-ocr page 1-

Kwartaalblad voor de 70.000 afgestudeerden van de Universiteit Utrecht ¦ juni 1998

Universiteit Utrecht


Ergernis



Lyrisch



Verder

in dit nummer:

Nieuws

3

Opera in het park

4

Dittrich op de vlucht

6

Caroline Bleeker

12

De groep

13

lllusterzake

14

Kwartaal

19

De zijsprong

20


Telefonische enquête onder 70.000 afgestudeerden

Universiteit schoont alumnibestand op

Fred Soons, decaan van de rechtenfaculteit, kan niet wachten tot het zover is: quot;Ik val nunbsp;vaak noodgedwongen terug op mijn eigennbsp;adresboekje, op mensen die ik via via ken.nbsp;Maar wanneer je als faculteit serieus ennbsp;systematisch je alumni wilt benaderen is datnbsp;natuurlijk geen doen. Ik kijk nu al reikhalzend uit naar het moment waarop ik eennbsp;uitdraai kan maken van alle alumni die innbsp;een bepaalde branche werkzaam zijn.quot;

Meteen na het verschijnen van dit blad kunnen de eerste lezers van Illuster eennbsp;telefoontje verwachten namens de Universiteit Utrecht. Het komende half jaar volgen de overige afgestudeerden van wienbsp;het adres bekend is. De universiteit hooptnbsp;via een telefonische enquête onder denbsp;bijna 70.000 lezers van haar alumnibladnbsp;een actueel bestand te verkrijgen metnbsp;onder meer werk- en functiegegevens vannbsp;afgestudeerden.

Een goed bestand vormt de basis voor een actief alumninetwerk, zo luidt het uitgangspunt. Doelgerichte communicatienbsp;met afgestudeerden door faculteiten ennbsp;verenigingen, en interactie tussen alumninbsp;onderling staat of valt met een actueelnbsp;adressenbestand. Sinds drie jaar geledennbsp;een begin werd gemaakt met de opbouwnbsp;van een alumnibestand is de behoefte aannbsp;meer informatie over afgestudeerden, metnbsp;name bij faculteiten en verenigingen,nbsp;alleen maar gegroeid. Waar werken alumni en in welke functies? Van welke verenigingen zijn (of waren) ze lid? Deze informatie is nu onvoldoende beschikbaar.nbsp;Van sommige alumni zijn alleen naam ennbsp;adresgegevens bekend, maar niet de faculteit waaraan ze gestudeerd hebben. Vannbsp;het merendeel van de alumni is nietnbsp;bekend waar ze werken. Wanneer eennbsp;faculteit alumni gericht wil benaderen,nbsp;stuit ze op een barrière.

Bij het organiseren van workshops, net-werkbijeenkomsten en symposia kunnen faculteiten en aan de universiteit verbonden organisaties van de bijgewerkte gegevens gebruikmaken. Zij willen selectiesnbsp;kunnen maken om bijvoorbeeld beroepsgroepen uit te nodigen. Of om alumni metnbsp;bepaalde werkervaring voorlichting tenbsp;laten geven aan studenten. Informatienbsp;over verenigingslidmaatschappen is vannbsp;belang voor jaarclubs die een reünie willennbsp;organiseren en verenigingen die een lustrum gaan vieren. Regelmatig bellen ooknbsp;individuele alumni die op zoek zijn naarnbsp;oude bekenden uit de studietijd.

Bij dit nummer van Illuster vindt u een brief met meer informatie over denbsp;enquête. Deze informatie is ook vianbsp;internet te vinden op de alumnipagina'snbsp;van de Universiteit Utrecht:nbsp;http://www.ruu.nl/aiumni.

Profiel van het Utrechts onderzoek

^¦Het^^t^or Biomedical Genetics is geselect^S^^^^rt^^^^quot; financiering in het kader van de Dieptestrategie; landelijk onderzoeknbsp;waarin Utrecht een stevig aandeel heeft. Ook in de astrofysica en denbsp;aardwetenschappen scoort de Universiteit Utrecht opvallend goed.

Het resultaat van tien jaar investeren in toponderzoek en veelbelovende zwaartepunten. Met een evenwichtige verdeling over de Geestes-, Gedrags-, Natuur- en Levenswetenschappen.

Een verkenning in de diepte en de breedte.

Pagina 9


-ocr page 2-

illuster • juni 1998


Niet van lab naar lab


c

B

3“

Lj Er heerst een fundamenteel incongruente attitude inzake het scribentenvocabulai-re. Ik bepleit een changement in dezen.nbsp;Toen ik begon als wetenschapsjournalistnbsp;leerde ik dat je niet onnodig moeilijkenbsp;woorden of begrippen moet gebruiken.

^AIs je daar niet aan ontkomt doordat je verhaal nu eenmaal over iets moeilijksnbsp;gaat, dan moet je uitleg geven. Omdatnbsp;wetenschapsjournalistiek bijna pernbsp;definitie over moeilijke dingen gaat zijnnbsp;wetenschapsjournalisten voortdurendnbsp;bezig termen uit te leggen of juist tenbsp;vermijden. In een algemeen medium,nbsp;bijvoorbeeld een krant of een tv-pro-gramma, kies je een relatief laag niveau.nbsp;In een meer gespecialiseerde publicatienbsp;zoals een populair-wetenschappelijknbsp;tijdschrift, kun je meer achtergrond veronderstellen.

Toch verkeren we vaak in een dilemma.

Hoe ver moet je gaan in het uitleggen? Ik ken mensen die niet voorbij het woordnbsp;'atoom' komen, domweg omdat hetnbsp;begrip geen betekenis voor ze heeft.nbsp;Met een zinnetje uitleg doe je daar nietnbsp;veel aan, met het vermijden van hetnbsp;woord iets meer. Maar ik kan me lezersnbsp;van hetzelfde artikel voor de geest halennbsp;die zich storen aan zulke educatieve

De sprong

Afgestudeerd, en dan?

Naam; Jenny van Gent (28) Opleiding; Farmacienbsp;Afgestudeerd; jt januari iggynbsp;Baan; Apotheker

Een week na haar afstuderen kon Jenny van Gent aan de slag in de apotheek waar zenbsp;stage had gelopen. Het ging eigenlijk heelnbsp;vanzelfsprekend.

Ze had ook voor de opleiding tot ziekenhuisapotheker kunnen kiezen. Of voor een aio-plaats. Onderzoek doen, dat is toch watnbsp;ze wilde toen ze enkele jaren terug voor denbsp;studie Farmacie naar Utrecht kwam? Maarnbsp;Jenny bedacht zich. quot;Dan ben je zo vier jaarnbsp;verder en wat dan...?quot; Zin om van lab naarnbsp;lab te trekken had ze niet echt.

Tijdens een stage in een openbare apotheek ontdekte ze dat vooral het contact metnbsp;patiënten het werk zo leuk maakte. Was hetnbsp;vroeger een kwestie van 'doosjes schuiven',nbsp;tegenwoordig behoort het geven van voorlichting en advies eveneens tot het takenpakket van de apotheker. Met de stage-apotheker klikte het bovendien zo goed datnbsp;deze haar vroeg als tweede apotheker innbsp;dienst te komen.

Dat ze zo gemakkelijk een werkplek heeft bemachtigd is overigens niet uitzonderlijknbsp;voor een farmaciestudent. Geen van haarnbsp;studiegenoten had werkelijk moeite iets tenbsp;vinden. Jenny werkt nu in twee Utrechtsenbsp;apotheken. De ene week drie dagen innbsp;Hoograven en twee in de Rivierenwijk, denbsp;andere week andersom. Ondertussen studeert ze nog voor de verplichte registratie-fase voor apothekers. Een leuke afwisseling.nbsp;Toch gaat niet altijd alles van een leien dakje. De grotere verantwoordelijkheid druktnbsp;soms zwaar. Vooral het begeleiden en aansturen van de assistenten achter de balienbsp;vindt ze lastig. quot;Tijdens de studie Farmacienbsp;leer je toch niet echt veel over het voerennbsp;van een goed personeelsbeleidquot;, meent ze.nbsp;Het waren echter de veranderingen in denbsp;privésfeer die vaak de grootste stress opleverden. Haar vriend, met wie Jenny quot;éénnbsp;van de vele farmaciekoppelsquot; vormde, studeerde omstreeks dezelfde tijd af. Hij zochtnbsp;zijn heil als oio in Amsterdam. Samen hebben ze er nog net een vakantie naar Afrikanbsp;uit kunnen persen, maar daarna was hetnbsp;echt raak. Vroeger lachte ze om 'druk, druk,nbsp;druk' en mensen met twee agenda's, maarnbsp;Jenny heeft ondertussen ervaren hoe dienbsp;dingen gaan. De puf om op vrijdagavondnbsp;nog naar een afspraak te gaan ontbreektnbsp;vaak. Liever wil ze dan met de benen op denbsp;bank. (XB)


draaikonterij, zich onderschat voelen, en om die reden misschien niet doorlezen.nbsp;Ik ben tevreden als ik geluiden hoor datnbsp;het te moeilijk was en reacties dat ik hetnbsp;te veel heb versimpeld. Er vallen altijdnbsp;mensen buiten de boot en als ze er aannbsp;twee kanten af vallen vaar je waarschijnlijk een koers die een maximaal aantalnbsp;binnenboord houdt.

Het lijkt wel of alleen de wetenschapsjournalistiek gewetensvol omgaat met moeilijke dingen. Soms lees ik in sociaal-economische berichten over verbandennbsp;tussen zaken als rente, werkgelegenheidnbsp;en beurskoersen die zomaar wordennbsp;geponeerd en niet uitgelegd. Haagse verslaggeving gaat er niet zelden van uitnbsp;dat je de voorgeschiedenis kent. Nietsnbsp;dan goeds trouwens over Den Haagnbsp;Vandaag, met de geduldige explicatiesnbsp;van Ferry Mingelen. Ik mag graag kijkennbsp;naar ijshockey op de televisie maar het isnbsp;me in dertig jaar nog nooit overkomennbsp;dat iemand de moeite nam de spelregelsnbsp;uit te leggen. Wat is off-side bij ijshockey? Wat is icing? En een grappig gevalnbsp;is het Jeugdjournaal, dat zeiden vergeetnbsp;een korte en kraakheldere uitleg tenbsp;geven maar in bijna elke uitzendingnbsp;gewag maakt van 'seks hebben met'nbsp;zonder erbij te zeggen wat dat is.nbsp;Gelijke monniken gelijke kappennbsp;jongens. Als jullie het niet hoeven dannbsp;doe ik het ooknbsp;niet meer.

Herbert Blankesteijn,nbsp;wetenschapsjournalist

Illusterzij de

Utrechtse citaten uit de krant

quot;Bij islamitische organisaties groeit de weerzin om samen met de betuttelende overheid aan een imamopleiding te werken. De overheid moet niet te veel van bovenaf dwingen. Het plan van de islamitische universiteitnbsp;in Rotterdam om hoogleraren uit Turkije ennbsp;Egypte aan te trekken stuitte ten onrechtenbsp;op veel kritiek. Bij gewone universiteitennbsp;wordt internationalisering juist aangemoe-digd maar van een islamitische universiteitnbsp;verwacht men Nederlands provincialisme.quot;

loiifc nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;liOoglf»T rtUrnbsp;nbsp;nbsp;rechr^

in het Utrechts Nieuwsblad

quot;Je zou je ook serieus moeten afvragen of je bijvoorbeeld het gebruik van regenwormen als aas bij het vissen niet strafbaar zounbsp;moeten stellen. Zeker als je weet dat ernbsp;alternatieven mogelijk zijn. Vroeger als wijnbsp;gingen hengelen zeiden we dat regenwormen geen pijn kenden omdat het koudbloedige dieren zijn. Maar inmiddels heeftnbsp;onderzoek uitgewezen dat ook koudbloedige dieren als vissen last van stress kunnennbsp;hebben. Geen mens kan dus met zekerheidnbsp;zeggen hoe een regenworm zich voelt.quot;

deeerrt sociologie|

in de Volkskrant

quot;Doorgaans onderscheiden jongeren zich vooral door hun smaak op het gebied vannbsp;mode en muziek. Verder zijn ze even idealistisch of moralistisch als andere generaties.nbsp;Slechts sporadisch ontstaat er een jeugdignbsp;idealisme. In de jaren zestig en zeventignbsp;volgde, na de jaren dertig, een tweede protestgolf. Politieke verandering en persoonlijke bevrijding waren kunstig aan elkaarnbsp;geknoopt. Vrije seks en arbeiderszelfbestuurnbsp;leken allemaal aspecten van een programma. Maar uiteindelijk was hedonisme denbsp;brandstof van de strijd. Nu hoefje niet meernbsp;te strijden. We zijn zo verschrikkelijk tolerant dat iedereen kan zeggen; ik vaarnbsp;gewoon mijn eigen koers. Bovendien is politiek op dit moment ook niet zo interessant.nbsp;Alle partijen stoten eenzelfde soort Binnen-hof-bargoens uit dat werkelijk niet om aannbsp;te horen is.quot;

in NRC-Handelsblad

quot;Als een criminele organisatie een personeelsadvertentie zou plaatsen om een nieuwe leider te vinden dan zou deze opvallend veel lijken op een vacature voor een topmanager in het bedrijfsleven. Het psychologische portret van de topmanager en de topcrimineel verschilt vooralsnog alleen in denbsp;bereidheid ook intimidatie of geweld toe tenbsp;passen.quot;

^istha de Winter, hoogleraar jeugdj Btzin en levensloognbsp;in de Volkskrant

quot;Er dreigt een ouderloze generatie te ontstaan, die veel problemen kan veroorzaken. Jongeren gaan elkaar opvoeden op straat.nbsp;Dat kan goed gaan, maar gaan ze over denbsp;schreef dan trekt iedereen verontwaardigdnbsp;aan de bel. De gewone sociale controle vannbsp;volwassenen is weg, juist nu de actieradiusnbsp;van jongeren door de welvaart, de mobielenbsp;telefoon, de computer en de afwezigenbsp;ouder alleen maar groter is geworden. Watnbsp;je nu krijgt is dat de buurt optreedt alsnbsp;camera en de politie belt, die dan een bliknbsp;agenten moet opentrekken.quot;

in HP/De Tijd

quot;Hoewel de Nobelprijzen de laatste jaren zijn uitgebleven, behoort Nederland in denbsp;bètawetenschappen nog steeds tot de topdrie van de wereld. We kunnen ons metennbsp;met Princeton en CERN. Het is dan ook grote flauwekul om te beweren dat de rol vannbsp;de fysici is uitgespeeld. Gerard 't Hooft, mijnnbsp;collega-hoogleraar theoretische natuurkunde, is een potentieel Nobelprijswinnaar.nbsp;Maar in Nederland bestaat altijd de neigingnbsp;zich kleiner voor te doen dan we zijn.quot;

«w» AdrtMHtem, àteaiwUHhfwltyj CoWwgè

in Elsevier

quot;De arbeidsmarkt vraagt om afgestudeerden met een minder specifieke opleiding dan veel doctoraalstudies nu zijn. Studentennbsp;hoeven zo bovendien niet meer meteen eennbsp;specialisme te kiezen en hebben ruimtenbsp;andere gaven te benutten. Aan de aanmeldingen voor het University College merk iknbsp;dat die behoefte bestaat. Er zitten veelnbsp;bèta's bij, en relatief veel vrouwen met eennbsp;bètapakket. Kennelijk hebben ze geennbsp;zin in het smalle spoor van de traditionelenbsp;bètastudie of de techniek.quot;


-ocr page 3-

nieuws

juni 1998 • illuster

Waardering voor Utrechts kankeronderzoek

Een onderzoeksvoorstel van de Utrechtse immunoloog prof. dr. H. Clevers heeft denbsp;hoogste waardering gekregen in de jaarlijksenbsp;competitie om de 'Human Frontiers innbsp;Science'-subsidies. Het onderzoek, dat wordtnbsp;uitgevoerd in samenwerking met tweenbsp;Amerikaanse universiteiten, moet meernbsp;inzicht verschaffen in het ontstaan vannbsp;verschillende vormen van kanker.

Clevers en zijn collega-onderzoekers kregen de subsidie van anderhalf miljoen gulden voornbsp;hun voorstel met de fraaie naam 'Flies,nbsp;T-cells and cancer, the Armadillo connection'.nbsp;Centraal in het voorstel staat onderzoek naarnbsp;een fundamenteel moleculair principe datnbsp;twee jaar geleden door Clevers werd ontdektnbsp;in nauwe samenwerking met dr. 0. Destréenbsp;van het Utrechtse Hubrecht Laboratorium.nbsp;De geruchtmakende ontdekking hield in datnbsp;variaties in de hoeveelheid en de activiteit vannbsp;het molecuul bèta-catenine grote invloednbsp;hebben op de vroege ontwikkeling van eennbsp;kikkerembryo. In het Hubrecht Laboratoriumnbsp;leidden dergelijke variaties onder meer totnbsp;kikkerembryo's zonder kop of met tweenbsp;koppen.

Al snel werd duidelijk dat dit mechanisme ook elders werkzaam is. In vliegenembryo's werktnbsp;het via het zogeheten Armadillo-gen datnbsp;onder meer zorgt voor het ontstaan van denbsp;vleugels; in het menselijk lichaam speelt hetnbsp;een rol bij de ontwikkeling van cellen in denbsp;darmwand en van T-cellen in het menselijknbsp;afweersysteem. In deze gevallen zijn variatiesnbsp;in de hoeveelheid bèta-catenine verantwoordelijk voor het ontstaan van darmkankernbsp;en leukemie.

In het nu gehonoreerde voorstel neemt Clevers het onderzoek naar T-cellen voornbsp;zijn rekening. Hij werkt daarbij nauw samennbsp;met genetici aan de Universiteit van Northnbsp;Carolina die het gevonden mechanisme innbsp;de vlieg bestuderen en met kankeronder-zoekers aan de Johns Hopkins Universiteit vannbsp;Baltimore. Doel van het onderzoek is tenbsp;komen tot de ontwikkeling van effectievenbsp;geneesmiddelen.

In de prestigieuze Human Frontiers in Science competitie, waaraan dit jaar ruim 450 onderzoeksvoorstellen deelnamen, kreeg de doornbsp;Utrecht gecoördineerde combinatie met 9.83nbsp;uit 10 de hoogste score. Voor de drie deelnemende groepen is de komende drie jaar eennbsp;bedrag van één miljoen dollar beschikbaar.nbsp;Het geld is afkomstig van de zeven voornaamste industrielanden verenigd in de G7 en isnbsp;bedoeld voor samenwerkingsverbandennbsp;tussen onderzoekers van jonger dan 45 jaarnbsp;uit verschillende continenten. (EH)


Stichting Oxford leidt

‘kennisfreelancers’ op


Wandkleden gerestaureerd


Voor pas afgestudeerde academici die als zelfstandig ondernemer aan de slag willen isnbsp;er sinds mei de leergang 'kennisfreelancer'.nbsp;Deze cursus is het eerste initiatief waarmeenbsp;de Stichting Oxford - een samenwerkingsverband van universiteit, hogeschool, gemeente,nbsp;provincie en Arbeidsvoorziening Middennbsp;Nederland - naar buiten treedt.

De betrokken instellingen werken sinds anderhalf jaar samen met als uitgangspunt de kennisoverdracht tussen wetenschappelijke instituten en het bedrijfsleven te bevorderen. Sinds begin april heeft de Stichting Oxford denbsp;beschikking over het gebouw van de voormalige stadsbibliotheek aan de Voetiusstraat tussen het Domplein en Achter St. Pieter. Allenbsp;activiteiten zijn nu gebundeld onder denbsp;verzamelnaam Trait-d'Union.

Met de eerste leergang richt Trait-d'Union zich vooral op hoger opgeleiden met specifiekenbsp;vakkennis die de ervaring in het ondernemennbsp;nog ontberen. Deelnemers met een uitkeringnbsp;kunnen de cursus vergoed krijgen. quot;Voornbsp;ons is het niet eens echt belangrijk welkenbsp;specifieke vakkennis iemand heeftquot;, verteltnbsp;Joost de Jong, directeur van Trait-d'Union.nbsp;quot;Een academicus met een letterenopleidingnbsp;kan met onze hulp een eigen vertaalbureaunbsp;beginnen. Een bioloog zou zich op kunnennbsp;werpen als milieuconsulent. Zo zijn er velenbsp;mogelijkheden. De deelnemers moetennbsp;echter wel beschikken over een zekerenbsp;ondernemerszin.quot;

De cursisten hopen met behulp van de cursus de fijne kneepjes van het ondernemerschapnbsp;onder de knie te krijgen. Bovendien wordtnbsp;hulp geboden bij het opzetten van eennbsp;klantenbestand. Al tijdens de leergang kunnennbsp;de bedrijfjes van de cursisten huisvestingnbsp;krijgen in het pand van Trait-d'Union, waar zenbsp;gebruik kunnen maken van verschillendenbsp;faciliteiten en diensten zoals internetaansluitingen, vergaderruimten en een secretariaat.nbsp;quot;De cursisten krijgen op deze wijze eennbsp;vliegende start op de marktquot;, aldus De Jong.nbsp;De Stichting Oxford denkt dat in de toekomstnbsp;meer projecten zich in het pand van Trait-d'Union zullen vestigen. Voor dit najaar staatnbsp;er naast een tweede leergang 'kennisfreelancer' ook een leergang 'kennisintermediair'nbsp;op het programma. (XB)

Informatie: Trait-d'Union (030) 2340056.

¦ K

Dê wandkleden in de / Aula van het Academie- 'nbsp;gebouw ondergingennbsp;het afgelopen jaar eennbsp;grondige restauratie.nbsp;Gedurende de zomer-opstelling van dezenbsp;historische zaal kannbsp;iedereen het schitterende resultaat hiervannbsp;bekijken. Ook is hetnbsp;mogelijk aan de handnbsp;van een fotopresentatienbsp;te zien hoe de restaura-tie in zijn werk ging.

De aula is geopend van quot;21 juni tot 6 augustus,nbsp;maandag t/m zaterdagnbsp;van 10J10-16.00 uur.nbsp;De toegang is gratis.


Verplegingswetenschap


Utrecht en Maastricht uit elkaar

De Universiteit Utrecht start in 1999 met een eigen deeltijdopleiding Verplegingswetenschap. Reden is het besluit van het college vannbsp;bestuur van de Universiteit Maastricht om denbsp;samenwerking met Utrecht per 1 mei 1999 opnbsp;te zeggen.

Met het Limburgse besluit is een einde gekomen aan een acht jaar durende samenwerking tussen de twee partners die vrijwel vanaf hetnbsp;eerste moment moeizaam is verlopen. Tot denbsp;samenwerking in het zogeheten MUG-verbandnbsp;- waaraan ook Groningen deelneemt - werdnbsp;besloten omdat minister Ritzen in 1990 geennbsp;toestemming gaf voor de inrichting van andere opleidingen Verplegingswetenschap naastnbsp;de al bestaande Limburgse. Daarom werdnbsp;gekozen voor een sluiproute waarin studentennbsp;uit het noorden en midden van het land zichnbsp;in Maastricht inschreven, maar college kregennbsp;in 'dépendances' in Groningen en Utrecht.nbsp;Nadat een veto van de minister op dezenbsp;constructie op het nippertje kon worden afgewend, kregen de partners enkele jaren laternbsp;hooglopende ruzie over de onderlinge verdeling van het geld dat Maastricht voor denbsp;ingeschreven studenten ontving. Ook nadatnbsp;prof. dr. R. In 't Veld die vete met eennbsp;Salomons oordeel uit de wereld had geholpen,nbsp;bleef de situatie gespannen. Dat werd medenbsp;veroorzaakt doordat verreweg de meestenbsp;studenten voor Utrecht bleken te kiezen ennbsp;doordat uit evaluaties bleek dat het Utrechtsenbsp;studieprogramma het best werd beoordeeld.

