Wegens onderzoek aan deze collectie is bij deze boeken ook de volledige buitenkant gescand. De hierna volgende scans zijn innbsp;volgorde waarop ze getoond worden:

Due to research concerning this collection the outside of these books has been scanned in full. The following scans are, in order ofnbsp;appearance:

:^^Ltrrc cjm'ftnr t^c�^ een fptaiurr � fed de-eerum r�cuxuxknc- nonipfumtniUYc^-\lnder ^edhac fobnbsp;dxTur. y efhgiA �uffecuntf-�'pefrnf VilAjnnbsp;^tif cufloditii dC nonddcUnAu^ - ahk-vkIaiiSnbsp;Abioy dkfnon�receffi � /nfthu mee xhfeondinbsp;ictBa o rif etiiQS cd /n'bif cm ib; -vn fc ce-Alij^dnbsp;^fVmxruZd^muSySetjai^. J pfeen^folufnbsp;fl- � CViMfab func�A fenzemiJL oftendir � cju�tnbsp;n^benifnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nichilf'e�' credidir Sed

PHILIPPI MELANTHONIS, QVAS con(cn'pfit5amp; partim ipf� in (cholanbsp;Vitebergenfi recitau(t,partimnbsp;alijsrecirandasexnbsp;hibuit.

Sertno decorrigendts adulefcenti� ftudijs S/ Necefiariaseffead omneftudior�gen^ artes dic�di totnbsp;Deordinedifcendi

, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;In Demos

/ ,..... -

CLAR�SSIMO VIRO DO^

CTORI lACOBO MYLICHIO nobili Medico amp; Mathematico,nbsp;Nicolaus Getbclius

S. D.

Rtoxerxes Rex Perfarum,primi �ftoxetfis qui � manu altera longiufciila;z�xj�j(eg dinbsp;�us eft,ex filia nepos.uir fuit facilitate monbsp;rum,8�eximiaquad�liberalitate Celebris,nbsp;eademetgaeosquibusdaretipfe.amp;�qui

bus accipecet,manfuctudine at^ beneuolentia.-cui nihil un^t�pufilluautcontemptuoblatucft,quodn�fumi*nbsp;m� c�gaudio Si dementia Rege dignarecipetet. Namnbsp;cumilliquidam�plebemalumPunic� infigni pulchrinbsp;tudineacmagnitudinedono dedifletj�ncredibile dhnbsp;du qua illud Igticia,^ fuauiter acceperit, quo pr�conionbsp;induftriamattj ingenium hominis collaudarit,tefta*nbsp;tuSjficommodusei locus tribueretur,facile ingentemnbsp;urbem ex pufilla fadurum. Alius item cumnbsp;nideret neminem nongratulariR�gi, feueto in patatonbsp;nihil,quod tanta maieftate dignum foret, habere, pro#nbsp;ximumfluuiolum confpicatus, propere accutrit,hau#nbsp;�am^ambabus manibus aquam Artoxerxi adorabun#nbsp;dus obtulit. Qua hominis urbanitate amp; beneficentianbsp;excitatuSjilicophialamaureamatg mille Daricos nu#nbsp;mos tarn iucundodonatori reddi tuber. Quodfi,My#nbsp;lichi do�iff�me,pto malo Punico,pro tantula aquarannbsp;tarn gratiam r et ti ! it fuis Rex magnus, fuorum^ animunbsp;ac uoluntatem tarn dementeragnouit, quid tibicenfesnbsp;protuomnnere faciendum effe nobis^quod donaillanbsp;Petfica

Pctfica,quanriu�s eaArtoxerxes fccerit,tatti fuperat,^ �gemmismarinicalculi uincuntuccQuanquam enimnbsp;afpcdu uix aliud quicquam Punicis malis fit iucundius^nbsp;amp;iuxta Pindarum K^tsop to v^�g, tarnen Orationesnbsp;Philippijquas tu nobis muneri mififti, aliorum^ fcho#nbsp;l�tu�clariflimorum hominum lucubrationes,longenbsp;niaiore honoteanj gratia dign� funt,quod in illis mulnbsp;ta pr�clara ornamenta ingeniorum, atque illud pr�ci^nbsp;puum ri KX�oy ��jgt;fc7r�//,tum ctiam fingularis ilianbsp;commendatiouirtutum,quibus in omniuita noftraninbsp;hil maius,nihil pr�ftabilius,nihil diuinius effeuidc^nbsp;inus,mirifice eluceat. Qu$ enim in h is eloquentia, quisnbsp;fuccus.quis fanguis,qui Oratorij nerui, nolo prolixiusnbsp;teferre,cum ampliora Simagis illuftria fint h�c.Tocnbsp;exhottationes ad uera ftudia,ad nobiliorcs difciplinas,nbsp;adformandaiuuenumingenia^adGhriftianamoitamnbsp;te�einftitucndam,ad intlaurandam pietatem,qu� tocnbsp;iamannis�Sophiftisamp;turpiflimisfycophantismiferenbsp;jacuitdilacerata.H�cinquam,Mylichi,cumelegantiffinbsp;mo munentuoinfint,atqgalia permulta qu� fe fpontcnbsp;fuaftudiofoledoriofferentjf�pe meciim diu^cogiia^nbsp;uijquae dign� tibi pro meritis tuis gr-ati� referri debeant,nbsp;autpoffint. Cum enim neqg aure�phial�,nequeDaricinbsp;numiinfacultatenoftrafint,amp;pr�clara ilia eruditor�nbsp;hominum monumenta prccium omne fuperent, deftinbsp;tutus omnibus uiribus,�d humanit�rem tuam arquenbsp;fuautf��mos mores confugio,quibus fretus,quicquid ,nbsp;uellemliccremihi putaui. Tibiitai^ munus tuum dejsnbsp;dico ,de^ alieno liberalis fum,amp;fi alijs multis, po tiffinnbsp;mum ramenhacratione permorus,quodfciamPhilipnbsp;pum,uirunx omnibus honoribuspr�ftantem,adeo tibinbsp;charuni

ch a rum cffe,utnihileo fit gfat�us tibi: uiciffim tcabillo faniop�re diligi etamarijiit piacul� effeducat,fi tui quanbsp;cuncj faltem oblata occafionCjnon honorifice etiam renbsp;cordctur. Taceodealtjsharumotationumautoribus,�nbsp;quibus parimodo ofFiciofcobfcruaris �2 coleris* Quannbsp;quam etiam tua in me beneficia et m�rita illud exigant,nbsp;ot qualicunque beneuolentis animi fignificatione te�nbsp;ftetjomnia mihi tua benefa�a Temper gratiflima fuiffe.nbsp;Quoniam autem ut uere dixit Ariftoteles, ��Aai funt vnbsp;omnino mihinbsp;perfuadeojhas llluftrium uirorum dodiffimas Oratio?nbsp;nes ftudiofis grat�Timas futiiras effe. De tuo enim can?nbsp;dore,de^ perp�tua in me beneuolentia tua adeo fumnbsp;certuSjUt plan� nihil dubitem,quin hoe officio meonbsp;mum erga me atque familiammeamamorem amp; ftu?nbsp;dium maximoperecotroborauerim. ValeMylichi hunbsp;maniflime, amp; me, ut facere foies, ama. D. Martinutnnbsp;Lutherum, amp; luftum lonam, uiros immor?nbsp;talitate dignos,meis uerbisreuerentetnbsp;faluta.Argentorati, Calc�d.

Quidem sgnofco, Pauling philt; lofopbi� ftudium uobis com#nbsp;mendatu rus,rem me conaci nonnbsp;paulomaioremuihbus. CLugeftnbsp;cnim humana eloquentia,ne#nbsp;dum mea, qu�E poffit, ud patnbsp;effe Pauli laudibuscxplicandis,nbsp;uel hoe do�nn� genus adfere#

te fquod, quantumuis magno Chriftian� Reipublicg malo, fcculorum aliquot faftidit confenfus,quem finbsp;ufquamali�s,certe in litetarumftudr)s,nifi non dolecnbsp;dedifcere quodfemelimbibimus,pettinaciffime tue#nbsp;mur. Verum cum in pia caufa nullus fit non laudandusnbsp;conatus.nondubitauiaudacius fortaffe quam pr�dennbsp;tius.fed pie tarnen, rem,quamuis impar,egiegiamtennbsp;tare. Nihil �tas, nihil tenuitas noftra dehortabatur,nbsp;quando non alius lufus hanc �tatem perinde dec et,nbsp;atque qualecunqj rerum Chriftianarum tudimentum.nbsp;Nam quod noluit Chriftus noftet � fepueros arceti, Peculiarenbsp;quafifignofublato adulefcentiam ad fui ftudium inui� a^lefcennbsp;tauit. Proinde, nifi nihil huiufmodi uotis proficitur, t�eftudi!!,nbsp;optarimmihi noninimitabilemPeticlis,autLyfi�elo chriftiaiBnbsp;quentiam : Quorum alterius labra Petho infediffeue# ttlt;e litene^nbsp;lusCom�diateftatnr; Alterum ctiamilleiuxta Apol#nbsp;Unis oraculufapiens Socratesadmiratuseft-Sed ilium Precdtw�

-A nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'quot;quot;I? ��quot;��. � quot;�'nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

�pfum ��re flcxanimum Paulin� lingn� fpir�wttl �Ilj u�nirus�uppeditarr;amp;:oratjoncn� noftram animatur�,nbsp;Si, pe�csra Lieftra,adcomple�endat�i c�eleftem f�piennbsp;Eiafn,infianima�urum. Quidenimmagis conuenir,nbsp;defacrisrebusdt�uroSjdiiiioinuminis opem ccelod�lt;=nbsp;uocare;'Vos item mecum communibus optate uotis,nbsp;utbenighusDei fpiritus radijs fuis animos ueftros coknbsp;iuftreCj�dad hoc philofopbiegenus preparer, quodin*nbsp;aditum effe uiribus humanis,uel hocinditio ell, quodnbsp;paucisadmodum poftPau�umcontigifleuidemus: re*nbsp;ccntioresueroTheologos,quos uoc3nr,etiam obfcu*nbsp;ra0?e; quod utinam audacius dicerem, qu�m uerius.nbsp;Equidem, otuelim Paulinam dodrinam non Mona*nbsp;chis,aut Th cologis tant�iftis fcenicis,fed uulgo etiamnbsp;�hriftiano familiariffimarn effe;ira puto ad formanlt;�nbsp;dam uitam,nullam fapiendi rationem accommodationnbsp;rem.nullumcertius ad f�licitatem compendium effe�nbsp;Primumenim ratione qnadam �i. dodrina-opus effe,*nbsp;D��ritjit ad inftituendam uitam,uel hoc argumento cft,lt;p nullsnbsp;rtdin�itus priiiatimdomus,nulla ciuitaspublice,citra leg� ufuninbsp;tniamui- adminiftraripoircuidetur,ucliterasinh�crepectasHe*nbsp;t�nece/Jk^ fifimile fit,quo pr�fcrip�tis,adeo� duraturis legibus;nbsp;rw. paulatimglifcentibohiinumcupiditati frenum inijce*nbsp;retur. Extant uiucndi formula;,ali�diuinitusprodit�j,nbsp;H^�di (� ali� ab ingeniofis hominibusconfcript�, quale eft H�nbsp;Hom�lie fiodi,itcmHom�ripocma,qualesPhslofophor�com*nbsp;mentarij,quales pler�i^ nobilium ciuitatumlegesfunr;nbsp;qu3cummemoti3,hiftoriar�bcneficio,adnoftra tem*

! pora propagata eft. Verum in his diuina: leges tanto-' fanfliores funt humanis, quanto propius effingut turn�nbsp;auto[em,iHmarchetypum omnium bQnarumrerumynbsp;: ' [nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;qnem

qreni nond�bi�n'ief�nnfq�am c�rriiiS cxprei��ti�;^ Ligt�' ju ijs liter!s,qu3sfuis ipfc digitis, in�ftimaiida benigninbsp;tatCjlapidcis tabulis mfcu�pfir,pr�cepit^,omn(bus poinbsp;ftibuSs�dium ueftibulis,fimbiijs item ueftium infcribiinbsp;amp;,fcopi uiccjob oculos, inrer^ manns reponi,unde ui�*nbsp;t�uniuerf�ratiopetcretur.lam��hoc hnman� legcsnbsp;,dim'nisfcnptunsiiincunrur,q�JegibusE�angdic�lite�'nbsp;r�addit�funtjqu�Chnftumgcneri morraliom'cxhi� Hunt-bent,qui fpinruni itnpertir^ quo humanianittii accensinbsp;fi,nihil n� ccelefte, fua �pfifponte adfe�ent : tex efiimnbsp;re�i uiani monftrar. Scd honeft�antmts humanis ill�nbsp;iChrifti fpiritusabfoluir,Tideo plane fierincquit, utfonbsp;Iis legibus adiutus,uitam probeinftituas.Neij enim fa�nbsp;tis eft uiderequidagaSjfedrcfettuel omniummaxime,'-qu� Euange�j farrago eft,fcire undeanimum petaslenbsp;gibus fauentcfn,amp;hQneftiamantem,nempe,quem�nbsp;Ee�i amore natur�genius aiiocat. Etenim,fi folis leg�nbsp;bus human� mentes ad uirtutemincitabantur.n�erar,- .nbsp;curaut filius Dei carncm indueret, autEuangelic� lite^nbsp;r�.proderentur. Quarecumadcomponendamuitam^nbsp;turn legumjtum Euangelij cognitio necef�aria fit, cun� ;nbsp;unicum falutiscompcndium,fitfacrarum return feiens�nbsp;tia,quin omnes certacini animos diuinis literis defponnbsp;demuscfiquidemfuacuiijfalus effequ�mcharifsimanbsp;debet. Aliaftudia,ali)suoluptas,alijsqu�ftuscommennbsp;datjhocuero ptjs omnibusinftituend�nit�cura,adeo^nbsp;plufquam Diomedea nccefsitas . Porto, qui � fi�icijs i� Tfcfofa�nbsp;Philofophorum,autTheologiftarumc0mentarijsuit? giflis,qutnbsp;fotmam peti poffecenfent,qu�mirreuerenter,qu�m humatitisnbsp;inipiedediuinisliterisfentiant,ucftrum eftoindicium, traditionesnbsp;Kam fi noftris inpentis componi mores humani pote* docent.

tant,qn�(3erat,curlegemfercetc�fuis^defcriberet art�cu. lis,optimus maximus Deusrcur omnibus poftibus,nbsp;fimbrijscti�uefti�infculpi mandaretrid^ ne rationisnbsp;iioftr�cenfur�amp;confiliafe�aremur. Nam hoe difertcnbsp;additumeft.nenoftras cogitationesfequeremur,ubifanbsp;tis indicauit coeleftis legumlatoc ,mendacem uanum,nbsp;ac futilem effehominis captum,plane^regenduni,ceunbsp;Thefeo filo labyrinthum aliquem.Imo,fi per fefeho�nbsp;minum animi �d uirtutem erigi'potucrc,quid erat,nbsp;curearne Filius Dei, adco^ �ternus fermo, ueftiretur cnbsp;�urinuniuerfum orbem terrarum euulgari pr�ciperecnbsp;�uangelium f cur �ternus Pater tam religiofe commennbsp;daret orbi terrarum filij do�rinamc�inquiensrHiceftnbsp;Filius meus dile�us,in quo mihi complacuizipfum au*nbsp;dite. Cur facrofan�amphilofophiam maximi homi*nbsp;nestamftudiofeliteris mandarctfEt do�rinamfuamnbsp;cum tantiuelit fieri c�leftisP3ter,quid homunculi no*nbsp;lira ia�amus fomnia f quid �Aaoo-xoTrop philofo *nbsp;Pbtlo/ba phiam,nugarum regnum, uit�formamappellamusc�nbsp;fbiares Quin uidemus, qu�m infanis Philofophi dogma*nbsp;gn�m IW� tis c�citatem fuam teftati fine, dum in perueftigan*nbsp;da rerum natura nufquam nonh�renr^nufquamnonnbsp;hallucinantur, dum de bonorum ac malorum fini*nbsp;bus difeeptant : ubi hie uoluptatem , ille indolen*nbsp;tiam, hie ivSuiAiceii,ille gloriam, Stoicus falfo nomi*nbsp;. ne uirtutem J Peripateticus multo ineptius uirtutisnbsp;Soerdtis ufum adferit* Videbat ipfe Socrates,non efle certinbsp;^epbdo/o quicquaminuniuerfophilofophi�genere,cumfapiennbsp;fbiafen� tiamfuam uocaretnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Athominum

Kiitw. �oys�^lt;rxe^c{s ctiam diuinisliteris noftrorum temporu Th�ologipr�tulece,quibusdebemus,ut nihil hoc temnbsp;pore

ad KAVLIHAM PBIlOSOPtt. , pore fint C,hriftian�litcr�,nifi malic�� qo�dam falla*nbsp;cis lo q iiel�gt;u t ill c ap U d Cic�ron em ait. Ad eo, q U O d donbsp;�lrin� genus diuinitus ad corrigendas, confirmandas,nbsp;confolandas^hominum mentes proditum eft,friu.o#nbsp;l�,addoetiamindo��Sophiftaramnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Kivoi^

ifuvtctt magna ex patte extinxctc-Velcontemni pote* tatjfi quid uulgarium artium intcrijfferjUeru cam difci*nbsp;plinam inteEciderc,qu� un� eft pcriditantium animo#nbsp;mm portas 82 afylum,adflia�confcienti� folatium,nbsp;quis non deploret Et his literis antiquatis, quibus fo#nbsp;lismuniriChriftian� tes folebant,qu�mtyrannideninbsp;�nomnes hominum ordines Satan exetceat f�uiens,nbsp;�iam dicerc horrco. Quondam prudent� in admini* Atfjonbsp;ftrandisciuitatibuscauebatur,nepublic�legesignora#nbsp;tentut,nifi quis a�neas dcccm uirorum urbis Rom�ta#nbsp;bulas,autligneasAthenienfium aJara�nefcit.Etfapiei-inbsp;lifsimusRcx Minos,Iouis,utferunt,o�j/sv?,quotannisnbsp;kges fu as �ri infcul ptas ter circumferri p et omncm Ctenbsp;�am uoluit,nenon effent 82 uulgo notifsim�- Quidnbsp;memorem,quantum operg Philofophi dogmatis fu�nbsp;quifi� fa�ionis cdifcendis impendant ? Pudeat Chri#nbsp;ftianos, quibus folis 82 Dei 82 PattiSj82 Seruatoris fuifanbsp;lutatia placita fcrc ignotantur. Et qui tot Regis noftrinbsp;infignibus nobis placemus, lauacronbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

item facto pancjilludipfum negligimus, per quod unu proxime ad ipfum acced� poteft. Siquidem fermo ma#nbsp;ximiPatris Chriftus eft.Non alia ratione Chriftum cernbsp;tius exprefferint animi noftri, qu�m facr� do�vin�ftunbsp;diojin qua ill tu s ueluc in fpeculo reluccc imago, Carnenbsp;�Eternus Dei Scrmo induit, ut 82 nos fignificaret diaininbsp;fermoniscommetcio �a-9^tff^.ldquod elegaqs qui#

' dam,amp;: pius nafccntis Ecclefi� Tlieologns tcflafurj'H** qiiiens,nosfciraone ucritaiis gcnitos effe.in eflcrniisnbsp;primiti�crcaturariim. Quodfi Chhftr�nar�naentiuiTinbsp;,a!uus eftEuangelica do�nnajqu�iicfania,qu� impie*nbsp;tas eft,hominumfigmenta pr�fcrrec Etinfacris uclmanbsp;VTra^icrzj ximeneccffarijfuntadformandumanim�,Pauli comnbsp;n}entaiq. Namcum aliauolumina leges pr�fcribanr,nbsp;alia rerum geftarum hiftoriam narrent, Paulus noftecnbsp;methodicaquadam difputatione eos locos perfequi*nbsp;tur,citraqnos non admodumprofuerit leges didiciffe.nbsp;NecProphet3rumuaticinia,nec Euangelic� hiftori�nbsp;adiri pouunt,ntfi huius commentarios, ceu amnem co

tra�andahominis natura,tyrannide peccati,l�giste^. Paiilinie gno,abrolut�uirtu�isoriginc,ac propagatione,facra*nbsp;(Ic�rinie^ mentis, confiftat rerum Theologicaru fumma, unicusnbsp;Paulus hoslocospalam oboculosmortalium pofuit�:nbsp;Breuiter,redemptionis noftr� gratiam.adcoi�Chri*nbsp;ftum ipfum ignoraremus,fi Paulum orbi terrar� Deusnbsp;Biuidiffet.Nec^ enim Chriftum nouiffe,eft hiftoriam renbsp;sum ab ipfogeftatum tenere, fed agnofccreingentia benbsp;neficia,qu� per ipfum in orbcm terrarum Opt.Max;nbsp;Deus effudit,Spiritumfcilicet3amp; abfolut� uirtutis au*,nbsp;totem, ^arraboncm grati�, quernantchac nefciebatnbsp;mortalitas. Fruftra diuinis legibus animum deuoueris^nbsp;nifiChriftum e(re,PauIo magiftro,fcias cum, � quo fpt,nbsp;ritus petendus fitamans eorum qug lege iubenturz de*nbsp;Paulit!�nbsp;nbsp;nbsp;rnde�^ qui,fiquid prater legem,utimbccillitas huma*

icdririA na,deliqueris,ignofcat� Fruftraitem Euangelicamhi* ftoriamdidiceris,nifihiftori�fcoposamp;ufum,illomonnbsp;ftrantejObferuaueris � Vbi delegisabrogatione,de pe�nbsp;cato,�

'MtOj�ecacnejdefpit�tUjd�filiisaddptionr� jdellb�rt� :te,de feruitutcdiffentjquid aliiid agit,qu�m uf, ceu minbsp;thodo quadam^ aniuerf� fcriptur� lumen adferatrnbsp;Ominoqu�myftcm,qu�m fublimia doccat,,ubic��nbsp;tpen's in euin attenrius oculos defigeie. Saris amplumnbsp;enim fru�um feceris,fi ucl � liminc falutaueris. Nam 'nbsp;�quodadconfirmandasamp;c�nfolandas confcienriasai .nbsp;rinet.nemo Pau�o,mea quidem fcntenri�jpreferendusnbsp;ift. Summa cuvaeft�jUtinhpcdifcaSjqn� habeas irit�nbsp;�formamacrcgulam.Etenimfidifceptandi Sclitigaiid�nbsp;gratiadidicerisjuidequ�mfacias atrocem fandilsimonbsp;'uicoiniuriam,quipacisadfertore,pr�coneChrifti,quinbsp;f�ius liera pax eft^tamf�deabutcris. Nam quod qu�nbsp;dam Th�ologies ad fcen�m,ad uuigi plaufum companbsp;tant,deplorandum magis qu�minfe�and� eft.Iam �finbsp;�X Paulo cognofccrelicebir,qui frudus longe pulcherrinbsp;mus eft, inter Chriftianam dodtin�,amp; Philofophiamnbsp;prqprie quidinterfit : quod utapprime neceffarium eftnbsp;cognofcere,quotquot in philofophicis ftudijs uerfan*nbsp;t�rjitaneglcdumuideo � fchoIicisOodonbus in uni*nbsp;�erfum : qui � Theologia nobis non aliud fecere,qu�mnbsp;illam Gr�ci� hirciffantem anum,Philofophiam. Denbsp;quo diferimine ipfe quidem hoc loco dicerem, nifi de#nbsp;hortaretur argumenti difficultas.Verum,hoc uelimnbsp;omnibus Chriftianism�tibusperfuafum,ptorfus aliudnbsp;cffeChriftianifmum,^uelPhilofophiam,uel nodro#nbsp;lurrihominumTheologiam.Aliaad uirtutem �iaedynbsp;alius bonorum finis, alia hominis fcv�v/4�(sc,quam pr��#nbsp;fcribitPaulus,qu�mqu�Philofophorumfchol.is d�c�nbsp;tur.MiferamRempub.Chriftianam,qu�ipfafuiobli�*nbsp;ta,in ali�nasfcholasdetrufaeft,imo quxiuXtaTcriptu^

� nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;�nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ram

ram^contubernio Moabitidutti.alienam linguaOl, ob* lita parri�jdidicit. Quam calamitatcm non uideo culnbsp;debeamus,nifi infanisiftis Magiftris noftris qui fe im*nbsp;perir� p�ebecul�,emennto do�rinj titulo, ucnditant.nbsp;Pr�reieo^adcurate formet Paulus omnes hominurainbsp;ordin�s, Principes,Epifcopos,tuuenes,fcnes,matro*'nbsp;nas;Namh�cfortaffec�munia habet cum altjs facrisnbsp;feriptoribus. Hancfibilaudem proprie uindicat,quodnbsp;gratis originemac prop3gationem,adeo^ peccati SCnbsp;potifsimum locos ab eo requi*nbsp;PrfttU cIob h�comnia,C]5graui,q;dilucida,elegantioranbsp;tione perfequitur c �reuitet quidcm,fcd ita ut nihil de*nbsp;fitjUt nufquam non fatis facia c.P criclis orationem aiuntnbsp;folitam in auditorum animis tenaces quofdam aculeosnbsp;rclinquere; Huius dici non poteft,utfle�at,ut uerfet,ucnbsp;rapiat,utinflammetlegcntisanimum.Doletconfcien*nbsp;tia ,confoIatur:Sollicitat cupiditas genialis,uoc3t innbsp;uiam, retinet ne frena laxes sgrefeenti animo,iliumnbsp;ipfum oftentat Chriftum,quifeiuct.Deni� quiequidnbsp;niorborum animum fatigat,ab hoc pete prgfentancumnbsp;remedium- Neque ulla tarn efficax Panacea eft, Pausnbsp;lina orati�,nullum aduerfus ueneficia tarn falutareMonbsp;ly,^aduerfusanimi morbos Pauli do�rina. Platonisnbsp;^pod4 So cumCharmidenmorbo,nefcioquo,kuaturusSoccasnbsp;^fdCica.nbsp;nbsp;nbsp;tes,duplex indicat remedium,amp;radiculamquandam

incant3mentum5cenfetcg patum profuturam radicii lam citta incantamentum,feu,ut Platonico utar uerbo,nbsp;citraepoden-Porto radiculaminterpretatur temperannbsp;tiam:epoden philofophic�do�rin3,fineqna,quamsnbsp;cuncgui��rationemineaSjincertam amp;inftabilem pusnbsp;tat fututam-Quanto ampliusprecimnopersfa�uiusnbsp;lt;s,li

morbisanimi imcdi�catnn�s,Pa�lj do�riha utarif,' tantoquibufuisepodis cfF(caciorc,q�anro diuinifpiri.^nbsp;tusuiSjhumanispr�ftat omnibus. Sunt animi morbijnbsp;tumcarniscupiditas.tummaleconfci� mentis pauorynbsp;quibusqnando nemo,otPaulus,mcdetut,non eftcutnbsp;alterius dcfidetcs epodas. Nam f�uientem cupidita#nbsp;temaltj per leges cohetcetcftudent. HicChriftum illu PaultauHinbsp;noftrum exhibet,quiin hoccarnemindu!t,utexpiareu cmmaltcinbsp;Ncfj pt�cipit modo imperand�animo, fed cum often fci^mentisnbsp;dit,qui uires addatpericlitanti.Iam ucro uel unum pro confoljtor.nbsp;fcrqui docuerit,quomodomaleconfci3mmentem,id J 'tnbsp;quod plurimumin rebus Chriftianis rcferr, confoleris� j-;-Non ncgo effe locos, quibus adfii�am confcientiam�nbsp;c�foleris 6cin reliquisfcripturaeuoluminibus,fcdfub#-obfcuros,amp; quotum nullus ufus futurus erar,nifi� Pannbsp;lo illufttati effent. In humanis do�tinis nego effe innbsp;uniuerfum ,qui fauci�menti mederipoffit. Im�quidnbsp;aguntaliud fcbolicido�orculi,quam utadfli�am coiinbsp;fcientiam ptorfus excavnificentamp;enccentridquod eftnbsp;�ernetein formulis cafuum,fummis,quas uocatit,infanbsp;eisf3�ionumaduerfarijs,amp; nefcio quibus nugis alijs^nbsp;Sauciant Qi. malefan� Pontificum conftitutioncs, ut innbsp;resuctius fanguine fcriptasPontificum, quam Dracotnbsp;nis Athenienlisleges. Quod genus do�orum apteuonbsp;eat Hieremias afpides,qu� nullo carmine uinci queant.nbsp;Quanquam bone Deus,nufquam meliorem nauaffenbsp;Qperam fibi fcholica Theologia uidetur, in confcien�snbsp;ti�ccnfura.ProindeiuuenesChriftoinaiigurati,Pau# PerordtiXnbsp;Un�Philofophi�animosaddicite,nifi non eft uobisnbsp;talus ueftracur�. Hinc formam Chriftian�uit�,hincnbsp;animotum folatia,hinc return omnium turn diuinar�,nbsp;�gt;�...nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;B tum

tufTi h uhlanarum iudia�u m P ente-Erenimiuu^ntnrent �n primis lefert,nihil auriq ufus, nihil ptius ducere Ch rinbsp;ftiaiiadifciphna,�quaceu ui�ticum f�licitcr rranfigennbsp;d�uit�p^ret.Ncij enim fieri poteh; ut probe inftituasnbsp;uitam ,ut f�liciter rranfigas jiiifi Paulinis literis ,aduer#nbsp;fum infidias pertinaciffimorum hoftium Saran� carnbsp;nis-Reliquas artes omneis uelcontemnere licet .-Pau*nbsp;lina, nifi fpem omnern falutis abiecifti, negligi nonnbsp;poffunt. EtEpifcoposadnitidecebatjUth�c tenerenr,nbsp;non modo qui ftudiofiuocantur,fed plane Unincrfumnbsp;Acade Chriftianum uulgus. DecebatAcademias nihil maiorenbsp;mite, cura ac ftudio do cere, hoc genus pias lireras, quasnbsp;barbara �� confufanea difdplina, Philofophiam iftinbsp;ementito tirulo uocant : forenfibus item litibus, amp; forenbsp;dida quadam Philofophi� �mula, Theologia, maioenbsp;res noftri mutarunt,x�AKi�� ,fi dns placet,j|�vlt;7Qa^. jpfenbsp;magnoanimi dolore, nihil aliud uideo Academias efenbsp;fe,quamtempIaTophef,amp;:funeftam filiorumEnnonnbsp;�allem : Nempe,exulantibus Chriftianis literis. Habuenbsp;runt Athen? ex AriopagOj habuit Sparta p�donomos,'nbsp;qui adulefcentiam optimis quibtisqg modis formabat :nbsp;Erhi quanto f�licius Ethnici iuuentucem erudiere,c�nbsp;noftrorum temporum Acadenii�? Quin uofipfi,ftu*nbsp;diofiiuucnes,rem capeffite, fauebit ita conatibus ueenbsp;ftris,ut�tati,c�leftis fpiritus ; amp;Chriftum nufquamnbsp;euidentius expreffum, qu�m Paulinis literis, affiduonbsp;contemplamini. Nullus Deo gratior cultus, nullumnbsp;magis pium exemplum,quam in piasliteras uelle transnbsp;formari. Et res ipfa femel tentara, fuis uos illecebris iranbsp;capter, ut deferere non libeat. Nam cum per fefe bona*nbsp;lutnreruincognitioiucunda fit,Ch[iftianarumetiamnbsp;faluratis

falutaris eH, ut nihilddbitcm l��ultisnomihibus iuc�nx dilTimum fore Pauli ftudium.ubifemel delibaueritisinbsp;Fama eft, Aegyptios,gcnrem fine'exemplo fuperftiuo*nbsp;fam,nouo qnotanbisuete legnm ac litecatum fuarumnbsp;autori Mercurio quondam folenne factum feciffe,mulnbsp;titudinemundiqg confluente publica epulationcjmel*nbsp;le ficueg operatum. Sacri uetuftatem ritus arguit: Namnbsp;Si aureo ill o, quod uocant, feculo, publica fere co nuisnbsp;�uia,factificiafuere,�� opim�deorum hofti�melacfi*nbsp;eus, quorum ufum deinde Si in TrtAc�tzoif manfififetra*nbsp;dune � Inter epulandum l�t� uoces ia�ati folit�,8i quafinbsp;p�an quidam Mercurio cantari, neutiquam inconditunbsp;carmen:)lt;�vxv �nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Qua noce baud obfcurede^ D��cis

clarauit Aegyptus ,qu�m grato pedoreMercurrj leges �critiJS Siinftitutac�plexa fuerit. Eodem p�ane magna mihinbsp;fpes eftjPauli dodrinam uos,ubi deguftaucritis celCi�nbsp;braturos.Cui enim iuftius,^ qui Cheiftiana,nbsp;cadem^optime�igratiofiffimcdocetjnbsp;dccantari queat hic hymnus enbsp;yhVKV � �Aft�sK�.

4Q � I O PHILIPPI ME I* A N C H *r H O � niSjdeatnoce uecitatis,dida ab ipfo,cum decernercturnbsp;gtadus Magiftcrij D. Andre� Vuinclero Vvatisla. �Cnbsp;alijs qutbusdam bonis �i do�lis uiriSjAnno

On foleo odiofe repugnare amicis ; Itaqj modo etiam facile paffus fum mihi pro�*nbsp;uinciamhocinloco dicendi naandaci^8�nbsp;fiplerilt;5 all) colleg� noftri addicendumnbsp;aptioresfunc. Sedc� collegis noftrislibennbsp;1 ter morem gefsi,quibus c�uidecis me coniun�lifsime

J uiuere. Amo enim eos ex animo,quia me cum eis Refpub.coniunxitj�i propter ipforum egregiam do*nbsp;�rinam,6�in omnioffici) gcnere diligentiam Si uirtu*nbsp;tern.Turnuerogratificandumduxi his do�lifsimis ui*nbsp;ris,�� hqic hofpiti,qui cum fingulaui fide Si foelicitate linbsp;teras doceatjUon deeffe ei ftudia atq^ officia noftri or dinbsp;nis debenc.NamJi rede �ftimes,amplifsime decoranbsp;Rcpub.mecentucifti,quiprimam�tat�ce�le erudinnr,nbsp;��^djxiaxinyaamp;Jictes pc�parant. His igituc ofteudecenbsp;uolui,me Sihonoriipforumfauere, Sih�c fcholar� tenbsp;ftimonia,feu gcadus magnifacere. Etenimc� plurimunbsp;dignitatis fit in his optimis atc^ utilifsimis artibus,qu a*nbsp;turn propagatio Sidefenfio coliegio noftro commiffanbsp;eft : multum etiam dignitatis in hoc gcadu effe iudicannbsp;dum eft,cumin hocipfo gradu foedus cum Repub. fiat,nbsp;in quo hi quibus dececnitur,obligant fe Reipub. ad donbsp;cendas optimas acres,Si utilifsimas humano geneci.nbsp;Hoc foedete quid poteft cogitari honeftius aut fandius,nbsp;modo

modo at b� qui aufti funt hoc honore, magnitudinem tnuncris fui animo metiantur, 8i pro airili tucri ftu �nbsp;deantf Cette confilium faciendi huius fandifsimi fee?nbsp;deris inhocgtadu,eft honeftifsimum at^ humanifsi*nbsp;inum. Quare digni odio funt Cynici illi,qui ut c�terosnbsp;honeftos mores,ica 8� gtadus grauifsimo confilioinftinbsp;iutos,qui�gobliganihomines ad defenfionem bonar�nbsp;difcip),inarum,afpeEnantur.

Expofuiconfiliumme�, quare inhanefeenam pro� ducimepaffusfim.Soletaut� hic uel de atrium digni�nbsp;tate,uel de ftudijs uirtutis dici. Hic mos cum ualde mi*. 'nbsp;hi probetur,fumpfi�iipfe argumentum exeodem ge*nbsp;hete. Et quoniam conftat honeftas difciplinasjeg�s 8�nbsp;�eligiones.uincula effehuman�focictatis, facile iudica�nbsp;hpQteft,maximc neceffariam effe ad uitam, omniumnbsp;bonar�atrium dofttinam, Itaog de hac parten� difpu*nbsp;�tabo prohxius: Nam id quidem perfua�fsimum effenbsp;omnibus debet,�imonentidem quotidie do�orumnbsp;uocesamp;liter�. Dicamigiturdeunaquad� uirtuieper*nbsp;necefratiahisquiinftudrjsuecfantur,uidelicet,deamQnbsp;�euetitatis, feu de odio fophiftices. Etenim nulla uoxnbsp;humana fatis eloqui poteft,quantum teferat,h�reteinnbsp;animisiufixum abincunte �tate acettimum fophifti*nbsp;.ces odium. De hoc qu�fo,ut me diligenter audiatis adonbsp;iefccnteSjquemiam �tas 8� magna return uarietas eru*nbsp;dierunt Ndrilopuseft iam dicere,quantum Reipub,nbsp;cutaangatat^exetceat animum meum. lllud tantumnbsp;.dicam,ut me maiori ftudio audiatis : uere ho� affirma*nbsp;te pofrum,mepaterno affedu arque amorecomple�inbsp;omnes ftudiofos,ac uehementer ueftris periculis affici.nbsp;Itai�quodaliasf�pemonui,idem nunc quo^,quq*nbsp;�nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;B iij niam

niaminhocconfeffti do�i�simorum hom�nuni,ora�s tioplnshaberedebetautodtatisjobteftandos uos effc

Aclongcaliud pt�cipiamuobis/quamapud Sopho clem Vlyffes pr�cipit Achillis filio adolclccnti Neo#nbsp;ptoIctnOjCumdocctcLimmcndacijs c!rcumncnire,6inbsp;fallere anitciim,�:quidem mukisargutnentis decla#nbsp;ratjhocarttficium ufitatifsimum effeinuit� negocqs.nbsp;adolcfcens miratur,qua fronte, quo ore mentisnbsp;riquifpiamaufitfcienSjrefpondctVlyffeSjncfarieisquinbsp;dem,fed fignificans quales finthominum mores:nbsp;Vbicunij fpes lucri eftjpudere non decer.

gt; Atqjutinam h�cVlyffeaPhilofophiatantuminpri natis leuibus negoctjs exerceretur. Sed experimucnbsp;earn peruafifie in grauifsimas Regum deliberationes,nbsp;in fcholas, corrumpere artes,S^ quod eft pr�cipue desnbsp;plorandum,regnareinEcclefrjs,amp; obruere religions.'nbsp;Quare fi folidam do�rinam QC utilemgeneri humanonbsp;expetitis, �1. hoc ueftrum curriculum Deo placere,0Cnbsp;prodeffealrjsuultis, uehementifs.odium Sophifticesnbsp;animo concipiendumeft. Atijhacin reprimum quidnbsp;'UocemSophifticen,deinde � perniciofa fir,confidegt;nbsp;randumerit.Nonenimappello Sophifticen,tantumnbsp;ridiculasinascauillationeSjqu�pueristrad�tur in Dianbsp;Ie�icis,ceratinas,amp;crocodilina5,�!: fimiles.lHa uobisnbsp;cauenda eft Sophiftica,quat mirificam fapienti�fpcsnbsp;dem pr� fc fert,�i in curia ,in fubfellijs, inEcclcfia do#nbsp;minatur. Vbi alios pigetinquirereuergt;ratem,alii explinbsp;carecommodenonnorunt,alqperambitionem deiianbsp;duftria nebulas offundunt. Et interim magna autoritsnbsp;te infeciint animis falfas amp; nocituras opiniones.

Medici nattant melancbolicorum exempta, quotfi tilius etrore mentis putauit fefaftum effe gallum gai�nbsp;linaceum: alius fedit in uacuothcatro.fomniansfe ui*nbsp;dcre fpc�acula.Hispetfimiles uidenturplutimi hebenbsp;tiotes,quileuialiqua cauillatione decepti,amant ab*nbsp;fardas opiniones, �i quod eft tnifetandum, bis itanbsp;blanditiK error,ut fibi applaudant febeatos dacant il*nbsp;la infania. Exempta funt in fcholis �iinEcdefijs pluri*nbsp;ma.Stoicip�opter leues cauillationes difccffcrunt�nanbsp;tura,8�fuamillam KTTix�eiKi/ ridicule fibi finxer�t.Lonnbsp;gius etiam � natura difcedit Epicurus, qui prorfus euer�nbsp;titPhyfica,tollit efficientes Sifinales caufas,8�quidetnnbsp;de his inuentis utrilt;^ fibi mirum in modum placent.nbsp;Quid nunc Anabaptift�,qu�m funt plane Tilv^CDiJAvctnbsp;acdementatiSophiftica^ Sedhos hebctioresomitto.

Alt) quidam abundant ingeniis,quiin ftudijs fuis non proponuntfibihuncfinenijUtueritatem eruantacnbsp;patetaciant,fed ut de omnibus rebus prodigiofauarie*nbsp;tatedifputent.Ethaspr�ftigias fumm�ingenij laudenbsp;effe ducunt. Talcs fucrunt olim Academici feu Pyrrho*nbsp;ni) potius.qui omnia pariter incerta effe c�tendebanr,nbsp;�i ne probabilius quidem alio aliud, ac Geometricanbsp;principia etiam euertereconabanturjfcilicet.utacutijUtnbsp;copiofiuiderentur. Taies funt apud Platonem Sophi*nbsp;ft�Gorgias,Thrafymachus,necipfe rato adeunden�nbsp;modumludit. H�cingeniorumlicentiaplurimumhanbsp;bet peticuli, Ea qu�amant,amplificant inimmenfum :nbsp;qu� non amant,extreme abi)ciunt:dicunc uicina pronbsp;ueris,mifcent non cOh�rentia, diftrahunt ea qu� con*nbsp;iungi oportuit,p erinde ac fi centanros ac chimeras piiynbsp;gerent: nihil proptiemihil difette dic�tjudunt ironijsnbsp;�^alijs

Bi-altjs delicigsgt; Videte qu�bos coloribos imnc flogc* niofiihomines pingant abiifus Ecclcfiaftieos, quibnsnbsp;teehni's ueras fcntcntias obruant. Qu�rn muha inue*nbsp;jiiunt o-pefi� lt;jlt;c�/x�x�,utmedeantur abfurdis opinio*nbsp;nibus,quoties jncum locum ucntum eft,iibioportetnbsp;feu petfare dolos Jeu cett� occumbcrc morti.

� Cum hac Sophiftica bellum icavtv/ap debet effe omnibus j qui amp; boni uiripcrhiberi uolunt,6�ftudianbsp;fua rcferuntadcommuncmutilitatcm. Plato grau.ifsi#nbsp;medicitjdandameffeoperam indicendo,non utho*nbsp;Tnin� plaufus�aptemus,fed Deo grata dicamus. Qua*nbsp;retota mente,toto^ animo in bunc fcopum unum in�nbsp;iueamur,huc dire�afit manus,oculi,cura, ut amp;erua^nbsp;mus,amp;q;r)mplicifsimeacplanifsimepatcfaciamus u�nbsp;ritatcm. H�c enim amp; Deo nosc�ciliar, amp; maxime connbsp;uenitnatur�jamp;falutem alFert Rebul'pub.�d Eccle�js.nbsp;Nee ulla exiftimemus officia Deo gratiora effe, nihilnbsp;R.eipub.utilius,^hoc (ludium explicand� ueritatis,nbsp;Re�ifsime enim diflum eft iilud in legibus Platonis;

�tkW��p nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;3iets ,7rKvliiai/ tf� Kl'

^^�Tj-pte. Veritas omnium bonorum caufa eft drjs amp;ho minibus. Quam crebro pr�cipit Chriftus de colendanbsp;6�tuendaueriratec pf�nde c�mendat nobis eiusftu�nbsp;dium f tp horribiles poenas etiam proponir bis quiuerinbsp;tatemuiolantrPorro qui amant lopbifticen, amp;incac�nbsp;terisartibus ludere confueuerunr, ad eundemmodumnbsp;luduntin dodrinacoelefti. lam hic temedia qnaerendanbsp;erant,quibus pr�mpnircntur animi cotra fophifticen,nbsp;Sed meuctusuerficulus perterrefacit,qui negat reme�nbsp;diumeftecontraSycophant�motfum.Etitalategraffanbsp;tut h�c peftis, quam uel Sycophanticam, uel Sophifti*nbsp;, 'nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;potes

campotesappdlarejUtcontagium uix ufquampoffis effugere: Repugnandumeft tarnen artealiqua. Prim�nbsp;ingens odium Sophiftices concipiendum eft. Deindenbsp;aidenduminfcholiSjinEcclefqs,in concilijs,quinamnbsp;inquirant ueritatem,quiludantquadamingenij procanbsp;citate,qui defendant priuatasaliquascupiditates. Atlt;gnbsp;hicaflumendum eft il lu d Epicharmi ,in quo nerui at^nbsp;artuseflefapienti� dicuntur,/xfc/xr�lt;r� �ttisamp;ij. Nonfta*nbsp;tim af�entiendum eft,pr�fertim monftrofis amp; irreligionbsp;fisopinion'.bus,non eft pr�cipitandafententia.Tem*nbsp;pusadhibendumeftin confilium, quod uereeft ut illenbsp;inquit, fapietiiTmus monitor. Deindefit dire�a mensnbsp;ad inquifitioncm ueritatis, ad hibeat methodum, quatnbsp;ut Plato inquitjgnis eft c�lo allatus,qui pr�beatlumcnbsp;ad ueritatem cernendam. Coherccat fequiCqueintranbsp;fepta methodi, ncc temcre excurrat in alienos locos.nbsp;Amer proprietatem in artibns, amp;fibi fubindeillud pr�nbsp;ceptum utile Stoicorum inculcet:� (raip'osnbsp;ta-�,fapicns proprieloquatur. Magnam uim amp; hoc hasnbsp;bet.multum oper� collocate in ijs artibus, qu� pluti*nbsp;mumhabentdemonftrationum. Nam �iGalenusfasnbsp;tcturfe pen�inamcntiam Pyrrhonior�delapfum effe,nbsp;nifiin Geometria uidiffcttantam effe uim demonftrasnbsp;tionum. Netj hoc eo dico,qgt; putem in diuinis oraculisnbsp;autubi^ rcquirendaseffedemonftrationcs: Sed con*nbsp;fuetudo methodi prodeft ftudiofis, �Lformat indicia.nbsp;Poftrcmoamp; Rempub.animo intueatur,c�fideretduasnbsp;effe pelles Ecclefi�,amp;Reipub.prlt;cipuas,Tyrannidemnbsp;amp;Sophifticen,fed hancmultonocentiorem Tyrannisnbsp;de. OmnibusfeculisSophiftica contaminauitamp;diff�snbsp;pauit rcligiones. Et falfas opiniones fecut� funt fa�iorf

��Sidiff�dia casdes, bella, �mperiotum fflutat�onesjn quibusnihil mali non ineft: Spargit enim Diabolusnbsp;mendaciaranquamfcminac�terarumcladium.Cluidnbsp;quodanim�etiamdementat�ruuntin perniciemf Acnbsp;dici non poteft,^facile fancienru� mentes, quanta ptunbsp;dentia opus fit,ne � redo curfudepellantur.Chrittusnbsp;minatur atro�ifsimas p�nas his, qui paruulorum mennbsp;tes l�dunt,amp;inquit ; V� homini per quem accidtt fcannbsp;dalum. H�c periculi magnitudo maxime debet nos exnbsp;ufcitare,amp; curam acueredifcendi,ut uera amp; utilia Ecclenbsp;fi�proponamus: Neqg enimfine maximoftudio,finenbsp;multarum rer�att^ artium cognitione.fine longo ufunbsp;formari indicia de magnis r�bus poflunr. Ac Temper nonbsp;bis ipfifubrjciamnSjCumh�c pericula de quibus con^nbsp;cionaturChriftus,tumctiam ^iucunda bonis menti#nbsp;bus fit ueritas,quantum uit�pr�fidium fit in omnibusnbsp;negocijs,^ digna uircus bonis uiris,ueritatis amor. Co#nbsp;gitemusPhilofophum effenon pr�ftigiatoremautEnnbsp;tybatumaliquem,fed ^lt;«��^H.Sciamusnoftro otdi*nbsp;nicommendatameffeueritatisdcfenfionem,cxpendanbsp;mus quantum fit fcelus,hanc ftationem, in quam � Re#nbsp;pub.collocatifumuSjdeferere.Habentauteminterdumnbsp;illec�brasfalf�opiniones,adulanturcupiditatibusno#nbsp;ftris,ambitioni,fupcrftitioni,aut aitjs. Aduerfus bas in#nbsp;fidiasobfirmanduseftanimuSjamp;illudEuripidis pr�#nbsp;cept� tcnendHm,quod Ariftotelcs ptoponit his,qui ponbsp;puloconcionanturin ciuitatibus:At� /x�/ tlt;x K�n4'0t At-TTo�j lt;/!s. Ne plauftbilia dicas,fedquibusnbsp;opus habet ciuitas. H�c inculcate animis optimi ado#nbsp;lefcenres : Nam ftudia ueftra non tant� ad priuatas uti#nbsp;litates neftrasjfed ad totam Rempub. ad glotiam Dei,nbsp;ad Eccle#

adEcckfi� falutem pernnetir. Qnodcum c�g�abins, matorecura ad tantarum rcr� defenfionetnanimiei�cnbsp;inftruendiacpr�parandi. Attj has caufas in bonisin^nbsp;genijs plurimun� ualercfpero^qLi�dccet profedonbsp;' xiineamp;uoluntateDei,amp;:comminationibusdinbsp;uiniSj�C pcriculis publicis,amp; ipfa tenbsp;tum dignitate moueri.

QVAESTIO, QVARE PLATO DIXE� ' titjOptimumeffeftatumReipub.eumqaimediusnbsp;eft intet Tyrannidemamp;Dcmocra^nbsp;tiam,proporttone Geo*nbsp;mettica.

Vm publica confuetudo naihi neceffitaf tem hoc in locodicendi imponat,peto�nbsp;uobis initio orationis me�, uiri dodiffimi,nbsp;nemeimpudentia aut ingenij fiduciahasnbsp;Jii mihi pattes fumpfiffe exiftimetis- Nam eunbsp;�afit�tasmea, utmagisaliqiianto qj-adolelcentuli iudinbsp;care poffim, qu�fit huiusampliffimi c�tus autotitas,nbsp;turpiffim� mihi effet, fi paru uereri ueftta iudicta exiftis*nbsp;mater. Itaij non meo confilio,f�d officio me ad dicen;*nbsp;dum addudum effe ftatuetis. Semper enim in omni uinbsp;ta mihi non minor laus eft uifa, publicis inftitutis ac le^nbsp;gibus parerejqu�mdodrinaexcellere. Quod cumarbinbsp;trot uos quoqg uiros optimos �i grauiffimos fentire,nbsp;fperouosconfiliummeum probaturos effe,quod lau*nbsp;^�tifl�ni�fchol�cQnfuetudini obtempetandum duxi�nbsp;G ii Cum

Cumautcmnonpoffim eloquent�a uob�s fatisfaccrej dabo operam,nccui prolixitas orationis molefta fit. Etnbsp;utnouitatetedium aliqua ex pattelcuemus,maluiqua�nbsp;ftionemaliquamagitare,qu�marn�im encomium recinbsp;tare.quodeoingencreinhac ingenij imbecillitate ni#nbsp;hil repecire potui, quod no effetuulgatiffimum. Difpunbsp;tabo igitut, quare Plato dixerit eum.Reipub. ftatumnbsp;optimum effe,qui fit intet TytannideSi Democratiamnbsp;tnedius proportionegeometrica. Perlibetalis mihi ui#nbsp;fa eft Platonis fententia, ct ad uitam utiliffma, quam finbsp;fequanturhiqui pr�funfjhauddubiebeatiffim�eruntnbsp;ciuitates. Multum etiam Reipub, c�ducitpriuatos earnnbsp;teuere,ut fuum locum,fuummunus itatueantur,ne,nbsp;quantum in ipfiseft, pulcherrima ilia harmonia geo#nbsp;metrics proportionis perturbetur. Quantam aut� uimnbsp;habeat Platonis didum,in exemplo facilius confpicinbsp;poterit, InEcclefia maxime cernipoteft,quam pernt#nbsp;ciofus fit uterlt;5ftatus, Democratia amp;Tyrannis. Quidnbsp;enimfuturum effet, fi uulgo licentiac�cederetur,dog#nbsp;mata,amp;: ritus condendiautmutandicTantaeftuuIginbsp;ftulticia, tarn c�ci ac uarq impetus,ut infinita barbariesnbsp;amp; omnium return in Eccicfia confufio futura effet, Vi#nbsp;dimus exempla qugda, nec alia res initio Anabaptifta#nbsp;turn infaniam confirmauit, nifi h.scin ijs locis, ubi connbsp;aenerunt, Democratia, in qua uulgo homines nefarij,nbsp;fediciofi,cupidi,fparferuutuariadogmata,alijperamasnbsp;bitionem,aliiincitatialiiscupiditatibus, ut pretexturenbsp;ligionis confequerenturpotentiam,diriperentlocuplenbsp;turn facultates. Nam in uulgo non folum nulla rationbsp;cft,nihil confilij,nulla moderatio,fed etiampluriminbsp;(untiniptobi,6^utquir^pe(amp;mus,audaciffimus,acfunbsp;ciofiffimus

HofifTtmus cft.tta plutimutn gratia atqg autoritatein uul go pollet. H�c notiota funt, s� ut longa oratione opusnbsp;fit. Rutfus �� Tyrannis peftifera eft Ecclefi�,cumhi quinbsp;dotninantur,n�dantopcratn,utGhnftigloriamacucnbsp;tuatem teddantilluftriorem,n� confuluntfaluti Ecclc*nbsp;fi�jed fuatn autoritatem,fuas opes defendere,autaugenbsp;te conantur,ut nuncPontifices horribili feruitute Ecdenbsp;rianiopprimunt,noluntexplicari dogmata ,Chrifti donbsp;�tinampatefietijanari errantes aut ambigentes conlt;nbsp;fcientias.R.elinquitutigitur ut m�dius quidam Ecclefi�nbsp;ftatus O ptandus fit. Sed h�c mediocritas, nifi Geometrinbsp;ca pro portione conftet,ftatim d�g�n�r�t uel in Oligar*nbsp;chiam,uelin uulgi licentiam.Eft autem Platoni propotnbsp;lio ilia Geomettica, cum non unus aliquis dominatut,nbsp;fedgradus fiunt,8� dele�i optimi ac do�iffimi quicjnbsp;plurimum autorit�re ualent. Vt fi in Ecclefia pr�cipuasnbsp;fun�iones dodiffimi �i optimi quic�teneant, nec iainbsp;ceant pari feruitute omnes boni oppteffi,fed gtadus fernbsp;uentut,indofti gubernatores admittant bonorum �Cnbsp;doftorum confilia. Nonc�fundantut gradus,fed unuflt;nbsp;quifeg uelut ftationem ,fuum locum tueatur atcj omet:nbsp;eruditi iudicent de do�rina,indo�i aufcultent atlt;5 oblt;nbsp;temperent,nec in ali�nas fun�iones irrumpant contutnbsp;bato ordine. Sicut 8� P aulus gcauiffime monec cap. n.nbsp;ad Roman, cum pr�cipit, neimmodefte de nobis fen*nbsp;tiamusjfed unufquifcgpro fuodono modefteferuiat,nbsp;fuum munus omet. H�c eft ilia diuina propottio gt; quacnbsp;fi effet in Ecclefia Si in Repub. uere beati effemus- Hocnbsp;medium inter Tyrannidem Democratiam c�fticuennbsp;dumeffefapientibusgubernatoribus Plato dicit. Sednbsp;quantum ab hac{otmadiftetEcclefia,non eft obfcur�:nbsp;C ii) Nam

Nam aut iacer oppreffa Tyrannidc.aut horribilit�r dif�� fipacuraclaceiatur�uulgo. Nccfalfo dixit Plato,pro?�nbsp;portionem illam difFiculter inucniri, ac iudicium decanbsp;non cfle hominum, fed Dei, fed tame interd urn aliquanbsp;eins parte rebus humanis contingere, amp; fi quid boni fitnbsp;in Rcpub.beneficio huius proportionis exiftere.Optannbsp;dum igitur eft omnibus, utDeus aliquando hanc har^nbsp;moniatn in Ecclefia reftituat, amp;nos qui in ftudijs uerfanbsp;mur,demus opera m,utmunuscommiffum ornemus,nbsp;utaddocendumamp;iudicandum ueniamus benemedinbsp;tatiacparati,utdextre,proprie,0ifineconfufioncdog^nbsp;mataexplicarcpoffimus. Affucfaciamus nos ad modenbsp;deftiamjugiamus 'srokv7ij^�yiiocrvv�i/,QC petulantiam.nbsp;Hoc modo noftri ordinis feugradus harmonia cotte#nbsp;�a,plnrimum Ecclefi� boni afferet. Hfc dixi,ut Platonbsp;nis fententiam interpretarer,qu�ad iiluftre translatanbsp;exemplumjit magisperfpicua. Er prxftandumnobisnbsp;eftjUtn�folumintelligamus eruditediaa fummoruttinbsp;hominum,fed ctiam utad noftrum ufum acuitam ac#nbsp;commodemus, extra fcholam, ex puluete in folem,nbsp;amp;uelutinaciemprofetamus. Monetaut� nos h�cfennbsp;tentiademaximis rebus, uidelicet,qui debeanteffegranbsp;dus inRebufpub.amp; ne harmonia ilia turbetur,fuuninbsp;cuifjmunusdiligenterobeundum effe:amp;iquonid ununbsp;quoddam fyftema eft,attcmpcrareunufquif(5fud har#nbsp;moniam ad aliaru uoe� proportion�,hoc eft,ad aliorunbsp;otilitateamp;mutuam Concordia debet. Quanta h�cuimnbsp;habeant,inEcclefi�exemplofaciieconfpici poteft.Re#nbsp;hqu� funtmult�amp;grauesdifputati�es inhocloco Pianbsp;tonis,quas omitto, amp; tot� hanccaufam diligentiusnbsp;plicand�do�iffimo uiro D.Decano c�mendo. DixLnbsp;Otatio

OKATIO PHILIPPI MELANCHTHO, nis, pronundata.cum dccecnererutgradusnbsp;Magifteirj quibufdam do�is

Pero mores meos ira uobis omnibus in# fpe�os 8gt;L notos cffc.ut facileperfuaderenbsp;poffim,me non impudentia,aut fiducianbsp;ingeni) ,aut TroKvTi^xyiiixrvv� aliqua hasnbsp;mihi dicendi partes iter� fumpfiffe. Namnbsp;cummandaret easmihiuiroptimusIacobusMilichiusnbsp;DecaniisCollegijnoftrijqui propter egregiam uirtut�nbsp;ac ftudiotum amp; plurimorum officiorum focietatem,nbsp;mihicharifsimuseft,mouebarquadamofFicij ratione,nbsp;utmoremger�dum efleamici uoluntati exiftimarem.nbsp;Necj ego fumadeo Suffenus, aut ridicule mihi placeo,nbsp;ut ignor� pieros^ alios in hac fchola effe,amp; natura manbsp;gis idoneoSjamp;do�rina melius inftruftos ad dicendu,nbsp;qu�m ego fum,quibus profe�o laudem ingeni) amp; etu*nbsp;ditionislargiter tribuo.Sed nolui uidert morofior innbsp;recufandojcumhancoperam� me homo amicifsimusnbsp;fiagitaret. Verum nolo uti longiore exeufatione: N amnbsp;opinor mores meos facis ptobatos uobis effe. Et h�cnbsp;funt pr�cipue exeo genere,inquoualetucvficulus:nbsp;OTTOS o TT^auiJ 't�gt; htyotfTos, ov �oy^,.

quiaitjmoresdicentis perfuadere,nonorationem. Eft autem optimo confilio inftitutum, ut in his pompis,nbsp;autdeftudr)s,autdclaude uirtutumdicatur. Quareutnbsp;argumentum c�ueniens huic loco affcrrem,amp; aliquidnbsp;�is dignitate�i utilitatehar�artium,quas Philofophianbsp;profitetu�

profitctur,diccr�ni,i*ift*tu! orationemjn qua o (lende* tem,Ecclefi�opus effelibcrali eruditionc,amp; nou tansnbsp;tumcognitioncGrammaticcSjfedetiamaliarum mul*nbsp;tarumanium,8�Philofophi� fcientia.Quod cum iranbsp;effe ftatuemus,8Cfi ali� cauf� ad dicendum tnuttanr,ta*nbsp;men bon? meutes in huncfinem pr�cipue,amp;: acerrimenbsp;intueri debcnr,ut ftudia ad iuuandam �i. ornandam Ecnbsp;defiam r�f�rant: nihil enim bonis dulciusEcclefi�nanbsp;mine, nihil ea carius effe debet. Haec caufa maximenbsp;hoitariamp;excitarenosdebctjUtfummac�tentioneani*nbsp;morum expetamus perfe�am do�rinam, ex qua adnbsp;Rempub.amp;ad Ecclefiam utilitasaliqua peruenirepof*nbsp;fit. Necuero nobis pr�ceptoribus dignior eft oratio denbsp;ullarealia,nec bonis Scftudiofis quicquam ntiliuseft,nbsp;qu�m animo finem,�� quafi metam honeftiffimicurnbsp;fus profpicere, ad quam referte fua ftudia d ebcnr.

lt; �dh�cartium ipfarumdignitasamp;uis non alibi ma gisconfpicipoteft,quam fiuidcamus, quantumopusnbsp;fitillisinEcclefia,quantistenebris obruat infcitia teli*nbsp;gionem,quantam uaftitatem,qu.am horribiles difl�pa*nbsp;�oncsEcclefiar�,quantambarbariem,8iconfufionemnbsp;totiushumanigeneris pariat. H�cfi quisconfiderabir,nbsp;ita demum exiftimare potent, quanta fit artium ac do*nbsp;drinae uis amp; magnitudo.

Etfi autem nulla oratio par tantis rebus excogitari poteftjtamencumabimperitis f�pe feranturdehactenbsp;prau� opiniones, adolefcenres monendi 8� pr�mu*nbsp;niendifunnquodquanquaminfcholisfita pr�cepto*nbsp;ribusquotidie,tamenofatio,qu�hoc loco habeturpunbsp;bliconomine,plusautoritatis habere debet.Eft enimnbsp;omnium dodiflimorum uirotum in hoc confeffu comnbsp;munis

DE vrrttTATE PHILO�. � munis fentenna ,qu3tn contemncre profcflofueritar*nbsp;rogantiffirnum.Quare cum amp; ncccflaria Reipub. amp; uonbsp;bisfalutanadicam,amp;h�cme3uox c�munem omniunbsp;uobis fententiam cxponat, peto ut me pro ueftra humanbsp;nitarediligenteraudiatis,amp;admoniti,nontanc� ficutnbsp;yiyfsis focij Sirenas obftrudis auribus pr�tcrucdi funr,nbsp;itauoseorum inepta iudicia,quinon putantEcckfi�nbsp;admodum opus effe libcrali eruditione fugiatis ,fednbsp;illosipfos tan^ teterrimas peftes amp;diraportcnta �xetsnbsp;cremini. Deinde acuardi exciter difcendicuram, quodnbsp;ftudia ueftra adEccIefiam,ad Rempub. pertinent,necnbsp;tantum ex illis priuata utilitas amp; uoluptas petitur �

Primumenimomnino iliasmalorumeftinerudita Theologia. Eftenimconfufaneado�rina,in quama^nbsp;gn�resnon explicanturdiferte,mifcentur ea queopocnbsp;tebatfeiungi.rurfusilla qu�naturaconiungipoftular,nbsp;diftrahuntur ; S�pe pugnantia dic�;ur,uicina arripionnbsp;tur pro ueris ac proprijs, Poftremo rota do�rina moii�nbsp;ftrofa eft,62fimilisillipiflur�apudHoratium:

H umano capiti ceruicem pi�or equinam lungere fi uelit,amp; uariasinducere plumas.

Nihil in ea coh�ret,non initia, non progrefsiones,non exitus cerni pofl'unt. Talis do�rina n� poteft n� gignenbsp;te infinitos crrotes, infiniram diffipation�, quia in tan*nbsp;ta confufionealius aliudintelligit, amp; dum fuum quifi^nbsp;fomnium defendit,exiftunt certamina,amp; diffenfiones.nbsp;Interim confcienti� relinquuntur ambigentes. Et q�ianbsp;null� Erynnes uehementius cruciantanim�, h�cdunbsp;bitatio de religione, tandc odio quodam abijcitu t uni*nbsp;uerfa religio,difiunt mentesprophan��Epicure�.

gi�, fac�leiudicar� poteft, Ecclefi� opus effe tnultis ma? gnis aitibus- Nam ad iudicandum,�i ad rede amp; diluci*nbsp;de explicandas res intricatas Si. obfcuraSjUon fan�s eftnbsp;noffe h�c uulgaria pr�cepta Grammatices Si Dialedi?nbsp;ces, fed opus eft multip�ici dodrina:Mulra enim affu*nbsp;mendafunt exPhyficis,multa exPhilofophia moralinbsp;conferenda funt ad dodrinam Chriftianam.

Deindedu� res funt,ad quas comparandas opus eft magnaSiuaria dodrina,�lt;ilonga exercitationein mulnbsp;lis artibus,uidelicet,methodus,8d forma orationis. Nenbsp;moenim fieri artifex methodi poteft,nifibeneritenbsp;affuefadusinPhilofophia,��iquideminhocunogenenbsp;tePhilofophi�,quodalienum eft �Sophiftica,quodnbsp;ueritatem ordine,amp;reda uia inquirit patefacit. Quinbsp;ineoftudio beneaffuefadi,tf/fz fibi paranerunt,reuo?nbsp;candi omnia ad methodum, q u� intelligere aut trade?nbsp;re altjs cupiunt,hi noru nt ctiam in difputationibus reli?nbsp;gionisinformaremethodos,euoluereintricat3,diffipanbsp;t3contrahere,obfcuris8�ambiguisadderelumen.

Magna ��copiofadodrina ad alteram rem,fcil{cef, ad formandam orationem opus eft, ut norunt omnesnbsp;oel mediocrirer uerfati inliteris. Sed ut banc tpp me*nbsp;thodi informand� nobis comparemus, non minorenbsp;ftudioopus eft, Nec poteft h�ccontingere ijs, qui nonnbsp;affuefiunt in pluribus Philofophi� partibus, in quibusnbsp;qui non exercentur,etiamfi attigerunt Dialedicam, ta*nbsp;men tantum umbram quandam methodi confequun*nbsp;tur. Nec alij f�pius uitiofa amp; Sophiftica colligunt,^nbsp;ifti. Cum^ fe artifices methodi effepurent, tarnenuianbsp;deetrantjamp;funtjUt Homerico uerboutar,�Aiico(rxflw�i.nbsp;Porto non tantum propter methodum, feu ut Plato uonbsp;cai^

DE VTIXITATE philos. �, cat �raj'xsj'nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;opi^s �f^ Philofoph�a ,Scdl

ut ante dixij Ctiam mulra aflumenda funtTheologo ck PhyfidSjUbi ea eft fingularum patiium ratio, ut his, quinbsp;folidaru dodrin� expctunt,non fatis fit pauca qu�damnbsp;excerpcrCjfcd ars integra, quantum fieri poteft, cogno#nbsp;feendaeft.Magno inftrumentodeftiturus eftTheoIo��nbsp;gus,qui nefeit illas eruditiffimas difputationes, deanilt;?nbsp;ma,de fenfibus,dccaufis appetitionumamp;afFe�uum,nbsp;de noticia,de uoluntate. Etarroganterfaciet,qui fe pro*nbsp;fiteturDiale�icum,finefcitiIIas caufarum partitiones,nbsp;qu�tradunturtant� inPhyficis,�iintelligi n�poffuntnbsp;t�ifi�Pbyficis- Omninoeft orbis quidam artium,quanbsp;intet fedeuind� copulat�^funtonmes,utadfingulasnbsp;percipiendas.multa exalijsaffumioporteat: QuareEcnbsp;defi� opus eft toto ilio doftrinarum orbe.

Nonopinorqnenquamadeoinfu�fum cire,ut non animaduertat,eosqniinftrndi fiintPhiiofophiamoranbsp;Ii,multas partes doflrin� Chriftian� f�licius tradarcnbsp;poffe. Namcummultafintfimilia,delegibus,de^po*nbsp;liticis moribus,contraftibus, multis uit�ofFicijs, ad*nbsp;iuuamur,non fol� ordineac methodo in P hilofophia;nbsp;fed etiam rebus ipfis diligenter perceptis : Et fi qua funtnbsp;diffimilia,multumlucisadfertcollatio. Porto ut clau*nbsp;dus pi�am tenet,iraPhilofophiam moralem tta�atis,nbsp;quetn Phyfica deftituunt. lam hiftori�,temporumexas?nbsp;�a fupputatio,requirunt Mathcmaticen. Sed amp; h�cnbsp;pars cum Phyficis coniungenda eft. Inde enim uelutexnbsp;fonte pleraij in Phyficis oriuntur. Et barbaries qu�*nbsp;dam ert,ut nihil aliud dicam, contemnere illas pulchecnbsp;rimas artes,de motibus fyderum ,qu� nobis annoSjnbsp;amp; temporum diferimiua conficiunt, �c multas res ma*nbsp;D ij ximas

Nee ego ignoro aliud do�rin�genus cffePhilofo? phiam,aliudTheologiani. Nee ego illa ita mifceri uo*nbsp;lOjUtconfunditmultaiura coquus, fed adiuuari Theo*nbsp;logum uolo in �conotnia methodi. Multa etiatn mu*nbsp;tuari eum ex Ph�ofophia neceffe erit. Si quis huic ora*nbsp;tioni non habet fidemjs confideretindodorum Theonbsp;Iogiam,8i apudfereputet, an expedite exiftimetorbinbsp;tercarnm talem confufaneam Sophifticam,ambiguaninbsp;Theologiam inuehiin Ecclefiam. Et indodos uoco n�nbsp;folummdesliterarum,utfuntAnabaptift�,fed etiamilnbsp;los inepros,qui cum magnifi�e dedamitent, tarnen eetnbsp;ti nihil diciintj�iquia admethodum n�funt affoefa*nbsp;di, Qi quia fontes return n� fatis tenent, ptopterea quianbsp;cumin Philofophianon ftntinftituti, non fatis uideantnbsp;autquid Theologia profiteatur, aut quatenus cum Phinbsp;lofophiaconfentiat.

Nihilopus eft hic ueteres illostecenfere,quidodti* namChriftianaminfulfiflimis argutijs penitusobrue*nbsp;runt- Eruditam Philofophiam tequiro, non illascauilnbsp;lationes,quibusnuil�fesfubfunt. Ideodixiun�quod#nbsp;dam Phiiofophi�genus eligendum effe,quod mininbsp;mumhabeat Soph!ftices,8diuftam method� retineat:nbsp;Talis eftAciftotelis dodrina- Sedhuic tarnen aliundenbsp;addenda eft illa pr�ftantifsima Philofophi� pars,denbsp;motibusc�leftibus. Namreliqu� fed� pleng funtSo*nbsp;phiftices, 80 abfurdarum Sd falfarum opinionum, quacnbsp;ctiammoribusnocent. Namillghyperbo�g Stoicorumnbsp;funtomnino Sophiftic�, bonam uaictudinem, opes,nbsp;fidfimilia non eTe bona. Comenritia eft 8^nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fal

DE vthitate philos. X, phatutjfcd fcuttaiur,cum affirm�t omnia cafa extitiffc�nbsp;toUit primamcaufam.�idiffentitin totnm�uetaPhy*nbsp;ficorum doftrina. Fugienda eft 8i Academia, qu� nonnbsp;tecuatmethodum,amp;fumit(ibilicentiamimmodetat�nbsp;omnia eucnendi: quodqui facereftudent,hosneceffenbsp;eftmultaSophifticecoUigete. Quanqu� is qui ducemnbsp;Atiftotelem pr�cipue fequituCj�^ unam quandam fimnbsp;plicemac minime Sophifticamdo�cinam expetir,insnbsp;terdum 8� ab alrjs autotibus fumerc aliquid poteft. Vtnbsp;cnimMuf� cum cantu cettaffent cumSirenibus,eascgnbsp;niciffent,cx pennis earum coronasfibi fecerunt,ita��nbsp;infedis,8�fiuna maxime probanda cft,ramen interditnbsp;tx alqs aliquid ueridecerpamus.quo noftta (ententianbsp;�rnetur.

Sed d�g�n�r� Philofophi� �i fcdarum difcrimine alias dicendum erit. Mihi ad mores etiam conducerenbsp;uidetur,eligerefcaam,quaeftudiumbabcatnonrixan�nbsp;dijed inquirend� ueritatis,dcinde qu� amer mod�ra#nbsp;tas opiniones, non capter plaufus indo�orum,pr�fti#nbsp;grjs difputationumamp;abfurdis fcntentiis. Harum rer�nbsp;confuetudo peCsima eft,amp; qui cam ad facras literas affenbsp;tLint,ibiueroingentesprocellas cient. At h�cfimplexnbsp;Philofophia,de qua dico,primumhocftudium habet,nbsp;ne quid affirmer line demonfttatione,ita facile effugietnbsp;abfurdas opiniones,quiah� nonhabentdemonftra#nbsp;tiones.fedrantumpr�ftigijs Sophifticis defendentur�nbsp;Poftremoinun�uerfum propterhanccaufam eti�con#nbsp;ducitEcclefi�eruditio,quiaindoai funt ��audaciorcsnbsp;amp; negligcntiores. Dodrina frenum inijcitj�i ad dili#nbsp;gentiam affuefacit. Multa enim eruditis in mentem ue#nbsp;niunt,qu� fuutuicinailli cauf�, de qua eft pronunciatinbsp;D it) dum:

dum.�aident 'quam facile fit labi ac dccipi\53 in a�ijs ar* tibus affuefadi ad qugrcndos fontes negociorum,nbsp;ad expltcanda illa que uidentur obftate. Et abeunt ftu#nbsp;diatn mores, quare h�cipfa diligentia, qu� ininquifi*nbsp;doneponitur,gignit modeftiam. Porto audacia curanbsp;negligentia c�iunda,quant�al�eratpericuli, omniumnbsp;Ktatum exempla in omnibus ciuitatibus amp; in ipfa Ecclenbsp;fia oftendunt, qu� ab indo�is temere ruentibus, amp;angt;nbsp;tea f�pedilacerata eft, hoc tempore crudeliter dila*nbsp;ccratur.

Italt;5 nos, optimi auditores, primum adhortor, ut cogitetis ftudia ueftra ueread Rempub. �� Ecclefiamnbsp;perttnere ; Nam dodrin� puritas amp; concordia, falutcmnbsp;6iconcordiamhominum,acpr�cipueEcclefi�confetnbsp;uac. Deinde nos propterglori�m Dei, quam anteferrenbsp;omnibus rebus debemus, deinde propter Ecclefi� falunbsp;tem, qu� nobis debet effecharifsima, obteftor, ut hasnbsp;optimas difciplinas, quas Philofophia continet, con*nbsp;feruandas effe ftatuatis,8i in eas maiore Audio incum*nbsp;batis, utfolidam do�rinam oobis, amp; utilem humanonbsp;generi comparetis. Epaminondas interrogatus quid e*nbsp;muitaiucundifsimumaccidiflet.-refponditjlndefemanbsp;ximam uolupiatem cepiffe, quod uiuisparentibusli*nbsp;beraffet feruitute patriam, ui�is ingenti pr�lio Laceda�nbsp;monijs.Teftatus eft enim utrunq; libi maximam uolu*nbsp;ptatem attulifle, patri? falutem,�^parcntuml�ticiam,nbsp;quam illis attuliffet fi lij ui�oris uirtus amp; gloria � Vtinanbsp;ficergaEcclefiam affefti fimus,ut hancfummam no*nbsp;luptatem ducamus, �idereflorentem amp; tranquillaninbsp;Ecclefiam, qu� uerius eft patria, qu�m illud folum,nbsp;illipenates,quinosexcepetunt nafcentesj�i pr�ftate,nbsp;ut Eccle*

�tEccleGa,hoc eft, c�l�ftcs Angdi, 8L aniue�fus c�tus pionim, quem ut parentes uercri �i amare decet, ex nonbsp;fttisbenefa�is folidam uoloptatem capiant. Econtranbsp;nullos cruciatusacerbiores efleftatuatnuSjqu�ni uide^nbsp;te Ecclefiam difsipatam, �� quidem noftris cupidiratti�nbsp;bus conicdos Angelos, amp; c�tum piorum in lu�um acnbsp;dolorem. Non dico hic de pr�mijS jdecet enim nosnbsp;Minute ipfa moueri, debent apud nos ualere Ecclefiaenbsp;caritas, �i,ratio officij, quod Deo debetur, Sed ramennbsp;non defutura funt etiam pr�mia refte difcentibus: Deusnbsp;eniminquit:Glotificantes meglorificabo, Etfifumusnbsp;Chriftiani hac fpe officium noftrum facete debemus,nbsp;utfentiamus nosDcocur�effe,neegeamus nos �� Ils'nbsp;beri noftri � Imo fcitote noftra caufa,non Tyrannorum,nbsp;noncorum qui piaftudiaoderunt,hanc totamrerutnnbsp;naturam � Deo conferuari,folem oriri, eff�cere tempoj�nbsp;porum uicifsitudincs, ut agri fiant foecundi. Rede hocnbsp;Stoici,OmniaeffeDei:Philofophos autem effe ami#nbsp;cos Dei: Quare omnia etiam funt Philofophor�. Itaqjnbsp;ingcnti animo h�Gftudialitetarum�idefendamus,amp;nbsp;in hac ftatione diuinitus collocatos nos effe indice#nbsp;mus,eam^ ob caufam 8C maiore cura faciamusnbsp;officium ,amp; noftri laboris pr�mianbsp;� Deo expedemus�

QVEREI'A �-AZAR7, PRONVNCIAw tl � quodam Scholaftico

Vitcberg�.

Ergrata nobis h�cd�ccndi c�fucrndo cffc debet, n� tantum co quod Latin? lingu�nbsp;exercitiumconferuat, propterquod pr�*nbsp;cipue inftituta eil, fed etiam quia nobisnbsp;quidemadolefcentibus hie locus imago

qujtdam eft Cun?,aHtSynodi. Hie cnim deRepub, de impeiijs,deEccIefia,multa monemusaudftotcs-.S�pcnbsp;querelasnoftras exponimus,f�pefententiasdicimus,nbsp;periodeac fi in fenatu,aut in confeffu Synodi oratio hanbsp;beretur. Ac magnam gratiam Academi? debemus, qu?nbsp;etiamfi petulaotiam, acmaledic�tiam legeptohibuit,nbsp;tame honeftam amp; piam dicendi libertatem nobis connbsp;eedit,fortaffe maiorem.qu�m habetet Synodus ullanbsp;Pontificum. VtPoetaefinxeruntAftream fugientem exnbsp;urbibuSjpaulifper adhucinturecommoratam amp; connbsp;eionatam effeagricolis : ita pulfa ueritas ex Poncificuranbsp;coll egqs 3^ concilias, nobifc�adhuc Deibeneficio phi*nbsp;lofophatur. Etexhis fcholafticis coetibus eius oraculanbsp;ad aliquasEcclefias petfetuntur. Sed cum hie f�pe aliasnbsp;caul'� pertinentes ad communemfalut�a��fint,nuncnbsp;noftram caufamagam : Deplorabo noftras mifetias, 82nbsp;omnesgubernatoresReipub.defuo officio admone*nbsp;bo, quod nobis,quod Ecclefi�,in hoc negocio debenr.nbsp;Chriftus narrat fuiffe diuitem quenda,fortafsis etiamnbsp;dignitate pr�ftantem, qui non tantum fine meru egeftanbsp;tis,finefollicitudinefuauitecuixetit,fedetiam fplendonbsp;rem amauetit in omni appatatUjComitatu.�dificijs,nbsp;quo ho*

Q.VERELA LAZAR�* quo homines opulenti dignitat� augcri putant. In hocnbsp;diuinas,ttanquiUitatem,acuoluptares,utfit,fecntuseftnbsp;faftus,8i negle�io rerum diuinar�,ac pauperum.Q.ua!�nbsp;re cum ante �des eins qui�piam pauper,cui Lazaro no#nbsp;men hin,iaceret,�grotus,rqualens ulceribuSjdeftitutusnbsp;omniumhominumope,pcteretcg pauxillumcibi,di�nbsp;ues fua fortuna ebriuSjamp;L oblitus c�leftis mandati 8C c�nbsp;niunis naturae, que nos ad cetta officia obligat pr�flannbsp;dacalamitofis,miferumillumnegligit- Cumc^ quoti#nbsp;dieadueftibulumiacentem,inmagnis cruciatibus ui#nbsp;detetjpt�terrjttamen ferreo animo, non ali,nonfanarinbsp;curat, fortafsisetiam atbitratur alienum effe grauitatenbsp;uiri tanti, alloquimifecum,autciuscaufaangi. Intereanbsp;ftipem povrigunt aliqui de populo homines pij, amp; ul#nbsp;cera canes medicantur,lingua detecgunt acmitigant.nbsp;Sed poft mortem Lazarus donatur c�leftibus donis,nbsp;Diuesillefuperbus�^crudelisabijciturincruciatus �ternbsp;nos. Hanchiftoriamr�cit�tChriftus,utexempl�uni#nbsp;uetf�Ecclefi�omniumtemporumproponat. Lazarusnbsp;erat leremias fua �tate,quem Principes ac Pontificesnbsp;non modo fuperbe contemnebant,fed etiam acerbenbsp;odetant. Lazari �tant Apoftoli,quos toto orbe terratunbsp;omnes potentes tanquam xa��gfxaT� cxecrabantutnbsp;Quxrendum igitur amp; hoc tempore qui r�f�rant L�za#nbsp;turn, qui imitenturdiuitcm. Siuetehoc Sifimplicitetnbsp;dicendumeft. Nosinopes Scholaftici, deinde omnesnbsp;Sacerdotes,quiuulgoinuifiacfpteti, cumalijs�rumnisnbsp;conficiuntur,tum uerocumuxoribus paruisliberisnbsp;fame contabefcuntjLazari funt. Horum coetum animisnbsp;atc� oculis proponite: Nos ,inquam,inopes Scholafti#nbsp;^Qs.amp;iiiQs mifetos Saccrdotes cum fuis familijs � Q.uis

cftramfcrrcopc�ore,quifinclachrymis hune c oc tum afpicerc,autcogitareani^mopoteft,cumquidemnnllinbsp;in uita munus adminiftret pr^flannus ac coeleftius cquot;nulnbsp;la militia Deo gratiorjacEcdefi� magis neceffaria eftfnbsp;Econtraimitatoresillius opalenti,qut funtpr�cipue�nbsp;Pontifices, Epifcopi,Canonici,Monachi.amp;horumfa^nbsp;tellitesTyranni. Hocagnien totumanimisintuemini,nbsp;cogitate abEcclefia ingentesacregias opes Epifco:�nbsp;pis �icollegijs eorum commendatas effe, quibus alen^nbsp;di �tant paftores ptj,acScholaftici, qu� ad piae dodri*nbsp;n� 82 earum atrium, qug Ecdefi� funt ornaniento, connbsp;feruationem conferend� �tant. Hisilli ignaui u entres,nbsp;Satdanapali, parricid� fuauifl�me in ocio 82 ttanquillinbsp;tateftuuntut. Ac non modo nos deftaudant illo munenbsp;te,quod nobis EcdefiaattribLiit,fed etiamTyranniconbsp;faftunoscontemnunt,82fummaodiiacerbitate aduecnbsp;fus nos inflammati funt,ttucidare ac delete nos co nan#nbsp;tut. Annonfupetant etiarn ilium diuitem, qui tarnennbsp;Lazaro lucis ufuram non eripiebat, qui locum ad uefti#nbsp;bulumconcedebat. Deindediues fuo patrimonio fruenbsp;batur:Epifcopi,C3nonici,82Monachi, ali�na interuet#nbsp;mnt,ea^ turpifftme per luxum 82 libidines diflipant.acnbsp;profundunt, nonfecus acfponfi Penelopes Vlyffisfa#nbsp;cukates dilacerabant. Necego nunc defingulorum monbsp;ribus dicam. Sunt inter Canonicos aliqui modeftss in#nbsp;genijs pr�diti,fed genus uit� reprehendo. Prodigio#nbsp;fumeftin Ecclefia elle fodalitia.regijs opibus donatanbsp;ad hoc,ut ibi homines ociofifaginentur. H�c fodalitianbsp;ctiamfiueterem difciplinam reuocarent, ramen Ecd e#nbsp;fia tolerate non debet; Non enim demoribus pr�cipuanbsp;cil querela- Illud querituc Lazarus, rocum illud uit�genbsp;iius

P�9^ Scholafticos, ac paftotes Ecclefiatum, debi* tasc^illis rnercedes iniftis fumptuofis fodalitijs deuo*nbsp;tariadelen ftudiadodnn�Chnftian�,acaliarumlitera�nbsp;tum. Non coiTjponofatyram,noncommemoraboeonbsp;^m flagitia,qu� uerecunde nominari non pofTunt:nbsp;Kam modefta ingenia non tantum in motibus, fednbsp;cnam in fecmoneobfc�nitatem fugeredecet. Nihil dinbsp;cam decoenisTyberianis quorundam,quinudaspuel*nbsp;las faltare ad cpulas iubcnt. Multa prodigiofa prgtereo.nbsp;Ac ne fieri q uidem poteft, quin ocium,o pulentia,infci*nbsp;tia,contemptus religionis,pariant omnis generisui*nbsp;tia. Maxima pars tantum gul�amp;obfcoenisuoluptati*nbsp;busdedita efttalijmagis fttenui,�lt;: occupati negocqsnbsp;politicis,autcEconomicis,aluntequos,certantfumptunbsp;�ifplendore cum fatrapis: quidam etiam non abhorsnbsp;tentaliteris,nonutEcclefi�feruiantjfed ut aditumhanbsp;beant ad dignitatem in aulis, inter proceres : nonnullinbsp;eruditionem conferuntad perniciem EccIefi�.Certeiftinbsp;generihominum ac ordini,non eft cur�minifteriumnbsp;Euangelii,necpaftores qu�runtidoneos,necdifcentesnbsp;adiuuant,nec ad hunc ufum decidi �^abtadialiquidnbsp;de fuis faculcatibus patiuntur:deni^ confpirarunt adnbsp;delendam dodrinam ChtiftianamjaccenduntRegumnbsp;crudelitatem, ac poftea fe nominant Ecclefi� guberna*nbsp;tores jimoc�ftatomnesfic adfedosefle,potiusutmanbsp;lint nomen Chriftianu funditus dcleri,quam aliquidnbsp;de tyrannideremittere. Etliterasomnesoderunt hancnbsp;unam ob caufam, fufpicantur literatis tyrannideninbsp;difplicere. Qua'mmuk�funtauteminProphetis connbsp;clones acerrim�aqn�propne tale uit� genus uituperac.nbsp;.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;E ij Mctnf*

Meminiftis Efaiam, qui inquit : Vx uobis qui mane ad coiiuiuiafurgitis, nee opus diuinum refpicitis- ErEze�^nbsp;chieLEcceh�c fuiriniquitasSodom�fororis tu�,fu#nbsp;perbiajatudtas paniSiOciam,S^ manum egend n� poenbsp;dgebant.Nullumauten� hodiegenus hominudunorenbsp;fortunaconfli�atur,lt;5paftoresEcclefiarum,6^Schol3nbsp;fticiamantesdo�rin� Chdftian�.Similis concio eltnbsp;apudZach3dam:Eccepaftoreiit,quideferergcegem,nbsp;carnes pinguiumcomedec-Opaftor��ldolum.Sednbsp;hasProphedeas amp;coeleftes c�minadones fecudffimenbsp;deddent illi Sibadt�. Verum eft enim quod Cato dice*nbsp;bat:Ventcrcarecaudbus.Nectameninteteaprotfus exnbsp;tinguic�leftemdo�dnam Chdftus padtur.fed habetnbsp;ipfe quoi^ fuum c�tum pauperum,qui Euangelium SCnbsp;difeunt, amp; propagate ftudent. Aduerfus hos edamfinbsp;omnegenuscrudelitatis exercent diuites illi, qui tenentnbsp;Ecclefia; opes, ramen eis non deeft hofpitium, SC uel canbsp;nes,id eft, de populo aliqui, eos complefluntur, adiu*nbsp;uantjlenire�rumnascupiunt. Habenc lt;KcuftodesAn*nbsp;gelos,qut uiuentibus SC modentibus adfunt. H�caffitnbsp;mantoraculacoeleftia,amp;:comprobantipfi.eucntus:Se�nbsp;uatenim DeusfuaniEcclefiam, fremendbusillis hyponbsp;crids,qui fanguinem pioruni exorbere cupiunt. Sednbsp;non tantum inftirui querelam, pr�fertim cum h�c uul*nbsp;neraEcclefi� nemo non deploret: Remedia qujrendanbsp;funt. Q.u�utinamfalubda QC. ^v�x/lwct monftrarepof*nbsp;fem.SeduereinquitDemofthencs:Reprehenderequinbsp;libetpoteftjdareconfiliumpaucipoffunt. Cum autemnbsp;h�c Scholaftica confuetudo,ut initio dixi, conc�d�t nonbsp;bis,utdeEcclefia,tanquamin Synodo,fentcntiasdic.inbsp;muSjinonftwbo, ut uocat DemofthenesIva-tǫnbsp;xsw

Z{^lt;AiKxlccv * Nec fi in Synodo in fiifFt�gium enft dum �nt,aliam fententiam dicam . Bona ing�nia ad*nbsp;idola*nbsp;tria, fient pc�cipit Deus : Fugiceidolattiam. Deinde hocnbsp;addo. Reges amp; Principes debere h�c officia Deo, utimnbsp;pios cultus toilant,ad piosufns,ad alendos paftores,nbsp;ac Scholallicos, transf�rant facultates Ecclefiarfi. Hancnbsp;fententiam non ipfenunefingo, diuinitus tradita eft illnbsp;facris liceris. Si multa habet luculenta Principum 8i Synbsp;nodorum teftinionia, qu� uerant tes donacas Ecclefig,nbsp;ab ociofis Si ignauis deuorari, qui nonfunt ufui Eccle*nbsp;fi�. Exeat lex Theodofij in Codice, qu� diferte prohinbsp;bet, ne fruantur reditibus hi, qui cum titulos fundionunbsp;Ecclefiafticarumhabeant,officiumnonfaciunt. Tule*nbsp;ratlegeni Theodofius,utfacultates Ecclefiaftic�, quasnbsp;Donatift� tenebant, transfertentur ad pias Ecclefias.nbsp;Nonum exempluni odiofe caluniniabantur Donati*nbsp;ftxjuociferabantur alienum effe � pietate, facultatesnbsp;aliorumappetere,propteccertaminadedo�cinaneminbsp;ni facultates eripiendas cfle.Sed Auguftinus Theodo*nbsp;fq decretum rededefendit,affirm�t illas poffeffionesnbsp;donatas fuifTeEcclefijs pijs.Si ad pi�dodrin�confer*nbsp;uationem. Hasenmimpij achoftes uet�do�rine tenenbsp;rent, fuit Imperatoris officium,doniinis reftitucre,hocnbsp;cftj Uer�Ecclefi�. Nec niagis licet Idolatricis collegesnbsp;huius �tatis, resdonatas adminifterq Euangelici con*nbsp;feruation� tenere, quam R�gi Babyloniolicuitin con*nbsp;iiiuium proferre facra uafa rempli Hierofolyniorum.nbsp;Q.uid horum in qm-cftionemuocaripoteftcSiEpifco*nbsp;pi tuentur impios cultusji ueram dodriiia opprimunr,nbsp;UC palam faciunt,falfo ticulum ufurpanc Ecclefi�. Acnbsp;E ii) Reguni

Regum officium eftjacultatc^ Ecclef�afticas transferr� ad coeleftis do�rin� pr�concs� ad cos qui gloriam Deinbsp;tl ere ornaie ftudent. Vtinam Principes intelligerenr,nbsp;hancrem ad officium fuum pertinere, quorum pr�ct*nbsp;puumeft munus,religionemornare,defendereEccle*nbsp;fiam. H�c funt uere heroica, propter qu� Deus imper^nbsp;tit focietat� nominis fui bonis Principibus, ut ait : Egonbsp;dixi Dij eftis. hoc eftjtes diuinas cuftodientes, Euange^nbsp;lium i pios cultus defendentes, gloriam Dei, aduerfusnbsp;Diabolum,qui fpargit impias opinioncs, qui incendilnbsp;tyrannos ad exercendam f�uitiam. Non tantum cor��nbsp;poribus noftris f�tu it Magiftratus, fed multo magis glonbsp;ri�Dei. Q.uod fi effent alicubi,qui palam Epicureas opinbsp;tiioncsprofiterentur,annonMagiftrat� oportuitfum^nbsp;ma f�ueritate in taies animaduerterc�' Non eft con^nbsp;temnendum pr�ceptum, quod inquit: BlafphemuSnbsp;morte motiatut. Etturfus:Non ufurpabis nomen Delnbsp;uane. Harum legum cuftos cum fitMagiftratus,haudnbsp;dubie abolerc impios cultus debet,teftituere pios,Sinbsp;miniftris Euangelij ftipendia dare, qu� ipfis in Ecdefianbsp;conftituta funt. Nec purent fe leuiter pe�care Principes,nbsp;fi id officium negligant:Nam apud Efaiam uocantutnbsp;nutritores Ecclefi�. Et Aggeusac Malachias f�uereobgt;nbsp;�urgant populum non foluentem penfiones d�bitasnbsp;tcmplo,ac SaccrdotibustSi minantur ftcrilitatem,acnbsp;famem,nifi liberalius foluant. Cum igitur iniuftcte*nbsp;n�ant h�c ftipendia Epifcopi, Canonici, Si Monachi,nbsp;cum paftorespios. Si horum coniuges Si liberos famenbsp;petite finance um defraudent Scholafticos, cum ftudianbsp;deleant, Deus poftular,ut Principes uer� Ecclefi� Si ftonbsp;diorum curam fufeipiant, Si illas pelles Ecclef�� rcmogt;nbsp;-nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;n�ant

ueant ab adm�nifttatione. Profp�cere dcbeiit Piincitf �cs,�i utin ptaefcn�aalantutboui paftor�5,�Cut poftenbsp;titas babeat etuditos uicosjdoneos ad Ecdefias regen�nbsp;das� Hiftoti�uetetescommemotant,mitificumfuiffenbsp;luxum Sibaritarum,qui quidcm ira cteuerat,ut pr�mianbsp;ctiamturpitudinij�dinucntotibus nouarum uolupta�nbsp;tumconftituta effent. Sed tantam difciplin� cottuptionbsp;nem Deus non diutolerauit. �tac^ exitium ciuica�s ua�nbsp;tia prodigia denundarunc. In bisfpefttumfuit:Iunonbsp;ueniens in forum data luce,8C uomcns magn� copiamnbsp;bilis�iCanguiniSjquo ptodigioCignificatumeftfove,utnbsp;btcui dutras euomeret fuas delidas fanguinem bo�nbsp;norum^quos tytanni iniufte truddauerant, Paulo poftnbsp;Sibaris deleta eft. Ira euoment tandem Epifcopi,quinbsp;t�unc Sibaritatum more uiuunt, tapinas 8� fanguirremnbsp;piotumSacerdotum. Monachus quidam in condonenbsp;publica,audientelmperatoreCatolo,dixit,Deumnonnbsp;futurum propicium,nifitotumcubitumlauet in languinbsp;UcLutberano, Perbotrefcotcfecens bancuocemaudi?nbsp;tuccudelem. Q.u�enimfuitunquam adeo fera barbai*nbsp;tiesjin qua tanta immanitas, tanta fitis extitit ciuilis fannbsp;guinis,quanta eft in iftis hypoctitis,nulla de caufa,ni(inbsp;quodn� applaudimus omnibus eotum opinionibus,nbsp;quatummultasipfi fatentut effeimpias,8iertotisple�nbsp;tiaSi�i d�fendu nt eas tarnen quadam peruicacia,quo dnbsp;�xiftimant labefaftari autoritatem,fi quid mutent. Ta�nbsp;lia qui dicunt,uttum Ecdefi� gubernatotcs ,an furi�nbsp;Etynnesreftius dici debent? SedDeodabuntp�nas,nbsp;quifoletinfignibus exemplis manifeftu teligionis connbsp;tempt�punire. lntereauoscommilitonesadhortor,utnbsp;Vazati exemplo forti animo pr�fentcs �iumnas ferans.

Adetitnobis Dens,nos^ aler,utfcnptumeft:lafl� eu# ramtuaminDe�j��ipfeteenutiiet. Nec deterreri uoSnbsp;� re�is ftudrjs,� piafententia finitc,ucl inopi�, uel alia#nbsp;mni�vumnarummetu. Quidam languidioribus ani#nbsp;� mispr�dit�deficiunt�Chrifto,�Cadiungunt fehofti#nbsp;busEuangclii,necuidentj^miferum,^turpefir,affcn#nbsp;tari Tyrannis. Hcfiodiucrficuluscxtat,quipr�ccptuninbsp;grauiflim�c�tinet,quod f�pcincukant amp; Prophet� :

Ne fias focius improbor�,necconuiciator honeftoru. Hic uerficulus admoneat uos, ne ad focietatem eorumnbsp;UOS adiungatis^qui c� ueritate belligerantur, ac ne ad#nbsp;plaudatisconuicijs,qu� dicunturaduerfus piamdodrinbsp;nam. H�c petulantia habet trilles exitus.

HISTORIA DE DIVITE ET DE EG� no LazatOjLuc� i6. reddita uerfibusnbsp;�quodamftudiofonbsp;Alb.

Rbs antiqua fuit fama celeberrima q u�d�, A Solymis darum nomen adepta u iris :nbsp;Imperijsflorens amp;fan�o gentis honore,nbsp;Vix capereutlaudesquiueritipfafuas.

Etqu�cun^ animo ferrent noua gaudia molli, Deliciasrtudium qu�rerefempererat,

Quicquid amp; in tota pukhrutn aut fpeflabile terra. India qu� mittitjParthia qu�'uctulit,nbsp;lllefua congefta domo gaza^ tenebar.nbsp;Et cura h�c illi maxima mentis crat.

Veflur� ad domini lautas noua munera menfa�, Munera uix ulli cognita fafla prius.

Ipfe'fuos f�pe eft miratus peflore luxus, Alta gerens tacita gaudia mente fua.

Atria fplendebant auratis ampla column�s, Ccelefti qualis fulget ab arce nitot.

Strata^ �tant aul� Pacio de marmore fafla. Et nitidum primo limine ftabat ebur.

Illius ante domum foribus bipatentibus altam. Qua tenet ad dominum maxima porta uiam,nbsp;F Lazarus

tazarns infirmo uix languida corpore fftembta Suftentans, panem fupplice uoce petit.

Etfimul ad dominum liuentia brachia tendens, Offa graui fcabie debilitata trahit.

Et tanquam nodi fingula membra rigent-Non aliter primis foribus mifetabilis h�ret

Lazarus, exigu� dum ftipis orat opem. Nil ualuere preces eadem tarn f�pe pecentis,

Qu� portent lachrymae truncos amp; faxa mouere, Ponderis hoc penitus nil habuereloco.

An fubeat facinus cuiufquam pedora tantum, Nonferatut miferiSjquamfibiferretopemcnbsp;Ergo canes etiam noftr� rationis egentes.nbsp;Officiouincanc pedoranortrafuo?

Et fluit indefaluSjUbi copia nulla iuuandi eft, AtqgibiceffatjUbi eft copia diues opum.

tazarusasthereasttipriensfucceff�tinarccs, �n^ Abrah� fentitgaudia nmlta finu.

Nam chorus angelicus uincHs �C mole folutam Corporea mentcm uexit ad aftra piam.

R�gna fed ilIeErebifubiitmanes^ profundos, Torminafubtriftid�monef�uaferens.

Sed nos hac monitos uoluit fub imagine Chriftus, Erudiens ifto pedora noftra modo,

Quanta^ crudeli lateant in corda uenena Horum.qui fan�� nil pietatis habcnt.

Quifqg fu� mortis fine probandus erit. lam fic ante fores deferta Ecclefia Reguninbsp;LucecarensomnijPontificumcgiacet.

Hic fibi qu�rit opem, quam non tarnen inucn�t,indc Innumetis premitur fed magis ipfa malis�nbsp;Pontifices ipfifanftotum c�detriumphosnbsp;Iniufta titulos f�nitia^ parant.

Ind e parum dofli fpargu nt mala dogmata multi. Qua non pernicies grandior efie poteft,nbsp;F tj Talia

Nop^pijsanimiim inducuntfuccurrerefeffis, Q.UOS femper folos afpera damna premunt,nbsp;Quin etiam ferro madant crudeliceromnesnbsp;Quiuer�quicqiiamrelligionis habenr.

Nec ramen ipfefuosexomni parte relinquir, Atij aliqnos faltem feruat alircpDeus.

C�m Rex Hcroas raperet Chald�us in ignem, Quodftatu�nollentimpiathuradarc:

At9 utlingua canum lambendo urentia lenit Vlcer3,�d exigua mitigat acte malum,nbsp;SicaIiquiReges,quibus eft Ecclefia cur�.nbsp;Qua pofluntillam parteiuuareftudenr,nbsp;Et laceros �gri medicantur corporis arms.nbsp;�t pafcunt magna cum bonitate pios.

Ergo cum Chrifto regnum immortale tenebunt, Hie requies feffis grata laboris ecit.

Xlualem nulla poteftmortalis dicere lingua, H�c homines utinam cernere dona queant.nbsp;Nonillis unquam ueniet metuendafeneaus,nbsp;Denicj nil atrox mots ibi iuris habet.

Kon metuent f�uis mixtos Aquilonibus imbtes, Sponte dabit fruges tetra inarata fuas.nbsp;Vndicjpetpetuoflorebuntomniauerc,nbsp;Nec faciet (olitas frigidabruma uices.

Sed quifactaDei uiolaruntiuraTyranni, Hotribiles p�nas tunc Cine fine luent.nbsp;Tuncfcelerum ultrices curae �terni^pauoresnbsp;Vrgebunt fu tr)s confeia corda mali :nbsp;Inc� Aetn� fauces alios immittet erynnis,nbsp;Ctua uolat indomito plutimus igne globus �nbsp;Dcmetgetcg alios ftygrj fub fluminis undas,nbsp;Feruidaquas atrade picefpuma tegit:nbsp;In uultu oftendentetimen pallotcgfugaecg;nbsp;Cr�dit�, non leuis eft uindicis itaDei.

DB EXEMPLO EMENDATI LATR� nis propugnantis gloriam Chiifti in cruce,Dc��nbsp;clamatio rccitata � loachimo Molletnbsp;Hamburgenfi.

Vltisdecaufis femperinconfpc�u nobis cruxChriftieffedebet:Quanquam enimnbsp;hicpulcherrimus orbis,dieru acnodiumnbsp;gratiffim� uices,anni circuitus,Solis amp;:caenbsp;tcrorum fyderum mirandicurfus,terr� fo�nbsp;cundiras,deni(5 tota return natura nobis adagnofcen

dam Dei uoluntatem ac pr�fentiam propofita eft, ta* menmulto eftilluftrius teftimonium ingcntis �iuerinbsp;erga nos beneuolcnti? Dei,fupplicium filij,qnod illutflnbsp;perfcrre noftta caufa uoluit. Ira^ ab hoc pignorc diuininbsp;amorisnunqudoculideijciendierant. Hic difccndumnbsp;qu�mhorribilis fit iraDeiaducrfus hominum fcclera,

cum nulla earn uiflimanifi filij mors placate potuerio Hicamp;magnitudoconfideranda eft mifcticordi�,quodnbsp;filium pro nobis piaculum fieri uoluit, ac propter hancnbsp;tantam hoftiam ccrtam falutem promifit. H�c capitanbsp;funtc�lcftisfapienti�,qu�ibi nobis proponuntur; DCnbsp;inde accedunt alia muka. Cum^ omnes Chtifti geftosnbsp;aliquidfignificent.pr�cipue ilia epitafis certaminuOinbsp;ipfius,Ecclcfiam de multis maximis rebus admonet�nbsp;Non temere pendet inter duos latrones, q uorum altetnbsp;eft maledicus, alter ex latrone fitpropugnatotChrifti'nbsp;Muka docet nos cum ipfum fpedaculum,tum maximcnbsp;duorum akerca tip,8d Chtifti uelutagonothet� concisnbsp;interpofita,qu� utipfilatroni falutaris fuit,itanonadnbsp;ipfum tantum pettinete iudicanda eft � Euangeli) uoXnbsp;eftcon)**

cft communis omnibus p�js omnium �tatum, qu� qui*t dem dulciffimam confolationemproponit.ltacghancnbsp;imaginemanimointuens,8iillan-igtauiffimam ditpunbsp;tation� cogitans, uideor mihi uidere Ecclefiam omni�nbsp;SEtatum,audio omnium Ptophetavum��Apoftolot�nbsp;concionesjquar�fnmma inillobteui coUoquio cornsnbsp;�rehenfa eft. EtCi autem n� dubito pletifcg ueftrum basnbsp;ipfas tes melius effe notas ac meditatas, mibi,tarnennbsp;cuhoclocodicete iuffuseffem,�ime peticulahorumnbsp;lempor� bis diebus dcbac imagine admonuiffent,Usnbsp;bentetboc atgument�. elegi,ut ex�plo latronis,quife*nbsp;miuiuus aclacetatus.tamen gloriam fili) Dei tuctur, 8inbsp;meumanimum confirmatem,�i adolefcentes ad idemnbsp;decus excitatem .Nec id argumentum alienum eft abnbsp;hocloco,autbistemporibus.Diu iamPontifices exetsnbsp;ccniimmanem f�uitiam in membra Cbrifti,ac nunc,nbsp;utuniuctfam Ecdeftam deleant ,inftammateciuilebelnbsp;lum conantur,Cbtiftum omnibus probris onerant,nbsp;multo rabiofius qu�m latto maledicus . Applauduntnbsp;P ontificum furoti Reges, ptxcipui uiri omnium otsnbsp;dinum,quadam inani utilitatis umbra capti* Adkntannbsp;tut bis doftijUt Silenus Cydopi in antro, ut eft in fabusnbsp;lis Euripidis. Etut bor�fetuiant cupiditatibus,ftylumnbsp;aduerfusCbtiftumacuunt. Aliqui(aniores dolentui�nbsp;cemEcdefi� oppreff�bortibilitytannide,fedminis ponbsp;tentum perterrefaaiiaccnt,ut Apoftoli dilapfievant,c�.nbsp;Cbtiftus afficeretur fuppUcio.Talitempote,8iCinosnbsp;quidem priuati,oppteffityrannide,patum prodeffcEcnbsp;defi�poffumus.tamenimitemur exemplumVemiuiuinbsp;lattonis,quiconuiciisrefpondet,8Cglo�iamCbriftifuanbsp;UQce quantum poteft,cum iam animam inter dentesnbsp;teneret.

tenerer,defendit. Cum igituthaec oratio maxime coiv ucniathuictcmporijqu�fontnonfolum�quo animonbsp;hiftoriam latron�audiatis,fed etiatn cxcerpatisexemnbsp;pla uobisunlia^�i animos excitetis adiriiitandam uir*nbsp;tutempijlatronisjquiamp;fidehuncmedium lefumfup��nbsp;plicijfocium,agnofcit effe autotem uit�pcrpetu�j�inbsp;fointereumaducrfuslatroncm conuiciatorem propo#nbsp;gnat- Repetam igitur totiusfpc�aculifignificationemnbsp;pauloaltius. Duo lactones pariter aflfe�ifupplicioci�nbsp;Chnfl-Ojfignificantiiniucrfum genas humanumdefti^nbsp;nariim efle mord propter peccatum.Hicigitur n� duosnbsp;tantum latrunculos penderecogitabitis,fcd omnes honbsp;mines omnium �tatum. Cogitabitis 82 illud, omnesnbsp;effe latrones: Multa enim funt 82atrocia fingulorumnbsp;tcelera,multi adiuuerunt mala confilia aduerfus pioSnbsp;fufeepta: Dcnicg omnes aliquo modo manus attuli^nbsp;musfilio Dei. Porto cumin media morte uerfaremur,nbsp;filius Dei nobis donatus eft,ut ui�ima fieret pro nobis,nbsp;ac placata partis ira, aboleret peccatum 82 mortem, 82nbsp;reddetetuitam�ternam. Id beneficium offert82impetnbsp;titomnibus,quos erratorum p�nitet,qui^ ueniam abnbsp;ipfo petunr,82 freti ipfius promiffis,liberationcm expei*nbsp;�anc- Hiciam diftrabuntur hominum indicia ac uo*nbsp;luntates. Maxima pars afpernatur hoc beneficium,praenbsp;iertim cum iiideant Chriftum perinde utc�teros cala*nbsp;mitatibuscommunibusconfli�ari,tapi etiamadfup*nbsp;plicium,interfici. AnEpicur�iabhoccadauerependeOnbsp;te in cruce peterent aut expeflarent nouam 82pcrpe*nbsp;tuamuitamf qui in tanta confufione uit�,cafu omni�nbsp;ferriarbitrantur,nccftatuerepoffunt,Deo humana cu*nbsp;r� effe f Rid ent igitut tanquam po�mata au t aniles ne*nbsp;nias

triasbtnnia teftimonia, qu� Deus �� d� fua uoluntat�;i fi� de immortalitateotnnibus ictatibus ordine cradidic,nbsp;QL tandem miffonbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;poft mortem teuocato in uit�,

conficmauit. Hic ille farcafmus eft maledici latronis: Age liberator egregie^tibi �c nobis falutem reddito. Sicnbsp;impij �Cfifuntinmediamorte,ramennonfentiuntmanbsp;lorum magnitudinemjnonqu�runtcaufam�rumna*nbsp;vum,n�metuuntDeiiudicinm,luduntetiam deriden*nbsp;dis religionibusnbsp;nbsp;nbsp;euin offedur� font ipforum corn�*

modis,delereEuangeliumconantur,Siexpromuntim pietatemacfacuitiamaduerfus Chriftum �ieius mem�nbsp;bra. Vt tunclatro uirulentis ironijs exagitabat filiumnbsp;Deijitauidetis impios ludereomnibus �tatibus. Acnenbsp;putetisnouumfuiffeexemplum. Alius eft hoftis Chti�nbsp;fti multo infeftior,fcilicet Diabolus. Is primum odionbsp;Dei auulfit ab eo primos parentes. Is fimilibus ironijsnbsp;in paradifo miferam mulicrem fcfellit,c� promitterecnbsp;forefimil� Deo : Eritis,inquit,ficut Dij.Idemcalumnianbsp;tor habet fafeinatas impiorum mentes omni temporenbsp;faills de Deo perfuafionibus. His abutitur tanquam or*nbsp;ganis,ad explendam infinitam odij fuiacetbitatem adnbsp;neefus filium Dei. Latro igitur,utc�teri impq,adoreftnbsp;harumiconiarum,fedillefuperbiffimusfpiritus hoftisnbsp;Oei,eft earum poeta.

Qu�m mifera eft autem feruitus, organum effetanti furoris ac ranti odij aduerfus Deum cTalis eft uita Ne*nbsp;ronis amp; impiorum omnium,quic�incrucependeanr,nbsp;hoc eftjfint in media morte, nam uoluptates eor�nonnbsp;(funt diuturn�jtamen liberatorem afpernantur. Etconnbsp;firmaterrorem Diabolus,qui poftqu� mentibus eotunbsp;offudit denfiores nebulas, poftea pro hbidine fua illisnbsp;G abutituc

�ibut�tiir,accendit in cis odium Dei, amp; f�uitiam aduerlt;* fus membra Chrifti. Non igituc liberantut a morte, fednbsp;tuunt in �cernos cruciatus, cum quidem iam bis latro�*nbsp;nes fiiit,habent comuniafceleratoti gened humano.nbsp;His adduntconcemptum benefietj Chdfti,amp;: crudelitanbsp;tcm,quamin Ghriftum�ieius membra exercent. Hugt;nbsp;ius impi) agminis uniuerfi �K�i) eft raaledicus latro*nbsp;Nunc de altero dicam,qui emendatus fignificatEccIe*nbsp;f�am,qu� eft altera pars generis humani, qu� Qi. ipfa lanbsp;trocinio contaminata eft, ac deftinata mord, agnofeitnbsp;fehabere peccata,�2calamitatibusingentibus acmordnbsp;obnoxia eft,ut caeteri homines. Sed redditur ei poftnbsp;mortem noua Sd perp�tua uita,lux,fapientia, iufticia,nbsp;�il�ticia. H�c quomodo fiant,ex hoc colloquio difeanbsp;mus,quod,ut ante dixi,omnium Prophedcarii amp; ApOnbsp;ftplicarumconcionumfummamcompleditur. �gno^nbsp;feit fuapeccata hic Iatro,�^ingenti motuanimi confu^nbsp;gereaudetadliberatorem. Audierat de hoc focio fup^nbsp;plici)Iefu,quiddocuiffet:audierac eum teftimoniadonbsp;drin�fu�non uulgada exhibuifle, Sifenferat eumiiVnbsp;iufte,fceIerePontificum raptum effead fupplicium- AUnbsp;dierat amp; quafdam eius uoces in cruce,quas animaduet^nbsp;terat non proficifei � uulgari homine. Videt naturam rcnbsp;rum,terrjmotum,fubitastenebras folisde eoteftimo��nbsp;nia �dere: Quare ftatuir hunc uete effe libera totem, 5^nbsp;Chriftum.Hacfideexcitatus,inquit:Memento mei Donbsp;mine,cumuenerisinregnutuum. Confiderate autem�nbsp;quam mirandalux in hoc latrone fulferit. Non deterrenbsp;turfoeditatefupplicij amp;morteChdfti,quominus ialt;dlt;nbsp;cet eu effepromiffum liberatore. Deinde longe ailitetnbsp;deMcffia lentit,^ ucl Pharifxi,ud Apoftoli,utriqu^nbsp;expedite

expcdabantimperia Scopes- HiclatroiamProphetas intcrpreratur,docetMeffianiliberaturum nos effe aue*nbsp;ris �� arternis malisJ peccato,a perpetuis crueiatibus,acnbsp;regnaturum noninhaccalamitofa nita,fed poft hancnbsp;uitamjUbifruemurDeiconfuetudinCjliberatiabotnni^nbsp;bus erroribusamp; miferijs. Videtis hanc effe fummam,nbsp;amp;fentennamomnium promiffionum.qu� Patribusnbsp;amp;Prophetis tradit� funt, Lucet ergo in latrone uera fianbsp;des:amp;fidei proprium eftpetereueniam propter ipfumnbsp;liberator�filium Dei, necdeterreri noftris delidis, quonbsp;minus ad eum confugiamus, ac beneficium eius expes�nbsp;�emus. LatroagnofcitfuafcelcrajnonadfertadChri�nbsp;ftum benefaftxaut m�rita, fed fentit hunc effe hoftiamnbsp;proomniiimdelidisaiidetuoIuntateDeijhuictantamnbsp;poenamirrogatam effe innocenti, ut fiat hoftia pro tos'nbsp;to gencre humano.Talisfides certo impetrat promiffanbsp;� Deo. Quare Chriftus clara uoce eum abfoluit � culpa,nbsp;ac promittit ei nouam amp; perpetuam uitam, cofirmansnbsp;iaminterpretationem promiffionum Propheticarum:nbsp;Hodie,inquit, eris mecum in paradifo. Corpora re*nbsp;linqucbantjamp;tamenun� fututicrant inc�tu pioruninbsp;Angelorum ac Prophetarum , qui Dei confuetudiiicnbsp;fruuntur.

Audiftisduas pftfpicuasEuangelijconciones,debc iieficijs Chriftijde reconciliatione,de uita perp�tua. Lanbsp;tto petit ueniam fretus non benefadis fuis,fed Domininbsp;dementia�^factificio. Chriftus promittens eiueniam,nbsp;amp; uitam perpetuam, teftatur h�c beneficia hoc modonbsp;ctedentibusdari. Poffent h�c multo uberius exponi,nbsp;fed cum apud eruditos habeatur oratio, nolui effe pro^nbsp;Vixior;dixifummam Euangelii in his concionibus comnbsp;C ij ptehen

'�rehenfam effe. Hortor et�am ut cxcm plum imitemu?, ac fimili ftduciaad filium Dei confugiamus. H�c eftjUtnbsp;fcitisjdo�rin� fumma,de iufticia fidei, feu d e r�g�n�ranbsp;tione,amp;adituad uiram �ternam. Videamus reliqua.nbsp;Nefieriquidem poteftjUtEccIefiafitfinecultu Dei, fintnbsp;facrificijs,finebonisoperibus,fine certaminibus.ldeonbsp;�nitn Deus reftituit genus humanum, ut inter hominesnbsp;�pfiusnoticialuceataccelebretur:Q.uarecultus amp;offilt;�nbsp;iiacertapoftulat.Num h�cneglexitlatro emendatus,nbsp;hum quia pendebatnudus ac uindus,nulla officia De�nbsp;pr�ftititfllleueropr�cipuos honores Chrifto ttibuir,nbsp;xjuos Deus in primis flagitat : agit pcenitentiam, agno*nbsp;leit fuum fcelus, re�e fentit de hoc liberatore, nihil de#nbsp;territusilla miferabili fpecie motientis, inuocat eum.nbsp;H�cfunt uere pia opera. Accedit amp; dimicatio. Quan^nbsp;�enim pendetfemiuiuus3claceratismembris,tamen uenbsp;flit in certamen cum conuiciatore, quo feuere caftigatonbsp;amp; obiurgato, d�fendit Chrifti gloriam. H�c eft con#nbsp;feffiOjquamquantifaciatDeus,f�pemonet fcriptura,nbsp;'utcumaitChriftus:Q.uiconfcfftis fueritme coram honbsp;minibuSjConfiteboreum coram patre c�lefti. �reuitetnbsp;'indicaui bona opera emendati latronis. Nuncqu�fonbsp;utuniuerfamEcdefiameius temporis confideretisiFi#nbsp;lius Dei pendet in cruce,non iam oftendens potentiamnbsp;'fuamadmirandisf3�isutantea,qua�ederideturacdel#nbsp;Ipieitur ab impijs. .Apoftoli feu dubitatione,feu metunbsp;-dilapfi �tant. Multos auditores mouit amp; illud quod dinbsp;citur : Exitus ada probat, qui cogitabant hunc nequa^nbsp;�Mefliam effe, cum in tanta calamitace uideretura Deonbsp;defertusSiabieduseffe.SoIa reliqua eft Maria mater,nbsp;in qua lucet fides: H�c expeftat aliam cataftrophen-'nbsp;:nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;NeC

Mecenimfpe�attixeffepotcrathu�us rupplici) ,n�fi R� de animus eredus fuiffec- Sed quiaApoftoli�� c�te�nbsp;homines tacentjiamtotareturn natura incipitconcio�nbsp;Marij�C teftimonio fuo filium Dei ornate, �i in tanta Ecnbsp;clefiaettepidatione,nedefitconcionator,excitatDeuSnbsp;latronemdefublimi concionatem totiorbi terrarum.'nbsp;Hiclatroteftaturhunclefum effepromiffum liberatornbsp;tern, amp; autorem nou� 80 perpetu� uit�. Definant iatnnbsp;P�tifices,Epjfcopi,Monachigloriari,fuos coetus,quosnbsp;�ocantEcdefiam, errate nonpoffe,cumuideanttan�nbsp;tam Apoftolorumtrepidationem. Sed quoniamhiftonbsp;tia mortis Chrifti baud dubie fignificat pr�cipue cala#nbsp;mit�tes Ecclefi� poftremi temporis,latronum concer#nbsp;tatio qu�dam eft imago cettaminum huins temporis.nbsp;Conuiciantur Chrifto Pontifices, Canonici, Monachi,nbsp;horum farellitesTyranni, qui amp;fi exiguo temporenbsp;fruuntur fuis uoluptatibus , tarnen reipfa pendent innbsp;�ruceimpiilatronis,breuip�nas fcelerumdaturi. In#nbsp;tereac�antefinemmundirenouaredodrinam�icon#nbsp;VeffionemDeusuellet,excitauit,dodis�^; �midis ceffartnbsp;tibus3Germanos milites, homines finehypocrifi fa�nbsp;pienti� aut iuftici�. Non poteft enim difl�mulariautnbsp;negari multos articulos dodrin�Euangelic� ira reputnbsp;gatos effe per hos, ut fan's appareat diuinitus hanc lucenbsp;Ecclefi� redditam effe.Idem igitur in dodrina noftra#nbsp;rumEcclefiarumtraditur,dereconciliationeamp;defideinbsp;quod ibifentit latro� Nec pudet nos hune audite Apo�nbsp;ftolum,cuiusfententiam�dfidem Chriftus peefpicuqnbsp;teftimonio approbat- Vtinam Chriftum etiam fimili finbsp;detnuocemus. Etfinihildubitomultos effe,in quibusnbsp;fimilis fidei fcintill� ardent� Nonenim dubitandumnbsp;-...... G iij

� eft, in eo c�tu efle membra ucr� Ecdeft�, �ii quo rcfl? fraditur�n3ngeHum,3iabolira eft �(/iaiAo/xawix.Etnonbsp;ftrisEccIefijs nondefunitcftimonia Spiritus fan�i :nbsp;demns enim, quanta conftantia multi pij fupplicia peCnbsp;ferant.Meminimushoneftasmatronasluaatasc�tertgt;nbsp;totibus mortis,egiffe Deogratias, quod agnouerinCnbsp;Chrifti beneficia, amp; magna tranquillitate animi,duninbsp;recitantlaudesachymnos Deo,lpiritum cxhalafle,utnbsp;fatis appareretin eis coeleftem Igticiam inchoatam effe�nbsp;antequam �corporedifcederenr. AdditDeus Sdaliatenbsp;ftimonia,quod mirabiliterferuat hasEcclefias: Afper^nbsp;nanti� ueramdoflrinamhoftes noftri,amp;deefleteftPnbsp;monia miraculorumfeuprodigiomm clamitant,cumnbsp;ipfinecrcde faaa,nec miranda habeant. Vt Chriftuinbsp;nunc pendens in ctuce,non oftendebat potentiam fud*nbsp;Nihil inufitati confpiciebatur in latrone,pr�terillaninbsp;pietatem,quamridebant ��t�/.ltanunc Ecclefia infir�*nbsp;ma eft: Ettamen mira res crat,tlla ipfa latronis emcndanbsp;dado. Talia miracula non d�funt his temporibus.Se�!nbsp;fi uoluntaudireaduerfarij fua prodigia, pauca comm�nbsp;morabo.Aneumcoetum putemusEcclefiam effe,quinbsp;flagitiofas libidines tanta perdnacia d�fendit, ut inter�*nbsp;ficiat eos.qui font hortatores,ut anteferant honcfta coHnbsp;iugia ? In qua unquam barbadeauditum eft intcrfici honbsp;mines propter reprehenfas uagas libidines,propter laUnbsp;dem coniugt) r Prodigia qu�runtur: H�c ptodigiof*nbsp;turpitudoeftcertum teftimonium.tot� ilium c�tuninbsp;contaminatum elt;/lft)Afl/�eiz/^,pcduriis,libidinibus,par^nbsp;ncidijsEcclefi�,agitari� Diabolo. PoffemaliaPondfi**nbsp;cum prodigia mulrarecir3re,qult;nuncomitto;acrcdeonbsp;ad ilium Apoftolum defublimi conciouantc �: defednbsp;dented*

emend ATI LATRONIS. j/ dentem gloriam Chrifti. Nonpotcrat fcmiuiuusaclitf'nbsp;gatuspictat�fuamdeclarare iamalijsofFicijSjguberna^nbsp;rcEcclcfias,8^13tcfpargeredo�nnam;Hoc unam po#nbsp;terat,caftigare conuiciatorcm . Itanos, cum habena$nbsp;Reipub.teiieanc aduerfatt), cum coties fruftca rogaueri#nbsp;mus Reges,IK de concordia delibcrent,cum rcuocarenbsp;eosabcrrorenoiipoffimuSjhunc tarnen cultum Deonbsp;pr�ftemus,lingua SZ ftylo celebremus Chiiftum.refurenbsp;mus aduecfariosjtaxemus impias eorum leges,ac hyponbsp;crifinjuc pij admoniti caueant ne eorum focietate pol*nbsp;luantur. Tot iamannos omnia moderata confilia repunbsp;diantPontifices,tantumdecaede cogitant, faciuntim#nbsp;piaamp; facrilega foederazQuamadremfad defenfioncnbsp;manifeft� idolomani�, periuriorum,flagitiofarum li#nbsp;bidinum,acparricidiorum. H�cueraeffe,neipfi qui#nbsp;dem negate poffunt. Nec ullius tanta efteloquentia,nbsp;h�c utexcufare uelinfpeciem quear. Tonet licet acful*nbsp;mina torqueat PericIeSjUt dicebatur, tarnen in hac cau#nbsp;faueritasitaperfpicuaeftjUtnon poffit rop htTsd hiyojjnbsp;x�wtϫ TTfliSi/.Viderintigitur pijjnefeadtantotumfcenbsp;lecum focietate adiungant. Cogitent exemplum emcnnbsp;dati lattonts, oftendant uoce, literis, c�tetis officijs,nbsp;fe toto animo ab ilia gigantca impietate abhorrere, fenbsp;nolle adminiftros effe futoris illius Diaboli. Nam ilianbsp;fceleranonabhumanis tngenrjs.fed uere ac proprie �nbsp;Diabolo oriuntur. Eftquideminmagniscruciatibuslanbsp;trOjquiChrifttim uenetatur.Sed cogitate,quanta fit benbsp;atitudojtenececertam fpem uitg �tcrn�.Ita nos amp;fi mulnbsp;tis exercemur �rumnis propter confefftonem, tarnennbsp;bancducamuseflfemagnamf�licicate, quod abfumusnbsp;�confilijs Pontificum,� Diaboli fcedere,qui ut Deuiainbsp;contumelia

contumdia aflfinat,atqu�m plurimos perdat,incfn* dit Pontifices, agitatTyrannoSjUt ftabiliautnbsp;vtKy 82 c�tera flagitia. Nihil poteft dici atro�ius, qu�tHnbsp;quodinquitPaulus:Si quis aliud Euangelium docer,nbsp;anathemafit. Omnes diras at^impfccationcs comptenbsp;xus eft uoceanathematis. Et repetit uerbo triftiore eatinbsp;demfententiam alibi: Si quis non amat Dominum Knbsp;fum Chrift�,fit anathema maranarha. Quo nominenbsp;intelligitcertam fpeci� anathematis,ob quodprorfuSnbsp;deleri,82 � medio tolli neceffe eft, ut parricidas, 82 pro#nbsp;pr�t quod Deus toti return natur�irafcitur, terra ftugeSnbsp;negat,fol refugiens fiftir currns,amittit fplendorem,de#nbsp;nilt;5 quod contagio fuo nocet toti generi humano, ut ilnbsp;leinquitinTrag�dia:

Eft enim uox Paulina fada ab h�rem motha, quod fi# gnificet rem deuotam,ac deftinatam exitio 82 morti;ninbsp;fiquismauulteffeh�rem82 hatta, quodeft peccatutHnbsp;feufceluSjUtGr�cidixerunt KctS�^nctTctJeu �Aisojaf�nbsp;Sicigitur Paulus nos de hoftibus Chriftifentire iubefinbsp;Et f�pe repetitumeft hoc pr�ceptum in concionibu^nbsp;Propheticis,quod quid� fi quis contemnetjteipfa coo�nbsp;perietErynnas aefurias uagari per omnes complices,nbsp;adflare etiam mcdiocribus peiorcs impetus, implicatenbsp;eoserroribus 82 horrendis calamitatibus. Has p�naSnbsp;62confiderare pi) 82 caueredebenr, Quanquam eniti*nbsp;parricid� illi aliquandiu florent,utDionyfius,Nero,nbsp;82 fimilia portenta aliquandiu regnarunt,tamen exituSnbsp;fuerunt tragici.Etinterim multi p�nasdederunt fatn*nbsp;liaritatisipfor�.Pendentun� omnes Tyranni in crucenbsp;!maledicilatipnis,82ficruciatus nond�omnes fentiuS'nbsp;r........ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Nem�

NemoCanus libenreruerfanir.ipiideum,q;iefn fcirin�� iuftani cxdem feciffe. Quanto magis ifti fugicndi funtnbsp;quorum mentes conraminat�funtidolomaniajlingu�nbsp;periurrjs, manus imbut� cruore pioru, c�tera membranbsp;c�fpurcatalibidinibus. Ac iitde alrjs obfeurioribusfeenbsp;leribiis non dicam,quisfanusuoletfeparricidiorufocienbsp;t�tepoHucre, qu�abiftisfiuntquotidiec� Quammultinbsp;dodiamp;pijabEpifcopis 8C Monachis tibiqj terraruin��nbsp;terficiunturc Aiuntnihil feuiusefle Pantheris,ettamcnbsp;f�pe leguntur in circo quafireuerentia quadam peperanbsp;cidefan�isPanthet�. HasfuperatrabiesFabri,Mezennbsp;irj,Naufe�amp;;fimilium,quiadeononparcuntulIis,utcinbsp;uile bellum accendi,amp; tot nationes deleri ,tot honeftasnbsp;matronaSjtot infantes iugulari,uaftitatem Ecclefiarumnbsp;effici cupiant �ternam : uerum eft enim illud Poet� ;

Vtautem maledtcu latronem caftigat altccnofter Apo* ftolus,ita h�c flagitia fingnlis temporibusa pijs, �C pr�nbsp;fernmeruditisfortitertaxanda funt.Quod ita dcmuninbsp;grauitet amp; uere facietis ,ft eruditione inftrudi eritis, utnbsp;Paulus inquiuSitfermouefterfaleconditus.Nonutfconbsp;pulos aut Itttorafetiunt und� ingent� tantum fonitu,nbsp;ita folo clamorc certandum cft : Erudite tefutandi funtnbsp;aduetfarij,ut aliqui fanentur J boni confitmentut, ut innbsp;lattonis obiurgatione gt�aiff�m�infunt fententi�,denbsp;gubernarionediuina,deprouidentia,quibusEpicur�asnbsp;in altero perfuafiones r�fut�t. Apud Ariftophanem lexnbsp;diciturccrtaturis,fcA%},x�� W � Caufa cum caufanbsp;congrediatur,uctis argumentis certetur,dicatur

gi reuocetur antagonifta intra metas. Videtis tnim qu�m uarias rimas qugrant nunc ad elabendum,nbsp;H quantum

t]uamumtechnarumamp;:Sophifl:iccscxcogitcntadeI�? dendani uencatem.Antagoniftas habenius,aftutos,in��nbsp;tentos,inftiuftos literisamp;i eloquentia,ac dimicanceSnbsp;non delana caprina, fed pro focis fuis, hoc eft, de opi^nbsp;-bus,dignitate,uoluptatibus,qu3rum rerum caufa acercinbsp;�m� c�tentiones inter homines exiftere folenr. Vos cortnbsp;tra uerepro aris pugnatis, hoc eft, nobis c�rnendata eftnbsp;defenfio puriratis Euangelq ��glori� Chrifti, Ha?c nii^nbsp;litia nonc�cedituobisociunijfcd poftulatacerrimuti^nbsp;ftudiumcognofcend� coeleftisdo�rin�,flagitat ani^nbsp;mumnonmollem,nondetre�3ntem certamina. HxCnbsp;utf�pemtiltum^ cogirerisjuos etiam attj etiam adhoinbsp;tor,utofficium ueftrum rede inrelligatis,amp;agnofc3tisnbsp;uobis nonleuemunus� Deo mandatum efre,uos^ innbsp;extremoiudiciofpedantibus omnibus hominibusatc�nbsp;Angelis,ration�adminiftf3ti munerisreddituros effe-ubi etiam hicnofterlacro inter indices aftidebir, S�ftre^nbsp;nuos milites Chriftocommendabit, de ignauisacdc^nbsp;fertoribusfuppliciumfumipetet. Quarenuc dateop^nbsp;ram adolefcenresjqui huius Signiferi tfroneseftis,nfnbsp;410s diligenterexerceatis acpr�paretisad nera certami^nbsp;na,in quo gloriam Chrifti aliquanto poft defender^nbsp;uosoportebit. Hnnc honorem Deus fl3gitat,ucheriinnbsp;uerficulis fignificaui :

I ego aut quadam fcel i cira te ingenij ,auf dodrina at^ doqiientia, ucl ufn cxerci:#nbsp;tio, aut quacunog mcdiocrirate oratorianbsp;effem pauloinftru�ioraddeclamandumnbsp;� publico fuggeftu ,fummis uiribus hic in:#nbsp;ignota fit, initio rogo, ne, fi forfan ubertate,copia ilia,nbsp;�fplendoreorationis,cuicrud(tiffime aures ueftr�aG#nbsp;fuet� funt, quem hic locus illuftris amp; argumentum granbsp;uiffimum depofcere uidentur, deftituar,exiftimatio:�nbsp;nem id fandiffim� profeffionis Theologic�,quam minbsp;rificislaudibus, diuino aliquo ore, alicuius uere diferti,nbsp;omni omniumlioguarum fono, in c�lum tolli opor^nbsp;tuit, apud uos imminuat. Meam, meant fcitote effecutnbsp;pam,fitemc�lefti prgconio dignam,frigido encomionbsp;celebraro,autnonhis,quibusmeretur fummarumlaunbsp;duminfignibus,ornauero. Theologicam profeffionenbsp;noftis cffe eiufmodi doflrinam,qua tn Ecclefia docetucnbsp;amp; difcitur uera cognitio fapienti� QC uoluntatis Dei^*nbsp;Scriptura enim f3nda,quamdPatriarchis,Prophetisnbsp;8iApoftolisacccpimus,quam non Humana uolunta^nbsp;te, fed (ut Petrus ait )Spiritu fando infpirante,prodidenbsp;r nnt fandi Dei homines, qu� totum hoc dodrin�ge:#nbsp;nus( quod Theologian! uocamus)complcditur,totanbsp;eo tendit, ad hu nc fcopu direda eft, ut incom prehenfi#nbsp;H q bileni

bileni illam, amp; infinitam boniratem ac mffeticordifani Dei doccat nos cognofcere,ut in bac uiia primum innbsp;uerboamp;promifl�onibusdiuinis fideapprehendamuSnbsp;cognitionem fapienti� �d uoluntatis Dei. Deinde innbsp;omnibus cceaturis, c�lo, terra3mari,amp; hac to ta m und�nbsp;machina,adeo^proprij corporis noftri mirabiliopifinbsp;cio,infinitam illam, amp; immenfam Dei bonitatem,quonbsp;ddianamiracula, amp; pr�fentiam diuin�, operum^ eiusnbsp;magnitudinem,amp;5UtPauIusinquit,muItipliciterua*nbsp;tiam fapientiam Deianimaduertamus, quod ipfefcili*nbsp;cet nonfitDeus � longe,cui non fint cur� res hiimanse,nbsp;(ficutimbecillitashuman�rationispeccatooriginis co�nbsp;tupt�fomniat)quemadmodum Sd Homerus Poeta,nbsp;de Joueapud Aethiopas conuiuante, earn hebetudin�nbsp;humanarum mentium taxat, fed Deus admodum no^nbsp;bis pr�fens,ficut Hieremias Prophetainquit. Et in h�cnbsp;quidemfinem ab initio mundi,ucrb� fu� d�dit Deus,nbsp;in hoc fcripturafan�a prodita eft,ut quotidiein cognbnbsp;tioneDeicrefcamus, ut fubinde, quod toties inculcatnbsp;Paulus,magisacmagisproficientes incognitione uo�*nbsp;luntatis diuin�,l�temurin DeOjpr�fentiam eiusin m�nbsp;rificisoperibusadoremus,amp; rcuereamur,ut perfidetnnbsp;amp;fpiritum, guftum quendampercipiamusuit��tet^nbsp;n�, ut tandem �ludantes ex tot flu�ibus,amp; periculis re^nbsp;gni,mortis amp;Diaboli,emergamus ad perfedam cogtiinbsp;tionem Dei, ut^ tandem Deo ipfo, quod mains quid*nbsp;dam eft, qu�m humana menteconcipi hic poteft, uita,nbsp;gloria, claritate,ac beatitudine �terna perfruamur. Etnbsp;hicquidemfiniseftbonorum,hoc eft illud fummujnnbsp;bonum,ilia uera�domnibus numeris abfoluta fapiertnbsp;lia quam tequirimus ,illa fola QC petfeda beatitudo,

de qua extra ucrbum Dei inquifieruntPhilofophi amp;fa picntes mundi. Sed Deus paffus eft eos errate longe �nbsp;Deo in uqs fuis,ut Paulus in A�is inquit. Vere autem ilnbsp;lius religionis, SdTheologi�, �i folid� illius fapientiaenbsp;inuentotamp;autor,noneftMercurinsaliquis,non herosnbsp;quifpiam clatus.non Philofophus excellens,fedipfenbsp;creator omnium rerum Deus, uiuus amp; uerus, ut Efaiasnbsp;inquit:Q.ui condidit caelum,8lt;i ftabiliuit tetramamp;c.nbsp;Et Theologiah�c uerajUon eft eiufmodi cognitio,autnbsp;fdentia,comparata folum ad uitam hanc momenta�nbsp;neam �/xtgo�/�f/ ftrepitum rerum, amp; umbratilenbsp;huiusmundi- CLuemadmodumatchite�ura,autlimi�nbsp;les artes, tantum adhuiusuit�ufum comparat� funr,nbsp;quas pauci quidam perdifcunt,fed ad hanccognition�nbsp;uetamDei.adhancfapicntiam percipiendam,omnesnbsp;hominesfuperterram,totumcggenus humanum cr�a�nbsp;turn eft.atcj ilia diuina mens hominis, ilia elegantiffi�nbsp;ma corporis humani, omnium organorum,acmem�nbsp;brorumconfttu�io,noninhoceft condita,utfolumacnbsp;tes illas,qu�nonnifihulc mortali uit� amp; corpori fer�nbsp;uiunt,exerceat,fed utinfinitamillam fapientiam 8ibo�nbsp;nitatem Dei cognof�at, amp;: magnitudinem amp; uarietatcnbsp;mirificamillam in omnibus nim atlt;5 potcntiam openbsp;tantisDeiconteraplans,inDconbsp;nbsp;nbsp;omnibus operibus

Deil�tetutjamp;fummaexultatione �i alacritate gratias agat,ficutChriftus ipfe Dominus nofterbteui ��gra�nbsp;uiffimafententia dicit:H�ceft�terna uita,ut cogno�nbsp;fcant te uerum Deum,amp;: quem mififti lefum Chviftum.nbsp;id eftjh�c eft uita illa,falus illa,amp; beatitudo, in hoc to�nbsp;tauis eftinfinit�,immenf�,8d�tern�confolationis,S�nbsp;foeUcitatis,ad quamhomines conditi � Deo uocatinbsp;pj iij fumus

fumas, ut in hactu'ta animinoftri erudiantur petuCf^ bumjamp;concept�SpiritufanfloJlluminenturlubindCnbsp;magss magis^ oera cognitione Dei, ut hic in Ecclefia iflnbsp;cipiaticnouahoamp;reftauratio collapf�nature,regnunfnbsp;coelotum,�^ iufticia,8C uita �terna ; ut tandem in futu*nbsp;rofcculo,petfe�el�temurinDeo,l�ticia quadaminc��nbsp;narrabili,amp;glorificata,incff3bili torrente omnium bonbsp;norum Dei,adeo^ perfe�a koivuviix, Sgt;C communion^nbsp;I �nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;(qu�inhoctemporeRiper omnemcaptumefthuma^

narum mentium ) diuinitatis perfruamur. Sciamus ecgt; goTheoIogiamn�effeeiufmodi quandamcognitiuOnbsp;culam,quehuicmortahuira: tantum ancilletur,cuiufcCnbsp;modifuntreliqu�artes,qu�fuam tarnen Iaudem,du^nbsp;tantehacuitajhabent,fed eiufmo^i quandam diuini^nbsp;tus proditam fa ptentiam,ad quam percipiendam, hoi^nbsp;mo initio conditus,propterquamdiuin� particulaau^nbsp;r�(ut Poetainquit) Si illudpe�us c�lcltiumrcrum canbsp;paxjillamenscoelo ducens originem, nobis indita eR�nbsp;in qu�cumj ergo uit�gencra uatia rempeftas huiusui*nbsp;t�cojj�jciac homineSjfiue Juris prudenti�jfiuereiMedinbsp;c�,fiuereimilitari dent operam,fiuein PhilofophicOnbsp;�ciOjfiue Repub. uerfcntur,tamcnnifiea,cumTheolonbsp;giaconiun�ahabeantjfciantfed diuinaSi cccleftiori�*nbsp;ginedegenerafie. QuantumeumjergointempeRuofonbsp;marihuius uit� circumertemus,f�pe etiam naufrage^nbsp;mur,dum hic follicitudine uiflus torquetur, hic fui gl^nbsp;ti�jtamenin hoeportu acquiefeendum eft, tarnen niRnbsp;initium,medium,finishumanarum rerum fstTheolo^nbsp;gia,iam homines effe defijmus, Si uita eft n� hominis,nbsp;Jed beluarum. Nulla ufquam ergo occupatio dignio*^nbsp;homine,nulla libecalior,nuiia fcientia aut cognitio cx^nbsp;cellentioi

�EcUc'itior, c� cognitio uera Dei Si religionis . Propret hancinitio Adamcondi�us eft ex gleba �i puluereter^^nbsp;c�; proprer bancEuaipfiusDeicteatocisminfico ope�nbsp;teexcoftan�afculilculpta�i�dificara eft informofaninbsp;fceminam.Etfifotfanpviii�um auditorem fcholaftic�,nbsp;tinaul��DodoreniTheologi� requirimuSjhunc fcia?nbsp;naas magnum patentem fuiffe Adamum,qui ipfum Denbsp;um magifttumhabnit,qui ante lapfumperfulus Spicii�nbsp;tu fando^uere illuminatus fuit Tbeologus,quo uivo hicnbsp;fol nihil afpexit poft ipfum Chriftum pv�ftantius. Sinbsp;enim Adamnonfuiffetlapfus,tune omnes pofteri,82nbsp;homines ex eoorti,l�vera fuiffentTheologitt�uidiffesnbsp;totum orbem tevratum nihil aliud effe, fpaciofaninbsp;quandam acfrequentiffimam fcholam T?heologicam,nbsp;inipfo paradifo,quafiinhorto quod�,aut porticu Phi:?nbsp;lofophica,mirabili am�nitate, paffim confedentibus,nbsp;obambulantibustot diCcipulis, quorum o�u^u^iAocroijjoinbsp;effent Angeli �quorum dominus �Cmagifter effet ipfenbsp;Deus : uidiffes mafculum Sifeeminamin fumma calH?�nbsp;tate,�C putitate dulci quad�,8� fynceta sogjzS, uer� qua�nbsp;dam S� perfefta fuauitate uit� ��morum, de Deo Si openbsp;tibus Dei differere,confabulati;uidiffeshomines ex�nbsp;pertes calamitatum��rumnatum�ttiftici�,ignarosfunenbsp;rum fepulchti, liberos � tot tetrotibus Diaboli,abnbsp;omnitriftitia,metu,p3uore,�imiferia,inpetpetuogaunbsp;dio Spiritus Candi, admirabundos quotidie de operi�nbsp;V busDei,iucundiffim�inmod�colloqui.Non fuiffencnbsp;lenebr� h�,tot m�ft� cogitationes cur� humanat�nbsp;Jnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;m�ntium,qu� nunc funt,(ed omnia plena luce, uita, hi

laritatej�ticiaineffabili: Et eiuCcemodi c�leftia poe� � ��'^^taaccanticadeDeo 6C operibusDeifeuiufeemodinbsp;uixfunwnbsp;'/

uix fumm�s Patciavchis, Dauidi, amp;: fimilibus cancre p� ftca datum eft ) tum bimuli infantcs,�i Habel paruuluSnbsp;in cunis,inter ipfa crepundia ceciniffet. Nam nifi � coe^nbsp;lo generofa illa �iL nobilis natura hominis, per peccat�nbsp;originis 8� horrendum lapfum Ad�, cum in corporis,nbsp;tum anim� niribus corrupta effet,�i lumen illud humsnbsp;n�mentishebetatumjtummira quadam aciementisnbsp;Si. oculor�,motus illos c�leftes, folis, lun�, aliorum^nbsp;fyderum ratos immutabiles^ curfus tampropeAdanlnbsp;efletintuitus,qu�m nos currum interra,autnauimiiinbsp;marigubernariuidemus. Er non folum cognouiffen�nbsp;turn primiilli parentes,qu�d Deus creaffet c�lum,retnbsp;ram,marc,amp; omnia qu� in eis funt, fed amp; mira quad�nbsp;perfpicaciaintellexiffentjipfum perpetuo effe pr�fent^nbsp;omnibushominibus fimul,8�animanribus dare uit3nbsp;amp; halitum, at� ita animi amp; corda eor� iucundiffimiSnbsp;afFe�ibus gaudij amp; ineflfabilis laetici� inarfiffent, denbsp;Deo,dc minimis maximis� operibus Dei, turn quid^nbsp;tanta certitudo,tam firma 7rīgolt;^ijgi� deDeo fuil�etiHnbsp;mentibus humanis,ut quoties Adam fub aurora oranS,nbsp;autEuamaneornansfead proximi fonds fpeculum,fonbsp;lem orientem uidiffet, fumma c� uolupratecogitaffet�nbsp;Eniterum nobisfydus iilud,quod quafi figuluscande^nbsp;labrum finxit pater�tDcusnofter.DeindeCainnbsp;bel parualiyS� adhuc in cunis replantes, aut alacriter cilnbsp;cumuolantes potius,quoties herbam aliqu� odoratn,nbsp;quotiesuiolamautroiam,quoties pom� generofutn,nbsp;botrum aut u Lias afpexiffent,non fineiucundiff�mo feflnbsp;fu infinit�amp;inperfcrutabilis bonitatis etfapienti� Dfigt;nbsp;cogitaffent: H�cfunt dona noftri illius Pattis,hic ododnbsp;hic fuccuSjOpera font c�leftis dextrre; huius botriudnbsp;iinui�*

unumpampinum ego n�poffem fingere. Et tuAda�n 8iEuacoeleftiquadam,beata,6�fuauiffima conuerfa*nbsp;tione.nonaliterat^tenelli filij fubblando parente,innbsp;fummafiduciaergaDeumJnfummacertitiidineetdulnbsp;cedinecordiunijillumDe�inuum�iuer� fuum agno^nbsp;niffentconditorem,nutricatorem,parentem,��admonbsp;diim perlpicua cognitione intellexiffent,quomodo tocnbsp;magnifica 8lt;i:pr�ftantiaopera,totexcellentes creatur�,nbsp;meraquotidianamiracula.merafpecula effent, in qui*nbsp;bnsfulgorinfinit�bonitatis ��potenti� Dei redditur.nbsp;Nam h�c pulcherrima rerum machina in hocconditanbsp;eft.ut fit �tetna,mirifica,amp; indelebilis pi�nra,in qua Denbsp;us �d opera cius cernantur,ficut Paulus ad Rom.� .dicit.nbsp;Multa funt admodum fe fignate dantia ,8i expteffa ue^�nbsp;ftigiadininitatis,inhactotaoniuetfitatererum,pulchecnbsp;timum hoc amp; fpaciofum, 8^ tot aftrorum luminibusnbsp;diftinflumcoelum,ingens ilia moles terr�,amp; mitificanbsp;eius efficientia,amp; in omnigenere crefeentium f�cundinbsp;tas,infinita pen� magnitudo maris, amp; inclufio aquar�nbsp;eius,ut Pfalmus ait,quafi in utre,tot uolucres, tot gene*nbsp;ra animantium amp; pifcium,tot herb�,tot remedi3,tan*nbsp;ta in fuccisjodotibus, uarietas,quos Lina amp; eadem terranbsp;profect,qu� omnia ex uno eodcm^ fubolefcunt puluenbsp;re,�iincomptehenfibiliac occultiffimo au�u nafeun*nbsp;tur. H�c quidem fatis magnateftimonia lunt,quod hicnbsp;mundusnoncafuextiterit.nec exatomis conflatusfit,nbsp;ut quidam Philofophifentiunt,fed �ternam quandamnbsp;amp;infinitameffefapientiam,qu� h�c omniamirificenbsp;architedata fit,qn�^ eodem elegantiffimo ordine connbsp;fetuetacgubernetjUt Paulus quo^ inAftis teftatur,q^nbsp;ideo in tota creaturaita ueftigia fui, in fingulis pe^nbsp;1 n�flofeui�

n�flofci�is,fingulis pen� arborum folijs relique�if,8i fefedepinxentjUtcognofcamus eumnon longeabeffsnbsp;ab unoquo^ noftrum,8� pene in noftro proprio corponbsp;re,in pane Si uino fie � terra produ�o palpabilem eue.nbsp;Et h�cquid� omnia,fi peccato natura non uitiata efler,nbsp;omnes pofteri Adam,mafculiiuxc�acf�min�,clariffi*nbsp;me cognita habuiffenc,atag ira totum genus humanuninbsp;ab Oriente ufque ad Occidentem,fuiflet gyninafitimnbsp;quoddam pulcherrimumSi frequentiffimum fcholai*nbsp;tium Theologi�;nifi quod diferimen forfan fuiffet do��nbsp;norum.ficutftella �ftelladift'ertclaritatc. Verum poftnbsp;quam primiilli par�resnoftridecepti CT-tff'Zfgj.faDiabo^nbsp;li,qua non definitinfidiati regno Deijapfi funt,illa di^^nbsp;uina Si excellens natura hominis horribiliter corruptanbsp;�ft,debilifata, amp; frafla in uiribus corporis amp; animx*nbsp;AtfjiUuduitiumoriginis lare in omnes pofterosi^d^nbsp;P*^�p3gatum eftjUtiam in omnibus mort31ibus,antecfnbsp;inferanturChrifto,horribilisfitc�cit3s,ut neq; Deuninbsp;tamclarecognofcere,nclt;�inull3creatura Dei pr�feiVnbsp;tiamamp;diuinamoperationem ira cernere poffint,atcgnbsp;ab�ocafufchoIaTheologica,qu�ali�spertot� fuiffetnbsp;diffufaorbem terrarum,ab Oriente ufcgadOccafuin�nbsp;celebratio nominis Domini coada eft in anguft�,adeonbsp;utindeab Adam amp; Patriarchis,omnibus temporibuSnbsp;oeraEccIefia pufillusgrexfuetit. Antequidemhorribi^nbsp;lem ilium lapfum fie habitur� �tant tes human�, quolt;inbsp;Deus ipfe domeftice plane Si paterne, fient PfalmuSnbsp;ait^gubernaffet homines,ut tenellos filios tradans*nbsp;Ibi fyncera cognitio Dei,punis cultus, ardentiffimusnbsp;a mot uerbiSi uoluntatis Dei,fumma Siin dies crefeensnbsp;admitatiooperutnDeifuiffetJbi dulciffimus affedusnbsp;erg^

TH E o L � G I CIS, �-y crga Deutti, puriffima Theologia, omnia plena ucrita�nbsp;te, omnia plena iuflicia, fumma uoluptas, inuocare Denbsp;urn, appellace tantam 8^ c�leftem illam maieftat�jPa:�nbsp;t�em�laudareDeiim,rimaci, �iexpendereopera Dei;nbsp;VecumpoftlapfumAd�,inillaprima,�iaufta etiam,nbsp;amp;florentia.�tateorbis,pr?qua noftri nouiffimi tempo#nbsp;tis effoetafenedus,podagra,8� fenilis tuffis ert mun#nbsp;di,apudmaiorem 8d potentiorem partem hominumnbsp;omnia repleta idolatria, errore,amp; exillo ad flam Dia#nbsp;boli nihil contemptius, nihil afpecnabilius efleccepicnbsp;iiero,fando,S� fyncero cultu Dei,uerai^ Theologia.nbsp;Nam poft illudimmane 8c horribiletotius generis hu#nbsp;mani damnum,uera cognitio Dei, �S� iicrbi diuiiii,amp;ilia ueftigia paradifiaci gymnafi) manferunt in paucis*nbsp;Nam cum Adam poftlapfumerigereturrurfus,oraculonbsp;uiuific� promiff�onis diuin�, de feminc illo benedidonbsp;Chriftotranfmiffumquidem efthocl�tum,8ia.�terna:nbsp;confolationis uerbum,8iEuangelium ad pofteros.Sednbsp;tarnen intra parietes in angulis, tantum in familijsPa#nbsp;triarcharum,apud Habel tantum,illud lu men Theolonbsp;gorum, apud Noha patentem alterum generis huma�nbsp;ni,apnd Sem ueremagnum, uerecg auguftumMelchi#nbsp;zcdeck, quaft margatitum preciofum,cuftoditum,connbsp;feruatum^ eft teliquo toto �ainico,et Nimrotico munnbsp;do Svante 8L poft diluuium, infaniente rabie infiniti ecnbsp;toris,idolatrt�,abominationis, reliqua totacolluuienbsp;hominum tumultuante bellis,cgdibus,tix{s,contentionbsp;nibus,hominibus inter fe flagrantibusuiperino planenbsp;odiojomni genece acerbitatis 8i crudelitatis. Sunt ergonbsp;teliqu� dodrin� omnes,amp;Philofophiatota,adeo^nbsp;ipfe Decalogus, conferiptio legum amp;C ftatutoium, me#nbsp;I ij dicin�.

dicin�, fomenta Jigamin3,amp;: rem�dia afFe�i,motbo� amp; leprofi corporis mundi, �c uulneratigeneris huma*nbsp;ni,quibusnon opus fuiffetinuita hominum,fiilIiuSnbsp;lapfuSj�i tanti mali h�reditaria couragio non corri*nbsp;puiffetpofteros,autfi poftlapfumomneshominesnbsp;belica ftde uerbum amp; promifTionem Dei audire amp; reci*nbsp;nere potuiflenr. Verum Theologia illa pura, eft doftri*nbsp;na, amp; profeffio^ad quam integra natura initio condit�nbsp;eft,adquamcreati,incruceptecio magno redempti,re*nbsp;ftaurati,amp;: in �tern� tandem glorificandi fumus.The�nbsp;logia, inquam, eft illa profeffio, per quam j4dam, Ha*nbsp;bel, Noha,Sem3amp; fimiles fummi homines fub foie, c�nbsp;iam totumgenus humanum effet poteftati Satang fub*nbsp;icjftum,aliquatenusinhac etiam uita ex regno morciSnbsp;eluflati funtin uitam, amp; � peccato amp;tenebris,ad origi*nbsp;nem paradifi 82 regni c�leftis. Proinde cum nulla fitnbsp;Philofophia excellentior,nulla fapientiafublimioraotnbsp;pr�ftantior,^ Deum 82 opera eius cognofeere, omnftnbsp;homines fummo ftudio adniti,82 in hoc incumbere d�nbsp;bent,ut quamuis Iuris fcientia,Medica arte,et fimilibu^nbsp;h�cuita carerenon poffit,tamen omnibus h is rebus,nbsp;hoc toto mundo utanrur, quafi non utantur, 82 totuntnbsp;uit� curfum e� inftitutum 82 e� dire�um habeant,nbsp;per ftudi� uerg religionis,exercitium netbi Dei, ad batnbsp;prim�creationis, 82 c�leftis generofitatis red cantor'^nbsp;ginem- SitfaneThcologia,cum aucupio82occafiontnbsp;pecuniarucarcat,cum uentos 82 fumos illos mundan^?nbsp;glorig n� habeat, contemptibilis cor� hominibus,atnbsp;ingens 82 infinitus thefaurus eft cor� Deo.Et ^uis uet^nbsp;TheoIogi�Doflores 82 difcipuli,fiuePatriarchas,fit�^nbsp;alios faii�osrefpiciamuSjHabelicisperpetuo fubic^�

THEOLOGICIS. 69 funtpericulis (utSatan�odiumnunquamceffaOdunsnbsp;cenaminibus, 8d uarijs agonibus confliftanres cum dianbsp;bolo, QLmundo, amp; quamuis impij pcrpetuo teneantnbsp;titulum Gain, hoc eft, poffeffons, cp r�gna poffideant,nbsp;qu�rant opeSjfcuantur uoluptatibus,habeantingen*nbsp;temglonam,8dquidem prgtextu iuftici� perfequantuEnbsp;Ecclefiam,utCain infratremHabel f�uiebat; Tarnennbsp;omnes honefti Qi. pi) homines, pr�cipue adolefcentes,nbsp;cuiufcuncjfint ordiniSjquodcuntj tandem ingredian:�nbsp;tur ftudiorum iter, hue bonarum artium, fine iuris pru*nbsp;�denti�, hunc honorem debent habere Deo, ut facets linbsp;teriSjamp;Theologi� ftudiofis ( fine qua adfinem ,in quenbsp;creams eft homo,perueniti non poteft)honorem fum*nbsp;mum habeant. Et nos ,quibus mandatur prouincia donbsp;cendi Euangeli), tametfi uocationis,amp;: rci tant� magni*nbsp;tudomerito nos follicitos detinet,ut in timor� Dei resnbsp;tantas adminiftremus,tarnen gratias ex cordePatri coenbsp;lefti agere debemus,quod reliftis in fua c�citate tot Epinbsp;cureis, tot acetbis hoftibus Euangelij Qi religionis, totnbsp;hypocritiSj�i Pharif�isfuperbis,totadmiratotibnsob^nbsp;ftinatis huius feculi,nobis infirmis Qi indignis Euange*nbsp;li) lucem, aliquas tarnen fcintillas fpiritus Chrifti de;�nbsp;derit, has ptimitias, hunc arrabonem cceleftium bononbsp;rum S^�tern� uit�, omnibus opibus, omnibus mundinbsp;regnis pluris eftimemus. Habeantfibifuam pr�claramnbsp;beatitudinem. Si ilia gaudia, qui fine DeOjfine religio*nbsp;ne,carnaliumcupiditammrabieincitati,anhelant torinbsp;ad commoda �diiokiptateshuiusmundi,Si pr� illisnbsp;totam Theologiam, totum^ Euangelium non uniusnbsp;affisfaciunt,noncaffanuce emptum fibiuelint.Quic*nbsp;�inid fit, uei experientia ipfius mundi teftatur, illos uer*nbsp;1 iij fari m

fari in incerta S�lubrico, ut Chriftus ait: Quid prodeft tandem,fi unns homuncio potiatur tcr�,terra mari^nbsp;potensfit, rotnm^deni^mundumunushabear,fianinbsp;mse iafturam faciatcEgo uero hic hortor omnes piosnbsp;animos, potiflimumadolefcentes, propter quos maxinbsp;rneh�pomp�inGymnafiis,ade�mendandam digni^nbsp;tatem literarum amp; religionis adornantur, ut inde abnbsp;ineunte �tate affuefaciant fe ad reuerentiam amp; amo^ 'nbsp;rem religionis,ut^dehacfanfliffimaprofelTioneC�^finbsp;Theologi homines lint ) magnifi�e fendant 8^ loquan^�nbsp;rur. Namamp;fecundumpr�ceptumDecalogi hocpoftirnbsp;ht,ut nomen Dei ab omni creatura maximi pendatur,nbsp;adoretur : has uero prophanas uoces,tanquam uenenbsp;nata fpicula Satan� fugiant, quibus Theologi�, aucnbsp;Theologorum nomen ironijs acerbis cxagit3tuE,qugnbsp;animos teneros efferare, Sicontemptu religionis innbsp;omnem reliquam gtatem imbucre,amp; ueneno Sataniconbsp;incautos,ut non facileeluatur poftea,inficerefoIent.S3nbsp;tis enim negocrj habent, fatis^ certaminis hi qui fufpigt;nbsp;rijs amp; oratione indefinenti contendunt.ut in amorcnbsp;religionis maneant,tanrum abeft,ut non fit periculum�nbsp;fiquismoreCynicoinrifumiocum^ uertat res tantas,nbsp;in quarum digna admiratione uix magnis certa^nbsp;minibus fe retinent,imo � Deo retinen?

7gt;

DE ARTIBVS LIBERALIBVS ORATIO, �Philippo MelanchthoneTubing�nbsp;habita. Anno 1^17,

BGREGIA VIRTVTE VIRO lOANNI Stofflero Iuftingenfi,Mathematum pros'nbsp;fefforijPhil.Md. S. D.

Ermonem de liberalibns artibus habui nu per,nir dariffime, pro more iftorum,quinbsp;in Ph�ofophorum fcholis rhetoricantur,nbsp;eum dicarc uifum eft tibi, cu quod eiufce^nbsp;modifitargumentnm,quod adferere nogt;

mini ipfe tuo iurc queas,tum hoc munere pietatcm ti bimca probate c�tendam- Etenim debeo humanitatinbsp;tu�,n� quantuagnofcojfedquant�agnoffemecupio :nbsp;cupioauc�quant�decet.Iamqu�tenondecentomnifinbsp;infignialaud�, qui totannis,tanto ftudic Mathemat�nbsp;abftcufa recludis,qui tanto ftudiofos omnes, atcj adeonbsp;me fauore c�pledi,eo^ceu ftimulo ad gloria excicarenbsp;folesld quod fenfitacitus.c�intetprer�di Atari munercnbsp;no^onerares.nihil ardentius,nihil maiore uoluptatenbsp;unc�c�pijamp;fpero remcafur�n�inf�liciter, modo tunbsp;adfpiresporr�.Vertimusaliquant�opetts latino carminbsp;ne,ne^uero quo ueteresmodo.qui imita� porius^innbsp;terptetatiuidentur. Tu interim,dumilludabfolut�fuenbsp;tit,hanc habe oratiunculam officiofi animiteftem : for;�nbsp;taffe lautiorem uoles, amp; magis elegantem, fed fieri ne�nbsp;quibat,is eft rer�aceruus.Bteuibusconfudi plurima. Sinbsp;uereor ne n� decora fit uarietas,perindeati5 id eft quodnbsp;Lucianusait; xw/isA�f w (dyvTifteKJ�tf� Yale.Tubingg.

Gregius anim� nir Plaro Athen�us Srf�* piend�nomincucncrabilts, indifertatio^nbsp;a nequamEraftasfeudePhilofophiainfcrinbsp;I pfit, Socratcn ait ingicffum in Dionyfinbsp;Gramniatici,fpeaaffeillicgenijsclegan*nbsp;tifl�mis nobiles pueros5amp; ex ijs forte duos ultro ac cirronbsp;contend entes : Effe qu�dam de^inaxagorg uel Oeno^nbsp;pid� feitis controueria uidebantur. Sic enim in ludo illinbsp;orbes pingcre,flexurasdu�are,uerfilibus pun�is fini*nbsp;re,�c artifici manu uariegatas undiq? lineolas imitarier.nbsp;H�CjUti folcbat,penito c�templatus animo fenex, cui*nbsp;dam�familiaribus pueror�adfedit, blande ilium offi*nbsp;cio cubiti admonitum feitatus : Quid hoc,quod medi*nbsp;tentur adolefcentes tanto ftudio �C cura? Num honeft�

ac magnum f Continuo iftenugari,nefcioqu�,cognitu fublimia 8� quafdam Philofophias garrire. Socratesnbsp;contra impudenti�demiratushominis,contatur,nuninbsp;ergo turpe ducat id quod agit iuuentus philofophari�nbsp;Aderatibiquifpiam non malus uir, isimprobedoIenSnbsp;tefponfumSocrati,amp;autoritatetantauiro,amp;defapietinbsp;ti�ftudijs modefta roganti,commodum interuenit : Sonbsp;cratiair,mittendum homin� fordidum, fqualentibuSnbsp;obrutumuoIuptatibuSjSiindignum plane, qui c� Phinbsp;lofophi� difputatio communicetur. Prudenter ille quinbsp;dem non ad omnes pertinerefacrofan�am rem,f3pieonbsp;tiamarbitratus,Kzzv�TO{/ iurc folenni�interdixit.ldco�nbsp;ego propemodum aaurus,num arduares,num pul*�nbsp;chra,num laudandaPhilofophia,eos mihi auditoreSnbsp;daricupio,quorum ita fint afFe�� nientes, ut fpondnbsp;orantem fequicertent. Si quis ea batbarie,ea immaniwnbsp;te,ut fplendore ac pulchritudine fapienti� trahi noUnbsp;pofl�i

poffitJam rclegatus e�o, iam quafqg cydadas antgya�� tas maliSjtj ardenris Philofophig uultus �nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ucro hic

facundialuditur peregrina ferrugo, net^faftusingcnij� Ipfafefe res genuina facie bonis mentibus probarefo��nbsp;let, quo fir,ut �daperta magis ac fimplex mea fit futursnbsp;oratio. Artes prim um dcpendemus admtniftras Philonbsp;fophi�, Deindeillam ipfam quoij fi uifum fuerit, quaenbsp;inaiusaliquidc�muni hominuni fenfufpirans, caputnbsp;inter nubila c�dit.-EaeftuoxD�montj.Omn�ifthuncnbsp;locum,opinoramp;hocanno,mcnfelulio,concione quanbsp;dam�nobiscxplicat�cognoftis. Hoctumeratftudio,nbsp;cum�fuisfontibusderiuar�artesjutanirninatur�oftennbsp;dereminfitaearum initia, fcilicethancfacem prima luxnbsp;SCcLiintegca mentibus humanisfccnerat. Dein urimpenbsp;ritinatur�indices, ut abhorrentes�ueterum hiftorqs,nbsp;qui unam gcntem, aut un�fortaffe Marfyan, primitijs'nbsp;atrium dignantur-Nam uteadem gentibus omnibus,nbsp;atrj adeo omni coelo �qui boni^ ratiOjijdem iufti fon#nbsp;tes,fic eadem ubitj natur� fcientia, modo par ftudiumnbsp;accedat,6�ut-in fumma dicam,tex luppiter omnibusnbsp;idem. Grandia h�lt; tum,nec �7F^olt;rlt;/li�vv(rct ei loco'.nbsp;Sed cxportigo frontem adulefcenti�di�urus.Q.uedainnbsp;iucundiora,qu�dam etiamclarioraprioribus feraminnbsp;medium. Atinterim,fi quid ab humanit�re ueftra,opttnbsp;miuiri,pictasmea,uel�uobis adulefcentes nunquatnnbsp;nonofficiofauoluntasemereri poteft,qu�fononfolonbsp;argumentinomine,uerum�imea ipfius caufa,paric3nbsp;c�teris Oratohbus ueftris loco pari gratia habete.

Conftans amp; uetufta fama eft, natum loue Mercu^ tium,quumad Aegypti flumina puera Nymphisale*nbsp;�lutgutecatindoles fcftiua,petluUjm iocum^folitumnbsp;K pUiagi

plcraqg collittientari ,Dcas nafriciefallcre, nouas artes, noua opera miranda pofteris effingere.Eximia eft, qu�nbsp;gentibus inde aliquot inter facra fuit Lyra,id enim fabunbsp;lis callido nom�inuento proditur. Fa�am aiunt econ^nbsp;chaqu� forteforrunaiam in ficco deftituerat Nilus innbsp;fllucum regteffus : Teftudin� uocant notiori uocabulo.nbsp;Feftiuum profedo natur� opus. Oblongula eft,ut reli^nbsp;qua taceanij�^capitequafiinorbem finuato,ac ob idnbsp;aptamanibushabendo. Quod c� in ripa ludens puernbsp;obferuaffetjUtilem ratus oftraci figuramjaditpropius,nbsp;aridamc�ditjfonat ea �inefcioquid blandius,ftatininbsp;Deus arripitla�tabundus,bene pulchr�reifperanSjpebnbsp;lemneruoculmisinfigitjchordas adflruit feptem.in^nbsp;tendit chely,experiturcantu organon,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;mi^

tatur,inter^manus8d brachia uerfat, placet^ iamnoo autori tantum,fed ipfis etiam Dijsnutricibus.-Coepicnbsp;effelaudat� amp;felcdis numinibus:Donatur Apollini*nbsp;Ncclongo poil tempore Ph�bus operam nauans ho^nbsp;ininumgrati�,chelin d�dit Orpheo muneri. Fuit WT�nbsp;X�gf/i�', Homero ac Pyndaro magnis teftibus, duninbsp;Orpheus Calliopa; ftudio deMufarum numero duaSnbsp;adrjceretrefticulas.PoftOrpheifata,aiunt alij adMugt;nbsp;fgumgnatumuenif�eja�qfatidicam in Lesbon delata,nbsp;atlt;5 inde � Terpandro in Aegiptum patriam ,gratiffi^nbsp;mamunera,diuinorumconfcijs facerdotibus. Ibinbsp;c�pit Aegypto facra,quam plcr�tp fecut� nationes,itigt;nbsp;dem coluereMercurtj chelin. Nomen inde fadumfy^nbsp;deti,Lyr3,quo res �tati poftet� foret auguftior. H�c eftnbsp;Cyr�celebrata nobilitas totgentibus,tot liberis. Quor*nbsp;(um uero h�c�quiddeuna fibitanrum Lyra placet an*nbsp;Vquitas^ Qu�fQ mihi panlifpec autcm commodate,nbsp;t�in

retn explicabon�uanus.Pocticamythos uno fodem^ iucundo ini]oluch�o,amp; popn�ati quidcm, primas ai*nbsp;tiumorigines,pnmos^authoiestener.MercuriiisIouenbsp;jiarus,Ioii!smcns habetur ijs,qui ucterisPhilofophi�nbsp;periti funt. Lyram de tcftudine, non falfa mundi imaginbsp;nejictnreparua lufirnatura,7raAvtf?�llt;gt;T�A�i/fecir,chof�*nbsp;disornauitfept�:Eft enim ille faccrhabitus numerus.nbsp;Septem h�cfuntartcSjUtagamhiftoricafidc,fupera de^nbsp;fiux� mente,quibusomnisnatur� fcientia comprehcnnbsp;ditur. Iamamp;pr�fidesMuf�totidem,qu�du� reliqu�nbsp;feptenochoroiusomnium fibiuendic�t.Ecce Dei manbsp;nu fabrefa�am Lyram, cccc Deum munus. Artes .Mihinbsp;ucroiamd�natura:fdentia,nonDemoni)noce resell,nbsp;putD^noftrisingenijspropri3,rationi8 ufu contingif.nbsp;Ea eft in oratione partim,partim in rebus -Scientia rcrunbsp;prior,fednosuulgarimorediccmus. Q.u� ad fetmoncnbsp;fpe�antjingeniot� puerilium exerccndi habetur initia.nbsp;Grammatica prim.a, eut quoniam elementaliterar� denbsp;bemus,nulla ex patte non eft neceffaria: quid enim attinbsp;net longius immorari palam conceff� rei, utile mocnbsp;talibusrepertum,liter�,aolt;ts�i memori�cuftodes,ponbsp;pularisrcgul� fermonis,utmittan�c�tera .Huic acce^nbsp;dit ptoxima Dialedicajubtilis differendi ratio, nam idnbsp;indicatnomen literatur� cornes,complexa quicquidnbsp;hoc omne,quo fe aliqua uis effert ingenij: acfi licet hocnbsp;audacius paulOjfola mihi omnium materartium habenbsp;ripof�euidetur:Tantum abeft,utdign�do�o fpetes,nbsp;utpe�usadfapientiamformarequcuismodoqueasjflnbsp;Diale�icon politias, uaniflime omnium,quifquis esnbsp;contempfetis.Netj enimille merciumpater Oceanusnbsp;lantnmopum,tantum diuitiarum orbi conuehituni=�

oerfo,qu�ntutM artium una cyclopedias, Diale�ica. Et attingecem ex ijs aliquot,ni paffim id fonarent fchol�Jnbsp;at fi uultis tarnen,oftendam ufui fuiffe uel fummis ingenbsp;nijs. Vit animi fagax Ariftotcles, ut hune nomincm, innbsp;quem opinio hominumeonfentiens multis iam fecult;�nbsp;lis confpirauit,qu�fo quid pr�ftatubicj uelaptius uelnbsp;eruditius Diale�ica? poteft^ ilia quafi Delphico glagt;nbsp;diOjUtomniumfenfanunquam nonpenitiffime con^nbsp;fodiat.Inuenit,difponit,Diale�ic� debet,ipfa enimnbsp;quidqu�i^ res,quidcui9 coh�renSjamp;quoordinejpulnbsp;cherrime diftindis filis not�t. Iam fiPlatonicos hucnbsp;accircdatur,quantusinterilloscminet Auguftinus,quinbsp;dialexiceuMercurijaliSjitaPIatonici uim animi excel*�nbsp;famuocant,Humana fuperans,diuina proximusatti^nbsp;git.Non audio quofdam male feriatos homines, quinbsp;cumnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;0 litetas uulgo iaditent, hoc

habent primiim,ut � Dialedicis cj longiffime abfintgt; Agebellerideturh�ctotafex � Socrate,non in Gorgianbsp;tant�amp;Lache,fedomnibuspen� difertationibus Pla#nbsp;tonis. Habet Grammatica ut dodeloquaris, hec utnbsp;te,utdiferiminatim, ut cert�, ut folidum, quod enthy*�nbsp;memata, fyllogifmi, thefes, finitio, partitio commodi�nbsp;exhibent. Et fyncera funtnbsp;nbsp;firma,qug in hanc aleam

c�ueniunt,minime^fucata. D�dali ftatuas quondam fufpexitantiquitas,n�deadfciticia fpecie,utPaufaniasnbsp;aitjfedingenuaquadam forma,cuiplanenbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;hoC

erat,admirandam referre ipfo d�cor� maieftatem,5^ propemodum illud m�lions feculi Seof/. Fortaffis amp; denbsp;l�oftrisDialedicis talc quiddamlicebit,Stoicos dico,nbsp;aridifuntacieiunifermonem,f�cundi lenfa: uer� h�cnbsp;alias, Omnino de ipfo feiendi amore Dialedica intetnbsp;.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;primoreS

LIBERALIBVS. 77 ptimorcsattiumrecenfennontemete fokt. Quare uasnbsp;leantnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fuiscompIicibus,T�lt;�Tflf/ to

ywost�t cum Euripide dicam.-liberum eft enim cuiqa autbonumeffeautmalum. Vos quiPhilofophi�no��nbsp;men dediftis adolefc�tes,qui boni effe,qui fapcredex^nbsp;tr�menti,qui prodcfle olim Reipub.contenditis,innbsp;elementaDialc�ic�incumbite.Nullo pharmaco ma#nbsp;gisautuegetumautacre,nulla harmonia reddi poteftnbsp;iugeniumelegantius. Biasrogatus,quid effetcuifj in#nbsp;ter prima dulcc, refpondir, quid proprium. Eft autemnbsp;uel maximeprppriahominiratiocinatio,c/'rc�Atflt;e,connbsp;templatiocuiuflt;5 diligens. lam qu�fo quid eo fuauius lt;nbsp;VariumPoet�ProteumfinguntjOmniumfibi rer�uul#nbsp;�usfotmas^aptantem. Q.UO nimirumcommentoin#nbsp;rclligenti� nollr� mctamorphofinin omnes rerum fpenbsp;ciesfignificant. Difcernitauremfpecies ter� unica Dia#nbsp;leftica,perp�tua inconcuffa ueri fcientia. Quam uel#nbsp;lemh�cpluribusagere liceret per horam.quo magisnbsp;petfpicue uobis D'�ale�ica probaretur. Sat fueritadie#nbsp;ciffe.Neminem�conditisliteris unquam ullo fapien#nbsp;turniudicio, inter candidatosftudiorumcuiufi� gene#nbsp;lis cenfum,huius expertem.Sed aurem Cynthius uellitnbsp;oranti,amp;admonet fupereffe Rhetoricam. Quidueronbsp;illac� Pars Diale�ie�,quofdam argumentorum locosnbsp;populariter inftruens. Et de Grammatica,Dialedica,nbsp;Rhetorica,Logicisartibus tantum. Chord�ill� tres innbsp;chelyfymphon�jMufarum triumIndus .-Polymncia,nbsp;cui nomen eft � memoria,literas habet.Euterpe Dia#nbsp;le�icam, quod mira fciendi cupidine rapiantur, quinbsp;in contemplatione degunt. Melpomene forum de#nbsp;tnulcens,Rhetoricam. Qu� rerum eftcognitio,pendetnbsp;K iij omnis

Gmnts�numeraria,qa�uocant�rithmeticatti.Sien?fl?j utaifumPlatoni,aliqaar�amprima notio infetta cftnbsp;naturamentibus hominum,qua liccat uti, ucl ad uin'^nbsp;uerfalium contemplation�principiaagnofccnda k�7(Snbsp;7if�'A�V.^//,ur do�usuirEpicurusuocatjUclad ueftigaiinbsp;dasfingulatium partes,qu�foqu� cftalia,qu�n-i ordinbsp;nis,qu�mnumeri regular�quauidetucinunoquoque,nbsp;quid primum,quid exttemum,quid unum, qu�muira�nbsp;Qu� ut non temerc folcnt magiftra ferula difcierjta nanbsp;tura prius perceptatenemus. Laratanaiunt, quifquisifnbsp;le fujtjPythagor�Do�orjdixiffeanimam numero m3nbsp;trem cffc.uidel�cet,quofignificaretcongenitam nume�^nbsp;randi feientiam animis mortalium. Et licet de pueror�nbsp;rudibus ingeuijs periculum faccrc,an non primum eil�nbsp;quod feireuidentur numerus, par, impar lud!tur,itetnnbsp;cubus primus S�poftremus. Quamobreminerudien*nbsp;dis pueris a numero aufpicandum cenfet Plato, quo eXnbsp;CLiltis ijs qu� natura infunt feminarijs, recipic�teranbsp;promptiusqueant. Et Pythagoras omn�philofophaiinbsp;di rationem � natura mentis human? cognato^ ftudionbsp;detiuans,principiaPhilofophi�numerospofuit. Turnnbsp;quipr�ftiterequondamfapientiamagniuirijVJnbsp;numer3re,pro philofopharidixerunt. j^benzoarno�enbsp;inquit omnia,quifeiatnumerare. Et NeocliPlato qua:nbsp;renri,cur homo fapientiffimu animal,refpondit, quo^nbsp;�niamnumeroscalieat.lamqu�archana uenati maiogt;nbsp;res � patiacimpari, qu� fublimia ex uno, duobus ,tri^nbsp;bus,quatuor,quin^,fcx5feptem,amp;rurfumex horurttnbsp;congreffibusjdies defecerit explicate conantem.nbsp;duntad num�ros liter�,fortcs,�nigmata, nomifmara,nbsp;6^ huiufcei��odi non pauegeommerciorum not�. Necnbsp;eftu?

�{I ot Syros aut Ph�nicas memorem uobis authores numeci. Eadem generi hominiim ratio idem hoc ubicgnbsp;pr�ft3t,utrignet,difcernar,iudicet, qu� ufur� neniuntnbsp;� numeraria. Sequuntureamponderum ac magnitui�nbsp;dinum menfuv�, plan�, folid�q? figur�, �qua,iniquanbsp;propottio,qu�fer� capita Geometric funr. Hincadminbsp;cand� hominum generi machin�,acut Eudoxi, Archynbsp;t�,M�nechmi,Archimedis,Boetn automata pr�tere�,nbsp;quantum bombarda,noftrateinuentum,beilicis contunbsp;lit c Addo Plan:icen,amp;: qu� nafcitur � perfpefliuis Pidu*nbsp;ram,utrunc�ciuitatumuel pulcherrimum ornamentu,nbsp;Huius generis funt celandi, fcalpendi artes, amp; inter easnbsp;�Calcographica,�re�^ Germanorum fcribendi formutfnbsp;l�. Hicartium nexus, ha;c origo mechanicon duabusnbsp;ptincipibusartibus Acithmeticaamp;:Geometria,hicufusnbsp;eft utriufcj per tot manuarias operas-Quod fi ad animanbsp;transferaSjDij boni,qu�fuauitas,quod ne�aroffundenbsp;turcontemplanti,im�qu� lux fefe exilloreturnchaonbsp;aperiet : ifth�c mentem fenfilibus h�rentem,auellitfe#nbsp;ducit^ ad intelligibilem �ternamc� naturam. Sic Platonbsp;philofopharijSi ��nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;c�modum

aififtanotationedixitjideftjfempec�ternam ueti natu ramintelligendo uerfare. De ArithmeticaGeometria^nbsp;obiter:incoIophoncacfaftigioartium,Muficaamp;:Aftronbsp;nomialocantur. Age quid Mufica laudatius f elegantisnbsp;ea harmoni� ratio,fiueorganic3m, fine naturalem ues�nbsp;lis.Infignis utracjhonore poematu,idquodalia fumnbsp;afturus oratione. Plerisq^ gratior Mufica orbe artiumnbsp;aliarum,quod h�cad contemplationcpariter mores^nbsp;confefunt.Eriguntali�ad c�leftia mentes noftras,hecnbsp;una coclo fupecos ad humana deducinquo argumentonbsp;uereves

ucteresarbitrormuficafigna paffim Deum ftatuis ap* pendiffe,quafi illisDijconciliati nobifcum ucrfcntur.nbsp;Confennionbus,qjnulla res familiarior tranquillan*�nbsp;disanimanri�affe�ibus.Scitis deOrphei Lyra quid�quot;nbsp;��qu�Pythagore�gentis inftituta fuerinr,alt;/l�lt;f ^�lt;95nbsp;�!r^os AvfflCf/.Exeafa�ioeCliniaCelebrisuir,modeftiffi*nbsp;mcufusdtfciplinamagiftri.quoties animo turbabatuEnbsp;qnacun�gcaufa,ftatim ad Lyram properabat: rogatuSnbsp;aliquoties,quid hoc? nihil refpondit pr�ter hanc uocunbsp;lam Tt^Kwoi^ctt.Atqg hifunt proptie Mufarumfoni,quinbsp;ad honeftam uit� conftitucionem, qui ad uirrutem peCnbsp;tinent : Succedunr Muficg faltatori� artes, Arcadum in^nbsp;uenta,fcd longior eft res,^ � nobis agi modo poffit.Renbsp;liqua cy�lopedeg Aftronomia eft, num�ros, magnitiPnbsp;dines,motus,harmoniam,id eftcompagemfuperiat^nbsp;infeti orbis,dimenfa,fyderumefFe�ioncs acinfluxuiunbsp;complexajMedicin� parens, faticonfcia.Arithmetica,nbsp;Geometria harmonica ancillarrjs difciplinis commu�nbsp;niterutitur. Longius hancquadruuijferiem duxiffem�nbsp;fed hora deficimus ,agit^ rem earn publicis fcholisnbsp;quotidieIohannesStofflerPhilofophus,autoritate,fi*nbsp;de,literis^ Machematumuenerabilis. Ath� quatuornbsp;artes,quatuor item in Lyra Mercurrj chordul�,fuuninbsp;qu�ij ftridens, prima fe Terpfichor� debet, ordinisacnbsp;iiumeri artifici,habet cnim � choris nomen Dea. SecuOnbsp;daThali�,quoniamfloreat excultanbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;commO

dis uita.Muficam Erato iucunda regit affedio. Emi^ netintcrfociasclariffima inHomeric� Dian� modutttnbsp;Vrania,principemaftrorumfcientiam decora referens�nbsp;Septem chordas numerari adulefcentes audiftis, necnbsp;diicretj Lyu uocesredduntur,pl�tes quatuor, tr�s ora^nbsp;tionis

t�onis funiculi communes quadruuio. Quatuor alias chord� rebus fuis difcrepant. Non confingo licentecnbsp;11�C auditoresjut ilii Atticorum ��g�TTAoc�ouPlaionicisnbsp;quo^uetcribusratiofapiendi talis fuit,autoce Plutar*nbsp;cho. Er de quaterno Lyr� fyftemate qu� difputaui, Tet^nbsp;pand

Septena iam forte chely noua carmina uatem. Quatuor amp; diftinfta modispanxifleiuuabit.nbsp;Iam ne, qu�Mercurij fit Lyra tenetis,quot chord�,quotnbsp;aytesrEtMufasartium pr�fides appellate fumfolitus�nbsp;IH�ueroquid?Congenitus hominumanimis ardornbsp;ftrcnuafciendicupido.Teftis antiquiflimus uates Or*nbsp;pheus,qui Mufas hymno canens,inquit:

Pcca-fte nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;yiwamp;trtu �.u^tzTrloi/

Muneraueftra De�uirtusS^gloria oerax, Quascgartes agit human� uis feruida mentis,nbsp;Vosanimidulcesctiam ueneramuralumnasnbsp;Acternum re�i quibus infeuiftis amorem.

Cenfae arttum numero Muf� feptem,du� fuperfunr, Cleio Calliope,quibus �quum in omnes I it�ras ius :nbsp;hiftori�Cheio, Calliopen poemati pr�ficimus. Omnisnbsp;generis fcripta ufurpant hiftoria �C poema, nccalrj ma^nbsp;iori fruge operaquot;ue leguntur authores, Hiftorici acnbsp;Poet�.AduIefcentesanimos� uulgariiim ftudior�forjsnbsp;de euelluntjloco^ referunr exceifo, iam uiris digna fpi*nbsp;tantes. DeActibusha�enus,qu�organafunt,�^quafi

qu^dalli praeludia magnj tlHus Dijs genit� fap�ent�, quibusinftcuft�mentes hominum,Dei numenc�lisnbsp;demiffum excipere queant. Necfasputo de illapluranbsp;commentan,quifqg fecum bonus uir anxie cogitet, qua�nbsp;illi yvftcriH �At//47r�w,ut Callimachus ait :Ipfae!t qu�innbsp;medio artium choro ��munis omnibus defidit,omni�nbsp;tecum certa feientia. Sic Apollinem prudens antiquitaSnbsp;in medijs Mu fi s pinxit uniuerfitatem omnem cithacanbsp;tempecantem,uteftapud Oepheum;

Capitaartium,nomencgTwe lt;rfl^*�j,utlicuit,breuiffime attigi.n� in hoc uerfatus,ut magnifi�e laudarem. Egrc^nbsp;gic nobilis pi�or Timanthes Cyclopemin tabula,utinbsp;ferunt,breuicula dormientem dclineauit,eius c� effetnbsp;magnitudincm expreffurus,iuxta Satyros thyrfo polli^nbsp;cem monftridimetientes fecit. Quomodo nos anguftisnbsp;ingenijs homines ingentia molimur, Philofophi�IaUi*nbsp;des,nccfer� nifi dormientis fapienti� oras c�tingimtiS�nbsp;Equidem cum temperarem mihi � laudibus,quas miU^nbsp;n multas ineptiffime effutire folent, hoc egi tantum, utnbsp;cphoneft�res effent actes, quippe facr�,intelligecetislt;nbsp;Turn ut admonerem iiiuentutcm, eafdem Mufas effe,nbsp;quas hodie uocant artcs.Proba ratio eft,cur uelim adu^nbsp;.lefcenteshocomnesrediffimenorint.Paffim proftantnbsp;Muf�in poematis,uitioindoflorum interpretum, quinbsp;temmulto dignamftudio negligunr,8lt;i quantum con^nbsp;ij cio,iuuent� op�ras uani diftinent. Idem Mercurius eftnbsp;pueri,quianimusnobis,(� ov[og^pos^acpo�os-Enden'inbsp;Muf�,deindeamp;eadcm chord?,qu� artes,animi cutUnbsp;habitufuoconfon3ntia,Lyr�h3rmonia. lamquiseft^nbsp;uobis,qui non harum rerum honeftate capiatur f Con*

QcnUbat fortaffe ut inhortater uos ad airtutem,fed ue** ftia iam fponte currentes. Agite exempla uobis magnonbsp;tumhominum,quimecircumfidunt capite,agite intennbsp;�fpern patri�lougepukhernm�,anteoculos,ipfumcgnbsp;animifenlum pointe, quo nihil effe optandum uobis,nbsp;nihil contendendum,pr�terhoneftasliteras,pr�teruitnbsp;tutem cognofcatis. Nullis deli eqs, nullo err�te homknbsp;num,regiauiaexcedite:nullauoscupido auellat infa^snbsp;mis � uirtute. Infamem adpello, quae alienafit � ftudf)Snbsp;luerarum.atcj ab i)s, quibus addifti facris omnes eftis�nbsp;Eleganter admonet dialogo Lucianus,qui fluausillinbsp;abhorrentes � uirtute Mufiscg : eum quando Cafpacnbsp;Currer,bonorumftudiorumamantiffimusiuaenis,Linbsp;tinum fecit,baud grauatim refera - lucunda eft fabula;nbsp;Sic enim Venus natum compellat : Quid o Cupido ca:nbsp;terosDeosfubegiftiomnes,louem,Neptunum,Apoll�nbsp;nem,lunonem,mattem^ipfam me,fola uero abfti�nbsp;nes Pallade, ac aduerfum iftam nulli facularum ignes;nbsp;uacua telis pharetra,tu deniqg inermis arcu piliscg cares Jnbsp;CVP. Pertimefcoipfammater,horrenda efteuv-n/acnbsp;toruaafpe�u,admodumcguirilis. Itatg quoties inten*nbsp;to earn arcu iaculo^ peco, c�cuffa me galea excutit, ex*nbsp;tetret,cadunt^manibus,continuofagitt�. VEN. Annbsp;non erathacMarsformidabiliorfamp;bunctamenarmisnbsp;fpoliatum expugnafti- cvP. Imo ille lobens me recinbsp;pit,inuitatcg. Minerua uero obdu�is fupercilqsobfer*nbsp;uatfemper.Ad earn fi quando adoolaui temere,faci*nbsp;bus aduolutls,ait ifta:Perlouem,fi mepuer adottusnbsp;fueriSjte transfodiam,aut arteptum pede in tartara connbsp;. qciam.uelipfatedilaniansdifcerpam. Turn acribus innbsp;tuetut oculis, citcum pedus geftat imagiunculamnbsp;L ijnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quand am

quandam uipen's capillorum nice comatam. Hanc ac^ hementer equid� formido,perterrecenimme,fugio^nbsp;quoticsadlpedo. V�N. At qui Mineruamqutdemnbsp;mctuis,at^huiusgeftamengorgona,qui louis fulm^nbsp;non expauefcasfDein auteniMuf� cur nullis qneuntnbsp;abste uulneribusconfici,funt^ quodaiunt, extra tcla,nbsp;numgaleas amp;h� incutiunt,aut gorgonasobijciuntc'nbsp;CVP. Ipfasegoreuereormater,caft�funt,amp;fempctnbsp;aliquidcurgmolientesjc�tinuocancuoccupat�. S�pcnbsp;igituradfumillisfuauitatecarminis delinitus. VEN.nbsp;Sinito�iillas,quoduenerand�fintfcilicct:Dianamcutnbsp;nonuulnerasf CVP. Infummanequaquam poffibinbsp;leeftadfequi eamjemper per montes fugientem, quinnbsp;illafuoquodamflagratcupidine. ven. Quognatct�nbsp;C VP. Venatu quidemceruor�achinnulorum, quosnbsp;infe�atur utcapiat,aciaculo figat, ac prorfum tota tcronbsp;eiufmodi ftudio tcnetur,tametfi fratrem eius iaculo ponbsp;tentem,aceminusferirefolitum � v�n. Scio gnate,nbsp;(aepenumero arma expertum tua. H�c fabula cftpro*nbsp;futuramoribusueftris, fl frequentem animonbsp;agicaueritis. Sic enim amp;nugjnbsp;feria ducenr.

lt; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Dixi.

8j./ �er H O H A B I T V S A P V D IVVENnbsp;tutem Academi� Vittenbergenfis, de conii^nbsp;gendis Adulefccnh� ftudijs,

' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Authore Phil.

EX (Al IA PIETATE AC DOCTRINAE uiro,Domino Othoni Beckman,lurifconfulto,nbsp;Canonico Vuitenberg. Philippusnbsp;Melanchthon

On parum refett ad uit�tuend� rationes, � quogenereliterarumrudis �tas initio for^�nbsp;metur, cum ob alia multa, mm hoc maxi#nbsp;me, nihil efFicacius cftad mutanda ingenbsp;nia�mores^ hominum literis: Nam fer�nbsp;fempet taliseft unufquitjjqualem ftudia faciunt.Necnbsp;mihi bon�liter�,nifi qu� mentis bon�funt, uidenmc�nbsp;Itac�pr�ftatoptimis iuuentutem erudiri, mores enimnbsp;optimosopcim�litcr�conferunt. Atnideashodie paf#nbsp;fim in Germania tale quoddam genns iuuenilium ftu�nbsp;diorumtta�ari,quod non modo fit ad omnem reli#nbsp;quam uitam inutile,fed omnino etiam perniciofum.nbsp;Etenim deferta p�daaquibusnefcio nugis ing�nia c�#nbsp;terumfoeliciaoccup�tur acfranguntur,Philofophiamnbsp;ipfi uocant. Non hoc dico ,quo � Philofophia ftudio#nbsp;fos auocem,fedhiincphilofophandi ordinemac du#nbsp;�umn�ptobo.Necenimanguftisadeofinibus circun#nbsp;fcripita eft Philofophia, ut philofophari nihil aliud fienbsp;qu�m nugari.Maxima eius pars contempta iacet, ea ui#nbsp;� L lij delicet

deliccr.quae fola humanitadsnomme maionbus no* ftn'sdigna uifaeft. Adulcfccns quifpiam ad Xcnocrat�nbsp;addudus.pcrcipiend� Pbilofophi� gratia,cumnongt;nbsp;dumquidquam cyclicorum attigiffet,fapienti� facriSnbsp;pcohibitus eft. SicenimaitXenocrates:

Onosf�liceSjfire�aftudiadcum fauorc renafcantuf, qu� iam fere caput excrete in Saxonibus c�perunt.Pronbsp;inde iuuentutem noftram fcrmonc nu per habito inhotnbsp;tatus fum, at ad bonas literas Igtis animis adfpircr. Atlt;�nbsp;hocunum egi paucis, utintelligat qu�namfit Barba�*nbsp;n�orum,qucbonocumftudiorumratio.Ncfj dubito�nbsp;cuifatis utrunqg genus cognitum eft.conaturum roti?nbsp;uiribuSjUt ea parte pr�ftet,quar amp; optima eft,amp; ab opdnbsp;mis probatur. Q.u*enimuefania fuerit,immenfolabonbsp;te,cura,nugasemerec Orationem tuo nomini Othonbsp;dodifsimededico oKlywr'c ^ZAwt'Tt. DebemuSnbsp;cnimtibi,quicunc^ literas profitemur,atqueadeoegOnbsp;multis fane nominibus, quern pluribus quotidiefoleSnbsp;officijscumulate. Hoc igitur munus qualccuni^ eft,i^nbsp;deanimo �ftimes meo,amplifffmum ac pluchcrgt;nbsp;timumaccepifti. Vale. Vuittembergx ynbsp;Menfe Odobri, Anno

�ihacplaufibiliOtatorum qua� curia auocetjabfterre# te modo cumprimisrei quam adutus fum difficultasnbsp;potuit,ni mecum pietas in reda ftudia, turn officq meinbsp;rationes inhortentut quo bonas literas ac renafcentesnbsp;Mufas, quam qu�d maxime commendatas uobis uni^^nbsp;uerfisuelim. lllarum enim caufam fufcepi tutandam,nbsp;aduerfus eos,qui uulgo fibi in fcholis dodorumtitulosnbsp;ac premia, Barbaribarbaris artibus, hoc eft,ui SCfraudenbsp;atrogarunt,�Chadenus fer� maliciofis ingentjs homi�nbsp;�es retinent. Germanicam iuuentutem paulo fu perio�nbsp;tibus annis alicubi conatam inhocf�lix cettamenltte�nbsp;rarumdefcendcre,iamnunc quoq^non pauci,uelut�nbsp;medio curfu, commento plufquamThracio reuocant :nbsp;DifFiciliuseffeftudium literarum renafcentium, quamnbsp;utilius : Gr�ca � quibufdam male feriatis ingenijs arri��nbsp;pi,ac adoftentation� pararitDubi�fideiHebraeaeffe:nbsp;Int�rim � genuino literas cultu petire:Philofophiamnbsp;defertum iri,amp; id genus teliquis conuicijs-Gum iftonbsp;gvege indodorum congreffuro, quis non intelligat uelnbsp;Herculi non uno Thefeo opus effe lt; Adeo fufcepto ne^^nbsp;gocio non parum �quo dicar audacior.Vtinterimnbsp;learn uixpoffehanc�me prouinciam adminiftrarijci^nbsp;tramodefti� periculum,quadifpeream,fiquidunqu�nbsp;terumhumanar�priusduxi. Ardeoenim amorercdi,nbsp;SCquum ftudia ueftrauehementeriuuari adulefcent�snbsp;cupiamjietutquedam liberiusi^ifti �oient,dicam. Atnbsp;(nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quando

DE CORRIGENDIS qoaiidome huefiue rat�o(itaenim uidcormihi)fiuenbsp;cafusaliquis impulit,uolohancmec�,Clanflrimi uirGnbsp;caufam habere uosc�munemjquoruminduftria,coni�nbsp;filijs opera^fitjUt paff�m �fitu �hfqualore adferanturlinbsp;ter�,nanuum^ nitoretn ubif^g receptur� fpercntur. PUnbsp;cuitigiturpauciscommonereiuuentutem illuftiisAcai�nbsp;denn� noftr�jUt quantum ad fummam pr�clati infti^nbsp;tuti ucftri attinet,intenigat,quae fit tenafeentium ftudionbsp;rum ratio, qu�illorum qu� Batbari maiorcs noftri �nbsp;Scotis in Galliamj�Gallijs in Germaniam inuexerunf,nbsp;utotdineacdudugenerisutriuf^ cognito,ipfi iudice#nbsp;tiSjUtrummaiore commodo, periculo.minore,liceafnbsp;ampledi. Ad^id hoc omnis oratio meaincumbet,utgt;nbsp;fpem uobis elegantis literatur� ( deGr�ca amp; Latina lonbsp;quor)faciam.Scioenim inipfoiam ueftibulo pleroffjnbsp;nouitaterei,fin�deterreri,certeangi.Pr�ftabat aiitenjnbsp;orationis argumcntum,�^ quafi filum,abipfis ftudioi'�nbsp;fontibus,amp; omnium feculor�literatis inftitutis ducete:nbsp;fedeafeen� alterius erunt. lam quod attinet,breuibuSnbsp;Barbaraftudiacumfynceris committam,doceboqui��nbsp;bus aufpictjs Latina difeenda fint,amp; Gr�ca tentanda�nbsp;Interim qu�fo dicentem benigni aiiditc,id quod � uo*nbsp;bis uel fingulare meum erga uos ftudium, nel ipfa litC*nbsp;rarum dignitas impettabir.

Annis ab hinc opinor odingentis, orbe prope uni�� uerfo�Gotthiscommoto,amp;� Longobardis deuaftaUnbsp;Italia,fimulcum Romanoimperio Roman�liter�fuu�nbsp;intermortu�,quod un� belli furor Si bibliothecas exci�nbsp;derat, Mu�as ocio, ita ut fit, negato extinxerar. Scitisnbsp;enim if; non conueniat cum fapicnti� ftudijs,atlt;5 adeonbsp;ciuilium return cultu Marti, quem fingit Homerus nolt;?nbsp;fteccuifl

flercuPallade acerbis �dijsconflidantem,/xazt'o/JU'�p, utipfeaitj'TVKT�p xcexof/,quo fere tempore Gregorius;nbsp;quern iftiMagnu,ego pr�fultorcninbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Theo

logi� pereuntis noco,c�rer� eximia uir pietate, Roma* nam Ecclefiam adminiftrauit,amp; infoeliciffiimi feculi calt;lt;nbsp;futrisquoad potiiit,docendofcribendocgfuftinuit. Subnbsp;id �tatis nemo, uc uidetur, noftrorum hominum fuir,nbsp;quialiquidinfignefcriptumadpofteros dederit. Verunbsp;hadenus in Scotis arque Hibernisliterasdiuturnapaxnbsp;aluerar,clarebant^ hi cum alijs quibufdam, rum maxi*nbsp;meuenerabili Beda,Gr�ce6c Latine baud uulgaritetnbsp;perito : adh�c in P hilofophia, Mathematicis, facris ficnbsp;ecudito,utcumuetuftis quotj confetti poffer. Interimnbsp;ftigebatltalia/rigcbatGallia.Germania ut femperar*nbsp;mis literis inftrudior erat, ea^ rum potiffsmum in Iranbsp;haf�uieb�tmondum enimuniuerfaChriftum profite*nbsp;batut. In hunc rerum ftatum Carolus natus, cum finesnbsp;Romani imperrj pacaffet,adinftaurandas literasani*nbsp;mum adiecit. Nam amp; ipfe praeter multarum return co*nbsp;gnitionem,pleraflt;5 difciplinas,quaefcholis debent, ex*nbsp;peditasamp;compertas habebat, Alcuinum ex Anglia innbsp;Gallos duxit,quo authore,Parifii literas profiteri c�penbsp;runt,aufpicio certe larto. Nam purae adhuc erant,amp;ac*nbsp;cedebatGt�carum terum mediocrispetitia.Ea nobisnbsp;�tas Hugones,Richardos,�d alios non peffimos fcri*nbsp;ptoresaedidit. Pbilofophia,non utinunc,exAriftotelcnbsp;petebatur,fed roram fibiadferuerant Mathemata,quaenbsp;magnae curgtum literati omneshabebant, id quod in*nbsp;dicant ueteres Monachorum diui Benedidi bibliothe*nbsp;c� : � quibus nemo clarus extitit,qui non opere Mathe*nbsp;matico fic ecuditionem fuamegregie teftatus. Deindenbsp;M ufutes

9lt;j DE C O R R I G EN D I S ufuresa�a eft.indderunt^ homines quidam, fiueliWnbsp;dineingeniorum,fiueamore litium du�iJnAriftote*nbsp;lem.eum^ mancum,82 lacerum, �i qui alioqui Gr�ciSnbsp;tgt;bfcurus,)lt;g� ttPnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fimilis uidetur, Latine fie reddi*�

turn, ut etiam Sibyll� furentis coniedutas exerccret: Huctamen incauti homines impegerunt. Sen�mno*nbsp;gle��tnelioresdifciplin�,e�uditioneGrgca excidimus,nbsp;omnino pto bonis non bona doceri c�pta. Hinc pro�*nbsp;diereThom�,Scoti,Durandi,Seraphici,Cherubici,�2.nbsp;tcliqui proies numerofior Cadmea fobole. Acceditnbsp;fuper,quodnonfolumc�tempti ucteresftudio nouo^nbsp;cumjed omnino fi qui in earn fupererant �tatem ,ceunbsp;in Lethen ablegatiperierunt,utdubites num alia rear^�nbsp;gutiarum authores plusnocuerintjquam �uecordesnbsp;totmilliaueterumfcriptorum adinternicionem ufqu�nbsp;aboleripaffifunt. Talibus deinde femel iuris diuiniacnbsp;humanipoteftasfadaeftjcx horum decretis iuuentusnbsp;crudiebatur. Proinde infeientiamIuris acrem Medicinbsp;pariterpofthac f�uitum eft: Oportebat enim fimileoinbsp;pr�ceptoribusdifcipulumeffe,utaiuntHuIgo x�x� m'nbsp;^XKamp;' KXK�p �iif. H�c ratio ftudiorum annos circitetnbsp;trecentos in Anglia.in Gallij s,in Germaniaregnauit,utnbsp;ne quid intetim dicam immodeftius.4�lu�m pernicio�*nbsp;fa,conijcerelicetpropemodumexhisqu�dixi,at�5 utnbsp;planeintclligatisjanimum aduortite. Primum, defdnbsp;tisueterumdifciplinis,quandoaudaxifta commenta^nbsp;di'�^ philofophandi rati�inualuit,fimulGr�ea congt;nbsp;tempta,Mathematicadeferta, Sacra negligentiuscult^nbsp;funt.Q.uo malo,qu� f�uior peftiselle poruitfCert^nbsp;nullauulgarior unqu�fuit. Nam cumad earn ufqg �ca*

t�n�l�tcra?,pra-�terCypn3num,Hilati�m,Ambronatnj Hieronynwm,Augullinum,nHn�infigne5�xt3rentj�2nbsp;Grlt;ECoi'uni nfum iiernaculum facra Occidentis magnanbsp;ex parte catenas habuiffcnr,fien non potuitjquin Gr�*nbsp;ciscontemptisjun�quidquid commodi ftudijs humas�nbsp;nisPhilofophia confert,confert ante longe plurimu,nbsp;deinde cura factotum fenfim interiret. Hic cafus uerenbsp;Chriftianos Ecdefi� ritus ac mores,illeftudia literarnmnbsp;labefadauit.Aequiusforfan alterius ruina ferri potuir.nbsp;Nam amp; lapfantes litcras.incortupti Ecdefi� ritus, facilenbsp;inftaurarepoterant,amp;bonisliteris,fi qu� falu� man�nbsp;fiffent,liberum erat,ruinofos Ecclefi� mores corrigere,nbsp;animos hominum iaccntcs cxcitare, confirmarc,amp; innbsp;otdinem cog�r�. At uero fiucfato,fiue noftro uitio eue�nbsp;nit,fimul bon�liter? n� bonis,prifca pietas ceremonrjs,nbsp;hominum tradition�bus,conftitutionibus,decretis,ca�nbsp;pitulis,cxtrauagationibus,gloffisnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;mutata

eft. NeijretulitquodNicenaSynodo Patres tam pru� dentercauerunt,Tc�nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Audaciushec

uideatalicui,^ exufu uel �tatis uel ftudiorum meor�; uet�,utficdicam,resueftr�,ingenuiiuuenes,poftulanr,nbsp;Namut quidam fegnius cum bonisartibus ingtatiamnbsp;redeant,nimirumincanfaefl:,quod nondum quifqu�nbsp;eos libereadmonuitquot; lam igitur cognofcite, qugnam fitnbsp;ilia Barbarorum commcntandiratio,qua��quibusmanbsp;naritfontibusaudiftis. Arti� genera omnino tria funr,nbsp;Afl),lt;KCfz,lt;?ivlt;r/K�f/,7�p�]^t7rT/tt�p. Logicum uimomnettinbsp;acdifcriminafermonis tra�atjamp;cum peripfum inillanbsp;fuperiorafititer,primum formand? pueriti� rudimen�nbsp;iumeft,litcrasdocet, propriet�rem fermonis autregu�nbsp;lisadftcingit,auccollati5autorumfigutis,indicat quidnbsp;M i] obferues

S�i DE CORRIGEf�DIS obferues, id quod fer� Gtammanca pr�flar. Deindenbsp;cumpaulo progreffusfuerisj'udiciutnanimiscompa#nbsp;iat3quomctasrernm,ortus,ftnes,dudum,ficagnofcas,nbsp;ntficubi quid incident exa�etraftandum, omniaqugnbsp;adinftitutum pertinent,quaff in numerato habeas,8^nbsp;artis adminiculis ita fenfusauditoruni capias, ut diffeOnbsp;tiretemere non queant. H� partes illiusfunt,quam noSnbsp;Dialeflicam,alij Rhetorica uocant; Nominibus enimnbsp;uariantauthores,quumars eademfit. Anjhicdocendinbsp;ovdoquondam fuit,quum uigerent adhucliterg, do=*nbsp;nec in bullatos quofdam Magiftros incidimus, qui fei�*nbsp;fis qua mole commentariorum Grammatica primuninbsp;opprefferant.Sedquandoea reuixerunt,de Dialedicisnbsp;uideamus,qug adhuc ex Tartaretis, Bricot, Peruerfore,nbsp;EckijSjCopulatisburfgmontiSjExercitijstaurinis 6dcanbsp;ninis,amp; alijs huius farin� petimus. Licet hac partemi*nbsp;hi liberius agere,nam SC ijfdem ego annos iam fex per�nbsp;petuospenedetritusfum.Etquumrem probemedita#nbsp;tarn habeam,non erit difficile mihi fuis earn coloribusnbsp;pingere,acdeclarare,n�effec/�z�Aix7/��,qugifti amufi,nbsp;�nfciti�Magiftri profitentur.PrimumDiale�iea,u'ldinbsp;xi, methodus qu�dam eft omnium qu�ftionum com*nbsp;pendiaria,lt;/l;(i�gt;t)i(7(��Tt c/'/�xgiTix�;quaconftator*nbsp;doamp;iudiciumcuiufqg rei tra�and�, utinquoque ui*nbsp;deamus, quid, quantum, quale, quur,quomodo: S�nbsp;fimplex fit, fin complexum, uerum ne an falfum. Sim*nbsp;plicium difcrimina,notionesc|g ifti perlocafentafituconbsp;gunr,no�em^ profundam. Complexorum dodring,nbsp;quas tenebras no ofFuderuntargutijs ? Quales funt :Genbsp;nus eft fpecieSjNullus �i nemo mordentfe in facco, P^nbsp;rifijs Roni� uenditur piper, Arcent foro fup qug nonnbsp;affequun*

affequuntiK. Librum xotTsj-ogiWf/ aiunt D�aic�tcf tabu lis non ccnferi, quum inde omne artificium innenien^nbsp;di,ceue fontefiuat,82 KctTuyoftcu n�fintnifinbsp;qugdam fnnplicium. Ethicargutantur;Num fingulanbsp;genera generalifs � realiter ( ut uocant ) difcrepent, atqtnbsp;de eo nondum inter Scotiftas ipfos conuenir,multo minbsp;nuscii fadionisdiuerfae nomtnibus.Analytica pofte#nbsp;tiora,cum fint difponendiferies,ac ut Simplicius Peri#nbsp;pateticus ait,canonacamuffis artificiof� difputationisnbsp;inter Metaphyficanoftri retulerunt, Nempe quo remnbsp;perfenonadmodumdiflFicilemjacmireutilemftudijsnbsp;honeftetradandis,amp; difficilemamp;inutilem redderen t.nbsp;Hoccineeftilluddocerequodia�antcH�ccine funtfinbsp;nequibus penfum arti cuitj fuum reddi nequit f Hgcci#nbsp;nefunt, qu� tarn fplendidis Philofophig titulis audio#nbsp;nanturcAr quanto minoris didiciffent rede fapere,^nbsp;defipere. Sedcohibeo animum,nequem uel bonorumnbsp;nimia libertas offendat. Vos � me adulefcentes hocnbsp;unum agi putetis, utilius qu�m quod olim tradabant,nbsp;ftudium uideri renafcentiumliterarum .Equidemali#nbsp;quot noui tedi iudicij uiros,quibus cum faspe rem ean#nbsp;demcontuli, prorfum noftrae fententi�, omnibus cal#nbsp;culis adftipulantes. Amicus mihi quifpiam eft non uulnbsp;garis,fub quo primum puer pr�ceptorein Sueuis Tubinnbsp;g�jDi�ledicis meriii annum unum aut akerum,hade#nbsp;nus ut fratrefemper familiarifs. ufus, Francifcus Stadia#nbsp;nus,etoditioneacuit� generetali,ut a' bonis ac dodisnbsp;omnibus certatim diligi mereaturtls Analytica pofte#nbsp;tioraSueuic�iutientutiannofuperiorepr�ledurus,^ nonbsp;bis Themiftij libellos,quos Latine reddidit Hermo#nbsp;Uus,accepit.Addidiquedam�Philoponotranfcripta,nbsp;M ii) rie^

ne�g enim Gr�caomn�afatis mihiprobantnr.Admb* nuiinfupen�nicab AriftoteleRhetoncadoceri. Legir,r�nbsp;eft iudicio,protinus ad fcopum aduortitnbsp;animnmjbi repenitus cognita, pro foelicitate inge*nbsp;ni) fui auda illuftratacg.tot notabilibus.acceptionibus,nbsp;diftin�ionibus exauflorans.caufam intcgram,uelut�nbsp;tecuperatorioiudicio reftituit,fcholgfimpliciteraccan*nbsp;didefummamrei to �Aij� i^cd traditurus. Adh�cmanbsp;le precatus nugis'jObnixe � me contendit, Ariftoreli puenbsp;gando focias manus adijcerem: Conatutum omnia fe^nbsp;ie pro uiribus, uti artium elemenra uindida Barbarorunbsp;liberarentur. Primi nominis ftudia,� fordibus recip�nbsp;non poffc,nifi purgacis adulefcenti�rudimentis. Id ferenbsp;quenijinfiimmis poffe,quodininfimis affuetierit. Innbsp;fiimm3,omniafibidegrandioribus polliceri,fi cxerccnnbsp;d�iueunt� ratio melior iniretur. Placuitamici confiliu,nbsp;amp; negotium un�literarium fufcepimus ,Dq reliquafetfnbsp;cundent. Nunc qu�fo uos quanti facitis huius uiriiudi^nbsp;cium, cum in ali)s difciplinis ovnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tum in hocg�

nere fumma cum laudeannos opinordecemuerfatif Hoc egero uobifcum tefte, atcj eo fan�iurato, non effenbsp;in bis uulgatis ftromatis, quod probari cuiquam pr�tecnbsp;perfonatosquofdam profeffores,^�^�? /^�ZAop �nbsp;lt;r�i��?,que3t.Iratas hnbeam Mufas,ni hgc ita damnem,nbsp;ut pr� eis meliora foeliciora^ uos ample�i uelim. Alionbsp;qui liberum per mccui^ fucrit,quorfum uelufus uo�nbsp;cat, uelingenium trahitfequi. Satfcio nullum fuiffefe*nbsp;culum,nelt;5 Grgcorum neij Latinorum, quod non fitnbsp;egregie nugatum philofophando, ueteres aliquantonbsp;noui felicius. QuareafFerasad eaftudia,oportcr,anbnbsp;tnutn�ccem 6^ curam gt; deindeMagilltum adhiheas bonbsp;tiiiudict)

ni iudicij, qui feligat qu�nam 8i. quatenus difccnda fint.Dolcteiiimfanis cffequi perfqaferuntfibi,nifih�cnbsp;l�ugaliadidicenmuSj non fore ex ufii,quidquid ftudio^nbsp;turnaf�e�ennis. Modellus uir Socrates erat,qui cumnbsp;opinionefapiend�uulgo coleretur,dicebat, hocunutnnbsp;fefctre,quod nihil fciret:illi contra hocunumnefciunt,nbsp;quod nihil fciunt- At^ utinam f�liciter eos aliquando

� �oj/zi^uirga fuadetnulceatutexpergefiant5uc defiperefeagnofcanr. Vteuagarer longius,ipfa mereinbsp;indignitas perpulit. Volo enim fidem ftudiofis fa��,nbsp;aliud quoddam literarum genus utilius effe,qu�m fitnbsp;quod Copulata ia��t^at�g hgc in Rhetoricis noftris Ionnbsp;gius.Quin uideamus,amp;hoc facile nefit^hacenimfenbsp;commendationediuendunnquafiueroanguftisadeonbsp;finibus contenta uirtus effedebear.utquodcuiq! prociinbsp;�efitaggredi, continuo idem honeftum fit. Quantumnbsp;�Etatis homini datum eft, nedum adulefcentiam, infu#nbsp;munt, ut Euripos omnes, fie enim Nazanzenus uocar,nbsp;Ariftotelicos exhauriant, id quod nefeio an unquamnbsp;alicuic�tigerit. Subindeenim quod exhauriturinfluit,nbsp;f�licius id quidem qu�m quoddeDanaidum dolijsnbsp;feront. Adde quod cum fe ueri feientiam meditari glo*nbsp;riantur,pluritn�oper� fallaciis ne�endis^ dolls lingugnbsp;nauant,ut feftiuiter I udit Ifocrates c� ait : Otnbsp;(JtXi rny

hiye/jj nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Deinde ex tot faflio^s

numdiuerfis opinionibus,uixunamautalteram,qu�fi bi conftet, reperias. Soient enim,utex ueteribus Theo^nbsp;logis quidam primi nominis dixit, in omni humanonbsp;dogmate falfis uera, ueris falfa mifeeri, hsu vk�h�Isnbsp;Dionyfi) uerbis utar.nbsp;Jbi uero

Ibiuero quanto agasnegocio,quibusauditorefnpetfu* gtjstrahas,dum fentcnti�Do�ons inter feconuenianr,nbsp;nimirum ut Candida nigvis ; at nil rcfert,cadat, an redonbsp;ftet fabula talo, modo damatumfitfortiter. Quanto fanbsp;tius erat hie uel tonbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^nou�Academi� ample�i.

Vereor ne moleft� fit uobis audire tam inconditas nu^ gas,altoquincxemplis h�ccomprobarem non paucis.nbsp;Interim partium ftudrjsdifceditur,3lunturodia,frigetnbsp;humanitas,8i cum � literis nihil abefle debeat longiusnbsp;rancore,nam communia �tant Mulisamp;Gratijs quon*nbsp;dam facta, horum ftudia, qu�cunt^g funt, uel fola nutritnbsp;inuidia. Sicimbuti,quum adfublimia,Thcologiam,nbsp;Iuris fcientiam,aut rem medicam,eff�ens iam annis penbsp;dem mouenr, quid aliud defe�is ingen ij uiribus,qu�tnnbsp;quod in ludo confueuetunt,agant lt; Nugantur ergo bisnbsp;puerifencs,qu3nquam fi cuipaulof�licior eft geniusnbsp;lufiffepudetjfed n�incidereludum. Porto uobis Adunbsp;lefeentibus ueftram gratulor f�licitatc, q uibus benigninbsp;tateoptimiac fapientiflimi Principis noftri Friderici,nbsp;Ducis Saxoni�, Eledoris,contigit longe faluberrimisnbsp;etuditi: fontes ipfosartium exoptimisauthoribushaunbsp;ritis. Hie natiuum ac fyncerum Ariftotelem, ill e Quin�nbsp;tilianumRhetoremjhicPlinium tantum non ditiffimunbsp;p�da�,acueluti quoddam copi�cornu,illeargutias,nbsp;fed arte temperatasdocet. Acceduntfinequibusnemonbsp;potefteruditus cenferi,Mathematica,item Po�mata,nbsp;Oratores,profefforibusnon proletarijs. H�cficogno^nbsp;ucritis quo ordine tradanda fint,certo fcio, amp; facilia,62nbsp;admirandi profedus uidebuntur. Puerilia ftudia qu�nbsp;appellantnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Grammatica, Dialedica,

dicandum inftru�us,faftigiaftudiotum n� fernere aft�e �es. lungcnd�Gr�c�litcr� Latinis,utPhiIofophos,nbsp;Thcologos,Hiftoricos,Oratorcs,Poctasledurus5qua^nbsp;qua te uortaSjtem ipfam adfequare,non unibram rcru,nbsp;nelut Ixion cum liinonec�grcffurus, in nubem incidir.nbsp;HocquafiuiaticocomparatOjperc�pendia �� tVTrt��f,nbsp;ut Plato ait,Philofophiam accede. Nam in ca fum pla*nbsp;nefententia,utquiuelitinfigncaliquidjuelinfacris,uelnbsp;foto conari, parum efFeftutum, ni animumantcahussnbsp;manis difciplinis(fic cnim Philofophiam uocajpcu!�nbsp;dcntctj�i quantum fan�s cft,cxercucrit. Nolo autetnnbsp;philofophandoqucnquamnugari,itaenim fit, ut comnbsp;munis etiam fenfus tandem obliuifcare.Sed exoptimisnbsp;optima felige,ea^ cum adfcientiam naturae,turn adnbsp;motes formandosattinentia. In piimishiccruditionenbsp;Gr�caopuseft,qu�natur� fcicntiam uniuerfam coms'nbsp;ple�itur, ut de modbus appofite ac copiofe dicercnbsp;queas. Plurimum ualent AtiftotelisMoralia,Leges Planbsp;toniSjPoet�,atque r) fane,qui amp;:optimi funt,amp;in hocnbsp;legi polTuntjUtanimos etudiant. Homerus Gr�cis fonsnbsp;omnium difciplinarum,VergiliusacHoratius Latinis.nbsp;Neceffatiaeftomninoad hanc rem hiftoria,cui fi aa-anbsp;fim,me hercle non tnuitus uni contulcro, quidquidnbsp;emcrctur laud urn uniuerfusartiumorbis. H�c quid fitnbsp;pulchrum,quid turpc, quid utile, quid non,plenius aenbsp;melius Chryfippo amp; Crantore dicit. Hac nulla uit�nbsp;pars,nelt;5 publica, necji priuata uacarcpoteft. Huicads:nbsp;miniftratio return urban�tum domefticarum^ debet.nbsp;Ac ncfcio an minore incommodo mundushic noftccnbsp;fole,animo uidelicet fuo cariturus fit,quam hiftoria,cii9nbsp;uilium negociorum ratio. Confenfumaiotumnoftroi�

tum celebratum eft ,Mufas ex memoria natas effe. Eo ,ni fallor,fignificatum ex hiftoria omneartium ge^�nbsp;nusmanare. Gompledor ergo Philofopht� nominenbsp;fcientiamnatur�,morumrationes,amp;:exempla. Qui!*nbsp;bus qui rede imbutus fuerit.ille uiam fibi adfummanbsp;munijr. Caufas adurus habebir unde diuitem return acnbsp;amplamorationem condat.�Ciuitatem adminiftraru#nbsp;tuSjunde�quijbonijiufti formulas pctat.Nimir�h�cnbsp;Philofophi� commoda Demoftheni clariffimoOra?*nbsp;�tori uila funt,quur ram accurate earn adulefcenti cuigt;nbsp;dam commendarit :nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lt;/lt. reliqua ipfi inErotico le

g�te. M.Cicero nufquam non d�dit Philofophi� pris* mas,82audiftisopjnor,quidilleincomparationeSer^nbsp;uijSulpicrjjamp;Q.Sceuol� lurifconf. quendam lt;r�lt;jopnbsp;Romani cognominarunt,admirati uber�in eo Philofonbsp;phicar�rer�fcienti�. Ver� quodadfacraattinet,pluri*nbsp;m�refertqoomodoanim�c�pares. Nam fiquod ftu*nbsp;diorum genus,facra profedo potiffim� ingenio,ufunbsp;cura opus habent�ft enimodorunguentor� domininbsp;fupet humanar� difciplinatum aromata; Duce Spiritu,nbsp;comiteartiumnoftrarucultu,adfacrauenirelicet. Sicutnbsp;ad Herculian�Synefiusnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;t/litt

�i��fiS nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fcf T� �ifflj/ 7ro�gt;/filisa-gt;^

Id fi cui non uidetur,cogitet pr�ter c�tera amp; orschalcff a' Tyrrjs in rempliSolymi fabricamcollatumeffe.Ita^nbsp;cumTheologia partim Hebraica,parnmGr�cafit,n3mnbsp;tatini riuos illorum bibimus, lingu� extern� difcend�nbsp;ftint,ne ueluti Kutf� 7tp�lt;ragt;7ra,camTheologis agamus�nbsp;�bifefplcndor uerborum ac proprietasaperietjamp; pa^nbsp;tefcetuelutintra meridiana cubilia uerus ille acgenuii*nbsp;nus litet� fenfus. Proxime cum literam pcrcepimus,

~ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quemut

quemnr elenchatn reru. Faceffent iam tot frig�dlt;g1off�i l�,concordanti�,difcordantiae,amp;fi qu� font ali�insinbsp;g�nij remor�. At^ cum animos ad fontes c�tulerimus,nbsp;Chriftum fapere incipiemus mandatum eins lucidumnbsp;nobis fietjamp;ne�areillobeatodiuin� fapienti� perfunnbsp;demur-AtcuminuineisEngaddi cypetum legerimus,nbsp;occurretfponfus (aliens fuper montes,amp;tranfsiliensfunbsp;per colles, du�os in palatia Edennbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fucco

liquido,fragrance,impios animos difluente iuunger, ac morte ofculidignabitur. Illius membris inferti uiue=�nbsp;mus,fpirabimus,uegetabimur,Sion contemplantes,amp;:nbsp;iilencio x^veptoitvsu Salem adorantes. Hic c�leftis fanbsp;picnti�frudus eft. Earn igitur^puriffime non interpolnbsp;latamnoftris argutijs colamus. Id quod cum aliquo*nbsp;ties inculcat Paulus, turn in Epiftola ad Titum fedulo �'nbsp;Chriftiani hominis doflrinaexigit, K/tcclt;p3oQixiJ inte:�nbsp;grit3tem,hoceft,nelubricafitfides. Deinde o-t/xt'OTsT�nbsp;mundiciem,hoceft,ne alienisliteris improbe facra connbsp;taminemus.Opinorquod futurum fciebar,fi facrispronbsp;phana mifcerentur,fore, ut fimul prophani afFedus,nbsp;odiagt;ftudia fadionLim,fcifmata,iurgia,confertim fuccenbsp;derent. Proinde qui diuinis initiariuolet, Adam iliumnbsp;uererem exuat oportet, ut incorruptibilem Adam in#!nbsp;duat,hoceft,humanosafFedus,ipfum^callidi ferpen#nbsp;tis iugum fupera uirtuce frangat,excuti3t,ut in glorianbsp;Domini transformetur inabyffumabyffus.Hocfaneinnbsp;caufa erat cur dicerem ufu literarum deftitutam Ecclc�snbsp;fiam, ueram ac germanam pictatem traditionibus hu#nbsp;manis alicubi mutaffe. Poftquam hominum commennbsp;taplacerecoeperiit,amp;amorcoperum noftrorum uidi,nbsp;pro manna BeelphegorguftauimuSjhomines no

effe c�pimus. H�c uclim ita dicereuidear.utfentio* Sentio autem omninoaliudnihil,^quod Euangdica�nbsp;uentati Ecclefi� dectetis probatur, crit^ mihi quod Helt;*nbsp;br�i dicuntnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;TMy. lam ne obfcurcin*

telligins,quantumfitin renafcentibus ftudijs moment tijquantumad cxcolendasbonas mentes conducantfnbsp;Quemnonmiferefcatfuperiotis�tatis,qu�tam datanbsp;luceftudiorumdefertajinorci tenebr3s,83nefdo quasnbsp;faeces literatumindditc�Q.uem non tangai ingens no^nbsp;ftri feculi calamitas jquod �� uetuftis authotibus no^nbsp;ftratiumincuriaDtbatumeft,deinde quodhi quoquenbsp;lucri feciflent exboniSjniperijflentilli defiderati.Su!�nbsp;pereftigiturJuueneSjUtaudiatiSjquanqu�ita feres ha:�nbsp;beat, amp; difficilia fint,quae pulchra funt, tarnen ira uin:�nbsp;cet induftria difficultatem,ut longe minore impen�nbsp;dio bona mala uos fperem affecuturos. Deligunt uonbsp;bis praeceptoresueftri qu�exufueftfcire,friuolafecer*nbsp;nunt,at^ ij Latina quidem,fimul cumLatinisGr�canbsp;difcij�ddebentjamp;facile poflunt. Modo fuccifiuasal�!�nbsp;quot horas Gr�cis date,ego faxo ftudio aclaboremeo,nbsp;ne opera uos ueftra fruftretur. Statim enim ab initionbsp;difficultatemreiGrammatic� optimorum authorumnbsp;ledione temperabo, ut quod il lie r�gula, hic exemplanbsp;doceant.Accedetobiterinauthoribusinterimquodadnbsp;moresjuelretumfecretarumfcientiampertinet; omnianbsp;ficontuleritiSjpulcherrimeabfoluent orbern ftudioru.nbsp;Eritenimcuraemih�utpro te quae uidentur diligenternbsp;admoneam* Homer� habemus in manibus, habemusnbsp;Pauli Epiftolam ad Titum.Hic fp e�are uobis licebir,nbsp;quantum fermonis proprietas, ad intelligenda facrorunbsp;myftena,conferat: quid item interfit intet interpr�tesnbsp;Graece

Gr�ce dodos,8^ indodos. In alqs nota mala pro bonis ducancnr,in hoc negocio diutius citra iaduram ineptisnbsp;re non licet. Capeffite ergo fana ftudia,8i quod � Poe^nbsp;tadidueft,animouoluite:Dimidiumfadi qui coepir^nbsp;h3bet.Sapereaudcte,ueteres Latinos colite, Gr�ca amnbsp;plexaminijfinequibus Latina tradarirede nequeunr.nbsp;Ea pro omnium literarum ufu, ingenium aient mitius,;nbsp;ac elegantiusundequalt;5 reddent.Paucisannis prodie^nbsp;reinlucem, quiuobis Siexemplo ��ftimulo finttVifnbsp;deor enim uidere mihi tacitus aliquot locis reflotefcerenbsp;Getmaniam,plane^modbus amp; communi hominumnbsp;fenfumitefcere,8iquaficicutari,qu�BarbarisoIim dis=nbsp;fciplinis e{Fera,nefcio quid immane folita eft fpirare�nbsp;Proindelocabitis operam, non modo commodo ue*nbsp;ftto,eo^ ad pofteros propagando, fed omnino gloriaenbsp;tionintermoritur�Prindpis omnium confenfu opti*nbsp;mi,qui nihil adferedis bonis literis habet potius.Equis:nbsp;dem quod ad meattinct,nihil n�connitar, ne defuiffenbsp;uel pientiffimi Pcincipis uoluntati, uel ftudijs ueftrisnbsp;optimi Auditores uideac-At^ hoc me nomine uobisnbsp;Cladffimi uid,Academi�Saxonic�Principes,addiconbsp;acdeuoueo,ueftrumetitadulefcentiammeam bonis linbsp;teris confecratam,minimemalisartibusimbutam,de#nbsp;nilt;5 in fidem ueftram fedulo commenda#nbsp;tarn, benigne officiofe^ cuecinbsp;ac conferuare.

KtCESSARlAS ESSEAD �MNE STV dtorum genus Artes DicendijPhil�nbsp;Mcl. Declamatio.

