Sake Slootweg schrijft receptencolumns voor De Volkskrant en werkt voor het programmanbsp;Duurzaamheid van de Universiteit Utrecht.

Adreswijziging? Laat het ons weten via alumni@uu.nl. Je kunt via deze weg ook je e-mailadres doorgeven.

Volg ons op Facebook: Alumni Universiteit Utrecht, LinkedIn: Utrecht University ennbsp;Instagram en Twitter: ©AlumniUU.

Vliegenthart Scriptieprijs naarnbsp;Felix Kümmerer

Veel vlees eten is in de meeste gevallen slecht voor het klimaat. Maar hoe zorg je er nu voor dat er — ooknbsp;op onze universiteit — minder vlees wordt gegeten?nbsp;Tijdens een interdisciplinaire cursus kwam eennbsp;groep studenten met het project ‘Gewoon Vega’.nbsp;Ze ontwikkelden verschillende manieren om hetnbsp;vegetarische assortiment aantrekkelijker te presenteren. Met succes: het project leidde tot een stijgingnbsp;van de verkoop van vegetarische producten in denbsp;UU-kantines. De groep ontving daarom vorig jaar denbsp;studentenprijs voor Bijzondere en Maatschappelijkenbsp;Verdiensten tijdens de Opening Academisch Jaar.

Tijdens de Universiteitsdag, de jaarlijkse terug-komdag voor alle alumni van de Universiteit Utrecht, reikt het Utrechts Universiteitsfondsnbsp;de Vliegenthart Scriptieprijs uit. Bij de afgelopennbsp;editie eind maart ging deze prijs naar Felixnbsp;Kümmerer (24), student Molecular and Cellularnbsp;Life Sciences. Uit twaalf genomineerden koos denbsp;jury unaniem voor zijn scriptie, vanwege de rakenbsp;presentatie en discussie van zijn resultaten ennbsp;de heldere lekensamenvatting. Twee eervollenbsp;vermeldingen zijn er voor Adriana Martineznbsp;Silgado en Esther van Loon.

Lees meer op bit.ly/vliegenthartscriptieprijs en noteer de datum van de volgende Universiteitsdagnbsp;alvast in je agenda: zaterdag 28 maart 2020.

I SPECIAL I

Afstudeer-

Illuster

van onze universiteit met

elkaar? Dat ze — kort of langer geleden — zijn afgestudeerd aan de Universiteit Utrecht én dat ze twee keer per jaar Illuster ontvangen. Voor de kersversenbsp;afgestudeerden hebben we nu een speciale, feestelijke editie van Illuster gemaakt, die ze in een mooienbsp;alumni-tas krijgen bij de uitreiking van hunnbsp;diploma. Zo heten we deze nieuwe alumni welkomnbsp;in onze alumni-community.

Laureanne Willems

Alumna Comparative Literary Studies (2018) en winnaar van de Beste Masterscriptie 2019. Ze deed onderzoeknbsp;naar hoe een beter begrip van anorexia kan leiden totnbsp;betere behandeling.

Nieuwe kennis ontwikkelt zich in een sneltreinvaart. In onze kennisintensievenbsp;economie is er altijd iets nieuws te leren.nbsp;Met ons Onderwijs voor professionalsnbsp;zorgen we ervoor dat je ook in je werkendenbsp;leven de juiste kennis en vaardighedennbsp;kunt blijven opdoen om duurzaam inzetbaar te zijn op de arbeidsmarkt. Of hetnbsp;nu gaat om een korte cursus of juist eennbsp;master met certificaat of diploma, je kuntnbsp;je hele leven blijven leren aan de Universi-teit Utrecht. Er zijn opleidingen in allerleinbsp;vakgebieden en in verschillende studie-vormen: klassikaal, online of een mixnbsp;daartussen. Er is onder andere een grootnbsp;aanbod op het gebied van onderwijsnbsp;en didactiek.

Bekijk het gehele aanbod op uu.nl/professionals

voor wijn

Aards, nootachtig, strak... Voor de niet-kenner lijken wijnrecensies soms gebrabbel, maar isnbsp;dat ook zo? Volgens onderzoek van onder meernbsp;Ilja Croijmans (faculteit Sociale Wetenschappen)nbsp;niet. De onderzoekers analyseerden een grootnbsp;aantal wijnrecensies en concludeerden dat denbsp;schrijvers ervan, ondanks verschillen in taalgebruik, consistent dezelfde eigenschappen innbsp;dezelfde wijnsoorten herkennen en beschrijven.nbsp;Daarnaast identificeerden ze 146 termen dienbsp;specifiek in wijnrecensies voorkomen. Dezenbsp;overlappen deels met de woordenlijsten waarmeenbsp;wijnexperts worden opgeleid, maar een andernbsp;deel komt in die lijsten niet voor. In het artikelnbsp;staat daarom ook een voorstel voor een verbeterde lijst.

Lees meer over het 'wine wheel' van de onderzoekers op bitly.com/wijnrecensietaal

Minder snoepen, meer bewegen: bijna iedereen heeft weleens goede voornemens. Maar daadwerkelijk jenbsp;gedrag veranderen is lastig. Niet zo vreemd, als jenbsp;bedenkt aan hoeveel ongezonde verleidingen we denbsp;hele dag worden blootgesteld. Marieke Adriaansenbsp;(Sociale Wetenschappen) doet — net als Denise denbsp;Ridder, zie pagina 10 — onderzoek naar het makennbsp;van gezonde keuzes, bijvoorbeeld op het gebied vannbsp;eten. Volgens haar heb je de meeste kans van slagennbsp;als je je niet focust op wat je niet wilt, maar positievenbsp;en haalbare alternatieven bedenkt voor de momenten waarop je verstandige keuzes wilt maken.

Hoe je dat precies doet? Luister haar lezing terug op bit.ly/sg-goedevoornemens

is benoemd tot CEO van Aegon.

