'Ben ik degene die het menselijk genoomonderzoek gaat implementeren of wil ik me met beleid bezighouden? Dat heb ik me afgevraagd toen de functienbsp;van rector magnificus voorbij kwam', zegt Willemnbsp;Hendrik Gispen (1943). Gispens wortels liggen innbsp;Utrecht, waar hij het christelijk gymnasium bezochtnbsp;en biologie studeerde. Hij promoveerde bij denbsp;bekende farmacoloog David de Wied - zijn schoonvader - en is inmiddels zelf hoogleraar moleculairenbsp;farmacologie en neurofarmacologie bij het Universitair Medisch Centrum Utrecht. Gispen is wetenschappelijk directeur van het Rudolf Magnusnbsp;Instituut voor neurowetenschappen en directeurnbsp;van de onderzoekschool Pathofysiologie van hetnbsp;zenuwstelsel. In de jaren zeventig verliet hij Utrechtnbsp;regelmatig om onderzoek te doen aan universitei-ten in de Verenigde Staten, Italië en Zweden. Aannbsp;bestuurlijk werk kwam hij vooral toe in de periodenbsp;1996-1999, toen hij decaan was van de faculteitnbsp;Geneeskunde. 'Besturen vind ik leuk. Nadenkennbsp;over strategie, beleidsvoornemens omzetten innbsp;beleid, ergens richting aan geven', zegt hij.

'Daarom vind ik mijn nieuwe functie een uitdaging na al die jaren van onderzoek en onderwijs.'

Saai

Dat hij het zo saai vindt op de etage waar het college van bestuur zetelt, neemt hij voor lief. 'Dat heb ik gezegd toen ik nog decaan was. Als je niet alnbsp;te vaak in dat bestuursgebouw komt, zie je onmiddellijk het grote verschil met een collegezaal of eennbsp;practicum. Voor mij wordt dat geweldig wennen,nbsp;maar ik kan me niet voorstellen dat het er met mijnnbsp;komst nog saaier op zal worden. Of stiller, want iknbsp;loop altijd fluitend door de gang.' Gispen zal nauwlettend in de gaten houden dat er geen grotenbsp;afstand ontstaat tussen de bestuurders en de restnbsp;van de campus. 'Het gevaar van een ivoren torennbsp;bestaat altijd. Dat geldt niet alleen voor de universiteit, maar ook voor het bedrijfsleven, waar somsnbsp;veel afstand is tussen de werkmaatschappijen en denbsp;holding. Ik zou daarom liever zien dat zo'n bestuurnbsp;wat zichtbaarder was. Bij wijze van spreken rondomnbsp;de ingang in plaats van op de vijfde.'

Een verhuizing dus, voor het college? Lachend: 'Nee, hoor. Als het me gevraagd wordt, zal ik zeggen dat ik het een prima idee vind. Maar het staatnbsp;niet bovenaan mijn prioriteitenlijst.'

Veel belangrijker vindt Gispen het dat de studenten aan hun trekken komen. 'Wij zijn er voor de studenten en niet andersom.' Daarom is hij een grootnbsp;voorstander van het bachelor-mastermodel, waardoor het voor studenten eenvoudiger wordt omnbsp;een individueel studiepad te kiezen en zelfs opnbsp;internationaal niveau te switchen tussen verschillende universiteiten. Overigens ziet hij het bachelor-mastermodel niet zo snel ontstaan in zijn eigennbsp;vakgebied. 'Geneeskunde, diergeneeskunde en farmacie lenen zich hier minder voor. Dat is lastig doornbsp;de verwevenheid met de kliniek. Maar ook daar isnbsp;ruimte voor veranderingen. In mijn decaantijd is hetnbsp;curriculum van geneeskunde anders ingericht en denbsp;studenten die het eerste jaar in dat nieuwe curriculum achter de rug hebben, tonen veel waardering.'nbsp;Ook vindt hij het essentieel dat de universiteit haarnbsp;goede positie weet vast te houden. 'Dat is een blijvend aandachtspunt. Ie kunt niet stil blijven zitten,nbsp;want dat doet de concurrent ook niet. Het handhaven van een toppositie is net zo moeilijk als het verkrijgen van die toppositie.'

Kwaliteit

Kwaliteit is in zijn ogen het belangrijkste punt waarop Utrecht zich moet profileren. 'Voor eennbsp;klassieke, brede universiteit als de onze is het moeilijk om je te profileren. Waarom zou een studentnbsp;juist bij ons moeten gaan studeren en niet ergensnbsp;anders? Natuurlijk vanwege de perfecte ligging,nbsp;maar vooral vanwege de kwaliteit van onderwijs ennbsp;onderzoek.' Om die reden hecht Gispen veelnbsp;waarde aan de relatie tussen de universiteit ennbsp;degenen die al afgestudeerd zijn. Als het aan hem

'Alumni moeten me persoonlijk kunnennbsp;benaderen'

ligt vertellen zij op hun werk allemaal dat ze uit Utrecht komen en daar trots op zijn. 'Zij zijnnbsp;belangrijk, zij zijn onze ambassadeurs.' Hij wil datnbsp;elke gelegenheid wordt aangegrepen om de groepnbsp;afgestudeerden actief te benaderen. 'We hebben denbsp;Universiteitsdag, de David de Wiedlezing, een bladnbsp;als Illuster en er zijn nog legio manieren te verzinnen om contact te onderhouden.' Het moet voornbsp;afgestudeerden wanneer ze daar behoefte aan hebben zelfs gemakkelijk zijn om de rector magnificusnbsp;hoogst persoonlijk te benaderen.

Laagdrempelig

Dat moet het overigens voor iedereen zijn, want Gispen streeft heel bewust naar laagdrempeligheid.nbsp;'Dat was ik als decaan en zo wil ik de functie vannbsp;rector ook invullen.' Maar hoe zit het dan met hetnbsp;gerucht dat Gispen zo'n autoritaire decaan was?nbsp;Lachend: 'Ja, die indruk wekte ik wel. Na vier dagennbsp;waren er al zeshonderd handtekeningen tegen mijnbsp;verzameld!' Onder zijn decaanschap werd ernbsp;gewerkt aan de integratie van de twee academischenbsp;ziekenhuizen en de medische faculteit tot het UMCnbsp;Utrecht. Hij wilde het decanaat alleen aanvaardennbsp;als de studentengemeenschap genoegen nam metnbsp;een adviserende rol. 'Ik zag geen andere mogelijkheden om die samenvoeging te bereiken. Daar hebben we na die handtekeningenactie uitvoerig over

gesproken en ik heb de studenten kunnen overtuigen. Toen ik na drie jaar aftrad, vonden ze het jammer.'

Goed, de nieuwe rector magnificus werkt dus laagdrempelig. Zijn er nog meer trefwoorden die de stijl van deze leider kenmerken? Gispen: 'Gewoon Willem Hendrik, hands-on, korte lijnen, een helicopterview en charisma.'

[Wilma van Hoeflaken]

Gispen is initiatiefnemer en medevormgever van het Academisch Biomedisch Centrum. Daarinnbsp;werken de UU-faculteiten scheikunde, biologie,nbsp;farmacie, geneeskunde en diergeneeskunde metnbsp;het UMC samen in onderwijs en onderzoek.nbsp;Gispen is lid van de Koninklijke Nederlandsenbsp;Akademie van Wetenschappen (KNAW) en denbsp;Academia Europea. Hij bekleedt tal vannbsp;bestuursfuncties in zowel binnen- als buitenlandnbsp;op het vlak van onderwijs en wetenschap en isnbsp;lid van de redacties van verschillende wetenschappelijke tijdschriften.

De Universiteit Utrecht verleent dit jaar eredoctoraten aan de aardwetenschappernbsp;prof.dr. William Berggren,nbsp;de literatuurcriticus prof.dr.nbsp;Marcel Reich-Ranicki en denbsp;jurist drs. Bart Stapert. Denbsp;eredoctoraten worden uitgereikt tijdens de viering vannbsp;de 365“' Dies op 26 maart.

William Berggren is een toonaangevend onderzoekernbsp;op het gebied van de stratigrafie en mariene micropaleonto-logie. Zijn onderzoeksspectrumnbsp;omvat verschillende aspectennbsp;van de ontwikkeling van denbsp;aarde gedurende de afgelopennbsp;65 miljoen jaar (het Cenozoi-cum). De onder zijn leiding totnbsp;stand gekomen geïntegreerdenbsp;tijdschaal van het Cenozoicumnbsp;wordt algemeen beschouwdnbsp;als de standaard en vindt dannbsp;ook een brede toepassing opnbsp;tal van terreinen in de aardwetenschappen.

Marcel Reich-Ranicki heeft grote verdiensten, niet alleennbsp;als literatuurcriticus maar ooknbsp;als mediator tussen de literatuur en een groot publiek.nbsp;Aanvankelijk werkzaam alsnbsp;literatuurcriticus voor denbsp;'Frankfurter Allgemeine Zeitung', 'Die Welt' en 'Die Zeit',nbsp;initieert hij in 1987 hetnbsp;beroemde 'Literarisches Quartett'. Door dit televisieprogramma, dat massaal wordtnbsp;bekeken door onze oosterburen, hebben miljoenen kijkersnbsp;kennis gemaakt met eigentijdse literatuur.

Bart Stapert vestigde zich in 1989 in de Verenigde Statennbsp;om verdachten van doodstraf-zaken en reeds ter dood veroordeelden bij te staan.nbsp;Daarbij zet hij zich met namenbsp;in voor de minstbedeelden innbsp;de Amerikaanse samenleving.nbsp;De langzame kentering in hetnbsp;debat in de VS met betrekkingnbsp;tot de onrechtvaardigheid vannbsp;vele doodstrafprocessen isnbsp;mede te danken aan zijn toegewijde werk.

Bij de restauratiewerkzaamheden aan de Sterrenwacht Son-nenborgh in de Utrechtse binnenstad zijn de restantennbsp;van het oudste chemisch laboratorium van Nederlandnbsp;gevonden. Archeologen stuitten in het onderliggende bastion op de werkplaats die eindnbsp;zeventiende eeuw door denbsp;Duitse wetenschapper prof. J.nbsp;C. Barchusen werd ingericht.nbsp;Barchusen kreeg van denbsp;Utrechtse universiteit in 1694nbsp;de gelegenheid een laboratorium in te richten. Dit wasnbsp;opmerkelijk, omdat de chemienbsp;in die tijd nog niet als een volwaardig wetenschappelijk vakgebied werd beschouwd.nbsp;Barchusen werkte tot zijnnbsp;dood in 1723 in Utrecht en

zou een grote bijdrage leveren aan de erkenning van de scheikunde in Nederland. Bij denbsp;opgravingen trof men ondernbsp;andere de stookovens en eennbsp;deel van het instrumentariumnbsp;aan. In West-Europa is eerdernbsp;alleen in Oxford een laboratorium uit die tijd blootgelegd.nbsp;De overblijfselen van het laboratorium zullen volgend jaarnbsp;voor het publiek toegankelijknbsp;worden gemaakt.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;(AH)

Maandelijks promoveren aan de Universiteit Utrechtnbsp;tientallen onderzoekers.nbsp;Hieronder een samenvattingnbsp;van enkele nieuwswaardigenbsp;dissertaties. Meer informatienbsp;over de promoties kunt unbsp;vinden op de homepage vannbsp;de universiteit:nbsp;H’H’ii’. till. itl/nieiiii’s.

Landkaarten

Op een landkaart worden niet alleen de posities van wegen,nbsp;steden, bergen en rivierennbsp;ingetekend, maar ook de bijbehorende namen (labels). Cartografen zetten die labels eennbsp;voor een met de hand in denbsp;juiste positie op de kaart. Denbsp;vraag naar kaarten die zijn toegesneden op individuele wensen neemt echter toe. Dienbsp;kunnen alleen wordennbsp;gemaakt als het proces vannbsp;labelplaatsing wordt geautomatiseerd. Informaticus Tychonbsp;Strijk, die op 15 januari promoveerde aan de faculteit Wiskunde en Informatica,nbsp;onderzocht diverse methodennbsp;om de labels automatisch ennbsp;met respect voor de gebruikelijke cartografische regels op denbsp;kaart te zetten. Zo maakte hijnbsp;een computerprogramma voornbsp;stadsplattegronden dat denbsp;kwaliteit van de plaatsing vannbsp;de straatnamen berekent. Computerprogramma's als die vannbsp;Strijk maken het mogelijk datnbsp;over enkele jaren elke pc-bezit-ter z'n eigen kaarten maakt.

Rubber

De blootstelling aan mutagene (mogelijk kankerverwekkende)nbsp;stoffen en dampen bij werknemers in de rubberverwerkendenbsp;industrie is over een periodenbsp;van 10 jaar met 50 procentnbsp;gedaald. Grootschalig onderzoek bij 9 bedrijven wijst ditnbsp;uit. Ondanks deze dalingnbsp;komen de stoffen nog steedsnbsp;in de werkomgeving voor.nbsp;Opname hiervan resulteert innbsp;een toename aan mutagenenbsp;verbindingen in de urine. Roelnbsp;Vermeulen toont voor hetnbsp;eerst aan dat opname vannbsp;deze stoffen vooral via de huidnbsp;plaatsvindt. Toekomstigenbsp;maatregelen moeten zich volgens de promovendus dan ooknbsp;vooral concentreren op hetnbsp;voorkomen van dit huidcontact. Vermeulen promoveerdenbsp;op 18 januari aan de faculteitnbsp;Diergeneeskunde.

Schizofrenie

Een verschil in de cognitieve ontwikkeling van tweelingennbsp;kan als een voorteken van schizofrenie worden beschouwd.nbsp;Onderzoek bij tweelingparennbsp;van wie er tenminste één aannbsp;schizofrenie lijdt wijst dat uit.nbsp;De schoolprestaties van degenenbsp;die op latere leeftijd schizofrenie ontwikkelde, bleven achternbsp;bij die van de niet aangedanenbsp;tweelingbroer of -zus. Ditnbsp;gebeurde gemiddeld 10 jaarnbsp;voor de eerste psychose. Daarnaast werden er volgens Clarine van Oei bij denbsp;onderzoeksgroep ook aanwijzingen gevonden dat er tijdensnbsp;de zwangerschap al sprake isnbsp;van een ontwikkeling dienbsp;anders verloopt. Van Oei promoveerde op 29 januari aan denbsp;faculteit Geneeskunde.

Speciaal voor het 73c lustrum heeft de Univcrsiteit Utrechtnbsp;een nieuwe manier van discussiëren ontwikkeld waarnbsp;iedereen aan mee kan doen.nbsp;Een openbare debatwedstrijdnbsp;op het internet. Beating thenbsp;Brains is een online discussieplatform, waar belangengroepen met elkaar in hetnbsp;strijdperk treden.

'Discussiëren op het Internet, zoals in nieuwsgroepen, is nunbsp;nog een rommeltje', aldusnbsp;Inne ter Have van Identitynbsp;Digital, de bedenker van hetnbsp;concept. 'Wij proberen dit tenbsp;ondervangen door spelregelsnbsp;toe te voegen, die de discussienbsp;stroomlijnen. Beating thenbsp;Brains is een experimentnbsp;waarin de deelnemers eikaarsnbsp;meningen beoordelen. Slechtnbsp;beoordeelde meningen verdwijnen naar de achtergrond,nbsp;de beste en meest heldernbsp;geformuleerde visies blijvennbsp;over. Hierdoor groeit de discussie naar een oplossing waarnbsp;alle deelnemers zich in kunnennbsp;vinden.'

Geavanceerde databasetech-nieken en het competitie-ele-ment dragen bij aan een snel, toegankelijk en levendig ken-nisspel, waar iedereen kennisnbsp;kan inbrengen en nieuwenbsp;inzichten kan opdoen. De scores worden dusdanig vormgegeven dat in één oogopslagnbsp;het wedstrijdverloop duidelijknbsp;is. Beating the Brains creëertnbsp;communities, die zichzelf beïnvloeden en sturen. Kwaliteit isnbsp;van levensbelang voor dezenbsp;vorm van discussiëren. Voornbsp;ieder onderwerp is een redactieteam in het leven geroepen,nbsp;dat onder leiding staat vannbsp;een deskundige. Het redactieteam onderzoekt een aandachtsgebied en bewaakt hetnbsp;discussieproces.

Toepasbare voorstellen

In de lustrumweek van 26 tot en met 31 maart bereikt hetnbsp;spel Beating the Brains zijnnbsp;hoogtepunt. De verschillendenbsp;discussiegroepen zijn dan totnbsp;oplossingen gekomen, die denbsp;vorm van heuse voorstellennbsp;zullen aannemen. Dit kannbsp;variëren van het bouwen vannbsp;een prototype tot het oprichten van een stichting en hetnbsp;indienen van een wetsvoorstel.nbsp;De voorstellen worden gepresenteerd op het kennisfestivalnbsp;dat 'Kennis @ la carte' alsnbsp;thema heeft. En de winnaars?nbsp;Die ontvangen een toepasselijke prijs.

