van twee Jaar aangesteld als parttime directeur.

Hoofddoel van de Holding, waarvan de Utrechtse universiteit enig aandeelhoudernbsp;wordt, is het bundelen van de aandelennbsp;die de universiteit sinds vorig jaar bezit innbsp;vier door medewerkers opgerichte BV's.nbsp;Door middel van een zelfstandige Holdingnbsp;denkt het college van bestuur een beterenbsp;sturing te kunnen geven aan de gang vannbsp;zaken in de betreffende BV's.

Een tweede belangrijke taak is het vormgeven van het universitaire beleid op het gebied van de kennisexploitatie. Aan directeur Kortenbout is de opdracht gegevennbsp;een inventarisatie te maken van Utrechtsnbsp;onderzoek dat mogelijk in aanmerkingnbsp;zou komen voor commerciële exploitatie.nbsp;Daarnaast dient de directeur partners innbsp;het bedrijfsleven, verstrekkers van venture-kapitaal en subsidiegevers te interesserennbsp;voor samenwerking met universitaire onderzoekers. Ook het volledige kennisbescher-mings- en octrooibeleid van de universiteitnbsp;zal voortaan door de Holding worden uitgevoerd.

Het bescheiden budget van drie ton per jaar zal in eerste instantie worden gebruikt voornbsp;het opstellen van businessplannen voor potentiële nieuwe BV's en voor de kosten dienbsp;zijn gemoeid met het aanvragen van octrooien. Ook investeringen voor het aangaan vannbsp;strategische allianties met bedrijven zullen uitnbsp;het budget van de Holding worden bekostigd.nbsp;Kortenbout, ingenieur vliegtuigbouwkundenbsp;en voormalig directeur bij Digital en Raet zalnbsp;zijn functie van directeur de komende tweenbsp;jaar gedurende één dag in de week uitoefenen. In 1999 zal Kortenbout het college adviseren over de beste manier waarop de universiteit de kennisexploitatie verder ter handnbsp;kan nemen. (EH) Zie verder pagina 8.

Een half uur voor het einde loopt de colle-gezaal langzaam leeg. Studenten pakken . hun tas en stommelen gezellig kletsend denbsp;1’''«* banken uit. De docent ziet het licht verbij-sterd aan. Doe ik iets verkeerd? Zo slecht

(ï geef ik toch geen college? De volgende f-' quot; keer vraagt hij aan een student wat er aannbsp;de hand is. Het is heel eenvoudig, legtnbsp;deze bereidwillig uit. Om vier uur begintnbsp;een nieuwe shift in de horeca. En omdatnbsp;zo veel studenten een bijbaantje hebben,nbsp;moeten ze om half vier weg uit de collegezaal. Het is een aardig eindje fietsen vannbsp;De Uithof naar de binnenstad, dat moet denbsp;docent toch ook begrijpen.

De student is een product van een zakelijke cultuur. Jarenlang is zijn beurs behandeld als de sluitpost van de rijksbegroting. Elke keer dat een kabinet een paar honderd miljoen tekortkomt, wordt er 'studiefinancieringsbeleid' gevoerd. Gelegen-heidsargumentatie wordt daarbij nietnbsp;geschuwd. Toen minister Ritzen de OV-studentenkaart introduceerde, sprak hijnbsp;van een 'groene' kaart. Een generatienbsp;achterbankkinderen zou kennis maken metnbsp;het openbaar vervoer. Bovendien zou denbsp;kaart de mobiliteit bevorderen. Een student uit Utrecht kon naar Groningen afreizen, als hij daar een bijvakje aantrof datnbsp;precies in zijn hoogst persoonlijke academische profiel zou passen. Kortom, denbsp;student zou worden voorbereid op zijnnbsp;toekomst als modern werknemer dan welnbsp;entrepreneur. Altijd op zoek naar eennbsp;nieuwe uitdaging, waar ook ter wereld.nbsp;Nu, in een periode van ongekende economische voorspoed, wordt de OV-kaartnbsp;min of meer afgeschaft. Wie op kamersnbsp;woont, mag alleen in het weekend reizen.nbsp;Interessante uitdaging in Groningen ofnbsp;niet. De ambities van Ritzen hielden nietnbsp;op bij de landsgrenzen. Het moest maarnbsp;eens afgelopen zijn met de bedompte,nbsp;provinciaalse instelling van Nederlandsenbsp;studenten, vond hij. Kunnen ze een halfnbsp;jaartje naar Salamanca of Heidelberg,nbsp;blijven ze liever thuis vanwege vriend,nbsp;vriendin, hond of kat. Met dure Erasmus-programma's werd de reislust bevorderd.nbsp;Maar de laatste tijd gaan steeds mindernbsp;studenten naar het buitenland. In hetnbsp;keurslijf van de tempobeurs zijn ze bangnbsp;om studietijd te verspelen. Ritzen wildenbsp;een nieuwe generatie studenten kweken:nbsp;hardwerkend, mobiel, met de wereld alsnbsp;werkterrein. Maar hij creëerde een generatie van studerende obers en serveerstersnbsp;die thuisblijven uit angst voor een torenhoge studieschuld. Zeuren doen ze niet.nbsp;Ze weten dat ze van de overheid weinignbsp;hoeven te verwachten en gaan hun eigennbsp;weg. En reizen doen ze ook genoeg.

In de vakantie, van het geldnbsp;dat ze verdiendnbsp;hebben op hetnbsp;terras.

Peter Giesen, redacteurnbsp;De Volkskrant

De sprong

Afgestudeerd, en dan?

Naam: Joyce Oomen (26) Opleiding: Natuurwetenschappennbsp;en Bedrjf amp; Bestuurnbsp;Afgestudeerd: 28 juni J996

Daan: consultant bij een Management Consultancy bureau

Illusterzijde

Citaten uit de krant

¦korten van Rossem, beoogd bijzonder hoogleraar 'Nederlandse cultuur htnbsp;brtvnationale context',nbsp;in het Parool

quot;Veel mensen vinden die boeken van Voskuil melig met zijn eindeloze beschrijvingen vannbsp;die non-gebeurtenissen. Ik vind het obsederend, ook al omdat ik zelf een kwart eeuw innbsp;zo'n cultureel instituut werk. Ik realiseerde menbsp;dat de wonderlijke ivoren toren vol gestoordenbsp;geesten die hij schetst bij ons toch mindernbsp;bestaat, omdat wij onderwijs moeten geven.nbsp;Dat houdt ons met twee benen op de grond.nbsp;Dat is onze zegen, onze redding.quot;

¦ienke Endenburg, klinisch {Mdagoge faculteit Diergeneeskunde,nbsp;in het Utrechts Nieuwsblad:

quot;Een huisdier laten inslapen is een overweldigende ervaring. Er wordt zo gemakkelijk gezegd: 'haal een andere hond uit het asiel',nbsp;terwijl het veel beter voor jou is om hardop tenbsp;huilen in plaats van dat gevoel te onderdrukken; je hebt verdriet en dat poets je niet weg.nbsp;Maar dat er zoveel rouw is om een huisdiernbsp;zegt natuurlijk ook iets over onze samenleving die steeds meer verhardt en individualistischer wordt. Er is heel veel eenzaamheid waar een dier dan als een puzzelstukje innbsp;past.quot;

Het valt niet mee om als 'dom blondje, net van de universiteit' tegen de doorgewinterdenbsp;manager te moeten zeggen dat hij zijnnbsp;organisatie moet veranderen. Joyce Oomennbsp;verkeert sinds ruim een jaar in de dynamischenbsp;wereld die 'change management' heet.nbsp;Als consultant brengt zij soms een impopulaire boodschap. Gelukkig staat ze behoorlijknbsp;sterk in haar schoenen.

Van de eerste lichting studenten van de jonge multidisciplinaire studie Natuurwetenschappennbsp;en Bedrijf amp; Bestuur was Joyce Oomen denbsp;eerste die zich op de arbeidsmarkt begaf.nbsp;Op gesprek bij oliebedrijven moest ze keer opnbsp;keer uitleggen wat ze nu precies gestudeerdnbsp;had. Vijf weken na haar afstuderen kon zenbsp;echter aan de slag bij een groot Amerikaansnbsp;consultancybureau. Dat bureau vond vooralnbsp;internationale ervaring en nevenactiviteitennbsp;van belang.

En daarmee zat het wel goed. Joyce had net een stage aan de University of Lincolnnbsp;afgerond. Daarnaast was ze in het beginnbsp;van haar studie min of meer het verenigings

Gerard Westhoff, hoogleraar didactiek, voorzitter van het Internationalenbsp;Deutschlehrerverband.

in de Volkskrant

quot;Alleen Nederlanders denken dat de wereld in het Engels communiceert. Amerikanen die ietsnbsp;willen weten over management, lezen Duitstalige boeken. Nederlanders wachten tot denbsp;boeken worden vertaald. En in Japan studerennbsp;veel meer mensen Duits dan in Nederland,nbsp;omdat ze daar al sinds de Tweede Wereldoorlog beseffen dat ze iets kunnen leren van denbsp;Duitse technische kennis.quot;

Wtechw Zwanenburg, (oud)decaan van da faculteit Letteren en bestuurslid vannbsp;het Centrum voor Frankrijkstudies,nbsp;in het Utrechts Nieuwsblad:

quot;Niet alleen is het tekort aan kennis en spreekvaardigheid van de Franse taal zeernbsp;ernstig, maar ook hebben wij hier geen ideenbsp;hoe de Fransen denken over effectief zakennbsp;doen. Door dit gebrek aan inzicht lopen onzenbsp;ondernemers vele miljoenen mis.quot;

Hmry Voorma, per 1 september 1997 rector magnificus van de Universiteitnbsp;Utrecht,

in het Utrechts Nieuwsblad:

quot;Zeker niet in de laatste plaats dankzij mijn voorganger Hans van Ginkel heeft de Universiteit Utrecht naam gekregen in binnen- en buitenland. Die verdienste is des te groter als jenbsp;bedenkt dat in het verleden zacht gezegd nietnbsp;alle vensters van de universiteit open stonden.quot;nbsp;leven in gevlucht. Tentamens wiskunde ennbsp;scheikunde bezorgden haar veel hoofdbrekens. Bij de J.O.V.D., JASON en de Juniornbsp;Management Club kon ze haar ei veel beternbsp;kwijt.

Met de studie ging het later beter. Maar het bestuurswerk gaf haar het zelfbewustzijnnbsp;dat haar huidige werk vereist. De consultantnbsp;die niet presteert kan zijn biezen pakken.nbsp;Daarbij heeft ze soms het gevoel voor denbsp;klant twee keer zo goed te moeten zijn alsnbsp;een mannelijke collega. Zonder die druk zounbsp;Joyce niet kunnen. Ze is nu eenmaal eennbsp;energiek persoon. Bovendien zijn er steedsnbsp;nieuwe uitdagingen. Morgen werkt ze misschien in Groningen, of in Parijs. En er wordtnbsp;goed voor haar gezorgd. Zo mag ze iedernbsp;jaar een poosje naar een trainingsinstituut innbsp;Amerika; even aan het 'infuus'.

Echt terugverlangen naar het studentenleven doet ze niet. Het was een mooie tijd, maarnbsp;na vijf jaar was ze wel toe aan iets nieuws.nbsp;Dat haar sociale contacten er tegenwoordignbsp;een beetje bij in schieten spijt haar wel. Nanbsp;een nachtje doorzakken 's ochtends tegennbsp;zonsopgang thuiskomen en dan de krantenjongen begroeten is er helaas niet meer bij.nbsp;(XB)

Adri Treffers, als bijzonder hoogleraar vwrbonden aan het Freudenthal Instituutnbsp;in Utrecht,

in NRC Handelsblad:

quot;Opvallend is dat in landen waar de vernieuwingen in het rekenonderwijs sterk gericht zijn op individualisering, zoalsnbsp;Groot-Brittannië, de Verenigde Staten ennbsp;Australië, de resultaten achterblijven. In denbsp;Engelse rekenwereld gaan alweer stemmennbsp;op om meer klassikaal les te gaan geven,nbsp;zoals ook sinds jaar en dag in de goed scorende Oost-Aziatische landen gebeurt.quot;

Jan Veldhuis, voorzitter college van baatour Universiteit UtRKht,nbsp;in Maatschappij belangen:

quot;Er zit iets tweeslachtigs in de manier waarop mensen in leidinggevende posities naar denbsp;technische- en natuurwetenschappen kijken.nbsp;Het establishment redeneert: De samenlevingnbsp;heeft die studies nodig, maar onze eigennbsp;kinderen kunnen beter rechten, economienbsp;of bedrijfskunde gaan studeren. Daar komennbsp;ze straks het verst mee.quot;

Sinds 1 september is prof. dr. H.0. Voorma de nieuwe rector magnificus van de Universiteitnbsp;Utrecht. Hij volgt prof. dr. J.A. van Ginkel op,nbsp;die is benoemd tot rector magnificus van denbsp;Verenigde Naties Universiteit in Tokio.

Moleculair-bioloog Harrÿ Voorma (1936) is van plan het werk van zijn voorganger Hans vannbsp;Ginkel energiek voort te zetten. quot;Het helenbsp;onderzoeksbeleid dat de afgelopen jaren innbsp;de steigers is gezet, dient verder vorm tenbsp;krijgenquot;, vindt hij. Met name de samenwerking met andere universiteiten in toponderzoekscholen en de 'strategische allianties' metnbsp;het bedrijfsleven verdienen onverminderdenbsp;aandacht.

Voorma's belangstelling voor het onderzoek verbaast niet, gezien zijn lange staat vannbsp;dienst als voorzitter van de Adviescommissienbsp;Wetenschapsbeleid van de Universiteitnbsp;Utrecht. quot;Wat mij grote zorgen baart is denbsp;vergrijzing van het wetenschappelijk personeel. Een universiteit heeft jonge hondennbsp;nodig. Ik hoop daar tijdens mijn rectoraatnbsp;iets aan te kunnen doen. Via een soort 'nbsp;pionierprogramma' zoals het NWO heeftnbsp;ingesteld voor jong en veelbelovend talent,nbsp;maar dan specifiek voor Utrecht en door de

universiteit zélf betaald. Dan moet ik wel ergens tien tot twintig miljoen vandaan ziennbsp;te halen.quot;

Maar ook het onderwijs heeft zijn aandacht: quot;Door de nieuwe wet Modernisering Universitaire Bestuursorganisatie dreigt de scheidingnbsp;tussen onderwijs en onderzoek zich verdernbsp;voort te zetten. We moeten ervoor waken datnbsp;daarmee brokken worden gemaakt. De onderwijsvernieuwing in Utrecht is geweldig innbsp;beweging, die weg moeten we blijven volgenquot;.nbsp;quot;Ik denk vooral aan de flexibilisering van hetnbsp;onderwijs. Vwo-scholieren willen het momentnbsp;waarop ze kiezen voor een bepaalde studienbsp;zo lang mogelijk uitstellen. Ze denken nietnbsp;disciplinair - 'ik wil scheikunde studeren' -maar veeleer thematisch: 'ik wil iets metnbsp;milieu gaan doen'. Daar moeten we opnbsp;inspringen, door studenten de gelegenheidnbsp;te geven uit te waaieren over meerderenbsp;faculteiten of vakgroepen. Binnen de bètafaculteiten is dat al praktijk, tussen biologienbsp;en geneeskunde worden pogingen in dienbsp;richting gedaan. De volgende stap is flexibilisering tussen bèta en gamma.quot;nbsp;Voorma was enigszins verrast door zijn benoeming. quot;Ik heb thuis steeds gezegd:nbsp;'Van Himbergen van Natuur- en Sterrenkundenbsp;wordt het; die kan nog minstens twee termijnen rector zijn. Maar toen ik eenmaal meeliepnbsp;in de race hoopte ik stiekem wèl dat hetnbsp;doorging. Het rectoraat wordt mijn laatstenbsp;activiteit aan de Universiteit Utrechtquot;, verteltnbsp;Voorma. quot;Over vier jaar bereik ik de pensioengerechtigde leeftijd en dan móet ik stoppen.quot;nbsp;Het college van bestuur bestaat naast Voormanbsp;- die overigens zelf in Leiden studeerde, maarnbsp;sedert 1974 aan de Universiteit Utrecht is verbonden - uit mw. dr. B.E. van Vucht Tijssen,nbsp;die sedert 1992 lid is, en drs. J.G.F. Veldhuis,nbsp;die onlangs door de nieuw aangetreden Raadnbsp;van Toezicht is herbenoemd tot collegevoorzitter voor een periode van vier jaar. Veldhuisnbsp;vervult deze functie sedert 1986. (AH)

De faculteit Geneeskunde en het Academisch Ziekenhuis Utrecht (AZU) krijgen volgend jaarnbsp;éèn gemeenschappelijk bestuur. Twee vannbsp;de vijf zetels gaan naar facultaire vertegenwoordigers. Voorzitter van het nieuwenbsp;bestuur wordt de huidige voorzitter van denbsp;Raad van Bestuur van het AZU, G. Cerfontaine.

De overeenstemming over de nieuwe bestuursstructuur is het resultaat vannbsp;maandenlange besprekingen over de toekomstige vorm van samenwerking binnennbsp;het Utrechts medisch cluster. In tegenstellingnbsp;tot Amsterdam, waar al enige tijd sprake isnbsp;van een volledige integratie van faculteit ennbsp;AMC, is in Utrecht gekozen voor een zelfstandig voortbestaan van de twee organisaties.nbsp;In die situatie moet het gemeenschappelijkenbsp;bestuur zorgen voor een betere afstemmingnbsp;van het beleid van faculteit en ziekenhuis.nbsp;Niet uitgesloten wordt dat op termijn eennbsp;aantal ondersteunende afdelingen, zoalsnbsp;Personeelszaken en Financiën, wordt samengevoegd. Volgens decaan Gispen van Geneeskunde zal de nadere uitwerking van de voorstellen nog wat tijd vergen. In verbandnbsp;daarmee is de zittingstermijn van het huidigenbsp;bestuur verlengd tot

1 februari 1998. Naar verwachting zal op die datum het nieuwe bestuur in functie treden.nbsp;Gispen kon nog niet zeggen of hij zelf deelnbsp;zal uitmaken van dat bestuur. (EH)

Op 20 oktober opent minister Ritzen het Educatorium, een nieuw onderwijsgebouwnbsp;aan de Leuvenlaan. Hiermee is een nieuwenbsp;stap gezet op weg naar de 'voltooiing' vannbsp;De Uithof volgens het door Rem Koolhaasnbsp;opgestelde stedenbouwkundig plan.

Architect Rem Koolhaas en zijn medewerkers van het Rotterdamse Office for Metropolitannbsp;Architecture (OMA) hebben in de schaduwnbsp;van het Van Unnikgebouw (het voormaligenbsp;Trans II) een gedurfd ontwerp verwezenlijkt,nbsp;dat 'beweging in de lucht' als basisthemanbsp;heeft en 'continuity of surface' koppelt aannbsp;bewust nagestreefde asymmetrie.

Het kloppend hart van het nieuwe onderwijscentrum, dat 43 miljoen gulden heeft gekost, vormt het reusachtige bedrijfsrestaurant met 925 zitplaatsen, waarin zowelnbsp;'s middags als 's avonds de mogelijkheidnbsp;bestaat om warm te eten. In de 'zwevende'nbsp;westpunt boven het restaurant bevinden zichnbsp;twee zalen voor respectievelijk 400 en 500nbsp;toehoorders, die voor eens en altijd een eindenbsp;moeten maken aan het gebrek aan grootschalige collegeruimte in De Uithof. Bovendiennbsp;beschikt de universiteit nu voor het eerst innbsp;haar lange geschiedenis over een adequatenbsp;ruimte voor het houden van congressen.

De oostelijke helft van het Educatorium bevat drie tentamenzalen voor respectievelijk 150,nbsp;200 en 300 studenten. Onder dit deel vannbsp;het gebouw bevindt zich een fietsenkeldernbsp;met plaats voor duizend rijwielen. Via tweenbsp;verbindingsgangen is het Educatorium verbonden met Trans I en met het Van Unnikgebouw, waardoor de ruime hal als een soortnbsp;binnenplein zal gaan fungeren.

In het ontwerp is veel aandacht besteed aan aspecten van duurzaamheid en energiebesparing. Zo zal dankzij de toepassing vannbsp;het Gustavsberg WSS-systeem naar verwachtnbsp;een waterbesparing van vijftig procentnbsp;kunnen worden bereikt. Warmtewielennbsp;zorgen voor terugwinning van een deelnbsp;van de warmte, terwijl ook de beplantingnbsp;van delen van het dak met mos en sedumnbsp;een belangrijke bijdrage moet gaannbsp;leveren aan de klimaatbeheersing.

Het gereedkomen van het Educatorium is een nieuwe stap op weg naar de 'voltooiing'nbsp;van De Uithof volgens het door Rem Koolhaasnbsp;opgestelde stedenbouwkundig plan. In ditnbsp;plan wordt uitgegaan van clusters van bebouwing die van elkaar worden gescheidennbsp;door groene zones. Wanneer volgend jaarnbsp;ook het Minnaertgebouw (een onderwijsgebouw voor de harde bèta-faculteiten) innbsp;gebruik wordt genomen, rest de universiteitnbsp;als voorlopig laatste grootschalige nieuwbouwproject de nieuwe Universiteitsbibliotheek aan de Heidelberglaan. Als architectnbsp;voor dit project is Limburger Wiel Aretznbsp;aangezocht. (EH) Zie ook pagina 14.

In een leegstaand gebouw in de Utrechtse woonwijk Ondiep ging half juni het werkgelegenheidsproject Droom amp; Daad van start.nbsp;Doel: hoogopgeleide, langdurig werklozennbsp;binnen een jaar aan een betaalde baan helpen. Een garantie krijgen deelnemers niet,nbsp;maar eerder had het project in Leiden veelnbsp;succes: negen van de tien werkzoekendennbsp;raakten binnen vijf maanden na afloop aannbsp;de slag. In Utrecht kunnen de zojuist gestartenbsp;vijftien werkloze alumni daar alleen nognbsp;maar van dromen.

quot;Kneusjes? Nee, dat zijn ze absoluut niet.

Een kneusje redt het hier niet.quot; Projectbege-leidster Femke Alberda is vrij stellig: alleen gemotiveerde mensen die initiatieven ontwikkelen, hebben kans van slagen in het projectnbsp;Droom amp; Daad. Deelname aan het project isnbsp;erg intensief (36 uur per week) en doet eennbsp;groot beroep op de zelfwerkzaamheid, waarschuwt ze. Alberda is verbonden aan hetnbsp;Instituut voor Maatschappelijke Innovatie (IMI)nbsp;in Leiden, dat in opdracht van de Utrechtsenbsp;sociale dienst zorgt voor de uitvoering vannbsp;Droom amp; Daad. quot;De naam van het project verwijst naar een gedicht van Willem Elsschot.nbsp;'Tussen droom en daad liggen wetten in denbsp;weg en praktische bezwaren.' Wij willen dienbsp;wetten en bezwaren uit de weg ruimen. Blijfnbsp;niet langer dromen, maar kom daadwerkelijknbsp;in actie.quot;

Deelnemers kunnen een jaar lang met behoud van uitkering aan hun droom werken. In denbsp;eerste maand volgen de deelnemers eennbsp;training in heroriëntatie, en doen een motiva-tie-onderzoek. Daarnaast zetten ze hun ideaalnbsp;op papier: het projectplan. Het IMI geeft hennbsp;daar waar nodig een duwtje in de goedenbsp;richting. Alberda: quot;We zeggen niet 'dit is eennbsp;goed plan' of 'dat idee is niks'. Wel stimulerennbsp;we de mensen concrete stappen te ondernemen. We hebben een aanjaagfunctie.quot; Eennbsp;cruciale fase in het project is de werkervaringsplaats, een soort stageplek waar de deelnemers in zes maanden tijd de nodige contactennbsp;leggen en een netwerkje opbouwen.

