Een opstekertje

Je kunt geen krant openslaan of er wordt geklaagd over de kwaliteit van het onderwijs, het tekort aan goedenbsp;docenten en het gebrek aan gemotiveerde leerlingen ennbsp;studenten. Het lijkt ook wel of het allemaal alleen maarnbsp;erger wordt. Van de basisschool tot universiteit, het wasnbsp;vroeger altijd beter. Ik herinner mij dat niet zo, want denbsp;eerste jaren van mijn lagere school bestonden uit klassennbsp;van meer dan 50 jongens, die bij gebrek aan lokalennbsp;‘s middags voor een andere klas plaats moesten maken.nbsp;Ruim tien jaar later kreeg ik college in de Geertekerk,nbsp;omdat er geen zaal groot genoeg was voor zoveel studenten. Toen ik vijfjaar later wilde promoveren, bleek denbsp;universiteit daar geen enkele voorziening voor te hebben.nbsp;Is het nu beter of slechter dan vroeger, en welke kantnbsp;gaat het uit? Op het Sociaal en Cultureel Planbureau zijnnbsp;we eerst maar eens begonnen vast te stellen of het beeldnbsp;van het onderwijs in de media ook klopt met het beeldnbsp;dat de mensen daar zelfvan hebben. We hebben eennbsp;behoorlijke steekproef uit de bevolking van 35 jaar ennbsp;ouder pas geleden gevraagd wat zij van de kwaliteit vannbsp;alle sectoren van het Nederlandse onderwijs vonden.nbsp;Dat leverde een opstekertje voor de universiteiten op,nbsp;want het wetenschappelijk onderwijs kwam als beste uitnbsp;de bus. Maar 1% van de bevolking vindt het slecht, 30%nbsp;matig, 68% vindt het goed van kwaliteit cn 11% zelfs zeernbsp;goed. Juist de hoogopgeleiden waren zowel enthousiaster als kritischer, het meest tevreden waren de jongerenbsp;generaties. Het oordeel over het voortgezet onderwijsnbsp;was in het algemeen veel kritischer. Van de hoogopgeleiden vond bijna de helft dat niet meer dan matig. Hetnbsp;basisonderwijs kwam er weer beter af, vooral ouders metnbsp;kinderen in het basisonderwijs waren in overgrote meerderheid positief over de kwaliteit. De Nederlandse bevolking als geheel, vooral de onia-en opa-groep, was daarnbsp;bepaald minder van overtuigd.

Hoewel het oordeel over het onderwijs als geheel veel minder negatief is dan in ieder geval wij -op het SCP-hadden verwacht, is de stemming toch niet positief. Denbsp;uitspraak dat het onderwijs in de afgelopen vijfjaar innbsp;kwaliteit achteruit is gegaan, vindt behoorlijk wat steun.nbsp;Bij het voortgezet onderwijs denkt bijna 40% van denbsp;Nederlanders dat en altijd nog 19% vindt dat ook hetnbsp;wetenschappelijk onderwijs er niet beter op is geworden.nbsp;11% ziet wel vooruitgang, maar daarin onderscheidt denbsp;universiteit zich niet van het overige onderwijs. Hetnbsp;meest optimistisch zijn nog de mensen die zelf een lagenbsp;opleiding hebben gehad. Dat moet voor de universiteitennbsp;een uitdaging zijn,

jPanl Schnabel, alumnus sociologie directeur Sociaal cn Cultureel Planbureaul

Reageren? llkister.redactie@csc.uu.nl

10

Ethische dilemma's

15 Jaar bio-ethiek in Utrecht

'Er moet beter met ons omgesprongen worden', antwoordt Ingrid Giebels op de vraag naar haar drijfveren om hetnbsp;voorzitterschap van haar 'beroepsvereniging' op zich tenbsp;nemen. Giebels mag zichzelf overigens een Onderzoeker innbsp;Opleiding (OIO) noemen omdat ze betaald wordt door denbsp;Stichting Fundamenteel Onderzoek der Materie. De AIO'Snbsp;zijn in dienst van de universiteit.

Ze is langzaam het landelijk bestuur ingerold. 'Mijn kamergenoot was destijds voorzitter van het AlO-overleg op de VU. Vanaf het begin ben ik regelmatig mee geweest naarnbsp;vergaderingen.' Van het een kwam het ander.

Giebels gaat zich de komende jaren sterk maken voor de rechtspositie van de aio's en oio's. Want die jonge onderzoekers staan zwak, vindt ze. Tot midden jaren tachtig,nbsp;toen het aio-stelsel werd ingevoerd, waren de promovendinbsp;volwaardig medewerker van de universiteit met alle rechten en plichten die daarbij horen. Maar tegenwoordig krijgen promovendi een aanstelling voor vier jaar en in dienbsp;periode moeten ze een onderzoek doen én een proefschriftnbsp;schrijven. Die vier jaar blijkt nogal krap, want slechts zevennbsp;procent is op tijd klaar.

Giebels ziet daarvoor een aantal redenen. 'Het ligt het natuurlijk gedeeltelijk aan de promovendi zelf. Ze plannennbsp;het niet goed en vier jaar lijkt eerst een zee van tijd.' Maarnbsp;ook aan de begeleiding schort veel. 'We zijn erg afhankelijknbsp;van onze promotor. Zo'n begeleider kan een promotie langnbsp;ophouden. Soms vindt zo'n promotor na vier jaar dat ernbsp;nog meer onderzoek gedaan kan worden om het nóg beternbsp;of nóg mooier te maken. Soms zijn ze bang om af te gaannbsp;voor hun internationale collegae.'

Strengere uitkeringsinstanties

Maar een promovendus die meer dan vier jaar nodig heeft, kan behoorlijk in de problemen komen. 'Als je geluk hebt.nbsp;kun je samen met je promotor een verlenging regelen. Hetnbsp;initiatief daarvoor moet wel van de promovendus uitgaan.nbsp;Terwijl de hoogleraar tekort is geschoten, want die heeft denbsp;opdracht gekregen om je in vier jaar naar een promotie tenbsp;leiden. Maar als de begeleider niet mee wil werken of denbsp;faculteit heeft gewoon geen geld, dan kun je geen kantnbsp;op.' Vroeger mochten die promovendi een jaar lang op

'Ik wil fundamentele discussie over doel van promotie'

wachtgeld hun proefschrift afronden. Tegenwoordig zijn de uitkeringsinstanties veel strenger. Promovendi met een uitkering moeten tegelijkertijd beschikbaar zijn voor denbsp;arbeidsmarkt. En promoveren naast een baan is erg lastig.nbsp;Het LAIOO doet zijn best, maar de politiek en de vakbonden zijn moeilijk te overtuigen. Giebels is er zelf wel innbsp;geslaagd om verlenging te krijgen voor haar bestuurswerk.nbsp;'Het is belangrijk dat meer promovendi binnen vier jaarnbsp;klaar zijn en daarom moet er een fundamentele discussienbsp;komen over het doel van de promotie,' vindt Giebels. 'Gaatnbsp;het om het afleveren van zelfstandige onderzoekers of omnbsp;het schrijven van een prachtig proefschrift, een levenswerk.nbsp;Ik vind het zelf belangrijk dat er zelfstandige onderzoekersnbsp;worden afgeleverd. De toppers moeten op een anderenbsp;manier de kans krijgen om door te groeien in de wetenschap.'

Erkenning

De nieuwe voorzitter zoekt erkenning voor zichzelf en haar collega's. 'Je hebt af en toe het idee dat de universiteit ernbsp;vooral is voor de studenten en vaste medewerkers. Aan onsnbsp;wordt weinig aandacht geschonken. Het imago van de universiteit als werkgever voor AIO'S is slecht. En dat is ooknbsp;nadelig voor de universiteiten zelf, want die willen talentvolle studenten graag als promovendi binnenhalen.'nbsp;Ook de nieuwe Bachelor Master -structuur wordt kritischnbsp;bekeken door het LAIOO. Giebels is bang dat de universiteiten de duur van de promotie van vier naar drie jaar willennbsp;inkorten. En dat noemt ze quot;voorlopig allerminst realistisch”.nbsp;De werkgevers in het onderwijs mogen ook nog iets leuksnbsp;verwachten van het LAIOO. 'We gaan dit academisch jaarnbsp;een prijs uitreiken aan de universiteit, faculteit, instituut ofnbsp;onderzoeksgroep met het beste promovendibeleid.'

[Jurgen Swart]

Ingrid Giebels

De 26-jarige Ingrid Giebels begon in 1994 haar studie natuurkunde aan de Universiteit Utrecht. Ze koos voornbsp;Utrecht omdat de faculteit daar veel verschillende mogelijkheden bood. Bovendien trok natuurkunde in Utrechtnbsp;veel studenten. Daarnaast is Utrecht een algemene universiteit, technische universiteiten vindt ze teveel man-nenbolwerken. In 1999 studeerde ze af op de snellenbsp;dynamica van (zuur-basecomplexen) vloeistoffen. Haarnbsp;afstudeerwerk deed ze op het onderzoeksinstituutnbsp;AMOLF in Amsterdam.

Voor haar promotieonderzoek -quot;als Je verder wilt in de natuurkunde, moet je promoverenquot;- vertrok ze naar denbsp;Vrije Universiteit in Amsterdam. Op dit moment doet zenbsp;onderzoek naar de optische eigenschappen van diversenbsp;materialen die gebruikt kunnen worden als schakelbarenbsp;spiegels. Sinds juli is Giebels voorzitter van het LAIOO.

Guus Hiddink zette Zuid Korea op de voetbalkaart. Het gemeentebestuur van Almere wil met FC Omniworld op de voetbalkaart komen. De website van FC Bemelen verkondigt trots: quot;Onze clubnbsp;staat op de voetbalkaart.quot; Maar hoe ziet zo'n voetbalkaart ernbsp;eigenlijk uit? Sociaal geografen van de Universiteit Utrecht maakten de eerste echte voetbalkaart van Nederland.

De Utrechtse geografen baseerden zich op vier factoren: succes in de eredivisie, herkomst van de Nederlandse internationals en de niveaus van zowel zondag- en zaterdagamateurvoetbal. De scores per gemeente werden gecorrigeerd voor inwoneraantal om grote en kleine gemeenten metnbsp;elkaar te vergelijken. Dat leverde een ranglijst van 504 Nederlandsenbsp;gemeenten op.

De gemeente Edam-Volendam scoorde hoog op alle vier de variabelen en

Personalia

• • Prof.dr. Willem Hendrik Gispen, rector magnificus van de Universiteitnbsp;Utrecht, heeft een eredoctoraat ontvangen van de Medische en Farmaceutische Universiteit quot;Nicolae Testemitanuquot; in Moldavië. Hij kreegnbsp;dit (vierde) eredoctoraat voor zijn onderzoek naar hersenschade dienbsp;ontstaat als gevolg van suikerziekte én voor zijn inspanningen voor denbsp;promotie van biomedische wetenschappen in Centraal en Oost-Europa.

• • De Koninklijke Nederlandse Academie van Wetenschappen heeft 17nbsp;nieuwe leden gekozen, waaronder drie Utrechtse hoogleraren: Prof. dr.nbsp;Th.H.M. Verbeek, geschiedenis van de Nederlandse wijsbegeerte. Prof.

dr. ir. H.A. Dijkstra, fysische oceanografie en Prof. dr. H.A. van der Vorst, toegepaste wiskunde.

• • De Universiteit Utrecht heeft vier hoogleraren economie benoemd bijnbsp;de Utrecht School of Economics: mw. Prof. dr. Brigitte Unger (Econo

Promotienieuws

Maandelijks promoveren aan de Universiteit Utrecht tientallen onderzoekers. Hieronder een aantal samenvattingen van nieuwswaardige dissertaties. Meer informatie: www.uu.nllnieums

Luchtvervuiling

Door de wereldwijde uitstoot van luchtvervuilende stoffen verandert de samenstelling van de atmosfeer. Mondiale emissie-inventarisaties zijnnbsp;nodig om de effecten hiervan op mens en milieu te onderzoeken. Eennbsp;team onderzoekers van het RIVM en TNO heeft, onder leiding van promovendus Jos Olivier, een zeer grote hoeveelheid data verzameld, geanalyseerd en bewerkt tot actuele en consistente mondiale emissie-inventarisaties van broeikasgassen voor de periode van 1970-1995. Denbsp;studie, gestart in 1992, was een onderdeel van het Nationaal Onderzoekprogramma Mondiale Luchtverontreiniging en Klimaatverandering.nbsp;eindigde op de eerste plaats. De gemeente Heerjansdam komt op denbsp;tweede plaats dankzij de gelijknamige zaterdagclub. De derde plaats vannbsp;Kerkrade is te danken aan de goede prestaties van Roda JC en Rapid JC.nbsp;Groesbeek staat op vier, vooral vanwege het hoge niveau van het zondag-amateurvoetbal.

Van de grotere steden staat Deventer het hoogst op de negende plaats. De betaald voetbal aspiraties van Apeldoorn (149) en Almere (324) zijn tenbsp;begrijpen vanuit hun positie op de voetbalkaart: die is tot op heden marginaal.

De analyse is gebaseerd op de gegevens van 550 zondag amateurvereni-gingen, 463 zaterdag amateurclubs, 657 (oud-)internationals, 38 zaterdag-competities, 45 zondagcompetities en 59 (voormalige)eredivisieclubs.

De complete ranglijst van alle 504 Nederlandse gemeenten is te vinden op www.geografie.nl/voetbalkaart.

mie van de publieke sector). Prof. dr. Hans Schenk (Organisatie), Prof. dr. Harry Garretsen (Internationale Economie) en Dr. Robnbsp;Alessie (Kwantitatieve methoden i.h.b. econometrie).

• • Sarah Bull van de faculteit Diergeneeskunde ontving op 7 juni jl. denbsp;vierjaarlijkse Hugo van Poelgeestprijs voor alternatieven. Buil krijgt denbsp;prijs, ter waarde van €10.000, voor haar inzet om belastende toxici-teitstudies bij dieren te vervangen door een reeks van testen innbsp;celcultures.

• • Prof.mr. Alfred van Hall is de nieuwe voorzitter van de Commissienbsp;van Advies voor Waterschapswetgeving. Van Hall is deeltijdhoogleraarnbsp;Waterstaats- en Waterschapsrecht aan de Universiteit Utrecht.