Op 12 januari opende rector magnificus Harry Voorma opnbsp;het congres OnderwijsMeesternbsp;het kennisspel Beating thenbsp;Brains. Een van de eerste stellingen luidde: 'De universiteitnbsp;moet als de Olympische Spelennbsp;zijn, alleen de besten mogennbsp;meedoen.'

Voor meer informatie en deelname kijk op:nbsp;www.beatingthebrains.nl

Prof.dr. Micha de Winter, bijzonder hoogleraar 'Sociaal-affectieve vorming van jeugdigen' aan de faculteitnbsp;Sociale Wetenschappen is per 1nbsp;januari 2001 benoemd totnbsp;onafhankelijk kroonlid van denbsp;Raad voor de Maatschappelijkenbsp;Ontwikkeling. De raad adviseert de regering over beleidsvraagstukken op het gebiednbsp;van participatie en de stabiliteit van de samenleving.

Dr. Fabian Stolk van de faculteit Letteren heeft voor zijn proefschrift 'Een kwestie vannbsp;belichting: genetisch-interpre-tatief commentaar bij Gerritnbsp;Achterbergs 'Spel van de wildenbsp;jacht', de Gerrit Achterberg-prijs gekregen. Deze prijsnbsp;wordt eens in de vijf jaar uitgereikt door de Stichting Genootschap Gerrit Achterberg aan denbsp;auteur van de beste studie ofnbsp;het beste letterkundige werkstuk over de werken van Gerritnbsp;Achterberg. De prijs, die mogelijk wordt gemaakt door eennbsp;legaat van mevrouw J.C. Ach-terberg-van Baak, bestaat uitnbsp;een geldbedrag van ƒ 10.000,-Prof.dr. Albert van Heldennbsp;wordt per 1 juni 2001nbsp;benoemd tot hoogleraarnbsp;'Geschiedenis van de Natuurwetenschappen' bij het Instituut voor de Geschiedenis ennbsp;Grondslagen van de Wiskundenbsp;en Natuurwetenschappen (hetnbsp;IGG) van de faculteit Natuur-en Sterrenkunde. Met zijnnbsp;benoeming wordt in Utrechtnbsp;binnen het IGG een traditienbsp;van wetenschapsgeschiedenisnbsp;voortgezet die terug gaat opnbsp;prof. E.J. Dijksterhuis en binnen Nederland een uniekenbsp;positie inneemt. Van Helden isnbsp;momenteel Lynette S. Autreynbsp;Professor of History aan denbsp;Rice University in Houston,nbsp;Texas.

De Franse regering heeft de Decartes-Huygens prijs 2000nbsp;toegekend aan prof.dr. Theonbsp;Verbeek, die als hoogleraar innbsp;de geschiedenis van de filosofie is verbonden aan de faculteit Wijsbegeerte. Verbeeknbsp;ontving een bedrag van 50.000nbsp;gulden ter financiering vannbsp;een verblijf van 6 maanden alsnbsp;gastonderzoeker in Frankrijk.

De jaarlijkse prijs is in 1995 ingesteld door de Franse ennbsp;Nederlandse regeringen ennbsp;wordt afwisselend toegekendnbsp;aan onderzoekers uit denbsp;natuurwetenschappen, de levenswetenschappen en de geestes- ennbsp;sociale wetenschappen.

Prof.mr. H.J. de Kluiver is per 1 februari 2001 benoemd totnbsp;hoogleraar 'Ondernemingsrecht' bij de faculteit Rechtsgeleerdheid. Prof.dr. P.J.R. Simonsnbsp;wordt per 16 april 2001nbsp;benoemd tot hoogleraarnbsp;'Didactiek in digitale context'nbsp;bij de faculteit Sociale Wetenschappen ten behoeve van hetnbsp;Interfacultair Instituut voornbsp;Lerarenopleiding, Onderwijsontwikkeling en Studievaardigheden (IVLOS). Prof. dr. Albertnbsp;van Helden wordt per 1 juninbsp;2001 benoemd tot hoogleraarnbsp;'Geschiedenis van de Natuurwetenschappen' bij het Instituut voor de Geschiedenis ennbsp;Grondslagen van de Wiskundenbsp;en Natuurwetenschappen (hetnbsp;IGG) van de faculteit Natuur-en Sterrenkunde.

Relativeringsvermogen is voor universitair hoofddocent biochemie dr. Math Geelen éénnbsp;van de belangrijke eigenschappen van een goed docent. Geelen, voorgedragen door denbsp;biomedische studieverenigingnbsp;Mebiose, werd tijdens de jaarlijkse conferentie Onderwijsnbsp;Meester gekozen tot winnaarnbsp;van de Docentenprijs 2000-2001. Docent/onderzoeker dr.ir.nbsp;Twan Maintz van de faculteitnbsp;Wiskunde en Informatica werdnbsp;gekozen als Jong Docententalent. Zijn voordracht kwam vannbsp;het Onderwijs Evaluatie Rapport (OER).

De prijs komt voor Geelen precies op tijd: volgend jaar gaat hij met pensioen. 'Het mooistenbsp;vind ik misschien nog dat iknbsp;gewonnen heb ondanks hetnbsp;vak. De studenten weten datnbsp;ze stevig kunnen struikelennbsp;over biochemie . Het staat nietnbsp;bepaald als flitsend te boek. Ennbsp;dit jaar had ik ook nog eens denbsp;slechtste tentamenresultaten innbsp;16 jaar. Het geeft een heelnbsp;warm gevoel om dan toch tenbsp;worden voorgedragen'.

Ook Maintz toonde zich verheugd. 'Ik vind het heel erg leuk. Want iedereen op onzenbsp;faculteit is gepromoveerd maarnbsp;dit is echt iets bijzonders. Hetnbsp;sleutelwoord is inzet, van tweenbsp;kanten. Als ik me inzet en aandacht besteed aan het collegenbsp;en mijn studenten ook, dannbsp;loopt het vanzelf goed'.

'Wat heeft een academicus tegenwoordig nodig om het goed te doen op de arbeidsmarkt? Wat moet hijnbsp;kennen en kunnen voor een baan op universitairnbsp;niveau? Dat moet je je als universiteit afvragen. Ennbsp;dat wordt steeds meer gearticuleerd in onze opleidingen.' Erwin Vermeulen, directeur onderwijs vannbsp;de Universiteit Utrecht, weet dat een universiteit denbsp;ogen niet meer kan sluiten voor de buitenwereld.nbsp;Zowel de arbeidsmarkt als de studenten stellen zonbsp;hun eisen. Het bedrijfsleven wil geen academischnbsp;geschoolden die alleen maar solistisch wetenschappelijk kunnen opereren; overleg, debat en samenwerking zijn minstens zo belangrijk. Studenten opnbsp;hun beurt eisen een studie met een goed beroepsperspectief, ze willen straks een leuke baan. Vermeulen: 'Bij het aanpassen van het onderwijs aan denbsp;marktvraag heb je te maken met een driepoot:nbsp;waarin is de wetenschap goed, wat willen de studenten en wat vraagt de arbeidsmarkt. Hierin moetnbsp;je een optimale mix zien te vinden.'

Adaptive university

In het Engels is er een mooi woord voor: the adaptive university. Een universiteit die naar buiten gericht is en weet wat er zich in de samenlevingnbsp;afspeelt, een universiteit die zelf een rol wil spelennbsp;in die maatschappij. Van een ivoren toren - datnbsp;oude, in zichzelf gekeerde instituut - is al lang geennbsp;sprake meer, die voldoet niet aan de eisen van denbsp;tijd. De adaptive university heeft de toekomst. Ooknbsp;Utrecht heeft de deuren opengezet en past hetnbsp;onderwijsaanbod schoorvoetend aan de marktvraagnbsp;aan. Neem de nieuwe opleiding Informatiekunde,nbsp;waarin de combinatie van ICT en Organisatiekundenbsp;een hoofdrol speelt. Of de opleiding Wiskunde innbsp;economie en bedrijf (afgekort tot Web). De Webstu-denten, die wiskunde met gedegen economievakkennbsp;combineren, zijn zeer in trek bij banken en bedrijven. Nog vóór ze zijn afgestudeerd krijgen ze eennbsp;baan met vet salaris aangeboden. Ook de faculteitnbsp;Letteren is het dynamische pad van het bedrijfslevennbsp;ingeslagen. De opleiding Frans in organisatie ennbsp;bedrijf heeft ter aanmoediging zelfs een subsidienbsp;van het ministerie van onderwijs gekregen.nbsp;Vermeulen: 'Het leuke van de adaptive university isnbsp;dat je vraagstellingen krijgt toegeworpen uit denbsp;maatschappij of het bedrijfsleven. Je gaat over dingen nadenken waarmee je je nooit had bezignbsp;gehouden als je de deuren had dichtgehouden.nbsp;Bovendien wordt de universiteit door die maatschappelijke link een stuk aantrekkelijker en interessanter voor studenten. Het nieuwe Centrum voornbsp;Conflictstudies bijvoorbeeld trekt bosjes studenten.nbsp;Het vertegenwoordigt niet alleen een belangrijknbsp;wetenschappelijk onderwerp, maar ook een hotnbsp;issue in de wereld. Onderwerpen als het Joegoslavië-tribunaal of de Japanse troostmeisjes, daar willennbsp;studenten over nadenken en mee bezig zijn.'

Nieuwe koers

In september 2001 zet de faculteit Rechten een andere koers in. Vrijblijvendheid is uit, actief studiegedrag is een must. Er komt meer nadruk te liggennbsp;op het aanleren van competenties en vaardigheden.nbsp;Een van de redenen voor deze onderwijsvernieuwing is de ontwikkeling op de arbeidsmarkt. Decaannbsp;prof. mr. Adriaan Dorresteijn: 'De arbeidsmarktnbsp;vraagt juristen die niet alleen veel kennen, maar ooknbsp;veel kunnen. Naast het zelfstandig verrichten vannbsp;onderzoek moeten ze ook kunnen debatteren, presenteren en hun oplossingen beargumenteren. Wenbsp;horen het ook van alumni: ze zeggen dat ze hetnbsp;aanleren van die vaardigheden het meest hebbennbsp;gemist in hun opleiding.'

Het rechtenonderwijs zal programmatisch een grote omslag doormaken. In plaats van een tentamen aannbsp;het einde van een semester, zullen de studenten vannbsp;week tot week taken moeten verrichten: jurisprudentie analyseren bijvoorbeeld, wat dan een weeknbsp;later moet resulteren in een referaat of presentatie.nbsp;Dorresteijn: 'Hierop worden ze definitief beoordeeld, ze kunnen het niet later nog eens overdoen.nbsp;We hopen hiermee lucht uit het programma tenbsp;halen. Studenten die zich inschrijven voor een tentamen en dan niet komen opdagen; dat zijn vrijblijvendheden die stammen uit de periode van denbsp;klassieke universiteit. Dat past niet meer in dezenbsp;tijd.'

'Onze wat flodderige letterenstudentennbsp;ontpoppen zich tot echtenbsp;dames en heren'

De opleiding Wiskunde in economie en bedrijf (Web) trekt steeds meer studenten. In 1999 was ernbsp;een instroom van negen studenten, een jaar laternbsp;waren het er al twaalf. Op een totaal van zo'n 160nbsp;wiskundestudenten aan de hele faculteit is dat nietnbsp;gering. 'We stemmen de studie af op wat studentennbsp;nodig hebben om succesvol te kunnen opereren opnbsp;het grensvlak van wiskunde en economie', legt prof,nbsp;dr. ir. E. Balder, hoogleraar wiskunde, uit.

De eerste twee jaar van Web zijn nagenoeg hetzelfde als de reguliere wiskundeopleiding. Daarna kunnen de studenten doorstromen naar de Webva-riant, waar de nadruk veel meer op economie komtnbsp;te liggen. Docenten van de KUB komen naar Utrechtnbsp;en studenten gaan naar Tilburg om colleges bij tenbsp;wonen. De Webstudio is een soort toegepaste vormnbsp;van wiskunde. Het is de combinatie van wiskundigenbsp;analyse en kennis van economie die hen zeer gewildnbsp;maakt op de arbeidsmarkt. Zo haal je ook twijfelaarsnbsp;('wat kan ik straks met wiskunde gaan doen?') overnbsp;de streep. Balder; 'Toch is het niet ons doel studenten snel aan een uitdagende baan te helpen, onzenbsp;eerste prioriteit ligt nog altijd bij een kwalitatiefnbsp;goede wiskundeopleiding. Ik ben er ook absoluutnbsp;geen voorstander van om het onderwijsaanbod tenbsp;laten afhangen van ontwikkelingen op de arbeidsmarkt. Bij wiskunde althans. Ik denk: zoveel hoofden, zoveel zinnen. Bij Shell willen ze weer ietsnbsp;anders dan bij Philips. Maar eerlijk gezegd; met denbsp;Web hopen we wel meer studenten te trekken.'nbsp;Onderwijsdirecteur Erwin Vermeulen wijst erop datnbsp;de invloed van het bedrijfsleven op het onderwijsaanbod altijd verschillend is geweest. Bij scheikundenbsp;is die invloed altijd groter geweest dan bijvoorbeeldnbsp;bij geschiedenis of wijsbegeerte. Vermeulen: 'Het isnbsp;niet erg als je meer aandacht besteedt aan vaardigheden die in bepaalde beroepen belangrijk zijn,nbsp;bedrijven zullen ons heus geen vakken gaan voorschrijven. En als het bedrijfsleven onderzoek aandraagt, kun je dat best uitvoeren, mits denbsp;vraagstelling maar wetenschappelijk interessant is.nbsp;Nee, over de invloed van het bedrijfsleven maak iknbsp;me geen zorgen. De sturing door de overheid daarentegen is veel sterker en directer. Denk maar aannbsp;de wet BIG, die bepaalt wat beroepsbeoefenaren innbsp;de gezondheidszorg, zoals apothekers, moetennbsp;weten en kunnen. Dat heeft veel meer weerslag opnbsp;de inhoud van het onderwijs.'

Core-business

Franse taal en cultuur in organisatie en bedrijf. Een kortere naam heeft prof. Maarten van Buuren nognbsp;niet kunnen bedenken voor de jongste loot aan denbsp;stam van Franse letterkunde. Al twee jaar gaan studenten naar Parijs om ervaring op te doen in hetnbsp;Franse bedrijfsleven. De Parijse Kamer van Koophandel regelt stages bij uiteenlopende bedrijven zoalsnbsp;een viersterrenhotel, een juweliersbedrijf, hetnbsp;hoofdkantoor van de Franse post en de voetbalclubnbsp;St. Germain. Zowel studenten, docenten als directiesnbsp;van de betrokken bedrijven zijn enthousiast overnbsp;deze samenwerking. Van Buuren: 'Ik ben laatst naarnbsp;Parijs geweest en ben er heel opgetogen vandaannbsp;gekomen. Onze toch wat flodderige letterenstudenten hebben zich in twee maanden tijd ontpopt totnbsp;echte dames en heren die op een prettige maniernbsp;meekunnen in het bedrijfsleven.'

Van Buuren heeft met de invoering van het bedrijfs-frans een steentje in de vijver gegooid. Want wat is nu - om maar in bedrijfstermen te spreken - de corebusiness van Frans en van letteren in het algemeen?nbsp;'Moetje blijven vasthouden aan de eisen van hetnbsp;oude studieprofiel? Leiden we studenten op totnbsp;gecultiveerde mensen, het oude humaniora-ideaalnbsp;zeg maar? Of moet je je gaan bezinnen op denbsp;inhoud van je vak? Moet je studenten een beternbsp;beroepsperspectief kunnen bieden? Waar je ooknbsp;voor kiest, je moet het wel bewust doen en metnbsp;open ogen. Als je kiest voor de oude opleiding, dannbsp;moet je de consequenties nemen: teruglopende studentenaantallen.'

Met al die aandacht voor vakbekwaamheden vrezen sommige academici voor een daling van het onderwijsniveau. Wat is straks nog het verschil tussen universiteit en hbo? Vermeulen: 'Angst voornbsp;hbo-isering? Nee, die bestaat niet. Maar we zijn ernbsp;wel waakzaam voor. Zolang je je maar bewust bentnbsp;van die mogelijkheid, raak je je academische instelling niet kwijt. Bovendien kunnen we het straksnbsp;ondervangen met het bachelors-masters model. Denbsp;bachelor-fase zorgt voor de wetenschappelijke bottom-line. Die fase gaat over academische vorming,nbsp;hierin is absoluut geen plaats voor beroepsvoorbereiding. Dat moet gebeuren in de masters-fase.'

[Leonie van den Schoor]

Vakgenoten

Docent en afgestudeerde over elkaar, de opleiding en de arbeidsmarkt

‘Soul mates’ zijn ze, de twee Utrechtse mcdio-neerlandici Orianda Lie PhD en dr. Erwin Mantingh. Ze delen niet alleen hun passie voornbsp;de Middelnederlandse letterkunde, maarnbsp;bovendien hun belangstelling voor de mediëvistiek die het middeleeuwse cultuurgoed in eennbsp;brede context plaatst. Mantingh promoveerde innbsp;december op een dichtwerk over Lutgart metnbsp;Lie als co-promotor, en doceert nu op eennbsp;middelbare school.