Lila verf

De vijftien Utrechtse alumni zijn half juni begonnen vanuit het absolute nulpunt: eennbsp;kaal gebouw met lege ruimtes in de wijknbsp;Ondiep. Bij de kennismaking op de eerste dagnbsp;leenden ze stoelen van de naburige voetbalvereniging. Binnen een paar weken regeldennbsp;ze zelf tafels en stoelen (afdankertjes van denbsp;universiteit). Met geld uit een potje van denbsp;sociale dienst tikten ze ergens een paarnbsp;computers op de kop en gaven ze hun kamersnbsp;een fris kleurtje met wat restanten verf vannbsp;een decorbouwer.

Marcel van Ooi (25) heeft zijn werkplek aardig op orde: lila verf, posters aan de muur en eennbsp;beeldje op de vensterbank. Van Ooi heeftnbsp;kunstgeschiedenis gestudeerd en is twee jaarnbsp;werkzoekend. Zijn droom? Een nieuw soortnbsp;expositieruimte opzetten in Midden-Neder-land. Niet zomaar een ruimte met vier muren,nbsp;maar een omgeving waarin kunst, cultuur ennbsp;natuur integreren. quot;Organisatorisch talent hebnbsp;ik wel, maar daarmee alleen red je het niet. Iknbsp;mis een aantal vaardigheden. Hoe kom ik aannbsp;geld? Hoe presenteer ik mijn ideëen? Datnbsp;soort zaken wil ik hier leren.quot;

Buitenhuisje

Irmgard van den Eijnden (29) is een vreemde eend in de bijt van de overwegend alfa-weten-schappers. Ze heeft technische bedrijfskundenbsp;gedaan, maar voelt zich niet happy in dienbsp;richting. Al jaren koestert ze de wens een buitenhuisje op te zetten, waar mensen tot rustnbsp;komen en weer rond de tafel gaan zitten omnbsp;ouderwets met elkaar te praten. Want waarnbsp;communiceren mensen tegenwoordig nog metnbsp;elkaar? Irmgard van den Eijnden: quot;Bij Droomnbsp;amp; Daad kan ik een jaar lang bezig zijn met watnbsp;ik belangrijk vind: werk creëren vanuit mijnnbsp;eigen idealen. Of dat buitenhuis er ooit komt,nbsp;weet ik niet. Hier kan ik uitzoeken of het kan.nbsp;Ik ben vrij springerig, laat doelen wel eensnbsp;schieten. Maar als je hier zit krijg je de stimulans om na een tegenslag toch door te gaan.quot;nbsp;Volgens Marcel van Ooi is er onder de deelnemers geen gebrek aan creativiteit. quot;Iedereen loopt hier over van de ideëen, maar vannbsp;management heeft bijna niemand kaas gegeten. Die combinatie van creativiteit ennbsp;management, dat is wat iedereen hier zoekt.quot;nbsp;(LvdS)

In januari 1998 gaat een tweede groep Droom 8 Daad van start, waarin plek is voornbsp;twintig mensen. De selectie vindt plaats innbsp;november. Belangstellenden kunnen contactnbsp;opnemen met Femke Alberda, Instituut voornbsp;Maatschappelijke Innovatie (IMI) in Leiden,nbsp;(071) 5127707.

Ruimte voor de ondernemende student.

Dat biedt het Utrechtsch Studenten

Corps (use) met ingang van het nieuwe studiejaar. Begin september opende denbsp;studentenvereniging Ultra Trajectum:nbsp;twee verdiepingen bedrijfsruimte voornbsp;'starters en doorstarters'.

Nadat de Rechtenfaculteit het pand aan de Boothstraat 1c boven USC-mensa Kilimanjaronbsp;had verlaten, zocht het Corps naar een passende bestemming. Iets specifiek voor de eigennbsp;leden bleek te duur, vertelt Olivier Böhmer,nbsp;rector van het USC. En voor een regulierenbsp;kantoorbestemming is het betonnen gebouwnbsp;uit de jaren zestig niet representatief genoeg.nbsp;Daarom werd gezocht naar 'extra input' voornbsp;de Utrechtse student. Navraag bij makelaarsnbsp;leerde dat er grote behoefte bestaat aannbsp;bedrijfsruimtes voor kleine ondernemers dienbsp;willen beginnen of verder willen groeien ennbsp;professionaliseren. Alleen al onder de Corpsleden is de ondernemerszin groot: vijf van denbsp;negenhonderd leden runnen een bedrijfje,nbsp;bijvoorbeeld Autoped DDS bv, dat chauffeurs-diensten aanbiedt, en de Heineken studentennbsp;service voor drankbezorging aan studentenhuizen. Voorbeeld voor Ultra Trajectum is hetnbsp;Utrechtse Hooghiemstra Bedrijvencentrum aannbsp;het Hooghiemstraplein. Maar speciaal voornbsp;studenten was er tot nu toe niets. Veel studenten zitten nu op de spreekwoordelijke zolderkamertjes te ondernemen.

De verbouwing van Ultra Trajectum kost zo'n twee ton, die het USC geheel uit eigen middelen betaalt. Van binnen ondergaat hetnbsp;gebouw een grondige opknapbeurt; aan denbsp;buitenkant komt een glazen pui. Het bevatnbsp;21 units en enkele collectieve ruimtes voornbsp;bedrijfspresentaties en vergaderingen. Verdernbsp;zijn er gemeenschappelijke fax- en kopieer-voorzieningen. De huur van een unit looptnbsp;uiteen van 400 tot 900 gulden per maand.nbsp;Het is ook mogelijk meerdere ruimtes tegelijknbsp;te huren. Het Corps houdt enkele units vrijnbsp;voor bedrijfjes die willen uitbreiden.

Bankgarantie

Om een ruimte te huren is niet veel nodig.

Een goed idee en een bankgarantie van een maand is voldoende. Afgestudeerden zijn innbsp;principe ook welkom, maar als het storm looptnbsp;hebben studenten voorrang. Een contractnbsp;wordt aangegaan voor twee jaar.nbsp;Verscheidene kandidaten hebben zich al aangemeld, zoals een telefonisch enquétebureau,nbsp;een maker van Internetpagina's en een financieel adviseur. Ook freelance tekstschrijvers ennbsp;journalisten kunnen onderdak krijgen. Uitgesloten zijn nijverheidsberoepen, zoals kunstschilders. Böhmer: quot;Deze plaats midden innbsp;het centrum van Utrecht is heel aantrekkelijk.nbsp;Als het zo doorgaat met de aanmeldingen,nbsp;zitten we in september vol.quot;

Over belangstelling van het bedrijfsleven heeft het Corps evenmin te klagen. Grotenbsp;namen als ABN-Amro, Moret en IBM juichennbsp;het initiatief toe. De bank geeft gunstige

garanties, Moret helpt met boekhouden en IBM draagt een steenje bij met softsponsoring.nbsp;Het USC heeft de afhandeling van de huurcontracten en de indeling van het pand uitbesteed aan een makelaar. De incasseringnbsp;van de huurgelden wordt in eigen handnbsp;gehouden, terwijl het beheer plaatsvindt innbsp;samenwerking met het Facilitair Bedrijf vannbsp;de Universiteit Utrecht. Verder spelen de universiteit noch de gemeente Utrecht een rolnbsp;bij het nieuwe bedrijfspand voor studenten.nbsp;Universiteit en gemeente gaan wel eennbsp;soortgelijk eigen plan uitwerken. Over vijfnbsp;jaar wordt de balans opgemaakt. Als Ultranbsp;Trajectum niet goed blijkt te lopen en denbsp;investeringen er niet uitgehaald zijn, stoptnbsp;het USC ermee.

Het initiatief is uniek in universitair Nederland. quot;Leuk voor een stad zonder economischenbsp;studiesquot;, vindt Böhmer. (OvdW)

De opinie

Een ivetenschapper spreekt zich kritisch uit

Naam: prof. dr.Jati de Lange (^4) Functie: directeur uan het Freudenthal

Instituut voor udskunde-didactiek

Prof. dr. Jan de Lange is een warm voorstander van verplichte wiskunde, ook voor alfa's. Maar dan moet het wel zinnigenbsp;wiskunde zijn.

MARTIJN VAN CALMTHOUT

Hij heeft een kennis die in Katwijk een strandtent runt. Vreemde verhalen hoortnbsp;De Lange daar soms over. Dat de drukte opnbsp;het strand bijvoorbeeld niet afhangt van hetnbsp;weer, maar van het weerbericht van de avondnbsp;ervoor. De uitbater huurt zijn personeel in opnbsp;de vooruitzichten van Erwin Krol, ongeachtnbsp;hoe de lucht erbij hangt.

Wat De Lange nou zo dwars zit: kijken al die mensen dan niet meer 's morgens uit hunnbsp;raam voor ze besluiten wat ze doen? Waaromnbsp;vertrouwen ze niet op hun eigen ervaring?nbsp;Weten ze dan niet dat het weerbericht maarnbsp;een model is? Dat het weer een chaotischnbsp;systeem is, waarbij kleine variaties tot onvoorziene ontwikkelingen kunnen leiden?nbsp;Raadsels zijn het, maar het sterkt De Langenbsp;vrijwel dagelijks in de overtuiging dat mensennbsp;onvoldoende zijn toegerust om in deze informatiemaatschappij staande te blijven. Wat isnbsp;eigenlijk een kans op regen? En nu hij tochnbsp;bezig is: Stijgt of daalt het defensiebudget alsnbsp;het voor inflatie is gecorrigeerd? Is de groeinbsp;van Schiphol wel zinnig te toetsen aan denbsp;hand van het aantal passagiers? Weet het CPBnbsp;echt hoe onze economie er volgend jaar bijnbsp;staat? Is de verdubbeling van het minimalenbsp;trombose-risico bij pilgebruik wel zo'n rampnbsp;als de krantenkoppen suggereerden? Jan denbsp;Lange is een man met een missie: zondernbsp;wiskunde kun je de wereld slechter aan dannbsp;met, is zijn stellige overtuiging. En wiskunde,nbsp;dat leer je nu eenmaal op school.

Althans, zo was het. Vlak voor de zomer laaide de discussie in de Nederlandse politiek hoognbsp;op over de rol van wiskunde in het nieuwenbsp;onderwijsstelsel dat staatssecretaris Netelenbos voor ogen heeft. De ambitieuze politicanbsp;wil in het voortgezet onderwijs de vrije pakketkeuze afschaffen, het liefst al over een jaar.nbsp;In plaats daarvan komen vier profielen, waaruit leerlingen in de vierde klas havo en vwonbsp;kunnen kiezen: cultuur en maatschappij,nbsp;economie en maatschappij, natuur en techniek, natuur en gezondheid. Dat moet beternbsp;aansluiten bij het hoger onderwijs daarna.nbsp;Groot was dit voorjaar de ontsteltenis toen innbsp;de plannen voor het vwo-alfapakket bij uitstek, cultuur en maatschappij, een zwaar ennbsp;verplicht wiskundepakket voorzien bleek. Dat,nbsp;betoogde zelfs wiskundedidacticus De Langenbsp;tijdens een openbare hoorzitting van de fractiespecialisten over de materie, kon toch denbsp;bedoeling niet zijn. quot;Het moet vooral zinnignbsp;zijn, niet veelquot;, zegt hij daarover nu. Alleen denbsp;universiteiten toonden zich gelukkig over hetnbsp;harde karakter van zelfs het softste profiel.nbsp;Het blijkt te kunnen verkeren. Daags voor denbsp;behandeling van haar plannen in de Kamernbsp;liet Netelenbos via een interview in het weekblad Nieuwe Revu weten toch af te zien vannbsp;het zware en verplichte wiskunde-onderrichtnbsp;in de alfaprofielen. Wiskunde, zei ze, wordtnbsp;alleen in de onderbouw voor iedereen verplicht en daarna een keuzevak voor hetnbsp;examen, waarin vooral statistiek een rol zounbsp;spelen. De alfa's, liet ze weten, krijgen tenbsp;zijner tijd wel een verplicht, maar sterk aangepast wiskundeprogramma. quot;Ik geef hetnbsp;Freudenthal Instituut de opdracht een aparte

Manipulatie van gegevens gebeurt overal

vorm van wiskunde-onderwijs te ontwikkelen die precies past binnen het profiel cultuur ennbsp;maatschappij.quot; Twee jaar de tijd kreeg Denbsp;Langes instituut daarvoor. In 2001 moet denbsp;zaak van start.

De Lange blij? De Lange weet, twee maanden na dato, officieel van niets. quot;Ik heb althansnbsp;nog geen brief ontvangen waarin wij formeelnbsp;de opdracht krijgen voor het ontwikkelen vannbsp;een nieuw wiskundecurriculum voor alfa's.nbsp;Sterker, ik heb het bange gevoel dat dienbsp;opdracht ook niet komen gaat. Dit is typischnbsp;een politiek compromis, bedoeld om de PvdAnbsp;tevreden te stellen, die bang was dat alfa'snbsp;toch weer pretpakketten gingen bouwen.quot;nbsp;Niettemin popelt de wiskunde-didacticus omnbsp;de handen uit de mouwen te steken. quot;Dit zounbsp;een uitgelezen gelegenheid zijn om iets unieksnbsp;in het wiskunde-onderwijs in elkaar te zetten.nbsp;Uniek, niet alleen in Nederland, maar in denbsp;hele wereld.quot; En hij begint aan een langnbsp;betoog vol loopings en duikvluchten over denbsp;manier waarop ook alfa's, nee: misschien welnbsp;juist alfa's, de kunst van het wiskundig rede-

neren zouden moeten leren verstaan.

De Lange: quot;De wereld, de media, onze omgeving, de supermarkt, raakt steeds voller met gegevens, data die om interpretatienbsp;vragen. Driekwart van de data in de media, iknbsp;overdrijf niet, is pure rubbish, quasi-informatienbsp;die ontstaat als je gedwongen wordt alles tenbsp;kwantificeren.quot;

quot;Vroeger was USA Today mijn favoriete krant omdat ze werkelijk iedere dag een onzinnigenbsp;graphic linksonder op de voorpagina hadden.nbsp;Maar vergis je niet: ook de grote bladen alsnbsp;Time en Newsweek, New York Times, Washington Post doen het. Zie je maar eens staande te houden in een dergelijke vloedgolf.nbsp;Het meeste, dat zie je om je heen, wordtnbsp;gewoon als zoete koek geslikt. Je hebt wiskundige gereedschappen nodig om dat tenbsp;doorzien. Numeracy, noemen de Amerikanennbsp;dat, gecijferdheid. Ik noem het: weerbaarheidnbsp;tegen verlakkerij.quot;

quot;Manipulatie van gegevens gebeurt overal. Dat spreekt ook vanzelf, want er is geen bestenbsp;manier om informatie te rangschikken. En dusnbsp;zoekt iedereen zijn eigen gelijk in de gegevens die beschikbaar zijn. Sterker: iedereennbsp;heeft welbeschouwd vrijwel altijd gelijk. Dat isnbsp;goed te vertalen in wiskundig onderwijs. Denbsp;misdaadcijfers van Amsterdam zijn op allerleinbsp;manieren in grafieken uit te zetten. Ik geefnbsp;leerlingen de opdracht dat zo te doen ais eennbsp;politiechef die wil aantonen dat zijn hardenbsp;beleid succes heeft. En dan van een sociaalnbsp;werker, die vindt dat het beleid nergens toenbsp;leidt. Ik heb wel leraren gehad die dat te vernbsp;vonden gaan, die meenden dat je ze nietnbsp;mocht leren manipuleren.quot;

quot;Nou, ik denk dat dat juist goed is. Leerlingen krijgen in hun onderlinge discussies te makennbsp;met allerlei ethische dilemma's. Ja, maar, hoornbsp;je dan, als je het zo presenteert, belazer jenbsp;de boel. Niks, zeg ik dan, je belazert de boelnbsp;niet, je kiest je gegevens op een van de velenbsp;manieren die zijn toegestaan. Dat vergetennbsp;leerlingen niet snel meer. Die gaan op eennbsp;andere manier kijken naar de media, naarnbsp;modellen, naar het weer, de economie.quot;nbsp;quot;Leerlingen, daar komt het eigenlijk op neer,nbsp;kunnen veel meer dan waarop we ze in hetnbsp;bestaande onderwijs aanspreken. Ze wordennbsp;kunstmatig dom gehouden, door te doen alsofnbsp;algebra het hoogste goed is. Wie wordt ernbsp;gelukkig van een tweedegraads vergelijking?nbsp;En nog een. En nog een. De meeste kinderennbsp;hebben veel meer lol in het verzinnen van eennbsp;mooie strategie voor een echt realistisch probleem. Dan hebben ze iets om werkelijk trotsnbsp;op te zijn.quot;

quot;Hier, een voorbeeld, vijfde klas lagere school. Twee T-shirts en twee bekers cola kosten 44nbsp;dollar, en een T-shirt en drie bekers cola 30 dollar. Wat kost een shirt, en wat kost een cola? Jijnbsp;en ik, de VSNU, de staatssecretaris, we zijn allemaal verpest. Wij gaan meteen, eh twee x plusnbsp;twee y is enzovoorts. Formele algebra. Een elfjarige maakt de reeks af. Twee shirts 44 dollar,nbsp;een shirt 30, nul shirts dus 16, gedeeld doornbsp;vier is 4 dollar per cola. Briljant. Van een vergelijking had hij nog nooit gehoord.quot;

Ze is de 'Proefdierdeskundige ex artikel 14 Wet op de Dierproeven' en waakt over hetnbsp;welzijn van de proefdieren op de universiteit.nbsp;Maar haar positie is niet gemakkelijk.

Dr. Vera Baumans zoekt het evenwicht tussen dierenbeschermers en onderzoekers. quot;Wenbsp;moeten met elkaar proberen het proefdiergebruik te verminderen, maar goed onderzoek is ook belangrijk.quot;

MIRKE BECKERS * U-BLAD

Dat de Universiteit Utrecht vorig jaar een brief van de Dierenbescherming kreeg omdat hetnbsp;aantal proefdieren in 1995 niet was gedaald,nbsp;raakt Vera Baumans wel. quot;Landelijk is afgesproken om te streven naar afname van hetnbsp;totale aantal. En als dat niet lukt, is dat nietnbsp;leuk.quot;

Het gebruik van proefdieren is de afgelopen tien jaar gigantisch gedaald, bijna gehalveerd,nbsp;maar sinds twee jaar is er weer een lichtenbsp;stijging. Dit is met name te wijten aan ontwikkelingen binnen bepaalde onderzoeksgebieden, zoals kankeronderzoek en onderzoek naar infectieziekten en aandoeningennbsp;aan de luchtwegen. Onderzoek is grillig,nbsp;voegt Baumans eraan toe. quot;Het ene jaarnbsp;worden er veel proeven gedaan en stijgt hetnbsp;proefdiergebruik, en een jaar later als er aannbsp;het proefschrift geschreven wordt, daalt het.quot;nbsp;Dat probeert ze de Dierenbescherming dannbsp;ook duidelijk te maken.

Wonderolie

Baumans is niet zo bang dat de stijging van het proefdiergebruik een nieuwe trendnbsp;inluidt. quot;Misschien heeft de situatie zich gestabiliseerd en schommelt het aantal proefdierennbsp;de komende jaren rond de 49.000.quot; Het aantalnbsp;proefdieren voor onderwijs is wel gedaald,nbsp;van 3767 in 1995 naar 3184 in 1996. Utrechtnbsp;staat landelijk desondanks dik aan kop.

Hier is drie tot vier procent van de proefdieren bestemd voor onderwijs; landelijk ligt datnbsp;percentage op iets meer dan één procent.nbsp;Dat komt, legt Baumans uit, omdat Utrechtnbsp;een faculteit Diergeneeskunde heeft. quot;Runderen, kippen, geiten, honden, deze dieren worden bij andere universiteiten niet gebruikt alsnbsp;proefdier in het onderwijs. Maar studentennbsp;Diergeneeskunde moeten nu eenmaal in eennbsp;koe gesneden hebben voor ze zijn afgestudeerd. Nu zijn dat gelukkig meestal koeien ennbsp;paarden op weg naar het slachthuis. Bovendien worden ze ook gebruikt voor raskennisnbsp;en het leren omgaan met deze dieren.quot;nbsp;Toch worden er in het onderwijs al veel alternatieven voor dierproeven gebruikt, aldusnbsp;Baumans. quot;Door het gebruik van cd-roms,nbsp;beeldplaten, en video's is het aantal dierproeven bij biologie en het Rudolf Magnusnbsp;Instituut - pathofysiologie van het zenuwstelsel - drastisch afgenomen.quot;

Een duidelijk voorbeeld, zegt Baumans, is het practicum farmacologie. Daar moesten studenten ratten inspuiten met allerlei stofjes en dannbsp;beschrijven wat er gebeurde. quot;Je geeft een ratnbsp;wonderolie en hij gaat aan de diarreequot;, zegtnbsp;Baumans ter illustratie. quot;Je geeft hem eennbsp;ander stofje en het stopt weer. Zo werdnbsp;farmacologie aan de meeste universiteitennbsp;gegeven en er waren altijd studenten die daarnbsp;moeite mee hadden. Maar dat is nu veranderd. Studenten zien op een video wat ernbsp;gebeurt als muizen iets ingespoten hebbennbsp;gekregen. Op hun tafel staat een bakje metnbsp;gewone muizen en dan moeten ze de verschillen in gedrag beschrijven.quot;

Maar, geeft Baumans toe, hier en daar zou het nog wel iets minder kunnen met het proefdiergebruik in het onderwijs. In het kader vannbsp;het onderwijs in de fysiologie doen studentennbsp;nog experimenten met een rattenhart in vitro.nbsp;Alle andere universiteiten hebben alternatieven voor dit experiment.