Burn-out

Leraren die meer investeren in hun werk dan ze eruit krijgen vallen eerder ten prooi aan burn-out. Niet alleen in situaties waarbij zij het gevoel hebben zich voor niets te hebben ingespannen (veel onvoldoendes ondernbsp;hun leerlingen), maar ook als het gaat om collega's die de kantjes ervannbsp;aflopen en schoolleiding die zich te weinig ondersteunend opstelt. Dat isnbsp;één van de conclusies van het promotieonderzoek van Joan van Horn. Denbsp;promovenda stelt dat het beëindigen van een onbillijke uitwisselingsrelatie, bijvoorbeeld door het zoeken van een andere baan, de enige uitwegnbsp;is.

Hartfalen

Nicolaas de Jonge onderzocht de rol van mechanische ondersteuning van het hart bij patiënten met ernstig hartfalen. Mechanische ondersteuningnbsp;van de linkerventrikel middels een LVAD (linkerventrikel steunhart)nbsp;wordt momenteel succesvol gebruikt als overbrugging naar een harttransplantatie bij patiënten die dreigen te overlijden. Op basis van onderzoek in het Universitair Medisch Centrum Utrecht bij 38 patiënten metnbsp;een dergelijke implantatie stelt De Jonge dat, hoewel nu nog uiterstnbsp;experimenteel, LVAD vermoedelijk ook kan gaan worden gebruikt alsnbsp;alternatief voor een harttransplantatie.

Bemesting

Cormelia de Groot heeft sterke aanwijzingen gevonden dat gebruik van fosfor en stikstof als bemesting in kassen drastisch verminderd kan worden. Tomatenplanten die dagelijks een kleine hoeveelheid fosfor of stikstof kregen, groeiden net zo goed als planten die een continue hogenbsp;concentratie in de voedingsoplossing hadden. De promovenda stelt dat,nbsp;voor zowel milieu als de portemonnee van de tuinder, vervolgonderzoeknbsp;naar deze vermindering van bemesting de moeite waard is.

De Universiteit Utrecht heeft recent de meeste toekenningen ontvangen in het kader van de NWO-Vernieuwingsimpuls. Maar liefst 23 subsidies kende de Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek (NWO) toe aan Jonge, vernieuwende en talentvolle onderzoekers van de universiteit.

De Vernieuwingsimpuls richt zich met de drie subsidievormen Veni, Vidi en Vici op verschillende fasen in de wetenschappelijke carrière van onderzoekers, van zojuist gepromoveerd tot ervaren en 'professorabel'. De toegekende projecten werden beoordeeld op originaliteit, potentiëlenbsp;vernieuwing en uitdagendheid. De Universiteit Utrecht ontvangt 12 vannbsp;de 61 Veni-toekenningen voor pas gepromoveerde onderzoekers, dat isnbsp;landelijk gezien 20%. Elf Utrechtse onderzoekers krijgen een subsidie binnen het Vidi-programma (15%). De helft van de NWO-toekenningen (7nbsp;Vidi en 5 Veni) komt terecht bij onderzoekers werkzaam bij het Universitair Medisch Centrum Utrecht.

instellingen. Het College van Bestuur hecht veel belang aan het stimuleren van talent en heeft voor de komende jaren enkele miljoenen gereserveerdnbsp;om bij te kunnen dragen.

Ook binnen het ASPASIA-programma - dat de doorstroom van vrouwen naar hogere posities bevordert - scoorden de voorstellen van de Universiteit Utrecht goed. Met 6 van de 40 NWO-toekenningen neemt Utrecht eennbsp;gedeelde eerste plaats in met de universiteiten van Amsterdam en Groningen. De universiteit bevordert de gehonoreerde onderzoeksters tot universitair hoofddocent (UHD). De Aspasia-kandidaten werden beoordeeldnbsp;op hun kwaliteiten voor het verrichten en begeleiden van wetenschappelijk onderzoek, waarbij werd gelet op onder meer originaliteit, aanpak ennbsp;haalbaarheid.

Nog eens elf andere Utrechtse kandidaten werden subsidiabel bevonden (25% van het totaal), maar konden wegens te weinig beschikbare middelen niet door NWO worden gehonoreerd. Het merendeel van deze kandidaten zal door de Universiteit Utrecht ook tot hoofddocent worden

Van de VS kennen we het inmiddels wel: het land veroorlooft zich steeds meer vrijheden in zijn wereldwijde quot;War on terrorismquot;. Maar ook in Nederland eigent de staat zichnbsp;steeds meer macht toe. Na de moord op Pim Fortuyn wordtnbsp;er gesproken over de invoering van een - altijd zo verfoeidenbsp;- identificatieplicht. Het recht op een persoonlijke levenssfeer en de vrijheid van meningsuiting komen hiermeenbsp;onder druk te staan. Bevinden we ons sinds de gebeurtenissen van 11 september en 6 mei op een hellend vlak? Worden onze grondrechten bedreigd?

'Nee, niet direct,' meent Femke Halsema. 'Onze grondrechten zijn redelijk sterk en onaantastbaar, het kost veel moeite om ze te veranderen. Het duurt ongeveer acht jaarnbsp;en je hebt een tweederde meerderheid in de Kamer nodignbsp;om ze te wijzigen. Dus met de kwetsbaarheid van denbsp;grondrechten valt het in die zin wel mee. Maar indirectnbsp;worden de grondrechten wel ondermijnd. Als er een wetsvoorstel wordt ingediend, toetst de Kamer dat aan denbsp;grondrechten. Als de Kamer besluit dat een nieuwe wet innbsp;overeenstemming is met de grondwet, heeft de burgernbsp;geen poot om op te staan als hij dat niet zo vindt. Hij kannbsp;niet naar de rechter stappen en zeggen: met die nieuwenbsp;wet wordt mijn grondrecht geschaad. Het gebrek aan constitutionele toetsbaarheid van die wetten tast onze grondwet heel geleidelijk aan.'

Gezonde portie achterdocht

Halsema waarschuwt ook voor het verdwijnen van een gezonde portie achterdocht jegens de overheid. Jarenlangnbsp;werd de overheid met enig wantrouwen bekeken. Het rechtnbsp;was er vooral om de burger te beschermen tegen een al tenbsp;bemoeizuchtige overheid. Sinds de jaren tachtig is het rechtnbsp;echter steeds meer het instrument van de overheid geworden om de burger te controleren. 'Vroeger had je juistnbsp;rechtsbescherming van de burger tegen de overheid, tegenwoordig neemt de bevoegdheid van de overheid, om verkeerd gedrag van de burger te corrigeren, toe. Denk maarnbsp;aan de koppelingswet. Ten langen leste is dat funest voornbsp;de grondwet. Na de aanslagen van 11 september wordtnbsp;bijna een almacht verleend aan de staat. Dat zie je in de VS,nbsp;maar ook in Nederland. Neem die wet van preventief fouilleren, waarmee de politie een bepaald gebied kan afgrendelen en mensen kan controleren op wapens. Mensennbsp;denken: als je niks gedaan hebt, word je niet opgepakt. Of:nbsp;waarom zou ik bang zijn, ik heb toch geen wapens bij me,nbsp;laat ze maar controleren. De burger levert graag wat vannbsp;zijn persoonlijke vrijheid en privacy in, als daar meer maatschappelijke veiligheid tegenover staat. Maar dat is fictie,nbsp;het is een schijnveiligheid. De grootste bedreiging gaat nietnbsp;uit van criminelen, maar van de staat zelf. Met een identificatieplicht pak je geen terroristen op, want die zorgen ernbsp;wel voor dat hun papieren perfect in orde zijn. Wie pak jenbsp;er wel mee op? Iemand met een kleurtje.'

Imam El Moumni

Vrijheid van meningsuiting, godsdienstvrijheid, het gelijkheidsbeginsel. Ooit gingen deze grondrechten hand in hand, tegenwoordig staan ze op gespannen voet metnbsp;elkaar. Zeker sinds de komst van de multiculturele samenleving. Hoe moeten we omgaan met die spanning? Wat moeten we doen als vrijheid van meningsuiting gebruikt wordtnbsp;om homo's te beledigen? Of als vrijheid van onderwijs hetnbsp;bestaan van zwarte scholen in de hand werkt? Dan maar

'Je kunt niet het ene grondrecht boven het andere stellen'

liever geen vrijheid van meningsuiting of onderwijs, is de redenering van sommigen. Stemmen gaan op voor eennbsp;hiërarchische rangschikking van de grondrechten. Het enenbsp;artikel van de grondwet zou men in bepaalde gevallennbsp;zwaarder laten wegen dan het andere. Femke Halsema isnbsp;het daar absoluut niet mee eens. 'Grondrechten staan opnbsp;gelijk niveau, je kunt niet het ene grondrecht boven hetnbsp;andere stellen, alleen maar omdat het je net even beter uitkomt. De grondwet beschermt je niet tegen een akeligenbsp;opvatting van bijvoorbeeld imam El Moumni.'

Onze samenleving is onmiskenbaar aan het veranderen, de botsing van culturen doet pijn. Mensen zijn bang voor dienbsp;veranderingen, weet Halsema. 'Maar vreselijke ideeën alsnbsp;'homo's zijn zieke mensen' en 'vrouwen moeten terug naarnbsp;het aanrecht' kun je niet bestrijden door ze te verbieden.nbsp;Besef wel dat wij die opvattingen in de jaren vijftig ennbsp;zestig ook hadden. Neem ons idee over gelijkheid van denbsp;vrouw. Pas in de jaren tachtig is de dienstbaarheid van denbsp;vrouw jegens haar man uit de huwelijkswet geschrapt. Wenbsp;moeten ons realiseren dat het tijd kost voordat mensen vannbsp;mening veranderen. Dat doe je niet door iets te verbieden,nbsp;maar alleen door met hen in debat te gaan. Het ergste watnbsp;je kunt doen is het uitbreiden van verboden. Als het vrijenbsp;woord ter discussie staat, moet je het juist verdedigen ennbsp;niet bijvoorbeeld de godsdienstvrijheid inperken. Dat isnbsp;moreel onjuist en politiek gezien niet strategisch. Moslimsnbsp;voelen zich dan buitengesloten en gaan juist in hun godsdienst vluchten.'

Doodsbedreigingen

Komen grondrechten met elkaar in botsing, dan kan de rechter daar in individuele gevallen uitspraak over doen.nbsp;De rechter bepaalt: weegt het verbod op discriminatienbsp;zwaarder of is het recht om een eigen mening te hebbennbsp;belangrijker? Toch moeten we uitkijken voor juridisering,nbsp;waarschuwt Halsema. 'We moeten niet bij elke afwijkendenbsp;mening naar de rechter stappen. Dat kunnen we beter uitvechten in het vrije debat. Wat dat betreft was ik het metnbsp;Pim Fortuyn eens.'

Als de vrijheid van meningsuiting ter discussie staat, moet je het altijd verdedigen, vindt Halsema. 'Het vrije woordnbsp;staat op de tocht en daar maak ik me ernstig zorgen over.nbsp;Kijk nu naar de manier waarop er met politici wordt omgegaan. Na de moord op Pim Fortuyn werden linkse politicinbsp;zonder enige gêne aangevallen. Anderhalve week heb iknbsp;ondergedoken gezeten en Paul Rosenmöller heeft nu nognbsp;steeds bewaking. Kamerleden krijgen doodsbedreigingennbsp;via de mail en gaan zichzelf censureren. Ik merkte dat ik innbsp;de Kamer weinig durfde zeggen over het feit dat het lichtnbsp;in de cel van Volkert van der G. 24 uur per dag werd aangelaten. Normaal gesproken zou ik daar zeker tegen ingaan,nbsp;maar nu zag ik de koppen in de krant al: Links helpt moordenaar Fortuyn.'

[Leonie van den Schoor]

Als klein jongetje had Jasper Wamsteker een eigen telescoop, waarmee hij iedere avond, als het helder was, denbsp;hemel aftuurde. Samen met zijn vader, die even enthousiastnbsp;was over de astronomie als hij. Toch ging Jasper geen astronomie studeren. 'Uiteindelijk kwam ik bij scheikundenbsp;terecht door zo'n kronkel die ik als middelbare scholiernbsp;opeens kreeg: ik wilde heel graag weten hoe de wereldnbsp;nou precies in elkaar zat. Dan was het wel handig om tenbsp;beginnen bij de moleculen.'

Doe-tentoonstel ling

Hoezeer hij echter ook in wetenschap geïnteresseerd was, een carrière als onderzoeker leek hem niets. 'Dan zou ernbsp;zo'n pad volgen met promoveren, post-doc-opleidingen,nbsp;dat soort dingen. Eigenlijk zag ik dat niet zo zitten. Ik bennbsp;meer een man van de breedte dan van de diepte.' Zonbsp;maakte hij, via baantjes bij het Amsterdamse New Metropolis en een cursus wetenschapsjournalistiek, de overstap vannbsp;het ultrakleine naar het extreem grote. Sinds een tijdje isnbsp;Jasper voorlichter bij het prestigieuze Utrechtse ruimteon-derzoeksinstituut SRON. Ter gelegenheid van het 40-jarignbsp;bestaan van dat instituut organiseerde hij de tentoonstelling 'Wat een ruimtel', die tot 9 maart 2003 in hetnbsp;Utrechtse Universiteitsmuseum te zien is. 'Het is een educatieve doe-tentoonstelling geworden, die we ook heel specifiek hebben gericht op scholieren van Havo en vwo dienbsp;Algemene Natuurwetenschap in hun pakket hebben. Dusnbsp;moet het die jongeren aanspreken. Daarom hebben wenbsp;ervoor gekozen om er geen saai, chronologisch overzichtnbsp;van te maken. Wat er nu staat, en daar ben ik best trots op,nbsp;is een ruimte waarin je de spanning van het ruimteonderzoek zelf kunt voelen.'

Ruimtesluis

'Wat een ruimtel' blijkt inderdaad een belevenis. Na een korte inleiding met een videofilm kom je opeens, bijna letterlijk, in de ruimte terecht. Achter een gordijn, 'de ruimtesluis', verdwijnt opeens de grond onder je voeten. Plots bennbsp;je van alle kanten omgeven door talloze sterren in eennbsp;zwart niets. Het duurt even voordat je je oriëntatie hebt

Je voelt de spanning van het ruimteonderzoek

teruggevonden en je verder durft te lopen. Een nieuwe duistere ruimte volgt, en terwijl je je best doet om aan hetnbsp;donker te wennen is er opeens een verbindende flits, ennbsp;even later nog één. 'Kijk, dat was weer zo'n gammaflits,'nbsp;zegt Jasper, verheugd over het geslaagde schokeffect.nbsp;'SRON heeft een speciale groothoekcamera geleverd voornbsp;de Nederlands-ltaliaanse satelliet Bepposax. Daarmee konnbsp;worden aangetoond dat die flitsen volkomen willekeurignbsp;door het heelal verspreid voorkomen. Het zijn de sporennbsp;van gigantische explosies aan de uiterste rand van het zichtbare universum, dus uit de eerste begintijd van het heelal.'

