-ocr page 1-

utrechts Universiteitsfonds


Onderzoeksnetwerken versnellen corona-onderzoek

Bela en Sake werden verliefd bij Veritas

van levensbelangnbsp;Hoogleraar Catrin Finkenauer overnbsp;onderzoek naar relaties

-ocr page 2-

WOORD VOORAF


25 jaar

Illuster


DDe relatie met oud-studenten warm houden.

Onze — ik vind dat je dat mag zeggen als alumnus onder alumni — universiteit doetnbsp;dat al 25 jaar, onder meer met dit magazine.nbsp;In 1995 verscheen het eerste nummer. Eennbsp;jaar later stapte ik met mijn 55-liter-rugzaknbsp;in Limburg op de trein, op weg naar mijn studententijd. Denbsp;fiets waarmee ik jarenlang naar de middelbare school hadnbsp;gefietst, werd tijdens de UIT-dagen gejat op het Janskerkhof.nbsp;Welkom in Utrecht. Toch markeren die introductiedagennbsp;een belangrijkpunt in mijn leven. Ik ging niet meer terugnbsp;naar Limburg, Utrecht werd mijn thuis en is dat nog steeds.nbsp;En nu werk ik, net geen 25 jaar nadat ikbegon met mijn studienbsp;Theater-, Film- en Televisiewetenschap, als medewerkernbsp;van de UU aan de zilveren jaargang van dit mooie magazine.nbsp;Wie had dat toen gedacht. Ik niet in elk geval.

In 1995 was Désirée Majoor functionaris alumnirelaties en bedacht zij dat een magazine speciaal voor alumni eennbsp;goede manier was om de band met de universiteit vast tenbsp;houden. Twan Geurts was de eerste hoofdredacteur en samennbsp;stonden ze aan de wieg van Illuster. Daarom vroeg ik hem nunbsp;of hij opnieuw voor Illuster wilde schrijven, en hij zei meteennbsp;enthousiast “ja”. Zo zaten de twee ‘oprichters’ van Illusternbsp;afgelopen augustus samen in de tuin van Désirée innbsp;Groenekan, en interviewde Twan haar voor de rubrieknbsp;‘De loopbaan van...’. Het resultaat lees je op pagina 18.



Goed gevuldnbsp;archief



Onze universiteit vormt de basis voor zo ongelooflijk veel en verschillende relaties tussen mensen! Duurzame



en waardevolle relaties, omdat ze vaak ontstaan zijn in die periode — onzenbsp;studententijd — waarin we openstaannbsp;voor daadwerkelijke verbinding metnbsp;anderen. Het afgelopen half jaar werdnbsp;het maar weer eens duidelijk dat dienbsp;verbindingen met andere mensen vannbsp;vitaal belang zijn. Daarom gaat dezenbsp;Illuster over relaties. Ikkijk uit naar nognbsp;25 jaar Illuster. Veel leesplezier!


Volg ons op Facebook: Alumni Universiteit Utrecht, LinkedIn: Utrecht University en Instagram en Twitter:


Drs. Floor Peeters

Hoofdredacteur Illuster


@AlumniUU. E-mail: alumni@uu.nl.

Adreswijziging? Laat het ons weten via alumni@uu.nl. je kunt via deze weg ook jenbsp;e-mailadres doorgeven.


FSC

MIX

FSC* CM3224


2 Illuster Okt2020

-ocr page 3-

Illlloucl


lt;¦


20


Relais


zijn lettel


vanM belaii



32

‘Alleen een vaccin krijgtnbsp;ons uit dezenbsp;crisisquot;



18

De loopbaan van Désiréenbsp;Majoor

12

Samen sinds hunnbsp;studietijd

4 Het grote plaatje

6 Kort

9 Benoemingen

10 Mogelijk maken —

plasticvrije oceanen

16 Zelfde studie ... andere carrière

28 Afgestudeerd. En nu ...

30 Mogelijk maken — grote nalatenschap voor Universiteit Utrecht

34 Toen/Nu

40 Jan illustreert

Okt 2020 Illuster 3

-ocr page 4- -ocr page 5-

ONVOORZIENE RELATIES

Worteidenken

quot;Het is belangrijk om op een relationele manier naar de wereld te kijken. Alles is relationeel, ennbsp;daarmee is alles ook verstrengeld.quot; Dr. Kathrinnbsp;Thiele onderzoekt vanuit feministisch-filoso-

fisch perspectief de complexiteit van hoe wij mensen ons tot elkaar en tot onze omgevingnbsp;verhouden. Het beeld van de rizoom, eennbsp;plantenwortel die niet 'netjes'verticaal, maarnbsp;juist in onvoorziene richtingen groeit, helpt-hierbij. Thiele: quot;De rizoom wordt in de filosofienbsp;vaakgezien als het tegenovergestelde van denbsp;boom of de stamboom, waarbij relaties vooralnbsp;op een hiërarchische of top-down maniernbsp;verbeeld worden. Rizomatisch denken geeftnbsp;ons een beter begrip van de complexiteit vannbsp;hoe wij in relatie staan tot elkaar en tot denbsp;wereld. Die relaties zijn namelijk, net als denbsp;wortels van een rizomatisch groeiende plantnbsp;zoals deze, verstrengeld, ingewikkeld ennbsp;ongeordend. Dat wil niet zeggen dat er geennbsp;hiërachie of machtsrelaties meer bestaan.

alleen dat deze niet altijd verticaal gestructureerd zijn, maar ook relationeel verstrengelde fenomenen zijn.quot;

-ocr page 6-

Kort


Prijs voor impactvol onderzoek


UU evalueert Algemenenbsp;Bestuursdienst

Hoe voorkom je dat slecht functionerende ambtenaren elders in de overheid weer een plek krijgen? Utrechtse wetenschappers van het departementnbsp;Bestuurs- en Organisatiewetenschap onderzoekennbsp;in opdracht van de Tweede Kamer of er sprake is vannbsp;structurele problemen in de ambtelijke top van denbsp;Rijksoverheid. De uitkomst en aanbevelingen vannbsp;het onderzoek zullen in november worden gepresenteerd. Op uu.nl zal er aandacht worden besteednbsp;aan dit rapport.


Omdat de Diesviering dit jaar vanwege corona niet door kon gaan, moest hij er éven op wachten.nbsp;Maar tijdens de Opening Academisch Jaar wasnbsp;het dan toch zo ver: alumnus en UU-onderzoekernbsp;Erik van Sebille ontving uit handen van Lodewijknbsp;Hijmans van den Bergh, voorzitter van hetnbsp;Utrechts Universiteitsfonds, de derde Agnitesnbsp;Vrolikprijs. Hij ontwikkelt software die oceaan-stromingen modelleert en die de reis die plasticnbsp;in de oceanen aflegt in kaart brengt. De jury:nbsp;“Erik is een excellente wetenschapper. Zijnnbsp;wetenschappelijke output in combinatie metnbsp;een brede maatschappelijke betrokkenheid isnbsp;bewonderenswaardig.” De Agnites Vrolikprijsnbsp;is mogelijk gemaakt door de nalatenschap vannbsp;een alumnus en laat zien dat de impact vannbsp;UU-onderzoek belangrijk is en wordt beloond.nbsp;Van Sebille krijgt 25.000 euro voor extra-curriculair onderzoek.