Orianda Lie haalde haar doctorstitel in de Duitse Taal en Letterkunde en Middeleeuwse Studies aannbsp;de Universiteit van Californie, Berkeley. Het toevalnbsp;leidde haar naar Utrecht. Een hoogleraar bij wie zenbsp;een college over de Graal volgde, zei: 'Jij hebt metnbsp;je Surinaamse achtergrond toch kennis van denbsp;Nederlandse taal? Wil jij je niet verder verdiepen innbsp;het Middelnederlands?' Hij had op een congres denbsp;- toen nog - jonge. Utrechtse hoogleraar W.P. Gerritsen horen vertellen over het vak, en was diepnbsp;onder de indruk. Het leek hem wat voor Orianda.nbsp;Zo kwam ze in 1973 naar Utrecht om er nooit meernbsp;weg te gaan. In 1979 promoveerde ze in Berkeleynbsp;op de Arthurromans bij Gerritsen en haar Amerikaanse hoogleraar. 'Het middeleeuwse wereldbeeldnbsp;spreekt me zeer aan. Neem de queeste naar denbsp;Graal. Deze heeft een religieuze dimensie: het isnbsp;een zoektocht naar de zingeving van het leven. Metnbsp;de middeleeuwen kan ik intuïtief overweg. Ik herken een heleboel, maar ze staan ver genoeg van menbsp;af om er objectief over te kunnen oordelen en ernbsp;wetenschappelijk onderzoek naar te doen.'

Mantingh besloot zich verder te verdiepen in de Middelnederlandse letterkunde nadat hij een paarnbsp;pakkende colleges over de Ierse abt Brandaan hadnbsp;gevolgd. Hij volgde de weg van veel andere getalenteerde promovendi; uit geldgebrek kon hemnbsp;geen vaste aanstelling aangeboden worden. Denbsp;keuze voor het middelbaar onderwijs maakte hijnbsp;bewust, zonder uit te sluiten ooit terug te kerennbsp;naar de academie.

Romantisch gemeier

Het is kruip door sluip door naar de werkkamer van Orianda Lie onder de hanenbalken in het Instituutnbsp;Nederlands. Deze twee vakgenoten willen graagnbsp;iedereen deelgenoot maken van de schoonheid vannbsp;de Middelnederlandse teksten, en van het boeiendenbsp;wereldbeeld dat daaruit spreekt. Dat is merkbaar innbsp;de manier waarop ze hun colleges, lezingen ennbsp;publicaties opbouwen. Lie: 'Erwin is een kei in hetnbsp;vinden van een originele link naar de moderne tijd.nbsp;Hij begint met een casus waarvan je denkt: waarnbsp;moet dat heen? Maar gaandeweg weet hij de vensters naar vroeger te openen en wordt de samenhang met het heden duidelijk. Op die maniernbsp;maakte hij voor de studenten ook lastige materienbsp;aantrekkelijk. Zijn leerlingen hebben daarvan nunbsp;vast ook profijt.'nbsp;Verliezen ze zich wel eens in een romantischnbsp;gemeier over hoe het zou zijn om in de middeleeuwen te leven? Mantingh reageert onmiddellijk: 'Achnbsp;ja, natuurlijk. Een dogma van ons vak is de 'andersheid van de middeleeuwen'. Het is een fascinerendenbsp;benadering, maar hoe anders was die tijd eigenlijk?nbsp;Als je de literatuur en schilderijen bestudeert, blijktnbsp;bijvoorbeeld dat de kinderen helemaal niet per

Een hond die menstruatievocht oplikt,nbsp;valt ter plekke neer

definitie als kleine volwassenen werden behandeld, zoals men lange tijd heeft aangenomen op basisnbsp;van enkele voorbeelden. De idee van de andersheidnbsp;moeten we dus nuanceren, maar dat maakt ons vaknbsp;niet minder interessant.' Lie vult aan dat de grootste bevrediging van het vak toch de zoektocht is.nbsp;Lie en Mantingh waren bijna vijftien jaar collega's;nbsp;de laatste tien jaar was Lie ook zijn co-promotor.nbsp;Vanwege zijn brede kijk op de mediëvistiek vond zenbsp;hem een inspirerende promovendus. 'In zijn proefschrift over het leven van Lutgart benaderde hij hetnbsp;onderwerp vanuit verschillende invalshoeken. Hijnbsp;onderzocht systematisch wie de auteur geweest kannbsp;zijn en aan welk publiek de tekst voorgelezen is. Hijnbsp;bestudeerde miniaturen met afbeeldingen van Lutgart en gebruikte Oudfranse en Latijnse bronnennbsp;om deze tekst in zijn historische context te plaatsen. Zo zou ik het onderzoek ook aangepakt hebben. Dat schept een band.'

Erwin knikt instemmend. Het gaf hem een enorme voldoening te ontdekken waarom iemand rondnbsp;1270 dit boek heeft geschreven, en voor wie: denbsp;monniken en bezoekers van de abdij in Affligem.

Menstruerende vrouwen

'Orianda en ik bestuderen de teksten niet alleen om het verhaal zelf, maar we willen ook weten hoe denbsp;wereld eromheen functioneerde,' voegt hij toe. quot;Zonbsp;is Orianda in de artesteksten terechtgekomen, denbsp;wetenschappelijke verhandelingen over de kosmos,nbsp;kruidenleer, heelkunde, geografie, noem maar op.nbsp;Deze teksten geven ons het beste inzicht hoe mennbsp;in de middeleeuwen dacht en redeneerde, terwijl zenbsp;uit literair oogpunt niet het meest interessant zijn.nbsp;Als je een goede mengvorm vindt tussen een historische, kunsthistorische en literaire benadering vannbsp;een tekst, kom je tot de mooiste inzichten.'nbsp;Dat kan Lie beamen. Vorig jaar bijvoorbeeld, vielnbsp;voor haar een stukje van de puzzel op z'n plaats,nbsp;toen ze een lezing voorbereidde over gynaecologische traktaten. Bijna opgewonden verhaalt ze overnbsp;haar eye opener, een uitspraak van de vijftiende-eeuwse, Franse schrijfster Christine de Pizan. 'Iknbsp;bestudeerde al enige tijd Latijnse teksten over vrouwenkwalen, waarbij ik steeds de gekste uitsprakennbsp;tegenkwam. 'Als een menstruerende vrouw in denbsp;spiegel kijkt, slaat deze dof uit', 'een hond dienbsp;menstruatievocht oplikt, valt ter plekke neer.' Iknbsp;snapte er niets van, welke vrouw kon dat serieusnbsp;nemen? Tot ik min of meer bij toeval ontdekte datnbsp;dit ook niet zo was: Christine de Pizan keerde zichnbsp;fel tegen deze geschriften, geschreven door en voornbsp;geestelijken. De Pizan zegt in haar boek: 'Zulkenbsp;onzin geloven wij vrouwen toch zeker niet! Dezenbsp;ideeën blijven alleen bestaan omdat mannen zenbsp;voor elkaar hebben opgeschreven.' Sterker nog, volgens De Pizan werden de clerici bedreigd metnbsp;excommunicatie als ze deze fabeltjes buiten hun circuit zouden doorvertellen omdat dan de hoon vannbsp;vrouwen hun ten deel zou vallen. Aha, dacht ik, iknbsp;heb me al die tijd blind gestaard op bronnen dienbsp;vanuit een mannelijke optiek zijn geschreven. Maarnbsp;nu heb ik een bewijsstuk in handen uit die tijd zelf,nbsp;dat een nieuw licht op deze kwestie werpt: ook denbsp;middeleeuwers wisten dat dit soort uitspraken flauwekul waren!'

[Chiara Soldati]

Tahzib heeft de eerste tekst voor de resolutie geschreven, die op vier december door de Algemene Vergadering van de VN is aangenomen. Eennbsp;mijlpaal, vindt Tahzib. 'Nu staat het onderwerpnbsp;definitief op de internationale agenda.'nbsp;In landen als Pakistan komt het voor dat een mannbsp;zijn vrouw straffeloos kan vermoorden. De man kannbsp;zich beroepen op het feit dat hij de eer van denbsp;familie moet redden. Soms is zelfs een half uurtje tenbsp;laat thuiskomen al reden genoeg om een moeder,nbsp;dochter of vrouw te verminken of vermoorden.

De resolutie maakt natuurlijk niet gelijk een einde aan eremoorden op vrouwen. Maar de VN heeftnbsp;alle landen nu uitdrukkelijk gewezen op de internationale verplichting om dit soort misdrijven actief tenbsp;voorkomen en te bestrijden. Tahzib is blij dat de VNnbsp;deze stap heeft genomen. 'Mijn hele hart zat innbsp;deze resolutie. Ik vind het onbegrijpelijk dat mensen zo verblind kunnen zijn door haat.'nbsp;Tijdens de onderhandelingen die ze met de afgevaardigden van andere landen voerde, was ze bangnbsp;dat de resolutie teveel zou worden aangepast ennbsp;dat daarmee de inhoud zou verwateren. Gelukkignbsp;kon het Nederlandse initiatief uiteindelijk rekenennbsp;op brede steun.

Idealisme

Bahia wordt gedreven door idealisme. De Universele Verklaring van de Rechten van de Mens betekent veel voor haar. Zij behoort tot een religieuze minderheid, het Baha'i geloof, dat van oorsprongnbsp;uit Iran komt en daar wordt blootgesteld aan vervolging. Rechtvaardigheid en gelijkwaardigheidnbsp;van man en vrouw zijn belangrijk in haar geloof.nbsp;Beide thema's komen terug in de verklaring van denbsp;rechten van de mens. Het zal weinig verbazingnbsp;wekken dat haar bevlogenheid - 'ik wil mijn steentje bijdragen'- leidde tot de keus voor internationaal recht.

Ze Is tevreden met haar baan bij Buitenlandse Zaken. 'Ik heb het gevoel dat ik echt op een helenbsp;goede plek zit, waar ik een bijdrage kan leveren.'nbsp;Het belang van mensenrechten kan ze niet genoegnbsp;benadrukken. Haar inzet voor de mensenrechtennbsp;komt niet alleen tot uiting in het schrijven van ontwerpresoluties voor de VN en beleidsstukken. Speciaal voor scholieren heeft zij een bijzondere versienbsp;van de dertig artikelen van de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens laten maken. Opnbsp;een uitvouwbare poster staat bij elk artikel eennbsp;kleurige illustratie, die iets uitbeeldt over denbsp;inhoud van het mensenrecht. 'Je zou denken datnbsp;zo'n plaat met tekeningen niet bij een grotenbsp;bureaucratische organisatie als Buitenlandse Zakennbsp;zou passen.' Maar het kan wel. 'Als je een goednbsp;idee hebt, moetje doorzetten.'

[Michiel Slütter]

Kristalhelder

Volgens PvdA-kamerlid Koenders nam Van Walsum als VN-ambassadeur wat al te vaak 'een superieurenbsp;houding' aan ten opzichte van de Nederlandse politiek. Toch noemt Koenders Van Walsum 'een kundignbsp;diplomaat die Nederland vaardig heeft vertegenwoordigd'. Negatieve geluiden over de maniernbsp;waarop Van Walsum de Nederlandse belangen in denbsp;Veiligheidsraad heeft verdedigd zijn sowieso ver tenbsp;zoeken. Medewerkers roemen zijn 'gevoel voornbsp;machtspolitiek' en zijn gave 'principes en belangennbsp;in evenwicht te houden'. Ook zijn collega-ambassa-deurs zijn onder de indruk. De Britse VN-ambassadeur Greenstock in NRC-Handelsblad: 'Peter isnbsp;kristalhelder, zegt wat hij denkt, maar niet onbeleefd, en het is effectief.'

Ondanks zijn gedrevenheid heeft Van Walsum zijn scepsis over het functioneren van de VN-institutiesnbsp;nooit laten varen. Hij hekelde eerder het 'modderen' dat in de Veiligheidsraad aan belangrijke beslissingen vooraf gaat. 'Je raakt er gefrustreerd van,nbsp;maar ik zie voorlopig geen alternatieven voor denbsp;raad.'

Van Walsum nu: 'De effectiviteit van de Veiligheidsraad moet het hebben van de verbetering van de betrekkingen tussen de Verenigde Naties en de Verenigde Staten, de enige resterende supermogendheid. Ambassadeur Holbrooke heeft hier enormnbsp;hard aan gewerkt, en ik ben niet pessimistisch. Veelnbsp;Europeanen wantrouwen de nieuwe republikeinsenbsp;regering, maar ik kan mij niet goed voorstellen datnbsp;de nieuwe Secretary of State Colin Powell niet denbsp;ambitie zou hebben een nieuw en doeltreffend Afri-kabeleid te ontwikkelen. En als hij die ambitie heeftnbsp;zal hij niet om de Verenigde Naties heen kunnen.'nbsp;De oud-ambassadeur ziet nog genoeg openingennbsp;voor een nuttige Nederlandse inbreng, maar niet alsnbsp;de regering en de Tweede Kamer bij voorbaat capituleren voor een ontoereikend maatschappelijknbsp;draagvlak. 'Toen wij in de Veiligheidsraad zatennbsp;mocht er geen Nederlands mariniersbataljon naarnbsp;Sierra Leone. Als in juni de zes maandennbsp;Eritrea/Ethiopie erop zitten, zou ik alsnog uitzending naar Sierra Leone willen bepleiten, ook al zitten we niet meer in de Veiligheidsraad.'

Gehandicapt

Nederland mag zich na de terugkeer van Peter van Walsum in zijn kritische aandacht blijven verheugen.

Van Walsum, midden, als preases van de Utrechtse Studenten Sociëteit PHRM (1965).

In zijn boek spaart hij de nationale gevoelens niet. Zo waarschuwt hij dat we niet moeten denken datnbsp;Nederland na de jarenlange economische voorspoednbsp;en de relatief invloedrijke positie in Europa zijnnbsp;schaapjes op het droge heeft. 'Het wemelt van denbsp;Nederlanders die denken dat ons land op rozen zit,nbsp;dat de economie gezond is en dat daarmee denbsp;invloed van ons land in Europa redelijkerwijze verzekerd is. Ik ben bang dat die Nederlanders zich vergissen. Ik denk dat ons land zich een enormenbsp;krachtsinspanning zal moeten getroosten om in denbsp;komende twintig jaar in de vaart der volken hetnbsp;hoofd boven water te houden'.

Dat zal alleen lukken als iedere politicus eerst gaat beseffen dat Nederland door zijn geografische ligging, door zijn tot zestien miljoen beperkte inwonertal en door zijn bezit van een eigen taal ernstignbsp;gehandicapt is. 'De neiging van Frankrijk, Duitslandnbsp;en Engeland ons op grond van deze drie factorennbsp;over het hoofd te zien is, geloof mij, met geen pennbsp;te beschrijven.'

De oud-ambassadeur pleit voor het opleiden van een nieuwe diplomaten-generatie van jonge academici die het Engels, Duits en het Frans (alle drie)nbsp;goed beheersen. 'Maar ook in hun eigen taal moeten zij zich uitmuntend kunnen uitdrukken. In denbsp;internationale diplomatie komen nuttige Nederlandse ideeën vaak niet erg ver omdat er niemand isnbsp;die ze - zelfs in het Nederlands - helder onder woorden kan brengen.'

[Twan Geurts, Xander Bronkhorst]

Lezing Universiteitsdag 31 maart

Peter van Walsum houdt op 31 maart samen met prof. mr. C. Flinterman van het Centrum voornbsp;Conflictstudies de traditionele ochtendlezing tijdens de Universiteitsdag. Thema: vredesvraagstukken. Alumni van de Universiteit Utrecht zijnnbsp;van harte uitgenodigd deze bijeenkomst bij tenbsp;wonen. Informatie zie pagina 17 in dit nummer.

lllusterzijde

De Universiteit Utrecht in de pers

; Taalwetenschapper Jacomine Nortier over de ' benoeming van acht vrouwelijke 404-- wetenschap-i pers tot UHD: 'Mannen zijn veel meer gericht op

I

’ carrière maken. Ik werk vier dagen per week, houd ' me intensief bezig met m'n drie kinderen, zoeknbsp;vooral de leuke kanten van het vak. Met hogeropnbsp;: komen en meer salaris ben ik nooit zo bezignbsp;¦ geweest. Ik dacht er gewoon niet aan. Maar toennbsp;dit project zich aandiende, kwam ineens het gevoelnbsp;'dit heb ik verdiend' bij me naar boven.'

