-an^elica noftra meditamur,clarius certè efl, quàmnbsp;vt a nobis dici debeat. Nam quod cft tantumnbsp;tam graue fcclus,quod ad benignitatem fumminbsp;Dei pertinere non poflit? Quîs tam male aôfæ vi-tæ confeientia retinetur, qui non tantum de bene-uolcntia Dei fibipofiît recipcre,vt omnia illius fee-lera abolicione generaliantiquentur? Nam fi ani-mum intendeds, dementia valet : fed tarnen nonnbsp;eft

eft committendum, vt cum a Deo omnia ad nos abunde fine profeóta,foli nobis defuifle videamur. jnbsp;At præclariisimæ f[ionfionis locuples apud Deum chri^lusex^nbsp;nobis cxpromiflbr datus eft Chriftus,qui ianguinenbsp;fuo pro noxis culpiique omnium , non tantum fà-tifdato cauit, fed gratis etiam iudicatum fecit. Verum hæc à noftris fufius. lam igitur ludæi, omnesnbsp;genres flagitious,amp; variis criminibus infames pro-bationibus addicunt fuis: fc autem viros bonos nulnbsp;lam vnquam peccati labern contraxifle aiuntjte-ftantc Propheta de illorum fynagoga,Quia pccca-turn non fecit, amp; non fuit dolus in ore eius: amp; tarnen ft omnium noftrûm peccata tulifle,amp; débitasnbsp;reliquis populis pro fccleribus pœnas diflbluifft.nbsp;Age, poifuntne homines impudentes amp; (piXavloi^nbsp;ft ea facinora rcmouere,quæ totis ftrmè Propheta-nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;BiUHs

rum refponfis fuft cumulatißime vifuntur, quo-rumque tot fide amp; mentis præftantes teftes in pro-cindu laudari pofliintî Nam fi volumus initia re-petcre,difpiciantur librilegis, quam ingrate cius patronatum reliquerint,qui cos fufis hoftibus à ftr-uitute amp; bcllo libcrarat. Proftrantur libri lofiie amp;nbsp;ludicum, quoties abdicatovero Deo, ad externosnbsp;Idolorum cultus ft contulerunt. Quid verb aliudnbsp;agunt Prophetæ quam corum ftelcra amp; fordes ple-nius enarrarc? Vidcant quæfo hiftoriam tempo- «nbsp;rum fiiorum ( quam illinbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;vocant ).item

libros Regum,quam perfide cum circunftripft-rint,amp; ab illo dcfecerint, cui mulris amp; fiimmis be-neficiis erant deuinctifsimi. Neque verb me cb q(ui{piam adducet vnquam, vt is Propheta,qui im-

131 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;T Y P V S

lud^i imp- purum (è, 5: inter eines labiis polintos verfintein w Tro afiirmaueraCjpofteà mntata fèntencia populû fuumnbsp;’ omnibonitace iufticia præftantem appellarc vc-lic. Sed quid eft opus tatorum fcelcrum memorianinbsp;renouare.quorum pœnæ à patribus ortæ, etiam innbsp;corum qui nunc extant Iaceribus(vt inquiunt)verquot;•nbsp;(antur? Iraqi vel diuina Icripta abnegent necefle eft,nbsp;vel patres fuos nefarioruni criminum rcos confi-teantur.Definant igitur præclarifsimum illud inno-centiæ Cbrifti teftimonium ad impurifsimam fuamnbsp;. lÿnagogam traducerc : neue ea quæ in fe mirificænbsp;impietatis fignificationem habent,conentur hone-ftiinuolucris conregere,amp; ipfi vulgo quodam modo probarc. Res cnim mea quidem fententia fic fcnbsp;. habet,vtquæturpiceramp;flagitioseegeris,etiamfinbsp;Deum amp; homines (is celaturus, nihilo tarnen ftntnbsp;“ meliora. Quod cnim ei rei patrocinium afferatur,nbsp;quam omnium gentiti mores amp; leges tanquam feenbsp;leratam condemnarunt.Itaq; fi qua nos veri Ipcciesnbsp;Sc forma mouetjtotum ilium EGiæ locum Chriftonbsp;noftro reddamusjtantumq; illi tribuamus, vt meri-tblolus libercatis noftrç vindex fuifle iudicetunfîtqînbsp;ille hac inter nos feptus claulhla, vt capite Iiio o-mnium noftrum fcelera prçftitifleexiftimetuncumnbsp;tarnen nulla vitæ eins pars officio vacaucrit, nequenbsp;quicquam à bono viro alienum vnquam admiferit,nbsp;meritoq; folus hoc encomio dignus putetur, vt innbsp;eius ore dolum non fuifle multorum cófênfu com-probatum fît.Quo ecfl fatis nos natura ducit,fi quisnbsp;tarnen perpetuum ilium Efàiælocû diligenter animo cernic/antaadeius fidem fier accefsio:vt quan-uis