Op pagina 10 van deze Illuster lees je meer over het plasticvrij onderzoek.

I HELP MEE MET ONDERZOEK |

Een netwerk van brieven

Heel langzaam worden de contouren zichtbaar van de zogenoemde Republiek der Letteren — het netwerk van geleerde mannen en vrouwen die in denbsp;vroegmoderne tijd hun kennis deelden via brieven.nbsp;Door het coderen van een enorme collectie brieven,nbsp;zal Utrechts onderzoek de Republiek der Letteren innbsp;zijn volle breedte in kaart brengen. Vele alumni hielpen al mee, en die hulp is nog steeds meer dannbsp;welkom. Van elke brief moet feitelijke informatienbsp;worden vastgelegd, zoals de datum, de afzender ennbsp;de ontvanger. Je hebt geen voorkennis nodig om aannbsp;dit project bij te dragen, een computer met internetverbinding is voldoende.

Help ook mee. Kijk voor meer informatie over CEMROL op cemrol.hum.uu.nl/#/intro.


6 llliiMer Okt 2020

-ocr page 7-

GEQUOOT

*'Hoe meer mensen zich erbij voelen horen,nbsp;hoe groter de krachtnbsp;om er gezamenlijk ietsnbsp;moois van te maken”

I CARTOON



Oproep van voormalig politicus en schrijver Jan Terlouw in de Volkskrant.nbsp;Hij studeerde Wis- en Natuurkunde innbsp;Utrecht en promoveerde in de kernfysica.

Foto: Sanne Terlouw


Argibald



Lachen om corona?


‘Hoesten, we have a problem.’ Madelijn Strick (Psychologie) onderzocht denbsp;impact van humor tijdens de coronacrisis.nbsp;De grappen verschoven in verschillendenbsp;fasen van woordgrappen en zelfspot overnbsp;hamstergedrag naar humor over thuiszitten en eenzaamheid. Maar is coronahumor ook troostrijk? Strick deednbsp;onderzoek met mensen uit Nederland,nbsp;de Verenigde Staten en het Verenigdnbsp;Koninkrijk. De conclusie? Grappen overnbsp;corona zorgen meestal niet voor eennbsp;toename van positieve emoties, maarnbsp;zorgen er wél voor dat negatieve emotiesnbsp;af nemen. Opvallend is dat er hierbijnbsp;geen onderscheid is tussen de drie verschillende landen.

Afgelopen augustus verscheen Stricks nieuwe boek Humor is een van de vier pijlersnbsp;onder het universum. Een speciaal extranbsp;hoofdstuk over coronahumor is te lezennbsp;via madelijnstrick.com/humorboek.


Okt 2020 Illuster 7

-ocr page 8-

Kort


Verhalen van Bosnischenbsp;vluchtelingen

Utrechtse Geesteswetenschappen

Özge Algül, (International Development Studies, 2019) is de trotse winnaar van de Vliegenthartnbsp;Scriptieprijs van het Utrechts Universiteitsfonds.nbsp;Haar scriptie gaat over de migratiebiografieën ennbsp;migratieaspiraties van Bosniers die op jonge leeftijdnbsp;de oorlog op de Balkan zijn ontvlucht en later zijnnbsp;teruggekeerd naar Bosnië.

Meer overAlgüls scriptie op bit.iy/viiegenthart2019

De faculteit Geesteswetenschappen lanceerde op 1 september het fonds Vrienden van de Utrechtsenbsp;Geesteswetenschappen. Dit nieuwe fonds,nbsp;horend bij het Utrechts Universiteitsfonds, richtnbsp;zich met name op het beurzenprogramma binnennbsp;de faculteit. In de praktijk blijkt dat veel getalenteerde studenten van buiten de EU die in Utrechtnbsp;willen studeren, afhaken. Simpelweg omdat zijnbsp;het niet kunnen betalen. Met een Utrecht Excellence Scholarship, een beurs die voorziet in zowelnbsp;het collegegeld als het levensonderhoud, kunnennbsp;deze studenten zorgeloos aan de Utrechtse faculteit Geesteswetenschappen studeren.

I CROWDSIMULATIE |

Het nieuwe normaal

Heel Nederland probeert te wennen aan de anderhalve-metersamenleving. De faculteit Bètawetenschappennbsp;doet onderzoek naar mobiliteit en social distancing.nbsp;Informaticus Roland Geraerts ontwikkelde samennbsp;met start-up uCrowds crowdsimulatie-software dienbsp;het effect van ‘het nieuwe normaal’ op het gebruiknbsp;van de openbare ruimte zichtbaar maakt. “Mensennbsp;weten niet precies hoeveel anderhalve meter is;nbsp;daar moet je rekening mee houden”, zegt Geraerts.nbsp;“Daarbij hebben mensen die bij elkaar horen denbsp;neiging om dichter op elkaar te lopen, maar zo’nnbsp;groepje houdt als geheel wel afstand tot anderen.nbsp;Mensen worden corona-moe, de regels veranderen...nbsp;Je moetje simulaties continu aanpassen.”


8 Illuster Okt 2020

-ocr page 9-

Benoemingen

De Universiteit Utrecht is trots op haar afgestudeerden. Alumni zijn een belangrijk deel van de academische gemeenschap. Waar zijn zijnbsp;allemaal actief? Illuster doet een greep uit opvallende benoemingennbsp;van het afgelopen halfjaar.

Foto. Guido van Nispen

Jip Samhoud

Propedeuse UCU Liberal Arts and Sciences (2011)

is benoemd tot voorzitter van het

Genootschap voor Reclame.

(2001) is de nieuwe Rector Magnificus en voorzitter van het College van

Bestuurvan de Nyenrode Business

e Elise Oosterwegel Doctoraal Nederlandsnbsp;Recht (1991) is benoemdnbsp;tot plaatsvervangend hoofdofficier vannbsp;het Parket Midden-Nederland van hetnbsp;Openbaar Ministerie.


Universiteit.

tot commercieel directeur van

Feijenoord. Hij was hiervoor directeur van Madurodam.

dingsdirecteur Artificial Intelligence aan

Harmen van Wijnen

Doctoraal Godgeleerdheid

(2006) is benoemd tot directeur van pensioenfonds ABP.


de faculteit Sociale Wetenschappen van de Radboud Universiteit.



de Grote Poëzieprijs gewonnen.


