T,

E CCLESIAS

EVANGE-

Licas neqve hae ¦fi E TIC^ S NE QVE s CHIS-fUatiCASjßdplatie orthodoxAi catholi-^As ejje lefù ChrißieccleßAs,lt;Apodixis adnbsp;dlußrtßimum principerri dominum Dt

Geor^tum Comitem tÇuirtenberven,

Qr* Montis Bellgardiii^c. Authors Heinrycho Bul-lin^erOi

I'S. 3 X 3.

Hic efl filius meus dileélus in quö placata ell anima mea:ip(umnbsp;audice. Matth. 17.

I ƒ 5 2.

IL L V ST RI s s IMO

DPINCIPI ET DOMINO, domino Gcorgio Comiti Vuirtcn-bergenfamp;Montis Bcllgardi,amp;c. donbsp;Ciino fuo clemencifsiino. Gratiamnbsp;ôcpacem à Deo patreper Do-rainumnoflrûlefum Chri-ftumprccatur.

O WM hodie no efi (juod ingranps hic mundusfidélités fili chi ifto ab yniconbsp;pendent es,otnnibîis adope-rit pnobris atep contttme-

^^ÿtifitnt quibtts infinltarent omn;s, ^rifca tlla 1)010^ fictiliexempta non conr-^emorabo, Mofiês Pareil de repub,nbsp;^aelis pr£.clarè menti,ab ipfio ifidelfs populo atrocißimorumaccufiabantur criminumt

2 COM wirten.

t iß imam inquam perniciem.Htlttió ab ont-tiibuó fgt;ß,prester egyeßa inpdtrtam mw~ ta,paterpatriti appeüatus ,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ab ipfi Deo

in ceelum ma^no translatm triumpho, audit à rege ihab. Tu ne es ille ißaelis tur-bator î Conflituuntur item eins parricidis munera regiaiquaßpefiem à regno auertif-fet, (jtiißitjlulißet è medio Heliam. Prophetin denieppopuliDeiomnes und cum credeitnbsp;tibusprndicationi ipßorum condemnaban-tur à ßoßculo impietatis,/editionisnbsp;troeißimorum tjuorumep criminum. Qu'^nbsp;tjuodipßDei Maria, ~rirginis filiusle~nbsp;ßi0 Chrtßus Dominus orbis,^ faluatortonbsp;tius mundi,de quo Prophet a dixit, Diffißdnbsp;eß grat ia in labß tuts,propterea benedixttnbsp;te Deus in aternum: de quo horridusßnbsp;tellespronunciabat, Nunquamßc loquu-tus eß homo,[îcut hic homo,ab ipßs nihilonbsp;minus ßribis ^pharifais aceußatus legi-tur horridatcorruptap do ein na, imo bla-ßhemia in Deum, rebellionis contranbsp;principes? TertuUtts orator in iudicio cora

Felice

ET MONT. BELLQ. . - J

leratißtwos huitts mundiadeotj^ totita humant generis holles, Demetrianus Sy-Tfnachtió 'vtri elotjuentes potentes, editis ( contrafidem noßram criminationibus do-^rin£euangelij docloribu^ euangelic»nbsp;•icceptas tulere omnes calamitates, tjuibttsnbsp;tune atterebatur hie mundns. Quider^o nonbsp;nißßinet hodte eccleßa Chrißi euan^elicanbsp;fiadhucliberum eß'eßntit -vilißimo cutuisnbsp;fin^endi et exoncrandi in nihtl tale me-t'itosßdelesadoperta conuitiorum plaußra?nbsp;liixit ßne Dominus in eiian^elto, Venietnbsp;tempus ~igt;t (juißuis interßciatlfos , quot;Videa-turßbi cultumpr£ßare deo, Sedidem tarne

4 coMrr. rviRTSN. mnes fi(ßinnerunt,etfuß inent, per Deigrd

ÈT MONT. BTLLG. $ Tiominwnoßerkßis Chrißw magna patinbsp;tntia robore inuicïo pertulit in hortonbsp;fnontù olntaruincurfum furore quot;vinculanbsp;cathenasminißrorumpontificif fa~nbsp;cerdotu:idem tame ne tntempeßiuo ßlentionbsp;~igt;ideretur approbare iniuriam manifeflam,nbsp;^aßad latronemanqutt, exißU cum gla-dßnbsp;nbsp;fußibta:cum (juotidie Dobißumfue

rim in templo non extendßa manus in me. £ed hdic eß hora ilia vedra etpoteßas tenenbsp;braru.lde admiranda et ßmma patietia tu^nbsp;lit minißru pontißcii alapaindignißime imnbsp;pingente:ßdidem ne ~igt;ideretur iniquißimanbsp;quot;iiim approbate tacendo aut dißimulado, -venbsp;renda cum maießate adferientem conuer-ßiäydixit. Si male loijuuttis ßmteßare denbsp;tnaloißm bene^cur me cétdii?

Hii ergo exeplis confirmatifideles Chri ßihuiui noürißculipatienterfertmtts (juAnbsp;Cuncp in capita noüra congerunt conuitianbsp;aduerßrij.Nam utcuncjue peccatoresßmitsnbsp;C'* peccata noilra cor am domino deplore -^usßimw tarnen nthil eorum in nobis çoa

4

d COAd/r.

uitiornm h^rere tjuorttm iiliin nos denfis e^undunt nimbos. Scimus cut credidimus^nbsp;certißimui deJjte illd noftra tnfaUibili,nbsp;ScimtK Deum nobis reconcdia.tum,in chrinbsp;ßo domino noéiro eße firoptcium. Camp;terumnbsp;cum à, multis magnis uiris nthdominusnbsp;apfiellamur conturbatores eccleßx,, omniunbsp;malorum caujk, feditiofi, hstretici i^fcbifnbsp;mctttchplures itènbsp;nbsp;nbsp;innocentiores rnuximè

n eß tant no Sin am inno cent tam iftjautique res fla^itat imo ueritatis defenßo, iftfùmnbsp;ÇhriSli ftracefttum et exemßum ^ Jum-ma noßra neceßitas requirtt^ut hic caufatnnbsp;noSlram bonam fantiam non tantumnbsp;tueamur)ßdßmjjliciombus etiam demon-flremw nos in noSirareli^inne non eße tales j quales uideriuolunt aduerßrij.

Et quamuis eandem caußam alias quoc^ tradlauimttSiquia tarnen caßtadefenßontfnbsp;noSlra per multos libros dißerßßnttnbsp;aduerßrij nthilmiti^ati maßs ma^istp fuisnbsp;inualeßunt clamoribtss^denicp copioßu di-ßutationes noßras dili^entius ledere uel aunbsp;dire.

ST MONT. BELLG, 7 uire aut dedhndntur,auTno uacat^ breuißinbsp;»lahac ddoi-)iaui.Af)odixim, q pietatii ergonbsp;‘tb eccleßa euanaelica enormium criminumnbsp;borrendaportenta, ipfam inejuam hdtreßmnbsp;fihißnaabarcere, eidem titulum ue-orthodoxiS, catholicd!, Chriflt eccle •nbsp;ßamp; Dendicare contendo. Modeße (ßero')nbsp;^duflam hanc a^o:non refera uUd in aduer-Janos conuitidinoUram duntaxdt tueormnbsp;tiocenttdm.PrAtered conor, Deo duxdidn -te, argumentis fcripturarumij} teßimonijsnbsp;tion fanniinbsp;nbsp;nbsp;nbsp;clamoribus hoc quicquidne

^ottj eJl dbfoluere.

Hunc dutem Itbrum noJlro huic ßculo imigt;rimti neceßdrium, ddueritdtem E~nbsp;^angelicdm propdgandam non omntno inu-fdem,tux,Jgt;tetdtiPrtnceps Georgi illußrißnbsp;firne dedicotnon tdm ut eo tudm jiiefdtern ittnbsp;iieritdte Eudngelicd, propter ^udm hddlc-flus pdtientiforti dldcri^ dnimo udriam exnbsp;pertu.s es fortunctm^ confirnterntquam ut d~nbsp;fiimierga te meiobfiruantiamdecldrem.nbsp;Heroicdsfitnèutrtutesplurimds tmpri-s

s vZD CO MI T. W^IRTEN.

mifßn^ularepietatis reli^ionisueßudtuco tulit tibidiutna liheralitAs, Vnde mérita uirinbsp;boni oes te amant Jÿncere, et do na tn te Deinbsp;amffhficefgt;radicant. Dominus leßts conférât tibiincrementum Jjnrttus iUius princi^nbsp;faits 1 ut in omnt bono amélioresßtbinde pronbsp;grejjusfacias j fvrßuerandotj^ in pietate quot;venbsp;ra omnium(p-virtutumßudio,eccleßA Chrtnbsp;ßiCs^ ornamento etathumento effe per^astnbsp;denicf ab ipfi omnium principum principenbsp;rege Chridlo domino recipiar 'u tandentnbsp;tn regtam ilbtm excelßßimamt “vbi ipßnbsp;usßmmum CSf‘pf£flantißimumbonÜom*nbsp;tubus pßßßfruendum ad iucundamfatie^nbsp;tatem ußf prebebit inßcula ßculorum-Vale princeps illuflrißime et omnes ptos tutnbsp;pietatißmper commendatos habe. Tigt^ftnbsp;menß Februar io. .Anno Domini i $ 5

Ecclesias evan! ^elicas neqjve haereticasnbsp;ïicc^fchifmaticaSjfedplanèorthodonbsp;Xas amp; catholicas efleicfu Chri-fli ecclefias Apodixis au-thore H. B.

CCVSATVRhodie de muleis et à multis Ecnbsp;clefia euâgelica,noftrænbsp;curç et fictei exparte cónbsp;milTa à Domino, adeönbsp;üt uix dies recenfendis duntaxatac-Eufationis capitibus fufïïceret,nedunbsp;cuertendisaduerfariorura argumennbsp;^is cófutandisc^ eorum calumnijs.nbsp;Acquumeftinterim aliquid illis rc-^onderenctacendo uideamur ob-^eftafubuereri in Ipeciem probabi-lia, uelipforumquafiin nobis iuftcnbsp;^«rentes agnofcere calumnias. Quinbsp;nirno fcripturacuangelica amp; apollanbsp;^ica iubet tueri ueritaté amp; oppugna.

10 EC CL. EV^N. VEHRAS remendaciajtefhimoniiim ferre uc-ritati amp; innocentiam fidelium Chri-ftiaflèrere. Quid autemagas,in tanta aduerfariorum ac præiudiciorumnbsp;turba?aut undeincipias defenfionenbsp;ccclefîæ,tot amp; tanta undiqj criminanbsp;obijcientibusacidusLieluti rccipronbsp;cantibus hoftibus tam acribus amp;in'nbsp;fenßs^Sapdus Paulus dodor gentium et uas Chrifti feledifsimumjCurnnbsp;amp;ipfe quondam unà cumçauflàE-uangeli) optima àïudæisjprimû cO'nbsp;ram Antonio Felice, deinde coramnbsp;Portio Fefto ludææ præfidibus, denbsp;multis accufaretur,amp; tatum non ad-uerlariorumpotentia eloquentiaaunbsp;thoritatc amp; Iplendorc opprimere-tur,nec tarnen locus nec tempus einbsp;de fingulis copiofe relpondendinbsp;concederetur,fe amp; fibi amp; iuftifsinisnbsp;fijæcauflæfatis patrocinaturum cXinbsp;ftimauit, fi demonftrarct certis aliquot eSc maxime popularibus argu-Hicntis, nihil fc alienum à fcripturisnbsp;Si.

ESSE CHRISTT ECCL. n ÖC à fpe Ifraelis unquam docuifle,nbsp;^tnö propter illamifraelis fpeni flre-nue prædicatam amp; defenfam ini-quispræmiodijs aduerfariorum.nbsp;Cuius quidem cxemplum plané diuinbsp;iiifsimuni amp; optimum, imitaturus,nbsp;Cum amp; ego loco amp; tepore excludar,nbsp;quo minus pofsimfigillatim amp;ordinbsp;ne ad omnia refpodere obicda,conanbsp;tor tarnen,Deo auxiliante, maximenbsp;cuidentibusamp;prcfpicuis argumen-tis,idquodpræcipuuminhaccauflanbsp;maxime gen erale eft, declarare amp;nbsp;omnium oculis exponere, Ecclefiasnbsp;uidelicet euangelicas neqjhæreticasnbsp;ne(^fchifmaticas,fedplanèorthodonbsp;3tas amp; catholicas efte Chriftilefu cc-clefias.Oro autem ueftram humanitäre,patres honoradi amp; fratresfilij«^nbsp;inChrifto dileâifsimi, ut benignasnbsp;Diihiaures præbeatis, qui modis ornnbsp;nibusconaboramp;dilucide amp; quamnbsp;fieri poteftbreuifsimenó omnia quinbsp;dem quæ inhaccauftaadduci pote-

M £CCZ. ZKZ2V.

rant,fed ca dûtaxatproferre, quæhu ius caufæ præcipua funt.