Narcose

Het is nooit zo, zegt Baumans, dat er op de universiteit misbruik wordt gemaakt vannbsp;proefdieren. Het proefdiergebruik staat ondernbsp;strenge controle van onder meer de dierexperimentencommissies. Die bestaan in Utrecht alnbsp;sinds 1987 en zijn sinds 1997 verplicht volgensnbsp;de wet. De Universiteit Utrecht heeft drie vannbsp;dergelijke commissies: een voor Diergeneeskunde, een voor Geneeskunde en een voornbsp;Farmacie, Scheikunde en Biologie. Ze wordennbsp;voorgezeten door mensen van buiten en denbsp;proefdierdeskundige zit in alledrie. Gemiddeldnbsp;vier keer per jaar komen ze bij elkaar ennbsp;bekijken alle onderwijs- en onderzoeksprojecten waarbij proefdieren worden gebruikt.nbsp;Die mogen pas worden uitgevoerd als denbsp;commissie haar goedkeuring heeft gegeven.nbsp;Van de driehonderd projecten die de commissies onder ogen krijgen, krijgt volgensnbsp;Baumans de helft een kleine amendering.

quot;We zeggen bijvoorbeeld dat we het ongerief voor het dier 'matig' vinden in plaats vannbsp;'gering'. De onderzoeker moet zijn project dannbsp;bijstellen, anders krijgt hij of zij geen proefdieren. Daar zijn we heel streng in. Bovendiennbsp;wordt de onderzoekers gevraagd te waarschuwen wanneer ze met de proef beginnen,nbsp;zodat ik daarbij aanwezig kan zijn.quot;

Een paar keer is het gebeurd dat de commissie heeft gezegd: dit gaat echt te ver. quot;Bijvoorbeeld als een dier iedere dag onder narcosenbsp;moet. Met een NMR-apparaat hoefje een diernbsp;niet meer af te maken om hem van binnen tenbsp;bekijken en bovendien kun je het vaker achternbsp;elkaar bekijken. Het moet dan wel ondernbsp;narcose, anders blijft het natuurlijk niet rustignbsp;onder zo'n apparaat liggen. Maar van eennbsp;narcose raakt het dier een beetje van slag, dusnbsp;dat moetje niet iedere dag doen. Dan vragennbsp;we de onderzoeker om aanpassingen.quot;nbsp;Als de commissie vindt dat een bepaaldnbsp;onderzoek niet mag worden uitgevoerd ennbsp;de onderzoeker pikt dat niet, dan kan denbsp;commissie zelf daar weinig aan doen, zegtnbsp;Baumans. In dat geval bepaalt de vergunninghouder, het college van bestuur, wat er moetnbsp;gebeuren. Dat kan op zijn beurt het adviesnbsp;van de commissie in de wind slaan, maar denbsp;commissie moet het geval wel melden bij denbsp;veterinaire hoofdinspectie. quot;Die heeft denbsp;supervisie over het proefdiergebruik innbsp;Nederland en kan het college van bestuurnbsp;op de vingers tikken.quot;

Cursus

De Dierenbescherming verwijt de proefdier-deskundigen wel eens dat ze nooit projecten af keuren, zegt Baumans. quot;Maar ze vergetennbsp;dat er al heel veel veranderd is de afgelopennbsp;jaren. De onderzoekers zijn verplicht om allenbsp;dierproeven die ze doen voor te leggen aannbsp;de dierexperimentencommissie. Het preventiefnbsp;effect daarvan is groot. Onderzoekers denkennbsp;wel drie keer na voor ze een project insturen.quot;nbsp;Bovendien moeten alle onderzoekers die metnbsp;proefdieren werken een cursus proefdierkunde volgen, willen ze de bevoegdheid krijgennbsp;om dierproeven uit te (laten) voeren. Aan denbsp;Universiteit Utrecht hebben 560 personen dienbsp;bevoegdheid. De cursus is volgens Baumansnbsp;bedoeld om onderzoekers een goede houdingnbsp;ten aanzien van proefdieren aan te leren.

quot;Ze moeten, wanneer ze dieren gebruiken, ook aan de ethische kanten denken.quot;nbsp;Zelf geeft ze colleges welzijn en wetskennis,nbsp;en practica handvaardigheden. Daar leert zenbsp;de onderzoekers hoe ze een muis moetennbsp;oppakken en injecties moeten geven. quot;Onderzoekers moeten weten wat het is om een diernbsp;te prikken in de buikholte en in het nekvelnbsp;zodat ze later niet tegen hun assistent zeggen:nbsp;spuit die muis maar drie keer per dag in,nbsp;zonder zich te realiseren wat dat voor het diernbsp;betekent.quot;

Proefdierkunde

Proefdierkunde is binnen de faculteit Diergeneeskunde een landelijk onder-zoekszwaartepunt. De vakgroep Proefdierkunde verricht onder leiding vannbsp;prof. dr. L.F.M. van Zutphen onderzoeknbsp;naar de mogelijkheden om het gebruiknbsp;van proefdieren te beperken doornbsp;vervanging, vermindering en verfijningnbsp;(de drie V's). Gelieerd aan de vakgroepnbsp;Proefdierkunde zijn drie centra: hetnbsp;Proefdierkundig Expertisecentrumnbsp;(PREX), het Nationaal Centrum voornbsp;Alternatieven voor Dierproeven (NCA)nbsp;en het Interfacultair Centrum Welzijnnbsp;Dieren (ICWD).

De invloed van

de buitenwacht

In 1976 studeerde Ed Nijpels af in de vrije studierichting van rechten. Hij had er toen acht jaar studie aan de Utrechtse universiteit opnbsp;zitten. Nu keert hij terug als vice-voorzitternbsp;van de raad van toezicht. quot;Daar heb ik geennbsp;moment over geaarzeldquot;, zegt hij. quot;Ik vind hetnbsp;een hele eer om me op bestuurlijk niveau tenbsp;mogen bemoeien met een universiteit, wantnbsp;de wetenschap is toch van het allergrootstenbsp;belang voor de toekomst van een land.quot;nbsp;MIRKE BECKERS

Dat Ed Nijpels (1950) in Utrecht ging studeren, lag voor de hand, vertelt hij. Twee broersnbsp;studeerden er al en een zus had er een baan.nbsp;Over de studie rechten hoefde hij evenminnbsp;lang na te denken. quot;Van jongs af aan wilde iknbsp;burgemeester worden en de rechtenstudienbsp;leek me daar de beste opleiding voor!quot;nbsp;Nijpels arriveerde in Utrecht in 1968, het jaarnbsp;van de studentenrevolutie. Colleges werdennbsp;verstoord, het Academiegebouw bezet - datnbsp;alles maakte veel indruk. quot;Voor een deel wasnbsp;ik het met de actievoerders eensquot;, bekent hijnbsp;nu. quot;Ik was voor democratisering van hetnbsp;wetenschappelijk onderwijs, en voor veranderingen. Ik behoorde eigenlijk tot de linksenbsp;studentenbeweging. Maar omdat links destijdsnbsp;extreem links werd, zat ik voor ik het wistnbsp;ergens in het midden!quot;

quot;Ik weet het nog goed. Als je het bezette Academiegebouw in wilde, moest je eerstnbsp;verklaren dat Marx zo ongeveer je grootvadernbsp;was. Dat verdomde ik. En dat heb ik ooknbsp;tegen die jongens gezegd: 'Luister eens, ik bennbsp;het grotendeels met jullie eens, maar vannbsp;Marx moet ik niks hebben.' Ik weet niet meernbsp;hoe, maar uiteindelijk hebben ze me welnbsp;binnengelaten. Ik herinner me ook nog dat iknbsp;toch een soort woede voelde toen de politienbsp;het Academiegebouw ontruimde. Toen ik zagnbsp;hoe dat ging dacht ik: 'Verdomme'. Datnbsp;strookte gewoon niet met mijn rechtvaardigheidsgevoel.quot;

Dat de politiek nu een eind heeft gemaakt aan de democratisering op de universiteiten,nbsp;kan Nijpels begrijpen. quot;Ik heb het altijd ongewenst gevonden dat studenten mee mochtennbsp;beslissen over het gewenste prestatieniveauquot;,nbsp;zegt hij. quot;In mijn tijd mochten mijn vriendjesnbsp;die sociologie studeerden elkaar zelfs tenta-mencijfers geven. Dergelijke uitwassen zijnnbsp;wel voorbij.quot;

Ultimatum

In zijn eerste studiejaar werd Nijpels lid van het Utrechtsch Studenten Corps. Aanvankelijk wasnbsp;hij er redelijk actief. Zo blies hij het ingeslapennbsp;Brabantse gezelschap 'Hertog Jan' nieuw levennbsp;in en organiseerde hij streekborrels in de sociëteit. Maar nog tijdens zijn eerste jaar bleek datnbsp;zijn hart toch bij andere zaken dan hetnbsp;Utrechtse studentenleven lag.

Zijn grootste liefde was de jongerenpolitiek. Op de middelbare school had hij met een paar

vrienden de JOVD in Bergen op Zoom opgericht en tijdens zijn studie werd hij landelijk actief. Uiteindelijk werd hij de landelijkenbsp;voorzitter van de liberale jongerenorganisatie.nbsp;Daarnaast runde hij samen met andere studenten een wetswinkel en gaf hij maatschappijleernbsp;op een meisjeslyceum. De mooiste jaren vannbsp;zijn leven, noemt hij ze. En hij lacht. quot;Ik hebnbsp;jarenlang niets aan mijn studie gedaan. Ennbsp;eigenlijk was ik ook maar weinig in Utrecht.quot;nbsp;Het was zijn vader die hem aanzette zijnnbsp;studie toch maar af te ronden. Ze werdennbsp;allebei gekozen voor de gemeenteraad vannbsp;Bergen op Zoom. Zijn vader voor een plaatselijke partij, hij voor de WD. Een van beidennbsp;moest er uit, omdat raadsleden destijdsnbsp;geen familie van elkaar mochten zijn. Er zounbsp;worden geloot. Maar de avond voor de lotingnbsp;stelde zijn vader hem voor de keuze: quot;Of wenbsp;gaan lotenquot;, zei hij, quot;en als ik win dan blijf iknbsp;de komende vier jaar zitten. Of jij gaat je studie afmaken, en als je dat is gelukt, bedank iknbsp;voor mijn zetel en kun jij in de raad komen.quot;nbsp;Nijpels koos voor het laatste. quot;Ik stoptenbsp;met allerlei activiteiten en ben in een razendnbsp;tempo alle tentamens gaan doen, ik bennbsp;blij dat mijn vader toen dat ultimatumnbsp;heeft gesteld. Anders had ik mijn studienbsp;nooit meer afgemaakt. Want een jaarnbsp;later zat ik in de Tweede Kamer.quot;

In 1982 werd Nijpels gekozen tót fractievoorzitter van de WD. Onder zijn leiding haalde de partij bij de verkiezingen van dat jaar het toennbsp;ongekende aantal van 36 zetels. Na de verkiezingen in 1986 werd hij minister van Volkshuisvesting, Ruimtelijke ordening en Milieubeheernbsp;in het tweede kabinet-Lubbers. Daarna wasnbsp;hij burgemeester van Breda. Momenteel is hijnbsp;president-directeur van De Twaalf Provinciënnbsp;Landelijke Arbodienst N.V. en voorzitter vannbsp;het Wereld Natuurfonds Nederland.

Bestuurskracht

Zorgelijk vindt Nijpels het dat studenten tegenwoordig zo geplaagd worden doornbsp;studieduurverkorting en prestatie-eisen.nbsp;quot;Het vormende aspect van het wetenschappelijke onderwijs raakt daardoor helemaal op denbsp;achtergrond. Bovendien zou het goed zijn alsnbsp;studenten tijdens hun studie ruimte haddennbsp;voor andere dingen dan alleen studeren. Dienbsp;ruimte heb ik zelf ook altijd genomen.quot;nbsp;Of een orgaan als de raad van toezicht daarnbsp;iets aan zou kunnen doen, betwijfelt hij. quot;Nietnbsp;direct, denk ik. Maar als de raad constateertnbsp;dat bepaalde zaken niet goed zijn geregeld,nbsp;dan zou ik me kunnen voorstellen dat wenbsp;vanuit onze verantwoordelijkheid een

Raad van toezicht

Drs. E.H.T.M. Nijpels is vice-voorzitter van de raad van toezicht van de Universiteit Utrecht. Voorzitter is drs. J.A.N. vannbsp;Dijk, senior vice-president van Sara Leenbsp;Corporations en lid van de Raad vannbsp;Bestuur van Douwe Egberts. Tevensnbsp;beheert hij de onderwijsportefeuille vannbsp;de werkgeversorganisatie VNO/NCW.nbsp;Van Dijk studeerde economie in Rotterdam en is de enige niet-alumnus van denbsp;Universiteit Utrecht in het gezelschap.nbsp;De juridische inbreng in de raad is verzekerd door de aanwezigheid van het Raadnbsp;van Statelid prof. mr. W.C.E. Hammer-stein-Schoonderwoerd (ook bijzondernbsp;hoogleraar personen- en familierechtnbsp;aan de Katholieke Universiteit Nijmegen), en van jhr. mr. J.L.R.A. Huydeko-per, advocaat bij De Brauw Blackstonenbsp;Westbroek in Den Haag en algemeennbsp;deken van de Orde van Nederlandsenbsp;Advocaten. Ook jurist, maar meer politicus is mr. H. van den Broek. Hij is bekendnbsp;als oud-minister van buitenlandse zakennbsp;en thans lid van de commissie van Europese Gemeenschappen.

signaal geven aan de minister.quot;

Met de raden van toezicht geeft minister Ritzen de buitenwacht meer invloed op denbsp;universiteiten. En daar heeft hij goed aannbsp;gedaan, aldus Nijpels. quot;Vooral voor universi -teiten is het heel goed om te beseffen dat zenbsp;zelf niet alle wijsheid in pacht hebben, en datnbsp;mensen van buiten ook zinnige dingen overnbsp;wetenschap en wetenschappelijk onderwijsnbsp;kunnen zeggen.quot;

quot;En als je kijkt wie er allemaal in de raden zittenquot;, vervolgt hij, quot;dan heeft Ritzen heel wat bestuurskracht voor de universiteiten bijnbsp;elkaar gekregen. Dat is knap. Maar het zegtnbsp;ook iets over de interesse van het bedrijfslevennbsp;en het openbaar bestuur voor het wetenschappelijk onderwijs en onderzoek.quot;nbsp;Maar de universiteit hoeft, aldus Nijpels, nietnbsp;bang te zijn dat de raad van toezicht zich totnbsp;in de details met onderwijs en onderzoek gaatnbsp;bezighouden. quot;Daar zijn wij niet voor. Ik denknbsp;dat de raad van toezicht vooral een adviserende functie zal krijgen buiten de wettelijkenbsp;bevoegdheden als de benoeming van de ledennbsp;van het college van bestuur en het goedkeuren van de begroting. De politiek gaat op allenbsp;terreinen minder geld geven, dus zullen denbsp;universiteiten veel meer eigen activiteitennbsp;moeten ontplooien. Aan het denken daarovernbsp;kan de raad een zinvolle bijdrage leveren.quot;nbsp;Het bezwaar dat die zwaargewichten uit denbsp;maatschappij het veel te druk hebben om hunnbsp;taak voor de universiteit naar behoren uit tenbsp;oefenen, wuift Nijpels weg. quot;Het valt mij opnbsp;dat drukbezette mensen altijd tijd hebbennbsp;voor extra werk, en dat ook goed doen.nbsp;Terwijl mensen die niks doen, er nooit ietsnbsp;bij kunnen hebben.quot;

Ze heten U-BiSys BV, U-Pither BV, Katalyse BV en Octopus BV. De een ontstond op initiatief van een ondernemende hoogleraar, denbsp;ander op advies van een faculteitsbestuur.nbsp;Maar één ding hebben ze gemeen: alle viernbsp;werden ze vorig jaar door de universiteitnbsp;opgericht met als doel het exploiteren vannbsp;wetenschappelijke kennis op commerciëlenbsp;basis. Om greep te houden op de ontwikkelingen riep het college van bestuur eennbsp;universitaire Holding in het leven.

ERIK HARDEMAN

quot;Er zijn verschillende redenen om een BV op te zetten, maar in feite draait het allemaalnbsp;om twee dingen: de kans om met geld vannbsp;een ander leuke dingen te verwezenlijken dienbsp;zonder die financiële bijdrage niet mogelijknbsp;zouden zijn geweest en de mogelijkheid omnbsp;de zaken enigszins in eigen hand te houden.nbsp;Als je grosso modo kunt blijven doen wat jenbsp;toch al doet, en je kunt er ook nog aardignbsp;aan verdienen, waarom zou je dan niet profiteren van het geld dat op de kennismarktnbsp;voor het oprapen ligt?quot;nbsp;Voor drs. Karei van Rosmalen is de zaak zonbsp;klaar als een klontje. De man die voor hetnbsp;college van bestuur de externe strategischenbsp;contacten van de Utrechtse universiteit behartigt, is een warm voorstander van de bedrijfsmatige exploitatie van wetenschappelijkenbsp;kennis. quot;In een universitaire setting kun jenbsp;geen mensen vrijmaken voor de commerciëlenbsp;ontwikkeling van een product en je kunt ernbsp;ook niet risicovol ondernemen. Als je alsnbsp;onderzoeker liever zelf wilt profiteren van jenbsp;ideeën dan dat anderen dat doen, moet jenbsp;dus een BV oprichten. Zo simpel is dat.quot;nbsp;Tot nu toe was Van Rosmalen de drijvendenbsp;kracht achter de zakelijke ontwikkelingennbsp;binnen de universiteit. Maar de stroomversnelling waarin de samenwerking met hetnbsp;bedrijfsleven begint te raken, was voor hetnbsp;college van bestuur aanleiding om in navolging van Amsterdam, Rotterdam, Groningennbsp;en Leiden een Holding in het leven te roepen.nbsp;Als directeur is projectmanager Sander Kortenbout voor één dag in de week aangesteld.nbsp;Hoofddoel van de Holding wordt het beherennbsp;van het universitaire aandelenpakket in denbsp;vier BV's en het bepalen van het beleid op hetnbsp;gebied van de universitaire kennisexploitatie.nbsp;Maar zeker zo belangrijk is voor Kortenboutnbsp;het leggen van contacten met potentiëlenbsp;partners voor universitaire onderzoekers.nbsp;Kortenbout: quot;Tot nu toe kwamen de contacten met bedrijven en investeerders wat toevallig tot stand. Een wat actiever beleid kannbsp;naar mijn mening heel wat interessante nieuwe partners opleveren die nu nog aan denbsp;neus van de universiteit voorbijgaan. Eennbsp;Holding vergroot je zichtbaarheid. Bovendiennbsp;biedt de nieuwe constructie de kans om denbsp;zaken meer structureel aan te pakken. Watnbsp;bijvoorbeeld nog grotendeels ontbreekt isnbsp;een overzicht van datgene wat zich in allenbsp;verschillende universitaire schatkamertjesnbsp;afspeelt. Pas als je dat hebt, kun je de marktnbsp;gericht gaan bewerken.quot;

Grenzen

In het businessplan wordt een reeks argumenten genoemd die de oprichting van een Holding rechtvaardigen. Wat Kortenboutnbsp;betreft komt ‘service aan en ondersteuningnbsp;van ondernemende onderzoekers' daarbijnbsp;zeker niet op de laatste plaats. quot;Het oprichtennbsp;van een BV kost tijd, die onderzoekers beternbsp;aan onderzoek kunnen besteden. De Holdingnbsp;kan ze veel werk uit handen nemen. Doordatnbsp;de kennis nu op één plaats geconcentreerdnbsp;wordt, hoeft straks bovendien niet elkenbsp;onderzoeker het wiel opnieuw uit te vinden.quot;nbsp;In de Utrechtse constructie zijn alle aandelennbsp;die de universiteit in de verschillende BV'snbsp;bezit, ondergebracht in de Holding. Omdatnbsp;de universiteit enig aandeelhouder is, houdt

Vier BV's

Katalyse BV is een research amp; development werkmaatschappij van de faculteit Scheikunde. Op basis van de knowhownbsp;van prof. dr. J. Geus op het terrein vannbsp;de chemische en biochemische katalysenbsp;gaat de BV zich richten op de ontwikkeling van nieuwe processen voor denbsp;bereiding van fijnchemicaliën dienbsp;worden gebruikt bij de productie vannbsp;geneesmiddelen.

U-BiSys BV is door universiteit, AZU en twee onderzoekers van de faculteitnbsp;Geneeskunde opgericht om de ontwikkeling mogelijk te maken van klinischenbsp;toepassingen van een Utrechtse vinding.nbsp;Het betreft een door prof. dr. T. Logten-berg ontwikkelde methode om antistoffen te produceren die één en niet meernbsp;dan één ziekteverwekker herkennen.

U-Pither BV werd opgericht door de faculteit Diergeneeskunde en het Nederlandse bedrijf Pangenetics BV om eennbsp;doorbraak te bewerkstelligen in hetnbsp;onderzoek naar de bestrijding van reumanbsp;en andere auto-immuunziekten. Met eennbsp;overheidssubsidie wordt thans nagegaannbsp;of een voldoende sterke octrooipositienbsp;kan worden gerealiseerd om in eennbsp;latere fase, samen met industriëlenbsp;partners, te komen tot de ontwikkelingnbsp;van nieuwe geneesmiddelen.

Octopus BV beheert de inkomsten die voortvloeien uit de verkoop van eennbsp;door cardioloog prof. dr. C. Borst ontwikkeld apparaat ('de octopus') die hetnbsp;mogelijk maakt om bypass-operaties uitnbsp;te voeren zonder gebruik te maken vannbsp;de voor patiënten belastende hart-long-machine. De BV is door universiteit ennbsp;AZU opgericht om de royalties van denbsp;vinding te beheren.nbsp;zij düs op een indirecte manier zeggenschapnbsp;over de activiteiten van de verschillende BV's.nbsp;En dat is nodig, want volgens Van Rosmalennbsp;en Kortenbout zullen aan commerciële initiatieven van universitaire medewerkers duidelijke grenzen moeten worden gesteld.

Van Rosmalen: quot;In Engeland hebben universi-teiten soms hele productiehallen neergezet om wetenschappelijke vondsten aan de mannbsp;te brengen. Gevolg was dat de winstgevendheid zoveel prioriteit kreeg dat veel van dienbsp;bedrijven zich inmiddels volledig van de universiteit hebben losgemaakt. Dat willen wijnbsp;niet. Voor ons staat voorop dat een BV meerwaarde moet hebben voor het fundamentelenbsp;onderzoek. Vandaar dat de universiteit, eventueel samen met het academisch ziekenhuisnbsp;(AZU), in beginsel altijd een meerderheidsbelang in een nieuwe BV zal nemen. Zo houdennbsp;we greep op de ontwikkelingen.quot;nbsp;Kortenbout: quot;Bovendien moet het gaan omnbsp;de exploitatie van door universitaire medewerkers ontwikkelde kennis. De Holding isnbsp;niet geïnteresseerd in een hoogleraar dienbsp;bestaande kennis te gelde maakt door hetnbsp;geven van adviezen of door er een eigennbsp;praktijk op na te houden.quot;

Toekomstmuziek

Om onderzoekers die bang zijn voor de grijpgrage vingers van de armlastige universiteit gerust te stellen wordt in het businessplannbsp;expliciet gesteld dat hun vakgroep rechtnbsp;heeft op de netto-opbrengsten uit de BV.nbsp;Voor het college van bestuur staat niet hetnbsp;financiële gewin, maar het belang van onderzoek en onderwijs voorop. In beginsel zullennbsp;alle inkomsten van de BV's dan ook weernbsp;worden geïnvesteerd in onderzoek. Dat wilnbsp;overigens niet zeggen dat de Holding, ennbsp;dus de universiteit, op termijn niet kan meeprofiteren van de commerciële activiteit vannbsp;haar medewerkers. Weliswaar zal de universiteit in eerste instantie jaarlijks drie ton aannbsp;de Holding lenen, maar de verwachting is datnbsp;die na vijf jaar kostendekkend zal draaien.nbsp;Vanaf dat moment zal ook de universiteitnbsp;dankzij het dividend van winstgevende BV's,nbsp;opbrengsten uit licentieovereenkomstennbsp;en de rente op verstrekte leningen eennbsp;graantje van de zakelijke activiteiten kunnennbsp;meepikken.