Martine Margadant (1994) is benoemd tot bonds-juristvan de Koninklijkenbsp;Nederlandsche Schaatsenrijdersnbsp;Bond (KNSB).


eLuce van Kempen Bachelor Bestuurs- ennbsp;Organisatiewetenschapnbsp;(2019) is benoemd tot kroonlid van denbsp;SER. Zij was voorzitter van de Nationalenbsp;jeugdraad en voorzitter (nu lid) vannbsp;de SERJongerenraad. In de SER brengtnbsp;zij het perspectief van jongeren in.

(1994)en Alumnus van hetJaar2017

is de nieuwe directeur van het Prins

en Master Leraar Voorbereidend


Recht Bestuur en Management

(2006) is benoemd tot directeur

Strategie van de Erasmus Universiteit Rotterdam.


Douwt“ Biesma Doctoraal Geneeskundenbsp;(1986) en promotie

Geneeskunde (1994) was voorzitter van de Raad van Bestuur van het

St. Antonius Ziekenhuis Nieuwegein en is nu de nieuwe voorzitter vannbsp;de Raad van Bestuur van het Leidsnbsp;Universitair Medisch Centrum.

Hoger Onderwijs (2012) is de nieuwe directeurvan de VOKK (Verenigingnbsp;Ouders Kinderen en Kanker).

eU’endy Borneman

Doctoraal Geneeskunde

(2009) is benoemd tot voorzitter van de Raad van Bestuurvan het Nederlands Huisartsen Genootschap.

Ook ‘benoemd’ worden?

Geef je benoeming door via alumni@uu.ni. Wie weet zie je jezelfnbsp;terug in de volgende Illuster, of wordnbsp;je Alumnus van de Maand. Elke maandnbsp;maken we die bekend op LinkedInnbsp;(Utrecht University), Facebooknbsp;(Alumni Universiteit Utrecht) ennbsp;Instagram en Twitter (@AlumniUU).


Okt 2020 — Illuster 9

-ocr page 10-

Erik van Sebille (1981} is oceanograaf ennbsp;klimaatwetenschapper.nbsp;Hij onderzoekt hoenbsp;oceaanstromingennbsp;warmte, voedingsstoffen,nbsp;organismen en plasticnbsp;transporteren en ontwikkelt computermodellennbsp;om hettransportvannbsp;dit materiaal door denbsp;oceaanstromingen tenbsp;simuleren. Erikvan Sebillenbsp;won diverse prijzen voornbsp;zijn onderzoek én voor denbsp;interactie met een breednbsp;publiek. Hij is groot voorvechter van open sciencenbsp;en is lid van De jongenbsp;Akademie van de KNAW.

Van de Galapagoseilanden het eerste ecosysteemnbsp;maken dat weer plasticvrijnbsp;is. Dat is het doel van eennbsp;groot nieuw project waarinnbsp;de Utrechtse wetenschappers Erikvan Sebille en Stefanie Ypmanbsp;samenwerken met internationale ecologen.nbsp;Het in kaart brengen van de oceaanstromingen speelt daarin een cruciale rol,nbsp;en daarvoor is een nieuw type drifters —nbsp;drijvende boeien —- nodig.

“Plastic spoelt op de Galapagoseilanden vooral aan op plekken met veel golfslag.nbsp;Het afval dat de zee het strand opwerpt,nbsp;wordt bij een volgend tij door golven weernbsp;mee teruggenomen in zee. Daar valt hetnbsp;uiteen in nog veel meer kleinere stukjesnbsp;plastic, die niet meer zijn op te ruimen.nbsp;Dat willen we voorkomen”, zegt oceanograaf Erikvan Sebille, die in augustus denbsp;Agnites Vrolikprijs kreeg uitgereikt voornbsp;zijn maatschappelijke betrokkenheid.nbsp;Samen met postdoc Stefanie Ypma neemtnbsp;hij vanuit Utrecht deel aan dit project.nbsp;waarin ze samenwerken met de Galapagosnbsp;Conservation Trust. “Door het afval alnbsp;op land aan te pakken, beperk je de tijdnbsp;dat plastic schade kan aanrichten in zee.”

Weersverwachting

Om het plastic afval op de Galapagoseilanden efficiënt te kunnen opruimen, ontwikkelen de Utrechtse onderzoekersnbsp;een computertool. Deze tooi voorspelt waarnbsp;en wanneer het plastic aanspoelt. “Hetnbsp;wordt een soort weersverwachting voor denbsp;parkwachters ter plekke”, legt Van Sebillenbsp;uit. “De Galapagoseilanden zijn heel uitgestrekt. Met deze voorspellende tooi wetennbsp;parkwachters wanneer ze naar welk eilandnbsp;moeten gaan, om plastic op te ruimennbsp;voordat het terug in zee spoelt.”

Drifters

Voor de ontwikkeling van deze ‘plastic -voorspeller’ bouwen de onderzoekers software die allerlei gegevens van windnbsp;en water op een geavanceerde maniernbsp;combineert. Oceaanstromingen spelennbsp;daarin een cruciale rol. Om die stromingen


10 Illuster Okt 2020

-ocr page 11-

goed in kaart te brengen gaan ze speciale drifters uitzetten: kleine, drijvende boeien die door de zee worden meegenomen. Met gps-signalen is hun exacte route tenbsp;volgen. “Drifters worden al veel gebruikt in oceaanonder-zoek. Maar doordat de grote oceaanstromingen ze juistnbsp;wegvoeren van de Galapagos weten we hier nog maarnbsp;weinig van. We moeten ze dus op hele specifieke plekkennbsp;uitzetten”, vertelt Ypma.

“Bovendien hebben we hiervoor een nieuw soort drifters nodig, want de huidige drifters drijven doorgaans op zo’nnbsp;vijftien meter diepte; ideaal voor onderzoek naar temperatuur en voedingsstoffen in de oceaan”, zegt Ypma. “Maarnbsp;plastic drijft juist aan de oppervlakte en is veel meernbsp;onderhevig aan golven en wind. We ontwikkelen daaromnbsp;een nieuw type drifters.”

Startpunt

Het Utrechts Universiteitsfonds is een crowdfundings-campagne begonnen, waarmee je zelf een drifter kunt sponsoren die geschikt is voor onderzoek naar het transport van plastic aan de oppervlakte. Daarmee draag jenbsp;bij aan plasticvrije oceanen. “De Galapagos zijn misschiennbsp;wel de beste plek ter wereld om als eerste weer plasticvrijnbsp;te maken; we hoeven de oceaan alleen maar een handjenbsp;te helpen. Door daar efficiënt het plastic op te ruimennbsp;dat al door zee aan land wordt gebracht, voorkomen wenbsp;dat het plastic een lange reis aflegt door de oceanen”, zegtnbsp;Van Sebille.