Een concrete steen des aanstoots was het feit dat Maastricht in 1995 zonder overleg beslootnbsp;om het vierjarige programma in te korten totnbsp;drie jaar, waardoor studenten in plaats vannbsp;eenmaal per veertien dagen nu elke week aanwezig dienden te zijn. Omdat de helft van denbsp;Utrechtse studenten van hun werkgever maarnbsp;eens per twee weken vrij krijgt voor hun opleiding, weigerde Utrecht - tot ergernis van denbsp;Maastrichtse collega's - dit voorbeeld te volgen.nbsp;Daar komt bij dat Maastricht en Utrecht volgens de Utrechtse onderwijscoördinator Denbsp;Winter ook inhoudelijk met elkaar uit de pasnbsp;lopen. quot;Maastricht legt meer nadruk op eennbsp;klassieke wetenschappelijke opleiding, terwijlnbsp;wij ons vooral richten op leerstof die bruikbaar is in de praktijk. Uiteindelijk komt tachtignbsp;procent van onze afgestudeerden in een zie-kerihuis terecht, in functies waarin het gaatnbsp;om het waarborgen en verhogen van de kwaliteit van verpleegkundige zorg.quot;nbsp;Omdat de geschilpunten onoplosbaar bleken,nbsp;heeft Maastricht nu besloten een eind tenbsp;maken aan de samenwerking. Het Utrechtsenbsp;college heeft inmiddels aangekondigd dat hetnbsp;gezien de grote belangstelling voor de opleiding met ingang van september 1999 eennbsp;eigen deeltijd-studierichting wil starten.nbsp;Staatssecretaris Cohen had die mogelijkheidnbsp;al in 1994 geopend na een positief advies vannbsp;de toenmalige visitatiecommissie. Groningennbsp;en Maastricht blijven wel samenwerken. (EH)


-ocr page 4-

illuster • juni 1998

New Venture g8:

Ondernemers coachen

talentvolle starters


‘Maak van een goed idee je eigen bedrijf'.

Dat is het motto van New Venture 98, een ondernemingsplanwedstrijd die op initiatiefnbsp;van McKinsey 81 Company in samenwerkingnbsp;met alle universiteiten en een aantal bedrijven wordt georganiseerd. Deelnemers

  • - studenten en afgestudeerden - kunnennbsp;rekenen op professionele ondersteuning.

Jaarlijks organiseren verschillende bedrijven

  • - of de Kamer van Koophandel - gelijksoortigenbsp;wedstrijden met als doel de ondernemerscultuur te verbeteren en starters te stimuleren.nbsp;Meestal schrijven de deelnemers een business-

New Venture 98 bestaat uit drie ronden. De jury reikt aan het eind van elke rondenbsp;prijzengeld uit aan het winnende team.nbsp;Het bedrag stijgt per ronde; winnaar ofnbsp;niet, iedereen mag door naar de volgende ronde. De eerste opdracht betreft eennbsp;korte beschrijving van het innovatievenbsp;idee (prijs: tien keer f 1.000,-). Daarnanbsp;volgt het uitvoeren van een haalbaarheidstest (prijs: tien keer f 2.500,-) en denbsp;derde ronde bestaat uit het schrijvennbsp;van een ondernemingsplan (prijs drienbsp;keer f 50.000,-).

Belangstellenden kunnen informatie inwinnen of zich aanmelden via internetnbsp;www.newventure98.nl of telefonisch:nbsp;0900-2020999nbsp;plan en pas als ze winnen krijgen ze geld ofnbsp;advies. New Venture 98 heeft een anderenbsp;aanpak. quot;De meerwaarde is de persoonlijke ennbsp;professionele ondersteuning, onder meer doornbsp;bedrijven als TNO en KPMGquot;, vertelt Peternbsp;Hanekamp, die het project namens McKinseynbsp;leidt. Deelnemers kunnen aankloppen bij dienbsp;bedrijven met vragen van allerlei aard. Opnbsp;deze manier kunnen de kandidaten hun ideenbsp;aan de praktijk toetsen en beslissen of verdernbsp;gaan zin heeft. Als ze de prijs niet winnen hebben ze in ieder geval veel kennis opgedaan.nbsp;In Duitsland is op initiatief van McKinsey eennbsp;soortgelijke wedstrijd gehouden en daar bleeknbsp;dat niet alleen de winnaars maar ook veelnbsp;andere deelnemers een bedrijf zijn begonnen.

Drive

Project-coordinator Peter Hanekamp studeerde natuurkunde in Utrecht, doorliep asses-ment centers bij Shell en Philips en belandde uiteindelijk bij McKinsey amp; Company. De organisatie van New Venture 98 is zijn eerstenbsp;project. Zelf heeft hij de nodige ervaringnbsp;opgedaan als ondernemer; quot;In mijn studententijd had ik twee bedrijfjes. Ik zorgde ervoornbsp;dat de auto's van hotelgasten netjes werdennbsp;geparkeerd en zette een portierservice op.nbsp;Daar heb ik veel van geleerd, maar helaas metnbsp;vallen en opstaan. Coaching door grote ondernemers was er niet bij.quot;

De overstap van natuurkunde naar de organisatieadviespraktijk lijkt niet zo'n logische. Eén van de vragen die Peter tijdens de sollici-tatieronde voorgeschoteld kreeg luidde 'Is hetnbsp;rendabel om met een spijsoliefabriek heelnbsp;Rusland van olie te voorzien?'. quot;Als je met


vlugge, korte berekeningen een acceptabel antwoord kunt bedenken in aanwezigheid vannbsp;een aantal consultants, dan zit je op de juistenbsp;wegquot;, meent hij. quot;Het is vooral een kwestienbsp;van analytisch denkvermogen en een goedenbsp;graadmeter hiervoor is de score op exacte vakken. Natuurkunde als vooropleiding was zonbsp;gek nog niet.quot; Maar goed analytisch denken isnbsp;niet alles. quot;McKinsey verwacht óók een communicatieve instelling en bovenal drive. Iknbsp;hoop dat ik in New Venture 98 daar iets vannbsp;kan overbrengen.quot; (SvB)


Opera in het Wilhelminapark

Studentenorkest als circusfamilie

In het Utrechtse Wilhelminapark weerklinkt deze maand het hartverscheurende verhaalnbsp;van de komediant Canio, die ondanks een verzengend liefdesverdriet in de piste zijn rol vannbsp;paljas moet spelen. Met een opzienbarendenbsp;uitvoering van de opera Pagliacci van de 19denbsp;eeuwse Italiaanse componist Ruggiero Leoncavallo zet het Utrechtsch Studenten Concertnbsp;het 175-jarig bestaan luister bij. Voor het eerstnbsp;zal Pagliacci in de meest geëigende settingnbsp;worden opgevoerd: een circustent.

Mammoetevenement

Met de opvoering van Suor Angelica en Tosca van Puccini in de Janskerk deed het USC in hetnbsp;recente verleden al ervaring op met 'opera opnbsp;locatie'. De grote belangstelling van publieknbsp;en pers voor die producties gaf het oudstenbsp;studentenorkest van Nederland de moed hetnbsp;35ste lustrum nog veel grootser aan te pakken. Speciaal voor het nieuwe project werd denbsp;Stichting Pagliacci opgericht. Deze heeftnbsp;ervoor gezorgd dat de 700 toeschouwers in denbsp;tent een uitzonderlijke combinatie vannbsp;muziek, dans, acrobatiek, circus en commedianbsp;dell'arte voorgeschoteld krijgen.

De organisatie van een dergelijk mammoetevenement heeft behoorlijk wat voeten in de aarde. quot;Er werken alles bij elkaar zo'n 200nbsp;mensen meequot;, vertelt productieleider Jannekenbsp;van der Kamp. Deze studente, die scheikundenbsp;in Utrecht combineert met het conservatoriumnbsp;in Rotterdam, heeft zich enkele maandennbsp;gestort op de logistiek. quot;De stichtingsleden ennbsp;het grootste gedeelte van de uitvoerendennbsp;zijn amateurs, maar de voorstelling wordtnbsp;absoluut niet amateuristisch. De solisten ennbsp;enkele artiesten zijn professionals. Wat denbsp;zangers betreft was Nederland zelfs te kleinnbsp;voor ons. Die hebben we uit het buitenlandnbsp;moeten halen.quot;

Bonte stoet

Van der Kamp kijkt reikhalzend uit naar de première op 19 juni. Wanneer in het Wilhelminapark alles op rolletjes loopt zit het belangrijkste gedeelte van haar taak erop. Maar denbsp;deelnemers staat na afloop van de zesnbsp;Utrechtse voorstellingen zo mogelijk een nognbsp;grotere uitdaging te wachten. De 'troupe' reistnbsp;dan naar het zuiden af. In één maand zalnbsp;Pagliacci worden opgevoerd in Luxemburg,nbsp;Frankrijk, Italië en Zwitserland. De productieleider voorziet een bonte stoet vrachtwagens,nbsp;bussen en vreemde voertuigen. quot;We willennbsp;steden en dorpen werkelijk overspoelen.

Met op de ene plek een big band, op de andere een strijkerskwartet en even verderop een operazanger of een acrobaat op stelten. Denbsp;mensen moeten weten dat we er zijn.quot;nbsp;De hele onderneming ademt de romantieknbsp;van 'de circusfamilie' en iedereen laat datnbsp;gevoel doelbewust op zich inwerken. quot;Wenbsp;zullen met zijn allen om de grote tent slapen.nbsp;Wie meegaat moet ook helpen tenten opzetten, eten koken, kaartjes knippen en ga zonbsp;maar door. Zo kunnen we de kosten laagnbsp;houdenquot;, meent Van der Kamp, tevens concertmeester van het USC.

Zonder financiële risico's is de tournee niet. De begroting van zo'n zes ton moet vooralnbsp;worden gedekt door recettes. Elke locatie dienbsp;wordt aangedaan is de afgelopen maandennbsp;warm gemaakt voor het bezoek van het reizende gezelschap, maar wat nu als de belangstelling tegenvalt? Van der Kamp; quot;Daar bennbsp;ik niet bang voor. Als het goed gaat, eten wenbsp;croissantjes. Gaat het minder, dan wordt hetnbsp;droog brood.quot;

Zie ook lllusterzake, pagina 14.


-ocr page 5-

juni 1998 • illuster

5

‘Kwantitatieve sociologen

maken de dienst uit’

De opinie

Een wetenschapper spreekt zich kritisch uit

Naam: Prof. dr. Christien Brinkgreoe (48) Functie; hoogleraar Algemene Socialenbsp;Wetenschappen, NRC-cohimniste


quot;Het is een veeg teken als toonaangevende vakbeoefenaren het bijltje erbij neergooien,nbsp;omdat de beslissingen van de geldverdelendenbsp;instanties te zeer afwijken van hun eigennbsp;maatstaven.quot; Aldus de eerste zin van denbsp;column in NRC Handelsblad waarmee Christien Brinkgreve in maart opzien baarde ondernbsp;vakgenoten. De Utrechtse hoogleraar Algemene Sociale Wetenschappen ergert zich aannbsp;de eenzijdige financiering van de Nederlandse sociologie. quot;Er is een monocultuur aan hetnbsp;ontstaan, die slecht is voor de wetenschap.quot;

ERIK HARDEMAN

quot;Ik heb die column geschreven toen ik hoorde dat Bram de Swaan was opgestapt als lid vannbsp;de NWO-stuurgroep die gaat over de verdeling van onderzoeksgeld op het gebied van denbsp;multiculturele samenleving. De Swaan is,nbsp;samen met mensen als Goudsblom en Schuyt,nbsp;een vertegenwoordiger van wat in ons vaknbsp;bekend staat als de 'Amsterdamse Schooi'.nbsp;Dat is een groep, met name aan de Universi-teit van Amsterdam verbonden sociologennbsp;die zich bezighouden met meer kwalitatiefnbsp;onderzoek. Ik werk zelf ook in die traditie,nbsp;vandaar mijn betrokkenheid. In de rest vannbsp;Nederland, met name in Utrecht, Groningennbsp;en Nijmegen, ligt de nadruk meer op eennbsp;kwantitatieve benadering. Daarbij gaatnbsp;het om het aanleggen en het statistischnbsp;bewerken van grote databestanden om zonbsp;vooraf gestelde hypotheses te kunnen toetsen.nbsp;quot;Nu is het al langer duidelijk dat deze laatstenbsp;benadering het op dit moment in Nederlandnbsp;voor het zeggen heeft en daardoor ook verreweg het meeste onderzoeksgeld binnenhaalt.nbsp;Maar onlangs werd dat nog eens op een voornbsp;mijn gevoel heel schrijnende manier bevestigdnbsp;toen een mooi en interessant onderzoeksvoorstel van De Swaan door NWO werd afgewezen. Als je dan bedenkt dat De Swaan, ooknbsp;volgens objectieve criteria zoals citatiescores,nbsp;behoort tot de meest gezaghebbende Nederlandse sociologen van het moment, vind ik datnbsp;erg. Maar in de gremia die het geld verdelennbsp;maken de kwantitatieve sociologen de dienstnbsp;uit. En dat betekent dat grootschalige kwantitatieve onderzoeken die zeker hun verdiensten hebben, maar in mijn visie toch vaaknbsp;maar weinig interessante nieuwe inzichtennbsp;opleveren, wel scoren, terwijl onze benaderingnbsp;voortdurend achter het net vist. Uit protestnbsp;tegen die gang van zaken is De Swaan opgestapt en dat vind ik een veeg teken.

Bureaucratische logica

quot;Ik ga ervan uit dat de beoordelaars integer zijn en ik geloof niet in doelgerichte pogingennbsp;om het kwalitatieve onderzoek de nek om tenbsp;draaien. Maar wat is er dan wel aan de hand?nbsp;Een van de problemen met, zeg maar 'onze'nbsp;manier van werken is dat die minder goednbsp;aansluit bij NWO-criteria zoals de formuleringnbsp;van toetsbare hypothesen, het van te vorennbsp;specificeren van alle facetten van het onderzoek, zoals de te gebruiken methoden en denbsp;verwachte bevindingen. Daar kan het grootschalig kwantitatief onderzoek veel beter meenbsp;uit de voeten, omdat dat meer werkt volgensnbsp;een van te voren uitgewerkte blauwdruk die'nbsp;weinig ruimte laat voor onverwachte vondstennbsp;en invallen.

Bij een opener onderzoekstijl zoals wij die hanteren, weet je niet alles al van te voren’ ennbsp;laat je je meer leiden door interessante vragennbsp;dan door methodisch-technische overwegingen. Soms stel je je manier van werken gaandeweg bij op grond van wat je aantreft. Dat isnbsp;een opener benadering die vaak verrassendenbsp;nieuwe inzichten oplevert, die je van te vorennbsp;niet had kunnen voorspellen. Maar daardoornbsp;past hij slecht bij de bureaucratische logica vannbsp;organisaties zoals NWO.

Daar komt bij dat zo'n meer open manier van werken door mensen die zweren bij 'methoden en technieken' ook niet helemaal voornbsp;vol wordt aangezien. Zij noemen hun eigennbsp;aanpak de 'verklarende sociologie' en verwijten ons een te journalistieke manier van werken die niet verder komt dan een beschrijvingnbsp;van de werkelijkheid. Alsof een goede journalistieke beschrijving niets zou verklaren ennbsp;geen nieuwe inzichten zou opleveren. Maarnbsp;bovendien is de sociologie van de Amsterdamse School natuurlijk veel meer dan louternbsp;journalistiek. Mensen als De Swaan gaannbsp;uiterst nauwgezet te werk en besteden veelnbsp;aandacht aan theorievorming. Om hun werknbsp;af te doen als 'journalistiek' vind ik echtnbsp;onzinnig.


Aanpak van Amsterdamse School isnbsp;meer dan journalistiek

Loser

quot;Er is dus sprake van een duidelijke tegenstelling tussen twee stijlen van sociologie-beoefenen. Dat is al jaren zo en dat hoeft op zich geen probleem te zijn. Het probleem isnbsp;dat een van die twee stijlen in ons land op ditnbsp;moment zo dominant is dat niet alleen hetnbsp;geld, maar ook het wetenschappelijk aanziennbsp;voor een niet onbelangrijk deel naar aanhangers van die benadering toe gaat. In mijnnbsp;column heb ik geschreven dat wie zich nietnbsp;aan het heersende klimaat conformeert, wordtnbsp;beschouwd als een loser, op wie door collega'snbsp;wordt neergekeken. Dat klinkt nogal fors,nbsp;maar ik zie het om me heen gebeuren.

Of dat ook op mijzelf slaat? Voor een deel wel, ja. Ik voel mij verwant met de Amsterdamse benadering, en dat maakt me innbsp;Utrecht inderdaad een beetje tot een buitenstaander. Bovendien schrijf ik mijn artikelen ennbsp;mijn boeken in het Nederlands, waardoor iknbsp;geen lid van de onderzoekschool ASWB konnbsp;worden. Publiceren in het Engels is hier,nbsp;anders dan in Amsterdam, een voorwaarde omnbsp;tot de onderzoekschool te worden toegelaten.nbsp;Maar, vraag ik me dan af, wat is de meerwaarde van publiceren in het Engels, als datnbsp;gebeurt in het soort steenkolen-Engels dat jenbsp;tegenwoordig overal tegenkomt? De kwalitatieve sociologie moet het mede hebben vannbsp;mooi en zorgvuldig proza. Dan kun je tochnbsp;veel beter in het Nederlands schrijven?

quot;Ik heb het verder goed naar mijn zin in Utrecht. In de vakgroep ASW heerst eennbsp;tolerante sfeer en er wordt mij geen strobreednbsp;in de weg gelegd. Maar ik vind het wel vervelend dat wat ik doe zo weinig telt. Twee jaarnbsp;geleden is een aanvraag van mij gesneuveldnbsp;voor een onderzoek naar opvoeden in eennbsp;multiculturele samenleving. Ik had die aanvraag ingediend met twee Amsterdamsenbsp;collega's en we hadden er heel veel tijd ennbsp;energie in gestoken. Maar volgens de beoordelaars waren de hypotheses niet duidelijknbsp;genoeg uitgewerkt en was de methode nietnbsp;uitgebreid genoeg beschreven. Ik heb toennbsp;een tijd mijn wonden gelikt en gedacht: ditnbsp;doe ik dus nooit meer. Maar het steekt wel alsnbsp;je ziet dat anderen de miljoenen binnennbsp;halen, waarmee jij ook mooie dingen hadnbsp;kunnen doen. Dat lot deel ik overigens metnbsp;velen. Er is te veel concurrentie om te weinignbsp;geld. Daarom is het des te belangrijker datnbsp;één stijl van werken niet bevoordeeld wordt,nbsp;zoals nu wel het geval is.

quot;Ik heb dat stuk in NRC dus niet zozeer geschreven uit boosheid over mijn eigen situatie. Wat mij steekt is het feit dat in dit systeem van beoordelingen, waarbij het steedsnbsp;belangrijker wordt wie voldoet aan technisch-bureaucratische criteria en wie de macht heeftnbsp;bij de verdeling van het geld, erkend goedenbsp;mensen buiten de boot vallen. Daardoor komtnbsp;een in mijn ogen heel waardevolle benaderingnbsp;binnen de sociologie in Nederland niet ofnbsp;nauwelijks aan bod. Ik vrees dat dat gezien denbsp;ontwikkeling naar steeds grotere onderzoeksverbanden in het kader van de Dieptestrategienbsp;en de Breedtestrategie alleen nog maar ergernbsp;wordt. Ik ben bang dat een nog grotere greepnbsp;van NWO op het onderzoek - althans in denbsp;sociologie - op termijn wel eens het eindenbsp;zou kunnen betekenen van de veelkleurigheidnbsp;van het vak.quot;


-ocr page 6-

illuster . juni 1998

Vijftig jaar U AF

Vluchteling Dittrich werd gelukkig in Nederland

Met nauwelijks meer op zak dan een opzet voor zijn scriptie vluchtte de Tsjech Zdeneknbsp;Dittrich in 1948 naar Nederland. Twee jaarnbsp;later behaalde hij in Utrecht zijn doctoraalnbsp;geschiedenis, mede dankzij steun van denbsp;pas opgerichte Stichting voor vluchteling-studenten UAF. Dittrich, inmiddels emeritushoogleraar Oost-Europese geschiedenis,nbsp;blikt terug.

U-BLAD * KARLIJN VAN AERDE

Na de Tweede Wereldoorlog trok het Rode Leger zich uit Tsjechoslowakije terug. Het leeknbsp;alsof de democratie werd hersteld. De jongenbsp;Zdenek Dittrich begon aan een universitairenbsp;studie geschiedenis. De terugtocht van denbsp;Russen was echter schijn. Tijdens hun aanwezigheid hadden ze enkele politieke partijennbsp;verboden en beïnvloedbare personen opnbsp;sleutelposities geplaatst. De partijen, die na denbsp;verkiezingen in 1946 samen een meerderheidnbsp;van zestig procent behaalden, hadden niets innbsp;de gaten. Zij hadden met de communisten innbsp;kampen gezeten, vriendschap gesloten en hunnbsp;objectiviteit verloren. In feite vond er eennbsp;geruisloze machtsovername plaats. Dittrichnbsp;tuinde er echter niet in. quot;Ik had het boeknbsp;'Een korte geschiedenis van de Sovjet-Unie'nbsp;door Stalin gelezen. Dat zei me genoeg.nbsp;Ik informeerde me verder en kwam tot eennbsp;kritische opstelling tegenover de Sovjet-Uniequot;,nbsp;vertelt de emeritus-hoogleraar, de vader

Emeritus-hoogleraar Zdenek Dittrich, in 1947 gevlucht voor de communisten.

van D'66 kamerlid Boris Dittrich.

De Communistische Partij organiseerde zich in 'cellen' en bouwde een wijdvertakt netwerknbsp;op. Van iedere burger werd een kaart bijgehouden met persoonlijke gegevens. Bij elkenbsp;aanvraag of promotie werd die kaart erbijnbsp;gehaald. quot;Op mijn kaart werd meldingnbsp;gemaakt van een voorval uit 1947. Eennbsp;communistische historicus gaf een lezing,nbsp;na afloop ging ik met hem in discussie.nbsp;De man trok zich met hoofdpijn terug.

Dat bleef niet onopgemerkt.quot;

Dittrich was een van de weinigen die zo openlijk de Sovjet-Unie bekritiseerde. quot;Toen iknbsp;in februari 1948 met vier andere studentennbsp;van de universiteit van Praag gestuurd werd,nbsp;sloeg ik op de vlucht. De volgende stap zounbsp;immers arrestatie en deportatie naar een strafkamp zijn geweest.quot;

Honger

quot;Tijdens mijn vlucht vond de staatsgreep plaats. In Duitsland kwam ik in een verzamel-kamp voor 'displaced persons', mensen dienbsp;door de oorlog in andere landen terechtgekomen waren. Ik ontmoette er een collega die innbsp;Nederland was geweest. Dââr zouden ze onsnbsp;wel begrijpen, want Nederland was zelf bezetnbsp;geweest. Met een groep zijn we toen vertrokken. We kwamen in een kazerne terecht waarnbsp;we bezoek kregen van Nederlandse studenten.nbsp;Zij brachten sigaretten voor ons mee. Eennbsp;gepensioneerde onderwijzer uit het Noord-Limburgse Tegelen, een dorp bij de kazerne,nbsp;leerde ons Nederlands.quot;

quot;Toen ik in 1948 in Nederland kwam had ik vrijwel niets bij me, maar ik had wel een opzetnbsp;voor mijn scriptie. Met de steun van het UAFnbsp;pakte ik mijn studie weer op en twee jaarnbsp;later haalde ik in Utrecht m'n doctoraal. Maarnbsp;pas toen ik een baan vond voelde ik menbsp;herboren. Natuurlijk ben ik dankbaar voor denbsp;twee jaar steun van het UAF, maar met dienbsp;baan was ik écht gelukkig. Ik had opeens eennbsp;salaris van 274 gulden per maand, in die tijdnbsp;was dat fors.quot;nbsp;In 1967 werd Dittrich hoogleraar Oost-

Vijftig jaar UAF

De Stichting voor vluchteling-studenten UAF, het University Assistance Fundnbsp;bestaat in 1998 vijftig jaar. Het UAFnbsp;geeft vluchtelingen een beurs en begeleiding om de studie te hervatten.nbsp;Bekende UAF-studenten zijn, naastnbsp;Zdenek Dittrich, onder andere schrijvernbsp;en Volkskrant-columnist Kader Abdolahnbsp;(gevlucht uit Iran in 1987), Tweedenbsp;Kamerlid voor Groenlinks Mohammednbsp;Rabbae (gevlucht uit Marokko in 1966),nbsp;oud-staatssecretaris voor Landbouwnbsp;Gabor (gevlucht uit Hongarije in 1956),nbsp;publicist en tv-presentator Martin Simeknbsp;(gevlucht uit Tsjechoslowakije in 1968).