Boukje van de Lecq-

Meijssen

Doctoraal Nederlands

Recht (1993) is benoemd tot directeur toezichtbeleid van Staatstoezicht op de Mijnen.

(1989) is de nieuwe directeur van

Theater Kikker en Podium Hoge Woerd.

Zij was vice-voorzitter van het College van Bestuurvan de HKU.

Janine Vos Doctoraal Rechtsgeleerdheid (1996)nbsp;financieel directeurvan ingenieursbureau Movares.

Janet Helder Doctoraal Algemenenbsp;Sociale Wetenschappen

(1987) is benoemd tot lid van de

Raad van Bestuurvan het UWV.

Han Haitjema Doctoraal Natuurkundenbsp;(1985) is benoemd tot lidnbsp;van de Raad van deskundigen voornbsp;de nationale meetstandaarden. Hij isnbsp;hoogleraar Dimensions and Surfacenbsp;Metrology of Complex Products aannbsp;de KU Leuven.

Hester Duursema Bachelor Biologie (2004)nbsp;is de nieuwe directeur

van Detailhandel Nederland.

(1995) is de nieuwe directeur van het Holland Festival. Zij was directeurnbsp;van de Kunsthal.

directeur marketing en communicatie van VNO-NCW en MKB Nederland.

in (2002) is benoemd tot lid van de

Raad voor Openbaar Bestuur.

Research (2014) en promotie Rechtsgeleerdheid (2018) is gestartnbsp;als adviseur bij Andersson Elffers Felix.

Is De Ridder het Utrechtse stadskantoor binnenstaptnbsp;merkt ze op dat de trap vannbsp;het Jaarbeursplein naarnbsp;het stadskantoor, met van

die lage en brede treden, niet prettig loopt. De Utrechtse wethoudernbsp;begrijpt wat ze bedoelt. “Het is wel mooinbsp;hoor”, haast De Ridder zich te zeggen,nbsp;“en ikblijf die trap ook nemen. Het is eennbsp;routine die ik mezelf aanleer: altijd de trapnbsp;nemen.”

De Ridder en Everhardt kennen elkaar al enige jaren. Ze hebben meermaals omnbsp;de tafel gezeten om te bekijken hoe mensennbsp;zijn aan te sporen gezonder te leven,nbsp;om ongezond eetgedrag te veranderen.nbsp;Die gedragsverandering probeertnbsp;De Ridder onder meer te bewerkstelligennbsp;door het gebruik van nudges. “Met n udgennbsp;probeer je mensen een zetje te geven omnbsp;voor het gezonde te kiezen. In de hoopnbsp;dat zeer uiteindelijk zo vertrouwd meenbsp;raken dat het vanzelfsprekend wordtnbsp;om die gezonde keuze te maken. We zijnnbsp;momenteel gestart met een onderzoeksproject in supermarkten. Als klanten innbsp;de supermarkt bij het groenteschap aankomen, floept er boven dat schap eennbsp;beeldscherm aan, waar een persoon opnbsp;verschijnt die zijn blik op de groenten heeftnbsp;gericht. Wanneer de klant een groente uitnbsp;het schap pakt, geeft die persoon op hetnbsp;beeldscherm een goedkeurend knikje.nbsp;Het klinkt eenvoudig, dat is het ook.nbsp;Maar het werkt. Mensen vinden het nietnbsp;belerend of betuttelend. Ze ervaren hetnbsp;zelfs als prettig, ze voelen zich uitgenodigd. Dat is precies wat we willen. De autonomie van mensen respecteren, maarnbsp;het voor hen vanzelfsprekend maken datnbsp;ze voor gezond kiezen.”

Samen hebben de wetenschapper en wethouder begin dit jaar geprobeerd denbsp;snackende treinreiziger bij Utrecht Centraal Station te verleiden tot het nuttigennbsp;van een gezonde snack. “Het aanbod aannbsp;gezonde voeding op het treinstation isnbsp;karig”, constateert De Ridder. “Je loopt ernbsp;bij wijze van spreken van kaasstengel naarnbsp;frikandel.” Om tegenwicht te bieden,nbsp;mocht de psychologe met haar onderzoeksgroep op het Jaarbeursplein, voornbsp;de grote trap met lage treden, een paarnbsp;maanden lang een food car plaatsen waarnbsp;reizigers voor 1,75 euro een gezond taartjenbsp;konden kopen.

De Ridder: “Voordat we op het plein gingen staan hebben we mensen natuurlijk eennbsp;en ander voorgelegd. We kwamen uit opnbsp;twee gezonde taartjes, een op basis vannbsp;appel, en een gevuld met ratatouille. Iedereen vond dat een gezond, lekker en betaalbaar tussendoortje. Ook het Jaarbeurspleinnbsp;leek geschikt: even snel iets eten voordat jenbsp;de trein induikt. Maar uiteindelijk ver-

?k kochten we heel weinig. De mensen liepen er gewoon aan voorbij.” “Het wasnbsp;dus toch niet de juiste locatie?” vraagtnbsp;Everhardt. “We zijn nog aan het kijken watnbsp;nu precies de reden was, maar dat is inderdaad een voor de hand liggende verklaring.nbsp;De mensen die de taartjes wel kochten,nbsp;waren erg tevreden. Misschien moetennbsp;we toch nog dichter bij het vuur...” “In denbsp;stationshal?” raadt de wethouder. “Ik kannbsp;niet zomaar het station binnenstappennbsp;en zeggen: we gaan hier een winkelnbsp;openen waar gezonde taartjes te koop zijn.nbsp;De gemeente gaat niet over die ruimte.nbsp;Maar natuurlijk kunnen we wel Utrechtnbsp;Centraal, de NS, uitnodigen voor eennbsp;gesprek en kijken of ze hiervoor openstaan.nbsp;Daar zijn wij ook voor: faciliteren, ondersteunen, deuren openkrijgen. We hebbennbsp;een goed netwerk dat we kunnen gebruikennbsp;om dit soort dingen misschien gedaannbsp;te krijgen. Kan best een interessantnbsp;gesprek worden.”