'Onze bromvlieg'

Meteen zitten we midden in de zwarte gaten, roodverschuiving, kosmische straling en parallax-metingen. Via een andere sluis komen we terecht in het laboratorium, waarnbsp;op een eenvoudige manier allerlei proeven van SRON kunnen worden nagedaan. Er staat zelfs een model van ANS,nbsp;de eerste Nederlandse satelliet, die in de vroege zeventigernbsp;jaren de ruimte in ging. 'Ja, onze bromvlieg.' Jasper Wamsteker is bijna vertederd over het kleine gevalletje.

De tentoonstelling is spannend. Is het eigenlijk niet raar dat we zo weinig van het kennelijk zo spectaculaire instituutnbsp;SRON horen? 'Het probleem is natuurlijk dat wetenschappers niet zo bezig zijn met dat soort publiciteit. Zij wordennbsp;pas echt warm van een publicatie in een gerenommeerdnbsp;wetenschappelijk tijdschrift. Vaak zijn ze bang om iets aannbsp;de gewone pers te vertellen, omdat ze dan misschien doornbsp;hun vakgenoten worden afgerekend op dingen die nietnbsp;goed zijn weergegeven. Ik bevind me op een ontzettendnbsp;spannend grensvlak, met aan de ene kant het geïnteresseerde publiek, en aan de andere kant de wetenschappers.nbsp;Als ik een persbericht schrijf is het soms moeilijk om hetnbsp;leuk te houden en tegelijk wetenschappelijk correct. Denbsp;scepsis is enorm.'

[Wijbrand Schaap]

Tentoonstelling 'Wat een ruimte'

Alumni kunnen de tentoonstelling 'Wat een ruimte!' in het Utrechts Universiteitsmuseum gratis bezoeken opnbsp;vertoon van de bon op pagina 22 van deze Illuster

'Ga niet de politiek in, want je raakt verpest.' Lex van den Ham (45) kan zich de woorden van zijn leermeester nognbsp;goed herinneren. Toch ging Van den Ham, na zijn afstuderen in Staats- en Bestuursrecht in 1979, wél de politiek in.nbsp;De mogelijkheid om als fractiemedewerker bij één van denbsp;grotere kamerfracties aan het werk te kunnen was te aanlokkelijk. 'Professor Crince Ie Roy vond mij geschikter voornbsp;de wetenschap, maar dat is één van de weinige raadgevingen geweest die ik heb genegeerd. En even was de politieknbsp;ook leuk om te doen. In de platte organisatie van zo'nnbsp;kamerfractie sta je heel dicht bij de macht, maar uiteindelijk vond ik het toch te beperkt.'

Hooggeplaatste ambtenaar

Van den Ham koos voor een leven in de door zijn leermeester beschreven vierde macht. Eerst bij het ministerie van VROM, daarna bij VWS, waar hij nu plaatsvervangend secre-taris-generaal is. In zijn positie als één van de hoogstge-plaatste ambtenaren van het land, wordt hij nog iedere dagnbsp;met het denkwerk van Crince Ie Roy geconfronteerd. 'Hijnbsp;was de grondlegger van de bestuurskunde. In de jaren 70nbsp;stond die nog in de kinderschoenen, maar dankzij hem isnbsp;men die tak van wetenschap serieus gaan nemen. Het wasnbsp;wel heel anders dan nu. Het waren de jaren van Den Uyl,nbsp;en de discussies gingen toen heel erg over waar de machtnbsp;zat, hoe die georganiseerd was en wat de werkelijkenbsp;invloed van de verschillende vertegenwoordigers was. Nunbsp;gaat het veel vaker over leiderschap, over management, ennbsp;trainingsstrategieën. Het filosofische is eraf.'

'Het waren de jaren van democratisering op de universiteit, en Crince Ie Roy was daar een voorstander van, al was hijnbsp;geen type om op de barricades te springen. Hij wilde denbsp;macht openbreken. Hij was er vooral voor de studenten. Hijnbsp;kon zich wel over dingen opwinden, maar hield dat altijd

Crince ie Roy waarschuwde me:

'Ga niet in de politiek, want je

raakt verpest'

lang voor zich. Hij observeerde vooral. Hij had dat typisch Indische, was bedachtzaam, wachtte af. En als hij dan weinbsp;een uitspraak deed, was die meestal haarscherp en enormnbsp;to the point.'

Bourgondiër

Als student-lid van het Vakgroepsbestuur staats- en bestuursrecht leerde Van den Ham Crince Ie Roy pas goednbsp;kennen. 'We hadden vaak bijeenkomsten in de kamer vannbsp;professor Steenbeek. Daar mocht je niet roken, en Crince Ienbsp;Roy was een kettingroker. Hij wist dat ik ook rookte, en dusnbsp;zei hij na een tijdje: 'kom mee, dan gaan we even bijpraten'. In de kantine, met een sigraret, begon hij dan te praten. Hij kon prachtig vertellen over de tijd dat hij in Indonesië had geleefd en gewerkt, maar eigenlijk spraken we overnbsp;alles. Ook over eten. Daar kon hij bevlogen over praten. Hijnbsp;was een echte Bourgondiër, hij genoot intens van hetnbsp;leven.'

Van den Ham, inmiddels zelf gestopt met roken en intensief betrokken bij het rookvrij maken van Nederland, herinnertnbsp;zich de rookpauzegesprekken met de kort daarna aannbsp;longkanker overleden professor nog goed. 'En altijd gingnbsp;het over filosofie en levenskwesties. Het was een enormnbsp;wijs man. Juist door zijn aandacht voor dingen naast hetnbsp;vak was hij gezaghebbend. Veel meer dan over bestuursrecht, heb ik van hem geleerd over het leven. Daar ben iknbsp;hem nog steeds dankbaar voor.'

'Ik heb nu zelf een paar studenten met wie ik twee keer per jaar een afspraak heb. Formeel zijn dat coachingsge-sprekken, maar in mijn agenda staat gewoon: bijpraten.nbsp;Dan hebben we het meestal maar heel weinig over het vaknbsp;en veel meer over andere dingen. Dat is iets wat ik echt vannbsp;Crince Ie Roy overgenomen heb.'

[Wijbrand Schaap]

Oproep aan de lezer

Wilt u ook geïnterviewd worden voor 'De Leermeester' ? Schrijf naar de redactie van Illuster: Postbus 80125,nbsp;3508 TC Utrecht, e-mail: illusterredactie@csc.uu.nl

Prof. Dr. Egbert Schroten, hoogleraar christelijke ethiek en oprichter van het Utrechtse Centrum voor Bio-ethiek ennbsp;Gezondheidsrecht: 'Als docent in de vakgroep godsdienst-wijsbegeerte en ethiek raakte ik in de jaren zeventig ennbsp;tachtig betrokken bij allerlei ethische kwesties. Steeds vakernbsp;werd ik uitgenodigd daar iets over te schrijven, ik ontdektenbsp;dat er een markt was voor bio-ethiek. De universiteit heeftnbsp;mijn oorspronkelijk bescheiden plannen voortvarend opgepakt. Binnen een mum van tijd hadden we een centrumnbsp;opgericht. Na vier jaar waren er vijftien medewerkers innbsp;dienst en draaiden we voor het overgrote deel op tweedenbsp;en derde geldstromen.'

Moet je zeehonden opvangen en vertroetelen? Mag je wils-onbekwamen reanimeren? Hoe ver ga je met de genetische modificatie van proefdieren? Dat zijn de vragen die afkomen op het Utrechtse Centrum voor Bio-ethiek en Gezondheidsrecht. Dit jaar bestaat het centrum vijftien jaar. Nu isnbsp;het nog administratief opgehangen aan de faculteit Godgeleerdheid, straks krijgt het waarschijnlijk de status van eennbsp;universitaire school.

Inmiddels werken er 30 mensen bij het CBG. Ze doen onderzoek, geven advies en verzorgen universitair onderwijs. Het centrum heeft een plek in de reguliere programma's vannbsp;geneeskunde, biologie, farmacie, diergeneeskunde en heeftnbsp;diverse post-academische programma's onder zijn hoede.nbsp;Straks is er zelfs een eigen master 'toegepaste ethiek'. Ooknbsp;internationaal timmert het CBG stevig aan de weg. Tochnbsp;schuilt er volgens Schroten een gevaar in zo'n breed universitair instituut. 'In zekere zin worden wij het slachtoffer vannbsp;ons eigen succes. Het moet niet té groot worden. Ik geloofnbsp;heilig in de kracht van een 'kritische massa', een selectenbsp;groep wetenschappers die vanuit verschillende disciplinesnbsp;nauw samenwerkt.'

Ooit konden we een miljoen verdienen met het schrijvennbsp;van een ideologie voor eennbsp;farmaceutisch bedrijf. Dat

Prof. Dr. Egbert Schroten, hoogleraar christelijke ethiek en oprichter van het Centrum voor Bio-ethiek en Gezondheidsrecht: 'In de biomedische hoek wemelt het van de levensbeschouwelijke en ethische vragen.'nbsp;onderzoek. Met de verworvenheden van de moderne biotechnologie kunnen wetenschappers proefdieren creëren dienbsp;helemaal op maat gemaakt zijn. Maar hoe lang mag je - innbsp;naam van de wetenschap - sleutelen aan een willoos dier ennbsp;wanneer ga je in moreel opzicht te ver? Schroten: 'Je kuntnbsp;over veel van deze zaken heel lang discussiëren en dat doennbsp;wij ook graag, maar op een gegeven moment moet het innbsp;regelgeving of beleid gevat worden. Daarvoor hebben wenbsp;ook regelmatig contact met de Rechtenfaculteit. Dan komtnbsp;er in samenwerking een euthanasieprotocol tot stand of eennbsp;toetsingskader voor biotechnologie.'

Stier Herman

De koffiekopjes met het logo van Landbouw, Natuurbeheer en Visserij verraden de nauwe band met dit ministerie.nbsp;Schroten adviseert, als voorzitter van de Commissie Biotechnologie bij Dieren, het ministerie over vergunningen voornbsp;biotechnologische handelingen bij dieren. Stier Herman isnbsp;daarvan een interessante exponent. Hij werd genetisch zónbsp;gemanipuleerd, dat zijn dochters het menselijk eiwit lactoferrine kunnen produceren.

In tijden waarin alles technisch gezien lijkt te kunnen, wordt zijn centrum steeds vaker gevraagd naar wat mag. Voornbsp;instant-oplossingen kloppen opdrachtgevers echter vergeefsnbsp;aan. De aan het CBG verbonden wetenschappers dragennbsp;vooral bouwstenen aan waarmee anderen hun besluitennbsp;kunnen nemen. 'Wij verkopen ethiek', zegt Schroten. 'Ethieknbsp;is een beredeneerde keuze voor prioriteiten. In het procesnbsp;van afwegen willen wij nieuwe gedachten opperen. We vragen ons af wat nu precies het probleem is, wat de optiesnbsp;zijn om ermee aan de slag te gaan en wat de voors ennbsp;tegens daarvan zijn. Wij trekken de lijnen rondom het voetbalveld. Maar de speler beslist of hij linksom of rechtsomnbsp;gaat. Soms zeggen we wat we ergens zelf van vinden, maarnbsp;dan maken we duidelijk dat dat onze keus is.'nbsp;Opdrachten voor het CBG komen vaak van de overheid, vannbsp;de Gezondheidsraad, van andere wetenschappers, de Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek of hetnbsp;bedrijfsleven. Maar ook in internationaal verband (zoals denbsp;Europese Commissie) leveren de medewerkers hun expertise.nbsp;'Daarbij willen wij wel altijd onze onafhankelijkheid bewaren', benadrukt Schroten. 'We laten ons niet spannen voornbsp;het karretje van belangenorganisaties of de politiek. Ooitnbsp;konden we een miljoen verdienen met het schrijven van eennbsp;ideologie voor een farmaceutisch bedrijf. Dat hebben wenbsp;toen maar niet gedaan.'

[Sandra van Kampenj

Meer informatie:

Centrum voor bio-ethiek en gezondheidsrecht, tel. 030-2534399, e-mail cbg@theo.uu.nl

Kwispelstaarten

Er zijn weinig morele vraagstukken waar het CBG in de loop der jaren niet over heeft nagedacht. In opdracht - maar ooknbsp;uit eigen beweging. Steeds zoeken Schroten en zijn collega'snbsp;daarbij naar de raakvlakken tussen de wetenschappelijkenbsp;disciplines. 'Waar ethiek en geneeskunde of ethiek en theologie elkaar raken, gaat het vonken. Daar gaan wij helemaalnbsp;van kwispelstaarten.'

Het Centrum voor bio-ethiek en gezondheidsrecht is, de naam zegt het al, vooral sterk in vraagstukken rond gezondheidszorg, dierenwelzijn en voeding. Niet zo gek binnen eennbsp;universiteit met een stevige bèta-poot. In dat vakgebiednbsp;wemelt het natuurlijk van de levensbeschouwelijke en ethische vragen. Over leven en dood, bijvoorbeeld. Of over goednbsp;en kwaad. Dus adviseert het CBG over euthanasie of levensbeëindiging bij wilsonbekwamen, vruchtwaterpuncties bijnbsp;zwangere vrouwen of kunstmatige toevoegingen in voedsel.nbsp;En bestudeert het ethische kwesties rond wetenschappelijk

De wil van een wilsonbekwame

'Er wordt altijd heftig gediscussieerd over euthanasie, een actieve levensbeëindiging op verzoek. In de praktijknbsp;gaat dat 'maar' om zo'n 3200 gevallen per jaar in Nederland. Terwijl artsen bijna dagelijks moeten nadenken ofnbsp;zij iemand wel of niet zullen reanimeren. Dat is dus eennbsp;minstens zo interessante beslissing'. Dit zegt prof. dr.nbsp;Hans van Delden, vanaf het begin als onderzoeker verbonden aan het CBG en sinds 1 september 2002 de eerstenbsp;hoogleraar medische ethiek aan de Universiteit Utrecht.nbsp;In opdracht van de Gezondheidsraad boog hij zich overnbsp;de 'niet-reanimeerbeslissing'. De onderzoeksgroep verdiepte zich in de materie, voerde eindeloos veel gesprekken en formuleerde een protocol. 'Iets is alleen werkbaarnbsp;als het aansluit bij de praktijk', is Van Deldens heiligenbsp;overtuiging. 'Wij ethici kunnen de beslissingsverantwoor-delijkheid van artsen niet overnemen. De dokter blijftnbsp;verantwoordelijk, wij leveren slechts een instrumentnbsp;waarmee hij of zij het besluit kan nemen.'