Europese geschiedenis aan de Utrechtse letterenfaculteit. Tsjechoslowakije begon netnbsp;voorzichtig te democratiseren. Toen de Russennbsp;in 1968 Praag met tanks binnenreden om dienbsp;ontwikkeling te stoppen, zat Dittrich bij Koosnbsp;Postema in Achter het Nieuws; hij vertaaldenbsp;clandestiene radioberichten.

quot;Dat was spannend en bedroevend tegelijk, maar ik heb nooit spijt gehad dat ik zelf nietnbsp;bij die ontwikkelingen aanwezig was. Een jaarnbsp;na de Russische inval zat ik met mijn vrouw innbsp;een restaurant in Praag - in dat jaar mocht iknbsp;een paar keer naar Tsjechoslowakije. Ik zag denbsp;uitgebluste ogen van de mensen en zei tegennbsp;mijn vrouw: 'Laten we hier weggaan'.quot;



dat hun jaarclub bij UVSV werd opgericht


mw. Post-Lazonder (91 jaar, studeerde


-ocr page 7-

juni 1998 . illuster

Geologische consultancy floreert ‘Paleontoloog is niet langernbsp;Inbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I marginale prikkebeen’

Docent en afgestudeerde over elkaar, de opleiding en de arbeidsmarkt

Cees van Oosterhout (1963) had als kind een grote droom: dinosaurussen opgraven. Jarennbsp;later studeerde hij af in de paleontologie ennbsp;begon een geologisch consultancybureau.nbsp;Bert van der Zwaan (1952) staat bekend alsnbsp;een uiterst gedreven docent en kan lyrischnbsp;worden over de schoonheid van eencelligenbsp;fossielen.

I Ci^ van Oosterhout nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;j

Een statige marmeren hal van het Shell-kantoor in Den Haag. Onberispelijk geklede mensen lopen in en uit. Een paar minutennbsp;nadat de receptioniste hem heeft gebeld,nbsp;komt 'consulting geologist' Cees van Oosterhout naar beneden. Hij geeft me een hand,nbsp;ritst zijn jas over zijn trui dicht, drukt eennbsp;hoed met slappe rand op zijn hoofd en beentnbsp;met mij de deur uit. De ferme stappen vannbsp;een geologisch veldwerker.

Onderweg naar een bruin café begint hij meteen honderduit te praten. Hij lacht alsnbsp;ik me verbaas over zijn informele kleding.nbsp;quot;Mijn stropdas laat ik meestal thuis, alleen alsnbsp;ik besprekingen heb doe ik hem om.quot; Met datnbsp;stijve gedoe bij de olie-industrie valt het bestnbsp;mee. Het is maar net hoe je er zelf meenbsp;omgaat. quot;Aan de buitenkant lijkt het ergernbsp;dan het is. Een 'dress code' heeft Shell al langnbsp;niet meer. Integendeel, soms is het uitdrukkelijk verboden om een 'tie' te dragen, juist omnbsp;het informele karakter van een besprekingnbsp;te bewaren.quot;

Op zijn twaalfde wist hij al dat hij geoloog wilde worden. Tijdens bergwandeltochten metnbsp;zijn ouders raapte hij mooie stenen op. Maarnbsp;meer nog dan dit dode materiaal interesseerde hij zich voor de restanten waar leven innbsp;had gezeten: fossielen. In de Eifel struindenbsp;hij koraalriffen af en zocht naar trilobieten,nbsp;fossielen uit het Devoon die op pissebeddennbsp;lijken. quot;Als kind had ik een grote droom:nbsp;dinosaurussen opgraven. Maar dat is er nooitnbsp;van gekomen.quot;

Wel ging hij geologie studeren, met micropa-leontologie en stratigrafie als specialisatie. Hij ging wonen op de Warande, een studentencomplex in Zeist, waar nog meer geologen vannbsp;zijn jaar woonden. Het werd een hecht vriendenclubje dat elkaar dagelijks zag. Veldwerknbsp;in Spanje versterkte die band. Twee aan tweenbsp;gingen ze 's ochtends vroeg op pad om eennbsp;gebied in kaart te brengen met niet meer dannbsp;een rugzakje, een hamer, een homp zoutloosnbsp;brood (quot;niet te vretenquot;) en wat jam. Cees:nbsp;quot;Daar leer je veel van: samen problemennbsp;oplossen en elkaar steunen als je het moeilijknbsp;hebt. Bijvoorbeeld als je stuk zit op een bergwand. Dan weet je dat de enige oplossingnbsp;'vooruit' is. Maar je hele lijf roept 'achteruit'.quot;nbsp;Uit het vriendenclubje van de Warande ontstond na het afstuderen Argo, een geologischnbsp;adviesbureau. Een unieke onderneming voornbsp;die tijd: de meeste geologen verdwenen innbsp;een vaste baan bij de olie-industrie. Argonbsp;startte met drie vennoten, binnen een jaarnbsp;waren ze met z'n zessen. Het ging denbsp;Argonauten zo voor de wind dat ze tweenbsp;jaar geleden besloten uit te breiden, de zesnbsp;vennoten hebben inmiddels dertien mensennbsp;in dienst.

Shell en de NAM zijn hun grootste opdrachtgevers. Cees zit sinds 1993 als adviseur in het Rusland-team van Shell, waar hij meedenktnbsp;over kostbare keuzes. quot;Een put boren kost alnbsp;snel zo'n twintig miljoen. Ga je nu hier of daarnbsp;prikken, dat is altijd de grote vraag. Die beslissingen hebben een hoog Scheveningen-gehal-te, het blijft toch gokken. Maar zelfs als je bijnbsp;een boring geen gas vindt, levert het toch veelnbsp;informatie op.quot;

!.. .

In de hoek van zijn werkkamer leunt een imposante steen tegen de muur: een ogen-gneis uit Zweden. quot;Die heb ik nog net op tijdnbsp;gered van het grof vuilquot;, grinnikt Bert van dernbsp;Zwaan, terwijl hij de waterkoker vult om theenbsp;te zetten. De stenen kolos is afkomstig uit denbsp;collectie van de faculteit, die af en toe wordtnbsp;opgeruimd. quot;De portier gaf me een tip dat ernbsp;een mooie steen bij het afval stond.quot; Hij vultnbsp;twee bekers met heet water en hangt er eennbsp;theezakje in. Sinds hun eigen kantine verdwenen is en ze naar het Minnaertgebouwnbsp;moeten voor de lunch, is het maar behelpennbsp;bij de geologen.

Onder zijn collegae staat Van der Zwaan bekend als een uitermate gedreven docent.nbsp;quot;Ik leg graag uit wat er zo leuk is aan mijnnbsp;vakgebied en wel op zo'n manier dat anderennbsp;het snappen. Als het makkelijk kan, ga ik nietnbsp;moeilijk doen. Paleontologie, een vakgroepnbsp;binnen geologie, houdt zich bezig met allesnbsp;wat ooit in leven was en nu in fossiele vormnbsp;bestudeerd kan worden. Het vakgebiednbsp;beslaat een geweldig areaal, van gewerveldenbsp;tot ongewervelde fossielen. Ik heb me gespecialiseerd in eencellige fossielen: organismennbsp;die in zee leven en ongelooflijk veel voorkomen, zowel in tijd als ruimte. Deze fossielennbsp;zeggen veel over hoe het er vroeger opnbsp;aarde uitzag, je kunt er het verleden meenbsp;reconstrueren, ze geven heel precies aan hoenbsp;oud het gesteente is, iets waar geologen altijdnbsp;naar op zoek zijn.quot; Hij wijst naar een enormenbsp;poster die boven zijn werktafel hangt. quot;Er zijnnbsp;160.000 soorten foraminiferen, letterlijk vertaald: gaatjesdragers. Het zijn uiterst fraaienbsp;organismen. Dit beestje bijvoorbeeld, 200


We worden doodgeknt^eld door het bedrijfsleven

micron groot, is van een wonderbaarlijke schoonheid.quot;

Bert van der Zwaan heeft veel bewondering voor de onderneming van Cees van Oosterhout en zijn jaargenoten. quot;Toen ze eraannbsp;begonnen gaf ik ze niet meer dan vijftignbsp;procent kans van slagen. Nu is het een bloeiende tent, een van de grootste van Nederland.nbsp;Cees is een echte regelaar, hij gaat met grotenbsp;persistentie achter dingen aan. Dat is hemnbsp;goed van pas gekomen.quot;

Een jaar lang begeleidde hij Cees bij zijn onderzoek naar fossielen in kleimonsters vannbsp;65 miljoen jaar oud. De monsters kwamen uitnbsp;het Tunesische El-Kef, een beroemde pleknbsp;waar een meteoriet is ingeslagen die verantwoordelijk geweest zou zijn voor hetnbsp;uitsterven van de dinosaurussen. quot;Het wasnbsp;een heel leuk onderzoek, maar we hebbennbsp;ons er zwaar aan vertild. Ik weet niet ofnbsp;Cees zich dat destijds gerealiseerd heeft.nbsp;We wisten te weinig van de biologie van dienbsp;beestjes om te weten wat we zagen. Inmiddelsnbsp;zijn we een stuk verder, het werk van Ceesnbsp;heeft onlangs nog gediend als basis voornbsp;een promotie.quot;

Vroeger had micropaleontologie - met alle respect voor de oudere collega's - een hoognbsp;prikkebeen-gehalte: je vond een fossiel, deednbsp;hem in een doosje en borg hem op. Buitenstaanders vonden het maar een stoffig ennbsp;marginaal vakgebied. Die tijd is nu voorbij,nbsp;constateert Van der Zwaan met een triomfantelijke grijns op zijn gezicht. quot;Vroeger moestnbsp;ik mijn vakgebied telkens legitimeren, eennbsp;uiterst vermoeiende bezigheid. Dat hoeft nunbsp;niet meer, tegenwoordig is paleontologienbsp;weer interessant voor de maatschappij. Vooralnbsp;de laatste zeven jaar is paleontologie in eennbsp;stroomversnelling terecht gekomen. Er bestaatnbsp;een uitzonderlijk grote belangstelling voor denbsp;evolutie, ik wijt het aan het Jurassic-Parkeffect.nbsp;We worden doodgeknuffeld door organisatiesnbsp;die met ons willen samenwerken.quot;


-ocr page 8-

illuster . juni 1998

Proefschrift over chemicus Hugo Kruyt

Pleitbezorger van toepassing wetenschap in de industrie

'Ik denk bijvoorbeeld aan het verfproces.

Wat weet men in de verfindustrie af van het eigenlijke gebeuren in deze tak van nijverheid? De bedrijfskennis is veelal die van eennbsp;werkmeester, de methoden die der toepassing van een aantal empirische recepten.nbsp;Toch is in het wetenschappelijk onderzoeknbsp;der kleurstof-adsorptie gebleken dat hetnbsp;verfproces een typisch electro-capillair procesnbsp;is...' Met andere woorden: de maatschappijnbsp;- het bedrijfsleven in het bijzonder - zounbsp;meer nut moeten halen uit het wetenschappelijk onderzoek.

ARMAND HEIJNEN * U-BLAD

Aan het woord is de Utrechtse hoogleraar Hugo Rudolph Kruyt, tijdens een voordrachtnbsp;in 1923 voor de Nederlandsche Chemischenbsp;Vereniging. In dit pleidooi komt één van zijnnbsp;grootste verdiensten naar voren: zijn strevennbsp;de universiteit te integreren in de samenleving. Daarin had hij op tweeërlei wijzenbsp;succes. Hij droeg bij aan de toepassing van denbsp;wetenschap in het bedrijfsleven; dat resulteerde bijvoorbeeld in de oprichting van bedrijfs-laboratoria, zoals het Natlab van Philips.

Ten tweede bereidde hij zijn studenten voor op een functie in de industrie. Van denbsp;promovendi van Kruyts leermeester prof. dr.nbsp;H.W. Bakhuis Roozeboom was rond de eeuwwisseling slechts zeven procent werkzaam innbsp;de industrie en ruim zestig procent in hetnbsp;middelbaar en hoger onderwijs. Van Kruytsnbsp;eigen promovendi waren die percentagesnbsp;twee decennia later respectievelijk 49 en 31.


Apotheose in Kruyts streven de universiteit uit haar ivoren toren te halen was zijn voordracht voor Amsterdamse studenten in 1931nbsp;onder de titel 'Hooge School en Maatschappij'. Hij had het daarin niet over 'toegepast'nbsp;onderzoek, maar over 'toepasbare' wetenschap die binnen de muren van de Almanbsp;Mater bedreven zou moeten worden. Dat isnbsp;een wezenlijk onderscheid. De natuurwetenschap ontleende volgens Kruyt haar waardenbsp;aan het zoeken naar een zo algemeen mogelijk begrip dat gold voor een zo groot mogelijk scala aan verschijnselen. Met dat inzichtnbsp;was de wetenschap nog steeds vóór alles fundamenteel, maar met mogelijkheden voor.nbsp;toepassingen. De wetenschap diende zich metnbsp;het algemene probleem bezig te houden, nietnbsp;met het specifieke. Voor het oplossen vannbsp;specifieke problemen was kennis nodig, feitennbsp;die men via oppervlakkig leerwerk konnbsp;opdoen. Maar voor het aanpakken van hetnbsp;algemene probleem was begrip nodig, datnbsp;bijvoorbeeld groeide in onderzoekslaborato

ria. Met die algemene kennis zouden ook wel specifieke problemen opgelost kunnen worden, veronderstelde Kruyt. Terwijl algemeennbsp;geschoolde academici ook wel raad zoudennbsp;weten met problemen op de werkvloer.

Gouden Eeuw

Het proefschrift over Kruyt, waarop de historicus van de natuurwetenschappen Geert Jan Somsen eind april promoveerde, maakt duidelijk hóe belangrijk dit inzicht van Kruyt juistnbsp;op dat moment was voor de ontwikkeling vannbsp;de Nederlandse natuurwetenschap. Aan hetnbsp;begin van deze eeuw stond de maatschappijnbsp;uitgesproken sceptisch tegenover de waardenbsp;van academisch opgeleiden. Chemisch-indus-triëlen hekelden in het Chemisch Weekblad denbsp;geringe praktijkervaring van academici en nognbsp;meer hun gebrek aan respect voor die praktijk. Er bestond een gigantische kloof tussennbsp;wetenschap en industrie.

Het paradoxale is dat die kloof zich voordeed in de periode vanaf 1870 tot aan de Tweedenbsp;Wereldoorlog, de periode die in 1975 doornbsp;wetenschapssocioloog Bastiaan Willink isnbsp;gedoopt tot de 'Tweede Gouden Eeuw dernbsp;natuurwetenschappen'. Kruyt maakt daar dusnbsp;nog deel van uit. Het is de tijd van de Nobelprijzen: van de scheikundige Van 't Hoffnbsp;(1901), de fysici Lorentz en Zeeman (1902), Vannbsp;der Waals (1910) en Kamerlingh Onnes (1913).nbsp;De verklaring voor die bloei is gezocht in denbsp;oprichting van de hbs in 1863; dat bleek eennbsp;prima toerusting voor een studie in denbsp;natuurwetenschappen of de geneeskunde.nbsp;Maar ook de nieuwe wet op het Hogernbsp;Onderwijs uit 1876, die onder meer zorgdenbsp;voor een geweldige toename van het aantalnbsp;hoogleraarplaatsen, werkte stimulerend.nbsp;Kruyts bijdrage aan die Gouden Eeuw ligtnbsp;vooral in het wegwerken van de kwalijkenbsp;reputatie die de wetenschap in de samenleving had. Dat deed hij door zijn reedsnbsp;genoemde pleidooien, zijn adviserende werkzaamheden binnen de industrie én zijnnbsp;bemoeienissen bij de totstandkoming - nanbsp;de oorlog - van TNO, de Organisatie voornbsp;Toegepast Natuurwetenschappelijk Onderzoek, en ZWO, de Organisatie voor Zuivernbsp;Wetenschappelijk Onderzoek.

Wetenschap kon volgens Kruyt autonoom blijven, want ze was fundamenteel. Maarnbsp;tegelijk kon die wetenschap rekenen opnbsp;maatschappelijke erkenning omdat ze toepasbaar was. Dat beklemtonen was noodzakelijknbsp;gezien de niet geringe kosten die met academisch onderzoek gemoeid waren. In hetnbsp;eerste decennium van deze eeuw drongennbsp;invloedrijke Tweede-Kamerleden er meermaals op aan die dure universiteiten te reorganiseren, dan wel er één of enkele te sluiten. Alleen door het 'nut' en het 'rendement'nbsp;aan te tonen, konden deze onheilsscenario'snbsp;afgewend worden. Daarin is Kruyt zijn levennbsp;lang een voortrekker geweest.

Oorlog

Enige jaren geleden schreef historicus en voormalig hoofdredacteur van het U-blad drs. Sander van Walsum een boek over de Utrechtse universiteit in de Tweede Wereldoorlog ondernbsp;de titel 'Ook al voelt men zich gewond...'.nbsp;Die titel is ontleend aan de toespraak waarmee de toenmalige rector magnificus denbsp;studenten opriep om, ondanks de Duitsenbsp;onderdrukking en de verwijdering vannbsp;joodse hoogleraren en studenten, de studie zonbsp;goed en zo kwaad als het kon voort te zetten.nbsp;'De Universiteit is een stuk Nederlandschenbsp;volkskracht en in deze zware tijden moetennbsp;wij elke Nederlandsche waarde hoog houden.nbsp;Ook al voelt men zich gewond, daarom slaatnbsp;men toch niet de hand aan zich zelf.' Aldusnbsp;rector magnificus Hugo Kruyt, die zojuistnbsp;zijn promotor, vriend en collega Ernst Cohennbsp;had zien bezwijken onder de Duitse jodenhaat.

In het boek van Somsen treffen we deze episode niet aan. Somsen heeft dan ook niet zozeer een biografie willen schrijven alswelnbsp;een wetenschapsgeschiedenis, en met namenbsp;een geschiedenis van het chemisch onderzoeknbsp;van Kruyt en van diens maatschappelijknbsp;engagement. Dat betekent niet dat hij religieuze, filosofische of politieke drijfveren vannbsp;Kruyt volledig buiten beschouwing heeftnbsp;gelaten, maar de oorlogsperiode komt ernbsp;bekaaid vanaf.

Zouden de oorlog en de functie van rector in bezettingstijd er niet aan hebben bijgedragennbsp;dat Kruyt na de oorlog de Alma Mater zonbsp;gauw inwisselde voor een voorzitterschapnbsp;van TNO? En in hoeverre was dat juk van dienbsp;oorlog extra voeding voor zijn pleidooi voornbsp;een autonome, maar geëngageerde wetenschapsbeoefening? Met het weglaten vannbsp;deze zo gevoelige en ongetwijfeld belangrijke episode uit Kruyts leven heeft Somsennbsp;toch een steekje laten vallen.

Van het proefschrift 'Wetenschappelijk onderzoek en algemeen belang. De chemienbsp;van H.R. Kruyt (1882-1959)' van wetenschapshistoricus Geert Somsen verschijnt bijnbsp;uitgeverij Delft University Press een handels-editie (ISBN 90 407 1643 9).


-ocr page 9-

juni 1998 . illuster

Diepte en breedte in het onderzoek

Utrecht kiest


zwaartepunten


De afgelopen jaren heeft de Universiteit Utrecht een duidelijke tekening gebracht innbsp;haar onderzoekprofiel. De minister en hetnbsp;NWO sturen aan op nog verdere stimuleringnbsp;van toponderzoek en veelbelovende ontwikkelingen. Welke keuzes maakt denbsp;Utrechtse wetenschap voor de toekomst?nbsp;Een verkenning in de diepte en de breedte.

ERIK HARDEMAN

Ruim anderhalf jaar geleden werd de wetenschappelijke wereld verblijd met twee opmerkelijke aanvullingen op het toch al niet misselijke Zoetermeerse jargon. Nadat ministernbsp;Ritzen eerder het plan had opgevat om eennbsp;deel van het geld van de universiteiten rechtstreeks over te hevelen naar onderzoeksorganisatie NWO, de Nederlandse organisatie voornbsp;wetenschappelijk onderzoek, bedacht hij innbsp;1996 de wervende termen Dieptestrategie ennbsp;Breedtestrategie. Via dit compromis hoopte hijnbsp;toch voor een deel zijn zin te krijgen. Om denbsp;coryfeeën in onderzoeksland meer financiëlenbsp;armslag te geven in hun felle strijd met denbsp;goed betaalde buitenlandse concurrentie,nbsp;moeten de universiteiten voortaan jaarlijksnbsp;flinke bedragen uit hun budget vrijmaken omnbsp;zowel erkende toppers als veelbelovendenbsp;nieuwe combinaties extra te steunen.

Het continuüm van DNA tot cel Het grootste landelijke samenwerkingsverband dat in de Dieptestrategie in de prijzennbsp;is gevallen is het Centre for Biomedicalnbsp;Genetics, een monsterverbond van vijftiennbsp;groepen, afkomstig van het Nederlandsnbsp;Kanker Instituut in Amsterdam en van denbsp;universiteiten van Utrecht, Leiden en Rotterdam. Behalve de vier medische groepennbsp;van de hcKigleraren Van der Vliet en Bosnbsp;(fysiologische chemie), Clevers (immunologie) en Geuze (celbiologie), is ook de enigenbsp;niet-medische groep in het voorstel uitnbsp;Utrecht afkomstig. Het gaat hier om denbsp;groep van scheikundige prof.dr. Robnbsp;Kaptein, die een landelijke reputatie heeftnbsp;op het terrein van de NMR-spectroscopie,nbsp;een techniek waarmee de structuur vannbsp;eiwitten met grote nauwkeurigheid kannbsp;worden bepaald. Volgens de directeur-generaal van het CBG, de Utrechtse hoogleraar prof.dr. Peter van der Vliet, ligt denbsp;kracht van de voorgestelde combinatienbsp;vooral in de breedte van het onderzoeksterrein. quot;Doel van het nieuwe Centrum isnbsp;om alle verschijnselen in de cel die tenbsp;maken hebben met het ontstaan van ziekten in hun onderlinge samenhang te bekijken. Wij hebben gekozen voor vier hoofd-

van morgen



Na een uitgebreide voorselectie door NWO heeft de bewindsman dit voorjaar in het kadernbsp;van de Dieptestrategie - bedoeld voor denbsp;toppers van nu - zes nieuw gevormde landelijke onderzoekscombinaties blij gemaaktnbsp;met een bedrag van 245 miljoen gulden voornbsp;de komende vijf jaar. Daarbij zijn er vier metnbsp;een forse Utrechtse inbreng, In het kader vannbsp;de Breedtestrategie zullen door elke universiteit afzonderlijk kleinere bedragen beschikbaar worden gesteld aan veelbelovendenbsp;onderzoeksgebieden die binnen afzienbarenbsp;tijd tot de internationale top kunnen doordringen.

thema's te weten: afwijkingen in het DNA en de vraag hoe die kunnen wordennbsp;voorkomen of hersteld; de vraag hoenbsp;genetische informatie wordt 'vertaald' innbsp;eiwitten; de relatie tussen defecte genen ennbsp;ziektes; en signaaltransductie in de cel. Innbsp;het CBG zitten daarom zowel groepen dienbsp;op het niveau van het DNA werken alsnbsp;groepen die specifiek naar eiwitten kijkennbsp;en naar wat er op de celmembraan en in denbsp;cel gebeurt. De kracht en de meerwaardenbsp;van de nieuwe combinatie is dat de bestenbsp;onderzoekers op die verschillende gebiedennbsp;nu de kans krijgen om initiatieven te ontwikkelen op het hele continuüm dat reiktnbsp;van het DNA tot de cel.quot; Met de veertignbsp;miljoen die het CBG de komende vijf jaarnbsp;mag uitgeven, wil Van Vliet op elk van denbsp;vier genoemde onderzoeksterreinen eennbsp;nieuwe groep in het leven roepen, waarinnbsp;een jonge Nederlandse toponderzoeker dienbsp;nu in het buitenland werkt, zou moetennbsp;worden aangesteld. “Het terrein waaropnbsp;wij werken is wereldwijd in beweging ennbsp;met dit geld hebben we een unieke kansnbsp;om een viertal zeer getalenteerde toppersnbsp;naar Nederland te halen op een functienbsp;die je kunt vergelijken met een assistantprofessorship in Amerika.quot;

Scheve verdeling

Tot nu toe is in de media de meeste aandacht uitgegaan naar de Dieptestrategie, niet in hetnbsp;minst vanwege de commotie die dit voorjaarnbsp;ontstond toen duidelijk werd dat de internationale selectiecommissie van NWO uitsluitendnbsp;bèta-medische voorstellen voor honoreringnbsp;had voorgedragen. Tot in de hoogste regionennbsp;protesteerden onderzoekers uit de alfa/nbsp;gamma-hoek tegen dit eenzijdige beleid.nbsp;En hoewel minister Ritzen bij zijn keuze eindnbsp;april niet van de NWO-voordrächt is afgeweken, heeft hij inmiddels wel toegezegd datnbsp;bij de tweede selectie over maximaal drienbsp;jaar de scheve verdeling zal worden rechtgetrokken.