Euang.ec- Principio cû Dominus dicat,Oucs æeæ uocem mea audiunt, ecclefianbsp;bros cano Chnm quæ hodie adpapilticç ecclenbsp;fiæ diffcrentiam appellaturEuangeünbsp;ca,agnofcit amp;recipit utriufquete-ftamcnti canomcos libros,tâquamnbsp;ipfîus Dei oreprolatos. Nullosne-gat aut afpcrnatur, fed amp; integros rcnbsp;cipit. Necfpinofedifputatderece-ptionelibrorum, quisreceperitautnbsp;quis répudiant : amp; potiornefit ec-clefiæ recipientis fcripturas autho-ritas, an fcripturarum receptarum?nbsp;Tamctfî enim beatus Auguftinusnbsp;fcripfilTe legatufjNon crederemEuanbsp;gelio,nifi ecclefiæ catholicæ authorinbsp;tasmecômoucretjGerfontamê Pa-rificn. CacellariuSjUirfuo fæculo ex-cellentifsimus, prudenter lib. de ui-ta fpirituali fecundo,Ibidé,ait.furaitnbsp;ccclefiapro primitiua cogregationcnbsp;fideliumillorûquiChriftû audierût

ESSE CH RIS TT EC CL. 15 uideruntjóc eius telles fuerunt.

t^uenim uiucncib’ adhuc apoflolis difcipulis Chrifti diuerlàin eccle-fiapfoairenteuangelia,potuerût ilJinbsp;^uiipfumChrillû uiderat amp; apollonbsp;los audierant,quid genuinum quidnbsp;^othû elfet teûificari.Sed amp; Irenæusnbsp;lib.contrahærefes ^.cap.ri.multis o-ftendit tantum quatuor efle debercnbsp;euâgelia,nec meminit ecclefiç quodnbsp;ca (fe caulTa tantû 4.elfe debeaqquianbsp;ccclelîa tantum 4.receperit,fed quianbsp;domin’ ita inftituerit.Etenim librosnbsp;t^anonicos nemo fynodo ab initionbsp;protinus coada confîrmauit aut ànbsp;Hothis fecreuit.'fedacceptos ab iplîsnbsp;^Uthoribus Prophetis amp; Apoftolisnbsp;ûnélis ueluti per manus pollerisnbsp;ïtadidit ecclefia. Sero cœpit decer-Hiin concili)s de canonicis amp; nonnbsp;Canonicis libris : non quod nuLnbsp;lütn anteafuerit difcrimen,aut nullam antea habuerint libri Sandinbsp;authontatem, quam habuerunt

Ï4 RCCL. 'EVJLN. VERBIS

amp; habituri erant diuinam utiquCjta-» metfinunquam fuiflcnt celebrata cónbsp;cilia, fed quod lanûis Dei hominib.nbsp;placeretfuam quoq^ proferre feutennbsp;tiam contraeos qui canonicis librisnbsp;erantiniquiores.Acfatemur omnesnbsp;fullinerieccleliam fundatnentopronbsp;phetarum amp; apolloloru:unde fi do-dlrinaapollolorum amp;prophetaruinnbsp;ccclefiæ fundamentum elljUecelTa-rio confcqui oportet authoritatemnbsp;doélrinæ antccedere authoritatemnbsp;ccclefiæ. Omnes ergo amp; fingulos u-triufqj tcllamenti libros canonicosnbsp;recipimus ; amp; eos nominatim, quosnbsp;ex Græcis Melito,Origenes amp; Eufe-bius Cælàrien.exLatinis autem Cy-prianus martyr, amp; Hieronymus prefnbsp;byterapud ueteresuel ab initio pronbsp;ueregenuinis libris habitos fcriptisnbsp;Ceuerita-fuis prodiderunt.

te amp; inte- De ueritate amp; integritate horum nonîcorûquot;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dubitamus:

librorum. acindubijsatlt;j difficilibuslocis ad fontes

Esse cheisti eccl. i^. âdfo ntes recurrendû eiTe docemusi,nbsp;Sijait Augu/linus contra Adimantûnbsp;Cap. 5. admittamus hæreticis, quodnbsp;Cauflanturjlibrosfacrosefle corrupnbsp;tos,nullus eritcontentionûfinis. Etnbsp;ÇontraFaufiûManicliçûlib.ii.cap.2*nbsp;^deillcjSidefideexemplariu, induit,nbsp;9uæfi;iouerceretur,ficutamp;in nonulnbsp;lis qu ç paucæ lunt amp; facrarum literanbsp;rumfiudiofisnotifsimæ fententiarûnbsp;Uarietates, uel ex aliarutti regionumnbsp;codicibuSjUndeipfa doârina com-incauit noïlra dubitatio dij udicare-tur:uelfiibiquo(^ codices uariarêqnbsp;plurespaucioribus, aut uetullioresnbsp;tecentioribuspræfcrrentur.Etfiad-l^ucincerta efiec uarietas,præccdensnbsp;lingua,undeillud interpretatum eftnbsp;confuleretur. Idem enim alibi,nbsp;^uod amp; author DecretorumDifi.p*nbsp;fçcenfet, Vtueterum librorû fidesjnbsp;®it,deHebræis uoluminibus exami-îianda efi:,itanouorum uerîtas Græ-cjfermonisnormam defiderat. Et

B

»

16 ^CCL, IVJN. VERGAS iterum idem de DoÄ.Chriftiana lib.

2.capic.il. Lacini homines,inquit, amp; duab.alijs ad fcripturarum diumarunbsp;cogniti one habent opus, Hebrça fcinbsp;licecamp; Græca,utad exemplariapr^nbsp;cedentiarecurraturfiquam dubiW-tionem attulericLatinorum interprenbsp;tum mfinita uariecas.Hæc Auguftm*nbsp;qui nos docuit interpretationibusnbsp;uanj s Bibliorum æquiores ene,amp; 4®nbsp;libro authentico infua lingua fcri;nbsp;ptopuriusiudicare,quamfolentquinbsp;libifpiritum fandum tribuentes, u-niuerfam ecclefiam ad uulgo recc-ptamLatinamuerlionemaliiganc,amp;nbsp;omnes pios amp; fideles Bibliorum interprètes fœdo ingratitudinis uitio,nbsp;amp; contra omnium dodlorum uete-ris ecclefiæ indicium, exæquo con-demnant.

Credimusautemhoclàcrofanélo Bibliorum authehtico libro omnemnbsp;uentatem crededam,amp; omnem pie-tatemuerumque Deicultumplenifi-fime

CHRTSTT s CCI. i7 fime tradijita ut homo Dei adnbsp;ne opus uel officium bonum amp; de-bitum infirudus reddatur. Ad hunenbsp;modum uidelicet fentit de feripturanbsp;canonicaecclefia Chrifii euâgehea.nbsp;Qu^ainremultum difiertab hæreti-coru ecclefîa,quæ uel feripturas denbsp;incertitudineamp; imperfedioneinfa-mat indignifsime , uel libres aliquot aut non recipit, aut corru-ptos amp; interpolatos recipit J deni-que non omnia pietatis plané in eisnbsp;contineri pertinacifsime contends.

Deinde cum S. Petrus difertis uer ispronuncictnonuoiuntatenomi j.pet.i.nbsp;nis allatâ efleprophetiam,id eft ora-lt;^ularem feripturam, fed impulfosnbsp;fanédos Dei homines è Ipiriru fanétonbsp;cflèloquutosideoqjprophcticafcrinbsp;pturânô efl'epriuatçmterpretatiôis:nbsp;cum præterea S. Petro confentiensnbsp;l’eatusPaulus præcipiat prophetia, Rom.K.nbsp;ïdefi; interpretadi munus,moderari

B 2

iS ec cl. EV^N. ver .AS

adproportione fidei,amp;ut interprètes fobriecatis meminerint,acintrafi deimethaspro utcuic^ domin’fideinbsp;mcnfurä partit’ efi:,cólidant,nó quenbsp;uis fcripturæ fenfum recipit aut a-^nofcit eccleßa euangelica,fed eumnbsp;cantü^petiturexipfafcriptura,quinbsp;eft ex iplo fpiritu Dei,per que fcriptunbsp;ra infpirata efl, qui libi per omnia cónbsp;ftat,ac cum régula fidei (de qua pau-löpoft pluradicemus) amp; charitatisnbsp;concordat. Nequitenimfcripturanbsp;fieraliuttiexponi lpiritum,quä perilnbsp;um ipfum,p que ert tradita. Vndcinnbsp;Ioan.8. Euägeliodns.SipatrehabetisDeUjinnbsp;quit,quo no agnofcitis mealoquelâ?nbsp;Rom.8 EtApoftolus aitjQuilpiritû Chriftinbsp;I Corin.î. nóhabec,hicnó ellei’.Etiterû,Quisnbsp;hominûnouiteaquæ funt hominis,nbsp;nififpiritus hominis qellineo:lîcamp;nbsp;ca quç funt Deinemo nouitnifîfpirinbsp;tus Dci.Nôs uero non fpiritû mundinbsp;accepim’, fed fpiritû qui eft ex Deo,nbsp;ut fciam’ q à Chrillo donata funt no-bis.

ESSE CHRTSri 'RCCL. tis.Et hac quidê ratio e aflèrim’fcri-pturas facras elle claras, quas hæretinbsp;t^icócenduntefl'cobfcuras.'itautetianbsp;^ic CÛ illis nihil cómuc habeamus.

Hicautê minimercpudiamus aut Quidm. ^ontemnimusbeatorum patrnm,an buendupanbsp;tiitituuidelicetdoctoruqjueteru ec prenbusnbsp;clefiçdilputationes amp; expofitiones ftripturat.nbsp;^cnpturarum, ut Irenæi, Origenis,nbsp;Chrylollomi, Ambrofij, Hierony-mij, Augudini amp; fimilium^modo ip-lbrumamp;expofitioamp; fententiçnihilnbsp;difsideat ab Apoûolicis illis regulis.nbsp;Neqj ueroipli aliter de fuis fcriptisnbsp;ludicariaut amplius aliquid eis tribui uoluerunt, Audiaturhacderenbsp;beatusAugulHnusadhuncmodumnbsp;^dFortunatianu epiftola in.pronunnbsp;^ianSjNeqi quorumlibet difputationbsp;^es quamuis catholicorum amp;laudanbsp;^orum hominum,uclut fçripturas canbsp;’Monicas habere debem’, ut nobis npnbsp;bceaqfaluahonorificentia quæ illisnbsp;debeturhominibus,aliquid m eorö

B 3

20 £CCZ. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;VER^S.

fcriptis improbare atqj relpuere, fl forteinuenerimusquodalicerfenfe-rint qua ueritas habet,diuino adiutonbsp;rio uelab alijsintclleâauelà nobis.nbsp;Qualis ego fumin fcriptis aliorum,nbsp;talcs uolo elle intellcCTores meorü*nbsp;Idemeademfententiampluribus eXnbsp;ponitin epillolaad S.Hieronymuittnbsp;amp; contra Fauftum libroii.capit.$-amp;:nbsp;ad Vincentium epiftola 48.amp; deBa-ptifmocótraDonatiflaslib.2.cap.5-Quidqd'’degeneralibus cócilijs cünbsp;Maximino Arianorum Epifcopo dinbsp;Iputanslib.j.interaliadicit, Sednucnbsp;non ego Nicenum, nee tu des Aritninbsp;nenfe,tanquam præindicaturus,pronbsp;ferre Concilium : nee ego huius au-thoritate,nec tu illius detineris:fcri-pturarumauthoritatibus nonquo-ruracjproprijSjfedutrifchcómuni-bustefl:ibus,resçûre,cauliacû cauf-fa,ratio cu ratione concertet.Prouonbsp;cat ergo S. Auguft.aconcilioetiamnbsp;famflifsimoilloNiceno, adferiptu-

rarum

cHsrsTi KccL. 21 ïquot;arum authoritatem. Panormitanusnbsp;ergo fcriptor ncotericus non ine-ptenecfalPe dixifleujdctur,plus erenbsp;dendumunilaico aflperenti Icriptu-ras,quam generali Concilio uniuer-ülemreprefcntanti ecclefiam^fi fcri-pturas non afïerat.ldcirco fi patriitnnbsp;difputationes uel fèncêtiæ uel expo-ficiones(cripturarum,a fcriptura canbsp;ïïonicafiden^ régula difsideant,nonnbsp;eft quod quisq nobis obijciat paires fuifl'e uiros doétifsimos amp; fan-dtifsimos amp; antiquitate reuerendos.nbsp;NadodtioreSjfandtiores amp; uetuftionbsp;resfuntjpphetæ amp; apoftoli Chrifti.nbsp;Nece quod qsqnobis obijciat mulnbsp;laru ecclelîarû i h ac uclilla fententianbsp;aut expofitioe cólélionê. Pluris.n.fanbsp;cieda eft cofenfio Chriftijpphetarunbsp;dcApoftolorumadde amp;patriarchanbsp;ruminreligióefyncera amp;fenfu reli-gionis fanólo, per fcripturas nobisnbsp;manifeftereuelato.Si qs uero multanbsp;de Integra regnaannumeret, quæad

B 4

12 RC CL. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;VER^Snbsp;huncucl ilium modurn inllitutalêftnbsp;ferint, ei unius S.Paulilabores opponbsp;nimuSjquifimplici eoc^ euangeliconbsp;fenfu omnia impleuit à Hierofoly-misamp;circumiacentibusregionibusnbsp;ufc^adlllyricum.

Hic tarnen difsimularc non debeo beatos patres fcripturarum interprenbsp;tes prifcos,nonraro certiac irrefra-gabiiisalicuiusamp; maxime catholicinbsp;fenfus fcripturarum facere mentio-nem.Id quodnemo de peculiaribuSnbsp;illis ipforu expolîtionibus intelligC'nbsp;re deb et: CU in interpretati onibus frenbsp;quenter amp; à feipfis diflentiat, amp; alijsnbsp;interpretib’, excellentifsimis licet,nbsp;non accédât,amp; frequentifsime alternbsp;alteriusfenfuminfedetur. Quodutnbsp;nó aliunde,exD.Hieron.faltem Có-mêtarijs inProphetas relucet. Habunbsp;¦jt autê Temper amp; habet etiam hodicnbsp;ccclefiaDcicatholicaexpofitionemnbsp;quandam catholicam amp; certam fcrinbsp;pturæ, petitamexanalogiafidei, amp;nbsp;*nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fideli-

ESSE CHUI STI EC CL. .25 fidelibus in omnibus fequendam fannbsp;âetraditaraûn qua pij licetin alijsnbsp;diflenciant omneSj tarnen in hac connbsp;fentiunt:utcumlegimusinfcripturanbsp;t)eum condidifle coelum terram, amp;nbsp;eundemloquutum eflepatribus, bonbsp;nos(^præmijs3malisautempœnis afnbsp;fe cille amp;afficerç adhuCjiubet catho-licusfideiintelleél’ea intelligere denbsp;t)eo uero,non de Deo fæuo mali có-ditore,fiçuti nugabant Cerdon Marnbsp;tion amp;Manichçus.Item cum kgim’nbsp;Deum opcrari omnia in omnibus, iunbsp;betcatboliçusfidei fenfusrie Deumnbsp;Conftituamus peccati authore : pec-catumenimnostrahcreuitio hçredinbsp;tanojamp;fanâos uiros in hoc fçculonbsp;femper efle peccato obnoxios amp; (al-uarimeradeimifcricordianomcritonbsp;proprio.Içé cu fcriptura prçdicat Denbsp;Um amp; hunc appellat pattern, filium

Ipiritum fanélum, iubet catholi-cusfideiecclefî$lt;ÿfenfus intelligere Deum unum efle in fubftantia trinu

B s

24 rccz. rry/AT. vi.r^s in perfonis:amp; cli Chriflü afleric uerunbsp;Deü amp; hominé efle,iubet cathoiicusnbsp;ecclefîçfcnfusintelIigcreChnftümanbsp;nerein diuerfis amp; non inter fe confuus naturis,et tamcninuna indifl'oci^nbsp;taperfona.Confunduntenimperfo-nas Praxeas amp; Sabellius. Arius ne-gatfiliumefle patri confubftantia-lem Deum uerum. Negat Valentinus filium elle nobis confubftanti-alem hominem uerum. Nelloriusnbsp;perfonam diflbciat. Eutychcs ue-rö amp; Timotheus naturas confun-dunt. At ecclefia Chriüi catholicanbsp;reiedis illis femper fuum ilium gC'nbsp;nuinum fcripturæ fenfum retinet:nbsp;quem interim beati patres çditis connbsp;tra hærefes dilputationibus nihilonbsp;minus per fcripturas fandas decla-rarunt amp; confirmarunt.