Eén van de vragen die speelt rond niet-reanimeren is die van de bekwaamheid van de patiënt. In theorie moetennbsp;artsen op de besluitvorming letten. 'Als een oude damenbsp;zegt dat zij niet gereanimeerd wil worden, dan wil zijnbsp;misschien wel oprecht dood en heb je dat als arts tenbsp;respecteren. De enige juiste vraag in dit geval is of zonbsp;iemand op een goede manier tot haar besluit is gekomen. Niet of je het een goed besluit vindt.'

In de praktijk pakt dit echter vaak anders uit. Naast zijn werk voor de universiteit is Van Delden namelijk ook nognbsp;verpleeghuisarts. 'Laatst had ik van doen met eennbsp;mevrouw bij wie een knobbeltje was ontdekt in haarnbsp;borst. Zij wilde niet geopereerd worden. Zij was volgensnbsp;mij niet wilsbekwaam. Toch paste haar wens wel heel ergnbsp;in de manier waarop ze geleefd had, ze had altijd eennbsp;afkeer gehad van dokters en ziekenhuizen. Ik heb haarnbsp;beslissing dus gerespecteerd en zij is overleden.'

Annelotte Verhaagen (41)

is sinds 1991 freelance filmjournalist en documentairemaker voor radio en tv. Ze studeerde Film- en Theaterwetenschap.

'Ik heb wel honderdduizend baantjes gehad. Zo ben ik twee jaar redacteur geweest bij de Plantage en werkte iknbsp;voor het radioprogramma Ophef en Vertier. In die tijdnbsp;startte ik mijn eerste documentaire over een familie die eennbsp;kind adopteerde. Via vrijwilligerswerk bij het IDFA, hetnbsp;Internationale Documentaire Festival in Amsterdam, heb iknbsp;een goed netwerk kunnen opbouwen. Hoewel ik mijn baannbsp;als redacteur erg leuk vond, heb ik er een punt achter gezetnbsp;omdat ik als freelancer veel opdrachten kreeg. Met enigenbsp;weemoed heb ik naar mijn laatste salarisstrook gekeken.nbsp;Als ik nu vier weken niet werk, heb ik ook vier weken geennbsp;inkomen. Ach, ik heb geen gezin en een goedkoop huis. Alsnbsp;filmjournalist schrijf ik recensies en achtergrondartikelennbsp;voor festivalcatalogi en Skrien. Voor de NCRV heb ik één

'De ene week werk ik me de pestpokken en de andere weeknbsp;loop ik te flierefluiten.'

mooi weer ga ik fietsen en werk ik 's avonds. Ik heb natuurlijk zeer wisselende inkomsten, maar heb net genoeg reserves om het nog een maand uit te zingen als er niets binnenkomt. Nu heb ik net een documentaire af, dus daarnbsp;kan ik een vette rekening voor sturen. En in september produceer ik voor het Utrechts Filmfestival de dagelijkse talkshow. Tot en met de herfst ben ik binnen.'

Anton van de Haar (38)

runt sinds 1997 zijn eigen bedrijf Elementair Utrecht, een bodem-adviesbureau. Hij studeerde Aardwetenschappen.

'Toen ik besloot ontslag te nemen en een eigen bedrijf op te zetten, heb ik eerst een lijst gemaakt van wat ik zou willen doen en welke bedrijven ik kon benaderen. Zo ontdektenbsp;ik dat ik een groot netwerk had: ik kende veel mensen bijnbsp;bedrijven en overheden, zoals ex-collega's van diversenbsp;adviesbureaus en mensen van mijn studie. Ik dacht: ik bennbsp;al blij als ik de helft kan verdienen van wat ik in loondienstnbsp;ontving. Maar het eerste half jaar zat ik al op mijn oudenbsp;jaarsalaris. Naast studiematige projecten, voor ondernbsp;andere het RIVM en VROM, werk ik aan grote, meer praktische projecten. Die combinatie bevalt me prima. Nu ben iknbsp;bijvoorbeeld bezig met de voorbereiding van een nieuw tenbsp;bouwen wijk in Hilversum, waarvoor een stortplaats gesaneerd moet worden. Ik doe dat samen met een collega-

'Toen ik nog in loondienst werkte, kreeg ik simpel gezegdnbsp;een probleem over de schuttingnbsp;gegooid'

zelfstandige uit mijn Elementair-netwerk, vandaar mijn bedrijfsnaam met daarin de vestigingsplaats. We werken denbsp;plannen uit en overleggen intensief met de gemeente Hilversum en met een hele waslijst aan belanghebbenden. Dienbsp;gesprekken hebben een hoog politiek gehalte. Dat is nieuwnbsp;voor me. Toen ik nog in loondienst bij een adviesbureaunbsp;werkte, kreeg ik simpel gezegd een probleem over denbsp;schutting gegooid dat ik moest oplossen. Als zelfstandigenbsp;loop je aan tegen de wet van de kleine aantallen. Het enenbsp;moment word je gebeld en dan heb je geen tijd, hetnbsp;andere moment zou je er best wat bij kunnen doen. Maarnbsp;dan word je niet gebeld. Toch bevalt het zelfstandig ondernemerschap me heel erg goed. Er is een duidelijke relatienbsp;tussen je inspanningen en wat je verdient. Als je keihardnbsp;werkt, verdien je veel. In loondienst is dat niet zo. Dat hebnbsp;ik altijd heel vreemd gevonden.'

Eveline van Hemert (43)

is sinds 1990 literair vertaalster, gespecialiseerd in Franstalige Caribische en Afrikaanse literatuur. Ze studeerde Frans.

'Het enige waar het in mijn werk om draait, is recht te doen aan de schrijver, om zijn of haar werk in het Nederlands te laten klinken zoals het klinkt voor de gemiddeldenbsp;niet zomaar Frans was, maar dat er allerlei woorden innbsp;stonden die ik helemaal niet kende en in geen enkel Fransnbsp;woordenboek kon vinden. Dus ging ik op zoek naar Nederlandse equivalenten voor de Caribisch-Franse begrippen.nbsp;Opeens viel de munt: wij hebben ook 'tropisch' Nederlands,nbsp;ofwel Surinaams- Nederlandse woorden! Zuurzak, pomme-rak, markoesa, noem maar op. Inmiddels staan er steedsnbsp;meer van in Van Dale, maar tien jaar geleden nog niet. Omnbsp;me in de stijl te verdiepen, kocht ik een methode om Creools te leren, vertrok naar Paramaribo, Haïti en Guadeloupenbsp;en begon Surinaamse boeken te lezen. Toen ik de Surinaamse auteur en dichter Edgar Cairo las, dacht ik: hoera,nbsp;er bestaan ook auteurs die gecreoliseerd Nederlands schrijven! Dat was voor mij een aha-erlebnis van de eerste orde.'

Renée Keulen (38)

koos na een loopbaan als modeontmerpsterlstyliste voor een carrière als freelance therapeut. Zij studeerde psychologie.

'Elke dag van negen tot vijf aan hetzelfde bureau is nietsnbsp;voor mij'

'Toen ik in 2000 afstudeerde als psychologe, was het in eerste instantie moeilijk om werk te vinden. Een logische stap zou een baan in de gezondheidszorg geweest zijn, geziennbsp;mijn klinische afstudeerrichting. Maar daar heb je een postdoctorale opleiding voor nodig en daar was ik voor uitgeloot. Omdat ik erg van resultaatgericht werken houd,nbsp;begon ik te zoeken in de arbeidsgerelateerde problematiek.nbsp;men hebt. Daar heb ik me wel eens aan vergaloppeerd. Nunbsp;ben ik kritischer geworden, ook in het belang van de cliënt.nbsp;Sommige dingen zijn te heftig voor een beginnend therapeut en horen in de gezondheidszorg thuis.'

Ria van Adrichem (47) runt sinds 1991 Metataal Teksten en Trainingen. Haarnbsp;core business is volwasseneneducatie, toegespitst opnbsp;alfabetisering van Nederlandstalige volwassenen.nbsp;'Nederland telt één miljoen functioneel analfabeten, zoalsnbsp;dat in ons jargon heet. Ze hebben ooit leren lezen en schrijven, maar zijn deze vaardigheden verleerd. Ik werk veelnbsp;voor De Stiep Educatief, de enige Nederlandse uitgeverijnbsp;die leesboeken uitgeeft voor analfabete volwassenen vannbsp;18 tot 88 jaar. Het is een discrepantie: ik schrijf leesboekennbsp;voor mensen die niet kunnen lezen. Omdat de doelgroepnbsp;slecht bereikbaar is, is de markt minimaal. Ons afzetgebiednbsp;zijn met name de ROC's en penitentiaire inrichtingen. Iknbsp;heb humor, historie en bewerkingen van streekromans ennbsp;literatuur in portefeuille. Zo heb ik bijvoorbeeld verhalennbsp;van Kader Abdolah bewerkt tot 'Ver weg van daar'. Maar iknbsp;verzin ook zelf teksten en maak bewerkingen van krantenartikelen. Hoewel ik de taal sterk vereenvoudig, geef ik denbsp;teksten een volwassen inhoud. De lezers hebben genoegnbsp;levenservaring. Ze zijn natuurlijk niet dom, ze kunnennbsp;alleen niet lezen. En daar moeten ze juist plezier in krijgennbsp;om het te leren. Bewust heb ik mijn degelijke baan in hetnbsp;middelbaar onderwijs omgeruild voor het freelancebestaan.nbsp;Ik doe nu wat ik leuk vind: schrijven. Inmiddels ben ik eennbsp;working at home mum, de combinatie van werk en zorgnbsp;voor de kinderen als freelancer is ideaal. Je moet natuurlijknbsp;wel over de nodige discipline beschikken. Schrijven isnbsp;schrappen en blijven zitten tot het er staat. Mijn valkuil isnbsp;mijn perfectionisme. Ik besteed in verhouding teveel tijdnbsp;aan een klus, gezien de betaling. Mijn werk is een vorm van

Franse lezer die ook niet al die Creoolse woorden kent. Als vertaler word je schandalig slecht betaald, maar het leuke isnbsp;dat je jezelf voortdurend kunt ontwikkelen. Elk nieuw boeknbsp;is een nieuw avontuur. Ik heb totaal geen last van concurrentie. In Nederland ben ik de enige vertaler vanuit hetnbsp;Frans met deze specialisatie. Ach, de ene keer is het werknbsp;geweldig en de andere keer barst ik van ongedurigheid

'Elk boek is een nieuw

avontuur'

mijn kamer uit. De grote bonus van dit werk is de totale persoonlijke vrijheid en de mogelijkheid om waar dan ooknbsp;te kunnen vertalen. Het is toeval dat ik me heb gespecialiseerd in de Caribische en Afrikaanse literatuur. Het begonnbsp;met een boek van Marise Condé. Ik merkte dat haar taalnbsp;Ik belandde bij een firma die zich met burn-out problemennbsp;bezighoudt. Dat onderwerp ligt me wel: je hebt met relatief gezonde mensen te maken die je goed kunt behandelen. Maar de vaste baan beviel me niet, ik wilde meernbsp;vrijheid. Vijf dagen in de week, van 9 tot 5 aan hetzelfdenbsp;bureau, is niks voor mij. Een klein jaar geleden ben ik metnbsp;freelancen begonnen. Ik ontvang mensen thuis of bij denbsp;bedrijven die mij inhuren om hun cliënten te behandelen.nbsp;Deze cliënten zijn meestal gestuurd door Arbo-artsen ofnbsp;bedrijfsmaatschappelijk werk. Ik zie niet alleen mensen metnbsp;burn-out problemen, maar ook mensen met licht depressieve- of angstklachten. Daarnaast doe ik diagnostischnbsp;onderzoek. Het is afwisselend, en ik vind het heel belangrijk dat ik mijn eigen tijd kan indelen. Ik heb zowelnbsp;behoefte aan vrijheid als aan een vangnet van collegae. Hetnbsp;is soms wel zoeken naar evenwicht, maar dat lukt steedsnbsp;beter Het geeft me veel voldoening om écht iets voornbsp;iemand te kunnen betekenen. In het begin had ik de neiging alles aan te nemen, ook omdat je een onzeker inko-financieel masochisme. Ik vind dat niet zo erg, ik doe ditnbsp;werk uit idealisme. Mijn mooiste opdracht was het boekjenbsp;'Harmina, haar leven in Groningen rond 1900', waarmee iknbsp;mijn schrijversbestaan begon.'

[Chiara Soldati]

Architect Maarten Fritz stelde zich ten doel de oorspronkelijke hiërarchie in het gebouw te herstellen en de oude harmonie in kleur en vorm terug te brengen. Hij omschrijft de klus als 'het uitpakken van een cadeau', een mooie metafoor voor eigenlijk alle restauratieve werkzaamheden aannbsp;het gebouw. Fritz: 'Alles was er al, we hoefden het alleennbsp;maar te herstellen'. Dat gebeurde bijvoorbeeld met het

'De Knoop'

In de faculteitskamers, van oorsprong rijker ingericht, werden de gestucte plafonds hersteld en een gestoffeerde wandbekleding en kostbare lambrisering aangebracht. Denbsp;onderwijszalen kregen een grenenhouten plafond, metnbsp;geschilderde wanden en een eenvoudige lambrisering.nbsp;Opvallend is ook de aanpak van 'de knoop', de plaats waarnbsp;in het gebouw drie bouwvolumes uit middeleeuwen, 19enbsp;en 20e eeuw samenkomen. Dit onderscheid is nu duidelijknbsp;gearticuleerd. Zo is bijvoorbeeld de gevel van de middeleeuwse aula zichtbaar gemaakt. Je kunt vanuit deze pleknbsp;naar één van de drie tuinen van het Academiegebouw kijken, ontworpen door de landschapsarchitect Peter Lubbers.nbsp;Op basis van de architectonische situatie werd voor iederenbsp;tuin een eigen identiteit bedacht. In de woorden van projectleider Freek Rurup is dezelfde mentaliteit te horen alsnbsp;die van Maarten Fritz: 'de vormgeving moet vanzelfsprekend zijn en niet opvallen; enigszins teruggetrokken dus'.

In 1970 had ik als 5e jaars studente sociologie een baantje in het Academiegebouw. Eens in de twee maanden paste ik opnbsp;de jassen van de 'dames professoren'. Gedurende een uur ofnbsp;twee zat ik, soms beneden bij de trap en soms boven voor denbsp;senaatszaal, op een stoel voor de kapstok met kostbare jassen, terwijl de dames, echtgenoten van hoogleraren, hun bijeenkomsten hielden.