[Utrechts Nieuwsblad, 6 januari 2001]

: Hoogleraar veterinaire volksgezondheid F. van Kna-i pen over de BSE-aanpak: 'Deze kost miljarden maar leidt tot niets. Wat politici en voedselproducentennbsp;, allemaal verzinnen, moeten ze zelf weten, maarnbsp;I wetenschappelijk gezien is de aandacht voor BSEnbsp;volslagen overdreven. Geef mij een miljard uit datnbsp;gigantische budget, en ik los het probleem van denbsp;veel ernstiger ziekte salmonella op.'

[Trouw, 12 januari 2001]

Huub Schellekens, directeur van het Gemeenschappelijk Dierenlaboratorium, naar aanleiding van het transgene aapje Andi: 'Stuitend dat de wetenschappers die Andi produceerden, spreken van een doorbraak in de biomedische wetenschap.' Nog kwadernbsp;: maakt Schellekens zich op het tijdschrift Science,nbsp;dat zulke 'rommel' publiceert. 'Dit is niet het soortnbsp;onderzoek en publiciteit waar de wetenschap op zitnbsp;te wachten, zeker niet op het gebied van genetische verandering. Het wordt daarom tijd voor eennbsp;boycot van Science.'

[Parool, 17 januari 2001]

Klinisch psycholoog Theo Sandfort over het feit dat homoseksuelen - mannen meer dan vrouwen-: beduidend vaker psychische klachten hebben dannbsp;heteroseksuelen: 'Een waarlijk vanzelfsprekendenbsp;acceptatie van homoseksualiteit is er niet. Als iknbsp;met mijn vriend hand in hand over straat loop, zijnnbsp;we op ons qui vive. Dat kost energie, en die kan bijnbsp;sommigen omslaan in klachten. Dus moeten wenbsp;naar de sociale context blijven kijken, ook als we denbsp;biologische componenten nader willen bestuderen.'nbsp;[Parool, 18 januari 2001]

Bijzonder hoogleraar Didactiek van de opleiding van leraren Fred A.J. Korthagen over het leraarschap: 'Er is te weinig aandacht voor de essentienbsp;van goed leraarschap. Alles is gericht op competenties; als je die en die vaardigheden in huis hebt, vinken we dat netjes af en dan kun je leraar worden.nbsp;Maar waar is de bezieling gebleven? Wat heb jenbsp;aan een leraar die heel veel kan, maar niet geïnspireerd is?'

[Vrij Nederland, 20 januari 2001]

'Hij is de allerbeste en daarom stuur ik hem naar New York'. Minister van Buitenlandse Zaken Joziasnbsp;van Aartsen kon indertijd kort zijn over de benoeming van Peter van Walsum tot ambassadeur bij denbsp;Verenigde Naties. Voor de van oorsprong Rotterdamse burgemeesterszoon betekende het besluitnbsp;van de minister het zoveelste weerzien met het landnbsp;dat hij tijdens een vakantie in de jaren vijftig, na hetnbsp;behalen van zijn kandidaats rechten in Utrecht, hadnbsp;leren kennen. Direct na zijn afstuderen werkte Vannbsp;Walsum een jaar in New York voor het NBBS, toentertijd een studentenreisorganisatie onder leidingnbsp;van, jawel. Frits Bolkestein. Begin jaren zeventig zounbsp;de oud-rector van het Utrechtsch Studenten Corpsnbsp;nog eens in the Big Apple neerstrijken, nu als eerstenbsp;secretaris van de Nederlandse VN-missie. Twee jaarnbsp;geleden werd hij opnieuw naar New York gezonden,nbsp;nu als VN-ambassadeur en lid van de Veiligheidsraad.

Enkele weken nadat Peter van Walsum zijn diplomatieke loopbaan op 1 januari 2001 afsloot verscheen er bij uitgeverij Balans een boek van zijn hand: Verder met Nederland. De auteur heeft geen memoiresnbsp;willen schrijven, zegt hij. Daarvoor is het werk tenbsp;onvolledig, te pamflettistisch. Peter van Walsum innbsp;zijn inleiding: 'Het is een politiek boek, en periodesnbsp;die achteraf beschouwd voor mijn politieke oordeelsvorming van weinig betekenis zijn geweest, slanbsp;ik over. Enigszins tot mijn verbijstering stel ik vastnbsp;dat dit het geval is voor vrijwel mijn hele studententijd'.

De periodes die wel een apart hoofdstuk waard bleken zijn zijn jeugd in een christelijk-socialistisch milieu, de jaren zestig, de jaren van Den Uyl, denbsp;Atlantische en de Europese oriëntatie en de Veiligheidsraad.

Withdrawal symptoms

Het afsluitende titelhoofdstuk is gewijd aan de toekomst van ons land. 'Nederland heeft mij altijd intens beziggehouden, ook als ik mij beroepshalvenbsp;met andere landen moest bemoeien', antwoordtnbsp;Peter van Walsum op de llluster-vraag hoe het is omnbsp;opeens weg te zijn uit het zenit van de wereldpolitiek en terug te keren in de kalmte van het periferenbsp;Nederland. 'Misschien is het helemaal niet zo slechtnbsp;om na twee jaar Veiligheidsraad ineens met pensioen te gaan. Ik hoor dat mijn voormalige medewerkers die in New York zijn achtergebleven blijknbsp;geven van acute withdrawal symptoms. Dat is eennbsp;bekend fenomeen: van de ene dag op de andere isnbsp;je land in New York niet meer een van de vijftiennbsp;maar een van de honderdnegenentachtig. Veel mensen hebben daar moeite mee. Ik dus niet. Ik bennbsp;weg uit New York en verdiep me nu in Nederland.'nbsp;Peter van Walsum heeft de reputatie van een eigenzinnig diplomaat. Volgens ingewijden liet hij zichnbsp;vaak weinig gelegen liggen aan de regel dat hetnbsp;ministerie instructies schrijft en dat de ambassadeurnbsp;deze vervolgens uitvoert. Niet zelden nam de diplomaat zelf het initiatief en volgde Den Haag zijn lijn.nbsp;'Het is toch niet vreemd dat iemand die namensnbsp;Nederland in de Veiligheidsraad zit voorstelt denbsp;eigen doelstellingen waar te maken', aldus Van Walsum in de Volkskrant. Regelmatig beklaagde hij zichnbsp;over de onbewezen stelling dat voor Nederlandsenbsp;deelname aan vredesmissies in Afrika het 'maatschappelijk draagvlak' ontbrak. Het getuigde naarnbsp;zijn mening van hypocrisie om missies in de Veiligheidsraad wel goed te keuren, maar vervolgensnbsp;alleen soldaten uit ontwikkelingslanden te latennbsp;opdraven. 'Ik heb het vaak buitengewoon gênantnbsp;gevonden om namens Nederland in de Veiligheidsraad te zitten.'

All round 'onderwijsdier' Arie heeft altijd alleen maar gewerkt. Een studentenleven is aan hem voorbij gegaan. Tijdens een opfrisverlof, twee jaar geleden, fietste hij met een vriend naar Santiago.nbsp;Eindelijk had hij de tijd om na te denken over hetnbsp;leraarschap en leerde om de zingeving uit het werknbsp;zelf te halen. Nog steeds is hij niet uitgekeken opnbsp;het onderwijs. 'Ik zoek de uitdaging steeds meer innbsp;het contact met de leerlingen. Lesgeven is geweldignbsp;zwaar. Op elk gebied moet je competenties ontwikkelen: nog afgezien van je vakinhoudelijke kwaliteiten moetje een groep kunnen bezighouden, eennbsp;goede presentatie geven én je school goed kunnennbsp;verkopen. Nu ik zelf aankomende leraren lesgeef,nbsp;denk ik natuurlijk na over wat een goed docentnbsp;moet kunnen. In een jaar doen ze veel praktijkervaring op in de vorm van stages waarbij ze helemaalnbsp;zelfstandig lesgeven. Daarbij komt veel kijken:nbsp;didacticus én pedagoog én sociaal werker zijn, hetnbsp;mentoraat, omgang met ouders, leerlingen zelfstandig leren werken. Dat was er in mijn tijd natuurlijknbsp;niet bij. Ik denk dat me dat zeker drie jaar extranbsp;'ingroeitijd' heeft gekost.'

Tijdens zijn loopbaan heeft hij zijn beroep zien afbrokkelen door de politieke desinteresse. Tot zijnnbsp;vreugde bespeurt hij sinds twee jaar een omwenteling. 'Door de Tweede Fase praten mijn collega's nunbsp;ook weer over de inhoud van het vak en niet meernbsp;als student niet aan een baan in het onderwijsnbsp;dacht, had ik al wel enige 'onderwijservaring' opgedaan met een paar student-assistentschappen en hetnbsp;geven van aerobiclessen op een sportschool. Iknbsp;merkte dat ik het overbrengen van informatie ennbsp;het begeleiden van mensen heel prettig vond, ennbsp;dat ik het er aardig van afbracht. Door voor hetnbsp;IVLOS te kiezen, hoopte ik hierin leuk werk te kunnen vinden, niet per se op een school, misschiennbsp;zelfs in het buitenland. Maar zover is het nooitnbsp;gekomen. Na het IVLOS kon ik direct op het Gymnasium terecht.'

Nathalie heeft op de universiteit vooral geleerd om met collega's samen te werken en leerlingen tenbsp;begeleiden. De overgang van het vrije universitairenbsp;wereldje naar het schoolse IVLOS vond ze taai, maarnbsp;zinvol. 'Gaandeweg begon ik de opleiding steedsnbsp;professioneler te vinden. Vooral van de drie stagesnbsp;op middelbare scholen heb ik veel geleerd. Je wordtnbsp;voor de leeuwen geworpen zonder dat het consequenties heeft. Een paar maanden later begin jenbsp;immers met frisse moed op een andere school. Nu iknbsp;zelf stagiaires begeleid, merk ik hoe waardevol dezenbsp;eerste leservaringen zijn. Het IVLOS leidt docentennbsp;met name op voor havo en vwo. Wanneer je als academicus op een mavo terechtkomt, zul je overnbsp;andere vaardigheden moeten beschikken. Daar zounbsp;het IVLOS beter op kunnen anticiperen.'

Anke Bootsma

Dr. Anke Bootsma (53 jaar) is celbiologe in het Universitair Medisch Centrum Utrecht. In 1972 studeerde ze in Utrecht af in de biologie en promoveerde zes jaar later. Bootsma is onderwijscoördinator van celbiologie en voorzitter van denbsp;propedeuse-examencommissie. Ze doceert al twintignbsp;jaar aan studenten geneeskunde en medische biologie. Tot haar grote vreugde werd ze eind vorig jaarnbsp;genomineerd voor 'de Docentenprijs van de Univer-siteit Utrecht 2000- 2001'.

'Tja, hoe rol je het onderwijs in. Het is een combinatie van talenten, toevalligheden en er lol in hebben. Een hoorcollege geven waarbij de studenten geconcentreerd zitten te luisteren geeft me een enormenbsp;kick. Dat heb ik trouwens in de praktijk moetennbsp;leren, door de kunst af te kijken van ervaren collega's. In mijn studietijd, de jaren zestig, haalde je denbsp;pedagogisch-didactische aantekening bij het PDI.nbsp;Dat was een ouderwetse eerstegraads lerarenopleiding, waar je leerde lesgeven op het vwo, maar nietsnbsp;opstak over hoorcolleges en practica. Ik heb laternbsp;een aantal cursussen gevolgd, onder andere over hetnbsp;begeleiden van kleine werkgroepen en toetsing.

Nog steeds valt er het een en ander te verbeteren aan de kwaliteit van het docentschap aan de univer-siteit. De studenten worden bij ons actief bij hetnbsp;onderwijsbeleid betrokken. Maar de intercollegialenbsp;toetsing en deskundigheidsbevordering ontbrekennbsp;nog. De universiteit zou dat moeten stimuleren. Er isnbsp;veel onderwijstalent binnen de faculteit Geneeskunde dat gericht ingezet kan worden. Sinds tweenbsp;jaar hebben we een Onderwijs Instituut. Dat moetnbsp;geen instituut op zich worden, maar stimulansen ennbsp;ondersteuning geven aan docenten op de werkvloer.nbsp;Op mijn eigen studententijd kijk ik met pleziernbsp;terug. Ik ben van de jaren zestig, zat in het bestuurnbsp;van SSR Utrecht en verdiende bij met student-assis-tentschappen. Ik koos destijds vooral voor biologienbsp;omdat mijn enthousiaste oudere broer en zus ditnbsp;studeerden. Dan moest het wel hartstikke leuk zijn!'

Carmen Beekwilder

Carmen Beekwilder (31 jaar) studeerde in 1997 aan de Universiteit Utrecht af in de Spaanse taal- en letterkunde, afstudeerrichting Latijns Amerika Studies.nbsp;Ze heeft nooit een didactische opleiding gevolgd,nbsp;maar ze geeft nu met plezier Spaanse les op denbsp;Hoge School en een mbo-college in Den Bosch, énnbsp;computertrainingen aan volwassenen. Haar leerlingen zijn meer dan tevreden.

Carmen koos impulsief voor de studie Spaans. Een kennisje maakte haar enthousiast. 'Ik ging graagnbsp;naar de colleges, vond ze interessant. Aan hetnbsp;'echte' studentenleven heb ik niet kunnen ruiken,nbsp;want ik combineerde de studie met de opvoedingnbsp;van mijn dochter.' Ze piekerde niet over het onderwijs. Haar voorkeur ging meer uit naar het bedrijfs-

Ze hebben nooit naar mijn didactische aantekeningnbsp;gevraagd. Dat heb ik zonbsp;maar gelaten

leven, al gaf ze als student in de avonduren wel privé-lessen Spaans en doceerde ze aan de Volksuniversiteit en een hbo in Utrecht. Maar een baan vinden buiten het onderwijs bleek geen reële optie.nbsp;Haar kritiek is dan ook dat je met een talenstudienbsp;weinig kanten op kunt. 'Spaans is interessant, er zijnnbsp;voldoende keuzevakken en specialisaties. Helaasnbsp;wordt er totaal geen aandacht besteed aan vakkennbsp;die je klaarstomen voor het onderwijs, terwijl daarnbsp;de meeste mensen hun brood mee gaan verdienen.nbsp;Dat vind ik kortzichtig.'

'Bij mijn sollicitaties nam men voetstoots aan dat ik als talenstudent ook mijn didactische aantekeningnbsp;had gehaald. Er werd nooit naar gevraagd, dus datnbsp;liet ik dan maar zo. Ik weet natuurlijk niet wat iknbsp;gemist heb, maar ik geloof niet dat een opleidingnbsp;als het IVLOS voor mij nuttig zou zijn geweest. Alnbsp;doende heb ik het leraarsvak geleerd. Dat blijktnbsp;goed te gaan. Als je er tenminste aanleg voor hebt,nbsp;grote groepen kunt aanvoelen en geduldig bent.nbsp;Gelukkig beschik ik over deze eigenschappen.'

Jasper Nederbragt

Toen hij in 1998 in Utrecht afstudeerde in de Natuurkunde, wist Jasper Nederbragt (26 jaar) zeker dat hij geen wetenschapper wilde worden, en ook niet voornbsp;hét alternatief, de IT, zou kiezen. Het 'oriëntatiebij-vak' onderwijs prikkelde hem daarentegen zodanig,nbsp;dat Jasper besloot de lerarenopleiding van het IVLOSnbsp;te volgen. Hij geeft nu anderhalf jaar natuurkundenbsp;op de internationale afdeling van het Rijnlandsnbsp;Lyceum in Oegstgeest.

'Nog voor het einde van de lerarenopleiding heb ik een paar open sollicitatiebrieven geschreven; Oegstgeest hapte meteen. Hoewel de meeste leerlingennbsp;van de internationale afdeling Nederlandse oudersnbsp;hebben, is het onderwijs Engelstalig. Ze komen vannbsp;heinde en verre naar onze school.' Op het IVLOSnbsp;koos Jasper voor de BITEP-variant (Bilingual andnbsp;International Teacher Education Program) omdat hetnbsp;hem geweldig leek om in het buitenland te werken,nbsp;maar ook omdat hij graag het onderwijs in wilde. Zonbsp;sloeg hij twee vliegen in een klap. Jasper liep drienbsp;maanden stage in Noorwegen op een internationalenbsp;school. Daar heeft hij nu profijt van. Het internationale onderwijs is strakker georganiseerd dan hetnbsp;klassiek-Nederlandse. 'Ik ben wel goed getraind opnbsp;het IVLOS, maar natuurlijk niet voor honderd procent. Je krijgt te horen dat vooral het eerste schooljaar zwaar is, maar ook het tweede jaar valt me nietnbsp;mee. De hoeveelheid werk is enorm, de dagelijksenbsp;deadlines van wat ik moet behandelen leggen veelnbsp;druk op me. Voor buitenschoolse activiteiten heb iknbsp;geen energie. Het lesgeven zelf vind ik erg leuk. Iknbsp;hoor dat ik op een plezierige manier met leerlingennbsp;omga, al ben ik soms wat té makkelijk en aardignbsp;voor ze.'