Obieceruntitaqucpcrpetuo fin-di patres hæreticis catholicum ec*-cletîæ fenfum,fedeundé tarnen Icri* pturis raox confirmatum déclara-^nbsp;ueruntj

RSSR CHRIST! P-CCL.

^erunt,acexprimisfideinoftræprin ^ipijsreligiofededuxerunt.Dc qui-tgt;us mox copiofiora dicemus. Sen-fum ueróiftum catholicum diligenter cuûodit etiam hodie ecclefia c-Uangelica.

Ergo non quoflibet uocat euange Ecd.euao Hca ecclefia ad facrum uerbi minifie ‘nbsp;rium,fedexercitatosprimum quidénbsp;Jn fcripturis fanélis, deinde in fenfunbsp;illo fideiecclefiafiicofeu catholico.nbsp;Namdeligunturad lacrum ccclefiænbsp;minifieriuiîîjiuxtacanones apoftolinbsp;cos,uiridoârina fanaamp;uitaprobanbsp;ornati.Et quemadmodum S. Paulusnbsp;Timotheumruum ad lynceram præ-dicationê euagelij ceu dato facraménbsp;to coftringitjâicenSjObtefiorin co- i.Tim f,nbsp;fteélu Deiamp; donfininofirilefuChri

amp; eleétoru angeloru uthæcferues fine præcipitatione iudicij. Et itc-tunijObteftor ego coram Deo amp; do a-Tim.-».nbsp;tnino lefu Chrifto qui, iudicaturusnbsp;cftuiuos mortuos in app^ritione

2^ £crz. ZTlt;gt;f2V’. VER^S

fua(Sein regno fuo,prædica fermo-* nem, infta tempeftiue intempeftiucnbsp;argue.Etreliqua.Itaiureiurando adinbsp;gic euagelica eccleßa fuos rainiftros,nbsp;ne quid ex feipfis noui comminifeannbsp;tur, aut alicnuin aliquidà fcripturanbsp;amp; legitimo catholicocj fidci fenfunbsp;proferanc,fed ubic^ amp; unice canonenbsp;lt;amp; fidei regulam amp; fpedec amp; fequan-Synodus. tur.In fynodis ucro,quas fingulis an-

nis cogit, diligens fit àpafioribus, amp; inuitam amp; in doélrinam cuiuslibetnbsp;miniftrijfananean corruptafitinquinbsp;fitio,ne minifiri cafus grauiorin rui-namfecumcrahat bonara ccclefiæfinbsp;bi crédita: partem. Q^a re iterum abnbsp;hærcticorum ecclefia modis omnib.nbsp;alicnifsimi fumus. Nam ut hæreticinbsp;ipfinemine mittente currunc,nec ulnbsp;lam rationemhabent generalis illiusnbsp;regulæ cum ipfi fibijpfis fint régula etnbsp;leXjitacorredionis funt impatientiinbsp;ßmi.

fideramp;Mh Etenim fenfura ilium ecclefiæ ca-thûlicuiv

ESSE CHRISTI ECCL. 27 tholicumadeolt;^ipfa prima religio- gionisno-nisamp;doctrinæorthodoxæamp; cachonbsp;licç principia religiofifsimè cuftoditnbsp;euangelica ccclciîa. Sacrofandta eftnbsp;ecclelîænoûræ prima illain parady-fo,exipfius æterni amp; fummiDei orenbsp;pronunciatapromifsio, Ponammi-Genefjnbsp;lïiicitias inter te amp; inter ipfam(uelnbsp;fingularemillam)muliercm,inter fe-cien denicj} tuum,amp;; inter fernen illi-Us.Ipfum conculcabittibi caput,amp;nbsp;tu conculcabis Cl calcanéum. Agno-fcitenimhiccollocata efle prima fi-cnimnortra culpa propria perimus,nbsp;feruamurautem mera dei mérita pernbsp;Chriflum,in quo ficut nos Deus ab Ephef x.nbsp;^terno'gratis elegit, ita uerbonbsp;tempore maxime commodo reue-

£ c CL. L V.AN. rs ßueregnum diaboli, morte dcuiôa,nbsp;amp;peccatoabolito, damnatione dc-nicÿfidelibus fublata.

Toedus Sacrolanâumeftecclefîjs noftris minibus” fœdusilludDei unicum amp; æternuinnbsp;inter Deum amp; Adamum idum, pri-mum quidem in paradyfo, deindenbsp;fæpiusrenouatura amp; illuftratû cumnbsp;beatispatribuSjUtcum Noe,amp;fin-Cen.i7. gularitercum Abrahamo pâtre cre-dentium, facramento quoque cir-cumeifionis adieéio. Apparuit enimnbsp;Dominus Abrahæ amp; dixit ad cum,nbsp;Ego fum El Saddai, Deus inquamnbsp;fortis, ubique præfens amp; faturansnbsp;uel Saturnus id eft omnifufficientianbsp;bonorum omnium,dcueluti copiæ-cornu.Ambula coram me amp; efto integer: amp; erigä,id eft reparabo fœdusnbsp;meuinintermeamp;interte,amp;interfe-rnentuumpofttcin generationibusnbsp;fuisfœdere fempiterno,utfimDeusnbsp;tuusetfeminis tuipoftte.Quequidcnbsp;omnianobis quoque ideo applica-mus,

^SSR CHRIST! RCCL.

ftius,quod Apollolus dixit. Si uos Galai.ï Chrilh efhis utiqj feme Abrahæ edis,nbsp;«Sciuxta promifsionem hæredes: amp;nbsp;quodlecocircumcifionis datus eftnbsp;ccclefiæbapcifmus:deniq} quodom ° ’’’nbsp;nium promifsionû complementû acnbsp;cepirn us ipfum Chridum lefum Do-lïunumnodrum.

Sacrofandtæfunt ecclefîjs nodris Tabula labulæ illæ fœderis huius æterni fa- foedens.nbsp;Cerrimæ,iplb digito Deinodri opt.nbsp;ihax.in tabulas ïapideas, magno eunbsp;îïiydcriojdenic^ut durabiliores ef-fent,exarate,amp;ecclefiçnraelitarû,i-mb omniû credentiu per totu terrænbsp;orbem,abipfoDeo,per fanébfsimûnbsp;I^lofen traditæim quibus miro quo-dam compendio,plenifsima tamé exnbsp;Podtiôerecitatahabemusomniapienbsp;tatismyderia,amp; bonæerganos uo-luntatisDci certifsimum tcdimoniûnbsp;^nodrorum officiorû omnium per - • -feébfsimam rcgulam.

Porro hafee tabulas utpote digi-toDcifcriptas,amp;prius orc Deipro-

50 £cci.

priojin magnaillaecclefia ad monte Sinai,pronûciatas,integrasamp;incor-ruptas confèruamus:nihil detrahi-mus,nihil inuercimus, nihil adijci-mus,nihil omittimus, nihil cótra fcnnbsp;fum Chriftiingerimus, nihil omninonbsp;mutuamus. Iccirco totis animis ahnbsp;Cotra ulonbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

lolatnam. idololatna abhorremus,quam cerni mus præterea tanco Zelo à prophetisnbsp;amp; apollolis efle condemnatâ.Ideocÿnbsp;nephas elTe duceremus fiin temphsnbsp;noftriSjfoliDeoconfecratiSjConlpi-cerétur ullæ uel Deiipfïus uel fanaonbsp;rumeius,nedumprophanorum ho-Aftor.!/. minum imagines. S.Paulusapudfa-pientifsimos GræciæAthenienf di-Iputans de uera amp; falfareligione. Genbsp;nus cumfimus Dei,inquit,non debenbsp;musexiftimare auroautargento auCnbsp;lapidi arte fculpto amp;inuento hominis numen efle limile.Vnde et beatusnbsp;» loan j loannes apoftolus amp; euangeliflaprçnbsp;cepilfelegitur, Filioli cauete uobis ànbsp;flmulachris^quæuerbaexphcans annbsp;tiquus

R S SR CHRISTI :eccl. 31 tiquusfcriptorTertullianusinlibronbsp;de corona militis. Cuftodite uos,in-quit,ab idolis:non ia ab idololatria,nbsp;quaflabofficiojfed ab idolis, id eftnbsp;^b lp fa eorum effigie. Indignume-nim ut imago Dei uiuij imago idolinbsp;dcmortuifiac.Liberantur ergohic’ànbsp;criminehætefeos ecclefienoftreqd’’nbsp;multi lion alia de caufla ei magnis innbsp;tentant clamoribus, quamquodfi-mulachraDei amp; fariftorum eius eie-â:a ex omnibus Chrifti templis nul-lo modo rurfus recipiuntur.Non eftnbsp;dubium,dicitLaftantiusCrilpi.Cæfi Laàan. li.nbsp;Conftaritini F.præceptor quin reli-gio nulla fit ubicunqj fimulachrumnbsp;eft. EtD. Aurel. Auguftinus.inCa-talogo quo omnesfuifæculirecen-ftt hærefeSjMarcellæ cuiufdàm Car-pocratianæ meminit,quæ coluerit i-magines lefu Chrifti amp; Pauli amp; Py-thagoræ amp; Homeri,adorando ineennbsp;ftimcj ponendo.NamS.Irenæus marnbsp;tyrlibro contra hærefes I. cap.24.CÓ-

C

£CCZ.

mcmoratGnofticos Chriftiferuato risimaginemiconicamuencratos c(nbsp;fe, cuius exemplar ad Pilatum iliumnbsp;ludeæ præfeétum retulerint, qui cu-rarit ChriftUjUt homo gentihs,ad ui-uam imaginem exprimi per infignesnbsp;piftorcslculptorcflt;^.Et tarnen mo-dis omnibus imaginemillam, apudnbsp;GnoïlicosmaximihabitamprecijjPnbsp;fequiturEpifcopusamp;martyrille, qnbsp;amp; hodie à multis haberet, fi extarct,nbsp;inter diuinifsimas reliquias. Netjnbsp;ro hicfol’Eps tam feuer’ fuit imagi-nû amp; cult’earû pfequutor amp; hollis,nbsp;notû ell omnibus Epiphanij antifti-tis Salaminæ Cypri,faélü, quodipfcnbsp;de fe Icripfit in epillola Grçca,quamnbsp;inTomo S.Hieron, reddiditLatinamjparfur’nbsp;mT^teru'o ptoculdubiolaborib’, ficredidiHeCnbsp;fol-zj.b. hocantillitisfaélumeirefacrilegû. '

ViditautEpiphaniusuelum pendes inforibus eccleliæ cuiufdam tinftunbsp;atqjdepiélum,amp;habêsimagine quanbsp;nbsp;,

fiChrilliuelfanólicuiufdam,Athoc j ar-

CMRISTT RCCL.

arreptum difciditille indignûratus in ecclefîa Chrilli, cotra auchoritatcnbsp;(quod diferte dicit) fcnpturarû h*o-iHinis pêdere imagine.Hortat aûclo-annê Hierofoiymitanû Epmut einsnbsp;locipsbyterispræcipiatneporrohunbsp;lufmodi ucla,q cotra reiigioné Chri-ftianaueniûtappendat. Magiseniinnbsp;decere curam Epifcopalem,uthuiufnbsp;moditollatur fcrupulofitas (itaap-pellatimaginû ufumintcmplis)quænbsp;indigna Et ecclefia Chrifti. Nec eftnbsp;quod contra hæc ta clara amp; firma opnbsp;ponantnobisfententias attj décrétanbsp;Grcgorij Rom.Pont.Damafceni fcrinbsp;ptoris Græci amp; feptimæ Synodi quanbsp;de Nicena app ellat. Loge enim uetu-ftiora amp; certiora funt q hadenus jp-lulim’.Qui ergo uos hçreticos criminbsp;nanturquodcaremusimaginib’co-üincat prius legé Dei,tefi;imonia uelnbsp;fiententias prophetarum amp; apoflolonbsp;rü,dénia faâa ôc diâ:aIrençi,Tertulnbsp;lianijLaaantifiEpiphanijjAuguftini

C 2

54 ECCL. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;VER^S

amp; Hieron. criraine hærefeos, deinde uero defcendantadnos quocj con-demnandos.Id autem facient aliquanbsp;do.Scilicet. Parcantigituramp;nobis.nbsp;Nosredimusadinftitutünoflrum.

Symbolü Sacrofanétum eft ecclefiænoftr^ Syijibolumilludpræclarifsimumnbsp;diuinifsimum ¦ quod uocant ApO'nbsp;ftolorum : nullibi quidem ea forma quarecitaturànobis in feriptu-radeferiptum, fed totum tarnen amp;nbsp;fîngulis apiculis fuis è feriptura apo-ftolorum petitum. Comprehenditnbsp;illud plenifsimam credendi formananbsp;adeo ut maiores noftri femper hacnbsp;uelutiprobatifsima amp; certifsimare-gula probarint qui orthodox! amp; catholic! aut qui cyrtodoxi amp;hæreti-ci eflent. S.Cyprianus martyrin eX-pofîtionefymboh apoflolici. Sym-bolum,inquitj Græce indicium dicinbsp;poteft et coliatio.Iccirco enim illudnbsp;indicium ex collatione apoflolicinbsp;doéfrinæpofitum eftutperipflim a-gnofeeretur

ESSE CHRISTI ECCL. 3; gnofceretur quifham Chriftum ue-reiccundumapoftoli cas régulas prçnbsp;dicaret. Sed amp;Irenæus martyrpollnbsp;rccitatum fymbolum apoHolicum.nbsp;Hanc prædicationem cum accepe-rit,inquit,ecclefîainuniuerfummû-dum dilTeminatajdiligêter cuftodit,nbsp;quafi unam domutn mhabitans, ôcnbsp;confonanterprædicac, quafi unuranbsp;pofsidens os. Tametfi enim in mundo loquelæ difsimiles funt, eft tamênbsp;Uirtustraditionisunaamp;eadem. Etnbsp;necçhæquæin Hiberisfunt.necj hænbsp;quæin Celtis, neq^ hæ quæ in Oriente, ne^hæquæinAegypto,neq} hænbsp;quæ in Libya, neqjhæ quæ in medionbsp;niundifuntconllitutæ:fed ficut Solnbsp;creaturæDeiinuniuerfo mundo u-nus amp; idem cllrfic amp; lumen amp; prædinbsp;catio ueritatis ubilt;j lucetamp;illumi-natomnes homines uolentes ad co-gnitionem ueritatis uenire.Et nequcnbsp;isquiualdepræualetinfçrmone an-tilles ecclefiæ,alia quam hæc funt,di

C 5

3^ sccL. traif. vieRkAS citj'nec^imparatiorad dicendu minus dicit. Cum cnim unaamp;eadernnbsp;fidcs fit nech is qui de ea copiofe po-fcpoteft difi'erere amplius dicit^nec^nbsp;qui minus copiofc ualet loqui, minus tradit, Hæc martyr illc. Certifinbsp;fimumefiitaqueSymbolo Apofto-lico plenifsimam credendi formamnbsp;comprehcndi,quam qui firmiter innbsp;finemufqueretinet fynceram, pro-culdubio uitam confequetur æter-nam,iuxtaillud Athanafij, Quicun-que uult faluus efTe ante omnia opusnbsp;efi: ut teneat catholica fidem, quamnbsp;nifi quifqj integram inuiolatam^ fernbsp;uauerit abfqj dubio in æternumpe-ribit.

