-ocr page 1-

�

TWEEDE DEEL

DER GHEMENG
s 't o f f e n,

V � ND E

VORSTELICR E

BOVCKHOVDING IN

DOMEINE EN FINANCE

EXTRAORDINAIRE.

-ocr page 2-



	CORT Β E GR Υ Ρ. Τ noemen de fin handel Vroiielickebouekhouding opdeltaliaenfihe vp�jfi^ Pot mderfihejtder Coop- mans bouckhouding ₃ op de vpijfe van Halte, daer* menfightdatdteconft onlancx eerftghevonden en gheoeff�nt isghevpeejl�, hoewel eenige vermoeden de oude Rome'wendteghebmyti te hebben, vpaerafick t'fijnder plaets de redenfalverciaren. J\daer nadien defe Vorildicke bouc~ houding uyt des Coopmansghetrocken �, en daergrooteghemeen- fchapmeheefi,f�ofullen wy vandes Coopmans bouckhmding (na vercUring der oirjak�n defir befchrijving) eerft een cort *voorbeeltftellen,om daer mebequamelicker uyt te leggen de voor- ghenomen Vorilelicke, vpelck op tvpeederley fiorte valt, te vpe- tenm Ό �me�ne ₃enTinance extraordinaire ^paer af van elch int befinder hier naghefiytfilvporden.
jirgumm» turn*


					�■ /

				J '

		\

			^

-ocr page 3-



	OIRSAECK DER onduytfche woordmdiemdefinhandel ghebruyckt fidlm nworden.
				."

					/.


Lsoo wy int begin deier Wiiconftigh� ghedachtenilTenvoor ons genomen had- den alles in plat Duytfch te beichrijven, en dat nochtans defe Bo�ckhouding tegen fulck voornemen met veel onduytiehe woorden ghemehgt is, foo ial ickeer wy tottefake eommen daer af mijnredenen verclaren. Tiste weten datick eerft D�ytf�he woorden gheftelt hadde in plaets der onduytfche, als Debet* Credit Debiteur, Crediteur, Balance,Iornael,Financc,Domeine, metdiergelijcke: Maer want fijn V o R sτ e*l ι cκ e Genade het bouckhouden geleert heb- bende, daer na oirboir verftont en befloot _> fijn rekeninghen van Domeinen in bouckhouderiche ftijl te doen vervaten, hy ghe- bruyckte daertoe de ervarentfte en bequaemft� Bouckhouders diemen crijghen conde: Maer Want fy de bovefchreven ghcmee- ne onduytfche woorden ghewoon waren, ghelijck oock rri�ef� al de ghene daer hy vande ftof des bouckhoud�ns me fprekeii wil- de , foo foude die verandering inden anvang haer iwaricbeyt g�- hadt hebben Jnder voughendat wy om iiilcke redenen, befloten voor t'eerfte by het bovefchreven onduytfch gebruyek te blijven�

		Ai
			AN

-ocr page 4-



ΑΝ MYM HEERENDE PENNINX3 MEESTERS. Antmmtotfen ilant derGhemeenfakennoodich bevintddt hun penningb�n oirdentlicken^ vpelick vergaert vporden, foo fijn de Menfchen van ouden tijden tot nu toe, geduerlkkfeer becom- mertghevpeefl met fulcke oirden te verbeteren daerftghebreckichvpas, en met aUe ontmoetendeonghevaMente voorcommennahunvermeugen, vpaerafoock by de Francci- finverfiheydenedi�lenenbouckemdruck ujtgaen: Daeromdat ymant mocht m�ynen defe vpijfe van fchrijven flreckende tot fulcke verbet eringyf eenemael een nieuvpeHofte vpefn,en aloft ghefchiede deurgheneghenth�yt omymantsfauten tefirajfen₃dat vpaerghemifi, vpant ick d'oirfeeckfiodanigher ongevallen meer achtghebreckvanoirden, danongherechticheyt der atenfehen: T�i��erdotter veelgh�lmven₉m vanden Ueergheen bt- hoorlicke belooning voor hunghetrouvpep dienBghefchiet te vpe~ βη, en daerom met een vryghevpiffen inhouden t'ghenefy ach^ ten hun met recht toe te commen. Maer vpanttet fijn conde dat hemyghelifk met die antvpoort niet en vpilde ghenoughen₉Joovpilicktmetdefe laten berujlen, tevpeten dat fulcke verbe- tering dickvpils gehandthaeft en bevoordert vport deur vro- me TrefiriersenPenningmeeflersfelfs, de vpelckekk acht dat fnjfoot noodich viel hier in [ouden voorilaen*

		AN

	*/-.*


			■:-'. ί	*, _f*
				*, _f*

-ocr page 5-



	�� 13 EER � � XI�� L �� de Bethum, Hert och $� Seully₉ Pair vanVranckrijch Marcgraefwan Rofny^aeisheet des Conincxinfijnen^etwan Staet en TrïPe, Sijn ordinaris Camerlïnc^ Capteyn wan honden teerden wan ordonnantie :w&n fijn éMa'iesleyt_s Groot VoyerïGrcowieefter wande Artillerie_y en Superintendent der Financen wanVranckrijekj Gouverneur woor den Ccninckjn fijn landen wan PciSIcu ₃ en Superin- tendent der Fortificatien want ConincIqijckj&c₉

		: 'V-�

y'n Heer na dien mijn voornemen is defe be- fchrijving uE. toe t e ey gen en, foo faliekeeift verclaren d'oirfaeckdie my daer toebevveecht heeft.Tis open baer da t der groote Coopl uyden Penningmeeflers diemen Caffiers noemt, het ghelt haers Meefters tot hun eygen baet foo niet gebruycken encon-r � en,ghelijck weldoen de Penningmeeflers der Vörften, uytoiriaeck dat den Coopman deur fijn Böuekhouder altijt weetvvatgeltfijnCaifier teghenvvoordelick fon- der vvederfpreking in caffemoet hebben: Tvvelck den Vorftvan fijn Penningmeeflers onbekentis, want hoe�* welmejaerlicxmaeélflot van rekening eens voorgange jaers, en datfe t'ièlve flot voldoen, nochtans foo en heeft den Vorft geen bewijs van t'ghene fy int volgende onbe- flotenjaer of jaren meer ontfanghen hebben danuytge- gbeven, t'vvelckal ophun fegghen an moetccmmen, te meer datfe (buytenCafliersgebruyck)voor alle fchulden verantwoorden. Hier uyt volght datter tuflchen den Vorfl en fijn Penningmeeflers (alanders dan tuflcheden Coopman en fijn Caflier) geen eintlick flot van rekening metvolcommen oplegging der reilen gemaecl: en wort, dan alsiy uyt het ampt fcheyden, ofmette erfghenamen nahunoverlijden, vvelckcdandickwilshetflotvoldoen meteen hoop bancquerouten en quade fchulden, diefe bevvijferi ophemlien niet te moeten comme,en dat deur cenghemeene reghel, welcke voor de ghene diefe wel yolghtjvaft gaet, gelijck tTijndcrplaetsyerclaert falvvor- � s dem