Jasper was 'drinkend lid' van Veritas, niet erg actief dus, maar zat wel in het bestuur van de studievereniging van Natuurkunde, A-Eskwadraat. 'Dat heeftnbsp;me een jaar extra gekost, maar ik ben er wel mensnbsp;door geworden!'

[Chiara Soldati]

Verenigde Staten, 15en 16 maart

Sprekers in de Verenigde Staten zijn Jan Veldhuis, voorzitter van het college van bestuur, en Maartennbsp;van Rossem, hoogleraar 'Nederlandse cultuur van denbsp;20e eeuw in internationale context'. Er is een bijeenkomst in New York op 15 maart in The Netherlandnbsp;Club en een in Washington D.C. op 16 maart in denbsp;Kanselarij van de Nederlandse Ambassade.

'De veramerikanisering van de Nederlandse cultuur'. Volgens enkele prominente Nederlandse intellectuelen wordt onze cultuur in een snel tempo bedorvennbsp;door het vulgaire en commerciële karakter van denbsp;Amerikaanse cultuur. Klopt dat of is dit het zoveelste voorbeeld van verkeerde beeldvorming? Maartennbsp;van Rossem zal hierop ingaan in zijn lezingen in denbsp;Verenigde Staten.

Frankrijk, 21 maart

Hier spreken Maarten van Buuren, hoogleraar Frank-rijkstudies, en John Groenewegen, hoogleraar 'Frankrijkstudies, in het bijzonder de vergelijkingnbsp;van de economische stelsels van Frankrijk en Nederland'. De bijeenkomst is op 21 maart in het Institutnbsp;Néerlandais te Parijs.

'Frankrijk en Nederland op de Amerikaanse toer?'. Het Nederlandse (corporatistische) model en hetnbsp;Franse (etatistische) model verschillen in veel opzichten. Maar beide zijn recent geconfronteerd met veranderingen die vanuit de Verenigde Staten zijnnbsp;komen overwaaien: op de kapitaalmarkten (vijandige overnames), arbeidsmarkt (soepeler ontslagre-gelingen) en productmarkten (lossere onderlingenbsp;relaties). Ook binnen de onderneming is er sprakenbsp;van een verschuiving van de machtsbalans ten gunste van de aandeelhouders. Betekenen die veranderingen het einde van het polder- en het etatistischenbsp;model? John Groenewegen behandelt dit vraagstuknbsp;in zijn lezing in Parijs. Maarten van Buuren gaatnbsp;nader in op het voornemen van Chirac en Kok omnbsp;een Frans-Nederlandse universiteit in het leven tenbsp;roepen.

Engeland, 24 maart

In Engeland zijn de sprekers Hans Adriaansens, dean van het University College Utrecht, en Peter denbsp;Voogd, hoogleraar 'Moderne Letterkunde, in het bijzonder de Engelse'. De bijeenkomst wordt gehouden in het Gustave Tuck Lecture Theatre, Universitynbsp;College London, op 24 maart.

'De achttiende eeuw gepresenteerd in hypertext'. Peter de Voogd laat een beschrijving en demonstratienbsp;zien van een volledige on-line hypertext inleiding innbsp;de 18e eeuwse Engelse literatuur. Hans Adriaansensnbsp;bespreekt in zijn lezing de werking van het Angelsaksische onderwijsmodel op het Europese continent.

België, 29 maart

Deirdre Curtin, hoogleraar 'Recht der internationale organisaties', spreekt hier op 29 maart in Brussel innbsp;het Cercle Royal Gaulois Artistique et Litteraire.nbsp;'Good governance en de toekomst van de Europesenbsp;Unie'. De Europese Unie is een zeer complexe internationale organisatie. Hoe staat het dan met denbsp;verantwoordelijkheid, de democratie en transparantie? Hoe kan ervoor gezorgd worden dat de burgernbsp;zich betrokken voelt en actief participeert in de processen van wet- en regelgeving? Deirdre Curtin zalnbsp;hier in Brussel nader op ingaan.

Duitsland, 7 april

Gastheer in Duitsland is Friso Wielenga , directeur van het Zentrum für Niederlande Studiën en voormalig bijzonder hoogleraar 'Moderne Duitsenbsp;geschiedenis'. Gastspreker is Katharina Boele-Woelki, hoogleraar 'Internationaal en vergelijkendnbsp;privaatrecht'. De bijeenkomst vindt plaats in hetnbsp;Zentrum für Niederlande Studien in Münster (Krameramtshaus) op 7 april.

'Homo-huwelijk in Münster'. In Duitsland wordt een verhit debat gevoerd over wettelijk gesloten huwelijken tussen mensen van hetzelfde geslacht. Innbsp;Nederland kregen de burgers dat recht in 1998 ennbsp;zal in april van dit jaar het homo-huwelijk gelegaliseerd worden. Een juiste beslissing, vindt Katharinanbsp;Boele-Woeiki, maar hoe wijs was de timing?

Zuid-Afrika, 29 en 30 april

Hier wordt een academisch programma op de University of Western Cape aangeboden en een sociaal programma op de University van Stellenbosch.nbsp;Nobelprijswinnaar Gerard 't Hooft, hoogleraar theoretische natuurkunde, zal een lezing verzorgen. Denbsp;bijeenkomst op de University van Stellenbosch tenbsp;Stellenbosch, vindt plaats op 29 april en die op denbsp;University of Western Cape in Kaapstad op 30 april.nbsp;'Kleiner dan de atoomkern'. Gerard 't Hooft is winnaar van de Nobelprijs voor fysica 1999, en maaktnbsp;met zijn baanbrekende inzichten op het gebied vannbsp;de quantummechanische theorie van de zwaartekracht grote indruk op onderzoekers en het grotenbsp;publiek. In zijn bijdrage verkent 't Hooft nieuwenbsp;theorieën over de elementaire deeltjes.'

Indonesië, 23 Juni

In Indonesië zijn de sprekers Jan van Hooff, hoogleraar 'Vergelijkende Fysiologie' en Thom Bogaard, docent/onderzoeker Landschapskunde amp; Hydrologie.nbsp;De bijeenkomst is op 23 juni en wordt gehouden innbsp;de Botanische Tuinen van Bogor, 60 km. van Jakarta.nbsp;'Jan van Hooff heeft jarenlang met Nederlandse ennbsp;Indonesische studenten op Sumatra onderzoeknbsp;gedaan naar het gedrag van mensapen. Geen wonder dus dat hij bij uitstek de meest geschikte figuurnbsp;is om over dit onderwerp in deze ambiance te spreken. Thom Bogaard werkt als hydroloog aan hetnbsp;onderwerp Vulkanisme. Hij geeft een demonstratie.

[Leneke Visser]

Nota bene: de gegevens zijn onder voorbehoud, dus vooraf checken is raadzaam. Op de webpagina van het Universiteitsfonds staat steeds denbsp;meest actuele informatie. Daar kunt u zich ooknbsp;aanmelden wanneer u een van de bijeenkomsten wilt bijwonen: www.alumni.uu.nl.

De aanval schijnt de beste verdediging te zijn maar ; meestal is zij ook niets meer dan dat.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;j

(Inge de Wolf, Sociale Wetenschappen) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;¦

Computermodellen zijn net vrouwen: ze zouden op j hun inhoud beoordeeld moeten worden, maar vaak jnbsp;is het uiterlijk doorslaggevend.

(Jelmer Cleveringa, Aardwetenschappen)

Kernafval kan het beste in proefschriften worden opgeslagen: die verdwijnen meestal voor eeuwig innbsp;bureaulades.

(Laszlo Bancsi, Geneeskunde)

Om een grote tumor te verkleinen en de kans op een radicale verwijdering te vergroten, wordennbsp;patiënten steeds vaker eerst behandeld met chemotherapie, daarna gevolgd door een plaatselijkenbsp;behandeling (zoals chirurgie en bestraling). Bij dezenbsp;'neo-adjuvante chemotherapie' spelen verschillendenbsp;mechanismen een rol die nuttig kunnen zijn voornbsp;de behandeling. Waarschijnlijk kunnen ze nog beternbsp;benut worden door de duur van deze therapie tenbsp;verlengen.

GM-CSF is een hematopoietische groeifactor die het herstel van het beenmerg bespoedigt na chemotherapie. Verder heeft GM-CSF ook eigenschappen dienbsp;het immuunsysteem stimuleren. De afdelingnbsp;Geneeskundige Oncologie van de VU onderzoektnbsp;momenteel de effecten van een combinatie vannbsp;neo-adjuvante chemotherapie met de hematopoietische groeifactor GM-CSF. De hypothese is datnbsp;GM-CSF de dendritische cellen uit het beenmerg stimuleert en activeert. Deze belangrijke cellen vannbsp;het immuunsysteem nemen het tumorantigeen opnbsp;dat is vrijgekomen na vernietiging van de tumornbsp;door chemotherapie en stimuleren vervolgens hetnbsp;afweersysteem tot vernietiging van de tumor. Eennbsp;tweede hypothese gaat er vanuit dat de primairenbsp;tumor stoffen produceert die de vaatgroei in tumoren remt.

Immunologische en angiogenetische werkhypotheses worden momenteel in een internationaal onderzoek bestudeerd bij de behandeling van borstkanker met plaatselijke uitzaaiingen. 'Het isnbsp;hoog tijd dat deze aanpak met name bij die tumor-soorten wordt bestudeerd, waar plaatselijke behandeling geen uitweg biedt', aldus Pinedo.

Uitnodiging David de Wied lezing 20 april 2001 Op 20 april om 16.00 uur houdt professor dr. H.M.nbsp;Pinedo de jaarlijkse David de Wiedlezing: 'Denbsp;primaire tumor: vriend of vijand?' Prof. Pinedo isnbsp;hoogleraar in de geneeskundige oncologie aan denbsp;Vrije Universiteit in Amsterdam. Lezers van Illusternbsp;zijn van harte uitgenodigd deze bijeenkomst bij tenbsp;wonen. Met de bon kunt u kosteloos kaarten reserveren voor deze bijeenkomst. Doet u dit snel - vóórnbsp;26 maart - want het aantal plaatsen in het Educato-rium is beperkt.

Onder de titel 'Waar doen we het voor? Op zoek naar denbsp;essentie van goed leraarschap'nbsp;hield bijzonder hoogleraarnbsp;F.A.J. Korthagen zijn inaugurelenbsp;rede bij de aanvaarding vannbsp;zijn leerstoel 'didactiek voornbsp;het opleiden van leraren'. Hetnbsp;was een ongewone oratie.nbsp;Korthagen wilde dat de toehoorders uit hun eigen ervaringen inzicht zouden krijgen innbsp;de essentie van goed leraarschap. Op ieders stoel lag eennbsp;werkboekje met pen. De eerstenbsp;vraag was: 'denk terug aan eennbsp;docent(e) die u heel goednbsp;vond, en karakteriseer in éénnbsp;of twee trefwoorden wat unbsp;voor deze docent(e) kenmerkend vond. Vergelijk daarnanbsp;het antwoord met uw buurman'. Korthagen besprak denbsp;verschillende soorten antwoorden. Hij noemde diverse aspecten in de persoonlijkheid dienbsp;verantwoordelijk zijn voor denbsp;didactische kwaliteiten van denbsp;docent: omgeving, gedrag,nbsp;bekwaamheden, overtuigingen, beroepsidentiteit ennbsp;betrokkenheid. Deze aspectennbsp;zijn gesitueerd in zes opeenvolgende lagen. Uiteraard is hetnbsp;zichtbare - de omgeving en hetnbsp;gedrag - de buitenste laag. Denbsp;trefwoorden zijn vaak op dezenbsp;laag van toepassing. Maar wanneer men een docent enthousiast vindt, wordt tevensnbsp;verwezen naar een dieper liggende laag, namelijk die vannbsp;de overtuiging en de identiteit.nbsp;Korthagen concludeerde echternbsp;dat in de opleidingsdidactieknbsp;voornamelijk ingegaan wordtnbsp;op de buitenste lagen, die vannbsp;de omgeving, het gedrag en denbsp;bekwaamheden. Ook in denbsp;werving worden juist dezenbsp;eigenschappen van de potentiële docent gevraagd. Tegelijkertijd wordt uit het onderzoeknbsp;onder de toehoorders duidelijknbsp;dat wij docenten aan wie wijnbsp;de beste herinneringen hebben, karakteriseren met trefwoorden die thuishoren in denbsp;dieper gelegen lagen, nl. overtuiging, identiteit en betrokkenheid. Aandacht voor denbsp;ontwikkeling van scholingsar-rangementen die gericht zijnnbsp;op die lagen zijn dan ook vannbsp;het grootste belang, aldus denbsp;nieuwe hoogleraar.

Meer informatie over de oratietekst is verkrijgbaar bijnbsp;het IVLOS, Universiteit Utrecht,nbsp;e-mail:

F.Korthagen@ivlos.uu.nl

Wilt u meer weten van het Universiteitsfonds of denbsp;Ufonds-alumnipas? Bel ofnbsp;schrijf ons of bezoek onzenbsp;webpagina's:

Utrechts Universiteitsfonds/ alumnibureau

Bestuursgebouw Heidelberglaan 8nbsp;3584 CS Utrechtnbsp;tel.: (030) 253 80 25nbsp;fax: (030) 253 80 26nbsp;e-mail:nbsp;ufonds@ufonds.uu.nlnbsp;www.ufonds.uu.nlnbsp;www.alumni.uu.nl

Alumnipas 2001

Gratis lenen bij de Universiteitsbibliotheek? Korting op het lidmaatschap van Facultynbsp;Club Helios of op Postacademisch onderwijs? Voordelignbsp;sporten bij Olympos of eennbsp;cursus volgen bij Parnassos?nbsp;Het kan met de Ufonds-alumnipas.

Sinds 1886 zet het Utrechts Universiteitsfonds zich in voornbsp;de groei en de bloei van denbsp;Universiteit Utrecht. Dankzijnbsp;de bijdragen van de begunstigers worden alumnicontactennbsp;onderhouden, bijzondere leerstoelen ingesteld, studentenactiviteiten ondersteund en opnbsp;andere manieren bijgedragennbsp;aan het welzijn van de universiteit. Het Universiteitsfondsnbsp;nodigt de lezers van Illuster uitnbsp;om begunstiger te worden.nbsp;Dat kan vanaf een bijdragenbsp;van ƒ 25,- per jaar. Als danknbsp;voor uw bijdrage ontvangt unbsp;de Ufonds-alumnipas. Hiermeenbsp;kunt u - naast de genoemdenbsp;voordelen:

• gebruik maken van het Studieloopbaancentrum

• • met korting de Botanischenbsp;Tuinen bezoeken

• • goedkoper evenementennbsp;organiseren bij Faciliteitennbsp;Bedrijf Utrecht

• • gebruik maken van aanbiedingen bij Universiteitswin-kel SOLARIS

• • goedkoper verzekeringennbsp;afsluiten

Waarom kom ik nooit in slaap? Waarom word ik zo snelnbsp;kwaad als ik dronken ben? Isnbsp;er nog meer leven in hetnbsp;heelal? Alledaagse vragen ennbsp;raadsels van het publiek vormen het uitgangspunt voornbsp;het kennisfestival. Vanaf beginnbsp;februari gaan speciale teamsnbsp;van Denkwerkers de stad in.nbsp;Uitgedost in fel gekleurdenbsp;overalls bezoeken ze winkelcentra, scholen, bedrijven,nbsp;sportclubs etc. Daar stimulerennbsp;ze het publiek om vragen tenbsp;stellen. De leukste en interessantste vragen worden beantwoord in de dagelijksenbsp;KnowShow.

Tijdens de lustrumweek verschijnen overal in de stad mobiele presentaties. Dezenbsp;zogenaamde Kennismakersnbsp;laten op verrassende publieks-locaties interessante en bijzondere onderzoeken ennbsp;experimenten zien. Voorbijgangers kunnen een versla-vingstest te doen, op eennbsp;computer met spraaksoftwarenbsp;testen hoe gestresst men is, ofnbsp;gewoon even lekker knuffelennbsp;met hommels. Om maar eensnbsp;een paar presentaties te noemen.

Om 16.00 uur gaan de deuren van het Academiegebouwnbsp;open. De Aula fungeert alsnbsp;centraal festivalcafé. Hier kunnen studenten, medewerkersnbsp;en alumni elkaar ontmoetennbsp;onder het genot van een hapjenbsp;en drankje. In diverse zalennbsp;van het Academiegebouwnbsp;organiseren faculteiten ennbsp;vakgroepen activiteiten. Interessante lezingen, minisymposia, concerten, debat-wedstrijden en een oefenrechtbank staan op het programma. Er is ook eennbsp;internetcafé, waar liefhebbersnbsp;kunnen surfen, e-mailen ennbsp;chatten.