Hoewel in de Breedtestrategie per onderzoek-voorstel aanzienlijk minder geld beschikbaar zal zijn dan in de Dieptestrategie (per jaarnbsp;ongeveer acht miljoen gulden voor ruim tiennbsp;projecten), is inmiddels ook op dit front volopnbsp;activiteit te bespeuren. Terwijl in veel anderenbsp;universiteiten wordt volstaan met het zettennbsp;van het stempel 'veelbelovend' op al bestaandnbsp;onderzoek, besloot het Utrechtse collegenbsp;van bestuur tot een grondiger aanpak.nbsp;De Breedtestrategie is in de ogen van denbsp;nieuwe rector magnificus prof.dr. Harrynbsp;Voorma een ideaal middel om een aantal alnbsp;langer gewenste vernieuwingen in het onderzoek van de grond te krijgen. Alleen goedenbsp;kwaliteit van het onderzoek is niet voldoendenbsp;om in aanmerking te komen voor steun.nbsp;Het moet gaan om projecten die iets toevoegen aan het Utrechtse profiel, die nieuwenbsp;dwarsverbanden tussen bestaande onderzoekscholen creëren en daarmee de potentienbsp;hebben om de Utrechtse zwaartepunten vannbsp;morgen te worden.

In tegenstelling tot de landelijke ontwikkelingen is in Utrecht sprake van een evenwichtige verdeling van het geld over de vier clusters;nbsp;Geestes-, Gedrags-, Natuur- en Levenswetenschappen. Met name in het cluster Gedrag ennbsp;Maatschappij was van meet af sprake van een

Utrechts profiel

De betrokkenheid van Utrechtse groepen in voorstellen voor de Breedte- en Dieptestrategie geeft enig inzicht in denbsp;zwaartepunten van het Utrechts fundamenteel onderzoek. Daarmee is hetnbsp;beeld overigens niet compleet: eennbsp;erkend Utrechts zwaartepunt als hetnbsp;Internationale Klimaatcentrum ~ eennbsp;samenwerkingsverband met KNMI, RIVMnbsp;en het Max Planck Instituut in Mainz -heeft niet aan de twee competities deelgenomen vanwege voldoende subsidiëring uit andere bronnen.

De uitslag van de eerste landelijke ronde Dieptestrategie, met tussen haakjes denbsp;penvoerder en de andere deelnemendenbsp;universiteiten:

  • 1) Astrofysica (de geschiedenis van

het universum) (UvA, VU, Groningen, Utrecht)

  • 2) Photonica in de communicatietechnologie (Eindhoven)

  • 3) Biomedische genetica (Utrecht,nbsp;UvA, Leiden, Rotterdam)

  • 4) Chemisch ontwerpen voornbsp;katalyseprocessen (Eindhoven,nbsp;UvA, VU, Delft, Groningen,nbsp;Leiden, Utrecht)

  • 5) Materiaalkunde (Groningen)

  • 6) Geïntegreerde aardwetenschappennbsp;(VU, Delft, Utrecht)

Voorlopige uitslag Breedtestrategie in Utrecht:

Positief advies, met tussen haakjes deelnemende onderzoekinstituten en/of faculteiten:

  • - Language in use (Onderzoekinstituutnbsp;Taal en Spraak)

  • - Religieuze tradities in jodendom ennbsp;christendom (Godgeleerdheid)

  • - Sociale cohesie (Sociale en Ruimtelijkenbsp;wetenschappen)

  • - Gezondheid (Psychologie, Pedagogiek,nbsp;Geneeskunde)

  • - Colloïden (Debye Instituut,nbsp;Natuurkunde, Scheikunde)

Uitzicht op positief advies in september:

  • - Scenario's voor de geesteswetenschappen (Onderzoekinstituutnbsp;Geschiedenis en Cultuur)

  • - Samenleven in Europa: concurrentienbsp;en convergentie van rechtsystemennbsp;(Rechten)

  • - Geïntegreerd ruimtegebruiknbsp;(Ruimtelijke wetenschappen)

  • - Mathematics in focus (Wiskunde)

  • - Cognitieve wetenschap (Helmholtznbsp;Instituut voor Biofysica)

  • - Levenswetenschappen (eennbsp;gezamenlijk voorstel uit de faculteitennbsp;Geneeskunde, Diergeneeskunde, \nbsp;Farmacie, Scheikunde en Biologie)

Meer informatie over het Utrechtse onderzoek is te vinden op de volgendenbsp;website: www.uu.nl/onderzoek


Vervolg op pagina 12.

-ocr page 10-

10

illuster • juni 1998

Vrouwenstudies is here to stay

‘Mensen worden zenuwachtig van ons.

We zijn niet stom en


Na twintig jaar van strijd en discussie gaat het goed met Vrouwenstudies, vinden de dames hoogleraren die in dit vak in Nederland de dienst uitmaken. De discipline is in rustiger vaarwaternbsp;terechtgekomen en heeft zich gevestigd als een serieuze tak van wetenschap. Tegelijkertijd looptnbsp;landelijk de belangstelling terug en blijkt het imago - volgens een recent onderzoek ondernbsp;Amsterdamse studenten en docenten - beroerd. Het woord vrouwenstudies roept daar louternbsp;negatieve associaties op. Hoe beoordeelt hoogleraar Rosi Braidotti de stand van zaken, met namenbsp;in Utrecht? 'Vrouwenstudies is here to stay.’

MIEKE ZIJLMANS

studies kiest in vier jaar tijd teruggelopen van vijftien naar zeven. Natuurlijk heeft dat veel tenbsp;maken met de algehele terugloop bij Letterennbsp;waar het aantal instromers sinds 1992 bijnanbsp;is gehalveerd tot ongeveer 700 in 1996.nbsp;Vrouwenstudies doet aan die val mee.

De aantrekkingskracht van het feminisme zit kennelijk op een dieptepunt. Vooral ondernbsp;begin-twintigers is het animo geslonken ennbsp;houdt de belangstelling voor de 'sekse-speci-fieke analyse' van wetenschappelijke items nietnbsp;over. Het opgebouwde bolwerk staat niettemin recht overeind. Er zijn binnen vier Utrecht-


In de eerste jaren was de vraag of het wetenschappelijk ergens op sloeg een apart vak te maken van een wetenschapsfilosofisch issue alsnbsp;sekse. Jarenlang werden definities, onderzoeksvragen en -methoden aangescherpt ennbsp;geijkt om ze op het niveau van de beproefdenbsp;wetenschap te tillen. Nu weinigen nog twijfelen aan het wetenschappelijk niveau vannbsp;vrouwenstudies doemen nieuwe problemennbsp;op. De inschrijvingscijfers vallen tegen. Dat isnbsp;een landelijke trend waaraan Utrecht niet ontkomt. Bij de faculteit Letteren is het aantalnbsp;studenten dat voor de specialisatie Vrouwen-

‘De actieve deeltjes

zijn allemaal mannelijk’


Jajaja, lacht de natuurkundige, dat is een oud misverstand! De wetenschappelijke benadering van vrouwenstudies, zo wil het vooroordeel, is alleen bruikbaar op het gebied vannbsp;letteren en sociale wetenschappen.

Terwijl zij zich juist zo kan ergeren aan de manier van uitdrukken in exacte tijdschriftennbsp;als Science of Nature. Een voorbeeld ter illus

tratie, legt natuurkundige drs. Renée Heller (29) uit; quot;Alle deeltjes die niks doen, die bijnbsp;wijze van spreken passief zijn, zijn vrouwelijk.

De actieve deeltjes zijn daarentegen mannelijk. Zo'n metafoor zegt iets over de manier waarop je tegen de werkelijkheid aankijkt.nbsp;En je neemt aan dat je lezers die kijk delen.nbsp;Je koppelt passiviteit aan vrouwelijkheid. Zo

’V.quot;

kun je met een vrouwenstudies-benadering concepten analyseren. Dat soort metaforennbsp;wordt erg veel gebruikt in populair-wetenschappelijke natuurkundige literatuur omnbsp;dingen uit te (eggen aan een groot publiek.quot;

Van het effect en het impliciete oordeel dat uit zulke beeldspraken naar voren komt,nbsp;zou Renée Heller zich minder bewust zijnnbsp;geweest als ze alleen natuurkunde hadnbsp;gedaan. Ze is daarnaast in 1995 afgestudeerdnbsp;algemene letteren met vrouwenstudies alsnbsp;specialisatie. Momenteel werkt ze in hetnbsp;Utrechtse Robert van der Graafflaboratoriumnbsp;* aan haar promotieonderzoek op het gebiednbsp;\ van materiaalkunde. Renée Heller is ondanksnbsp;ziçhzeff een van de paradepaardjes van vrou-wenstudies. Een feministe in het mannenbol-

• wérk natuurkunde, wat wil je nog meer.

Kijk, en dat vindt Heller nou een zwaktebod van de mensen bij vrouwenstudies, om zo tenbsp;reageren.

Twijfels

De gedachtengang verloopt volgens haar als volgt. Natuurkunde is het exacte vak bij uitstek dat niks concludeert tenzij het waarneembaar en meetbaar is aangetoond. Natuurkundig bewezen betekent spijkerhard, geen speldnbsp;tussen te krijgen. Combineer de 'softe' vrouwenstudies met de 'harde' natuurkunde ennbsp;vrouwenstudies wordt van lieverlee een hardenbsp;wetenschap. En die legitimering, betoogtnbsp;Heller, heeft vrouwenstudies dus niet nodig.nbsp;quot;Je kunt een persoonlijke feministische visienbsp;op de werkelijkheid, op de maatschappij ontwikkelen die even legitiem, even waar en evennbsp;waardevol is als welke empirisch onderbouwde kijk ook. Zo'n visie wordt niet méér waardnbsp;omdat die in natuurkundige kring staandenbsp;blijft. En dan heb ik het er nog niet eens overnbsp;dat ik lang niet altijd zo zeker ben van mijnnbsp;natuurkundige kennis. In dit vakgebied worden vaak ook dingen heel stellig beweerdnbsp;waarvan ik betwijfel of ze wel vastliggen.quot;nbsp;Dan valt opeens op dat het in zo'n mannenwereld niet gebruikelijk is dat je je twijfelsnbsp;over je onderzoeksmethode of je uitkomstennbsp;kenbaar maakt. Terwijl ik dat, als vrouw ennbsp;vanuit vrouwenstudies, juist wel gewend bennbsp;te doen. Ik vind dat een pluspunt, het is goednbsp;dat ik geleerd heb mijn eigen werk te bevragen en onzekerheden te tonen, ook in eennbsp;omgeving waarin dat niet gebruikelijk is.quot;nbsp;Vrouwenstudies weegt uiteindelijk voor Hellernbsp;in de praktijk even zwaar als natuurkunde.nbsp;se faculteiten docenten en onderzoekers, ernbsp;zijn hoogleraren, er is een onderzoekschool. Isnbsp;zo'n topzware organisatie nog wel zinvol alsnbsp;de studenten zo weinig belangstelling tonen?

Arme tak

quot;Vrouwenstudies is here to stay!quot; antwoordt prof. dr. Rosi Braidotti energiek. Ze is Italiaanse van geboorte en op haar 44e al tien jaarnbsp;hoogleraar vrouwenstudies in Utrecht. Inmiddels is ze ook wetenschappelijk directeurnbsp;van de landelijke onderzoekschool vrouwenstudies. quot;Wij gaan niet weg. Je vraagt ooknbsp;niet aan de hoogleraar oosterse talen of dienbsp;club niet moet worden opgeheven omdat de


quot;De kracht van vrouwenstudies zit voor mij in de interdisciplinariteit. Iedereen brengt vanuitnbsp;een andere specialisatie zijn eigen inbrengnbsp;mee, waardoor alles vanuit al die invalshoekennbsp;kan worden bekeken. Je kunt de cultuur-kriti-sche manier van analyseren die afkomstig isnbsp;uit de alfawetenschappen loslaten op geschriften over de exacte vakken. Maar je kunt ernbsp;ook de maatschappelijke en politieke werkelijkheid mee analyseren. Je kunt ermee latennbsp;zien hoe we de macht verdelen in de wereld.nbsp;studentenaantallen teruglopen. Of aan dienbsp;van Romeinse geschiedenis of ze er niet eensnbsp;mee op moeten houden omdat het Romeinsenbsp;rijk verleden tijd is. Wij zijn een gewonenbsp;studierichting zoals elke andere, al zijn wenbsp;een van de armere takken.quot;

Voor haar op tafel ligt een berg informatiemateriaal: over de vrouwenstudies-onderzoek-school, over promovendi, over de samenwerking met binnen- en buitenland, over de summerschool, de reguliere colleges, noemnbsp;maar op. Met een triomfantelijk gebaar wijstnbsp;Braidotti op de papierberg. quot;Wat je hier ziet isnbsp;de neerslag van een succesvolle universitairenbsp;integratie, van meegaan met onze tijd. Dit is

Dat is geen toevallige samenloop van omstandigheden, het gaat daarbij om bewuste keuzes, om zorgvuldig manoeuvreren. Je ontwikkelt bij vrouwenstudies een kritische blik die praktisch steeds inzetbaar is. Je wordt je alleennbsp;al bij het lezen van een kranteninterviewnbsp;bewust van: dat zegt die man niet zomaar,nbsp;dat zegt-ie omdat hij dat en dat wil bereiken,nbsp;en omdat hij zijn machtspositie zo kan rechtvaardigen. Dat is heel goed, om je van dienbsp;mechanismes steeds bewust te zijn.quot;


-ocr page 11-

juni 1998 • illuster

we zijn niet lelijk’


de hedendaagse realiteit. We doceren, wij trekken de onderzoekschool. Utrecht is landelijk de top op het gebied van vrouwenstudies.nbsp;We worden gevisiteerd, geëvalueerd, en wenbsp;krijgen steeds een positieve beoordeling.quot;nbsp;quot;Mensen worden zenuwachtig van ons, wantnbsp;we gaan niet uit de weg, we zijn niet stom,nbsp;niet lelijk en niet onaantrekkelijk. We zijn belezen, we zijn cultureel, politiek en maatschappelijk onderlegd. Wij halen onze legitimeringnbsp;uit een stevige wetenschappelijke en maatschappelijke inbedding. Dus als conservatievenbsp;wetenschappers van ons af willen, zullen zenbsp;veel harder moeten werken. Wij denken opnbsp;lange termijn, voor ons heeft vrouwenstudiesnbsp;niet te maken met de waan van de dag.nbsp;Natuurlijk; studenten komen niet meer bijnbsp;vrouwenstudies terecht omdat ze diepgelovigenbsp;feministen zijn. We werven inmiddels ook metnbsp;andere items. Met wereldwijd onderwijs vianbsp;internet, met cursussen waarin de nadruk ligtnbsp;op gender, etniciteit en multiculturaliteit. Wenbsp;trekken nu veel meer studenten die geïnteresseerd zijn in het gender-verhaal, in de geslachtelijk bepaalde kijk op en ervaring van denbsp;werkelijkheid.quot;

quot;Sekse speelt een grote rol in de productie van kennis. Kom bij ons niet aanzetten metnbsp;claims over de sekse-neutraliteit van de onderzoeker, want wij kunnen zo laten zien dat dienbsp;niet bestaat. Onze stellingname is: kennis isnbsp;niet sekse-neutraal. Voor sommige wetenschappers is het moeilijk te begrijpen dat denbsp;sekse van onderzoeker of schrijver wel eennbsp;sturende factor is, maar niet per se een bevooroordeelde tekst hoeft op te leveren. Wij krijgen dan naar ons hoofd dat juist wij bevooroordeeld zouden zijn. Dat levert vervelendenbsp;discussies op.quot;

Vermoeidheid

Toch lopen niet veel studenten warm voor dit discussiepunt. quot;Er is sprake van enige vermoeidheid bij de studenten: ze zijn moe vannbsp;het feminisme, maar ze zijn ook moe omdat zenbsp;heel hard moeten werken in de korte studietijdnbsp;die hen is gegeven. Ze moeten rondkomen vannbsp;weinig geld, hebben niet eens de puf om voornbsp;hun studie te reizen.quot;

quot;Daar komt bij: in Nederland is sprake van verbazingwekkend negatieve beeldvormingnbsp;van vrouwenstudies. De Nederlandse vrouw isnbsp;het feminisme verhoudingsgewijs veel meernbsp;beu dan elders in Europa. Terwijl Nederland opnbsp;het gebied van maatschappelijke emancipatienbsp;internationaal dus echt waanzinnig achterloopt. This is no country for girlpower. Er zittennbsp;nauwelijks vrouwen op topniveau. De paarnbsp;vrouwen in topfuncties dienen meteen alsnbsp;excuus-Truus. Nederland heeft minder vrouwelijke hoogleraren dan welk Europese land ook,nbsp;2,3 procent, alleen Botswana heeft er minder.quot;nbsp;quot;Wat ons frustreert zijn niet de aanvallen opnbsp;vrouwenstudies, dat zal allemaal wel. Wat onsnbsp;frustreert is de onverzettelijkheid van het glazen plafond dat Nederlandse vrouwen ervannbsp;weerhoudt werkelijk in een reële verhoudingnbsp;te stijgen op de maatschappelijke ladder.

Dat glazen plafond is hier decimeters dik. Dat zouden we zo graag ingooien, doorbreken.quot;nbsp;quot;Er is dus weinig reden voor de Nederlandse

*Dit is geen opleiding tot beroepsfeminist.nbsp;We doceren een traditie. *


Rosi Braidotti: 'Alleen Botswana heeft nog minder vrouwelijke hooglerarennbsp;dan Nederland'

vrouw om het feminisme beu te zijn, want er is op maatschappelijk niveau nauwelijks winstnbsp;geboekt. Het is koren op de molen van denbsp;mannen die aan de macht zijn wanneer juistnbsp;vrouwen roepen dat feminisme achterhaald is.nbsp;Zij zullen vrouwen nog steeds om elke centimeter macht laten vechten. Al beleiden ze metnbsp;de mond iets anders, de werkelijkheid is nognbsp;altijd dat er nauwelijks vrouwen op hogenbsp;functies worden geaccepteerd en dat daarvoornbsp;argumenten worden gebruikt die je zounbsp;moeten analyseren en ontmantelen met denbsp;analyse-methodes van vrouwenstudies.quot;nbsp;quot;Maar in feite is dat niet wat we in de eerstenbsp;plaats met vrouwenstudies beogen. Zelf ben iknbsp;hier begonnen in 1987. Toen verloor de maatschappelijke beweging al aan kracht. Nou en?!nbsp;Onze reden van bestaan is niet dat we maatschappelijk een beweging zijn. Dit is geennbsp;opleiding tot beroepsfeminist. We docerennbsp;een benadering, een traditie. Die heeft zijnnbsp;eigen verhaal te vertellen. Emancipatie isnbsp;niet ons doel, het is hoogstens een neveneffect

Vrouwenstudies Utrecht Vrouwenstudies is feitelijk de riaam vannbsp;verschillende, hoewel aan elkaar gelieerde onderdelen van de Universiteitnbsp;Utrecht. De faculteiten Letteren ennbsp;Sociale Wetenschappen hebben een vakgroep vrouwenstudies; Theologie heeftnbsp;een werkgroep vrouwenstudies en er zitnbsp;een takje bij Rechten. Algemene Letterennbsp;en Sociale Wetenschappen hebben beidenbsp;een gespecialiseerde afstudeerrichtingnbsp;op dit gebied. De letteren-tak telt zo'nnbsp;tien mensen wetenschappelijk personeel,nbsp;in verschillende dienstverbanden. Denbsp;vakgroep bij Sociale Wetenschappen teltnbsp;er vijf, onder wie een hoogleraar. Ondernbsp;de werkgroep Vrouwenstudies Theologienbsp;ressorteren ook vijf mensen wetenschappelijk personeel. Utrecht is hetnbsp;middelpunt van de NWO-gefinancierdenbsp;Nederlandse Onderzoekschool Vrouwenstudies, waarvan prof. dr. Rosi Braidottinbsp;wetenschappelijk directeur is. Daarinnbsp;participeren de universiteiten vannbsp;Utrecht, Amsterdam (UvA en VU), Nijmegen, Tilburg en Leiden. De school spitstnbsp;het onderzoek toe op onderwerpen alsnbsp;sociale cohesie, multiculturaliteit ennbsp;antiracisme, benevens de al bestaandenbsp;feministische en gender-gerichte onderzoeksvelden. Verder onderhoudt vrouwenstudies sinds 1997 een explicietenbsp;connectie met de samenleving in denbsp;vorm van een Expertisecentrum Gender,nbsp;Etniciteit en Multiculturaliteit.

van ons wetenschappelijke werk. Ons doel is de regels te veranderen en mensen bewust tenbsp;maken van hoe die regels ongemerkt werken.nbsp;Daartoe kun je in elke discipline de maniernbsp;van praten, redeneren, onderzoek doennbsp;analyseren, zodat je die onbewustenbsp;mechanismes blootlegt. En daarmee zijnnbsp;we nooit klaar.quot;


^Marokkanen kunnen zonder vrouwenstudies’

Een oud winkelpand in de Amsterdamse Spaarndammerbuurt. Op de vroegere etalageruit zijn vacatures geplakt die allereerst gericht zijn aan het adres van allochtone vrouwen. 'Kleur innbsp;'t werk' staat er op het raam. De bevolking van dit bureau ter 'bevordering van arbeidsparticipatie van allochtonen' blijkt te bestaan uit vrouwen in zowat alle kleuren van de regenboog.nbsp;Opvallend blank in dit gezelschap is sociaal-psycholoog drs. Mariene Zwaan (29). Zij is onderzoeker bij de stichting 'Kleur in 't werk'. Ten behoeve van beleidsmakers bekijkt ze de maatschappelijke positie van allochtone vrouwen.


Tijdens haar studie in Amsterdam volgde Zwaan colleges feministische wetenschapstheorie bij filosofie. quot;Je werd bij vrouwenstudiesnbsp;niet geschoold tot feminist, wat buitenstaanders vaak denken. Je las kritisch wat feministennbsp;hebben geschreven en schreef aan de handnbsp;daarvan een paper met je eigen mening.quot;nbsp;Dat was een verademing in vergelijking met denbsp;werkwijze bij psychologie, legt Zwaan uit.nbsp;De nadruk ligt daar op kwantitatief onderzoek, men schermt snel met cijfers. De vrou-wenstudies-manier sprak haar meer aan.

Nadat ze in 1992 afgestudeerd was, wilde ze gaan promoveren. Ze wilde onderzoek doennbsp;naar de betekenissen die arbeidersklasse-vrouwen geven aan de verdeling van betaaldnbsp;werk en onbetaalde zorg. Een onderwerp datnbsp;is gericht op de dagelijkse praktijk van gewone vrouwen. Ze werkte drie maanden aan denbsp;universiteit van Manchester aan een vooronderzoek en drie maanden bij vrouwenstudiesnbsp;in Utrecht om een onderzoeksvoorstel uit tenbsp;werken. Ze deed zelfs alvast een pilot-studie.nbsp;Vervolgens kreeg ze echter van geen enkelenbsp;instantie geld om het onderzoek op eigennbsp;kracht uit te voeren en de vrouwenstudies-takken hadden ook geen geld om haar ondernbsp;hun hoede te nemen. Hoe dat kan? Tja. Voornbsp;geen van de vrouwenstudies-clubs is ze 'eigennbsp;kweek' en niemand geeft haar onderzoeksveldnbsp;prioriteit.