M E s s 1 .Æ 15J uis Chrifto noftro certamcn indixerit, non poflicnbsp;non fe fuccedaneuni Chriftianoriim fcncentiæ ad-iungcre. Quæenim vnquam à Meßianollro 3.-€tïo etl (iilcepta, quid egit, aut quid actigic, quodnbsp;non maximus illc vatesoracione expreflerit? Quinbsp;clim iuftidæ (èminaria toro orbe fpargeretj amp; vir-tutum ouiniu quoddam velutilpecimcn præberetnbsp;fingulis,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;m!«, Cum (celeratis nu

meracws eft/idque cgit vtGIutcm omnium,rumo- Jcderatis n» ribus anteferret: ramq-, hominum exiftimarionemnbsp;parui fecic, vt æquo ferrer animo non tantum exnbsp;îceleratis vnum,fêd neEariorum omnium princi-pem nominari. At nefciunt homines quantas viresnbsp;habeatvirtus,quamquefuis ipfaornamcntisamp;in- 'nbsp;(ignibusfit contenta: quæ fi vcl ab omnibus repu-lt;lietur,fàcilè tarnen dignitatc fua iniuriam tempo-rum aliquahdo fit fuperatura. Itaque Chriflumnbsp;noftrum vltimo fupplicio aftecerint,eiùfque me-moriam damnarint licet, fie tarnen illius peruicicnbsp;fplendor,vt fe ab obliuionc Sc filentio hominum fonbsp;lus vindicarit,multarûmque gentium approbatio«nbsp;nem mouerit, amp; tantum ad hæc vfque temporanbsp;permanarit,quantum ille^magnitudine,amp; reôtefà-ôlis eft confccutus. At eorum qui eum impegeruntnbsp;fie cuolauit memoria,vt ne fuorum quidcmiuui-diam amp; accufàtionem efïugere potucrit. Qui igi-tur Deum optimum maximum innocentiæ amp; vir-tutis fuæ teftem habet, tantum fibi furnere fuo iure potcft,vt licét ab omnibus vocctur reus, nihilonbsp;tarne eius probitasaut dcbilitariaut infringi queat.nbsp;Vident ergo ludæiquantum illos de Meflîa nôftro

R iij

134 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;T Y P V S

fefellit opinio, qui fœdam amp;plcnani infamiæ earn morte femper cenfuerûCjin qua tarnen omniii vir-tutû amp; triûphorû fignificacio illuxit.Na fi honefianbsp;mors turpiisimç ïeruitutifèmper anteponenda cil,nbsp;quibus quçfo cncomiis perhibcri eum ceniès opornbsp;tere,qui vitam illam quæ nulli neceßitati,fiita vo-luiflet, crat inicruitura, hominibus donauerit,amp;nbsp;proprio periculo nobis fàlutem pepcrerit?TaIis ccrnbsp;tè qui cfi:,etiani fi inter reos amp; flagiciofos refcratur,nbsp;ne quidem ille iniuftus amp; non bonus eflè pofiiunbsp;Neque enim tam parum ex fe apta eft virtu s, vt innbsp;bominum fèrmonibus aut vuigi opinatione confi-dat.Quis veto fibi omnino perfuadere poteft,quçnbsp;Efâias eadem verborum conuerfionc loquitur,nbsp;xton xminbsp;Ipièmultorumpeccatum tulit, amp; pro facinorofisnbsp;orauit. Incrcdibilis certèanimi moderatio amp;Iibe-ralitas, pro quibus pœnasdedcris, pro illis falutemnbsp;à Domino deprecari.Qubdfi à Cbriflo præfiitumnbsp;ludæi nefciuntjvideantcos qui quondam iè adnbsp;feribendam eius hifloriam applicauerunc, quantanbsp;benignitatc amp; dementia, ctiam in ipfis tormentisgt;nbsp;proiliis veniam â Domino contenderit, qui eumnbsp;omnifcelerecruciabanr. Quisigiturintanto feri-pturarum coniènfu lefum noftrum,Mefiîam amp;nbsp;Chriftum neget? Quis in tam claris Prophetarumnbsp;præfènfionibus amp; prognofticis, illius, mortem autnbsp;omnino diffiteri, aut confeflàm cicuare queat? Sa-tifne illæ probationcs impletæ fùnt, quæ aliquemnbsp;non humana tantum,{èddiuinaquadam vi mira-bilitcr præfiantcm, pro fuis mortem oppetiturumnbsp;cfiè