een treinstation waar mensen even snel iets eten, wenselijk zijn. Het kan.nbsp;Kijk maar naar de Vegetarische Slager.nbsp;Hun producten liggen, nu Unilever hetnbsp;heeft overgenomen, in de supermarktnbsp;tussen allerlei vleeswaren.”nbsp;“Dezelfde weg heeft alcoholvrij biernbsp;afgelegd”, vult Everhardt aan. “Datnbsp;aanbod is tegenwoordig gigantisch.nbsp;In TivoliVredenburg hebben ze alcoholvrijnbsp;bier vandaag de dag gewoon op de tap.nbsp;Dat was vijf jaar geleden nog ondenkbaar.nbsp;Het is simpelweg als alternatief naast denbsp;andere bieren gaan bestaan. Niet in plaatsnbsp;van. En ja, er is vraag naar; dat is uiteindelijk voor de ondernemer het belangrijkst.nbsp;Er moet wel aan verdiend kunnen worden.”

De wethouder merkt ook op dat er, om het gedrag te veranderen op het gebied vannbsp;eten, zeker voor de jeugd nog een anderenbsp;factor is. “Jongeren verwachten dat ietsnbsp;in korte tijd tot aan de voordeur wordtnbsp;af geleverd. Dan is ook weer de vraag: watnbsp;is het aanbod van de maaltijdbezorg-diensten? Dat bestaat vaak uit fast food.nbsp;Die term heeft een negatieve connotatie.nbsp;Onterecht: er bestaat ook gezondenbsp;fastfood.”

Everhardt: “Dat is een proces. Het kan even duren voordat er een scootertje doornbsp;Utrecht rijdt om groentetaartjes bij mensennbsp;thuis af te leveren. Maatje ziet toch zekernbsp;al verschuivingen. Ik heb een zoon van 17.nbsp;Nog niet zo lang geleden moest ik hemnbsp;bijna dwingen om wat gezonder te eten.nbsp;Alles moet snel snel snel. Dan leert hij eennbsp;hippe, snelle hap kennen die je tot aan denbsp;voordeur kunt laten bezorgen: de pokénbsp;bowl, een kom gevuld met rauwe vis, rijstnbsp;en groenten. Hij vindt het fantastisch.nbsp;Snel, en toch gezond. Nu heb ik dus eennbsp;17-jarige zoon die, dankzij het bezorgennbsp;van gezonde fast food, thuis regelmatignbsp;in de weer is met rijst en zeewier. Als jenbsp;het mensen zo makkelijk mogelijk maaktnbsp;om gezond te eten, is het haalbaar omnbsp;ongezond eetgedrag te veranderen. Daarvan ben ik overtuigd.”

“Ik ook”, geeft De Ridder aan. “We moeten mensen gezonde opties aanbieden zondernbsp;te moraliseren. En gezond moet vooral ooknbsp;lekker zijn zodat het geen moeite kost omnbsp;de gezonde keuze te maken. Het moet vanzelf gaan. Net als het nemen van de trapnbsp;naar het stadskantoor.” «

taal van die verhalen. Helemaal om was ik toen ik cabaretier Kees Torn zag. Ik dacht:nbsp;‘oh, mag dat ook?!’ Op feesten en partijennbsp;was ik steeds vaker degene die voor een liednbsp;zorgde. En op de kerstborrel van de faculteit Natuurkunde zong ik jarenlang eennbsp;jaaroverzicht.”

Na zes jaar vragen zijn ouders of hij zijn studie ooit nog afmaakt. En dat doet Jan.nbsp;“Ik had mijn hele leven spijt gehad als iknbsp;dat niet had gedaan. Ik ben er ook trots op;nbsp;het is het moeilijkste diploma dat iknbsp;gehaald heb.”

Toch is wiskunde niet zijn roeping. “Tijdens mijn studie zag ik iemand alsnbsp;een bezetene werken voor een aio-plek.nbsp;Ik wist dat ik die bezieling voor het vaknbsp;nooit zou hebben.” Jan gaat een opleidingnbsp;tot liedtekstschrijver doen. En terwijl hijnbsp;zich uit de naad werkt voor een vertalings-opdracht, denkt hij terug aan de jongennbsp;die vocht voor een aio-plek. “Toen dachtnbsp;ik: ‘ah, die passie zit er wel, maar ergensnbsp;anders’.”

In 2013 schrijft Jan zich in voor het Leids Cabaret Festival. Hij haalt de finale en magnbsp;op tournee. “Toen ik mijn rijbewijs haaldenbsp;zei mijn rijinstructeur: ‘je denkt nu dat jenbsp;kunt rijden, maar dat is niet zo. Je magnbsp;rijden.’ Dat geldt voor het theater net zo.nbsp;Ik heb een opleiding gedaan, maar het vaknbsp;leerde ik op de planken. Optreden op eennbsp;congres onder een systeemplafond voornbsp;mensen die daar niet op zitten te wachten,nbsp;is bijvoorbeeld erg leerzaam.”

Voor jonge afstudeerders van nu, heeft Jan een advies: “Blijf je zo breed mogelijknbsp;oriënteren. Op de universiteit leer je kennisnbsp;vergaren en kanaliseren. Het risico bestaatnbsp;dat je vervolgens in een tunnel duikt.nbsp;Probeer verbinding te zoeken met mensennbsp;om je heen: maak een praatje met de bakkernbsp;en de ijscoman. Dan wordt de tunnel waarnbsp;je in zit automatisch breder.