In die dagen hield ik mij, zoals de meeste sociologiestuden-ten bezig met maatschappijkritiek, maar ik was ook wel in voor een makkelijk baantje en ik doorstond de bevreemdenbsp;blikken van mijn medestudenten wanneer zij langs liepen.nbsp;Mijn werkgeefster was één van de dames Moolenaar uit denbsp;Lange Nieuwstraat. Zij had mij bij mijn sollicitatie doordrongen van het belang van dit werk en mij opgedragen mij netjes, in een rok, te kleden. Nu droeg ik in 1970, geheelnbsp;conform de mode, spijkerbroeken en paarse rib-pakken,nbsp;maar ik schikte mij en trok mijn enige rok aan wanneer iknbsp;'dienst' had. Na afloop, wanneer ik mijn geld kwam ophalen,nbsp;monsterde mejuffrouw Moolenaar mij vanachter haarnbsp;bureau en eigenlijk was er altijd wel wat aan te merken.nbsp;Toen ik een keer mijn mooie nieuwe leren laarzen had aangetrokken, zei ze: quot;Met laarzen loopje langs de sloot.quot; Opnbsp;mijn verweer dat veel dames die middag ook leren laarzennbsp;hadden gedragen, het was immers mode, zei ze alleen maar:nbsp;quot;Dat moeten de dames zelf weten.quot;

Wat de dames precies deden in het Academiegebouw, ben ik grotendeels vergeten. Ik herinner mij een lezing over kunstgeschiedenis en één over Franse wijn. De laatste keer herinner ik mij goed: er stond een modeshow op het programma.nbsp;Een aantal dames had creaties gemaakt van materialen dienbsp;voor het huishouden gebruikt werden. Voordat ze de 'catwalk', i.c. de Senaatszaal, op moesten, wachtten ze bij mij innbsp;de gang. Ik zag jurken, gemaakt van aanrechtdoekjes, thee-doek-blouses, sponshoeden en pollepel-rokjes langskomen ennbsp;vroeg me af wat de wijze mannen op de schilderijen in de •nbsp;Senaatszaal hiervan zouden vinden. De laatste mannequinnbsp;was gekleed in een blouse van groene schuursponsjes en eennbsp;rok die afgewerkt was met lola-afwasborstels. Ze inspecteerde zichzelf in een spiegeltje en keek mij vervolgens verwilderd aan. quot;Wat doe ik hier?quot;, vroeg ze. Ik wist hetnbsp;antwoord niet en zei niets. Toen de deur van de senaatszaalnbsp;achter haar was dichtgegaan, vroeg ik mij hetzelfde af: quot;Watnbsp;doe ik hier?quot; Die middag nam ik ontslag.'

J.M. Turpijn-Van Duinen

Bovenstaande anekdote is één van de vele reacties die de redactie ontving op haar oproep naar bijzondere herinneringen aan het Academiegebouw.

In een volgende uitgave van Illuster worden de overige inzendingen geplaatst.

Oude zalen, nieuwe namen

Grafisch ontwerper Bart Smit is verantwoordelijk voor de bewegwijzering in het gebouw. Alle zalen hebben nieuwenbsp;namen gekregen van personen of gebeurtenissen die op denbsp;één of andere manier een relatie met de Utrechtse universi-teit hebben. De Anna Maria van Schurmanzaal verwijst naarnbsp;de gelijknamige theologe en filosofe uit de zeventiendenbsp;eeuw. Zij was de eerste vrouw die onderwijs volgde aan denbsp;Universiteit van Utrecht, weliswaar verscholen achter eennbsp;gordijn. De Unie van Utrechtzaal verwijst naar de ondertekening van het verdrag dat het begin van de Nederlandsenbsp;staat markeert.

Samen met conservatoren van het Universiteitsmuseum is Smit ook verantwoordelijk voor de nieuwe inrichting van denbsp;zalen van het Academiegebouw. De unieke serie hoogle-raarsportretten in de Senaatszaal is gebleven. Maar velenbsp;andere schilderijen en beelden hebben een nieuwe pleknbsp;gekregen in een thematische opstelling. Een kleine tentoonstelling in de Johanna Westerdijkkamer gaat in op denbsp;plaats van de Utrechtse universiteit in heden en verleden.

High Tea op zaterdag 2 november

Het is zeer de moeite waard om in het weekend van 2 en 3 november met eigen ogen het hernieuwde Academiegebouw te komen bekijken en deel te nemen aan de festiviteiten.

Speciaal voor alumni is er op zaterdag 2 november een luxe High Tea georganiseerd tussen 14.30 en 18.00 uur. Denbsp;architect Maarten Fritz leidt u rond door het gerestaureerde academiegebouw. De High Tea wordt geserveerd innbsp;de senaatzaal, met muzikale aankleding. De heer prof. dr.nbsp;Leen Dorsman (geschiedenis) houdt een korte lezing, getiteld: 'De Universiteit Utrecht als speelbal van de politiek!'nbsp;Daarnaast krijgt u een beeld van de bouwgeschiedenisnbsp;van het academiegebouw.

Voor de High Tea dient u zich op te geven door de bon die u op pagina 22 van deze Illuster vindt voor 1 oktobernbsp;te retourneren. Meer informatie: www.uu.nl/nieuws. Allenbsp;overige activiteiten zijn zonder opgave van deelname toegankelijk.

Toneelrondleidingen op 3 november

Wie kan u beter vertellen hoe haar leven eruit zag dan Belle van Zuylen zelf? De toneelrondleidingen vindennbsp;plaats op zondag 3 november van 14.00 uur tot 17.00 uur.

Koffie orgelconcert op 3 november

Zondag 3 november vindt vanaf 11.00 uur in de Aula een koffie orgelconcert plaats. Het concert is bedoeld voornbsp;inwoners van Utrecht, alumni, studenten en medewerkersnbsp;van de Universiteit Utrecht. De toegang is kosteloos. Hetnbsp;concert begint om 11.00 uur en zal naar verwachting 2nbsp;uur duren. Onder het genot van een kopje koffie of theenbsp;kunnen bezoekers luisteren naar orgelmuziek.

Volg je eigen masterplan

In Utrecht krijg Je de ruimte om je eigen studiecombinaties te maken. Dat is de kern van de boodschap aan middelbarenbsp;scholieren die overwegen een universitaire bacheloroplei-ding te kiezen. Vlak na de introductie van de arbeidsmarktcampagne gaat er ook een landelijke campagne van startnbsp;voor de werving van nieuwe studenten. Thema: volg jenbsp;eigen masterplan. Wil je sterrenkundig rechter worden,nbsp;botanisch econoom, literair biomedicus of theologischnbsp;geograaf? Met het aanbod van nieuwe opleidingen en denbsp;profileringsruimte daarbinnen denkt Utrecht veel meer dannbsp;tot nu toe tegemoet te komen aan de wens van jongerennbsp;om zelf mee te beslissen over de samenstelling van hunnbsp;opleiding. De eerste advertentie verschijnt in de Volkskrant-special Kiezen na School op 25 september.

Wim Kardux, lid van het College van Bestuur, vindt dat de universiteit hard toe was aan een opknapbeurt van de per-soneelswerving. 'We zijn beter en aantrekkelijker dan wenbsp;ons tot nu toe hebben gemanifesteerd. Iedereen die roeptnbsp;dat de Universiteit Utrecht grijs is heeft het mis', vindt denbsp;Utrechtse bestuurder. ' We moeten eens van dat vervelendenbsp;zelfbeeld af. We zijn een dynamische, internationaal georiënteerde instelling waar vaak prachtig onderzoek wordtnbsp;verricht. Deze vernieuwde aanpak is niet uit nood geborennbsp;maar vanuit een hernieuwd zelfvertrouwen.'

Een robot op de sofa

De nieuwe campagne brengt enkele denkbare toekomstscenario's in beeld. Een veld vol zonnebloemen met zonnecellen in het hart, een lezer van een digitale krant, een kleine kudde dodo's die wordt gevoerd in het park, een robot opnbsp;de sofa bij de psychiater. De tekst met een knipoog bij de

'We moeten van dat vervelende zelfbeeld af'

robot luidt: 'Ze heeft veel gevoel voor humor, een vooruitziende blik, maar de laatste tijd ook wat last van verlatingsangst. Zou een apparaat ooit zulke menselijke trekjes kunnen krijgen? Ligt straks de eerste robot op de sofa bijnbsp;de psychiater? Kan dat allemaal? En, zeker zo belangrijk:nbsp;willen we dat?'

Utrecht profileert zich als een groot en veelzijdig kenniscentrum dat vrijwel alle wetenschappelijke disciplines in huis heeft. De universiteit claimt deze positie met de zinnbsp;'Wetenschap is nooit af'. De beelden uit de campagne latennbsp;die veelzijdigheid zien. Juist op het snijvlak van disciplinesnbsp;valt er nog zoveel te ontdekken. De campagne richt zichnbsp;niet alleen tot de wetenschapper, maar moet ook denbsp;beleidsmedewerker, de ICT'er en de secretaresse aanspreken. De universiteit verwacht niet dat die aanpak onmiddellijk extra respons oplevert, maar verwacht - op basis vannbsp;gesprekken met medewerkers en uitgebreide tests van denbsp;ontwerpen - dat de uitdaging van de academische werkcultuur op den duur ook zal aanslaan bij groepen die nu helemaal nog niet weten dat ze bij de universiteit interessantnbsp;werk kunnen doen.

Imago

De Utrechtse aanpak past geheel in de landelijk gevoelde noodzaak om de universitaire branche in de rangorde vannbsp;aantrekkelijke werkgevers een betere positie te verschaffen. Uit recent onderzoek onder 4500 hoger opgeleidennbsp;blijkt dat veel jonge academici meer zien in het bedrijfsleven als toekomstige werkgever. De universiteiten zullen denbsp;komende jaren hard moeten knokken om voldoendenbsp;nieuwe mensen binnen te halen. Dat komt vooral door denbsp;vergrijzing. Bijna dertig procent van de universitaire medewerkers is ouder dan vijftig jaar, tussen nu en 2008 gaatnbsp;een derde van het hoger wetenschappelijk personeel metnbsp;pensioen. De universiteiten moeten enorme aantallen vervangers zoeken op een arbeidsmarkt waar een hevige slagnbsp;gaat woeden om hoger opgeleid personeel. In brede kringnbsp;wordt geconstateerd dat de universiteiten tot nu toe weinig hebben gedaan om zich op die verhitte arbeidsmarkt tenbsp;onderscheiden. Utrecht komt dus nu als een van de eerstennbsp;met een corporate wervingscampagne die moet opvallennbsp;tussen de advertenties van KPN, ABN Amro en de grotenbsp;overheidsinstellingen.

[Twan Ceurtsj

Er zijn in totaal zes campagnebeelden ontwikkeld die vanaf nu maandelijks zullen verschijnen. De vacaturebe-schrijvingen in de advertenties geven kort en helder denbsp;noodzakelijke informatie en verwijzen naar de uitgebreide universitaire site: www.uu.nl

Regionale alumni-netwerken

De voorbereidingen voor regionale alumnibijeenkomsten zijn in vollenbsp;gang. Op grond van de reacties ennbsp;de spreiding hebben we zevennbsp;regio's vastgesteld, te weten:

• • Amsterdam en omgeving

• • Den Haag en omgeving

• • Rotterdam en omgeving

• • Tilburg en omgeving

• • Arnhem en omgeving

• • Maastricht en omgeving

• • Zwolle en omgeving

In iedere regio zijn 5 tot 10 alumni bereid zich actief in te zetten voornbsp;regionale activiteiten. Op 15nbsp;november a.s. ontvangen wij hennbsp;in de Faculty Club voor een informeel etentje na de alumniborrelnbsp;om over verdere invulling van hetnbsp;programma te spreken.

Alumniborrel in de Faculty Clubnbsp;Op 15 november aanstaande kunnen alumni van de Universiteitnbsp;Utrecht elkaar ontmoeten in denbsp;Faculty Club. Vanaf 17.00 uur bent unbsp;welkom. De Rector Magnificus, Willem Hendrik Gispen, zal u in eennbsp;korte presentatie vertellen hoe denbsp;toekomstige alumni er uit gaannbsp;zien, nu de universiteit met ingangnbsp;van het nieuwe academisch jaar hetnbsp;onderwijs drastisch herstructureertnbsp;in het bachelor-mastermodel. Leesnbsp;verder op pagina 18.

Jaarvergadering

De jaarlijkse bijeenkomst voor begunstigers van het Utrechts Universiteitsfonds vindt plaats op vrijdag 11 oktober, om 15.30 uur innbsp;het Cultureeel Centrum Parnassos,nbsp;Kruisstraat 14. Alle begunstigersnbsp;hebben inmiddels een uitnodigingnbsp;én het jaarverslag 2001 ontvangen.nbsp;Na het zakelijke gedeelte zal professor Fred Korthagen, bijzondernbsp;hoogleraar in 'De didactiek voornbsp;het opleiden van leraren' eennbsp;interactieve presentatie houdennbsp;over het leraarsvak. Wat is denbsp;essentie van een goede leraar en isnbsp;dat ook terug te vinden in de lerarenopleidingen? Interactief betekent in dit verband dat aan unbsp;gevraagd zal worden om mee tenbsp;denken. Bijvoorbeeld door terug tenbsp;gaan naar uw eigen schooltijd, tenbsp;bedenken wie u daar ervaren hebtnbsp;als een goede docent(e), en welkenbsp;eigenschappen het waren die hennbsp;tot een goede docent(e) maakten.nbsp;Na afloop ontvangen wij u in denbsp;bar voor een uitgebreide borrel ennbsp;nabespreking.

Jaarverslag 2001

Deze zomer is het jaarverslag 2001 verschenen. Het Universiteitsfondsnbsp;heeft het afgelopen jaar een feestelijk jaar beleefd waarin zowelnbsp;het lustrum van de universiteit alsnbsp;het lustrum van het Universiteitsfonds centraal stonden. Daarbijnbsp;richt het fonds zich primair opnbsp;haar belangrijkste doelgroepen:nbsp;alumni en studenten. Tal vannbsp;nieuwe initiatieven zijn ter handnbsp;genomen, onder meer het startennbsp;van alumninetwerken in het buitenland, en een prijs voor vernieuwende studentenprojecten. Hetnbsp;jaarverslag geeft u een beeld vannbsp;de activiteiten.

Alle begunstigers van het Universiteitsfonds hebben inmiddels het jaarverslag 2001 ontvangen. Geïnteresseerden kunnen een exemplaar opvragen bij het bureau vannbsp;het Universiteitsfonds, zie adres opnbsp;deze pagina.