Maar dat is toekomstmuziek en over de toekomst is Kortenbout nog voorzichtig. quot;Laten we eerst maar eens zien of deze aanpak überhaupt levensvatbaar is. Dan praten we overnbsp;twee jaar verder. Ik verwacht overigens welnbsp;dat we er tegen die tijd minstens drie nieuwenbsp;BV's bij hebben. Steeds meer bedrijven realiseren zich dat het efficiënter is om met eennbsp;universiteit samen te werken dan zelf aannbsp;fundamentele research te doen. Of Utrechtnbsp;daar voldoende van kan profiteren om eennbsp;aparte Holding te rechtvaardigen moet denbsp;komende jaren worden beoordeeld. De tijd isnbsp;er in ieder geval rijp voor.quot;

LEONIE VAN DEN SCHOOR

De oprichtingsbrief laat er weinig twijfel over bestaan: het maandelijkse museumbezoeknbsp;moet vooral een leuk uitje zijn. Met veelnbsp;koffie en gebak dus. Serieuze referaten zijnnbsp;uit den boze, de museumclup (met 'p') isnbsp;veeleer een sociaal gebeuren. De brief gaatnbsp;naar een select gezelschap en alle uitverkorenen stemmen van harte in met datnbsp;pretentieloze voornemen.

Een juli-zondag ruim drie jaar later. De zon lonkt. De museumclup geniet na van een uitgebreide brunch op een zomers terras hartjenbsp;Utrecht. Terwijl Petra nog een rondje cappuccino bestelt, veegt Dianne de laatste kruimelsnbsp;van een stokbroodje kaas van haar kleren.nbsp;quot;We stonden allemaal op het punt af te studeren en waren bang dat we elkaar uit het oognbsp;zouden verliezenquot;, legt ze het waarom van denbsp;museumclup uit. quot;We wilden cultureel op denbsp;hoogte blijvenquot;, vult Cecile aan. quot;Het clubje isnbsp;een stimulans om naar musea te gaan. In jenbsp;eentje komt het er niet zo snel van.quot;

Werk en mannen

Elke tweede zondag van de maand verzamelt het zestal zich op het station van Utrecht,nbsp;gewapend met een museumjaarkaart en eennbsp;goed humeur. Allemaal vinden ze het prettignbsp;om met gelijkgestemden op pad te gaan.nbsp;Nicoline: quot;We kijken net iets anders dan anderen naar een museum. We hebben allemaalnbsp;dezelfde achtergrond, letten op dezelfde dingen, praten er met elkaar over. Dat geeft ietsnbsp;extra's.quot; Samen analyseren ze een tentoonstelling, spuien kritiek en praten na in een café.nbsp;Aan die volgorde - eerst museum, dan pasnbsp;koffie - houden ze strikt vast. Anders is de verleiding om in de kroeg te blijven hangen welnbsp;heel groot. quot;Eén keer, dat was erg, hebben wenbsp;de hele middag in een café recht tegenovernbsp;het Rijks gezeten. We zijn het hele museumnbsp;niet eens binnen geweestquot;, bekent Cecile eennbsp;beetje beschaamd. Nicoline: quot;Je moet niet vergeten dat we elkaar tijdens deze uitstapjes alnbsp;een maand niet gezien hebben. Er valt dusnbsp;altijd heel wat bij te kletsen. Waar we het dannbsp;over hebben? Tja, waar hebben vriendinnenclubjes het over. Werk. Mannen. Gewoon, watnbsp;je bezig houdt.quot;

Beroepsdeformatie

Omdat het al laat is, gaan ze vandaag met zijn vijven - Marijn is op vakantie - naar hetnbsp;museum Van Speelklok tot Pierement. Lekkernbsp;dichtbij. quot;Het ziet er wel flitsend uitquot;, merktnbsp;Corinda op bij binnenkomst. quot;Ik dacht altijdnbsp;dat het hier vrij saai was, maar mijn vooroordeel is nu weg. Dat rode doek, die gaatjesnbsp;waar je aan kunt ruiken, dit is écht leukquot;,nbsp;wijst ze naar de entree van een expositie.nbsp;Even later laat ze onderzoekend haar handnbsp;over de letters van het tableau met inleidendenbsp;tekst gaan. quot;Hoe is het gedaan?quot; Dan merktnbsp;ze een 'knoepert van een fout' in de tekst op:nbsp;conaisseur met één n!

quot;We zijn echte vakidioten, we letten bijvoorbeeld op of de bordjes met tekst en uitleg wel goed hangen. Noem het gerust beroepsdeformatiequot;, lacht Dianne. Er zijn musea waarnbsp;je bijna op de grond moet liggen om de bordjes te kunnen lezen. Dat druist in tegen allesnbsp;wat ze in de collegebanken geleerd hebben.nbsp;quot;Soms zie je van dat vergeelde papier vastgezet met een plakbandjequot;, gruwelt Cecile.nbsp;quot;Letters getikt met een oude typemachinenbsp;waarvan het lint bijna op was. Dat is absoluutnbsp;niet professioneel, dat kan anno 1997 echtnbsp;niet meer.quot; Dianne: quot;Zulke musea lijken meernbsp;op een paleisje van de conservator. Die vindtnbsp;het bij wijze van spreken jammer dat er afnbsp;en toe nog bezoekers zijn domein binnenkomen.quot;

Bossche bollen

Een museum saai? Nee hoor, dat is een vooroordeel, vindt de club. quot;Heel veel mensen denken dat ze stil moeten zijn in een museumquot;, zegt Petra. quot;Niets aanraken en zo. Maar bijnbsp;sommige tentoonstellingen móet je juist ietsnbsp;aanraken, voelen, doen, anders gebeurt ernbsp;niets. Het Reispaleis voor kinderen is daar eennbsp;voorbeeld van.quot; Dianne: quot;Die doe-dingen,nbsp;daar gaan wij ook als eerste op af. Dat isnbsp;echt leuk.quot;

De keuze voor een museum verloopt niet bepaald democratisch. Pas op het laatste

Oproep voor deze rubriek

Maakt u deel uit van een nog immer actieve - koken, reizen, studeren - groepnbsp;van afgestudeerden, of kent u anderenbsp;alumnigroepen die in aanmerking komennbsp;voor een reportage in deze rubriek, laatnbsp;het dan weten aan de redactie van Illuster, telefoon: (030) 2534073, fax: (030)nbsp;2533685, e-mail: k.beneken@bur.ruu.nlnbsp;moment doet iemand een voorstel, de restnbsp;volgt. Petra: quot;Soms lees of hoor ik iets overnbsp;een leuke tentoonstelling. Die reserveer ik dannbsp;speciaal voor de clup.quot; quot;Het was de bedoelingnbsp;musea te bezoeken waar we normaal gesproken nooit komenquot;, herinnert Nicoline zich.nbsp;quot;We proberen af te wisselen, de ene keer eennbsp;volksmuseum, de andere keer iets met kunst.nbsp;Dat lukt niet altijd. Meestal zoeken we iets innbsp;de buurt op. Naar Groningen of Maastrichtnbsp;zullen we niet zo snel gaan. Wel zijn we eennbsp;keertje in Zwolle en Den Bosch geweest.quot;nbsp;quot;O ja, dat café met die Bossche bollenquot;, flaptnbsp;Cecile eruit.

Facsimiles

Een top-museum? Dat kunnen ze niet een-twee-drie noemen. Het Van Gogh misschien, weifelt Cecile. Daar hebben ze altijd mooienbsp;vitrines en - zoals het hoort - tweetalige uitleg. Of die schitterende Rembrandt-tentoon-stelling, oppert Corinda. Die was erg druk,nbsp;maar bood veel extra's : informatie over hoe jenbsp;een echte Rembrandt kunt onderscheiden vannbsp;namaak en hoe schilderijen worden gerestaureerd. Erg educatief. Ronduit een sof was denbsp;Leonardo da Vinci-expositie in de Rotterdamsenbsp;Kunsthal. quot;Dat waren allemaal facsimiles. Daarnbsp;kwam je pas achter als je binnen was en alnbsp;betaald had. We voelden ons belazerd, joh!quot;nbsp;Na twee uur dolen door een museum hebbennbsp;de meesten hun tax wel bereikt. Nicoline: quot;Iknbsp;ben dan verzadigd, kan niets meer opnemen.nbsp;Het enige dat ik nog wil is een kop koffie metnbsp;een sigaret. Trouwens, als we dit interviewnbsp;niet hadden gehad, waren we niet eens naarnbsp;binnen gegaan, 't Is veel te mooi terrasweer.quot;

Voor christenen is het begraven in de aarde altijd van groot belang geweest. Christusnbsp;was begraven en weer uit het graf opgestaan. In de derde eeuw ontstond hetnbsp;christelijke gebruik om doden in en bij denbsp;kerk te begraven.

Volgens historicus Albert van der Zeijden was dit het gevolg van de opkomende heiligenverering. In een kerk werd namelijk vaaknbsp;gebeente van een heilige begraven. quot;De middeleeuwer dacht dat een heilige een bemiddelende functie kon hebben voor zijn zielenheil. Het was daarom aantrekkelijk om bij denbsp;relikwieën of overblijfselen van een heiligenbsp;begraven te worden. De beste plek was zonbsp;dicht mogelijk bij die heilige, dicht bij hetnbsp;altaar.quot; De rijken lagen in de kerk, hetnbsp;gewone volk in een anoniem massagraf opnbsp;het kerkhof.

Maar niet iedereen werd in gewijde aarde begraven. Van der Zeijden: quot;De ongedooptenbsp;kinderen lagen meestal in een apart kinderboekje aan de andere kant van de muur vannbsp;het kerkhof. Misdadigers en zelfmoordenaarsnbsp;werden op het 'ellendige kerkhof' buiten denbsp;bebouwde kom begraven.quot;

Na de reformatie namen de protestanten de kerken en begraafplaatsen van de katholieken over. De katholieken werden begravennbsp;op algemene begraafplaatsen, dus in ongewijde aarde. quot;De katholieken bedachten eennbsp;slimme truc. Elke priester had een beaardings-kistje, een klein doosje met gewijde aarde.nbsp;Een beetje van die aarde gooide hij in denbsp;kist.quot;

Eind 18e eeuw kwam er steeds meer kritiek op het begraven in de kerk en pleittennbsp;verlichte denkers voor het verplaatsen van denbsp;begraafplaatsen naar buiten de bebouwdenbsp;kom. quot;De discussie werd op gang gebrachtnbsp;door wetenschappelijk geïnspireerde herennbsp;die zich druk maakten over de hygiëne ennbsp;volksgezondheid. De open graven in de kerknbsp;stonken en mensen zouden er ziek van worden.quot; Toen de Fransen in 1810 Nederlandnbsp;bezetten, kwam er een verbod op het begraven in de kerk. Maar in 1813, toen de Fransennbsp;vertrokken waren, schortte koning Willem I,nbsp;na protesten door de gegoede burgerij, ditnbsp;verbod op. Pas in 1829 kwam er een verordening die begraven buiten de bebouwde komnbsp;verplicht stelde. Ook kreeg iedereen eennbsp;individueel graf. (PJ)

Albert van der Zeijden studeerde in 1987 aan de Universiteit Utrecht af op een scriptienbsp;over de dood. Hij werkt parttime als consulentnbsp;bij het Nederlands Centrum voor Volkscultuurnbsp;en doet aan de Universiteit van Amsterdamnbsp;een promotieonderzoek naar de 19e eeuwsenbsp;katholieke geschiedschrijver W.J.F. Nuyens.

Volken die direct afhankelijk zijn van de natuurlijke omgeving hebben vaak een grootnbsp;respect voor de natuur. In India komt dit totnbsp;uiting in de religie.

Bergen, rivieren en bossen zijn heilig. De bergtoppen van de Himalaya zijn in de hindoeïstische mythologie de verblijfplaatsen van de góden. De hemel rust op de hoogste bergnbsp;Meru, het centrum van de aarde. Bossen ennbsp;wouden zijn voor de inheemse volken in Indianbsp;'bezielde' plekken. De góden waken over dezenbsp;moeilijk toegankelijke gebieden. Soms kannbsp;het krenken van een blad de mensen op eennbsp;ernstige ziekte komen te staan. Maar meestalnbsp;zijn de góden niet zo bezitterig en mogennbsp;mensen in het bos brandhout rapen of veevoer verzamelen. Evenals de wouden zijn ooknbsp;bepaalde bomen, zoals de neem-boom, heilig.nbsp;Niemand zal het in zijn hoofd halen deze tenbsp;kappen. Vaak zijn ze honderden jaren oud.nbsp;Volgens de Indiase milieu-activiste Vandananbsp;Shiva zijn deze wouden en bomen niet voornbsp;niets 'heilig verklaard'. De achterliggendenbsp;reden is hun grote ecologische waarde. Shiva,nbsp;van oorsprong natuurkundige, won in 1993nbsp;de Right Livelihood Award, beter bekend alsnbsp;de 'alternatieve Nobelprijs'. Ze levert al jarennbsp;kritiek op de Westerse ecologische uitbuitingnbsp;van derdewereldlanden.

Shiva liet zich inspireren door de Chipko-beweging, een milieubeweging die in de bergachtige gebieden van de Himalaya ontstond. 'Chipko' betekent: 'omarm de bomen'. Chipko-aanhangers omarmden de bomen en riepennbsp;de commerciële exploitatie van hun directenbsp;leefomgeving een halt toe. Want de grootschalige kap van eikenbossen in de Himalayanbsp;verstoorde het ecologische evenwicht en commerciële eucalyptus-kwekerljen putten denbsp;grond uit. Steeds vaker werd de streek geteisterd door overstromingen en droogte.

De plaatselijke milieuactivisten bleven dicht bij hun oorspronkelijke geloof en spraken overnbsp;'Moeder Aarde'. In een actie om een kalksteenmijn te sluiten die een ware milieurampnbsp;veroorzaakte, noemden ze het kalksteen 'hetnbsp;vlees van Moeder Aarde'. De Chipko-vrouwennbsp;zeiden: quot;We zullen de stenen terugleggennbsp;waar ze horen en haar wonden helen.quot;nbsp;Vandana Shiva ontdekte dat vrouwen in denbsp;voorste linies van de ecologische strijd stondennbsp;om hun land en water te beschermen. Want innbsp;India zijn het vooral vrouwen die in de bossennbsp;brandhout, vruchten en kruiden verzamelen.nbsp;Minder bos betekent langer lopen. Shiva raakte ook onder de indruk van de grote kennisnbsp;die de lokale vrouwen hadden van planten ennbsp;ecosystemen. Deze werd van generatie opnbsp;generatie doorgegeven. Volgens Shiva is hetnbsp;geen toeval dat vrouwen het initiatief namennbsp;om de aarde te redden. De Chipko-vrouwennbsp;geloofden in een vrouwelijk scheppingsprinci-pe en in de heiligheid van het leven. Milieumaatregelen dienen volgens hen niet uit economische belangen getroffen te worden, maarnbsp;uit respect voor de natuur.

Ecofeministen, zoals Vandana Shiva deze vrouwelijke milieuactivisten noemt, verzetten zich tegelijkertijd tegen de uitbuiting van denbsp;natuur en die van vrouwen. Ook voor hunnbsp;emancipatiestrijd weten zij zich gesteund doornbsp;hun geloof in Moeder Aarde of Sakti. Sakti isnbsp;een vrouwelijk scheppingsprincipe, aanwezignbsp;in de bossen en natuurlijke processen. Chipko-vrouwen ontlenen hieraan hun kracht voornbsp;politieke acties. quot;We merken dat we onzenbsp;eigen baas zijn, dat geeft ons geestelijkenbsp;kracht. Onze kracht is de kracht van denbsp;natuur.quot; (AvV)

Door: Anne van Voorthuizen. Zij studeerde in 1993 af bij de vakgroep godsdienstwetenschappen, faculteit Godgeleerdheid, Universiteit Utrecht. Haar afstudeerscriptie ging overnbsp;Indiase spiritualiteit.

In het decembernummer van Illuster

staat het thema 'lucht' centraal.

Lezers die een deskundige bijdrage willen leveren kunnen zich totnbsp;10 oktober melden bij de redactie:nbsp;Illuster,

(030) 2534073, e-mail: k.beneken@bur.ruu.nl

De planeet waarop wij leven is een complex van materialen dat gedurende 4,5 miljard jaarnbsp;een ingewikkeld evolutieproces heeft doorgemaakt. Onze planeet is geweldig groot; denbsp;straal van de aarde is zo'n 5400 kilometer. Vannbsp;die 6400 kilometer kunnen we slechts de buitenste 8 kilometer met boringen bemonsteren;nbsp;dit correspondeert met ongeveer 0,1 procentnbsp;van de aardstraal. De aarde gedraagt zichnbsp;daarom als een zwarte doos. Het inwendigenbsp;van onze planeet kan slechts in kaart wordennbsp;gebracht door aan het aardoppervlak fysischenbsp;grootheden te meten.

Een belangrijke manier om dat te doen is te onderzoeken hoe golven, opgewekt doornbsp;aardbevingen of kernexplosies, zich door denbsp;aarde voortplanten. Dat is het vakgebied vannbsp;de seismologie, in Utrecht ondergebracht bijnbsp;de faculteit Aardwetenschappen. Zoals eennbsp;arts met een CT-scan een patiënt doorlicht ennbsp;zich een beeld vormt van het inwendige vannbsp;de patiënt, zo licht de seismoloog de aardenbsp;door met elastische golven en maakt eennbsp;beeld van het inwendige met een techniek dienbsp;seismische tomografie wordt genoemd.

De seismologie is een brandpunt van verschillende disciplines. De resultaten van seismische tomografie, driedimensionale beelden van hetnbsp;inwendige van de aarde, zijn van direct belangnbsp;voor een grote groep aardwetenschappers.nbsp;Voortgang op het gebied van de seismischenbsp;tomografie is echter ondenkbaar zonder actiefnbsp;onderzoek op het gebied van de golfvoortplanting en de theorie van beeldvorming.nbsp;Dit geeft een direct raakvlak met zowel denbsp;natuurkunde als de wiskunde.

Ook op andere wijze is de seismologie een vak waarin verschillende onderzoekslijnen samenkomen. De technieken in het seismologischnbsp;onderzoek worden ook gebruikt voor denbsp;opsporing van olie en gas en voor het in kaartnbsp;brengen van de ondiepe ondergrond. Hierdoor ontstaat een vruchtbaar raakvlak metnbsp;het bedrijfsleven, met name met de seismischenbsp;industrie. De seismologie is hiermee een vannbsp;de vele voorbeelden in de aardwetenschappennbsp;waar fundamenteel onderzoek tot belangrijkenbsp;toepassingen leidt.

Door: Roel Snieder, hoogleraar vakgroep geofysica, faculteit Aardwetenschappen,nbsp;Universiteit Utrecht.

Dachten we nu werkelijk dat de ontdekkingsreizigers tijdens hun tochten bang waren over de rand te duikelen? De natuurfilosofen in hetnbsp;oude Athene wisten al dat de aarde een bolnbsp;was. Ook vissers en handelslieden waren daarvan overtuigd. Zij zagen de schepen aan denbsp;einder immers niet alleen kleiner worden,nbsp;maar ook langzaam wegzakken.

De mythe van de platte aarde kan volgens Palm vooral worden toegeschreven aan denbsp;negentiende-eeuwse wetenschapsfilosofennbsp;Draper en White. quot;Zij construeerden eennbsp;beeld van de Middeleeuwen waarin eennbsp;dominante kerk de mensen dom hield ennbsp;bang maaktequot;, vertelt Palm. quot;Hun invloedrijkenbsp;boeken droegen veelzeggende titels als 'Thenbsp;war between science and religion'.quot;nbsp;De meeste middeleeuwse geleerden onderschreven echter het geocentrische wereldbeeld dat Aristoteles in de klassieke oudheidnbsp;ontwikkelde. De aarde stond in deze zienswijze onbeweeglijk in het midden van hetnbsp;universum. De zon en andere hemellichamennbsp;draaiden in een perfecte eenparige cirkelbeweging om de bol heen. De centrale positienbsp;van de aarde verklaarde Aristoteles door zijnnbsp;elementenleer. Elk element had een natuurlijke plaats. Voor het element aarde was dat hetnbsp;midden van de kosmos. Palm: quot;Als iets valtnbsp;beweegt het zich naar dat centrum, dus denbsp;aarde, redeneerde Aristoteles. Water ligt opnbsp;de aarde, lucht hangt erboven en het lichtstenbsp;element, vuur, stijgt op. Het heelal bestond uitnbsp;quot;Als het daar zo heet was dat de missie geennbsp;toegang had, konden er onmogelijk mensennbsp;wonenquot;, vertolkt Palm de kerkelijke cirkelredenering. quot;Luidde de goddelijke opdrachtnbsp;immers niet 'verkondig het evangelie aan allenbsp;volkeren'?quot;

De grootte van de aarde was onbekend.

De Griekse geleerde Eratosthenes maakte in de derde eeuw voor Christus weliswaar eennbsp;vrij accurate berekening van de omtrek vannbsp;de aarde, maar over het algemeen werdnbsp;aangenomen dat deze kleiner was. Palm:nbsp;quot;Dit betekende dat via een westelijke routenbsp;Indië sneller te bereiken zou zijn. Door dezenbsp;gedachte durfde Columbus de veilige kustlijnnbsp;te verlaten en kreeg hij ook de fondsen voornbsp;zijn expeditie.quot;

Het wereldbeeld van Aristoteles zou tweeduizend jaar in stand blijven. In de vijftiende en zestiende eeuw logenstraften de ontdekkingsreizigers vele theorieën over de indeling en denbsp;omvang van de aarde. Ook de onaantastbarenbsp;positie van de aarde als middelpunt van denbsp;kosmos wankelde. In 1543 plaatste de sterrenkundige Copernicus de zon in het centrum vannbsp;het heelal. quot;Dit was een enorme psychologische schokquot;, oordeelt Palm. quot;Het onderscheidnbsp;tussen het bovenmaanse en ondermaanse verviel. De aarde werd gewoon één van de zesnbsp;planeten.quot; (XB)

Drs. Lodewijk Palm is universitair docent te Utrecht in de geschiedenis van de natuur-

een vijfde element: de quinta essentia, oftewel de quintessens.quot;

De bewoonde wereld, de oikoumene, werd in wetenschappen. Hij studeerde biologie ennbsp;geschiedenis van de natuurwetenschappennbsp;aan de Vrije Universiteit.

Filippijnse boeren bewerken hun land met simpele handgereedschappen. Tegelijk hebben ze grote kennis van zaken en veel ervaring. Gewiekst als ze zijn, voelen ze zich vaaknbsp;de meerdere van de landbouwwetenschap-pers. Van adviezen uit de studeerkamer overnbsp;milieuvriendelijke technieken moeten zenbsp;weinig hebben.

De grillige aarde op de Filippijnen dwingt de boeren tot allerlei Jjneepjes. Zo weten ze innbsp;de bergen van de provincie Benguet in hetnbsp;noorden, precies hoe ze onder moeilijkenbsp;omstandigheden toch de maximale opbrengstnbsp;uit de grond kunnen halen. In de waterrijke,nbsp;warme dalen lukt het ze maar liefst drie totnbsp;vier keer per jaar te oogsten; op de drogerenbsp;berghellingen is dat nog altijd twee keer,nbsp;tijdens de regenperiodes.

quot;Boeren op de hellingen hebben ondanks de droogte ook een belangrijk voordeelquot;.nbsp;vertelt de Filippijnse dr. Corazon Lawas dienbsp;deze zomer bij de Utrechtse faculteit Ruimtelijke Wetenschappen promoveerde. quot;Doordatnbsp;het minder warm is, kunnen de boeren denbsp;oogst soms wel een maand uitstellen. Hetnbsp;grote voordeel is dat deze dan op de marktnbsp;komt op een moment van schaarste en hogenbsp;prijzen.quot;

quot;Ik zag zoveel gekke trucjes die ze daar uithaalden, waarvan ik nog nooit eerder gehoord hadquot;, lacht Lawas. Om rijpe aardappelen eennbsp;tijd lang goed te houden in de grond halen denbsp;boeren al het loof weg. En de rijping van kool-gewassen vertragen ze door de gewassen eennbsp;beetje uit de grond te wrikken. Lawas woondenbsp;voor haar onderzoek soms maanden in eennbsp;dorp om het contact met de wat wantrouwende bergbewoners te vergemakkelijken.