“Ik breng een beetjenbsp;wetenschapnbsp;naar het toneel. ”

Ikben iets compleet anders gaan doen dan wat voor de hand lag, maar heb mijn studienbsp;toch kunnen inzetten. Ik breng een beetjenbsp;wetenschap naar het toneel. Wiskundenbsp;komt altijd terug. Het zit ook in hoe ik eennbsp;lied in elkaar steek. Ik voel mij verankerdnbsp;in wat ik op de universiteit geleerd heb ennbsp;vooral in wie ik daar geworden ben. Ik bennbsp;de universiteit daar heel dankbaar voor.” «

Steeds meer mensen geven hun hond of kat rauwe vleesvoeding in plaatsnbsp;van brokken. Ze zijn ervan overtuigdnbsp;dat dit het meest natuurlijke voedselnbsp;is. Toch is het niet zonder risico,nbsp;voor dier én baasje. Dr. Ronald Jannbsp;Corbee inventariseert die risico’s met steun vannbsp;het K.F. Hein Fonds, via het Utrechts Universiteits-fonds. “In rauw vlees kunnen vervelende bacteriën.

parasieten en hormonen zitten. Carnivoren zijn er tot op zekere hoogte op toegerust om die te verwerken. Maar als mensen geen hygiënemaat-regelen treffen, kunnen ze er flink ziek van worden.

Ons doel is diereneigenaren die rauw vlees willen

voeren, een goed advies te geven over waar zenbsp;dan allemaal rekeningnbsp;mee moeten houden.nbsp;Bijvoorbeeld hoe ze hetnbsp;voer moeten bewaren ennbsp;ontdooien en hoe ze denbsp;voerbakken schoonmaken.” Afgelopen zomernbsp;kocht Corbee met zijnnbsp;team bij supermarktennbsp;in alle uithoeken vannbsp;Nederland rauwe vleesvoeding uit de vriezer.

In Utrecht maakten ze van deze merken uitgebreide kweken. “We vonden overal vervelende bacteriën in. Er waren wel grote verschillen innbsp;de hoeveelheden. Ook vonden we salmonella.nbsp;En zelfs in sommige verpakkingen schildklier-hormoon. De fabrikant heeft de schildklieren dannbsp;niet verwijderd. Dat is heel ongezond voor onzenbsp;huisdieren.” Dierenartsen raden rauwe vleesvoeding vaak af, Corbee wil zo ver niet gaan. “Er zijnnbsp;dieren die het er heel goed op doen. Maar diereneigenaren moeten er wel voorzichtig mee omgaan.nbsp;Bijvoorbeeld de ontlasting altijd opruimen, wantnbsp;de slechte bacteriën zitten daar gewoon in. En jenbsp;bewust zijn dat het ook op hun tong zit als ze in jenbsp;gezicht likken. En op hun vacht omdat ze zich metnbsp;diezelfde tong wassen.” Corbee is blij met de financiering vanuit het K.F. Hein Fonds. “Met meerderenbsp;financiers is mijn onderzoek onafhankelijker dannbsp;wanneer de industrie sponsort.” «

Het Utrechts Universiteitsfonds steunt universitaire projecten niet aiieen metnbsp;financiering, maar helpt ook door subsidienbsp;bij andere vermogensfondsen aan te vragen.nbsp;Met het K.F. Hein Fonds heeft het Utrechtsnbsp;Universiteitsfonds een langdurige bijzondere band.

I rechtoplerenfondF]

Talent verdient steun

Iedereen heeft recht op goed onderwijs om zijn of haar toekomst vorm te geven. In plaats van geld of afkomst,nbsp;moet talent de doorslag geven. Omdat talent steunnbsp;nbsp;nbsp;v

verdient, stelden oud rector magnificus prof. dr. Bert van der Zwaan en zijn vrouw dr. Wilma Wessels hetnbsp;RechtOpLeren Fonds (ROLF) in. Het ROLF is een vannbsp;de fondsen op naam onder het Utrechts Universiteits-fonds. Met het fonds willen zij drempels wegnemen dienbsp;achterstandsgroepen belemmeren het maximale uitnbsp;hun talenten te halen. Wilma Wessels: quot;Iedereen heeftnbsp;recht om te leren. Wat voor opleiding dan ook; het isnbsp;een basisbehoefte.quot;

I SWEATERACTIE |

Recordaantal nieuwe Studentvrienden

Niet alleen alumni zijn Vriend van hetnbsp;Utrechts Universi-teitsfonds. Dankzijnbsp;een actie tijdens denbsp;introductiewekennbsp;in septembernbsp;werden bijnanbsp;1900 nieuwe eerstejaars studenten Studentvriend.

Als ambassadeurs van het fonds kregen zij een UU-sweater. Met een klein bedrag dragen zij als student al bij aan het mogelijk maken van activiteiten voor ennbsp;door studenten. Natuurlijk hopen we dat ze dat alsnbsp;alumnus ook blijven doen. Want met 30 euro per jaarnbsp;maken de Vrienden studiebeurzen en andere bijzondere projecten mogelijk. Daarbij hebje als Vriendnbsp;een aantal mooie voordelen, zoals gratis toegang totnbsp;de Botanische Tuinen en het Universiteitsmuseumnbsp;en kun je met korting sporten bij Olympos.

Wil jij ook zorgen dat iedereen zijn talent kan benutten? Steun het ROLF via uu.nl/rechtoplerennbsp;Ben jij ai Vriend van het Utrechts Universiteitsfonds?nbsp;Bekijk alle voordelen en word Vriend op uu.nl/vriend.

I SO reünisten treden toe totnbsp;Utrecht 1636

Het Utrechts Universiteitsfonds beheert 27 fondsen op naam dienbsp;allemaal een eigen doelstellingnbsp;hebben die bepaald is door denbsp;oprichter(s). Een ervan is het USCnbsp;Scholarship Fund, dat studiebeurzen verstrekt aan leden van hetnbsp;Utrechtsch Studenten Corps (USC)nbsp;die een bijzonderstudie-of onderzoeksproject willen uitvoeren. Hetnbsp;fonds is opgericht door reünistennbsp;van het USC die, samen met sponsoren en het USC, zelf het fonds vullen.nbsp;Met hun periodieke bijdrage (vannbsp;minimaal 500 euro per jaar) zijnnbsp;deze reünisten meteen ook lid vannbsp;het netwerk Utrecht 1635: het gezelschap van trouwe donateurs vannbsp;het Utrechts Universiteitsfonds.