Vice versa

quot;Wat ik kan doen is mijn voorstel zodanig omvormen dat het aansluit bij het bestaandenbsp;onderzoeksprogramma. Maar dan is het nietnbsp;meer het onderwerp waarnaar mijn belangstelling uitgaat.quot; Toen is ze dus als onderzoeker gaan werken in een 'burger'-organisa-tie. Hoe Zwaan vanuit haar werk in een opnbsp;vrouwen gerichte organisatie aankijkt tegennbsp;vrouwenstudies? Ze moet zich eens achter denbsp;oren krabben. Feitelijk sluit vrouwenstudiesnbsp;niet aan bij de maatschappelijke realiteit, steltnbsp;ze. quot;Discussies die in vrouwenstudies spelen,nbsp;komen niet voort uit de beroepspraktijk en iknbsp;weet ook niet of ze daarop effect hebben.nbsp;De wederzijdse invloed is niet erg groot. Denbsp;theoretische discussies binnen vrouwenstudiesnbsp;zullen niet zo gauw doorsijpelen naar waar iknbsp;alle dagen mee bezig ben.quot; quot;Vrouwenorganisaties als de Marokkaanse vrouwen in Nederland hebben denk ik geen contact met ennbsp;geen weet van wat er binnen vrouwenstudiesnbsp;gebeurt. Voor vrouwenverenigingen en organisaties is het niet zo interessant of noodzakelijk om kennis te nemen van wat er speeltnbsp;binnen vrouwenstudies. Zij kunnen goednbsp;bestaan zonder die kennis.quot;nbsp;Bedoelt Zwaan dat vrouwenstudies zich feitelijk heeft losgezongen van de praktijk? quot;Zonbsp;ligt het niet helemaal. Als je bij zo'n organisatie werkt, heb je geen tijd om bij te houdennbsp;wat er aan de universiteit gebeurt en vicenbsp;versa. Er is geen wederzijds overzicht, daarvoor zijn ze te ver van elkaar verwijderd.nbsp;In plaats, in organisatievorm, in werkwijze.nbsp;Natuurlijk zijn de wetenschappelijke resultatennbsp;beschikbaar, maar ze zijn niet voor iedereennbsp;relevant. Dat is een oud probleem: hoe vertaalnbsp;je wetenschappelijke kennis zo dat die welnbsp;blijft kloppen, maar tegelijkertijd begrijpelijknbsp;wordt voor buitenstaanders.quot;

En voor een aan de praktijk gekoppeld onderzoeksvoorstel als dat van Zwaan is dus geen plaats? quot;Nouou - ik wil het nog steeds graagnbsp;doen, dat onderzoek, desnoods in mijn eigennbsp;tijd. Al doe ik er twintig jaar over.quot;


-ocr page 12-

illuster ¦ juni 1998

^Nederland kreeg optische industrie dankzij een vrouw

Een bukkum van juffrouw Bleeker

Toen Caroline Bleeker in 1930 in de Utrechtse Ferdinand Bolstraat het Physisch Adviesbureau oprichtte, telde de huiskamer-werk-plaats precies één draaibank en één boormachine. Met die simpele apparatuur legdenbsp;de in Utrecht gepromoveerde natuurkundigenbsp;de basis voor een bedrijf dat na de oorlognbsp;naam zou maken met kijkers en microscopen.nbsp;Eind april kreeg de werkplaats van denbsp;faculteit Natuur- en Sterrenkunde de naamnbsp;Caroline Bleekergebouw.


Natuurkundige Caroline Bleeker, naamgeefster van de fysica-werkplaats.

quot;In de afgelopen maanden ben ik in contact geweest met enkele ambtenaren van hetnbsp;Departement van Sociale Zaken en Defensie.nbsp;Deze bezoeken hebben niet nagelaten op mijnbsp;als objectief toeschouwer een eenigszinsnbsp;deprimeerende indruk te maken. De zeernbsp;geringe samenwerking, de persoonlijke eerzucht waarbij het doel vaak uit het oognbsp;verloren wordt, verklaren zeer zeker de geringe efficiency.quot;nbsp;Opmerkelijk openhartige taal, zeker voor eennbsp;brief uit 1938 van een gewone Nederlandernbsp;aan niemand minder dan minister-presidentnbsp;Colijn. Maar de toen 41-jarige Caroline Bleekernbsp;had al eerder duidelijk gemaakt dat zij zichnbsp;weinig aantrok van de heersende conventies.nbsp;Dus was het niet meer dan logisch dat denbsp;directeur van Bleekers Instrumentenfabriek,nbsp;toen zij zich gedwarsboomd voelde in haarnbsp;ambitie om het Nederlandse leger te voorziennbsp;van prismakijkers, bij de minister-presidentnbsp;persoonlijk haar beklag deed.

De brief van Bleeker aan Colijn is te vinden in de biografie die universitair hoofddocent dr.nbsp;Gijs van Ginkel vorig jaar aan de Utrechtsenbsp;oud-studente wijdde. Eind april kreeg denbsp;werkplaats van de faculteit Natuur- en Sterrenkunde de naam van de even onorthodoxenbsp;als daadkrachtige ondernemer en uit het boeknbsp;van Van Ginkel blijkt dat geen naam in De Uithof zo toepasselijk is als deze. Want nadatnbsp;Bleeker in 1928 cum laude was gepromoveerd,nbsp;zei ze de zuivere wetenschap vaarwel om eennbsp;bedrijf te beginnen dat generaties wetenschappers heeft voorzien van instrumenten-op-maat.

Lag aanvankelijk de nadruk op elektrische meetapparatuur zoals weerstandbanken ennbsp;galvanometers, na de oorlog nam met namenbsp;de productie van kijkers en microscopen eennbsp;grote vlucht. In Zeist werd voor de 150 personeelsleden een nieuwe fabriek gebouwd, waarnbsp;op basis van wetenschappelijk onderzoek vannbsp;de Groningse hoogleraar prof.dr. F. Zernike innbsp;1951 de ook nu nog gebruikte fasecontrastmi-croscoop in productie werd genomen. Dat Zernike, die regelmatig in de fabriek was te vinden, twee jaar later de Nobelprijs ontving,nbsp;legde het bedrijf geen windeieren; in de jarennbsp;vijftig was Bleeker dé Nederlandse naam opnbsp;het gebied van optische apparatuur. Lange tijdnbsp;bleef het bedrijf succesvol, maar in de jarennbsp;zestig bleek de concurrentie te sterk om zelfstandig door te kunnen gaan. In 1969 werd denbsp;fabriek van de inmiddels gepensioneerdenbsp;Caroline Bleeker onderdeel van 'De Oudenbsp;Delft'. In maart 1978 werd het bedrijf gesloten.

Ouderwets

quot;Caroline Bleeker was een opmerkelijke vrouwquot;, zegt biograaf Van Ginkel. quot;Ze konnbsp;lastig zijn en heel eigenzinnig, maar dat kwamnbsp;omdat ze stond op kwaliteit. Toen een winkelier een vraag van een klant over een Bleeker-microscoop niet kon beantwoorden, weigerdenbsp;zij die winkel nog microscopen te leveren. Elknbsp;product dat de fabriek verliet werd door haarnbsp;persoonlijk gecontroleerd en ook het personeel werd voortdurend op de vingers gekeken.nbsp;Ze kon de mannen tot in hun sokken latennbsp;bibberen. Heb je een bukkum (uitbrander)nbsp;gehad van juffrouw Bleeker? was een gevleugelde uitdrukking. Ze was ook nogal ouderwets. Een afdelingshoofd dat in de jaren vijftig een bijeenkomst van de christelijkenbsp;vakbond CNV had bezocht, werd voor strafnbsp;overgeplaatst. Een halfjaar heeft juffrouwnbsp;Bleeker geen woord tegen hem gezegd.nbsp;quot;Maar daar stond tegenover dat ze belangstelling had voor iedereen in de fabriek ennbsp;dat ze behulpzaam was tot in het genereuze.nbsp;Een van haar personeelsleden die graag vioolnbsp;wilde spelen, kreeg een instrument cadeau;nbsp;een ander die net was getrouwd gaf zijnbsp;geld om zijn huis in te richten. Ze gaf haarnbsp;personeel ook les, niet alleen in de technischenbsp;vakken, maar ook in wiskunde en Nederlands.quot;

quot;Daarnaast was zij een belangrijk voorbeeld voor vrouwen. Zij stimuleerde jonge vrouwennbsp;om bij haar te komen werken en In 1953 zeinbsp;ze te hopen dat de verhouding man-vrouw innbsp;de fabriek te zijner tijd ongeveer half om halfnbsp;zou zijn.quot;

De grote betekenis van Bleeker is volgens Van Ginkel gelegen in haar keuze voor denbsp;productie van precisieapparatuur. Nederlandnbsp;kreeg optische industrie dankzij het werk vannbsp;een vrouw, kopte de NRC in 1954 boven eennbsp;interview met Bleeker, die in 1946 wasnbsp;benoemd tot Officier in de Orde van Oranjenbsp;Nassau omdat ze had geweigerd Duitse ordersnbsp;aan te nemen.

Onderzoekprofiel


Vervolg van pagina 9


Van Ginkel: quot;Haar prismakijkers en microscopen werden zo belangrijk gevonden dat minister In 't Veld van Wederopbouw denbsp;nieuwe vestiging in Zeist in 1949 persoonlijknbsp;kwam openen. Na haar pensioen is Carolinenbsp;Bleeker ten onrechte vrij snel vergeten. Denbsp;keuze om de fysica-werkplaats naar haar tenbsp;noemen, is in mijn ogen dan ook een zeernbsp;terecht eerbetoon aan iemand van wie professor Ornstein in de jaren twintig heeft gezegd:nbsp;quot;Zij is toch wel zeer begaafd.quot; (EH)nbsp;grote eensgezindheid die heeft geleid tot viernbsp;breed gedragen voorstellen: Sociale cohesie.nbsp;Gezondheid, Europees recht en samenleving.nbsp;Integraal ruimtegebruik. Die sluiten min ofnbsp;meer aan bij thema's die minister Ritzen alsnbsp;prioriteiten had genoemd in zijn wetenschapsbudget. Opvallend is overigens ook de matenbsp;van samenwerking, die dankzij de Breedtestra-tegie tot stand lijkt te komen in een faculteitnbsp;als Rechten, waar onderzoek tot nu toe voornamelijk een eenmansbedrijf was.

In het cluster Levenswetenschappen is weliswaar al langer sprake van intensieve samenwerking. Maar volgens rector magnificus Voorma bestond daar tot voor kort wel ergnbsp;weinig bereidheid om over bestaande grenzennbsp;heen te kijken. Ook de internationale beoordelingscommissie van de onderzoekschoolnbsp;'Infectie en Immuniteit' constateerde dit voorjaar dat er in het Utrechtse bio-medischenbsp;onderzoek sprake is van een onontgonnennbsp;'goudmijn'; bij gebrek aan voldoende dwarsverbanden. De betrokken onderzoeksleidersnbsp;hebben nu afgesproken om ook in deze hoeknbsp;de krachten te bundelen zodat nog voor denbsp;definitieve selectie in september één overkoepelend en verstrekkend samenwerkingsvoorstel voor het hele cluster op tafel ligt.

Vijftien Jaar

Met de komst van de Diepte- en de Breedte-strategie is een nieuwe fase aangebroken in het nu al ruim vijftien jaar oude streven vannbsp;opeenvolgende ministers om meer samenhangnbsp;en profilering in het universitaire onderzoeknbsp;te brengen. De eerste stap in die richting werdnbsp;gezet door minister Deetman die in 1982 denbsp;voorwaardelijke financiering introduceerde.nbsp;Dat de aanpak van Deetman enig effect heeftnbsp;gehad kan niet worden ontkend. Maar denbsp;aangekondigde sancties tegen minder presterende onderzoekgroepen gingen de universi-teiten veel te ver, met als gevolg dat denbsp;gewenste kwaliteitsimpuls maar ten dele totnbsp;stand kwam.

Dit tot ergernis van de politiek, die in 1990 in de persoon van staatssecretaris Wallage denbsp;weigerachtige instellingen dreigde met een


overheveling van een deel van hun onderzoeksgeld naar 'boeman' NWO. Het was voormalig rector magnificus Hans van Ginkel die als een van de eersten het gevaar zag en daarom in Utrecht pleitte voor het maken van duidelijke keuzes. De Nederlandse universiteitennbsp;konden in zijn visie alleen een rol van betekenis in het fundamentele onderzoek blijvennbsp;spelen wanneer zij zich zouden concentrerennbsp;op een aantal 'zwaartepunten'. Eind jarennbsp;tachtig besloot het Utrechtse college vannbsp;bestuur tot een beleid van concentratienbsp;van het onderzoek op een kleiner aantalnbsp;thema's die bewerkt worden in mindernbsp;en dus grotere werkverbanden.

De Utrechtse aanpak maakte snel school. In 1990 introduceerde minister Ritzen de onderzoekschool als nieuwe organisatievorm, zowelnbsp;voor het toponderzoek als voor de nogal sukkelende aio-opleidingen. Nieuw in vergelijkingnbsp;met het Utrechtse initiatief was de gedachtenbsp;dat in onderzoekscholen ook sprake kon zijnnbsp;van landelijke samenwerking tussen groepennbsp;van verschillende universiteiten.

Hoewel de minister aanvankelijk uitging van een maximum van tien onderzoekscholen,nbsp;stortte wetenschappelijk Nederland zich nanbsp;enige aarzeling met groot enthousiasme opnbsp;de nieuwe mode. Inmiddels is bijna 90 procentnbsp;van het universitaire onderzoek ondergebracht in totaal 107 door de Koninklijkenbsp;Nederlandse Academie van Wetenschappennbsp;erkende onderzoekscholen, waarvan Utrechtnbsp;er in 46 participeert.

Een mooi resultaat, maar wat minister Ritzen betreft was de zaak daarmee dus eigenlijknbsp;weer terug bij af. Weliswaar was er, dankzijnbsp;de strenge beoordeling door de KNAW, nunbsp;weinig reden meer tot klagen over de kwaliteit van het Nederlandse onderzoek. Van denbsp;zo vurig gewenste profilering in een kleinnbsp;aantal 'echte zwaartepunten' was nog steedsnbsp;geen sprake. Opnieuw klonk daarom in denbsp;jaren negentig de roep om NWO eennbsp;grotere invloed te geven op de verdelingnbsp;van het onderzoekbudget, met nu dus alsnbsp;gevolg de curieuze tweeling Diepte- ennbsp;Breedtestrategie.


-ocr page 13-

juni 1998 . illuster

Hardop lezen brengt een toneelstuk tot lenen

‘Theaterwetenschappers

De Groep

Afgestudeerden zoeken elkaar op

De Kring

Staand v.l.n.r. op de foto:

Marlys Schild (1965)

Saskia van de Ree (1964)

Zittend v.l.n.r.:

Liesbeth van Biezen (1966)

Machteid Kooij (1964)

Wijhrand Schaap (1962)

Marlys Schild studeerde in 1989 afin de Engelse taal niet als bijvak theaterwetenschap. De rest studeerde in denbsp;penode 1989-1991 afin theaterwetenschap.

Eens per maand komt een groepje theaterwetenschappers bij elkaar om samen een toneelscript hardop te lezen, leder neemt eennbsp;of meerdere rollen voor zijn rekening. Watnbsp;daar zo leuk aan is? quot;De tekst gaat er echt vannbsp;léven.quot;

LEONIE VAN DEN SCHOOR

quot;Wat een idioot stukquot;, is de eerste reactie van Marlys, als de laatste regel van het theaterstuknbsp;'De Kampioenenkweek' is voorgelezen. quot;Netnbsp;een sneeuwbal die alsmaar sneller gaat rollennbsp;en op het einde uit elkaar spatquot;, vindt Liesbeth. Het is bijna elf uur, de vijf groepsledennbsp;van De Kring klappen hun tekstbundels dicht.nbsp;Het licht van de schemerlampen wordt gedimdnbsp;van lees- naar sfeerniveau. Na anderhalf uurnbsp;lezen is het tijd voor een niet al te diepgravende nabespreking van de Kampioenenkweek,nbsp;het stuk dat Machteid voor vanavond heeftnbsp;uitgekozen.

Paul Feld is de tekstschrijver en regisseur van het stuk. quot;Hij is een Utrechter, we volgen hemnbsp;al langerquot;, zegt Machteid, die hem onlangsnbsp;nog heeft geïnterviewd voor Radio Uit, eennbsp;cultureel radioprogramma van de NPS dat zenbsp;om de dag presenteert. Paul Feld stelt in denbsp;Kampioenenkweek het gebruik van doping innbsp;de sport centraal. In een dolle jacht naarnbsp;Olympisch goud en wereldtitels krijgt eennbsp;jonge atlete steeds meer pillen en hormoon-preparaten voorgeschreven. Binnen een halfnbsp;jaar groeit ze uit tot een grof gespierde ennbsp;behaarde sportmachine, die het ene na hetnbsp;andere wereldrecord verpulvert. Haar vadernbsp;herkent haar niet eens. De aanstichter van ditnbsp;alles, een man van de hormonenmaffia, wrijftnbsp;zich vergenoegd in de handen. Niets gaat hemnbsp;te ver. Maar het monster dat hij gecreëerdnbsp;heeft, keert zich tegen hem. In de laatste scène smijt de atlete - totaal opgefokt doornbsp;alweer een nieuwe hormonencocktail - haarnbsp;pillenverstrekker tegen een muur dood.

zijn gefrustreerde acteurs’


Nachtkastje

De Kampioenenkweek is gebaseerd op een waar gebeurd verhaal, legt Machteid aan hetnbsp;begin van de avond uit. Tien jaar geledennbsp;stond er een schokkend bericht in de krant:nbsp;Birgit Drossel, een West-Duitse atlete, wasnbsp;overleden aan een overdosis pillen. Het enenbsp;medicijn werd gebruikt om de nare bijwerkingen van het andere op te heffen. In haarnbsp;nachtkastje vonden ze na haar dood zestignbsp;verschillende pillen. Paul Feld, die naast schrijver en regisseur ook sportjournalist is, werdnbsp;geraakt door dit krantenartikel. Machteid:nbsp;quot;Daarom heeft hij dit stuk geschreven. Hij laatnbsp;ons zien hoe we ons laten meesleuren in eennbsp;maatschappij waarin alles maar sneller, groter,nbsp;beter en mooier moet. Ons leven wordtnbsp;beheerst door prestaties en ambities. Hoofdpijn? Dan maar snel even een pilletje slikkennbsp;zodat je toch kunt gaan werken. Iedereennbsp;gaat maar door, door, door. Maar is dat welnbsp;gezond? Hoe ver ga je in het nastreven van jenbsp;idealen? Paul Feld zet er zijn vraagtekens bij.quot;

Drammerig

Het stuk is wel een beetje drammerig, meent Machteid. quot;Het gaat alleen over die pillen.nbsp;Hij had er wel een andere verhaallijn doorheen mogen vlechten, dat geeft wat meernbsp;lucht.quot; Het is een documentair stuk, verdedigtnbsp;Wijbrand de schrijver. Marlys vindt dat ernbsp;balans in de tekst zit. De anderen kijken haarnbsp;niet-begrijpend aan. quot;Het tempo is goed, denbsp;tekst heeft geen storende ritmewisselingenquot;,nbsp;verduidelijkt ze. Toch heeft het stuk geennbsp;blijvend gehalte, daar zijn ze het over eens.nbsp;Liesbeth: quot;Het is niet zo dat je over vijf jaarnbsp;nog eens denkt 'goh, dat stuk'.quot; Machteid:nbsp;quot;Maar inhoudelijk heeft het wèl effect. Sindsnbsp;ik het stuk heb gelezen, let ik op elk aspirientje. Opeens valt op hoeveel pillen er wordennbsp;geslikt.quot;

Klassiekers

In het begin lazen de Kringleden veel klassiekers. Shakespeare en Ibsen. Om hun weggezakte kennis wat op te vijzelen. De laatste jaren zoeken ze steeds vaker actuele theaterstukken van hedendaagse schrijvers uit. Eennbsp;theaterwetenschapper moet tenslotte zijnnbsp;repertoire-kennis bijhouden. Daarom zijn zenbsp;ook met dit leesclubje begonnen. Initiatiefneemster Liesbeth, die tegenwoordig voor eennbsp;Amsterdams impresariaat werkt: quot;Ik vond hetnbsp;zo jammer dat we geen stukken meer lazen.quot;nbsp;Wijbrand, inmiddels toneelverslaggever vannbsp;het AD: quot;Je kunt wel thuis in je eentje eennbsp;stuk zitten lezen, maar dan doet het je niks.nbsp;Pas als je een theaterstuk hardop leest, komtnbsp;het tot leven.quot;

Oproep voor deze rubriek

Maakt u deel uit van een nog immer actieve - koken, reizen, studeren - groep van afgestudeerden, of kent u andere alumnigroepen die in aanmerking komen voor een reportage in deze rubriek, laat het dan weten aan de redactie van Illuster, telefoon: (030) 2534073,nbsp;fax: (030) 2533685, e-mail: k.benekenöbur.ruu.nl



Het stuk zelf spelen? Nee, dat laten ze liever aan anderen over. quot;Theaterwetenschappersnbsp;zijn gefrustreerde regisseurs en acteursquot;, graptnbsp;Liesbeth. Toch leven ze zich behoorlijk in hunnbsp;rollen in. Ze geven de personages eigen stemmetjes, accenten of intonaties. quot;Dat is welnbsp;eens lastig als je vier of vijf rollen tegelijkertijdnbsp;moet lezen. Aan het einde van de avond haalnbsp;je die stemmen door elkaar.quot; Toen ze vijf jaarnbsp;geleden de Kring oprichtten, waren ze nognbsp;een beetje timide: met haperende, zachtenbsp;stemmen lazen ze de teksten voor. Inmiddelsnbsp;hebben ze hun schaamte overwonnen.nbsp;Machteid: quot;We zijn veel vrijer geworden,nbsp;durven harder te praten.quot; Saskia: quot;Het hoeftnbsp;ook niet meteen goed te zijn. Je mag bestnbsp;wel eens hakkelen en opnieuw beginnen.quot;nbsp;Wijbrand: quot;Meestal zitten we wat te geiten,nbsp;we duiken niet meteen serieus in de tekst.

Pas als het stuk je inhaalt en pakt, worden we er stil van.quot;

Emily

Wat maakt een theaterstuk nu goed of juist slecht? Het vijftal slaakt simultaan een zucht.nbsp;quot;Daar hebben we nu zes jaar theaterwetenschap voor gedaan.quot; Een stuk is goed als jenbsp;er warm of koud van wordt, meent Wijbrand.nbsp;Als je je kunt identificeren met de hoofdrolspeler, probeert Machteid. Het taalgebruiknbsp;moet mooi zijn, vindt Saskia. Het tempo moetnbsp;goed zijn, de tekst moet in het juiste ritmenbsp;geschreven zijn, denkt Marlys.

Hoewel het er vanavond rustig aan toe gaat tijdens het napraten, vliegen de vijf theaterwetenschappers elkaar ook regelmatig innbsp;de haren. De voorstelling Nachtasyl van Bertoltnbsp;Brecht vond Liesbeth een drààk van eennbsp;voorstelling, terwijl Wijbrand het juist 'kunstnbsp;op zich' vond. quot;We kunnen heerlijk metnbsp;elkaar van mening verschillenquot;, geeftnbsp;Wijbrand toe. quot;Maar dat scherpt je meningnbsp;ook weer.quot;

In de afgelopen vijf jaar hebben ze zo'n slordige dertig stukken gelezen: oudjes alsnbsp;Medea, Elektra, Othello, de Ilias, maar ooknbsp;recentere stukken als Cambodja-Mon Amour,nbsp;Emily of Het Geheim van Huis Ten Bosch, Rat-tewit van Arnon Grunberg en Duifje Klok vannbsp;Karst Woudstra. Op de keurig bijgehoudennbsp;leeslijst springt vooral het tweede jaar eruitnbsp;met een record van zeventien bijeenkomsten.nbsp;quot;Toen waren we nog fanatiek. We haddennbsp;een abonnement op de schouwburg, zodat wenbsp;de gelezen stukken ook konden zien. Datnbsp;doen we nu nog, als het even kan gaan wenbsp;naar de voorstelling. Een ware afknapper isnbsp;dat soms. Als we het stuk zelf lezen is hetnbsp;vaak veel leuker.quot;


-ocr page 14-

illusterzake

illuster gt; juni 1998

Berichten voor Illus terzake kunt u vóór 5 augustus 1^98 sturen naar de redactie. Adres zie colofon, pagina 18.

Algemeen

Vereniging Utrechts Universiteitsfonds

? Bijzondere leerstoel foetale en perinatale biologie


De faculteit Diergeneeskunde heeft er een bijzondere leerstoelnbsp;bij. Niet alleen bijzonder, vindt denbsp;nieuwe hoogleraar dr. M.A.M.nbsp;Taverne, maar ook uniek. De biologie van de dracht en de geboorte, het onderwerp van de leerstoel, is een terrein waarnbsp;disciplines als morfologie, fysiologie, ethologie en zootechniek innbsp;elkaar overlopen. Die combinatienbsp;van disciplines leidt tot een buitengewoon inspirerend onder-zoeksklimaat in de verloskundigenbsp;kliniek van de faculteit, aldusnbsp;Taverne. In zijn oratie 'Ontsluitingnbsp;van verborgen ontwikkelingen'nbsp;vertelde de nieuwe hoogleraarnbsp;over zijn fascinatie voor de processen in de baarmoeder en rond denbsp;geboorte. Hij deed dat op eennbsp;dusdanig toegankelijke ennbsp;enthousiaste manier dat hetnbsp;publiek na afloop net zo enthousiast werd en de orator beloondenbsp;met een hartelijk applaus. Er isnbsp;nog een beperkt aantal (10 stuks)nbsp;exemplaren van de oratie beschikbaar voor VUUF-leden. Zolang denbsp;voorraad strekt, kunt u een exemplaar bestellen door te bellen naarnbsp;het bureau van de verenigingnbsp;(030) 2538025.