En het blijft niet bij de Galapagos alleen. Het vormt het startpunt om het wereldwijde probleem van plastic innbsp;zee aan te pakken. De software achter de plasticvoor-speller maken de onderzoekers open source, en gaannbsp;ze ook toepassen op andere gebieden, zoals Spitsbergen,nbsp;Indonesië en de Waddenzee. “De Galapagos zijn slechtsnbsp;het begin.” «

Doneer een drifter

Via het Utrechts Universiteitsfonds kun je bijdragen aan piasticvrije oceanen. Het project van Van Sebille is een vannbsp;de vijfgeefdoelen in de jaarlijkse campagne Doorgeven.nbsp;Dankzij donaties van alumni kunnennbsp;de onderzoekers speciaal ontwik-kelde drifters uitzetten rondom denbsp;Galapagoseilanden om de oceaan-stromingen in kaartte brengen.

Draag ook een drifter bij! Kijk op nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;¦—

uu.nl/doorgeven of doneer direct: nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'ïlsWS.'sSu

Nieuwe directeur Utrechtsnbsp;Universiteitsfonds

Drs. Margot van Sluis-Barten is de nieuwe directeur van de stichting Utrechts Universiteitsfonds en hoofd Relatiemanagement vannbsp;de Universiteit Utrecht. Zij volgt drs. Fennanbsp;Hanraets-van Charldorp op, die nu zakelijknbsp;directeur is van de BotanischeTuinen.nbsp;Margot leidde als directeur van het Erasmusnbsp;Trustfonds de succesvolle fondsenwervingscampagne 'Challenge Accepted'voor denbsp;Erasmus Universiteit Rotterdam.

Margot: quot;Ik wil graag verder bouwen aan een nog sterkere verbindingvan de Utrechtsenbsp;academische gemeenschap. Door verdiepingnbsp;van de inzet van alumni, meer partnershipsnbsp;en het bouwen aan een endowmentfund.nbsp;Wantje steunt onderzoek pas écht als je datnbsp;voor meerdere jaren kunt doen. We gaan dusnbsp;iedereen meteen hart voor de universiteit ofnbsp;stad vragen bij te dragen aan dit endowmentnbsp;fundquot;.

Lodewijk Hijmans van den Bergh, voorzitter Utrechts Universiteitsfonds: quot;Er is een prachtige basis gelegd, nu gaan we verder bouwennbsp;voorde toekomst.quot; Anton Pijpers, voorzitternbsp;College van Bestuur: quot;Onze alumni zijn cruciaal voor ons. Margot begrijpt dat en weetnbsp;blijvende relaties te smeden. Daar komt bijnbsp;dat we een toenemende behoefte hebbennbsp;aan een geldstroom onafhankelijk van denbsp;reguliere financiering om specifieke, maarnbsp;ook bijzondere projecten te kunnen uitvoeren. Zo kunnen we de ruimte geven aan vrijenbsp;geesten. Dat kan voor grote impact zorgen.

Ik ben blij dat het Utrechts Universiteitsfonds hierin actie onderneemt.quot;


Okt 2020 Illuster 11

-ocr page 12- -ocr page 13-

Dubbelinterview

quot;Hij was begonnen in 1953, ik in '56.

Een ouderejaars dus ... echt zo'n man waar je tegenop kijkt.quot; BelaRypkema Bromnbsp;(82 jaar) kijkt geamuseerd naar haar man,nbsp;Sake Rypkema (90 jaar). De twee ontmoetten elkaar in Utrecht tijdens hun studienbsp;Geneeskunde. Vijfenzestig jaar laternbsp;blikken ze aan de keukentafel in Ossnbsp;terug op hun studententijd.

tekst Manneke Olivier beeld Bas van Hattum

leeftijd gaat Sake, zoals zijn moeder wenst, naar een seminarie. Maar het ontbreektnbsp;hem aan de roeping priester te worden.nbsp;Het seminarie wordt na drie jaar verruildnbsp;voor een kostschool. “Daar begon ik eennbsp;soort idealisme te voelen. Ikwilde graagnbsp;dienstbaar zijn en arts worden.”

Bela Rypkema-Brom (1938) studeerde Geneeskunde aan de Universiteitnbsp;Utrecht van 1955-1960nbsp;en deed na het kandidaatsexamen eennbsp;opleiding bacteriologie.nbsp;Ze werkte samen metnbsp;haar man in Tanzania ennbsp;Zambia van 1963tot1970:nbsp;medische ondersteuningnbsp;en laboratoriumwerk.nbsp;Ze deed in Nederlandnbsp;veel vrijwilligerswerkennbsp;voltooide de Socialenbsp;Academie.

Ze doet het goed op de middelbare school. Daarom mag de achttienjarige Belanbsp;gaan studeren: ze kiestnbsp;voor Medicijnen in Utrecht.nbsp;Even reist ze heen en weernbsp;vanuit haar ouderlijkhuis in Bussum, maarnbsp;al snel gaat ze op kamers. “Ik woonde in denbsp;Nassaustraat en mijn moeder gaf — hoewelnbsp;ze zeer geëmancipeerd was — de hospitanbsp;instructies over wat wel en niet mocht.nbsp;Herenbezoek mocht uiteraard niet.”

Bela sluit zich aan bij de katholieke studentenvereniging Veritas. Grappend:nbsp;“Ik kom uit een gezin met negen kinderen,nbsp;dus eigenlijk was ik thuis al ontgroend.”nbsp;Opeens, en zonder hapering, zingt denbsp;alumna het ontgroeningslied van al dienbsp;jaren geleden. “Onze geheugens wordennbsp;wat minder, maar die studententijd is zonbsp;geïncarneerd dat het meteen weer helemaal bovenkomt.”

Idealisme

Het is 1929 als in Friesland Sake Rypkema wordt geboren. Later verhuist het gezinnbsp;naar Utrecht en op middelbare school-Na zijn dienstplicht te hebben vervuld,nbsp;trekt Sake weer in bij zijn moeder innbsp;Utrecht en begint zijn studentenleven.nbsp;“Ik had een kamer op zolder waar iknbsp;vrienden kon ontvangen, maar ikwasnbsp;vooral te vinden bij Veritas, waar iknbsp;ook in het bestuur heb gezeten.” En datnbsp;bestuur zou een cruciale rol spelen bij denbsp;ontmoeting met zijn toekomstige vrouw.

Hela: “Ik weet het nog goed. Eén keer per jaar gingen we met de hele meute opnbsp;kamp.” Met een knipoog: “Dan kwamennbsp;er belangrijke sprekers om jou eens tenbsp;vertellen hoe het leven in elkaar zat. Sakenbsp;zat als bestuurslid in de kampcommissienbsp;en ze hadden nog mensen nodig. Zijn oognbsp;is kennelijk op mij gevallen, want hij heeftnbsp;mij bij die commissie gehaald. Samen zijnnbsp;we vervolgens in Schoorl gaan zoekennbsp;naar een geschikte kampeerboerderij.nbsp;En toen liepen we in de duinen... en ja,nbsp;daar werden we verliefd. In het zomer-kampkrantje stond achter elke naam eennbsp;beschrijving. Bij mij had Sake geschreven:nbsp;Bela Brom, silence de la met.quot; Een schaterlach volgt terwijl ze even de arm vannbsp;haar man aanraakt.