Ook lid worden van Utrecht 1636 en doneren aan het USC Scholarship Fundnbsp;of een van de andere fondsen op naam?nbsp;Kijk op uu.nl/utrecht1636

“Rondom voedsel is gigantisch veel onderzoek te doen”, vertelt Voesenek, voorzitter van de hub Future Food. “Met name hetnbsp;dreigende tekort aan voedsel is een grootnbsp;probleem. We zullen méér voedsel moetennbsp;produceren, maar dat willen we tegelijknbsp;zo duurzaam mogelijk doen, waarbij denbsp;klimaatveranderingen bovendien niet echtnbsp;helpen. Hitte, droogte, overstromingen...nbsp;Je snapt dat hier een berg werk ligt.”

In zijn eigen onderzoek richt Voesenek zich op de vraag hoe planten het bestenbsp;tolerant te maken zijn tegen de weers-schommelingen die zijn ontstaan door denbsp;klimaatveranderingen. “Als een aardappelnbsp;langer dan 24 uur onder water staat, kunnbsp;je hem weggooien. Als we een aardappelnbsp;zo kunnen aanpassen dat-ie het 48 uur volhoudt, is dat een enorme winst. We doennbsp;dat door naar de natuur zelf te kijken;nbsp;learning from nature. Er zijn namelijk alnbsp;Toch, veel van de oplossingen die biologennbsp;aanreiken om het voedselvraagstuk tenbsp;helpen oplossen, klinken nogal ongemakkelijk. Fabriekskomkommers, genetischnbsp;gemodificeerde aardbeien, kweekvlees,nbsp;insectenproteïnen. “Wat dat betreft is ernbsp;in hoge mate sprake van onwetendheid énnbsp;bangmakerij ”, vermoedt Voesenek. Maarnbsp;hij geeft toe dat er vanuit de wetenschapnbsp;wat betreft publieksvoorlichting kansennbsp;zijn blijven liggen. “Ik denk dat biologennbsp;beter hadden kunnen uiteggen wat ze doen.nbsp;Er zijn bijvoorbeeld wat gene editing betreftnbsp;grote vorderingen gemaakt. We kunnen nunbsp;heel precies een specifiek gen laten landennbsp;daar waar we dat willen. Dat is veelnbsp;betrouwbaarder dan de klassieke kruising.nbsp;Bovendien is er geen enkel wetenschap-pelijkbewijs gevonden dat genetischenbsp;manipulatie slecht zou zijn voor onzenbsp;wereld of gezondheid. Dat verhaal goednbsp;uitleggen is cruciaal.”

Het zijn echter niet alleen plantenfysio-logen die in de hub Future Food samenwerken. “Alle faculteiten doen mee”, zegt Voesenek. “De hub is een echte universitaire community geworden. We richten onsnbsp;in onze programma’s op onderwerpen dienbsp;van belang zijn voor de hele voedselketen,nbsp;van ‘grond tot mond’. Met als uiteindelijknbsp;doel om in 2050 die voedseltoename vannbsp;zeventig procent te bereiken.”

Voesenek noemt het voorbeeld van de graslanden, een dominant landschapselement van Nederland. “Mooi groen, maarnbsp;qua biodiversiteit zijn die weilanden eennbsp;woestijn. Daardoor zitten er ook weinignbsp;insecten en neemt de weidevogelpopulatienbsp;schrikbarend af”, legt hij uit. “Er is eennbsp;aanvraag ingediend bij de Nationalenbsp;Wetenschapsagenda om onderzoek tenbsp;kunnen doen naarde vraag wat het zounbsp;betekenen als we graslanden kruidenrijkernbsp;inzaaien, zodat insecten en vogels er meernbsp;kansen krijgen. Er zijn namelijk aanwijzingen dat een diversere vegetatie leidt totnbsp;meer stresstolerantie van het grasland.nbsp;Het weiland kan dan beter omgaan metnbsp;bijvoorbeeld droogtes zoals we die vorignbsp;jaar gehad hebben. Daarnaast zijn er aanwijzingen dat de kwaliteit van de melkennbsp;de gezondheid van de koeien verbeteren.”nbsp;Dit is een mooi voorbeeld van interdisciplinaire samenwerking die er zonder Futurenbsp;Food niet zou zijn geweest.

Gaat het lukken om die zeventig procent te halen? Voesenekis optimistisch: “Het ligtnbsp;in de aard van de mens om oplossingen tenbsp;bedenken als zich problemen voordoen.nbsp;Ik denk dat we aan de vooravond van eennbsp;transitie in de wereld staan. We zullen welnbsp;moeten, want anders stevenen we af op eennbsp;vernietiging van onze planeet. Gelukkignbsp;zijn de diversiteit en de gezondheid van onsnbsp;voedsel nu al enorm toegenomen. Producenten en winkeliers werken daaraan meenbsp;omdat de burgers dat willen. Ook zijn consumenten zich steeds meer bewust vannbsp;wat ze eten. Er zijn meer vegetarischenbsp;varianten, ze zijn koolhydraatbewust ennbsp;de plofkip is bij grote bevolkingsgroepennbsp;taboe. Als we ons realiseren dat 35 procentnbsp;van al het geproduceerde voedsel wordtnbsp;weggegooid en dat we daarmee heel veelnbsp;monden kunnen voeden, dan zal dit ooknbsp;leiden tot andere productie- en eetpatronen. We moeten dus niet alleen toewerkennbsp;naar technische en productinnovaties,nbsp;maar ook naar sociale innovaties.”