? Universiteitsdag Zaterdag 28 maart was weer denbsp;jaarlijkse universiteitsdag. Het ochtendprogramma werd druknbsp;bezocht en gewaardeerd. Denbsp;excursies naar nieuwe locaties opnbsp;De Uithof en in de stad informeerden de bezoekers over de nieuwenbsp;ontwikkelingen in de universitairenbsp;behuizing en de filosofie daarachter. 's Middags ontvingen denbsp;faculteiten hun alumni en bodennbsp;een programma op maat aan.nbsp;'s Avonds kwam iedereen weer bijnbsp;elkaar in het Academiegebouw.nbsp;Een academisch dictee was ditnbsp;keer het programma. Dat viel nietnbsp;mee, vonden de aanwezigen,nbsp;maar het was wel erg leuk. Denbsp;Senaatszaal als ambiance wasnbsp;precies geschikt voor een avondnbsp;ingespannen zwoegen overnbsp;woorden als dégénérés, bordeauxsnbsp;en jeuïg. Oud-ieraar Nederlandsnbsp;en UU-alumnus Frits Spits leiddenbsp;de avond, en huidig leraar Nederlands en UU-alumnus R. Rozenboom won het dictee.

? Bestuur

Het bestuur heeft in de afgelopen maanden twee keer vergaderd.nbsp;Met name het onderzoek ondernbsp;alumni heeft de aandacht van hetnbsp;bestuur. Het voorstel van de adviescommissie luidde om een kwalitatief onderzoek te verrichten. Ditnbsp;houdt in dat verschillende groepennbsp;alumni worden uitgenodigd omnbsp;met elkaar onder leiding van eennbsp;onderzoeker te discussiëren overnbsp;de universiteit, de alumniverenigingen en de alumniactiviteiten.nbsp;Deze gesprekken hebben plaatsgevonden in de maand april. In hetnbsp;volgend nummer van Illuster kuntnbsp;u lezen wat de resultaten zijn.nbsp;Het bestuur besteedt op ditnbsp;moment, samen met de universiteit, veel aandacht aan het onderwerp fondsenbeheer. Ook hierover zult in een volgend nummernbsp;van Illuster meer horen.nbsp;Wanneer u meer over de VUUFnbsp;wilt weten, of u wilt zich aanmelden als lid, kunt u contactnbsp;opnemen met; Bureau VUUF,nbsp;drs. Ineke van de Meene,nbsp;Achter de Dom 20, 3512 JPnbsp;Utrecht, (030) 2538025,nbsp;fax. (030) 2538026,nbsp;email: ufonds@bur.ruu.nl.

Pagliacci

In juni en juli brengt het USCon-cert, in samenwerking met stichting Pagliacci, ongeveer 26 keer de opera Pagliacci van Leoncavallonbsp;op de planken. Deze opera speeltnbsp;zich af rond een klein reizend circusgezelschap. Het USConcert zalnbsp;dan ook een circustent als decornbsp;gebruiken. De tent zal in juni worden opgezet in het Wilhelmina-park. Na de première op vrijdagnbsp;19 juni zullen nog 5 voorstellingennbsp;in Utrecht volgen. Hierna vertrektnbsp;het USConcert samen met circustent, koor, solisten, dirigent,nbsp;hulpkoks, 40 kleine tentjes,nbsp;douchecabines en roze Cadillacnbsp;voor een maand op tournee langsnbsp;plaatsen in Zuid-Frankrijk, Italië ennbsp;Zwitserland.

Voor alumni van de Universiteit Utrecht is een beperkt aantalnbsp;kaarten met korting beschikbaarnbsp;voor de voorstelling van Pagliaccinbsp;op zondag 28 juni (f 27,50 innbsp;plaats van f 37,50),nbsp;U kunt kaarten bestellen door bijgaande bon in te vullen en op tenbsp;sturen naar de Vereniging Utrechtnbsp;Universiteitsfonds. U krijgt dan denbsp;kaarten en een acceptgirokaart

Pagliacci door USConcert

Zondag 28 juni, Wilhelminapark. Zaal open: 19.50 uur Aanvang voorstelling: 20.15 uur. Prijs per kaart: f 27,50


Naam

Adres voor het te betalen bedrag thuisgestuurd. Indien de kaarten opnbsp;zijn, krijgt u daarvan schriftelijknbsp;bericht.

Postcode

Woonplaats /

Telefoonnummer/

Aantal kaarten ___________/ (max. 4 per bon)


Stuur deze bon, voor 15 juni, naar Vereniging Utrechts Universiteitsfonds, Antwoordnummer 9182,


3500 ZA Utrecht, (030j 2538025



Wees er snel bij, het aantal kaarten is beperkt! U kunt de bon tot 15 juni insturen.



De Uitwijk

In augustus organiseert de Uitwijk twee weken zomercursussen. Vannbsp;3 t/m 7 augustus is er: kartonna-ge/boekbinden, acrylschilderen,nbsp;combi-cursus, fotografie, olieverf-schilderen, grafische technieken,nbsp;hardop kijken (kunstgeschiedenis),nbsp;keramiek/raku, aquarelleren, schilderen (diverse technieken).

Van 10 t/m 14 augustus is er: werken met papier en karton,nbsp;grafische technieken, filosoferennbsp;over God, fotografie, olieverf-schilderen, schilderen (gemengdenbsp;technieken), tekenen (diversenbsp;technieken), keramiek, raku,nbsp;kunstgeschiedenis, aquarelleren.nbsp;Inschrijving is mogelijk vanaf 6nbsp;mei 1998. Er zal zoveel mogelijknbsp;buiten worden gewerkt.

Prijzen: f 135,- studenten Hoge-school/Universiteit/VWO; f 190,-medewerkers Hogeschool/Universi-teit; f 275,- anderen. De prijzen zijn inclusief lunch en basismaterialen.

Een folder met inschrijfformulier is verkrijgbaar bij het Cultureelnbsp;Studenten Centrum De Uitwijk,nbsp;Universiteit Utrecht, Transitoriumnbsp;I, Leuvenlaan 19, 3584 CEnbsp;De Uithof, Utrecht.

Voor meer informatie of een folder met inschrijfformulier kuntnbsp;u bellen (030) 2533402.

Medusa

Al bijna 15 jaar lang geeft het studentenvrouwenkoor Medusa jaarlijks twee concerten. Medusa zingt liederen in het Russisch, Hongaars,nbsp;Fins en ook veel in het Frans, Duitsnbsp;en Engels. Het repertoire is dannbsp;ook zeer gevariëerd en elk concertnbsp;is verschillend. Op het programmanbsp;voor het aankomende zomercon-cert, zaterdag 20 juni, staan ondernbsp;andere Slowaakse volksgedichtennbsp;van Ligeti en een aantal Duitsenbsp;werken van Distler op het programma. Tevens zal dit zomercon-cert Ständchen voor vrouwenkoornbsp;van Schubert uitgevoerd worden.nbsp;Er zit een bijzonder tintje aan ditnbsp;concert omdat een van de stukkennbsp;die opgevoerd worden, is geschreven door een van de koorleden,nbsp;Bauwien van der Meer. Dit stuk isnbsp;speciaal voor Medusa geschrevennbsp;en is nog nooit eerder opgevoerd.nbsp;Het koor staat onder leiding vannbsp;Truike van der Poel, die wij sindsnbsp;1996 onze dirigente mogen noemen. Ze studeerde zang aan hetnbsp;Koninklijk Conservatorium in Dennbsp;Haag van 1992 tot 1995 ennbsp;behaalde tevens in juni 1996 haarnbsp;diploma koordirectie aan hetnbsp;Rotterdams Conservatorium.

Het is zeer de moeite waard om dit zomerconcert bij te wonen.nbsp;Het concert zal plaatsvindennbsp;zaterdag 20 juni in de Leeuwen-berghkerk (Servaasbolwerk 1) ennbsp;begint om 20.15 uur. Kaartennbsp;kosten f 12,50. Met CJP, U-pas,nbsp;65 of studentenkaart f 10,-.nbsp;Voor het reserveren van kaartennbsp;en meer informatie over hetnbsp;concert kunt u contact opnemennbsp;met Marilin Elsenaar, (030)nbsp;2544914. Ook als u een keer eennbsp;kijkje wilt komen nemen op eennbsp;repetitieavond (we zijn altijd op


-ocr page 15-

juni 1998 ¦ illuster

illusterzake

zoek naar nieuwe leden) kunt u op dit telefoonnummer meernbsp;informatie krijgen.

Universiteitswinkel Solaris Wie in maart de Universiteitsdagnbsp;heeft bezocht, heeft kunnen ziennbsp;dat Solaris inmiddels haar assortiment fors heeft uitgebreid metnbsp;universiteitswijn, een schrijfblok,nbsp;visitekaarthouder, een calculator,nbsp;mokken, sleutelhangers, etcetera.nbsp;Maar daar blijft het natuurlijk nietnbsp;bij...

Wat dacht u van zilveren oorbellen (clips of stekers) met het logo van de UU? Of theelepeltjes metnbsp;de Sol? Bij inlevering van denbsp;onderstaande bon krijgt u f 5,00nbsp;korting op deze nieuwe artikelen!nbsp;Wist u trouwens dat Solaris ooknbsp;replica's heeft van originele kaarten van onder andere Utrecht,nbsp;Nederland en een wereldkaart?nbsp;Deze zijn afkomstig uit de collectie van de vakgroep Kartografienbsp;(faculteit Ruimtelijke Wetenschappen), De kaarten zijn nergensnbsp;anders te krijgen en dus exclusiefnbsp;te koop bij Solaris!

Solaris is dagelijks geopend tussen 13.00 en 17.00 uur. U vindt ons innbsp;de binnenstad op Drift 13 (aan hetnbsp;Janskerkhof) en bij de receptienbsp;van het Bestuursgebouw op denbsp;Uithof.

U kunt ook telefonisch artikelen bestellen (030) 2536053/45 of pernbsp;fax (030) 2536010.

Holland Festival Oude Muziek

Van 28 augustus t/m 6 september vindt in Utrecht het Holland Festival Oude Muziek plaats. Voornbsp;alumni van de Universiteit Utrechtnbsp;is voor de volgende concerten eennbsp;beperkt aantal kaarten metnbsp;korting beschikbaar;

? dinsdag 1 september 1998 om 20.00 uur. Muziekcentrum Vreden-burg, grote zaal: Teatro Lirico,nbsp;o.I.v. Stephen Stubbs. Muziek vannbsp;Antonio Sartorio-l’Orfeo, 1673.

Kortingsbon Solaris

Bij inlevering van deze bon bij de universiteitswinkel Solaris krijgt u f 5,00 korting op 2 nieuwe artikelen:

Zilveren oorbellen normaal f 82,50

met bon f 77,50

Zilveren theelepeltje normaal f 32,50

met bon f 27,50

Solaris is dagelijks geopend tussen 13.00 en 17.00 uur. De universiteitswinkel is te vinden in de binnenstad opnbsp;Drift 13 (aan het Janskerkhof) en bij de receptie van hetnbsp;Bestuursgebouw op de Uithof.


Deze actie



Luitist en klavecinist Stephen Stubbs mag met recht een Orfeo-specialist genoemd worden. Hijnbsp;voerde inmiddels de Orfeo's uitnbsp;van Landi (in Brugge), Rossinbsp;(Stockholm/Drottningholm) ennbsp;Monteverdi (Amsterdam). Met zijnnbsp;nieuwe, grotere ensemble Teatronbsp;Lirico (opvolger van Tragicomedia)nbsp;koos hij nu voor deze rijk metnbsp;virtuoze aria's gelardeerdenbsp;barokopera van de Italiaannbsp;Sartorio. Semi-scenische uitvoering, met o.m. Ellen Hargis, Suzienbsp;Le Blanc, Anne Grimm, Josephnbsp;Cabré en Harry van der Kamp.nbsp;Reductieprijs f 27 (i.p.v. f 40).

  • ? nbsp;woensdag 2 september 1998nbsp;om 20.00 uur. Muziekcentrumnbsp;Vredenburg, grote zaal:nbsp;Ensemble Clément Janequin.nbsp;Krijgsliederen uit de tijd vannbsp;François I en Karei V.

In de handen van vroeg 16e eeuw-se componisten als Flecha, Vasquez, Desprez, Brudieu, Mudarra, de Sermizy en Janequin klinktnbsp;wapengekletter ons nog steeds alsnbsp;muziek in de oren. Dit vermaardenbsp;ensemble bouwt zijn programmanbsp;rond twee beruchte kemphanennbsp;van weleer: de koning vannbsp;Frankrijk en de keizer van hetnbsp;Habsburgse rijk.

Reductieprijs f 24 (i.p.v. f 35).

  • ? nbsp;donderdag 3 september 1998nbsp;om 20.00 uur. Muziekcentrumnbsp;Vredenburg, grote zaal:nbsp;Amsterdam Baroque Orchestra amp;nbsp;Choir/Ton Koopman. Muziek vannbsp;Mozart: o.m. Ave Verum Corpus,nbsp;Exultate Jubilate, Krönungsmesse.nbsp;Naast de minder bekende schattennbsp;die tijdens dit festival tot klinkennbsp;komen, hebben we ditmaal eennbsp;plaats ingeruimd voor dezenbsp;'early music for the millions'.nbsp;Want hoe vaak worden overbekende werken als het Avenbsp;Verum en de Krönungsmesse

op topniveau nog uitgevoerd? Het is bijvoorbeeld het enigenbsp;concert dat Ton Koopmans orkestnbsp;en koor met dit programma innbsp;Nederland geeft. Solisten: Lisanbsp;Lasson (s), Elisabeth von Magnusnbsp;(a), Paul Agnew (t) en Klausnbsp;Mertens (b).

Reductieprijs f 24 (i.p.v. f 35).

? vrijdag 4 september 1998 om 22.30 uur. Domkerk:

Frank Ferko, orgel. The Hildegard Organ Cycle.

De Amerikaanse componist, musicoloog en organist Frank Ferko, specialist in het werk van Oliviernbsp;Messiaen schreef deze tiendeligenbsp;cyclus, geïnspireerd op de tiennbsp;visioenen die Hildegard vonnbsp;Bingen beschreef in haar laatstenbsp;werk 'De operatione Dei'. Vijf vannbsp;haar melodieën vormen denbsp;muzikale basis voor deze cyclus,nbsp;die op dit late uur in de Domkerknbsp;ongetwijfeld groots zal klinken.nbsp;Reductieprijs f 14 (i.p.v. f 22,50).nbsp;Zolang de voorraad strekt kunt unbsp;kaarten voor een of meerdere vannbsp;deze concerten op de volgendenbsp;manier bestellen:

Plaats uw handtekening en vermeld uw bank(giro)nummernbsp;op de bon voor een eenmaligenbsp;machtiging.

Stuur de bon vóór 1 augustus 1998 op naar Holland Festivalnbsp;Oude Muziek Utrecht, Postbusnbsp;734, 3500 AS Utrecht.

Per persoon kunt u per concert maximaal 2 plaatsen metnbsp;reductie reserveren.

Holland Festival Oude

Muziek Utrecht

Naam

Adres

Postcode nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Woonplaats

Telefoonnummer privé/werk

Giro/bankrekeningnummer

Bestelt hierbij de volgende kaarten (maximaal 2 per concert)

.........ex Dinsdag 1 september 1998 Teatro Lirico à f 27,-

.........ex Woensdag 2 september 1998 Ensemble Clément

Janequin à f 24,-

.........ex Donderdag 3 september 1998 Amsterdam Baroque

Orchestra amp; Choir / Ton Koopman à f 24,-

.........ex Vrijdag 4 september 1998 Frank Ferko, orgel

à f 14,-

Administratiekosten f 5,-

Totaal f......,..

Hierbij machtig ik het Holland Festival Oude Muziek Utrecht een

malig f......,.. van bovenstaande giro/bankrekening af te schrijven.

Handtekening


Stuur deze bon naar Holland Festival Oude Muziek Utrecht, Postbus 734, 3500 AS Utrecht



Informatie: Holland Festival Oude Muziek Utrecht. (030) 2362236.

Kamers gezocht

Vanaf juli zijn weer duizenden nieuwe studenten op jacht naarnbsp;een onderkomen in Utrecht. Unbsp;kent het zelf misschien ook nognbsp;wel: overal briefjes ophangen,nbsp;vrienden vragen, advertentiesnbsp;plaatsen en natuurlijk je inschrijven bij de Stichting Jongerenhuisvesting Utrecht. De SJHU helpt alnbsp;meer dan vijfentwintig jaar velenbsp;eerstejaarsstudenten aan woonruimte. Met name tijdens denbsp;zomermaanden is de SJHU hardnbsp;op zoek naar kamers om te kunnen bemiddelen. U woont nunbsp;waarschijnlijk wat ruimer dan innbsp;uw studententijd en misschiennbsp;heeft u zelfs wat ruimte over.

Faculteiten


Biologie

UBV

In februari 1999 viert de Utrechtse Biologen Vereniging haar 75-jarignbsp;bestaan. Ter gelegenheid hiervannbsp;wordt er een reünie georganiseerd voor biologen die aan denbsp;Universiteit Utrecht gestudeerdnbsp;Als u er over denkt om een kamernbsp;te gaan verhuren, dan kunt u metnbsp;de SJHU bellen. De SJHU kan unbsp;adviseren over alles wat te makennbsp;heeft met het verhuren van eennbsp;kamer, zoals de huurprijs, hetnbsp;contract en de servicekosten.nbsp;Natuurlijk kunt u ook (kosteloos)nbsp;een kamer ter bemiddeling opgeven bij de SJHU. Er wordt dannbsp;voor gezorgd dat er verschillendenbsp;kandidaten bij u langs komen,nbsp;zodat u een huurder kunt selecteren die bij u past. U kunt zich vastnbsp;nog wel herinneren hoe blij u wasnbsp;met uw eerste kamer. Misschiennbsp;kunt u iemand blij maken dezenbsp;zomer. De SJHU is op werkdagennbsp;bereikbaar tussen 10.00 uur ennbsp;18.00 uur op telefoonnummernbsp;(030) 254 3226. U kunt ook langskomen op de Maliesingel 74.

hebben. Als het goed is heeft u een brief ontvangen waarin wordtnbsp;gevraagd of uw interesse heeft innbsp;deze reünie. Het is belangrijk datnbsp;u het antwoordformulier zo snelnbsp;mogelijk terugstuurt, zodat wijnbsp;kunnen bepalen hoeveel mensennbsp;er willen komen. Alleen degenennbsp;die het formulier op tijd hebbennbsp;teruggestuurd zullen een uitnodiging voor de reünie ontvangen.nbsp;Bij voorbaat dank voor uw medewerking.

Informatie: UBV, (030) 2536741, e-mail: ubv@studver.ruu.nl.

Letteren


Jubilea Duits en Engels

Dit jaar is het 90 jaar geleden dat de opleiding Duitse taal- en letterkunde van start ging en 40 jaarnbsp;geleden was dat het geval voor denbsp;opleiding Engelse taal- en letterkunde. Alumni van voor 1980 zullen zich afvragen waarom denbsp;twee hier in een adem genoemdnbsp;worden, immers beide opleidingen leidden jarenlang een zelfstandig bestaan. Eind jaren tachtig vonden er reorganisaties plaatsnbsp;die het Instituut 'Frantzen' voornbsp;Duitse taal- en letterkunde en hetnbsp;Instituut voor Engelse taal- en letterkunde lieten samensmelten innbsp;een vakgroep DEK.

Deze jubilea willen de opleidingen Duits en Engels vieren, en wel op zaterdag 17 oktober 1998.

Het programma van die dag zal er - in grote lijnen en voor beidenbsp;opleidingen afzonderlijk - alsnbsp;volgt uitzien:

De geschiedenis van beide opleidingen (het ligt in de bedoeling deze geschiedenis t.z.t.


-ocr page 16-

illuster ¦ juni 1998

in boekvorm te laten verschijnen).

Presentaties van de huidige opleidingen Duits en Engels.

Presentatie resultaten van het onderzoek naar de arbeidsmarktpositie van afgestudeerden in denbsp;talen Duits en Engels.nbsp;Alumni waarvan de adressennbsp;bekend zijn worden tijdignbsp;per brief over het definitievenbsp;programma geïnformeerd.

U kunt zich (voorlopig) aanmelden voor of informatie verkrijgennbsp;over deze speciale alumnidag voornbsp;alumni Duits en Engels bij drs.nbsp;Gabriella van Kersbergen,nbsp;Universiteit Utrecht, faculteitnbsp;Letteren, DEK (OWI-Modernenbsp;Vreemde Talen), Trans 10,nbsp;3512 JK Utrecht,

e-mail:

gabriella. vankarsbergen@let. ruu.nl.

Keltisch

Op 12 december 1998 organiseert de afdeling Keltisch van de letterenfaculteit ter gelegenheid vannbsp;het 75-jarig bestaan van de leerstoel een colloquium voor studenten, oud-studenten en belangstellenden. Het thema is 'Women innbsp;the Celtic World: ideology andnbsp;reality'. De sprekers zijn prof. T.M.nbsp;Charles-Edwards (Oxford, Oud-lersnbsp;recht), dr. Miranda Green (Newport, Wales, Keltische archeologie), prof. Padraig O Riain (Cork,nbsp;vroege Ierse kerk), dr. Bart Jaskinbsp;(Utrecht, vroege Ierse geschiedenis), dr. Maire Ni Mhaonaighnbsp;(Cambridge) en prof. Doris Edelnbsp;(Utrecht, vroege Ierse literatuur).nbsp;Nadere informatie: prof. dr. Dorisnbsp;Edel, afdeling Keltisch, Trans 10,nbsp;3512 JK Utrecht, (030) 2536150,nbsp;fax (030) 2536000, e-mail:nbsp;D.Edel@let.uu.nl.


Studentenleven

RVV Veritas

Oud-leden van Veritas hebben elkaar opgezocht en ontmoet tijdens de Universiteitsdag op 28nbsp;maart. De gezamenlijke maaltijdnbsp;was met 15 aanzittenden smakelijk en onderhoudend. Anderenbsp;ontmoetingsplaatsen waren denbsp;'laatste-vrijdag-borrels' in hetnbsp;Eigen Huis, op 27 februari, 27nbsp;maart en 24 april. Zij werdennbsp;bezocht door rond 30 oud-leden,nbsp;die allen pleitten voor voortzetting van deze zeer oude traditie.nbsp;Op 19 juni is de volgende 'laatste-vrijdag-borrel' van dit academischnbsp;jaar. Die is één week vervroegd,nbsp;omdat het op de vrijdag daarnanbsp;(de echte 'laatste') besloten 'rest-jesavond' van Veritas is. De daaropvolgende borrel is op 25 september. In mei is geen borrelnbsp;gehouden, omdat op 16 mei denbsp;Dies-reünie plaatsvond, waarovernbsp;nu nog geen verslag valt uit tenbsp;brengen. Tijdens die reünie vierdenbsp;het jaar 1948 met een grote opkomst zijn eigen Kroonjaar-reünie,nbsp;50 jaren na hun entree in Veritas.nbsp;RVV, antwoordnummer 9014,nbsp;3500 ZA Utrecht, (030) 2201554nbsp;(M.F. Kramer) of (030) 2521095nbsp;(Judith Tielen).

SIB

De Studentenvereniging voor Internationale Betrekkingen (SIB)nbsp;is dit jaar na de universiteitsdag,nbsp;toe aan de laatste reünistenactiviteit. Op vrijdagavond 19 juni heeftnbsp;u dè kans om de deelgenoten vannbsp;een veelbewogen studentenbestaan bij de SIB weer eens te ontmoeten! Gewoon reünist wordennbsp;kan ook.

Info bij SIB-Utrecht, (030) 2532884 (op werkdagen van 13.00-17.00u),nbsp;via de fax (030) 2538775 of internet, http:llwww.fys.ruu.nll~sibnbsp;(email: sib@fys.ruu.nl).

Jumping spectacles

Studenten Rock 'n' Rolivereniging

Jumping Spectacles bestaat 10 jaar. Dit wordt gevierd op zaterdag 10 oktober 1998. 's Middags isnbsp;er een bijeenkomst voor oude ennbsp;nieuwe leden en 's avonds eennbsp;ouderwets gezellig Rock 'n'nbsp;Rolifeest.

Ben je lid geweest van Jumping Spectacles en wil je bekende ennbsp;minder bekende Jumps weer eensnbsp;ontmoeten, neem dan contact opnbsp;met Koen Tjoa, (030) 6992320 ofnbsp;mail jumps@js.ml.org.