M E S S I Æ. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;135

effc pronuntiant? Satis certe fuperque mca qui-dem (ententia, nifi apud eos fermonem inftitui-mus, quibus omni fcelerc amp;impietate ad tantum cócentum aures obfurduerunt-Qui enim ita funtnbsp;afFeóti, vt à veri pcrneftigatione lernet voluntatenbsp;abducant, maiorumque inftituta omni ftudio amp;nbsp;laboretueantur,iis profeólo difficiliseft omnis do-ólrina. Non enim Iperandum eft, vt is ab illis locisnbsp;fruólum capiat,quos ne didicifle quidem velit.

Hæc igitur etfi quantum ad præfcntem ftri-ptionem attinet, latis efle poftiint, quia tarnen lu-dæi tam multa de tribus templis paftîm in libros conferunt, non vagabor longius, ft in hanequoq;nbsp;partem a nobis iermo fiat. Statuunt igitur tria tem Tria templanbsp;pla, quorum primum à Caldæis deIetumeft,alEe^ àiudais tfznbsp;rum à Romanis, tertium autem in lynagogis fuis'^^'*'nbsp;iam a tot Icculis conftruunt amp; effingunt, futurumnbsp;quidem temporibus Meftiæ Regis, cçteris amp; ma-gnificetius amp; plenius: cuius forma ab Elekiele Pronbsp;pheta quondam vifa eft amp; defcripta. Huius rei lo-cuplcs argumentum ex trium Patriarcharum numero habere ft exiftimanr. Quia enim eum locum,in quo poftea à Salomone Rege iufli.1 Dominbsp;nitemplum eft conftru(ftum,amp;itcrum à reliquiisnbsp;qua: ex captiuitate Babylonis in ludçam veneruntnbsp;renouatum,montemMoria ab Abrahamo didumnbsp;efle volunt:poft verb amp; ab Iftac filio agrum : tertio autem à lacob domum,ideo ad tres illas appel-lationcstria templaaccommodauerunt. Cum verb domus artificio amp; opere monti aut agro facilenbsp;præftct, conftquens efle volunt,vt tertium illud

T Y P V S

templum dignitate amp; opcris varietate reliquis prç-luceanquodquidcm non ante ædificabitur quâm 7,icßt.isDd- Meffias illc Dauid {(ic enim laudato Ezekiele no-»;^/wclt;lt;amp;¦^»rfnenilIiindiderunt) Roma redienscum maximonbsp;„ wgt;7. exercitu Syriam ingrcdiatur, amp; noua Dei optiminbsp;maximi rcnuntiatione auôlus,prouinciam Impera^nbsp;torobeat. Quæ an vera fint ,parum ad id quodnbsp;quærimuspertinet.Etfi enimtrium Patriarcbarumnbsp;numerum templorum numerus conlcquatur, nonnbsp;tarnen Icfiim eo nomine Meßiam negate poflununbsp;Qiiid fi tria aut quatuor tempîa fui fie probare pof-fumus?Nam amp; tempore Adriani Imperatoris tem-imperator. pfijjj, inftautatum fuifle teftantur hiftoriæ,cùm illenbsp;de nomine fiio lerofôlymam Æliam appcllaflet.nbsp;lerojoiym/i.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;-, r \

Quod vero hodie in lerulalem extat,quonaa Chri ftiani confiruxerunt.-cùm Gxies centena bominum

miîîia ex deleôla Gallorû nobilitate ad reçu per an-dam Ierofcgt;îymamjamp;delendos Sultanorum princi-patus in orientem eflènt profèôla, vbi ad tempora saladtnM.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;f^ptem Regcs magna cum laude impera-

uerunr. C^od etfi ad cuiufque noftrum domefii-cum dolorem pertinere debeat ( û modo is nobis cum patria intercede amor, quem natura efle voluit ) hoc quafi vnicum fidei noftrçmonumentumnbsp;a T urcis direptum efier magis tarnen dolendum eftnbsp;in ea nos tempora incidifle,quibus inteftinis amp; ciui-jnhanis chri. bellis inter ft Chriftiani contcndcntes.Turcasnbsp;Jhanorum cLinbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.nbsp;nbsp;nbsp;.

tics. ipios ad reliquias Europç videntur inuitare,amp; quo-dam modo facilis viôloriæ pahnâm cóccdere.Nam Carolum Magnum, qui primus aLeone Ponti-Jfo Papa, fice Imperator occidentis appellatus eft, raeminififtnbsp;lub

M E s s I Æ.