Eervol ontslag

De bijzondere leerstoel 'Juridische Vrouwenstudies’ is omgezet in eennbsp;structurele leerstoel. De benoeming van mw. Titia koenen isnbsp;omgezet van een bijzonder hoogleraarschap in een 'gewoon' hoogleraarschap.

Op diens verzoek heeft het bestuur eervol ontslag verleendnbsp;aan prof. mr. J.J.C. Kabel, die in denbsp;afgelopen vijf jaar de bijzonderenbsp;leerstoel 'Mediarecht' bezette bijnbsp;de faculteit Rechtsgeleerdheid.

Het eervol ontslag is ingegaan per 1 februari jl.

Wegens vertrek naar het buitenland is per 15 augustus j.l. eervol ontslag verleend aan prof. dr. A.W.nbsp;Broekmans, één van de bezettersnbsp;van de leerstoel 'Pharmaceuticalnbsp;Technologynbsp;Assessment' bij de faculteitnbsp;Farmaceutische Wetenschappen.

Ufonds-alumnipas 2002

Sinds 1886 zet het Utrechts Universiteitsfonds zich in voor de groei en de bloei van de Universiteitnbsp;Utrecht. Dankzij de bijdragen vannbsp;de begunstigers worden alumnicontacten onderhouden, bijzondere leerstoelen ingesteld,nbsp;studentenactiviteiten ondersteundnbsp;en op andere manieren bijgedragen aan het welzijn van de universiteit. Het universiteitsfonds nodigtnbsp;de lezers van Illuster uit om begunstiger te worden. Dat kan met denbsp;bon verderop in dit blad. U betaaltnbsp;minimaal €15,- per jaar. Als danknbsp;voor uw bijdrage ontvangt u denbsp;Ufonds-alumnipas. Hiermee kunt u:

• • Gratis lenen bij de Universiteitsbibliotheek

• • Voordelig gebruik maken vannbsp;Postacademisch Onderwijs

• • Gebruik maken van het Studie-loopbaancentrum

• • Met korting de Botanischenbsp;Tuinen bezoeken

• • Goedkoper evenementen organiseren bij Faciliteiten Bedrijfnbsp;Utrecht

• • Gebruik maken van aanbiedingen bij universiteitswinkelnbsp;SOLARIS

• • Goedkoper verzekeringennbsp;afsluiten.

Wilt u meer weten van het Universiteitsfonds of de Ufonds-alumnipas? Bel of schrijf ons ofnbsp;bezoek onze webpagina's:nbsp;Utrechtsnbsp;Universiteitsfonds/alumnibureaunbsp;Bestuursgebouwnbsp;Heidelberglaan 8nbsp;3584 CS Utrechtnbsp;tel.: (030) 253 80 25nbsp;fax: (030) 253 80 26nbsp;e-mail: ufonds@ufonds.uu.nlnbsp;WWW.ufonds.uu.nlnbsp;www.alumni.uu.nl

De Faculteit Letteren heeft een uitwisselingsrelatie met de Universi-teit van Californië in Los Angeles (UCLA). In het kader daarvan wordtnbsp;van 27-29 september een festivalnbsp;van Nederlandse films georganiseerd rond het thema 'Oorlog ennbsp;Verzet in Nederland'.

Speciaal voor Utrechtse alumni wordt een ontvangst georganiseerdnbsp;op zaterdag 28 september (meernbsp;informatie over het programma,nbsp;zie vorige Illuster). Alle alumni aannbsp;de Amerikaanse westkust zijn vannbsp;harte welkom (www.alumni.uu.nl).

Op vrijdag 25 oktober a.s. vindt in de grote zaal van het Muziekcentrum Vredenburg de finaleavondnbsp;plaats van het 5e Internationaalnbsp;5tudenten Pianoconcours. Het concours is een initiatief van de Uni-versiteit Utrecht voornbsp;getalenteerde studenten uit allenbsp;landen van de wereld, die hetnbsp;pianospel als hobby beoefenen. Denbsp;voorrondes vinden plaats van 19nbsp;tot 24 oktober.

De finale van dit jaar belooft weer een indrukwekkend evenement tenbsp;worden. De drie finalisten van ditnbsp;unieke concours spelen een solo-werk en een pianoconcert, begeleid door het Utrechtsch Studentennbsp;Concert. De presentatie is dit jaarnbsp;in handen van Prof. dr. Frits vannbsp;Oostrom.

Kom, luister en ontvang een verrassing ter ere van het eerste lustrum!

Aanbieding Alumni

Ook dit jaar zijn alumni van harte welkom bij deze bijzondere finaleavond in Vredenburg. Via denbsp;onderstaande bon kunt u tegennbsp;een gereduceerd tarief van €5nbsp;kaarten reserveren.

Vergeet u niet de eenmalige machtiging in te vullen en te ondertekenen? De aanmeldingstermijn loopt tot 7 oktober a.s.

Meer informatie?

Kijk op

www.pianocompetition.uu.nl

In het eerste kwartaal van 2003 zal er een conferentie plaatsvindennbsp;voor oud-studenten van het tracénbsp;Interventies in Groepen en Organisaties. Deze conferentie is opgezetnbsp;als reünie, maar zal ook uit eennbsp;inhoudelijk programma bestaannbsp;(workshops, opfriscollege). Het programma is gericht op de vraag watnbsp;de oud-studenten met het gedachtegoed van het tracé doen in hunnbsp;dagelijkse werk. Doel is om vianbsp;deze conferentie een (virtueel) netwerk te vormen van trainers ennbsp;adviseurs die als gemeenschappelijke achtergrond dit tracé hebbennbsp;gevolgd. Het netwerk biedt denbsp;mogelijkheid om onder anderenbsp;kennis te delen en professionelenbsp;ervaringen uit te wisselen. Hiervoornbsp;zetten we tevens een website op.nbsp;Via deze oproep willen wij oud-studenten van dit tracé vragen omnbsp;hun gegevens (adres en e-mail) tenbsp;sturen naar dit e-mailadres:nbsp;interventies@euronet.nl Gegevensnbsp;van bekende oud-studenten zijnnbsp;ook welkom. U wordt dan op denbsp;hoogte gehouden over dit initiatief.

Een onvoldoende voor de student is ook een onvoldoende voor denbsp;docent.

Ifos Dekker. Sdieikimde]

Het hebben van een heftige woordenwisseling houdt nietnbsp;automatisch in dat er ruzie wordtnbsp;gemaakt.

[Inge Wijnberg, Diergeiieeskuiidej

Als een continue verkeerschaos een kenmerk is van een grotenbsp;stad, is Utrecht hard op weg eennbsp;grote stad te worden.

[Stijn Halbes, Geneeskunde]

Het bezoeken van een congres is als het bezoeken van eennbsp;museum. Je moet er niet te langnbsp;blijven om optimaal te kunnennbsp;genieten.

[Laurien Tennissen, Geneeskunde]

Datje in de file niet de enige bent is geen troost maar de oorzaak.

[Panl Nederkoorn, Geneeskunde]

leder godsbeeld heeft zijn mensbeeld.

[Hilde Nflë, Letteren]

In de omgang met mensen met een handicap blijken veel mensennbsp;. een handicap te hebben.

[Aijan Knijper, Wiskunde]

Het houden van honden op de werkkamer zou door de werkge-i ver moeten worden gestimuleerd

vanwege de hoge preventieve werking met betrekking tot ondernbsp;i andere RSI, die hiervan uitgaat,nbsp;i [Inge Wijnberg, Diergeneeskttnde]nbsp;i

i Vrouwenemancipatie eindigt bij

I een lekke fietsband.

! [Markü Sikkeina, Geneeskunde]

Willem Hendrik Gispen, rector magnificus van de Universiteit Utrecht

15 november bijeenkomst netwerk:nbsp;alle alumni welkom

Programma:

17.00- 18.00 uur:

Happy Hour (drank aangeboden door de Universiteit Utrecht)

18.00- 18.20 uur:

Presentatie van prof. dr. W.H. Gispen, Rector Magnificus 18.20- 19.00 uur:

Uitloop

Gastheren:

Mr. A.J. Eijkman, Oud Chef Kabinet van de burgemeester van Utrecht, de heer F. Knol, directeur Fondswerving ennbsp;Sponsoring, Mr. H. van Manen, penningmeester van hetnbsp;bestuur van het Utrechts Universiteitsfonds

Plaats:

Academiegebouw Faculty Club Achter de Dom 7, 3512 JN Utrecht

Wilt u weten wie zich reeds aangemeld hebben? Ga naar www.ufonds.uu.nl en klik door naar quot;aanmeldenquot;. Aanmelden is niet verplicht, maar stellen wij wel op prijs innbsp;verband met de catering. Degenen die aansluitend aan denbsp;bijeenkomst in de Faculty Club willen blijven eten, dienennbsp;vooraf te reserveren: 030-2539910 onder vermelding vannbsp;'Alumnibijeenkomst'.

Het bachelor-mastermodel levert straks twee soorten alumni op: de alumnus die alleen de driejarige bacheloropleidingnbsp;heeft gevolgd en de alumnus die daarna ook nog een één- ofnbsp;tweejarige masteropleiding heeft gedaan. 'Ik stel me zo voornbsp;dat een afgestudeerde bachelor eerst een jaar door India ofnbsp;Australië gaat reizen en vervolgens weer terugkomt voor eennbsp;masteropleiding', fantaseert rector magnificus Gispen in zijnnbsp;werkkamer. 'Maar we houden er ook sterk rekening mee datnbsp;de bachelor meteen de maatschappij ingaat. Dan heb je dusnbsp;een veel jongere alumnus dan tot nu toe gebruikelijk was.'nbsp;Het bachelor-mastermodel sluit aan op de introductie van eennbsp;algemeen erkend onderwijssysteem in heel Europa en levertnbsp;titels op die in het buitenland erkend en bekend zijn: Bachelor of Art (BA), Bachelor of Science (BSc), Bachelor of Lawsnbsp;(LLB), Master of Art (MA), Master of Science (MSc) en eennbsp;Master of Laws (LLM). De mastertitels zijn vergelijkbaar metnbsp;de vroegere doctorandus- of meestertitel. Tijdens de bachelor-fase staat academische vorming en het opdoen van vaardigheden centraal. In de masterfase ligt de nadruk opnbsp;specialisatie.

Gereedschapskist aan kennis

Is alleen een bacheloropleiding niet een beetje karig? Gispen vindt van niet. 'Met de bacheloropleiding hebben we ietsnbsp;afgeronds neergezet. Het levert breed opgeleide studentennbsp;op. Onze bachelor van de toekomst krijgt zijn discipline aangereikt in een brede academische context. We stimuleren hemnbsp;over de grenzen van zijn vakgebied heen te kijken. Een chemicus bijvoorbeeld die geïnteresseerd is in het bedrijfsleven,nbsp;kan ook een vak volgen bij bedrijfswetenschappen. En eennbsp;geschiedenisstudent kan ook een cursus bij taalwetenschappen doen. De bachelorfase bestaat namelijk voor een kwartnbsp;uit de profileringsruimte, waarin de student vrij is om zelf cursussen te kiezen al naar gelang zijn interesse of ambitie. Metnbsp;die profileringsruimte gaat Utrecht heel ver. Daarin lopen wenbsp;voorop en onderscheiden we ons van andere universiteiten.'nbsp;De angst bestaat dat studenten in hun bachelorfase te weinignbsp;specialistische vakkennis opdoen. Gispen veegt die kritiek vannbsp;tafel. 'Een student is niet 'af' zodra hij de universiteit verlaat,nbsp;het leren houdt niet op maar gaat door. Daarom vind ik datnbsp;een universitaire opleiding een student goed moet uitrusten.nbsp;een gereedschapskist aan kennis en inzicht moet meegevennbsp;die hij al dan niet gebruikt. Daarmee ga je terug naar denbsp;oude waarden van de Platonische academie. Dat is ook hetnbsp;verschil met een HBO-bachelor, die veel beroepsgerichter is.'

Alumnus als ambassadeur

Juist omdat er zoveel gaat veranderen op de universiteit, wil de Universiteit Utrecht het contact met de huidige alumni versterken. Daarom wil zij, naar analogie van de succesvolle buitenlandse alumninetwerken, ook in Nederland een impulsnbsp;geven aan alumnibijeenkomsten. Vorig jaar hebben Utrechtsenbsp;alumni zich verenigd in onder andere Parijs, Londen, Newnbsp;York, Kaapstad en Jakarta. Dit jaar zijn actieve alumni innbsp;Nederland gepolst of ze behoefte hebben aan dergelijke netwerken in hun eigen regio. Door de positieve respons zijn er

Regionaal alumninetwerk moet band met universiteit versterken

inmiddels 7 regionale alumninetwerken opgericht (meer informatie l.visser@ufonds.uu.nl).

Om niet alleen in regionaal verband, maar ook centraal van gedachten te wisselen organiseert de Universiteit Utrecht opnbsp;15 november een bijeenkomst in het Academiegebouw voornbsp;alle alumni. Gispen: 'Wij geven het eerste zetje, daarna is hetnbsp;aan de alumni zelf om te bepalen wat ze gaan doen. Misschien hebben de mensen behoefte aan een lezing of eennbsp;borrel, misschien willen ze maatschappelijk verantwoordnbsp;bezig zijn of alleen herinneringen ophalen. Wij willen ons alsnbsp;universiteit openstellen en van gedachten wisselen met onzenbsp;alumni die midden in de maatschappij staan'. De alumni netwerken zijn belangrijk voor de uitstraling van de universiteit,nbsp;vindt Gispen. 'Alumni zijn immers onze ambassadeurs'.

[Leonie van den Schoor]

Jaarverslag 2001

quot;De student centraal” is de inspiratie van waaruit de Universiteit Utrecht werkt, en tevens het themanbsp;van het jaarverslag 2001. Het jaarverslag verscheen in juli van dit jaarnbsp;en laat onder andere studenten vertellen over hun rol bij de invoeringnbsp;van het bachelor-mastersysteem.nbsp;Daarnaast bevat het jaarverslag denbsp;belangrijkste resultaten van hetnbsp;afgelopen jaar op het gebied vannbsp;onderzoek, onderwijs, personeel,nbsp;facilitaire voorzieningen en financiën.

Meer informatie:

Alumni en andere geïnteresseerden kunnen het jaarverslag gratis bestellen via (030) 253 35 50 of via internet: www.uu.nl/Jaar-verslag.