-ocr page 6-



		den. N�dandenHeervantgeltbyfijnPenningmeefters in vvefengeen kennis noch bewijs hebbende, foo volght hieruyt dat hemlien na ghelt ghevraecht fijnde, foo fy antwoorden datter geen en is t'moet daer by blij veilden Vorft mach wel anders vermoeden, of weten dat hy fi/n cyghen penninghenopintreft moet lichten, maer hy en �aiit niet bevvijfen, dan fiet fich met open ooge tot ach- terftel commen,eni�jnbenautheytgeduerlick verfvva- ren, te meer dattetcleenoverfchot van een groot incom- men,opdergelijcke voet inde difpenfedeurvliecht. Maer d�groot� Coopluyden verftaen hunftuck beter, want by aldienfefulc ken ftijlvolghden, daer fouder vveynich groote Coopluyden blijven,en hun Cafliers foudefo wel ichatten veroveren als Vorftelicke Penningmeefters. By aldien deCoopluyden fulck�manier van bewijs te werc- kc ftelden , inden handel die hunFa<5teurs voor hemlien doen,gelijck de Vorften gebruyeken over deFa�teurs van hemlien difpenfe,iy enfoudenmetf�lcken vrymoedic- heyt foo grooten handel niet drijven alfmen wel fiec ghebeuren. Doirfaeck die my tot defe verhjeking bevveeghde is dufdanichgheweeft: Nadien ick my dadelick gheoeffent hadde in Coopmanfche bouckhouding en caflierfchap; DaernainftofvanFinance(t'eenPantvverpen_?t'anderin Vlaender int quartier vande Vryen)en in defe fake foo veel ghefien als my de omftandighen toelieten, ick viel in vermoeden, ja gheloofde vaftelick, dattet den Vorften meugelick vvas in defe fake des Coopmans wijfe te vol* gen, en foo nauwe te weten wat penningen hun Trefo- riers en ander Penningmeefters onder hun hebben^s de groote Goopluydendat van hun Cafliers bekent is: Oocb inde difpenfe fulcke verfekerthey t te conne hebben van- de waren van contabel flete den Officiers ghelevert, als de Coopluyden vande goeden die hemlien Fadeurs ver- handelen, Maer dit gheloof beftont eentijtlanghallee- nelick in ghedachten fonder vruchten, ja fonder te denc- ken

-ocr page 7-



		ken datter oy t vruchten affcudeh ghecomrneh hebben* want t'was verre van yet te doen, g�merekt my niemant en bejegende om dger af foo te ipreken datiqker af mocht verftaenworden,uyt oirfaeck datmenfe fbolckmeyne felden ontmoet, die hun in d'eenen d'ander handel da-� delickgheoeflfent hebben, Dochiftdaerna byghevalle gebeurt dat fijn Vorsteucke Genade hoorende desCoopmans bouekhouding een nieuwe conft te we- ien , weerdich onder de vrye ge/ekent te worden, begee- rich wiert die te verftaen, begaf hem tottet Ieeren, quam daer af tot grondeliekekennis, waer benevens hy ghe- nouchfaem ervarentheythebbende in ftof va Domeine, fodeurgeduerigeoefFeninginiijneygenfaken^alsin die van fijn Gouvernementen,heeft opentlickgefieft het bo- vefchrevenfeer wel meughehek te fijn: Inder vougheh dat hy tottet uytrecht�van dien niemants bewegingen behoufde, maerdeiake infijneygen Domeinen(daer hy niemants teghcnvvoriteling in onderworpen en Was) ftracx te wereke ftelde, en met vernoughen de uy tconift fach* Nu defe fake buyten alle mijn vermoeden fulckea anvanggecregen hebbcnde,my docht oirboirvoorder de handt daer ante houden, en dat om drie voornamelicke punten. Te eerften om te bewijf�n dat die Penningmee- ilers,ofvviet oockvvefen mocht, feylen,achtende defe oeifeninggeen Vorfte te betamen,niet gedenckende foot fchijnt, wat Koninge hierin gearbeyt hebben, niet hey- melick, maergefchrevenOrdonnantien ,inftru&ien * en edi�ten daer af uytghevende. Ten tweeden opdat Coop- mans Botich�uders, die hun mochte willen begeven tot bouckhouding in Domeine* of Finance fonder nochtans in die ftof ervare te ν vefen, di t voorbeelt tot hulp mochte nemen.Ten derde opdat deur gemeene kennisdeferVor- ftelicke bouchouding,de felve verbetert mocht worden, en by ander Vor ften int gebruyek geraken foo veel meu- ghelick waer, om alfoo te voorcommen een fvvaricheyti daer de weerelt vande oudtfte tijden daer ons ghedachte- A 4 nis

			. , ....�-■■

-ocr page 8-



		ι ■ 't ' f , ■"'■■'■ Β nis af gebleven is, een grootequelling me ghehadt heeft. Tot dien einde heb ick defen haftdel als oeffening van fijn Vor sTELicfE Gen ad e, onder fijn Wifonltighe ghedachtennTen vervought, en <jle felve voor yghelick la- ten uytgaen: Oockdie u E. tp�gheeyghent, uytoirfaeck vande gemeen� fame dieder overal verbreyt is van u Wijs beleyt derFinancevanVranckrijck,welcke ghy als Su- perintendent (beneffens u ander groote Ampten en Gou- vernementen) op corten tij t vvonderbaerlick opgerecht, enf�o vervallen fy was weder opde beenen gheholpen hebt, t'vvelck my doet achten , dat by aldien tot bevoor- deringvan fulckeftofyetin defen handel ghedaenisjdat- tet u niet mishaghen en fal. Ende hoewel het te vermoeden ftaet,dat ander vvich- tighe faken niet toe en fullen laten u met defe dinghen te becommeren, jadattetlefendefer toeeyghetiing u t'on- pas fal meughen commen, nochtans h�b ick befloten dit aldus t� doen, deur dienmy gh��n bequamer mid- del int ghedacht en quam, om totte bovefchreven be* voordering der fake te gheraken: Doch al vvaert datter gantfchelick gheen met allen �ytenv�lghd�^fooen fal daerom mijn aerbeyt niet heel te vergeefs fijn, gemer�b dat vande fake dadelick proef is die mijn Meeiler be- haccht, vvaer benevens ick noch hope ihijn goede mei- ning by anderen int goede te fullen ghenomen worden. Vaer t ν vel. Ghefchreven inden Haech inde maent van Auguftus 1607. Door u octmoedich onderdanich duriMr SiMON Stevin. V , _i: ■ : (■�: - -. �,�..� ':"■■■ ■■ .', s- ... �: �; ■�■:■■ '■$■'.■ *■. J. ) - :* - ί ' ■ ;■..** ,. "':,-■■/.....■■ .'■.". _v ; ■ ■ *■ ..'">**

-ocr page 9-

� � D � � LES EU� D �&B t 1C �
ERVAREN IN.jÖ^^^J^^^^v'

:\^V;^:l $ CHE^Vt't$ �G � HO VDl^��'�.