Okl 2020 IIIuslci 13

-ocr page 14-

Dubbelinterview

“Mijn moeder gaf de hospitanbsp;instructies over

Sake Rypkeina(1929) studeerde Geneeskundenbsp;aan de Universiteitnbsp;Utrechtvan 1953 tot 1960nbsp;(had een bijbaan als obernbsp;in Theehuis Rhijnauwen)nbsp;en deed aansluitend eennbsp;opleiding Chirurgie ennbsp;Verloskunde in Delft. Hijnbsp;werkte van 1963 tot 1970nbsp;als tropenarts in Tanzanianbsp;en Zambia en later innbsp;Oss als arts bij de Bedrijfsgeneeskundige Dienst.

H Sake: “Jongens en meisjes waren bij de studentenvereniging gescheiden, maarnbsp;het eten ging gezamenlijk en er warennbsp;werkgroepen en activiteiten waarbij jenbsp;elkaar ontmoette. Dus er zijn toen welnbsp;meer relaties ontstaan. Veritas is voor onsnbsp;heel bepalend geweest. Daar ontstondennbsp;de echte vriendschappen, niet in denbsp;collegebanken in het ziekenhuis aan denbsp;Catharijnesingel of tijdens de anatomie-en pathologielessen aan het Janskerkhof.nbsp;Bij de vereniging zaten ook studentennbsp;van andere faculteiten, waardoor je eennbsp;brede vriendenkring opbouwde.”

Kuisheidsdweperij

“Met het verbod om herenbezoek te ontvangen, hebben we wel wat gesjoemeld”, herinnert Bela zich. “Een keer kwam mijnnbsp;vader langs. Toen hij aanbelde, ging bovennbsp;een raam open en kwam Sakes hoofd

wat wel en niet mocht”

“Kijk, het was echt een heel andere tijd. Seks voor het huwelijk zou niet eensnbsp;leuk zijn, omdat je wist dat het zo strengnbsp;verboden was.” Dan, net zo vlekkeloosnbsp;voorgedragen als het ontgroeningslied:nbsp;“De hel en duivel zijn een farce, ons oogklepnbsp;zat reeds lang ons dwars, wij zaten vroomnbsp;in één cocon, tot het echt niet langer kon,nbsp;wij zijn nu los, los, los om te leven, vannbsp;principes bolde onze buik, wij zijn nu losnbsp;en vrij van de kuisheidsdweperij, wij zijnnbsp;in hormonale razernij.quot;


eruit. Mijn vader heeft vervolgens tegen nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Af ri ka

de hospita gezegd dat ze toch maar een oogje in het zeil moest houden.” De herinnering roept een aanstekelijke lach bij hetnbsp;echtpaar op.

Na het kandidaatsexamen besluit Bela haar studie te staken. Grappend: “Ik dacht,nbsp;ach ik kan ook gewoon met een dokternbsp;trouwen.” Maar ookhââr medische kennisnbsp;blijkt goed van pas te komen wanneer het


echtpaar in 1963 met hun baby naar Afrikanbsp;vertrekt.

Sake: “Mijn idealisme was in de studententijdnbsp;verder aangewakkerd ennbsp;ik wilde naar de tropen.nbsp;In de bush moet je alsnbsp;arts alles zelf kunnen;nbsp;er zijn nauwelijks faciliteiten. Dus voordat wenbsp;naar Tanzania — en laternbsp;Zambia — vertrokken,nbsp;heb ik nog Chirurgie ennbsp;Verloskunde gedaan.nbsp;En Bela deed als voorbereiding een bacterio-logie-opleiding. Ooknbsp;hebben we onszelf

14 Illuster Okt 2020

-ocr page 15-

OOK ZIJ

Swahili geleerd, al bleek ter plekke dat maar weinig mensen die taal spraken.nbsp;Ikhad altijd een tolknodig.”

In Afrika krijgt het echtpaar nog vier kinderen. Met hun toekomstmogelijkheden in het achterhoofd, keert het gezinnbsp;in 1970 terug naar Nederland en vestigtnbsp;zich in Oss, waar Sake als arts gaat werkennbsp;bij de Bedrijfsgeneeskundige Dienst.

Utrecht blijft een grote rol spelen. Alle vijf kinderen gaan er in de jaren tachtig

Recept voor een duurzame relatie

Aan wie kun je — in een themanummer over relaties — beter vragen wat het receptnbsp;is voor een duurzame relatie, dan aannbsp;alumni die al zestig jaar bij elkaar zijn?nbsp;Bela: “Conflicten horen erbij. Maar je moetnbsp;altijd op zoekblijven naar verbinding. Datnbsp;heb ik in Afrika geleerd: als je verbindingnbsp;zoekt, ook al spreek je eikaars taal niet,nbsp;dan komt het wel goed.” «

Sinds Utrecht samen


Op de dag dat Hroswitha van der Most (76) haar propedeuse haalt,nbsp;bezoekt ze Bert Schouten (73),nbsp;die.dan al langer een oogje opnbsp;haar heeft. Anderhalf jaar later,nbsp;allebei nog midden In hun studienbsp;Engels, trouwen ze. quot;Dat had innbsp;onze kringen wel een kleinburgerlijk imago, maar samenwonen was anders toch wel lastig geweest.quot; Voor Bertisnbsp;Hroswitha nog steeds dezelfde persoon als dat meisjenbsp;waar hij 54 jaar geleden zo verliefd op werd. Hun geheim?nbsp;Hroswitha: quot;We zijn altijd hele goede vrienden geweest ennbsp;vinden dezelfde dingen belangrijk in het leven. Én je moetnbsp;elkaar ook een beetje ruimte gevenlquot;

Ad Petermeijer(83)enjoke ter

Borg (82) ontmoeten elkaar als studiegenoten Sociale Geografienbsp;— toen nog aan de Drift. De jaargangen zijn klein, dus contact isnbsp;snel gelegd. Tijdens een excursie metstudieverenigingVUGS in 1950 gaat hetnbsp;'aan'. Na het afstuderen verlaat het koppel Utrecht om alsnbsp;docenten aardrijkskunde aan de slag te gaan. Een aanzienlijknbsp;deel van hun carrière doen ze dat aan dezelfde school, 't Rijksnbsp;in Bergen op Zoom, waar Ad later rector wordt. quot;De gedeeldenbsp;passie voor ons vak én voor de leerlingen is een heel belangrijk ingrediënt geweest voor onze relatie.quot;

“Seks voor het huwelijk zou nietnbsp;eens leuk zijn”

Officieel verkering is er nooit gevraagd; dat was eindjaren zestig helemaal niet gebruikelijk. Maar als Toon Geevers (72)nbsp;haar uitnodigt om zijn date te zijn vooreen feestje bij Veritas,nbsp;twijfelt Manneke Joordens (72) niet. Na hun afstuderen gaatnbsp;niet alleen Toon, maar ook Hanneke aan het werk. quot;Veel vriendinnen stopten met werken zodra er kinderen kwamen, maarnbsp;ik vond het altijd heel belangrijk om mijn eigen wereldje te


Okl2O2() niiister 15

-ocr page 16-

Zelfde studie...