Zelf komt ze uit lager gelegen streken. Daar is de landbouw totaal anders: er zijn vooral veelnbsp;rijstvelden en tropische groentes. Oorspronkelijk werd ook in de bergen rijst en zoete aardappelen geteeld, vertelt Lawas. Maar de Europese gewassen die de Spanjaarden in denbsp;zeventiende eeuw introduceerden hebben denbsp;oude verdrongen omdat ze commercieel interessanter zijn. Daarnaast hebben ook Chinesenbsp;boeren hun invloed gehad. Die trokken hetnbsp;gebied in en namen Filippijnse boeren innbsp;dienst. De laatsten waren slim: zo gauw ze vannbsp;hun baas geleerd hadden hoe ze de nieuwenbsp;gewassen moesten telen, gingen ze die opnbsp;hun eigen grond planten.

Lawas ontdekte dat de Filippijnse boeren, hoewel ongeschoold, over excellente kennisnbsp;beschikken als het gaat over bodemvruchtbaarheid. Hun grote kracht is hun ervaring dienbsp;gemiddeld maar liefst 31 jaar bedraagt. Lawas:nbsp;quot;Een landbouwkundige zei eens tegen me: zijnbsp;weten veel meer van landbouw dan wij; daarom geloven ze helaas ook niet in onze adviezen over duurzamere teelt.quot;nbsp;De boeren experimenteren zelfs op eigennbsp;houtje met chemicaliën en hebben zo ontdektnbsp;dat ze op warme plaatsen meer van het spulnbsp;nodig hebben omdat het daar sneller afgebroken wordt. Helaas letten ze bij hun sproeige-drag alleen op de gewasopbrengst en nietnbsp;op hun eigen gezondheid en de schade aannbsp;het milieu.

Lawas' advies aan plannenmakers van buiten luidt dan ook: betrek de boeren er zelf bij alsnbsp;je de erosie en milieuvervuiling wilt aanpakken. Als ze eenmaal inzien dat een teveel aannbsp;chemicaliën op den duur slecht is voor henzelf,nbsp;zijn ze slim genoeg om zelf te experimenterennbsp;met betere methodes. (FvM)

Dr. M.C. Lawas Mendoza promoveerde op 19 juni 1997 op het proefschrift 'The resourcenbsp;users knowledge, the forgotten input in landnbsp;resource management: the case of the Kanka-naey farmers in Beguet, Philippines'.

Wie op zoek was naar sweaters, stropdassen en andere relatiegeschenken met hetnbsp;beeldmerk van de sol iustitiae, kon tot voornbsp;kort alleen terecht bij enkele verkooppuntennbsp;van het universiteitsfonds. Nu beschiktnbsp;Utrecht over een heuse universiteitswinkelnbsp;in de binnenstad. In de opbouwfase isnbsp;Letteren-alumna Marleen Kolijn verantwoordelijk voor het dagelijks beheer vannbsp;de winkel aan de Drift 13.

Ze is, zoals ze het zelf formuleert, tegen deze baan 'aangelopen'. Marleen Kolijn behaaldenbsp;in februari 1997 haar doctoraaldiploma Algemene Letteren, specialisatie Kunstbeleid ennbsp;Management. Via via kwam ze op de Driftnbsp;terecht. quot;Het spreekt me aan. Eigenlijk wildenbsp;ik iets met kunstprojecten doen, maar dit kunnbsp;je ook als een project beschouwen. Ik vondnbsp;het leuk iets nieuws op te zetten, je weet nietnbsp;wat er uit komt. Het werk is afwisselend en jenbsp;bent heel zelfstandig bezig.quot; Ze besliste meenbsp;over de inrichting van de winkel, waar rodenbsp;vloerbedekking en gele kozijnen naar denbsp;universiteitskleuren verwijzen.

Landkaarten

Voor Marleen is de winkel zelf slechts een klein onderdeel van haar dagelijkse werkzaamheden. Ze legt contacten binnen denbsp;universiteit, onder meer met faculteiten, ennbsp;zoekt geschikte leveranciers. Met forse kortingen hoopt ze voor de start van het nieuwenbsp;academische jaar de oude producten de deurnbsp;uit te hebben. Intussen wordt er hard gewerktnbsp;aan een nieuwe collectie, waaronder oorbellen en door de vakgroep Kartografie aangeleverde landkaarten. Traditionele relatiegeschenken, zoals flessen wijn, zijn ook in hetnbsp;pakket opgenomen.quot;Er komt meer bij kijkennbsp;dan ik ooit had gedachtquot;, bekent ze. Hoewelnbsp;Marleen tijdens haar studie een cursus projectmanagement heeft gevolgd, zijn merchandising en het beheer van een winkel geheelnbsp;nieuw voor haar.

Meer van pas komen de ervaringen uit haar nevenactiviteiten. Marleen is enkele jarennbsp;actief geweest binnen de Europese studentenvereniging AEGEE. Ze organiseerde congressen, verrichte commissiewerk en zat gedurende 1993-1994 in het bestuur van de afdelingnbsp;Utrecht. Op deze manier leerde ze de universiteit een beetje kennen, ook omdat hetnbsp;college van bestuur in de commissie vannbsp;aanbeveling van AEGEE zit. quot;Door mijnnbsp;bestuurservaring weet ik nu instellingen ennbsp;bepaalde personen binnen de universiteitnbsp;beter te vinden.quot;

Ook haar stage bij reclamebureau Jamp;Bamp;P was nuttig. quot;Dat bureau begon een kunstprojectnbsp;voor relaties. Ik heb dat opgezet, de mailingnbsp;verzorgd, de financiële kanten geregeld,nbsp;filmdagen en exposities georganiseerd.nbsp;Heel leerzaam, vooral omdat ik het allemaalnbsp;zelf moest regelen.quot;

Tot het einde van dit jaar is de oud-Letteren-studente aan de universiteitswinkel verbonden. Wat er daarna gebeurt, weet ze nog niet. Uiteindelijk wil Marleen toch meernbsp;doen met haar specialisatie Kunstbeleid ennbsp;Management. Ooit hoopt ze voor zichzelf tenbsp;beginnen. quot;Advieswerk in de kunstsfeer, datnbsp;lijkt me wel wat.quot; (NP)

Voor het assortiment van de universiteitswinkel zie lllusterzake, pagina 14.

Bij de faculteit Sociale Wetenschappen ging in augustus een uitwisselingsproject van startnbsp;met het Ministerie van Buitenlandse Zaken.nbsp;Prof. D.A.N.M. Kruijt, hoogleraar ontwikkelingsvraagstukken, werkt een dag per weeknbsp;op het ministerie, terwijl ambtenaar dr. A.P.R.nbsp;Visser lesgeeft op de universiteit.

quot;Op een gegeven moment krijg je de kriebels: op het ministerie verlang je naar verdiepingnbsp;en omgekeerd verlang je op de universiteitnbsp;naar de praktijk van de ambtenarij, naarnbsp;beleidsbeïnvloeding.quot; Rob Visser, hoofd afdeling Armoede, Analyse en Beleid (DSI-AB) opnbsp;het Ministerie van Buitenlandse Zaken, legt uitnbsp;waarom de uitwisseling zo aantrekkelijk isnbsp;voor beide werkgevers. quot;Dirk Kruijt weet veelnbsp;meer van Latijns-Amerika en 'micro'-krediet-verstrekking, en ik ben meer gespecialiseerd innbsp;milieu, armoede en institutionele zaken. Zonbsp;brengt Dirk kennis in die nauwelijks voorhanden is bij het ministerie, en vice versa.quot;nbsp;Kruijt: quot;Bovendien: studenten vragen erom.nbsp;Na hun afstuderen komen de meesten terechtnbsp;in beleidsfuncties of bij de overheid. In hunnbsp;derde jaar gaan ze zoeken naar een praktijkgerichte stage. Rob Visser komt met zijn colleges aan deze behoefte tegemoet.quot;

Multidisciplinair

De contacten tussen Kruijt en Visser gaan terug tot de jaren zeventig. Kruijt was toen alsnbsp;consulent verbonden aan het ministerie, terwijl Visser, in dienst bij het ministerie, veelnbsp;taken deed op het raakvlak tussen beleid ennbsp;wetenschap. Destijds is het idee geopperd omnbsp;van functie te wisselen, maar dat is toen nietnbsp;gelukt.

Volgens Visser was de tijd er niet rijp voor. De universiteit was niet multidisciplinair ingesteldnbsp;en had te weinig oog voor beleidsbeïnvloeding.nbsp;Dat is nu veranderd: quot;Tegenwoordig zie je datnbsp;het verschil tussen maatschappelijke instellingen steeds kleiner wordt. De vraag is alleen:nbsp;hoe krijg je multidisciplinair denken verankerdnbsp;in instituties?quot; Met deze uitwisseling hooptnbsp;men hier een beter inzicht in te verkrijgen.nbsp;Kruijt: quot;Vanaf de jaren negentig is de invloednbsp;van de 'internationalisering' goed te merken.nbsp;Voorheen keek men te gekokerd naar ontwikkelingsvraagstukken, zonder rekening te houden met de context. Men heeft nu vooral aandacht voor armoede als globale structuur,nbsp;waarop veel externe factoren (zoals hetnbsp;economische en politieke beleid) van invloednbsp;zijn. Je kunt niet meer zeggen: dit is de oorzaak van armoede, dus dit moeten we oplossen. Er speelt zo veel mee, het moet van allenbsp;kanten bekeken worden.quot;

Diesel

Er is en blijft een groot verschil tussen de universiteit en de ambtenarij. Visser: quot;We zijnnbsp;net als in een huwelijk afhankelijk van elkaar.nbsp;De ene dag ben ik de baas van Dirk, de anderenbsp;dag ben ik zijn 'knecht' - bij wijze van spreken. Bovendien is er een groot cultureel verschil. Ambtenaren stippelen beleid uit, ennbsp;zijn alleen geïnteresseerd in de aanbevelingennbsp;die onderzoekers doen. Wetenschappers gaatnbsp;het niet om het eindresultaat, maar om denbsp;feiten. Zij kunnen jaren aan een onderzoeknbsp;werken, terwijl de ambtenaar onder tijdsdruknbsp;staat.quot;

Kruijt: quot;Academisch werk is als een diesel; je start langzaam, er gaan weken overheennbsp;om de machine op volle toeren te latennbsp;draaien.quot; Toch voorzien de heren geen al tenbsp;grote problemen. quot;Je moet niet al te hogenbsp;verwachtingen koesteren, dan loopt het misquot;,nbsp;zegt Visser. quot;Je wordt toch beperkt door dienbsp;ene dag per week. Het nadruk Zal gaan liggennbsp;op de grote lijnen.quot; (PV)

Docent en afgestudeerde over elkaar, de opleiding en de arbeidsmarkt

Heleen Sancisi-Weerdenburg (1944) is hoogleraar oude geschiedenis aan de Letterenfaculteit. Haar voormalige student Sander Evers (1970) heeft voor zichzelf een onderzoeksplaats gerealiseerd aan 'Brasenosenbsp;College' in Oxford. Over de kansen voornbsp;afgestudeerden in een prachtige discipline.

I Heleen Sancisi-Weerdenbuip________|

Sander heeft Leonidas-bonbons meegenomen, maar beklemtoont dat die keuze niets tenbsp;maken heeft met zijn vak. Heleen serveertnbsp;koffie. Aan de wand van haar huiskamer innbsp;Oudwijk nabij het Wilhelminapark hangt eennbsp;gravure van de klassieke Perzische stad Perse-polis. quot;Perzië, dat is mijn stekquot;, zegt ze.nbsp;quot;Ik heb nooit iets van vakgrenzen begrepen.nbsp;De mainstream van oudheidonderzoek betreftnbsp;de Grieken en Romeinen. Maar toen ik in 1964nbsp;in Den Haag een tentoonstelling zag over Perzische kunst, was ik verkocht. Dat snijpunt vannbsp;de oosterse en westerse cultuur en de enormenbsp;afwisseling in die kunst fascineerden me. Iknbsp;ben toen Perzische archeologie gaan doen innbsp;Gent en was de eerste Leidse student dienbsp;een buitenlands bijvak deed. Want eigenlijknbsp;studeerde ik in Leiden geschiedenis, met alsnbsp;specialisatie oude geschiedenis. Daar ben iknbsp;afgestudeerd op Griekse bronnen over denbsp;Perzische geschiedenis en dat is later ook mijnnbsp;dissertatie-onderwerp geworden.quot;

Is voor een buitenstaander de bestudering van Grieken en Romeinen al een enigszins excentrieke activiteit, studie naar de Perzen moetnbsp;dat toch helemaal zijn. Heeft de hoogleraarnbsp;aan de borreltafel niet veel uit te leggen?nbsp;quot;Aan de lopende bandquot;, veert Sancisi-Weerdenburg op uit haar zwart-leren driezitter.nbsp;quot;Voor de meeste mensen is niet duidelijk datnbsp;China en het Inca-rijk niet onder oude geschiedenis vallen, en soms zien ze het verschil nietnbsp;met archeologie. Vroeger moest je aan studenten uitleggen waar het allemaal goed voor is.nbsp;Dat is de laatste jaren gelukkig minder, maarnbsp;zo rond 1975 studeerde iedereen geschiedenisnbsp;om de wereld te verbeteren, en daartoe kon jenbsp;met de oudheid weinig. Nu is er ook buiten denbsp;universitaire wereld grote belangstelling voornbsp;de klassieke oudheid.quot;

Geschiedenis lijkt nog steeds een vak dat opleidt voor de werkloosheid. Is op de arbeidsmarkt wel duidelijk wat historici kunnen?nbsp;Heleen: quot;Historici duiken in allerlei sectorennbsp;van de maatschappij op. Maar het is niet eenvoudig om als historicus aan de bak te komen,nbsp;dat staat buiten kijf. In mijn tijd werd vrijwelnbsp;iedereen leraar, maar als je nu docent wiltnbsp;worden ga je naar het hbo. De band vwo-wonbsp;is verdwenen en zou weer hersteld moetennbsp;worden. Universitaire geschiedenis is nog tenbsp;zeer een voorbereiding op wetenschappelijkenbsp;werkzaamheden. Maar dat is slechts voor eennbsp;klein groepje weggelegd. Het zou goed zijnnbsp;om variatie in vaardigheden en techniekennbsp;aan te bieden.quot;

Is het de taak van docenten zich te bekommeren om het beroepsperspectief van hun afgestudeerden? quot;Het is je taak om de studerende zicht te laten krijgen op zijn of haar eigennbsp;kwaliteitenquot;, aldus Heleen. quot;Onze afdeling isnbsp;klein en biedt veel mogelijkheden. Omdat jenbsp;iedereen redelijk goed kent, kun je ook beternbsp;sturen: 'zou die stage niets voor je zijn?',nbsp;'zou je niet tóch het onderwijs in willen?' of 'isnbsp;dat scriptie-onderwerp niets voor jou?'. Ooknbsp;sturen we graag studenten, zoals Sander, vianbsp;ons netwerk naar buitenlandse collega's.quot;nbsp;quot;Maar docenten moeten niet de verantwoordelijkheid van studenten overnemenquot;, vervolgt Sancisi ineens fel. quot;Dat gebeurt al tenbsp;veel. 'Och, arme student, gisteravond doorgezakt en toen je poes ziek thuis aangetroffen...'nbsp;Niks ervan! Deadlines zijn deadlines! Ik hebnbsp;mij met die attitude bij jongerejaars niet populair gemaakt. Maar ik ben er niet voor omnbsp;aardig en belangstellend te informeren naarnbsp;de gezondheidstoestand van de poes. Te laatnbsp;op college? Dan kom je er niet meer in! Als jenbsp;het écht belangrijk vindt, ben je wel op tijd.nbsp;Dat is de eigen verantwoordelijkheid vannbsp;studenten.quot;

Sander Evers

Sander herinnert zich die felheid van de docent Sancisi-Weerdenburg, maar zondernbsp;nare bijsmaak. quot;Ik betaal een deel van mijnnbsp;onderzoek met lesgeven aan 'undergraduates'nbsp;in Oxford. Aan zo'n college wordt gewerktnbsp;met tutoren, in een verhouding van één opnbsp;één. Elke week bespreekt de tutor met zijnnbsp;student een essay dat die laatste heeftnbsp;geschreven. Zeer intensief onderwijs, waarbijnbsp;smoesjes niet mogelijk zijn. Als de poes ziek isnbsp;betekent dat een nacht doorwerken ennbsp;desnoods maar met een smal-bleek gezichtnbsp;naar de werkgroep gaan. Ik vind dat eennbsp;ideaal onderwijssysteem.quot;

quot;In mijn tweede jaar moest ik een werkstuk bij Heleen inleverenquot;, vervolgt Sander. quot;Ik had ernbsp;hard op gewerkt en wilde het hoogstpersoonlijk bij haar afgeven. In een namaak Achter-hoeks-accent zei Heleen toen: 'Je had het ooknbsp;in m'n postvakje kunn' gooi'n'. Dat was eennbsp;koude douche, maar voor het overige was iknbsp;bijzonder tevreden over haar colleges. Ze wasnbsp;slecht met jaartallen, maar ik heb er veelnbsp;opgestoken.quot;

Vóór zijn afstuderen in 1995 was Sander al visiting student in Oxford, waar hij werkte aannbsp;een onderzoek naar het lokale bestuur in denbsp;steden van Romeins Afrika in de late Oudheid.nbsp;quot;Behalve over die bestuurders - bisschoppennbsp;en patronen - kwam ik ook informatie tegennbsp;over de positie van het gewone volk, hetnbsp;plebs. Daar was nog weinig onderzoek naar

gedaan, dus toen ik na mijn afstuderen de kans kreeg in Oxford een 'Dphil' (wat eldersnbsp;een PhD wordt genoemd) te halen, ben ik metnbsp;dat onderwerp doorgegaan. Het gaat bijnbsp;Romeins Afrika om het tegenwoordige Tunesië, Libië, Algerije en Marokko, waarvan ik denbsp;periode 250 tot 400 bestudeer. Om de bronnen te bestuderen - bijvoorbeeld de geschriften van Cyprianus, die van 248 tot 258 bisschep van Carthago was, of de teksten vannbsp;Augustinus uit het einde van de vierde eeuw -moet ik veel reizen. Onlangs ben ik zes wekennbsp;in Tunesië geweest; in het Vaticaan bevindennbsp;zich nogal wat geschriften, evenals in Aix-en-Provence. Voor de boeken kan ik uitstekendnbsp;terecht in de Bodleian Library in Oxford, éénnbsp;van de beste wetenschappelijke bibliotheken.quot;nbsp;Drie maal per jaar keert Sander terug naar zijnnbsp;Achterhoekse geboortedorp Ulft: met Kerstmis,nbsp;met Pasen en met de kermis, die in de zomervakantie valt. quot;Ik was in Ulft dorpsorganist, ennbsp;als ik er nu kom kruip ik weer terug in dienbsp;functie. De Engelsen lijken op de Achterhoe-kers: dezelfde humor, hetzelfde relativeringsvermogen en dezelfde muzikale belangstelling.nbsp;Ik zing in Oxford in het Bach Choir en in het

Brasenose College Choir. Ook met muziek verdien ik geld voor mijn onderzoek: ik verzorg in Oxford een poëzie- en zangavond en een or-gelrecital voor Amerikaanse zomerstudenten.quot;nbsp;Een bezoek aan Utrecht is vast bestanddeelnbsp;van Sanders terugkomst naar Nederland.nbsp;quot;De afdeling oude geschiedenis kent eennbsp;gezellige sfeer. En er wordt hard gewerkt.nbsp;Stages waren in mijn tijd nog niet zo gebruikelijk, maar ik herinner me dat ik een helenbsp;zomer heb meegedaan met opgravingen opnbsp;het Domplein. Daar is toen niets nieuws uitgekomen; het was wel een leuke ervaring.quot;

Armand Heijnen

Faculteit Letteren

(bron; Jaarverslag 1996)

studenten

afgestudeerden

promoties

medewerkers

(van wie 355 wetenschappelijk)

den. Het dak is beperkt tot 20 centimeter waardoor het ijzerennbsp;wapeningsnet niet helemaal doornbsp;de betonlaag bedekt wordt en innbsp;de collegezaal zichtbaar is.nbsp;Een andere unieke constructie is tenbsp;zien in de kleine collegezaal aannbsp;de zuidkant. Achter in deze rechthoekige zaal is een groot houtennbsp;'ei'. Dit ei, gemaakt door eennbsp;botenbouwer, dient als projectie-ruimte. Het ei heeft een eigennbsp;sfeer, maar vormt tegelijkertijdnbsp;een onderdeel van de architectuur.nbsp;Minister Ritzen verricht opnbsp;20 oktober de officiële openingnbsp;van het Educatorium. Vanaf die tijdnbsp;is het gebouw vrij te bezoeken.nbsp;Studenten verzorgen op afspraaknbsp;rondleidingen, maar bezoekersnbsp;kunnen het gebouw ook zelf verkennen aan de hand van eennbsp;folder met een overzicht van hetnbsp;gebouw en de belangrijkste architectonische wetenswaardigheden.nbsp;Deze folder is vanaf 8 oktobernbsp;verkrijgbaar bij het Communicatienbsp;Service Centrum van de Universiteitnbsp;Utrecht, Heidelberglaan 8,nbsp;3584 CS Utrecht, (030) 2533550.

Universiteit Vrij van Nut Precies één jaar geleden berichttenbsp;Illuster voor de eerste keer overnbsp;de Universiteit Vrij van Nut. In denbsp;tussenliggende periode heeft dezenbsp;'Universiteit', in de schaduw van denbsp;Universiteit Utrecht, een aantalnbsp;activiteiten georganiseerd, die allennbsp;tot doel hadden studenten, dienbsp;méér willen, in contact te brengennbsp;met elkaar en met geestverwantenbsp;docenten. De eerste zomercursus innbsp;1996 was een groot succes, zoals innbsp;een uitgebreid artikel in het Paroolnbsp;beschreven werd. De zomercursusnbsp;van dit jaar, met de thema'snbsp;'Traditie versus Vernieuwing' ennbsp;'Rhetorica versus retoriek' is netnbsp;achter de rug. In een afgelegennbsp;oord in Drente hebben docenten ennbsp;studenten in augustus 10 dagennbsp;intensief gediscussieerd over dezenbsp;interdisciplinaire onderwerpen.nbsp;De eerstvolgende activiteit van denbsp;Universiteit Vrij van Nut zal eennbsp;weekend in november zijn, overnbsp;Idealisme.