;�

�>-�^!�^ �

� ^(af deghene die hoorên wan dèfe nieuvve md*
nier der bouckjpoudingin ^Domeinesiffer weel die
�aldmfeggheni^patmen meent de oude abuyfen
dieder ommegaen iü rekeninghen of faken man
Hïomeine en Finance, te woorcomme mei ^cBouc*
houders ^fonder wan hemlien te wervvachten
dejvvarichedenen ongherechticheden diemenin
alle menfchen ghemeen windt ₃ tü ghemifl,, en
daeromfalment eer lanc^bevinden al op den ouden woet te commen, en de-
febouckhouding wan felfi te werdwijnen. 2\(# wvant dit in reden ghe^
grontfchijnt _y en menighen een afkgermochtgheven wan het wolghendete
Ie fin > denckende den handel int gheheel op een ghemifiegront gheboutte
wy efen> foo heb ickwoor myghenomen eer ickjottefake comme, de dyva-*
ling der boyefchreyenredenieyercUren^ en dat eygentlic kaande ervaernen
inde Jtaliaenfihe bouckhouding_} om dat ander dit nietfoo grondelickwer^
fiaenenfouden:jfck,feghdan totte fuUkg aldus: Ghenomen datter wvaet
eenfeer machtich Coopman wangrooten handel\ met weelCajfiers $ wy elc* /

ke Coopman niet en hielde Iornael noch Schultbouc^maer elcke QzjfieraU
ieenelickeen cajfebouck^ wyiens bladeren breedeledighe cantenhadden > om
daer in nevens ekke � artie te ftellen fommighe ghedachtenijfen en dinghen
die de Cajfers int afrekenenfsydenfus of foo te wvefen: *� och finder daer
in te brenghen wvatjywan etekfDebiteur int befonder op rekening ont-
fanghen hebben* twvelck daer te weel fihrijvensfoude wereyffchen., en te
wervvarden wyerckfijn₃oockfindert e wvetenwy at goedenfijn FaCïeurs
boy en aüe ontfanck en levering noch by hemlien moeten hebbenjatendefulcx
al optfegghen der Caffers én FaSieurs ancommen. Wit foo ghenomen _� ic^
meyn dat elckwan ulieden lichtelic^/al toeilaen dm handel wan fulc ken
(hopman niet langh te connen dueren₃ dan dat fijnfak^n of een werloop moe*
ten commen.

éMaerfidcx als hier ghefiytü wande onghefihicHe manier der rekening
wanfoodanighen Coopman > derghelijcke ü oockte werBaen wande rekenin- *_in ^t^_e�j^tghen der Vorflen en Ï^epubliquen^die/y tot noch toe gehouden hebben in Do- SbSJi&'Ï
meine, Vinancegn Gbemeenelandtfrekgningken, te wy eten alleenelick*cafi �^��
jeboucken haerder Tenningmeeferhdiemen hun rekeninghen noemt, wvaer h?UmcÏ 11
uyt den Heergbcen kermis en heeft wandeghefialt der befonder rekeninghen twwbooding

wan

I '■

-ocr page 10-

��

wn^üchtenen awder^ebheursYOochjnjcah hy dderuyt niet n/veten
n/vat goeden by fijn Officiers noch in wvefen moetefijn bove allen ontfanc^
tn diHributiéby hemlienghedaen: Suloc datmenwan t'beleyt fijns handels
foodanigen quaden uytcomfl mach wervpachtén ₉ als wanden bovefchreven
onghefihicktenCoofmanghefiyt ü, ^Maerpadien defe Italiaenfchebouck^
houding allefauien en ongherechticheden ofènbaer maeckt; _sfoo n/vel woor
Vorfien als woor Qoofluyden $0 ifi een quaet befiuyt hier in dit Hooffih
bfpvintmeer dwyi Coof ken handel > tefegghen defe dinghengbebotfpvet
te fijn of de rechfpeerdicheyt derBouc^houiters^wpekkeghebrekendey dat
daer me de bouchhoudmg in d'ajpken light ^wvant ghelijcfe daerom by den
Coopnan niet en werdpvijnt, alfio is te wervpachten datfe daerom by de
Vorfien en Kefubliquen daerfe intgebruycigeraecit niet werdypijnen en
moet, $(ochfiudeme meugen ditfeggemSooderymant wfpaer dk de groot e
(pofluydenontraden wvi(deT$oM$oudersteghebrHycken\fegghende dat
als hun rechtveerdicheytfaiüiert > dat dan de TSouckjwudingin d'ajfchenfil
ligghen^ghylied^nfoudt hem achten woor een onervaren die geen antvpoor-
dens wpaert en wyaer^als ff reende wan dinghen daer hygheen werflant
af en heeft. En dergheltjcke meyn ick^oock^dat ghyliedenjoudt oordeeUn
wande gbene die Voriten en Kefubliquen het kouckhouden ontraden*

�-.� .��.. '. ■'>'-'-> OIR-

vyi,. �

..(,

i ■■ v.') I

XV:Y\ \

,��\4 '�;-�..:. �

... � �.

-.'� »■<

i'VV.-U^

� ■' \

-ocr page 11-



		OIRSPRONCK DER " befchrijving defirVorftelicke Bouckhoudingb. Is ghebeurt dat ick op een morgenftoiit commen* f debyfijn VorstelickeGena DE^d'eer ft e woorden die hy my voorhielt, waren,dat s'daechs teVooren hem had- den behandicht gheweeft feker rekeningen daerhyduyfter- heyt, en fijns bedunckensonnoodighe lanckheyt in vandt, Maer om int verhael van dien hier niet t'elekens en dickwils te fegghen doen i�yde hy, dl daer op antwoorde ick, ibo fullen wy dit t'faem- ipraeckfche wij ie befchrij ven,ghenouchfaem ghelijck de redenen doen vielen, alwaer cortheyts halven mette letteren S. V. G. beteyekent wort S υ ν V o r- �TELi CKE Genade,enmetST. Stevin. TSAEMSTRAECK. S. V. G My fijn gifter en t'ander tijden meer rekeninghen behandiehf, daer in ick vinde een duyfter manier van doen, nochtans te wijle het over al in fulck ghebruyck is, foo weet ickdattet fijn redenen heeft: Ick heb voor my ghenomenmetudaeraftefpreken. ST, Waren die rekeninghen na Coop- wans wijfe, of na ftljl van Rentmeefters? S. V� G_# Wort by dxen ander ma- nier ghebruyekt al byd'ander? ST. Iaet,daer is groote verfcheydenheyt in: De Coopman fpreeckt van Debet,Q;edit,Balance: Hymaeckt Peper, Gimber, Capitacl,Cafi�, foo wel Debiteurs en Crediteurs als Menfch�, t'welck by den- der in geen gebruyck en is. S, V. G. W^Telcke manier is de befte> , S T. Yder is op de fijne ghewoone. S. V. G. Maer daer benevens fchijnet datmen can i�g- g� d'een of d'ander beft te fijn, welcke acht ghy die te weien? S T. Des Coop- mans. S. V.G. Waerorn* ST. Ten eer ften dat hy altijt weet wat ghelt fijn CaiTiers in caife hebben, of behooren te hebben, dat den Vorft van fijn Pen- nincmeefters onbekent is, ande welcke hy al anders fijn ghelt moet laten ghe- bruyeken. Ten anderen heeft den Co�prnan een behendighe i�kerheyt van al- le goeden daer hy fijn Facteurs bewint af gheeft, t'welck den Vorft inde ghele- veide waren al anders opt fegghen van fijn Officiers moet laten ancommen. Ten derden foo ftaen den Coopman altijt claer voor oogen, niet alleen de re- ilen van Debiteurs en Crediteurs, maer oock reften van alle goeden dieder in wefen moet e fij n₃wat prouffi jt of fcha hy op elcke foorte van goet geda� heeft, en dat met een gewifl� corte behendichey t,fulcx dat dergelijeke te doe in groo- ten handel deur de gewoonlicke manier van rekening der Rentmeefters, voor , onmeugeiick te houden is. S. V. G.Te wijle de Coopmansbouckhouding de befte is, hoe comt datfe de Rentmeefters en Rekencamers in Domeine en H* nance niet en gebruyeken* S T. Ick meen onder de voornaemfte oirfaken dit een te fijn, te wet� dattetfeld� gebeurt ymant in beydemaniere dadeliek erva- i� te wefen,overmits elck gemecnlick blijft by t'gene daer hy hem in fijn jonc- heyt eerft toe begeeft, en dat daerom het oirdeel vant onderfcheyt niet i�er ge- meen en wort: Ten anderen dat vande fel ve die in Coopmans bo�ekhouding ervaren fijn, en hun dadelickin Domeinen meughen oeffenen₃ niet liehtelic� verandering te verwachten en is, om datfe miflehien hun eyghen baet fouden moeten