Onderwijs

Informatie over postacademisch onderwijs,nbsp;postdoctoraal onderwijs,nbsp;contractonderwijs,nbsp;open cursussen

Rechten

Het aan de faculteit Rechtsgeleerdheid verbonden bureau voor Juridisch Post Academisch Onderwijs biedt de mogelijkheid tot professionele na- en bijscholing. Hetnbsp;programma, bestaande uit één- ofnbsp;meerdaagse cursussen, omvat innbsp;beginsel alle belangrijke deelgebieden van het recht. Hierbij ligtnbsp;de nadruk op de belangrijke ontwikkelingen die zich in de rechtspraktijk voordoen. De cursussennbsp;worden verzorgd door docentennbsp;van de faculteit Rechtsgeleerdheidnbsp;van de Universiteit Utrecht innbsp;samenwerking met externe, veelalnbsp;in de praktijk werkzame juristen.nbsp;Voor meer informatie over onzenbsp;programma's kunt u contact opnemen met het Bureau Juridischnbsp;PAO, (030) 253702112537022.

CBM

Het Centrum voor Beleid en Management is een interfacultairenbsp;werkgroep van de Universiteitnbsp;Utrecht waarin wetenschappersnbsp;uit diverse disciplines samen werken aan vraagstukken op hetnbsp;gebied van beleid en management. Voor managers en beleidsmedewerkers in de praktijk bieden wij in 1998 onder andere denbsp;volgende cursussen aan;

  • ? nbsp;nbsp;Leergang 'Strategischnbsp;management in de non-profit/not-for-profit sector'.

De uitdaging tot het maken van strategische keuzen en het varennbsp;van een eigen koers staan centraalnbsp;in deze tweejarige postacademische leergang die deelnemersnbsp;afronden met het diploma 'Masternbsp;of Strategie Management (MSM)'.nbsp;Het eerste jaar staat in het kadernbsp;van theoretische verbreding. Hetnbsp;concept strategisch managementnbsp;krijgt vorm en inhoud. Tijdens hetnbsp;tweede jaar ligt de nadruk opnbsp;kennis- en vaardigheidsgebiedennbsp;die direct gerelateerd en ontleendnbsp;zijn aan de dagelijkse managementpraktijk. De leergang start innbsp;september 1998. Kosten: f 11.200,-per opleidingsjaar, incl. materiaal,nbsp;begeleiding en vrij van btw.nbsp;Exclusief accommodatie- ennbsp;verzorgingskosten ad f 3.700,- pernbsp;studiejaar.

  • ? nbsp;Leergang 'Management innbsp;dienstverlenende organisaties'.nbsp;De uitdaging om te 'ondernemen'nbsp;binnen de randvoorwaarden vannbsp;het organisatiebeleid én professionals te inspireren tot cliëntgerichte dienstverlening van hoge kwaliteit, staat centraal in dezenbsp;tweejarige leergang. Uitgenodigdnbsp;worden managers van relatiefnbsp;zelfstandig opererende organisa-tie-eenheden in dienstverlenendenbsp;organisaties van de non-

profit/not-for-profit sector. Bij voldoende afronding heeft men recht op het diploma 'Master ofnbsp;Management (MM)'. De leergangnbsp;start in februari 1999. De kostennbsp;van deelname aan de leergangnbsp;bedragen f 9.700,- per opleidingsjaar, vrij van btw, inclusief studiemateriaal en begeleiding. Hierbijnbsp;zijn de kosten van accommodatienbsp;en verzorging niet inbegrepennbsp;(f 3.800,- per cursusjaar).

? Cursus 'Het maken van een marketingplan voor non-profitnbsp;organisaties'.

Het doel van deze vierdaagse cursus is deelnemers op een interactieve wijze, stap voor stap aan de hand van bouwstenen (o.a. hetnbsp;formuleren van een missie ennbsp;bedrijfsdoelstellingen, concurrentie-analyse, SWOT-analyse) eennbsp;strategisch marketingplan te latennbsp;bouwen voor de eigen organisatie. De cursus start in oktobernbsp;1998. Kosten: f 2.800,-all-in.

? Cursus 'Marketing, sponsoring en fondsenwerving voor non-profit organisaties'.

Deze tiendaagse cursus met terug-komdag reikt medewerkers van non-profit organisaties handvatten aan voor het opzetten en uitvoeren van een strategie voor hetnbsp;verwerven van extra inkomsten uitnbsp;sponsoring, fondsenwerving, ennbsp;subsidies. De cursus start in september 1998. Kosten; f 5.995,-all-in.

Informatie: Centrum voor Beleid en Management, (030) 2538101,nbsp;e-mail cbm@cbm.ruu.nl.

HOVO

In de tweede helft van mei komt de cursusgids van HOVO Utrechtnbsp;voor het cursusjaar 1998/1999 uit.nbsp;HOVO staat voor Hoger Onderwijsnbsp;voor Ouderen: de leeftijdscategorienbsp;van 50 jaar en ouder. In het najaarnbsp;van 1998 biedt de Universiteitnbsp;Utrecht de volgende cursussen aan:nbsp;Afscheid van de 20e eeuw,nbsp;vooruitblik op de 21 eeuw, prof,nbsp;dr. H.A. Becker, emeritus hoogleraar faculteit Sociale Wetenschappen en gastdocenten.

Economie van Nederland in de Tweede Wereldoorlog, dr.nbsp;H.A.M.KIemann, vakgroepnbsp;Geschiedenis.

Nationalisme en minderheden, prof. dr. A.P. van Goudoever, vakgroep Geschiedenis, Muziek ennbsp;Middeleeuwse cultuur, prof. dr.

C. Vellekoop e.a., vakgroep Muziekwetenschap.

Fantastische reizen in de Franse literatuur van de Middeleeuwen tot de moderne tijd, prof,nbsp;dr. M.B. van Buuren e.a., vakgroepnbsp;Romaanse talen en culturen.

Religie, kerk en samenleving, prof. dr. J. Visser, emeritus hoogleraar faculteit Godgeleerdheid.

Evolutie van de mens, docenten van de faculteiten Aardwetenschappen en Biologie, en gastdocenten.

De cursussen duren zes tot tien weken, een dagdeel per week. Denbsp;partners in HOVO Utrecht (denbsp;Hogeschool van Utrecht, de Universiteit voor Humanistiek en denbsp;Hogeschool de Horst) bieden ooknbsp;een breed palet van cursussen aan.nbsp;Voor toezending van de studiegids kunt u zich wenden tot hetnbsp;HOVO-secretariaat, postbus 80125,nbsp;3508 TC Utrecht, (030) 2533483.

Als u in 1997 of 1998 al een cursus van HOVO Utrecht heeft gevolgd,nbsp;krijgt u de gids automatischnbsp;toegestuurd.

Voor inhoudelijke informatie over het cursusprogramma kunt unbsp;contact opnemen met de HOVO-coördinator, dr. C.P.M. Görts,nbsp;(030) 2532822, b.g.g. 2536705.

Utrecht Summer School Utrecht Summer School 1998 heeftnbsp;ook deze zomer weer een aantrekkelijk en breed programma.nbsp;Met het aanbod van zomercursus-


-ocr page 17-

illusterzake

juni 1998 . illuster

sen richt de Universiteit Utrecht zich in samenwerking met denbsp;Hogeschool voor de Kunstennbsp;Utrecht tot een heel diverse groepnbsp;leergierigen. Het programmanbsp;biedt zeer gespecialiseerde cursussen voor de jonge 'professional',nbsp;maar daarnaast ook cursussennbsp;voor de buitenlandse student ennbsp;andere belangstellenden dienbsp;graag meer van de Nederlandsenbsp;cultuur willen weten. Het aanbodnbsp;bestaat uit 23 cursussen in denbsp;medische wetenschappen, letteren, sociale wetenschappen,nbsp;rechten, natuurwetenschappen ennbsp;uitvoerende kunsten. Ter ontspanning van zowel deelnemers alsnbsp;docenten wordt er tussen denbsp;bedrijven door een sociaal en cultureel programma aangeboden.nbsp;De cursussen uit het aanbod vannbsp;Utrecht Summer School 1998 zijn;

Diagnostic Pathology of


Pet Avian and Exotic Animals Companion Animal Medicinenbsp;and Surgery

Infection and Immunity Course on Laboratory Animalnbsp;Science

Molecular Biology and Recombinant-DNAnbsp;Technology Workshopnbsp;Health Care Systems innbsp;Transformation - Annbsp;international perspectivenbsp;Emergency Medicinenbsp;Practical Course on Risknbsp;Assessment of Chemicalsnbsp;Infrared Spectroscopynbsp;Aqua

Arts Administration in Europe Carillon Course

Key Issues in Migration Research

European Cultures and Life-styles

Nederlandse Letterkunde van 1850 tot hedennbsp;Nederlandse Literatuurnbsp;en Taal

Robustness: Real life applications in Languagenbsp;and Speech

Focus on Dutch

Dutch Society and Culture Dutch Alcohol and Drugsnbsp;Culture

The Governance of Multi-ethnic Statesnbsp;European Women's Studiesnbsp;from Multicultural andnbsp;Interdisciplinary

Perspectives

Human Rights

De meeste cursussen worden aangeboden in Utrecht, enkele cursussen worden gegeven in de buurt van of deels in Utrecht en eennbsp;paar cursussen kunnen elders innbsp;Europa worden gevolgd.

De Utrecht Summer School brochure met uitgebreidenbsp;cursusbeschrijvingen en anderenbsp;praktische informatie is tenbsp;verkrijgen bij Bureau Buitenland,nbsp;Universiteit Utrecht, Postbusnbsp;80125, 3508 TC

Utrecht, (030) 2532696, fax (030) 2537550, e-mail: secr@is.uu.nl.nbsp;Deze informatie is ook te vindennbsp;op internet:

h ttp.Uwww. ruu.nllUU_a Igemeen/is buro/foreignistud

Een algemene studiegids over postacademisch onderwijs, postdoctoraal onderwijs, contractonderwijs en open cursussen is aannbsp;te vragen via (030) 2532670.

Publicaties

Minnaert: Een leven lang leraar

Begin maart werd het nieuwste gebouw op De Uithof, hetnbsp;Minnaertgebouw, officieel innbsp;gebruik genomen. Het gebouwnbsp;bevat onderwijs- en onderzoeksruimtes voor de faculteitennbsp;Natuur- en Sterrenkunde, Wiskunde amp; Informatica en Aardwetenschappen. Ter gelegenheid van denbsp;opening is er een boekje uitgebracht over het leven en werk vannbsp;de naamgever van het gebouw,nbsp;de oud-hoogleraar Marcelnbsp;G.J. Minnaert (1893-1970).

De in België geboren Minnaert wilde na zijn promotie, waarin hijnbsp;de invloed van licht op plantennbsp;bestudeerde, zijn fysische kennisnbsp;over licht uitbreiden. Via Leidennbsp;kwam hij in 1918 terecht innbsp;Utrecht, waar hij kwam te werkennbsp;in een belangrijk centrum voornbsp;optica, het Heliofysisch instituutnbsp;van H.W. Julius.

Zijn wetenschappelijke carrière kenmerkte zich door de tegenstand die hij nogal eens kreegnbsp;vanwege zijn linkse activiteiten ennbsp;zijn vermeende aanhang aan denbsp;communistische partij. Minnaertnbsp;maakte niet alleen naam als bioloog en astronoom, maar ook alsnbsp;onderwijsgever en -vernieuwer.nbsp;Zijn hele leven heeft hij ervoornbsp;gepleit het natuurkundeonderwijsnbsp;aan te laten sluiten bij de dagelijkse dingen en de natuur. Hij wasnbsp;dan ook vermaard om zijn fantastische colleges en practica.


een levennbsp;langnbsp;leraar ¦

E R T


Naast dit overzicht van het leven van Minnaert bevat de brochurenbsp;korte stukjes over de ervaringennbsp;van zijn promovendi. De auteur,nbsp;Leo Molenaar, is momenteel bezignbsp;met een complete biografie overnbsp;prof. dr. Minnaert. Iedereen metnbsp;materiaal en/of herinneringen kannbsp;zich tot hem richten (015)nbsp;2134131.

'Een leven lang leraar' is geschreven door Leo Molenaar in opdracht van de Universiteitnbsp;Utrecht. Het boekje is uitgegevennbsp;bij Elmar B.V. in Rijsvvijk en is voornbsp;f 20,- te bestellen via het secretariaat van de faculteit Natuur- ennbsp;Sterrenkunde (030) 2533284.


Biologie

Godgeleerdheid

Letteren

Rechten

D.R.J.M. van den Bergh

E. Mackay

C.L. Biermans-van der Wijden

P.M. Bogaard

H.H.W. Silije

M.M. Brenninkmeijer

M.P. Glerum

M. Veeneklaas

Geneeskunde

A.M.P. Kleijssen

C.G.M. de Groot

J.W.J.M. Bardoel

Natuur- en Sterrenkunde

A.G. Heckman

Diergeneeskunde

G. Biessels

J.A. Brouwers

A.J.E.M. Jansen

F.P. Cheng

T.M.L. Boemers

M.W.M. Heutmekers

H. Kleijn

H.R. Tuiner

K.E. Hamoen

A.J. Jansen

I.C. Koster

L.P. Janssen

A. Misiejuk

T.S. de Lange

Farmacie

E. Jongebreur

C.J.G.J. Uiterwaal

A.M. Laninga

F.J. Koppenhagen

E.J. Kranenborg

P.C. de Vries

T.A. Mulder

C.A.M.C. Sitters

G.C. Marges Y.M. Sturmnbsp;A.J.M. Walhout

J.E. Pasop

E.C. Reijnders


E.C. Schijf

M. F. van Schoonhoven

J.C.T. Snethtage

N. G.M. Stevens

E.C Udo

M.S. Veldkamp

J.F.C Veneman

T.H. ten Wolde

Ruimtelijke Wetenschappen

P.J. Clijsters

W. Douw



bekend


Eca

'—»7 -i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;« JWrs

Kent u één van deze alumni van de opleiding Geschiedenis? Laat het ons weten!




s adres is: Universiteit Utrecht, Communicatie Service Centrum, taakgroep relatiebeheer. Antwoord-


nummer 8ß8, 3500 VW Utrecht. Een postzegel is niet nodig. E-mail: illuster@bur.ruu.nl.


K.A.C. Hannink

G.C. Krijger

M.C. Lammens

M. van Leersum

M.K. Verplanke

Scheikunde

B.L. Bojet

M. B.W. Elshof

N. 6. Laurens

A. van Vliet

Sociale Wetenschappen

J.A. Braakman

D.A.G. Bruggeman

N. Bullee

M.H. Burghoorn

M. Engelsman


C.C.J. Erven

J.A. Eshuis

M. A. Grooters

S.NJ. Jansen

J.E. de Kam

E.A.G. Kaspori

A.H. Persyn

E. Reezigt

J. H. Rexwinkel

N. Schutte

L.M. Tromp

S, A. Verkerk

K. S. Vianen

T. Welling


Wiskunde amp; Informatica

S. Haring

Faculteit onbekend

P.J. Agterberg

T. Baggerman

A.A.M. Breure

C.J. de Bruyn

C.A.C.M. van Els

J. Gevers

J.J. van Hellemond

8.J.H. Kamps

H.D. Kistemaker

M. Uhl

B. de Vries-Sluyter

S. Weijtens


Adreswijziging

Adreswijzigingen kunt u ook doorgeven via de elektronische postbus. Als u een e-mail met uwnbsp;oude en nieuwe adres naar illuster@bur.ruu.nlnbsp;stuurt, worden uw gegevens door ons verwerkt.nbsp;Natuurlijk kunt u ook de gecorrigeerde adreswikkel kostenloos terugzenden naar het op de wikkelnbsp;vermelde antwoordnummer.


-ocr page 18-

illuster . juni 1998


u s t e rz a



Colofon


Illuster 11, jaargang 3, juni 1998

Informatie voor deze rubrieken gaarne toezenden aan denbsp;redactie onder vermelding vannbsp;'Publicaties' of 'Personalia'.

Tussen licht en donker

Drie jaar na het uitbreken van de Tweede Wereldoorlog ontsnappennbsp;de twee broers Edgar en Victornbsp;Asseiberghs uit bezet Nederlandnbsp;om te gaan vechten voor de vrijheid. Hun broer Erik was hen innbsp;1942 al voorgegaan. Na een moeilijke tocht door Frankrijk, over denbsp;Pyreneeën, bereiken ze Spanje,nbsp;waar ze onmiddellijk gevangennbsp;genomen worden. In januari '44nbsp;worden ze doorgestuurd naarnbsp;Lissabon en vervolgens naar Engeland, waar ze worden ingedeeldnbsp;bij de Koninklijke Nederlandsenbsp;Brigade Prinses Irene. In augustusnbsp;van dat jaar nemen ze als soldatennbsp;deel aan de oorlogscampagnenbsp;vanaf Normandië. Later komt ooknbsp;hun broer Erik in dienst bij denbsp;brigade. Met zijn drieën beleven

ze in mei de bevrijdingstocht door Den Haag. Erik gaat vervolgensnbsp;terug naar Engeland waar hijnbsp;inmiddels getrouwd was. De tweenbsp;andere broers gaan studeren aannbsp;de Universiteit Utrecht; Victor psychologie en Edgar geneeskunde.nbsp;De nu rustend arts Edgar Asseiberghs geeft in zijn boek 'Tussennbsp;licht en donker' zijn impressiesnbsp;weer van zijn ervaringen innbsp;oorlogstijd. Z.K.H. Prins Bernardnbsp;schreef het voorwoord.

'Tussen licht en donker' door alumnus Edgar Asseiberghs isnbsp;verkrijgbaar bij Uitgeverij Vannbsp;Gruting in Westervoort.

ISBN 90-75879-02-4.

Crack en cocaïne

De Wetenschapswinkel Geneesmiddelen heeft een rapport uitgebracht met een literatuuronderzoek naar de verschillen in samenstelling en uitwerking vannbsp;cocaïne, gekookte cocaïne ennbsp;crack. De cocaïne die gebruiktnbsp;wordt om te snuiven en te spuitennbsp;is de cocaïnehydrochloride-vorm.nbsp;Deze is niet geschikt om te rokennbsp;en wordt daarom omgezet innbsp;cocaïnebase. Freebase is de zuiverenbsp;vorm hiervan, crack de onzuiverenbsp;vorm. De meeste effecten ennbsp;gezondheidsrisico's van cocaïnenbsp;zijn onafhankelijk van de gebruiks-vorm, maar er zijn wel enkele verschillen. Zo heeft alleen het rokennbsp;van cocaïne een negatief effect opnbsp;de longen en bestaat hier ook hetnbsp;gevaar van meeroken. Dit laatste isnbsp;vooral voor baby's en kleutersnbsp;gevaarlijk. Het 'high' gevoel of hetnbsp;krijgen van een kick treden bijnbsp;spuiten en roken vrijwel meteennbsp;op terwijl het effect bij snuivennbsp;minder heftig is en pas in 30 totnbsp;120 minuten optreedt. Ook blijktnbsp;de geestelijke verslaving sneller opnbsp;te treden bij roken.

Crack en Cocaine: verschillen in samenstelling, effecten ennbsp;gezondheidsrisico's is een uitgavenbsp;van de Wetenschapswinkelnbsp;Geneesmiddelen en is te bestellennbsp;door overmaking van f8,- op gironbsp;228947 t.n.v. UU, Faculteit Farmacie, Utrecht, o.v.v. PUG/98-1, naamnbsp;en adres.

Personalia

  • ? nbsp;nbsp;Prof. dr. Arie de Ruijter isnbsp;door prof. Federico Mayor, direc-teur-generaal van Unesco,nbsp;benoemd tot lid van het Scientificnbsp;Steering Committee van het internationale programma socialenbsp;wetenschappen Management ofnbsp;Social Transformations (MOST).nbsp;Dit programma, waaraan 35nbsp;landen deelnemen, moedigt hoognbsp;gekwalificeerd, langlopend, onafhankelijk en beleidsrelevantnbsp;onderzoek aan. De stuurgroepnbsp;waar de Ruijter deel van gaat uitmaken ziet toe op de wetenschappelijke ontwikkeling en evaluatienbsp;van de projecten. Van de negennbsp;stuurgroepleden is De Ruijter hetnbsp;enige Europese lid. De benoemingnbsp;is voor drie jaar. Prof. dr. Arie denbsp;Ruijter is als hoogleraar culturelenbsp;en sociale antropologie verbonden aan de faculteit Socialenbsp;Wetenschappen in Utrecht.

  • ? nbsp;nbsp;Per 1 april is prof. dr. Ben denbsp;Kruyff benoemd tot lid van hetnbsp;gebiedsbestuur Chemische Wetenschappen van de onderzoeksorganisatie NWO. De benoeming vannbsp;de biochemicus geldt voor drienbsp;jaar. Hij was voorheen al vier jaarnbsp;bestuurslid van SON, Scheikundignbsp;Onderzoek Nederland, die na

de reorganisatie van NWO is opgegaan in het nieuwe gebiedsbestuur. Ben de Kruyff is hoogleraar biochemie van membranennbsp;aan de faculteit Scheikunde.

  • ? nbsp;Prof. dr. H. Roscam Abbing,nbsp;hoogleraar gezondheidsrecht, isnbsp;benoemd tot extern adviseur bijnbsp;de afdeling bloedvoorziening vannbsp;het Rode Kruis. Daarnaast is zijnbsp;tevens adviseur van minister Borstnbsp;van Volksgezondheid. Roscamnbsp;Abbing zet zich al geruime tijd innbsp;voor de veiligheid en kwaliteit opnbsp;het terrein van de bloedvoorziening. Met de benoeming wil hetnbsp;Rode Kruis het beleid op ditnbsp;gebied in een ethische en juridische context plaatsen.

  • ? nbsp;De Bijvoetmedaille, eennbsp;onderscheiding van het Utrechtsnbsp;Bijvoet Centrum van de faculteitnbsp;Scheikunde, is dit jaar uitgereiktnbsp;aan prof. dr. Ivano Bertini van denbsp;Universiteit van Florence. Hijnbsp;kreeg de onderscheiding voor zijnnbsp;NMR-onderzoek. Mede dankzijnbsp;Bertini is het NMR-instituut in Florence groot geworden. Het heeftnbsp;net als het Utrechtse Bijvoet Centrum een sleutelpositie in de Europese samenwerkingsprojecten.

  • ? nbsp;Prof. dr. Bernard de Wit vannbsp;het Instituut voor Theoretischenbsp;Fysica heeft de prestigieuze Humboldt Research Award in ontvangst mogen nemen. Hij kreegnbsp;de prijs voor zijn recente baanbrekende werk op het gebied vannbsp;onderwijs en onderzoek. Zo is hijnbsp;onder meer auteur van een veelnbsp;gebruikt handboek over theoretische fysica. Met het bijbehorendenbsp;bedrag van 130.000 DM kan hijnbsp;een jaar lang onderzoek doen aannbsp;een Duitse onderzoeksinstellingnbsp;naar keuze. De prijs is ingesteldnbsp;om de wetenschappelijke samenwerking tussen Nederland ennbsp;Duitsland te stimuleren.

  • ? nbsp;Prof. dr. Paul Schnabel heeftnbsp;per 1 mei de functie van directeurnbsp;van het Sociaal en Cultureel Planbureau aanvaard. Hij volgt hiermee prof. dr. A. van der Staay op,nbsp;die op deze dag met pensioennbsp;gaat. Schnabel is hoogleraar geestelijke gezondheidszorg aan denbsp;Universiteit Utrecht. Tevens is hijnbsp;hoofdredacteur van het maandblad Geestelijke Gezondheidszorg.

Lintjes

Dit jaar is aan de volgende vier medewerkers van de Universiteitnbsp;Utrecht een lintje uitgereikt:

? Prof. dr. D. van Dalen verrichtte baanbrekend werk voor en tijdens zijn aanstelling als hoogleraar (1979-1998) op het gebiednbsp;van onderzoek en onderwijs vannbsp;logica en grondslagen van de wiskunde. Als decaan van de faculteitnbsp;Wijsbegeerte slaagde Dirk vannbsp;Dalen er in om in Nederland denbsp;eerste volledige opleiding kunstmatige intelligentie op te startennbsp;en contracten af te sluiten metnbsp;grote bedrijven als Philips en KPN.

  • ? nbsp;Prof. dr. D.W. Erkelens, hoogleraar algemene interne geneeskunde, vervult een gezichtsbepalende rol in de internenbsp;geneeskunde, zowel in Utrecht alsnbsp;landelijk. Hij is onder meer lid vannbsp;de commissie ontwikkelingsgeneeskunde van de ziekenfondsraad. Zijn wetenschappelijke verdiensten liggen op het vlak vannbsp;suikerziekte en vetstofwisselings-toornissen.

  • ? nbsp;nbsp;Drs. J.G.F. Veldhuis is sindsnbsp;1986 voorzitter van het collegenbsp;van bestuur van de Universiteitnbsp;Utrecht. Hij wist de sterk naar binnen gekeerde universiteit te verweven met stad en regio en denbsp;spil te maken van landelijke ennbsp;internationale netwerken. In 1995nbsp;ontving hij van de Universiteit vannbsp;Florida een eredoctoraat voor zijnnbsp;brede inzet voor internationalenbsp;samenwerking. Daarnaastnbsp;bekleedt Veldhuis vele bestuursfuncties.