De keuze om twee keer per week vegetarisch te eten, is natuurlijk een heel luxueuze. Veel bevolkingsgroepen hebben geen

“Onze graslanden zijn quanbsp;biodiversiteit eennbsp;woestijn.”

enkele toegang tot voedsel. “Dat wij hier in het westen quinoa-salades willen eten,nbsp;betekent wel dat we die granen uit ontwikkelingslanden moeten halen, gekweekt opnbsp;grond die misschien beter voor de voedselvoorziening daar gebruikt had kunnennbsp;worden. Verkorting van de voedselketennbsp;draagt dus ook bij aan de oplossingen ennbsp;daarom heeft Future Food samen metnbsp;Sodexo in het Educatorium een experimenteel bedrijfsrestaurant opgezet. In ditnbsp;Future Food Lab kunnen we veel processennbsp;en producten uittesten.” h

I GRATIS ONLINE CURSUS |

Duik dieper in het wereldwijde voedselprobleem

Tegenstellingen staan centraal in het wereldwijde voedselprobleem. Zo laten cijfers van de Verenigdenbsp;Naties (VN) zien dat bijna 800 miljoen mensen,nbsp;in 88 landen, ‘acute’ honger lijden. Maar ook datnbsp;er meer dan 650 miljoen mensen met obesitas zijn.

Om dieper in te gaan op de belangrijkste oorzaken en mogelijke oplossingen voor de huidige voedselcrisisnbsp;te bedenken, ontwikkelde de hub Future Food eennbsp;gratis online cursus gewijd aan een aantal van denbsp;vraagstukken gerelateerd aan de productie en consumptie van voedsel. In deze cursus komen meer dannbsp;tien wetenschappers van de Universiteit Utrecht aannbsp;het woord over o.a. het voedseltekort en gezonde

voedselkeuzes. De variatie aan video’s, leesstof, quizzen en toetsen zorgt voor brede kennis over allenbsp;factoren van het wereldwijde voedselprobleem.

Dus: wil je dieper in de wereld van het voedselprobleem duiken? En wil je weten watje zelf kunt doen? Schrijf je dan innbsp;opcoursera.org/learn/solutions-future-food-problem.

Taal: EngelsWanneer: het helejaar door, maar een officieel instap-momentisll november Duur: ± twaalf uur (vijf weken studie, drie/vieruur per week) Kosten: grat/s

Ongeveer een half miljoen mensen in Nederland heeft een voedselallergie. Innbsp;het geval van een pinda-allergie kan hetnbsp;levensgevaarlijk zijn als je toch iets eetnbsp;met een kleine hoeveelheid pinda’s. Ditnbsp;wereld van verschil.” Holleman onderzoektnbsp;met een team vanuit de faculteit Geesteswetenschappen van de Universiteitnbsp;Utrecht, het Universitair Medisch Centrumnbsp;Utrecht en onderzoeksorganisatie TNOnbsp;allerlei aspecten van allergie-informatienbsp;op voeding. Bijvoorbeeld wat voor soortennbsp;allergie-informatie voorkomen op voedingsproducten en hoe consumenten —nbsp;met en zonder allergie — die informatienbsp;interpreteren.

De eerste resultaten lijken een interpreta-tiekloof tussen producent en consument te schetsen. “Producenten bedoelen vaaknbsp;hetzelfde met verschillende waarschuwin-

betekent dat je goed moet letten op denbsp;ingrediëntenlijst énnbsp;de waarschuwingen,nbsp;en die zijn niet altijdnbsp;duidelijk. Want zittennbsp;er nu minder pinda’snbsp;in een chocoladereepnbsp;die ‘sporen van pinda’snbsp;kan bevatten’ dan innbsp;eentje met de waarschuwing ‘kan pinda’snbsp;bevatten’?

Consumenten lijken vaak te denken van wel, maar de realiteit blijkt anders, aldusnbsp;alumnus en universitair hoofddocentnbsp;dr. Bregje Holleman. “Tussen wat denbsp;producenten bedoelen, wat retailers opnbsp;etiketten zetten en hoe consumenten eennbsp;waarschuwing interpreteren, zit soms eennbsp;gen en beseffennbsp;niet goed hoe consumenten de tekstnbsp;interpreteren.”nbsp;Om erachter tenbsp;komen hoe allergie-informatienbsp;op voedingsproducten tot standnbsp;komt, neemt hetnbsp;team momenteelnbsp;interviews af metnbsp;voedingsproducenten, retailers en brancheorganisaties. Holleman: “Hiermeenbsp;hopen we de processen en keuzes achternbsp;allergie-informatie op voedingsproductennbsp;in kaart te brengen. Ook willen we duidelijknbsp;krijgen wat voor kennis en vervolgonderzoek nodig is om tot voorstellen te komennbsp;die bijdragen aan eenduidige allergie-informatie.” «

tekst Inge Oosterhoff beeld Robin Alysha Clemens

Gezondheid en sport zijn belangrijk voor Birgit Vulkers (27) en ze heeft een grootnbsp;verantwoordelijkheidsgevoel. Dat komtnbsp;mooi samen in haar werk. Als adviseur bijnbsp;Jongeren Op Gezond Gewicht (JOGG) werktnbsp;ze aan een samenleving waarin elk kindnbsp;opgroeit in een gezonde omgeving.

Jij dacht vast niet: als ik later groot ben, ga ik hij jOGG werken. “Klopt. Als kind had iknbsp;niet echt een grote droom. Wel was ik veelnbsp;bezig met sport en bewegen. Ik heb veelnbsp;geroeid, nu doe ik aan wielrennen ennbsp;tennis. Ik wist al vroeg dat ik iets voornbsp;de samenleving wilde betekenen, mijnnbsp;steentje bijdragen. En dat is precies watnbsp;ik bij JOGG doe.”nbsp;belang dat ik veel theoretische kennis hadnbsp;voordat ik een adviesrol ging vervullen.nbsp;Maar ik wist al vrij snel: ik wil die drogenbsp;kennis gebruiken in de praktijk. Ik ben nietnbsp;het type dat alleen maar onderzoek doet.nbsp;Ik wil mensen met elkaar verbinden, concrete dingen doen en daar ook resultaatnbsp;van zien.”