-ocr page 12-



		moeten teghenftaen. S.V^G. Gaetter vant bouekhouden yet in druck uytï S T. Iaet by verfchcydien Schrijvers, als van een conft weleke ick, hoewelfc in Barbare facufogjaevoad&n ichijnt, weerdich acht onder de vrye plactste hou- den,meyn oock nkt teblijcken,datter oyt in Italië daermen feght datfe eerft int ghebruyck quam, een ander foo oirboir ghevonden is. S. V.G. Dunckt u dat ick de bouckhouding wel foude connen keren Iboickct my toe begaefï S �. � V o a s � E L ie � e G e � aï> e heeft ander dinghen begrepen van veel meerder fwancheyt. S. V. G� Maer alfoo ick my in coophandel nieten verftae, te weten of het keren der eyghen woorden en ander noodighe on> ftandighen, wekke deCöoplkn deur gheduerighc gewoonte weten, niet lan- ger tijt en ioude vereyflehen dan my oirboir waer daer an te beneden* S T. Ick acht datter fülck ongeval uyt volghen mocht, by aldien uVorstelicke Genade alles iöo nauwe wilde onderibucken ,als hemlien wel noodichis 4ie hun als Bouckhouders dadelick daer in oefFenen. S. V. G. Ick foude voor t'eerfte alleenelick begheeren te fien int rouwe wat bouckhouden is, en na de genegemheytdieicker dan toecregbe, mocht icker my meer of min in oeffe- nen. S T. Ick meen dat u V o r s � e l � c � e G e � � d e in twee of drie we- ken tijts daeraf al veel foude connen fiem S, V. G. Hebt ghy yet in fchrift of gedruekt daer toe dienende* S T. Ia ick. S. V. G. Als ons Algebra ten eynde is, foo moeten wyderan vallen, maeckt daer teghen wat ghereetfehaps, want kker fea begheerich toe ben. « � S � E � S PB. � E C � � � � D E�

			� Is daer na "ghebeurt dat ons Algebra afgheveerdicht wefende, Sy � VoRSTELicKEGENADEdes Goopmans bouckhouding weer- om bedocht heeft, ant keren viel, en die eintlick met vernongen ver- ftont jfulcxdat ickfe hier int corte onder fijn WUeonftighe ghedachteniflèn fal vervoughen,wekke befchreven fijnde,fal daer na fegghen hoewy voor- der quamen totte bouckhouding in Domeine, en vande fel ve oock voorbeelt gheven. CO QP*

-ocr page 13-



		is

	*\ -*

CO��NS BOVCKHOVDING � � DE � � � LI � � �- SC � � W � S �.

			*

-ocr page 14-



		CORTBEGRYP DESER COOPMANS BOVCK-i Η O V D Ι Ν G. V^defeTSouckhouding n/vordenghebmycktdrienjoorname-* licke ^Boucken als Jornael Schultbouckjn Memoriaehnjipaet* by noch wal/en Cajj�bomk^en OncoBbouckjsAngaende jfor- i] nael_s twcUhjiAchbouckbeteyckenti� daermen dagheiicx alle voorvallende handelinghen nctfeker reghelin befchrijft :^Maer Schuit bouc^ tvvaerm departien des lornaeL� overgheBelt n/vorden ^ en alle fchulden Ander a_omgheduerich oirdent�ichjvoor ooghen Baen. Memoriael noemic^daerbe* IS bepa�¹^'fthrfpengheddchtenijjen in �ommen_y die int Iornael noch Schultbouckniet ^lins* enbehoorem Het inhoudt njan defenfu�en n/vy met thien BoofiBicken ve1cUrei�i A. «y-;�!, JL � ,',. ,k, ''-■&■ ^,;. w^' Ten eerfien de manier njantflellen der partien int JornaeL Ten tweeden de manier ruant tiVerfieUen uyt hetlornaelint Schultbouc^. Ten derden njoorheelt van Jornael en Schultbouckjn beboirlicke form be- fihreven. Ten wierden njerclaring der eyghenfehafpen des Memoriaels> Cajfehoucx* enOncoftboucx. Ten<-uijfden eent'faemfpraecl^inhoudendebouckjpouderfche queBien. Tenfeflenrvan bouckhouding ofre^eningsoirden inVaf�urie, Tenfivenden <van bouckhouding ofrekenings oir den inCompaignie. Ten achtflen wan Compaignieflot. Ten neghenden <vandeBaUnce ofStaetmaking. Ten thiendennjande bouckjluyung en beginning der uieuwe boucken* DE