Het nieuwe bestuur van de Alumnivereniging VIGU heeft besloten meer aan de weg te gaan timmeren. Naast het twee keer per jaarnbsp;uitgeven van een Nieuwsbrief, metnbsp;daarin interessant nieuws over hetnbsp;Instituut Geschiedenis, en het organiseren van een bijeenkomst op denbsp;Alumnidag, wil zij voortaan in hetnbsp;najaar een extra bijeenkomst organiseren waarin met name AIO'S,nbsp;pas-afgestudeerden of studentennbsp;zullen vertellen over hun onderzoek. Nieuwe leden zijn van hartenbsp;welkom.

Meer informatie:

Annelies van den Hurk, secretariaat Geschiedenis, telefoon 030-253 6153, email: ges@let.uu.nl

Memoires CJ. de Vogel

Mevrouw Prof. dr. C.J. de Vogel was lange jaren hoogleraar Wijsbegeerte te Utrecht. Bij overlijdennbsp;voteerde zij twee stichtingen ternbsp;bevordering van studies in respectievelijk oecumene en Laat-Grieksenbsp;Wijsbegeerte. In de nalatenschapnbsp;bevonden zich ook memoires overnbsp;de eerste helft van haar leven. Dezenbsp;worden uitgegeven en op woens

Op zaterdagmiddag 9 november 2002 organiseert de Alumnivereniging VIGU een aantal lezingennbsp;waarin de Koude Oorlog centraalnbsp;staat. Onderwerpen zijn 'kerkelijkenbsp;contacten met de DDR' en 'invloed

Meer informatie:

Secretariaat van de C.J. de Vogel Stichting voor Oecumenisch Studies te Utrecht, Prins Bernhard-plein 40, 3555 Al Utrecht, tel.nbsp;(030) 242 2059.

ministers Buitenlandse zaken op de Buitenlandse Politiek van de Sovjetunie'. Plaats: Academiegebouw.nbsp;Alle belangstellenden zijn welkom,nbsp;gratis toegang voor leden van denbsp;alumnivereniging.

Philosophical High Tea in Café Restaurant Lofen, Domplein 17, zaterdagmiddag 23 november 2002. Spreker: Jan Vorstenbosch. Hetnbsp;thema is 'de filosofie van de huishoudelijke apparaten'. Kosten voornbsp;leden van Autarkeia €12,- voor nietnbsp;leden €17-.

U kunt zich opgeven per overschrijving onder vermelding van 'High

Winterconcert Medusa

studenten Vrouwenkoor Medusa geeft een winterconcert op 15nbsp;december 2002. Het is een Duitsnbsp;programma en wordt opgevoerd innbsp;de Leeuwenberghkerk, Servaasbol-werk 1 te Utrecht. Het concert

PHEPH -Alumnivereniging voor Medischnbsp;Biologen

Heeft u Medische Biologie gestudeerd aan de faculteit Geneeskunde en wilt u weten hoe het met uw jaargenoten van weleer gaat,nbsp;word dan lid van Post Hoe Ergonbsp;Propter Hoc (PHEPH), de alumnivereniging voor Medisch Biologen. Wenbsp;organiseren jaarlijks een reünie ennbsp;brengen twee keer per jaar eennbsp;magazine uit. U kunt lid wordennbsp;van PHEPH (kosten 10 euro) doornbsp;een berichtje te sturen naarnbsp;pheph@dds.nl of naar Postbus 476,nbsp;3500 AL Utrecht. Tot PHEPH!

Faculty Club Helios

Gastvrije ontmoetingsplaats

De Club beoogt een ontmoetingsplaats te zijn voor leden van de Utrechtse universitaire gemeenschap, buitenlandse gasten ennbsp;andere relaties. In een sfeervolie,nbsp;gastvrije omgeving is er ruimte voornbsp;informele, maar ook zakelijkenbsp;afspraken, zoals lunch, diner en vergaderingen.

Het lidmaatschap staat open voor alle medewerkers van de universiteit, inclusief aio's, oio's, emeriti,nbsp;gepensioneerden en alumni. In hetnbsp;jaar 2002 is lidmaatschap gratis.

Over de geschiedenis van het pand Achter de Dom 7 is in juni hetnbsp;boekje Achter de Dom 7 verschenen. Het is voor 5,50 euro verkrijgbaar in de Faculty Club. Eennbsp;recensie over deze uitgave vindt unbsp;op pagina 23 van deze Illuster.

Meer informatie:

Noor van Haaren (clubmanager), (030) 2539911, email n.van-haaren@helios.uu.nl ofnbsp;www.helios.uu.nl

De website van Duitse Taal en Cultuur is geheel vernieuwd: www.let.uu.nl/duits. U vindt daaropnbsp;activiteiten die u bij kunt wonen,nbsp;waaronder de lezing van Manfrednbsp;Clemenz over de levensloop vannbsp;Oostduitsers. Clemenz is hoogleraarnbsp;Sociologie en Sociale Psychologie tenbsp;Frankfurt/M., tevens psychotherapeut en groepsanalyticus. In quot;Wirnbsp;können nicht besser klagen. Ostdeutsche Lebensläufe im Umbruchquot;nbsp;portretteert hij negen Oostduitsers,nbsp;die greep proberen te krijgen opnbsp;hun leven voor en na de systeem-wisseling.

Datum: 17 oktober 2002. Tijd: 13.00-15.00 uur. Locatie: Krommenbsp;Nieuwegracht 80, zaal 2.31.

Meer informatie:

Ewout van der Knaap, tel. 030-2536175, E-mail: Ewout.vander-Knaap@let.uu.nl

U bent voorts van harte uitgenodigd mee te denken met de oprichting van de Alumnivereniging Utrechtse Germanisten (AUGe).

Informatie bij drs. Reggy de Groot, Duitse Taal en Cultuur, Trans 10,nbsp;3512 JK Utrecht. E-mail:nbsp;reggydegroot@tiscalimail.nl

U wilt uw taalkennis verder ontwikkelen en uitbreiden? Datnbsp;kan bij Boswell Talen. De afdeling Boswell Talen van hetnbsp;James Boswell Instituut heeft

Onderwijs voor contractanten - ook wel aanschuifonderwijs genoemd -is bedoeld voor mensen die universitair onderwijs willen volgen, maarnbsp;zich niet als student willen of kunnen inschrijven. De Letterenfaculteitnbsp;biedt de mogelijkheid om tegennbsp;betaling één of meerdere (losse)nbsp;cursussen uit het totale onderwijsaanbod te volgen. De prijs voor eennbsp;standaardcursus (7.5 ECTS studiepunten, 11 weken) bedraagt in hetnbsp;studiejaar 2002-2003 € 350,-.

Er is aanbod op het gebied van de talen en culturen van West en Zuid-

Het Juridisch PAO Utrecht, verbonden met de faculteit Rechtsgeleerdheid, biedt de mogelijkheid tot professionelenbsp;na- en bijscholing. De cursussennbsp;worden verzorgd door docentennbsp;van de faculteit Rechtsgeleerdheid in samenwerking metnbsp;externe, doorgaans in de praktijk werkzame juristen. Voornbsp;alumnipashouders geldt eennbsp;aantrekkelijke kortingsregeling.nbsp;Een kleine greep uit onsnbsp;najaarsprogramma: Actualiteiten arbeidsrecht; Nieuw burgerruime ervaring met het organiseren van taaltrainingen voornbsp;belangstellenden binnen ennbsp;buiten de Universiteit Utrecht.

Europa, het Midden-Oosten en het Amerikaanse continent, de geschiedenis, de verschillende kunstwetenschappen en de communicatie- ennbsp;informatiewetenschappen.

Meer informatie en inschrijving:

Zie www.let.uu.nl/contractanten of bel het StudiePunt Letterennbsp;voor het bestellen van een brochure: telefoonnummer (030)nbsp;253 6285. U kunt ook een e-mailnbsp;sturen naar studiepunt@let.uu.nl

lijk procesrecht; Contracteren in de praktijk; Europees recht voornbsp;provincies en gemeenten.

In 2003 start een nieuwe postacademische specialistenopleiding, de Advanced Master of Laws Bank- ennbsp;effectenrecht. Heeft u minimaalnbsp;drie jaar werkervaring als jurist bijnbsp;een advocatenkantoor, bank ofnbsp;toezichthoudende instelling, dannbsp;kunt u zich (voor elke Mastercoursenbsp;afzonderlijk) inschrijven.nbsp;Mastercourse I: Veranderend toezicht begint op 6 februari 2003.nbsp;U kunt zich nog inschrijven voor denbsp;cursussen in oktober. Voor alumninbsp;gelden gereduceerde tarieven. Innbsp;het academisch jaar 2002-2003nbsp;biedt Boswell Talen een grotenbsp;diversiteit aan Engelse trainingennbsp;aan: TOEFL(r) Training; Spokennbsp;English; Writing in English fornbsp;Publication; Presenting in English;nbsp;Teaching your subject in English;nbsp;Writing letters and e-mails.

Naast het reguliere cursusaanbod verzorgt de sectie Engels ook trainingen op verzoek. Hiernaast staannbsp;cursussen Spaans en Italiaans opnbsp;het programma.

De Utrechtse School voor Bestuurs-en Organisatiewetenschap geeft keuzecursussen op doctoraalnbsp;niveau. De cursussen staan ooknbsp;open voor externen die voldoennbsp;aan de toegangseisen.

Van 18 november 2002 tot 31 januari 2003 wordt opnieuw de cursus 'Design Management' aangeboden.nbsp;Doel is: het ontwikkelen van eennbsp;eigen visie op en feeling voornbsp;design als strategisch instrumentnbsp;voor organisaties. De cursus duurtnbsp;10 weken (5 STP) en wordt in

Meer informatie:

Juridisch PAO Utrecht,

Janskerkhof 3, 3512 BK, Utrecht

T 030-2537022/ 7032

F 030-2538410

E jpao@law.uu.nl

WWW. law.uu. nl/pao

Voor inschrijving en meer informatie:

James Boswell Instituut Instituutsbureau Boswell Talennbsp;Kriekenpitplein 21-22nbsp;3584 EC Utrecht

Postbus 80148

3508 TC Utrecht

Tel. : (030) 253 86 66

Fax ; (030) 253 86 86

E-mail: james.bo5well@jbi.uu.nl

Internet: www.jbi.uu.nl

Utrecht in deeltijd gegeven met bijeenkomsten op donderdagavond van 19.00 tot 22.00.

Docent en coordinator: drs. Joke van Beek, tel: 030-2539395

Op aanvraag ontvangt u een uitgebreide brochure over de cursus en het vakgebied.

Meer informatie en inschrijving:

USBO: 030-2538101 of Email:

J. vanBeek@usg. uu.nl

Hoger onderwijs voor ouderen

Kennis aanvullen met onderwijs op het niveau van universiteit ofnbsp;hogeschool? De Universiteitnbsp;Utrecht verzorgt samen met viernbsp;andere hogescholen en universitei-ten cursussen die speciaal toegesneden zijn op vijftigplussers.

Meer informatie:

Gratis cursusgids: postbus 80147, 3508 TC Utrecht,nbsp;tel. 030-2533483 of opnbsp;www.hovoutrecht.nl.

'Tk vond het een ontzielde vertoning. Voor de familie zal het ongetwijfeld een rol hebbennbsp;gespeeld, maar bij het publiek leeknbsp;mij de grootste betrokkenheidnbsp;voorbij. De opkomst viel menbsp;zwaar tegen en de emotie had nietnbsp;meer de intensiteit van tweenbsp;maanden geleden. Een kenmerknbsp;van spontane, collectieve uitingennbsp;van gezamenlijk rouwen is hetnbsp;ook snel weer overgaan tot denbsp;orde van de dag”

jSociolopg Cas Wouters in NRC Hatidelsblad over de herbegrafenis fan

Pint Forttiyn.]

“Mogelijk is dit mechanisme ook, in het spel bij bepaalde vormennbsp;van hooikoorts of huisstofallergic.

Hier zouden ook de vrije lichte ketens een rol kunnen spelen.”nbsp;jOnderzoeker Frank Redegeld (Farmacie) in NRC Handelshlad over denbsp;ontdekking van een cruciale schakel bijnbsp;overgevoeligheidsreacties.]

“Wij maken het de studenten echt niet makkelijk. Maar het is nu eenmaal zo dat niet alle wiskunde-bachelors uiteindelijk in hetnbsp;onderzoek terecht zullen komen.nbsp;Sommigen komen bij banken ofnbsp;bij een logistiek bedrijf. Die studenten mogen we niet weggooien.

Commitment, daar gaat het om.” (Rector niagnifictis Willem Hendrik

Gispen over quot;de diepe of brede universiteitquot; in De Folkskrant.]

Colofon

Illuster 28, jaargang 7, september 2002

Illuster is een gezamenlijke uitgave van de Universiteit Utrecht en het Utrechts Universiteits-fonds, in samenwerking met faculteiten ennbsp;verenigingen.

Illuster verschijnt vier keer per jaar en wordt toegezonden aan afgestudeerden van denbsp;Universiteit Utrecht in een oplage van 60.000.

Hoofdredacteur:

Twan Geurts

Redactie:

Armand Heijnen, Jacomijn Timmermans,

José Donders (eindredactie)

Redactieadvies:

Mascha Damen, Lamberthe de Jong, Arjan Kors, Hendrik Spiering

Redactieraad:

Piet van Asseldonk, NOS eindredactie; Paul van den Hoven, hoogleraar linguïstiek UU; Joop Kessels, directeur communicatie UU; Bas Mesters,nbsp;Adviesraad voor Wetenschap en Technologie;nbsp;Frieda Pruim, redacteur Opzij; Arie Smit, directeur TeleacNot

Aan dit nummer werkten verder mee:

Germaine Custers, Maria Jonckheere, Sandra van Kampen, Els Kuijpers, Roy Meijer, Christ Otten,nbsp;Wijbrand Schaap, Paul Schnabel, Leonie van dennbsp;Schoor, Yvonne Slootjes, Chiara Soldati, Jurgennbsp;Swart, Jacomijn Timmermans, Leneke Visser

Foto's:

Marijn Alders, Bob Bronshoff, BvH-groep, Hollandse Hoogte, Deen van Meer, Ivar Pel, Stijn Rademaker, Kees Rutten, Steven Snoep

Foto omslag:

Bob Bronshoff

Ontwerp en opmaak:

WRIK (BNO), Utrecht

Druk:

Brouwer Rotatie

© Universiteit Utrecht

Illuster, periodiek voor alumni van de Universiteit Utrecht. Overname van artikelen is -met bronvermelding- toegestaan. Het U-blad stelt opnbsp;verzoek van de redactie eerder in het U-bladnbsp;verschenen artikelen en illustraties beschikbaarnbsp;aan Illuster.