Nu gaat de Universiteit Vrij van Nut haar activiteiten uitbreidennbsp;met een nieuw initiatief: hetnbsp;Nehemia-project. Nehemia Grewnbsp;leverde het motto van de Universiteit Vrij van Nut: 'Wie op de Sterren schiet zal ze nooit bereiken,nbsp;maar komt er dichter bij dan wienbsp;op Appels mikt'. Het initiatief heeftnbsp;tot doel (oud-)docenten te verzamelen, die een grensoverschrijdendnbsp;thema met een kleine groep studenten stevig willen uitpeuren. Denbsp;studenten worden door de Universiteit Vrij van Nut geselecteerd opnbsp;basis van hun behoefte en capaciteit om zich het academisch denken eigen te maken. Docentennbsp;brengen zelf het onderwerp aan,nbsp;dat in een door de studenten ennbsp;docent onderling vastgesteld aantal bijeenkomsten wordt behandeld. De Universiteit Vrij van Nutnbsp;coördineert, en garandeert hetnbsp;niveau van studenten en docenten.nbsp;Deze opzet heeft afgelopen voorjaar al met goed gevolg proefgedraaid, maar het Nehemia-projectnbsp;blijft vooralsnog experimenteel vannbsp;karakter. De Universiteit Vrij vannbsp;Nut roept (oud-)docenten ennbsp;mogelijk ook andere lezers vannbsp;Illuster op zich aan te melden voornbsp;het Nehemia-project.

Informatie: dr. Frits Bienfait (stichtingsbestuur, (030) 2322528)nbsp;of Sanne Tromp (student bestuurslid, (030)2721533).

Afscheid Van Ginkel

Op 8 september j.l. is tijdens de opening van het academisch jaarnbsp;afscheid genomen van rectornbsp;magnificus prof. dr. J.A. van Ginkel.nbsp;Van Ginkel heeft per 1 septembernbsp;de functie aanvaard van rector vannbsp;de United Nations University innbsp;Tokio. Tijdens de bijeenkomst in denbsp;Domkerk hebben de volgendenbsp;sprekers het woord gevoerd: prof,nbsp;dr. M.A.R. Dias (directeur hogernbsp;onderwijs van Unesco), prof. dr.nbsp;J. Bricall (president van de Association of European Universitiesnbsp;(CRE)), jhr. ir. R.J. de Wijkersloothnbsp;de Weerdesteyn (directeur-gene-raal Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschappen), mr. I.W.nbsp;Opstellen (burgemeester van

Serie historische panden en monumenten van de universiteit:nbsp;Pandhof

Utrecht) en drs. J.G.F. Veldhuis (voorzitter college van bestuur).nbsp;De redes zijn gebundeld tot eennbsp;boekje dat verkrijgbaar is bij hetnbsp;Communicatie Service Centrumnbsp;van de Universiteit Utrecht,nbsp;(030) 2533550.

Sociaal Cultureel Centrum De Uitwijk

Dit najaar starten er diverse Uitwijk-cursussen. Alumni kunnen tot één jaar na afstuderen deelnemen aannbsp;de cursussen tegen studententariefnbsp;(studentnummer meenemen!).

? Op het programma staan: Clownerie, Latijns-Amerikaansenbsp;cultuur, ontwerpen, yoga, keramiek, architectuur, boekbinden,nbsp;kartonnage, druktechnieken, type-vaardigheden, kleurenfotografie,nbsp;handschriftverbetering, inleidingnbsp;kunstgeschiedenis, fotografie,nbsp;filosofie inleiding, tekenen/diversenbsp;technieken, portrettekenen/schilde-ren, mens/dier filosofie-thema,nbsp;e.h.b.o., olieverfschilderen, inleiding filosofie, kalligrafie, filmgeschiedenis, acrylschilderen, kledingnbsp;maken, filmanalyse, aquarel, grafische technieken, portretboetseren,nbsp;modeltekenen, landschaptekenen.

Universiteitswinkel introductiecursussen etc.

• ? nbsp;De cursus-informatiemarkt isnbsp;op dinsdag 23 september 1997,nbsp;13.30-14.30 uur en 16.00-18.00 uur,nbsp;hal Transitorium I, Leuvenlaan 21,nbsp;De Uithof. Er zijn een aantal kennismakingslessen.

De cursussen vinden in De Uithof plaats tussen 11.00 en 21.00 uur.nbsp;Inschrijving bij de Uitwijkbalie vanaf 5 september. De cursussen starten eind september/begin oktober.nbsp;Het cursusrooster is af te halen innbsp;alle gebouwen van de universiteit,nbsp;bibliotheken en andere culturelenbsp;instellingen. De Uitwijk is iederenbsp;werkdag geopend van 9.30 totnbsp;18.00 uur en is te bereiken met allenbsp;bussen richting het AZU, uitstappennbsp;halte Transitorium 11/ Educatorium.

• ? nbsp;Op dinsdag (13.00 uur) ennbsp;woensdag (15.00 uur) worden ernbsp;films worden vertoond in denbsp;Blauwe zaal. Transitorium I.

De toegang is gratis.

Sociaal Cultureel Centrum De Uitwijk, Universiteit Utrecht,nbsp;Transitorium I (naast het Educatorium), Leuvenlaan 21,nbsp;3584 CE Utrecht, 030) 2533402,nbsp;e-mail: uitwijk@pobox.ruu.nl,nbsp;http-.Uwww. ruu. nl/Uitwijk

Utrechtsch Studenten Concert

Op donderdag 3 december geeft het Utrechtsch Studenten Concertnbsp;onder leiding van Bas Pollard innbsp;Muziekcentrum Vredenburg tenbsp;Utrecht zijn najaarsconcert.nbsp;Wederom heeft 's lands oudstenbsp;symfonieorkest gekozen voor eennbsp;uitdagend en afwisselend programma. De avond wordt geopend metnbsp;de vrolijke ouverture 'Le carnavalnbsp;romain' van Berlioz. Vervolgens zalnbsp;de jonge sopraan Annette denbsp;Rosario soleren in de schitterendenbsp;'Vier letzte Lieder' van Richardnbsp;Strauß. Na de pauze kunt unbsp;luisteren naar de sprookjesachtige,nbsp;oriëntaalse klanken van Rimsky-Korsakovs 'Sheherazade', gebaseerd op de wereldberoemdenbsp;sprookjes van Duizend-en-één-nacht. Het concert begint omnbsp;20.15 uur. Kaarten kosten f 17,50/nbsp;f 12,50 (U-pas, Pas 65).

De Salon Utrecht

'Het juk van de vrije tijd', 'jongerencultuur', 'de strijkstok van de goede doelen', 'de kracht van het beeld',nbsp;'kicks for living' en 'het imago vannbsp;de stad Utrecht'. Dit zijn de onderwerpen die, onder voorbehoud,nbsp;aan bod zullen komen in de nieuwenbsp;reeks debatten van De Salon.

In oktober 1997 gaat alweer het zevende seizoen van De Salonnbsp;Utrecht van start. Het vorige jaarnbsp;heeft inhoudelijk goede discussiesnbsp;opgeleverd met een hoog informatief gehalte. Thema's als 'forevernbsp;young, over oud in de toekomst',nbsp;'de uitverkoop van de reclame',nbsp;'de comeback van god' en 'schoonheidsidealen' trokken volle zalen innbsp;het Polman's huis. Ook over aandacht van de pers heeft De Salonnbsp;niet te klagen gehad.

Elke derde zondag van de maand, van oktober tot en met april, is ernbsp;een Salon. In het najaar van 1997nbsp;vinden de debatten plaats opnbsp;19 oktober, 16 november en 21nbsp;december in het Polman's Huisnbsp;(hoek Keistraat/Jansdam) in Utrecht.nbsp;Het debat begint om 14.30 uur, denbsp;zaal is open vanaf 14.00 uur. Reserveren wordt aanbevolen.

Aan de hand van drie of vier pittige stellingen komen de thema's aannbsp;bod. Enkele panelgasten brengennbsp;de discussie op gang, waarna hetnbsp;publiek alle ruimte krijgt om meenbsp;te debatteren. Dit alles ondernbsp;leiding van één van de presentatoren: Paul Schnabel, hoogleraarnbsp;geestelijke gezondheidszorg ennbsp;Marcel Hulspas, redacteur van Intermediair en hoofdredacteur vannbsp;Scepter. André Klukhuhn, hoofdnbsp;van het Bureau Studium Generalenbsp;van de Universiteit Utrecht, leidtnbsp;het debat in met een gesprokennbsp;column. Vooraf en in de pauze is ernbsp;een muzikaal intermezzo.

Voor meer informatie en reserveringen: De Salon Utrecht,nbsp;Postbus 80125, 3508 TC Utrecht,nbsp;(030) 2533708, e-mail:nbsp;salon@bur.ruu.nl.

Studium Generale

Het Studium Generale organiseert in het najaar 1997 de volgendenbsp;lezingenseries: 'Geleerd in Utrecht',nbsp;'Descartes, Spinoza en Nederland innbsp;de vroege Verlichting', 'Lessen uitnbsp;Srebrenica. Nederland en internationale vredesmissies', 'Wetenschapnbsp;in de toekomst' en 'Duurzamenbsp;ontwikkeling: opbouwen of uitknijpen?'

Geleerd in Utrecht

Wie kent in Utrecht niet het Went-gebouw, het Minnaertgebouw of het Pompe Instituut? Namen waarachter bekende Utrechtse wetenschappers schuilgaan die in denbsp;eerste helft van de twintigste eeuwnbsp;hun sporen verdiend hebben ennbsp;internationale bekendheid genoten. Door de vernoemingen blijvennbsp;hun namen voortleven, maar wienbsp;weet nog welke vernieuwendenbsp;ideeën ze hadden en welk baanbrekend onderzoek ze verrichtnbsp;hebben?

Om te weten te komen of hun gedachtengoed tegenwoordignbsp;nog een rol van enige betekenisnbsp;speelt, zijn we op zoek gegaannbsp;naar leerlingen en volgelingen vannbsp;een aantal opmerkelijke Utrechtsenbsp;wetenschappers in verschillendenbsp;vakgebieden.

Voor de lezingen is een selectie gemaakt uit een aantal vertegenwoordigers uit de alfa-, bèta- ennbsp;gamma-wetenschappen.

Dr. Rob Visser behandelt op 29 oktober de beroemde plantkundige Friedrich Went (1863-1935), die in 1896 hoogleraarnbsp;plantkunde werd in Utrecht ennbsp;baanbrekend onderzoek gedaannbsp;heeft naar groei en bewegingnbsp;bij planten.

Criminoloog dr. Theo Buiting bespreekt op 5 november de theorieën van Willem Pompe. Hij wasnbsp;van 1928-1963 hoogleraar criminologie aan de Universiteit Utrecht,nbsp;waar hij in 1934 het Criminologischnbsp;Instituut oprichtte, nu het Willemnbsp;Pompe Instituut. Hij maakte deelnbsp;uit van de zogenoemde Utrechtsenbsp;School, een groep pedagogen (Lan-geveld), juristen (Pompe), psychiaters (Rümke, Baan) en criminologennbsp;(Kempe, Pompe), die het centrumnbsp;vormden van de noodzakelijknbsp;geachte 'geestelijke wederopbouw'nbsp;van het naoorlogse Nederland.nbsp;Ze had grote invloed op tallozenbsp;ontwikkelingen in strafrecht,nbsp;psychiatrie, onderwijs en maatschappelijk werk tot ver in de jarennbsp;zeventig.

Wie herinnert zich nog de fysioloog/psycholoog Frederiknbsp;Buytendijk (1887-1974), die innbsp;1946 hoogleraar algemene theoretische psychologie werd en na zijnnbsp;emeritaat in 1957 nog van 1964-1966 in Utrecht gedoceerd heeft?nbsp;Op 12 november haalt zijn leerlingnbsp;professor Piet Vroon herinneringennbsp;aan hem op.

Professor Cees de Jager vertelt op 19 november over zijn leermeesternbsp;Marcel Minnaert (1893-1970), dienbsp;van 1937-1963 hoogleraar sterrenkunde was en directeur van denbsp;Sterrenwacht. Op onderwijskundignbsp;gebied zijn zijn handzame boekjesnbsp;over 'de Natuurkunde van het vrijenbsp;veld' beroemd geworden.

Op 26 november spreekt professor Jan Verhoef over de bacterioloognbsp;Christiaan Eijkman (1858 -1930) die,nbsp;in zijn onderzoek naar de ziektenbsp;beriberi, in 1929 de Nobelprijs wonnbsp;(gedeeld met F.G. Hopkins) voornbsp;zijn ontdekking van het antineuriti-sche vitamine. Hij heeft jarenlangnbsp;in Nederlands-Indië gewerkt alsnbsp;directeur van het Laboratoriumnbsp;voor bacteriologie, het latere Eijk-man-Winkler Instituut. Van 1898-1929 was hij hoogleraar hygiënenbsp;aan de Universiteit Utrecht.

Als meest recente illustere wetenschapper zal Maartje Draak op 3 december besproken wordennbsp;door professor Wim Gerritsen.nbsp;Maartje Draak, in 1908 geboren,nbsp;was hoogleraar Middelnederlandsnbsp;en Keltisch, wier publicaties overnbsp;de vroegmiddeleeuwse Iersenbsp;cultuur en de Middelnederlandsenbsp;letterkunde nog steeds internationale faam genieten.

Vanaf oktober is in het Universiteitsmuseum de tentoonstelling 'Geleerd in Utrecht' te bezichtigennbsp;(zie onder Universiteitsmuseum).nbsp;De lezingen vinden plaats in hetnbsp;Academiegebouw, Domplein 29,

Utrecht, om 20.00 uur precies.

Informatie Studium Generale: (030) 2532436.

Universiteitsmuseum

Dit najaar zijn twee wisseltentoonstellingen te bezichtigen in het Universiteitsmuseum aan de Langenbsp;Nieuwstraat.

Corpora Nova (t/m 2 november) neemt de bezoeker mee naar denbsp;wonderbaarlijke wereld van onsnbsp;lichaam. Door middel van preparaten, modellen, interactieve opstellingen en prachtige foto's kunt unbsp;kennis maken met het functioneren van het eigen lichaam. De tentoonstelling omvat vier thema's:nbsp;voortplanting en groei; beweging;nbsp;voeding, energie en transport;nbsp;zenuwstelsel en zintuigen.

Geleerd in Utrecht (vanaf oktober) gaat over het universitair onderwijsnbsp;in de negentiende en begin twintigste eeuw. In deze periode verandert veel. Er komt een einde aannbsp;de overheersende invloed van denbsp;kerk en het Latijn verdwijnt alsnbsp;universitaire taal. De universiteitnbsp;richt zich meer op de mens, denbsp;natuur en de maatschappij. Hetnbsp;experiment en de eigen waarneming gaan een belangrijke rolnbsp;spelen. Vanaf 1815 worden belangrijke verzamelingen aangelegdnbsp;voor het onderwijs, met name innbsp;de exacte vakken. Zo ontstond denbsp;bekende Bleuland-collectie met

J»

anatomische en zoölogische preparaten, archeologische collecties.

Museumtuin aan de Lange Nieuwstraat.

een veelheid aan microscopen en meetinstrumenten en de natuurkundige maten en gewichten uitnbsp;de Van Swinden-collectie.

Het Universiteitsmuseum ligt in het Museumkwartier Utrecht. Bezoekadres: Lange Nieuwstraat 106,nbsp;Utrecht. Info-lijn: 030-2538007.nbsp;Openbaar vervoer: buslijn 2 en 22nbsp;vanaf Utrecht CS, halte WKZ.

Vanaf Utrecht CS 15 minuten lopen door de oude binnenstad. Open:nbsp;dinsdag tim vrijdag van 10.00-17.00nbsp;uur; zaterdag, zon- en feestdagennbsp;van 13.00-17.00 uur. Gesloten:nbsp;maandag, nieuwjaarsdag, 1stenbsp;paasdag, koninginnedag en 1stenbsp;kerstdag. Entreeprijzen: volwassenen f 7,-, tot 18 jaar f 3,50, studentenkaart, pas 65 , CJP, U-pas 50%nbsp;korting. Museumjaarkaart gratis,nbsp;groepstarief f 3,50 pp (minimaalnbsp;10 personen).

Educatorium

Op dit moment wordt de laatste hand gelegd aan het Educatorium,nbsp;het nieuwe onderwijsgebouw in Denbsp;Uithof. Het Educatorium, ontworpen door Rem Koolhaas, is gelegennbsp;aan de Leuvenlaan en staat innbsp;directe verbinding met Transitorium I en het Willem C. van Unnik-gebouw (voorheen Transitorium II).nbsp;Het gebouw beschikt over tweenbsp;grote collegezalen, drie tentamenzalen en een kantine. Verder zijn innbsp;het gebouw diverse pauzeruimtesnbsp;en foyers te vinden. Het Educatorium zal gebruikt worden voornbsp;onderwijs, examens, culturelenbsp;evenementen en wetenschappelijke bijeenkomsten.

In een gebouw met zoveel verschillende functies heeft de architect eenheid gebracht door het ontwerp te baseren op één continuenbsp;lijn van gekromd beton (zie tekening). Deze lijn is het plafond vannbsp;de kantine op de begane grond ennbsp;de vloer van de twee collegezalen.nbsp;Op deze wijze krijgt het gebouwnbsp;unieke ronde, gebogen vormennbsp;waardoor tevens een soort beweging in de lucht gesuggereerdnbsp;wordt. Dit gebogen volume ontmoet een volkomen rechthoekignbsp;systeem van tentamenzalen. Op denbsp;plek waar de twee volumes elkaarnbsp;ontmoeten, komen de meestenbsp;looproutes van het gebouw samen:nbsp;gangen, trappen en liften.

Om de onafhankelijkheid van de verschillende functies tot uiting tenbsp;brengen, heeft elke ruimte eennbsp;eigen sfeer en constructie gekregen. Eén van de spectaculairstenbsp;bouwconstructies is te zien in denbsp;grote ovale collegezaal aan denbsp;noordkant. Men wilde een ruimtenbsp;zonder kolommen, maar dat hieldnbsp;wel in dat er een vrije overspanning van 20 meter gerealiseerdnbsp;moest worden. Berekend werd datnbsp;hiervoor een betonlaag van 60 cmnbsp;nodig was. Het ironische van dezenbsp;constructie is dat de dikke laagnbsp;vooral nodig is om het eigennbsp;gewicht te dragen. Om het dak wélnbsp;de juiste capaciteit te geven, maarnbsp;de betonlaag niet zo dik te maken,nbsp;is een bijzondere oplossing gevon-

Intercultureel congres 'Where Cultures Connect'

Op 3, 4 en 5 oktober vindt er in Amsterdam een internationaalnbsp;congres plaats over interculturelenbsp;communicatie en management.nbsp;Het congres richt zich speciaal opnbsp;studenten en afgestudeerden dienbsp;geïnteresseerd zijn in communicatie in het interculturele werkveld.nbsp;Het programma van de eerste tweenbsp;dagen bestaat uit een zestal workshops (in het Engels). Onderwerpennbsp;als 'intercultural negotiation' ennbsp;interculturalizing your (non-)profitnbsp;organization' komen uitgebreidnbsp;aan bod. Op de derde dag wordtnbsp;het startsein gegeven aan hetnbsp;interculturele netwerk 'Youngnbsp;Sietar'. Dit netwerk is bedoeld omnbsp;een brug te slaan tussen juniorennbsp;en professionals in het werkveld.nbsp;Ben je geïnteresseerd? Neem dannbsp;contact op met Véroniquenbsp;(030) 2942054 voor meer informatie. Lijkt het je ook leuk om meenbsp;te organiseren aan dit congresnbsp;neem dan contact op met Mirjamnbsp;(030) 2318377.

Architectuurcentrum Aorta

In het Architectuurcentrum Aorta (Achter de Dom 14) is tot en metnbsp;12 oktober de fototentoonstellingnbsp;'Uitzicht in Utrecht' te zien. Denbsp;foto’s zijn geselecteerd door Herman Hertzberger uit de collectienbsp;Utrechtse stadsfotografie van denbsp;Stichting Stedelijke Fotografie.nbsp;Informatie: Martine Bakker ennbsp;Marlys Schild (030) 2321686.

Nederlandse Vereniging voor Azië en Pacific Studies

De Nederlandse Vereniging voor Azië en Pacific Studies (NVAPS)nbsp;stelt zich ten doel de alfa- en gammastudies van Azië en de Pacific tenbsp;bevorderen en de belangen tenbsp;behartigen van ieder die zich metnbsp;deze studies bezighoudt in Nederland en Vlaanderen. Het eerstenbsp;congres van de NVAPS vindt plaatsnbsp;op 4 oktober 1997 in de Jaarbeursnbsp;in Utrecht. In de ochtend is er eennbsp;plenaire discussie, terwijl in de mid

Geneeskunde

PHEPH

Op zaterdag 28 maart 1998 zal er weer een universiteitsdag plaatsvinden. Op deze dag zal PHEPH,nbsp;de alumnivereniging voor Medischnbsp;Biologen, voor alle alumni Medische Biologie een middagprogramma organiseren en speciaal voornbsp;PHEPH-leden een avondprogramma. Over de invulling van denbsp;dagdelen zal men via Illuster ennbsp;via het PHEPH-Magazine op denbsp;dag parallelle sessies plaatsvinden.nbsp;De middagsessies zijn deels gecentreerd rond het thema 'Mobiliteitnbsp;in Azië en de Pacific', met ondernbsp;andere workshops over 'de stad innbsp;Azië', 'commerciële netwerken',nbsp;'mobiliteit en gezinsvorming' ennbsp;'lokale perspectieven op toerisme'.nbsp;Daarnaast zijn er twee discussie-ses-sies: een dialoog tussen mensen uitnbsp;het bedrijfsleven en wetenschappers en een sessie getiteld 'freelance onderzoekers, tussen hobbyismenbsp;en ondernemerschap'. Hierin wordtnbsp;gediscussieerd over de frictie tussennbsp;studie en arbeidsmarkt en denbsp;mogelijkheden en moeilijkheden,nbsp;die de afgestudeerde ondervindtnbsp;die zonder academische werkkringnbsp;zijn/haar expertise betreffendenbsp;Azië/Pacific wil uitbouwen ennbsp;benutten. Gestreefd wordt naar denbsp;oprichting van een freelancers-net-werk binnen de NVAPS.

Inlichtingen over de vereniging en het congres zijn te verkrijgen bijnbsp;het secretariaat: Postbus 131nbsp;2300 AC Leiden, (071) 5274138,nbsp;fax (071) 5272632, email:nbsp;nvaps@rullet.leidenuniv.nl.

Jaarverslag 1996

Er is een tijd van zaaien en een tijd van oogsten. Dat geldt ook voornbsp;het universitaire bedrijf. In dezenbsp;beeldspraak mag het jaar 1996 voornbsp;de Universiteit Utrecht gerust eennbsp;oogstjaar worden genoemd. Hetnbsp;kwaliteitsbeleid dat jaren geledennbsp;onder het motto 'kwaliteit op allenbsp;fronten' werd ingezet, wierp hetnbsp;afgelopen jaar vele vruchten af.nbsp;Deze zomer is het Jaarverslag 1996nbsp;van de Universiteit Utrecht verschenen, met daarin een overzicht vannbsp;de ontwikkelingen en gebeurtenissen van het verslagjaar. De uitgavenbsp;spitst zich toe op de vier onderwerpen die in hoge mate de agenda bepalen: onderzoek, onderwijs,nbsp;internationalisering en duurzamenbsp;ontwikkeling. Ook is er aandachtnbsp;voor de financiële positie van denbsp;universiteit. Het verslag is externnbsp;georiënteerd en bevat een toegankelijke selectie uit het officiële jaarhoogte gehouden worden.