			V ,

-ocr page 15-



				i HOOFT STIC K. D E MANIE R V Α Ν Τ ftellen der partkn int lomael. OM allevoorcommehde partien in coophandel ghedaeh tenl�rnaJete ftellen, Foo is te weten dat elcke haer debet �n credit heeft daerfeme be- gint,de felve wel te treffen, is een vande bef�nderfte punten tot kennis der bouckhoudingnoodichjdaerom Tullen wyderbyvo�ibeeltwatverclaring afdoen. Ghenomen dat ymant met haeni Pieter, my i�huldich wefend�, doet daer op betaling van ι oo c&: En ick t'ghelt in een caife kgghendc, abof ickt heur te bewaren gave,fcgh dat die cafl� my tTelv'e geit fchuldich is ■, waer deur ick haer al ofteen menfch waer, debiteur make, en Pieter crediteur,om dat hyfijn fchult vermindcrt,ftellende int Iornael t'begin der partie aldus. 'Cajfe debet per Pieter,, Waer by noch vervocht fijnde denoodighcotiiftandighen,alsfomme hoe veel,en d'oirfaeck waerom,foois dan de partie neem ick aldus: Caf� debet per Pieter 10006 die van hem ontfaen fijn in minde' ring van dat ter verfchenen � op den ι iMaerte ι600, comt - 1 �o ©�. Van fulcke ghedaente is int Iornael de partie op den 20 Iunius. Maerby aldicn ick felfgelt gaefan Pieter, op mindering van meerder fchulfj foofeghickdan: Pieter debet per caffe. Soo ick van Pieter peper ghccocht heb op dach, ick ftel aldus: Peper debet per Pieter. . � ,._f Van fulcke ghedaente is int Iornael de partie op den 28 maerteJ Maer ickan Pieter peper vercocht hebbende op dach, ftel aldus: Pieter debet per peper, / Soo Pieter my ghelt gheeft op intreft, waer me Debiteur worden twee vet- fcheyden partien, te weten caife, en rekening van winft en verlies ₃ om t'ver- loops wille] ick ftel aldus: Verfcheyden partien debet per Pieter, Van fulcke ghedaente μ int Iornael de partie op den 21 Auguft�s. Maer ick an Pieter ghelt op intreft ghegheven hebbendc₅ftel aldus: Pieter debet per verfcheyden partien, S�o ick an Pieter vercoop verfcheyden goeden, als peper, Gimber,en naghe- len op dach,ick ftel aldus: Pieter debet per verfihejden partien. Van fulcke ghedaente is int Iornael de partie op den 30 Meye. Maer Pieter an my vercoopende verfcheyden goeden, als pepe^Gimbeyia- ghelen,opdach,ick ftel aldus: Verfcheyden partien debet per Piet�f. Soo Pieter aen my fchuldich waer, en ick an Ian, den Wekken ick bewei�n heb van Pieter te ontfanghen,ick ftel aldus: Ian debet per Pieter, \ Van fulcke ghedaente is int Iornael de partie op den 1 a Meye� Soo Pieter my peper vercoopt ghereet ghelt,ick ftel aldus: peper debet per cajfe, Β 2 Mcrckt


		/

-ocr page 16-



		%% V AN D E COOPMANS Mcrckfdat Pieter, hoe wel hy de ghene is die my fpepcr vercocht heeft,hieE nochtans niet vermaent en wort, uy t oirfaeck dat hy debiteur noch crediteur en is: Men foude hem meughen ftellen inde brecder verclaring vande omftari- dighen,die achter de bovefchreven woorden volghen, alfoo derghelijcke ghe- daen is int Iornael mette partie op den 20 April, rnaer ten is niet heel noodich, want daer ghebeurt menighen coop,voornamelick in groote maickten,als van tranckfort endierghelijcke., alwaer de handelende peifoonen malcander dick- wils niet en kennen, fulcxdatals den vcrcooper t geit ontfangt voor fijn goet, en dë cooper t'goet voor fijn gelt,daeris hemlië weynkh an malcanders naem gheleghen: Doch t'ghebeurt dat die een meefter dienen,of in compaignie fijn, inde breeder verclaring gheeren ftellen de naem des gheensdaerfe me ghehan- delc hebben,opjdatie dieder na begheeren te vernemen,bevinden meugen inde faken recht ghenandelt te fijn, maêr anders en ift niet feer noodich. En t'gene hier ghefeyt is van een ghecochte partie met ghereet ghelt, verftaet hem oock alibo van een vercochte met ghereet ghelt, ooekin manghelinghc van waren teghen waren, voort in fchijnckagien ,en alfins daer d'ander perfoon debiteur noch crediteur en blijft,ghelijck oock inde volghen^vier partien: Soo ick an Pieter peper vercoop ghereet ghelt,ickïïel aldus: Café de fêteer � f er.* Soo ick met Pieter manghcUnghc.doen.de, hem lever peper voor gimbcr, ick ftel aldus: Gimber debet f er peper. Van fulcke ghedaente is int Iornael de partie op den 4 Auguftus. Soo Pieter my een fomme ghelts fchoncke, of dat ick die van hem erfde,ick ftel aldus: ; ,, > Cajfe debet per CApitael* Van fulcke ghedaente is int Iornael de partie op den 24 September. Maer foo ick an Pieter een fomme ghelts fchonckcick fegh aldus: Capitael debet per ��. Soo ick betaling ghedaen haddc voor oncoften vanden huyfe,ick ftel aldus: ÖncoHen vanden huyfe debet per ��. Van fulcke ghedaente is int Iornael de partie op den 28Februarius. ^Ymant mocht nu deneken en fegghen, dat ekke ghehandelde partie twee Debiteurs, en twee Crediteurs heeft, en daerom befwaerlick te fij � hier uyt al- tijt de twee rechte te verkiefen : Als by voorbeelt, Pieter my betalende 30006» ick ben fijn Debiteuren caftè de mijne: Hy is mijn Crediteur, en caffe de fij- ne, vraghe wclcke uyt defe vier de twee fijn die ick verkiefen moet? Ant- woort die, welcke Debiteur en Crediteur an my fijn , als hier caiTe mijn Debi- teuren Pieter mijn Crediteur: Angaende d'ander twee dieari Pieter Debiteur en Crediteur fijn, als ick fijn Dcbiteur,en caffe fijn Crediteur, daer laet ick hem in fijn bouckhouding voor forghen,fonder my daer me te becomroei en. Een ander ghemeen teyeken is noch dit, dat ick in alle ghehandelde partie my fel- vén of mijn naem, nummermeer debet of credit en ftel. Na dien ick S � � Vorstelicke Genade aldus deur verfcheyden voorbeelden verclaert hadde, hoe ekke ghehandelde partie heur debet en cre- dit heeft, ick heb hem voort op mijn vraghen na de ghemcenc wijfe van fpre- ken, laten antwoorden hoe debet en credit daer af in bouckhouderfchc ftijl foude moeten commen. Als by voorbeelt, ick feyde ghy hebt van Pieter peper ghecocht op dach, hoe moet dat int Iornael commen \ Waer op hy antwoor- dende Peper debet per Pieter, t'was wel ghefeyt: En derghelijcke vraghen heb \ ick