Pindarus optimam return aquam,amp; pulcherrimam poffeffionem aurum effececinit, n� ille, nifi multitudinbsp;nis auribus inferuiffet, rebus omnibus literas antetulif*nbsp;fet.Nequeenim quidquam eft cuius uel ufuslaciuspa*nbsp;teat, uel dignitasharum amplitudincmfuperet, At eanbsp;eft uulgiamentia.utnon aliud perindecontemnat,ac�0nbsp;elegantiorum literaturam : eam^cum uiderem hoc ponbsp;tifsimum tempore nofttis fordere, breui declamationenbsp;laudaui. Inftitueram equidem pro eo acresmerebatucnbsp;copiofiorem. Sed cum immorari non lice*nbsp;ter, malui qualicunij oratione reuocare in uiam ftu*nbsp;diofoSj^caufam literarum, utGr�ce dicam,lt;/l�icj,ga*nbsp;4)�(/-plane^accidit,utcumamphoca5iuxtaPoetam,innbsp;ftitui c�piffet.currenterota urceusexierit. Verum quidnbsp;quid hoceft operis,tibi, mi Simon, propter incredibil�nbsp;amor� tuum erga meliores difciplinas, dedicareuifuninbsp;eft,utueltuo exemplo nonnullos adliteraruftudiumnbsp;inuitem. Vale, Vitemberg�,

tes, quantum momenti habcant ad folidam eruditio* ,nem parandum dicendi artes,qu�in fpeciem nihil pronbsp;fitenturetufmodi,cuiuulgusadpl3udar,c�terumutilii�nbsp;tatefacilereshumanasomnesuicerint. Nei^enim us^nbsp;quidquameftintota rerumuniuerfitate,unde ad motnbsp;talesampliora commoda, quam ex hoe artium generenbsp;j�edeant - Sed cum earum precium iuuentusignorer,fit,nbsp;-ut plerifqgfordeant,minime^ digngiudicentur,quibusnbsp;difccndisoperamnauentPr�clarumeftPhilofophumnbsp;lt;Jici:magnificum,Iurifconfultumaudire:Theologiconbsp;nomine,nihil hoe tempore ad uulgus plaufibilius eft:nbsp;dicendi artium,tanquam Megarenfium, nulla ratio hanbsp;betur, Proptereauifum eft hoe loco oftendere,qu� resnbsp;maxime nobis earum ftudium commendare debeanr,nbsp;Atlt;5 hic mihi uel Pericleam uim optarim, dum ftu�tamnbsp;iuuentuteminuiamreuocarecontendo,qu� elegantionbsp;temliteraturam partim errorecontemnit, quod ad relinbsp;quas difciplinas comparandas inutilem eflecenfetjpacnbsp;tim inertia fugit. Eft enim amp;literarum,perinde ati^ alianbsp;rumbonatum rerum eanatura,ut finefummolaborenbsp;nemini contingant. Not� enimillud eft, Difficilia effe,nbsp;qu� pulchra funt. Quanquam qui rationem fubduxe*nbsp;tit,quantulonegocio,quant�lucrifaciar,qui commo*nbsp;dorummagnitudinemoboculospofueritjhuncnull�nbsp;res quantumuis durf, ab harum artium ftudio deterruenbsp;ont,quas,nificognoris,nediciquidempoteft,^inf�linbsp;cit�e

citer reliqnas difciplinas tra�aturnsfis. Pro�ndea�qu�s animisaudite,qu� merationesadduxerint,curclegannbsp;tiorem literaturam rebus humanis plane neceflariamnbsp;cfTeiudicem. Primum,nemotamuccorseft,qui nonnbsp;uideatnobiscertaquadamloquendirationcopuseffe,nbsp;quadilucideexplicemus animorum noftrorum fenfa,nbsp;quacuncjde reuel publice uel priuatim agendumeft.nbsp;F�rtafleridiculumfuerithicdifpurare,^neceffariushonbsp;mini fermo fit. Nam quiliterascontemnunt, neutiquanbsp;uideriuolunthominifermonem adimerejfedoratio:�nbsp;niscukumadfpernantur.Proindequantum teferar,cecnbsp;tam loquendi rationcteneri,paucis indicabimus.Namnbsp;qui rede rem �ftimare uoletjs intelliget^non ita multunbsp;intereffe,mutus fis plane,an artem ad dicend� non ad*nbsp;hibeas. Neij enim fieri poteft,ut qu� fentis.fic exponasnbsp;utintelligiqueant,nifiarteloquendifaculratemamp;pa*nbsp;res amp; confirmes. Vfu enim com pererunt prudentes ui*nbsp;ri,nihileffedifFicilius,^dilucide acpetfpicue derequanbsp;piamdicere. Primumenim nifi uim pondus^ uerbo*nbsp;rum dicendo tueare,orationem tuam qui adfequetucnbsp;auditor;�Namcumufu,uelutnumi,uocabula proben*nbsp;tur,rcceptisutendumeft,qu�,quia eloquentes homi*nbsp;nes.quafi permanus pofteristradidere,obfcuritateua*nbsp;cant.Superiorefeculo,cumfuaquiflt;5g nerbacuderet,82nbsp;peregrinaLatinismifceretur,eiufmodi conflata eftora*nbsp;tio,qu� ne ab illius quidcgratis hominibus inrelligi ponbsp;tuit.Tantum abeft,ut pofteritas adfequatur. Quis enimnbsp;Scotum,�uthuius faring aliumfcriptor� hoc tepore in*nbsp;telligat Deinde uix exercitatiffimi prxftiterint, necubinbsp;ftruduram orationis ac phrafin uiolent:qu�fiuitiatanbsp;fucrir,neceireeftoration�obfcuriorem reddi.Tlt hic^nbsp;multa

multacfFcruntimpropriectjamcrudiri:Q,uotiesabfur dis acineptis metaphons fetmonem obfcorantlt;Quisnbsp;cnim Apuleiumjamp;huius fimias feratcScd re�eApu�?nbsp;leius.qui cum afinum rcpr�fentaret,rudere qu�m loquinbsp;maluJt.PoftremOjUtuerbaphrafincp fan�s noriSjdifFic�J�nbsp;limum tarnen eft,fuo qu�qi loco diftribuere, alia deprinbsp;mere,aliaattollere,qu�dam breuiteradftringere, aliasnbsp;euagari libcrius,qu�dam diflimulateac tegere,alia pro#nbsp;mere, ut tanquam inter umbras lumina extent acemi#nbsp;tteant. Eftenim eloquentia omnino ampliusquidd�,nbsp;quam tumultuariauerborum congeries. Verum uideo inbsp;^rrore labi iuuentutem, qu� c� nefciat eloquentia; cutnnbsp;uim turn naturam,n� arbitratur precium aliquod ope#nbsp;t�fore,cureamfibimaioreftudio contentione^ parer,nbsp;amp; laudari � nobis profefforculis putat uulgari more,nbsp;quemadmodum fua ungenta folent Pharmacopolae:nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

necoptimorum prudentiffimorum^ hominuautho#* titatecommonetur,quiadillius(ludiumunauoce adunbsp;lefcentes communi claffico inuitant. Miferam homi EXCttrJw�nbsp;Hum conditionem,quando,ut qu�cj res optima eft, itanbsp;longiffimcaconfpedunoftro receffit,minimecgagno#nbsp;feitur. Nec dubitarim ego,quin fi oculis cerni poffet elonbsp;quenti� dignitas,mirabiles,ut ille ait, amores fui exettanbsp;ret. Sed cum cafu iuuentus, non ratione uiuat, temcra#nbsp;rio quodam impetu ad ea delabitur, qu� uulgo maxi#nbsp;mecelebrantur. Quarefiquis eft non imprudens rerixnbsp;�ftimator,is apud fe expendat,pcimum nihil elTCjCuiusnbsp;ufus latius pateat,^ fermonis commoda. Omnis hominbsp;numfocietas,ratiouit� inftituend� publice aepriua#nbsp;tim,conquirendorum^ omnium quibus uit� tuemur,nbsp;deniij co mmeccia omnia fetmonc c�tinentur. Deinde

pecfuadeat fib� neminem adpofite acdilucide de ulb te didutu effcjnifi qui arte quadam, imiratione^ optilt;�nbsp;morum Si magna cura orationem ea lingua qua public�nbsp;ce utimur,formarit. Q.uod ubi animaduerterit, baudnbsp;dubicnihil prius,nihil antiquius habebitdifcendis lo#nbsp;quendi artibus. Siueenim confilio alij iuuandi funt, fisnbsp;ue docendijfiue tuendum eft dogma aliquod,fiue deinnbsp;re,�quoac bonodifferendumeft, nihiloplus efFscias,nbsp;^infc�nismut�perfon�folent,nifi arte elaboratamnbsp;orationem attuleris, qu�res obfcuras tanquam in luminbsp;OccK� necollocet. Nonignoroeire,quielegantiamareftelogt;nbsp;fdtto quendi rationefeparant, nee referte putant, modo remnbsp;indicent,qualicunqg oratione utantur. Qui fi rem pro*nbsp;pius infpexiffent,neutiquam adfciticium Sifuperuaca*nbsp;neumabeloquenti�profeflbribus fucumrequiriiudi*nbsp;^tarent. Ipfaorationispuritas,natiua^ facies elegantianbsp;�cftjquamnifituearc,non modo non uenufteautinqui#nbsp;natejed improprie,obfcure,ac inepte dixeris. Et quemnbsp;admodum in fingendis corporibus ea demum elegan*nbsp;tiaeft,ubiiuftaproportione membra omnia inter fec�nbsp;fentiuntjfi quid fecus facias, monftrofum erir, ira eu gernbsp;manamorationisfpeciem noua compofitione defor*nbsp;maueris, monftrofam plane ac ineptamfacies. Picusnbsp;inEpiftolaquabarbaris Philofophi� fcriptoribus pa*nbsp;trocinatur,ludens,credo innbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;argumcnto,amp;ele*

gantiam� reftedicendiratione feparat,Siexplicacires qualicunijorationepoffecenfet.Huie equidem nihilnbsp;fuccenfeOjquibarbariem non magis exanimi fententianbsp;tuetur,cjfebrim Fauorinus laudabat. Hocmiror,cffcnbsp;quibustamfriuol�arguti�ferio perfuaferintjnihil refernbsp;te,quomodo loquamur. An uero cede corpus imita*nbsp;bituc

bl tu r pi��Cjfi nulla ran�one peiiicilliim rcgat, fi temere feraturm3nus,necducanturarteline�?Ad cum mod�nbsp;necanimituifentcnrid alijsobocnlos pofueris,nipro*�nbsp;prijs amp; illuftn'bus ucrbis apta uocumcompofirionejas�nbsp;ftofcntentiarum ordinc urarc.Nam perindcatij corponbsp;ra colonbus,animi fcntentidoratione repr�fcHtamus�nbsp;Quarc neceffceftdiccndo certam aliquam imagincmnbsp;arteconcipi,qu�cdifccrnatinrerfetanquam uultus fennbsp;tcntiarum.Flagitium cftjfiquis�i� ignaro dcuiam fc:�nbsp;tnitam monftrcr:At qui rede dicendi cura uacanr,quo#nbsp;ticsledorcm�uiaabducuntfquotics uniusucrbiabUi=nbsp;fu ludificantur f Non femel impofuere in Philofophia,nbsp;in facris literis fol�cifmi noftris interpretibus. Quisnbsp;enim omnium Pauli fententiam inCorinthijs adfecu:�nbsp;tus eftjUbiGrilli iftielegand� contemptorcs, uerterut:nbsp;Ex nniltis facierum pctfonis amp;c, Qug Auguftinum remnbsp;peftas aufert,quo minus propofitum tcneat,in enarrannbsp;do co quod eft apud loannemnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;0

Hoc genus extant innumera paflim,ubimedio�s criteretiam eruditosbarbarifmi fcfcllerunt. Adeononnbsp;quouis orationisgencre ledorifatisfeccris, fed cura ftu^nbsp;dio^ paranda facultas eft, qua animi tui fententiaper#nbsp;fpicue aliorum oculis fubtjcerc poffis,omnia^commonbsp;dequ�respofcit,eloqui:ideft enim eleganter dicere.nbsp;Quin igitur helicborum propinamus ijs, qui uenuftat�nbsp;orationisfaftidiunt,adco�communi hominum fenfunbsp;alieniSjUt ne quidem,quidloqui fit, intelligant. Peponbsp;tit elegantiam neceffitas, quod amp; barbara omnia incetnbsp;tafunt,6^qu� oratorijsornamentisilluftratafunt per^nbsp;cipiuntur. Nam in hue ufumadhibcri fchemata Fabiusnbsp;fctipfit.nea unquam ueram fpeciem ab ucilitateredenbsp;O ij diuidi

diuidifeiitit.In fa cris libtis, ut interim prophanos om�t tam,quid qu�fo defidcras Rhetoricorum fchematum rnbsp;At his opinor non ufuri crant Prophct�, fi nihil ad rem nbsp;facereiudicaffcnt. Videtisqua ratione uobis eloquentnbsp;ti� ftudia commendem,quod nee exponere, qii� uokinbsp;n�usipfi,necqu�a'maioribusre�efcripta extant,intcknbsp;ligerepoffimas,nificertamdicendi normam perdidi^nbsp;ccrimus.Equidemnonuidco quomodoalijshominu �nbsp;nice futuri fint,qui nee qugfentiuntjexplicarejnec quodnbsp;tc�e dieitut,adfeqni qneunt. Quare ut nulla fit elo*nbsp;quenti� dignitas, nulla gratia, tarnen ea uis eft, ut nonnbsp;ignijiion aere,ut aiunt, non aqua pluribus in locis uta�nbsp;mur. Quomodo enim confiftant tes human�, filegumnbsp;faerarum amp; prophanarum patroeinium eloquentia denbsp;ferat.fi nee publicis,ncc priuatis eonfilijs oratio qu� in#=nbsp;telligi poflit,adhibeatur,fi res geft� nullis literis ad po fnbsp;fteros tranfmitti queantc Eequod ueftigium humanitanbsp;tis in tali Republiea reliquu fuerit c' Porto ab hae quan^nbsp;tuliimdiftabat�tas fuperiorequum faerorum librorunbsp;fermonempropenemoiamintelligeret.quotidie^ftulnbsp;torumSophiftar�atbitriofingerentur,aerefingerentucnbsp;fact�leges. Res geft? illorum tempornm �ternis obrut�nbsp;tenebris iaeent,nemo enim erat, qui eislitetar� lumennbsp;adhibere poffet.Difciplin�omnes dieendi genereficnbsp;obfcuratgfunt,urneDodoresquidemipfi,quid profitenbsp;tenturfatiscompertumhaberent. Digladiabantur in,�nbsp;ter fe de figuris fermonis Philofo phi, tanquam in tene*nbsp;brisAndabat$,neequifquamadomeftieis fuisplaneinnbsp;telligebatur. Rede illenbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;kSwcuois iro�ot

Ktlt;rti/,KSvvMZS (TKv�xis, Atifti domifug la-ohoint' fuam^ finguli dialedon mira libertate e�minifee*nbsp;bancuc

bantur. lutes eis uoluptati fuiffe, non aliter atcg Heraus dito illijC�teris mortaiibus tenebras offundere. lam cunbsp;minimeobfcur� fit,quanti nobis eloquenti� contcms�nbsp;ptusconftiterit,curbarbanemnonabominamur tan^nbsp;noccntiffimam peftemf curn� magno confenfu �fchonbsp;lisexibilamusfeut ipfinobis tantifperinuidemus elo�nbsp;quentiam,qu3nihilmclius,nihil amplius intertis hicnbsp;foi uidit c Hadenus docuimus,quecogat ncceflitas eetnbsp;tam dicendi rationem fedari ac tueri, qu� fi quem parunbsp;mouet,ei uero multo iuftius afini auriculas Dij addidei�nbsp;cint,^ Mid�.Accedithucnoncontemnendus ftudio^ Argumennbsp;tumeloquentia�fruduSjtpear�artiumufu,quibuselos!nbsp;quentiacontinetutjexcitantur,erudiuntut^ ingenia,utnbsp;tes humanas omnes prudentius difpiciat, ncij propiusnbsp;umbra corpus adfedatur,qu�m eloquentiam comita*nbsp;turprudentia- Derebushumanisadhucloquor,defasnbsp;cris poftea. Videbantintet fe maiores noftti Bseduo:nbsp;benedicendi fcientiam,amp;animi indicium naturacohgnbsp;tere : quareS�: non inepti quidam orationem efle dixe*nbsp;tuntjcxplicatamanimi rationem,Et HomerusPoetanbsp;ijfdem eloquentiam acprudentiam tribuit. Mittoiamnbsp;alios, Vlyfl�,cuius orationem hybernis niuibus companbsp;tat,utrunqgunouerficuloadfcribif,cuminqait;

ffot c/r ivi y-ty yo^(pH iTTiayjivt cf� cp^ivis Nectempero mihi,quominusrecenfeam amp;Latineabnbsp;�rudito quodam expreffum :

O diuinam fententiam,multo^ dignior�,qu� iuueni# libuspedoribus folicite inferatur,^Dclphica aliquotnbsp;fcita. Quidenimfpedabataliud optimusfenex,qu�mnbsp;fie inter fe copulatas effeptudentiam aceloquentiam, �nbsp;O iij utdiuelli

ntdtadli nulla rationcpoffint. utinam fibiomnes adulefcentes huncucrficulum propofit�putenr,quor#nbsp;fumtanqnamadfcopumomnia ftudia fua,rationes^nbsp;dirigant,fentianr^fibiomnemoperam,curam,indu�!nbsp;ftriam, cogitationem^mcntem dcni�^ omncm in bis aEnbsp;tibus parandis figendam cffe: quatum Homerus baudnbsp;dubie ob earn caufam mcntionem fecit,quoduiderinbsp;omniurei� humanaru,utfunt,amp;pulcherrimasSi manbsp;xime utiles uoluit. Quid in confilio fuiffe cenfetis uete#nbsp;�bus Latinis,curdicendiartes bumanitatem adpella*nbsp;rint? ludicabantillinimirumbarumdifciplinarumftunbsp;dio non linguam tantum expoliri, fed amp; feritatem, barnbsp;batiem^ingenior�corrigi. Namcultu perindeacple^nbsp;tiqg fylueftrem indolem exuunr, manfuefcunt ingenia,nbsp;quot; cicurantui'^.

tni indicium acuatur. Prior eft,quod qui rjs artibus ope ramdant,adeiufmodi fcriptorumexemplafe compa*nbsp;rent,neccflceft,quiinmaximisrebus gerendis,ac tra�'nbsp;�andis uerfati, fummam prudcntiam ufu confecutinbsp;funr,quoru commercio fit, utnonnibil iudicrjcontra#nbsp;hantledores,amp;tanquam qui in foie ambulant, cqIoj�nbsp;rentur. Solet enim iuuenilibus ingeni�s exemplar ali*nbsp;quod rededicendi, fentiendicp proponi, unde amp; uer^#nbsp;borum uim,amp; orationis ftruduram, amp; explicandi figunbsp;cas difcant. Nam amp; dicendi rationem, perinde ac c�tenbsp;tas artes imitatio adiuuat. Ne^ enim uerifimileeft pin^nbsp;gendiartitantum abApelle ucnuftatis,grati�^ adtjcinbsp;potuifle,nififingendotum lineamentorum rationemnbsp;multoanteoftendiffent i},quiprimum,

� deinde nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pinxerunt,Sic�Cexoptimisfcripto

t�bilS concipienda eft certa qu�dam 52 dicendi 82iutf dicandi rationbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lt;�'^fc�,quam fequariSjquacuntj de re

diflercndumfuerit. Proinde qui difertos fcriptores in, manibus habcnt, fecum expcndant, quid in quouis ponbsp;tiflimummirari,laudare,imitavi^dccear. Primiomnitfnbsp;utn font, ad quos cognofcendos inuitatur iuuentus,nbsp;Poct�acHiftorici: quos qui uoluptatis tantumcaufa,nbsp;perinde att^ in conuiuijs Cythariftrias, accerfunt,n� illinbsp;fummorumhominum�ftimationemgrauitetl�dunt.nbsp;Nam 82 prodefle illi uoluere, 82 bonasmentes optimanbsp;potiffim�deledant. Eft ira ab illis 82 dicendi forma penbsp;tendaj82obfcruandum quid de c�munibusrebus ferenbsp;iudicauerint- S�peridere foleo Gr�cor� Grammatico De Honbsp;rumuulgus,quiadPhyfiologian torum Homericarme mero.nbsp;tefetant, mite^fibi placent, cum noua metamorphofinbsp;belli nugatores ex loue �thcra,ex lunone aerern faci�r,nbsp;qu�neperfebrimquidem,unquamfomniaturus eracnbsp;Hometus.Q.uantofatiusfuerateaoftendi,qu$illele�onbsp;ribuspcoprieadmirationicffeuoluit�'�ropriecatem acnbsp;lucem in explicando,carminis o/xoFe/^iaf/jCiiuariacons!nbsp;filia,uarios cafus miro ordine recenfet, c� aptas occafionbsp;n�s nouis euentibus acc�modat, quanta decori feru�dinbsp;cur3,qu�ta fit item uerbor�acfigurar�copia,uarietas%nbsp;ijs locis, in quibus detineri ledor� uolcbat. Vides i� minbsp;nimefrigidafitautieiunafeditionisdefcriptiojinfecunnbsp;doIliados^N�82motusciusoccafion�,82ipfum uulginbsp;furor�jfeditiofasquorund� condones,qui multitudininbsp;frigidam,quod aiunt,fuffundebant,82Thcrfit� mores,nbsp;morum^argument�,form�,duasit�gTauiffimas eoi�nbsp;otationes,qui multitudinis animos fcdabant,in quibusnbsp;oehem�tioreft VlyffeajIeniorNeftotea.Bone Deus,nbsp;petfpicue

perfp�cue,qn�mgrauitertaflat:nccrc�cdicctidi arche cypum facile ufquam reperias hocloco abfolutioremjnbsp;cuius clegantiam iiirtutes^ omnes is dcnnim propiusnbsp;cernef,quiimitari�dexprimcre ftylo conabitur. Cauenbsp;cnim putes Homcr� temere� M-Cicerone plan� Oranbsp;totem uocari,autinconfultefcripfiffeFabium,excellerenbsp;hunePoetam Oratorrjs omnibusuirtutibus.Iamquaenbsp;feena res humanas uerius repr�fentauir,qu�m Home#nbsp;ri carmen, ut fieri nequeat, quin obiter amp; return admi#nbsp;tationetangamur,qu�di�ionemconfideramus.OfFenbsp;runtfefeukrofpe�andamorum excmpla,Principumnbsp;uulgi^adfe�us, uaria terum geftarum confilia : quibusnbsp;nift erudiri animos Arcefilaus fenfiffet, nunquam ama�#nbsp;fium fuum Homerum uocaffet. Mihi quidem omniumnbsp;qu�hominum ing�nia peperete,nullum prudentiusnbsp;Homerico fchptum extareuidetur. Nec dibitarim adficnbsp;mare,quodHoratiuscenfuit,Homerum,quidre�um,nbsp;quid utile fit, melius Chryfippo amp; Crantore docere,nbsp;Qti�foquipotuitRegum temeritas feftiuius notari,^nbsp;cum fingitfomnio commotum Agamemnonem, unis�nbsp;uerfum exercit�Gt�cumin difcrimenadducerer�Con#nbsp;ftatenimqu�m obfriuolas caufas nonnunqu� omnianbsp;mifeeant Principes. Quid in�Achillis clypeor nonnenbsp;return elementa, QC dariffima fydera, pr�terea korumnbsp;pofituseti�acmeatusgraphice defcripfit,unde pofteanbsp;Philofopki dimetiendi c�li ration� accepete r Namnbsp;Syierum 66eodem loco circumagi Ardon inquit,nec unquamnbsp;nomencld^ occidere,amp; eregioneilli oppofitum effe Oriona;quanbsp;turctdpud fententiabonamAftronomi� partem complexus eft,nbsp;Eemerum Quid, quod ibidemSd pacis c�moda amp; belli aerumnasnbsp;intcrfeconfert,cumdHasutbes,alteram pace florentc,nbsp;alteram

�lteran� bdlo uaftatam deping�t lt; quo m�gis inuifumj opino�,bcl�umrcmpem!cfo�ff�mam,optimocuiqg fanbsp;ceret. In pacata urbcnuptijs locus eft,�xerccntur iudi��nbsp;cia, aguntur cauf�, admirationi funt Oratores. In alteranbsp;iugulantuc Jiberi, filent leges, mutum eft forum, poftrenbsp;tno miferanda eftomniumciuiltum reru uaftitas.Quidnbsp;cedopotuithocc�mento excogitati prudentius?Nelt;5nbsp;fuim pIuresHometiSocoshicattingereuifumeft.Tannbsp;turn hos indicaui, ut ftudiofis adulefcentibus fidem fa#nbsp;cerem,bonorum fcriptorum cognitionen� os tantumnbsp;ac linguam, fed pe�us etiam formart-Id opinor in connbsp;filio quondam Gr�cis fuit, cur Homerum familiarifs.nbsp;notum efle fuis hominibus uokierint- Solon enimS:nbsp;Pififtratus lege conftituerunr.utillius carmen ordincdinbsp;gereretur.Namaureo illofeculoadhuc fuaru partiumnbsp;Principes effe fentieb3nt,pra?ftare,ne quod utilefcri#nbsp;ptumintercideret.Nunc regtum nihil eft,nifi idem fit

MoxinftitutumeftjUt�RhapfodisfeuHome riftisjpubliccintheatrisdecantaretur Homericum pocnbsp;ma, ut diuino carmine iuuenum antes adfiduo perfonanbsp;rent, effet^ Temper in prompturefle dicendi,iudican#nbsp;di^regula.F�liciffime cum Honiero certauitexLati#nbsp;nis Vergil�.us, planei^ par, nifi fallor, utri^ laus,nuedissnbsp;�ionem fpeftes,fiue fententiarum grauitatem,debe#nbsp;lur. Quid Tragici, quam multis exemplis tyrannorumnbsp;mores amp;fata propofueref Quid comcedia, nifi priuatgnbsp;uit� fpeculum ? In uniuerfum quid pr�ftare ftudiofisnbsp;po�tica poffitjindicauit Fabius, Egofigurarumcopiamnbsp;pr�cipuenoftreorationifuppeditareuideojuarietate^nbsp;terum animostum erudite, tum dele�are.

geriDemofthencs cenfuit,cuThucydidem adeo fatni liarcm fibifecit,uto�tics ctiamdefcripferit. Amauit^nbsp;Xenophonteni Cicero. Et Cil uniuerfahiftoria 'srohifaccnbsp;qugdamfir,uarias conftituendar�reriini publicariifornbsp;masadiimbrar. Nam ut hic nihil aliud dicam,quidads5nbsp;mirabflius eft -r�f/nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;collatione apud Herodo

(/.ovct^x^ccy probante Quo loco indes grauiffi* mumfcriptoremmorbosomnesjuitia^ciiiitatunijues'nbsp;lurintabuladepinxifle. Verumnemotam imprudensnbsp;eft, qui n� hocconfilio animaduerterit conferiptas eflenbsp;hiftoriaSjUt omnium humunarum officiorum exeimsnbsp;pla ranquam in illuftri pofita loco cernerentur. Q,u� finbsp;nihilad erudiendos excitandos^ mortalium animosnbsp;conducunt,quidfuit,cur Scipio fenferit feclarorum ui#nbsp;rorum imagines inruentem,ad uirtutem accendi i Oranbsp;tores cum Refpublicas adminiftcarint,amp; in iudicrjs uecnbsp;fati,deiure,�quo ac bono tam multa difleruerint,con#nbsp;fentaneumeftjplerac^utilitermonere. Quisenim Phi#nbsp;lofophi�moralislocuseft, qu�n�attigerintDemofthenbsp;lies acGiceroeOptima Tr�A/Tsafz,nemo Philofophonbsp;rum fic i^�ij,flt;�^�lt;rt,acjlli iri,a�fonibus fuis, cum in im#nbsp;probosacfeditiofos ciues,tanqu�fecrum,ftylum ftrin#nbsp;gunt,cumaduerfus hoftilem uim Refpublicas confilionbsp;inuniunt. Quid depace popularius uerius^excogitarinbsp;potuit.qu�mquodin eaoratione qua legem agtariamnbsp;difTuadetjCicero dixit e Quid ciuilius ea legum pr�dicanbsp;tione,qu�m exDemofthenica oratione k�tcc �gisojzs'#nbsp;fj-ovamp;'lurifconfulti in fuos commentarios tranftulereenbsp;Sed quorfumattinethicprolixiusfcriptorum �yKMixioiinbsp;e Quinipfi periculu facite, quid exclafficis quifegnbsp;prarftet

pr�ftet,quantapcrfpicuitate gratia^ omnia explicet, qj prudenrcromnia colhgatjqu�ad infttcut� pertinent�nbsp;Nificnimadhorumimitationem te compon3s,ptorisnbsp;fus defpcranda eft rede dteendi sudicand��g facultas.nbsp;Superell,ut;udicemusamp; alteram caufam,cur eloquentnbsp;ti� ftudqs iudic^um acui llatuerimus. ld nero fit, quodnbsp;benedicendi curaperfefeuegctioremanimum reddir,nbsp;ut quid in quaq; re maxime c�ueniat ,aut profit,rediusnbsp;perfpiciar.Nam urcotporum roburcxcrcitio confirma*nbsp;riuidemus,itafierincquit, quinhebefcant eoruanimi,nbsp;quinullo ingeniofolabore excitantur. Nemini dubi�nbsp;eft,quinmultum conducat bonor� fcriptotum ledio:nbsp;Vcrumnifiadillam fcribendidicendicg c�fuetudoac5=nbsp;cefferiGneij perfpicerefatisacute poteris illor� fenten*nbsp;tias ac nirtutesjnecg animo certam iudicandi commen*nbsp;tandicy regulam concipcre. Propterea ad c�parandamnbsp;tomloquendi,tum iudicandi facukatem, nihil perin^nbsp;de neceffari�eft,at^ ftyli exercicium. Quid enim aliudnbsp;uolebatAfraniuSjC� fingeretufu patre fapientiam pro#nbsp;gnatamefle,quamairjduo dicendi c�mcutandi^ ftu#nbsp;dio animu expergefieri ac erudiri r Reliqiut in earn fen#nbsp;tentiam, dignam memoriam pofteriratis uocem Ana�nbsp;xagoraSjT�^/nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;c�Tictif w,quod uidebat ar*

tesomnesufucomparatijocio^ ing�nia fer� fterilefce# re.Nam ut mechanicas artes experiundo difcimuSjiieijnbsp;quifquamtam demenscft,quifemoxApeIlenforeconnbsp;fidatjubi penicillum primu in manus acceperit, ita mulnbsp;to ufu affuefacienda mens eft, utfefc acrius in omnia innbsp;tendat.Itaij tantum ffylo tribuit Marcus Cicero,ut optinbsp;mum amp; pr�ftantiffimum dicendi efFeflorem ac magi#nbsp;ftrumeCfcfctipferit,folitus^fitperocium,ali�s�Gr�cisnbsp;P ij Latina

Latina f�cere,aU�snouacuderejali�sdecIamafe,quain dufttia��ingenij oitnacuigorem tuebatut �ilocuple*nbsp;tabatfacundiam.Sic cnim defcipfein Bruto, ne quidnbsp;temerecomminifciuidear.�Nos autem non defifteba^nbsp;tnus,cumomnigeneteexerdtationis,tuni maximeftynbsp;lo, noftrumilludquodcrat,augerequant�mc�q5 erat.nbsp;Demofthenes aliquandiu meditand� orationis caufanbsp;feinfpecum quendamabdidit,ferunt^ pertinaciffimenbsp;fraudato geniolucubrarefolitum. Eft^Plutarchusau*nbsp;thotjlucernis no�u ufum effeadfiduis,donec quinquanbsp;gefimumanniimattigit. Didicerunt cnim ufu prudentnbsp;tiffimi homines, quam non uulgaris artificis fit, diluci^nbsp;deaptccp dicere. At exnoftris iuuenibus quotufquiG^nbsp;uelperpetuo decennio unumaliquem uerficulumfcri^nbsp;bcreinftituitf Pleriij compendiariamuiamad confe^^nbsp;quendam eruditioncm cffecenfent,fi c� plurima audienbsp;tint aut legerint.Iratj alij totos dies furfumac deorfumnbsp;curruntjfcholas omncs pcrreptant,pr�ceptores paffimnbsp;audiunr,mirantur^non intelleftos ,di�ata excipiunt,nbsp;uncialibus literis elenchos commentariorum notant,nbsp;tninio illuftrant.In prccio funt interpretes,qui plurisnbsp;ma diflando tempus extrahunt, nec quifquam femiffenbsp;pr�ceptorem emerit, qui ab hacconfuetudineuel tranfsnbsp;uerfumunguemdifcefferit.Rurfumalij domo nufquanbsp;pedemproferuntjiibriscg fetanquampiftrino cuidamnbsp;addicunt,Chartas uoluuntacrcuoluunt,beatos fepusnbsp;tantjUbiquotidie magnum numcrum chartarum persnbsp;currcrinr.AnnonutritjmiferiuidcnturjCum tanto lasnbsp;borCjtanta^ualctudinisia�uradefipere tant� difcanr.nbsp;Primuni enimnififtylo exciteturanimuSjpcrfefe liebesnbsp;feit tdehidecumimmodicafeuelaufcu'tatione, Hellesnbsp;�ione

�ioneobruunt,ingeniorumaciem,fi qua contigit,obis tondant lam Qi. iudici) inopia fit,ut fer� peffima qu�^nbsp;cupidiffime audiant,ac Icgant, ne non multa pcruagennbsp;tutQuos fiquis ceudomureuocatos interroger, quidnbsp;hacdifcendifanoncfequanrur,quisfinis,qu�meraaninbsp;mopropofica fit, intelliget non aliter ac mente ca pros,nbsp;qmdagant nefcire. Nee enim uel fententias, uel fermo?nbsp;Hem feriptorum obferuant, cum imitandi cura uacent.nbsp;Tantum oculis auribus^ negocium faciunt, animus infnbsp;terim Epimenideum quendam fomn� dormit:Si c�nbsp;Hullum certum exemplar exprimereftudeant,fit,ut82nbsp;dicendi Qi iudicandi ratio deprauetur.Gratulatur fibinbsp;�emofthenes apud Athenienfes di�urus,lt;}i ipfi perfe*nbsp;fcqu� optima fint cernant. At nos ftyli exercitium pr�*nbsp;dicamus his, qui nunq uam periculum rei fecerunr,necnbsp;commodorum, qugfecum h�c exercitatio adfert, uimnbsp;amplitudinem^ uel per tranfennam utderunt, quo manbsp;gis metuo,ne parum fidei habeat oratio noftra,cum ftynbsp;lo tantum tribuimus. Ver�fi quiseftn�planeiniquusnbsp;Mufis,isapudfeexpendat,qugueteribusdoc�di,difcennbsp;di^ ratio fuerit,qua difciplin�omnes n� tant� illuftrafnbsp;tgjfedeti�audgfunt. Pauciinludis literarijs authores,nbsp;fed hioptimi proponeb�tur,quosimitaretiiriuuentus.nbsp;Et quemadmodum de re ruftica pr�cept� eft,ne maiornbsp;fundus fit,^ qui coli probe po{��t,ait enim Vergilius :nbsp;Laudato ingentia rura,

Exiguumeolito. ficillicum uiderent neeper difci,nec exprimipoffe multos f�liciter,turba^fcriptonbsp;tumeonfundi potius,^ erudiri iuuenilia ing�nia, paufnbsp;ciores acimitteb�t, quos fibi ftudiofi familiariffimosnbsp;facerent. Declamabatur itemadfiduo,fcribebant alijnbsp;P ii) uerfus.

u(�tfus,3!i) fo�uram orationem. Et quia inter fe bene d﫫 cendiftudiocertabantjcurafolicirudoq? iudiciumacuenbsp;bat. Quo inftitiK�jCum nullum iucundius erat fpe�as=nbsp;. culonijtoro nihilpriuatimaut publiceutiliusfieripo!^nbsp;tuit. Nam ex huiufmodiludis prodiereclariffimi fiipes�nbsp;tloribus feculis homines ,Gr.Tci ac Latini, pleric|! etiamnbsp;Chriftiani : quos fi imitari ftudecent noftri, bone Deus,nbsp;quanto res human� magis florerent, 6� facr� liter? fei�nbsp;liciustraftarentur- Porrocumueteres tantum oper�innbsp;exercendoftylopofuerint.c� neceruditio,ncc eloqucnnbsp;t amedioctiscitra hoe ftudium parari que'�*,cum in#nbsp;telliginonpoffint�qu?abaliis prudenter fcript.a funt,nbsp;nifiipfiftyliufuingeniaexcitemus:Sinite qu�fo � uo^�nbsp;bisimpetrarijutftylononnunquamueftras uires expe^nbsp;riamini. Rem poftulo non perinde dift'icilcm^atqa falu*nbsp;t3r�,ne(5 enim aliunde ftudijs ueftris amplior acceffionbsp;fier. Ludes autem amp; uerficulos folutam orationem;nbsp;uideo enim putidiufcule dicere, quotquot poeticen n�nbsp;attigerunt,plane^humi reperejnecuerbor�pondus,nbsp;aut ui lam figurarum uim tenere. lam cum afperas conlt;�nbsp;fragofasc�compofitiones multofit faci�imumin uerft�nbsp;bus deprehenderc,fir,urqui carmen conduntjdefolutenbsp;orationisnumeris rediusiudicent. Et haudfeioandelinbsp;, tetis omnibus a�um fit,ubi poetice faftid iri cosperit. Fitnbsp;enim ut ornatus fplendor^ uerborum nullo in precionbsp;fir,minorecura fcribatur,ofcit3ntius leganturomnia,renbsp;, ruminquirendarum ftudium frigeat. Quare amp; Roma^nbsp;nis temporibuspocti��contemptum incredibilisinfeinbsp;tiarerumomniumdnfantiac^ Ifcutaeft.Et nuper adeonbsp;cum noftri homines uerficulos facetcc�piffcot, cum linbsp;tcris melioribusingratiamrediete.Necuideo ego coivnbsp;feruari

fcruanpoffequicquidillud eftelegann�,quodhocfe^ culorcfloruir,nifiexcrcendo ftylo carmen iuuentus menbsp;ditetur. Senfir Si M-Cicero facundiamuerfibus fcribennbsp;dis alijeam^ ob caufani Si fepe fcripfifle carmen. Si Ponbsp;erarum periludiofumfuiffeconftar.Viditpoftcrirasplenbsp;racgeius epigrammat3,extant^hodielocialiquotiiiu#nbsp;ftnum Poecar� ab ipfo Latinis uerfibus luculentiffime ynbsp;expofiti.Plinius Orator �diris etiam poematisteftatiirnbsp;hoc Audio t dicendi uim adiuuari. Proinde qui difc�donbsp;bonasboras benecollocare uolenr,ueteru exemplumnbsp;imitentur,ftylo%,ut Quintilianus ait, fideli Si facundianbsp;parent,SiindiciumacLiant. Vehementer enim fallun�nbsp;tur,fi quid fine hacexercitatione promoturos feinlite^nbsp;risfperant.Mareuitemcitiusferatjquamcruditionem,nbsp;autdicendi faculcatemconfequaturis,qui tancpManlt;:nbsp;dragora fopitus,nunquamincalefcit utingeniumcomnbsp;nicntando expergefaciat- Expofui qu� me rationes ad Epilogus,nbsp;artium dicendi ftudium inuitcntjnempe,quod Sicertanbsp;dicendiratioobferuandafit,8iharum artium ufuftu�nbsp;diofisnonnihiliudicrj3cccdat-Q.u� fi quis ad fenihilnbsp;pertincrefentit,is baud dubieab omni humanitatelonnbsp;giflimeabeft. C�traboni,ubic�modorumuim,qu�adnbsp;nos � fermone iedeunr,c�rcmplati fuerinr, animaduernbsp;lerint^ Si certa rationc dicendi opus effe. Si his artibusnbsp;ingeniacultiorareddijUeliSjUt aiunt,acremisad h�cftunbsp;dia properab�t- Ver� furtn� par�muiti pr�fertim hoc con/uiatio-iempore,qni bonoru curfum morantur, hi ad Theolo^nbsp;gicarum hrerar� tra�ation� negant dicendiarti�fciennbsp;tiam conducereic�pit^ hic crror,ceu c�tagionequad�nbsp;lare uagatus,plurimos,qui ne nonualde theoiogicarinbsp;uideantuVjhumaniores difciplinasomnesc�temnunr.

Ego nero ferio illos theologicari�pt3nm,ca^ pr�ftare, qugChnftianammentemdecent. NuncuideoTheolonbsp;gicum nomen ignaui� tantum pt�iexijC�terum nihilnbsp;roinuseffejqu�m quod ptofitentur* Namdum pigetnbsp;clegantiam difccre,fe^ difficilimis fcriptotibuseuohnbsp;uendss, exetcendo^ ftyio maceratCjne^ enim ullarumnbsp;literatum cognitio imeacci ftudiocontingit/iquandonbsp;domumbenepoti rediere,conciunculam aliquamle^nbsp;gunt,indeubidecerpferint,qu�adftomachuh�faciunf,nbsp;paffiminconuiuijs,namibipotiffimumfapiunt,declanbsp;mant :8lt;^ quia uulgus ad plaudit, iamuero fibi tantumnbsp;nonabfoIuteThcologiuidentutjCumdegrauiffimis renbsp;bus obfcoeni homines,impure ore,nulla religione diC*nbsp;purent. Et cum uetetPaulnsnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;K�yoy St�, ne

mo impudentius cauponatur uerb� Dei qu�m hi, qui cum nec moribus, nec eruditione bonis fe probate pof�nbsp;fint, uulgi fauorem, impia facrarum literarum tra�ationbsp;neemerentur. Quid multa r�uideas eosadCpernarilites�nbsp;ras noftras, quibus res bon� honeft�^ omnes, quibusnbsp;pietas,quibusmores publics,imoquibus Chriftusipfenbsp;iabulaeft. In quos,fibeneconftitut� haberemusRem*nbsp;publicam, no nos oratione, fed uiMagiftratus animadnbsp;uerteret.Quam enim crucemnon merenturhi,quiutnbsp;pr�terea nihil peccent, excm plofuoiuuentutem alitesnbsp;ris auocantc Qu�nifi difeantur, pofteritatem fumus hanbsp;biturinihilofanioremfuperioribusfeculisjcumliterarunbsp;impctitiaresomneshumanas aediuinas labefa�aflet.nbsp;Quinigiturficcogitamus, olimcumgrauiffimefuccennbsp;feret Ecclefi� Deus, ereptas effeliteras,fecuta eft amp; fa eranbsp;rum infeitia. Nam cum noftrisuerbisloqui Deus uoluenbsp;tit, defermouediuino inepte iudicauerint imperitiar*nbsp;tiuin

tiatn dicendi. Porro qug illis temporibus c�c�tas menlt; rcshominumtenebatfChnftum quotufquifqg norat?nbsp;im�chart�iatnobfoleuerantjquibuscontincbantnrfas�nbsp;era. Articulos Parifij condcbant,quos interim mun^nbsp;duSjtanquam diuinas leges adorabat : pium nihil erar,nbsp;nifi quod illi fomniaffent- Et belli homines,cum lirerasnbsp;nullas tencrentundefaperedifcerentjfatnamillamfotfnbsp;phifticen pepererunt.coeperunt^ rixaridecommenti*�nbsp;cijsuerborum compofitionibus,ne nonrhetoricareni�nbsp;tur,quid interfit inter h�c, Papam uidi^�i uidi Papam*nbsp;Extat^ hodiearticulus ParifienfiSjEgo currit, male Laonbsp;nnedici,h�Ereticumeffe,quifquis dif�enferit. Satin�uissnbsp;denturult�contumeliam liter� negled�c�Q.uis enimnbsp;ctedat cerebrum fuiffe talium nugarum au�oribus�nbsp;H�c uero calamitas magna ex pane literarum infeiticenbsp;imputanda eft, non enim patebant facra^tanquam inlt;!nbsp;terclufa uirgultis ac frondibus,unde mentis re�eermsnbsp;diend� ratio petetetur,negligebanturamp;difcrtifcripto�:nbsp;res,quimonerent Humana-Quanto tolerabiliusfueratnbsp;peftilitate aut annon� caritatc ple�i Ecclefiam, tantanbsp;amentia Plane�j mihi perfuadeo, certum effe diuinaenbsp;it� exemplum , fi quando mundo liter� eripiunrur.nbsp;Namreliquis p�nispq quo�nonraromul�antur. Acnbsp;literaruminfcitiampublicacornitaturimpietas. Nupe�nbsp;Uero cum refpicere affli�os itetum c�piffet optimusnbsp;Pater,efl'et^redditurus nobisEuangelium,pro fua�i#nbsp;beralitate�ilitfrasreftituit,quibus Euangelij tra�ationbsp;adiuuaretur. Necmagis nouum uideri debet donumnbsp;iinguarum Apoftoliscollatnm, qu�m quod he � tantonbsp;fqualorerecept�,cxtenebris plus qu�m tartareis in lui#nbsp;cemceuocat�funt.Nec in obfcuto eft,bonis quibufdam

uirisauxilio fuifle literarum fcientiam,in Thcologia tW ftituenda. Primumitalt;5ingratitudofuerit,ccelcftedonbsp;num adfpernari, deinde cum beneficio literarum refti*nbsp;tuta fintfacra,impijfimus,fi nullam harum ration� ha*nbsp;beamusjfinequibus ft a re resTheologica non poteft�nbsp;Et utpaucisexponam,quid iudicemadfacrarumlite*nbsp;rarum tta�ationem conferre linguarum fcientiam, n�nbsp;fumineo errore.ut humaniingenijinduftria facrape*nbsp;netrari ftatuam. Sunt in facris,qu� nifi monftrante Deonbsp;nemo unquam cern�t: nee innotefcit nobis Chriftus,nbsp;nifi doceatSpiritus fandus. Sic enim Chriftus ipfe in*nbsp;quit,afpiritufe /oJctSiHvcti. Verum pr�ter prophetiam,nbsp;uisuerborumcognofcendaeftjin quibus tanquam innbsp;facratioquodam.diuinamyfteria rec�dita funt.Quidnbsp;enim finonintelledauerba magico more pron�cies^nbsp;nonne furdo fabulamcAt defermone iudicarenemonbsp;rede poterit, nifi qui rede difcendi rationem perdidi*nbsp;cetit. Quid enim magis procliue eft/qu�m uetbo ali*nbsp;quoautfchematefalli?Nuperquidam exMagiftris nonbsp;ftriSjC�enarrateteaqu�deMelchifedec in Genefipro*nbsp;dira font: Rex Salem panem ac uinum obtulit. nonnbsp;lt;inimaduertens, Salem loci nomen effe, multa decon*nbsp;dimenti ui ac natura difleruit : Impofuit enim bono ui*nbsp;ro uocum affinitas. Nam ofcitantius omnia legunt,quinbsp;ingenium dicendi artibus non exercuere. Deceperuntnbsp;etuditos figur�,adeo nulla exercitatio dicendi acfcrinbsp;bendi fatis cantos facit. Interrogabat me pcidem do*nbsp;dusquifpiam homo,ccquidfibiuelletPaulus cum in*nbsp;quit in Epiftola ad Timotheum : Saluatur mulier pet finbsp;liorum generationem,fi in fide permanferint. (namnbsp;Gr�ci pUualinumero uetbum extulcre J Ego cum nonnbsp;habetetn

habcffftl quod apterefponderi uideretut ,cotlitttenta* tios confulo. Ecce uobis Chryfoftomum qo�m bellenbsp;nugatur cum u er bum /xaftowad fobolem referr. Quodnbsp;quamnonconueniatfcntenti� Paulin�jacile eftiudi*nbsp;care. Nec uidet fenex illeSynthefin effe Grammaticam,nbsp;cumuniuerfum fcxumpluraliuerbo comple�itur. Si*nbsp;milia horumexempla non rarafuppeditabitquoridia*nbsp;Hus fcriptorum ufus. Poftremo quam aliam ob caufamnbsp;Sophiftae facris libris ablegatis,nouum Theologi�nbsp;nus reperere, quam quod �Horum fermonem, amp; difle*nbsp;tendi rarionem non adfequebanturr�Quorum exem*nbsp;plum,fi quern � barbarie non dererret, is fuftuacio, nonnbsp;oratione caftigandus eft : nam fi perrexerit iuuenrus bonbsp;nas literas contemnere, hauddubie futurum eft, optis*nbsp;mis negle�is, ut turfus facr� bon�^ res omnes peflumnbsp;eant.Falliturenim quifquisuerbistantum,non etianinbsp;mente barbaros fuiffeThcologaftros iftos cenfet. lam finbsp;quando Ecclefiafticum dogma tuendum fuen�t, quidnbsp;qu�fo praeftabit is, qui quid fentiat, explicate non po*nbsp;teftf Anconfufaneamaliquam acStoicam orationemnbsp;adferer,inquadeucrboruminterpundiouerixeturc�Abnbsp;hoc auditor com expedaritperfpicuam facri dogmatisnbsp;tcadationem,pcrindeac hians cotuus difeeder, diu fru*nbsp;ftramoleftisdiftin�ionibusfatigatus.Ita�gquospieta��nbsp;tis tenetftudium,ij uel Chrifto, uel public� neceffitatinbsp;Ecclefi� hoc pr�ftent ofFicrj,ut rede loqui difeant. Vo*nbsp;wt hue etiam Paulus, cum in Corinthijs linguarum ftunbsp;dium probatjcuius autoritas merito apud uos ualeredenbsp;bet,quibus in ore tarn multus eft. Indicaui paucis quidnbsp;ad literarum prophanarum ac facrarum tradationemnbsp;coilducat rede dicendi feientia, Nuncueftrumeftcum

elcgantiore litcratura in gratiam redire, earti^ capid� amplc�i. Video plerof^ .intempeftiue propcrarcadnbsp;grauiores, ut uocant, difciplinas, quofda ad lura difcennbsp;da,adMedicinamfpes qugftus rapit,alij adTheolo*nbsp;giam contendunt, priufquam roburaliquod fecerintnbsp;inftudioartiumdicendi.Q.uififuoqu�(�ordineadgtcnbsp;derentur,bone Deus,quanto rem foelicius gererent?nbsp;Nuncmaletentato compendioipfi fefe morantur.

Fuit apud nos Morio quifpiam,qui in heri culinatn �xmorelingnaferebat;Is folitus eft ex infimaftrue,eanbsp;reuellere,qu�moueii fine magno ncgocio non poce^nbsp;tant-Interrogatus^cur id fieret, refponditjfe difficili#nbsp;mamlaboris partem primum confedurum, fumma ihnbsp;la faciliusmoueriznecuidit quantum referrer, fingulanbsp;ordine tollere. Huiusmihiperfimilcsuidentur, quifa^nbsp;ftiditis his artibus ad fublimia prouolant. Nam amp; augenbsp;turdifcendi labor, amp;incommodius omnia tradantur,nbsp;cumnondumfint perpoliti primis rudimentis. Deumnbsp;immortalem,qu�m infoeliciter ceffit maiotibus noftrisnbsp;h�cpr�cipitantia. Nullum genus artium fuperioribusnbsp;feculisnonfcedeconfpurcatum eftabhis,quicumele��nbsp;gantioresliteiasnonattigiflent,in optimasquafqueSSnbsp;grauiflimas difciplinas tanqu� inrofas porei irruerunt.nbsp;Theologia ftultis Si. impies qu�ftionibus prorfus obrunbsp;taeft.Q.uiPhilofophiamprofeffi funt,ne nomen qui*nbsp;dem arris faiis intellexerunt. Deiure,�quo acbono fie*nbsp;tinon potuitjUt quidquam fani comminifeerenturhi,nbsp;quielegantioris literatur� rudes erant: quod amp;ipfumnbsp;difciplinae genus ex medijs humanitatis artibus deri*nbsp;uatum fit,8� ueterumlurifconfultorum liter� plen� finenbsp;prife�,ecuditionis. Neque nunc egofermonisnbsp;fpurciciem

fputciciemtantaminartium profefforibus accufo,fed imptudenttam,�quofeuitioadfcrcren�poiruntjquo*nbsp;rum ingenia dicendi arcibus nonfunt cxculta. Quarenbsp;nonceflbuos adhoctari,ad eleganti� eacum^ artiutnnbsp;ftudium,finequtbus difciplin� rcliqu� non poffuncnbsp;noninf�l!cifsimetra�ari,quod � uobis par eft.utuclnbsp;pubitca neceffjtas impetret. Nam ubi difdplinasgra#nbsp;uiores uirtatit barbaries, periclirari folenr 8C hominumnbsp;mores. Eft enim multo uerius hoc,comparatinbsp;mores exdo�rina,qu�mquod

ORATIO CASPARIS CRVCIGERI, deordinedifcendi, habita in promotione �nbsp;Magiftrorum,Anno

diocritatc, omiffis illis pr�conijsfuperiorum difciplina rum,quas acbitror propter manifeftam urilitatem comnbsp;mendatiffimas effe omnibus, pauca qu�dam dicere innbsp;ftitui dehocgenefedifciplinarum,quod nos profite^nbsp;Q. ii) mur

*mur,amp; quo. prima �tas ad percipiehdas maiorcsartcs pir�paratuv. Quanquam enim amp; hatum utilit�res quo�!nbsp;tidie uobis in fcholis decantant pr�ceptores,tamen hicnbsp;aliquid de ea te dicend� eft, ut publico moriferuiamus.nbsp;' �tquia a me publico nomine habetur oratiojtantumnbsp;ci tribuctisauthotitatis.Adolefcentes, quantum exifti*nbsp;l�iatiseffeinhoc collegio uirorum optimorum amp;dot=nbsp;�iff(morum,pr�ccptorumucftrotum,qui mihi hancnbsp;perlonamimpofuerunt. Nam horumomnium fentennbsp;tia,mcauocead uos perfcrtur:quic� uobis optime connbsp;fultum uelint, non definunt uos hoc in loco adhortarinbsp;ad harc ftudia colenda, qutf tum uobis priuatim hone*nbsp;fta atfj utiliajtum Reipub. retinend� neceffaria efleiu*nbsp;dicant. Si quis autem huius ordinis authoritatem afpernbsp;natur, amp; indicia contemnit hominum,non folum perinbsp;torum, fed etiam toti Reip�blic� optime cupientium,nbsp;inhociuredefideranda eritliumanitas.

/ Duxi aute uosadhortandosefre,neftudiainferioru �rti�negligatis,qu�etfiadpopul�par�habcntoftent3nbsp;tionis, tarne ad cognofcendas fuperiores artes,qu�connbsp;tinentadminiftration�Reipub uiamfternut, Itaijeti�nbsp;de ordine difcendipaucaaddemus,quiinomnibus renbsp;bus ualet plurimum,utfuauifirimedixitXenophon :nbsp;mJijj flVTcej cvTt Kcc�oy �vS^�7rotS:,aS � rap?.

Et utindefumaminitiumjfocietatcmquandamar�� tium intet fe effe fcitis. Quareetiamfi qugdam in uita exnbsp;cellereati^ eminere uidentur, tarnen aliarum opeindi*nbsp;genr.Q.uareimprudenrerfaciunt,quid�ambitione,autnbsp;^e qu�ftus incita�,properantadillasfuperiores,qua*nbsp;f� frudus uerfantur ob oculos eri� imperitis,reliquas dinbsp;fciplinasneglig�t�^c�temnunt,quafiad uita inutiles.

Ac mihi cogitant! interdum uideturhnias focictatis qu�dam in ipfis dementis literar� fimilitudo effe ubinbsp;amp;fidignitatepr�ftantuocales5tamcnfineconfonanti#nbsp;busfccmo nequitexiftere.Etquoniam ex literis omnesnbsp;artesprocreantutjueftigia qu�dani in ipfis dementisnbsp;animaduerterepoffumus,utinfeminibus,actiumdiffi�nbsp;militudinis. Longeantecdluntomnibusuocalcs,qiixnbsp;perfcuitam SCfpiritum haben t, quia perfedum fonumnbsp;%dunrjnonadiut�abali�s.R.diqu� quafi tibi�abhisnbsp;�nflat� fonum accipiunt.

Significatigituruocales principe omni�art�u,dodri Oamrdigionis,quglongefupra alias artes collocata,giinbsp;betnatomniauit�confilia,negocia,amp; ftudia. Necueronbsp;duilisdifdpIinafinerdigioneretineripoteft.'Etiurisfcinbsp;tntia plurimu� dodrina religionis tnutuatur ldeo ficutnbsp;femiuocalcs�i^fihabent obfcur� quandd noce, tarnennbsp;fu� munus tuen n� poffunt fine uocalibus, Ita in difci#nbsp;plina politica, religio ciuilibus inftitutis uoce addit,tucnbsp;lurauthoritatefua ius human�.Siemendat c� opus eft.

Mut� liter�quafi priuatam uitam i�gnificant,qu� ue le muta eft,hoc eft agreftis.�d fera,fine rdigio ne Si ciui#nbsp;liconfuetudine. Vtigitur fermo ex diffimilibus literisnbsp;contexitur, itadiuerfa generaartium atqjadionum innbsp;uitaneceffariafunt.

Quanquam a�t iamdud� uereor,ut uiri dodi in hoc confeffu has ineptias �quo animo ferant, tame quoni�nbsp;habeturoratio adiuuentutc.fperoeosboni c�fulrurosnbsp;dTehuncIudumjinquoSifodctat�Sigradusarti�pinnbsp;gere uoluimus. Et uifum eft in ipfis dem�tis literar� pinnbsp;gere,ut quoni� h�cquotidieoboculosuerfantutjf�penbsp;ueniant ifta in nientem fcholafticis, quor� cogitationenbsp;nobis

nobis quidem uidcturacai amp; formari iudiciutti de otii# litareartium.Etegoinhacfchola profeffor Gramma*�nbsp;tieuSjIibenterfumpfiorationem ex hoc aKificio,quodnbsp;exerceo*

Cogitate autem, Adolefcentes, quid fututum fit,ii quisconfonantibusomiffis,tantumuocalibusuti uelitnbsp;in loquendo: Is profe�o cum tota return natura pugnanbsp;bit. Idco enimlitersuocanturelementa, quodl�cutinnbsp;natura nece�aria funt clem enta, ex quibus corpora connbsp;ftantjiraliter�neceffari�funtadfetmonem componcnnbsp;dum. Quareficutilla diuina feriesin uniucrfitate returnnbsp;pertutbaretur exemptounoelemento,itaabieflis con*nbsp;fonantibuSjHuIIaarticoIata uox exiliere poffer. Itaq^ff^nbsp;cutdiffimiiiumlirerarum naturalis inter fe foci etas eft,nbsp;itadiffimilesartesinterfecopulat�at� deiun��funt.nbsp;Athuncchorumartium perturbantifti, quifentiuntin*nbsp;fetiores difciplinas aduitam inutiles effe,quia earumnbsp;frudusimpcritisnon ira in confpedu eft.

Si quis admirator c�li ac ftellarum C quid enim his corporibus pulchrius cogitari poteft; ;uelit aqu�(xre*nbsp;rum natur.! toili, q� im par fit ftellarum claritati, nonnenbsp;huncinfanirediceremus? Si quis propter-admiration�nbsp;dodrin�religionisjiubeat�uitatollereomniaiura art�nbsp;inftituta ciuitatUjOmnia uincula domeftic� uit�,nonnenbsp;hune omnes fani homines ui atqj armis cohercendumnbsp;�ffeiudicarent?

Etuidimushisannisquofdam �fturtas rar dementatoshuiufmodi fanaticis opinionibus,er*nbsp;roris fui poenas dare. Meminiftis enimMonetariumd^nbsp;iinabaptiftasjamp;hocgcnusaliaportenta. Ad hune me�nbsp;dum iud�cate infanire eos,quichorum �iconcentumnbsp;atrium

art�um petturbanr,negle�is eccontemptis infenoribus artibus. Qoareficutdelitctarum dementis cogitantes,nbsp;totum ��epet K�� JB�t� ncceffarium effe ad fermonemnbsp;diicitis,itadifciplinas omnesqu�infcholisttaduntur,nbsp;�xiftimabitisad uitameffeneceffarias�

Nam is demum tedefentiet deartibus,quicum gra dnseatumanimaduertecitjintelligetfingulascert�uti^nbsp;litatis caufa repettas effe.

H�cdixiadcommonefaciendos adolefcentes,qno tnm multos uidemus magno non tantum fuOjfed Rei^nbsp;pub.incommodojntempeftiueproperare adfuperioj�nbsp;tes difeiplinas. Nam ftudia ueftta non tantum aduos,nbsp;fedadRempub. pertinent.

Ethuncfinemftudiorum ueftrorum uobispropo* Oere debebatis, ut ca ad dandnm confilium Rcipub.�Tnbsp;addocend3sEcdefias,amp;: retinendam do�rinam relis�nbsp;gionis conferenda effeftatueretiSjquorum nihil pr�ftalt;=nbsp;tepotetitisfinepcrfe�adodrina.At perfeda dodrinanbsp;tiullicontingetfinedifciplinisinferioribus.

Cum hac cogitationeanimus conformatuseft,ptolt;� ximadeordine difeendi deliberatio effe debet. Nequenbsp;ego hoc locodic�, quanta fit uis ordinis in g�n�r�, qu�nbsp;tes Si nota eft,8i latius patet,c| ut hic explicari poffit.Sinbsp;agricola prius ferere uelir,poftea arare,aur fi U dit fub Canbsp;�licula fementem facere.fub bruma arare,labor at^ im*nbsp;penfaperierit: Itafiinpercipiendisdifciplinis non fet*�nbsp;uttur iuftus ordo,profedus omnis defperandus erit.

Bonum malum fit, aiunt, non datum in tempore: Proindeetiamoptimarum Si maximarum return ftu#nbsp;dia nocent,fi n� apto tempore fufeipiantur. Quare manbsp;�OtesnofttijUtordinemdifeendi conftituerent, certosnbsp;R gtadus

gradus qiiaficlaffes excogirauerunt, per q�osordineatr niferioribtis artibus traducererur iuucntus ad fuperio*nbsp;res. Nunc qnafi perfra�is iii�srepagulis^nuUoordine.nbsp;resgericur. Subito fictir fungi nafcuntur nobis Theolo*nbsp;gi, lurifconfuki, 8^ Medici, fine Grammatica fine Dia#nbsp;l�dica,fineration� dicendijfine incunabulis Philofo#nbsp;phiaenattiralis ac moralis. Quoru cognitio, non folumnbsp;quiaperliberaliseftjolimtradebaturc�muniteromni#;nbsp;bus, priufquam admitter�tur ad fuperiores difciplinas,nbsp;Sed etiam quia indicium acuit,�t: pr�parat ad res maionbsp;cespcrcipiendas. Modoautem fatis eftafferreadiUasnbsp;difciplinasgrauiffimas, magnum pileum,�iinfignemnbsp;contemptum omnis do�rin� humanioris.

HanctemeritatemnifilegesacMagiftratus cohercc# buntjbreuinull�eruntin Repub.liter�,nulladoarina-ulliusrei.NamiftiTheologi,Iurifconfulti,acMedici,funbsp;bito nafcentes, nulla pr�diti liberali doftrina, nonfo#nbsp;lu m alias artes interirefinent, fed nee fuas profeffiones *nbsp;tueripoterunt. Nee nihil pertineth�c cura conferuan#nbsp;darum literarum ad Magiftratus : Ideo enim appellan#nbsp;tur Dq � Spiritu fan�o,ut diuina dona in terris,religio#.nbsp;ncm,ciuilemftatum,�i omneshoneftas artes tucantucnbsp;acretineant. Propter hanc procurationem diuinaruranbsp;rer�geruntaugaftumtitulum,quo nullum habetMa#nbsp;giftratus ornamentum maius aut uenerabilius.

Quareconuenit eos profpicere,ne perturbato difcen di ordine,honeft� difcipling intercidant- Plato inquir,nbsp;�efpub. mutari, fi contingatMuficam mutari. Ne�^ idnbsp;abs re didu m eft. Sed hoe multo uerius eft, Mutation�nbsp;ftudiorum mutariRefpub. Omnesautem mutationes.nbsp;Reiumgub. ad Magiftratuum cutatn periiiient� Et per#nbsp;ueifa

Uetfar�tto difc�ndi,maximarum atij optimarum re* tum cuinam trahit.Inprimisigitur in hac re uigilantcssnbsp;�ffcMagiftratusoportet.Ncqgdubito quinolim dehisnbsp;tebus nouas leges condituri fint, cum pr�fentes turb�nbsp;at^ motus Rerumpub. confilefcent. Quibus utinaninbsp;contingatDeibeneficio,faciIisamp; mollis KaTos^otpit, ,nbsp;Interim tarnen quantum nos autoritate,Audio,acdinbsp;ligentiaconfcquipoffumus,dabimusopcram,utordi*nbsp;nedifcatiuuentus.

Scd hoc magna ex parte in uobis quo^pofitumeft: Nos enim �i. diligenter hac de re adhortamur uos, lenbsp;�ionesoptimas in omnibus difciplinis proponimus*nbsp;Summafidetradunturartes,qu�continent rationemnbsp;dicendi; Ekmenta Philofophi�amp;MatliematLim plassnbsp;niffime propouuntuc.In qua fchola fecundus liber Pli*nbsp;nijtam perfpicue enarratuseft, uthicenarratutf Relissnbsp;quumigitureftjneuobisipfideeffeuelitiSjfedprgfentissnbsp;bus commodis fruamini.

! Quodquidemut faciatis,adducere uos debet cum ip fa cognitionis fuauitas,tum etiam utilitas.Nam increnbsp;dibilemuoluptat�parit eIoquentia:Mire deleftat ho-�nbsp;mines hiftoria rerum geftarum,qu� Siipfa tradirur, c$nbsp;dicendiexemplaproponuntur. Et nihil dulcius eft,^nbsp;intuerianimoeasres,qu�in Philofophia nobis tradunnbsp;tur,de magnitudinec�leftiumcorporum ac tcrr�,denbsp;uarrjs motibus fyderumjquomodo lumina cceleftia uanbsp;tiemixtainterfeactemperata,diuerfos effeftuspariuntnbsp;in hac inferior! natura, ficut aliter areg aliter mixeg uocesnbsp;diiierfas cantionesefficiunt.Iuuat etiam uiderc caufasnbsp;ofFiciorum ciuijium in natura diuinitus fcriptas, amp; mi*nbsp;tabili prudentia � do�is honiinibus animaduerfas.

. .. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;R ij lam

lam utilitas maxime percipituc exhisftudqs:funt enim,utGr�cidicunt,^� �lt;/^� infuperionbus artibusinbsp;qu� certe dic�di fcienti� requ ir�t � Quid enim promouenbsp;titaliquisjfi fcrmonisgenusn� queatiudicarecEtmuInbsp;ta ubicj fumnnf ex Philofophia naturaliac moral�quonbsp;t�qui n� uidentfontcs,tiirpiteE intetd� hallucinantnr,nbsp;EtquoniamReipub.intereftjbonas artes conferuagt;nbsp;rejomncs fentiatis hoc � uobis Rempub.peterejUt detisnbsp;operam,neueftra negligentia artes intercidant. Cumnbsp;autemmaiora beneficia omnes�Repub.qu�m� priua�nbsp;tis ullis,fiueparentibus,riueamicisaccipiamus,gquumnbsp;efti�osuiciffimhanc illi gratiamredderejamp;noftrolaonbsp;bore artes retinere ac defend ere.

Quareuos adhortor,Adolefcentes, ut ira inducatis animum,prius uobis cognofcendaeffeelementa Philonbsp;fopht�,^ ad fuperiores difciplinas accedatis,amp;in ea dinbsp;ligenter collocetis ftudium attj operam.

Dimidium fa�i,qui beneccepitjhabet.Faciliora igitur omnia erunt iftisinnbsp;alijs difciphnis,q ui rede c�perunr,qui ad alias alFeruncnbsp;earum artium fcientiam,finequibus ill�ne^pcrcipi,nbsp;nelt;5 tradari,nelt;� intelligi poffunt.

Et hancorationem exiftimate me publica autorita* te habuiffe,quam fiquis contemnit, is fciat Deum ulros�nbsp;temhuius contumeli� fore.Ac Refpub.ornauitetiamnbsp;priuilegijsh�cnoftra ftudia 82honoribus,quos nuncnbsp;bis iuuenibus libenter decernemus, quia fi ngu la remnbsp;laudem hoc tempore in tanta peruerfirare iudiciorumnbsp;nierentur ifti, qui h�c communia Philo#nbsp;fophi� ftudia attigerunt,

Oe vtilitate stvdiorvm elo� quenti�. Oratio Georgi) Sabini,habitanbsp;in Gymnafio Francofoc*nbsp;dienfij�nno

clarissimo viro, cvm generis nobilitate,tum uirtote pr�ftanti, D. Euftachionbsp;aSchlicbeOjpatrono fuo,Geoc*nbsp;gius Sabinus

aduitamutilitatesadfert,qu�resmaioresgubernaf,^ eloquentia; Explicat religiones, regit uniuerfam toga*nbsp;tam adminiftrationem, dominatur in iudicqs^in curia,nbsp;in Principum confilijs, amp; infinita negocior� uarietate�nbsp;S�peetiambellajamp;ftanres inprocin�u aciesdirimir.nbsp;Itat� pr�cIareOuidiuscumadMercuriuminquiuPacisnbsp;amp; armorum Deus arbiter, fignificat eloquentiam, 8� innbsp;pace res maximas regere, amp; f�pe bella ac populorumnbsp;tiimultus fedare. Tantam facultatem pro dignitatelaunbsp;date,non eftmediocrium uirium. Ego autem de menbsp;illud multo uerius pr�dicare poffum, quoddefeipfonbsp;inquitOuidius:

Quaremihi ucniatn dari peto,quod fufcepto uiffimo argnmentOj tam tenuem Oratiunculam finenbsp;motibus/inefplendorealiquocompofui.Nam fiqoanbsp;eft in�dirione culpa,amicorumcft,quibustarneneonbsp;fninus tepugnaui,quia arbitror omnes in hoc genetenbsp;*exhortanonesprodefleiuuenibus,pr�fertimhoctcm*�nbsp;por�,cum languefcant h�c ftudia.non folum fata�ibusnbsp;caufis,fed etiam hominum ignauia. Et ut Homerus in*nbsp;quitjVTTtg /xoigccp. Quarc omnes boni uiri, maxime^ iknbsp;li,qui tenent Refpub. 8L qui ftudijs iuuentutis pr�ftanr,nbsp;excitare debent adolefcentiam ad has artes colendasnbsp;�atcj amandas, quibus carere Refpub. nullo modo pdfnbsp;teil. Quales tenebr� in religione,qualis barbaries innbsp;iudicijs 8i. negocijs ciuilibus futura eft, amiffo literatumnbsp;elegantiorum�ieloquenti� luminef Facile igitur pa^

i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nem

hem Elcdorcmpr�cipue tuen foIes:Mequo(^f�ngnIari comitate adiuuas.Q.uarehanc ad teEpiftolam publicenbsp;fcripfi,pnmum ut omnes intelligerentte� nobiSjSi: pronbsp;ptetadmicationemtuarumuirtutum,amp;propter egte�nbsp;giam erga literas uoluntatem, diligi, colijamp; obferuari :nbsp;Deinde, ut h�cipfaftudianofttatibi commendarem�nbsp;Itaquefi officio meodeledabcris,prgclaremehocmusfnbsp;nus collocaffe arbitrabor ? Peto igitur, ut pro tua exceknbsp;lenti humanitatc,amp;; hocmeum officium fpecimen effenbsp;grati erga te animi ftatuas,6^metuofauore arque au�*nbsp;thoritate,inhac publicafun�ione defendas.E� enirnnbsp;iuftil��mum,eloquenti�fl:udiaacpcofefforesab ijsde�:nbsp;f�ndiatqueornari,quibuseloquentiafummamdigni*nbsp;ratem atque authoritatem in Republica patit.nbsp;Beneac f�liciter uale- Francofordignbsp;ad Oderam, Calendis

lijs omnium temporum repetenda-deniqgut accom�� modet ad ufumjnterpres non rudis effe debet Reipub,nbsp;H�ccum per fefeardua fintjmihi nouitas ipfa 8^ mgo�nbsp;crj amp; loci,multo reddit ea difficiliora. Nam antea nun^nbsp;quam in publico c�tudocui,6ifieri nequit,quinrc*nbsp;cens hofpes huius Academi�,magis metuam iudicia uenbsp;ftra.Omniumoculi in nouos hofpites intend funr,mulnbsp;toq; iudicant de eis morofius,denotis Si. familiarisnbsp;bus. Ita^ magna infollicitudinc effe ccepi, poftquamnbsp;h�c prouincia mihi ab Illuftriffimo Principe noftro Elenbsp;ftore mandata eft,uos^ magnopere oro, ne fiducia in#nbsp;genij aut dodrin� fingularis � me expetitam effe exifti#nbsp;metis : fed quodam amore patrie hic potiffimum uiue#nbsp;temalui,amp; fi quid contigit ingenrj autinduftci�,con#nbsp;ferre potiffimum ad patri� utilitatem. Quare non arronbsp;gantiajed quodam probabili confilio,feu ftudiopo#nbsp;dus a me expetitum effe hune locum putetis. Vobis^nbsp;initio polliceor,mihi non defuturameffediligentiamnbsp;in ullo officio,quod �modcfto Si tranquillo hofpite renbsp;quiri poteft. Academi�authoritatem maximi faciam,nbsp;profefforum beneuolendam,quibus potero officijs,tuenbsp;bor,perficiam ctiam, ne dues in me humanit�rem d�finbsp;derent. Hanc meam uoluntatem fi probabitis, fperonbsp;uosdeingeniomeoj��dehisoperis fcholafticis minusnbsp;acerbe iudicaturos effe. Ac uero in ptimis decec uirosnbsp;do�os candor, in prouchendis �ciuuandis tyronibus,nbsp;qui

qui Re�pub. operam nauare ftudcnt. Quare rogo,ut his aufpicijs meis faucatis, mihi^, ot illeait, crefcendt co�nbsp;piam detis : quod fi facietis, melius de publicis Hudi]!nbsp;mereripoteto.

Cum autemh�cpr�le�io inftituta fitpr�cipue,ut ad eloquenti�feu re�e dicendi ftudium iuuentus affucnbsp;fiatjdicamaliquidde eloquenti� laudibus ac utilit�re.nbsp;Etquoniamiuuentutis excitand�caufa,haEC oratio ha*nbsp;betur,dicamde�jsutilitatibus,qu� nunc inhac formanbsp;Reipub.bonis ingenijsexpetendafunt.Eximiaqu�d�nbsp;�irtus eft eloquentia,qu� eft facultas fapienterK orna*nbsp;tedicendi,dereligione,deRepublica,de^ alijsartibus,nbsp;tegens�Impcria,fummorumPrincipumconfilia,uoluiinbsp;tates indinans populorum acgentium,di uel incen^fnbsp;dens languentes, uel reuocans ac fcdans inciratas, qua*nbsp;lern defcribit Vcrgtlius eloquentiam cum ait :

Ac ueluti magno in populo cumf�pe coorta eft Seditiojf�uit^animisignobileuulgus,nbsp;Iamlt;�facesamp;faxauolant,furorarmaminiftrat:nbsp;Tum pietategtauem ac meritis fi forte uir� q uemnbsp;Confpexere, filent, arre�is^autibusaftant,nbsp;llleEcgitdi�isanimoSjd^pe�oramuket.

Porro dehac excellenti ui,�� perfcda cloquentia,n� fum diftutus,fed de his noftris ftudt)s,hoc eft, dedili*nbsp;gentia rede dicendi, feu componend� Latin� oratio*nbsp;his,quae tarnen pars aliqua eft eloquenti�, amp;uelut in*nbsp;choatio. H�c quantum fit ornamentum,^multiplicesnbsp;utilit�res 3fferat,exponam. Primumenim commemonbsp;tabo,quidconducat ftudium rede dicendi ad esterasnbsp;artes uel intelligendas,uel traftandas- Magna eft digninbsp;tas feientis iutis,magnus ufus, Cum autem leges fintnbsp;S erudi*

eruditiffimefcnptgjamp;mukain eis comparednt�eftig�a uetecis Reipubnon dubium eft, quin multum lucis eisnbsp;accedar,rc�e intelle do genere fermonis, 8^ cognitis hinbsp;ftorijs.Iudiciumautemdegenerefcrnionis, confirm�tnbsp;h�c cxercitatiq dicendi. Sed non tantum in foro, in iu��nbsp;dtcqs inter tlliteratos uerfabitur is,qui Iurisfcientiarhnbsp;profiteturjuerumadhibebitur ad maiora n�gocia, acuenbsp;reoratoria,ubimagn�ac difficiles cauf�Latinam oraj=nbsp;tionem flagitabunt. Hoc loco quis no uidet, quantumnbsp;decus fit homini dodo,poffe diferte,perfpicue,non fotnbsp;dide,res magnas explicate f

Memini in conuentu Auguftano, Liburnos ad Prim� cipum concilium uenire, petitum auxilia c�tra Turcas,nbsp;�^deplorate�alamitates patriae fug grauioratione:ibinbsp;caeteri Principes omnesdetuleruntmunus refponden*nbsp;diadllluftriffim� Principcm Eledorem Marchionemnbsp;loachimum I. Non erat nouum,Germanicas eicaufasnbsp;committijfciebant enim � nemine fplendidius ac or*nbsp;natiusagi: Sed c�laudemeloquenti� praecipuam uninbsp;Matchionitribuerent,amp;: alias Latinedicenteaudiflent,nbsp;hanccaufam etiam ei commendabant. Hoc iudiciumnbsp;c�tetorum Principum, noftro ^fuerit honorificum,nbsp;omnesintelligitis. Itacpcumaudiretur cumfummaat*nbsp;tentionejhoneftiflimis laudibusornauit Liburnos,pronbsp;pterfidem�lt;:fortitudinem,quaminfuftinendis Side*nbsp;pellendis Turcarum irruptionibus, tot iam annos prrc�*nbsp;ftiterunr,acbenefperareeos de uoluntateimperatorisnbsp;ioffit,cuius onines cogitationes iaminparando bellonbsp;aduerfus Turcas confumcrentur. Hanceius ora tionemnbsp;prudentes omnes, propter confilium amp; fententiarumnbsp;gtauitat�y�tHditi�tiam propter genus uctbot�, magnanbsp;cum.

cnft�adm�rationcaudiebant:Tantum1ffOdis Principi paricbat Latine dicendi facultas. Quar�amp;rcliqu�no*nbsp;bilitati,amp; c�tetis q ui a d Rem pub. acceffu � fu nt, om ninbsp;ftudioeloqucntiacxpctendaeftjpr�fertim hac �tate.nbsp;Videtis enim quantg tes in hac nanonemorefint,quannbsp;turn fit ncgocij nofttis Phncipibus, cum omnibusReginbsp;busChriftiani nominis,ubipler.ac�omni.aLarincagennbsp;dafunt- Q.uainrcamp;illudconfidcrandum eftjiunquanbsp;c�teros Reges adeo ftudiofos fuifie eloquenti�, ut n�cnbsp;font. Etenim non modo kali amp;G.ini,fed etiamPoloninbsp;amp;Pannones,expIofa ueteh barb.irie,nunccumfcrib�tnbsp;ad extefos,elegans,nitidum,acuercLatinumorationfsnbsp;genus adhibent. Nee alia ars apud plerafi^ nationesnbsp;plus habet dignitatis, Latinedicendi facultas. lamnbsp;cogitate quam multa incommoda fint expe�anda,finbsp;mitrantur ad exteros legati infantes: Primum rideturnbsp;gentisignauiajdetrahiturauthoritasnofttisjnoninteri'nbsp;(unt confilijs,accipiunt diflata ab alijs^nec raro turpitecnbsp;falluntur,��tanquamnaribustrahuntur, utnonintellenbsp;�aprobent. CumigitutfitperfpicuautilitaSjCuminuissnbsp;tent maximorum Regumamp;Princip�exterorumexcmnbsp;pla,curfoliGermanihuic ftudioiamluxum,apparatunbsp;Conuiu{otum,amp;nefcio quas uoluptates anteferimus,nbsp;quiquidem pauloanteetiam haclaudec�tecis nationinbsp;bus anteccllebamus f Sed breui mira eft fa�a huius na�?nbsp;tionis mutatio,negligirur ces militaris,liter�non folumnbsp;fpcrnuntur,fed etiam funt in odio. Et honeftiffimis ftunbsp;dijs fuccefferunt multa oitia,luxus,ambitio,perfidia3�2nbsp;pler�cp ali� pcftcs,qu� inteftinas difcordias �i. alias ca*nbsp;lamiiatespariunt. Quareamp;Principes^amp;reliquiquiaunbsp;ihoritatec�terospr�ccduntjonwicontentioneiuuet�

tutem teuocaread re�aftudiadebeant,acpraedptte�a4 cloquentiam,qu�in Repub.maximum habetufum.

Porro li quis hocftudium eo minus curat,quia putat tantum prodeffead genus fermonis,is longe errat. Etfinbsp;enimn� eftexiguautilitasjnftru�ameffecopiafermo..nbsp;niSjtamen exercitatio dicendi etiam de multis rebus fatnbsp;mat indicia, amp; certe animos ad diligentiam affuefacit�nbsp;Legendifuntdeoptimis rebus fapientiffimi fcriptores�nbsp;qui noninrelliguncur,nifi confilia ac uoluntates eorumnbsp;itaconfideremus, quafi una c�illisuiuentes,i)fdem in#nbsp;terfimus delibetationibusac negoci)s,in quibus-ipfi uecnbsp;fabantur. Tota Refpub. uetus animo intuenda,�dadnbsp;pr�fcntem formam conferenda eft. H� cogitationesnbsp;aliquid ad prudentiam c�ducunt, ac de multis magnisnbsp;tebusnosadmonentjdemoribuSjdeiurejdea�tionumnbsp;aciudiciorumuarietate,de natura rerum. Demofthe^nbsp;nes dicituro�iesdefcripfiffeThucydiden,utfibiauthonbsp;tem eloquentem^ familiarifl�mum faceret.Necueronbsp;aucupatus eft prgcipueuerba aut genus fermonis. Namnbsp;Thucydidis oratio admod� diffimilis eft forenfi. Sednbsp;uarias Reipub.mutationes ac momenta confiderabatnbsp;in hiftoria,excerpebat Principu confilia, quorum cogninbsp;tio ipfi quoque in publicis deliberationibus proderat.nbsp;Aliquid etiam grauitatisaddidit Demofthenis oratio#nbsp;nibus, imitatio Thucydidis: Multas enim refert De#nbsp;mofthenesfententias Thucydidis. Citant leges multisnbsp;in locis Homerum, citant Ciceronem, non uerborumnbsp;caufa,fedtanquam fententias in foto diftas,quarumnbsp;authoritarem in iudicijs ualere uoIunt.Quoties Medicinbsp;citant Poetas in natura rerum difcribendaf Q.uis enimnbsp;non uidet Poetas uel pr�cipue hoc ftuduiffe, ut pleraf�nbsp;natur.�

natnrae partes illuftrarcnt r Ita^ compl ext func fumma cumuenaftateonus amp;occafus fyderum,actotamdo*nbsp;�rinam qua? inuulgaribus libellis de Sphgia traditur,nbsp;defcriptioncsfulminum,iridis,amp;reliquameteora,hernbsp;barum pluomarum amp;multorum remedioru naturas�.nbsp;CiceroueroS�moralemPhilofohiam totam comple��nbsp;Xus eft, �^quofdam locos quiadPhilofophiam natu^nbsp;ralem pertinentjqnorum ledio non modo copiam fer*nbsp;nioniSjfed etiam rerum fcientiam alere poteft.Quid eftnbsp;cnim ilia difputationc,de immortalitate anim�,in pri�nbsp;ma Thufculana erudicius ac iucundiusc Muko etiamnbsp;cruditior eft libelllus de natura Deorum : Ac in utroqucnbsp;�iultafumuntur argumenta ex eado�rina,quamprofinbsp;lenturh�quipropriedicunturPhyfici. Fateamurergonbsp;eloquentium fcriptorum le�ionem, non modo ad co*nbsp;piam fetmonis, amp; phrafin comparandam prodeffe,nbsp;fed etiamadaugendamrerumcognitionem,amp;iudicianbsp;formanda demultis maximis rebus- Deindediligentianbsp;in exercitio ftyli, ilia ueto in primts acuit ingenia, Namnbsp;ininueniendo resqu�adcaufam pertinenr,prudenternbsp;omnes inueftigand�amp;cogitand�funt.Adh�c delibe*nbsp;random dererumordineamp;�conomia.Necminor eftnbsp;cura pcrfpicere quid dcceat,quid locis ac temporibusnbsp;congruat. Poftremo compofitio amp; cura clocutionis nonbsp;leuiter exercer fcribentem. Huius exercitq confuetudonbsp;paritimmenfas utilit�res, prohibet pr�cipitantiam,8i:nbsp;quafi frenum ingenijsinijcit, ne temerefinedele�ujfissnbsp;ne ordine,fine cura effundant omnia,q u� fefe offerut.nbsp;adfertdiligenti3m,utca qufgignimus,formemus eti�,nbsp;amp;arrcmelioraefficiamus. Idfifacerent fcriptores uelnbsp;faccarumrcrum, uel ali), quanto fcelicior effet ftatus re#nbsp;S iij rum

eumhutnanarutn. Quorum plericg fi ad curaih mdtlt;� cendoaffuefa�i effent, muko effent indeligendisutt*nbsp;libus argumentis, �i in cauendis publicis periculis, dili*nbsp;gentiores-

, Pericles afcenfurusin concionem, ac pr�metiens ani mo, quantum periculi inconfideratc difta affetcent,foi�nbsp;lituseftprccari � Dijs.nequodfibiuerbum exciderer,nbsp;quod officeret Reipub. Et Demofthenes, cum ei obijcenbsp;tetur,quod meditatus addicendum uenirct,refp.ons?nbsp;dit,fibi n� modo impudentem ,fed etiatn improbumnbsp;einem uideriillum,qui dercbus fummisjuniuerfa: ciui�nbsp;taticonfilium datums, auderetdicere, re non.ante diunbsp;multum^ cogitata: Quarefi poffit, non folum fcripta,nbsp;fed fculpta fe didurum affirmauit. Adfert ergo inter caenbsp;teras utilicates confuetudo exercendiftyli, multipliccmnbsp;diligentiam,canfatotamaiorecura expendenda amp;co^nbsp;gitanda,cum ipfinobifcum de�beramuSjquomodonbsp;camdiduriaut afturi fimus: profpicitur etiam quid innbsp;adionepcriculi fit,deliberatur,quomodo periculainnbsp;agendocauendafint.Denicg finihil eftfutiligarrulita*nbsp;teturpiusamp;perniciofiuSjplurimu aduirtutem inunonbsp;quoqg,amp;ad publicamtranquillitat�prodefth�c affue^^nbsp;fadio, ad exercendum fl:ylum,ad formandam �� com�nbsp;ponendamoration�, ne omnia fine deledu effundan�nbsp;tut. Multa etiam ingenrj uitia corrigit ftylus, 8iL cohibecnbsp;�ffe�us,ne contra decorum concitatiusferantur.

Dixihadenus,^ Otutile hocftudiumredefcribeii'� dihis,quiadRempub- acceffuri funt. Togata admini��nbsp;ftratiopr�cipuegubernatureloqucntia,amp;multaLati��nbsp;neagenda crunt. Quate adhanctantamrem,utfeiu^nbsp;uentuspr�paret,adbortanda ateg incitanda cftacriter,nbsp;lam

ELOQVE�JTI �E� �4� �am�n controuerfrjsreligionis explican�iis,quis non ninbsp;det magna do�rina,8i magna ubetrare fermonis, amp; dinbsp;ccndi facultateopas effe r Sunt enim res obfcur�,8c fcrinbsp;ptorumdifl�milibusdifpHtationibus inuolut�.VtigiJ*nbsp;tut ex tanta caligineeuoluantur,utuete5proprie,dilucMnbsp;de explicentur, ea uero tes req uirit non mediocres arti^nbsp;flees. Eftautem bon�Si pi� mentis,etiam ob hanccannbsp;fam expetete eloquentiam,ut ornate gloriam Dei,ucnbsp;conferrealiquidadutilit�remEcdefi� poff�t. Adhuncnbsp;finem pr�cipuerefertinoftraftudiadebeb3nt,quodnbsp;Plato utdit,quiait earn eloquentiam expetendam effe,nbsp;qu�non futiliadicat,fed Deo grata. V�tus Ecclefia^nbsp;habuit eloquentes fcriptores,Bafilium et alios,qui cumnbsp;haberent ftudium re�e dicendi, cutabanr: Primum, ucnbsp;ces ipfas rede inrelligerent, puftea ut proprie amp; perfpi*nbsp;cuealijstradcrcnt.ldcofinceriorapudeosdoftrina eff,nbsp;in pofterioribus,qui nullamin dicendo curam adhi#nbsp;buerunt.Quid quodipfefermoinfacris literis intelliginbsp;amp;iudicarinonfatispotelljnifiratiodicendi �il figura*nbsp;tumintelligatur.Dicam aliquid eti� demeo artificio,nbsp;uidelicet,de Po�tica.Pfalmi magna ex parte prorfusnbsp;Poeticis piduris ornati font, qu� profe�o non poffuncnbsp;agnofciabhis,quifuntignariPoences. Necdift'icileeftnbsp;plurimaexemplamonftrare.In Pfaimo deconcordia:nbsp;tcce qu�m bonum.compar�tconcord�m balfamo,nbsp;quo Pontifexungiturjfignific�sfuauiffimam effe,quianbsp;in Repub.in omnibus periculisutiliffimaeft. Vide antenbsp;�qu�muenufteping.itinPbntifice balfamujin barbamnbsp;amp; in totam pallam defiuens. Cur hac utitur pidura?nbsp;nonfolumquiailludPontificium balfamumerarpraz*nbsp;ftaniiffimunJjfed etiam ut fignificet in Repub.pr�ci��nbsp;puutii

puum concordi� autor�effedeberePontificem.Hu�as munuseft,efficereactu�rtdoann�confenfum.Sednanbsp;lo effep�oltxior in re manifeftajnamTheoIogis opusnbsp;effehaccultura,amp;: hislitefis,qu�ranonem dicendi tranbsp;dunt, minime obfcurum eft. Nefcio qu� tes magis in��nbsp;flammare genetqfas mentes pofl�t,^ publica utilitas,nbsp;feuneceff�tas potius. Oftendi autem Reipub.magno�nbsp;pereopuseffe,pr�fertim hoc tempore, eloquenti�ftu*nbsp;dio�quodfi cogitabunt adolefcentespr�diti bonis82nbsp;redis ingeniis,accendet eos,utfpero,adhocftudiumnbsp;Reipub.amor.H�c caufa in bonis pr�cipue ualere debet.

Diceremdepratmijsetiam,nam his quoij mouen^ tut homines,fed in uita f�pe accidit,ut maiora fint pr�*nbsp;tniamalis artibus. Menandri uerficuli citantuc,quosnbsp;hoc modOjUt potui,Latinos feci :

Haecuitagaudetimprobispotiffimum, Sedaffentatoromnium primas tenet,nbsp;Viuit^ longe iucundiffime omnium.nbsp;Deindefycophant�proximnsefthonos,nbsp;Audireenimcalumniasdulceadmodum.nbsp;Attertiusconcediturlocusinuido,nbsp;Attes noccndi qui fcit aftutiflime.

Fruanttir ergo maioribus commodis alTentatores, fyco phant�,82 alrj inftrudi malis artibus. Sed tarnen ea qu�nbsp;ueredicitnrdignitas,n� poteftnifiillis competere, quinbsp;benemerenturdeRepublica,uidelicet,bonornm iudt*nbsp;cijs probari.H�ceftuera gloria, quafemperinRepub*nbsp;in ciuitatibusjin Imperio maxime floruerunt boni uiri,nbsp;eloqu�tia inftrudi,qualesRom�fuer�t Lelius,Craffus,nbsp;Ciccro,82c�teriOratores,qui,utCorneliusTacitus ucnbsp;niiftiifimedicit,nepriuatiquidemfinedignitateeranf,nbsp;cum�2

ELOQVENTIAE* �4/ cam 5^popiilumRomannm,amp;: Senatum confilioat^nbsp;authoritateregercnt. Videtis 8C hodie in Germania manbsp;gna me�e dignitatem Orator� in aulis amp; ciuitatibus.nbsp;Quarefi huius faftigij fplendoremouctuc aliqui,utdenbsp;cetjcogit�tn� exigua prgmia huic Audio propofita effe.nbsp;Sed de hac Latine dicedi facultate iamloquor.Etfifuncnbsp;ali�artcsqu�ftuofioresjtamch�cquo^ parit no medionbsp;criac�moda � Eftaut� moderati animi etiam,mediocr�nbsp;fortun� boni con fui ere. Et Deo cure eft,ne egeant boni,nbsp;quideRepub.bencmereri ftudcr, utfignificauitTheos:nbsp;critus in fabula Comate,quaAdoIefcentibusrecitabo:nbsp;' Fuitquifpiamlocuples�C auaruspaftor,apud quernnbsp;fetuiuit Comata, qui fuitMufar� cultor, quiamp; proptecnbsp;pietatcm,8^utgrexferuareturdiuinitus,fingulismenfinbsp;bus ouem Mufis facnficabat � Hac pietate impetrabat,nbsp;utgrexaduerfus morbos �ilupos tutus effet,amp;multonbsp;fieret f�cundior.Sed dominus auarus rcfcifccsfingulisnbsp;mefibus ouem madari, feru�furti accufat. llle excufansnbsp;teligione,comemorat eti� beneficia diuina, gregis inconbsp;lumitat�,8� f�cunditatem. Sed hgc oratio n� flexitaninbsp;tnumimpiudomini. RidensigiturcoeIeftenumen:Exnbsp;periar,inquir,an Mufg, quibus tecurg effe affirmas, fintnbsp;libifamem depulfur�jfi tein banc cauam arbor� indufenbsp;tOjUecdedero tibi cib�-Statimigitutindufit miferuinnbsp;arbor�jibi fameeum necaturus-Quid accidit c Poft paunbsp;Cos dies grexfcabieamp; peftilentiamoritur. Hic c�pit panbsp;ftor� f�uiti� fue p�nitere,c� agnofeeret fe diuinitus pu*nbsp;piti.Rediensigiturad arbor�,feru�inuenitadhucuiu�,nbsp;gt;ncolum�,amp;bcneualentcm. Cunqginterrogarct,undenbsp;int�rim aliens effet,refp�detferuus,Mufasineamarbo*nbsp;lern examen ap�mififfe,qugmella ibiconficecent,hoc

�4lt; de VT�LITATE ELO Q.VENTIAE* mellefeintereafuftentat�effe. Petit ergoherusucniattinbsp;feel ecis, Si. agnofeit pios Deo cur� effe, et sqg fi non ma*nbsp;anas opes,at mediocria c�moda fiippeditari. Hac nosnbsp;lpeconftrmemus,8^: refta acutilia ftudta ample�amur�nbsp;Fortaffis ctiam Ecdefiaeritaliquando tranquillioc,ci�nbsp;ad tudicanduadhibebunturuinboniamp;dofti,quiconnbsp;trouerfias plan� �ifim pliciter explicatepoterunt, Si, cunbsp;mitiora ftudia homines colerec�perint.

Quareinuitentadolcfcentes,magnitndopublic?uti litatis,dignitaseloquenri�,deni(5en�cgterapr�mia,ncnbsp;fc dedant his Uteris atlt;5artibus,qu� ad eloquenti�con#nbsp;dncuntjfe^ in hoc genere exerceant,amp; ad res maximasnbsp;pr�parent,pr�fertimcubic labor hotniniingeniofononbsp;luptates eti�dulciffimas pariat- Prim�enim le�iogras�nbsp;uiff�mor�aotorudemaximisinRepub.motibusiucunnbsp;diffima eft qugrentibus ex�pla nirtutis,amp; honefta con�nbsp;liauit�priuatgaut public?. Deinde dele�at ��ipfaora*nbsp;bonis harmonia,ceu Mufica qu�d� : nulla eft enim cannbsp;tilena dulcior, oratio de rebus bonis c�cinna amp; benenbsp;c�pofita. Portremo nr canenti,fic fcribentijhgc ipfa execnbsp;citatiouoluptatieft. luuateniminuenireamp;quafigignenbsp;te honefta argum�ta,eac�diftribuere,difponere,ocnare,nbsp;c� alijs c�ferre,�� inquirere meliora. H�c naturaliterdenbsp;left�t fanaingenia,amp;qu�d�adu!rtur�uiaeft,affuefacenbsp;te animu ad bas honeftas uoluptates intellig�das et ex*nbsp;pet�das.Eft Si ilia magna c�moditas, cp h? eleg�tioresnbsp;liter? in omnifortunaufuifunt. Adminiculafuntin ne*nbsp;gocijSjin ocio orn�t nos,amp; font uoluptati. In rebus ad*nbsp;uerfis leu�tm�ftici�jleniunr curas ac dolores. Adiuudcnbsp;ctta bonoSjUtrcl�gionis doftrin�meltusintelligerc pojnbsp;finr,qu?utilitasmasno exiftimau�bonis debet. Dixi.

OKATTO VT'r� THEODOR! N O R. bcrgenfis.deStudio Linguarum,habita in pro*nbsp;motione Magiftrotum, Annonbsp;t f i }.

tejfperouosita induxiffe animum,hocetiam bcnefi* cium nobis dandum cffe, ut nos n�grauatim audiatis.nbsp;Nelt;5 enim hue prodimus, ut dignum aliquid ueftra fa*nbsp;pientia atlt;^ au�oritate afFcramus,quod in huius noftr�nbsp;aetatisimbeciilitatencquidcmrequireiidumeft. Totanbsp;h�c fabula agitur adolcfccntium caufa,ad quam uosnbsp;acceditis fpc�atores,utintelligat iuuentus,uobish�cnbsp;pnmaftudiaprobari.Quanquamigitut inomnigene*nbsp;tehumanitas ueftra nobis cognita �d perfpe�aeft,ta*nbsp;men id quo^ noftri eft of�ictj, uerecund� petere, utnosnbsp;a?quo animo audiatis. Quare rogo, amp; ut hanc meam iunbsp;uenilem orationem boni conful3tis,�Cut ueftra mihinbsp;autoritasadi�t in haccaufaquamagendam fufcepi,qu�nbsp;fpero nobis efle probatiffimam.

Jnftitui enim de ftudio linguarum, ut uocant, dicere. Etftenim pleruni� hicdePhilofophiadic�folet,tamennbsp;nec�hiclocusdelinguis,fiquisrc�e�ft;met,�PhiI�fonbsp;phia ualde alienus eft.Mihi quidem ea Philofophi�nbsp;pars,queeftfuauifrima,pr�cipueexcognitione lingua*nbsp;rum pendereuidetur.Ncqj uero hocargumentuni rtu*nbsp;dionouitatis delcgi.-Necg cniin ftatui me nouoargu*

mento in hac �nfant�afatisfacere poffe� Sed publica ne* ceffitas hoctatur, nonfolum me, uecum �mnes bonosnbsp;uiros quantu pro fe quifij poteft, adolefcentiam adnbsp;dia linguarum exufcitareatij accendere. Maximeueronbsp;conucniebatad linguarum caufam agendam adhiberinbsp;non elinguem, fed eloq uentem patronum, qui ornarenbsp;eas prodignitate,amp;magnitudinem uulitatu,quas pa#nbsp;rit earum cognitio,illuftrare poffer. Quod inteiligenbsp;bam�menon poffe fieri, tarnen arbitrabarmenonde��nbsp;here public� cauf� deeffe, pr�fertim in hoc loco, quonbsp;cum mihi dicendineceffitatem fcholafticusMagiftra#nbsp;tusimponeret, fperabamtantumautoritatis inhacoranbsp;tionefuturumcffc,quantumtribuitis uniuerfocollegionbsp;do�iffimorum hominum,qui�^has mihi partes mannbsp;darunt,�i fuam fententiam mea qualicuofj orationenbsp;uobisexponiuoluerunt. Q.uicumdodrina,iudicio,res�nbsp;tum Lifu excellant,denilt;5 cum fidefumma Si u eft ris ft�i�nbsp;drjs amp; uniuerfgReipub. confultum uelint,honeftiffimunbsp;Hobis eil, monitis eorum libenter ftudtofe patere.

Seducnioadcaufam,dequaquiaeti� propter tem# poris anguftiam non fatisdici potelljbreuiter urilitai�nbsp;tespr�cipuascolligam,qu�nos omncsad linguarumnbsp;ftudium hortantut: loquorautem de Latina,Gr�caS^nbsp;Hebraica.

Cum autemaliud alij propofitu in ftudijs habeanr, necidemdo�rin�gcnusfequanturomnes, defingulis,nbsp;ut uocant, profeffionibus ordinedicendum eft. Ac prPnbsp;mum n�opinorlongamihi difputationc opus effedenbsp;Theologia; Conllat enim fontes Theologi� Ebraicisnbsp;SiGr�cis literis contincri.Nec poffunt ita transfundinbsp;lingu�jU� nihil opus fit fontibus, fi uelimus iudicarenbsp;lotis

oftendat, lingoarum cogn�tionem'ad facraruin litetf rarum interptetattoncm ncceffariam efle. Et niemi*nbsp;niftiSjhoc ipfo in loco non folum hortari uos, fednbsp;etiamf�ucrecaftigarcinertiam atqgignauiam noftramnbsp;D.Do�orcm Martinom.Si tantum huius iudicionbsp;buerctis, quantum ipfius Sicxcdlens dodrina amp;ufusnbsp;poftulat,profe�omulfoauidius ��pcregrinas linguasnbsp;difceretiSjamp;multo plusoper� coilocatens in h�celo^nbsp;qucnti�ftudia. Scd quiaThcoIogia nuncinodioeft,nbsp;�uuentus ubiquc cum facris literis abijcitlinguarum�^nbsp;floquenti� ftudiunij�^ cas actes ample�itur, qu� uuhnbsp;gouendib�ioresamp;magisqu�ftuofgfunt.

Nelt;^ ucrouitupero alias artes: Nam Refpub.habet opus magna uarietatearnum,quemadmodum ueredinbsp;�um eft. N� fit ciuitas ex Medico �iMcd�co,fed exMenbsp;dicoamp;^gricola.Sed illi reprehendendi funr,quiautnbsp;abducuntomnes � facrisliteris,autcumfedediderontnbsp;alijsartibuSjDullam ftudij partem infacris literis collo�nbsp;candam e�ecenfent, Sint uideo, nos irrident omnes,nbsp;atcg etiam infanire putant, qui n� in totum abftinemusnbsp;� facris litetis-

Seddehis nihil hoc loco dicemus,quicumaduerfus Deum impij func,uimin Ecclefiamcrudelcs,qui quansnbsp;lumin ipfis eft,uniueriam religionem abolent:Cumnbsp;alijs moderatioribus difputabo.

Primum ita cogitate uelim bonos adolefcentes, r ells' gionis dodcinam ad omnes pertinere.Et qucmadmosnbsp;dum ille dixit. Homines n� folum fi bi, fed etiam patri?nbsp;nafci.ita ego molto uerius dicerepoflim,omnesbonosnbsp;ita fendre oporcere,pr�cipue natos fe efieEcclefi�. Itatgnbsp;eti� ft que rationes probabilesuocant nos ad alias artes,nbsp;non

Seddehis nihil hoc loco dicemus,quicumaduerfus Deum impij func,uimin Ecclefiamcrudelcs,qui quansnbsp;lumin ipfis eft,uniueriam religionem abolent:Cumnbsp;alijs moderatioribus difputabo.

non eiiim uimpero cas, tarnen doflnna Chr�fttana n� cft negligenda. Aliquid temporis acftudt) huicquofgnbsp;tiibui oportet, turn ad animos noftros confirmandos,nbsp;turn uero ut pr�paremus nos ad publicam Ecclcfie uti*nbsp;litatem. Fuit in foro,in iudicqs Ambrofius, interim tafnbsp;men �i facras literas Icgebat, Gr�cos Theologos c�nbsp;Latinisconiungebat.

Deindelinguarumeognitio non tantumTheologis prodeft,habetegregias utilit�res enaminalijs artibus�nbsp;quod quomodo uelim intelligi, qu�fo attendite,nenbsp;quis putet medetrahere aliquid dealiarum profeffio^nbsp;numdignitate-Sic enimftatuo,hoSjquiad Medicinanbsp;autTurisdo�rinamacceffuri funtjpr�formandos effenbsp;quad3mliberaIido�rina,qu�S^^Philofophiam,amp;an*nbsp;tiquitatis noticiamcontinet. Adhibenda eft etiam difnbsp;cendiexercitatio,quibus rebus ing�nia amp; ad fuauitat�nbsp;arque humanitatem formantur,�6acuuntur,atqucin!#nbsp;ftruuntur ut percipere Si tra�are artes alias f�liciusnbsp;poffinr.

Si quis autem exiftimat Philofophiam perfe�e co�� gnofei poffefine Gr�cis literiSjhuncfan� patiar fua opinbsp;nionebeatumeffe.Sed res loquitur ipfa, quantum infnbsp;tcrftt inter Ariftotelis interpr�tes Gr�ce dodos, amp; illosnbsp;ineptosjquicumresgrauiffimasabipfis autoribus trafnbsp;diras explicarenonpoffent,nouum quoddam dodrinbsp;nggenus pepererunt,plcn� prodigiofis fomnrjs, quodnbsp;nullum in uita aut communibus negocijs ufum hafnbsp;ber.DeindeiniuriamPhilofophi�facit,quifquis eatttnbsp;tam anguftis finibus circumfcribit,ut nihil ei tribuar,nbsp;nifi ilia uulgaria pra�cepta, qu� in feholis ex j^riftotelenbsp;traduntur. Ego uero utiam non dicam deMathemafnbsp;ticiS

t�cis difciplinis, cognitionem antiquitatis, poema# tum,amp;hiftonarum,uel pr�cipuam partem Philofo#nbsp;pbi� effe ftatuo. H�cenimcontinet humanitatisdo*nbsp;�rinam,cum proponat omnium of�iciorum pracceptanbsp;atqgcxempla.

Nihil accidere poteft in uita priuata,aut inRepub, cuius non extetimagoaliqua inhiftotijs fapientiffimenbsp;fcriptis. PIutimumautem,meoiudicio,prodeftacceirunbsp;to ad res magnas gerendas,intueri in illas imagines ue#nbsp;lut in fpecnlum,amp; uidere confilia, ac bonorum �i. ma#nbsp;lorum confiliorum euentus.Pr�terea multa funt in ipfisnbsp;negoerjs turn prophanis,tum Ecclefiafticis,qu� fineannbsp;tiquitatis cognitione neque intelligi, neque iudicarinbsp;poffunt.Quotiesdelmperiorummutationibus dicennbsp;dum eftequoties in Ecclefia requirendg funt ueeerumnbsp;contentiones de rebus maximisfH�c fineCredsamp;La#nbsp;tinislitcris nullomodo cognofci poffunt.Et quidemnbsp;Ecclefiaftic�res tantum Gr�ccfcript� funt. C�terum uanbsp;tietate amp; copia rerumatij exemplorum longeuincuncnbsp;Latinos turn Poet�,tum Hiftorici Gr�ci. Nam Roma#nbsp;nidomefticasres tantum ornare ftuducrunt.-at Gr�cinbsp;omnium gentium atque lmperiorum hiftorias com#nbsp;plexi funt, eas^ ira defcripferunt, ut uerius philofo#nbsp;phentutinipforum negociorum at^ confiliorum ex#nbsp;pofitione,quamilli qui in fcholis nuda praeceptatra#nbsp;dunt,acucrePhiIofophiam ex umbra in folem acpul#nbsp;ueremedocunt,hoceft,ufuni eius iuuitaat^negocijsnbsp;oftendunt�

H�cdo�rina etiamfi tantum propterfuauitatem ex# petenda effetjtamen fatis magna caufa effet,curGt�ccnbsp;difceremus.Q,u�enim poteft effeuoluptasmagisdigna

pr�ftantibas iogenijSjqu�m ea qn� pcrc�p�tur exilla ipfa cognitione maximarum rerumcEt quoniamoo*nbsp;luptates ipf�aliquo modo ad mores pcrtinent,traducinbsp;ad humanicatem �ifuauitatem hac del��ationcani*nbsp;mosarbitror.

At nero nos non tantum de uoluptate difputamus, defru�uacneceffitateloquimur.quia fine hacliberalinbsp;dodrina, qu� prgcipueGr�cis literis continetur,nemonbsp;fatis idoneus eftuel ad c�teras artes tta�andas,ueladnbsp;tes magnas gerendas. Non font in hoc omnia, Sed ta#nbsp;men fi quid omnino do�rina uel ad excitanda ad uirtunbsp;rem,uel ad conformanda ing�nia proficit 3 non dubitonbsp;afFirmare,eamadrempIurimumconducerehocdoatinbsp;n� genus,dequo loquor, lllud certenegari non poteft,nbsp;ad c�teras artes tradandas requiri hanc dodrin�. Namnbsp;amp; Medicina magna ex parte Gr�ca eft, �i fine Philofo*nbsp;phiapercipinonporeft.EtfihiquifededideruntluriC*nbsp;confoltis, non tantum illam forenfem Rhetoricam au�!nbsp;ferre ftudent,ut earn ad qu�ftum conf�rant, fed dodri��nbsp;namexpetuntfuturam ufoi Reipub. �^utipfi loquun#^nbsp;tur,nonfiniulatamPhilofophiam:Hisut poffint eu ninbsp;decoro tueri perfonam fuam, profedo etiam alia qua*nbsp;dam do�rina opus erit,uidelicet, religionum feien*nbsp;tia, noticiaantiquitatis eloquentia,SC illisliteris, qu�nbsp;cum fontes legnm contineant, non minus in confi*nbsp;lium adhiberi folent de communibus ofFicijs, qu�mnbsp;ipf� leges.

Sed funtquidamiuuenes,quicum propterignauiam fugiantdifcendi labov�jfubito irrumpuntad funimasnbsp;profefifones,quarum titulos pr�texuntfu�ignauij. H*nbsp;utiudicio uid�antut has artes afpernari,h�cnoftra ftu*nbsp;diauitd

diaottupef�m.Q.uiftqaid� iralibctJiantfaneSoIones hicri fine Grammatica, fine Dialcdica,finccognicioncnbsp;rcligionum,f(nceloqucntia,finePhilofophia,den{quenbsp;~ fine humanit�re ulla. Verum hoc miror, quo ifti orenbsp;afpicere legum librosaudeant,quarumaurores appa��nbsp;retpr�clareinftrudosfuiffehisipfis artibus,dequibusnbsp;dicimus- Quarn multa ex Gr�cis amp; Latinis hiftorijs re��nbsp;petuntfCXu�mreuerentcraffurgunt Homero.quotiesnbsp;eins fententias ueiut oracula citante Alicubi pronun��nbsp;ciant ex uerbis Demofthenis, al ten bi ad uerbu transfer!nbsp;bunt Platonis dida. Et quidem recentiores Dodorcsnbsp;difpurant,ualere in caufis Philofophorum ac Pocta�:nbsp;rum autoritatem,quia maiorum inftituta, mores^,nbsp;grauiffimas rationes honeftorum ofFiciorum, denii^nbsp;uim omnem iuris naturalis fapientiffime defcribunt.nbsp;Quae tandem impudentia eft,eas literas contemnere,nbsp;de quibus ipfi legum conditores honorificentiffimenbsp;fentiunte

Proinde modefta bona ing�nia adhortor, ut cum profefsionis magnitudinem ,ad quam fecontulerunr,nbsp;confiderabunt.exemplofuorumautorumcogitentali*nbsp;quid ftudi) his noftris artibus ac literis impertiendumnbsp;efle. Cumcaeteris nolo pugnare, qui non folum noftranbsp;indicia, fed etiam fuorum autorum exempla afpernaivnbsp;tut. Alia enimalrj bonaducunt,utucce inquit illez At'c�*nbsp;K^fiVeuoiff ffo��iKi^ei, kSuvmoi lt;rKV'nbsp;6ms, Nihil ifti afficiuntur fuauitate earu artiu, quas nosnbsp;miramur,nec nos ab optimarum return ftudijs iftorumnbsp;indicia abftrahent-

Art^gita cogitateAdolefcentes,cum inftudrjs uerfc�� tnini,cQnftannam aefottitudinem uobis etiam adhi=�nbsp;V bendam

bendameffc. Neqg enitnfinefortitudine coli autretinc ri uirtus ulla poteft.Quare non patiamini uobis harumnbsp;noftrarumartium linguarum ftudiapr�pofterts uulnbsp;gi atqueindodorum iudicijs cxcun�:Durare,amp;: uos metnbsp;rebus feruate fecundis :Gur enim non utar fortifl�mi ui^nbsp;ri uerbis apudPoetam,pr�fertimincaufamultomaio��nbsp;ter Nam ille fedes fibi ac foei)s qu�rebat. Veftra ftudianbsp;ad uniuerfam Ecdefiam,amp; ad omnem pofterirar� pers�nbsp;tinenr.Q.u�autem caufa exiftere maior ullapoteft,^nbsp;qu�falutem Ecclefi�conrinerr

S�pcaudiuiCapnionem,c�Romam� Principe Pa�� latino certi negoci) caufa miflus effer, ueniflein yirgyronbsp;pyli auditorium, qui tunc Roms magna cum laudenbsp;Gr�cedocebat.Cuncj Capnio reuerenter falutatonbsp;gyropylo in confeffumultorum do�iffimorumhominbsp;num expofuiflet ei,fe hominem Germanum incenfumnbsp;ftudio Gt�carum literarum, gtatulari fibi earn Fortuna,nbsp;quod occafio audiendi ipfius contigiflfet, quo illis qui^nbsp;dem temporibus nemo in Philofophia Grgca linguanbsp;doaiorprgdicaretur,oraffct^,utfibiaudicndi potefta^nbsp;tem faceret : deledatus Argyropylus oratione Capniolt;=nbsp;niSjCum operam fuam benigne p ollicitus eflet,interroi#nbsp;gat,an attigerirantea Gr�cas literas. Capnio ait,fe Bafii�nbsp;leginGermaniaaudiffelingu�elementa.Enarrabatau#nbsp;tem forte ArgyropylusThycididcm,hunc exhiber illi,nbsp;aciubetlegere, deinde etiam interpretari. Cumauteranbsp;�ifuauiter pronunciaretCapnio (audio enim perdu*nbsp;diofum fuiffe refte pronunciationis ) amp; fententiam ficnbsp;fan's Latine reddererjbi uero Grgcus illeadmiranSjConnbsp;uertit fe ad auditores,amp; exclamans : Ecce, inquit, Grg*nbsp;cianoftfo exilio tranfuolauit alpes. Quod quan$ illenbsp;uerc

acre dixit, nam ex ul es Gr�ci accenderunt h�c ftudia apud Latinos, Tarnen �os ira exiftimare debetis, diui#nbsp;nitusaccidifle,neinfufisin Gr�ciamTutcis,ac del et anbsp;nationeGr�corum, lingua etiam interciderct Ecclefiaenbsp;imprimis neceffaria : Iraq? in has nationes fingulati Deinbsp;beneficiopropagata eft.Ncque uero negari poteft, plunbsp;rimumluciseamattulifle,cum alijs artibus omnibus,nbsp;turn etiamfacrisliceris.Eloquenti� ftudia mirificead�nbsp;iuuinNamfineGr�cisautoribusintcIligi Latini fcriptonbsp;res non poteranr. Aditum fecit ad Germanam Philofonbsp;phiam.Neqitantumad Ariftotelem �dGr�cos Medi^nbsp;cos,fedeti�adoptimosautoresMathematices.Quan*nbsp;tumenimdebemushisquiEucliden SCPtoIemeum Lanbsp;tine uerterunt fin hisexpoliendis,8�hoc toto generearnbsp;tium illuftrando,uidemus poftea loannem Rcgiomonnbsp;tanum ciucm meum,Gr�cis literis ualdeadiutum elTe.nbsp;Ecnonnulli nunc quoque in Germania,quiexcelluntnbsp;Gr�c� lingu� cognitione,ftudium conferunt ad or�:nbsp;nandos eins genetis'autores.Boniuiri facras literasnbsp;amaremagis�i tra�are purius c�perant, patefadisnbsp;fontibus.

Has artes, quasrecenfuijobruete ac delete triftius fuerit,qu�mfolem�mundotollere. Ne^uerofineco^nbsp;gnitione peregrinarum linguarum retineri earum pof*=nbsp;feffio poteft. Qua ex re facile iudicari poteft,linguarumnbsp;noticiamnon efleleueaut uulgare Dei donum.Qu�nbsp;autemimpietas,quodfceluscft,taledonum,cuiusufusnbsp;tarn late patet,afpernari, amp; diuinitus illatum in has nanbsp;liones rurfus explodereanj eijccrcf Leges publice atronbsp;citerpuniuntfacrilegia: Atmaius facrilegium eft,Ecclenbsp;fiam fpoliare linguarum cognitione,qu�m aurea autnbsp;V iij argentea

t;� DE STV�T� LWG?VARVM; argcntca fnpclle�ile. H�cenim c�lcftia dona Euangenbsp;liolucemaffe��tj�^uenusfuntEccIcfie fupdlexj quamnbsp;ullaornamentaaurca.Ne^ cnimdubiumeftjquinadnbsp;banc uni�tatetn Deus Euangelio addiderit donum lin*nbsp;guarum,utuocant,ut3dfacrasliteras explicandas connbsp;dncaut� Itac^ facnlegosiftoslinguarum contemptorcsnbsp;putateinipfasarasactemplaimpet� tanti furorisolimnbsp;facerc,amp;uaftitatematlt;5cxitium religioni amp; omnibusnbsp;honeftisattibusminari,necdubitatc quin Deop�nasnbsp;daturifint. Nosuerofi amp;:Deograti,�� crga Ecclefiamnbsp;prjeffeftudemuSjagnofcamusDeibeneficium,amp; pro*nbsp;ptcc Ecdefi� utilitatem tueamur amp; conferuemus. Sinbsp;quern ab hisftudtjs hocdeterret,quodnonuidenturlanbsp;borirefpondereprgmia,isn�fatis religiofe deDeofennbsp;tit, Cum enim pietati tories ingentia pr�mia Deus polnbsp;liceatur,non eft de eius fide dubitandum. Alicubi pro*nbsp;mittit ampliffimos frugum prouentus,fi populuslibenbsp;taliter conf�r�t ad ufus neceffarios rempli. Quare neenbsp;nobis pr�mia defu tu ra funt,fi ftudia noftra ad Ecclefia�

Utilitatem conferemus. Eteft pietas,expeftan* tem haec promifla,EccIefig utilita*nbsp;tibusconfulete.

Omnicati'oneftudiornmatqgoperarumjtn promotione Magiftrorum di�a � Decano Magiftronbsp;brofio luterbocenfijAnnonbsp;ctimpuetis colludere,petit AgefilausucniamabiftOjfi�^nbsp;�iuidem hicludusuidereturalienus Regia grauitate. Denbsp;indeaddit,fe non tantum onerisipfi imponcre, ur per^nbsp;petuo hanciem taceii poftulct,fed togat, uttantifpertanbsp;ceret,donecipfeliberoshaberet:fignificans eum quilinbsp;berosnonhaberct.nonintelligerejquid habeant hi Innbsp;din�dicouokiptatis,fcdutilitatis. Quamuis enimpecnbsp;feridiculs res funr,tamen ad difciplinam, ad mores foenbsp;mandos pertin�r. Et prudens pater intelligic, magnamnbsp;uim afluefa�ionis effe in tenera state, eti�in his leuiffii�nbsp;mis exercitijs. Vt autem ille Spartanus miratut patremnbsp;colludentem cum paruisfili)s,itamultinuncquadaninbsp;inufitar� fapicnti� perfuafionederident, cum alios mulnbsp;tos ueteres amp; honeftos mores, turn etiam hos fcholaftinbsp;cosgradus,SC fpe�acula promotionum ; Q.uos uelimnbsp;banc Agefilai refponfionem confid erate, nec prius uitunbsp;perareueterainftituta,quam ipfi habeant liberos .-hocnbsp;fft,non prius quam perfpexerint quanta fit mfirmitasnbsp;in tenera gate,quas ob caufas4iiludi,gradus, tituli pronbsp;pofiti

pof�ti fint, quantum r�f�r�t pucrilia ing�nia h�s r�tibus certo quod� ordineaffuefacere.ac prouehere in difcen�*nbsp;do,quantum conduGatexemplum,utaffuefiant3dpult;�nbsp;blicos mores amandos. Incredibilisinfirmitaseft ani#nbsp;morum puerilium,quaread eos excitandos, regendos,nbsp;aut deprauandos,paru� res f�pe magnum adfer�t monbsp;mentum. Hanc infitmitatem quo magis perfpicimusnbsp;nos,quos iamufus,�tas,mutanones Kei pu b, grau esnbsp;erudierunr,eomagisamamus hos fcholafticos moresnbsp;inftitutosjutftudqs profit ordojutdifcantadolefcentesnbsp;ordinum difcrimina intelligere. Itaque non recufamusnbsp;quanqu� fenefcentes,inhancfcenam prodire,amp; amannbsp;ter p�rimas � prudentioribus, ut amp; ipfi faueant his fpes�nbsp;�aculis,propteriuuentutisutilitatem. Neqg enim tan^nbsp;tumadhunc c�tum,qui in hoc theatrum confluxir,nbsp;fedadnoftrosliberos,amp;ad pofteritat� pertinent. Nonnbsp;faftidiamus hos ludos,tanquam res indignas nobis,nbsp;fedexemplum noftr� prodeffe adolefcentibus adhos?nbsp;neftos mores amandos �iconferuandosexiftimemus.nbsp;H�c pr�fatus fum,utimperiti intelligant nos bono counbsp;filio hos fcholafticos ritus conferuare. Quod cum iranbsp;�t,�quum eft, uos orationem meam patienter audire,nbsp;quam hoc loco haberemecogitofFicrj ratio. Etfiautemnbsp;qugdam �tantcauf�,eut deartium ftudijs �i. utilirate,nbsp;hoc tempore dicendum uidebatur,tarnen cum ait) fepenbsp;uobiscommonftrcntufum,inmultis uit� partibus,�2nbsp;uituperatoribus grauiter rcfpondeant,relinquam mogt;nbsp;do id argumentum, amp;dicam de concordi3,dc^corhgt;'nbsp;municatione ftudiorum atqj operarum, fine qua retinenbsp;riS�confiftereRcfpub.nonporeft. Extat autem apudnbsp;Gr�cos uenuftumEpigt�ma,inquopingituroptimusnbsp;Reipub.

Rc�pub. flatus. Ac eo libcntius argumenrutti Epigram* mansilliusrecitabo,utexemphimilluftre adolcfcentesnbsp;infigantanimis,quodcos amp;infchola,amp;deinccps innbsp;omni uita admoneatjqua arte rctin�da fit publica tran*nbsp;�inillitas.Eauero magna eftars,fcufapientiapotius,prgnbsp;Cipuetcquirendainrjs,qui uiriboni perhiberi uolunr,nbsp;qu�cuiufmodifitjinhacimagincconfpicipoteft:

Forte in uiaconueniuntcaecus�iclaudusjubi cum fi* fieduceprogredic�cusnon poffetjClaudo etiam uehi*nbsp;culo opus efTetjtetinebatut utercj fuo malo. Vidit autenbsp;cl�udus c�cum ualidoslacertos,firmos pedes, denicgnbsp;roburinregrumcorporishabete,necquicquammorbinbsp;in co herere,nifiquod oculis captus crat. Quarepr�dennbsp;i^inijt rationem,ut inter fecommunicareiit operas, 82nbsp;alterfarciret id, quod decraraltcrijUt c�cus tolleretinnbsp;humeros claudumjdaudus ifti monftrator ui� effet. Exnbsp;ponit fuum confilium cgco,�2 fuam operam pollicetur.nbsp;Etfifarcina imponebatur non leuis c�co,tarnen cumnbsp;humaniratefoci)caperetuc,non detredathanccondis�nbsp;tionem,ac fublato in humeros claudo,pergit,82gubcr*nbsp;nateumclaudus. Itaamanterc�municatis operis iteenbsp;fufceptum conficiunt. H�c eft imago optimi flatus innbsp;Repub. Primumenimintantamoleacuarietate ncgo* *nbsp;tior�,nemounus par cfle omnibus rebus adminiftcan*nbsp;dis potefl.Deinde tanta efl infirmiras ingcnioram,utnbsp;etiam qui unum ajiquodmunus fuftinent,tarnen in*nbsp;terdum non fans fint intenti, interdumfallantur. De*nbsp;nilt;5 nihil efl in rebus humanis ab omni parte perfe�u.nbsp;Itaque opus eft primum in Repub. ea inter ciues bene*nbsp;uolenti3,utiKgt;ngrauatim,quodquif�^ poteft,ad ufumnbsp;commuuem conf�r�t, deinde qu�dam ut uitiainalijsnbsp;X diffimui�

tgi DE CONCORDIA diffim�lemnSjpofttemo ut noftra diligentia,dextcrita*nbsp;te, 8^: uirtutefanemus ut ficubiccffatum eft ab alijs, ar*nbsp;teabalijsfarciaturiaaura.Talis ftatusoptandus eftexnbsp;animo,amp;:decctbonosomnes,confilia omniafua,82nbsp;omnesadionesadhunc ftatum efficiendutn dirigere.nbsp;Sic in fchola liberaliter conf�rant finguli fins artes adnbsp;communem ufum. Nemo alteriusgeneris artifices pre*nbsp;mereconetucjqu�dametiam incommoda in alijs te*nbsp;genda funt, amp; uel comitcr emendanda, uelatte qua*nbsp;dam farcienda. At nos quidem in fcholis prgcipue amcnbsp;mus hune ftatum,quia Ariftoteles, qnem fequimur Ma*nbsp;giftrum in PhiIofophi3,Ariftocratian maxime probat,nbsp;֣hancantefert omnibus formis politiar�, Sequamurnbsp;igitucAriftotelem,�2 in fcholis,quantum fieri poteft,nbsp;Ariftocratiamefficiamus. H�cauiem non funtArifto*nbsp;�ratica,fed partim Timonica,partim oA/j^fl�jgt;;tlt;x�,grauanbsp;tim operas in communeconferre, uel impedire aliorunbsp;cutrum,qui Si ipfi bene merentur deRepub.aliorumnbsp;aucupari errata, aut etiam calumniari ftuaia,feu odio,nbsp;feuambitione,feualiquaaliacupiditate. Quanta internbsp;femodeftia certaruntfcptemillifummiuiri,qui Sapiennbsp;tesnominantur,qu{ eodemtemporeflotuerunt indi*nbsp;uerfisciiiitatibusNam ciimMileti,inuentam aureamnbsp;m�fam Apollo iufTiffetfapientiflimo dari,ciuitas Tha*nbsp;Ictidandamef�edecreuitu's magnitudinemhuiuslau*nbsp;disnonagnofccnSjSilibenteralterijUelimpertiens.uelnbsp;cedcns,mifitSoIoni,SoIonadeundem modumBian*nbsp;ti.Cum peromiies feptem uagata menfa ad Thaletemnbsp;redijffef,aitTh31es,nuncdemumfeoraculifententiamnbsp;incclligeteauirit^menfamofferri ApolIin{,quodDeusnbsp;fignifteaffet hocinuolucro neminem mortalium, fednbsp;foluni

foIu�iD^hftifapientemeffe. O nercAciftocf�ticosui* tos,quotumnemode alterius laode quidquatndecetssnbsp;prit .-deinde qui oidetint, nihil cffefuriofius,qu.im honbsp;mines fibifapicnti� laudem arrogate, lcai^ comirer ingt;nbsp;tetfeuixetunt,EcqHideniSolonemaccipimusaTh31csnbsp;te didicifle motus ailtorum. Nunc uero quotiesilludnbsp;fit,quodaitMartiaIis;

Et uidimus aliquoties hocaccid ere,uc ortg dilTentiuncu l� ex leuiflimis initrjs excitarint ingentes tumultus,quonbsp;turn exitus ne nuncquidem profpici poteft. Cur hic n�nbsp;�enit in mentem c�ci claudi, ut mutuis officijs cogt�=nbsp;taremus iuuandam effe Rempub.non acerbitate ani? .nbsp;morurn dilacerandam i Romg Scipionem optimemenbsp;titumdepatri3,inuidi dues aliqui allarrarunt,qiiibusnbsp;illecxutbecederemaluir,qu�mexcitaremaiores tumulnbsp;tus uchementius concertando. Ita cum non abduceretnbsp;eumambitio�modcratione,communi faluti ac tran*nbsp;quillitatioptimeconfuluir.Contra flagitiofe Marius,nbsp;qui cum urereturgIotiaSyll�,conatus efteum uifpolianbsp;ce exercitn amp; prouincia,patriam implicuit crudeliffimonbsp;lu�uofiffinio^ bello. Sed omnium feculorum atquenbsp;�ctatum biftoriae plen� funt cxemplorum, in quibusnbsp;confpici poteft,f�pecertamina accenfa,feu quadamnbsp;morofitateingeniorum,feuodtjs aut inuidia,magnisnbsp;�mperrjs ac�iuitatibus exitio fuiffe: Rurfus etiam corn#nbsp;moditatemoderatorurnciuium,quiimpetus aliorum,nbsp;tationelenietuntjferuataseffeRefpublicas. H�cexemi�nbsp;placumlegimusatqueaudimus,nosquoqueadmodcnbsp;tationem,amp;regendos animorum impetus hortentur.nbsp;�ececenimptgctpuelitetatoshomines do�rinam uir^nbsp;X �j tuns.

tuns,adtnores arque ufum transferre. Deindencqua^ quamcommittendum eft,iir quemadmodum nauis,nbsp;cxcuffogubernatorejfineuelojfinegubernaculo uentisnbsp;�a�atur,ita nosextin�a rationejrapiamurafFedibus,nbsp;necconfideremiisquidexpediatEcclefi�.quidReipub�nbsp;qu� exemptanoceant inuentuti, quid publias ftudijsnbsp;profit aut obfitjfed qua impellunt turbidi afFeftus, c�conbsp;imperil ruamus-Taieuit� genus nec Philofopho,necnbsp;Chriftiano conuenit : Nam uel maxime Chriftianusnbsp;omntafua confilia,adgloriam DeijadEcclefi� �dificai�nbsp;tionem,8iadiLiuentutisfalutem referre debet. Necue�=nbsp;to fieri poteft in tanta infirmitate hominum, quin inci*nbsp;dant errores at^ ofFenfiones : Et diabolus frpe igneisnbsp;telis, ut uocat Paulus, fauciat animos,8c inflammatnbsp;odrjSjUt Ecclefiam aut Rempub. diffipet. Has dilFidio*nbsp;rumcaufasintelligereChriftianosdecet,utfingularidinbsp;�igentiaj�C muniant pedora aduerfus ilia tela,0CafFedinbsp;bus frenum inijciant.Siquid in alio deftderas, cogitanbsp;quarationemedcripo(Fis,n�utexulceres. Plutarchusnbsp;(pi�ct/ih{pi(ts fcribit morem fuiffe Grgc� gentisinbsp;cum duo fratresunaincedebant.amp;adlapidem aliquenbsp;cxcitatumueniebanr,ne feiundi cederentmediumlo*nbsp;cumlapidijcdutambo fimuladidem latus circuirentnbsp;lapidem. Huiufmodi ritus uarios fingule genres habet,nbsp;qui 8C recepti�Cconferuatifunt, quia aliquid demori*nbsp;bus fignificabant-Accommodatigitur Plutarchus huncnbsp;ritum ad fratru concordiam, acmonerieos hocexeninbsp;plo ait,utcaueantqiequis lapis,hoceft,neullaofFenfionbsp;diaellat eorum animosiEt fl qua inciderit ofFenfiOjUt ilnbsp;Iamconiundicircumeant,hoceft,difl'imulenr,deUancnbsp;ex animo �c extinguant, H�cuirtus uonfolum priuatisnbsp;,1nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;? --nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;familijs

fam�ijSjfed Reipub.amp; Ecclefi� neceffar�a eft. Itaque extant in fcriptis fapientiffimorum hominum grauifft*nbsp;m�conciones,qufhort3ntur,utconcordiam tueamur,nbsp;ut placari nos finamus,ii t redeamus in gratiam cum ijs,nbsp;quorum animi funt fanabiles.Cum autem de bis rebus,nbsp;loci fcripturarum uobisnoti fint,nolui effeprolixior.nbsp;Tantumiiludmoneo,qnod apud Homerum eft,quinbsp;fingit Aten ualidiffimo corpore difcurrerc,amp;: difl�dianbsp;excitarejfequiuero Litas diuinitus miflas^qu�hortans:nbsp;tutjUtredeanthomines in mutuam gratiam.Etadditnbsp;Poeta,Litas magna beneficia impertire obtemperanti?nbsp;bus,8C uiciffim eos exaudiri,fi quid � Deo petant : Alijsnbsp;uero qui non obtemperant,imprcc3ri,ut Atedeeis p�*nbsp;lias fum�t. N�e uero putatehanc Homeri concionemnbsp;fabulofam efle. Sententiam baud dubie � uctuftiff�misnbsp;illis parentibus,quibus ueta religio nota fuit, acceptamnbsp;reccnfuitj��Poeticam addidit pi�uram. Quid enimnbsp;nuit aliud,quod tories pr�cipiunt facr� liter�, ut fi��nbsp;mus placabilesjutobliuifcamuriniurias; hoc officio iranbsp;dele�ariDcum,utuiciffim nobis rogantibus det erras�nbsp;torumueniam,amp;milita largiaturbeneficiacRurfusausnbsp;tem implacabilibus placari nolle, �i. eoru pertinaciamnbsp;afperitatemcganimorumpunirerH�cfententianequas!nbsp;quam prophana cft,manauit^haud dubie � ptjs maionbsp;ribus ad pofteros. Scitis enim � Chrifto nobis f�ueriffinbsp;me coffimendatum effe hoc officij genus ; Remittite,ecnbsp;temitteturnobis. H�cpr�cepta,fi magnifacimus De�nbsp;autorem,fiamamus publicam �cclefi� tranquillitat�,nbsp;fiReipub. faills nobis cur�eft,toto pefloreaccipiamus,nbsp;amp; communem concordiam tueamur. Siqua funt innbsp;amicisinc�modajautprudenterfanemiiSjautcomitatenbsp;X iij noftra

noftra tcgamus,cogitemus^, f�pe in uita locum habere illud quod ait Plinius:Q.ui uitiaodit,homines odit-Cette in fchola fic uiuere, ut uiuut in arena gladiatores,nbsp;turpcacttiiferum eft. Feratuni enim eft talis congreffus,nbsp;nift quod he cognatarom morfo abftinent,gladiatoresnbsp;ucro mutuis c�dibus in feferuunt. Itacg hortor amp; oronbsp;omnesftudiofoSjUtomnigencre ofFicij iuuareRemp.nbsp;�ituericommunemconcordiamannitantur,Iddignunbsp;eft bonis uiris Qi. Deo gratum,amp; ut Pfalmus inquit, hocnbsp;agentibusDcusdabit benedi�ionem. Poftremo quianbsp;non tam mea oratione, qu�m autorit�re �� fententianbsp;optimorum,amp; pr�ftantiffimorum autotum uos ad*nbsp;hortor,libuitinfineadijcerememorabile di�um Senenbsp;c�,qui fic in poftremo libro de ira ait: Dum inter hominbsp;nesfumusjcolamus humanit�rem,non timoricuiqua,nbsp;iionpericulofimus,detrimenta,iniurias,conuitia,uel*nbsp;licationes contemnamus,Slt;: magno animo,btenbsp;uia feiamus incommoda,dum refpicis:nbsp;mus, quod aiunt,uerfanius^nbsp;nosjmmortali*nbsp;tas aderit�

ORATIO DE INGR aTIT VDINE CV culi,habita in promotioneMag�ftrorum,� De*nbsp;cano Magiftro Ambrofio lutewnbsp;bocenfi,Anno

g{l Citis AdoIefcenteSjhos c�tus, difciplin� caufainftitutosefle,utconucniant bucillinbsp;qui pr�funtAcadcmi�.ad infpiciendaiunbsp;i ucntucis ftudiajamp;icliqua multitudofoanbsp;- officio declaret,fe delcdari his congrcfl�ssnbsp;buSjin quibusamp;do�iiTimi homines conueniunr, et hanbsp;bentur orationesjfumptis materijs, ex magna quadamnbsp;optimarumartiumuatietate,qu�funt utiles uiteaemonbsp;tibus. Acuero iuuenes eo decec libenrius intereffe his

pompis,quia bons menti nullumeft iucundius fpeda culuniji� uidete talcs coetus uirorum, excellcntium im�nbsp;genijs,do�rina,uirtute.Nam amp;:ipfauirtiitis pulchrittinbsp;do in pr�(lantibnsuiris,oculos atlt;5 animos hominumnbsp;mirificecapic.Etiuuateosuirosintueri,quifunt pr�ci�nbsp;puaornamentaReipub.Anexiftimatis exercitumGr�nbsp;cum ad Troiam quidquam fpedaffe libentius,^ un�nbsp;incedentes heroaSjAchillem S^Aiacemc* Intelligebantnbsp;enimhorumuirtutempr�fidio effe uniuerfo cxercitu�nbsp;Q.uareamp;his,quipr�funtAcademi�,gratiasago,quodnbsp;�tueteremhoneftiffimum^ morem conferuarent,n�nbsp;grauatim hue accefferont: Et reliquor�laudo officium,nbsp;quifuafrequentia,uoluntatem Si ftudium fuumcrganbsp;pv�ceptotesoftendunt. Etquoniam nihilmagisdecetnbsp;incongreffu eruditorum,qu�m commentari autdiflenbsp;tere de rebus bonis,amp; hg dicendi partes mihi darg funr.

magnopere optarimj�j� poffe ad ferre orat�onemdt^ gnam hoc honeftifl�mo c�cu. Sed eft humanitatis uci*nbsp;ftr�jfauere edam mcdiocribus ingenijs, pr�fcrtim cumnbsp;exercitationis eau fa h�c confuetudo dicendi inftitutanbsp;fit. Vt autem ali) hoc loco interdum de arnutn dignita*nbsp;tejintcrdum de uirtutealiqua dicunr, ira fumam �lt;!:ipfenbsp;aliquid exPhilofophia. Ac uero pars eftquot;Ph�Oc�s.nohnbsp;infima,cognido natur�animandum. Nam inquifittonbsp;natur� cotum muka monftrauit remedia, deinde mo��nbsp;rum Liarietas indita animandbus, monctnos,h�c munnbsp;dumnon r�m�r� aut cafu exddffe,fed �mentealiquanbsp;aeterna ortum e(re,qu� impreiTitimagines moruetiamnbsp;bruds animandbus, ur exemplis illis admoniti homi�nbsp;neSjdifcerentamarere�efa�a,8�odifleuida. Qu�mnbsp;uenufta imago eft Ecclefi�,halcyonum partus, qu� c�nbsp;infcopiilisinmari nidificent,folent incubare �uis,�inbsp;excludere pullos in media bruma,cum quidemmarcnbsp;tanquam inferuiensillis incubantibus perillud tempusnbsp;mitefcitamp;placidam eft.Mequidem h�c imagof�pcnbsp;admonetEcclcfi�,q��pedndeuthalcyones in mari,nbsp;hoceft,in fummis periculis uerfatur.Deinde parie eonbsp;temporejCumtempeftatesfolenteffef�uiffim�.Fortaf�enbsp;autem hoefunt f�liciores halcyones, illis mitefeit mal�nbsp;re:Ecclefi� non tantamrationem habcntTyranni,utnbsp;placadaliquandfperconcedantociumparienti.Sed tanbsp;nienjd quoq? fit,diuinitusaliquantifpertegit Deus Donbsp;dores,dum propagata dodrina foboles adolefcit.Connbsp;ueniuntEcclefi�amp;moreshalcyonujnefduntadulteria,nbsp;giextindo coniuge.altermanet coelebs,amp;: paulopoftnbsp;ludu moritur. Mulier etiam fenem maritum Cerylum,nbsp;ucapudGrxcoslegitur,geftat humetis fuis aquatum*nbsp;itaque

Ita��tcrcsfcr�pferunthonefticon�ogq exet��p�a effe* quodquid emn� difplicer fed tam� ad Ecclefiam nonnbsp;male quadrat exemplu, qu�geftare �i. fouere omnibusnbsp;ofFicijs benemeritos do�ores debet. Poffem alia multanbsp;�xemplac�memorare,inquibusapparet,diuinitushasnbsp;imagines propofitas effe, ut de multis magnis rebus innbsp;nitanosadmoneanr.Tlcpr�cipueeomedele�atiftar�nbsp;lucrum cogitatio,quod uideor mihi uidere teftimonianbsp;diuinitusimpreffa naturae,qugoftenduntmundumn�nbsp;�xtitiflecafu,qugquid� itafunt illuftria,utuetereseti�nbsp;PhilofophoSjmouerint.Ideo^enimpr�clareinquitAri^nbsp;ftoteleSjin primo departibus animaliu,C�in omnibusnbsp;partibusnatur�infitadmirand�quiddam,fatis appatenbsp;te,naturamn�extitiirecafu. Stoici etiam hoe confilionbsp;naturam definiunt,uim arte progrediente ad g�n�rantnbsp;dum:6^ ptofit�tutfein definitioneaddereatt�,utfigninbsp;ficent natura mente quada regi in omnibus a�ionibus,nbsp;qu�uelutartifexeftomni� gencration�amp;motuuminnbsp;natura. Libenterigitur ex huiufmodi materijs fumplinbsp;hoc loco argumentum, utiuuenes admoniti,amp; ipfinbsp;h�c ueftigia Dei in naturac�fiderent. Sed uideo meinnbsp;�xordio longius euagatu effe uolebam, amp;fi arbitrocnbsp;Dobisquidc.quiamp;Philofophi� amp;religionis amantiffinbsp;mieftis,n�fuiffe ingratam hanccommemorationem.nbsp;huncuenioadargumentu, quodhucafferre pr�cipuenbsp;tonftitui.Dcingratitudine,impietate,�C freiere Cuculinbsp;di��rus fum: qui quale hominum genus reprgfentet,nbsp;poftea explicabo,prius enim nartanda efthiftoria. Ari*nbsp;ftotelesinnonolibrodenatura animalium,fcribit cu*nbsp;culum propter timiditatem,qaam in ipfo infignem effenbsp;c�pettumeft,nonfacerep�opti�nid�,necfuos pullosnbsp;y excludeic

DE I N G R A T I TV D I N E txcludece,fed dcponete otmm in alieno nidOjScplc#nbsp;runt� curruc�. H�c c� repecit ouum inter fua, fimul huicnbsp;etiam incub�t. Deinde pullis exclufis, quia cuculus ma*nbsp;gnitudine��uir�busfuperatreliquos,quidquidfedulanbsp;mater cibi adferr,fu ppofiticius rfte pr�ripit. Ira fit, ut casnbsp;teri pulli fame moriantur : Putant etiam matr� eo ma*nbsp;iorecurahuncfouere,quiamagiseummiratur �iamatnbsp;propter magnitudinem corporis. Intetdumipfe cucu*nbsp;lus fadus robuftior,c�tcros pullos deuorat, interdumnbsp;fenior cuculus exotbet oua curruc� : Adeo multiplex eflnbsp;inhocgenerecrudelitas. Poftremo ubi adoleuit fcele*nbsp;ratus impius pullus,addit nefariam amp; plufquam tranbsp;gicamcataftrophen; Nam corrucam,qua incubante nanbsp;tus eftj�qua magna affiduitate nutritus eft,crudeliter lanbsp;ceratam deuorat. Hanc pro maternis beneficijs, pronbsp;nutricationeuicem jifte ccso�yamp;' rependit, dignus quinbsp;perp�tua fcabienotatus fit,amp; quem oderint ac fugiantnbsp;reliqu� aues ceu dirum portentum. Ira cnim naturafecnbsp;tur ilium damnaffe impietatis, ut uere erret ficut poilu*nbsp;ti,finenido,5ifineuiiafocietate,ficutapud Homerumnbsp;dep�naimpiorum dicitur �yts-zo?nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;SoIuS

cnim fine ulla focietate fui generis autaliarum auium oagatur. Non igiturobfcura eftfignificatio:imago pro*nbsp;pofita eft in tetra uolucrejUtuideamuSjturpiff�m�natiinbsp;t� ftmilitudinem habere ingratos. Sicut in alijs f�disnbsp;animalibusaliorum nitiorumfimilitudo propofita eft�nbsp;utcognita turpitudine beftiae,homines magis abhor*nbsp;reant � fimilibus uitij s : utin lupo ineft rapacitas amp; cru*nbsp;delitas,in polypo tanta libido, ut extinguatur m con*nbsp;cubitu. Nodua pifcis ram uorax eft,ut non definatfcnbsp;oiKfarecibo,donee rumpatur.

Sed tongum effet exempta p�fequ�. Ad inftitututn argumentum redeo. Adfe�at cuculus etiam Muficaenbsp;laudem, quareubi Iufciniamaudiuit,c�aduolat,6i ex^nbsp;citatuscantuilliusjcumeaccrtare ftudet-Hinc intelliginbsp;magispoteftjinquogenerehominumjngrarosfigni�snbsp;ficct,nempeinter eos,qui obfirepunt melioribus in di^nbsp;cenda fententiajinftudijs Ecclefiafticis,ant alqs,qu�enbsp;�it� conducunt. Hic quanta cuculorum agmina nu:�nbsp;merari poffunr, non modo fi ueteres hiftorias r�p�ta*nbsp;tnus/ed etiam fi pr�fentia n�gocia confideremus Honbsp;ftiero obtreftabat Zoilus, ceuIufcinigcuculus,Cicfroninbsp;ClodiuSjdi alrj multi. Habuerunt fuoscuculosamp;he*nbsp;toici uiri: Scipsoni obtreftabat Carbo,Alcibiadi Hy�nbsp;perbolus. Quanquam quid opus eff exempla collige*nbsp;rc�* plena eft horum, quotidiana uita,fcd maxime innbsp;Ecclefia : Et ad hanc,toium hoc fymbolum maximenbsp;conuenit. Curuca Gr�cis eft Hypolais,qu� nomen in*nbsp;dehaber,quod humiad faxa nidificet, talis eftuera Ec*nbsp;clefia,fpreta amp; abiefta in mundo. H�c dum omnesnbsp;fouere,amp;iuuareconatur, etiam fuppofiticios foetus nunbsp;trit, qui cum propter hypocrifinueniant in admiratio*nbsp;nem, facile beneficio Ecdefiat,autorit�rem SC poten*nbsp;tiamconfequuntur. Hancadepti,deindegraffanturinnbsp;ipfam matrem, eam^ dilacerant, amp; crudelityrannidenbsp;opprimunt.Deinde ilium feralem amp;infauftumfo*nbsp;num �dunt in Ecclefia, fonant impia amp; perniciofa do*nbsp;gmata.Arinm euexitad honores Ecclefia Alexandrina,nbsp;qui cum effet fuppofiticius foetus, poftea Ecclefiam or*nbsp;bis terrarum horribiliterdiffipauit. Quid in fcholis ac*nbsp;cidit,qu� cum funt bene conftitut�,pars funt Eccle*nbsp;fiae uel pt�cipuacPrimum enim ingentia certamina,nbsp;y ij pericula

�71 DE IN G RA TITVDINE peticuIa,difficultates,pubI�cefuftinentboniDo�otes,nbsp;pcopagand� rc�g do�rin� caufa : deinde priuatim, utnbsp;nutrices fouent infantulos ita fumma cura, diligentia,nbsp;fedulitate,prouehunt ing�nia difcentium. �t tarnen fa�nbsp;pefit,ut educatus atlt;j, inftitutus magna fide, poftea ob^nbsp;litus omnium beneficiorum, �i- incitatus ambitione,nbsp;autnaturgmaleuolentia,autinuidia,impetumfaciatinnbsp;pr�ceptores, nee noceretantu ipfis,fed odio ipforumnbsp;bonas artes opprimere amp; dclereconetur. An hoccucui�nbsp;lorum genus n� uidetur odio dignum? Non enim iamnbsp;uitupero homines hebetes, aut tardos ,fed ingr3tos,�2nbsp;nocendi cupidos. Tales cuculosodiffe,omnes � naturanbsp;beneinftitutidebent. Ettales hicpingereuolui,utad#nbsp;monitiadolefcentes j procul eos fugiant amp;execrentur.nbsp;Student enim hi cuculi alijs aflFricare fuam fcabiem,62nbsp;inueniuntjuel ftolidos,uel malos,qui illo horrido earn*nbsp;tu teneantur. Magnum perfefefceluseft ingratitudo innbsp;qualibet re,fed turn eftuere cuculi fcelus, amp; parricidiu,nbsp;quando ad cam accedit odium pi� doarin�,aut aliar�nbsp;artium,quandoingrati,hominum odio,amp;animi mornbsp;bo, poftea rebus bonis bellum inf�rant, labefaciuntnbsp;dogmata,detrahunt deartium dignitate. Nee rara funtnbsp;exempla. Etf�peaccidit, ureum femel in pr�ceptoresnbsp;incurrerint,poftea rabies augeatur,amp;i:crefcat difcordia,nbsp;aelutincendium:DeindeRefpub.propter horum fcegt;nbsp;|us6i ingcatitudinem plcftitur. Quidam Athenienfisnbsp;Orator,cnmfignificatcuellct,quibus modisfadiofa 5^nbsp;Tyrannicaingenia potentiam c�fequantur,inquit: Setnbsp;pens nifi deuoret ferpentcs,non fit draco. Ita ingrat�H*nbsp;incenfi odio,aut ambitione, perfuadent fibi, hanc eftenbsp;uiam adgloriam,formidabilem fieri aliis, opprimerenbsp;difleii��

diffentientcs,aiaatarre. Quanquamminus flagitium eft,inpaces,quam in benemeritos f�uice,ut facit eusnbsp;cuius. Cum igitur ingcatitudo non folum priuatininbsp;fit turpis amp; indigna homine,fed etiam faepeReipub.nbsp;noceat,adhortor uos Adolefcentes,ut animos ueftrosnbsp;adgratitudinem afluefaciatis,ad quam nos non modonbsp;inuitant natura,amp; homines doaiffimi,qui quafi exsnbsp;plicantes natur� iudicium, de gratitudine copiofiffi*nbsp;mepr�cipiuntjfed eti-�.m coeleftiaoraculauocant,quaenbsp;quidem hotcendas etiam poenas minantuc ingcatis.nbsp;Sic enim fcriptura inquit: Non recedet malum adomonbsp;iugrati-Hoedidum qu�foaffigite animis,8d: expensnbsp;dice,qu�mgraues,qu�m durabiles poenas minetur Desnbsp;Us,cum ait,femper h�fura mala in domo,in liberisnbsp;ingcatorum. Quid dici triftius poteratclam cogitate,nbsp;qualefit genus beneficiorum,quod in fchola bene consnbsp;ftitutaaccipitis. Nihil homini c�tingete melius poteft,nbsp;quam re�ado�rina ,primum de religione, deindedenbsp;honeftis uite officijs,ae return natura, denicj deomnisnbsp;busartibus,qu�funtuit�utiIes.Traditurautem uobis,nbsp;Deibeneficio.do�rinaChriftiana, pureamp;: fimplicitec.nbsp;Pcoponunturamp;c�terghoncft�difciplin�,nccullaparsnbsp;Philofophignegligitur. Enarranturoptimi aurores Gr�nbsp;ci amp;Latini, qui aut fontes philofophi� continent, autnbsp;ptofuntad formandam orationem. De pr�ceptoribusnbsp;�prisnon dic3m,fed tarnen dexteritasamp;prudentia innbsp;do�ore duplicat beneficium. Nam qui in docendo n�nbsp;3dhibet terum dele�um aut n� uidet,q uid cuilibet�tanbsp;ticonueniat,isf�peitadiftribuitcaqu�tradit,utficaninbsp;paleas ,afino datetofla, utin prouerbio dicitur. Speronbsp;autemuobiscognitameffefid� �iprud�tiaminrjs quinbsp;y il) docent

DB t N � R A r t V D t N B docent. Cum igitut tanta fit magnitudo beneficiorattt jnbsp;non eft obfcutum quod fit ueftru officium, Cette De�nbsp;gratia debetis,quihispukhcrrimis muneribus oitamnbsp;humanamornaint.lsuultdonafuaintelligi,uulteamanbsp;gni pendi� nobis uultgratiamreddi his,per quos im*nbsp;pettit ea huniano gcnen.Q,uarecogitate quid Deo de��nbsp;beatis,etmemetoteingratos p�nas Deo daturas effe.nbsp;Philippus Macedo habebat militem qui ei propter for*nbsp;titudineinprimischarus etat,hic nauftagusad uillamnbsp;cuiufdam agricol� �greenatauit.Agiicolacum audif�nbsp;fet militisclamorem, accurrir,eam^ rigentem frigorenbsp;Si pene exanimem ducit in uiliam3amp; quibus poteft of��nbsp;ficijs tecreatjpoft triduum cupientem abireetiam uiati��nbsp;co inftruit. Difcedens miles prolixe pollicerur fegratii*nbsp;amrelaturumeffe.Videquidacciderit.Namamp;hicmi^nbsp;lescuculifcelusimitatus eft.NarratPhilippo naufragi��nbsp;um,beneficiHmhofpinstacet3amp;petit fibidonari illudnbsp;pr�dium,facileimpctrat�RegeIiberali,pr�fertimcumnbsp;Rexbene merit�effeiudicaretnubetigiturinduci eumnbsp;in bona qu� petiuerat miles.Non tulit iniuriam agriconbsp;laexpulfusbonis,abco quern feruaueratjeduenitadnbsp;Philippum commemorat fuiim beneficium erga minbsp;litem-Hic adeo exarfit ira Philippus,ut P aufani� man^nbsp;daretjUt priori domino pr�dium reftitucret,militi ueronbsp;exautorato,ftigmatainureret,infcriberet^ fronts,h�cnbsp;uerba:Hofpes ingratus. Tanta natur�uis eftjUtnemonbsp;tam ferreo animo fit, qui audiens hanc hiftotiam,nonnbsp;ualde probet iuftiffimam Philippi fenrentiam. Quan^nbsp;turn autcm prodeffet Reipublice.hoc modo notatosnbsp;cfi'efcholafticos ingratos, cosuidelicer,quiad ingra*nbsp;titudinein etiam addunt impietatem, qui nocere prtc�*

�7/ ceptocibuSjS^ipfis ftudijs cup�unt.Hos oporcuitftirfnbsp;gmatis notatos effe,quia fiagnofcercntur,tninus nocelt;s,nbsp;�c poffent.Egouero oprarim illis etiain infculpicucu^nbsp;Ium infronce,deuorantemfuam nutricem.Sedquan#nbsp;quam hicceffant leges,'tarnen Deus tandem eis ftigma.nbsp;iajnunt,qu� teftantur quales fuerint.Cogitate igitucnbsp;quantum Deo difpliceat ingratitudo,qu�m fit indignanbsp;homine,quaminimicatotinatur�,quamturpis,quodnbsp;dininitus etiam puniatut : deniqg quod Reipublice no#nbsp;tear,cum ingrati,odio hominum,artes etiam odifle 82nbsp;ptemereincipiunt.Haecfiuobisf�pe fubrjcietis, excitanbsp;bitisanimos ad gratitudinem,8iad colendam com#nbsp;niunemtranquillitatem.Adh�c officia affuefaciendinbsp;fiint animi.ldeo in fcholis,amp; in bis optimis ftudijs uecnbsp;lamintjUt mores ueftri fiant tneliores,utartes protutu#nbsp;tasadilluftrand�gloriamDei,82adtuend�commun�nbsp;focietatemuobis paten's,n� ut difcatis fycophanticamnbsp;nocitur� bonis uiris Reipub.Q.uam tetra imago eft cinbsp;uis apud DemofthenemjCum pingit Ariftogiton�,cit#nbsp;cumeunt� in foto amp; uibrantem fpiculum feu exertamnbsp;C4udam,ceu fcorpiu infidiari ciuibus,amp; circumfpe�arenbsp;quemferiat,quem aliqua calomnia opprim�t,dein#nbsp;de quicumnullo ciueullius officij focietatem habear,nbsp;fedcumillisuiuatjquosapudinferosaiunt affidereimnbsp;pijs,uidelicet cum inuidia,furqs, et alijs peftibus.Ita de#nbsp;ftribit Demofthcncs Ariftogitonc.Q,uidautealieniosnbsp;�ffcdebet pr�fertim ab homine do�o ,inftituto ad hunbsp;lt;nanitatcm,8icuius mores eruditio debet prodeffenbsp;Reipub.cuius tota uita debet effexo/j-aFix� �i plena offinbsp;ifto Ariftogitonismoreuiueretquiquidcpropri#nbsp;useftfycophaniatum,qui ittuuntinbenemetitos.

Cum autem mihi quidem impoffibile fit, magnica^ dinem huius cauf� �quate dicendo,non uolui effe pronbsp;lixior. Ettamenh�cpr�cepta interd� incukandafuntnbsp;adolefcentibus,82 oftendendum, quanta fituitiorumnbsp;turpitudo. Ideo haec paucadelngraritudine, hoctem^nbsp;pore collegi, q u� ut boni c�fulatis oro. Eil enim etiamnbsp;grati animhqualemcunqg operam honeftam,nbsp;public� utilitatis caufafufcci�nbsp;ptam, probate�

ORATIO DE GRATITVDINE, M, Alexandti Aleft) Scoti,Decani,in promotionenbsp;Magillrorum, Annonbsp;t f }

Tfi aliorum confilium qui hoc loco de uniuerfa Philofophia de^ omnirationenbsp;ftudiorum grauifl�me dicere folent mai�nbsp;gnopere probo,tarnen quoniam in haCnbsp;ingentj mei infirmitate intelligebam, menbsp;non poffe tantarum return uarietatem orationeilluftra

te,conllitui d�unaquadam uirtutedicere,digna cum bonis uirisomnibusjtumuero pr�cipueharum noftra^nbsp;tumartiumacliterarumftudiofisjuidelicetdegratitudinbsp;ne:quamut deligcrem, non folum publica caufaaddu�*nbsp;�usfum,�tfimagnopeteopto eam �cumuere fitmaxi!^nbsp;macutn

DE GH X T I T V D I N E. �yy h�arutn uiiti�tum nutnx,ab omnibus fummo ftudio c�'nbsp;li,uerum etiam qu�dam mcpriuati ratio commouiunbsp;Etenimcum per iniuri� me patriapulfum,uenientetnnbsp;hucexalioorbefummahumanitatehofpitio cxceperi:*nbsp;tis,amp;:annosiamaliquotamantertcgans,ualdelaborannbsp;dummihi putaui,utextaretaliqiiagratitudinisme�figt;nbsp;gnificatio. Caius C�farinfignemhofpitalitatis lauden�nbsp;nibuit Germanis, banc ego in his meis erroribus amp;:nbsp;�xilio meocomperi,uosetueteri inftituto retinete,amp;;nbsp;bihacurbe pr�cipueexcrceri pioquodam Cbriftian�nbsp;�eligionisftudiojqu�interc�terasuirtutcshofpitalit�nbsp;tcm coli pr�cipitjamp;ampliflimelaudibus orn�t. Quar�nbsp;gratiam hoc nomine habcohuic public? dicendicon:^nbsp;luetudini,quod�ditummihi ad uniuerfosuos patefalt;5nbsp;Citj^ occafionem pr�bet din optatam, uiciffim me? ucrnbsp;luntatisdeclarand�. Aptiffimum igitur hocargumeilnbsp;turn me? perfong effe iudicaui. Deinde non folum ora^^nbsp;�onemmeam,fed etiam exemplumarbitrabar profus*nbsp;lurum eflCjexufcitandialiquos ad gratitudin� maior�nbsp;diligentia pr�ftandam. Agnofco �utem me nei� deui�nbsp;tnteipfa,nequedeueftris meritis pro dignitate dicerenbsp;poffejfedfperouosprocandore ueftro officium hac ininbsp;temeum pr�baturosefle,ctiamfieloquentiadefidere^nbsp;tur, CLuare uos etiam atij etiam oro,ut hominis pCregrinbsp;niorationem bonacum uenia audiatisjdbeneficiumnbsp;�i� inter c�tera qu� hiihi � uobis liberaliffime tribuunnbsp;tur,grato animo recenfebo.Scitis autem Adolefcentes,nbsp;nullum officium iuftius ac magis neceffari� effe, qu�tnnbsp;haberegratiambenemeritis. H�c enim unauox cftn�nbsp;folum cruditoru omnium, fed ipfius etiam natutg,qu��nbsp;mutuisofficijs homines inter f�deuin�os efleuolum

Quareingrati cum h�c narutalia uincula foc�ctat�s hu* man� dtffoluant, ipfi natur� bellum inferre iudicandinbsp;funt. Elfi autem hgc tpfa naturaelex diuina qu�damuoxnbsp;eftmentibushominuminfcnpta,tamenamp;infacrislitenbsp;ris extant Clara pr�cepta.qu�nosadcolendam gratitiinbsp;dinemhortantur,etquidem gratis prazmiaUngratis uc*nbsp;to p�nas diuinitus proponi docent.Sic enim fcriptunjnbsp;eft : Non recedet malum � domo ingrati.Quare non fonbsp;lumnatnraingratos tanquam immania monftcaodicnbsp;�!:execratur,fedeti�urget eos Deus iufttffimis pceniS'!nbsp;ProindefinaturamafpiciernuSjSCquafieuoluemusaninbsp;mos ipfi noftroSjfi facras litetas confulcmus, no fol'uinnbsp;uidebimus quantu habeat ingratitudo fceleris, fed etianbsp;lt;onftituemus,non ciTe dubitandum, quin Deo p�naSnbsp;ingrati daturi fint. Haze fi confiderabitis, ut aos pr�fec*nbsp;tim decet,qui ad ftudia uirtutum adhibiti eftis,ftatuetisnbsp;uos,amp;utDeo natur�pareatis,cum erga alios,turnnbsp;maximeergapt�ceptoresucftros.�dhancAcademianinbsp;gratosefledeberc. Etenimcumnullumfitmaius bene*nbsp;ficiumintcrris,^ueritatis,8i tedg do�ring communi*nbsp;catio,profedo nullis plus debemus qnam his, quorumnbsp;labore,fide,acliberalic3terestantstanquammuita ne*nbsp;ceffari� nobis contingunt. TJeqj enimignoratis,uitamnbsp;finentens,finercligionisfcienri3,fineantiquitatisnoti*nbsp;cia,finealiqua natur� ati^honeftoru officiorum cogninbsp;tionenonfoluminculcan3,fed plane miferrim�fuiffe.nbsp;Denitj etiam pecudum uita optabilior fuerit quam ho*nbsp;minum,qa3mlibetaffluenriumoraniumrerumcopia,nbsp;ficumiilistenebrisconiunftaeft imptjflimis illis erro*nbsp;j-ibus�^uitiisageret. Itat^ facile iudicari poteft,plHri*nbsp;urn nos debeteillis uit�d�cibuslt;,qui �05 ia�acem exnbsp;obfea*

O� OAT�TVf�lKE; ,7^ bbfcatiffimacaligineeducuntjamp;bcnebeate^ uiucndinbsp;tationemmonftMntesmaximiserroribus animos nos�nbsp;ftros lib�rant. Vetuftas diuinos honores decreuitilhsjnbsp;�quifrugesamp;^melioremui�um hominibns oftender�r.nbsp;Sedfircdeaeftimamusuerabona,multomelins de no#nbsp;bismerentur,qui optimarum return do�rinam nobisnbsp;patefaciuntactradunt. Etfiego quidem nctcrum hiftonbsp;�iasirainrerpretor,n�iiidiim,fcduiucndi leges Sidifcinbsp;plinam � fummis quibufda uiris tradita cffe, qui pofteanbsp;�rugum inuentores uocati funt,ut fignificaretur, n� mi#nbsp;tius ad tuendam uitam nccef�arias effc literas atqg artes,nbsp;qu�m fruges ipfas. Nee fieri poteft,ft uim ac dignitatemnbsp;litetarum intelligimus,quin pariter artes et Dodoresnbsp;a rei um amemus,perquos h�ccoeleftiamuneta diuini#nbsp;tus ad homines propagantur. Nam illud enamnobisnbsp;confiderandum eft,non folum debere nos pr�flantibusnbsp;Do�oribus propter aff�duitatem, diligentiam, fidem,nbsp;�icaeteras uircutes qu� in Do�orefideli requiruntur,nbsp;fedquoniamnulli fiunt attifices,nifi diuino quodamnbsp;afdatu,bonos Do�ores,uelutnumina c�lo demifla,S�nbsp;otPIato uocatjtanquam Dei interpr�tes uenerari debes�nbsp;tnus.Erratiscnim,fiartes repertas effe,nifi Deo mon#nbsp;ftrante,aut conferuari poffecreditis,nifi Deus artificumnbsp;Ingeniaexufeitet. Quod fi in paruis artibus,inMuficisnbsp;ac Poetis opus eft diuino motu,ut Poeta inquit ;

Eft Deus in nobis,ag{tante calefcimus illo. quanto magis opus eft diuino afflatu in illis fummis ar#nbsp;tibus,in explicatione religionum, in eruendis cauftsnbsp;tiatutalibos,ininquifitionemotuumcoeleftium,inle#nbsp;gibus amp; uit� ofticijs tradendis, in formanda otatione.nbsp;Ita^ u t exterg facr�tes,ita boni do�ores f�ngulari honbsp;Z ij norc

. 1-Toi.tt.roD c nore�fficiendi funt ,Et fiin his ad induftriam acceduTWnbsp;c�ter� uictuteSjdcxtentas in docendo, fides, afliduitas*nbsp;flualis debet cfle nutritionis, his nero pat gratia reddinbsp;nulla poteft- Namfi qui tales funt,uitam difcipulis im*nbsp;pendunt,pro pterea quod non fine maximis curis aclagt;nbsp;boribusaffiduitas illapr�ftari poteft. Quid interimnbsp;liPgl�gcoda eft rei faniiliaris procuratio,perpetiendanbsp;todia improborum,qui literas, qui religionis do�rin^nbsp;jquic�teras artes hoftiliterodet�tc�yidemusenimqu�nbsp;fit uulgi natura,qupd faftigium fapientig in eo collocafnbsp;uno,quodaitHoratius:nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;:

Virtus,fam3,decus,d(u�nahumana^pulchris j Diuitijsparenc. PrgtereaTyranninaturaPhSnbsp;lofophos oderunt. Necj nero tot difFicukates, tot labonbsp;reSjtanta^periculaboniuiri, qui poffeffionemliterar�nbsp;in fcholis tuentut fufcipecent, nifi eos utid facerent,qugnbsp;.dam uis amoris 8^ erga nos, amp; erga Rempub. hortares*nbsp;tut. Neceffe eft autem plus quam ferreis animis pr�digt;�nbsp;toseffeeos,q�i ��beneficijs aflfe�i fummis,�d: aniorenbsp;.uerepatrio inuitati,non redamant pr�ceptores. Cumnbsp;igituruobis hocquidemt�pore,adolefcentes,n�3gn�nbsp;fideacdexteritatetradanturinhacfcholadiuin� arquenbsp;humaneliter�,primumd3bitisoperam,utbeneficijmanbsp;gnitudinemintelligatiSjdeindeurpr�ceptoribusgratinbsp;fitisDeibeneficio h�.cfcholamulrisdo�rin� Chriftia^nbsp;�glocismagn3mlucemattulit,acuixalibi ufquam pu^nbsp;rius ac fimplicius explicatur do�rina Chriftiana. j4dnbsp;h�comnes Philofophi� partes proponuntur,amp;cumnbsp;Phyficeibqu� fie aocant.habetis, tum eti�oftenduntutnbsp;cauf�c�leftiummotuu,qugeft omnium partium Phi?*nbsp;lofophiglongept�ftanti�fima,6�ut,AnftpteIcs inquit,nbsp;�nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;maxime

D E GR ATI T VT� I N F. iS* maxime cognata dioinit�ti. ha� Philofopl�� pats�nbsp;teseo magis amand�funt,quod plun'ma monftrai�tnbsp;8^ clanffima ueftigia diuinitatisin natura, quorum anis�nbsp;maduerfio maximam profcdo uim habet ad excitan�nbsp;dos animos ad rcligionem,8i ad omnia uirtutis officiainbsp;NccdefuntarreSjqu�formantiudiciumde rationcdi�nbsp;cendi��^Sadhasadhibentur optimi authores Gr�ci�Znbsp;Latini,non folum, utgenus. fermonisilJor� imitemur�nbsp;fed etiam ut inde return cognitionem, philofophiam*nbsp;antiquitatem,hiftorias petamns. Nec uero uideo quidnbsp;adolefccnti�proponimelius atcgutiliusadfolid� eru�nbsp;ditionem comparandam �i ad formanda iudicia pof�nbsp;fit.Satius eftenim profe�ouerfariinMathematiSjinnbsp;tiftoteIe,Plinio,Alberto, Pontano,Demofthene, Ho*nbsp;meco,Sophocle,Vergilio, Liuio amp;: fimilibus authori*nbsp;bus,quam in Tartareto amp; huius form�c�teris,qui62nbsp;pr�ftantiffim�Philofophi� pattern nonattigerunt,ecnbsp;illam quamprofitentur,utnihil aliud dicam,inutilibusnbsp;difputationibus obru�nt. Habetis amp; difputationes, iiinbsp;quibusiamannis aliquot uidimus explicatas res adui*nbsp;lam utiliflimas. Non enim proponuntur inanes Kcya *�nbsp;ilt;�j({iu,inquibus tantum de uocibus tixandumfitjicutnbsp;interfccoruicontendunr,libet enimutiGaleni uerbis�nbsp;fed agitantur controuerfi�, qu� forment indicium denbsp;religione,de Philofophorum fedis, de fato, de finibusnbsp;bonorum,decaufis c�leftibus fimilibus locis-Vti*nbsp;nam uero diligenti� pr�ceptornm in difputationibusnbsp;ueftra fediilitas refponderet. Nam in hac parte pr�ci*nbsp;puedeeffeuobis adolefcentes ipfiuidemini, ca^ caufanbsp;eftjUtamp;pr�ceptorumftudiafiantad difputandumiannbsp;guidiora.MagJU uittuSjegrcgia dodrina at^ huma*nbsp;-nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Z iij nitas

citaseftjamp;inaliarum ptofcffionum Dodoribusjurc* �onfultts�^Medicis.Deinde nonfolum do�rina praelt;^nbsp;ceprorumffufmur,fed multis ciiamalijs officijs finguUnbsp;utimur.QuarCjUt aliquando finiam, adhottoruosuf�nbsp;quod eft iuftiffimum amp; humaniffimum,detis opetam,nbsp;ot pr�ceptorum erga uos beneuolenti�,meritis, labolt;�nbsp;cbuSjaffiduitatigiatitudo ueftra refpondeat. Ariftote*nbsp;lesfctibic Gr�cos templa gratiarumin medijsurbibusnbsp;condcrefulitoSjUtciues mutu� bcneficcnti� atcggrai�nbsp;titudinis admoncretur.Ita �C �os in medijs fcholis collt;�nbsp;locata gtatiarum templa exiftimatc,cum de gtatitudii�nbsp;�e auditis concionantes amp; facros libres amp; au�ores quinbsp;uobisenarrantur.Scholaseniin decet effe officinas,utnbsp;c�teratumuirtutum,ttamaximegtatirudinis.Nulluninbsp;cnim uitiummagispugnat cum natura �i focietate hu^nbsp;Wani generis quam ingratittido . Nec de nihilo eft,nbsp;quod dixerunt ueteres : Dixeris maledi�acunftacumnbsp;�ngtacumdixeris.Quid quodetiam immaniffimis bes�nbsp;luis indita funtgratitudinis fimulachra Meminiftis le*nbsp;onem'jncicco reddidiffegratiafugitiuo, a' quouulnusnbsp;ipfiuscuratumfueratiTurpiffimumauteeftnobis uincinbsp;iuftitia amp; pietate � beluis.Laudantut�Jciconi�in qui*nbsp;bus piilliadukis,qu�per�tatemnequeunt pabulatumnbsp;lt;xire,cibosafFerunt.Itauosquoflgmemineritis �rrm-hoceft mutua pietate colendos at�^ fouen*nbsp;d�seflTepr�ceptores benemeriros.Poftremo gratitudinbsp;ne impetcabitis, ut Deus magis faueat ftudijs ueftris,nbsp;ea'^^adfalutem ueftram�i totiiis Reipub.gubernatu*nbsp;rusfit.Vtenimingrat�s haud dubie puniet,ita gratoSnbsp;amat acruetur.Videtisquam ingens praemiumaddidenbsp;sir quarto prjeepto; Honora patrem �L matrem, ur fisnbsp;.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;�nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' long�*

ISS CR�TIT VD IN B. �S3 long�uusftiper terra.hoc eft,nttotiusuir� curfiiS ffluftiisnbsp;acf�lixfit.Id�locusconcionaturde officio crgaprgce��nbsp;ptores,quic�fucced�t in patent�munusamp; curas, loconbsp;parent�habendifunr.Etfirc�rc�ftimamuSjmaiorabeiSnbsp;tieficia � bonis do�oribus,qu�m ab ipfis parcntibus ac:#nbsp;cipimus.N�do�rina teligionis Sialiar� honeftaru res'nbsp;turn longe pr�fer�da eft ipfi uir�. Re�e igitur luuenalis tnbsp;Dq maioru umbris tenuem amp; fine pulu ere terrain,nbsp;Spirantes^ ctocosSdin urnaperpetuum ner,nbsp;Qni pr�ceptorem fan�i uoluere parentisnbsp;Eflelocoamp;c. Quare no minus crudeles funtnbsp;ingratiaduerfus pr�ceptores,^ quiparentibus ingratjnbsp;funt. Hecaut�iropietasprgcipuea'Chriftianisabefledenbsp;betjin quibusuel maximeemineregratitudin�oporter,nbsp;ut intellig�tur etiam Chrifto grati effc pro ijs bencficij s,nbsp;qu� ab eo infinita quotidie accipimns. H�c fepe mulnbsp;tum^uobis cogitandafunt adolefcentes,utanimuninbsp;adgratirudincmexcitetis,quod fi feceririsjimiil illudnbsp;affequeminijUt literarum atqgartiumuimmagis intellinbsp;gads.Cum uidelicet expenditisbeneficiorum magnitanbsp;din�.Deindegratitudo fleftet animos etiam ad c�tc*nbsp;rasuirtutes tEftenimfons iuftici�. Libentius etiam acnbsp;facilius parebitis pr�ceptoribus,fi S�uosabipf�s amarinbsp;intelligetisamp; uiciffimeos redamabitis,Talem auten�nbsp;�Academiamqnalem uos haberiSjUbi tanra difcendifanbsp;cultas eft ftndiofis,ubiuere funt fores, IK dicirur,�(^^�t'Mnbsp;inufarum,non amare,3nimieft��l!teri3 6i ab humanbsp;fiitateahhorrentis: Vos autem parentum au�oritate,nbsp;hoceft jdiuina au�oritate hucmiffi eftis,ut Si literasnbsp;p^cc!p,:atis,8ianimosad uirtutera�^ humanircttis of��nbsp;ciaaffuefaciatis.Ea^inteuonfolum ueftr�faluti connbsp;fuleris.

fulet�s/ed etiam � Repub.nos in hac ftatione collocato� putate,utolimex ftudijs ueftris aliquaredeatutilitas�nbsp;EtadEcclefiam �^c�terasReipub'partesotium putatiSnbsp;cffefcbolamjcd mihi crcditc,ingens negotium fuftinenbsp;tis,amp;quod aduniucrfamRcmpub.attinet.Q.uareuosnbsp;hortot,utproptetgloriamDei�^:faIutemueftramjOfFinbsp;cium uefttum ftudiofe diligenter^ faciatis. Inuitabit uenbsp;ftragratitudo pr�ceptorum ftudia,utamp; inftru�ioresnbsp;addocendum acc�dant,^magisfintaffidui. Reliquunbsp;cft ut 82 ego gratias agam ampliff�mis amp; dodiffimisnbsp;tiiris pro bencficijs in me priuatim coUatis-Quam^ aunbsp;temh�ccornmemoratioleue officium uidetur, tarnennbsp;quoniam fignificationem aliquam habetgratg mentis�nbsp;�r�fertim cumfiatin loco publico,non duxieameffcnbsp;pt�tcrmittendam. Cogoraut� uerecundius deueftrisnbsp;meritisdicereproptermodcftiam ueftram*Tantum ilgt;nbsp;luddicam.me libenterprofiteri,non minus mcuobisnbsp;debere,quam meis parentibus.Itaqgu�bis 82 habeo gr�nbsp;tiam et poUiceor me,ficubi p�tero reipfa declarare anPnbsp;migratitudinemjfummafide daturum operamjUtin��nbsp;telligatis meofficio meo non defuiffe. Scitis Deo grat�nbsp;effeh�c officia qu� in hofpites conferuntur.Namcuninbsp;in mundo uniuerfaipfius Ecclefia exulet,poftulat,uCnbsp;communes exilij�rumnasmutuisofficiis,mutuabcnCi*nbsp;uolentialeuemusacmitigemus.Oraboita^nbsp;Chriftum jUt uos quo^ defendat acnbsp;gubernetin his commu#nbsp;buspeticulis�

Efiderantin meplufculum forraflepudorf cuni affiduis dcdamanonibusgt;nbsp;Bnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;meam uulgo traduco^�^hus�

maniffimis inhacfchola,patiennflimis^ -------- auditoribus tones odiofe obftrepo. Ego �ero agnofco niearum oinum imbedllit^tetn, meo^nbsp;tp e p ede m eriot : �Slt;^ cum dem eipfo ceiiraratn ago,nbsp;lt;io non fatisfac�am pohtiff�mis quotunda audbus.nbsp;VevLitn C� prouehendereilicerarigcaufa, hoc,qui'cquid[nbsp;tft oper�j� me fumatuisftudium meum qu�foboninbsp;confulite. Nam cum pats qu�dam publici munedsnbsp;in bsc fchola mihi delegacy fitipariim meminiffe aitfnbsp;derer, quam fuUtneam perronam niCi de adaleCcen^nbsp;tium officio nonniinqaam diccrem* Quod cum pronbsp;�frilf faci�im,eas^ difciplinas iuuentuti commendem,nbsp;quibus neg;Ie�liSyCLjm religionem,rani tesbonas aliasnbsp;labefierineceffeeft,facile, acfperOyimpetvabo,nemeanbsp;mihi fedulitas fraudi fir� Sunt enim faaore ftudijs^nbsp;oniniam,tar3andi eorum conarLis,qai lireris nonpeff�!=:nbsp;meconfulrcim uolanr.Nec^ aliam obcaafammodo dinbsp;cere in ftiraimas,^ nrijsqaihic exmoredeclamare foigt;nbsp;l�nr,fi qui forfan imbecilUores fanr, meo exetnpiononnbsp;nihil animiaddatn,3^ranqaamc!africnmcanani:Deigt;nbsp;ihde,ur eradiros omnes pnblica aocerogirem,arinhacnbsp;arenam 3^:tpfialiqnando defcendanr, cam paeriscohnbsp;lafari� Socrarem nihil padair naragrandem,cuparaisnbsp;filiolts eqairare, at illeair, in arandine longa:qaanronbsp;minus uobis uirfoporeriraerri honefti�ftmas conaras,nbsp;a fi cam

fi cum hocgregc deliteris nonnunquam cornthentctni ni^quarum caufa quicquid fufcepeds.quando moctalianbsp;�iihil diuiniushabentjlaudemmeretur, Qu�fo ita^,ucnbsp;fchol�oper�fuameain re candide impertiantur,qui*nbsp;cunque literis,bene cupiunt.Sicenim ftatuo, pr�clarenbsp;deEebushumanismeren,qui puerilia ftudia honeftisnbsp;exemplis acccndunt. lam amp; meam facilitatemitade��nbsp;mum probari uobis iudicabo,fi imitati c�peritis, qua�nbsp;fi filentio ueftco damnatafueritj bone Deus, qu�m ip�nbsp;nobis difplicebimus.

Sumusautemdelegibus d{�un,de^ eoiure,quod infcholis hoc tempore,amp;iniudicqs,in bona Europ�nbsp;parte regnat, Nam e� liter� non nuper maleaudire coenbsp;pcruntjcum alijs prophanarum legum parum pia pros�nbsp;feffio,indignacgChrifl:ianisuidetur,aiq fatius ducunt,nbsp;ut indicia no improbent prorfus : nam id necScyth� fonbsp;lent,resex�quoamp;: bono finefcriptis legibus indicate.,nbsp;Horurhcalumnias pro noftriingcnq mediocritate,res�nbsp;fellere conabimur,utcos qui adgerendamRempub�nbsp;olim acceffuri funr,ad huius difciplin� ftudium inuitc��nbsp;mus. Pr�grauant autem hanc caufam mirifice hoc teninbsp;pore Doaorculiquidam,quicum fere fint a�to/,tametJnbsp;Euangeli) pr�textu ryrannidemgerunt,�ipro libidi^nbsp;necumhumanasjturndiuinaslcgesfigunt acrefigunt*nbsp;A quibus fi impetrari poterit, ut nobis dicendi potcftai�nbsp;tem faciant,funtenim perquam morofi, docebobreuii*nbsp;ter,facrisliceris3non modo non improbariciuileslegeSjnbsp;fed pr�cipi etiam,ut re�igiofe fandet colantur,qua laiinbsp;de nulla poreftampliorlcgibus tribui. Vbi fidem feces�nbsp;jOjCiuilemurbium ftarum nihil pugnare cum religi�s*nbsp;yc^exponamqu�m prudcntet � maioribus fadum

ff E t E *3 t B V S, vif cjUod RofnanasIcgcs pottffimum delegcrunt, quas intnbsp;tonftituendisciuitatibus ranquam fikim fcquerentur,nbsp;fumma cura � nobis ftudio^ conferuandas effenbsp;oftendam-

Qu�inalum dementia tandem eftjquis furor,falfa Chriftiani nominis pr�textu, ciuilium rerum ftatum Unbsp;bcfacere�i conuellere ; Qu� barbaries,qui Scyth� iudinbsp;cia,�qui�iiniquidifcrimcn�mediotoIIontc�Ecaudencnbsp;hocChriftoquidam,fifupcris p�acet,ChriftianiDo�onbsp;fts tribuere? Quid eft,fi h�c non eft contumclia c Quinbsp;f X Gentilibus Philofophis in Chriftum ftylo debacchanbsp;ti funtr Vnum hocfer�caufificantur, quod qu�dam lenbsp;gesparumuideantur apt�adciui�em confuetudinem,nbsp;focietatem% hominumtuendam: Neque cenfentullonbsp;probroChriftidignitatemgrautus l�di poffe. Horumnbsp;oincunt amcntiam noftri, qui in ipfo contemptu publinbsp;corum morum,6^ in euertendo uniuerfo ciuili ftatu,picnbsp;tatcni collocant. Adeo de Chrifti nomine fuperftitio,nbsp;peius^quarnquiexprofeifo infe�antur,meretur.Namnbsp;cumuim pietatis ignorer, amp; pro fuo arbitriofibi Deosnbsp;fomniet,non modo nihilo redius de Chrifto fentit,nbsp;qu�m Ethnici,fed pieratis etiam titulum fer�priuatisnbsp;uicijs pr�texit,quo facrilegio nihilabominabilius finginbsp;poteft.Etquia uetuit Deus humanoartiftcio imagin�nbsp;fuifingijfc^c fuo fermonecognofci uoluit, ubi fc nobisnbsp;Uelutintabula deliniaoit,pctemus amp; nosefactis lires:nbsp;�is,quiddeciuilibus legibus diuinus fpiritus decreuerit:nbsp;quas cum c�lefti uoce probari audietis, pac fuerit,�2nbsp;cognofccre diligentius,amp;: obferuare fan�ius.Sefe enimnbsp;contemni Deus iudicabit, fi ciuiles leges tantopere nos;nbsp;bisc�mendatasuioIauerimus.Sed recenfeo locos quinbsp;a q legibus

legibus patrocinantur, docent^ in rebus public�s iudi* �ia effe conftiruendajeges^ rationi confentaneas de renbsp;bus hercifcondis,defontiump�nis,�iaIqs hoe genusnbsp;ferripofle.

Primum ius faciunt nobis facr� liter?, uel GentilibuS uel Mofaicis legibus in propham's rebus iudicandis uti�nbsp;Etcumiudicia ampliffimo teftimonio ornant,tum �ra*nbsp;A/T��eMofaicam,6i Gentilem iuxta probant. Cuniinbsp;BaptiftammiliteSjhauddubie degenere uit�confultunbsp;ri,rogarent,quid � fe fieri uellet, nihil hicexeg{t,nifi utnbsp;fuis contend ftipendijs^neminem calumniarentur,aucnbsp;concuterenr. Porto cumftipendrjs iubeteffe c�tentos,nbsp;publicum munus,quod illis mandatum eraf,plan�ad^nbsp;probat. Quis nefcit autem Magiftratuum arma,leges etnbsp;iudicia effe,qu� domi uimaciniuriam � ciuibus prohi^nbsp;bent f Quare non dubium eft, quin tanti leges faciendgnbsp;fint,q uanti Magiftratum Baptifta facit-Paulus Magiftranbsp;tuum autorit�rem pr�dicatjcum gladij ufum ordinationbsp;nemDeiuocat,8iMagiftratum Deiminiftrum. A quonbsp;oracLilo ex diametro diftidenthi,qui leges impietatisnbsp;accufant:EftenimhoftisDei,nonminifter,quifquis eanbsp;fufcipit,qu�diuin�legesuetanr. Q.ui alterius uxori uigt;nbsp;tiumoffert,quiresaliorum fraude interuertit,qui periunbsp;tiofallir,qui bellum cum fuperis gerir,non miniftereft,nbsp;denitjhoftis eftjcuiufcunqj fundioproptie impia eft*nbsp;Quarec� Paulus Magiftratum, Dei miniftruuocar,nonnbsp;hoftem,negareiusprouinciamcumreligionepugnare.nbsp;Contra,quiMagiftratus damnant, femel uno nominenbsp;omneslatrones amp;:Deihoftes cffepronuncianttquod

non quadretad Paulin�fentcntiam, pcrfpicunm eft� Quid enim tam diffimile uoluit ille effe latrocinio,

D E r E G 1 B V s. ,8^ Mag�llratum c* Hune tranquillitatis public� euftodem#nbsp;Huncupat Paulus,cum gcreregladium feribir, ut bonos'nbsp;bonaresadficiat.Q.uodfi latrocinium Magiftracus cft,nbsp;euftodem bonorum qui cedo adpcllabit lt; lubct itemnbsp;Paulus piorumuotisMagiftratusDeo commendari,utnbsp;falui publicam tranquillitatem tueantur.Idem^ exulasnbsp;turisIud�isHieremiaspr�cipit.^it incolumitatem la#-trocinio precaii,nihilo magis fas eft,qu�m bene preca�nbsp;ttlupanaribus.Tamdare difeernit � latrocinio Magi#nbsp;ftratum feriptura: inter qu� fi nihil intereft,fceleratusnbsp;frat lofephjCum in Aegypto imperaret, fcelerati Cornenbsp;liusamp;CenturiOjCuius fidem Chriftus unice pr�dicar,nbsp;pleiicg item ali) qui Refpublicasamp; Gentilium legibusnbsp;adminiftrarunr.DeIudaicisRegibusnond�dico,quosnbsp;pUtantminus poffe ad noftra comparan,fcd hos quosnbsp;tecenfui,qu�fo patiamini melioris not� Chriftianosnbsp;fuifle,qu�m hi funr, de quorum moribus pofteaqu�mnbsp;publicas legescontemncrec�peruntjpaf��m male au^nbsp;dit Euangelium. Sed unde tandem honorifica appellanbsp;liolt; Ecquid pr�cepit Deus de gladio lt; Primum mini^nbsp;fter Deiis eft,qui eius iuffum facit, qui^ ex eins fe man#nbsp;dato compar�t,cuiqui aufcultatjisn� modo nihil pec#nbsp;cat,fed,quemadmodum facr� liter� docent, fan�umnbsp;etiam officium facit.Pr�cipit autem Deus morte mul#nbsp;�ari eum qui hominem occiderit,qu� lex citracontro#nbsp;iierfiam totam 'suhnsiau compleditur. Etenim ut pu#nbsp;blic�tranquillitatiscaufafas eftd�capit� hominis iudinbsp;carcjita amp; ad return diuifion�,ad leuiora negotia tran#nbsp;figenda,quando31iterpublic� paci confiili n�poreft,nbsp;conftituereiudicialicuit.ExtatlexinGenefiad Noc,uninbsp;uerfomortaliumgenerilata,eft^ confitmata MoCaicisnbsp;a iij ediais

cd!�is,qu� t�ffietft folis Hebr�is propofita funr, taflicif arguuntDcumprobaremorem,cumiudicandircs,runinbsp;pleftendorum fontium. Notacnitw Pauli uoxcft, Le*nbsp;gem insuf�is latam effe ,qij� monet,ut qui fpiritu Chri*nbsp;ftinon frenantur,cum Hebraei,tumreliqui mortales,nbsp;legibus cohefceantur,amp; tanquam carcerefeptitenean*nbsp;tur,nequ�i�dant,necuius rebus damnum dent. Eo*nbsp;demimpiosomnes numerocumGentes,tum lud�osnbsp;haber,gladio^ feulegi adunumomnes fubdit.Suumnbsp;autem quoddam Chrifti regnumeftjquicumnon innbsp;hoc fe nobis oftenderit,ut humanam woAtTwaf/ condenbsp;ref,mundiregnumnonlabefacit,imm�inid extrudicnbsp;eos,quos � rurpirudine tjon dehortatur pietas, ut uis renbsp;moretur.Prodijt Chriftus�ut coeteftibus muneribus, utnbsp;immortalitate pauculos quofdam,tanquam in aliumnbsp;ediidos mundum,donarer, non ut ciuitates conftitue*nbsp;tet-Regibushancprouinciam reliquir,tenendam cou*nbsp;feruandam^ocijtuendicauffa.Ipfein piorum pefloranbsp;fpiritumfuumtransfundit,utdiuinitatemcumi)s comnbsp;municet.lpfeuerbo renou�tpiorum mentesnbsp;^�^-r/^a-Nihil h�c ad mundi regnum,quod in corn*nbsp;ponendis tantum moiibus,in arcenda uiolentia ucrfa*nbsp;tur.�dquod non fadle tantum fett Chriftos,fed probatnbsp;etiam,cum �d fuos patere iubetjCt minifterium Dei effenbsp;fatctur.Q.uarequiadRefpub.acceffurifuntjhosn�mo*nbsp;donontetrahit reiigio,led monetetiam pi� officiumnbsp;faduroSjfi publica munera re�egefferintji ius candidenbsp;dixerint.Q.uifccusdocent,cumde prophanis legibus,nbsp;tum de Chrifti nomine male merentur.

At litigate uetatChriftus. Q.uisnegatr'Iudicareue# to non Uttar. Quantumauteminterfit interiudscareetnbsp;litiga��

l�tig�te.ncmo non uidct.Nam utuiatorcm puIfareDe^ usuetatjnonuctatobligareuulniis,fiquodis forteaccenbsp;p�rit, ita quanquam odia mortalium inter fe exccretfnbsp;tur,mederi tam cram perniciofis morbis patitur. Ctiiat�nbsp;uitiadamnari pati3r,remedinm par eft,Htgraro animonbsp;compIe�amur.Furithicuindi��cupiditatcJlleresabnbsp;teriusfraude occup�t.Quoscumin uiamnon teuocecnbsp;pietaSjiudicum au�oritate furor comprimitur. Nihilnbsp;DauidjMofeSjSolomo peccarunt,quantumuis impro��nbsp;bis nebulonibus alicubi ius dixerint.Proinde Chriftus,nbsp;utlitigantem acuindi��amoreardentem damnet,ta�*nbsp;men fuas iudicibus partes reliquit,fiue ex Gentilibus le^nbsp;gibus,llu e ex Mofaicis ius dicat .Gentiu tes p ublicas adlt;�nbsp;miniftrar�t,Iofeph,Daniel,Naaman,Ccturio,qui,fiflanbsp;gitiumeftRempiib.gcrcre,ucl Gentilibus Icgtbusuti,nbsp;ordine moucndi fuut. Vcrum nolo hic longius itnmo#nbsp;tari.Namamp;aliasaccuratehaecexcuffimuSjamp;pijsmenj�nbsp;libus ij loei quos produximus fatisfecennt.Tantum re#nbsp;clamant hi,qui necfacras nee prophanas leges penfi ha,nbsp;bent.Chriftus optima fide cenfum Magiftratui nume#nbsp;ratjUtexemplum colendarum publicarum legumpro#nbsp;deret.Idadeoimitarioporrebatcos,qui Chriftianamlinbsp;bertatem ubiij fortiter ia�ant. Et cum diuino fuffragionbsp;ius public�comprobatum fir,pietas exigir,ut dihgennbsp;ieccognofcatur,etreligiofecolatur ettra�etur.Legum#nbsp;latores ueteres omnes,quo plus au�oritatisfuis legi*nbsp;busadderentjDeor� oraculis probatas adfeuerabanr.nbsp;Minosfingebatur nouemannot� fpaciolouisufus fa#nbsp;miliaric�fuetudine,abco conRituendg Reip.rationemnbsp;didicilTe.Eycurg�feruntec ab ApollineDe� appellat�nbsp;cfl'e,etfua edida y�J^(�snocaffe, tj oracula uidcri ueiler�nbsp;Numam

Numatl�a�untfinniIaffenodufnoscumEgenic�gref* fus.Fingcbantnr h�c,ut cum diuino iudicio ad probat�nbsp;leges uiderentur,pIurisfierent.Q.uantofan�ius � nobiSnbsp;lus publicum coli debetjCumidnoncommendcia oras�nbsp;cula,fed certiffim� noces diuin� nobis grauiffime coninbsp;tnendatintr

Porto cum conftetjoihil pugnare cum Ciuilibus legJ bus religioncm,�iin rebus prophanis iudicandisfasnbsp;eflejuel Gentilibus uel Mofaicis legibus uti, expoftula#nbsp;bimus aliquanto liberius cum ijs qui publico iuri pr�ternbsp;merituminiquioresfunt. Non fan's,ira me bene amentnbsp;Muf�,conftituere poffum,morofi hi mihi uidcantucnbsp;tantum,an prorfus hirere : nam ut illiberalem c�uiuamnbsp;efle cenfemus,qui apud amicum pr�fentem copiamnbsp;naufeatjitaqui prefentes mores,inftituta acleges ternenbsp;tefaftiditjopicus mihiamp;parumurbanusuidetur,Etc�nbsp;in omni uita fapientilTimi homines pr�ceperint, com*nbsp;munibus moribus tanquam feenae obfecundanduninbsp;effe,ualdeiniuftifunt,qui tanquamcum rebus huma*nbsp;nis bellum gefl:uri,pr�terfua,nihil probant. Sordidosnbsp;ac plebeios animos fer� pr?fentiumpoeniter,qui,cumnbsp;libidinefua,nonrationeomniametiantur,miro quo*nbsp;damnouandi ftudiotenentur. Netj ullus Euripus,ul*nbsp;lumfretum tam uarios habet �ftus^acfludusjqu�m u�nbsp;fi) uulgimotusfunt. Quscunq; c�mouecit tempeftas,nbsp;fubito furit, mifcet^ omnia. Contra, generof� mentesnbsp;communibus femoribus attemperant,folcnt^ utcunqjnbsp;�iubicuntj opusfucrit,obfcqui,quemadmod� HleTcnbsp;rentianus patermonet.lamnon fimplex rufticitas,fednbsp;furor eft plane,patrios mores, aepatria inftituta odifle.nbsp;Erenim cum patrie fan�um quendam amorem omni*nbsp;bus

bas �ndiderit natura,pcorfus oblirifui uidentur, qui pa�� trias leges tantopereaucrfantur. SapientiffimusPoetanbsp;fingitVlyflem optare,ut uel fumum de patrijs exorien��nbsp;tem focis uideat : hi leges contemnunt,ornament� pa*nbsp;tri�pulcherrimum,quarum beneficio ipfi amp;aluntur,nbsp;amp;feruantur,utnenatur�quidem pluss^ hisdebeanr.nbsp;Mirum ni Vulturio plus efthumani,^huicgeneri.Eganbsp;profe�o,quoties defatigatum anim� remittere, tecreanbsp;te^libet,nulla in refuauius,at^ in patri� recordationenbsp;acquiefco. ld quod fieri non poffer,nifi mirum quendanbsp;�iusamoreminfeuiflctnatura- Videormihi iamagrosnbsp;peruagarijiamin hortisreptare,iamad flumen deam*nbsp;bulare. Hic natur� opes,induftriam colonorum meo*nbsp;turn ciuium tacituscontemplor,admiror maior�pru��nbsp;dentiarn,quiagros,quioppidumipfumdiligcntiffimenbsp;ornarunr�: munierunt, H�ccum animo confidero,nbsp;propemodum intueor, mediocri ne me �oluptate per^nbsp;frui cenfetis iMe uero cum loei amcenitas per fefe dele*nbsp;�atjtum quia patrignomen accedit,ualdeadficior. Neenbsp;minus tali patria capior,qu�m ille Ithaca, qui quamuisnbsp;fterilem,amp;inafperrimis faxis tanquamnidulumadfi*nbsp;xam, pluris immortalitate fecit. Et cum tantopere fo*nbsp;lumipfum ametur,nonpoffumnon fauere�� legibus,nbsp;quibus ciuium interfeftudia uoluntates^ conciliantucnbsp;amp; deuinciuntur,quae domefticam difciplinam, bonosnbsp;h�ores,pop�larium libertatem tuentur,qu� profe�onbsp;tion minus nos lares noftri,dele�ant. Proinde cumnbsp;Jnflammet nos natura,amp; adfuefccerit confuetudoadnbsp;amahdam colendam^ patriam,amp;ingrati ergabene*nbsp;tnerentem,8iin penates fuosimpij,amp;alieni prorfusnbsp;ab humanitatefunt,quibus domefticae leges fordent.nbsp;b Capitale

Capitale eftMagiftratunipulfare,hicut� prorfus ex R� pub � Mag�ftratus Jura omnia exterminent, quod nonnbsp;fuppIiciummerentur^NoIo hiccaufarijruftraeosnitr,nbsp;icceptanonpoifefer� priuato cuiufquam arbitriocon*nbsp;uelli.Fingeremfuccedere.Quiderit ciqitatibus noftrisnbsp;caIamitol�usc�Q.uas,DeumimmortaIem,h�c nouitasnbsp;dabit turbasr Nam ut fine ualetudinis iadura nemo abnbsp;dus rationem mutat,itanec legesfine publica perturbanbsp;tione murantur. Nee ad ciuitatum ocium, 83 ad concoCnbsp;diam ftabiliendam quidquam perindeconducit,at^nbsp;oeterum legum morum^ conferuatio : quod cumurlt;#nbsp;bium exempla paffim teftantur,tum monet aureus ue^nbsp;terisPoet� uerficulus:

Moribusantiquisres flat Romana uiris^. Vakant igitur,qui uel adeo inciuiles funt, ut attempctanbsp;tefecommunibus moribus nolint,uel adeo arrogantnbsp;teSjUt redius fe rebus publicis confulturos confidant, t�nbsp;maiores,ueladeo ferrei, ut nullus rcrum patriaru amornbsp;tangat. �tfiitauideturin vi^^�0!^9KKvy^ct|J c�migrenr,nbsp;Senatui populo^ cuculorum imperaturi- Quanquamnbsp;autem h�c abunde magna ratio bono uiro fit,curprxi^nbsp;fentes leges ampledatur,quod ufu receptgfint, et in monbsp;ces pene^ in naturam noftram uerterint. Stultumeftnbsp;enim c� publicis moribus dimicare, ramen excutiamusnbsp;cem paulo accuratiHS,temece neanconfulto maioresnbsp;noftri ex fcriptis legibus iudicari res maluerint. Non nunbsp;perinfcholishacderealteccantur,utrfifatiusfitex fcri^*nbsp;pto iure,an ex Magiftratuum arbitrio res iudicare. Veritnbsp;nos no quod ociofi in fcholis literatores fomniant, fednbsp;quod ptudentifiimiqui^ probarut.quiRefpub.tenue^�nbsp;tunr,kq�fniui.\NauKumhuman� ptudeuti� ciu��ianbsp;officia

�ff�c�a tdigio commiferit,S^ prudentnm excffipI�s.SC comtnunifenfuhanccaufammeticmur. Qu�fuitautcnbsp;�fquam Refpub. mcdiocris fine certis legibus conftitu��nbsp;ta r Scripto iure ufi funt Aegyptrj, Cretenfes, Ath�nien*nbsp;fcs,Romani,addatTi etiam lud�os.Ec Lycurgus,tametfinbsp;Huilasfctipfcrit leges,certas tarnen quafdam prodidif,nbsp;HontabuliSjfedutuulgonotiores effent, memori�ci*nbsp;uium infculpendas.Quate ut nihil rjs patrocinetur,quinbsp;hoc tempore fcript�ius tuentur,defendereeostotgen*nbsp;tium iudicia facile queant,quibus quo orecedo,quanbsp;, fronte reclamareaudebitis Et haud fcio an haec ueteri*nbsp;hus illis legumiatotibusconfilrj ratio.Quumlibertatisnbsp;3ctranquillitatispublic�caufacondit�fintciuitates,ecnbsp;tonftitutaiudicia,utintutofintfu� cuiij res amp;uita,�:nbsp;fub iuris autorit�re,tanquam fub umbra lateant. Id^nbsp;pr�fidium non maiorum induftria,n� hominutn con*nbsp;fpitatio corn pararit, fed Deus oftenderit, pr�ftandumnbsp;eft,nc ins fit obfcurum,incertum, autambiguum, Q.u�nbsp;eft enim iuris uisaut autoritas futuca,fi fubinde Ver*nbsp;tumni in morem uarietr Nemo formas fuas uitam^nbsp;honfatis exploratis autinfidis cuftodibus tutoc�mittinbsp;putat. Porto ubi Magiftratuum arbitrio fine certis legi*nbsp;bus res iudicantut,cum in imperitorum,f�pe etiam imnbsp;proborum poteftate ius fit,fitutper imperitiam f�penbsp;Magiftratus �qui amp; iniqui diferimen non perfpiciat�nbsp;Quoties redi fpecies decipit Cquoties iudicio gratia aucnbsp;tnaleuolentia officit f Nei^ enim obfeurum eftjquam lenbsp;tiitnomentoab�quitate mediocrium hominum ani*nbsp;*pifepe3bftrahantur. Quid quodeaimperitorum per*nbsp;linaciaeftjUtad�quitatem fledi non poffint,ubi nonnbsp;toguntleges, Cedoquid arbitrate fumpturosfibiGernbsp;b ij manicos

manicos cegulos,nifi leges prohib�rentc* Qui,f� qu�li* do iuris fpecies fuffragaretur, citius omnia mifcetent $nbsp;de fententia.de poffeffione decederent. Nunc cum re^nbsp;clamentlegesjdeterret�flagitio nonnunquam pudocnbsp;Q.UOCUS enim quiflt;5 tam cornegfibr�eftjUt publicalegunbsp;uocem,omniumdefeiudici�prorfus contemnatMcfinbsp;null? obftrepant leges, cu licecia fere d�t�rior�s reddat�nbsp;uideasaperta tyrannidegraffaturos,non aliter at^ foienbsp;bant Athenis triginta illi,qui cu peffimo exemplo iudi^nbsp;ciafuftuliffent,petindequafi publica carnificinam exernbsp;cerentjOptimuquetKjiugulabant.Itaijquemadmodunbsp;in periculofis tcmpeftatibusn�foletuentistemerecomnbsp;mittinauis,fedgubcrnatorpr�ficitur,quiarte regat,itanbsp;flufluantes Principum animi certa lege frenandi, regennbsp;di^ funt,ne priuat� cupiditates � iure, uelut� portu re^nbsp;ijciant.Etcuincognofcendis caufis f�penonpeffimisnbsp;Magiftratibus iuris fpecies imponat,fepettanfuerfos ranbsp;piat ambitio,ne periclitaretur libertas,�qui �� iniqui fornbsp;mulas pr�fcribi oportuif,quasinconfiliumadhiberentnbsp;ius diduri. Nam fi Magiftratui poteftatem feceris quid#nbsp;quid liber ftatuendi,uidein qua nos feruitutcconijcias Cnbsp;lure poffeffiones adfignauit,fialiud uidebitur,ius ericnbsp;cripere,quod didum eftjtndidufuerit,quod modo eratnbsp;ratumjrritu fuerit. Quidquid decreuerit, in uento 8iranbsp;pidafcribere oportet aquajufegadeo no conftabitfibi,nbsp;amp; iure fubind e mu rato in aliamfe formam Tt^oTias monbsp;reuertet. Non domus,nonliberi,nonconiunx,quibuSnbsp;ne noftra quidem uita nobis carior eft,in tuto eriit. Resnbsp;bon� omnes, pietas, humaniras, dodrina, arres^ uni#nbsp;uerf�,qu�ocium,paccm^amanr3exulabunt.Atc�hisnbsp;oitijs leges medeantHr,nec libettatis ullus prgterea fide#nbsp;liorfit

li�t fit cuft'os,quid uetat Icgum beneficio uti lt;; Qu� Ma giftratibusfiduciariamtantum noftri poteftatcm fact#nbsp;unt,utius noftrum,quoties periclitamur repcterc lice�nbsp;ar.Anftoteles in ea demum Repub. qu� fcripto inre i:eonbsp;giuir,Dcostmperare adfirmat5quod libcrtatem legesnbsp;tueantur,qua baud fcio an h�cuita nihil dukius habe#nbsp;at.Qaid enim f�licius,quant iniurif meto uacare, foei#nbsp;ftate^ homin� tuto frui ? Proinde ille ne bono qnidemnbsp;uito fine legibus Rempub�mandati patitur:Sedteci#nbsp;lauerba.

Verum diceraliquismaligne mede hominum inge# nijsfentire,cum nullius adeo exploratam fidem,ac uir#nbsp;tutemefleducOjCuituto ciuiras committi pofltr.Egonbsp;uerooptarim paffim imperare Neftoras, uerum uide#nbsp;mus quanta fit optimorum Principum paucitas.Necnbsp;obfcucumeftuetusilluddiflum. Omnium bonorumnbsp;Principum imagines in uno annulo fculpi poffe. Qua#nbsp;refactie patiorjn mediocribus, utfuntfer�jCertoiurenbsp;uimregi,amp;officijfui,fiquifunrimprudentesMagiftra#nbsp;tus,admoneri.H�cmeaeftratio:nee f�liciorem mihinbsp;Rempub.fomnio,qu�m qualem exiftereres human�nbsp;finunr.Fingeautemrerum funimam ad Stoicos del�#nbsp;tam effe,qui nec gratia, necodio adficiantur, quifallinbsp;nequeant, quid tp facies,qui, ut eft uulgi improbitas,nbsp;malunt legibus,c� uelfanaiffimis Magiftratibus credenbsp;te c Eft enim quorundam tanta rabies, tanta^ pertina#nbsp;tia,ut�quitatefide^iudicumfatisfierifibi non patian#nbsp;mr,fed cumfummoiurecontendant,extrema^ omnianbsp;expetiantur,f�pe infenfius cum iudicibus,qu�m cumnbsp;aduerfarioconcerrenr.HicueroMagiftratuum audori#nbsp;tas periclitabitur,nifi publice recept� leges defendant,nbsp;b iij Adeo

Adco non modo aduerfus tyrannidcrti,�n legibus �n* i�occnti� pr�fidium eft, fed amp; Magiftratibus aduerfusnbsp;culgiimportunitatcm Hictanquamaheneus quidamnbsp;mums cftjdcniqg commune uinculum inter fe Principunbsp;ac multitudinis eft, ius fcriptum,ad pacem tuendamnbsp;coinparatLim.lam amp; improbiciues facilius infortunasnbsp;aliorumimpetum facient.cum uelnuUaep�n� certa:nbsp;abfterrebuntjueliuseritincertum.ContrajUttjqui itetnbsp;faciuntjCum uiam indicant Mercuriales ftatu�, nihilnbsp;fnetuunt,nccubi errent. Ira boni ciuescum cettum iuSnbsp;propofitum eft,fecuri degunt, eu docent leges, amp; quidnbsp;pro fe quifej pr�ftare debeat,et quid cuiufej fit propriu,nbsp;improbis certum exitium minantur. Cum autem li^nbsp;bertasnihilnifi inane uocabulumfit,fibonis fecurita��nbsp;temdemaSjCrudelefueritius fcriptum � medio tollere,nbsp;fi quid ad fecuritate in bonotu animis alenda confect�nbsp;Accedithuc,quodutmodeftiffimihominesimper�r,nbsp;tarnen futurum fit,ut de iure f�pediffentiant,nifi excecnbsp;tis legibus res iudicentut.Quxeftautem peftisciuitatinbsp;buspernitiofioc inteftina difeordia i Quas h�c urbesnbsp;non funditus euertit f Quare nulla tarn parua res eft,nbsp;qu�modoad concordiam conferuandam conducer�nbsp;uideatur,qu�negligenda fit. S�pe autem ex leuiffimisnbsp;iniurijs,non fecus ateg ex minutiffima fcintilla, grauiffii�nbsp;mum incendi� oritur. Non raro 8^ resgrauiffim�jn di*nbsp;fee ptationem ueniunt,ubi fi Magiftratibus de iute malenbsp;conuencrit,ftudt)s fa�ionibus^ publica tranquillitaSnbsp;tu rbabitutjdum fu� qu�qg pars fententigfuffragatores,nbsp;addoetiam uires,public�falutisoblita,com parat. Quanbsp;autem non folituclincm malis,qu�m inteftinis flagran*nbsp;temodijsurbem coletef Ptoindc,cum Hebt�osDeusnbsp;intel

�nterfequ�mconian�iff�moseffcjccail��nic^confenti teuellet,certaslegestulit,utex pr�fcripto res iudicar�c,nbsp;nequandoiuscontrouerfumdiffidiuniparerer.PIen'ftjnbsp;itffnalijsciuitatibusuel principumtyrannis,iiel ciuilcsnbsp;difcordi� impofuerelcgum condendariim ncceffita^nbsp;tetn.Nam cum intcrfe Athenis,deiure publico, perpes�nbsp;iuoconfliflarcntur,tresperid tempus fadiones,homi^nbsp;nes,opinor,nonpeffimi,fed male inter re,ut fit,in inn�nbsp;periocQh�rentes,ea^diffenfio,morbo ciuitatis {ngta=snbsp;uefcente,amp; glifcentibus odijs uniuerfis exitium minarenbsp;tutjRefpub.SoIonimandata eft .-isleges tulir,quibusli^nbsp;bettatem,lt;Sion�urbiccftituit.EtCLim cernerethas uni#nbsp;cumeffeconcordi�uallum,conft�tuit,utqui iusdice#nbsp;rentjconceptis uetbis iusiurandum darenr,fe ex legibusnbsp;tesiudicatucoseffe.Q.ui Magiftratuumarbitriofimpli#nbsp;citer omniacommittunr,cumSolone,filibet,expoftu#nbsp;Ienr,nonmecum,quiad confociandosinter feciuiumnbsp;animos tantum facere momentum fcriptas leges exifti#nbsp;mauitjUtexfuo atbitrio Magiftratus ius dicereuetuerir,nbsp;Sed recitaiufiurandu�Alt;ixs/Kfli/,ficenimDemofthenesnbsp;uocat.Fueruntamp;hefer� caufl�curRomanifcriptoiurenbsp;utimaluerint.Nimiumfibi principes fumcbant.Plebsnbsp;non fan�s tuto creditam optimatibus libert�rem cxifti#nbsp;niansjf�pe imperium aufloritatem^ detredabar, de innbsp;tef�ped�Tentiebantinterfe etiamboniuiri.H�ccoe#nbsp;gcrunt turn plebis temeritatem,tum Magiftratuuuimnbsp;certislegibus moderaritfunt^ duodecim illte tabul�,nbsp;fons iuris noftri, prudentiffimorumhominum indicianbsp;ptopofit�. Idiugum cupideuniuerfa ciuitas accepit,c5nbsp;fentireturbem nondiu futuram incolumem,nifi legi#nbsp;busmuniretur.

f P^ofr� cum ciuj'tates orbisterrafum PrincipeSjCoegf�* �itnecefl�taspen�DioniedeaIegescondcre,quis fu�o�nbsp;�ft,apudnos iamufureceptasuelleabrogare,acinduce^nbsp;te lt; Magna c�fuetudinisuis eft,qu� mores omnes,qui^nbsp;bus affuefadifumus,fine perrurbatione publica mutarinbsp;nondnit.Quarelegesuel hoc nomine, quod confuetunbsp;dini mos gerendus eft, oportuit conferuari. At cum denbsp;tebus humanis etiam bene mereantur, publicamtrannbsp;quillitatem amp; libert�rem tuentur,obfecronon infani�*nbsp;onr,quirefigere4ubent t* Aflum fueritde religione,denbsp;humanitate,de rebus bonis omnibus, nific�tus horn*nbsp;iiumiurecogantur acdefendantur.Ne^ uero inter caenbsp;teralegum beneficia hoc pr�tereundum eft,quoddcnbsp;expefendis,fugiendif^rebus,reaas ciuibus opinionesnbsp;inferunt.Idadeo ad formandos mores,magnum habetnbsp;momentum.Errant enim mortalium ingenia,nificer*nbsp;tis pr�ceptisregantur, 82 utqiiidlt;5 maxime commod�nbsp;inpr�fentiauidetur,,ita maxime licereputant,oeulosnbsp;m�tem^libido prgftringit, utquodmaximecupimus,nbsp;f�pe,nifi dehortetut legum auftoritas, optimum elfenbsp;ducamus.Auarus nihil efleuiti) inf�norefaciendo exinbsp;ftimat, Atfi ualerent leges,qu� f�neratoribusmaiorcnbsp;muiaamconftituerunt,qu�mfuribus,qui�non execranbsp;tetur f�nusf Suntquosparumpudetmentiri, Atcurnnbsp;ex lege duodecim tabularum � faxo Tarpeio deijcie*nbsp;batur,quifalfumteftimonium dixiffe c�uiflus erat,canbsp;ne peius82anguemendaci�oderatmultitudo.Perpe^nbsp;tuum otium nuncin lauta uit� parte ponunt,At cumnbsp;Atticis legibus capitalis efletdefidia, grauiter audiebaf�nbsp;Eurem abominamur,quod in e�grauiffimeanimadut�nbsp;tatur,auget^ crimen p�n� atrocitas, Pr�donislocdnbsp;habes

habes eutn^qui d�bitons rem aut pecuniam ufurpat, ni fifpontedatam.Peperit hancopinionemlex,qu�pro*nbsp;*i��ar,uim cffe,quotiesquisidquod deberi exiftimar,nbsp;periudicem repofcit.Nihilautemcumopinionibus^tunbsp;Xnon'bus noftris inftabilius effet,nifi �x certis legibus c5nbsp;f ararentur. Nam ut naun-e curfum ad ea fy^dera, qugnbsp;dem fern P et loco circumaguntur,dirigunr,itaparcft,ucnbsp;3d Ieges,qu� � fapientiffimis hominibus lat�,amp;: uirtu^nbsp;lis uiam re�iffime indicant, �ifui nunquam diffimilesnbsp;ftintjopinionesnoftras exigamus.Sed ut nulla ratio fit,nbsp;iiirfcriptoiureutamur,certe Roman� leges mcreban�'nbsp;iur,quas hucimportaremus. Quare maiorum noftro#nbsp;tumprudcnnam laudo.quod Romanas potiffimumnbsp;leges delegerunt, quas in iuredicendo fequerentur. Etnbsp;quando hadenus benigne mihi audiendo, operam nanbsp;paftisjfauete qu�fo 8C teliqu� orationi.Exponam enininbsp;breuitetjcurtantopereiuuet, � Romanis leges mutuari.nbsp;V�tus hicmos eft,ab optime conftitutis urbibus, exem*nbsp;pla petere. Nihil puduit Atticos, Aegyptias quafdam lenbsp;ges ufu capere,ut Herodotus teftatur. Nemo Romanisnbsp;uitiouertit,quodcumcogeret publica neceffitas legesnbsp;lt;onfcribere,inGr�ciamlegatosmifere,quiindelegumnbsp;formulas adfertent,amp; de Repub.inftiruendafummosnbsp;in Grecia homines c�fulerent . Id et eu maiores noftri fenbsp;ceeintjC� Roman� Reip.infticuta ad nos attulerinr,quidnbsp;qu�fo peccar�t f Q.u�tand�ars exliberalioribnsillis donbsp;minobis nata efte Literas, tempor� diferimina, fyderunbsp;ortus amp;occafus,archite�onic�,Muficamexteridocue^nbsp;te,finequarum cognitionejUita plane mancaeftnn quinbsp;bus fi nihil offendit peregrinitas, quid uetat externis le#nbsp;gibus uti f Qqis dubitat noftra cultiora effe, literis 82nbsp;V .nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;� legibus

legibus Romanisadue�is,fucrc prifco illobatbar� feculo,cumnecingenuis arttbusanimi noftrorumpri*nbsp;patim fingerentur,nec publico iure, aut certa difciplinanbsp;manfuefierent. Adeo'nepr�fentium p�nitet, utmuta^nbsp;tecum ueterum barbarie libeatfquaecuiufmodifuerir,nbsp;uelexeo poteft �ftimari,quod humanis hoftqsapudnbsp;hoslitatumeft. Eantquostantopereuetuftasdele�ar,nbsp;�C glandibus etiam uefcantur. lam cum Romani literasnbsp;nos artes alias^docuerint,quidfuitcuc nanillotumlenbsp;ges etiam imitaremurjCum nulla fueritRcfpub.qu� autnbsp;plura nobis,autilluftriora uirtutis humanitatis^ excmnbsp;pla,aut humaniores leges proponere potuerit f Fuit il*nbsp;lud omnino unicum uirtutis atijhumanitatis in tetrisnbsp;domicilium.Longumfueritrecenfetejqui ibi iuxtadCnbsp;in toga amp; foris,o mnium belli pacis^ artium periti,clatinbsp;fuere. Nori funt Camilli,Cutrj,Fabrictj,Fabij, Claudij,nbsp;gt;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Scipiones,Craffi,IuIii,Cicerones,Sceuol�. Didiceranc

hi Refpub.regere,non in umbra,amp;: in ocio,ut Grgcijfed infoleacpuluece,ufum3giftro,uim,inconftantiam,uanbsp;rias^uoluntatesuulgi,domi foris^ toties expetti,no*nbsp;tantquibusartibus in officio retincnda tra�anda^ficnbsp;multitudo,noranrqu�pharmacaciuitat� morbis connbsp;uenirenr. Itai:^ Vergilius c� alias artes alrjsgentibus connbsp;cedatjRonianisfcientiamgerend�Reipub.tribuit:

Tu regere imperio populos Romane mcmcnta Parccrcfubie�is,amp;debellarefuperbos,

Porto cum hi qui Mufice operam daturi f�nf,ad no* biliffimos fe magifttos conf�rant,cum piflores optimanbsp;fibiexempla proponaiir,curn�8�i:in gerendaRepub.nbsp;optimeconftitute urbis tum cxemplajtum leges ufurpanbsp;ceniusfMil�fias credo aut Sibaticicas leges i�ijUtfoncnbsp;imput'a

� E X E G I B V g, ,�oj ittipari, nobis ferenr,qaiRomanas tantopereodecunr.nbsp;M.CiccrOjC�deoptimociuitatisftatudifputatjn�aliasnbsp;nifi Romanas leges ferc,�as^ natur� maxime omniumnbsp;confentaneaseffecenfet:cu( fi quid credimus,� naturanbsp;difcedunt,qui � Romanis legibus diffident. Vernaculonbsp;quodamiuriSaxonesadhucalicubiutuntuCjin quonbsp;niulta ex Romanis legibus cmendata funtrQuid fuitnbsp;minus humanum, quod uetuereSaxones, ne nepo�!nbsp;libus amiflb p�tre, auita h�rediras ueniretc Corredanbsp;lex eft in comit�s populor� Germani�,l3tum^,ut deinnbsp;cepsRoman�iusea parteSaxones fequer�tur.�tmuninbsp;cipalia paffim ftatuta,quoties �quiras pofcir,funt enimnbsp;fet� barbara. Romanis legibus emendantur. Adeocgnbsp;magno confenfu ius Romanum tanquam oraculum,nbsp;nationes omnesde�quitateconfulunt/entiunt^legesnbsp;amp;placita omnia ad banc regulam exigi debcrc,amp;innbsp;hoc extareuolunt.ut in dijudic�dis penfitandis^ omninbsp;bus qu� in publicis confilrjs decernuntur,gnomonis uinbsp;cefit.Tamfandamplurimarum gentium confpiratiossnbsp;nemreprehendere.quid aliud eft nifi infanirecEt meonbsp;iudiciofan� multum interfueritReipub. ut maximenbsp;in foro apud nos non uerfarenturRoman�leges,in Binnbsp;bliothecis easadferuari,utindegerend�Reipub. rationnbsp;nem �qui SJ iniqui iuftum diferimen peterent, quic�i�nbsp;ad publica munera tra�anda anim� adiecerunt � Quidnbsp;�nimfuriofius eft,^,quodfer� euenir,accedereadRemnbsp;pub. nullis inftru�os liretis,nulla pr�ditos, ncqg humanbsp;nitatis,nelt;5 �quitatis feientia ? In feenam nemo prodir,nbsp;nifi hiftrionicam probe meditatus : nemo fidibus ludir,nbsp;nifiMufic�teneat.Quanto magis oportet eos,quiResnbsp;pub, capeffijnr,qui confilium, qui opem innocentibusnbsp;c q polli*

pollicenturgt;honeftisartibusdedolariantca, 81. infchff la bonarum rerum ftudio,grauionbus negocijs pt�lu*nbsp;dccefSunt enim hebetiores fer� tn difccrnendis rebuffnbsp;coinmunibus,quorumiudicium null? liter�acuerunr,-autconfirniar�tjS�fen magis impotennores^,quoramp;nbsp;peflora manfuetior difciplina n� mollijt. Belluam ali*nbsp;quana immani f�uitia ck cauea in mediam mukitudincnbsp;iures emiffam ef�e,n� imperare hominem, ficubi in in��nbsp;cukiimpenti^Magiftratus poteftate Rempub. effcui*nbsp;derisQuareadodiffimishominibusderegendis ciui*nbsp;ianbus,deiure,�quoacbonomukaconfcriptafunt, ucnbsp;uim uirtutisamp;iuftici�Princip�oculis fubrjcecent. Ex*nbsp;tant Platonis politici libri non pauci, extant eodem ars�nbsp;gumento�i Atiftotelicijdepinxit graphice Principemnbsp;Xenophon,quemScipio ficamaffefertur,utnunquamnbsp;de manu poneret. Fateor de rebus humanis iftos benenbsp;meritos effe,amp;; milita utiliter monuiffe, dignos^ duconbsp;effe, qui in manibus, in finu geftentur ab omnibus,nbsp;apudquosinpreciouirtus eftiuerum nefcio quo mo*nbsp;do mihiadumbraflemagis,qu�m uiuis coloribus ex*nbsp;preffifleRerpub.uidentur,dum�communi confuetu*nbsp;dincjdf ciuilibus moribus longius receduntj�J: pro fuonbsp;quifcj ftomacho ciuitatem fibi fomniat. Plato, ut cgteranbsp;omittam,mulicres etiam militareiubet. Ariftoteles dunbsp;bitat,anoppidam�nibus cingenda fint. Ad h�c friginbsp;disargutijsfere immodice deledantur-Socrates apudnbsp;Platonem exiufticianbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;facit. Ariftoteles par*

tim in Geometricis proportionibus,partim inArith^ meticis confiftere iulticiam fcribit. Laus ingenij peti*nbsp;tut his parergis, ad rem non ira mukum faciunt. Abfo*nbsp;lutamuecociuicatis efFigiem eft cernere in his legibus,nbsp;'nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;qu� '

qn�nonit�fcholisnat�funtjfedin curia,in foro,utbo* nis profagiam,�i porrus, �iaducrfum improbos teli uinbsp;cceflenr.VtoifenduntMiminifi proxime repr�fententnbsp;quos imitariinftiruere ,ita amp; leges parum probamus;nbsp;�comniunicaptu remotiores � Quarehoc mihi plan�nbsp;perfuafijUtiliorem effeRomanar�mlegumcognition�nbsp;ijsquiRefpub.gerunt,^Philofophicaruminbocgcnenbsp;te difputationuGrauiter,ciuiliter,8�humanitus omnianbsp;conftitura funt a legum audoribus, id^ res cogebar.nbsp;Erantenimadciuilem hominumconfuetudincmlegesnbsp;accommodand�,nonaliteratq? pharmacum attempenbsp;tari oportet�gri corporis natur� ac uiribus.Philofophinbsp;fibiinfcholisqu�damlibere pertiiifere,qu�ing�rentnbsp;dis rebus publicis n� fuerit confultum fequi. Sunt qu�^nbsp;daminEuropagenteSjqn�noniudicantres ex Romasnbsp;nislegibuSjfeduernaculis.Er ramen qui ibiRefpub.gesnbsp;fturifunt,fet�RomanasIeges apud exteros difc�t, qui,nbsp;utaccipio,interrogati,quid,cumnoftrarum legum n�nbsp;fitapudeos ufus,in eis cognofcendis tantum oper� posnbsp;nant,refpondere folent,Animamfe fpiritum^ legum,nbsp;ficenimloquuntur,excipere. hoccft,�quitaris uimacnbsp;Haturam hinc decerpere,ut de patrijs legibus reftius fusnbsp;dicent. Laudo prudentiffimam uocem, qua fignificatnbsp;omniarediusperfpexiflefummosillos uiros noftriiusnbsp;tisauaores,amp; neminem fan's inftru�um effe adciuitasnbsp;temregendam,quinoninhis cognofcendis tprocini�nbsp;fecerit. Quid quod in his iureconfultorum literis bonanbsp;pars antiquitatis reliqua eft f Veteres motes �fermonisnbsp;Romani pler�^ figur�,quas nifi hi explicarent,in alijsnbsp;fcriproribusnonnuni^ no aliter anj inluto h�reremus,nbsp;nec intelligi optimorum audorum pleri^ infignes locinbsp;.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;c ii) poffenr.

poflenr.Quodfihiftoria,fi aliaeuetcfattilitecae nobi's, ur debent,cur� funt,cum h is pal��m lucem adferant lu*nbsp;reconfu�ti,iielaGrammaricis8iR.hetoribuscorumc�*nbsp;tnentanosadferuarioponeretjtatjniftfimul omnibusnbsp;litCKs bellum indiccmus,8(i: planein beluas degeneratenbsp;iuuabit, non permittendum eft, ut fitu acfenio Roma*nbsp;��leges emoriantur. Quofdam nobilium urbium pidunbsp;r�,quofdam marmora,quofdam ftatug deledant, ca^nbsp;fumma cura conferuant.CLu�,malum, barbaries eft, le*nbsp;ges,plus$aureum pnlcherrtm�utbis monumentum,nbsp;degermanamwxflWobliterarec�Quidamclarorumhonbsp;minum fententtjs unice capiu ntur,parietibus infcribwr,nbsp;annulisinfculpunt,illinuntomnibuschartis,fiquainfi*nbsp;gniterplacuit. In his uoluminibustot exrant gnomar,nbsp;quotlegcs erut� exintimis fapienti� penetralibus,exnbsp;dofliffimorum Poetarum,Oratotum,amp; Philofopho*nbsp;rum monumentis,�ir�citant dodiff�mos reru huma*nbsp;narum omnium imp earores amp; lurifconfultos no*nbsp;ftrorum rabularum diffimiliores,^ funt Chiorum in tanbsp;lis Coi,fed inftrudi litcris,ufu Reipub. domi foris^ge*nbsp;rend� exercitati .ueltantorum uirorum memori� hicnbsp;honosdebetur,uttan^ exuuias,eotum fcripta confer#nbsp;uemus.Quod cum fumma cura Maiores noftri pr�ftirenbsp;cint,�quiiiseftillotumnosexemplumimit3ri,^rjs obnbsp;fequi,qui n� modo legibus male propitij funr, fed prqrnbsp;fus necpius,ne(5bon�,3tlt;5�quumfciunc,melius pei*nbsp;us,profir,obfir,nihil uident, nifi quod liber.

Pofcit hic locus, pofteai^fentenriam de legibus no f�ram expofuimus,aduccfariorum calumnias refutare:nbsp;qu�quialeuiufcul�,amp;:pen� ridicul�funt,paucis � menbsp;perfttingen�uCfMucil�, inquiunt,legum Rhapfodi�

funt.Pabl�c� ea calamitas eft, quainfcftariminime con Uenir,miferefcere erat humanius.Optatent ante boninbsp;otnneSjfiquiduotis proficicurjnregrauetetumlurcconnbsp;fultorumuolumina extare-Verum cum h�c tanrumfta�nbsp;gmentajfortuna nobis reliquafcccritjimptum fuerir,nbsp;uelutex naufragio rccepcis hofpitibus, uitam inuidere,nbsp;pr�fertim non malis. Nam qui h�cconfarcinarunt, intenbsp;gras tarnen fcntentias nobis,amp;lcgum capita,quantumnbsp;fatiserat,tradiderunt.Definguliscafibus anxie fupcrfti*nbsp;tiofe^ conftituere nihilrefert,fatiscftgenera return 52nbsp;c�tnunesquafdam formulas, quemadmod�inalijs fienbsp;attibus,c�cipere,quibusfimiliainterfe fafta metiamur,nbsp;ne,fi res in immenfum crefcat,nemo c�fequi pofftr.De=�nbsp;indeinlegibus omnibus res cogitbreuitat�adfe�are,utnbsp;animisfaciliusinfigipofl�nttancf breuia �7rotjgt;dkfiAc^cttnbsp;SedogganniuntaduerfarijjObruta effeomnia�dnbsp;fpurcatafordidisinterpretum commentary s.Ego uetonbsp;Romanislegibuspactocinor,non neotericis interptetinbsp;bus: quorum, fi ptodeffe uoluerejaudanduseft conanbsp;tus,82 tarnen quicquidifticuitrjeft,id uniuerfum femelnbsp;imputo infeiti� humanitatis amp; elegantiumliterarum�nbsp;Ruibusquinonfuntperpolitijhi nihiload tradandasnbsp;grauioresdifciplinas,magis adpofiti funt ^ad lyramnbsp;afinus.Primum enim cum Romano fermone conferinbsp;pt� fint leges, quomodo in eis uerfabitur,qui lingu� filt;�nbsp;guras ac uim non tenet riam, etiamfi Scyticus legum feenbsp;p�o effetjtamen pinguius iudicant,doccnt obfcurius, ecnbsp;gt;mprudentius,qnacun^dediceccinftituunt,dant fi*nbsp;nementefonum,quotquotdicendiartes nonattigere�nbsp;Magnauiseftinhumaniorum lirerarum ftudio, quanjnbsp;auimoie�iHScernetej^otationedepingecepoffumus.

Et exempla fapctioris �tatis commonent, quid �api�f* .quotam mentis unciam reliquam habeant, ij qui abnbsp;iftis artibus alieni funt.Vides inepte tradiderint fuasnbsp;attesPhilofophi,quanto conatu,quantasnugasdocuenbsp;rint.Nthilofaniores lureconfultifucre qui difpuraruntnbsp;de Lazaio,ualucrit ne teftamentu,poftea^ is reuixit,nbsp;hocgenusinnumera.Solebat apudnos do�usquifpi�nbsp;;homo,iftorumineptiasfeftiuo c�mentoridere. Nonnbsp;proculoppido quodam,aicbat,ad flumen piftrin�, eXnbsp;quocumnonitamulto ante aquac� afinus defcendif*nbsp;fetjC� in extrema ripa feu lutulenta feu tenuior aqua fluenbsp;�et,^ utos imbuere poflet,in proximam cymbam fortenbsp;pergitjUnde uberior� iufti amnis aquam hauriret. Poe*nbsp;r� cuminfcendiffetnauiculam,impetudetorquet�tipanbsp;inmedi�flumen,quoc� eifer excepta, fecund is uentisnbsp;infcopulumdefertur. Hic poft^ impegitjra�a eft,82nbsp;impcritusilleNauderus in undis perijt.DoIuitmolito*nbsp;tijUbi rem rcfciuit,iaaura,82 pifcator� in ius uocat,damnbsp;num dediffeaccufat,quod eiusnauigio iument� aue*nbsp;flumfit.Contraillefadamabafino pauperi�yfe^datttnbsp;numaccepiife cxclamat,quodnauigi�amiferit,infl.u*nbsp;menabafinoimpulfum.Vtrinlt;5 acerrime � c�du�itijsnbsp;rabulis certat� eft.Iudici caufa uifa eft intricatior,^ ut li*nbsp;cerct,non confultis iuris profeiforibuSjpronunciare.Denbsp;ferutadleguleios.His uero negoti� mirum fa�um eft,nbsp;dum pro fe quif� uindicare afm� contendit, difputationbsp;nesuariasinftru�tjtixanturdeafinoin fcholisamp;conci*nbsp;liabuIispe-rtinacius,opinor,^Gr�cusille de afini um*nbsp;bra,�2haudfcio,annond�ctiamde fumma rei decre*nbsp;uerint.Obfecro n� infanire tibi uide�tur, fi qui fein tamnbsp;tidicula caufa diu torqueant? Ver�,mihi credcjiftorumnbsp;L �nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;difputa*

DE LEGiBVS, �09 4ifputat�ones futiliores funt hac moliroris contentio#nbsp;tie.Q.uotuscnim q�iG� de c�munibus rebus ciuiliter,nbsp;amp; �x. communi fenfu iudicat r Ingenia in ftukis formu^nbsp;larior� Hreris obbrutuerunt,has^in fcholis Si. foro nonnbsp;aliter at�g fuas epodas Magi non intelledas recenfent-Nihil hicdeGrammaticis et puerilibuserratis,de barbanbsp;t�efermonisqueror,qu�pr�fcriptionetuentur, iudicijnbsp;inopiam accufo^qua fir,ut nec ius nec fas in plerifij cau:�nbsp;fis cernant. Aduerfuseampeftcm^dicendi arti�ftudionbsp;tnens pr�niunienda cft,pcrindeatc� aduerfus Circes uenbsp;nena,Viyflem moly herba Mercurius pr�munijt. Sinbsp;quidiurisinterpretesinfcitialitcrar�peccar�r,ucftrumnbsp;eft,ueftr�,inqu�, honeftiffim� prouinci� rcpurgare5amp;:nbsp;explofis indo�is c�mentarijs � fitu amp;fqualore leges adnbsp;fcrerCjamp;germano nicoci reftituere. Id humaniuseft,nbsp;legesipiasneutiqu� malemeritas dcnobis,oblitcrare.nbsp;. Sedaudio etiam deprofeffor� moribus nonnullosnbsp;queri. Prim�optarim hos cenfores in fuis uitijs ernennnbsp;dandis,noloenim nuncquidqu�acerbius dicere,taninbsp;effeacres,^ funt in reprehendendis alienis oculati. De^*nbsp;inde c� fint in hocordinepleriqg boniuiri, iniquum eftnbsp;legibus imputare,fi quid adferunt uittj profeflbres. lamnbsp;egoob hanccaufam dodiflimos amp;optimos quofijcunbsp;pio legibus difcendisoperam dare,utextrufisueteratonbsp;�ibus�dfycophanris illis,iudicia,forum^ redeantali^nbsp;quando in bonorumacdodorum uiror�poteftatem�nbsp;Modo res iudicant indodi ferc,qui ne nihil fapiant,nbsp;unumaliquem ex uulgaribus pragmaticis in confiliumnbsp;adhibentjinquibusutqoifi�eftindo�iffimuSjitaeflaanbsp;daciffimus �d nequiff�mus. Huius uident oculis,huiusnbsp;audiuntaunbusteliquiomnes,quodhicfomniarir,ramp;inbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;d liqui

liqui decctnunt: Ait.aiunt : Negatjticgant. Capita flint finclinguiSjiusipfiamp;uimgquitatisignorant.LegtileiuSnbsp;tile naribus omnes tanquani bubulos trahit. Intantonbsp;iudicumucternojirrepunt in forum �iuaniff�m�rabulsnbsp;caufas a�uri,qui,quando is qu�ftus eft uberrimus,cxl�nbsp;tibus lires ferunt,clientes deglubuntjRefpub-depecu^nbsp;lanturjndo�umiudicemnouis fubindetechnislndifinbsp;cantur. Non poffum adduci utcredam, Athenis unquanbsp;fycophanras,quificdiccbantur,ullos noftris impudens�nbsp;tiores.nequiores'ue fuilTe-Aufimamp;h�c uitia infcitia�nbsp;eicgantium literarum imputare,quatum qui funtimpenbsp;riti, nefcio quibus artibus ad honeftatem fledi poffinr,nbsp;quandouimuirtutis,null�31i� liter? perindeoculis no!*nbsp;ftris fubiecere,atlt;5 h�,qu? humaniores re�ifl�me uocatinbsp;tur�Etc�neIegesquidem ipfasattingant ifti,tant�ej�nbsp;uerfutorum quorundam formulis fapiant,nepoffuncnbsp;quid�contagionepeftilentiffimar� literarunoninfic�nbsp;Proinde c� nulla meliore difciplina animi ad uirtut�nbsp;affuefadi fint, nihil pud�t in qu�ftu ius habere, uitiarenbsp;leges, detorquercmalitiofis interpretationibus,inqu�nbsp;uolunt partem. Solonem refert Demofthenes,c� reumnbsp;ageretquendam perniciof� legis autorem,dixiffe,Cuninbsp;capitalcfirnomifma adulterate, morte muldddoseflenbsp;etiamcos,qui leges uitiant.-Propterea ut inpriuatisnbsp;c�rnercijs ac contradibus nomifmate utimur, ita publinbsp;ciscommcrcijs �incgocijs leges elTe nomifraatis nice�nbsp;RedeSolon.Atcjutiname�redeatres,ut�2in noftrisnbsp;iudicijs perulantia,impudentiacprabnlar�coherceatur,nbsp;muldetur dolus. Id ad eo fief,ubi ad Rempub. boni uirinbsp;adcedentjliterisamp;cognitione iaris inftrufii, quibus iftinbsp;imponeren�canfiin,iiecpoftin�,lM9 R�ipub.inteteft,nbsp;Hto�unii

� E t E ff r a V �. iti otopt�ih� quilt;5 etuirtutisamantifl�mi ius perdi�canr,utnbsp;fiquandopublic�munus tra�and�eft,re�egerend�nbsp;prouinci�artestcncant. Vtdcmusenim quos ludosR�nbsp;bufpub.uhii^Magiftratus tmperin amp;indo�i reddant,nbsp;quoSjin bont fintjUcccflccftmulta incautos pcccarc,6inbsp;lam�fcr�itafftjUt d�t�riores fint, quo funt indodiores.

Dixi d e legibu s,lo ngtus fo rta(re,q uam ferebat tem� pus.fed omnino p3rcius,quam amp; res pofcit, �iego uo�nbsp;lebam- Reliquum eft,ut cos qui in legibus uerfantur,adnbsp;horter,ut ftrenue pergant, nee � medio curfu rcuocari fenbsp;iiidodorum uocibus patiantur.Nam cum iudiciaad�nbsp;probet religio,nonmodo n� imptum,fedfanfl�etiamnbsp;officiumfaciunt,quiritedciurerefpondent,autres iu�nbsp;dicant.Pleticj pofteaquam banc inducreperfuafion�,nbsp;Uerfarifeinreprophana.amp;quam Deus nihilmoretur,nbsp;minorefidecura^munusfu� obeunt.Hos meminiffenbsp;noIo,Deumamp;turisautoremeffe,etuindieemfuturum.nbsp;Libra pondus, inquit Salomon, iudicia Dei funr.nbsp;Quare fi q uid intquum ftatueris, n� hominum tantumnbsp;ft�ores uiolari credas,fed Dcum,� quo iudicia conftitu�nbsp;tafuntjoffendi fentias. Non hominis, ait optimus Prinnbsp;cepsIofaphat,exercetisiudicium,fedDci:adeftfpe�a�nbsp;lor amp; arbiter confiliorum ueftrorum DeusiSit timornbsp;�omini uobifc�,accu rate rem gerite. Hoc uero diuinusnbsp;Ipiritus oraculom n� illi tant� feculo, fed omnibus quinbsp;�bi^iusdic�tjprodidit. Nulla fan�ior in terris fundionbsp;ift,i$ oiKoye/iice EcclefiafticxHuicptoxima eft,ius dice�nbsp;if,quamfiredegcfferis,nemoMonachus,nemoHere�nbsp;mita fuperiore eft apudDcum loco. Prophan�munusnbsp;�ftjfed quod n� minus rcligiofetradari oportet, qu�mnbsp;ad aramaccedendumeft factum faduriszim� hic uerenbsp;d ij factum

facrumfaciSjCum public? tranqnillitatiacpact operatn nauaS'Quo pluris aurem hoc ofFicrj Deus facit co funtnbsp;cxcccabiliorcs,qui publicdin forofycophanticam excr^nbsp;cent5bonorum extortores, legum contortores, qui uclnbsp;ob hanc caufam ferendi non erantji^ aciuitatibus horunbsp;flagitia Deum non rato abalienenr, grauitcr fuccenfeni?nbsp;tern conftupratis iudieijs. Porto cum non diffideant cunbsp;pietateleges,amp;lufu recept? fint,nihilmoremureos,qutnbsp;feinfeftandis ciuilibus moribus ad uulgus uenditant.nbsp;Nam fine publica calamitatereceptas leges mu tari nonnbsp;poffe,amp;res docet,8dfapientiffimi quieg monuerunt.nbsp;Extabat apud Locros inbeneconftituta ciuitate,eadenbsp;re leXjUtquifquis aduerfus receptas leges rogationentnbsp;ferret,is eaminfertoinlaqueum collo fuaderet:qu�f�nbsp;uidebatur � Repub. effe,faluus euadebat auror : ftrangunbsp;labatur aut�conftrido laqueo, ubi oratio difplicuiffet.nbsp;Nei^dubiumeftjquiniditaconftitutumfit, ne temerenbsp;iuducerenturufu confirm�t?, probat�cgmaiorumiudinbsp;cio leges. Et Athenis voiJiocpv�ciKis �tant, qui apud prt�nbsp;feflos in omnibus publicis concilijSjCandidis fafcijs co#nbsp;rouatiadfidebant,ut prohib�rent, ne quid contra rece#nbsp;ptas leges decerneretur : Denicj ut qu?c5 ciuitas optim�nbsp;conftituta fuitjta minime paffa eft leges antiquari. Pronbsp;indenos quoi^ publicum iusdiligentertueamur,pr�#nbsp;fertirn cum Rom? natum fit, in principe orbis terrarumnbsp;Repub.inprudentiffimor�SJdo�iffimoriihominurnnbsp;conciliis,quorumnonmodo liter? nos �qui amp;iniqmnbsp;diferimen docent,fed exempla etiam amp; res pr�#nbsp;clarcgeft?,aduirtutisftudiumnbsp;adhortantur�

' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;115' '�

�RATIO IN PROMOTIONE CVIVλ darn lurifconfulti habita � Do�ore Scbaldo Munfteto,nbsp;Res non iudicandas fecundum arbitriumnbsp;ludicisjfed fecundum fcriptumnbsp;ius,Anno

Vmante paucos dies uir clariffimus Dos= dot Hieronymus preceptor nofter optimenbsp;meritus, amp; demagnitudine profeffionisnbsp;noftrgfapientiffimedixerit, �C grauiffimanbsp;oratione negligentiam difcentium caftis=

gauerit,fpero uos propter authoritatcm uirifummi li* benter meminifleeius orationis,ea^itaaffici, utgenusnbsp;ipfum dodlrin� fua magnitudine meneutes,ftatuatisnbsp;Uobisamp;folidamcrudinonemexpctendam, er ad earnnbsp;confeqtiendam,ftudium acerrimum conferendiieffe.nbsp;Mequidem ipfum ualdemouitjSi curammihifollicitfnbsp;tudinem^maiorem acccdentiad forum Si Rempub-citcudedir.Itaqg de his ipfis rebus nihil arbitrabar �menbsp;dicendum effe.Nam ne^ authoritatem maioremacjnbsp;uos adhortandos afFerre quifquam poteft,quam illenbsp;affert,propterfummam dodrinanijSi maximum rerunbsp;nfurn. Ncqj uideo quid dici grauius in ea caufa polTic.nbsp;Quoniam autem h�c fcena me q uolt;5 dicere aliquid co.nbsp;8it,petoauobis,qiiiainhunclocumafcendi nonpriuanbsp;toconfiliojfed authoritate ampliffimi ordinis noftri,nbsp;utmeproueftra erga hunc ordinem beneuolencia di*nbsp;centem benigne audiatis. Inftitui aucem difputaredenbsp;quadamuulgari perfuafione hominum fine imperito*nbsp;rum hue inuidorum,qui ius fcriptum ex foro Si iudicijsnbsp;d ii) erjci

ci)ci uo�untSiiudicari res fineccrt�s legibus arbitrio eo� rum,quiiudidaexercent.Namhac opinione refutata,nbsp;faci�einteUigiporeftjhocdo�rin�gcnuSjinquouerfa*nbsp;mur, Rcipub.neceffarium effe. Nonnulli egrcferunt fibinbsp;iniudicijsnihilloquilicere, nifididata � lureconfulns:nbsp;Etquiapudetuelutmutas pcrfonasaffiderein iudicijs,nbsp;non de publica utilitatcjeddefua exiftimatione dimi^nbsp;cant,iabent auferrihoc fcriptumius, utipfi quo^fa��nbsp;pere aliquidputentur. Et adplaudunt his indodi atqgnbsp;imperiti multi, fed r�clamant exempla rot Rerumpugt;nbsp;blicarum8lt;:fapientiffimoruuirorum,qui leges fcripfe*nbsp;runt,8Cufucompererunt,nonpoffetencritranquillitas�nbsp;temRerumpublicarumfinc feripto iure. Atqg ego inter;*nbsp;dumdehisrebus cogitans,confetrefoleo Medictnam,nbsp;amp; hanefeientiam return iudicandarum. Plane ridiculanbsp;tes effet,fiquis literas omnes Kdodrinam, qu� Medi^nbsp;cinam continet,abolcri uellet,amp;; ex quadam commun!nbsp;prndentia potins confuli�grotis. Obfecro quale futu*nbsp;�um effet hoc medcndigenus,fiuedoarina, (ine experinbsp;cntia,fineobferuationeulla eProfedo nihilaliud nifinbsp;carnificina effet.Ita indicia in domefticnmlatrociniumnbsp;conuerterentur,fifinelegibuspron�ciare!iceret,quid*�nbsp;qu�dantftu!to,autimperito,autirato iudiciinmentemnbsp;ueniret.Etut maxime indicia prudentes amp; boni tene;*nbsp;rentjinfinit� inter hos diffenfiones orirentnr. Multanbsp;enim incidunt ubi aliud ali)s uidetur. Et qui u�lit ingegt;nbsp;niocedereraruserit. Deinde ut maxime conueniatin*nbsp;ter hos,qui pronunciant, quomodo poterit perfuaderinbsp;contentions litigatoribus, rediffimnm effe qnod illinbsp;pronunciant, nififcriptum ius exter, qnod cum fit comnbsp;inunef�dusciuitatiSjUtilleaitjlitigatorinonlicet eiusnbsp;autho*

Suthoriwtetn detredare. Nam his legibus quaf� padus fftcumMagiftratu^um^totaRepub.nequid moueacnbsp;contra eas. Ira^ fcript� leges muniunt ludicum autorwnbsp;tatem aduerfusimprobos �icontentiofos litigatores.