Knowshow

Het hoogtepunt van iedere festivaldag is de Knowshow.nbsp;De show vindt plaats in denbsp;Domkerk en heeft de vormnbsp;van een live talkshow, zoalsnbsp;Spijkers met Koppen. Iederenbsp;dag staat één van de festival-thema's centraal met als basisnbsp;de vragen die door de Denkwerkers zijn verzameld. Eennbsp;tafelgesprek met bekende ennbsp;minder bekende Utrechters,nbsp;een column en een publieks-quiz zijn enkele vaste onderdelen van het programma.nbsp;Stand up comedy, video's ennbsp;muziek zorgen voor het amusement. Gastvrouw is Chazianbsp;Mourali.

Wanneer: 27-31 maart (dagelijks van 20.15 tot 21.30)nbsp;Waar: Domkerk

Voor mie: alumni, studenten, medewerkers en Utrechtsenbsp;bevolking

Entree: gratis

Muziektheater-spektakel

Dertien keer maar liefst wordt O mio sole opgevoerd. Liekenbsp;Hoitink, communicatiemedewerker van Growing up innbsp;Public: 'Het moet het iederenbsp;dag vollopen. Dat wordt spannend, want we willen graagnbsp;dertien maal driehonderdnbsp;mensen de mogelijkheid bieden deze groots opgezettenbsp;productie te kunnen zien.' Innbsp;het muzikaal theaterspektakelnbsp;wordt de geschiedenis van denbsp;universiteit verteld aan denbsp;hand van het levensverhaalnbsp;van de Italiaanse wetenschapper Galileo Galilei (1564-1642).nbsp;O mio sole, speciaal voor hetnbsp;lustrum gemaakt, is een coproductie van de Utrechtsenbsp;theaterfirma Growing up innbsp;Public en cultureel centrumnbsp;Parnasses. De rol van Galileinbsp;wordt gespeeld door de acteurnbsp;Olaf Malmberg. De muzikalenbsp;leiding is in handen van Norbert Kunst.

Wanneer: 27 maart - S april (dagelijks, behalve 2 april)nbsp;Waar: Nationaal Museum vannbsp;Speelklok tot Pierement, Buurkerkhof 10

Voor mie: Alumni, studenten, medewerkers en Utrechtsenbsp;bevolking

Kaartverkoop: via stadsschouwburg vanaf 1 februari (030) 230 20 23 of de bon innbsp;Illuster

Kosten: met alumnipas, U-pas of pas-65 f 25,- (normaal ƒ 35,-)nbsp;Regisseur Daphne de Bruin:nbsp;'In O mio sole: de wereldnbsp;volgens Galilei, tonen wenbsp;het eenzame gevecht vannbsp;een creatieve geest tegennbsp;het machtige bewind vannbsp;de Kerk en de Paus. Galileinbsp;staat model voor de jongenbsp;wetenschapper die metnbsp;nieuwe inzichten oudenbsp;wereldbeelden op hunnbsp;grondvesten laat trillen.nbsp;Zijn opvattingen over denbsp;indeling van het universumnbsp;-de zon draait niet om denbsp;aarde, maar de aarde omnbsp;de zon- waren zo vooruitstrevend dat hij zelfs denbsp;Paus tegen zich in het harnas joeg. Maar, zoals altijd,nbsp;kunnen nieuwe inzichtennbsp;alleen ontstaan als er risico's genomen worden. Zo isnbsp;het in de wetenschap en zonbsp;is het in het theater. O mionbsp;sole wordt een grillige,nbsp;eigentijdse voorstellingnbsp;waarin tal van theatervormen de wereld van Galileinbsp;oproepen. Wagenspel,nbsp;dans, maskerade en ga zonbsp;maar door.'nbsp;voor meer informatie:nbsp;www.uu.nl/lustrum

De lustrumactiviteit Beating the Brains is mede mogelijknbsp;gemaakt door de sponsorsnbsp;Achmea, REMU, GlaxoSmith-

Kline en ABNAMRO.

Sociale Wetenschappennbsp;Groot talent onderzoektnbsp;grote vragen

In lezingen en spectaculaire demonstraties behandelen viernbsp;veelbelovende sociale wetenschappers vragen die ons innbsp;het dagelijks leven bewust ofnbsp;onbewust bezighouden. Zijnbsp;ontvingen voor hun onderzoeknbsp;een belangrijke subsidie, zodatnbsp;hun talent voorlopig voor denbsp;universiteit behouden kannbsp;worden. Tijdens het middagprogramma komen verschillende onderwerpen aan denbsp;orde. Lezing 1: Hoe hebbennbsp;ouders en leeftijdgenotennbsp;invloed op de ontwikkelingnbsp;van riskante gewoontes, zoalsnbsp;roken, drinken en druggebruik? Lezing 2: Hoe wordennbsp;onze hersenen gestimuleerdnbsp;en hoe raken functies uitgeschakeld? Lezing 3: Hoe Wanneer en waarom vertrouwennbsp;wij elkaar? Lezing 4: Hoenbsp;werkt onze visuele aandacht?nbsp;De lezingen worden verzorgdnbsp;door: Jack van Honk (psycholoog) en Addi Johnsonnbsp;(psycholoog); zij voeren hunnbsp;onderzoek uit op het Helmholtz Instituut; Rutger Engelsnbsp;(psycholoog) werkt bij hetnbsp;Institute for the Study ofnbsp;Education and Humannbsp;Development en Chris Snijdersnbsp;(socioloog) bij het Interuniversity Center for Sociale Sciencenbsp;Theory and Methodology.nbsp;Locatie: Academiegebouwnbsp;Contactpersoon: drs. Marianbsp;Splinter (030) 253 4633,nbsp;e-mail: m.splinter@fss.uu.nl

Scheikunde

Nieuwe materialen, nieuwe toepassingen

Hoewel scheikunde als wetenschap al erg lang bestaat, is het vak nog springlevend. Metnbsp;regelmaat worden ontdekkingen gedaan en nieuwe materialen ontwikkeld.

Zorg voor het milieu en nieuwe inzichten in de procestechnologie leiden ertoe datnbsp;er steeds andere eisen gesteldnbsp;worden aan de materialen dienbsp;in de industrie gebruikt worden. Daarnaast vraagt ook denbsp;industrie zelf voortdurend omnbsp;innovaties om de concurrentienbsp;een stap voor te blijven. Daarbij gaat het vaak om materialen die moeten wordennbsp;ontwikkeld voor nieuwe toepassingen of processen.

Het middagprogramma van de faculteit wordt verzorgd doornbsp;twee sprekers die dagelijksnbsp;bezig zijn met de ontwikkelingnbsp;van nieuwe materialen. Denbsp;eerste bijdrage is van dr. H. A.nbsp;Meinema onder de titel 'Materiaaltechnologie bij TNO, vannbsp;molecuul tot product'. Dr. Meinema is werkzaam bij TNO-TPD, divisie Materialen tenbsp;Eindhoven. De tweede sprekernbsp;is nog niet bekend, maar dezenbsp;zal de materie belichten vanuitnbsp;een andere bedrijfs- of univer-siteitsvisie en een andere chemische discipline. Hetnbsp;programma wordt met eennbsp;borrel afgesloten.

Locatie: Academiegebouw Contactpersoon: Monieknbsp;Tromp, (030) 253 6764, e-mail:nbsp;m. tromp@chem. uu.nl

(Kunst) geschiedenis

Een universiteit tussen hoop en vrees

Dit programma gaat over de Utrechtse academie in denbsp;negentiende en twintigstenbsp;eeuw.

Na de Franse overheersing kregen de Nederlandse universi-teiten in 1815 de status van Rijksuniversiteit. De Utrechtsenbsp;Universiteit, sinds 1636 eennbsp;stedelijke universiteit, wasnbsp;gewend aan veel autonomie.nbsp;De inmenging van het rijknbsp;begon met globale wetgeving,nbsp;maar nam in de negentiendenbsp;eeuw toe. De afhankelijkheidnbsp;van de rijksbegroting gaf somsnbsp;grote spanningen: bij iederenbsp;Haagse financiële crisis moestnbsp;worden afgewacht wat denbsp;gevolgen voor het hogernbsp;onderwijs zouden zijn. Denbsp;angst voor opheffing is in denbsp;negentiende eeuw een constante in de geschiedenis vannbsp;de Utrechtse Universiteit. Uiteindelijk komt deze universiteit echter sterk uit denbsp;negentiende eeuw, met aannbsp;het Domplein een spiksplinternieuw academiegebouw. Overnbsp;opheffing en voortbestaan,nbsp;over hoop en vrees gaat ditnbsp;gecombineerde programmanbsp;van historici en kunsthistorici.nbsp;Het programma begint omnbsp;14.30 uur. Een rondleidingnbsp;door het academiegebouwnbsp;maakt deel uit van het programma evenals een lezingnbsp;over de professorenportrettennbsp;in de Senaatszaal en eennbsp;lezing over de Utrechtse Universiteit in de negentiendenbsp;eeuw.

Locatie: Academiegebouw Contactpersoon: Leen Dorsman, (030) 253 6441 e-mail:nbsp;leen.dorsman@let.uu.nl

Rechtsgeleerdheid Een internationaal gerecht

Vier parallelle workshops staan op het menu van de faculteitnbsp;Rechtsgeleerdheid. Onder denbsp;titel 'Schiet de overheid tekortnbsp;in de bestuurlijke handhaving?' biedt de disciplinegroepnbsp;staats- en bestuursrecht eennbsp;lezing door prof. mr. drs F.nbsp;Michiels en mw. mr. A. Blomberg. Bij de disciplinegroepnbsp;strafrechtswetenschappennbsp;geeft prof. dr. F. Bovenkerk denbsp;lezing 'Multiculturaliteit ennbsp;strafrechtspleging'. Prof. mr. S.nbsp;Schuit levert de bijdrage vannbsp;de disciplinegroep privaatrechtnbsp;onder de titel 'De invloed vannbsp;Angelsaksisch recht op denbsp;Nederlandse rechtspraktijk' ennbsp;bij de disciplinegroep internationaal, sociaal en economischnbsp;publiekrecht, is het themanbsp;'Humanitaire interventie ennbsp;humanitair recht'. Na afloopnbsp;van de workshops kunnen denbsp;alumni van Rechtsgeleerdheidnbsp;elkaar treffen tijdens een borrel.

Locatie: Achter Sint Pieter 200 Contactpersoon: Mw. Jorunn

Labordus, (030) 253 9305, e-mail: J.Labordus@fbu.uu.nl

Biologie

Biologie à la carte

Biologie kiest voor een echte culinaire benadering. De faculteit serveert als voorgerecht denbsp;lezing 'Over smaak valt tenbsp;twisten', bereid met ingrediënten die de smaakpapillen énnbsp;de discussie stimuleren. Ditnbsp;voorgerecht wordt verzorgdnbsp;door alumnus drs. Bart Specken (bioloog/oenoloog). Hetnbsp;hoofdgerecht bestaat uit eennbsp;exotische combinatie van zoetnbsp;en fris. Dr. Rinus Sommeijernbsp;(e.a.) van Ethologie leidt eennbsp;excursie naar angelloze bijennbsp;onder de titel 'De smaak vannbsp;honing'. Een excursie door denbsp;tropische kas van de Botanische Tuinen heeft de naam 'Denbsp;smaak van tropisch fruit' ennbsp;wordt verzorgd door prof. dr.nbsp;Paul Maas (e.a.) van Plantensystematiek. Nagerecht is eennbsp;feestelijke afsluiting in denbsp;vorm van een wijnproeverij,nbsp;die wordt aangeboden doornbsp;drs. Bart Specken. Er kunnennbsp;maximaal zestig personennbsp;deelnemen aan dit drie-gan-gendiner. Zie voor verderenbsp;informatie de rubriek 'De zijsprong' op de achterpaginanbsp;van deze Illuster.

Locatie: Wentgebouw,

De Uithof

Contactpersoon:

Mw. Dorinne Raaimakers, (030) 253 1858, e-mail:nbsp;T.H.J.M. Raaimakers@bio.uu.nl

Godgeleerdheid

Debatteren over de toekomstnbsp;In 1876 kwam er een nieuwenbsp;wet op het Hoger Onderwijs,nbsp;die voor de theologische faculteiten ingrijpende veranderingen inhield. De duplex ordonbsp;werd ingevoerd en dat betekende dat studenten te makennbsp;kregen met een curriculumnbsp;van staatsvakken en kerkelijkenbsp;vakken. Die duplex ordonbsp;bestaat nu 125 jaar, maar datnbsp;betekent niet dat alles bij hetnbsp;oude blijft. Het nieuwe bachelor-mastermodel leidt tot stevige veranderingen. Komt ernbsp;ditmaal dan eindelijk eennbsp;goed plaatsje voor het schaapnbsp;met de vijf poten? In de laatste twee nummers van Kerk ennbsp;Theologie hebben de emeritusnbsp;hoogleraar dogmatiek, prof,nbsp;dr. H.W. de Knijff en de dienstdoende hoogleraar kerkgeschiedenis prof. dr. W. Ottennbsp;hun visie op het theologischenbsp;hoger onderwijs gegeven. Zijnbsp;doen dit opnieuw tijdens denbsp;universiteitsdag, met denbsp;bedoeling dat er een debatnbsp;komt. De faculteit Godgeleerdheid verwacht haar alumninbsp;vanaf 13.30 uur in de Pieterskerk aan het Pieterskerkhof.nbsp;Contactpersoon: Mw. Karennbsp;Sikkema (030) 253 1853,nbsp;e-mail: KSikkema@theo.uu.nl.

Matuur- en Sterrenkundenbsp;Onderwijs over de vollenbsp;breedte

Het middagprogramma voor de afgestudeerden van denbsp;faculteit Natuur- en Sterrenkunde staat in het teken vannbsp;het veranderend natuurkundeonderwijs. Daarnaast worden er demonstraties gegeven,nbsp;die laten zien wat wetenschappelijk onderzoek hedennbsp;ten dage inhoudt. Zowel opnbsp;scholen voor het voorbereidend wetenschappelijk onderwijs als in hetnbsp;wetenschappelijk onderwijsnbsp;zelf, zijn momenteel grotenbsp;ontwikkelingen gaande. Denbsp;studenten die in septembernbsp;2001 onze universitaire opleidingen binnenstromen, zijnnbsp;opgeleid met het profielnbsp;Natuur en Techniek of het profiel Natuur en Gezondheid.nbsp;Het jaar daarop voert de UUnbsp;voor al haar opleidingen denbsp;bachelor-masterstructuur innbsp;naar Angelsaksische model. Bijnbsp;de invulling van het nieuwenbsp;vijfjarige curriculum in 1999nbsp;werd al vooruitgelopen op denbsp;behoefte aan verbreding vannbsp;het onderwijs en de vergroting

Ochtend

Domkerk, Domplein 09.00 - 11.45 uurnbsp;Lezingen over vredesvraagstukken door mr. A.P. van Walsum en prof. mr. C. Flinterman.nbsp;Peter van Walsum was tot 31nbsp;december 2000, gedurendenbsp;twee jaar, ambassadeur van denbsp;VN Veiligheidsraad. Prof. mr.nbsp;Cees Flinterman is directeurnbsp;van de onderzoekschool Rechten van de mens én directeurnbsp;van het Studie- en Informatiecentrum Mensenrechten vannbsp;de Universiteit Utrecht. Zienbsp;ook het artikel op pagina 10.

Lunch

Academiegebouw, 12.00 - 14.00 uur

Aperitief en lunch kunnen in het Academiegebouw gebruiktnbsp;worden, alleen in combinatienbsp;met deelname aan het ochtendprogramma.

Middag

Verschillende locaties in de binnenstad en De Uithof,

• 13.30 - 17.00 uur

Diverse faculteiten bieden hun alumni een gevarieerd en smakelijk programma aan.

De meeste programma's eindigen met een borrel. Ook kunt u voor een drankje terecht innbsp;de aula van het academiegebouw, die deze week als lus-trumcafé is ingericht. Tevens isnbsp;er een (lustrum)internetcafé innbsp;het academiegebouw.

Avond

In restaurants in de directe omgeving van het Academiegebouw wordt een Lustrummenu geserveerd. Vanaf 20.15nbsp;uur is er een wetenschaps-show, de KnowShow, in denbsp;Domkerk.

In het Nationaal Museum van Speelklok tot Pierement (voormalige Buurkerk) kan om

• 20.30 uur het muzikaalnbsp;theaterspektakel ' O mio Sole'nbsp;bijgewoond worden. Het lustrum- en het internetcafé innbsp;het academiegebouw zijn totnbsp;22.00 uur open. De avondnbsp;wordt feestelijk afgeslotennbsp;met een groot lustrumfeestnbsp;voor alumni, medewerkers ennbsp;studenten van de Universiteitnbsp;Utrecht in het Beatrixgebouwnbsp;van de Jaarbeurs.