-ocr page 17-



		� � y c � � oy ding. ïf ick gedaen op al de voorgaende partien, met noch veel meerander ónnoödicfi hier ai te befchrij ven,en dat foo lang totdat hy den rechten debet en credit over al trefte. T'wekk doent foo verre ghecommen was,Wy hebben het volghende lornaei voor ons ghenomen, en fijn vobrtgegaen mette verclaring der manier vant ftellen der partien daer in befchrevcn, anvvijiènde dat d'eerfte twee fijn vant Capitael, t'wekk de reden aliöo vereyfeht, Want ten tijde vant begin des boucx,fijn ghcmecnelick in wefen eenighe fchulden, en weerfchulden, goe- den, en penninghen,eerder eentghen handel ghefchkt, diens partie befchreven moet worden; Tis wel waer dat iöot anders viel, te weten dat ymant begoft met puyr ghelooffonder eenighe fchult₃ weerfehult,ware₃ofgheIt, datter dan iükke twee partien van capitael niet en fouden te ichrijven vallen , maer want dat feer felden ghcbcurt foo ift beter het voorbeelt te nellen van t'ghene metter daet ghemeenelkk te vooren comr» D'eerfie der bovefchreven twee is van Verfcheyden partien debet per capitael t De tweede Capitaeldebet perverfcheyde» partien: Daer na volghen de partien der handeling oirdenilick yan daghe tot daghe achter makanderghelijckfêghebeurtfijn. Maer hoe in ekke achter de ghetrofFen debet en credjjeen breedcr verclaring volght vande omftandighen der felve partie,daer af fietmen int lornaei verfcheyden voorbeelden. Merckt noch datickgebruyck onder ekke partie een deurgaende fini te tree- ken , ftreckende deur al d'ander linien die van boven neerwaert commen, en Wel fichtbaerlick an wijfende waer een partie ten einde is, en waer een nieuwe begint, t'wekk anders lbo claer niet en valt, voornamelkk in partien die veel blaren gheichrifts begrijpen,,' , Noch is te weten dat ettelicke bouckhoudersin plaets van^e-r, ghebruyeken &n_% als voor Pieter debet per peper, te ftelleh P/eter debet an peper: Maer de wijiè van � #� heeft my beter gedocht: Om hier af mijn redeflen te verclarenkk fegh aldus: Laet ons in plaets van t'gnene boven door vef latijnde * conflWoorden ntaUka** int corte vetvatet is, Hellen Duytfche redenen die int langhe daer af de meinin-«»». ghe inhouden, aldus: Fitter ü myfchuldich deur peper an hem vercocht too dt* Fitter ü myfchuldich an peper an hem vercocht ioo e�. Eniöudein iukkanfien het laetfte ionder befcheyt fijn, want nieter Snmy fchuldich te wefeh loo e�,en an peper oock foo veel,teniluyt niet.Men mocht noch iègghendat heel verkeert peper fchuldich is an Pieter, ghemerekt hy in fijn boeck t'felve peper debet ftelt,dat is hem fchuldich te wefen foo veel uyt te brenge:Maer alfiiil iegt Pieter is myfchuldich deur peper an hem vercocht ��©�» dat iluyt, en meyn daer me te blijeken het woort deur hier bequamer te fijn als an* Doch die om eenige redenen dit anders veritaen,meugê hun goetdunckeh volghen, t'is een fake van eken belangd en heb hier me alkenelickd'oiriaeck mijnsdoenswUknverclaren» ; «u ■ ; - : . i-^':-MvJ..r%-:-* � O ÖEli S � I CK. \ ^:'^:�:: ' ��\| � � � � � RVA � � � � *(fperfetten uyt het J'orakel intSchtdtbouck.* DE partien des handels eens Coopmans aliöo ten Iornale gheftelt weièn- de,met fukk vervolgh ghelijckfe daghelicx gebeurt fijn, foo heeft hy wel by ghefchrift fijn heelen handel,met alle omflandigen,maer niet foo dat hydet bcquamelick afrekening deur foude coiinen doen, met Debiteurs en Crcdi- B 3 teurs:

-ocr page 18-



	Υζ V Α N�> E C� O Ρ U Α Ν S teurs: Want yders perfoons vcrfcheyden partien al hetl�mael deurghefacyt ftaende, t'foude, als ymant al gereet quaem om af te rekenen befwacrlick val- len die m'etter haeft,onder foo groot�" menichte van ander partien, uyt te fouc- ken>t'foudeoockonfeker werek vallen, deur dien lichtelick eenighe particn mochten overgheileghen fijn: En om dergheltjcke redenen l�udetmoeyelick vallen, te connen weten wat ghclt,wat gewicht,maet of ghetal van elcke foor- te goets datter in wefen moet fijn, wat prouffijt of fcha hy op clckc foorte van go�t ghedaen heeft, wat dat beloopen oncoften vanden huyfe, wat oncoften van coopmanfehap, wat ontfang en betaling alle vierendeel jaers valium den Verfchijndach van incoopen uyteoop der goeden en wiifel blieven daer na te rechten, en nummermeer infame van betaling te vallen, met ander dier- ghelijcke. Nu om defe fwaricheden licht te maken, foo worden de bovefchre- ven partien deslornaels overgedragen int Schultbouck, fulex dat al t'ghene een ielve menfch aengaet»by den anderen comt,te weten al fijn debet ter een�* deriijde, en credit ter andere: Sghelijcx oock by een elcke ander foorte, als ghcl t, ware, oncoften, of wattet fy, en dat op een aerdighecorte wijle, met weynich ghefchrifts. Om hier af tot voorbeelt te «ommen, ghenomen dat ick wil overietten de partie des lornaels vanden 7 Maerte (d'oirfaeck waer om wy niet en beginnen met verclaring vant overfetten der eerfte partie des lornaels, fal hier na ghefeyt worden) inhoudende Iacques de Somer debetper naghelen, t'wekk iny anwijft, dat Iacques de Somer moet gheftelt fijn debet, en naghelen credit. Om dan Iacques fijn debet te gheven, ick nemer de 12 fijde toe,ftellende ghelijckmen liet een opfchrift,alsdit: lacquesw Somer debet* iJEndedaeronderineenrcghelaldus,:- _s ; ,-_n j. _v[■■. ; *«■WW \:,* '>\| 7 Maerte V,er naghelen verschijnende den η xMtye 16co tol. 5 104 e� 1 &$ 6 f.** .-«»ώ EndewantditftaetindeiifijdedesiSchultboucx, foo ftel ick in des lornaels eerfte pilaer 12 met een liniken daer onder, b�teyekenende dat den debet van die partie tot fulcken fijde des Schultboucx overghedreghen is; Sghelijcx ftel ick int Schultbouck 2 inde eerfte pilaer daer toe veroirdentj beduydende dat die pverfetting haer partie tot iulcken fijde deslornaels heeft: Voort ftel ick inde boveichreven regelnoch fol. 4, te weten t'ghctal der fijde in welcke ick fie den credit der. (elver partie int Schultbouck te lullen commen. Om nu_% naghelen 4ia�r credit te gheven^kkcomtqttevoorfchreven 5 fijde des Schultboucx} ftel- lende-daei in ghelijckmen liet een opfchriftalsdit: [ ε!'β α\'ύ -ji ncriiti[i Δ :~M t�* ii Naghelen credit u. r;p. ■:* ,,»r _MJ j_� En daer onder ineenteghel aldus: τ >jt -.ufo -,n:i -jb-j-: r: > F,« *^i)}f2fa�rteP�fTacqu��de* - - I04c^l8$#§, Endc want ditftaet inde bovefchreven 5 fijde des Schultboucx, foo ftel iekin des lornaels eerfte pilaer 5 onder het bovefchreven liniken, b�teyekenende dat den credit van die partie tot fulcken il jde des Schultboucx overghcdreghen is. Sghelijcx ftel ick int Schultbouck, 2 inde eerfte pilaer daer toe veroirdent, be* teyekenendedatdie oveifettingnaer partie tot l�lekc fijde des lornaels heeft. Voort ftel ick inde boveichreven^ghel nochiol.12.te weten t'ghetal der fijde �n welcke den debet der felve partie int Sehultb�uck ftaer₄~«^f Om hu te'verclaren de geda�nteeneygenfchapdei�rcortetweederley pvef- ietting,d'een van Iacques de Somer �d'ander van Naghelen, hoe en vvacrom daer inal t'genc is datm� totte fake behouft, fo valter voor al acht te nemenitot wat einde defelve ovcri�tting gefchietjen bevint �^h dat die van Iacques de So- ■«�frti Λζ- δ ...: �:/ mer