^S� igooro qu� contra dicantur, femperenimfatf cilimum eft prgfcntem Rerumpub. ftatu reprehendere.nbsp;Sed quid futurum effet, fublatis legibus J'S! eius ftatusnbsp;incommoda uidete poffemus,pr�fentem formam mas�nbsp;gnopere nobis defendend�effe ftatueremus. Exemptanbsp;utdeamus.Etenim n� ferenda arrogdtia eft, de re omninbsp;um maximadiffentire �fapiennffimis uiris,qui maxi^nbsp;mas Refpub. conftituerunt .Nullumcertumius babe*�nbsp;bant Athen�,italt;5 exiudiciorum confufione maxim? fenbsp;ditio nes extiterur.Nec poterat reftitui ciuitatis tranquilnbsp;lit3s,nificertglcgeseffent,quibus prepofitis nemo pof*nbsp;fetfidem iudicuin dubium uocare.Idem RomgaccidiKnbsp;Et quid� Populus Romanus Grgcas leges defcribi,utnbsp;Dptimg at(5 humaniffimgeligipoffent,curauit.Quidgt;nbsp;lt;pitaDeusipfeiudicauit,quicumRempub.Ebrgggeni*nbsp;lisc�ftitueretjCertaslegestulitj�iexfcripto iudicari iuflt;lt;nbsp;fit.Quanquamfiredegftimarc uolumus,nonhg tantixnbsp;Ebtaic� leges diuinitus tradit� funt,fed fenticndum eftnbsp;uere diuinitus Refpub. etiam apud Gentes conftitutasnbsp;ctgubernatas effe,ficut Paulus teftatur,Omnes Refpub;nbsp;omnia imperia � Deo ordinata effe.Q.uare Deus nonnbsp;folumludaicarumlegum,fed etiam liarurnnoftraruninbsp;author eft,quasfapienfi{fim�nationes,et optime c�ftinbsp;lut�ciuitatestenuer�t.Extathgcdifputatio etapud Ari�nbsp;ftotel�, Vtrum fatius litres ex fcripio iureiudicare, an exnbsp;atbitrioiudicum: fed Ariftoteles longe prefettiusfcris�nbsp;ptum.Etquidem itadicit; Qui legem pr�ficit,Deumnbsp;6i le*

S�leges unit ptaeeffc/ed qui hominem praeficit,addit ei belluam,uidelicer cupiditatem�2iracundiam,qu�funcnbsp;belluinajd�peruertunt animos etiamin uinsopnmis.nbsp;At lex eft mens fine cupiditatc.Sed quid ifti Centauri innbsp;dictum Ariftotclis morarentur, qui ne^ maximorumnbsp;uirotumjquiRefpub.conftitueruntneijfapientiffima#nbsp;rumciuttatum,deni^ nccj Deiiudicio mouentur. Scfj�nbsp;licet plus uidcnt homines ebrij,ftulti,impenti,qu�mnbsp;SoIon,quamSenatus Athenienfisac Rom anus, quamnbsp;Mofes, denilt;5 quam Deus ipfeconditor Rerumpub.Sinbsp;legum autor .Sed quid in remanifefta opus eft longanbsp;difputationerH�cdixi tantumad pr�muniendos adonbsp;kfcentes, ne perniciofis illis opinionibus indo�orumnbsp;�dfentianrur.Demofthenesinquad�grauiffirnacaufa,nbsp;dicitlegemfuiffeapud Locros, utfi quis fuafurus effetnbsp;Bouam legem, proponeretfuam fententiam uniucrfa:nbsp;ciuitati,colloinfertoin laqueum,utfires difplicuiffetnbsp;ftatim ftrangularetur, fin autem placuiffet noua lex*nbsp;dimictebatur author incolumis, exempto collo ex la*nbsp;queo.Et quia nemo facile indicium uniuerf� ciuitatisnbsp;fubire aufus eft,annis amplius ducentis, nulla noua leXnbsp;lata eft. H�c Demofthenes r�cit�t,ut doceatin bene conbsp;ftitLita Repub.pr�cipuehoccauen,netcmere leges mu*nbsp;tentur.PioindefciatisuobiSjadolefcenteSjnullo modonbsp;cum ineptis illis fenticndum effe,qui ins fcriptu,amp; hanCnbsp;do�rinam quam profitemur, ex foto explodi uolunt.nbsp;Quin ita cogitatc,interc?tera honefta officia hoc quolt;5nbsp;requirijUtdeiuteaclegibus reuerenterfentiatis. Vosult;nbsp;rofcholafticiluns,meminecitishancdoftrinam nonfonbsp;lumadhoctradijUt caufidicos efficiat callidiores,fednbsp;uiuhomagis,utuirosiuftosac bonos efficiat. Hoc pu*nbsp;tetis

Difctte iufticiam monitij�i non fperncre diuos, Dabiris igitur operam,ur cum ipfa do�nna ftudiumi�nbsp;ftici� QL omnium tiirtutum coniungatis. Q.uod qui�nbsp;dem facietis, fi ad perfc�am dodrinam afpiratis. N�*nbsp;tno enim perfedam dodrinam confequi poteft, nifi dinbsp;gnitatem amp; magnitudinem harum return intelligat..nbsp;Id autem fietinon poteft^nifi uim uittutts intelligat. Ecnbsp;camperfedamdodtinamexpetetisjordoetiam adhi^nbsp;benduseritjamp;fumendaexalrjsattibus infttumentanenbsp;leffaria ad hanc profeflionem. Quare fi quis eft,quinbsp;contemptis omnibus licenS�irtuit adius,is fciat feipfinbsp;dodrin� iuris iniuriam facere, quae neque uult con*nbsp;-nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;temni alias bonas artes,neque percipi fine �

r ai8

ORATIO PVBLrCE HABITA VVl* tenfaerg� in promocioncDodonsIuriSjdeScri#nbsp;pto iure,amp;:dignicate ueterum inteti*nbsp;ptetum iuris.

Tilitcr inftirutum eft,ut in quadam frc^ quentiaomnium ordin�,amp;: totius Scho*nbsp;lafticic�tusdecernanturgradusetdo�clnbsp;n� teftimonia. Primum ut publica fufFranbsp;giotuni noftrorum renunciatie plus aura

�ritatis haberet; Deinde ut in hacfrequentia iuuentus de ftudiorum dignitate atcf utilitateadmoneatur.Itaqucnbsp;altjfunimacumgrauitate hicf�pe delegumdignitate,nbsp;� de hoe toto genere do�rin� dixerunt, ac oftenderutnbsp;h�cnoftra ftudia pr�cipuead Rempub. pertinere,fecunbsp;turam^ingentemconfufionem acbarbarietn uit�ho^nbsp;minum,fi h�c ernditior doflrina luteconfultorum de^*nbsp;leretur. Nee uero quiequam honeftius eft, 82 omnibusnbsp;bonis uiris,ac praecipuenoftto ordine dignius, pros�nbsp;pugnarelegesaduerfusfurorem uel populi,uelTyratinbsp;norum-Nulla: ui�ot��,nullitriumphi plus uer� laudisnbsp;l�iereTitur,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;defenfio�propugnatio^iuris 82 dodri

n�,quaeeftReipub.neceffaria. Quanquamautemba�C caufafummis eloquentiguiribusornanda erat,tarnennbsp;omni�laudanda eft uoluntas,qui etiamfi non poffuiUnbsp;parem eloquentiamtantgcauf?3dfcrre,mediocriter denbsp;clarantfuum ftudium 62indicium. Alrj plus adferunCnbsp;uel authoritatis uel facultatis, fed tame quia mihi nuncnbsp;hgpartes dicendia uiro dariffimo Decano Collegij nonbsp;ftri,dQmino DodoreHieronymo, pr�ceptore noftronbsp;(uai�ia obfetuantia, fid?^ colendo, mandat� funt,nbsp;arquuni

DE � CR IP T � ! 7R Er �y fcquam eft, uos quoque propter auroritatem Collegij,nbsp;Riebonacum ueniaaudire, etiamfi non poffum pro di /nbsp;gnitate hanc noftram dodrinam ornare.

Suetoniusfcribit Caligulam,qui uerius fuit imma* *iis qu�dam bclua qu�m fmperator,fi uixifferjabolitu��nbsp;tuna fuiffcomnia fcripta lureconfultorum.Suntautemnbsp;Won paud hoc tempore, qui ftmiliteroderuntiusnbsp;ptum,fed pr�cipue ramen lureconfultorumdodrinam,nbsp;acmallenttes iudicariatbitrijs potentum,nonfcriptonbsp;iure,quemadmodum hodtedicunturScythae aut aliaenbsp;hatbaraenationes regerefuasciuitates,amp;iudicia exercenbsp;te fine fcripto iure; Horum errorem breuiter refutabo.

Qu� funt autem cauf� quare potentesoderuntius fctiptumjPrioreft,quianoluntlegum uinculis coerce*nbsp;ti,nolunt fuas cnpiditatesfrcnari autoritateccrtiiuris,nbsp;fed expetunt Tytannicam licentiam, �C faciendi amp; de*nbsp;cernendi quicquid liber. .Altera caufa eft,quod nonnul*nbsp;U fremuntjfe fuis lureconfultis in Repub. tanquam munbsp;t3sperfoHase(re,quoduelut in ali�na turelaeffe,amp;adnbsp;alicnum pr�fctiptum decerncre cogantur. Hanc ferui*nbsp;lutem,ut ipfis effe uidetur, �greferunt, praefertim fi quinbsp;funt ferocioribus ingenrjs praediti. Namur naturaalijnbsp;temperantiores,facilius patiuntur iuftas leges,alij in*nbsp;temp�rantes minus eis funt morigeri,Ita in generefit:nbsp;Ali� natura:magis contumaces funt, amp; minus patien*nbsp;tesfreni. Hi) funtodij fontes quosdixi. Quod cum fitnbsp;�niuftum, 8� noceat Reipub. repugnare bonos amp; pru*nbsp;dentes omni ftudiodecet, ne abolira dodrinalureconnbsp;fultorum,infinita tyrannis ac barbaries fequatur.

Vetus eft autem difputatio ,utrum magis expediar, legi ciuitates arbitrijs gubernatorum,an fcripto iure,nbsp;�nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ci) Sed

Std cumoporteatiuseffecertum,uolu�tates'autemgtgt; be�natorumfintincerr�,f�peetiam prau�,neceffeeftnbsp;cxtace cercam regulam,qu� dominetur in iudicijs �i gt*nbsp;bernation�.Idco pr�ftantiffim�Refpub,ctiamfi pri��nbsp;njumtantum confilijs Pnncipumadmtnifl:rar�fint,tanbsp;men poftea fctipt�ius expetiuer�nt,�d eft,Attic�amp; Ronbsp;mana,nt ce�ti iinis aiitoritate tuta effet liberras. Qu�mnbsp;paucifintboniPrincipeSjdidumCIaudi) ciiiufdamingt;nbsp;dicat,quiait. Omnium bonor� Ptincipum imaginesnbsp;inunoannulofcLilpipoffe. Deinde boni facile dcpranbsp;uantut inter totcorruptelas.Necdenihiloeft,quodillenbsp;in Trag�dia ait: Vt nemo doceat fraudes, amp; fcelerisnbsp;uiaSjtegnumdocebit.S�pe uero optimis ��uigilantii�nbsp;bus,tarnen falfa redi fpecies imponit. Ideoconfenfusnbsp;prudentumteftatur,melius effe uti fcripto iure : At^ itanbsp;pronunciatAriftoteles, cuius uetbatanquamoraculumnbsp;inculcar�pr�fertim noftr�tatis hominibus oportuit,nbsp;fie enimait:Q.uilegemuultdominari,uultpr�effeDenbsp;um Si leges: qui autem hominis atbitriouult regiciui^nbsp;tatem, f�uiffimam beluam addit. Nam cupiditates SCnbsp;iragubernatoresdeprauant,etiamfifuerintoptimiuiti,nbsp;quarelexeftmcnsfinecupidirate.Nec difputabo de renbsp;manifefta prolixius, nemo enim fanus n� uidet melius 'nbsp;effe uticerto iure,quantum fieri poteft,qu�m incerto.

Quanquam autemilli, quinoftr� do�rinac iniqui font, non pr�dicantfehocuelle,utnull� extent feriptgnbsp;leges,fed illas longas dodorum difputationes, amp; mo��nbsp;Iemcommentariorumimprobarefcdicunt.Scio hacionbsp;rc multos errare,etiam ex Scholafticis,quiimaginantu�nbsp;iuris fetipti poffeffionemfinedifputationeinterpretuninbsp;tetiiien pofle,led longe falluntuc, loUere dodrinam,-efti�

DE S C R I P T O I V R S jxx �ft in uninerfum abolerc ius fcriprtrm; nec enim leges fi*nbsp;ne illis lumen habere poffunt,ne(5 natura patitur,uLnI*nbsp;lum ufquamius extctfinedifputationibus,ficut grauif*nbsp;finie didum eft � Pomponio indigeftis legibus lads na*nbsp;turalicet euenire, ut interpretatio defideret prudcntiunbsp;authoritatenijamp;neceffariamdifputationem.H�cfen*nbsp;tentia,cum fit ueriflima,gratia potius habendaeftperi*nbsp;tis.quiilluftcauerunt leges fuisIucubrationibus,quaninbsp;�eprehendendainduftria.Semper omnibus feculis,innbsp;ciiiitatibusbenemoratisjdifputationesdelegibus exti*nbsp;fetunt : fcribuntur enim leges de moribus �i hominumnbsp;sdionibus, quibus nihil eft flexibilius amp; magis uariu^nbsp;Non proponuntur,utin Gcometria/ententigde men*nbsp;furaaliqua immutabilifigurarum,amp;tam� opnseftre*nbsp;gula 82 arte, qu� n�gocia adfontes reuocet, iitidquodnbsp;iiatur� propiuseft decernatur. Videtisin Theologicisnbsp;praeccptis,tametfipauca82tantum uniuerfalia fint,ta*nbsp;oien adhibendam effe explicationem. Nam difla de fanbsp;cultatumdefettionc,denonuindicando,quant� pare*nbsp;rent abfurditatis, fi non accederet erudita interpr�ta *nbsp;nocQuanto magisopus eft interptetationeinhac ua*nbsp;derateforenfium fententiarum, qu�colligunt multanbsp;panicularia.Fuerunt igitur ftatim initio poft natas le*nbsp;ges,qui adderent interpretationes :82 Athenis � certisnbsp;Magiftratibus interpretatio petebatur. Laudanda eftnbsp;�gitur ptudentia fummorum uirorum,qui poftquamnbsp;�tnperatoris Lothari) tempore rurfus ex bibliothecisnbsp;prolat� funthuman� leges, 82 in forum, ac curiam re*nbsp;uocat�,ftatimadderccommentariosc�perunt. Vtau*nbsp;teni fingulari beneficio Dei arbitror tune reftitutum eflfenbsp;�usRomanum,itanon potuitfieri nifi diuinitus,utf�*nbsp;� iij mul

tinil tot predara ing�nia exorirentur,qo� operafii coiw tolerunt, ad illam ueterem dodrinam illuftrandam.nbsp;Qua in te ft quiscogitat quanta fueht difFicultas inicioynbsp;non poteritnonniruperareftulticiamjai�gingratitudii*nbsp;ncm eorum, qui hos Herculanos labores,non magni�^nbsp;pendunt.Vetusconfuetudo foci aciudiciorum Romas�nbsp;notumfueratantiquata,erant ignotae hiftoriae ueteres,nbsp;qu�amp;ipf� lumen faepe afFerunt legibus, lingua uetusnbsp;corrupta erat .In his tantis impedimentisjamen ingennbsp;ti animo Iruerius,amp; deinde alij c�peru nt conferee texnbsp;tus, qu�rere fententiam ex ipfis legibus ,ideam rotis�nbsp;usueterisReipublic� animo informave.amp;quan ima*nbsp;ginem quandam impetq reftituerea�ta ccepit lingua ucnbsp;tus fieri notior.

Magna gloria eft Solonis amp; aliorum, qui cioirati bus leges feripfetunt,amp;RefpubIicasfapientesconftituenbsp;tunt,necdubiuefteiufmodiopusinter humana omninbsp;urn longe difficillimum�Cutiliffimum ,diuinitusregi.nbsp;Sed non minor gloria debeturmco iudicio Iruerio,62nbsp;caeterisqniillius gloriofi laboris foci) fuerunt.Neceftenbsp;eft enimfcriptoresillos,nonfolumingentjs,fed etiainnbsp;ufu amp; peritia adminiftrand� Reipublic� excclluiffe:nbsp;Necfineacerrimoftudioarsintegracomprehendi ani^nbsp;mis potuic.Multa monebatillos periros uiros ufus^qu^nbsp;habuerantinadminiftratione;NamIriierius longot�i^nbsp;pore fer� totam Italiam rexit. Sed ramen ufus finedi�*nbsp;gentia,finc ftudio^n� fufFiciebat. Tanto labore patefa^nbsp;das�iilluftrataslegesrurfus obruent �ternis tenebris�nbsp;ifti qui interpr�t�s aboleri uolunt,

Vfitataquerelaeft nonintelligere homines praefen� tiabon3,ita eftprofe�o.Sideeflentueteruni comme�*nbsp;tarij�

DE S C R I P T O � V R E� tarrjjquisnuncintdligereartem poffetr� Quarecum fitnbsp;opus fcnpto iure �i. conferuari has Romanas legesnbsp;omnes prudentes optent,neccffeeftetiam hts interpre#nbsp;tesadhibere, aefequi tanquam artifices SCmonftrato#nbsp;tesui�.SapientiffimeinquitConft�tinusin Codicedenbsp;judicrjs,lege,placutt. Aequitatem feriptam anteferen#nbsp;dam effe ftrt�o i�ri : Cum enim multi habe�t in ore nonbsp;tnen�quitatts,82 hancuelintanteferri legibus, Imperatnbsp;tor ilia iudicialaxar,ac reuocat nos ad lcriprum,id^nbsp;pronunci3ta�qoiffimumeffe,quodfcriptum'eft.Fortaf#nbsp;lisautem hanc uocem Couftantini reprehendent ali#nbsp;qui, qui dicent �quitatem effemoderationem feripti,nbsp;utuultAriftoteles,nonipfumfcriptum:Sedh�c cauillainbsp;tio facile dilui poteft.Regulariter ea qu� lege conflitutanbsp;funtineo cafu,de quo principaliterlex loquitur,f�nfnbsp;�quifftma,Vt cum lex recens furem capitali fnpplicionbsp;puniriiubet,loquiturprincipalitcrdeeo,quiatroci con#nbsp;ftlio furatus eft,non de eOjqui uel �tatelapfus eft,uel fa#nbsp;meimpulfus : Iudex igitur in cafu,de quo lex principal!nbsp;ter loquitur,non difeedat � legeNam cum legitimis imnbsp;perijs obedire nos iufferit Deus, neceffe eft etiam, parenbsp;tcuocilegum. Deindequorfum attineret proponi iusnbsp;fcriptum,filicerctludici priuatoarbitriodifcedere�fcrinbsp;pto quoties uellet c H�c licentia quid effec,nifileg� dilTonbsp;lutio amp; abrogatio Sed cum incidit cafus de quo lexnbsp;nonprincipaliter loquitur, propter aliquas circum#nbsp;ftantiasjibilocus eft illi moderationi,dequa Ariftote#nbsp;lesloquitur*

Lex de S3bbato,pr�ciptebatuac3tionem,uidelicec utpopulusaudiredo�riiiam c�leftempofl�t: Arcumnbsp;Antiochus in Sabbato cefiantes lud�os adoriebatur,nbsp;neciatn

nccianipopulusaudireconcionegpoflefjfed defende rearmis uecam religionemdebetet,ne funditus tntcrinbsp;rcGre�efeceruntdiiflorespopuIiquinonobfcruata uanbsp;c3tioncSabbati,hoftesdepiiIeruntac profligauerunr.nbsp;NamlexdeSabbatononcomplc�iturhunccafum ne^nbsp;ceffitatiS.Rcgula eft igitur:Scripta �quitas fempcrin ijsnbsp;cafibuSj de quibusfcnptumioquitur.nec ab ea r�gula dinbsp;feed end um eft.Sedotnitto banc difputationem,illudnbsp;tantum moneo adolefcentesjUt infigantanimis bancnbsp;uocemConftantini defetipta �quitate, feiant^ buncnbsp;cfTe interpretum feopum , utillam feriptam �quitat�nbsp;xollatistextibusacrationibus colligant.

Extant in pr�ceptispoliticis mult�grauiffimg fente ti�,qu� probibentnon neceffariam legum mutationnbsp;nem. Sed recirarepluratcftiffionialongum effet,tantunbsp;commemorabo unum quoddam exemplum , quodnbsp;extatapudDemoftbenc.Locris ait legem fuiffe, ne autnbsp;pt�fentes leges abrogarentur, aut nouae ferrentur, Sednbsp;fiquiselTet aut abrogaturus aliquam,autnouam latunbsp;rus,proponeretfuamfententiampublice,ftanscollo innbsp;fertoinlaqueum, utfi lex placuiffetpopulo,dimitterenbsp;turaufhoilaxatolaqueo ;finautc difplicuiflet,laqucnnbsp;conftrido moxftrangulareturautbor.Nibil eft incerti��nbsp;us populi iudicijs,ideoannis ducentis,nemoaufuseftnbsp;fubirebuiusiudiciipericulum,nec ulla noua lex pcop^nbsp;fita eft, pr�ter unam, Vtambo oculi effbdetentur iftGnbsp;qui unoculoefFodiflet unum ilium ocul�.Videtecjuannbsp;ta feueritate ueteres legumlatores cancre temerariasl�nbsp;gummutationesuolucrunt .Prouiditidem callide L/nbsp;curgus,quicumexponcretciuibusfeconfulturum ora^nbsp;culum de legibtis promulgatisjac peterct nt iufiurandnnbsp;datent:

SEBALD! MVNSTERf. af datent, feintecim dum abeflet, non immutatutos effenbsp;leges. Difcedensigitut,n�eftreuerfus,utpecpetuooblinbsp;gatosreligioneiuramentitenerec .Itaduraucrunt legesnbsp;tll� annos qutngentos. H�c atcg alia mulra� do�isnbsp;proponuntur,neiurauefO confjliorecepta,temeremus�nbsp;lentur. Praecipue uero Chriftianos decetcauere, non nenbsp;celTanasdifputanoneSjCum proptec Deum legibusnbsp;�niuerf�politi�reuerentiamdebeant.Necdubi�,quinnbsp;K amiccececur h�c etudita iuris do�cina, magna confu�*nbsp;fioamp; barbaries in iudicijs 82 moribus fecuturanbsp;elTet: quamJutptohibeatDeuSjquieftnbsp;�utoc boni ftatus pos^nbsp;lin'd, opto.

Ihil�n u�ta utilius ell,qu�m inferere atque inftillare animis bonam 82 honorificamnbsp;opinionem de Legibus.Nec u lia maioc eftnbsp;uit� acmorti pernides, qu�m alTuefacerenbsp;j animos ad leges contemnendas autcauilnbsp;landas.H�cf�peinculcatiadolefcenti� cumfitutilil��nbsp;nium,re�efieri iudico,qood in his promotionum fpe^nbsp;�aculis f�peidem argumentum de dignitate leg um renbsp;petitur. Quid 82 honcftius eft,qu�m pr�dicare82orna^nbsp;ce dona Dei,82 ad eatum tecum intelledum 82 teuerennbsp;f tiam

ri'amexufcitare imp�ritam adolefcentiam.qu�funtin uitaunliffim�Mut quarum rerum commcmorattonenbsp;poriusperfonaredo�or� c�cus debenr, qu�mhisfecnbsp;monibus,qui profunt ad ornandam gloriamDei,82nbsp;ad difciplinam iuuentutiSjpr�fertim cum indo�orutnnbsp;82 malorum congreffus abundent conuitijs legum r Acnbsp;mihi f�pein mentem ucnir,h�cconuitia non tantumnbsp;exquadamhomin� iufticia autimprudentiaoriri,fednbsp;fpargi� Diabolo tanquam fpiculaad fauctandas rudesnbsp;mentes,utleg� reuerentia extinguatur, 82 fequatur diflOinbsp;patio difciplin�.qu� 82 religio ni 82 tranquillitati com^nbsp;muninoceat. Eftautcmnoftri loci attj ofFicq,reuelIcrenbsp;ilia fpicula,hoc eftjfalfasperfuafiones exanimis homi*nbsp;num,82cumoratione,tumexemplisilluftrare atqg oti�nbsp;narelegum ac iuris dignitatem, ac retinere difciplinamnbsp;quantum pofTumus. Cum igicut in hoc loco alius uicnbsp;dariffimus D. Dodor Hieronymus, quem non folumnbsp;propterbeneficia qug in me priuatim contulit plurima,nbsp;fed etiam propter excellentem uirtutem 82 dodrinamnbsp;ueneror,82tanquam pattern colo,grauiflimenos ad*nbsp;hortatusfitomnesadreuerentiam legum,deinde edinbsp;auditores noftros ad diligentiam in difcendo. Ego hocnbsp;temporealiudargumentum,82fiuicinum,fumam.Tranbsp;daboenimfcholafticamdifputation�utilemftudiofis,nbsp;QuodChriftianisnonfic neceffariumuti legibus Mo*nbsp;faicis,fedquodliccatutilegibus,qu�iurinatur�confennbsp;tan�g funtjCtiamfi abEthnicis Magiftratibus condit�nbsp;funr. Deinde oftendam,Romanumius antecellereleginbsp;busaliar�Gentium,82 uere quandam Philofophiamnbsp;effe.Scio eniniante aliquot annos,quendam ludaiconbsp;�ngeuio pr�ditnm,contaidiffe hic �iam p tiblice,no��

D� C�GNTTAT� LEGVM� -��^ ��cerc Chriftianis Ethnico iure uti, quia Chrifrianosnbsp;oporteatucrboDci gubernari. Poftca inpubliciseon:�nbsp;cionibusdamnabant eius fe�atores p�namufitatatnnbsp;Furtij�i picraqg alia inftituta ciuilia Impetrj horum tem-�nbsp;porutn. Porro h�tribuniti�Ugumabrogariones ficinsnbsp;�uft� funt,amp; concutiunt R�f^ub. ut eucntus in illo tetrinbsp;bilimotu uulgiante annos credecim oftendit.Sunt�inbsp;hodieinadminiftrationeciuitatumn�pauci, quorumnbsp;confcienti� fupcrftitiofis opinionibus cruciantur, quianbsp;�ionrc�einftitut�funtde rerum politicarum ufu.Necnbsp;hierrorcsnuncprimum nafcuntur,ueteraMonachorunbsp;deliramenta funt,qu� Diabolus nunc uelut fopitumnbsp;ignem rurfus cxufcitat,ut folet cafdem h�refes fubindenbsp;tenouarc.Quare prodeft iuucncs admonere,�i ut denbsp;hac qu�ftione redius iudicent,amp; ut in dogmatibus iult;nbsp;dicandis uer�Ecclefi� fentennas confulant. Ac primunbsp;diluam argumentum quod opponitur, Chriftianos gunbsp;bernaridcbereuetboDei:quarecontcndunt,opus effenbsp;fcciptura iniudicqs ciuilibus.Expeditaamp; plana refponnbsp;fio eft de corporali uita,ut de cibis,medicina,3rchitedonbsp;nica. Chriftianos etiamgubernati uerbo Dei, fed gene:*nbsp;tali,quo finit ufum harum rerum approbatu effe � Deo,nbsp;imo has ipfas res Dei dona effe,c�dita ad ufum noftr�.nbsp;C�terum ut Medicus feu Architedus non fumunt pr櫒nbsp;cepta fuarum artium ex fcripturis, ita nee Legislatoremnbsp;de rebus politicis opus eft,pr�ter generalem regulam,nbsp;fumere ipfam artem ex fcriptuta � Nam Euangelium cunbsp;proprie concionetur de �ternaamp;fpiritualiuita,non munbsp;tat, non labefacit OEConomiam,autpoliticamuitam,nbsp;qu� collata ad interiores cordis motus,perfimilis eftnbsp;domui : Vt enim domus eft fingulariatte extruda,aptenbsp;f ij contignatis

S�-S '� ' nbsp;nbsp;'O�K' A T I Onbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

contignatis omnibus partibus, ac tegit hofp�tem ad�ct fustempeftatuminiunas,intcrea tam�hofpitis animusnbsp;non intra hos parietes cohercetur, fed tacitus de Dei uonbsp;luncate �i de �ternirate cogitans, procul tanquamirtnbsp;ccelumfubleuat: confiderat enim omnium gtatum munbsp;tationeSjteligionumortus acdifcrimina,Imperiorumnbsp;uices.triftes cafus quibus h�c Humana natura obnoxianbsp;eft.�eregionebeneficiaChrifti: Denicjamp;dehacipfanbsp;domo cogitans,miratur opificium,8Cagnofcitetianinbsp;cOrporali oit� pr�fidia diuinitus donataeffe; Ira unis�nbsp;uerfa politiaceu domus qu�dam eft, mira arte diuini��nbsp;tus fabricata, legibus Magiftratuum, ordine, contrafli*nbsp;bus,iudicrjs,difciplina,pr�fidijs armata,p�nisnbsp;Hisfeptiacuallati muris,tamcDeumagnofccre pofTu^nbsp;mus,ac ftatuere,hancipfam pol(tiam,qua h�c uita de^nbsp;fenditur,effeuelutdomum diuinitus nobis conditam;nbsp;necintereftuit�fpiritualiac�tern�jUtrumh�c domus,nbsp;id eft,politia,fit� Moife,an ab aliis Legumlatoribus, utnbsp;it3dicam,fabricata,modoutfitc�fentane3iuri natur�nbsp;Idprimumhocargum�toconfirmo: Apoftoli in A�isnbsp;capite !�. pronunciant perfpicue,non efle onerandasnbsp;Gentes legeMoifi: Im�Petrus f�uer� obiurgat diuer*nbsp;fumfentientes,acinquit,eostentareDeum,quoduriuSnbsp;nihil dici poterat. Nam tentare Deum,eft illudere ei,ors�nbsp;dinandoaliquid prgextu diuingauroritatis. QuarePcnbsp;crus eos,qui �cdel�am ad legem Moifi adigebant, nonnbsp;kuiter peccareoftendit. Quia enim falfopr�texunt dis�nbsp;uinam autorit�rem,horribiliterilIuduntDeo. Ac l�s�nbsp;quiturPetruspariterd�ceremonijSjamp;dcpoIiticislegis�nbsp;buSj�cut difp�tatiointegcateftatur,ubi alleganc tefti^nbsp;moniumSpiritusfan�i,quodGentes pcorfusalienasanbsp;politU

politia Moifi Deus nocauit 8C tandem difenc iubcnc nihil imponi Gentibus, pr�ter ca qu�in illo decreto connbsp;tinentucd^ allegant �poftoli fcripturam Gentes fallt;�nbsp;uas fore . Proprie autem nuncupantur Gentes gutenbsp;non habcnt politiam Moifi: Quare non neceffe fuirnbsp;Gentibus Icgem Moifi imponi. Addo �i aliud teftimo#nbsp;nium:Ad Ebr�os fcriptumeft,Legem Moifi inftitutaninbsp;cffeufqg ad tempus aduentusChrifti ; Ergo politia ilianbsp;poftid tempus noneftneccffaria.Difcernit S�Chfiftusnbsp;fuum regnum � corporalijCum ait: Regnum meumn�nbsp;cftdehocmundo.Imoutmilites Chriflumfpinis coronbsp;nantamp;configunt Si. in purpuratraduc�t, SicilliChrinbsp;ftumpercontumeliamcoronantjquifalfo pr�textuau�nbsp;thoritatisipfius,dilacer�t amp;euertunt politias,et nouanbsp;conftituereconantur. Qui co cria peccant quod obfcu:*nbsp;rant obruunt fpiritualia beneficia �ifidei cxercitia,nbsp;cumhominibusolfundunrhanc fpeciem,quod Chri^nbsp;ftus nihil nifi il�a ciuilia officia Moifi requirat. Ne tene��nbsp;br�prorfus delent Euangelium.Poftremo mandat Euanbsp;geli�utMagiilratibusethnicisobtemperemus: Quarenbsp;neceffe eftlegibuseor� obedire : Namlex eftuoxipfanbsp;Magiftratus. NecaliudeftobedircMagiftratuijnifi eiusnbsp;legibus �idecretisobtempcrare.Poffem alia mulraati�nbsp;gumcntaaddere,fed cumh�c perfpicuaSd firma fine,nbsp;nonaddam plura,pr�fcrtim c� faerg liter� etiam exemnbsp;pla multa proponantpiorum extra politiam Mofai^nbsp;cam.Vtenimnon dicamde Pattibusantelegem, pos�nbsp;fteaetiammulti pfjfueruntinterGcntesamp;quidem gas�nbsp;bernarotes magnorum regnorum, Naaman, Nabug*nbsp;donofor,Darius,Cyrus.NecDanieliapud Perfaslicuicnbsp;bgceditatesdiuideceludgo�umlegibus,quod Romaninbsp;f iij Centn*

Cemottoncs �c milites in hiftotiaEuangelica laad�tr� tunO-uarenihildubitemus pIaccreDco,etiamG�tcraSnbsp;polinaSjfit3ntum,utdixi,non pugnentcumiurenatu=*nbsp;r�,quodeft,utPau�usinquit,IusDei dininitusinfcripciinbsp;humanis ment!bus,uc�Deo haberent regnlamqngle^nbsp;gesgubcfnatetamp;:dijudicaret.Poft^tgituroftendiniuSnbsp;placercDco etiam c�tcras politiaSjbon� mentes hocnbsp;diligenter confiderent, illas quotj effe Dei opificiumnbsp;feu fabricationenijUtitaditam, Nam amp; Daniel exprePnbsp;� feaicDeumconfticucrcrcgna ,8dPaulusinquit Impcgt;nbsp;ria effe ordinationcs Dei .Magn� igitucfcelus eftjeg�nbsp;uiolatione,quafitelam diuinitus textam dilacerare,idnbsp;quod Diabolus miris modis conatur .Quid enim puPnbsp;chrius,quid amabilius effetimperqs,fi harmonia fociei*nbsp;tans human� noninterturbaretuc t Si principes ueramnbsp;religionempropagaricurarent,acdcfcnderent,fimo^nbsp;resciuium diligenterrcgercnt.ficontrouerfias cogno^nbsp;feerent,bonos tucrentur,acproueherenr, improboSnbsp;uerocohercer�tacpunirent cSiciucs effent concordesnbsp;modelte par�rent, fi Ecclefi� effent tranquill� Qcce^nbsp;flegubernarentur,fiinfcholisartcsutilestradercnturetnbsp;difeiplinafguere retincretur An non talis ftatus effetnbsp;�llaaurea�tas,quam Poet� defetibunt f Hicordoeftnbsp;imperiorum diuinitus inftitutus amp;quemDeus confer#nbsp;uat,quatenus bona manent. Sed Diabolus rabiofeh�cnbsp;chorumintertutbat,incitatTyrannos,utf3nquamGy^nbsp;gantesill3turibell�c�lo,abolerereligtones conentur,nbsp;uriniuftis c�dibusgraffenturin dues, polluant flagitionbsp;fis libidinibus uniuerfani return naturam, licentiarnnbsp;fcelerum confirment, deleant honefta ftudia, dilacer�tnbsp;Ecdefias.Talis ftatus Rom� fuit, N�ronis amp;fimiliun�nbsp;Tyran*

D E D I GNJTATE LE G VM. i}t Tytannorum tempore. Sic Diabolus corrumpebacnbsp;harmoniam diuin� ordinanonis,amp; tame incerea Deusnbsp;non patiebatur earn prorfus dcleri.ac paulo poll earnnbsp;teftituebat extin�o Tyranno. VtautemTyrannusillcnbsp;�ratDiaboliorganum.diffipantis diuinam ordinationnbsp;nemjic fciant omnes legum contemptores, fe Diabolinbsp;organa cffe,amp; daturos Deo poenas/icut tones Deusnbsp;niinatur,SiteftanturexempIa omnium �tatum. Cemnbsp;nitDeusomniumuindeXjamp;uelMagiftratuumfenten*nbsp;lijsprgbet punicndos improboSjUelipfe alijs horreimnbsp;dis pcenis eos excruciat. Non Magiftrarus cohercerenbsp;Clodium poterantjMilo tandem cohercuit :Non Annnbsp;lonium leges.non Senatus authoriras,non foedera fannnbsp;�iffimaretinerepotuerunt.quominusbellaciuilia monbsp;aeretjlcat^Tycannus tandem non impetratauitaa uinnbsp;�ore,cummifer uidiffet Regina Cleopatramfibi mocnbsp;tcm confcifcentem,ingenti dolore ��ipfefefe iugular�nbsp;Non h�c cafu fieri, Adolefcentesjcxiftimemus, fed ordinbsp;nationeDeijquificulcifciturhominumfurorem,quilenbsp;gescontemnunt,amp;harmoniamfocietatis human�abnbsp;ipfo inftitutam contorbant.Q.uare non tantum ex hiftonbsp;trjsexemplaquaerendafuntjfed pr�fens uita fuppedinnbsp;tat innumera.Q,uare uereri leges et amare tueri^ difciplinbsp;namdifcamusjamp;fciamus eos qui non obtemp�rant,nbsp;non tantum cum hominibusjed cum Deo pugnare,82nbsp;concuterejquafidomumdiuinitusfabricatamjhancponbsp;litiam qua continemur. Sed dicam nunc de altera pamnbsp;te.uidelicet deRomano iurejquare id potiflimumamnnbsp;plexa fit Refpub. ludaic� leges non nifi illi nationi connnbsp;dita�funt,necpoffuntconuenirepluribusGentibusAfnnbsp;fi^nanc euitn cetus fedes certis Tamilijs,^ has uetacnbsp;mutari:

miitari:Hoc iiocnon poteft nifi in angufto loco obtiiie �i.Spartan�legesnondiuiduntagroSjfed iubent cotnnbsp;muniter coli, amp; poftea ftudus diuidi : Ne hoc quideninbsp;nifi inter paucosobtincripoteft.Habent �i alia uitiofanbsp;inftitutadeconnubrjs. Atticte leges,propius ad Ro��nbsp;manam formam accedunt, fed Roman� plus grauita^nbsp;tishabenrin pleriGj deli�is puniendis: melius etiamnbsp;defcribuntiucateftamentorum,difcern�t hereditates,nbsp;fid ei commiffa legata : Deniqg uberior cft dodrina Ronbsp;manis.S�peenimmiroiinfoIentiamquorundam,quinbsp;exiftimantiuftaamp;:�qua,finearteamp; fine dodrina per^*nbsp;fpicinaturali quodam fenfu �ficutapes architedonicamnbsp;noruntfinedodrina,fed hitota uia err�t. Etcnimut innbsp;alijs artibus initia qu�dam monftrat natura,ut in men*nbsp;furisadmirandis,deinde arti dodrinaproficit,lta innbsp;haciuris amp; morumgubernatione initia � natura effefa*

gt; teor.Neceffe eft enim effe certa principia,fed cx. his f�ti* bus duci regul� fine dodrina non poffunt, Quoties af*nbsp;finirasdecipithomines� Vthoct�porequam turpiteCnbsp;pr�texitur intcreffe,immanibusufuris,ii�tcrdum falfonbsp;pr�textu focietatis,interdumfimulatis emptionibus uonbsp;taginesufurarumteguntur.Hecdeprehendi amp; emen*nbsp;darifineetuditione,dodrina,nonpof�unt.Q.u�tenebtgnbsp;cflentiudiciorum,queconfufio,finoneffentartetradi*nbsp;tadifcrimina adion� lt; Quis fine dodrina uideret,cuCnbsp;� rei uindicatione publ�canum diftingui oporteatc' cjnbsp;hocgenus alia multa c Res igitur cogitfateri,neceflari3nbsp;efleattem �i. eruditiorem dodrinam,addiiudicandanbsp;iufta 8i asqua,eam^ pr�cipuam effe partem moralisnbsp;Philofophie. Nihil eft indigniushominedodo,qu�ninbsp;artisfuglaudemaugere aliatum artium uituperatione:nbsp;funt

DE DIGNITATE lEGVM. �utitenim omncs excellentia Dei dona,quareotnnesnbsp;�enerari amp; amare dcbenius. Sed cnni fit admirabilenbsp;oj)usDeiinanimishominum,noffe num�rosamp;ovdii=nbsp;fiem,unde exiftunt mtilt� artes, Arithmetica amp; Dialeftinbsp;lt;a,cijrnon etiam admiramnrillas noticias, qu�difcer��nbsp;flunt iufta �C intufta,ac pariunt dodrinam iuris ? H� nonbsp;t�iefuntqu�damimagoDei,amp;magis regunt uitam,nbsp;^ali� notici�feuide�artium.Exhacadmiranda lucenbsp;amp; Deiim3gine,orta dodrina lurifconfultorum, n� minbsp;�ms eftars,^c�cer�difciplin�.Ita�g cum fit artealiquanbsp;Opus,ad intelligenda amp; difccrnenda iufta amp; iniufta,nbsp;Muos alios 3rtifices,nifi do�iflimos, peritiff�mos hominbsp;ties,qui in fapientifl�mis confilijs fummi imperijhocnbsp;difputauerunt,fequcrcmurf RedeigiturRomano iurenbsp;Utimur.Quantum fueritftudiumdo�rin�indeufi� abnbsp;Auguftoadluftinianu,multa funt perfpicuafigna.fednbsp;��teraomittamiAuguftusciimquidem excellcretciui*nbsp;lifapientiainqu�ftionibusiutisj^multa deTtcbatij,nbsp;Tub�ionis,Labeonis,82Capitonisfcntentijsc�ftituit�nbsp;Labeoni etiam libereaduerfantif�peceffir. Sed,utfuncnbsp;��iorofi interdumetiamleniamp;moderatiPrincipes, Aunbsp;guftusamp;finonla�fitLabeonem,tarnen offendi feeiusnbsp;fibertatefignificauir,eo^Capitoni minori natu confus�nbsp;latum d�dit. RetinueruntAugufti morem Kpofteumnbsp;Principes, nec fine lurifconfuItis ultra d�cr�ta in ciuili^nbsp;bus qu�ftionibus faciebant, Nerua amp;Cafl�us adfuer�tnbsp;Tyberio.Caffius VefpafianOjTraiano Adriano Cel^nbsp;fiiSj�C pletio^alq.Neq) tarnen in confiliumadmiflii funtnbsp;tilli,nifiiudicioSenatus Romani effent Principibusc�nbsp;mendati. Pofte.a Antonini Pius amp; Marcus multo etiamnbsp;frequentius �onfilium lurifconfultorum habuerunt.

- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;g Alexandec

-Alexander Seucrtis,cuius plurim� extant in Codice k* ges,nullumdecrecum,uifiuiginti lutifconfultisadhibinbsp;tis,�didit. Huncmorem cumcogito,nonpoirumnonnbsp;rep lebendere negligentiam amp; barbariem noftrg�tatis*nbsp;qua tam multi fummi Reges �i Principes refpondent,nbsp;autfine dodisniris,autcertcfine frequentiaSidifputaj�nbsp;tionedodorum.Ideoabfurdamulta�idiflidentiaainnbsp;re �duntur,qu� exiftimationi Principum non kuiternbsp;officiunt.CumigiturilIidariffimiuiriartem effecerint,nbsp;amp; omnia exquifitecomplexi fint, qu�ad tuendam foi*nbsp;cietatemhumanam pertinent,perfonarumgradus,re^'nbsp;rum diuifionesjacquirendimodosjc�tradusjfucceffionbsp;nes,h�reditates,obligationes, adiones, poenas delidonbsp;rum. Conuenitageregratias Deo, quod tale ius Impe*nbsp;rio reddiderit. Neo^ enim fine Dei confilioaccidit,(pnbsp;cum poft inclinatione Romani Imperrj etiam amiffusnbsp;effet ufus harum legum,fucceffiffent barbarici ritusnbsp;iudiciorum,tamcnannispoftluftinianumquingentis,nbsp;teuocats funt in forum amp;: in fcholas Romans leges�nbsp;Hscreftitutio multos mores barbaricos correxit,non �nbsp;modo in iudicijs,fed etiam in reliqua uita � Profuit etianbsp;ftudijs.-quare hoc tantumbonum propter communemnbsp;utilit�remtotgentiumtueamur. Nam fcriptum ius eftnbsp;firmum pr�fidium aduerfus Tyrannidem, 82 quo eru^nbsp;ditiuseftjeoplus continet �qiiitatis.Hoc murofept^nbsp;eft libertas populi aduerfus potentumcupiditates. Sinbsp;toileretur hoc ius,qus fequutura effet Tyrannis, cumnbsp;pro legibus effent potentum aftedusf Facile eft enimnbsp;fingere prgtextus, 82 fpeciealiquaaffedum tegere. R-f*nbsp;de inquit Cicero: Vbidifceffumeft3iure,omn{a funtnbsp;inc�tta � Mwlto inaioK �ff�tinc�K�Hdo pcorfus null�nbsp;cxtarer

extafct ins fcriptum. Natura autefn itafert/�tincertitu* do illa ac Tyrannides turfuS pr�berenr occafioiiem nanbsp;ui iuris fcribendi:quod fifierecgt;fcribcrenrur agreftiaSinbsp;inetudita, ut nunc fit in aliquibus locis, amp; diffimilia innbsp;fingulisoppidis. Nunc non modo �quitas noftri iurisnbsp;prodeft ad tranquillitatcm,fediliud ctiam condueir,nbsp;quod nwlt�gentes iuris fimilitudinec�fociantut. Quanbsp;rchoc ius,quoda fapientiffimis uiris in Repub. prgftannbsp;tiflima fcriptum eft,quod magno confilio fummorutnnbsp;uirorumreftitutumcft,quodcft�quiflimum maxi*nbsp;me confcntaneum rationi,quod munit nos aduerfusnbsp;Tyrannidem, quod prodeft ad bonos mores, retinea*nbsp;mus,�i omni ftudio propugnemus. Tanta eft enimnbsp;acquitas.ut etiami: in forum amp;curiam non effetrece��nbsp;ptum,tamen in fcholis legi oporteret,ad difcendam nanbsp;luramiuftici�amp;�quitatis.Nufquam enimextat perfe*nbsp;�ior �i illufttior imago iuftici�, quam in bis legibus^nbsp;Quare ettam � Deo optaredebemus,uthanGnbsp;do�tinamadReipublicg tranquiknbsp;litatem conferuer.

habita. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'nbsp;n� dignitate male exiftimenr,cum eamnbsp;fubindelaudibusornarijamp;encomqscelenbsp;brari � noftti ordinis hominibus aadiant*nbsp;Omnibus enim in ore eft,rebus per fe pa^nbsp;rum honeftis ac pulchris,alieno ornatu, amp; orationis funbsp;CO opus efle, quibus commendentur, quando nihil innbsp;fehabent,quofibi gratiamautdecus parent. Sieurfo�i�nbsp;min� inhoneft� ac deformes, quia ipf� pulchritudinenbsp;carent,�ceruffaform�adiumentumpetunt,quofealij�nbsp;uenditent. His Cfi qui funt ) noftri confilij rationem rednbsp;dendam duxi,ne realiter at�j eft intelle�a, amp; falfa per*#nbsp;fuafioneaddudijdedifciplinapr�clarainiqueiudic�r,nbsp;aut de honeftis fa�is inhonefte pronuncient. Nos non

pr�dicamus laudes Medicin�, ut ei gratiam uenufta tem conciliemus,quando tanta eius natiua elegantianbsp;52innatum eft decuSj ut nullum n� modolenociniuninbsp;rcquirat, fed eriam nec ulla arte magis exoenari poftif�nbsp;qu�m natiuo pu�cherrimo fuco, Sed quo adolefcenti^nbsp;busadhuc return impcritis, eins fplendorcmacmaie^nbsp;ftatemoftcndamus,nc ignorent,quantum h�carsinfcnbsp;boni habeat,S:imprudentes rem fingular�pr�tereant,nbsp;nteftea�tasinfirmi confilij,amp; pr�ccpSjneijiudicio,nbsp;fed libidinefertur,fieidux,quem admonentem fequa^�nbsp;tur,defucrit. Verum admodum paucis de re amplift*=*nbsp;madicam,quodintelligo mihieamfermonis copiam,nbsp;�cbened�ccndi facultatem deeffe, qu�m eius artisuir**

ENCOMIVM MEDICINAE. jjr f�tes depofcuntjfi hominum oculis cxhibere uelis. Ne#nbsp;que eoconfilio hanc prouinciam fufcepi, quod hoenbsp;tnepr�ftiturum confiderem, fed nein pulchcrrimaninbsp;HoftnGymnafijconfuetudinempeccarem ,qu� tandnbsp;bonis U iris eft,ut n� dubitent difFicilia ardua, amp; pror 'nbsp;fus qu�fuprafuasuiresfunt molin', modo illam feru�t.nbsp;Quare dum public� ntilitati inferuire Conor,amp; pic qui#nbsp;dem,licct parum f�licicer,me qujfo benigne 8� patien#nbsp;tetaudire. In difeiplinis qu� excellcntibus illuftriumnbsp;hominumingenijs inuent�funr, ��incredibili grauiunbsp;uirorum cura.Si induftria perfe�� Si expolit�, ea prin#nbsp;ccpsacregina exiftimari fine controuerfia debet, qu�nbsp;honeftatis fplendore, utilitatis magnitudine, iucundi#nbsp;tatisillecebn'sreliquasomnesuincitjtumrebus huma#nbsp;nis in primis neceflaria eft,quam effeMedicinam,ut ne#nbsp;rcjita Si lib�re pronunciare nihil ucrcmur,qii� hone#nbsp;ftamrerum naturaliumfcientiam,Si elegantem huma#nbsp;naenatur�cognitionem comple�itur,eaq3tradir,qui#nbsp;busuel bonamualetudinemtueamti�/Si fuftentemus,nbsp;uel malam corrigamus ac emendemus,ad h�c,quidnbsp;commodi aut incommodi qu�lt;5 res nobis adferanr.nbsp;Q.uid autem bono uiro, Siexcellentis ingeni) homininbsp;honeftius, quid melius .quiddignius,qu�muerfariiiinbsp;earum rerum inquifitioneSi indagationc.quarumfci#nbsp;entia8ifplendoris,8imagnificcnti�plurimumhabet�nbsp;nfumucroacfru�um immenfum, maxime^ naturamnbsp;return omnium parentem attingit? Iam% animum at#nbsp;tollerehumOjSifublimiapeterCjUtaerisnaturamSic�nbsp;liuim infpicias ,Siuigilantibus oculis in ijs obferucs,nbsp;qu�curaSiadmirationcdigna funt,qu�^ commodinbsp;aijc detfimenti aliquid hominum narur� portendant,nbsp;g irj utpof#

�tpoffis commoditates ex omnibus decerpcre-S! damnacauere.lamuero infinitis herbarum gencribusnbsp;contemplandistcdedere,tbi^diuniorari,8^ propiusnbsp;cogno�cere admirabiles illas,amp; plancdiuinas earnmnbsp;uirtutes atcg opeSjqu� tam uari�.cam pr�ftantes, tam^nbsp;inci edtbiles funt,ut nihil profedto in ipfa natura fit, autnbsp;dign!us,quodfufpiciamus,autpulchriusquod inuefti^nbsp;gemus,autiuc�diusquodcognofcamus.Vidctur enininbsp;ipfi natur� ftudiofuifle,raraqu�fu� benignitatismu^nbsp;nera,83nonmediocrem boniuim,in intimis hctbarunbsp;mcdullisrecondereamp;occultare, quo bonos lt;Sc alacresnbsp;uiros ad inquirendumacueretj�C eorumftudia 8lt;iindunbsp;ftriatn liberalibus pr�mrjs remuneraret:Q.uemadmoi�nbsp;dumuiri principes, eorumuirtuti qui in certaminibusnbsp;pr�ftiterunt,exquif(tos honores habere folent. Cuiusnbsp;rei locuples teftis Hefiodus eft,antiqu� fidei uates, quinbsp;d�plor�t homines ignorare,quantum boniin malua eCnbsp;albucoreconditumfit.EtMercurius illeDeorum appanbsp;l�itor,Vlyfl'i mol7 herbamc�monftrans,inquit homi*nbsp;nibus difficile cffe,eam inuenire, Dijs autcm non item.nbsp;Hgc igitur procul ab omnium oculis in extremis rerumnbsp;latebrisabftrufa perucftigare,amp; magnum inde huma*nbsp;na� focictati fru�um,amp;fibifapientiam colligcte,eft prj*nbsp;clariamp;magniuiri. Quiduerode gemmarum naturisnbsp;82uirtutibusdicam, quas uiriMedici fingulariingenijnbsp;acrimonia.amp;incredibili induftriaperpcndentes inue*nbsp;neruntc' quibus tam fplendida uis,tam^ incomparabinbsp;lis uirtus ineft, ut nihil fit in rebus humanis, quod cumnbsp;ijs compararipoffit.Etnelongioc aequo fim,reliquaSnbsp;naturalium rerum partes placetfilentio pr�terire,fi pti*nbsp;us dehominCjde quo tacerephas cffenon puto, dixe;�nbsp;rim,q�o

tim,quo � natura non aliud animal melius aut prjftan tius^aut diuinius conditum eft. Ad quem contemplantnbsp;dum,Medicina,qu� hocincognofcendo accuratiorS^nbsp;diligentioc eft, quo quid excellentius K melius comnenbsp;ingenij uim, �ianimi robur conuertit, omncs eius patnbsp;lesperluftratjfingula membra feorfum propius intu�nbsp;ftur,8i:acri iudicio examin�t,fingulof'^eius angulosnbsp;petreptatiSicognofcit,6^inadmirabiliilla S^uiua corsnbsp;poris humanicompoftcione,omniafingulatim ,uelutinbsp;luculentumamp;illuftrenobilis architedi aedificium pernbsp;quirit,8i inrpicit,ibi^apte amp; eleganter difpofitaadminbsp;tatut,fi qu�uitium fecerunt,notat, totum^ hoe animalnbsp;adeo perp lex um �i finuofum,utnon iniuria Momnsnbsp;ei feneftras addendas cenfuerit, quo ea qu� intus funr,nbsp;cognofei poflentjlynceis oculis perfpicit. Si igitur quis,nbsp;quodpulcherrimum honeftiffimum eft,femetipf�nbsp;intus ei in cute cognofcerecupitjueluti labyrinthum in#nbsp;gveffurus,Medicinamducem,ceu Thefei filum, feque#nbsp;iur,fi erroce implicari,amp;: � uero deduci non uelir,8i mitnbsp;nimonegociorem,quanihil cognitione fplendidius,nbsp;amp; inquifitione melius. �d oble�atione fuauius con#nbsp;fequi. De qua quam honorificeueteres illi,ueri,f3n�inbsp;Sdfapientes homines iudicarint ,luce clariuseft. Ho#nbsp;tnerus enim uates fine dubio rerum humanaruninbsp;peritiffimus, unum Medicum, multis alrjs homini#nbsp;bus pr�ftare cenfuit:quod Poeta acerrimiiudicq nunnbsp;quam dixiffet, fi non uidiffet tantum oportere tribuinbsp;tam eleganti rerum naturae cognitioni. Quid quodnbsp;Komero non tantum uetuftiores, fed etiam graui#nbsp;ores uiri,Medicis diuinoshonoreshabuer�t,cof^be#nbsp;neficentia�dftudio innumetuni Deoruin fuftulerunr.

Quodgrauker qnidemillij�i conftanter fecminr (O� eorum fercbat religio ) iudicabant enim illi hanc fapierinbsp;tiamjnonhumanatDjfed cGeIeftemeffe,qu?tam area:�nbsp;nasrerom uirtutesjn ipfis natur�uenis reconditas�^nbsp;abftrufas enoluercj�i in lucem proferre poffer, neqg hogt;nbsp;minis,fedDeieffe,tanta hominibns c�modaadferre�nbsp;Quare meritoapudeosindi�ino honore erantj�quis�nbsp;busdiuinabeneficia percipiebant. Eos nero, qui denbsp;iurerefpondebantjplurimum admirabantur, amp;merknbsp;toquidem,quisenimtamfan�os iuftiti? euftodesnonnbsp;magnifacereteSed tarnen nemo ullumltirifperit� cccgt;nbsp;lo dignatus eft,uerum ijs quorum magna ^Celebris innbsp;ftiti�amp;^�quitatisopinio fuit,haiic prouinciam detulelt;�nbsp;runr,ut apud inferos inter umbras,caufas cognofeerenr.nbsp;DeMaihematicisueterumindicium etiamfabulis teftanbsp;turn eil,qui Promethea nobilem fane Mathematicumnbsp;Caucafoalligarunt,eiprohoneftiffimadifciplinatradinbsp;tajfolicitudinemamp;miferiamreponentes.Neijhis manbsp;iorhonor Philofophis habitus-Hinenimirum palamnbsp;eft,inter honeftiffimas difciplinas,principem locum uenbsp;teres Medicinlt;dcdiffe,ut interim taceamGrlt;ciam,cumnbsp;omnigeneredifciplinarum maxime floreret,Hippocranbsp;ti eos honores habuiffe,quos ptius Herculi monftra toinbsp;lenti detuletat. Ex quo Medicine dignitas amp;: fplendotnbsp;�ftimari deber,cum ea regio,qu� fie uiris fapientibus pt�nbsp;ftabar,ficoptimarumreturn iudiciopollebat,Medici*nbsp;namtani exquifitis h�noribus exornarit,utdignitatenbsp;eti� Herculem minorum gentium Deum adequater.nbsp;Etuthoneftate,itaamp;utilit3te�ddulcedinereliquis di*nbsp;fciplinis pr�ftat-Quemadmodumenim in Platon'eS^nbsp;Demofthene,6ieinfdcm monete bonis feriptotibus�nbsp;non

Hon tantum magna maiellas,amp; ingens fermon�s fpleii dor,fed etiam pulchcrrimus fru�us, amp; infignis utilitas�nbsp;Sic etiam Medicin� non minus uoluptatis Si, bon� frunbsp;g�sjqu�mdignitatisineftjnifiquisputataliquid meliusnbsp;^optabiliuseffebonaualetudine, qu�Medicin�benenbsp;ficio conferuatutjamp;eiufdem opera labefaflatacuratur:nbsp;Qu�cx uarijs herbis fuccos quantiuis preci) exugit innbsp;ualerudinisfubfidium ,ficutapescxuarrjs floribus manbsp;teriam colligunt, unde mel conflcnt,quibus nobis �nbsp;morbis circumuentis Si opprcffis opem fcrat,qui nobisnbsp;� fronte, tergo, latcribus, infidias tendunt, ur nelanusnbsp;quidem ab bis tutus effequeat, fi non Medicina adft�r,nbsp;qu�abomni parte morbos tanquam � fpecula obfers�nbsp;Uer,amp; nos quieos effugiamus,moneat,uclabhisopnbsp;preffos, ceu � mords fancibus eripiat. Cuius rei teftisnbsp;eftgrauiffimus ille,non dicendi modo, fed etiam intelnbsp;ligendi pr�ceptor magifter Cicero, inquiens ; Vale*nbsp;tudo fuftentatur noticia fui corporis,Si obferuationenbsp;carum rerum, quae resaut prodeffefoleant, aut obcffe.nbsp;AtfolaMedicinaobferuatjquibus noftranaturauehe*nbsp;mentcroblc�etur,amp;reficiatur,quibus''ucgrauitcrla:*nbsp;datur,quareidcm Autoraddit,Valetodinemfuftcntarinbsp;attecorum,quorum ad fcientiamh�c pertinent: Si ta*nbsp;men funt,qui h�c monentem nonaudiunt,quituninbsp;demum fua confilia, im� temeritatem contemnunt,nbsp;cum iam autfebri concutiuntur, aut morbo contabe*nbsp;fcunt. VclutiAthenienfes,qui depace non nifi pullatinbsp;confultabantjficutDemades inquit.Et difcunt illi larinbsp;magno fuo malo, re�e fapere, 8dres uereutiles non te*nbsp;mere negligendas effe.Medicina uero,fi ulla ces alia,nonbsp;bis in primis neceflatia eft, cuius opera incolumes�inbsp;h falui

ifalui ukiimus. Sole,�gne,aqua,8i aere deniqae c�rias tebimus,qu�m Medicina. Nam pr�ftat femel mori,nbsp;magnis miferrjs defungi, quam in longis morbis, qui*nbsp;bus liberari nequeas,miferHm ducere fpiritum, atcg in*nbsp;f�licemuiuereuitamr�quibus multi fie premuntur,a'nbsp;Medicin�auxilio deftituti,ut fibi manus adferre nonnbsp;dubitent. Quare Romani C�fates uideri poffunt intelnbsp;lexiffe,qu�mfalutares8i ncceffari) effent boni Medicinbsp;Rebufpub.qui eis infingulosannos ampliffimum fti*nbsp;pendiumducentaamp;iquinquaginta feftertia pendebat,'nbsp;ficut Plinius autoreft,cum tarnen reliquarum difciplknbsp;narum profefforibus centena feftertia modo in annumnbsp;numerarint. Cuius pecuniae fi rationem more noftronbsp;iniueriSjCompericsRhetoribus �iPoetistriamilliaau*nbsp;reum,amp;:trecentos triginta quatuor numeratos, Medi*nbsp;cis uetoo�omilliaauteum,amp;:ampliustrecentis in finnbsp;galos annos ftipendium fuiffe:n� illi probe maiefta*nbsp;tem �^operam Medicin� perfpe�am habuerunr, �i menbsp;lias �icandidius de honeftis rebus iudicarunt. Qui*nbsp;dam liberalibus pr�mijs bonos Medicos honeftarunt,nbsp;tant�t ilium ordinem honore affecerunt. Arnunce�nbsp;deuentum eft,ut ex libidine,non ex uero iudicemus : exnbsp;gratia,non ex merito tribuamus : fiunt^ paulatim detcnbsp;rioraomnia,amp;: in peius delab�tur. Neqg d�funt,quibusnbsp;nunc Medicina fordet,qu� olim magnis �ifapienti*nbsp;busuiristantifiebat. Sedquid mirum;' Vt enim feara*nbsp;beipreciofiunguentiodore offenduntur,amp;:fuesam3*nbsp;cacini fcagrantia,fichi noftrifcarabei amp;fues,pc�clarasnbsp;�ihoneftas res non fetunt� Sed quis iftos non conte*nbsp;mnatf nifi quisleuemS^impurum feruum Garyonemnbsp;apud ��iftophancm aqdi�ndum pu�at,qui uirum Me*nbsp;dicui��

J� E D I C t N AB. *341 �rtufh fc�tophagonj'd eft, ftercoris aoratorem noear,nbsp;cum neminihominumobfcnrum fit, quod lingua eft,nbsp;ntilleinquit,parspeffimaferui. Nequeifti uetcratores,nbsp;quibus mala mens,malus animus eft, aliter faciunr,nbsp;�quibusuituperarijaudi ducitur: prudentes uiri reftenbsp;iudicant. Iftos etiam contemnendos d uco,qui ebrij in:�nbsp;ter pocula eru�ant�Sicrepant : Qui medic�uiuir,mifersnbsp;time uiuitjuid entes aliquem conEinenr!xamp;frugal ira#nbsp;tis,qu�mcrapuI�amannorem.Sed qu�m mifer� ift�nbsp;hominumlaru�delirant,qui exiftimant iftum mifer�nbsp;�iucre,quimedic�uiuit :n�iftiignorant, quidmederi,nbsp;autMedicina,aut Medicus fit: qui fiintelligerentuerba,nbsp;iuu3ndi�iauxiliandiuimhaberc,certealiter iudicarcr.nbsp;Sed quid moramur hos,quibus nemo fanusrefpon:�nbsp;dendum putat,fed hcllebotum porrigendum, ut pur^nbsp;gatocerebro,definantdelirare? Ne�gMedicorum ordinbsp;ni fraudi effe debet quorundam temeriras Si. infeitia,nbsp;qui eius artis titulo fe uenditantes, multis fucum faci�r,nbsp;quibus fi quis titulum detraheret, idem fane eis accide*nbsp;tet,quod Cumano leoni,qui pellenudatus, afinus fie*nbsp;bat. Taies non magis Medtcin� officere debenf,c� ho*nbsp;�eftiffimo Theologorum ordini, triobol�res ifti Theonbsp;�ogaftri,qui,ceu f�d� Harpy�,amp; facra,amp; fan�iffimumnbsp;Theologicinominisordinemdefoedant atep confpur*nbsp;cant. Vt enim inter pulcherrimas fegetes, triticum Si fi*nbsp;liginem,zizania Si lolium fibi effe uolunt locum, ira Sinbsp;perditi quidam homines in honoratis uirorumordi*nbsp;nibus quoquo modo effe uolunt,quidigni funt,utinnbsp;coruos deportentur,non q uibus cum boni uiri litigenr.nbsp;Vos quibus melior mens,amp;honeftior animus eft, quinbsp;dignitate,fplendore,�imaieftate naturalium rer� mo*nbsp;h i) uctus

uetur,ampIe�iminiMedicin�,qua nihil meli�s,nei^ pulchrius,nclt;^maius rebus humanis diuinitus conti�nbsp;git:qu� �i. rei amplificand� compendiariauia eft,82nbsp;tantum obieflationis fubminiftrat,�quant� humanusnbsp;animus capere poteft.N� enim hic,ut in piflura,inanesnbsp;umbr�,�2uangcorporum imagines nos oble�ant,fednbsp;res folid�,82 uiuum natur� opus, 82 incredibile, �C ua�nbsp;tium eiu� decus,cumfumma uoluptate fpedatur : tumnbsp;facitjUthisbonis floreamus, quibusutabundare.foeli�nbsp;ciff�mum,ita 82 carere miferrimum eft. Quare q ui beatinbsp;quam miferi effemalunt,hi purent fibiMedinbsp;cinam omnibus modis am�nbsp;plexandam�

huicpcffima gratia 3 plevifcg morcaliumredditur,qui tantum abeft,ut agnofcanr huius beneficia, ut nullo nonbsp;genere conuiciocum,cumarrcmipfam,tum nos, qui innbsp;perquirendis his rcbus,qu� uitam prorogant, quae ua�nbsp;leciidinem confectiant, ac morbos arcent, opetam col�nbsp;locant

I�c�nt,conrctndant.Id^faciunthi,qutquotics pkuira tnolefta eft, totadomo myropolia coemunt, omnesnbsp;undilt;5 Medicos conducunt,ucterinanos etiamrSi cumnbsp;Medicin�opeconualueniK,animimorbum exerceanr,nbsp;inaccufandainfcitia Medicijn uituperandis exoticis renbsp;medijs.Ea eft infania,ut ne quidem experti artis benefilt;=nbsp;cia, placari poffint. Cum hifce rixemur ne modo, poftnbsp;qu�mexmoredeMedicin�laudibus aliquid dicendunbsp;fftcEgo nero fatisfcio non effetantamdicendi facultasnbsp;temmihi, utillos meaoratione ad fanicatemreuocarenbsp;�ie poffeconfidam.

Pythagoramaiuntadulefcentes quofdam,c�honc* ft� cuidam f�min� in conuiuio libidine inflammatf,nbsp;uimafferreconarentur,mutatocantu tibiarum (qui innbsp;conuiuijs exmore adhibebatuc)fpondgistardiufculisnbsp;flexiffe, ut compreffa libidine ab incepto defifterenr.nbsp;At hi non tantum non oratione ulla placari poffe uisnbsp;dentur, fed multis hclleboriiugeribus ad medicandamnbsp;ftulticiam opus habent : Quare cum his in pr�fentia n�nbsp;eftuifumdigladiari.Scd bonisacftudiofis Iiberaliumnbsp;artiumaduIefcentibuSjCupimusfidem facere: Non alianbsp;artemexprophanis,autpluresutilitates ad uitamaffernbsp;re,aut digniorem eflejn qua cognofcenda, quieting linbsp;beralibusingenijs pr�ditifunt, operamfum�t.Etquannbsp;quaminhocargumenrooptarem mihi effe earn faculsnbsp;tatem,qu�pro dignitate exponere,amp; ornate res dignif*nbsp;fimaslaudepoffet :tamen ita extant ob oculos, ita uersnbsp;fantur inter manus Medicin� commoda,utad earn pr�nbsp;dicandam non admodum ubcriore eloquentia opusnbsp;fir. Et fi ufquam uerum eft quod aiunt,prob�mcrci nonnbsp;effepreconeopus. miikme omnium Medicina poftusnbsp;h iij lat uul*

latuulgariapr�conia,cuius utilitas pofitain confpe�di no�ro,omnium mortaliuni ftudia fauorem^ merctur�

Qu� enim alia ars^aur plurajautgratiora uir� f�lici terdegend�adminicula nobis piomittit i Quodcuninbsp;animaduei'tercnt ucter�s,tantopercpr�ftare eamalijsnbsp;atfibusomnibuSjCumquidemomniumaliarum difci#nbsp;plinarum inuentioncm, immo amp; literarum, amp;lcgumnbsp;ptimordia in hominesau�otes rcfercenr,in una Medicinbsp;nafenferunttantamcircuim,ut neminem mortaliumnbsp;dignumducercnrjcuitantumbeneficiumacceptum feenbsp;tent,fed magnoconfenfuiudicarunt � Deo repertam,nbsp;exhibitam^ nobis effe.Etcft tanta feienti� uatietas,nbsp;quamMcdicinacompleflitutjUthumano ingeniodc*nbsp;prehendi n� potuetitEtenim in tam fugaci uita ,quamnbsp;uismukinon porerant totmorborum genera cognoi�nbsp;fcercjtam uaria remcdia,herbarum diffimillimas natult;nbsp;rasexperiri,h�ccogitabant,opinorhi,quioptim� artisnbsp;inuentionem Deo affcripferunt.Et mihi libet credere dinbsp;uinitus oftenfam effe mortalibus hancattem, amp; a prhnbsp;I mis illisauthoribusgenerishumani, traditam effe pecnbsp;manus pofteris.

Necmihiollusmortalis labor fuffe�urusfuiffe uide turtam uatrjscorporumnaturiSjtotcaufis^tami^abdi*nbsp;tisaclatentibus motborum,totualetudinisconferuan*nbsp;d�autveftituend�rationibus,fyderumuiribus,quasinnbsp;commutandacorporis humani conftitutione exerc�t,nbsp;totpharmacis inquirendis.ltatjftatuamus nos ctiamnbsp;Medicinam Deimunus effe,miffum in terras^quo inficnbsp;mitatemuiriumnoftrav� aliquantifper fuftentaremus*nbsp;Etcumufuspofcit,itautamur,ut agnofcamusnon hu*nbsp;mano confdiojfeddiuino beneficio propofita effete*nbsp;media

M E D I C I N AB. �47^ media uit� prorogandae.Namamp; fact?liter?palam do^nbsp;centjDcnmSiremedia propofuiffe,�iMedicos condjj�nbsp;diirej�iregeregubernaretgMedicorumindin�n'am. ..

Eft h?c uelin primis magna Mcdicin? laus, diuinirus tepertam effe,quam Iaudem,cuni huic uni arti tribuantnbsp;facr� liter?,non dubitcmus earn longe, cumdignitate,nbsp;mm utilit�re pr�ftare omnibus alijs.

Stultitiameffefentimus contemnere reliquasartes, quas humanum ingenium excogitauir. jAtMedicinaninbsp;afpernari,non ftultitia,fed impietas eft. Nam c�leftianbsp;donacontemnere, autparum religiofecolere,confcelenbsp;tat� mentis furor Si facrilegium eft.

Nunc,fi liber utiliute naetiri Medicinam, qu� �tas cft,qu�uit?pats,qu?hu{us openonindigeat �* Quodnbsp;enim in fabuliseft, primos homin� glande uiditafle,nbsp;poftea monfttataseffe fruges � nefeio quibiis,id ednbsp;pertineremihtuidetur,certam quandam ui�us ratio*nbsp;nem inuentam effe,magno bono publico,cum ad idnbsp;tempus,diferimen nefeiffent homines noxiorum in ui*nbsp;�uKfalubrium.ProindCjhacinparte latiffime patentnbsp;Medicin?beneficia,pr�fcribentis fuamcuigj ui�us ratinbsp;onem.Namfitollas�culinaui�us rationemfeu di?tetinbsp;ceo,quid aliud eritiam culina,nifi carnificina qu?dam Cnbsp;Aut quid eftaliud,qu�mfefe iugulare,nullam tenerenbsp;ui�us certam ratio nemc

Sed eft Mcdicin? manifeftior ufus in reftituenda,qu� conferuandaualetudine.Ibimihi expendat aliquis,abnbsp;illisuir�in!tijs,qu�muarijmorbinos infeftent nondunbsp;ctiam natos, ut quidam non iniuria dubitarint paren*nbsp;rem ne an nouercam potius humani generis naruramnbsp;effeceiifesent.Qu�mmuUi cafus Htctumferentiimpeiinbsp;denr.

dcnt.f�pe cxitium allatun,tum nonduitt natofoewr, turn ipfimatrijDi Medicus openiferat*Q.uammulta la*nbsp;ais uitia emendat MedicinajUe fame pereat infans.Iafnnbsp;fi mihijUtPoetainquitjCentum lingu�fintjora^ cenn',nbsp;nonpoflem percenfere omnes mortalium morboSjinnbsp;quibus depellendis Medicin� uim quotidi�eftexperi*nbsp;ti. O quoties fugienti uit� manu uincit Medicus, quo*nbsp;tics uelut ab orco morientem animam rctrahit, Quoti*nbsp;esneceffitatemfari artedifFert.quae quidem palameftnbsp;amp;nbsp;nbsp;nbsp;diuino bencficio ficri.Sed iam ante diximus Medici in*

duftdam diuina quadam uigubernari. Atqui fi ufquam fidem habet tritum prouerbium , Hominem homininbsp;Deumeffe.hacinpartcid profeaore�ifltmeufurpatut:nbsp;quia diuinaui Medicus �groti falutem tuetur. Neqj uc*nbsp;ro tantum in tollendis corporum malisuim fuamde*nbsp;clacatMcdicina/edanimos etiam contagione corpo*nbsp;rumuitiatosfanat.Denit^uniuerfum uita�curfum faci*nbsp;liorem rcddit,dumuitare morbos docet,etfi quiacci*nbsp;dednt,mitigat.Proinde,uehementeringrati funt,quinbsp;Medicinam uit� tutdeem ac feruatdeem non fufpici*nbsp;unt,non admirantiir.Q.uod fi parentibus debemus granbsp;tiam,quoduit3m femel dederint, cut non item Medi*nbsp;cis,quif�pcamiffampropeuiram reddunt Sed dieetnbsp;aliquis, Sgpc fruftra tentad remedia,amp;: Medicina f�p^nbsp;incurando parum f�licem effe:

Verum eft grati hominis agnofcercbencf�cium quo* ties ars iuucrit,improbi eft erratum meminiffe, nonnbsp;meminifle benefada : qu� fi colligas amp; expendas,nbsp;mulros incolumitatem uidebis Medicis debere . Itanbsp;funtmortalia, ut f�pe uis morbifuperet Medicinam.nbsp;Eftamp;cumMedicifallunturjfedmnlto f�pius �gm/nbsp;tanti*

tantium u�tio acciditjcut parum fuccedat in medendo/ FuitapudAntigonum Regem non ignobilisMedi*nbsp;cusEpirotes Philippus,is fufcepetat quendum Regisnbsp;amicum hydro pico morbo implicitum, curandum. Sinbsp;cum pollicitaretur,confirmaiet^ haud dubie ilium fenbsp;fanaturumefle.negauiteumpoflefanari alter quidamnbsp;Medicus,Chryfippi difcipulus, qui �groti intemperannbsp;tiam norar. Qua derec� inuicem altcrcarentur,�� Phi*nbsp;lippus contenderet effe fibi exploratam remediorumnbsp;oim,refponditalter,Philippumad morbum refpicere,nbsp;leueroad animum �groci. Nequeillum res fefellir,namnbsp;cum �grotusfumma diligentia non Medici tantumm�nbsp;dOjfed-etiam Rcgiscuftodirctur,t3mcn malagmata fuanbsp;deuorandojbibendo^ fuam urinam, in exitium fe pr�nbsp;cipitauit. Ita non Medici infcitia aut negligentia,fed fuanbsp;ipfe intemperantia, �grotus extinflus eft-

� Quoties putas accidit, pt�fertim in ijs n�ftris mori? bus,ut �grotus tanquam fu� fegladio iugulet, cum d e#nbsp;tredatMedico patere,c�noxtjs cupiditatibusalienifftnbsp;mot�porefrenum laxat, amp;obfecundatf Eftaut�indtnbsp;gniffimumalien�culp�Medicumreumagete.At ram�nbsp;ita fitjutquicquidpeccarit �grotus. Medico imputetur^nbsp;Sednolocommotariin diluendohocconuitiorumgenbsp;nere,qu�comuinomadent,benepoti,inconuitijsbacnbsp;b�ti, quidam in Medicinam euomunt.Namamp;ilIiipfinbsp;h�c recantant, paulo poft ,ubi crapula contraxerintnbsp;alij alias p�ftes. Et quanquam fero malocoafli,fatenlt;nbsp;lurid quod res eft, optime degenere humano hanc ar#nbsp;tem mereri.

Neijueroutilitatetant� ducimur ad medicin�co* gnofcend� ftudi�jfed exipfa natur�c�tcmplatione,innbsp;i qua

qua uccfatur toca Medicina, incredibilcm uoluptateftii eam^honeftiffimamanimusbeneliberaliter^inftitU'*nbsp;tus cap�. Quod enim fpedaculam, qui ludi magisnbsp;ledarenos poffunt,^ naturae uarieras,fi propius intueanbsp;hs cNeqg tantu in magnis corporibus ftruduram,ordij*nbsp;nem acuit�s partiuni omnium fpeftare iuuat,Sedmi^nbsp;nutiffimae res uel maximam admirationem pariunt, ciinbsp;animaduetto nullam effe totius naturg partem, tarn hunbsp;milemjtam contemptam, qu� non magnam uim me^nbsp;dendi habeat.Et non modo in malua amp; afphodelo (nbsp;cut Hefiodus dixit) fed in ftercore etid fuillo, autfi quidnbsp;hocuiliuseft,magnasineffecommodit3tes.Ego profenbsp;ftomirabiliterafficiorjcumhasrerumnaturasconfide^nbsp;co,�icumipfamarchitc�uranimundiadmiror,tumuinbsp;deormihitanquam manuprendercDeum,quifcfein^nbsp;funditinomnesres,uegetatamp;:alitomnia,amp;: fuascuicpnbsp;teiuirestan^�conomus diftribuit amp;uoluit. Opinocnbsp;in tanra rerum uarietatecerni fefe: at�g hoc ftudium connbsp;templandg nature ita multos tenuit, ut quan^ Medici��nbsp;iiamnonexercerent,tarnen totifuerintineaperdifcen^nbsp;da. Verum mihi humaniusuidetur, quod didiceris,idnbsp;etiam expromere in ufus homin�,�i maiorem laudemnbsp;meritoseffeeos,q�jimorboscurarnnt,^qui domi in*nbsp;clufaniartenitenuerunt,content! uoluptate, quameXnbsp;cognitionecapiebant: Eft enim hoc in primis homincnbsp;dignum,honiinumfalutiquant� poffis opitulari,at^nbsp;profpicere.Sumusenim profe�onati homines hotni*nbsp;numcaufa,utquamquif(5utilit3temaduit.am pr�ftarenbsp;poffetjCam citra inuidiani in publicum conferret. Et c�nbsp;nihil fit melius,aut honeftius.aut fplendidius, i� uitarrtnbsp;fei;uai;eaccucri,pr�EcIatefaciunt,qui actis Imiusfru�usnbsp;alijs

tus dixiffe uidcrur, Medicum uir� multis alijs pt�ftarc� Nam cnm arbittaretur, homtni digniffimum cffebencnbsp;mereridcalrjSjtamcn ilium eximt�mereHfentiebat.acnbsp;pr�fcrcndum cffe rcliquis moira�bus, qui uitam feruanbsp;tefolcret,aut ccrtc in rc tanra o per.un funieret. Eft enimnbsp;inmagnisf�peetiamuoluiffejaudabile.

Ncqjulliai'tiomni�fcculor� memoria ampliorapr� miafucre:Q.ui gentium c�fcnfus fidemfacerepoterat,nbsp;banc artem 8^ maxime falutaremhominibus,amp; honenbsp;ftiffim� Temper effeiudicatam. Nam 8c Romani c�Grgnbsp;cis rota Iralia interdixerut, diferteMedicos excepcrunr,nbsp;amp; in Italia rctinendos effe public? falutis caufa duxer�t:nbsp;Qua in re fummum honorem arti habit� effe cernitis.

Quateuosadhortor,optimi Adolefccntes,primum, ut ametis 8^ rdigiofecolatis Medicinam, 8� quia ualetunbsp;diniueftr� profpicerefolet,amp;quia �iuinislaudibusinnbsp;facrislitcris ornata eft,nobis^commendata:Dcindenbsp;ut quantum quifi^ poteft in ea oper� ponat. Siquidemnbsp;n� alia tes, natur? perueftigatio qu? liberaleingeniu,nbsp;autmagisdecer,autamplioreuoluptateperfundeteponbsp;teft. Non autci montes,qui in fabulis effedicuntur,tannbsp;turn ualent honeftam mentem obleflarc, quantum ea^nbsp;tumrerumtra�atio cognitio^,quas continetMedici�:nbsp;na- Poftremocumiuuarehomines fit 6^ fan�iffimumnbsp;officium,8lt;!:hominedigniffimum,dateopcram,uthocnbsp;inftrumentum ampiiffime merendi dealijs,uobis comnbsp;paretis. Nam ille demum re�e inftituit uitam,nbsp;qui ad publicam utilitatem fuaftudianbsp;�duit�curfumrefett.

VreHefiodus igqaiiiam amp;:ftupofemhult; mani generis taxatjnquiensjftultos mor*nbsp;rales ne quidemmalu� Siafphodelinti*nbsp;litares nolTe. Quid eft enim indigniusacnbsp;tuipiuSjquamquod.condiri ad afpicien*nbsp;damhancrerum naturam,amp;quafi collocati diuinitusnbsp;inhocrlieatrumhomines,utintuentes mirificam coelenbsp;ftium motuum SC nafcentium rerum uarietatem,agno^nbsp;fcamus Deum opificem, SC qu�ramus falutaria uitg prgnbsp;fidia,obliti huius muneris.SC quafi c�ci in theatro, nonnbsp;nos ipfos, non alias res uulgaresqu�funtinmanibuSinbsp;afpicimus attj confideramus Ac huic pulcherrimo fpenbsp;daculouulgusancefertbeluinas amp;2.obfc�nas uolupta*nbsp;tesjautfordiffimasftultiflimas^curasjquibus occup�t�nbsp;animi non admittunt honeftiores cogitariones. Etfi aunbsp;rem h�c focordia uel amentia potius hominum,uitupcnbsp;ratione digna eftjamen magis illi qui deftinati dodri*nbsp;n�acPhilofophia-jContemnuntnaturg inquifitionem,nbsp;reprehendendi funt.Quanquam enim non portulan*nbsp;dum eftjUtunirtudioonynes deditifint,nam uit�opusnbsp;ertmultisacdiffimilibusartibus,etfuuscuilt;51ocus,fuuSnbsp;bonos tribuendus ert, tarnen ert humani animi, prim�nbsp;han�do�rinam,qu� naturam quart cuolutam nobisnbsp;fpedandamproponir,amare,8�m3gnifaccre,dcc�rpe*nbsp;re etiam inde aliquid, neeprorfus expertem erte uellenbsp;huius dulcedinisgt;qua h�c cognitio parit, deinde fauerenbsp;aliorutn

alidtumftiidijs, et adolcfcentes Philofophi� deftinaJi tos hortarijUtmemineritfediuinitns�d natur�confidenbsp;tationem,at(5contemplation�uocatoscire. Quid bo:*nbsp;ttiiniconuenicntiuseft,qu�tnmeniiniffefolumhoc genbsp;nuscollocatum effcin mundum,ut hocadmirandutnnbsp;opifici� contempleturcDeinde quid dulciuseftqu�mnbsp;luftrantem fingula, uidere ordinem atcg harmoniamnbsp;corporuacmotuum c confiderare nafcentium uariet�nbsp;tenu, et uidere fingula ad certos gigni ufus,ut ratiocinarinbsp;poffimus, h�c omnia � quadam�terna mente mirabi*nbsp;liconfilio at^ �conomia ita diftcibuta effe. Et quidemnbsp;adhancconfiderationemacres ftimulos natura omni��nbsp;nmmentibus indidit,etuoluptates adfert longe �ber*nbsp;rimas cognitio. Quare fi qui hoc ftudium uituperanr,;nbsp;autfecumipfipugnanr.aut� natura hominum degenenbsp;raruntitametficerras herbas noruntacmeminerunt pienbsp;t�i�befti�ac uolucrcs,ceruidi�amum,muli afplen�,nbsp;elephantesoleaftrum,mullel� rutam.apri hederam,nbsp;ciconi� origanum, hirundineschoelidoni�,coruiaron,nbsp;cygniuiticen,qu�uulgouocaturagnus,expetunt;quod'nbsp;abea inpartuadiuuantur,ferpentesfeniculumnorunr,nbsp;8inobisufummonftrarunt,utNicanderfcribit:

Exuuias poll(�ficcas,pigram^ fenedam Depofuit ferpens in uere, amp; tardus ab antronbsp;Caligans^oculis qu�ritmedicamina nota,nbsp;Etcum feniculi fegermine pauerit,ipfinbsp;Claraacies oculis redit inde uigor^ iuuent�.

Denicg exempl3funtinnumerabeftiarum,qu�uincunt plerofqg homineSjUt ita dic�,folertiain inquir�dis et ex*nbsp;plorandis natur� miraculis.Turpeeftautem homini*nbsp;busnon modouincidiligentia atcg induftria �beft�js,�nbsp;i iij fed tan*

�- ' O nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;�

fed tantum addeiefuroremut contemnant ctiam ha?c ftudia.Q.u3reftudiofosquantum poffumadhortor,utnbsp;d ebent facere omnes boni uiri, ut hanc doflnnam n�nbsp;dcnter cxpetant �J: colant,cuius cognitio non modo innbsp;cundacft/ed ctiam infinitasutilitates adfert uit�.Imonbsp;mores natur�infpc�io confideca tio^ fle�it ad mo^^nbsp;derat!oncm,amp;:adpictatem,acmenresaa Dei admira#nbsp;tioncm exu(�citat.Cum enim Deus nos in hoe fpe�acu#nbsp;loconocariGnof^iufferitopificiumfuumintueriamp;co#nbsp;fiderare,non exiftimemus hoeftudium inutileeffe neenbsp;fine culpa contemni.Hic quid dicam de Cyelopibusil#nbsp;lis,qui nonfolum inquifitionem afpernatur, fed ctiamnbsp;ufum 8drem�dia : cum f�uitiam cxerccant in fua corponbsp;caimmaniiugluuie,immoderatis uigilqs dialijsmo#

dis, poftea,ficut Stoici,fato aiunt regi ualctudinemSinbsp;uitam,nec accerfi morbos noftris uitijs,nec depcili dili*nbsp;gentiaac remedijSjfcd faro. H�uoces cum manifeftunbsp;furorem fignificent,indign� fuut refutatione,fed ram�nbsp;interdum excmpla nocent impetiris.Ideo adolefccn#nbsp;tesadmoneo.uth�c barbarica conuitia arris deteften#nbsp;tur,qu� contumelia afFiciunt Deum, qui amp; leges tradi*nbsp;ditquibus regi uitadebetjamp;pr�fidia ac remedia addi#

dit, quibus admirabilem amp; uerearcanam uim indiditnbsp;iuuandicorporajmonftrauit ct artemuthis b�n�ficiasnbsp;flpteuteremur.Ita^Dci ordinationem,acDei benefi#nbsp;ciaafpernantur Cyclopesilli,fiputant nihil effeuiriu,nbsp;in rebus diuinitus codicis ad hominum falu tem : Vt cecnbsp;Hcibi ac potus humano corpori propofiti funt, qui cutnbsp;in fanguincm uertantur ut alant corpora, dicerc nonnbsp;poffumus,fed mirabilis indita uis eft talibus rebus,Sinbsp;cognatio 8C lt;rv/z7r�S�(�cum humano corpore,utmifee#

I'et in unamnaturam con flu ere poCTint � Ita in re mes dqs ineftlt;rvAt7r�9�� arcana in certis mebris aut hu moj*nbsp;tibuSjquorum efficacia manifefta ccrta eft. Tanta eftnbsp;efficaciathecebinthin�in uulnerum fimplicium curatisnbsp;oneutresfatencogatarcanamuimilliremedio ineffe,nbsp;acdiuinitus donatameflegeneri humano adiiulnerunbsp;curattone.Q.uamcfficacemamp;:gcatumufum fuiffe balfanbsp;miarbittamini�' Acmihif�peinm�temuenitjideo balnbsp;fam� amp; myrrham Ebr�is donat� fuiffe, ut cum ad per*nbsp;petuam militiamgens deftinataeffet,nec res peregri*nbsp;nasinueheretjdomihaberent efficax �^prffens reme*nbsp;dium uulnerum.Compertumeft fcorpios (ubito extinnbsp;gui impofito raphano.Longum effet dicere de fingulonbsp;tummembrotum temedijs.fed quotidiana beneficianbsp;medicin�t3ntuniconfiderate,h�cteftantur remedia ef*nbsp;ficaciffima effe.In deftillatione uehementiori exhaurinbsp;ri ex pulmonibus lenta,acris amp; tenax pituitan� poteftnbsp;fine medica ope, Ad hunc ufum res peculiares deftinat�nbsp;funt,ncclicetfine difcrimine quibuflibet pharmacis uti.nbsp;Qu�tusufus eft cicorijamp;abfinthij in epate medicado/nbsp;quotiesmulieribuscertumexitium depellunt abfinthinbsp;urn 8:. arthemtfia cSed omitto hanc c�memoration�.nbsp;Qujfjcafuntremedia contra uenena,cft^:nhoegenenbsp;remanifefta uisrutJE,quare ad arcendam peftilentiananbsp;magnam uim habet : Et feribit Athenens Pontic�i tyrannbsp;numfolicum uenenis necare inuitatos ad conuiuia cinbsp;uesjid cum animaduerf� effet,poftea acceffuri ad ipfiusnbsp;conuiuia,pr?munieruntfe ruta,atcgita fine incommonbsp;douenenahauferunr.Magismirumeftquod narrat denbsp;citrinopomo, �tallegat teftem qui fuit fpedatoreiusnbsp;cuentusUnAegyptocum duc�t�cur quidam iontesadnbsp;afpidas

afpidas ut eotum morfibus interficecentur,fort� mulict culaqu�eratapud cuftodem careens quadam mifert�nbsp;cordiamota^illistrementtbus ac fitientibus datpotnunbsp;citrinum,ut uires reficerent,quo guftato ducuntur adnbsp;afpidas,quarum morfucum effent fauciati, uisueneninbsp;non fuitefficax,nee extinguuntur uulnerati: nouitatenbsp;rei obftiipefa�us Magiftratus diligenter inquirit cau�inbsp;faSjCum^ interc�teraintetrogaffet quid eodie comft#nbsp;diffentjitmentio pomicitrini.Itaijuimpomi experi*nbsp;tur : Ducunturalio dierurfus ad afpidas,fediubeturali�nbsp;ter pr�m�dere citrinum,alter prohibetur, ibi utrotj faunbsp;ciato,extinguitur is qui abftinuetat � citrino alter ma�nbsp;netincolumis,qui guftauerat, Ac non modo hiftoriar,nbsp;fedquotidianaexperi�tiafuppeditatinnumerabiliaexanbsp;enipla,qu�fatisteftantur certam uim remediorueffe.nbsp;Quare Deum contumelia afficiunt qui beneficia ipfiusnbsp;quadamimmanitate morum afpernantur. H�cinitionbsp;infummapr�fariuolui Side do�rin�ac Philofophiaenbsp;buiusdignitate,8� deutilitateremediorum,utcum atnbsp;temcogitaueritisamandam di magnifaciend� effc,denbsp;ipfisetiam arrisfcriptoribus,qui fuum ftudiuminillu^nbsp;ftranda natura 6iin iuuanda hominum uita confum*nbsp;pferunt,honorificentiusfentiretis. Cumenim aliquidnbsp;pro more dicendum effet,collegi qu�dam de Galeninbsp;uita dilaudibus recitanda, quern feitis nos habere cop*nbsp;ofiffimum Medic�artis authorem. Arbitrorautemnanbsp;tu maioribus ac prudentibus gratam effe commemonbsp;rationem de uiri fummi ftudijs,prudentia Si diligennbsp;ti3,in arte cum tradenda turn exercenda. In medicado,nbsp;iuuenibus profedo utilifftmum eft,tenercoptima exemnbsp;pla,qugimitenrur Si in difeendo Si in iudicando.Eft aunbsp;tem Ga#

tcttiGalenos Pergafni natos, patte architedo c�uitao tis ci'Liditiffimo, ut Galenos pr�dicat, in Grammaticis,nbsp;DialediciSjamp;Mathematis :ac nafrattpfe,magnope^nbsp;lefibi hoc profuiffe, quod tali natus fit patte,qui non fonbsp;lum amarit difciplinas,utfiliumadeasintemporead�nbsp;hibuetit, fed etiam ipfe domi docuetit. Ab hoc ait cle*nbsp;menta attium didiciffe,quibus petccptis, cum iam na*nbsp;tos effetannos quindecim t ad ptofeflbtes Philofophi*nbsp;cosdedu�useft: ubi cum exetcetetut in Dialcfticisnbsp;teliqua Philofophia,nam patet eum non Mcdicine,fednbsp;tantum profcfl�oni Philofophic�,uttum uocabatur,nbsp;dcftinatat, adolefcens c� biennium audiuiffetPhilofo*nbsp;phum,fomnio,utipfeinquit,maxime illoftri monitusnbsp;dl,utmedendi attem difcctet.Nec uero dubito,quinnbsp;diuinitus ei fpecies ilia oblata fit,amp; additus impetus di�nbsp;uinitusadhocftudium. Etatillistcmporibus diffipatanbsp;atSj�ii: �t ex Pliniointelligipoteft,exotti �tant impoftonbsp;tes plurimi,qoi deprauabantattem, nonmodo in ex�tnbsp;cenda Medicina,quod omnibus �tatibusaccidit.fednbsp;rnulto magis in docendo,nouas pt�ftigias oftentab�r,nbsp;immittebant in aquas fetuentes �grotos,quocunq]ge�gt;nbsp;neremorbilaborantes. Deus igitut, cum �ctetineteat^nbsp;tem,amp;confetuatead pofteros uellet, datutus orbi tettanbsp;turn excelIentemartificem,excitauitGaIeni ingeniumnbsp;adh�cftodia-Deusenimconferuatuetasattes in uita,nbsp;quod ex eo apparet, quia nolli exiftunt excellentes attifinbsp;ces fine diuino afflatu.Itacg cum effet iam puerili do�rinbsp;na pt�patatusinDiale�icis�dementis Philofophif,nbsp;amp;ingenioualeret,6iflagtatetanimusdifcendicupid��snbsp;tate,amp; quodam enthufiafmo, magno ftudio patitet innbsp;Philofophiam�iMedicin�incumbetecoepit.Ptimumnbsp;k audiuic

audiuitMedicujCui nomen fuit Satyro,qui fu�r�tCLu�ft ti auditorjCeleberrimi inter profeffotes, qui fcholas ha*nbsp;buernntanteGaleniaetatem,ac ftudiofeuerfati incnatnbsp;tando Hippocrate, Poftea audiuit Pelopem Medic�,nbsp;cuius amp;fi reprehendit qu�dam errata anatomica,ta*nbsp;men apud hune in anatomicis diligenter fe exercuit.nbsp;Magna frequentia tune erat hominum dp�iffimoruninbsp;in urbe Aegypti Alexandria, quare eo profe�us ,ftudianbsp;illor�aciudiciacxplorauit.DenifjipfeinquitaccefliflTenbsp;feati^audijffeomnes fu� �tatis Medicosdofliffimosnbsp;accelebetrimos.Etquanquamingenioadmodumexi�nbsp;celluit,tamengrauiffimeobiurgateos,qui fine pr�ce*nbsp;ptoribus arbitrantur fe futuros artifices, Rom� bis pto^nbsp;fe�useftpprimumfuo confilio,amp;ut Medicos ibiaudi^nbsp;tetjSiutingcnrjfpccimen pr�beret in tanta luce aefre*nbsp;quentiaDodorum qui �tant Romg. Sed diflentiensiiinbsp;terdum�c�teris,animaduertitfeodia eorumincurrere,nbsp;eam^ ob caufam difputationes omififle fe inquit, pr�*nbsp;fertimcuminconcionibus plusgrati� amp;opinioniscol ,nbsp;ligerepoffer:aitenimfibifingu�arem adfuiffe f�licitanbsp;t� in artis ufu Si curationibus, ut credibile eft : erat enimnbsp;diuino 8i. heroico itnpetu ad Medicinam incitatus,qu�nbsp;comitarifingularisfoelicitas foler. Venir Romam natusnbsp;annosquatuorSi tnginta,acplutiniaibi fcripfit.amp;innbsp;bis qu�dam Phil�fophica de demonffcationibus,ut renbsp;furaret amentiam quorundam pr�ftigiatorum, qui conbsp;tempore,utartes euerterenr,contcndebant nihil effececnbsp;tijSiomnium artium pr�cepra Sophifticis difputatio*nbsp;nibusiabefa�abanr. Magna illis impoftortbus ingenijnbsp;laus uidebatur,non explicate uera,fedreccptasopjnioi^nbsp;nespetulanter euertere, itaegadeo exercucrunt Galen*nbsp;ingeuiuni

DE V!T� GAI�NT. tff �ngcn�uttijUt fatcatur fc quo^ illam Pyrchonior utti du*nbsp;bitationemfuiffe fccuturum,nififaiffetpuet ad Geo*nbsp;�netriamj�iaddemonftrarionesaffuefa�uszqua difci*nbsp;plina non tantum hoc affecutuseft,ut certaabincccdsnbsp;difcernere poffct,fcd etiam iltad^quodmultomaiusnbsp;�ftjuentans ut effet amantioGamp;freno quodd regeretinnbsp;geni�animaduerfisdemonftrationibus.EunpidesIin*nbsp;8u�petulantiamuocatturpiffimummotbum,Sed nulnbsp;lis turpior eft illa cauillandi licentia,amp;: ut ueteri Gr�co*nbsp;turn uocabulo utar a-eijusif/xaytct amp; ftudium euertendinbsp;�erasfutiles fententias,^Philofophis,qui ueritatisnbsp;aniorem ac defenfionem profitentur. lure igitur lau*nbsp;danda eft uoluntas Galeni,q uoddlas prgftigias Pyrrhonbsp;niorumacriterinfcflatuseft. Scripfitaurcmeo tempo*nbsp;te plurima,qu� Rom� in incendio perierunr,cum ignisnbsp;late uagatus, etiam templum pacis, ubi fcripta repone*nbsp;bantur,abfumpfiffct.Roma difcedens,anno feptimonbsp;amp; tricefimo �tatis fu�jredijt in Afiam, in quo itinereatnbsp;birrot eum nauigaffein Le mnu,ut natur�terrg Lemni�nbsp;uereinquireret.quainrediligentiam eiusconfiderarelinbsp;cet : Nam cum Diofcoridcs fcripfiffet, hircinum fanguinbsp;tiemmifceriLemni�terrae,cuius magnus in remedijsnbsp;�fus fuit,ipfeea loca onde eruitur,adijt,ut certe exploranbsp;tet quomodo appararctur,competit^ naturam effe menbsp;iallicam,finemixtura fanguinishircini.Eftaut� hodienbsp;in tanto ufu,tanta^ admirationeapud Thracesamp; Gr�nbsp;cos,ut Turcicus Tyrannus Legatis terra Lemni� inter penbsp;culiariadonadarefoleattuidimusenim anno fuperionbsp;te aliquotnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;taies donatas CornelioScepero.

Sednonmulto poft reditum inpatriam,reuocatos eftinitaliam liteds Imperatorum Veri amp; Marei Antoninbsp;k g nijCutn

liijCut� quibus ci magna fuit familian'tas, ut ex aliquot ipfiusnarrationibusapparet- Et indicium ImperatoriSnbsp;de eohacin temaximeapparet,qnodfilij Commodinbsp;C�faris ualetudinem pc�cipue Galeno commendanif�nbsp;proficifcens in Germaniam ad bellum Marcom.innigt;nbsp;cum. Hoc tempore inquit fe fcripfiffe diuinos illosli�'nbsp;bros Anatomicos qui extant,qui quidem non folumnbsp;Medicin�ftudiofiSjfedomnibusPhilofophi� amandnbsp;bus in manibus effe debent: profe�o enim prateiptUnbsp;pars eftPhilofophi�jdo�rinadepartibushumani cornbsp;poris, 8deaiuofficijs. Cum^fitplenafuauitatis,ingennbsp;tes eti� utilit�res adfert,magnoperec�ducitfingulisadnbsp;tuendam ualetudinem : mores etiam regit,c� monetnbsp;quid cuiufij partis namra poftulet. Dcniqg euhanead^nbsp;mirandam texturam humanorum membrorum pro*nbsp;ponitjdocet hanc naturam non cafu extitifle,fcd ab gternbsp;naquadam menteconditameffe, qu� non fruftrauo*nbsp;luit effeadeo occupata in formando humine,fed figni*nbsp;ficare, fibigenus humanum cur� effe.Itaquefapientiifinbsp;tne Galenus inquit, do�rinam anatomicam initiurrsnbsp;cffeTheologi�,amp;: aditum adagnitionem DeiJunt^nbsp;eomagis amandi hi libri ftudiofisPhilofophi�,quianbsp;ea qu� defideranturin Arfftotelica anatomia, adiecitnbsp;Galenus,qu�dam etiam eruditecorrexit.multis etiatiinbsp;locis Ariftotelis lumen addidit. Cum auteminbononbsp;Dodore non minus fides quam eruditio ati^induftrianbsp;rcquiratur,magnopcrc amandus eil: Galenus, qui,uinbsp;resoilendit,n�foluminduftriaamp;:dextcritate excelluit,nbsp;fed etiam fide. Q.uis eil enim eo in docendo diligen*nbsp;tioracubetior?Acdefidefuaipfeinquitfn tertio delo^nbsp;cisaffed. Deum igitur teftem facio,medi�urum

D E V I T A GALENE i6t quod poft longam inquifitioneminipfo arris exerci^nbsp;tiOjSi in difputationibus cum do�ifltmis uiris compe#nbsp;ri amp;ueriffimum cffeftatuo .Quis talem animum ram Si,nbsp;ueritatis amanrcm, �ituuandi generis humani cupi�nbsp;dum non perp�tua laude dignu effe iudicet �'Poft insnbsp;teritum Antonini Philofophi,qui iifexpeditione ilianbsp;mortuus eft jCum^ adolelcens Imperator C�modus'nbsp;fnagis dele�aretur gladiatorum confuetudine qu�mnbsp;Ph�ofophorum, redijt Galenus in Afiam�i inpatrianbsp;�tatem confumpfit in docendo,in exercenda arte amp;: innbsp;fcribendo,fe^diligentia produxiffe uitam ait ufcj adnbsp;ultimam fene�am. Pr�clate igitur nonfolumde fu�nbsp;�tatishominibus,feddeomni pofteritate merituseft,nbsp;amp;erudiendis alijs amp; fcribcndo,totam enimcomplexnbsp;Xusartem,ingens uit� pr�fidium pofteris reliquit.Etfinbsp;enim poftea medicinam magna cum laude exercuerucnbsp;et Arabes,^ Gr�ci nonnuili,tam� fontes elle a pud Galenbsp;num conftat utriuGj generis, difputationum artis feunbsp;dogmatici generisjamp;remediorum. Ac ut multa omitsnbsp;tam,quantum illud beneficium eft,quodeadodrinanbsp;q u� uocatur Phyfica, nuf^ cxtat aur eruditius aut ubetinbsp;ustradita,qu�minplerif(5g Galeni Iibris,8dtamenfcrisnbsp;pfitmulto plura,qo� partim proprerbarbari�quginAfinbsp;am�dGr�ciamperuafitjpartimpropteraliascaufas insnbsp;tercider�t.Recitarem etiam quafdam ipfius diuinatiosnbsp;Hes,amp;: curationes admirandas,!! temporis breuitas idnbsp;pateretur. L�fisjneruis in corpore humano amp; motusnbsp;amittitur amp;: membra contabefc�t: Primus autem Galesnbsp;nus rationem inuenitfaucios neruoscurandi.Quamfasnbsp;gaxfueritin inueniendis remedrjs,obferuatisrer�quasnbsp;litatibus inde gftimari poteft, cum in Alexandria in pasnbsp;k iij rriam

D � V I T A G A L E NL triam rcdiret, dtuertit in itincrein quoddam rufticumnbsp;pr�dium,ubi forte �grotabat dominus ac pene fufFoca*nbsp;baturuuul� �^glandium tumore. Cumaut�deeffencnbsp;alia remedia,amp;iam maturefcerent nuces,confideratanbsp;corticnm natura acri amp; aftringente, ex illis corticibusnbsp;expreffitfuccum,cuimeladdidit,hocremedio fubitolinbsp;berauir�grotum, quoquid�poftea fefemperfoelictffi^nbsp;me ufum effe narrarjta in re uili, magnam utilitatem renbsp;p�rit. In pr�fentianon adijdarnpluracxempla.

Porto cum de uitahominum optime meritusfithic fcriptor,cum return naturamcopiofiffimedefcripferir,nbsp;cum remed�js�plurimis nos inftruxetit,cum uetetumnbsp;medicorum inuenta collegeric �� noua adiecerit,fciantnbsp;ftudiofiuniuerfam pofteritatemplurimum ei debere.nbsp;Eum^ fie ament ut cognofeere etiamcupiantjicenimnbsp;fentio eos qui in Philofophia uetfantur nequaq; finenbsp;Galeno tueri fuum munus poffe.nam 82 Ariftotelis pienbsp;ta^ fine Galeni enarrationibus intelliginon poffunt.nbsp;Denilt;j,fi quis alius,Galenus certe propter utiliffimamonbsp;numentaqu�reliquit de natura 82 deremedijs,hoc prenbsp;conio digniflimus elf,quo Homerus celebrauicnbsp;Aefculapi) filium,uirMedicusmultisnbsp;alijs pt�ftantioc unus.

ORATIO DE PLATONF, HABITA � Cuncado Lago,cum decerneret t�u�nbsp;lum Magiftecq quibufdamnbsp;ftudiofis. Annonbsp;t f3 8,

N deliberationegrauil��ma apudThutydi deninquit rex Spartanus Archidamus, hacnbsp;effe patri� difcipIinu,utGiues non ftudeancnbsp;g callid(raceleges,autuincereautlabefadare,nbsp;fed fine tergiucrfarionc obtemp�rent .Exi^nbsp;ftimoautem non tantum Lac�demonijSjfed omnibusnbsp;ciuitatibusubilt;�terrarum,legum teuerentiam falutar�nbsp;fffe.Quodcumita fit, amp; mihiamp; uobis honeftum eilnbsp;tuerigradusinfeholis conftitutoSjUt legibus, qu� nonnbsp;finegcauicaufanobis�maioribus tradit� funt,patea�nbsp;mus-Quare Siueftrum ofFiciumIaudo,quod publicinbsp;tnoris conferuandi caufa hue conueniftis s� peto,ut menbsp;am orationem �quo animo audiatis,pr�fercim cumnbsp;nonfumpferim mihi has partes ingenij fiducia, fed ne*nbsp;ceffitatemdicendihoc loco nobis imponat officq ra*nbsp;lio Nefeio quomodoa�jfintaffe�ijfed demeoanimanbsp;hoc pr�dicare poffuni, hos c�tus fcholafticos 8i consnbsp;gfcffus noftros mihi niultis de caufis iucundiffmiosnbsp;effe. lu U 31 en im U i d er e h �c q U afi P t�fi d ia Rei P U b. U i d e*nbsp;licet cum maiores natu, qui iam confilio amp; autorit�renbsp;fuareguntRempub.rum huneflorem iuuentutis, qurenbsp;pofteritatem gubernatura eft; cui inhis congrei�ibusnbsp;bene pr�cari debemus,ac nota facerCjUt Deus h�c ornanbsp;tnenta uit�jiteras, leges,religionem conferuet, Venirnbsp;etiam in mentem,cum omnium difeiplinarum profe�snbsp;f�tes

fores intueo�,quantumu�t� dccusfit,integer artiut� chorus.Quarehosc�tus itacelebrandos efle memincnbsp;n'mus,ntnosdecoeIeftibusdoniSjdeRepub.de noftronbsp;offcio admoneant.Quid autem magis decet in ftequ髒nbsp;tia doflorum,quam debonis rebus dicereac audite ali�*nbsp;quid c qua in re,quia mei muneris ratio poftulat uthicnbsp;�rationemhabeanijUaldeoptarimme pofte uobisfa��nbsp;tisfacere.Scdasquum eft, nos dareueniam di�entibus�nbsp;fi tarnen dent operam ut probeturuobis ipfo'rumftud�nbsp;�m,amp;ut argumenta adferant honefta acfcholafticisnbsp;utilia.Porro magnopere prodeft do�orum Si excelknnbsp;tium uirorumhiftorias teuere, nain Si exempla eor�,nbsp;ac periculaamp;uarij euentusmulta nos monent, deuitanbsp;�i moribus,amp;: opiniones eorum formant iudicia difc�^nbsp;tium. Probo igitur c�filiumilIOrum,quianteahicdonbsp;fliflimorum hominum hiftorias recitarunt. Et ut hosnbsp;jmitarer,oration� de Platone inftitui,cu�us ftudia, perenbsp;grinationeSjC�filia in Repub. nofte amp; aliquo modo uinbsp;dere,qualefitgenus Philofophi�quodtra�at,�^quidnbsp;utilitatis adferat difcentibus,profe�o multumprodcft�nbsp;Omitramautemiliauulgariaencomia,qu� � generisnbsp;nobilirate,aut� patri�charitatefumuntur,Namcutnnbsp;hgc oratio habeatur ad utilitatem difcentitim,de doflt*nbsp;n� genere prolixins dicendum etit. Sed uitam anteanbsp;breuiterexponamiNatuseftPlato Athenis,menfe!Vlatnbsp;tioeoanno,quouir eloquentiftimus Periclesmortuusnbsp;cftjacfuitisannustertfusfuneftiffimi belli,quodinterknbsp;Gr�cgciuitaresgereb�t, quod Pelop�nefiacum dicitur-Materno genere � Solone ottus eft .Patrimoni� habuitnbsp;amplum,quareliberalitecinftitutuseft,aclircras,Arithnbsp;m�nc�n,�iGeometriam adolefcens didicit;Namh�nbsp;?gt;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;artes

CE PLATON E. iSt artes Athenis tradebantuc initio pueris. Et quiainge*nbsp;nio ualcbat j fcripfitPo�mata amp; Tragoedias, Euripidisnbsp;admiratione excitatos, cui etat familiaris : Incidit cnitnnbsp;adolefcentia Platonis intempus ciuitatis ,non quidemnbsp;tranquillum�fed tarnen non trifte. Quanquam enintnbsp;initia belli fuerantinaufpicata,amp;magn�clades erantnbsp;accept�,tarnen pofteaannos citciter uiginti mult�resnbsp;fecundf confecut�itcrum erexerunt ciuitatem. Pofteanbsp;cnm �tas Platonis pen� matura effet,oel militi�, uelnbsp;ciuilibiis muneribusjfortunaciuitatismutataobftitir,nbsp;quo minus ad Rempublicam accederet; Erant enimnbsp;domi ort� inter cities perniciof�difrenfioncs.Hasfe*nbsp;cuta eft clades foris , ubi � Lyfandro uifli funt Athc��nbsp;nienfes : Deinde capta ciuitas, quo anno Plato fuit na*nbsp;tus annos uiginti tres. Tunc patria trifti feruitute opsnbsp;preffa� Laced^�monqs,^ � triginta Tyrannis, Plato c�nbsp;haberet ingenium abhorrens � ciuilibus difcordijSjSinbsp;abarmiSjamp;do�rin� amans,fecedendumfibi effedunbsp;xit,quia neij opemadferretuen� SZdeflagranti patria:nbsp;poterat.netj in tam immani f�uitia triginta Tyrannor�nbsp;amp; aff�duis tumultibusjfuturuseratintuto. Diciturnbsp;men ante patriae excidium,amp; ante ciuiles difcordias minbsp;litafle: fed quia breuc tyrocinium fuit,commemoratenbsp;nihil opus eft.Infeceffu audiuitEuclidem Megaris,eunbsp;opinor,cuius Geometria extat. Deindecum co tempo*nbsp;re in Italia florcret dodrina Pythagoreorum,amp; magnanbsp;in admiratione effet Architas Tarcntinus, nauigauit innbsp;Italiam.ubiArchitam amp;Tim�um audiuit, de naturaenbsp;initijSjamp;opificiOjamp;aliaqu�damPhyfica difputantes:nbsp;qu�qualiafuerintjcxlibro quem infcripfitTim�um,nbsp;seftimari poteft: Sunt enim qu�dam Phyfices initia,dcnbsp;1 ottn

ortu mundijde duplid motu c�lefti, qui efficit, ut ipfe inquit J literam X. de ordine Planetarum, de ferie ele�quot;nbsp;mentorumjde hominis gencratione,de natura humo^�nbsp;runijde humani corporis membris, deanima, de Deonbsp;opificenatur�. H�cbreuiterinTim�o complexus eft,nbsp;ubi ��fi funt qu�dam aenigmata Arithmetica,tamen tenbsp;liqua Phyfica iudicat Galenus ab Hippocrate fumptanbsp;h� difputationes apud Platonem inchoat� manbsp;gisfunt qu�mabfolut�:Nam ncc motuum c�leftiumnbsp;ratio explicatur,necAnatomia eft integra. Sed initia tanbsp;m� laudo.et hocgenus Phyfices utile effe cenfeo,quo3nbsp;humorum naturas,�i membra humani corporis defcrinbsp;bit.Itaq� f�pe Galenus Platonicas defcriptiones mutua#nbsp;tur. In Italia uero tantifpcth�fit,donccpattiamrecu��nbsp;petatThrafybuluSj�� Conon adflidam rutfus erexit,nbsp;concuffapotentiaLaced�moniorum. Reuerfus igitucnbsp;Plato, audite Socratem c�pit, captus, ut uidetur, eiusnbsp;fermonibuspoliticis. VideraienimSocrates horribileSnbsp;mutationes Attic� ciuitatis,qu� hominemingeniofumnbsp;fi^cogitantem de hominum moribus,�^demirabiligt;*nbsp;busuit�cafibus,multa moncnt.Vixitautem Socratesnbsp;poftreftitutamparri�Iibertatem,acThrafybuli ui�o^nbsp;ciam,3nnoscircitcrtriginta,ac de futuraPlatonisma*nbsp;gnitudine non obfcureuaticinatus eft Socrates, qui air,nbsp;Sepridie ^ad ipfumueniffet Plato, fomniaffe,�ygn�nbsp;fe in gremio tenere,qui deinde euolans in altum,dul^nbsp;ciffimoscantus�diderir. HunccygnumaitGr�cis Planbsp;tonem futurum effe. Cum igiturSocratem aliquandiunbsp;audiffet,neccontcntus effet illispopularibusdifputa^nbsp;tionibusdeuitaamp;moribusjfedadiungend.am tTecennbsp;fecet do��inanj de (�uni naturajpctiuit

D t PLATON E. slt;f7 habatt^ comit�s peregrinationis Eudoxum, amp; Poe*nbsp;tamEunpidem. Necueco dubito,quin dfutnitus h�cnbsp;accidennt,ut Iwc modo lanus propagaretur uetus�inbsp;�udita Phi�ofophia demotibus c�leftibus.Erft enimnbsp;Thales antea particulam quandam cius do�rin� Gr�lt;nbsp;cis tradideratjamchafcrurfusextinda erat.Q,uareoptinbsp;me mend funt PlatoEudoxus,qm�earn nonmodonbsp;ex Aegypto in Gr�ciam rurius aduexerunr, fed etiam utnbsp;propagarent,auditoribustradiderunt.Eudoxus uero renbsp;liqiiitedam tabulas motuiim,amp; anni ordinationem.nbsp;Itaexcitata h�cdo�nna,diu Gra�corum ftudijs confernbsp;uataeft,cuiusdignitatem atlt;5unlitat�,fi, ut debemus,nbsp;tnagnifacimusjhisprimis autoribus profe�o habendanbsp;eft gratia. Digna eft etiam admiratione eorum uirrus,nbsp;quod non dobitauerunt tamlonginquas peregrinadonbsp;ncs magno cum laborc amp; periculofufcipcre, ueriratisnbsp;qu�rend� caufa.Quamacres inillorumanimisftimu*nbsp;li,qualis enthufiafmusfuitad inueftigandasrcscogni*nbsp;done dignasf Nos contra pudeat noftr� ignaui�,quinbsp;diuinitus donatas,amp;magno laborerepertas artesne*nbsp;gligimus,amp;interitefinimus. Excitemur ergo Platonisnbsp;exemple, primum.utarteshoneftas uere amemus,82nbsp;pericula labores^ ad eas comparandas fufciperc nonnbsp;tccufemus : deinde confilium imitcmur.Adiungamus,nbsp;Utipfefecit,ad morales difputationes,illam arcanamnbsp;de modbus c�leftibusdo�rinam. Acuidetead quemnbsp;fincm has artes expeduerit. Vtilitatespublicas ipfe colnbsp;ligitalicubi.Opus effe in hac ciuili uita temporum feric,nbsp;amp; anni defcriptione, fed proprium difeenti finem hunenbsp;conftituit,utinueftigationatur� ducat nos adagnido*nbsp;dem Deijd^ oftendat humanis mendbus inditum effenbsp;1 i) lumen

lumen quoddam*dim'nitus,quo uita regatur,ut De� obediatj�ii: eor�animos,qui Deum agnofcenres, ei ob��nbsp;temperent,poftqua ex hacuitadifcefferint,in lucead*nbsp;miranda atque�terna apud Deumui�uroseffe. Hxcnbsp;funt Platonis uerba in Epinomide. H�c, Adolefcentes,nbsp;antipn grauiffime dicunturcNec ego tarnen has fen*nbsp;tenti�s Eoangelio mifeeri uolo ,fed ceneantfuumloc�nbsp;Do�iinarationis eft,qugcumreaephilofophatur,cuninbsp;ueftigiadiuinitatisinrebusqu�riCjCumconfiderathu*nbsp;man� mentis naturam, petuenitad has metas, diuinis�nbsp;tus ptopofitas. NamEpicuri deliramenta procul � uianbsp;deerrant,amp;tollunt principia Phyfica, obruunt noti*nbsp;ciamdeDeoimpreffamhumanismentibus:Sed redeonbsp;adhiftoriam. ExJlegypto teuerfus PIato,adfuitSoctanbsp;ti in iudicio : cum^ publice pro eo dicere c�piffet, cia*nbsp;morefa�ionis aduerfariorumimpeditus eft:quarecunbsp;non audiretur,definerecoa�us, pr�ftitit in caeteris offinbsp;ctjs Socrati fidem amp; conftantiam dignam uiro bono�nbsp;EtquantacumgrauitateSocratem defenfurus fuerit,�nbsp;licuiffet,indicatApologia,qu�adhucextar,inquamuInbsp;ta fapientiflime dicuntur, contra artogantiam homi*nbsp;num,qui Deumc�temnunt,qui negantprouidentiamnbsp;effe.Deindeadditmultadeimmortalitate.-fapientigranbsp;tiffimum effe,difced ere ex hac uitajad illos uiros,ubi denbsp;fummis rebus certius doceri poffit. Interfedo Socrate,nbsp;cum aceufatores ipfius infidiarentur amicis iIlius,PIatonbsp;tutfusfecedcndumfibi effecenfuit-Profe�us igiturinnbsp;Siciliam,uenitad Dionyfium Tyrannu, pattern iunio*nbsp;tisDionyfii,pulfialiquanto poft ex regno: Nam Sicu*nbsp;lis �tant crebra c� Athenienfibus commertia, horum I?nbsp;geSjftudiajSiculiimitabatur. EtTyrannusipfe ing�ni�nbsp;pollebac

D E P L A T O N E, 1^9 poIIebatjamp;Gr�cis ftudijs ddeaabatur.Sederatciuisnbsp;Siracufanus fumm�ainoritatis Dion : Is Platon� hofpi*nbsp;tio excepitjUt eu differentem de natura, et de Rep. audinbsp;tet, fed fient naturale diffidium eft multarum rerum,nbsp;at(j animantium inter fe, uini ��ctcut�,cygni etaquil�.nbsp;Ica natiuum �dimplacabileodium eftinterfe tyrannicanbsp;rum natutarum �i. philofophicarum.Ideo cum Plato linbsp;beriusreprehendiffet in quibufdamrebus Dionyfrjuionbsp;lentianijTyrannus cuminterfeduruserat.Sedexons'nbsp;tus � Dione, uitam ei conceffit,fedita, utinferuitutemnbsp;addiceret cuidam Lacedgmonio, iuberet^ eum uendi.nbsp;Auedus igitur Plato in �egina,redemptuseft� Dionenbsp;minis triginta,hoc eft,trecetfs coronatis,ut nunc loquknbsp;mur.Mortuo patrccumfuccederetadolcfccnsDionyfis�nbsp;us,amp;pr�EcipueconfilioDionisregeretur,acDion iuuefnbsp;nile ingenium Dionifi) ad uirtutem,iufticiam,0d modenbsp;rationem fledere dodrina amp; autorit�re fapientisuirinbsp;uelletjcenfuituocandum effe Platonem.Etfiprioreexi'nbsp;emplo eratadmonitusPlato ,non poffecoire amicitis�nbsp;am inter Philofophos tyrannos,uidus tarnen adhocnbsp;tatione Dionis, in Siciliam redit. �tant aufpicia aulicaenbsp;confuetudinisl�ta,ciucsomncs aureum quoddam fe^nbsp;culumfibipromitteb�t,poftquamgubernari adolefc�snbsp;�Platonec�pit.Audicbat cnimPhilofophummagnonbsp;ftudiodeDeOjde^immortalitate differentem, ut epi^nbsp;ftol�teftanturqu�adhucextant.Porroh�c fundam�^nbsp;ta funt uer�uirtutis,tenere redam de Deo 82 de immotnbsp;talitateanimorumfententiam.�H�c philofophia regi^nbsp;bus digna eft. Tant� igitur promouit Plato, ut ilia atroxnbsp;tyrannidis fpeciesprorfustolleref,prodib3tinpublicu,nbsp;HerfabaturcumciuibusRexjnontyrannico fatellitio fth*nbsp;1 iq patus

' p�tus,fed do�ifRmis amp; nobiliffimis ciuibus. Dotticft�* ca uita ado�efcentis non modo fine tiirpitudine crar,nbsp;fed ctian^icoptimisftudijsagebatur. In impen'o nihilnbsp;CL-udeliter,nihii iniuftc,nihilfine c�filiobonocunwironbsp;tumDionisamp; Heraclid� ficbar. H�ctanta bona nonnbsp;tamDiony�)na[uca,quaniuu]gacisaularunipeftis inuinbsp;diacorrupir, improbi quidam, qui ut licentiam habe��nbsp;tent fcelcrum,d efiderabant ftatum tyrannicu m,amp; ad fenbsp;ter�habenas n�here conabantur,excufroDioneQ.uannbsp;iumautemualeantcalumni�,non modo inaulis,fednbsp;ctiam apud ptiuatos, non eft obfcurum. Et quia foror�nbsp;Dionyffj Dion habebatjnftillabatur r�gi, non eflTe con*nbsp;cedendam nimiam potentiamaffini,neregnum aliquanbsp;doconcupifceret. Cum igitur tandem uincerentfyco��nbsp;phanti�,pelliturex regno Dion,fruftraPlatone omni��nbsp;bus modis annitente.ncquidin talem ciuem fummanbsp;uirtute amp; autorit�re pr�ditum,iniufte conftitueretur.nbsp;Cie�o Dione, paulatim iniproborumpotcntia ctcuit,nbsp;amp; deprauari regis animus c�pit. Forte eo tempore Planbsp;to pr�dixit eclipfin futuram.lbi Ariftippus,qui un� adcnbsp;fat,aitfedefignificationediuinaturum,ac ioc�s,inquitnbsp;portendi intmiciti� inter regem Si'PIatonem. Hocio*nbsp;CO faccte aul� mutationem gt;\riftippus reprehendit, fednbsp;�illud fuitaddendum,Dionyfium proptermutatos monbsp;res,regnumamiffurumfuiffe.Etfi autem tyrannusreti*nbsp;nerePlatonem arteconatur, tarnen fufpicans Plato.idnbsp;quod erat,fibi propter Dionem nonnihilefle pericuHjnbsp;auellitfe� Dionyfioquibuspotcftmodis;dimittituretgt;nbsp;go non finemunerc.-Scribunt enim o�oginta talenta cinbsp;donata eiTe,hoc eft, odo Kquinq U agiota millia coro*nbsp;natofum. Redit igitur Athenas ati^ ibi fcholas habet,nbsp;uetfa*

uetfaturun�Dion,82mukinobiIes adolefc�tes Syracu fanijin qutbus fuit Eudcmus Ariftotelis amicns.Pofteanbsp;excuffo Platonejtyrannusgraffari omni federe c�pit.nbsp;Coniugem Dionis nuberealteri cogit. H�c fuitcaufa Dinbsp;onimouendi belli, in quo egregie adiutus eft� nobili:�nbsp;bus ciuibus, Platonis auditotibus:Ita Platonis fcholanbsp;detyrannoiuftaspoenasfumpfit.Natn,atfututumPlanbsp;topr�dixerat,Tyrannusregnumamifit.Confenuitde*nbsp;inde Plato noninocio,fedquodefthoneftil��mumdonbsp;cendo ac feribendo excitauit optimarum artium ftudia.nbsp;Habetis hiftoriam philofophi,qu�continet uere philonbsp;fophicumuitfcurticulum.Cupiditatedifc�diadijtmulnbsp;tas regiones longinquas,inuexit in patriam optimas atnbsp;tes,excitauitftudia,confliflatus eft cum tyrannis : Namnbsp;id quo^ ad philofophuin pertinet.Reliquit non fol uninbsp;fcripta,fed etiam difcipulos, qui poftetiratem erudier�cnbsp;�d conferuarunt artes uit� utiles. Quod uit� genus huicnbsp;anteferendum eft faut quod munus in uita utilius eft fonbsp;tictat�hominum,quanimunusdocendic'Ita^re�e innbsp;quit,philofophos,etfi non gerant Magiftratus,amp; abfti*nbsp;n�ant � forenfibusoccupationibusjam� eoiuftosefle,nbsp;Auiaartes uit� utiles inquiranr tradant. Non profesnbsp;�Ott�diusmereturdeRepub, �dilis qui molem aliquanbsp;3^dificat,qu�muirdoaus,quiregitreligioncs,quioftennbsp;*dir,quid fitiuftum,qui naturam rerum patefacit, ac recnbsp;niedia neceffaria hominibus monftrat. Quare etfi Pla^nbsp;to fuo quodam confilio non geffit Magiftratusin pa#nbsp;triajtamendeciuibuSjimo detora pofteritate,genereofnbsp;pr�f�antioreoptimemerituseft. Accommemoracnbsp;*pfecaufam,cur abftinuerir ab adtniniftratione ciuita*nbsp;�isjquia pr�feot�o�ftarumnonpcobaret, 50 tarnen to�nbsp;leranduoi

erandum effefentiretjquia ut parentum,ita patriae tes etiam parum comniodi fercrtdi fint, Sedaibitror,nbsp;primumdadcmpatii� feru�cut� incaufafuiffe,quonbsp;minus accederct ad Rempub.deindeftudia do�rinaenbsp;animum cius � cgtcris occupationibus abduxerunt, quanbsp;in re multo mcliorem opcram Rcipub. ac uniucrf�po*�nbsp;fteritatinauauit'Nuncaliquid addend�cftdeciusfcri��nbsp;ptis:Primum eloqucntia tanta eftjUt longe antcccdatnbsp;omnesGr�cos�i Latinos oratores,quorum extant lite#nbsp;t�.Nullius eft oratio uberioracfplendidior. In alijs launbsp;damus precipue propriet�rem,in alqs nitorcm,ac figu#nbsp;t�rum deliciaSjPlato qug uult proprie efFerre,ita fignatenbsp;dicitjUt nihil aptius cogitari poflit. Rurfusquibus uultnbsp;adderefplendorcmamp;ornamenta,in hisl�geuincitua#nbsp;tietateatnplificationu,�^uenuftate figurarum,omnesnbsp;oratores.Itatj nonnulli dixerunt,louem,fi Gr�ce locu#nbsp;turusefletjPlatonisufijrumoratione.Fueruntpaulofu#nbsp;perioicsPlatoncRhetores, Gorgias, Thrafymachus�inbsp;alijquidam, qui adolefcentes exercebantin dicendo:nbsp;Nam ea difciplina pr�cipue tunc exiftimabantur iuue#nbsp;�es ad Rempub.pr�parandi effe. Hos quia nihil trade*nbsp;bant nifi Rhetoricos libellos,^ affuefaciebant iuuentu*nbsp;temad inanemgarrulitatemfinererum do�rina,paf*nbsp;fim Plato falfeexagitar.Nam cum nihil fit Reipub. per*nbsp;niciofius,quam affuefieri tenera ingenia ad Sophifti*nbsp;cen,Plato iure exarfit aduerfus eius �tatis Rhetores,quonbsp;rum paleftr� tantum alebant Sophifticen. Repreffis igi*nbsp;turhorumftudtjs,eti�cos qui Rhctoricen profiteban*nbsp;tur poftea,acuitamp; cxcitauir,primum ut fugi�tes Sophi*nbsp;fticen,locoscaufaruniucraquadam ratione c�ftitucr�tnbsp;Qi argumenta ex ncgociorum fontibus fumerent, nonnbsp;peregri*

DE PLATON F. 27^ petegrina aut Po�tica,fed apta amp; confentanea rebus,nbsp;dequibusdicendum erat. Hifuntorationis nerui,fincnbsp;quibus etiam fi bclla Qi uarie pi�a dicuntur,tamen ora�!nbsp;tio amp; inanis amp; inepta eft. Ac hos nemos fecut� funt eti�nbsp;inelocutione,muk�egregi�uirtutes,grauitas,8ifplennbsp;dor; ita^ Detnofthenis oratio cum rebus turn elocutionbsp;nelongepr�ftatueterumfcriptisHabentqu�dam le^nbsp;tiocinia Qi flofculos Gorgi� oratiuncul� fineucris argunbsp;*�ientis,(inefplendore,fine compofitione;Lyfi� ueronbsp;argumenta etiamfifuntapta,tamen funt exanguia, amp;finbsp;�lenitore. Etfiautem compofitio Qi ratio ornandiui�nbsp;deturabifocrateprim� mutuata,qui paulofuit maiornbsp;Oatu Cf Plato,tamen nonnihil etPlatonis elocutionemnbsp;ptofuiflepofterioribusapparet.ConfiIia uero in inue�nbsp;niendo,nerui �i amplificationes in Demofthene baudnbsp;dubie Platonis dodrinam redolent. Nam Demofthc�nbsp;n�s non procul accetfit argumenta ali�na abinftituto,nbsp;ut faciuntSophift�jfed ex negociorum fontibus fumitnbsp;proprias rationes,ut decet hominem eruditum,Qi hasnbsp;Diale�ice, pen� ut fit in fchola, magna arte contexir, acnbsp;plerunlt;5 pugnans fententias non popul�res, fed, ut iranbsp;dicam,fcholafticas,id eft,ex dodrina quadam grauiff�^snbsp;maerutasprofert. Quid dubitemus igitur Demofthe�nbsp;ncm,non tantum Rbetoricis libellis,fed hac eruditiorenbsp;dodrina expolitumfuiffecAcfignificatipfefePlatonisnbsp;auditor�fuifle,decuiasPhilofophiaficfcribit adami�nbsp;cum quendam : Video te difciplinam colere,amp; quidemnbsp;Platonis,qu�uere deteftatur turpia lucra.amp;impoftu^nbsp;tasjamp;iubetfinem omnium a�ionumconftituctcjuirtunbsp;tem ipfam ac iufticiam:qua dodrinainftitutos,nefasnbsp;cftfraudes ftruerealijs,amp;non ergaomnes effeiuftos.

HaecfantDcm'ofthenis uecba,in quibus hono�ificut�i Placoni teftimoniam tribuit- Nec uero uulgaris pr�dennbsp;tigfuitjuiderequid illa prior SophifticaGorgi? amp;fimhnbsp;liumjhaberet uitrj,�i curfum ftudiorum totius fui fecul�nbsp;commutare-Magni ea res ingenq Qi. heroici fignificati�nbsp;fuit : Vidit arma dari iuuenibus ad moucndas Refpub�nbsp;cum n� frcnarenturingeniagrauioredo�rina,fedun�nbsp;laus effetjdicendo c�turbare,�ii concuterelcges,et aliasnbsp;caufas. Quare hortatot Grgcis fuit ad aliud do�ringge^nbsp;nus colendumjUtile moribus amp;: paci.Hancfuam fentennbsp;tiam non obfcureoftendit in interprctationeDcIij ora^*nbsp;culi. Feflgenim Gr�c�ciuitates diuturnoetlu�uolb b�lnbsp;lo,quodinterfegcrebant,confuluet�toraculuminDelt;�nbsp;lo,quibus modis Deus placandus effet,nt Greciam p raenbsp;fentibus malis liberaret.Hic c� Deus refpondiffet, Aratnnbsp;inDeiototam,queeratfigur�cubicg,duplicand� effe,nbsp;Gr�ci addunt aliam molem pari magnitudine, amp;: eff��nbsp;ciunt TiJgt;(iyinvai/,in quo longirudouincebatlatitudin�nbsp;P�fteainterrog�t,anriteoraculo paruetint: Apollo ne^nbsp;gat.Quare perculfijfufpicantur aliquid arcani hoc inuonbsp;lucrofignificat�effe,ac interpretem oraculi excellent^nbsp;�ngenio�idodrina qu�rendum effecenfenr.Deferuninbsp;igituroraculum ad Platonem, qui oftendit eis erratuinnbsp;d U plicanda ara^qj pro cubica feciffentnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;do

cet^quomodo cubus duplicandus fit, qu�fito diametto cubi. Moneraut� Gr�cos, non molem are magnopet^nbsp;Deo cur� effe.nec placari Deum lapidum ftrue,fed te�^nbsp;fignificari alia meliora ftudia Grgcis colenda eflfejuide*nbsp;licet,Philofophiam,profutur� ad fle�endos animoS�nbsp;' admodeftiam,iufticiam,8d amorem public�tranquiH*nbsp;tat�S.His ftudijs excitandis nus^ Platoiiis opeta defuif,

amp; ut�aucnes eloquentie cupidos tnoneret, n� ad popu lares tumultus exercend� efle facundiam ,led ad aliumnbsp;honeftioremufumjinquir,Eloquenti�finemeffe,n�ucnbsp;homines dcle�etjfed utDeo grata dicat. Hoc prgcept�nbsp;�tinaminfigantanimisadolcfccntesjutcucogitabunr,nbsp;hune tant� fincm horum ftudior� fibi propofitum efle,nbsp;utorationegloriamDciilliiftrent,multo diligentiusfenbsp;3d tam pr�clar� opus pr�parent,deinde uideant eti�,^nbsp;turpefitc�ferreeloquentiamad parafitic�jadfcurrikmnbsp;maledicenti�,ad cal�niandas honeftas artes,ad inflamnbsp;manda odiaaduerfusCbrift�.Hec qui faciunr,utreipfanbsp;tnor�diabolic�imitantur^ira n�eloquentes,feddiabonbsp;li iure uoc�di funt. Nec uero pauci funttaies in his publinbsp;cis difcordijs�ft enim plusc^ �cr� quod ait Menander:nbsp;fi �tes l^K^-ISX TOIS TT�l'�gar?

Etalunt has peftesilli,quicoherceic maxime debebant. Verum h�c querela fortaffis non eft huius'loci : Redeonbsp;igituradinftitut�. VtHoratiusPindar�laud�s,inquit:nbsp;Milita Dirceum leuat aura cygnum,nbsp;Tendit Antoni quoties in altos

Nubium tra�us- Ira profe�o hiccygnuSjPla to uidelicetjdiuin� quiddam canens, omnes Oratoresnbsp;eloquentia uicit.Paffim in Cicerone,n� modo in Philonbsp;fophicisfcriptiSjfedetiaminforenfibus a�ionibus c�^nbsp;patentornamenta exPlatonedecerptaplurima.Etquinbsp;dem Cicero pr�dicatfein Academia Oratorem fa�umnbsp;effe : poterimus igitur 8^ nos ab eo multa ornam�ta munbsp;luari. Sed defino de eloquentia dicere,qu�fummorumnbsp;Orator� teftimonijs fatis celebrataeft. Ingens aut� delt;gt;nbsp;m ij eus eft

ciisefl: inhomine doquentia. De rebus ipfis amp; genere Philofophi�magn�funtcontrouerfi� inter do�os .Prinbsp;mum illud conftat, Platonem n� fcripfiffe ordine inte^nbsp;grasarteSjfedliberioribnsdifputationibus alias dealionbsp;loco quid probaret,aut quid non probater, oftendiffe.nbsp;Mult� etiamfunt ut hominis ingeniofi amp; eloquentis,nbsp;qui quid� 8^ natura fuit ckutt�ik�s ironic� �i. figur�t�nbsp;difputationes, qualis eft,c�ludensdifferit omnes ma^nbsp;gnosuirosbenemeritos deRepub. iufteple�i � fuis ci*nbsp;uibus,quia benefiet) s fuis,uulgi cupiditates et licentiamnbsp;auxerint. EftS^TroA/fa'cejin quafingitc�munem returnnbsp;ufum,prorfusironica.uoluitenimfalfeetfigueateinfininbsp;tamrapacitat�potent� taxareDeideisqu�deliramen*nbsp;tafinxer�tindo��c�genusfermonisgrandius in Pla*nbsp;tone non effent affecuti,necuidi�fent ideas ab ipfo dicinbsp;imagines ac noticias eruditor�, quas in mentibus concinbsp;piuntjhoc eft, ipfas definitiones, aut demonftrationes.nbsp;Cum igiture�,quamtories pr�dicat,method�n� Qpcnbsp;adhibeat,amp;: euageturaliquando hberius in difput�do,nbsp;qugd�etiamfiguris inuoluat,acuolens occulter,denit^nbsp;c� raro pronunciet quid fit fentiend�, affentior adole*nbsp;feentibus potius proponendueffe.Arillotel�,qui artes,nbsp;quas tradit,explicat int�gras, amp;method� fimplicior�,nbsp;ceu filum,ad regendum le�oremadhibet,et quid fit fennbsp;tiendumjpleruni^pronunciat. H�cindoccnribus,urrenbsp;quiranturmultggrauescauf�funt. Vt enim fatisdenti*nbsp;bus draconis � Cadmo, feges exorta eft armaroru, qu*nbsp;inter feipfidimicarut,ita fi quisferatambiguas opinio*nbsp;nes, exoriuntur inde uari�acperniciof� diffenfioneS'nbsp;Paulo ante hanc�tatem Beffarion Qi. Trapezontius honbsp;ftiliterinterfe diffenferunt,cum hieAtiftotelem,illcP^^ \nbsp;tonem

tonem anteferrcr.Id ccrtamen diremicTheodorus Ga# 2a,inquiens fuum cuiij locum tnbucnd�effe: Ira k�ionbsp;nem Platonis multum profururam cfle,fi quis in Ariftonbsp;telere�cinftitutus, poftea Platon� l�gat. Namcum afnbsp;ferccle�or Ariftotelicam methodum,facilc quafi intranbsp;cercasnierasincliidete�sres,qu� apud Platonem latenbsp;diffipat� funr.Et hanc fuiffe�riftoteli caufam arbitror,nbsp;curmethodumadeoexiliter confedaretur,ut eaqu��nbsp;Platoneacccperat,colle�a,amp;quadam �conomiaatijnbsp;ordinedifttibuta, pofteris int�gr�traderet. Etfi qu�d�nbsp;limareeciamaccorrigercuoluit,rcrum tarnen in fum��nbsp;tnanon magnaeft diflimilitudo.NccdifFicileeft pru;�nbsp;dentibusuidere,utecinqua partepr�ftet.Quanquamnbsp;enim dicar ineptus,qui uelut Midas de Apolline amp; Pa^nbsp;ncfibiindiciumfumpfitjitaego deduobus pr�ftantif!�nbsp;fimis Philofophis indicate aufim,tamc oftendere ado:�nbsp;kfc�nbusutileeft,quidautores,quiproponifolent, pronbsp;fiteanrui:.Vberiorafuniea,qu�de ciuitat�adminiftratinbsp;one Plato fcribit,et funt ornata mirifico fpkndore oratinbsp;onis.Et cum diffimiks libros fcripferit,politian, �C librunbsp;dekgibus,inalterolibcriuslufit,fed inlibro de legibusnbsp;fimpliciteret fine�nigmatibusfuam fententi�expofuicnbsp;amp;pf?cepta colkgitutilia ad gubernation� ciuitatu,exnbsp;quibustan^ exf�tibusmulta lurifc�fulti Romani haunbsp;ferunr.Apparetcniminmultiskgibusautorespen� uecnbsp;baPlatonisdefcribere. De ftuprouifado,fanxitPlato,nbsp;utftuprator�interfici liceat, non foin ab illis quibusuisnbsp;infertnr/ed etiam � patte,fratribus aiit filijs.Id kx imitanbsp;ta de raptoribus,non tant� patrijkd eti� cgteris propinlt;snbsp;quis poteftatc facit intcrficiendi raptoris.Sed exemplosnbsp;fum c�memoratio longioreft, qu�m ut c�ueniat haienbsp;m iij temport

tempori.Im��urifconfultitant�hoinsfcriptoris auto� tatitribuciunt, utciiisnerbactiatn legibus infeiucrint,nbsp;utin titulo,de nundinis tccitaturfenrennaqufadprolt;�nbsp;bathoncft�negociationcm quan^K�7r�AtvTzx�f/. Caenbsp;terumplurimas fententias Cicero exoninibusPlatonisnbsp;difputationibusdeimpcrior� uicibuset guberiiationenbsp;recitar. Multaornan��taamp;AriftotelcsexPIatonedecernbsp;pfitjqu�adhtbita methodo explicat.Nam diuifiones innbsp;ftici.T,qu�funt a dm o d� utilesjumpfit� Platone, eaf^nbsp;magis inclufitdialcdicis metis.Platonis etiam iniientunbsp;eftjdifcrimen fpecietu iuftid�,iaxta proportiones,Arithnbsp;meticam80 Geometricam, Veruin Ariftotele dialedi:�nbsp;ca integra eft.EtPhyficafunteruditiusinchoataabipfisnbsp;laribuSjntitadic�jhoceft �primisiniti)s8: perduflaadnbsp;defcription� natiirg animaliu.Ethica etiam fimpliciusnbsp;traduntur.Amemusigiturutrun^.-S^cumin Ariftotelenbsp;mediocriteruerfati fuerimus ,alter� etia propter politicnbsp;casmaterias,8J propter eloquentiam legamus: Habetnbsp;fuos quofdamlocos,propter qnos eruditos deledarenbsp;poteft. Difputat enim l'atis grauiter de immottalitatenbsp;animor� humanor�, �C Philofophi�finem ubiq? con#nbsp;ftituit agnitionem Dcijficut inquit in quadam epiftola :nbsp;Itaredephilofophabimur,fiDe�agnofcemus uniuer^nbsp;f� natur� pattern,caiifam �i^gubernatorem effe, eieginnbsp;fteuiuentesobtemperabimus. Haneun�ait,nonnbsp;coy �arcut�aaiz elTc,etneramphilofophiam.Etquiauidenbsp;bat h�c derideri ab atheis,confirmat le�ores,inquiensnbsp;non fatis effe,ficfcntire,fcd etiam animos ira c�firman�nbsp;dos amp; corroborandos efl�jUt contemnere eos poffi�'nbsp;mns,quinositafentientcsd�rident.Viditenim Philo��nbsp;fophohaefortitudineopus efTejnefeimproborumiiv.

dicijs � refta fententia depelli finat- Etfi auteni has Pla^ tonis cogitationes amp; ipfeamo acfufpicio, tarnen ertoenbsp;inot�acerrimereprehendenduseftjquipropcerea consnbsp;funduntPlatonic�PhilofophiamS^Euangciium. H�cnbsp;c�f�fio genet�do�ring erudiris cauenda 6^ deteftandanbsp;efl;,ac nid endnni,quis locus Philofophig tribuendns fit*nbsp;Del dona func omnes bone artes,fed fuum fin gu le locunbsp;tcneanc.VeraPhilofophia,hoc eftjii� deerrans � ratiosnbsp;*ie,amp;� denionflrationibus,eftqu�damnoticia legis dinbsp;�in�, agnofeit efle De�jSd iudicat de moribus ciuilibus,nbsp;uidet hoediferimen honeftarum amp;turpiumdiuinitusnbsp;tiobisinfitumeffe,iudicat puniri atrociafcelera�Deo,nbsp;habeteti�quafipr�fagium aliquodde immortalitate.nbsp;Ne�g tamen ilia uidet aut docet, qu� propria funt Euannbsp;gelii,uidelicer,remiffioncm peccatotu gratis donandanbsp;propter filiumDei.H�cnotician�eftorta ab humanisnbsp;mentibuSjim� procul extra confpe�um rationis humanbsp;n� pofita eft,fed Filius Dei qui eft in finu Partis,earn pa^nbsp;tefecitjUtalias copiofe dicitur. Quareprudentia adhisnbsp;bendaeftindifcernendisdofirinarumgeneribus,et exsnbsp;plodendifuntinepti illijquioflFunduntcaligincEuansnbsp;gelio,im� obruunt ac delent Euangelium, c� transforsnbsp;mantinPlatonicamPhilofophiam.Magiseti�taxandinbsp;funr,qui nePIatonem quidem intelligentes, eius figusnbsp;risdeprauatis,monftrofasopiniones genuer�t, eas^innbsp;Ecclefi� fparfcrunt,ut Origenes,et poft eu alij multi fecenbsp;r�tiFIagitiofeenimc�taminataeftdo�rinaChriftiananbsp;ueteribusillis t�poribus,inept�admixta Platonica Phinbsp;lofophia. H�cbreuiter adieci; Vtenim collatio dodrinbsp;narualiquid lucisadfert ftudiofis,ita Ecclefig plurimi�nbsp;c�fe�t,cau�re,nedoarinar�gen�tac�fHndancuc. Dixi\nbsp;Oratio

ORATIO DE VITA ARISTOTELlSj di�a in p tomotioneMagiftrorom � Phi*nbsp;lippo Mclanchthone.

Rcquentia ueftra inhac pompa promo* i n tionis mihi periucunda eft,�C cum officionbsp;delc�or,t� ucro proboiudicium�nbsp;quod fignificatis uos bene fendre dehoCnbsp;publico more, inquo�, etfi h�c pompa hanbsp;bet ludos quofdam pueriles,tamen fcitis grauiffimo c�

nit,uthiquigradumpctunt,diligendusfe Philofophig ftudijs dedant: Earn obcaufam gradus libenter confer*nbsp;uamus.Deindeanimieftnon abhorrendsab humani*nbsp;rate,hancharmoniamordinum,qu�quidemReipub.nbsp;edam maximas utilit�res affert, magnifacere amp; amare.nbsp;Poftremoquidhacipfahotum confeffuum celebritatenbsp;pulchriuseftjinquibus homines ingentjSjdo�rinaS�nbsp;uirtutepr�ftantesconueniuntjutaudiantinquibusftunbsp;dijs uerfctut iuuentus,quos faciatproceffus,iuuentusnbsp;admoneturdemulds magnis rebus,quarum cognidonbsp;aduitam utiliffima eft. Si ludigladiatori) fierentautfinbsp;peregnn�nierces,autbclln� exhiberentur fpe�and��nbsp;qui c�curfus hominum tota utbe fierent r�At re uera nulnbsp;Ium eft pulchdus fpeftaculum, quam bonorum do*nbsp;ftorum uirorum c�tus:Nunum enim habet Refpubli*nbsp;camaiusornamentum.Ercumuittute nihil fit admira*nbsp;bilius,magna uoluptas eft bon� menti, tales intueti ui*nbsp;tos,in

D E VITA ARIS T. sf� los,in quibus lucet egrcgia nirtus.Ita^ honeftul�� eft uonbsp;bis� Cynicis illis opinionibus diflentire, qu� hos mo�nbsp;tesinfulfiffimereprehendunt.Nihilautem inc�gceffunbsp;ccuditorum magis decet,qu�ni de r�bus bonis dicerenbsp;autdifputarealiquid.

Proinde cum hoctempore publici off�cij ratio mihi has partes dicendi impofuerit,amp;fiagnofco,qu�m muinbsp;iainmeiuredefiderentur,qu�ad cloquenti� laudeminbsp;pertinentjtamen c� Si me amp;c�teros hune morem connbsp;feruare deceat,nolui meam operam deeffe Reipublic�nbsp;Viciffimeritueftr�humanitatiSjOrationemmeam bonbsp;tii confulere: quod ut faciatis,uos etiam at^ etiam oro.nbsp;Cum^ in hoc loco de artium ac certar� uirtutum digninbsp;latef�pe didum fit, ego hiftoriamcommemorandamnbsp;ifleputauijuir�fcilicet Ariftotclis. Nonfolum quia plusnbsp;uoluptatis ex hiftoria percipitiir, deleftat enim animosnbsp;uarietas negqciorum �c eucntuum,fed etiam quia mul^nbsp;lis de caufis prodeft noffe magnorum uirorumeonfiisnbsp;ha,di�a,fa�a.

Accenditurentm animusad uirtutem,intucnsinillo turn exempla. Deinde de multis rebus admonemur.nbsp;Multa imitari Scipionis autC�faris confilia Imperatocnbsp;poteftjta nos in h is ftudijs noftris, cum confideramusnbsp;do�if��morumhominum ininquirendisamp;tradendisnbsp;artibus prudentiam ac rationem,multa re�ius iudicarenbsp;poffumus. Multum collatio pr�ftantium artificum adnbsp;acuenda formanda^ iudicia conducit. Dicam igitucnbsp;lt;ieAriftoteIe,non ut fit in Panegyricis,fed breuiter ea,nbsp;qu� deuita eius comperimus.recenfebo : Deindede genbsp;tierePhilofophi�j�idefcriptis eius aliquid adijciam,nbsp;ucadmoneamadol.�fc�nccS�quodPbilofophi�genusnbsp;n maxime

maxime proband�m at�^ expetendu fit, 82 oftendafHi� qaantumprofitad Ariftotelicam rationem ac metho�nbsp;dumafiuefa�um efie.Itaenimilatuo fine hoc nemin�nbsp;unquam fore artificem merhodi ullo in genere. Nec uenbsp;to fieri poteft,qnin multafalfa fophiftice mifceanthi,nbsp;quibus ignora eft uia iila docendi, quam monfttat J^rii�nbsp;ftoteles.Porroh�cSophiftica quantum parit erroruntnbsp;ac tumultuuin Ecclefia amp; in Repub. fin fabulis eft,Ixionbsp;nicumappetiffet lunonem.obieftam effe nubem,Iu*nbsp;nonis fpecie, ex qua nati dicuntut Centauri. Ita indodinbsp;exfalfis opinionibus ac Sophifticis,gignuntfadionesnbsp;Ecdefi� exitiofas. Sed haec poftea erunt dicenda : priusnbsp;enim uita percurrenda eft.

Natus eft Ariftoteles in Macedonia,patte Medico Regis Amynta�.Conftat multorumteftimonijs genusnbsp;eius ab Hippocrate ortum effe: Nam pofteritas Hipposnbsp;cratis degitin Theffalia,acdiu poffeffionem Medicaeatnbsp;tisretinuitjCum parentes artemliberis ordine quafipecnbsp;manusttaderent. Ita 82 Ariftoteles � teneris domefticanbsp;confuetudine,optima82puriffima Hippocratis dodrinbsp;naimbutuseft,quamquidemeius fcripta multisinlo^nbsp;cis redolent. Interdum etiam non folum fententias,fednbsp;uerba quocj ab Hippocrate mutuatur. Ego^ita ftatuo,nbsp;untuerfamAriftotelisdodrinam eo effe fimpliciorem�nbsp;82magis methodicam, quia puer ad HippocratisPhi^nbsp;lofophiam affuefadus eft.Erant enim eo tempore 52nbsp;alij PhyficijDemocritum aurorem fequentes, quorumnbsp;dodrina plena fuit prodigiofarum opinionum,82 per^nbsp;plexarum difputationum. Hos fi Ariftoteles imitatusnbsp;effer,nequaquam hoc elegantiffimum methodi filum,nbsp;fiihaucp�opri�tatem tenuiff�. Quanta aucemcuraacnbsp;folecua

DB VITA ARI S T. 2S5 folert�a in ilia domefticainftitutioneufi fint Hippocra*nbsp;lis pofteri,ex eo licet conijcere, quod Galenus ait, Ideonbsp;ptimumn� effefcriptasanatomias,quiadomefticains�nbsp;ftitutionenot�fuerint:SoIitos enim Hippocratis pos�nbsp;fterosdomifecare corpora animantiumat^ hominu,nbsp;amp;fingula membraliberis indeufc^ � teneris fpe�andanbsp;proponere.Itatj cum effet Ariftoteles abipfis cunabulisnbsp;affuefa�us non ad inanes 8� perplexasnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fed

ad return agnitionem, amp;ad quaerend.as caufas, exhac pueriliconfuetudineduasegregiasuirtutes,etinptimisnbsp;dignas uiro dodo confecutus elt,uidelicet,diligentianinbsp;�n qu�renda methodo,amp;amorem ueritatisrAbeuntnbsp;�*iim ftudiain mores. Quarc dilig�tia euoluendi res obnbsp;fcutasordine acproprie,ftudium quoddamamp;amorcnbsp;oeritatis in omni uita parit. Poftea natusannos ly.mifsnbsp;fus eft Athenas ad Platonem audiend umjqui tunc fumnbsp;maingenqamp;dqdrinj laude florcbat. Cum natura eonnbsp;tigiffetArtftoteli omnium difciplinarumcapax,magnanbsp;h�c fcE�citas fuit, quod primum domeftica inftiru*nbsp;done ingenium excitatumamp;pr�paratum eft,deindenbsp;quod acceflfit illcpr�ftantiff�mus Magifter, qui naturanbsp;f�licifl�mam perpoliret. H�c,ut ego quidcm arbitror,nbsp;ita gubernauit Deus, ut petfedum artificem haberemusnbsp;eiuspartisPhilofophi�,in qua elaborauitAriftuteles.nbsp;Audiuitautem Platonem annosuiginti, hoc eft,fere adnbsp;quadragefimuufi��tatisfu� annum. Necintetimfchonbsp;las habuit, fed ipfe fefc exercuit in omnibus difciplinis,nbsp;Inquifiuit,legit,excuffit omncsaurores,adeo,ut pros:nbsp;pteruarietatemledionisacdodringjappellareturaPlanbsp;lone Ledor. Hoc in loco fubit admirari prudentiamnbsp;Ariftotelis,qui tarn diu h�ferit apud Magiftrum,nec punbsp;o ij larii

tarit fub�to c�usdodrinamexhaur�r�poffe� EftS^gt�'* uitas digna laude, (j fero admod� doccre c�pit : Naninbsp;Plaroneuiuo nonhabuitfcholas � Mtiltaautem extantnbsp;honohficateftimoniaPlatoniSjdehutusingenio.Voc�nbsp;bat enim Ariftotelem Philofophum uetitatis, �� coms�nbsp;parans eumc�XenocratejaitAriftotelifrenoopuseffe,nbsp;Xenocrati calcaribus. Viciffim deMagiftro nift pr�darenbsp;fenfiffet Ariftoteles,tam diii n� putaffet audiendu eff?�nbsp;Dicitu r eti� Platoni ar� pofuiffe, et Epigr�ma addidiffe,nbsp;quod extat,in quo ampliffimis laudtbus orn�t Platon�,nbsp;N� uel hic unus uerfus inclicat quant� ei tcibuerit,c�ait�nbsp;Nulla fercnt talem feda futura uirum.

Quod uero homines imperiti fimultatem quandam i� ter eos intercefliffe putant, eo quod Ariftoteles interd�nbsp;� Magiftro diffentit,inepta opinio eft. Nam ut in Sena*nbsp;tu indicenda fententiaf�peamicifl�mi fineolfenfion�nbsp;animorum d�Tentiunr, ita boni �z do�i uiri fine acerbinbsp;tare animorum diffimiles habent opiniones, Sed denbsp;hacopinionu diffimilitudine paulopoftdicam. Poftnbsp;Platonis morrem,cum iam celebraretur domus Arifto^nbsp;relis � nobiliffimis hominibus,{ncenfis difcendi cupidinbsp;tate,accerfiteumPhilippusRexMacedonum,amp;tradienbsp;�ifiliumindifciplinam. Porto nifiamp;dodtinamS^^monbsp;tes .Ar�ftotelis RexPhilippus,qui acutifl�ttie dtinge:�nbsp;nqs iudicare poterat, probaflef,nequaquamei filiumnbsp;tant� fpei amp; generofiflim� indolis c�rncndafifer, Ira�gnbsp;hoc teftimonium'Philippi de Ariftotele grauiff�mumnbsp;eftiudicandum.Neipfequidem alumnus,cumeffethenbsp;roico�^excelfo ingenio,tantopete amaffer Magiftru,nbsp;nift illead dodrinamadiiinxiffct morum fan�itarem,nbsp;�Cfuamwtem. S�peamem pr�dicauit Alexander,fenbsp;non

quot;non fecos amareAriftotel em ac pattern. Manfit autetn AtiftotelesapudAIexandrumannoscirciter ofto^quonbsp;tempore cum alias Philofophi� partes ei tradidir,tumnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;�

oero etiam medendiartem. Atqthacinrenontamf�li citatem Ariftotelts admirandam puto, quod ei contigenbsp;titerudireRegem junum omniumlonge ingeniofiffi*nbsp;mum,8^ quem fata ad imperium orbis'terrarum uocas=nbsp;banr,qu�mprudentiamlaudandameireiudico,quodnbsp;ea tcadiditadolefcenti,qu� uehem eurem naturamnbsp;xeru nt ad fuauitatem 3 q u ip fe fenfit regnanti magnonbsp;ufui 82 magno ornamento effe.Sicenim ait Alexander,nbsp;Mallefe do�rinajqu�m imperij magnitudine excelle��nbsp;te.Poft^uero Alexander in Afiamtraiecir, Ariftotelesnbsp;tedqtAthenaSjacfcholashaberec�pit.Gum^uiderecnbsp;cum return feienria eloquentiam coniungendameffe,nbsp;matu�naftudia,fcu,ut ipfenominabat fc�amp;tM,tribue�nbsp;bat Philofophi�, uefpertina feu t/isAzr� Rhetoricis ex#nbsp;ercitijs. Vnus omnium maxime uidit cognationem ar#nbsp;tium.NamPhificeninftituit�i inchoat a Geometricisnbsp;demonftrationibus.Ideo omnes artes tradabatjfcribe#nbsp;barde natura terum,demoribus,de immortalitare aninbsp;morum amp; rebus c�leftibus.MuIta componebat �d Alenbsp;xandcum,utuiaorRefpub.legibus,iure,iudicijs,difci#nbsp;plina mhniret.Hic fcripfitaureos illos libros de hiftotianbsp;animalium,quainre non folum Ariftotelis diligentianbsp;micifica,fed etiam Alexandri liberalitaslaudandaeft�nbsp;Mam id quoij regium eft,Rempub. artibus Si. litetis ocnbsp;hare.Cum enim priuatis fumptibus explorarinaturaenbsp;animantium non poffent, mil� Alexander Ariftotelinbsp;oftingenta talenta, hoc eft, quadtingenta Si odogintanbsp;milliacoronatocutliad conduc�dosuenatotes Skalennbsp;n iij dasbe

4asbcft�as,uteo�um naturae confiderari poffent.Etn autem qu�dam pr�clarafctipta eius pcrterunt,tarnennbsp;cxiftimo �a qo� teliqua funt,qu�quidemfcholis maxi*nbsp;me apta funt,diuinitus feruata effe, ut pofteritas re�iuSnbsp;doccri poffct. Poft^ enim in Gr�cia,ut fit, rccentioreSnbsp;Philofophi,Stoici,Epicufei,amp; Academicic�peruntiiinbsp;admirationcefie,cum quidem plenifintineptiarurxiacnbsp;Sophiftices, do�rina ueteri ac eruditiore negle�a, fcrt*nbsp;pta Ariilotelisexcutiebanturftudiof�sdemanibuSj�ilinbsp;briinbtblithccispaucorum,uet�ftateamp; carie confumenbsp;bantur : Ac tantus thefautus ptorfus perqffet, nifi Syllasnbsp;f�licitas nobish�c qu� habemus, reliqua feciffet.ISnbsp;enim bibliotheca inbello parta ( nam olim Imperato*nbsp;tes hanc pr�dam,ut bona fcripta feruarent, maxime ca*nbsp;ptabant) cum effent ibi multa Ariftotelis uolumina,nbsp;led peneobliteratajCurauitundi�in Gr�cia eiusauto*nbsp;tis librosconquiri amp;emcndatos ab Andronico public�nbsp;uit.Itaquemadmodumuiuo Ariftoteli amicus fuit Re*nbsp;gum fummus,ira pene extin�um reuocauit in luccmnbsp;fummus�if�liciffimusImperatorSylla.Extanttametinbsp;adhuc ueftigia huius calamitatisjn h is libris qui reliquinbsp;funtjinquibusapparetalicubimutilataseffe fententio*nbsp;las.Porto renouato Ariftorele,paulatimrecentiores fe*nbsp;��frigerecoeperunt,cumfe hiqui plurimumingenijsnbsp;pollebantjuetctido�tin�dederent.Sed redeoad hiftonbsp;tiamuit�-

DocuitAtchenisannostredecim,ncc folum dodd^ n�laudeurbemcelebrior� reddiditjfedetiam ciuibu^nbsp;magna beneficia impetrauit ab Antipatro, qui Macedonbsp;ni�gubernabat,etunice Ariftotelem pr�ceptor� dilige*nbsp;bat.C��utem certamina Athenienfium cum Antipatronbsp;poftea

DE VITA ARIS T. aSy pofleictefcerenr^neipfequid�tutus fuir Athenis.Namnbsp;cum homines inuidi fperarent eum facile poffe oppri*nbsp;mi,inuifiimiamproptcrAntipatriamiciriam,finxeruncnbsp;aduecfus eum impietacis crimen, quod fab�lofam Deonbsp;turn multitudinem reprehendebat,0i unam aliquanjnbsp;�cternamatqginfinicammentem,caufamomniumjer�nbsp;�ireaffirmabar,illud etiam Homerieum citans :

�� yxS�l) TTOAVKOt^KVlH^lS K9(^XVamp;' iS�lt Potmidans igitu t iniq ua iudicia,c�cef{it in Chaicidem,nbsp;qu� erat in fide Antipatri.Ne^ h�ccalumnia, nei^ hgcnbsp;f�ga,uiri Philofophigloriaobfcurant.Sed hocgcnusnbsp;periculorum,quodc�muneeftomnibus benemerentinbsp;bus degenere humano,potiusmagn�additcumuluninbsp;ad eius laudes.Primum enim ipfa ueritatis profefTio honbsp;neftiffima eftzHancaurem in periculis retinere,nec ullisnbsp;minis aut cruciatu ullo deterreri ac depelli �re�afen*nbsp;tentia,h�cgrauitasconftantia^ proprie digna eiluitonbsp;Philofopho � Gloriofum eft igitur Ariftoteli,numerarinbsp;inter fummos uiros,qui propter honeftasopinionesdinbsp;re�a confilia � Sycophantis uexati aut oppreffi funt. Ecnbsp;quoniam omnibus �tatibus Sycophant? bellum gerutnbsp;cumueritate �lt;wovlt;/l�t', erigamus animos exemplis prgnbsp;ftantium illorum uirorum,nec iniquitate hominum ft*nbsp;namusnosabofficioabduci. In feceflu illo aliquantonbsp;poftmortuuseftanno,utfcrunt,climaaerico,fexagel�*nbsp;tno tertio �tatisfu�. Mores eius in orationeipfiusnbsp;perlucent,tarnen iu di cari poffunt ex tot Regum ac Prinnbsp;cipum uirorum beneuolentia erga eum,qH3m,nifi fuif*nbsp;fet in co fingularisgrauitas, tueri non potuiffet. Tefta*nbsp;mentum eius etiamdeclarat,qu�mfuerit cpiKcso^yQ'tnbsp;diligentiffime enim commendat uxorem 8d liberosnbsp;Antipatto*

Antipatro.Suntamp;:ali� humaniratis plena in teftatticn to,qu� nefim prolixior omitto. Nunc fit cgrcgia imanbsp;go nobis propofita uiri Philofophj,fcu hominis uet�*nbsp;fantis in fl:udrjs,ea^ rcferentis ad communem militate,nbsp;ita intelligere poteritis, fi animo totam hiftoriam intuenbsp;biminijamp;confiderabitisoim ar^ impetus ingenijjprinbsp;mameiusinftitutionem,ftudiorumgfadus,infinitaninbsp;difcendiauiditatcm,fidemac dexteritat�in docendo,nbsp;l�borem fctibendi tot egiegia monumenta moriimnbsp;grauitatem humanitatem Poftrcmo etiam iniutiasnbsp;quas � Sycophantis accepit. Quem non deledet uidetcnbsp;�i. confyderare inuno uirOjtam multas hcroicas uirtunbsp;tes r'Cum enim in hoc genere perfe�us attifex fuerit,fanbsp;tisapparetdiuinitus eum heroica natura pr�dit� fuiffe.

Ha�enus de uira dixi,multo btcuius qu�m tes pofce bat: Nunc deeius Philofophia dicam �Eratautem h�cnbsp;parsorationis multo longior futura,nifi anguftia temnbsp;porisuetaret.Conferend� enim erantfe��,qu�dan3nbsp;etiam de Platone dicenda �tant, Sed h�c breuiter per*nbsp;ftringam.Tanta eft eloquentia Platonis, ut haud dubicnbsp;longe antcccllatomnibus quorum extantliter�.Mult?nbsp;etiam fapientiff�m�cogitationesfparf�funt in eiusmonbsp;numentis, fed nullam artem int�gre jneij ordinetradinbsp;dit.�einde maxima pars operum ironica eft, qu� figunbsp;ta ad deridendum acc�modatioreft,qu�maddocennbsp;dum.Atheneus feribit quendam Platonis auditoren#nbsp;Cheronem confecutum tyrannideminpatria,imitat�nbsp;effeabfurdasillas difputationes de communiufu rer�nbsp;amp; mulierum : Tulifleenim legem,ut domini amp; ferui c5nbsp;muniter omnibus fottunis amp; uxoribus uter�tur. Ita manbsp;leintdk�xPlatonis ii;oni�,ineptuni hominem ptoi

- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;-nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;-nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fusin*

D E V I T � A R I s r. �89 fus infatuariint. Ariftoteles contra difcentium utilitatinbsp;confukre,amp; fcholas iuuarcuoluit. H�c uoluntas etiamnbsp;inPhilofophomagnamlaudemmeretur. Intcgrecotnnbsp;plexus cft artes Diale�icen,Phyficen,amp; Ethicen,amp;: duonbsp;as res adhibet,qu� lumen afferunt in docendo, methonbsp;dum,amp;propriet�remfermonis. Vtileeftigitur adole*nbsp;fcentes ad Ariftorelicam confuetudinem affuefieri. Plaonbsp;tonica ilia licentia in difputando parit incerras ambinbsp;guas opiniones,non fecus ac pidores Indentes pinguntnbsp;chimerasaut centauros. Quantum autemamp;rebusipfisnbsp;Atiftoteles uincat alias fedas.ex eo intelligipoteft,lt;jnbsp;Diale�ica nulla alia digna uifacft,qu�peruenirctadnbsp;pofteros,nifi Ariftotelica,quod Phyficen ex Geometricnbsp;cisinitqsptudentiffimeducit. Qu�m ucnuft�eft,quodnbsp;unusuiditnaturam uirtutis,effeafFeftuum mcdiocriranbsp;tcmc Quo confiliograuiffimcfignificat animos affuefanbsp;ciendoseffein omniuitaad mediocritatem. Sed reprenbsp;henditur in Ariftotele obfcuritas, quam quidem ipfenbsp;afFe�af�e dicitur, quia dixerit libtos fuos aeditos effesSinbsp;non�ditos. Meoiudiciolongcalioconfiliohoc didunbsp;eft; Videbat prudentiff�musuirhancmethodiration�nbsp;nonanimaduertipoffe,nifi�liberaliterinftitut�s.Ideonbsp;inquir,non cffe atditos,uidelicet,ineptis, qui non pr�onbsp;paratiali)sartibus,iftaattingcbanr. Magna eft eleganonbsp;lia amp; perfpicuiras orationis in multis libris. Alicubi pronbsp;pter return exilitatem, quam ille propter methodumnbsp;confedaturjdifputatio fit obfcuriot:fed animaduerfanbsp;methodojtenebr�ill�difcutiuntur. Callimachus rogatnbsp;Charites,utmanusdelibutasfragrantibusfuccis lauentnbsp;in fuis elegiSjUt polTint effe perpetui propter gratiamnbsp;uenuftat�.Tanta eft aut� fuauitas ret�attj orationis innbsp;O Ariftotele

Anftoteleinplerifqg fctiptiSjUtinlibro deanimalibus, inPoltncisJnEthicisJnEpiftolis amp;alijs multis locis,nbsp;uc iure exiftimari poffit,ChantesaIiquid fucct afperfiffenbsp;demanibuSjUtCallimachiuctbis utar.Q.uidquodciusnbsp;libri probibliothecis effepoffunt�Plurimaenimexuenbsp;tcribusmonumentisqi]�interciderunt,citat,acpropte�nbsp;huiufmodi flofculos arbitror,AriftoteIem � Ciceronenbsp;flumen aureum uocan. Q.u�m multa intcrpretatur PUnbsp;tonis dida, ut in quinro Ethicorum,cum quidem fum��nbsp;pferitcOllationemdeproporrionibus � Platone,tamenbsp;earn accommod�t uenuftius : Sed defino, nam omnianbsp;perfcquinimislongum fuerir. Hfceodiccndaputaui,nbsp;non folum ut magis ametis Ariftotelem,fed etiam ut conbsp;gitetis,curfitamandus,8i in manibushabendus.-Plas�nbsp;ne^itafentio,magnamdodrinarum confufionemfei*nbsp;cuturameffe,fiAriftoteles negledus fuerit,quiunusacnbsp;folus eft mctliodi artifex. Nec alia tationead method�nbsp;affuefieri quisc| poteft jiifi in hoc genere Philofophiaenbsp;Ariftotelic� mediocriterexerceatur. Quareuos hortor,nbsp;no folum ueftra caufa, fed etiam propter uniuerfam ponbsp;fteritatem, ut hoc optimum dodrin� genus diligenternbsp;coIatisSiconferuetis. Platoait, igniculum illuma Pro*nbsp;metheodecoeloallatunijmethodumelTc. Athoe igni^nbsp;culo amiffo, rurfus homines transforma f�tu tin beluas�'nbsp;profedo enim fublata uera doc�di ratione,nihil diftantnbsp;homines � beluis. Vt igitur hunc igniculum retinea*nbsp;mus,hocdodrin�genus,quod tradiditAtii�nbsp;ftoteles fummo Audio con*nbsp;feruandum eft.

*0 ORATIO DE VITA DIVI A V G V S T Isnbsp;in,menfe Septembri habita � loanne Saxonc Holfa^nbsp;tienfiicum iterum decetnetet quibufdam honefltis�2nbsp;CWditisiauenibusMagifterii titulumjnnbsp;Academia Vitebet^nbsp;genfi.

Ideo morem effe fchol�, ut mihi qu�dem uidetur,laudedignum,ut in his congrefl�nbsp;bus alias de attium aut uirtutum dignitatenbsp;dicatut,alias hiftori� datorum uiroruninbsp;�---� tecitentur,qu�multa monentiiiuentutetn

Uel deftudqs ueldemoribus.Cum aut� de artibusalij f�pelucuicntcrdixerint, quorumcum fit oratio fubtilisnbsp;amp; atguta,magis idonea cft illis materijs,^� mea.Rutfusnbsp;ddegi hiftotiam,noneotantum,qiexempla prodeffenbsp;iuuentuti ftatuo,fcd etiamobhanccaufamjquodhocnbsp;genus nartationum mihi quidem texere facilius ell,i�nbsp;lilas argutas deartibus difpurationes. Ac me nuper diesnbsp;Auguftinodicatus,cogitantemdeipfiusingenio,pietanbsp;te,fcriptis,admonuit,de ipfo utmaximedicendum punbsp;tatem.Opinoromnespiosubiqg terrarum huiusuirirenbsp;cordationc deledari. Sed in hac fchola pr�cipue gra*nbsp;tam eius mentionem effe decet,in qua Auguftinus qua�:nbsp;fi tenatus eft,amp; eius do�rina,qH�iacuitobrutaden�:nbsp;fiflimistenebris,nonfolum reftituta eft,fed ctiam lum�

batione aaditae funt hiftorias Platonis, AtiftotcliS, quanto magis conuenit fauereadfcrentibus piaexem*nbsp;plagubernatorum Ecdefiae Qu? cum oftend�t qualianbsp;�uenntdo�tin�certamina, formant ftudiofotumiudtnbsp;cia,nosc^ d e Ecdefi? periculis admonent,6� difcendt cunbsp;tarn exufcitant. Ac pr�dpue Auguftini contentionesnbsp;exemplo effe poffunt, quanta dodrin� uarietate�i cos�nbsp;pia,qu�ta uigilanti� opus fit ijs, qui in hoc muncte un�nbsp;omnium in terris maximo Bidifficilimo uerfantur,ui^nbsp;dclicet indijudicatione �dgubcrnationedo�tin�Ec�*nbsp;defiaftic?' Lucent in illis certaminibus exempla harumnbsp;c�muniumartium,qu�iuuentutiptoponuntur,quarenbsp;non eft intempeftiuum, cum denoftris artibus dici fo��nbsp;letjdccerperealiquid exEcdefiafticis materijs, pr�fer^nbsp;tim cum omnia ftudia noftra pr�cipue debeant eo fpe^nbsp;�are,utnosinftruamos,utEcclefi� ufui effepoffimus.nbsp;Hie finis,hie fcopus omnibus bonis mentibuspropoft*nbsp;tus efle debet. Quarefpero uos non improbare hoege*nbsp;nus argumentorum. Quanquam aute uideo prolixio^nbsp;remeffeAuguftini hiftoriam,quamuthic recitari totanbsp;poffit,etiamfi uelim earn nudam amp; fine ullis ornamennbsp;tis proponere- Verum in hac materia quoquo modonbsp;elaborate pium effeduco : quod fi uos quoqi fentitis,ucnbsp;arbitroc, peto mihi ueniam dari, quod orationis fon�nbsp;ac fplendorem non adhibeo,quern uarietas argumentinbsp;poftular. Nonfolumpulcherrim�uirtutes boni Dodonbsp;risgubernatoris Ecdefi� hie monftrand�erant,6^nbsp;orationeilluftrand�,fed etiam magno motu animidenbsp;ploranda Ecclefi�calamitas, quod diuiam pro Augu^nbsp;ftinis regnant Pontifices,Caligul�,amp;Nerones,amp; extinnbsp;- da uerendo�fina,acluceEuangelij,hQ�rend�tenebr�

. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ecclefiani

Ecdcfiam opprcfferunt. Dodrina de fide amp; uera inuoss tatione Chrifti deicta eft,idolatria manifefta recepta,�nbsp;in fcholas amp; condones inuc�� funt impi� perfuafionesnbsp;plunm�,amp; nugaciffim� rix�. H�querel�addendaenbsp;�ant hisnarcationibus de Auguftino,qu�cum propternbsp;temporis breuitatem omitteud� fint,initio orationisnbsp;breuiteradmonuiadolefcenteSjUtcumaudient hifto*nbsp;ciam,ipfi conf�rant exemplum apud fefe ad alia temponbsp;ta. Audio anteannos duos amp; uiginti habitam effe ora#nbsp;lionem deAuguftino,a reuerendoD.Dodore Marti#nbsp;no Luthero, inftauratore purioris dodrin� Euangelij,nbsp;pr�ceptore noftro fumma pietate �dobferuantia colennbsp;do jinquahiftoriam Auguftini contulitad Pfalmum;nbsp;Beatus uit qui non abrjt in confilio impioru amp;c. In quonbsp;Pfalmo pius Dodordcfcribitur, qui uer�Ecclefi�fen#nbsp;tentiam contra impios Dodores ptopugnat. Earn ora#nbsp;tionem non dubito coplexam effe et Auguftini laudes,nbsp;gi uniuerfam Ecclefi� caufam,qu� fi extaret, iure uitupenbsp;tari poffem, fl idem argumentum retcxete aufuseffem.nbsp;Sed quia defideratur, fpcro uos mihi �quiores fore.nbsp;Amo ftudia facrarum literarum,amp; propter h�c Auguftinbsp;numadmiror. Quart deeo.potifsirnum libuit dicere,nbsp;cum dies ei dicatus me nuper,utde eius uita amp;certami#nbsp;nibus cogitarem diligetius, admonuilTet. Venio rgitucnbsp;adhiftotiam.

Natus eft Auguftinus honefto loco in municipio Africano,quod ipfe Tagaftam uocat: Opinorautemnbsp;Tliebeftam � Ptolem�o uocari, non procul diftantem anbsp;Madauro. Parentes fuerunt Patriciusamp;Monica,Chri#nbsp;ftian� religio n i addidi, Sifi pater fero matris pietate adnbsp;Chrifti agnitionem pertradus eft, uiralioquigrauis,honbsp;o iij neftus

neftuSjamp;in pt�mis libcralis infoaendts filij ftudijsgt;Qt Auguftinus ipfe pr�dicat. Mattis ucro magna pietas,82nbsp;excelkns in omni matron� officio uirtus fuit. Omittonbsp;hic, qu�defu�puerici�motibus r�cit�t ipfe, qu�funtnbsp;communia omnibusetiambonis ingeni)s,amp;fi uoluicnbsp;his exemplis imbecillitatem humani generis depinge*nbsp;re:Sedhumani generis corruptio habet aliosmaioresnbsp;morbos, qu�m ibi recenfentur'Dicamigitur,utcoepi,nbsp;deeiusftudijs.

Poftquam domi percepitGrammat�cen,miffus eft ad Rhetoricos ptofeffores in oppidum Madaurum,nbsp;quod � Thebefta diftat miliaribus noftris opinor fept�.nbsp;Precipuatuncinfcholiscura etatadfuefacere adolefcennbsp;tes ad declamandum,amp;ad extemporalem facundiam.nbsp;�n eo g�n�r� cum aliquandiu exercitatus effet,amp; f�li�*nbsp;citer promouiffet,Carthaginem mittitur,qua�� Madaunbsp;toabeft circiter decem noftra miliaria.Ibi cumamp;elo*nbsp;quenti�amp;Philofophi�operamdaret,m3gn�,opulennbsp;t�,amp;ociof�E urbis illecebris,acliccntia narrat.amp;fuoSnbsp;mores corrupcosefre,acnominatimqueritur fibi fpe^nbsp;ftac�la ,amp; praua fodalicia nocuiffe, qu� funt commu�nbsp;n�s corruptel� iuuentutiszNondum enimBaptifmonbsp;initiatus erat, S^fi Chriftianam religionem amplexusnbsp;erat. Fuitenimuitiofaconfuetudor)s,quiliberiusuiuei*nbsp;re cupiebantjdifferre Baptifmum uftj ad feneftam,ucnbsp;poftea femeldeleret Bapcifmus omnes priores lapfus.nbsp;Quanquamautemnonnihillaxauit frenum cupidita*nbsp;tibus,tamen mores erantplacidi,8^ non pugnabantc�nbsp;lcgibusciuit3Cis,necprorfusabduftLis eft animus � ftu^�nbsp;dijs. Ibi cum in Ciceronis Hortenfium incidit^cum a nanbsp;Eura impetus ad uirtutem didecus^ardentes haberer,.nbsp;7'nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;comm�tus

^9f cottitriotus Cicero nis fcripfo,renocat!pfefefe,amp;:maionbsp;te fgueritate regere mores inapit,licentiam priorem co��nbsp;hercetjfe^ad continenriam,acad pietarisftudiuexufcinbsp;tat 8� componit.Praua ingenia,pr�fertim fi abfit meius,nbsp;non facile emendantnr literis �C do�tina.Q.iiarecum ilnbsp;liusCiceronianifcripti ledione potueritin uiamreuogt;nbsp;cari Auguftinusjfatisapparetindolembon� fuifle,necnbsp;defuiffe ei illa ufrtutum femina at^ initia, quguocat Atinbsp;ftoteles cpvffiK�s �gtraf-EtnautemCiceronisHorren�nbsp;litis non extat, tarnen qtiod fueritargumentum Iibri,Cinbsp;cero alicubi comm�mor�t :Defenfio eft Philofophi�nbsp;aduerfuseoSjqui,utntincfunciLidiciaauliC3,contendelt;�nbsp;bantnihilopus efleilla fubtili eruditione. HicCicenxnbsp;oftendic,qu�fitueraPhiIofophi3,acad eamcolendamnbsp;bonaingeniahortatur,declaratquas utilit�res aduitanbsp;adferatjmhaceflelegumamp;Jomnium hoaeftorum ofKnbsp;ciorumfontes,hacuocariamp;inuitari homines adagnif�nbsp;tionem pei,ac aeterni metum numinis: Ex hacdodrinanbsp;defcriptionem anni certam fumptam efle, qua remota,nbsp;quant� effent in uita tenebr�fDeni�compledi Philonbsp;fophiam multas artes uit� utiles. Hancfuiffe fummaninbsp;iIIiusfcriptiC�ceroniani,amp;:ex alijs locis Ciceionis,82nbsp;ex Ladantioapparet, qtiiinde fententias quafdamex*nbsp;cerpfit. Harumiucundiff�mar� difputationum ledio*nbsp;neitamotus uideturAuguftinus,ut qui natura Muficanbsp;ltinr,etiamfi adhucrudes funt arris, amp; aliud agunr,ta*nbsp;men dulci cantu mirabiliter ad Mufices amorem acftunbsp;dium extimulantur. Nondumautem legeratfacras lirenbsp;tas,nec,qtuiderur,conciones niagnifecerar, necdedo^nbsp;drina pia mukum difputauerat cum pijs �C eruditis, ucnbsp;iudicatepoffer,quidpr�cipueprofiteretuiEuangeIiuni,nbsp;�^quas

quae effet pura amp;incorrupta doflnna.Fatctur etiai�i fibi le�ionem faciarum literarum infuauem fuiffe, pro^nbsp;pter genus fcrmonis,alienum � Latinaconfuetudine:nbsp;Habebantenimuerfiones admodumineruditas. Verunbsp;ut mihi uidctur,omnes qui � facris literisabhorrent,nulnbsp;la enim �tas non habet prophanos homines,offendunnbsp;turnontamgenere fermonis, qu�m infcitiarer�.Nonnbsp;uident genus dodrin� diffimilc effe Philofophi�, nonnbsp;intelliguntdifputationum confilia amp;feriem. H�c inigt;nbsp;fcitiareddit infuauem le�ionem,ut dici foler:Ignotinbsp;nulla cupido. Cum igitur ignarus do�rin� Chriftiangnbsp;nopoffetiudiciocligereDoflores,fecit quodfoletuulnbsp;gus facere : Vt ftatuas,ita Dodores �ftimant ex ueftitu,nbsp;toruitatefronds,barba.Eratenim Aphrica plena Ma^nbsp;nichgorum,quimagnam uitg puritatem fimulabant-AbAinebanta carnibus,improbabatconiugia,damna�nbsp;bant impcria,amp; alios mores politicos, ut ab ambitionenbsp;longiffimeabeffeuiderentur. Pr�dicab�t fehaberead^nbsp;flatus diuinos,amp; enthufiafmos- Hg praeftigig offufg ocunbsp;lis homin�,mirificecapiunt animos tSufcipimus enimnbsp;eos, qui cum Deo putantur habere commercia,ut Or#nbsp;pheum,aiitNumam homines admiratifunt:Deniquenbsp;naturaliter homines ad fuperftitionem propenfi f�nf.nbsp;Significat etiam Auguftinus fe admiratione ac Audionbsp;prodigiofarum difputationum inuitatum effe, potiffi^nbsp;mum utManichgis fe adiungeret. Nam ardentia ingc#nbsp;nia facilecapiuntur nouis amp; inuolutis difputationibos.nbsp;TaliumplenaeratfedaManichga,qu�eratqu�d� connbsp;fufio ex Stoicis deliramentis, 6� ex ueteribus h�refibusnbsp;ac fuperflitionibus conflata. A Stoicis fumebant duosnbsp;DeoSjLucem, �C Hylen : defendebant fatum Stoicum,nbsp;ineptias

inepnas de aftris contra artem demotibus c�lcftibus docebant,prorfus tollebantlibert�rem human� uolunnbsp;tatis.Reliqua ex h�refibus �tant addita. Nec de Chrifto,nbsp;nec de Spiritu fan�o re�e fentiebantjfcelerate fingeb�r,nbsp;autorem fu� fcd� Manich�umjuiffe ilium ipfum Paranbsp;detum,quem Chriftus promifit: ia�itabantfe fuis riti#nbsp;busconfequi enthufiafmos.Hscpcftislateuagatael�,nbsp;pr�fertim in Aphrica. Tanta eft Diaboli potentiajUCnbsp;omnibus �tatibus horribilitcrdilaceretEcclefiam. Cunbsp;igitur Auguftinuserrore�tatiSjtanquam uentis in basnbsp;fyrtes Manicheor� delatus effet,paulatim,ut erat amansnbsp;ueritatis,attentiusconfiderare dogmata c�pit.Deprcanbsp;henditigituruanitaremfe��in materijs Philofophicis,nbsp;ut ipfeinquit, quia Manich�i fine Arithmetica tradeb�cnbsp;motusamp;congreffusfyderumcommenticios8dfabulonbsp;fos,ac pugnantes cum liera computatione. Quare cumnbsp;annos nouem in ea fe�a uerfatus effet,8^ exercuiffct Donbsp;floreSjacnominatimFauftumjerrores rcfutans,n�illenbsp;quidem tuneeludatuseft,fcd ramen probare �iamarenbsp;fe�am defqr. Mater interea aff�duis lachrymis � Deonbsp;petebat fili) emendationem. Et oftendit Deus fepiosnbsp;gemitus uera uota exaudire. Diuinitus enim accidir,nbsp;utAuguftinuscumRomamtraieciffet,mittcretuc�Pr�nbsp;fe�o Romano Mediolanum,utexerceretibiadolefcennbsp;tes in dicendo. Quanquam autem animo iam eratalienbsp;niore � Manich�is,tamenporrum teuere nullum adhucnbsp;poterat. Et exdubitatione illajUtfitjin Academicasopinbsp;niones incidir,diu nihilaffirmans dereligione. Quamnbsp;multi nunc quoi^ cum fc euoluere exdifputationibusnbsp;nonpoffunt,prorfus fiunt �tfto/f�Seddiuinitus exhocnbsp;naufragio Auguftinuseteptuseft,qf�lt;� matris lacbrym�nbsp;p ptoep

p�o eointci'peUabantjSiipfc, qnanqua indubiratfone nerfabacur,andiie tarnen bonos Do�otes,aclegerefa�nbsp;crasliteras nondeftitit.Narratfetunc inPlotiniltbrosnbsp;incidiffejn quibus fucrint qugdam de natura Deij�� denbsp;uerbo �terno,qu� imitati funt Philofophi,amp;: aftutenbsp;tranftuIeruntadfefe,utChriftian� dodrin� autoritasnbsp;cxtenuaretur.Sed tarnen-Auguftinus ait fe deprehenfanbsp;fraude,eoslibrosabteciffe. Mirum certamen in hachis�nbsp;ftoriaconfpicituranimiinquieti, omnia exquirentis62nbsp;cxplorantiSjUt ueritatem inueniat. Multa monet hoenbsp;exempl�juidelicet, dodrina �� meditatione opus effe,nbsp;fiiad agnofcenda, amp;ad retinendam ueritat�. Audiensnbsp;igitur Ambrofium attente ac diu,c� una effet etiam ma*nbsp;ter,tandem Manichaeam feflam aperte relinquit, amp; fennbsp;tentiam Euangelij ampleditur. Gogitat etiam de du*nbsp;cendauxore,ablcgataconcubina � Aliquanto poft reli*nbsp;da artis profeffione, totura fe dedit facrarum literarumnbsp;ftudtjSj�i ueris lachrymis d�plor�t prioresfuastene*nbsp;bras.Tam diu materuna manet,donee Baptifmo ini*nbsp;tiatifilium uidit.Poftea cumredirein patriamcuperet,nbsp;n� uoluit ipfe ab ea diuelli.Gum^ mater in itinere moenbsp;tuaeffer,multa priuscumf!liodeimmortalitate,dedonbsp;�rina Chriftiana,de Ecclefi� �rumniscollocuta,ipfenbsp;fufceptumiternonomifit,rediens^ inAfricam eufuisnbsp;fodalibusjinpatriaaliquandiu ranqua in feceffu uixit.nbsp;Inde propter dodring famam euocatus eft ab Epifcoponbsp;Hipponenfi Valerio,ad munus pr�sbytertj ;in quafunnbsp;dionecum fchol� eius Ecclefi�pr�effet,diciturfoda*nbsp;litioillamregulammor� amp; exercitiorum prgferipfiffe�nbsp;qu�extar. Nee aliud tune fuit illud Collegium, nificoe*nbsp;tus fchohfticns, ex quo liber� eiat difcedece omnibus,nbsp;qui aliud

DE VITA AVGVST�NI. 3$^ qui aliud u�t� genus appctebanr.Etfi autemfoIiEpifconbsp;ptconcionabanturcum aderant,ramen Valerius iuffitnbsp;�uguftinum,fcprjfenre, concionarirquod quanquamnbsp;grauatim faciebat Auguftinus, ne Epifcopi exiftimario^nbsp;nem minuercr,ramen poftquam utdit ferio hoc pererenbsp;EpifcoputtijObtemperar � Ibi cum Manicheos amp; Donanbsp;liftas ita rcfutaffet, ur pleriij redirenr ad fanirarem, reli^nbsp;qui ueto oppido excedcrentjconftituta rranquillitatenbsp;eiusEcdefi�, Valerius feuiuo curat hune eligiEpifcopu,nbsp;utprofpicerethuius Ecclcfi�incolumitatietiam inpo*nbsp;fterum. Id munus adminiftrauit circirer quadragintanbsp;annoSjquo temporeuaria ei cummultis h�reticis cer^inbsp;lamina fucr�t. Magnam multitudin� ex Ethnicis etianinbsp;ad Euangelium pertraxit,quos facilius flexit, cum uidenbsp;lent eius dodrinam diuinitus comprobari miraculis.nbsp;Dcleuit rcliquias Arrianorutn in tota uicinia, publice renbsp;uincensF�licem Arrianum coram Magiftratu. Profli^nbsp;gauit amp;Manich�os:Sed omnium duriffimum certa^nbsp;men ei fuit cum Donariftis,qui non tant� concionibusnbsp;amp;fcriptis turbabant Ecclefiasjfcd manifeftauigraffas�nbsp;bantur. Eratfaflio Circumcellion�.quipcrillamoramnbsp;Afric� paffim feditiofe uagabantur,amp; � fediflentien^nbsp;tes alios interficiebant,aut male mul�abant. Hi rum uhnbsp;tus cdiflisamp;f�tieritatelmperatorum,uix tandem fedanbsp;lifunt. Maximeautem Auguftinoinfefti erant Donati#nbsp;ft�jamp;quia abipfoacerrime refutabantur,6�quia eiusnbsp;diligentia perfe�um eratjUtImperator f�uitiam eor�nbsp;coherceret,amp; facultates quas Ecclefi� ipforu tenebanr,nbsp;transferrenturadpiasEccIefias,neimpij Dodores eteonbsp;turn fatellites, qui in prouinciagraffabantur, illis frue^�nbsp;tentur-Cumautemf�pecumiUiscongreffus firAugu:�,nbsp;�nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pi] ftinus.

ftinus.difputando in publicis SynodiSjS^ coram Magw ftranbuSjCumf�peinfidijst�taeiuspetitafitjh�ciiegonbsp;cia��penculadun�tercumexercuermn. Quare nonexinbsp;ftiniennisfuiffeociofumEpifcopuin,aintantum ceres�nbsp;nionijs fuis occupatum. Longe aliter de eouirofcndcnnbsp;dumeft,quituncfer� folus in excubijs fuit pro Ecclefianbsp;Chriftijquipucitatemdo�rin�contra totimpiasfa�ionbsp;nes,qu�mulntudineamp;;potentia inftrufl� erant,8�c�nbsp;pijsaffiduumamp;: �azrovcAay bellum gerebant, d�fendit,nbsp;quiconfilia Ducum S� Imperatorum in multis rebus,nbsp;qu� ad publicani pacem pertinebant,gubernauit. Ex^nbsp;tant enim mult� eius ad pr�fides epiftolg grauiter fcris�nbsp;ptg: Cuius indicium QCItalicos Epifcopos reueritos effenbsp;uidemus.Vtigitur Homerus boniPrincipis officia comnbsp;plexus eft hocuerficulo:

AlilfOTi^OjJ ffVViTO! KOa'lJt.KTU^ KyO^HTNS. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;;

Vtraijarteopus efteiuiro,quipr�eftEccfefi�,ut fit ad docendumidoncus,acprudens iniudicadis negocijs^nbsp;incauendisinfidijsaduerfariorumuntuenda tranquiknbsp;litate Ecclefi�. H�c cum pr�ftiterit Auguftinus,faterinbsp;necelTceft, benemerituelfe de Ecclefia Chrifti : Lucentnbsp;cnim eius fides,conftantia,prudcntia,uigilantia, in illisnbsp;turbu�entis negoerjs omnibus,eius temporis.

Sed incidittunc quedam caufa, in qua maxime emi^ neteiuseruditiofpiritualis,�lt;iad quamreliquacertaminbsp;na uidentur quafi qu�dam rudimenta fuifte. fn hac pe^nbsp;culiarebeneficium Dei confpicicur,quodpcr Augufti^nbsp;num Deus Ecclefi� pr�ftitit. Fuit quifpiam Pelagius,nbsp;Philofophi�,utarbitror,ftudiofus,quidumaccommanbsp;date

DE V'I T A A V G V S T 1 N 1. jo� dareChriftianam do�rinam adPhilofophiani conalt;nbsp;tur,aftutecorr�pirpianido�rinani.Doctiit legem De.nbsp;poffeimpledrgiadamEuangelij jtantum effelegis co^nbsp;gnitionemmaturam hominis integeameffe acfmepecnbsp;caroibomines iuftos Sibeatos effelegis impletione, amp;nbsp;hac mereii remiffionem peccatorum. H�Cjqniaiiidebanbsp;tur Euangeliumpulchre c�gmere cumPhilofophiaSinbsp;iudicio rationis,magno cum plaufu excipiebantur innbsp;ItaIia,GalIiaj6^ Africa. Poffidonius narrat, Innoceni�nbsp;tiumkomanumEpifeopum initio etiam n�iniquumnbsp;fuiffePelagio.Suntenimexeo genete,qu�uocatPau^nbsp;lus 7rlt;��t'�,qu�blandiunturrationi.Sed unus Auguftinbsp;nus non folumuidit quid effet mali,fcd etiammagnonbsp;Audio refutarecrroremc�pit.CoegitSynodos,�didicnbsp;plHcimafcript3,inquibus penefepultam do�rinam denbsp;gratia Chtifti renouauit,ac reftituit illam peculiaremnbsp;Ecclefi�fapientiam,dc iufticiafidei,ignotam mundo.nbsp;Depeccato onginisclariusfcripfit,^anteipfumfcriptonbsp;resomnes. Ohgenesinuexcratperniciofas interpr�ta*nbsp;tionesinEccleftam de lege:Ex lege non iuftificabitucnbsp;omniscaro.id eft, exccremontjs. Item I iterat'd eil,hiftonbsp;rica interpretatio, occidit : Spiritus, id eft, a 11 ego ria denbsp;moribus uiuificat. Hos lapfus Origenis tunc quot^ ma*nbsp;gnum periculum erat reprehendere : Erant enim h� innbsp;terpretationespaffimrecept�,amp; mordicus tenebantur.nbsp;Quareplane Prophetici fpiritusfuir,unum uirum S� ui*nbsp;dete hos errores, amp; Paulo reddere genuinam fenten*nbsp;tiam,Zaudere �iudieijs fupetiorumdiffentire: Sicutnbsp;pkirimieiobiecerunt,curunusauderet refragarifupe*nbsp;riorum fententijs,magno confenfu confirmatis,

lit D�ttioncs,8i quofdam �grotos fanauit. Scdh�c funt longepr�ftannoramiracula,fucccffusingubernatione,nbsp;S^h�ciudicij ie�itudo,6�fid�iconftantia,quod uiditnbsp;Pauli fentennamdelcge,depcccato,deiufticiafidci5 SZnbsp;ruagnoanimirobore contra receptas petfuafionesde^nbsp;fendit.Tantafueratcaligo,utnccfcrmonisgenusin fa#nbsp;cris liceris intelligererur.H�c ipfauocabula,qu� funtnbsp;pr�cipua in Ecclefia,quas res propric fignificarent, ignonbsp;tabatur,Lcx,Euangelium,peccat�5gratia,fidcs,Iitera,nbsp;fpiritus.H�tanr�tenebrgdepuIf�funtAuguftini ope^nbsp;ta,quiquidem illas tantas res pcrfpicere amp; iudicarc n�nbsp;potuiffet,nifi exercitia pcculiaria fpiritus deguftaffer.nbsp;Cum autemmaximeopusfitEcclefi�,uerail!orum lo?nbsp;corumexplicatione,decetnosomnesagnofcereDci benbsp;�eficiuni,cuiusdonum eratjdodrin� renouatio. Debenbsp;turamp; ipfi Auguftinogratia,quiliterismandauitueraninbsp;interpretationem utpofteritatem admojieret. Dixidenbsp;pr�cipuo Auguftinimerito, fedbreuius quam magni^nbsp;tudo rei poftulabat.Q.uod autem in tam difficilibus dtnbsp;fputationibusinterdum improprieautincommode lonbsp;quitur,uenia ei danda eft : Temporum ifta erant. Namnbsp;�tas ilia magis ad declamatoriam rationem dicendi,nbsp;qu�m adaccuratasdifputationesaffucfa�aerat,Et dif=*nbsp;ficileeratextantistenebris materiasillas euoluere.Re^nbsp;busuero baud dubieprorfus congruit,cum fententia,nbsp;qu�Deibeneficiorurfusilluxitin bac fchola,�i quid�nbsp;ipfo monftrante. Omitto qu�m multa prudenter��nbsp;dextrerefponderitde uarrjsnegocrjszReprebendit fu��nbsp;psrftitiofas opiniones de traditionibus buman!s,monbsp;net non effe cultus Dei,fine peccato oniirti poff^*nbsp;Apparettuncquoggdubitaffemulcos, quid de milinanbsp;^ciui*

DE VITA AVGVSTINI. 303 amp;ciuilibnsofficijs fcnticndum effet:lntercogatiis igi*nbsp;tur Auguftinusrc�eamp;dextrercfpondit.

Haflenns tantum ut Doftotcmla�dam�,etri hgc quf# demprecipuaEpifcopilausertjNonde c�tcris uirtuti:*nbsp;busdiX!,qu�in gubecnarione neceffari� funt, nondi�nbsp;de priuatis monbus: Deutiifcj brcuiffime dicam. Innbsp;gubernationepr�cipualauseftiuftid�,qu�ucl feueri�nbsp;t�te utitur cum caufapoftulat,ucllenitatc,cum h�c eltnbsp;otilior.Ecfiautcmnihilfuitin Auguftini natura tyranninbsp;cumjamenita lenis fuit,utnon nimis effet indulgensnbsp;autlentus.utfatis declarauirinmultiscaufis. Calamen*nbsp;flbus qui feditiofe imperum fecerant in Ecclefiam, nonnbsp;remittttomnino p�nam,ctiamfi pro eis deprecabatutnbsp;Ne�arius.EtquidcminqiiitloquensdeEthniciSjfenoInbsp;le ab ijs cogari, � quibus Chnftus non rogetur. Bonifa�nbsp;ciiim Coniitenifguereobiurgar,qgt;duxitEthnicani connbsp;iugem.Rurfus multa leniter fecir.Non uultinterfici mi^nbsp;litem,quitemplum uiolauerat,fed iubet eum admotfnbsp;neriamp;ad p�nitentiam inuitari. Quidamdonaueracnbsp;certum fundum Ecclefi�,poft annum mutatauolun*nbsp;rate, reperit tabulas : Auguftinus ne cum homine perfisnbsp;diofo litigaret.tabulas reddit. Fuir amp; priuaw uita plenanbsp;optimorum exemplorum,pudiciti� amp; temperanri�,nbsp;OditmaledicoSjUteiusuerficuliteftantur. Fuiffe amannbsp;tem ueritatis,indicant libri retra�ationum, qtiodfuosnbsp;erroresingenuefateturdirecantat.Egreffus feptuagefi�nbsp;mumannum etatis fu�, mortuus eft,cu prgfuiffet Ecclesnbsp;fi�annos quadraginta f�liciter. Acceffit ilia calami*nbsp;tas in ultima fene�a : Vid it .� Vandalis uaftari Africain�nbsp;qui cum paffim omnia populati effent,cinxerunt obfi*nbsp;dione urbem Hipponcnfem,in qua erat Augullinus.nbsp;qui

qui tunc luculentum illudopus fcnbebat,cui tituluttl fecit,contra lulianum.Rogauitautem Deum, ut uel denbsp;pellerethoftesjuelfeexhismiferijseuocaretad immocnbsp;talitatem,quian�poiret efle fpe�ator expugnationisenbsp;Decefftt igtturAuguftinus�nnoDominiquadringen*nbsp;tefimo tertio durante obfidione, ante captam urbem�nbsp;Nec excufftt ei fide ilia cala mitas publica. C� enim connbsp;fuluiffet eum uicinus Epifcopusae fugajanqugrendaenbsp;cffentlatebr�jiuffiteum Auguftinusnon deferere Ecclenbsp;fianr.Etfi enim ruebat imperium, tamenDeoEcclefiamnbsp;cur�f�turam effe.Atq�ita.iccidit.Nam ptecesAuguftininbsp;�daliorum piorumnon erant irrit�. Quanquamenimnbsp;urbs Hipponenfis capta eft, tarnen paulo poft,hoc beknbsp;lumfedatumeft,cum Vandalisdatg^effent fedesinnbsp;frica,acduraruntibiEcclefi� annos fere ducentos poftnbsp;jAuguftinum.AIijfolentaddere comparationesin epi^nbsp;logislaudationum,quorum confilium non admodutnnbsp;pvobo,nifidocendicaufafiatcoIIatio.Prodcft confide^�nbsp;tari,quid cuiufqg fcripta nobisconducant.Auguftini le;*nbsp;dio prodeft in illis materijs, quas tradauir, necueronbsp;quifquam tradauitplures materias. Scripfitdiligenternbsp;de Tr!nitate,refutauit Manich�os ,8� Artianos� Docetnbsp;nosdegratia,amp;:de iufticiafidei in refutatione Pelagijgt;nbsp;Docet deEcclefia in refutatione Donatiftarum.Tantutnnbsp;dedogmatibus,amp;tamutilia,necHieronymusnecquifnbsp;quamalius fcripfinC�terumalij fan�iuiri alijs uirtutknbsp;bus excelluerunt.Sed tarnen anteferendifuntilli,quiionbsp;adminiftratione,in periculis,in acie uerfati funt, cum egnbsp;terieffentociofi.R-ccitauihiftoriam y^uguftini propternbsp;adolefcentes. Q.nod enim exempliim magis hortarinbsp;nos ad difcendi curam poteft,quam b�C ipfahiftoria cquot;nbsp;Vide^

DE VITA AVGVSTINI. 301 Videmus qui fiuflus cxcipiant cos, qui Ecdefijs pr�fult;�nbsp;turifunt,necpoffegubernatorestantammolcmfuftinenbsp;rCjfine magna do�rin� copia �^: uarietate.Tot ac ram uanbsp;riasc0trouerfiastra�auitAuguftinus,quibusnullomonbsp;do par effcpotuiffct,nifi6^ multiplier cruditioncinftrunbsp;�us fuiffet,amp; affiduum ftudium adhibuiffer, ut promonbsp;ueret. Docet pia pc�ora Spiritus fanftus, fed dona Detnbsp;difeendo excit�da amp; cumulanda funt,ficut Paulus hots�nbsp;taturTimocheum,ut fitaffiduus inlc�ionc,6^addit:nbsp;Non negligas donum Dei. Ignauis dona Dei effluunr,nbsp;ficut oftendit parabola de talento. Tempora etiam nosnbsp;moueanr.ut in omnes bonas difciplinas,qu� funt Ecclenbsp;fi� neceffatiae, maiore impctu incumbamus: Videtisnbsp;enim non poffcfineacerrimisdimicationibus puritatenbsp;dodrin� renncri.Conantureamaducrfarq inultiplicinbsp;Sophifticaobruere. Nec definit diabolus fubindcfalfasnbsp;opiniones ferere,ut offundatincautis aliquid erroris,ntnbsp;fecit in Paradifo.Quarefubinde exoriuntur noug difeocnbsp;die,ac plane fir,ut in ueteri Com�dia dicitur;

� f l l.c nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;-gt;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;�

Eftigitur Opus Ecclefig bonis ��do�isuiris,quor�uoce amp; fetiptis propugnari gloria Dei poffit. Ad h�c cettaminbsp;nauos pr�parate, nec uosindicia indodorum detetssnbsp;teant. Mid�,Centauri,8iuulgus partim contemnunr,nbsp;partim oderunt litetas �' Vetum eo maiore diligentia abnbsp;omnibus ptjs amp; amantibus Ecclefiam,tuend? SC ornannbsp;d?funt.Q.uareintucamucin exempla pior�jPaulijAu�nbsp;guftini,Ambrofii3�Cal!Otum,qui c�fuerintftudiofiff�^nbsp;mi,excitemus nos quoi� ad difeendi curam, quam qupnbsp;dem pr�cipit Spiritus fandus,inquieustVetbumDeinbsp;intet uosabundet. Dixi�

AgncoleFri�j.menfcIuIio habita�loanneSaxoncHol fatieuf�jCum decernecettitulum Magifterij qui^nbsp;bufdam honeftis 8^:�ruditis iuuenis:nbsp;bHS,in Academia Vite#nbsp;bergenfi.

Luiimumiefettnosipfosrcdeintenigere genus uit� inquouerfamurjamp; hocmti*nbsp;nus quod diuinitus nobis attributum eft�nbsp;uidelicet, conferuationem ac propagationbsp;nemre��do�cin�dercligione.S�dealijs

ticia Dei,8i propter hanccaufam focietas ciuilis diuini^' tus inftitutafit, ut c�tus fint docentium ac difcentium,nbsp;ut accendi amp; late fpargi noticia Dei poffit, fatis apparetnbsp;fummumeffeofficiumomniumgubernatorum,EccIenbsp;fias ac fcholas rueri. Cogitate qu�fo qu�m augufti Si uc

officium. Profitentur idem quod canut Angeli : Glo ria in excelfis Deo,Sd in terra pax,8i hominibus l�ticia.nbsp;Sic fchol� celebrate Deum, do�rinam paci Si concoti^nbsp;di� Ecclefiaruutilem,amp; qu� c�leftem l�ticiam pariatnbsp;homintbus,propagarcdebcnt.Hanc tanta dignitatemnbsp;noftrimuneriSjficogitabimuSj�i animo metiemurjSinbsp;ftudia fcholais magis amabimus, his ritibus connbsp;. gr�flibus

D� VITA R�D�t. XGR!.C 907 grcffibus fcholafticis magnopcrc dek�abimur. Si quisnbsp;eftautemquitamgrauicaufan�mouetur adamandasnbsp;fcholas.huncuece

genuit duns � caufibus hortens CaucafuSjHyrcan�^ admoruntuberaTygres.nbsp;Decet igitur nos hunc promotionum morem,quernnbsp;prodcffeadordincmdifcendi c�perinnis,confcruare.

Cum auteni bic de ftudijs oratio haberi foleat,amp;alrj Uiquibuspluseftautoritatis,f�peuelmonftrent quodnbsp;iter ingred�cndum fit, nel uos ad expetcndam optima^nbsp;tum artium dodrinam adhortentur, ego iiitam Rodolnbsp;phiAgricol�, quantum explorare earn potui, r�cita renbsp;decrcui. Exemplorum cnim magna uis eft,amp; bong na*nbsp;tur�cogitationeat^admirarionc uirtutis inuiris pr�*nbsp;ftancibus maxime cxufcitanturacinccnduiitur. Deindenbsp;biftorieeruditornm, de multis rebus indicia iuuentutisnbsp;formant. Cum^ Rodolphus primum in Germanianbsp;ernendaiierirgenusfermonis8cDiaIefticam,acmelio*nbsp;tem difcendi rationem monftrauerit,confentane�eftnbsp;plerif^ eius di�is ac difputationibus utiliter commonenbsp;fieri ftudiofos. Etfiautem nemo non amatRodoIphinbsp;nomen,propter eius eruditionem ac merita,tamen pri*nbsp;uatamcqu�damof�icijratioinuitauit,utdeeo dicerenbsp;maluerim Nam cummea pattia non folum Frifijs uici*nbsp;na fit, fed etiam Frifior�colonia, qu� etiam hodieno*nbsp;men retinet Frifig minoris in Holfatia,amp;ingubcrnatio*nbsp;neReipub.uetuftam iuris xquabilitatem non fine lau*nbsp;de tuetutjiudico Rodolphi laudes aliqua ex parte adnbsp;meos etiam ciues pertinere,quod cum ita fit, fpero uosnbsp;meumc�filiumderecitanda hiftoriaRodolphi ptobanbsp;turos effe, Tametfiamp;ipfe oprarim colligi earn uberiusnbsp;q n abalijs

abalijs,quiaptid eosnixeruntjqui Rodolphi uitam8� ftudiamdiusnorunr. Nos pauca collegimuSjfumptanbsp;partim exipfiusfcriptis, partim abqsquimemineruntnbsp;fermones fenum, quibus in Academia Heydelbergenfinbsp;cam Rodolpho familiaritas fuit. Nee inftitui encomi�:nbsp;Namcuingentem gloriam eloquentia fua confecutusnbsp;fit,qu� cxfcripcis eius iudicari poceftjiiil eiopus eft lau*nbsp;datione,pr�fertim hominis indiferti. Tant�hiftoricatnnbsp;narrationem texo,in qua ea qu� fcifcitatus fum de uita,nbsp;moribus,et o pinionibus ciuSjUere recenfeo,et telles granbsp;ihffimos citabo. Porro hgc commemoratio ftudiorumnbsp;atq^ opinionum, non minus conducit ftudiofis,^ bellanbsp;. toribus ftraragemataamp;confiliaueterum Ducum noffe;

Natus eft Rodolphus Agricola in Frifia, in rure quo* dam n� procul ab urbe Groninga,honeftis parentibus,nbsp;quorumfacuItateSjUtfuntibi,mediocres fucruntj�� unnbsp;deliberisadftudiafumptusliberaliter fuppeditarepo*nbsp;terant. D^prim�pueriti� ftudijs cum nihil audierim,nbsp;non putatiialiquidfingendum effeNemoautem excelnbsp;lentem�irtut�confequi poteft finemagna ui ingenij,nbsp;amp;:fineenthufiafmo aliquo,qui cum fit acerrimus ftimunbsp;lus in bonis naturiSjhaud dubie Rodolphus celeritecnbsp;primas artes arripiiit,ut ille inquit de Heroica natura :nbsp;Anteannosanimumc^gerenscuram^uirilem.

Cum Germania corruptiffimo genece fermonis ute* retur,tanta^literar�infcitiaeffet,utquideffetre�elo*nbsp;qui, ne quidem fufpicari noftri homines poffent,imonbsp;etiainfulfiras admiranonemhabecef,unus Rodolphusnbsp;primui��

R ODO LP HI AGRICOLAE. 30? primum auribos arq: animo fentircilla uitiajamp;defideianbsp;re melior� orationis formam c�pir. H�c fuit fingularisnbsp;prudenti�fignificatio : Illa uiciura ingenij �i. do�rin�,nbsp;quod genus orationis efFinxit purum,fplendidum, fo�nbsp;nanSjfineineptijSjretuetiam pond�r� Kgrauitatepro^nbsp;bandum.Nectantum prudenriafuit,fedetiam qu�d�nbsp;animicelfifudoamp;miradifcendiauiditas/quodin Italinbsp;am cum patrimonium baberet mediocre, profedus eft,nbsp;utmeliusdodrin�genusqu�rcret.-Acfi de ingenij lau�nbsp;dibus multadiduruseffem,ampiiftcareeas etia patri�nbsp;pr�dicationepoflem.NamFrifia,ut olim magnitudi�nbsp;nererumgeftartim floruit, ira nunc quoi^ g'gnit inge�nbsp;nianequaquam uulgaria,fedcumad literasjum ad gu�nbsp;becnationem magnarum recum idonea,ut mihi ui�nbsp;detur,nonfolumtagacia6lt;i fana, fed etiam ingenuicatenbsp;��animicelfitudine fingulari pr�dita: Scd,urdixi,Ro�nbsp;dolphi ingenium ex fcriptis �ftimari poteft.Louanij aunbsp;dioeumtyrociniumprimumdepofuifre,ubicum Gal�nbsp;lorum appeteret familiaritatem,feu uitans noftroruninbsp;commeffationeSjfeu quod illi effent eruditiores, ftatininbsp;inter illos fimul Gallicamlinguam didicit. In dialedi�nbsp;cisamp;philofophiacum percepiffet celeriter illa,qu�innbsp;fcholis tradebantur,ipfe animo meliora requirere foie�nbsp;bat,fei� in bibliothecas abdcns,luo confilio bonos fcri�nbsp;ptores legebat, Malta interim cum prudentioribusdi�nbsp;fputans de eruditiore philofophia � Audierat autem re�nbsp;nouari tune Gr�c�amp;Latin�lingu�ftudia in Italia. Ninbsp;poftcaptum Byzantium, Gratei pulfipatria,in Italiainnbsp;multi uenerunt,qui philofophiam amp; eloquentiam ibinbsp;renouar�tjcuius ftudiapoft collapfom imperium,procnbsp;fus in Italia conticuerant.lntelligebatautem fineGrgcis

liccn's Pliilofophiam percipi nonpoffe. Coepit ig�ttit itnpet�proficifcendi inltaliam.utetdtferror�confue��nbsp;tudineacexemplisgenusorationiscmendaietjamp;Phi*nbsp;lofophi� fontes cognofceret. Venit Ferrariamjtibi tuncnbsp;quidem magts floreb�t ftudia Philofophi� ac eloquennbsp;ti�,qu�ni inegteris Academijs Itakcis. Nam Herculesnbsp;Dux Fcrrarigfentiebat ad boniPrincipis officium perti#nbsp;nere curam iuuandg rei literarig,ac deleflabatur ipfe crunbsp;ditorumfcriptis.EratPetrarigTheodorusGazajquicrunbsp;ditione�i eloquentia facile antecelluit Gr�cis omni#nbsp;bus qui tuncin Italia �tant. IbiGuarinus Gr�ceamp;Lari#nbsp;ncdocebat juir in primis diligens. Aderant amp;Sctoz�nbsp;Poetg J cum quibus apparet magnam fuifle familiarita#nbsp;tern Rodolpho. Extant 6^ Mathematicorum fcripta,nbsp;qui apud Herculem tunc uixerunt. Deni^ omnes artesnbsp;ibifoeliciffimetradebantur. Quid poteftautemhomi#nbsp;ni ingeniofojncefo uerg dodring amore, auido difeen#nbsp;di,qualis cratRodolphus,contingere opratius,quamnbsp;�tin tali ccetu Dodorum uiuat cHic foluta orationecernbsp;tabat cum Guarino,uerfu cum Srrozis, de Philofophianbsp;differebat cum Theodoro Gaza,amp; cgteris fummis uiris.nbsp;AudiebatprofefTores omnium artium. Cum^ paritetnbsp;excoleret ingenium dodring uarictate, 8^ in eloquentianbsp;elaborareCjtotiusinfeltaligotaocuIos^conuertit.Ma#nbsp;gna cum laude difputauit,enarr3uit autores utriufij linnbsp;gug in ilia ipfaAcaaemia,habuitorationes magna cumnbsp;approbationecruditorum. Porto magna laus fuit ho#nbsp;mini Germano,non folum cruditione gcnerc fernionbsp;nisjfcd etiam uenuftarcadionis fatisfaccreltalig, moronbsp;fcacfaftidiofeiudicanti. NecopinorulliGermanorumnbsp;pr�ter hune, Italos tribuiffe tantum, ut publice docen#nbsp;tem cuni

RODOL�HI AGRICOLAE. 3,^ tem cum admiratione audiient, ac pariter cruditio*nbsp;nem,genusfecmoniSjSi actionem probarent. Audipnbsp;f�perogatum effeErafmum in Italia, ucfpecimenfua�nbsp;etuditionisacfacundi� publica pr�le�ione pr�beret.nbsp;Sed uthacinreamicismoremgereret,adducinunqu3nbsp;potuif,metuensneabltalis,pron�ciatiohominis Getnbsp;mani deridetetur. Ac f�pe pr�dicauit Rodo�phi natu�nbsp;ram,quem imitari �talicam uenuftatem fine ineptrjs ponbsp;tuiffeferebat. VerumMufic�natur�ad pronunciatiossnbsp;nem amp;:adionem,aptioresfuntc�teris. Conftat�auteninbsp;Rodolphumitaexcelluiffe in Muficis,multas ut can�nbsp;lilenas compofuerit: Im� ut kalis fuerit iucundioGpEOs�nbsp;pteteaquodinterdum cythara luderet in conuiurjs erunbsp;ditorum. Quanta fuerit eius fedulitas,inde �ftimari ponbsp;teft,quod Quintilianum fua manu integi� defcripfiunbsp;Ipfefignificatfeinitalianaturalemhiftociam Plinij di;#nbsp;ligenterlegiffe,fortaffisoccafioneinuitatus,quod in eonbsp;loco faciliusinquirere plantas potuit,8i haud dubie ui^nbsp;dit AriftotelemSCTheophraftum,conuecfos � Gaza,nbsp;quos cum legeret,Plinium adiungendum elTe duxir,nbsp;ut undeGazaLatinasadpellationesfumpfiffet.obfec�*nbsp;uaret.Hec collatio plurimum ei profuit,ad augendamnbsp;amp; terum cognirionem,K uerborum copiam. Portonbsp;cum fe diligenter expolqffet inter dofliffimos homi^nbsp;n�s, tandem in patriam redqt,ubi non diu h�fit: Namnbsp;aliquanto poft reditum,accerfitus eft Heydelbergamnbsp;� Dalburgio Epifcopo Vangionum , amp; Pleningero,nbsp;quem ipfe Plinium nominat ; Cum his enim in Ita=nbsp;lia Rodolpho familiaritas fumma fuetat, qui pofteanbsp;ambo peruenerant in aulam Principis Palatini Phi:�nbsp;lippi,qui uteratfplendidusjdiuonrudis iiteraEum,Slt;:nbsp;magna

magna comitate praedituSjUolebaraulam habere orna tam literatis hominibus.Dalburgius Cancellaniis,dcinnbsp;defadus eft Vangion� Epifcopus.Is Heidelbergamuonbsp;canitRodolphum/euuteiusconfuetudinefeipfeadrenbsp;de fcribendum affuefaceret,feu ut tuuentus haberet fty*nbsp;liformatorc.HniusDalburgij contubernioufus eftquonbsp;ad uixit. Et q uanquam licuit effe ociofo, tarnen ptoptetnbsp;�tilitatemiuuentutiSjin Academia publicedocuit Gtaenbsp;ce amp; Latine . Nee duxitfibi parum honorificum effe,nbsp;quanquamaulicOjfcholashabere. Vtfcholafticas ope�'nbsp;ras nuncmultileuitertindiliteris faftidiunr,ut eft huiusnbsp;peruerfiffiniifeculifuperbia.y^dijtcrebrodifputationesnbsp;omniumdifciplinar�.In philofophia emendabat ins�nbsp;eptas perfuafionesfchol�.lbietiamfcripfitlibros dialenbsp;dicoSjUtartem repurgaret,eam^ � tenebrisin lucemnbsp;amp;in aciemcduccret,ufum uidelicetmonftrans.Senesnbsp;Heidelbetg� narrant mores eins honeftos amp; caftos fult;�nbsp;iffe,amp;�liiiore,maleuol�tia,acpetulantia alieniffimos.nbsp;Non eft folitus irritate morofos,intempcftiuis repte*nbsp;henfionibus,nequidfercret certaminuminfchola,f�*nbsp;perecitansjhofpitimultadiff�mulanda effe,ut Gr�cusnbsp;uerfusinauit;

Confulebaturf�pe ab eruditioribusamp;in philofophi� amp; in alqs artibus.Multa ex Ariftotele uertebat amp; intet*nbsp;pretabaturtjsqui eius fentetiasfcifcitab�tur.Nemotucnbsp;oideratlibros Ariftotelisdeanimalibus.Itatj pergratunbsp;erateiusofficiumdodiotibus.fiquando aliqueminfi^nbsp;gnem locum inde proferebac,utcum deimmortalitatcnbsp;humanae animae difputaretur, quid fenfiffet Ariftote*nbsp;les,magna cum admiratione excepta eft illa fententia.

ROD OLP HI AGRI CO LAE. n) prolata cxiibro de gcnerationeanimalinm : Mens ex*nbsp;trcnfecusaccedir,nonnafciruc ex materia corporum. Innbsp;tcrdum aliquidexAratodefydcrumpo�tUjOrtuamp;oc�nbsp;cafuftudiofisimpertiebat.

Necdeerateius officium profefforibus aliarutti difci plinarum. Forteincideratdifputatio inter Theologosnbsp;et lurifconfultos de hoc dido : Frulira feruat Euangeliu.nbsp;qui non feruat canones Synodorum. Hoc cum alq adnbsp;confirmandam fuperftition� in ceremonijs detorquc:*nbsp;rent,alij t�effedurius quererentur.�imitigan^nbsp;dum aliqua interpretarione dicerent, Rodolphus insnbsp;quit: In uniuerfum in Iuris interpretatione multu pros�nbsp;deffecognitionem hiftoriarum Siantiquitatis : Ac pracnbsp;fertim Ecclefiae hiftoriasamp; uetercs contcntioncsdcbe#nbsp;tenotaseffeomnibus,exquibusf�pe peti poffitinter*nbsp;prctatio ueterum didorum. Synodiueteresjnquit, uonbsp;cabant Canones tantum articulos dodring dijudicatosnbsp;in Synodis,non rraditiones de ceremonijs : Nec dubiunbsp;�ire,quin h�c primum fuerit fententiahuiusdidi,fcdnbsp;poftea erroredeprauatum efle. Verum cft,Euangeliumnbsp;non feruari ab ijs,qui afpernantut d�cr�ta contra Sarnonbsp;fatenum,aut Arrium,autMacedonium fada : Nam uc��nbsp;tuftifl�m� Synodi propter eontrouerfias dogmatumnbsp;conuocabantur,n� de ceremonijs cumulandis. Quamnbsp;indigna uox effet,dicere,Chriftifideminutilcmamp;inasnbsp;nem effe,fineobferuationeomnium rituumhumano^nbsp;turn ? Lucem et uitam gtcrnam in mentibus inchoatamnbsp;cxtinguijfi aliqua ridicula ceremonia negligeretur r Adnbsp;debat,tales ritus f�pefine ullo peccato omitti poffe.nbsp;Hac tarn dextra interpretatione facile fatisfecit omni*nbsp;bus. Sgpe �i in lure ciuili ea qu� ab hiftorijs petedafunr,nbsp;c explicabac

ex plicabat intcrrogantibus, ut locum de ufuf�s ccntefi* mis : Item quid fitfcg�/lt;s lt;/l,x�,deni^ qui fuiffentgraduSnbsp;ueterum Romanorum iudiciorum. In Theologia quidnbsp;defidcrauerit,meminihucfcribereIofquinumGronin�nbsp;genfemfenem,pietateamp;:grauiiateexccllentem,feado�nbsp;lefcenteminterfuiffefermonibusRodolphietVuefifelfjnbsp;inqnibusdeplorarint Ecdefigtenebras,amp; reprehended?nbsp;tintprophanation� in Miffis,8ic�libatum:Item dif*nbsp;put3uerintdeiufticiafidei,quidfit quod Paulus r�ties,nbsp;inculcat homines fideiuftos effe.non operibus. Scribe^,nbsp;batlofquinus,apertereieciffecos Monachoru opinionnbsp;nem,qu� fingit homines operibus iuftos effe : Item fen:�,nbsp;fiffeeosdehumanistraditionibus,ercare eos,qui affin*nbsp;guntillisopinion�cultusjamp;n�poffe uiolari indicant.-Nihil fingo,namh�cfer�aduerbum hue fcripfitlofquinbsp;nus. Ac fatis credibile eft, eum diligenterdifputaffe denbsp;dodrina Chriftiana,pr�fertim c� effet familiaris Vueffenbsp;lOjCuius fuit fumm� ingenium : Ad quod ampliffimamnbsp;eruditionem in omnibus difeiplinis adiunxit, amp; Graecg,nbsp;amp; Ebraic� lingu� cognitionem. Ad h�c excrcitatus fuitnbsp;in certaminibus religionis. Lutetia pulfus propret taxa*nbsp;tas fuperftitioneSjUenit Bafileam.-ibi pro Vueffelo dixenbsp;runt�afilium Groningum; Narrabat^ Capnioneumnbsp;TheologiamjGrgcas Si Ebraicas literas eodem tempo*nbsp;te tradidiffe ftudiofisjfi qui eum audire cupierant ? Indenbsp;cil in �dgic�redijffetjf�peadijtfenem Rodolphus nanbsp;tu minorjfed inliteris Latinis ��Gr�cis eruditior,8i fla*nbsp;grans lludio Chriftian�dodring. Id^ ipfe faepe de fe prenbsp;'dicaCjfequod reiiquum effet �tatis,colloc3iur� effe i�nbsp;f ;ct.TS literas : qui fi uixiffetjhaud dubie egtegiam op�ranbsp;��iauaffet- Quanquam amp; ilia ftudiaEcclefi�pro*nbsp;fueruntji

Fununt.quod noftros homines ad meliorem difcendi rationemreaocauitldmerit�noneftleue ducendum.nbsp;Sed redeo ad hiftoriam.

CumitauiueretHeydelbcfg�jOterudinsamp;bonisotf nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;�

ninibuschariff�mus effet, nonfolum in t�^ticiam nenic Ducis Palatini Philippijfedeti�familiaritate eiusPrin^nbsp;ceps deledatus eft, ac f�pee� ad graues deiibcrationesnbsp;�dhibuit.Cum^,ut fit,mentio interd� incideretueterunbsp;Imperiotu,acRodolphusc�mcmoraret uelGr�cas his=nbsp;ftotias,ueIRomanas,Princeps6� uertifibi multa n�fonbsp;lum ex hiftotijSjfed etiam ex Poetis iuffit, 6^ pctiuit fibinbsp;contexiintegramfeciemquatuormonarchiarum, utocnbsp;dinem return meiius utdcre,amp; incrementaar^ inclinas�nbsp;tiones,amp; hor� caufas c�fidcrarc poffer : Nam hgc exeninbsp;plapr�fertim Principes monere de plu ri mis rebus pof�nbsp;funr. Contexuir igicLir Rodolphus eruditiffim� epito:�nbsp;men ex Biblijs Si. Herodoto, de Affyriorum Si Perfar�nbsp;ImpetiOjdeciuilibus difcordqsGrgcarumciuitatum exnbsp;Thucydideamp;XenophontejdePhilippo�^�lexandronbsp;amp; fucceffotibus ex Diodoro 82 Polybio. Deindele�iffinbsp;ma qo�^ excerpfit n hiftotijs Romanis. Poftremo 62nbsp;Germanici regni res pr�cipuas collegit. Acin eo fcriptonbsp;I1� folum Iaborauit,ut res tantas perfpicue narraret, fednbsp;ttiam ut obiter legcntem Principem plerai^moneret:nbsp;qua in reappatuit eum non modo litetis, fed etiam ciuinbsp;li prud�ntia excellere. Sed cum iam �tas maturuiffer,nbsp;eu iam lucubrationes Theologicas inchoaffer, n� mul:�nbsp;turn fupra quadragefimum annum egreffus, rebus hu^nbsp;manis exemptuscft.Speroenimimmpttali l�ticia donbsp;natumeffcjcumlegamus cum piefenfiffedeChtifto,acnbsp;ftudia ad gloriam Dei deftinaffe,�2 mores fuiffe pios 82nbsp;t ij honeftos

jitf DB VITA R OD OU AGRIC honcftosaudiamus* Habens hiftori� uit�RodoIphunbsp;Nuncreliquum eft,uttalis uiri memoriam grati connbsp;fer�etiSj�ogiteds quantum fuetit ocnamentum Gec^nbsp;mani�,qu�m benedeliterismeritus fit.Primus enim innbsp;Getmania egiendare genusfermonisc�pit,82accentnbsp;dit Latin� 82 Gr�cg lingu� ftudia : Quare ei plurimumnbsp;omnes debenius. �dolefcentes etiam eius admoniti tunbsp;exemplis turn didis, prudennus de ftudrjs indicate disnbsp;fcant 82 ipfius imitentur diligentiam 82 fed�litaterrt�nbsp;quainfirmioribus ingenijs mulromagisopuseft,^iISnbsp;lis Heroicis naturisjquibus, utitadicam, multa pro�esnbsp;niunt �y�gflT�.Confilium etiam ipfius in ftudijs confianbsp;derate,quod uidelicet non diuulfit artes natura copulanbsp;taSjterum dodrinam 82 eloquentiam,fed in utro^ ge^nbsp;nerefumma animi atc^ ingenijc�tentioneelaborauir,nbsp;quod utuosquocgfaciatis,quant�poffum,omnesad#nbsp;hortor. Et in hoc inftituta funt hec fcholaftica exercitia,nbsp;utinutro^genereelaboremus,quodquidcmeofacicnnbsp;dum eft,ut Ecclefi� acReipub. ufui effe poffimus. Namnbsp;necrerucognitioredecomparari poteft fineexercitationbsp;nedicendi, nee deftituti rebus Jdonei funt ad feria nesnbsp;gocia explicanda.Porro,fi officium noftrum diligenternbsp;fecerimuSjDeus end ornabit nos praemijs: Vt Ecclcfias,nbsp;itafcholas,qu�funtpr�cipuapars Ecclefia�jconferuasnbsp;bit,etiamfi ncgliguntur ab ijSjqui pr�funt, qui quidemnbsp;longe errant. Propter Ecclefias 82 fcholas5ipfij82 politicnbsp;feruantur.Q.uare uiciflim nobis gratiamreferte debesnbsp;bant; quod finon facicnt,Deus ilios puniet,82ramennbsp;aliquem portumEccIefi�,fcholis,et noftro ord ini oftennbsp;detjficut promifir,Se no defuturum ijs, qui dodrinamnbsp;Ecclefig utilem propagate 82 ornate ftudenr.nbsp;nbsp;nbsp;Dixt

lanchthon. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' � � *

Quamuisingrataefthotninumnatarajticcunqaatn �� Reddere pro metitis prgmia iufta foler.nbsp;Nulla ramen laudes �tas abolebit Erafmi,nbsp;Non omnino mori gloria ucra poteft�nbsp;Scriptorum utilitas ingens faftidia uincer.nbsp;Et mjxt� Charites,amp; nitotjatigg lepos �nbsp;Non ali�na �ugent igitur pr�conia famatn,nbsp;Aeternum peperic nam decus ipfe fibi.

Sed tarnen eft pietas meritis hunereddere honorem,' Et grata munus uoce referre datum.

Non uena indigna eft,qu� magnum cantet Erafmum, Officii laudem fed magis ille petit.

I r L S T R � E T G E N E R: Q S O ComitijD. Ludouico Comit� �iKonigfteynnbsp;�t Stolberg, Melchiornbsp;Acontius

Et ftudtjs mores ingenium^ colo, S�pequidem patri� mihidulcis imago rccurrit,nbsp;Etfubeunt,pueroquiplacuere,lares.nbsp;Forfitan�icyperemjfiquarationeliceret,nbsp;Nunc quo� natali proximus effe plag�.nbsp;Sed tcneor bbndo quorundam carmine uatum,nbsp;Q.UOS admirari faxa uel ipfa queant.nbsp;NamijfuosetiamtuIithicAmphionasotbis,nbsp;Etmukinoftrotemporenumenhabent.

Himihi ceucaptamretinentcumcorporementem, . Hos ego non homines fed reor effe Deos.

Quorumdum cupidasaccommodo uocibusaures, Vix patri� poffum, uix memor effemei.

]fnfuper squales ftiidiorum foedere iuftos Hic mihi non paucos conci�auit amor.

Cum.quibus �nterdum foleo�uucniliter audax ArduaMufarum per iuga ferre ped cm,nbsp;Etluftrarefacrum,quemfeceratungula,fontem,nbsp;At(� nouemprecibus follicitareDeas,

Sic etiam nuper defun�o triftis Erafma, Fiineteos iuff� carmen habere modos.

OIim,diff�cilis fi non prohibebit Apollo, Digna tuis fa�is nominibus^ canam,nbsp;Cumfauftisauibus patriasreuocatusinoras, ,nbsp;ina,quamdederintnumina,fortefruar:nbsp;Vrfelides^ferent reduci nona muncra nymph�,nbsp;Quemprecoramp;fpeto nonproculeffediem,nbsp;Interea ptimos non afpetnare labores,nbsp;Quos potes baud nullo dicereiuretuos.nbsp;Vt^djiuMufis,merito quasfemperamaftf,nbsp;Geudebes, poffisconfuluifiTe, Vak�nbsp;Epicediom

Nunc oculuSj merito quod flcat,omnis habet� En iacet Aonidum nitidus flos,fi tarnen ille

Cuius adhucfu peteft fama,iacere poteft. Su ftulit heu nobis mors impia corpus Etafmi*

Quis furor hic etcnim,uel qu� dementia Parc� Dicite.uos auidas iuffit habere manus c

Gloria qu� uobis inde uenire poteft c' Veftra quot heroas manus ir� coegit adorcum,

Fortiaquotftygiis corpora merfitaquisc Vos ne^ forma capit,nelt;5 commoner ullius �tas,

S�pe bonis etiam pernitiofa foret. Siliber,amp; uobis eft tanta nocereuoluptas,

Qu�m decuitjfinitislongius effe fuperc Nam quid uiuusadhucc�leftesinquinat auras,

Cortot flagrantes odijs amp;:c�detyranni. Qui bene non unquatnfcdmalefemperagontt*nbsp;Cur alij,quorufn iam nomina quiliber odir,nbsp;Quos^ pigetnumetis inferuiflemeis lt;�

� eftra minabuntur pofthac q uo^ ftamina diuis, Nee poterunt leges fata tenerefuas�

Definite o tandem.uires^ remittite ueftras, lam fatis abfumptum fanguinis efle puto.