Eed. Eud. Ncque ucro fuperfiitiofe amp; mo-bola'con” rofc ucrbis,negleCTö fenfu fancio SC ciliorum gcnuino,inhæret Euagelicaccclefianbsp;amp;patrum. chrifb: amp; iccirco libentcr recipitnbsp;omnia Symbola quæ abjs aut co-piofioribus uerbis, fententijs tarnennbsp;nihil uariantibus aut diuerfi conti-,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nentibus

is SE CHR! S ri EC CL. ^7 ncntibus, uel à patribus fàndis uelnbsp;sb orthodoxis condira funt Concilias. Recipitergo amp;ueneraturSym-bolum Niccnum, Symbolum bca-liAthanafijjSymbolûfecundocon-ditumuel Conftantinopolicanû, amp;nbsp;otnnes alias his congruentes de fidenbsp;Uera bonas defini tiones.Ica autem renbsp;probat omnes hærefes amp; anathema Damnatnbsp;dicit omnibus hæreticis per fcriptu-ram fànâamfiueinConcilijsfiuc exnbsp;tra Côcilia condemnatis. Codemnanbsp;niu s itaq^ Simone Magum cû omni finbsp;inonia,Bafilidé,Valentinura,Martionbsp;HemjBraxeamjArtemonemjMonta-num,Nouatum,Sabellium,Apolli-narem,Arium,Eunomiû, Macedoninbsp;üm,ManichçUjNefioriû,Eutychem,nbsp;PrifcillianûjDonatUjPelagiûjHelui-diû,MonothelitaSjamp;hu?generis alinbsp;os omnes. Proïde ecclefiaeuagelicanbsp;nô eftcollcéliohæreticaneccouen-ticulumlchifinaticum, utaduerfarijnbsp;Jîiétiunt impie,fed orthodoxa amp; ca-(nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;C 4

38 EC CL, EVJhl VER^^ tholica Çhrifti ecclefia.

ç^j catho Rçcçnfec nos inter catholicos ipïà * Ç’^i^mlmperatorialex. Imperatoresnbsp;enim Gratianus , Valentinianus amp;nbsp;Theodofius fcribentes Conftantinonbsp;politano populoitadccernunt, Cû-éhos populos quos çlemêtiæ noïlrænbsp;regit imperiû in ea uolutnus religiôenbsp;uerfariquamdiuinû Petrum apoftonbsp;lum tradidilTe Romanis religio uf^nbsp;nunc ab ipfo infinuata declarat,quä-qu e Pontificc Damafum fequi claretnbsp;amp; Petrum Alexadriç Epifcopü, uirunbsp;apoftolicæfanditatis.Hoceftut fe-cundu apoRolicam difciplina euan-gelicamcç dodrinam patrisjetfilij etnbsp;(piritus fandi unamDeitatê fub parinbsp;mai eRate amp; Rib piaTrinitate creda-mus.Hanclegélequêtes ChriRiano-rumcatholicorumnomeniubemusnbsp;amplelt;Ri:reliquos uero dementes ucnbsp;fanoRjindicates hæretici dogmatisnbsp;infamiam fuRinere. Etcætcra. Sinbsp;quis uero Ignorât qualis fuerit pro-fcfsio

ESSE CHRISTI ECCL. 59 fefsio fidei beatorum patrum Da-mafi amp; Petri Alexandnni,is difcat exnbsp;hiftorijs ecclefiafbcis. Nihil prorfusnbsp;Uariarunt à fymbolo apoflolico amp;nbsp;Niccno.Ergo cumhis credamus toto peélore, purgati fumus plané abnbsp;infamia hærefeoSjqua aducrfarij nosnbsp;impie conantur conlpurcare.

Cæterum obii ci en t,fatfcio,Tradi

. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;/II 'nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1 •nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tionib.a.

tionesapoitolicas anobis non mo- ppftolic«. do non recipi,fed etiam contemn! atnbsp;que conculcari:iccirco fruftra nosnbsp;fidem prætendercincorruptam: maxime cum imperfedlio doétnnæ aponbsp;ftolicæ fcripture,per uiuam Traditi-onemnonfcriptam,abfoluatur ple-nifsimèjideoqjtraditiones non icri-ptascum fcripturis apoftolicis fan-dtis-parem habere authoritatem. CÛnbsp;Ueronos rcpcUamus traditiones,có-fequens elle quod dodrinaamp;fidesnbsp;noftranon fitperfeóla.Inhisuerö cunbsp;aduerfarij proram amp; puppim rerumnbsp;fiiarum collocent ; quod amp; æditis

C 5

40 £ crz.

Decretis amp; libris atteftatundicendu eritnonnihil,quantum fcilicct tem^nbsp;f)oris breuitas permiferit,de apofto-orumpatrumtÿ traditionibus.Tra-ditionis uocabulum agnofco fçpei’^nbsp;bcatorumapoftolorum recurrere hnbsp;teris. Ab initio cnim nondum à quo-quam conferipta hiftoria cuangeli-ca , Apofloli Chrifti, dida amp; fadanbsp;Chrifli, ita ut oculis fuis uidcrant,nbsp;amp; auribus fuis audicrant amp; ex orenbsp;Chrifti cxcepcrant, uiua quidem uonbsp;ccjfcd non tarnen fine fcriprura,tra-didcrunr ccclefijs. Quæ enim denbsp;Chrifto comperta prædicauerunt,nbsp;ca fcripturis diuinæ legis Pfàlmo-rum ac prophetarum confirmarunt.nbsp;Tandem ubi Deo uifum eflet, pernbsp;ïpiritum landtum apoftolos admo-nuit, ut traditionem illam uiuam,nbsp;partim ipfi referrent in literas,partim conferibi ab ali)s curarent. Sicnbsp;cnim Lucas Euangelifta teftatur fcnbsp;.accurata diligentia, perueftigatis

) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;omnibus.

ES SE CHRISTI ECCL. 41 omnibus, certifsimam confcribercnbsp;biftoriam,lïcuti tradiderimc hi quinbsp;ab initio fuis oculisuiderant,amp;mi-nidri denique pars eorum quænar-tabantjfuerant. Talis fcriptor fuitnbsp;amp; Marcus.Matthæus amp;Ioanncs a-poftoli cunimat Ö w«ƒfc'i«z fue-runt. Has ucrofcripturas cumho-die habeat ccclefia Chrifti, plcnamnbsp;Utique habet apoftohcam fidem do-élrinamuel traditioncm.Nihilenimnbsp;apoftolicifcriptorcs omiferut quodnbsp;neceffarium efle crediderut,amp; quodnbsp;ad plenamdoârinam abfoluendamnbsp;pertinere uidebatur. Id quod nonnbsp;ego folus aut primus aflero. Dixe-tunt idem ante me Irenæus amp; Pa-pias, dodores ecclefîæ uetuftifsimi.nbsp;ïlleenim tertio libro contra Valen-linianos cap. primo. Non per alios,nbsp;inquitjdilpofitionemfalutis noftraenbsp;cognouimusquamperquoseuangenbsp;iiumpcruenitadnos:quod quidem

42 E C CL. EV^M. VER^S

tunc præconiauerunt, poftea uero perDei uoluntatemin fcripturis nonbsp;bis tradiderunt,fundamentum amp; conbsp;lumnamfideinoûræ futurum. Necnbsp;, fas eft dicere quod illi prædicarin^nbsp;priufquamperfedahabuerintcogninbsp;tionem.HicuerOjPapiasinquaapudnbsp;lib.tccl. Eufebium Cæfarien. Marcus, inquit,nbsp;Lift J, cap. cum Petri eflet interpres,quæcun^nbsp;memoriaretinuit, accurate confcri-pfit,proutncccfsitas exigebat. Naranbsp;dehocunocogitauitjne quid eorunbsp;quæaudierat omitteret. Scripferuntnbsp;ergo apoftoli omnia ad falutem cre-dentium neceflaria.Id quodamp;Ioan-nesapoftolusipfein calce euangelijnbsp;Joan. 20. fecifte manifeftifsime teftatur.

Multaquidcm alia fecitlefus,inquit, quæinnoclibronôfuntfcripta.Hçcnbsp;autemfcriptafunt ut credatis amp; ui-uatis.Sufficit ergo hæcfcriptura adnbsp;plenam fidem informandam amp; adnbsp;eonfequcndam uitam.

Proindelatiscertifumus nos habere

is SE CHRISTI T CCI. 43 tîere etia fcripturis comprehcnfamnbsp;plenamdefalutefideliumab apoftonbsp;Iis craditam prædicationem uel tra-ditionem.Dchac traditione loquu-tus apoftolus Paulus inpriofe aa Co ’'•Cor. i»nbsp;HnthioSjid fe eis tradidifle confite-tur,quod acceperat àDomino. Necnbsp;Ucrbis confequenter fubieâis aliudnbsp;refertj quàm quod in euangelio adnbsp;Uerbumpropèfcnptumlegimus.Idcnbsp;in eadem epiftola de eadem traditio- j. cor.itnbsp;One loquutus dicit,Tradidi uobis,nbsp;quod acceperâ,quod Chriftusmor-luus fueritpro peccatis noftris lecûnbsp;dumfcripturas:amp;quodfepultus fit,nbsp;ßcquodrefurrcxerit tertio die lècunnbsp;dumfcripturas. Rurfus Traditionisnbsp;ïneminit in 2.ad Thefficap.j. fed pronbsp;tinus apertis uerbis qualis ea fuericnbsp;cxponit.Acina.cap.eiufdem epiflonbsp;læadTheflalonicen.traditionis ite-f uni faciens mentionemjtaqjfratrcsnbsp;ïnquitjftate amp; tenete traditioes quasnbsp;«cccpiftisperfermonemfiue pcrepi

44 ^CCL. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;VEn^S

flolamnoftram. Acuniuerfam qui-demdoârinamfuamquamin gene-re traditioncm(parädofin)nominat, eomprehcndit Paulus Sermone amp;nbsp;Epiftola. Per Sermonem intelligitnbsp;prædicationem Euangelicam quamnbsp;Theflalonj. uiua uoce annunciarat,nbsp;comodoamp;earatione,qua amp;alij a-poftoli alijs gentibus Chnüum præ^nbsp;dicabant, quam amp; Lucas rctuleratnbsp;in literaSj qua denique ipfe Paulusnbsp;Romanis quoque feripta epiftolanbsp;prædicabat. Diximus enim Lucamnbsp;ea quæ ab apoftolis dc ChriPi di-(äis amp; faÄis tradita acceperat dili-gentifsime retulilTe in literas. Eu-febius author eft uetercs Pauli uer-ba, Secundum euangelium meum,nbsp;intellexiflc de Euangelio Lucæ. Sednbsp;deipfe Paulus teftatur in primo amp;dcnbsp;cimoquinto capite epiftolæ ad Romanos, fe Romanis Icripca epiftola,nbsp;uulgö omnibus nota, euangelifafle.

Epiftolis

ESSE CHRIS TZ E CCI.

Epiftolis certe fuis breuius abfcns refricat,quodpræfensdocuerat co-piofius, emendans bis errores in ec-clelîaquosintereadûabfuerat üpar-ferant pfèudoapoûoli, admoncnsnbsp;item onines officij fui, amp; refàrci-ens fi quid uidcbatur die diminu-tum. Cum autem hodie in eccle-lia extent quatuor confonantia E-üangelij uolumina, amp; quatuorde-cim epiftolæ, ut aÜas aliorum apo-ftolorum epiftolasnoncommcmo-tem, quis dubitaucrit porro plcnènbsp;nobis traditam effe traditionem uclnbsp;dodrinam apoEolicam ?

Porro in Actis Apoftolorura pud Lucam Icgimusmcntionemfie- iftoiùnbsp;n Decretorum apoftolicorum, quænbsp;ab) Traditioncs appellant. Cæ-terum perfpicuis uerbis exprimi-ttir,fcripta fynodali epiflola, quidnbsp;anteilig! uclint per Décréta, aut

4^ T-CCL. JEV^N. VER^S perTraditiones fuas apoftoli.Scri-buntenimad hunc modum,Vifuinnbsp;cft fpiricui fànâo ac nobis ne quidnbsp;arnpliusimponeremusuobis onerisnbsp;quam hæc neceflària, ut ablbneatisnbsp;abidolothytiSjàfanguine amp; fuffocanbsp;to,amp; fcorcatione. (^od quidem dcnbsp;cretum uere apoftolicum modis o-mnibusoppugnatTraditionesfalfönbsp;appellatas apoflolicas,quib.bodienbsp;grauantur fideles in ecclelia. Veri e-nim ap ofioli Chrilli, Vifum efi: fpiri-tui fando et nobiSjinquiunt,ne quidnbsp;ampliusimponeremus uobis oneris-Vide So- En,Nequidarapbus,inquiunt,one-cies.hift. nsuobis imponeremus. Aduerfan)nbsp;Jib.pcap. enimPaulijCÓtraquoslynoduspro-nunciatfententiamjContendebantfinbsp;deles oportere circumcidi et feruarenbsp;legem Mofis.Ac reliquos quidem a-poftoloshuiusfui falfi dogmatis fa-cicbantauthores.Sicutiamp; nollro fçnbsp;culo multi prætextu Traditionumnbsp;apoftolicarûaggrauantet dogmati-bus

issp. CHRIsrr ECCL. 47 tus amp; ritibus libera fidelium colla.nbsp;Sed quid de his proriutiant apoftolinbsp;Chrilli ueri ? Illis nihiViiquiuntjtna-daüeram’. EgrefsifuntexnóbiSjfednbsp;non triifsi funt à nobis.Imö illi turbanbsp;tores funt ecelefiaru.Ex qua apofto-lica feritentia S. Paulus haüd dubiènbsp;mutuo accepit uerba illà fua, qüæ innbsp;Principio epdlolæ ad Galatas ih had Galat Lnbsp;Iegunturfententiam,Mirof qüod ànbsp;Chriflo qui uós uöcauitper gràtiàninbsp;tam cito transferiminiin aliudEuarinbsp;gelium, quod no eft aliud, hifi quodnbsp;qüidàrhfunt qui conturbahtuös amp;nbsp;Uolunt inuertere Êuangeliû Chrifti,nbsp;Verum etiamfi nos aüt Arigelüs denbsp;cœloprædicarit uobis Euangeliuninbsp;prætërid quod prçdicauimus uobisnbsp;anathema fit.Q^am quidem fenten-tiamrepetendo,déclarât quam cau-tos elTe oporteatfideles in recipien-fiisillis quæTraditionum apoftoli-Parumtitulouenditantur. Damnannbsp;^tirenimamp;anathematepercutiûtuf