-ocr page 19-



		Β Ο V Ο Κ Η Ο V D ί ft G. ^; ϊψ mer dient tot twee faken: Ten eerften om hem te connen manen op den be- hoirlicken tijt, de penninghen dieder verfehenen fijn₅endaerom wortterden vcrfchijndach gheftelt: Ten tweeden om altijt ghcreet voor oogen te hebben de reft die hy my �f ick hem ichuldich ben, en daerom wortter de ibmme grie- ft elt , want als de jpofte in debet en credit veel overgheftelde partien heeft, men behouft niet dan elcke te vergaren, en haer verfchil is de begheerde reft. Tot iulcken einde dan defe overfett ing van Iacques de Somer dienende, ick fegh dat nadien ick inde fel ve pofte niet foucken en faldeuytcomftvan t'ghcwicht der naghelen (waer toe de pofte van naghelen veroirdentis) foo en ftei ickt daer niet,noch ander onnoodigheomftandighen,alsprijsof wattet wefenmocht^ want fooder int afrekenen tuflehenmy en Iacques de Somer verlchil viel vant ghewicht �f prijs, ick neem het lornael, vinde daer t'ghewicht niet alleen net^ rnaer der balen elck int befonder,met tar, n°, prijs en allen omftandighen int langhe en breede: SulcX dat hier alleenelick gheftelt is datter behouft, te weten verichijndaeh en ibmirie, om daer deur te vinden t'ghene in die pofte begheert Wort,dat is als vo�ren, om te connen manen op den behoiriicken tij t, en d� reft der rekening altijt ghereet voor ooghen te hebbem Angaende t'andcr deelde weten ?{agh�len ^"«//Vjd'�verfetting gebeurt oock om twee faken: Ten eerften om daer deur altijtvoor ooghen te fien wat nage- Jen by my noch in wefen moeten i1jn,Waer deur men weetotTer al fijn.ofwat- terghebrecckt,orn te meughenacht nemen oft ghebeurt mocht fijn deur ymants mifrekenihg,ontrou,ofonachtfa�mheyti Texi tweede om te fien winft of verlies op nagelen gevallen.Tot fulcken einde dan dei� overfetting der na- ghelen dienende, ick fegdat na dien men daer in niet foucken en fal vdrfchijn- dach, (waer toe de pofte van Iacques de Soiner¹ dient) foo en hebickfer niet ge- ilelt,n�ch andere onnoodighe dmftandigh�n;als prijs ofwattet wefen mocht, maer wel t'ghewicht en f�mme±�m daer deur te vinden t'gene in die pofte be- gheert wort,dat is als v�oren,uytcomfi: van gheWicht;met winft of verlies: En iulck onderfcheyt overal gagh�ltaghen ttirTcheti poften van menfehen en wa* ien,men ontlaft fich van veel onnoodighe fchrij ving. Daer ifl�r die int Schultb�i�ck'benevens veel omftandighen n�ch ftellcn d� gh�ltibmmen^nietmetghetailettcrs,dan int larigh�met ghelchreven woor- den,maer ten bevalt my niet, want hoewel dat dient ciri int Schultbouck fulc- ke fommen niet lichtelick te connen vervalfcht word�,nochtans infiende tTei- ve Schultbouck het voornaemfte niet en is,maer het lornael (deur dienm�, het Schultbouck verl��t�n fijrid�,�yt het lornael een ander can maken, maer niet verkeert een lornael uyt h�t Schultbouck,om dat alle maten,gewkhten,bruut en iiet,mct ander �i�iftandignehVdaer in f�o v�lcommelick niet en ftaen als int lornael) ick foudet laten ghenb�ch fijn met f�lcke lanckhe^t int lornael ghe- ftel^teWefenjWatltdaerdeufcfo�dejfoot noodich viel, vetvalfching des Schul�- boiicx connen gh�ftraft Worden; '. Mercktn�ehdatickghebr�^ als inplaets vantefeggh�n,rfof^ den dachdaer, de verfchijning op valt,als intV�orgaende r�rfcfy'Mnde�nJLMeye _t�znf�cels* op dattettelckensalft�en den dach Wil weten, niet noodich �n fy te rekenen Waetdie valt. Ten anderen dat f gheneopfesmaendengecochtis, diekwils niet en verfchijnt op fes maend� nd'den dach dat departie ten Iorriale g�ft�lt wort, ghelijck meeft al die welcke deur f odeurs ghehandelt wei�nde, ecnigedaghert ofweken na den dach der handeling int lornael des Meefters gheftelt worden^ lt>m natter mettetoverfendeh rijt moet deurlo�pen; Β 4 Tot