Ifta dolens cafus indigna^ fata piorum Trifticiaepleno carminequeftus eram-EccefupctuenitPatcarum maxima Clothonbsp;Vt^ columdextra forte tenebat,ait:

Quid iuuat iniuftas toties iterate q uerelas Non femel h�c aures perculit aura meas.

Quodpcreuntmortisfubiedilegibusomnes, Nemo^ ius illud ne moriatur habet :nbsp;H�clouisinmanibusfuntomnialuppitecauthotnbsp;Perpetua ferti Angola lege iubet.

Nos nihil audemus,nifi qu� mandaoerit il!e, Exequimutfamul� quod iubet alter,opus.nbsp;s Ab quo*

Pluta uidebatur di�utajed alt�ra uenit, G�pta iubens propere ducerefila foroc.

TunCjUt erat cafu pr�fens,ita uoce profatur Melpomene ftiidij fax 6^ arnica mei,

Qu�m poteras foelix Germania nuperhabcfi Cum tuus optato fydere cr�ait honor,

Tarn potes inf�lix hac tempeftate uocari, Quatuus in uenrospen�receff�t honor.

Et tarnen eftaliquis mortem patienter Erafmi Qui ferat,8i cupiat non etiam ipfe mori inbsp;IngratumgenuseRhominum,mcntis^fering,nbsp;Publica quodficcolumine damna uidet,nbsp;Nccpatri�cafu ueliniquafortemouetur,nbsp;Sed m31a,quae pacitar,more furenris,amar.nbsp;Ah netamrigido quifquam mihi pe�oreuiuaf,nbsp;Indomitos feritas uixdecetiftaGetas.

Nam eut non doleas^cur non folennia mittas� Cuius ob intecitur� cwnda dolete �ides

Qno monente,u3gos qui ducit in �there currus, Nubibusipfefuumtcxitiipollo caput.

Nos quoq^ mors hominis,iaflura^ publica tiiouit, Etnihil in totolaetum Heliconefuir,

Vidimus amp; Charitum l�iilantes ne�ar ocellos. Vidimus agceftescollachrymarefcras.

Nec minus hoc nobis fueratmorientedolendufn, Vltima qu�m uenicns cum tu tic hora Linum.

Traxerit � duris alius ( fino ) montibus ornos, Vocali^trucesmoueritarteferas,nbsp;lulTeritinceptosconuerterefluminacurfus,

Dum fera Barbaries procul hinc excedere �uffa Exuler,ad durostranfierit^Gctas.

Maximus Alcides paffim fera monftra fubegir, E quibus �tern� nomina laudis haber.

Contudit immancm g�ncrofis u�ribus Hydtam, Necttmuit fortem fortioripfe Learn.

Nil potuic Caci rabies,nil tergeminus rex, Hercule� fenfit robur uterrj maims.

Quamuis paruus adhuc gremio nucricis inh�rens Infans exigua la�is egebar ope.

Grandius his monftrum longe^nocentiusorbi, Suftulithic,quamuis uixbenenarus erat.

Nam fimul ac pulchr� ueniens genitricis ab aluo Exierat,ptimam contigerat^diem,

At feta Barbaries ftabilis non infcia fati, Tempus ut exci d ij fenfit adeffe fui,

Truxfac{es,ftantesoculi,finclegecapillus, Et decor in greffu nullus euntis erat-

Vttetigitlimcn,puerum^uiderciaccncem Contigttjincultis murmur�t ifta fonts :nbsp;Quis Deus,aut quodnam puer immitiflime numcnnbsp;Authorem clad i s re iubct effe mc�c

Tu 'ne mets coges iterum me cedete rcgnis. Et noua mutato q u�rerc fccptra loco cquot;nbsp;Curtibiprxreltquishancfpondentfyderalaudemfnbsp;Q.uifit,utaftrorum te chorus omnis amer rnbsp;Non equidem paterer,fi talia fponte moueres,nbsp;Nectuacoeptadeumproueherentutope.

Certameifugiens tarnen hic monumenta relinquam, Nec fine uindicibus fola,uidebis,ero.

Progenies ueniet,qu� Temper tniqua Camcsnis, Et tibi qu�m fperas durior hoftis erit.

Dixic,amp;in Scythiam fquallenti turbida uuitu, Ad^ fuos populos plena doloris abit.

I nunc,Herculeadomitosuirtutedracones, Ttiftia^ in cunis monftra fuba�a refer.nbsp;StrangulatAlcidesfinuofosfortiterangues,nbsp;Barbariem fugat hic,magnus uterqg puer.nbsp;Sed tarnen ille minor tanto debebit haberi.nbsp;Quanto Barbaries trtftius angue malum eft.

Talis erat pueri natalis- At aurea poftquam Proueniens c�pit barba notare uirum,nbsp;Eloqui] tantum fuperauit honoribus omnes,nbsp;Anferibus quantum carmine pr�ftat olor.nbsp;Maximaluxolim Roman�Tulliusutbis,nbsp;IpTe probaturus uerba loquentis erat.

Forfan �admirans hon�inem,dixiffct,hiciHeeft, Qucm proprt� focium laudis haberc uelim.nbsp;QuinctianiGra�co tantum fcrmoncualcbar,nbsp;Siue quid audebat fcnbere,fiue loqui,

Natus ut Argolica potuiffet in otbe uideri, Tantns crat cnltus,tantus in ore nitor.

Vt^fimulbreuibusconne�am plutimauerbis, Maximus ingeniojcorporeparuus erat�nbsp;Scilicet hoe multo pr�uideratanreRodoIphos,nbsp;Excellens Phryfi) lumen honor^foli.

Qui puerum quodam miratus tempore dixit; Tu,nifi mefallantomni3,magnus eris�nbsp;Ergo qu�d Aufonias Germania fufeipis artes.nbsp;Et tua Cecropios peicipitora fonos,nbsp;Incipiuntueterum qu�d fcripta pi acere legen�,nbsp;Nec,quod erasnuperjbarbaraterra manes,nbsp;Principio debes illis,quibus omnia debes,nbsp;Vnde,boni quiequid prouenitjomne uenit.nbsp;At fi mortal em fuperis adiungere fas eft,nbsp;Poftfuperos partem laudis Erafmus haber.nbsp;Qui fibi non rantu m uo! uit fudare to t annos,nbsp;Ad^uoluptatem cunfla referte fuam,nbsp;Sedproculingenij riuosmanareperorbemnbsp;Siuitj�i: egveflbs finibus ire foras ;

Effe nihil quoniam pr�ftantius ipfe putabat, Quam bene de patrio promeruiffefolo.nbsp;Contulithucigiturgenerofi peftoris herosnbsp;Quiequid eratftudijjquicquid habebatopum.nbsp;Incuni�^

Hoe reuocara nouam dudore tragoedia luectn Senfit Qi. � tenebris fuftulit otta caput.

Hacc etiam populus quondam fpe�auit Athenis, Dum ftatus incolumis fors^ benigna fuit.

Non ramen huicpenitusftudtofedediditunquatn, Grandiusinuido corde motiebat opus.nbsp;Carmine nee uoluit manfurum qu�rcre nomen,nbsp;Quamuis nunc etiam carmine nomen habet:nbsp;T�dia fed duricupiens uitarelaboris.nbsp;Ad uatum niridas f�pe redibat opes.

Multo plura quidem numerorumlegefoluta. Omnia fed multofplendidiora d�dit.nbsp;H�cCharitcSjCharitum^nitorgermanuSjetHora:nbsp;Floribus ornarunt delitijs^fuis.

3�S nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;BP�ICBDI O Nnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*

Aufus es inf�lix tarnen h�c quoqj carpereliuor, Liuor iners mentis degenetantis opus.

Nefcio quos n�uos non tolerate potes. Define nec fruftra male fanos atteredentes,

Sinonuisalijsparcete,parcetibi. quot;i ' Jquot; At nifi ceffabunt odiof� uerbera linguae,

Vincit ad extremum mala fortiter omniauirtus, In^ fua pulfis hoftibus arce manet.

S�pe bonis merces nunc folet ifta dari* At non reftituit folas pro uiribus artes.

Quas tarnen eft magnus reftituiffe labor. Necuoluitfcriprisitadedituseffeprophanis,

Non minus h�c etenim qu�m c�tera lucecarebant Plena^ barbaric� plurima noftis �tant.

Non tulit immenfi rex hoc amp; co nd fror otbis, Prcffafatis mifete iam fuafctipta putans�nbsp;Ergo repurgaric�leftiadogmatamandat.nbsp;Hoc placet,hoc animo no�edie^fedet.

Deligituc fan�� piecatis amatocErafmus, Ipfe nec immenfum ferre recufat onus:

Sicut in excidio Solymorum praeftitit Efdtas, Ne caderet patri� relligionis honor,

Sic cauet hic etiam,calamo^ fidelitec ufus Non finit immundo c�naa petite fitu.

Pr�lia difcordes quid tanta paratis utrinqg f Non ita res debetrelligionis agi.

Paceopus eftjualeantcrudicertamina Martis,' Bella nihil ptofunt,pax bona cun�a dabir.

Sen bellareiuuat, c�l�br�s^ pararetriumphos, gt; Non procula uobis Turcicus hoftisabeft�nbsp;Finibus hunc patrijs arcete,fed autea legesnbsp;Pax alat,di uobis pc�fitamiudomt

� nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' c Talia

Nee femel his monitis ferrum pofuere monarch?, S�ua quibuscordi praelia nuper erant.

Omnia cum dubio feruereiit caftra tumuitu. Et fremerent moti bellanefanda duces.

Nec fortuna pijs conatibusabfuit unquam, AEqua fed ac facilis perfticit uf^ cornes.

Nunc ubi c�licolas interrurbam^ piorum Ocia c�lefti cum p�tre l�tus agit.

Nunc,quofignetartutnulns,breue carmen habeto, Mortuus Aonium fi modo carmen amasgt;nbsp;Hoc Defiderio Charites ftatuerefepukhrum,nbsp;Texerunt^fua corporis offamanu.

Le�eret auratos cu nuperin gthere currus, Ing�tem^ fualuftcaret lampade mundu,nbsp;Syderea radijs fronte pr�cin�us Apollonbsp;VfditjSr ut uiditmiferabilefunus alumni,nbsp;----------� Palluit, obdudauult�cj nigredine preff�t. Et,quis finis,ait,qu� tandem metalaborum,nbsp;Quis'uedoloris eritmihi terminus T�ufij uidebonbsp;Quos amo,quos foueo,quos poft melumina mundinbsp;Dicereiurequeas,rigidaefuccumberemortic�nbsp;Mallem equidem caruiffe oculis, qiiibus omnia cerno,nbsp;Funeraqu�m tories indigna uideremeorum.nbsp;Fata Mofellani re.feram i quid dutius illis �*nbsp;Auttua Corde decus medicovum �i. gloria uatumr�nbsp;Corpora quifucco teleuabas,catminementes,nbsp;Occidis,^ fubito natos tua pignoralinquis,nbsp;Nee tibi,q uam noras,medicin� profuit ufus,nbsp;Nee tua te potuit diuina iuuare poefis.nbsp;Non obfcura Fabet noftri quo^ gloria fecli.nbsp;Intima qui fophi� penetralia menre fubibat,nbsp;t ij Gallia

Gallia �att�dudum quofeiaftabatalurnnp. Hoc nimiutn fans pcopecannbus occiditanno.'nbsp;His alqs^jt�ieo ne defit caufa doloci,nbsp;Tc quo^ lam oka fpn�qm,iam luminecaflum,nbsp;Orbis Erafme decus,ftudiorumcg unice uindexnbsp;Addiditj�cdirtsmorsftrauitiniquafagkns*nbsp;O facinus,nullo^ ten�nda iniuria feclo,nbsp;Debueras uenerande fenex fuper �thera uiuasnbsp;Excedens terris in rcgna uenice deorum,nbsp;Etpotcrasalia.focfanrationeuenire, .nbsp;At tu pallida mors^nigta fara node Erebo^,nbsp;Corpore�finis uit�,melioris origo,nbsp;Quasminittiosfuttimisjhumiles illufttibus�quaSjnbsp;Et,uelut�ftiuusnutantiagraminamcffor,nbsp;Omnia falce metis,quando libet,omnia perdis,nbsp;InuifumtertiSjinuifum nomen Olympo,-Sedmihipr�cipuCjne nontibiiufta rependamnbsp;Accipe q u� debeSjpro tali pr�mia fado.

Namcg dies ueniet,nec memea tempora fallunr. Quo cum daemonibus coeleftifede fugatisnbsp;Antetriumphantiscurrumteligata traheris.nbsp;Defuperapplaudentjinfultabunt^iacenti,nbsp;Quos dedit immiti quondam tua dextera le to.nbsp;Mox etiam prgceps longo per inanialapfu,nbsp;Sulfureas^ domos Stygiam^ redibis in aulam,nbsp;Hucubifoedafitu tenebrofi Acherontis ad undamnbsp;D�bita iamdudum tibi r�gna tuis^ parantur.nbsp;Ne tarnen intcrea bcnefadis pr�mia defint.nbsp;Quod doleas aliud nuncaccipe: Namcg uidebisnbsp;Viucrecrudclis quern tu uixifleputabas,nbsp;Vitai^ iam duplex una pro morte redibit,

Et foelix terra pariter coelo^fruetur, Hac tellure fcui cui uix fatis ante dabatuc.nbsp;Pto^toreximijsactam pr�ftanti'bus adis.nbsp;Gloria per terras,per c�lum fpiritus ibit.nbsp;Nomen humi remanere uolet,mens aftra tencbit,nbsp;Q.uambenecuidemumfaseftitauiuere,uiuit.nbsp;Sicinimica noces,ficaufers improba uitam,nbsp;Vtfubeatm�lior.longe^beatiorilli.

Sic fine fine potens.fic fis metuendalicebit. Sic nulli poteris metucnda potens^ uidetLnbsp;H�c fatus Maia genitum uocatjlle uocantinbsp;�Aaitit,amp; iuffus properanter adir� Gam�nas,nbsp;AethereumpedecarpititerjCoelum^relinquensnbsp;FerturjSi Aonij petit alta cacutnina montis.nbsp;Qu� poftquam tetigit,certantes ludere Mufas,nbsp;Acdemoreuidetceleres agitarechoreas,nbsp;Dulcia^ alterno recirare po�mata uerfu,nbsp;Quasproculinclamansjdefiftitelufibus.inquir,nbsp;Fiere Cytheriades,Germanicus occidit Orpheus,nbsp;Veftet bonos perijt,ueftras renouate querelas,nbsp;Vnanimes^ uiro perfoluite iufta Cam�ng,nbsp;Quos meruit uiuns^morienti dentur honor�s-Dixitj�ialarum fublatus in �thera motu,nbsp;D�f�rait terras,�d fefe reddidit aftris.

Ill� autem trifles coeunt,plen�^ doloris, Ludibus indulgent omnes, Lugentibus aftatnbsp;lam non l�ta fatis demiffo Gratia uultu�nbsp;Aftat amp; i pfa Venus,Venerem comitantur amores,nbsp;Demittunt^alashumeriSjneCjUtantejpharetrisnbsp;Inftrudiquatiunt'uefaceSjtelo'ueminantur.nbsp;Ipfi etiam dominans inter,lu�umqj Dearumnbsp;t �j Inccdunt

5J4 a P o T h E O s I s lnccdant,ana^ pi) triftantur olores,nbsp;Ac moeftum tenui m�ditantes gutture carmen.nbsp;Non alitefqu�m fi iam fata fupcema uocarentnbsp;Dile�as ripas dile�a^ prata relinquunt,nbsp;Necqelutantefuispatitermergunturinundis�nbsp;H�quoc^tutbato iamfcilicetamnefetuntucnbsp;Pergelidas ualleSjtefonant lugubria ualles.nbsp;Et quafi fentirent pr�tendunt fingula lu�um.nbsp;Non animatalicetjftatubifjdoloris imago.nbsp;TumDea,qii� c�li motus arcana^ nouir,nbsp;Cui genus amp; nom en c�lo deducitur alto.nbsp;Forte leuans oculos,aciem direxit Olympo,nbsp;Et fubiro mentem pariter uultum^ re�umens,nbsp;Quid tarnen higemituSjaut quid fufpiria profuntnbsp;Afflifl� tandem fatis � nimium^ foro tes fnbsp;An noua nuncfatis indicere bella paramus ?nbsp;Perpetuoncxisinterfefeordinefatisfnbsp;Qu�gvauisincufare dolor, non uincere quifquamnbsp;Vllis temporibus potuit,poterit'ue poteft'ue�nbsp;An nos, qu� miferos trifti reuocamus ab orco,nbsp;Atlt;5 altjs mpnftramus opem, fol�^ putamucnbsp;Aduerfas lenire uiceSjdecorare fecundas.nbsp;Non pudetaffuetum non hic feruaffetenorem i*nbsp;Non pudet hic non effeDeas�quas fcilicetipfenbsp;lup piteragnofcit natas.prolem^ fatetur cnbsp;Qu�gcnus�Diuisamp;ab�thereducimus ipfornbsp;Sed res ipfa uetat modo longius ire dolorem.nbsp;Et noua iam nobis fpe�acula pr�bet Olympus.nbsp;Afpiciteingenres c�tusjpompam^ Deorum,nbsp;In medio^ uirum, cui plaudit Qi. affonat �ther.nbsp;Dux etiam nofter,quem nox prius atra tegebar.

ERASMI ROTERODAMr. �pferedticitequos,�i nubila Rndit Apollo,nbsp;Cumq^fu�celercs Luxferuat-Apollinectirrus.nbsp;Dixcrat. Afpiciunt ingens albefccre c�lum,nbsp;Etfubito redrjffedicmjfugiffetenebras,nbsp;L�tantum^uago mirantutin�thereplaufus,nbsp;Mirantur fonitum,dulces^ pec a�ra cantus.nbsp;Et paiTim toto refonantia carmina ccelo.nbsp;Vtuero tanticaufatn agnoueretriumphi.nbsp;Et uidere Dijs heroa potentibus ipfumnbsp;lam mixtum,fupra nubes Sifydera ferri,nbsp;Protinus exangues uertunt in gaudia Indus,nbsp;Et procul ire iubent curas, procul iredolorem,nbsp;Cettatim^ nouis contendunt uerfibus omnes.nbsp;lam^aliquaad cytharamfceliciacarminafingit.nbsp;Pars inflat calamos jdigitis^ foramina tent�t.nbsp;Pars ctiam data feritaurea fydera uoce.nbsp;Parnafl�refonant Mufis cantantibas antra,nbsp;Oppofiti^proculferiunturcarminemontes�nbsp;Fas mihi fit aeftros moctalibus �dere cantusnbsp;Pierides,Iiceattotum aulgare per orbemnbsp;Carmina ter fummoquasconcinuiftisErafmo:nbsp;Vtuideantolim poft fecula longa minores.nbsp;Et qu�cun^ uenire poteft i ntelligat �tas,nbsp;Tota^norithumus,quancifaciamusErafmum,nbsp;Cuius amor nobis fimul amp; teueren tia crefcet.nbsp;Cuius erunt laudes 82 nomina,donec Olympusnbsp;Defuper afpicietfufpenf�climaca terr�,nbsp;producer flores �2gramina tellus.

Et fie prima quidem Clio cecinifle putatur, Carmina �c nitidus reliquarumclaufit Apollo�nbsp;FINIS.

i, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;DeSig��

DE SIGISMVND O IMPERATORS DeclamatiOjtecitata � loanne �lhafennbsp;Noribergenfi.

domeftica ignorare.Et noftrarum return noticia magis conducitad iudicandanegociaReipub.amp;Ecclefi�honbsp;rum temporum. Ideo decreui deSigifmtindo Imperaonbsp;toredicere,quemutpotiffimum eligerem,etiam quaonbsp;dam priuatiofficq rationeadducor: Nam Sigifmundinbsp;cximiafuiteiga patriam meam Notibergam beneuoonbsp;lentia.Pater uero,CaroIus quartus ciuitatem domefticanbsp;feditioncpen�funditusperditam,Deo iuuante,confionbsp;lio Si uirtute fingulari reftituit. Deinde Sigifmundi noonbsp;men eo gratins effeftudiofis omnibus debet, quia cumnbsp;effet in toga Princeps falutaris, 8i noftras artes benignenbsp;fouitjSi Ecclefi�, quantum tunc quidem prouidere ponbsp;tuitjtefleconfulereconatus eft. Nam 8i Synoduminonbsp;dixit in difcordijs publicisjn qua etiamfiquaedam finenbsp;eiusconfiliocrudeliterfa�a funt, tarnen illud fuit utilenbsp;dectctumjUtdecimoquoqueannoSynodus generalisnbsp;haberetur; quod tarnen poftea Pontifices fuperb�abronbsp;garuntjquicum uolunt,pa�a non funt pafta, utinquitnbsp;Plautus. Quantum autem prodefl�t hodie ad commitnbsp;nem concotdiam,!!^ do�orum collocutio, fi Synodi,nbsp;ut fuit conftitutumjhabcrenturf qua in rejtamen confianbsp;lium Sigifmundi Si uoluntaslaudem mecentur.Quanonbsp;quatn

Cj��hiig�tuf resciuS geftaS explicate int�gr� non pote* ro,tamenpr�cipuas breuiteccolligam,uos^ rogo,utnbsp;me� otationi ueni�tii detis.

Sequacautem ufitatumordinem,ptimum,utdege�� nere pauca dicam,quod in magnis uiris libenter confianbsp;deramus: quia enini femina qu�dam uircutum � maio:*nbsp;tibusin pofteros propagari exiftimamusjncendimucnbsp;animis,utcupiamus etiam feite quales illi fuerint, � quinbsp;b�s magni uiti orti funt. Deindein illis quos pattia no*gt;nbsp;fttagenuitjinhumanumelTct genetis mentionem pt�nbsp;tetmittererNammultisdecaufis laudes magnorum ainbsp;toru,ad patriam aliqua ex patte pertinent, qua� aliquosnbsp;addit ingenijs impetus, qu� cetta difeiplina ciues affuenbsp;facit. Sed nefimprolixior,natuseft Sigifmundus pa��nbsp;treCarolo quarto Imperatore,proauo Henrico Lucel�nbsp;bergenfi imperatore,cuius tanta fuit uittusamp; fapientia,nbsp;ut in diuturnointertegno omnium Ptincipum fuflfra^nbsp;gijs expetitusfit ad gubernationenij�^fedandos ingennbsp;tes Itali� ac Get mani� motns.

Fortes creanturfortibus amp;bonis,inquit ille.Abhis oirisigiturortusSigifmundus,indoIefuit ad uirtutemnbsp;amp;addecuSincitata*Adolefcens confiliopartis diligennbsp;terinIiterisihftitutuseft,quarum cognitio poftea eiinnbsp;gubernatione maximarum return magno ufui fuit. Panbsp;tereiMarchiam Brandenburgenfem amp;Morauiam re^nbsp;liquit,inquibusregendiscum eius ptudenna,dexteti*nbsp;tas ac iullicia ubi^ cdebrarentur, Hungari eum accerfij�nbsp;uerunt,ac Regem fibi prgfecerunt.Hic uero magna eumnbsp;fqttun� uarictas excepif. Initio domefticas Hungarotunbsp;difcotdiasdiremit,8ipacemreftituit�Equitateamp;modenbsp;tationelmperijjfinearmis.Namcu eo tempore Baia^nbsp;u zetes

zctes cinxiffec obfidione ConftantinopoJin,82 raroE Byzantius in Galliam nauigaffcc, ut auxiitutnanbsp;ChriftianisRcgibus pcteceEjnequaquam deeffeuicinonbsp;ImpeEiotioIuit/uas^uires acopes ? nines ad focieratenbsp;belli collarur� fe effeoftendit- Ideo domefticas diflen#�nbsp;fionesnonirritandas,fedquoquo modo dirimendasnbsp;effc duxic. Scatim igitur in Myfiamduxit exercitus,�2nbsp;multas res prcfperegeffit : occupauitMuldauiamj�inbsp;aliquot pr�lijsfuditacprofligauitTurcicas copias. Sednbsp;pofteaquam Gallici exercitus in Hungariam uenerunr,nbsp;fe^cum Hungaris coniunxeruntjibi BaiazcteSjCui pro#nbsp;pter celeritatem � folgure nomen fuit, maiore uigilan#nbsp;tia,amp;:maioribuscoptjsrem gerere c�pit. Etant initianbsp;belliSigifmundofatisl�tajCepit enim Nicopolin Gtanbsp;in aditu Macedonia. Poftea uero cum Galli auiditisinnbsp;pugnam ruetent, magna clade accepta, ca pris Gallo#nbsp;rum Principibus,Sigifmundus uix euafit,una cimbanbsp;cumMagiftroRhodioDanubium traijciens infpe�annbsp;tibushoftibHS,qui cumfequieos non poffent,fagittisnbsp;petebant. Etfiautem euentus pr�lq.utdixijfuneftusnbsp;fuitjtamenlaudandaeftuirtusSigifmundij�^aliorum,nbsp;qui deeffe Reipublicxnoluerunt, quinonfuafegnitienbsp;hoftes inuirare folebant,qui,quantum potuerunt,rc#nbsp;primereTurcicambarbariemconatifunt:Etprofuithonbsp;rum uirtus ad retardandos hoftium impetus. Quarcnbsp;magn.a lansetiamhis fortibus uirisdebetur,quiquan#nbsp;quam inf�liciter dimicarunt,tamenReipublic�fuumnbsp;officium pr�ftiterunt. SicucDemoftbenes ait: Laudenbsp;dignos cffe dues,qui patriam fortiter defendunt,etianinbsp;11 corum uirtuti non refpondeat Fortuna. Non enimnbsp;�uenwmetiendafunE hpueftaconfilia, fed liera ratio#nbsp;neSC

Nulla aduetfa p3ti,nunquam peccareDeoru eft. Nemo hominum fari uim fupewre poreft.

Porto h�c clades ad Nicopolin accepta, acct dit no� ftciSjCirciter annum poftChnfti natalcmjmillefimum,nbsp;ttecentcfimum,nonagefimumquintum.

Vt autem fecundae res autboriratem addunt Dacit* bus,itaaduerf�minuunt,interdumetiam odia accenssnbsp;dunt.QuarecumrediffetinVngariam,amiffis mukisnbsp;fortiffimis ciuibusjprocercs quidam contra eum con�nbsp;fpirauerunr,quorum animos quorundam fupplicqsinnbsp;aufpicijsrcgnioffenderat. Captus igitur � coniuratis,nbsp;in quadam arcediu cuftoditus eft,undc tandem domi�nbsp;na,miferataindignamfortunam boni Principis,claninbsp;eum dimifit. Eiapfus redijrin regnum, inftru�us Ger�nbsp;imnicisauxilijs.amp;triginta Regulos capitali fupplicionbsp;affecit. Hecl�uetitasei profuitadcgteroscohcrcendos,nbsp;62 recuperandam ptiftinam authoritatem. Etfi enimnbsp;nufquam difcedebat � iufticia in negocijs dijudican�nbsp;dis,tamen femperalias in poenis iufticiam dementia 62nbsp;lenicatetcmperarefolebat. in hoc uno fado neceffkasnbsp;cocgit eum faeuetitate maiore uti. Veriffimu m enim eftnbsp;illud didum � efchinis,quod Demofthenes cit�t; Nihilnbsp;�alctimperi�,quodnonhabetneruos aduerfus fccleranbsp;IOS 82inIanabiles.Laudanda eftigitur in hoc cafu ipfiusnbsp;gtauitasacfeueritas.

Cumautemiamintanfafortun�82 negociorumua tietate perfpe�a effet eins uirtus, diffidia Italica flag!nbsp;tarent Imperatorem non fegnenijne�g ignauumjfednbsp;qui coniilio 82 autorit�re excellerctjGermanici Princi*nbsp;u xj pes

pes Sigifmundumcrcant Impecatot�, anno millefinio quadring�tefimo et duodecimo.Nec fefellit eosiudiciunbsp;de ipfius uoluntateacfide. C�enim iudicatetnihil effenbsp;dignius Imperatore, quam legitimis modis Ecdefiafti^nbsp;ca diff�dia tollere,pnmum omnium curareccEpit,ut Synbsp;nodus indiceretur. V�tus di�um eft, nefcio cuius Pontinbsp;ficiSjPlures confequi Pontificatu moreRomuli, quamnbsp;Petri. Fuerunt enim f�peingentia certamina in cle�iogt;nbsp;nePontific�,qu�quidemanteSigifm�ndum itaexar�:nbsp;ferantjUtannos ampliusttiginta nonconuenire potuenbsp;ritinterCardinaIesdeeledione:Alij abalrjs eligebatvnbsp;tur,8��debant mutuas condemnationes 8c execrationnbsp;nes,magno^nouorum,utinquitLucanus,

Prouentufcelerum,qu�runturcrimperetorbi. Habebantali�fa�iones aliorum Regumftudia.Ital�anbsp;dilacerabaturinteftinis bellis,qu�accendebantdifcornnbsp;di�Pontificum.

Cum^ Sigifmundus accerfitus effet ad imperium, �tant tres Romani Pontifices, loannes Bononi�,Grennbsp;gorius AriminijBenedidus in Hifpania. Hoc diffidiumnbsp;nonarmis,non uiolentis modis tollere Sigifmundusnbsp;decreuit: Extant enim diuin� leges, qu� docent, quonbsp;ordinecontrouerfigEcclefiaftic�cognofcendefint. Hasnbsp;Sigifmundus,quant�in ipfo fuit, non uoluit pr�terire�nbsp;Et quia fine confenfu c�tcrorumRegum fruftraSynonnbsp;dumindi�uruseratj�pfe toram Europam peruagarusnbsp;eft: AdiirGaIliamamp;Hifpaniam,egit SicumRcge Annnbsp;g�ico,oftcndit quantum interfit Reipub. Chriftian�,uCnbsp;Synodusindicatur. Rogatutaffentiantur,amp;pium connbsp;filinm ac neceflarium Reipub. adiuuent, ut Reges qui*nbsp;bus praecipue Ecclefi� cuftodia commiffa fit, decer.

Perfuadcttandem.utconriIiumSigifmundiapprobcr, acpromirtantfe n� defuturos c�tnunt faluci.Poftca ue^�nbsp;nit in Italiam,amp;c� loannecolloquitur, ne defidcrare^nbsp;tur in Synodo nome Pontificium.Hunc quoqg adducicnbsp;infuamfencenciam,amp;perfuadet,ut uenrut� fein Ger^nbsp;nianiam polliceatur. SynodusindiciturConftanci�.

Necminus negocrj fuit poftea,durabantenim taminaintertres,necquifquam aequo animo ceffurusnbsp;�tat alteri de nomine Pontificio � Meminiftis didumnbsp;in Trag�dia :

Id didum ualet apud Pontifices n� minus,qu�m apnd Geometras ill� fent�nti�, qu� uel kowo� fci/r��(w,uelnbsp;�^laifjixTce uocantur.Itaqgfingularisfapienti� Si. diligennbsp;ti�fuit:pnmumredigere omnes in otdinem: deindenbsp;confentientibus fuffcagtjs unum furrogare: poftremonbsp;cauere,netaies difcordi� repullularent. H� d�lib�ra^nbsp;tiones in quadriennium uf� extra��funr,quo temporenbsp;ipfe plurimum fuftinuitlaboris, dum retinet Si con�t^nbsp;mat Regum uoluntates.

Synodo aliquoties ipfe interfuit, ac primum cum ed uenitinriodcNatalisDominijCecinitledionemEuannbsp;gelij in liturgia:Extjtedidum�C�fareAugufto,uttotfnbsp;tusorbis defcriberetur.quod cumlegeretipfe,uifus eitnbsp;non folum de fuo officio hoc fignificare curam Ecclefi�nbsp;orbis terrarum Imperatoricommiffam cffe,fed etianinbsp;alios admonere,utlmperacori cupienti confulerefalutinbsp;omnium gentium.�quo animo par�rent.

Pc�cipuaautemamp;utiltffima conftitutio eiusSyno^ di h�c eft ; Decretum fuit, ut deinceps decimo quoquenbsp;U �) anno

ann.o poft prions Synodi exitum,alia Synodus indicf* tetur : Idco^ Bafilienfis Synodus ftatim fccuta eft. Sednbsp;hanc Pontifex EugcniuSjCum authoritate non poffer,nbsp;armisdiffipauit^nnfitinGernianiamDelphinumcuni.nbsp;ingentibiis copfjsrqu�cum inauditam criidelicatem innbsp;Al�aria exercuiffent,Baftleam petierunt. Ibi exigu� co^nbsp;pi? Heluetiorum cum eis dimicaruntjpropemodum utnbsp;Laced�montj adThermopylas cumPerfis.Itaqg Gaknbsp;licus exercitus diffipatus acprofligatuseft. Sed tarnennbsp;paulatim iniilis tumultibusdilapfi funt�i Regum Le^nbsp;gati,qui ad Synodum conuenerant.

Poftea facilecauet�t,neSynodi coirent,quia uiderut utranqj Synodum aliquid deauthoritate Pontificia denbsp;cerpfiffe:DecreuerantenimSynodi authoritatemma��nbsp;iorem effe qu�m Pontifidam : PoffeSynodorum iudknbsp;cijs,Pontificesremoueriagubernacnlis: Tribuerfit fuknbsp;fragia non folis Epifcopis,fed etiam c�teris do�is �Lnbsp;pijs. De quo articulo cum fuiffet acerrime difputatumnbsp;Bafile�,tarnen h�c fententia uicit,propter locum innbsp;A�isApoftolicis,ubidicunturadhibiti indijudicandanbsp;controuerfia de Circumcifione, non foli Apoftoli, fednbsp;etiam c�teri feniores.

Etfi auteni hi articuli leuiores funt,qu�m lit labefaffa tePontificLim poten tiamqucant,tameipfi,utaftutigugt;nbsp;bcrnatores,memineruntpr?cepti politici,#*�

Nulla in re,quamuis Icui ac minuta, exemgt; plum uioland�authoritatis concedendum effe. An n�nbsp;l�detishoctemporeipfos mordicustenerehoc pr�ce^#nbsp;ptumcNihiloflFiceretPontifici corre�ioabufuum,fednbsp;mcminerunc illud �f�!)#*�, (in to

DE SrcrSMV�IDO IMP. 54J tat� fibi fumpturas cffe,arre poftea c.mernnr,ut dixf,nbsp;neSynodus uHaita coiretjUtliberras effet pris diccnd�nbsp;fententi�-

Sed redeoadSigifmundum,qui quod uetusexem�� plu.ni nidicend�Synodf tcnouauit, quod ad emendacnbsp;tionem Ecdefi� excitare Principes uokiir, perp�tua launbsp;dedignus eft. Quod autem uei poftea expe�ationeninbsp;eius cluferunt Pontifices j nel in ipfa Synodo Conffans�nbsp;H� nouo exemplo,non tantum fententijs damnati funtnbsp;ciuo uiri pi) ac do�iBoemi, Johannes Hieronymus,nbsp;fed ctiam crudeliter interfedi,h�c non funt ab Imperas�nbsp;toreorta.'amp;fiisquidem nonomnino uacatculpa,fednbsp;tarnen abfente Imperatore illi duo condernnatifuntnbsp;amp;affeaifuppliciis.Etccrtumeft,CancellanumImpe^nbsp;ratoris,uirum cxcellenti ingenioamp;uirtute pr�ditumnbsp;Gafparum SIik,cum ili� crudeles fententi� dicerentut�nbsp;furrexiffe,ac palam teftatum effe,fe abillis iniuftis fuffra�nbsp;grjs diffentire^t^ ira ex confeffu abij(Te. H�c tota adionbsp;quid habuit hm�eiudicior�Eccleriafticorumt'autqu�nbsp;nnquam Synodus taie aedidit cxemplum, fimul ut fen#nbsp;tentijsiuguIaretrenamp;intcrficeret^Nec iam de dogmanbsp;tibus loquor,ordinem iudicij nouum exemplum re^nbsp;prehendo. H�cnonerat permiffurusImperator,fiadlt;�nbsp;fuif�er, nififortaffis 8C ipfefuperftitione fafcinatusfuif#nbsp;fet, qux maximam uim habet in animis hominum.nbsp;Hadenus deSynododixi, qu� eft Sigifmundi pr�citfnbsp;puaadiointoga.

futetea Baiazetes � Tametlano uidus etcaptus fuerar, QuareSigifmundusoccafione utendum duxit,acruc��nbsp;lus ingentem exercitum conttaxit,�J ingreffus Myfiam,nbsp;cumlarcisnih�o f�licius conftixit, qu�mancea ad Ninbsp;copolin.

34^ T� F. C L' A M � T I � copolingt;acrinfus fugiens,�gre d�fendit uitatti. Ineonbsp;innere cum m�ftus ueniiTet Pofonium, ac feriae eflencnbsp;AfcenfionisjCum uefperilachrymans��deploranscalanbsp;mit�tes Reipub- Chriftian�,magno animi motu Deumnbsp;inuocaflct,acrog�ffet,�t reptimeret impietaternTurj�nbsp;cicam,amp; fanaret Ecclefi� unlnera, ibi no�u dormientinbsp;oblata eft qu�dam fpecies Epifeopi, qui eum longa oranbsp;tione confolatus eft, ac primum narrauit, bas dadesnbsp;Chriftianotum, effe p�nas fcelerum omnis generis ,nbsp;quibus polluta fit Ecclefia,ac prgfertim impietatis in hisnbsp;qui pr�funLDeindecommemorauit,qualis poft ipfumnbsp;futurus effet ftatusregni HungariciSd Ecclefi�. Narratnbsp;futuraciuili�interHungarosbella,pl�tes deregnodi^nbsp;micaturoS effe,uexaturos Pannoniam Turcos, fed nonnbsp;retenturos. InEcclefiaueromagnas difeordias fecutusnbsp;ras effe, multis in locis facerdotes potenti� opes fuasnbsp;amiffuros,futuram do�rin� 82 rituummutationem,nbsp;82multorumuttiorumemend�tionem. Poft hosmo?nbsp;tus,ait,Principes quofdam deconftituenda Ecclefia�nbsp;tranquillitatecogitaturos effe.

H�ctota narratio inmonumentis bon�fidei repe^ ritur,qu� an fignificauerit res pr�fentes, an motus Bo^nbsp;h emicos tantu m, qui ftatim fecuti funt, ignoro. Ipfe innbsp;SynodoBafilieiifiremeo deducere conatuseftjUtEc��nbsp;clefi� effenttranquiUe,acBoemisconcederetur uti intenbsp;groSacramento. Idem uifum eftmultis do�isuirisinnbsp;eaSynodo.SedIulianusCardinaIishortatorerar,uttonbsp;tis Germanic uiribus Boem�s inuaderet, ac ceffantem,nbsp;f�peobiurgabar. Tandem itaperpellit.�xorti �tant innbsp;Boemia tumultus fcelere cuiufd� Abbatis, qui puellaninbsp;nobilemrapuerat: Hanccum frater 82 cognsti tumuknbsp;tuofiqs

DE SIGlSMV��bO !MP. 34^ taofiusrcpofceretit,queftoseftlulianos fedit�ones clfenbsp;tnoras.Ad has opprimcadas hortarurlmperatorcm,nbsp;qnasquidemilkmoderationemultofadlius,quamatnbsp;tnis fedare poteratjUere cnim inqutt Menelaus apudnbsp;Euripidcm:

Si uela tendas nimium^nanismeigitur, Sed fi relaxes rurfusjuehitin-tutius.nbsp;Odit Deus himisuehementes impetus.nbsp;�dere ciues:gratior eft moderatio.

Sed uicitluliani fententiafcu faro, feu quia fenem Prin*: cipemfuperftitioneterrebat.Mouetigiturfuneftumbelnbsp;ium,in quo uiflores Bohemi poftea eruperunt in Ger�nbsp;manianioSi late uiciniam populati funt. Acceffit ad c�#nbsp;leramalahocq�oque,quodlmperator rurfus depacenbsp;agens,tnillisipfisdeliber3tionibus,grauisannis,6�connbsp;fe�uslaboribusjmoritur.

Fuit f�licior in toga qu�minarmis,8Jfialiquotics Turcicas copias fuditacprofliganit.Sed ingenium fuirnbsp;aptius ciuilibus negoctjsjn quibusfingularis eius dextenbsp;riras fuit,ac mihi comparant! eum cum ueteribus Princinbsp;pibuSjUideturnonadmodumdifl�milis fuiffe Antonionbsp;noPio,autMarcoi Legum amp;Iutis difputationibus ar^nbsp;gutiotibusinprimisdelc�abaturjmulta in ciuitatibusnbsp;emendauitjduasfamilias Ele�or� amplificauitdignknbsp;tare amp; potentia,Duces Saxoni�,amp;Marchiones,amp;!: utilenbsp;Reipub.iudicauitjPrincipum �le�orum opes angeri:nbsp;quos quidem ut fratres amauit,amp; confilijs omnibus adnbsp;hibuit,non exclufit� deliberationibus fuis, more tyrannbsp;nico. Religioniscuramagnopereadficiebatur. In Boe*nbsp;miadireptis bonisEcclefiarum,rurfus defuo attribuicnbsp;parocliijs annuos reditus.

H�cdeuitaamp;: rebus geftis Sigifmundi collegi,qu� fatis indicantjcutn fuiffe Principem excellcnti ingenio',nbsp;uirrucejuftida,ckmentia pr3Eaitum,ac conatum effcnbsp;de Repub.bene mereri. Proprer has uirtutes decet,no*nbsp;. bis gratam effe ipfius memoriam � Deinde n�gocia innbsp;quibusuerfatuseftjdemultis rebus admonereamp; Prini�nbsp;cipes amp;: prtuatos homines poffunr.Prodeft enim omninbsp;bus tenereeaufasamp;certaminaSynodorum.amp;Principinbsp;busprodeftcauere,ne artificijs tyrannicorumPontifi*'nbsp;cumincendifeadimpiabella mouenda patiantur,fe(lnbsp;utEcdefigcaufasordinecognofcanr, utlegesnbsp;Ecclefiaftic� in Euangelio tra*nbsp;dic� poftulant.

DECLAMATIO scripta a VITO VuinfemiOjin qua recitatur hilloria,quomodo Guelfusnbsp;Dux Bauari� liberatus fit periculo,in obfidione Vuins*nbsp;bergenfi/oniugis fu� honeftiffimo,�2nbsp;tarnen uafro confilio,

Vod facere folent hi, qui uel apud eos dk cunt, quorum de uoluntate incerti funr,nbsp;uel caufam dubiam paru firmam ag�r,nbsp;uelnulIaofFicij necc(ritatecoadi,tantumnbsp;fcjc Ts^Tsa-'ict! ociofeluduntjurauditorum

�E G VE LEO DVCE SAVA. 347 pcnitus pr�termitrerc,82 iuxta Atticas kges �ptv ttkSSi/nbsp;� �^ootiitaiif protinusabipfareincipcre conftitui,quodnbsp;utfaciam,duplicirationeadducor. Primum qnodmi�nbsp;hi petfuadeo, nos Adokfceutcs, tam faucre his fchola��nbsp;fticiscxcrcitijs.qu�mcafcitis ad publfcam fcho��,aciic*nbsp;ftramuttlitatem,non minus fal.utari,qu�mfidcli confianbsp;lioinftituta cffe. Deinde quia eiufmodi argumentumnbsp;affero, quod ipfum per fe dekdare auditores poteft,nbsp;etiamfi fine Oratorio fpkndore recitetur. Nihil en imnbsp;f fficacius eft ad mouendos animos bonorum, ipfa uirssnbsp;tute. Commemorabo autem,quoddam fadum ImpCj�nbsp;ratorisChunradiSueui,quod utinam ego tamdicenjgt;nbsp;doornarc poflem,quamcxcmplum memorabik eft,nbsp;amp; plenum humanitatis,fumma^ laudedignum. Plugt;nbsp;rimum uero moribosjh�cmoderationisjamp;ckmenti�nbsp;cxemplacondocunt,quiaineis 2* ��lt;x�f/,quod utfua#nbsp;uiffimum,ita in primis amabik eft, pr�cipue lucet. Ecnbsp;nefeioan unquam magisopus fuerir, proponi talia,nbsp;hoenoftro uete calamitofo Stturbukntiffimo feculo,nbsp;quo tanta eft hominum atijingeniorum feritas,amp; uio�nbsp;kntia,quantamuixcredipoteftullis retro temporibusnbsp;fuiffe. Merito uero nos magis noftra, quam externamonbsp;uent : nam ingratitudo quaedam eft,tantum peregrinanbsp;amp;procul3dfciraadmirari,fuaac domeftica negligere.nbsp;Qucmadmod�enimquidambomineshoc uitio ocu^nbsp;lorum laborant, ut tantum qu� procul pofita funt, uknbsp;deant,proxima uero,quarante pedes funt fita,nonnbsp;animaduertant.-ita quidam hoc animi morbo affedinbsp;funr,ut nihil ament nifi peregrinum,amp; procul petitum:nbsp;faftidiant,atcg adfpefn�ntur,quidquid uernaculum, SJnbsp;dominatumeft, Quiueroredius mente ualent,hifuanbsp;X ij primum

348 ptimom bona agnofcunr, 63 ampleduntur * Nam cumnbsp;oraculo iubemurnos ipfos noffe,id eamopinoruimnbsp;habe�e,urtumuida,fiquainnobis hxrent.tumctiamnbsp;bonanoftcanofcamus,ilia ur corcigamos ac uitemns,nbsp;h�c ut excitemus,83 augeamiis, iuxta ucreris prouerbijnbsp;fententiam : Spartam, quam naflasjcs, earn ornes. Eftnbsp;uero oper�precium uidcte, quanta fueric fimplicitas,nbsp;probitas,63humanitas maiotum noftrorumuetcrumnbsp;Germanorum,quorumfaaa,fi literis prodita,fi abhi��nbsp;ftorialucemaccepiffentjUt qu� � Romanis �L Gr�cisnbsp;geftafunt, cum utrisqg baud dubie, effent omni genetenbsp;pr�ftantiffimarum uirtutum certatura. Sed fuir ilia gtasnbsp;literarum 83 eloquenti� tudis, qu� ncc defcribere comnbsp;mode,multo minus ornate tot infignia fada,83 res pregt;nbsp;claregeftas potuit : Principes uero ipfi magis effe�oresnbsp;magnarum return,quam oftentatores effe ftudebanr,nbsp;Hine fadumeftjUtniuIra illuftriffima,83admirabilianbsp;uirtutis opera, diuturnitas temporis 83 obliuio aboleucnbsp;tit :qu�d3mtamen,uelut ex incendioaut ruina erepta,nbsp;ad noftr� ufcg �tatis memoriam permanarunt.Exquii'�nbsp;bus f3cileadparer,qua'm multa pr�clara, 83 immortalinbsp;fama atque admirarione digna, interierint ,83 uel binenbsp;�ftimaripoteft, quantum fit inrebus bumanis lirerarunbsp;beneficium,quibusdebemus,quodaliquid, quidquidnbsp;eft,adhuceorumreftar,quodlt;^non3d unum omnia,nbsp;un�cum corporibus, codem puluere obruta ac fepulranbsp;funt.Nosuero jis,qu�extant,pecfcui dccct. Quapro#nbsp;ptetbiftoriamquandamreij�Cbunrado Sueuoimponbsp;ratorcgeft�,hocin loco,ut potero, commemorate de^nbsp;creuijin quauidereeft infigne cxcmplumpietatis,hu^nbsp;manita�is,ac fumm�modctationis,Eam dumbreui^nbsp;terex^

DE GVELFO DVCE BAVA. 349 ter expono, uos benignefpero, pro aeftta facilitate ateynbsp;�Equanimitateaufeukaturos efle. Ge{��th(c,quc dico.nbsp;Imperator ChunradusSueuus,c� alia milita bellajpro?nbsp;pterlcgnm�iiufticie defenfionem,amp;ic�ponendamacnbsp;ftabiliend�in Imperio pacem,tum uero c�tra Guelfutnnbsp;djuturnum,uario^euentu bellum geffit. De cuius bellinbsp;caufis,non dicam inpr�fcntiajnemihijdumfingulanbsp;perfequor jaccrefeat oratio ^quam ego, ut breuis fit, innbsp;paucaredigereftudeOjfed tarnenfatisgraues acncceflanbsp;rias fuiffe confi�t; Nam noftri homines n� temere, necnbsp;leuibusdecaufiSjbcllafufciperejautarmamouere con#nbsp;fueuerunt. Eratautem ille Guclfus BauarorumPrin^nbsp;cepSjamp;nonnullaSueni�oppidatenebat- Atcjabeafanbsp;milia Comit�s � Zollern,deinde originem duxiffe, ar^nbsp;gumento eft,catulus infignegentilitium eius famili�,nbsp;quem KMarchiones Brandenburgenfes ,�qui eofdemnbsp;fui generis ac fanguinis authores feruntjUt uetuft�originbsp;nismonumentum in galeis gellant. Inter hune igiturnbsp;GuelfumS^Chunradum Sueuum,c� per aliquot an^nbsp;noSjUariante Fortuna euenrum,belligecat� effet, K ancinbsp;pitif�peMatte pugnatum,uulner.i mu�tanuncillata,nbsp;nuncLiiciffimaccepta,tandemc�ilititidbcilum adopgt;nbsp;pidum V'uinsberg. Q.uem in locum Guelfus otnnes ui:#nbsp;resfu3sconculerat,eumcg communierat,ur,cum armisnbsp;tutareimpareffet,ualloacmcEnibusfefetutavetur. Ob^nbsp;feffuselligitur�Chunrado,amp;: poil multas ac difficilesnbsp;oppugnationes,quasfuftinuit fortiter, tandem armis,nbsp;�Cextremo humanorummalorum,famecxpugnatus,nbsp;coaduseft irato uiaori,quibufcunq! conditionibus,fenbsp;^iiios dedere. Ibi Imperator pr�cepit,ut Guelfus,c�tenbsp;�i^,qui cum eo obfeffifu �tant, Barones equellris or^nbsp;K uj dinis

dinis ��t� iiinf�i in cu�odiam tradcrentur, ut in cos iure belli propter rcbeih�onenianimaducitcret, oppidum �nbsp;milit!busdi�ipcretur,ciucs uitam ac libert�rem retinCi�nbsp;tent. Tone Guelfi,c�terorum^ nobilium uxores, ante*nbsp;quam port�apetirentiir,petiuerunt,utfibifaluis abirenbsp;Iiccret,portantibusdefuisrcbus,quantum unaqu�quenbsp;poffer. Quodeum � dementi uidore amp; optimoPrincinbsp;pcfacileimpctrarent,capiuntmulieres c�filiumjpiumnbsp;ac memorabile ; nam c� hoftes.eas aurum amp; gemmas,nbsp;tnundum^ muliebrem,aut pecuni� aliquid fecum elas�nbsp;rurasputarentjill� omnibus bis rebus militom pra�d�nbsp;reli�is,maritos fuos in humeros fublatos, amp; paruos 1pnbsp;beros in f�'nuatqg amplexu tenentes, urbe exportabanr�nbsp;Vidiffes agmen mulierum,cuius agminis Dux erat Prinnbsp;cipisGuclfi uxor,per media hoftium caftra d�tela in#nbsp;cederc,geftant{um dulciffima pignora fuaj��lachry#nbsp;misptoflucntibus,ar(5 hocipfofaflofuam pietatemtenbsp;ftaniium.Fiebatconcurfusextotiscaftris,ad hoemir�nbsp;nouumqj fpedaculunijeffundebatur certatim omnes,nbsp;uati)interimfermonesferebantur,ita utfierifolet,altisnbsp;humanamfortcm,triftem^ cafum miferantibus,altjsnbsp;pieratem amp;neutiquam muliebre inceptum matrona#nbsp;turn pleno orcpr�dicantibus,nonnullis amp;indignan#nbsp;tibus,ac leges deditionis ifto dolo uiolari frementibus:nbsp;Prodicrat��lmpcrator,militum per totacaftraconcurnbsp;fatione motus. Qui, utingeniofam philoftorgiam munbsp;lierumuiditjfubitoadhocfpeflaculum ira,eri3mfi n�nbsp;jniufta,opt!miPrincipis refedit,ample�itur totonbsp;mo illam pietatem,mifcretur affli�otum, mem oria fu�nbsp;quoq; conditionis, hoc eft, mortalitatis, amp; fr.agilitatisnbsp;humanarumrerum animo eius l�ubit,non poteft am=*nbsp;plius

DE GVELFO D V C E B A V A. su plius irafcijHon poteft odiffe eos diun�us, quos tanta uicnbsp;tuteacpietatepr�ditosuidebat: F�lices quidcm,qui*nbsp;bus � tali ui�ori uinci contigit, at rnulto f�licior ipfc,nbsp;qui antca hoftem,nunc feipfum,quod non paulo diffi��nbsp;c!liuserat,multogenerofiore,acpr�clariore ni�oria funbsp;petauit. Optabilecft,inquit�unpidcs,inhoft� fapien:�nbsp;tem,nec ftolidum incideccjcum hic fuperiot fa�us tan*nbsp;tum f�uire folcat : apud ilium uerecundi�, iufl:ici�,uc*nbsp;ni�^locus fit.HoCjUtin rebus aducrfiSjneutiquam ad*nbsp;uerfum contigit GuelfOjab eo enim holle ui�us eft,�nbsp;quoilli etiamoptabile�tat uinci. Falifci, eu feuitto de*nbsp;derent Senatui Romano, n� q uidem armis coru m, fednbsp;iufticia�� humanit�re Camillifuperati:Vi�ifumus,innbsp;quiuntjP.C.� uobis ueftro^ Imperatore uifloria,cuinbsp;necDcus,nechomoquifquaminuidebit. At nunquidnbsp;h�c quolt;5 Chunradi ni�oria talis fuit, qu� haud dubienbsp;Dcofummeplacuit.�Ccuiliuoripfe nihil detrahereponbsp;tuit,nec eius ullam partemfibi fortuna uendicarc c �t tanbsp;mennondeerantexaulicis,qui id grauiter accipecent,nbsp;qui^Impetatorif�uiendiauthoreseffentjUtfuntPrin*nbsp;cipum domus fecund�crudclibusconfukocibus. Et faenbsp;pefir,utPrincipenihil melius fit in aiila.Circumfona*nbsp;b�tiamaures eiusimpijsattjinhumanisuocibusjiubennbsp;tium eum fuo iurein uidos uti,Si collo mulierum detranbsp;hete maritos,amplexu mattum liberos auellerc,nonnbsp;enim corpora illis uirorum amp; liberorum donata ,fcdnbsp;quantum de ornatu aut rebus alijs qn�libet auferre pof*nbsp;fetjleges pacis per fraudem uiolaci. Attua,inquiunt,Imnbsp;pcratorexiftimatio,5�impcrii dignitas ac maieftas aginbsp;tur,ne hisimpunefit,3rma contra te mouiffe:quosfinbsp;ita aperte tibi illudere,�i incolumes hinc abire panehs,nbsp;nondu*

nonimportunah�ccktticnt�a pliirw �s d refcc�lioncmfit inuitatura. Magnifi�e h�c, nec pror^nbsp;fusfalfoiaf�abantuCjamp;potecant mentem etiam perfcnbsp;p�acabilemiiritare,pr�fertimcumcallida h�camp;fpecionbsp;la conditionum aciuris interpretario crudclitati pr�te*nbsp;xeretur. Sed erat Chunrado pc�us non penetrabilete#nbsp;localnmni�,aures nonadmittentcs,nccad animumnbsp;petfcccntes iftos fermou�s : Qi. quemadmodum de Lai�nbsp;till O Virgiliusait:

lllenelut pelagi rupes immota refiftit, Vtpelagirupes magno uenicnrefragore,nbsp;Q.u�fe{emultis circumlatranribus undisnbsp;Mole tenet, fcopuli ttequicquam fpumea circ�nbsp;Saxafiemuntjlaten^illifa refundituralga.

Vt^ fagitt� � duro firmo^ fc�to refiliunt, ita ifti fermo^ n�s in peflore uirtuteroborato non h�rebanf ,fed ani:�nbsp;mus tantum in huius pietatis admirationedefixus erar,nbsp;amp;utoculosfuauiteruirenscolor,autaures dulciscon��nbsp;centusjita animum generofum totum ceperatjOccupa�nbsp;uerat^confpeflusuirtutis : Ego'neigitur,inquit,rant�Enbsp;uirtuti ac pietati iram meam non condonem, qui f�penbsp;multo leuioribus caufis condonauerimv plus^ apudnbsp;meualebit ofFenfio prior ad pernitiem horum, qu�mnbsp;pr�fensadmiratio uirtutisadfalutemcScio qu�m dulnbsp;ceritulcifdinimicos,pr�fectim eos, quibus iufteirafca*nbsp;ci5,fcd hocquoq; fcio preclarum Qi. laudabilccffejllumnbsp;impetum cohibereac refrenare. Scio dccereRcgem {xgt;nbsp;uer!tatem,fed idem non ignoro,qu�m non decent eunnbsp;dcmi'�ua,6c inexorabilisira,mihi uero horum tacitanbsp;pietas fupplicat. Grauirerilliinmedeliquer�t,commei�nbsp;�ueruntp�nam,efto,fed Rex debet fetalempr�b�re cinbsp;uibus.

tiibus,qualcm fibiDcumuelit : ego autctn qu�m f�pc, Ct qu�m multo grauius contra Deum pecco ? cuifi quos�nbsp;tiescaufa�ftpuniendi,to�es amp;:uoluntas effet,qu�illinbsp;fulmina,qu�tormentainferoruni in meas unius p�ssnbsp;nasfufficerentf Nam quod conditiones pacis quafd�nbsp;duriusatcjinclcmentiusinterpretariaudio.quantohonbsp;neftius eft nos audire uocem noftrar�legum, qu� odianbsp;tcftringere, fauorem uero ampliare iubcnt �: Quantonbsp;Equius conditiones pacis fledere ad laud em,n� ad fraunbsp;dcrncquanto^PrincipedigniuSjmagis ad dementianbsp;qu�m f�uitiam ingeniofum effec Cum his atqg alijs hocnbsp;genus fermonibus eos refutaffet, qui illius crudclis fen#nbsp;tenti� authores Qjerant,iubet mulieribus nunciari, bo*nbsp;num animum h^erent,nec � fequidquam trifte me*nbsp;tuerent,daturumfeoperam,ucpr�mium pietatis apudnbsp;fepofiturnfentirent:imperat deinde ad feacciriuidos,nbsp;�iutrcsetiam fuasfaluas retinerent,pronunc!at,Dc^nbsp;fcedereacpacecum eis �quiffimis conditionibus egit.nbsp;Et ccpit uberrimum frudum illius clement� fu�, neminbsp;nem enim deindefideliorem aut amantiorem fui in imnbsp;perio habuit Chunradus,^ Guelfum,amp; quicum eo ca*nbsp;ptijuitamacresfuasbeneficio Imperatoris retinucrant.nbsp;Etdignuserat.quem omnes mortales benignilTimi acnbsp;mitifl'imi parentis loco amarent.omni^ g�n�r� obfer*nbsp;U3nti�acpietatiscolerent,qui iram amp;ius fuum inui*nbsp;dos rennfit,condonauit^uirtutiacpietati,quem nonnbsp;offenf�priotes,non pr�fens dolor amp;iira,qu�clcmenssnbsp;ti�,�quitati,moderatis confilijs inimiciffimaeft,ca^nbsp;neutiquam iniafta,non ipfa uidoria, qu� natura info*nbsp;lens amp;fuperba effe folet,non multiplicitercircumfo*nbsp;nantesautibuscrudeles inftigantium uocesperpellerenbsp;y potuerunt

potuenun,non fpeciofusille conditionum pra?textus inuttare,ucf?uicet,recinuiteum,nonutAchillem,apudnbsp;Homerum Pallas,fed pietas,ad eius confpeflum ftatimnbsp;ira coiiquicuit ceffit^jfubijrin locum illius mitis ac pla^nbsp;cidaanimi affedio, induitcgeumipfum habitum,quenbsp;in uidis perfpcxerat: tanta uis eft uirtutis,ut etiam in hanbsp;fte habeat ingentes ftimulos admirationis �i amoris.nbsp;Pr�ftitit igitur animum plane paternum erga hoftes, innbsp;dicauitpro pcccato magno paululfi/upplici) fatis effCjnbsp;oftendit iram amp; f�ueritatem in abdi�o.clementiam ue^nbsp;to in promptu fe habere, ad uindidam non nifi coaduinbsp;ad clementiam fpontecurrere,Et declarauit re ipfa uerunbsp;efle,quod dicitur taSAZynbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Nam hoc

certiflimum argumentum eft bon� mentis non effe, #xt'�irlt;gt;t�H�f/,nontenacemoffenfarum,h�c proprie diuinbsp;na uirtus eft,8^ qua homines quam proxime ad fimlittinbsp;dinem Dei accedunt- Inmagnis igitur Kheroicisani��nbsp;mis ea pr�cipuelucet,ficutcontra pufillianimi amp;indanbsp;mit�ir�laxarefrenos,eaq3 producc,nonpromiliteuti,nbsp;�i. uindid� nimis cupidi c(re,muliebre, neutiquam uirinbsp;le,mnlco minus heroicum eft. Pallas apud Sophoclemnbsp;oftendit Vlyfli Aiacem inimicum,in media ftragepecunbsp;dum,quasproPrincipibusGr�cigpcc furorem mada^nbsp;ucrat,difcurfantem,amp;:duos�gregegrandiores arietes,nbsp;curalterum VIyffcm,alterum Agamemnonemputarecnbsp;flagris c�dentem,amp;inrcrrogat ipfum, ecquamuoluptanbsp;tern capiat, cum inimicum fuum ita in furorem adumgt;nbsp;miferum^accalamitofumuideat. Cui Vlyfles refponi�nbsp;detjfibi neutiquam l�tum, fed trifte magis id fpedacui�nbsp;lum uideri:Primum ,quod cumcommiferatione fpe*nbsp;dec huius uiri,Sift inimicus fit,ramen lanta u t ecu ce pr擫nbsp;dief.

3it�,mi�erandam forrem : deind e quod fu� quof� con* dftionis hoc exemplo3dmoneatur,amp;oidear,quantanbsp;fit humanarum return fragilitas, amp; qu�m homines,quinbsp;uiuanr,nihilaliudfint,qu�m uclutinania fumulachra,nbsp;�dleuisfumus.LaudathuncfetmoneniMinetuatEctu ynbsp;fi hoc,inquit,animo fucris,fuperis charus cris, amp; uitatnnbsp;f�liciter exiges tuam. Nam Deus infolcntes amp; uindi��nbsp;cupidos odit,mites uero, SZ moderate agentes, diligit.nbsp;Hisuocibus Vlyf�� clementiam modeftiam^ Mineruanbsp;commcndat, qu� uirtus non ab re tantopere pr�dica*nbsp;tur,qu�m enim diuina ac pr�clarifljma eft, ta rara,amp; idnbsp;quod diciturreuera heroica uirtus eft, utpotequ� pau*nbsp;cis,6dnonnifihetoibus contingir. Magnaenim uiseftnbsp;ir�jimperiofa cupiditas uindid�,pr�fertim fi cum no#nbsp;cendi facilitate coniunfla eft.Hasigiturpeftesjh�cmonnbsp;ftra in nobis ipfis graflantia uincere,nonne id Hercule�nbsp;eft opus ? Qu�m impotenter ira fua utitur Sylla, qui totnbsp;inermiumacdedirorum ciuium millia crudeliter poftnbsp;uifloriam occidit,tantum fanguinis in urbe fudit, lu�unbsp;ac tcrrore omnia compleuit? Is cum in uicino ad �demnbsp;Bellon� fedenSjfenatum haberet, QL miferabilis clamornbsp;ac comploratio , tot milhum fub gladio gementiumnbsp;exauditusconfternaffet Senatum, hoc agamuSjinquit,nbsp;P.Cpauculi feditiofi foris meo iuffu iuterficiuntur- Ad#nbsp;ditctudelitatimendacium, nififortepauciuififuntTy#nbsp;tannojcui quenqu�bonuadhuc uiueredolebat.Theo#nbsp;dofius Imperator,ob unius equitis, nec omnino iniuftcnbsp;interfe�i neccm,feptem homin� millia in urbe Tbefla#nbsp;lonica contrucidari iuflit. Quern cum ob id faflum di#nbsp;uns Ambrofius excommunicaffet,tandem ad corpusnbsp;Ecclefi� iterum recepto , hanc pcenam impofuir, utnbsp;y ij quotief*

quotiefcuncg fciratum fentirerjiu�lum ucrbum prius^ alphaberumGL'�cumordinerecenfuiffetjproloqucfCi*nbsp;tur,futurum ratus,uthacmora interpoftta, prima rabionbsp;fiaffeflus �ioientia nonnihil deferuefccret , 6i memo.^nbsp;riaadmiffiperiram crudclisfacinoris, per irampatratinbsp;de�i�i,animo fubiens.adfaniorcmmentem eum,82nbsp;placabilicatem rcuocarct. Hoc remcdio ufuseft diuusnbsp;Ambro fins ad fanandum morbuThcodofij. At Chun*nbsp;radoSueuo nihiltalibus ad iram frenandamremcdiisnbsp;opusfuir,quemnat'jr�fu�bonitas,amp;:confpe�ainhonbsp;fte uirtus ftarim placauit : uicit non minus fortiter fenbsp;ipfum antea hoftem u(cerar,amp; ex illa, cxhac uifto#nbsp;ria^multonobiliorem acgloriofiorem triumphumre^nbsp;porrauic Philippus Macedo, pater Alexandri Magnj,nbsp;cumOIynthum,quam diumagno conatuamp;periculonbsp;obfederatjtandemexpugnaffet-Potitus difFicili ui�o#nbsp;lia.diciturludosfefti acl�tiei� caufa feciffe, quorum lunbsp;dorum diecum facrificaffet,�lt;i: conuiuio amicos fuosnbsp;ac Duces accepiffet,in uinum hilaritat� effufus, iuffitnbsp;unumquentjconuiuarualiquid � fepetere,quodcui(5nbsp;commodum,�2 dignum effet �Regepeti. Alijsigitucnbsp;aliud pctentibus ac impetrantibus,pcout cuiij ufus erar,nbsp;f�lus iam reftabat Satyrus Comocdus, qui propter artenbsp;S�ingenij dcxtericatem pr�cipua apud Regem gratianbsp;erat. Eum cum nihil adhuc petiuiffef,inuitantc�teri prinbsp;mum,deindeipfePhilippus,utqucmadmodum ali) fenbsp;ciffent,ipfequocgaliquidpeteret,necdonumautbene*nbsp;uolenriam Regis adfpcrnarctar. At ille : Q.uando � teiunbsp;bcor,inqu;t,Rex,penm id,quod amp; mihi petere, �i. tibinbsp;largiri maxime honeftum iudico. Fuit mihi uetus ami��nbsp;citia �� hofpitium cum ApollophauePydnenfi, quicSnbsp;cxinfidijs

exinfidijs interiiffet,mctacntescognatiiram Regiam, filias eins paruas adhuc.OIynthum.Aitibt tariocuicaillunbsp;effet,rranfmifcrunt : H� nunc capta urbe captiu� tenennbsp;tur,nubiles iarn,atcg ea �tace exiftcntcs, qu� pi�cipu�nbsp;eftoportuna iniurie. Hasigitur � teRex pcto, ut eas meanbsp;pecunia clocem,ne quid nnpeaut indignuninobis atcjnbsp;illoparencefuo perfortunginiquitatempatiantuc. Ali)nbsp;quod fibi lucroarbitrati fuut fore, id � te optarunt,62nbsp;optatum abftulerunttego fiimpetrauero dotem,iufunbsp;perdemeoaddiderojhancfid�memori� extindi aminbsp;ci,amp;relidis ab cofiliabus,debere me exiftimans. Adnbsp;hunefermonem�totoconuiuio plaufus cumapprobanbsp;tioneexcitatus eft, Vidus^ Philippus iuffit puellasSa�nbsp;tyro adduci, ateg in minus tradt, admiratus hominis finbsp;demamp;incolendaamicitia conftannam,�:infupccdonbsp;tem Rege dignarn adiecit. Etfi Apollophani ac toti fa�nbsp;milia� ipfius non immerito irafeebatur, is enim ex con^nbsp;iuratis unus fuerat,� quibus Alexander Philippifratecnbsp;per infidias interfedus fuerar, condonauit tarnen iram,nbsp;aciusfuum incaptas pietatiSatyri,arqueeumdeindenbsp;magis charum habuit. Digni laude uterlt;5,ill e, quod fi*nbsp;demamiciti�propriautilitatepotiorcmduxit,maluit^nbsp;cumpericuloamicis,^ tutofibiconfulerezhic quoddinbsp;gnam tali Principe placabilitatem, at^ clementiam et#nbsp;gainimici filias pr�ftitit, neciram apud fe plus ualete,^nbsp;uirtutis admitationem paffus eft. Sed non paulo maionbsp;remlaudemmeruerunt Germanic� matton� ^Saty#nbsp;rus:Hic enim illiquid commodi amici caufa proiecit,nbsp;uenit in periculum ne excid eret beneuolentia Regis:illgnbsp;in humerismaritosliberos^ per medios hoftes extule#nbsp;runtjin quibus indolemlongemaioremillofexu,ac nenbsp;y iij terum

terum hero�nar� fim�em fuiffeadparcr,q�as nontot ormat� tnanusjtotgladrj, accircumftantia rcla retinue^nbsp;runt,qui(i un� cum fuis,fi quid periculi effet,fubirent,6inbsp;potiusf�nieluna^perirentj^fol� inoibitateaclu�u,nbsp;qiiodleiiquunieffetuit�,cxigerenr. Laudanturinbiftonbsp;ttjs Romanis prifc�Sabin�, quod precibus Qi. intercut^nbsp;fu fuo pc�lium inter maritos ac patentes diremer�t .Atnbsp;quantoiuftiusiaudantur noftr�,qu�longepulchnorenbsp;facinore pacem confecerunt lt;: llluftri �C ad onincm po;�nbsp;fteritatis memoriam cclcbri fado pietatem fuam erganbsp;coniuges dcclararnntMinyarumuxores.cnm enim uirinbsp;�x ea familia omnes num�ro circiter xxx. propter affe^�nbsp;�ati fufpicionem regni � Spartanis publics euftodi� innbsp;dufij�i fupplicio capital! iam deftinati effent 3 quod c�nbsp;uetereinftituto Laced�moniorum no�urno temporenbsp;paffuri effent, coniuges eorum ex nobiliffimis familrjsnbsp;natSjCum uelut poftremumallocutur� perituros uirosnbsp;�cuftodibusadnum impetraffent,carcerem ingreff�,nbsp;commutata^cum maritisueftc,pcrfimulationcm do��nbsp;lorisuelatiscapitibuseos abirepaff� funt,fuacorporanbsp;pro illorumfalute,fupplicio86 pr�fenti periculo offegt;nbsp;tentes,digncquidem,qu� in eamfamiliamPrincipumnbsp;nuberct,qu� uetuftate,nobilitatc,86uirtutis famaolimnbsp;dariffima fuit .Nec minus periculofo,acnon paulogei�nbsp;nerofiore confilio fuos maritos Guelfi 86Germanorunbsp;coniugesliberarunt.H�enim non no�urno dolo fal�=nbsp;lenteSjfed aperta 86 plane Germanica uirtute,media lunbsp;ce palam,infpe�ante toto exercitu, tantum facinus tannbsp;toegeum periculo.iuf� fuut. Varias occafionesdeclarannbsp;de uirtutis ac pietatis f�pecafus �6fortuna, f�pius huiusnbsp;niifer� uit� multiplex uiciffitudo ac ncceffitas offert.

Q.Li�dam fuos parentes,ne fame p�rirent, cum alia uit� fubfidia deeflcnr,fuis uberibus ladafledicuntur. Quemnbsp;admodum deCimonequod�meniorantjqui uiriainnbsp;magnus natujcum capitis damnatns,at^in cnftodiamnbsp;nt ibi famenec3tetMr,traditus eflet,fili.i,impctrato � eu#nbsp;ttodibus aditu,quotidie pattern inuiferefolebat,fed n�nbsp;nifi priusexeuffa, ne quid eiquodefui effet, affetret. Acnbsp;iUi tandem admirati fenem tam diu ab�^ cibo uitam lunbsp;ftentare,c� mulierculam curiofius obferuarcnr,animadnbsp;uerterunt eam exerta mamilla pattern lafte fuo alere,nbsp;perculficg tam mirabilis fpeftaculi nouit3te,rem iudicis�nbsp;bus ac Magiftratibus indicant,qai tant� pietati eum hanbsp;fiotem habuerunt,ut pattern fili�condonarent. Quemnbsp;noncommoneatiftaomncmlaudem ac pr�dication�nbsp;exuperans �t'Tlt;3-4Alt;�gj-�o'i�:�Atnoftr�,qug maritos�inbsp;l�beros pet media hoftiumarmaextulerunt, fiquodnbsp;le tempus incidiffet,haud dubie nullum, quod ab hu*nbsp;mana mente cogitaripotuit,amoris aut pietatis officianbsp;pro redimendafuorumfalutereeufaffent. Nam fiquisnbsp;ipfam pietatem pingereuellet,quam aliam eins imagi*nbsp;nem apud animum concipere poffer aptiorem, fi manbsp;ironam,liberos K coniugem permediahoftiumarmanbsp;ex capta urbe efferentem pingeretr Ita Aeneam fuumnbsp;Virgiliusconfe�umfeniopatentem exincenfa urbeiiinbsp;humeris exportantem fingir, c� hunc haud dubie fum*nbsp;mumpietatisgcadumeitribuereuellet. Pr�dicat etiamnbsp;Tacitus uirtutem ac conftantiamf�minarum Germa*nbsp;nicarum, at^ ex hoc fado fans ap paret, qu� fuerit gra*nbsp;uitas,pietas, uit�^ ac moru fanditas in hoc fexu, apudnbsp;maiores noflros. C�terum omnem laudem exuperatnbsp;incredibilis,acplus^ heroicaplacabilicas Siclementianbsp;Chunradi

Chunradt,quemcnm confiliarijjCommeff�orat�s baud quaquam uulgaribus offenfis, ad f�uiend� inuirarenr,nbsp;tefpondir,non fibi placere odio, 8lt;i ira, fed potius pictanbsp;reacbenignitare cumhoftibus certarc,quemadmodunbsp;apudSophoclcm Antigonehiimaniffimeait,�7is��^ t�nbsp;�ZA� Tinbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fe nat�effcjlta Chun

iaduspropofuerat fibi iiiimicitias mortales,aniicitias uero itnmortales effedebere. Merico pr�dicatur modenbsp;ratio Thrafibuli in ui�oria,qui iirbem Athenarifm�trpnbsp;gintatyrannislibcrauit,quod multum derurcfuo,quonbsp;finereprchcnfioneutuidorutipotuiffct,multumdeiunbsp;fiiffimo dolore remifcrit. Sedm3giseti3mlaudatur,qgt;nbsp;prgclaram illam �itvKsiap fanxerit, qua concuffum aclanbsp;bemem ciuitatis ftatum inptiftinum habitu nonnihilnbsp;teftituit.Sed multoftabiltorcm �i^vHstctp fanxit Impc^nbsp;rator Chunradus dementia fua,amp; parcendo ignofcen#nbsp;do^ ardius fibianimos hominumdeuinxir,cfnllisleginbsp;bus,uiribus,autulIaf�ueritatepotuiffet.Hocfuitfrimif��nbsp;mum ati^ immortale f�dus, quod ortum � picrate amp; �nbsp;dementia firmauitiufticiajadprobauit ipfe Deus. Sednbsp;hxc quoq^ laus non diffimulanda eft,planedigna Ger#nbsp;manoPrincipe,qf nopaffus eftiilacallida conditionunbsp;interpretationc, amp; fpeciofo iuris pr�textu fibi imponi.nbsp;Ex quo facile ad p3ret,quatopcre noftrimaioresucteresnbsp;Germani deledati fint fimplicitate Ct pre bitate,quam^nbsp;longcabfuerint ab huius calami tofi, Sil tragici feculi ucrnbsp;futa amp; perplcxa fapientia ; placebat iilis nuda Germanbsp;na ueritas,callid3, infidiofa, fucata^ omnia peius ode#nbsp;rant mortem amp; infernum. Et c�uera uirtutc niteren#nbsp;tur,hoc ftudio habcbant,ucnon ui,fed dementia, nonnbsp;nictUjfcd fidc,amore,ac beneuolentia ciuium ftabilirctnbsp;imperium,

tmpcrium/apientiailliseratomn�a in meliorcm part� interpretari,non calumniofe uafre inuercere. At h�cnbsp;iinica hoc t�porcingenrj laus eft,fi quis quod fimplici#nbsp;teracre�efa��di�um''ue efl-,arte contorqucre,amp;:manbsp;litiofeucrfute^interprecandodcprauacenouitjid^eonbsp;indignius eft fieri,ac propeiam pro uirtutc haberi, in eanbsp;gente,qu�fcmpercandoris!,D�obitat{s,acfimplicisuctTinbsp;taris arnica fueritj�am^laudem pre omnibus totius or*nbsp;bisnationibus,indeuf^,abantiquis temporibus obti*nbsp;nuerit,unde et hoc nomen forciti putantur Gcrmani,qinbsp;natura fimplices,apcrti, candoris, ac libertatis amantesnbsp;effent,nuncuerouenenoperegrinarum acpeflimarumnbsp;gentium,noftror� homin� ing�nia inficiuntur, amp; De�nbsp;immortalem,^ longe d�g�n�rant � maiorum uirtutc rnbsp;Quosfi ueteres illi Germanici Heroes, Caroli, Henriet,nbsp;O thones, Ftiderici,atlt;5 hic ipfe,dc quo nobis in pr�fennbsp;tia f ermo eft,Chunradus,ita moribus amp; ingenij s mutanbsp;IOS corruptos^ uideat,^ eos miferaturos putemus Gernbsp;manie fug ftatum, quamilli omni genere otnamentorunbsp;belliac pacis decoratam munitam^ rcliquerunt?Nonnbsp;tuti fuerunt olim Turci ab eoru armis in intimis Afiae acnbsp;Syri�angulis,quosnuncinueftibuIoGcrmani�omninbsp;genere immanitatis impunegraffari uidemus: fed defi*nbsp;no c�memorare publica mala horumtemporum. Denbsp;laudibus ChunradiSueui et ueterum Germanotu mihinbsp;inftituta eft oratio,quorum fi nos inte^ritatem ac uirtu*nbsp;tern imitarcmut,nec earn peregrinoru moru colluuio#nbsp;nemifcericotrupi^ pateEemur,hauddubic fucceffumnbsp;quoqjf�liciorem omnibus in rebus effemus habituri,nbsp;amp; Rcmp.no minus florent� pofteris noftris ttadituri,^nbsp;� maioribus accepimus. Pfylli gens Lybica foli ex omninbsp;s bus

.36� DE GVELPO DVCE BAVA� bus mor�alibusdicuntur, � natura uim infitatn c�tra ucnbsp;ncna habere,ita utinipune in mcdijs ferp�tibus amp;atranbsp;ciffnnisucncnis habitarepoffint, earn uim infanguinenbsp;recinenr,acinterfepropagant,nec c� alrjshominibusnbsp;mifcent aui communicant,fedulo tarnen conferuntadnbsp;falutemhominum,ut Lucanusait:

Nec tantum gens ilia fua contenta falute, Excubat hofpitibus,c�ntra^ nocentia monftcanbsp;Pfyllusadeft populis.

Cum^ puer apud illos in luc� �ditus eft, ftatim eujTi abreptum � marre in medio afpidumcollocant.Ita T�nbsp;generisamp;fanguinis explorantes, � quo uenenanbsp;fugere uidentjeum agnofcunt et ample�untur pro fuo,nbsp;QuemadmodumS�aquil�marin� fuos f�tus contranbsp;aduerfos folis radios fiftere dicuntur,qniqg per diem eosnbsp;reflo obtutu feruntjpro fuis fouentac nutriunt, quos uenbsp;ro ad lumen folis c�niuere uidenr,utadulterinos amp;no^nbsp;thosinmareabijciunt, ItaGermaninoftrum natiuumnbsp;candorem,naturamapertamuerire�i^ aclucisaman;�nbsp;tem, uelutfanguini noftrogeneri^ tueri acconferuarenbsp;debebamus, amp; fi que inter nos ingenio te�o, obfcuro,nbsp;perplexo,amb3gum actenebrarum amanti effe uidere^nbsp;mus,eum ut d�g�n�r� acnothum odiffe attj deteftari.

Ita in hoc exemplo quod recenfui trium pr�clarifl'i� marnmuittutnmimaginem expreffam uidemus,neninbsp;pe,pietatis,clementt�,8ii candoris. Quibus c�hic munnbsp;dus nihil pulchrius antpr�ftantius habeat, nec hominenbsp;dignius,nos quo^ eas ample�i lt;S^ coleredecetjpra�fec^^nbsp;tirncum�maioribus noftrisueteribusGermanisnbsp;tam fan�e cuiras uideamus,

S^t ' � lamp;� imperators fridericonbsp;Barbaroffa Deda*nbsp;matto,

Tfiftudium atlt;5 confiliumcoru magno* pereprobo,quihucd3toram uifof�,quinbsp;flotucfuntapud Gi�cos aiit Latinos, hiftonbsp;rias afFerunr, plurimum enim referc nosnbsp;maxime inftru�os effe cognitione hifto*

tiarum, tarnen ut mihi quidem uidetur, aliquanto nti* liuseftfumereopcraminilluftrandis ac recitandisdo*nbsp;meftids ac patrijs rebus, quam pcrcgrinis � Prim� enimnbsp;eiFicaciusmoucnt animos domeftica cxemplajquiatucnbsp;piff�mumeftjdegenercs uideri.Deinde pleracj n�gocianbsp;pr�fentia magis ex maiorum noftrorum rebus geftis iunbsp;dicanda funt,quam ex hiftorijs illorum, qui in alia Re*nbsp;pub. in alia forma imperij floruerunt. Quare cu in hacnbsp;forma Reipub. in rebus gerendis multa � patrijs hifto*nbsp;rijs fumendafintjConuenit nos non tantum in peregrinbsp;nis rebus curiofos effe,amp;,ut dicitur, foris fapere,fed tesnbsp;noftr�inquirend�atqgcognofcend�funtj�dfciendum,nbsp;ut monet H omericus uerficulus :

ctT* V /ityf�go�ff Kya��vTi Kcm�yn rrtTVK^ixt� Quid quodetiampietas qu�dam eft,fumere operainnbsp;ornandis at^ illuftrandispatri�rebuSjUtPoetainquit:nbsp;Et pius eft patti� fada referre labor.

Poftremoadhancftyli exercitationem plusc�ducunc h� mateti�, quia peregrin� res extant ab eloquentiff�*nbsp;misfcriptotibustta�at�,�quibus facile eftn�fol�cau*nbsp;fas,fedetiamotnamentamutuari*Sed Germanic� resnbsp;literarum iumine carent,Si cum undiqp ex narijs antoti*nbsp;Z ij bustes

bus tes colligehd�funtjtum nos ipfos addereornamen t3 0portet,quocumutrun^ �^iuaicium in inueniendonbsp;ac diftnbuendojamp; ingenij uim in doquendo uarie execnbsp;cet, Atqg co c�tcros etiam ftudiofos optarim in Germanbsp;nicis rebus ornandis elaborate, quia uideo Principes r�onbsp;ftros laudaciiTimis Regibus arqj Imperatoribus, Gr�cisnbsp;amp; Romanis,omni uirtutum gcncre pares effe-Quarenbsp;inftitui orationem de Friderico Aenobarbo, cuius 8ifinbsp;res gcftas commemorare omnes non polfum,ramennbsp;qu�ddeligemus,exquibuseius magnitudo animiat^nbsp;confilij,fides,conftantia,pietasexiftimari poterunt,utnbsp;inrelligatis nullam ei uirtutem dignam uiro magno 8^nbsp;bonoPrincipedefuiffe.Petoautem� uobisutgquoaninbsp;mo hanc meam declamationemaudiatis, qua in re uosnbsp;quoqj pietarislaudemauferetis,fieorum ftudium,quinbsp;fumunt operam in patria ornanda, probate uos fignift;�nbsp;cabitis.EtfiautemfoIet initio mukis cncomijs degenenbsp;risnobilitatedici,quiafemina uirtutis propagati � bo^nbsp;nis parcntibus in pofteros cxiftimantur,ramen ego hienbsp;breuior ero,quia no poteft effeobfeura nobilitas eius uinbsp;ri,qui in familia Imperatoria natus eft: Conradus enimnbsp;patruus Friderici fuit Imperator. Illa uero maior lausnbsp;eft, non folum non degenerauita raaioribus,fcd etianbsp;ingenio�iuirtuteeoslongefuperauit. Eft��illudindinbsp;cium pr�dar��^gcnerofg indolis, quod cum imperii!nbsp;multi potentil��mi Principes ambirent, tame Ele�oresnbsp;hunciuuenem omnibus pr�tulcrunt, quod n�accidif*nbsp;fct,nifieluxiffctin eofingularisindoles,qu�fpem facienbsp;bat futurum parem maximis rebus gubernandis �Jgegt;nbsp;rendis. Ne^ uero fefellit hanc fpem Eledorum, ftatimnbsp;enim initio Imperij modecationeac uittute perfecir, nenbsp;quenquani

DE F R ID. BARBAROSSA. qucnquamhuiusiudicrj p�nit�r�e. Nam eu accepiffetnbsp;impenum,nihilprius habuit,qu�m utdomi paccmfi*nbsp;ne publico motu �^confilio potius qu�m atmis conflitnbsp;tueret: Diflentiebant cnim intetfe Bauaras S�Auftria#nbsp;eus, potentiffimijUt nanc quoijjGermanig Principes.nbsp;Erataut� c�tentiodefinibus,�i bcllum parabat utertj.nbsp;Quod fi non efferoppreffum diligentia Fridcrici �mpenbsp;tatoris, exitiale fuiffet uniuerf� Germanie. Etfi auteninbsp;Fridericusutricgcognatuseratjtamen Auftriacum pro^nbsp;prius attingebat. Itaqg hic fpecimen egregium mod�rainbsp;tionis ateg �quitatis l'u� pr�buit .Non enim hune pr�*�nbsp;tulitBauarOjnonmagis cogna� partes tuendasfibipu;�nbsp;tauir,qu�mincommunepaciconfulendum.Imo cumnbsp;propter cognationem plus ualeretapud Aufttiacum,nbsp;peruiafit ei, ut de fuo iure potius, concedere ac regredi,nbsp;qu�m progredi uellet, daret hoc public� paci Germai*nbsp;ni�jdaretaufpicijsfuiimperti.Etuthanciaduram facis�nbsp;lius ferret,3uxit honore familiam Auftriac� � Cum enimnbsp;antea Marchiones effent,tunc ab Imperatore Ducah tisnbsp;tuloornatifunt.ltaamp;Bauaro�quitate Imperatorisamnbsp;plificati funt fines,Si caufa ingentis belli fublata eft.nbsp;Quantum autem laudis h�c moderatio in principe menbsp;reatucnoneftobfcurum.NuIIa enim uirtus gratioreftnbsp;in Principibus, Reipub. magis necefsaria,qu�m pri^nbsp;uatisaffe�libus Si commodis publicam falutem fu� panbsp;tri�anteferre- Nulla eft ui�oriaglonofior,qu�mcohigt;nbsp;bereanimum,8ideproprioiurealiquid proptercom*nbsp;munemtranquilht3temremittere.Q.U3m mulras legiosnbsp;musciuitateseuerfaselTePrincipumambirionejSiperj�nbsp;tinacia,qui maluer�t omnia potius mifeere, ac in cafumnbsp;d3re,^uideri uel tantillum alijs ciuibus ceft�ffe. H�cnbsp;Z iq una

unafuitcaufaduiliumtumuItuutuRom� Mai'ij,SylLf^ Pompei. Sed nihil opus eft uetera rccirare: tora uicanbsp;cxemplonim huius generis plena eft. Iure igitur Friderinbsp;ciconftlium laudandum eft, qui cum ipfe moderatio��nbsp;nefummaufus eft,t�uerocognato Principi autor fuit,nbsp;ut pacis publics caufanonnihil deiurefuoconcederet�nbsp;Exterihominesacnimium cpi�ctvTei noftros Imperas*nbsp;tores appellant baib3ros,8lt;: impetu magis animi ra��nbsp;tionegeffiffeomniaiudicant. Sedcum aliainfinitanonbsp;ftrorum Principumfapienter moderate^fada, teftan��nbsp;tureisiniuftebarbarieniobijcijtumuero h�c Fridericinbsp;pacificatiodeclatat ei necprudentiam in conciliandisnbsp;uoluntatibus Principum,necgtauitatem defuiffcjdumnbsp;publicam tranquillitatcm pnuatis afFedibus prstulit�nbsp;H�c.aufpici3imp�rtj ipfius,amp;ipfi autorit�rembeneuonbsp;lentiam^conciliaruntjamp;fpemomnibus gentibusiuftinbsp;�dmoderati imperij prlt;xbuerunt,quo ne^ optabiliusnbsp;quidquamaccidereprudentibus,nelt;5 pukhrior res�32nbsp;admirabiliorexiftcreullapoteft.Etfiautcm�quitatemnbsp;animi nearmatus quidem depofuit,tamen magis lucecnbsp;cius uirtus in his rebus quas bello geffit, quam in toga.nbsp;Cumcpuari�fintingenioruminImperatoribus fpecies,nbsp;inalijscundatiolaudatur,in Alexandro,inlnlioceleri*nbsp;tas.hicnofterImperator,Alexandri aliquantofimiliotnbsp;fuitdimicandicupidus,nufquamdetrcdauitpugnamnbsp;etiam locis iniquis,obfidiones uix unquam foluitjieijnbsp;tarne otiofus affedit in caftris,fed continuo oppugnansnbsp;utbes,inftabathoftibus,ut cum interualla ad quieken^nbsp;dumn� fans commoda haberentjtolerare obfidion�nbsp;diU non pcflenr, ipfe in acie intet antef�gnanos pugna#nbsp;te,inoppugnationibus primus afc�dere mutos,deni^

DE FRID. EARBAR OSSA. 3^/ pr�ftantiffimi Duo's amp; fortiff�mimilitis opera oniin^nbsp;obirefoiebat.Iratj femper maxima celeritate ingentianbsp;bella confecir. Primum helium cum Danis gelTit, cuiusnbsp;gen cis olim quoq^ fummam fortitudinem fuiffe, hiilosnbsp;ri� Cimbrocum teftantur, qui quam formsdabiles fue*nbsp;tinturbiRome,quotiesttucidauerincRomanos exec^nbsp;citus,nonignoratis. Hodie ctiam tanta Danic� geneisnbsp;fottitudo,cantus ufus militi� eft, ut nihil degenet.iffe �anbsp;Cimbris illis ueteribus uideantur. OccupaueruntDaninbsp;Lubecam,amp;: execcitus toto illo littore habebant firmiffinbsp;nios, Sed Ptidericus cum iudicaret utilifftmum cffe,prinbsp;mum rutfus etiperehoftibus belli,arcemacreceptaninbsp;Lubecam obfidionecinxit,fpcransfore,uthoftes liberanbsp;turiurbem periculo,pugnandicopiam facerent. Necfenbsp;fellitPridericumhocconfilium- Itaqg cum aliquot praenbsp;lqs,qu�interea dum urbem obfider comm�iTa eranr,nbsp;fuperiorfuiffet,recepcaLubeca,c�nollet imp�icari diu�nbsp;turno bello, pr�fertim in illis locis,amp;gentemfortiff�nbsp;mamfibi conciliate, �iadiungete certis conditionibusnbsp;mallet,facileobtinuitautoritatefua,utRex Danicusadnbsp;feincaftraueniret,depacecollocuturus. Ibiexponitlnanbsp;petatoc fe bellum fufcepifle,non ut ali�na appeteret,feclnbsp;utfines fuos tueretur : Idem fi Dani facer�r, acfuo regnonbsp;contenciefl'ent,fenonfolum pacem cum eisfaduruninbsp;cire,fed eorum amicitiam ctiam expeterc, quia inuitusnbsp;bellum gercret cum eanationCjquam iudicaret cogna�nbsp;tam Germanic�. Dani non tam fradi armis (8�fi Impenbsp;ra to r no n fo 1U m P ru d enti a amp; fo rti tu d i n e fi ngu 1 a ci, fednbsp;eciam magna f�licitate bcllum illud gefferat ) qu�m cinbsp;ptiiufticia amp;humanitateImperatoris,pacis conditio�nbsp;nes accipiunt. Ica bellum ingens �d nericulofum nonnbsp;folum

folum armisjfed ctiam �quitatisopinioneconfecir, amp; Regem uicinum fibi dcuinxit, Hgc Regum focietas at�gnbsp;amicitia diatutnam amp;certam pacem i�lislocfs peperir.nbsp;Poftea ingreffus Italiam,Rome de morecoronatus eft*nbsp;Ineo itinere^4ediolanenfesn� tamarmis^autoritatenbsp;compcfcnit,quicupiditatedominanonis uicinas quaf^nbsp;damciuitatesiniufte occupauerant.Sedh�cIcnitasponbsp;flea occafio fuit ing�nus belli: Poftquam Imperator innbsp;Germaniam redij^MediolanenfesImperatorislenita��nbsp;tem interptetantur effe merum aut animi mollitiem.nbsp;Quare iam dcfpondent fibi imperium Longobardi�,nbsp;follicitant ad bellum potentil��masquafijitali�ciuita#nbsp;tes. Queruntur fibi ius quarundam ciuitatum ademptunbsp;effe. Hortanturutcommunibuscopiisltaliglibertasdcnbsp;fcndatur. H�cfueruntafperrimi 8^ diuturni belli initia.nbsp;Cum autem Fridericus intelligeretitaliam totam in ar�!nbsp;miseffe,fumma celeritate exercitum initaliamducit.nbsp;Hirtoria cftlongior,^utindeclamationc recenferi to*nbsp;fa poffir.Sed excerpam qu�dam fada, qu� oftenduntnbsp;amp;:quantaanimi magnitudine fuerit ipfe Fridericus,82nbsp;quantos motus quanta celeritate opprefferit .Itali execnbsp;cituminultetiorcripaAbdug habebant,Germanus innbsp;citcriore. Cum^arbitrarenturJtalifetutoseffeproptetnbsp;flumen,ferociterprouocantGcrmanos:Inipfumetianinbsp;Imperatorem conuitia fuperbiffime dicunt. Etfi flu*nbsp;men intumuerat,uttraijci exercitus fine peticulo nonnbsp;poffet,tamen Fridericus impatiens contumeli�, tradu*nbsp;cere exercitum a ffetu it, 82 flumini fe primus committif.nbsp;Exemplumlmperatorisfequunturprimumequites,dcnbsp;inde82legioncs;Non munierunt Itali caftra,non in*nbsp;ftruxerunt aciem,quia loco fe tutos fore putauerant. Itanbsp;inimpa*

DE FR TD, BARBAROSSA. 369 �n�mparatosfubito facit im pcru m Fndencus,amp;:totumnbsp;Iialicum exerdtum fudit �i. fogat. H�c una ui�oria pronbsp;pcmodumtotiusltalig poffeffioncm Impcratori re�ianbsp;tuittNam hoftibus rcprcffis,multas deinde ciuitaresnbsp;occupauitjfodosconfirmauitjamp;pr�fidiacertisoppidisnbsp;impofuicErat �am debellaium,nifi Ecclefiafticum fchif*nbsp;ma rutfus inflammaflet hoc bellum. Rom� duo Pondnbsp;ftces crea�erant,quor� alter Alexander, Imperatoremnbsp;anathemateexecratur, propreren quodlmperatoruidenbsp;tetur alteti magis fauere. Incendit Alexander uniuet*nbsp;fam Italiam, ac pr�cipue Venetos,aduerfus Fridericum.nbsp;Semper ambitio pontificumamp; ordinumEcdefiafticossnbsp;tum ingentestumulruspepen't. Nonleuiteraut�initionbsp;perturbatus eftFridericus mentione anathematis,fcri*nbsp;bit ad collegium CardinaliumjUt res dijudicentur. Sednbsp;Alexander oetatcognitionem,propterea quod haberetnbsp;in partibusmaior�ltali�partcm,8iGallos:Et ne quidnbsp;fl C�fare periculi effet,recepit fe in Galliam. Mouit h�cnbsp;contutndia animum hominis Sueui,quareiratus,behnbsp;Ium acerrime gerit, multos hoftium exercitus deler. Etnbsp;quia Mediolanenfium pr�cipuae fuerant in eaconiu*nbsp;ratione�pattes,Mediolanum ui captumdiripit.diruir,nbsp;acfolo�quat:Rdiquatongobardiarecepta,inGermanbsp;niam reducit exerdtum,quiaItaliapacata,esterasiiii#nbsp;iurias perfequi noluit. Sed belli autor Pontifex Alexansnbsp;der � Galltjs redit in Italiam, cum iam tranquillam effenbsp;uiderct.InflammatVenetoSjUtbelluminftaurent.De�nbsp;ficiuntadeos mult� ali� duitates. H�c coniurationbsp;�ocauitlmperatoreminltaliam,ubi rurfus recuperatanbsp;Italia,cum Pontifex uidcrct fe Romg non fatis tutu effe,nbsp;habitunauticofugit,acfeYenecias contulit. Ad extre^

mum cum alter Imperatoris filius in acte cecidiffet ad Bononiam,alter natu minimus � Veneta clafleintercc*nbsp;ptuseflTetjOblitusiniuriar�.dec�muni pace agi paffusnbsp;eft,quodutfacetet,mouerunceumpraecipuecauf� pult;�nbsp;blicg.Tanti enim tunc �tant in Afia Saladini foelicifliminbsp;PnncipisfucceffuSjUtnifiltnperatoreioccutreretjUidei�nbsp;rentin' breui non in Syria tantum, fed in tota Afia r�gnanbsp;tun Mahomecift�:Et Italia feffa ubiqg pacempetebat�nbsp;Credibileeft autem pr�ter has publicas caufas multanbsp;ualuiffe ctiam paternum dolorem. Nam cum domeftinbsp;ca uita Friderici plena fuerit humanitatis ac pietatis,nbsp;hauddubie etiamualdefuit (jizAoscjj^^^jUtnuncquoi^nbsp;inGermanis iiehementiorem uidemus effeliberorumnbsp;amorem.^inc�terarumnationumhominibus.Moui�nbsp;igiturFridericum,extin�o altero filio,capto altcro,pa^nbsp;truus dolor, utanimum ad pacem conftituendamad*nbsp;ijcerct.pr�fertim cum ipfe Temper � bello abhorruiffet,nbsp;�coaflusfcelerePontificisfumpfiffet arma.Ita�^ tan^nbsp;demconuenitita,utFridericusVenetias uenirct,amp;ibinbsp;fead pedesPontificisabijceret,52abfolutione peteret:nbsp;Deinde conftiruta pace in Italia,duceret exercitum innbsp;Afiam.Has conditiones Fridericus,82fi armis adhuc fuenbsp;rat fuperior,accepit,ramen Venetijs abiecit fe ad Pontinbsp;ficis pedeSjpetiuit ueniam. Nec fuit contentus Pontifexnbsp;bac Imperatoris modeftia, qui erat fa�us fupplex,fednbsp;addidit contumelias in.fignes ; Pedem collo ImperatO!�nbsp;tis impofuit,8ciuffit acclamari; Superafpidem 52 balls�nbsp;lifcumambuIabis.O inauditamfuperbiam82ryranni*nbsp;dem. Ethnici RegesacDucesreuerentia regtj nominiJnbsp;etiam ui captos Reges fgpe honorifice tradarunt. Certenbsp;fimiiifupfibiaaduetfus Regem in pacificatione nemonbsp;unquaro

cff Fr irr, � ars AR o s SA.' iy� �nquamufiis eft. Itaqucgencrofus animus in hoc ipfanbsp;fpc�aculo oftendit fe indignicate rei moucri. Frid ericusnbsp;enim palam interpellauitPontific�:Nonnbf,inqui�s,nbsp;fed Petro. Significabatenim fefadii effefuppliccmnonbsp;huicTyraunOjfedApoftolic�autoritari. Rec3am.it Pasnbsp;pa tyrannic� ; Er mihi�C Petro. Sic impetrata abfolutionbsp;ne,Fridericuspciufqu�ttarjcitcxercituminAfi3m,fumsnbsp;pfitfibialiquamulumtemporisadpacem legibus musnbsp;niendam, Mediolanum inftaurari curat, amp;fert leges,nbsp;quasuocantdepaceconftanti�,qu3rum beneficioho*nbsp;die quotj melius reguntur Refpublic�: Extant enim innbsp;iure,8lt;Z earum autoritas inprimis ualet. Muka funt innbsp;hachiftoria memoratu digna cxempla: Monetenim,nbsp;quanta fit pc ft is Rerumpub. ambitio tn Ptincipibus Ecsnbsp;clefiafticis: quanta fit uirtus,obliuifciiniutias,amp;condonbsp;nare eas Reipub. pr�terea qualibus exemplis Pontificianbsp;tyrannis cteuerit: Sed nolo hate omnia perfequi.Illudnbsp;miretucaliquis,quomodo itafrangiingens animusFrinbsp;detict potueritjUtamp;fupplex fieret in caufameliore,6inbsp;infuper fupplicem fe affici tanta contumelia fineret.Cecnbsp;tenonabiecitanimummetu autdefperatione uiftori�.nbsp;Vicerat enim haftenus,amp; pr�cipuamitali�partem tesnbsp;nebat. Nec tant�Venetorum opes tunc erant, ut funtnbsp;hodie: Atnenunequidem pares funt noftrisimperatonbsp;tibus. Practerea Fridericus �dfi uno atqg altero pr�lio eiusnbsp;legati uidi erant,tamen ipfecum effet Imperator ufu penbsp;ritus Qi. foelix,8lt;^ dimicandi cupidus, non proptetea denbsp;fumma return defperauit. Meo iudicio c� public? caufjnbsp;hortatentur cum ad pacem,amp; uellctconcordiam in Eunbsp;rqpa firmam conftitui, reuerentia loci Apoftolici Qi relinbsp;gionc motus eft.ut non tccufauctit fieri fupplex, Audiesnbsp;Aa ij rat�i

tat�^ Theodofium antca ab Ambrofio ueniam crrati petijffe. Magna autem uis eft religionis ,cum in omni�nbsp;bus bonis uirisubi(5,tumpr�cipueinGermanis,quosnbsp;multa exempta teftantur, magna conftantia religionSnbsp;non folum uit� ac fortunis,fed etiam dignitati ant�po��nbsp;nerefolere. Ceffitigitucdefuoiurenon metu,nonimlt;�nbsp;beciiiiiate animifca�us,fed,quad� celigionis opinio*nbsp;ne, qu� in animis bene inftitutis ualecepknimu deberjnbsp;�jddu�ns.Etceffitutilitatis public� caufa, ut conftitutanbsp;firmaconcordia in Europa,latrocinium Mahometic�nbsp;in Afia reprimi poffer. Quod fi Ennianum illad iur�launbsp;datur,quodd� Fabio didum eft:nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;;

Nonponebatenimrumoresantefalutem/ 'i dignusetiamlaudeFridericuserit, qui dignitatis iadu*nbsp;ram �quo animo rulit propter communem falut�. Pra�nbsp;tereaarbitroreum, etiamfi petendgabfolutionis caufa,nbsp;non dubitauitfead pedes Pontificisabiicere,tamcnre*nbsp;liquaseicontumelias accidiffepr�ter opinionem. Honbsp;mo Germanus,minime^fufpicax,n� pr�uidebatPon*nbsp;tificem tanta ufur� effe fuperbia amp; crudelitate ergaRe*^nbsp;gern fupplicem, cuius confilia omnia fpe�ab�t iamad-defenfionem totius Chriftiani nominis, non arbitrabanbsp;turfore,utinfultaretuc att^illuderetur fibi uelut lugur*;nbsp;th�intriumpho.lllaimmanitas credo hominiGermanbsp;no non uenit in mentemjunquam fore,ut facerdoSj qui'nbsp;debetmodeftigexemplumcffe,ceruicilmperatorispe*nbsp;desimponeretjamp;adderetacclamationes contumelio*'nbsp;fiffimas. H�c fi pr�uidiffet, ut ego quidem ratiocinor,^nbsp;pertrahiinilludfpedaculumnonpotuiffetrautfi pr�^nbsp;uid!t,hauddubienuilaresalia,nifihonefta de religi^*'nbsp;ne opinio, animum uece Achilleum inflexit. Sed quilt;i

DE PTl ID. B � R. B A�R�O S S A. ;;375 ego Fridericum excafo ? qui etiamfi uidetur dignitateiAnbsp;non fatis uehemenrec defendiffCjtam� culpa eft potinsnbsp;Pontificisj� quo orta eft iniuda : Quare potius accufangt;nbsp;da eftPonn'ficis fuperbia �2 crudeiitas. Quantum enimnbsp;fit in hoc fa�o fccleris amp; turpitndinis,ex eo exiftimarinbsp;poteftj (J nuilum fimikexcmplum usi$ in ulla hiftori�nbsp;ullius gcutiSj nedum Epifcoporum,reperitut. Primumnbsp;caufa excommunicationis iniufta fuittSed fingefuififenbsp;probabilem,opoftuitramen Poiitific� petentiuenianlnbsp;dare: Deinde Pontifex non debuitafFicere contumelianbsp;dorriinu. Sedomittohancfubtilem deCbriftianamonbsp;deftiadifputation�,qu�iamolim Rom� explofa atq;nbsp;exibilaraeft,nctputaturtnagis conuenirePrincipibuSjnbsp;ill� ridicul� Stoicorum fententi�,in quibusdicitur^nbsp;Solos fapientes effeformofos diuites. C�muneius geiinbsp;tium utdeamus,quod omnes Reges, nifi malunt effe t�nbsp;ranni,feruarefolent.yiolaticrediturius gentium, fine*nbsp;niensRexad pacem petendam, contumelia afFtciaturtnbsp;AtFridericuscumquidem effetui�orgt;uenitnon ad palt;nbsp;cem petendam,fed abfolutionem, in q ua maior etiatiinbsp;religio inefi. HicPontifex ui�orem uenientem in collonbsp;quiumacdeliberationemdecommuni faluteorbistecnbsp;tarum,non aliter tradat,^ Vlyffem Polyphemus in annbsp;tro conclufum. Ad die abfolutioni contra diuina hu*nbsp;manaiura Cyclopicamimmanitat�. Sed his exemplisnbsp;�mmoderatampotentiamac tyrannidem fuam confitsnbsp;mare Pontifices conati funt,qu�cudiu iam fueritEccle*nbsp;fi� pernicieSjOptandum eft,ut tandem aliquando Synonbsp;dorumauthoritas liberet iniufta amp; impia feruituteEcsnbsp;clefiam.Regesdecebat dignitatis fu�caufa impatienter'nbsp;hanc feruitutem ferre, �C ulcifei iniurias Regibus fadas /nbsp;Aa iij Sed fi

SedfiIi�ccaufanihtImoueteos,d�bebantMtlicn con* fulereEccIefi�falutij�icohcrcereimtnoderatam potennbsp;liam : Nulla enitn res magis inimica atJj infefta cft Ec^nbsp;lt;lefilt;,^'tyrannis. Verum hancdifputation� reijciamnsnbsp;adfuturam Synodiim ,fiquid tarnen ibi locicrituerisnbsp;deliberationibus. Nuncad Frideric�redeo,qui poft^nbsp;caqu�ad pacem,feabfen�e,tetinendam in Germanianbsp;�0Italiancceffatiaerant,fummoconfilio prouiditat^nbsp;conftituit,legibus etiam optimislatiSjContraxit ingen*nbsp;tes copias,eas^ magna celcritate Bizantium duxit,ut innbsp;deinAfiamtraijceret. Hancexpeditioncm non ambi�nbsp;tione aliqua aut fuperftitione fufceptam putate;Namnbsp;Saladinus capta Hierofolyma amp; occupata fer� tota Synbsp;na,iam Ciliciam ArmeniaSjquas ad id tempus tenuenbsp;rant Imperatores ConftantinopoIirani,inuaferat,Emanbsp;nuelcm etiam Conftantinopolitanum Imperatoremnbsp;ceperat. Nullius Mahomettei Ducis antea uirtus acf�linbsp;citas tanta fuerat, multos exercitus Chriftianos diuerfisnbsp;locis c�ciderat- Quarenifireprimeretur, facile totaAfianbsp;potiturus uidebatur. Hoc tantum periculum, amp; ut egonbsp;exiftimo,etiamqu�dam heroicaindignatio excitauitnbsp;ingentem animum Friderici. Intelligebatfui officq effe,nbsp;uttamcrudelelatrocinium�Chriftianor� finibusubi*nbsp;cnnq^ poflet,depelleret. Exiftimabatetiamfibiturpefonbsp;rebeUatoritanto,fidomi ociofus fpeftaret graffantemnbsp;ui�orijshoftem Chriftianinominis.Itacjiuftumetpi�nbsp;bellum ingenti animo mouit. Petfecit etiam, ut Richacnbsp;dus Rex Angli� duceret exercitum in Afiam,ad recupcnbsp;randamaritimaloca.Ftidericuscumfuis copijs in me*nbsp;diam Afiam ingreffus eft:NecdefuitDeus honeftis connbsp;filij s. Tanta enim fubito omnium cet� mutatio in Afianbsp;amp; Syria

DE FRID. BARBAROSSA. jy/ amp; Syria fada eft,ut Salad inus, q ui antea delcueraf mulnbsp;tosChriftianorumexer�tus,late%uagatuseiatinbonanbsp;pacte Afi�jUunc tueri ea qu� tenebat,non poiTer, Fridenbsp;ticus ei Cilitiam eripuit,fufis amp; deletis Saladini exercitinbsp;bus ; Alibi ad littus Rex Anglig multas ei utbes ademir,nbsp;Ita cum in ipfo uidoriarum curfu Saladinus repreffusnbsp;effet,Afia fecuitutis metu liberata eft. Quantum autemnbsp;perglaudis mereatur hie Fridericus, non poffum pro dinbsp;gnitate explicate. Primum uoluntas fuit optima, quodnbsp;pccurrendumeffeSaladinocenfuit,neinferuitutemuenbsp;nirent Chnftiani,8CneMahomctift� audisuiribusla�nbsp;tiuspropagarentfuamimpieratem. Deinde quantumnbsp;decus eft magnitude) animi,qgt;aufus eftprocul in Afianbsp;qu�rerehoftem, Qcfumetedifficillimam belli partem,nbsp;quod non deterruit eum f�licitasSaladini. QuareFri*nbsp;dericumn�exiftimabitismediocrcm aliquem Ducemnbsp;fuiffe.Excellensipfiusuirtus.�dinacmis f�licitas,fatisnbsp;oftenduntjfuiffcAchilleam naturam. Ita enim Saladilt;snbsp;niuirtutcmSif�licitatem conterruitFridericos,utnonnbsp;folumlanguefcereftatim Saladini animus c�perit,fcdnbsp;etiam poftea diu tes Chriftianorum in Syria fuecint fu�nbsp;periores. Potuiffent^ turn penitus deleri,auc cette exnbsp;Syria Si Aegypto pelle Mahometift� acTucci, quorumnbsp;nomen tune ptimumauditum eft, 0 Fridericus diutiusnbsp;fuperftes fuiffet. Sed fata,ut ego quidem interpretor, ucnbsp;gebaut Afiam,8iDcusp�namdifferre aliquandiu,n5nbsp;prorfuS remittete uoluit. Cum igitur tecuperata Cilicianbsp;Fridericus progreffus, Saladini exeteitus ex Armenianbsp;minori expuliffet,cum forte defatigatuslaboreat^�ftunbsp;quem Germani non fatis ferrenocunt, defeendit in flus�nbsp;menjau�i�diftudio, Ibialij ferunteumabrept�uorticcnbsp;influmin�

in flumine perijffe: Ali) ferurit fedeunti'ex aqua epS� male affe�um cfle,ut fit : Meminiftis enim in Cilicia la^nbsp;�antcm in flumine,incidiffe in letalem motbum. Dici*nbsp;tuEitaqjFridericus epatis morbo intra paucos dies ex*nbsp;tin�usefle. HicfuitinteritusFridericiimprimis lugen*nbsp;dusReipub.Quoinloco fubit recordari fata multoninbsp;pr�ftantiumbenatorum,quicnm�irtute fummapr�*nbsp;diti effent,tarnen leuiffimis cafibus affli�i,perierunt,nbsp;Achilles dum apparat nuptias,pec infidiasabhomincnbsp;�gnauointetficitur.Denitj Aeand�c�teri,Aiax,Pyrthus�nbsp;poftremo Alexander fubira�i indigna morte perierut.nbsp;Quid dicam Samfonem ipfum,Si alios multos, quor�nbsp;exitusindigni tanta uirtutefuerunt� Quarepropterge*nbsp;nusmortis,nihildelaudeuirtutisFriderieidetrahend�nbsp;crit Sed fit id quoqg cxemplum,quod nos admoneatnbsp;human� miferi�,quod heroici amp; fortifl�mi uiri,f�pelenbsp;�ibus momentis oppreffi, indigna morte pereunt. Illanbsp;uero foelicitati eius tribuamus,quod n� ante extinflusnbsp;eftjquam fraflus effetSaladinus,amp; Afialiberata pericu*nbsp;to. Domi etiam Refpub.tranq�illa fuft,defignaueratnbsp;cnimfuccefforemfilium,nequidele�iotumultHm pa*nbsp;reretipfoamiffo. ItaijcumfUeritinFriderico fottitudonbsp;amp;fcientia reimilitariscximia,amp;:quanq�amipfe uarrjsnbsp;iaft�tus eil cafibus,tamen cum in armis f�lix etiam fuenbsp;tit,amp;: profligatis bellis,diuturn� pacis ^optimiftatusnbsp;autorinGermaniaamp;Italiafuerit,denii5 cumrepreffe*nbsp;rit Saladinam,iure bonis Imperatoribus, 8i heroica uitnbsp;tute pr�ftantibus Fridericum annumeremus, Poftula*nbsp;bat hic locus, utetiam dedomeftica eius uitaamp;mori*nbsp;bus diceremus,quos egregie pr�dtcat Ligurinus. Et manbsp;gnitudo return teftatureum non fuiffe deditum luxui,nbsp;autuo*

�E FRID. BARBAROSSA, autuoloptatibns: Fuiffetn co pr�cipuum ftudium relt*�nbsp;gtonis,o��endunt monumenta plurima. Mulracnimnbsp;coIlcgiaRegularium,utuocantjCondidir,utiniIIis colenbsp;tentur ftudta dodrin� Chriftiane, qu� tune uidebat nenbsp;gligi in illis uetcribus amp; opulcntiohbus collcgijs Si monbsp;naftcrijs.Tnameminicollegia ab ipfo condita,Adeli*nbsp;burgcnfejHagoncnfe,amp;: Gclhufanum^c�tera non me*nbsp;mini. Curamiegumamp;difciplin� public? fummam innbsp;eofuiireamp;leges eiusteftantur,amp;qu�damexempla.Panbsp;latinum principemjproptcrea quod feabfente qu�damnbsp;occuparatin VuorniaccnfiEpifcopatu,feuere puniuir,nbsp;uetcri morceoegit per toram Vuormatiam canem innbsp;humerisgeftare,prioribusappreh�nfumpedibus. Lite*nbsp;ras Latinasficfatiscanuit,ac amafle acprouexifle eumnbsp;teftantur OthoFrifingenfis SC Ligurinus.Nam Othonbsp;Epifcopus Frifingenfis ,cum quidem fuerit cius cogna*nbsp;tus,ait eum � fe petiuiffcjUt hiftotiam feriberet. Et Ligu*nbsp;tinos Poeta fignificat Fridericum non folum fouiffelitenbsp;tas�iingenia,fed ctiamcuraffe,utfilio probe ttadeten*nbsp;tut liter�, Sic enim inquit ;

O bene quod talem diuina potentia Regetn Inftituir,qui fic ftodqs imbutus honeftis,nbsp;Nouitab infipido dodum fecernereuulgo,nbsp;lam^ diu mutas,folitas^filere Cam�nasnbsp;Excitat.ad uetetem digna mercede labocem.nbsp;Dixi.

,--371 - ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;� -nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;�� -

ipfa praccepta animos homin�ad uirtutem colendatn exuCcitent. Nam amp; Euander cum filio domi trader�nbsp;omnia deregijs officijs praecepta poftet, maluic ei uiuunbsp;exemplar proponere,in quod rota mente, toto^ani*nbsp;mo intueretur,quod^ exprimer� fummis uiribus ftu�nbsp;deret.Sic enimcommendat eum Aene� :nbsp;tuacernerefa�anbsp;Adfuefcat,primis �C te miretur ab annis.

Italt;5prudenterfacereiudicandifunt,qui in hunc loeft memorabilia exempla afferunt,uel utipfi inftru�ioresnbsp;aduitamre�eagendamtra�atione illorum euadant,nbsp;intuemurenim propiusqii�ipfifcribimus,uel etiamutnbsp;aliorum utilitati confulanr. Ego igitur non dubitaui hif*nbsp;ftoriam quandam hue afFerre,non perinde omnibusnbsp;notant, Sumpia eftenim ex rebus gtftis Germanicorftnbsp;�mperatorum,qu� nullunijut feitis,literarum lumen hanbsp;bet Quanquamautcuidebam non effemediocrisarti*nbsp;)ficis,eiufmodires erenebriserutasilluftrare ac ornate,nbsp;tame in pattia aligna hiftoria malui operam fumere, $nbsp;inperegrina.Turpeeftenim nobis, cu inaliatum gen�nbsp;tiiim rebusgeftis inquirendis tarn curiofi fimus,do�nbsp;niefticas ignotate, nec maiorum upfttoturn falurem,nbsp;omnes

�mnesu�rcSjOninc^ftudiiim contukrint.iure potcri# hl us ingranrudinisaccof�njfimemonamcoruniquidenbsp;nobis optiinc mc�ttfunr,confefaarc no conemunQuanbsp;re tametfi fenn'ebani me non poffe pro dignirate hancnbsp;caufam qnamfufcepi exponere,tarnen arbitrahar nosnbsp;facile mihi ueniam datoros effe,quia pietatcergapa*nbsp;triamaddu�ns in taitargumenrouires ingerrj experknbsp;rinon oftentave ooluiffem. ptincipio uobis hifto��nbsp;riam recitabo porero breuiffime, poftea expona qu�nbsp;indeutilitasexcerpipoffit.Q.uicn!mitaleg{r hiftorias,nbsp;nt nihil ad fuum ufnm inde transf�r�t,non faris perfpi*nbsp;cit,quid confilr) habuerint fapientiffimi homines,quinbsp;primi monumenta return geftarumad pofterosrelin*nbsp;quicurauerunt. Antcannos fere quingentos Romaninbsp;Pontifices diuturnum bellum �^calamitofiffimum in^nbsp;credibili pcrtinaciacunoftris Imperaroribus gefferunr,nbsp;dum adferapiunt lus Epifcoporucreandorum inGer^nbsp;mania:Namante id tempus Principes ipfi Epifeoposnbsp;fuis prouinci)sdedcrunt,necpafltfunt�quo animo fibinbsp;ius fufi extorqueri: Ne^ enim utile putabant elTe patriaenbsp;infinitum Pontificis imperium. Econtra Pontifices fumnbsp;ma ui decertabanr.non ut religionem defendTerenr, fednbsp;utimperiumattjopesamplihcarent-NeccumunoImnbsp;peratoredimicaueruntjfed aliquot feculis bellum per^nbsp;petuum fuit,non perindecelebrat�jUtPunicabelIa ponbsp;puliRomani,defuetunt enim amp;in Italiaamp;inhac na?nbsp;t{onefcriptores,fcd non minus luduofum aefuneftumnbsp;Germani�atcgltali�jatquePunica bellaRomanisnbsp;Carthaginenfibus fuere. Sed acerrima ea de re contentnbsp;tiocuniHenrico Ill.fuit.Inciditenim ille tanquaminnbsp;epithafinfabuI�jinmediumcertamen.Mouer�tenim

Epifcopi bellum aduerfus pattem, quofdam Germa nt� populos ad fuas partes pr�textu religionis pertraxenbsp;cant.Cum autem Pontifex uirtut� Henrici fuftinere diu^nbsp;tius non poffet,acfentiretui�oriaminclinare ad G�fa�!nbsp;rem,conf�liumcepit nonminus impium callidum,nbsp;inteftinum in Germania bellum excit�t,ut C�far dominbsp;occupatus,abltaliaretr3hcretur,fimulutcum fuis ciui#nbsp;bus maiorecum periculo pugnaret. Nam cum haberetnbsp;obnoxios Saxonum Epifcopos, Pontifex egit per illos,nbsp;utSaxonieDucemlmperatorem defignarent. Accefficnbsp;amp;PonrificisRomaniautoritas,quihuncdemore C�:�nbsp;fafemfalucauit-Nihiltale Princepsoptimus ambierar,nbsp;delatum etiam honorem fortiter recufabat fufcipere:nbsp;Nouum cnim Siinauditum ad id tempus in Germanianbsp;exemplum erat,Ggfari reda�o in ordinem fuccefforemnbsp;dari. Nec religione prorfus liber animus erat, quia alie^nbsp;num � boni ciuis officio uidebatur ,Principis, cui fidemnbsp;dediffet,maieftatem l�dere. Scd ad extremum fuperflinbsp;done,qua nihil inlmperatorum animis potentiuseft,nbsp;ui�us atij expugnatus eft,ut G�faris titulum fufciperer.nbsp;NamEpifcopi perfuadent fidem Henrico datam nonnbsp;effcferuandam,poft$ is � Ponrifice profcriptuseffet,nbsp;quia nulla ullius iuris aut officij focietas cum excommunbsp;nicatis effedebeat, docent contra religionem fa�urumnbsp;effe,nifiobtemperet RomanoPontifici uocantieuadnbsp;fug dignitatis aclibertatis defenfionem. Magna eratau^nbsp;toritasEpifcoporum propter opinionem uel do�rinrEnbsp;uelpietatis.Ira�^PrincepsSaxoni� affentitur eoruora*nbsp;tioni,qug in fpeciem plena pietatis erat. Bellum fummanbsp;ni molicur,qu�d uaria fortuna plus annis o�ogeftu eft.nbsp;QuamgrauiterafflixeritGermaniamtam long� bellu,nbsp;quantum

DE HENRICO III. IMP. j�* quantum ciuium abfumpferit, pro ueftra prudentiaexinbsp;ftimarefacilepoteftiS.S�penumeroiuftaaciedimtcatunbsp;eftjfed ad extremum ad Picam flumen in agro Lipfenfinbsp;opinor fummis uitibus pr�lium c�miffum eftjnquonbsp;Saxonumexercitus c�fus 6^fugatuseft,amp;Imperatonnbsp;Saxonumcum fortiffimepugnafret,manus pr�cifaeft.nbsp;Princeps Saxoniim �ger exuulnerein oppidum Mers�nbsp;burg Hiatus eft,ubi cum decumbent! manus quamaminbsp;ferat^allataat�^oftenfaeflfetjC�piMit fit in rebus aduer^nbsp;fis,excuentu confilium �ftimare: Et quia manus pr�ctnbsp;fa eratjinterpretatur fatalem fuiffe cafum, manum einbsp;dat� fidei p�nas dare. Conucrfus igitur ad Epifcopos,'nbsp;quorum autorit�rem at�g confilium fecutus erar,inquit:nbsp;Videte Domini,hajc eft manus, qua fidem dedi Domi^�nbsp;no meo Henrico Imperatori : Nunc cogitate^an iuftamnbsp;caufamdefcdionishabuerimus.Nec poft eamuocemnbsp;diu fuperftes fuit,fcd ex uulnere mortuus eft. Quid au�nbsp;tem querela ilia acerbius cogitari poteftc Eft aliquid,nbsp;magnisetimen abeffemalis,utilleinqoit,et pleniflimanbsp;confolatio eft in rebus aduerfis,mens fibi bene confeia.nbsp;Atiftedeplorans hoc modo fuum fat�, profe�o fignifinbsp;cauit fe fentire,fuo fcelere,fua^ culpa contrada effe calanbsp;mitatc. Nullum ante fupplici�, nulli criiciatus,^uis hocnbsp;ribiles,adhuiusdoloris acerbitatem,qu� turpitudinisnbsp;confeientia facit,conferendi funt. Expofuiuobishiftonbsp;tiam no ut debeba,fcd ut potui.Nam tanta caufa,tam^nbsp;uaria,inquatotcontrouecfi�infunt,dereligionibus,denbsp;col�dis Magiftratibus: pr�tecea ta uaria c�filia,82 exitusnbsp;mirabiles,nonpoteft mediocrialiquafacultateingenqnbsp;explicari. Nos uero eti� breuiores iufto fuimus, proptecnbsp;anguftias t�poris,quod nobis addicend� pr�fcriptii eft.nbsp;Bb iq Nunc

Nunc Qcn�o ad alteram orationis meg partem : pro* mifienimme poftca^recitaffem hiftonam.di�urumnbsp;�ffejqujd indic� earn ad noftrosmores utilitatis afFertcnbsp;pofie. Etenim fi tes tanta diuino confilio accidit, quernnbsp;admodum fentire Chiiftianos decet, profedo ftatuerenbsp;debemusjad nos id exemplum pertinere. Quemadmonbsp;dum eninifabulg,qu�in theatrisaguntur, non propternbsp;eas perfonas querepr�fentantur,fed fpcdatoruni catifanbsp;fufcipifolentjUt quid in uita deceat, adinoncantur,Itanbsp;nobisoftendit Deus uaria exempla maximarum ret�,nbsp;ntoff�cn no�ri noscommoncfaciar. Necpucate ea tannbsp;tum exempla diuinitus nobis monftrata effe, qug in fa*nbsp;ctislireris perfcriptafunt,totushicmundus utlurpro*nbsp;feeniumquoddam eftDei,in quo omnium officior�nbsp;exempla quotidie exhiber Proindediligentetconfidenbsp;randa eit hiftoria quam tecitauijUt quid admoneat nosnbsp;inreiligamus.Sed utalios locos multos quos comples^nbsp;ditur,omittamus,uoxilia extrema miferabilis indicat,nbsp;quid in exitu ralis uiri nobis fpedandum fit: Significas�nbsp;uitenim Prinripemfuperftitioneaddudumefle ad belnbsp;lum mouendum aduerfus Imperatorem. Nihil fuperftjnbsp;donc peftilentius eft,fed ha:c turn maxime nocet,quannbsp;do armat homines aduerfus legitimos Magiftratus.nbsp;Nulla fer�gens e(lgt;qu� non olim humanas hoftias manbsp;dauent,atqucaltj f�uierunt in liberos,alij fuis dentibusnbsp;fencspatentes petfactificij fpeciemlaniauecunt,huiuf*nbsp;modi pottenta fuperftitio parit, fed h�c paucorum car*nbsp;de contenta eft,in bellis f�uit atrocius, ubi mu�ta hominbsp;nummilliafimulctucidantutjubi parentes in liberos, finbsp;lij in parentes,cognati in cognatosferrum aliquandonbsp;fthngunt. Nulla propemod��tas ab hac pelle fuitim*nbsp;munis.

DE hemm CO irr. IMP, sf, mnnis.Sed ur uctcra cxcmpla omiriamus,2b hinc triennbsp;nioqu�mhorribilismorus,quaniumincendium fubi*nbsp;to exarferar/umuulgusacmaaduerfus Magtftrarusnbsp;pitjCuius rumulnis fuerithi�uofcs exitus, non ignosnbsp;taiis: Sic enim accepimus,c�fa efle fupra centum millisinbsp;homin�.Q.ug res aiit alia fimpliccs homines initiodciinbsp;cepit qua: res alia inducat arma imperit� multitudiniinbsp;nififuperftitiOjfeuqu�dam peruerfadereligione pcr^nbsp;fuafiofScitis enim fparfos fuiffelibellos,quibus tan^nbsp;ad pileum uocabanrur,in quibus de publicandis fyluis,nbsp;fluminibus,de donatione creditor�,amp; hoc genus alianbsp;multa fcripta erant, 8Cmale detortis fcripturis, nebul�nbsp;crant olFufae oculis multitudinis: Hi libelli feditionisnbsp;clafficum maxim� parti fuerunt. Cum igitur tarn pelli?nbsp;lens res fit fuperftitio,diligenter aduerfus earn animosnbsp;noftros munire debemus,cumfacrarum literaru feien�nbsp;tia,tum etiam hiftoriarum cognitione, in quibus eft ui�nbsp;dcrCjkj^^rieoccupctanimos homin�. Neqj enim femnbsp;pet eadem facies eft,eadem^ forma fuperftitionis. Nulnbsp;lus Protheus tam uarius eft,^ uarias formas ilia folet innbsp;duere. Videtis callideobrepferit ifti Ptincipi, de quonbsp;h�c oratio inftituta eft. Magna crat in Germania diifennbsp;fio Ecdefiarum:NamEcclefi� Saxonum iudicabantrenbsp;liquos Germanos,qui in fide C�faris manferant, nullasnbsp;ceremonias reflepofletradare,propter Pontificiuminnbsp;terdidum.Diripiebantureorumtemplauelut propha�nbsp;naloca,adipf3S aras trucidabantut rniferi facerdotes,nbsp;Quisautem nonmouereturtantorummalotucontemnbsp;plationec'Quisn�cuperet has tantas calamitatesfananbsp;re,fi quid opis afFerre polTetfSic affedo Principiinfi*nbsp;nu�tfefupetftitio,acp�tfuad�tidfo�e temcdiumpublinbsp;lt;�nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cotuia

co�um malorum, fi opprcffo Imperatore diffenfio* n�sEcclefiafticastollat.Sed uide quantum in iftoconnbsp;filio tutpitudinis fuerit- Primum diuina ac huma*nbsp;naiurauiolatjcumaduerfusfuummagiftratum, qucmnbsp;6ddo�nnareligionis,amp; omnium gentium leges bonanbsp;fide coli pr�cipiunt,armacapit. Et cum taliafuerintau��nbsp;fpicianouiimperii,nihil eftquod mivemur exitium tranbsp;gicum effe. Quid enim accidit inito regno c Num refti#nbsp;tuit pacem? Num fuftulit Ecclefiar� diffenfionesfNei*nbsp;quaquam.fedmorbumintempeftiue medicandomulnbsp;to magis exacetbauit:Nam fufcepto bello, nihil ufqu�nbsp;tranquillum �tat. Hic primum mutuis accenfa odijs,nbsp;utraij pars crudelius f�uire c�pit,^ ante� uncj. Ppftrenbsp;ino pr�ter^quodexitusPrincipisfuitmiferrimuSjtotanbsp;ctiam ditio amiffo Principeuiftoribus pr�dg fuit. Hunenbsp;exitumfuperftitioficonfilij diligenter confideratCjamp;fa:nbsp;peuobis manum illam Principis pra�cifam ob oculosnbsp;ponite,ne ipfi unquam fuperftitione addudi, Magi^nbsp;ftratuum autorit�rem l�datis. Ilia manus admoneat,nbsp;neminem quantumuismagnis uiribusmunitum, coiii�nbsp;temptumMagiftratum impuneferre.Pingunturin quinbsp;bufdam urbibus brachia in foro,quf fignificenr,capita^nbsp;leeffe,ferrumaduerfusalterumftringereltauosman�nbsp;illam Principis pingiteuobis in animo, ut intueri earn,nbsp;quoties opus eft,pofl�tis,ac memini{fe,qualis fitnbsp;exitus eorum,qui Magiftratus connbsp;tumeliaafficiunt.

Vm intcrprctationcm Homcrici poema* tis pantos poft dies aufpicarurus eflem,ui*nbsp;fum eft hoc in loco cam pr�le�ionem, atcgnbsp;I h�c ipfa ftudia,adolefcentibus,ut poffem,nbsp;orationccommendare: id^ ego tarn comnbsp;modemefacerepof�eoptanm,qo�m,utres c�rnendajsnbsp;�one digniffima eft, ita hoc pr�fertim tempore, atquenbsp;in tarn corruptis homin� iudicijsea uehcmenteropusnbsp;habet. Cum enim h�c admicanda dona Dei litecarumnbsp;uidclicetamp;humanitatis ftudia animoconfidero,qui*nbsp;bus poft Chrifti Euangelium hie orbis nihil pr�clatiusnbsp;habet,necdiuinius,amp; contra quanta c�citate,qua pronbsp;digiofis,amp;plufquamCimmertjstenebris inuolut?finenbsp;hominum mentes, qu� h�c uera amp; maxima bona ad*nbsp;fpernantur,atlt;5ingenti contentionenon mododete*nbsp;tiora,fed etiam perniciofaamp; exitialiafibiipfis,cupiditanbsp;turn fnarum uoluptatum inftrumenta feftantur: Hgc,nbsp;inquam,cum apudanim�expcndo,uehementcr con#nbsp;nioueor,uenit enim mihi in mentem,quam denfa cali#nbsp;ligine,acuelut atra nodecircumfnfa fint hominum cocnbsp;da.Necamplius miror,fi in rebus diuinis amp;fuptaca*nbsp;ptum humanum pofitis c�cutiunt homines,cum h�cnbsp;fua Qi quidem propria bona, ad qu� diuinitus conditinbsp;funt,qu� agnofcere�i amplc�ipoterant,itapedibusnbsp;ptoculcarc uideo. Prorjeimus h�c ftudia humanitatis,nbsp;pro^ nugis ea ducimus,quibus illa pars noftri.qu� folanbsp;hominis adpcllation�mcretur,qu�adimaginem Deinbsp;ad immortalitatis amp; uerg�tern�^ foelicitatis poffeffio#nbsp;Cc nem

rem conditaeft, excoli atcf excirari: debebat, pioqj ijs, nefcio quaspr�lligiasobie�as�Satana�: inanes um^nbsp;bras infano cjco^ impetu confedamut, hune folemnbsp;adhucintuehnonreueremur.Abducit illc perennis hunbsp;mani generis hoftis animos noftros quibufcun^ poteftnbsp;dolis,abadmiratione8iamoreueri boni,fpecie^falfanbsp;pre�ringit oculos, an^ ira occ�car, ut quiduis potius uinbsp;aeamus8iamplc�amur,qu�mqu�prgcipueuidere 62nbsp;ample�i debebamus.

Accidit^ Mufis 62 his ftudijs hoc tempore in mun^ do^quod Strabo cuid�Cythar�do olim apud laffumnbsp;accidiffe memorat.Q.ui cum in theatro cius loci eruditenbsp;ac fuauiter caneret,audirent^ eum laffi), ftatim utincrenbsp;puit tintinabulumjquodfignum illis eratuenum exponbsp;fitorum pifeium, illico omnes cythar�do reli�o,ad pi inbsp;fees emendos dilapfi funt, pr�ter unum furdaftrum,nbsp;quicumfonumtintinabuliauditu nonpcrcepiffet,fo^nbsp;lus remanferat. Ad eumigiturconuerfus cythar�dus�nbsp;OHomo,inquir,gratiastibiingenteshabeo,cumpro*nbsp;pterMufic�ftudium, turn propter honorem ergame,nbsp;quod non ficutc�teri ftatim aderepirum tintinabulifonbsp;ras proiecifti te,ut pifees emeres. At ille: Quid ais lt; numnbsp;iam tintinabulumfonuitQui cumalFitmarett At tibinbsp;benefitjinquit.acfurgens protinus ipfe quo^ foras adnbsp;emptionempifeiom procurrit,eft^ cytharoedus folusnbsp;deftitutus,necin tanta urberepertus eft quifquam,quinbsp;pluris Muficam,qu�m putridos pifees faccret.

Itahistemporibush�crtudia quoi^ 82 liter�negli^ guntur. Proruir fequifeg adfordidas82qu�ftuofasargt;nbsp;fesjdiris cupiditatibus uentti feruiunt,pr�ter iliumnbsp;cuiUim Deum uortint, Vt ingenium, ut partem melio=*nbsp;remac

* tfftt ac d�a�n�orctn fuiexcolant ornent'ue, perpauci ciiai tant. Vt^in lurbulento �L ebriofo conuioiojhomincsnbsp;nugantur,ndent,uociferantur,pcrftrcpunr,Iudcntealii*nbsp;quoinfigniMufico,nccaduett�t,necanribusaniniis''uenbsp;accipiuntillamfuauitatemMuficcSjautpcrfruuntiKca,nbsp;ita hoc feculum fuis capiditanbusnelnt ebriu Seamensnbsp;n�exaudituocesMufarum.necattenditanimiim. Q.uinbsp;nerofuaaurorirate�iopibuspr�cipue h�c ftudia pro�?nbsp;uchcreatij otnaredcbebant,hi cum plenty ipfi Barba*nbsp;tifintamp;incultijmpcndiomagis ea opprcffa amp;:deletanbsp;cupiunr.Vt^HcrodcsRexIudaicggentiscumexhuminbsp;liamp;obfcuro loco ad Regios honores eue�us effet Juf*nbsp;fitomnes librosjnquibusgenealogi� continebantur,nbsp;incendt atlt;5 aboleri,ut ita difcrimine nobilitatis amp; ignonbsp;bilitatis fublato,fui quoque generis obfcutitas minusnbsp;infamis effet:Ira homines incruditi literasamp;odetiinr,nbsp;amp; aboliras cupiunt,fpcrantes hoc modo fuam quoquenbsp;infcitiamfacilius poffe latere- Sic fit, ut ab alijs infeften^nbsp;tur,abaliisdeftituanturliter�:aliosali�abripit c�ca eunbsp;piditas,82 quiduis potius qu�m uera bonaadmiramur,nbsp;im� ea neagnofeimus quidem. Ita Satanas mentes husnbsp;manas fuis compedibus conftri�as tenet,amp; quoqu�nbsp;ipfeuult,tranltJerfasabripit,ac reuera nunc minima denbsp;malis infeiti� turpitudo ducitur,qua nifi uecordes, amp; uenbsp;lutmentecaptieffcmus,nihil triftius,autmagisfugien*nbsp;dum iudicaremus. Interim ait) honores,alij f�diff�*nbsp;mas uoluptateSjpletiij opes amp; pecuniam fe�antur.H�cnbsp;folabonaingentimercedclicentur,uitam atijanima,nbsp;utilleait.lucro uendentes.His f�licitatem metiuntucnbsp;mifeti,quinonexpendunr,^f�peleuimomento inf�nbsp;lix illaf�licitas n� interpeilati modo, ucr�amp;prorfumnbsp;Ce q euer�

euertifoIeat:DocuithocmuItos expcnentiaftukocutn magiftra. Scd quid nos interim dicereoportet^uide^nbsp;mus hocc�muniter accidere rebus optimis, ut e�demnbsp;fintcontempriffimg,amp;c�tra peff�mis,utmaximi fiant.nbsp;Ergo fi idem literis �ihuicdo�rin� humanitatis accknbsp;dit,n�nouumautmirumnimis id nobis uideri debet,nbsp;neqj nos cocruptifftmo uuigi iudicio �i err�te ab his ftunbsp;dtjsamandiscolendis^abducidecet. H�c utpr�faretnbsp;cum deHomero �C. hisnoftris ftudijs di�urus eflem,nbsp;resipfa8lt;i:indignitasmemouit.Q.uis enim noncom^nbsp;moucatur,qui hunc tarn infignem contemptum returnnbsp;optimarum uideat? Vos pro uellta humanitate hancnbsp;noftram querelam,quam mihi exprelTit dolor meus 52nbsp;indignitas rei,boni eonfuletis.

Attj ut ad id,de quo in pr�fentia inftituta eft, fe refe^�, rat oratio,Homeri poema,utdixi,Dqsbenefauentibus,nbsp;interpretaridecreui: Deeo in pr�fentiabreuiterpr�farinbsp;conftitui. Atlt;5 utinamego illud tarn poffem adolefcennbsp;tibusorationecommendare,3cdignislaudibus orna^nbsp;re, quam nunquam fan�s poteft pro dignitatecelebrari,nbsp;exuperat^ Homeri fplendor omnem orationem.Sednbsp;tarnen ut magna numina nonnunquam farte 82 fale conbsp;li folenr,ita nos fi quid pro noftra tcnuitate poterimus,nbsp;ad tanti fcriptoris pr�conium conferemus. Nec ueronbsp;hie de natalibuSjpatria, 82uita Homeri nobis orationbsp;erit,h�c enim ab alijs fan�s accurate 82 fufe explicata,quinbsp;uolent requirere poterunt; dePoemate ipfo, 62 utilitai*nbsp;te,qu3mftudiofiindecapere pofl�nt,breuiter,atque utnbsp;patietur h�c tempon�s angiiftia,agemus. Nam quiitanbsp;euoluuntHomcrum,utnihiIhinc nifi uoluptatem ne�nbsp;ncntur,82fententiolasquafdam ceu flofculos hinein#nbsp;decol#

decoUed�SjhffienndefaciuntjiK fi quis fertiliflimum agrumtantumanimicaufacolat,utflonbusin eo natis-aliquandofecoronetjffuduum .quos inde uberriniosnbsp;percipercpotecatjcuram plane negligatjhuncaliquis renbsp;de,opinor,oeconomnm parum prudentcm dixerit. Etnbsp;fienini uoluptate exledione Honicri tant�,quantan�nbsp;uix ullo alio exautore,caperelicetjqnod natura fer�itanbsp;comparatumeft,utcumfummautilitate,fummaacuetfnbsp;ta uoluptas coniun�a fit, non tarnen ea pr�cipna curanbsp;effe debetjed eft alia maior 82 potior,ncmpe,ut quernsnbsp;admod�infuarefamiliari cauti patresfatnilias folent,nbsp;ita initio ftatim nobifcum tationem ineamus, ecquodnbsp;oper�precium faduri fimus cuoluendo hoc uel illo fcrinbsp;ptore. Quod idem fiin Homero difcendo faciemus,tunbsp;nobisftatimfeofferer infinitus utilitatum cumulus,82nbsp;uelutnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;�7��ip,qu� affatim,82 pleno,quod

aiunt,finu exhocfcripto petere poffimus. Qu�fiquis -fingulaorationec�prehendereaut enumerate conetur, Lybici uelit �quoris idem ( ut Virgilius ait)nbsp;Diccre,quam mult�Zephyro turbenturareng,nbsp;Aut ubi nauigtjs uiolentior incidit Eurus,nbsp;Noffejquot lonij ueniantad littora fludus.

Ego igitur, utuerum fatcar, 82 fi no ita oblitus fum mei, uthoc mihi fumcrc aufim,me illas ingentes 82 innumenbsp;rabiles Homericipoematisdiuttiasomnes cernereautnbsp;cognofcerepoftc,cumbaud dubieuix minima pars eagt;nbsp;rum nota eftjtamen hoc plan� mihi accidere fentio,ut,nbsp;quemadmodum ill e ait, inopcm mecopia faciat. Muknbsp;tipliciaenimmehocfcriptum intuentcm ab omni parsnbsp;te uelut diuina miracula occurrcnti3,3ttonitum,fufpennbsp;fum^ tenentjutdifficile fit,unde exordiar,autinquonbsp;Cc ii) dcfinam.

' definaOi.ft�tuere.Veferorcnim,iiemihiaccidat,qu�d � tjs,qujremukumacdiuddiberatacxingenti rer� pre*nbsp;ciofarumaceruoccrtaqugdam K�/x�A/�cligeredebenr,nbsp;hr pr�nimiacuca dubitatione nonnunquam deer*nbsp;tantes,cptimis reli�is,minus prcciofafecern�t. Ira egonbsp;'� quoqueuercor,nemelioribus,amp;qu�aliifotta(re ma*nbsp;� gis admirentur, praeteritis,deteriora legam ; ucrunl ur*nbsp;ot hoe animaduerfum erit, non equidem in magno ponbsp;f no difcrimine.Non enimme fugitjUtradijs folaribusnbsp;oci]Iorumaciesfenfus^nincitur,ita fulgorc Hom er icinbsp;' carminisingeniornmaciem pr�ftringi folere. Nos ra*nbsp;men uelut mare anguftis fiftulis includcnteSjpauca qu�nbsp;' damdereinfinitacolligemus,amp; qu� nobis pr�cipnenbsp;admiranda in hoc pocraateuifafont, ftri�im acbreui*nbsp;tcrrecenfebimus.

Aeprimumquidemficftatuo,nullum unquamferi* ptumjindeuftj� primum condito orbe, ulla in linguanbsp;I autnarione,abullohumano ingenio �ditum cffe,far*nbsp;era ubi(j excipio,in quo ucl dodrin� tantum fit, uel ele*nbsp;ganti�amp;fuauitatis.Audacemhunceffefermonem,plcnbsp;num^inuidi� non ignoro: Sed idem non dubito,quinnbsp;liberaliterinftituta ingenia, amp;quibus modo leuiter, acnbsp;primoribus,quod aiunt,Iabijs eftdeguftatus Home*nbsp;rusjuehementer in hoc mihiaffentiatur. Nam ut nuncnbsp;non dicam de ea doflrina, qu� return naturam conti*nbsp;net,qu� cceleftium orbium fydertimq; uices,ortus02nbsp;. obitustradit,qu�tempcratur�humani corporis har*nbsp;moniam,membcorum ��v/lt;/*i^lt;�p,uarias^ affedionesnbsp;oftcndit,non dicam de reconditisillis litcris,quibusnbsp;ubirj plenum Si confertum eft Homericum poema,n�nbsp;cnim h�c t�potis breuitas fingula nos recenfere patitur,nbsp;Ad h�c

Ad haec noftca amp; noriora ueniamus. Quod enim dabi* cis mihi pr�ccptum ad mores,3d uiram bene ac foelici#nbsp;tetinftituendam,unquam�nitis fapientibus prodicu,nbsp;cuius non fit inHomeco aliquod fpeciofumamp;tlluftcenbsp;�xemplum^ Quod in uita officium, aut quod omnino ,.nbsp;ncgocium,cuius n� in eod� expreffa fit imago Suntqjnbsp;de omnibus rebus amp; negocijs cogitationes,qu� qui*nbsp;dem ab ulla Humana mente concipi poffunt,humanifisnbsp;fim�,dulciffim�,8�fimulfapientiffim�. Quid enimfua*nbsp;uius,autmagis ��ix�^/cogitari.quidgrauiusmoneriponbsp;left, quam quodipfealiquot locis in fuo poemate,rjs,nbsp;quineciniuftadecaufairafc�tur,decantar,(XM�i'�o'i� inbsp;7TO(/T�.hoceft,moderatiqne,placabilitate,8i cle*nbsp;mentia omnibus in rebus nihil melius effe c Quid iufti*nbsp;US aut humanius illa uoce Diomedis in 9, Iliados, Innbsp;concilioillamprimam legem fanciri,utfit libettasdi*nbsp;cendi,amp;patientia audiendif Nonuidemns^ hocfe*nbsp;culumnulla rem3gislaborat,qu�m quod potentiorunbsp;aures n� modo linguam liberam, fed nc cogitationetnnbsp;quidemlibertatismemor� ferre poffunif Quid raagisnbsp;heroicum,quam quod He�or ait:

t/j nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;TiTcpaf-

?num aufpicium foeliciffimum,fortiterdepugnare,82 honeftecadere pro patria ? Quam fententiam fi ob ocunbsp;los Siinanimis fcriptam hoc tempore Principes habe*nbsp;rentjUo uidiffemus Turcas to ci es iam Germanig SiChtinbsp;ftiano orbiitaimpuneinful tantes, neceorumaduentunbsp;adeo perhorrefceremus.Quid diuinius,^ quod prgmanbsp;turamorte3amp; inter primoscadere eum fcribit,quinutrinbsp;cationis gratiam parentibus non perfolueratr' Item :

id eft,non petuenire ad frugem,nec f�licem fucccf�um fortiri malefa�a,amp; uirum improbum, quantumuis ce^nbsp;Ietem,amp;adfallenduminftru�um, deprehcnditamennbsp;amp;quidem�daudo.Nct�dubium eft,quin hocgenusnbsp;fententi� primum � fanftis patribus prodit�, amp; ad po^nbsp;fterospropagat�finttdeinde ab alijs ad alios fucccflunbsp;temporum,uelut per manus tradit�, ad taies tandem ninbsp;tospermanaucrintj�quibus his monumentis infert�nbsp;funtjUt uelut in illuftri amp;perfpicuopofit�Eloco,ad o*nbsp;mnem pofteritatis memoriam retineri, amp; cum admiranbsp;tionefpe�ari poflent. Plenum eft poema Homeri tali��nbsp;bus fententijs,qu� uelut pondus amp; autorit�rem legumnbsp;habent,qu�^ merito ut oraculaaut diuina rcfponfa finnbsp;gularicum religioneobferuari,memori�^mandari,etnbsp;lemperob oculoshabcridebebant- Quod^ de Euripis�nbsp;deCicero dixicSefingulos eius uerfus,fingulateftimo�=nbsp;niaputare,idmultouerius deHomerodici pofte uide��nbsp;t�r,cumEuripides,reliqui^Poetae,uelut riuuli exHos�nbsp;metOjCeu perenni fonte fcaturiant.

..Tradunturinunaqualibetarteprincipia qu�dam,�ii amp; communes notici�,adquas,qui in ijs uerfanturarti*�nbsp;bus,uelutad Lesbiam regulam cogitationes fuasditi��nbsp;gunt. Meminiftis,Adolelcentes,maximas in Dialefticanbsp;uocari�Boetio,idgenus communes 7�faA�V.ef :Tali��nbsp;bus,inquam,maximisconftattotum poema Homeri,nbsp;hoc �ft, communibus �C utilif�imis regulis ac pr�ceptisnbsp;rnorum,uit�^,amp;c{uiliumoff!ciorum,qu3r�inomninbsp;uita Si. a�ionibus ufus latiffime patet,multa docet.mulnbsp;tafapientermonetjinftillat tener� �t.itihoneftiftimasnbsp;amp; fuauiffimas noticias, modefti�, uerecundi�,ac reli#nbsp;quarum uirtutum.-Suauitatis amp; humanitatis morumnbsp;nullus

nulJuseo ttieliorMagifterzpr�ftataceflFidf quandatn quafi experientiam reruin iuucnibus, qu�lausalioquinbsp;�utfumma eft,ira foil fene�uti tribuitur. Nota enim eftnbsp;fentcntia Latini Poet�:

Hoc nero diuinum beneficium prasftat le�io Homeri, nempe,quodingenium itiuenile,fcnili prudentia im*nbsp;buit,ea enim,qu� fencs per longi temporis ufum deprenbsp;hcnderefolent,qu�illosdocetnunierofa feries anno*nbsp;tumj�d uartj returnacuitehuman?cafus.ex hoc poemanbsp;te per compendium tanquam�thefauro aut fonte pe*nbsp;tereatc� hautitelicet. Non paulo enim f�licius hic tra*nbsp;ditur dodrina rcdcamp; beate uiuendi, qua'm in ullis Phinbsp;lofophorummonumentis,utuere deHomerodixerirnbsp;Horaiius, Quod ille,

Quidfitturpe,quid pukhru,quidutile,quid non Plenius ct melius Chrifippo et Ciantoredocuerit.nbsp;Inuoluit uero h�c grauiffmia acfandiftima dogmatanbsp;dulciffimis iucundiffimis iconibus Poeticis, u t inge*nbsp;nia liberalianbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cum quadam,ut ait Plutat*

Nc9 T��^/x�i/,hoceft,uenuftas8ifuanitas morum, ingenijog moderatio achumanitas ullo in fcriptoita exnbsp;preflaeft,utinHomeri poemate.Ciuapropter,fiuerumnbsp;eft quod dici folet,ftudia abirein mores, ita ut uer� eft,nbsp;fieri non poteft, quin humaniffimi amp; dulciffimi Poet�nbsp;ttad3tione,ingeniaquocgmitefc�t,fi3nt^ humanioranbsp;amp; magis placida. Hoc credo uiri magni �c pr�ftantit usnbsp;ingenqs pr�ditianimaduertentes, alrj poema Homerinbsp;humanitatis officinam, alrj fontem omnis fuauitatis 8^nbsp;Dd uenuftatis

�ennftatis ad pellarunt. Plinius primnm liberaliorisdo �rinf Siantiquitatis patentem Homerum uocar, Platonbsp;optimum uit�magiftrum.At^ utintelligamusiftos manbsp;gnificos titulos uere Homeco tribui, intueamur poemanbsp;eiuSjtotum nobis corpus proponamus,neutindifie�anbsp;Ratua ex mutilatis pattibus 6^ membtis j facienda fitnbsp;conie�uta.

Duplexed poematis Homerici argumentum : Altes� mmIli3S,alterumOdyfleainfcribitur.Inl!iadePlotac��nbsp;chus toburcorporis,in Odyfleauiresingenrj celebrarinbsp;abHomero exiftimat. Defcribitur autem in Iliade bellt;�nbsp;lum,utfama nobiliffim�,icahoneftum acpium,quodnbsp;C�r�ci contra Barbaros pro defenfione pudiciri� coniunbsp;galis,utulcifcerenturadulterium. Siuiolatam hofpitijnbsp;fidemgefferunr. Odyffea continet errores VlyiTiSjfubnbsp;cuius imagine Poeta uirum fapientem ac politicum, uanbsp;trjs^ fortun� procellis iadatum, amp; qui fortunam cons�nbsp;fillo regere ac moderari feiret, dcfcribere uoluit.

De qua parte, cum eamprius interpretari decreueri:� tTius,pauca in pr�fentia mihi dicenda effeduxi, Ac pri==nbsp;mum hoc non eft dubium, quin in Iliade militi�bellicgnbsp;artesjin Odyffea toge Si pacis defcribere,at(5 itain totonbsp;poemate urroq; genereartiu taleingenium, quod Remnbsp;pub.aliquandogubernare deberet, informare,erudire,nbsp;acpr�parareuoluerit.Pingitigiturin Vlyffe imaginemnbsp;quandam ciuilis 8C togat? uit�, in lliadeuero militarianbsp;excpla proponit.-Hisenimartibus Refpublic�ac r�gnanbsp;parantur, ten�cur,regucur^, amp; his artibus inftrudu effenbsp;oportet,qiiicunq3 Remp, eft aliquando tradaturus.Nonbsp;tus eftenim eiufmodi Homeri uerfus, quo Alexandrunbsp;Magnu ica ddedatiiferutj ut eufemper in orehabuerit :

t� �yctdi^ T* �U^/X*7�� Sedageuideaniiis,quid illiuiio tnbuat,qucm politicu,nbsp;quetn Principcm in Repub. qucm ijsingenij dotibus,nbsp;ijs^ artibus ac uirtutibus pr�ditum fingir,quibiis ciuiranbsp;tes in paceflorereacgubernanfolenr,idenim argumennbsp;tum noftco inftituto propius cffc uiderur. Piimiim tri��nbsp;buiteiingentcm amor� ergapaniam,eum cnim poftnbsp;Deum primum gradum pietads, primum iuftici� effenbsp;(cimus-Et Solon apud Crcefum,ut Herodotus refert,nbsp;primum foelicitatis gradum adfignat iili, qui pro patrianbsp;mortem oppetijffet ; proximum ei, qui pietatem parennbsp;tibus pr�fti�iffet. Viigiturilleamor patriae, in hocuironbsp;cffunderet fefc,amp;i illuftriot fieretjfingit Poeta multipli*nbsp;ces occafioncs,amp; uaria impedimenta,quibus eius in panbsp;triam reditusinterpdlatur,c�qnibusomnibusniecon�snbsp;filto,ratione,uitibusanimipugnat,�d ex omnibus hisnbsp;tandem elu�atur. At qualem ille patriam tanti facitc*nbsp;nempefterilem,anguftam^ infulam.�d ut Cicero air,nbsp;tnafperrimisfaxistanquamnidulumaffixam.Eius illenbsp;tantodefiderio amp;amoretenetur,ut fum� inde exeuntnbsp;tem,immortalitati pr�ferre nondubitet. Et uidemusnbsp;hune affe�um in omnibus magnis ac pr�ftantibusui^nbsp;tisfuiffefingularem.Demofthenes c�inCalauria exu#nbsp;laret.fcribit fequotidie ad culmen eius facelliadqiiodnbsp;confugerat,adfccndere,at($ inde diu earn regionem,nbsp;quam uetfus Atheng fit? erant,ingenti defiderio amp; do?nbsp;lote,oculismetiriacfpe�arefolitum,cui patria amp;fiin?nbsp;grata impia erga ipfum, uita tarnen ipfa animanbsp;chatiotfuit. Potto proximusgradus,utadinftitutum.nbsp;reuertanaur,eft pietas etga parentes,coniugem, liberos,nbsp;�i in Principe pr�cipue erga dues ac fubditos,quamnbsp;Dd ij Homerus

Homerus fummam Vlyffi tribuit. Qu�m fanfle enim illeparentes colitac ueneraturc�quantoamorenatum,nbsp;quanto coniugcm amplcditur,� quo nccconfuctudincnbsp;Dearumimmortaliumauellifepatitur? quanta uero eunbsp;ta Sifollicirudine uitam fociorum, quanqua male me^nbsp;rentium,tuetur ? qu�m pro illis uigilat,ct nullum genus-molcftie iiellaboris reeufat, dum illor� faluti confulat

Quiauerocumfacituirum prudcntiffimum 6icon* ftantiffimum,uariasfingitoccafiones,quibusill� uirtu*nbsp;tesfpe�antur,uariis cafibus �C periculis obijcit ipfum,nbsp;in quibus Sifortitudo eius oftendirur,amp;uis confilijnbsp;prompta elucefdt, Scimus enim aduerfarh fortunamnbsp;uelutcampum amp;Gymnafium effc,inquouis ingenijnbsp;at^ eximia uirtus exercer! ac fpeflari folet. Memorabilenbsp;�i. hoc eft,quodeundem3^ prudentifTimum facit et elonbsp;quentifrimum,tribuit^eiorationemfimiliterflumini��nbsp;bus hibernis ntuibus auftis fluentem,amp;: opponit ac connbsp;fertinterfe duo perfe�iflima genera dicendi,inMene*nbsp;iao. 8L Vlyffe.Fingit item eum r�gi S� euftodiri � Miner��nbsp;ua,utoftendat magnos uiros Deo cur�effe, eius^auxifnbsp;lio fubnixos, res tantas efFicere. Porto cum CyclopeSdnbsp;eum procis eum depugnantem facit,hoc eft,cumtyrannbsp;nis,amp;cumfeditiofisprauiscjhominibus,aliorumtoronbsp;amp;forcunisinfidiantil3us,cumhisenimduobusgeneri#nbsp;bushominumfemper heroicisamp;pr�ftantibiis uirislunbsp;�aaccertamenfuit. Etquod inptimiseftobferuandu,nbsp;patientiffim� eum ac pertinacem propofiti f(ngit,qui^nbsp;dumcurrumfuumteneatjatcjid quod uelitconfequa��nbsp;tur,nullis moleftijs aclaboribus, nullis^ contumelrjsnbsp;uincifrangfue fepatiatur, perfect ille.cumiam perfunlt;�nbsp;dus periculis acmalisuidecetur,adhucdomifu� muiranbsp;intole��

intolerabilia,fuftineteffelacer,mendicas,ludibno ha^ ben,iiapulare,offe pen' aprocis,irnderi � fua famtiia,nbsp;omnia hgcad tempus diffimolat, cxpeftans occafioiicjnbsp;qua domum rccuperare, rebus fuis potiri, illos^ ulcifcinbsp;poffer. Eft ea uirt�s fingularis in pc�ftantibus uirismonnbsp;tantum magnas Sdmemorabilesres adfalutem patri�nbsp;acmultorum hominum,cum uit� Si capitis pei�culonbsp;cfficercjfed iniurias,ignominiam,contumelias,infa�snbsp;miam etiamperferrepoffeacpat�ati^ interim inftitutunbsp;curfumurgete,id^unumquodboneft�.8ifalutare fit,nbsp;fpe�areac fequi. Notl eu fententia Ennij de Fabio :nbsp;Non ponebat enim rurnores ante falutem.

�a plan� eftVlyffeafapicntiajquaresaffli��S^profli^� gat� plerumlt;5 fulciri ac fuftentari folent. Defino denbsp;Vlyffe,quem Philoftratusnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Hometi uocat : nam

fi fingula perfequi u�lim,dies me hic dicentem citius,^ dicendi materia deficiat. Innumerabilia enim funt innbsp;Homero uelut diuinitus mcditataattj inuenta, qu� n�nbsp;temereab Horatio miranda funt di�a,ea^ ubit� omnianbsp;incredibili eicgantia Sdfuauitatecondita, uarijs affedi��nbsp;bus,��t�'/ tarnen pr�cipue,multismirabilibus amp;i:iucunnbsp;dis cafibusuariata,taliuero return ordinean�dzx�i/�^tfiasnbsp;digefta,utomnihumanitatisfenfu carereeum, pecud�nbsp;effe,non hominem exiftimem,qui non Homeri lediojsnbsp;ne permuiccatur. Vt enim inhoeferiptoeft qu�damnbsp;perfedaSi.abfolutaimagofapienti� hunian�,quanta^�nbsp;cuncj ea omnino effeaut cogitari poteft,ita in omninbsp;generedodrin�nihildulcius eo eft,nihil luculentius,nbsp;nihil in quod maior eloquenti� fplendor eluceat,ut re^nbsp;�edia�fit�Fabio;Q.ucmadmod� aboceano omnesnbsp;amnium�cfontiumcurfus initia capiantjita Homecunbsp;D d iij omnibus

omnibus cloqucnti� partibus exemplutti ortum de* diffe.Nonenim pIuuiasiIIeaquas,utaitPindaius,collinbsp;git.fcd uiuo flumine exundatjdono quodam prouidcnnbsp;li�diuin�ad hocgenitus,utineototas uires fuaselo*nbsp;qucntiacxpcnretur

Etft igitur poft cius aftatem effloruit fatis foelix Poe* larumprouentusjipfetamenfemperfuumjhoceft.fumnbsp;mum ac principem locu tenuit5amp; unus omnibus quosnbsp;ullatulit�rasjPoetis palmam pr�ripuit,longiffimis^nbsp;interuallis cun�os poft fe teliquitjid^ efFccit,utma*nbsp;gnumamp;magni ingenij habitumfit,eius uirturesnonnbsp;quidem�mulat{one,quod impoffibileeftjfedfakemnbsp;intelle�u fequi. Canit deeo ut magnifi�e,ita non mi*nbsp;nus ueteManilius:

cuius^ exore profufo (inquit) Omnispofteritaslaticpsin carminaduxit,nbsp;Amnem^in tenues aufaeftdeducere duos,nbsp;Vniusfcecundabonis.

EtTheocritusaitjMufarumaueSjhoceft, reliquosPoc* cas,fi cum Homero cerrare aufint.fruftra laborare, amp; uenbsp;lot coccyfmum gdete ad dulciffimos lufeini� cantus.nbsp;Teftaturirem Philoftratus Homerum n�ficutEophra*nbsp;noremft3tuarium,qui quibufdam in fua acte uirtuti*nbsp;bus c�teris pr�eftitit,fed in omnibus ,qu� quidem innbsp;unoquocgmaximelaudata finr,eminentiflimumeffe.nbsp;Et�efeitillefeftiuam de Homero fabulam,quamnonnbsp;alienum duxibreuiterhocin loco commemorate.

Achillem ait,c�adolefcens effet, miro ftudio amp; amo teMufic�acPoetic�flagraffe,itautquotidic� Mufisconnbsp;tend eret precibus,ut earum auxilio in excellentem Mu*nbsp;ficumpoffeteuadete.Cum^ nullum otandi finemfa*nbsp;cerer,

ccrctjtandem ex Mufis Galliopen illi apparuifle, ac mo nuiffe,necumfan's pugnaret,aliter enim ftiperistiifumnbsp;eire,non uarem cum,fed pr�ftantem bellaror� futur�,nbsp;�i qui taies tes gerecet, undePoet� materiam fccibendinbsp;fumpturi effent. Poft cent�uero annos exoritut� quennbsp;dam uatem,nomine Homerum, qui eius tes geftas 82nbsp;fortiafa�aimmortalicatmine celebraturus effet. H�cnbsp;de Homero Philoftratus.Per hoc hauddubie fignifi��nbsp;cans.diuinitus excitatum fuiffe Homer�,82 diuina uirtunbsp;te afflatum h�c ceciniffe.Id quod multis in locis uiderenbsp;licetjeumuelutexadytouelcortina altius quiddam 82nbsp;diuiniiis,qu�mprohumano captu fonuiffe.Indicantnbsp;hoc nonnulla,qu� in eius poemate fparfa funt, uatici*nbsp;nia,qu�n�abfqueafflatu numinis ab Humana mentenbsp;concipi potuerunt: Quale hoc eft de poftcritate Aene?,nbsp;amp; �ternitatefuturi Romani imperijjquod � Vergilionbsp;hoc uerfu redditumeft:

Quare n� ab reDemocritus dixit.Homerum fortitum fuiffe diuinantem animam. Sed ifta perfequi, non funtnbsp;huius loci aut temporis. Ad noftra igitur,atqueadeanbsp;qu� noftris ftudijs 82moribuspropiorafont,reuerra!�nbsp;mur. Etfi uero mihi in praefentia non uacatcoUigerenbsp;T� cpiholt;ro:poviiivct ilia tecondita,de principijsrerum,nbsp;de motu corpotum cceleftium amp; aftrorum, de eles�nbsp;tnentiSjde mundo, 82eo duphci,deconftitutione honbsp;minis,de anima82eiuspattibus, de fedepotentiaruninbsp;anim�jde fingulis potentijs, de affeftibus, ijs^ lam�nbsp;datis 82 Liitiofis,detatione porro arque inteile�ujfeiinbsp;fu^ 82 adpetitu cum eo perenni dimicatione depussnbsp;gnaute, de ilia diuiniore 82 item brura parte hominis.nbsp;H�c

H�c,tnquam,cumiattimihireccnfercnonl�ce�r,t�meii fciant ftudiofijOmninm har� reiiim femina,amp;: ccu foni�nbsp;tes in Homcrocffc. Necg ullus tnelior aut pr�ftantiotnbsp;piflor illius nobiliotis ac diuinions partis noftri exticit,nbsp;qu�mHomcrus.

QuapropterScipioapud Siliumingcnti amp;nonfak fa laude uchit Homeri umbram apud inferos confpe*nbsp;�am,amp; magn�f�licitatis loco fuis temporibus talemnbsp;uatemopt�t,quem locum propter adolefcentes nonnbsp;piget hic rubtjccre,fic enim ait :

Atcf hic Elyfio tendcntem limirecernens EfFigiem iuuenis,cafte,cui uitta ligabatnbsp;Purpurea efifufos per colla nitentia crinis,nbsp;Dic,aif,hicquinamuirgo,ham lucerefulgetnbsp;Pr�cipuajfrons facra uiro.mult�^fcquunturnbsp;Mirantes anim�,�� l�to clamore fr�quentant.nbsp;Qui uultus,quemfiStygianon effet in umbra,nbsp;Dixiffem facile effeDeum.Nonfalleris,inquit,nbsp;Doda cornes triui�,meruitDeus effeuideri.nbsp;Etfuitintantononparuum pe�orenumen.nbsp;Carmin� c�plexus terrain, marc, fydera, maneis.nbsp;Et cantuMufaSjamp;Ph�bum�quauit honore,nbsp;At�gh�ccun�aprius^cerneret,ordinc terrisnbsp;Prodidit,ac ueftram tulit ufij ad fydera Troiam.nbsp;Scipio perluftrans oculis latentibus umbram,nbsp;, Sinuncfatadarent,utRomulafa�apcrorbemquot;nbsp;Hiccaneret dates, quanto maiora futuiosnbsp;Fada eadem intrarent hoc,inquit,teftc nepotes.nbsp;F�lix Aeacide, cui tali contigit orc

Gentibus oftcnd�creuit tua carmine uirtus-H�c de Homeri laudibus Africanus apud Silium.

�iSedoccarr�turnobis amp;qnidem �fumttt�uito�cdo fiiff�mo PIatone,qui Homemm uelut iudicio capitisnbsp;datnnatuQijfua Repub. cxcludit, in exilium cxigit,ac tenbsp;l�gat. Q�o inloco dicere poffum jid quod Chryfoi�ogt;nbsp;mus deeademPlatonis contra Homerumaccufationenbsp;�efpondit,Difficile effe intertantos homines difcepta^nbsp;tCjUt � duo uiri,ambo boni,ambo graues et honefti,aninbsp;boamici,derequapiamferiaamp;graui fcntenttjs difcre*nbsp;pent^difficilefitpronunciarejuealteriusfententiam ui*nbsp;dearis tua orationedamnare.Sed uideamus tam�quidnbsp;Platoncm mouerit, ut Homerum ciuitate � fe conftitu*nbsp;ta eqcerct : non cnim temere id feciffe putandus eft,pr�nbsp;fertimquemipfeafis�fznbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;7roiKt�p,opu

tnum �i diuiniffimum Poetarum nocet. Quid igituc * tantum commeruithgcinnocentiffimalufcinia,utcamnbsp;pis Platonicis pelIetcturcObijcitur quod deDijs im�nbsp;mortalibus ac religione ridicula qu�d� amp; abfurda pro�nbsp;diderit. Audio,magnumamp;capitale crimen.Sed dicacnbsp;mihiuelPlato,uelaiiusquifpiam huius fententi� pro�-pugnator,quae nam alia de Dijs, aut de religione, ut tunbsp;fuit in Gr�cia,Homerus potuerittradere,amp;utrumPlanbsp;to ipfe multo meliora nouerit uel prodiderit. Homerusnbsp;dereligione,deDrjsimmortalibuS,ea qu� tumufitatanbsp;fuerunt,ipfequo(5fecutuseft,nccillisquidem tempo�nbsp;ribus amp; apud illas genres alia fuit religionis forma,nbsp;qualem Homerus defcribit. Vtrum ea uera an falfa, n5nbsp;hicdifputo. In hoc ncmpc Homero c� Platoneamp; pr�nbsp;ftantiffimis quibufi^ uiris c�uenit,quod fit Deus, quodnbsp;tes humanas curer: totigiturDeorum confilia cogit,ucnbsp;oftendat tes hominum non temerenec cafu fluere ,fcdnbsp;� Dijs immortalibus difpenfari, ac gubernari. Facit

Deurn cpthKifQ^�TToif, undeluppitcc ab ipfo introdu* ' cjtur,conqnerens affici fehumanis cafibus, amp; dole*nbsp;refibi hominum mala arque miferiaszftatuit item bo*nbsp;nosdefeudt,cumuiari bonis,diuinitus malos puniri.nbsp;.Pr�dicatMineruainprimo OdyffeejVlyffempriniutnnbsp;proprer uirtutem ac honcftatem, deinde �i propter ftunbsp;dium pietatis religionis ,feu cultum Deorum � Quidnbsp;humananatura,fifuis uitibusnitatuc deuoluntate Deinbsp;meliusautfublimiuscogitate poteft,quam quodpiosnbsp;�i.bonosametjfoueatjiuuetjimpiosamp;fceleratos odes:nbsp;rit,p�nis^afEciar,reshomin� curer, gubernetrQ,uodnbsp;uero praeter hgc allegorica qu�dam admifcuit, facile innbsp;telligi poteft,aliud ipfum egiffe, allufiffe ad mores ho*nbsp;minum,adnaturamreturn,inuoluiffebis Poetteis ico*nbsp;nibusfeciaSigrauiadogmatajUtmos fuit illorumtemnbsp;porum. Quid quod Plato nonnunquam ad hunenbsp;modumluditde Dijs immortalibus, cum aliud quid^nbsp;dam fignificet, qui fi tam f�uerus iudex in alios effe uulr,nbsp;eodemSiipfecriminedamnari poteft. Deinde refponnbsp;deri 8� hoc poteft, quod Chryfoftomus ait,Hometuninbsp;KctTcf,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;KXTnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pofuiffc. At�g

h�c mihi de prima caufadixiflefatis fit. Obijeitue au* tem fecundo loco,quod magnis ac heroicis uiris lachrynbsp;mas attribuerit: id curreprehenfionem mereatur, nonnbsp;uideojim�ueroprgcipuelaudandumhocmihiuidetufnbsp;effe,quodnonftultamillam 5d imaginatiamStoicorunbsp;KTSTcJsap fomniauit,fed tales rerumateghomin� ima*nbsp;ginespropofuit,qu31es effent in return natura amp; uita,nbsp;non finxit prodigiofas,amp;: � communi humano fenfunbsp;abhorrentes opiniones, fed ea fuo carmine expreffic,nbsp;qug quam maxime effent ufitataiijHitajamp;confentanc.tnbsp;epmmuni

icommunifcnfui. Voluitautcm fignificare magnos ui# tos cum grauiffimis 8� triftif��mis cafibus conflidari�nbsp;magno^ animotum niotu percdli,ur de fuo gt;ienca Ronbsp;tnaous Poera:

Et alio loco : Ingentiirarum fluftuat�ftu. Defcipferunt enimPoctetaleshero3S,quaIes fuerunr,nbsp;nempe qui �d humaniscafibus obnoxij effentjCtijs monbsp;uerentur.Propofuerunt nobis confiliorumjaffeftuum,nbsp;adionumj0dnegocioruminuita,hominum etiam ufi*nbsp;tarasimagines,nonfuiitfecuti ilia lt;cT�7ra)T�T�nbsp;JctjquibusexPhilofophisnonnulli impendio funtdc;�nbsp;iedati. Porto quod inferos finxerit,id tertium, opinor,nbsp;crimen Homero obijcitur � Platone, putatur enim me#nbsp;turn mortisincuterehominibus,cumterribilia,amp;:qua*nbsp;lia ipfe pingit apudinferoSjfibi poft banc uitam proponbsp;nantjatqjitalcdioneHomeiici pocmatis animi robucnbsp;cneruari uidetur. Sed nos ad hoc breuiter refpondebi*nbsp;mus,Homerum uoluiffe celebrate illam fententiam denbsp;immortalitate animatum,quamomnium feculorumnbsp;cordatiores 6d honeftiorcs uiri tenuerunttVoluiflefi^nbsp;gnificarelocuacfedem aliquameffe poft hanc uitam,nbsp;ubi bonorum amp; malorum anim� uiuerent, bonis hosnbsp;nor quidam habererur,mali plederentur, Deni^ fecu#nbsp;tus eftillam ufitatam,qu�turn fuitdeinferis, hominunbsp;opintonem. Non noua,autinaudita,auta communi iunbsp;dicio illios feculi abhorrentia,quodPhilofophi fece*nbsp;runtjcommentus eft. Atqg h�cfunt ilia capitalia crimi#nbsp;n3,propterqu� � Platone Homerus exilio muldatur,nbsp;tclegaturaburbe Platonica in nefcio quasfolas terras,nbsp;ad Scythas credo aut Garamantes,neg5 id temerc, namnbsp;E c q Chryfo*

Chryfofl:ofnusteftiseft,etiam Batbacos amp;:Gta!carum difciplinar� rudes, permul�os Homerici carminis dulnbsp;cedine,c�piffehanc unam obcaufam Gr�cas lirerasnbsp;deguftare,ut hoc poema perdifcere poffent, amp; apud Innbsp;dos idetiam decantari folitum. Ad quamcun^ igituenbsp;gentem � Gr�ciafua relegauerit Homerum Plato, earnnbsp;oclut Dei alicuius aduentu ftatim cukiorem huma��nbsp;niorem^ufu ipfiusamp;confuetudinefecerit.Sedoppo^nbsp;nere nos etiampoffumus,PIatonishacinreautocitatr\nbsp;confenfumomniumoptimorum amp;fapicntiffimorutnnbsp;hominumjquiomnibus feculis poftHomeri �ratem,nbsp;ingenii,doflrinf,uirtutis,autfapicnti�Iaudefloruer�Ci.nbsp;Exhisenimnemofuir,qiii non plenooreHomeripo�nbsp;malaudarer,nonample�eretur,�i uelut diuinum nm�nbsp;men adoraret. Archefilaus optimus amp; fapienriff�musnbsp;Spartanorum Rex,nunquam cubitum ire,nunquamnbsp;cum �ledofurrexiffer, prodire 3 aut aliquidagerefole�*nbsp;batjquin prius quafi folenniter aliquid ex Homeronbsp;�itatetjamp;quotiesanegocijsuacuum tempus dabatur,nbsp;ftatimad Homeru properabat,ad amafium pullum^nbsp;fuumirefedi�itans. Ne^ignotumeft,quantopereAlenbsp;xanderMacedodele�atusfitHomeripoemate.Cuifi�nbsp;neferia,feu iocos traftarer, etiam cum armaretur in ho#nbsp;ftem,carmina Homeridecantari folebant:cui cum exnbsp;fpolrjsBabylonicis ingentis precrj fcrinium exauro�inbsp;gemmiscfTetoblatumjamp;^c�tcrialius alij ufui adres prenbsp;ciofas adferuandas id defl:inarent,refpondit A�exan#nbsp;derjNulIireimagis idoneam effe eamarcuIanij^Ho#nbsp;merico poemattafferuando: nobiliffimoenim thefaunbsp;ro R� minus nobile uafculum,in quo reponeretutjCon#nbsp;uenire. At nos adolefcences, quibps aurea amp;gemmaranbsp;,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;uafa

nafa non funt,quod poterimus tarne AlexandrumM� gnum imitanteSjinterim in non paulo nobilioie,nein:*nbsp;pe pe�orum noftrorum fcriniolojhunc tarn pceciofuninbsp;thcfaurumcondamus,amp;illam pattem pr�llanriorcmnbsp;acdiuiniotem noftri eo pariter ornemusatcjditemus�nbsp;Q.UOS tu mihithefauros, quas diuitias nattas ;� dieetnbsp;hicaliquiSjHempeuidemus �iHomerum egentiffim�nbsp;fuiffe,cum ?iucret,8dexdifcipulisfuisadhuc neminemnbsp;ilitaffe. Verumhoceffe,�ii his noftris temporibus nis�nbsp;tnis uerum feimus. Sed meminerimus hoc quoque cet*nbsp;tum atque euidens argumentum effe publicarum cala^nbsp;mifatum,cum ifta ftqdia ira contemni uidemus.Nos uenbsp;ro nihil ift� illiberales cogitationes,Si. ifti fordidiffiminbsp;fermones moueant.Nondignifunt,qui hisMufatumnbsp;facris initientur,autin hoc humanitatis amp;uirtutis fai�nbsp;cellum admirtantur, qui fordidi qu�ftus gratia h�cnbsp;longe pr�ftantiora bona adfpernantur. Nondiftendicnbsp;crumenam auro amp; argento Homerus,n� uentrem pinbnbsp;guedine,noncingit digitos gemmatis annulis: Atcet�nbsp;te mentem,qu� pr�ftantior,qu� immortalis pars no^nbsp;ftri eft/ingentibus^ac longe hobilioribusj�tetnis^ diuinbsp;cijs cumul�t, orn�t, ditat^. Non nos abfterreat, quodnbsp;egens,quod contemptus fuit Homerus cum.uiueret,nbsp;quod egentes funt,qui hoc genus ftudiorum colunt.nbsp;Communis h�c eft conditio return optimarum,utfintnbsp;contempt� in hac mifera amp; plena errorum ac c�citatisnbsp;uita. Concionatores uerbi diuini,miniftri �tern� falu^snbsp;tis,quiliberationem�mortc,� peccato,ab �ternisinfe�nbsp;rorumcruciatibus,abomnibus malis annunciant, quonbsp;illi modo ab impio��ingratiffimo mundo femper acsnbsp;cepti tra�ati^ fuerunt,quo modo hodie tra�antur^nbsp;Ee iij Non

Non npbis mirum ualde aut nouum uideri debet,fi tfs bon�n�gliguntur,d�teriotescontra magni fiant,ue*nbsp;tus hoe efttn mundo, �^confuetndine praua iam pen�nbsp;ufitatum effe c�pit. Nos contra fie cogitem us. Nonnbsp;feruit qu�ftui Homerus,comelior:dedignacur enimnbsp;uirtus,dedignantur Muf� proftarc,amp;in qu�ftti, ut illcnbsp;ait,promeretricibusfedere.Memincrintucroilli,quiadnbsp;utilitatem fuam omnia referunt,qui poffefl�one bonoi*nbsp;turn fortun� f�licitatem metiuntur ampledi fe fragilianbsp;�6inconftantiflimabona,atqueipficnam poffefforifaenbsp;pe exitialia,Hnius^ horul� momento uniuerfam illamnbsp;f�licitatem,fe^adeoipfosfundituseuerti poffe. Namnbsp;f�propter inopiam contemptum excluduntur h�cnbsp;ftudia,excludatur eademop�ra humanitas,excluda*nbsp;tucuirtus6�honeftas,qu�Efuntalumn�Mufarum,quanbsp;rum^ parens ac nutrictus Homerus eft, excludaturnbsp;quidquid uerebonum,fanflum,pium^ eftin mundo,nbsp;his omnibus enim uere hoc 17075�/^/*� infetibi poteft,nbsp;quod quidam �diculis fuis pr�fixit :

fliX�C itiK^os ToJ'i a-vn�oy rnS TTiVias iJitK^0THS,7�ig �gtT�? 'orti'��.

N�eftmagnadomus,quidtuf fub paupeteteflo S�Epe etiam uirtus ingeniofa latet.

ntinamquoniam non fufcepi hoc officium priuatocon filio 3 fed legibus �dinftitutis fapienciffimorum homis^nbsp;num, qui nobis pet manus hunc morem tcadidecunt,nbsp;coadus, plus autoritatis ad uos oratio mea habeat, quonbsp;faciliusid quod uolo,perfuadcreuobis poffim. Verumnbsp;eftillud ueteris Poet�, Eadem oratio ab obfcuro 8�Snonbsp;bill dida, non idem ualet. Vos autem iudicabitis hancnbsp;non tarn meam,qu�m totius fenatus Academia?, imonbsp;kgumuocem effe.

Eftcnim mihidicendum derationeacuia difcendi, ac perniciofus quorundam error caftigandus,qui ordknbsp;nem in difcendo peruertonr,qua in re profedo Si omni �nbsp;urnpr�ccptorumueftrorum,Simultorum dodorumnbsp;hominumfententiajUel querelapotius,mea tanquamnbsp;pt�conis noce nobis exponcnda eft. Scitisgradusquosnbsp;uocantia' ueteribns inftitutos effe,ut pr�ceptores de ftnnbsp;dijs iuuentutis certis temporibns periculum facerent, SCnbsp;ut iudicio prarceptorum hi,quornm profedus probabanbsp;tur,in alias claffes traducerctur. Nos itarj dum hoc ternnbsp;pore hotum adokfcentium, quibus Magifterij titulumnbsp;concc�

coticcdetnns, ftudia cognofcimiis, anitnaducrt�moJ magnamiqu�ntutis partem, fincratione at^ ordine innbsp;literis uerfari. Vernsn�c multorum bonorum uirorumnbsp;querela eft, fed quonianihoc tempore uelut inrepr櫫nbsp;fenti uidijqu�minutiliterdifcantquidamjuehemenrernbsp;dolui �icem ueftr�,quareduxi hoc inloco uosefleurfnbsp;admonendosjueletiamobiurgandos. Nam monue#nbsp;runt uos hac de re antea fepe pr�ceptores ueftri,fednbsp;fcio quo malo fato fiatjUt necj autoritateillor�, ne^ uenbsp;ftr� utilitatis refpe�u moueamini. Quam enim utilita�nbsp;tem aut uos ipfijautRefpub. cx hocgenere do�rin� canbsp;piet,quod fequifoletiSjinquo ntiilafoIidaacfirmaerunbsp;dit�o inellj�^ ut de priuata utilitatenOn dicamjCftenimnbsp;liberalis ingenij, ftudia fua ad publicam utilitatem connbsp;ferre, quid expedare uel c�filq,uel opis,Refpub. ab iftisnbsp;poteft,qui cum fine perfe�a dodrina titulum do�rin�nbsp;tarnen habeant,quid aliud qu�m purpurat� fimie d�cinbsp;queantcDemaximisrebus,deiure,dereligionepro�onbsp;catur ad indicium eorum,qui dodi uocantur.Quid aui*nbsp;tem iudicabit de obfcuriffimis controuerfrjs is,qui nonnbsp;penitus introfpexit bonas artes,fed obiter deguftauicnbsp;eas fugiens,uelut canes � Nilo bibunt ? Eft igitur difcen^nbsp;di ratio tabs inftituenda,perquamearu artiumadquasnbsp;GDntulimusftudium,perfedafcientiamconfequamur;nbsp;Iditafier/iordinem quendam indifcendo feruabitis.nbsp;Prgclare dixit Xenophon in Oeconomico,nihil ordincnbsp;netjhoneftiusjnequeutiliusefle. Cuius fententi� uimnbsp;cum inomnibusalijsrcbusexperimucjtum maxime in .nbsp;ftudijs literarum.Vide enim quantumpr�poftcra di*nbsp;fcendi ratio habeat incommodi : Prius Theologtamnbsp;^ut lus ciuile difcnntquida,quamteneantDialedicen,tnbsp;dialia

DE DIALECTIC Al 40^ amp; alia Philofophi� clementa : Hic plan�, ot Ciceio in-�nbsp;quitjclaudi more pilam tcnent* Traftare cas artes, illnbsp;quibusuerf3ntur,nullomodo poflimr,nufqu� artiutwnbsp;fontes periiidere, non qii�coh�reantjqu�diffentiancnbsp;inter fe,ccrnunt. Hicum prodcnntinj)ubliciim,amp;:do#nbsp;�rin� opinionem magnificam fecum adferuntjhic prinbsp;tMumdeprehenduntur,hicinfcitiam produnt,fiquidnbsp;eftdefiniendum,nonuidcntubifitifiquideft partieni�nbsp;dum,omniaunuspuluts,fiquod neftcndumargumennbsp;tnm,qu�m monftrofa forma fyllogifmi fitc�fiquod at:#nbsp;gumcnt�diflbluendtimeft,ibi uero,nifi fola feimpu*�nbsp;dentia tueantur,abicdoclypco fugiunt. Hic primumnbsp;p�nitct cosncgle��Dialeaices,qu�cumfitars,utPlanbsp;to ait,tradcndiSiaccipiendifermones,un�tradituianinbsp;amp; rede d ifcendi amp; perfpicue docendi, nulla fine hocinnbsp;ftrumcntoarspcnitnscognofciautpercipipotcft,NihiInbsp;�gitur ifti,nifi hiftriones meri funt, qui artem ullam pronbsp;fiteri, nifi Dialedicen teneanf,audenr. Plato in Repub*nbsp;fpurios Philofophos adpellat eos,qui fine Dialedica,nbsp;fatisfacece fe alrjs artibus exiftimabant, quate ficut fpu#nbsp;tijs non licet hereditatem petere,ita proculab omniumnbsp;literarum tradationepr�torioaliquo edido fubmouenbsp;ridebebantilli,quianteirrumpunt inalias difciplinas,nbsp;qu�m bancartem perceperint-Quidam petledis pr�^�nbsp;ceptisattiSjftatimfeartem tenere putant,qui longiffi#nbsp;mefalluntut. Vfus quidam adhibend�s eftin quo pr�s�nbsp;ccptaexperiantnr,utdifcant quomodo arteutendumnbsp;fit.Sicut non ftatim pidor eft qui Durerum pingentemnbsp;uidit,neccytharoedus, qui uidit Adolphum eruditiffi^nbsp;metangentcmfidcs;itanon putet fe Dialedicen calle��nbsp;teis,quinihilfctipfit,nondifputauit,denilt;5 quiartcmnbsp;cnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ff non

non execcuit. Qu� noua eft h�c ingenrj fiducia, atrogS te fibi fcicntiam ards,cuius nullum habent ufum fPorronbsp;cuminomnigenereardumconfuetudodominatutjficnbsp;enimaitPoera:

Solus amp; artifices qui facit ufusedr. tummaximaminDiale�icauim habet. Libroru mihinbsp;fimilesiftiuidentur,quiprgccpds que c�dnent,ud ne��nbsp;queunt,nam c� caufam aliqu� acceperunt explicand�jnbsp;nihilomagis ad illamadhibere pr�cepta,qua'mmutgnbsp;�hart�poflunt.Proindefiquisutiliteruetfad inalrjsd�nbsp;fciplinisuolet,ispatiaturfcpdus in his pdmis ardbusnbsp;exercerij�i ad alias difciplinas pr�patad,amp;: tandfpecnbsp;commofetur in hocgenere ftudiorum, donee ante radinbsp;cesegedntearumardum pr�ccpta,quastradimus,do:�nbsp;uecearumfibi fecedr,utquodes ufus pofeit fint adnbsp;manumjacuelutinnumerato. H�c eft compendiarianbsp;amp;re�aadueramcruditionemuia. Siquiscaptus fplennbsp;dorealiarumardumhaspr�teruolat,ut qu� nonmagt;nbsp;gnopereoftentariqueant,huic plane hocaccidit,quodnbsp;cani Aefopico,qui dum umbram carnium, quod ea manbsp;iocadpareatjCaprat, ueras amifir carnes : quia nifi attu*,nbsp;leritad alias artes hoc quod dixi inftrumcnt�jfortaffis.nbsp;aliquamdo�rin�umbram,folidam uero doddnamnbsp;nonconfequecur.

Dixiha�enusdeDiale�ica,quia omnium maxime neceffariamefferudico. Porto quid reliqua elementanbsp;Philofcphi�habeanrud}itatis,ex eofacileintelligipo^,nbsp;teftjCum Medicina Qi. lurifconfultorum liter� fint qu�gt;nbsp;dam uelutabfoludo amp; ex�dtficatio Philofophif,quodnbsp;gradus ad illas artes per hec prima e� ementa faciendusnbsp;Qc. Hippocrates fetibit alicubi, M�dicum qui fit Philo^nbsp;fophuSa

fophci?,plane dim'nam airnm effe. Idem profeftode fcientiaiuris etiam dici poteft,quia fontesillarumar:�nbsp;tium anj ortas,amp;: cauff ira demum cerni pofluntjfiaci*'nbsp;ceflerit Philofophi� fcicntia: adeo fummis illis arci�nbsp;btfs addit Philofophia non modo lumen, fed etiamnbsp;dignitatem.

Quanquam autem facr� liter� non fumant res � Pbilofophia,tamenquiafernionem � publica eonfuej�nbsp;tndine minuantut fine Diale�ica SC cognatis artibus,nbsp;compofitio fermoniscognofci non poteft. Adhgccumnbsp;neminem neque plura, neque meliora feire oportear,nbsp;quamTheologum,nonconueniteum aliarum artiuninbsp;eudem effe: ab hoc confilium de maximis rebus peri��nbsp;tut:hiccenfuram non modo de priuatismoribusjednbsp;lt;tiam depublicis legibus agit, quas ad res mihi qut�nbsp;dem qbetior qu�dam 8C locupletior doflrina requirinbsp;oidctur,qu�m uulgo putant: de qra ut in pt�fentianbsp;non dicam, neque enimeft inftituti noftri omnia pcr^nbsp;fequi, tantum h�c ad commonendos adolefcentesnbsp;dico:Quoties de hominis natura acpartibusTheolo^nbsp;go dicendum eftf Ar earn rem darius explicari pote#nbsp;tit is, cui nota: funt noft.r� de cerum natura difputasnbsp;ttones';

Quantum lucis adfcretfacris literis, qui Philofopho tum dodrinam de moribus cum illis conferet ? �C oftennbsp;der,qu�confentianr,qu�nonconfentiant. Ego ueronbsp;etiamneceffariumeffeiudicOjOftendercuttun^ do�rinbsp;n� genus,8^ in ter ua 11a certa regionc defcribere,amp; finesnbsp;eorum regere, utlureconfulti loquuntur,nc poffititefnbsp;tuminChriftian�doftrin�poffeflionem Philofophianbsp;itttumpere.Quodfi fedffent ueteres,nonufqueadeonbsp;Ff q contai#

contaminata effet ante h�ctcmpota do�rina EccI�S� fiaftica. Quid quod etiam hiftori� cognitione opus eftnbsp;TheologOjin quauttempora confentiant,iudicium exnbsp;motibus fyderuni,6iexeclypftbus fumitur,quam adnbsp;renaquis non intclligit.quatum artium fcientia adhissnbsp;bendafitfProindequidaliudeftqu�nioy�' �yapnbsp;9Ag�ic,qui cum factarum litetatum intetpres perhiberinbsp;uelit,reliquas omnesdifciplinas afpernatutcQuareutnbsp;finiam,adhortotuos adolcfcentes,ut iuftamoperaninbsp;collocetis in h�c prim� �tatis ftudia, ut ad reliquas di^nbsp;fciplinas inftru�iores accedatis. Quodfi dimidiuninbsp;fa�iqui benec�pit habet,profedoamp;: nos infuperio�nbsp;ribus difciplinis pluspromouebins,fi rede c�peritis,nbsp;hoc eft, fi earum literarum, dequibus dico ,fcientiamnbsp;adeasattuleritis. H�cquanquam fedulo pr�ceptoresnbsp;ueftri monent, tarnen 8^ ego,quiaitaf^etebatnbsp;tempus,iudicaui uobis in memo^nbsp;liam effcredigenda,

ORATIO DE DIGNITATE ASTROs logi�jdiaainpromotione MagiQronim,nbsp;� Jacobo Milichio,�niio

Primeinftitutum eft,ut in hisfpeflaculis dedignit3tearnum,8i deuirtutum laudenbsp;dicatur,quod ea oratio cum ad formandanbsp;iudicia iuuentutis, rum ad accendendosnbsp;animos ad amorem bonarum remm,mas=nbsp;gnamuimhabet.Etfi autem pr�ctpue folet ad iuuenssnbsp;lutisutilit�rem hoc locoaccommodari oratio,ramennbsp;nec�teris quidem ullamacroama eftiucundius, quamnbsp;artiumamp;uirtutiTm encomia, quas ut quifcg ihtelligir,nbsp;ita uehementtflfime admiratur. Quare amp;fi oratio nolt;�nbsp;ftraaptiorfutura etatiuuentuti,tam� neuobisquidemnbsp;ingratam foreconfido,quorum quo maior eft eruditionbsp;Qi,prudcntia,eo magisdeledariuos cogitationeipfa aenbsp;tium arbitror. Dicam autem de ea parte Aftrologi�,nbsp;qu�defyderumeffedibus in natura inferiore difputat.nbsp;Jd^argumentum eo fumpfi libentius,quiamihinonnbsp;in turba imperitorum,fcd apud homines dodos,Qinbsp;Philofophi�deditoSjdicendumeffeintelligebam. Vcnbsp;autem Gr�ci Rhetores fumma prudentia in definitionnbsp;neartisdixeruntartemnonfolumoportere ueram nonnbsp;ticiam effe, fed addiderunt etiam oportere utilem ad uinbsp;ram eiTe;Ita egourrunqj difputabo,amp;:ueram effe donnbsp;ftrinamdec�leftibus effedibus. Si magnas ad uitaninbsp;util tea res afferre, J^tc^ hie principio � uobis peto, quodnbsp;�quiffimum eft,ne conferatis in artem errata artiftcum,nbsp;qua de re longius mihi dicendum effet, niff apud erudfnbsp;Ff ig tiffimos

tiffimos homines haberctut oratio . Sed alind eftcri^ menjqnodcti�apuddo�os detrahit fidcm ani,quodnbsp;oidchcet in hacinfinita cafuum humaixorum uarictate,nbsp;arsipfanon pr�uidctomnia. Negant igitur hominesnbsp;acutiarcemjhoccftjuninerfalem amp;perpetuam do�ri*nbsp;lt;iam cxiftcrc poffe ex particolaribus pauc�rum euens=nbsp;tuumobfeiuationibus,quafi uero autMedicina mor#nbsp;boscuretomnes,autpolitica fapientia omncs Rerum#nbsp;pub.tempeftaresprofpicere,mederi omnibus incom#nbsp;modispoffit. Et tarnen concedend�eft,multautriuf^nbsp;artisueraamp;firmapr�ceptafffe5amp;ad uitam utilia.ltanbsp;funt huiiis diuinatricis uer� qu�dam Si perpetu� figninbsp;ficationes,panciorcs fortaiTe,nihil enimdiiEmulo,^nbsp;Medicoiumjtamh�cars uerfatur in rebus procul po#nbsp;fitis � noftro confpe�u z Et cuhominum remperamen#nbsp;tamores^dijudicetjamp;uaticinecurde futuris maxima#nbsp;cam .in uita rerum mutationibus, diuinitas qu�damnbsp;�ffeuidetur.Cluare etiamfi non tam mult� funthuiusnbsp;artisdemonftrationes,cp c�terarum leuiorum arrium,nbsp;artis hoe magnitudini ttibuatur. Et qiiidem eo maiorcnbsp;curaqnantuiiimcunlt;5 efthuius artis,quodfuperimonnbsp;ftrarunt hominibuSjConferuari debet,eo maiore ftudionbsp;intendenda mens eftin has fignificationes ,qu� com#nbsp;pert�ftinrjriam hanim quoqg maxima uis eft,�Si multi#'nbsp;plexinuitau.ilitas. Nonfolum incpti,fed etiamimpronbsp;bifunr,quifairispcrfuafionibus ornare aut amplificarcnbsp;artesconantur.Ego ingent|eprofiteoc,non omniumnbsp;euentuumfignificationesc�pertaseffe,fed idem afFir#nbsp;mo multas cffecertas minime^fallaces fignificationes,nbsp;quasfiquisan!maduerterir,magnum ad regendam nanbsp;iuram,amp;plerof^forcun� impetus gubernandos.ad#,nbsp;miniculuiri

minic�lnmhabet. Ext�nu�t hanc artem 6^ Fauorinus apudGeIHum,5idicitpauca qu�dam pr�ui�deri 'is-ct)(ynbsp;/xtfUtg�i?,non folum non repugno, fed etiam plaufuninbsp;do,quodatt ^�T^^t/^tgwigff^/jampliffimopr�conioor:�nbsp;nauir artem, fiquidem qu�dam in natura autmotibusnbsp;pr�cipuaanimaduerti poffeinquit: Atexhis hominesnbsp;�agaces plutima poftea iudicant. Videtis in motibusnbsp;multaconijciantur ex uno aliquo geftu aut cachinno.nbsp;Ita cum cctt� not� quarundam pr�cipuarum returnnbsp;fintimpreff�natur�,mult� ex his poftea coniedur� fu�nbsp;miintur. Fortaffis autem non effet ars ducenda Afttolanbsp;gia,fi tantum conftaret conie�uris ; Nam ars eft eoruninbsp;qu� non fallunt. Verum �ih�c jpfa ars,ut Medicina 8�nbsp;politicajprimum ccrtis obferuationibus conftat, pofteanbsp;exhismuIt�oriunturconie�ur�.Vidit Aftrologus innbsp;gencfi Catiltn� ditos pofitusatogafpe�us Planetarum,nbsp;quifignificabant animi ctudelitatem,audaciam, pr�*nbsp;pofterosmoresjinquictaamp;inf�liciaconfiiia. Fac nonnbsp;potuiftecertopr�dicere,CatilinamCiceroneConfuIenbsp;motutumeffefeditionem.deinde futur�,ut in acieinnbsp;ApenniniradicibusinterficetetunAtanimaduetfis illisnbsp;infauftisfignificationibus,qu�quidemfuntcett�,con*nbsp;ijccrepotuitjfuturumciucmturbulentum.feditiofiim,nbsp;�� uit� futurum exitum tragicum. Ita inhgnia qu�damnbsp;intemperamentis ac motibusnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;iudicari

poffunr,quxnonfallunr.Nonigitureoafpcrnandaeft h�cars,quia non omnia pr�uidet. Quampauca certanbsp;funt in c�teris o ptimis artibus,amp;: ut iam non de Medicinbsp;na aut de politica dicamus,Num ideo totado�vina denbsp;Meteoris uitupcranda eft,quia paucas habet demon�nbsp;fttat.ones, poft�a pludma conficit conie�uris t�In ipf4nbsp;agricultura

4i� DE D I G N I T A T E agricuIfULiqu�mf�pefanimuCjnumidcononfuntconbsp;iendi agric Quin pocius utamuc atrium beneficijSj�inbsp;confidcrcmusquoufcg Humana mens progredi poffit.nbsp;Mequidemnonfolum urilifas in his arribus dele�ar,nbsp;quam in medendo, amp; in alrjs rebus animaduerto,fednbsp;mukomagishoc,quod cum hunc mirificum confen;�nbsp;fumcorporum coeicftium amp; inferiorum contemplor,nbsp;ipfe me ordo amp; Harmonia admonet, mundum non canbsp;fu ferrijfed regi diuinitus.H�c refpondere uolui ad uulgt;nbsp;gareconuirium,priufquamdeartedicerem. Eftautemnbsp;initio ueluti definicio qu�dam conftituenda Aftrolo^nbsp;gi�,uteam�fupcrftiriofis diuinationibus, quas Prole:#nbsp;m�us KvctiTio�oynTzs nocat, feparemus. Aftrologianbsp;pars eft Phyfices,qu� doeer,quos effe�us aftrorum lu#nbsp;men in dementis S^mixtis corporibus habeat,qualianbsp;temperamenta, quas alterationes,quas inclinationesnbsp;pariat. Er quia inclinationibusf�pe mores,ftudia, con#nbsp;IdiajCafus refpondent,utille inquit:

Ideo Horumquoquefignificationesaliquas monftraf. Quod ficonftabirfyderaHaberealiquosefFedus,planenbsp;concedendum eric, Hanc artem effePHyfices partem,nbsp;perindeutpr�didiones Medicorum. Nec ego nunc denbsp;hac parte prolixe difputabo, fed unumGaleni oracu#nbsp;lum in Hac caufa recitabo, qui non fol um reprehendir,nbsp;fed etiam grauiter obiutgat illos, qui negant infetio#nbsp;ra corpora affici � lumine codefti, �i inquit, Sophi#�nbsp;fticumeffe, negate manifeftam experientiam. Ergo 82nbsp;fatetur fe experientia uidum,tribuere magnam uimlunbsp;mini in inferioribus corporibus, 82 cos qui diffentiunt,nbsp;f�uerifl�nie taxat. An dubiu eft uices �ftaris ata hyemisnbsp;cfFici

A S T R. O L O G I A�. 417 �ffici Solis acceffu Si difceffu j Solis lumeti cal�faces�nbsp;re6idcficcare,Lunamhumc�are.H�c fi manifefta�Cnbsp;perp�tua funtin his duobus clariffimis fyderibus^cucnbsp;caeteraputemusfruftracondita effec lam perp�tua ex*nbsp;perientia teftatur,infignes coniundiones habere infi�nbsp;gu�s effeflusjid^intempeftatibus palam apparet. Vi*nbsp;di�is concurfum Plauetarum in humidofigno,annonbsp;tucefimo quarto,intumueruntubic^omnes aqu�,husnbsp;lt;Hid�tempeftatestotius biennq fuerunr.Hac�ftateplunbsp;uiascrebriorcsomniumopinioneamp;infalubrestempe�=nbsp;ftatum uariationes attuler�r, luppiter in Pifeibus Marsnbsp;in Tauro. Poffetn alia multa exetnpla recitare,fi temponbsp;ris anguftia non prohiberct.Nec uero dubium eft,utSonbsp;lisamp;Lun�,ita-c�terorum Planetarum lumen uariabenbsp;tepeftates, �T aerem,amp;: corpora noftraafficereRcs ipfanbsp;loquitur in herbis, in metallis, deni^ in contemptilfissnbsp;mis rebus maximamuimeffe,�diucelaudaturilludue�nbsp;lerisPoet��nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;...

orjt � �y liX�K^ti Xi� nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;/ityx

QuodcumitafitjCurputemus ftuftra conditaeffe ilia pulcherrimalumina,cumquidemnulla fitnaturapr�*nbsp;ftantiorautefficaciorluminer�Q.uin ipfc leges motu�nbsp;nonnefignificanttemperari lumen Solis amp;Lun$,ca;*nbsp;terotum Planetarum afpedu Mercurius amp; Venus nunnbsp;quam procul�Soledifcedunt. Superiores Planet� itanbsp;difeedunt, ut tarnen inepicyclis admedium apogeonnbsp;cumSolefempercongruant.Poftremo�^ Hippocratesnbsp;teftatur tempeftates excit�t! amp; uariarj ni fyderum. Etnbsp;diffimilitudinemnonfolumregionum,fedctiamingenbsp;niorumaemorum in diuerfis regionibus docet oriti �nbsp;cocleftibuscaufis,Haeccufint c�tta,conftatattisinitiumnbsp;G g uerum

�erum ac certutn effe,uidelicer,quod lumen c�leftc magnamuirnhabeatin dementis S�mixtis temperatinbsp;dis�ialterand�S.Deinde�ihocmanifcftatemperantianbsp;teftatur,IumenPIanetariimdiffimileefle:Safurnjme^nbsp;lancholicam,louis tempecatum,Martis cholericum,nbsp;Solis uiuificum,Mercurii liccius. Veneris Si. Lung huminbsp;dius. Eth�cuaric pofita miras mixturas efFiciunt, ut eunbsp;in medicamentis uari� herbg mifeenturjn cantu uoces.nbsp;H�c dixi breuius, non folum quod habenda fuit rationbsp;temporis,fed etiam quod uobis do�iffimis hominibusnbsp;fatis probata efle arbitrabar. Venio igitut ad alteramnbsp;partem,uidelicetjUtdeutilitate dicam. Nec uero exiftia�nbsp;mo quenquam adeo fuperftitiofum cfTejUt neget in menbsp;'dendoconducereobferuationem fyderum. Cum^ denbsp;hac re Sipr�cepta extent,8inota fit cxperienria,nonnbsp;ero longior. Quanto eft autem ilia maior utilitas, nonnbsp;folum in �grotis corporibus,fed multo magis in Rebusnbsp;pub'Confideraremutationum maximarum feu caufasnbsp;feu fignificationeSjUtaccommodare ad cas noftra con^nbsp;filia poflimus,S2 arte mitigate incommoda- Vete enimnbsp;inquit Plato,Syderumcircuitus efFiccre Marias uices,nonbsp;folum animantium corporibus, fed etiam uniuetfg na;*nbsp;tur� rcrum,uitghominum,imperijs,8^Rebufpublicis.nbsp;Vt autem agricolis pr�c�pitur,ut tempeftatumfigna obnbsp;feruentjita magni uiri in Repub. mutationum fignain^nbsp;telligere SC confidcrare debenr. Er quidem in fcriptisnbsp;politicis colliguntur ftgna fumpta amoribusamp;uolunnbsp;tatibus, ficut Medici morbos ex inremperantia, aut cocnbsp;ruptionehuniorumpr�dicunr. Sed magno Si fapicn*nbsp;ti uiro magnopcce prodeft, etiam h�c coeleftia fignanbsp;animaduei'tetcjuc regere aiiquo modo fortnnam,62nbsp;cauere

AS TR. O LO Gl AF� 415. taufte f�uas tempcftateSjUel cette mitigate poffit.Re�cnbsp;cnim di�umeft:

Qui fapit,ille aiiimum fortun� pt�parat omni, Pr�uifum^poteft arte leuate malum-Etenim fi ,^gnificationes ill� non funt confiderand�,nbsp;eut diuinita�un c�lo fcripc� amp; pi�� funt r Cum autemnbsp;Deus has notas imprefferitc�lo, ut Rebufpub.dennnfnbsp;ciaretingentes cafus,impietas eftjanimos abhacobfet*nbsp;uatione prorfus auertere. Eclypfcs,contunaiones,pro*nbsp;digia, traie�iones, comet�, quid funt nifi Dei oracula,nbsp;quiminitatut uit� hominum ing�ni�s calamitates acnbsp;mutationes i H�c fi quis contemnit,Dei monitus afpecnbsp;natur, Q.uatenusautemh�cmetui debeant, quantumnbsp;omnino tribuendum fit c�leftibus fignis,difcet idem ilnbsp;le uirmagnusexfactisliteris,ne obrepat animo impianbsp;uel confid�ntia,uel defperatio.Vt in agricultura ,in nas�nbsp;uigando, non eft itreligiofum obferuare prognofticanbsp;iempeftatum,itainadminiftrationeterum�onfiderarenbsp;naturales fignificationes,quas Deuspropofuit,utnosnbsp;uigilantiotes reddat, amp;cutam in nobis acuat, pium amp;nbsp;mileeft- Sed uideamus priuatos mores. Siquis naturaenbsp;fu�inclinationemintelligit,alcrebona8iconftrmare,nbsp;8i uitare uitia diligentia ac tatione poteft. Vetum eftnbsp;euim quod ait Ptolem�us : Sapiens anima adiuuat coenbsp;leftem operationem,quemadmodum optimus agriconbsp;la arando exputgando^ adiuuat naturam. Hoclate panbsp;tetin cura ualetudinis,in deligendo genere uit�,ftudi),nbsp;infufeipiendisnegocqs uel aptis uelabhortentibusabnbsp;ingenio. SiCutionisaut Antonq parentes fatisintellesnbsp;xiffent naturam filiorum, fle�ete fingulari arte feraS^nbsp;inqui�ta ing�nia ad modetationempotuiffent.PhifiP��nbsp;G g ij P��

puni M�cedonem accepimus Regem in primis calli* aum, cum animaduertiffet in filio Alexandro non fanenbsp;prauam,fed tarnen afpenorcm�iimpaticntem imperrjnbsp;naturam effe,uideret^ eumnon patidomicoremafpe^nbsp;rum,c�pitconfiliumdoflcina8� Philofophia fleacn^nbsp;di eum ad fuauitatem �icomitatem. Hac rationeadeonbsp;cxcoluit illam naturam,uc in ipfo curfu uidoriarum uixnbsp;quifquamfuentunquamhumanioracmoderatior.Itanbsp;ptodeftuidece,quoquenquamducatnatura,ut difci#nbsp;plinaidoneaaduiftutcm fleaatur,S:� uitijs abduca^nbsp;tut. Poffem Si alias utilitates �conomicas colligere,nbsp;fedhaspetfequilongumfuerit. Vosigituc Candida�,nbsp;quia iam Philofophi� uos publiceaddicitis, ut reliquasnbsp;pattes pro uirili ampleai,excolere,amp;: otnare debetis,nbsp;itamemineritis,bancquoquepattern amandameffe.nbsp;Nonfolumftulticia,fed peruerfitas eft,aucupariinge�:nbsp;nijlaudem exinfe�atione bonarum artium.Namui#nbsp;tos bonos decetjpr�daras artes amp; utiles uitaenbsp;prouiriliornare.utad earumftudianbsp;quam plurimiin^nbsp;uitentur.

go, deindecnm uideam, quanta fit non folum fcientiae copia,fedetiamdcxteritate,amp;f�licitate ingenrj�opus,nbsp;pr�fertim in hisfubtilibusartibus tradendis, mihi ueronbsp;confciusfim me�imbecillitatis,nonambiuihunc Io?nbsp;cum,diu^repugnaui pr�ceptoribus noftris,hortanti?.nbsp;bus,utelcmentaharum atrium, inquibusmemediocri'nbsp;ter exercui,publice traderem,pr�fertimhoc tempore,nbsp;cum altera Mathematica le�io interitu uirido�iffiminbsp;loannis Volmarijconticuiffet. Arqueilli quidem pete?nbsp;bant,ut hac in re non folum amiciti�ipforum rationemnbsp;haberem, fed etiam utilitatis adolefcentium, quia ma?nbsp;gnopere prodeft h�c elementa in fcholis affidueincul?nbsp;cari�^exerceri. Vicitigiturcumautoritas prgceptorum,nbsp;turn uero etiam uoluntas eorum optima erga rem litemnbsp;tiam. Videbam enim eos non aliquo priuato ftudio denbsp;ferre mihi hoc munus,fed tit adolefcentibus confule?nbsp;tent,amp; quantum poffent,eos ad has artes,qu? funt ueranbsp;Philofophi� initia, inuitarenr.

Quare cum meam operam deeffeReipub. adole? fcentium utilitati nollem, perpulerunt tandem,Lit poll�'nbsp;cetcc me peticulum fadutum effe, Quare peto �uobis,

* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Gg iij ucme

otmehacoff�ctj rattone, non arrogantia aut ingenij f�o ducia in publicum prodijfleexiftimctis, Minus au ternnbsp;p�nitebitniefacilitatisme�.ficognouero eci� frequennbsp;tiamueftramS^diligentiamtefpondere optimg uolunnbsp;lati pr�ceptofum,quiucftrg utilitatiscaufa mihihancnbsp;perfonam impofuerunt. Qua in re,ecit etiam prudenti�nbsp;atop humanitatis ueftr�,meam o peram boni confulere.nbsp;Nam quod ad pr�cepta ipfa tcadenda attinet,fpero menbsp;uobis fatisfa�urum effe.Siquid autem uel in oratio*nbsp;ncmea,uel ina�ionedefiderabitis,ueniam mihi datinbsp;peto.Agnofco enim meimpediri pudore ac metu,acnbsp;ne natura quidcm ad fccnicam adionem aptum eOe.nbsp;Sed propter h�c incommoda faftidirc has artes, Si. ftu*nbsp;dia earumabqcerejingenijeftplusfatis delicati �dmo*nbsp;tofi, fi tarnen profeffor eft fui generis artifex. Ego ueronbsp;��fi mihi nihil arrogo,ramen ea fide�idiligentiatra*nbsp;dam ha�epr�cepta,ut fperem,pofle percipi atque in#nbsp;telligi.

Expofuicaufam,quarein publicum prodierim,qu�C me,utfpero,fufpitionearroganti� apud bonos Siftu*nbsp;diofosliberabit. Nuncdicam demeoconfilio,uel po*nbsp;tiusdefententianoftrorum pr�ceptorum.Hi mihiin*nbsp;iunxeruntjUt tradam elementa Arithmetices amp; Geomenbsp;tri�,amp; quod natura harum atrium poftular,initium fa#nbsp;ciam ab Arithmetica. Vtinam autem amp; autorit�re 82nbsp;eloquentia tantum ualerem,ut ad harum artium ftudianbsp;adolefcentes etiam excitare��accendere pof�em. Quidnbsp;enim optabi�iuseffedocentipoteft,qu�m habereaudi#nbsp;tores incenfos 82 flagrantes difeendi cupiditateeSednbsp;quiapr�ceptores noftriquotidiefcholafticosad hasarnbsp;tes difeendas hortantur,�2mauifefta eftearum utiliras,nbsp;fpel�b

fpero pkfoftj pr�ditosliberalibusingenijs fatis ad hec ftudiacolendaincitatoscffe.

Gc�cinartantfabulamdePallade, qu�cuniei tibias recensinuentasMercuhus donafrer,ambulans ad fln^nbsp;menjC�pitinflaretibiam.Etfiaut�demulcebaturfono,nbsp;tarnen c� in aqnis uid eret faci� ridicule deformari,inflanbsp;tis genisjftatim abiecittibias. Has Satyri,qui capti nouinbsp;tare font accurreranr,abie�asftatimexcipiunt:ltatybi�nbsp;fpret� � Pallade,ccEper�t Satyris in delicij s effe. Ad h�cnbsp;modumfinamus fane ing�nia iilibcraliadeledari alijsnbsp;agreftibusarnbus,autpocitis qu�d� fragmentaactiumnbsp;citc�ferrejeu qu�ftus caufa,feu ut popul�rem opinion�nbsp;collig�t. Sed honefti ingcnij eft, nihil amare ardentiusnbsp;ucritat�, amp; hac cupiditate incenfum, expctere foliddnbsp;dofttinam dcuniuerfa natura,de rel{gionibus,de motinbsp;bus S� effe�ibus c�leftibus, decaufis mutationu,n� fonbsp;lu 3nimanti�,fed eti� ciuitatu amp; imperior�,dc fontibusnbsp;honeftor�offiicior�,8dhocgenusaliis.Sihuius perfed�nbsp;do�rineadmitationeatijamoretenemurjprofe�oetianbsp;c�ple�i h�c clem�ta debemusde numeris Si mcnfuris,nbsp;qu�aditum patefaduntadcjteras Philofophi�partes,nbsp;quani^perfeqcgmultu habet Si dignitatis et utilitatis.

Videteenim^latepateat ufus Arithmetices in oeco nomia,Si in Rep. Arifto teles feribit, Thraces q uofdamnbsp;�ire,qui numer�do n�poffuntptogredi ultra quatuor:nbsp;Qu�fo te, an talibus putes c�mendandam elle gubetisnbsp;nationem,nondicomagnimercatus,aut uenarummenbsp;tallicatujedalicuius mediocris �conomi�fExiftimes�nbsp;mus ne � talibus poffe rationes paululum modo intricanbsp;tas euolui amp; explicari Nequaej. Sed horumThrae� fi^nbsp;milesfuntinmagnis rationibus �iobfcuris omn�s,qu�nbsp;defticuti

deftituti funt huius'artis pr�fidio. Nec folu in ttiercatu� in mctallicis,in cud�da moneta,fcd in multis alijs publinbsp;cisetpnuatis^rebus c�purandis,arteipfaopuseft. Quinbsp;ucrfanturinRcpub.�rartj rationesnoffedebcnr.S�penbsp;iniudicrjsqu�ftioncsinciduntjqu� requirunt erudi^�nbsp;tamcomputationem.Ideononfatiseft noffenumerosnbsp;�atur�beneficiojfed arsaddenda eft,fine qua nall�nbsp;difficiles rationes explicari certo poffunt. QuareSpcranbsp;tes apud Platonem in legibus eriam banc tulit, ut duesnbsp;cogantur difcercArithmeticam. Sed quid attinct de renbsp;�Ota prolixius diccre: Nemo enimn�uidet'in omniuinbsp;ta maximum ufum elfe Arithmetices,nifi fit ftolidiocnbsp;Thracenfibus illis,qui n� nor�t numerate amplius quanbsp;tuor� At^ h� uulgares utilitates inuirarc pariter omnesnbsp;adolefcentes ad hancartcm difcendam amp;cxcrccndamnbsp;debtbant : Multi enim inddere cafus poffunt,ubi fingunbsp;lis magno ufui Arithmeticaeffepoteft.Proindeamp;iRolt;nbsp;nianismagn�cur�fuit, utliberi e�rumcum primislis�nbsp;teris etiam Arichmeticen petdperent.Meminiftis enimnbsp;�erfusHoratij:

Romani puerilongis rationibus affem Difcunt in partes centum diducere, dicacnbsp;Filius Albinijfi de quincunce remota eftnbsp;Vncia,quidfuperat^

Multiplex etiam Geometri� utilitas eft, non folum in �cdificatione,in metiendis uafis,fed etiam uiro politiconbsp;in Cofmographia,in locorum interuallis intelligendis.nbsp;Seddifcedoabhisuulgaribus utilitatibus.

Hiquiinftudqs uetfantHC,amp; perfe�am do�r�nam expetuntjillam fibi utilitatem proponant, quod ad do;�nbsp;flrin� de rebus c�leftibus nullus adieus patet,nifipecnbsp;Arithnie^

Arithmeticam K Geometriam. Et quidem tanta u�s eft Arithmctices in do�tinade rebus coeleftibus,ut medionbsp;cri Arithmetico pene omnia in do�rina rer�c�leftiumnbsp;fint peruia: Cette magnat� partem eius do�rin�finenbsp;ulloncgocioaffequipotcft.lam uideqnam exiguo la*nbsp;bore quantum precium oper� poffis facere. Nihil faci*nbsp;lius eft,^ has,ut uocant,fpecies in arte numerandi difeenbsp;te. HismediocritercognittSjpropemodumtotaAftro*nbsp;nomiaftatim percipifineulla difficultatepoteft.

Plato in Ph�dro fingitduplices animas,quarum al* teras ait alatas effe, alteris,inquit, decidiffe alas. Portonbsp;alatasaituolitare incoelLim.fruentes congreffu collo*nbsp;quio^Dei,amp; pulcherrimo fpe�aculo curfuum coele*nbsp;ftium,0dconfidetarccaufas omnium mutationuminnbsp;inferiore natura,in aete, in animantium corporibus, innbsp;hominumftudrjsamp;moribusjn uarijs imperiotum�inbsp;ciuitatum cafibus- Atij h� anim� toro uolitantes c�lonbsp;capt�pulchritudinediuinarum rerum,amp; illius admi*nbsp;tandi ordinis amp;: fuauitate do�rin? amp; uirtutis, hac unanbsp;uoluptate perpetuo frui cupiunt,nec onerant animosnbsp;obfeoenis uoluptatibus, qu� perturbant harmoniamnbsp;uirtutis in animis,amp; obijeiunt caliginemjuecoeleftianbsp;afpicerepoffint. Atill�anim�.quibusal�decideruntjnbsp;humiuagantur,etqu�runtuolupratesimpuras ex rebusnbsp;tecrenis, nec enim illam pulcherrimam lueem rer� c�*nbsp;leftium afpiciunt.Etfi autem Plato alas intelligit heroi*nbsp;cos impetusingeniorum, ramen ne illi quidem impe*nbsp;tusfolianimosfubuehuntjfcdopuseft etiam artibus,nbsp;quibus illi ipfiimpetus attollantur. Sunt igitur al� mennbsp;ArithmeticalGeometria. Has fi alligauenbsp;�itlibialiquispr�jjitQs ingenio nonfordido,facilimenbsp;Hh penetrabit

penetrabitinc�lLim,aclibere inc�leftiutn c�tn uagagt; bittir,amp;i iila luce ac fapientia fruetur.

Quareilliquifunt ingenrjsnon monftrofis pr�diti, rcs ? primas maxime^ admirandas,amp; cognitione dinbsp;gnas afpicere cupiunt,has alas fibi addant,uidelicet,nbsp;Anthmeticen Geometriam. Haruope fublati in coe=snbsp;itsmjuftrareoculis uniuerfam rerumnatuLam,cernerenbsp;l'pacia metas^ maximorum corporum,uidere fydecunbsp;fatales congreffuSjdeni^caufas return maximar�,qn�nbsp;in hac hominum uita accidunt, animaduertere poterienbsp;tis. Exiftimogenerofas mentes hac tanta utilitatecapi,nbsp;�iincitaH poffe ad has artes difc�das amp; amandas. Scionbsp;enim uobis quidem fatis perfuafum effe, magna digni^nbsp;tatem�i utilitatem effe do�rin� de rebus c�leftibus,nbsp;uosqj,utdecet,auribus atqg animis abhorrere ab Epieuxnbsp;ndelivamentis,qui deciderAftronomiam,amp;fomniacnbsp;Solem effe uaporem,qui mane acc�datur moru, pofteanbsp;autdefl3gvet,autinaquaextinguatur:Ita 62 ftellaseffenbsp;nubeculas cafu incenfas. H�c portenta pro ueris affirmnbsp;mare homine indignum effnedumPhilofopho. Nuis�nbsp;la ram barbara gens fuit^que non fentirec, ftellas effececnbsp;ta Si durabilia Dei opera,8^ certis legibus ferri, magn�nbsp;alicuiusutilitatiscaufa. Quarecontumeliaeftaduerfusnbsp;Deum,fingerehancconfufionemrerum,Solem uapo�;nbsp;rem effecafu inf�ammatu,8icafu f�erique Lucretius ait;

Q.UO cibus uocat atqj inuitat eunrem Flammea per c�lum pafeentem corpora paffim.nbsp;Plus ualeatapud nos autoritascum do�iffimoruhoni.nbsp;nnm,quih�cdcliramentagrauiffimisargum�cis confu*nbsp;tarant, t�ucro et��diuinaoracula infacrisliteciSj�qui��nbsp;bus diffencireimpietas eft � H�clai� t�ftantur, Solem,nbsp;Lunan��

t � A R � T �� M n I f A �l, 417 tun�fn,Kreliquafydcra cffecertaamp;durabiliaDeiopenbsp;rajamp;adduntfacr�litcr�jcuius utilitans caufa,luminanbsp;c�lcftia condita fint : Erunr figna, amp; difcernent temponbsp;ta 86 annos. H�c dcfctiptio,��fi bteiiis eft, tamc tes manbsp;gnascompkaitur.amp;Aftconomi� ftudium approbar.nbsp;Nam ntreliqtias partes omittam, fi Sol idco conditnsnbsp;eftjUt annum conficiatamp;gubernef,neceflaria eft obfet�:nbsp;iiatio curfus Solis: Nam fineobferuationcmotns.nullanbsp;funttemporum atog annorum diferimina. Quare nonnbsp;obfcurum eft SL approbati �Deo,amp; pr�cipi obferuationbsp;nem c�leftium motuum. Nccputemus effe leueseau*nbsp;fas,quarenosadhancdoarinam hortetur etiam diui*nbsp;na autoritas. Nam pr�tcrquam qiiod utilitates magnasnbsp;affert.ad communem uitam,enam monet nos hic pul*nbsp;checrimusordo motuum, hanc naturam non extitiffenbsp;cafUjfed ab �tetna mente ortam effeamp;gubernari. Pro*nbsp;inde ualde confirm�t in animishoneftas o piniones denbsp;DeOj�i de prouidentia.Jtaij exPhilofophisfoliEpieu*nbsp;tei fuetunt ��ioi, quia hase ilkiftria de Deo teftimonia,nbsp;uidelicetjCertiflimas motuum leges,amp; mirabilem har*nbsp;moniam afpicere noluerunt. Decet igitur bona ing�nianbsp;hanc honeftift�mam do�rinam amare,amp; quantum fienbsp;tipoteft,aliquidoper�intantarumrer� inquifitionemnbsp;collocate. Ac facile milita percipient h), qui mediocritecnbsp;in Arithmetica exercitati funt.

Redeo igitur ad Arithmeticen, quoniam de ea praeci pue dicere c�peram. Poftquam autem utilitates corn*nbsp;memoraui,qu�quidem minime funt obfcur�,breuitccnbsp;aliquid adijciendum putaui defacilitate.Scio deterrerinbsp;adolefcentesabhisattibus opinione difFicultatis.Sednbsp;quod attinetad initia AtithmeticeSjqu� in feholis tradinbsp;Hh ij foknr.

folent,8iqu�ad qnotidianum ufum conferuntut, ue� bemencec errant/i hgc putant admodum difficilia effe.nbsp;Ars oritur ex natura ipfa mentis human�, �i. habet cer^nbsp;tifTiniasdemonftrationes.Q.uareinitianecobfcuta,necnbsp;difFiciliaeffepoffuntjimopriorapr�cepta adeo perfpinbsp;cuafuntjUt pueri etiam eapoffint affequi, quia totaresnbsp;anaturaoritur. Deinde multiplicationis �� diuifionisnbsp;pr�ceptaaliquanto plus requirunt diligenti�, fed tarnenbsp;cauf�cito perfpici poffunt abattentis.Exercitationemnbsp;amp; ufum requirith�carSjUtali�omnes.Eft enimueriffinbsp;mum,quod ait Anaxagoras, Manu effe caufam fa pien^nbsp;ti�.fignificans fine exercitattone amp; experientia n� poflenbsp;artes rede percipi.Deinde ficubi eft aliquid difficultatis,nbsp;mcmineritis nullam effe artem, quae nihil habeat difFi*nbsp;cultatis. Et erratis profedo/i ftyli exercitium putatis fa^nbsp;cilius effe, quam h�cinitia ArithmcticestNec fchola�nbsp;funt eo condit�at^ conftitut�,ut ignauis ocium ad per^nbsp;fruendasineptas uoluptatesconcedatur,fedrequiruntnbsp;ftudia, curam 8i. acrem animorum contentionem, Necnbsp;ueronegomulta ab Arithmetics qu�fita �Sianimaduecnbsp;fa effe,qu� procul recedunt � captu imperirorum : namnbsp;artes omnes agitationecrefcunt. Sed ego loquot de hisnbsp;initijs,qu� amp; uobis tradi folent, amp;ad ufum co n fern ns�nbsp;tur.Quareadolefcentes abijciantopinionemdifficuNnbsp;tatiSjSd magno animo 82 quadam cum fpe adhanc ar*nbsp;tem difcendam acc�dant : quod fi facient,deinde 82 re*nbsp;rum fuauitas detinebit eos,82 fentient ipfa rerum ferienbsp;diffiicultatem minui. Expofui qu�utilitates pr�cipuenbsp;petend� fint ex Arithmetica,Dixi etiam de facultate.nbsp;Reiiqu�funtali� utilitates,fedobfcuriores,dequibusnbsp;non niuita dicam. Veriffnnum eft,C�teras artes facilius^

IN ARITHMETICAH. 4�? perctpi,cognita Arithmetica. EftenimArithmetica in*nbsp;ter primas artes,quedocctdijudicareacdiftribuere unitnbsp;amp;multa :oftendit ocdincm rerum, amp; mo net confufanbsp;euoluenda�idifcernenda effe. H�cfunrinitia ratioci�nbsp;nadonis in hominibus. Ideo prima eft numerorum ins�nbsp;telligenn3,id^fennffeopinorPyth3goram,cum defininbsp;uir,mentem eflenumerum;fignificauit enim animamnbsp;efferadocinatricem,qu�difcernitres,etordin�animadnbsp;uercit. H�cfunt maxime propria menti, Qi. funt prim�nbsp;mentisfundiones.Q.uare apte definiuitjmentemeffenbsp;numerum,uidelicet,numerantcm.H�ccaufaeft,curSinbsp;ueteresGrgcipoftGcammaticenmox tradidetint Arithnbsp;meticen,deinde tertio loco ptoponebantDialedicen,nbsp;quarto Geometriam. Videbantenim Dialedicen initianbsp;fumeteab Arithmetica, Qi.exercitatio multiplicationisnbsp;0idiuifionis,optimcpr?paratingeniaad Syllogifmos.nbsp;Item uis demonftrationis melius intelligi poteft, cogninbsp;ta Adthmeticarquia h�c habet maxime illuftces demonnbsp;ftrationes.Pr�tereamulti loci in autoribus occurrunt,nbsp;qui fine hac arte non poffunt intelligi. Pythagorici figunbsp;rate ufi funt uocabulis ArithmeticiSjea^tranftuleruncnbsp;ad Phyficam,8iad moralem Philofophiam, Sic enimnbsp;Pythagoras Deum definiuit : Deus eft exceffus maximinbsp;numerorumfupraproximum numerum.lta uoluitfis�nbsp;gnificare, Deum effe unum,amp; quidcm fummam natui�nbsp;ram. Nam denarium intelligit maximum numerum,nbsp;huic proximus eft nouenarius.Exceffusfupra nouena*nbsp;riumeftunitas:Hocmodo inuoluer�t numeristotamnbsp;Philofophiam. Etfi autem melius eft artes proprie trassnbsp;deie,amp;non inuoluere rotas figuris �nigmatibus,ta*nbsp;meninterdumetiamalij Philofophi,qui perfpicuePhinbsp;Hh iij lofophiam

lofophiam tradereuolucruin,adhibent cxcmpIa.Antf� nietica, que non intelligererurpeeft. Plato c�dicir,munbsp;tari Rcfp.ptopt�rc�leftescaufas,qu�certasuiciffitudinbsp;Kfs ter�effici�nnciuitatibusamp;impcrtjs,inquit:Q.uemnbsp;admod�r�fiftitnaturainuocibus,cunifefquitettiusfunnbsp;dus inngitur quinario,ideft,c�'o*?i� Ttwagap additucnbsp;tfliK TTiv^ifhoc eftjCu copiera eft harmonia J't� Trcea-Sii/�nbsp;Ira cum circumafla eft impcriorum pcriodus, tuunt�inbsp;mutanturRcfpub. AdiccitS^ caufam hanc, quia c� pla^nbsp;ni cubi coinplentur ad folidos ufi�,ncc cnim natura ultfnbsp;teriusprogreditur,multi diffimiles numeri procr�antnbsp;tur: Ira d�g�n�r�s ciues^quiramen potiunturRepub.exnbsp;pr�ftantioribus ortijeuertuntRefpub. paulatim ufij adinbsp;pcriodum. Hicneuocabulaquidemintcliiguntur finenbsp;�tithmetica. Sed he utilit�res leuiores fa nt, i 1 I� funt manbsp;gn�,qi]asfupra recenfui,Q.uod cum in multis alrjs uirgnbsp;negoctjshacarteopus fit,tum uero fine eaadillam pr�nbsp;ItantiffimamPhilofophi� partem derebus c�leftibusnbsp;nullus pateataditus. Hgc magna �lt;!:grauiscaufaeft,qo�nbsp;�ccenderegencrofas naturas ad hancartem debet,quianbsp;qui expetunt folida m do�rin�, amp; magnis u iris dign�*nbsp;omnibus ingcnij uiribus contendere dcbent,ut ad c�tenbsp;ras communes difciplinas illam partem dejmotibus 8^nbsp;effeftibusc�leftibusadiungant. Hune uirum quiuni��nbsp;uerfam Philofophiam animo complcxus,3rcanascau*nbsp;fas plurimarum mutationum in natura,amp;hominumnbsp;�ita,6� fontesuirtutis,8^ honeftorum officiorum in#nbsp;telligit,refle beatum dixerimus,ficut �i- Vergilius fa*nbsp;pientiffime dixit:

ORATIO FVNEBRIS DICTA DIVO Maximiliano Cgfari Vuittenberg?, � Philipenbsp;po Melanchrone, Anno

li(nttbiillam,quamfl;udiuni erga te meum,quicom* pertum babeam, exiniiamMaximiliani uirtutemlon*nbsp;gealijscelebrandamprxconibus.Dignus enim Ptin*nbsp;ceps fuir,excellentium ingenior� conatu,at^ ut Alexannbsp;drum nephas erat,nifi � Lyfippoamp;ApeliefingiJtainnbsp;hocnonliceatnififummisingenijs periclitari. Quibusnbsp;qu� mea eft oratio,cumaccenferi nequeam,nolQ uide*nbsp;n Cgfarem laudaffe, fed ueftris tantum ftudijs^hoc quicnbsp;quid eft officij dediffe.Namfiueidfatis,fiueliterisde*nbsp;beo,in omni propc curfu uit� meat nihil prius excolen*nbsp;disamicis habeo. Quanquam quid ifta nimiumfollicinbsp;tus ? qui probare mea nifi candidis ��alioquinbsp;amantibus niei,non admodum connbsp;lendo. Vale. Vuirten*

miPrincipisdiuiMaximilianiinteritus publicis omni�� um lacrhymis deflcndus eft.Nam ereptus eft terris unusnbsp;omnium, qui Gcrmanis.imperauer�tPrincipumjmula�nbsp;to fapicntiffimus �C fortiffimus,adhoc eo tempore,nbsp;quo nondum aliud fuit uel commodius declarandg uicnbsp;tun C�farian�juel magis neceffarium, cuius file ambis�nbsp;guos cafus fapientia fua temperaret. Quod enim fyit fclt;snbsp;culum ab ipfo Germani�regno dedicate,quo uel Ecclenbsp;fi�opes periculofioreloco fuerint,uel turbidi motus cernbsp;tius exinum uniuerf� Europ�, ned um Germani� por^nbsp;tenderint f Hortet animus dicere: Crudeliffimus nominbsp;nis Chiiftiani hollis Tutca imminet Itali�. Roma innbsp;niedijs flu�ibus �A��lt;rK�7r�',qu� debebat uniuerfo ornbsp;bi,nobis autem maxim e,ucluti quoddam domicilium,nbsp;amp; arx trepidantibus falutari. Gallig qugin atmis annosnbsp;iam fer� quinquaginta � Carolo ufqg o�auo agit alTii�nbsp;dua,nunquam ncfj maiores animi, nec fpes impotentnbsp;iior,nelt;5occafioamplior,ncque f�ftuna indulgentiornbsp;fuit. ReguliGetmanigpaffimpatri�,uer�^ Germanis�nbsp;c� uirtutis immemores, inteflinis bellis fua labefa�arenbsp;c�perunt. Hocillo rempote fublatuseft ex oculis mei�nbsp;diacgluceC�fac,orphanis patetjCuius prudenia amp; in:�nbsp;credibili moderatione animi,ut f�liciffimo profe�unbsp;eo^ ptopefuprafidem,inhunc ufi$ diem Germani�nbsp;laudes opes^au��funt: ita nifi illo ipfo arbitre amp; fers�nbsp;uatore,ftare non temere poter�t, lureigitur dolendumnbsp;cftamiffo

�ft amiffo C�fare, amp;:bono Principc,amp; bono uiro,quo iriUo utpukhcrrimc floruerunt Germanigcommoda,nbsp;ifa mortuo,non poffunt non illa emarcefcere. O mife*nbsp;tabilem Reipub.mortem,� accrba Germaniae fata : qu�nbsp;� quando unquamfenfimusaduerfa5nunc cette maxi*nbsp;mefentimus.Atqg utintelligatis meritolugendum cffenbsp;amp; C�fatis interitum,amp; grauem patri� cafum, obiter uinbsp;tam illius uniuetfamjS� eximia decora percurram.