Wat vind je het leukste aan deze baan?

“Dat ik mensen stimuleer om verbinding te leggen met elkaar en andere partijen,nbsp;bijvoorbeeld zorgprofessionals — fysiotherapeuten, huisartsen, diëtisten —,nbsp;mensen uit het bedrijfsleven of uit de wijk,nbsp;zoals een buurtcoach. De uitdaging om denbsp;koppeling te maken tussen de theorie ennbsp;de praktijk. Onderzoek kan ons vertellennbsp;hoe iets moet, maar de praktijk is weerbarstiger.”

En nu...

Wat doet JOGG? “Overgewicht is een maatschappelijk probleem, daar móéten we iets mee. Daarom adviseer ik gemeenten opnbsp;strategisch- en procesniveau over hoe zenbsp;een gezonde omgeving kunnen creërennbsp;voor de jeugd. Denk aan gezonde sporten schoolkantines, maar ook voldoendenbsp;watertappunten en speelveldjes in eennbsp;wijk. Het probleem op veel plekken is datnbsp;er geen gezonde keuze voor jongeren is.nbsp;Je hoeft echt niet alleen maar groente ennbsp;fruit te eten en water te drinken, maar jenbsp;moet mensen wel óók een gezonde keuzenbsp;aanbieden. Dat gebeurt nu te weinig.”

“Ik zit hier de komende tijd nog goed op mijn plek. Binnenkort nemen we de projecten onder de loep om te kijken wat beternbsp;kan. Verder wil ikbij JOGG doorgroeien innbsp;mijn adviseurschap, ik ben wel ambitieus.nbsp;En hoewel ik niet weet waar ik over tiennbsp;jaar sta, hoop ik dat als ikmet pensioennbsp;ben Nederland een stukje gezonder is.” «

Dit interview verschijnt in een langere versie ook op DUB, de onafhankelijke nieuwssitenbsp;van de Universiteit Utrecht. Op dub.uu.nlnbsp;lees je al het actuele nieuws en achtergronden van de universitaire gemeenschap.

Vooral die laatste kwestie gooit roet in het eten. Want de persoonlijke vrijheid om tenbsp;eten wat je wil, is verankerd in onze maatschappij, maar ook in bestaande tradities.nbsp;Zo zal een vegetariër of veganist zijn keuzenbsp;niet snel verzwijgen en sleept menignbsp;Nederlander bij de eerste warme dag denbsp;barbecue uit de schuur. Die diversiteit innbsp;voeding is waardevol, vindt Meijboom.nbsp;“Hoe en wat je eet, zegt iets over jezelf.nbsp;Maar de ruimte om te kiezen, is niet altijdnbsp;vanzelfsprekend geweest. Als je vroeger innbsp;de buurt van de zee of rivier woonde, at jenbsp;vis. Anders niet of weinig. Nu koop je waarnbsp;je zin in hebt.” Westerse consumentennbsp;worden wel steeds kritischer. “Omdat wenbsp;ons hier geen zorgen hoeven te maken overnbsp;voedselzekerheid, staat voedselkwaliteitnbsp;centraal. We stellen hoge eisen aan onsnbsp;eten, en dit beperkt zich niet tot de veiligheid van ons eten. Het gaat ook over wat wenbsp;van dieren eten; een varkensneus stoppennbsp;we in Nederland liever in de vuilnisbak dannbsp;in onze mond.”

Kieskeurig kruisen

Onze kieskeurigheid over eten schemert door in hoe we dieren kruisen en genetischnbsp;modificeren, zegt Meijboom. “Kijk naarnbsp;onze kippen. Die zijn zo gefokt dat ze eennbsp;grote borst hebben, en dat is nu nét hetnbsp;vlees dat wij lekker vinden. Maar wat denbsp;gevolgen voor het dierenwelzijn zijn, latennbsp;we in het midden. Bij genetische modificatie zijn die vragen prominenter, want hoenbsp;ethisch en maatschappelijk verantwoordnbsp;is het als we spinazie met een varken combineren?”

Maar het spelen met genen kan het welzijn van dieren ook bevorderen. Met genenbsp;editing — het precies aanpassen van eennbsp;gen in een dier — is het bijvoorbeeld mogelijk om boomloze koeien te krijgen, zodatnbsp;onthoorning (en dus dierenleed) niet nodignbsp;is. Dit voorbeeld komt aan bod in hetnbsp;onderzoek van Meijboom, dat zich richtnbsp;op verantwoorde aanpassing van genennbsp;bij dieren. Meijboom: “In samenwerkingnbsp;met Wageningen University amp; Researchnbsp;onderzoeken we of en (zo ja) onder welkenbsp;voorwaarden gene editing op een verantwoorde en acceptabele wijze in de maatschappij kan worden ingebed. Een lastigenbsp;discussie, vooral omdat gene editingnbsp;nauwkeuriger is dan bestaande methodennbsp;om dieren te fokken. Tegelijk roept hetnbsp;ethsiche vragen op, waarop het antwoordnbsp;nooit alleen 'ja' of 'nee' is.”

Een van de doelen van het project is om een afwegingskader te ontwikkelen waarmeenbsp;het gericht veranderen van dierengenennbsp;besproken en geëvalueerd kan worden.nbsp;Daarbij gaat het niet alleen om de beoordeling van één casus of ingreep. Het vraagtnbsp;ook om een discussie over de toekomstnbsp;van de veehouderij en de impact van denbsp;techniek op boeren. Dit betekent dat hetnbsp;beoordelingskader rekening moet houdennbsp;met de belangen van niet alleen fokkerij-bedrijven, maar ook met die van ngo's,nbsp;boeren en overheden. Met andere woorden:nbsp;een geïntegreerde samenwerking is hétnbsp;belangrijkste ingrediënt van ons ‘futurenbsp;food’. «

ijn naam is Emanuela Cattaneo. Duurzaamheid is mij met denbsp;paplepel ingegoten.nbsp;Mijn moeder isnbsp;agronoom, mijn vadernbsp;werkt als ingenieur aan groene gebouwennbsp;en mijn broer is ingenieur op het gebiednbsp;van hernieuwbare energie. Geen wondernbsp;dat ik nu doe wat ik doe!