Florian

Pennings (39)

studie: Internationale Betrekkingen

Werk: Government Affairs Manager (Cybersecurity) bij

Microsoft

“I

k wilde diplomaatworden, mensen uit andere culturen ontmoeten en iets bijdragen aan denbsp;wereld. Daarom ging ik Internationale Betrekkingen studeren.

Maar bij mijn stage bij het ministe

rie van Buitenlandse Zaken in Wenen bleek

het diplomaatschap geen directe match. Ik vond nationale veiligheidsvraagstukkennbsp;interessant en kon starten bij het ministerienbsp;van Binnenlandse Zaken. Daaranalyseerdenbsp;ik (inter)nationale dreigingen en veiligheidsrisico's, en maakte ik kennis met cybersecurity. Nu zit ik aan de andere kant van denbsp;tafel en vertegenwoordig ik Microsoft op hetnbsp;Europese speelveld. Het is een bevoorrechtenbsp;positie, want ik draag bij aan het EU-beleidnbsp;ten aanzien van cybersecurity. Zo schrijf iknbsp;regelmatig adviezen die binnen de Europesenbsp;Commissie besproken worden. Hoe ik innbsp;deze functie terecht ben gekomen? Mijnnbsp;internationale relaties zijn een grote factor.nbsp;Je netwerk maakt je extra waardevol,nbsp;omdat je van elk persoon nieuwe dingennbsp;leert zolang je iedereen gelijk behandelt.nbsp;Uiteindelijk hoop ik de (digitale) wereldnbsp;iets veiliger te maken.quot;

-ocr page 17-

Osiris Hoepel (34)


Studie; Internationale Betrekkingen Werk: Trainer Diversiteit en Inclusie

Is kind was ik al nieuwsgierig naar andere culturen ennbsp;hoe de wereld in elkaar zit.nbsp;Tijdens mijn studie evolueerdenbsp;die vraag en wilde ik vooralnbsp;begrijpen waarom problemennbsp;als apartheid, discriminatie en seksismenbsp;bestaan, en hoe we ze kunnen oplossen. Omnbsp;meer van de wereld te zien en de problemennbsp;uit mijn studieboeken van dichtbij te zien,nbsp;deed ik een stage in Zuid-Afrika als projectassistent bij HURISA(Human Rights Institutenbsp;of South Africa). Ikgaf ermijn eerste internationale training en wist direct dat daarnbsp;mijn kracht lag. In 2018 heb ik mijn ambitienbsp;om problemen in dewereld opte lossennbsp;gecombineerd met mijn werk als trainer.nbsp;Ik help nu bedrijven om meer diversiteitnbsp;op de werkvloer te krijgen. Daar is soms welnbsp;een wake-up call voor nodig. Want alleennbsp;wanneer je je bewust bent van je eigen vooroordelen en tekortkomingen, kun je anderennbsp;beter begrijpen en betere beslissingennbsp;nemen. Elkaar respecteren is niet genoeg.nbsp;Elke keer als je iemand met een anderenbsp;opvatting of uit een andere cultuur ontmoet,nbsp;wordt je wereld groter. In mijn trainingennbsp;zorg ik daarom dat het hele team met elkaarnbsp;een relatie opbouwt en niemand buiten denbsp;boot valt.quot;

andere


carrière


Okl 20'20

Illustei'

17

-ocr page 18-

Désirée Majoor

------------Q-----

1993

Onder meer projectleider Alumnibeleid en beleidsadviseurnbsp;Strategischnbsp;Programma aan denbsp;Universiteit Utrecht

Creatief pionieren in onderIVijs ennbsp;cultuur

Désirée Majoor was een Erasmus-student van het eerste uur en stond aan de wieg vannbsp;het alumnibeleid van de Universiteit Utrecht.nbsp;Onderwijs en cultuur vormen de rode draadnbsp;in haar kleurrijke carrière. Plus het verlangennbsp;om in elke functie iets nieuws te leren.

e hoorde tot de allereerste lichting uitwisselingsstudenten met een Erasmus-beurs. Voor haar afstudeeronderzoek bij Theaterwetenschap verbleef Désirée Majoor eindnbsp;jaren tachtig in Bologna. De Europesenbsp;Commissie benaderde haar vervolgens

om dat kersverse exchange-traject te evalueren met enkele andere pioniers. Dat was het begin van het Erasmusnbsp;Student Network International, opgericht op 16 oktobernbsp;1989 vanuit het idee dat je veel praktische problemen hetnbsp;best als studenten onderling kunt oplossen. “ESN bestaatnbsp;nog steeds en helpt elk jaar wereldwijd honderdduizendennbsp;studenten op weg aan een buitenlandse universiteit.nbsp;Dat we toen die steen in de vijver hebben gegooid zondernbsp;maar te bevroeden hoe groot het kon worden... Ik vindnbsp;dat heel bijzonder”.

Relatiebeheer alumni

Dat pionieren zit haar in het bloed. Halverwege de jaren negentig gaf ze mede vorm aan het alumnibeleid vannbsp;de Universiteit Utrecht, toen nog onontgonnen terrein.

-ocr page 19-

Q

2001

Voorzitter faculteit Theater, Hogeschoolnbsp;voor de Kunstennbsp;Utrechtnbsp;ü


2014

Lid Dutch Creative Council en Topteamnbsp;Creative Industry,nbsp;portefeuille Humannbsp;Capital (nevenfunctie)






Ze herinnert zich de oprichting van Illuster, het blad dat je nu zit te lezen,nbsp;precies 25 jaar geleden.“Het idee vannbsp;relatiebeheer en community buildingnbsp;stond nog in de kinderschoenen. Hetnbsp;magazine was dé manier om met onzenbsp;alumni in contact te treden en onze database op orde te krijgen. De eerste editienbsp;van Illuster ging naar wel 60.000 adressen,nbsp;we hebben hele batterijen werkstudentennbsp;ingezet om dat voor elkaar te krijgen.nbsp;Het was een mega-operatie en ik wasnbsp;maar een guppie.”

Haar ‘gouden tijd’ bij de Universiteit Utrecht beleefde Désirée als seniornbsp;beleidsadviseur bij het Universitair Strategisch Programma. “Het was een creatieve,nbsp;vernieuwende tijd. We ontdekten het programmatisch werken en ontwikkeldennbsp;meerjarenplannen voor het universitairenbsp;onderzoek en onderwijs. En we deden denbsp;eerste arbeidsmarktonderzoeken.”