  • ? nbsp;nbsp;Prof. dr. J.F.G. Vliegenthartnbsp;leidt sinds de oprichting in 1988nbsp;de vakgroep bio-organische ehe- .nbsp;mie. Hij is lid van drie wetenschappelijke academies en is drie maalnbsp;onderscheiden als eredoctor. Sindsnbsp;oktober 1997 is Vliegenthart voorzitter van de Vereniging Utrechtsnbsp;Universiteitsfonds.

Illuster is een gezamenlijke uitgave van de Universiteit Utrecht en de Verenigingnbsp;Utrechts Universiteitsfonds. In samenwerking met faculteiten en verenigingen, het Alumniplatform en de Stichtingnbsp;Utrechts Universiteitsblad.

Illuster verschijnt vier keer per jaar en wordt toegezonden aan afgestudeerdennbsp;van de Universiteit Utrecht in een oplagenbsp;van 70.000.

Hoofdredacteur: Twan Geurts

Redactie: Karin Beneken Kolmer, Noor van Haaren, Désirée Majoor, Armandnbsp;Heijnen

Redactie-advies: Mascha Damen, Sandra van Dillen, Lex Linssen, Esthernbsp;Lusse, Ted Sanders, Harry van den Tweel

Redactie-raad: Jo Groebel, hoogleraar massacommunicatie; Willem Kardux,nbsp;(voorzitter), secretaris Universiteitnbsp;Utrecht; Joop Kessels, hoofd programmanbsp;Communicatie; Joke Mat, redactie NRC-Handelsblad; Herre van Oostendorp,nbsp;Stichting Utrechts Universiteitsblad;nbsp;Mascha Damen, Vereniging Utrechtsnbsp;Universiteitsfonds; Leon vannbsp;de Zande, studievereniging Awater

Aan dit nummer werkten verder mee: Karlijn van Aerde, Herbert Blankesteijn,nbsp;Sanne van Bossum, Xander Bronkhorst,nbsp;Tanny Dobbelaar, Erik Hardeman,nbsp;Armand Heijnen, Ingmar Heytze,nbsp;Leonie van den Schoor, Mieke Zijimansnbsp;Fotografie: Maarten Hartman, Hoojasay,nbsp;Evelyne Jacq, Ivar Pel, Stijn Rademakernbsp;Cartoon: Niels Bongersnbsp;Ontwerp en opmaak:nbsp;Jeske van der Poel, Breda

Druk: Drukkerij Dijkman BV, Amsterdam

© Universiteit Utrecht. Illuster, periodiek voor alumni van de Universiteit Utrecht.nbsp;Overname van artikelen is - ondernbsp;bronvermelding - toegestaan.

Het U-blad stelt op verzoek van de redactie eerder in het U-bladnbsp;verschenen artikelen en illustratiesnbsp;beschikbaar aan Bluster.

ISSN: 1383-4703

Voor toezending is gebruik gemaakt van alumnibestanden van:

Vereniging Utrechts Universiteitsfonds Reünistenvereniging BITONnbsp;Reünistenvereniging SSR-NUnbsp;Reünistenvereniging Unitas S.R.

'lungit lunctus'

Reünistenvereniging USC Reünistenvereniging UVSV/NWSUnbsp;Reünistenvereniging Veritasnbsp;Faculteit Farmacie

Faculteit Godgeleerdheid

Faculteit Letteren

Faculteit Natuur- en Sterrenkunde Faculteit Rechtsgeleerdheidnbsp;Faculteit Ruimtelijke Wetenschappennbsp;Faculteit Sociale Wetenschappennbsp;Faculteit Scheikunde

Faculteit Wijsbegeerte

Faculteit Wiskunde en Informatica A-Eskwadraat, Avirus, ESN, JSVU,

PHEPH, SIB, SAMS, SVKIU, John Tomes, UGV, URIO5, UHSK, KNGMG, KNMG,nbsp;KNMvD, KNMP, NIBI, NIP

Redactie-adres:

Illuster, postbus 80125,

i 3508 TC Utrecht, (030) 2534073,

I fax: (030) 2533685,

I e-mail: k.benekenObur.ruu.nl

I

i


-ocr page 19-

kwartaal


juni 1998 . illuster


Een kwartaalkeuze uit de persberichten van promoties, oraties en onderzoek. De persberichten zijn te vinden op internet: http://www.ruu.nl/persherichten.

Java-apen

Java-apen die een agressief conflict beginnen ondervinden hiervan netnbsp;als het slachtoffer stress. De aanvaller heeft er dan ook belang bij hetnbsp;conflict bij te leggen, bijvoorbeeldnbsp;door 'vlooien'. Dit blijkt uit hetnbsp;proefschrift 'Conflict-managementnbsp;and social stress in long-tailednbsp;macaques' van Marjolijn Das. Op 20nbsp;april is zij gepromoveerd bij denbsp;faculteit Biologie (promotor: prof,nbsp;dr. J.A.R.A.M. van Hooff). Op dezelfde dag promoveerde bij denbsp;faculteit Geneeskunde Hans Veene-ma (promotores: prof. dr. J.A.R.A.M.nbsp;van Hooff, prof. dr. W.H. Gispen,nbsp;prof. dr. B.M. Spruijt). In zijn proefschrift 'Social influences on ageingnbsp;in group-living long-tailed macaques' beschrijft hij de relatie tussennbsp;de hoeveelheid stress en het verouderingsproces bij dezelfde apensoort. Oude Java-apen vertonennbsp;meer tekenen van stress, misschiennbsp;doordat zij niet goed kunnennbsp;reageren op het gedrag van hunnbsp;groepsgenoten. Zij trekken zichnbsp;namelijk naarmate ze ouder worden terug uit de sociale groep ennbsp;beperken hun contacten tot familienbsp;en andere oude dieren. Dit effect isnbsp;sterker als hun leven lager in rangorde zijn geweest.



Marjolijn Das en Hans Veenema:


Rangorde, stress en veroudering bij Java-apen


Liposomen tegen malaria


De effectiviteit van anti-malaria-middelen kan verhoogd worden door ze toe te dienen met liposo-men, dat zijn microscopisch kleinenbsp;blaasjes. Er kan dan worden volstaan met een lagere dosering ennbsp;minder injecties. Een probleem bijnbsp;de bestrijding van malaria is dat denbsp;parasieten voor steeds meer van denbsp;beschikbare anti-malariamiddelennbsp;ongevoelig worden. Hogere doseringen zijn daardoor nodig metnbsp;een grotere kans op bijwerkingen.


In het proefschrift 'Drug delivery approaches in malaria treatment.nbsp;Different modes of delivery ofnbsp;Desferrioxamine and Tumournbsp;Necrosis Factor-a in experimentalnbsp;malaria treatment' beschrijft Nancynbsp;Postma haar onderzoek dat zijnbsp;verrichtte bij muizen met malaria.nbsp;Op 6 mei is zij gepromoveerd aannbsp;de faculteit Farmacie (promotor:nbsp;prof. dr. D.J.A Crommelin; co-promotores: dr. J. Zuidema, dr.nbsp;W.M.C. Eling (KUN)).


Leven en werk van Kruyt


De Utrechtse chemicus Hugo Rudolph Kruyt (1882-1959) was nietnbsp;alleen een van de grondleggers vannbsp;de colloïdchemie in Nederland,nbsp;maar stond ook aan de wieg vannbsp;het onderscheid tussen fundamenteel en toegepast onderzoek. Zijnnbsp;inspanningen leidden tot de erkenning van het maatschappelijke ennbsp;economische belang van fundamenteel onderzoek, dat met namenbsp;aan universiteiten werd uitgevoerd.nbsp;Kruyt markeerde daarmee de over-gang naar het tijdperk van 'Bignbsp;Science', waarin het belang van


wetenschappelijk onderzoek voor de (economische) toekomst van hetnbsp;land algemeen wordt erkend. Ditnbsp;blijkt uit het proefschrift 'Wetenschappelijk onderzoek en algemeen belang. De chemie van H.R.nbsp;Kruyt (1882-1959)' van wetenschapshistoricus Geert Somsen. Opnbsp;27 april promoveerde hij bij hetnbsp;Instituut voor Geschiedenis dernbsp;Natuurwetenschappen (promotor:nbsp;prof. dr. H.A.M. Snelders). Bij uitgeverij Delft University Press verschijnt een handelseditie van hetnbsp;proefschrift (ISBN 90 407 1643 9).


Zotten

en zwakzinnigen


Een ambivalente houding tegenover zwakzinnigen is van alle tijden. De huidige benaming 'mensen met een verstandelijke handicap'nbsp;benadrukt dat zwakzinnigen in denbsp;eerste plaats mens en pas daarnanbsp;zwakzinnig zijn. Zwakzinnigennbsp;gaan heden ten dage dus doornbsp;voor 'gewone mensen', maar staannbsp;toch buiten het normale leven. Innbsp;haar proefschrift 'Zin der zotheid;nbsp;vijf eeuwen cultuurgeschiedenis

Openbaar vervoer



Marktwerking in het openbaar vervoer leidt niet tot minder invloed van de overheid. Privatisering,nbsp;verzelfstandiging en dereguleringnbsp;kunnen in de praktijk zelfs gepaardnbsp;gaan met meer overheidsinvloed.nbsp;In de meeste gevallen blijft de rolnbsp;van de overheid echter even groot.nbsp;van zotten, onnozelen en zwakzinnigen' betoogt Inge Mans dat dienbsp;ambivalentie beter benoemd kannbsp;worden dan verhuld met correctnbsp;taalgebruik of bezworen doornbsp;steeds nieuwe zorg- en integratie-modellen. Mans is op 22 aprilnbsp;gepromoveerd aan de faculteitnbsp;Sociale Wetenschappen (promotores: prof. dr. P. Schnabel, prof. dr.nbsp;G.H.M.M. ten Horn; co-promotor:nbsp;dr. G.J.M. Hutschemaekers).

Dat blijkt uit een vergelijkend onderzoek naar openbaar vervoernbsp;in Scandinavië, Groot-Brittannië,nbsp;Duitsland en Frankrijk van Jeroennbsp;Groenendijk. Op 15 mei 1998 is hijnbsp;gepromoveerd aan de faculteitnbsp;Sociale Wetenschappen (promotor:nbsp;prof. dr. B.F. van Waarden).

Trappelzak en fopspeen


Hoogleraren


In het komende kwartaal houden de volgende hoogleraren hun oratie (aulanbsp;van het Academiegebouw,nbsp;Domplein 29, Utrecht omnbsp;16.15 uur)

Prof. dr. P.C. de Ruiter, faculteit Ruimtelijke Wetenschappen, 3 septembernbsp;Mw. prof. dr. M.E. de Swart,nbsp;faculteit Letteren,nbsp;8 september

Mw. prof. dr. mr. M.L.P. Loenen,nbsp;faculteit Rechten,nbsp;23 september

Van het proefschrift 'Overheidsinvloed in het openbaar vervoer; een vergelijkend onderzoek naarnbsp;deregulering, privatisering ennbsp;verzelfstandiging in Europa'nbsp;verschijnt een handelseditie bijnbsp;Thesis Publishers, Amsterdamnbsp;(ISBN 90 5170 458 5).

De kans op wiegendood is te verkleinen door een baby te laten slapen in een trappelzak met een fopspeen in zijn mond. Beide maatregelen voorkomen dat eennbsp;baby van zijn rug naar zijn buiknbsp;draait en met mond en neus naarnbsp;beneden komt te liggen. Dit blijktnbsp;uit het proefschrift 'Cot death. Risknbsp;factors and prevention in thenbsp;Netherlands in 1995-1996' van klinisch pedagoge/psychotherapeutenbsp;Monique l'Hoir. Op 7 april is zijnbsp;gepromoveerd bij de faculteitnbsp;Geneeskunde (promotores: prof,nbsp;dr. W.H.G. Wolters, prof. dr. J.nbsp;Huber, prof. dr. G.J. Mellenbergh;nbsp;co-promotor: dr. A.C. Engelberts).nbsp;Het onderzoek van L'Hoir, dat isnbsp;uitgevoerd in het Wilhelmina Kinderziekenhuis, maakte deel uit eennbsp;groot Europees onderzoek waaraan 12 landen deelnamen (European Concerted Action on SIDS,nbsp;EGAS). Doel was het achterhalennbsp;van mogelijke oorzaken van wiegendood om te komen tot preventieve maatregelen. Binnenkortnbsp;krijgt elke nieuwe ouder op hetnbsp;consultatiebureau een folder uitgereikt met praktische aanbevelingennbsp;die zijn bedoeld om de baby nognbsp;veiliger te laten slapen.

Monique l’Hoir:

Minder kans op wiegendood door trappelzak en fopspeen.


-ocr page 20-

Adressen

illustratief


OperazaHtger te Londen


De zij sprong

Opmerkelijke loopbanen

Paul van Gastel (1964) behaalde in 1988 zijn doctoraal in de theoretische fysica. Nu is hij operazanger innbsp;Londen.

quot;Tijdens de studie natuurkunde trok een hele reeks theorieën aannbsp;me voorbij. Dat vond ik het leukenbsp;van die studie. Elke maand hieldnbsp;ik me met een ander onderwerpnbsp;bezig. En ik mag - heel arrogant -wel zeggen dat ik er vrij goed innbsp;was. Ik had niet zo veel tijd nodignbsp;voor studeren, dus kon ik tussendoor veel reizen. Ik heb echt eennbsp;fantastische studietijd gehad.quot;nbsp;Paul van Gastel studeerde in 1988nbsp;af in de theoretische natuurkunde. Zijn afstudeerscriptie schreefnbsp;hij over natuurkundige trillingennbsp;in vliegtuigvleugels - 'flutter' innbsp;het Engels. Ook aan het schrijvennbsp;van die scriptie beleefde hij veelnbsp;plezier. Toch besloot hij na zijnnbsp;doctoraal naar het conservatoriumnbsp;te gaan. quot;Ik wilde maar één ding:nbsp;me verdiepen in zang.quot;nbsp;De verklaring voor deze ommezwaai zoekt Van Gastel in de tijdnbsp;die hij in Frankrijk doorbracht.nbsp;Tijdens zijn studie liep hij stagenbsp;bij een centrum voor nucleairnbsp;onderzoek in Parijs. quot;Toen pasnbsp;kreeg ik in de gaten dat natuurkunde studeren iets anders is dannbsp;werken als natuurkundige. Jenbsp;besteedt soms tien jaar aan hetnbsp;uitwerken van één detail. Datnbsp;vooruitzicht vond ik zo teleurstellend, dat ik besloot iets te gaannbsp;doen wat ik echt leuk vind.quot;nbsp;In Parijs leerde Van Gastel ook

.Studiepunten

De mussen vallen van het dak en tegen het zweet is niet op te drinken;

: tijdens de eerste tropische dag van dit jaar buig ik me over de vraag wat : mijn letterenstudie heeft betekend voor het leven erna. In het maatschap-• pelijk leven ben ik dichter en journalist - sinds kort in die volgorde vannbsp;belangrijkheid. De jongensdromen van iedere literair bevlogen student

; (debuteren met een dichtbundel en optreden op de Nacht van de Poëzie) ’ zijn voor mij in een half jaar uitgekomen. Hoewel ik een fantastischenbsp;studietijd heb gehad bij Algemene Letteren, geloof ik niet dat mijn studienbsp;van doorslaggevend belang is geweest voor deze recente successen.nbsp;Voor dichters bestaan er geen opleidingen, scholen of universiteiten; iknbsp;was het ai toen ik aan mijn studie begon en ik ben gestopt met Nederlandse letterkunde om het te kunnen blijven. Natuurlijk bestaat een grootnbsp;deel van het studentenvolkje bij Nederlands uit enthousiaste, bevlogennbsp;niks-aan-de-hand studenten; slimme en leuke mensen die later vol


enthousiasme gaan lesgeven, voorlichten, beleid maken of onderzoek doen. In incidentele gevallen beginnen ze een tekstschrijfbureau of openen een café - eentje is zelfs mijn uitgever geworden. Helaas trekt denbsp;studie ook arrogante kladschrijvers die zichzelf op zijn minst beschouwennbsp;als de nieuwe Mulisch, modieuze semi-intellectuelen, frustraten, ouwehoeren en luchtfietsers. Dat sluit weliswaar goed aan op de geestesgesteldheid van de dichters en schrijvers die hen (soms) aan het werknbsp;houden, maar dat lijkt me meer een gelukkig toeval dan een verdienste.nbsp;Het studiepakket laat eveneens te wensen over; het wetenschappelijkenbsp;aan literatuurwetenschap is mij tenminste altijd ontgaan en letterkundenbsp;kwam, in mijn tijd althans, neer op het verstouwen van verplichtenbsp;boekenlijsten vol opgewarmde lijken, het berijden van de stokpaardjesnbsp;van te lang geleden gepromoveerde docenten en het opgraven vannbsp;terecht vergeten letterkundigen. Dat soort neerlandistiek is de kaart ennbsp;niet het gebied. Dus als er, behalve alumni, ook nog een student is die ditnbsp;stukje leest: stop! Ja, jij daar! Het is nog niet te laat! Letterkunde kun jenbsp;veel leuker - zij het nóg minder wetenschappelijk - beoefenen door zonbsp;veel mogelijk debuten te lezen, de literaire media te volgen en 's avondsnbsp;rond te hangen in Theatercafé De Bastaard om de jonge literaire gardenbsp;van zijn respectievelijk haar kruk te zien vallen. Maar ja, daar zul je welnbsp;weer geen studiepunten voor krijgen.

Ingmar Heytze, dichter en journalist. Hij begon in 1988 met de studie Algemene Letteren en studeerde af in 1995. Zijn dichtbundel denbsp;Allesvrezer is uitgegeven bij uitgeverij Kwadraat.



nog iets anders: zich staande houden in een vreemde stad. quot;Iknbsp;moest Frans leren en een sociaalnbsp;netwerk opbouwen. En dat lukte.nbsp;Daardoor heb ik een basale vormnbsp;van zelfvertrouwen gevonden,nbsp;het gevoel van 'ik krijg alles voornbsp;elkaar als ik het maar wil'. Datnbsp;heb je ook nodig als je wilt gaannbsp;zingen. Bij hele jonge mensennbsp;ontbreekt dat zelfvertrouwennbsp;vaak.quot;

Hij ging naar het conservatorium. quot;Destijds kreeg je drie jaar extranbsp;studietijd als je na het hbo naarnbsp;de universiteit ging, maar hetnbsp;omgekeerde kon ook. Daar heb iknbsp;echt mazzel mee gehad.quot;nbsp;Inmiddels is Van Gastel een zelfstandig gevestigd bariton in Londen. Die stad biedt veel werk. quot;Innbsp;Nederland heb je slechts enkelenbsp;professionele operagezelschappen,nbsp;in Londen zijn er wel twintig.quot;nbsp;Is hij net zo goed in zingen als innbsp;natuurkunde? Peinzend: quot;Bij hetnbsp;succes van een zanger spelennbsp;meer factoren dan talent alleen.nbsp;In opera en zelfs in recitals wordtnbsp;acteren steeds belangrijker. Datnbsp;ligt me wel. Wat ook steeds meernbsp;telt is je eigen agent kunnen zijn.nbsp;Je zaakjes goed regelen, netwerken, daar ben ik handig in.nbsp;Daar komt bij dat ik als baritonnbsp;meestal een ondersteunende rolnbsp;heb. Ik ben niet de held, maar denbsp;oom, de echtgenoot of de dokter.nbsp;Dat maakt dat ik misschien wel totnbsp;mijn zestigste kan blijven zingen.quot;nbsp;Wat vond zijn omgeving van zijnnbsp;ommezwaai? quot;Mijn vader had hetnbsp;er in het begin moeilijk mee. Iknbsp;vergooide mijn kansen op een carrière in de fysica. Maar mijn moeder heeft altijd achter me gestaan.nbsp;Die steun is heel belangrijk voornbsp;een artiest, want je vraagt je altijdnbsp;af: wat heb ik anderen te biedennbsp;dat ze er twintig of zestig guldennbsp;voor willen betalen? Dat maaktnbsp;het vak zo moeilijk, zeker als je jenbsp;eigen beperkingen kent.quot; (TD)

Opr®sp;¥Ofr»

Bstrt. frisk«»« stodèçoofe iets ' branders gaan-doettaf kent

U'ftmandtlte een 'zijspceng'


ingezonden mededatm^^H kunt u toezenden aan denbsp;actie vóór 5 augustus 1998.nbsp;redactie behoudt zich hetnbsp;recht voor ingezondennbsp;mededelingen in te kortennbsp;of te weigeren.

Universiteit Utrecht Bestuursgebouw Heidelberglaan 8, 3584 CS Utrechtnbsp;(030) 2533550 Fax: (030) 2533388

Vereniging Utrechts Universiteitsfonds

Bureau: Achter de Dom 20,

3512 JP Utrecht (030) 2538025 ufonds@bur.ruu.nl

Coördinator alumnibinding

Mw. drs. D.T.M. Majoor, Heidelberglaan 8, 3584 CS Utrecht (030) 2534072

E-mail: d.majoor@bur.ruu.nl

Aardwetenschappen

Budapestlaan 4, 3584 CD Utrecht

Postbus 80021, 3508 TA Utrecht

(030) 2535050 Fax: (030) 2535030

E-mail: i.beekman@earth.ruu.nl

Biologie F.A.F.C. Wentgebouw

Sorbonnelaan 16, 3584 CA Utrecht

Postbus 80088, 3508 TB Utrecht

(030) 2532276 Fax: (030) 2534526

E-mail: w.j.c.amesz@boev.biol.ruu.nl

Diergeneeskunde Androclusgebouw

Yalelaan 1, 3584 CL Utrecht

Postbus 80163, 3508 TD Utrecht

(030) 2534851 Fax: (030) 2537727

Farmacie F.A.F.C. Wentgebouw

Sorbonnelaan 16, 3584 CA Utrecht

Postbus 80082, 3508 TB Utrecht

(030) 2537313/2532525 Fax: (030) 2513953 E-mail: h.m.dobbeiaar@far.ruu.n!

Geneeskunde Stratenum

Universiteitsweg 100, 3584 CG Utrecht Postbus 80030, 3508 TA Utrechtnbsp;(030) 2538888 Fax: (030) 2539025nbsp;E-mail: bureau@med.ruu.nl

Godgeleerdheid Willem C. van Unnikgebouw

Heidelberglaan 2, 3584 CS Utrecht

(030) 2531853 Fax: (030) 2533241

E-mail: theology@cc.ruu.nl

Letteren

Kromme Nieuwegracht 46, 3512 HJ Utrecht (030) 2536105 Fax: (030) 2536083 E-mallnbsp;medewerkers: lt;naamgt;@let.ruu.nl

Natuur- en Sterrenkunde

Princetonplein 5, 3584 CC Utrecht

Postbus 80000, 3508 TA Utrecht

(030) 2533284 Fax: (030) 2539282

E-mall: facbureau@fys.ruu.nl

Rechtsgeleerdheid

Janskerkhof 3, 3512 BK Utrecht

(030) 2537018/2537017 Fax: (030) 2537300 E-mail medewerkers: lt;voorletters.voor-voegseisachternaamgt;@rgl.ruu.nl

Ruimtelijke Wetenschappen

Willem C. van Unnikgebouw

Heidelberglaan 2, 3584 CS Utrecht (030) 2532044 Fax: (030) 2540604nbsp;E-mail: r.vanderlinden@frw.ruu.nl

Scheikunde F.A.F.C. Wentgebouw

Sorbonnelaan 16, 3584 CA Utrecht

Postbus 80083, 3508 TB Utrecht

(030) 2533793/2533791 Fax: (030) 2533072 E-mail: j.a.dekooker@chem.ruu.nl

Sociale Wetenschappen Centrumgebouw

Zuid, Heidelberglaan 1, 3584 CS Utrecht (030) 2534700 Fax: (030) 2531619nbsp;E-mail: bureau@fsw.ruu.nl

Wijsbegeerte Bestuursgebouw

Heidelberglaan 8, 3584 CS Utrecht

(030) 2531831 Fax: (030) 2532816

E-mail: bureau@phil.ruu.nl

Wiskunde en Informatica

Budapestlaan 6, 3584 CD Utrecht

(030) 2531515/2533536 Fax: (030) 2518394

E-mail: hurk@math.ruu.nl

IVLOS Bestuursgebouw

Heidelberglaan 8, 3584 CS Utrecht

(030) 2533400 Fax: (030) 2532741

E-mail: ivlos@lvlos.ruu.nl