48 £CCZ. £ Tof AT. VER^S tradidones oës,q agrauatlibera’fidenbsp;litl colla,denic^ qiialiacûcj fint q nónbsp;cógruutcü fcriptoeuagelioamp;doc-rina apofioliPauli adde et cureliquonbsp;rumapofiolorfi prædicatione, quxnbsp;uniforrais amp; concors eftper omnia.nbsp;Traditio- Sed amp;in CLiangclio fecundûMatt.nbsp;nes ^nio- incap.K.mentiofitTraditionumfe-ne. niorum uelpatrum,licut amp; ad Gala.

i.cap.quasipfas dominus, quod nd congruerent cû fcripturis amp; lege di-uina,prorfus condemnat, in patrocinbsp;nium uocato Ilaia,quiamp;ipfe códemnbsp;natoës huiufmodi hominu traditionbsp;nes,dicens:Frufi:ra me colunt docennbsp;'tesdodrinaspræceptahominum,nbsp;Remouentur ergo a cultu Dei qualinbsp;' cunq^feniorü titulo ornatæfinttra-ditióes,hoc eft dodrinæôc ritus oësnbsp;quotquot CU fcripturis non cóueni-unt:aut quæ exiudaicafuperftiüonenbsp;profluunt. Cótraquosamp;apoftoluSnbsp;’nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fcripfit in a.ca.ad CololT.Et hçcqui-

demhaâenus de’fententiafcripturæ fupcr

Pssp christi pccz.

füperTradiciombus.

lam quod ad patres attinet facile Patres Ae exipforumfcriptis colligere licet ipnbsp;fis etiampatribusbeatis negotiû Inges feciflè hæreticos fuco amp;prætcx-tuapoflolicarum traditionum.Namnbsp;Itenæus libro contra Valentinianosnbsp;3»ca. 2. Cum exfcripturis arguunturnbsp;fiæreticijinquit, in accufationem conbsp;Uertunturipfarumfcripturaru:qua-finonredlehabeatjnecfintexauthonbsp;ritate, amp; quod uarie fint didtæ, amp;nbsp;quod ab his qui tradifionem nefciutnbsp;Veritas exfcripturis inueniri no pof-fit. Non cnim perliteras traditam il-lam,fedperuiuamuocem. Hæcillc.nbsp;Qmd autem hodie nobis clarifsi-nias fcripturas proponentibus aliud obiiciturabaduerfarijs? Eouc-neruntimpictatis amp; impudentiæ uç.nbsp;aufint æditis librispronunciare foneem omnium errorum efle nihilnbsp;recipere nifi quod fcriptutis tantum'fit traditum. Aliud eninx

D 2

ÿo quot;ECCL. 2VJN. VER.AS prætereadodrinægenus eflè, quodnbsp;traditionê uocätjquam nifi quis pronbsp;be teneatjneqj in fcripturis reéle uernbsp;faripofle neqj in foils fcripturisquicnbsp;quam certi ec abfoluti habere^Q^odnbsp;qucnaadmodum citra contumeliamnbsp;æterttæueritatis grandemnon dici-tur,itaomnino cautumnon eft illasnbsp;quOt^traditioespromifcueamp;inex-pefasrecipere,quasipfi bead patreSnbsp;pro apoftolicis uenditant, Video fa-nehosnô eiufdem generis traditio-liesproferre in medium, Suntenimnbsp;quas patrum nec tarnen diferte apo-ftolorum appellat: funt quas apollonbsp;licas ömiiino uideri uolunt.Eft autenbsp;amp;inhis diüerfîtas. Etenimfuntquænbsp;daprorfushirtoricæ traditiones,có-memorantes uidelicet quidChrift*,nbsp;quid apoftoli Chrifli dixerintautfe-cerint:cu?quidé generis no paucasnbsp;cómemoralïePapia,aUthoreftEufe.nbsp;lib.eccl.hill.^.ca.j^.Sedidcmox.Etnbsp;alia quidê idê cómentacor tanq ex uinbsp;ua

^SSE CHRISTI ECCL.

Ua traditione ad fè relata,amp; peregri-

dodrmascu alijs nónulÜsfabulofis adijciü.Traditionemloanisapoftolinbsp;de ætatedomini north lefuChrlrtircnbsp;çitata ab Irenæo cótra Valent.a.cap.nbsp;39.quiuanaertenó uidecnihil uidet.nbsp;Tradi hone Polycarpi de loa.fugiêtcnbsp;balneûjin quo erat Cennthus hæretinbsp;eus,ne corrueret,probe congriiic cûnbsp;doârinaaportolicafcripta. Tçnea-r càpjg^nbsp;mus ergo in hoc traditionum generenbsp;batequodbonumerttenetc,

Deinde funt traditioes de hhb’amp; dogmatibus æditærçæteru no paresnbsp;übicj; ncqi ab omnib.obferuatç rece

.Beat’ Cyprian. amp;Augurt. oepeccat. r 1nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• mentis amp;

meminere traditionis,qualolebatin rcnnff.lib. fantib’eucharirtiaoflferri fubutraq} i.cap.20.nbsp;Qgt;eciejCeu omninoneceflaria ad fa-^utêmerû quis illam uel hodie agno-Icit? Epiphanius contra Aëhum ferinbsp;bittradihonéaportolorûertc utfex

f2 jEccz. mÀ'jv.

di eb.ante pafchanó comedatur niß panis cum falcjCæterû no oês cccle-fias id obferuafle uel exirenæo aper-tum cft:quem citât Eufeb.lib EccJc.nbsp;hift.5'.cap.24.

Damafcé. Alibi dicebatapoftolos præcepif Bap^t^côn- p^ß^ba celebrate moreludaico. Atnbsp;traDonat. HispalàmcontradicitSocrateshifto

42Àtb4lt;a nius contra Valefianos dicitCœliba 2j.amp;de eu tûminiftrorûefletraditionë.AUbilenbsp;Xo«° git traditionc præcepifle apoftoloSnbsp;orare amp; ofFerrepro mortuis;q nifinbsp;intelligatdegratiarûadione,qiiisnonbsp;i.Cor.7.; uideatTraditioneshuiufmodimaninbsp;1.TW4. pugnare cum dodrina cuangebnbsp;ca amp; apoftolica, amp;ca de cauflànihHnbsp;bis fimilibuf«^ elle tribuendû?Poftrenbsp;mo uideobeatûlrenæumaliquotlonbsp;cis ualde prædicare amp; urgere tradition em apoftolica. Idquodaduerfanbsp;ri) noftri detorquét ad oes illas fuaSnbsp;cofiélas tradiüonesdeMiflajdelmanbsp;ginib. de Monachatu amp; reliquis id

ESSE CHRISTI ECCL. Jj genus capitibus. Atquinihilintelli-git in præcipuis illis locis beatus Ire-næ» perapoftolicamtraditionêjquanbsp;fenfum ilium fidei communemadconbsp;que ipfum Symbolum apo/lolicum.nbsp;Nolo hic mihi credatur, nifi ipfe Ire-næ’hocipfumdicatquod ego dixi.nbsp;Legatur ergo lib.i. conrra V aient, ca.nbsp;2.amp;5.itemlib.3.cap.4.Vtrobi(^connbsp;corditer articules fidei récitât fîgil-latim,deinde hanc profefsioncm fidei apertifsime appellat traditioné.nbsp;Dehactraditioneloqut® eftConfta.nbsp;ille Imperatormaximus in epiftolisnbsp;fuis quas Eufebius récitât fut» finemnbsp;ferè lib.j.de uita Conftantini. Eate-nus ergo ecclefiæ euangelicæ nuUanbsp;difficultate earn quam modo dixinbsp;traditionem agnofeunt : alias ueronbsp;traditiones fine apoftolicæ fiuepa-tru appellentur regulæ, uerbi Dei adnbsp;hibentamp;pro fîmintudine aut difsi-militudine uel reijciunt uelrecipi-untàuxta præccptum domim Matt.

4

U s CCI. rKyf2V.

^5'.cap.amp;apoftoIiPauliad Col.a.Dç quibusfuperius dixi. Quidueroiiinbsp;his peccare uidetur euagelica ccçle-fîa?Nihilhic habet cômuneçumhænbsp;yeticisjquibus receptum eratfimph^nbsp;çioribusprætextutraditionumfalfânbsp;tradere dogmata, COtra Uero ueratnnbsp;traditionem,ideft fymbolû apoftolinbsp;çum uelliçare çorrumpere adeoO} etnbsp;negate ôç çonçulcare. PolTemniÇnbsp;plurima proferre contra noûros ad-uerfarios,quibus hic traditionü prsnbsp;textusetiam contra ipQsfcripturaSnbsp;fimplicitatêc^traditionis, imôamp; jPnbsp;requalibetqualifcuncjtandéjît uelnbsp;aflèrenda uel confutanda, utilis ellenbsp;qidetur:uerumhocinahud oportunbsp;ni y s tempus referuo,

Hadenus de Principijs fidei Chri-ftianæ certifsimis abfolutifsimis«^ ‘l potui breuitatæ diflerui. Exquibu?nbsp;illud imprimis inclarefcere arbitrpr,nbsp;ccclefias euangelicas nullam nouamnbsp;de fide doétrinam coraminifci, fednbsp;uetçt

^SSE CHRISTI ECCL.

Veterem toto peétorc complefii amp; çppfiteri,nihil dcniq^ fynceræ dodrinbsp;næjfiueperfcripturas fiue per tradi-tjones fcriptuns congruas allatæ,re-Ipuerejideoqjànouatoribus amp; terginbsp;Uerfatoribus hæreticis quàm Ion gifnbsp;fimeabcflè,

Hacautemueraucræfidei doi^ri-Ha confirmata euagelica ecçlçfî^ ex tio. fola D ei mifericordia amp; gratia per Ienbsp;fum Chriftum mortuum amp; relufcitanbsp;turn pro nobis,iuftificationcm,id eftnbsp;plenamomniumpeccatorum remifnbsp;fionem,iuftitiani uitamlt;^ sterna expédiât. Credit fide recipi Çhriftumnbsp;cum donis fuis,acper fidem habitarenbsp;Chriftum in cordibus noftris.Fidemnbsp;autem difei uerbo euangelifiprecib.nbsp;poftulariàDeOjamp;conferri gratuitenbsp;perlpftitumfaruftum.

Mentis operibushtimanis non Pegrat«« tribuit qqo4fidei, imo Chriftp. re-demptorigratiæcç diuinæ unjee de- openbus.nbsp;herijintelligit. Paulus em apoftolus.

•Sé SCCL. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;VER^S

Gratia,inquit,feruati eftis perfidem, idlt;^ non ex uobis : Dei donum eft,nbsp;non exoperibus,ne quis glorietur.nbsp;Nam ipiius fumus figmentum con-diti in Chrifto lefu ad opera bona,nbsp;quæ præparauit Deus, ut in cis am-bularemus. Opera itaquc ex ueranbsp;fide,pcrChrifi:ifpiritumin corda nonbsp;ftra efïufum, profeda, amp; fecundumnbsp;regulam uerbi Dei charitatisq} per-fcda, uerè bona eflc agnofcimus: acnbsp;nifi ca feduló à iuftificatis fiant fru-ftra fidcm iadari aflcrimus, Petronbsp;quoquc apoftolo ita nos docente,nbsp;amp; dicentc, Omni adhibito fiudionbsp;fubminiftrate in fide u eft ra uirtu-tcm, in uirtute uerö fcientiam, innbsp;fcientiaucrötempcrantiam,in tem-perantia ueró paticntiam, rurfus innbsp;patientia pietatcm, in pietate fra-ternam chari ta tem, in fraterna uerö charitatc diledioncm.Hæcenimnbsp;cum U obis adfint amp; cxuberent,haudnbsp;ociofos

ESSE CHRISTI ECCL.

ociofos nee in irritum laborantes efficiunt incognitione Domini no-ftri Icfu Chrifti. Nam cui hæc nonnbsp;adfunt, is cæcus eft,amp; manu uiamnbsp;tentans, oblicus fe à ueteribus fuisnbsp;peccatis fuifle purgatum. Non fa-pit hæc doc'tnna de gratia amp; mentis de fide item amp; operibus ullamnbsp;hærefim.Rurfus itaque claret cuan-gelicara ecclefîam ueram efle Chri-ftiecclefiam.