DiuusMaximilianusCatfarnatus eft parteFridertco AuftnOjC�farCjLeonora Lufitana,utroq^ parenteinfi*nbsp;gni dementia amp; picrate :qu� quanquam fint Auftrtjsnbsp;een gentilici� dotes,tamen adeo in patte, ut de Leono*nbsp;ra interim taceam,excclluerunt,fulferunt^ : ut qui cumnbsp;ipf� badaude fupetiorum �tatum principes comparanbsp;tutus fit, uideatur inuidere feculo noftro fingulare hocnbsp;fpecimen,cuius uix umbram aliquam habent maiores :nbsp;tant�abeftjUt �quaffe putentur.Pattijs uirtutibus ado*nbsp;lefcensimbHtus,peromniareligionis,fidei,fan�i,�quinbsp;bonicgtt*i3xfuit,fedaliquantoglori� militaris cupidi*nbsp;t�te pattern uicit,qua faftum eft,ut cum ilium fummumnbsp;uirum artibus pacis pt�dicet Germania,hunc n� poffitnbsp;bellicis �^ctuilibus decoris maximi facere.Tyroci*nbsp;niumegit maximis confe�is rebus inFlamingis,Bra*nbsp;banttnis,HolIandis,Suc�bris,id^ taie, ut in eo utrami^nbsp;fortun� uicem fit expertus ; fie enimoportebat adule*nbsp;feentem fummis natum r�bus,fummo^ imperio gerennbsp;douelutinftadio,incurfurerum humanarum erudiri.� �nbsp;Etenim cum in priuatis ingenijs ad ciuilitatem erudiennbsp;dam^uitampertinerearbitrentut utriufij fortun� p�rinbsp;cul�, quod b�c atroces fer�,illa abie�os faciatanimos,nbsp;uiciffitudo cautosamp;memoreshuman�fortis,in Regenbsp;H imbuendo

�mbuendolonge pnmum duc� debet amb�guum forto n� rudimentum,quod neminem tam r�f�r�t res humanbsp;nasomnes compertas,meditatas^tenere,qu�mPrin*nbsp;cipem. In hoc Vlyffen fapiens Poeta Homerus �rflAv^anbsp;TTOi/ fecit,arqueadeo unicum boni Principis exemplar*nbsp;Arque ut uidemusluxuriantes primum fegetes raro fru*nbsp;gern maturare : ita quibus immodica primum fefe fort ilnbsp;na indulfitjfer� optima uit� pacte folent fruftrari, Et ninbsp;fi mefallitopinio mea, nulla omnino res eft adeo ef��#nbsp;cax ad muniendum tuendumcgin exordqs uit� homi#nbsp;nisanimum,utiniqu�amp;:inconciliat� fortun� pr�lult;nbsp;dium,qiium in primo fcilicet uit� ueftibulo imperitanbsp;communium return adulefcentia,male compos fuijmnbsp;pura �iinfol�s eruditur,agitur, �iuelutiputata inufumnbsp;uit�ftngitur:ftatim^humanaodiffe,Iibatis id genusnbsp;aduerf�fortun� primitijs,incipit:8ihoc falutare car^nbsp;men in imis conditum fedibus pe�oris, fie in oculis, fienbsp;inorefemper,utuniuerf�uit� tranfigend� fcopumha^nbsp;bet: Domino gloria ,mihi autem confufio. Scythianbsp;cos aiunt equos ftatim ut nati funt, quia calcearifer^nbsp;ro nonfolent,infalebrasdud,afpero filice fatigari,nbsp;quoindurefcantpullorum adhuc pedes: Ita conducitnbsp;adulefcentem hominem ftatim fortun� ludibrio J߫-�rceytftJSj,uti difeat,quatenus i�la fit fidendum,qu�mnbsp;fint omnia in hoc tecum humanarum theatro incerta,nbsp;U3cia,amp;;plan�,urpaucis dicam,nihil. Inhuncuidelicetnbsp;modurn aduIefcentiMaximiliano contigit fortuna, ni�nbsp;�otijs aliquot interim krta,interim aduetfocafu triftis.nbsp;Etenim occupata Burgundi�opulentift�ma ditio,cuninbsp;aliquandiu ciuilibus flagtaret odijs, iuuenem Ptinci^nbsp;gem fortciiuercipitjcaptiinim iu�iucHlaconiicit;id^nbsp;non

MAXfUftlANl CA^ff. 40 non modo pr�ter dignitatem reg�am, fed omn�no connbsp;tra naturae i'enfum,contra fas hominum, c�tra gentiumnbsp;inorem aufa : ncque his contenta,addit MorioRem,cuinbsp;captiuusRegulusquotidieluduseffet. O quantum fianbsp;gitium,� inauditum noftris hominibus fcelus,adule*nbsp;feentem Regem totimperris,totrcgnisdeftinatum,tamnbsp;turpiter habeti. Sed uoluntate fupcrum hand multonbsp;poft proceribus Germani� depofeentibus redditus, poenbsp;nam de fceletatiffimis Flamingorum populisfumpfit :nbsp;non quantum talc merebaturfac!nus,fed qu�impro*nbsp;bos homines flagitij admoneret; nam amp; in gratiamnbsp;poftea tecepit perfidos, amp; qu� belli impetu percul*nbsp;fa amp; conturbata iacebant.magnifice erexit,inftaura*nbsp;uit,auxit^. Poffem commemorare,qu� in eo bello gcnbsp;ftafunt pleraqueincredibili moderatione,utnontamnbsp;quod Flamingos uicerit,quam quod ipfum fefenbsp;taritjiaudari debeat,ni fatis eadem perfpc�a effent uo*nbsp;bis,quibus eiusbelliDux,fortis quidem uir,amp;minime �nbsp;batbatuSjPrinceps Saxoni� Albertus non ignorarur.nbsp;laminiplb C�fare argumentum ingentisamp;inui�ianinbsp;mi perfpicu�eraGamp;immortaledementi� exemplum,nbsp;qui fibi � tam infolenti,inhumano,amp;: crudeli hofte,nbsp;adeohumanitertemperauit. Quod pr�conium utcumnbsp;paucis commune habet (quis eft enim qui talemun*nbsp;quam fit perpeffus hoftem ?) ita pr�dicari,omnibus bonbsp;norum uocibus,omnibus celebrari lieens debet, utali*nbsp;qua faltem cx parte tant? uirtuti pr�mium, gloria in ponbsp;fieris perfoluat. Non eft ut hoe loco dignemur Antoni*nbsp;nos, Traianos, multis alioqui nominibus laudatosnbsp;Principes, fed clemetiti� laude cumMaximilianononnbsp;tcmeteconfercndos,qu�uelhocamplioreft,tp ipfa fitnbsp;li ij omnium

omnium hecoicarum uirtut�fumma, prora �C puppisi, utdicuntEtenimc�facr� liter�DeumOpt.Max.mortanbsp;libusponffimumpr�conioclementi� �L (pt�ctvd^uTr�ctsnbsp;c�mendant,n� poteft effebonus Pcinceps, q ni n� pic*nbsp;no pcdorefacrofan��ill� c�lcftis phi�antropi�fpcci�nbsp;c�pl�xus eft. Nam hacunaiuberur maxime referre fupenbsp;rumacc�leftenumen in terris. Tandc uero fedatis in*nbsp;teftinis motibus,Burgundiam Gallus inuafit, ubi fepenbsp;c� hoftecongreffus eft nofter,figna f�peretulit. In fum*nbsp;ma, Gallum Germania exturbauit atqg hic q uidem eftnbsp;adulefc�ti�C�farian�curfuSjCuiusuostant�admonui,nbsp;nam utfingulaexplicentur,nelt;5 hoc patiturdicedi fpa*nbsp;cium,nelt;5 Ingenium me�. lam amp; reliqua percurremus;nbsp;melioribus indeuft� annis c� bello tum pacegefta,qua�nbsp;omnia ingentem amp; uere heroic�Maximiliant anim�nbsp;arguunt.Itaqg is indole talijufurer� iamnon mcdiocri*nbsp;fpem fuitantam Germani� proceribus fecir,ut unum fa*nbsp;fcibusRomaniSjamp;coronaGermanici regni dign�cennbsp;fucrint.Imperatordefignatus,apud Aquifgran�Regi�nbsp;honore au�us eftjid^ parente uiuo, qu� raris foelicitasnbsp;contigit. Primum omnium Germanig ftat�confoederanbsp;tioncSueuica fancita,confirmauit3utili fan� confiliq^nbsp;quo Germani� opes uel potiffimue�rnunitaefunt: fuienbsp;cnim eaconf�deratio hadenus in rebus dubrjs cercifl�*nbsp;mum Germani� prgfidium :Oftriam deindeab Hunganbsp;ris afferuit. Sub idem tempus imperauitTurcis not� fenbsp;rocigBaiazita rcx,quiin Hellefpontumgraffatusbello^nbsp;Illyr!osafflixit:Dalmatas,deindc qu�funt inuicinijJnbsp;regiones,Garinthiamamp;;Croatas inuafit, dept�daturonbsp;fimiiis : pefl'imi fuerat exempli res futura,nifi irrumpennbsp;tem Waximilianus prohibuiffet: aliquotTurcarum manbsp;nipuli

n�p�li in fuga c�fi funt. lam tum hoc duce, Germania Tuccas uinci poffe didicit,ex quibus nos paulo ante,�nbsp;femper alias quocj inuiais,grauiffimam cladem fub Sinbsp;gifmundo C�fareaccepimus : ueru nihil fucratpericulinbsp;noftcis rebus exTurcis hoc uiuo,quem fcilicetiam olimnbsp;agnitum n� temere in arma uocaturi �tant : c�tera �aianbsp;zitainui�usjhuiusuim nonfuftinuit.Regrcffus deindenbsp;in Sycambris bell� geffit,quo effent accol� � latrocinij snbsp;tuti.Namutaffiduoinarmisfuitjitan�geffit cumalijsnbsp;bella,nifi c�ijs qui public?falutiinfefti ecant. Priuataninbsp;iniuriam uidetur tuliffe minus egre, foleanc uulgo Renbsp;gum ingenia. Sed quid non priuatim ferret is qui non ftnbsp;bi fciebac imperium gerijed Chriftiano populo,imonbsp;Chrifto c nec aliud effe Reg�, bonu patremfamilias fnbsp;fluitumfedemubeatum putatjCum beatam uidetfu�nbsp;induftriafamiliam.Ita Regis eff,nbsp;n�libidinefuamodum ftatuereiniperijs,fedc�modonbsp;publico.Q.UO minus bonos agunt Principes,qui fibinbsp;quiduislicereputant: peiores, quibus quiduis liber, iranbsp;,uidelicetimbutis,utnullo difcciminehoneftaacturpia,nbsp;phas nephas mifceant: qui fe regnare no putant,nifi petnbsp;omnia libidinis,acturpitudiniscrudeliffimacxempla,nbsp;ius,phas,boni3,�qu�,piurn,fanaum,fidem,religion�,nbsp;denii� omnia publica 8� priuata c�turbent. Nolo nuncnbsp;meminiffcClaudiorum,Nctonum,Commodi,Helio#nbsp;gabali,Diocletiani,Maxentrj,Sifimilium.Ipfinosin ftnbsp;nu noftro,Germani,quiaffueuimus fempec effeliberi,nbsp;tales alimusRegulos: quosftcummaiorumf�uiffimisnbsp;amp;immaniffimisflagitijsc�paremus,facilecrediderim,nbsp;poffeillos hodteinnumerumbonoru Principum re�a�nbsp;tum ici. Quanto fatius erat Principes huius �tatis � Maxinbsp;li lt;ij mil�ni

miltant ingenio, fua tettipcrarc, ut qucm � fupcn�s iccef p�tant pattern,amp;fcruatorem,cundem moribus refer*nbsp;tent, ucl hocetiam,quogratitudinem animi fui coele*nbsp;ftibusdeclararent,fiilluttificeffentcomplexi,uteius^nbsp;�naxitnefitnilesfeuellent-Inhoccum fempet public�nbsp;falutisarferitcura,nihil n� datum eft Audio pacis,publinbsp;c�pietatiamp;religioni.Ipfefemperinarmis fuit,ne un^nbsp;fubito motu turbaretur Germania. Ipfe fempet bellanbsp;geffit.utabomnimetubellorum tuta effet Germania:nbsp;cum Geldris ideo dimicauir.ne uiciniam latrocinijs in*nbsp;feftarent : cum Helueti)s,ut fuos � ui affereret; cum Palanbsp;tinoitem.nc inRhenum plus �quo gtaffaretur. Quisnbsp;cftenim qui nefcit occupatum in Geldris,adfufcipien*nbsp;d um cum Heluetijs bellum graui reru fuarum periculonbsp;� Sueuis euocatum effc,qui iam ante bellum gerebanr,nbsp;^illiusfignaamp;aquilasuidiffent?8� c� PalatinisPrin*nbsp;cipibusantemultadciurea�afunt,^arma moueten*nbsp;tur,foctaffetumqiio(5 parfurus,nifiPal3tinumconuer*nbsp;tiaduimfenfiffet.lpfeliocfciojparsillorummalorum,nbsp;c�comitijs Auguft? habitis multautrinqjia�ata effent,nbsp;Palatin� nihil refpondiffe,nifi ut fui c�telo effent,uin*nbsp;dicand�armis Bauariam. Videtis quaimpulfus neceffinbsp;tare bella Germanica fufcepetir.Hoc a�t memorabilenbsp;fapienti� fu� exemplu d�dit, qgt; ea bella ficgeffir,utfonnbsp;tes tant� punirctur, relique nation es quitte effent, inte*nbsp;rimundiqj pr�ft�s,quod in Regibus uolebat Homerus;

�ioccft,8r Rex confilio,Sd pugnando miIes:Nam in citco'9 bellomulta prudenter,mult3 fortiterfecit.Heluenbsp;tios,gentemalioquiferoccm,belloeouft^ fatigauit,utnbsp;pacem iibenter agnofeeret, per Gallos impetraret.nbsp;Palatino

H A X I M I L I A N T CAES. 43^ Palatino aiixiliaris exBocm�slegioc�faeft,id^dimiJ�nbsp;cantc Maxitniliano ipfo fortiffime, tam� amp; ille receptusnbsp;eftin gratiam, quufatis poenatu dediffer. Pallor, nifi finnbsp;gularis eft fapicntia,fic belia gei�ere,ut folis fontibus de�nbsp;tn'meto fint.Et incredibilis eft magnitndo animi in eo,nbsp;qui modum ftatuit poene,non qucm culpa meretur.fednbsp;quemfacit uidoris manfuetudo.Ea turn etat Germa*nbsp;ni�f�liciras,ut cumomnino effet aliquid Marti dan*nbsp;dum,ita enim eftgentisnoftrgingenium,tamen id fie*nbsp;ret citra publica incommoda, Quando enim un$ fuitnbsp;Germania pacatior,(^fubMaximilianofHiffeuidimuscrnbsp;Quoties fub Carolis uniuerfa c�mota QL labefadata eftnbsp;feditionibus intcftinis r Dabimus aliquid Othonu foe*nbsp;licitatijamp;gentiliti� laudi:femperenimSaxonia pacisnbsp;amans fuit. GerteFrancor�Henricostragica etiam manbsp;Iaafflixcrunt,quumaliquandiu parsGermanor� filio,nbsp;pars patri ftuderct,utreliqua pr�teream.Ab eo uerotemnbsp;pore quo imperauerunt Sueui, qu�fo quid fuit in Sigif�nbsp;mundum ufc� I�ti in uniuerfa Europa,nedu Germaniafnbsp;Prud�ter Fridericus primus , qui belli mole in Italiam,nbsp;ac deinde Afiam ucrtit : Qui hune fecuti funt omnia in#nbsp;f�licirer.Regn� pariteruindicarunt Philippus Sucuus,nbsp;Otho Saxo,deinde Adolphus Naffaenfis, 8� Albertusnbsp;Auftrius.' poft hos Ludouicus Bauarus,amp; Fridericus Aunbsp;ftrius. Inh�c,nequid deeffetmali,quotPontificumur*nbsp;bisRom�diffidi3,quotitemGermanigdcuotiones{n*nbsp;cideriint,quibus fempec aduerfa fuithuiusregnitran*nbsp;quillitas, ne fuain Italia tyrannis imminuereturtnainnbsp;pr�ter id quod aliquoties uniuerfa Germania diras Ponnbsp;tificias pertulit,non raro priuatim quo^ urbes ac diticMnbsp;nes aliqug defecracg funt,Iranunquani bellorum femi*nbsp;nanon

na non miniftrabant Pontifices Germanis J qu�hoc�ttt perante nulla fuetunt: nunquam Germania uniuerfanbsp;t^mmota cft,nunquam labefeflata,hoc imperantejte^nbsp;ligio : qu� nifiadmirabilis qu�dam fapientia,amp; planenbsp;c�lcftis, integra amp; falua conferuare n� potuit : amp; hunenbsp;Prindpem ereptum terris non doleatGermania f De*nbsp;detatluliusPontifexmaterieminteftiniquo^bellijfednbsp;qu� fuit Maximilian! prudcntiajcauitneltalianbsp;'�.gi5,Tffohilj.oio'iiga,51/.VTK t]^ovlt;rcenbsp;egrederetur: Nam ultimum operum morraliumgeffitnbsp;bellum IralicumjCuius eaentus paulo iniquior fair,teli*nbsp;qua enim foeliciteccontigerunr,perf�dia gentis in caufanbsp;eft.Eam^ fortunam c�munem habet c� Carolis,Othonbsp;nibus,Fridericis,LudouicoBauaro,etSigifm�do:adeonbsp;Temper gentis dubia fides,amp; Pontificumodia,malanbsp;conciliaruntnoftrisPrincipibus .Id quodRodolphusnbsp;Habfpurgus,qui primus � famila Auftriorum Romanisnbsp;f�fcibus au�us eftjbello �i paceclarus,intelligens,roganbsp;tusquuritaliam peterenollet.per apologum Aefopinbsp;Olim quod uulpes �groto cauta leoninbsp;Refponditjrefetam^quia me ueftigia terrentnbsp;Omniainaduerfumfpe�antia,nullaretrorfum.

�BelluamultorumeftcapirumRoma: Videlicet fignif�* caturusneminiexGermanis Principibus profpete ad*nbsp;uentuminltaliamceffiffe- C�tera f�lixMaximilianus,nbsp;hune cafum fatis debet, quem ramen communem cumnbsp;omnibus altjs habuit. At^ h�c fer� funt,quor� uos obi*nbsp;tertantum admonui, q u g ille memorabilia bellageffir,nbsp;longe hispr�ftant decora pacisjquibus^utnondumul*nbsp;lo temporetam floruit Gcrmani3,ita c�eo nemo fupe*nbsp;riorum Princip� eonfetendus eft.Liberalitas in eo fum*nbsp;ma,cultus

M A X I M I L I A N I C AES. 441 tna,cultus pietatis pr�cipuus,plunmarum artiumnbsp;linguarum cognitio, omnium ciuilium return tantusnbsp;amor,quantum hodie illoipfo aurore ciuilis cultus innbsp;Germania uidemus,quernomnes eo eflelocofcitis,utnbsp;cum noftris nulla poffit comparari extera nario. Literasnbsp;fouitjdecretis in ftudia ftipendijs Vienna, ubi primumnbsp;Mathematica amp; Po�tica refloruer�t: cuius exemplocunbsp;ali) Principes ad literas anim�adieceruntjtum maximenbsp;optimusSaxoni�PrincepsInterrexFridericuSjCuiuscunbsp;ta reftituiturfontibusfuisTheoIogiajhicrantof�licior,nbsp;quanto omnibus alijs difciplinis facie pr�ftant. Dignanbsp;eftomnino Principe uiro cura rei literarie,6lt;Jquodillanbsp;len�ta fapere incipiat Germania, amp; quod fineliteris nenbsp;moimperare re�efciat.Idquod dixiffeferturSigifmunnbsp;dus C�farad Ludouicum Comitem PalarinumRheni,nbsp;auum eius qui hodieditionem gubernar, fenem^ pcc��nbsp;mouiffe,utiamcanus Latinas litcrasdifccret,non aliternbsp;Cato Gr�cas. Mechanica uero qu�dam � Maximilianbsp;no inuentafunt, qu�dam au�a : Nam ad ilia eum mironbsp;ingeniofuiffe,dignisfideteftibusdidici* Sedquid egonbsp;fingulacommemorofanteoculosponiteReipub.Gecnbsp;manic� ftat�,utilliusaufpici)serexeritcaputnuper,hocnbsp;�mortuo,�fata, amp; � necelfitas modo rurfum demittar.nbsp;Videor mihi uidere ante oculos communem patentemnbsp;omni�noftrumGermaniampullat�acfordidatam,minbsp;ferabiligemitu,reuocareSeruatoremfuum:ftantes,hacnbsp;proceresmiliti�noftr�, illac efFufum gregem eorum,nbsp;qui ftudijs pacis hoc Principe ftipendia fecerunt. O nosnbsp;inifetos,quibus hunc tam clarnm folem inuiderunt fu^nbsp;p�ri. Oinf�lic�patriamamiffo parente ipfotuo.Oin^nbsp;f�hcem pacis alumnam fidcm, amiffo affettore tuo.

O inf��iccm return publicarum cuft�dem c�cordiam� amif�b eo qui per omnemuiram concordi� iurareli�nbsp;giofiffime tutarus eft. O inf�lices Mufas, ami�b uniconbsp;pen� pr�fidio ueftro.Q,u�fo uas uiri,erigiteanimos,�2nbsp;Germaniam ipfam lapfantcm, oculis contemplamin�nbsp;Me enim plura dicere non finit nuncdolor. Omnes in*nbsp;terimtantiPrincipismemoriamcontemplatione�irtunbsp;turn fandarnducamus,quo nond�alius in regno Ger*nbsp;manie.neqs priuatim,nelt;5 publice maioribus ornamennbsp;tisilimlrauitEuropamDoleamuscafumnoftrum, quinbsp;busalieniirimotcmpore,at^adco eo,cumfapientifft*nbsp;mo nobis Principeopus effet, Maximilianocarendumnbsp;eft. Vides autem llluftriffime Princeps Friderice,utinnbsp;teiam res uniuerf�lmperq Romani inclinat� recomb�f.nbsp;Tu pacis ftudia,ius,fidem^ publicam,qu�in humerosnbsp;iamtuosinciderunt,fuftinebis,feruabis,actueberis.M3nbsp;gnum uirtutis tu� documentum haftenus orbi dedifti:nbsp;lam nunc tibi connitendum cft,ut cum falute noftra fa*nbsp;picntiamS: uirtutem tuam coniunxiffe uidearis. Hocnbsp;fupereftjUt facris uotis pijs^ inferijs Maximilianiani*nbsp;mam profequamur,quodilIi,uelutparenti,Principi,nbsp;uelutfrattijhomini debetis. Tu quoij per bonitateinnbsp;tuamChriftelefu Opr.Max.tequ�fo,da precesteno*nbsp;fttgfupplices placer, da ut fentiantMaximiliani m�nes,nbsp;profuiffefibi apud te pias Ecclefi� preces, cui tu eumgnnbsp;bernatoremacPrincipemfecifti. Per bonitatem tuangt;nbsp;Chriftclefu Opt.Max, tequ�fo,intcrim plebem tuanlnbsp;affere,fcrua,prorcgc, qu� fanguinetuo it��*nbsp;buta,non aliunde quam ex tenbsp;fibifalutemfperar,

Go in hoe publico lu�u, acerbiffimo^ omnium dolore,cum erat uel interims Sanbsp;^jj pientiffimiPrincipisdeploranduSjUelias�nbsp;ftura Reipub. quam illo amiffo fecimusnbsp;� maximam,dcficnda,uelorationeleuan*nbsp;dae mentes ptocerum,aut etiam populatium, non mo*nbsp;do non fatis pr�fentcm animum ad dicendum adferrenbsp;mefentiOjSedh�cuoxetiamteftis ofFicrjpietatis^nonbsp;ftt�,ma:rorelachrynHS^impeditut.Et cumpr�clar�nbsp;uirtutes huius Principis hunc honorem, quo fempecnbsp;optime conftitut�ciuitatesfummis uiris parentarunt,nbsp;inprimismcreantur,grauitercruciot,quod pulchertii=nbsp;ma eius m�rita, pr�fettim in recenti lu�:u,� nobis orna�snbsp;tinequeunt.NamcumReipub.orbitate,qu�in hoc monbsp;tUj�ihistencbris fapientiam huius hoc temporetan^nbsp;lumen tequitebat, uehementer perturbor, mm augetnbsp;dolorem priuams Indus. Etenim cum uiuum non mo#nbsp;do propter beneficia quae extant erga me abillo profe#nbsp;da innumcra,coluerim,fed ctiam propter infignem uicnbsp;tutem uniceadmirams fim Si. amarim,non potuit fieri,nbsp;quin tantiuiri interim ualdeconfternarer. Nos igitur 82nbsp;ingeni] inopia,82 doloreimpediti,noninftimimus cnnbsp;comium laudum illius, tanmm hac mifera uoce, Si hisnbsp;lachrymisgratimdinemaniminoftrideclaramus,utinnbsp;lelligi pofftt iucundam nobis illius uirtutem,grata offi#nbsp;da Ruffe,

manibus huius Principis debeatjattingam obiter quaf�* dam eius laudes,amp; tanqu� procul oftendam. Ec quatns�nbsp;uis non fomo mihi tantum,ut oratione mca leuari moenbsp;rorcm illorum poffe fperem, qui ia�ur� magnitudin�nbsp;intelligontjquam hoc cafu R.efpub.fecit,tamen fpero fonbsp;re,utillaipfamemoriauirtut�,illiusleniatacerbitatet�inbsp;lu�us. Cumdiu�n�litergdoceant diuinituspr�ficiManbsp;giftracusRebufpub.amp;i:faro Principes dari,plurim�pronbsp;fcflo fupcris h�cdebet natio,poftquam taliscontigitnbsp;Princeps,qui cum effetprim� naturafadus adomnesnbsp;artes pacis, 6iad humanit�rem �i. manfuetudincm,nis�nbsp;hil antiquius, aut prius populi falute habuit. Pc�dicentnbsp;ali) maiocum imagines �^^uetera ftemmata, qua laudenbsp;quanquam abondent Saxoni� Principes, tarnen erantnbsp;alia in Friderico maiora,fcientia gerendi imperi), amp; aninbsp;mi magnitudo fumma. Fallitur autem, fiquis putat ac�nbsp;mis tantum 8iui teneriRefpub. plus ad eam rem mo�nbsp;menti adferunt pacis artes, iufticia moderatio animi,nbsp;conftantia,tangi cura public� falutis, diligentia in di:�nbsp;cendoiure,indirimendis ciuiumdiffenfionibus,tolegt;nbsp;cantia in perpetiendis uulgi erratis, f�ueritas in coheranbsp;cendisimprobisjclementiainferuandishis qui corriginbsp;poffunt. Ad uulgus in maiore admirationefunt,cla�snbsp;rius^cernunturbellic�uirtutes,amp; pluris fit miles albnbsp;quis athletico robore, qu� m moderarus amp; placidus chnbsp;uis.Togat� uirtutes Si. urbang, utali�res bon� latent,nbsp;necfatis not?funt impetitis. Itai^ kuiter laudari eos punbsp;rant,qnibus pacis ftudia actesqj tcibuuntur.Ego uero itanbsp;fentiolongepr�ftare,fiue quis utilitatemfpe�et,fiuenbsp;hominis naturam,caftrenfi ufui pacis ftudia, nec patiacnbsp;pr�poni Augufto Pcincipi quietis Qcij^ am�ti, Antonianbsp;Imperagt;

Imperatorcm magnu tnumquidem,fed perniciofum Retpub. NecGr�cis plus contulir Alcibiades,quam Sonbsp;lon:Q.uor� alter bellum ex belloferenscuertiipatnam,nbsp;alter legibus latis amp;ciuitate iureconftituta non femelnbsp;tantumferuauit. Finxerat ita^Deusadhas utiliores�inbsp;melioresuirtutesFridericum. Quaproptcrprimumtucnbsp;bulentisGermani� temporibus,tarnen femper cauit,nbsp;ne quo bello fu�gentes uexarentur.

Quam mihi ui�oriam audet aliquis ad h�c confer^ te,cumtamuatii motus annisiam plus triginta in totanbsp;Germania fuerint,cum tories uis paratetur, multi, ut fitnbsp;inregno,inuidetenteiocium,multiinftigarent ad mosnbsp;uenda arma. Credcmihi gt; non mediocrisilla tum pru*nbsp;dentiaerat,tumfortitudo,animu atq; iracundiamuinsnbsp;cere.parcerepopuli uit�,amp;pecunijs,catione,confilio^nbsp;uimhoftilem difcutere.Periclemferunt animamiamnbsp;pene agentem,cum circumftantes amici pr�dicarencnbsp;eius trophga amp; ui�oriaSjdixiffeillam laudern non tamnbsp;fuam effe,qu�mmilitum aut fortung: banc effe proprienbsp;fuam,qtiod nemo ciuis fua caufa unquam nigramuesnbsp;ftcminduiffet.uolebatenimdoccre,priuatg dignitatisnbsp;tuend? caufa neminem unquam ciuem interfeftum � fenbsp;effe. Athicnoftctnonmodopriuatas iniurias nunqu�nbsp;cum peticulo ultus eft,fed bella etiam amp; uim publicamnbsp;rationc,fineciuiumc�deopprcffit.Veriushicdefepr�nbsp;dicarepoffit:Cedantarmatogg.quamCicero,quimosnbsp;tum in Repub.ciuilem atmis crudelius etiam quam resnbsp;pofcebatjuindicauit.Porto quemadmodum pcriculosnbsp;fistempeftatibusfincfummauigilantia,fummo^labonbsp;renauem feruare incolumem gubernator non poteft,nbsp;ita tarn duro tempore pacatam tenere prouinciam totnbsp;Kk iij annos

4s4lt; o R � t � � i N f V N � R. � annoSjnoneftuuIgar�s�ngenijopus.Etfiui�or��efani�nbsp;gutne part� troph�is ac tdumphis ornantur,qu�m granbsp;ta nobis effe debet harum uidoriarum memoria, ubi fonbsp;l�HS Principis confilio diligentia^ bel�a profligata funr.nbsp;Quod ft intelligerct uulgus, quantam perniciem ac ua*nbsp;ftitatem foeliciffimum etiam bellum adferat, amp; uid erecnbsp;propins pacis commoda,profedo ftatuecet nihil � Deonbsp;rnelius,nihil utilius,nihildiuinius hisregionibus datinbsp;potuiffe, qu.imtalem Pnncipemtam pertinaciterfugi*nbsp;tantem bell a. Porto non caruerunt honore h� uirtutesnbsp;eiuSjdum eniniuidcnt publicis commodis tanta fidenbsp;eum feruire populates, tanquam pattern fer� amavunr,nbsp;nulla ctudelitatis autiniuri�fufpitio h�fit in ullius ani*nbsp;tno. Erarq; id confecutus quod fcribitXcnophon,Effenbsp;difFtcilIimam,amp;plan�diuinam,atuolcntibus imperanbsp;tet.Neq) ueroPrincipi quidquam contingere poteft honbsp;norificentius,quir'n ut prudenri� 6: iuftitig laudem illinbsp;ultroconc�dantfubditi.utfalutem fuamtutoilliconpnbsp;inifiam purent - Sic ille�quitate diligentia^domifoi�nbsp;lis^Rempub. pacatamannosplustrigintatenuit,legi*nbsp;bus,moribus,�dificijSjditionemundi(5 exornauit. Idnbsp;magisputauitregium effejexcolere^ornare^bonopuonbsp;blico prouinciam,quam maiores ttadidiffenr,^cumnbsp;multor�iniuria fines tegni proferre amplificare^. Etucnbsp;Greciprouerbio monuerunt,Spartam nado ornand�nbsp;c�ef�e. Itahicfummauianimiincubu�t inhoc.uttan^nbsp;dom� paterfamilias,redderet dition� omnibus bonisnbsp;tebusflorentiorem. Poffemhiceriam c�memorare,^nbsp;pcriculofa diff�dia exterotum Principum, multa bel*nbsp;la autotitate fua diremerit; Sed neq; tempus longioremnbsp;ownonem, ne^ uices meg ferunt, amp; plerafcg res geftasnbsp;notas

FRIDERICI DVCIS SAX, 44^1 notas efle uobis arbitror, quas fi animo reputabitis, *0�*nbsp;telligctis fumma prudcntia, fnmmo^ confilio in Rep�nbsp;iierfatum efle, Qi. uete falntatem Pcincipcm amp; pacri� S;nbsp;extcnsftiiffe.�go profe�o fumm� hanc uerinimam^nbsp;laudem eius effeduco,quod ita pacem turatus ei%ut ta*nbsp;tnen� bello prouocatus etiam,abftinueck: Qualaud�nbsp;nihilexcogitaciPrincipeillufttius potcft.Diuina enimnbsp;pr�coniaeti�merecur,namc�mundusimperii poflefl�nbsp;onetn ui atqjarmis defendi dcbeteexiftimet,Chriftusnbsp;- c�tra,pronunciat bcatos effe mites,amp;: � f�uitia alienos,nbsp;eis^ poffeffionemterrg pollicetur. Et paulo poft, pacifinbsp;cos etiam filios Dei adpellat. Etant tarnen in eo priuatgnbsp;etiam uirtutes magng, pr�cipuum religionis Chriftiangnbsp;ftudium : Nam facra per omnem uitam religiofe tradanbsp;uit,5icnmmagna uarietasopinionum dereligionehisnbsp;tempqribus fuetit,tarnen optima cectiffima^ fempetnbsp;delegit. Et cum antehac Pontificum conftitutiones,�inbsp;quidamhumani ritus proreligtone foli docerenturinnbsp;templiSjpr�ftititeaqu� in moribus erant diligenter,i4nbsp;quod ego fpecimen bon� mentis interpretort�iSquianbsp;putabatillos ritus c�ducere ad affuefaciendos animosnbsp;uulgi,inuitandos^ad ftudium cognofc�d� religionis,nbsp;templa c�didit,ceremonias inuexit,accetfiuit undec�qinbsp;qui facta docerent. Et tarnen accipio turn quum animonbsp;tequiteret fynceriorem tradationemChriftiangdodcinbsp;11g, fgpecum dodis uirisconfabulatumeffe deui natu*nbsp;ta^ religio nis. O a! tam generofamcg m ent�, necg enitnnbsp;plebeiosanimosinceffith�ccuracontempland�jpec*nbsp;ueftigand�cg religionis. Magnam quand� ingenijuim,nbsp;amp; heroicam indolemanimaduerto in eo fuiffe, c� tan*nbsp;topetearuffeftqdio p�^difcendocuni factotum uideo�nbsp;Eftautetn

Eftautcm profefto h�c curainprimis digna Principe. S�pe deteftatum feruiit, fiquis humanas rationes in caunbsp;farcligionisadferret, proprereainquit,quod nihil tarnnbsp;acute conigipoffer,quin idem euertietiam queat argu^nbsp;tando. Dicebat^ optare fe at de facris ex folo Dei uer:�nbsp;bo iudicaretur. Haec tum agitabat animus eius, cum renbsp;ligiotota effet obruta Monachorum fomnijs. Pofteanbsp;uero quam petpurgari coepit, amp; tanquam rcuiuifcerenbsp;Chnftianado�rina,adplicuitanimumad earn penitusnbsp;cognofcendam,ne quid temere aut probater, aut da*nbsp;mnaret.Vbiperfpexituim religio nis, toto pedoream*nbsp;plexus eft ea,qu�ad fuam tn en tem conformandam fa*nbsp;cerent,8�pietatcmalerent,ociofisdifputationibus,qu6nbsp;ad �dificationem nihil conducunt, longum ualere di*nbsp;xit,etinritibuspublicis,quiauidebatprophanosqnof*nbsp;�dam homines contemptis publicis moribus, pr�textunbsp;libertatisEuangelic�propemodum in belluas mutari,nbsp;diligentiffime cauit,ne quid mutaret temere, ne fuonbsp;exemplo imperiti peccarent- Et fentiebar,id quod resnbsp;eft5publicam morum mutationem periculofam effe.nbsp;Cum^ de religione hoe modo^ut dixi,fentiret,8i regionbsp;nibus fuis pure doceri facra pateretur, quanta Deum imnbsp;tnortalemconftantia,quantoroboreanimifuftinuitinnbsp;uidiam,qua in Pontificio regno flagrauif, uicit Pontifi*nbsp;cumfulmina,amp;minas fummorum Rcgum,contem*nbsp;pftt conuitia uulgi,facrificulorumfacra in qugftu habennbsp;tium. Qua in re fatis declarauit fe ex animo uere^ faue*nbsp;re Chriftojcum illius notam fibi inuri pateretur, cum innbsp;corpore fuo illius ftemmata geftaret,hoc eft,cumadnbsp;Chriftiexemplumjpfe etiam laceraretur.Quidenimnbsp;nifi perp�tua carnificinaanimi fuitillehoftiuimpetusfnbsp;Cuius

FRIDERICI DVCIS SAX* 449 Ca�us mihiEtemit� ieiun�� amp; �igiliasgt;cum his affli�ionbsp;nibusaudetquifquamconfercerNon piofc�ograuiusnbsp;oppugnatns eftEzechias,qtianqnam m�nia Solytno*nbsp;tum cinxiffct hoftis. Vid it hie quocg non femel expedi#nbsp;riaduerfus fc arma,amp;pf�pemodum iugulogladiumnbsp;intentari. Sed quia religionis caufam feiebat huma:�nbsp;nis uiribus fuftineri aut defendi non poffe,nihil ipfenbsp;contra molitus,falutem fuam amp; fuarum gentium Deonbsp;committebatjEtquemadmodumuirfortiCfimusapudnbsp;Poetam ait:

Quidquid erir fupcranda omnis fortnna ferendo eft. Ita patientia, moderanone^ ��i�Tiicorumf�ui#nbsp;tiam, quantum fieri potuir,mftigauit�Nonuacat hancnbsp;laudem tradare pluribus. Pr�tet�o iam quod fcholanbsp;conftitutafenfit,quantumadfetatRebufp.fcientialite#=nbsp;carum,quasuulgusPrincipuodit cane peius amp;angue.nbsp;Omitto qua diligentia fide^amicosadiunxerit,colue^nbsp;titj�^ quod in regno difficilimum eft.retinuerit. Pr�s^nbsp;tereo qu�in adeundis periculis contatio fuerit, qu� connbsp;ftantiain petferendis fuerit. Non dico quanta fuauitasnbsp;infamiliaricongreffu fuerit,quanta in fermone urbassnbsp;nitas,quanta ingenij argutia fuerit. Non commemoronbsp;feientiam rei familiaris gubernand�,qu� fuit in illo mi#nbsp;ra,amp;:quanuperannon3mingrauefcentemlax.auit.H�cnbsp;omniaanimorepet�dafuntuobiSj�imemoriaomni�nbsp;fllius uirtutum ac meritorum reuocanda, ut expendatisnbsp;ptim�,quantamDeopro taliPrincipegratiam,deindenbsp;quanta ipfius manibus debeamus,nulla etasex animisnbsp;noftrismemoriamtant� uirtutis acbeneficioru deletenbsp;debet. Amifit enim,miferos nos,patria non tant� Prin#nbsp;cipem utilem acfalutarem,amp; diuturn? pacis euftodem,nbsp;LI fed pa#

4jo ORATIO IN F V N B R � fed pattem etiam � quo bonis omnibus rebus exornat�nbsp;eft. Diuinos honores meruerunt alicubi, qui culturamnbsp;agrorumoftenderunt : Hicagrorumculturam,educa��'nbsp;tionem fobolis, atcg inftitutionem,negociationem counbsp;ftantiffime tutatus eft, pace per tot annos conferuata�nbsp;Amiferunt �� ftudia noftra M�cenatem,nemo enimnbsp;Princip�,ingeniaaut not�t melius autaluit benignius.nbsp;Amifit uniuerfa Germania Senatus imperij Principem.nbsp;In hoc plurimum bonis omnibus pr�fidi) �tat, ad hunenbsp;ptoxime in magno Germani� diferimine detulcrant tenbsp;rum fummam omnes ordines, huius fapientiam 82 annbsp;toritatem iudicabant patem effe gerendo imperio, huenbsp;tanquamoraculum aliquod in ambiguis rebusconfu��nbsp;lebant.Et amiffus eft hoc tempore,cumtotaGerma�nbsp;nia ciuili bello ardet, �i. ut ille dixit:

Vicin� ruptis inter felegibus urbes Arma ferunt,f�uit toto Mars impius orbe,nbsp;cum^ ad reftituendam pacemjad legum,religionistnbsp;emendationem, huius autoritate,prudentia,amp; animinbsp;magnitudine maxime opus erat. Nolim patri� malenbsp;ominari,atrnetuot3men,neDeusiratusterris huficerinbsp;pLierit,nequem haberemus idoneum public? pacisau^nbsp;torem. Multis iamprodigtjs iram fuamfignificauitDenbsp;us,nata monftra,Soles compl�tes uin,noau irides connbsp;fpe��jfonitusinaererympanorum auditus,ut autre�!nbsp;rum omnium finis uidereturimpendere,autfingul3risnbsp;Gcrmani�c�ades. Acceffitad hecFridericimors,queninbsp;unum habuimus Principem,cuius confi�o publica manbsp;lafanari poterant. Et mortem ruam Fridericenon de�*nbsp;fleremusfnondoleremus uicem noftram orbati,nonnbsp;Domino,fed patte,alieniffimot�po�e.Coniecitoculosnbsp;P a cria

�f'R IDE RI CI DVCIS SAX. 40 patnain fratremmumjih�nsfefidei tutoquidcm com#nbsp;niittifentitjed ipfceriam pntatfefui aliquam partcmnbsp;pccdidiffejteexin�Ojanitnitui pr�fentiam amp; roburinnbsp;afpchs omnibus rebus deffderat. Hic Senatus etiam di#nbsp;tionis dolore m�ftitia^exanimatuSjCaputpublicicoi�nbsp;filijjtanqu� in Imperatoremexercitusindubiapugnanbsp;tcquiiitjtuafignajtuam uocem fcqui adfuetus. Scd ni#nbsp;n�um indnigeo dolori,quin rccreo mc,amp; colligo,qu�nbsp;lu�um aliqua ex parteminuant.Sunt autem � fapienti#nbsp;bus uiris de brenitate uit� mortalium,de^communinbsp;nafcenti� conditionedifputata ad affiiefaciendosani#nbsp;mos.ut communia mala �quius ferrent. Q.u� nos hocnbsp;-tempore non attingemus,Nam ego Friderico ipfi,quaiinbsp;quam amp; ratio 8c �ulcarum rerum ufus addideratma#nbsp;gnum quoddam tobur ad ferendas res duras,tarnennbsp;aliam puto maiorem,efficaciorem^ caufam, firmo aninbsp;mo adeund� mords. Norat enim ex Chtiftiana do�risnbsp;lia,mortem effe generi hominum diuinitus impofit�jnbsp;n� modo,ut pro peccato p�nam lueremus, quod eratnbsp;fan� mifec�,fed,quod pijs effe pergrat� folet, ut mortenbsp;deponatur peccatum,amp; ingrediamurimmortalitatisnbsp;itet. Potro�antea�auitajamp;illademumanimipt�fennbsp;tia,com iam pen�anim3mageret,argumento funtfen#nbsp;fiffe fuam Deo falutem cur� effe. Nam pr�ter^ quod renbsp;ligiofemunijtfefe Euchariftia,amp;Chriftianisprecibus,nbsp;fie accipio refpondiffe fub ipfum uit� finem, cum confonbsp;laretur quifpiam : Deus dedit,Deus abftulit,fit nomennbsp;Dominibenedid�. Opra:daramuocem,�iteftembenbsp;nefentientisanimideDeo.Nam mihi crede,quifquisnbsp;itaadfedus eft,utfenttathniuslHcis ufur� diuinitus no#nbsp;bis c�ceffani effe,deinde nos n� temere occumbece,fednbsp;Ll i) Del

Dei arbitrio exuere hoe corpus, praeterea non tantum deponi uitamjed Deo iam committi ,poftremo etiamnbsp;Dei nomen in extremo difcrimine pr�dicat.Isproculnbsp;dubio animaduertit pr�fto adeffe Deum portum 52nbsp;profugium periditanti.Namimpia mens nefeitfedis�nbsp;uinitus accepiffe uitam,temere exiftimaife occumbere,nbsp;nihil in tanta calamitate pr�fidtj habet. Pofteemo exe#nbsp;cratur etiam diuina omnia cum deferifefentit. Hic ueconbsp;imploransopem � Deoipfo,8ipoftulans,utaliorumnbsp;precibus iuuaretur,non femel profeffus eft, quid fpera#nbsp;tetjUt fe reieciffet totum in Chriftum, interim etiam uc#nbsp;tiffimo fuauifl�mo^ pr�conio ornans Deum.Etenimnbsp;cum quidamadmoneretfauere Deum affliais,ipfefubnbsp;iecit Clara uoce,atquealacri: Id ucro mihi conftanter denbsp;OptimoDeomeopromitto. Multa infuper precatus,nbsp;condonarifibifiqueml�fiffet:mentio etiam fafta eo#nbsp;tum,quibus uidebatut fubiratus,ut fentirent depofi#nbsp;turn odium fuiffe. Multa conftituit de Repub. de^ pri#nbsp;uatis rebus,eodem uigoreanimi, quo in optima ualetunbsp;dinefuerar,qu�damipfelegir,multadiaauit,uerbis82nbsp;fententijs ira collocatis,ut priftind mentis acrimoniamnbsp;agnofceres,poftremo ex fententiaconftitutis omnibus,nbsp;leniflimogenere mortis extin�us eft,utfatisadpareret,nbsp;amp; morbis corporis uires diu iam fra�as fuifle,�^ animunbsp;fatisobfequentemjacilem^ad hunc extremum aftumnbsp;fabul� fu� acceffilfe. Magnus q uidam uir inter Gr�cosnbsp;fcripfitjPhilofophiam mortis commentationem efle,nbsp;putat% in eo fummam effe fapientiam, fi ad mortemnbsp;obeundabene c�paratus affuefadus^faerie.Sed eumnbsp;puta re�eaffuefaaum,qui ad Chrifti exemplum, Euatinbsp;gdij caufa multa tulerit. Hic ueio noftet quam uaricnbsp;quaflatus

I-RIDERICI DVCIS SAX. 4^5 quaffatus ac uexatus cft annos iam aliquot religionisnbsp;caufacClu�E mortis amp; exitij fimulachraintcvea animonbsp;obuerfatafuntfutfperemiicniffeadextrcmamhancpunbsp;gnam paratifl�mum. Q.uod cum ita fit, amp; cum ille co rrgt;nbsp;modehanccalamitofamuitamdepofueritjgratukmurnbsp;ei potius talcm uit� exitum,in quo tam multa fignanbsp;extant, ut immortalitatem adeptus,non amififfe uissnbsp;t3m,merito credi debeat. Et cum ipfe�quo animo dif*nbsp;ceffecit � uira,fecamusipfietiam patienter uoluntatemnbsp;Dei,at�g optemus potius, ut fimili mortis genere, cumnbsp;hinceuocabimur,defungamur.Foelicem exiftimemusnbsp;Fridericum fuiffe,in cuius uita tantafuerit �quabilitasnbsp;fortun�, qui^ illam animi fui lenitatem moderatiossnbsp;nem^ad extremum ufqg fpiritum retinuerit.Pacem de��nbsp;derefuperiperomnemuitam,mens contigit qu� 8�innbsp;getendaRepub. quia turaTemper confilia bello pr�fe*nbsp;tebat,nufquam � Fortuna deftituta eft, in pciuatts telt;:nbsp;busfiquidaduetfi fuit,ut funt Humana,modecationenbsp;animiconftantia^uicit, Hicilli uit�ccurfus fuitfecurus,nbsp;amp;foslix,qualem optare fibi alq Principes merito de*nbsp;beant. AgamusitaquegratiasDeo,qui illiautortant�nbsp;f�licitatis fuit, quicgregionibus noftris tam falutarem,nbsp;tamcgfoelicem Principemdonauit. Non debeo prohi*nbsp;bere,neiaduram publicamhocamiffo fa�am deplorenbsp;tis : Verum interea poftulo tarnen in his querelis,ut offinbsp;ciietiam ueftrirecordemini,acgratiasreferansDeo pronbsp;illocumulobeneftciorum, qui tali Principe uobis con*nbsp;tigit,8imemoriam uirtutum Principis animis ueftrisnbsp;infigatis,cogitetis^ quid ilHus etiam manibus pro fumnbsp;mo labore�i magnis�rumnisjueftra caufa fufceptis,nbsp;debeatis.

Dcbetis autemhocprimum,utfaIutcmanim�EiniuS pijs precibus Deo comnicndetis, d einde ur tcligiofe panbsp;reads opdmis Principibiis,qui huius uicem fubeunr,nbsp;public� faluds tranquillitatiscg tuend�, tuibnlendflis:nbsp;ITJO ftatu tonus Europ� prouinciam fufcipiunt. Hancnbsp;pro puicherrimis mentis Friderici manes gratiamde^nbsp;bitamrepofcunt,quam nifi Iargcpr�ftiteritis,fufcipie*nbsp;tisnonfirnplicemculpam. Non enim ingrati tantumnbsp;aduetfus benemerentem Fndedcum en�tis, fed impijnbsp;etiarn in Dcum amp; autorem beneficiorum.qu� illius imnbsp;pcrioaccepiftiSjamp;aufptcem noui imperq, Neceritimnbsp;pune ingratitudine Deum ofFenderc. Precor autemnbsp;DeunijUt Friderici animam pro fua mifericordia feruetnbsp;actueatur,deinde,utnouumhocimperiumFratris for�nbsp;tuner, amp; his miferis temporibus has regiones prote*nbsp;gat,0^ uobis mentem det,public� tranquillitatis amannbsp;tem,ut Principes ucftros,quemdmodumnbsp;diuinitus pc�ceptum,fummanbsp;fide religione^nbsp;colads.

a, Oftquam Principi optime de tiniucrfa Repub. merito hoc poftremum acdebi^nbsp;turn officium perfolu�dum fuit, ut Reip.

! patentaremus, non hoc mihi fumo, uc ________i fummammoeftic(amprocerum3amp;: am* pliffimi ordinisorationeleuem,quiacerbifftme lug�cnbsp;iiiteritumPtincipiSjamp; proptergratam memotiam uir*nbsp;tutis �L bonitatis eius,8� propter Reipub. pericula,qu�nbsp;hocextinao,qui femper pacis autor fuit, impendentnbsp;plutima : Nulla enim oratio inueniri autjpar magnitu*nbsp;dini doloris iftius poteft,aut qu�animos � tanta m�ftinbsp;lia uideatur ceuocatura,qua quidem ego quoog pen�nbsp;exanimor.Sedquoniamad popufum oratio habetur,nbsp;comrnonefacienda nobis eft multitudo, ut memoriamnbsp;aittutisacbeneficior�extin�iPrincipis confcruet,eacg inbsp;inrepietatemamp;gratitudinem.quamDeuspr�cipueiunbsp;betredderePrincipibuSjpr�ftet. Qu� enim ingratitu^nbsp;do,qu� impietasdici maior poffit qu�m talis uitiintenbsp;ritu non adfici i cuius extant in uniuerfam Remp, mul*nbsp;taingentia beneficia,quo amiftb,qu� tempeftates, qu�nbsp;mutationes rerumimpendeant, hortet animus diccte.nbsp;Itacgutmemoriam uirtutumacmeritorum eiusconfecnbsp;uemus,quxd�ex ipfius hiftoria repetam bteuitet,im*nbsp;pedior enim dolore 86lachtymis, quo minus poffimnbsp;multa diceve. Nihil hie de generis nobilitatc dic�, quanbsp;Saxoni�Duces abundanttnihil de adolefcentie ftudqs,nbsp;quanquamh�cinifto habeiitcximiam laudem modenbsp;fti�at^

fti� at^ contincnti�, nihil dicam de reliquo uit� curfu� tantum illud tempus actingam,quo l'cxit hune Ducatu,nbsp;fratre Friderico Clariflimo Principemottuo,Id enimnbsp;multiplices habuit cafus^in quibus perfpici Ducis loan^nbsp;nis pietas erga Deum, conftantia, moderatio, fludiumnbsp;paciSjamp;c�ter�uirtutesdign� bonoPrincipe poffunt.nbsp;Ac primum illud,qu� troph�a,quas gratulationes menbsp;tetur,quod turbulentiffimo tempore pr�ftitit, ut h� renbsp;giones effent tranquill�amp;pacat�,cum quidemperpenbsp;tuo molirenturnon pauci bellum aduerfum nos, hur�nbsp;conatusptofe�odiuinitustcpreffi funt. Sed tarnen idnbsp;quoc�Principisofficiumeftjquem Deus propitius rc�^nbsp;xit. Deinde mu�ta in his ipfis rebus ualuerunt cius autonbsp;titas,moderatio,diIigentia,qH�extotferuntaliquotiesnbsp;arma de manibus quorundam cupidorum, nihil enimnbsp;atrocius dicam. Et qu�m late pateat hoe beneficium, fanbsp;cileiudicaripoteft,quiaeacaufaquam tuebatur, n� adnbsp;�namaliquamgcntcm,fedad uniuerfamGetmaniamnbsp;pertinet-Siq�odexarfiffetbcllum,hauddubiefuturumnbsp;�rat,ut inflammaretur tota Germania. Itaque dum pas�nbsp;tem domi retinuir, pr�ftititjUt plurim� ali� nationesnbsp;tranquill�effent.AcuerononfoIuminimici eins autonbsp;titateamp;moderatis confilijs repreffi funt,fed foci) etiamnbsp;ferociores, quosc�tinereS^ad modcrationemfie�erenbsp;quantifuitnegocij,nonpoteft hocloco dici. Vidimusnbsp;arma fumpca,amp;ui�oria erat in manu,ubi tarnen �quinbsp;t�te Ducis Saxoni� perfe�um eft,ut quamhbet irati c櫻nbsp;Feri abqcerentarma,amp;componi fine c�de paterentur:nbsp;quainreuel praecipueenituit ineo magnitudo uerehe^nbsp;roic3,cum parceret inimicis eo tempore, quo nocere #f3nbsp;dlimepoterat,�:quid� talibus,�quibus uartjs iniurijsnbsp;affedus

lOANNiS DVCIS SAX. 4,^ ftffeflus eratjSi � quibus deinceps plurimum pertculinbsp;effer.Annonoftendithac in re anitnum inuidum ad*nbsp;uerfus omiies ptinatas cupiditates cNam poftqu� fpesnbsp;oftenfa eft compon�nde rei, non expctiuit uidoriam,nbsp;n� geffit morem ira�undi�,fcd his rebus omnibus pr�*nbsp;tulictranquillicatemReipub. H�c eftuirtus magno ui*nbsp;to ac fapienti pr�cipue dignajracundiam uincere,Si:nbsp;priuatis aifedibusanteferrepublicam utilit�rem. Pr�*nbsp;dicentur in alijs tes bello geft�,hoftes in acie uifti, para*nbsp;t�armis prouinci�gt;illa enim funt magna, Sif�pe ne*nbsp;. ceffaria : fed non minora funt h�c, ratione�^animi monbsp;deratione excitatos motus fedare acmitigate,confilionbsp;prohibere,neres ad arma deducatur. �tatjre�eiiceatnbsp;ufurpareillud:

Cedant arma tog�,concedaclaurea lingu�. pr�fertim fi quis etiam confideret,quantum h�c modenbsp;ratio boni attulerit uniuetf� Ecclefi� Chriftian�. Q.ufdnbsp;9^ah�s diffipatio Ecclefiarum ac te*nbsp;ligionum fecutura, qu� facerdotumin utracj partec�*nbsp;des,fi bellum orireturf �dcum interarmafileant leges,nbsp;quanto magis difciplina Ecclefiaftica,amp;religionisdo*nbsp;�rina confi�cfceret,tum armis oppreffa,tumfanaticisnbsp;dodoribuSiquibus licentia belli locum pr�bitura effet,nbsp;�ta^ quiduis fempcr maluit Dux Saxoni�,qu�m has te*nbsp;ligionis controuerfias armis dij udicari, q uod eius iudi*nbsp;cium quanti faciendum fit, ucl ex eo exiftimaripoteft,nbsp;quodineademuoluntateadhucquidemuidetis fuiffenbsp;optimum Principem Carolum C�farem Auguftum,nbsp;ut alia mitiora remedia potius tentarec,qu�mbellumnbsp;inouerer. Cum igirurPrincipisnoftritumf�licitaSjtunbsp;autoritas,turnetiammoderatio animi plurimum �a*

- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Mm luecic

458 ORATIO I N� F V N ERE lueritha�enus ad retinendampacem, quantum ci de*nbsp;b�ant omnesnationcSjpr�cipueucro h� regiones, n�nbsp;eft obfcurum. Quid autem dicam de eius domeftica adnbsp;|�niniftcat^one,q^�totac!cmcnti� atcg humanitatis pienbsp;na eft f Homerus air, Viyffem uelut pattern bonum re*nbsp;xifle Thracenfes,amp;: Xenophon,qui quidem abfolutumnbsp;exemplar boni Principis in Cyro propofuit,inquir,Bo*nbsp;num Principemfimillimumeflepartis boni.Quis autenbsp;unquam ullum durius di�um aut afperius noftri Prin*nbsp;ci pis notate potuit f Tantum abeft,ut quicquam fuper#nbsp;beautcrudeliter unquam fecerit. Acmihi uereuifus eftnbsp;prorfus paternum animum erga ciues omnes habere�nbsp;Animaduerti enimfignificationesfughumanitatiscumnbsp;infermone,tuminalijsmultis officijs. Vidi ipfequ�mnbsp;uereinducbataliorumafFe�us,fiquid fuis deberer,62nbsp;tarnen hancleniratemiuretemperabac: Cohercereim*nbsp;probos uolebat. Acfifortaffis in eareuifus eft homini*nbsp;busimperitis cunftantior,laus eft bonitatis,qu� certenbsp;emineredebetin Principe. Vita eius interior modeftifl�nbsp;ma,nullus luxus,null� delici� uiro indign�, null� libi*nbsp;dines �tant,quicquid � negocijs uacui temporis habuit,nbsp;id totum contu�itin le�ionemfacrarum literarum, pronbsp;pterea qgt; religionis Chriftian� amantiflimus erat. Innbsp;hocetiampoftremo tempore multa legit,�iutexcec*nbsp;tiffimis teftibus cognouiji�pecertas preces interdiu re*nbsp;petiuittqu�pericuiaqu�m patienter propterftudiumnbsp;Euangeltj tulcrit,nemo ignor�t. Et fauirDeus his uirtiinbsp;tibusjtotannis d�fendit eum,amp; uaria pericula difeuflir,nbsp;ac f�pe eum propemodum non fecus atqueEzechiamnbsp;obfidionecindumiiberauit. Nunc noftraadhuctran#nbsp;quilla pat�i3,euin ex Iiac uica euocauit bene pr�para*nbsp;turn ad

l�tn ad fnortem,tiim altjs cafibus, tum ct�am morbi fe uitw.lurei^turdolemus,otbati tali Principe,rotpr�snbsp;dito uirtutibus, tanto pacis ftudio, tanta bonitate erganbsp;fuoSjUt n� minus uercpatctjqu�m Princeps dici poflit^nbsp;Nunequibus in pcriculis.in quanto diferimine uerfa��

mur, nondicam,nem31eominari uobis uidear. Illudnbsp;precor Deum Opt.Max. ut f�liciter conquiefcatDuxnbsp;loanncs, amp; ut familiam tucatur, �i. filio ucrefucccffus�nbsp;CO inpatriam adminiftrationcm faueat, cum^ tucatur,nbsp;acdefendat,intcrh�cpcricula qu� impendent,amp; ucnbsp;ipfi ac Rcipub. pacem ac tranquillitatem donet,ad uti#nbsp;litatemEcclefi�,plaudern nominis Chrifti:Idenitnnbsp;agnofeimus amp; pr�dicamus,non poffe Refpub.tueri,nbsp;nifi Deo conferuante. Quare ab ipfo opem implorai

mus, ad ipfum confugimus,qui quidem teftatur, feaannbsp;ditutum effe preccs afflidotum. Idem uos omnes adfi^nbsp;due petere � Deo debetis,ut Principcm,fub cuius tu��

cela latcmus,feruct,amp; utpacem amp;do�ri= nam Euangeli),amp;aliarum hone�nbsp;ftatum artium ftudia

, 4^0 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;� �nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' ' 'nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' quot;,

Ingenq decus,6^: uirtus non occidet qnquam. Iuris in banc folam mors habet atra nihil.

Ptarim equidem, fi ira Deo Opt. Max. u� fum fuiffet, ut uiuo potius Do�ori SebaUnbsp;do Munftercr,optimo amp; dodiffimo uiro*nbsp;eam,quam pro ipfiusuirtute,atcgingenti!�nbsp;bus erga nos amp; hanc fcholam mentis de^nbsp;ciojamp;amico fyncero aciucundiffimo. '

Nos qtiidem hic acerbiffimus cafus tanto ludu ac m�roreadflixit, ut uix quidquam in uita triftius nobisnbsp;accidcrit.Sedcum Deo infumfit,hoctemporeanimamnbsp;ipfiusexillius corpnfculi fepulchro,8�hismottalitatisnbsp;tenebris euocare in lucem fuam c�leftem, nos noftranbsp;quidem caufa dolere poffumus, quibtis huius uiri duls^nbsp;ciflima

LAV D A T I O ' F V E B R I S. 4^^ ciflima confuetudo adempta eft : Illius autem uicem ftnbsp;doleamuSjparu f�rtaffe pie id facerc uidcamur, in eo^nbsp;di�igcndomagis noftr� illius utilitaci feruite:Naninbsp;facr�literg nos prohibent qucrideeo^quod Deus de uiisnbsp;ta aut rebus noftris uel amicorum ftatHit,cumconftetnbsp;cius iioluntatem utimmutabilem,ita clementeni ac panbsp;ternamerganosefle.Etadco pr�dare cum illisagitur,nbsp;quihocpr�fertim tempore uitam cum pia morte pets�nbsp;mutant,utquiilloruminteritumgrauiusdoleat,magisnbsp;�ua,quamillorumcaufaidfacecc,magis^feipfum ils�nbsp;los uehementius diligereuideri poffit.

Sed cum in ram trifti cafu lachrymas ramen tenere non poflimus,amp;i:illacommit'cratio �naturaanimisnonbsp;ftris in fixa fir,ut di�um eft � Poeta :

Sunt lachrym� rer�, amp; m entern mortalia tangut. ignofcet id nobis Deus, quod fubito hominum charo;�nbsp;rum intetitu commouemur, amp; imbecillitati potius no�nbsp;ftraeillud quam diffidenti� adfcribet. Non enim id e�nbsp;facimus,quoddebenigniflima diuini patrisuoluntatenbsp;ergaillosuelnosdubitemus,aut quodmalecum illisnbsp;agi putemus,quihumanis rebus eximuntur,hoc eft,in^nbsp;finitis �rumnis ac miferijs libecati,inillam c�lefteninbsp;patriamtransferuntut;Sedquia uelhunc aff'edum,ucnbsp;didumeft,nobis � naturatributum,nonfacile exuerenbsp;poffumus,uel hoc officium amoris Si. beneuolenti� iknbsp;lis pr�ftandum ducimus,qnorum nobis memoria me*nbsp;rito grata Si iucunda eft uel eum honorem uirtuti illo*nbsp;rum deberi cenfemus, quibus nullus honor tribui nonnbsp;debitus poteft.

Etfiigitur inane hoc noftrum uel ftudium uel officia uideri poceft,�i ob earn caufatii in reprehenfionem foc;

� nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Mm iij ralfe

taffe qnotundamincorret, nos tarnen n� pigebithanc qualemcunqj bencuolenti� ��grantudinis fignificationbsp;nem pr�buifle, in eornm faltem morte utcurnj decorannbsp;lt;3a,qu!biis nullam aliamgrati� referte iam poffumus.

Olimadolefcentesjutingeniotumautinduftci�fpe timen aliquod exhib�rent,propinquos in funerepro.nbsp;roftrislaudarefo!cbanr,tnulns^idlaudifLn�r,8i illeue^nbsp;lut primus aditosad noticiam 8� famam bomin� artjnbsp;honorem habitus eft. Ego uero mihinonaliquamcxnbsp;hac re ingenrj laudemcapto,qu�dintelligo,qu�minnbsp;meuel nullum,ucl pcrexigiuumfitjuere eloquenti�,nbsp;qu� in id �tatis hominem nequidem cadere poteft, ninbsp;fiquiSjOfficij hanclaiidem,autobedienti�effeputabif,nbsp;quam equidem non repudio. Scioenim ^nullumfitnbsp;mains ornamentum adolefcenti�,qu�m uerecundirenbsp;S�obedienti�laudem. Sedquia mihih�cuelutfunej�nbsp;bris oratio inftituta eft, omiffalong{orepr�fatione,adnbsp;tem ipfam,urpotero,accingar-

i^eptimumdemoribusamp;uitaDo�oris Sebaldini? hilattinereputo,ut pluribus dicam,cum ea maioripatnbsp;ti ueftrum nota fit. Scitis enim eum his lenioribus uirtui�nbsp;tibus,modeftia,temperantia,iuftitia,uerecundia�;:in�nbsp;nocentia fummeornatum fuifte, his illeducibus uitamnbsp;placidiffimeexegit,ut^uixit nullimortali� moleftus,nbsp;ita �i mortuus eft. Ingenium illi fuit mite ac placidum,nbsp;dixiffes hominem ad humanit�rem Simanfuetudin�,nbsp;quafidiuinitusfculptum�ifa�um.Hancipfenatnr� lenbsp;nicatemftudioquotj amp;:meditationetuebatur,fumm�nbsp;diligentia caucus,ne quod duriter � feautafperenonnbsp;modo fieret diceretur'uc, fed ut amp; in afpc�Ujinceffu^,nbsp;�iomnideni^animi.corpons^habita aemotu eandcnbsp;fuauitatem

fuauitatem ac lenitatem conferuaret.EtfijOtefljUere* cuiidiate�eornatnsuit�j��cui�os omnium uircututn�nbsp;Ciceronedicitur,h3nciileLiirtutemuelponusuiccutumnbsp;omnium reginam ac moderacricem indeuuj � pueronbsp;inornniuitaamp;a�ioncillibatam fummacura retinuit..nbsp;Adeo ut nonnullis parum animofus,6i ob earn caufam.nbsp;ad id genus do�nn�,quod ttadabat,minusidoneus uinbsp;deretur,atillcnontannducebat ullum 3dpl3ufum,u�nbsp;proptereauerecundi� fepta tranfiiire uelletjnonenimnbsp;profan� mukitudinis iudicio,fed re�a i-atione,quidnbsp;dececet metiebatur,atc5 fi etiam peccandum effet, ma�nbsp;lebat iuxta regulam Ifoctatis in hanc illam partemnbsp;peccare: minus enim turpe putabat plus^ conueniretnbsp;tunidumfeimpudcntcmiudicari. In reliqua uero uinbsp;ta 3C moribus nihil etat illo pudicum magis,nihil abnbsp;omni turpitudine remotius.Et quod in tahbus ingenijsnbsp;accidetefolet,qu�ad humanit�rem �^clementiamc�nbsp;naturaducuntutjtum uero peromnem uitam adfuefa�nbsp;da funtjUt fintjH�ixoTtg� Qd ad omnes illos leniores monbsp;tus,acpr�cipueslt;igj,lt;if molliorajitaquocgDodoreSe�nbsp;baldo nihil erat magis t^iAcsagj/Of/, nihil amoredd benenbsp;uolencia in fuos profufms.

Sunt nonnullijpr�fertim ex Satrapis ill is, qui err�te mentis earn fortitudinis laudem ducunt,fi uel erga uxonbsp;rem�iliberosduriores fint,uel faltem effe uideantur,nbsp;l�difuamexifl:imation�rentur,fiquod erga fuos amo�nbsp;tis aut beneuolentie fignum oftendant : Sed ut apud Eunbsp;tipidem Amphytrio pr�clacedicit,fepatuorum nepo�nbsp;tumcu�amnonadfpernari.fed illos fecum uelut tijioA-x.Mas manu dudarejfeqj hoc officium l�robono di�nbsp;gnumiudicacej�taDodorSebaldus inoptimamconiu

gemamp;dignos tali p�tre liberos dementiffimum fe aC benigniffimutn pr�bebat parentemjica tamen,ut nihilnbsp;prins necantiquius haberet,^ ut Iibcri ad pietatcm,uirlt;nbsp;tutem,ac optimarum return ttudia erudirentur; Etat iginbsp;tureius domus,qu�dammodefti� ac ucrecundi�,^nbsp;fandiffim� difeiplin� fchoia-

Res familiarisilli.utfcitiSjnon amplafuitjm�ne hicdiocrisquidenijfed tenuis,Sipen� affe�a,plane^nbsp;talis,qualem Salomon a Deo opt�t, cum ait : Demen;�nbsp;iummeumdamihi.^lrquifcimusnonpaulomaioremnbsp;iiirtutemeffe,temodica�ifu3contentumuiucre:fortunbsp;�am,qua�ifcuni5 �Deo contigit,boni confnlerc,ea^nbsp;pieachonefteuti,noninhiare alienis facultatibus,negt;nbsp;tniniinuidere,nulliuscurfumimpedire,qu�mingenti;�nbsp;bus opibus quocunque modo qu�fitis, fplendide uti*nbsp;Patrimonium illehocpukherrimumamp;ampliff�mumnbsp;luistelinquereftudebat,ncmpc, famam patern�probinbsp;tatisamp;uit�jliberorum piam ac te�am inftitutionem:nbsp;alterumquidemplcniffimcconfecutuseft,alterumpra:nbsp;clarcinceptum immatura mors interrupit. Atfj utinamnbsp;fenultos taies patresfamili�siamciuitateshaberentjquonbsp;rum domuSjUt Do�oris Sebaldi fuit,eflent uelut paru?nbsp;qu�damEcdefi�jin quibusChriftianadifeiplina acdonbsp;�rinauigeretjtum proculdubio melius amp; Refpublica�nbsp;effent habitut�j��minus horribilium exemplorum h�cnbsp;�ctas paritura,

Dixi de moribus Si. uita huius uiri,ut potui,breuiteE quidem,deftudijs6� doftrinaead� breuitate experiar.nbsp;Primaenim�tasilliada eftin rjs literis,qu� fi ulloinnbsp;homine,inillocette, nomen,uim^ fuamcomproba#nbsp;runt ; nihil enim illohumanius,nihil fuauius,nihil nw

D� SEULDI MVNSTEUr; 4O t�usfu�t,auttraftabiHus. Atqu� ab eo cfFedu ftndiahu*nbsp;manitatis dida cfle conftat,qnod, ut Cicero air, ad per:�nbsp;' cipiendam colendam^ uircutem adiuucnr,arqueinudnbsp;��iK�t/,boc eftjfuauitateni amp; inanfuetudtn�jin aniniis�nbsp;nioribuSj�iuitahon�inntn efficiant. Vtueroalia terranbsp;culrui magis obediens eft,alia minus,ira ing�nia quolt;5nbsp;alia alijs fa�ilius fleduntur,formantur�� dodiina. Atnbsp;Dodori Sebaldo inde uf� � pueritia iugeniutn contigitnbsp;kneachumanum.quod poftquamdifciplina �dliterisnbsp;excoli c�pit,facile omnes uenuftate ac fuauitatc mo*nbsp;tum fuperauir.

Deinde progreffusaetate,de fententiaamicotulus ciuile difcereccepitjin eius^tradationenon quidem innbsp;fceliciter,fidelitercerteuetfatuseft. Quum� natura ali;�nbsp;tibus�� ftrepiru fori abhorrcret animus,tranquillitatinbsp;quieri natus,qui^ magis beneuolenti�, quam litiumnbsp;iura exercere confueuiffer, n� illequidem foro prorfumnbsp;abftinuitjfed tarnen in interpretatione iuris ac docentnbsp;do potiffimumoperamconfumpfitjinquarepr�cipu�nbsp;�ntegritasipfius,innocctia,�^iufticiaeluxit:Non enimnbsp;ad calumniam, non ad acerbitatetn, non ad cupiditai�nbsp;tem,non denilt;5 adqu�ftumidftudiumcontulit. Nonnbsp;igitur illc magis Iuris confultus iuftici� dici potuir,nbsp;qui.nt d c Seruio Cicero pr�dicat, qu� � legibus, amp; � lunbsp;teciuiliproficifcebantur/emperadfacilitatem�quita^nbsp;tem^rcferebat,necg conftituere litium adiones male�nbsp;bat,q; controuerfias tollere. Hoc uero cum in omni uitanbsp;tum in ftudijSjSd illo dodrin� genere, in quo uerfaba^nbsp;tue pr�cipue fibi propofitum habuit,ut fe,quantumnbsp;poffer,contraheret,fuoc^,quodaiunr,pede metireturinbsp;Et quod ille de Meccenate dicit :

Paccis,amp;: in tenues hiimilemte colligis ambras� �ddeDo�oreSebaIdo ueriffime dici potuit:fua enimnbsp;fortejUtut effet,fumme contentas fuit,fublimes8ifplennbsp;didasconditiones,utmoleftiarum, periculi,atlt;5 inai��nbsp;die plenaSjfugere folebat,fabinde hoc fabijciehs,qaodnbsp;eft�Poetafapienterdi�utti:

Crede mihi, bene qui Iatuit,bene uixit,�3 intra Foctnnamdebet quifijmanerefuam.

Huius igitur uoti fui ptolixecompos fa�usjd confeca*. tus eft,quod pauciffimis contingit, nempe, ut �iin ne�nbsp;gocijs finepericulo,amp; in ocio cum dignitate ui Lier er.nbsp;� Plane^eumuit�cutfumtcnuit,quetnc� omnes do�inbsp;acfapientesuitifemper fibi exoptauerint,paucitam�tenbsp;nece potuerunt,pr�clare enimilledixitjquicani^fuii:nbsp;F�lixilleanimidiuis^fimillimusipfis,nbsp;Quem nonmendaci refplendens gloria fuconbsp;Sollicitat,non fa ft o Ci mala gaudia luxas,nbsp;Sed tacitos finit ire dies,8� paupere cultunbsp;Exigitinnocuetranquillafilentia uit�.

Comigiturilliuit�inftituto,quodfibicertoiudic�o delegerat,pr�lcgendiacdocendimunus maximeconnbsp;uenireftatuiffetjftatim ad id c�pit animum adplicate,nbsp;multum^eainreingenijdexteritate,multumfide,plu^nbsp;rimum aero diligentia �C affiduitate difcentibus pro^nbsp;fuit. Nonpauci uelutadituianua^ ab ipfo patefa�a,nbsp;ad intima penetralia eius fcienti� f�liciter introgrefl�nbsp;�funr,qui^inhacfcholanoninfimolocofunt inter lurcnbsp;confultoSjhifeDodori Sebaldodebere,quidquid innbsp;adofti'inaprofecerint,ingenuefat�tur,abipfius enimnbsp;diligent! ac fideli inftitutione progreffos, haud difficil�nbsp;curfu e� quo uoluecint,perueniffe,

Tdfiquis inpatualaudeponendum cenfet,�sroihi haudquaquam res eo quo inerentur pond�r� mcciri uinbsp;detur. Nam quiingenia pr�paranr, utReipub � poffincnbsp;effeufui,qui^illudlcniinariuiT) polin�,nempe,iuuen*nbsp;tutem foocnt an^ excolunr,ut rempeftiuos inde fm�usnbsp;ciuitatespoffint pcrcipere,hinon paulomelius de teonbsp;bus humanis mereri exiftimandi funt,qu5mqui ad ipfanbsp;rerufn gubernacula fcdent � Hi cnim, quantum forte innbsp;uno Neftore eft,Reipub, commodanr,3r illi decern pinnbsp;tes'ucNeftorasex fuafchola producunt. Regunthiacnbsp;tuentur unam aliq uam ciuitatcm,illi multis ciuitatibuSnbsp;gubernatores inftruunt. Denicj corum,qui RebufpuKnbsp;ptilitec pr�effe poffent, brcui uel nullum,uel perpaucosnbsp;habtturi eflemus,fi dqcentium induftria labor^ceflet.

Etfiigitur uulgusuiletnoperam Reip. cos nauarc pu tat,qui iuuentutem erudiunt, tarnen fi quis ifta uera ras�nbsp;tione,6^ promagnitudine utilitatis expcndat,intelli#nbsp;get nullum genus hominum non Refpublicas modo,nbsp;fed amp; Ecclefiam pcrinde c�tinereacftabilicc,ut eos quinbsp;primam illam �tatem fana dodrina amp; optimis opinionbsp;nibus imbuunt, pr�fertim fi quis cum reliqua dodrinanbsp;ftudiumucr�pietatisacreligionis coniungit,id quodnbsp;Dodorem Sebald urn enixe fcimus feciffc: cam cnimnbsp;dodrinam,qua Chriftiana religio continctur,cupidiirinbsp;mcamplcdebatuc,adeam^amp;:ftudiorum fuorum,S2nbsp;uniucrf� uit� cnrfum dirigebat, � librorum facrorum lenbsp;dionequotidiefuaftudiaaufpicari,in ea^ dcfinere.Sinbsp;conquiefcere folcbat. Et ut i pie in omni uita pie affedusnbsp;erat erga Deum ac Chriftum, ita familiam quoqp fuam,nbsp;liberos^acdifcipulos ad candcm pietatiscura fumtnonbsp;ftudionitcbatur transferrc.Ncqt id modo fandi�imisnbsp;Nn ij cohorta^

^ 4^8 L A V D A T I O I N F V N E R B cohortationibusjucrum ��cxemplo fuOjmoribus^adnbsp;uitaefFiciebat,q�atnc�pie,fobrie, cafte^ exigeret.uelnbsp;tacitusfinstamencalcaraddcbatadcaudcmfan�imo*nbsp;niamampledendam.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

D�dit uccoiUiDeiiSjUtuiram placidam ac tcanqaik lam,itaanim� adomnem fortun� fcrendam �quiffi^nbsp;mum.Solitus �tat fubinde, fi quid forte triftius 5 ut flintnbsp;hiimana,accidiffct,feipfuniha.cuoce confolari,ntdice^nbsp;ret,feifta,qualiacuncg clTentjboniconfuIere, quod fci*nbsp;ret nomen fuiim adfcriptutn effe numero fanfloruminbsp;�nc�lo.Ouocem piam,lt;SiquamnuIlu aliud nifiChri*nbsp;ftodeuot�pe�uspoteftemittereiqni^ fie affe�us eft,nbsp;�un�nullaquantumuisfa:ua tempeftascontutiet.Etfr,nbsp;ut ineait,fradus illabatur orbisjerient impauid� ruin�^nbsp;Pr�ftitituero ergaquofcunlt;j potuit benignitat� ho*nbsp;mine Chriftiano dignam,fumm3 uoluntate quibus ponbsp;tuit,83re, confilio, amp;: officio inferuiuit, omnem fibinbsp;diem perrjfiferatus, quo non beneficio quopiam aliquenbsp;fibidemeruiffet. Deniq; in eoipfo beneficenti�curfu ut*nbsp;tam reliquit. Nam dum eos qui peftifer� morbi c�tagionbsp;infeftierant,indom�fuambenigne3ccipir,dumetiatnnbsp;� menfa non arcet,dum uit� eorum,3c faluti confultumnbsp;cupitjdum morientibusadeftjdum famtilarumeodeninbsp;morbo cotreptat� congreffus necj ipfe nec uxor uitanr*nbsp;eas benignefouent curant^,contrahunt fibi eandeninbsp;luem,quaS�intrapaucos dies amboconfumpti funr.nbsp;Quibus quid aliud uitam abilulifle dicamus,^ ipfo*nbsp;rumfidem (Sibenignitatem c

Porto pietatem fuarn erga Chriftum, 83 fiden�, Do* �otSebaldusuelpr�cipue declarauitjinhoc extremanbsp;tctumfuatuadu^quiqualis cuiuf^ anteadauita fuerir,nbsp;pletuu^

D. SEBALDl HVMSTERI. 4*^' plcrunque fokt oftcndere. Non enim ilium coniugisnbsp;optim�8^dik�iff�m�interirus,qu�paucis anteipfumnbsp;horts elata eft,non uiokntia morbi ingcauefccnns,nonnbsp;totparuorumlibeEoruniorbitas,fo}itudo,cgeftas,nonnbsp;haec,inqnam,tam multa tam^ gcaiiia uul nera ilium abnbsp;co,in quoconftiterat,gradu,Chtiftian�conftanti�82nbsp;patienti� potuerunr deijcete : Im� infultabat ilk dolo*nbsp;rijnfultabat morbo, infultabat deniqg morti. C� enimnbsp;amici quidam c�folandicaufaipfum adijffent, paucisnbsp;anteobitumhotisjoftendit illis anthcaces 8Z peftifcranbsp;hulceta qu� in manu QL brachio eruperant:Et qu�innbsp;uobis,inquit,ift� armill� 82 pr�ciof�gemm� placent,nbsp;quibus me Chriftus meus exornauit?Cum^ illis hocnbsp;didumlachrymas excuffiffct: Acqui ,uos h�c,inquit,nbsp;neutiquarnuiliaotnamentaiudicaueritiSjC�hoc enimnbsp;n iptialiueftituadc�lefte c�uiuiumc� Chrifto meoitinbsp;perpetuum celebrandumfum iturus.Sic ad illud �ternuinbsp;pt�ftantiffimar� ac fanftiffimar� animat�concilia minbsp;gtaturus, fie deniij Deo ted�ptori meo placitucus fum�

H� uoces fatis declarant, illi iam ante morte, omn� fenfum morbi mortis^ exemptum fuiffe,82ipfum iantnbsp;turn c�h�cdiceret,oculis fuis in illam�ternam fedeninbsp;f�clicitatis tefpexiffe.Q.uidquid enim doloris in animonbsp;h�ferat ex optim� uxoris int�rim, quidquid cruciabilenbsp;uelin�grotatione,uelinmortefuer3c,quicquidcur�aucnbsp;m�roris illi filiorum orbitasafFerre poterat, id uniuer*nbsp;fumtokrab!lefibireddider3t,plane^fupetauerat,quianbsp;fecommtradideratdiuin�uoluntari,

L�tus igimr ac uelut triumphans ex hacuita �migras� uit,imo uero ex tenebris 82 mortejnlucem, ueram^ acnbsp;�ternamuican^cQQ^j^jgQjj�t, At�gtalemquidem uitaanbsp;Nn iij exitutn

470 I AV D A T I O IN F V N E E cxitumfolifandi,Chriftos� per fidemuniti fottiunt�r,nbsp;ut dediiio Stephano pr�clare di�iim eft ;

Hi cnimfobmoncm,ad cuiusfaltemnomen nd men* tionem toms orbis contremifcir,contcmncre didice*nbsp;runt. Hi dolotij�grimdini.m�ron, in fummisamp;:acer*nbsp;biffiniisadfliflionibiis medium unguem oftenderenonbsp;runt.Sic Chtiftus in fuis cum maxime infirmus uide*nbsp;tut,fortiffimusuiflorexiftit.SiciIle femel morte,pec*nbsp;cato,amp; inferorumportis expugnatis,gloriofiffimumnbsp;t�git triumphum�.Sic adhuc quotidie per fanftosfuosnbsp;ttiumphar.

Sed redeoadDoflorem Sebaldum,cuius interims, uel potiustranfitusinmelioremuitam,ipfius quidemnbsp;caufa nobis dolotiefle no debet. Nam eo quidem ternnbsp;pore,eoi^ftatu rerum uitamreliquit, quo nihil admo*nbsp;dumipfumad uiuendum potuitinuitare.ltauerofan*nbsp;dlepie^ mortuus eft,uttarn nobis certum effe debeatnbsp;ipfumiam cum Abrahamo, Dauidejdiuo Paulo,alijs^nbsp;fan�is,cum Chriftodeni� frui �terna fapientia,�ier*nbsp;no^fplendoreacueritateDei. HoCjinquamjtamcert�nbsp;�obis efiTedebet,qu.�m certaea funt, qu�oculis cerni*nbsp;mus,qu�^manibus palpamus. Etut magna h�ceftnbsp;confolatio Chriftianismentibus,c�fratres fuosuidenr,nbsp;tam f�lici fato defungi, fibi quoque mortem ralem, 82nbsp;eandem�tern�f�licitatish�redicatem animo ptoponbsp;nentesjlta huit mundo Deus gr3uiffimeminatur,cuninbsp;fandos fuos ad fe renocatjCum per mortem eripitingennbsp;tibus malis,quibus impios eft puniturus.

Efaias ait.Iuftuminrcrire, homines id minimi conhderare; fandos coliigi � Deo, nemineid obfcrn.snnbsp;te.C�m

te.Cum ipfi atrociffimis p�n�s,qu� fnnr opprcflins pios,mortefua libcrentur,�ii poft hanc uitam �ternanbsp;quieceactcanquilljtateperftuantur,c�tero3 amp; in ccli*.-quauita maneant harribiles plag�, 8C poft earn fcmpi^�nbsp;cerniinferorumcruciatus. Ira fub tempus excidij populi,nbsp;ludaicijDeus Apoftolos 8d fanftos fuos, alios alio cafu,nbsp;partim ad fe transferebat,partim ex ijs locis abducebat,nbsp;perqu� ilia horrenda tempeftas ituraerat. Etfueruntnbsp;h�c Temper baud obfeura indicia maximarum calami^nbsp;tatum impendentium, cum boni atqg pij paulatim fuonbsp;quifc�fatofublatifunt,netantum dolorem caperent exnbsp;ruinaamp;:uaftitatereru, ne'ue in ipfosquo^aliqua parsnbsp;eorum fluftuam redundatet. Non tantum enim pecnbsp;defe�iones folis, aut lun�, pec ftellas crinitas,per colusnbsp;mnas ignis in aereuolantes, per alia id genus oftenta,nbsp;mundo exitium Deus pr�nunciat,fed S� pec fanftocumnbsp;fuorum intecicum,quos cumueluttriticum feparat colnbsp;ligit^mhocceumfuum,fignificat fepaulo poft incensnbsp;dio daturum effe paleas.

Debebantigicurfaltemh�cexempta ad p�nitentid teuocare homines, fi non plane excoedes, 8� obfeffi �nbsp;Satana effent. Sed niminm uere dixit Efaias,iftanonnbsp;curari � mundo,ruunt in exitium fuum, 8L quidem hocnbsp;tibileatcg eteenum,homines, non fecus ac qui rabie connbsp;citiferco ac proprijs dencibus uifcerafualacerant,8ito*nbsp;tusmundustriftiffimum fpe�aculum eft ifta confidesnbsp;tanti. Pij ueco hisexemplis fidem fuam confirmant,acnbsp;uelut � pcopiuquofpem fuamcontemplantur,uidentnbsp;iam poEcumtranquillitatis accg �tecn�falutis ,in quernnbsp;�iipl'iex hoc turbulento mari f�liciter fint ingteffuri.nbsp;Videucconcrahorcendaspcocellas 8C charybdes,qua�nbsp;impios

itti pios fint abforptur�.illos monent, multis^ cutti chtymisobtcftanrur,neitamiferabilitcrpere3nf,pr�digt;nbsp;cnntiIIisexttium,reuocant,feftiarcconantur-Sedfurdonbsp;canunt,nc^id tantum, ueratn 8^ pro gratia f�uiffim�'nbsp;odium,pcrfecutiones,amp; dira fupplicia lucrifaci�t, talianbsp;�-�isj� redd�thominesfan�is,reddider�tS�anteChrinbsp;fto falutis autoti.Non igitur mir�,fiira amp; pcenis diuinisnbsp;inundat hic mundus. Nihil enim ram f�nuaut horribi�snbsp;lecogiraripoteft,quod n� iftaimpietas longeexuperer, -, Seddefinoquerideprauitatcmundi,cuius,ficutue*nbsp;tiffimedidueft,eaeftnatura,utne(5uitiafua3 necrcmenbsp;diaferrepoflit.AdDo�oremSebalduredeOjdequominbsp;,bi h�c infticuta cft oratio, cuius interitus, 8�fi nobis qui*=nbsp;demlnft�ac m�roremattulerir, qui optimouiro, fidenbsp;liffimoamicojhomineutiliinhacfchola orbarifumus,nbsp;tam� id nos uiciftini confolari debet, q� ut ilium ad �ternbsp;n�f�lidtatisfedchinc translat�effen�dubitamus, iranbsp;nos quoc^,ubi miferris hnius uit� perfun�i crimusjco'��nbsp;dem perucnttiros cffefcimus,ubicumeo,ali]pr�ftannbsp;tiffimisacfandiffimisuiris derebuscoeleftibus,deinfis!nbsp;�ira bonitate ac fapientia Dei,8i pr�cipuede hoc inenarnbsp;tabili bencficioipfius, (f Filium fuum pro nobis pecca^nbsp;toribusredim�dis tradidit,c�mentabimur,qug^nuncnbsp;tenebrishuius ca rnis inuoluti,obfcureacuelut per trails�nbsp;fennamcernimus,e3 tuncclarifl�mainlucenonuidebinbsp;mus rant�,fed amp; in �rern�qs in fumma I�ticia amp; foelici�*nbsp;tateperfruemur.Pr�clare diuus Bernardus:Mors,ins�nbsp;quir,impior�peffimaeft,quor�amp;:natiuit3smala,�iuinbsp;ta peiorSedprcciofamorseftfan�oru,plan�inquam,nbsp;preciofa,ut qu�amp;finis laborfl eft, �^ui�ori�c�fummanbsp;tio,3ditusq �C ianua ad uit� ac gtern� fecuritac�.nbsp;nbsp;nbsp;Dixi.

47J CE LAVCE VITAE SCHOLASTICABnbsp;OtatiOjdifta�Mekhiofe Fendio,iilnbsp;ptomotioneMagi*nbsp;ftrorumgt;

Vmconfideroeos,qui inhunclocutti ad dicendum prodeunt, uel argumentino*nbsp;uitate,ueldoquenria placecc,animaduer*nbsp;to mihi ualdcopiis effehumanitatearquenbsp;�quitatc ueftra. Namargument� noinimnbsp;quod quidem huiclococonuenire uidctetut, nullum

Decrcuiauterndicerede dignitate uit� fcholaftics, . de^ comparatione ueftti ordinis cum c�teris ordini?nbsp;bus �C uit� gcneribust Ne^ ego non uideo quantum,^nbsp;amplumargumentumfufcepetim. Sed quan^ pertexinbsp;nuncnonpoterit,tam�utileeritcapita rerum attigiffc.nbsp;Quemadmodum autem Medici in pr�ceptis ualetudtsnbsp;nis,monent,utaetisqualitatem in quo uerfaniur,dili*nbsp;genterobferuemus, Itamagnoperec�ndua't,genus uinbsp;t� intelligerejn quo uel noftro, uel alieno iudicio cobnbsp;locati fumus. Et eft qu�dam Philofophi� pars,gradusnbsp;humanorum olFiciotum,at(5 �rdines conftderare renbsp;fle difcernete. Deinde nefcio quid alqs acddat,mihinbsp;quidem inhacfortun�tenuitate,82inhis dilFicultatknbsp;bus quibus c�fliaor,h�cies aliquid folatij afFert,quodnbsp;O O hocuitj

hoe uit�genus,Si fanflifl�rtium amp; hominis natnr�corf ucnicndfTimum.S^ uit�utiliflimumeffecogito. Cumnbsp;h�c bona colligo,fcro �quioreanimo inc�moda, quasnbsp;comitancur hanc uitam, qu� funt plurima: Nam adnbsp;ipfos ftudiorumIabores,accedit paupertas, quam peri�nbsp;Ferre poffe,m3gnirudo antmi eft non uulgarts ; Adde (pnbsp;fuperbiffimecontemnimur,non folumab imperitis,�nbsp;mcrcatoribusj� centauris,fedetiam ab illis femideis,nbsp;quiregnantinaulis,proprer opinionem dodrin� autnbsp;fapienti�. Poftremo non tantum contemnimur, fednbsp;etiam in odiofumus. H�cincommoda quam non fintnbsp;leuia,res oftendit,deterret enim plurimosaliteris. Egonbsp;tarnen non dubito ea hic com memorare, uteogitetisnbsp;fortitudinem quandamefle,interhasdifficultatesnoijnbsp;abqceteliteras : Deinde monebo, ut his malis oppona*nbsp;tisuera�inonfucatahuiusuitjfcholaftica�bona.

Initio autempr�fariuolojmenihil de dignitatecu* iufquam ordinis detrahere.Non dele�or illaCynicanbsp;Philofophia,qu�uituperatomnesartes,omniauit� g�nbsp;nera. Melius �C. humanius,inquit Ariftoteles, ciuitaceninbsp;non ex Medico �iMedico, fed ex Medico amp; Agricolanbsp;,conft3re,hoceft,exmultis ordinibus:QuarefinguliSnbsp;tribuofuumhonorem.Sed gradus conliderandi funt,nbsp;quos plerun^ ftulti contutbant. Sic igitur ftatuetis,uir�nbsp;fcholafticam primum neceffariam effe Reipub. amp; ma**nbsp;ximas ad communem uitam utilit�res afferre, dein^nbsp;deamp; fan�il��mamacDeogratiffimam effe, poftremonbsp;etiamiucundiffimam.Etquidem tantas aduitamuti*nbsp;litates ex uita fcholaftica peruenire,tantuminhaccffenbsp;ucr� dignitatis, ut quamuis titulo pr�ftent Reges 62nbsp;Epifeopi, tarnen teipfa par fit illis ordo fcholafticus.

V r T AB s C H o L A s T I C AE. 47J Hoc cum animo confl:ituerins,ctiam opera danda erir,�nbsp;uthancuitamomniftudioornetis.ut fortitcc labores,nbsp;amp;oninesdifficukates perfcratis, qu� comitanturhocnbsp;uit� genus.

Sedquas tandem ob caufas ufqgadeolaudamusniis tarn fcholafticamc�Vulgus iudicat effe ociofamuitam,nbsp;ata indefcholafticam appellatunt : Latini nuncuparucnbsp;lud os hoc conuentus difcentium. Quidautem dignitanbsp;tis in ociofa uita,aut in ludis effe poteft j* De his app ellanbsp;tionibus poftea dicam. Prius enim oftendam ,niinimunbsp;effe ocij in hac noftta militia : necludum effe h�c ftudianbsp;literatumjcd fetiam inquifitionem maximaru return�nbsp;Du� res funt, quibus nihil melius ac diuinius habetnbsp;Humana natura,nidelicet uctitas �iiufticia. Harum in*nbsp;quifitio amp; explicatio commendata eftfcholis. Nec ue*nbsp;to obfcurum eft, ueritatis iuftici� cognitionem maxinbsp;me neceffatiam effe ad bene uiuendum, utilit�res adnbsp;uitammaximas afferre. Non enim fine dofttina religionbsp;nes coli,non leges condi autretineripoffunt. Quantanbsp;pr�fidio deftituta effet uita, fi Medicinam nemo difce*nbsp;ret aut doceret c Quantis ornamcntis carendum effet, finbsp;nemo difcctetMathemata,fi nulla temporum difcriminbsp;na tenerentut,fi res ueteres,amp; hiftori� mandat� litetisnbsp;ignot� effent f Horum commodorummagnitudouo#nbsp;bis quidcm,qui in his ftudijs uerfamini,nota eft.Quarenbsp;facile iudicabitis partem Reipub. neceffatiam effefchonbsp;las,62quidem pr�cipuas utilitates inde ad c�munemnbsp;uitam petuenire, Q.U1S enim non uidetteligionibus.le*nbsp;gibus,6�litetisgt;in uita magis opus effe, quam fabris autnbsp;cerdonibuslt;

fedes effe ucritacis 8C tuftict�.tliagts quam fcholas. Vo�� cantfcholafticam uitamumbr3tilem,quodibi inocionbsp;ingeniacxerceantur,illica!unt,ucr(tatem iufticianinbsp;in acic uerfari. Moderat! animi eft,6dbenc inftituti, reuenbsp;renter fendre de EcclefijSjde anlis 8C foro. Acdebencnbsp;qutdem in illis locis regnareuericas amp;:iufticia, Sed coilnbsp;ftat ex feholis in ilia loca h�c ornamenta afFerri.Qualisnbsp;enim effetdoflrina in templis,fi in feholis res n� effentnbsp;flgitat�amp;illiiftrat�f dualis effet aulicorum confilio^nbsp;rtim amp;fori barbaries,fi non extarct qu�dam erudita iiinbsp;ris dodrina f Deindehoc intereft, deomnibus magnisnbsp;rebus fchol� confuluntur,fchol� pronunciant,noiinbsp;Epifcopi,autaulici,autcaufidici.Poftremoinfcholis ellnbsp;fimplexftudiumrerum inquirendarum amp;: patefacicn^nbsp;darum. In Ecclefijsmulta inpopularibus concionibusnbsp;dicuntur improprie,multa etiam quia populus nonnbsp;poteftaffequi,pr�tereuntur.Iam inaulis amp;forohor^nbsp;ribile eft di�u, quantum fit Sophiftices. Iraqi f�pe mi#:nbsp;hiuenitinmentemucteris fabul�de Aftrea,quamfe*nbsp;runt pulfam ciuitatibus ,poftea in rure diu folitam agri^nbsp;colisconcionari. Itamihiuidetur propemodum pulfanbsp;exaulis, ex templis, amp; alijs hominum c�tibus Aftrea,nbsp;hoc eftjUeritatis OC iuftici� do�rina,adhuc h�rereinnbsp;feholis. duarecum minus fit Sophiftices in feholisnbsp;alibijcum bonis unum hocfitftudium, cruend� ueritanbsp;tiSjfumma laus effedebebit uit� fcholafticg, qu� quid�nbsp;imago qu�dam eft illins beatiffimi ftatus,in quo aure-inbsp;illa �tateuiuebanthomineSjfi qua fuir, autcerteui�urinbsp;erantjfi fuiffet ilia aurea �tas,fi natura hominum fuiffetnbsp;immunis�peccatilabc�ia morte, duid enim tunefu^nbsp;iffet uita hominum,nifi iuciindifl�ma qu�dam fchola,nbsp;in qua

VITAE S C H O L A S T I C AE. 47^ in qua feniorcs amp;: pr�ftannores de rebus dtuinis, de nanbsp;tura rer�jdeitnmortalitatehumanoruanimor�jde c�nbsp;leftibusmotibuSjdcomnibusuir� officrjs docuiflentrenbsp;liquosf InhacPhilofophia,8ihuiufmodidifputationinbsp;bus, repus oninec�fumpfiffentfeniores etiuniores.Necnbsp;aHaniuit�fuiffeAd��dfimiliumpnncipumuirorumiiinbsp;dico. Huius beatilTimi flatus imago efl uita fcholaflica.

Dixi breuiirimedeneceffitate,�ddeucilitatibus,ad^ damctiam de fanfticatehuiusuit�. NullumDeogra#nbsp;tins eft ofFicium,cg uetitatts 8i, iuftici� ftudium Qi. propanbsp;gatio. Nam h�cfunt pr�cipua Dei dona,in quibus Deinbsp;pr�feutia maxime cerni poreft- H�c Deus pr�cipue connbsp;leruari poftulat,im� adhunc finem pr�cipue conditinbsp;funt homines, ut alij alios doceat de Deo amp; alrjs rebusnbsp;bonis. Ad hanc utilit�rem addita eft diuinitus humanonbsp;generi fcrmonis communicatio. Quare n� dubium eft,nbsp;quin hoc uit�genus quod indocendoSidifcendo uccnbsp;fatur,Deogratiffimumfit,amp;: hoc nomine antecellantnbsp;fchol� templis Qi. anlis,quia maius eft ftudium ueritatisnbsp;infcholis. Quare fiquisfanftumuitg inftitutumqu�rir,nbsp;non abdat fe in folitudines,no purer aliud effe facratiusnbsp;nit? genus, fed in his difcenrium conuentibus maneat,nbsp;hie conetur bene mereti de genere humano, doceatnbsp;alioSjSifciathocofFiciumprodcircadconferuationemnbsp;Qi propagationem optimarum rer�, erudiat ambigen#nbsp;tes confeientias, refpondeat de iure, de^ omnibus uitaenbsp;officijSjinquirat return naturam,morborum remedia,nbsp;caufas mutationu in natura,motus �i efFe�us c�leftes,nbsp;pt�pareriuuentutem ad maioces artes,enarrethiftorias,nbsp;mander liceris res geftas,illuftcet artes. H�c quifquis fa*nbsp;citjDeo sratiffimucultumprgftat,et d�g�n�r� humanonbsp;Oo iq pr�clarc

478 ORATIO DE LAV DE/ p�Tclare mcretiir;Confcruat enim do�rinam util�fl�rfnbsp;tnam uit�,format mores,iudicia hominum, retinet pa#nbsp;cem,mitigat multa mala publica. Tale uit� genus nonnbsp;folum ptarftatmonafticojfed uerediuinuni eft. inbsp;Cicero reprehendit Platonc, dixerit Philofophosnbsp;tametfiabftineant�R.eip.adminiftcatione,tam�iufto3nbsp;cffe,propter banc ipfam magnar�rerum inquificion�*nbsp;Scd Plato rediflimefenfit. Elt enim iufticia, fu� qucn�gnbsp;officium facerejamp;fru��eiusof��crj conferre adc�mu^nbsp;nem falutem generis humani. Id maxime facit Philofonbsp;phus,qui religioneSjtetunatutam, caufas omnium ho�nbsp;neftorum officiorum,leges explicat, amp; bas tes diuinasnbsp;c�teris impertir,artes illuftrat aut docer, deni(5 qui lier�nbsp;taris iuftici� do�rin� conferread alior� utilitatem ftnnbsp;detbiec putemus melius mereri degenerehumanojuelnbsp;caufidicos aliquos quiin forocontrouerfiaSjautexpos�nbsp;nunt,autditimunt,uel�dilesquipontes aliquos faci�r,nbsp;uel mercatores qui iufto puecio tes utiles important R-ei�nbsp;de igitur Plato dixitjiuftos efrePbilofophos,quido�c*nbsp;nam utilem uit� tradunt, Nongeffit Magiftratus Ifocranbsp;tesjfed confilijs fuis gubernauit Imperatorem laudatiff�nbsp;mumTimotbeumj�dformauit ing�nia miiltorum,quinbsp;poftea in Repub.Principes extiterunt.Necmeliusdenbsp;Repub. m�ritas cft Aefcbines caufidicus, Ariftoteles,nbsp;qui SdfinecMagiftratusgeffit,ncc caufas cgit,tam�Ale^nbsp;xandrum,amp; multos alios Principes finxit ad iuftician�nbsp;amp;beneficentiam. Deinde bodieeriam benemereturdenbsp;Repub. rcliquit monum�ta utilia ad religiones amp; legesnbsp;interpretandas, parit Medicos,amp;iudicia multorum fornbsp;tnat,quiinforoamp;negocijs uerfantur.Afo lurifconful#nbsp;tusgubernauit magna Itali�parceni' Nec tarnen minusnbsp;de Repub�

V r T AE' s C H o L A s T I C AE. 47^ dcReptib.mcEeturBartolus,q�i in fchola tantum uixic*nbsp;PhilippusMedicusAlexandn exercitum fccutuseft,acnbsp;Rcg�ipfuming�ttpericuloIiberauic.Ncqg tame minusnbsp;de Rep. mercturGalenus,qui nuil�excrcit�fecutus�ft,nbsp;fed in fchola affedit �C fetipfit doftrin� fu�monum�ta.

Cumigitutnonaliuduit�genusutiliasfit generihui# mano,aut magis ncce(rarium,aut fandius, uita feho^nbsp;laftica,fatis intelligi poteft,hunceffepr�ftantiffimuninbsp;uit�graduna.Hacueta laude moue� bona ing�nia de#nbsp;cetjucmagisamentuitam fcholafticam, Si adhibeancnbsp;ftudium Si diligentiam dignam tanta ptofeff�one,�Cnbsp;ornent earn optirnismoribus. Quid eftenim turpius,nbsp;quod multi in feholis ita degunt,primum, ut non in#nbsp;telligant fuum officium;deinde,ut hoc ocium litera#nbsp;liumcollocentinturpfftmas uoluptates. Si fumant fi#nbsp;bilicentiam omnium fcelerum,quafi fchol�non ueritanbsp;tisSiiuftici�,fed petulanti� officin�effent. Quoani#nbsp;mo homines prjueniunt intempla ad facienda facra,nbsp;eodem animo uos quoi� in fcholas accederc oportuit�nbsp;Hic enim tes diuin� tradantur-Et magna cura adhibctinbsp;idaeft, ut noftra facra rede fac�amus,ne noftrainfcitia,nbsp;autaliqua alia culpa artes corrumpantur. Non minusnbsp;piaculum eft,cotrumpere artes,qu�m ceremonias innbsp;templis contumelia afficcre.Ideo feholis nomen indi#nbsp;;tum cft ab ocio,utRefpub. teftetur,fe liberate nos � for#nbsp;didisoperiSjUtdediticfferebus diuinis poffimus.Ad#nbsp;didit etiam pr�mia,ficut tnilitibus.Etfi autem utilitatesnbsp;funtexigu�jamp;fiindodi non folum conccmnunt,fednbsp;,lt;tiam crudcliter oderunt literas,tanquam uinculacu#nbsp;pidttatum fuarum, tarnen Deus non patitur omni#nbsp;no deeffe pr�mia docentibus liuras, SC difeentibus.

Et quo mdius qu�ij Refpiib. conftituta eft, eo eft erg� ftudiofos liberalior. Interim nos decet Philofophiconbsp;animo fortun� iniquitarem ferre,82intelligerc caufas,nbsp;quareoptim�qu�cgresmaximefintfpretguulgo. Deinnbsp;deincommodis etiam opponamus commoda.uideli�*nbsp;cetdignitat�profeffionisjamp;fandiratemjpoftremoetianbsp;iucundirat�.Itacjdehacetid pauca adrjciam,uidelicetnbsp;�Hll�uit�genusiucondiuseffcj^nitamfcholafticam.

Omnesfan�mentcsincredibilem uoluptatem perci piunt ex ueritatis cognitione : Nam ad hancafpiciendanbsp;maximeconditifunthomines.Hancuoluptatcinfchonbsp;lis muitecanf�augcnt,Primumenimmagnaibiartiumnbsp;narietas eft. Omnium difciplinarum profeffores effefonbsp;lent,quiconfulipoflunt,inqualibetarte.Eft�2frequennbsp;tiadifcentiunijin qua magna diffimilitudo eft ingenionbsp;turn Scitidiciorum. Quarcnoftras cogitationes cii mulnbsp;tis conferre poflumus,audire quid alij iudicent ,imitarinbsp;meliora exempla. Plicenim eftillaapud Hefiodumlaunbsp;�data contcntio,de qua dicir, uicinu a uicino ad diuiriasnbsp;properante,inuitari. Ideo^ apud Euripidem uere.didunbsp;eft.Communicatione opinionu in magna frequentianbsp;repertas efle artes. Et Cicero ait, magnam uim in difcennbsp;do habere ftudium conferendi,quod (TvliiTMiy uocatnbsp;ipfe. EtSalomon ait : Ferrum ferro acuitur,ita uir excitanbsp;tur� uiro,Significatenim turn admoneri ingenia collanbsp;tione confiliorum ateg opinionum,tum exemplis exei^nbsp;tari.Propterhastantasutilitateslibeter inhac frequennbsp;'tia uerfari ftudiofos conuenit. Poftremo natura fir,utnbsp;miles deledentur fimilium confuctudine,maxime^ hi,nbsp;quifimilibusartibusdeditifunt. Ipfaeti�celebritasde^nbsp;ledat animos, iuuat uidere bene compofitos chorosnbsp;-nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;docenrium.

VITAE S CH O LAS TI CAE. 48^ d�centium 82 difcentium.NulI�m acroama dolcius eftnbsp;audiredc optimis rebuSjdc^ omni uarictate naturae,nbsp;deRepub.dcreligionibus,quidalii peritiores fentianr.nbsp;Vctus eft di�um: Extra Vniucrfitatem non eftuita.quonbsp;fignificabantiucundiffimam effeuitaminfcholis-lddinbsp;ftum opinor ortum cffe ab eruditis 82 prudcntibus,quinbsp;intelligebant,�2quantamh�cconfuetudo 82 comma*nbsp;nicatio fermonis uim habeat, 82 quantam pariat uolu*nbsp;ptatem.Deleftat bonos 82uirtusillor�,qui liberalitecnbsp;inipertiuntdoarin�alrjs.quiexanimoconfulercpoftenbsp;titati conantur. Etfi autcm in tanta infirmitate humaninbsp;generis nullus eft otdo, nullum uit? genus prorfusfinenbsp;uitiOjtamen in fcholis minus aliquanto eft fuci, odiorunbsp;amp; aliar� malarum artium, in alijs multis uitfgeneri*!nbsp;bus.Primumenimdo�rina liberalis fledit mediocrianbsp;ingenia ad uirtutem. Nee fer� quifquam adeo eft ferreanbsp;natura,ut literis 02mediocridifciplina non aliquantonbsp;fiatmitior. Eftaut�multoiucundiorconfuetudo c�erunbsp;dins,q ui caufas omniu honeftoru ofFicior� intelligunr,nbsp;cum indoais,quor�iudicia multis in rebus diffidentnbsp;� noftris. Deinde illud aff�rmare aufim � eum qui in ftunbsp;dijs affuefit ad amandam 82 inquirendam ueritatem,nbsp;amare candorem ac fimplicitat� etiam in moribus 82 innbsp;uita.Seddo�rinaSophifticadcprauatuolutates, transnbsp;ferturenimcalumniandi ftudium admores. Vtautemnbsp;quifqi eftftudiofiffimuSjitamaximeincenfus eft amorenbsp;ueritatis,82 Sophifticen odit acerrime, Dulciffimus autnbsp;conui�useftcumeruditis 82 candidis,quiprofpiciuncnbsp;quiddeceat,�2certaquad�rationemodcranturomnesnbsp;fl�ioneSjSc animi impetus quafi freno regunt. Ita�g neenbsp;dulciores,nec fitmiores funt amicitig, P hilofo phic�.

hoceftjCruditormnamicitig.S^focietateftudiorucon^ trad�.Iam ecegioneconferadhfcfcholafttcafodalitiaanbsp;c�fuetudinesc�illiceransjinqtiibusetufiquiboni uirinbsp;funr,ramcn minus fuauitatis habeiit congrcffus cu illis,nbsp;quiadedo�rinanobifcucolloquin�poffunt. NeLclifnbsp;quid� S: Scipionis amicicia tantu fuauitans habuifler,nbsp;fifuiffent �(isa-at, Sedanguftia temporis non finit nosnbsp;omnia uit�fcholaftic� c�moda colligeren illuftrare..

H�c autem recenfui, primum ut adolefcent�s intelli gantnamentuit�genus in quo uerfantur;Deindeconbsp;gicent, quanta uicift�m requiratur ab ipfis diligentia,nbsp;quanta in omni officio moderatio,ut hoc uit� genus ocnbsp;net. Literati infummo faftigio rer� humanat� colloca��nbsp;tifunt. Q.uare,u�muneriomni� difficilimofatisfacerenbsp;poflimus,adhibenda eft acerrima c�tentio animoru innbsp;docendo. Eft Si fan�iff�m� uit�genus, �d Deo gratifl�#nbsp;Inbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;m�jC�feruarenpropagaredoarin� uite utile. Sciamus

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;igiturDeo pcenas daturosillos,qui moribusfuis dede^�

corantfcholas,quin�confer�taliquidoper�,addoari n�conferuation�. Poftremoiucudif��ma eftuitafchola^�nbsp;ftica.Quare digniodio funt.quiuelutC�tauriautLapinbsp;th� tumultu�rut in fcholis.n tranquillitat� uniuerfi c�nbsp;tusintcrturb�t,difciplin�foluur,quafoluta,diffipari fonbsp;cietat� neceffe eft. Su nt n boni adhort�di, ut hgc c�monbsp;,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dainc�fpeauhabeant,ea^opponantinc�modis,qu�

multos abftrah�t � litecis: p� us ualeatapud bonos digni tas licerar�,n publica u cil irasnbsp;nbsp;nbsp;intqua uulgi iudicia,$

odiatyrannor�,!^ paupertas. Sicaffedosefle iudico hosiuucnes,qui eo grad�petiuer�r,ut fe publice oblig�nbsp;r�taddefenfion�literaru. lureigit h�ca�meis gratulas�nbsp;mur,�OS^nfitatishonotib.o�n�doseflec�fnimus.DixLnbsp;DeGr^i^

tore quodam hominum,quiuidentur confpiraffe ad abolendos femel omnes ueteres mores, delendam^nbsp;uninerfam ciuilem difciplinam,antiquantur. Neq; egonbsp;nuncfuggcftumconfcendidigladiatutus cumeo genenbsp;te,tantumadolefcenres commonefacere decreui,quonbsp;confilio Si. olim gradus inftituti finr,amp; quant� ad comnbsp;munia ftudia literarum momenti adferret illorum connbsp;fcruatio. Eftautemadeamcaufamopusmihi �quita��nbsp;teueftraauditoresjpleroffjenim tantum faftidiumce#nbsp;pitiftius moris,ut tantum n� totam Anticyram purentnbsp;deftinandam cffehis,quititulosiftos graduumdecer;�nbsp;ni fibi poftulant. Ab his pro mco iure peto, ne nos exnbsp;hacfcholaexibilent,neexplodant,priufquamoratio?nbsp;nem noftram cognouerint. Nam pronunciate,c� nousnbsp;dum cognoueris caufam,id uero eft iniufti Si barbari iunbsp;dicis.Etego mefanis omnibusfatisfa�urumeffeinhocnbsp;negociorecipio.

Eft qu�dam in puerilibus ingenijs infantia amp; imbe# c�llitas,qu� nonfufFicitpluribusartibus fimuldifcentfnbsp;disjedfenftmpergradusqnofdam, ad grauiores artesnbsp;traducendifuntpuerijdumadfaftigium artium perues�nbsp;nerintjhoc eft,dum parauecintfibi fcientiam non ftuftenbsp;Pp ij derebus

de rebushumanis iudicandi, 82 mediocrcm quandatti fermonis copiam, ad docendos alios, demonftcan^nbsp;dam^uim,naturam% uirtutis.Erquemadmodumn�nbsp;ftatim cibis durioribus ora infantium fans firma funr,nbsp;fed Iade diu alnntur ,poftea pr�manfo cibo , doneenbsp;grandefcant:Ita pinguiffinia qu�^facillima^deligunnbsp;turjqLi�infirm�primum�tatitradanturjdeindeordi�Snbsp;nedifciplin� reliqu�. Traque prudentes uiri in fcholisnbsp;defcripferuntclaffesquafdampuerorum.utfecundumnbsp;ingenq uircs alij alijs difciplinis adhiberentur. Etin fuanbsp;quifi^claffe,tanquamintrafepta dctinctctur,neimpa#nbsp;ratus,82tanquamfusinrofasirrueretadobfcurioresa�nbsp;tes. inhunemodumgradus quidamfa�ifunt adole��nbsp;feentinm, ut primum Grammatica, Dialedica^ tradernbsp;rentur, qu� prim� artes, planiffim�^ funt. Vbi uide*nbsp;bantur has perdidicifle,non temereipfiad Phyficen,nbsp;aut alias artes irtumpebant.Sed pr�ceptores explora^nbsp;bantuires adolefcentium,quifiprob3rentur,admitte^nbsp;bant ad rcliquas difeiplinas. Nuper adhuc hoc feruabanbsp;tur in fcholis,ne quis attingeret Phyficen, aut Mathemanbsp;ta,nift antea in Grammaticis �C Dialedicis diu mul#nbsp;lum^uerfatus.Pofteapr�ceptorumiudicio tradebatucnbsp;ulterius, 82 primus illegradus � Lauri bacca nomen ha^nbsp;buit : Erant enim honefto titulo pueri ornandi. Pofteanbsp;Phyficen,Mathemata, Ethica percipiebant, necfaluta^nbsp;banrurh�c � limine tantum, diu immorabaturiuuen^nbsp;tus,dum penituscognofcerctjdumlongoufu indiciumnbsp;confirmavetur. In his tanquam pr�ludrjs grauiorumnbsp;difciplinarum cum iam fatis uiderentur exercitati, pr�;�nbsp;ceptores permittebantjUt facra, aut Medicinam,ant lusnbsp;publicumartingerent,ad qiias difeiplinas ufum puerilnbsp;lium

DE GRADIBVS. 485 liuttiliretarummagnum �racernmum�udicium uole�nbsp;bantadferre� Itatj prias explocabantur hicetiam wiresnbsp;adulefcentium , Magifterium fecerunt Claffi rirulnm,nbsp;Profedo plurimuni rcfcrr, quomodo inftruanrur, pr�^nbsp;parenttir^ adfgueriores difcipIinasadulefcentes.Nonnbsp;�unt longe pet�daexempla,noftrifeculimoremuidea!�nbsp;mus. Statim ubi in publicam fcholam mifli fuetint adunbsp;lefcentes, putant fordidi ingentj effe, diu h�rere innbsp;Grammaticis,autfimiIibLis nugis,properantali)adfa#nbsp;cra,nulla linguar�,nulla dicendi fcientiaanteaparra,nbsp;nulla humaniorum acciuiliun� morum cognitione,di^nbsp;fcunr inepte rixaridefacrisrebus,nec ad uit�ufum coinnbsp;parant. Volo ego quidemomnium �tatum,omniumnbsp;uit� partium effe religionis ftudium, fed ea proponan^nbsp;tur pueriSjqu� affequi poffint,qu� pietatem alantjqu�nbsp;mores forment,non unde p�tant rixandi materiam.

Quid de alijs profeffionibus dicam fin iure difcendo uideas uerfari, qui nullum prorfus ufum aliatum litera�nbsp;rum habent,cum tarnen illud ipfum ius exPhilofophanbsp;rum, ac Rhetorum literis, tanqu�m ex fonte ortum fit.nbsp;latric� uero rnanus admouere, nifi Phyficen didiceris,nbsp;eftfine pennis uolare.Nam clinicailla medicina totanbsp;ex ea Philofophi� parte nata cft, qu� elementorumnbsp;cognitionem,motus uarietatem,corporum naturamnbsp;tradir. Porto dum hoc modo non perpoliti puerili dosnbsp;drina irruunt ad feueriores artes, infirmo iudicio liter�nbsp;omnes,artesq3foedeconfpurcantut. Etquiaexliterisrenbsp;rum publicarum ftatus comparantur, ftt,cum parum fanbsp;ni pro concionibus in iudicrjs regnum gerant, ut ua�nbsp;riequaffenrm-Refpub. Profedo fatius erat nullas literasnbsp;attingere, qu�m hoc modo tradare. Diu �tant puerinbsp;Pp iij Grammas

Gtamttiatic�SjDiale�iciSjacRhetoric�sanigandi.Mnl tum temporis poftea collocand� erat in Machemata,82nbsp;reliqu�Philofophiam. Vbimaturuiffct indicium, tumnbsp;�tant adhibendi ad eas artes,quibus Refp. gubern�tur.

Gr�ciagricol�,cumuiderentmaturcfcerefegetescec to tantum temporis fpacio, non colonorum opcre, aucnbsp;foil natura.dixerunt: Annus producitjUon ager. Cun^nbsp;animaduertiffent f�pe immaturas fegetesdemeti ma*nbsp;gno dano, S� frud�laboris fuperioris pcrire, prouentunbsp;uniuerfum foli tempoii tribu ere, amp; patienter expedarinbsp;uoluerunr iuft� meffis tempus .Ira mihi in fingulis par^nbsp;tibus literarum,temporis habenda ratiouidctur,ut�inbsp;admoueantur adeas artes adolefcentes,quibus Inges�nbsp;iiij infirmitasadfequendis pareft,amp;tantifperdetincannbsp;tur in his,donee maturuerit indicium, nec meffem pro*nbsp;pcrentfacereante tempus. Etquiafacileiuuenilibusaninbsp;tnis obrepit fatietas pr�fentis ftudij ,ut in eo detinerinbsp;diu fine magno negocio n� poffint,ideogradibus tan*nbsp;quam caue� includendi uidentur. Vbi omnibus animinbsp;uiribus cogantur in unum aliquod, ac certum negociu,nbsp;quantum fatiseft,incumbere. Eftomnino.utdealijsnbsp;omnibus rebus, utilitcrpr�ceptum,jBf�(/ifeft)f

Ira in ftudrjsn� aliud perinde refert,^neintempcftiue properemus.Nuncfit,utc�uariasdifciplinasperuagennbsp;tur fine ordine,fine^ ratione,null� penitus cognofeanr,nbsp;nulla^ de re prudenter indicate queant- Etuterronesnbsp;nulloscertos lares habenr,nufquam domi funt,8�utnbsp;inquitMartialis,Ciuifquis ubi^ habitat,maxime nusi^nbsp;h3bitat,lta illi,cum tarnen omnibus difciplinis fint hassnbsp;fpites,nullamhabent familiariter notam.Neque enimnbsp;fieri poteft,quemadmodum teliquit feriptum Xeno*

de g R A D I B V S. 4^7 phon ,utqoi mnlta fimul facir,�nia ntefaciat, necfuffwnbsp;cit animus iuucnilisuattjsacdiucrfis ftudijs.Hocincosinbsp;filiofuit autoribus graduuminfcholis. Neqgegonimcnbsp;quenquamcffepuro tamimpudentem,qui banc ratios:nbsp;nemdamnare3ufit.Q.uidcniminftudtjs c�dncibiiiusnbsp;eftordinef hune claflibus gradibus^ fadis conferuarenbsp;conabantur. Vos etiam adolefcenres, ut quanta fide ponbsp;teft fieri ac religione,detis operam,ut in difcendojuftonbsp;quodamordineutamini.Namhac confufanea difeennbsp;di ratione, nifi Deusaliquis opem tulerit accisnbsp;fis rebus, uereor ne res humansenbsp;fundituseuertantur.

ORATIO DE STVDIIS ADOLESCE N tum,habitacum titulusBaccalaureorumde*nbsp;cernercturquibufdam,Sifcriptanbsp;� Vito Vuinfemio.

Irabitur fortaffe aliquis, quid nobis in mentem uenerit, ut hune morem publicenbsp;decernendi iftum primum fcholafticumnbsp;gradum,tot iam annorum fpacio inter�nbsp;miffum,acuelutexoletum,hocpotiffim�nbsp;temporeinfcholamreuocaremus.Etfortenondeerunt

dentibus hocnoftrnminftitotum profaan non dub�te^ mus.Sed ramen utadolefcentcsamp;degradu ipfo hononbsp;tificentius fentiantjamp;hgcftiidiamagis ament, ac plurisnbsp;facienda ducant, decrenimus utra^ de rc,nempedenbsp;hoe gradu utilit�re examinum,at9 de hisprimisar^nbsp;tibus paucis in hoeconfeffu dicere. Non enim leues aucnbsp;negligend�fueruntcauf�,qu�uiros bonosacdo�osnbsp;moueruntjut hune partium amp; peruetuftum Academianbsp;tummorem,ncc fine grauiffimo confilio�maiorifausnbsp;inftitutum,reuocatum ac retentum cupetent. Quemadnbsp;modum enitn primis illis fcholar� parentibus neceffa��nbsp;rium uifum cft,h�c examina, difcendi ordinem inftinbsp;tuere,ita noftripr�ceptoreshasfuas eflepartes iudica^nbsp;uerunt,operadare,nequod taleexercitijgenus infchonbsp;la defidcraretur,amp;: fi quid ex his ad tempus prolapfumnbsp;aut intermiffum foret, ut id riirfum inftauraretuc,Sinbsp;q,uantum eius fieri poffer, conferu�retur. Quorum nosnbsp;autorit�rem fecuti,non cutiofitate quadam, ne^'enimnbsp;ira ocio abundamus, nee propter oftentation� aut am^nbsp;bitionem,cum noftra tenuitas nobis non fit ignota, fednbsp;ut utilitati fchol� Si difcentium commodis pro noftranbsp;uirili parte confuletemus, hoe officium publice promonbsp;uendiBaccalaureosliberaliumarti�fufcepimus.Quamnbsp;uiscnimhic primus gradus uerius puerilis quidam Iu�nbsp;duSjC� res feria uideri poffir, ufu tarnen compertum eft,nbsp;tantam eius utilit�rem effe,ut nonparum ad officiumnbsp;Si fidem eotuqui pra�funt, pertinere uideatur ,operamnbsp;dare,utin fchola non retineaturmodo, fed Si maxi:*nbsp;meuigeataefrequentetur. Nam primufi fpeftabimusnbsp;utilitatem,qu3maffettconfuetudoexaminum,praefec*nbsp;tim huic�tati, in cuius pr�cipuegratiam hi primi gra*nbsp;dus infti*

dus�nftitutifuntjtantam eam comperiemus,utnulla anipliornecubcriorinfcholapoff�teffe.

Quanti cnimrefert 5 quod examina difcendicuram acuunt,ftudiumjuigilantiam,ac follicitudin� augenr,nbsp;amp;adomniaqu�traduntur diligcntius obferuanda acnbsp;peidifccndaalacrioresamp; excitatiores reddunt.Metuitnbsp;enim pro fe quifijjne quid fe fugiat, quod teuere opots*nbsp;tear * Tum utaccuratius perfedius^ �mnia excutiac acnbsp;perucftigetje3demh�cfollicitudoftim�lar�cumfciatfinbsp;bi omnia didatareddenda in examine,��perfpicueex?nbsp;plicanda effe. Hic metus acerrimus eftnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ad

difcendi 13borcm,ac uigilantiam animos accendens urgens^, qui fi abfit, u id emus quam frigide acfomnii=nbsp;culofe ftudia tradentur ; Verum examinum cura �C fol*nbsp;licitudo apud aliquem excubans, non finit eum obdocnbsp;mifcere,fed expergefacit,acuelutfedulus amp;acerpatefanbsp;mili�sinftat8�urget,utfu�ftudior�penfumperfoluar.nbsp;Quaproptcr h�c ex muleis caufis una fuit ueteribus inftinbsp;tuendi examina amp; gradus, ut bis uelut calcaribus incitanbsp;� tentdifeentes. Redemonuit Fabiusferipta euoluendanbsp;effecumtalifollicitudinejquafinosipfiita fcripturiuelnbsp;diduri fimus, quod ita fiat, ut uigilantioribus oculisnbsp;omnia luftremus.nihil nobis elabi patiamur.quod ob*nbsp;feruatu dignum fit,amp; ad omnes uirtutes feriptorum ex*nbsp;pendendasattentioresreddamur. Ideminconfilio fuitnbsp;his,qui examina inftituerunt, nempe,urcircumd3rentnbsp;curadifeentibusomnia plenius amp;exadius cognofeen*nbsp;di,utaliquidintegriacfolidi perciperenr,necuagabun*nbsp;di in ftudiisoberrantcs,extremis tantum labris uaria denbsp;guftarent, hincinde concifas fententiolas,�c mutilatanbsp;membraueuantes,quodnunc � multis fieri uidemus,nbsp;Qq quicuni

qui cuexcutiuntur,ita ftupidiatcg ignan,uttiitpe i�r,cfe prehendunrur.Dum enim in hocunoiludiumomnenbsp;fuum confiimuntjutfragmcntaqu�dam ck fcciptori#nbsp;busco!Iigant,fit,ut nullius reiintegra ac perfe�ain co#nbsp;gninonemconfequantur :� quo uago amp; inutili laborenbsp;examina diicentes uelut incertam uiam reuocant. Necnbsp;ad non necelTaria Siinutilia refpcftarefinunt/edin rjs,nbsp;�qu�neceffaria funtjOrdine quodam difccndis conti#nbsp;nent.Paritucroiftamindifcendod�igentiampr�cipuenbsp;h�c follicitudo,cumfcimus nobis in examine uelut ra#nbsp;tionem reddendam efleeorum qu� tradita funt,amp; manbsp;gisfe intendunt animi inea,qu�ipn tanquam noftranbsp;alijsexponereatqg explicate cogimur, �dill�ipf�tma#nbsp;gines magis euidenter in animis lucent, ac firmius d�fi#nbsp;guntur,quasipfi derebus dodrinaperceptistra�atio#nbsp;ne amp; oratione ef�ingimus atcg exprimimus. Nam qu aenbsp;auribus tantumhaufimus,autexledione percepimus,nbsp;ea tanquam umbr� per fomnium obferuantes incert�nbsp;h�rentjSi facile inde fugere atc� excidcrefolent. Q,uo#nbsp;tumueroceu uiuas imagines commentando atcj agi#nbsp;tandoimpre(rimjs,cauelutaltius a�is radicibus h�#nbsp;renrtenaci{r:me,nec euel�feautexcutifacilepatiuntur�nbsp;Eftenimcommentationtsat�^agitationis uis maximanbsp;in omni re, plene perfeftet� percipienda acdifcendajfi#nbsp;�equa auditionis amp; le�ionis frudus ftertlis ac propenbsp;nullusnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;autem,utueredid�eil, omnia po#

teftjSiagicando atqj inqtiirendo omnes artesinnentas acexculr�fiint,ellc^eauel folaomnisdodrin�efFedrix.nbsp;Quemadmoduni enim leon� f�tus informesacmor#nbsp;tuos�dimemorant,amp; deindelongts parentum uocifenbsp;tacioaibusuiuificac�/acfpiritum recipete,ita primi.foe#nbsp;tus ingc^

DE S TV D I I S ADOL. 49, tus �ngcniotam,boc eft prim� imagines quas de rebusnbsp;uelaudins uelle�ionc perceptis,concipimusacgigni^nbsp;mus, mortug funr 8C informes, q ug deind e dum crebronbsp;deipliscumalr)scolloquimuracc�mentamur,abipfainbsp;uiua uoce amp; tra�atione ceu uitam �i. perfeflam formanbsp;recipiunt.Et uere di�um eft ab Ariftotelejd primumnbsp;certum fignum effe, quod aliquis quidpiam redefciar,nbsp;fideeoipfoloqui amp;alium docerepoffit.Eamgratiamnbsp;debemus examinibiis,qu�uelutuitafuntftudiorum,finbsp;ne quibus ledio omnis amp;meditatiomortua eft. Huenbsp;acceditquodijs multi errores r�m�r� concepti amp; h�isnbsp;rentes in animiscorriguntur,eximunturopinionesf31lt;�nbsp;f�, qu� uel per�tatem, ucl ex aliqua fallaci fpecie, uelnbsp;inftitutionecorrupta,uelartium pr�ceptismaleintellenbsp;disaccomniodatis'uein animish�ferunt. Et ob bancnbsp;pr�dpuccaufamea� ueteribus inftitutauidentur.-nonnbsp;cnimadolefcent� ftudia r�m�r� acfinelegefluere,fednbsp;huic examinum cenfur�fubieftaefleiioluerunt.Ncqu�nbsp;cnim eosfugiebatomnes artes peccandodifci,amp;utfer�*nbsp;tiles agri multumgignuntfpinarum ar^ inutiliumhecnbsp;barum, quibus fubinde funt repurgandi ac farriendi,nbsp;idem etiamingcnijsamp;quidcmfoecundis folet accide^�.nbsp;tf/�pefnimfir,utfalfas return imagines pro ipfis rebusnbsp;adprehendant. Et quemadmodum Ixion cum nubenbsp;concumbenSjCum putaretfelunonemampledi,Cen�nbsp;taurosgignit,ficexfalfisumbris,qu.as proipl'aueritatenbsp;cpnfe�amur Si arripimus,prodigiof� opiniones nasnbsp;feuntur, qugnifimaturCjSiantequam altius radices egienbsp;tmt,animis euulf� fint,in perniciofosEcdefi�acReip.nbsp;ctvores deindeeriipiint. Nam utloliojtribulisjlappis^nbsp;^�^^^i?id genus infoelicibus herbis fuccrefcentibus,fesnbsp;.Qq ij gft�

getesoppr�mnntur,acpr�focanrur,amp;:flenlefcunt3grfi ira � fa 1 fis opinionibus,(�i conhnnencur,necmature exigt;nbsp;mantur,atc5ijsHcIurrepui'gcnturmentes,uericasopptinbsp;mirur Siexpugnatur. Ad id uero non eft aliud aptius re*nbsp;medium, examina. His enim exploranturingenia.l�nbsp;quidadhuedeeftjijs oftenditur,fiquid uitij auterrorunbsp;h�fir,corrigiturarageuelIitur.Eft^h�cuelutfarritioftLlnbsp;diorum,itaneceffaria,utfiomittatur,non modoueranbsp;acfolidado�rinanullapoffit conftare.fed ipfius loconbsp;infinitierroresfuccrefcanr: Vt taceam quod ill� com*nbsp;municationes SicoIIoquiaetiamfacundiam alunt,62nbsp;afFeruntquandamanimis conftaniiam,ur amp; acciperenbsp;acintelligcre ea qu� proponuntur poffint,amp;apteadnbsp;qu�fita refpondere. Videmus enim nonnullos ferio denbsp;rcquapiaminterrogatositaperturbari,acuelutattoni�nbsp;tos obmutefcere,uc uix animi corripotes effe uideantur.nbsp;Eorumdeinde,fiquid forte difcendo etiam confecutinbsp;funt,nullus ufus effe poteft. In hoe enim omnis ftudio*nbsp;rumfrudus ponitur,utexpromere, in lucem^ proferre,nbsp;ac replicate id ipfum quod feias poffis.Vt enim occultaenbsp;Mufic�, ita mut� atqg infantis dodrin� nulla gratia eft.nbsp;Examina uero utiudicium formantaclimanc,animosnbsp;confirmant,acuunt ing�nia, ira linguamquo^ expedi*nbsp;tiorem cfficiunt,celeritaic quand� cogitandi, Si. prom*nbsp;titudinem refpondendi afferunt. Magna haec quidemnbsp;funtjfed eftamp;alia non minor utilitas cxaminum,quodnbsp;cohercentaccohibentcurfumftudiorum intra certoslinbsp;mites : adolefcentes enim nifi intra certa uelut fepta connbsp;tineantutjceu nauis in medijsflu�ibus redore deftitu*nbsp;ta,itaipfiincertocutfufluauant,amp; fi quid etiaminfti*nbsp;taunt, id nullo ordine trad�t. Vndeopew illis omn� innbsp;difcendo

DE STVDIIS A D 0 L. 4^, difcendo confuinptani pcrire necefTe cftEtgignunt pienbsp;rutncj h�ccumukuaria acuaga ftudia uanam perftiakonbsp;nenieruditionis,qiJanihilnocentiusefi:,ea deinde in�nbsp;flati tument,cum de rebus omnibus indo�iflTimcac ftonbsp;lidiffimeiudicent.-Cumeaenin� infdtiaconiundaeflenbsp;foletinfignisarrogantia ac pertinacia, undc fit,ut ple^nbsp;runque taies Kebufpub-uclEcdefijs pr�fedi tumulti!�nbsp;bus deinde omnia mifceant.His malis tantis medentucnbsp;examina,amp;quodmaximum eft,uanamillam perfua*nbsp;fionemdo�rin�,atqucatrogantiam,animiseximunr,nbsp;qua non eft aliapeftis cum rebus omnibus, turn ueronbsp;pr�cipueftudqsperniciofior.S�peenimaliquiscriftasnbsp;tollitantetempusj�iputatfeiamuel nouemartiumhVnbsp;beraIiumMagiftrumeffe,quicumexamineexcutitur,finbsp;nihil aliud, hoccertc tarnen docetur, quodadhucmi�nbsp;nus fciat,qu�m ipfefefcire putabat,�d ifto ftuko ac pec:�nbsp;niciofo errorcliberatur. Quanto uero ing�nia f�cun*nbsp;diorafunt,acmagis pr�cocia,tanto plusabhacpefte penbsp;riculi eft. Videmus enim cpiKkut'kss. faeliciftima pleraqjnbsp;ing�nia in medio ftudiorum curfu corrumpi,ac uelut innbsp;herbaenecarijdumfibiiamnimisplacere incipiunt, fenbsp;�pfos �ifua impenfe admitantur,attollunt fupercilia,nbsp;quibusuisiamfepr�ponunt.quosuispr�fecontemnur,nbsp;faftidiuntiainh�ciamilla,cenfuramfibi de dogmarisnbsp;fumunt: nulliampliusprajceptores,nulli propemod�nbsp;libri aut fcriptores ram emund� naris iudicio fatisfa^nbsp;ciunt.Admoneriautem feautdoceri, proindigniffimonbsp;ducunt, ftatim coarguti excandefcunt,quid nicnonnbsp;eqim labi pofte aut errate uideri uolunt. Non Tygtidesnbsp;atrocius,aut infeftiore ira,pro catulis depugnant,nbsp;�lipro fuis erroribus defendendis. Quidhos faduros

putemus,ubificaffediadReipub. antEcclefi^eguberna cula accefTerinr, amp; autorit�rem ac potcntiam aliquamnbsp;cumiftofupercilio amp;infcitia c�iunxcrint�^Ecquosuosnbsp;unquam homines audiftis perniciofiores Ecclelqsaucnbsp;Rebufpub. extitiffcc' Atqui talis arrogantia 8^ alitur�inbsp;confirmaturinanimiSjfinullaagaciir dcftudijscenfu*nbsp;la.ingenia n� explorenturcoarguantur^, nee moneannbsp;tur quid adhucillisdefit,et^ longeadbucabfintab eonbsp;gradu dodrin�, ad quem iam euafiffe fibi uidebantur,nbsp;Quapropcer fi nihil aliud utilitatisafferrent examina*nbsp;uclobhanc unam caufam tarnen in fcholis retinendanbsp;erant : Q.uod duabus maximis peftibus ftudior�, qu��gnbsp;plerunlt;�coniun��folenteffe,medentur,nempe,ignanbsp;ui�,�iarroganti� : ad eximendum enimtorporem,exnbsp;cutiendamfomnolentiam ,uix aliud calcar eil acrius 62nbsp;cfficacius. Deinde ne nobis ipfis�mmodiceplaccamus,nbsp;aut ultra nidum,utaiunt,pennas extendamus, falutarenbsp;eft uitia arque errata noftra nobis oftendi, 62 adfuefierinbsp;noSjUt patienter feramus nos redarguiaccorripi,ne pronbsp;tinus omnia fomnia noftra exolculcmur,62pro oracu*nbsp;lisad�randaducamus.Qu�uanaperfuafio nifi corri^nbsp;gitur,perniciofiffimos deinde errores parit. Narciffusnbsp;i n fa b u 1 is P o e ta r u m, d u m n i m i u m fefe a m a t, co n ra b e^snbsp;fcit,perit^ 82 ipfe82 illa falfa imago,quam tantopercnbsp;d�peribat,82 nunc mutatus in florem, monet nos, feronbsp;fiotefcens,nenimis mature 82 ante tem pus fapere inci^nbsp;piamus,ne''ucnos3Ut noftra nimisamcmusatcpadmi^nbsp;remur. Quod cum in om ni �tateodiofum eft, tum ue^nbsp;roin adoJefeentia proriumintolcrabilc. Namutabufunbsp;rernm folidatjac perfefla dodrina 62 fapientia. h�c �tasnbsp;adhuciongiffimeabeft, ita hastes non poteft hbiarro^�nbsp;gatefine

gare fine fummaturpitudineacuanirate. Vtenim uo� amp; ponaa non in uere, necin ��latcmaturefcti ne fednbsp;aurnmno prim�, paulo ante hyemeni,ira do�cm�fiu:�nbsp;fltis ingiauefcente �cate,ac paulo ancehyeinem, hocnbsp;efljiani fenedineinftante,prinium folent maturefeere�nbsp;Etutuu�ac pomaantetempusdececpta,nec efuifunr',nbsp;necnlliali) nfuiidoneajtaingenior�innnatiuitrudusnbsp;aceibiadhuc funt, S�falucareeil: adolefcentibusoften�nbsp;di,qu�m nunc primumflocerc,aut rubere cceperintil�nbsp;trudus,necdummatnruetint:8�moneii, quoculcn,quinbsp;bus aurisamp;folibuSjSi quabenedidione diuinaadhu�nbsp;fitopus,utl�ciacni3tuci,caies^fruauspcouen�ant,qiiinbsp;bus Kefpub-S�Ecclefia deinde falubcicerpoffituti.Hotnbsp;eiFiciuntexaniina,qu�cui^quouf^progreffus fit,82nbsp;quid ui�adh UC teilet, oftendunt, ne feiam meta ni fu*nbsp;peiaiTe purent,cum uixduni feptis excutrerint. Cuninbsp;igitur qu�dam niodefti� ac difciplin� ofFicina font�,nbsp;tuniueroeciani ad ��iy�)ylt;�f/,hoceft,ftudior�cominu'�nbsp;nicationenirnutuam atlt;^ inc�ferendo 82 difeeptand�nbsp;facil:cac�,humanitatem^adfuefaciunt. Quidam enininbsp;inhiscongteffibusniagisfunt inrradabiles aemorofi,nbsp;homines dodrin�iludijsexcultosdecet. Alt) portonbsp;fublimi arrogantia fubnixi fuam,fiquaen:,erudicioncnbsp;ce�Reguni Perfarummyfteria celant,82folamaieRatenbsp;'actenebristutamcen;ent,ciinihilproniant,nihilquid�nbsp;quam de fuo in medium prof�rant, cum nemine coni�snbsp;nranicent.Hos fi excutias, inuenias pleruncj inaii�s 82nbsp;hoceftcurexaminariatcj! exenti tantoperefugitant,menbsp;tn�cciiim,ne de fua autorit�re autexiftimationeplufcunbsp;lum aniittant,fi feaperiant. His petmittamus ut alio�nbsp;rum opinione magni dodi^ fint,fua maximi ac doetnTinbsp;niicuis

��inimcantqu�muelinr.�i: uel ran�Aefopic� exem* plo cum tauriscertent,donee adfummum inflati cre^nbsp;pent.Q.uire�iusmenteuaIebunt,hinon errate magisnbsp;uolent,qu�muiamdocen,at(5 examina �iiftos con:�nbsp;greffus ut faluberrimos ftudijs at^ utiliffimos magnifanbsp;dent, quod^ potetunt defuoquoqueadea tanquamnbsp;ad aliquod magnum publicum bonum conf�rent.

Diximus de examinum utilitateamp;fiea tanta �^tam multiplex eft,ut nec in hac temporis anguftia.ne^ � menbsp;homineaddicendumminime inftruflo fatis comme#nbsp;morari poffit. Noftris uero temporibus iuuentus hisnbsp;magis etiam opus babetjquod h�c�tas,utalqsnbsp;in r�bus � legum uinculis libera unit efle, 6c magis^ crenbsp;doantehaculla,contumaxacfreniimpatiensjordinis^nbsp;�c difciplin�contemptrix eft,ita atrium quot� pt�ceptanbsp;refpuitat�p adfpernatur. Quorum utrum nocentiusfir,nbsp;baud facilediflufuerit,cum alterumRerumpub.alte#nbsp;rum atrium acdo�rin�ruinamtrahat. �u�duo,ncm#nbsp;pelegcsamp;do�tina,utf�derequodam inter feiundanbsp;funt,fimul^ �dflorere �dintercidere folent,itac� funtnbsp;labefadata immani barbarie ac uaftitate, omniainuol#nbsp;oineceffeeft.Quomaiorecuraamp;contentioneuiroshonbsp;tieftos his pr�fentibus malis,qu�^ his haud paulo gra#nbsp;uioraimpendete uidentur,omni genere remediorurnnbsp;occurreredecct.NecIeuiter h�c examina ad difcipliu�nbsp;conducuntjlicentiamtemporumnonnihiireprimunt,nbsp;dircendicuramaugent,amp; certalege atijordineftudianbsp;gubernantjatcjadeadifcenda adigunt,quibus religionbsp;mores^ boni, ac uera amp; folida doarina'continetur-Nam ea qu�ad hunegradum inftitui folent examina,nbsp;inon iblum Grammatic��lt;i Dialeflicg exercitia funt, ftdnbsp;qu�dain

DE ST VD II S A D 0 L. 497 qu�dametiam Kcti-H-^tra EccIefiaftic�doflnna�.Exwnbsp;gunturcniin rudimenra pietans ab adolcfcentibus,�inbsp;fi qu� parum commode opiniones de leligione fortenbsp;perperamh�fcrunt,animis euellnntLir,atqueadiierfusnbsp;multos noxios errores pedora muni�tur. Q.iiod quamnbsp;opereprec�umfit,his pr�fertim temporibus paon fartsnbsp;dicipoteft.lnhacenimtanta fecucitatehominu 80 inlt;:nbsp;curia acncgligentiarcligionis,neceffceft hancteneratnnbsp;�tatem quo^ uelut publica contagionc infedam, pro��nbsp;fanam,ac pictatiscontemnentcm fiert : qu� c�fitfcmt��nbsp;nariumEcclefi�acRerumpub. amp;inhoc ueternohniusnbsp;fecnli tant�t contempureligtonisfucccefcat.fatisadpanbsp;tet,$ horribiles tencbr� acuaftitas pofteros noftros fienbsp;exceptuva. Cum alioqui,quem3dmodum femtna acnbsp;plant�infingulosannosdcgenerarefolcntjato quo��nbsp;dam omnia fucceffutcmpot�in peius trahentc,tt3 ho��nbsp;mines quotj fmgular� �tatum d�t�rior�s nafci,acfem�=nbsp;per�fuperiotis leculi tngenio Kmoribus longe dege��nbsp;nei'3reuideamus,Q.uareutagticol� arteacdiligentia,nbsp;dum quotannis maxima qu�lt;^ manu legunt,illi femisnbsp;n�mutationimederiftudentjitauiroshoneftos quofcgnbsp;cum fuorum temporum uitijs pugnare oportet, quodnbsp;nififiatjOmniabreuiin pr�ceps ruitura uideamus.Adnbsp;eundemmodumnifitotisuiribusrefiftaturhorumtemnbsp;porumnegligenti�atlt;5inerti�,metuendumeft,neadnbsp;pofteros magna ex parted religionis dodrtnac�tenbsp;r� quoej difctplin� fint interi�ur�.NamEcclefia,nonnbsp;iarndicamdealumnis ueldifcipulis,Dodorescerten�nbsp;cfthabitiita,8idifpenfatorcsmyfteriorumDei,cumitanbsp;negligatur uerbi dtuini tradatio. Deinde qualem pute��nbsp;mus militiaminfuperioribus difeiplinis futuram ,cumnbsp;Rc in bis

in his ptimarnniartium radtmentis nullum fit t^roci�� nium Non igitot debet pr�termitti alla occafio, quanbsp;utcuncgterumtantaru ruinafukiri ac ptohiberi pofftt.nbsp;Examinauerou�rumi�pr�ftantjfoLient ftudiuniEcclenbsp;fiaftic�do�rin�,lt;Si ad elemenra pietatis perdifcendanbsp;adigunt adolefccntes,nec ea protfum negligi aut intet��nbsp;cidere patiuntur,8lt;i hacum pritnarum artium Grammanbsp;tic� ac Dialedic� rudimenta conferuant.Scimus autemnbsp;quam diiFicuIter ad ea difcenda c�pellantuc adoleCcen;�nbsp;tes,propterea quod,utuere Fabius dixit, plus habentnbsp;operis qu.am oftentationis. Nequeobfcurum cft,quaninbsp;harumartium cQgnitio neceffaria fit,ad quodcunquenbsp;omnino genus do�rin� adfpirantibus:Etqu�m nonnbsp;inf�liciter modo, fed Siturpiter fuperiores difciplinasnbsp;ira�ent,quih�cfundamentaneglexerunt.Q.uidenimnbsp;in quacumj alia difciplina efficiet ,qui fermonis uim acnbsp;propriet�rem ignorabit cQuomodo ille fcripti alicuiusnbsp;fententiam uenabitur, cum uerba 52 eorum ftruduramnbsp;nonintelliget ? Quamprodigiofafomnia finget, cumnbsp;ira ceu uia Iapfus,orationis fenfu deftitutus,fententiamnbsp;uelutin tenebris palpans prehenfabitrRebusquoquenbsp;cum deftitui neceffe eft, quern oratio 52 uetba, quibusnbsp;res funt inuolut� ac p�odit�,deftituunt. Re�e igitucnbsp;Grammatica nutricula dicitur omnium artium ac dknbsp;fciplinarum,52 illic�ter�laudem,hunc honorem 82nbsp;gratiamnutricationislibenter tribuunt:Summit enimnbsp;abea unaqualibet cerrft ac proprium oraciqnis genus,nbsp;82arcentac repellunt a fe cos difcipulos,qui Grammatinbsp;cgubera priusn�fuxcrut.Q.uintilianusrequirituelpranbsp;cipuenutricisoperam in formddopueri orcaclingua,nbsp;uult^deliginonindifertam,02fabularum ac hiftoria��nbsp;mm non

tgt; E S T V D I I S A D O L. 4?^ 'ruft� nonignaram^que^comprimoladefimolpaton�nbsp;orationisgenus, amp;qu�dam liberaliorfs deflnn�eles�nbsp;menta inftillarc poffit. Qu� nero nutriciila poteft adnbsp;h�c efFicienda magis idonea effe,quam Grammatica lt;nbsp;Format h�c fingit^ os pueri tenerum,adfuefacitad fetnbsp;monisgenus proprium accettum, poematumat^hi*nbsp;ftoriatum noticiamtradit,amp;illo primo ladeeloquen*nbsp;ti�acgrauiorisdo�rin� pedoraalit,fubigir,prgparatcgnbsp;adcapiendumuberioremc�terarum difciplinarumculnbsp;turn.Nonigiturtenuis autieiunaefteiusopera,fed uelnbsp;pr�ci pua �i. ex omnibus maxime nece(raria,etfi id in fpenbsp;ciem minus adparet : Nam quemadmodu fundamen*nbsp;tisnixafuntSi fulciuntur �dificia,qu�fiparum firmanbsp;funtjperit omnis edificandi labor ac fumptus, amp; tarnennbsp;caneqgconfpicua funtnee magnificenti� autfpendorinbsp;acdificiorum quidquamaddunt,ita barum primarumnbsp;artium cognitioni ceu fundamento innitunturomnesnbsp;c�ter� difctplin�E,amp;fi ipfe per fe minus habent fplendonbsp;tis aut oftentationiSjhoc tarnen iuris aedignitatis obti#nbsp;nent,ut fine ipfisnullu genus dodrin� difei redepoffir,nbsp;uel tradari� Nam quae monftragignent inalijs artibus,nbsp;qui fermonis, quern Grammatica tradit, ignari erunt �*nbsp;Quam uero prodigiofe iudicabunt,amp;: quas Chimeras,nbsp;quos Hippocentauros fingent,ad quameumj, difcipli^nbsp;nam proruentfefe,quiDialcdic$fobfidiodeftituti,ne^nbsp;tem obfeuram definiendo explicate, nee ambiguam u inbsp;dereautdiftinguere,ncctotamin partesfuas diftribue��nbsp;re feientjuee ordinem ullum,aut confequentiam returnnbsp;intelligent. Nihil firmi necipfi difeere, neij alios doce^nbsp;tepotctunt,fuf(j deqi incertiscerta, uerafalfis mifeeantnbsp;necefi,eeft.CQQ^jj^�jjjQj.m-�{j^qqj^Q-,noxii tales deindenbsp;Rt i) homines

hominesRebufpub.acEcclefijs foleant en�ejS'qu�ni i�peingentiurn tumulcuum attj cladt�imautoces exci*gt;nbsp;terinr,nifiid ufu atqj nofttoruni etiani temporuni cxpenbsp;tientia nimis notuni cffc arbitra rer, 8^ anguftia tempos�nbsp;ris me id facere prohiber. Q.napropteriamfin�faciaiu,nbsp;adolefcentesadhortor,utiftumdircendiordinem,qu�nbsp;per hos gradus ueteres deferiptum uo�uerunr, Qi. examinbsp;na^quorumtam mulriplicem utilit�rem effcuidenr,!!�nbsp;contemnantjfedftatuant eos qui iftainlMtuerLint,ufnnbsp;atq; .Ttate plus uidiire,8�fideliflime dodrin� ftudijs acnbsp;Rebufpub. confulrumcupijfle. Diflbkitiingentj eft,cunbsp;fan�idtmismaioriiminftitntisacmoribus pugnarc,�inbsp;nullaslegeSjOullumordincm none,temereomniacis=nbsp;tr3^rationemadminiftrare,Cyc�opicumeft. Qiigplusnbsp;quam barbarica uitajqu� noftro fcculo nimis placetnbsp;hominibusjuidcmusquammultis ingentibus malislanbsp;borent his temporibus res humane, quantaqg fitomniiinbsp;prop�rerum perturbatio aclabefadatioj^ non pau*nbsp;lograuiora,nifiDeusfinguIaci clcmctiaprohibear,im:snbsp;pendereuidcantur.VtcniminconccntUjfiuox unaabnbsp;harmoniadifl�dear,c�ter�omnesdiffonareincipiunr,nbsp;tora^fymphoniaperturbatur,Itafiunaaliquainre aienbsp;gibus difcediturjConfcquituralijs quotj in rebus infinis�nbsp;ra perturbatio atlt;5 diffipatioordinisacdifciplin�.Q.uanbsp;propter ne minima quidem contemnenda funr, pr�fecnbsp;timfiadordinis conf'eruationcmpcrtinen^etabftjillisnbsp;maiora tenerinon poffunt. Negj uero fine his primis atnbsp;tibus ulladodrinaconftarepoteftjamp;higradusatcg exanbsp;mina hunc ftudiorum artiumq; ordinem conferuant,nbsp;prohibent^ confufion� ac perturbationem. Porro quinbsp;abhisanibus probe inftruai,adfuperioresdifciplinasnbsp;accedunc

DE S T V D r I S A D O L . /oi accedantjhi f�licitec in illis deinde ncrfantnr,et frn�usnbsp;ftudiorun� fuoru ubertimos percipiunt leddnntqj. Erfcnbsp;enim h�cprimaacpuetilis inftituciojuelutflosomni�nbsp;deinccps proncntuum,quosredditurafuntingenia.

Si bene floruennt(inqt Ouid.)ffgetes,ed�ai:ea diues. Si bene floroerit uinea,Bacchus etit.

Sibenefloruenntole�,nitidiffimns annus, Poi�ia quoqj euentum temporis huius habenr.

non fidum argumentum ex ueterialiqua trag�dia,fed hiftoriam adferrem nimis qu�m ueram. Sum enim di=snbsp;�urusdecrudeliffimaurbisllt;om�direptione,amp;:deplonbsp;rarurus indigniffimum cafum ciuitatis,omnium reginenbsp;ateg domin�.Erenimc�nemo tam f�rus fit,tamq3 procnbsp;fus ab hominis fenfu alienus, qui non acerbiffimeferatnbsp;indignam patri�jqu�genuitjqu�qjeducauitjfottun�,nbsp;quo tandem animo nosaccipereurbis Rom^intericuninbsp;Rr iij atqj

atquc exci di Lim dec er, cum ea urbs ona in teriisfueric omnium gentium communis patriac�Ego profe�o n�nbsp;minusilliuscalamitatecommoueoc.qu�m eius ipfiusnbsp;oppidi,quodmeprimumnafcentem cxccpit,aduerfisnbsp;tebus pertutbarcr.Cum igitur effet bocin loco mihi pronbsp;more dicendum,non potui,cum effetanimus dolorenbsp;occupatus,aliadereorationeminftituere. Vbidoletjinnbsp;quiuntjibimanum habet iQuare cum affiduo uerfare:#nbsp;turoboculoseiusurbis direptio atij inccndium,qu�nbsp;nobis legesjqu�teligionesjqu�omncshoneftasdifci^nbsp;plinastradiditjdcnique�quaplura beneficia,qu�mabnbsp;ipfa patria,in qua quifqj genitus eftjOmnes accepimus,nbsp;coegit me magnitudo doIoriSjde forruna utbiSjde^ minbsp;ferrimis temporibus queri,pr�fettim in hocc�tu,apudnbsp;homines dodiffimos, qui intelligunt quantum huicucnbsp;bi,ex qua liter?,amp; humanitas hue importata eft,omncsnbsp;genres debeant. Quod autemdecaptaTroia Virgiliusnbsp;pr�fatur:

Quiscladem illius no�is,quisfuncrafando Explicet, aut poffit laehrymis iTquarelaboresfnbsp;ego multo iuftius ufurpem: Nulla eft enim tanta elo^nbsp;quentia,qu�atroc{tatem huiusrei pro merito expone�nbsp;te poffit,qug'ue explicate queat, quanta ruinam omnis�nbsp;urn optimarum rerum, huius unius urbis euerfio fecumnbsp;trahar. Quid ullo feculo acciditindignius,qu�mquodnbsp;�lleipfe�xercicus,qui� C�farein Italia,adfalur�omni�nbsp;bonotum,adcuftodicndam urbem,lmperii2rcem,colnbsp;locatuseratjilli ipfi urbinefariam uimjContraoptiminbsp;Principis Caroli uoluntatem, contra difciplin�militas�nbsp;ris legeSjContra aufpicia,contra maiorum exempla, ins�nbsp;tuliu Eft enim liberandus culpa Cefar,qui etiamfi iuftisnbsp;decaufis

DE CAPTA VREE ROMA, goj decaufis RomanoPonn'fici icafcitnr,tarnen hoc ex�tanbsp;ui�ori� minime dele�atur.Neqg enimobfcuriimeif,nbsp;eum natura ad c�ementiam moderacionem^duci�^�nbsp;crudelitate abhorrere � Et cum maiores fuos nomen acnbsp;titulumlmperij in hanc nacionem � feruata urbeRo*nbsp;maintulii�euideatjdubitari non debet, qnin inillomnbsp;intuensexempla,intelligat omnes Imperlj opes acui^nbsp;resadhuiusurbisfalutemdefenfionemcgmaxiraecon^nbsp;uercendaseiTejSdabilla uim atcg uaftitatem depellensnbsp;dam, Qu�m multos numerate poteft, cum imaginesnbsp;auitasafpexerint,quiturbulcntiffimis tempeftatibusucnbsp;bem Ramamaximisterroribusliberauerinr,quiqnansnbsp;quam periculo�ffimis bellisdomiimpliciti,tarnenue^nbsp;lut ad patciam defendendam hue fumma uirtute accucnbsp;retint,quia inhuiusunius urbis periculo periclitatio�nbsp;mniumgentiumfalucem exiftimab�t. Hucadde,quodlnbsp;nullius Regi� familiae,fi quis omnes numeret,plura cle-�nbsp;mentet autpiefa�a recenferi polTunt,^ Auftriac�.Ecnbsp;maiorum fuorum adeo non dilfimilis eft: Carolus, ucnbsp;quanrumomnesimperrj magnitudineantecedic,tan�nbsp;tumetiamuincatdementia,Quodenim inulla hifto^nbsp;ciafa�umclemennuslegitur,^quoditiimiciffim�Res!nbsp;gern,� quo bellum contra ius gentium motum erat, ca�nbsp;ptum in acie,non modo dimifit incolumem,fed etianinbsp;deuinaumafftnitate,inregnum reftituitfTancamcle^nbsp;mentiam ac bonitatem nulla Humana uox pro dignitanbsp;te pr�dicare ateg ornare poteft.

Longeigiturfallicur,fi quisintaleingeniumtantam itacundiam cadere exillimat, ut ullas quamuis magnasnbsp;iniurias hoc modo ulcifci uoluiffe uideatur. Ille ueranbsp;priuatum dolorem, uel urbi ipfi, � qua Imperi) nomennbsp;habet.

habet,ucl totfanfliffimisans,iiel aliarnlTi gentium, qiig fuasRefpub.finehuiusurbis c�filiotenerc n� poffunr,nbsp;Iinlit3ticondonaflet,quamuisit3tus,filicuiflet cipra��nbsp;fentijtemfubitamminime^ expc�atam regereac gu�nbsp;bernare. QuareCgfarnullomodoinhacoratione ac;�nbsp;cufandus eft,quiexercitumin Italia adcuftodiamtrannbsp;quillitatis publica h3buit,nonad latrocinium exercen#gt;nbsp;dum/ion ad euerrendsm utbem �tnperij arcem, n� adnbsp;prophanandarempla,n� ad diripicndas bibliothecas,nbsp;nonadtriicidandosfacerdotcs^n�aduirginesamp;honenbsp;fias matronas rapiendas.H�c c� omnia tegi fuis arinis,nbsp;fuo�exercitu Imperatornellet,cxercitus,ut f�pealiasnbsp;accidit^contradifciplin�miliraremjCotra fidemimpes�nbsp;ratoridatam,auaricia,addiripiendam nrbemopulen#nbsp;tiffimam,quamfincpra?fidiocficanimaduerterat,in�nbsp;t3tLis,omniadiuinaatq3 humanainrauiolauit. Hosla^nbsp;tr�nes optimo iure 3ccufo,quiiniufliilmper3toris finenbsp;legirimis dticibusjurbem Romam inuafertint. Fingeiunbsp;ftam caufam fuifle Rom� inuadend�, tarnen feditionbsp;eftjinelegitimo Imperio impetum in quenquam face#nbsp;re. Quid autem tarn contrarium militi� eft,qu�m fed is�nbsp;tio? quia hancunam ob caufam,iuregentium heilage#nbsp;runtur,utcoherceanturlii quiperfedicionem,fineMasnbsp;giftraruumautoritate,armac3piunt. Non igitur militesnbsp;uocandi funt,quiiniuffu Imperatoris urbem expugn�nbsp;ueruntjfcdquoriamius gentium communeuiolaue#nbsp;runr,hoftes noii,mcdo Imperij,fcd nniuerfe focietatisnbsp;liominum. Romanialiquotlmperarores alij in filios,nbsp;fllij in Principes eines capitaliteranimaduerterunt,quianbsp;iniuffu Imper3torum,cum legitimis hoftibus prouoca#nbsp;tipugnaffeiit/uit^ tanta difciplinae f�ueritas,utbo#nbsp;ftiuin

CE CAPTA VREE ROMA, /o/ f�ium loco habcrentur,qui pr�tcrlmperatoris cdi�um,nbsp;gladium ftrinxiffent � Quanto iuftius hoftium loco du��nbsp;ccndifuntiftiCares,qui inauditam crudelitate iniuffunbsp;Imperatocis aduerfus inerntes cxercueruncr At quantnbsp;tandem ob caufamf�uitum eft inurbemfQuia pccui�nbsp;niam non numccauitauaro acq; crudeli exercitui. Quidnbsp;aliud cauf� latro dicat,cur uiatotem occidcritc Olimnbsp;Gallos propemoduiufta ira pertraxit ad urbem.�Namnbsp;Legatus Romanus contra ius gentium in acie pugnauenbsp;rat. llti latrones nihil caufantur aliud,$ pecuniam nonnbsp;effedatam,quamflagitarunt. Non igitur tentara urbsnbsp;eft,quia Pontifex effet alieno animo erga C�far�, quianbsp;Gallis amp; Veneris effet �quior. Nihil in gratiam Carolinbsp;fufceptum eft. Auaticia ��ampliffim� pt�d�fpes, per*nbsp;puler�t,uttranfgreffiApenninum ,maximis itineribusnbsp;fummacelcritateconfedis,ad utbem properarint. Necnbsp;dierum aliquot inedia,nechoftis� tergo,ctab!ateribusnbsp;remoratus eft itcr,ficaccenderat omnium animos prae*nbsp;d�cupiditas. H�cfiiufta caufaoppugnationisuideri ponbsp;teft,no.n intelligo.Cur non omnes latrones excufet praenbsp;d� cupiditas fSi h�c iufta bellandi caufa in terris eft, ni*nbsp;hit obftatiam, quo minus inurbibus unufquifcj inua*nbsp;datin �deslocupletiorum,fiquidem expraeda iusexi*nbsp;ftimandum erit.

Sed non difputabo fubtiliter de caufa, nec patrocina bor Pontifici, in quern culpa confertur. Nulla nc igiturnbsp;inuiftoriamoderationeutendufuit rNullumne difcrinbsp;men facrarum ac prophanaru rerum habendum c Quisnbsp;tamcrudelisunquarnui�orfuit, etiamapudEthnicos,nbsp;qui no abftineret uim � templis f Auguftinus fen bit Gotnbsp;thoSjCum cepiffent urbem, no modo �Chriftianotumnbsp;Ss templis

templis uim abftinuiffe,fed etiam hisdonafleu�tam^ qui e� profugerant. Tanta nominis Chriftiani teueren*nbsp;liaapudBarbaros illos fuitjquido�ring coeleftis igna*nbsp;ri,nomentantuGhriftianorumaudierant. At ifti facri*nbsp;legiquasarasjquodfacellum reliqueruntintadumr�Ecnbsp;accepim us non tantum omnia fana fpoliata effe,monunbsp;mentafandorumuirorumpreciofiora,�Cthefaurosadnbsp;publicamutilicatem totiusitali�ibi conditoSjdireptosnbsp;eflCejfed etiam c�de S�alijsfceleribus prophanataeffe,nbsp;decantat�funtperludibriumfacr�cantiones .Ita nul*nbsp;la non contumelia affe�a eft religio Chtiftiana�Cluidnbsp;Turc� aliud faciunt expugnatis Chriftianorum utbi*nbsp;bus^O ueramuocemPoet�jquidixit:

Nulla fides pietas^ uitis q ui cadra fequunrur Qu� uox fi unquam alias,nunc maxime ufurparipo*nbsp;teft.Nunquamenimanteacaptis urbibus perindepolnbsp;lutafunt acprophanata omnia facta. Nunquam antenbsp;inGermanico milite norata eft auaricia,nunqnam fa*nbsp;crarum acdiuinarum return fimilis contemptus fuit.nbsp;Sedcum alijs in r�bus continentior c��terarum natio*nbsp;num militibus haftenus fuit, turn fingulari religionenbsp;uim�facrisrebusabftinuit.Nunc autem�Di) immor*nbsp;taies,qu�m dii�tmihs hic exercitus maiorum noftro*nbsp;rum fuitrqu�m longe degenerauit � uetetum mode*nbsp;ftia? Majores noftri nihil pr�teruidori� laudemcupic*nbsp;bantdomumreportare, Itacg necpriuatorumfortunasnbsp;diripiebant,tantumabeil,ucattigerint resteras. Necnbsp;procul exemp�aCOntinenti� requirenda funt. Quis tonbsp;to Veneto bello �Maximilianiexercitu unu oppidumnbsp;audiuit direptum effec Nemo profedo. EtMaximilianbsp;uus ipfe cuin ef�vc in punieudis delidisIenilTimuSjta#nbsp;nemio

DE CAPTA VRBE ROMA. joy men in uindicanda auatic�a tnilitum acerrimns fuie.nbsp;Etenini cum in co bcllo capta Vincenria,quidam inlt;*nbsp;iuffu fuo in aliquot ciuium �des pr�dandi caufa impenbsp;rumfcciffentjftaiim totamillamcohortcm oppreffir,nbsp;amp; piures ducentis fccuci pcrcuti iufftr, ut co exemplonbsp;Dftcnderer,non omr.ia ui�oribus in uidosliccrc.

Habcs Carole C�fac auitum excmplum, quid de exee cituiudicareteoporteatjquiauariciacorruptus,omni3nbsp;diuina at^ humana iura uiolauit. Et baud fcio ,an no�nbsp;ceatnoftris hominibus contagioHifpanorum:hos,utnbsp;ucreor.nou�difciplin�magiftroshabcnt. Ab his tanq^nbsp;laniftis auanciam crudclitatcm^ difeunt.

Non minus a�tfacrilcgium cftjbibliothccas, pha� na diripcrc. Non cnim inter facras tes aut diuinas reeennbsp;fenda funtaurea uafa ,quibus in c�r�monies noftris uti*nbsp;mur? Kn� recefendi funt librGqui c�leftia oraculajquinbsp;do�rin�rcligionis J alias honeftas artes diuinitus oftennbsp;fas generi humano,c�tinent Neij ucro us^ bibliothenbsp;c�locupletiorcs funtull�,^fuer�t Romane.Hucomnisnbsp;generis feriptores ex toto orbe terrar�, magna cura boi?nbsp;norumPontifit�,conue�ifunt.Hucnupcradeo,quics�nbsp;quid reliquum fuit litetari� fu pclle�ilis in tota Graecia,nbsp;importat� eft. H�cmonumenta cum�ternaeffe debucnbsp;tint,tarnen furore milit� aliqua ex parte corrupta dicunnbsp;tur. Et baud fcio,an impia flamma per utb� uagata .bii�nbsp;bliotbecaseti�attigerit. Oiafluranullouncf feculore#nbsp;parabilem.Q.notteligionis noftfginterpretes,quipiae�nbsp;terea nus^ extant,quot aliar�optimar� artium autoresnbsp;ami^ffos arbitremurc Quis n� uehem�ter doleat tot fecunbsp;lor�labores,iotnofliuuigilias � do�is bominibus adnbsp;utilitatepofteritatislucubratas.inbacfoitun�incidiffernbsp;Ss ij Statuas

Sratuasautpi�uras elegantesmagnorutiiuitorum ma gno cum doloreamictimus, quas uel propter artis bolt;=nbsp;intatem,iiel proptermemorianieoruni quos repr�fennbsp;tabantjfi fieri polTetj�ternas effcoptamus.

Quanto magis dolere debemus tot ingeniorum inte rituinf qu� non modo propter fcriptorum pulchritu^nbsp;dinem miramur,fed etiam propter utilitat�amamuscnbsp;Nei^ enim vetineri R.efpublic�fine honeftarumartiuninbsp;cognitione.amp;finelibrispoffunr. Cnmigiturarmagerinbsp;debeant5ad tegendas omnes pacis artes,u!dete quantunbsp;fcelusiftilatronesadrniferint . Qui qu� armis defendinbsp;inprimis oportuit,ea noua amp; inaudita amentia diffipa#nbsp;tunt,at(5 euerterunt. H�c cum in urbibus bello captis,nbsp;non aliterarqg templa,facra f7mbola,aras, boni Imperanbsp;tores femper conferuari iufferint,ifti odio,credOjreligionbsp;nis Chriftian�,non ueriti funtimpijs manibus laceratenbsp;ac perdere. Non eftautem obfcurum,quant� detrim�tinbsp;acceperit Refpub. bibliothecisillisdiff�patis,qu�in Ec#nbsp;clefiafticisdiffenfionibusjtanquam oraculum confulinbsp;folebant : ex quibus publie! leg� libri, pr�terea omni�nbsp;bonarum artium,emendabantur. Necj uero ftudia lirenbsp;rarum fine literis ac libris emendatis florere poffunr:nbsp;Qu� fi extin�a fuerintjqu� barbaries, qu� religionumnbsp;confufio,qu�ciuitatum perturbatio apud omnes genjsnbsp;tes fecutura eft r� Non igitur ad unam urbem h�c calaminbsp;tas pertinetjfed ad omnes gentes,qu�cetinerc celigio��nbsp;n�s ac ftudia bonarum artiumfineRomanis bibliorhe;�nbsp;cis non poffunr. Necj uero impuneerit iftis latronibus,nbsp;tot fcelera in unius expugnationeurbis perpetraffe � Vi*nbsp;det h�c Deusjinfpeflor atij arbiter omnium humano^nbsp;turn confiliotum ar^ fa�orum. Hic ulcifceturcontumcnbsp;liai�

DE CAPTA VRBE ROM A. joj liamtemplisjlibnsetfimilibusmonumentis religionisnbsp;illatamjionalitecaccg dcRege Aff�nofuppliciunifumnbsp;pfit, qui facca uafa Hierofolyniis allata piophanauit.nbsp;Nelt;5 illauoxBaptift�cuiufdam,qucm Romg aiunt Sinbsp;antea ciuibushanccladcmjSipofteauidoribusminatunbsp;eflre,finenumineemiflauidetuc. Legiftisenim,uc opi^nbsp;nor,dixiffe Baptiftam illum/uturunijUt rapta undiquenbsp;fpolia breui reuomant. Necg enim diu tolecare Deus fuinbsp;contemptuni.fuperbiam in r�bus fecundis,crudelirat�nbsp;inimbedlIiorcs,poteft.Non en�ni poflfum hic dicere,nbsp;qualem cacnificinam in tota urbe exercuerinr. Nec libetnbsp;commemorare captas � complexu parentumuirgines,nbsp;lion abflradas � maricis honeftas niatronas,non madanbsp;tos fenes ac fa cerdo tes. Quanta enim fueritin urbelicetinbsp;lia audaciff�morum hominum,inde �ftimari poteft,nbsp;quod duodecim diebus,nullos habuitexercitus, militanbsp;tiniore,M3giftcatus.In totdiecum at-afx'� �anquillanbsp;alioqui ciuitas,nthii nonmali ab ucbana multitudinenbsp;pertuliff�t Quanto atrocioraneceffefuitaccidefe,ab acnbsp;maris �i uidoribus cEft enim uerifl�mum illud, quodnbsp;apud EucipidemRex quifpfam dicit, Nullo non ineennbsp;diof�uiorem ��/��x*^ exercituseffe�Nufquamaudiuinbsp;musautlegimusinulla ciuitate capta,tanta licentiamnbsp;exercitus uidoris fuiffe, ut tot diebus nullis Magiftrati^nbsp;bus regeceturautcohercetetur.

Accepimus�i ante Romam captameffe,primum5 Gallis,deinde poft multafecula � Gottis. Verum, maknbsp;to grauius hoc tempore afflida uidetuc. Galli enim tannbsp;turn in defettas �des f�uierunt. Cities partim in capitonbsp;lium fe receperantjpartim Veios profugerant,intenti innbsp;occafionem tei benegerendae.Non arcem urbs,non Imnbsp;Ss iij perium

pcriam,non Mag�ftratus,non facra,n� c�tera ornafli cn taamifitPoftca Gotthosquanquamexlonginquaob�*nbsp;fidionciratiuchcmentiuseflcnrjegiftwsitamoderatosnbsp;efTein ui�otia iram, ut cdi�um ctiam propofit� fuerit,nbsp;utparcerctutbis quiint�pla Chriftianor� c�fugiffcnr�nbsp;amp; ut utbs finecaedc dtripcretur. Atqui hoe t�porcrantunbsp;abfuir, ut � facris rebus abftinuerint ui�ores, ut n� cupinbsp;dius aliunde pr�dati fint. C�dcs fa�� totaurbemife*nbsp;rorum ciuium: Bona ciuitatis pats incendio deleta : Stunbsp;dia omnium honeftarum return qu�ibi florHcrunt,arnbsp;mis cont�rtit3,obmutucrunt. Abolira funt amp; h�c, qu�nbsp;fi manfiffentjinftaurare collapfam urbempotuiffent,nbsp;uetercs Magiftratus,legcs,forma iudiciorum.

luftius igitur hic dies qui fuit pridie nonasMaq,eo enim proximo anno urbs capta eftj inter atros Alliennbsp;fis numeretur gt; Ac uereor futuru, ut ad pofteros hic diesnbsp;multo uetius AHienfis uidcatur illi urbi fuiffe,^ villusnbsp;alius ; Nelt;j enim facile fe ex tanta calamitate urbs r�cr�anbsp;bit.Ac uide quanta diftetabex�pIisueter�Germanor�,nbsp;huius exercitus facinus. Carolus primus d ep ul fis ab ur*nbsp;be LongobardiSj� uaftitate urb� atqg Italiam prohibuit�nbsp;Otho primus liberauit earn Berengarij tyrannidc. Et utnbsp;multaomitt�,fortifltmusacfapictifrimsPrinceps,3uusnbsp;CatoietuusMaximilianuSjquantoconfilio Gallum dunbsp;centemmaxim�acfortiflimuexercit� ad urb�,irritatunbsp;atcgacccfumodio lulrjPontificiSjindcuf�p�R-auenna,nbsp;iibi maxima pugna exercit� Pontificium uiccrat at^ fugt;nbsp;gaucrat,ad ultimam Gallig oram,in Bcigicum retraxit,nbsp;nequa clade urbs ab irato uido te alFiccretnr. Nunc autcnbsp;� tem porum labemjlleipfe exercitus, q uem C�far u ni*nbsp;�erf�itali� pr�fidio effe uoluit, inauditam crudelitat�nbsp;inurbe

D-B CAPTA V R B E R O M A� in m U the principe totius Itali�, im� tot�us orbis exercutr.nbsp;Non excmpla uctecum Germanor�, n� dignitas urbis,nbsp;n� ingentia beneficia collata in omnes genres, flexer�tnbsp;cosadmifericordiam. Quisnondoleatufogadeo defocnbsp;i'natameireeamnrbem,qu�olimrer'jm,utinquitVetnbsp;gilius, pulchertimajPrincepsImperij omniumgenti�nbsp;fuitjqu� una exempta plurauirtutum protulit,t^ omnesnbsp;ubitj ali� ciuitates ; qu� nobis leges,qu�literaSjqu� celinbsp;gtones,qu�humanitatem,qu�omneshoneftasdifciplinbsp;liaSjquedeniqgomnembeneuiuendiration� nobis tranbsp;diditjuchancurbem femper tani�c�muncm patrianinbsp;omnium gentium homnescoluetint. Nonne rot urbisnbsp;tneciris,ettatnfi quid peccaiTet Pontifex, condonari de�nbsp;buit f Nunc Pontificis peccat� furiofus exercitus parricinbsp;dio uindicatjdumfceleratas manuseiurbiinijcitjquaenbsp;nobis omnibus pro patria effe debet. Longe enim pluranbsp;beneficia ab ea unufquifqg noftr� accepit, ab eo loco,nbsp;qui nafcentem primum cxcepit. Ad bancurbem omnesnbsp;controuerfi�omnium gentium delat�funt. H�c tan�nbsp;quam in cxcubrjs femper fuit ad retinendam religions.nbsp;Hoc femper in terris doftiffimorum hominum domicinbsp;lium fuit. H�c fugientes omnes honeftas artes ex Gt�nbsp;cia exulantes excepit.Hic nupet omnes bon� difciplin�nbsp;tanquam renat� funt : Hinc in omnes terras propagatgnbsp;funt, non aliter at^ femina frugum in totumte rae un�nbsp;orbem,�Triptolemo fparfafunr. O ingratos homines,nbsp;qui fi h�cbeneficia intelligunt,null� putant fe fie merennbsp;tl ciuitatigratiam deberec O amentes,fi n� intell igu nt.

Nonnulliodiofecolliguntutbis uitia amp; inc�moda, qu�inde ad alias genres peruenetut. Sed eilallutiho�s,nbsp;quoddolecmeminiffe,qd�plac�tobliuifci,Hoccrathanbsp;manius�

maniusjcommoda agnofcere,83 tam multis bcnefa�is incommoda condonare.Q.��,quaIiacun(5 funtjtalibusnbsp;cette remedijs corrigi n� potecunt. Nemo dubitet par^nbsp;ttcidij effc reum,qui patri,leuiter delyranti oculos efFo*nbsp;di3t,aut pr�cidat manus- Quidigitur hoc aliud eft.^nbsp;patricidium,t3m atroces poenas dcpatriapropterne*nbsp;l'cio qu� errata fumere fltacg miferet me non modo focnbsp;tun� utbis,fed etiam aliarum gentium ; Magnam enimnbsp;tuinam bonarum rerum apud omnes nationes, hic atanbsp;biscafus,utucreor,trahet,Nifi refpexerit nos Deus pranbsp;fuafummabonitate,amp;horumm3lorum,que impen�nbsp;dent, remedia oftcnderit, nos quocj exiftimo, cum in#nbsp;teritum nobilil��m� urbis, dolere, turn impendentiamnbsp;malorum met�,perturbari. Erenim cum coli patrigho#nbsp;noribus ab omnibus debuerit,tamen � nobis maxime,nbsp;qui lingua ciuitatis utimur,quii� plura q; uulgus, benefinbsp;cia ab ilia accepimus,id fieri deber.Ius nobis cum uulgonbsp;commune eft,ftudiaoptimarumartium,nonfunt cornnbsp;munia,qu� longeantccelluntaliis omnibus humanisnbsp;r�bus. Vosigitur uere Q.uiritcs,quoties tamfuneftamnbsp;lufluofam^ patricdireptioh�recordamini,expenditcnbsp;qu�� uobis officia tali t�porerequirantut. Bona uulginbsp;pars ridet Sardoni�rifum in ali�na calamitate,amp; triumnbsp;phat,quafi rebenegefta, � quor� opinione longiffimenbsp;nos abe�Tcc�ucnit. Ne^ enim intclligunt quid illi urbinbsp;dcbuerint,autquid detrim�tiexeius interituRefp. acccnbsp;p�rir. Deinde c� in hoc mifero urbis cafu uidentureti�nbsp;ftudialiterar� in quodda difcrimen ueniffe,uos quodnbsp;bonos ciues decct,magis in h�c ftudia incutnb!te,qu� finbsp;conferuauerim�s,n� defpcrand�eft,quin urbs ipfarucnbsp;fusinpriftin�ftat�amp;:dignitatcrcftituipoirit. Dixi.

tarnen 3 cum fchol� noftrg moreni fciatis, non dubito, quin qu� ueftra ha�enus erga omnes, qui in hunclocunbsp;diauriptodierunt,fuithumanitasacbcneuolentia,menbsp;quolt;5 benigne,placide^audituri �tis�go ucro non denbsp;belloTroianojainhuiufmodi peruulgata fabula didu^nbsp;tus prodtj, Sed cum nullauirtus petinde adolefcentesnbsp;deceat,at^modcftia,cepi confiiiuft) de quadameiusnbsp;uirtutis parte dicendi. Id^argument� cofufccpiliben^nbsp;tiuSjUtfin� hic propter eloquentiamlaudemniererec,nbsp;tam�mihiinteteacanerem,ficutilleCytharcedusdixir,nbsp;me^ ad eius uirtutis ftudium excitarem. Inftitui autetnnbsp;orationetn contra adfe�ationem nouitatisnbsp;nbsp;nbsp;aliarum

ineptiarum inueftitu,quod uitiumeufitopinionenos� centius, tarnen adeouulgareeft,adeocepit iuuentutisnbsp;animos,ut nullis ne�^ legibus eorum qui Refpub.gubecnbsp;nant,necdo�orum fermonibuscorrigi poffinQuotiesnbsp;enini his noftris temporibus de hac te leges feripte funtenbsp;Qu�m multi graues uiri quotidie hac de requeiunturt*nbsp;Sedtanta maliuiseft,utreprimi autfanari non poffit�nbsp;Quotidie nouae form? excogitantur:nunc placet Gaknbsp;licus pileus, nunc Hifpanicus cucullus. Alij Sarmaticisnbsp;brachis del��antur,�C hgc i p fa quam uarie d�formantenbsp;Tt Integra

Integra LIeftis patum digna uiro e(Fecredjtur,fed taccrS ta,Slt;!:mille nariata coloribus,qualeni olim fcurrarumnbsp;ftiiffe ueftitum pidur� ucteres oftendunt,ea demumnbsp;plur!mLimhabet'admiEanonis,at^h�cfinguli qnoti#nbsp;die mutant. Nullus Proteus tam uarias induit figuras,nbsp;^�noftriiuuencSjfubindehabitummutanteSjnonaliteEnbsp;at^infcena hi qui pl�tes perfonas fuftincnt. Quan^nbsp;igitur hoc uitium ufcj adeo receptum fit, ut non adole^nbsp;fcentisoratione,in qua nihil cffeautocitatis potcft,nonnbsp;aliquamediocri eloquentiatollipoffit, tarnen libuit innbsp;argumento honeftoingentj uiresexperiri. Quatfo autenbsp;uoSjUt pro ueftro more benigne me patienter^ de ho^nbsp;neftiffimacaufa dicentem audiatis- Id fi nulla alia res,nbsp;tame �tas mea � uobis im pettare debebat, qug proptecnbsp;imbecillitatem non poterit fufceptu onus perfecte, niflnbsp;fingulari fauore ueftro animu meum confirmaueritis*

Eftautemcum per fefe turpiffima nouitatis in ueftiru adfeftatio, turn hoc eti� nomine magis fugienda, quianbsp;multas ex fealias peftcs gignit, amp;plera^ animi uitianbsp;prodit at^alit. Necprocul nobis argumenta fentennbsp;ti�noftr�petendafunr. Etenim cumnuper hicdecon^nbsp;feruandisueteribusmoribusquidam ex noftro fodali:�nbsp;, tiograuif��medixeritjfpero mefaciliushanccau�mdenbsp;ufitato ueftitu retinendo uobis probaruru cffe.Etenimnbsp;ut in alijs publicis inftitutis odiofa eft nouitatis adfe�a*nbsp;tio.ita etiamin ueftitu mcrito improbari debet.

Semper autem fapicntiiTimi homines fenferunt uete resmoresjuetera^inftituta ciuitatum ac populorftfutnnbsp;macuraconfecua.ridebere,quod nu�la res perindela:��nbsp;datpublicamtranqui��srat�jatqgccebra leg� morum^nbsp;mucatiOjUon aliter atqj corporis humani ualetudinemnbsp;ratio

ratio u�dusf�pe ttiutatalabcfaaarefoIct.Eius malt ut uetera omittamus, noftra �cas mifecabile exemplunanbsp;uidit.Poftquain cnim pauci tantum ritusEcclefiaftid,nbsp;quiianmefcioqnomododegenerafiedicebanrur,abronbsp;gati funtjncredibilis omnis diuini atc^ humani iurisnbsp;contemptus fecutus eft. Et no modo difciplina in ciuitanbsp;tibusreg�diSj�dMagiftratu�autoritaspeiicIitaricoepit,nbsp;fed religiones uniuerfas, fid�jiufiurand�, Si. omnia uinnbsp;cula focietatis human? laxata effe uulgus exiftimat- In�nbsp;de c�quotidie maximi motus inciuitatibus cxiftuntjti�nbsp;Uidiftisantcbicnni�lu�uofuminter ciucsnofttos bel*nbsp;lumin uniucifa Germania exarfiffe. Null�igituruene*nbsp;h� nocentiusReip.cxiftimemuSjC�rcceptorumor�munbsp;tation�,qu�in uulgo Iiccnti�5audaci�3contempt�lmpcnbsp;ri),deniq? nihil non earupeftium,qu�ciuitatibus exitionbsp;effefolcnt,parit. Merito igitur celebratur uetficulus ille :

Adh�ccum ueteres Dijs proximos eflecredamus, non dubium eft uetuftifl�mos mores optimos effe, quos illinbsp;feilicet maiorcsnoftriciuicatumconditores �Dijsipfisnbsp;didiciffe uidentur. Proindeferendi non runt,qui hone#nbsp;ftamaioruminftirutafaftidiunt,qui ueterem difeiplin�nbsp;foluunr,qui nunc hos,n�c illos mores in patriam accer#nbsp;funr,quifcribuntabolent^legesutlibitum eft.,Eicon#nbsp;ftat ohm in Rebufpub.clariffmios ciues acerrime ueteranbsp;inftituta defendifie. Nam ut alia maioraomitt�. Rom?nbsp;quoticsfumptuari� leges perl�t? funt,utmaior�morenbsp;ueiliretciuitasf Catoquanta c�tentione�eg� Oppiamnbsp;metuvapudEiui�-^qu�mod�fnmptibusmulier�pr�fcrinbsp;Hnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;uideret Romanosperegrino ueft�u

orationeciuesobiu�gauitjamp;adtog� uftil�� rcuocauir, ilium etiam Vergilij uerficulum citans :

Romanos teriim dominos gcntcm^jtogatam. Si nulla ratio effet alia improbandi h�c ueftitus uitia, tanbsp;men erat honeftum nobis exempla magnorum homif�'nbsp;num fequij� qtiibus diffentire,quid aliud infania eft Jnbsp;Et quod Cato,quod Auguftus fenferunt,probari omninbsp;bus bonis uiris cxiftimemus,quorum indicia nihilmo�*nbsp;rari fumma impudentia eft.

Seddicataliquis,n�magnopere,ueladpriuatosmo tes,uel adRemp.pertinere has ineptiasueftitus,me^nbsp;atroci oratione exagitare rem non perinde uitiofam�nbsp;Ego ueroutinam dicendo magnitudinem rei �quarenbsp;poffemttantum enim turpitudinis hac in re eft,ut nullanbsp;mediocris eloquentia ad earn explicandam fatis fir.nbsp;Etenim cum non minus ueftisquam oratio animicha��nbsp;ta�eratcg imago fit,quid dubitemus illos qui tantope^nbsp;remonftrofa ueftedele�antur, animos etiam monftronbsp;fos habere c*Incedit aliquis pileo tedus Hifpanico,eo^nbsp;uarie pido :Thorax deinde Gallicus eft,cuius manicasnbsp;adeo nontefpondentad brachij modum, utlaxiffima:nbsp;fint,qua parte brachium gracilius eft. Et cum ueftisnas�nbsp;turam imitari debcac,iftis plane diuerfum placet. Quidnbsp;ampliuscplebeius ueftitus eft,nifi diftindus fit narijsnbsp;coloribus uelut pauo : adh�c confciffum effe oportet,nbsp;tanqu� mendici palliumjid demum regium eft. Venionbsp;ad pallium. Palliorumac tunicarnm ram mult�,tam^nbsp;uarie form� funt,ut torus hie dies ad recenfendum nonnbsp;fit fatis futurus,fifingulas enumerate uelim. Atfj hicuenbsp;nit in mentem mihi fabul� cuiufdam Gecmanic�. Aa^nbsp;diffe enim aos de patribus ueftris opinor, Regem Tur^nbsp;carum

canim �uffiffe fibi omnium gentium habitus pingi. Cu itaque piaorplurimarum gentium ueftitum pinxiffer,nbsp;tandem pingitnudum hominem, S�iuxta uarios pan*nbsp;nos.PofteaartifexaRege iuffus interpretari piduram,nbsp;cum expofuiffetc�tera, dixit nudum ilium Germanumnbsp;effe,cui cecta forma ueftitus pingi non poffit, quia quo*nbsp;tidienouamexcogitet. Doleo unam hanc nationem,nbsp;qu� grauitatis atcj conftanti� laudem alioqui fibi uen*nbsp;dicatjhacparte leuitatis infimulari polTe. Cogit enimnbsp;tcsiprafateri,apudnos incredibilemuarietatemuefti*nbsp;tus elfe. Quiddecalceis dicam f olim erantrofl:rati,n�cnbsp;fiunttriangulifigura,ceudeltoton.Q.uid aliud cjmonnbsp;ftrumputanduseft,qui intamdiffimili habitu,tam^nbsp;uarieinccdens fefecircumfpcdat ,82 tanquamlunonisnbsp;auis, admiratur f quern profedo.nifi admiration� con*nbsp;fuetudo mail nobis exemiffet, monftru aliquod tranf*nbsp;marinum citius eg hominem effe multi credcrent.Sed finbsp;fapientiffimis hominibus,imo li facris liter is cccditis,tanbsp;leni habitum non obfeuram quandam animi pifturaninbsp;effe iudicare debetis.Scriptum eft enim in Ecclefiaftico tnbsp;Amidus,rifus 82 inceffus, produnt hominis ingenium*nbsp;Similis in animo inconftantia, fimihs cupiditatum ua*nbsp;tietas,qual'eminueftitucernis:deni(5 l^gum 82 mornnbsp;patrix faftidium fimile in animo h-xret .Quod ft res ni*nbsp;hilprxtereaturpitudinishabetet,tarnen hocreprehennbsp;dendum eratjtantam effe ingratitudinem erga patrianinbsp;qu�genuit,qu3eeducauit,qu�optimislegibus uitamnbsp;d�fendit,utnihil nuncnift peregrinumplaceat.Quidnbsp;cnimunicui^ carius iucundius^ patria effe debet ? N�cnbsp;autem cum h�c nouitas mores etiam infamer, quis no�nbsp;cxiftimetproculfugiendueffe^NonneapudVirgiliumnbsp;Tt iii cum

cum molliciem obijcit Troianis Turnus, � ueftc conic* �uram facit �'ait enim ;

Anima ducrteruntcn)mdo�iuirifermonem,habitum, �nceffum^iSialios corporis motus,tanquamaflionemnbsp;cfieanimijin quauclut infpeculo cuiufij natura cerninbsp;poteft. Quemadmodum enim in equis 8i konifaus anvnbsp;luocummotus,caudaatcj aurcs indicant,ira adfeflusnbsp;hominum,non tantum fcrmo,fed ueftitus, quiquafitanbsp;citus quidam animifermo eftjdeclaiat. Itac� non terne*nbsp;te� Gr�cisinprouerbiodi�um eftillud: Veftis uirumnbsp;facit. V�t enim hone�us habitus dignitat�hominicon*nbsp;ciliatj�iquandamcommcndationem morum adfert,nbsp;�tamonftrofaueftisabhorrens^ababprobationeocu*nbsp;Jorum,iudicio^bonorum uiror� ofFicitexiftimationi.nbsp;Quid enim aliud ^monftrofammentcm iftadiflimilinbsp;ludo ueftitusjpartim GalloSjpartim Hifpahios, partimnbsp;Sarmatasimirantisfignificetr�Que c�ftanna poteftexinbsp;fterein horum mentibus,qui toties fuidiffimilesfadinbsp;prodeunt i Socrates calceis Sicyonrjs contra fuam con*nbsp;fuetudinem uti noluit, tametfi ipfius confeffione aptinbsp;erant pedibus. Nee ille morofus in re paruauidcride*nbsp;bet,pars qu�damgrauitatis atej conftanti� fuir, ne quinbsp;dem in paruis rebus fui diffiniilem e�e. Proinde Si Honbsp;merusinquit,honeftumhabitumadexiftimation� au*nbsp;gendam conducerc,no�is enim uerfum :

Nami^uiroueftismagnum dccus addithonefta. Nelt;jidadueftispreciumpertinct:non en;m gemma:,nbsp;autaut�,autpurpur3,quatiircriim nfu in ciuitatibus benbsp;tiec�ftirutis, eddinterdidue�honeftis hominibuSjinanbsp;gnoperc ornant uiros,fed quia pro ingenijs aemoribus

n E V E s T I T V. ii9 ncft�tutnfct�quifi^ fatnit,tnagnam c�mendationenjnbsp;hab� honeftus habitus, quod co bons uiri deledar�in�nbsp;dicentur. Quifquisigicur honeft� exiftiniation� apudnbsp;bonos uicos colligete ftudet,is ad illotum iudicia^ut te#nbsp;liqu� uit�inftituend�confilia, ira eti�ucfticinnaccotnnbsp;moder. Vt enim noftds temporibus Principain famii��nbsp;cxformaueftitusdifcetniintucjitaadolerceniium mo#nbsp;tes,boni uid ex habitu dijudicant. Nullum autem patrinbsp;monium,nullas opes hec �tas pluris faeere quam exiftinbsp;mationem debet. Hane magna ex patte confequi pote^nbsp;rithac diligentia, fi fequatuc illotum iudiciainueftitu,nbsp;Siquiueroita depuduetunt,ut exiftimatiqnis nullamnbsp;tationemhabeant,ut bonorum de fe indicia nihil tno^nbsp;tcntur,hos non tam. homines e�Te, quam humana fpCiSnbsp;ciebelluinos animos gerere exiftimare debemus. No*nbsp;ftraoratio ad fanabilia ing�nia pertinet,alios publicisnbsp;p�nis ad fanitatem reuocare, 82 cohercere oportuit�nbsp;Ha�enus dixi uellitus ineptiasquafdam animi effenbsp;corrupti notas.Sedutnemouolens slyiMTa,lt;\u� de*nbsp;prehenfis in aliquo flagitio inuri folent, quantumuis i�nbsp;nocensfibiaccerfitjita has notas turpitudinis uitandasnbsp;effe,ne?ani�noce3nt,cenfeo. Sedh� incpti�n�tantunbsp;nocent exiftimationi.aliud maius malum fec� trahunt'tnbsp;nam inter corruptelas Rerumpub. me ri to adfeftatio ,finbsp;ue nouitatis,fineperegrinitatis inueUttu numeraride*nbsp;bet.Hacderedddico,quefodilig�tet attendite. �ntellinbsp;getis enim multa ingencia uitiaab htjsprincipiisoriti:nbsp;utenimuf!.ir�pcrgraduscrefcunt,ita � paruis principijsnbsp;paulatimaudacia robtir colligit, donee penitus ex ani*nbsp;mispiidor�jomnis^ diuini ateghumani iuris nietumnbsp;cijciat.Nem�jinquitPoctajepenrefitturpiffimus^P^�:nbsp;gradus

graduslabufitucttiores in detenus. Nee libet�n rehiani fefta exempla colligere,Sed qnoniani inter adolefcctesnbsp;ftndiofos do�rin� Chriftian� d icimu s, r�cita bo iiobisnbsp;unum qnoddam exemplumjqnod in librisConfeffio*nbsp;numfcn'pfit Auguftinus de matte. Hanc in puericiain;�nbsp;quit mira diligentia ad fobrietatem � nutrice adfuefafl�nbsp;cflcjneque enim licuit ei neaquam qHidcm,nifi in iufranbsp;coena,antiufto prandio,bibere.Nutrixinterrogata quonbsp;confilio puellis etiam aqn� potu interdicercr,refpon:�nbsp;dit: Nift ea �tate fitim perferre difeant, poftea matro��nbsp;nas fadas,cum nini copia fit,fimili intemperantia uinonbsp;feingurgitate,quanunc aquam bibant. Eftigiturpru*nbsp;dentia non exigua,femina uitiot� pr�uidere,ac in tem��nbsp;poretollete. Vt enim in morbis corporum medicandisnbsp;lerumeft,tumdemum qu�rereremedia,cum morbusnbsp;ad fummum peruenit,Ita fruftra adhibetur medicinanbsp;uitijs poftquamadoleuerint.Q.u�igituruitiagignit nonbsp;uitas ueftitus f Cum alia multa, turn hoc omnium peti�nbsp;niciofiirimum,quod adolefcentium animos adfuefacitnbsp;ad contemptumlegum. Nam cum in paruis rebus, pri=snbsp;tnum�c�fuetudinebonotUj�^ � publicis inftitutisdif#nbsp;ccfierint,paulatimitaconfirmaturaudacia,ut etiaminnbsp;tnaioribus rebus no modo bonorum uirorum iudicia,nbsp;fed omnes leges contemnant.Etisquinuncuidetutlu^nbsp;dcre,dumhasincptias in ueftitu amat,paulo poft o^nbsp;mnibus legibus, omnibus Magiftratibusaudebitoppenbsp;dere. �antamruinam �ditres, qu�quidem in fpecieninbsp;par�a uideri poteft: uerum exemplum latiffime pater.nbsp;Nam cum femel legum repagula efFregerint,nihilo de��nbsp;inceps firmiotes omnes leges,aranearum telaseflenbsp;exiftimabunt' Et utfeitisnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Travris, Quod

t� E V E s T I T V. fit puanquam in priuatis motibus nidere poffumus,tam�nbsp;in ciuitatum inclinattone clatius perfpicipoteft. Q.u�nbsp;enim cinitas non ita collapfa eft c'qnia cum prim� difcinbsp;plinam in paruis rebus neglexiffet,aluit pctulantianinbsp;uulgigt;adco ut poftca in maximis etiam rebus imperiumnbsp;detredarit.Pr�tereacumueftisimiteturanimiadfe�us,nbsp;nifupra dixijit,utillisipfiscupiditatibusinclufis inaninbsp;mo,quas premi 8^ coherceri oportebat,frenum laxetur.nbsp;Sunt qui propter feritatem animi, habitu deledantur,nbsp;quiterroremintuentibus incuciat:Inhis quoniamfibinbsp;indulgentjCrefcit feritas. Sunt qui proptermolliciemnbsp;animiornentfepropemod�mulier�rnore,quos efF�nbsp;minatioresueftisreddit: Vt enimfebris alitur,fiquiseinbsp;moremgerat,amp;bibat,quidquid uiciata natura expetir,nbsp;itamorbi animi crefcunt,fi quis eisindulgeat,necremcnbsp;diaopponar.Sed omnium maxime nocent incommunbsp;ne hi,qui gentis alicuius extern�ueftitum amant: Vtnbsp;enim amatores amafiarum colorem imitantur,ita ifti fenbsp;eins gentis mores, luxum,autalia uitia amare,et patriosnbsp;ritus acleges contemnere, hac ueftitus imitatione fignisnbsp;ficant. Qui Principes primum Romam aducxernnt dianbsp;demata plerafqg peregrinas ueftes ? nonneilli qui ues:nbsp;tetibiis legibus deletis in urbem obfc�na facta exteto^nbsp;turn,ut bacchanalia,pr�terea exemplaf�diffimaperenbsp;grin�luxuri�adfercbantcVidemushoctemporequotnbsp;dam Turcico habitu dele�ari,nonctedo ob aliam cau^�nbsp;fam.nifi quia noftr� religionis, amp; legum nofttarum fa^nbsp;cietas eos eepit,quos quoniam externa imperia expetes�nbsp;re,moresrcligioncs^amareapparet,n�dubito eos honbsp;ftcspatri�app�iiaje,rlt;�on enim tantumilli,qui forisarnbsp;ma getuntaduerfus patviam,hoftes putandifont,fednbsp;Vu mulio

niulto magis ifti,qui difctplinam ciuiIefM,qu� maioraftt inftituta nihil ad fepertinere aibitrantur,aliosmores-foris acccrfunt. Laccd�monq hofpircm Milefium ctimnbsp;alijsdelicijsadfluentemjtum in ucftiru fumptuofiorenbsp;��proSparranaconfuetudinej'uflcruntciuirareexccdenbsp;teac douaiMilefiaexcrcerc.H�cilli inhofpiteni conftinbsp;tuetuut, quanto minus ciuibus pcrmitci debcbat^exetnnbsp;pla bonis ac ueceribus moribus offedina � in pairiam innbsp;nehete? Necg enimabic hocfine publicor�mocumcoti�nbsp;ruphone,quia ut eft uulgus natura �jxAox�/j'�^z,ftatimnbsp;has nugas imitatur,S^Icgummetu paulatim depofito,nbsp;amorem externorum uitiorum induit.Eft^ in maximanbsp;rum ciuitatum interituuidcre,abhisprinciptis c�teranbsp;uitiaortaelTe. lure igituc inautorcs talium exemplorunbsp;tanquam in hoftes patri� f�ueriffimg p�n� conftituinbsp;debebant. Tunc bellum parari aduerfus patriam, tuncnbsp;obfideri earn non forisjed intra mcenia putetis, c� palt;nbsp;trius ueftitus cxuitur.Hos cum peregrinis clandeftinanbsp;f�derafeciffej�i cum legibus in perniciem patri� con*nbsp;fpirace arbitremini, quos externorum atcg hoftium monbsp;res magis patrt) deleftant. Non enim hie cultus alionbsp;fpeft3t,nifie�,utdomefticaac publica difciplinacorrunbsp;pta trahat omnium ciuium animos ad externa imperia,nbsp;peregrinas religiones, amp; omnia turpitudinis genera te*nbsp;cipienda.Sed cum h�c nouitas omnibus hominibusnbsp;turpiff�mafitjtumin primisabeffea Chriftianorumo*nbsp;ribusdebebat,quosinomnibus tiitgpattibus pr�cipuanbsp;grauitatempr�fe ferre decet. At hocaccipimuSjTurcaS,nbsp;amp; plerofcj batbaros, religiofepatrium morem in uefti^nbsp;turetinere. Cum autem Chriftian� litet�fingulareoinbsp;nobis modeftiam,ac uerecundiamj�i motutn confia�nbsp;tiara

dam pr�cipiantjturpe eft hac parte leuiores nos perhi:� beti gentibus,qu� Chriftiana pr�cepta ignorant-Vinbsp;detequ�fo Dauidem,^ diligenter putauerittn huiuf^nbsp;modijquanquam paruis rebuSjdecorufcruandum effe,nbsp;Isenimcumlegatisfu�gentis � uicino quodamRege,nbsp;ueftespercontumcliamdecurtat�effcnr,acbarbacon^nbsp;tramoremrafaeffet,iuffit utinextremo regnioppidonbsp;fe tenerent,nec ptodirent in publicum,donec barba erenbsp;mffet. Quid aliud fenfiffe fanfttffimu Regem creditis,nbsp;epad officium boni uiri pertinere banc quoqj diligenssnbsp;tiam cautionem^, ne genereueftitns,aut fimilibus re*nbsp;buSjCuiufquam oculqsoffendatr At banc diligentiatnnbsp;maxime nos fcbolafticos pr�ftareoportuit.Sed oDeanbsp;immortalem,quisordo, quod genus eft hominii, quinbsp;hasineptias magis ament eg fcholafticicMilitaris pic*nbsp;tof^ habitus deledat,quenon uno modo d�formant,nbsp;fed quantum quifque poteft,monftrofum facit. Actumnbsp;demum fibi fortes uiri,tum fatrap�, denic� plane beadnbsp;uidentut,cummaximenouumhabitum, maxime^abnbsp;hocrentem aboculis bonorum uirorum excogitarunt.nbsp;Quafdam formas,quia non poffum uerecundenomi*nbsp;narc,pr�tf tmitto.Effet enim optandum nt abderent acnbsp;tegerent diligentius eas partes, quas natura ipfa abdi*nbsp;dit,ne in ptomptu pofit�,ambitiofe fe oftenderent.nbsp;Nonneglexerunt banc partem fapientiffimilegum la*nbsp;totes in Gr�cisciuitatibus.Scribit enim Xenophon innbsp;inftitutis Lacedemonioru,Licurgu pr�cepiffe,utpuerinbsp;in publico,manus intra ueftes continerent,ut taciti incenbsp;detent, ne circumfpedarent,nec deijceient oculosabnbsp;his qu�antepedeseffent. Etquidemh�c magnarumnbsp;�ictutum tyrocinia qu�dam effe exiftimant: Ait enitnnbsp;Vu ij Xenophon

Xenophon ideoh�cinftituta effe,ut ad iicrecundi�am, pudotemaemodeftiam � prima ftatimpuentiaadfue*�nbsp;fier�nt. Quanto magisnos qui in fcholasmiffi fumus,nbsp;ut non modo liceras perciperemusjfed ut ad omnia honbsp;nefta officia inftitueremur ;� H�c incunabula modefti�,nbsp;inueftitu ateg inceffii feruareoportuit. Verum quid hocnbsp;monftri eft,aliud oratio fcholafticorum, difputantiumnbsp;dehoneftis officrjs,aliud ueftis loquitur,qu� fummamnbsp;impudenti�prgfefert.Plane^miror quid illis inmen��nbsp;tem ueniat, cum cogitant quantum �feipfidiffentianr,nbsp;nonconueniatad oration�fuam,adftudia,hichabinbsp;tus.Siinfcena prodiretc� habitufeurr�Agamemnon,nbsp;nemo non uocifcrareturillum Hiftrionem decori obli^nbsp;turn effe,ncfcirc fcen�,quod aiunt,feruire: Tarn moro*nbsp;feiudicamusinludis. Quid putatis graues uiros iudicanbsp;reinferijs rebus,quant� huiefeen� nos feruire uclinr,nbsp;in quam,quialudum hune effe, non modo literarum,nbsp;fed omnium uirtutum pcrcipiendar�arbitrantur,ideonbsp;dedudifumuSjUthincoptimadifciplina adfuefa�i bonbsp;nos mores ad Rempub.afferamus.Sed quales moresnbsp;adferentilliadRefpub.qui tanquam inimpudenti�lunbsp;do uerfati effent,iudicia bonorum uirorum contemnernbsp;rc confueuerunt,qui pudorem amp; uerecundiam peni^nbsp;tusexanimiseiecerunr,quilegummctudepofito,licerenbsp;fibi quidquid libet exiftimantfMulta enim,ut dixi,uinanbsp;alitillaineptiarumadfe�atio. Quam fpem defepr�benbsp;rebonisuirispoteftis, qui in prima pueritialegibusfenbsp;coherceriarcjgubcrnatinoneftpaffus,fcdqui tanqu�nbsp;Tyrannidemtenerct,fuoarbitrioueftire,fuomoreuiuefnbsp;rc uoluit? Nemo profefto ilium in ulla uir� parte modenbsp;ratum,autlegum metuentem forecredec. Et hacimpu��nbsp;dentia

dentia pleciquefunt qui ex fcholis poftea,non wntuni ambiunt adininiftrationem ciiiitatum,fed niultoho*nbsp;neftiorein pcouinciam doccnd� religionis, ad quamnbsp;adferre fingularem modeftiam oportebat.Audiui in tecnbsp;raSueuica PrincipcmfuifTefumma prud�tia ac picratenbsp;pr�ditum Eberardum Barbatum, fi� cnini uocant, Adnbsp;hune aiu nt ueniffe iuuenem quendam pecentem facer#nbsp;dotium,fortehuicuentus3peruic ueft�,utuideretPrin#nbsp;ceps feiffas militari more caligas.ld nunc nemo tegerenbsp;ftudetstantaeftimpudenciajinillo cafus tetexeratribinbsp;PcincepSjUteratacerrimus cxaftor,cuftos^ difciplin�nbsp;morum, ita commotus eft.in quan^loqui Latine nonnbsp;foleret.tameniraeih�cuerba expreffecit; Vade ira.Sicnbsp;illum.quiaeifuccenferec�confpcdufuoabireiufl�t. Acnbsp;tantumabfuitjUtfacerdotiumconferret, utetiamuehe#nbsp;menter obiurgat� dimiferit, quod in Principis confpe#nbsp;ftumuenirecum fcurr�habitu, quod ambire facerdo#nbsp;tium aufus cffet,c� hacfignificatione impudenci�,ac lenbsp;uitatis, � qua longiffime abeffe facerdotes decet. O cennbsp;furamdignamlaude,dignam^ memoriaueftra c�inilinbsp;tones. Merito enim tantiuiri.cui fama eft inhoctotonbsp;Germani�lmperio,fummamfapienti�laudcm tribu#nbsp;tam effe,c�moueri iudicio debemus.Huic enim omnesnbsp;populi,cum omnes otdines in concilrjs populor� Ger#nbsp;mani�de maximis rebus f�pe adfenfi fint, adfentiamutnbsp;amp;. nos hac parte,amp;: ftatuamus id quod res eft, nulli nonnbsp;ordini homin� has ineptias,fed maxime fcholafticisnbsp;indecoras effe.Nei^ uero ficillefenfit,amp;:nonfentiuntnbsp;idemomnesboniiiiri,omniumhoiieftorum homin�nbsp;hac de te calculi c�fentiunt.Q.uis enim ucftrum,qui monbsp;do liberaliter inftituttis eft, qui nifi fit impudctiffimus.

aofit in confpc�um fui partis cum inufirata ucfte ucn�* re;' Q.uod cum ita fit, putatc hec uitiain communi odionbsp;bonorum uirotum omnium cffe. Quanquam autemnbsp;mcrito pro legibus haberi debeat, quidquid omnes bonbsp;ni uiri fcntiunr, tarnen fi minus apud uos alienorum aunbsp;toritasualetjualeatapudunumquemqjfui partis auto:*nbsp;ntas,quameftpietasqu�dammaximam amp;grauiffim�nbsp;ducere. CLuarefi pacentum animi ab bis ineptijs in ueftinbsp;tuabhortenr,abhorrent autem baud dubie,uolunta?nbsp;tcmillorum pro lege habeamus. Ne^ enim exiftimarcnbsp;debemus has tantum leges effe, qu� funt in publicis li*nbsp;brisfeript� H�clexnonin�sincifa,non tabulislapi:*nbsp;deisinfculpta eft,fedinanimisnofttisfcriptadiuinitus,nbsp;urparcntumiuffanonminonsfaciamuSjqtiamullaprenbsp;torum edi�a. Et tarnen extantetiamMagifttatuumlc*nbsp;ges hacdete: extant Sipr�terhominum doflor� pr�#nbsp;ccpta,in facris literis grauiffime admonitiones,ut ambunbsp;Icmus coram honiinibus tv^�n�y�is,hoc eft,ne quidnbsp;�nceffu,fcrmone,geftu indecorum admittamus.Et Paunbsp;lusiubetfugereiuuenilescupidirates,fignificans,ucdo:*nbsp;�i homines interpretantur, delicias illas in ueftitu, aucnbsp;�nreliqua corporis a�ione.Q.uideftautcm,finon eftnbsp;�nfania,nelt;j bonorum uirorum iudicijs, neque paren:*nbsp;tum, nelt;$ legum, neque factarum literarum autorit�renbsp;petmoueri ; Netj leue peccatum fit oportet, quod tan^nbsp;to confenfu honefti homines uniuerfidamnanr,fed ui^nbsp;dent illi quantam ruinam trahant bgc tnina,cum in patnbsp;uisrebusdifceffumeft�maior� inftirutisjperfpiciunttjnbsp;qu�difciplin� perturbatio fequatur. H�c argumentanbsp;uoscommoueant,optimiCommiIitones,ut longuninbsp;ualcte dicatis illis in ueftitu iueprijSj fempet^ ucniat innbsp;tn entern

menceni,illas non minus effe turpes notas qu�mfti* gnMta,qu�damnatisre�umcapttaliuminuruntur,uenbsp;ftis enioi uirum facit ; quare fi fit indccora, nocet exifli*nbsp;inationj,non aliter atqueill�jUt uocantjThraci� no��nbsp;t�. Porro talibus ftigmatis dele�ari,eauecoinauditanbsp;amenda eft. Ad h�c dum his cupiditatibus, ut uidentur,nbsp;Icuioribusnimiumindulgetisjnterea multa alla uitianbsp;uires accipiuntjegum contemptus,audaci3, adiungu�nbsp;turcorruptafodalina,honefta ftudia omnia defernn#nbsp;tur,fucceditocium,idaduoluptates(nuitat. Atquehalt;�nbsp;turn return q ui fit exitus^q uenbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;f�pe uidemus.

Non .�gitat nihil pericufi eft, ut quidam exiftimanr, ignofcerefibiinhisnugis,utuocant:Nimis qu�m ues=nbsp;turn eft has nugas fena ducere,V�tus eft uerficulus, ma^nbsp;gnateneri non (joflefi parua negligentertueamur ;

Idem hicfieci uidemus : Nam qui parum firmi funtad� uetfus basleuiorescupiditates,hoscitius opinione alianbsp;maxima mala oppriment. In primis aut� nos qui Chrisnbsp;fto nomen dedimus, uerecundtam ac modeftiam innbsp;omnibus uit� partibus colerc decet,8� quia ea uitsnbsp;tus Deo in primis placer, 8� ut bonis exemsnbsp;plis alio rum motes m choresnbsp;reddamus.

VITVPERATIO EBRIETATIS fcn'pta � Vito Viiin#nbsp;femio.

Arcus Cato, cum aliquando ad plebem Romanam importunius de diuifioncfrunbsp;menti arqg alijs fuis commodis tumultuatinbsp;tem,orationem, qua placaret eos, haberenbsp;inftituiffetjamp;parum�quis auribus fe�plc

tif^ audit! animaduertcrec, in hune modum initio di�� i:endiferturexcIamafle;Clu�m difficile eftjinquiensjadnbsp;uentrem uerbafaccre,qui antes non habetrSentiebatnbsp;enim furdo fabulam cantari,fi quis, pr�feriim apud ue^nbsp;fanam multitudinem,uentri leges diflarer.

Idem ego mihi quoqg accidere uererer, fi h�coratio, quamiuffu pr�ceptojumdefobrietate ac temperantianbsp;inftitui,mihi alicubi incoetu uulgi,acheluonum,pronbsp;nullaremagis quamprouentre follicitorum habendanbsp;effet:hienimad primamftatimmentionem fobrieta#'nbsp;tatis,me rifu Sgt;C clamoribus exploderent,aut indignan#nbsp;tes � medio proturbarent: Non enim immitius Quit iranbsp;Ic�n�,abreptiscatulis,qu�mfuroriftorum heluonum,nbsp;quandouentrifuo amp;gul�fin�modum^ ftatuiaudiut'nbsp;Quarefi in talitheatro perorandum effet,caufamminbsp;hihancrelinquendam/et capiteobuoluto,quapoffemnbsp;exeundum putarem.

Cumueroinhocdo�iffmorum uirorum amp;adolc* feentum confeffu,qnibus cum honeftiffimis ingenuatunbsp;artium ftUdijSjCum Mufis, hoc eft,c� humanitatecom^nbsp;mertium eft, quibus plus fan� mentis ineffe amp; moresnbsp;ac fententi� cum ftudijs congruere debent,contra ebrienbsp;tatem

tal�tt�, qua in hacquidem uita nihil f�dius efle poteft, dicend�fi�,nihil dubito, quinfans �quos amp; bcnignosnbsp;audiioresfimhabitutus. Etmccontumelia uosaffice*nbsp;te iudicarem,fi uelut dubitans de ueftra in hac caufa bc#nbsp;ncuolentia,longa pr�fatione eam mihi conciliandamnbsp;putarem.Q.uaproptcrhacquidetn patteomifla,ununinbsp;uos ptccabor,utfi minus qu�m pro atvocitate acf�ditanbsp;te huius flagitij dicam, amp; proptet imbecillitatem onerinbsp;fuccumbam,id pro ueftra �quitate�ratime�, quam granbsp;uibus argumentis tra�andis adhuc immaturam effe ui*nbsp;detis,6� tenuirati ingcni) condonetis. Quod me quidcnbsp;�uobisnondifficileimpetraturumfpondet fummahunbsp;manitas ueftra mihi non ignora.

Omiffa igitur longiore pr�fatione, ad rem potius ipfam accedamus- Detemulentia mihi Siebrietateinnbsp;pr�fentia oratio erit,Adolefcentes,de qua ego, fed alionbsp;quodammododicere poffum,quod de uircute Platonbsp;dixit,incredibiles earn amores in animis hominum,finbsp;oculis perdpi poffet,excitaturam. Ita ebrietatem, fi eiusnbsp;turpttudo,quanta eft,� nobis cerneretur, ac fi non oculinbsp;noftri rem tam foedam confuetudinequadam, qua ni^^nbsp;hil in rebus malis nocentius eft,prope iam ferre didicif#nbsp;knt,hauddubtegrauiff�mum odium fui apud omnesnbsp;parituram. Nemoenim eft,qui non toto corpore atqgnbsp;animocohorrefceret,acuelut adominofum amp; infantnbsp;ftumaliquodmonftrum pauetct,quoties in ebrq ali*nbsp;cuius hominis confpe�um incidiffet,fi non ueluti motnbsp;bo quodam oculi noftri hebetati c�cutiient,mentesnbsp;adfenfunitant�f�ditatisconfuctudineipfaiamoccal*nbsp;luiffent. Si enim cum quid in natura return � communinbsp;legeacordiuedeei;i;atijmuidenius,cxhorrere arque eanbsp;Xx monftw

monftraabominarifoIemuSjUtpote cum ex boue binV pires uitLilos,fxfiiecaneni�dicuin, auraliquid inufira��nbsp;ty m � terra narum, uel in coelo confpedum accepimus,nbsp;no minus cerce abominabileSiLobfc�numportcntuninbsp;iudicandum eft,cum homines excellentiffimam illamnbsp;naturam, qu� ad gloriam Dei,ad immortalitatem, adnbsp;uirrutemarque temperantiam condita eft,ilia imma*nbsp;ni heluandi ac perpotandiconfuetudineita ex hominid�nbsp;bus in feras beftias transformari uidemus,ut pr�ter on'snbsp;lineamenta in illis humani nihil amplius agnofcetenbsp;poffiS� Ac quid de beftijs dico , quarum uita utut eft,nbsp;mulco certe,quam horum hominum, minus eft deteftanbsp;biliSjUtpotequ�natur�ipfi tarnen conformis Sicon:�nbsp;fentanea eft. At ifti homines fugere prorfus fe ipfi,amp; honbsp;minemexhomineexuenres,naturam Humanaodiffenbsp;uidentur,im� uero cum ea belligerantur, expugnatanbsp;ipra,aliam,acnimiop]us qu�m beluinam induunt,ucnbsp;te�c di�um fit, Omnem naturam qu� � fua fpecie de:�nbsp;gencret,inmultodeterioremabire,qu�m fi earn natu�nbsp;ramingenuiffet.Etcum horrendum,tum uero etiamnbsp;miferabileeft, ex omnibus animantibus unum ho mi*nbsp;jiem tarn longe ab ea excellentia,ad quam diuinitusnbsp;conditus eft,degenerare.Q.uid cnim elTeautcogirariponbsp;left,noniamdicamhumanitati,fed ipfi omnino na�nbsp;tur�magisaduerfum, qu�m fuis membriSjUaletudini,nbsp;� uit�^propri�jultro�Cnulladecaufa uim afferrec'So�nbsp;lent hoc nonnunquamfacere,qui mencecapn,atqueinnbsp;furoremadijUefeipfos lgdanc,uinculiscohercentur. Atnbsp;ifti helu o n es, q u i a d h uc m entis ac ratio n is com potes,nbsp;fi Dijs placetjUideri poftulanr,fi modo func,amp;: non mulnbsp;togtauioiigenecefacotis agitaijuic, hoftilem in mo�nbsp;dumfib*

dam fibi ipfi manus affetunr,in fe ipfos f�inentes, �nfci� ftiffimos^morbos,cruciatiis,atlt;5 exttiuni,iiltro acuo*nbsp;lentes uidentes^ fibi accerfunt.ld ita effe quotidiananbsp;�xemplanimistnukareftantutjamp;res loquitur ipfa,ucnbsp;nunquam uetius qu�m hoc tempore dici potuerit,plult;�nbsp;rcscrapula quam gladio occumbcrejmouero pluresnbsp;ctapula feipfos ctudeliter occ!dere,qu�m ullo alio genenbsp;temortisautcafuum humanoriim petite.Nam quodnbsp;h�cfitcommunis labesacruinafanitatis animiparitecnbsp;ac corporis, quod ad corrumpendum ac frangenduinnbsp;uigoremomnium membroru,ad exidum ac mortemnbsp;nulla magis com pcndiadamec breuior fit uia, non Ionnbsp;gum,nelt;j difficile etit oftendere. Quern enim unquamnbsp;pidiftis ebtiofum hominem, cui non in media iuuentAnbsp;corpus omni genere motborum confedum ac d�bilitanbsp;tum,fenfus omnes labefadati cortupti^ fuiffent f Occunbsp;patillosfenH]m�ioccafusuir�,dum adhucfunt iuuesnbsp;neSjdum^j� maximeuiribuspariter corporis arcjanisnbsp;fniuigcrcacualeredebebant.Nccjidmir�jnullaenimnbsp;|gt;ats eft corporis,ne� animi, qu� non ifta immani persnbsp;potandiacheluandiconfuetudtnegrauiffimel�datur.nbsp;Stomachumprim�,amp;epar,qu�^ alia membra nuttisnbsp;tionic�teror�deftinatafunt,neceffeeft,iftopoculorunbsp;proluuioitadebilitari atlt;$cotrumpi,utne^ coquendonbsp;pr�parando^,nec diftribuendo corpori hune quo uiuinbsp;mus uigemuscp,fanguin�,amplius ufuieffe poffint. C�nbsp;lot naturalis, qui codionis effedor eftjquOjUt Cicero tenbsp;ftatur,omnia alunt accrefe�t,� fine quo netj ali quic^nbsp;poteft,neccrefcere,itainiftispotuatcjexeonatis uitio*nbsp;'�^humonbusobruituracdemergiturjutuelnull� eiusnbsp;�*^pl*'�sfitu�iadmod�fcgne incorpore minifterium.

Hincqua'mmultiplicibus granibns^ morbis afflidcri* cucin:inepotores,u(demus:ne^ enim idracumeftautnbsp;obfcumni,ftarimcoloripfe,quemfanguispiouteft, giisnbsp;gnerc foler^qu� fit ualetudo indicat, is uero ta lis cft, utnbsp;te,eor� quempi� intuens, cmorcuu cadauec, n� uiuumnbsp;corpus putes in tue ri. Caputillis tcemulum eft,incet�nbsp;to motu nutanSyUettfgine laborant perp�tua,eaprxonbsp;nunciaeft .apoplexi�:oculi rubentes,amp;continuis Ia��nbsp;chrymisftillantes,oculor� anguH tu men tes, indiciumnbsp;id eft cachexi�totius corporis, quigradus ad hydropicnbsp;fin proximus eftjgen� labentes,8i quales tabidis aut fe*nbsp;nio confe�is aniculis,nafus morphaicus, oris halitusnbsp;multo quam cloac�grauior,dentes putridi,fcabri^,fpii!nbsp;randi difficultas,tu(ris,ruaus, amp; uomendi expuendi^,nbsp;pr�fertim Boris matutinis,fGedaneceffitas,Iinguaadnbsp;h�c titubans ctiamfobrrjs,uox rauca,amp;obfcuruspronbsp;fermone ftridor,manus tremul�,nodof�, morbo artigt;nbsp;culari f�dum in modum diftort�acfra�g. Venter, quenbsp;quisueriuspoculorum latrinam dixerit,propendens,nbsp;morbofus, Crura qualia elephantis, tumida, labantia,nbsp;plena foedis acgrauiter olentibns,hulceribus, pedes ponbsp;dagrofi: podagra enim iftorumheluonumaffiduaco#nbsp;mes eft,amp; pediflequa. Nam belle conuenir, quod Epi*�nbsp;grammaticus Grxcusait, Bacchum cu Venere aliquannbsp;doconcubuiffej�i ex eoconcubitu prognarameflefi�nbsp;liam podagra- Hgc duo enim qug pec feacfola plurimiinbsp;nocent, quando in unum conueniunt, turn uero nihilnbsp;eftmagispeftiferum.Fit autem plerumtjjUt hominesnbsp;temulenti ac ebrij, tunc cum cibopotuqjad fummufflnbsp;diftentifunt,adres Venereasproruantfefe.HincfubitXnbsp;mortes argjinteftatafeneduSjUrSatyncus ait.Hincift�nbsp;potorum

p�t��um,pcn� porcorum dixetam,grcgcmcircutt�fiftit Bclut agmine fado motborum omne genos, fequitorcgnbsp;totios corporis Si omnnium membrorum extrema la�nbsp;bes ac deformatio,cerebri tarnen pr�cipoe,ea enim par�nbsp;cumtemolenti�uelut fedes fit,ex omnibus grauiffim�nbsp;l�ditur.Namcum ftomachns, cuius uirtus �Si cal or, utnbsp;diximus,affiduapoculoEum proluuie extinguitur,in#nbsp;coftosilloscralTos^uapotes ad caput amp; cerebrum ex�nbsp;halatjuen�^ ac meatus ibidem replentur, atqg pr�clu�nbsp;duntuc,neceffe eft magnam fpirituuni perturbation�,nbsp;fenfuum^ac motustotios corporis labefaftationcm fenbsp;qui : infttumenta enim fenfoom fua potentia acuigorenbsp;deftituuntur,fpiritus quo omnia in corporeuegetantutnbsp;ac uiuuntjObftrufto per uenas tranfitu, non poteft ofR�nbsp;cio fuo fungi, hinc pleraqg organafenfuum pr�moriunnbsp;tut. Neroosuero�ieamembra qu� exhisconftant,acnbsp;tnotuidelegata funt,ea,inquam,omnia fonte ipfoacnbsp;principio neruorum cerebtol�foamp;ipfafua ui deftituinbsp;acdebilitarineceffe eft. Hinc ilia capitis ctebra nutationbsp;atf^grauedo,qua hoc genus hominum perpetuolabonbsp;rat. Hinc manuum tremor, hinc omnium articuloromnbsp;diffbluno,quamparalyfind{cunt. Vixmanus ampliusnbsp;leuandis,�iadosat^ad illam poculorum charybdimnbsp;admouendis calicibus fufficit. Videtis ne qu�m tremu�nbsp;lo amp; uacillanti motu c�bibonibus calicem porrigant,etnbsp;quantum inter porrigendum uini efFundant f O mife*nbsp;tos homines, quibus iam etiam manus ad earn quamnbsp;ipfi folam ac fummam uolu ptatem rentur effe, minifte^nbsp;num amplius denegant. Memini egO jMedicum qoennbsp;damaduirum equeftris ordinis graui motbodecumi�nbsp;bentem aliquan^o uocatu, QC ab �groto atqg amicis d e

origine ac caufis motbi,ut fieri folet, �ntertog�f utti j ie^ fponderCjHuxioncmquandam � manu dextera inca*nbsp;putdcfiuentemjontemilli�icaufam morborumefie;nbsp;Cum illemirabundus,qui id fieri poffer,qu�reret,Medinbsp;cuscantat� quiprop� in menfa adflabat potu plenus,nbsp;protinus correptum ad os admoucbarjoftcndens bancnbsp;�ffefluxioncm totmorborucaufam.Faceteillequidemnbsp;nec minus uere:fennebatenimualetudininull�noccnnbsp;tiorem e�c peftem.c� iftas perpotationes. Scd non au^nbsp;diuntMedicum ifti ncpotorcs,netum quidem, cum alnbsp;terum pcdem in Charontiscyfnba habet � Mul to cnimnbsp;peius animo ualent ^corpore, id quod infra oftendcisnbsp;mus. Nam cerebrum, qu�rationis ac mentis fedeseft,nbsp;ita illis concuflum Sc labefa�at� eft,ut non modo mennbsp;te,fednefenftbus quid�integrisutipoffint. Deftituuns?nbsp;tur^non tantum illis uirtutibus,quibus homines � c�tenbsp;tisanimantjbusfeparantut,fediisetiam,qu� c� brutisnbsp;nobisc�muniafuntfcnfuacmotu. Galenos crapu�amnbsp;i�utbrandoamp;quatiendocapite di�um aft'irmat,8�abnbsp;hac pr�cipua labe rei f�diffim� nomen inditum. Id fas�nbsp;lis in iftis heluonibus adparer,quibus uel cerebri nihilnbsp;eftjUel fi quid eft,ita eft quaflatum atqg afFe�um, ut fiionbsp;amplius officio fungi nequeat. D�clar�t hoc fenfuum,nbsp;quos exteriores uocant, extrema d�bilitas in ebriofis,nbsp;quorum iam non eft diminuta aflio,utMedici loquunnbsp;tur,fed corrupta prorfus, imo uero perfr pe edam abla�?nbsp;ta. Non cnim hi tantum, fi qua funt aliquointeruallonbsp;fepofitauidenr,aut3gnofcunt minus,fed etiam caqu�nbsp;quidem funt ptoxima. Surgit his menfa geminis luroi!�nbsp;iiibuSjUt aitluuenaliSjpro cantaro uno duos uident,nbsp;ptouno�onuiuageminosfalutant, deni^ iam omnianbsp;condus�

condnpl�cata cerniintur eis,pro calice candelabr�mani b'JSprehenduntbibitucijforasKuci � ianuadeerranres,nbsp;infornac�incurfant. Atcg h�c adhucfuntinitiarnoEbi:nbsp;nam fijUt pleruc^ folcnr, fie heluari pecg�r,poftremo lunbsp;minibus protfum�iauribus capi�rur.c�cecis^ fcnfibusnbsp;deftituuntiic, crahuntur^ femimortua Sieuefta ctapulanbsp;mifeca corpora, �ifunt reuera quoddicutucjuiua cadanbsp;?era,ati5 terre inutilia et exccr�da onerajdonecaliu aponbsp;plexia ,aliu morbus comitialis horribiliter prins excar*nbsp;nificatum excinguar: Nam hic morbus eft familiaris honbsp;minibus cbriohSjatcg ipfaadeo ebrietas quid aliud eft,(�nbsp;pcopius confidetes.cp fpecies qu�d� movbi comitialisfnbsp;pr�clud�tuc en�mcrud�sillis denfis^uaporibus,quos,nbsp;utdixi,ftomachus8ic�teram�bra nutritionideftinatanbsp;� nimio potu exhalantjuen�jattj meatus cerebri,3c pecnbsp;eos fpititui tranfitus negatutjunde fentiendi Simou�dinbsp;potentia cetera m�bradeftitui neceffeeftjid quod ebrijsnbsp;perindeutmorbocomitialilabarantibusaccidere uidenbsp;rHUS,multi^ f�peita funt fubito pr�focati,tccro^ �C hotnbsp;tibili gencre mords extin�i. Cui tuiufenfiffimo hoftinbsp;iftos cruciatus at�^ hec tam f�ua fu pplicia pofl�s o ptarenbsp;Sunth�cquid�qu� corpus patitur a ctapula grauiftima,nbsp;fed grauioratam� qult; parti pr�ft�tioti.ncmpeanimonbsp;aecid�d,Nonenimtant�oculor�,auri�,manu�,pedii,nbsp;acc�teror�membrot� fanitas uigor^ebrietatecorr�pinbsp;tuc,fedmultograuiusill� acuittutes animil�nbsp;duncur, at�g ea pars pr�cipue in ebriofis fuo naturali monbsp;tu ufucgd�itittiitur. Nam qu�uis integra m�tis in ijs eftenbsp;poteftjuei ad percipiendas retinendasqj ueras ac pro*nbsp;pdasrerum imagines, uel ad faciendum de illis fan�renbsp;autg ludici�jin quibusmebreuitet dic�jOihnis corpodsnbsp;anim'^S

�nimi^f�n�t�s,nonfecus c| in phreneticis l�beEaflao acdiffolutaeftjfenfusomnesuelutfcdefuamoti atquenbsp;cncrfi funt. Quern uos igitur ulla in re nfum tah'um ho*nbsp;niinum efle,aut quid public� priuac�'ue rei ipfis man*nbsp;dandum puratisc Primu ualetudo debilitata,ad omnianbsp;publica Si priuata officia obeunda,ad res gerendas,atqjnbsp;ad omnes contentiones fuftinendas eos inutiles red*nbsp;dir.Deinde cum omnis animorumatij ingenij uigocnbsp;iftanocentiffima heluandi acperpotandi confuetudi*nbsp;Beitafitcneruatus,utnefenfusquidcm communisamnbsp;pliusfint compotes,quid ab eis confilij in grauibusan^nbsp;impeditis negocijs petas C aut quid rei feri� committasnbsp;credas'ue illis, quibus cerebrum perijt� cor uino fepukunbsp;cftf Prodeuntadconfultand�membris amp; mente cor*nbsp;rupti, uinolentijhalantes etiamnum pridianam crapu*nbsp;lam,femifomnes,oculisnatantibus,uinuaccereuifiamnbsp;crudamincoflam^ adhuc redolentes :fumma,quorunbsp;net}} pes,nec mens officium fuum facit.Hideindedenbsp;grauiffimis,nonnunquam etiam periculofiffimis negonbsp;cqsfententi�rogantur,quibus,Hercules,non plus mennbsp;tts eftquambouiautporco.Quid ergorefpond�tcStulnbsp;ticiam celare,inquit Heraclitus,diffirile eft,in uino ueronbsp;impoffibile. Vocem ergo hi homines noninconuiuionbsp;tantii,at(5inter ilia immaniapocula,fed alieno etiamnbsp;f�pcloco,��inconfilio publico emittuntperiugulumnbsp;rediruram,eru�antfuamnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;non enim race*

te poffunt,nec uideri uolunt minus alijs fapere. Afferut ergo inter pocula combibones fuos meditatam iam annbsp;teacdecantatamfuriofam aliquam fabulam,c3mfta*nbsp;rim pro folio Sybill� ac Delphico oraculo cum adplaunbsp;fu audiri, amp; cum affenfu accipi, adotati^ poftulant,nbsp;perieris,

pcr�cr�s,fi diffentias. O teramp;amplius miferam ac perdi tamRempub.qu� � talibusadminiftraturconfultorifnbsp;bus. O calamitofos �L affli�os ciues, quibus hi leges dinbsp;�ant. Quid enim tamabfon�, abfurdum, at�g ab omninbsp;fenfu humano alienum cogitari poteft, quod ift� furios�nbsp;f� befti� uelcum exitio publico non audeant quas tranbsp;goedias nulla de caufa illinon excitant �quot; quibus moris�nbsp;bus, bellis, atij incendqs hinonmifcent omnia acquenbsp;perturbant;'Reuera faces Rerumpub.namhorribiliuninbsp;f�pecladium n� uno inloco tales homines Rebufpub.nbsp;aurores fuerunt.lliasmalorummanet cas ciuitares,quaenbsp;funt fub redore temulento.Rcde enim Cato dixit, Vnonbsp;excepto, neminemunquamad euertendam Rempub�nbsp;fobrium accefliffe,uixenimullaRcfpub.diuftetit,qu�nbsp;ebrioforum confilio gefta eftruix ullaconcidit,q.uamnbsp;non ebriofi euerterint :uixulla non floruit, qua:�ficcisnbsp;aefobrijs hominibus adminiftraretur. Non igitur po*nbsp;tuit Achilles apud Homerum atrocius conuitium ignanbsp;uo ac uefano Regi dicere, uttemulentum cum uocas� .nbsp;retjhocuno probro quidquid eratgrauiflfimorumflaginbsp;riorum complcdi uifus. Nam in quibus hoc uitium rasnbsp;dices egit, de illis nihil eft quod tibi polliccaris aur fpe*nbsp;res nioderati boni^ue:funt homines omnibus partibusnbsp;fuis ac membris fradi, corrupti^, omni genere turpitusnbsp;dinisamp;flagit�otumcontaminati.Aquam� pumice pcnbsp;tas.ficonfilium ab dsuliainre aur prudentiam requi*nbsp;tas. Quomodo enim animum incendete poflunt adnbsp;aliquamferiam cogitationem, qui ilia perp�tua heluas�nbsp;tionepotu^penitusfepuld funtacdemetfilNunqp ill�nbsp;autrariff�mcexpergifcuntur,fobrii certe nunqu� funt,nbsp;etiam cum non funt poti, tarnen illifuriofi motus uino

concepti excitati, ad hue in eis ex�ftuant. Plato �n ep� ftolaquad� ad Dionis propinquos,defua inSiciltamnbsp;peregriiiacione ita feribit.-Qu� cum ueniffenijinqoir,nbsp;uitaillabcata,qu� fccebatuc, plena Italicarum Syracult;�nbsp;fanarum^ menfarutn,nulio modo mihi placuit, bis innbsp;diefarurumfien,nccunquamperno�arefolum,c�te*nbsp;ta^ qu� comitantur huic uit�,in qua fapiens nemo effinbsp;citur unquam,moderatus uero multo minus. Negatnbsp;Plato gigni fapicnriam in ijslocisjubihomines bis innbsp;diefacun fiant^ Quid fi ad nos uenirer,ac uideret hominbsp;nesnonperinteruallabisautf�pius in die faturos,fedlnbsp;perp�tua quadamcrapulauino^diftcntos.nunquamnbsp;ieiunos,ficcos'ue,fobriosnunqu�rtum uero longe abnbsp;his locis fapientiam pariter ac modeftiam exulare dice^nbsp;ret: Nullus enim modcfti�.aut ulli uirtutilocus effe ponbsp;ceft in ilia plufquam beluina uentris ingluuie ac uit� foenbsp;ditate.Induunt enim homines ex hocuiuendi more ftinbsp;ciofosuallos^mores,�2totanatura efterantur,ea fen��nbsp;fuumacingeniorumfcritas deinde ctiaminfobrrjsmanbsp;net. Sicut enim cum cuipiam in foie uerfanti caput coc^nbsp;pitdolere,ubiiteruminumbr3m redqtjdolor ramen,nbsp;qu�calorfecit,manet,necllatim remittit: ita ubi hominbsp;n�s ilia barbarica heluandi c�fuetudine deuin�ifurercnbsp;coeperut,duratillcfuroreti�c� n� funt poti, �itjdem ranbsp;biofi ac turbulenti motus inanimis man�r/entiunt^acnbsp;debachatur fobrrj pariter ac poti, nec facile polfis difcecnbsp;ncre,quoc�i5 t�pore in eos incidaSjUtr� biberint neene.