Voor informatie en aanmelding:

Gina Bottger, Koningslaan 33, 3583 GD Utrecht, (030) 2520086,nbsp;e-mail: G.Bottger@amc.uva.nl.

Letteren

Contractonderwijs

Alle opleidingen van de faculteit Letteren bieden onderwijs voornbsp;contractanten aan. Dit biedt denbsp;mogelijkheid om tegen betalingnbsp;(losse) cursussen uit het totalenbsp;verslag dat naar minister Ritzen vannbsp;OCamp;W is gestuurd.

Tegelijk met het Jaarverslag 1996 is 'Perspectief 2010' verschenen, eennbsp;toekomstschets waarin de missienbsp;van de universiteit en het profielnbsp;over vijftien jaar wordt getekend.nbsp;Lezers van Illuster kunnen hetnbsp;jaarverslag bestellen - zolangnbsp;de voorraad strekt - bij denbsp;Universiteit Utrecht, afdeling BVI,nbsp;postbus 80125, 3508 TC Utrecht,nbsp;(030) 2534008.

onderwijsaanbod van de faculteit te volgen. Contractanten kunnennbsp;zich inschrijven voor één of meerdere cursussen, en ze kunnen ooknbsp;per cursus of set van cursussennbsp;betalen. Als contractant volgt unbsp;onderwijs samen met de regulierenbsp;studenten. Aan het einde van denbsp;cursus kunt u een toets afleggen,nbsp;waarmee u een certificaat kuntnbsp;behalen.

De cursuskosten zijn gekoppeld aan het aantal studiebelastings-uren (uitgedrukt in studiepunten)

van de cursussen waar u zich voor inschrijft. Een standaardcursus vannbsp;160 studiebelastingsuren ofwelnbsp;4 studiepunten kost f 286,-. Als unbsp;een 'pakket' van 40 of meer studiepunten in één keer koopt,nbsp;betaalt u het zgn. instellingscolle-gegeld, te weten, f 2.575,-. Zo'nnbsp;pakket is 3 jaar geldig. Vanaf eindnbsp;oktober kunt u zich inschrijvennbsp;voor cursussen in blok 3 (start 12nbsp;januari '98), blok 4 (start 16 maartnbsp;'98) en blok 5 (start 18 mei '98).nbsp;Wilt u meer weten? Vraag dannbsp;een of meer brochures aan metnbsp;het aanbod van de verschillendenbsp;opleidingen. Er zijn brochures van:nbsp;Algemene literatuurwetenschap;nbsp;Algemene taalwetenschap ennbsp;Fonetiek; Arabische, Nieuwperzi-sche en Turkse talen en culturen;nbsp;Documentaire informatiekunde;nbsp;Duitse taal- en letterkunde; Engelse taal- en letterkunde; Fransenbsp;taal- en letterkunde; Geschiedenisnbsp;en Mediëvistiek; Italiaanse taal- ennbsp;letterkunde; Keltische talen ennbsp;cultuur; Kunstgeschiedenis ennbsp;archeologie; Muziekwetenschap;nbsp;Nederlandse taal- en letterkunde;nbsp;Portugese taal- en letterkunde;nbsp;Spaanse taal- en letterkunde;nbsp;Theater-, film- en televisiewetenschap; Vrouwenstudies

U kunt de brochures bestellen bij het secretariaat van de studieadviseurs, (030) 2536285.

Scheikunde

Alumnivereniging

De faculteit Scheikunde gaat op korte termijn een alumnivereniging oprichten. Alle Utrechtsenbsp;oud-scheikundestudenten wordennbsp;van harte uitgenodigd zich aan tenbsp;melden als lid van deze vereniging. De alumnivereniging zalnbsp;zowel sociale als vakinhoudelijkenbsp;activiteiten organiseren en tweenbsp;maal per jaar een nieuwsbriefnbsp;uitbrengen.

De faculteit Scheikunde wil de band met haar afgestudeerdennbsp;verstevigen en hen de gelegenheid bieden onderlinge contactennbsp;met oud-studiegenoten te onderhouden. De faculteit zal alumni opnbsp;de hoogte houden van ontwikkelingen in het facultaire onderzoeknbsp;en onderwijs. Ook hoopt de faculteit in de toekomst een beroep tenbsp;kunnen doen op de bij alumninbsp;aanwezige kennis en ervaring, bijvoorbeeld ten behoeve van loop-baanonderzoek, feedback op hetnbsp;onderwijs, bedrijfscontacten e.d.nbsp;Sinds een jaar is een alumnicom-missie actief. Deze commissienbsp;bestaat uit vertegenwoordigersnbsp;van de faculteit, de Utrechtsenbsp;Scheikundige Studentenverenigingnbsp;Proton en de oud-ledencommissienbsp;van Proton. Een van de taken vannbsp;deze commissie is het samenstellennbsp;van een bestuur voor de alumnivereniging, bestaande uit alumninbsp;die ieder in een ander decenniumnbsp;(gerekend vanaf de jaren vijftig)nbsp;aan de faculteit verbonden zijnnbsp;geweest als student of promovendus. Op deze wijze wordt ernaarnbsp;gestreefd alle generaties alumni innbsp;het bestuur vertegenwoordigd tenbsp;krijgen. Het bestuur zal - in nauwenbsp;samenwerking met de faculteit ennbsp;Proton - structurele activiteitennbsp;voor alumni gaan ontwikkelen.nbsp;Binnenkort ontvangen alle alumninbsp;die bij de faculteit Scheikundenbsp;geregistreerd staan het eerstenbsp;nummer van de nieuwsbriefnbsp;'Utrechts Destillaat' en een uitnodiging om lid te worden vannbsp;de alumnivereniging. Voorlopignbsp;zullen alle geregistreerde alumninbsp;- leden en niet-leden - de nieuwsbrief ontvangen en uitgenodigdnbsp;worden voor bijeenkomsten. Nanbsp;enige tijd zullen de activiteitennbsp;vooral op de leden worden gerichtnbsp;en zal van de leden een (bescheiden) contributie worden gevraagd.nbsp;Overigens blijven alle geregistreerde alumni in ieder geval het universitaire blad Illuster ontvangen.

Bent u oud-student of oud-promovendus van de faculteit Scheikunde, meldt u dan aan doornbsp;middel van het formulier dat unbsp;binnenkort zult ontvangen. Voornbsp;meer informatie kunt u contactnbsp;opnemen met drs. Jos de Kooker,nbsp;Bureau Faculteit Scheikunde,nbsp;Postbus 80083, 3508 TB Utrecht,nbsp;(030) 2533793, e-mail:nbsp;j.a.dekooker@chem.ruu.nl.

Congres Advieswereld

Op dinsdag 18 november organiseert de congrescommissie van de Utrechtse Faculteitsvereniging dernbsp;Sociale Wetenschappen Alcmaeonnbsp;een Congres over de Advieswereld.nbsp;Het motto van deze dag is 'een kijknbsp;in de praktijk'. Doelstellingen dienbsp;centraal staan zijn: het op een interactieve manier kennismaken metnbsp;adviestrajecten uit de praktijk opnbsp;verscheidene deelgebieden en het,nbsp;door interactief spel van publiek ennbsp;gewaagde stellingen, ontlokken vannbsp;een kritische discussie over de kwaliteit van advisering. De dag begintnbsp;met een theoretische inleiding overnbsp;de advieswereld en zal overgaan innbsp;een zestal workshops en een forum.nbsp;Voorafgaand aan het congresnbsp;wordt een wedstrijd uitgeschreven,nbsp;waarin deelnemers zich kunnennbsp;inleven in de rol van organisatieadviseur. Deelnemende bedrijvennbsp;zijn onder andere Berenschot BV,nbsp;GITP, KPMG, Raad van Organisatie-Adviesbureaus en Coopers amp;

Lybrand. De publiciteit zal verzorgd worden door Bikker Communicatie.nbsp;Wilt u meer informatie over dezenbsp;dag hebben, dan kunt u contactnbsp;opnemen met: Alcmaeon, Heidel-berglaan 1, 3584 CS Utrecht, (030)nbsp;2533200, e-mail:nbsp;alcmaeon@fsvv.ruu.nl.

Alcmaeon

Het nieuwe collegejaar is begonnen en ook de Utrechtse Faculteitsvereniging der Sociale Wetenschappennbsp;Alcmaeon is weer van start gegaan.nbsp;Het achtste bestuur is gekozen ennbsp;de overdracht is in volle gang. Aannbsp;de vele commissies die onze vereniging rijk is, zijn dit jaar twee commissies toegevoegd, te wetennbsp;Media en Communicatie en Onderwijs, Ontwikkeling en Opvoeding.nbsp;Maandag 6 oktober aanstaandenbsp;vindt de wisseling van het Alcmae-onjaar plaats. Ook dit jaar zal weernbsp;een Alcmaeonjaar worden met eennbsp;grote verscheidenheid aan activiteiten. Dinsdag 23 september organiseert de commissie Arbeid, Organisatie en Management een lezingnbsp;over assessment en woensdagnbsp;1 oktober staat de jaarlijks terugkerende Therapiedag op hetnbsp;programma. Naast reguliere therapieën als Psychoanalyse, Gedragstherapie en Rationeel-Emotievenbsp;Therapie biedt de commissienbsp;Gezondheid en Hulpverlening unbsp;deze dag een groot assortimentnbsp;aan alternatieve therapieën aan.nbsp;Naast de groots opgezette congressen en lezingen, organiseren wijnbsp;ook bedrijfsbezoeken, workshopsnbsp;en symposia, elk gekoppeld aannbsp;actuele, sociaal-wetenschappelijkenbsp;onderwerpen. De voordelen vannbsp;lidmaatschap op een rijtje: Om tenbsp;beginnen ontvangt u vijf keer pernbsp;jaar een sociaal-wetenschappelijknbsp;magazine, de Geestig. Hierin wordt

ESN

Erasmus Studenten Netwerk Utrecht viert op zaterdag 18 oktober haar 8e verjaardag met eennbsp;groot (International) feest! Allenbsp;oud-ESNers en andere geïnteresseerden zijn van harte uitgenodigd.nbsp;Voor meer informatie kunt unbsp;contact opnemen met de ESN-balie, ma. 19.00-21.00 uur en do.nbsp;16.00-18.00 uur in ParnassLis,nbsp;Kruisstraat 201, Utrecht,nbsp;(030) 2538781.

Unitas

Op 20 oktober 1997 viert het dameszangcollege 'De Notenkrakers' van Unitas Studiosorum Rhe-no-Traiectina haar vierde Lustrum.nbsp;Ook alle oud-leden zijn hiervoornbsp;uitgenodigd. Geïnteresseerdennbsp;kunnen contact opnemen metnbsp;Unitas S.R. U kunt een brief sturennbsp;ter attentie van:

De Notenkrakers, Lucas Bolwerk 8, 3512 EG Utrecht of bellen:nbsp;(030) 2312962 of (030) 2333146nbsp;(Neeltje).nbsp;aandacht besteed aan actuelenbsp;onderwerpen en onderzoeken,nbsp;maar het ontbreekt ook zeker nietnbsp;aan ontspannende teksten ennbsp;columns. Verder wordt u door middel van nieuwsbrieven en foldersnbsp;op de hoogte gehouden van onsnbsp;activiteiten-aanbod. Last but not

SIB

De Studentenvereniging voor Internationale Betrekkingen (SIB) organiseert op donderdag 30 oktober een lezing van de nieuwe ambassadeur van Zuid-Afrika in ons land,nbsp;de heer Carl Niehaus. Hij zal zijnnbsp;visie geven op de ontwikkeling vannbsp;de democratie in Zuid-Afrika. Carlnbsp;Niehaus studeerde in Johannesburg, alwaar hij zich in 1980 aansloot bij het Afrikaans Nationaalnbsp;Congres (ANC). In augustus 1983nbsp;werd hij met zijn toenmaligenbsp;vriendin gearresteerd en schuldignbsp;bevonden aan hoogverraad.

Hij werd veroordeeld tot vijftien jaar gevangenisstraf en zijn vriendin tot vier jaar. In de gevangenisnbsp;trouwden ze. Niehaus pakte in denbsp;gevangenis zijn studie weer opnbsp;en behaalde twee graden in denbsp;theologie. In maart 1991 werd hijnbsp;vrijgelaten, waarna hij zijn werknbsp;voor het ANC op diverse terreinennbsp;voortzette. Zijn autobiografie isnbsp;in Nederland verschenen ondernbsp;de titel 'Vechten voor hoop'. Allenbsp;least kunt u tegen korting ofnbsp;geheel gratis deze activiteitennbsp;bezoeken. Voor slechts f 25,- bentnbsp;u al begunstiger en steunt u eennbsp;jonge, dynamische vereniging.nbsp;Informatie: Alcmaeon, Heidelberg-laan 1, 3584 CS Utrecht, (030)nbsp;2533200, e-mail: alcmaeon@fsw.ruu.nl.

oud-leden van SIB-Utrecht worden van harte uitgenodigd om bij dezenbsp;lezing aanwezig te zijn. Tevensnbsp;roepen wij alle oud-leden op omnbsp;contact op te nemen met hetnbsp;secretariaat van SIB-Utrecht ennbsp;zich aan te melden als reünist.nbsp;Hoe meer zielen, hoe meer vreugd,nbsp;nietwaar? Ook andere belangstellenden zijn bij de lezing van denbsp;heer Niehaus van harte welkom.nbsp;De lezing zal plaatsvinden op donderdag 30 oktober om 20.00 uur innbsp;zaal 0.24 van het Internationaalnbsp;en cultureel centrum ParnassQs,nbsp;Kruisstraat 201 in Utrecht.nbsp;Voor meer informatie kunt unbsp;het secretariaat van SIB-Utrechtnbsp;op vele manieren bereiken;nbsp;Telefonisch (030) 2532884, pernbsp;post (Kruisstraat 201, kamer 2.04,nbsp;3581 GK, Utrecht), via e-mailnbsp;(sib@fys.ruu.nl) of via Internetnbsp;(wvvw.fys.ruu.nl/~sib). De SIB;nbsp;Steeds Interessantere Belevenissennbsp;(met haar reünisten).

illuster . september

•

• •

i 1 lil s t er z a k e

1 Colofon

¦ * nbsp;nbsp;•-*-nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;a--:—

1 ... . . . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;... ____

vervolg pagina 17

Drs. M. Kelhout

Drs. J.V. Klinken

Drs. S.A. Kolle

Drs. M.G.T. Koot

Drs. M.R. Kraan

Drs. J. de Kruijf, alg. tetteren

Drs. B.P.A.A. Kruisbhnk

Drs. H.L. Kuiper, geschiedenis

Drs. H.M.A.P. van Laanen

Drs. T.A.H. de Laat

Drs. M.E. Lebesque

Drs. W.R. van Lente

Drs. S.T.A. Limpens

Drs. C.P. van der Linden

Drs. S.M. Lunter

Drs. W.J.M. Machielse

Drs. J.D. Marseille

Drs. R. Meijer, geschiedenis

Drs. E.H. Meijers

Drs. M. Meijman

Drs. P.M. Molenaar

Drs. L.A. Molina Zeledon

Drs. J.A. Moors

Drs. J.C Mulder, geschiedenis

Drs. P.C.F. Nagtegaal

Drs. 5. Nibbeling

Drs. G.H.W.M, Nijsten

Drs. E.C.M. Noijons

Drs. J.H. Noordman

Drs. N.A.M. Obbens

Drs. H. Okkerman

Drs. N.J. van Oldenbeek

Drs. A. Oldenburg

Drs. C.A. Ondaatje,

alg. letteren

Drs. E.J.W. Oor

Drs. B. Oversteegen

Drs. L.M. Paulussen

Drs. A.G. Pel

Drs. J. Petermeijer

Drs. C. Peters, geschiedenis

Drs. J.K. Plieger

Drs. D.L. Pritchard

Drs. E.G.W. Pul

Drs. M.F.A. van Raaij

Drs. S. Raue

Drs. W.P.M. Resing

Drs. S.T. Ridder

Drs. J. Rijlaarsdam

Drs. A. Rocca

Drs. A.J. Roll

Drs. C.A.J.M. Rooijakkers

Drs. B.J.M. van Roosendaal, geschiedenis

Drs. F.G. Roovers

Drs. E.D.M. Russel, alg. letteren

Drs. A. Santing

Drs. L.H.L.R. Sawor

Drs. B.C. van Schaik

Drs. J.E.M. Scharff

Drs. I.M. van Schie,

alg. letteren

Drs. R.W.M. Schipaanboord

Drs. E.M. Schuddeboom

Drs. P.C. Schulp

Drs. A.C.T.M. Smits

Drs. M. Smorenburg

Drs. N. Snip

Drs. R.G. Staritsky

Drs. R.J. Stover

Drs. J. Strootman, geschiedenis

Drs. C.P. Theewis

Drs. A.G. Thomassen

Drs. W.L. Tiemeijer

Drs. W.T.M. Tiemes

Drs. J.F. Veltman

Drs. J.M.C. van de Ven

Drs. M.E.M. Verhagen

Drs. M. Verhoeven

Drs. R.M. Vermaat, geschiedenis

Drs. J.H. Vermeijden, geschiedenis

Drs. L.J.M. Vermeulen

Drs. H.H. Visscher

Drs. G. Visser

Drs. C.W. Vogel, geschiedenis

Drs. J.L.M. van der Vooren, Frans

Drs. A. Vos

Drs. F.A. de Vries

Drs. I.F.M. de Waal, geschiedenis

Drs. J.E. ter Wal

Drs. E. Walraven

Drs. M.M. Wassenaar Drs. K. van de Weerdnbsp;Drs. W.F. van der Weg

Drs. I.C. Wennink

Drs. A.J. Wielsma

Drs. M. van Wijk

Drs. I.E. de Wilde

Drs. T.M. van Woerden

Drs. A. Zandbergen

Drs. N. van Zessen

Drs. J.M.V.D. van Zetten Drs. C. van den Brink, Fransnbsp;W.J. Vlinkervleugel

Drs. J.D.M. van der Borgh, geschiedenis

Drs. J.S.G. Brefeld, geschiedenis

Drs. E.J. Delhaye, Engels

illuster is een gezamenlijke uitgave van de Universiteit Utrecht en de Verenigingnbsp;Utrechts Universiteitsfonds. In samenwerking met faculteiten en verenigingen, het Alumniplatform en de Stichtingnbsp;Utrechts Universiteitsblad.

Illuster verschijnt vier keer per jaar en wordt toegezonden aan afgestudeerdennbsp;van de Universiteit Utrecht in een oplagenbsp;van 60.000.

Hoofdredacteur: Twan Geurts

Redactie: Karin Beneken Koimer, Noor van Haaren, Désirée Majoor, Leo Muddenbsp;Redactie-advies: Roeland Dobbelaer,nbsp;Sandra van Dillen, Lex Linssen, Harry vannbsp;den Tweel

Publicaties

Klein Geheim

Jonge kinderen denken dat ouders dwars door hen heen kunnennbsp;kijken. Pas rond hun vijfde jaarnbsp;ontdekken ze dat het mogelijk isnbsp;om gedachten voor anderen verborgen te houden. Die geboortenbsp;van het innerlijk is een aangenamenbsp;en een schokkende ervaring. In hetnbsp;onlangs verschenen boek 'Kleinnbsp;Geheim’ (Uitgeverij De Tijdstroom,nbsp;ISBN: 90-352-1825-6, prijs f 39,95)nbsp;beschrijven onderzoekers dr. Basnbsp;Levering (vakgroep Pedagogiek,nbsp;Universiteit Utrecht) en prof. dr.nbsp;Max van Manen (Department ofnbsp;secundairy education. University ofnbsp;Alberta) de betekenis van hetnbsp;geheim in het leven van het kind.nbsp;'Klein Geheim' gaat over de positieve betekenis van het geheim.nbsp;Levering en Van Manen bestedennbsp;aandacht aan de verschillendenbsp;vormen van geheimhouding, denbsp;manier waarop wij geheimhoudingnbsp;ervaren, het verschil tussen geheimhouding en privacy, het geheim innbsp;de romanliteratuur, de fysionomienbsp;van het geheim, geheimhouding ennbsp;liegen, en schuldgevoel, schaamtenbsp;en gêne. Geheimen blijken onontbeerlijk voor het ontstaan vannbsp;individualiteit.

Re(f)use: Making the most of what we have

Het boek 're(f)use: Making the most of what we have' (ISBN:nbsp;90-803635-1-0) laat zien hoe vormgeving het mogelijk maakt afval

om te vormen tot nieuwe, mooie producten. Goede vormgeving kannbsp;de vraag naar gerecycleerd, her tenbsp;gebruiken of natuurlijk afbreekbaarnbsp;materiaal stimuleren. Milieugerichtenbsp;productontwikkeling blijkt uitstekend samen te gaan met goedenbsp;vormgeving.

Dit tweetalige boek (Engels/Duits) bevat essays door Ed van Hinte ennbsp;specialisten uit het veld, zoalsnbsp;Michele De Lucchi, Ezio Manzini,nbsp;Hans Pont, Tim Cooper en Jannbsp;Teunen. Daarnaast bevat het zo'nnbsp;100 foto's van voorwerpen variërend van speelgoed tot kayaks, stoffen gemaakt uit PET-flessen, meubels van oude yoghurtpakken,nbsp;etcetera. Ontwerpers zijn ondernbsp;anderen Frank Gehry, Philippenbsp;Starck, Michelle De Lucchi, Colinnbsp;Reedy, Mart van Schijndel, Anneliesnbsp;de Leede en Huibert Groenendijk.nbsp;De voorwerpen, afkomstig uit 16nbsp;verschillende landen, zijn ook tenbsp;zien op de gelijknamige reizendenbsp;tentoonstelling. Van 5 oktobernbsp;tot 30 november 1997 staat denbsp;tentoonstelling in Museum Denbsp;Beyerd in Breda. Daarna gaat hijnbsp;naar Gent, Milaan, Barcelona ennbsp;Kopenhagen.

Kunsthistorie-aiumna Natascha Drabbe is verantwoordelijk voor denbsp;eindredactie van het boek en denbsp;organisatie van de tentoonstelling.

'Wat is goed onderwijs? Opinies van studentennbsp;over goed academischnbsp;onderwijs’

Het boek 'Wat is goed onderwijs?' (ISBN: 90-6481-603-4) bevat hetnbsp;verslag van een onderzoek ondernbsp;studenten van alle studierichtingennbsp;van de Universiteit Utrecht. Zijnbsp;werden in een enquête of interviewnbsp;gevraagd hun mening te geven overnbsp;wat zij vinden dat goed onderwijsnbsp;is. In onderzoeken en beleidsstukken worden de studenten veelalnbsp;over êén kam geschoren. Het is

Informatie voor deze rubœk gaarne toezenden aan denbsp;redactie onder vermelding vannbsp;'Publkaties'

echter maar de vraag of studenten van verschillende studierichtingennbsp;en verschillende studiefasen dezelfde wensen hebben ten aanzien vannbsp;het onderwijs.

Wil een student Diergeneeskunde dezelfde onderwijsmethodennbsp;krijgen en dezelfde academischenbsp;vaardigheden leren als een studentnbsp;Nederlandse Letterkunde? Hebbennbsp;een vijfdejaars en een eerstejaarsnbsp;student Biologie dezelfde opvattingen over wat goede toetsingsme-thoden zijn? Wat verwachten denbsp;studenten van de universiteit,nbsp;welke vaardigheden willen zij ver-‘werven, en hoe en wanneer willennbsp;zij die vaardigheden verwerven?nbsp;Naast de uitkomst van het onderzoek staan er in het boek doornbsp;studenten geschreven essays overnbsp;de vraag 'wat is de ideale invullingnbsp;van het universitair onderwijs?' ennbsp;een verslag van een symposium overnbsp;dit onderwerp.