Si obij ciant ideo noftrara to damnari dodrinam, quod con- credente«.nbsp;ftanter afleramus fola fide hominem iuftificari : refpondemus nosnbsp;nullum hie nouum loquendi ge -nus confinxilfe, neque folos nosnbsp;aflcrcre fola fide iuflificari creden-tes. Mutuati cnimfumushanefen-tentiam ex ipfis fcriptis Euangeli-cis amp; Apofiolicis, clenique ex do-doribus quibufdam eeelefiæ nonnbsp;hærcticis , fed orthodoxis. Du-dum etiam dare latis dcclarauimus

If? EC CL. EV.yfN. VEE^S nos ilia noftra/cntentia non contcnnbsp;dere fidem elle folam,id ell infrugifenbsp;ram,fed folatn elfe falutis nollræ caunbsp;fam.

sjex J-ege Confiât enim nos nonpropterno ergo Chnnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;opçra,fed gratis propter ChrHlu

ftus fill- iyflifiçari,adeoq}peccatanobis non iuflitiam Chrilli potins impiitari; iuflifiçatos autem face-re operaiufliciæ,quibus tame fidele?nbsp;cum gratis feiuflificatos elle fentiat,nbsp;minime iuflificationemtribuunt, licet opera fidci Deo probari nihil amnbsp;bigant.Qu^odfi aduerfarijs libeat etinbsp;ameuangelicamamp;apolloiicam do-élrin^m unà cum Origene Chryfo-llomo amp; Ambrofio,qui manifeflifsinbsp;me dicunt fideles folafideiqllificari,nbsp;condemnarc criminehçreleos,malunbsp;mus profeéló cum his efïè hæretici,nbsp;quàm cum aduerfarijs orthodox!nbsp;poeniten-catholic!.

tia fanatur Eadcm ilia euanselica ccclefia uc-|iuinera nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i rnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. v p •

reccatoru niamlapusnonnegac^imo agnolcic lyncc-

ÈSSE CHRISTI ECCL. ^yncerampœnitentiam falutarem cfnbsp;iemedelam fanandis in ecclefia pec-catorib.fî uidelicet accufatiper uer-tumDeiecillurninaci Ipiritufanélo,nbsp;peccatacômmiflàagriofcant amp; connbsp;fiteantur Deô,ferio nem de comifsisnbsp;doleantjamp;condonationéper Chri-fti mefituni ipcrcnr,fcd amp; nouam ui-tam uiuant. Vbiiterum apparct nosnbsp;Hullatn nouam de pœnitentia dodrinbsp;nam in ecclefia Dei comminifci.No-Ua funt quæ finguntur de peccatis nenbsp;cefiario,nifi quis perire malit,non fonbsp;liquidemDeo,fedamp; facerdoti proprio, adextremasufej cögitationesnbsp;amp;minucias,peromnes çircümftan-tias confitendis : de cafib.papalibusnbsp;epifeopâlibus referuatis,de fatisfanbsp;ôionibus (amp;iridulgentijs.Cüfl:ôS car Afto.nbsp;cerisapudPhilipposprocidés àdpenbsp;des apofi:oloru,rogat,Domini, quidnbsp;nie oportet facere ut faluus fiamùu-ditjCrede in Dominum lefum amp; fallus cris tUjóctota domus tua. Non

SC CL.

aliud confiliutn dat beatus Petrus Hierofolymitams ciuibus corde có-punóiiSjamp; dicentibus,Quid facie-mus uiri fratres? Refpondit Petrus,nbsp;Refipilcite, amp; baptifetur unufquif-que ucftrum in nomine lefu Chri-fti,adremifsionem peccatorum. Etnbsp;reliqua. Ad hunc autem modumnbsp;legunturapoftoliclauibusregni cocnbsp;lorum fibi à Chrifto traditis, ulosnbsp;efle, amp;hacrationeaperuifle credcn-tibus rcgnum coelorum. Hoe modo utitur adhuc eccleiia euangelicanbsp;clauibus à Chrifto fibi datis. Veteres ergo Chrifti,non nouas amp; potc-Jdate multiplici pollentes adeóqucnbsp;monftrificas Papæ claues habet. La-étantius quinunquamerrorisinne-gotio pœnitentiænotatusfuitjpoft-quam dixillèt extra ecclcfiam cathonbsp;licam nullam inueniri falutem,pro-tinus fubijcit, Sedquia hæretici eti-am ïuam catholicam ecclefiam elPenbsp;putant,

CHRrSTT F.CCL.

putantj fciendum eftillam efle ue-ram,in qua eft religio,confefsio,amp; pccnitentia, quæ peccata amp; uulne-ra, quitus eft fubieéta imbecillitasnbsp;carnis falubriter curat. Hæc itaquenbsp;lïiedela falubris, cum non défit cc-clefiæ cuangelicæjinqua etiam fin-gulariter oppugnatur defperatio,nbsp;amp; folida fpes figitur amp; confirma-tur, qius porro dubitet ecclefianinbsp;euangelicain ucram clTe Chrifti ec-ciefiam?

Eftprætereainecclefianofira fra- Admoni-^^rna admonitio , correptio atque corrccuo fceierumamp;fiagitioforum terna.nbsp;hominumaliqua.Quanquam enimnbsp;pijs uotis fidelium hic per omnianbsp;nondû plenc fatisfiat, agnofcitur ta-ttien in ecclefia euagelica aliquaChrinbsp;fti difciplina. Duplex efl difciplina,nbsp;alia quidem clcri,alia uero plebis.Ecnbsp;lt;^lefiaeuang.percelebrationemfynonbsp;riorum, amp; alias rationes commo das

^2 £CCZ. Z'Kzi'ÄT.

retinet clerum in officio. DifcipHn^ plébisconftatlegibus bonis amp;: exe-cutione earû. Qualis ea fît apud nosnbsp;prædicêtalipcgoin executione mulnbsp;tanobis deefle uideo.Quanqùam uCnbsp;ro dcliderct aliquidac fçuerior cen-fura omnia fcädala ad unû nó excin-dat,agnofcic tamêinternosoptimuSnbsp;qüifcj multa referuari radicitus euelnbsp;lenda iüdicio futuro; agnofcit piuSnbsp;quilibet culpam amp; deprecatur quo-ties minus facit quàm intelligitrequinbsp;ri à Domino.Poflèm poftulare ab adnbsp;uerfarijs, utfuainquoc^ illath quarnnbsp;in fua ecclefîahabent difciplinam o-ftendantrquiauerôinnocentiam nonbsp;ftram aflèrere malo,quàm ali j sobie-âarefuacriminajalijs magis ociofisnbsp;alacrioribus^hæcrelinquo ex eut i-cnda.Hàdenusin euangelica eccle-fia fpero palàm præcipuas inuentasnbsp;efle ueræ ecclefîç Chrifl:inotas,ideô-quenos nihilprorfus commercij hanbsp;berecumecclefijshæreticis amp; fehif-naaucis.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lam

ESSE CHRISTI ECCt.

lamretinctur quoqj in ecclefia E- . Oratio » üägelica oratio illa facrofanéta amp;. uc d ”i°rer °nbsp;re diuina,quamnobis ecu eópendiu Chnftum.nbsp;oinniu orationu uel formularü ora-tionis ipfe Dei filius lefus Chriltusnbsp;tradidic, defcriptaapudMatcheumnbsp;m ca. 6. Retinet amp; exercetur in ecclenbsp;fianortraueraueri amp;: omnipotentisnbsp;I^ciinuocatiojunàcum débita pronbsp;donisbeneficijsqj acceptis gratiarunbsp;aétionc.Etretineturquidernjllapu-raatquefyncera. Vbiqueenimuul-garifingulisque nota utimur lingua,nbsp;Cue uero cananius due line cantunbsp;præcetnur. Liberum eniin elle cuisnbsp;ign o re t, u cl can er e u c 1 n on e an ere j nnbsp;templis pro eccledarum commodonbsp;aut incommodo Solum Deum ilium patrem noflrum clementifsi-nium omnifcium amp; omnipotentemnbsp;inuocamus,amp; inuocamus quidem,nbsp;ficutipfenosdocuiqperlefumChrinbsp;ftum dominum noflrum. Creaturasnbsp;autemnoninuocamus,necpro créa

E

£CCZ.

tore nee cumcreatore. Inuocamus Rom 10. cum in quem crcdimusùn folum aûc

Deü credimus,nonin creaturas:folû ergo Deum,finecreaturainuocam’.nbsp;fioquot;duiorù intercefsione mortuorûjeorûjnquanbsp;quorû fpirit’ uiuûtapudDcû incœ-lis,minimepollulam’.Eccnim cû ferinbsp;pturanosdoceat i Deofolo efleomnbsp;niû bonorum exubcrantiam,amp;Chrinbsp;ïtum îefum apud Deû pâtre omnianbsp;muniafidelifsirai interceflbrisfedu-lo fideliter femper amp; perfeâifsimenbsp;implere,nullafuperefl:fidelibuscaufnbsp;fa ob quam diucrtant adabos,quamnbsp;ad Deum folû,aut alter? qua Chrilbnbsp;patrociniû apudDcûpatréexpetât.nbsp;Matth.xi. Venitc ad me omnes (ultro clamat)nbsp;quilaboratisamp; oneratieftis, amp;egônbsp;oan.i«.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;uos. Amen dico uobis quæ-

Hcbr« cunque petieritispatrem innominc ’ meOjdabituobis.EtPaulusaitjNonnbsp;habemus Pontificem qui non pofsicnbsp;afïici fenfu infirmitatum noïlraruminbsp;fedtentatum per omnia, iuxtafimi-

11-

sCHRTsrr sccL. ëf litudmem abfqj peccato. Accedam’nbsp;ergo fiducialiter ad thronum gratiæ,nbsp;Ut cófequamurniifericordia, amp;gra-tiatninucniamusad oportunû auxinbsp;lium. Quid ergo hic peccat ecciefianbsp;euangelica,quæ obediens euagelicisnbsp;amp; apoilolicis præcepiSj Chriuum rcnbsp;étaaccediCjamp;perhuiusfolius inter-uêtumDeo commendari defiderat.nbsp;Nullus fanélorum apolloloru du in.nbsp;bifce terris uixitlegiturpollulafleinnbsp;intcrcefsionem uet patrocinium ul-liuspatriarchæprophetæ aut martynbsp;lis.Oês Deu folu per unicu Chriftumnbsp;inuocarüt. Cur ergo aliéna exêplalcnbsp;queremur? Eftaûtucraamp;purahæcnbsp;Dei inuocatio uerusDei cultus amp; fanbsp;crificiumDco loge acceptifsimum:nbsp;quodamp;Paulusportprophetasattc- ^cbr® rj.nbsp;ftatur.Nullaergoinhishærefis, nul-lu fchiünadeprehenditur.S.Auguft. super epj.nbsp;illud loannis enarrans,Filioli, fi quis loan.rauonbsp;peccaucrit, aduocatum habemusa-pud patrê lelü Clihftü iulKi,Ioa.inq.c

E 2.

£CCL. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;rEJliÆy

de peftore do mini myûeriorû feere-ta Dibebat.Ille tabs uir non dixit, Ad uocatû habetis apudpatreni,fedad-uocacumhabemus.Nondixithabe-tis,nec me habetis,necipfumChriftûnbsp;habecis:fedamp;Chriftûpofuit,nonlè,nbsp;et habemus dixit,nô habetis. Maluitnbsp;fc ponere in numeropeccatorum,utnbsp;haberetaduocatûChrin:u,quam ponbsp;neretfeproChrirtoaduocatû amp;in-ueniriinter damnandos fuperbos.nbsp;Fratres, lefumChriflûiuftum habemus aduocatûapudpatrë, ipfepro-piciatio eflpeccatorûnoftrorû.HoCnbsp;quitenuitnærefimnofecit:hoc quinbsp;tenuit fchifma non fecit. Hæcill«.nbsp;Quia ergo fequimur præceptum a-poiloli, qui nec hærefim nec fehif-mafecit,amp;nô inuocamus loannemnbsp;aduocatumincœliscum Chrifto uinbsp;uentem, fed folum lefum Chriftum,nbsp;nea hæretici,neque fchifinaticiiurc

Interim non alp er natur diuos in cœlis

s s st: CH R isn te cl. C7 Cœlis née fua gloria ipfos fraudatE--üangelicaecclefia. Ita cnimuenera-mur eofdcm lîcuti uenerari docentnbsp;fandæliteræ.Sentimus deeis hono-nficeutdecetfentire de Dei eleftis.nbsp;Pro fide amp; dodrinaipforum gracias' . -•nbsp;agimusDeOjConfortéfque ipYorumnbsp;fieridepofeimus. Diligimus eos,utnbsp;fratres, laudamus ut doâores amp; e-Xempla fidei, defendimus contra imnbsp;pios amp; calumniacores ut fideles amp;nbsp;æternadignosgloria,agnofeimus e-os ut charos amicos amp; fratres filijnbsp;Deijpredicamus eos ccu egregiaDeinbsp;inft:rumenta,per quæ Deus amp; noftranbsp;faluté amp; res maximas planet^ admi-•randas operatus efi. Nemoopinornbsp;dieet nos nos hoftes efle fanâorumnbsp;cum Chrifto in cœlis regnantium,nbsp;qui hæc illis ex animo fyncerouene-¦fandoà tribuimus,Deo dates quodnbsp;tgt;ei amp; lanélis ei’ quod fandorû elf.

Rurfus non habet ccclefiacuäge-lica noua Sacramenta, nec plura ha- ecdéfi'æ

E 3

rccz. rrofjv: ver^s

bet, quam ipfe Deus ei tradidit : fi quid aliud ell difciplinæ amp; ritum ,idnbsp;itaueneracuramp;ulurpatjficutiipfumnbsp;ufurparciufsitDoniinus,aut exem-pla Apoftolica præeundo docue-Baptifmut re. Ergo Baptilmum non nouumnbsp;habet, feduetcrem,ilium inquamnbsp;qui fub inuocatione nominisDei,danbsp;turinnomincPatns amp;Filijamp;: Spiritus fandli, ad remifsiunem peccato-rum. Hoc Baptifmo crédit oranesnbsp;i.Cor.iî. per Chrifti fpiritum in unum corpus baptifari, credentibüfque fem-Rom lt;?. per efticacein elle baptifraumifem-’ per enim corporis fui membra irri-gatfpiritufuô GhriEus.

Ecclefiæ Sumusitac^itaqucecclefiæ Chri-

Aiuera membra fub uno illo capitc «cclciiæ. rege^ lt;x pallore amp; Pontifice maxi-moChriiloIefu domino nollro. Nonbsp;fumusfchifmaticadifleélio.Côûan- ,nbsp;terenim unico capitiChrifto domino nollro adhærcm us,necà focieta-temembrorûaut corporis ecclefia-ftici.

TSSE CHRISTI JËCCL, C9 ftici,cû quo fpiritu fide amp; dilcdioncnbsp;connexi fumus, recedimus,cur ergonbsp;fchjfinatici appellamurrSi aliud fubinbsp;remus caput,auta ueris Chrifti memnbsp;brisreccdcntes, alicnis coniungercnbsp;niur,nouam conlHtuentes ecclefi-am,rcdc notaremur crimine fchifi-ttiatis,nunc cum agnofcimuseccle-fiam modo unameire, amp;hancellc /nbsp;communionem fanclorum per totunbsp;lerræ orbem dilperloru, in cuius fo-cietate permanere modis omnibusnbsp;contendimus, deniqjcumclamem’nbsp;cumS.PetrOjamp;dicamus: Domine, !»gt;»•lt;.nbsp;quo ibim’îuerba uitæ æternæ babes,nbsp;amp; nos credimus amp; cognouimus qd*quot;nbsp;tu es Chriftus filiusDei uiui, cur oronbsp;fchifmaticiappellamur?