Duurzame voedselvoorziening voor een groeiende wereldbevolking is een complexnbsp;vraagstuk. Als we investeren in sterkenbsp;en veerkrachtige gemeenschappen dienbsp;voedsel efficiënter en milieuvriendelijknbsp;produceren, eerlijke markten en handels-regelingen tot stand brengen, ennbsp;consumenten duurzame gewoontennbsp;aanleren, dan zijn we beter in staatnbsp;om het voedselvraagstuk op te lossen.

Er zijn geen ‘typische werkdagen’ hier. Soms doe ik kantoorwerk, op anderenbsp;momenten doe ik veldwerk, waarbij iknbsp;op de meest afgelegen plekken beland.nbsp;Ik kom dicht bij mensen die te makennbsp;hebben met tegenslag en pijn, maar tochnbsp;de kracht vinden om vooruit te kijken.

Om te emigreren heb je aanpassingsvermogen en een open houding nodig. Verhuizen naar Kenia was een spannendnbsp;avontuur, en het voelt nu als een tweedenbsp;thuis. Nairobi doet me in veel opzichtennbsp;denken aan Rome: de vriendelijke sfeer,nbsp;mooi weer, heerlijk eten en chaos op denbsp;weg. Vergeleken met Nederland is Kenianbsp;wel een stuk verder van vrienden ennbsp;familie in Italië.

Mijn favoriete herinneringen aan Utrecht zijn onder meer barbecues in hetnbsp;Wilhelminapark, Koningsdag vieren ennbsp;verhuizen met een bakfiets. Daarnaast hebnbsp;ik bij de UU veel vaardigheden geleerd dienbsp;nuttig waren voor mijn baan: onderzoeknbsp;doen en toepassen in de echte wereld, hardnbsp;werken zonder op te geven en methodesnbsp;op het gebied van duurzaamheid zoalsnbsp;carbon footprinting, levenscyclusanalysenbsp;en kosten-batenanalyse. Mijn master-opleiding was een cruciale stap om binnennbsp;te komen in de duurzaamheidssector.

Het belangrijkste wat ik heb meegekregen bij de UU is het sociale netwerk dat iknbsp;heb opgebouwd. Hoewel ik nog geen UU-alumni heb ontmoet in Kenia, ben ik nognbsp;steeds in contact met een hoop afgestudeerden over de hele wereld. Ze zijn nietnbsp;alleen goede vrienden, maar ook een bronnbsp;van professionele groei.” «

Ik hoorde ooit het verhaal van een man die iedere avond na de maaltijd zei:nbsp;“Vrouw, ikheb nog nooit zo lekker gegeten!” (Ubegrijpt; dit speelt in de tijd dat denbsp;man zich slechts voor nuttigen nuttignbsp;achtte. Overigens speelt het ver na de jagersnbsp;en verzamelaars, dus de ingrediënten hadnbsp;hij ook al niet in huis gehaald.)

Wiskundig een interessante uitspraak. Ervan uitgaande dat de smaak van de man,nbsp;net als zijn taal, constant was, is de conclusie dat de vrouw iedere dag beter kooktenbsp;dan de dag ervoor. Dat is knap.

Zou je ookkunnen betogen dat de vrouw elke dag exact even lekker eten maakte?nbsp;Immers: als de vrouw elke dag preciesnbsp;evenveel michelinsterren van de hemelnbsp;kookt, heeft de man elke dag nog nooitnbsp;lekkerder gegeten dan die dag. Heeft hijnbsp;dan niet 'nog nooit zo lekker gegeten’?

Nee. De man zegt; “Vrouw, ikheb nog nooit zo lekker gegeten! ”, wat een leugen is als denbsp;vrouw elke dag even lekker kookt. (Behalvenbsp;op de eerste dag dat ze voor hem kookt,nbsp;maar op die dag kan ze niet even lekkernbsp;voor hem koken als de dag ervoor.) Wat wenbsp;hier zien is een soort taalpendant van hetnbsp;verschil tussen de tekens gt; (groter dan) ennbsp;(groter of gelijk aan). ‘1 gt; i’ is een warenbsp;bewering, ‘i gt; i’ niet. Als zijn recensie nounbsp;“Vrouw, ikheb nog nooit lekkerder gegeten” geluid had, of “Vrouw, dit is het lekkerste wat ik ooit heb gegeten”, had hijnbsp;afgerond hetzelfde compliment gegeven,nbsp;maar zijn vrouw ontslagen van de verplichting elke dag zichzelf te verbeteren. Let opnbsp;uw taal dus, als u de mond vol heeft van denbsp;kookkunsten van uw partner.

Hoewel er over smaak niet te twisten valt, is het woord ‘lekker’ dus vatbaar voor denbsp;comparatief: iets kan lekkerder zijn (ofnbsp;gevonden worden) dan iets anders. Voornbsp;‘vegetarisch’ geldt dat niet. ‘Ikheb nognbsp;nooit zo vegetarisch gegeten’ is maar éénnbsp;keer waar. Voor het milieu is het beter omnbsp;geen vlees te eten, maar wiskundig is hetnbsp;dus wel wat saaier.

Jan Beuving

Jan studeerde negenjaaraan de Universiteit Utrecht. Resultaat: een bachelor Wiskunde (2008)nbsp;en een master Hlstoryand Philosophy ofSciencenbsp;(2009). Daarna werd hij cabaretier. Speeldata opnbsp;janbeuving.nl.