Seneca grauiter acuere dixit,confuetudineinfanis durata uitia uino conceptagt;etiam fine uinoualere. Etnbsp;fan�us Paulus iubet nos uitare ebrietatem, proptereanbsp;quodin caiofit afona,id ell,uicaitntnanisac beluina,nbsp;Deipai�

De�pat�tct at�ghotninutn,omnis^honeftat!s contera ptrix.Qu�lern hoegenus botninnm lurcones amp; heluo*nbsp;nes degereuidemus, qui nihil penfi habent,nifiutto*nbsp;tos dies no�esi� perpotent, quibus mens ipfa �i rationbsp;omneseg fenfus feilicet heluando potandoeg obruti atqgnbsp;obftiipefa�i,nun^ redeunt ad Tele,nuni^ cogitant ali^*nbsp;quid leri�autdign�hoinine, fed quod in tali uita fierinbsp;neceffe eft, fic ad otnnis generis immaniffima fceleranbsp;ptoruunt fefe, quafi nemini quid^ poft fe reliqui facerenbsp;ftatuecint.Noniarndic� de nirpitndine, qu�inipfor�nbsp;conuiui)s eti� regnar, no de futiofis clamoribus eorum,nbsp;quibus plate�totas noflesperfonantih�c adhucinitianbsp;funtfnroris,amp;:quafi primgadparoxyfm� acceffiones.nbsp;Innuraera alia grauiqra nobis flagitia zk hac lernanbsp;eriimpuntjatc�utin�talium hottiinutn furor nonnun^nbsp;etidEcclefiamn�conturbaret, amp;Reip. n� effet exitio*nbsp;Cambyfen Cyri filium tradunt ab hac furiaagitatffnbsp;fuiffe,qu�c� Prexafpes unus exPrincipibus Qi.paternisnbsp;atnicisamanteracfideliteradmoneretjtpPetfisillaeiusnbsp;perpotandiconfuetudodifpliceretjinffttipfePrincipesnbsp;c�uocari,8i interrogabat,utr� aliquid in fe,quod reprenbsp;hender�f,haber�t:illimetumuffab�t,nec eratintereosnbsp;qui hoc hulcus tagereauderet,quin pleno orelaudab�cnbsp;e�,amp; patri etiam Gyro pr�fereb�t pleri^. Quibus laudinbsp;bus inflatus Rex Prexafpen folu accerfi iubet, At^ ut uisnbsp;derepoff�s,inquir,meetiapot�,tame mentis c�potemnbsp;cffe,hodie ubi largius bibero, fiftes mihi fili�tuu minonbsp;temnatuinforibusc�naculijin eum cuarcu fagittamnbsp;�mifero^nifi ipfum pueri cor uulnerauero,tum tu menbsp;�briofum at^ infanum iudicato � H�cita ut dixit fa�anbsp;funtjiiam poft hora c�n c� largius iam inuitaffet fefe,nbsp;Yy ij puetum

puetum adduci iubetjS^: areu accepto, fag�ttam Ill eutn eiactilatur, collapfumq� exuuInerefecarijamp;i�Limnbsp;infpici tuber. C�^arundo in ipfo corde pueri fixa oftennbsp;deretut, cachinnans, Vides nunc, inqpit patri , etianinbsp;ebrium me, tarnen egregium effe iaculandi artificem.nbsp;Prexafpes aduertens hominem reuera uefanum aefussnbsp;tiofum effe,continuitfefe, dolorem diffimulans.Poftrinbsp;dieueroeius diei 82 duodecim Principes Perfarum, obnbsp;rem nihili ac nullius mometi caufam, crudelilTimo fupnbsp;plicio alFecif, in caput uiuos defodiens, ac per eundemnbsp;temulenti� furorem alia multa etiam didu infanda,�2nbsp;horribilia auditu defignauit, donee Deus eum proprionbsp;gadio idum uira expulit. Tales homines,im� uero tarnnbsp;immanesbeftias nobisgignit ebrietas,quarum uitamnbsp;6lt;^fadacum pofttotannoslegimus,horrcmus.Sicigi^nbsp;tut ftatuatis, Adolefcenres, crapula nullum horribi�nbsp;lius,nullum tetrius,aut nocentius malum,ira Deotuninbsp;natumaut �furiarumfedibus cxcitum,in hunemundunbsp;flclucem,ad multorumhominum exitium immilTuninbsp;cffe.H�cenimatrociorefurorisgenere,^ ull� crinnyesnbsp;hominesconcitat:h�c domos uaftas redditSiurbes�nbsp;h�c rei priuat� amp;public� communis clades acruina

� eft;h�cinfandis libidinibus Humana atcjdiuina iura polluit:h�ccedibus8�fanguine horrendum inmodunbsp;mifeetac perturb�t omnia. Exclamer hicaliquis;

Sapienres quidc Principes, legum^latoresj�nomni bus bene c�ftitutis Rebufpub.fingulari cura acdiligen#nbsp;tiaebrietatemprohibuerunc,necminusciuitates c�tra,nbsp;Iuxumaccrapulam,^contr.a ullum aliumnocentifl�-^nbsp;niura hoftem, muniendas cenfuerunt ; intelligebantnbsp;enim

eniminiftabarbarica�iimmani uira .nullam difcipli* nam publicam neq; priuatam poffeconfecuaii.

Tulit PinacusMicylen�us legem, utfiquis per remu lentiam.fceleris aliquid �ommififfet,duplogtauiorenbsp;p�naple�eretur,quodcaufaipfa,qu�eumad peccantnbsp;dum impuliffetjgrauius etiam p,eccatum effet. Alij alqsnbsp;p�nisattj ignominqsinebriofosanimaduertetunt.�Enbsp;fi qua gens natura moderatior humaniorcg fuit, ea fuanbsp;fpontef�ditatem ebriecatis exofa.frugalitati ac fobrie^�nbsp;tatidediditfefe, neclegibus opus fuit prohibere, quodnbsp;publica inter homines uecccundia fuftuliffet.

Sed regnat hoc uitium intet Barbaras ac feras illas genres pr�cipue,82 cernere eft, quod utqu�c^natio manbsp;ximebarbarica.�iabhumanouit� cultu ali�naeft,icanbsp;ad heluandumacperporandurn profufiffimaeft.qua^nbsp;�^f�dere quodam inter fe iunft� funt barbaries 8^ era*nbsp;pula,pulchra,me herde.fodetas, 8� dignum habet pa^nbsp;tella operculum.

Fera etiamqu�dam in illis Septentrionalibus acSac' maticisorisinueniridicitutjimmani uoracitate: Q.u�nbsp;cum in aliquam pr�dam incidit, eo uft� cibo immodi*nbsp;ceingeftodiftendit uentrem.utpar�abfit.quincrepetnbsp;Deinde inter angufto fpacio diftantes arbores tranfiensnbsp;uiolenta ibidem compreffione crudum ilium cibum itenbsp;rum per anum exprimit, i ta q? fefe exonerat.quod nififanbsp;cetet,periculum uit�erat. �fth�comninof�diffimanbsp;uentrisingluuieshuiusbefti�. Sedeahauddubieima#nbsp;goqu�dam eft intemperanti� aemorumearumgen#nbsp;ttum,dequaruminimanibus conuiurjs horribilia,fednbsp;tarnen uevo non abhorrentia narrantur : Kato tranfiginbsp;fympoftum fine makis c�dibuszSi quis propinatumnbsp;Yv ih dolium

dob'uni haurireccfferj'IIi� proximo quoqgcottipotote pfotinus necem immincre: Si quem interfecerint, nonnbsp;j^roptcrea conuiuium diffoluitur,fed pronoluto in me��nbsp;dium trunco corporis,amp; impofitis aliquot nummis/isnbsp;apud eos mos eft)heluari pergunt. Malos etiam ge*nbsp;nios inter eos,cum agitant conuiuia, propalam obam*nbsp;bulantes confpici dicunt, maiore humani corporisnbsp;imagine.quostUi nihil exhotrcntes, pro focijs acconuinbsp;uisfakitarc folcnt.amp;c�ptum conuiuium per multosnbsp;exordinedicsno�es^ uno tcnore continuare. H�cfinbsp;quis apud fanos amp; fobrios homines ,8^ iftarum helua*nbsp;tionum ignares r�f�r�t, fabulam adaliorum tetroremnbsp;confidam narrareuidcatur:non enim facile credi po^nbsp;teftjtantam feritatem Si. immanitatem cadere in humanbsp;nam naturam.Sed qui uiderunt,actalibusconuiurjsf�nbsp;piusinterfueruntipfijhi��h�cueraeffej�ihishorribi�nbsp;liora �tiam fieri afifirmant.

Redeo igirur e�,undedigreira eftoratio, nempe ift� foedam,{mmanem,arlt;j homine indignam uentris pronbsp;luuiem,apudbarbarasillasgenres,amp;quas utruminternbsp;homines an beluasnumeresjdubitarepofl�sjpr�cipuenbsp;confpicijhomines moderatos, 8i ad aliquam humananbsp;difeiplinam adfuef�dos Temper natura exhorruifle,acnbsp;deteftatoseffe.

Tantomagisigitoramp;nos,Adolefcentes,qui eu Mu� fisjhoc eftjcum humanit�re c�mertium habemus, earnnbsp;odiffe,amp; ut nocentifl�mam peftem fugere,iftorum^nbsp;heluonumeonfuetudinemtanqu� peftiferi morbiconnbsp;tagium deuiraredebemus. Etquoties nobis talis quiPnbsp;piam occurritjhoc elogium illi in feonteferiptum putes*nbsp;mus,q uod de Tantalo eft in Trag�dia :

Nol�tchofpitcsad meireilico tftic, Necontagio meabonis umbraquot;uc obfit.nbsp;Tanta uis fceleris in corpore animo h�ret meo.nbsp;Reuera enim nullius morbiconcagium noceatiuseft,nbsp;qu�mtaliumhominumconfuetudo.

Proponamus nobis uerbum Dei, quod multis inl�^ cis nos ab ebrictate reuocat ad iciunium,ad fobrietaren�nbsp;inuitat.Nota eft fententia:Ne corda ueftra grauentocnbsp;crapula.EtfanausPauluspopulumlftaheliticumacranbsp;pula ad idolatriam prolapfum affirm�t. At�^ Chriftusnbsp;ipfeait : Hocgenus d�moniotum non erjcitut, nifi ieiunbsp;nio 82 oratione. Ex quo petfpicueadpacet,iftiscom^nbsp;meffationibusacheluationibus Satanam accerfi 82in*nbsp;tereffejfocium^ ac conuiuam elfe iftorum lurconum�nbsp;Teftatur hocetiam euentustalium fympofiorum ,quaenbsp;rarofinec�dealijs^immanibus 82 horrendis flagitijsnbsp;ttanfiguntur. Vbicunij igitur taie aliquod conuiuiumnbsp;ad parari uidctis, Adolefcentes, ne putetis Angelos illicnbsp;nienfaeadrninifttos82cuftodescffe;Hi tantum fobrionbsp;tum cocnis intetfunt,eorum curam gccunc,cum ifto grenbsp;geheluonum commcttij nihil habent, fed Satanas illisnbsp;miniftratjSatanas pocula mifcet, una% cum uino ac cesnbsp;teuifia fulphut atque picem phlcgethontis propinat,nbsp;quibus potiSjftatimfurcreincipiunt. Nonneuidetis,^nbsp;uelutlymphatibacchentur, 82 tanquamrabiofi canes,nbsp;inter fc ipfos, Si cum alijs, cruento ferro concurranr.

Hoc elf quod 52 Alexander Macedo fibi accidere fen* ht, 82 qucftus en�am eft,nempe quod c� bibiffet, in earnnbsp;tabiemaccendererur,utintet pocula incimos 82 chariffinbsp;J^osamicoscontrucidaret,82 Bacchum eumfuroremfinbsp;bi obijcete ctedidir,ukifccnte Thebang urbis exci dium.nbsp;Satanas

S�tanas fuit ifte Bacchus, qui affiduus taliul�i conu�uiO tum affccla folec effe. Huic gaudio eft, homines per ui^nbsp;�olentiam in furorem a�os,fic inter fecfdibus amp; omninbsp;genere immanitatis committere. Hoc illifpe�aculumnbsp;iucundiffimum eft,is ira affedos eos amp; fui impotes, dessnbsp;indefuoarbitrioqu�uulr ducit ac impcllit,aonccalijnbsp;de feneftra aut per gradus prolapfo ceruicem frangir,nbsp;aliumtrucidanaumobrjcicfodali,autadc�demfacicnnbsp;dam impellitjali) fubitanea mortc,autalio quopiam trinbsp;ftiamp;inaudito cafu animam aufert.Omnes horrendonbsp;genereleti abfumitj^ ad inferos abripir. Hicexitus,necnbsp;alius finis eftiftarum heluationum . Quificperijffeuo#nbsp;ktjil�e fan� eis fe adiungat;nam melius de fe noneftnbsp;quodfperet: nullus enim eorum honefto autnatural!nbsp;genere mortis occumbit, nullushatur� repofccnti ani*nbsp;mamreddit,fedantedi�mfu3fua�pfi manucrudelite�nbsp;perimuntur,fanitatem corporis amp; mentis expugnantnbsp;poculis,amp; cadunt ante tempus � natura prgfinitum tur=�nbsp;pif�imoamp;horribiligener�mortis,qui poterantmultoSnbsp;'nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;adhnc annos uiuere, amp; fibi, fuis^, ac Reipub.prodeffc�

Mireturaliquis quam illi reuera miferi amp; miferabilcS homines,atog in neminem magis quam infeipfos crus*nbsp;deleSjtandemuoluptatemexiftadiraamp;immani helu�nbsp;' �nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tionecapiant:Namguftuscerte,quifenfusfolusciboet

potuafFicitur,illisiamolim perijf, is enimcoflionefub latajOulluseffe poreft.Famesueroacfitis, qu� optim�nbsp;condiment�funt.^longiffimeabfunt abeis: Efuriuntnbsp;nunquamifiriunt multo minus, ingurgitant tarnen adi�nbsp;huc,urgcnt^actorquentfcipfos,regurgitantempcroSnbsp;ac fauces

flcfauces pottim infundcntes,donee ad plenum iftam doacam poculis expleant. Nulla certe h�c delc�atid ,nbsp;poteft effejed eft,quod quiuis fajia mente pt�dicus in�nbsp;telligit,manifeftusacdiabolicus furor.

Diuus Ambrofms ocium dicit efte puluinar Satanae, � Atebriecas no modo puluinar, fed molle acdelicatumnbsp;cubile eft Satan�,nufquam die cubat ac requiefeit tibennbsp;tius. Quiigitur hunt conuiuam amp; conui�orem, coha�nbsp;bitatoremcg,att5 etiam condormitorem haberecupir,nbsp;illetantumhanc ei federn pr�paret,creditemihi,nonnbsp;diuaberit,utta ac faftis condignam mercedem etiamnbsp;redditurus.

Defeffusiamprop�fumdicendoderef�diffima,amp; uos baud dubie multo etiam magis audiendo defefl�nbsp;eftts,finem igiturfaciam. Aefiapuduos fufcipcreper�nbsp;fonam momtoris meam hanc �tatem non putaremnbsp;dedecere, uosadhortarer Adolefcentes ut ebrietatemnbsp;tanquam omnium flagitidtum malorumcg fomitemnbsp;acfontem,uitacetis,fobriam uerouitam,ut uittutumnbsp;omnium,honeftatis ac fanitatis magiftra, parentem^,nbsp;amplcda*�f�^��^b^cioego qu�minfame,amp;iam prop�nbsp;etiam probrofum fitapud iftos lurcones dici fobriumnbsp;gdfic�um.Sed uos auditeuocemnatur� optim� parennbsp;tis,quamiftid�g�n�r�s filij adfpernantur,ea uos adfo� �nbsp;btietatem uocat,uocat eo-dem S: uerburn Dei, inuitancnbsp;omnium bonorum aefanorum hominum fidelia atc�nbsp;grauiflimamonitaamp;pr�cepta. Siergouobis cordi^ftnbsp;ualetudo ueftra Si falus, quam nemo fan�mentis comnbsp;posupqqat�-, proiiciendamcenfuit,fiftudiaueftr3,quaenbsp;lan�debent effe cariffima,fi uittus Ql- honeftas, fi deniqjnbsp;pilt;tas,ac falus animatum ueftrarum , cogitabitis hisnbsp;Zz omnibus

omnibus nihileffcinfeftius ebrictate. Si neto aliquem h�c tot tamfan�ifl�ma nomina nihil mouent,is ad eo^nbsp;rum gregem pertinet^de quibus ameiarn di�umeftrnbsp;nec mea orationemitiorfiet : Grauius cnim hocmorbinbsp;genus eft 5 ^ut multis anticyris exhauftisfanari poffit.nbsp;Chriftus mentes noftras pro fua infinita bonitate guonbsp;bcrnetj�iabhac execrabiliatqueimpia hekiandicon�nbsp;fuetudine,adfobrietatcm,ad poenitentiam

, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ac pietatem fleftat atque

HEmo inhocc�tu dixit unqu�,quantum equidem iudicarepoffum,cuipenndebe*nbsp;neuolentia aeftra,atlt;$ mihi opus effet, n�nbsp;modo quia h�c�tas mea fingulari fauorenbsp;�=s==�=a===- confirmanda,amp;:adiuuandaeft,fed etiamnbsp;quia argumentum adfero,quod etiam fi nouitateplacenbsp;re poffit,tarnen ira eft exile,ut nullam magnopereadm*nbsp;rationemmereatar. Alij resgeftasclarifftmorumlmp^nbsp;ratorum recitarunr, 8^ tum honefte fada fummor� ho�*nbsp;minum,dicendoornauecunt,tumautpopulorum,auCnbsp;tyrannorum turpitcr fa�a grauiffime uituperauerunt�nbsp;Ego quoniam deerat eloquentiapa(�anuscaufis,infir^

m�tate atrium humilias argumentum qu�retc coaSus fum. Quaderedumaliquotdicsdeliberojdnm^repi�nbsp;toquasrcsexiguaslaudauerinrueteres fcnptorcs,�Lu*nbsp;ciano uideomufcam,� Vcrgilio apes minfice ornatasnbsp;cffe. Cum igitur m ihi honeftum elle putarcm,ueterumnbsp;cxemplafequijfotmicasfumpfilaudandas.Nequenulnbsp;lumoper�precium cifeiudico in tanta natin� uarietatenbsp;h�c minuta animantia contemplari. Etenitn non mo*nbsp;doEthnici fcriptores dign�hancmateriaminquaela*nbsp;borar�t,putauerunt,fed etiam Principes Ghriftian� donbsp;�rina?,mentione paruaruni in natura rcrumdele�arinbsp;uidentur. Chriftns iubec nos pafferes intuer�Solomonnbsp;pr�dpit non modo contemplari formicas,fed etiamnbsp;tios �d C3S tanqu� in luduin difccndi eau fanbsp;commemorcm multa animantia Bafilius diligentiffi

gt; medefcripferitj��Bafilinmfecutus Ambrofius,eandem animantium hiftoriam in enarrationeoperum fex die^nbsp;rum pen�ad uerbumrecenfetjdocet^inillis propoffranbsp;nobis effe�Deoamp;tanquampifla plurimarum uirtut�nbsp;fimulachra,qu�nosofficq noftriadmonerent. Turpiffinbsp;mum eft cnim hominitam longe � fua natura degenennbsp;tare,ut�beftqsctiamuirtutefuperetur.Nonigiturinutinbsp;leuidebaturingenia,mores^�$totam quafi TroArraaf/nbsp;formicarum deferibere, quod inde plurima pukhern*nbsp;marum uirtutum exempla, amp;: ucre, quodaiunt Gr�c�,nbsp;a^��pcapereliceat.Videtcautem quantumnbsp;tneamefefelleritopinio.Quodcnimargumentigenusnbsp;�tbitrabar propter tenuitatem fine magno negocioex^nbsp;poni amp; perpoliri poffe,id in experiundo cognoui Ion��nbsp;ge fecus effe. Comperi enim no mediocris ahificis effe,nbsp;honore uetborum res exiles ornare ac illuftrare. Quanonbsp;Zz ij quam

quamigicucfenticbammefufceptooneri imparemfo�� re,tamen quoniam non ad ingenq famam, fed exercennbsp;dt ftyl I caufa fufceperam,defiftcrc nolui,fed peregi fabunbsp;lam quam inceperam. Qu�fo igitur uoSjUt pro humanbsp;nitateueftra me benigneaudiatiszquodfi nulla alia res,nbsp;tarnen fchol�confuetudo � uobisimperraredeber,�ifinbsp;fuam laudem honeftus conatus meretur,nonindigninbsp;fauoreiudicandifumushoneftiffimo argumentofufce��nbsp;ptOjeti�mfiret, quaminftituimuSjdifFicultate ui�ifu*nbsp;mus. Sed utPhilofopht indeferiptione animantium,nbsp;primum de cuiufcjprocreanonedifpuranr, ira amp; nobisnbsp;formicarumortus,inde ufi^abouo.utaiunr, repetens�nbsp;dus erit. Verum hiftoriaformicarumlongtor Iliade fui�nbsp;tura fit, fi omnia commemorareuelim:fed hocadeas�nbsp;tumlaud�magnoperepertinere exiftimauimus,quodnbsp;cum ram multa diuinitatis ueftigia in eis extant, intelli^nbsp;gi polfit, eas non fine certo Dei confilio natas elTe, mulnbsp;to^ueriusqu�mPoeticosheroas genus � loue fummonbsp;ducere,ut Poeta inquit-Quomodo enim in hac terrenanbsp;natura futuri pr�fcientia fine diuinaui exiliere potefte�nbsp;Non hanctantam haberet hic uermiculus indullriam,nbsp;longealienam � brutorum captu, nulla gregalium notinbsp;tia,nulla mutua collocutio inter eas effet, nulla noffentnbsp;tempor�difcrimina,nifi mentem Deus indidiffet tan#nbsp;tarumrerum,t3m^uariarum capacem. Etenim fapere,nbsp;meminiffepr�terita,confequentiacernere,futurapra�#nbsp;oidcre,nehomines quidem,nifi diuinicus commofi,nbsp;excitati^, poffunt. Q.uis enim, quamuis ingeniofus,fi#nbsp;neDei ope,uarios motus ftellarnm,magnitudines^,nbsp;, molem tcrc�,amp;alia multa deprehendiffetiT Multo mi^nbsp;nusigicurbeftigratiocinari,amp;futurauidere,amp; animadnbsp;ucrterc

Bcrtctepr�fenti3,nifiDcibeneficio poflunt. Neeg ctlitn h�c aliunde quam � Deo interrenam naturam ptopa*nbsp;gantur. Habcntigiturforniice non dubiiim generis fuinbsp;autorem Deum, cuius rei id q�iolt;5 fignum effe intellrginbsp;poteft: Nam cum facr� liter� mittant nos ad formicas,nbsp;tanquamad magiftros,profedofignificanthocconfi*nbsp;lio�Deo fabrefaaas,amp; his ingent) dotibus inftruftasnbsp;cHe,utdocerenosutiliapoffent. Vtenimnbllus pater#nbsp;famili�sjfi fapiatjilium docendum tradit ei, cuius nonnbsp;probat eruditionem, ira credibile eft ,nec diuinum fpi�nbsp;titum nos ad eiufmodi magiftros mittere, qui non d�*nbsp;ceant c�leftia. Neceffe eft igirur eas artes, quas nobisnbsp;ift� difeendas proponunt,diuinitus in fenfibus aenatunbsp;ta formicarum Icriptas atque fcul ptas efle, uete^ effe i�inbsp;eis,utPoetaair,partem aliquam diuin� mentis,8d hatinbsp;ftus�thereos.

Dixiha�enus de formicarum ortuacnobilitate,qu� n� patuam commendationem habet : Adfert enim nonbsp;bilitas non modoinhominibus,fedetiam inpecudi#nbsp;bus qu�dam uirtutis femina,qu� � parentum natura innbsp;pofteros propagantur.Nunc de ingenqsac moribus,nbsp;de^omtiiuit�confuetudineillar�dicendumeft. Atcgnbsp;h�c pars orationis,quid aliud habet, qu�m honeftiffi#nbsp;mamquandam formamre�e uiuendifNemo Philo#nbsp;fophor� non tradidit bene uiuendi pr�cepta.Sed huiusnbsp;infedi hiftoria, quid fit redutn, quid turpe, quid utile,nbsp;quid non,quid deceat, melius Chryfippo Gtantorenbsp;dicit. Quisnon h�c fingularis prudenti� diligenti�cgnbsp;�ndefeff�op�raeffedicatcGolligendi uidus temporanbsp;intelligunjnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;jn tneffe corn#

�nim Iiyetne in uacm's agtis fruftra fe pabulutn qti�f�ru�� tas effe. Oncra motfn geront,Ionge maiora,(5 pro cor^!nbsp;poris porrionefcrrepoffecrcdibilcfit. �u�dam gran*nbsp;dioraprotrudunt.tota corporis niolcobnix�,{emtnanbsp;priufquamcondant,arrodonr,nc riirfuscxcanc infra*nbsp;ges �r�rr3,madcfaflaimbre prof�rant arcj^ficcant. Neenbsp;iio�u,plena iuna,Hacu�funr.\/fcgadeoturpedncuncnbsp;feriarijUt nullumfibitempusidoneurnlabori petite fi#,nbsp;nant. Interlunio ceffant ab opere, fiquae in itinere ferennbsp;disgranis gtauat� funt,gregalesnorant,amp;quoniamnbsp;f�pe tanquam ex diuerfis ciuiratibus in eadem uia con*nbsp;ueniuntjinunumaliquemloc�omnesuniuerfumconinbsp;meatum comportant,ibi^foafigna recognofcunt,ibinbsp;uelut exercitum recenfentes, agmina feparant, amp; fuumnbsp;cuilt;jauehendum tradunt- Obui� inter fequaficollo*nbsp;quuntnr53cpercontantur,donccagnofc�tfingul�fnosnbsp;dues. Nulla tam fapienter conftituta ciuitas fuit un^,nbsp;quead banc formicarum politiamconferri poffit.Namnbsp;cum nullum urbibus uenenum nocentius fit,^ ocium,nbsp;uidetishancpcftemprocul ab hoc animalculo abeffe.nbsp;Nunquam ardentiffimi �ftus � laboreabftertent, nonnbsp;i�o�uuacu�funr,quodtempusalijsanimalibus naturanbsp;ad quietem d�dit-Non magnitudincitinerum autafpenbsp;ritateuiarumdcfatigarifepatiuntur.Scdfepcexlonginnbsp;quo frumentum conuehendum eft. S�pe perconfragonbsp;fafaxamagnauigranainaduerfos montes protrud�n*nbsp;dafuntjta omnes diflf�cultates,n�uirium magnitude,nbsp;non corporis moles,fed animi robur,amp; induftria fupe*nbsp;tatjUtadpareathicetiam uerumeffeid,quod eft apudnbsp;Hiftoricum quendam,Nihil tarn altum � natura conftinbsp;tutum cffegt;quo non poITit uirtus eniti. Non dubiiim eftnbsp;autem.

��tem,quumut omnia exociouitia nafctintur,ft� la^a bot pkrafqg pulchercimas uirtures gignat. Proinde netnbsp;c�ter� uirtures d�funt huicgeneri. Quis enim non uidecnbsp;fingularemiuftici� intelle�um in eiseffecquia cettosnbsp;dies c�ftituuntrecognofcendis oneribus,utcui^agminbsp;nifuumtenerefineiniurialiceat.Facileeftenimabalie#nbsp;noabftinere his,quibus infua uirtute induftriaqj fpesnbsp;pofita eftjfed illi qui c� per luxum at^ libidines fua e�Funbsp;aetuntjpoftea rationem ineunc,quomodo dealienonbsp;heluentur. Hinc in ciuitatibus nou� tabul� flagitat�,nbsp;bella ciuilia,amp; innumerabilia alia mala,qH� ciuiumnbsp;difcordia parit,nara funt. Quidautcmdeparfimoni.'inbsp;formicarumdicam 5 qu�in hoc genere maxime cernknbsp;turr Non enim tantu in pr�fens fibi confuluntjed comnbsp;parcunt,amp; profpiciunt fibi in futurum : qu� uirtus cumnbsp;per fefe magna fit,admirabilis,tarnen hoc etia m gtatfnbsp;tiorefle debetomnibus,quodiufl:ici�uelun culloseft.nbsp;Neqg enim tolerate infinitos illos fumptus fine ali�nanbsp;�eco�ores poffunt,fcd longe digniffima bonociueuicnbsp;tus cft,in commune qu�rere,8lt;i communia bona fumanbsp;ma diligentia augere. Qu� res enim alia omnibus ci^nbsp;oitatibus exitio eftjtp quod priuata bona, publicis utili?nbsp;tatibuspleriijomnesanteferuntf Atquiita fentire nosnbsp;oportuir,quoniam patri� falute, nollra falus continetnbsp;tutj�d quoniam ipfi� patriain qua nati, educati, ad husnbsp;manitatem Si religionem inftituti fumus,cuius legibusnbsp;uiramnoftramacfortun�defendimuSjtam multabe^nbsp;n eficia accep i m u s,�q U U m e ffe, U t n o s etia m i 11 iu s U ti li#nbsp;tatesprouiriliiuuemus,im� quidquid aramus,quKl#nbsp;quidferimus,quidquid metinius,adpatri�utilit�remnbsp;referendum elle exiftimemus.'Deni^ illius falutem,acnbsp;tranquil*

tranquillitatcm antiquiorem digniratc, ac falutc no^ ftra^ducamus. Hanc uirtut�m licet in formicis cernercnbsp;adcommunemufum,adfiduas opetas confetentibus.nbsp;Videtiscpmultarum uittutumexcmpla nobisformicaenbsp;proponant,adquamim3ginem fimaximam homin�nbsp;pattern contuleris,quotus quifqj erit his uirtutibus pr�isnbsp;ditus f Bona pars uoluptatibus atc� ocio dcditijimlla denbsp;rc in onini uita funt foliciti, cf. de conuiuio adparando,nbsp;autalrisfimilibu'uoluptatibus comparandis. Senecanbsp;fcribitjPacuuium quendam pr�torem in Syria fuifle,nbsp;quiquot�diefplendideconuiuatuSjCum fe copiofoui^nbsp;no de die ingingitafletjfolirus fit uelperi funus fibiadpanbsp;rare,accerferetybicines,qui fun�bres modos canerenr?nbsp;amp; hoc genus alia curare ad funeris fpeciem repr�fentannbsp;dam Ac�nacumiamfuftinerefeebrius non poffer,iunbsp;bebai feledulo imporitum,tanquam fonus inferri incunbsp;biculum,amp;canran fun�bres modos: jBt�twlt�inbsp;iudicabatenim eum dcmum diem pr�daie fe uixiffe,nbsp;quo ira effet conuiuatus:ne�duccbateffeuitamadpel^nbsp;Iandam,cum n� liceret eiufmodi uoluptatibus perfrui.nbsp;Quis non ftatuat plus effe mentis formic�,^ huic Pacunbsp;uio,quiuitam homini hanc unamadrem,ad pecud�nbsp;�oluptates perfruendaSjdatameffecrediditcEtquam�nbsp;uis exemplii Pacuuf) in funere faciendo non multinbsp;renrur,dogma ranren hoc preclarum maxima pars ho^nbsp;minum profitetur, qui nihil in omni uitadtgnum ho#nbsp;niinefufcipiuntacgeruntjfed in ocio,amp; inter poculatf#nbsp;mulenti�tatem exiguntSed quoniam fanorum horninbsp;num iudiciOjUentres ifti non homines, fed uetius monnbsp;ftra hominum funt, defino formicas cum his conferre,nbsp;quos non modo formicatum exempla, fed ne quidem

r 9 R M I C A R V M. m publicae leges ad fanitatem reuocare poffunt. NuHa ault;*nbsp;teminteromneslaudesforttiicarumamplioreffe rnihinbsp;uidctur,^ eaqu�apudSoIomon�eft:ls enim inqutr,nbsp;formicas non modo ftultos,fed fapientes anteire ptu��nbsp;dentia. Neque egOjnifi tam grauem autorem haberem,nbsp;anderem hoc paradoxum inter do�iffimos hominesnbsp;dicere. Scd quia formicarumlaudes colligereinftitui,nbsp;non fuit h�c pr�tereundajpr�fertim cum effet ampliff�nbsp;ma. Quid audio c omnibus Philofophorum fchqlis,nbsp;omnibus Rerumpub.gubernatoribus,deniqg omnibusnbsp;fapientibus u{ris,formic� pr�feruntur.Hoc plan� eftnbsp;iuxta prouerbium,Fotmicacamelus. Etc�non poffin,nbsp;hoc loco omnescaufasjcuritafcripferit Solomon,reci��nbsp;tatejfunt cnimmultlt;,quas cxipfiusChriftian�do�rin�nbsp;fontibus longe tcpcterc oportctet,tamen unamhancnbsp;commemorandameffeduxi. Tantadefidiaeft huma#nbsp;niantmijita penitus h�ret in noftris medullis uolupta#nbsp;turn atlt;5 oci) amor,ut nulla tanta fapientiafit, qu� nonnbsp;aoluptatum illecebris uinci amp; expugnari poffit,ut indunbsp;fttiani laborem^ remittat. Quod cum etiam Poetaenbsp;animadnertiffent.finxeruntHetculem totdomitotctnnbsp;monftrorum,Omphalcsamorecaptum jmuliebri ue#nbsp;fte,in gynecio tenentem colum. Atqg hoc illi de fummonbsp;uiro fiiigebantjUtfignificarent nullam tantam effeuimnbsp;animi,qu�nonftangiacdebilitari blanditijs uolupta#nbsp;tispoffet- Compara uero rnihi formicas ad hune Her#nbsp;culem,aut(i mauis ad Alexandrum,harum induftriamnbsp;feduiitatem^ nulla tes unquam retardat.llli fcilicet he#nbsp;toes fumma fapientia ac fortitudine pr�diti, immutanbsp;ti funt, alter amore mulietcul�,alter etiam magis belui#nbsp;nisuoluptatibus, Hucigiunfact� liters fapientes etiam

nonmodofimileminlaboribus conftantiampraeftan*� dam effejedctiam ut uideant quanta fitinfirmitashu*�nbsp;manotum animor�, qui tam facile defatigari fe patian*nbsp;tur,ut formic� eti�roboreanimifummis uiris pr�ftcnt.nbsp;Ethasideo intueniubet,ut cum uiderinttantam uimnbsp;uililTim� beftiol� diuinitus datamefre,petant �iipfi,nbsp;expedent^ � Deofimilem conftantiam induftriam%,nbsp;Sed de hoc toto loco alij tedius dicent. Vos a�t optimtnbsp;Con�militones,quoniamitaiubentfacc�jliter�,intuei�nbsp;mini formicas, �i eu aliar� uirtut� exempta ab eis peti^nbsp;tejum in primis earum fedulitatem exprimere contentnbsp;dite, Etenim fi uel nulla propofita effent nobis laborisnbsp;noftri prgmia,tamen quoniam Deus pr�cipit utlaborenbsp;mus,patereillius uoci debebamus.Nunc autem cuntnbsp;etiam tanta praemia propofita fint, qu� eftamentia,taiinbsp;tarum return magnitudine nonexcitari aut acui adla^^nbsp;borcmf Nil fine magno uita laborededitmortalibus,nbsp;inquit Poeta. Proinde nolite putare, fine magna aniniinbsp;contentioneullauit�pr�fidia comparareuosautreti*nbsp;nere poffe. Qua de re cum omnes omnium dodortiotnbsp;uirorum libripleni fi'nr,6drefertihocgenere exhortanbsp;tionum,egouobis,quoniam propter��at�,uclad mo^�nbsp;�endos uosjuel ad cohortandosparum autotitatis h�nbsp;beo,recitabo uobisgrauiffimum locum, qui extatin X�nbsp;�oph�tCjqnem^ fe Xenophon ex Prodicilibro trans*nbsp;fcripfiffefatetur. Suntautem contrari� orationes uirtunbsp;tis amp; uoluptatis ad Herculem deliberantem,utr3m uitgnbsp;uiam ingrediatur, uoluptatis nean uirrutis ftudiafequanbsp;tur,fic enim ait: Cum Hercules ex pueritia egreffus�nbsp;iam^prop�puberiatem effet, qua aerate fui compotes

fafli�doIefccnteSjfignificantutr�uiamjHirtot�Sj�njgnii ui�ingcediudinr,exr)tinfolum locum fedit^racitusfcnbsp;cutn ddiberans,utramuiaminircc. Hic adparuerunteinbsp;du� niulicrcule maioies humana fpccie, quarum alt�ranbsp;uultu modeftoetliberalieraf,nulio percgrinocultuautnbsp;fucootnata,fedgenuina boniras forme adparebat,innbsp;corporem�diciesjinoculis pudorJnincefTumodeftia,nbsp;�dlem pr�tccea candidam gercns. A'tera habitior,8dfunbsp;catajUam Si. rubor, QC candor maior erat natiuo. Et incenbsp;debatfupina,oculoslatepandciis,uefteitiduta,qu�focnbsp;tnam maximec�mendabar.contcrnplans int�rim Ce,CEnbsp;drcumfpeaans,anali) feuiderent,nonnuncf etiamumnbsp;bram fuam tefpiciens. Poftcp aut� propius uentum eft,nbsp;ilia prior modefte pcrgebat.H�c autem ut anteuerterer,nbsp;accurrit ad Herculcm,acinquit : Video te Heccules delinbsp;berate utr� uiam ad uitam agendamingrcdiaris. Q.uodnbsp;fi me tibi adiunxeris, ducam teiuc�diffima �i. facillimanbsp;uia.Nulla ces iucunda eft,qua n� potieris,8^ moleftiamnbsp;nullam pcrpetieris. Ne^ enim aut bella, autalia grai�anbsp;n�gocia curabis,fcdhocunumcogitabisacqu�ces,ub!nbsp;aut cibum aut potum fuauiorem inuenias ,aut quod denbsp;le�etoculos,aut undeolfaciendo aut tangendo aliqu�nbsp;uoluptatem percipias,autubiamotibus perfruaris,autnbsp;quomodo tnolliffimecubes,amp;: quomodo h�cotnnianbsp;finealiquolaborec�fequaris. Et fi quis incident metusnbsp;egeftatis.n�eftquodtimeasmetibialiquidlaborisim*nbsp;pofituram effe,cfFiciam enim, ut ftuaris his, qu� alicnonbsp;laboteparta funtinpromptu.Necullareabftinebisutinbsp;de modo fperes te aliqu� uoluptatem poffe lucrifacere:nbsp;Ego cnim meis fodalibus poteftat� facio ex omnibus renbsp;bus �oluptates decerpere. Hgc Hercules audics,inquit :

MuI�er,qaodefttibinomen;�Tum�IIa:MeifodaIcs�O cantme F�licitatem ? Qui meafpernantur, uocain menbsp;Ignauiam. Interea acccffit �3 altera muliet, dixit^ :nbsp;nio 82 ego ad te adolefcens : Noui aut� turn generofosnbsp;parentes tuos,etindolemeducat{onem^tu3.Hgcmihinbsp;fpemfaciunr,fore,utfi me fecutusfueris,magnas 6iho*nbsp;neftas res g�ras,amp;me multo dariorem apud hominesnbsp;efficias.Nec longa te pr�fatione,qu� aduoluptat�finginbsp;folet,morabor,fed fimpliciter id quod res eft,uere^ nacnbsp;tabo,quod Dij conftituerunt. Nulla uera bona, finelas�nbsp;borecura^mortalibus Dij dederunt.SedfiueDeos tibinbsp;uiseffepropicios,placandifunt:fiueabalijsdiligi uis,nbsp;beneficijsadiungendi funt: fiue honore adfici�ciuibusnbsp;cupis,benemereridcpatriacupis,benemererite depa^nbsp;tria oportet: fiue uis in admiratione efle apud omnesnbsp;GrgcoSjbenefa�isidtec�fequioportet.-fiueuisut terranbsp;pariattibi fruges,colenda eft : fiue ex pecudibus ditefeenbsp;teuis,pafcendgfunt:Siuebelloopestuas augere uoles,nbsp;utfociosinlibertatemadferasj�iinimicos in feruituicnbsp;tedigasjbelli artes difeend� funtab hisqui cas norunt,nbsp;exercendgjUt quomodo eis utendum fit, feias: Si ro#nbsp;burcorporisuis confirmare,confucfaciendumen:,utranbsp;tioniobediatjamp;iexercendummagnolabore aefudore�nbsp;Q.uod cum dixiflet Virtus, interpell�t cam Ignauia, in^nbsp;quiens: Vides Hercules, quam afperam Silong� uianinbsp;ad f�licitat� ha�ctibi mulicr on:endat,quo ego tibi comnbsp;pendiariaS�: plan� uiam monllraui.Tum uirtus: O mi=*nbsp;fera,dicnunquid habeas boni. Si nunquid foaue uni^nbsp;cognoucris,qu�nunumlaboremuisillor� confcqueiinbsp;dornmcaul^fufcipere.Etncquidem expedas naturalenbsp;defidcriumfuauiumrer�/edante^ natura expetat eas,nbsp;impies

impies atcgobruis te, edis prius^ efucis,bibisante^ fis tiSjCondimenta uatia ad irritand� fam� excogitas, uinanbsp;p�eciofa,ut inuites fitimjC�paraSjin �ftate niuem q tieris.nbsp;Et ut fuauiter do tmias,non modo mollia ftcata,fed ctianbsp;k�os faciSjfomn� enim accerfiSjii� ut per laboris intersnbsp;uallaquiefcasjfedinopianegocii finepudoreaclegutnnbsp;metu amori operam das,nodeabuteris, optim�dieinbsp;partem fomno perdis. Et cum Deam te effeglorierisjexnbsp;Deoru numero eieda es, afpetnantur te honefti ho*nbsp;mines. Necg un^ fuauiffimu carmen, tuas laudes audi*nbsp;uifti.Etpulcherrim�fpe�aculum nun^ uidifti:Nullunbsp;enimun$ �eaefa�umtu�fpeaafti. Q.uis tibi improbanbsp;credet ? quis egenti dabit aliquid c� Q.uis fan� mentis innbsp;tuo choro effe uelit ? ubiiuuenes imbecilli cotporefunt,nbsp;fenes fatui, qui cum adolcfcentiam in ocio perdiderint,nbsp;feneautemmiferamamp;calamitofam agunt.TuncSipunbsp;det anteaft� uitlt;,amp; piget primu qu�rere neceffaria �tat�nbsp;fubfidia.Suauia in adolefcentia ante tempus pr�cerpfenbsp;runtjlaborem�i�rumnas in earn �tatemdiftulerunt.nbsp;Egoueroapud Deos uetfor,8�apud honeftos homi*nbsp;nes.Nullumhoneftumfacinus nec^Di) necghominesnbsp;fine me faciuntjideo^ me 8� Dr) Sihomines honore adnbsp;ficiunt. Grata fum opitulatrix artificfi, fida cuftos famisnbsp;li�dominorum,beneuolaadiutrixferuorum,iucundanbsp;comes laboru in pace,firma periculoriiin bello auxiliasnbsp;ttix,optimaamiciti�focia.�tmci amici fuauesuoluptanbsp;iesfinefaftidiopercipi�texcibo8ipotu,expca�tenininbsp;�Horum naturale defiderium. Somnus etiam fuauiotnbsp;eis eft ociofis,quem etiam cum opus eft,fine moleftianbsp;abtumpunt,nec propter huncneceffaria intermittunc;nbsp;Enuuenes Tenu laydibusgaudent. Si fenes dele�antucnbsp;AA iij iuuenum

iouenum honoribus,ctincfcdibilj uoluptate retutti � fe geftarummcmincrunt. Etfinedifficultatc pr�fcntcslanbsp;botes conficiuntjper mcDrjs chan,amicis,char i patri�.nbsp;Et C� ex hac uita difcedendum eft,non obfcuti aut ignonbsp;tiiacenrjed laudes eornm perpetuo � poftei is pr�dicannbsp;tut. H�c tibi� filibonorum parentum Hercules contiiinbsp;gentsamp;uerafoclicitat�ftabilcm^itac�fequeriSjiilabos�nbsp;rem non defugies. Sic uirtus apud Xenophonrem conisnbsp;cionatutj�iad laboresfufcipiendos,non tant� Hercu*nbsp;knijfedomnesadolefcentes.ueril��magrauif�imaqjuonbsp;cehoftatur.Q.uaopoftuicauresueftrasundi9 circumfonbsp;nare, �� inertes animos tanqua claffico exufcitari. Atqjnbsp;liancipfamuirtutisorationcdiiiinitus in formicis fcri*nbsp;ptam putate, qnas quoties uidebitis, ueniat iu rnentemnbsp;banc uobisimagincjqu�uos ad labotem inciter in terrisnbsp;� Deo propofitam effe. Et ficut Com�di� exhibentur,nbsp;ut inillis exemplis difcamus, quid inuitadeceatJtaDenbsp;us in hac rer� natura uaria fpe�acula fecir^qu� nos onbsp;ci) no�ri commoncfacerent. Proinde cum formic? connbsp;uehent�sgrana,condentes^in c�munefpe�abitis,ex(�nbsp;ftimatehanctan^Dei uocem effejqu? iubetocium,nonbsp;centiflim�peftemfugere,8�fufciperelioneftos labores,nbsp;quibus et nobis ea qu?in omni uita neceflaria funt,coninbsp;paremus,8�focietatem c�munem hominum iuuemus.nbsp;QuodfifacietiSjfaucbitueftrisillis laboribus Deus,S^nbsp;ovmuit�curfumfortunabmC�tr� eos quicapti.amorenbsp;ocij uoluptatum^,n�uolent formica audire,ar(5 imi*quot;nbsp;eari,ad qu� �Deotan^ ad magiftrosmiffifunt, hifci�tnbsp;fegrauifftmasp�nas contempt? magiilr�jim�contcmnbsp;pticoeleftis mandati daturos cffejOdit enim oci�DeUS�nbsp;ideo^ n� un� calamitatis genus ex ocio nafcitur. Dix��

iff

ENCOMIVM SVEVORVM, A Q.VO* dam caufa cxcrcitationis fcnptum Sinbsp;pcoiiunciacunK

On dubitOjquin plericj mirentur,quid mi hi in mentem uenerit, cur Sueuos poiiiTt��nbsp;mum,proculabillorumfinibusnatLis,Iaanbsp;dace inftitucrim : Quibus tametfi hoc re^nbsp;fpondece pocecam, nos in declamationi*

bus non anxie,aut fuperftitiofeargumenta eligcre folelt; * re,fed fere cafu oblatisuti. Nonnulli etiam paradoxasnbsp;materias.utinrcdifFicili expcnantur ingeni] uireSjfu^�nbsp;tnunt. Tarnen ego certo quodam c�filio hoc argumennbsp;tumfufcepi tradandum .Etenim cum prauo quodamnbsp;ftudio homines,8�philauiia,noftros nimiuamemus,nbsp;exteroscontemnamuSjCOgitabam mehoneftefaduranbsp;cffe,fi geneis,qu�hincproculabeftjlaudes colligerem,nbsp;c�monefacerem uos,al{enam uirtutem non eife ho #nbsp;noce ac praedicatione fraudandam. Nonnulli funt ingenbsp;niofiinalienis uitijs infedandis:quidam etiamexcii#nbsp;minationeaIiorum,gcauitatisfamamaucupantur.Egonbsp;liberalis ingenij effe auco,magis, comemoratione uic^nbsp;tutumaIienarumdeleaari.Q,uanquamenim fuacui^nbsp;genti uitia effe uideamus,tamen nullam nationem,pr�nbsp;fertimin Germania,exiftimoU effeperditis moribus,nbsp;ut non multa pulcherrimarum uirtutum exempla ibi renbsp;perire poff s. Porro in in priuatis amidtijs ad mutuamnbsp;beneuolentiam alendam multum facit,fi uirtures amicinbsp;nodsSiadmireris,aduitiaconniueas:ira inter uicinasnbsp;genres redius conueniret, fifingnl�aliaru uictutes noffenbsp;potius ftudetent^quam �itia* Hoc ego confilio ad han�nbsp;,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;caufani

caufafti accefl[�,ex qua fan� n� tam doquent�� laudcili* dcquainhacingenij (nfitmitatc,amp;quadatnmeatatnnbsp;tcrum difFicultate,iam olim defperaui, qu�m oflfici)nbsp;humanitatisaufeiTecupio.Proinde,quantum noftrrenbsp;uires finent, hanc nanonem fine aliarum contumclia jnbsp;ornabimus � Ne^ cnim aut Sueui tam funt inopes do�� lt;nbsp;mefticarumlaudum,utnon nifiexaliorum coniume�� '�nbsp;liacollig�ndafinrpr�conia,autali�nationescontemninbsp;ac ptobro afFici merentur. Nullis Germani� populisnbsp;Fr3ncicederedebenr,quifH�uirtutisucftigia impreffonbsp;tunt in median! Galliam,iKmaximisgeftis rebus,62nbsp;quidem ex utilitate publica nomen Galliae nouum in�� .nbsp;diderunt. Noftrisuerotempohbus doftiffimos eare�� ,nbsp;gio homines genuit, in quibus uel obfcuram alioqui 'nbsp;iodnnei}. onus loannes � Regio Monte nobilitare poffet, uir Gra: .nbsp;MoiiteRe ceLatine^nonleuiterdo�us,82uniuerf�Philofophi?nbsp;^io, itapentus,utunusteftitueritdifciplinas,qu�ficuocanlt;�nbsp;tur/ollapfas, amp; ab interitu uindicarit. Auftri� quant�nbsp;debenius,qo� cum alios Principes fumma uirtute,tun!nbsp;Mf�cimi/i Maximilianum�didif,neminioptimorum Imperatornbsp;anm iinp, rumpoftponendum,quiiuxta domiacfotiscontinennbsp;tiafingularifuitjiufticiaincredibilijmagnitudineanim�nbsp;Agricolf�. diuina. QuidFrifia, quia /gricolam genuit,quantumnbsp;Errffmw, laudismereturf BatauosfuosErafmus quamclarosfc*nbsp;citc Sed quid ego aliarum nationum laudes recenfeo,nbsp;cum deSueuis oratio inftituta fit f Verum b�'cideo pre^nbsp;fatus funijUt intelligeretis me,cum nihil in haccaufa dcnbsp;ampliffimis ornamentis aliarum nationum detraham�nbsp;uerislaudibusSueuiamornaturum effe.Qu�fo autemnbsp;noSjUtpro humanitateueftra me benigne audiatis: nanbsp;candor e� exteroru uirtutibus, 62 earu c�memoration�nbsp;fauerf�

hnere,qaas quidem nos,quiainterctuditosdicimus, fiaulo longius etiam inde ufque ab antiquitatc r�p�t髻nbsp;mus. Qnanquamaufemfol�itHrtus,ueramamp;:folidamnbsp;laudem parit,tarnen�i antiquitasgeneris,quia non*nbsp;nihil momenti adfett ad uirtutis ftudium,fuam lau*nbsp;demmeretur.

Fortes Cinq o it Horatius) cre�tur fortibus bonis� Eftiniuuencis,eftinequis pattumnbsp;VittuSjiiecimbellemferoces

Progenerant aquil� columbam� QuarecumueterutnSueuot� fumma uirtus fuiffepe�*nbsp;hibeatur,credibileeftad pofterospropagata effe femi*nbsp;na qu�damoirtutist�^quen�admodmn formscorponbsp;rum in natis imitantur patres,ka pofterotum ingenianbsp;non f�pe naturae maiotum diflimilia funt .Proinde n�nbsp;cxiguam laud�Sueuics nationis hanc effe duco ,quodnbsp;� maiotibus incr edibili uirtute,fide^ pr�ditis,qui^manbsp;Ximis geftis rebus fus pofteritati prsluxerunt,orti funt.nbsp;Habentautem ueteresSueuigrauiffimum teftem fuarunbsp;|audum,C.CaEfarem,quificdefcribiteos,ut adpateat,nbsp;g^domi optime conftkutas Refpub. domcfticamcgdi#nbsp;fciplinam habuiffe,amp; foris incredibilem eotum fortitu*nbsp;dinemJcientiamqjreimilitarispr�cipu�f�iffe-Etenimnbsp;ut prstetmittam, quanta gentis frugalitas fuetit,quia uinbsp;num importari contra leges erat, qu? exercitationes iu*nbsp;uentutis fucrint in armis, quanto labore durata corpo*nbsp;ta,8ianimi ad patientiam adfuefa�i,tum mihipror*nbsp;fus uidete quandam Platonis ciuitatem uideor,cum Ie*nbsp;go nihil illispriuati agri fuiffe,fed fine cupiditatecom*nbsp;rnunitetcoluiffejquaequiqg loca occupaffent,quainrcnbsp;adpatct,animos gentis uacuosaua�icia,amp;fimihbus penbsp;BB ttibuS

ftibtiSjUndein duitatibusgraues motus exiftere folenr, fumma religione iuftidam ac pacem coluiffe. Plato air,nbsp;Ita foelidflimum duitatis ftatum fore, fi qua'm proximenbsp;coneturexprimerehanclegem,qu�deamicis extatjT�nbsp;KotvK. Quam autem mihi Gr�cam ciuitatcm,nbsp;quas yithenas, quam Spartam, aut Locros nominabitnbsp;aliquis,in qua pcrindc agri communes poffeffionescgnbsp;fuerintjUtapud Sueuos? qui nifiadmirabiliiufticia prgi*nbsp;diti,amp;jnagnainterfecharitatedeuin�i fuiffent,nullonbsp;modolilam return communionem exercuiffent. Quaes�nbsp;dam genres ab Dijs fe orras effe pr�dicant,mihi n� mi*nbsp;nor laus uidetur ad taies uiros,quales fuiffe ueteres Sue*nbsp;uosintelligitis,uerepofreoriginemreferrc,quaadHer*nbsp;culemautMartem. Noneftinftituti met,laudes aliar�nbsp;in Germania nationum extenuate,tamenhoc in con*nbsp;feffo eft,nullius maiores monumentis literarum, perinnbsp;deutSueuoscelebratoseffe,quodquidem argument^nbsp;effe mihi uidetur,uirtuteetiam eos reliquis omnibus ionbsp;Germania nationibus pr�ftitifle. Pler�cj nomine uetcnbsp;riamiffb,ncquidemconie�ur�caperepoffunt,exqui*nbsp;busortifintmaioribus. Eth3udfcio,anfoli Sueuino*nbsp;menuetusretinuerintjfedcum ita mutent genres no*nbsp;inina,fi uel pattia puifi,uel imperio deiedi, amifla libernbsp;tate,in aliorum poteftatem ueniant, uerifimile eft Sue*nbsp;uos,quia nomen retinueruntjibertatemfuam fumm^*nbsp;cumuirtutedefenfam,nunquamamififfe. Nam quodnbsp;fedesmutarunt,amp;� Balthici marislittore,quod olitrtnbsp;tenuerunt, propius Rhenum accefferut, id accidit, q ui�inbsp;laceffiti Romanis armisjn ripa Rheni domo accita ptgnbsp;fidiaprimumcollocaruntjpoftea capti aerisc�li^cle*nbsp;j��entia,his in lods conUdemnt, occuparunt earnnbsp;Getmani�

Cctmani� pattern Jonge ptomotis finibus, qa� �ntec Rhenum,Alpes,Lycum,�� M�ntim eft,hi funt Sueuo:�nbsp;rumfines hoctempoce. Neqj ueto degenerarunt,ma*nbsp;tato c�lo � priftinauirtutejed his primum lotis magisnbsp;inclaruerunt,amp;noua gloria Sueuico nomini acceffinnbsp;Nam ne omnia commcmorem,ne\iehiftoriam potiusnbsp;qu�m encomium compofuiffe aidear, tantum infignianbsp;qu�damornamenta attingam. Quid potuit contin*nbsp;gcreSueuis illufttius,qu�mRomani Imperij titulusenbsp;noniUe quidemfcelereraptus, ficut anteaf�peaccidc*nbsp;tatjfed delatus Germani� at^ Italiccpopulorumcon*nbsp;fcnfu. Quid potuit honorificcntius accidere.qu�m hocnbsp;totgentiumiudicium jqn�tantam uim uirtutisinhacnbsp;nationefenfcrunt,utnondubitarintfuamfalutem,fuasnbsp;fortunas,6�tranquillitatem totius Impetij Sueuorumnbsp;Principum tutel� committeren Eademum uera glorianbsp;eft.S�bonoPrincipi maxime optanda,utintelligant,nbsp;exiftimentc�homines,eum effe pc�ditum ea charitanbsp;te crga fiibditos.ut nihil ducat prius,qu�m illorum falunbsp;ti confulere,amp; ea cum prudentia, turn animi magnitu*nbsp;dine,ut defenderec�fetuarccg pacem, amp; arcereac prohinbsp;bercininriam,8dlegibusacatmis munire tranquillita*nbsp;tem publicam poffit. Quos triumphos,qua:ttopb�anbsp;niallentfibidecerniPrincjpcs,fifaperent,qu3m hoedenbsp;feiudiciumapud bonos uiros fieri fProinde, cum perisnbsp;culofii�imistemporibusad Sueuos Impetqfummadenbsp;lata fit, magnum quiddamilli nationi reliquae genresnbsp;l�ibuetunt. Netguero non tefponderunt expeftationinbsp;FcideticuSjCui � Barba RufFa nomen fa�um eft,amp;huiusnbsp;nepos Ftidericus, quem Siculum uocarunt, quorumnbsp;utetig omnigcnere�mperiatoriarumuirtut�cuiuislaunbsp;BB j) datiffimo

datiff�niorutiiPnncipiim confer� mcretut. Ab a ito Frf decico Germania atqg Italia maximis laboribus Si peri#nbsp;culispacac�funt. Arma in Afiampoftea translata,Sulanbsp;dinus repreffus eft,amp;: bona Afi� parte ad Armenias unbsp;expulfus. Nihil hie liber attollere, aut amplificare,tan#nbsp;turn extremis digitis leuiter attingo res iftius geftas. Ve#nbsp;rum uos ipfos cogitarehoc in loco uelim,quantum be#nbsp;neficium id temporis in Eutopam con tulerit, crudelilfinbsp;mis hoftibus repreffis, amp; procul ab Italia amp; Germanianbsp;fummotis. Nunc uidetis quanto in periculo fimus,nbsp;quia diu neminem fimilem cuftodem Imperrj huiusnbsp;habuimus.Illeprocul inAfia qu�rendum fibi hoftemnbsp;elTeduxitjfenfit^ferumtum auxiliumfore,fi pateretucnbsp;Barbaros innofttos fines fuas copias traducere. Nuncnbsp;cum in ipfoueftibuloGermani�conftitcrint f�uiff�minbsp;Turc�,ac florentiffimum Regem regno exntum fugieiinbsp;tem ex acie pene ob oculos noftros trucidarint,intelliginbsp;tis quam optandum fit Fnderfeum aliquem exodri, cu#nbsp;ius nomenhoftibusterrori fir,qui% opponere imma#nbsp;niffim� genti pr�fidium aufit.SiFridericusillereuiui#nbsp;fcat,non de Hungaria uaftanda, non de uexanda Ger#nbsp;mania iam Barbari cogitent, fed de retinenda Thracia,nbsp;de^focisaclaribus fuis propugnandis: SiquidemGernbsp;maniciscopi)siam,utfuit illius S^celedtasS^diligen#nbsp;da,circumfeffi fumma ui oppugnarentur. Non uacacnbsp;huius Pr in ci p is egregia fa�a commemorate, ueru quianbsp;bello meliorem quam pace fuiffealiqui putant,utco#nbsp;gnofcatis quantaf�ueritaseiusfuerir domi indicendonbsp;iure,in latrocinijs puniendis difciplina Imperij red#nbsp;nenda,recit3boqHamgrauiter animaduerterit in Prinnbsp;cipem Paladnum Qi Moguntinum Epifeopum, qui belnbsp;lumipfi�

lum ipfo abfente in Italia mouerant. In Epifcopum, quia patcendum dignitati Sacerdotum duxit, mitio*nbsp;remp�natnconftituiCjtantunl enim pecunia mul�a�nbsp;uit. Sed in Palatin�durius confuluit : Nam coegit eumnbsp;pcrtotamurbem Vuormatiam cancmab humeropeiinbsp;dentcmgeftare, ea fuit illis tcmpocibos cenfotia notanbsp;nobilitatis. Idem exemplum in plerofqg alios equeftrisnbsp;ordinisuivos. Palatini focioSjConftitut�eft.Nullas egonbsp;uiftotias plus laudis mereri exiHimo^quam huiufmodinbsp;exemplum.Nameumbene impevateputes,qui dom�nbsp;ciuilem difciplinam conferuaie norit. Nihil focis arma,nbsp;nihil triumphi prodetunt, fidomi nimium liceatim^nbsp;probis- Is demum Imperatoris nomine dignus eft, quinbsp;non tantum hoftibusformidabilis eft, fed etiam ciuesnbsp;in officio retinere ftudcbit. Quid de Fridetico nepote dinbsp;cam,cuiuspulcherrimaconfilia,finonimpediffentRonbsp;mani Pontifices,non alium habuiffet utiliorem Princi�snbsp;pem Germania.Ingenium in eoacerrimum fuit,masnbsp;gna etiamliterarum fcientia, 8i ut aliud boni nihil pr�snbsp;ftitetitjtnagnamilligratiam debemus,quod curauit innbsp;Latinamlinguam conuerti ex Saracenico fermone t�(#nbsp;Ptolem�i: Nam abfqg eo libro totanbsp;Aftronomiafunditusinterijffet.ItatjSueuisdebemus,nbsp;quod reliqua eft ill a Philofophiie pars, qua iuredixerisnbsp;pr�ftantiffimam effe. Magna laus eft inueniffe artes uti*nbsp;les huic uit�,fcd non minor eft,uel reftituiffe uel confernbsp;uaffe.Siquidem inprimis in literis hocaccidetcuidesnbsp;V^us,ut non minus negocrj fit conferuareinuentas,^nbsp;inuenite. videtis quales Imperatores Sueuia nobis aedinbsp;nifi belli pacis^ artes omnes apudillosflosnbsp;tui�entjtninin^�nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;imperandumuifi fuiffent,'.

Etcn�miJtn�ninquouisfolofrugcsn�fcuntar,�t�tipn ubi^boniuiriproueniunt.Scdibitant� iibi bonis leginbsp;busacmoribusad uinut�acd�cos inuiratur.amp;adfueiicnbsp;luucntus. dois putct cnim Mileti aut Sibari in fumttionbsp;luxu,inrer tiirpiff�ma exempla,in maxima licentia, for*nbsp;ccmuir�,auttcmperantcm,autiuft�eoadere potoiffelt;nbsp;Qu� tam exccllens natura, qu� tanta ingcnrj ois in ullonbsp;lt;fifepotuit,qn� inter tot uitiorum illecebras non cor*nbsp;tumpcreturf QuareneceffeeftdifciplinamfuiffeinSucnbsp;uorumciuitatibusprobabilem.qua tanquam in lodonbsp;Principes ad honeftatem inftituti funt,qua�p addudinbsp;exteri iodicarunr hanc nationem uirtuteac indofttia imnbsp;p�ri) molemfuftinerepoffe.Necj enimignoratis,quidnbsp;imponaturoneris cumifto titulo,aiit quantumfidei,nbsp;quantum confilij,quantum animi robot,quantam monbsp;dcrationem,quantam diligentiam in omni genere fla*nbsp;gitent homines ab co, cui libert�rem foam, fortunas,fa*nbsp;lutem ac uitam committunt.Sed com res forisgeft�,5inbsp;leges quibus domi pax ftabilita cft,qo� quidem hade*nbsp;nos in publicis legom codicibus extant, moltorum alionbsp;cumliteris pr�dicentur,noluihocinlocodiutius com*nbsp;morari.Properoenimad noftratempora,qu�ft dili*nbsp;genterconfiderabitis, uidcbitis profedo illos non fol�nbsp;lefpondereiam maiorumglori�,fed etiamfupcriorumnbsp;decora longe uincere.Effetautcinfinitumtotam Rem*nbsp;pub, depingere,amp; omnia inftituta, leges^,piet3tem innbsp;colendisreligionibuSjf�ueritatem in cohercendisde*nbsp;lidiSjbellicarum return periciam,animorum magnitu*nbsp;dinem,ciutuminteripfos�quabtHtatc,exponere.Q.uatnbsp;cum anguftia temporis pr�termittere cogat, excerpamnbsp;ex reliquis laudibus unam quandam partem, in qua ui*nbsp;dereeH

dtfecft, qu�mbenc detotaGermania mereri ftudcant. Gumannisiamaliquot imllum fatis magnum autfir#nbsp;mum pr�fidium in Germania e{ret,aduerfus fubiros ranbsp;multus.��quotidiana latrocinia,ciuitates Sueuorumnbsp;fcedus inter fc rite�iC�fareautorefecerunt. Idfcedusnbsp;diu iamtanquam in ftatione eft, defendend� public�nbsp;tranquilIitatisgtatia.Multosimptobosmctu continet,nbsp;quofdam etiam tumultus,armis 8i bellocompreffit.nbsp;Quanta autem laus eft gt;unam banc nationem public�nbsp;pacis tutelam fufcipere,8C falutis omnium caufa fuasnbsp;fortunas Juam uitam indifcrimenadducerefSedhocnbsp;plane diuinum eft,quodcum publico iure imperiumnbsp;fibiinalios uindicarepoffent,nam hocius imperrj innbsp;terris femper fuit, cog�r� ad parcendum illos quos tuisnbsp;laboribus iegas�ifecues,Sueuilibertatem omnibus refnbsp;linquunt,quibufdam etiambelloui�is amiffamtefti*nbsp;taetunt:8icumfaciantinfinitosfumptus,laborescpmanbsp;ximos fubeant, nulla tarnen commoda uiciffim ab his,nbsp;quos defendunt, recipiuntjuis fottunis publicos fum�nbsp;ptus tolecant,ne cuiuis libertaiera minuant, fuo pericuanbsp;lo omnium falutc ptopugnant � Quid honcftius,quidnbsp;modetatius cogita� poteft,� fine cupiditate arma tenenbsp;tejamp;alios ita defendete,ut de libertatc eorum nihilde�nbsp;ttahas f Athcnienfes accepimus aliquandiu ad hue monbsp;dumGr�ci� principatum tenuiffe,utcumpermitter�cnbsp;alqs ciuitatibus libertatem,ipfi tarnen in excubqs effent,nbsp;fuo^ diferimine omnes tuerentur.Ea in re in primis manbsp;gnumhumanitatiSjiuftici�.amp;temperanti�exemplumnbsp;tu�fp�cimen fapientiffima ciuitas pt�buit, quod fi*nbsp;ne cuiuCqu3jjj incommodo publico pacem cuftodijt.nbsp;kiUtn autem fummos honores AtheniSjOb earn caufamnbsp;celiqua

tcliqua Gr�c�a decreuerir, fgpe enim miffg ex feruatis c� uitatibuscoron�jpofit� ftatu�jdataAthcnicnfibusci^nbsp;uitas,parsagn,focietas factotum 62 connubiorum,�2nbsp;hocgenus ornamcnta alia : dcbcmus 62 nos, fi non in*nbsp;grari effeuolumus,polcherrimum beneficium Sueuicaenbsp;�adonis amplifl�mis laudibus uehere. Non fans intellinbsp;gimus, quantum in pace infit boni,fipublic�ttanquil*nbsp;litatis cuftodibus nullam gtatiam habemus. Quotiesnbsp;enim patuos liberos adfpicis,quotiesconiugemintue*nbsp;tisjtotiesmeminiffe teoportuitjllot� incoTumitatemnbsp;aliquaexpartetehis debere,qui ocium nobis faciunr*nbsp;cum aliatum honeftatum rer�gerendatum, turn alen*nbsp;d�62educand�fobolis. Populus Romanus,nonfaep�nbsp;ui�is gentibus libertatem feu cwTOvo^tccii, concefl�t- Gr�nbsp;cis id honotis-habuit, poft bellum cum Philippo MacCnbsp;donegeftumimmunitatem donaret,62UtfinguI�ciui*nbsp;tares fuis legibus uiuerent,permitteret. Ea de re,cum dfnbsp;cretum� Senatu populo^ Romano fadum,T.Quin*nbsp;tius Imperator in NemeiSjquo ex moreadfpe�aculumnbsp;lotaGr�ciaconueneratjUocepr�conis recitari iuffiflef�nbsp;audiffent^ gratiffimum pr�coniumuniuerfi,Dti im*nbsp;mortales, quantis honoribus adfeftus Imperator,nbsp;gratis fermonibus Roman�nomen celebratu eft,Eflenbsp;unamcaminterrisgcntem,qnef�aimpenfa,fu�laborenbsp;acpericulo pro libertatealioru bellum gerat, det^ope*nbsp;ram,nequod toto orbe terrarum iniuftum imperiumnbsp;fir,82 ubiq�fas,lcx,potentiffimafinr, ira iudicatunt Gr^nbsp;ci,non aliud maius beneficium homines hominibuSnbsp;pt�ftare pofte,quodaccepi��nt � Romanis.Quidnbsp;enim certa pacegratius eft, pr�fertimfi coniunda fitc�nbsp;libertatecN� minusigitutlaudis in Germania mer�tuc

Suca�,quifuo pr�fidiopacctnalijs gentibus fineiadu� ra libertatis earutn muninnt, qu�tn mcccbantur, uelnbsp;AthenienfcSjUClpopulusRomanusapud Gr�cos im*nbsp;munitatc donates : Nam ter � Maximiliani motte Get#nbsp;maniam maximis peticulis magna f�liettate libetaue*nbsp;runt. FauetenimDeusiufta bellapro publica falutegenbsp;rentibus. Quaregtata nobismemotiaSueuici f�derisnbsp;effe debet - Hoe enim ocium,quo fruinobishadenusnbsp;licuit,amp;h�cftudia,qu�omnianobis demanibus excwnbsp;tiuntur, fimul atquealiquismotusbellicumcanereccenbsp;pitjiftotum atmis defenfa funt. Quantumautemft�nbsp;dium rei militaris fit in eagentc .quanta uirtus, quantanbsp;fcientiagerendi belli.non ignoratist Ne^ enim alia nanbsp;�io celebriotcs duces habet. Porto cum foris Sueui�fnbsp;fortitudine incrcdibili,amp;fumma iufticia indefendeunbsp;disuicinisutantur.quiddubitemus quales domifintrnbsp;Nifi cnim domi ciuitates haberent benemoratas,necnbsp;fumptus, nec milites fuppeterent: aut quomodo mijsnbsp;lites patere armatifcitenc,quidomi patere legibus nonnbsp;didiciffent c aut quomodo tolerate militi� difficiUissnbsp;mum laborem,amp;graue Martis opus.utVergilij uecgt;=nbsp;bis utatjfi domefticoocio acluxu efF�minati effentfnbsp;Habent igitur amp; ciuitates, legibus ac iudierjs diligenianbsp;ter conftitutaSj�i tranquillitatis urban� tuend� curanbsp;non alibi maioreft. Lex eft enim inSueuicis urbibus,nbsp;ut fi in rixa aliqui gladios ftrinxetint,acuel puer,uelnbsp;tnuliercula, procul etiam inclamans pacem imperet,nbsp;capitc puniatur,qoi audito nomine pacis, infuper fe-�nbsp;rite ander. Cum nulla tarn f�uera lex in reliqua Germa:#nbsp;poteft,quanta diligentia uulgusSue*nbsp;uotum coherceatut.Etadttanquillitatem utbiumhocnbsp;CG quoque

quoque facit,quod utbanamultitudom�nusaliquan^ to ocijhabetj�^f�Ligaliot eft, quam inuicinis nationi#nbsp;bus. Magnum ibi fcelus eft, �Linufitatum, confpicinbsp;ebrium- In diuerforijs magna mundicies eft, �i fidesnbsp;hofpitumfumma,uecmagisdomifu�peregnni,qu�ninbsp;apud illos tuti funt. Quid an tern gratius accidere pelt;�nbsp;tegrinanti potcft,qu�m talis hofpes, ad quern tutumnbsp;fitdiuetti.apudquernfecurus acquiefcat,qui comita*nbsp;te,quimundicieinncnstaediujm lentatcGens ipfa mi#nbsp;nime idonea ad fallendum , in primis gaudet fideninbsp;fuam pecegnnis probari. Sic inter fuoseriam uiuunt,nbsp;nulla diuturua odia funt, null� infidi� : quanquamnbsp;enim ing�nia fint ferociora, tarnen facile placantur,5^nbsp;quia nihildiffimularedidicerunt,infidiarinonnorunt.nbsp;C�terumnondeeffeeis ingeniorum acrimoniam,in#nbsp;de adpatet, quod celeberrimos, maxime^ ftrenuoSnbsp;mercatores habent. Neque d�funt ibi, qui di amentnbsp;colant literas; H�c enim natio gt;llbcrtum procreauit,nbsp;quo ex noftris hominibus nemo uberiorem natura#nbsp;liumrcrumcognitionem habuit. Nonnihil uero lau#nbsp;dis intulitco �i Capnio, uerfatus in Gr�cis 8i. Hebtai#nbsp;cis literis difficillimis temporibus,Si cum peregrina#nbsp;turn linguarum ftudianondumin Italia fatis florerent*nbsp;Accept enim ita Venetum quendam Ocatorem olinanbsp;de eo pr�dicaffe. Nam cum apud G�farem Frideri#nbsp;cum LegatusfuiPrincipis effetCapniOjCum^Veneta�nbsp;ciuitatisOratori'bus,qui per id tempus e�uenerant,fre#nbsp;quenter effet, accidit aliquando, ut Capnio forte pul#nbsp;cherrim�Gr�ccfcriptumEnchiridion nouiteftameO#nbsp;riinmanibus habcret.Quod cum uidiffet Venccus,0^nbsp;auiaiaduertiffet,npn fffe r�dem Gtfcatu m linguaruu�

Captiioncm.conuerfus ad fuos CoUegas.ait: Videte qu�fo in Germania huuc uitum propree cognitionemnbsp;literatuin in admirauone effe, quas noftri tam pettishnbsp;nacitet e�temnunt, Etnobilitauit egregijs monumentnbsp;lis Sueuia� Srotflerus Mathematicus,cum ptimis,8inbsp;diligens amp; ctuditus,cuius quia beneficio quotidie uti*nbsp;mur,duxi eius hie mentionem ef�e faciendamtfaftosnbsp;cnimmultorum annorumconfeeit 8�digeffit,in quigt;nbsp;bus componendis dici non poteft, quantum laborisnbsp;fuerit eiexhauriendum : Eft enim immenfi negocrj,monbsp;lusl�dcrumexa�cfupputarc. Nulla temporumdiferis�nbsp;mina, nullas menfium uices noffemus.nifi hone labo^nbsp;tern uit ilk optimos furopfiffet. Porto fimile quiddamnbsp;pecudum uitae fuerit,non habere defcriptum annumnbsp;in certa fpacia, non arandi,fcrendi, plantandi, aut alia*nbsp;rum return iufta tempora noffe. Habent Si artifices in*nbsp;geniofiffimos : hi enim plafticen fculpendi attem, qu�nbsp;ptorfus amiffa fuetat,renouarunt.Sed defino omnianbsp;perfequi,nam ego non omneslaudes,fedpr�cipuasnbsp;Sueuic� gentis tecenfere uolui- Magnam commen*nbsp;dationem habet generis nobilitas, Si maiotum uit*nbsp;tus,nam ex bonis uiris natos,uetifimile eft,aliquamnbsp;patcrn�uirtutisfimilitudinemreferre. Audiftisautemnbsp;uetuftiffimos Sueuorum � C�fare pr�dicari,�i pr�*nbsp;datumiudicium poftea de Sueuis Germania atelia*nbsp;lia fecerunt, quando ad cos Imperium detulerunt. No*nbsp;fttis uero tempotibus,nullo modo tenere tantasResnbsp;publicas, tam^ florentes Si pacatas poffent, nifi omni*nbsp;bus belli ac pacis artibus infttu�i effent, nufquam innbsp;utbibus tranquillitas maior, nufquam minus latroci*nbsp;nioiumcft,qu�m inhotum agris.Vicinisadco non

funigraneSjUtfaepecos maximis periculis libecaueririf, reddant^ procul etiam iftis tuta omnia. Domi neronbsp;'pax perp�tua, multarum honeftarum artium ftudia ex*nbsp;citauitatquealit. Q.u� cum ira fint,faueamusillorumnbsp;Iaudibus,eas^fineinuidiapr�dicemus. Namcumuic*nbsp;tute nihil melius aut pulchrius fit in quauis genre, iuxtanbsp;meretur amari.Non enim unio minoriseft precij ar*nbsp;gentoinfertus,qu�mfiinaurogeftetur. Sed utfuperbinbsp;atqjinhuman! ingenij eft,in priuata confuetudineui*nbsp;tae,fe tantum miraii, amp; ita fibiarrogareomnia, nihil utnbsp;alijs reliquifaciatjitainiuftuseft.qui unamgentem fienbsp;amatjUtnihilexteristribuendumputet. Hoc potiusadnbsp;mutuam inter nos charitatem,amp; beneuolen*nbsp;�am alendam faciet,fi que in unoquoijnbsp;fuerintlaude digna, ea candidenbsp;mitemuc arque com*nbsp;ple�amur,

Vmnuperinpatriamueniflem officij cau fajUir�optitn�jtui^amantiffim�jloachi^nbsp;mumCamerari�coniicatus.adco anian�nbsp;ter � te exceptas fum,ut multntn me tibi denbsp;berciudicarim- Q.uarec�fignificationeni

aliquam mei ergate ftudij extare uellem,tibi potiffim� hanc oratiunculam dcFranci�laudibus dedicand� effenbsp;cenfui : quam eo tibi arbitrabar n� ingtacam fore,qp bisnbsp;exercitijs etliterarum ftudijs te pr�cipue fanere fcio.Necnbsp;ueroquid^hoctuoloco attjordinec� inReipub.gu�nbsp;bernationc uerferis, dignins eft, ciui� ftudia excitare,nbsp;Aliteras tueri at^ ornate. Intnetur in te iunentus in paanbsp;tria,tuam^ autorit�rem exiftimatliteraruftudiofisma�nbsp;gno prrefidio effe. Nifi enim tui fimiles uiri pr�ftanresnbsp;uirtute S2autoritate,literis opem ferrent,qu� barbaries,nbsp;quanta uaftitas ad pofteritat� futura fit, ipfe optime in#nbsp;telligis.Ita^hancoratiuncul�itatibimitto,fimulutpanbsp;trocini�tneor�ftudior�tibic�mendem.Nihildulcius,nbsp;inquit Homerus,unicuitj effe, patria fua : Quare nemonbsp;n� fauetfu�patri�pr�dicationi.Sedc� tam tenuis oranbsp;tio'argum�ti amplitudini nequa^ refpondeat, fortaffenbsp;conftii��ditionis huius multi reprehend�t. Nee id egonbsp;ambitiofedefend�,illudtant�opto,exercitation�hancnbsp;mc�,�cindedicandooffici�,tibipcobari. Beneuale. .

dignum ueftns auribus, tarnen quoniam fcitis nos au* toritatepr�ceptorumcogijUtin hunclocum prodea*nbsp;lt;nus,qu3m detredare nobis no eft integrum, peto � uo*nbsp;bis,ne me fiducia ingentj fed officio addudu, hoconusnbsp;fufcepifTeiudic�tis.

Cum autcm h�c ipfa dedamandi confuetudo pote* ftatem nobisfaciatde uarijsrebus dicendi,ego quocp�nbsp;cum autorit�re pr�ceptorum mihi h� partes manda*nbsp;tentur,non incommode me fadurum exiftimabam, finbsp;de patri�me�, Franci? uidelicet, antiquiraie amp;iaudi*nbsp;bus qu�dam colligerem.

E�fiautemuidebam hiftoriam noftr�gentis multo effe longiorem, qu�m ut una oratione explicari poffer�nbsp;tarnen quia fciebamhanctotamdcdamandiconfuetunbsp;dinem ideo inftitut� effe � pt�ccptoribus, ut adolefcennbsp;turn ing�niaexcrccantur,amp;: ad res maiorespr�pareu**nbsp;tur,maluioperamfumere incolligendis patri� laudl/nbsp;bus,in alio quodam argum�to.Primum enim nemlt;^nbsp;nem tam inhumanum aut fetreum effe exiftimo,qui ne�nbsp;intclligatqualecunijftudium ornand� patri�bonou*nbsp;to digniffim� effe,quem�dmodum amp; Poeta inquit :nbsp;Et pius eft patri� fada referrelabor.

Deindecum mukarum utilitatum caufa fummo ftudio peregrin�hiftori�inquirantur,qu3nto magisdecet nosnbsp;opetamdare, ut domefticas cognofeamuseNam h:^nbsp;macisafficiunt animos noftros,|f�opterea quodficutnbsp;aliarufP

aliarumrctum,ita etiatn glori� maiorutn noftrornm h�teditasadiiospercinet.Magis auteni afficimurno�nbsp;ftris bonis,^ alicnis. Minime igitur negligenda funt nonbsp;bisdomeftica exempla,pr�fen:im cummulti Franco#nbsp;tum Principes omni nittututn genere ira excelluerinr,nbsp;utcumpr�ftantif��mis ueter�Regum conferri poifint.nbsp;Prodeft eo etiam res maiorum teuere, quia in hac Impenbsp;rrj forma,multa ex recentioribus hiftorijs iudicari folct,nbsp;in controuerfiis iuris publici religionum.

Sed initio ueniam � uobis peto, fi expe�ationi ueftr� nonfatisfacerepotero-Eftenimperdifficilisnafttarnmnbsp;hiftoriarum explicatio. Nam fi Gr�cas aut Romanas hinbsp;ftorias recitarem,quanto melaboteleuatent eloquen*nbsp;tifftmiamp;fapientiffimi fctiptoresj�quibus�cres 82ge#nbsp;nus orationismutuari poffem fln'noftris autc res pro#nbsp;cul exuatijs indifertis fctiptoribus qu�rend� funt. Denbsp;inde�iin clocutionemihi fudandum eft; Garent enimnbsp;literatum lumine, ac pler�qg res honeft� indignis mogt;nbsp;dis contaminat�funtfcriptorumineptrjs.

Has difficultates cum animo profpicerem, diu mes cum dubitabam, an hoc argumentum pertcxerem ; fednbsp;uicit amot patri�,ac pcrpulit, ut haec qualiacuncg colli#nbsp;gerem.Id^ eb feci libentius ,quod fentiebam me mi#nbsp;tificam capere uolnptatem ,ex ttaftatione huius argu#nbsp;menti,Sicogitatione uirtutis,maiorum noftrotum,�nbsp;qua cum confidero quantum GermaniciPrincipes bacnbsp;Ktate degenerarint,non poffumnon deplorarc horuninbsp;tempotum infoelicitatem.Nam maiores eorum non fonbsp;Ium uitibus qu� non d�funt noftr� �tati,fcd multo manbsp;gisanimimagnitudine.confilio�dconcordia fines lm#'nbsp;peti) pcotulec�tnbsp;nbsp;nbsp;ba�bads nationibus domitis totam.

Europam pacarunt ,amp;paccm legibus, difciplina,reli* gtone mnniecunt 81 ornarunt,fuit^ ta nta admiratio fa*nbsp;pienti�,iuftici�,amp;fortitudinis eor�,utexter�nationeSnbsp;nullis Regibus falutemfuamc�mitcere mallent,qu�mnbsp;noftnsgt;Q.uamobcaufamItalia illudAuguftum nom�nbsp;fummi Imperij�Gra�cisad noftroshominestranftulif-Hosuoluiteffeducespublici c�filijinter omnes Reges,nbsp;amp;pr�cipuoscuftodes,nonfolumregnorum omnium,nbsp;fed etiam Ecclefi�,quibus iudicrjs quid poreftullis Re^nbsp;gibus contingere glonofiusr Hoc igitur decus nuncnbsp;adeonontuemur,non folum utforisnonretineamusnbsp;antiquamlmperi] poffeflionem,fedutTurcasinGe�*nbsp;mania,amp;oboculosnoftros impunegraffari finamuS.nbsp;Int�rim pleric� aut per ignauiam dedunt fe uoluptati��nbsp;bus,autimpeditipriuatisadfe�ibus,nonreferuntconfinbsp;Iiafaaadcommuncmfalutem,quodPr{ncipibus uirisnbsp;amp; heroico genere indigniffimum eft. Has q uerelas do��nbsp;lormihi exprefl�it, amp;fi fciebam easnoncongruereota*nbsp;tionisexordio.

Cum autem deceat nos Germanos uere GermanoS, 6^ mutuo amoredeuin�os elTejfpero uobis quoq; Fraunbsp;ci� laudes non ingratas fore, cum h�c natio commun�nbsp;Germaniconomini magno fit ornamento,amp;multaSnbsp;resgefferit.quibus Germaniam reddidit illuftrioreni�nbsp;Ego quoi� noftros homines ira ornabo fuis pr�conijs,nbsp;nihil ut de ali�na laude decerpam,fed potius ex Franci�*nbsp;cisaliqua pr�coniaadalias nationesderiuabo.

Equidem non ualdeimprobo ftudium illorum,qu' ) ignoras origines,ad clariffimosheroas, aut etiam coelf .nbsp;fte aliquod numen,ut ipfi loquuntur, referunt, ut cogi'�nbsp;tetpofterit�Sjdiuinitusconftitutaeffe r�gna,amet pa^nbsp;triam,

triam J maiorc cura defendat kges � maioribus acce# ptas,tpfiseriamRcgibus,tanquanipropagatis �diuinanbsp;ftirpejnamenaliquodinelTeexiftim�t.Nam �i ipfeitanbsp;fcntio,r�gna diuinttus conftitui,necgcntcm ullam, autnbsp;Regem,fineccelefti motu atlt;5 adflatu,Refpnblicas fun*� .nbsp;daffcj�i legibus ac difciplina muni)ffe,8� faluti pofterknbsp;catisf�liciterconfuluiffe. H�cenimfuntc�leftiabenenbsp;ficia,�ju�Deusper fumn^osheroas impertit humanonbsp;gencri.utamp;facr�liter� docent,amp; fapientiffimi Phknbsp;lofophifatentur.ItaLaced�tnoni) cutn haberentRc#nbsp;gesabHetculeortos,diligentetcauebant,nequipropanbsp;gatiabaliaftirpefuccederent.Fuit S�Maccdonicis Re^nbsp;gibus Hercules generis autor. Sed ortiitto exempla,qu�nbsp;funtinnumerabilia�

Gum autcm Ftancitantos habuerint fucceffus, amp; relt; gnum in Gallia conftituerin�,quodlegibus giinftituttsnbsp;longepr�ftatomnibusregnis t�tius otbisterrai�,necnbsp;ueroaliudullum regnum hodie eftantiquius,ubi onanbsp;genspoffeffionem fuiregni,8Cquafi federn maiorumnbsp;fuorum diutius tenuerir,quid dubitemus diuinitus exc�nbsp;tatatn effe banc gentem,�� heroica uittute acf�licitatenbsp;tantis au�atn incrementis? Hoc confilio arbitror quoknbsp;dam ad He�otem tctuliffe Francorum originem. Sednbsp;h�cfabulofa omittamus, dum illud tarnen tcneamus,nbsp;Deum fuiffe ducem huic genti,in aufpicrjs regnij�r ma^nbsp;ximis rebus gercndiSjamp;fubindeheroicos uiros inhacnbsp;nationeextitiffe,quorumfingularis fuit uirtusamp;fcelii�nbsp;ritas.Suntaut�heroic�natur� initium ue^� nobilitatis.

Verum fi quid in uniucrfum habet commendation nispatria.Ftancosuetuftiffimos feitote n� peregrinamnbsp;in Getmania ,fed uete Getmanicam gentem effe. Suntnbsp;-nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;DD autem

autem propri� qu�dam dores, utaliaru m gentium, M Germanorum.Exiftimantureflreaperti,ingenui,amatinbsp;rescandons,amp; uchtatis,conftantcsjtenaces promiflo^�nbsp;rum,reucrentes religionum,excelluntfortitudine,amp;itinbsp;primis dele�antutgloria militari,abhorrent �crudelt*nbsp;tate,amp;:�f�dis libidinibus. Siquaigitur nobilitas eft,nbsp;quam in commune habet gens Germanica, aliquidlaUnbsp;dis adferet Francis patria. �deoenim non fueruntdiftinbsp;miles c�terorumGermanorum,utaltquibusui�tutibuSnbsp;�tiam reliquas nationes fuperarint.

Sed quam initio regionem tenuerint, dicendum eft. Portoutiniudiciofinium regundorum adiudicationenbsp;c�trouerfia dirimitur, cu cerii fines oftendi n� poffunt,nbsp;itagentium fedes,cu origo ignota eft, pleriqg attribuuntnbsp;ijs lociSjUbi genres rebus geftis magis inclaruerunt.nbsp;�onftatFrancos , moto bello aduerfus Romanos,latCnbsp;infecundaGermaniauagatoseffe. Ideo quidam fedeSnbsp;eis tribucr�t uicinas Sicambris 81. Gaucis,id eft,GeldtiSnbsp;�^Frifijs. Itaqg fub Conftantiofcribunturoccu paffenbsp;tauiam, 6^: pyraticam in mari exercuiffe, amp; longelate^nbsp;Galli�littora populati effe. Sed mihi pofterius defeen*nbsp;diffe propius Belgicum uidentur,3c propemodum ad^^nbsp;fentiorrjs,qu{ccrtamrribuuntfedeminripa Germanicnbsp;ca,rupraColoniam Agrippinam ,inea regione,quaninbsp;Gatti tenUerur,fiueea eft Haffia,fiueenamuicinia fape^nbsp;tior,ut ex Ptolem�oapparer,qu� nunc habet Francia�nbsp;appellationem.Inde prolatis Imperij finibus,partimnbsp;M�ni ripam occuparunt,partim effufi funrin Vbiosacnbsp;in Belgicum,unde f�pe repulfi � Romanis Imperatorinnbsp;buSjtandem tarnen in Galliamperuaferunt. Namimnnbsp;petatorum primus Auteiianus cum Francis ad Mogunnnbsp;tiam

t�m confl�xit, cunondum procul � patr�a difccffiffenr. Quate credibilc eft,Francos tenuiffe initio loca, n� Ionnbsp;gcdiftantia � Moguntia. Poftea late uagati circa Colo�nbsp;niamAgrippinam.penetrarunt in Vucftualiam. Pro�nbsp;inde Matcellinus Francis adtungitCaniauos,qtiosfu�nbsp;iffeVueftualorum partem conftat.

Gecmani^ tremantjum uerus habebere limes. IndeprogreffipopulisadAlbimuf^imperarunt.Quanbsp;teClaudianusinquit:

Vt iam trans fluuium non indignanteCayco, Pafcat Belga pecus,medium^ ingreffa per Albitnnbsp;Gallica Ftancorum montes armenta pererrent.nbsp;Conflixit�ilulianuscumFrancisadluliacum .Itaog fc*nbsp;demhuiegenti fupra Vbiosttibuimus feu in Cattis.fennbsp;inuicinia.PofteainfraColoniamAgrippinam late ua�nbsp;gataeft. Q.uodueroparsFrancorum,Salingiuocaban�nbsp;tur.tecentior eft ^pellatio illorum,qui� Meeno ad Sa*nbsp;I� fontes progreffi, penetrarunt in Turingiam, amp; cumnbsp;Turingis diuturnabellageffetunt.Ptolem�us enim adnbsp;Salam collocat Tyciohemos,quos effeTuringos no*nbsp;men ipfum teftatur.

Porro nomen uidetur fuiffe non unius gemis,fed tnultarum,qu�coniunxeruntfc ad defcndendamGernbsp;mani�libert�rem: Conftat enim hodieFrancumdicinbsp;libetun-i,�noftraappellatione,diefreienancken,ideft,nbsp;libetiinuen�j,ficutnuncappellamus milites diefreiennbsp;knecht. Ergo fine u na gens fuit, fiu e multarum nationnnbsp;bellicafiffimj homines, appatetlibertatis aurores exti*nbsp;DD tj

tiffe,non procul � Rheno et ab VbijSjhomines excelled tiuircute�diufticiapr�ditoSjquilmpenumRomanumnbsp;quod illis tcmporibus eratalioqui tranquillum,�!,totinbsp;orbiterrarumformidabilejaceffere armis aufi fant,82nbsp;teprefritoneSjnunquamtarnen animis fra�i,fortungenbsp;autuirtutilmperatorumcefferunt. Nec uero uila gensnbsp;dimicauitcum pr�ftantioribus Imperatoribus Fran^nbsp;ci. Q.u� enim �tas habuit duces bellicofiores, quam fu^nbsp;runt Aurelianus, Probus, DiocIetianuSjMaximianuS�nbsp;Conftantius�dConftantinusr Horum uirtute�ifoelicinbsp;tatecumali�prouinci�tumultuantcsfacilereuocaren^nbsp;turadofFicium,tamen Franci etiam ui�i,iugumnun$nbsp;acceperuntjiiunquam arma abiecerunr,tantus amorphnbsp;tri�fuitjtantumfcruitutis odium. QuantaigiturqirtuSnbsp;ihmaioribusnoftrisfueritjinde facile �ftimari poteft,nbsp;quod ut Romani bellum cum Carthaginenfibus de Io*nbsp;perio uariafortuna,annos circiter quadraginta, fed pf?nbsp;interuall3,gefferunt,ita Franci Romanos, toti iam orblt;nbsp;terrarum dominantes,armis exercuerut annis ampliu^,nbsp;centum,indeufqueabAurcl{ano ad Theodofium,do*nbsp;necnon modo,libert�rem recuperarunt,fedetiampo*nbsp;titi Gallijs, Belgica amp; Celticajpoft Theodofium regna^nbsp;reibi coepcrunt. Nec minus negocq fuit tu eri poffeffioAnbsp;nem GaIIiarum,cumferociffim� nationes easappete^nbsp;renri'Burgundi,/ilemanni, Hunni, quam antea fuera^nbsp;eriperceas Romanis. Q.uarenififortitudine,fcientiarei'nbsp;niilitariSjtolerantialaborumjdenicg etiamiufticiaSi^^*nbsp;fciplinaexceiluiffentjtantacertamina tot annorum fo^nbsp;ftinere non potuiffent.

Recenfui opinionem de Francorum ortn,aufpicijsre gniFrancicijqu�maximeprobatureruditis.CumaufCnbsp;non modo

nol�ffi'odc� Bdg�cum inuafiffent, fed ctiam'� Mbgnii* tiaprogrefftjOCCupaffentuicinasM�Oi ripas, fuit eare^nbsp;gio propria Fcancor�m fedes in fuperiore Germania,)nbsp;quam aduerfus Alemannos, qui Sueuiam amp; Heluctiosnbsp;tenebant,non�neacetnmis pr�lijs defenderunt. Itacjinbsp;iUarrancorumarxoppofitaAlemannis,retinuitFranflnbsp;ci�nomen-H�ceftcaufa,curregio adM�num Fran?-cia etiamnum adpelletur. Sed Auentinus negabat Frannbsp;cos ad M�num no�os efle colonos,�ifentiebat hosnbsp;effe primos antotes gentis ,hanceffe uer� patriam geiiisnbsp;tisFtancic�,proptetcaquod Strabonbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ponitin#

ter Noricos QC Vindelicos ,quo in loco �i. Suetonius-Brencosfuiffeteftatur,inde paululum progteffos arbi� trabatur adM�ni ripas,8i deinde Romanis bellis in.nbsp;Belgicumpertta�os.�quafententia profe�o nonmulnbsp;tumabhorr,eo,necinuitus hun�honor� tribuonoftris-ciuibus,ut �vTo'x�oi'ctf noncolonosexalqsortosgentij�nbsp;buseffeexiftimem.Contendebat eti� Auentinus apudnbsp;Ptolem�um pro Btennis quos inter Noricum 8� Vin-deliciumcollocatlegendum effeEteitaturPat.nbsp;thenius uetus fcriptor,quiFrancos ait effet�t'os

Sedpluslaudiseftinuirtute,qu�m in origine. Gum igitut tes geft� oftendant fuiffe gentis Francice cxcellennbsp;temuirtutem,fimus hac laude contenu,�i degenerisnbsp;origine difputarealiquandodefinamus.

OccupataGallia,f�duscumRomanis fubluftinia# no fecerunt,quate non modo belli iure,fed etiam ex f�nbsp;Galliam tenent.Et uirtute ac fide pcrfecerunt,nenbsp;B-onaanos pceniteret focietatis Francic�- Nam Attilanbsp;Francorum auxilij s ingenti pr�lio ui�tus, 8� ex Narbo��nbsp;nenfi Gallia expulfus cft quam adhuc Imperatoriusnbsp;DD iij pr�feftHS

E N C O M r r M pr�fc�usA�tiustfncbat. Teftanturig�tuth�ftori�jFrartnbsp;cos tunc focios Romani Imperij j non ue�igales fa*nbsp;�os effe.

Acccditadueterum Francorum laudes haecquoquG quod cum audiffent do�rinam Chriftianam de ueronbsp;ciikuDei,amp;admonitt agnofcerent barbaricos ritus6^nbsp;plenam effeturpitudinis SC fceleris, cupi*nbsp;deamplexi funtChriftiana religionem,eam^ magnanbsp;pietatccoluerunt. Ncc finecoeleftibusfignisadpietat�nbsp;uocatifunt: Nam Ludouicus, qui primus inter RegcSnbsp;amplexus eft Chriftidodrinam^hocfigno confirmatusnbsp;effefertur: Habebatconiugem Chriftianam, qu�cumnbsp;cum fedulo hortarerur ad ueri Dei agnitionem, amp; cornnbsp;memoraret,nullam effeuirtutem digniorem Regibus,nbsp;i^�uerapietaceDeumcoIerc,amp;fiinflexiteius animum,nbsp;tarnen non ftatim petfuafit,ut baptifmo initiaretur,Ge^nbsp;tebatautem Ludouicus file bellum c�Tkemannisper*nbsp;difF:cile,cum^inpoftrema pugna,qu�fupra Colonianbsp;Agtippinam commiffa eft,rurbara amp; inclinata Franco^nbsp;rum acie, uidoria uideretur penes Alemannos futuranbsp;cfle,ibi Ludouicus clypeu ad coelumtollens,infpedan*nbsp;teexercitUjChriftuminuocauitjamp;Deumconfeffuspe*nbsp;tiuitsUtoftenderctfeexaudireinuocanteSj��profligaretnbsp;hofteSjUotum^ fecit, fe ftatim parta uidotia, bapttfmonbsp;initiaturum amp;feamp; exercitum, deind e fugientes reuocanbsp;uit-Teftatus igitur Chriftusfe implor�tes opem afa ipfonbsp;iuuare,reddidit animos mi!itibus,acreftituto pr�lio,nbsp;tanta ftrage�lem�ntuidifuntjiitdeditionefa�ajFran*nbsp;cisparerec�peiint.Hocinitium fuitRegibus Francicisnbsp;colend�pietatisChriftian�,circitcr annu Chrifti 470.nbsp;quam quidem poftea annos amplius mille, tanta cou*nbsp;ftantia

ftantiaretiuuecunt,utEcclefixGhriftian� f�pedubijs tcmponbus magno pi:�ftdiofuehnt,eam^ob caufaninbsp;Chtiftianiffuniappeilanfinc. Necacmis tantum defennbsp;detuntreligion�jfedmukomagisornarunt eam fcho*nbsp;lis^�� propagatis ftudijs in Galha Si Germania.

Hadenusdeaufpicijs tegni Francici,8�quafidepris ma�tate dixi.Pofteci deinde non folum tetinner�t patnbsp;tas opes,fed etiam auxerunt, ac non modo potentia erenbsp;uitjfedetiamaccefferut maioraftudia ciuilium attium,nbsp;teligioniSjdo�rin�jiuftici�jdifciplin�. Itacg cumfacilcnbsp;�quitateamp;lenitatclmpeti) pacemdomituerentut,fo?

- tisad communemEurop�dcfenfionembellaneceffas tia getebant. Carolus Martellus repreffit Saracenos,nbsp;deleta ingenti eorum multitudine,adeo ut Hifpaniae:nbsp;partem tunc amitterent.Pipinus pacauitItaliam,0iPa*nbsp;rifijs conftituit curiamiudicumJ qua uocant Parlamentnbsp;tum,quo nullum eft fapientius, ac melius conftitutumnbsp;indicium toto otbeterrarum, Ab his fummis uiris ortusnbsp;Carolus Magnus,auxit auitam �Cpaternam gloriam.nbsp;Necj enim tantum arrnis pacauit Italiam ,fed etiam donbsp;mitis Longobardis iuta amp; leges dedit, ut ad pofterita*!nbsp;tern Italia quieta effet.

Cum igiturapparetetFtancicos Reges 8i magnitudi nelmpcrij, 82 uirtute c�teros Reges in Europa uincere,nbsp;effeteg aliqno cuftode public�tcanquillitatis opus uni:�nbsp;uetf�Europ�jacpr�cipue Itali�,cuius poffeffioneGraenbsp;cos Longobardi depuletant,bono c�filio Romana Ec�nbsp;clen.-iCarolumappcllauitImpetator�,utei defenfion�nbsp;Itali� atcg Ecclefi� commendatet. Quod autc illuftriusnbsp;teftinaonturn uirtutis Francic� commemorari poteftinbsp;q��inhxciudicia�xte�atuinnatiouum,qu�n�modonbsp;auxibum

auxil�oft��Pfanc�s imploraueruntjfed etiatii cxiftim�'* 1 runtfeillis imperantibus libcrtatcm fuampofferetine'^nbsp;ref Quaremagnamfuiffciuftic�opinionem dcnoftdSnbsp;hominibusncceffccft.FerturilIudGr�c�jT�f/ 4

3 yamp;Toyx 8, acutefortaff�s:Namcrelceni# I tem Francorum potcnnam formidabanrGr�ci. Sed ra inbsp;men Italia non amicum modo ac uicinum.fed eriatri Tnbsp;dominum habere Francum propter uirtutemamp; �qui^ inbsp;tatem Imperi) non recufauit. Vtant� Carolus heiliglo* |nbsp;tiaparfuitfummislmperatoribusjita pacis artibus opt�/;nbsp;mos �quat Principes. Academiam Bonouienfem, ati*nbsp;tea � Theodofio conftitutam5inftaurauit, duasi� nouaSnbsp;ipfeaddidit,alteram in Italia Papienfem,altcr�inGal*nbsp;lijs Parifienfem, ut fer� extinda optimarum atrium ftu*,nbsp;dia rurfusexcitarer,amp;:dodrinareligionem ac Refpub'^'nbsp;muniretamp;ornarct.Necueroobfcurameft,qu3mprs^ ;nbsp;claremeritusfitdetotoorbeterrarum hisfcholis conft�^nbsp;tutis,quarumpr�cipua oper� iam annis feptingentis�nbsp;conferuat�funtliter�.H�c eftueralaus fummi princi* j!�nbsp;piSjpacem reftituere, religionem, iufticiam, difcipliu^ . )nbsp;tuerijornarej�iadpofteros propagate. Quamdiffirni^ *nbsp;les funt abhac imagine exercitusillijquihisproximisnbsp;annisitaliam foeda populatione dilacerarunt,nec gf*nbsp;runtbeUahocfine,utpoftearcligiones amp;:hterarum ftb /nbsp;diaexcitentifedut�ternam barbariemamp;�aftitat�effi^H.nbsp;ciantf Quanto fuerunt f�liciora Francorum Imperia,nbsp;qui faluti omnium gentium confulucrur,amp; rcligioneO�nbsp;achteras magna cura prouehereconatifuntfnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i

f SequiturtettiaFrancorum�tas,cumGallia�Gernia | niaauulfaeft,poftidtempus fuerunttamen in Germa* ,, fnbsp;niaFrancorum Duces,quiuetuftamFrancor�fedcniib 1nbsp;qtra^

Btta^ Mccninpa,6lt;:magna patte rcgion�s Rhenan� te nuerunt. Nam Ftancia noftta olim aliqnanto latins panbsp;tuitjiiunc fer� Scalenon figura efficit.cuius latus fep ten*nbsp;trionale porrigitmab ortu uerfus occafum, � Sal� fondnbsp;bus uf(� ad oftium M�ni in Rhenum influentis. Latusnbsp;meridian�ab oftio M�niad flumen �ltmylium,� me*nbsp;ridie magna ex parte pr�cingitur fylua, qu� � uaftitatenbsp;nomen habet. Otientalelatus ab Altmylio ad Sal�fonnbsp;tes potrigitur iuxta montes Sudetes. Nec procul recefficnbsp;� ueteribus uicinis,quorum Strabo fecit mentioncm.nbsp;Nam��hodieVindelicos�metidie attingit,amp; fer�abnbsp;ortu afpicit Noricum. Habet ad M�num fitas metro*nbsp;poles,Bambergam,Vuircebucgum,8iFtancofordiam.nbsp;Hic tra�us �n ripa M�ni hodie tctinet in Germanianbsp;Francis nomen. Olim bona pats rip� ad Rhenum�nbsp;Spiraufcg ad Coloniam uocabatur Francis Ducatus.nbsp;Moguntis enim quifpiam � uetuftiflimis Ducibus fe*nbsp;pultus eftcui nomen Meingos, S- Cunradus, qui con*nbsp;didittemplum Spirenfe, non procul � Spira regiam hanbsp;buitLympurgam.

Peperitautem amp;h�ctertiaFrancorum �taslaudatiffi mos Principes,Henricum Bambergenfem,qui Belgi*nbsp;cum rccepit, Si expulit Italia Satacenos; deinde Contanbsp;dustecepitBurgundiam,8ieamlmperi)partem5quamnbsp;uocantAtelatenfem,8idomuitPannonas.Poftetieius,nbsp;artificrjsPontificumRomanorum,implicitifunt ciuili*nbsp;bus bellis, fed tarnen resgefferunt maximas. Henticusnbsp;quattus fspius acie dimicaffe fcribitur quam C r Csfar.nbsp;Poftea extinftaftirpeDucum, noftra nobilitas 8i ciuitanbsp;tes.ne externos dominos acciperent,ne'ue liberratemnbsp;f�am amittetentjqmmum Principat� magna ex partenbsp;EE �anftu*

rranflii'c�unt ad Epifcopos,quorum di�i fuertint�q Lifo ra Imperia, amp; minus periculofa libertati. Pars regionisnbsp;amp; Burggrauijs Noribcrgenfibus par�re c�pir, inuitara,nbsp;uto-pinorjamp;nobilitare�^ uirtutefamili�NamBurggranbsp;urj Guelfis orti funr,qua uix cft ulla netuftiorin Germainbsp;nia ncb�litas ,fuit^ par nobilitati uirtus : poffem enii�nbsp;commemorate mukos, qui res maximas geflerunr, fednbsp;pr�tereo c�teros. AlbertifortitudoS�f�licitasinpr�^nbsp;lijs tanta fuic,utGermanici Achillis cognomine celegt;�nbsp;bretut�

Nec uero extin�a funtin nofttishominibus ftudia uirtutis, etiam fi fata Imperium Europ� ad alias genresnbsp;tranftulcrunt.Nam equitacus Francicus,peritia rei mili*nbsp;tans5difciplina,fortitudine,generearmorum,non ceditnbsp;celiquis nationibus Germanicis, qu� equitatu pollenr�nbsp;In ciuitatibus ueto indicia legibus amp; iure c�ftituta f�nf,nbsp;gens ipfac� natura amat candorem,fidem,iuft{ciam�nbsp;liberalitatem,tum uero domeftica �c publica difciplinanbsp;aduirtutem �^omniahumanitatis officia affuefierifo*�nbsp;Ier. Cum^ ing�nia fint minimefucata,uixinueniasali^nbsp;bifirmiores amicitias.

Etfi autem in tanta corru ptione publicorum moruni ubiq? plurimum eft uitiorum, tarnen ubi minor eft ign^nbsp;uiajconfuerudolaboris multauitia arcct,8iadfertho^nbsp;minibus duriciem,urminus appetantinconceffas uohjnbsp;prates Siluxum. Eft autem utraq? M�ni ripa admcd�nbsp;fcrax8icuka,quarcFranciagricultut�deditifunt. Ho�:nbsp;durati labore luxum afpernanrur,acmagna ex parte eft,nbsp;utilieinquit;

Noftra operum patiens, paruoqj affueta iuuentus. Nonnulli Si mercaruram exercent, f�d magis crebrenbsp;cecou�*

ccconomicam, qu� m't� ncceffana eft Si plena humsA fiitaus. Quid eft enim 1 audabilius,S�uitx utilius,qu�nt'nbsp;dcuinctriinterfehominesmutua rerum neccffariarumnbsp;communicationeJHuiusrcicopiam foli fettilttas fup*nbsp;peditat.quod frumenti tantum gignit, ut uicinis etiamnbsp;impertiamus, Vinum autem ubenus apud nos nafciAnbsp;tur,quareprocul in regiones longinquaseuehicur- Pronbsp;hocfalemamp;mctallanoftriieuehunt. Etfiautem uenaenbsp;auriatqueargenri apud nosinterdum inueniunturjtai�nbsp;men noftri contenti agricultuta,non Icrutantur cas. Fccnbsp;tum tantum ecuunt��excoquunt,quodmagisncceffalt;�nbsp;cium eft ad uit� ufus,6^- copiofius gignit noftta regio.nbsp;Extremaorahorridiorcft,icalt;$ plerifcglotis repecuarianbsp;fuftentantur homines. Noriberga uero,n� hanc quocgnbsp;in ora Franci� rede collocati atbittor, floret cum cxcebnbsp;Icntium artificumfrequentiajtum mercatura, qu� nonnbsp;abCimilis eft �cconomic� : Euehit enim artificum ope*nbsp;ta,necfinehacnegociatione fuppeterentartificumoffinbsp;�inisfumptus Quare�dhocgenusmercatur� � Plato�nbsp;nelaudatum,amp;autoritateleg� in Digeftisgrauiffimenbsp;comprobatum eft. In agro Bambergenfi mita eft hor�nbsp;torum am�nitas amp; fertilitas, in quibus fi non,ut in Al�nbsp;cinoi hortiSjpunica mala,fici, amp; ole� nafcuntur ,tamennbsp;ingens eft copia multorum fru�uum, qui uit� funt uti*nbsp;ks.Etutcsteros omittam,latiffimos camposnbsp;occupatjCuiusmagnus eftufus inmultis remedijs.

Gumcp gentes propius ad Ar�on accedentes, propree ftigoraS� intern perantiamhabeantcrebriorcs ruffes,nbsp;deftill.ationesj�� pulmonum incommoda,quibus me�nbsp;detur maxime )/AvKv�{Ya,multum debent uicjni noftr�nbsp;tegioni,que remedium eis pt�fentiifimum-fuppeditat.

�ft�J ars ac ratio colendi digna admitationc,�iu� ad^ htbetur in plantanda �ipropagandayAvKV^ij�x.-Cer^nbsp;tat enim ars cum natura mirifica �mulatione.

Hadenus degentis ingenijs acmoribus,53defoti bonitatebreuitetdixijquePhyficamhabetcaufamnonnbsp;obfcurain. Vt enim c�ter� regiones, qu� tanquam ualgt;nbsp;lespr�cingunturmontibus ac iugis, melius irrigantutnbsp;de�uenti ex faltibus pingui humore,ita �. Francia fitnbsp;nberior/procinda hincfaltu Turingico,iftincfaltu Sue^nbsp;uico. Et rigatur fluminibus ambitiofe earn peruaganti*nbsp;bus,M�no,Tubaro,Lafo,Regnicio.

Nonnihil �d coeleftes cauf� adiuuant foli bonita^ tem,amp;hominuming�nia. CumenimPtolem�usuninbsp;uerf�Germani�attribuatprimumtrigonum,uideIicetnbsp;Arietem,Leon�,amp;Sagittarium,acadiungat oiKiJliaffSnbsp;�rx�feef louemamp;MaitemJioruin uis maxima eft in m^nbsp;dia Germania. Francia autem fer� umbilicus eft Germ�nbsp;ni�.Q.uareamp; folumminus efthorridum,cum�louf�nbsp;Siutoppofiti trianguli natura fett,� Venere tempere**nbsp;tur-Etftudiamores^ hominum non obfcure imitan*nbsp;tur louis amp; Martis naturam.-Sunt enim ingubernan*nbsp;dis ciuitatibus acres �i. induftrij,leges ��difciplinam, finbsp;qua natio,noftri maxime amant, ignauiam iudicantnbsp;effeturpiflimam, quare nobilisiuuentus militi� cupPnbsp;da eft,amp; pafl�m caftra fequitur.Nec domi �tateminnbsp;ocio agunt,fed habentaffidua equeftria excrcitia-Eftnbsp;item Francia finiftro humero Bootis rede fubieda, quinbsp;agriculcur� ftudium excit�t: amp;quouiamaliqua ex patnbsp;terefertMcrcuiij S�Saturni naturam,addit uim inge*nbsp;nijs. Projndenonfoluminuulgaribus,domeftic{s,autnbsp;ciuilibusnegocijSjfingulariseftin nofttis dexcent3s,fednbsp;� rnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cti.ini

ct�am in literis 82 rcconditis arttbus multi excclluerunt, quos enumeratelongum effet. Sed tarnen filentio pr�#nbsp;terireillos,quorum extantmonumentautilia Reipub.nbsp;effet hominis ingrati.

Q.uis uefttum non amat nomen Rcgiomontani c quis non uenetatur�um,utnumen3liquod dtuinitusnbsp;in tettam miffum, ad inftaurandam ueram Philofo�nbsp;phiam de motibus c�leftibus f Nullius enim induftrianbsp;pluspr�ftititineogeneredo�tin� rcftituendo nobis,nbsp;qu�m Regiomontani:qui cum ingenio 82eruditionenbsp;in Mathematis excclleret,uideret^ finecognitioneGr�nbsp;carumliterarum pr�ftantiff�rnqs �criptores Mathema*nbsp;turn non poffeintelligi,dedidit feGt�c� lingu�,acfe#nbsp;cutus Beffarionem Gr�cum Cardinalem in Italiam,nbsp;magna cum Uude ibi 82 docuit fuam Philofophiam,nbsp;homines Gt�ce dodos uiciffim audiuit,lufttauit bi^nbsp;bliothecas, inquifiuit optimos autores, ut Ptolem�o,nbsp;quemillufttatecupiebatjfitum 82 fqualorem deterge#nbsp;let. Itat� magna uatietate monumentorum nos inftru#nbsp;xitjCnattauit autores ueteres, difficiles artis qu�ftionesnbsp;agitauit, �didit tabulas, ut pofteritas retinere artis pof#nbsp;fcffionem poffet .Porto dodos homines intelligece d�nbsp;cet,quantum fit bcneficium,traderedodtinam demo#nbsp;libusc�leftibus. Amiffaenim liera anni defcriptione,nbsp;qualisbarbaries,quant�tenebr�inhiftoriis,religioni#nbsp;bus, imo in omnibus uit� adionibus fecutur� effent fnbsp;QuareRegiomontanogratiam omnes genresdebent,nbsp;boscgipfius caufaFranciam,inqua tantum ingeniumnbsp;ttatumeft,magis3maredecet. Cumcgh�cnatiomini#nbsp;l muni habeat fetuilium ingeniorum , in ftudrjs etiamnbsp;oftendit ing�nuitiit�mQdit ford es 82 aucupia,qu�ftusnbsp;EE iij iulitetis

inIiEcns,ac pturimi amplednntur honeffas artes,-do* �rin�ac iieritatis amore. Ideo multi apnd nos ctiam ionbsp;tjsartibusexcellucruiK,qu� uulgo iacent fpret�,quianbsp;non faciunt,ut dicitur, ti^os t� Et quoniamnbsp;noftri funtinprimis MivaviKoi, etuditinonfolumfuaenbsp;cble�ationis catifa dodrinam colunt,fed liberaliter imnbsp;pettiuntalrjsetiameaqu�didiccrunt.Virtutemeiredunbsp;cunt,opcram ad propagandas Qi. conferuandas arteSnbsp;confcrre. Itaque nunc Schonerus magno cumlaborenbsp;prouehitMathcmata.Q.uam multos inhacpartcPhigt;nbsp;lofophi� excellentes Noriberga gcnuitc cuius ciuita*nbsp;tis genius peculiariter fauere huic Philofophi� uidc^nbsp;tur. Clari (unt �ditis monumentis Pircamcrus,8d al*nbsp;tec Vuernerius, quern uerc artificem fuiffc, eruditiffi*nbsp;m� ipfius obferuationcs de motu odau� fpber� te*nbsp;ftantur.

Sed dicam de alijs artibus. Poeticam in Germania excirauit primus Conradus Cel cis, natus in noftra Frailnbsp;eia.-qui cum uenam haberct fan's foelicem,amp; effet ex*nbsp;politus rjs litecis,quibusad carmen c�ponendum opusnbsp;eft,n�contcntusuulgarieruditione,adiunxitPhilofo*nbsp;phiam,amp;i: cum excitand� iuuentutis caufa,tum ueronbsp;eriamerudiend�,paff!mreferfit fua po�mata Phyficisnbsp;^Aftronomicislocis. H�cargum�tauelpr�cipueconnbsp;uenirc poematis rede fcnfit,norat enimuetcraexem*nbsp;plaHcfiodi,Empedoclis,2\rati,M3niIii,uiderat8�lucunbsp;�entum poema recensPontani. Quarc Qi. fibiamp;patriaenbsp;honeftum fore putauit,fi ipfe in ucrfibus Philofo*nbsp;phiam complederetur.

Habuitrccentior�tas Poctam fummoingenio Hut* tenum, qui nifi immatura morte extindus eflet, ad fcri*nbsp;bendi

�bendi facultatem plus eruditionis amp;iudicij adhibitujs tuserat. Sedquantaineo uisingenij natur� nbertasnbsp;fueht.oftendunt amp; in iuueniendo acumen J S�: in explisinbsp;candouecborumfplendorS^ copia,

Pr�tereo plurimos,quorumeruditio Siipfis decus, �ipatri� ingentes utilitaces atculir. Sed faccrem iniufte,nbsp;ft nonin hac commemoratione laudumpatti�,com?�nbsp;ple�erer pt�ceptorem mcum, loachimum Camera^nbsp;riurn,pr�fertimcumnon folumeius ftudia/edetianinbsp;iOptimimoresexemplo nobiseffe debeant- Neminemnbsp;enim uidijinquomagislucerecid, quod proprie uoca*nbsp;tut �^ix�^/,hoceft,qu�dam � uera ratione profedainnbsp;omniadionemodetatio,quamin ifto. Cum^iufticia,nbsp;reuecentia religionis, continentia eximia pr�ditusnbsp;fir,tumueromaximeeminet ineoamor ueritatis,qua:nbsp;uirtus hominePhilofopho maxime digna eft. In difcianbsp;plinisucro totum orbem artium compleditur,nemonbsp;ex nofttis hominibus Gr�ce doftior eft. Q.uace parifa*nbsp;cultate Grxceamp; Latine, carmen 8� folutam otationemnbsp;fcribit.Et hanc fcribendi facultatem confumit non innbsp;materijsuulgaribus,fedPhilofophicis,�didit eruditifl�nbsp;ma po�mata, A�oliam 82 Ph�nomena. Quanta aus�nbsp;temuirtuseft,quod hanc.fuam induftriam confertadnbsp;publicam utilitatem, 82 ad iuuanda ftudia,82 ad or*nbsp;nandam Chrifti Ecclefiam c Ac ne quidem in c�terisnbsp;rebusdeeft eiusofficiumReipublicx. Gum ptudentianbsp;82 diligentia excell�t, multa ciuilia n�gocia fuftinet *nbsp;Hunc02ininftituenda ftudiorum ratione, 82 in motUnbsp;busimitandum nobis proponamus. Nequeenimminbsp;nus ornamentilitetis addidit ipfe uit� fanftitate, quamnbsp;ei pepetit etuditio, Potto nimis ptolixa futura effetnbsp;ctaiio.

oratiojfi ccccnfere omncs conarer, Quare fi pra�tcred c�teroSjtamenanimotacitus ucneroromnes,qui alilt;*nbsp;qua egcegia uirtute de hominum uita^�� de patcia benenbsp;meritifunt.

Haec de Franci� laudibus collcgi, nihil detrahens de aliarum gentium gloria, quare utmeam orationem bonbsp;iiiconfulatisjuos eciam atqg etiam oro. Exiftimabo au�nbsp;tem me non cxiguum opcr�precium feciffe, fi quis hxcnbsp;encomia audiens, magisamabit Franciam uel proptetnbsp;c�tcras dotes, uel quia tot lumina dodorum uirorutn�nbsp;qui de omnibus gentibus benemetiti funt,genuiC�nbsp;Cum^ nomen Ftancicum initio multis gentibus corn�nbsp;munefuerit,haz laudes ad alias nationes etiam aliqu^nbsp;ex parte pertinent. Itaqueopto, utalantmutuam intefnbsp;�ationes beneuolentiam, non accendant odia, qu� de�*nbsp;bent abeffe� Germanis,quos ipfa appellationbsp;Germanitatis cum ad candorem,cutnnbsp;ad fraternum amotetn

N Aefopi apologis quetimr apudlouem afinus de fuis aerumnis,quotidianis fe openbsp;vis confici enecari: fed eft querela p�danbsp;gogorum de fuis miferijs iuftior profe�o,nbsp;. fi res ad calculos reuocetur, qu�m afini�nbsp;Q.rus enitt� ullo in piftrino afinus tantum mali pertulit,nbsp;quantum mediocris p�dagogus in uno atqg altero do#nbsp;cendotumlaboris exhaurit,tummolefti� pevpetiturC.nbsp;Quo in generc uit�, quia mthi aliquandin uerfari continbsp;git,amp;expetiti qn�mfit�alamitqfum,libuitin pr�fen#nbsp;lia de p�dagogorum miferqs dicere, amp; communia manbsp;h noftriordinis deplorare: Eft enim qu�dam in nialisnbsp;uoluptas, lib�r� conquerijicut Ouidius ait c� fcripfit :nbsp;Expleturlachrymisegeritur^ dolor.

Ptoinde cum alios �quisanimis dealienisnegocqs dicentes audiatiSjSi mihi qu�fo meam agenti fabulam�nbsp;ocram^dolorem repr�fentanti operam date.Et fi illenbsp;apud Tercntium J cum dicit,hominem fe effe, nihil hus�nbsp;mani alienum abs fe effejte�e iudicauitjhumanum effenbsp;alteriusmiferiaafFicijdebetis profe�o Siuosuicemeanbsp;c�moueri, amp; querelam meam patienter audite, mihi%nbsp;ueniam darejicubi diutius iufto in commemorandisnbsp;malisnoftris c�morati uidebor : Nam ubi dolet, aiunr,nbsp;ibi manum quifcj habet. Ego cum perinopiam ingenijnbsp;fentitem me nilhucadferrepoffe, quod magnopere denbsp;leaaretjS� me quotidians uit� confuetudo huius argunbsp;t�ientiadmoneretjgeffi fcilicet meo dolorimorem,��nbsp;haue materiam fumpfi pro uirili tradandam. Ex quanbsp;.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;PF cquidem

equidem n� ingenij Iaudem,fed in haccarnifidna quac dam curarum folatia captabam,planemihi requies, nanbsp;fama petitaeft.Necme finebant h�c maladiligentiuSnbsp;elaboratam ocationem hue adfette. Sed dum dolocinbsp;obfequorfineordineinconditaplerai�efFudijid^connbsp;donabitis,opinor,mihifatile,fiquamiferatio mei taivnbsp;get.Netjenimuacabatanimo ficocenpato uerborumnbsp;habere accuratioremdele�um. Sed exordiaraliquan*nbsp;do caufam,quam animus meminiffe hortet ,Iuftu^ te�*nbsp;fugitj�i: quetac apud uos de conditione p�dagogo�*nbsp;rum,quo genere hominum nulli mihi,ne quidem in etnbsp;gaftulisudentutinf�liciores.Primum enim cum trai��nbsp;ditur pedagogo puer docendus, amp; ad humanit�rem acnbsp;uirtuteminformandusjuidetequ�foqu�mdurampronbsp;uinciam plenam^miferrimi laboris acpericulorumcanbsp;piat.Nonantemarura�tas pueriuiderur utmittaturionbsp;ludumliterarium,^cumdomeftica indulgentia corrtinbsp;ptus eft,amp; uitia turn intelligit turn deguftauit,is n� mo�*nbsp;do nullumamorem literarum aur admirationem,fednbsp;acerrimum erga illas odium, contemptum pr�ceptor��nbsp;turpiffima exempta domo adferr � Cum eiufmodimoUnbsp;ftro pr�ceptoridecertandum eft� Si doceasjperegtina�nbsp;tuE animus puerijet ut optime fuccedat,fexcenties idei�inbsp;inculcandum eft,dum illi inuito h�reat in animo; cutnnbsp;paulul�mododefpcxeris,rurfus ex animo ilia omnianbsp;tories decantata puero effluunt. Si reddere cogas qua�nbsp;didicit,tuuerouideasplaneludibriohaberi prgeepto^nbsp;rem.NampuerOjUteftcontumacia^uoluptaseftadrni�*nbsp;fiffe aliquid,quod urat amp; exerceat pr�ceptorem. Si quisnbsp;cogaturdocere camelumfaltare, autafinumfidibuslu^�nbsp;dete, nonne ilium egregie mifecum dicas, qui frufteanbsp;maximum

P �t � A G � G O R V Mi �jj fhax�mntn laborem fum�t :� At id tolerabilius eft,qu�minbsp;noftros puevos docere. Nam ut nihil ptomoueas in ca*nbsp;meloautafino exetcendo, cette iliinullaintu�iacumu�nbsp;lant moleftiam. At i�t belli pueri cum ftrenue defatigalt;=nbsp;tuntnoSjqu�mfunt infuperinnos contumeliofiflnuenbsp;nias qui palam aufic conuitium faccre pc�ceptoti,nbsp;manus auriculas imitatur mobilis albas. Eteiufmodinbsp;motes domo ad pr�ceptotes adferunt,nihilo ceueren�nbsp;tins antea patentes traaauctunt,quamnuncmagi�rosnbsp;ttadent. Et paulatim uertit in natutam mala confuetu�snbsp;dOjUtcortigiSicmendaii hxc uitia nunquampoflint�nbsp;Quid e� fi non h�c e� miferia,perpetais curis ac labotenbsp;indocendofru�raconfumi et enccarif Deinde pro tuisnbsp;meritis etiamludos deliciasi� amp; quid� puero fieri t�Pinnbsp;gunt apud inferos Sifyphum immane faxum in aduer*nbsp;fum montem uoluete,quod tarnen � fummo iam uertinbsp;ce tutfum labitur, amp; plani raptim petit arquora campi,nbsp;fignificari^fcribunteo commentojtvito laboremubnbsp;tos mortales confici.lViihi multo clatius rept�fentaiinbsp;uideicmrinanis opeta,fipingereturibipa�dagoguscunbsp;eiufmodi puetOjqual� paulo ante defctipfimus � Quannbsp;to enim maius negocium efl p�dagogo Sifypho,necnbsp;tarnen maius opet�preciumfit.lllius inuetfando faxonbsp;fimplexlabor e�,amp; cura uacat, p�dagogi uide mihinbsp;multiplex negocium fit-Nunquam nifi coadusapr�?nbsp;ceptore puerlibrum in manus fumit ; ubi acceperitjocu^nbsp;li attj animus expatiantuv .Ibi tanquam calcaria addennbsp;da qu� admoneant offictj. Enartat aliquid ptaeceptor,nbsp;�m illi delicato fomnus obrcpit,amp;:fecurus in utranquenbsp;autetn dormit, dum fe p�dagogus dicendo rutiipit.nbsp;Nouum ibi negocium fit p�dagogo expergefaciendinbsp;FF ij difopuu

difdpuH. Didata repetuntur, cxpetreflus adolefcens in bettiradijccreanimumadeaqu�tcaduntuf,uerumn5nbsp;cil cura Hippodidi 3 foris eft animus tancp in alio mun#nbsp;do,inganeis,inale3,{n perniciofi fodalitij ludis. Tantiinbsp;abeft,utmeminiffealiquidftudeat,ut earn legem quainbsp;deconuiurjsextabat apudGr�cos,Mlt;lt;r� {iv�^ial/ce arvii--TrflT�w.ipfedefcholislatamputet,�iindfas nonin�s�nbsp;fed infcLilptam animo circumferat /xxo-� iiviiiovx itxSfinbsp;�rliu, Itacg fi poftcidie di�ata repofcas, quia perfluxet�tnbsp;auresomnia,niltenet.Ibimagiftro redit labor a�us innbsp;orbem. Orditur priftinam cantilenam, nec femel repe^nbsp;titjdoneciftitruncounumac�galtcrum uerbum inflig�nbsp;tur. Quis efttamcorncafibra,quinonftomachetur,tan.nbsp;tumopergfeperdere,pt�fertimcumintetea8iualetudinbsp;nis iadura facienda fit? Nam atteruntur Silabefiunt cornbsp;porisuires, non modo dicendi labore,fed etiam cura .nbsp;dolore^ animi,quem,quia non refpondentnoftr�di^nbsp;ligenti�ftudiapueror�j indignitas rei parit. Seculuoinbsp;in his miferijsconfumiturjdum ifte primas literas didi=* jnbsp;cerit. Necputetfeiamdefun�umeffep�dagoguSjhaiC Snbsp;tantum noftr�Trag�di� pr�ludia funr, reftat Epitafis |nbsp;multo grumnofior. Infinitus labor eftjos puerileformanbsp;te,amp;:adLatinam linguamaffuefacere.-Namc�linguanbsp;cxpoliatur confuetudine bene loquendi, eam^ ad reninbsp;difertorumcommertiamultummomentiadferunr,prinbsp;mum,ut cft negligentia, conuerrunt ex proximo, hocnbsp;�ft,�patria lingua omnem fermonem� Latine loqui,nbsp;quia id difficilius erat,ne quidem conanrur� Deindenbsp;quia fuifimilibusdeledantur,eruditorum commertianbsp;proculf^iunt. Apud unum pr�ceptoremLatino fec^nbsp;moneutendum eft, ad quem cum uentum eft. Dij im^nbsp;morcalcs

niortales, quale fpcdaculum c�mntitur Puer aliquan diu in ftatu�mod� prorfus mutus eft. Poftea ubi fe col^nbsp;ligerec�pcnt,acmeditari uerba, quia animus perturbanbsp;tus eft.oculi fupercilia^ peruertunturji uideaSjdicas C�nbsp;mitiali morbo arripi : peruettitur amp; os uelut Cyniconbsp;fpa�mo f�diffimo ridu.Poft ubi diu fccum ludatus eft,nbsp;tandem uocem �dit.Sed ne deprehendatutjfi quod focnbsp;te exiftetfol�cum, ftridet obfcure. Quidam ingeniofinbsp;funt in poftrema fyllaba 8^ cafu didionis obcuendo nenbsp;percipiatur. lubet pr�ceptor data uoce pronunciate, illt;nbsp;le it�r�t SZ uetba cadentia tollit. Exaudit iam pr�ceptor,nbsp;fed nihil nifi uetbocum portenta. Net aurores qui pr�^nbsp;legunturredoletfermo,nec cum Grammaticis pr�ce^nbsp;ptis conuenit.Hie demum fentit fe miferum effe p�da#nbsp;gogus: Nameumexftudijs puerilibus non alius frudusnbsp;pemur,qu�m ut expedite loquipoffint,hicuidetfibinbsp;operam oleum in dicendo petite, in tam prodigiofanbsp;difeipuliinfantia. Sed quant� difFicultates exorbendaenbsp;funtjdumhuic uitiomederi ftudetfDiffimulandus einbsp;dolor anitnijiracundiarepcimenda eft,comitate pneronbsp;perturbatio animi fedanda,blande inuitandus eft adnbsp;loquendum. S�petrahendilongius deinduftriafermonbsp;neSjUt confuetudinem Latineloquendi puero faciar*nbsp;Haec una res cum plus fatis adfetat molefti�,tamen mulnbsp;tomagis exercet pt�ceptorem ftylus,quem,ut Latinanbsp;lingua fiat puero familiaris,adhibendum effe uidet,utnbsp;ufufctibendiconfirmatustutoloqui poffit. Nonenimnbsp;unutn remedium ad excutiendum iftum ueternu pue=snbsp;tilibusingeniisfatiseft.Sed cum nihil perindead pa^nbsp;tandamqu�muberrimamfermoniscopiam conducatnbsp;ateg affidqqj ftylnSjUonalium laborem tarnen perinde

tccufant fufcipere at^ fcribendi. Nihil cft opus h�crf^ cenferecaufas:Etenim nota oobis natura hominum nonbsp;ftrorum. Imtnane quantus labor eft perpellere, ut uelnbsp;toto femeftri unum epiftolion fcribant Ego uero con^nbsp;peri non aliam crucem nobis cfleacerbiorem,^cuOinbsp;iftisceffatoribusquotidierixaiijCumofFicij monentut*nbsp;Neque uero unquant cogi poteft, ut unum ucrfum fcri^nbsp;batjnifipr�ccptoradfideat.didetargumentumjfupp^nbsp;ditet uerba. Iftccum inueniendi cura uacatjtum �grc dinbsp;dataexdpit.Sero hacconfuetudineeo promoueris,uCnbsp;fuoMarteconeturfcribere, fitarnen unquam conatur�nbsp;Nam ilium crede uirgula diuina ad uirtutcm incitarbnbsp;quiuelfero per fefe conatur aliquidcomponere. QuiSnbsp;n�malitin piftrino molere,^hanctam moleftam ple^nbsp;nam^ ftomachi peruicaciam gerere Sed fac iftum taUnbsp;dem coepiffefcribere, plurimum oper� in emendationnbsp;ncfcriptorumponendumeft.Eftenim fceleratus pra-�^nbsp;ceptorquihacinre ceflat,fi Horatiocredimus, qui nf/nbsp;gatbonumuirumeffe,quicumcenforfiatalienifcripti�nbsp;uitia non reprehendat,Eft enim notus uetficulus :

Vir bonus amp;prudensuerfus reprehendet inerteS' Primumautemincorrigendis fermonisuitqsoculannbsp;tus preceptor non fimplicem labor� fumit,dum Graiflnbsp;matica errata mutat,dum obfcure �C ambigue dida p^i-fpicueexpiicatjdumimpropriacorrigitjdum horridisnbsp;additnitoremjSdfigurisilluminatjamp;gratiorablandionbsp;ta^facit.Porro relegere inepte fcripta pucrorum molennbsp;ftum eft quamuis patienti pr�ceptori, quanto magisnbsp;emendatio fatigetf pt�fertim cum plerun^ ratio etiamnbsp;cur quippiam mutarit,indicanda fit. Turn caftigandjnbsp;aciiusquincglig�tius fcripfere,hortandi alijut inceptunbsp;�nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;curfuni

PAED AG o G OR VH. i99 cutfum urgeant. Neeg uero tantum fermonis uitia monnbsp;fttandafunt,fed inhisquiiamnonnihilpromouecunt,nbsp;return etiam habenda ratio, uoluntates regend�.nbsp;Quofdamenimconuitiadeleftantjinalqs eft tidiculanbsp;uanitas,8iinanisia�anti3,8i fete mores ftylus arguit.nbsp;H�c uitia cum uires accipiunt,uec � teneris animis euel^nbsp;luntur,h�centinfenibus fumnia cumturpitudine-Exi�nbsp;pendite qu�fo,conftent h�c mediocribus pr�ceptoris�nbsp;buSjUel fi dociles habeant difcipulos, tarnen noftrisnbsp;fet�autingeniadefunt,autdeeftuoluntas difeendi. Donbsp;plicatur autem labor,cum (umma uiad officium cogennbsp;difunt. Namutinacicparumf�lixImperator,fi mili#nbsp;leshabeatptimumignauos,deinde quos nonpudeatnbsp;fugerejpofttemq qui n� obtemp�rent, fed pugnentincnbsp;iuffi,locumcapiantexfuoarbicrio,nonferuentordines:nbsp;EtenimapudThucydidem egregius quidam Impera�nbsp;tot dicit ad bene pugnandum tequiri, ut uelint milites,nbsp;ut fugere pudeat,ut obtemp�rent Imperatoribus; lia innbsp;hacfcholafticamilitiamifercimis cutis prxceptorconssnbsp;ficitur,cumdocendosfufceperit,qui ptimum non fla*nbsp;grant ullacupiditatedifcendi. Nihil enim in omniuitanbsp;egregiumeffici poteft,nifi animus ftudio eiusreiquanvnbsp;affe�at,ardeat,8i ad earn magno quodam motu atquenbsp;impeturapiatur. Atnoftri tutpiter frigent in difcendo,nbsp;nee accendi ulla ratione poffunt,magis cogi uolunt tannbsp;quampecudes. Deinde neclaudis amore nee pudorcnbsp;�xtimulantur. Porto cumhominum natut� propric punbsp;dorinfitus fit,quid effe noftros pueros dica, quos adeonbsp;non pudetinfeiti� f ego uetius monftra hominum dixcnbsp;tirn, quam qui mutilis membris autc�ci nafcuntur. Eftnbsp;enim leuius malum ,mutilopede effe, quamhumana

mente carerezlfti enim fimplicitet huttiana fpec�eb^* luinas mentes teguntjquosin teturpifl�ma flagitiofiifi�^nbsp;ma^ fui nihil pudet.Poftremonunquam quifqu�tatflnbsp;f�lix pi�ceptor fuit, cui ira obtemp�rant difcipulus,nbsp;pr�fcriptamdifcendirationemfecutusfitjUtadhosau�*nbsp;tores euokiendosalligarifepaffusfit,inquibuseumfo�^nbsp;lis uerfari atq; commorari tani^ domi fu� pr�ceptor uonbsp;lebat,ntad tempus fcriptaabfoluerit,uteaqu�edidicitnbsp;ftatis horismemoriarepenuerir,utfetmone caftigatio^nbsp;re apud fodales ufus fit gt;Noftri quidem nihil hor� pr�^nbsp;ftantjin carcerem feincludi citius patientur,^ in uno aUnbsp;tore detineri. Varieras grata eftilli�tati. Ita^ uariajfe^^nbsp;plerunij d�t�riora leguntji tarnen aliquid legunt.Iatflnbsp;foderemalunt qu�m memoriamaut lingu� exerceff�nbsp;Sicfunt pueri in genere,alij magis,alrj minusignaiii'nbsp;Nam etiamfiquis indole gcnerofaeft,tarnen ea �tat^nbsp;parum in animis roboris eft.Et quemadmodum lo�'*nbsp;gus labor eftinfanti� corpora firmare,geftando,aliis^nbsp;mollibus exercitrjSjfic infantia ingeniorum non nifi f^^nbsp;to curatur, poftquam diu fumma comitate docuerisnbsp;adfuefeceris,nccalitertra�arisat^fuosalumnos nuttignbsp;CLil� traftant.�n tanta inertia iftorum, cogitate quid an*nbsp;mi pr�ceptori fit,nimirum idem quod Imperatori,qu*nbsp;abiefla ui�ori� fpe,intelligit hofti falutem, turn fuan�nbsp;tum patria�fcelereexercitus fui proditameffe. Confute*nbsp;turacerbiffimiscurisjuidens tam male locari grauilfi*nbsp;ftios labores in iuuentureformanda,

�' Dixiha�cnusde�rumnis,quasindocendotantut^ perferimus,reftataltera officrj noftri pars longe diffic*^nbsp;lior fuperiori,cura regendorum morum. Quid ibi mal*nbsp;non uidet ptreceptor c Prim� �tas ilia natura ad uitiuo�nbsp;propenfio*-

.^ropenfioreft.Et Plato fcripfit,nullam bclu�m�ntrafla lt;bilio�cm eff� puero. Itatj tantopcre fudabit pr�ceptocnbsp;in regcndis his,qui domi l�imma diligentia parentuinnbsp;ad religionem amp; ad bonos mores inftituti funt, ut leo^nbsp;nem aut urfuth experiatnr facilius poffe gubernari,cgnbsp;hos. Et tarnen in fcholas quoiquot f etc mitiuntur, peffinbsp;lt;nos mores,turpiffimaexemplaadferuntjutrefingendinbsp;fint de integro. Eft autcm difficilius.praua qu� femelinssnbsp;federunt, dedocere,qu�m re�a docere- Scitis enim Munbsp;fic�illumgeminamercededocuiffe,qui ante fub alqsnbsp;magiftris male affuefafti erant. Pugnamus ergo cum innbsp;genrjs puerilibus,qu� per fefeferociffima funt, pr�fecfnbsp;tim in GermanisjSi domeftico ufu corrupto � Videtenbsp;enim iftos bonos parentes, quotum multi feEuangeli�nbsp;cos uocant,cum in ea �tate prima effe tradend� religionbsp;nis cutadebeat,hi nequidemfacras preces,Decalogumnbsp;amp; hoe genus alia domi docentjpleritj parentes contemnbsp;ptum religionis docent .Tam cortuptum hoe noftrumnbsp;feculumeft,utiurepofl�sdicere,deceptum effe Satyri*nbsp;cum,com dixit:

Nelt;5 enim dici poteft quanta acceffio fccleruomnis 8enctis,nuperadeoaduetera uitiafa�a fit.Domefticanbsp;difciplinaperqt,qu�tamen nobis puetis erat medio��nbsp;ctis.Magna diligentia domi tradebanturelementa pies�nbsp;tatis. Nuncalia res cft,ridenturfacra,eam^fummam fanbsp;pientiamducunt.Et quiaDei metusexemptns eftani^nbsp;this puerotumjruitur in omnia uitia, quorum ego iamnbsp;tncmorationenondeledor�-Ptoindc cum in fcholamnbsp;-nbsp;nbsp;nbsp;,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;GG uentuin

iienriim eft, neceffe eft fiimi in docendis piimis pietati^ gymnafmatis operam.Sed quiddifcerent infe�ianc�nbsp;inipiisopinionibusfSedutmediocnterfuccedatjtaniCnbsp;in officio retinerequan�us labor eft r�domirennere,aclt;*�nbsp;cere � corruptis fodalibus,a ganeis,abalea,82 reliquis fi*nbsp;milibus ? Hoc qui poteft, ilium ego non hominem, fednbsp;plane Deum q uendam coelitus in terras publicac falutiSnbsp;caufa delapfum effe pronunciauero.Milleartes excogi^nbsp;tantpuerifallendi pr�ceptoris. Et in pluribus tantusWnbsp;roreft,utpalamconcemnant imperium. Quia enim^nbsp;literis per petug feri� funtjOcium QC docet amp; alit uitia. Eftnbsp;enim ueriffima fententi3,quam reliquit fcriptam Colu^nbsp;mella in prgceptis qu� patrifamili�s pr�fcribit, Nil ageiinbsp;do fieri, ut homines male agere difcant.Iam ubi dotnonbsp;tanquamecarcererefradis repagulis fugerit adolefc�s�nbsp;miferrinif cur�fubeuntanimum pr�ceptoris. Qu�illfnbsp;in fabula Mitiofibiuenirein mentedicitdefilio,eaden�nbsp;pr�ceptoremfollicitumhabentjieilleufpiamcecide^nbsp;rit,3utperfregeritaliquid,autuulnus acceperit,amp;hoCnbsp;genus alia : Quare iam cogit�t fibi fumma ui coercend�nbsp;eftedifcipulum. Etc�ha�enus � plagisabftinuerit, hicnbsp;demum ad ferocitatemcaftigandam promuntur uirg?*nbsp;Nam noftri homines n� nifi plagis coafti, ficut dePhr/nbsp;gibus in prouerbio eft, imperata faciunt. Hic ille m�fccnbsp;fupra rot mala carnificinamcogi�urexercere, remmifccnbsp;rimam,qu�q3uelin prirais noceat ualetudini noftr�nbsp;Nemo enim tam KTrxdu! eft pr�ceptor,quinexconttinbsp;mactaadoiefcentiumcommoueatur,quemc� nonpec^nbsp;turbet inuerberando impetus ; Quid iam de curaua^nbsp;letudinis puerocumdicain;quid defumpcibus mode#nbsp;tandis;quid derationibus fumptuum perfcribendisr�

- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;q�e,ne

qn�, n� nimis longum faciam,cogor otnittere. Etenim Non mihi fi centum lingu� tint oia^ centum.nbsp;Omnia curacum percurtece nomina poft'im.

Poft^ pt�ceptoris labores reccnfui, n�c uidete qu� ui ciffjm ptohistummerccst�gtatiaredeat.H�caeroeftnbsp;Tragicac3taftrophc:Supcrioiaomnialud�amp;ioc� di*nbsp;CCS fuiffe,ptouthec mala tant qu� teft�tcomemotanda.nbsp;Ptitnummeccesadeo eftexigujjUtSatyricus eader�nbsp;qucftusfcripferit:

P�nituit multos uan�fterilis^cathedr�. �urcftetilcmcathcdtamdixit;Nam foffotem pluris^nbsp;pt�ceptor� conduc�t. In his miferiis algemus, uiiiimusnbsp;filiquis amp; pane fecundo,6i uix nos � fame defendimus.nbsp;Videtis enim me� maciem, uidetis utlacer inced�, qu�nbsp;fifortunafeciflctuelbibliopol�,fcitisqualefitid genus,nbsp;ego iam auto onuftus incedetem,tan^ aliquis Satrapa,nbsp;Deinde fumma ingratttudo puetotum ett^qui nonnbsp;modo nullum le � nobis beneficium accipete dic�t, fednbsp;nemin� peius de femeceti arbitrantut cpnos. Qui nihilnbsp;difcunt,nospetindeutlitetasaccerrime oderunt uelutnbsp;fuoscarnifices. Quidam ali) leuiter deguftatis literis,cunbsp;iam aliquam induant evuditionis petfuafionem Jic planbsp;cent fibi ( nam id folet ea �tas ) ut pc�ceptores nihil mo*nbsp;tentur,fe^iam ad fumm� faftigium eruditionis perues^nbsp;niffe putentjubi ex alto nosdelpiciant. Et n� modo n�nbsp;�identcpcurtamhabeantfupclleftilemjedncidquid�nbsp;exp�ndunt,quibusacccpt�ferre debeantid quantum*nbsp;tu nc� eftquoddidicerunt-Necegointcrearecico^ua�?nbsp;fiiscontumeiiisnosadficiant,ut!�ufpendantnafo,poftinbsp;tis Iannis petant,fi quid moneamus. Videte qu�fo 4�nbsp;fera conditio noftra fit. In eam �tatem beneficia nortranbsp;GG q collocan�

colloc�ntur, qug nondiim bcnefa�aintelligit, cantufll abeftjatmuEuoamorenosc�pkdi,aurgratiam habcr^nbsp;pro noftris ofFicijs queat: Sicpercunt nobis beneficianbsp;noftra magis ullis mortalibus. Nam etiam cufenirercnbsp;difcipulijquiabeneficq memoria, non foleteffediutut^nbsp;na,ncmoiam pr�ceptor�meminir, quidam etiamnbsp;lam gratiam reddunr,ut Nero fecit. Neqg puerorum p^nbsp;rentes pluris nos faciunt ^ipfi pueri. Nonexpenduotnbsp;depofitam � fe liberovum curam nobis impofuiffe. To^nbsp;ta enim regendidocendicg pueri prouincia nobis tradinbsp;ta eft plena follicitudinibusamp;peticuloru.Ipfidomifu^nbsp;fecurefuumnegociumagunt. Etiam cum mercedulan]nbsp;dederint,utexprobrat nobis fuum beneficium? Si qui�nbsp;rede fecit filius,nihil laudis adfcribiturpraeceptori.S*nbsp;quid peccauit,accufatur pr�ceptor.Diogenes cum ado^nbsp;lefcentisgeftuinedendorepreh�furus effet,pgdagog^inbsp;impegitcolaph�. Sicifti,quicquid pecc�tliberi,traust^nbsp;runt culp �in pr�ceptores. Tails gratia nobis fummisnbsp;boribus �i. curis redditur.Si quis hucc�ferat pro noftd�nbsp;oia uit�genera,inueniet in nullo tantu calamitatu quaflnbsp;tuin noftro,plane^ affirmareaufim,nos oimmorralii*nbsp;longe�rumnofiores effe, qui c�fummos laborcs obe^nbsp;mus,in fumma ramen inopia uit��gre traducimusnbsp;interim nullo noncontumeli? genereadficimur � diftinbsp;pulis,abillor�parentibus,deniqgabhis,dequibuspr�^nbsp;claremercmur. Nei� quisc^ opinor ueftrum eft tamfct^nbsp;reope�ore,quifih�cconftdercc,uehementcr mifcricofnbsp;dianoftri c�moueatur. Superfunt aurcm multo plut^nbsp;mala,fed cgodefeffusfum hacc�memoratione,(S^remnbsp;pusuetatprolixiorem effeorationem. Ita^ut ftniatn,nbsp;ftintmihiinhocextremoadu difcipulinoftricommolt;nbsp;nefa�iendi

paedagogorvm. lt; �oj nefKtendijUt quoniaatjdieri�ntfuauiiia accafari,ig�?*nbsp;uiamjcontcmpt�litecar�jamor�uoluptat�atcjociiji�nbsp;gtatitudin�,admoniti � nobis dent opera ut h�c cmeni�nbsp;dent,ita Si nobis minuetut labor noftet,�iipfi domumnbsp;fumma c�laudc redibunt, amp; adferent egregium inft(unbsp;mentu rei familiatis c�feruand�, dignitatis c�parand�,nbsp;^^^�P'gecend�. Nam c�uacui dom� redeunt, quid acnbsp;cidit ;� quia nihil didicet�t,nullius ufus funtin Rep. do*nbsp;micg c�fumma ignominia uiuunt.Deinde quia in ocionbsp;multauitiacontraxere,eah�rcnt in illis,potant,amanr,nbsp;lattocinantur,ut public� odium urbis fiant. Exitus autSnbsp;his motibus refpondet,alii inter pocula occiduntnr,aliinbsp;fuasfortunasinaleaperdunt,alios perdidere amores*nbsp;Poffein infinita exempta recitare, fi fmeret tempus. Sicnbsp;enim Deus p�nam fumit de his,qui prim� Deo autorcnbsp;adhibiti ad difcend�,n� faciunt fu� offici�. Nam quodnbsp;parentes iuCfereJd Deus tan^fuaiuffa fieri uoluit. Deinnbsp;de malam gratiambene metitis pr�ceptoribus redd�r.nbsp;Noli enim putare ullum effe feelus, quod perinde offennbsp;datDeuni, atij ingratitudo : fie enim feript� eft. Fore utnbsp;non recedat malum � domo ingrati. Quanta aut� Do*nbsp;�oribus debeatur,tuminde exiftimari poteft, cp in uiccnbsp;patent�fucccd�tj��illor�affeftusergapueros indu�t,nbsp;tu etiam Paulus c�monet c� ait,Duplici honore dignosnbsp;effe Dodores. Proindeficupitis at fortun�e uobis Deusnbsp;uniuetfum uit� ueftrg curfum,date opera, ut uiciffim eanbsp;preftetis qu� illc � uobis exigit,utgnauiter obeatis pro*nbsp;ninciam uobis � parentibns c�milfam,ct ut pr�ceptoresnbsp;ueftros amanter c�pledamini, 8d religiofe colatis, ut 8inbsp;ooftra ftudia Si. nofteum amorem erga uos augeatis. Sinbsp;tnalanoftraucftcacommoditatemitigetis. Dixi.

hoc auditoriOjUcl mutire aufirhus, ni cogant honeftiifi mg rationes - Nam cum hue prodire turpe fit,nif; cutnnbsp;eloqucntia,tuautorirate, locum ciidecoro tucripoffis,nbsp;uerererqg fore ridiculus, fi tale quiddam hac �tate fufei*nbsp;perem,qugquid poffit,quantumfapiat,nemo ignor�t,nbsp;lam ut eruditioncm non defideres, primam in puerili^nbsp;bus ingenijs latidcm uerecundia mctctur,in qua ni fen*nbsp;tiam longo abfit h�c theatrica oftentatio, ng ego pl3nbsp;lie ftupidus firn. Seduicit has rationes pr�ceptorisinf*nbsp;autoritas,qui deingenio meo periculum fa�iirus,hancnbsp;dicendi prouinciam iniunxit, quam fi recufaffem,parunbsp;pius uideri potniffem.Sic enim exiftimo,prgceptori uelnbsp;inreiniquapcobuadolefcencem par�re oportere. Itaijnbsp;malui quiduis uideri, praeceptorum autorit�rem degt;nbsp;tre�ace.Q.u�pictasme3,facile,utfpero,meabomnicanbsp;lumnia liberabir,impetrabit^ d uobis, ut boni confulagt;nbsp;trs,quodnonnullo meo periculo prgeeptorimorem genbsp;teceftudeo. Interim quo mec�filio periclitari uoluerit,nbsp;ipfc uiderit. luffit autem,ut de tabularum laude dicani,nbsp;quodargument�in fpeeiem quidem puetileeft,8^huicnbsp;aetatiaptum. C�terutn fi quis propius contempletur,nbsp;intelliget ei prudenuffimoru hominum eloquentiamnbsp;uix patem

DE .VT�LITATE FAB. lt;97 aix parem effe. Qu� �nim literarum,qn� uit� pars nonnbsp;aliquid � fabula mutuatut c�Sednos proingenij noftrinbsp;modulo rem agemus,modo puerilem orattonem audinbsp;te non fit moleftum. Effidam autem, ni fpes me fallar,nbsp;ut intelligatis,non aliud genus literarum ucilius effenbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

pertum,^fabulas.Q.uod utuerifimilefiat,primumcaa fasapetiemuSjCuramaioribus c�fiftas effe iudicemus.nbsp;Videbant illi c� munt mortal es conditione, non corponbsp;tibus modojfed animis etiam imbccillibus nafci, eam^nbsp;legem,opinor,itaranxitnatura,uteducand�tuend�cgnbsp;foboliscuram in parentibusaugeret. Osprimuminer*nbsp;meamp; edentulum cft,fccoadmodum lingua,manus,nbsp;pedes officium fuumfaccreincipiunt. Eftc� tanta in te#nbsp;nero corpufculo jmbecillitas omnium membrotum,utnbsp;ni uagiret infans,uiuete pene nefcitetur �Ethnie corpo#nbsp;ris modo fingularibeneficio natura conuenient� alimonbsp;ntaminmatetnis uberibusc�didit,quod folidiotibusnbsp;cibisn�ftatimosfirmumfit. Itat^maternolade infansnbsp;tantifpcr31ttuE,dumuiticul�firmioresfa��,fQlidiorcninbsp;cibum admittant,funt�[(autores Medici,qui integro bi#nbsp;ennio folo Ude alendos cenfent, paulatim poftea foli*nbsp;diorcibusdatur,nec inetam�aliquandiu,nifipr�mannbsp;fus.Iamamp;alumn� manu infantis ore interitut,priuscgnbsp;huius manus officiofuo fungi poteft. Omittoquantanbsp;induftria,quanta^ cura collocari in cunas in ciepun#nbsp;d�js geftari folcat, ut m�bris habitus fuusjlineamentiscgnbsp;decotaliquis parctur. At�g haccorporis conditione,fal*nbsp;lot ego,nifi natura uelutfpe�aculo quodam animot�nbsp;imbccilHtatem adumbrauit,monuit^ quanta cura excinbsp;tari,inftitu!,acevudici rudes puerorum mentes uelit.Eftnbsp;enim Si fua his infantia: Videmus fero agnofeant donbsp;mefticos

tncft�cos ctiam, fpe^ metu^ uacant, nnll� return abf^** tiumfenfutangnntur.ProindefapicntesuirinaturguiO^nbsp;propiuscontcmplatijhaud eqnidem finementercor,nbsp;finenuminediuiim,uideruntanimisfuoquodamla�^nbsp;opuseffe. Q.uerote,nonnetidiculusfucnt,fiquisinf3*^nbsp;tem anniculum per urbes aliquot circ�feratjprgcipiat^�nbsp;utillarumfituSjitem hofpitum nomina accurate obfec^nbsp;uet,memincrit^,utdomumrediens,�qualibusrecenf^nbsp;�ti poffir rAd cummodumineptireiudico,quitaliap�^nbsp;ris proponunt,qu�captus iilorum nondurnaffequituf�nbsp;Eft omnino ueritate nihil uenuftius,nihil amabiliu^�nbsp;fed longiiis � confpedUj�i ab oculis hominum tecelfif�nbsp;qu�m ut cerni temerejagnofci^poffit.Sunt^puetil^^nbsp;animiadeamtanquampergradusquofdam ducendbnbsp;inuirandicg uarijs illecebris, ut fubinde propius confi^^^nbsp;rareliceatremquidem omnium pulcherrim�,fed he^nbsp;nimiumobfcuvam'ignotam^ mortalibus.Et perin^^nbsp;atq^ qui feab infantibus amari uolunt,facharo aut (im**nbsp;libus rebus inuitanr,ita lenocinijs quibufdam commetnbsp;danda ueritas eft,amp; rudibus animis infinuanda. Exco/nbsp;gitaruntitai^ prudentiffimi homines fabellas,qu�pf**nbsp;mumadmirationeexcitarent,ceuueternumquendaiflnbsp;dormientes puerorum animos. Quid enim magis no�*nbsp;num nobis uidetur,^ lupum cum equo, leonemcun�nbsp;uulpecula,quercumcumcucurbita hominum morecolnbsp;loqui c Tacitiapud nosmiramur,qui fenfus, qui fermonbsp;beftiarumfuerit: parity hascadmiratiouoluptat�quaOnbsp;dam propius cognofcenderei,iuuat^ difccre,quam obnbsp;caufamh�cconfi�afint.lbipaulatimanimusexcitatus,nbsp;erigitfcincontemplationemrer�humanar�jS�agno*nbsp;feere uirtutom uitiorum� diferimina incipit. Deindenbsp;aldus

altiusinfiduntjCumuerbatum fenteiitia� cbtnttt argus inentorum,qu� cum admiratione excepimus, 6^; uelutnbsp;acukos relinquunt in animis, quibas accendimur curanbsp;quadamperueftigandariiearumrctum,quenouocomnbsp;mcnto tradita funt- Hoc opinor confilio, primum co nsnbsp;fi�as fabulas,quodnulladicendiratione excitari fupisnbsp;n� puetorum mentes citius poffe uiderentur. Fortaflfenbsp;hoc etiam agebant fabularum autores, ut am�nis argunbsp;mentis ing�nia pueror� mitiora redderent : Ineft enimnbsp;in ea �tate,ricut in rccentibus pomis, acerbum quidd�,nbsp;amp;ferum,quodnifihumaniore inftitutionccorrigatur,nbsp;in barbariem quandam �ibeluinam f�uitiam abit. Visnbsp;demus enim hoc docendi genere ufos effe quondamnbsp;gtaiiiff�mos SC fapientiffimos hotnincs, quod nuncnbsp;quanto malo publico e feholis exulet ,non facile dixesnbsp;rim. Hometi Poet� prudentiam tantopere mirantucnbsp;ctuditijutfuprac�munemmortalium fortem uehant,nbsp;plane^fentiantjdiuinaquadam ui mentem illius per�nbsp;citatnfuiffe, Atispucris,quos inGraecia paffim doccsnbsp;bat, bellum ranarum amp; murium fcripfit, ut fimul tenesnbsp;tos animos lepidifl�ma fabula dele�aret,fimul docerecnbsp;quantum pra�ftaretdiffimulare qu�m ulcifei iniuriam,nbsp;qu�m fint incerti turbarum ac bellor� omnium exitus,nbsp;nec rato accidere, ut ab inferiotibus potentiores uincannbsp;tutjf�pe malum omne in autoris caput uergere. Namnbsp;c� mures nonnulla fane iniuriaprouocati,armis illamnbsp;uindicare diffimulare mallent, nimium^ fuis uiribusnbsp;aduetfus imbelles tanasfiderent,donaruntfuperiui�onbsp;tiam imbelliotibus,et belli autores pertinaci�fu� iuftiffinbsp;mas p�nas dederunt. Q.u�fo quid �que rctulit pueri#nbsp;hbus animis infeci, ata odium bellorum acturbarum,nbsp;�nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;HH tolctanti�

'Vo de vt.ilitate tolecanti� ftudium, amp; hoc genus alias humanitatiSnbsp;les ? Hefiodum tanta fuiffe prudentia apparet,ut catn^^nbsp;eius diuinum uideti uolucrint, quifenferunt enm cala^nbsp;mis � Mufis acccptis uatem cffcfa�um. Is uero cu pc�^nbsp;fuafiflimum fuis ciuibus efle ucllet, nihil foedius, nih�nbsp;immaniuseffeuiolentiafeuiniutia,remipfam ueluti^^nbsp;tabula depinxitjconipofito deaccipitre ��lufciniaap�nbsp;Jogo.Docebathicquoqg Gr�cam iuuentutem,8ino*^nbsp;funtcontcmnendifcEiptores,quiAefopicas fabulasnbsp;ipfo confi�as ptodiderunt

Dixi quo c�filio putem repertas effe fabulas, poteft^ exhocuelut fonte precium earum Siutilitasaeftimat*'nbsp;Nei^ enim tam prudentes uiri fabulatu aatores hisnbsp;gis unquam deledati fuiffent,nifi ad erudiendas puet*'*nbsp;les menteSjplurimuconducerefenfiffent. Quid, quo^nbsp;non modo pueris,fed celebetrimis etiam ciuitatibusnbsp;bul� falutares fuerunt. Cum plebs Romana cum patti^nbsp;busdifl�derer,feceflrum^eftinfacrummontem,necf3�^nbsp;ueriore ulla oratione flederetur,miffus eft Agrippa,q^*nbsp;uniuerfam multitudinem lepido apologo,deuentt^�nbsp;Si. reliquis hominis membris,ita cep it ut ftatim libct?^nbsp;in gratiam cum patribus redire. Demofthenes graui^nbsp;Orator, cum Macedo ea conditione cfiAthenienfib�?nbsp;f�dus fadurus effet,utilliOratores fibidedetent,q*��nbsp;perpetuisconcionibus animos ciuiumaduerfus fee^nbsp;cerbarenc,iniquiffimam conditionem Reipub-fefti^*�nbsp;quodam apologo diffuafit,quanquafn ab ea nonii^nbsp;multu plebs diutino bellouexata abhorreret. Namc^nbsp;docereucllet in hoc poftulari Oratores,ut urbs deftitii*nbsp;taOratorum pi��fidia,R.egigty^rannidipateret,miraI*�nbsp;perfpicuitatCjMacedonis confilium ante ocul�^nbsp;.nbsp;nbsp;nbsp;.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;�nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;mu�

J tnult�tud�n�s pofdithoc comm en to : Lupos quondamnbsp;cumpaftoribuspa�os�ffe,nihilfepbfthachoftile cau*nbsp;lis illaturos effe, fi fibtcanes dederentur � Placuit ftultisnbsp;paftocibusconditiOjCanesc�deditifunt.Pcoindeubilunbsp;piuidetuntexcubias caulatufublatasefle,libecegtaffa*nbsp;ti in gregem ccepeie. H�cfabula cum docuiffet quantinbsp;tefetret Oratores fecuati, Rempub.tantifpec feruauit,nbsp;dum hoc confilium ualuit. Miram quandam fabul�nbsp;uim ineffe,Liel h�cexempla teftantui: Neceffeeft enimnbsp;cfficacifl'imamovauonemfuifr�jqu�implacabiliteritanbsp;tis ciuibus Romanis arma � manibus extorfit,qu� Athcnbsp;nicnfes grauiter affliftos adduxit, ut quanquam una uonbsp;cepaccmomnes flagitaffent,bellum tarnen pacemnbsp;l�iallcnt. Eat mihi nuncaliquis�i pr�dicetuelMercuri)nbsp;uirgam,quafinxit;uetuftasanimas orco euocataseffe,nbsp;uel Orpbei cytharam,qua fyluas �ifaxa traxiffe fcrunr,nbsp;mihi quidem non minus admitanda effeMufica uide*nbsp;tur, qua c�citat� multitudinis uis fedatur, at^ ea qu� benbsp;(lias �i faxa demulfit,amp; haud fcio,an quiilla de Mercu*nbsp;tioOtphco^finxerunc,fignificate uoluerint peculiarinbsp;quodam dicendi genere rudes mortales 8� feros adhucnbsp;manfuefaftoseffe.Q.uodfi ueruni eft,confentaneumnbsp;cft id apologo effe�um effe,quo orationis genere faciknbsp;limecapiuntur imperitorum mentes.Certe qui populisnbsp;fuis legcm condiderunt, multa apologisfimillima pos�nbsp;fteris reliquerunt.Quid enim ilia Lycurgifccnac nonnenbsp;apologum repr�fentabat,cum exemplo duorum catu#nbsp;forum doceret,naturam8�ingenitam uim inftitutionenbsp;acaffuetudiniuinci?Nonlibct hic peregrinas leges,pe*nbsp;tegrina inftituta recenfere,cum in facris literis ram mul#nbsp;^umextet: apologo i:um,utfatis appateat,ipfum c�leftenbsp;HH ij onw��

namen ka iudicaffe eff�caciffimum hoc orat�onis gef nus,ad fle�endos homin�animos effe. Qu�fo te,qua�nbsp;poteftlausamplior contingereapologis,qa�mquodnbsp;eosc�leftenumenetiamapprobate Iamdudum,opi*nbsp;nor,pueriliam uos nugatum pert�det: Et ego pattesnbsp;measeflefentiOjiiediatiusuos obtundatn: Qanquaninbsp;mihiquidetn adeoarridet argumentum,utnullaun^nbsp;ocatione arbitrer fatislaudatipoire.Q.uodeftenimdi)gt;nbsp;cendigenus,inquoperindecumfummautilitate fum*nbsp;magratiaconiunaaefte Verenimiram dixit Horatius,nbsp;Omne tulifTe eum pan�um, qui mifeuit utile dulci�nbsp;Qu� enim ?ratio,mores,ftudia, ing�nia homin� pro^nbsp;piusexpreffit qu�m apologieid^ tanta cumgratia,ucnbsp;nullis epodis incantari citius homin� mentes polTinr,nbsp;cupiantapologi. Proinde aequales meos adhortor, ftnbsp;qua orationis me� eft autoritas,ut ad difeendos apolo^nbsp;gos fe toto pedore conf�rant.Sunt qui nefeioquibusnbsp;obfcurisautoribustra�andis ing�nia atterunc,amp;ma*nbsp;gnolaboredefiperedifcunt. Atapologi f�licifl�meexlt;�nbsp;citant,exhilarant,di: erudiunt pueriles mentes. Ad h�cnbsp;cum extent Eatin�,oration� etiam uelut molliore quo��nbsp;dam fuccoalunt. Adeo fine moribus formandis pr�quot;nbsp;pta qu�ris, fiuere�eloquendi exemplum,nbsp;nullt commentari) pr�ftiterintnbsp;utrumcg,$apologi,nbsp;f�licius,

�t3

P RAE F A TI O IN HES�ODVM, Phil. Mel�nch.

Vod in Pkutina fabula hifttio pc�fatur, iuftam fe rem oenirc oratum amp; facilemjidnbsp;ego multo reftius hoc in loco pr�fari pof*nbsp;fum,dumnonutille ioculareadulteriumnbsp;in fcenam adfero, fed grauifl�ma uit? pr�*

ceprajquofdam etiam de natura rerum, defyderum or tu �iT occafu locos. Decreui enim Hcfiodinbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;(21

ciiarrare. Id ego poema poftulo,ntfu'mma cura diligen tia^ ftudeatis cognofcece. Quain rc, $ nihil iniquum,nbsp;autindignum uobis,autab ofRcioalienum flagitem,nbsp;quan^uidereuos magna ex parte exiftimem,expon�nbsp;tam�meiconfili) rationem.Egofemperoperam dedf.nbsp;Ut eos autores uobis proponet�, qui fimul �i. rer� feiens�nbsp;liam alerent,S2ad parandam fermonis copiam plurissnbsp;rnum c�ducerent.Nam h�du� partes coh�renr,8i ficucnbsp;Horatius inquir,amic� coniurarut,ut altera alterius openbsp;ftetacnitatur. Netjenimbenedicerequif$,nifi pedujnbsp;tognitioneoptimarurerum inftrudumhabeax, poteft,nbsp;amp; rerum feientia mancaeft,fi lumen orationisadhiberenbsp;Uonpoffimus.Etutadcertaf^deranaut�curfumomn� �nbsp;diriguntjitainhisnoftris ftudns hucomnia referendanbsp;funt,utamp;fcientiam rede ticmoribus,de^ naturarerdnbsp;iudicandi�rexplicandiresgrauioresjmediocr�quanss,nbsp;dam facultatemnobis paremus,utilemuero ad utrun^ �nbsp;Hefiodum,quanquamruflici autorem carminis,Quinnbsp;tilianus cITciudicauit* Prior operis parstotaeftnbsp;tontinensuit�acmor� leges,profuturas uobis ad coiis�nbsp;fuetudinemuit�jSiadiudicandum dec�munibushus#nbsp;H H iij manitatis

inabitatis officrjs,nam de rdigione non dico, Qood � putamuslanfconfukorumcommentarios,autPhilofonbsp;phorutn difputationes difcendas effe, ut in ciuilibus nenbsp;gocijs facilius profpicete poffimus, quid �qu� quid ini*nbsp;quutli fit, �d ex iftoru literis colligenda cffe fimulachranbsp;�uftici�,�quitatis,autaliatuh�uirturumcenfemus,iuuetnbsp;eadem ab hocPoetapetere,ex quopermukamutuarinbsp;funtilliipfilegu fcnptorcsamp; Philofophi.Etcftqu�dinbsp;ex fonttbus ilia, fi poffis haurire, uolupras,

Na qua$ fapor eft,(ut ait Ouid.) oblata dukis in unda, Gratius ex ipfo fonte bibunturaqu�,

Nam amp; tcliquifcriptores,quimorum pr�ccptaamp;leges tradidetejpropterinfanciamamp;fetmonisinopiam uimnbsp;uirtutis acfotmam geimanam no potuctunt nobis obnbsp;oculos poneie. At Hefiodus exprelTam quandam ima*nbsp;ginem uiuis illuftratam colofibus, necadfcititio uitiatanbsp;fuco,plane^talcmgt;qualeAppellis color in fabulisfpenbsp;�andam exhiber, Porto utarchite�i tenent in animonbsp;/nclufas �ertas formas �dificior�, quas imitentur in �dinbsp;; ficando,�i ut infidet in mente pidoris fpeciespulchritunbsp;lt; � ' dityseximiaqu�dam5quamintucns,inea^defixus,adnbsp;illius fimilitudinem arttm amp; manum dirigitjta ��nosnbsp;^ oportet formam quanS�m airtutis animo infculperenbsp;quamc�templemurjamp;incpnfiliumadhibeamuSjquonbsp;�les dcmoribus,de^ hominum ofFicijs iudicabimus,nbsp;id ira fier , fi optimavum autorum pr�cepta diligenternbsp;cognouerimus,amp; ex illis certam quandam omni� offinbsp;ciorum rationem collegerimus. Et ut ferunt Zeufem eunbsp;Helenam Ctotoniatis pingeredecreuiffet, ex omni nu*nbsp;meto

mcro nirginum ciusurbisquinq^ delegiffcjad qaaruni exemplum Helenam ptngerec, iw ex kdiflimis autod^�nbsp;bus debemusccrtam tationem uircutis excecpere,qu^nbsp;confilia omnia rioftra regat amp;: gubcrnet. Mihi autem innbsp;pnmisad eamiem utilis Hefiodtis uidetut,qnia intecnbsp;gnomologosfcnptores circa conttouerfiampnncipetnnbsp;locum tenet, Neqs enim nuda pr�cepta tcadit, fed aliasnbsp;in encomijs uiitutis,ali�s in infe�andis uitijs commoranbsp;luCjamp;quodofTiciofiflim� eft ad abftercendos animosnbsp;hominum� turpitudinCjgrauiter 86religiofedocet,di#nbsp;uinicus bones pr�mia pro benefadis ferre, improbosnbsp;fcelerum fuorum p�nas lucre, y^nimaduertit enim prunbsp;dcntiftimusuirgt; natura nos duel, utftatuamus numinenbsp;quodamh�cmortaIiagubernari,effe^Deum iniuri�nbsp;ultorem,amp;:bonorum alTertoccm .itaeg multo grauiusnbsp;dcmoribuspr�cipit Hefiodus,^ Philofophi ulli,quinbsp;ceu gigantes in fabulis ccclum excindere conati, Deuninbsp;abadminiftrationererumfubmouenr,amp; rcligioneani#nbsp;mos hominum lib�rant. Diogenes dicebat Harpalum,nbsp;qui pr�dof�lixillistemporibus habebatur, c�traDeosnbsp;teftimonium dicere, quod in illafortuna tarn diu uiue^nbsp;ret.Quanto (pi�ocro^xrisai/ Hefiodusdocetpropead�nbsp;k efleDeoshominibuSjacuidere malefadanoftrafVos

qu�fo ametis hoc poema,8d familiare uobis faciatis, quod quidem diuin� effe,uel hocargumento (it,quodnbsp;ferunt Hefiodo paftori calamos � Mufis donatoseflj^nbsp;quibus iam afflatuscecinit h�c pr�cepta � App�ter ex Cinbsp;cerone folitos olim fie pueros edifcere, ut certas precu��nbsp;las noftci pueri docentur. Et Gr�ci tanti fecere,ut in He^nbsp;liconeadfcruarinr in plumbo defcriptum poema.

tior magna ex parte^vm� eft, d�natura terrae ac fro^ gum^detempeftatibusjdefyderummotibus, quar�nbsp;tumperlibcralis �i.iucundacognitio eft. Namcum honbsp;niiniimcaufa,amp;adufusnoftrosh�crcrum natura con*nbsp;dira 8i. fabricata fit, flagitium eft uclle totius pulcherri*nbsp;mam�dificij rationem contemplari, pr�fertim cum eanbsp;cognitio plurimum momenti adfcrat ad ualctudincmnbsp;conferuandamjamp;ad plerafcj alias uit�partes regendas.nbsp;Quis eft tam fctreus,q uem fi in theatro fedeat,cum ludinbsp;fiunt,n�aliquandoinceflat fpedandi cupidoc'amp;cumnbsp;nullum fpe�aculum,nulliludi, plus uoluptatisaut litt�nbsp;litatis adferre fpedatori poffunt, hfc natur� uarietas,nbsp;mihi re�ius uiua cadauera homines uidentur appeknbsp;landijhi qui ne^ mentem,ne^ oculos ad natur� confinbsp;derationemc�uertunt. Poftremo ad parandam feiennbsp;tiambenedicendijnonparumconfert Hefiodus, namnbsp;leaisucrbisutitur,qu�tempeftiueufurpata, SC oratio*nbsp;ni dignirat� adfetunr,amp; feienri� pondus addunr, Q.uannbsp;tum putas accedit orationi grauitatis hac auxefi pen�nbsp;tragica,cum Regesnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;appellate quam grata

compofitioeft nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Sant hoc genus fexcenrgfi*

gurf,quas non libet hie enumerate,ne quid amittant grati� ex integra oratione,uelut � corpore membra auul .nbsp;lt;a-Quid de totaorationisftru�ura,de^ fententiarumnbsp;�guris dicemusr qu� tantopere probantur Fabio, utnbsp;huic d�cern�t in mediocri genere dicendi palmam,6inbsp;Princeps Latinorum PoetarumVirgilius,amp;: Ouidiusnbsp;kaiffimoslocos in fua opera tra n ftul eri nt, iu dicarin t^

- iionleueornament�indeaccedercfuispocmatis. Red* det baud dubie amp; noftram orationcm locupletioremnbsp;0iubcriotem,nec male collocabit opetatnji quis adnbsp;Gt�cum

Craecutti exemplar,ea qu�noftri indexxcerpfer�t,con t�len�t,nam ilia utriuft^ linguae propneras cerriusdeprenbsp;hend etur,amp; figurx uetborum 8C fententiarum animadnbsp;ucrf� darius cernentur. Profucrit eriam,fi locum a li#nbsp;quern floridiorem tuo Marte La tints uerftbus expofue#nbsp;tis,qu�cxercitatiodici no poteft, quantum acuatiudi^nbsp;cium,quantumitemadalendam fermonis copiam,6inbsp;c�parandam feientiam explicandi tesobfeuras faciat:nbsp;Sed h�cinter enarrandum obiter monebimus. Qu�ratnbsp;aliquis,quid h�ctota ratiodifeendiadpietatem condunbsp;catcEftin promptu quidrcfpondeam,ad tmmutand�nbsp;mentenijimbuenda^ religionenihil conducit, nam idnbsp;efFicit coeleftis fpiritus per facrum fermonem, fed ad conbsp;gnofcendumfermonemfacrarum literarum,Gr�cis Ipnbsp;terisopus eft: deindeutdefetmone rediusiudicemus,nbsp;amp;ut dogmata religionis enarrare amp; explicate,quotiesnbsp;pofeit hocpublicusufus, poffimus,uarie fubigendumnbsp;eftmgenium,amp;omnibus difciplinis excolend�.Namnbsp;iitnegledisfilixinnafcituragris,itainingentjsnifirepucnbsp;genturelegantioreliteratura, uelutinutilcsherb�nat�,nbsp;him mentis omnem ftrangulant amp; enccant,nc aut per#nbsp;hidereresobkurasaut publicare,amp; inapertamlucemnbsp;proferrequeant. Magna quaedam uirtus eft eloquentia,nbsp;^utillein Trag�diadixit,ret�domina,quo deobfeunbsp;tisrebusordineacdilucidedicamns'Eaneminifinemanbsp;gnoufuearumartium,qu�humanitans appellationenbsp;�^ontircntur.uaria^exercitatione contingit. H�cmeanbsp;tatioeft,cur has artes profuturas eti� ftudijs religionisnbsp;^xiftimen^quaderenondicam hiclongius,ne uideacnbsp;y�s Kf c�^i�utz, quod dicunt, adferre, cum alias hanc caunbsp;*�tn egetim. Vos autem quantum poflum hortor, utnbsp;II quemad�'

P^R�EFAT, IN HESIOD', qnemadmodum initio dixi,conftitnatis ipfi uobifcuiw,nbsp;quem ftu�umcxftudijspetereuoscoueniatj�iut eaninbsp;rationem ftudiorum ingrediamini, unde plurim� uiilinbsp;tatis ad uos priuadm amp; ad Rempub. redit.

Eftaliquidquot�diSjinqtPerf.amp;inqd� dirigis arcu, An paffim coraos fequctis teftaq; luto^,nbsp;Securusquo pcsferatati^ ex tempore uiuis.

Ita mihi multi poftquambonam uit� partem in ftudtjs confumpferunr, nondum expcndiffe uidentur, quidnbsp;aganr,antquainrecollocent labotem,quam meffemnbsp;� ftudijs expedent, ea ucro non fimplex infania eft,fit^nbsp;ut dum diu didicere,nihilo certiusde religione,de^nbsp;alijsrebusiudicent,qu�muulgus.EtfiquandoRefpub.nbsp;uocem uel confilium eorum flagitatjtum ueromagisnbsp;mutifunt quam pifces. Verum utuiatorprimum co�nbsp;ftituctjquohabcatiter, ita nobis in ftudijs ante omnianbsp;eratde frudu ftudiorum deliberandum : Poftea ineun*nbsp;da ratio compendiaria peragend� fabul�. Ita cognanbsp;fcendilegcndi^fcriptoresomneSjUtdereligionejde^nbsp;naturateneamus certum quiddam quod promamus,nbsp;quoties ufus uit� pofcit,6i paranda eft copia fermonis,nbsp;quam poffis,cumaliqua rescontrouertitur, explicatenbsp;animifcnfa. Huncputate fcopum ftudioru ueftroruoinbsp;propofitum effe, ad q uem omnes cogitationnbsp;nes animorum ueftrotumnbsp;dirigatis.

Vm de enarrando Hefiodo deliberarem� intcrc�tcrasdifficukatesqoasmihiidne*nbsp;goctj fufcepturo propofitas effemtcnige*nbsp;�j bam,inmentemhocquoq3ueniebar,nonnbsp;i dcfuturoscffc,quoniamn�ifamulro3ntcnbsp;�sPoetainhacfcholaIucuicntercnarratuseft,quibus,finbsp;telegcrctur.faftidium repetino adferrer. Video enim n�nbsp;aliter at� uulgoaiunr, nouas cantionesgratiflimasefle,nbsp;�ta uos auidiifime ad eos aurores cognofeendos, quinbsp;iTiinimenotiacperHulgatifunt,confluere.Q,uanquamnbsp;igituruerebarjutaccepturieffetis poema,quodgratiamnbsp;Douitatis paulo ante exuit, tarnen confirmauit me eorunbsp;iudjcium,dequorumconfilioHefiodum enatrandumnbsp;fufcepi,quiquodeiusPoet�cogninonemmaximefrus'nbsp;giferamSd liberaliingenio digniffimameffeftatueb�r,nbsp;f�pe telegcndum effe iudicabant. Nam cum magnatnnbsp;�tilitatem habeat reledio, amp; diligentius expendantur,nbsp;amp; aitius introfpiciantur ea qu� recra�amus, funt enim,nbsp;ucfcitis,c^fcVTt�lt;tt ef)^ovTilt;ri.s lt;r�lt;jb(�Tfcgfiu,forearbitrabannbsp;tur, ut neminem p�niteret,Hefiodum ex interuallonbsp;guftaiTe �C propius cognouifle, cuius deomnibus offii:nbsp;cijs tam honefta pr�cepta funt,tam muk� fententi�,nbsp;qu�adabditasSiabftrufas in natura res cognofeendasnbsp;faciunt.utnunquam demanu deponendus uideatur..nbsp;Nam qui numeral porius qnam longnm catalogum aunbsp;iorumaudierit,qu�m l'upputat quid ex quoqg lucrifessnbsp;cetitjis feiatfein ftudijs inf�lidter uerfari. Ne^ ueronbsp;Il ij mukum

multutn utilitatisadfetrefcriptorullus poteft,femel tan turn tielut � limine falutatus. EtHefiodumueteies nonnbsp;tantum putauerunt femel atqueiterum legend um effe,nbsp;fed cdifcendum omnibus puens,quilibcralitetinftitucnbsp;bantutjUt Columella teftatur,proponebant.Ego igitucnbsp;hiscaufis addu�us fum,utfufeepetim hue Poetamrutnbsp;fusinterpretandum. Sedquoniamcupio uobis etiamnbsp;perfuadete utilem opetam uos in eo repetendo fum^nbsp;pturoseffejaliquanto latins huius meiiudicq ratio mi*nbsp;hiexponendaeft,8�dicendum,quomodolegere uetenbsp;rumferipta conducat. Q,uaderedumdico,qu�fomenbsp;diligenter attendite.Nam qui indifcendo nihil aliudnbsp;confili) habenr,nifi ut multa legant, hi mihi tanquamnbsp;uia lapfijtoto c�lo errate u id en tut.

Proindeficftatuo,paucosquofdam,eos^ optimos exillo magno librorum numero eligendos effe,quibusnbsp;� prima pueviciainnutritijOmneseoramfententias,ucnbsp;digitos ac ungues noftros,teneamus,amp;fermonemnbsp;tum,qu�m proxime fieri poteft,noftra oratio referatacnbsp;tedolcat. Animaduerto autemhanc orationcm inre*nbsp;prehenfionem quorundam imperitotum, qui uarieta*nbsp;te ledionis doftrin� famam aucupanturjneurfuramnbsp;effe.quime defidiam iuuentutis nouo quodam para*nbsp;doxo31ereuociferabuntur,cum audient meuariam�^nbsp;tnultorum le�ionem improbare.Ego ucro fi quam no*nbsp;uam Icgem nullo aurore, finegraiiibus teftibus ferrem,nbsp;iureculpandus elTemNcq? enim uel �tas mca uel erudinbsp;�O, uel autoritas eiufmodi eft,ut fumere miht apudnbsp;uos pr�cipicntisperfonamaufim: ucrum eaqu��do*nbsp;�ifl�misuiris traditameminimus,qu�^ mediocriha*nbsp;rumlitcrarum,in quibusuerfamur,ufu cognouimus,innbsp;mediuO�

oero legere fe poter autotem is, qui obiter tantum infpe xetitacfalutauerit. Nam qiiemadmodumaiunr, amicinbsp;fenfum deprehendi non poffe, ptiufqoanrcum eo mulnbsp;tosfa�ismodiosederis,Itadiumukum^ habendes eftnbsp;in manibus autorjterum atqg iterum euoluendus,dumnbsp;fiat fan's familiaritcr notus, dum illius fententiae, illiusnbsp;uerbaficinfideanttibi,utcumopuseft,nonpcocul ac*nbsp;cerfenda aot quaerenda fint,fed ukro fe tibi offeranr.nbsp;Contra,quemadmodumimmodicuscibus,quia conlt;nbsp;coqui non potel�,in crudos bumores d�g�n�r�t qui n�nbsp;modo non alunt corpus, fed naturalem etiam fuccumnbsp;ftrangulant,ltacummultalegetisfortaff�sfiet,utcon�nbsp;fufaneamquandamdodcinam tibi compares, fed ilianbsp;magis bebetabit ac obruet ingenium quam perpoliet.nbsp;Nihil enim cerci, non res, non uerba, in tanta u a net a tenbsp;ledionis reliquiimtibi facies. Verba undequaq; emen#nbsp;dicanda erunr,quones dicereinfticHeris, quorum miranbsp;diffimilitudoeritjiieijmagis inter fefimilesfententi�nbsp;eruntexuartjslocis autorum nullo iudicioautdeledunbsp;transfeript�. Denicf in tota oratione uelut �gti fomnijsnbsp;uan�fingenturfpecieSjUbinon pes non caput uni eft.nbsp;Cum igiturh�cincommoda fecumafFerat ilia tumul#nbsp;tuaria ledio,quid tandem rei eft,cur non ingrediamocnbsp;meliorem aliquam legendi rationem c cur non dodifliinbsp;morum hominum pr�ceptis obtemperemusf Nequenbsp;enim ignota eftuobis fententiaPlinij pr�cipientis.utnbsp;fuicuiufq� generis aurores diligenter eliganturtmuk�nbsp;enimutaitjlegendum eftjOon muka,quod fieaccipiennbsp;dumeffenemodubitatjf�pemukum^ eadem elTere#nbsp;legenda,neceffediftrahendum animum uarietatc ault;�nbsp;torum.ldemmonet Seneca,certis enim ingenijSjinquit,nbsp;immorat�

Bcro legere fe putet autoram is, qui obiter tantum infpe xeritaefalutauetit. Nam quemadmodumaiunt,amidnbsp;fenfum deprehendi non poffe, priufquamcum eo mulnbsp;tosfalismodioscderisjltadiumukumcg habendus eftnbsp;in manibus autorjterum atqg iterum euoluendus,dumnbsp;fiat fan's familiariter notus, dum illius fententi�, illiusnbsp;uerbaficinfideantnbi,utcumopus eft,nonptocul ac*nbsp;cetfenda aut qu�renda fint,fed ultro fc tibi ofFcranr.nbsp;Contra,qocmadmodumimmodicuscibus,quia con�nbsp;coqui non pote�,in crudos humores d�g�n�r�t qui nonbsp;modo non alunt corpus, fed naturalem etiam fuccumnbsp;ftrangulant, Ira cum muka legetis fottafl�s fiet, ut con^nbsp;fufaneamquandamdo�rinam tibicompares,fed ilianbsp;magis hebetabit ac obruet ingenium qu�m perpoliet.nbsp;Nihil enim certi, non res, non uerba, in tanta uarietatenbsp;ledionis reliquumtibi fades. Verba undequaq? emengt;nbsp;dicanda crunr,quoties dicereinftitaeris, quorum miranbsp;diffimilitudoeritjiieij magis inter fefimiles fententi�nbsp;eruntexuatijslods autorum nullo iudicioautdele�unbsp;transfeript�. Deniqi in rota oratione uelut �gti fomnijsnbsp;uan�fingenturfpedes,ubinon pes non caputunieft.nbsp;Cum igiturh�cincommoda fecumafferat ilia tumul^nbsp;tuaria le�io,quid tandem rei eft, cur non ingrediamutnbsp;meiiorem aliquam legendi rationem c cur non do�ifl*nbsp;morum hominumpr�ceptis obtempetemuscNequenbsp;enim ignora eftuobis fententiaPlinij pr�cipientis,utnbsp;fuicuiufqg generis aurores diligenter eligantur:mukunbsp;enimutaitjegendum eftjOon muka, quod fie accipieiinbsp;dumeffenemodubitatjf�pemukum^ eadem efferCi�nbsp;legenda,neceffediftrahendum animum uarietate au^nbsp;torum.Idemmonet Seneca,certis enimingentjSjinquit,nbsp;imniorari

�tUttioratiacinnutfiri oportet,fi uelis ajiquid trahere, quod in animo fidcIiterfedcat.N� Delphic� ullum oranbsp;culu uerius effcexperiemini, fi ueftra ftudia ad calculosnbsp;uocabitis 8L ratiocinabimini, quanta lucri attuletit ali onbsp;qn�dounusaotortcrautquaterrele�us,amp;adid confenbsp;tetis e3,qu� ex multis alijs libellis obiter infpe�is in ani*nbsp;moh�ferunt.Intelligetis enimmulto uberiores fru�usnbsp;uosexuno illo libro, qu�m exreliquatotabibliothecanbsp;percepiffe. Accedit hue, quod ficut alias artes imitationbsp;docuit, ita in his no (Iris ftudqs,nifi ad aliquod cert� exnbsp;emplardirigamLisanim�,nihiIeiFiciemusdignumlaunbsp;de- Videtisenim eos quifculpere,qui pingere,qui canenbsp;te difcuntjCligerealiquem magiftru, cuius effe qu�m finbsp;milimiftudeant.Nc^ uero exigunthancdiligenci�infenbsp;tiores artes,82 non flagitant eand� hg maxime uitg 8^ renbsp;gendacuR.erumpub.artes,inquibusuosuerfamini.N5nbsp;fnim fan�s intelligitis quid onerisfuftineatis,fi n�cogi�nbsp;tatishasliterasadquasadhibiti eftiSjComparandaseflenbsp;lumad priuat�uitam re�einfl:ituenda,t�ad ciuitates renbsp;8�das,adiudiciaten�da,adreligiones conferuandas,denbsp;nieg ad omnes uit� partes gubern�das.Quarefi alig mes�nbsp;diocres,et tanqu� fecudg daffis artes percipi n� poffur,nbsp;nifiadeerta exemplaria manus diKigatur,qu�to minusnbsp;has difficiliores c�fequcmur,nifi propofuerimus nobisnbsp;aliquem adimitandum,quem tota mente atqg totoaninbsp;hiointueamur,qui regatomnia confilianoftra.uelinnbsp;dicendo,ucletiam in rebus gerendis. Nonne grauiffii�nbsp;h�us Poeca Vergilius,cum lignificare uelletjqu�effecnbsp;optima ratio Principisad eximiam uirtutem inftituen^nbsp;dijfingit Euandrum adiungere adolcfcentem filiumnbsp;Acne�, �d pr�ciperegnato, ut inde a prima puerteianbsp;Aeneam

Z en earn cfFingereamp; imirariftudcat. Siccnimad ZenCilt; am ait,cum illi puetumcommendat:

fu b tc tolcra re magiftro Militiamamp;graucMartisopuSjtuacerncrefa�anbsp;Zdfuefcat,primisamp;tcmireturabannis.

SenfitcnimPoecaartcmillam imperandijUna omniu longe pr�ftantiffimam,ncminem adfequi pofle, nifi fenbsp;ad alicuius fummi u iri imitationcni totum compoiiat,nbsp;cuius di�a,fa�a,confilia^ omnia ob oculos pofita ha#nbsp;beatjadqu�ruumipfecurfumdirigat.Quanquamau#nbsp;tern h�noftr�artes dignitatelongeinfra beneimperannbsp;di fcientiam pofit� effe exiftimentur, tarnen difficukatenbsp;illipareseffenemodubitarepoteft,fl modo expende#nbsp;rit,quanti negocq fir,tarn multarum rerum cognitio#nbsp;nem,pr�tereamcdiocremquandamfacultatcm dicennbsp;di exponcndi, q ure re�a effe perfpexctis, parare. Eftnbsp;enim profedo una de difficilimis artibus uel mediocrisnbsp;eloquentia.Q.uareftinleuioribusartibusfineimitatio#nbsp;ne effici nihil poteft,eloquentiam neputabimus noSnbsp;fineilloadminiculo confequi poffce Ciceroni nonut#nbsp;detut: Nam apud huncZntonius ante omnia pr�cipir,nbsp;ut eligamusaliquem,cuius nosfimiles effeuclimus,82nbsp;fummacontentioneanimieffingamus,att5 imitemutnbsp;inilloeaqu�maximeexcellunt. Quod fiigitur imita#nbsp;tiotantopercneceffariaeft,necimitari qiienqua poffi#nbsp;muSjquemnonpenitusnotum habcamus,non rclin#nbsp;quiturdubium,qLnn dill legendi fint aliquot optimi li#nbsp;belli. Vt enim qui femel oppid� aliquod pr�terue�usnbsp;eft,non omnes urbis iiicos,non ciuitatis mores,non honbsp;minum loci eius ingeniaftatim didicit,ltaconfiiiaacnbsp;fententias, aut fermonis compofitionem in autore,qu^nbsp;fem ci

INHEf�ODVJW. iit flt;fn�elpcrcutriftijn�ftatimanimaduerterepotutft�jfednbsp;diuineoc�morandumeftjfiuoles aldus introfpicere*nbsp;�atn uteius aliquam fimilitudincm adfcquaris, ut uer*nbsp;baillius in promptu habeascumopuseft,ut fetmonisnbsp;compofido non fit illi abfimilis,hocuero fine perp�tuanbsp;le�ioneefFicinonporeft.�n n� uidemus pi�orescumnbsp;�ultum alicuius depingunt,quam f�pe refpiciant adnbsp;cxemplarcqu�mc�tentisoculisomneslineas contemnbsp;plenturc Itanobis nunquamdeqciendioculi cruntabnbsp;Co autore quem perdifcendutn inmanus accepinius,nbsp;quem^imitandumcffe aliquo modo duximus. Nonnbsp;difputo nunc de tota imitandi fadone,fed hoe tnonerenbsp;tantum uolui,oportere nos in his ftudijs noftds haberenbsp;certas quafdam fententias Temper ob oculos, ex quibusnbsp;�el de modbus uel de rebus alijs iudiciumfaciamus,02nbsp;adquasrefcramus nos,quacunqg de re difputabimus.nbsp;heinde qu�dam iltuend� componend�^ otationisnbsp;tenenda forma eftamp;chara�er, fimilis ueteri Si. pure Lanbsp;tino fermoni,quorum utrun^ deeft iftis,qui unum hocnbsp;ftudium habentperomnes auroresgraflandi. Nameunbsp;fine dele�u omnes fententias congcrant, n� poteftnbsp;t�uthabeantcertasaliquaspropoOtas,quasiniudicannbsp;do fequantur.Deindecidus tota return natura mutabi^nbsp;tnr,qo�m fier ut iufta orationis ftru�ura utantut hi, quinbsp;don ad aliquorum ex ueteribus imitationem fefe contunbsp;�cdnt.Ita^ uidemus eorumorationem, qui quanquamnbsp;diultalegerint,tamen in componenda oratione,cumnbsp;dullam ueterem formam imitantur, perfimilem effenbsp;tnendici pallio,cui paftim lacerato, omnis generis pannbsp;diculi afliiti funt. Nam tota iftorum oratio ex diffimili#nbsp;�dis�Juerbisamp;fententijscongefta,alias longas habet 'nbsp;KK circundu*

fis P R' AB P A T I circundu�iones.ali�sabrupta quedam amp;:mutila rticttlnbsp;bi;a,ali�s obfoletas ab ukimaantiquitate petitas figigt;nbsp;tas,quas non intelligat fi reuiuifcatipfa Euandri mater,nbsp;alias iiocabula nona amp; in media barbarie nata. Portonbsp;cum illa difl�militudo obfcuritatem pariat, Simaximiinbsp;uitiumorationisfitobfcuritas,quistale dicendi genusnbsp;non oderit i quis non fugiendum uelis, ut ira dicam,82nbsp;remis fentiat f Quae cumira fint,quis non fareatur fatiusnbsp;�ffe,paucos fcriptores, fed optimos fubinde legere,nbsp;coscg familiariffimos nobis facere,qu�m tumukuaria Icnbsp;�ione per omnia bibliopolia uagati, pr�fcrtim cu hocnbsp;niti) habeat ea res, ut in mukos malos libros opera col��nbsp;locetuc,undeuelutcontagione aut prauas opiniones,�nbsp;autcorruptumfermonisgenuscontrabas,qu� pofteanbsp;dedifcereimmenfinegocij eft.pr�fertimfi ftatim rudenbsp;amp;: recens Ingenium infecerint. Nam fi motus corporisnbsp;�jitiofus,qualemin Alexandro notauerunt,confuctadinbsp;ne duratuSjCorrigi poftea niilia ratione poteft,qu�fpesnbsp;eft ex animo perniciofasopiniones, cumiam alte radi^nbsp;cesegerunt,euenipoflre,aut emcndari fermonis uitia,nbsp;quorum natu ram tibi feceris r Danda igirur opera eft ft�nbsp;timutoptimis imbuamur,�i perinde at^uenenaca^'nbsp;�endafunt5lt;rprocularcenda,qu�funtoptimisdifl�minbsp;lia. Habens mei confilij rationem,cur utquifijautotnbsp;oprimiiseftjiraf�piffime relegendum effe exiftimem,nbsp;quodquifquisfequendumfibieffeftatuetjis reipfaexpenbsp;tieturunamhaueeffead folidam eruditionemcompanbsp;randam uiam,alioru uero laboribus acuigilqs fruduninbsp;minime refpondere. Sed cum Hefiodum femper do^nbsp;P^��^*f^cerint,ex eo genere autorunbsp;Ij�ihi��epifus cft,quinonfem�ltant�in^iciendifunr:nbsp;Quare

Ouarc corn, quanquani non plan� ignotum uobis rcle gendum fumpfi. Ncq? mcuni confilium leprehcndetis,nbsp;opinor,ficogitabitis,quanrasutilirares,rametficxiguusnbsp;libelkis.adferrequeat. Etquiapnncipioinomnibusnenbsp;gocijs conftituendum eft,qu� utilitas ex unoquoc^ gefnbsp;iierelabonspetatur,nosquocgmonebimus,quidcxpenbsp;�arcacflagitarecommodi ex Hefiodiledione debea*nbsp;tis.Eftenimexomnibusautotibus ucluerborumuclrenbsp;tumfcientiapetenda.Hefiodus autem Gr�cedifcenngt;nbsp;bus magnum uocabulorum numerum fuppedicar.Ecnbsp;quoniam alicubi hilaiiores defcriptiones c�tinefjerianinbsp;i�iqui Latinedifcunrab eo qu�dam honefta cxemplanbsp;copiofifcrmonis, amp;rationem quandamornandarumnbsp;fcntentiarum mutuari poffiint. Nam lingua diuetisnbsp;fenCjtamenuo-luntateGr�cis Latini,in difponenda,aninbsp;plificanda,afcg illufttanda oratione fimilcsfunt. Itaignbsp;duo fummi apud La�inos Poetar, Vergilius amp; Ouidius,nbsp;non modo locos eins quofdam imita�funtjfedmultosnbsp;�erficulos pen�ad uerbum exprefferunt, quor� exetnnbsp;pianos commonefaciuntjquomodo adnofttosufus,nbsp;iion tantum cetti quidam flofculi exhuiufmodiauto*nbsp;tibus decerpendifintjfedinomni fermone inuenien�snbsp;doprudentia.in explicando proprietas, perfpicuitas,nbsp;amp; copia,in difponendo diligentia imitanda fit. Sed denbsp;bac parte quia fatis dicijnifi inter enattandum conferannbsp;�urLatina cum GraeciSjamp;omnes figur� digito often��nbsp;dantur, non poteft, nolo in pr�fentia longior effe,fednbsp;intcrpretati�e uelut in re praefenti indicabimuSjquosnbsp;locos hincfumpferint fcriptores Latini,amp; quid imitari,nbsp;quid^excerpereipfidebeamus. Etenim tametfiadpa*nbsp;lt;cat propter urilia prgcepra magis propter uerborumnbsp;KK i) ornatum

ornatum in admiratione hoc poema fm'ffe,tam� quan tumuis res falubres nemo legiflet, nifi c�mendationemnbsp;quandam habuiffent ex genere fermonis, amp; gratiamnbsp;cl egantia carminis addidiffet, Neque profefto uetuftanbsp;tem ferre potuiffer, nifi returngrauitati uenuftifftmumnbsp;genus uerborum tanquam illecebrasquafdam adiun^nbsp;xiffet.Noneftautem obfcutu quantum amarint Grgcinbsp;hoc catmen,quanta cura adferuauerinc,quia Paufaniasnbsp;aitfe uidiffe in Helicone antiquiffimum monumentunbsp;plumbeas tabulas, in quibus hoc poema fctipt� fuerir.nbsp;Sed uenio ad alteram pattern, amp;exponam quid ad tefnbsp;rum fcicntiam le�io eius conducat, in qua profefto nonbsp;minus quam in uerbis elaborandum eft. Quia non monbsp;do inanis eft oratio,nifi res honeftas ct utiles continear,nbsp;fed etiam copiam omnem dicendireru fcientia genuit.nbsp;Non Dij tant� mali petmittanr,ut cadat in eos eloquennbsp;tia, qui nulla uirtutispt�cepta, nulla officia, nullas uitgnbsp;leges,nullasreligionesnot�t,qui^ nullam naturaliumnbsp;caufarumaceuentuum cognitionem habent* Nam 62nbsp;Horatiuseumquiarerucognitionenonfatisinftruftusnbsp;cft,negatidoneum effead fcribcndum,cum ait;

Scribendi refte fapere eft 82 principium 82 fons. Ermultis uerfibus exponit poftca,quarum return faen��nbsp;tiamrequiratinco,quifedifertum perhiberiuelirProjsnbsp;inde ita inducite animum, ut fentiatis uobis in hoccut^nbsp;hculoftudiorum,primum magnamquandam 82cogt;nbsp;piofamuerboru fupelleftilcm parandam efle.utcxpli*nbsp;care,cum degrauibus rebus alrj docendi � uobis erunr,nbsp;cum dignitate res obfcuras,eis% lumen addere poffitis;nbsp;deinde etiamomnium reru percipiendam doftrinamnbsp;eftCjqu� rum ad noftram uitam refteinftituendam,nbsp;turn ad

IN H E S r O D V M. t�fn ad orationem illuftcandam conducunt. Etcnimnbsp;cum aiit de natura rerum,aut de moribus, aut dereligionbsp;nibusinhacciuiliuit�confuetudinef�pe docendi fintnbsp;honiines,ent plan� oV�* Avg�p,is, qui quanquamnbsp;niediocris uerborumcopia in numerato fir, tarnen resnbsp;non fan�s perfpe�asamp;exploratas habet. Neij enim di^nbsp;cere quifquam de re parum nota perfpicue poteft, ut 62nbsp;apudPlatonem Socrates inquitj�if�pemonet Cicero,nbsp;62Horatiuscuniait:

Verba^ prouifam rem non inuita fequentur. fignificauit,fieri non poffe,utfeultro magno numeronbsp;ofFerant uerba, nifi caufam bene meditatam habeas.nbsp;Quod cum itafit,nonfuntpr�termittendi libri, qui denbsp;terum natura,aut demoribus pr�ceperunt. Ne� tam�nbsp;legendi omnes, fed elig�di o ptimi, qui^ alere eloquennbsp;tiampoirint,quiafer�inbarbacisrcriptoribus nontancnbsp;tumfermonisfpurciciesjfed etiamalia nitiafunt.PIeri^nbsp;tes quas profitentur non fatis notas habuerunt, plerifqgnbsp;tatio docendi defuit,82fi return peritian�defueritjquanbsp;de re nunc longius dici n� poteft. Hefiodi autem prio�nbsp;libellustotus ��iKog eftjpofteriordumagricultur� praenbsp;cepta tradir,ortus 82 occafus fyderum,multa^alia qua�nbsp;adnaturam cognofcendamfaciunr,complc�itur.R.e�nbsp;quiretis igitur expriorelibello morum pr�cepta, quoanbsp;�liamnificertislegibus82fententijs moniti �2adfuefa�snbsp;�i,honefta � tutpibus difcernere didicerimus,82 amplenbsp;fti ea qu� decent, fugere contraria conemu r, re�einftisnbsp;^^liuitanonpoteft.Honeftiff�m� qu�ij grauiflim�^nbsp;deomnibus officijsfententi� ob oculos effe pofit� de^nbsp;�cntjad quas omnes uit� pactes, uelut ad Cynofuramnbsp;�^�Jtfutnfuumnauta: ditiguntjcomparemus. Sed quo^nbsp;'nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;KK iq niatn

niam Hefiodi pr�ccpta quibufdam ideo pariitti pr�3 bantur, quia gentilis homo uidetur ali�na �i. pugnan*nbsp;tia cum noftra religione docuifle, hicerror uulgoexi^nbsp;mendus eft. Quanquamautemlongior eft ilia difputanbsp;tiOj qu�m ut hic explicari rota poffit, rame iudicaui openbsp;r�preciummefa�urumeffe,l�cxponerem qu� uisfirgt;nbsp;qu�cgautoritas eorum pr�ceptorum �qu�tum Hefio*nbsp;duSjtum ali) multi fapientcs amp;do�iuiricum animad#nbsp;ucrtiffent,nobis � natura propofita effcjdeprehenfa ex*'nbsp;pofuerunr,8Cinlitcrasretulerunt,utcommonefacerencnbsp;cos, qui propter infirmitatem ingeniorum aut �tatis,nbsp;aut etiam confuetudine in tot malis exemplis depraua*�nbsp;tijCernere ipfi eadem non poffent. Proinde fie ftatue^nbsp;mus, nihilo minus diuinapr�ceptacffeea qu� � fenfunbsp;communi �i natur� iudicio mutuati dodi hominesnbsp;gentiles,literis m3ndarunt,qu�m qu� extant inipfisnbsp;faxeis Mofi tabulis. Eft enim in confeffo humang men*nbsp;tidiuinitusinfculptas effe quafdam leges demoribus,nbsp;qualesfuntzNemineml�dendum effetcolendos effenbsp;parentes : bene merentibus habend� effegratiam : Ma*nbsp;gifttatibusparend�effe:alendosamp; defendendos effenbsp;eos qui noftr� fidei commiffi funt : pafta feruanda effe.nbsp;Has cumfani quidam homines deprehenfas oftende*nbsp;rintimperitis,quid eft curnonamp;S uocemus diuinasle*nbsp;ges,6� pareamus eis tanquam diuin� uoci cNeque illenbsp;ipfe c�leftis Pater pluris � nobis fieri eas leges uoluitnbsp;quas in faxo fcripfit,^ quas in ipfosanimorum noftrq*nbsp;turn fenfus imprefferat, quas^, ut Paulus air, in cordi*nbsp;bushomin�fcripfetatjdequibusficintcrfeomnesho*nbsp;mines confentiunt, ut nulla tam fera barbaries fit,niillinbsp;pmperditemal�quinonamp;fentiant amp;:fateantuc re�a

� N H g $ � '0 D V Jf� tji ^ire,qu� i'ILt fententi� pr�fcribunt,qui^ cuoi non ob^nbsp;iemp�rarunt,nonipripcccawni accufent acdamnentnbsp;fuum,qui^non uereantur numen exifterealiquod, cuinbsp;Oelfinulli unquam mortales refcifcantfa�um,pcenasnbsp;datufifinr. Nulla cam immanis natio eft, qu� non tacinbsp;iam3leficos,crndeles,ingratosoderitacafpernetur,pronbsp;bet^ea qu� focictatem inter fegenerishumanideuins�nbsp;ciunt. Nam �dhos qui hofpiresm3�ant,quifenes pa�nbsp;1res trucidant, qui nullam coniugiorum fidemcolunr,nbsp;fiadmoneantur,natura fated cogitjindignafehomini?nbsp;busfacete.laminhisquifibialtcuius flagitij c�fcij funr,nbsp;cruciatusamp;terrorestanti mente exagitant, ut adpareatnbsp;diuin�quandamuimeffe,qu�admiffi fcelerispuderenbsp;cogar,qu�^impendentisfupplicij met�incutiat.Suntnbsp;igiturinhumanisanimiscert� demoribus leges,qu�nbsp;tumpduatam uitam regunt,tumconftituercactenerenbsp;kefpub. indicia exercerCj�^focietatem homin�defen�nbsp;deredocuerunt. Et ut fatemur nos diuinitusconditosnbsp;�fie ac propagatijita dubitare non debemus, quin � coenbsp;lo in banc uit�attulcrimus illas uit�leges , �iillos igniiinbsp;culos,qui8doftendunt honefta,�2 admonent fernpecnbsp;pt�effe numen infpe�areomniahomin� confilia acnbsp;faaa,de^fceleratis fupplici� fumere folere. Paulus ali^nbsp;cubi huiufmodi fententias ueritatem Dci ad pellat,cumnbsp;�elletfignificare bas opiniones non errore quodam �nbsp;�naioribus permanus effe traditas,nec temcre uel obre��nbsp;pfiffenobis,uelinanimis b�rctc,fed adeo mentibusnbsp;noftdsinfixaseire,ita,utciiciaut erui nullaui pofl�nt.nbsp;Egocum expendo autorit�rem haram Iegum,amp;ani?nbsp;maduerto, qu�mreligiofecoli cas Deus poftulet.com^nbsp;niOH�orprofe�Oj�Cearumfcriptocibus magiscapior:nbsp;agnofco

agnofco cnim non fine mente,ut ille ait, fine num�rit ciiuum,h�c ab illis nobis uiuendi pr�cepta traditaefie.nbsp;Quare nonfatis intelligunt horum feriptorum confi*nbsp;lia,qui non perfpiciunt undetot honefta pr�cepta,totnbsp;graues fententi� manarint- De religione aliter docentnbsp;nos Chriftian� litera�jed deciuilis uit�confuetudine,nbsp;c�munibusnatur�pratceptis par�re nos Chriftusuogt;nbsp;luit : Neqg uero nihil ad Chriftianum pertinet ciuilis uinbsp;t�confuetudo.Non funtigitur pr�termittenda,fiquanbsp;dodi amp; periti homines ea de remonucrunt- Nullius aunbsp;tem Philofophi c�mentarios Hefiodo pr�ferri uelim,nbsp;tanta cft amp; grau iras in docendo amp; fim plicitas. llli f�pe,nbsp;dum ad uiuum omnia refecare ftudent, dum odiofe ri*nbsp;xantur, altercando ueritatem amittunt. Nam,ut alianbsp;omittam, pl eriqg Philofophorum, Deum adminiftra*nbsp;tione rerum fubmouent, negant^ ei res mortalium eu*nbsp;r�effc.Netj animaduertunr,abipfa natura nos com*nbsp;moneri,effealiquammentem,qu�h�chumanarcgat,nbsp;bonos feruetjimprobos puniat. Melius igitur Hefio*nbsp;dus,qui iniuftici� pr�ceptis flagitiofis grauifl�mas p�*nbsp;nasinterminatur,pr�mia bonis pollicctur. Venir mihinbsp;inmentem Luciani,qui,utfolet,petiocumcum Hefio*nbsp;do expoftulat,cur,cum pollicitusfitfefcripturum -t-kt�nbsp;i�FT� xfl� T�� fcW�^xRrrtjpr�fentiaamp;futurajnihil tarnennbsp;pt�dixerir,nulla rerum futurarum uaticinia reliquerit.nbsp;Ego uero n� tam uaticinari duco Chald�os illos, quosnbsp;uocant,qui pr�dicunt,uterin al�a,feu ludo talorum ui*nbsp;flurusfit,autetiam, quitempeftatum uiccs pt�uidenr,nbsp;qu�m Hefiodumexconfilijshominumexitus �deafusnbsp;coniedantem. Ea diuinatio amp; ex certifl�mis orra caufisnbsp;efij�i bono uiro digniffima, qua �i. multos alios �i Planbsp;tonem

I N H E s r o D V M. �3S toneh Dfum de Dionyfio uidemus, quando calamito*nbsp;ftim Tyrannidisexitum pr�dixit.Netj aliud pr�diftio*nbsp;numgenusad uitamutiIiuseft;cuifiNcro,fiDomitia*nbsp;ims,amp; pleriij alij fidem potiiis adhibuiffent, quam ua#nbsp;nispromiffisariolorum,inrantascalamitates non incinbsp;diffent. Nos uero cum Hefiodum audimus commemonbsp;tantemjqu�fuppliciaimprobisimpendeant,nonhu#nbsp;�nanaaliqua/eddiuinauocenos � turpitudineabfter��nbsp;terij�i ad uirtutem colendam inuirari cxiftimemus.

Dixi de argumento prions libelli, poftcrior ortus 62 occafus fyderum,amp; plcratj (^vtrcx� continet. Et quiafonbsp;lent in fcholis quidam technici libelli de natura reruminbsp;proponi,qualesfuntuel defph�ra commentarius,uelnbsp;Ariftotelis uel de c�lo: uidetur mihi in hisnbsp;etiam aliquis locus Hefiodo tribuendus effe,quia tem^snbsp;porum uices,ortus fyderum, dierum fpacia, mira dilwnbsp;gentiaannotauitjuidetur^ interprimosapud Graecosnbsp;Aftronomiam attigiffe. Nec eius artiscontemnendusnbsp;autor Ariftoteli 82 Plinio uifus eft,qui aliquoties eius te^nbsp;ftimonium allegant.Eftautem cum omnium naturtenbsp;partium,tum maximecoeleftiummotuum,ct fyderumnbsp;perliberalis cognitio .Nec mihi iniuria Plato dixiffe ui#nbsp;detur,non homines,fed fuillumpecus effe,quicun^nbsp;�lullo eius artis ftudio tenentur.Nemo enim fuit unquanbsp;fanushomo,quietiamfialiasarteshominuminduftrianbsp;�xcogitatas effeiudicacet,n� uideret tantameffe Aftro#nbsp;��omi� pr�ftantiam ut neminem nifi Deum autoreranbsp;\ius82 repertorem faciendum putaret. Ita^82Mani#nbsp;^�us Ethnicus fcriptoc,negat potuiffe fieri, ut res tamnbsp;Ftocul�nobispofit� deprehendcrentur,nifi homini�nbsp;�nimisdiuinitusmouftcat� effent. Sic enim ait;

Quis forerhumano conatas pedoretantutn, Inui�t�s ut Dijs cupcrct Deus ipfe uider�

Senfit enina quaudam diuinitatis fimilitudinem efle, illarum return noticiam potuiffeconfequi. Nonlibecnbsp;auteni hoc tempore utilitates huius artis enumerate,nbsp;funtenim prop�moduminfinit�, SJqu�damitafuntnbsp;ob ocLilos pofit�,ut etiam ab indodis cerni queant�

Cum igitur Hefiodus grauifftmarum return praece�* ptacontineat,8^ad mores formandos,8lt;Juitamre�enbsp;inftituendam,�i ad cognitionem rer� naturalium con^nbsp;ducat,quis non digniffimum ledu iudicarequeatf Egonbsp;nero etiam f�perelegendum,8iaduerb�edifcendumnbsp;effecenfeo. Anfiinexcellentibus piduris contemplai!nbsp;disnunquamoculiexaturantur,fed quo diutius ineisnbsp;herentjcomagisadmiratiouidendi^cupiditas crefcit,nbsp;quis enim noftrum,quoties in templum uenit, non to��nbsp;ties refiftitad eas tabulas quas ibi uel Durerus,uelnoftecnbsp;Lucas pofuit, no idem accidat in egregio poemate connbsp;fyderando r Truncum ac caudicem ilium profedo dicenbsp;, te nihil uereat, cui fatis eft femel aut iterum excellens 82nbsp;ornatum carmen legiffe.Proinde,ficutapudVirgiliuninbsp;tnirabilicupiditate acl�ticia intuetur c�lo demiffuninbsp;clypeum Aeneas,82argumentum in eo celatum dili�*nbsp;genterconfyderat,cum quidem eum non modo opetisnbsp;uatietaSjfed etiam ilia return futurarupraeftigia �C comnbsp;mouent 82 detinent, deni^

Explcrinequit,ar^oculos perfingulauoluif, Miratur^ inter^ manus 82 brachia uetfat.

Ita82nos nunquam facietas aut faftidium legendi He* fiodi capiat, fed in eum affidue oculos defigite,omnesnbsp;locos diligentiffime excucite, 82 fenteniias eius uobi^

I fr H P S t 'O D V M. C�i ittf�ftiiliaresfacite, ut quories aliqua de re delibetabiagt;nbsp;tis,in menteuobis inahoneftiffimapr�ccpta iienianunbsp;Multumetiamfermoucfter ab illo transf�r�t, acmutuenbsp;tut. Nos quidem q uantum in hac ingeni) atqg erudi�iagt;nbsp;nis mediocritate pr�ftare poffumus, dabimusnbsp;op�fam,ne quem p�niteat nobis enacnbsp;rantibus hunc Poetam ope^

PRAEFATIO IN AESCHINIS ET

Demofthenis Orationes, Phil. Mel.

Onignoro equidemjquantumqnusfuba eam, quam^ ancipitem ac difFicilem remnbsp;fufcipiam, cum interpretationem harumnbsp;orationu Aefchinis ac Demofthenis polf-liceor. Nequeenimmediocris eftingenij

ptudentiffimoru Oratorum confilia, uirtutes^ in orai� lionepetrpicere,necuulgaris artificis,diuinasillorumnbsp;fententiaSjLatinis uerbisrepr?fentare,amp;tanquam imanbsp;ginemaliquamGt�c�orationisexhibere. Quid quodlnbsp;caufamipfamfine Gr�carum hiftoriarumcognitione,nbsp;fine feientia legum �C morum Atticotum, neadfequinbsp;Ruidempoffis. Nosucropr�ter esteras difficultatesminbsp;tainopiacommentariorumetiamlaboramus. Accedi�cnbsp;h�c,quod in alijs artibus ac litetis, tra�atione ftudijsnbsp;LL q hominuoi

honflnum,miilta � tenebris eruta luccmaccepete.Gra�^ ca qui excolerenc �i. illuftrarent, defuerunt ha�enus innbsp;hacnatione. Q.u�cuapudmecogito,fentio cquidcm,nbsp;in quod me difciimen conrjciam, cum fummor� Ora�nbsp;torumiaudatiffimas condones propono. Noloautemnbsp;longioreorationetementatem cxcufare,autdemearunbsp;uirium imbecillitate ambitiofius dicere.De animo acnbsp;uoluntate uerepr�dicare poffum,mefemperhocfpc^inbsp;�affe,utinhacfchola ftudiahoneftarum attium excitanbsp;cem. Neig nunc ob aliam caufam has orationes propo #nbsp;fuij^utiuLientutcm adoptimosautores amp;magiftros,nbsp;tumintelligendijtudicendi cognofcendos inuitarem.nbsp;Neqg ueroalienumuidebatutjtanquam guftum illorunbsp;faduris proponereeasorationes,quae dodoru omniunbsp;confcnfUjOmnibusin hocgenere fcriptis pr�feruntor,nbsp;�quibuSjtametfipleraig nos fugrant,tarnen poff�musnbsp;plurima decerpete,quibus ftudia noftra locupletentur,nbsp;Notus eftuerficulus;

Eft quodam prodire tenus fi non datur ultra. Proinde fperomenon d�Ficalter �bonisuiris ueniattinbsp;�mpetraturumeffejquod maius aliquanto negociumnbsp;fufcipio,^h�noftr�uiricul� uideanturlatur�:Nequenbsp;eniminfirmitatemmeamdiffimulo. Et tam� operamnbsp;dabOjUthanccura, diligentia, �i fide, qu� in primis innbsp;interpr�terequiritur,farciam� Seddemeo confiliodi*nbsp;cendum eft parcius, quod de eo pofteaex euentu iudi*nbsp;caturifitis. NuncofFicijfuicommonendi funtauditornbsp;tes,nam ut prudentes agricol� non fumunt operam innbsp;cxercendofterilifolo ,itain tradatione literar�infanianbsp;cft,attingercautorem,quinoftrisftudi)snihilf�ncrer.nbsp;Pumumitaqueconftituendumeftjqu�cunqgratioftu�nbsp;diorui�J

BT dem O STH. O RA T. �37 diorum fufcepta fuerit, quem fru�um nobis polliccan*nbsp;tur litcr�. Ego uero f�peali�s monui, ita inftituendumnbsp;cffeanimum,iitduashasuirtutcs,fcicnnamiudicandinbsp;dercbus humanis, amp; facultatem dicendijmemineritnbsp;bi omnibusneruisparandas�ffe.Etad h^Sjtanquaninbsp;ad fcopum, oportet referte uigilias, lucubrationes, de^nbsp;nilt;5 ftudia omnia.Nam qui aut non formarunt iudiciunbsp;Iiteris,ut intelligant return ac morum difcrimina, qu?c[}nbsp;in bonis,qu�in malisducenda fint, aut non poffunteanbsp;qu� fentiunt,perfpicuo fermone docere,hi mihi pr�tecnbsp;corporis fpeciem,nihilhumani habere uidentur.Deini�nbsp;delta inter feconiurarunrEruditio,8lt;:Eloquentia,ut dinbsp;uellere nullomodo pofl�s. Nam amp; orationem returnnbsp;fcientia ex fe ueluti gcnuit, oratio uiciffim res oftedir.nbsp;lam cgcutire in rebus iudicandis neceffe eft eos,qui redenbsp;dicendicurauacant,propterea nihil perinde mentenbsp;acuir,amp; excit�t, atfj contcntioilla Siftudium rede di:�nbsp;cendi. N� eft quod procul exempla petas. Nuperadeanbsp;qui Philofophiam profitebantur, non fan's perfpexerficnbsp;uimearumartiumquas docebant,quia exponere pec*nbsp;fpicua orationeea quf profitebantur, nemo conabarur�nbsp;t^roinde qui fead literas difeendas contulerunt,hifibinbsp;tgt;erfuadcant,amp;: oleum,quod aiunt, amp; operam fibi perinbsp;iuramefle,nificum return fcientia ftudium dicendiconnbsp;�unxerint. At hac de re alias diximus. Porto haru ora*nbsp;�ionum cognitioad utrunij multum conducit.Nam utnbsp;Hiilofophi pr�cepta demoribus tradidere,ita h� ora*nbsp;�iones bonorum acmalotumciuium exempla propo*nbsp;hunt, qu� multo effi'cacius uirtutis ftudium nobis comnbsp;*�iendant,qu�mfrigid�ill� pr�ceptiuncul�. Scipio*nbsp;hem ��plerofq[5 alios illuftres uiros aitSaluftius dicerenbsp;LL iij folitos.

foIitoSjCiim imagines maiorum inmerentur, uchemen tiffimeanimumfibiad uirtutcm acc�di, Q.ugautem bonbsp;neDeusmarmora,qu�ftatu�conferri cum his oratio*nbsp;nibus merentur f qu� alias improborum ciuium perni*nbsp;ciofa confilia,alias honellas uoluntates bonor� ciuiumnbsp;ita depingunt exprimant^, ut nullius faciem imitarinbsp;propius Apelles potuerit. Quare ita ftatuetis dehis duanbsp;busorationibus, abfolutiff�maqu�damexemplajinil*nbsp;�uftri fita loco,nobis oftendi,qu� c�moncfaciant, quidnbsp;incommunibus moribus meteaturlaudem, aut repte*nbsp;henfionem.Nam in infe�ando Demofthene,ueramnbsp;quandamimaginemfceleratgmentis fingit Aefchines.nbsp;Contra ille,cumuoluntatemoptimiciuisnegatfibide*nbsp;fuiffeunquam,boniuirifimulachrumfculpereuiderur�nbsp;Explicantur pr�terea multa maiorum inftituta, leges acnbsp;moresjmultaexemplajqu�funt obiter cauf� afperfa,innbsp;his orationibus inuenies. �ft enim fonus forenfis huiusnbsp;didionis,claflicofimilis,amp; plenior aliquanto,qu�mnbsp;hiftori�. Deni^ mihiuidenturomnes Reipub.gerend�nbsp;rationes melius hictradi, qu�m in ullis Philofophorunbsp;difputationibus. Etcum hilloriam nemo non hoc no*nbsp;mine plurimi faciat, quod omnium ciuilium ofFiciorunbsp;exempla tradat, quid huicorationu gencri tribuemus,nbsp;in quo exempla ilia amp;: confilia returngerendarum accunbsp;rattusamp;copiofius^Nam cumadpugnam hicinftrua*nbsp;mroratioJitjUtmaiorcnegocio iiluftrentur omnia re*nbsp;fteautfecusfa�a. Neqgueropr�fentes tantumaudito*nbsp;res fpe�abant,fed ad pofteros extare has orationes uo*nbsp;luereteftesfuoru confiliorum/eliquerunt^hfCjUtha*nbsp;berent pofteci non modOjUt ait Thucydides,nbsp;fx� fednbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;hoc eft, thefauru excmplorum. Quid

ET DEM O STH. O R AT. 63? autemdeeloquentiahorumdicamc�Nam h�c �ixci�nbsp;pua laus eft harumorationuni. Equidem infaniam,finbsp;*�ieoteftimonio,mea^uoce,acccderealiquidiUorun�nbsp;laudibus exiftimem. Quareprxconio Ciceronis con*nbsp;tend erimus,qui cum Acfchincm ampliffimis laudibusnbsp;Ornat, tarnen in Demofthcnica oratione,tantam elo*nbsp;quentiam effe iudicat, quanta includi in animis homi^nbsp;num polfit.Locos nonnulli decerpfere,undefpecimennbsp;aliquod eloquenti�iftorum caperetur,fed iielur, ft pr�*nbsp;claram ftatuam di(roluas,quanquam infit in fingulisnbsp;membrisfuus decor,tarnen minus dare percipiac fen#nbsp;tiri uenuftasuidetur, qu�m fi integra ftatua, uideas fuonbsp;qu�ij loco collocata. Ita malim uos int�gras orationesnbsp;oculis at^ animo c�templari, qu�m fententiolas quaf#nbsp;dam excerpere,e quibus reliqua oratio �ftimetur, ut exnbsp;�nguibusleonem aiunt.Nam fiuniucrfam tibi propo#nbsp;fueris,ibi uero fenties,non modo quibus uerborum aucnbsp;fcntentiarum figuris, fed quo confilio etiam, amp; qua fo#nbsp;licitudinedixerint,quam callide in populi aures irre#nbsp;pant,qu�m diligenter fefe communiant,ubi alactiusnbsp;procurrant in aduerfarium,ubi r�f�rant pedem ,ubi lu#nbsp;dificenturhoftem,qu�propriecauf� fint argumenta,nbsp;qu� ornamenta obiter acc�dant, quomodo in locosnbsp;communes � caufa expatientur, quo genere affe�uurtinbsp;acfermonis in fingulis cauf� partibus utantur. Qu�nbsp;omnia qui diligenterfpe�arit, n� iHc omnium huma#nbsp;norumoper� nihil admirabilius oratione effe ftatuet.nbsp;Quare uos adhortor optimi Auditores, ut diligenternbsp;has orationes cognofcatis,at(5 intueamini, faciet ea tesnbsp;amp;ad animi iudicium formandum,�i ad locupletan#nbsp;damfacultatem dicendi.

Toto c�lo errant,qui hos Oratores,nihil nifi nngai* CCS tabulas fuiffefcntiunt : fummis ingenijs pr�ditijma*nbsp;ximoierumufujingrauiflrmis caufisucrfatipcrdidiconbsp;rantjOaturasmultamm rerum,amp;uariasgercnd�Re{p.nbsp;rationestenebant. Hocilli inftrumentum,hanc fciengt;nbsp;tiam plurimatum return adferebant ad perpoliendamnbsp;orationcnt. Nam qu� de fortuna Demofthcnis dicitnbsp;Aefchines,nonfunt�plebeioingenio profe�a, Poft^nbsp;enim omnem uittutislandem illt detraxit, uerene,ni#nbsp;hil ad nos,pergit fortuna m iufeftatij�e U �tat Rem pub#nbsp;illi committere,ne priuata eius fortuna exitio fit urbi : uinbsp;ditenim profe�o uidit,noneffe communem,utuul#nbsp;gopurant,fortunam,necrationeautprudentia,quem#nbsp;admodumPhilofophi docuere,regi poffe. Qu�mcru#nbsp;deliterautcmf�uitin aduerfariumcum induftti� lau#nbsp;defpoliarjortunam etiam in omen uertit,utab eo tan*nbsp;quam � portento aliquo uoluntates hominum ali�ner.nbsp;QuidDemofthenesjcumCyrfili exemplumcomme#nbsp;moratf nonuidiffe putatis,quanta uis effet honeftatis,nbsp;quantum^ pulcherrimi fa�i mentiOjmulritudinis ani#nbsp;moSjCtiam in aduerfa fortuna delc�aret i Itaqg cum ai#nbsp;tiffimeintrofpexerint naturam rer�,amp; uim uirtutis,nbsp;amp;:preuiderintomniadi�urifapientiffime,dubitari nonbsp;debet,quin ad erudicndosanimoSjCorutraftatio plurinbsp;mumconducat. Verum funt,quibusparumreligiofeuinbsp;deor facere,quod tantum tribuo ethniciSj fed c� bis n�nbsp;libethoctemporerixarijTantuoptOjUtpietatemjCuiuSnbsp;fepr�textu uenditantjamp;ad religionis nomen confu#nbsp;giuntjtanquamintempla capitis rei,repr�ftarcaliquannbsp;do incipiant- Ego religioni n� modo n� officere has arnbsp;tes cxiftimojfed etiam ornamenta effe. Nam religionbsp;TrOhlTtKHff

�T DEJHOSTH. O RAT. *4� �T�XiT/x�f/difcipIinam,amp; ciuilia officia,qu�fcientianbsp;hutnanarumlitcrarumcontincntur,adprobat,amp;rdi*nbsp;giofe coli iabcr. Impietas cft in folo c�remptu ciuilinmnbsp;motum collocate. Quid quod finefcientia linguarum,nbsp;at^ dicendi atrium, non poffunt commode religionisnbsp;dogmata tra�ari. Quanto re�iuseratbeneficqsc�lcsnbsp;ftibusreligiofeuti,atquediligenter excolcre.

Nc9 enimdubium eft,quin diuinitus hoc tempore teftitut�fintliter�,utinrepurgandaEcdefiaftica do^nbsp;�rina rede pios adiuuarenr. Ita^ haudfeioian tilli rclfrfnbsp;gionem grauiusl�dant,qu�m qui inliteraspafl�mins�nbsp;ter imperiros,nonaliam ob culpam, qu�m quianon dinbsp;diceruntjdebacchantur.Id^hocmoleftiuseftbonisui*nbsp;dSjquia fan�ii�imum nomen Chrifti fuo furoripr�te* 'nbsp;xunt. Valeantifti.quandomorofioresfunr.qu�m�tpanbsp;dantur fe reprehendi.Vos interea officium ueftrum fa*nbsp;dte,6ipergitebonasliterasfedulo difeere, qu�cumadnbsp;religio nem confernandam, nonnihilmomencinbsp;habeanr, Chrifto gtatift�mum officiumnbsp;fac(etis,fi ftrennue eas pro*nbsp;pugnaueritis.

Pud LucanumC.C�farcumAegyptiofa cecdote decceleftibus motibus at^ efFe�tnbsp;buscolloquensjoftendicfen� folutnad�^nbsp;mirariillarom maximarum rerum do�rinbsp;nam,fed eriam inter arma tubas daffi��nbsp;ca,ei ak'quid impaccire iludij, Sic enim ait :nbsp;media inter pt�lia fempecnbsp;Stellarum c�ti^ plagis fu peris^ uacaui,nbsp;Eudoxifaftosnofter fuperabit Si annus.