Iubet,reperiemusprofèblb non alia de cauïa in illo magiftratu quafi collegam Græco Imperatori datum eflc,qLiàm vt diligenter caueret,neTurcæ,quinbsp;iam oculos in rem Chriftianorum iniccerant, in fines nofl:rosexcurrerent,armdque Sgt;c vi,Cfirifl:iano-rum agris prohibcrencur.Quç fi nos aliquando le-gendo rctincntjcur hoftis relinquicLirjamp; focius hollis loco ponitur ? cur ncgleólis Pannonicis rebusnbsp;longius Othomanorum copiis in Belgis caftra ha-bcntur 1 cur natalium foci amp; aræ, Turcarum dire-ptioni dclcruntur,amp; Ibciorû vaflantur agri? Q^bdnbsp;fl is, in qucm publicæ làlutis crgô, oculos defixosnbsp;habcnt omnes, his de rebus ne decernit quidem,nbsp;quid nos tandem iperare oportcbit? Sed vereor nenbsp;nos comuncs milèriæ à propofito diducant. Quodnbsp;igitur ludæi in ædificando tertio templo architc-âos lè,amp; velut prçfèôlos fàbrûm volucrunt,ne minima quidem ex parte religionem noftram viden-tur attingere. Status certè caufæ eric, an Hante lè-cundo templo Mellias aducnerit.In quamrem ctfinbsp;plurima à nobis diófa fuerint, non omittam tarnen

T Y P V S

gæus, fècLindum templum nc minima quidem cx parte cum primo confercndum crat,amp; vt vtar verbis eius, fi aliud Ipedes j pro nihilo habeatur, quonbsp;tandem magnificentiæ generc primo præftitifle ar- -bitramur? Nam quid agebant captiui illi fenes,nbsp;qui nuper ex Baby lone lerofolymam redieranc,nbsp;qui conftruólo lëcundo templo, quoties fe in me-moriam prioris conieciflent, fblebant illachrymari?nbsp;lam fi præter ædificij ornatum fbrmam alia di*nbsp;fpicimusjlatiscx Rabinorum Icriptis cóftat,ca,qui-bus primum illud templum erat illuftrius com-i^nts dtufnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^fecundo defuiflè. Nam amp; diuinusille

Eifechitt4. ’gr^is fplendor,Hcbræi nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;vocant,quo vc-

luti præfèns Deus totum templum pcriuftrabat, quodam modo voluntatis Eiæ fignificationem red-debat, nulli vnquam in Iccundo templo vifus fuit.nbsp;^rc^fade - Prætei-eà area ilia foederis qua vna (vt ex libris Mobs amp; aliorum,qui poft eum feripferunt conftat) tonbsp;Caphioreth. Iftaël làlus nitcbatur,in pofteriorc domo delÿ-^d ffeir.ÿ. derâtaed. Omitto r*T)r'fî3rî, quod Paulus/xar^'-verterunt, èc ingentesnbsp;cherubim. illos Cherubim gloriæ, quibus olim Deus ab He-bræis inlèdifle prædicatur. Horum ne minimumnbsp;quidem in vltimo templo fimulacrum apparuit.nbsp;Defuerunt etiam amp; rtl'lj hoc eft, Spiritusnbsp;lànétusjamp;præclara illa ornamenta,in quibus lûm-mus Pontifex olim rcfponfà accipiebat:quæ Hebrçinbsp;amp; noftri etiam Vrim amp; Tumim nominauerunt;nbsp;quanuis Rabiniomnes horum vocabulorum no-tarionem fefe ignorare fitcantur.Qiiæ omnia cùmnbsp;aliquis noftrûm animo complclt;ftitur,non poftîtad-du