Participamus item de eadem mélà domini cum omnibus lanâispertonbsp;tamecclefiam ChrilPi gratias agentinbsp;busproingenti beneficio redeptio-nis.Eundem edimus cibum fpiritua-cm, eundem bibimuspotii fpiritua-

70 SC CL. EVJN. VERRAS lern cum omnibus per catholicamnbsp;ecclcfiam fidelibus.IdcmTumuspa-nis amp; unum corpus cum Chriâo amp;nbsp;cum omnibus fidelibus. Quo ergonbsp;iureichifmatici appellamur ? Am-deo condemnabunt nos aduerfarijnbsp;noilri hærcfeos crimine quod earnnbsp;credimus optimam eflecœnæ myftinbsp;cæ celebrandiformulam, quamipfenbsp;nobis Chriilusinftituit,apoftoli tranbsp;dideruncf An ideo condemnabuntnbsp;nos aduerfarijnoftrihærefeos criminbsp;ne,quod domini prçcepto,Bibite eXnbsp;hoc omnes obedientes,utraque ipe-ciecommunicamus? An ideo condemnabunt nos aduerfarij noftricrinbsp;mine hærcfeos, quod ad dextera pa-tris relidentem non fub fpecie panisnbsp;amp; uinilatitantem adoramus Chrißnnbsp;Dei amp; Mariæ filiumîAn ideo conde-nabunt nos aduerfarij noiiri crimine hærefcoSjquod unicum facerdo-tem Chriftum, amp; unicam corporisnbsp;eiushoftiam femel tantum in cru cenbsp;obla-

ESSE CHRTSTE ECCL. 71 oblatanijfemperautem in cóïpcéhunbsp;Dei paths efficace ad expiada popu-li peccatajagnofcimus: cœnam ucronbsp;myfiicaprorecordatione femelpronbsp;nobisincruceoblatifàcrificijrecolinbsp;mus? condemnentitattprius ipfumnbsp;Chrifi:um,quihæcnô aliter infiituit,nbsp;condemnenteiusapofioloSjquinosnbsp;ita credere amp;ita agere docuerunt.nbsp;Quod fi hoc uel cogitare neph as eflenbsp;ducuntjCeflent ergo crimine hærefe-os aggrauare euangelicam ecclefia,nbsp;quæ nihil hic fentit, nihil hic agit,nbsp;quod non acceperit ab ipfo Chri-ftoüomino amp; didicerità Tandis ci-Usapoftolis.

Beatus apoftolus Petrus deprauîs Principes loquensdodonbus:Dominationes amp;maggt;ftranbsp;inq uit, contem nûtjau daces, fi bipla-ccntes,præfradi,qui gloria præccl- i.Pet.j.nbsp;lentes non uerentur conuitijs incef-lere.Et quæ fequuntur. Nos itatj ab-abhorrentes ab illojdodrinæ generenbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

jfianK^ ambitiolàm amp; audacem,con

H î

J? CCI. rr^AT.

tumeliofam«^ hominumiftorum rc* bellionem condemnantcs, omnemnbsp;principibusamp; magiûratibus honorem deferimus alioso} omnes his de-«.Pet.ï. ferre docemus,illucffandiPem in-culcantes, Deurn timete: regem ho-norate. EtilludPauli,Rcdditc igi”nbsp;tur omnibus quod debetur, cui tri-butum tributum, cui ucâigal uccti-galjCui timorem timorcm, cui honorem honorera. Scholas amp; ftudianbsp;artiumbonarum approbamus,imbnbsp;fummafide amp; diligentia (abfit uerbonbsp;inuidia ) iuuare (atagimus. BonaSnbsp;quoque ôcæquas pohticas leges,de-fenfionesnecelîànasiuflè fufeeptas,nbsp;ôciufta contra fontes fupplicia nonnbsp;damnamus.Policiam amp; œconomi^nbsp;negociationes honeftas, amp; artificianbsp;proba, proprietatera rcrum amp; quasnbsp;nisfimiliafunt olim reprobataab a-poftolicisfeélarijs,minimcimprobanbsp;t.Thef. 4. mus.Docemus autem fugere ociaamp;nbsp;».Thcff.3. j^ljQj-^rcraanib.iuxta apoftolica prç

iS SE CHRIS Tl E CCI.

Cepta.V'öialias quofçob caufas ne-ceßariomonachifmuin ecclefijs no ftris abrogarc coadi fumus. Nä is cunbsp;lus merainere ueteres logé alius fuit,nbsp;quàmis lîcquiomnesferè refpu.ho-dieaffligit.Vtinenumeratis omnib.nbsp;cum feâis autfchifmaticisnihilcomnbsp;Qaunehabcamus.

Beatus apoflolus Paulus ex fpiritu dei fanCto uaticinaturpoftremis tetn i.Timo.4»nbsp;poribus ucturos hommes corruptiP.nbsp;fitnos quiattendatfpiritib.impofto-fibus,acdoâ:rinis dæmoniorûjpronbsp;J^ibentiumcontraherc matrimoniu,nbsp;iubentium abllinere à cibis, quosnbsp;t)eus creauitadfumendura cum granbsp;liarumaftione fidelibus. Nosita-^ue ieiunia fobria prædicamus, cibûnbsp;intérim infaménon reddimusjibcrûnbsp;Èerpctuociborûufumcocedentes.

*ocemus aût ab ijs omnib. ad tépus ?bftincndum efle, quibufcunqj car-^em ferociorcm fieri, quo minus obnbsp;temperet fpiritui,pcrfentifcimus.

74 quot;E C CL. EV.AN. VEE^S

Connubio autem nulli interdicimui uel ordini uel ætati maturæ uel fexui:nbsp;hXTiV beet interim uirginitacefua laude nonbsp;I Cor.is defraudemus. Honorabiie eft apudnbsp;omnes connubium,amp; cubileimpobnbsp;lutum.Execramur ueroimmundicbnbsp;am omnem,fornicationem, adultertnbsp;um,inceftusamp;nephandas libidines*nbsp;Execramurebrieta3em,crapulam,liinbsp;xum amp; omnemintempcrantiam.Donbsp;cemus temperantiam, frugalitatetnnbsp;amp; caftimoniam. Docemus cum aponbsp;ftoloP^uloqucmlibetfuumuas poinbsp;lidere in puritatc ac fanâimonia, fine qua Deum nemo uidebit.

Charitas - Addimus his charitatcm Chriftiâ amp;opera Chriftianorum propriifsimarnnbsp;jnilcricor-nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;n S ni 'nbsp;nbsp;nbsp;• t

diæ. -enenotamjiuxta illud laluatoris,ln loan.13. hoccognofccnt omnes,quod difei-Matdiuy. puiiineißQSj ficharitatem habueri-tis inter uosmutuam. Proindcdani-namuscædes,regum amp; principu fu-rores,bellainiufta,proditiones,par-ricidia,ueneficia. Scimusenim Deonbsp;pr«

ESSE CHRISTI ECCL. præ omnibus alijs uirtutibusproba-^'itnifericordiamfeu bencficentiam.nbsp;MjfericordiamuolOjaitDominuSjet ’’nbsp;non facrificium,amp; fcientiaDei plus,nbsp;^uamholocaufta.

Hisaccedicquod propterhanc fiperfequu-dem amp; propter eandera doótnnam m eodcm corpore cum omnibus fangum,nbsp;óis conftituti, ill ä ipfam fuûinemusnbsp;perfequutionem,quam ante nos fu-ftinuerûthincadAbelura ufc^,quotnbsp;quot ciufdem nobifcu fidei confef-fores fuerunt. Si de mundo fuiflctis,nbsp;inquitineuangelio Dominus, mun-dus quodfuum eil diligeret.Quiauenbsp;rb de mundo non eflis,fed ego feleginbsp;üos dc mundo,propterea odit uosnbsp;mundus.Quanquâenimlîmuspec-catoresamp;inmultisdelmquamuso-mncs,uerc tarnen gloriari pofliimusnbsp;aduerfarios nollros non odifle uosnbsp;propter deliéla, fed propter pietatisnbsp;ftu dium,lynceramQ} reiigionis pro-fclsionera. Gratiores autem multb

iccL.

«•Pet.*« muleis futuri eramus fi in candé ciun. ipfisluxus refufionem, amp; in omneninbsp;religionis amp; morum corruptclamnbsp;cfFunderemur. Ergo non fumus fe-paratiàfocictatc ecclefiæ bine indenbsp;ad exordium ulque mundirccurrennbsp;' tis. Sub codem cum omnibus fan-öis imperatorc militamus, candein.nbsp;cum illis fpem acexpeâacionerahanbsp;bemus.Omnia uitæ falutis amp; auxi-lij reponfmus in uno amp; eodem re-muneratore Domino Deo noftro Ie-fu Chrifto. Summus itaque uera ue-ræ ecclefiæ Chriûi membra, ut ad-uerfarij non fine fcelere haélenus ac-cufarint ecclefiæ Chrifb cuangelicsnbsp;membra hærcfcos de fchifmatis.

Aduerfari- Ven'im occinenc hie nobis, pro-omm ob- culdubio,ueterem illam fuam can-** ¦ tilenam, dcfecifl'e nos à fancla Romana ccclefia, collegifl'e ecclefiatn nouam amp; fchifmaticam,utpote qusnbsp;careat amp; capite amp; epifeoporum contnbsp;tinua fuccefsione : ecclcfiam ergonbsp;iiiam

RSSR CHRISTI £CCL, gt;7 îllam noüam non cfle ecclcfiam,fednbsp;paucorumnebulonumconfpiratio-îicm/progreflamab hominibus ob-fciiris amp; anathemate iamdudum pernbsp;Cüfsis,amp; quæ in diem magis magif-que diffluac amp; dilabatur, ut uel eonbsp;indicio fcmetipfàtn prodat, cum nonbsp;fit ftabjlis,qu od iuxta fententiamGanbsp;lïiaiielis,exhominibus,non exDeonbsp;fit. Adquæpaucisita refpondemuSjnbsp;cxpendendumfcilicet elle ante omnia,quænam amp; ubinam liera fit Chrinbsp;fti ccclefia.Non omnes qui appellan oefcftio 5nbsp;tur Ifrael,ait ApoftoluSjfunt Ifrael: uera uel ânbsp;itanon omnes quigloriantur nomi-neecclefiæfuntueraccclefia,fedquç Rom.9.nbsp;Mnico Chriilo fponfo Si. capiti annexa unius iponfiamp;paftorisuccemnbsp;àuditetin eodem cumomnibusfan-ôis permanct. Ab ea ccclefia nun-quam dcfecimus fiueeanOmenRo- 'nbsp;nianum , fiue Alexandrinum , fiuenbsp;^onftantinopolitanuinj fiue Antio-.nbsp;chenum habeat.

£CCZ..

Quæcunc^ enim Chrifti uentatisamp; ueræpietatis (untuel fuerunc,inhisnbsp;autinqualibuscuncppcr orbem cc-clefijs,eatoto peâore amplectimurnbsp;amp;{yncereinfinetn ufcj retinere Au-demus.Defecimus auccm amp; abhor-remusàRomanisnequitijSjàRoma-nis erronbus,àRomanis corruptio-nibuSjà Romanis mendacijSjàRomanbsp;nisimpoAurisamp;àquibuflibet quo-

amp; à ludaifmo amp;: à Mahumetifmo prorfusabhorremus. Optimequidênbsp;conuenit nobis cura ueteribus illisnbsp;ccclefiarum fedibus,Alexandria amp;nbsp;Antiochia amp; ConAantinop.fed cûnbsp;Mahumetica corruptione earundé,nbsp;in qua hodie uniuerlîhærent,nô connbsp;ucnit.Conuenitnobis pulchrè curanbsp;ueteri Romana ecclefiajquàm tantonbsp;pereuas eleâionis Paulus prædica-«.amp;is.ca.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;non conuenithodie nobis cû

corruptione ilia extrema Romanæ cccleüæ quam ipfi etiam amici eius

ÏSSE CH RT S TT RCCL. ùituperare imo amp; hortcrd proptefnbsp;àbominationem côguntür. Ideô ndnbsp;abecclefîa ChriftidéfécimuSj qüodnbsp;fcrrorésRomanæ ecclefîæ ex attimonbsp;ÔCeXpræceptoChriftiaùerfatnüf Si.nbsp;refugimusîSanétiPfophètæDeijipfenbsp;DeinliüsIefusChrifttis dominusnônbsp;fter unà cunl eledis fuis apoftolis re^nbsp;üera étant in Corpore üeræ amp; Catho-*nbsp;licæDei ecclefîæ,tamètfi intérim iiônbsp;partiéiparent cum ea ecclefia quænbsp;turn fè ucnditabat pro ucra Dei ec^nbsp;clefiadraôhæcexcommunicabat aCnbsp;perfeqüabaturProphetas amp; Chriftûnbsp;de apoftôloSjdanabat^ paiàm ptonbsp;hærcticis amp; fchifmaticis. At étant hinbsp;hihilomiri’ orthodoxiamp; catholici.

Quqmodo aüténouâ dicitür eÏÏe ^oüa ec. tcclelia euagelica, quæindead exornbsp;dium mundi ufq^ refertur,quæ Chri-ftum æternum Dcifiliumfundamennbsp;tu habet, deapoftolosatc^ jPphetasnbsp;ûgnofcitfundatores, omniaq} fîgnanbsp;deteris ecclefiæpaUm omnib,m £èip

So EC CL. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;VEE^E

fa oftendid Acephala non efl q filiu Dei lefum Chnftu agnofcit amp; uene-rat,eu inqua que apofloliappellät canbsp;put amp; faluté eccleliæ regé amp; Pótificcnbsp;Neq^ line cótinua fuccefsióe epilco-porü eilecclefiaeuangelicaq luadonbsp;élrinaad apoftolos ulqj Chrifti refernbsp;repoceft.