Personalia

? De voorzitter van het college van bestuur van de Universiteitnbsp;Utrecht, drs. Jan Veldhuis, heeftnbsp;in juni een hoge Franse onderscheiding in ontvangst genomen.nbsp;Op de Franse ambassade kreegnbsp;hij door de ambassadeur denbsp;Chevalier de Legion d'Honneurnbsp;uitgereikt. De Franse regeringnbsp;drukt daarmee haar waarderingnbsp;uit voor de kwaliteiten vannbsp;Veldhuis op talrijke gebieden,nbsp;zoals universiteiten, musea ennbsp;culturele stichtingen.

• ? nbsp;Drs. Yvonne van Rooy

is benoemd tot voorzitter van het college van bestuur van denbsp;Katholieke Universiteit Brabantnbsp;(KUB). Van Rooy is daarmee denbsp;eerste vrouwelijk (en jongste) collegevoorzitter van een Nederlandsenbsp;universiteit. Na haar rechtenstudienbsp;in Utrecht heeft Yvonne vannbsp;Rooy gewerkt bij het Nederlandsnbsp;Christelijk Werkgeversverbond,nbsp;was zij lid van het Europees parlement en staatssecretaris van Economische Zaken. Universitaire be-stuurservaring deed Van Rooy opnbsp;als lid van de interne adviesraadnbsp;van de Universiteit Utrecht ennbsp;de raad van advies van de faculteitnbsp;Technische Bedrijfskunde in Eindhoven.

• ? nbsp;nbsp;Prof. dr. J.F.G. Vliegenthart,nbsp;hoogleraar bio-organische chemie,nbsp;ontvangt op 26 september eennbsp;eredoctoraat van de Universiteitnbsp;van Stockholm vanwege zijn werknbsp;op het gebied van de koolhydraat-chemie. Prof. Vliegenthart werdnbsp;eerder onderscheiden door de Lajosnbsp;Kossuth Universiteit van Debrecennbsp;(Hongarije) en de Université denbsp;Sciences et Technologies in Lillenbsp;(Frankrijk).

• ? nbsp;nbsp;Emeritus hoogleraar prof.

dr. J.C. van der Leun is opgenomen op de Global 500 Roll of Honournbsp;van de UNEP, het milieuprogrammanbsp;van de Verenigde Naties. Hij krijgtnbsp;de onderscheiding vanwege zijnnbsp;bijdrage aan de bescherming vannbsp;het milieu. Van der Leun was vannbsp;1972 tot 1993 leider van de vakgroep dermatologie van de faculteit Geneeskunde. Hij deed ondernbsp;andere onderzoek naar het verbandnbsp;tussen ultraviolette straling ennbsp;huidkanker. Momenteel is Vannbsp;der Leun voorzitter van een internationale VN-commissie die politicinbsp;informeert over de effecten vannbsp;verdunning van de ozonlaag.

Informatie voor Here rubriek gaarne toezenden aan denbsp;redactie onder vermelding vannbsp;'Personalia'

Redactie-raad: Jo Groebel, hoogleraar massacommunicatie; Willem Kardux,nbsp;(voorzitter), secretaris Universiteitnbsp;Utrecht; Joop Kessels, hoofd programmanbsp;Communicatie; Joke Mat, redactie NRC-Handelsblad; Herre van Oostendorp,nbsp;Stichting Utrechts Universiteitsblad;nbsp;Jules Stael, voorzitter Verenigingnbsp;Utrechts Universiteitsfonds; Leon vannbsp;de Zande, studievereniging Awater

Aan dit nummer werkten verder mee: Mirke Beckers, Xander Bronkhorst,nbsp;Martijn van Calmthout, Tannynbsp;Dobbelaar, Peter Giesen, Erik Hardeman,nbsp;Armand Heijnen, Peter Jans, Frans vannbsp;Mieghem, NIek Pas, Harry Priem,nbsp;Leonie van den Schoor, Roel Snieder,nbsp;Pauline Veen, Anne van Voorthuizen,nbsp;Oene van der Wal

Fotografie: Maarten Hartman, Ivar Pel, Stijn Rademaker

Cartoon: Niels Bongers Ontwerp en opmaak: Jeske van der Poel,nbsp;Hans Lodewijkx visuele communicatienbsp;Druk: Drukkerij Dijkman BV, Amsterdam

© Universiteit Utrecht. Illuster, periodiek voor alumni van de Universiteit Utrecht.nbsp;Overname van artikelen is - ondernbsp;bronvermelding - toegestaan.

Het U-blad stelt op verzoek van de redactie eerder in het U-biadnbsp;verschenen artikelen en illustratiesnbsp;beschikbaar aan Illuster.

ISSN: 1383-4703

Voor toezending is gebruik gemaakt van alumnibestanden van:

Vereniging Utrechts Universiteitsfonds Reünistenvereniging BITONnbsp;Reünistenvereniging SSR-NUnbsp;Reünistenvereniging Unitas S.R.

'lungit lunctus' Reünistenvereniging USCnbsp;Reünistenvereniging UVSV/NWSUnbsp;Reünistenvereniging Veritasnbsp;Faculteit Farmacie

Faculteit Godgeleerdheid

Faculteit Letteren Faculteit Natuur- en Sterrenkundenbsp;Faculteit Rechtsgeleerdheidnbsp;Faculteit Ruimtelijke Wetenschappennbsp;Faculteit Sociale Wetenschappennbsp;Faculteit Scheikundenbsp;Faculteit Wijsbegeerte

Faculteit Wiskunde en Informatica A-Eskwadraat, Avirus, ESN, JSVU,

PHEPH, SIB, SAMS, SVKIU, John Tomes, UGV, URIO5, UHSK, KNGMG, KNMG,nbsp;KNMvD, KNMP, NIBl, NIP

Redactie-adres:

Illuster, postbus 80125, 3508 TC Utrecht,nbsp;(030)2534073,nbsp;fax: (030) 2533685,nbsp;f: egt;mail: k.beneken@bur.ruu.nlnbsp;b_______________________

Onderzoekers van de Universiteit Utrecht zijn erin geslaagd om zogenoemde colloïdale oplossingen vannbsp;uiterst kleine gouddeeltjes te maken.nbsp;Deze gouddeeltjes combineren eennbsp;bijzondere chemische functionaliteitnbsp;met een groot oppervlak. Een mogelijke toepassing is het lokaliserennbsp;van eiwitten en andere biologischnbsp;actieve moleculen in cellen, doornbsp;deze moleculen met de gouddeeltjesnbsp;te 'labelen'. Op de bereidingsmethode van de goudcolloïden is inmiddelsnbsp;octrooi aangevraagd.

Een colloïdale oplossing bevat deeltjes (colloïden) die veel groter zijn dan de moleculen van het oplosmiddel, maar klein genoeg om verdeeld te blijven over de oplossingnbsp;zonder naar de bodem te zakken.nbsp;Voorbeelden van dit soort oplossin

De meeste robots kunnen zich slecht aanpassen aan een veranderendenbsp;omgeving. Alles moet ze wordennbsp;voorgekauwd. Petr Svestka beschrijftnbsp;in zijn proefschrift 'Robot motionnbsp;planning using probabilistic roadnbsp;maps' hoe een robot kan worden bijgebracht zelfstandig te opereren innbsp;een nieuwe omgeving. Een basisvaardigheid die een robot moet bezittennbsp;om autonoom te handelen is hetnbsp;kunnen bewegen van punt A naarnbsp;punt B, zonder daarbij ergens tegenaan te botsen. Hoe een robot dezenbsp;vaardigheid verkrijgt noemen we hetnbsp;'robot motion planning probleem',nbsp;een uit wiskundig oogpunt uiterstnbsp;moeilijk probleem. Je kunt namelijknbsp;bewijzen dat, hoe slim de robot ooknbsp;geprogrammeerd is, er altijd problemen te bedenken zijn waarvoor denbsp;robot heel veel rekentijd nodig heeft

gen uit het dagelijks leven zijn melk en verf.

De Utrechtse chemicus dr. P.A. Buining heeft een dergelijke oplossing gemaakt van extreem kleinenbsp;gouddeeltjes. De gemiddelde diameter van deze deeltjes ligt tussen circanbsp;1 en 5 nanometer (een nanometer isnbsp;een miljoenste millimeter). Rond denbsp;gouddeeltjes wordt een 'kooi' vannbsp;organosilaanverbindingen gehecht,nbsp;met aan de buitenkant reactievenbsp;aminogroepen. Via deze groepennbsp;kunnen aan de goudcolloïden allerleinbsp;moleculen worden gekoppeld, dienbsp;met 'gewoon' goud weinig of geennbsp;affiniteit hebben. De silaankooi zorgtnbsp;voor een hoge graad van uniformiteit in de deeltjesgrootte en voorkomt dat de gouddeeltjes onderlingnbsp;gaan samenklonteren.

om ze op te lossen. Svestka maakte gebruik van toevalsgetallen waardoor zulke lange rekentijden onwaarschijnlijk worden. Op 16 juninbsp;promoveerde hij bij de faculteitnbsp;Wiskunde en Informatica (promotor:nbsp;prof. dr. M. Overmars).

Wt Motion Flaraiïnd

Using V

Probabilistic Road Maps

Een gemeente die een weg afzet voor een wielerwedstrijd of de huurprijs van een plek voor een viskraamnbsp;verhoogt, maakt gebruik van hetnbsp;privaatrecht. De overheid speelt innbsp;dit soort gevallen een dubbelrolnbsp;omdat zij via het publiekrecht ook denbsp;vergunningen voor deze zakennbsp;afgeeft. Deze dubbelrol wordt waarschijnlijk niet meer geaccepteerd innbsp;het gebruik van de Nederlandse

Gerrit Adriaan van der Veen: quot;Overheid eet van twee walletjesquot;.

In het komende kwartaal houden de volgende hoogleraren hun afscheidscollegenbsp;(Aula van het Academiegebouw, Domplein 29, Utrecht,nbsp;tenzij anders vermeld);

Prof. dr. V. Brümmer, faculteit Godgeleerdheid,nbsp;15 oktober om 16.00 uurnbsp;Prof. dr. J.R. Strooker, faculteitnbsp;Wiskunde en Informatica, 17nbsp;oktober om 17.30 uur

Prof. dr. E.H. Huizing, faculteit Geneeskunde, 21 november omnbsp;17.00 uur in de Domkerk

In het komende kwartaal houden de volgende hoogleraren hun oratie (Aula vannbsp;het Academiegebouw, Domplein 29, Utrecht om 16.15nbsp;uur, tenzij anders vermeld);nbsp;Prof. dr. W. Uricchio, faculteit

Letteren, 30 september Prof. dr. I. Moerdijk, faculteitnbsp;Wiskunde en Informatica,nbsp;24 oktober

Prof. dr. G.A. Veldink, faculteit

Scheikunde, 29 oktober

Prof. dr. J. Muis, faculteit

Godgeleerdheid, 5 november Prof. dr. A.L.G.A. Stille, faculteitnbsp;Rechtsgeleerdheid, 12 novembernbsp;Prof. dr. T. Logtenberg en prof,nbsp;dr. J.G.J. van de Winkel, faculteit Geneeskunde, 18 novembernbsp;Prof. mr. H.R.B.M. Kummeling,nbsp;faculteit Rechtsgeleerdheid,nbsp;19 november om 17.30 uurnbsp;Prof. dr. Th. Wong,nbsp;faculteit Aardwetenschappen,nbsp;20 november

Prof. dr. K. Th. Boersma, faculteit Biologie, 26 novembernbsp;om 17.30 uur

Prof. dr. R.J. In 't Veld, faculteit Sociale Wetenschappen,nbsp;9 december om 17.30 uurnbsp;Prof. dr. P. van Reenen, faculteitnbsp;Rechtsgeleerdheid, 10 decembernbsp;Prof. dr. A. Meijerink, faculteitnbsp;Scheikunde, 17 december

rechtspraak. Dit stelt promovendus Gerrit Adriaan van der Veen in zijnnbsp;proefschrift 'Openbare zaken, betekenis van het aloude publiek domeinnbsp;na vestiging van het primaat van hetnbsp;publiekrecht.' Van der Veen promoveerde op 11 juni bij de faculteitnbsp;Rechtsgeleerdheid (promotores: prof,nbsp;mr. P.J.J. van Buuren, prof. mr. H.W.nbsp;Heyman; co-promotor: mr. R.J.G.M.nbsp;Widdershoven).

TW.F.hiToom

De orgelmakers Witte I

»

Het maken van orgels Is eeuwenlang een ambachtelijke traditie geweest.nbsp;Ondanks de toenemende vraag naarnbsp;orgels handhaafden de orgelmakersnbsp;Witte deze traditie, in tegenstellingnbsp;tot de bij de grotere buitenlandsenbsp;orgelmakers opkomende gewoonte

De grotere politieke partijen in Nederland hebben hun opvattingennbsp;over het te voeren minderhedenbeleid in de afgelopen twintig jaar flinknbsp;veranderd. Begin jaren tachtig wasnbsp;het bevorderen van de multiculturelenbsp;samenleving vaak het hoogste doel.nbsp;Nu staat het verminderen van denbsp;hoge werkloosheid onder etnischenbsp;minderheden voorop. Steeds sterkernbsp;wordt ook de wenselijkheid vannbsp;aanpassing aan fundamentelenbsp;Nederlandse normen en waardennbsp;benadrukt. De opvatting dat hetnbsp;'anders-zijn' van allochtonen maatschappelijke risico's met zich mee

Gestichtsartsen die werkzaam zijn in Huizen van Bewaring en gevangenissen nemen zelfstandig beslissingennbsp;omtrent methadonverstrekking.nbsp;Daardoor verschilt het methadonbeleid per inrichting. Het opstellennbsp;van regels door het Ministerie vannbsp;Justitie leidt niet tot een uniformnbsp;beleid, blijkt uit een onderzoek vannbsp;de Wetenschapswinkel Rechten. Innbsp;het verleden zijn er regels opgesteld,nbsp;maar die worden niet nageleefd.nbsp;Onderzoeker Xandra van Balennbsp;bepleit in haar onderzoeksrapportnbsp;'Afkicken of Slikken; Methadonnbsp;achter de tralies' dat een eenvormignbsp;gebruik te maken van moderne, doornbsp;de stoommachine ondersteundenbsp;productiemethodes. Het proefschriftnbsp;'De orgelmakers Witte. Een bijdragenbsp;tot de geschiedschrijving van denbsp;orgelbouw in Nederland in de tweede helft van de negentiende eeuw'nbsp;(ISBN: 90.5030.7671) van dr. T.W.F.nbsp;den Toom bevat een uitgebreidenbsp;analyse van de productie van de,nbsp;voornamelijk voor protestantse kerken werkende, orgelmakers Witte.nbsp;Verder wordt in het proefschrift denbsp;nodige aandacht besteed aan denbsp;uiterlijke vormgeving van de instrumenten. Het boek bevat ook eennbsp;uitgebreid documentatiegedeeltenbsp;waarin alle door de Wittes gemaaktenbsp;instrumenten worden beschreven.nbsp;Op 6 juni promoveerde Den Toomnbsp;bij de faculteit Letteren (promotor:nbsp;prof. dr. P. M. Op de Coul; co-promo-tor: dr. A.J. Gierveld).

brengt en spanningen kan bevorderen, waarmee de overheid rekening dient te houden in haar beleid, lijktnbsp;gemeengoed geworden. Het minderhedenvraagstuk heeft nu een hogerenbsp;politieke prioriteit dan begin jarennbsp;tachtig. De debatten in de Tweedenbsp;Kamer en tussen de partijen zijnnbsp;echter niet heftiger geworden, maarnbsp;juist zakelijker. Dit blijkt uit hetnbsp;proefschrift 'Nederlandse politiekenbsp;partijen over minderhedenbeleid,nbsp;1977-1995' van Alfons Fermin. Opnbsp;13 juni 1997 promoveerde hij aan denbsp;faculteit Sociale Wetenschappennbsp;(promotor: prof. dr. H.B. Entzinger).

beleid slechts bereikt kan worden door inrichtingsartsen zelf regels tenbsp;laten opstellen die door het Nederlands Huisartsen Genootschapnbsp;gesteund worden.

De verslavingsproblematiek in de Penitentiaire Inrichtingen (Huizen vannbsp;Bewaring en gevangenissen) is groot.nbsp;Omdat het gebruik van drugs in denbsp;gevangenis verboden is moeten verslaafden afkicken. Hoe dat gebeurt, isnbsp;afhankelijk van de gestichtsartsen.nbsp;Sommige artsen schrijven methadonnbsp;voor, een middel dat de ergste afkickverschijnselen opvangt; anderenbsp;schrijven helemaal niets voor.

ge week had ik een partij van duizend mensen. Sindsdien draai ik mijn

Oproep voor deze rubriek Bent u na uw studie ook ietsnbsp;heel anders gaan doen of kentnbsp;u iemand die een ‘zijsprong'nbsp;heeft gemaakt, laat het dannbsp;weten aan de redactie vannbsp;illuster, telefoon: (030)nbsp;2534073, fax: (030) 2533685,nbsp;e-mail: k.beneken@bur.ruu.nl.nbsp;invloed van stress op het afweersysteem en op het hormoonstelselquot;,nbsp;vertelt Van den Heuij. Hij grinnikt:nbsp;quot;Vraag me geen details, ik weet ernbsp;niets meer van.quot; Dan serieuzer:nbsp;quot;Toen al kreeg ik het benauwd vannbsp;die specialisatie. Sommige mensennbsp;voelen zich lekker op de vierkantenbsp;millimeter. Ik vroeg me steeds afnbsp;waar al dat onderzoek toe moestnbsp;leiden. Maar ik heb toch braaf mijnnbsp;doctoraal gehaald.quot;

In 1988 bleek de arbeidsmarkt voor biologen ronduit beroerd. Na enkelenbsp;omzwervingen werd hij arbeids-marktonderzoeker. quot;Ik ging datanbsp;analyseren. Onderzoek waar ik nietnbsp;voor had geleerd. Het lag me ooknbsp;niet. Maar het heeft me jaren gekostnbsp;om dat te ontdekken.quot; Nadat eennbsp;groot onderzoek was geflopt, wistnbsp;Finance het zeker: quot;Met deze carrière is het afgelopen. De passie ontbreekt.quot;

Een crisis volgde: quot;Iedere keer als ik het niet meer zag zitten, ging iknbsp;taarten bakken. Dat vond ik pas echtnbsp;leuk.quot; Hij ging dromen over eennbsp;eigen tearoom. Een buurvrouw,nbsp;eigenaresse van een galerie, vroegnbsp;hem: quot;Waarom ga je geen teas aannbsp;huis bezorgen? Probeer het: volgende week heb ik een opening van eennbsp;expositie. Hier heb je je eerstenbsp;opdracht.quot;

Vanaf dat moment bestond 'Chattertea': dat lijkt een Engels woord maar is het niet. Finance legt uit:nbsp;quot;Chattertea is afgeleid van 'koffie-klatsj' - klatsj is Limburgs voor klets-Geneeskunde Stratenum

Universiteitsweg 100, 3584 CG Utrecht Postbus 80030, 3508 TA Utrechtnbsp;(030) 2538888 Fax: (030) 2539025

E-mail: bureau@med.ruu.nl

Godgeleerdheid Willem C. van Unnikgebouw Heidelberglaan 2, 3584 CS Utrecht

(030) 2531853 Fax: (030) 2533241

E-mail; theology@cc.ruu.nl

Letteren

Kromme Nieuwegracht 46, 3512 Hf Utrecht (030) 2536105 Fax: (030) 2536083 E-mailnbsp;medewerkers: lt;naamgt;@let.ruu.nl

Nullius addictus jurare in verba magister (Horatius, Epistulae Liber I, 1:14). Deze regel, verkort tot 'Nulliusnbsp;in Verba', vormt al sinds eeuwen het motto van denbsp;Royal Society. Het spoort de leden aan om vrij vannbsp;vooroordelen en dogmata zelfstandig te denken ennbsp;kritisch te oordelen. Aanvankelijk was het natuurlijknbsp;vooral een aansporing om zich niet klakkeloos te voegen in het keurslijf van kerkelijke paradigmata, maarnbsp;ook in onze tijd valt het niet altijd mee om afstand tenbsp;bewaren tot gevestigde opinies - zelfs in academia.nbsp;Toch is het juist bij uitstek de taak van de intellectueelnbsp;om non-conformist te zijn en heersende opvattingennbsp;kritisch te evalueren. In de woorden van Thomasnbsp;Mann: quot;Wenn das Boot sich nach links neigt, setze ichnbsp;mich nach rechts, und wenn das Boot sich nach rechtsnbsp;neigt, setze ich mich nach linksquot;.

Vooral op maatschappelijk relevante of ideologisch geladen onderzoeksgebieden kan 'politiek correctheid' tot auto-da-fe's leiden. Het meest extreme gevalnbsp;in onze tijd is natuurlijk de beruchte 'Lysenko-affaire'nbsp;van een halve eeuw geleden in de voormalige Sovjetunie, maar ook in ons deel van de wereld zijn ernbsp;recente voorbeelden van intellectuele inquisitie. Zoalsnbsp;de geruchtmakende schrijftafelmoord op de Leidsenbsp;hoogleraar W. Buikhuisen, en dezer dagen de irrationele hetze tegen onderzoek op het gebied van denbsp;biotechnologie.

Ook staan onderzoekers tegenwoordig bloot aan de verleiding om, in de jacht op schaarse onderzoeksgelden, zich te voegen in de (soms ideologischnbsp;bepaalde) paradigmata van grote, maatschappelijknbsp;goed liggende programma's. In de aardwetenschappen gebeurt dat bijvoorbeeld onder de vlag vannbsp;'climate change': de veronderstelde klimaatverandering als gevolg van antropogene CO2-emissie. Hoewelnbsp;geologische data géén steun aan deze these gevennbsp;en recent onderzoek van zonnefysici in een anderenbsp;richting wijst, decreteert een internationaal gremiumnbsp;van politici, ambtenaren en elkaar coöpterende,nbsp;gelijkgestemde wetenschappers dat er 'wetenschappelijke concensus' over een komende klimaatrampnbsp;door CO2-uitstoot zou bestaan. Niets is minder waar,nbsp;maar politici en milieubeweging hebben zich omnbsp;verschillende redenen gretig van dit scenario meesternbsp;gemaakt. Een aanvankelijk wetenschappelijke hypothese is zo tot politiek correcte ideologie verworden.nbsp;Kritiek en discussie zijn verdacht.

Sinds de Verlichting hoort wetenschap te gaan over waar of onwaar, over waarheidsbevinding op grondnbsp;van verifieerbare feiten en falsifeerbare experimenten en observaties. Iets wat alleen mogelijk is innbsp;brede en open discussie zonder intellectuele embargo's.

Dr. H.N.A. Priem, verbonden aan de Organisatie NWO. Hij is hoogleraar isotopen-geologie en planetaire geologie te Utrecht, curator van het Artis Geologisch Museum te Amsterdam en medewerker van hetnbsp;Global Institute for the Study of Natural Resources tenbsp;'s Gravenhage.