M E s s I Æ. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ij

duci quin ea reliquo templo loge dignitate potio'

non ik tarnen aliquis tarn male de rebus fentiens, qui non exiftimet ad rempli gloriam,ex igne illonbsp;Sc cæteris quæ enumerauimus,maiorem quam ex

quadringentis Sc decern tantum?quod certe ridicu lum fucrit dicere.Nam quid ad gloria,quid ad tan-tamprçftantiam confèrre poteft decennij accefsio?nbsp;An verb qui obfcurius,amp; nulla rei geftç commendatione vixerut clari, ob id Alexandro Magno autnbsp;Cyro anteponantur,qubd illis grandiores natu vi

nos igituramp; fcripturarum amp; veritatis argumenta pU. mouent,vno Meßia (ècunda domus antecedentenbsp;cxtititpræftantioncuius natiuitas facile vna omncsnbsp;prions rempli dignitates liiperauit.Etfi enim nouifnbsp;fimum hoe templum,quo ftate natus cft Chriftus,nbsp;dignitate opcris primo conceflerit, hilque illis ca-ruerit,quæ clamores faciebant in populo: quia tarnen in illa têpora aduentus Mefsiæ incidit, omniü

T Y P V s

profèótó conccffujtantç rei maieftas prions domus îuxum amp; miraculafùo pondéré periicIIic.Nam quçnbsp;tanta in immenfoillo Salomonis opéré gloria eflcnbsp;pocuit,cuius magnifîcentiam muka alia apud ex-teros populos ædificia non fint confecuta? Ac nihilnbsp;fane gloriokimeft, quod non perpetuum. Quodnbsp;vero in fumma laude ponendum eflè ducunt,id il-lis cum Barbaris (tales eniin illis reliqui omnespo’nbsp;puliappellantur)commune eft. Si autem gloriamnbsp;gentis amp; templi non adumbratam quærunt, citentnbsp;natiuitatera Mcfsiæ Dci:quo veniente non modonbsp;ingens ilia ftruélura rempli, lêd vniuerkisorbis frunbsp;ôlus gloriæ cepit diuturnos.Quis verb tam fernerenbsp;de Deo fentit,vt illû de ea gloria loqui putet.quamnbsp;aliquando vaftitas belli deleturacflèt? Quid fi iftanbsp;£)-? ne laudentur quidem? Quem Ci eum iudica-mus eflè,qui nobis in veteribus illis feripturis defcrinbsp;bitunalienum fortafle à pietate fuerit, fi ilium de eanbsp;gloria verba feciftcarbitramur,quç aliquando temnbsp;pori cefTura eftet:de iliaautem quæ fola radices agitnbsp;amp; propagatur,quæqj fe facile à fiîentio hominumnbsp;vendicarc poteft,ne cogitafte quidem. Sed ramé innbsp;eo ftint ludæi omnes,vt nihil nifi populare,bonumnbsp;amp; expetendum putent.-dûmquc in his quæ corpo-rata funt,omni ftudio immori volunt,facile illis di-uinicatis cogitatio de manibus excutitur.Apu d eosnbsp;infinita propemodum de rebus occultifsimis reci-tantur,de his autem quæ cum rationefidei amp; veri-tatis coniunéla feint,nihil expIicat.Superiorum re-myfteria ita depromunt,vt quafi cæli çdituosnbsp;de .«z^. fuifle putes.Lunam qua Iplendoris expertemcon-fiten-

M E s s I Æ '. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;141

fitentur omncs,cutn ipfo foie æquali lumine a Deo iam olim creatam au dent aflcrere: fed cum de Solenbsp;apud Dominum concumeliosè effet locuta,ea pœnbsp;naaffeólamefTe, vtnififolis beneficio luceret nun ,nbsp;quam. Pharaonem,cum qui mandatis Domini Ionnbsp;ga fèntentiæ permanfione obftitit viuum ad portam inferorü deduótü eflè commenti funt, ibiqucnbsp;ad finem iudicij perflare,vt Reges gentium amp; Prinnbsp;cipes ad inferos contendentes exemplo fuo dcter-reat, cófque de maieflatc amp; præffantia Dei Tfraëlnbsp;cerciores faciat.Exeofcrmone quemMofêsin mote Sinai per quadraginta dies cum Domino habuit,nbsp;proferunt multa, vt ei colloquio affuiffe credas.nbsp;Quia enimClirifliani multos ex arcbetypis Bibliorum locos ad Trinitatem reiiciunt,nc qui inter eosnbsp;veritatis effent amantifsimi ad nos fccefsionem facerent, effinxerunc Mofem eo tempore quo 40.nbsp;diebus apud Deum latuit,ex Domino quçfiiffe,curnbsp;crroris amp; ofFenfionis caufam mulris præffitifîer, exnbsp;his verbisjpaciamus hominem ad imaginem amp; fi- Geneß^:nbsp;militudinem noflram: cum ex hoc loco impleaturnbsp;Deum in homine faciendo alium in confilium ad-hibuifTc,qui pari fecum amp; diuinitate amp; maieflatenbsp;cenferetur,cui Dominus:Qui errare(inquit)voluc-rit,errct,nihil laboro. fmpudens certe amp; a bonitatenbsp;Dei alienum mcndacium. ftaq; non infcitePaulus -noflercos,quibus veritas amp; religio funt in amori-bus,a/xüôozs-amp; fabulis fudçorum cauere monet,quinbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Tudxo-