Ontwerpend werken

Al die ervaring kwam van pas toen ze in 2001 voorzitter werd van de faculteitnbsp;Theater bij de Hogeschool voor de Kunstennbsp;in Utrecht. “Daar heb ik geleerd de eindverantwoordelijkheid te dragen voor eennbsp;hele organisatie.” In haar jaren als directeur bij Communicatie en Journalistieknbsp;(HU) en daarna als vicevoorzitter van hetnbsp;College van Bestuur, opnieuw bij HKU,nbsp;heeft ze gezien hoe dynamisch en professioneel het eraan toegaat in het HBO. “Hetnbsp;bestuur bepaalt met het directeurenteamnbsp;het beleid en kan echt het verschil maken,nbsp;meer dan bij de universiteit denk ik.”

“In al mijn functies heb ik de mazzel gehad dat ik veel kon leren. Dat is ook steeds mijnnbsp;belangrijkste drijfveer. Aanvankelijk wasnbsp;ik van de strakke planning, later durfdenbsp;ik het proces meer het werk te laten doen,nbsp;daarin schuilt al een groot deel van de zinnbsp;en de impact. Het gaat om de weg, nietnbsp;alleen om het doel, want dat kan zomaarnbsp;verschuiven. Ontwerpend werken, daarnbsp;geloof ik erg in.”

“Ik heb mazzel dat ik overal veelnbsp;kon leren”

En toen sloeg corona toe

Sinds een jaar staat ze met beide benen in de culturele praktijk, als algemeennbsp;directeur van een kleine organisatie dienbsp;twee Utrechtse theaters bestiert: Theaternbsp;Kikker en Podium Hoge Woerd. “Onsnbsp;nieuwe meerjarenplan was net klaar toennbsp;corona toesloeg. Sindsdien is het crisismanagement geweest, we hebben onzenbsp;programmering tot 1 januari helemaalnbsp;omgegooid en onderzoeken hoe de schadenbsp;te beperken met maar een kwart van denbsp;zaalbezetting. Maar ook dat is leerzaamnbsp;en vraagt de nodige creativiteit.” «

Desiree Majoor(1953) studeerde In 1989 cumnbsp;laude af als Theaterwetenschapper aan de Universiteit Utrecht. Ze wasnbsp;medeoprichtervan hetnbsp;Erasmus Student Networknbsp;en kreeg daarvoor denbsp;Erasmusprijs van denbsp;Europese Commissie.nbsp;Als alumnibeheerder bijnbsp;de Universiteit Utrechtnbsp;stond ze aan de wieg vannbsp;Illuster. Désirée is eennbsp;ervaren bestuurder ennbsp;toezichthouder in hogernbsp;onderwijs en creatievenbsp;sector en bekleedt verschillende nevenfunctiesnbsp;zoals bij Staatsbosbeheernbsp;en het Nederlandsnbsp;Instituut voor Kunstgeschiedenis. Maar zenbsp;staat open voor nieuwenbsp;uitdagingen: 'Ik wil graagnbsp;ergens het verschilnbsp;kunnen maken'.


Okt 2020 Illuster 19

-ocr page 20-


Catrin Finkenauer:


''Relaties zijn letterlijknbsp;van levensnbsp;belang”


quot;Het ontbreken van een ondersteunende relatie en een stabiel sociaal netwerk is nog slechter voor je gezondheid dan bijvoorbeeldnbsp;roken of obesitas.quot; Die krasse stelling is afkomstig van Catrinnbsp;1'inkcnaucr, hoogleraar Jeugdstudies en wetenschappelijk directeurnbsp;van het strategisch onderzoeksprogramma Dynamics of Youthnbsp;(DoY). quot;Veel mensen beseffen dat belang van relaties niet.nbsp;Maar je kunt zonder anderen onmogelijk een lang, gezondnbsp;en gelukkig leven leiden!quot;

tekst Armand Heijnen beeld Ed van Rijswijk




lUuslcr -()klj020



-ocr page 21-

“Het hebben van .een pai;tner lijktnbsp;zelfs groterenbsp;effecten te hebben nbsp;bij ^e behandelii^nbsp;van kanker dannbsp;een chemokuur”.

-ocr page 22-

“Zonder anderen kun je ónmogelijknbsp;een lang,nbsp;gezond en gelukkignbsp;leven leiden”



die ingebed zijn in sociale netwerken langer leven of sneller herstellen van eennbsp;ziekte dan singles. Het ingebed zijn innbsp;sociale relaties is een duidelijkere voorspeller van mortaliteit dan bijvoorbeeldnbsp;roken of obesitas”, vertelt Finkenauer.

Hoe vallen dit soort constateringen uil de sociaal wetenschappelijke hoek bij medici?nbsp;“Dat is precies de reden waarom ik vindnbsp;dat Utrecht zo’n inspirerende universiteitnbsp;heeft”, veert Finkenauer op. “We werkennbsp;heel veel samen, ook met het Universitairnbsp;Medisch Centrum, en dat geeft je eennbsp;enorme kick bij je onderzoekswerkzaamheden. Een van onze gezamenlijke onderzoeken gaat over eenzaamheid en de rolnbsp;daarvan in het ziekteproces. Uit onderzoeknbsp;van bijvoorbeeld Ayal Aizer en collega’snbsp;uit 2013 blijkt zelfs dat het hebben van eennbsp;partner grotere en betere effecten lijkt tenbsp;hebben bij de behandeling van kanker dannbsp;een chemokuur. Zo’n partner geeft steun,nbsp;gaat mee naar het gesprekbij de dokter,nbsp;praat frequent met de patiënt, zorgt datnbsp;de medicijnen tijdig worden ingenomen,nbsp;loopt het hele traject mee... Noem maar op.nbsp;Dat blijkt enorm belangrijk en voordelignbsp;te zijn.”

Daarin zit precies de link met Dynamics of Youth, want de strategische onderzoeksthema’s van de Universiteit Utrechtnbsp;beogen onderzoek over de grenzen vannbsp;de disciplines heen te stimuleren. “Relatie-onderzoek is waarschijnlijk altijd alnbsp;interdisciplinair geweest”, vermoedtnbsp;Finkenauer. “Het heeft altijd een psychologische, pedagogische, sociologische,nbsp;medische of antropologische component.”