-ocr page 20-



		2o :'^Ϋ Vande Co o ρ μ aks Tothiertoeisverclacrt d'overfctting wefende debet en credit eenvoudich, waer me vvy begoften om dat de uytlegging daer deur wat lichter valt,maer van verfcheyden partien fijndejalsd'eeritc deslomaels aldus luydende '.Verfcheyden partien debet per cafitael, daer fullen wy nu affegghen :T'iS voor al te weten dat ick hierin buyten de ghcmeen manier van doen een cortheyt ghebruyck, die my bevalt > hoewel ick daer benevens yghelick gheeren laet fijη goetdunc- ken volghen: Defe cortheyt is hier in gheleghen: De verfcheyden partien des debets overgheftelt fijnde elcke na de voorgacndc leering, en ghelijck deur de overfettingint Schultbouck noch eyghentlicker blijckt, foo flel ick den hee- len credit over in een partie alimen fien mach inde 3 fijde, aldus. *Capitael credit.* ;.- � Lwtwim Perverfcbeydenpartien. 2667,9.8, Want in die plaets te befchrijven al <Je befonder partien wiens fomme bedra- ghen moet de vooiichr even 2667» 9.8. na de gemeene vvijfe, ick houdet voor onnoodighe moeyte, want als ick de pofte van mijn capitael overfie, beqtia- merftaet my voor ooghen de eenighe fomme dan de menichte derghedeel- tcn: Maer fooder van eenichder felve ghedeelten eenich twijt�el is, ick vinde daer af intlornael alle befcheytint langhe. Sulcxals wy hier ghefeyt hebben van verfcheyden partien met capitael,fal hem oock foo verftacn van alle ver- fcheyden partien waerfe commen, want al had een Coopman van my gecocht honden verfcheyden foorten van goet op dach, ick ft el daer af op fijn debet int Schultbouck alleenelick de fomme in een partie, want by aldien tuflehen ons eenich verfchil viel, het Iornacl dient my om alle befonderheden te verclaren. Angaende ymant mocht fegghen dat wanneermen van eenich der overghe- dregen gedeelten in debet, foucktfijn pvercommende credit, ten wort nietbe- fonderlick ghevondenals-anders na de ghemeene wijfe, maer daer ftaet een grooter fomme, waer in men vermoeden mach dat ghedeelte begrepen te fijn, doch niet claer ghenouch.r Ick antwoort daer op dat in fulcke onderfoucking (welcke ghemeenelick met puntering gheichiet) bevonden wefende al de par- tien des debets t'famen even te fijn>mette eenighe des credits, foo moet alles in fijn behoorlicke Balaiice itaen,foo ghewis al of den credit in haer verfcheyden partien waeri Vande bequame cortheyt hier uyt volghende, hebben wy inde Domeinfche bouchouding feker en dadelick voorbeelt in d'overfeuipg van d'eerfte twee groote eapitale partien. Merckt noch dat wy.de ghetalen der fijden des Schultboucx al vervolghens ftellen/ulcx dat de fijde van debet altijt parich ghetal heeft, en van credit onpa- �ich: In wiens plaets na de ghemeenc wijfe die twee fijden een felve glietal _yhebben. De reden my hier toe beweghende is defe: Voor al dattet de natoer- licke oirden volghtials in ander boucken, want twee verlcheyden fijdeii een felve ghetal tegheven al oft een fijde waer, ten is foo eighentlick niet. Iferi anderen de paerheyt of onpaerheyt der ghetalen die inde cant des �ornael? ghe- ftelt worden, wij fen yan felfs an pft₍debetpft credit is: Inder voughen dat al en waerder t'ghemeen onderfchcy t niet van een liniken tuiTchcn beyden ₃foo fpu- de fulcx daer deur bekent fijn₅ Voort by aldienmen boven het fchreefjsen ee- nich onparieh ghetal vonde, of parkh daer onder ,t'foude mettet eerfteppfien kennelick wefen daer in ghemii� te moeten fijn. Nu hoewel dit een iaeck is van cleyn belangh,daer elck fij η fin af mach volgen, foo heb ick hier npcjjtans d'oirfaepk mijns doens willen verclaren. Noch heb ick hier willen dit vermanen: Want veel laerlickfche rekenm^ 1 ghen

-ocr page 21-



		/ ' ■, '. ;■". ■'.;-�' ' :■■-::■'■ �.;' . . ' �-�' , �, . /"^: F .'.■..;■';■■ ■"- . . "''■■. ' ■■ �' ■...' ' f :^:' *■■ "'■ V"" f$~ �- V ' '■ ■ ^�'�/. '■ "■■■''" ■ ^� ^;' ■""' ■■■","'' ■-. ■."" '� ■..'..�' ''.:,.;. -"^ ■■■■■-/■..'"�:. '"'""^- ' ' -�.,' ���..,�^:'' ' '■ ^f ■ . «... � � VC � � � V D � � G. 2� ghcn ibo wel in Domeinen en Finance extraordinaire als Coopmanfchap, ge- meenelickanvanghen opt begin van lanuarius,ibo iftint ghebmyck darmen tTclvebegin beteyckentmetten � lanuarius: Dochghelijck den 20lanuarius niet recht en bereyckent t'begin des jaers, maer 20 daghen voorder: Alfco en beteyckent den 1 lanuarius niet recht t'begin des jaers, maer 1 dach voorder: En hierom en ghebruycken wy dat voorgheen begin, maer ftellen aldus: o la- nuarius , om dat de letter o int cijfferghctal begin bediet. Dit in reden gegrom te wcfen foudemcn noch breeder aldus meugen verclaren:Gelijckden36o^entrap eens ronts des Eertdoots of Hemelcloots, en t'begin des eeriten traps,een felvemeerconftich punt bediet, t'welck dick wils met o beteyckent wort, al foo is den 31� van December, en t'begin des i^cn van lanuarius een feive punt des tijts, t'welck wy hier oock met o beteyekenen: Suicx dat die in plaets van te fchrijven o ïanuarius,flelde 31 December,t'foude een felve wefen: Maer de re- den vereyfcht datmen onderfcheyt ghebruyeke na den eyfch der omitandigen: Want darmen int begin der rekening eens voorgheftelden jaers de maent De- cember foude noemen_} welckemaent indatjaer nieten comt,rwaer on beta- melick,alfoot oock ibudet'einde des fel ven jaers met o lanuarius te beteyeke- nen, Mcrckt noch dat dit onderfcheyt niet in ydel neufwijficheyt en beftaet, ghelijckjfommige mochten meynen, maer is onder anderen in verpachtingen vanImpoftencnExcijfenvananfien,alwaermenom den anvanck oft einde des tijtsweluyttedrucken, ibmwijlen daer by ièght: Ingaende fnachts ten twaelfuyren achter den 31 December tuflehen den maendach en dinxdach, weleke woorden niet noodich en ibuden wefen, en alles fonder twijffel foude iijn,ais yghelick de fake verftonde na behoirlickeghemeene reghel als boven. KochisteghedenckendatindeDuytiche bouckhouding op de Italiaenfchc Wijfe, feerghebruyektwort het Itaiiaenfch woort adi ditto, beteyekenende ten daghe voorfeyt; Maermy bevalt beter den dach felf te fchrijven ibo dick- wils die comt,nyt oiriaeck dat wanneermen ilelt adi ditto, ibo moetmen ibm- wijlen foucken hoedanich den voorgaenden dach was,en tot dien einde eeni- ghe bladeren om keeren, dat onnoodich is alfmen den dach t'elckemael plat uyt fchrijft, t'welck fchijnt datmen te liever behoort te doen, ghemerekt deur adi ditio gheen vercorting en comt,en alfoo haeii 7 Meye_toft iulcken dach alft fijn moet ghefchreven is. En om defe redenen en fullen wy dat wcort nies ghebruycken,doch latende daerentuüchen yder by fijn ghevoelen. 3 � OOFTSTI CK. VANT VOORBEELT DES lornaels en Schultboucx in behoir- licke form befchreven. TOt hier toe ghefcyt hebbende van de eyghenfehappen des lornaels en Schultboucx, wy fullen volghende d'oiiden des onderfcheyts int Conbe- grijp verhaelt, de ielvetwee boucken voorbeeltfche wijfe inbehoirlickefoms 'beichrij vên,dai is ghelijckfe in dedactghebrüyckt worden,als volght.

			/