Succefsio Habebat Chriflus contra fe ue-Epifcopo- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;illiin Cede Hicrofolymitana Pó-

nua. tincum teriem continuam.Eadem eC apodoliserataduerfa: fed quis cananbsp;obremnegauerit ecclefias ipforumnbsp;ueras fuifle ecclefias ! Quis doörinanbsp;Chrifti amp; apoftolorum redarguericnbsp;inendacij,nifiimpijfsimus quifque?nbsp;Præterea fuccefsionem illam Pontifinbsp;cumRomanorum qualis fitjCorfi manbsp;xime, quiàquingentis annis infedenbsp;illaregnarunt, cxplicarepofTcni, finbsp;Suetonium imitan ac ficut ill e Cæfa-rum uitas fpurcifsimas,itaegoPon-tificumniultorumfraudes execran-das ócnephandaflagitiaretexere, de

lÊssE CHRr^ri ieccl. gr ni(^illudPauli,Exuobis ipfis exori-cntur uiri loquentes peruerfa, ut ab-ducant difcipulospod fe,cxponerenbsp;üellem.Cæcerumfuflicit hæc uelat-tigifle,quodincelligentibus loquar.nbsp;Hominumperpaucorum nonelt eanbsp;ecclefia,quætoto tcrrarumorbe difnbsp;fufa eP amp; omnes comprehcndit fidenbsp;ies:nifi forte illud fpeöare uelint ad-uerfarij, quod Dominus in Euange-lio dixit: Multifuntuocati,paucie-leél:i.Etiterum,Angufiaefl porta amp;nbsp;ftridauiaquæ abducic aduitara, ócnbsp;paucifuntqui inueniuntillam.nbsp;Porro nulla eft in nobis confpira-tio in rem prauam, fed confenfionbsp;ftndta in doÄrinam amp; obedicnti-am Chrifti. Nebulones non fu-muSjUtpotequi ncmini uel nebulasnbsp;üel tenebras ad decipiendum offun-dimuSjfcdomnesad clarilsimalucenbsp;cuägclijinuitamus.Necabliominib,nbsp;oblcuris amp; anathematepcufsis ædi-ficataeftecclcfia eu angelica, fed ab

82 ZCCZ. ZKZ2V. VER^^

ipfis Chrifti apoftolis uiris toto ter-rarum orbe clarifsimis. Tatnétfi e-nim corum hominuni nlinifterio (quorü maximalatiseft apud pios)nbsp;adnosperlataâtprædicatio euangcnbsp;lij, mitiüm tarnen tand boniiion adnbsp;homines,fed adipfum Chrillum Deinbsp;Quibus au filiura referimus. Corinthijs primusnbsp;dificMaTc Euangeliumprædicauit Paulus, fednbsp;défia.nbsp;nbsp;nbsp;ea de caufla noluit eos appellari Pau

linianos, fed uoluitnominariChri-llianos. QuodfiChnftus qui eÛluX uera mûdi, fi Apofloli qui funt luininbsp;nâriaorbis,hominesfuntobfcuri SCnbsp;anathematepercufsi,fatemurdoÂrinbsp;nam noftramprofedam elfe ab ho-minibus obfcuris amp; anathemate pernbsp;eufsis. Cæterumcertumefteosquinbsp;hanc eis notam innrere conantur,nbsp;fads fiipérque fatisilluminandos fore in regtloillofuo, ubi lumen ignisnbsp;critinfernalis«

Apertifsimum uero 'proferunt mcndacium cum fingunt ecclefiaranbsp;Chrifii

ESSE CHRISTI RCCL. gÿ Chriïli euangelicam in diem magisnbsp;inagifquediffluere acque difparere.nbsp;ld nimirum tanto hiatu profcruntnbsp;prop ter Germaniam non ita pridemnbsp;DcUopetitamatque affliftam. Annbsp;nero non uident miferi,Germaniamnbsp;Utaurumigniefleprobatam Dicebat PetroDominus, Simon Simon, laC’««nbsp;ecceSathanasexpetiuituos, ut cri-braret ficut tri ticum, fed ego rogauinbsp;pro te ne dçficiat fides tua, amp; tu ali-quando conuerfus confirma fratresnbsp;tuos. Ac collapfusefi:Petrus amp; ne-^nbsp;gauit Dominum; quin ipfe dominusnbsp;adaduseftin crucem, di/Fugierunt-que ab co difcipuli eius omnes,Quisnbsp;uero inde colligat, ergo doÄrinanbsp;Çhrifti efifalfa? ergo apofiolicaec-clefia noneJlccclefia? An ignorantnbsp;aduerlarjj omnes qui pie uolyntui-Uere perfequtionemfuftinere opor-tcre ? Aut cur non uidenqquod nonnbsp;fine dolore uerum elfefateri cogun-

F 3

84 EC CL. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;VEE.A^.

tur in ilia ipforum exultatione rc-gnumipforum de diem diem magis magifc^ atteri diminui at(j collabi,nbsp;Chriftique euangelium fubinde cla-nusprædicari aâde amp; radices agcrenbsp;in ipfaeciaItalia amp; Gallia, florere innbsp;Anglia,herbefcere in Polonia ,in Hunbsp;gari3,inlnfulisnonpaucis,adeoq}innbsp;ipfaTurcia. Vtcucj enim Epifcopisnbsp;incentoribus reges amp; principes igninbsp;amp; ferro fideles perfequantur,amp;fapi-entes huius fæculi concurrant amp; co-fibainter fe communicent quomo-do impediant regnum Chrifli, amp; ex-cindançprædicationemeuâgelij,ni-hil tamenhis omnibus proficitur: innbsp;tonat perfeueranter prædicatio euanbsp;gelij, intonabiti^ utcunqj ringaturnbsp;hicmundusinfinern ufq}fçculi,quonbsp;uenturusellipfe Dei films, datumsnbsp;quietem amp; gloria afflidlis amicis amp;nbsp;cultoribus luis, præcipitaturus au-tem holies fu os à facie fua inftagnunbsp;fuJph ure in æ tcrnum ardens.

lain

RSSE CHRISTI SCCL.

lam fi quis notas ueræ orthodoxç amp;catholicæ Clirifii ecclefiæ ex totanbsp;hac fat alioqui prolixa traâationenbsp;amp;apodixicoiligat diligentérque exnbsp;aduerfo euangcLcam irdpicia t eccienbsp;fiam, cui intcntatur ab aduerfarijsnbsp;crimenhærefeos obferuans an iri eanbsp;potiores deprehendantur ueræ ec-cleliænotæ, fatebitur protinus illisnbsp;ipfis elfe pereieganter exornatam,nbsp;ideoque ab omnibus omnium ad-ucrfariorumaccufationib. amp; calumnbsp;ïîijsrepurgatâ.Recipit.n.eccl.euan-gèlica omncs amp; fingulos utriufqj te-ftamentilibros facros canonicos.nbsp;His credit per omnia fine omni con-tradiôHone amp; dubio tanquam au-thenticis id eft ex femctipus plena-riam abfolutàmue habentibus author! tatem .In his omnem ueritatemnbsp;credêdam omniaque pietatis myfte-ria amp; officia plenè contineri doce-ricpprédicat: ideoque omnia ecçle-fia: negotia omnes eius quæftiones

F 4

sd lilas rcfert ôç iuxtaipfàrum definition's pronunciatjordinat amp; reformat, 5cnfuin antem fcripçur^ (andæ non tjuemlibet cuiufcj agno-fçitjfed ilium maxime çathohçumetnbsp;genyinumfenfurapeticû ex mgenionbsp;Ipirituslànôi amp;cxipfarpmfcriptu-rarum coUadone, fiçiei çharitatinbsp;çonformiempçromnia, Vbireueranbsp;uetuftati no ingraca, fed grata eft tas,nbsp;gni façiens uetçrum labores ûcrisnbsp;dilputationibusimpenfos,amp;liben-ter Utens pijs ueterum Ecclefia?nbsp;^ntiftiçum interpretationibus, ànbsp;nonefaçro nihil difcrepantibiis.nbsp;Interpreçationi autçm Icripturæ dînbsp;çumin ecçlçfiarum non quibusli-bçtpermittit euange, cccleua,fed adnbsp;hoçlegitime dileôf is defîgnatislt;^ ai“nbsp;noneapçdloliçQ, Sacrofanda fiincnbsp;eide prima fidçi Chriftianç principianbsp;^ïèrtim primaiUaac falqtaris à Deonbsp;inparadyfo fadapromiOio de Çhrinbsp;ftoredêptovÇjConfrigcnte caputuelnbsp;rcgnuni

J? J* SE CHRI STI EC CE, regnum potcnciam^ diaboli. Sacronbsp;fanélumefteidê unicû illud óc sternum cum primis illis parentibus no-ftrisin çxordio müdi initum foedus,nbsp;fedfæpiusrenouatupoftea cum beanbsp;tis patribus.Sacrofandæ lunt eidemnbsp;facerriraæillç foederis tabulæj digitonbsp;t)eifcriptæ,totumq}pietatismyltcrinbsp;Umcótinentes. Sacrofanélû eft eidenbsp;Uctuftifsimu illud lymbolum,quodnbsp;appellant apoftolorujuniuerfum mynbsp;fteriumfidcicomprehendensxui conbsp;lo amp; fyncero corde credimus, quodnbsp;de pleno orc confitemur : unde dç o-ïnneshærefesamp;hæreticos difertè cônbsp;demnamus. Facile autem recipimusnbsp;omnialymbola amp; omnes dennitio-nes de fide, flue Concilioru fint,fiucnbsp;patrUjficum apoftolico congruantnbsp;lyraholo. Nelt;^ omnino abhorret ànbsp;Traditiombus uetuftis euageliça cc-clefia,congructibus uidelicct his cunbsp;dodrina euagclica amp; apoftolica fcrinbsp;ptura. Prædicat cadem gratia m'i£e

85 T CCI:.

ricordiamDei in Chrifto,profitenS iuftificari credences folius Chriftinbsp;merito.perfolamfidcminChrillunî,nbsp;non per opera uel mérita Humana.nbsp;Interim docet opera bona ex fidenbsp;uera neceflario enafci,amp;fidem in^nbsp;frugiferam cum beato lacobo apO'nbsp;ftolo docet morcuam eflc fidem.nbsp;Agnofcit omncs homines cfl'e peC'nbsp;catoresamp;inpluribus labiomnes, i-deolt;^ perpétua medcla opus eflè pecnbsp;catonbus,amp; pœnitentiam quidemnbsp;cam eflemedelamfatctur,falutareninbsp;credentibus in Chrifto .Et hic qubnbsp;dem fîcuti alibi quocçlocumhabcncnbsp;claues regni cœlorum. Nccnegligicnbsp;hic tempefbuam admonitionem dinbsp;correélionem fraternam. In his o-mnibus Deum ledulojimo fine in-tcrmifsione orat:retinet illibatamnbsp;Dei inuocationem per unius Chri-fi:i Domini nofiri interuentum. Sa-cramcntanccplura nec pauciora a-gnofcit, quàm ipfe Deus ecclefiafnbsp;fuaî

£ ƒ ƒ*£ CHRIST! JE CCI.

fuæ dederit.. Per baptifiijum ingre-ditur in eccleliam, abluitur amp; Deo obllringitur. Cœna myftica aJitur,nbsp;imö célébrât raexnoriam redempci-onis humanæ tradito corpore amp; ef-fufo Chrifti fanguine partæ. Agitnbsp;gratiasprobeneficijs,amp;. fuamfidemnbsp;palam profitetur. Manet ergo in u-nicate corporis myflici, fub uniconbsp;capiteamp; rege amp; pontifice amp; pallo-.nbsp;re lefu Chriilo : non diuellitur à fi-deliuni membrorum arctifsima fo-cietate. Demagiftratu amp; principi-bus honorifice fentit, utique mini-ftros efle Dei, ideocÿeis parendumnbsp;pendendiimquc quod debctur.nbsp;Non damnat uel politica uel œco-Homica cum pietate nihil pugnan-tia. Cibos quos Deus condiditnbsp;ad ufus fidelium , non prohiber :nbsp;non prohiber ulli lexui uel ordi-ni matrimonium,fornicationem amp;nbsp;omnemimmunditiam,intcmpcran- *

pö rccz, snAJv. tiamc^infcdatur. Cómendatimpri-mis cnaritatçm omnibus feruandamnbsp;erga omnes. ColitDeu bencficcntia.nbsp;Patienter fert crucc propter nomennbsp;Chrifti dominiimpoiîtâ, utinfocie-täte corporis permanés ecclefiaftici,nbsp;prçmiaacçipiatcü omnibus fanébs,nbsp;qui ab cxordio mundi perfecutionénbsp;fuftinuerûtpropteriufbtia.NihilpOnbsp;uumelbn euangelica ecclefia,ueteranbsp;(unt omnia,Dodrina fidei,Fides,Çlanbsp;ues,Oratio,Sacramcnta, dcnilt;^ om-nia.Nonreceditàcapite Çhrifto :nônbsp;diuellitàmcmbris, àcomunione in-*nbsp;quamfanâorum.Hasinquâucræ ecnbsp;clefîæ orthodoxæ amp; catholicæ Chrinbsp;ftianæ ueras notas cûinuenias in eC-»nbsp;clçfîa euangelica,çur dubitas ilia ue-ram Çhrifti eçclcfiamorthQdoxadCnbsp;catholicam appellare amp; libéré agnonbsp;leere?cur dubitas illosomnes tan^nbsp;médaces ôç calumniatores deferere,nbsp;qui ipfam hæreticadc fchifmaticamnbsp;çriminantur? Ac in præfenti, totatÿnbsp;hac

RSSE CHRISTI ECCL. 5I ^lactraâationc non de illis loquor,nbsp;quizelo quodafuä feólantur religionbsp;nemjamp;exaliorû magis inftigationc,nbsp;qua cxlîia uoluntate nosuituperant,nbsp;nondum plenè intelligêtes quàm imnbsp;Riaculata ßt noflra religio . Deus illunbsp;niineteos:feddeillismaxinie,quidonbsp;ôi appellantur amp; dudores fuht pic-bis, necnoftraignorant,ideolt;^ inui.-dia amp; malitia odiolt;^ ueritatis,iniô a-^nbsp;Uaritiapotiusquàmignorantia âcernbsp;bifsimcnoscriminantur,nec ullurrtnbsp;criminandi finem faciunt.

Cum aût haétenusipfa lucelucu-lentiusinclaruerit omnibus aduerlà riorum nebulis tenebris^ difcufsisnbsp;dcpulfis^,eccleßam euangebca uc-*nbsp;ram Chrilli orthodoxam amp; cathoU-Cam eireccclcfîam,noftrarum certènbsp;partium erit,patreshonorandiamp;:frànbsp;trcsfilijc^ dileôlifsimi perfeuerare innbsp;bacueraDeieuangelicà ecclefiaamp; anbsp;lacri mente in uia Domini, quam fe-Ciclingrcfsifumus,pcrgerc. Si con-

$2 £CC£.

demnetamp;perfequaturnos hic murï dus fcimus quod non alia, no fuauionbsp;raauc ineliora olim nobis ipfe Dominus prædixcrit, quem amp;prioreinnbsp;perfequutus ell.SianathcmaTcper-cutiac nos mitratorû colleétio, qu2nbsp;feuenditacpro œcumenico cocilionbsp;legitime in fpiritu fanéto cogregato,nbsp;cogicem’ dominû ipfum olim quocpnbsp;àfummopontificeamp;facerdotum lenbsp;niorumt^ collegio efle condemna-tumxogitemusDeumnortrû bene-dicere benedicentibus femini Abra-hæmaiedicereautem malediccntib.nbsp;nos autem propter uerainGhrilluninbsp;fidem efle uerûfernen Abrabæ. Oremus interim fedulo Deum pâtre no-ftrumperlefum Chriflû Dominum,nbsp;feruatoremlt;^nofl:rum,fine quo nihilnbsp;polflimuSjUtis nobis uires cócedaCnbsp;. perfeuerandi in fanéla ueritate e-uangelij eius,permanendilt;jnbsp;in orthodoxa amp; catholi-

- ca Chrifli ecclefia.

E T^.

Ï’ol.2.1in.i6.1ege præiudicaturus pro præindicaturus.

Fokzi.linea j.legc falfe pro falle.

Fol.27.l1n.16.lege m den cor dia pro mérita.

F0I.35.lin.i9.lege nos pro uos, amp; lin. n.imaginum.

Fol.45.l1n.fr.lege quatuordecim Pau li epiflolæ. Reliqua ledor diligésnbsp;facile ipfereûituet.

TlGVRl EX QEFTCIXX-

DREAE GESNERI F. ET RO-dolphi Vuyfenbdchiji gt;Xii~ no M. D. LIL