�ta^ Repub.potitus,cumingentibello quaffatamrdti* fus erigereatq^ ornate ftudetet,iudiciareftituetet,legi��nbsp;bus pacem ac difciplinammuniret,addidit egregiumnbsp;ornamentum,ex hac dodrinade motibus c�leftibuS)nbsp;quod Siipfum necelTatium in uita ciuili efle uidit. An*nbsp;num enim emcndauit adhibito in confiliumSofigene,nbsp;nec falfo gibriatur fe Eudoxi faftos fuperaturum effe.nbsp;Tradlidit enim nouam menfium defcriptionem, no*nbsp;oam^ intercalandi ration�,c�modiorem Aegyptiacanbsp;SiGr�ca. Aliquanto poil Auguftus conturbatam innbsp;bellis ciuilibus anni ordinationem reftituit. Poll ali*nbsp;quotfeculaSiTheodofius fapiens Si bonus Princeps,nbsp;nonfolitmlmperijifed etf�mEcclefi� pace conftituta,nbsp;rurrus emendauit faftos, quia tempora iam flagitabancnbsp;corredionem. Nec uero recenseft exemplum, Princi*nbsp;pesin Rebufpub, anni defcriptionem iuxta motus coc*nbsp;lelies emendate. Solon etiam de Thaletis confilio no*nbsp;(as �quinodiotumcettas conftituit,Siannu Atticumnbsp;cotrexir.

gt; RAE F A T. I JSf PTOLEMAEVM. tortcxit. Quod^hcroum nominibus plcr�qj ftell�ins�nbsp;fignit�funr, banc cffeueramcaufam atbitror, quod pacnbsp;timilliipfihcroes, pattimalijboniPrincipcsabipfis ocnbsp;tijhuicdoarin�demotibusc�leftibusdcditi fucrunr,nbsp;�am^illuftraiiacpiopagadcorauerunc.Idco Pleiadesnbsp;dicuniurAtlantisfilig,quod ismonftrauerit quofdaninbsp;o.rtusamp;occafus,habent^ nomen ipf�ftell�,uelquianbsp;pl�tes propiusinnat�,tanqnamunum lumen efFiciut,nbsp;UelquiaPIeiadum circuitus,hoceft,occafus amp; onus conbsp;mode oftendit anniinitium amp; exitum, ueris amp; hyemisnbsp;principia-Ab Atlante Orion acceptamdo�rinam pro��nbsp;pagauit � Regnauit enim Orion in Tanagra Boeii�, ubinbsp;fedes fuit Atlantis,utfcribitPaufanias,in qua illefyderanbsp;fpeculatusefledicebatur.Hincfabul� natgfunedeOrionbsp;neamanre unam ex Pleiadibus. Et quia oriente Scot*nbsp;pio occidit Orion, finxerunt pofteaingeniofi homf��nbsp;Iles Orionem � Scorpiointerfedum efle. DeChironenbsp;edHerculcnonobfcureadfirmantfcriptores.fuifle eosnbsp;c�leftium motuum ftudiofos. Sed quid uetera qu�ri�nbsp;m us,cum recentior �tas habeat exempla digna memonbsp;�atu plurima;�Aiiquandiuftudiahuiusdoarin�uiguenbsp;mnt in regnoSaracenico,cumAlexandti�,tum alibi-Cum^deeflent Latinishominibus fontes arris,uidelii�nbsp;�et hic Ptolem�i liber,curauit eum Frideticus Impe*nbsp;tatorex Arabico fermonein Eatinum conuerti. Tunenbsp;mimamp; in Gracia quadamfatalicalamitateftudiauetcnbsp;tisPhilofophi�conticucrant. Paulo poft Alfonfus Lu�nbsp;fitani�Rex,tantum lucis huicartiattulit,ut nomen einsnbsp;ptopter tanti benefiet) memoriam omnibus eruditis �Cnbsp;prudentibusgratiffimumamp;chariffimum fit. Huiede��nbsp;D�tnus pr�cipue, quod extat erudita anni deferiptio,

quod non prorfus ignoramus Solern, ut apud Hornet rum Cimmerij. Acmagnitudobencficij teftatur n� hunbsp;manoconfiliofufccptacffeh�caRegeftudia,fed Deunbsp;utconfulcrechacinreuit�hominum,impuliffeanim�nbsp;ipfiusadhasartesiterumexcitandas. Hgc exemplalaunbsp;datiffimorum Regum fatis oftendunt,pernneread bogt;�nbsp;nos Sifapientes Principes curam huiusdoftrine confernbsp;uand�. Etfienimomnibushominibusnaruraacres fti^nbsp;mulos indidit, ad admirationcm Siconfideradonemnbsp;coeleftium motuum,propterea ut nos de Deo ^deim��nbsp;mortalirate noftraadmoneant, tam�multor� animinbsp;occupadftulns aut ptauis cupiditadbus,non fatis exau^nbsp;diuntnatur�uocem,qu�nosadh�cftudiaincitatat(5nbsp;hortatur.Sedfapientes Reges S�ftudiorumgubernatonbsp;tesprofpiceredecet,netantum ornamentum uita holt;�nbsp;minumamittat. Hosintelligeredecet Sidignitat� ha*nbsp;rum atrium amp;udlitatem, Quanqua enim fcio �C aliosnbsp;quofdamPrincipeshac�tatehanc dodrinammagni*nbsp;faccre,tamen quoniam tu earn ita colis, ut cum artifici*nbsp;bus ipfis certare pol��s,hunc librum tibi pr�cipue dedi*nbsp;careuoluimus,quodatbirramur8itibinoftrumofFiciiinbsp;eo fore gtadus,quia has artes intelligis acamas,6lt;: de*nbsp;fenfionemhuiusPhilofophi�cupidiusfufcipere erudinbsp;tos, $ alios. Etfi enim plena eft dignitatis amp; fuauitatisnbsp;haec Philofophia,8d uitg hominum udlifl�majtamen ianbsp;cetnegle�a, partim propter uulgi inertia, partim quianbsp;d�funt pr�mia huic honeftiffimo labori. Nonnullosnbsp;etiam deterrent peruerfaiudicia quorunda, qui habentnbsp;do�rin� titulos,qui nefcio cur tantopere infefti funtnbsp;huicPhilofophi�. Primum enim dulce cft,non modonbsp;�llam certiffim� motuum federn at^ harmoniam con�

. , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;derart

derarCjfedetiam inhisipfis demonftran�nibus,qiK:� bus motuumillorum ordo deprchenfus cft, eruditiffilt;=nbsp;mascog!tanones,�^:mcro quodam ncxu coh�renrcsnbsp;uidere,8lt;iquafiueftigiamcnnsintucr!,eue�� adcerutnnbsp;coeleftiumconfidcranonem- An non utracg res often�nbsp;diramp;: cflc Deum,et nos conditos effe,ut inueftigatis coenbsp;leftibusmotibusjintelligamus effc aliquam �ternaninbsp;menten�jopificemcoeliamp;noftrorum animor�,amp;gu�nbsp;bernarriceni omnium,quam cognofcerCjCui parerede�nbsp;bcamus.quod^immorralitatcm rcftare neceffe fit,cunbsp;certumfitnoseo nafci,ut perfpicuediuinitatemagno�nbsp;fcamus,86 eafruamur. Gum igitur amp;per fefe dele�etnbsp;confideratio pulcherrimaru return in natura, amp; fit duxnbsp;ad agnitionem Dei,mcra prauitas eft natur� in illis, quinbsp;hancdoarin3autuituperant,aut afpernantur. Sedutinbsp;liras,inquiunc,commendac artes, Affentior amp; probo idnbsp;quodpofueruntindefinitionearrisStoici,ut aliquamnbsp;adferatunaqu�libet utilit�rem ad uitam, Qu�eftin#nbsp;figniorftoliditas, quam non intclligere quanta futura,nbsp;fitbarbarieSjfinonteneaturcertaanni ratiofCIug con�nbsp;fufio negociorumagcndorum effet, atniffo hoc difcri�nbsp;hiine temporum f Q.u� effent hiftoriaru tenebr�, fublanbsp;�a enumerationeannorum f Non mundi initia cogitarinbsp;poffent,nondifcernireligionum exordia, n�lmperio*nbsp;furn mutationes ; deniqg horribilis caligo omnes hifto�nbsp;dasEcclefiafticasamp;�prophanasinuoIueret. Attj hacinnbsp;fetanta utilitas eft huius artis, ut facr�liter� iufferintnbsp;obferuari motus c�leftes, ad annorum fpacia,amp; inrei:^nbsp;Ualla conftituenda. Cum enim inquit Deus condi ftel�nbsp;*asutfintfigna,amp;;efficianttempor� difcrimina 8lt;i:anlt;nbsp;npSjCettcrequidtobferuationem. Quantum enim erit

annicufnculom,qua:initia,quicxitus nonobferuanr� Solis curfum r Itaij afpici Deus c�lum iubet, amp; motu�nbsp;leges contemplari,acinteruallatemporumconftituere�nbsp;Nec leue argumentum eft,fuiffe magna ftudia obfer*^nbsp;oandorum c�leftium moruum apud primos parentnbsp;tes ftatim initio^quod (�ngulari diligentia annorum 6^nbsp;menfium feriem inde uf^ � mundi primordijs annota*nbsp;runt. Non enim adeo accurateanno duodecim menfesnbsp;llatim atttibuiffent, metascutfus Solis conftituiflenr,innbsp;tra quas duodecim funt congreffus Lung amp; Solis. Et adnbsp;has conftitucndas,arte reliqua opus fuir. Non enim fi*nbsp;nealiqua cura amp; uia deprehendiueragquino�ia potuenbsp;iunr,quibusopuseft,ficertumanni initium tenereuo*nbsp;lumus. Sed quid opus eft longiore difputatione,cuninbsp;nemini obfcurum fit, ncceffaria effe ad plurimas uit�nbsp;partes, anni defcriptionemt^Reftant amp; ali� utilitates,nbsp;prodefi obferuario motus Solis ad regionum diftin�ionbsp;n� �C cofmographiam. Cum^ c�terg ftellg tanta arte renbsp;gantur, n� eftconfentane�nullos ad ufus eas effe con*nbsp;diras. Explodenda eft illaEpicurea Philofophia,quaenbsp;tollitfinalescaufas,amp; affirm�t earum omnes naturasnbsp;Siigitut funt finalescauf� c�teraruninbsp;terum,cur non dicemusetiam effe pulcherrimoru cor*nbsp;porumamp; perpetuorum motuum^Certitudoinmoto,nbsp;artem opificis indicat :Ars confilium accaufam finalemnbsp;neceffario compleditur. Itatj amp; c�terg ftell� baud du*nbsp;biefuos habent turn effe�us,tum fignificationcs in de*nbsp;mentis amp;ijs qu� inde gignuntur : Vt manifefta expe*nbsp;rientia, amp; omnibus feculis confenticns,teftatur con*nbsp;greffus ficcorum fyderum magnas ficcitates, humido*nbsp;{um^humidas t�peftatesefficeie� Ex hoc initio plera^nbsp;all�

a��aaercfequuntur,quorum obferuario in uira eftuti# lis,fiquis qu�ratphyficas fignificariones fine fuperfti?nbsp;tione,ut remperamentorum qualirates indinatio�nbsp;nes. Etfi autem non inftituam ex hoc loco integramnbsp;�ni�i THSnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;difputadonemjtamenilludaiFirmo

indigniffimu effe homine erudito �C. prorfus JSai'aviroi/, applaudere Epicuri deliramenns, ac fingere nullius caunbsp;fa cam certas leges motuum omnium Pianetarum connbsp;ftitutas cffe. Pindarus inquit :

iil.'Aat/fce nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;�viiJtojj tiiccdoiJ,

SapientiamelTeaitjtempeftatemucnturamtriduoante profpicere. Athae fignificariones magnas mutationesnbsp;non modo tempeftatum,fed etiam ciuilium return de^nbsp;nunciantjutoftenduteuentus quicomirantureclypfes,nbsp;amp; magnas Planetarum coniundiones� Nec ilia fignanbsp;pugnant cum religione.-cumcnim Deus eaamp;propo^nbsp;fuerit 62gubernet,ab ipfo regi euentus ftatuamus, eos^nbsp;nvitigari illis qui ad eum ueca pierare confugiunt, ccedanbsp;hius. Sed non dicam hoc loco plura de parte diuinattinbsp;*:p,ad motuum dodrinam tedeo. Qu� potcft effe /�ti�nbsp;utilior,quam quod ip fa motuum dodrina teftatutnbsp;�ffeDeum,utfupradixi?6�qu�dam p�dagogia cftualnbsp;�^eutilis ad confirmandas honeftas Sipias opinionesnbsp;de Deo in animis hominum c Quantam uim habet h jcnbsp;�^ogitatio in mentibus n�male inftitutis,confulat fuumnbsp;9uifqueanimum,quodfifaciet,fatebiturprofedo nonnbsp;Jacofibiprodeffead confirmandas pias opiniones denbsp;^eOjhancipfamagnitionem arris incoeleftibus moti^nbsp;Ol�S. Sicutamp;Paulusteftatur,Deum hoc opificium tantanbsp;f'^dum arte e� propofuiffe,ut hoc admonititeftimo#nbsp;*^*0 ipfum agnofceremus.Hanc utilit�rem fortaffis nonnbsp;magni

tnagni faciunt homines impcr�ti,fed quanta fit, ex eo iudicaripoteft,quod interPhilofophos fol�llif�eruntnbsp;prorfus �^40/, qui penitus abiecerunt coeleftium motu�nbsp;inquifitionem. C�teros motuumcertitudo confirma^nbsp;uit,ut non dubitarent effealiquam mentem,rerum opinbsp;ficem,8^gubernatricem,uthoneftiffimedifputatSocfanbsp;tes, amp; in Philebo apud Platonem, amp; alibi ap�dXeno^nbsp;phontem. AmemusigituthancPhilofophi�diuinituSnbsp;monftratam,amp;conferuemus,nos^in earc Deo grat�3nbsp;facereftatuamus,quicum nobis has pukherrimas artesnbsp;donauerir,poftulat,ut eas excolamus.nos^ earum coginbsp;tationead pietatemexufcitemus. Proinde cum Ptole��nbsp;m�umaccipies,inclpteRex,commendaritibidefenfionbsp;nem cum c�terarumbonarum atrium, tumuero etiaitinbsp;huiusPhilofophi�ftatues- Multumautoritasamp;munPnbsp;ficentia tua huicftudio prodeffe poterit.Necobfcura eftnbsp;hacin reuoluntas tua: Nam amp; aula tua amp; in Ecclelqs 6^nbsp;inAcademijsdofliffimos homines adrerumacftudionbsp;turn gubernationem prouehis, amp; in primis Regiurnnbsp;�(Te ducis,tueci Iitetas,quod quidem cum obalias cau^^nbsp;fas iure pr�dicatur,tum eo etiam, quia cum tibi magnonbsp;fit otnamento optimarum atrium fcientia�nbsp;diciiTimilIasabsteocnati decer.

M O D E S TI S S 1 M O ADOLESeENTI lufto Ion�fiho D.Do�otis lonaenbsp;Phil. Mel. S.D-

biagnopercprobari,��utadhortarercumte,tumc�tes� ^Ds adolefcentes ad hancPhilofophia� pattem, cuius innbsp;hoclibellotradunturelementa,fummo ftudio cogno�nbsp;fcendam at^ colendam:Aediturcnimhiclibellus,utnbsp;c�teris ftudiofis tecum communis fit.Quanta autemficnbsp;amp; dignitas �L utilitas Arithmetices, n� folum indicantnbsp;teftimonia doflorum homtnum, fed etiam declaratnbsp;�luotidianus uit� ufusjin quo res loquitur ipfa, n� poffenbsp;homines numerandi fcientiacarere. Sed ftudiofi confis�nbsp;derate debcnr, non folum quam utilitatcm indodis ar#nbsp;s aff�rant, fed etiam quem locum teneant,amp;quetiinbsp;habeant ufum apudeos,qui ad perfedam dodrinamnbsp;afpitant. Merito autem plurimi facienda eft Atithmetis�nbsp;ca,quiauna patefacitaditumad pr�ftantiflfimam Phi#nbsp;iofophi� pattem,uidelicet,ad cognitionem c�leftiumnbsp;corporum ac motuum, Eft^nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;adeo com#

*noda,ut ipfa ptaecepta reliqua artes fint facilim� ac prorfus obui�.Econtra uero hac deftituti uelut �livii�otnbsp;NN abalijs

abalijsartibus ptocul arccmut S: excludimut. Quare cum�rithmeticam difcicis, eadem opera cogicabitisgt;nbsp;uos maximam partem aliarum artium percipete. Illi uenbsp;ros plufquam frigidus fuerit ciccum pr�cordia fanguis,nbsp;quem h�c ingens utilicas n� inuitau er it ad hanc accemnbsp;difcendam,qu�Equidemquia maxime cognata eftnalt;�nbsp;tuc�hominis,facilimepercipitur,fi accedat mediocrisnbsp;�xercitatio.Manus,inquit ille,caufaeftfapientia?.figni#nbsp;ficans artes non pofleintegrecognofci,nifimanuspr�*nbsp;ceptaimiteturar^exerceat . Quod cum inalijsartibuJnbsp;ira (�t,tu m uero pt�dp u e Arith metica magnam exerci �nbsp;tationerequirit.Ideo memineriiis adolefcentes ufumnbsp;ad pr�ceptaadiungendumeffe. Tu uerochariflimclonbsp;na,hune libellum accipe fvf/ teyttS? tv^h, amp; cogitesnbsp;banc artem tibi eriam � teneris inchoandam exercennbsp;damefre,utpr�patestead maximarum return do�ri^nbsp;nam,ad quam natura te duciiudicamus.Indoles enimnbsp;tua perfpici poteft iaminprimisftudns,S^muIta Tuntnbsp;figna,quandamintepaterni ingenq iimilitudin� pro*nbsp;pagatam efle Quantum autem ingenio ualeat parer,nbsp;ipfius in oratione fplendor egregius, Qi. f�liciffima co*nbsp;piaindicant.�Quemtuquidem propones imitandumnbsp;atij efFingendum omni Audio,tibi^ hanc Ifocratisfeonbsp;tentiam animo in figes : iyi J�nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;vvoi

Vllumaptius ocnamentum ueftibulo ha* ius libell�qui aditum patefacit ad Geomenbsp;ttiam, addi pofTe ftatuebam, q uatn fym*nbsp;bolum�quod Plato infonbus fchol� fusnbsp;pinxifle dicitur, uiddicet, �y%�)M6Ty�T�-cv�/!�} amp;lt;rl76D. Multorum a�tconiefturas exer�ait huiasnbsp;diai interpretatio. Ajq iadicant Platonem � fchola tan*nbsp;quam pollutos 8C prophanos arcere imperitos Geomenbsp;tii�jcuius el em enta tune omnibus qui liberalitec infti*nbsp;tuebanturjftatim�tenenstradi folebant. Alt) transfe*nbsp;tuntad moreSjamp;fignificatumputant Philofophi� ftqnbsp;diofis,utGeometricaproportione mediocritatem at^nbsp;�quabilitatem quandam in omnibus ofFicijs confer*nbsp;�ent,quemadmodum inGorgia cum reptehendicnbsp;�niuftam opinionem Calliclis, inquit cum negligercnbsp;Ceometriam. Etfi autem fan's appatet ex fcriptis Plato*nbsp;ibeter eum exemplaGeomettica ad mores accom*nbsp;��odafle,ramen dubitari non poteft, quin in hoe fym*nbsp;bolofimuialiquid deordinedifciplinarum monuerir,nbsp;amp;inGeometria praeparandos effe fenferit eos.quiadnbsp;Philofophiam acceffuri effent. Eius fententig mult�granbsp;uiff�m� caufae funt.Non enim tantum releganda eftnbsp;^�cars ad mechanicos,qui �dificia,U3fa,aut alia exiguanbsp;corpora metiuntur,6ifi ea etiamexercitatio liberalemnbsp;N N ij do�rinam

do�niiJtti Gontinef5amp; magnas ad uit� utilit�res afferfj Sed Philofopho propter alias multas caufas opus Geonbsp;metti�fcientiaclndeenimoriuntur initia Phyfices.Etnbsp;paffim in omnibus partibus Phyfices plurim�demonnbsp;ftrationesexhacartefumuntur,qualesfuntprim�illar,nbsp;qu�oftendunt, mundum eflefinitum, non effe pl�tesnbsp;mundos,nullum effecorpus infinitum, funt enim h�cnbsp;ocra Phyfices exordia. Deinde cum demonftratione^nbsp;Geometric� maxime fintilluftres,nemofinealiquaco*nbsp;gnitione huius artis fatis perfpicir, q u? fit uis demonftranbsp;tionum,nemo fine ea erit artifex methodi.Quace QCnbsp;Plato'dixifjObeam caufam etiam difcendam effe Geo^nbsp;metriam,quia eiuscognitioconducatadhoc, utali�arnbsp;tes facilius amp; reflius percipiantur. Sed maxime illuftrisnbsp;utilitaseftinmetiendamagnitudineterr�, amp; c�leftiunbsp;corporum acfpaciorum. Eft^ h�c fumma laus Geomenbsp;tri�, quod non h�fit in exiguis amp; his inferioribus ma�'nbsp;chinis,fed euolauit in c�lum amp; humanas mentes hu*nbsp;mi abie�aSjtutfus in illam c�leftem federn fubuexir,82nbsp;admirandummundiopificium,amp; gubernation� eiusnbsp;nobis monftrauit.Denitj exulantes animos,in patrian*nbsp;acfamiliaritatemc�leftiumjatc�adeo ad agnitionemnbsp;Deitraduxit. Magnamenimuim habet ad confirmaiinbsp;dashoneftasopiniones deDeo,in animis hominum,nbsp;h�c�pfado�rina,inquamundiopificium8�guberna*nbsp;tio fpeftantur. Cum igitur fontes huius pr�ftanciffima�nbsp;partisPhilofophi� de motibus c�leftibus,magna exnbsp;parte fintinGeometria,fatisgtauiscaufaeft,quarePla^nbsp;tomonueritacceffuros ad Philofophiam,ut Geome�*nbsp;tri� ftudium adderent. Hoc exiftimo Platonem ilia in�*nbsp;fcriptionepr�cipHefignificaffe,quamhicrecitaui,utcu'nbsp;i.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;-nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;adolefcent�s

adolcfcentesadhortancuperem,ad expetcndatnhanc artem, qua utendum eft duce ad multas Philofophi�nbsp;partes, adderet aliquid ponderis noftr� orationi, Pla*nbsp;tonisautoritas.Q.uotiesigiturinmanusaccipienthuncnbsp;libellum ftudiofi,�lt;iin frontclegent Platonicaminfcri��nbsp;ptionem,cogitabunt fe admoneri uoce Platonis,fednbsp;uotis Kiudicijsomnium eruditorum,utmaximaruninbsp;utilitatucaufahanc artem expctant.Nec uero dubiuninbsp;cftjquinnaturasnondiftortas deledet perfefemenfusnbsp;tarumratio,utnaturacapimur numerorum collationenbsp;autconcentufonor�.Scd gencrofa amp; excelfa ingenia,nbsp;huiusutilitatismagnitudo accendere ad hlt;c ftudia,82nbsp;inflammare debet, quod h�c arsaditum patefacitadnbsp;illampr�ftantiff'imamPhilofophiam de rebus cceleftinbsp;bus,qu� quantum habeatdignitatis,quammukiplicilt;nbsp;1er profit hominum uitae, minimeobfeurum eft,pr�fecnbsp;tim ijs,qui non omnino abhorrent� uera: ueteris^ Phinbsp;lolophi� ftudijs. Scio has adhortationcs apud eos quinbsp;fordidis ing�ni�s pr�diti funt, nihil proficere, qui pr�*nbsp;ftantium difciplinarum dignitatem non profpiciunc^nbsp;atit fedantur quafdam uendibiliores artes, qu�ftus eaunbsp;fa.HoSjCum dupliciter fint �jztw/^tT�^T�/jUelmaximenbsp;^xcludit Plato. Nam 86 mentes habent monftrofas, 62nbsp;hiagno fcelcre tutbant proportionem Geometricam,nbsp;�umnon tribuunt fuam artibus dignitatem.Sedredanbsp;ingenia,etiammediocria,incitari poffunt ipfa artiumnbsp;�dmiratione,fi admoneantur,deinde fi accedat artifex,nbsp;flui commode tradat.Ideofpcroaliquoruftudia corn*nbsp;nioucripoire,te^miloannes,82tui fimiles adhortor,nbsp;Pi'imum,ut cogitetis afpirantibus ad ueram laudeminbsp;^�tendendum �fleotiinibus ingentj atcj animi uiribusi

utfolidamamp;perfe�am do�rinatn uobis cot�ip�rcris* qu� fit ufui Reipublic�. Hanc ad rem opus eft toto chonbsp;roattium,qu�ita inter fcdeuind� copulat�^ funt,utnbsp;infingulis multafint exalijs uicinisartibusaffiimenda.nbsp;H� uero du� Numerorum amp;Menfurarumfcicntia c�nbsp;�n Phyficis magnos habent ufus,tum uero totam dodrinbsp;nam de r�bus c�leftibus peperetunt. Ariftippum fet�r�nbsp;cum amiffis naufragio fortunis omnibus,ipfe tarnennbsp;cum paucis ad littus Rhodium faluus peruenifTet in ta^nbsp;bula, ambulantem in littorejGcometricas figuras innbsp;tnachinisquibufdamconfpexii�e. Quanquam autemnbsp;mare amp; uiatico eos exnerat,amp; in loca eiecerat ignota,t3nbsp;men confpedis illis figuris GeometriciSjiufTitfodos bonbsp;no animo effe,inquiens fe uidiflTe hominum ueftigia,nbsp;gratulatus^eftfibid^reliquis,quod non inbarbarumnbsp;littus eiedi effent,confirmauit^ humanit�rem erga honbsp;fpites ac naufragos non defutur� illis hominibus, a pudnbsp;quos harum artium ftudia colerentur. Vtinam ueronbsp;h�c hominum ueftigia qu�ibi in littoremiratus eft Arinbsp;ftippusjinfcholiseti� frequentiora effent. lacent enininbsp;deferta� �inegled� h� artes multis iam feculis. Namnbsp;ptoxima�tasiuuentutem abhacuera Philofophia adnbsp;infulfiffimascauillationesabduxetatrNuncpoftquaninbsp;h�explof� funt �fcholis,annitendumerat,ut pura^nbsp;natiua Philofophia traderetur,qux conduceret ad Coli^nbsp;dam dodrinam confequendam. Nam h�c noftra �tasnbsp;fatis commonefacitnos,quantum opus fit Reipub. petnbsp;fe�adodrina,quia multi paffim,tum inopia iudicij.nbsp;turn quia diferte explicate nihil poffunt, fparferunt,autnbsp;defenduntopiniones abfurdas�iconfufaneas,exqui*nbsp;bus in Ecdefia magna certamina, magn� diffenfionesnbsp;exticeiunt

JNGEOMETRIAH. tf/j ?Xt�tcrnnt-Nfcfinishor�mmalorumentullus,nif�adnbsp;Ocfam 8C eruditam ftudiorum ratioiiem iuuentus tcuonbsp;fata fucrit. Hanc ad rem conferreoperam hi qui prefuntnbsp;�ccIefixacReipublic�profc�o dcbebant.Sed eademnbsp;fura ad noftr� officium pertiner,hoc eft,ad eos qui do*nbsp;fent,aut difcuntinfcholis. Nam 8C noftrum munus ad!nbsp;Rgt;empub� pertinet.�Diuinitus in hac ftatione collocatinbsp;fumus,utdo�lt;inamutilem gencri humano confecue*nbsp;nius piopagemus.Et flagitat hanc d iligentiam Deusnbsp;parirer�do�oribus amp;difcipulis* Quare iuuenes cogt*nbsp;tent fe etiam Deo hoe ofFicij d eb ere, ut folidam Qi petfenbsp;�ani dodrinam expetant,profuturam Ecclefi� ac Rei*nbsp;pub. Quos in templa animos afferimus, eofdem dececnbsp;In fcholam aflFerre,uidelicet,utibi res diuinas cognofcanbsp;n�us,�:aliispatefaciamus.Siquisaenitinfcholam,tannbsp;tum ut inde auferat patticulam aliquam do�cin�,quasnbsp;pofl�tadquaeftum.autoftentationem confecri,is fciatnbsp;fepolIuerefan�ifTimado�rin� templa. Itaqgfimunusnbsp;fuum intelligent adolefcentesjfifcient quo animo uerfanbsp;ti in ftudijs debeant,facile impettabimus abingenijsnbsp;nonmonftrofiSjUtredeatqg otdine percipiant omnesnbsp;artes,ut non inanem eruditionis umbram, fed ueramnbsp;dodrinam aufetre conentur.Quofdamdeterretama*nbsp;thematis difFicultas,fed hi,quod cft iniquiffimum, an*nbsp;tepronunciantqu�minfpiciunt,priufquamdeguftaru�nbsp;elementa.abijciunt�idamnanttotumftudium.Certenbsp;initia fine magno negocio percipi polTunt, qu� ufuninbsp;habent in uita,8iin multis artibus. H�cfaltem priusconbsp;gnofei oportuit,qu�m pronunciarent de difficultate*nbsp;Deindeordo qui pr�fertim in Geometricis eft commonbsp;difl�musjeuat labocem,�i tnultuni addit lucis. Poftrenbsp;mo ubi^

mo ub�i� tradantur demonftrat�ones i qu* amp;fi in artii extrema parte,quafiinfaftigio,Iongiusrecedunt ab octinbsp;lis amp; confpe�u noftro, ut urbes, quas procul uidemus,nbsp;tarnen in c�teris partibus,quia magis obui� funt oculis,nbsp;multo minus habent difficultatis. Extrema ignauia cft,nbsp;prius abijeere ftudium,q ua'm periculum feceris � Et molnbsp;lities animi iniufta eft,nihil labon's uellefufcipcrein diifnbsp;fcendojcu quidem militia qu�dam fit, uerfari in literis,nbsp;amp; Refpublica nobis maximarum return curam cons�nbsp;feruationem commcndauerir,quas tuerifineacerrimanbsp;tontcntioneanimorumnonpoffumus.Q.uare exufeis�nbsp;tentnoSjamp;ipfa artiumdignitas,amp;: publica utilitas,�inbsp;meminerimushisuirtutisftudiis etiam fortitudin�ad�nbsp;iungendam efle,qu� non finat animos langucfcerc pi#nbsp;gritia,qu�E peromnes difficuIrates ut ira dicam, ui fibinbsp;uiam faciat. Ac generof� amp; heroic� natur�,q u� ad illasnbsp;fummas artesderebuscoeleftibus diuino aliquoadfla#nbsp;tu, amp; iv8ovcrMlt;rii� incitantur, facile bas artes arripiunt,nbsp;perinde ut hi,qui natura ad carm�idonei funt,cito per#nbsp;cipiuntfyllabarum amp; pedum menfuras.Multum tam�,nbsp;utinc�tcris artibus,etiammediocria ing�niaftudioS^nbsp;diligentia affeq uentur-At fi qui non totosfehuieftudionbsp;dedentjtam�his ad iudicia formanda, amp; ad intelligeonbsp;dos multos locos,qui in Ariftorele �i alijs laudatisau#nbsp;toribus obuij funt,opuseft cognitione clementorutt�nbsp;Geometri�. Ariftotelespulcherrimepingitiuftitiamiiinbsp;quinto Ethicorum his Geometricis figuris,amp;fpeciesnbsp;eius eruditiffimedifeernit collatas ad Arithmcticam 62nbsp;Gcometticam proportionem. Ettraduntur eo inlocqnbsp;pra�cepta ncccl�ariaqs,quieruditedelcgum caufisiodinbsp;carecupiunt.His plurimum afFertlucis collatio fumpt^nbsp;abAtith�*

j ab -Anthmeticis amp;: Gcomctns. Sed quia interpr�tes, J lt;�uorum quidetn libri extant,non intelJexcrunt hancnbsp;lt;onationem,non folum obfcurarunt,fed plane corru*nbsp;perunt to ram Ariftotelis fententiam, non fecus acfi alii*nbsp;�luani excellentem Apellis piduram fordibus amp;coenonbsp;I tonfperfiffentati^obrnifl�ent. Porto non folum turpenbsp;� interpretijfed etiam moleftum altjs ledoribus in talinbsp;loco tanquam in Into hgrereamp;fraudarifententia auto#nbsp;inbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tis. Ariftotelesenim prudentiflimeduas iuftici�fpecies

i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;disMagiftratibus,inimpcri)s,inciuitate,amp; in familijj

j nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tionibusrequiraturArithmcticaproportio. In altera ue

foiufticia,legentcMagiftratusualeatGeonietrica,cault;� :nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;r�iuftici� ualdefiunt illuftres. Acfumpfithancipfam

tollationem Ariftoteles � Platone, qui cum fumma ue# �luftate�^grauitatedifputatj�qualitatcmin ciuit�tibusnbsp;^fficiendameffe,quia�qualitas gignatmutuum amo#nbsp;I �^ctn,ut dici folet ta-a Sed �qualitatem Arithnbsp;�iieticam ait in imperijs, in legendis Magiftratibus tut#nbsp;Mentameffe.Geometricamuero falutatem effcciuitanbsp;�'bus. Nam Geometrica �qualitas eft, cumgradus connbsp;ftgt;tuuntur,8^deledusadbibetur,utproproportionetrinbsp;buanturfummaimpetia optimis K prudentiffimis ciuinbsp;bus,amp;finguliintelliguntquam partem muneris publi#nbsp;fuftineant,6i in fuo ordine manent, non contutbantnbsp;proportionem. Hunc ftatum ita pr�dicat Plato, ut hacnbsp;Ceomctriamdiuinam effe dicat,actum demumbea#nbsp;^sfienciuitatesjCuDeus particulamhuius Geometricnbsp;OQ eisim*

eisimpcfttt,dcniqg�ddit,abhac Geomerria prof�cifc�, quid quid eft boni in rebus humanis, ut fi in Ecclefia aunbsp;toritas effet fumma optimorum, ac dodiflimorum, 82nbsp;pergradus fuum officium finguli intelligerent, amp; face^nbsp;rentj�dfuam quifcg fpartam,utdicitur,ornaret,imperilt;�nbsp;ti cederent fententqs eruditorum.Q.uid Ecclefia beatiuS.nbsp;effet, fi hac Geometrica proporrioneconftituta effet,nbsp;qu� amp; tyrannidem prohiber,amp; popul�rem licentiam lt;nbsp;Nam in tyrannidegradus nulli funt, fed pariter omneSnbsp;bonioppr(muntur.Indcmocrat{a,dominatur�quali*nbsp;tas Arithmetica, iuxta quam omnes infimi fine deleflunbsp;c�fcquuntur fumma imperia,fit^ flatus ille, quern ma*nbsp;ximeuituperat Achilles apud Homerum,cum ait,noilenbsp;feinea Republicaeffe,in qua nullum fit difcrimen bo*nbsp;norum amp; malorum ciaium :

Quid bonis omnibus accidere potcft optabilius, qu�tH fiGeometrica proportio,qu�amp;tyrannidem �dpopuUnbsp;temlicentiam prohibet,gubernaretSynodum Ecclefianbsp;fticam ? Nec uero finecaufa do�iffimi homines deled^nbsp;tifuntGeometricisfimilitudinibus,incurrunt enim innbsp;oGulos,uelut pidurg, Quare cum intelliguntur,ualdc ilnbsp;luflrantdifputationeSjSi multa monentadmirationcnbsp;digna.Inuitet igitur adolefcentes amp; h�c caufa ad ele*nbsp;menta cognofcenda,quia magnos uiros uidcntamafffnbsp;hasfigucas,amp;eotumfcripta n�poffe intelligi,nifidc*nbsp;guftatishisartibus: Etfienim alig funt multo maioreJnbsp;utilitatesjdequibuspaulo ante dixi, tarnen liberalibuSnbsp;ingenijs ftimulum addit hoc quoqj, quod tales fernen*nbsp;lias magnorum autorum amp; amant, tanqu�preciofifl�*nbsp;Bias gemmas,ecuimeatumpenitusp�ffpic�tecupiunf.nbsp;lamhS�

l�fti h�c�pfaexempladocent fcnrentiam Platonicam, quamfccipfitinueftibulo fchoJ�, nonineptead moresnbsp;accommodari, �yia/it-rguTos ovc/la� git�t�jExcluditanbsp;fcholiseos,qui contnrbant Geometricam proportionnbsp;�iem,quigcadus honeftorum ofFrciotum nee intelligucnbsp;Hec tuentur.qui fine lege in�qualiter, q ua fett impetus,nbsp;tuunt. Veriffimu enim cft illud Aefchyli di�um, aliuminbsp;li�minem,altericiuitaticonuenire,a^ep Tt^ts ti�'nbsp;Vt igitutilfa fera amp; barbarica ing�nianbsp;non conueniuntciuitatiPhilofophic�,quiane^mirannbsp;tut artes,nelt;5 doceri poffunt: �ta econtra pifditi mode�nbsp;latisingen�jSjquiaincitaripoffunt ad h�c optima ftu*nbsp;diacoknda.conueniunt Philofophic�ciuitati. Taiesnbsp;�nuitat Plato,aefimul fignificac,qo�natura capaxfirnbsp;Philofophi�.qualesmoresaptifinthis ftudijs,qu�in�nbsp;genia ad amotem Philofophi� accendi poff�nt, amp; quonbsp;dodrin�gencreprincipio opus fit. Quareftudiofi, cuntnbsp;IcgenthancPIatonisinfcriptionem (cyioiJti'r^i�los �/eisnbsp;�o-iT�i.meminerint fe amp; Geometricam gquaiitatem innbsp;moribuspr�ftaredcberc,amp; ad c�teras artes adiungerenbsp;Geometri�ftudium. Vtruntj eft ingens ornamentum,nbsp;A propter multas caufas expetendum. Ac tibi quidem,nbsp;*niIoannes,Deibeneficio contigit ingenium amp; naturanbsp;�noderatum, amp; quod ex pi�uris tuis animaduerti ponnbsp;kft,aptumGcometri�,pIane^conueniens ciuitati Phinbsp;l?fophic�. Spero autem teamp; paterna S: noftra cohortanbsp;tgt;oneacccnfum,flagrare cupiditate cognofeend� illiusnbsp;pulcherrimedo�rin�demotibus amp;effe�ibus c�leftinnbsp;bus. Ad hanc gradus faciendus eft per Geometriam.nbsp;Putabis autem te etiam Deo gratum facere,cum bis ftu*nbsp;Qijs ope�amdabis;Suauiflime cnim �PIatonedifl�eft,nbsp;OO ij

3i�i/ �(f nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;hoccft,utego quidetn inrerpretor^

gubernare omnia,ccrtiffima legecurfusccEleftes,62 totamnatnram regere. Quare handdubie probat ftu��nbsp;diumeorum,qiiiquanobferuantes illius curfus lineas,nbsp;gubernatorem ipfum agnofcunt amp; uenerantur. laco^nbsp;bus Milichius utiii confiiio coniunxic libellos Arithme*nbsp;ticosamp;Geometricosaptiffimosfcholis,fcriptos �prae^nbsp;ftantibusartificibus,8^in ea Academia,qu�aliquotfe^nbsp;culis pr�cipuum fuir domicilium harum artium. Narrtnbsp;Vienn�,autore Peurbachio,propemodutn reiiata eftnbsp;ha�cPhilofophia de rebus coelellibus,amp;nuncmagnanbsp;cum laude poffeffionemeius uelut h�reditariam reri��nbsp;nent amp; ornant ibi cum ali) uiri do�iffimijtumetiamnbsp;loannes Vogelin autor huius libelli de Geometricisnbsp;elementis,qua�quidem ea breuitateamp;ferie complexutnbsp;eft,quamfperauit maxime condu�uram efle difcenti*nbsp;bus, Chriftus�^tua,S�teliqu�iuuentudsnbsp;ftudia gubernet ad Rei publiesnbsp;falutem. MenfeAm�

lofophi�fauetjUtnonfolumaliundeaccerfin fint � Re publica homines dodiffimi,qui eius dodringpoffeflionbsp;Hem retinerentjfed etiam procrearit ipfa orbs moka feenbsp;Iiciaingenia,quginhisattibusexcenuet�t,colant^hasnbsp;difciplinasnonfolum pauci quidam ociofi,folisdedit�nbsp;literiSjfed alij etiam muki,occupatitum priuatis nego;�nbsp;cijSjtumReipub.procuratione. Meoquidem iudicionbsp;gloriofius eft Athenis, (p Philofophi� amp; omnium optinbsp;Hiarum artium,qu� ad bene beate^ uiuendum neceffanbsp;ti�funt,indeufqg�Platonis�t3tcad Antoninoi�tem*nbsp;pora annos fer� fexcentos domicilium perpetuum fue^nbsp;tunt,qu�mquod principatumGr�ci�tenuetunt annosnbsp;feptuaginta,qui n� folum nihil urilitatis attulit uentur�nbsp;�tati�ireliquis gentibus,fed tune quoep Athenis ipfisnbsp;olamitofusfuit. NeMiletumquidemtamornar�tamnbsp;pliflim�opeSjqu�muirdodiffimus Tha�es,qui n�(ofnbsp;lumineaurbe,fedintotalonia primus excitauitftudianbsp;tlodringdercbusc�leftibuSjOftenditfyderum motus,nbsp;^certamannirationemdefcripfit. Nec Alexandria nonbsp;o�lior eft conditotc Alexandto, perp�tua Philofo^nbsp;O� iij phi�

ph'i�confetaationeamp;propagatione. Ita^h^cdo�rii^ ngftudia iutec�memoramusintcr pr�cipuaurbisNo*nbsp;riberg� ornamenta. H�c enim urbs fouit ingenium lonbsp;annisdeRegiomonte,habuitamp;ciuesfutnmisingentjSnbsp;ptfditos, qui bas difciplinas tum coluetunt,tuni eciamnbsp;illuftrarunt, D.Ioannem V�ncrum,D.Prfpofit� Mel*nbsp;chiorcm Pfintzing, D, Bilibaldum Pyrcamer�,D.Chonbsp;Icrum.Nec ulla tam Celebris eft Academia, in qua ho^nbsp;diemaiorfitfrequcntiaeruditor� in hoc genere quamnbsp;Noriberg�.Nectant�fruituripfa urbs uolu prate huiusnbsp;do�rin�,fed,quodefthoneftifl�mum,pr�claremerelt;�nbsp;tur de omni pofteritate. Multa enim utilia monumeni�nbsp;ra�diderunt homines do�iffimi,Ioannes de R�gionnbsp;monte, qui huius urbis hofpitio amp; multis beneficijsnbsp;nfus eftj�� alij ciues,quorum extant fcripta.H�c benefitnbsp;ciaPhilofophi�ftudiofos agnofceredecet,amp;huicurbinbsp;gratiam habere ex animo, eam^ in primis amare,tan*nbsp;quam huius pr�ftantiflim� do�rin� hofpitium-Etfinbsp;autem poffeff�onem huius laudis multi in urbe ueftranbsp;tetinent,tamenhocnomine tibido�iffime Schonet�nbsp;plurimnmdebentftudiofi,quod induftriam tuam adnbsp;has artes propagandas amp; illuftrandas confers. Nam 8^nbsp;�fticdocendo multorum excitafti ing�nia,amp;fubind�nbsp;monumenta �dis,apta fcholis,amp; magnopere utilia diquot;nbsp;fcentibus. Nee uero quidquam eft, ut ego arbitror, hoquot;nbsp;minePhiIofophodignius,quamfummaopecurare,utnbsp;dodrina utilis uit� tanquam publicum patrimonium*nbsp;ut Seneca uocar,conferuetur,amp;: ad pofteros cxplicata,nbsp;amp;nonaccifaautcorruptaperueniat.Debet enim Phiquot;nbsp;lofophusad optimarumartiumfcientiamuoluntatemnbsp;�diungece bene m etendi de rebus humanis, pr�fertininbsp;cum inquot;

cottiintclligat has artes diuinitus oftenfaseflenonpiilt; U�it� obledationis caufa, fed ad commonera utilit�rem,nbsp;amp; norit Philofophum omnes adiones,lt;Slt;S uitam omn�nbsp;ad communcmfalutem atcj utilitatem referte debere.nbsp;MaximecninidecetPhilofophueiTe-xoit/ciiwKo//. Quannbsp;laautem fintmeritaqu�aduitamconfert,non d!ffici�=nbsp;l�eft indicate. Videmus enimipfasdifciplinas, que Manbsp;thematauocantur,ad uitamnecefiariaseffe.�n carcrenbsp;poffumus Arithmetica amp;Geomcttia Q.ualis confufionbsp;�ffct,fi anni defcriptione carerent Refpublic�rNullanbsp;�xtaret memoria rerum ueterum,deniqj meta barbas'nbsp;ties effet tal is uita-Reliqua Philofophia fontes continetnbsp;legum amp; omnium honeftorum officiorum : Eft Qi mas�nbsp;gnumornamentum religionis. Facisigitur honeftifft^nbsp;tne,quodalqs dodtinam tantarum return,tam^ uti:?nbsp;lemuit�feduloimpertis,quod �ditione utilium fcrbnbsp;ptorum communia ftudia inuas. Nonnihil autem de*nbsp;bebittibi cinitas Noriberga, quod ex tuis monumentisnbsp;apparetjhuiusPhilofophi� ftudia ibiuigere.Sedmubnbsp;to plus debebunttibi omnes,quorum ftudia tuis labo*nbsp;;tibus �icommouenturamp;adiuu3ntur. Eft animi Philonbsp;fophicijdeledariipfa uirtute^tiam fin�c�tingantali.anbsp;pr�miaprolaboribus. Sedfi temporaerunttranquillanbsp;�eo uolente, uoluptatem etiam magnam ex difeen*nbsp;tium ftudijs capies.Nam inftroda idoneis libris iuu�tusnbsp;facilius ad h�c ftudia reuocari poterit- Vides autem alls�nbsp;quot locis,profeffores bonarum artium, quantum connbsp;tenderepoffunt,adcolcndas has difciplinas iuuentu*nbsp;terninuitare- Quod igitur hoc tempore �didifti S:ZKfnbsp;polijftitua diligentia ati^ induftria Tabulas refolutas,nbsp;fgregiam operam nauafti,quia in fcholis prgeipue opusnbsp;eft his

cft his tabiilisjcum theoricas, ut uocantjtnotuntti ccel�* ftiumadufum transfcrantjctmonftfentfacilcm ctcottinbsp;pendiariam rationcm computandi motus c�kftes*nbsp;Quarcfinceisthcoric� prorl'us luce carent. Et cognirisnbsp;his tabulis iam magnum fru�nm capere difccntes eXnbsp;hocftudio poffunr.Namquod extremum eft in arte,acnbsp;finisdoflrin�de motibus,id compendiaria uia exhi*nbsp;bet bic libellus, uidelicet utpolTimus motus Planera*nbsp;rum ftatim compurarealiquot feculoru,feu praeteritoSnbsp;feu uenturos.H�c meta eftartis,quam auidiflimeexpenbsp;runt ftudiofi. Interdum defperatione abrjciunt aliquinbsp;ftudia, cum non profpiciunt metam, cum non capiuntnbsp;fruflum aliquem ex fuis laboribus. At cognitis bis tabunbsp;Iis,nonfol�eximituranimisdefperatiojfedanimaduernbsp;fatamfacili computatione,fpesamp;magnitudo utilita*nbsp;tisgenerofaingeniaaddifcendumacccndunt. Qu�eftnbsp;autem diuinitasjtam breui uia, tam paruo negocio connbsp;Tequifummamartisjetpofitomcoeliconfiderarepoffe,nbsp;quorumcunijannornmf Quisnon miretur tambreuinbsp;Iibcllo totannorum defcriptionem includi poffer Mi*nbsp;renturaltjligneas columbas,autaliaopera automatanbsp;Hae tabulae multo magisfuntdign�3dmiratione,qua�nbsp;omnium fiderum pofitusoftenduntjnecuniustantuinnbsp;anni,fedmultorum feculorum.H�cea pr�fatus fum�nbsp;utadmoneremiuuenes,qui baec lcautifunt,amp; quan*nbsp;tum debeant Schonero iuuanti publica ftudia �ditioncnbsp;taliumlibror�,quibusinfcbolisopuseft,dcindeututi*nbsp;litatebarum tabularum exdtaci,addifcenduminuiten*nbsp;tut- Illa admonitionebocloco non putaui opus effe,nenbsp;feab bis artibus ftudiofi deterrerifinantjinfulfiffimisiu*nbsp;diciisindo�ocum,quicotumhocgenusdo�rin�derenbsp;buscoe*

' quot; H I ii � t. ' ' t�usc�leftibusf�pefbiflimedcridenr. Nam mcdiocri^nbsp;teteruditiin Philof�phiai facile iodicarepofrunt,mas�nbsp;gnamcumdignitatcni,tumfuaiiitatem,etunlitatesin�=nbsp;genres efle do�rina� d e motibus fyd crum. Hoc mtn�icanbsp;fpe�aculiinijuidelicer, tor pukhra lumina * tam uariosnbsp;curfus,qui miras uices certiffimis legibus conficiunt, n�nbsp;fruftra pofuit nobis ob oculos Deus,fed uoluit ut nos innbsp;deannidefcriptionemamp; temporum fpacia uices^ fu*nbsp;nicremusJamp;diuerfa temperamenta annorum profpi�nbsp;ceremus. Poftremo,uthicpukherrimus ordo motus,nbsp;amp;confenf�smoueret nos deopiffee, h�c nonextitiflenbsp;cafujfed ab aliqua �terna mente effeorta, amp;gubernan\nbsp;Quaregenerofaingeniadccetabhorrercauribus arquenbsp;animisabEpic�teis illis,qui banc certiffimam motu�nbsp;feientiamafpernantur. Magna ueto etiam uis 82 utiligt;nbsp;tas�ft etiam altcrius partis,uidelicet,do�rin� pr�di�nbsp;�ionum,qu� fumuntur�caufis coekftibus. Nam amp; Ganbsp;�enusautorgrauiflimusal�irmaralFicianim�ntiumcocnbsp;pora � lumine Planetarum ,magnam^ uim omniumnbsp;Planetatum efle in temperamentis �C mifeendis Sd tut*nbsp;tandis* Etquidemgrauirerreprehendite�squidiflens�nbsp;tiuntMitenim experientiam manifeftam teflaci bancnbsp;*^im efle fyderum : Sophifticum ueto efle,negare mani^nbsp;feftamexperientiam. Multaiudicaripoflunt ex pofitunbsp;3ftrorumdeualerudinecofporum,deingenijsamp;:inclknbsp;ftationibuSjde^multis inuitacafibus.de tempeftati^nbsp;^ns, de mutationibus Rerumpub, Plurimum autemnbsp;^antatum return cortfidetatio amp; animaduerfiotondu�'nbsp;�^it prudentibus.Nec pugnat religioCbriiliana c�bacnbsp;^ntentia,nec damnant baspraedidiohes facr�litcr�:nbsp;�nnt enim pars qu�dam Pbyfices, ficut Medkorumnbsp;P P pr�didio*

pc�di�tones: Sutnuncui enim � cauGs naturalibtis. Di^ uinitus alia uis ell indita Soli, alia Lun�, at uis eft alia pinbsp;peris,aliamalu�,amp;piumeftagnofcereoperaDeiamp;:otgt;nbsp;fecuate uires illis inditas- Sed h�c difputano longior eftgt;nbsp;qu�m ut hic tca�ati toca poflit, 8^ extant libti eruditifti��nbsp;mefcripti multotum qui Pici �^aliorum fimilibus ca�^nbsp;lumnijs refpondent. lllud tantum adtjciendum elle punbsp;tauijiniquum eft pronunciace pciufquam caufatn co^nbsp;gnouecis. Atiliiuituperanthancdo�rinam,quinmplinbsp;citer earn ignorant: Quare eotum iudicia mecito deri^nbsp;demur. Non r�m�r� diffentiendum eft ab eruditiffimonbsp;cum �C prudentifl�motum hominumiudicijs, qui cumnbsp;harumartium uim �^ufum cognouiffent,pofteris easnbsp;canquam uit� utiles tradendas efte putauetunt. Et arronbsp;gantia eft cum fummaftulticia coniunda, uenari choranbsp;giumaliquodglori� ex infe�atione atrium, qu^funcnbsp;graui autorit�re do�orum �i. prudentum recept�. Sednbsp;de hac controuetfia alibi difputabimus prolixius. Benenbsp;uale do�ift�me Schonere,d^ perge de publicisnbsp;ftudijsbenemereri. Vuitteberg�nbsp;menfeAuguftOjAnno

PHILIPPVS MELANCHTHOH Simoni Gryn�o uiro dodiffimo,nbsp;amp; amico ueterinbsp;S. D�

Cofmographi� Ifagogas nobis compofuerunt, qui quidem non folum propter ipfarum artium dignira�snbsp;tern,fed magis etiam propter ret difFicultatemlaudatinbsp;*nerentur. Magni enim negocij fuit,magn�prudenti�,nbsp;tanta tam^ multiplid return copia eligere ea qu�nbsp;hiaximein aditu ac ueftibulo profutura effent. Hanc obnbsp;caufam femper amaui mirificelibellum Iohannis defa#nbsp;tto Bufto, qui mihi uidetur elementa in hoc generenbsp;tomplexus aptiffime,acplurimumuidiffe in gymnaj=nbsp;fijs homines dodiffimosiudicOiqui magno confenfunbsp;pr�tuler�t hunc libellum alijs eiufdem genetis,amp; exta#nbsp;It in omnibus fcholis,6i in omnium manibus uerfarinbsp;Uoluerunr. Vidutus genium debet habere liber, inquitnbsp;^lartialis. Sed talis genius non contingitoperibus,qu�nbsp;��ullam habentutilitatiscommendationcm. Cumau^nbsp;temhiclibellus totfeculis in omnibus fcholis in tantanbsp;�ati�ateiudiciorumgenioshabueritpropicios,neccffcnbsp;PP efteuni

eft eum rebus optimis refertutn effe. Videmus cnin� pauciirimafcriptauetuftatemfeEte,pr�fernm in fchoi* jnbsp;lis,ubi morofiftime iudicaci folec. At hic libellus multisnbsp;iamfeculis maxima c�approbatione do�or� omniftnbsp;legitur. Quare nos curemus eum per manus acce^nbsp;pcum � maioribus tradere poftecis, tanquam opuSnbsp;publicum c�munibusftudijsconfetuemus, ut infcho^nbsp;lis aditum iuuenibus ad pulcherrimas artes, quarumnbsp;elementatradit,oftendat. Namfiexiftimamusillatutnnbsp;artium cognitionem utilem in uita efre,magnopere nonbsp;bis h�cmonumenta conferuanda funt, qu�aditum adnbsp;cas patefaciunt. du is eft autem tam fcrreus,tam fine fennbsp;fu ullo,ut non aliq uando fufpiciens c�lum,S^ pulcher*nbsp;rima in eo lumina intuens, admiretur tam uarias uices,nbsp;q u� motibus conficiuntur,nec cupiat quafi ueftigia illqnbsp;turn motuum,uidelicet,certam ration� diuinitus oftennbsp;fam,cognofcererNc� enim tes tam uarig,tam^pro^nbsp;culpofit�autinquifit�eirent,aut acieingeni) humaniinbsp;perfpc��,nifi Deus ftudia quorundam fummorum uii^nbsp;torumamp;excitaiTetamp;prouexiffet.Itafj cum ducat ho�� jnbsp;mines natura ad has artes, prorfus humana mente carenbsp;reiudicandi funt, qui pukhritudine illatum return,nbsp;cognitionisfuauitate nihil afFiciuntur. Ac pr�clarePla^nbsp;toait,Aftronomig caufaoculos hominibus datos effe'nbsp;Volebat enim fignificate, io omnibus corporibus nihilnbsp;cffepulchrius,quamifta c�leftia lumina,8dhominesnbsp;natura ad hanc pulchritudinem fruendam pr�cipueranbsp;pi,ac mihi quidem oculi ipfi cognationemuelmaxigt;nbsp;mam cum fyderibus habere uidentur. Vr enim in monnbsp;nbsp;.

dolucetSol,itain homine,quemnonnulli propter pin | rimas fimilitudines t^iK^oy uocauerunr,fuaqusnbsp;damln*

lumina.uelutfydera condita funn Itacg �fa�'cogna ta ilia lumina faftidiunt,non confiderant natur� opift^nbsp;tiufn, eam^obcaufam dignierant,quibus eruerentucnbsp;oculijcum hisadhancremotinolint,ad quam pr�ci�nbsp;pue conditi funt,pr�fertim cum illa cognitio admoneatnbsp;c�� nos de Deo,amp; de immortalitate noftra.Netj enimnbsp;fieri poteft,quinftatuat humanus animus menrem ali^nbsp;quam efle,qu� regat �i. gubernet omnia, fi animaduecnbsp;terit illos ratos curfus 6� leges magnorum orbium �Cnbsp;ftellarum. Nihil enim taie cafu,aut alia ui uil a fine men?nbsp;te exiftercjautconflarepoteft. QuarefiAfttonomiaconnbsp;firmathancdeDeo opinionem in animis hominum,nbsp;Plato non folum erudite,fed etiamreligiofedixiffeiudinbsp;candus eftjAftronomia: caufa nobis oculos datoseffe.nbsp;Sunt enim certe ob hanc caufam pr�cipue dati,utadnbsp;qu�rendam aliquam Dei noticiam'duces effent. Proinnbsp;deexPhilofophisfoIi ifti,quiAftronomiam afpernatinbsp;funt,ex prdfeffo fuerunt adio/, �i fublata prouidentia,nbsp;etiam immortalitatem animorum noftrorum fuftule^nbsp;tunt,qui fi attigiffent hanc do�rinam,manifefta Dei u�nbsp;ftigia in natura deprehendiffent, quibus animaduerfisnbsp;eoa�i effent fateri mente aliqua hanc rerum uniuerfita!*nbsp;tem �iconditam effe,amp;gubernari.Sed fi quis etiam aunbsp;toritatem requirit ex facris literis, qu� haec ftudia corn�nbsp;tuender, habetin Genefi teftimoniumgrauiffim�,ubinbsp;fcriptum eft:Erunt in figna,tcmpora amp; annos-Quo*nbsp;tuodo autem conficiet nobis Sol annos, nifi obferuatonbsp;curriculOjdefcriptis fpacijs,at(5 interuallis curfus ac tetnnbsp;porum c� Quare c�leftis illa uox hottatur tios ad obfer�nbsp;uandos c�leftium cotporum motus. Quid commetnbsp;thorem utilitates publicas,qualis futuraeffethominuinbsp;Jnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;PP iijnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;U ira

tfjo P R AB PATIO uitfljfi non habetemus defcriptam tempotom ratio��nbsp;nem, n non habetemus in hift�ria, aut rebus gerendi$ Inbsp;annorum numerum fPIus q uam barbaries, im� bekia*nbsp;rum uitafuerit, nullam noH*e antiquitaris feriem,nuknbsp;lum temporum ordinem in prxfentibus ncgocijs con*nbsp;ftiruere poffe. In tanta infcitia, neij religio atla, ne^ ci*�nbsp;nilis flatus retineti polTet. Cum igitur amp; natura nosnbsp;cxufcitetjSi hortentur diuinaoracula,quanquamillenbsp;etiam nator� fenfus,diuinus quidam afflatus, amp; qute*nbsp;dam quafi Dei uox eft,amp; magnitudo utilitattim inuiretnbsp;ad hanc do�rinam,diligentet earn colere ftudiofi adonbsp;lefcentes debent. Atquein hacre partis laudibus etiatnnbsp;moueri eos conuenit,quia hsc do�tina cum aliquot fenbsp;colis fine honore iacuiflet,nuper in Germania refloruif,nbsp;teftituta � duobus fummis uiris,Purbachio,amp;Regio��nbsp;montano,quorum alter exNorico, alter ex Francis uicilt;�nbsp;nisortusefl.Hosheroas fingulariquadamui diuinituSnbsp;ad has artes illuftrandas excitatos efle, res teftatur ipfa.nbsp;Quando enim tantum lumen habuerunt, poftquafflnbsp;h�c ftudia in Acgypto extin�a funtcNamamp;fiArabeS Inbsp;defertam � Grscis pofTeflionem magna ui inuaferunr,nbsp;adeo ut has artes in Occidcntem amp; Hifpaniam ufqg pronbsp;pagauerint,tarnen eorum fcripta oftcndontcuriofan�nbsp;nationem non tarn elaboralTein obferuandis motibus,nbsp;quam in diuinationibus, quarum adeo cupidi fuerunr,nbsp;ut non contend Ptolem�i Aftrologia,qusparsqua?lt;*nbsp;dam Phyfices exillimari poteft, fortes etiam amp; alia mulnbsp;ta ptatdidionum genera �vctiTioAoyxr� c�mcnd fint�nbsp;Atnoftti illicontuleruntomneftudiumadpr�cipuan�nbsp;dodrin� partem, obfcuriflimasdemonftrationesPto��nbsp;lemxi eruecuntjamp;patefeceruntjamp;ut transmittererutnbsp;arsad

' I N S P H A� It A M. ^7� ars �d poftcros, inftruxerunt nos n� unius generis comnbsp;IM en Mr ij s. Veteres laudant Archit� columbanij�^ nasnbsp;riaAcchimedis operarat longe admirabilius opus ellnbsp;bteuisille libellus Theoricar� Purbachij, qui fummamnbsp;longiffimi operisPtolem�i c�plexusjpofitusorbiumnbsp;fubijcitoculis.Q.uiddicamdereliqiiismonument(s,denbsp;integra epitome,detabulis, in quibus utabfoluerentacnbsp;tcmjufumpr�ceptorumoftenderunt. Haftenusigitucnbsp;huiusdo�rin�lauspenesnoftros homines fuit. Namnbsp;autores illi femina huius dodrin� fparferuntperGertfnbsp;in3niam,non aliter acfrugum femina Triptolemus innbsp;Gr�cia diffipaCfe fcribitur. Quare turpiflimum nobisnbsp;fueritjtamhoneftampoireff�onemoptimarum returnnbsp;amittere- SedfuntnonnulliEpicureiTheologi,quitOi*nbsp;turn hoc do�rinegenus frrident; nee folum pr�diftiorfnbsp;nibusfidemdetrahunt,fed ctiam uitupetantmotuumnbsp;�ognitionem, quos finamus un� cumEpicuro ineptire.nbsp;SuntenimeiufmodijUtmagis opus habeant Medicisnbsp;Au�m Geometris. Eft enim manifeftum infani� genus,nbsp;afpernarimotu�cognitioncjqu�habet eruditiffimas etnbsp;firmiffimas rationes, ut maximealter� illam parte diuinbsp;Hatricem omittamus.Quanqua mihi neque Picus nei�nbsp;Ruifquam alius perfuaferit,fydera nullos habere effe^nbsp;ftus in elementis,amp; in animantium corporibus, pr�*nbsp;teteanullasfignificationes inhac inferiore natura.N�nbsp;fxperientia oftendir, ardentium ftellarum congrelTusnbsp;utereh�ccotporaamp;ficcitatesafFerrerrutfus etiam cotinbsp;greffushumcntiumfyderumaugerehumores.Deindcnbsp;iiariemixtalumina,uari�^temperataequalitates,utinnbsp;pharmacis res diffimilim�,alitettemperat�,31ios h3b�cnbsp;cfFe�us, Ideo^ceftedixiffeAriftoteleiniudico, cum aitnbsp;hune

hutte inferiorem mundum � fuperioregnbernar�, amp; fn* perfora caufam motus inferioribus corporibnsefle.��inbsp;additration� prudentiffimecogitatam* C�m initiuttinbsp;motus fit � coelo confequi motum c�li, �i. reliquis caui�nbsp;fam motus efle. H�c enim funt eius uerba,qu�afcttbe*'nbsp;musutmemincrintadolefcentes tanquam oraculum:

H tns KtVhff'c.�^S nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;\.K^vny CUTittj/ Vagt;ti.lSiOIJ

�rny. Sicut enim in his noftris corporibus uita,feuprigt; mus motus qui in corde exiftit, ciet mot� in alijs mem*nbsp;briSjitacumhauddubie motus c�li primus fit, rcliquanbsp;corporaincitatjUtfuosquofdam motusefFiciant.NciJnbsp;iieroqiiifquam re�einftitut�s in Philofophia aliter febnbsp;fitunquam.Nam amp; Medici qui folent in materia polt;*nbsp;dusquaminc�loreturncaufasqu�rere,tarnen multanbsp;referuntadfyderumconftitutiones,ficutoftenditIibePnbsp;kisquiHippocratiafcrib�tur,deacre,aquisamp;locis-At^nbsp;h�c non diffentiunt � Chriftiana do�riria, qu� amp;fidonbsp;cet nos omnia diuinitusgubernati�tamen non tollitn�nbsp;ruralesa�ionesacfignificatiottes return,ficut in alen*quot;nbsp;dis corporibus apparet, quibus amp;fi uitam ac motutbnbsp;Deusimpertit, tarnen eafoueri,acpafci cibo,potu,�^nbsp;alijs rebus ad uitam tuendam conditis iubet. Ac prudebnbsp;tiadigna Chriftiano eftjdqudicarequf fint communesnbsp;a�iones Dei amp; natur�, qu�autem fint propriefupra nanbsp;turam pofit�e.Etutdebomine proprie dicamus,f�pcnbsp;iTiihicogitantitriauidenturgeneraa�ionuminhomi^nbsp;�es cadete. Notiffim� eft, quod � natuta hominis pro^nbsp;ficifcitur,fenfu acratione. Ad id pertinent inclinationeSnbsp;qu� fequuntuc temperamenta qualiratum, Videm��

'fn�m difl�militudines ingenioruminf�nitas,qaaepro* ff�opanuntdilT�m�lcsaai�ncs,quemadmodumPoenbsp;ta uerefignificauit,c�m inquirt

Quid enitn ram reccptum apud Mcdicoscft, qu�m T�� T� �r�^� corporum difpofitioncm imiraiif Id^nbsp;tes loquitur,ipfa ��n in homine biliofo exiliere nullanbsp;po(re,fed excitari in eo immoderatos impetus,qual�nbsp;�entos, magna amp; uehemcntia 'iukSk, qu� difficilimenbsp;poffit ratioregereautfle�ere.Siquisautem confiderai�nbsp;bit diuerf�s regionum naturas, Si diuerfarum gentiumnbsp;ingenia,qu�aliamcaufamhuiusdiirimilitudinis ofte�nbsp;derepoterit,qu�mccElinaturamir'Vnde facile iudicar�nbsp;poteftin mifcendis remperamentis corporum attj ins�nbsp;geniorum inter alias caiifas etiam luminis naturam co�nbsp;currere-Nequeego nihil educationem,confuetudin�,nbsp;inftitutionemjegesatqgconfiliain tegendisindinatios�nbsp;nibus iftis proficcreiudico,fed h�cquoqg pono in hocnbsp;generea�ionum,quod � natura proficifcitur. Alterumnbsp;genus eftadionum,q��fupra naturam exiftunt in ho#nbsp;minediuinituS.H�ceftenimChriftian�mentiSjintel#nbsp;ligereacfendrediuinit�s hominescuftodiri �rcjp gubecnbsp;hari. Etfi autem ita gubernat Deus,�t natur� fuas partesnbsp;etiam aliquo modo relinquat, tarnen multa corrigit innbsp;natura,amp; multarum rerum eu�ntus concedit aliosnbsp;quales proponit natura� Nequeenim Moifes beneficionbsp;aftrorum feruatus eft,cum euaderet uia permaria patenbsp;fada. Neque Petrus cum per Angelum � carcereeduce#nbsp;retur,fyderum beneficio liberatus eft. iNeque Paulus exnbsp;hofteEuangeli) potcftateaftrorum plus fjduseft�Ta#nbsp;liumoperumcaufam proprie ad Deum referenda e�e,nbsp;�Q nemo

n�mo non intclligit. Sicin igttuc natur� uifes in alijs p�f tibas eatenus recipimus, ne regnum Chrifti tollanr, itsnbsp;fnas uires lumini eatenus ttibuemus,ne quid de glorianbsp;Chrifti detrahaturjCui cum omnia fubieda fint, iurenbsp;etiamfentiendumeft,ftellarum uices ei par�re oporte��nbsp;re. Acbon� mentes hac fententia erigere fe ati^ confit�*nbsp;mare debentaduerfus triftes fignificationes, qu? non ranbsp;ro mirabiliteranimos in tanta natur�human� imbe�*nbsp;cillitate perturbant. Atq^ ut alias uerbum Dei anteferrenbsp;noftrisopinionibusdebemusjita aduerfus hasfignifi�*nbsp;cationes animi uerbo Dei ac promiflionibus diuinisnbsp;confirmandifunt. Id^uulgata fententia docet,qu� ci*nbsp;tatur ex leremia : Nolite timere � fignis coeli, qu� tim�cnbsp;genres. Nequeenim negat Propheta figna effe,fed cumnbsp;fignanominetjfentiteares magnas at^ triftes minati�nbsp;Confolaturautcmpios,neeametuant,non quianihilnbsp;fignificent,fedutconfidantfediuinitusinter illapericunbsp;Iategiacfernari.Sicutmortem timere Chriftus prohi*nbsp;bet,non quia mors non fit afpera ,fcd ut fciamus nobisnbsp;ctiaminmorteipfum adefleChrift�,utnosferuet.Eri*nbsp;gendaigiturmenseftfupra uniuetfamhaccorporalemnbsp;natura,uelfifraftusillabaturorbis, nee patienduucuergt;nbsp;bum Dei,utfiducia erga Deum nobis excutiarur, qua fi*nbsp;cut muniuntur pi� mentes aduerfus pr�fentia pericula,nbsp;itamuniend� eruntetiam aduerfusinimicas aftrorumnbsp;fignificationes.Sicutigitur ali� partes Phyfices non It�nbsp;dunt religionem Chriftianam, ita neque Aftrologia,nbsp;nam hanc quoque partem Phyfices effe fentimus, ofFi*nbsp;cit pietatijfi quis in loco utatur. Ac prgter brec duo aftio*nbsp;num genera qu� recenfui,rehquamefttertiumgenuSnbsp;a�ionujad quasfufeipiendas, animi contra naturama*nbsp;diabolo

diabolo magno motu impelluntut. Neque enim aut afttis�aytaltjsnaturalibuscaufis,fed diabolo rede tris*nbsp;l�ucnturNcronisamp;fimilium Tyrannorum prodtgiofaenbsp;�ibidinesat^parrfctdia.Itaque cuni humant animinonbsp;�notantumgenerecauf� moueantur,confequitur Je*nbsp;ges fatorum uatxjsmodis impedin,tnterdum afflatu dinbsp;�ino,interdum tnftitunonejntcrdum dclibcrauone,tnnbsp;iccdumetiam indeteriusfledia' diabolo, Pr�dareigi*nbsp;lurinquitPtolem�uSjArtroIogorum d�cr�ta noneffenbsp;pr�toria : Nam pr�tons edida populum patere cogur,nbsp;Wl�uerofignificationcs non afferunt uim hominibus,nbsp;amp;finonubi^ funt ociof� Arque banim return exem*nbsp;pia fuppedirant hi�lotiae. Sed h�c difputatio longiocnbsp;tftqu�muthicexplicari tota poffit. H�c enimtdeo c�*nbsp;*�iemoraui,ne adolefcentes in totum damnent hunenbsp;thorumartium^proptereaquod�mperiii quidam itrianbsp;denrdiuinauonesrNam ilia dodrina de motibusco*nbsp;gnitionem habetfuauiffimam, �Z hominedigniffim�.nbsp;�t fi quisadbibebitiudiciumjintelligetalteram patternnbsp;artis, diuinatricem uidclicer,perindccflepartemPhyf�nbsp;^es,ficutMedicorum pr�didioncs pars qu�dam Phpnbsp;fices effeexiftimanrut.Neqg enim �lia pukhertima cocnbsp;fora fyderum fruftra c�dita effefentiendum eft, pr�fecnbsp;dtncumilleordoatquecurfus fumma rationeconfter,nbsp;adeo ut qu�dam quafipolitiaincoelo, uelut in poema*nbsp;depidaeffeuideatur. Solenim qui regnare uidetur,nbsp;�f� medio orbe uehitur, ftipatus fenatonbus, bellatore,nbsp;at^ oratore: habet amp; oeconomas Lunam 8� Venerem,nbsp;�^am hae pr�cipuedominantur in ciendis humoribus,nbsp;Auibusaluntutcorpora.Cumautcmamp;hicadmirabilisnbsp;otdo ac pofitus deinde cettil��m� leges cutfus teften*nbsp;�Q ij tBtbe�

tut hocopificium fummarationeconftate,non efl coil fentaneum,aftranullasfignificationes,nullos efFedusnbsp;habete. NequeueroftudradicuntfacrxlicetxrEtunti^nbsp;fjgna,tempora5amp; dies �i, annos. Hic non folum inquiCnbsp;annos,dierum 8i nodium uices, difcrimina temporumnbsp;uidelicet�ftatisatcghyemisabaftris confici,fed addicnbsp;etiam de fignis.Id^intetptetatuc confenfus omniuninbsp;feculoru,quocompertumeft,eclipfesfemper habuilfenbsp;ccifteseuentus. Noneft autem hominis bene inftitutGnbsp;diffentire�confenfu tot fecuforum- H�c fortaffe Ion*nbsp;giusqu�moporfuitinhunclibellumpt�fatusfum,fednbsp;uolui commonefacere adolefcentes in ipfo ueftibulonbsp;harum artium,utdehoc toto choroartiumhonorificnbsp;centius fendant. Scripfi autem adte,Gryn�edodiffi*nbsp;me,non quod bac oradone te arbitr�rer accendendutiinbsp;effe,qui in uniuerfa Philofophia fic excellis,ut quem ti*nbsp;bi conferam exnoftris hominibus, habeam neminem�nbsp;fed harum artiummentio fempet memoriam mihitult;nbsp;tenouatjCuiusreiteftem habes uirum optimumlaco^ 1nbsp;bumMilichium,quiquoniamhasarteshicdocet,muI �nbsp;tum deeismecumconfabulatur, quo in fcrmonef�pe^nbsp;numero incidimusin tui mendonem.Nemo itatj fuitnbsp;ad quem potius de his artibus fcriberem,quam ad te,utnbsp;intelligeres noscumipfis recordationem tu� amicida�nbsp;coniungere. Quanquam extant amp; publica qu�d�mpnbsp;gt;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;numentarua.qu�nosde tuisuirtutibus atij pulcherri*

mis ftudijs admonent.Habemus enim Ariftotclem tuo beneficio emendatiorem,acniddiorcm, quem fcis msnbsp;ualdemirari,amareat(5colere. Sednunc magis amo,nbsp;poftquam habeo in ueftibulo operum eius nomen ho^nbsp;minis amiciffimi afcriptu, Vtinam uero contingatmih�nbsp;aliquando

IN 5 P H AE R AM� lt;77 al�quando ociuin ad hune autorcm tlluftrandutnarqgnbsp;otnanduni,quemadniodutn tuinftituifti magna cumnbsp;laudefacere. Accipioenimtelibrosaliquot longef�linbsp;tinsenatraffCj^folebantifti,qui paulo ante hancaetanbsp;tem, non natiuani Ariftotelis facicm, fed uix exiguamnbsp;umbram nobis oftendebant: nec tradebant Philofos�nbsp;phiam,hoceft,fapienterdicendi �i iudicandi feienti�,nbsp;fed banc opprefferantjOciofisSi inanibus argutijs,qu��nbsp;nihilad iiidicandun�deciuilibus autalrjsniasnbsp;gnis rebus prodcranuSedh�calids�nbsp;Bene ualc. Vitcbergg*mennbsp;fe Augufto�

PRAEFATIO PHILIPP! MELAN� thonis in Theoricas nouas Planerasnbsp;tum, Georgij Purbachqnbsp;Germani�

VmGr�cialongo Siciuilibelloundi^ae deretj��malisnexareturomnibusqa�belnbsp;lumpr�fertimciuilecomitarifolent,|Apolnbsp;lo confultusin Delo,quando tantarum canbsp;lamitat� finis futurus effet, autquibusmonbsp;fa�ipJacatioreSjpr�fentes �rumnas depulfurinbsp;QQ iij effect.

eficntjtefponditjtutn dcmum Grgciam tranquillatti fo te,cumfibiafam,qugibidemerat,duplicaffent.Erata�l 'nbsp;ar� figura cubica,quamc�Dclijduplicateinftitui(ienr,nbsp;alteram pari tnagnirudineaddidcr�tj�^ ex cubicafigu^nbsp;ram quadtangula tn efFecer�t. Aliquanto poft, cum pUnbsp;blic�calamitates nihilo fi�rent minores, it er uni interronbsp;gant Apollinem,rite ne patuif�ent oraculo : Apollo ne*nbsp;gat eos imperata feciffe .Ibi uero perculfi Delii,fufpicannbsp;turremgrauiorcm pet ambages fignificat�efle,amp;ora*nbsp;culi Interpretern quercndum effecenfcnr. Veniuntita^nbsp;ad Platonem,quidocet,qua in refit erratum,uidelicer,nbsp;nefcifteeos cubi quadranguli difcrimen, nec excubonbsp;fuiffequadrangulum faciendum,monftrat qua ration�nbsp;cubusduplicandusfir. Qterumadmonethancocacul*nbsp;fententiam effe,ita de ni uni Gr�ciam futuram tranquilnbsp;lam,fi fead Philofophiam Gr�ci c�uertilTenr, quianbsp;fludia animos abambitione,6^c�teriscupidicatibus,e�(nbsp;quibus bella 6^ estera mala exiftunt,ad amorem pacis�nbsp;amp; moderationem in omnibus rebus abducer�t � Hui�Snbsp;mihiPlatonicioraculi,f�piffimeuenit inmentem,nilnbsp;Simon,cum horribiles horum tempor� tumultus con^nbsp;fidero.Nec uero alienum putaui hocloco recitare, prae*nbsp;fettim cum ad te feriberem,hominem cuminreliqu^nbsp;Philofophia,tuminhisipfisartibuseruditiffim�. NaOgt;nbsp;mihi quot^unum hoc remedium uideturpublicarutunbsp;calamitatum fore, fi fe noftri homines ad uetamuete*nbsp;tem^ Philofophiam conuertant,qu�c�incendatani*nbsp;inos amore ac ftudio ueritatis,amp; ad intelle�um anj adnbsp;mirationem o p timarum rer� exufeitet, una efFicit uiroSnbsp;bonosacmoderatos,acdiffimiles horum, qui nunccunbsp;ptoptetinfeitiam bellum ueritatidi tc�� do�lrins in*nbsp;� dixetiiH.

dixennfjamp;in homines ftudiofos hotribilem crudelitas� lemexerceant,pobIicasdifcordiaspr�cipaealuntatGgnbsp;�nflammanc. Etfi autem ifti Platonis oraculo nihil af�ii*nbsp;tim�tur,nos tarnen decet operam dare omni contentionbsp;Oe, utiuuentutemad h�c ftudia reuocemus, Si ut pul^nbsp;cherrim�artes co n f�ru en tu r, Si ad pofteros peruenianr,nbsp;9nodcerte pr�ftareipfiin hocuit�g�n�r�debemus,8Cnbsp;iJColim habeat Refp.ciues rede erudicos, rq� yvacriMS cptnbsp;^�arotfivTees, qui mederipublicis malis 8^ uelintamp; pof*nbsp;^nr. Ne uero ulli melius gloriofius^de uniuerfo genenbsp;humano mereri cenfendi funt,nec Deo gratius facerenbsp;Quidquam 5 qu�m fi qui hoc confilio optimaru artimnnbsp;ftudiadefendunt,atqgornanr.Huicmerito,nullitriumflnbsp;phi,nuII�uidori�iureanteponipoterunt.Acnouiegonbsp;quidem tuos ad hanc laudem impetus iam olim,fednbsp;poftquam ftuncoptimos autores,prim�Ariftotelemjnbsp;deinde Euclidem �i Platonem �dicurafti, amp; ut intelli*nbsp;go, iam adornas �ditionem Magn� Syntaxeos Ptole*nbsp;hi�i,extant minime obfcura iudicij acuoluntatis tu� tenbsp;ftitnonia. Itaqg K tibi hnncanimum,amp; rei public� gras�nbsp;^ulor,te^ non definam, tametfi aanvt/lovrct, ut dicitur,'nbsp;ftortarijUttot�teadhancPhilofophiam illuftrandamnbsp;conf�ras. Habes huiushoneftiflTimicurricuIi focios,n5nbsp;multos,fed tarnen aliquos paflim in Germania,uinbsp;oprimos QC dodiffimos, qui Si ipfi commouere ftnnbsp;^�3 iuuenturis hacin reconanrur. Redeenim indicant,nbsp;jcIiquamPhilofophiammancamatlt;5mutilamefl'e,ninbsp;ft return cceleftium cognitioaccedat.Scisautem infchonbsp;ftsopusefleelementis, Nee alius libellus magis necelfanbsp;�^useil,t^Theocic�utuocanr,feupidur�otbiiim cosies�nbsp;ft�um,quas cum hic �deremus,diligentia uiri optimiacnbsp;ueteris

Ketcrisuttiufgg nofttum amici ornatas,Iacob� Milichif� in ueftibulo hanc ad te Epiftolam addidimus, non fo*nbsp;lum,quod rui memotiam nobis fubinde renou�t har�nbsp;artium tra�atio, fed magis e�,quia libellum fperabaninbsp;plus habitur� gtati� apud ftudiofos �proprer tuum no�*nbsp;men,quod propter cgregiasuirtutes tuas apud onme Snbsp;litetatos admodum gratiofum eft: pr�terea intuerio*nbsp;tnnes�ntccupio,uttuo exeniplo cogitent fehascom*�nbsp;mimes literas cum interiore Philofophia coniungercnbsp;debere. Nam Epicureos illos � qui neque pulcherrimosnbsp;motus c�leftium corporum admirantur, netj cognitionbsp;nem eorum utilem effecontcndunt,ne quidem appePnbsp;lationehominumdignosefleiudico. Etenim nonfo��nbsp;lumbellumgeruntcumHumana natura, qu�pr�cipuenbsp;ad has diuinas res afpiciendas condita eft, fed etiatHnbsp;funt. Voluit enim Deus hor�mirabilium cutgt;nbsp;fuum acuirium noticiam, ducem nobis efle ad diuinitsnbsp;tiscognitionem. Quanquamaut� inhanc fententiaU�nbsp;alioinloco multaamedifputatafunt,tamenquonian^nbsp;h�cadolefcentiemag�s ^ tibi legenda fccibimus , qu2^nbsp;damhuiusdo�rin�utilitatescolligend�funn Primutflnbsp;pecuinauitaeffet,finullam certamanni actemporun�nbsp;defctiptionemhaberemus. Sed ilia utilitas longe ma*nbsp;ior eft,quod leges ill� motuumconftitut�ad omniumnbsp;animantiumfalutcm, deinde amp;uires c�leftium lunii*nbsp;nummultiplices,amp;fuperiorumatlt;5 inferiorum corpOnbsp;cum confenfus perfpicue teftantur,huncmundum,utnbsp;uenuftifllmeinquit Xenophon, rtvtsnbsp;effe,ac mente alfqua �ternanbsp;optimaconferuariatq^gubernari. Quantum autemte^nbsp;fett,hominum animos intuentes in ilia diuinitatisuefti

IN the o R I CAS. -�it gia,firm am ten ere petfuafionem de Dei prffentia, dc^nbsp;pfouidentiarProfe�o in bonis tncntibus magndhocnbsp;uim habet amp; ad rdigioncm confirmandam �^adre*nbsp;gcndosmores.Hfc fi quis arroganter contemnit,natur�nbsp;fn� immanitatcm prodit non aliter atqg Cyclops apudnbsp;Homerum,qui negat fe ullos uereri Deos.Quin potins,nbsp;Ut Plato dixitjDeom fempernbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;hoc eft, ceeciffi^^

pio fnotu omnia metientem, gubernare h�c inferiora, ita nos uiciffim huius fummi artificis lineas confiderannbsp;teSjhacpulcherrimaGeometria nos oblc�emns,qu�nbsp;diuinitatem nobisoftendit. Si ob hanccaufam pr�ci�=nbsp;piieconditaeftc�leftis natura,utccrteeft,utDenmnonbsp;bis monftret,fans c�ftat ,uolunrati Dei n� par�re iftos,nbsp;qiiih�cdioinitatisucftigian�afpiciunt ne�inquirunr.nbsp;Jam quantum prodeftadomncs uir� partes diuinatrixnbsp;ilia pars, hoc eft, Phyfica, qu�difputat, qnos habeantnbsp;efFedus aftra in mifcendis corporum temperamentis.nbsp;�n priuata uita habet ufum in medendo,ut fummi autonbsp;tes teftantur. Conducit amp;ad regendos mores, amp; deli#nbsp;genda ftudia, plurimum enim refert, intelligere quonbsp;quenij natura ducat,utbonos impetus induftria iuue*nbsp;*�iusatlt;j^conformemus,prauos cohibeamus. Namin#nbsp;geniorum naturg magna ex parte imitantur tempera#nbsp;*^cnta. Non dicam hocloco defortuna, ncomnes uit�nbsp;�^afus ad aftra referre uidear. Sed tarnen amp; fortuna f�penbsp;^omitatur mores. Et quanquam ali� quot� cauf� funtnbsp;humanorum euentuum,tamcn res loquitur ipfa, inter#nbsp;in aftris caufam effe,cur,utHefiodus inquit, ipfcnbsp;^iesquandoij parens,quandoijnouerca fit-Minus aunbsp;ffm l�det fortuna bene praeparatum animum. Nec ni#nbsp;bilconducittempeftatumobfctuatioadoeconomiam.

Porto hi proximi anni aliquot,fatis darasfignificatio# n�s prgbueruntjfydcra magnam uim in acre amp; rebus nanbsp;feentibus habere. Id^ palam relia mir infignes fyde^^nbsp;rum congreffus- Exiftunt amp; in Rebufpub. fatales tempenbsp;ftates, in quibus admoniti ab hacarte, multa prouiderenbsp;poffunt,uel ad cauenda, uel ad mitiganda pericula. S�Enbsp;pe enim fata confilio in melius fle�i queunt. S�pe fatonbsp;rum f�uiciam lenit Deus, placatus piorum uotis. QuarCnbsp;h�cquo^ grauis caufa fuerit,rcrum futurarum fignificanbsp;tiones animaduertendi. Prodeft enim commonefierinbsp;homines atrocibus fyderum minis, ut � Deo opem im^nbsp;plorent,deindcut bonitatem Dei magis agnofcant, c�nbsp;uiderintaliquam efle fuperiorem ac meliorem naturanbsp;fyderibus,qu�triftesfignificationesmitigat.Necdubianbsp;eft harum artium fides : Nam amp; motuum ratio demonnbsp;ftrationes habet, quarum e� eft fuauiffima cognitio,nbsp;quia deleflat animos certitudo, amp; harmonia feu con��nbsp;fenfus in tanta uarietate argumentorum. Et diuinatri*nbsp;cem fiquis prudenterad Phyficen rcferet,intelliget eatiinbsp;haberegraues caiifas.Ettuetuream experientia peritiifinbsp;morumhominum- Redeueto Galenus dehacipfaar#nbsp;te inquit,Sophifticum efle,contra experienti� teftimoi^nbsp;nium,rationesqu�rere. Neceodetrahenda eft artifi^nbsp;des,quiaautartific�saliquiineptifunt,autnon omneSnbsp;euentus humani in arte monftrantur, funt enim amp;ali��nbsp;qu�dampr�ter fydera eueutuum caufe. Etfiauteminnbsp;tantistenebris human� metis, multa profpici nequeuf,nbsp;tarnen arris beneficium non leue d.ucendurn eft,quoenbsp;plerai^ interim ad uit? fummam pertinentia monet�nbsp;Quotiesfallimur in leuioribusartibus,�^ in ijs rebus,nbsp;quefuntjUtita dicam,in manibns f Neeg tarnen proptetnbsp;huiufmodi

tM TMEORICAJ; esi huiufmodi errara,cxplodcnd� funr artes. Sed prnden#nbsp;tia eftjad uit�ufum inde.quanrum poff�mus,transferlt;=nbsp;te.lllud etiani rcdeinftitiitisiudicarefaciJeeft,quis effenbsp;modusdiuinationnmdebeat,amp; qtiod religio appro^^nbsp;bethasdiuinationes5LitMcdicoruniiudicia,antce�erasnbsp;Phyfic�partes.Sedh�calibidifputauinKis. Cumigitucnbsp;premiafintartisingentiajCum^mirifica fitcognitionisnbsp;fuauitas,tamenuel inertia hominunifftjin hg tanrg tesnbsp;�legledgacfpretgiaccantjucl etiamprauisiudicqs.Nonnbsp;enim nulla fcholarum ctilpa ell,in quibus rixg Sophiftinbsp;cg longe anteferebantur his pulcherrimis at^optimisnbsp;difciplinis. Homerus cum in clypco Acbillis pingeretnbsp;fydera,amp; c�li uerticcm ac motfi defcriberet,quid aliudnbsp;iioluitfignific3re,^harumteruminquifitionem fum'-misheroibus dignam effer Apud Vergilium lopas innbsp;tcgio conuiuiocaniterrantemLunam,Solis^labores�nbsp;Turpe eft autem in caflris, in conuiuio in admiratios�nbsp;befuiffehasarteSjamp;infcholisiacere fprctas atlt;5 negle*nbsp;ftas,quibusPhilofophigdefenfioncm at^conferuationbsp;*ieni Refpub. commendauit. Poflem exempla commenbsp;biorare ueterum 8^ huius gratis Regum,qui huic ftudionbsp;�ieditifuerunt,non folum uoluptatis caufa,fed quodnbsp;�^�ducerearbitrabanturad confilia return gcrendarum,nbsp;ffdipfgftellaruappcllationes fatis monent hanc fuiffenbsp;olim maximorumRegum Philofophiam. Ideo enimnbsp;Plerift^^ftellisheroum nomina indita funt.quiaccele^nbsp;ftes motus obferuaruntatqueilluftrarunt.NecOrpheinbsp;^lelyn aliam ob caufam inter fydera pofitam arbitror,nbsp;quia hancPhilofophiam defyderibus docuerit. Itaqgnbsp;bottenturiuuentutem ad hgcftudia,amp; dignitasharumnbsp;*^lt;tum,amp;:cognitionisfuauitas,amp;magnitudoutilitatu,nbsp;RR ij Sthone^

honeftiffima exempla omnium fummorum �nge^ iiiorum omnis �tatis. Quid quod h�cc�leftis Mufica.nbsp;profutura eft ctiam mocibusc' Nam ipfa conffdevationbsp;magnarumamp;diuinarumrecum animos captos admi�nbsp;rationetant� pulchntudinis,mir3biliter ad uirtutcn�nbsp;amp; ad moderationcm fle�it. Quod^ fertur Orpheusnbsp;cantufyluasamp;faxatraxiffe, hoceft, homines rudes Sinbsp;ferosadfeconucrriffe,utuiuendilegesacciperent,nonnbsp;atbitror eos magis ullius rei dulcedine captos efle,^nbsp;monftracis rebuscceleftibus. Necdeterrerifeab hisilu�*nbsp;drjsre�a ing�nia finant indo�orum iudicijSjquitan*nbsp;turn qu�iluofasartesmiranrur. Namcum h�c �ntuicnbsp;cutisfl:udia,fortitudo ctiam in eiscolendisrequiritur,nbsp;qu�animosaduerfusftultasuulgi opinionesobfirmer,)nbsp;Siperuerfaiudiciacontemnat. Atquehoctemporeuelnbsp;maxime pugnandum eft cum indo�orum perfuafioninbsp;bus. Nulla enim �tas tam ferrea re�is ftudijs fuit,qu�mnbsp;ifta :cuius rei etiamfi funr qu�dam in aftris cauf�, ut eclinbsp;pfesSiComet� horum annorum nonobfcurefignifMnbsp;cantjtamen Si pr�ter fatales caufas augent hanc rabieinnbsp;fuo fcelere homines improbi, quorum animi ambition*nbsp;neSi auaricia occupari, uere bona necj intelligere ne^nbsp;expetere poffunt.Proinde maior adhibenda eft conteonbsp;cio bonis uiris,neliter�,non tam fato, uulgi furoreopnbsp;preff�junditus intereannCum^ artes Dei munus fint,nbsp;non defuturus eft Deus his qui ipfiusdonatuentur,6^nbsp;conferuareftudent. Erunt Si fata ipfa aliquando arti*nbsp;bus �quiora. Fortaffis hic etiam adolefcentes monendinbsp;eranc,q uis h uius libelli ufus fit, Sed has partes interprO�nbsp;tibus relinquam. Purbachius prudentiffime in haucnbsp;cpitomenconttaxit Ptolem�i do�rinam deomniuni:nbsp;otbiutn

�tb�uni c�lcftium motibus, ut ftudiofis aditum ad in�, *^gras difputationes patcfaceret. Prodeftcnim ad diffi�nbsp;^�les �i longas controuerfias afferre fummam negocij,nbsp;Mutargumencum. Ita^ dum hic pi�uras orbiuni in�nbsp;ftituit,tantumT�oTlt; ut ira dicam,tradit.Caufas uecQ,nbsp;totcuiuftj Planct� orbes numerentur,�E quibus obnbsp;ffruationibus tanta uarictas animaduerfafitmotuum,nbsp;poftea uult CK Ptolcm�o peti. Ad h�c cognitis his ele*nbsp;�l�entiSjPlanetarum motusextabulisadid compofitisnbsp;computari poffunt. Id quoqg pcrtinetad t�3t/. Scd tanbsp;�penh�cprimumtradenda iudicauecunthomines penbsp;�itijUt pofteademonftrationcs decaufisfacilius percipinbsp;poflent.Etinterimdumh�celem�tafuntin manibus,nbsp;amp;agitantur,interdumcauf� aliqu� fimul oftendun�nbsp;iur:MirabiIienim uinculo interfedo�rin� partes connbsp;hex� funt.Plato grauiffimeinquit (roqiMTctloif �yc�yKftnbsp;Magna enim dodrin�conbsp;pia eft in hoc genere,nec ulla tatn facilis pars eft,quin finbsp;penitusuelimuseam cognofeere, plurimafimul qu�nbsp;tenda fint.Etfi autem non omnes fe prorfus huic ftudianbsp;�ddicere uolenr,tarnen h�c initia ignorarehomines lirenbsp;�atos turpe cft,amp; alienum humanitate:Q.uomodo finenbsp;contrary motus orbium: Defoliscurfu qugfint�qui�nbsp;Ooaiorutn^acfolfticiorum cauf�ac notg, cur in alia cir�nbsp;CLili parte tardior fit motus,in alia uelocior: Quomodonbsp;Solis curfuSjquomodo poli altitudo fpacia dierum munbsp;tet : Qu�fint umbrarum diffecenti�, ex quibus cum alianbsp;ttiultadeprehcnfa funt, tum etiam folisSd terr�magninbsp;tudines : Qui fintregionum fitus: Quare Luna fingulisnbsp;menfibusoccultetur,Sipoftea prodiens paulatimim�nbsp;pleat orbem:Qug Eclipfium cauf� fint.H�c atq? alianbsp;RR iij mulca

multainfacilima parte huiuslibelli traduntur^qu�tai* wen i pfa locu pletifl�mam qnandam do�rinam conti*nbsp;H�t,nccexplicaripo(runr,nifimulta requirarnusexfoOnbsp;tibus ubi de caufis difputatur. Quare magnum operas*nbsp;precium facient ftudiofi in hoclibello cognofccndo o*nbsp;mnes,fcd generof�natur�deguftatishisinitijs,adc�tcnbsp;raingenti animo contendere debet, ut pulchcrrimamnbsp;amp; fuauiffimam Philofophi� pattem abfolutam,ad ui*nbsp;tas ufum accommodate poff�nt, amp; caufas uidere,undenbsp;fint illi return circuitus, quos ira uocat PIato,in naturisnbsp;cotporum,amp;in Rebufpub.quiortus5incrementa,inclinbsp;nationcs,amp;int�rims continent. Ad h�c fi accefferit libcnbsp;ralis aliarum iirerarum dodrina, amp; religionis fcientia,nbsp;quid poteftcogitaritaliuiro,quiifta confecutus eft,beanbsp;nus cNulla r�gna,nullas opes,nullasuoluptates ani*nbsp;mus non monftrofus his bonis anteferet. Neq; uero ul*nbsp;laexartefruflumcaperefatisdignumfinehacfocietatcnbsp;do�rinarum quifquam poterit.Sedutinfidibusplu*nbsp;rium concentus efFicit perfedam fonor� fuauitarcm,icanbsp;copulatio uberiores amp;gratiores in fingulis artibus fru*nbsp;dus parit. Id non difficile eft indicate: Siquis enim pernbsp;omnem uitam tant� in Dialedica aut Arithmetica ela*nbsp;boret, nullis alijs adhibitis artibus in quibusillteexer*nbsp;ceantur,isuelutludo quodam deledari fuoftudioui*nbsp;dcbitur,non ueros ex arte frudus pofcere. Quanto auicnbsp;uberiores exutratjfrudus percipiemus,cum Arithme*nbsp;tic�beneficiofyderum motus inucniemus,cumratiocinbsp;nando conferemus caufas,amp; effedus, uel in natura,uelnbsp;innegociis,8^iudicabimus,qu�confentiant,qu�dil��nbsp;deant ? Quarefi ueros ex fingulis artibus frudus auferrenbsp;cupimus, totum do�rinarum otbem animis intuea*nbsp;mur�

fxpetamuSjpr�fertitn fi non rcpugncrnatura, amp;conhngant idonci duces. Tails do�rineperfe�io n�nbsp;folum priuarim beatos eff�cit: nam pr�fidium eft aianbsp;t�fifmiflimuni,amp; complet animos ueris 5^ non peritunbsp;risooIoptatibuSjficutinquirAriftoteles.-t/'�xs j-oy;/ � lt;ranbsp;tfia 3ccviJicts�s �(/l�vxs KaSastoT/ifi J�iScuu.nbsp;ffd eti� pi�clare mereri de Rcpub. poteft. Non eft enimnbsp;obfcurum,quantumnoceantRebufpub.hominesJeuilt;#nbsp;fer do�i,quidcmaximis rebus falfasopiniones ferunr.nbsp;H�cadtede communibus ftudijs libenterfcripfi, nonnbsp;quidem rua caufa, uideo enim tere�o curfuf�liciteradnbsp;�lumfcopum.qucm petendumeffe dixi, contendere,,nbsp;aut potius non procul a' meta abelTe, fed ut iuuentutemnbsp;ad h�c ftudia adhortaremur, etfi arbirror nullum neq^nbsp;Uoftr�amiciti� aptius,ne^tibiiucundius effequafic�nbsp;fabulationumgenus,qu�mde honeftarumdifciplinanbsp;turn ftudijSjin quibus hancipfam partem,dequa hic lonbsp;Cuti fumuSjOrnandam amp; propagandam tibi fumpfiftr,nbsp;9ua in re non folum ingenij ac do�rin� laudem affe��nbsp;gu�ris, fed ctiamprudenti�amp;fidei.quod quafidefett�nbsp;a rnultis hoc tempore ftarionem occupas ci partinbsp;^hilofophi� opem ferendam eCfe perfpicis,qu� maxis�nbsp;fiiciacetnegleda. Vtinam nero Deus Rebufpub. trau�nbsp;quillitatem conc�d�t, ut boni uiri has artes exco�nbsp;lereattj illuftrarepoffint, quibus nullumnbsp;habet h�c uita ornamcntumnbsp;prgllantius. Bene

On dubito uos pro exccllenti fapicntia ftra probareuctcremmorcm ,quo fcript^*nbsp;cuiufcunij generis de do�rina bonarun^nbsp;rcrum,fummis ordinibus dedicari folenfjnbsp;Nam etiamfimos ille tantum ad ptiuat�

officium pertineret,nec aliud contineret, nifi fignific�^ tionembeneuolenti�ergaillos,ad quos ingeniorutflnbsp;monumenta mittimus,tam�,ut opinor,laudcm merc^nbsp;retur. Verum caufaepublic�mult� funt huius confuc^nbsp;tudinis. Primum intereft Reipub.ut hi qui fedcntadnbsp;gubernacula,infpiciantftudiahominum,amp;dentopt^nbsp;tam,ut bonafcriptainmanibus ciuium uerfentur:

quot;enim formant opinionesjiudicia, mores populi.Q.uai^ repraecipueexhibendifuntlibri his qui pr�funt,uteo�*nbsp;rum iudicijs amp; autoritate comprobentur* PatronoSnbsp;etiam artium honefte qu�rimus hoc officio, autgratiaSnbsp;flgimus hs qui benemerenturdepublicis ftudijs.Nccnbsp;ueroullum cftiuftius officium, quam cum ipfisartibuSnbsp;propagatememoriam amp; laudem uirtutis magnoruinnbsp;uitorum,qui propter utilit�rem publicam literar�ftu��nbsp;diaaccenderuntacpropugnarunt.Eth�cexemplaptgnbsp;lucere pofterisnon eftinutile.Ncc ipfis opinor Princilt;*nbsp;pibusReipub.indccorumcftconiungi eorummetnOi�nbsp;liam c� honeftisattibus, Has caufas in hac infcriptioncnbsp;fecutus

PRAEFAT. IN ALFRAG. ^WutusfumjCum hos libellos,plettos eruditionis Sf ue*nbsp;��Philofophi�jaufpicio nominisneftri publicandosnbsp;^flecenfui. Nanihiaiitoresaliquacxpaircopcueftra renbsp;quia rcnafcuntur in urbeueftra,amp;quianbsp;ptodcunt emcndari diligentia iiiri do�iffimi loannisnbsp;Schoncrijquiftip�dio ueftroMathcmaticen apud nosnbsp;ptofitetur,eius^ ftudia magna fide amp; uirtute excit�tnbsp;^diuuat. Milka nero huius generis beneficia Reipub. uenbsp;ftrgdebemusiNamcumindetifijaloanneRegiomoiinbsp;�anonrbsueftrauelutdomicilium ftierit huiusPhilofonbsp;phi�,magna fuerunt harum artium apuduos ftudia,nbsp;*�iultaegregia monumentaapud nos�dita funt. Atticinbsp;higeniofihominesfinxerunt Neptunum amp;Pallademnbsp;hiter fe certaffe, ab utro numine ciuitas appellaretnr;nbsp;ciim^Deoru indicio Pallas omnibus calculis uiciffer,nbsp;�tbemabeanominatameffe.Q.ua fabula fignificaue*nbsp;timrciuitatem non Imperij laude, quod claffibus parasnbsp;�erantjamp;opum magnitudinepr�ftantiorem ef�e,^ c�snbsp;�ilibus artibus. lllud autem imprimis fapienter cogitasnbsp;turn eft,quod eiusiudicq Deos autores feccrunt,ut eunbsp;pleriijhominesfummameffelmperij gloriam exiftisnbsp;��ient,admonercnt Deorum iudicio longe maiuseffenbsp;decus ciuitatum�leges, iudicia, honeftam difciplinam,nbsp;�iifimiles pacisartes.Q.uareciuitasueftraiurepr�dicannbsp;da eft,qu� Temper ca fuit modeftia pr�dita, ut imperianbsp;�lonappeteret.Sedcumroboreciuiumatmis atij opi�nbsp;bus fit inftru�iflinia,maluit fociarum ciuitatum libertanbsp;tcmtueri,qu�mfuampotentiamaugereDeindedominbsp;hi eo uno elaborauit,ut haberctRempub.optimeornanbsp;tam omnibus ciuilibus officijs at� artibus. V�tus difpunbsp;�atioeft de Monarchia amp;Anfl:ocratia,fed tarnen finenbsp;SS ulladu#

�lia dubitatione pulcherrimus inter homines flatus eft, in quo multi fapientes amp; boni confilia conferunr, Qi. c�nbsp;muni animo,pari Audio acfideRemp. gubernanr,qiiinbsp;patii?charit3tedeuinfli,n�certant inter feambitione,nbsp;fed diligentia tuendi publica c�moda,acnorunt intelnbsp;fecederCjUbiMagiftratus ordinequodam interfecon^nbsp;fociati funt. Ac licet ali) Monarchiam anteferant, tam�nbsp;nifi hac Ariftocratia temperatum fit regnu, baud dubianbsp;lyr�nis eft : Nemo enim unusaut profpicere omnia, aufnbsp;adminiftrare poteft. Et amentia eft, fi quis putarcondunbsp;cerejUtin unius uiri fententiam femper fiat inclinatio-Quid quod h�cfocietas bonor��d fapientum plus hu^nbsp;manitatis habet,certe Philofophicis naturis,qu�funtnbsp;Ko/t'ei)wxc�,amp;nihilappetuntimmoderatum,gratioreft�nbsp;Italt;5�iAriftotcles earn iufticiam qu? imperia c�ftituit,nbsp;�mitariproportionemGeometricam dixit,qu�diffiminbsp;lis eft regno amp;Democrati�-Nam proportio multos innbsp;ter fe confociat,amp; gradus conftituit,ncpromifcuera^nbsp;piantimperiainfimi.Tantam� uimhuius proportionnbsp;nis effePlatofcripfitjur quidquid boni contingitciuitannbsp;tibuSjhanc proportionem effe caufam affirmer,quiCnbsp;cumad Ariftocratiam propriequadref,PhiIofophihuCnbsp;ftatum anteferunt- Porro non facile ufquam meliorernnbsp;huiusftatus effigiem uidereliceat,^ in ueftra Repub�nbsp;At^ h�c ego commemorans non tantum demaioruninbsp;ueftrorum fapientia �i. uirtutc loquor, fed diuina benennbsp;ficia pr�dico. Profedo enim Refpub. humanis confilijsnbsp;neqg conftitui f�liciter, ne^ teneri diu poffunt. Singunnbsp;lareDeibeneficium eft,quo quidem nihil eftinrebusnbsp;humanismehusacpulchriuSjRefpub. beneconftitutanbsp;leligionc,legibus,iudiciis,difciplin3,artibus. Ita^ cumnbsp;Rempub.

Rcthpub. ueftr�mcnteintucor,Deo gracias ago, quod propter multorum falutem bene conftituit ciuitatemnbsp;ueftram,eam^defendit,amp; bonorum uirorumfapien*nbsp;tiam��uirtutem,qnijn bacduitate fioruer�t,agnofcanbsp;Dei dona eire,amp;laudoipforum diliger!tiam,qui nonnbsp;pcricLila.nonlabores pro patriadefugerunc. Vtaucemnbsp;decfteris laudibus non dicam,cei te b�c proprsa eft Nonbsp;tiberge,plusartium quf funtuit�uttles,in una uibenuf��nbsp;quam alibi eft,qu3m apud uos. Nectantum florentibinbsp;Mecbanic�arteSjfed Phdofopbfg magna ftudia fempecnbsp;apud uosfuerunt,eiu5^1audis poffeffionem adbucrci�nbsp;liuentornatiffimidues.qui pr�funtReipub. Quareadnbsp;conferuandamamp;illuftrandamhanc Pbilofophigpar*�nbsp;tem,qu�continetMatbematicen,amp;do�rinam de manbsp;iibus coeieftibus.multu opis atttibt ueftra ciuitas. Agnonbsp;fcunrtgituromneseruditi amp; prudentes, magnamnosnbsp;bis pro bocimmortali beneficiogratiam deberi,eam^nbsp;obcaufaminhac�ditionead uosfcribendum effedu-snbsp;�tijUtfignificatiomeiiudicij de ueftra diligentia, in hisnbsp;artibus conferuandis amp; gratitudinis erga uos publicenbsp;fxtaret. Cumautemh�artesplen�fintdigniratis,amp;adnbsp;iritam multas aff�rant utilitatcs,honorificum uobis eft,nbsp;tamfrequentiaearuftudia efle inurbeueftra, ut etiamnbsp;telebres /icademias in hoc genere prouocare poffitis*nbsp;Etfi autem ea fapientia amp; uirtute pr�diti eftis, uthocdenbsp;ultro ac libenter tueamini,tamen ut id faciatis maionbsp;tc ftudiOjtcmpora uos commonefaciunt. Videtis enininbsp;bas artes tumulcibus publicis conterritas, etiam in Aca��nbsp;demr)snegligi. Ethorum tumultuum epitafis,utnbsp;tuo,adhucimpendcr. Quarenifibeneconftitut� ciuiranbsp;tfspraelidio etunt literis at^ artibus,amp; expulfas abbi

excipient actegent,qu�barbaties inGermania futuri eft iT Eft aurem fa p ientig ueftr�,pofteritati profpicere. Sinbsp;quantum humano confilio prouideri poteft, pr�ftare,nbsp;utamp;Rempub. 8CilIasartes,quibusamiffis Refpub. re#nbsp;tineri non poffunt,n� relinquatis. Ecat hoc loco etiamnbsp;impudentiaquorundamcaftiganda,qui de dignitatenbsp;harum artium detrahunt, quos quidem iudicijs ueftrisnbsp;�ifimilium pc�ftantium uirocum, qui Refpub. confti#nbsp;tuecuntS^gubecnarunt,moucci decebat.NamboniS^nbsp;fapientesgubernatores Rerumpub.non ftuderent easnbsp;conferuareji iudicarent uit� inutiles effe. Quanquamnbsp;quid opus eft difputatione, pc�fertimdcdo�rina mo#nbsp;tuumcCiuidenimdiftaret hominum uita� beluina,finbsp;nonanni�i temporum iuftam defcriptionem tenere#nbsp;mus,fi nullas motu�leges intelligeremus c qug ob bancnbsp;caufam etiam propofit? funt, uc nos de Deo opifice, 62nbsp;denoftraimmortalitate admoneant. Significacenimnbsp;nos non folum ad agnitionem Dei conditos effe, fednbsp;etiamutcipareamus.Reftatigitucaliauita,inqua82il#nbsp;luftris agnitio continget,62 hi qui non obtemperarunr,nbsp;p�nasdaturifunr.Alioqui quorfumopusecatadmo#nbsp;ncre de obedientia,nifi iudicium fecuturu effet c Nequenbsp;uero miror ineruditos afpernari hanc do�rinam,fednbsp;tantaminquibufdam litecatis hominibus peruerfitatenbsp;effcmiroc,uthancpartem,qugdemonftrationesdemc^nbsp;tibus continet,uituperent. Nam fl Epic'jci deliramentanbsp;dcfendere conantur,qui furenter contendebatc�leftianbsp;corpora nullacerralege, fed cafuferri,digni odiofunr,nbsp;uel ftigmatis porius, quod adolefcentes � red� Siuersnbsp;Philo�ophi�ftudrjsabduc�t. Quanto reflius eft omninbsp;ftudioinuitareatcg acc�derebonaingenia ad has artes,nbsp;quaruin

quarutti cognitio Sipecfeliberalis eft,0imultasu{tgati litatcs affett,8iaffuefacit animos ad qu�tendas demonnbsp;ftrationes.siad uenratisamorcm,qu?uirtusuelinpri�'nbsp;misdignaell hominedo�o.quiinliceris �i. maxima�nbsp;turn rerum dqudicatione uerfatur. Sed hancdifpuiationbsp;nem alias tra�abo. Deusfeructamp;defendatnbsp;Rempub.ueftram,Amen.Menfenbsp;Augufto,Anno

PRAEFATIO PHILIPPI MELANTHO nis in Gomputum Ecdefiafticum loannisnbsp;deSacroBufto.

D 0 C T I S S IM O VIRO D. ACHILL I Gaffaro Lindo�nfi,Medicin� Dodori,nbsp;amicofuo, Phil-Mel.

Ngcnsamp; manifefta utilifaseft,tenerecer� ram anni rarionem. Quae enim effet con�nbsp;fufio pr�fentium negociorum,contraflu�nbsp;um,pa�orum,iudiciorLim,qu�tcnebr�,nbsp;fi nulla effet annorum acmenfiumdiuin�

ftto cquot; Inhiftotijs quantacaligo cffet,fublataannorum enumerarionef Non mundi initium cogitarij non exornbsp;dia religionum difcerni, non mutationes imperiorumnbsp;dillingi� poffent. Perfpicuum eftautem,harum returnnbsp;SS iij cognitio�

cognirionem ad religioncm ,SZ ad multas uita? pattes neceffariam effe. Quare n� fatis mirari poflum, multonbsp;mm ingratitudin� feu peruerf�tat� potius, qui ftudi� bunbsp;ius do�tin� dec�leftibus motibus, amp; anni defcriptio*�nbsp;ne,uitupcrant.Porro amp; utilitatis magnitudOjSi iiidifi^nbsp;fapientifl�mor�Principumacdo�iffimommuitomninbsp;quim3gnadiligentiaannumordinar�t,moucrcimpe^nbsp;titosdebent,utauribus at^animis abhorreantabillisnbsp;infulfiffimisac fctirtilibus conuicijs,qu�inbonasarteSjnbsp;�idiuinitusrnonftratasdicuntur.Videmus cnimlaudanbsp;tiff�mis Principibus magnj cur�fuifle,utannum qu�ninbsp;re�iffim� defcriberent.ut difcerni tempora,amp; rerumnbsp;memoria propagari 8i. conferuati poffetldeo ��Solonnbsp;Athenisordinauit annum, conftitutis�quino�ioru ninbsp;notiSjdeiudicio Thaletis. H�c ratio poft annos ducen�*nbsp;tos ab Eudoxo corre�a eft,qui fuit Platonis co�taneuS�nbsp;ScdiuregloriaturC�farapudLucanum.EudoxifaftoSnbsp;fiiperari luoanno. Etenim cum effentdiuctf� rationes,nbsp;Acgyptiaca,Gr�ca,amp; Arabica, C�faradhibito in con^nbsp;filium Sofigenegt;excogitauit nouam, multo cjteris comnbsp;modiorem.

Nam Aegyptiacianni,menfes fingulihabuerunt tri^ ginta dies,amp; accefferunt quotannisEpa��quinque.nbsp;Nec fuit certa intercalationis ratio,nec cert� antii initi�.

Gr�ci anni menfes ad Lunam quadrant finecerto dierumnumero.Accefferunt autem Epa��undecim�nbsp;exquibus menfem ty-SoAiiiop coll�gerunt.

Arabica ratio eruditior fuit bis duabus : Nam menfes Arabiciakernisuariant,ira,utpriorhabe3tdies undetrinbsp;gtnta,fequens uero triginra. Deinde accefferunt undegt;nbsp;Cim �pa��,ex quibus colligebant

VidirautemC�far in omnibus his defcriptionibus n�folum incommodam efle n�gocias incertitudincm,nbsp;nam ijfdcm menfibus aliaapud alios initia erant,fednbsp;�tiam �qiiinodia nimis efle lubrica Qi. fugacia : Quarenbsp;utamp;certa effentanniac menfium initia,amp; dies �quinonbsp;itacontinuaretur,utparumadmodum aliquotfelt;=nbsp;culis uari3ret,eam formam anni inftituit,quaprope^nbsp;�nodumhodie utimur,amp;fi ex tanto interuallo, nuncnbsp;^mcndationeopushabet.Anafpernamurhnncdiligennbsp;tiam in fummisuiris,autinani curiofitatefufceptam,fi?nbsp;negraui caufa putamus? Nec uero poteranthf rationesnbsp;Oel Aegypti�,uel Gt�c�, uel -Arabic?, uel Roman?, finenbsp;niagna feientia motuum coeleftium fupputari. Equi*nbsp;dem non dubito,quin fingulari Dei confilio faftum fir,nbsp;ntinitio mundi ram diligenter annotarint annospri�nbsp;*niparcntes,uidelicet,utmundi exordium retro cogi#nbsp;^are, 5^ exigua illafpacia numerate pofteritas poffer:nbsp;item utreligionum difcciminaconfiderari,utferies pronbsp;tniffionumc�leftiumjamp;hiftoriarumteneri poffer. Hasnbsp;��ufas fi quis parum graues effe putat, n� ille Cyclopi*nbsp;�^301 mentemhabet- Fateamur ergo primos parentes,nbsp;Afifapientia amp;:pietate excellucrunt,diu{nitusimpuknbsp;effeadannorum dillindionem obferuandam,�2nbsp;Ptopagandam. Ne^tarnenfinecognitione motuumnbsp;^^leftium annus includi equino�iorum metis,amp; redenbsp;^ffcribipotuit:Q.uareneceffecfteosuniuerf?dodrinxnbsp;df motibusc�leftibusftudiofos fuiffc, Q.u? eft autemnbsp;p�^^^gantianon modo aliorum magnorum uirorum,nbsp;^detiam primorum parentum qui generi humanonbsp;dtices, Sitnonftratores uer? religionis ac tier? fapientiaenbsp;dfruntjafpernatir

Itac^ ftudiofiadolcfcentes ament hancdo�r�natt�d^ motibus coeleftibus uit� utilcm cffciudicentjcu pro*nbsp;ptcrannidcfcription�jtumetiampropter alias caufas�nbsp;Nam quod nonnulli improbant tA� iJic(VTtK�igt;, uide*nbsp;mus indodos eodcmcalculo ctiam motuum dodrin^nbsp;condemnarc.certe contemptus huius totius Philofo*nbsp;phi�inrudibusconfirmatur.Etfi autem de diuinatricCnbsp;hocloconondifputabo,tarnen firede uolumus �fti*nbsp;mare,h�cipfamotuLimdodrinauereeftpraecipuanbsp;TiKWjteftaturenim effc �ternam mcntem.opificemS^nbsp;gubernafricemmundi,nos^adagnitionemDei,�iadnbsp;immorraliratem conditos efle. An b�c imvtik� afper*nbsp;nanda eft r quid ucrins conuenit uatibus, qu�m confir*nbsp;mare in animis hominum ueras �^pias opiniones denbsp;Deof Quarefateamur hancipfam motuum dodrinat�inbsp;itavTtKfiiJ efleut�em uit�amp;moribus. Sit fan� fatidic�nbsp;quiddam,uteft,xglt;�ij'aj corporum �L ing�nia indicatenbsp;ex a li q U a fyd eru m t n fign i co n i U n dio n e, a U t tem P eft�*nbsp;tespr�dicere,propterquas

Magis tarnen fatidicum eft, monftratis certiff�mis mo* tuum legibus confirmare mentes,utuereftatuanteflenbsp;Deu, qui oidinarit,quigubernethos motus, qui agno*nbsp;fciuelitab hominibus,quorumutilitatis caufahasua*nbsp;rietates motuum cond!derit,qui^cum nos ad fuiagni*nbsp;tionem inuitet, bonis prarmia, impijs pesnas propofo^nbsp;rit. Sed h�c alibicopiofius difputaui. Redeo ad fupc*nbsp;tioremorationem deannidefcriptione.Valde probonbsp;confilium Georgi) loachimi Rhctici,qnod ad libellutflnbsp;de Sph�raadiunxitrationem anniconferiptamabeq*nbsp;demautoreloannedeSacto Bufto. Nam,ut antedixi�nbsp;teuere

tenerecertamannirationenijmulnsdecaufis uniecft. Tanta fuit olim ctiam in Ecclefia eius rei cura, ut Cyriknbsp;lusaflF�rmctin Synodo conftirutum efle,ut quotannisnbsp;Alexandtinus Epifcopusfignificaret Romano cettumnbsp;Squino�tj diem,propLcreaquod in fchola Akxandrinbsp;�laCO tcmporcadhucflorcbant huius Philofophi�ftunbsp;dia, Rom� ucro non pcrindenota �tant.

Porto hic libellus cumanni ration� oftendit,etiam �diuuatftudiofos indo�rina de motibus Solis amp; Lu*nbsp;*i�. Tibiautem pr�cipuededicarehunclibellum Geor*nbsp;giusuoluit. utoftenderet fe memorem eflcucteristu�nbsp;arniciti�.amp;uthocloco mea uoce tibi gratiasageret,(pnbsp;�pfiad h�c ftudia hortator fueris,c�lcftibus fignificationbsp;�libus motusjcum quidem ipfc longe aliud uir� itcr, amp;:nbsp;abhorrensabhacPhilofophiaingrcffus elTct.Quareftanbsp;�uitferibidcbcreplurimum,quodautotitatetuaad hasnbsp;artes reuocatus fit.Accipics igitur hoc munus abamico,nbsp;amp; honcftifl�morum ftudiorum focio,eo libentius,quianbsp;aliquidearumartiumcontinet,qu� tibimagnum de^nbsp;cusapuderuditospariunt. Scito autememcndat�eflenbsp;libellum � uiro pr�dito egregia dodrina amp; uirtute,Calt;snbsp;fparo BornerOjC�ius eft mirifica diligentia, ut in omni:�nbsp;^usuit� off�ctjSjitaetiam in ftudijs bonarum artium�

Rtes uit� utileSjgeneti humano diuinitus monftiatas effejSiconfcruari aDeo cumnbsp;aliafigna non obfcure oftcndunt, rum uelt;�nbsp;to h�c res perfpicue tcftatur,quod fingulgnbsp;habentauthorcs,�quibusuelinuent�,uelnbsp;expolir�jUel reftiturg funt heroicis naturis pr�ditos,qui

tus habueruntjUt fagaciflime uiderent ea,qua: non funt obuiareliquis,�ifingulari f�licitate pleracj efFecerinr,nbsp;qu�mediocresartificesfupraartemeffeiudicant. Necnbsp;uero dubi�eftjheroicas naturas diuino adflatUj�dquoi*nbsp;dam,utGr�ciuocant, enthufiafmo moueri. Itatjlucetnbsp;ctiam in hac re pr�fentia Dei in natura, qu�d ut Regesnbsp;certisinteruallis excit�t, qui eximiauirtute,�iquadamnbsp;inufirataf�licitate, uel noua imperia conftituant,uelnbsp;collabientes Refpub.eriganr,ita artium inuentorcs prs*nbsp;ftantesautinftauratoresgeneri humano donat. Ne^nbsp;cnimaut Solon finealiquoc�lelliadflatu leges condilt;�nbsp;dit,autHomerusillud immortalecarmen.quod mira*nbsp;bilem quandam imagin� omnium qu� inddere pof*nbsp;funt in uita,confil!orum Si. euentnumcontinet.finema

animaduerfameffe,cumDeus qua:dam pr�fentiain* genia ad admirationem illorum certiffimorum cur*nbsp;fuum exufcitaret arque incenderer, eis% motus quof*nbsp;dan�inderet,quibusreperirentcertam obfecuationisranbsp;tionem�*

i�oncm:SediHauet�raotnittamus. Tora ars de mot�* buscceleftibus funditus pcrijffet, nifi unus Ptolem�usnbsp;do�rinamuctcr�amp;fuasquafdam obfcrnationcs con*nbsp;geftasad poftcros rranfmtlif�er. Quare fatcnd�m cft,nbsp;artesDcitnuneracfiCjCasqjitaoftendijtun) leftirui pfCnbsp;ing�nia heioica,hoc eft,qua; l'inguiares amp; diinnos mO*nbsp;lus habenr. Taies initio cxciterunt Medicin� inuento*'nbsp;tes Acrculapiiis,amp; fl qui finiiles fucrunr, eti� ante Aefeunbsp;iapium ali) a pud alias genres. Sed ilia rudis uetuftas in*nbsp;genijSjamp;f�licitate quadam admiranda pollebat,artcnbsp;non norar. Ideo tradereali)sdoflrinam,qua renebanr,nbsp;n�potuerunt,exp�rimenta qu�dammonftrabant.Denbsp;indeHyppocrates artem non tantum inchoauit,fed fe*nbsp;te'cotamcomplexuseft,uer�ita,Htinuolueret cambre*nbsp;uibus quibufdamfententi)s.Extitit igitur Galenus,quinbsp;ctim injgeni) dotibus par effet illis primis heroibus, eru*nbsp;ditione uero antecellcret, nam amp; fupetiorum inuentisnbsp;adiutus eft,amp; multa ipfe fua quad� foelicitate animad*nbsp;�ertitjuniuerfamdo�rinam in artem rcdegir.amp;omnesnbsp;partes ordinc diftributas abfoluit. Hune unum iam tocnbsp;feculishabemusfontem Medicin�. Nam pofteriorumnbsp;Mcdicor� feripta omnia ecu riuuli quidam funt ex hocnbsp;fonte mananteSjidquod autores fatenturipfijficutAuinbsp;cenna,qui omnium pofteriorum uberrimus eft, pr�di*nbsp;catfetantum Gcleniinterpretem effe.Quantaaut�lausnbsp;eftjUnumeffcMedic�artisautorem,abuno pr�cipuenbsp;to�feculis,toto otbetcrrarumuelur oracula petita effe,nbsp;detuenda amp; reftituenda ualetudine innumerabiliumnbsp;hoininumfAnnonfatebtmur hune pr�clare mentumnbsp;effe de toto genere humano f H�cuerofuntpropriehenbsp;�oicdm�rita,multisgeniibus arque �tatibus prodcffc�

Et magnitudotaliumbencfidorumteftatur aurores di# uinitusexdtariamp;gubernari.Necjcnim negari potelt,nbsp;art�ipfam medendiualdeutilem effegeneri humano�nbsp;Neij audiendi funt ant homines feri �d barbari, qui quanbsp;damnatur�immanitatecontemnuntMedicinam,autnbsp;fcurr� quidam,qui optimarum artium uituperation�nbsp;famam aucupanturingcnij. Etfi enim n� omnibus op*nbsp;tulaturMcdicina,amp;intcrdumdo�a plus uaict anemanbsp;lum^utinquitPoeta, tarnen pleritjomncs experimur,nbsp;multoseffemorbos,qui�^ fine ope MedicapellinoUnbsp;poffunt,amp;:arteadhibita rede��foeliciter dcpelluntur:nbsp;idinuulner� curatione,inluxansautfra�is,amp;inmor^nbsp;bis acutis magis cerni poteft,fed non minus ufu uenit innbsp;chronicismorbis. Verum hac difputationenihilopuSnbsp;eft.Nam ilia crudelis oratio uituperantium beneficianbsp;Medidn� �i. cum commun! fenfu pugnat, amp; coutumenbsp;liofa eft aduerfus Deum, qui in naturam tanta uarietatenbsp;fparfitrem�dia, ut teftaretur fibi uitam amp; ualetudineiUnbsp;noftram cura� effe. Vt autem euentus d�clar�t diainonbsp;confilioingenium Galeniad Medic�artis conferuatio^nbsp;nem excitatum eire,ita in ipfius ftudrjs amp; arris exercitionbsp;militafigna confpiciunturheroic� natur�amp;fortuna�,nbsp;qu�antecellit communemhomin�captum,acfortem*nbsp;Natus eft p�tre Architedo, qui cum in Mathematis pe^nbsp;fedeeruditusefletj�inaturam filijanimaduerteret ca#nbsp;pacemcffecarum difciplinarum,ftatim� teneris eunanbsp;inhocgenereerudijtamp;exercuit ipfe. H�c prima infti#nbsp;tiitioitac�firmauiteiusiudicium,utfateaturipfe,fcpo#nbsp;fteaaudient� rixantesinterfe Philofophos,fuiflePyr#nbsp;�honiorum hgfitationem,qu�conturbat amp;euertitarlt;*nbsp;teSjfecuturumjnifi ilia paternadodrina pr�munitusnbsp;fuiflef�

IN G A L E N V M. 70� fu�flet,quaadfuefa�us ad Geometricas demonftranoisnbsp;nesjuiditeffeccctaartiuminida.amp;perpetuamquafite�nbsp;lamdemonfttadonum. Egreffus annum fedecimum,nbsp;coepit operam dare Mcdicin�, quod ut faceret,ait,fenbsp;9uodamnonambiguo,fedperfpicuo fomnio moiiitunbsp;f fle. Breui ante tantos fecit progreffus in arte, ut omnesnbsp;fu��tatis Medicos obfcutaffet. Accerfitus igitur Romanbsp;abImpecatonbus Veto S�Marco Philofopho,cumibinbsp;pdmum fcholas haberet,fecuta eftgloriam, ut fit, inui*nbsp;di3,pr�fertim cum itdtaret morofa ing�nia libertatcnbsp;fua in taxandis crrodbus c�tetorum fcriptorum.Q.uarenbsp;cum nollet odiofe rixari c� indodis ac maleuolis, omi#nbsp;fit fcholas,adeo^ fe condnuit, ut nec apud �grotosnbsp;quidquamdifputaret,fed tantum neceffaria mandatanbsp;daret,ne uocaretura calumniatoribus,ut ipfeinquit,nbsp;hoyta^is. Multa autem commemorat indodrina �fenbsp;teperta effe,ignota �tati fuperiori,ut digitorummufcusnbsp;los : multa oftendit noua remedia,quod perfpicuum finbsp;gnum eft diuini adflatus. Neruorum fauciatocum cu�nbsp;tationc primus oftendit,ea^ in re adeo fuit foelix, nun*gt;nbsp;quam ut non refponderit euentus. Stoma ticum ex nuanbsp;cum corticibus quanta folertia reperit,cum in itinerenbsp;tcdiens ex Alexandda,incidiffet in �grotum in rure, ubinbsp;deerantalia rcmedia,utipfe narrat in fexto decompo*nbsp;fitione pharmacorum tottovs, Vulgaria ingenianbsp;norrraro fegnitiefiunt langujdiora. Multo f�pius frannbsp;gunturaffiduitate��uarietatelaborum.Sed illediui*nbsp;iiusigniculus ingenij inGalenonon eft extindusullisnbsp;labodbus- Simul amp; fcripfit tarn accurata opera,8d res innbsp;datura uarias inquifiuit,8c �grotos curauit, 8� peruaganbsp;tqs eft bonam partem orbis tetrarum,ali�s accerfitus abnbsp;TT it) Impera#

ImperaroribnSjali�s ut adiret eruditos aliarutti gentiutti uiros,ali�sutinquitcrctrer�naturas,utbisinLcmnnni inbsp;naoigauir, utnaturam Lemni� tcrr�exploraret. Hicaninbsp;mi perpetuus uigot nonnifi inheroicas naturascadit.nbsp;H�crecentior �tas tantum Arabicos fcriptorcs in maninbsp;bushabuit,quia � Galeni libris infcitiaGracc� lingu.^nbsp;Medicin�ftudiofosarcebat.Itajjnunc quo^ nonnullinbsp;mirantur folos Arabes.Etfiautcm mediocribus artificinbsp;bus etiam fualaus debetur,amp; ingrati fimus,li ncgamuSnbsp;Arabes benemcritos effede pofteritate, qu�dam enimnbsp;utiliauit�repcrerunfjignotaGalcno,tam�cuni fuerintnbsp;Philofophijhoceftjamantesueritatisamp;gratijn�dubi*nbsp;toipfosfuo fufFragiolibenter primas Galeno ttibnere:nbsp;Confi�t enimArabicamdo�rinamceu riuulumeffeeXnbsp;Galeni fontibus dudum. Poftquam autem GalenuSnbsp;iam renafciturjamp;uel in fua lingua,oel in uerfionibus fcsnbsp;licioribus legi potefljhomincs ingeniofi, amp; uiri amaivnbsp;tes PhilofohtffjCur non anteferrent hos iiberrimos foUnbsp;tes,banc tantam rerum optimar� copiam, illis exiguis

. riuulis,qiios ramen delibare etiam prodeftc'Sed Galei* i 1 nusfituclutarchitedushuiusltudrj,pr�fettimc�Ara^ jnbsp;besexeerptisremedijSjbonampart�Philofophif omi^nbsp;ferintjUtGalenus non modo propter medendiartc,fed

. eti� propter Philofophiam legendus fit. Nullus enim extatautor ubcrior eius partis Philofophi�,quam Phy*nbsp;ficen uocamus,qu�m Galenus,qui uniuerfam Phyficeunbsp;etudinffime complexus eft in bis difputationibus, innbsp;quibus qu�rit demonftrationes de potentqs inanimaUnbsp;tibus.degenerationum caufis,de temperamentis,denbsp;fenfuum organis,de caufis adionum in fenfibus, denbsp;motborum amp; remediorum caufis,de qualitat� cogna*nbsp;tione�

t�one,dc ffvi^TrctSadi plnrimarum rerum in natura. H?c pr�tec unumGalenum nemo difpumr. Itaqj inchoa*nbsp;Uab AnftotelePhyfica,ab unoGaleno ablolurafunr:nbsp;qua in re non modo erudicionem Galeni admicor, fednbsp;tt�ultomagisfidem,candoremamp;:ingenuitatemaniiTi�nbsp;Magna prudentia��magno animo cauillatiotjes ac A�nbsp;r�pudi�t,nihil perplexum aut Sophifticumnbsp;3tnar,fedubiquefimplicemueritatem inquirit,Si.per��nbsp;fpicue patefacit ,quod magnum indicium eft optim�nbsp;�Mentis,8�i natura amantis iufticiam amp; u eritat� � Sicut ilnbsp;leptudentiffimus Tragicus inquit tqnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;�9,

Ac fpero equidem renato iam Galeno futurum, ut non IblumuereacueterisPhilofophi� ftudiamagis accentnbsp;dantur,fed etiam ut moribus h�c dodrina profit, amp;; uenbsp;hementemamoremucritatis ac uirtutis in difeentibusnbsp;exufcitet.Cumautemufitato more deliberaremuscu�nbsp;ius aufpicio maxime uellemus hune autorem in publi#nbsp;�umprodire,proptergrauiffim3S caufaste pr�tulimusnbsp;inclyteRex,primumquodconftet aufpicijstuis Graec�nbsp;lingu� amp; ueteris Philofophi� ftudia in regno tuo itanbsp;excitata efle,utueteremGr�ciamuna Gallia eum uni�;nbsp;uerf�Philofophif fcientia,tum uero etiam eloquentianbsp;Gr�caiam prouocarepoffit. Olim una eratlonica Go^nbsp;lonia in Gallia, uidelicet Maflylia.qu� Gr�cas difcipli�!nbsp;Mas longo tempojeadeo co�uit,ut Romani liberos e�nbsp;�Mitterent erudiendos. Nunc Gallia referta eft homing;nbsp;bus pr�clare eruditis in toto arti� orbe, Si Greca 82 Lanbsp;tinalingua,utmultfiam in Gallia Maffyli� efleuideannbsp;�ur. �d decus eo libentius nos Germani pr�dicamus,nbsp;quia ad nos quoque do�ring illius riuuliindepermai=nbsp;M�t. Deinde intelligimus te h�c ftudia n� modo tueriacnbsp;prouehere

prouehere,fed etiam ira amarcjmulta ut ipfelcgas � Grlt; dsautonbusconucrfa,degubernationcReipub. de te*nbsp;busgeftis pr^ftantiffimorum Rcgumaclmperatorunijnbsp;dearchitcflonica,denatura rerum.Quaretibi potiflTi*nbsp;mumdedicauimushuncautorem,uthuius tu� laudisnbsp;mcmorianicum aurore omnium pr�ftantiff�mo adpOnbsp;fteros extend eremus. Nee ucro dubitamus, quin ipfeiunbsp;dices,nulla monumenta manufa�a,nulla troph�a ho*nbsp;neftiora efre,qu�mh�cteftimoniagtaui iudicio do�onbsp;tumhominum in talibus feriptoribus propofita,quatnbsp;cumlegetpofterit�SjintelIiget fegratiam tjs Principi*nbsp;bus debere,quorumpr�fidiish� artes excltat�fuhtaotnbsp;defenf�. Ilia orationemihinon eftopus, quantum de*nbsp;ceatReges amp; tueri artes uitas utiles ,amp; fummosartificeSnbsp;conferuare. Hanc enim eu ram ultro fufcipis,ea^ in ref�nbsp;pientiffimos omnium �tatum Principes imitarisgt;quodnbsp;quidem eo eft laudabilius,quod pleriquealij in ocionbsp;h�c curarunr, tu inter arma, difficilibus bellis implici*nbsp;tus,das operam ut domi interea his artibus Refpub�nbsp;reddatur inftru�ior at9 ornatior. Nec Medica mater� ;nbsp;Regibus negligenda eft,cuius utilitas tamlate in uitanbsp;patet,amp; qu�Regumipforum incolumitatem tanquatn 'nbsp;fid� corporis euftos tuetur. lam Galenus non modo inbsp;prcpterMedicinam,fed etiam propterpukherrimamnbsp;P hilofophi� partem,qu�Phyfice dicitur, fummoruinnbsp;Principumdiligentiagencrihumano c�feruandus eft�nbsp;Rogamusigitur,utcumhocnoftrummunus accipies�nbsp;amp;teftimoniumdetua uirtute leges,commendati tib�nbsp;patrociniumomniumbonarumartium acliterar�exi*nbsp;ftimes,qu� fi ad pofteros propagari poterunt,bon3nbsp;fpes eftjOlimEcclcfig amp;Reipublic�ftatum futurum 5^nbsp;meliorem

IN C � t E N V M� -te/ ftielioret�i 82 Matiquilliorenu quod ut fiat, profe�o oisnbsp;*nnestnagnosuirosihRepub.amp;pfgcipuefummosRc��nbsp;gesptofpiccreamp;annitidecenFauebisautcm co magisnbsp;nuic�dinoni,quiamagno fumptuTypographorutn,nbsp;amp;uigilqsmulrorumdo�iffimorum uiror� pcrfcdutnnbsp;eft,ut quantum fieri poffit, em end ati (Tima effet,nbsp;amp;prioremuincerct� Verum id qui:snbsp;dem res ipfa oftendet,nbsp;Beneuaie.

Itam regit fortuna , non fapientia, dixit quifpiam in Tragoedia. Cui dido amp;fi nonnbsp;folum populus,fed etiam magni 82 pr�s;nbsp;ftantes uiti plaufum darefolent,tamen adnbsp;denda eft quaedam corredio. Videmusnbsp;magnoseffeinuitaerrotesjOpprimi triftifl�mis cafibusnbsp;etiam excellentes uiros,concutiImperia fatalibus tult;nbsp;hiultibus,ut uideatur parum loci effc fapientig : Ac fi colnbsp;�'genres animo fummos 82fapientiffimos gubernato=snbsp;tesci�itatum82Impcrior�,repericmusplurimos,quoi�nbsp;turn confilia prgclarecogitata,�tuidcbatur,triftiff�mosnbsp;exirushabucrunt.Xenophon inhocipfouolumincdenbsp;fcribir triumfiorentiffimarum ciuitatu continuatosintfnbsp;tericusjcuquidem bellum initio exarfiffet aurore Peri�nbsp;elc,quitonanseloquentia,utinComcediisdidumeftinbsp;quot;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;y y Gi�ciain

Gr�ciam mifcuit.Primum igitar Athens cecidetunr, poftea ui�cixciuitasSpartcin fimili calamitatefuic,c�nbsp;quidemhaberet Regem Agefilaum, quiuirtute�i malt;�nbsp;^nitudinererumgeftarumomnibusfu? stads RegibuSnbsp;antecelluerat. Mox SdTheb? euere cceperunt. Nee mul*nbsp;to poft to ta G r�cia fer uit u te o p preffa eft, irdtatis Maclt;nbsp;donum acmis � Demofthene. Cicero dum adolefcendnbsp;quifefenondum regere poterat,committit exetcitafUnbsp;regendum,amp;uniuerfam Rempub.quantum fallituri^nbsp;Itai^cum magna uis fit feu fatorum feufottun�,utlo*nbsp;quuntur hominesjqu�ri folet, ad quid profint fapien*nbsp;ti� pr�cepta in literis hiftorqs tradita. Nam fi uita cotinbsp;filijs fapientum r�gi non poteft, cur do�rina proponi*nbsp;tur c Et opinor multos efte in maximarum return gubernbsp;natione, qui non ad certam normam 6�ad do�rinamnbsp;confilia dirigunr,fed quo uenti impellunt,dant uela,�^nbsp;fortun�fepermittunttfed h�c c�cad^ temeraria uicaenbsp;ratio indigna eft homine. Etfi enim non fempet ualetitnbsp;adminicula ad uitam regendam diuinitus ptopofita*nbsp;tarnen Dei beneficium necafpetnandum eft, necinuri*nbsp;le,qui uoluit homines do�rina aftuefieri 3^gubernar(gt;nbsp;NeMedicina quidemfemper depellit morbos, fed in*nbsp;terdum,utdicitur,do�a plus ualet arte malum.Magnanbsp;infirmitas eft human? natur?, qua fit,ut non fempet obnbsp;temperent homines do�rin?: Diligentia multisdeeft�nbsp;S�pe etiam uincitor,cum abeft metus �iagnitio Dei,52nbsp;nel punit Deus hominum impietatem, uel graffatur innbsp;aliqaosfpiritusiiIeardensodioDei,qui uteftautorca*nbsp;lamitatum humanaru, ita n� definit in human� genusnbsp;fsuitiam fuam exercere. Hsccum ita Gnt, agnofeendanbsp;tftinfitiniias noftca,d� temedia uits qqxtenda funr,nbsp;do�ciiii

flo�rina mentes tegend�,amp; exciranda diligentia.qu� Oalet f�pe,praecipuc ueto cum acceditagnirio Dei. Plu*nbsp;timumigicuc hiftonatum noticia conduct ad uitam,nbsp;quia contraria exempta proponit,oftenditquibus do*nbsp;�rina profuitjmultos,Dauidem, Cyrum ,Scipioncm :nbsp;Rutfus alios monfttat,quorum focrunt infoclicia confinbsp;lia,qui n fecundis rebus excuffj,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;amp; Refpub. euerte*

tunt,Pompcium,C�farem, 8i. qiios hic defcribit Xeno phon,Alcibiaden,amp;Agelilaum .H�c exempta nos denbsp;lt;nfirmitatenofttaadmonent.Q.uod enim ait Hippo*nbsp;crates in morbis trifte fignu m effe,fi mens �grotet,id innbsp;tota uita miferrim�eft,non fentite,non agnofcere motnbsp;bos,quofit,utruanthomincscupiditate aliqua impulnbsp;fijamp;uelfiducia uirium,uel alio err�te tapiantnr extranbsp;^ctas,donccimpingant. Quare nonfolumpr�ceptanbsp;*nrebus gerendisexhiftorijs petcnda crunt,qu3e fup*nbsp;peditant ad omnes cafus plurima,fedytiam adraftia,nbsp;quae in hiftortjs ubiqg cernitur,admoneat nos de noftranbsp;�nfirmitate,horteturadmodeftiam,neelatifuperbiaacnbsp;f�ducia noftrijtes iniuftas, aut non neceffarias fufcipia*nbsp;*^us,nec�trauoluntatemDeinitamur,nediligentiamnbsp;fcmittamuSjUt Dauid remiferat Magna h�c fapientianbsp;cft.amp;cLim omnibus hominibus,tumuero maxime gusnbsp;bcrnatoribus return humanar� neceffaria. Plurimutiinbsp;snteminmediocribus ingenijs conducitadhoc iudi*nbsp;ciumconfitmandum,amp;quafi frenandos impetus im*nbsp;hioderatos omnium temporum hiftoria. Nunc ueronbsp;c�teras utilit�res hoc loco colligere inftitui,qu� multonbsp;funtuberiores arlt;5 ampliores,^utfatisilluftrariuerbisnbsp;poffint, Qua� effent tenebrae in uita,nifi Deus extare hi*nbsp;ftotias uoluiffet dererum initijs, de uer� religio nis ori*nbsp;VV ij

gineacpropagationc, de o reu fupetftit(onum,deord�^ neimperiorum,deincrementiseorumamp;indinationi*nbsp;bus. Harum tantar� rerumhiftori� non funt fine fingunbsp;IariDeiconfiliodiuinitustradit�8iconfcruat�,acuti�nbsp;tasfacile�prudentibus intclligi poteft.Nam fihaeefe^nbsp;ries nefciretur,nihilo melius retro cogitate poffemus renbsp;rum initia,quam pecudes. Vtautem feries imperiotumnbsp;teneatur, non folum opus eft facris hiftorijs, fed ctiatpnbsp;aliar�gentium monumentis. Qua in re f�pe cogito di�*nbsp;uinitus accidiffe,ut reliqui fint Gr�cifcrip tores luculeHnbsp;ti,quiprorfus ab eoarticulohiftori�inchoant,inquonbsp;Prophetic�definunt,quafi teftimonium de uetuftio^nbsp;ribus dicant. Herodotus Xenophon adfirmant pri*nbsp;moshominulatiffimeregnaffe Chald�os �iAffyrios,nbsp;deinde Medos.H�c imperia deferibuntur infacrisli^nbsp;bris : fucceffer�t Perf�,ab h is inchoant Gr�ci hiftoriam�nbsp;Prodeftautemadintelligendosfacros libros amp;propanbsp;gationemueraereligionisconfiderandam,noffeimpe^nbsp;riorum feriem.Etquidem deferiptio capt� Babylonbnbsp;apud Xenophontem apte quadrat ad Danielis uerbagt;nbsp;Mihi ueroetiamGobrias,cuiusfilium Babylonicust/nbsp;rannus interfecerar, uidetur fuifle quifpiam ex Danielis 'nbsp;fodalitio : amp; ad tempora hebdomad� apud Danieleiflnbsp;explicanda opuseftferieMonarchiaru. Quare hisqu* |nbsp;amantueramreligionem,h�c monumenta non funtnbsp;negligenda : Nec c�terg utilit�res afpcrnandg funt.Mul jnbsp;tiplexefthiftoriaXenophontiSjqu�uarietatequadamnbsp;exemplorum inftruere le�orem poteft. In Cyri inftitugt;nbsp;tioneformatPrincip� fer� abincunabulis, ita excellentnbsp;rem uirtutibusjufticia,magnitudineanimi, prudenria�nbsp;remperantiajcontinentia, fide, fempet ut bonitas acle#nbsp;nitasin

IN X E N O P ;H O NT B M. fiitas�nteliquochoro cmineat,ut inter ftellas Hefperusnbsp;fniinet. Itaog cum fcad hanc imaginem componcret tonbsp;^niSapio,quihoshbros eciam in caftris inter tubar�nbsp;tlafficajSJ armorum fonitum Iegebat,etfi res gelTit diff�nbsp;cilimas,ac patri� utiliffimas, tarnen plus uerg laudis hanbsp;ber propter moderationem animi, qua cauet, ne quidnbsp;aduerfus dues fuperbe,autaduerfushoftes crudeliter fanbsp;cecer,qua tulit �mulos ac ornauit, ut Cyaxaren orat Cynbsp;ms,qu�m propter u�las quamuis gloriofas ui�orias.Vnnbsp;nam ueroScipionis exemplo,amp;Principes huius�tai�nbsp;tislegerent hanc hiftoriam,fe^ad eam effingend� exunbsp;fdtarent, ut confpict poffer, id quod ait Xenophonnbsp;ovJ�ynbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Tffccri^ai/ xya^'Sijj.

hiGr�carum ciuiratum hiftori3,quam miraexempla duiliummotuum.etaaionuproponitfOmitto cgtera.nbsp;�nomnibus parietibus hiftoria Theramenis pingi debenbsp;bat,quicum magno fuopericuloinipetraffet,neduitasnbsp;Attica folo �quaretur, ac poftea mitigate fuorum collenbsp;8arumf�uitiamftudcrer,crudclirer � Critia �^collegisnbsp;hKerfe�us eft. Huius exitus monet non folum qu� p�rinbsp;lt;:ulamoderatisuirisindifcordijs ciuilibus impende�t,nbsp;ffdetiamitaconfirmandoseffeanimos,ne terroribusnbsp;*^nisautfupplicijsareaafenteti3 depelli nos finamus.nbsp;^ecobfcurumeftf�pcinRepublica tcmporainciderCjnbsp;ubiopus cftfimilimoderatione��grauitatejqu�quannbsp;*am habeat laudem, indicant uerfus de Palamede reci*nbsp;tatiintheatro Athenis poftSocratis necem,in quibusnbsp;cumPalamedenPoeta pr�dicat fuiffe Gr�corum optinbsp;Jaium amp; lufciniam Mufarum Reipub. utilem, fignifica#nbsp;nitinfeftoseffeTyrannosprgcipueijSjquiuirtute�ieronbsp;ditioneantecellunt.VerficuIiaatemhifunt: -y y iij

fcxmrt IxaytTt rZy �^issy Ttiy �vJiiy ��.yy/it}slt;rxy �hJ'^ov� y-vvUy,

Qu�m dukeexemplum 6i his tempotibus neceffarifi tecitar,cum narrat fancitam effe �livnslecy iniuriaruWnbsp;AtheniSjCumRempub.ThrafybuIusrecupetaffct. Vtilt;�nbsp;nam ira nunc quo^ pax in Ecdefia quadam iegum acdnbsp;bioruin mitigationefieret. Qugeftenimbarbaties,malnbsp;leuaftitatemacfolitudinem inEcdefrjs efFicere,quatflnbsp;paucas quafdam palam tyrannicas leges relaxare?nbsp;Tales hiftori�feofferunt in hocuoluminemultae,qua�nbsp;le�otem mulra de Repub. pr�fettim hoc tempore monbsp;nerepoffunt. Adolefcentesautetiam propter eloqueflnbsp;tiain hune autorem diligenter legere debent. Veteresnbsp;enim adeo mirati funt Xenophonte� orationis purita*nbsp;tern amp; uenuftatem, ut uocarint eum apem Atticam.amp;nbsp;Quintilianus inquit; Quid egocommemorem Xeno^nbsp;phontis illam iucunditatem inadfe�atam, fed quaiHnbsp;nulla poffit adfedatio confequi,ut ipfefinxiffefermo^nbsp;nem Gr�ci� uideaturr Acnonfolum fuauitatem ora*nbsp;tionis,fed etiam confilium amp;prudentiam ftudiofusknbsp;dor obferuer,quam adhibet in concionibus.qug ut funsnbsp;aliquantomagistetric�qu�mHerodoti concioncs,is^nbsp;funt dulciores Thucydidis, in quibus mult�funt ita pt�nbsp;�ulaccerfit�amp;argut�fententi�,uix utattentus ledosnbsp;cos fatisaffequipoflir. Erat igiturdoquenti� ftudiofonbsp;petiucundaXenophontisIedio.Quaregaudeocuinidnbsp;Germania rurfus �ditum effe,ut uerfetur in manibus ftnnbsp;dioforu. Cum autem de more pr�figenda effet epifto^nbsp;la,potiffim� aufpido tuinominis Lang�e chariffitnf�nbsp;prodire hune auroremuolui,quod non dubitabatnt^nbsp;jneubeinat�oneReipub.magnacum laude prudential�nbsp;diligentia

^gt;Hgcntia:,ac iuftiti� uerfantc, inprimis Icdione huiu$ Ictiptoris delc�adj�i cum eo f�pe de r�bus maximisnbsp;RUafi deliberate,fperabam etiani aliquos inieintuen*nbsp;lesacconfiderantes,quantotibiornamento fit �tudi�nbsp;lio.quanro ufut in negocijs, libentius h�c Ip�uros effe.nbsp;acexcitatostuo excmplo,datutos operam m acceifut�nbsp;adRempub.inftruantfehis lite�s ,fine quibus qui ue*nbsp;niuntad gubernationem quid aliud func, qu�m ut innbsp;Icena uocantur,x(ii)i^cc Exiflttnabis igicurmenbsp;bono ftudio ad tefcripfifle,ac magnum ftu�umhuiusnbsp;�ttei confilij capiam.fi cum deRepublica cum poten*nbsp;�bus colloqucris, hortator eris, ut Cyri demennamnbsp;?Ht fancitam � Thrafybulo �/Jtyvsieci/ imitari malinr,nbsp;lt;lu�m fycophantatum f�uitig motemgetete,quinbsp;Pcincipum itacundiam paflim contunbsp;nos infiammant Bene

ribusfecumipfidcliberant,ecquod oper�precium fa* �uri fint.Et bona pars difcentium in uniuerfumnefcifi'nbsp;ad quem fcopum ftudia omnia dirigenda fint.Proind^nbsp;initio huius Hbelli argumentum operis indicanduH^nbsp;cft,82 quid conf�r�t ftudijs noftris. Ea demum cft fo�*nbsp;daeruditioderebusmoribus^ refleiudicare pofte, de*nbsp;indequ�animocomprcbenderis perfpicue �icomm^nbsp;de explicate, atqg eloqui.Rerumcognitio adiudicandanbsp;amp;: ad parandam prudentiam eft neceftaria. Magnaianbsp;primisoptimor�ucrborum copia requititur ad dicen*nbsp;-dum : Voco autem r er� f�ientiam, Phyfiologiam,nbsp;them3ta,pr�Ecepta de ciuilibus moribus : Nam de re�*nbsp;gionehicnihildicimus.Eft^adcommuncm uitamif�nbsp;primis utile, ea teuere, qu� de moribus, de^ ciuili ait^nbsp;confuetudinetraditafunt. Beluamdicas, non homingnbsp;quifquis non cft exculrus hoc doflrin�genere, 8^ad h�nbsp;rnauitatem amp;ciuih�a officia aftuefa�us. Nam uirtutisi�nbsp;cunabulaatlt;� rudimentafuntjh�liter�, quibusad ho*nbsp;ue�atcmteneriauimialunturamp;incitantut'Porro nounbsp;alius extat libellus de moribus abfolutior Oft'icrjs Cice*nbsp;ronis

l�� OrFIClA CICERONIS. 7�/ tonis .Diligcntifl�me enim pr�ccpitde omnibus uir�nbsp;partibus,quiddeccatquamlibctaetatem.Acceditetiamnbsp;noc,quodiufto ordine formas uirtutam propofuiGutnbsp;txtarentoboculoskdoribusjtanqu�regul� omniumnbsp;confiliorum amp; fa�orum; fcdt enim quatuor uiftutisnbsp;h�embra,prudentiam,{ufticiam, fortitudinem, mode*nbsp;ftiam.Q.u�tanquam locoscommunes proponantfibinbsp;adolefcentes,ot e� r�f�rant omnia de moribus confilia,nbsp;amp;quosiudicaturi,quiddfceat,ccuThefeum filum fe*nbsp;quantur. Nam utZeufis,c� Helenam Crotoniatispin*nbsp;geret,inclufam habebat in animo pulcherrimam quannbsp;dam mulierisfpeciem,fcu,utGr�cidicunt,�lt;/'fc�p col*nbsp;Ifft� exoptimisexemplisritaiudicaturosde moribus,nbsp;dportetanimotenetetanquamformas quafdam uirtunbsp;*um defcriptionesjquas confulant, quas intueanturj'nnbsp;quasdefigantoculos,quotiesdehonefl:atedelibetant*nbsp;fgohicdereligione dico,qu� ex facris libris pe*nbsp;kndaeft.Ciuilisuit� confuetudo � Cicerone defchbii�nbsp;^utjcum qua religio nihil pugnat. Scripfitde OfFicijsnbsp;^dam diuus Ambrofios, credo ut pueris incukaret religt;nbsp;amp;�onem,de qua uidebat in Ciceronianis nihil pr�cipknbsp;* ftum ego religionem exdiuinis literiscenfco hauriennbsp;^ameffe. Deciuilibusmoribusmalim audire Cicero*nbsp;*^5^5quimaximis rebus geftis uerfatus in Repub. prin*nbsp;�^�peorbisterrarumjufu plera�comperit.pleraijexGr�nbsp;\orum fcriptis,qui maximas ciuitatesgubernarunt,uer*nbsp;Habesitaij quid hic libellus ad iudicandum confe*nbsp;: Eft enim uel prima prudenti� pars,tenere pr�ceptanbsp;de moribus. Eft autem Cicero res pattitus in honeftanbsp;dtilia. Honeftatis partes in primo libro tradat, ubi pri*nbsp;diumuittutes definit Diakflica quadam c�fuetudine.

Deinde congerit multa pr�cepta de moribus nelut io aceruum. Infecondolibrores omnes enumerat,qu3Snbsp;natura ad utilit�rem feu ufum hominum condidit, do*nbsp;cct^quern ex quaqg reufum perciperedebeamus. In telnbsp;tio confertcum honeftateutilitatem.

Pr�terquam quod,utcaetera Ciceronis omnia,ma* gnumnumerum le�ilTtmorum uerbotum �i. f�gurat�nbsp;fuppeditabithiclibellus,ideo etiam ad dicendum plusnbsp;al!quanro,qu�mplecai$aliafcripta conferr,quia loco*nbsp;rum aliquot communiumformulas,d^propcmoduninbsp;(imulachra continet. Porto cum hi lociuirrutum acui*nbsp;tiorum,regulgfint, ad quas omnium moresSdfada exinbsp;gimusin iudicando,oratio etiam omnis refetriadcoSnbsp;debet,indeargumenta,amplificat:ones^ petuntur,utnbsp;fi quis ingratum dicat, multa illi non de petfona tant��nbsp;feddeipfouitrj genere eruntdicenda,erit^dandaope*nbsp;ca,utintelligant auditores, quanta fit in eouitioturpitUnbsp;do : Verum id nemo pr�ftare poterit, nifi locorum illonbsp;turn formulas benemeditatas habeat, amp; exempla uecenbsp;rumteneatjundeuerba,fententias,amp;ornamenta mU*nbsp;tuetur.Etititacg hiclibellusuelurpenu,amp; ficut inquitnbsp;Thucydides,�T�/x�,Hnde depromant otationem rtu*nbsp;diofijdequacuncjre dicendum fuerit,hincargumen*nbsp;ta,hinc fententias,hinc figuras,hinc aptauerba excer*nbsp;pant. M-Cicero magnum inftrumentum eloquenti�enbsp;id effe putauit,habere locos in numerato paratosarqu^nbsp;expeditosjin quibus procudendis,multum profedo-C*nbsp;cetonis exemplis adiuuabimor. Qu� enim poteftnbsp;dolo

lit �T�ICIA C�CER�Nt�. 71/ ^olomalojdc^xquitare ubcciorgrauior'ucdifpuracionbsp;�xcogitarif Ea de re in tertio OfFiciorum.

Plurimum etiam ad dicendnm conducunt narrat liiincul�E,qu� funt in hoe opere amp; muit? �i uari�-Quonnbsp;dam in Rhetorica progymnafmata �tantnbsp;fic enim uocarunt.in quo genere, qui fe noient exerecre,nbsp;iDagnamhicexemplorum copiam iooenient- Er cumnbsp;HihilfitdifFiciliusqiiamcommodenarrare.n� eilaiianbsp;�xercitati� fruduofior qu�m hac. QuantaDeom im*nbsp;tnortalem elegantia.quantuslepos eftin narrationegenbsp;ftorum AratiSicyoni) in fecundo libro � Non minoremnbsp;laudemmeretur Gygis Lydi hiftoria uerfa ex Platoncnbsp;in libro tertio. Similes autem miilt� funr in hoe cornsnbsp;tnentatiolo.quas fibi ftudiofi omnes ad imitandu proi�nbsp;ponant. Ea^ exercitatio n� tantum augebituerborutnnbsp;fupelle�ilem, fed qua? mihiindicendo pene maximanbsp;�irtos uidetur,benedifponendifcientiam. Nam indosnbsp;�i non tantum adulterin� monet� uerbis orationemnbsp;obfcurantjfedita etiam confunduntacmifcentomnia,nbsp;utintelligi nihilpoffic. Scholiaalicubibreuifl�ma adsnbsp;fcripfimus, qu� indicarent ledori orationis otdinemnbsp;amp; difpofitionem, quam quideprehenderint, facile fennbsp;tetitiam fetipti adfequentur.�Nam de confiliO'Qutorisnbsp;pronunciare aut indicate nemo poteft, nifi ferie orasnbsp;lionis animaduerfa. Vbi fentenciam collegeris hicimnbsp;ntorandum erit in fingulis membris orationis,oidennbsp;dum^ quo genere uerborum, quibus Schematisoranbsp;n'onisufusfit Cicero. Eft^ cumillius orationecertansnbsp;dum �dnoftris uetbis exponendum argumentum,iranbsp;fiet, ut amp; fententiam propius adfpicias, darius ad*nbsp;pateantlumina Ciceronian� orationis,ubi cum rua

contuleris� Intercast uerba �ifcntenti� a�* cocisobiterf�cmiusadh�refcenc animo. Sed faciamu^nbsp;in exordio pcriculum. Initio proponit fede Philofo*nbsp;phia didutum: Verum eft ad dira occupatio,cur in tan**nbsp;ca copia Gr�corum fcriptor� ipfe Latine fcribat, ij fdefflnbsp;de tebus,quas Gr�ci copiofilTime, fplendidiffime^ tt�nbsp;dauerunt. Et fada pr�ceptoris menno,6^ urbis, amp; ut innbsp;dilt;lcibutione,fuacuii^ fubiedaratio.

cum occupationeconiundapropontio.Quan^ extent demoribus fapientiflimefcripta multa� Grgcis, S^cuninbsp;Cratippusdodrina,tumAthen� ipfe exemplisteetu^nbsp;diri queantjtamen quia meus mos eft Latina cum Gt�nbsp;cisc�iungece,uolebam Latine ad te Philofophica qu�nbsp;dam fcribere. Ad eundem modum in omnibusnbsp;partibusorationis Ciceroniang, fentennbsp;ti�,earum^ figur�excunbsp;nend�funt.

Identur mihi (�ngulari confilio Gr�ci in definitione arris hoc pofuifte, quod ali*nbsp;quam in uita utilitatem habere debeargt;nbsp;Nam omnes artes inftrumenta funt uelnbsp;priuat� uir� conferuand�,uel regend? Rei

los magna cura tranfmiffae. Illud magis eft ncccffadS �dttioncre,uthiquih�cftudi3 literarum ingrediuntur,nbsp;�nitioconfidcrcntjquis fie harum arcium finis, qu�fitnbsp;ipfis petenda uciiitas, quod qui feiet d� uim S�digninbsp;latemartiumre�iuscognofcetj��prudentius eligei eanbsp;qu�maximcprodeftdifcete. Adhaec nunquam perfe*nbsp;�am doflrinam confequuntut ifti, quorum animusnbsp;nonprofpicitcettumfinem ftudiorum,6�uaganturte*nbsp;mere ac fine otdine ac ratione per uarias difciplinas

quot;fl TiKos iv)^soii fcvi fin� feu utilitat� in omn� busartibus inprimis fpedandam effe probat ex ipfiusnbsp;attis definitione,qu� ��Quintiliani caufa fuit, eut Rhcnbsp;toriccsfinemtam magna cura libro fecundo capite denbsp;cimotr�auo qu�fiuetit.

Omnis autem do�rina aut return cognitionem con tinet,autuctbot�,6� quia return not�uerbafunt, priornbsp;rftuerborumcognitio,adquam comparandamtam�:nbsp;lt;ifineceffaria�funtartes,Gr�mmatica,Dialcaica,Rhe*nbsp;lotica,ramen fine exemplis artes ipf� funt inefficaces.nbsp;Ideoboni aurores legendi funt,exquibuslingu�phra*nbsp;findifcamus,exquorumimitationecompacemusno3nbsp;bis eiufmodi genus orationis quodadhiberi poff�tadnbsp;8tauescaufasexplicandas,quod^lumenadferrerebusnbsp;obfcuris pofiit/i quando homines de magnis rebuS) utnbsp;*�pe accidit, docendi erunt. Nemo autem ignor�tnbsp;optimum dicendi magiftrum effeCiceronemquot; Verumnbsp;biclibellus habet fingulares dotes,multos continctlo?nbsp;50s commun es, in qs eft magna figurarumuariecas.innbsp;ijs autem narrationes, qugualde c�ducunt ad eloquennbsp;^am. Antonius apud Ciceroncm ait nullam partem innbsp;XX iij dicendo

diccndo difftcilius efFici qu�m pcrfpicuam narratio^ ncm. Quat� magnopcrcprodeft cgcegiaexetnplanatnbsp;tationum tenerc,qu� nobis proponamus intuenda,nbsp;ut in diccndo aliquam fimilitudincm illorum con**nbsp;fequamur�

ptimum c�go in hnins opensueftibnloatqucadit^ cogitabit auditor hanc ledionem pro futuram effeadnbsp;alendam uerborutn fcientiam. Itaque cuni uniucrfatflnbsp;orationis feticm ac phrafim obferuabit, tum cxccrp^^nbsp;tanquam flores infignes figuras aciucundas narratio^nbsp;nesamp;fcntentias maxime memorabi�es,nam omnin^nbsp;danda eftopera, ut aliquid inde ad noflr� ufum tratif^nbsp;feramuSjUt noftra oratio locuplctior ex hac fiat:noanbsp;cnim obiter infpicicnda funth�c opera,ficut tabulasnbsp;pr�clare pi�as,8i ad fpe�andum propofitastantutUnbsp;uoluptatis caufa contemplamur,nullam inde parten�nbsp;�obifcumauferimusjfedita contcmplemur,utamrf^nbsp;niff�mos hortos, in quibus fparfim deccrpimus fruflf�nbsp;aut flores qui maxime dele�ant. Altera de rerumnbsp;gnitionedcliberatio eflTe debet,quarumrerum fcieH^nbsp;tiamhincauferrepoffumus.Prodeft autem quendan*nbsp;artiumordinemtenereanimocomprehenfum amp;fin^^nbsp;atlt;5 ufus illarum uidere. Ali� d�natura rerum difpn^nbsp;tanr,ali� continent religionem,ali�rationem regend#nbsp;Reipub.amp;iudicandi forenfes controuerfias, ali� coti*nbsp;tinentpr�ceptademoribusciuilibus in omni uir�nbsp;nereneceflaria. Cumita^legimusaliquid,expendecfnbsp;debemus ad quem ordinem artium pcrrincat: Vtrui�nbsp;inadminiftrarioncRcipub. profuturum fit,anpriuat^nbsp;uita, amp; h�cdeliberatio n� modo excit�t ftudia amp;ac�i�nbsp;cuiamdifcendi.fed ctiam ad ipfas artes te�ius intelH^

�� or FI CI A CIC ER o NIS. 71^ ndasacpetcipiendas plunm^iconfm.Faciliasenimnbsp;pftcipiuntur ina,qiioriim quaft Regiones qu�m late pa?nbsp;^Pantamp;metas deprehendimus. Pectinet autem hicli^nbsp;oellus Ciceronis ad philofophiam motaletn, continetnbsp;^nimdefinitionesuirtutunij�ifuntaddita definitioni*nbsp;bus multa pr�cepta demoribusciuilibiis,atque h�c manbsp;gnaex parte Oratorio more, popularigenereorati�is.nbsp;Ut intelligere ea amp; in commiini uit� confuetudine imi^nbsp;tari homines pr�diticommunifenfu poff�nt-.nam exinbsp;les difputationes,quales font apud Ariftotelem, doftri�nbsp;nam quidem continent non illiberalem, fed fubobfcu*nbsp;tam,�d propemod� confulto recedent� longius ab im*nbsp;petitorum intelle�o at^ iudicio. H� definitiones facisnbsp;liusintelligij�^ad quotidianum ufumuit�accommo�nbsp;daripol�bnt. Porto hoc in confeffoeft,neceffariumeirenbsp;Omnibus quandam de moribus do�rinam �idefcri�nbsp;ptionemuirtutum,ut innofttis moribus,��inhomi*nbsp;hum negocrjs iudicandis intelligere poffimus, quid de�nbsp;ceat,quid nondeceatjqu�funtrc�e qu�fecusfaaa.Tenbsp;Oere ergo formas amp; imagines uirtutum oportet, quasnbsp;�0omnibus confilijs,in omnibus negocrjs iudicandisnbsp;fequamur.Atqg h�c dodrina proprie uocandaefthu�nbsp;naanitas, ac rede amp;ciuilem uiuendi rationem oftenditnbsp;omnibus �tatibus, quam qui non norunt, parum ad�nbsp;tpodumdiftant�beftijs. Quamquam autemalijslo�nbsp;eis magis forraffe conuenit,oftenderc quod fitdifcri�nbsp;O�en huius dodrin� Si Euangelij, tam� h�c duxi hacnbsp;�le readmonendos efleauditorcs,uc eximatur cis error,nbsp;luiiamiftorumanimos occupautt,h�cEthnicor�fcri�nbsp;pta indigna effe qu� Ghriftiani homines legant, 8� Phinbsp;l�fophiam ptoculfugiendam effeGhriftianis.ltalt;$ brcnbsp;uitec

fia P R AE P A T I O oiterhacderefententiam noftram cxponemus. Philo^nbsp;fophia nihil adfirmat deuol�tate Dei, nihil pr�cipic afnbsp;timor� amp; fiducia in Deum:h�c proprie ad Euangeliuiflnbsp;pertinent.Sed pr�terhgcciuilisuit�pr�ceptajnecefl�af^nbsp;�unt.qu� doceant quomodo homines inter fe tr�quiH^nbsp;uiuere poffinnh�c in Philofophia trad�tur,amp; � uirisnbsp;cellentihus cauf� eorum in ratione pofit� deptchfoftnbsp;funt. Neq? exiftimandum eft,Chriftum ueniffe in mu*�*nbsp;dum et h�c pr�cepta traderet, aliud quiddam de uolu**nbsp;tateDei jamp;defiduciainDeum cxpofuit,qu� ratiobu^nbsp;mananon potuit deprehendere. Int�rim ramen 62nbsp;uiliaof��ciauit�approbatDeus,amp;requiritabomnib�5nbsp;atatibuSjhacdifcipIina coherceriuult homines non al*nbsp;teratqueMagiftratuum legibus 6dinftitutis,qu� c�nbsp;pr�ceptis magnam habent cognation�, nam ex rjs ta***nbsp;quam ex fontibus omnes leges amp; omnia iura Magift*^nbsp;tuum natafunt,6dobhanccaufam magnam habet ut*^nbsp;litatem b�c do�rina, quia cum eftendat caufas legui**�nbsp;�� publia iuris,multum adiuuant ad intelligendui�nbsp;omnesdeduilibusrebusdifputationes. Vtigiturdec�^nbsp;Chriftianoshancduilemfocietatem colere ��adiuu***nbsp;re.itah�cdo�rina de duilibusmoribus atij off�cijsco*nbsp;gnofcendaeft.NoneftpietaSjCydopum more uiud^nbsp;lineiure,fine legibus, fine do�rina, finealijs uit�nbsp;dijs qu�continenturliteris. Quare ifti qui uitupetau*nbsp;Philofophiam, non tantum belligerantur cum natu*^nbsp;humana,fedetiamgrauiterl�duntEuangelij gloriai^nbsp;quodiubetutdifciplinaciuili homines coherce�tur,�^nbsp;maximis pr�mrjs orn�t natura honefta inftituta, qu^nbsp;continent ciuilem focietaiem homin�. Non ergo con^nbsp;tcmnendi funtPhilofophi ��alij fcriptotes qui honefti*

IN OFFICIA CICERONI S� 74t ��t�prgceptatradunt,feddiligenterlegendi,utacuancnbsp;�udiciiim de ciuilibus ncgocijs amp; moribus.MuIta potei�nbsp;tuntmonere uiii fapicntcs in Repub. uerfatijqu� ufu conbsp;gnonerunt,quorum cognitionos redder cautioresinnbsp;fiiagnis rebus gerendis. Expofui quid hi libelli �iadnbsp;uerborum copiam, amp; ad rerum fcientiam conf�rant,nbsp;�um amp; copiam fermonis alunt,amp;^ firmant iudicium denbsp;�iioribus,quorumutrunijualde neceffarium eftinuij�nbsp;ta.Sed eft alia qu�dam utilitas horum libellocum,quacnbsp;ad eloquentiam pertinct,qu� ucl meo iudicio uel praei�nbsp;cipua eft. Omnes do�i uiri pr�cipiunt, ut locos cornsnbsp;�nuneshabeamusinftcu�os,exquibus fumamus orasnbsp;lion�dehoneftisrebus,quotiesopuserit. Nam omnianbsp;n�gocia in uita,iudicantur ex locis communibus uirtusnbsp;turn Si uitiorum,eam^ ob ca�fam ad illos referendanbsp;eftoratiOjdequocuiKjnegocioinftitutafuerit. Hicpr�nbsp;tnumptodeftlocosperfe�ecognitos habere,nam resnbsp;ipfeperff�ecognit�,gignunt orationem,fed magisnbsp;etiamprodeft habere inpromptufictraflatas amp; ornasnbsp;tas�CiceronejUtindeuerbaatqueornamenta mutuarinbsp;poffimus,autcerte imitari. Quidenim agit hic aliudnbsp;Cicero,nifiutlocoscommunes,hoceft,uirtutum d�fi�nbsp;�litionescolligeret^adquas reuocanda funt omniacisnbsp;uilia n�gocia de quibus dicendum eft. Si fer ibis epiftosnbsp;lam,in qua agis gratias amico bene de te merito, qu�mnbsp;multa ornamenta fuppeditabit Cicero in ill0 loco, quinbsp;continet pr�cepta de gratitudinetmult� ibi fimilitusnbsp;dines, multa argumenta funt qu� ad ufum noftrumnbsp;iransferre poffumus.Si in deliberatione incidat utilisnbsp;taris cumhoneftatccontcntio,utf�pefit, qu�m multanbsp;fumi poterunt ex tertio libro Quid grauius in tali consnbsp;y y trouerfia

PRAEFAT. IN �FFIC; ere: trouerfia did poteft hiftoria Cytfili,quem camAthc*nbsp;nienfesdantetnutileconniium/fedinboneftumjapi*nbsp;dibus obcuilTent, mulietes �iam Achenienfeseius uxo*nbsp;tem lapidauecunc:Tantatne(re uim honellatis Athe�nbsp;nietifes uoluerunt,ut nouo exemplo pucarencineumnbsp;animaduerfum efre,qui utilttatem anteferendam dfcnbsp;iudicaffet honeftati. Talia ocnamenta apte translatanbsp;in noflram orationem,non modo gratiam,fed etiamnbsp;autorit�rem conciliant. Supra dixt de uerbis amp;:fenteiinbsp;trjsexcerpendiSjh�cucro matorerit HtiIitas,integroSnbsp;locos ordinecognofcere,�2 eorum formas tenere, quasnbsp;uelimitemurjuelufurpemus cum opus erir, quia cutnnbsp;omnia n�gocia in uita referuntur ad taies locos, necclf�nbsp;cil ut copiofe infttudos arque paratos habeamus, 3^nbsp;ficubi deerunt h� opes,is nullam caufamnbsp;neque rede iudicare, neque dacenbsp;exponete potetic.

�* RAE F ATI O AD REGEM f�RD�* nandut�i inDaniektn,Autorenbsp;Phil. Mel.

�NCLYTO REGI HVNGARIAE Bohemi�,Afchiduci Auftri�, D. Fcrdiiiando,nbsp;Domino fuo cicmentiffimo,nbsp;PhiL Melan.

gis idoneamuncra Regibus ofFerripoffejqu�m literal tta,creditumfit. Necpauc�autleuescauf�funt recept�nbsp;huius opinionis : Nam cum fineftudijs literarum, neqgnbsp;religiones coli,neqg retineri iudicia^neq; explicati leges,nbsp;quae omnia his qui imperant tuenda funt, poffint ,uifanbsp;fftamp;h�ccuraad Reges p ertin ere.excita ndo ru m ftud ionbsp;�um,atlt;5 defendendorum. Ita^ cum propter alia mubnbsp;taftudtofi homines Regum titulos ac nomina fuis openbsp;�ibus infcripferuntjtum maxime, ut fignificarentmonunbsp;*nenta literaria propter publicam utilitatem, ah ijs quinbsp;itnentRefpub.defcndendaeffe.Sed in maxima uarieisnbsp;*atefcriptorum,nullamagis conueniunt Ptincipibus,nbsp;qu�mqu�rcligionisdodrinam continent :hanc enimnbsp;pr�cipueillos amp; cognofcete�i propugnace dccet. Egonbsp;�gitur hunc ad telibellum mifi, inclyte Rex, in quo Da^#nbsp;y y ij nielem

lii�lem Pfophetam enarraui, qui pr�terquatt� quod de ChriftoplaHc^� perfpicu� uaticinatur,plunma etiaiiinbsp;pc�ceptaamp;excmpla milia imperantibus tradit. Accilt;*nbsp;pioabhis,quibus interior tua uita nota eft, libentertenbsp;ueterumhiftorias, amp; pr�clara po�mata legere, ac f�penbsp;publicisoccupationibusaliqu� fufFurari temporis pat*�nbsp;tem,qu� in ledionem collocetur.Q,u�res,quantaninbsp;inereaturlaudemjnon poffum uerbis confequi.Nequenbsp;enimfineliterarnmtra�atione, perfe�afapientia,qu^nbsp;in Principe requiritur,exifterepoteft. Faciebatid� auuSnbsp;tuusMaximiIianusC�far,nulliRegum amlmperato^nbsp;rumoptimorum apud Gr�cos aut Romanos in omo*nbsp;generelaudisfecundus. Hic inipfis caftris etiam legc^nbsp;batjamp;cumdo�isnon modo dereligione,de^ omfllt;nbsp;ratione regend� Reipublic�,fed etiam de leuioribus aCnbsp;tibuscommentabatur,defyderummotibus,dealiisnanbsp;turalibus caufis,de hiftorijs. Nulla res erat, qu� quideiHnbsp;dignaeffet hominis ingenui cognitione,inquam �lRnbsp;iionintenderetanimum. Cumautemamp;natur� tu� bonbsp;nitate,amp;hocdomeftico exemplo extimulatus.tanto^nbsp;pere ftudia lit�rarum �mes, exiftimabam futurum, ut�nbsp;�e�ioneDaniclisnonabhorrcres.Si enim prodeftijSjnbsp;quiinadminiftrationeReipub. uerfantur, pr�cepta tequot;nbsp;gendarum ciuitatum,� Platone aut altjs conferipta, tequot;nbsp;nere,quanto magis conducit noffeDanielem,in quonbsp;tam multa c�leftia pr�cepta extant, fine quibus impequot;nbsp;rium piegerere nemo poteft c Prudenter de iure, de lequot;nbsp;gum�quitatejde^alijsmultis rebus,qu� rationedequot;nbsp;prehendipoterantjPhilofophifcripferunt. Sed deuqquot;nbsp;luntate Dei nihil traderepotuerut, quod in animis Pcinnbsp;ciputnaut fiduciamerga Deum,auttimor� Deialeret;

Philofophi confilio hominiitn,aut cafu iudicant itnpe� tia conftituta effe: At hie Propheta non femel ait,Deun3nbsp;�egnaconftitueteacmutare,Deumeuftodem e(fcRe#nbsp;gum,8d mittete Angelos, qui tanquam excubias agancnbsp;3d defendendos Reges. Qu�autem arces,qu� propu#nbsp;gtiaculaperindemuniunt Principem aduerfus omnianbsp;pericula, ati� h� fententi� �que iubent credere, quod �nbsp;�eotegaturr Sicenimh�fententi�accipiend�funt,utnbsp;*�on modo ad illos pertinuiffegt;fed ad nos quo^ accomnbsp;O�odandaseffe iudicemus. Hic proponuntur piorumnbsp;amp; impiorum Regum diffimilia confiliajdiflfimiles^ e^xinbsp;lus,Monarchi�depinguntur,quar�fucceffionem Pro#nbsp;pheta tot ante feculis pr�uidit.ut indicaret,quo temponbsp;le Chriftus uenturus effet. Significat poftremis temponbsp;ttbusfotucum,utexiftatregn�,quod longe late^graffenbsp;tur,acfan�osopprim3t:id Sara�enicum acTurcicumnbsp;tegnijm effejdubitari n� poteft. Voluit autem Prophe*nbsp;ta confolaripios,ne gloria impqimperrjoffenfijfideninbsp;abi)cerent,neputarentfecafu,aut ignorante Deoaffiissnbsp;gi,ne f�licitatem illamTyratinidis fore perpetuam ar^nbsp;bitrarentur : Poftremo, ut feirent etiam, cum illud tesnbsp;gnum in faftigio ftabit, breui uenturum effe Chriftum,nbsp;ad iudicandos uiuos aemortuos. Qu�mautem Re#nbsp;gia Danielis concio eft, qua Regem Affyrium hoctatucnbsp;ad p�nitentiam r Libera te � peccatis, per iufticiam, 82nbsp;per beneficia inpauperes collata. Non pr�fcribitnosnbsp;uos aliquos ritus,autceremonias,fed fummam pietatisnbsp;difertecomple�itur.-Iufticiam eniminitio uocatagni#nbsp;tionem Dei ac fidem,per quam in gratiam � Deo recipinbsp;�nur. GumcontigitfideSjteliquumeftjUtunufquift�fuenbsp;Uocationi feraiat, faam officiam fedulo faciat, fpartamnbsp;�Y iif

quam naflus eil/umtna diligentia exotnet. Eit aateRt llt;egutn,ut ita dicam, uocatio, ius rite dicere,defcndefenbsp;innocentes aduerfus uim iniuftam, punire fontes, pac�nbsp;amp;difciplinam ciuilem legibus at�^ atmis munire. Haecnbsp;beneficia, has elcetnofynas iubet Regem in fubditos minbsp;feros,6^ iniu ti� obnoxios, fic enim in fua lingua loqui^nbsp;tur,conferre. Acnepoteftquidem homini iquidquaninbsp;contingere melius pace, ac certa xquabili iuris deferinbsp;ptione. H^c at(j alia mukacomperies profutura,uel adnbsp;agnitionem Chrifti,uel ad Rempub.gubernandam,nbsp;qu� prophani feriptores nonattigerunt. Quare nihilnbsp;dubitabam, quin magnam tibi uolupracem Danielis lenbsp;�io allatuca eiTet:nos addidimus adnotationes,quaenbsp;alicubilucem adferr�t obfcuciocibuslocis.Multa enimnbsp;ex hiftorrjs omnium temporum ad intelligendumDa*nbsp;nielem petendafunt, qu� tibi occupato tot regnorumnbsp;gubetnandoru cu cis, tot etiam im.plicato bellis, proculnbsp;qu�rere non uacat. Quanquam autem uolui tibi hac innbsp;remcamobferuantiam,meum^ erga teftudiumpro^nbsp;bate,tamenS^aliamquandamhabui caufamadteferinbsp;bendi, multo iuftiore m, ac plan� ncceffariam. Magnonbsp;in odio multor� funt hoctemporenonnulli, quifacrasnbsp;literas pure tra�ant, aduerfus hos cum Sycophant? quinbsp;dam ubilt;5 Principes c�citcnt, nullum hocremporegr�nbsp;�ius eft crimen, qu�m genuinam religionis doflrinamnbsp;ample�i. Et annisiam aliquot multi boni uiri defyde*nbsp;tant�quitat�innonnullis,quiquouis alio modo difi�nbsp;fenfionesEcclefi�maluntopprimere,^ordinecognitiSnbsp;dogmatibus. At n� modo �quius crar,fed etiam ptiblinbsp;c� paci utiliuSjdoftrinam prius cognofeerc, edi�is innbsp;gulare.Ne� enim poteft effe diuturna pax,fiin Ecclefijsnbsp;falfae

Mfaeopiniones h�fcrinf.Mifiigirurad te hunclibellu, iJtfpecimen eius dodn�n�, in quauerfor, tibi oflende�nbsp;tem.te^ rogandu tn duxijUt des operanijUt Ecclefiafticgnbsp;controuecfi� cognofcantur. Id^ non modo abs te petinbsp;cxiftimes,quia in hoe Imperio fecund uni fratrem prin*nbsp;cipemlocum obtines,fedmultomagis,quia maximanbsp;fama eft iuftici� tu�apud gentes, hancconuenitbonisnbsp;�irispr�fidio effe.Necpetitutaliud,nifiquod nonmonbsp;dofcriptum extabatin Atticarumlegum tabulisjo^eo/�jenbsp;�go�lt;�S,fed omnium hominumanimis diuininbsp;tusinfitumeft,ututralt;j pars audiatur. Vbi cognouerisnbsp;qualefitdodringgenus'quodquifi^profiteturjpronunnbsp;ciaretutius erit. Maxime optant omnes, ut Synodus conbsp;gatur:fedfihoc tamcurbulentis temporibus fieri nonnbsp;poteft,tam�meoiudicio itaconfuli poffet Ecclefi� connbsp;cordigjfialiquot probisacdo�is uiris autorit�re fum#nbsp;hiorum Principum committeretur, ut de dogmatibusnbsp;iudicarenr. Quidamitafaeuiuntineos, qui non probatnbsp;omnesuulgoreceptasopiniones,quafi nihil uitrj irrei�nbsp;pferit tot feculis in Ecdefiam. Multa docuerunt olimnbsp;Monachi,qu�pietatiolficiunt,multaafu recepta funtnbsp;ali�na ab Euangelio. Denitj Ecclefiaftica do�tina mulnbsp;dsimpijsconftitutionibusat^opinionibus oblita eft.nbsp;�ecetautem pr�ftareeos,quiuel praefunt Ecclefi�,uelnbsp;imperia tenent, ut quam maxime puta Chtifti do�tinanbsp;populo proponatut.Quare in hanc curamincumbe,nbsp;Kexindyte,proptergloriam Dei,utrepurgata dodri��nbsp;haEcclefiaftica,concordiamfarcias. Nihil Deo gratiusnbsp;facere poteris, nihilad omnem pofteritatis memoriamnbsp;gloriofius, nihil liufttiaco nomine dignius : Sempee .nbsp;�niinfamiliaueftcaprscipuam pietatis laudemhabuit.

Qu�f�nta�tem officia pictatis meliora,qi]�t�ipublia� campaccmconftitiiere,accfficcre,utdcreligione redenbsp;doceantur homines cChnftus pacis autores beatos uonbsp;cat,�^pronunciatelTefiIiosDel. Quodfi excitatushacnbsp;uocejdifcordi�fanaueris,uiciffim fauebittibiChriftiis,nbsp;amp;confiliamaximar�rerum,quasutilitatispublic� eaunbsp;fafufcipiSjfortunabit.Si quisautemarbitratur,poffefegt;nbsp;daridifcordiam.fi altera pars ui oppr(matur,meaquii^nbsp;demfententialongeerrat.llludfueritremedium magisnbsp;idoneum huic morbo,fi rite dijudicatis dogmatibus,tenbsp;fle doceatitur homines : Nam �d doceri expetunt, �!.nbsp;Chriftianos decet, fanare magis errantes,cp perdere.nbsp;Contra,uidcnturreligionemludibrio habere, qui doccnbsp;rcnolunt,tantumcoguntample�i,quodcommodumnbsp;eftipfis,re�umfitnecne,ridicuIaqu�ftioputatur.Nonnbsp;fufcepihiccuiufquam defenfionem.Si quis Euangelijnbsp;pr�textu feditiones excitat,fi imperia Principibus abronbsp;gatjfi in ali�nas poffeffionesinuadere, fi diriperefacer��nbsp;dotumfaculratesconatur,detfceleris p�nas. Tantumnbsp;hoc orOjUt in tanta uarietate dogmatum,ratio ineatur,nbsp;per quamitareftituaturconcordia,utambigu� mentesnbsp;etiam fanentur. H�ccura Regibus Chriftianis digna eft�nbsp;q uor� nulli potentia, amp; regni amplitudine cedis, mul*nbsp;tos etiam iufticia,piet3te,clementia,qu� funt ucra Reg�nbsp;ornamenta juincis. Nulla troph�a durabiliora erigerenbsp;poteris,^ futura fit huius memoria beneficij, fi Eedefia�nbsp;tranq uillitatem reftitueris,at�p ita munieris, ut efle d iu*�nbsp;turnapoffit.Quoties maiorumtuorum imagines con*nbsp;fideraSjincLirr�tinoculostuosnonnulli,qui SynodoSnbsp;coegerunt,utdiffenfiones Ecdefi� c�ponerent.Hor�nbsp;exempla teadmoneant, quid in huiufmodi diflenOo*nbsp;nibus

ti�bos maxime Chn'ftiatmm Principcm deccat, qu�d^ Reip�blicae fit utilifl�mom* Hscadrefortaflc pr�tef denbsp;corum,fed tarnen bono ft�diofcripftgt;tc^rogo,utlibecnbsp;tatem meam proraa dementia boniconfulas.Namfinbsp;alias unquamgt;hoc rempote maxime,merentuth�quenbsp;rel�ueniam,cum, niait Poetaj

Chriftus det mentem omnibus Principibus cupw dam pacis,amp;amantemEuangelt). Valefac^^nbsp;liciterRexinclyte. Spirae,Artno

�cce uides terum qu�m triftis forma mearuiDj Q.ualis6�imperij firftatusiftemei*nbsp;Omnia diflidijSjfunt omnia plena tnmuitu,

Teftisadhuc extat miferand� Francia dadis,' ' Tota cadaueribus fqualida fa�a fuis.nbsp;Ipfa^ fertilibus lau data Alfatia campis,nbsp;Q.u� fuit multis c�de cruenta locis.

At pars uila meo ne poffit abelTe dolori, ' Infuper externo nunc ab hofte pctot.

Si qua proinde me� remanec tibicura faiun's, Adfer in aduerfis his mihi r�bus opem.nbsp;Ne tories claris qu� fum prius auda triumphis,nbsp;Hodibus hocfiam tempore pt�da meis.nbsp;Nam tibi fi return func cognita geda mearum,nbsp;Cognita qu�cundis Regibus efTe puto,nbsp;Semperadhucinuida fui,nullos^perannos,nbsp;Vlliusinucnies mefubij�Te iugum.

Roma fuis totum domuit qux uiribus orbem, Nominis ed nunquam laudibus auda mei,nbsp;Me^Iacefl�uitquotieshodilibusarmis,

Hanc liquetincepti p�nituiffe fui. In me nil potuituirtusanimofa Neronis,nbsp;Funere qui Rheni nobilitauit aquas.

Nil potuere tu� Quintili Vare cohortes. Quas meus Arminius depulit enfefuo*nbsp;Nec maris Adriaci tota cum plebe fenatus,nbsp;Nodra fuo potuitfubdere colla iugo.

Ducat in exemplum Celebris te fama Camilli, Nam pairi� uindex amp;: fuit ille fo�.

In Mahometigenas fufcipe bella G�ras, Totius infeftos Chrifti quos nominis hoftesnbsp;Nouimus, aduerfus arma^ ferre Deum.

Videtat is a uatoor fub imagine r�gna ferarum, Afpice,uera tibi, non ego fi�a loquar.

Regibus AffyrrjSjprimis fera prima monarchis, Altera fed Petfis affimulata fuir.

Huius dira fer� facies truculentior illis, Diffimilis^ tribus confpicienda fuir.

Perratos dentes, bis cornua quin� gerebar. Et pedibus plodens concutiebat humum,nbsp;Exiguum uero cornu fub frontelatebat,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i

Tu rca ferox autem capot eft immane,qood audis Aduerfus fummom bella mouereDeum.

Hoctibtfcangendumcaputeftjhocconcutecornt�, Succutnbectnanibus bellua uida tuis.

Ergo age,Rex,animopr�fentifufcipebcllum, Hei mihi quas p�nas impieTurcadabis.

Exultans^ fuis l�tabitur amnibus Ifter, Quem tuns infeftum reddiditante furor.

HocprecorefferatumcoeleftinumineChriftus, Hoc uelit omnipotens,rex^ pater^ Deus.

Sed prius excernos quam ptogrediaris in hoftes, Certa tibipax eftconftituendadomi,

Nec minor ingenuas ftudijs florentibus anes, Acfouiflefacras fit tibi cura deas,

Qu� fpret� fine honore iacent hoc tempore paffim, Hac re nulla tibi gloria maior erir.

Tunc Deus indomitas, tibi Marte fauente, cohortes, Turcarumi� dabit uincerepoflemanus.

TunCjquas nulla tibi poterit delete uetuftas. Laudes femper erunt, gloria femper erir*nbsp;tongiorimmenfis necrefcatEpiftolauerbis,nbsp;DefinOjtu f�lix incolumis^ Vale.

^�R.AEFATIO PHILIPPI MELA NTH O nis, in Turcicarum rerum commentariutnnbsp;Pauli louij Epifcopi

' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Nuccrini�

� nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I

^tLVSTRI PRINCIPI AC DOMINO, loanniErnefto Duci Saxoni�amp;c,nbsp;Philippus Melanthonnbsp;S� D.

g Vlt�funt partes in hiftoria ad uitatn ati^ les.fed omnium utiliffimazfunt religionunbsp;atqueimperiorum defctiptiones,quaruninbsp;duarum reru confideratio maxime dignanbsp;S eftpr�ftantibns ingenijs.Etutegoquid�nbsp;fxiftimo.h�c hiftori�initia fu�tant. Hoc confilio pris�nbsp;hium inftitutum eft,mandareliteris tes geftas,ut uerg tenbsp;ligionis memoria conferuatetur, deinde ut gentium ocnbsp;tusacmutationeSjamp;imperiotumfetiem pofteritas cosnbsp;Snofeeret. Necuero dubiumeft,hiftorias prodeffe�inbsp;3d cognitionem religionis, ad confirmandam innbsp;3nimis pietatem. Vt enim illi hominum uetuftifl�minbsp;t^eum nominantes,addcbant mentionem patrum, uonbsp;'abant^Deum Abraham, Ifaac, lacob, utcauerent,nenbsp;pofteritas acciperet peregrinas religionesfine teftimosnbsp;bio eius uerbi,quod patres minimeambiguis fignis acsnbsp;'�ptum de c�lo,poftetis per manus tradiderantjita nonbsp;ois conducitintueri omnium aetatum fpacia,acuidere,nbsp;RoaferieDeuspropagaritEcclefiam fuouerbo,ne qu�nbsp;Jfligionem c� eadoflrina pugnantem ample�amur.nbsp;Deindeconducituidere,quomodointerea nouasarqjnbsp;ZZ iij ��P*�

�ppias opinfones diabolus in mundo fparferk, quxC� Ictitetin tanta caliginehumanatum mentiumuircsac*nbsp;cepetunt, amp; orbcm tcrrarum late peruagat� funt � H�cnbsp;exemplanosdemuItismagnisrebusadmonent.Oftennbsp;duntEcdefiam omnibus �tatibus exiguam,amp;fpretaninbsp;foiffe,utadfli�ionibus cxerccretur.acdifceremuspen*nbsp;dere earn � diuinaope,nonhumanisconriiiisconfetlt;�nbsp;Qari.Docentitem,ne magnitudine potentig, opum,glonbsp;tig,confenfu multitudinis moneamur, ut uerbum Delnbsp;certa autorit�re accepta abtjciamus. Omitto alias utili/nbsp;rates multas,qug ex locupletiorehiftoria fumi poflunr.nbsp;Quantum ad plerafi^c�trouetl�as Ecclefiafticas dtjudinbsp;candasuetera exempta conducuntfquain re iure reptenbsp;hendenda eftnegligentiaillorum, qui fedentes ad gu*nbsp;bernacula,pa({i funt intetire huius generis uetera fcrigt;nbsp;pta,nec dcderunt operam,ut perp�tua hiftoria contexenbsp;tetur.Extant reliquig nonnulla? ueterum, libelli Eufebijnbsp;Theodoren, in quibus �^fi multa fecula etiamfupegt;nbsp;riora defiderantur,tarnen quam fitEcclefi�neceffarianbsp;hi(loria,iiliipfilibelli indicant.oftendunt enim,quidnbsp;uetus Ecdelia de plerif^ controuerfqs pronunciarir.nbsp;Quanquam autem indo�ih�c teftimonianegligunt�nbsp;freut in uniuerfum de cura antiquitatis ait Thucydides�nbsp;^T�i! KT��oiTrftjg�' rots TsroTiKots i tJ5j �A�-*nbsp;�atfj,)(9C� Tcc tT�//xa n�7lt;Koff �jyt�r�j'Tf.tamen erudis�nbsp;tis magno ufui funt. Equidem perhorrefco totopedo*�nbsp;te,cum animo intueor Ecclefiam in hiftotijsdepi�am ;nbsp;Video enim nulla non �tate horribiliter dilaceratan�nbsp;effe.Etutinfabulis,exgigantumfanguineterra ftatimnbsp;alios gigantcsgenuitjttafubinde ex h�reticisortialtj renbsp;centesptodier�cJuit^iniertotfa�ionesdifFicilisd�ju*�nbsp;dicacio

d�caao,qu� effet u era Ecdef�a, quis portas tam rurbu� Sentis tempeftatibus tenendus effet. H�c tamen intereanbsp;diuina opcferuatacftita,cum pauci homines do�i�inbsp;pi) fynceram Euangelij dodrinam retinerent �i propunbsp;Snatent.Id exempluminequidem non leuiter confit*nbsp;Hiar, confiderantem hoc tempore, qu�m multi undilt;gt;nbsp;oppugn�tpuramdo�rinam.q^uarijmotus ac jrom��nbsp;pleriqg aduerfus bonos exoriantur. Confirmor etiamnbsp;hiultis in rebus fententijs �L iudicijs illius ueteris amp;:fynlt;�nbsp;cer�Ecdefi�. Nechabemusuberioremhiftoriamilla*nbsp;turn ueterum rerum,$Epiphanrj fcriptum,in quo cumnbsp;h�refium confu ratio inftitutafit,hiftorica multa infer*nbsp;Ufunt. Exeo aurore propemodum continua hiflorianbsp;�eteris Ecdefi� excerpi poffer, fi quis prudenteripfiusnbsp;Harrationes contexcret,eam^ rem optarim alicui Prin*nbsp;cipicut�effe. Hadenus breuitet dixihiftorias condu*nbsp;cere ad religioniscognitionem,quod �ifi non ualdenbsp;Dbfcurum eft, tarnen illud opinor manifeftius effe, hisnbsp;qui funt in Repub.debcrenotas effe hiftorias de ferie imnbsp;periorum,qu�cauf�mutationes at�^ indinationes imnbsp;perijsattulerint.Etutn�uelinttesuetuftifl�imas cognonbsp;fcere,certepr�fentis temporis r�gna confideranda funt,nbsp;quihusartibusatqueaufpicijscrcucrint,quasres gefle*nbsp;�int,qug fingularum gentium fint natur�.uoluptates,nbsp;opiniones,qu� religione,legibus,f�deribus, natunbsp;yaconiun�?at^confociatgfint,quaepecpetuo inter fenbsp;�nimic� fint,quaeconcopifcantMonarchiam,quadifci*nbsp;plina domi pacem muniant,quaforis regantexercitus,nbsp;quo genere copiarum,armoram, pr�liandi utantur,nbsp;qu�ipfa ram� nemo cognofcet,nifi multa legat,audiar,nbsp;explorer, im� nifi etiam multa ex hiftoriis fumptanbsp;ad tes

ad rcs pr�fcntes conf�r�t. Polybius fcribit no �liud pri� ccptumDucisplusmomcntihabcre,qu�mutnontnonbsp;do Hires5fed eti� ing�nia fenfus^ hoftium norit. Cumnbsp;igituruniuerfoChriftianonort�iniiuftum �ipropemonbsp;dum naturale diffidium amp; perpetuum bellum fit cumnbsp;Turcica nationegt;6� hoc tempore bellum exatfcrit,innbsp;quo nobis non modo de libertate noftra,delegibus�nbsp;de^c�terisciuilibusornamentis jfed etiam de religio^nbsp;neplane^proarisamp;focis cum Turcica natione dimii�nbsp;candum eft, magnopere prodeft noftris PrincipibuSnbsp;fesTurcicasdiligentiflimecognofcere.Idftudiumnonnbsp;folum inflammat animos, fed etiam inftruir,amp; in pie*nbsp;fifcg momentis rerum cautiores reddir.Itaij cum naduSnbsp;effem hanc Epitomen hiftoria�Turcic�, ab homine prUnbsp;dentifllmo Paulo louioconfcriptam, hie quocj publi*nbsp;candam efleduxi,utplureslegerent,tibi^ nomina timnbsp;dedicaui,querniaminhoctyrocinio literario,omni�nbsp;gentium hiftoriasauidiflimelegere amp;excutere conue*nbsp;nit.Vides quantam frater tuus laudatifllmusPrincepSnbsp;negociorum molem fuftineatjin iurisdi�ione,in quo*nbsp;tidianis deliberationibus retu maximarum. Hicin tan*nbsp;to occupationumconcutfu, tarnen legit plurimum.Etnbsp;ntCatoinSenatudicituraliquid tempons ad legend�nbsp;fuffuratuSjitahicfepeinterdifputationes fenatoriasli*nbsp;bloshabetinmanibus. Legit dereligionenoneorumnbsp;tantumfcripta,quorumprobat fententiam,fed etiamnbsp;aduerfariorum .Multa inquirif ac legit de lure. Hifto*nbsp;riamueroGraecam,Romanam,Ecclcfiaftieam,resim*nbsp;peri} Germanici,maiorum fuorumnon modo resge*nbsp;ftasjfed etiam domefticamtiitam,amp;omnes grauioreSnbsp;conttouetfiasmeminitiquainre f�pe non modoftu*nbsp;diumgt;

IN TVRCICAM HISTORIAM. -jif dium,intantisoccopationibusjfcd memoriam etiatnnbsp;amp;iudicium eius admiror.Q.uones de modbus Ecclesnbsp;fi�.dercgnorum mutadonibus,deingenqs,moribus,nbsp;uoluntatibus,officio corum qui iicrfantur in Rcpub. denbsp;pcdculis prouidcndis autdcpellendis differitur,quamnbsp;illeapras ex hiftorijs imagines accommodaic'Vtigitucnbsp;Neftot apud Homcrum hortatur Mcnelaum, ut ftatrisnbsp;Agamemnonis fcdulitatem imitctur,ita amp; re dcccbicnbsp;hiagis amarc hiftorias,admonirum fraterno exempio�nbsp;Cum autcm hunc libcllum d c rebus Turcicis legcSjprfi�nbsp;dium cogirabis, quantum initio uulnusacceperit Ecclenbsp;na,natoimpiodogmatcMahometi inillisArabumdenbsp;fertis 5 qu� ut funt foecundiffima uencnatarum bcftia^nbsp;mm,itafueruntamp;h�tcfium acdifcordiarum Ecclefia*nbsp;fticatum,utgeniumloci non rato admirer. Ibi peftilennbsp;dffim� h�refes nat� funtEbionis,Gnofticorumnbsp;nich�orum,deinde acceffit ex uicinia tumultus Arialt;�nbsp;nus. Ex hac haerefium confufione ortum eft deliriumnbsp;Mahomed. Er celeriter contagium occupauit animosnbsp;3mbigentes,totantea diffenfionibus pertutbatos.Itanbsp;^edit mundus poenas fpred Euangeli), amp;curiofitatis,nbsp;Rua fibi quifi^ immaniaudacia fingebat nouas opinio#nbsp;�les. Poftea per feditionem 8^ tyrannidem error propanbsp;�atus 8^ ftabilitus eft. Aliquanto poft Turcica gens cumnbsp;dicrcedemilitaretinAfia,exantiquis efFufafedibus,hacnbsp;��npietatem amplexa eft, credo uc facilius podrentucnbsp;�diperiouicinarumgendum.

Sacr�liter�uadcinantuc de regno Gog amp; Magog: Meautemamp;Turcic�gendsorigo amp; profeffio,6ima#nbsp;Snitudofucceffuummouent,urcxiftimcm hoc ipfumnbsp;^^gdumTurcicumfignificaci. Cumigitur conftetTur#=nbsp;�nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cicam

cieam profcff�onem pugnare cum Euangdio,catnarlt;? niageranthancipfam obcaufampr�cipue,ut ddeancnbsp;nomen Chrifti, ut uaftitaccm in Ecclefia efficianr, ficutnbsp;Prophet� de Gog 82 Magog pr�dixerunt,execrari Tuenbsp;cicum regnum omnes pij debent. Principes uero Chri��nbsp;�iani nominis ad propulfandam illam peftem,omnianbsp;confilia^Si omnes uires con ferre debebanr.Ecclefia connbsp;taminatamultis uitqs,impiiscultibus,82 alijs peccatisnbsp;toto orbe terrarum,datp�nas. H�c caufa eft, cur tancinbsp;fuerint fuccefliisTurcic� gentis. Sed uereor olim bancnbsp;nationem QC reliquas uicinas, daturas effe p�nas ,cuninbsp;idiquorum uitioru,tum uero etiam negligenti�,quodnbsp;hoftem fumma crudditatein uicinia, fer�ob oculosnbsp;graffantem,ct exercentemfoediffimulatrocinium.nonnbsp;arcemus,quod Gr�cam nationem, cnin qua religione,nbsp;focietate impctri,82 muleis foedetibus c�iun�i fuimus,nbsp;non ex hac miferrima feruitute eripimus. Paulo antenbsp;adhucGr�ciadomicilium fuit dodrin� religionis,82nbsp;omniumoptimarumartium.Qu�m multos enimerui��nbsp;ditos in omni dodrinarumgenerenuper etiam habucnbsp;ric,inde�ftimaripoteft,quod exilioGr�corum inita*nbsp;lia n� modo Gr�c�lingu� ftudia excitata funt,fed etianbsp;reftitut�c�ter�attes,quai'�uixumbram quand� anteanbsp;tenebantLatini. Nonrecitabo laudes antiqu� Grarcig,nbsp;quanta uirtos,quanta fapi�tia eius nationis fuetir, quannbsp;tumei debeamus,propterea quoddifeiplinas partimnbsp;�nuenerit, partim expoliuerit. Illud faltem confidere#nbsp;mus, alienum fit a pietarc, non affici acerbiflfima calanbsp;mitate eius partis Ecclefi�,qu� omnium longe florengt;nbsp;tiffimafuir,deindequ�fortiffimedimicans prolibertanbsp;te,hoc eft pto celigione,difciplina, legibus, tandemnbsp;non

i�on uirtute ui�a,fed affiduitate bdlorom confe�a con tiderir. Errant enim fiqui purant Gr�cos parum fortiteenbsp;depugnafle pro patria � Annos amplius fcxcentos penenbsp;pcrpctnnm bellum gcfleruntc�Mahometicis,ptimumnbsp;in Afia,poftea cum Turcis in Greda, Bifantium aliq uoi*nbsp;n'esobfidionecin�um e�. Mulraingentta pr�lia com*nbsp;tnifla funt. Sed ad extremum dcfcrti Gr�d,tantam bacnbsp;barotum multitudinem fob non potuerunt fuflincre,nbsp;tota^gens hoctemporen�abterconddir,qu3m obiianbsp;adThermopylasSpartanidimicantescumXerxis execnbsp;dtuzRefcrtenimadhucGr�ciaabquid anrfqu� uittil*nbsp;ds.Etaudio nuncquocgpr�Rantiflimos quofij ducesnbsp;Turdcorum cxerdtuum,Gr�cos cffe,amp; res maximas gnnbsp;bernari aegeri per homines Gr�cos. Etfienimpaffimnbsp;adhuc in Gr�cia reliqui funtChrifliani,tarnen certusnbsp;numerus liberorum patribusfamiliar� eripitur,quiadnbsp;�urcicos ritus et ad militiam in�ituuntur:mukos exemnbsp;plaamp;gloriamilitaris,qu� in gencrofisnaturis acerri*nbsp;mus �imulus eRjinuitant.-Quam mifeta feruitus e�^binbsp;feligiones delentur, ciuilis difeiplina tollitur auellun�nbsp;tur liberi � parentibus ad impietatem,f�pe etiam ad �unbsp;pra,amp; nefarias libidines. Quales enim fint priuati mo^�nbsp;tes Tutcic�gentis, hiclibellus non obfcure o�endir, eunbsp;Imperator�f�uitiam, parricidia,amp; libidines defetibit.nbsp;�yrannis e� perp�tua, diffimilis imperiorumueterutnnbsp;ornnium,quaex reanimaduerti pote�,nonleuiterDe*nbsp;Um huic poflrem��tati mundi itafei, qua tantam tyrannbsp;Glidern graffari finit. Significant enim feriptur� hoc po*nbsp;ftremomforeregnum,antequamiilefaufiiffimus8�l�nbsp;Jiffimusdiesillucefeat,quo Chri�usEcclefiam fuamb'nbsp;beratam ab omnibus malis nouo triumpho ducet in-aa h coelum�

coelum. Sed ita tarnen graffabituc haec tyrann�s,non ut occuper uniuerfum terrar� orbem- Reliqua erunt r�gnanbsp;Chriftjani nominis,qu� barbariem illam reprimere denbsp;benr. Quas enim dicemus eiTe caufas uiris forribus, eutnbsp;arma capiant,fih� non funtcaaf�,iiidelicet,nedcleatucnbsp;uerareligio,ne coniuges,libcri rapiantur ad impieta*nbsp;tcmamp; libidines,ne pofteriras opprefla fcruitute,amit^nbsp;tatcognitionem Chrifti,ne difeiplina fublata, moresnbsp;corrump�rurfHarum rerummagnitudineforres uiroSnbsp;nioueri decer. H�cat^ alia fimilia uenianr tibi in men^nbsp;tem legenri hun clibellum ; Nam hatum return cogita^nbsp;t�o cumalqsomnibus,rumueromaxime Principibusnbsp;utilisell,eos^adtes gerendas pt�parat. Leges igirur etnbsp;huius gentis,amp; aliarum hiftorias,� ita leges,ut confidenbsp;tes,qu� exempla le�orem dereligione, qu� de impe^nbsp;rijs,qu�demoribusadtnoneant,te^omniftudio exci*nbsp;tes ad piecatem,d�ad esteras uirrures, quia fineauxilionbsp;Deinecconftitui,necret{neri poffunt Refpub.Etqui^nbsp;dem pollicetur Opern Deus pijs Principibus,ficutPfaI*nbsp;mus inter laudes Deihanc quoqgcanit:Qui dat falurcnbsp;Regibus.Cum^ imagines Dei in terris Principes eiTenbsp;debeant,hoceft,exhibenteshominibusfapientiam,uinbsp;delicetjdodrinam de Deo,8�alias artes uit� utiles,iuftinbsp;ciam,defenfi'onem, difeiplinam regendorum morum,nbsp;fiquifunt diffimiles huic imagini,qu�m tctraamp;bor^nbsp;rendamonftrafunt,quic�ci amp; ameutes,odio Dei ar*nbsp;dentjamp;delentpiam dodrinamc�Deinde illud ex tta#nbsp;goediatyranniprsceptumimitantur:

IN TVR CICAM HISTORIAM� 74, bidincs,helluat�ones,d�rip��rit p�blicas amp;: priuatas fa�nbsp;cultaieSjCxorbent fanguinem ciuium.grafTanturfrauanbsp;de,fimulatione,Sophiftica,manifeftacrudelitate,pcr'!nbsp;tnictunc improbis infinitam licentiam,ut latifTimeuag�nbsp;turturpitudo omnis generis. Quod monfttum abomi*nbsp;nabilius eft tali belua,quat�ta rerum natura polluitur,nbsp;qu� tanquamfuriain terras emifla, bellum cum Deo,nbsp;cum IcgibuSjCum honefta doftrina,cum tota natura genbsp;nerishumanigeritfQuid magis miferum eftjCtiamffnbsp;adfint opes infinit�, qu�m tale portentum effe,tanfnbsp;quam K�3cc^(iit inuifumDeo,c�leftibus Angelis.omninbsp;bus hominibus,denilt;5 toti return natur�cSedChris�nbsp;ftus faciat, ut tu olim ita regas Rempublicam, utuosgt;nbsp;luntas, confilia, mores tui ad imaginem Dei conue��nbsp;niant, dc Deum archetypum re�e exprimant,nbsp;�eneuale. MenfeO�o?

74�

P RAE F ATI O IN RODOLPHVM

Agncolam.

EXIMIA VIRTVTE ET DOCTRl* na prsdito,D. Alardo Aemftekedamo

Phil. Melan. S.D.

AbcotibigratiamdodiffmeAlatde,qood occafione mihi offers,de Rodolphe Agrinbsp;cola ea niandandi li ten's,q u � mihi adolenbsp;feenti, amp; quadam puerili cupidiratef�penbsp;interrogantijduo grauilTimi uiri narrar�r,

quibus cum Rodolpho non modo familiaritas fed ctiam quaedam ftudiorum focietas fuit, Capnio amp; Paknbsp;las Heidelbergenfis,qui ( ut eius qu�dam fcripta teftannbsp;tur)diligentius ac purius loqui foiebat,amp; de artibusnbsp;multo grauius iudicabat,quam c�teri ipfius college,quinbsp;tuncfacrasliterasenarrabant.Erat enim me pueronbsp;cehsHeidelberg� memoria Rodolphi. Nam Dalbur^nbsp;gius Vangionum Epifeopus \ apud quern uixit Rodoknbsp;phus proximo anno ante bellum Bauaricum,florentinbsp;adhuc�tate�uitadeceffitjufus perp�tua quadam foelie�nbsp;citate,qua etiam euocatum puto, ne fpe�ator effet Illas�nbsp;tumcalamitatum,qu� poftca fecur� funt. Portonpnnbsp;modo Dalburgij autoritas, fed ( utanimaduerti ) etiamnbsp;Plinij amicitia Rodolphum Heidelbergam perrraxir,nbsp;quo cum Ferrari� coniundiffime uixerat. Sic autem uonbsp;cabatipfcPleningerumuirum equeftri natum loco,82nbsp;p��ftanti ingenio pr�ditum.Vix enim ull� funtdul*nbsp;ciotes amiciti�,^ h� fcholaftic�,focietate ftudiorumnbsp;conttadg

PRAEFAT. It� R OD AGRIC. contra��, qugctiam poftca aRat? ad Rem pub. nonnis�nbsp;hilmomcnti adferuntsn multisgrauiflimis negocijSjUCnbsp;SoIonisamp;Pififtrati amicitiam poenlemprofuiffetrannbsp;quillicari Attic� ciuir.ansarbin'antur,SiEudemumcuntnbsp;�ionCjfcholaPIatonisc�iunxic.Sedomittoexempla.nbsp;Memini autcm me audire ex Pallante, fuilTemores Rogt;nbsp;dolphicaitiffimosjamp;omnibus bonis uiris probatos,nbsp;adeo ut non modo propter famam do�rin�, fed mol�nbsp;to magis propter u�t� 82 morumgtauitatem,amp;:c ut ipfenbsp;teferebat )fingularem prudentiam �i. moderationeninbsp;Omniuma�ionum,confuetLido eius �pr�ftantiffimisnbsp;uiris expeteretur.ConfuIcbatur ab omni� artiumpro�nbsp;fefforibuSjfiquisincideratnodus,ad cuius explicationnbsp;nem opus erat aut hiftoriarum, aut Latin� lingu�, aucnbsp;Gr�corum aurorum cognitione� Itacj ingeniofi ab ipfonbsp;admoniti, multa in Ariftotele dexterius ac fimpliciusnbsp;ira�abant : audierat enim Ferraria: Theodoru Gazam,nbsp;qui in Ariftotelis do�rina excelluit. Cum^ Heidelber�nbsp;8� confuetudo fuerit ( ut mihi uidetur plena humanit?nbsp;tis)utinpublicisdi,fputationibus,profeffores,riquan�nbsp;do h�rebat difputatotjinterfarentur, audio f�pe difFi#nbsp;tiles nodos publice � R,odolpho,defato,decaufis,denbsp;Endelcchia,�2fimilesexplicatoseffe. Quare 82 difpu�?nbsp;tationumc�tus propter ipfum erant frcquentiorcs,8Cnbsp;adeosconfluebant non tantum fcholaftjci,fcd multpnbsp;etiam ftudiofius grandiores natu, qui Academi� pr�nbsp;trant. Nee defuit eins officium Iurifconfultis,amabacnbsp;tnina leges,82 propter ipfatum dignitatem,82 quia connbsp;iinerecas,dodrinam, hiftorias 82 bonamPhilofophi�nbsp;partem afficmabat,deni(5 mores ethumanitat�utriuftgnbsp;uuitatis,uidelicet,Atticg82 Romang,confpici magnanbsp;ex parce

ex patte in legibus dicebat: quarc plcrafcg fincnot�ci� antiquitatis intelligi poffe negabat. Oftendebat 8tinnbsp;Canonibusgermaniimfenftimjf�peexhiftoirjsamp;Ec�=nbsp;clefi� tnoribus petendum efle.Nam cumortum effetnbsp;ceitamen de hoc dido : Fruftra feru�t Euangelium,quinbsp;non feruant Canones. amp; imperiti quidam difputarenr,nbsp;dura uox cffer,fiad omnes ritus Ecclefiafticos transfenbsp;tatur,admonuit Rodolphus,Canones initio uocatosnbsp;effe fententias Synodotum dedogmatibus, ut inSynonbsp;doNicenadamnatifuntertoresSamofatenijCatharo^nbsp;rum, �C Arij. De talibus decretis rede amp; proprie dicinbsp;affirmabat, fruftra feruari Euangelium, fi illi Canonesnbsp;nonferuentur,quiueram�ifirmamfententiamfc�iptunbsp;r�explicantjdeillis controuerfijs. Hanc feinterpretationbsp;nema' Rodol pho accepiffe Pallas f�pe pr�dicabar,nunnbsp;quamnoadijciens honorificam commemorationemnbsp;de moribus �C de ctuditioneRodolphi. DeTheologianbsp;uero folitus eft accuratius difputare,ut fatis appareretnbsp;cumtotam�te,toto^animoampledi6^uenerati Chrinbsp;ftianamreligionem,6iabhorrere ab impietatezFueratnbsp;enimaliquandiu familiaris ciui fuo Bafilio Groningonbsp;Theologo Parifienfijquemrcucrfum ex Gallia, Bafile?nbsp;Capnioetiamfeaudiuiffedicebat:qui quid� Bafiliun�nbsp;narrabat Gr�cam amp;Hebraicamlinguam mediocritetnbsp;calluiffe,in Theologia uero amp; Medicina, ac reliqua Phinbsp;lofophia, facile omnibus illius gratis profefforibus antenbsp;celluiffe. Accenfus igitur Rodolphus Bafilij dodr�na,nbsp;cum^ etiam in Italia Theologos audiffet,�iipfefctii�nbsp;ptores Ecclefiafticos Grgeos amp; Latinos excutcrct,amp;finbsp;probabat uoluntatem in.reccntioribus, qui fummas re*nbsp;tum uidiffent in unum corpus ac methodum contra*nbsp;hendas

IK lO�Ot, AGRI COLAM. 741 �iendaseffejhancenimdocendirationcmneceffariantnbsp;in omni genetefatebatuc, tame iudicium, moduninbsp;�ipuritatcmnonobfcurcdefiderabatjoftendebat^quinbsp;�bores,qu�opiniones rccentium temporu conueniancnbsp;cumucteriEccIefia,que nonconaeniant.Nihil fingo,nbsp;�lam mihi fermones quidam ipfius recitati funt�uironbsp;optimo,)(ga or/ A�cA/s'aKj/fl;rJs�.S?peenimadiuuabacnbsp;ThcologosinreddendisGr�cis fenrentijs factotum li^nbsp;brorum,utinhocdi�o:Et Deus erat uerbum.monefnbsp;batZoj/Ofz fubie�umefle,utuocantDialc�ici,proptecnbsp;atticulum,iuxta Graeci fermonis confuetudinem. Et hunbsp;iufmodi alia multa.Haec,urftudiofosiuuarer,comiteEnbsp;inter eruditos amp; graues uiros difputabat, non rixabatutnbsp;c�indo�is. Cumigiturproceresaliquoties eiusdodris!nbsp;Ham QL mores Philippo Principi Palatino prgdicaffent,nbsp;Princepscupienseum audireCmagnopere enim dele*nbsp;�abatureruditisfermonibus)comple�i eum familia*nbsp;titer c�pic.Cum^primumdeGr�cis,Latinisamp;Ecde*nbsp;ftafticis hiftorijs multafcifcitatus effet,petiuitepitomennbsp;hiftotiarumfibicomponi. Inhac audiui Rodolphumnbsp;complcxumeffeordinefericmimperiorum, initia, in*nbsp;crementa,8d indinationes religionum,amp; morum mu*nbsp;tationcs,coll3ta etiameffetcmporaGr�cghiftori�cumnbsp;facta. In id compendium contraxitele�asmaterias manbsp;xime utiles,cum ex Poetis,tum ex hiftoricis Gr�cis, He*nbsp;iodoto,Thucy�dide,Xenophonte,Gemifto.Afperfit�2nbsp;inter narrandumfententias admouendumPrincipctnnbsp;demultispartibusReipublic�. Idfctiptum ualdeauxitnbsp;Principis amp; procerum ftudia crga ipfum,cum non mo*nbsp;doeruditionem ipfins,fedetiam l�ngularem pr�den*nbsp;tiam,quf lucebat in illisnarrationibusdecaufismuta*nbsp;b bnbsp;nbsp;nbsp;tionum

tianum,qti� in imperij s accidnnt,3dmirar�rur : Quare pollea f�pe in confilium de Repub. adhibirns eft. H�cnbsp;tnemininon raro predicate Capnioncm S^Pallantem,nbsp;qn�mninsdecaufislibcnterrecenfui.Etfi enimerudi*nbsp;t�o Rodolphi iudicari ex fcriptis ipfius poteft, tam� monbsp;tes�iuit� confuetudinem,6i teftimonia magnorumnbsp;uiroruin de ipfo noffe adolefcencibus prodeft. Sa�pcnbsp;enimerudicorumcxemplaaliqnid deftudijs monenc,nbsp;ut quo dirigenda fit manos ( ut ita dicam ) cedius pro^nbsp;fpiciant.Fortaffis etiam magis admirabuntut S�aina*nbsp;buntRodolphum,ficogitabuntGaz� �^aliorum dogt;nbsp;�orumuirorumconfuetudine ufumeffe. Cumautemnbsp;dus monumenta plurimum conducant adoiefcenti�nbsp;ftudijSjpr�claretedeftudijs raereri iudico miAlarde,nbsp;quodfumptu8ilaboretuo�dicuras,cum c�tera Ro^nbsp;dolphifcript3,tumlibros eiusDiale�icosintegros,qujnbsp;ha�enus nautili circumferuntur. Porto cum AhftotelcSnbsp;uocetDialedicoslibros 0�yiti/ai/,�tis admonet banc afnbsp;tem maxime neceffariam effe: Lumen eft enim,omni�nbsp;non modo attium,fed �idifputationum ciuiliumnbsp;Ecclefiafticarum. Quare plurim� refert adolefcentiananbsp;in ea rede �i prudenter inftitui- Nee uero ulla extant re*nbsp;centia fcripta de locis amp; de ufu Dialedices melioranbsp;cupletiora Rodolphi libris, Proinde optimetemererinbsp;deRepub. iudico,quod integros Si emendatos �di cu*nbsp;tas,quosquidemuelim omnes adolefcentes,qui foli*nbsp;dam eruditionem expetunt,aflridue,�C C ut Horarij uer*nbsp;bis utar)nodurnauerfare manu, ueefarediurna�nbsp;�eneuale- Francoforti 28, die

74?

�RAEFAT�O PHIL�PPT MELANT thonis in Metricam lacobi

Mtcylli.

On ranrum milii futno, ut meo i�dieio de lingua Latina et Gr�ca,dc^ranoncfcnbennbsp;di ac dicendi plus tribui uehm quam iudis�nbsp;cio Micylli,cuius extant plcraquc fcripta/nbsp;qu� teftantur eum fingulari ingenij uenu*

ftatCjfoIida cruditione amp; prudentia in iudicando egre^ 8ia,pr�ditum effe. Mihi,fi quid fuitingeni), confum*nbsp;ptum eft in rixis difputationum, in tnagna uarietatenbsp;Hcgociorum.inquibusuerfamur.Quarenihil opus eft,nbsp;buicopenMicynijfnfapr�dicationejamp;re�ius ipfiiu*nbsp;oentusdehoc genereftudior�,qu�m mihi affentitur�nbsp;Sed tam�,quia propter noftramamicitiam � meadrjeinbsp;epiftolam uoluit,n� repugnaui uiri optimi,mihi^ aminbsp;cifl�mi uoluntati.Resloquituripfa,eruditoru coniun#nbsp;0ionem,CDCordiam, amp; confenfum in tradendis amp; adsnbsp;iuuandisarribus,inptimis falutarem effe rebus huma�nbsp;nis. Quarehasfcholafticasamicitias^quant� poffum,nbsp;omni offici) genere tuen cupio, eas^ ad Rempub. pettinbsp;netecenfeo:

�oquitPoeta. O beatas Refpub. O fcelicem Ecclefiam, fi firmus effet literatorum confenfus in rebus bonis Sinbsp;UeraConcordia.Quisenim nonuidetuitampr�cipuenbsp;fpgiliteriSjSi^literatorumiudicrjsfScdh�cali�s.Dein�nbsp;deficxiftimatMicyllusmeamadhortationem adexci�nbsp;landaftudiaaliquorum nonnihiiprodeffejnondecuicnbsp;niehancoperamdefugere.Conftatautem, multas effenbsp;bb ij grauiffi#

grauil��mas caufaSjpropter quas iuucntus ad Profodfa� ftudiumaffuefaciendaeft. Prirtium enim cuminfcitianbsp;Grammanc�,omnes artes, religionem ac leges, ingen^nbsp;tibus tenebtt's obruat,diligenter in rota Grammatica elanbsp;borandum eft. Pertinent autem ad Grammaticam nonnbsp;modo te�a pronunciatio qu� in fcholis traditur,fednbsp;etiam uerbotum dele�us,�d figurarum cognitio, qui��nbsp;bus duabus rebus opus eft omnibus, non modo ad res�nbsp;dedicendum,fedetiam ad intelligenda aliorumfcrii*nbsp;pta.Etiamfi nihil compo n�s ipfe,tam� utintelligaserunbsp;ditorum fcripta,Iegendifunt Poet�,utexillorum exemnbsp;plis difcas indicate de ratione loquendi,�lt;i dcfigutis.nbsp;Ridicule totosProphetas Pfalmoscontaminaruntnbsp;ante hoc tempus interpr�tes, ac etiamnum lud�i ele*nbsp;gantiff�mas figuras turpitcrcorrumpuntinPfaImis,n�nbsp;aliam ob caufam, nifi quia puerili dodrina non funt exnbsp;culti, nec agnofcunt figuras �iornamenta in illis con^nbsp;cionibus �� carminibus. Exemplo eft totus Pfalmusnbsp;coiusinitiumeft:ExurgatDeus,8� diffipentur inimicinbsp;�ius.Quant� figurarum eft in breuiPfalmo:Nifi Dom*nbsp;nus �dificauerit. Vbicum propofuitPropheta.irritoSnbsp;eflelaboreshum3nos,nifi� Deo adiuuentur ac proues*nbsp;hantur,fequiturantithefisdecuris8lt;;:conatibushuma^nbsp;nis,quinon adiuuantur dioinitus,In quibus pingiwtnbsp;hypotipofipaterfamili�sfollicitus,quim3neanteauronbsp;ram furgit,qui fero it cubitum, interdiu labore exercenbsp;rur,8lt;i:cruci3turcura,amp; affiduisoperis conficitur.H�cnbsp;�bifiguratcdicuntur,necobfcura eftfententiaagnofcennbsp;tifiguram:SuntcnimPfalmi pleriqg fimiles epigrams�nbsp;matumj�n quibus propofira aliquafententia, deindeacnbsp;cedunt aniplificationes,fumpt� ex ufitatis prgceptis. Iw

amp; in hocPfalmo fecundus uerficulus pingit irritos labo tes.Etfitilluftrior uerficulus,cfi transfcrrur excmplumnbsp;patrisfamili�s ad cgteras perfonas,ad Principes inf�li�*nbsp;ccs,ad Refpub. ad gubernarores. Quanta erat Darij foknbsp;licitudo c quanti a pparatus contra Alexandfum c Et ta^nbsp;inennonrefpondebantfucceflus.Deindeaddiruraltes!nbsp;ta pars antithefis :Foelix eftlabor,cum diuinitus adiuuanbsp;tur,hoceft,quod ait : Dat dileflis ita, ut habeant inter��nbsp;uaIIaadquietcm,8ianimostranquiIIos.utDauidijAIenbsp;xandro,Scipioni,ui�ori�contigerunt.Subijcit perfo�=nbsp;nas,ut fignificet quomodo Deus detfucceffus, cum uknbsp;delicetipfe cr��t,duces,gubernarores,Doftores ido*nbsp;neos. Filij,id eft,talcs uiri idonei ad res gerendas,diuininbsp;tus donantur. Cum inftauraret Deus Rempub, Roma#nbsp;nam,deditScipionem,dcditAuguftum.Cumregnutnnbsp;�udaicuminftaurarct,deditEzechiam, Efaiam,amp;fimknbsp;lesuiros. Hi funtfimiles fagittis,contortis ualida masnbsp;nu,qu�feriuntomnia,amp;profternunc qu�petunt.Annbsp;nonAlexander,C�farjUtfagittaingcntiimpctucontocnbsp;ta,uolitant per orbem terrarumOmnia cis cedunr,nbsp;omnia prona funt.Ita h�c fagitta imago eft uirorum henbsp;toicorum,omnis generis ducunijgubernatorum. Dosnbsp;0orum,addo etiam patrisfamili�s fortunati, animadsnbsp;Hertentis omnia fieri illuftriora,uereintelle�a figura,nbsp;hm circumfpice animo duces noftri tcmporis,gubersnbsp;*iatoresciuitat�,Do�ores,i5multasfagittas rcperiascnbsp;f^lume funt noftri duces,qui cum Turcis dimicarunt nunbsp;Pcrin Pannoniis,nonfunrfagitt�,n�fulmina,uterantnbsp;Dauid,Alcxander,Scipio,C�far,8�fimiles heroici uiri.nbsp;Quid quod imago fagitt� contotte,etiam fignificat fucnbsp;�^tffus illosnoncontingereociofis Siignauis. Requiritnbsp;b b iij igituf

igittif acernmoslabores. Alij ignam'anihifgctuilt.aiic nietUjUtCaffiusoccurrcns C�fari, Alij etiam ueheme�nbsp;terconantuc, tarnen pr�pofteris confilijs corrumpunCnbsp;rcgocia,utPompeius, Cato, Si. hoctcporc multi, Sednbsp;heroiciuirite�einftituuntncgocia.necfufceptoslabo*nbsp;tes in medio cutfu remittuntjnec tempotaamp;occafio#nbsp;lies oblatas elabi fibi patiuntut. Non abducuntucab innbsp;ftitutointempeftiuisuoluptatibuSjUtAntoniusimparanbsp;tiisoppveffuseft, dumagitatconuiuia cum fuaCleopanbsp;tra,amp;: negligenter parat bdlum.PoIybius cit�t de Aeacinbsp;disHefiodiuerfum:

Xi](�^K0T'ie �iyi /xiTf, Cumenimfintinanimis hcroicisacertimi aduirtutemnbsp;ftimuli,n�uoluptatibusullism3gisdelc(ftantur,quamnbsp;ipfa uirtute. Qu a re ingenti impetu rapiuntur ad res prienbsp;datas gerendas,non conuiurjs, non amoribus, non fe*�nbsp;gnitia reuocanturarebus neceftarijs.Poftremo addicnbsp;cpiphonema,BeataseffcEcdefiasSi. Refpub.ubi talesnbsp;niri pr�fnnc,qaales fupra defcripfir,quos Deus adiuuaf�nbsp;quibusindidit ardentes motus,quorum confiliagubecnbsp;nat 6^ prouehit. Vocat pharetram talem coetumguber*'nbsp;nantium;Nonconfundetur,cumloqucrur cum inim�nbsp;cisinporta.ideftjin curia,in certaminibus ciuilibusd^nbsp;alijs: nam olim in porris exercebanturiudicia.Recita��nbsp;ui totum Plalmum, in quo cum tarn mult� ac uariaenbsp;infint figur�jiion poflunt cum dextre enarrare interprenbsp;tes,qui non attigerunt po�mata : Ac talibus figuris ple^nbsp;n�funtfacra�liters. Quantum uolumen texi pqffet,finbsp;etiam ex altjs artibus adrjcerem exempla, ubi infcitianbsp;GrammaticesofFudit nebulas. Sciantigituradolefcennbsp;tes omnibus ftudiofis opus effe pocmatu cognitione,nbsp;adiudi��

ad �udicandum deornamcncis orationis. Deindefiqui �natiuaadiuuantur, illis prodeftetiain uerfuscompos�nbsp;Here: in fcribendo carmine magis fentienrquid ficimiranbsp;tjpjtnagis perfpicientin uerbocum dele�u. Quid quodnbsp;niagnamuoluprar� h�cMufica adfert bonisingenijs,nbsp;^iiimerisSiconcinnitatequadamilliiftrare eruditasfennbsp;tentias-PoftremoaluntPoet�etiam return fcientiam.nbsp;Porto ne�amare,necintenigerePoetaspofruntini,qu�nbsp;funt rudesPhiIofophi�.Q.uarecumPoetarum cogni#nbsp;tio ncceffaria fit, etiam Metricam diligenter difcendamnbsp;effeiuuenes fciant, Iliud quocguelim perfuafiflimuninbsp;?fleomnibus,quod eftucriffimum,non pofleconferuanbsp;ti facultatem red� fcribend� folut� orationis, nifi execnbsp;citatio faciendor�uerfu� conferuetur,propterea quodnbsp;�erfus magis ad imitationemadolefcentes adfuefacir.nbsp;Nemo autem fine cura imitationisredcloquipoterit.nbsp;H�cbreuiterpr�fatus fum,non folum ut amico moi�nbsp;tem gerer�jfed quia uere,amp; ex animo ita fentio,nec du*nbsp;bito idem fentireomnes mediocriterliteratos, magnonbsp;pereopuseffecognitionepoematumiis,qui hune fru*nbsp;�um ex ftudijs pctunr,qui pr�cipue petendus eft,ut re*nbsp;fteiudicentdealienisfcriptiSjamp;ut pofl�nttolerabiligenbsp;*�ere fermoniscognitionesfuas explicate. Hasduasar*nbsp;*esneceflariaseffeinuita,nemononuidct. Proindeadnbsp;bortor adolefcentes,ut hoc ftudium ament, ut fe ad uecnbsp;bculos faciendos affuefaciant. Ad haqc exercitationetnnbsp;plurimum proderit hic Micylli liber : Nemo cnimnbsp;Latine fcripfit Profodiam eruditius aucnbsp;diligentius. Bene uale

I decusAufoni�lingu�rctinereftudetis, Si cupitis re�e uecba Latina loqui.nbsp;Cura fit,� tencrisuatu cognofcere fcripta,nbsp;Eloquij fontes hos fciateffe puer.

Horum pc�oribus motus Deus indiditacres. Sublimem^ d�dit Mufa canora fonum.nbsp;Verum non fatis eft legiffe po�mata tantum,nbsp;Accedatftudijs altera cura tuis,nbsp;Vt dodis digitis excmpla efFingere certes.nbsp;Cog�r� 8� in num�ros uerbafolutanouos,nbsp;Hiclaboringeni) uiresacuit^',fouet^,nbsp;Hinc ueniteloquij copia, forma,nitor.nbsp;Hocfilanguefcetftudium,fiignaraiuuentusnbsp;Non perferre uolet t�dia longa ftyli,nbsp;Hei mihi, qu� clades,reliquas irerum obruet artes ?nbsp;Barbaries tenebras inuehet atra nouas.nbsp;Ad uates igitur docilis reuocanda iuuentus,nbsp;Hinc fibi fermonis lumina data trahar.nbsp;Etquanquamobledent,muneri^foni^Iegentem,nbsp;Return animos grauitas plus tarnen ipfa capit,nbsp;Naturam return totam pinxere Poet�,nbsp;Et morum qu� fit norma fequenda,docent.nbsp;Himonftrauerunt c�li faftigia primumnbsp;Non mergenda mari qu� cynofura not�t.

Brttfn�^'c�f nodes extcrid�ntfrigi3a,quarido Ima tenet celeres orbita folis equos.

L�minecurcareatjCumfoliproximaluna eft, ' Etmediofratremcurtegatipfadie.nbsp;Vflunamjnuoluattcllusingentibusumbris,nbsp;Et uetet oppofito lumine poffe frui.

Nec caufas recitant tantum.fed fata Poetae Defcribuntjfieri ncc temereifta monenr.

Effe Deum uctum autorem teftantur,amp;:iftutn Mcntibus humanis h�cdarefigna ferunr,nbsp;Cuinon res libeat ftudiofeinquireretantas.nbsp;Dura nifi fi cui eft mens adamantemagis �:

Has compleduntut uatum monumenta bonorutn Quantum ipfas homini cernere poflfe datur.

PRAEFATIO PHILIPPI MELAN� thorn�s in Syntaxin.

PHILIPPVS MELANTHON IVSTO lon�jilio ClatifTimi uiri ludi longnbsp;Dodoris, S. D.

Agna fimilicodo eftlegum atij artiujac� uereiudicareuolumusjieges font hand dunbsp;biearsqu�dam regendorum morum 52nbsp;confiliorum uit�. Quisautem non uider,nbsp;quam impatienter ferant legum uincula,

homines no fatisinftituti et affuefadi f qu�m indigneil cur ac fremant uelur carcere, legum minis indufas cupi^nbsp;dilatescohercerilSicut Siapud PlatonemGorgias,52nbsp;ft non redeiudicatjinquir, legem cum natura pugnare�nbsp;H�c contumacia in iuuentute magis confpici poteft, 62nbsp;inbatbarisgentibus,quo qii�qjert ferQcior,eominusnbsp;habet legum difcipling,amp; plus fibi fumit licentig. Si*nbsp;cut autem afFedi funt animi agrcftiores erga leges,ita uinbsp;demus pleruni� adolefcentes, 62 alios rigidiotibus nas*nbsp;turis pr�ditos,erga artes affedos effe. Etiam cu difcuncnbsp;literas,linguas,hiftorias,religiones)legcs,remedia,t�nbsp;men � pr�ceptis artium ipfarum abhorrent,haec uincu*nbsp;la fibi ini]ci non patiuntur,fed quadam barbarica liberanbsp;cate uagantur in dodrinaru campis, 62 decerput paffitnnbsp;quantum deledat, artes ipfas ne^ ordine,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;int�gre

difcunt.Necueroulloingenereperfeda dodrina com parati poteft,hac confufanea difeendi ratione. At^ hienbsp;maxime reprehendendi funt quidam, qui pueris ipfisnbsp;odiu�) pc�ception�inftill�nt) qui fient milices illitetatinbsp;Gallice

CSallice inter Gallos difcunt, ira fperant pucros fore Grammaticos,finearte,utcun�gcolloquenrcscumau�nbsp;toribus. Vtautemuulgusgaudet kgumhabenas laxa:�nbsp;ri,ira pueris h�cnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;duplici nomine grata eft:

Nam amp; onere difcendi argiitias odiofas illi �tati,leuan tur,8�fibilibertatemconcedt putant, ne ad pr�fcriptunbsp;loquantnr.Sed h�c indulgentiaetiamficft popularis,nbsp;tarnen eftadmodum perniciofa. Poftquam enim de=�nbsp;ftj t uetnaculus ufus hngug Latin�,nemo certam loqueiinbsp;dirationem fineregulisconfequi poteft. Ita^qui pr�nbsp;ceptiones non didicerunr,paulo poft uel erroris fui, uelnbsp;�gnaui� p�nas dant. Poftquam enim adoleucrunt,connbsp;fci) fibi infciri� fug,ncc loqui,nec fcribere Latine audenr,nbsp;quarealt) defperatione quadam in totum abqciunt lirenbsp;ras,alii etiamfi commorantur inftudrjSjtamen iuftosnbsp;fru�usex eispercipere non poffunt, quorum utrunquenbsp;multis modis nocet Reipublic�. Sedent enim ad gubetnbsp;naculaiudicaturidereligionibuSjdeiureac iufticia,dcnbsp;artibuSjfine ulla perfe�a do�rina. Neintelligere quid�nbsp;proprie ea,qu� � do�is citantur,poffunt. Vt igitur po^nbsp;pularitas amp; mollicies in foluendislegibus pr�cipua eftnbsp;impetiorum peftis,ita religione pr�ceptionum animosnbsp;liberari, nequaquam eft utile publicis ftudijs � Et hancnbsp;puerilem confuetudinemanimaduerto in pofter� no^nbsp;tere-Poftquam femel induerunt contemptum pr�ce#nbsp;ptionum in Grammaticis, adferunt deinde fimilem nenbsp;gligentiam ad citeras maiores attes,quarum cum legesnbsp;afpernentur,non folidam do�rinam,fed quandam donbsp;�rin�umbramexillisauferunt: Non enim ear�initia,nbsp;amp;feriemordinecognofcunt,fedfortuito qujdam indenbsp;fumunt,que ad oftentationem,aut mediocrem ufumnbsp;cc h conducetc

conducercuidentut. Etquiacognatio eftlegumat^ tium,elabitur animis alTuefadis ad concemnendas prasnbsp;ceptiones,reucrentialcgum,qu�pnuatos amp;publicosnbsp;moresgubernant.Ita negligentia in re,ucinitiouide*nbsp;tur,leui,paritingens malum.Nam in inftituendis adnbsp;uictutem hominibus pr�cipue hac diligentia opus e�'�nbsp;utanimisinferaturreuerentiaergaleges,utueras,amp;nelt;�nbsp;ceffarias uit� effe ducant,nec ptiuato arbitrio.fed ad iknbsp;larum pr�fcriptum mores regendos effe fentiant, ficuCnbsp;Cyrus pueruenufliffimeadmonetutjiu�a effeduc�da,nbsp;non qu� ipfi �qua uideantur, fed qu�legibus conftitunbsp;ta funt. Cum enim puer grandiufculus indutus breuinbsp;tunica,alteri minori,ue�em longiorem ademiffet,dat.anbsp;illi breuiore tunica,qu� quadrabatad modum corporisnbsp;illiusamp;resad Cyrum iudicem deferretur,pronunciatnbsp;Cyrus, ut quifque ue�em fuo corpori aptam teneat: Idnbsp;enim pueriliquadam opinione commodum�i�qu�nbsp;effe arbitrabatur. Sed po�ea P�dagogus retradata fen#nbsp;ten tia d a t plagas Cyro,Si mo n et i u fta effe, nonqu�ip�nbsp;oideanturcommoda, fed qu�legibus fancita funt : pr�cinbsp;puaautemlexe�.utfuum quifcjteneaGne in alioruninbsp;fortunas quifquam impetiim faciat-ItafignificauitilUnbsp;Cyri Magi�er,affuefacicndos effe animos,ut noflrisnbsp;opinionibus ��cupiditatibus longe anteferamus leg�nbsp;autorit�rem. Quare quiddam fueric,teneraninbsp;�tatem fledere ad amandas pr�ceptiones, ut exiftimetnbsp;uirtutem effe,frenareingenium,8�ad prefetiptumeumnbsp;loquijtum agere omnia : Illud enim con�at,prgceptio^nbsp;numcontemptuinferocioribus ingenijs ualde confiranbsp;mari Cyclopicam audaciam. Etadolefcentes ipfos adfnbsp;moncOpUt fl que uiderint �qualium inimicu artibus acnbsp;pr�ceptis

i�ta�cept(s,hancutexiftimentnoramcflre,natur�immo deratam libert�rem concupifcentis,amp;Iegum repagiilanbsp;�flFra�ur�. Nullum autcm monftrum perinde tetrumnbsp;cogitari poteft,uttalis natura impatiens legum �idifcinbsp;pling,feditiofa,ac tyrannica. H�c in genere pr�fari uo�nbsp;Iuidepr�ceptionibusamandis,qu� efle uerifTimanbsp;mnes prudentes uiri teftabuntur, amp; animaduerti facilenbsp;poffuntjfiquis ingeniorum naturasconfiderauerir. Eftnbsp;autem qu�dam ad mores Siad multas res neceffaria dinbsp;ligenti3,diuecfitatem ingeniorum obferuare.Et fi igitutnbsp;in artibus difcendis, non fatis eft, praecepta audirc, fednbsp;adiungi oportet exemplajmitationem,82 exercitatio?nbsp;nem,tamen hoc perfuafiflimum fit omnibus, uim masnbsp;gnamatqgutilit�remeffepr�ceptionum.Porro ut hocnbsp;loco tantum de hac parte Grammatices dicam, ingensnbsp;utilitas eft, tenerecertam loquendi rationem,amp; de na*nbsp;tura fermonis rede iudicare poffe.Errant autem totanbsp;uia,82toro coelo,fiquiputanthxcfinepr�Eceptisquensnbsp;quamconfequi pofte. Id^ fatcriresipfa tandem cogitnbsp;eos,qui omiffis pr�ceptis,ex fola autorum ledione,iunnbsp;gereuetbadtdicerunt.Deindeetiamfiad quotidianumnbsp;colloquium fatis formularum fuppeditat ledio,quidnbsp;facientjfilongiorcaufa explicanda erit, quomodocomnbsp;pofitionemillamperiodorum,82totamferiem mem*nbsp;brorum in oratione intelligent, nifi omnem rationeninbsp;Syntaxeos probecognouerintr'Poftremo obfcurasautnbsp;uitiofasSyntaxes quomodoiudicabunt, nifiadhibicisnbsp;teguliscNam fi tantum exempla qu�rent,quoties oc*nbsp;current uitiofa,quorumplera^ � rede didis no polTuncnbsp;fine r�gula difcerni f Porto etiam dodos homines internbsp;dum obfcuritas, aut nouitas in Syntax! fallit-

Nam ut ex facris literis exempla petamiis, cxtat �n p�ti ore Epiftola ad Timoth e�gnome Pauli : Saluatur mui�nbsp;lier per filiorum generationem, fi manferint in fid e,dis�nbsp;leflione,caftitate,amp; temperantia. Hicmultosfefellitnbsp;numerimutacio,fimanfertnc.ideo^difputanr,quiduenbsp;lie Paulus,an mater alioqui pia,fi filij abiecerinc fidem,nbsp;peritural�tipfaquo^. Hisintempeftiuis qu�ftionibusnbsp;nihil opus elfe fagax Grammaticus facile intelliget:ucnbsp;cnimdicimus�Turba ruunt.ita hicdefexu loquitur,finbsp;manferint,fcilicet,fexus muliebris.ExpIicaca Syntaxi,nbsp;poftea cernes in hacgnome,nonabfurdas aut hyperbonbsp;licas fententias contineri, fed do�rinam de r�bus m�xinbsp;mis,utilifl�mam,minime^ abfurdam. Q,u� enim con^nbsp;cio ptoponi grauior amp; eruditior poteft, qu�m h�c cquot; Vcnbsp;in faluandis exiliere fidem,�2 fideifru�us,officiafua�nbsp;cuiufi^uocationis oportet, Ita hic Paulus comple�itucnbsp;fummam do�tin�de falute coniugum hoc di�o:re^nbsp;quiritfidem,6� uocationis opera, fcilicet, officia coniu^nbsp;galia,amp;caftitatem. lamqu�confolatio dulcior pijsinnbsp;c�iugio effe poteft,qu�m quod audiunt hic officia connbsp;iugalia non improbari,aut inter uitia reccnferi,fed prae�*nbsp;ftantiffiniis uirtutibus annumerari, quas Deus ap pro��nbsp;bat,82 qu� exiftunt in faluandisH�c fententia pios pr�nbsp;date munit contra fuperftitionem. Hatc utilis dodrinanbsp;rota iacet obruta denfiffima caligine, fi quis ignor�enbsp;GrammaticamrationemSyntaxeos.Ita�hicprodigionbsp;las ineptias Thomas comminifeitur. Exigua laus effenbsp;ducirur,non falli in Grammatica, fed tarnen utilitas eftnbsp;ampliffima.Acciditenimhicquolt;5ut(it,quemadmo^nbsp;dum dicitur:nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;�itm Ttavros. Animaduetfa enim

IN Syntaxin. 7/9 poteft,ad quos locos didum acc�modari debeat. Hie (inbsp;errata Syntaxeos in facris libris uelim recirare,nimis pronbsp;lixus catalogus futurus effet. Annotaui autem unumnbsp;at^ alterum: Ptimum, ut uideant adolefcentes, quamnbsp;neceffariafint ad uerasfententias patefaciendas pr�ce#nbsp;pta deSyntaxi : Deinde, ut his admoniti exemplis,fintnbsp;inloquendo amp;iudicandodiligentiores. In Euangelionbsp;loannis cap.S.Iegitur:nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ori nsu. A�eAw viu(t.