ISSN:

1338-4703. Voor toezending is gebruik gemaakt van het alumnibestand van de Universiteit Utrecht

Monumentaal torentje

Achter de Dom 7 is ongetwijfeld voor menig alumnus een bekendnbsp;adres, al was het maar om zijnnbsp;karateristieke toren. Het pandnbsp;wordt sinds een kleine 150 jaarnbsp;door de universiteit gebruikt. Denbsp;restauratie die daaraan vooraf gingnbsp;was aanleiding voor een uitvoerignbsp;bouwhistorisch onderzoek.

In Achter de Dom 7, de geschiedenis van een middeleeuws huis, worden de nieuwe gegevens dienbsp;tijdens dit onderzoek boven waternbsp;kwamen beschreven. Zo kwam de

Iaat -vijftiende-eeuwse- nog gave balklaag weer in zicht bij de verwijdering van de negentiende-eeuwse stucplafonds. Er zijn ooknbsp;fragmenten van wandschilderingennbsp;aangetroffen. Het huis staat opnbsp;een plek met een veelbewogennbsp;geschiedenis. De Romeinennbsp;bouwden op de plaats van hetnbsp;Domplein een castellum, dat deelnbsp;uitmaakte van hun noordelijkenbsp;verdedigingslinies. Rond 600 verrees de eerste kerk, die zich uit

Nederland 1938-1948

In 'Nederland lÿjS-ig^S: de sociaat-economische ontwikkeling in jaren van oorlog en bezetting’, wordt de economische geschiedenis van Nederland rond de Tweede Wereldoorlog in kaart gebracht. Uit dezenbsp;studie blijkt hoe belangrijk ditnbsp;onderwerp is voor het begrip vannbsp;zowel de jodenvervolging als denbsp;politieke verhoudingen. Het boeknbsp;laat verder zien hoezeer de conjuncturele voor- en tegenspoednbsp;van invloed was op het gedrag vannbsp;de Nederlandse bevolking. In denbsp;eerste jaren van de oorlog leefdenbsp;de economie op; velen gingen ernbsp;materieel op vooruit. De welvaartnbsp;zorgde ervoor dat de Nederlandersnbsp;nauwelijks tegen de Duitsers innbsp;verzet kwamen en ook de jodenvervolging lieten passeren. Ditnbsp;alles veranderde radicaal toen denbsp;Duitsers vanaf 1942 een genadeloze exploitatiepolitiek doorvoerden, die grote schade toebrachtnbsp;aan de Nederlandse economie.nbsp;Honderdduizenden doken ondernbsp;podium in bezit nemen.'nbsp;Volgens Angela Markenhof, Mirjam Bastings en Heinze Oost,nbsp;medewerkers van het IVLOS ennbsp;auteurs van het boekje “Eennbsp;onderzoek presenteren”, gaat hetnbsp;er vooral om dat het publiekjenbsp;verhaal in grote lijnen volgt,nbsp;begrijpt, gelooft en onthoudt.nbsp;Alsof het niets is. Wie geen ervaring heeft met presenteren, vindtnbsp;het vaak al moeilijk om zonder tenbsp;stotteren of rode vlekken in denbsp;nek uit zijn woorden te komen.nbsp;Daarom nemen de drie auteurs innbsp;hun boek jonge onderzoekers bijnbsp;de hand om te laten zien hoe hetnbsp;wel moet. Leuk is de aandachtnbsp;voor kleding, gierende zenuwennbsp;en late binnenkomers. Het lijktnbsp;een simpel boekje en de opdrachten komen wat schools over.

Maar wie het daarna nog niet kan, moet er maar in berusten geennbsp;sprekerstalent te bezitten.

tieprijs. Onlangs verscheen een boek over Gerrit. Gerrit de Stotteraar (1920) pleegde honderdennbsp;inbraken en wist talloze keren uitnbsp;politiecellen en gevangenissen tenbsp;ontsnappen. Cultuurhistorica ennbsp;podiumdichteres Peeters bestudeerde de Stotteraar op het breukvlak van twee gevangenisstelsels:nbsp;het strenge cellulaire van vlak nanbsp;de oorlog en het milde stelsel vannbsp;na 1950 dat was gericht op terugkeer in de maatschappij. Vóórnbsp;1950 werd de Stotteraar (een doornbsp;de pers bedacht pseudoniem)nbsp;gezien als een kwaadaardige boef.nbsp;Na dat jaar als een zielige, ziekelijke dief die van zijn kwaal tenbsp;genezen zou zijn. Niet dus; Gerritnbsp;stopte met stelen omdat hij te oudnbsp;werd. Peeters ontmoette hemnbsp;toen hij al 81 jaar oud was ennbsp;sprak hem acht keer. Dat heeftnbsp;meeslepend proza opgelcverd: ‘Hijnbsp;doet me denken aan een tot leven

Gerrit

DE STOTTERAAR

PEETERS

Oproep aan de lezer

Illuster 29 verschijnt in december 2002. Reacties, suggesties en ingezonden mededelingen kunt u toezenden aan de redactie voornbsp;20 oktober 2002. De redactie houdt zich hetnbsp;recht voor ingezonden mededelingen te weigeren of in te korten.

Redactie-adres;

Illuster

Postbus 80125 3508 TC Utrechtnbsp;tel.: (030) 253 26 51nbsp;fax: (030) 253 36 85nbsp;e-mail: illuster.redactie@csc.uu.nl

Voor adreswijzigingen: illuster@csc.uu.nl breidde tot een bisschoppelijkenbsp;burcht. Het huis Achter de Domnbsp;7 werd gebouwd als een van denbsp;claustrale huizen, die door rijkenbsp;kanunniken gebouwd mochtennbsp;worden op het terrein van denbsp;kerk. Het boekje, dat mooi geïllustreerd is, vormt het zevende deel

uit de Utrechtse Monumentenreeks. Eerdere delen beschrijven onder andere het Academiegebouw en het stadhuis.

J.A. van der Hoeve, Achter de Dom, de geschiedenis van eennbsp;middeleeuws hnis. Onder eindredactie van .M. Dolfin. Uitgavenbsp;Stichting Pnblikaties Ond-Utrechtnbsp;i.s.m. de Faculty Club. Fr is oohnbsp;een Engelstalige versie. Uerkrijg-haar bij de Faculty Chdt, telefoonnbsp;Prijs: €5,50.

IMvdK/Ubladl om aan de arbeidsinzet te ontkomen, en het verzet nam sterk toe.nbsp;Verrassend is ten slotte de vaststelling dat het snelle naoorlogse herstel mede mogelijk was dankzij denbsp;economische groei in de jarennbsp;1940-1942.

Hein A.M. Kleniann. Nederland De sociaal-econotnischenbsp;ontwikkeling in jaren van oorlog ennbsp;bezetting. Uitg. Hoont, Amsterdam. Prijs: €59,50

Publiek aan je voeten

'Nadenken over een effectieve manier van presenteren gaat nietnbsp;over een flitsende voordracht ennbsp;een publiek dat in stille bewondering aan de voeten van de sprekernbsp;ligt. Het gaat ook niet over eennbsp;kwinkslag hier en daar, of overnbsp;ontspannen rondkijken en hetnbsp;Angela .Markenhof, .Mirjam Bastings, Heinze Oost. Een onderzoek presenteren. Laatste deel vannbsp;het vierluik Lmt Onderzoeken.nbsp;HBnitgevers, Baant. Prijs: €10.

[MfdK/Ublad]

Beroemde boef

In de jaren vijftig was hij berucht, twintig jaar later beroemd en nognbsp;eens twee decennia later werd hij,nbsp;onder andere door misdaadverslaggever Peter R. de Vries, doodgewaand. Maar Gerrit denbsp;Stotteraar leeft en Hagar Peetersnbsp;spoorde hem op. Voor haar afstudeerscriptie aan de UU schreef zenbsp;een 'biografie van een boef, wonnbsp;er de sciptieprijs van de Utrechtsenbsp;Letterenfaculteit mee, denbsp;Utrechtse boekhandelsprijs én innbsp;2001 nog cens de Nationale Scrip-gekomen standbeeld, opgetrokkennbsp;uit de brokstukken die ik in denbsp;archieven aantrof. In de editie vannbsp;juni 2002 publiceerde Illuster eennbsp;interview met schrijfster Hagarnbsp;Peeters.

Hagar Peeters. Gerrit de Stotteraar. Biografie vait eeit boef. Uitg.nbsp;Podittnt. Prijs: €16.

lAH/Ubladl

Hol en obligaat

“....................en onderwijs moet beter.quot; Zo ein

digt de eerste zin van het centrumrechtse regeerakkoord. Dat belooft wat, hopelijk ook voor de universiteiten, deukje dan. Maar verder lezend slaatnbsp;die hoop om in toenemende dreiging. Behalve dat ernbsp;meer artsen opgeleid moeten worden (dat hadden denbsp;universiteiten trouwens al aan het paarse kabinetnbsp;beloofd) en dat voor studies met ‘erkende’ meerwaardenbsp;universiteiten meer collegegeld mogen vragen (haddennbsp;we daarom gevraagd ??) zwijgt het regeerakkoord verder in alle talen over het hoger onderwijs. Geen woordnbsp;over onderzoek, terwijl Nederland in Europees verband steeds verder achterblijft. De om investeringennbsp;vragende penibele huisvestingssituatie mogen we zelfnbsp;blijkbaar oplossen. Da’s dan jammer voor de mensennbsp;die bij diverse universiteiten daarom nu al dreigen tenbsp;worden ontslagen. En de hele bachelor-masterstruc-tuur, die vraagt om vernieuwende investeringen, waaronder in ICT, moet voor hetzelfde geld gerealiseerdnbsp;worden. Waar kom je dat nog tegen: zo’n majeurenbsp;operatie in recordtijd implementeren zonder extra budget.

Bij de bijlagen aangekomen slaat de dreiging om in ongeloof. Het budget blijft niet gelijk, neen, er wordtnbsp;zelfs vrolijk zo’n 5% op de universiteiten bezuinigd.nbsp;Het woord ‘bezuiniging’ kom je natuurlijk niet tegen,nbsp;dat heet verhullend efficiencykorting. Onwillekeurignbsp;schiet me de parabel van het strijkkwartet te binnen datnbsp;de productiviteit moet opvoeren. Ze zouden denbsp;muziek sneller kunnen spelen of de tweede violist ontslaan. Allemaal onzin natuurlijk, want het publiek zounbsp;wegblijven en de CD’s niet meer verkopen. Bij onderwijs en onderzoek is het niet veel anders: je kunt welnbsp;denken de ‘efficiency’ op te voeren door de groepennbsp;studenten te vergroten of één op de zoveel werkgroepen niet door te laten gaan. Maar al die ‘winst’ betaalnbsp;je met kwaliteitsverlies. Als je dat bedenkt, dan klinktnbsp;die eerste zin van het regeerakkoord ‘‘..........en

onderwijs moet beter”, vooral hol en obligaat.

[Christ Otten studeerde in 1974 af in de Theoretische Natuurkunde en is momenteel adviseur arbeidsverhoudingennbsp;en bekostiging bij de Vereniging van Universiteitennbsp;(VSNU).I

Keageren? llluster.redactie@csc.uu.nl

Vrijdagavond 18.00 uur, twee uur voor aanvang van de voorstelling. In de artiestenfoyer van het Scheveningse circustheater slaat René van Kooten haastig een hamburger-maaltijd naar binnen. Vriendelijke blauwe ogen en hipnbsp;piekhaar boven een wit T-shirt en trendy spijkerbroek. Totnbsp;1996 studeerde hij geschiedenis, nu deelt hij handtekeningen uit aan jonge fans die na de voorstelling bij de uitgangnbsp;op hem staan te wachten.

Auditie

Hoe komt een geschiedenisstudent in vredesnaam terecht op de musicalplanken? 'Dat heeft alles te maken met mijnnbsp;school. Ik gaf tijdens mijn studie al geschiedenisles aan hetnbsp;Erasmuscollege in Zoetermeer, de middelbare school waarnbsp;ik zelf ook op heb gezeten. Daar deed ik mee met denbsp;schoolmusical 'Tommy', waarin ik het stuk Pinball Wizzardnbsp;zong. Musicalster Joke de Kruijff zag dat en adviseerde me:nbsp;je moet eens auditie gaan doen bij Miss Saigon. Voor denbsp;gein heb ik haar raad opgevolgd en tot mijn verbazingnbsp;kwam ik telkens een ronde verder. Uiteindelijk hebben zenbsp;me zowaar een rol aangeboden.' Dat was het begin vannbsp;een carrière in de musicalwereld. Na Miss Saigon volgdenbsp;een grotere rol in 'Elisabeth' en afgelopen seizoen speeldenbsp;hij als alternate een avond per week de mannelijkenbsp;hoofdrol in Aïda. Sinds augustus staat hij zes avonden ennbsp;één middag per week op de planken als Radames, de kapitein van het Egyptische leger die hopeloos verliefd raakt opnbsp;de Nubische prinses Aïda.

star was fantastisch. En die tafelscene in Hair, waarin alles van tafel wordt geschopt, is geweldig.' Muziek is de rodenbsp;draad in zijn leven. Hij zong in poprockbandjes en had eennbsp;grote jongensdroom: de wereld rondtouren met een band.nbsp;'Op het podium staan met een band is het ultieme gevoelnbsp;van vrijheid.' Tegenwoordig treedt hij nog regelmatig opnbsp;met de poprock coverband Buckshot.

Nu zijn naam en gezicht op de poster van Aïda prijkt, denken veel mensen dat hij sterallures heeft gekregen, maar de musicalwereld is niet alleen glitter en glamour. 'Elke avondnbsp;lig je pas om een uur of twee, drie in bed, je leeft in eennbsp;heel ander ritme dan de meeste mensen. Je moet uitkijkennbsp;dat je daar niet teveel in meegaat. Ik wil me niet alleennbsp;focussen op die musicals, ik probeer die wereld te relativeren. Daarin helpt lesgeven aan een klas middelbare scholieren wel.'

Telkens opnieuw probeerde hij zijn leven zo in te richten dat er tijd vrij was om zijn studie af te maken. Hij nam zichnbsp;voor: volgend jaar stop ik met lesgeven, dan heb ik weernbsp;tijd om te studeren. En toen hij een rol kreeg voor de musical Elisabeth dacht hij: 's avonds optreden, dat valt goed tenbsp;combineren met overdag studeren. 'Maar ik vergat dat iknbsp;de rol nog moest instuderen en veel moest repeteren overdag.' Toch zal dit musicalleven eens ophouden, is zijn overtuiging. 'Daarom wil ik per se mijn bul nog halen.

Bovendien zal ik daar mijn vader ook een groot plezier mee doen. Voor volgend jaar heb ik me opnieuw ingeschreven.'