Vervoer

Aanbevolen wordt om met het openbaar vervoer naar Utrechtnbsp;te komen. Tussen De Uithof ennbsp;het Academiegebouw zal innbsp;beperkte mate gratis vervoernbsp;beschikbaar zijn. Als u metnbsp;eigen vervoer komt, kunt u uwnbsp;auto op De Uithof parkerennbsp;(PI) en gebruik maken vannbsp;busvervoer of een pendeldienst naar de binnenstad. Alsnbsp;u dit wilt, kunt u dit vermelden op de antwoordkaart.

van de keuzevrijheid voor studenten. De veranderingen in het onderwijs zullen ingrijpend zijn. De faculteit isnbsp;bovendien al een flink eind opnbsp;weg met de ontwikkeling vannbsp;een internationaal masterpro-gramma Theoretische Fysica.nbsp;Centraal staan hierbij eennbsp;grote betrokkenheid bij denbsp;ontwikkelingen in het voortgezet onderwijs en de inzetnbsp;van digitale hulpmiddelen.nbsp;Locatie: Minnaertgebouw,nbsp;De Uithof

Informatie: Peter Mertens, (030) 253 2725, e-mail:

P. C.J. Mertens@phys. uu.nl

Geneeskunde

Is aanval de beste afweer?

De activiteiten van het onderzoeksinstituut 'Infectie amp; Immuniteit' staan centraal innbsp;het programma voor alumninbsp;Geneeskunde en Medische Biologie. Evenals vorig jaar worden ook studenten, medewerkers van het Universitairnbsp;Medische Centrum Utrechtnbsp;(UMC Utrecht) en huisartsennbsp;uit de regio van harte uitgenodigd het programma bij tenbsp;wonen. Verschillende onderzoekers zullen de bezoeker opnbsp;de hoogte brengen van denbsp;meest recente ontwikkelingennbsp;op het gebied van infectie ennbsp;immuniteit en de mogelijkenbsp;klinische toepassingen daarvan. Onderwerpen als AIDS,nbsp;allergie, leukemie en kanker,nbsp;maar ook gentherapie, beenmergtransplantaties en Immunotherapie, zullen aan de ordenbsp;komen. De middag wordtnbsp;besloten met een borrel, waarbij de gasten van gedachtennbsp;kunnen wisselen met onderzoekers op de verschillendenbsp;terreinen van de immunologienbsp;en infectieziekteleer.

Locatie: Onderwijscentrum UMC Utrecht, Heidelberglaannbsp;100, De Uithof

Contactpersoon:

Trea Fakkeldij, (030) 253 6240, dagelijks 13.00 - 14.00 uur,nbsp;e-mail:nbsp;T.M.V.Fakkeldij@med.uu.nl

Tandheelkunde

Open depot

Het Universiteitsmuseum heeft een grote collectie tandheelkunde, waarvan slechts eennbsp;klein gedeelte permanent tenbsp;zien is. Voor een beperkt aantal mensen is het deze middagnbsp;mogelijk om, samen met denbsp;conservator, een kijkje achternbsp;de schermen te nemen.nbsp;Locatie: Universiteitsmuseum,nbsp;Lange Nieuwstraat 106,nbsp;Contactpersoon: Bettina Altha Her, (030) 253 8731, e-mail:nbsp;bettina.althaller@museum.uu.nl

Ruimtelijke Wetenschappen

Een wandelexcursie door twee Utrechtse buurtennbsp;Lombok en Kanaleneiland zijnnbsp;twee Utrechtse buurten metnbsp;een hoog percentage allochtonen. Lombok is een oudenbsp;stadswijk waar zich aan hetnbsp;eind van de jaren zestig veelnbsp;gastarbeiders vestigden. Kanaleneiland kwam pas in denbsp;jaren tachtig in trek bijnbsp;allochtonen. De veranderendenbsp;bevolkingssamenstelling heeftnbsp;in beide wijken voor veranderingen op allerlei gebiedennbsp;gezorgd. Voorbeelden hiervannbsp;zijn het karakter van de voorzieningen, het fysieke ennbsp;sociale leefklimaat en de populariteit van de buurt alsnbsp;woonomgeving. Opvallend isnbsp;dat Lombok zich de laatstenbsp;jaren in een veel positieverenbsp;richting heeft ontwikkeld dannbsp;Kanaleneiland. Terwijl denbsp;sociale problemen in Kanaleneiland lijken te verergeren, isnbsp;Lombok zo langzamerhandnbsp;een positief symbool geworden voor de multiculturelenbsp;samenleving. Tijdens een wandeling door de wijken zal worden ingegaan op de achtergrond van de verschillen tussen beide wijken. Inclusief vervoer duurt de excursie naarnbsp;schatting 2,5 uur. Het vertreknbsp;is om 13.30 uur vanaf hetnbsp;Domplein. Kosten: ƒ 10,-.

Contactpersoon:

Robert van Ginneken, (030) 253 1559, e-mail:

R. vanGinneken@geog. uu.nl

Farmacie

Onderweg naar morgen De faculteit Farmacie organiseert ter gelegenheid van hetnbsp;universitair lustrum een middagprogramma voor haarnbsp;afgestudeerden. Alle alumni,nbsp;van jong tot oud, worden vannbsp;harte uitgenodigd om tenbsp;komen. Het programmanbsp;bestaat uit twee parallelle sessies over nieuwe ontwikkelingen in het farmaceutischnbsp;onderwijs en onderzoek. Naastnbsp;dit informatieve programma isnbsp;er voldoende gelegenheid omnbsp;bij te praten. De opening vindtnbsp;plaats om 13.45, waarna denbsp;sessie onderwijs vanaf 14.15nbsp;aandacht besteedt aan denbsp;eisen die worden gesteld aannbsp;de apotheker van morgen ennbsp;hoe de faculteit daar opnbsp;inspeelt. Het vernieuwde curriculum, dat per september 2001nbsp;wordt ingevoerd, zal er voornbsp;zorgen dat toekomstige farma-ciestudenten met andere vaardigheden afstuderen. Ditnbsp;betekent dat de uitoefeningnbsp;van het apothekersberoep zalnbsp;veranderen. Verder zal metnbsp;een praktijkcase probleemge-stuurd onderwijs worden geïllustreerd. Parallel aan dezenbsp;bijdrage maakt de sessienbsp;onderzoek met een demonstratie duidelijk wat de termennbsp;'genomics' en 'proteomics' innbsp;de dagelijkse praktijk voor denbsp;apotheker en de patiënt kunnen betekenen. Na een pauzenbsp;en diverse rondleidingen, volgtnbsp;dan om 16.30 een receptie.nbsp;Locatie: Wentgebouw,nbsp;De Uithof

Informatie: Deby Ondaatje, (030) 253 7317 (di-woe-do),nbsp;e-mail:nbsp;d.a.ondaatje@pharm.uu.nl

Engels

Engels @ la carte

De opleiding Engels organiseert weer een middag waarop haar alumni kunnennbsp;bijpraten met studiegenotennbsp;en docenten. Iedereen wordtnbsp;van harte uitgenodigd omnbsp;naar de Utrechtse binnenstadnbsp;te komen voor een middagnbsp;Engels @ la carte. Op hetnbsp;menu staat allereerst een verkenning van de functie vannbsp;eten in de Engelse cultuur ennbsp;literatuur. Vanaf middeleeuwse eetgewoonten totnbsp;Delia Smith en The Nakednbsp;Chef. De tweede gang van hetnbsp;diner bestaat uit een pittigenbsp;discussie over de toekomst vannbsp;het boek in tijdperk van internet en e-books. Zal hetnbsp;gedrukte boek uitsterven?nbsp;Lezen studenten in het volgende lustrumjaar de werkennbsp;van Shakespeare op een laptop? Wie een uitgesprokennbsp;mening heeft over de vorm dienbsp;het boek in dit millennium zalnbsp;krijgen, wordt uitgenodigdnbsp;zich op te geven voor deelname aan het discussiepanel.nbsp;Wegens groot succes wordtnbsp;ook deze alumnimiddag afgesloten met een echte Engelsenbsp;High Tea.

Locatie: binnenstad Utrecht Contactpersonen: Kristinenbsp;5teenbergh, (030) 253 6461,nbsp;e-mail:nbsp;Kristine.5teenbergh@let.uu.nlnbsp;en Roselinde Supheert (030)nbsp;253 6174, email:

Rosel inde. Supheert@let. uu.nl. Bij geen gehoor: (030) 253 6193

Wijsbegeerte

Filosofie over grenzen

De faculteit Wijsbegeerte en de alumnivereniging Autarkeianbsp;verzorgen een programmanbsp;waarbij zowel Nederlandse alsnbsp;buitenlandse filosofen optreden. De middag begint metnbsp;een welkom door de voorzitternbsp;van Autarkeia gevolgd doornbsp;een inleiding van een half uurnbsp;door professor Verbeek. Hijnbsp;staat te boek als een Descartes-kenner en ontving onlangsnbsp;voor zijn werk de prestigieuzenbsp;Franse Descartes-prijs.

Na de theepauze houdt dr. D. Louw uit Zuid-Afrika eennbsp;lezing over Afrikaanse Filosofie (Engelstalig). Professornbsp;Brummer zal daarna als opponent optreden en uiteraardnbsp;wordt ook de zaal bij de discussie betrokken. Na afloopnbsp;van het programma kunt unbsp;onder het genot van eennbsp;drankje nog wat napraten.nbsp;Autarkeia-leden kunnen gratisnbsp;aan deze middag deelnemen,nbsp;andere alumni betalen ƒ10,-.nbsp;Locatie: Drift 21nbsp;Contactpersoon: Erna Kas,nbsp;(030) 253 1831, e-mail:nbsp;erna.kas@phil.uu.nl

Theater-, Filmen Televisiewetenschap Ontmoetingsdag

Net als vorig jaar organiseert Theater-, Film- en Televisiewetenschap een ontmoetingsdag.nbsp;Iedereen wordt uitgenodigdnbsp;langs te komen om vroegerenbsp;studiegenoten te ontmoeten.nbsp;Wat is er terechtgekomen vannbsp;de docenten en oud-studen-ten? Aan het begin van denbsp;nieuwe eeuw waait een frissenbsp;wind door het studieprogramma. Wie studeren ernbsp;tegenwoordig Theater-, Filmen Televisiewetenschap? Ontmoet alvast de bachelors en denbsp;masters van TFT.

Locatie: Kr. Nieuwegracht 2 Contactpersoon: Claranbsp;Pafort-Overduin, (030) 253nbsp;6339, e-mail: Clara.Pafort-Overduin@let.uu.nl

Universiteitsmuseum Ontdekkingen in hetnbsp;Universiteitsmuseum

Onder deze titel organiseert het museum op de Universiteitsdag diverse activiteiten.nbsp;Er worden rondleidingen georganiseerd door museumtuinnbsp;De Oude Hortus, waarbijnbsp;demonstraties worden gegeven. Behalve de vaste opstelling van het museum zijn ernbsp;tijdelijke exposities, zoals 'Poëzie op sterk water'. Hiervoornbsp;combineerde de dichter Ingmar Heytze zestien gedichtennbsp;met objecten uit de depotsnbsp;van het museum. Op de expositie 'Dat kan mijn kind ook'nbsp;geven psychologen en kunsthistorici hun visie op het beeldend werk van kinderen. Hiernbsp;is het de combinatie kind ennbsp;kunst die verwonderingnbsp;oproept.

Verder heeft het Universiteitsmuseum een grote collectie tandheelkunde (zie ook programma tandheelkunde),nbsp;waarvan slechts een kleinnbsp;gedeelte permanent te zien is.nbsp;Voor een beperkt aantal mensen is er deze middag denbsp;mogelijkheid om, samen metnbsp;de conservator, een kijkje achter de schermen te nemen.nbsp;Tenslotte verzorgt Hans Paalman van de Kunsthistorischenbsp;Leergangen Utrecht de lezingnbsp;'De invloed van kindertekeningen op de moderne kunst'. Ditnbsp;is een lezing in het kader vannbsp;de tentoonstelling 'Dat kannbsp;mijn kind ook'. Het bijwonennbsp;van de lezing van Hans Paalman kost ƒ25,- en begint omnbsp;14.00 uur.

Opgeven voor de lezing kan bij; Bettina Althaller, tel. (030)nbsp;253 8731, e-mail bettina.nbsp;althaller@museum.uu.nlnbsp;Voor de rondleiding geldt dat

men zich vooraf moet aanmelden. De rondleidingen starten om 14.00 en 15.00 uur. De toegangsprijs voor het museumnbsp;bedraagt zoals gewoonlijknbsp;ƒ7,50.

Locatie: Universiteitsmuseum, Lange Nieuwstraat 106.

Contactpersoon: Bettina Alt-haller, (030) 253 8731, e-mail: bettina.althaller®museum.uu.nl

Universiteitsbibliotheek

Bibliotheek @ la carte

De Universiteitsbibliotheek biedt al jaren een gevarieerdnbsp;menu voor haar gebruikers.nbsp;Naast de traditionele keukennbsp;(gedrukte publicaties) biedt denbsp;bibliotheek voor de liefhebbernbsp;steeds meer een innovatievenbsp;cuisine, zoals 4000 elektronische full-text tijdschriften. Eennbsp;bezoek aan de digitale eetkamer in het Academiegebouw isnbsp;dan ook zeker de moeitenbsp;waard. De alumni kunnennbsp;plaatsnemen aan een feestelijknbsp;gedekte lustrum-dis en denbsp;keuze maken die hun hetnbsp;meest bevalt. U kunt proevennbsp;van het scala aan zoekmogelijkheden dat de bibliotheeknbsp;presenteert en kennismakennbsp;met Dispute, het Digitaalnbsp;Archief, de Wereld van Peternbsp;Stuyvesant en de Digitale Bijzondere Collecties. Het biblio-theekmenu biedt ondernbsp;andere internetbronnen, gegevensbestanden en Utrechtsenbsp;proefschriften, zowel in denbsp;bibliotheek als op de werkpleknbsp;of thuis. En voor wie niet kannbsp;kiezen zijn onze chefkoks aanwezig, die u graag adviseren.nbsp;De digitale eetkamer is opennbsp;van 13.30 tot 16.30. Reserveren is niet nodig.

Locatie: Academiegebouw

Contactpersoon: Marja Mathijssen, (030) 253 6618, e-mail:m. mathijssen@library.uu.nl

Universiteits-fonds

Lustrumfilm 'Hora est'

Om de universiteit dichter bij de samenleving te brengennbsp;maakte de Rijksuniversiteitnbsp;Utrecht in 1956 een documentaire over het universitairenbsp;leven. Het 64e Universitairenbsp;Lustrum in 1955 was hiervoornbsp;de aanleiding. De hoofdpersoon in de documentaire isnbsp;een in 1926 afgestudeerde, dienbsp;30 jaar na dato nog eens rondkijkt in de stad en op de Universiteit. Dies, promotie,nbsp;spanningen bij doctoraalexamens, fysische proeven, maarnbsp;ook naaikransjes, fuifjes ennbsp;kroegjolijt komen aan de orde.nbsp;De filmmuziek is verzorgdnbsp;door het Radio Philharmonischnbsp;Orkest.

Aanvangstijd: 14.00 uur Locatie: Academiegebouw,nbsp;Contactpersoon: Celianbsp;Nijenhuis, (030) 253 2537, e-mail: c.nijenhuis@csc.usc.uu.nl

Utrechtse wetenschapswinkels

Wetenschap in de etalage De samenwerkende Utrechtsenbsp;Wetenschapswinkels organiseren in het lustrumjaarnbsp;publieksbijeenkomsten. Denbsp;eerste vindt plaats op de Universiteitsdag. Overige data zijnnbsp;10 april, 24 april, 10 mei, 10nbsp;mei, 8 juni en 19 juni. Op denbsp;bijeenkomst van 31 maart isnbsp;Nobelprijswinnaar prof. dr.nbsp;Gerard 't Hooft aanwezig,nbsp;hoogleraar Theoretischenbsp;Natuurkunde aan de faculteitnbsp;Natuur- en Sterrenkunde. Zijnnbsp;lezing draagt de titel 'Kleinernbsp;dan één atoomkern - over denbsp;nieuwe theorieën voor de elementaire deeltjes'. De bijeenkomst begint om 16.00 uur.nbsp;Locatie: Academiegebouwnbsp;Meer informatie: Wetenschapswinkel Natuurkunde,nbsp;(030) 253 4016, wetenschaps-winkel@phys.uu.nl of vianbsp;www.uu.nl/wetenschapswinkels

Colofon

Illuster 22, jaargang 5, 28 februari 2001

Illuster is een gezamenlijke uitgave van de Universiteit Utrecht en het Utrechtsnbsp;Universiteitsfonds, in samenwerking metnbsp;faculteiten en verenigingen.

Illuster verschijnt vier keer per jaar en wordt toegezonden aan afgestudeerdennbsp;van de Universiteit Utrecht in een oplagenbsp;van 58.000.

Hoofdredacteur:

Twan Geurts

Redactie:

Armand Heijnen, Helène Ruys, Sandra van Kampen (eindredactie)

Redactie-advies:

Mascha Damen, Liesbeth Houtman, Lamberthe de Jong, Arjan Kors, Hendriknbsp;Spiering

Redactieraad:

Piet van Asseldonk, NOS eindredactie; Paul van den Hoven, hoogleraar linguïstiek UU; Joop Kessels, directeur communicatie UU; Bas Mesters, redacteur Denbsp;Volkskrant; Frieda Pruim, redacteur Opzij;nbsp;Arie Smit, directeur TeleacNot.