Hie fefellit amp; interpretem amp; Auguftinum figura conlt; ftrudionis.Nam �^x^f ponitur aduerbialiter pronbsp;particulaprorfuSjfeuprimum.Cum enim ill� intetroi=nbsp;gaffentChriftum,quis effet, tefpondit.-Prorfus isfum,nbsp;quem me effc dico,quem me effe profiteor. H�c intern�nbsp;pretatio perfpicua eft. At alrj male intelleda particulanbsp;4^^�^ amp;loquoruobis,nbsp;ac difputant,q uare Chriftus fe nominet principiii. H�cnbsp;etiamfinon funt ab(urda,tameiihocquidemlocoin*nbsp;tempeftiuafunr,amp;offunduntcaliginemreliquofermonbsp;ni.InPfalmoIegiturtConfirma hoc Deus,quod operanbsp;tus es in nobis,a'tcmplotuo die. Quantum accedet lu�nbsp;cis �i grati�.fi rede redd�tur figura conftrudionis : Connbsp;firma hoc Deus quod operatus es, propter templumnbsp;tuum.Oratenim,utDeusguberner,adiuuet,8i confir�nbsp;metpiosjurpropagaredodrinampoffmtjid^oratfterinbsp;proptertemplum ipfius, id eft, ut Euangelium ubi�g il�nbsp;lucefcatjUtgloria Dei ornetur,�2uecaEcclefiacrefcat,nbsp;Qudm dulcis uerficulus eft in alio Pfalmo :In conue�nbsp;niendo populos in unum, amp; Reges,ut feruiant Do�nbsp;mino.Hic Grammaticideconftrudione rixantur,cumnbsp;fit forma orationis contra Latinam confuetudineinnbsp;�xGr�co expreffa ; Cum conueniuur populi fimul 8Cnbsp;Reges

RcgeSjUtfetuiant Domino .Multa enim compled�t�fi Pingit in Ecclefiac�cordiamjTcftatur etiamad Regesnbsp;Euangelium pertinere,amp;hanccuram Regumeffedeb�nbsp;re,ur populos ad pieratem inuitent^denicj propter h�cnbsp;finem homines ad focietatem effe conditos,imperianbsp;conftitutaeffe,populos,hoceft,coetusconfociatoseffe.nbsp;Reges pr�pofitos,ut ornent gloriam Dei. Hunefpnbsp;nemomnes coetus hominum in imperi)SjCiuitatibus,fanbsp;miltjSjfcholis cxpeteredebct. Monet igitur Reges, P rinnbsp;cipes^ciuitateSjDodoreSjpatresfamili�sjUtcogit�thocnbsp;pr�cipuum effeofficium fuunijUt puram do�rinam adnbsp;gloriam Dei conferuare�� propagate, amp; Deo obeditenbsp;�udeant.Inhis exemplisuidentadolefcentes,monftranbsp;ta Syntaxi.fententias ri� modo illuftriores, fed eti� dulnbsp;ciores reddi ftudiofis. Multas enim magnasresanteanbsp;rnnolutas. Syntaxis profertamp;exponit.Scio effe puerilenbsp;lfudium,etnegocium uiderileue,fed mihicredantadonbsp;Iefcentes,n� minus prodeffegeneri humano Grammanbsp;ticcn,ac prtecipue hanc partem,qu�E eft abfolutio Graoinbsp;niatices,quam plerafcj alias artes aut profeflioncs, amp;�nbsp;deearum dignitate nihil detraho.Magna utilitas amp; oianbsp;gna laus eft archite�onic�, qu� non modo domicilianbsp;nobis condidit.fed etiam rationem muniendi magnosnbsp;coetus oftendit,qu� machinas omnis generis utilifl**nbsp;mas,molas,naues,portus,aqu�edu�us fabricat. Affen#�nbsp;tior magnam effe harum rerum utilitatem,fcd non mi^nbsp;nqr cft ntilitas Grammatices. H�c religionum, legum,nbsp;hiftoriarum,amp;multarumartium quafi nutricula qu�#nbsp;dam eft. Ideo non folumadhortor adolefcentes,fednbsp;propter gloriam Deiobtcftor,utdiligentiam in difcen#�nbsp;do ad hibeant,quam primum Deo,Ecdcfi�, amp; Reipub�nbsp;debeni

debcnt,dcindequam flagitant parentes, quorum ludi^ cijs obtcmperareeos Deus iuffit. H�cauf�difccndifnculnbsp;candgfuntadolefccntibuSjUtfciantfuadludiapertinerenbsp;ad Ecclefiam amp;RempubIicam. Grammaticen re^nbsp;0edidicerint,non poterunt cgtcras artes Ecclcfig amp; R�nbsp;pub. neceffariastucri. Nec noftra opera deeflehisftu^nbsp;dijs debet. Ideo cu uiderem hunc libellum in manibusnbsp;effepuerorunijfuiautoruirodo�o Vito Vuinfemio,utnbsp;Pum augerct, deeffe enim aliquas pueriles r�gulasani^nbsp;maduerteram. Prodit igiturlocupletatusn� modo prgnbsp;ceptiSjfed eti�m exemplis,quorum imitatio ad phrafinnbsp;conducit. Hortantur autein tedomeftica exemplaadnbsp;hasarresamandas,qu�adre�cdicend� neceffarigfunr�nbsp;Es enim natus in oratoria familia, Namauum tuum aunbsp;dimusfummamautorit�rem propter eloquentiam,amp;nbsp;ciuilem prudentiam in patria confecutum eire,qui,ut Hanbsp;la tempora ferebant, non indodusfuitjfed ftudiofustnnbsp;primis ne deeffent in oratione nerui.Pater uero,amp;fi tannbsp;turn natura ualet, ut nullius ingenium cognouetim adnbsp;eloquentiam aptius, tanta eft ubertas, tantus fplendocnbsp;in eius oratione,qu� naturg bona funt, tarnen illam na^nbsp;lurgfoelicitatemmagnado�ringcopia etiam inftruxif,

Horum te accendi exemplis conuenit,ut pofTelTionem huius laudis in fa^nbsp;milia retineas. Bene

HONESTO VIRO CHRISTIANO Egenolpho,TypographoFrancofordienfi,nbsp;Philippus Melanthon

Vm uiderem uerfari pailim in manibus puetocu libelluma me quondam ad ufumnbsp;Ebneti adolefcentis, de Grammatics ele^nbsp;mentis colle�um ,f?pe optaui,ut etuditusnbsp;aliquisacptudenscenfoceumemendarer,nbsp;amp; qu�dam adrjceret � me non re�e pr�termiffa, aut cetnbsp;teut�deretGrammaticen aptiorem Kutiliorem pue^nbsp;ns.Q.uanquamenim extant Grammatici libri multo�^nbsp;tum,tarnenpleri^ propterprolixitatem negliguntut.nbsp;ValdeautemproboMicylli eruditionem ac iudicium,nbsp;amp;uideo eum ea uirtute pr�ditum effe,utfcholafticasnbsp;operas non faftidiat.Quare cum eum propter ingenijnbsp;eleganriam,8^multiplicem eruditionem ac motesoptinbsp;mosamem �ifufpiciamjprofe�oobhanccaufam plunbsp;tis eti� facio,quod non grauatim confert operam ad iu^nbsp;uanda puerilia ftudiajCumalia poffer fcribereparituranbsp;ei plus admirationis apud exteros. Ealt;� in re Si. iudiciunbsp;ipfiusamp;noluntatcfentio laudandameffe. Vider quidnbsp;GonducatpublicisftudijSj�i eft iufticia noftri otdinis,nbsp;hancmilitiam non defugere,aciuuaredifcentes.

CumigiturhancMicyniuoluntatemnoffem,amp;fci�� ccm fingular� dus in iudicando prudentiam elTe, orauinbsp;euniuc

taniatcmendarcthunc Gfammancumlibenum,qoi hieo titulo circumfertur; Etiam fi mihi plus oei) eflet,canbsp;menantcferrcmMicyHicenfuram me?. Sduncautcmnbsp;lnuln,qu� mihi,non dicam occopanones.fed planenbsp;�rutnn�, fcholaftica n�gocia,qu�amp;amoamp;facio plun'i�nbsp;mi,f�pe de manibus cxcutiant. Gaudeo igiturmi Ege��nbsp;nolphe.Micyllum hancemendationem inftituiffejacnbsp;adolefcentesadhoitor,ut�iMicylIo tibi aganrgrai�nbsp;tias.Inmea prima �ditionequ�dam defiderabantur.nbsp;Quanquamautemadijciillaprodeft, tarne modusad^nbsp;hibenduseftinlocuplctandispr�ccptis,nedeterreani�nbsp;tut adolefcentes prolixitate. Sed hanc totam rem cumnbsp;prudentif tum fidei Micylli committo,qui quidem h�cnbsp;laborem amp; Deogratum efieexiftimet. Quantum enininbsp;tefertEccIefi�Chrifti,re�einftituipuerosinGrammatinbsp;CISC Cumdo�rin� coeleftis puritas conferuari fine lite^^nbsp;tis non poflit,cum mult� conrroucrfi� maximarumte*nbsp;tum ex phrafi iudicand�fint,c�ad explicarionem opusnbsp;fit habere in promptu ac numerato proprij fermonis conbsp;piam,quideritinEcclefiaDo�orfineGr�maticaaliud,nbsp;nifiaut 7ijjflffft)7r�f/,autimpudentiflimus tabulafnbsp;Acneamarequid�facrasliteraspolTuntjCiui genus fer^nbsp;monisnon intelligunt. Verii��m� enirn illud eft,quodnbsp;dicitur: Ignoti nulla cupido. Qualis autem ille erit innbsp;Efclefia Dolt;aor,quinecam3t,necintelligir,necenarra^nbsp;tedo�rin�coeleftem poteftfSatis graues p�nas olimnbsp;d�dit orbis contempt� Grammatices,cum Monachinbsp;non germanas fententias,fed adulterinas fcholis �L ponbsp;pulo proponebant. Et tarnen magna tunc frequentianbsp;fuir difcentium,��aliquaftudiafuiffe confi�t, fed depranbsp;uara.Qqid effet re�eloqui,pauciuidebant,multo paufnbsp;dd ij dotes

ciores iudicare phrafin pocetant* Nuncin tanta dtfcen* lt; tinm pauc(tatc,qualcstenebr�futur�funt,fiilli ipfi,qii�nbsp;do�rin�cuftodes effe dcbebunt, non rc�efucrintinftii�nbsp;tutirQuarePrindpesintercxteras curaspublicascom.nbsp;ple�i enamftudiorumconferuationemdebebant.Sednbsp;cp paucos h�ccuratangac,tes loquitur ipfa. Ideo opto,nbsp;utciuitates hoc tantum ornamentumEcclefi�.6^ totiusnbsp;uit�tueriamp;confcruareconcntur.Si agnofcant hi,quinbsp;pr�funt ciuitatibus.fein reftitutione rdigionis ac depulnbsp;fionehortibiliumerroromamp;�lt;/�ft)Ao^�iw��ff,adiutoseflenbsp;literis amp; eruditione,uiciffim mcminerint fc han�gratianbsp;eisdeberCjUteasabinterituuindicent.Cogitentqu�fo^nbsp;qualis barbaries ciuitatum futura fit, fi u dut in Sc/thia ;nbsp;nemo literas feiet:�deerunt,qui derdigione eruditenbsp;alios doceant, qui errantibus ciuibus confilium datenbsp;queant. Non nego magna ornamenta effe ciuitatum,nbsp;qu� fer�fola nunc expetuntur, opes ,fundos, arces,nbsp;mentum.arma : fed profe�o, h�c ne^ fola ncfj pr�ci�nbsp;pua bona funr. Coierunt c�tus,amp; iure confociati cinxenbsp;runtfem�nibus,quamobcaufam?H�c uera amp; pt�ci*nbsp;puacaufaeft,propterquam adfocietat�homines con*nbsp;ditifuntjUtalij alios deDeiuoluntate amp;dec�terisrc*nbsp;bus bonis doceant. Pr�cIareigiturStigellius:

Atqg aliquem.mundum qui regat,effe Deum* Tune primum amplexiiun�iconfortia c�tus.nbsp;Tegmina uicinis compofuere cafis.

Hinc urbes ftru��,quarum eft ante omnia ttiunus, AdferuiffeDeo,quamiubeteffe,fidem,

Luceat ergo in ciuitatibus uera Dei norida,celebcetuc gloria Dei jgaudeant Poliri� fe effedomicilia Eccl�fi�.nbsp;Seduthocuecudecusru�antur,omnfnoopus�ftfcho^nbsp;hs ac literis,q uas qui negligunc in ciuitatibuSjUon poli^nbsp;tici uirijCriamfi funt induftrij �nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;C/clopes ftrenui du#

cendi funt,quorum eft immanis oratio apud poetam : Scd non Cyclopes numen coelefte uerentur.

Verum quo delabor f Omnes igitur pij amp; amantes Dei ardentibusuotisorentDeum,necxtingui ftudialitera*nbsp;rum finat: Dcindefuo quifqueloco iuuetdifcentcs.ipfanbsp;etiamadolefcentiameminerit fepraecipuam efTe pattenbsp;Ecclefi�,utChriftus inquit:Sinite paruulos uenireadnbsp;me. accogitetfuasoperasin difcendo pertineread comnbsp;munem omnium falutem,amp; ad gloriam Dei : Nam re#nbsp;liquagratisftudia imitanturhoctyrocinium.Q.ui nonnbsp;redeGrammaticendidicerunt,poftea cgteras difcipli�nbsp;nasaudaciflimecorrumpunr.ApparctenimSihiCjUerenbsp;principium dimidium totius effe.Vtin tenebris coloresnbsp;difcerninequaquampoffuntjitafineGrammatica iudinbsp;cari de fermone in cgteris artibus nullomodopoteft.nbsp;Quam multa poffem turpia errata, qug magna ruinamnbsp;�nEccIcfia,8igubcrnationeuit�traxecunr,tantum ex innbsp;fdtiaGrammatices orta tecenfctec'Q.uareexufcitandanbsp;eftadolefcentia, ut propter publicam neceffitatem lite#nbsp;rasKametardentiuSjamp;difcatimpetu �^curamaiore.nbsp;Quod fi facientjfciantfeeffe plantulas, ut ait Efaias.fa#nbsp;tas ad glorificandum Deum,�d expedenta Deo ingen#nbsp;lialaborisacfedulitatisfugprgmia. Beneuaicmi Chri*nbsp;ftiane,�iChnfto ftrenue feruitoin iuuandarenbsp;literaria, Vuitebergg,Anno

�5 4 0- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;..V

OndubiumeftMuficam gcnerihnmano pr�cipue datam effe facrorum caufa, pri^nbsp;mum,utcantu,tanquam litctis conferua��nbsp;tentur 8L propagarcntur oracula diuinigt;nbsp;tustradita.-durabilior eft enim numero^

tum QC. carminum memoria. Deinde ut re�g fenrenti� magis penetrarent in animos, 8^ ferirent ac moucrentnbsp;homin� pc�ora uehementius. Eft enim qaaedam anii�nbsp;mgeum numetis harmonia mirabilis cognatio, quanbsp;fit,utauideaccipiantanimi harmonias,0^eatum oarie^nbsp;taritefpondeantuaci) motus in nobis. Senriuntur batenbsp;non obfcute,amp;fi fario,cur fiant,non perfpicitur,fed hatnbsp;monicu quiddam eft anima amp; natura percipiens atquenbsp;amans num�ros atq�eharmoniam : ex qui b us duobusnbsp;exiftitordiniscognitio,quo nihil eft in omnibus rebuSnbsp;Si in moribus pukhrius,quo animaduerfo,mcns tradiinbsp;cittiradagnitionemDei. Verum ut hanc difputationcnbsp;decaufisomittamus,illud minime dubiumeft,Muft^nbsp;ceninfacrisritibus femper adhibitam efle,utueltran*nbsp;quilliorcs tedderet animos, amp; ad cogitationem rerun�nbsp;dtuinarum aptiores,uel alios excitaret motus,ijs fentennbsp;tijs,qu� proponebantur,congruentes.Eam^ ad remnbsp;ueterumeonfuetudo maxime profuit, quiadeanrum,nbsp;ad fides,adiungebant uerba,ut fimul perferr�tor ad au#nbsp;res atqg animos homin� fententi�fonis �onuenientes�nbsp;H�charmonia ciet ardentes motus inanimis. Vt igi#nbsp;tut caetera Chtifti di�a,fa�a,aut beneficia can tu c�l�branbsp;teptodeftjita maxime ad hjftotiammottis eiusadhi#nbsp;Lnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;benda

P RAE F A T. TN HARMONIAS, 7^, bcndaeftMufica.Maximelaudatur in Ecclefia cogita*nbsp;tiodemorteChrifti.necucrounliiis quidquam eft adnbsp;txcitandampietacemj^illiusadmirandi op�ris confi*nbsp;dcratio.Inhacimaginecernimusinfinitamefle miferi^�nbsp;cordiam Dei erga nos, co quod Filium pro nobis uidi�nbsp;l�iam fieri uoluit. Teftatur Qi. illud,uerc fe amp; horribilitetnbsp;irafci pcccato,cum non alia uidima^noalijs officijs planbsp;cari uoluerit,nifi Filij morte. Itai^ ad caftigandam fecu*nbsp;titatem in mentibus hominum, hxcipfa hiftoria efficanbsp;ciffimaeft. Cuius eft enimtam ferreus animus.utnonnbsp;moueatutjfi uideat tarn horrendas poenas folui pro pe*nbsp;cato,ficogitetDcumadcoexccrari pecc3tum,ut nullanbsp;ui�iina,nififanguine Filij recondliari potueritcDein*nbsp;de innumerabiles utilit�res alias adfert cogitatio huiusnbsp;hiftorif.Quid magis miranturacfremuntomniumhonbsp;minum intimi fenfus,quam quifiat,ut h�c imbecillisnbsp;natura hominum tantis calamitatibus onerata fit cNccnbsp;Philofophia,nec ulla fapientia inuenirecaufampoteft�.nbsp;Cafu,amp; contra ordinem ratio hoc accidere iudicat.Sednbsp;in hac imagine Chrifti,intelligimus caufam,acuide*nbsp;tnus non tcmere,non cafu,genus hutnanum tantis �rnnbsp;mois obnoxium effe.Etcum in hachiftoriacontemplanbsp;tifuecimusingentemiramDeiaduerfuspeccatum,mi*nbsp;fericordiam Dei erga nos, quos Filij morte placatus li*nbsp;berat ab �ternis malis, tum c�fiderabimus caufam calanbsp;mitat� humanaru. Deinde multauirtut�exemplahicnbsp;proponuntur,qu� recitarelongum eft. Quareoptimonbsp;confilioinEcclefia inftitut� eft,otamp;ftatistempotibusnbsp;integra hiftoria publice legatur,Si:alias crebro r�p�ta*nbsp;tur. Id exempl�imitaripijomnes in domcfticis exer*nbsp;citijsdebent. Htcigitur�aidituic optimus Gregoriusnbsp;Khau

Rhaii harmonias, iudicio deledas, ucinterdum cantaf adhibeatutad excitandos animos. His ut ftudiofijpr�*nbsp;fcrtim in hocargumenro ad pieratem utiliflimojadhi^nbsp;beantur, utantur, magnoperc cos adhonor. Quecnimnbsp;Mufica pi)s amp; bonis mentibus iucundior effe pot�ft,nbsp;qu� n� modo aures dcmulcet,fed fimul pe�oris fibrasnbsp;tanquam chotdas tangit,amp;motus cietdiuinos inani^nbsp;mis,ac mentes ad agnitionem Dei tapit ? Hic pr�cipuusnbsp;initio fuit Muftegufus, ad hunefinem cumdiuinitustfanbsp;dira fit,eftpigmentislibenter earn hoemodo transfer*nbsp;te,uccantuum hatmoni� refpondeatilla uiuanbsp;inanimis harmoniaamp;piorum adfe*nbsp;duumconcinnitas. Benenbsp;ualeChtilliane

' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ledor.

Alutem inChtifto.Venem certeexanimo kudatum,amp;omnibus commendatueffenbsp;donum illud diuinum amp;excellentifl�m�nbsp;Muficam.Sed itaobruormultitudine�inbsp;magnitudine uirtutis amp; bonitatiseiusjut

Primutt� fi rem ipfamfpc�cs,inuenies Muficam cffeab �nitiomundi inditam feu concretam crcaruris uniuerfisnbsp;fingulis �iomnibus. Nihil enim cft fine fono, feu nui�nbsp;inerofonorojtaut amp;acr ipfeperfefe inuifibilisamp;in*nbsp;palpabilis, omnibus fenfibus imperceptibilis,mini*nbsp;tne^ omnium Muficus, fed plane mutus amp; nihil repu^nbsp;tatuSjtamenmotus fitfonorus amp;audibilis,tunc etiatnnbsp;palpabilis,mirabilia in hocfignificanie fpiritumyfte;�nbsp;tia,de quibus hicnon elllocus dicendi. Sed mitabiliocnbsp;cft Mufica in animantibus,prefertim uolucribus, ut munbsp;ficiffimus illeRex amp;diuinus Pfaltes Dauid cum ingentinbsp;ftupore amp; exultante fpiritu ,pr�dicit mirabilem illamnbsp;uolucr�peritiamamp;certitudinemcanendi,dicensPfabnbsp;mocentefimotertio:Super ea uolucresccelihabitant,nbsp;de medio ramorum dantuoces* Verumad humanamnbsp;uocem,omnia funt prope inmufica,tanta eftoptiminbsp;Creatoris in hac te fuperefFufa incomprehenfibilisnbsp;munificentiaamp;fapientia, SudaruntPhilofophi,utin�nbsp;lelligerent hoc mirabileartificium uocis human�, quonbsp;modo tam leui motu lingu� Jeuiori^ adhuc motunbsp;guttuns,pulfus aetjfunderet illam infinitamuarietatcnbsp;amp;articulationem uocis �iuerborum pro arbitrioani^nbsp;m�gubernantis tam potenter et uehementer, ut per tannbsp;ta interualla locorum circularitet ab omnibus diftinflenbsp;nonfolumaudirijfedintelligipoff�t.Sed fudant tan*nbsp;tum,nunquaminueniunt,amp;cumadmirationedefinucnbsp;in ftuporem : qtiin nulli adhuc reperti funr,qui definitenbsp;amp;ftatuerepotuerunt,quidfitillefibilusetalphabetumnbsp;quoddam uocis humanae,feu materia prima, nempe,nbsp;tifus C de fletu nihil dicam) mirantur, fed non completnbsp;�untur. Verum h�cfpeculabiliadeinfinita fapienna

Deijinhacuna cr�a cura lelinquamus melioribtis 52 ociofioribus,nos uix guftum atdngimus.

De ufu tant� rei dicere hicoportuit.Sed�iilleipfe fuainfinitauarietateSiotilitate longe fuperatomniumnbsp;eloquentiffimorum eloquentiflima eloquentiam.Hocnbsp;iinupoffumusnuncaflFerre,quod experientia teftis eft,nbsp;Muficam effe unam,quae poft uerbum Dei me rit o celelt;*nbsp;brari debeat,domina SJgubernatcix affeduum huma^nbsp;nor�(debeftrjs nonetacendum eft)quibus ramenipfinbsp;homines,ceu � fuis dominis, gubernantur, Qi. f�pius ranbsp;piuntur-HaclaudeMufic�nulIa maior poteft � nobisnbsp;concipi. Siue enim uelis triftes erigere,fiucl�tos terrere,nbsp;defperantes animarejuperbos ftangere, amantes feda^nbsp;te,odientes mitigate, amp; quis omnes illos numeret do^nbsp;minos cordis humani,fcilicet affedus et impetus feu fpinbsp;ritus, impulforesomniu ueluirtutu ueluitior�c�Q.uidnbsp;inuenias elFicacius, qu�m ipfam Muficamc Honor�tnbsp;cam ipfe Spiritus fandus,ceu fui proprij oflFicij orga^nbsp;num,dum in fcripturis fuis fandis teftatur,dona fua peenbsp;cam Prophetis illabi,id eft,omnium uirrutum affedus,nbsp;iitinElifeouidereeftrRurfumpereandemexpelIiSata^'nbsp;nam,id eft,omniumuitiorumimpuIforem,utinSauIenbsp;Regelfraelmonftratur. Vnde non fruftra patres 52 Pronbsp;phet�juerbo Dei nihil uoluerut effeconiundins,qu�ninbsp;Muficam .-Inde enim tot cantica 82 Pfalmi, in quibus filt;�nbsp;mul agunt 82 fermo 82uox in animos auditoris,dumnbsp;�n c�teris animantibus 82 corporibus fola Mufica finenbsp;fermonegefticulatur. Deni^ homini foli pr�c�teris,fernbsp;mo uoci copulatus donatus eft, ut fcirct,fe Deulaudarenbsp;opottereuerbo 82Mufic3,fciIicet,fonora pr�dicatione,nbsp;i^niixcis uetbis fuaui melodig.Iamficompatationemnbsp;fecetis

Fccer�s intet �pfos homines,uidebis multiplex amp; uas� rius fit Creator gloriofus in donis Mufic� difpertitiSgnbsp;quantu diff�r�t homo ab homine in uoce 8C. ucrbOjUCnbsp;alius ahum mirabilirer excell�t : neg�t enim poffe duosnbsp;homines inueniri fimilis per oia uocis et loquclg, etiatnnbsp;fi f�pius imitatiali) alios uide�tur,uelutalij alior�fimi�.nbsp;Vbiautem tandem accefferit ftudium,quo naturas*nbsp;lem corrigat,excolar,�i explicet, hic tandem guftarenbsp;cumftu pore licet (fed non comprehendere) abfolut�nbsp;amp; perfe�am fapientiam Dei,in operefuo mirabiliMu��nbsp;fic�,in quo g�n�r� hocexcellif,q� una ead� uocecani:�nbsp;turfuo tenore perg�te,pluribus int�rim uocibus circumnbsp;circa mirabiliterludentibus,exultantibus,etiucundiff��nbsp;mis geftibus eand� ornantibus, �i uelut iuxta earn diuissnbsp;namquand�chorc�ducentibus,utrjs,quifalt�modicenbsp;afFiciuntur,nihilmirab!liushocfecuIoext3rcuideatur:nbsp;quiueron�afFici�tur,n�illiucreamufietdignifunt5quinbsp;aliqu�Merdipoet� interim audi�tjUelporcor�Mufic�nbsp;Sed res eft maior,$ ut hac brcuitate utilitates eius denbsp;fcribi queant. Tu iuuenis optime,c�mendatambancnbsp;nobilemjfalutarcmj�i l�tam creaturam tibi habeas,nbsp;qua tuis affe�ibus interim medearis contra turpes\iigt;nbsp;bidines amp; prauas focietates : Deinde affuefcas in hacnbsp;creatura,Crcatorem agnofcere Si. laudare, amp; deprauatfnbsp;tos animos,qui hac pulcherrima Si natural arte ab^nbsp;utuntutjCeu impudici Poet?,ad fuos infanos amores,etnbsp;fummo ftudio cauetoamp;uitato,certuslt;�diaboluseosnbsp;tapiat contra natura,ut qu� hoc dono u uit,et debet Deunbsp;fol�laudareautor�.iftiadulterini filij.rapina ex dononbsp;Deifaaa,colunteadcmhoftem Dei amp; aduerfari� na*nbsp;turgamp;artis huius iucundiflimg. Bene in Domino uale.nbsp;ce n Plinianas

' PLINIANAE PRAEFATIONIS IN libcosdehiilona natunli Paraphrafts,nbsp;pet PhilippumMelani�nbsp;thonem.

Vmmenuper familiariffimejUt ad te ali* quidfcriberem,hortatusfis,8d meas effenbsp;aliquid nugas pures,non dubttaui ad renbsp;Tire lm perator,hofce Commcntarios na#nbsp;turalis hiftori�mittere, Quanquam enim

in fummo faftigio return collocatus, fummos honores cum patregefferis,tamen in maxima poteftate,priftinanbsp;moderationeac facilitate ergaomnes itautetis,ut nonnbsp;minus facilitatem ptiuatim amate nos tuam cogis, ilnbsp;los tuos fafces, 6C imperrj ornamenta publice colimus :nbsp;nihil enim in te amplitudo forrun� murauit, nifi utnbsp;prodeffe plus poffes. Porro.tametfi mefumma huma^nbsp;nitastuainuitacit,mihi^animumaddiderir ad tefcti^nbsp;bendi,tarnen cumingentj rui uim,amp;: tudicij acrimo^nbsp;niamconfidero,uereorprofedofubirecenfuramtuam.nbsp;Nemo enim ullo genereciuilium atrium, his elo*�nbsp;quenti�ftudijsteuincifj�Jinpoeticafumma cum f�linbsp;citate uerfariSj�^ maxima cum laude uidemus, inter ui�*nbsp;ftricesh�deramtibiferperelauros. Sinondedicaffeninbsp;tibi nominatim hoc opus,poteramexcufari,fi quid for#nbsp;teparumprobafles,cumiftamefcripfiffe uulgonbsp;dodis profiterer. Nam ut multi clari fcriptores quof#nbsp;dam uetuerunt attingere fuos libros. M. Cicero enimnbsp;Perfium,ait,amp; L�lium Decimunolo h�c legere-Idemnbsp;apudLuciliumeft.Itate quocg arcere poteram,abhisnbsp;nugisminimeadtuumufumaut indicium confcripris.

H�cmihipatrocinianuncupationeadcmijamp;cumpro prie tibi h�clegenda exhibucrim, tc^cenforem fcriptinbsp;mcifecerim,quantum,Dijinimortales,onusfuftineac'nbsp;pebeo enimfatisfaceretuoiudiciojuonaliteratquequinbsp;inuitat hofpitem, debet opcram date, ut adparatus illinbsp;placeat,amp;eius expedationi refpondeat.Si cafu fuericnbsp;oblatushofpeSjOonrequiritur fimilis diligentia.Etinnbsp;iudicijs qui fibiindices non fortiuntur,fed eligunt,con:?nbsp;fidere debent illis potiflimum fe caufam fuam ptoba^�nbsp;turos effe. Feciffent temere candidati,cum Catonetnnbsp;iudicem deambitu elcgerunt, nifi fperab�t feilli fatisfa�nbsp;�uroseire.Q.uiquidemideoaccerrimum iudicem ele^nbsp;getunt, ut innocentiam fuam populo d�claraient. Fe^nbsp;ciffet temere L.Scipio,cum etiam inimicum iudicemnbsp;elegit,nifi innocentia fretus,fuam caufam fe illi probatunbsp;tumconfifus effet. Itaque, cum ego te meorumfcriptonbsp;turn iudicem fecerim,iuretemeritatisaccufer,cum prg^nbsp;ftarenonpotuecim,uttibiplacerent.Nequeuerofoluninbsp;iudicium tuum pertimefco, fed uereor etiam, ut Princi#nbsp;pedignumopusuideatur. Sed cumDij quo^patian�snbsp;lur eos qui thura non habent,la�e 8L falfa fibimolanbsp;fupplicare,fperotibi quoquehocmunusnon perindenbsp;fplendidum,fed tarnenoptimoanimomiffum,n� in#nbsp;grat�fore.Libellifuntinornari,nudas enimres totiusnbsp;natur� in compendium congerere uolui. Neque licuitnbsp;inferereiucundas narrationes, mirabiles cafus autora#nbsp;tionesjetfimiles inecebrasle�or�.Multa fie ali�na funr,nbsp;non� foro tantum,fed omnino ab urbe,ut ne nomina#nbsp;ce quidem,nifi rufticis uocabulis poff(mus,alicubi8inbsp;batbaris ad pellationibus utendum erit. Nec trita uia innbsp;gedior; nemo enim ante me unus omnia attigit, qua^nbsp;ee in

ego uno uoluminecomplexus fum. Nec ita funtatHflS^ na,ut magnopcre iuuct haeclegere. Pleriqg alij ea tant�nbsp;fcribunt,qu�dele�ant,fiquafL]nthoiridioraamp;obfcu^nbsp;rior3,non atnngunt. Nobis omnia excutienda fuerunr,nbsp;difdplin�eti�repetend�.quas iyKvxAoTratt/lwGixcinbsp;uocanr,qu�prorfusobriK�tencbrisiacent. Quaedamnbsp;tTTiipuvHiue contrainferuimus�multisadfaftidiumufqg decantata.

Eft autcm non mediocris negoci), obfcuris lucem dare, obfoletisnitorem,nouisautoritatem,denilt;5omnes nanbsp;tnr� partes, � tenebris in lucem proferre. Qua in re,nbsp;etiamfi non faris fucceffit, tame honeftus conatusfuamnbsp;Excufatio laudemmeretur.Necnihildebeturi)s,quicumdifFiculnbsp;^uamoppomt t�te rei ui�i, non potuerunt utrunque pr�ftare, ut 62nbsp;txtfnuat�Qni, prodeffent,amp;dele�arent.Nondeftiterunttamenma*nbsp;gno fuo labore,magna^ moleftia, utilitati omniu cons'nbsp;fulere. Liuiusalicubiait,defitur� fefuiffe,nifi uoluptasnbsp;in fcribendo detinuiffet. Quiampliorem aliquandonbsp;laudem meritus effet, fi tantum oper� fumpfiffet nonnbsp;Dij5iffltk. animicaufa,fed ut Rempub. iuuaret. Noscontra,quannbsp;tumlaboris exhaufimus publics utilitatis caufaeDuonbsp;millia uoluminum perluftraui,autores centum,quoSnbsp;quidem delicati ifti propter rerum obfcuritatem nonnbsp;attingunt. Exquibusexcerpfimusreru uiginti milliurnnbsp;naturam inclufam in hoc opus .Muka adiecimus uete^nbsp;ribus,qu�noftra�tas primumcomperit. Nam 82 poftenbsp;ri multa deprendenta nobis nondum animaduetfa � Etnbsp;me(homoenimfum,humaninihil � me alienuni pu;�nbsp;to) multa fortaffe fefellcrunt : Nelt;5 enim iuftum ociutnnbsp;ad operisinquifitionem mihifumere potui, fed fuccifis�nbsp;uistantuhorisfcripfi,dum mefomno etiam defraudo.nbsp;Necplus impetiior temporis forano, quam quantumnbsp;ualetudo

ualetudorequirit. Etenim,fi uigilia uitae�,utVarro ait, pluribus horis interea uiuimus, dum uigilando lu*nbsp;cubrando^h�cfcnbimus,qu�mqui id ccmpodsdot*nbsp;l�iiunt. Proinde, cum nihil tibi promiccere poffim, eutnbsp;hoc opus magnopere adtniratione dignuni fore exiHi*nbsp;inem,tamen quia tuo nomini dedicatuni eft, 82 maio#nbsp;rem autorit�re,62 plus fauoris merebitur. Nec ob aliudnbsp;in precio liber uideturfuturuSjiiifi quia tuum nomen innbsp;fronte82ceuueftibulo inferiptum eft.NanijUtplerai^nbsp;alioquiuilia,tarnen ideo ueneramutjquia templisacnbsp;Dijs dedicata funt. Ira hos commentarios pluris facientnbsp;multi.quiaPrincipiadfcriptifunt. C�terumtuas aepanbsp;tris laudes,inalrjs operibus pr�dicauimus in hiftorianbsp;noftra,quam abfolutam domi adhucadferuo, ne pr�gt;nbsp;cipitata�ditio autorit�rem eius eleuet. Id erat magisnbsp;aptum donum tibi futurum,fed neuidearingratiamnbsp;Principum aliquid fcripfiffe,decreui earn h�rcdibusnbsp;�dendain relinquere. Nec ego ex iisftudrjs,aut hocnbsp;meo labore, uel cuiufquam gtatiam uel auram po *nbsp;pularem capto, nec prohibeo alios, eodem g�n�r�nbsp;publicam utilitatem iuuare, 82 mecum in hac pale*nbsp;ftra decertare, ficut ego cum fuperioribus decertaui.nbsp;Habes enim hic argumentum mei candoris , quodnbsp;authorum nomina recenfui,� quibus bonam par*nbsp;temfcripti mutuatus fum, Idlt;^ ingenuiaegrati animinbsp;effe duxi � fateri per quos profeceris,ut 82 aliqua tu�nbsp;laudis pars ad illos redeat, quorum induftria adiu *nbsp;tus es. Verum paucos inuenias,qui non diffimulentnbsp;fua furta; Deprehendi enim multos,qui ad uerbumnbsp;iransfcripferant magiftros fuos, in quorum iurauerancnbsp;uerba,no� eo confiliOjUt imitawd certarent u�n*nbsp;cere

cerefuperiores,ficut Virgilius Hefiodumimitatur,fed otalienis plumis fe uenditarcnt. Quanto honcftius Cilt;�nbsp;ccro, qui quosautorcsfcquatur,pr�dicitf Alias Crantonbsp;rcm,ait,fequar,alias Platonem fe imitari fatetur. Panae*nbsp;tiumfatetur fc fequi in officijs � Qui libri nunquam denbsp;manibus ponendi funt. Eft autem feruilis animi, mallenbsp;deprehendiinfurto,qu�m mutuum reddere,pr�feronbsp;Sontxufura timcumexipfa ufura,quantumuis exigua*nouam tibinbsp;idefi,Exufu fortemconficias.Gr�ci mirasddiciasadfe�antintitunbsp;ra perfolutat lis,alius KH^iop infctipfit fuum opus, alius x�gas �naK'nbsp;tame tibi fors �s�j,aliusMufas,utla�is gallinacei hauftum pollicenbsp;integra manet riuidcantur.Atcum propius infpcxeris,inuenies mirenbsp;De titulo, inopesreturnbonarum,plane^ quod aiunt �v�^anctsnbsp;Latini fimpliciores titulos amarunt, ut anti^nbsp;quitatum,excmplor�,artium. Elegantes quidam fecenbsp;runt fuis fcriptis titulum.lucubrationes.Eftamp;Flexibulanbsp;titulus in Satyra Varronis. Sed Diodorus Graius,fi Dijsnbsp;placet,autor,in titulo ineptius faftidiens,bis ineptuSnbsp;fuit,quum Bibliothecas fuum opus inferipfit- Quid Apnbsp;pionequam arrogantere Qui immortalitatem fe do^nbsp;narehisaffirmabat,adquosaliquidcompofuerar.Egonbsp;, has ineptias titulorum odi, amp; quemadmodum nobi*nbsp;' ' ' liffimipi�oresoperibus fuis,quanqu3m abfolutiSjtai�nbsp;. meneiufmodiinferiptiones fecerunr,qu�fignificarencnbsp;fummam manum operibus deefle,utfi quid reprehendnbsp;deretur,corrigcreliceret,fic enim inferibebant :nbsp;^�TojQ.ita egOjCum multa deefle meis fcriptis fciam,nulnbsp;lum pr�pofui arrogantiorem titulum. Nonenim tan^nbsp;turn fumomihi,utnufquam ceffafleaut hallucinatusuinbsp;deriuelim.Quod eodico,utcriticos quofdam�quio*nbsp;tes mihi reddam, qui fumunt fibi cenfuram, aduerfusnbsp;2 -nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nieafcti^

ftiea fcripra,53 ex infe�atione meg fame gloriam fibi au cupantur;Nam uirtutem plerunqg iniiidia comitatur,nbsp;adeoutaduerfus facundiflimum hominem Theophranbsp;ftum,etiammuliercul3ftylumftnnxerit. Scd egoiftisnbsp;Zoilis nihil aliud refp�debo hoc tempore, quod Canbsp;tofchptum reliquir : Quid cnim adteinmeo uolumi�'nbsp;nerScioego qii� fccipta funt,h�cfipalam prof�rantnbsp;tut,multosforequiuitiligentjfedhipotiffimum qui uenbsp;t� laudis expertes funt. Eorum ergo orariones fino prtenbsp;lerfluere.Nec PlancusillepideabfterruitPollionemminbsp;nantem,fe extinfto Planco aduerfus eum orationes gdinbsp;turum effejficenim ait. Cum mortuis non nifi laruas lunbsp;�ari� HacuocePollio � fententia deduftus, fenfit feimi�nbsp;pudenter fa�urum/icummortuo bellum gereret.Sednbsp;ualeant in malam rem ifti uitilitigatores, qui cuni nihilnbsp;otilitatis adferant in commune, tantum alios � benemenbsp;tendo deterrereconantur.Sed ne totum librum tibi fienbsp;occupatopubliciscurisrelegere neceflefit,fubieci huicnbsp;Epiftol�capita,qu�,quidin uniuerfo op�r� contineai#nbsp;*ur,oftendunr,proderit^hicindexadhoc,utubifingunbsp;la requirend a fintjciant 82 ali) ,qui certos tan#

turn locos uolent cognofeere, nec tantum ocij habent,utnbsp;uacer omnianbsp;perlegere.nbsp;Vale.

�xtant in cis mult� non obfcurgfignifica^ ttoncsucteris tu� crga me bcncuolcnti�nbsp;amp;uoIuiKatis inamicitia conftantii�im�,nbsp;�-------* ualdcgrat�mihifuerunt: Nam meusani

musidemcftergate,quifuitfempcr.Ego autem admi rationedoftrin�uirtutum warum incenfus, fempccnbsp;amp; amaui te plurimum,amp;fingulari quadam pietateco=*nbsp;lui.Atqueutinameaeflenttempora,utfwi hac noftranbsp;amicitia poffemus.Sedincidtt hortibilis diffenfio dcnbsp;C�naDomini,qua� ueterem confuetudinemof�ido^nbsp;tum,quibus inter nos certare folebamus, impediuit, bcnbsp;neuolentiamuerocrga te meam non labefecit. Itacp�nbsp;quidin medcfiderasofficrj,tempora magis qu�mfidcnbsp;meam accufare te uelim. Q.uod ad caufam quamagisnbsp;attinetjualde doleo ea de re diffenfionem exottam eSe,nbsp;qu� � Chrifto ad glutinandam charitatem inftituta eft.nbsp;Seis autem me baftenus magis extitiffe fpe�atorem hunbsp;ius fabul�,qu�m a�orem. Et multas graues haboi cau:#nbsp;faSjCut non admifcuerim me tam odiofo certamini. �ivnbsp;tetea nulla alia cura ullius rei anim� meum magis exeti*nbsp;cuit,qu�m huius negocij.Et non modocogitaui ipfe,nbsp;quid in

tPiST. DE COE NA D0M�N7. 7^5 quid in utranque partem did poffitjed inquifini ctiamnbsp;ueterum ea de re fenteinias : Ego enim nolim alicuiusnbsp;noui dogmaris in Ecdefia uel auroruel defenfor exifte��nbsp;tc- Cum omnia qug in utratj parte firmiflima uidentur,nbsp;cxpendi,dic3m pace tua, non tarnen eo infentenciamnbsp;tuam: Nullam enim firmam rationem inuenio,qua�nbsp;confcienti�difcedenti� propriet�re uerbor�fatisfadar.nbsp;Nihilautem ad hune diem de hoc negocio feripfi, quianbsp;uidebam futurum quiequid feriberem, ut meallegari �nbsp;Luthero ranquam domefticum teftem,iniqui iudicesnbsp;dicetent. Nihil autoritatisinnoftra fententia futurumnbsp;crat,quiainalteriusgratiamfcriptaiHderetur.Sedfperonbsp;te melius de meis moribus fentire :

Sff � nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;KiVSfi ivi �^0 JS ^7rri,

Qualifcun^enimfumjcerte nunqua amaui Epicureos iftoSjCuiufmodi multi funt hoc tempore, qui religioncnbsp;irtident^amp;quib�suoluptati elf,de maximis rebus ho*nbsp;mines fallere.Semper,utfcis,ftndiofus fui do�rinfChrinbsp;ftian� : fuit^ ob earn caufam mihi cur�,ut earn diligen*nbsp;tercognofeerem : neefine patuo negocio, dum qu�ronbsp;quidfequituro poflTim, extricaui meexfcholafticisdif*nbsp;putationibus,partim etiamexamicoru meorum dil�punbsp;tationibusjcuiusreinonnulla extant telfimonia. Q.uodnbsp;figratiamaucuparei�,nonignoro quam multos �dma*nbsp;gnos eruditos uiros habeat ucifrafa�io, horum amicitfnbsp;tiam non contemnerem.�taq^ fimihiuelfra fententianbsp;deCcena Domini placcret,fimpliciter profiterer. Vosnbsp;abfentis Chrillicorpus,tanquam in trag�dia repr�fennbsp;taricontenditis: ego de Chrillo uideo extate prom�Tionbsp;nej;Ero uobifeum ufgj ad confummationefeculi. 5^^��nbsp;ff ij miles.

mileSjUbi nihil eftopusdiuelkreabhumaniratc dioin� tatcnijproindcfcntio hocSacramentum uer�pr�fcntignbsp;tcftimonium effe. Quod cum ita fit!,fentio in ilia C�nanbsp;pr�fentis corporis xozi/ton�// cffe t Cum proprictas uergt;*nbsp;borum cum nullo articulo fidei pugnct i nulla fatis ma*nbsp;gna caufa eftgt;cur cam dcfcramus.Et hgcfentcntia de prgnbsp;fentia corporisjconucnit cum alt)s fcripturis, qu� de uenbsp;rapr�fentiaChrifti,apud nos loquuntur:nam ilia eftnbsp;indigna Chriftianis opinio, quod Chrift'us ira qu�nd�nbsp;cceli partem occuparit,ut in eajtanquam indufuscarcenbsp;rijfcdear.Tu colligis abfurda multa,qug fequantur hancnbsp;fententiam.Colligisetiamquafdam ueteru fententias,nbsp;qu� pro te nidentur facere- Sed abfurda minus offen*nbsp;dent eum^quimeminerit de rebus c�leftibus ex uerbonbsp;DeijnonexGeometria faciendum effe indicium, quiqgnbsp;tentatus didicerit nullam efferationem, qu� confeien*nbsp;tiam fatis docere poffit,cuma uerbo Dei difeefferir.

In qs locis,qui citanturex ueteribus,agnofco quanda effe diffimilittidinem, fed tarnen ex his ^fiquis prudentnbsp;tereliget grauiffimorum autorum di�ajnuenietple*nbsp;taqgjqu� oftendunt hanc, quam nos fequimur, ueterisnbsp;Ecclefi�,quatcnus nobis nota eftjc�tnunem fuiffefen*nbsp;tentiam,tametfi tuquidemhom� difertus,quofdaninbsp;locos nimis callidc interpr�ta ris ,amp; ad tuam caufam denbsp;torques. Veteres cum de tefurredione difputant,alle^nbsp;gantcoenam, necinepte,meo quidem iudicio :nbsp;cauitenimChriftus Apoftolis fe refurredurueffe,quianbsp;fui corporis koiv�iv'kcii inftituit. Neceffeenim erar,urui*nbsp;ueretcorpus.quod nobisimpartiendumerat. Quodfinbsp;ueteres fenfiffentabfens corpus repr�fentari,quomo*�nbsp;do inde ptobatenc cefuitedionem^ quia etiamfi nonnbsp;cefuttexiffec

DE COE NA DOMINI. 7h tefurtex�ffet Chriftosjtamen abfens corpus amp; confum�nbsp;ptum rcpr�fentari potuit,ficutin fabulis Hcflorrcpr�^�nbsp;�enratur. Scd non inftitui nunc difpurationem,tantumnbsp;h�c fcripfijUt meam erga tc bencuokntiam perpctuamnbsp;cognofccrcs,neqg ramen uoluijquidfcntiamjdifl�mulanbsp;re. Te^rogo,utconfidcres,quanramrem,quam^perinbsp;culofam fufceperis. Verum illud eft, nimium alrercan^nbsp;do amitriueritatem i at^ h�cmulto magis periclitaracnbsp;inhistamuiolentisc�certationibus. Quare farius effetnbsp;hacdere aliquot bonos uirosin colloquium una ue��nbsp;Hire. Video qu� femina barum difputationum fpar�nbsp;fa fint in ueterum libris,funtamp; in quibufdam nuper na��nbsp;ris ante bunctumtiltum. Video caufam ueftrampr�fianbsp;dijs ingeniorum niti, �i uos habere ftudia theatri, nonnbsp;tantum manifefta/ed occulta etiamjqu� baud fcio, annbsp;cfficacius u�bisfuffragcntur,qu�m manifefta.Satis nonbsp;ca eft mihituamodeftia,quace non arbitrabar opus effenbsp;utteadmonerem,utcogitares homines ingeniofos�inbsp;prudentes,interdum labi pofle, amp; in negocijs fpiritualinbsp;bus in primis periculofa eft ingenij fiducia. Seis fetiptunbsp;effe: Abominatio apud Deum eft,C|uicquid eft fublimcnbsp;in mundo. Et multo plures funt quam purenturjquinbsp;tantu ea ample�untur in religione,qu�e ingenijs eruerenbsp;acc�prehenderepotuerunt. Poftremoterogo,uthancnbsp;meam Epiftolam � oprimo atqg amiciflimonbsp;fcriptam animo, boni confulas�

AD NOBILEM ET GENEROSVM Comitem loannetn � Vueda 6^c. Epiigt;nbsp;'nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ftola Philippi Melan*

Agnanl cepiuoluptatem cx orationePe�� tri Medmani,cum mihi generofam indo*nbsp;lern cuam, ftudia, re�am uoluntatetnnbsp;pr�dicatec. Quid enim optabiliuseft,^nbsp;uc nobilitas Reipub. gubernaculis deftinanbsp;ta,S� bonitate natur� excdlat,S^ do�rina ica excolatur�nbsp;utfuummunusuereintdligereamp;tueri poffit.

Icai^ cum de ftudijs nobilicatis, de^ c�teris partibus Reipub. colloqueremur.exiftimaret^ Petrus mcas lite�*nbsp;tas tibi non ingratas fore, facile me ad fcribendum per�*nbsp;pulit. Eritautemhumanitatis tu�, Aliteras amp; officianbsp;noftriordinisnonafpernari. Porto femper ira fenfi innbsp;heroicis familijs uim natur� pr�ftantiorem effe, qu�mnbsp;inreliquamultitiidine. Nam cum ordinum diftin�ionbsp;diuinicusfaftafit,amp;iDeusheroicum genus c�terisho^nbsp;minibus pr�fecerir,addidit etiam motus animor� acrionbsp;ces,meliores, amp; f�liciores, ut Plato. uere tradit. Quodnbsp;cum itafit,profe�o dolendum e(l,iliam uim nacur� exinbsp;miam,f�pe uel ignauia cxtingui,uel corrumpi malisnbsp;exeroplis.

Cdcrcsqaod mutius attribuent Deos heroicogcneti.de inde utindolem diuinirusdonatamjdo�rinajmonisnbsp;bus,difciplina,libetaliumaitium cognitione expolirenbsp;ftodeas- Inhancfententiam muk� extant adhortatio*nbsp;nes,amp;infacnsliteris,amp;alibi apoliticis uiris luculentecnbsp;fcript�,quascumarbitrertequotidie innianibus babenbsp;te,non putaoi utendum longiorc oratione.

Sedquoniam in banc conimoncfa�ionc ingreffus funi,facerenonpotui,quinadi)ccremnarratiunculam,nbsp;qu� quodam poemate extar,non illam qoidem biftorinbsp;cam,feduenuftam,amp;: erudite confi�am admonend�nbsp;adolefcenti�caufa.utcogitetamp;difcrimina ordinumdinbsp;uinitus inftituta undi^ elaborandum efle, ut uicnbsp;tutefuam perfonam tueatur. Quod fi Platonem decuicnbsp;grauiffiimisdifputationibusinfetere interdum nvdgKo^nbsp;;lt;��f,conccdatiitamp; nobis in Epiftola, qu� non multuninbsp;eftabfimilisfamiliaricolloquiojiguraaliquauti.

Fcrtur autem h�c narratio : Longo interuallo poll conditionem Ad� amp; Eu�,cum primi parentes iam bassnbsp;berent familiam.uifum eft Deo,femel prodire,ac feillisnbsp;patefacere.utin ilia mundi folitudine quotidianis con�nbsp;fli�antes�rumnis confolarerur. Fort�igitur � feneftranbsp;profpiciensEua.uidit uenientem Deum conditorem,nbsp;C� comitatu Angelorum. Et quoniam poftridie feftusnbsp;dies futurus ctat,liberos cceperat lauare, adfuturos pa�nbsp;tris facrificio Qi, concioni. Cum aut� nondum omnes lanbsp;uiffetjamp;uerereturfqualentes acfordidosproducere innbsp;confpe��Deijiuffituthi feinf�no amp;:fttaminibusoc�nbsp;cultarent,qu�ad ufumpccud�proximecongefta eranrnbsp;C�teris compris mandat,utftentordine,expe�antesnbsp;De� in atriOjCum^ fuetit ingreffus,amp; � matre falutatus,nbsp;acc�dant

accedantipfi,porngantdex�as,paululamflexopopl�# tCjdi�a faluratione, poftcacaciti fuo loco arqueordinenbsp;confiftant. H�cc�imperaffet,tngrediturDeus inatri�*nbsp;Procedicobuiam pulcherrimamater, pudoremacpa^nbsp;uorcm uuku fignificans, ucnientem reuerenter exci��nbsp;pitamplexu. Deuscomiter eamafFacur,aciubctbononbsp;animo effe/e pattern miferis cfle,�� nondefuturumnbsp;ipfis,quibus �L uitam �c mentem, imaginera diuini^nbsp;tatis fu� impertiuiffet. Poftea accedunt pueci ordine,ucnbsp;inffi �tant,porriguntdextras, falutant, deinde taciti re^nbsp;gtediunruE.

Laudat Deus matrisdiligentiam,quod non modo ornaffet liberos,fed etiam ad morum clegantiam affuenbsp;faceret. Sed hi geftus,inquit, elementa funt difciplin�,nbsp;aliagrauiordodrina accedere debet, ut fciantfept�ci��nbsp;pue nafci ad agnitionem Dei,ad propagandam eius nonbsp;ticiam,3dconferuand3m promiffinemuobis traditam^nbsp;ad exercendam obedientiam ergaDeum, iubet docerinbsp;cos deimmortalitate,de p�nis impiorum �ternis.

Materrefpondetjfeduloh�cinculcariipfis abutrotj parente, �iadditillachrymans.'Memini miferandila#nbsp;pfus noftri,8f quanta benignitate nos receperis, eo^ o^nbsp;mni contentioneannitimur, utfoboles noftra fit in offinbsp;cio,negrau{us teolFendamus.Profpicimus quanta: po2nbsp;n� impendeant pofteritati noftr�, fi te deferuerir. H�cnbsp;�g�turpr�cipua noftra cura eft,utteconditor� jpfismonnbsp;ftremns, doceamus eos, qu� officia rcquiras, �^qu�nbsp;propofnerisnobisfpemfalutis.Sed ipfeudim eosau^nbsp;diaSjUt fiquid n� rede didicerunt, tua uoce emendetur.nbsp;lubetigiturftantem Abelum primoloco recitate parennbsp;tu dj(ftata,lt;Siiubetdare,acpr�fenti animo pronunciare.

Poer incip�t: Credo onom effe Deum, omnipoten* tem, fapientem, iuftom, ac bonom, conditorem tonusnbsp;�lundi,qui inhacrerum moleadmirandam uarieta*nbsp;tem operum propofuit, ceitiffim� ordinem c�leftiutnnbsp;niotuum,temporum uices,leges,ac uires nafcentiumjUtnbsp;h�comnia teftarentur,mundum non cafu extitifle, fednbsp;ab aliqua �cerna menteconditum effe.Nobis nero ho*nbsp;minibus mentem indidit,in qua tanquam imagine lu*nbsp;cere diuinitatis noticiam uoluitzaddidit amp;intelledu,nbsp;qu�officia requirat,quaeimprobct,utipfiobediamus:nbsp;addidit amp; mandatum parcntibus, quo oftenderent. Cenbsp;conditori fuo libenter par�re,amp;debere obedientiam.nbsp;Quod fi paruiffentjfinepcccatOjfinemorteoixiffetge*nbsp;nushuman�,amp;inhacmtafulfiffetmulto illuftriorno*nbsp;ticiaDei,arfiffetin pc�oribus noftris ingens amor Dei,nbsp;amp; fine prauis cupiditatibus Dco fuiffemus motigeri.

Sedodio Dcidiabolus,ut deformaret opus diuin�, circumuenit noftros parentes, amp; obie�is falfis opinio*nbsp;nibus.caliginemmentibus eorumoffudit.necogitar�tnbsp;quantum Dco deberenr,quantopere tequiratDcus.nenbsp;� fuo uerbo difeedamus. Ita impulfus perdidit,quianbsp;uiolata legeDeum offenderunt� Quare cum omnia dinbsp;uinitus condita bona effent,peccatum non � Deo,fcd anbsp;diaboliamp;hominum uoluntate ortumeft. Hinemorsnbsp;fecotaeft,6�tyrannisferpentis,quiaduerfus genus hu*nbsp;manum hoftilitergraffatur, amp; omnibus calamitatibusnbsp;homines opprimit.

Sed tarnen ut effent in hoc mundo cultores amp; praeco nesDei,noluit Deus prorfusperiregenus humanum,nbsp;ideo admiranda mifericordia promifit fernen noftr�nbsp;mattGptopter quod u elit placatos effe geneti humano,nbsp;g g nosexao*

nos exaudireamp;:faluare ,ac reddere nobis �tcrnattiuii* tam,luccm,fapiennani amp; iufticiam. Pr�cipue uero imi�nbsp;rtianitasodi) in ferpente inflammabitur aduerfus hocnbsp;fcmenjinfigetferpcnsdenteseiuscaIcaneo,etcrudeliflSnbsp;nio morfulacerabitomnesvi addi�os. Sedintetea ca:�nbsp;pucferpencisabhocfemine conculcabituc,uiuec enintnbsp;in hocfemine diuina natura. Ideo% mortemabolebir,nbsp;amp; tyrannum ferpentcm in horribiles cruciatos abrjcier.

Credoetiamfacrtficta,qu� a patte fieri uideo,figna �ffe facriftci},quod pro nobis illud fernen ofFeretjad planbsp;candum Deum.Sic enim Deus nobis fit propicius,fi erenbsp;dimus non propter noftra facrificia,fed propterillud fcnbsp;men,nobis ignofci,nos exaudiri amp; faluari. �t quanquanbsp;�nhacmottaliuitah�rebuntpeccatum,mors,S�c�cercnbsp;calamitates,tamen inchoatur diuinitusnoua lux amp; ui*nbsp;ta,in his,qui h�c credunt^qui quidem placent Deo pronbsp;pterilludfemen,acincipiunt ei obediterquod ueniecnbsp;eciam,ut iudicetmundum,ceddat uitam perpetuam ijsnbsp;qui ipfi credent,amp;p uniat �ternisfuppiicijs diabolum�nbsp;K omnes qui fernen promiffum contemnent.

Adhuncculru creaopr�dpueuocatoselTeo�shomi neSjUth�cadmirandaDeioperaamp;beneficiapr�dicenf�nbsp;ut Dei ira mifericordia innotefcant,ut Deus timeatuenbsp;amp; glorificetur,amp;: multi falui fiant. Nec deterreri homi*nbsp;nes ullispeticulisdebent, quo minus hunccultumpcsnbsp;ftent.�Etit enimTemper c�tus aliquis pr�conum Det,nbsp;amp;fiferpens �deontemptores Dei immanem freuitianinbsp;aduerfus eos exercebunt ufi^p ad iudicium,inquoim*nbsp;mortalis gloria piorum patefiet, qui eruntimbecihnbsp;leSjtamenincettaminibusfuis diuinitus adiuuabuntuxnbsp;aefecuabuotuc, Hunc igitut Oeum conditoiem nofttu.

qmpoUicctuc nobis falut� proptec promiflutnfenieni titneo,inuoco,adotOjhuicmecommendo,abhocpe*nbsp;to,utmihiproptetfemenpromiffumfitpropicios,gu*nbsp;berneruerbofuojdefendatme aduerfus ferpentem ty��nbsp;tannnm.inferar mihi fuam Iucem,et pios affc�us,ac erenbsp;do meuerepropter promiflum fernen cxaudiri ac refpinbsp;ci. Oro item,ut conferuet amp; augeat inter nos ueram no��nbsp;ciciam ir� Si. mifeticordia? fu�, ac promiffi feminis, necnbsp;finatobruiueroscultusaftutia ferpentis, utregat meosnbsp;mores,neipfumoffendam jddnemeaexempla c�t�risnbsp;noceant- Et quoniam ipfe nobis uita impertit, de utaUtnbsp;nos,terramfacitf�cundam, togoutfuppeditetcorpo*nbsp;: tiut�um,amp;:conferuetualetudinem,feruetetiamparennbsp;tes noftros, ne define nobis do�ores Si gubernatores,nbsp;feruet Si regat meosfrarres amp;focores, ut pie �df�licitef;nbsp;uiuant,amp; ornent gloriam ipfius.

Cum Abelfinem dicendi feciflet, intertogati caeteti, Seth amp; fotoreSjtecenfent eadem. Deus igitur non mo��nbsp;do ftudium eotum amp; pietatem laudat,fed etiam orationbsp;nisamp;fententi�nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;amp; concordiam,ac hortatuc

cos,uthancfentcntiamc�ftanti pe�ore ample�antuc ac profiteantur, diligenter^ de do�rina parentes aa�nbsp;diant,necopinionibusadulterinis contaminari do�tinbsp;nam cceleftem patiantu t. lubet Si in reliqua uita parennbsp;tibus morigeros elfe. Teftatur^ hos cultus fibigratosnbsp;effe,acpolliccturfeipfis opitulaturum effein omnibusnbsp;periculis. Deinde matrem alloquens,parentum dilissnbsp;gentiamcomprobat. lubet accerfic�terosliberos,maxinbsp;mum natu Cain,amp; forores reliquas, obiurgat Euam,(pnbsp;�xiftimarit minus cerni occultatos,qu�m pr�fentes. .

ad f[atces,fl;act(gidus,tomitate ualtascontamadatn ftnitni 8!. fecociam pr� fe ferens,h�cebancin ccintbus fttnbsp;pul� d� f�ni gramina,nongefti],nonuocefalutabacnbsp;Deum.Interrogatus ut parcntiimdo�nnam reciter, innbsp;cipit, d� mutilatatn ac corruptamnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;r�cit�t:

Credo unura effeDeum,omnipotentem conditotetn totius miindi,quern colendum efTe cenfeo facrifictjs�nbsp;propter quae f�cundatagrosnoftros. Sedan exaudiacnbsp;inuocantes,an peccata remitt3t,ambigo : de immortalnbsp;litateetiam tunc uidero,cum ex hacuita difceffero .Sennbsp;tio autem bonos morescolendos efle, ut uita tranquihnbsp;la fit. Hgccum illecontumaciterdixiffet,obiurgateuninbsp;Deus,quod oblitus fit promiflionis, quod fidei do�ri*nbsp;nam non teneat,aciubet redireeumin uiam,d�integranbsp;pi�ta tis do�rinam difcere.

Deinde,inquit,cum uos parentes humani generis fu turintis,uelimuos pofterirati etiam pr�lucete do�ri^nbsp;na,pietate,d�uirtute. Non minus uos oppugnabit fet^nbsp;pens tyrannus,^ op pugnauit parentes ueftros. Sed bis*nbsp;qui meam promiiTionem conferuabunt, opitulabiturnbsp;aduerfus ferpentem Heros ptomiffus. Et quoniam teginbsp;genus humanum uerbo Dei ,d� coherceri difciplina uonbsp;lo.deligam ex ueftro coetu idoneos.

Tu igitur Abel ad meaccedito, ut manus imponens capitituo,tcconfecrcm,tibimeum fpirit� impertiam,nbsp;ut fis facerdos, erit^ tuum munus,do�rinam diuini*nbsp;tosttadiram,c�teris omnibus proponere.d�facrificianbsp;facerediiiinitus monftrata, ea^ rede interpr�tari. Neenbsp;defugies pericub , qu� propter banc profeffionemnbsp;fubcundacrunt:Nam agones tui teftabuntur piorumnbsp;�ruinnas elTe cultus mibi gratiflimos, d� fignifica^nbsp;bunr.

Te ueto Seth Regem carteris praeficio,fcies^ amp; tuum tnunusgcminumeflc:Primum,do�rinam quamfra^nbsp;�crprofefluseft,omnibus uiribus tueberis.amp;impios,nbsp;quiconuicia adueefus Deum dicunt, punies ac tolles,nbsp;punies 8d c�tcros qui focietatem ueftram turbabunt.nbsp;Vobis duobus uentura poftetitas obtemp�rer,�d hunenbsp;rufticum Cain,qui ut eftinculto corpore, ira mores ha^nbsp;bet agreftes amp; fcros,feruum effe uolo,amp; metu legum ecnbsp;p�narumcoherceri.ncautreligionemcontumeliaad*nbsp;ficiat,autconturbet focietatem ueftram�

Ita diftnbutis ordinibus.Euam rurfus alloquitur, ei^ curam liberorum regendotum amp; erudiendorum com�nbsp;mittit. Illa lachtymans teftatur feconfumi perpetiio donbsp;loreamp;cruciatu,quem adferebathorrendilapfus recor�nbsp;datio:Tandcm,inquit,reipfacomperi,coeleftesminasnbsp;non effeirritas,quae morte nobis irrogarunt. Afliduamnbsp;enim mortem mecum circumfero zQuoties afpicio libenbsp;tos,ac prasfertim hunc rigidumfilium,amp;: profpicio uennbsp;tura mala, toto corpore perhorrefeo�iexanimor. Ve�nbsp;niam igiturgrauifttmi errati mei iterum peto,amp;: mitiganbsp;ti calamitates oro. Deus adfirmat fe illi ignofcere,lt;Knbsp;quanquamgenushumanumexerceri calamitatibusuenbsp;litjtamcn rurfus admonct earn promiffi feminis. Huncnbsp;Heroa inquit non defuturum effc inuocantibus ipfum,nbsp;amp; ijs olim daturum coeleftem uitam amp;gloriam.

Hacconfolatione c� nonnihil leuaflet eiusludum, difeeffurus portigit dexteram pueris, mater abeuntemnbsp;comitaturtcumij incenfaftudio fermonu dulciflimo�nbsp;tum,amp;amore c�ditoris,proculiam � domo progre�anbsp;effet,amplexus eam,iubet Deus ad liberos redire,nbsp;g g ih pollicetuc

pollicetutamp;ipfiamp;marito fuam ^em,docet ctia hos fuos comit�s Angd�s,coftodes efle famili�, qui gerantnbsp;perpetuum bellum j(g� �azrevJ^oii cum fetpente.Quarenbsp;folitudinem minus molefte ferre iubet.promittitdein^nbsp;defuturammaiorem familiaritatem Angelis cum totanbsp;familia,ut t�dium folitudinis minuant.H�ccum dis�nbsp;xiffet,nubetc�usin ccelum redijt.

Habcsnarrationem,qu�etiamfinonefthiftorica,ta tnentesuetasS^magnasadumbrat.Signif�cat enim dinbsp;ftindionemordinumdiuinitusfaftam effcjquod uer�nbsp;cffeoftenduntgrauiffimateftimonia infacris literis:uinbsp;des amp; eos ornatos effe honoribus,qui pr�ftabant indonbsp;le,do�rina,morum eleganria,Audio pietatis,At(�gnifinbsp;cetur quibus rebus inAru�os efreoporteatuos,quidi^nbsp;gnitatec�terisantecellitis.Sedmultor� mores nequas�nbsp;quamgeneriacnatur�refpondentjutnonnulliuideannbsp;cur ab inculto illo amp; feroEu� filiopropagati,nonabnbsp;aljjs. Nectarnen h�ceAgeneris culpa,fed ipfi feminanbsp;uirtutum accepta � maioribus non excitant do�tina 8Cnbsp;difciplina,autobruuntetiam accerfitismalis moribus,nbsp;quiqu�mmultiplicitetpeccentjetiamati� etiamgenes�nbsp;� tofiadolefcentes confideraredebent.

Primum,ut defertores l�dunt Imperatoremfuum, fie iAijdiuinitus ad gubernationem rerum dcAinati, pcnbsp;um contumeliaadficiunt,qui cum eis,tanquam in acie,nbsp;locum3tttibuerit,nonintelligunt fuum officium,ne^nbsp;eu ram ullam adbibent,ut eas artes fibi comparent, finenbsp;quibustueri locum nullomodopoAunt. Deindecomnbsp;niuneius focietatis human� uiolant, quod ci debitatnnbsp;operam pr�Aare non poffunt.

AD COMITE M A WEDA. 75, petf�iiantur,uthabeant omnium cupiditatulicent�am,nbsp;quidaliud,qu�mGigantcomgenuseffecenfendifuntrnbsp;Longe aliter Achilles fenciebat ,qui incerrogatus ab Aianbsp;Ce,quos fuftinuiffetomnium maximos ac difFicilimosnbsp;laboreSjtefpondit.fufceptos pro amicis. Cum^ perge^nbsp;tecAiax interrogate,quos omnium iucundiflimosfuftinbsp;nuiffet,rurfusAch�lIes,Eofdem,inquit.fignificanshe�snbsp;toicumuirumflagrareimmenfaquadam cupiditateiunbsp;uand�Reipub.quaincitatusresfufcipitafpetrimas,n�nbsp;otfu�utilitatijfed ut commun! confular.Cum hoc eivnbsp;thufiafmo rapiatur,nihil ei dulcius eft,qu�m tes quamtsnbsp;libetdifficilesjtamen in communeutilesgerere,utMutfnbsp;fico nihil dulcius eft eruditiffimis artis fug exercitijs. Prgnbsp;date Achilles: Et quanquamuigoringenq noneftfiminbsp;lis in omnibus,tarnen bonos omnes,qoi pr�futuri fontnbsp;c�teris,dccetferioamareRempub.amp;anniti,utadeaninbsp;accedantjoptimisartibusinftru�i.

Nam etiam acres impetus in generol�s naturis,fi noti regantur do�rina,f�peaberrant.Ita� etfi in Herculenbsp;maxima uis erat ingenr), ramen eum ad Doflores dednnbsp;cunt:Extat enim Theocriti carmen, qui eiosmagiftrosnbsp;fexrecenfet:

Necadolefcens tantum literas �iMuficam didicir,fed fenexetiam Atlantis do�rin�defyderummotibus pet*nbsp;cepit.Quali do�rina inftitutus fuerit Achilles,fignificacnbsp;HometuSjCum ait eum laudes cl3rorumPrincipum,Iunbsp;dentem cithara,decantafle: qua ex reappatet eum et h�nbsp;ftorias, amp; reliquam eius �tatis do�rinam amp;Muficamnbsp;didicifle. NecdecuilTetineiusclypeo pingi coeli �d de*nbsp;inentorumferiem,�i fyd�c3,qug difterminanr Septen*nbsp;trionera

EPI s TOLA P Hl Li MEL trioncm amp; Meridiem fi tantum fuiffet rudis amp; fine pe*nbsp;flore miles. Sed fabulas omitto.

Regum omnium baud dubie ingeniofiffimus Aie* xandetjUon modo primas litcras,fed uniuerfam Philonbsp;fophiam amp; medendi arr� percepit. Et ut bellatori nihilnbsp;fitopus his togatis arribus, certe ei uiro, qui in pacegu*nbsp;bernabit Rempub.aut ad c�filia adhibendus erit, opusnbsp;effeomnigencicdodrin�rcsipfaloquitur. Nee enimnbsp;Auguftusdomi leges emendate,iudida conftituere 8inbsp;regere poterat,nifiamp;ipfemultiplici eruditione inftru*nbsp;flus fuiffetj�i ad confilia dofliflimos uiros adhibuilTer,nbsp;Trebatium,Capitonem,Af(nium,amp; alios plurimos.

Si c�teros Romanos aut Gr�cos Principes eruditos enumerate uellem,^ longus effet futurus catalogus cEtnbsp;tamenhadenusIoquordetisPrincipibus,quibus ueranbsp;religioignotafuit.Nunc quantomaiusonus fuftinentnbsp;hi,qui fedentad gubernacula,qui nonfolum ciuilcmnbsp;difciplinamtueridcbent jfed etiam gubernare religio*nbsp;nemfHanc enim curampr�cipuam Deus omnibus,quinbsp;pr�ftant c�teris, iniunxit,ut efficiant, ut refle docean*nbsp;tut homines deDeo.Vt enim pr�cipua caufa eft,cur adnbsp;focietatem homines conditifunt, ut alij alios de Deo�nbsp;amp; eius uoluntate docere poffent,ita huiusmaximiacnbsp;fummi operis �yave^t'rftt ante omnia Magiftratuseffenbsp;debent.

Quomodoautempoffunt fine magna feienoa� co* pia religiones regerer An exiftimandum eft, Conftans�nbsp;tinum,nifiad pietatemadiunxiffet magnam eruditio*nbsp;ncm,potuiffecontrouerfiamabArtio motam uel intelnbsp;ligere,ueliudicarcc�llle uero nequaquam erat incoetunbsp;Epifeopotum Kamp;tpo� 7i^0(7lt;c)7ro^,Sedc� indifpuiatiopfnbsp;-nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Auiuis

Atrium dextre refutauitfua orarione,coIIcflisApofto lorum amp;probatotum autorum tcftimonijs.tum ple^nbsp;^af^ alias Epifcopotum contcntiones ctuditis fermoninbsp;bus mira comitate diremir.

Sed obuia funt in hiftorijs exempla plurima, eriam ^uorundam noftrorum Principum qui tametfi ex hacnbsp;horridiore natione ortijtamen inter tubas,amp;armorumnbsp;ftrepitumaliquid temporis etiamliteris amp; liberalidoi�nbsp;�rin� tnbuetunt,ut effent inftru�iotes cum ad plerafqgnbsp;alias uit�partes.tum uero maxime ad pietatis cognitionbsp;nem,amp;:religionisgubcrnationem.Quoties enim inci*nbsp;dunt in Repub. tempora,qu� requitunt amp; bonos amp; eranbsp;ditos PrincipesfAn non hoc tempore in his publicisnbsp;diffidrjs bonorum amp; eruditor� cognitio defideratur r

'jiS^ ro'/xffv.Breuiseftjfeduera apta defcri* ptiojacptorfusoraculi fimilis,fi quiseuoluat ea,qua:nbsp;compleditur.Fingeenim oboculosftantem Magiftranbsp;tum,cui Deus tradatutranqg Decalogi tabulam, eum^nbsp;iubeateffecuftodemharulcgum,quantas illi res com*nbsp;mendari exiftimabisf Religionis 82 ciuilis difciplinaenbsp;cuftodiamacdefenfionemfufcipit.Quomodo autemnbsp;cuftodietjhoceftjtegetjconferuabitjpropugnabitjfin�nbsp;mediocriter intelligetcQ.uid quod ne amare quidemnbsp;poteff quifquam ill�d quod ignor�t, ut uere dicitur:nbsp;Ignori nulla cupido. Itaij indo�istraderemagnarumnbsp;return gubcrnationem,quid aliud eft^qu�m legum ta*nbsp;b�las trunco aut parieti affigerecNeciam detyrannisnbsp;loquor,quipetulanter has tabulas abijciuntjcollidunf,nbsp;amp;frangunt,tant�dcindo�isloqaor,8^fiinfcitiaquolt;Bnbsp;f�ua tytannis eft. Sed iam de bonis �c mediocribus in*nbsp;'nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;hb gfwqs

Nuncinhacmorum coccupdonefadseflreputantaa lid, fiad n�gocia adferantquandamingenijdextedta*�nbsp;tem,aut calli dicat�,qu� fortaffe fuf�icerer, (� nihil d�Fecnbsp;cent ij, qui veen m maxiniarumconfiliaregunt,�fetuisnbsp;inComoedijs. At alix artes requicuntur in curia. Dein^nbsp;deedamfiqui literas artingunt, tarnen faftidiuntreii*�nbsp;gionis do�rinam.Et ut quondam erat opinio, Philofonbsp;phiani imperatuds ofFicere, ita nunc nobilitas ftudia rcnbsp;ligionisrelegandaeffecenfetadMonachos,ad infirmanbsp;plebeculam. Hic errorquantum Ecclefi�acuniuerf�honbsp;minum uit� noceat,oftendunt multa Reipub. uulnera.nbsp;SiMagiftratus eftlegumcuftos,utrefledidumeft,pri^nbsp;mum et diuin� leges euftodiend� funt, dequibus incis�nbsp;dunt inter homines grauiffim� controuerfi�. Harumnbsp;arbiter fine locupletioreeruditione nemo effepoteftjUCnbsp;deMuficis erratis nemo furdus iudicare poteft.

Memini audire � quodam hofpite. Regem Hifpant* cum Alfonfum ufitato more Prinefpum, fuo quodamnbsp;fymbolo deledatum cfle:paflimenim pinxit pelecas�nbsp;num, fodientem roftro pe�us, amp; elicient�fanguinem,nbsp;ad pullos pafcendos.Huicpi�ur�addiditepigramma�nbsp;PRO LEGE ET PRO GREGE. fignificanSnbsp;Principem omnia pericula adir� debere,amp; religion�snbsp;ornandx caufa, �� pro populi defenfione. Sapientef n*nbsp;ditAlfonfusprxcipuum munus efle fuperiorum o�di��nbsp;num, teligionis ftudium, conferuationem Si propaga^nbsp;tionem. Cutn^ omnes hominesadhoc opus diuini^nbsp;tusuocentur,utfuo quifc^ loco conf�r�t aliquid Audi)nbsp;ad illuftrandam Dei gloriam, non exiftiment fuperio^nbsp;tes QtdineSjhoc officium nihil ad fe pertineie.

Quareqaod amas amp; colis Chriftianae ptetatis dos� fitinam, 8^ quod adhibes pios Si croditos interpr�tes,nbsp;inagnoperehunctuumantmutn,6dtibi�iReipublic�enbsp;gratulor,re^adhortor,ne teabhoc curnculo inepdsnbsp;iodieijs indo�orum depellifinas.Non alius Deoculifnbsp;tus gratioreft,quam cognofceredo�dnamabipfonbsp;(cadicam,6^ aliquid conferee oper� ad eamilluftran#nbsp;dam. Ac temunetatur hoc otficium Deus cumulate,nbsp;ficut inquit: Glorificantes me, glonficabo, Erit foeli*nbsp;dor curfus tuus in omni uita,in return adminirtratio*nbsp;ne, (� uer� ptetatis do�rinam 8^ amabis,6i^ ornate connbsp;tendes.

Adiungesautemamp;alialludia,utfacis,qu� Kipfafec oiunt religionijS: ad uatiaspartes in uita conducunr.nbsp;Audio tegrauiffim� fcriptorem Thucydiden in mamVnbsp;bus habcrc,qui multis derebus admonere Ic�orem ponbsp;celljde uarietate ingeniorum �C uoluntatum in Principinbsp;bus,quales exirusfuerintuiolentor�ciuium.qualiaconnbsp;filia,qualis exitus bonorum,ex quibus caufis oriantucnbsp;duitatumconuerfiones.Re�ePl�tarchuszVtMuficusnbsp;organa fua nofle debet, ita ei uiro, qui in Repub. uetfassnbsp;tur,diligentia adhibenda eft,ut fenfus Principum ac ponbsp;puli callcat,quam ad rem defcriptio perfonaru in hifto^nbsp;tijs non parum conducir. Obferuabis igitur in Thucydinbsp;defummorumuirorumnaturaSjfeddiffimileSjTheminbsp;ftodis,Periclis,CIeonis,Alcibiadis,Nicia�,Brafid�,Thenbsp;tamenis : Deindequam uariae unius ciuitatis Atticg connbsp;uetfionesfecutaefintjpoftquamtemcrc motumeftbel*nbsp;luminterGr�caseiuitates: Quoties r�m�r� foederanbsp;pta fint,ucl cupiditate paucOrum.uel propter inanesnbsp;pocentum fufpiciones : deinde alia multa.

Sed cum Thucydides ipfe inueftibulo commemo* tefjqu�fintexhiftorijs utilit�res petend�,hortatut,utnbsp;omnium temporum hiftoham difcamus.Tibi uero prjnbsp;cipuecognofcenda eft facta hiftoria,8ilegendac res hu*nbsp;iusGetmanici imperrj jqu�te multa admonebuntdenbsp;Ecdefig mutationibus, qu� fcire homines nobilcs plu*nbsp;rimumrefert.Exiftimabis igitur tibi cum adpriuatatnnbsp;uicam,tum ad publica n�gocia magnaadminicula pa*nbsp;rata effe.fi amp; religionis do�cina, amp; hac hiftoriatum 62nbsp;humanitatiscognitionefuerisinftruaus.Sed quatumnbsp;atrium atqueautotum cognitio expetenda fit,qucm adnbsp;ufumcomparandgfingul�,quaemet�fingulis pr�fcti*nbsp;bend�, ne confufio cotrumpat iudicium, fi intempefti*nbsp;ue mifceantut facta prophanis, nihil adfctibete opusnbsp;�ft: Habes enim monirorem affiduum^di prudentia Si.nbsp;fideegtegiapr�ditum,Medm�num,quem nondubi*nbsp;to tibi dextre62 atrium pr�cepta ttadete, 62 monfttatenbsp;�fum in uiia.

Etfi autem is quocg fedulo moneat,qu�cauf� difcen diauiditat�in ueftro ordine exufcitare debeant, 82 quanbsp;do�rina uobis maxime opus fit,ramen quoniammcnbsp;pr�dicationeindolisanjhumanitatis tue ficaccende*nbsp;ratjUtaliquid ad te literarum date cuperem,hocargu*nbsp;mento potiffimumufusfum.ut intelligeres c� iudicionbsp;Medmanictiamalioromcongruerefcntentias.Poftff=*nbsp;mo etiam publica ftudia tibi c�mendo.-Magnam enimnbsp;uit�human� pattern reguntliter� 5 continent religionisnbsp;dodrinam, leges, omnia officia humanitatis, deniquenbsp;multa u�c�pt�fidia.Q,uamobcaufamfapicntes modenbsp;ratoresciuitatum femper iudicarunt banc curamadfenbsp;pettinerCjUt ftudia litetatum excitatent 62 adiuuarent,nbsp;quxin

AD COMITEM A.WED A- 797 qu�inrantaingeniorum humanofum infirt��tat�,in*nbsp;confl:anna,addo etiam perueditate,uarqs modis pert*nbsp;clicari folent.

Supenoti�tatebarbariescumc�terasdifciplinascot tuperatjtum uero fontes dodringChriftianxindignenbsp;contaminauerat.Naturaliter autem itafit,utinquolilt;�nbsp;bet genere rc�a amp; fimplicidodrina amiffajuccedat Sonbsp;phiftica,amp; infinita opinionum confufio .Inde magn�nbsp;tenebr�bonisartibusinuefl�funt. Secuta eft�tasrecennbsp;lior,qu�rcpurgareartesc�pit,S^: leuocare hominumnbsp;ftudia ad fontes -Ac principia fatis l�tafuerunt,�lt;:nia^nbsp;gnam lucem,cum c�teris difciplinis, tum etiam religionbsp;nisdo�rin�attuIerunt.Sed h�cmelioraftudia fubitonbsp;ingentiperculfaruina,languefcerec�pcr�t,quiacur/efnbsp;runtinodiapotentum. Cumautem uitahominum82nbsp;Ecdefia nequaqu� carere literis pofl�nt,omniopean#nbsp;nitendum eft tibi 82 tui fimilibus, ut hac parte opem fe*nbsp;taris literis 82 Ecclefi�.

Qu�libet �tas habet fua incommoda,quibus mede^ t�maximedebentq,quotumpr�cipuaeftautoritas,acnbsp;uerifl�mumeft,quodait Vergilius,fimilem efle uitamnbsp;hominum nauigatiotii contra fluminis curfum, ubi leenbsp;niterceflauerintremigeSjimpetus fluminis nauimretro� 'nbsp;trahic.Meminiftienimuerfus:

Non aliter.quam quiaduerfo fluminelembum Remigtjs fubigir,fi brachi.1 forte remifit,nbsp;Atcg ilium in pr�ceps prono rapit alueus amni. ;

Sed ueftr; raunetis eftjnonremittecelabor�,acomn� bus U tri bu s rep.ugnare infirmitati, QC, prouehere res boi�nbsp;h h iq

nas intet ingentes difficultates � Hoe uete hetoic^tti eiK Quate quantum potecis dabis operam, ut non dclean*nbsp;tutifedconfetuentut bong attes.Miht crede,pr�clatenbsp;de tota Ecctefia metebuntut Ptincipes, qui iuam autotinbsp;catemad conferuationem te�otum ftudiotumnbsp;conf�rent.Nee ulli trtumphiplus ha*nbsp;bencnec�laudis. Beneuale�

It�ras tuas in quibus pr�dicas mihi Gallo* I ftudia,magnacumuoluptatelegi,granbsp;tuiot autem non minus ipfis literis qu�mnbsp;Gallis, qui in his miferis tumultibus Icaliaenbsp;amp;Germani�alicubi tranquillumporwmnbsp;amp;quaficertumdomicilium na�� funt.Quoa autemnbsp;Jjetis � me,ut aliquid de Conuentu Augufte�fi ad tenbsp;cribam, quanquam minime dele�at me'illarum re*nbsp;fum recotdatio : tarnen netibi optimo uiro parum off�nbsp;dofus ugt;dear,mos getetui Holuntatitux,Et quemad*

DE. CO�iV��TV �VGVST, h�odam Poeta inquit: A loue principium. itanos � C�nbsp;fareexordiemuc: Nihil cnim in hoc conuenru cognouinbsp;memorabiliuSjqu�m ipfius hiftoriam C�faris .Magnanbsp;haud dabieadmirationem apud uos habet eius pcrpelt;nbsp;tnafoelicitasjfedhoc longe admirabilius atquehonej�nbsp;ftius eft,qu�d in tantis fucceffibus amp; rebus omnibus adnbsp;uoluntatemflucntibus,modetationem animi tan ta ninbsp;rctiner, ut nullum eius diSum aut fa�� paulo infolen��nbsp;tiusnotaripolT�t.Q,ucmmihi Regum aut Imperator�nbsp;exAnnalibusproferes,quemfecund� res non inunda#nbsp;uerint In hoc uno non potuir indulgentia fortun� aninbsp;tnum � fuo ftatu deqcere. Nulla in eo cupiditas, nulla finbsp;gnificatiofuperbifautf�uiti�animaducrtipoteft.Naninbsp;otaliaomittam,inhacipfacaufareligionis,inquacon*nbsp;tra nos abaduerfarqs miris artibus incenditur,tam� ha��nbsp;�enus nofttos ciuiliter audiuit. Interior Liera eiusuitanbsp;plena efthoneftilTimorum exemplorum continentiar,nbsp;tempcrann��amp;frugalitatis.Difciplina domefticaquxnbsp;olim apud Principes Germani� f�uetiffima fuit, nuncnbsp;tantumrctineturin familiaC�faris.Itaqg nemo impronbsp;businfamiliaritatem eiusiufinuarefepoteft.Amicis utinbsp;iurtantumPrincipibusuiris,quosipfeiudicio propternbsp;uirtutemdelegit.Etquemadmodum fertur Alexandernbsp;Imperator unice dele�atus efle confuctudine Vlpianinbsp;lurifconfultijita accipio familiarilTimum C�fari noRronbsp;fuiffe Mercurinum Cancellarium quoad uixit. Hunenbsp;ptatdicant uirum optimum ��fapientiffimum, plane^nbsp;Vlpianum alterum fuiffe. Hac ex re conic�iitam facerenbsp;potes de uoluntareet moribus C�faris,3Tf vatSmnbsp;iKct^@',oicaTi^ hlt;Alt;ct? fvvcay. Itaij quoties afpexiCxfa*nbsp;tem,uifusfunimihi aliquem ex illislaudatifl�mis he*nbsp;toibus

too � � D E C O N V ENT V coibus ac feniideis, quos quondam inter homines uct?nbsp;fatoseffecrcdimuSjUidcre. Acmukoueriusinhuccorfinbsp;petere iudicaui, quod de Augufto fcripfit Horatius�nbsp;qu�m ad ilium ipfum quantumuis bonum 6^ lauda*nbsp;tumPrincipcm:

Hocnihil maius,melius'ueterris Fatadonauete,boni^diuinbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

H�chabuide C�fare,qu� �c mihi iucunda erant re* cordanti, amp; tibi arbitrabar uoluptati futura � Que enimnbsp;n� dele�arcthicconcentus pukherrimar�uirrut�,pr�nbsp;fertimin tanto Principes Reliqua hiftoria conuent��nbsp;longam habet Trag�diam : Nos obtulimus Confeffionbsp;nem fidei,moderatiflime fcript3m,ut apparerer,nosnbsp;nonabhorrereaconfilijs pacis.Hoc unum peduimus,nbsp;nef�uireturinEccIefias noftras propter id do�tin�genbsp;nus,quodibipropofueramus,cuquidem resloquatucnbsp;ipfa,nosnullum dogma defendere c�traEuangelium 'nbsp;autCatholicamEcclefiam.im� multis locis do�rinaenbsp;Chriftian�quianteaprophanis opinionibus iacuerantnbsp;oppreffijumen attulifle, uidclicet, de iufticia fidei, denbsp;p�nitentiajdeufuSacramentorum, de autorit�re tradinbsp;tionumhuman3rum.Q.oodfthocabaduerf3riis impCnbsp;traremuSjOftendebamus nos prolixe illisconceffurosnbsp;efleomnia,qu�addignitatem Epifcopotum ftabilierfnbsp;dam pertinent. Ne^ enimidegimusunquam,utpoiknbsp;da Ecclefiaftica dif�bluer etur, modo ut Euangelium nonbsp;damnarentPontifices. Oftendimus etiam nos inriti^nbsp;bus Ecclcfiafticis omnes qui uiderentur �J'iKlt;po^oi,cotanbsp;muniter cu ipfis feruaturos efle. Nullum dette�auimus

- A V G V s T A N o. tor �onus quod f�nefcelerefufcipi poffer. Verum ne his qui*nbsp;dem,quamliber�quis conditionibus placareaduerfa*nbsp;tios potuimus,qui prorfus fuo more agebanr, poftula*nbsp;banr,ut confeffionem noftram abijeeremus. Id nos fa*nbsp;cerereeufauimus.

Gregorius NazianzenusfcribirnuUum feuidiffecon iKnr� Epifeopor�, qui n� ma^is accenderir difeordiasnbsp;diremerir.Siceniminquir: tx�nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;t

6tg nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;TTKVTa aV^OyOlf tflivyeiy tTTitTKC-

9raii/,oTi nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;a-vtfiJ^ev Tt©^ �lt;/lo(/nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;kv

triy KctKt�iJ liKkKot! iyHKVias N 7i^6aԻKUU,tuyo^ epikovft tcixi epiktc^yiM k�yts K^eirloviS amp;c. Quod fi hocnbsp;accidit illis melioribus reporibus, quid nunc expe�an*nbsp;dum fitjudicari facile poteft, cum ur estera paria fint,nbsp;cette (j)ik(t^x��^ longeuehemenrioresfunt.

Video futurum,uth�cmalauiolentis rcmedijsma* gis etiam exulcerentur. Necobfcurum cft,per quales Synbsp;cophantas incitentur Principes amp; Epifeopi. Ipfeeor�mnbsp;audiui quorundam aduerfariorum eruditiffimos fer*nbsp;mones.

Multahocannoprodigia nunciata funt:Nam mu* lamRom� peperiffe accepimus,amp; exundatioTybrisnbsp;nupermirum in modum defotmauir urbem Romam,nbsp;amp; in agro Auguftano uitulus biceps natus eft,que haudnbsp;dubie mutationem Reipub.portendunt. Verum h�cnbsp;importunitas aduerfariorum certius credi prodigiumnbsp;debet,qu3'mullaaliaportentaj� x�x� j��vA� �^'��sunbsp;kiVlt;ratfTt KXKISH

Denobis extabantteftimonia adomnempofterita* tem,nospieamp;religiofefenfiffe,amp; ftudium collocaffe,nbsp;in illufttanda do�iina Ecclefi� Catholics, amp; amplifianbsp;ii canda

canda gloria Chrifti. Hiccultus cftuereAuj^zx� Aajo��, qti� maxtmeplacec Deo, ueibuni Deipuce tca�aceacnbsp;docece.

Q.uodftiniuftisarmisoppceffifuenmuSjtamenpc�i� ftabimus,iitliter�noftr� dcpingant pofteritati adueci=nbsp;farios noftros,qui cum pr�textu nominis Chrifti contcanbsp;nos incitant Principes, nonconftituunt Ecclcfias, nonnbsp;curant Euangdium doceri amp; Chrifti gloriam ilkiftcari.nbsp;Et in hisfunt quidam belli homines palam Epicure!nbsp;K^i0/,qai fecureirridentomnesreligiones. Tales fcruntnbsp;nobis de religioneleges : Sed reprimo me.

Quoties autem memoria repeto ueteres motus Rclt;� rumpub.SiEcclefi�,8�exitus colligo, reperio plerofi^nbsp;foeliciterrationefedatoseffe,amp;�quitatePtincipum,Acnbsp;uixun^uiolenta confilia profuiffe animaduerto. Cunbsp;Athenis infinitum bellum inter dues futurum effet, pronbsp;pter mutuas iniurias SSprofcriptioneSjce/^:/�?�� fancitanbsp;cft,qu� minime utilis erat Principibus ac ui�oribus,fednbsp;adpublicam tranquillitatem proderat. Longumeffetnbsp;Romana exempla recitare.

In Ecdefia ueco f�pecompertum eft, qu�m fit inutile controuerfiasarmisdi)udicare,de quibusdocend�Sinbsp;fanand�erant confcienti�. ItaqjoptandumeftjUtC櫒nbsp;fa ris f�licitas in hac re etiam faluti fit orbi terrarum, quinbsp;quidem haftenus tanta moderatione ufus eft, ut in ma*nbsp;gnam fpem nos erexerit,talia rem�dia publicis diffidijsnbsp;adhibiturum effe,qu� non l�dant pias confeientias,nbsp;aut in pofterum pariant nouostumultus.Non fatis connbsp;fiderant magnitudinem cauf��i Ecclefi� periculiim,nbsp;quiauthorcsfunr,utEcclefi�noftr�difl�penturarmis,einbsp;l�cideu facecdotes.Epifeobos pc�ftat�conuenit,nbsp;utpto^

� V G V s T A M o. �oj nt propagcturad poftccos pura Euangelij dofltiliajhocnbsp;pr�cipue poftulaturab ifto ordine.

Non poteft autem fien,quin inter tumnltum artno� ru ni confilefcat Euangelium. Et illi qui iubent arma fu*nbsp;lucre,non hocagunt,utpoftea conftituant Ecclefias:nbsp;Quando enim ifta officia curaucrunt Romani Pontifi*nbsp;cesfltaaccider,utpenitus extinguaturreligio, ubide^nbsp;fuetintEcdefijs idonci Do�orcs Euangelij.

Poffemaliamultarecenfete,nifi dolote jmpedirer, quimepen� exanimat,uerfant�inhar�rcrucogitatioa�nbsp;iic:Etquidemfemper funtoboculos-ln hancfenten^nbsp;tiammulta difpuraui cum bonis quibufdam uirisAu*nbsp;guft�,exponensqu�mihi uiderentur impendere,fi ni��nbsp;hil remittcrentaducrrarii,nidcliccr,Iiorribilisconfufionbsp;dogmatumj�^ infinita Ecdcfiarum diflipatio.Commenbsp;morabamusetiamhispoftremis tcmporibus fingularinbsp;prudentia opuseffe,dequibus pr�dixit Chriftus^ plusnbsp;forepcriculiqu�mantea.Scd res cft yo'Jvlt;tlt;rt ^y:quanbsp;reor3bimusDeum,ut proptergloriam nominisChri^nbsp;fti,mitia remedia oftendat his qui pr�funt, amp; ne paria*nbsp;tue interire puram Euangelq dodrinam. Nequeenimnbsp;hoc negari poteft, nos in diferimen uocari banc unatnnbsp;obcaufam,quod fentimus Deum placari non noftrisnbsp;obferuationibus.fed propter Chriftum.

Huiusgloriam cupimus illuftrarc 8damplificare,ut redeintelligantEcdefi�,qu�beneficia Deus per Chri^nbsp;�umnobisdonauerit.Neijignoramusquam ridiculenbsp;uideanturh�difputationesdereligione�� deEuangenbsp;lio Epicureis illis, qui Principes concitantaduerfus nos�nbsp;SedfaxitDeus,ne nos Euangelij pudcat-

go4 EPISTOLA PHIL* MEL, tnum depono has mcas curaS�Tu, quod facis,p�rgas il�nbsp;la ftudia colere.in qu� ingreffus es quadam cumnbsp;�3rionetuorum,qu� ad dignitatem tuamaugendam.nbsp;Si ad Rempub. tegendam conducunt.Nihil enim opusnbsp;eft pluribus uetbis hortari fponte currentem. Illud tasnbsp;men oro,utquantum poterts,adiungas tllido�rina:nbsp;aliasetiamliteras,quarum cognitio homine ingenuonbsp;digna eft, amp; non minus neceffariaReipub.quamnbsp;illx artes,qiig celebriores habenttitulos.nbsp;Fratrem tuum meis uetbisnbsp;amantetfaluca.

VmannofuperioreBraccietus mecum deftudijs optimatum artium,amp;: dcreli^nbsp;gionepleralt;5difputarer,facileperfpexi,eunbsp;non modo fingulari eruditionejfed etiamnbsp;prudentia Si grauitate eximia pr�ditum

effe.-Itaij magno ftudio eum complexus fum. Deleda� barcumipfiusingenq uenuftate,quam in carminibusnbsp;fuauiffimisfcriptiscxprimitjt�uero fermonibus ipfiusnbsp;multiplicem dodrinam redolentibus.Sed nefeio quodnbsp;fatum mihidiuturnam eiusconfuetudineminuidit.Scinbsp;tis enitn anno fuperiore domeftico quod� n ego cio-innbsp;pattiam

AD VENETOS QVOSDAM. Sof patriam ftatitn reuocatumfuiffe.inquopr�dicatfe�aonbsp;bis amanter fuminafideadiutum fuiffe.Poftquaninbsp;ainemnuncrecurritadnos.�^cot Alpiumiuga,acHcr=snbsp;cinios faltuSjin ipfa brum� f�uitiaemenfus eft,non ob*nbsp;fcurumfpecimenoftenditpr�cipu� erga me beneuo*nbsp;Ienti�,amp;in noftra amicitia conftanci�. Quare reditusnbsp;eiusmihi iucundiffimus fuit,ac magnopere optabatnnbsp;mediutius eius confuetudinefrui poife. Fuit autem minbsp;hi periucundum, quod grauiflimorum quorundaninbsp;uirorum tudicia �quiora commemorauic,de emen?nbsp;dacioneEcckfiafticoiumabufuum,qug � nobisprofe-do noniniuftaaliquacupiditate autftudio contendennbsp;diinftitutaeft. Sedinitio quidam boniuiri prouocati,nbsp;impudentiffimorum quorundam damoribus,de ue#nbsp;ni)s PontificijSjCoaftifuntoffici) r3tione,punusdocerenbsp;Ecclefias- Hincexarfitdifcordia, quam paulatim ineennbsp;dit aduerfarior� f�uitia. Tanta autem diligentia caufa�nbsp;� nobis ada eft, ut femper uim, ac tumultus populatesnbsp;prohibuerimusjortos etiam proptec aduerfariotum ra*nbsp;biemopprefferimus.Pr�tercaindodrina pr�ftitimusnbsp;debitamfidem,utabufibuscorredis,extaret puraacCanbsp;tholica Ecclefi� Chtifti do�rina-Scimus femper innbsp;mundodifltmillima fui(reiudiciadereligione,amp;dia*nbsp;bolum,cum fit hollis Chtifti, in hocpr�cipue intentnnbsp;fuiffeab initio,ut fererctimpiasopiniones,acobri]ecetnbsp;gloriam Chtifti. Ac incit�t diabolus curiofa amp;pcauainnbsp;genia,utcorrumpantautc�uellantuera dogmata. H?cnbsp;periculaEcclefi� cum intelligeremus,magna curaadhi*nbsp;bitaeft,ne extra metaSjUt ira dicam,ptoueheremur.Etfinbsp;igitur taxamus recens natas falfas opiniones/amenue*nbsp;ram Ecclefiam defenditnus,nec difcedimus ab Apo*nbsp;� i i� ft�licis

ftolicisfcriptis, ncc� fymboli's, ApoHoIico, Niceno Si Athanafiano,nec quidetn � ueteii confcnfu �cclefi� Canbsp;tholic�,dcniqgillud Tertulliani fequimurjUtfffl�effenbsp;quodcunqp primum fuit ftatuamuSjpoftenus uero adulnbsp;tcrinum. Si quisaurcm adeofecuro eflanimo, ut nihilnbsp;uitij in Ecdenah�rcreputet,nccambitione,auatitia,funbsp;perftitioncjdcni^ non diaboli fraudibus uctera inilira^nbsp;tamutataautdeprauata effeuideat, ispetfimiliseftrjs,nbsp;quibus in magnis dolotibus mens �grota non fcntitnbsp;uim morbi.Quis autem ex fanioribus,n� ante banc�tanbsp;tem deplorauit Liturgi� abufum,qu� ad fachlegumnbsp;qugftum confettifolet�Diuotumcultus quantulumabnbsp;cftabethnicisopinionibusamp;titibusf�IutequeritutGecnbsp;fon recens autorj'ta octupatos elTe hominum animos,nbsp;cura humanarum tradition�, utdiuina pr�cepta negl�nbsp;gantur.Idem antehunc deplorauitAuguftinus,amp;ta^nbsp;men poft�tatem Auguftini, quantus accefl�t cumulusnbsp;tradition�fNec uero ignoramus femper earn effegenenbsp;ris humaniinfirmitat�jUtnulla�tas fit fututa fine uitijs,nbsp;amp; meminimus pr�ceptum politicum mulrorum litetisnbsp;acmonumentiscelebratumjquoddocet public�tram�nbsp;quinitatiamp;concordi�,qu�dam incommoda condo#nbsp;nandacffe,acuetat,utGr�ciloqu�tur,maIumbeneponbsp;fi turn moueri.Sed tarnen eiuspr�ceptimoduseti�ali*nbsp;quis fit, neceffe elf,pr�fcrtim in Ecclefi3,in qua Deusaenbsp;ritatem ac do�rin�puritatc conferuari praecipit/*^�^nbsp;inquitPauIustSiquisaliud Euangeliumdocuerir,ananbsp;thema fit. Quanquam igitut quaedam morum umanbsp;toleranda funr, tarnen do�rin�errara quf tenebras of#nbsp;funduntEuangel(o,qu� idololatriam pariunt,repre^nbsp;hendi neceffe eft, Primum igitut � nofttis tcpufgata eftnbsp;do�rina

AD VE NE T O � Q V O S D AH. Sof do�una de p�nitentia,rcic(3:� human� fatisfadiones,nbsp;quasficuocant,ut beneficium Chrifti darius confpicinbsp;poffet^ac extaret do�rina de ea fide, qua remiffio peccanbsp;torum accipienda eft. Patefecimus amp; difcrimen legis 82nbsp;promiffionum,qugfuntEuangeIij propng: hgiesmaxinbsp;ro� iacebant obrut� denfiffima caligine, in tanta molenbsp;tradinonum ac Iabyrinthoru,qui extant in fcriptoribusnbsp;qui commentatios �dideruntinPerrum Longobardu*nbsp;Deinde emendataeft Liturgia,82mosuetus teftitutusnbsp;in EccleCfjs. Nihil temere, nihil noftro confilio mutatunbsp;eft,fed fecuti fumus non modo Apoftolorumfcripta,nbsp;fed etiam ueteris Ecclefig acpurioris indicia,82exem^nbsp;pla. Reiecimus 82 diuorum inuocationem ornauimusnbsp;uerisencomtismunerapolitica,ac�conomica,etoftennbsp;dimus effe cultus Dei pr�cipuos, cum antea longe an�nbsp;teferrentur nugaciffim� ttaditiones. Admonnimusnbsp;quiddeindifferentibusritibus fentiendum fit,82qua�nbsp;tenus retineripoffint. Denique fummanoftr� fenten�nbsp;ti� extat in quodam meo fcripto,cui titulus eft. Locinbsp;communes.in quo fads apparet nos tueri ueterem con�nbsp;fenfum punoris 82 Catholics Ecclefis, ac reuocare ftu�nbsp;dia ad ueterem puritatem.Etfi autem profani homi�nbsp;nes partim d�rident has noftras difputationes, pardmnbsp;tanquamfedidofasexecrantur,tame nobis ratio noftrinbsp;confilijconftat,ac norunt pij acprudentes,h�ccerta�nbsp;mina in EcclefianeceffariaeftejUident^ diu iamopusnbsp;fuiffc,quorundam abufuum emendadone.Memini�nbsp;ftis hiftoriamapud Herodotum : Cum Aftyages Harpanbsp;go filium edendum propofuiffet,interrogaffet^mife�nbsp;rum patentem, quo animo filq necem ferret, refpon�nbsp;diffe Harpagus nartatur ; Mihi uero placet, quicquid

Rexfaci'f. Tabs fcruitusncqaaquam in Eccicfia conftii� tucnda eft,utproptertranquilliratem omnia errataillonbsp;rum quipr�funt,comprobare cogamur, maxime^ erunbsp;ditis tuenda eft in dicenda fententia, feu in docendojli^nbsp;bertas.Cumq? unica fit urbs ueftrain toto orbe terraru,nbsp;in qua uera eft ariftocratia tot fecalis confetuata.qua:nbsp;femperinimica fuittyrannidi,maxime decet in eo loconbsp;eflelibera bonorum indicia, 8i, improbureiniattam fxnbsp;uiiiam,quaealibiinEcclefi�exercetur. Quare uosquannbsp;tumpoflumadhortorjUtad glociamDei ornandam,nbsp;ftudia atqueauroritarem ueftram confetatis : hie cultusnbsp;Deogratiflimuseft.

Intellexi autem ifthic circumferri Scrueti libellum, qui renouauit errorem Samofateni ininoEcdefi��nbsp;mnarum,amp;Iabefecit fententiam de duabus naturis innbsp;Chfifto.negat in loanneuerbum fignificare hypofta*nbsp;fin.feu perfonam, ut nunc uocant, cum ait loannes ; Innbsp;principio eratuerbum.amp;poftea ;Etuerb� caro fadumnbsp;eft. Etfiautem exratmeum judicium de haccontrouerlt;*nbsp;fia,acnominatim in locis damnauiSeruetifentenriam,nbsp;ramen nunequo^uosadmonendos at^ obteftandosnbsp;effe duxi.uthortatoresatij aurores fitiSjUtfugiantjabr)�nbsp;ciant, execrentur impiumSeruetietrorem. Scio abfar^^nbsp;durn uideri.quod interpretatur Ecclefia, uerbumnbsp;perfonam feu hypoflafin.-fcd in his cceleftibusdidis,nbsp;non quid concinnum rationi human� uidearuf Jp�*nbsp;dandum eft,fed quid certo doceant ac affirment teliianbsp;monia diuinitus ptopofita in Apoftolicisfcripturis.qu�nbsp;Scruetusaftuteeluditjfedcalumnt�pr�cipueremouennbsp;d� fun t � fa cris d ogmatibus. Nos,u t decet pios, prim �nbsp;confidcremuSjquidfenferit certo prima Ecclefia, Namnbsp;Setuetus

Seructus ininriam inl�gncm facit Ireneo SiTertulIiano, quos fingit fibi patrocinari, cum Tertullianus diferteinnbsp;ftituatqu�ftioncm,an ucrbum fit hypollafis,autfignifinbsp;eet pattem cogitantem,aut dcliberant�,fcu conftituen*nbsp;tem aliquid. S�peautem affirm�t uerbum effe hypoftanbsp;fin feu perfunam,amp; allegat prioris Ecdefi� autorit�r�nbsp;tem. Ireneus cit�t Policarpumauditoremloannis,eft^nbsp;autorinptimispurus,isclateaffitmat uerbum eflehy:*nbsp;poftafinfeu perfonam,etiamantequam induit huma*�nbsp;nam naturam. Exrat amp; Gregorxj Neocaefarienfis con*nbsp;fefljo,cuius Grego rij autorirate pr�cipue refutatus eft Sanbsp;mofatenus ; extantmulta alia teftimonia Origcnis,Dionbsp;nyfi) Alexandrini,quifercattigit Apoftolorum temponbsp;ta.Bafiliusait fibi Gregori) Neoc�fatienfis confeffio*=nbsp;nem tanquam normam amp; regulam dodrin� Ecclefia�nbsp;ftic� fuiffe. Inuocat Ecclefia Chriftum in quotidianisnbsp;precibus, ne^ hic mos nouus eft, fed etiam � Paulo ufucnbsp;patus, ut Epiftol�eiusteftantur,amp;habetteftimoniainnbsp;Pfalmis, qui iub�t inuocare Dominu ilium promiflum*nbsp;Tribuitauteminuocatio diuinitatishonorcm,c�agnonbsp;fcimus eum,qucm inuocamus, omnium pedorum monbsp;lus uidere, quod non eft nifi immenf� potenti�ae Dei.nbsp;Tollir igitur reipfa Seruetusinuocationemjetiamfi innbsp;fpeciemretinet. Primumigitur teftimonium prim�Ecnbsp;clefi�opponamuSj�quacommonefadij confirmemusnbsp;eti� animos didis Apoftolicis, qu� fan�s perfpicua funt,nbsp;fi nodeprauenturcauillationibus Siuerbum iq loco il*nbsp;lo loannis nihil fignificaret,nifi pattern cogitantem,nbsp;nontede pofteadiceretur:Et uerbum carofadum eft.nbsp;Deinde loannes de Chrifto inquit: In mundo erat,��nbsp;hjundus pereumfaduseft. Conftat autem mundumnbsp;kk nonefTe

non effe per humanam Chrifti naturam condttat�i, ec^ go neceffeeft,alteramin Chrifto nactiraeffe,qngfuericnbsp;initio, per quam mundiis conditus eft. Sic (Si Paulus adnbsp;CoIlolTenfescIareinquit, Omnia per Ghtiftum condinbsp;taefle,eam^fententiam aliqnoties repetit. Et Epiftolanbsp;ad Hebr�os inquit: Per quem condiditfecula, qui eftnbsp;fu!gurglon�,(Sichara�erfubftanti� eius. Quidinhisnbsp;uerbis eftambiguijfifimpiciter�ifinecauillationeacci#nbsp;piantur c AfFirmant conditum effe mundum perfiliumnbsp;Dei.Neceffeeftigiturin Chriftoeffealteramnaturam,nbsp;quam loannes uocatuerb�,Epiftolaad Hebr�os ima^nbsp;ginem feu effigiem partis appellat. H�c apte inter fenbsp;congruunt: Nam uerbum eft imago. H�c �ifi extra ca*nbsp;ptum humangrationis pofitafunt,tamen n�proptereanbsp;cauillationibus eludenda funt,im� quo fecretiora funt,nbsp;eo maior eft audacia Si impietas,conuellere non intel*nbsp;lefla. His 8ifimilibus teftimonijs certis ac firmis aften*nbsp;tiamur,cumaperte hoe efFtciant,quod docet Ecclefianbsp;defilioDei.AdiuuemuretiamconfenfuueteriprimgEcnbsp;clefi�,accogitemus de Dei natura Si uoluntate non hunbsp;manis ratiocinacionibus, fed c�leftibus teftimonijs ctenbsp;dendum effe. In hac caligine mentium humanar�, pt�nbsp;lucere nobis uerbum Dei debet.

. Belligeraturautem Diabolus cu uera EccIefta,(SigIo'� riampeiobfcurareconatur,quibuspoteftartificijs.f^snbsp;infidiasintelligerepios conuenit,acftare inproci*��^nbsp;ad tantum hoftemdepellendum,com offundereopi*nbsp;niones contra uerbum Dei, cum auellereanimos ab lilanbsp;r�gula conarur. Sed h�c militia paucis nota eft Ideo o*nbsp;mnibus�tatifaus ab initio mundi,paflimfparuKprolt;nbsp;pagati ectO�esfHntpjnnisgeneris,3clabifaciIe eft.Cumnbsp;enim

AD VENE TO S qvoSDAM, �n�m omnium homin� mentes natura ducantur, utaKnbsp;quid dereligionequ�tanr,8�tamen negligenter tueannbsp;tut uetbum Defjac libentius af�entiantur humanisnbsp;culationibus,facileexcutiruf hominibus uetbum Dei.nbsp;Quate amp;in h3ccontrouerffa,amp;in c�tehs cauendumnbsp;ertjoeaffentiamutcauillationibusconfi�is ad eluden#nbsp;dum ueram fcriptut�fententiam. H�c fctipfi uerbofius,nbsp;quammodus Epiftol� patiaturjfedmulro anguftius,nbsp;quam magnitudo cauf� poftulat. Verum iudicij meinbsp;teftimonium uobis fignificareuolui,necgcauatim denbsp;tota controuerfia, fi quis peter, copiofius difputabo. Innbsp;Locis collegi pr�cipua tcltimonia ad hanccaufam pec^nbsp;tinentia, quibus confirm�t^ mentes facile poflunt con^nbsp;Marias cauillationes refutare. Potto ut quondam lex Canbsp;ftrenfisnotabatignominia, noneum quigladium,fednbsp;qui clipeum abiecerat,quia prior eflecura noftri tuendinbsp;debet,quamhoftes feriendi,Itain his contentionibusnbsp;prior effe cura debet,noftras mentes refle connbsp;firmandijpoftetiorrefutandiaduec^nbsp;fatij. ExLypliajAnno

EPISTOLAE CONTRARIAE, PlCl pro barban�s Philo To ph is, amp;^^HermoIai noua ac fubdi�nbsp;tida^qu� cefpondet Pico. Aeditgcum difponbsp;fitionePhilippiMdan#nbsp;thonis.

ORNATISSIMO VIRO D. IVSTINO GoblerOjConfiliario IlluftriffimiPrincipisnbsp;D.Erici Ducts Brunfuiccnfis 8Cc.

Antam uim habet hofpitij coniundio apud bonos, ut fan�tffimo f�dcre ani*nbsp;moscopulet. Ita^ noftra in te officianbsp;uoluntate noftra minora fuerunt, ramennbsp;facis humaniffime, quod memoriam nogt;nbsp;ftrifummac�beneuoIentiaretines.Egouero te amp; comnbsp;ple�cndum �i amandum duxi,cum propter eximiamnbsp;humanit�remacfuauitatemingenijtuijtumuero quianbsp;uidebam te,quanquam ratio muneris tui cogit te in fo^nbsp;tcnft dodrina uerfari,tarnen mirificeamareanj admiranbsp;rteloquenti�ftudia,qu�enamfi nihil afferrenturilira��nbsp;tis.ut indodi quidam faifo putant.ad leges intelligc�*nbsp;das,tamen ornamenttim in homine nullum, meo iu^nbsp;cio.maiusarque illuftriuseffe poteft,qu�m elegansoSnbsp;aptaoratio, AtijuteoSjqui hocornamaitumnbsp;telligunt,uixhominumappellatione dignos eflecensnbsp;feo : ita contra eloquenti� ftudiofos magnopere amo,nbsp;eos� uer e philofophari iudico,quod Si uideat quid fttnbsp;homine

EPISTOLA DEDICATO R I A. Sty homine pr�cipue dignum, amp; ucra bona mtrentur atijnbsp;expetant� Etfi enim multg funt caufg,cur eloquent!? ftu�nbsp;dium uulgo negligatur, tarnen hanc pr�cipuam effe ftanbsp;tuo,quod paucitantumiudicioualent,utuimacdigniinbsp;tatem artis omnium regin� intclligant. Atque hxc me*nbsp;mini etiam coram nos difputare. Ita^ cum nupcr refcrinbsp;pfiffem Epiftol? Picijin qua uituperatur cloquentia, uenbsp;nit mihi in mentem illius tui iucundiffimi fecmonis.nbsp;Quare duxi hanc meam declamatiunculam potiff�*nbsp;mumtibimittendameffe,uelut xenium,utintellige#nbsp;res me quoque memoriam noftri congreffus fummanbsp;fide retinere. Et arbitrabar hocxenium propter argu*nbsp;mentum ne� alienum tuis ftudijs, neij ingcatum fore,nbsp;amp;fi non ignoro me nihil minus pr�ftitiffc,qu�m quodnbsp;ibidifputo,efficiendomeffetndicendo,ut return masnbsp;gnitudinem �quetoratio.Egouerouix extremas lineasnbsp;duximaximioperis,tantum abeftut abfoluerim. Her*nbsp;molausrecitatquafdam Tuas pugnas,hoc ne agit qui*nbsp;demutrefellatPiciargumentaquot; Ethaudfcioaniudicionbsp;caufam fuam peragerenoluerit,quod uideret earn nonnbsp;magis epiftol�conuenire,qu�m l� quis in exigua tabel*nbsp;laingentemcoloffumuelitpingeretquodcumipfeani*nbsp;maduerterem,ccepi eciam languidiore animo fcribere,nbsp;amp;quafirepreffocurfuteftiti,ac breuiter oftendi fontesnbsp;argumentorumPicijUt abadolefcentibusiudicarifaci*nbsp;lius poffitjubi ille quafi extra uiam currat,dumnbsp;in abfurda materia tuenda ludit,nbsp;�eneuale.

Exordium du citurab Hersnbsp;wold prionsnbsp;bus Uteris, innbsp;quibus Hersnbsp;tnoUiusagitPinbsp;to gratius,nbsp;tamhotiorifisnbsp;ce de ipfo fennbsp;tiat: Repetitnbsp;igiturPicusilnbsp;lamipfamfennbsp;tetiti�.Deiminbsp;tationecorri=nbsp;git Hermolainbsp;diiluni, quodnbsp;ipfum imitarinbsp;ttonpo�it,adnbsp;tuirari po�it�

tin�s tuis dctefentirem : urinam ea dicendi uis, utexpri� mcrealiquando poffem,quod femper fentio, fcio quaenbsp;de teconcepi,infinitum fubfidereinfra faftigia do�ringnbsp;tuf.fcias amp; tuqu�cun(� loquimur, minora effe ijs qu�nbsp;concipimuSjtam deeffe fcias animo uerba,q; rebus ani^nbsp;musdeeft.EttamenitameaudcrecrcdiSsUtfper�poffenbsp;imitari tu3,quoi� necmagnitudinem eftimarepoffum.nbsp;Zdmirari tepoffuntomneSjimitari tarn pauci poffunr,nbsp;qu�m nemoreprehcndcre. Et utinam ea mihi foelici=*nbsp;taSjUt qu�fcribam Hermolaum meum aliqua ex partenbsp;imaginentur.Ipfeenim Cut taceam c�tera)ftilus tuus,nbsp;cui tu adeo malefaues,mirum quantum me afficit atijnbsp;dele�ar.iraeftdo�uSjgrauiSjCompofitus, eruditus,ex*nbsp;cuffus,ingeniofus,in quo nihilexpofitum, nihil uulga^nbsp;turn,nihil fit triuialeJ�euuerbajfeufcntentiasfpedes.nbsp;Legimus f�pe ego amp; nofter Politianus,quafcun(5 habenbsp;mus tuas,autad alios, autad nos epiftolas,ira fempecnbsp;prionbuscertanr fequentia,amp;nou� fertiliter inter leanbsp;gendum efflorefcunt Veneres,ut perp�tua quadam acsnbsp;ciamarioneinrerfpirandi locum non habeamus. Sednbsp;niirum diflu,qu�m peffuadeas,8dlegennsanimuqtiossnbsp;(^n^uelis impellas. Expertus fum ego cu fempet alias,nbsp;tumhac

1E,P � S T O L A PICK Sjjf tatwhacproximatuaadmeepiftola,!!! qtu barbanbsp;roshosPhilofophosinfeaaris.qnosdicishabenuulgo lu, contineninbsp;fordidos,rudes,tncultos, quos necuixiffeuiuentes, ne* occa�one hu�nbsp;dum extindi uiuanr,amp; 1'1 niincuiLiantjUiuercin p�nam iusepifioU�nbsp;amp; contumeliam. Ira Hercules fum commotus, ira menbsp;puduit,piguit^ftudiorummeorum,iam enim [exen^nbsp;niumapud illos uetfor,ut nihil minus mefeciffe uelim,nbsp;qu�mintamnihili facienda re, tam labociofe contentnbsp;diffe. Perdiderim ego,inquam,apudThomam, Ioansnbsp;nem Scotum,apud Albertum, apud jiuerrqcm meliosnbsp;res annosjtantas uigilias,quibus potuerim in bonis lirenbsp;tisforcaffe nonnihilefferCogitabammecujUtmeconsnbsp;folarerjfiquiex illisnunc reuiuifcant.habituri nequicsnbsp;quam fint, quo fuam caufam,argumentofi alioqui ho*nbsp;mines,rationealiqu3tue3ntur. Demufuccurrit ex ipfisnbsp;quempiampaulofacundiorcjfuam b.u-baricm,quaninbsp;poteritminimebarbare,hunc in modumnbsp;fortaffedefenfurum: Viximus c�l�br�s onbsp;Hermolae,amp;poft uiuemus no in fcholisnbsp;Grammaticorum p�dagogqs,fed innbsp;Philofophorum coronis,in conuentibusnbsp;fapientum,ubinon dematreAndroraa*nbsp;ches,non de Niobes fiiijs, atqueid genusnbsp;leuibus nugiSjfed dehumanarum diuinanbsp;rum^ return rationibus agitur �i difputa*nbsp;tur,in quibus meditandis,inquirendis,nbsp;amp; enodandiSjita fubtiles,acuti,acres^

fiktrd p4r$ propof�tionis: Hon fuut uituperandi f^uodnbsp;non ^trint eloquentes. Sequinbsp;tur confirmatio: Nepbas eft fanbsp;pienti� addere eloquentiam,nbsp;Hrfnc propofttionem princisnbsp;pioreprehenditinfta Hemonbsp;h�5, w maxime abftrda eftnbsp;crfalfa. Euertit autem earnnbsp;ex ratione conuer/lonis: Jgt;iu�inbsp;fapientes debent effeeloquennbsp;tes,ergo neq; eloquentes f�eanbsp;runt fapientes, quod eft ab furnbsp;di�imum.

E PI STOLA PIC!

ageamabo quicunfjiseftjpedcm confe�� rar, cxpcrietur habuiffe batbaios, non innbsp;lingua/ed in pe�ore Mercuri�non defunbsp;iffeillisfapi�n�jfidcfuitdoqu�tia, qu�cunbsp;fapieuria non coninnxiffe,t3ntufortaffenbsp;abeft � culpa, ut coniunxiffe fit ncphas.nbsp;* Q.uis enim cincinnos.quis fucum in pronbsp;ba uirgine non damnctcQuis in Vcftalinbsp;nondeteftcturc **TantumcftinterOranbsp;torismunus amp;Philofophi pngn3ntia,ucnbsp;pugnarc magis inuiccm no poffint. Namnbsp;quod aliud Rhctoris officium,^ mcntiri,nbsp;dccipcre, circumucnire, pr�ftigiarir Eftnbsp;enimucftrum,utdiciiis,poffcproatbitrionbsp;in Candida nigrum ucrterc, in nigra candinbsp;dum,pofrc qu�cuni^ uultis tollere, abii��nbsp;cere,amplificare, extenuate dicendo, de*nbsp;mum res ipfasmagicisquafi,quod uosianbsp;�atiSjUiribus eloquenti�,in quamlibue#nbsp;rit faciem,habitum^ transformare, ut nonbsp;qualia funt fuopteingenio,fed qualia uo*nbsp;lueritis non fiant quidem, fed cum nonnbsp;fint, effe tarnen audientibus appareanr.nbsp;Hoctotumeft nequicquam aliud,qu�mnbsp;met�mendacium,mera impoftura,mf*nbsp;rum pr�ftigium, cum a' natura rei femp�nbsp;uelaugendoexc�d�t,uel minuendo desnbsp;ficiat,�ifallaccm uerborum concenrum,nbsp;uelutilaruas fimulachra pr�tendens.

Ipf* definit elocutionem (ffeaccerfitumcr inanem culnbsp;tum^Uermolaus contra defi=,nbsp;nit elocutionem effe propriamnbsp;explicationem.Eft^ locus conbsp;munis,quid fit eloquentia, feunbsp;quis fit finis eloquenlue.

auditorumanimos blandiendoludificet.Erit ne huic cum Philofophoaffmitasjcuius ftudium omne in co*nbsp;S^ofeenda

Addequ�d nobis nulla erit fides, Iauriciasuoc�,5^.ue� neres afFc�antibus,quafi rebus parum fidcntes,necue#nbsp;to nixijtrahcre in fententiam his lenocinijs hominesnbsp;qu�ramus.Eftobhanccaufam legere tes facras ruftic�nbsp;potiusqu�m eleganterfcriptas,quod nihil fit magis denbsp;decens, Si. noxium in omni materia, in qua deuero coonbsp;gnofcendo agitur, qu�m uniucrfum iftud dicendi ge^nbsp;nuselaboratum.HoCjhocforcnfium eft qu�ftionum,nbsp;nonnatutaliumat�c�leftium.Nou eft eorumquiinnbsp;Academia,fed qui Republica ilia uerfantur, in qua qu�nbsp;fiunt,qu�9 dicuntur,popular! trutina cxaminantur,nbsp;apud quam flores frudibuslonge pr�ponderant. Nonnbsp;nefcis illudrnonomnibusomniapari filo c�ueniunt. III.nbsp;Eftelcgansres,fatemurhoc,facondia,plenaillecebr�, vtrumfituonbsp;Si uoluptatiSjfed Philofopho nec decora, nec grata. �uptiu dignanbsp;Quis mollem inceflum, argutas manus, ludibundos Philofopho,�tnbsp;oculos in hiftrione amp; faltatore non probet fin ciue,in citur breuiternbsp;PhilofophOjCjuisnonimprobeGarguarjabomincturf numeronbsp;Si puellam uiderimusmDribuslepidam,atquedicacu# additur ibi opnbsp;Iam,laudabimus,exofculabimur.H�c inmatronada* gument��Mnbsp;mnabimus amp;: perfequcmur. Non ergo nos,fed illi ine* eefftrio.nbsp;pti,quiad pedes Veft�agunt Bacchanalia, quigrauita ini.nbsp;temPhilofophicar�rerum,amp;caftitatemIudicris ueluti AIilt;c�militunbsp;Sicalamiftris dehoneftant.ProfedoquodSinefiusde dinescontumenbsp;adolefcente,deorationedici commocie poteft,comac liofe diluuntnbsp;tam orationem femper cina�dam. Quare nos noftram turnum�rof,nbsp;malumushirtam,globofam,inexpeditam,^c�impu#nbsp;titatisuelnotauel fufpicione belle comatam. Alioquinbsp;Palladis peplum non renelaret, fed� facris uti prophamnbsp;�arepelleretur. Et ut nihil fint rdiqua,boceftuerifl�#=

mum, nihilefle diuerfum magisab inftituto Philofc^ phi,quacun(5 in rc, quam quod luxum, aut faftum ali*nbsp;qua ex pane fapit. Sicionioscalceos, habiles,apros^nbsp;ad pedem dicebat SocrateSjfedSocrati non conuenire�nbsp;Omninonon eadem ratio ciuilis habitus �i Philofo��nbsp;phicijficuti iie^ menf�,ne(^ fermonis. Vtitur his Philonbsp;fophusdumtaxatadneceffitatem,utitur ciuilis homonbsp;etiamadgrariam,quam8i: hiefi neglexefit,non ciuilis,nbsp;amp;illeafFedaucrit,noneritPhi!ofophus. Si polTct Py*nbsp;thagoras uiuere fine cibo,holeribus eriamparceret:finbsp;fua ftnfa afpedu.aut demum minore fermonis operanbsp;explic3re,omninononloqueretur,tanrumabeftutlinnbsp;guam poliat�^ exornet. Quod uel ob id cauendum nonbsp;bis,nei)leduscuremedicata le�ordemoretur ad earn,nbsp;ad medullam,amp; fanguinem no peruadar,qacmfubeflenbsp;V.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;faepecetufato ori infe�um uidimus. Vidimus,inquam,

tJiecrepre^ in hifee omnibus quibuspropterea ufu uenit,cum ni* fxndutnr infi hilf�tintusnon inane,amp;U3num,detinere ledoreminnbsp;ei4tione,crin prima facie modulatu uario, atqg concentu. Quod Ci ftnbsp;uertHtur,imo ceritPhilofophus,damabit Mufonius n� Philofopb�nbsp;fine eloquent loqui,fed tibicinem canete. Non ergo nobis uitio detucnbsp;tianopojjunt idnonfeciflfejquodfeciffeuitiumetat. Qu�rimusnosnbsp;rts cern�nbsp;nbsp;nbsp;quid nam feribamus, non qu�rinms quomodo,

quomodoqu�rimus,utfcilicetfinepompa,8lt;:floreol* lo oranonis,quam nolumus utdele�abilis, aenuH^'��^nbsp;facetanbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ututilis,grauis,amp;reuerenda, �C

potiusexhorrore,qu�mgratiamexmonitudineconfe# quatur; Non expc�amus thearri plaufum, quod auresnbsp;demulferit�quabilisclaufula^uel nijmerora,qaod hocnbsp;fitfalCanijillad fitiepid�- Sed expe�amus paucor� po*nbsp;tiaspcxadmitationefilend� iuttofpiciendam penitusnbsp;aliquid

il�quid,autdenatur� aditis erutum.aotdelouisaula ad homincsaddoftum, turn uel aliquid ira argututn urnbsp;dcfendendijitadefenfiitnotarguendinonfitlocus-Adnbsp;mirenturpr�tcrcanosfagaces in inquircndo.circum^nbsp;fpe�osin explorando,fubtiles in contcmplando, in iunbsp;dicandograueSjimplicitos in uindendo, fadics in eno*nbsp;dando.Admirentur in nobis breuitatem ftyli,fcet3mnbsp;reru mukar�atque tnagnar�� fub expofitis uerbis remonbsp;tiffimasfententias,plcnasqu�ftion�,plenasfolution�, J}gt;ofionis Hernbsp;apti fumus,^ bene inftrudi ambiguitarcs tollere/cru molaif�ntulnbsp;posdiluctc,inuolutacuoluere,flexanimisfynogi(hiisnbsp;amp;infirmarefalfa,amp;ueraconfirmare. His titulis oHet:*nbsp;molaeuindicauimus hiicufcpjamp;uindicaturospofthacnbsp;ab obliuione mcmoriam noftram non dubicauimus.nbsp;Quod fi uulgo ( or dicis ) habemur fordidi,rudes, inculnbsp;ti,hocnobisadgloriameft,nonad coniumeliam. Volnbsp;go non fcripfimuSjfed tibi,�i tui fimilibus. Nec aliternbsp;prifei fuis �nigmatis amp; fabularum inuolucris, arcebantnbsp;idiotas homines �myftcrrjs,amp;:nosc�fueuimusabfter=!nbsp;tere illos � noftris dapibus,quas non polluere non pofsnbsp;fenramarioripaulumcorticeuerborum. Solent amp; quinbsp;thefauros occultare uolunt,fi non datut feponere, quifisnbsp;quilijs integere, uelrudecibus, utpr�tereuntes non de*nbsp;prehendant,nifi quosipfidignoseomunereiudicauenbsp;rint.SimilePhilofophorumftudium,c�!areresfuasponbsp;pnium, � quo cum non probari modo,fed necintelliginbsp;illos dcceat,non poteft non dedecere, habere aliquid,nbsp;qua* ipfi fcribunt theatrale, plaufibile, populate, quodnbsp;demum multitudinis iudicio accomodate fe uidearuc.nbsp;S.ed uis efFingam ideam fermonis noftri,eaeftipfiff�2nbsp;tna,qaxSiIenorumnoftriAlcibi3dis. Etant enimhorii

uno in loco� VI.

Similitwdo de fymbolisttd^nbsp;pologis dilui*nbsp;tur inuer�oanbsp;ne,imodpolonbsp;gitraditifuntnbsp;utreddStpr^enbsp;ceptdiBuflrionbsp;ra-NttmeroS.

Simtltt�dodc occultandisrenbsp;but inuerti*nbsp;tur,im�pluranbsp;funt in doilrinbsp;nis,quteextenbsp;re eff�rrinbsp;debent jNoocnbsp;cultdri.

Vill. fimulachra hifpidoore,tetro,6CafpecnabiIi,fedin�us Similituio de plena gemmarum, fupelle�ilis rar� 83 preciofe, ttanbsp;Silen� Alcibi rnnfecus fi afpexeris,feram iiideas, fi inttofpcxeris, nus�nbsp;tidis inuerti� menagnofcas.Ar,inquies,nonferuntaures,nuncafpe^nbsp;turnumero ram,nunchiulcam,fempcr inconfonamtexturam.N�nbsp;feruntbarbaranomina,ipfoetiampenetimenda fono.nbsp;O delicate,C� accedis choraules 83 cithar�dos,pone tenbsp;in auribuSjCum uero Philofophos,auoca a' fenfibtis,nbsp;redeasad teipfuminanimipenetralia m�tis� feceffus.nbsp;AflumeillasThianeiaureSjquibuSjCum omnino nonnbsp;erat in corpore,non terreftrem Marfiam, fed Appollinenbsp;c�leftem,diuina cithara uniuerfimelos ineffabilibusnbsp;temperantem modis,exaudiebat. HisauribusPhilofonbsp;phorum uerba fi delibaueris, mellea tibi ad Neftoris innbsp;uidiam effe uidebuntur. Sed h�c finamus,nimio plusnbsp;affurgenria.�profe�o faftidire inPhilofopho fubtiliffigt;nbsp;me difputante minus concinnam elocutionem, nonnbsp;tarn delicati ftomachi eft,^ infolentis. Necj eftalitetacnbsp;H^comnia di fi quem in Socrate de moribus docente offendat, aut lanbsp;luuntur oppo xus calceus,auttoga diffidens, 83 fedum praue ftoma^nbsp;fitoargumen cheturobunguem. Non defiderat Tullius eloquenti�nbsp;tonece�itatis in Philofopho,fed ut rebus 83 dodrina fatisfaciar.Scie*nbsp;Ueceff�ifte� battamprudensi^ eruditus homo noftrum effe com*nbsp;wiw Socrdtis ponerementem,potius^di�ioncm,curarenequidabnbsp;crationem in ecretratio,n� oratio,attinercad nos lt;AtxS-i(rei hiyop�nbsp;te�lig� non attinerenbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Laudabilein nobis habe:*

remufasinanima,83 non in labris,nequid inillquel periramfonet,uelpcrlibidinem cneruatius. Deniquenbsp;nequafitdifcors�genuinaipfa.quatemperatus eftmonbsp;dulabiliterharmonia,quam Plato cuintelligeret thea*nbsp;trail iftajSiPoetar�f�pecoc�umpij�Repub.fuaPoetasnbsp;omnes

PRO BARBARTS PHILOS. j,� omncs eliminauitjgubernandam autem Philofophisnbsp;teliquitanoxcertefi perlafciuiam diffcrendiPoetasfuenbsp;rintimitati,exilioc�deinnandis. AcinftabitLuccetius,nbsp;amp;fi non egeant pct fe Philofophi� commentationesnbsp;am�nitatediccndi,pec eins tarnen adhibitionem difllnbsp;mulandam effe ipfatum return aufteritatem. Sicut ablt;nbsp;fynthia per fe pellunt morbos, melle tarnen illinuntur,nbsp;ut puerorum �tas improuida ludificettir. hoc forte tibinbsp;faci�dum erit o Lucceti,fi pucris fcribebas tuagt;fi uulgo,nbsp;faciendum utilt;5 tibi,qui non abfynthia modo,fed me^nbsp;raciffima toxica propinares. Sed longe alia nobis ha^nbsp;benda ratio.q ui uulgus, ut ante diximus, non alle�atenbsp;qu�rimuSjfed abfterrere,nec tetra abfynthia.fedne^nbsp;�ar propinamus. Sed contender Laflantius,fatis conlt;nbsp;ftare,inauditorumanimos,uel fenioruminfluere polt;snbsp;tentius ueritatem Si. ui fua inftru�am luce orationisnbsp;ocnatam.Si fuiflesoFitmianetamfrequens infacrisli�nbsp;teris,quam in fi�is litibus fuift�, amp;: hoc non dixiffes, 82nbsp;noftranonminusbenefottaffeconfirmafTes quamde^nbsp;ftruxetas ali�na. Die qu�fo,quid mouet fortius ,amp; pecfnbsp;fuadet,$ facrarum le�io literarum r Non mouent, nonbsp;perfuadent,fedcogunt, agitant, uim inferunt legisru*nbsp;diaaerba 82agreftia,fed uiua,fedanimata,flammea,nbsp;aculeata, ad imum fpiritum penetrantia, hominem tonbsp;turn poteftatemirabili transformantia. Periclis oration De fermonenbsp;iiibuselaboratis,821uculentis nihil fe commoueri in�� facrarum litenbsp;quit Alcibiades,SedSocratis uerbis nudis82fimplici� rarurefponienbsp;bus,additetiam fifintinepta,rapi in furorem,extrafe turnumero^nbsp;poni,02uclit nolir, faciendum ei, quod i! le pr�ceperat�nbsp;Sed quid perdo uerba in reconfeffacfi non defipit aadilt;*nbsp;tor,�fucato fermone, quid fperat aliud qu�minfidiase

Tribus max�meperfuadctut, utta dicentis, ucritate rei, Cobrietateorarionis. Hgefunt La�antijqu�Philofophonbsp;fidfm c�ciliant,fibonusfuerit,fitueridicus,fiidgenusnbsp;diccndiappetens,quod nonexamoenis mofar�fyluis,nbsp;fed ex horrendo fluxerit antro,in quo dixit Heraclitusnbsp;laritareueritatctn. At dieet quifpiam: �ge amice examinbsp;nemush�cdepofitacontenrione.Reuetendumquod:�nbsp;dam,amp; pet fc diuinum eft fapientia, nee exotico quo^nbsp;Co�ctru�t ali egetornatu. Sed qu� inuidia �C hune accederer Q,uisnbsp;(U finuUtudia negat,qu� perfedecent,fi adornentur fieri decentiora �:nbsp;nes,quie idem Ego amice hoe in pJerifij nego,adeo multafunr,quorunbsp;peceant quod fplcndorem,fiquidadiunxeris,elumines,�^non illusnbsp;fuperiores,in ftres.ItafuntfcilicetinfuanaturaoptimoftatUjUtdemunbsp;omnibutenim tariab illonifi in peius non poffint. Marmotea domusnbsp;fj�nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;piduramnonrccipir,fiopus albarium fuperinduxeris,

thej�s, qwd demasdedignitate,depukhritudine. Nonaliteramp;fa^ flocutiojitno pientiaSiqu�tra�antur�Philofophiste�orion�cIa�nbsp;neceffariutnbsp;nbsp;nbsp;refcunt,fedoffufcantur.Q.uid plura? Nonne uulgatum

cultut� nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;bonas formas ceruffadcuenuftarifln uniuerfum quici*

quid pulchri fuperimponas,c�lat,quod inuenit,quod afFert fecum illud oftentat. Quare fi quod ptius f^uerat,nbsp;aduentitio pratftat, iaduram fecerit illud quiequid eft,nbsp;non lucrum. Obeamcaufamnudam fepr�betPhilo^nbsp;fophi3,undilt;5 confpicua,tota fub oculos,fub iudici� ucnbsp;niregeftitjfcitfe habere,unde tota undi^ placeat.Quannbsp;turn de ea ueles,tantum de forma ueles, tant� delaudenbsp;minuas : fynceram S�impermixtam fe haberiuulr, quicnbsp;quid admifceas, infecetis, adulteraueris, aliam feceris,nbsp;ftatpundoinfedilijamp;indiuiduo. Quaprqpter nee lu,nbsp;dendum tropis,nec uerbisaut nimis luxuriandum, autnbsp;tcanslatis lafciuiendum, aut fadicijs audendum, in tgnbsp;1301 fetia

tamfcria, tanti difcriminis, in qua demere, addere,de^ mutarcfitflagitium.Ac,tnqines,3gedamus hocuobis,nbsp;ut non fit ueftrum ornate loqui.fed ueftiumeftcerte,nbsp;quod necpr�ftatiSjUt Latine faltem, ut finonflotidis,nbsp;fuis tarnen uetbis tes explicetts. Non exigo � uobis orai=nbsp;tionem comptam,fed nolofordidam,nolo unguenta^nbsp;tam,fed nec hitcofam.Nonfit leda,fednecnegleda.nbsp;Nonqu�rimus utdele�et/edquerimurquodofFendit.nbsp;Bene habec,iam fcilicetad nos deficis. Sedamaboinconbsp;gnofcainus,quid iil�cfit Latinitas, quam folani dicitisnbsp;deberePhilofophos,QCnon perfoluere,fi dicendo inlt;�nbsp;currat,exempli caufa : A foie hominem produci,caufarinbsp;hominem noftrates dicunt. Clamabis a�utum,hoc n�nbsp;tft Latinum,hue uf^ uere,non eftRomane di�um,nbsp;hoc uero uerius, igitur non rede, peccat argumentum.nbsp;Dieet Arabs eandem rem, dicer Aegyptius, non dicentnbsp;Latine,fed tarnen rede. Autenim nomina return atbi��nbsp;trio confiant,autnarura:fifortuitopofitu,utfcilicet,c�^nbsp;munione hominum in eandem fententiamconueniennbsp;te,quo fanxerint unumquodqg nomine appellari,itanbsp;apud eos rcdeappelletur,quid prohibet hofcePhilofonbsp;phos, quos nuncupatis barb3ros,confpiraffe in unainnbsp;dicendi normam apud eos non fecus fandam,ac habeanbsp;turapuduos RomanafIllamcurredam nonappelietfnbsp;tisjappelletis ueftram.nulla eft ratio, fi hec compofitio 'nbsp;nominum rota eft arbitratia. Quod fi dignari illam Ronbsp;mani nominis appellatione nonuuItiSjGallicamuo*'nbsp;cetis,Britannicam,Hifpanam,ueIquoduulgares dice^�nbsp;tefolentjParifienfem.Gumaduos Ioquentur,conrinlt;s'nbsp;get eos pletaqg tideci,pler3(g non intelligi. Idem accidetnbsp;uobis apud eos loqucntibus; 7^�

X. cc�oiKt^^. K^KVK�ei ffKvdcus.id ell: AnachatfiS DiS� deAna apud Athcnienfes foloecifm� facit: Athenienfcs apudnbsp;(hitr� dilui* Scythas. Quod fi nominumre�itudo pend� ex natu#nbsp;turnumeroi, raterum,debcmusne RhetoreSjanPhiJofophoSjquinbsp;return omnium naruram folf perf^pedam habent amp; ex^nbsp;pIoratamsdehacteditudineconfulerecForte^aures tenbsp;fptnint,utpoteafpetula,acceptatratio,utpoterebusco#nbsp;gnatiora. Sed quidoportuit nouare eos linguam. Si�nbsp;natierantinterLatinos, non Latineloquir'Non pote#nbsp;rant illi � Hermolaedum legebant in c�lo fator� leges,nbsp;euentorum notas,otdinem uniuetfi,legebant in ele#nbsp;mentis nafcendi uices,�i obeundi, fimplicium uites,nbsp;mixtot�temperatutas; Nonpoterant inquam eodemnbsp;tempore in Cicerone,inPlinio,inApuleioRoman�linnbsp;gu�proprictatcSjlcgeSjObferuantiasadnotare.Qu�re#nbsp;bantquidabhorrens, quid receptum in natura, quid �nbsp;Romanis interea non curabant. Verum enimueroiam

XI. tclocomelioreftatuo.Dotibi,eIoquentiam,amp;fapien hecriminatio tiam mutuo nexu inuicem confpirafle. Abiunxer�tPhinbsp;^Oratortsfa lofophifapienti�ab eloquentia,abiunxeruntHiftorici,nbsp;pienti3refgt;u:gt; Rhetores,Poet�,quoddeflet Philoftrates,eloquenti�nbsp;diauerint,di� fapjentia. Hostu uiduroscelebri famaminimedubi#nbsp;htttir t�nmes t3s,;tllos n� nifiin p�nam ��contumeliam- uide quidnbsp;ronbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;agaSjindifertammauuItCiceroprudentiam�ftulran�

loquacitatem. Non qu�rimus in pecunia,quamoneta Htciitgenes percufla fit,fed qua materia conftet. Nee eft, quipurumnbsp;re dtluuntur, aurum non malit habere fub nota Teuton�,^fubnbsp;Dppopto mano fymbolo faditium.Peccant quidiffidium cordisnbsp;gum�to tiecef 86 lingu� faciiint, fed qui excordes rota fuJ^ Ih�gua,nbsp;fitatis,Qpors nonnefunt mera ( ut air Cato) mortuaria gloftaria f Vi?nbsp;tet effe certit uetefinelinguapoflumus,fott�n�commode;f�dfinenbsp;corde

rorde nullo modo poffumus. Non efthumanus qui fit gtftsf ferWi� infolens politioris litcratur�. Non eft homo qui fit ex# nisquod intdnbsp;pctsPhilofophi�. Prodeffepotcftinfantiffimafapien# Ugiqueat�nbsp;tia. Infipiens eloquentia, utigladius in futentis manu,nbsp;non obeffc maxime non poteft.Ergo, inquies,8� ftatugnbsp;non a figurajfed � materia c�mendantur.Etft Chefilusnbsp;�adem qu�Homerus,amp; deijfdem Mcuius*acVitgi#nbsp;lius ceciniffentjutur� erat, ut gqueilliatqg ifti inter Poe#nbsp;tasreciperentur.Nonncuidesdifparilitatemfimilitudi#' .nbsp;nis rlllud nos afleueramus,� fpecierem�ftima, nonnbsp;exfubie�o.Eft enim a fpecieres id quod eft�Sed alia fpenbsp;ciequifpi�interPhilofophos, alia inter Poetasrecipiennbsp;dus. Scribat Lucretius de natura, de Deo, de prouid en#nbsp;tia.Sctibatde ijfdemexnoffris quifpiam,fcribatloan#nbsp;n�s Scotus,amp; quidem carmine ut fit ineptior.Dicet Lu#nbsp;cretius return principia, atomos, amp; uacuum, Deum cornbsp;poreum,returnnoftraruminfcium,temere omnia for#nbsp;tuito occurfu corpufculorum ferri- Sed h�c Latine dieetnbsp;amp; eleganter, dieet Joannes, quae natura c�ffantjfua manbsp;teria fpecie^ conffitui,effeDeum feparatam mentem,nbsp;cognofeentem omni3,omnibus confulentem. Nec pronbsp;pterea uniuerfa etiam infima uideat,ac moderetur, �nbsp;fua pace minimu dimoueti,fed quoddicifoletx�Ti�i'TKnbsp;ftKnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;At dieet infulfe,ruditer,non Latinis uerbis*

Qugfo quis in dubium reuocct,tam re�ius Scotum Phi lofophari,qu�mille loquiturornatiusfSeduide quidnbsp;diff�r�t: huic os infipid� : illi mens defipiens,hic Gramnbsp;maticorum,nePoetarumdicam,decretanefcit;illeDeinbsp;atqg natur�:hicinfantiffimosdicendofentitea,quaelaanbsp;dari dicendo fatis non poffunt; illf fando eloqueniifl��nbsp;tnus loquitur nefanda.

Condupo.' H�cilli fortaffe afferent Hermolae chariffme in de* fenfionem fu� barfaari�, aut qua funt fubtilitate,multonbsp;fortaffemeliorajquorumfentenri�necego plane acce^�nbsp;do,necingenuo cuiqu� amp; �berall accedendum puto,nbsp;Sed exercuimelibentet in hacmateria,tanquaminfa*nbsp;mi,utquiquartanatnlaudant,cumutingeniumpericlinbsp;tarer,tum hoc confilio,ut ueluti Glauco ille apud Platonbsp;nem iniuftidam laudat.non ck iudicio,fed ut ad laudcsnbsp;iuftici� Socratem extimulet. Ita ego ut eloquenti� cau*nbsp;fam � te agiaudiam, in earn licentius,repugnance pau#nbsp;�ifperfenfuat(5natura,inuc�usfum,quamfiuel negli*nbsp;gendam Barbatis exiftimare, non ab illis ad earn,quodnbsp;nuper feci,ad Graecas lireras,ad tuu nunquam fatis lau*nbsp;datumThemiftium pene torus defeciffem.Q.uamuis,nbsp;dicam libete quod fentio , mouent mihi ftomachumnbsp;TTWogdilui� Grammatift�quidam,quicumduastenuerintuocabunbsp;tur oppo�ta lorumorigines,itafeoftentant,itauenditant,itacircumnbsp;��Ii(t iufi'ore fcrut iaftabundi,ut prg feipfis pro nihilo habendos Phinbsp;caufaindfgttit lofophosarbitrentur.Nolumus,inquiunt,hafceuefttasnbsp;tionis, Philofophias:Etquidmirum,necFalefnumcanes.Sednbsp;nos hac fini epiftolam cl3udamus:Si decus aliquod,nonbsp;men^ fibi promeruerunt Barba ti illi, fola return cogni*nbsp;done, non effefaciledi�u, quern locum, quid laudutnnbsp;tu tibi uindices, q ui fis inter Philofophos cloquentifl��*nbsp;inus.inter eloquentesjut dicam Gr�ce,ijiAo-Florentiae tertio

ozrtv � flj7�:,ut dici fokt, ucl utgratularet ad optima ten demi. Ita^ cum tuum mihi de ftudijs indicium non fitnbsp;ignotnm,amp;fi liter�quas modoad mededifti,� meanbsp;fententia difl�dereuidentur,tamen adeo mihi non fue^nbsp;runt ingrat�, utmagn� etiam uoluptati fuerint,eo quodnbsp;nonobfcuramtu�ergame beneuoknti� fignificatio?nbsp;nemhabent.Nonenim dubito.quinfingulacietgamenbsp;amoreaddu�us,mecum de comunibus ftudijs luderenbsp;ooluerismeqg cnimdiirimulas,eoteiftafcnpfiire,otmenbsp;ad earn rationem,quam probo,magis ornandam excinbsp;tares. Vtinam uero Pice tarn facikid poffim, qu�m facinbsp;leer3tSocratiGlauconisorationem,quiiufticiam uitunbsp;perauerat, refellere. Sed hoc noftrum certameniniquenbsp;comparatum eft.Etenim cum eloquenria fummis clos�nbsp;qu�ti� uitibus abs te accufetur, patronus ei dandus erat,nbsp;non inferior eloquentia accufatore.Ego autem amp; copianbsp;ornamentis orationis omnibus abs teiongefuperor.nbsp;Quare o ptarim re hanc tuam uim at^ ubcrtat� in alteranbsp;parte expetiri maluifle. Nam mihi,utfcis,bell� eft alio^nbsp;qui ��z�i/(A�f/ cumhoftibusre�orumftudior�,quiS^finbsp;hoc armotum genere quo tu uteris,non funt inftru�i,tanbsp;men acerrime pugnantodio,pertinacia,6^ malisarrhnbsp;mtn q busomnis

t�,4�wHfr* busomnisgeneris-F�osnon uelim uelautorit�renomi molaofatisnc nis tui armari,uel atmis tuis aduetfus pr�ltantilTimas arnbsp;^oc'^fMiant tes inftrui. Q.uod fi tuas copias nobifcum coniunxeris,nbsp;tilijbofies, confirmateaufimjnosbreuiteuelutCaminoducejteninbsp;Romanam, depulfis barbatis receptutos, ac fuum arti��nbsp;bus decus reddituros effe. Ego tarnen nemodo auttuasnbsp;uoluntati ,aut cauf� publicas dcfim, breuiterad a quaenbsp;fccibis refpondebo.Nam fi tantam caufam compledinbsp;Ex4gger4t tot� uellem, mukis uoluniinibus tes agenda effet.Quaenbsp;e^ufemagnia materialocupletiorexifterepoteft,dicerededinbsp;tudinem- gnitate atij utilit�re eloquenciaer'quantum in religio*nbsp;nibus ac reliquis artibuserrorum hac una ex re extite*nbsp;rir,quod dicendi exercitationes negledf atij intermiflgnbsp;funt^ Deinde quodfueritargumenrumuberiuSj^ficolnbsp;latioinflitueretuc ueteris Philofophi�,amp;huiusnupernbsp;nat�fycophantic�5quambarbariifti pro Philofophianbsp;profitentur c Arqg hgc, fi quando rurfus ocium mihi R�nbsp;pub. concedetjinftituere decreui .Nunc diluam quaedanbsp;,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;prjEcipuaargumentatuaeepiftol�,non tanquamcum

aduetfariodimicansjfed �fit/-nrtfc^af/.ueluttecumcon* fartitionbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fabulans. Cum autem in orationetuaduo fint loci prae

fitfutnnMcon cipui,namamp; abfolutam return fcienriam barbaris tri* troutrfite,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;buis,amp;: c�tendis iure eos eloquentiam afpernatos effe,

fequar tuum ordinem,ut nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;De eloqu^�

fropo�tia. liadicamantea, quam eo dicisin Philofophis non effe tequirendam,quia tantum fapienti� cum eZoquentianbsp;Confiitatiom's diflidiumfitjutconiungiutran^nefasfit- Quisnon ui*nbsp;propo�tioidb det rein materia noua attjabfurda ludere uoloiffe�'N�nbsp;furdumc�o' cum h�du�uirtutes hominis propri� Cine aefumm�,nbsp;contranatur� menteresbonasperfpicereacuidere.eas^dic�doexplinbsp;�t careamp;oftendecealqs poffe,pacadox�affers initio ora*nbsp;tionis

CONTRA BARBA. PHILOS, gj, tionis tuae, quod cumipfa natura pugnat, nefas effefa^nbsp;pienti�eloquentiamaddere. Nam ufusfapienti?plan�nbsp;nullus fuerit,nififapienterddibei'ata ati^cogitata comnbsp;municare alijs poffimus. Quod cu fine magnaquad�nbsp;copia amp; uarietate orationis fieri non queat, uirtutes Pi^�nbsp;ce quas natura maximarum utilitatum caufa copulauir,nbsp;diftrahis.AtquifapientiffimusPoetaHomerus utriu�ggnbsp;uirtutis laudem ei uiro tribuit, in quo fapientiffimi Priiinbsp;cipisexemplumptngebat. Inquit enim de Vlyffe :

lt;rsi nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;iTnui/jifi lt;/lb ep^iViS i^�xt.

At^idemPoetaNeftori tribuit ocationem mclle dul* ciorem,cuius in dicenda fentcnria fapientiam ita pr�dinbsp;catAgamemnon,utmagnopecepluresfibi confiliariosnbsp;iftius fimiles optet. Quod fi nefas eft,ut tu d�fendis,nbsp;. coniungere h�c,quid dices,eloqu�tes omnes fine mennbsp;te,fine pe�ore effe,ftultos fuiffe omnes, quoru eloquennbsp;lia laudatur c� Vlyffem, Neftorem, deinde Principes il*nbsp;los Rerumpub.qui fuo confilio,autorit�re,oratione,nbsp;maximasresgubernarunr,SoIonem,Periclem,Demasnbsp;den,Demofthenem,Ciceronem,C�farem,Oaauium�-amp; innumerabilesalios,quos, fi nulla focietaseft fapiennbsp;ti�cumeloquentia,condcmnasftultici� omnes : Gonnbsp;flat enim hosfuifleeloquentiffimoS�Q.uiddePhilofonbsp;phis ueteribus iudicandum ecit Dicemus ne hos fuiffenbsp;indo�os,quia non funtconfufe,fordide,atlt;5 inquinatenbsp;locutis�PIatqnistanta eft eloquentia,utGr�cidixerinr,nbsp;Iouem,fi uelitde rebus diuinis differere,ufurum effePlanbsp;tonis oratione. Tanta eft enim copia,tanta grauitas,tannbsp;tus fplendor uerborum 8d fententiarum, U t uerius diui*nbsp;na $ Humana uox exiftimari debeat. Ariftotelis orationbsp;amp;fi breuioc eft,tamen �ipropria amp; pura eft,�^ ira abunnbsp;mm iii �^atfuis

(�milem effeflutniniaurumuehenti,amp;interdumadco du kis cft,nihil ut pofl�t cogitari dukius. Vid c autem,^nbsp;fitiniuftum�adimerefapientiamfummis illisPrincipknbsp;bus Rerumpub. amp; do�rin�. Permc cquidem libes*nbsp;rum cft tibi,et amarc et mirari ingenia barbatorum:Sednbsp;fihocconcedipoftulasjutpr�feramusiftosfummorumnbsp;bominum ingentjSjtiullamaham ob caufam, nifi quianbsp;. fpurcelocuti funt,etiam atij etiam uidendum tibi erir,nbsp;utfententiam nonfolumabfurdam/ed pen�crudclemnbsp;Rffirehendi� auditu,uerecundetueripoffis.Acfortaffis31iquamexcunbsp;turfomadef fationcmres habctctjfifinecontumelia cloquenti�bacnbsp;�nfionis barosdcfenderes,actribuereseis fuamquandamlaud�nbsp;Ficusulinefi, diligenti�acprudenti�jinrebusinquirendisaciudicannbsp;er alia proba dis,� fatereris dcfuilTealiquid iiel ipfis uel temporibus.nbsp;biliorofitndif Quidenimmirueft,defiderari aliquidin hominibus,nbsp;cum pauciffimi fint artifices boni omnibus �tatibus,nbsp;etiam in leuioribus arribus, rant� abeft, uti hoc fummonbsp;genere parit er excellcte poffint omnes. Sed tu ita defennbsp;dis iftoSjUt eloq uentiam ipfam infeaeris,^ plane indknbsp;gnam bonis acfapientibus uiiis eftecontendas. Ita� 62nbsp;ft poftca oftendam non folum dicendi rationem barba

* ris defuiffe, fed etiam alia, qu� tu tribuis: ramen none nihildeiftogenercfcriptorum dicam, ipfiuseloquenti�nbsp;Di�uit ftcuita patfocinium fufeipiam. Tota enim oratio rua non ramnbsp;damrationem oefenfjoeftbatbarorum,qu�meloquenti�uituperatio.nbsp;PieiJn^uaPi Difputasenimeloquentiamefieaccerfitumornatumecnbsp;eus errat inde fucum,quiadhibeti folcat aut uoluptatis caufa,autetianbsp;finitione,feu ad fallendoshomines. Rhetorum diciseffementiri,citnbsp;fine eloquent cumuenire,��nefeio quibuspr�ftigrjs animos decipe^nbsp;ti�,itaq^op� re. Si non intelligunt ifti tui fcriptocfs,aliud eflenbsp;Suentiatn

quentiam, qu�m huiufmodi fucum, plan� iam detra� poniturhieue henda erit eis Philofophi� cogninojqnarn pr�cipue .....*

fibiarrogant. Non cnini perfpiciunr, eloquenaam pc* culiarem uimac uirtuteni effe,uti�ifat!S alicuius caufanbsp;dat3mhominibus:deinde non te�e�ef�niunt�quodnbsp;Diale�iciSjqualcs fecffeprofitentur iftijturpiflTiniun�nbsp;eft. Nam eloquentia non eftjUr iftifomniant,3ccerf�cusnbsp;cultus,fed eft facultas proprie ac dilucide explicandsnbsp;animorum fenfa arcg cogitationes : qua in re eriam digt;nbsp;gnitati ac ueritati feruiendum eft,u t apta amp; tcda dican^^nbsp;tur,amp; ut ampliffcentur res magn�jSi eleuentur ea quaenbsp;abijci prodeft. Ita^ utpi�oris finis cft,uereac proprienbsp;imitaricorpora,quodquamdifFiciIefitconfequi,n�eftnbsp;obfcurumexpcrienti. Neqg ars tantum, fed eriam ma#nbsp;gnacolorumuatietasatquediftindioad id requiritur.nbsp;ltaRhetotis,fiuettauoc3timauis,eloquenti� finis eft,nbsp;�pfasanimicogitationes quafi pingete ��repr�fentarenbsp;proprioamp;perfpicuofermonisgeneretquain re�u ela�nbsp;borabit,magna ei uarietate quafi colorum, uerborum,nbsp;rententiarum,amp; figurarum, deniqg etiam arte quadamnbsp;opuserit,ut egoquidemftatuo,multo majore qu�mnbsp;confummati amp; perfe�i pi�oris ars efle poteft ulla .To�nbsp;taigiturnobis de definitione controuerfiaeft,quid fitnbsp;eloquentia,autcertedefine,quem ad ufumhominibusnbsp;eloquentia conceffa fit. Hacdere,utomitt�eaqu�funtnbsp;apudRhetores, c�munem fenfumconfulito,autcettenbsp;Philofophorum Principes,PIatonem amp; Ariftotelem,nbsp;quorum alter in Ph�drojfapientecSicopiofedifputar,nbsp;quid fit eloquctia, K neceffaria fit ad diuinas Si bunbsp;manas tes explicandas. Quanqu� haud fcio an barbarinbsp;iftiii�iocHmquid�ind�nt Piatoui intet Pbilofophos.nbsp;Sed^ri^

Scd Ariftoteks in Rhetoricis eadem fcribit. Dd�niunc igitiir eloqucntiamhi PhilofophorumPrincipes,uininbsp;effe diuinitus hominum gcncri c�ceflam,ut de magnisnbsp;�i. ncceffarijs rebus,d e rcligionibus, d e reru coeleftiumnbsp;at� aliai:uninatuca,deiuteaciuftida,deomn( uirtunsnbsp;officio,proprie amp;: perfpicoe docere alij alios poffinr.nbsp;Nee finecaufadi�� eft, homines anteadifperfosacuas�nbsp;gabundos in agris,eloquentia congregatos effe, ciuita*nbsp;tes condit3s,iura,religiones, l�gitimas nuptias ,amp; caetenbsp;rafocietatishuman�uinculaconftituta effe.H�cenimnbsp;profe�o tenentnr oratione in ciuitatibus.Hanc uim dknbsp;uinam,t�neceffariam humano generi,nihilputemusnbsp;effe,nifi ludumac pr�ftigias, quemadmodum feribis inbsp;Egouetonondubitoingratitudinis att^itnpietatisac^nbsp;eufareomnes, qui eloquenti� benefician� agnofeunt.quot;nbsp;At^illi ipfi Philofophi,quorum fequoc autorit�rem�nbsp;admonent in obfcuris amp; grauibus caufis explicandisnbsp;opus effe,non folum prudentia magna, qu� res bonasnbsp;ai peruidetjfedetiamuiaquadam amp;rationedocendi,6inbsp;eloqutntiam gcnerefermonis,quod tes de quibusdicimus plane ex��nbsp;pertinentes, ponereamp;fubijcereoculis hominum poffjt. Ita^ duasnbsp;Dialc�icacr artes conftitucruntinterfecogn�tas,DiaIe�icenacRbenbsp;iRhetorica.i� toricen:quarum altera docendiuiammonftret,alt�r�nbsp;fiheeartesne^ docear,quouerborumgenereresexponend�fint-G��*nbsp;telfaritfunt, aut�n�uideth�cinterfenaturaconiun�aeffcfnbsp;Efi igitur e�o enim,fidereligionib�sdocendifunthomines,fi��j�'�nbsp;quentia necef dicijs res obfcurae 62 intricat� iudici demonftranda?,nbsp;fir��nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;num h�cfierijprim� fine uiadocendi,dcindefincma*

gnacopia,uarietare,acluminibusorationis exiftimasf Occupatio: Erras,fidoceripoffehominescredis hoc genere difpu^nbsp;At tarbari tandi,quo iftibatbat�nfcholisutuntuijqHod n�fol�nbsp;�opulus,

CONTRA BARB. PHILOS. g/j

p�pulnsjedneipfiquideminitia�,utita dicam,inter nonfuntntui

� nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;- -nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;�nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;----- ti.Hic contrit

contendit bar barorumfer�nbsp;moneminutianbsp;lemeffe ad donbsp;cendos homi�nbsp;neS.Atqibitc

� .jz*. *1 v�twv.iAi aiJlllctLI J ut nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;3

fefe intclligunt-Etenim non folun) genus uctborum no uum eft,amp;ignot� populo^fed it� confufa funt omnia,nbsp;ut uelur in labyrintno nc^ initia,neque exitus return denbsp;prehendi poffint* Et fubinde fingunt noua'ac ptodi#nbsp;giofa fomnia,amp; uerborum portenta, quibuseures nul#nbsp;l� fubfintjintelligi nihil poteft. Falfum enim eil ut Phi^nbsp;lofophi dicunt axaTCc��TrTof/. Itaqg f�pe cum inter fe rionbsp;xantur,uiderelicct ipfiffimam imaginem illiusiudicrj� t�atio ovvi^nbsp;de quo eft prouetbium : t�va-Koi^ta lt;Avlt;TKu)tplt;^ iKefvito.nbsp;Etqooniamqu�dampi�ur�,at�eloquenti�fimilitunbsp;doeftjUtenim pi�uraimitatur corpora,ita otatiopins�nbsp;git ac teddit animi fententias,libenter ab illa arte mutuanbsp;murexempla. Q.u�fote,numeiufmodipi�uram prp#nbsp;barepoffiSjin qua form�confuf�acmonftrof� nihil cernbsp;tifignificantaut oftenduntfpe�atori? Talern tabulamnbsp;quis poftet �quo animo afpicerefSimillimumautemnbsp;efthuic pidur�,genus dicendi in batbaris. Sed utillius -inteUigitimnbsp;monftrof�pi�ur� nullus eftufuSjita ha�c obfeura otasnbsp;tiOjqu�mhabetutilitateminRepub.indocendishominbsp;nibuSjinregendisSdexplicandis religionibus,iniudi3=nbsp;cqs exercendis, deniqg in hac tota uita publice ac priua#nbsp;timgubernandacQuareconftituamus idquodres eft,nbsp;elocutionem non eflTe inanem cultum, fed neceftariumnbsp;ad caufas omnis generis uere ac proptic explicandas.�nbsp;AcRheroris effe,n�uttudicis,Iudereacmentiri,feddenbsp;maximis rebus uere docerehomines,qui etfi interdumnbsp;in difFicilibus caufis,figura aliquautuntur,amp; utruo utarnbsp;uerbojdecipiuntaudiroresjid non minus ad offidatnnbsp;eius uiri perrinet,quf domi Refpub. gubernat, adnbsp;Impetatorem petti�� arte hoftes drcumuenire.Huncnbsp;-nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nn enim

tPISTOL� HBR�IOIAI

enimuirum,qoi de bonis acneccffarijs rebus rede, dilq cide.amp;ciini dignicatequadam docci homines,Orato*nbsp;rem nos uocamus.'quem tu Philofophum uelisuocari,nbsp;A ie�nitione nondumfattsinteUigo. EquidemPhilofophumuoconbsp;fhilofopbi,^ eum airum,quicum res bonasnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;utiles hu ma no gene

etff�riafit-

A profr�ione

Shm feripto Tmt,quoiPifinbsp;eut uocat Phinbsp;bfophos.

hdidicirac tener,dodrinam ex fchola at^ umbra ad ufum amp; FLempnb- cransferr,d�cet homines aut de natunbsp;ra rerum,autde teligionibus,aut deregendis ciuitati^nbsp;bus. Deinde ut maximeOratorem tantum reqeiasinnbsp;forum,ramen eas Philofophia? partes illiquos tu defennbsp;djs,fufceperunt,qu�fineeloquentialumenhaberenulnbsp;lumpoiTunt.Primumenim amp;fi noneft una orationisnbsp;forma, tarnen (lanimor�noftrorum cogitationes alijsnbsp;communicareuoluerimusjutendum eriteertoquodamnbsp;genere fermonis,quod uerbis notis amp; re�e lundis inte^nbsp;greatijordineresjdequibusdicimus.exponat.ldcoinnbsp;mune efledebet in omni orationis forma.Nam etiam ilnbsp;l�arres qu� propemodum uideri mut� poflunt, Aritlinbsp;metica � Geometria,tarnen non poffuntpercipi,nifinbsp;proprijs uetbis,8^ uia acrationequadam ttadantur.Casnbsp;tet� uero partes,Phyfic�,Ethic�,amp;Theologicaematelt;�nbsp;ti�jCruiat^ illuftrarifine eloquentiadefine ijsartibus,nbsp;quas eloquentia continet,nullo modo poffunt. Portonbsp;t�i illi Magiftri,Thomas,Scotus, promittunt nobis p^*^nbsp;fediffimam dodrinam de rcligione,de^ o mnibus u/t�nbsp;officiis,quid pr�ftent,poftea dicam,n�ctantudegf��^nbsp;re orationis difputo. Quid autem poteft fingi ftulnus,*?nbsp;quod fine eloquentia Ecdefiar� Dodoresacuicf ducesnbsp;perhiberiuolunt,acneqnid� quid fentiant,oftenaetenbsp;poffunt fin fingulis artibusqu�d� propria mot artincanbsp;uocabiiU � �uace Philofopbisac TbeologJs etiamfuanbsp;qu�dara

qo�dam uocabula ut archite�is acpiflotibusconccd� �quutn eft.Sed ititecitn reliquus fcrmo conftareufitarisnbsp;ac noris uerbis debcr.oportet amp; in iungcndj's ocrbis iminbsp;tari confuerudinem. H�c non fiuntapudiftos .Deindenbsp;non folum habenr errara Grammatica, fed neeg (enten*nbsp;tiasabfoluunt,nc^ iudiciumjneqg ordinem inexplicannbsp;doadhibenc. Pofteaamiflaloquendi diligentia,rerumnbsp;etiam indicium amifetunt. Finxerunt enim ima cu monnbsp;ftro�s uocabulis inexplicabilia fomnia, quibus uniuer�:nbsp;famPhilofopiiiamacTheoIogi�qbrucrunt;ita iniftonbsp;turn dodrina uerefunt,ut Gtfci dicunc,wai7lt;� (ilct k�u^,nbsp;Quarc n� folum popiilus.fed neipfi quidem.quodcftnbsp;uelmaximeridiculum,fuasdifputationcsinteUig�t,acnbsp;foloecizant, n� ut Anacharfis Athenis, ut tu dicis,fed innbsp;fuis fcholis. Venio nunc ad aceruu fimilirudin� tuar�,nbsp;qu�detrahuntPbiIofophi�,nonutturariocinaris,elo*nbsp;quentiam,hoc eft,uerfi colotem orationis,fed ineptumnbsp;ornat�. Virgin� n� decet fucus, ac nee monftrofa faciesnbsp;decet.Quidaut�monftrofiuseft batbarot� orarionct'nbsp;Nam ea oratio qu? cftoptima, natiuus fententi� colornbsp;�ft. Aliena, confufa, �L perturbata oratio �d�form�t amp;nbsp;corr�pit fententias, acne efFingit quid� �quod debebatnbsp;�fleorationisoffici�propri�.Sedfermon�,inquis,nonnbsp;afpernor,ornat� no requiro,utin matrona,fimpliccculnbsp;tu probamus. Ne Cicero quid� plus tequitit � Philofo#nbsp;phis,^ pur� fermon�, apteac dilucideres exp�icantem.nbsp;Sed h�c facultas hoc modo dic�di, amp; pr�cipua eloquennbsp;ti�pars eft,��abarteplurim�fumir;Requiritenimfumnbsp;mamprudentiam in rebus inueftigandisatcy collocannbsp;dis jcopiam uetbor�ampliffim�,iudici� acerripi� innbsp;deledu. Nam eu due fint ptopemod� orationis form?,nbsp;nn � tcnuiot

Retorquet fi ��um de Amnbsp;chdrfi�nbsp;IlL

Diluit/�m�ii tudinef,exdenbsp;finitioe fupriinbsp;tra�kita,�texnbsp;deferiptioegenbsp;nerumdiceit�nbsp;di- Contenditnbsp;aut� eloquentnbsp;tiatn etitm innbsp;�mplici genenbsp;reoratioise�fnbsp;fe,quiaidqt(onbsp;que magna arnbsp;teconjatt

tenu�oraltera,alfecagrandior,non ita muItumpoRe� riordiff�milis eft priori, nifiquodfigurisluditfrequen*nbsp;tius,6^ amplificationes crebrius adhibet. Ita^ prioremnbsp;f�rmam,qu�uerccundioreft,difputarionibus putantnbsp;accommodariorem efle,ctfi in tanta rer�uarietate,mulnbsp;ta in Philofophia incidunt,de quibus etiam grandiorenbsp;quodam fono dicendum eft,ut propius afpici returnnbsp;magnitudo poffit.Itacj Ariftotdesamp; Cicero in dif*nbsp;putationibns priore genere utantur,tarnen interdumnbsp;affumunt etiam alteram formam,qua quidem Platonbsp;ubilt;5 propemodum utitur. Porto fi Philofophiar etiamnbsp;priorem illamformamdetrahes,plan�mutamteddidenbsp;tis. Quid enim explicate poterit, fine proprio quidemnbsp;amp; perfpicuo genere orationis uteturc'Neqg uero quif*nbsp;quam fineoptimado�rina, fine acerrimoftudio, finenbsp;longaexercitatione,illud ipfum genus,quod indo�inbsp;Exlt;/gger4t omnibus in manu effe falfo putant,confequi poteft.Pi*nbsp;�ifficultat�ils ftoremmemininoftr��tatis Apellen,cum mihi cupi*nbsp;Hut deaudienticommemoraretamp;adolefcenti� ftudia,82nbsp;oratio quemfibipofteafcopum arris propofuiffet,quo quadnbsp;�jw,�5Crcc= diredam manum haberet,dicere,fe adolefcentem in pinbsp;ro tribuit Phi �ur-i mirificam quandam ac pen� prodigiofam uarietanbsp;tofophif. teni amaffegeftuum atij ornamentorum omnis gene*nbsp;ris,Nuncfenefc�ntem,confulerenaturam,{n hancin*nbsp;tueri,ut earn quamproxime S^proprijffime exprima*nbsp;retjnequefequodcupereGairequijquiahacptopriff^�nbsp;tenihil difficilius fit. Ne^ uero facilius eftnegocia uecfnbsp;bis proprijs, qu�mnaturam coloribuspingere. iwqucnbsp;Horatiusfignificatquantum h�c reshabeatdifticultannbsp;riSjCumitaiubetfcribere:nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ucfibiquiuis

Atlt;5Cgoitaftatuo,magnos Oratores quiRefpublicas gubernauerunt.quosaccepimuspr�metientesdicend�nbsp;pericula,incredibili quodam metu ad dicendum accef#nbsp;fiffe,nondec�terisornamentis�fed dehac propria re-�nbsp;tumexplicationefollicitosfuiffe,quamexperiebantucnbsp;cffe difficilimam. Peridem aiunt,cuiustantafuitelo#nbsp;qiientia,uttonareac fulminaredidusfit,cum afccnditnbsp;inconcionem,prccarifolitum,nequodfibiuerbtfmnbsp;cideret.quod cauf�obeffcr. S�pe etiam Cicero fignifi*nbsp;catfecum timor� fummo ad dicendum accedere, cuiusnbsp;rei uel hocargumentueffe poteft,quod aliquando iranbsp;l�tatus eftjiudicq die prorogato,quo eidecaufadilfictnbsp;li dicendum erat, utferuum id tenunciantem,libcrtatenbsp;donauerit. Vidi ipfe homines eloquentiflimos,natunbsp;gtandes,c� dicere iuffi effent, toto corpore perhorrefcenbsp;re.Atquadereangiputemus homines peritiffimosc�ni�nbsp;de flofculis orationis, aut accerfito cultu, ut tu iudicas cnbsp;Imo uerode propria return explicatione follicici funr,nbsp;nequid excidatquod dicirefert, ne quid alieno loco dinbsp;catur,neincurrant in uerba, qu� officiant aut cauf� autnbsp;ipforumexiftimationi. Denitj innumerabilia'peticulanbsp;l'unt. Hoc minimi negocijeft hominibus copiofis atqg .nbsp;exetcitatiSjinfignesaliquas figurasaddere- Pr�cipuusnbsp;ornatus eft ipfa return propria explicatio, ut in pi�urisnbsp;iuftacorporumlineamenta.Ettamenfepemagnitudo �nbsp;rer�poftulat,aliquiduelattolli uel abrjci,quod etiamnbsp;facercnaturacogittuos illos barbaros. Vides enim in *nbsp;illorumfcriptisamp;ifermonecrebrasamplificationcsjfednbsp;Dij boni,quam infulfas. Quanto uetiora 82 aptiora di*nbsp;nn iij �rent

tj� EP�jrOLA HERMOtAt lt;efent,fi ftudium hoc non effcntaf�ernatii Dcmus �giVnbsp;tar Philofophis uetecundam otarionisformam,motfnbsp;do ut tes dilucide uerbis notiSjte�e iun�is, ordine dif�nbsp;ttibutiSjintcgre expIicet.Bencokrcmulicrcnj aitPIau��nbsp;tus,qu� nih� olct. Tabs oratio etiam dele�at fana in*nbsp;genia,d^nonfoluni infcholis ac difputationibus lau*nbsp;dem habet,fed etiam in foto multi hac una forma con*nbsp;tenti fuerunt*

�is-ttv^� nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Kfyi�S *^71^ 5 vefiVlivSO^

lin.

_ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;J- w� - �-� � � ---------------.WW,,� J V1.WIX4 iiO

viltat arguf inquis,Philofophifcruireuoluptati.VtinamPiceadeo mentu�euo�nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;......

hptatt.

Tribuit enimei propriet�rem,amp;fuauitatcm. Hasuirtu* tes confequi Philofophum, fi uelit intelligi, oportet.nbsp;Quantum autem, � Dij abfunt ab illo Homerico Me*nbsp;nelao ueftri barbari, qui cum ea dere, quam fufcipiunr,nbsp;uixunquamquidquamdicanr,quodfaciat7ifcf V�',nbsp;tarnen plerun�g extra caufamfuntloquaciffimi,Si:ine*nbsp;ptiatum pleni. At Cicero exprefl�t nobis formam illiusnbsp;proprijOratorisac hiytus dicentis, in libellis denatu*nbsp;ta Dcorum,amp; alqs Philofophicis difputationibus. Ex*nbsp;preffitamp;earn multis in locis Ariftoteles, Verum n� eft,nbsp;contemnerent Theologi tui uofuptates c�teras, ut ora*nbsp;tionis mundiciem afpernantur. Quanquam autem nulnbsp;lauoluprashomine liberalitct inftituto dignior eft,lt;?nbsp;h�c,nulla eft enim harmonia dulcior ac uatur� homi*nbsp;nis conuenientior,qu�m oratio return bonarum plenanbsp;amp;compofitione concinna,tarnen hic non difputo, or�nbsp;natu uoluptatiSjfed neceff�tatis caufa adhibend� eflf,nbsp;Nonenim doceii de magnis tebus homines poffunc,nbsp;nif�

nifiamp;grnas fcrmonis purum, s: uiaquxdamjSJratio exphcandi,52c�tcra que in artibus traduntur, adhibeannbsp;tur. Quod ucro addis,Baccbanalia in Veft�facrisnbsp;rePhilofophosdoqucnti�ftudiofos,dicamfimplicitcr Dttoconfi*�nbsp;quod fentio,ftomachum mihimouir.Q.u�eniinuolt;� meliofits j�i�nbsp;luptas eft,contumdiofum effe,cum in ipfam doquenis |itn4in�i�nbsp;tiam.tumuero in Philofophiae Principes rNum Plato,nbsp;AriftotdeSjCicerOjUidenturtibiBacchanaliaagerCjid^nbsp;infacrisV^eft�fnum uidentur tibicines,quia non funcnbsp;fpurcelocutifEtquidcmPIato longe omnesuincir, tunbsp;Gr�cos,tum Latinos Oratores, copia Si fplendoreotanbsp;tionis. Scytha quidam cum apud Gr�cos Muficum au#nbsp;diretfuauiflimecanentem,inquic, malle feaudire binanbsp;nientem equum. Satis hic quidem Scpthice,fed bis Scjrnbsp;chicumfuetit,nihilaff�ci fuauitate orationis fummorunbsp;aiitorum, qui Philofophiam nobis peperer�t. Tu ueronbsp;Ctiam furereeos dicis. Non fatis attendis Pice quam fu#

uituperes, minime ea fide ac fimplicitate caufam agis eiat dicenJo� tuam,qu�Philofopbis tribui poftulas. Quorfum enini eu propter eSnbsp;pertinent tam multae fimilitudines tuf,undi^ colle�� caufam Oratanbsp;qa�nonfolumext�nuanteloquenti�dignitatem,fed resanteauititnbsp;plan�iubentndut peftem fogete,nifi ut fucumleftori perarit�nbsp;faciant,ne eloquenti� dignitatem afpicere poffit �: Qu�nbsp;fote,utrum h�cRhetorica funt an SophifticacCertednbsp;uiroPhilofophononaptedicuntut. Quid enimfaciesnbsp;nbsp;nbsp;Vh

TheoIogisfacundioribus,Paulo,�afilio,Hieronymor Conclude Numhiquo^BacchanaliaaguntfSeddefinohasfimi lutionem|�minbsp;litudines tuas excutete,fnquibus hoccommune errat� l�tudinumuninbsp;cft,quod elocutionem iudicas cfle delicias quafdam, cum generali

non ad utilitatem ac neccfl�tatem comparataSjnos c�i� traornatumpr�cipnumeffe,propriam lerum expofi�nbsp;tionem.Ettamcn in tanta rerum uarfetate,multa effe,nbsp;qnibusconfpicieor�magnitudo poffit,nitor quidamnbsp;adhibendus fit,in quo etiam neccffitatem fequimur.nbsp;Scruimus cnim dignitati Qi magnitudini tetum.Nei^nbsp;ego cum otnatum laudo, illa otationis flagitia ptobo,nbsp;qu�tucomm�moras,cum de affe�atis Icnocinijsdei�nbsp;clamitas.qualia reprehendunt in y�puleio,qui nihil pronbsp;priedicitjfed habet perp�tuas pcriphrafes��metaphofnbsp;rastld^peccatPhilofophus. Nee mukofecus barbarinbsp;ueftriRhetoricantur. Quanto prudentiusRhetores einnbsp;quibustu otationis delicias in crimen uocas, cum nullinbsp;magisafpernenturambitiofum amp; inanem cultum, nulnbsp;li dicant caftius qu�m hi, qui ad re�e dieendum hisnbsp;fxercitationibus afluefa�i funt. Ac uelut in rofis cans'nbsp;dor,itainorationePhiIofophifimplicitasqu�damins=nbsp;fitnatiua.Etut purpure� rof�,Veneris fanguine cotvnbsp;fperfaedicuntur,ita ornamentafintnon prodigiofa,fednbsp;iienufta ac fuauia, qualia funt in Ciceronis difputationinbsp;buSjf�pe etiam in Ariftotelicis,ot uere poflis dicere, Vcnbsp;neris fanguine, aut certe Ambrofia confperfas effe. Sednbsp;magnis exeplis barbariemmetis. Cultusdeeft,inquis,nbsp;in facris literis � Verum longe diffimilis eft oratio in tuisnbsp;barbaris, qui plan� nouum fermonis genus condid^nbsp;lunt.Prophetaeinfualinguanonloquunturuitiofc^nbsp;uoluerunt intelligi,quidam etiam fatis ornati funr.D^^�nbsp;oidisenimtarm�utiniftalinguauereAtticumc^'^POnbsp;ftoli uetbis bonis utuntur. Paulus uero etiam adhibetnbsp;indifputando artem amp;qu�damornamenra.Deindenbsp;curdiuinitos additutn eft Euangelio don� lingnar�j�nbsp;eloquentia

tloquentia inutilis eft ad res facras amp; magnas exponen das $� Quid enim aliud eft donumlinguarum quam elonbsp;quentiajhoceft,facultas plan� ��copiofe resobfcurasnbsp;explicandi fquot; At^ hic accufandi erant tui Magiftti, quodnbsp;c�lcftcdonum non confcruauerunt,quod linguarumnbsp;ftudia.qu�anteainEcclefia colebantut,nouo dodtifnbsp;h� genere oppreffetunt. Pythagoram etiam allegas,nbsp;qui myfteria texetit inuolucris. Fortaffis ill: expediebatnbsp;legere quafdam fententias,quas docebat contra publigt;nbsp;cas perfuafiones. Nos ueto nonloquimur de archanis,nbsp;qu� pro tempore occultanda funt,fcd de illis qu� elfernbsp;ti atque extare oportet, qu� pars multo maxima eft innbsp;dodrinis. Deindeamp;fymbolaamp;apologosconditosinnbsp;terpcetor,non hocconfilio ut pr�cepta icgerent, fed utnbsp;cffentuclutmotumpidur�,utiles ad excitandosanisnbsp;mos ad admirationem : Natura enim amp;amamus amp; adnbsp;miramur piduras.Sed pr�dicatAriftoteles fua fcripta,nbsp;etfi extarent,tarnen non extare.llle uero non hocfcnfit,nbsp;fedeinduftriatcnebrasofFudiffe ledoribus :Nample#nbsp;tii�libri ualde petfpicui funt.Duas enim res adhiber,nbsp;qu� petfpicuitatem inprimis elficiunt,methodumuifnbsp;delicet,amp; genus orationis proprium.Nec uero methosnbsp;dum tanta diligentia fecuturus erat,ft de induftria resnbsp;obicurareuoluiffet. Verum uidit fua fcripta non effeinisnbsp;telleduros,nifi qui liberaliter inftituti effent � Eius iudi�nbsp;ctjmult�funtcauf�. Deterrebatigitur �fuis fcriptishonbsp;minesineptos,quiimparati ad eairtumpebant,quo innbsp;genere non leuiter peccauerunt etiam barbari tui,quinbsp;nulla inftrudiliberalidodrinaprofitcnturfeAriftotelisnbsp;interpr�t�s effe.Poftremo etiamfi Ariftoteles interd urnnbsp;onericedenSjUt fit,nonfans commoratur inaliquarenbsp;y , .nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, 00 cxplicanda

explicandajHon femper quid q uifq? ajtifex effeccrit/ed quid requiraturfpcdandum eft. Quisautcmeftle�or,nbsp;quinonoptetubii^ fummain efleperfpicuitatem�Po*nbsp;X. ftremo etiam Philofophar�ncipis :Vocabula nonnatunbsp;mittit argu^ raconftant,aiSjfed homiimmaibitno,licuitigituteisnbsp;mentudeori^ condere nouum lernionis genus.Quid audio?Sihocnbsp;gins fermoni� femperlicer,quomodo contrahent interfe homines

quomodo docerealij alios poteruntrSed omitto h�c,^ Secunda pars qu�leuiorafuncqu�mutdiluercopusfit. Venio ad altenbsp;controuer/t^, rani partem tu� difputationis, inqua arrogas barbarisnbsp;inqnamagna ret�fcientiam,aiquidemeloquentibusdetrahis�Cumnbsp;exparte rerii autcm de eloquentia refponderim, non quantum m.vnbsp;fdentitm dcf gnitudo rei poftulat, fed quantum uel potui,uel Epiftonbsp;trahitbarba* l�modus paticbatur,dealterocti3mbreuiusdicam,52nbsp;fi h�c difputatio multo maior acdilFicilior eft de totonbsp;generedodrinaz in iftis tuis autoribus. Atij initio Lucrenbsp;Xf. tiumamp;Scotumcommittis.Eftauteminiquumcumdcnbsp;Reprebe^it generedicendicontrouerfia fit,materiasconferre. Nefjnbsp;foi�ioff�L� enimadeoamensfum,utinanemloqiiacitatemplurisnbsp;fret^etScoti, faciam,quamfapientiam.Vetuhocdefendo,eloquentnbsp;tiam ad res magnas patefaciendas neceffariam cffe-De*nbsp;inde cur noopponisScotoThcologumaliquemjUidc'�nbsp;licet Hieronymumr�Vter de Ecclefia merittis uidcturc�nbsp;IftenecuiuseloquentialumenattulitfacrislibriSj�ipI^nbsp;raque dogmata diligenter cxplicauit fan uero Scows�nbsp;qui cum nullum dogmailluftrarit,nugaciflimasnbsp;rationes inEcclefiam inuexitf Deinde facis inciuilif^cnbsp;Pice,quod barbaris ita arrogas rerumfcientiam,�fPf�nbsp;ftantiffimis ingcnqs Gr�cis �i Latinis detrahas : qua mnbsp;rec�modeftiamdefidcrodign�Philofopho^umuetonbsp;�tiam prudentiam. Vitugetas quidquid eft dtfertorujnbsp;Poetas,

Poefas,Orarorcs,amp; Hiftoricos. Hos dicis omncs am^ inficLt�o gtiA pkxoseffeeldqucnnamfinefapicnna,c�quidemhoc ref}gt;odetadrenbsp;ad caufam tuani nihil pertincret.-Potcras cnim tms rcr� cnminaticn�,nbsp;fcientiam,finchor�contumdia tribuere. Sed fiefolent qu�detrahe�nbsp;Rhcroricari,qijicloqu�nti�f�udia uituperant. Obfecto bat fapienti�nbsp;re.nihil putas cflcfapienti�in Homero,VergiIio,in De Oratoribusetnbsp;niofth�ne,Ciccrone,inHerodoto,L�uio,amp;c�tcns,qui pmilibus,nbsp;hosinfciibendo imitati fontfAnnon uidentor hitfbi

ueriusPhilofopharijCu uclnaturamierum fapientifl�# l�if defcnbunt,uel fummo confilio pinguntimaginesnbsp;omnium rerom.qu� ucl in priuatajuel in publica uita acnbsp;cidere poffunt^cumpr�ccpraamp;exemplauit� acmogt;nbsp;rum utiliflima proponunr,qu�m barbari tui,cum rixannbsp;tufjUtrum pattes l�mul fumpt� diftinguanturrealiternbsp;�toroj�dhoc genus infinitai^non enim libet recitare.nbsp;Quid quod Oratores maximum ufum return afferuntnbsp;ad feribendum,qui iudicia exercer atqueacuit. Quas�nbsp;re Philofophiam apte ad ufum amp;:ad communemuknbsp;tamtransferunt. TuiPhilofophiin umbra ne quidemnbsp;uimpr�ceptorum,dequibusrixantur,intelIigunr.Sednbsp;longum effet delaudibuseloquentium feriptorum di*nbsp;�ete, amp;non eft neceffarium.Facile enim iudicari po^nbsp;reft,abundare eos rebusoptimis amp;ad uitam neceffa*nbsp;rij^,acfumptisexmediaPhilofophia.Redeo igituradnbsp;barbaros,quibus equidem nondetrahoinuniuerfumnbsp;rerum cognitionem. Ac minime uituperandos cen�!nbsp;feo Medicos^quorumars exerceri fine magna eloquen-#nbsp;tia poreft,tametfi doceri �difertis f�liciusquear. De^*nbsp;inde fontes funt apud Gr�cos, nec opinor� pofte*nbsp;rioribus uinci Hippocratem amp; Galenum,autacumi*nbsp;ne in inueniendo, aut diligentia in inquirendo, aocnbsp;no n tattone

lt; radone�iproprietateinexpIicando.SednondifpuMS proprie de Medici's. Ariftotelicos 8� Theologos defen*nbsp;XIIL disjhos babes in delictis,hoiufapienciaadmira�s.Neqfnbsp;Conce�iot ega eosintotiidodringlaudefpolio,ftudiumeti�etuanbsp;luntat�laudand�cenfeo. Videntur enimPhilofophijnbsp;ftudia,qu�mukis feculis conticuerant,rurfusexcitarenbsp;uoluiffe. Sed fi ita complederis eos, ut inchoata ftudianbsp;XI in. abfoluiffeexiftimes,longefalleris.Mihiuero magna exnbsp;Corre�toqu^e partePhilofophiam corrupilTeuidentur,id^ ob bancnbsp;detrahit reru caufam pr�cipue,quod bas dicendi exercitationes ne*nbsp;fcientiam bar glexeiunt. Itaqg nonfolumgenus fermonis,amp;uniuerfgnbsp;bariSfGrcaus dodringformam (eftenimconfufiffima) reprebendo,nbsp;famejftdocet fed etiam magna ex parte res defidero meliores. Namnbsp;^�odneglexe cum 8�genusfermonis non intenigerent,amp;artes nonnbsp;Tint eloquent transferrent ad ufumaliquemjudiciolapfi, multas ab*nbsp;�e�udia, furdasopinionesgenuerunt,quibusfer�uniuerfam Ac�nbsp;ftotelisPbilofopbiam penitus obruerunt.ld^ teftan*nbsp;tur moles commentariorum,qui magna ex parte con*nbsp;fumuntucin illis fomnijs,denaturac�muni, de heccei*nbsp;tatibuSjde diftindionibus,de primis amp; fecundis inten*nbsp;tionibusjdeinftantibusjamp;fimilibusdeliramentis. Ve*nbsp;tusuerficulus eft, Toi �icpihovvfx hh njovanbsp;Sed b�ccum fcr� fint commenticia,non folum nihilnbsp;afFeruntutilitatiSjfed notent etiam, non folunijquia innbsp;bis dicendis temporis iaduia faciendaeft,fed eti�qu�^nbsp;iudicia deprauantur. Quanto fatius erat pr�cepta fin��nbsp;pliciter proponere, S�oftcndere, quem uel iniudican*nbsp;d3natura,uelinnegocrjs,ue}inmoribus,S^ commun�nbsp;uitaufum babeantjquomodo eatranftulennt ufumnbsp;magniarrifices,quid hicPoeta;gt;quid Oratores,quidnbsp;alij magni uififumpferint? Quant�flagiiij eftjquod ill�nbsp;Jnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nug�

nngae etiam ftudia Mathematum extinxcrunrc� Nofti cnimfcholarummorem.Prastccea uix umbra Mathe*nbsp;matum eft in barbarorum fcriptis: Omnia enim pla*nbsp;niora atcj ill u ftriora funt apud Grgcos- Ita^ excellentesnbsp;noftra �tateMathematicLGr�cedifcendumfibiputa�'nbsp;ueruntjUtgermanam Ptolem�ifententiam, deinde ucnbsp;Gr�cos interpr�tes in hoc genere confulere poffenr.nbsp;Pr�clare inquit Plato de Mathematum po�oribusja*nbsp;cileeasartes percipipofle,fiDodorcontingatidoncus.

tiH ^'tos v^�jlt;��T(gt;.Negarquen!s quamidoneumfore addocendum,nifi Deum aliqucnbsp;ducem habear,hoc eft,nifi rationem amp;i Lift am docendinbsp;uiam teneat,8i explicate apte,qu�fentiat,poffit.Scd innbsp;barbaror� fcriptis ira perturbata confufa funt omnia,nbsp;uthuncdudem eisdefuiffeappareat.Quaregratulemucnbsp;noftr��tati,qua quidam amp;Gra�cisliterisamp;eloquenti3nbsp;inftru�ijcum reliquam Pfiilofophiam,tum etiam hancnbsp;partem repurgareattj inft.-urate c�perunt- Miror au?nbsp;tem,curTheoIogistuistantam Philofophi�fcientiamnbsp;tribuas.cum �Mathematis.qu�efthauddubie pr�ci*nbsp;puaPhilofophi�parSjUaldenudiat�inopes fint,quosnbsp;quid� tu mihi producis,homines religiofos,fatisThra#nbsp;fonicedefepr�dicantes : Viximuscelebres, amp; uiuemusnbsp;non in fcholis Gcammacicor�,ubi de Niobes ftlijs difpunbsp;tant.fedincoronis Philofophorum,ubi humanaromnbsp;�idiuinarum rerum rationes qu�runtur. Vixerintfan�nbsp;c�l�br�s. Non enim inuideo. lllud autcm optarim,denbsp;Niobes filijs eos nugatos efle potius, qu�m ifto modonbsp;lufiffein Ecclefiaftica do(9:t�in3,qui cum facrarum literalnbsp;rum fernionem nonincelligerenr,cum nullamhabe^nbsp;rent antiquitatis noticiam, cum iudiciiinopia ueteresnbsp;on iii controuec

contrpoerfias acfcntent�as non te�eacciperent,mulras fparfetuntin Ecclcfiaimpias amp; pcrnidofas opiniones.nbsp;Qu�mfuntincpti cuinterprctantur Prophetasamp;Pau��nbsp;lumjquainreinprimisridiculum cft,homines Diale*nbsp;dicos^qiii^inuna ilia arte confenuiffcnt,nufquam uilt;�nbsp;dere,td quod eracDiale�id,quid proponac Dauid aucnbsp;Paulus,qu� fint initia argumentorum,quiexitus.Talesnbsp;interpr�tes in facrisliterisuerefunt S^oi AtvgWjUtuulgonbsp;dicunr. Itaqp c�fermonem non affequerentur, nouamnbsp;quandam Theologiam architc�ati font. Centones fcrinbsp;pfernnt,quorum magna pars confuta eft ex difputatio*nbsp;nibus puerilibus,qu�ag(tantur in ipforum Diale�ica.nbsp;Tanta uis eft confuetndinis, ut puerile ftudium nefenesnbsp;quidem deponcre poffint. Deindeaffuunt pauca qu�*nbsp;dam dogmataEcdefiaftica, qu� non reprehendo. Sednbsp;qu�damdcmaximis rebus fceleftecorrumpuntipfi, innbsp;quibus necfcriptur�,necSynodorum uerba intelligunt,nbsp;acfer�timpiasamp;fanaticasOpiniones. Rcliquaeftparsnbsp;qu� habet infinitas qu�ftioncs, de humanis traditioninbsp;bus,utuocant,de qua �/�p vj,�?dicunt. Acdetotonbsp;hocgenere coram tutius erit difputare, ubi, cum euoluenbsp;ro tuosMagiftros,resoftendet eos uerius effe urt�Htiiivgnbsp;7* 7ro2lt;y)vjgt;w,q?,uttu putas,AkibiadisSilenos.Quodnbsp;autem cis etiamimmortalitatempolliceris,ac uiflurosnbsp;efieconfirmas,meliusominarite uelim,�i: Chriftianaenbsp;do�rin�jamp;alqshoneftisartibus. Equidem ubidcg�*nbsp;ftauerintnoftrihominesmdioresliteias,fpero Hercu*nbsp;lemaliquemcxoriturumeffe, qui his monftris orbemnbsp;tertarumlibcrct,qui^PhiIofophi��dChrift�an{do�rinbsp;n� natiuum decus reftituat. Arqueadcoadhanc lau�nbsp;d em cxpetendam,excitarc te Picenon definam, qu�mnbsp;^�igeniq

CONTRA BARB. PH�I�OS. 84^ amp;: ingenio excellcre, S: dodnn� uarierate pr�dnmnnbsp;eflre,amp;ardereincrcdibil( quodam ftudio uericatis hasnbsp;ueftigand�j�^eloquennaad res tantasilluftwiidasiii^nbsp;ftrudum effe uideo. Nam fi eft hominis Philofophi,nbsp;atcerreeftjineruenda arque patefacienda ueritatebe�nbsp;ne mereri de toto genere humano, re uer� Philofo#nbsp;phi�deditum,in hanc cucam maxime incumbere o*nbsp;mni ftudio decet,ut collapfas artes inftaures. Neque ucnbsp;ro meritum tillum maius aut gloriofius ducendum eftnbsp;i n t er h o m i n es ,cu m u eri tare n i h il fi t m el iu s.

ut grauiffime^xit Plato. Ac tam quiafpecimen quod^ dam pr�buifti tuot�ftudioru, in quo fignificas, pleratjnbsp;tibiinueteribuscongerronibus tuis noprobari,actionnbsp;uamquandam rationem,tumad Philofophiam,tumnbsp;ad Theologiam ttaftandam adhibes,magnam in fpemnbsp;eruditos omnes erexifti. Reliqua,utaitPoeta, Stow 7/nbsp;yovy�lt;rt Haectibirefcribendaeffeduxi,non quodnbsp;arbittaret de his ftudijs aliud effe tuum, quam meutnnbsp;iudicium,fed(jiftatuebamgratumtibi officium meumnbsp;fore,quoniam meadfcribendum prouocaffes. Quan#nbsp;quam, ut ru dicis ftomachum tibi mouere quofdamnbsp;Gcammatiftas,quileuiterdeguftatisprimisartibus,prgnbsp;fePhilofophos contemnunt,it3 egomultoiuftiusfuc#nbsp;cenfeo morofis quibufdam,qui cum uerae Philofophi�nbsp;infeftifltmihoftesfint,tam�Philofophi� titulo r�gn�t,nbsp;acmftabiliconfpiratione,82odi)spertinaciffimisob((#nbsp;ftunt, quo minus reflorefcere meliora ftudia poffinr.nbsp;Scripfi igitur qu�dam hicafperius, ne ifti me patrociniunbsp;noftrarumliterarumabieciffeexiftimarent,qu3ecunilenbsp;ges,boniconf�lito,Fuieninmehemen�oralicubi,�ftosnbsp;ammo

animo intuens� cum fcirem mihi hacdereuenus cum ipfis,qu�m tecum cettamen effe. Vt aut� Stefichorumnbsp;feiuntjCumHelenrcformam uituperaflct,erronspce#nbsp;r!amc�citatcdediffe,poftca^,cum palinodiam cane#nbsp;tct,oculosreccpifle,itatequo^Deo gratum fa�urumnbsp;ftatues/i eloquentiam coeio donatam hominibus ma#nbsp;ximarumutilitat�caufa,cuius dignitatem priotEpiftonbsp;la extenuatjturfus ornes aciaudes.ldargumennbsp;tum tua amp; perronaamp; facultateconbsp;pia^ dignum fuerit.

DE R ESTITVEND I S SCHOL�S Oratio habita ab Alexandro Alefio.in cele#nbsp;bri Academia Francofordiananbsp;ad Oderam.

T Paulus inquit.-Incertis uagamurfedi# bus.ita Ecclefia uera Chrifti, cxulatin hocnbsp;mundojnufqu�cett�acdurabilemfedemnbsp;habet : diabolus enim odio fili) Dei inceonbsp;ditubi�impiosadeampellend�amp;rdifl^*nbsp;pandam.�ta fummos illos heroas,Abraham,

Moyfen,hoftes fugere,qu�rerealia hofpitia leg�dS' R� uidem amp;Heliam uixremot� folitudinesjamp;fp^^^�^�*�nbsp;faxis adoerfus tyrannos tcxetunr.Apoftoli roro orbe tctnbsp;rarumuagantur.Ipfe etiam Filius De� ucniensmhuncnbsp;mundumex c�lefti patria,exul3rcfcfateiur,cumait:

Filius

ORATIO DE SCHO. RESTIT, �4gt; FiKus hominis non habet, ab� capiitredinet. Quarcnbsp;ctiatnfi de exulibus grauiter fufpicari homines folent,tanbsp;inen Chriftianos communem Ecclefi� fortunam cogi*nbsp;taredecet,necexiliuminterprobraducere,ficaufafithonbsp;nefta. Fateor me iam annos o�o abeffe � patria, aere dinbsp;uina ope crudelitari cuiufd�f�uiffimtTyranni erept�,nbsp;qui me, cum qu�dam errata do�tin�Ecdefiaftic�nbsp;nifefta taxaffem, iam uin�um adferuabat, amp; diram nenbsp;cem mihiminabatur.Etfiautem pofteamultis pericu^nbsp;lis confli�atus fum , ramen resipfaoftendit,Deumuenbsp;te mihi adfuiflc ducem in illis longis peregrinationi*nbsp;bus,me9 clementet feruaffe,ut fpero, ad aliquam Ecdcnbsp;fi� utilit�rem.

Primum ex patria difccdcns,ueni in AcademiamSa�� xonicam,eo tempore, quo omnes articuli do�rin�di*=nbsp;ligentiffimedifputabanrur,ubi confuetudine eruditos:nbsp;rumexcitatus,multomaiore cura c�ferre dogmata ccej:nbsp;pi. Poftea Britanniam adi), ubi amp; docui aliquandiu innbsp;Academia,amp; rurfuscumijsquiexcellunteruditione,denbsp;do�rina Chriftianacollocutusfum accurate. Eft^pecsnbsp;fpe�a mea mens in ea infula pr�ftantibus uiris,Epifcotfnbsp;po CantuarienfijLatimeroamp;alijs. Cum^iam defeffusnbsp;tot peregrinationibus,quafi in portumueniflem,ma�!nbsp;nere^ibidecreuiffemjccce rurfusprodeunratrocifl�manbsp;edifla contra dodrinam Euangeltj. Itac� c� aut fubeuivnbsp;da effet impiorum crudelitas,aut cedendum,fecutusnbsp;fum confilium multorum bonor� uirorum,qui amp; mihinbsp;amp; alrjs pqSjCjui palam diffentiebant ab illis decretis fannbsp;guinefcriptiSjhortatoreserantjUtdifcederemus.RcdiJnbsp;igiturinGctmaniam ad eas Eeclcfias, cum quibusjenlt;snbsp;tire me profitcor, qu� mihi hofpitium hoc femeftrinbsp;PP pergratum

pergtatum praebuerunt- Cum^eximialiberalitate D� ds Saxoni�adiutusfum,tumhocaccef��c,quodiccruninbsp;dedo�tinalicuitcuhominibuspiis Sd petiiis conferre.nbsp;Deinde mihi lllufttiffimus Princeps Marchio Ele�ocnbsp;locum in Academiaueilra dementer ttibuit,ac munusnbsp;commendauit reipfa ampli(rimum,uidel(cet, do�ringnbsp;Ecdefiaftic� explicationem- Hxc eo commemoraui,nbsp;utficutmeipfumfcriesmearum �rumnarum amp;exitusnbsp;mouentjUtdiuinitus mefernatnm effe ad ahquam Ec^nbsp;defi� utilitatem exiftimem, ira 6^ uos bene amp;amantetnbsp;de hofpite {enriatis^nec me propter exilium afpetnemi#nbsp;ni. Laudatut uetus Germania propter fingularemnbsp;dem �i humanitatem, qua cxcipere amp; regere hofpi*nbsp;tes fo�itaeft. Et uos arbitror adhuc retinereplurimumnbsp;prifc� �iantiq u� uirtutis, ad quam accedete etiam pies�nbsp;tas debet.

Pr�cipue aurem hoc ofFicium Chriftus flag�tat,ut eos qui uagantur uel docendi^uel difcendi Euangelijnbsp;caufa,caetctiamantercompleflantur,acpromittit merlt;�nbsp;cedeminqnienst-Amendico uobis,fiquis dederituelnbsp;aqu� potum alicui ex minimis propterdoarinam,mecnbsp;cedem accipier. Q,uareamp; uobis fpero Deum benefa�ui*nbsp;rum effe,finoscomp�exi fueritis,qui qualefcuni� fu*nbsp;mus,tarnen ex illo c�tu fumus, dequo Chriftusioqui*nbsp;tur,Euangeliumenimcircumferimus,amp;fifateormeuegt;*nbsp;te ef�e omnium quidocent,minimum.

Sed cnm ordinis, ac fun�ionis dignitatem Chriftus magnifaciat,eritueftr� pictatis,me nongrauatirn audinbsp;te.Maioresueftrireuerenterexceper�tnwItos cxinfulanbsp;Scottorum egrefros,GaJIum, Bonifacium,�JaIios,qijinbsp;in Germaniam intukrunt Euangeliuoi � hotum uos honbsp;ncfta

�. � S Tt T V E N D t��* !�lt; fecftaexempla imitaci dccct,pr�fcrtim cum his miferri^nbsp;mistcmponbusdo�iinam Chriftiauam ubiij terraiunbsp;horribili amentia Pontifices ac Reges delete conentur�nbsp;In canto publico periculo cr�dit� uos Deo gratiffitnuninbsp;officium facete^quodEuangelij Dodores benigneexcinbsp;pitiSjtueminijamp;auditis. H�cdemeipfopr�fatusfum,nbsp;Nuncingeneredefcholis etdeprofeffionemeadicam�nbsp;Nam fi quis cogitabit, quantum referat,hoc pr�fertiranbsp;tempore,reftituiemendatasfcholas,hunemihi quoqgnbsp;�dc�cetismeiordinis hominibus�quiorem forefpero�nbsp;Nemo tam eft impudens aefine fronte, qui negareauficnbsp;multos n� diflimulandos etrotes �Pontificibus amp; P4onbsp;nachis in Ecdefiam inue�os effe. Qu�m multi boni ��nbsp;dodiuiriante aliquot fecula deplorauerunt Miflarumnbsp;nundinationem,idolomaniamininuocationefan�o*nbsp;tumcReprchenduntipfiueteresAmbrofiusamp;Auguftinbsp;nus errores fatisfadionum, Si. renouant dodrinam denbsp;p�nitentia,8ddefide. Qu�m multi deplorauerunt libinbsp;dines facrificulorum ?Epifcopi quid agunt dignum fuonbsp;munere c H�c cum iam itetum reprehendi Deus uoluenbsp;tit, ac inftaura te Ecdefiam, ne prorfus omnes hominesnbsp;pereant,uidetis quantum certamen exortum fit: Epieunbsp;t�i Pontifices amp;Monachi,uentri metuentes, adeo frei*nbsp;mnnrfereprehendijUtdeleri nomen Chtifti,Si uniueci#nbsp;fam dodrinam Euangelii,amp; omnes Ecclefias in uaftitanbsp;tem redigi cupi�t. Res ipfa loquitur eos fie affedos. Pernbsp;g�tenimdefendere fuos errores,moliri bdlaciuilia,cunbsp;mulantflagitia, neglig�tEcdcfias,amp; fcholas �Tali t�ponbsp;re neceffe eft bonos Si pios Principes prouidere, ne funnbsp;ditus intereat religio Chriftiana .-Quareut Ecclefias reftinbsp;tucre,ita et fcholas inftauraiedebcnt, Nun^enim ueranbsp;DD ri Ecclefta

Ecdef�a finefcholis aliquibus fuic,ac necpoteft quideni diu conferuan do�rina, nifi fcholaftici coetus adiun^nbsp;gantucad Ecclef�as. Haud dubie ptimis pacribus Adi�^nbsp;Noh�,Sem,idco propagata eft uita tot feculis, ut audi^nbsp;tores habcrentteftes �fioTrtsvs de prima origine gene^nbsp;rishumanijde^initiododrin�.Pofteafamili�Abrah�,nbsp;Ifaac,Iacob,prorfus fchol� fuerunt. Deinde cum lexnbsp;Moyfi data cft,iam darum mandatum defcholis addii#nbsp;turn eft. Conftitutum eft enim,ut ad tabernaculum femnbsp;pereffentcoetus docentiumamp;difcentium.Ita Samuelnbsp;tradituseftindifciplin� illi coll egio, perinde acfi effetnbsp;in Academiambeneconftitutam miffus.Poftea cum nenbsp;gligerentftudiafacerdoteSjDeus excitauit Prophetas,nbsp;qui magnas cateruas difcentium feeum traxerut, uttannbsp;turn agmen erat auditorumElifei,utcum aineainle*nbsp;richohabitaffent, propter eius locianguftiam,qu�re*nbsp;tent ad lordanem aliam federn. Nee putate ociofos grenbsp;ges Monachorum fuiffe,fcd illos fummos uiros audie*nbsp;bant de promiffionibus differentes, de regno Chriftr,nbsp;de peccato,delege,de gratia, de iufticia,de ueris culti^nbsp;bus Deijdemaximis mutationibus orbis terraru. Extatnbsp;adhuc uetera qu�d� di�a,qu� ab illis feholis quafi petnbsp;manus accepta fuerunt,ut diflu de fex millibusannorunbsp;mundijid habet titulu domus Eli�,hoc eft,fchol� Eli�*nbsp;Memintftis enim fententiam: Sex millibus annorumnbsp;durabitmundus,poftea deftrueturzDuo millia inan?�nbsp;duo millia lex,duo milliaMeffi� : Etfi quianni deeruf�nbsp;propter peccata noftra deerunr. Ex huiufmodinbsp;exiftimari poteft,in illis fapientiffimis fodalitijs fuiffenbsp;difputationesderebus maximis. Ac cogitatequantaf�nbsp;licitas faenf��^fi�ancRegesimpii,�^fi erantomnia pienbsp;na bcllo#

nabci�otumac fcditionum,illi c�tus Ecclefiam reges� bant,nam ira alij ali]s fucccdebant, quafi in acie, ur ali;�nbsp;quo excellenti Prop beta extinao, Deus mox alium,nbsp;quafi in id ueftigium coIlocaret. Cum Elias docuiflecnbsp;annos circitcr uiginti, fucceffit Elifeus, qui annos drei#�nbsp;ter feptuaginta gubernauit Ecelefiam in Ifrael. Huieluenbsp;ceffitlonas.quemarbitranturfuiife filium mulierisSa�nbsp;rcptan�,abEliarcuocatum ex morte. Deindeabdu�isnbsp;decem tribubus,fucce(ritEfaiasinIuda,qoidocuit an^nbsp;nosdreiter oaog{nta,S�regnum liberauitingentibusnbsp;belIis,namquilibetProphetahabetaliquotinfigne tts

Pott Efaiamexdcatuseftieremias.quiannos / cirdtcrquadraginta condonatus eft.Fuit^ eius ^ruAf-infpedemtrifte,fedomnium maxime falutarenbsp;eo tempore: fuit enim hortator fadend� deditionis,nbsp;atqueita feruauit reliquias gentis, cum alrj antea depulnbsp;fis hoftibus patriam feruaflent. Ideo c� hic nouo exemnbsp;plodeditionemfuaderet,quguidebaturturpis exitionbsp;fa.ualdecontemptuseft�Pontificibus.Sed Deus nonnbsp;humanis confilijs/ed fuo gubernat Ecelefiam, caftigar,nbsp;amp;caftigatammirandismodisreft{tuit.Cluid in exilionbsp;Babylonicoc�an tune defuecunt fchol��'im� cumlu�nbsp;daid Reges non aluiffentDo�oreSjiamaluntBabylo*nbsp;niti.Danielcum collegis infiituitur do�rina Ghald�os�nbsp;rum,fed uiciffimshunc poftea Reges omnium maximi,nbsp;tanquamdifdpuli,audiunt,N3bugdonofor,Euilmetonbsp;dach,Darius,Medus Si Cyrus. Quem uirum ex omni*nbsp;bus �tatibus nominate quifquam poteft, qui tancos henbsp;toas difdpulos habueritr�Poft Danielem extiterunt Ef*nbsp;drasetNehemias,quiattigeruntAlexandriMacedonisnbsp;�tatem. Poft Alexandrum c�l�br�t liber Sirach Simo* �nbsp;pp in nemOni.'c

nem Oni�filium,qui do�rin� putitacem conferaauir. DeindepauloanteMachab�orumtempora,cumPo�nbsp;tificcsccttarentintcrfcambitione.cmercntPontincatunbsp;� ni ci ni s Rcgibus,do�rinam negligerent,collapfis fchonbsp;lis,magnum uulnus accepit religio : uoitjit tarnen DcuSnbsp;fuperefle aliqiiasteliquias.Machab�i reftiruerunt do*nbsp;flrinam.Pofthoscreuitimpudentiain populo Dei ,re*nbsp;pudiatis Propherarum monumentis, c�pcrut ptophanbsp;lia ing�nia atnare Gr�cam Philofophiam, hinc cxtire*nbsp;tuntk��diuerf�Pharif�orum amp;Zadduceorutn,quinbsp;palam Epkur�asopiniones profeiTi funt.Ita^ cum diunbsp;horribiles effent tenebr�in populo Dei,ruifus excitauicnbsp;Deus fcholas per loannem Baptiftam,deindc per Chrinbsp;ftum.HoshabuiffefcholafticoscoetuSjhiftoriaEuangenbsp;l�j non obfcureteftatur. Pofteaexempla Prophetarum,

Ioannis,ac Chrifti imirantur Apoftoli. N� hos quolt;5 tuas fcholas habuiffe apparec exlren�o,qui ait loan*nbsp;nem habuiffeaffiduos auditores multos,amp; in his Polynbsp;�arpum. Huncmorem pofteaferuauit��ipfePoIycar*nbsp;pus Smyrn�. Fuit autem frequentiffimum Gymnafiumnbsp;Alexandri�, ex quo multa lumina Ecclefia� exortafunt.nbsp;Indemittebantur paftores ad Ecdefiasuicinar� regio*nbsp;num. H� fchol�conrulebantur dedo�rina : Ibi enimnbsp;extabant teftimoniadogmatum ab Apoftolis accepta,nbsp;utcetto conftaret,qu�fuifletApoftolicafententia.Cc^nbsp;gitate autem qu�m gratum pijs, qu�m utile fuerit adnbsp;confimandas mentes,fcire ucteres Apoftolotum ftO�*nbsp;tentiaSjfcireper quos aurores propagatadodrina fue*nbsp;rit.Clemens aitfeperuagatumcffetotam Afiam,Kdenbsp;fingulis dodrin� articulis confuluiffe eruditos ubi^.nbsp;Sed poftqu�tnuenitAlexandriamJuiffcfecontentumnbsp;iudicio

iud�c�o Paot�ni, quem ait eruditionf 8C pietate ex�mia pr�ditum fuiffe, acornatum teftimonrjs Spiritus fan�t,nbsp;feu miraculis. Vt igitur h� fchol� ab Apoftolis inch oa�nbsp;t�confcruarcntur,Collegia in Ecclcfijs Epifcoporumnbsp;inftitutafuntjamp;d�nata ui�u. Sed poftquamopes cre��nbsp;ueruntj�n Coll�ges do�rina extin�a eft.Quidenimnbsp;nuncfuntiIlaagminaCanonicorum,nifi fodales Api^nbsp;cij ?Q.uatum return ftudiainillis locis uigeant,n� ignonbsp;taris,fed deliis non dicamhocrempore. C�terum h�cnbsp;tamlongacommemorario de Propheticis amp;Apofto#nbsp;JicisAcademrJsqu� pertinuitrillud oftendercuoleba,nbsp;Deo placcreconferuationcmfcholarum,necpofleflo�=nbsp;tereEcclefias finefcholiSjamp;quidem magnaartiutnacnbsp;literarum uarietate opus eft. Nam etiam illi ueteres Pronbsp;phetarum auditores,amp;fi pr�cipue difcebant coeleftianbsp;oracol3,ramen alias artes etiam adiungebant, difceb�tnbsp;aliquid d c natura return,qu�rebant hiftorias, alij Mu(�nbsp;cam,alijMedicinaprofitebantur- Ira nunc uidetis finenbsp;litetis,finelingu3t�cognitione,fine Diale�ica,finealinbsp;qua liberal! eruditione,profcflo neminem fads idone�nbsp;effe ad explicandas controuerfias religionis. Ergo innbsp;fcholis multarum artium exercitia inftituta funt, quar�nbsp;pler�^ amp;fi multiplicem in tuta ufum habenr,tam� prasnbsp;dpueconducuntad Ecdef�afticam dodrinam iiluftrannbsp;dam. H�c cum ita fint, cum fchol� neceffari� fint Ecclenbsp;fijs,acdentiflimis uotis optare omnes pij debent, ut Denbsp;us exufcitet Principum animos ad reftituendas �i. or^nbsp;nandasAcademiaSjad exdtandaamp;prouehenda litc��nbsp;rarumacbonarum difciplinarum ftudia.Cum^ wpnbsp;rcoptimamuoluntatcmPrincepsMatchio oftenderit,nbsp;gtatulari bancfoelicitaieiii R.cipub,debemus,3cprec3ci

DeumjUtaufpicijs honeftiff�m� arq^ ntilif��m� rei ueat. Profe�o melius de fuis populis , amp; de rota pofte��nbsp;ritacehacinremereruc,qQ�m fi nouas auriautargentinbsp;uenas tam larg3S,quam fuerunt uen� Lydi�, qu^Cr�finbsp;opestantopereauxerant, reperiret. Hoc munus pr�cifnbsp;pue flagitat Deus � Principibus .Ideo enim Deus ad fo#nbsp;cietatem condidit homines,ut alij alios de religionenbsp;doceant,ut quidam uenuftifltmefcripfit:

Contiguas pietas iuffit habere domos. Cumautem Principes fint cuftodeshuman�focietat�s,nbsp;certehoc efFiceredebent,quant�ipfipoffunt,utDeusnbsp;rcdecelebretur.Armentariis fatis eft,pecudibuspabu2�nbsp;lum curare. Hf qui hominum c�tus rcgunr,n� tantumnbsp;cuftodes funt uit� corporum,fed legis acdifciplin�:nbsp;Ideo Deus eis impertit focietatem fui nominis,ot Deinbsp;dona, id eft, rcligionem,iufticiam, difciplinam,pacemnbsp;inter homines tanquam uicarij Deitueantut. Oro igi^nbsp;lurDominum noftrumlefumChriftumfilium Dei,ucnbsp;gubernet�� augeat hancfcholam,amp; ftudia harumgennbsp;tiumexufcitet,adfal�temEcdefiaf,quam Filius D�ifienbsp;amat,ut earn fanguinefuo redemerit. Vos etiam quinbsp;hanc urbem,amp; hanc Academiam regitis,obteftor,utnbsp;cum operam fcholafticam Ecclefi� neceffariam eflc in��nbsp;tenigatis,mchofpitem, amp; uerfantem in difFiciIi mun^*nbsp;re,ueftra bencuolentia confirm etis.Sumus nos quid^*?nbsp;longe inferiores illis f�mmis uiris,de quibus antes dixgt;,nbsp;qui olim Ecclefi� ft udia rexerunt, Elia, Elifeo, Efai3gt;le�nbsp;remia,Daniele,Efdra,fed in munere prorfus eodetnnbsp;nerfamur.Necraro ego ipfe toto corpore peihorrefco,nbsp;cogitans magnitudinem oncris,quod fuftiiiemuSj�^nbsp;incuens

RESTITVENDTS. tft iritn�ns-an�mo illos uctcrcs duces noftros, quoslongonbsp;interuallofeq uitnur inertes amp;ign3ui,ati5hancdiffimi*nbsp;litudinem cum reputo, non folum docentium imbecilnbsp;litatem,fedEcclcfiamdcploro,qu�quafifene��imbcnbsp;cillitate,omnia membra habet languidiora, SC tarnennbsp;poftremis temporibus plurim� periculi habituram effenbsp;Chriftuspr�dixit-Namquo propius inftatdies extfCi�nbsp;niiiudicrj,eodiabolusfuriofius itafeitur Chrifto,iamnbsp;fcilicet formidans fententiam, in qua omnibus creatus�nbsp;rispatefietturpitudoimmenfafupetbiffimi fpiritus,82nbsp;cruciatusipfiushorrendiaugebuntur.Italt;3f odioChrifttnbsp;incit�t Turcas,Pontifices,impios Reges, denifj omnianbsp;fuaorganaaduerfusEcclefiam. Eo magis uigilandumnbsp;amp;pugnandumeftnobis,utfuror diaboliimpediatur:nbsp;Reges turpiflimefinuntgraflari Turcas,Epi�copincgIjnbsp;gunt Ecclefias-Quarepios Principesamp;c�terosquipra:nbsp;funtjanniti decet,ut quantum fuo quif� loco poteft, farnbsp;ciant illorum negligcntiam, bonos dodorcs qu�rant,nbsp;c�ftituantEcdehas,curentadpoftcrospropagariEuannbsp;gelium. Auditores etiam propter Chriftum Domin�^nbsp;acofficii dignitatem amanter ttadent fidos Euangelijnbsp;interpretesjinterquosmequo^uobisc�mendo Namnbsp;6lt;^fidcm ac diligentiam pr�ftabo,amp;genus do�rin�nbsp;pium profiteor. Ampledor enim uere amp; ex animo consnbsp;fenfum Catholic� Ecdefi� Chrifti, hoc eft, dodrinamnbsp;Chrifti amp; Apoftolorum, explicationem traditam innbsp;SymboIis,Apoftolico,Niceno,amp;Athanafiano.Etcumnbsp;inciderint difcordiacjfateor me fentirecu Ecdefijs, qua*nbsp;rum extat confeflio Auguftana, amp; has iudico tueri per*nbsp;pctuumconfenfum uer� Ecdcfi�omnium temporum,nbsp;ProphetatUjamp;Apoftolorum. In his iudico multosartinbsp;*.- ��nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;qq cuios

cuIosdodrin�Chriftian� rc�e SJpicrenoo�tosamp;��ftl ftratoseffe.Gumhisiudico en am uere congruere fcri^nbsp;ptorespurioresdextreintdle�os,Ambrofiutn,Auguftinbsp;nuni,Hila�um,Bafiliiim,Epiphaniu(n,Nazianzenu�nbsp;Et quanquam odiofum eft nomen difcordi�,ramennbsp;fentioh�ccercamina,qu�dedo�r�ia moca funr,ne*nbsp;ceffaria Si diuinitus excicata efle. Quia Daniel SiPau^nbsp;lus uaticinanrur poftremis temponbushosfuturoselfenbsp;agones piorum aduerfus impios Pontifices in Ecdefia,nbsp;defendentes manifeftam eirlt;j��.o!J.ctvixp Si exercencesnbsp;Neronianam f�uitiam in membra Chrifti. Ac pr�mo=snbsp;nuit nos Spiritus fandus, ut cum inciderint certamina,nbsp;cogiteinus ubi fit uera Ecclefia, non terreamur titulis feenbsp;leratorumPontificum,necfimusfocii ddadminiftnimnbsp;pi�tyrannidis. Nonigiturnouum do�rin� genus comnbsp;minifcar,una eft perp�tua Ecclefia,in qua Films Dei pecnbsp;patres,Prophetas,SC Apoftolosy ueram Dei noticiamnbsp;tradiditjamp;taxat perfuafiones contumeliofas aduerfusnbsp;Deum,quas fpargit diabolus odio Dei- Ad illam ueramnbsp;Clirifti Ecclefiam, nunc quoep belligerantem cu diabo^nbsp;Io,amp; diflentientem � Pontificibus,quiidolomaniamnbsp;defendunt,amp; trucidant membra Chnfti, ur omnes pijnbsp;adiungere fe debent,ita mequocj rota menteamp;toro penbsp;flore adiu ngo,ac precor ex animo Filium Dei, Domin�nbsp;noftrum IefumChriftum,utminifteriummeumgubeenbsp;net,3cpermefitefFicax,ut3dfuitpatribus,Propheris,�Cnbsp;Apoftolis.-Ipfiusenimlausuiflori�jipfi triumphusdenbsp;betur,qui uincit diaboluminoftra infirmitas non eftnbsp;par tanr� dimicationi,fed ipfe uult pijs adeffe.Se conculnbsp;catecaputferpentis,hoceft,utloannesinterpreca�ur,de

Fo�tEcebol�s qaidam Rhetor tempore Conftainrj, �sutgratiamaucupareturPrit�cipis,baptizatuseft,amp;:ucnbsp;fuit indicendouehemens,actiterfolituscfttaxare ido*nbsp;lomaniam.Pofteafublulianocum uideret hune abhornbsp;rere�Chrifti nomine,amp;reftituereldola,defecit8iipfenbsp;�Chriftianis,eis^ingratiam Imperatoris rabiofemalenbsp;dixit. Ira animi fententiam de religioneinflexit ad Prinnbsp;ciputn uoluntates. Non fuit autem diuturna tyrannisnbsp;lulianijfed ftatim fucceffit louianus bonus amp; pius Prinnbsp;ceps, ubi cumuideretmultomaiore inodio effe illos,nbsp;qui ut aflentarentur luliano.defcceranr � Chrifto, c�nbsp;tetos Ethnicos,rurfus ipfe fefe retexit, redit ad Chnftia*nbsp;nos,abt)cit fead rempli fores, iubet fe pedibus coneukanbsp;ti,ut funt hypocrit� tanquam hiftriones ad has pr�ftilt;snbsp;giasidonei. Necnulli funt hoc tempore talcs Ecebolf,nbsp;qui alia alijs tempotibus amp; apud alios probant.

Egoigitutfimpliciterprofeffusfumquidfentiam,amp; opto ut in hac me fententia confirmer Deus,amp; ut Filiusnbsp;Dei gubernetmeumminiftetium. Gerte illud Ecebolinbsp;nunquam fadutus fum, n� ftringam ftylum aduerfumnbsp;ueram Ecclefiam, n� deformabo earn calumnijs,nbsp;Sedingeniummeumferuietglori�nbsp;Dei�� Domini nofttinbsp;lefu Chrifti.

f nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;�nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'f

Iquis�uobis,Iudices,arbittatuc pluresnc cariquam par fit,is ita apud fecogitet,h�cnbsp;accidere folere,quoties publicus flatus tnunbsp;tatur.Ne^ fieri poteft,quin plurimi fintijsnbsp;hoftes, qui multitodini libertat� eripiunr,nbsp;pr�fertim cum non alu urbs inter Grrecos populofioc

.non efletutum populo permittilibertatem.deindenec Laced�monrjsquifupereffcnosuoluere.plebemfutu/nbsp;tam effe fidam,optimaces autem in fide manfuros effe*nbsp;Proinde fi quern fentimus potenti� optimatium infis^nbsp;:diari,hunc � medio auferredecretum eft. In primisau^�nbsp;iem,fiquisenoftroordine,huncftatumlabefacereco,^nbsp;irVusfueritjin eum tetuleritanimaduertere.

PortoTheramenem comperimus plane nobis ma* chinaciexitium,id^deprehendetis,fi diligentercon*nbsp;templati fueritis, neminem effe qui perindecalumnie*nbsp;turpr�fentemftatum,�dquocies aliquem popul�ren�nbsp;RhetoremnccamuSjtedamet. Quod fi�principio co�nbsp;fuefletjin hoftium numero rede haberetur. Sed cuipf^nbsp;nobis autor fueric faciend� cum Laced�monijspacis,nbsp;�^effpiendiB lifcrrrtatis populo,imO impulerit nos,utnbsp;fuppliciumfunieremusdei}s,quipriniiimpec� in nosnbsp;fecere,nuncdcmumaduerfatur,utipfeintuto fit,� no*nbsp;bis poena

bis p�na exigatur propter ea qu� gefl�mus. Proindede �o,nonutdehofte,fedutdeproditore,fupplicium fusnbsp;mice: Eft enimproditio hoc fbrmidabiliorbello,quodnbsp;difFicilius eftclandeftiiiasinfidias,c� apertam uim ca�nbsp;uere.Eft item ideo etiam in maiore odio proditornbsp;boftis,quod cum hofte nonnunquam in gratiam redisnbsp;tur,amp;: bona fide paxconuenit,cum proditore nemo unnbsp;quant in gratiam redijr,nec,fi uelit.queat.

. Sedutnon nunc primum cognofcatis h�c agicaria Theramene,�inaturam finxiffe eum proditoremjresnbsp;fenfeboqu�dameiusfada. Cum initio�plebefecun?nbsp;dum pattern plurimifieretjinceffit eum cupido imperijnbsp;� populo ad quadringentostranfecendijinter quos ipfenbsp;primas facile obtinerec. At ubi fenfit populi uires effenbsp;maiores,^ ut quadringentis illis de imperio ceffurus uinbsp;deretur,p3rtium populiPrinceps fa�us eft.Q,uam obnbsp;caufam�2Cochurnumuocar�t, quod utri^ pedi iuxtanbsp;conueniatcothurnus,amp; tarnen neutrifacisadpofite.

Proindenon mereturimpunitatemis,qui cumalijs autor fuerit negocij alicuius fufcipiendi, mutauerit fensnbsp;teHciam,fiquidaduerfiinciderit. Sederat uelutin nauinbsp;perdurandum, doneefecundym uentumna�i fuerinr.nbsp;Sideferas.quomodo pofluntconficerecurfum,c�moxnbsp;ttcurrantjubi reflarit uentus {lara cum Rebufpub.ac imnbsp;p erij s mutationes omnes cgde conftent,plucimis exitionbsp;fuit inconftantia tua,multi te aurore ek optimatibusanbsp;plebe necaci funt,multi ex plebeis,ab optimatibus.

Pr�tereahuic � Ducibus commiffum fuerat,nec3re Achenienfes,qtn ad Lesbum pugna nauali ui�i �tant,nbsp;quos cum non interfeciffet, ne fibi fraudi elfec,non pasnbsp;ruilTeDucesipfosaccufauit,arlt;^ occidit. Vnde adparecnbsp;q q iij fempec

femper eum prioatnm commodum pr� dignitateSC amicishabuiffc.Quarcigiturparccndumei pntatisfcutnbsp;inconftantia eiuscogni[a,non obreruansgt;ne aduerfusnbsp;nosquo^idcm machinetuc c'

ProindenosctimaccufamuSjamp;infidiarumamp;prodi tionis. Q.uodaut�mciitoidfiar,hincintelligetis:Namnbsp;in Laccd�moniorum Repub.cum fit optime conftitu*nbsp;ta,ftquisexEphonsnolit obfequic�tetis.fedMagiftranbsp;tumcontumelia adficiat,amp;obftrcpat eorum decretis,nbsp;dignus poena iudicatur.etiam abipfis EpboriSjamp; � totanbsp;ciuitate. Vosigitur,fifapiris,nonilli.fed uobisparate�nbsp;Nam fi hic euaferit,multis addetanimum, ut uo*nbsp;bis aduerfentur; quod.fi interemptusnbsp;fuerir.fpemdemetomnibus,nbsp;domi,acfons