iam illistcmporibus deliramcntis fuis legis dignita-tern deturpabant.quod mentiendi genus ctfi opti-nius quifque odijfTe debet, tarnen hoc ipfo in reli-

S iij

141 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;T Y P V S

gione periculofum cft,quôd nonulli in .veterc pcr-iîdia malunt confiftere,quàni ad veræ fidei cogni-tionem venircjad cuius cutdam exfàbulis patroci-nium accerfîtur. Quodenim veritatc fe défendit fua, id fi probationibus extrinfêcus adiuues, in dubitationem videaris adduccre:amp; maxime quumnbsp;. . argumenta apud homines fùa Ce fàlfitate produnt.

. nbsp;/'''•Onbsp;nbsp;nbsp;A/XÎnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;J

Et optimo Line lure Petrus Apoitolus apud eos, quos (ôcietate religionis fùæ adiunxerat Domino,nbsp;prædicat fè non in a-clt;xo;^i(riJLèvois , amp; arte con-quifitisfabuIisdeDeo amp; lefii Chrifto fermonemnbsp;inftituifie : fed ea fe teftato in lucem attulifre,quænbsp;oculisaliquandoconfpexerat. Itaquein eoquodnbsp;cæcerisprobatum volunt,parum admodum profi-ciunt ij,qui quafi æquitati caufç fùç non fàtis fidennbsp;tes adportentafabularum confugiunt. Neque tarnen is film qui omnia quæ ludæi pafsim feriptisnbsp;prodiderunt fiiis, velut commentitia exifhmem.nbsp;Nam amp; illi multa,antiquitate amp;veterumpatrumnbsp;memoria comendata acceperunt,quæ fïudio Cbrinbsp;ftiani hominis non indigna iudicauerim.Nam Paunbsp;eorum opinor monumentis,Iannçm amp; lam-brem principes apud Pharaonem magos,aclioni-bus Mofis aduerfantes facit,quorum tarnen nomina inlibrisauthenticisnon leguntur. Exeodem ninbsp;TtiicfiMl.nbsp;nbsp;nbsp;fallor gymnafiojludas Apoftolus Michaelem Ar-

i» epifl.iaii. changelum cum Diabolo de corpore Mofis dimt-* cantem inducit:quod certamen iis fcriptis,quç nobis func in manibus,proditum non eft. Sed tarnennbsp;in Icgcdis ludçorum libris,talis adhibenda efl tem^nbsp;peratiOjVC ea quifque reiieiat, quæ vel illorum fu-per-

M E s s I Æ.

perfi:itio,vel flagrans in cæteras gcntes inuidia ad-inuenit. Qui enim non aliud agunt^quam vc eos Prophecas,quos veritas Chriftianæ fidci teftes fem-piternos pcperic, alio detorqueant,i/ certc pro reli-gione fiia mentiri habent bencfaóli loco:amp; quia exnbsp;Prophetis parum gratiæ amp; niomenti caufie fuæ punbsp;tant accederc, à Talmudæis adiumenta petunt,nbsp;qualî adtriarios res tota redicrit.

Hæcctfi fortaflècontraótius,quam tantæ rci maieftas poftulare videbatur,fic tarnen ftatuo,pro-lixitatem cûm in omnibus rebus, turn maxime innbsp;hoc diuinitatis genere non multûm opuscflè.Innbsp;quo fi non (àtisfacio omnibus,mihi tarnen amp; abunnbsp;de amp;c cumulate. Neq; enim veritas,quæ leiplà (àtisnbsp;amp;. contenta apta eft, ad externa probationumnbsp;præfidia deducenda fuit:neq; in eo longiornbsp;ponenda oratio, quod vniuerfiimnbsp;in animis bene à natura informatis

iacet.

Lugduni,

Excudebat Matthias Bonhomme.

Ocrlt;

1

23