Aan dit nummer werkten verder mee: Xander Bronkhorst, José Donders, Noornbsp;van Haaren, Wilma van Hoeflaken, Roynbsp;Meijer, Chiaza Mourali, Leonie van dennbsp;Schoor, Michiel Slütter, Chiara Soldati,nbsp;Leneke Visser, Johan Vlasblom, Michielnbsp;Wismans

Foto's:

Stijn Rademaker, Maarten Hartman, Ivar Pel, Evelyne Jacq, Marco van Duyvendijk

Beeld omslag: Bart Michiels

Rubrieksillustraties:

Marco Faassen

Ontwerp en opmaak: WRIK (BNO), Utrecht

Druk:

Brouwer Rotatie

© Universiteit Utrecht

Illuster, periodiek voor alumni van de Universiteit Utrecht. Overname van artikelen is -met bronvermelding- toegestaan. Hetnbsp;U-blad stelt op verzoek van de redactienbsp;eerder in het U-blad verschenen artikelennbsp;en illustraties beschikbaar aan Illuster.nbsp;Illluster is een productie van het Bureaunbsp;Journalistieke Producties, een samenwerking tussen het Communicatie Servicenbsp;Centrum van de Universiteit Utrecht ennbsp;het Utrechts Universiteitsblad.

ISSN: 1338-4703. Voor toezending is gebruikgemaakt van het alumnibestand van denbsp;Universiteit Utrecht

Oproep aan de lezer

Illuster 23 verschijnt op 13 juni 2001. Reacties, suggesties en ingezondennbsp;mededelingen kunt u toezenden aan denbsp;redactie voor 16 april. De redactie houdtnbsp;zich het recht voor ingezonden mededelingen te weigeren of in te korten.

Redactie-adres: Illuster, postbus 80125,nbsp;3508 TC Utrecht.

tel.: (030) 253 26 51. fax: (030) 253 36 85.

e-mail: illuster.redactie@csc.u5c.uu.nl Voor adreswijzigingen:nbsp;illu5ter@csc. use. uu. nl

Ontmoeting tussen Oost en West

Het boek Vertrouwd en Vreemd gaat in op de relatienbsp;tussen moederland en kolonie,nbsp;met name op de relatie tussennbsp;vrouwen, hoewel dat noch uitnbsp;de titel, noch uit de subtitelnbsp;'Ontmoetingen tussen Nederland, Indië en Indonesië' valtnbsp;af te leiden. 'Moederland' ennbsp;'kolonie' blijken de juiste aanduidingen. Waar er al contacten bestonden tussennbsp;Nederlanders en Indiërs ofnbsp;Indo-europeanen, daar druktenbsp;de koloniale pikorde een forsnbsp;stempel op de omgangsvormen. De Utrechtse geschiedenismedewerker Esther Captainnbsp;is een van de redacteuren vannbsp;de bundel, haar collega'snbsp;Elsbeth Locher-Scholten ennbsp;Berteke Waaldijk hebben ernbsp;bijdragen aan geleverd. Hetnbsp;boek bevat een zeer uiteenlopende melange aan verhalen,nbsp;variërend van literaire tekstennbsp;tot wetenschappelijke artikelen en een fotogalerij. Verbindend element zijn denbsp;'Intermezzo's', tekstjes van 5 ânbsp;6 pagina's die de historischenbsp;hoofdlijnen van het volgendenbsp;thema bevatten, zoals 'Familienbsp;en liefde', 'Onderwijs, missienbsp;en zending' en 'Politiek ennbsp;vrouwenbeweging'.

E. Captain, M. Hellevoort, M. van der Klein (red).nbsp;Vertrouwd en Vreemd.nbsp;Ontmoetingen tussennbsp;Nederland, Indië ennbsp;Indonesië, Verloren f35,-

Reis in Zuid-Afrika

In 1937 maakte de befaamde Utrechtse geschiedenishoogleraar Pieter Geyl (1887-1966)nbsp;een lezingentournee in Zuid-Afrika. Het verslag van die reisnbsp;is terechtgekomen in hetnbsp;archief Geyl - in het bezit vannbsp;de Universiteitsbibliotheek -,nbsp;waaruit het door de historici P.nbsp;van Hees en A.W. Willemsen isnbsp;geplukt voor de publicatienbsp;Pieter Geyl in Zuid-Afrika.nbsp;De combinatie Geyl en Zuid-Afrika is een bijzondere. Denbsp;auteur van de 'Geschiedenisnbsp;van de Nederlandse stam' staatnbsp;immers bekend als een taalna-tionalist en pleitbezorger vannbsp;de Groot-Nederlandsenbsp;gedachte, het idee dat er eennbsp;stamverwantschap bestaat tussen volken met eenzelfde taal:nbsp;Nederlanders, Vlamingen énnbsp;Zuid-Afrikanen. Een groot deelnbsp;van Geyls reisverslag bestaatnbsp;dan ook uit bezorgdheid overnbsp;de toenemende invloed vannbsp;het Engels in Zuid-Afrika. Complicerende factor was dat veelnbsp;van de geestverwanten dienbsp;Geyl in Zuid-Afrika ontmoette,nbsp;er tegelijkertijd ideeën opnbsp;nahielden die op Duits natio-naal-socialistische leestnbsp;geschoeid waren. En daarvannbsp;moest Geyl niets hebben. Datnbsp;maakt het boek tot een voorbeeld van de worsteling dienbsp;Geyl een groot deel van zijnnbsp;werkzaam leven, maar in Zuid-Afrika in gecomprimeerdenbsp;vorm gevoerd heeft: én hetnbsp;Groot-Nederlands nationalismenbsp;propageren én tegelijkertijdnbsp;het Duitse nationaal-socialismenbsp;bestrijden.

P. van Hees en A. W. Willemsen (ed.) Pieter Geyl in Zuid-Afrika; verslag van eennbsp;lezingentournee langs uni-versiteiten in Zuid-Afrika,nbsp;juli-december 1937. Uitgavenbsp;van en te bestellen bijnbsp;Suid-Afrika Instituut, tel.nbsp;020-6249318.

Ie ¦ ïf'te r-'-

EENS NUT’

W’t’tentfhupsbj'eltïen uiit nrderJunds«' nutuuronderziwkers. moo ¦ »900

Het nut van de wetenschap Nederlandse universiteitennbsp;hebben tegenwoordig tweenbsp;belangrijke pijlers onder hunnbsp;bestaan: onderwijs en onderzoek. In de negentiende eeuwnbsp;werd 'onderzoek' echter nognbsp;maar pas een universitairenbsp;taak. Johan Huizinga typeerdenbsp;het natuurwetenschappelijknbsp;onderzoek van toen als 'Nut ennbsp;nog eens nut'. Maar klopt datnbsp;beeld eigenlijk wel? Wie warennbsp;de universitaire natuurwetenschappers van toen, ennbsp;waarom deden ze natuurwetenschappelijk onderzoek?

In Nut en nog eens nut, weten-schapsbeelden van Nederlandse natuuronderzoekers, 1800 - 1900 bespreekt Bertnbsp;Theunissen, verbonden aan hetnbsp;Utrechtse Instituut voornbsp;geschiedenis der Natuurwetenschappen, de geschiedenis vannbsp;natuurwetenschappelijkenbsp;wetenschapsbeelden in denbsp;negentiende eeuw. Theunissennbsp;neemt een aantal bekendenbsp;hoogleraren van diverse Nederlandse universiteiten als representatieve voorbeelden om denbsp;ontwikkelingen te illustreren.nbsp;Onder hen bevinden zich ooknbsp;Utrechtse hoogleraren als denbsp;fysioloog/oogarts Donders,nbsp;chemicus Mulder, en zijn leerling Harting, die farmacologie,nbsp;plantenfysiologie en vergelijkende anatomie en zoölogienbsp;doceerde. De invloed van denbsp;toen geldende maatschappelijke waarden blijkt onmiskenbaar belangrijk. Hoewel ook innbsp;de negentiende eeuw hetnbsp;argument van de culturelenbsp;waarde van wetenschap werdnbsp;gebruikt, was dat veel mindernbsp;dan nu het geval. Wetenschapnbsp;werd vooral bedreven vanuitnbsp;een maatschappelijk doel ennbsp;het collectief belang. Vandaarnbsp;de karakterisering 'Nut en nognbsp;eens nut'.

Bert Theunissen:

Nut en nog eens nut, wetenschapsbeelden vannbsp;Nederlandse natuuronderzoekers, 1800 - 1900.nbsp;Uitgeverij Verloren, f49,70.

Mishandeld als kind

Hoe gaan vrouwen en mannen om met het geweld waar ze aisnbsp;kind mee in aanraking zijnnbsp;gekomen, en welke betekenisnbsp;geven zij aan hun traumatischenbsp;jeugdervaringen? Hoe werkennbsp;deze jeugdervaringen door innbsp;hun relaties met partners ennbsp;kinderen? Met vallen ennbsp;opstaan is gebaseerd opnbsp;gesprekken die de Utrechtsenbsp;psycholoog en onderzoekernbsp;Sietske Dijkstra voerde metnbsp;mensen die als kind mishandeld zijn. Haar conclusie is, datnbsp;hun verwerkingsproces dynamisch verloopt. Zij blijven vasthouden aan het voornemennbsp;om hun kinderen niet te mishandelen. Toch betekent ditnbsp;niet dat ze ontkomen aan denbsp;nasleep van het vroegerenbsp;geweld. Hun jeugd heeft hunnbsp;leven getekend. Dit boek richtnbsp;zich op iedereen die in hetnbsp;eigen leven te maken krijgtnbsp;met geweldservaringen, en opnbsp;hulpverleners, (school)artsen,nbsp;leerkrachten, etc.

Sietske Dijkstra. Met vallen en opstaan. Hoe vrouwennbsp;en mannen betekenisnbsp;geven aan geweldservaringen uit hun kindertijd.nbsp;Eburon, f49,90

Column

Non scholae, sed vitae

'Kansloze studie' feliciteerde een vriend, die meer tijd had doorgebracht aan het Janskerk-hof dan in de bibliotheek, mij met het behalennbsp;van mijn cum laude doctoraat in de Franse taaien letterkunde. Vanuit een economisch perspectief had hij natuurlijk gelijk. Want waar was iknbsp;nu eigenlijk zo goed in? Ik kon naar Chopin luisteren, gedichten van Baudelaire voordragennbsp;en vertellen over de koloniale geschiedenis vannbsp;Frankrijk. Medestudenten hadden me verbijsterd aangekeken toen ik in één semester eennbsp;werkgroep Marguerite Duras én een modulenbsp;Internationaal Economisch Recht volgde. Hoenbsp;kon zo'n versnipperd pakket ooit het fundament vormen voor een al dan niet succesvollenbsp;carrière? Dat wist ik niet. Ik had het me ooknbsp;niet afgevraagd. Waar ik in die jaren aan denbsp;Universiteit Utrecht naar had gestreefd, wasnbsp;het verkrijgen van inzicht in de verhouding tussen de Arabische wereld, die mijn vader hadnbsp;voortgebracht, Nederland, waar mijn moedernbsp;vandaan kwam, en Frankrijk, waar zij elkaarnbsp;hadden gevonden, en ik was geboren. Drienbsp;werelden die vaak tragisch met elkaar in conflict waren, kwamen in mij samen. Ik wist datnbsp;ik, om ooit zoiets als een consistente persoonlijkheid te kunnen ontwikkelen, mijn geschiedenis moest bestuderen. De kennis die ik alnbsp;lezende verwierf, hielp me vat te krijgen opnbsp;mijn bestaan. De schoonheid die ik ontmoette,nbsp;maakte het leven plezieriger. Maar hoe leg jenbsp;zoiets uit aan iemand die zijn eigenheid maarnbsp;al te graag heeft verruild voor de vaste waarden van het corps?

In mijn eerste werkende jaren had ik veel last van de hiaten in mijn academische bagage.nbsp;Soms leek kansloos inderdaad een terechtenbsp;kwalificatie van hetgeen ik had geleerd. Niemand had me uitgelegd hoe bedrijfsculturennbsp;werken. Wist ik veel dat het wel wetenschappelijk verantwoord, maar niet erg diplomatiek is,nbsp;uitspraken van een meerdere pas aan te nemennbsp;nadat je intensief hebt geprobeerd ze te falsificeren? Pas achteraf besefte ik dat de aldusnbsp;opgelopen kleerscheuren ook horen bij de ontwikkeling van die nog steeds felbegeerde consistente persoonlijkheid. En toen ik naast mijnnbsp;universitaire bagage ook nog wat EQ hadnbsp;opgedaan kwamen de kansen op mijn weg. Isnbsp;het onsympathiek de hoogtepunten te vermelden van wat uiteindelijk toch nog mijn carrièrenbsp;is geworden? Mijn interviews met Fay Weldon,nbsp;Yasser Arafat en Salman Rushdie? Mijn presentatie op de Franstalige zender TVS? Mijnnbsp;toneelstuk, mijn columns, mijn foto op de voorpagina van de krant als ceremoniemeesteresnbsp;van een jarige Harry Mulisch? Ja, dat is onsympathiek. Tenzij het is om Seneca te eren. Lerennbsp;niet voor de school, maar voor het leven, isnbsp;altijd leuker, en soms blijkt het ook nog vruchtbaar te kunnen zijn. Een universiteit is geennbsp;beroepsopleiding. Dat is mooi en dat moet zonbsp;blijven. Universiteit Utrecht, gefeliciteerd ennbsp;bedankt!

[Chazia Mourali is publicist en presentator. Zij presenteert in de week van 26 tot 31nbsp;maart dagelijks het kennisfestival in denbsp;Domkerk, (zie pagina 17)]

Als student gooide Bart hoge ogen met zijn zelfge-stookte wijnen van pruimen, peren en appels. Op verjaardagsfeestjes gingen er liters doorheen. 'Overnbsp;de kwaliteit kan ik me nu niets meer herinneren,nbsp;maar daar ging het ook niet om,' zegt Bart. Voornbsp;zich op tafel ligt zijn persoonlijke wijnlogboek, metnbsp;daarin notities over bijvoorbeeld smaak en geurnbsp;('ceder, tabak, lichtfruitig'), en afdronk van wijnennbsp;die heerlijk waren, of vies tegenvielen. Een nogalnbsp;bekakte zwager die altijd met fantastische, durenbsp;wijnen aan kwam zetten, heeft hem aangestoken.nbsp;Hij leerde Bart om goede wijn te herkennen aan denbsp;concentratie van geur en smaakstoffen. 'Toen iknbsp;besloot om me professioneel in de wijn te verdiepen, begon ik in 1998 met het wijnbrevet dat menbsp;toegang verschafte tot de Vinologen Academie. Datnbsp;is zoiets als de Bier Universiteit,' grapt hij, 'maarnbsp;dan is het een éénjarige opleiding waar je mee aannbsp;kunt komen in de wijnwereld. Slechts een kwartnbsp;slaagt meteen in de eerste ronde. Ik had als bioloognbsp;natuurlijk een voorsprong met onderwerpen als hetnbsp;gistingsproces. En studeren ging me vlot af. Als jenbsp;de materie leuk vindt, onthoud je al die saaie druivenrassen en appellations vanzelf.' Ondertussen gafnbsp;Bart tegen betaling wijncursussen thuis op zolder,nbsp;en schreef een reader voor de geïnteresseerde leek.nbsp;Het liep als een trein; er ontstond al gauw eennbsp;lange wachtlijst. Halverwege het Academiejaar gingnbsp;hij aan de slag bij de Bunnikse wijnkoperij.

Proeverijtje

Wie op bezoek gaat bij een vinoloog, kan natuurlijk genieten van een proeverijtje. Bart schenkt tweenbsp;glazen in met rode wijn. De margaux blijkt eennbsp;beaune Premier Cru te zijn, en andersom. Ondertussen geeft hij een klein college over wijnsoorten, -streken en -huizen, en over gastronomie. 'Bij eennbsp;salade die is aangemaakt met een azijn- of citroen-dressing, smaakt geen enkele wijn. Dat geeft eennbsp;zure oorlog in de mond. De bereidingswijze vannbsp;een gerecht bepaalt soms meer welke wijn je erbijnbsp;schenkt dan de ingrediënten. Rode wijn kan wel bijnbsp;gegrilde vis, maar niet bij een gestoofd forelletje.nbsp;Drink nooit een droge champagne bij de zoete oliebol maar als aperitief, en schenk geen wijn met veelnbsp;tannine op een feestje, want dan krijg je wrangenbsp;gezichten.'

Of Bart zijn oude vak mist? 'Als de kans zich voordoet, wil ik weer als ecoloog aan de slag. Ik mis de intellectuele prikkeling. Hoe leuk de materie ook is,nbsp;het vak bestaat ook voor een groot deel uit dozennbsp;wijn sjouwen.'

[Chiara Soldati]