De opdracht van DoY is, volgens Finkenauer, om te onderzoeken hoe kinderen en jong-volwassenen het gezondste,nbsp;langste en gelukkigste leven ter wereldnbsp;kunnen hebben. “Daarin spelen relatiesnbsp;een grote rol. Wat heeft een kind nodignbsp;om relaties aan te gaan en zich in relatiesnbsp;te ontwikkelen? Dan heb je het niet alleennbsp;over de relaties die de ouders onderlingnbsp;hebben, die ouders met hun kinderennbsp;hebben, of die kinderen met anderenbsp;familieleden of vrienden hebben. Dannbsp;heb je het óók over de maatschappelijkenbsp;context, waarmee ikzelf me de laatstenbsp;tijd vooral bezighoud. Mijn onderzoek isnbsp;verschoven van huwelijksrelaties naarnbsp;relaties in sociale contexten, relatiesnbsp;waarin mensen — kinderen ook — kunnennbsp;terugvallen op mensen die ze vertrouwen.”

Mede daarom zoekt DoY ook maatschappelijke partners op: basis- en middelbare scholen, onderwijsbegeleidingsdiensten.


22 lUuslcr Ükt2lt;)2()

-ocr page 23-

Relaties


Catrin Finkenauer studeerde Psychologienbsp;in Giessen (Duitsland) ennbsp;promoveerde in Leuven.nbsp;Sinds 1998 werkt ze bijnbsp;de Universiteit Utrecht,nbsp;waar ze in 2016 werdnbsp;benoemd tot hoogleraarnbsp;jeugdstudies aan denbsp;faculteit Socialenbsp;Wetenschappen.

Ze combineert sociaal, klinisch, experimenteel,nbsp;biologisch en ontwikkelingsonderzoeken isnbsp;geïnteresseerd in allerleinbsp;soorten relaties: ouder-kindrelaties, intiemenbsp;relaties en vriendschappen. Finkenauernbsp;isverbondenaanhetnbsp;onderzoeksthemanbsp;Dynamics of Youth.

naschoolse opvang, buurthuizen en FC Utrecht. “Niet alleen om vanuit de universiteit bij te dragen aan kennisvermeerdering in de maatschappij”, aldusnbsp;Finkenauer, “maar vooral ook uit wederkerigheid: scholen en sportclubs stellennbsp;vragen waar wij als wetenschappers verdernbsp;mee kunnen. Daarom vinden we alumninbsp;ook zo belangrijk: zij zijn werkzaam innbsp;de praktijk en stuiten op vragen waaropnbsp;DoY misschien een antwoord heeft, ofnbsp;waarmee het onderzoek van DoY verdernbsp;geholpen kan worden. Vragen over vecht-scheidingen, opvoedingsinterventies,nbsp;ouderschap, onderwijs, ziektes, prematuurnbsp;geboren baby’s, de inrichting van speeltuinen, transitie naar de arbeidsmarkt...nbsp;Dus ik hoop echt dat alumni de weg naarnbsp;ons weten te vinden.”

Als relaties zo belangrijk zijn voor Je wel bevinden en gezondheid, wat is er dannbsp;nodig om goede relaties te hebben?Is ernbsp;een top 5 van voorwaarden, bijvoorbeeld?nbsp;Finkenauer: “Op de allereerste plaats is hetnbsp;belangrijk om met elkaar te praten en naarnbsp;elkaar te luisteren. Een grote valkuil in veelnbsp;relaties is dat je denkt wel te weten wat denbsp;ander denkt of voelt — ‘want ik ken je al zonbsp;lang’. Maar in veel gevallen is dat helemaalnbsp;niet zo. Een voorbeeld in dit kader dat we innbsp;ons onderzoek hebben gebruikt is de test:nbsp;menukaart voorspellen. Het komt heelnbsp;vaak voor dat stellen geen idee hebben watnbsp;hun partner aan eten gaat bestellen, ooknbsp;al weten ze van elkaar wat ze lekker vinden.nbsp;Dat komt ook omdat het heel lastig is hetnbsp;perspectief van de ander in te nemen.

Er zijn veel filters die de toestand hoe je de fysieke maar ook sociale wereld op eennbsp;bepaald moment ziet, inkleuren. Is hetnbsp;lekker weer, ben je moe, is het een werkweek of ben je op vakantie? Daarom is hetnbsp;van belang altijd een reality check te doen:nbsp;heb ik goed begrepen wat je bedoelt, watnbsp;je van me wilt? Niet blindelings ervan uitgaan dat de ander niet lekker in zijn velnbsp;zit, maar ernaar vragen. En nog een heelnbsp;belangrijke tip: niet proberen elkaar tenbsp;veranderen! Niet alleen omdat datnbsp;gewoonweg niet lukt, maar ook omdat hetnbsp;voor de ander een onplezierige boodschapnbsp;is — en met de ander bedoel ik dan nietnbsp;alleen je partner, maar ook vrienden ofnbsp;kinderen. Want eigenlijk zeg je: ik vind jounbsp;niet ideaal, ik zou je liever anders zien.nbsp;Geen leuke boodschap.”

Meer dan ooit zijn relaties gespreksstof. Deels heeft dat met de tijdgeest te maken.nbsp;In de jaren vijftig moesten relaties kostenbsp;wat kost in stand gehouden worden.nbsp;Maar onder invloed van individualisme ennbsp;emancipatie moet een relatie momenteelnbsp;ook iets aan je persoonlijke leven toevoegen. Was samen blijven ooit een morelenbsp;verplichting, momenteelblijf je veeleernbsp;samen als je er zelf ook beter van wordt.nbsp;En als je allebei niet lekker in je relatie zit,nbsp;dan zitten je kinderen er ook niet lekker in.nbsp;Bovendien: mensen leven veel langer, ?gt;


Okl 2020 — Illuster 23

-ocr page 24-

Iw.



41


LM

“JIel is vuil belang altijd èennbsp;réKdity check tenbsp;doett: heb ik goednbsp;begrepen watjenbsp;van me wilt?”

-ocr page 25-

Relaties

“Relaties zijn voormannen vaaknbsp;een moeilijk thema.

Dat zie Je ook bij ruzies: zij wilnbsp;praten, hij zwijgt”

ze hebben dus ook pakweg 20 jaar meer de tijd om in relaties te leven, of juist niet. Dat maakt het volgensnbsp;Finkenauer ook tot een thema bij uitstek.

IFat opvalt is dat relaties in het dagelijks leven een thema van vrouwen is. Menig damesblad trekt er vele pagina’snbsp;voor uit, in mannenbladen zulJe het onderwerp zeldennbsp;tegenkomen. Toc/iZFinkenauer: “Nou laat ik me tot eennbsp;enorme stereotypering verleiden. Maar in het algemeennbsp;is het zo dat vrouwen wat relaties betreft toch het voortouw nemen, zij nemen in sociale netwerken doorgaansnbsp;de sleutelposities in. Mannen willen vooral ‘fixen’,nbsp;vrouwen hebben meer oog voor emoties. Het Utrechtsenbsp;hoogleraren- echtpaar Margaret en Wolfgang Stroebenbsp;heeft ooit onderzoek gedaan naar de vraag: ‘Can you dienbsp;of a broken heart?’ Ja dus, maar uit hun onderzoek blijktnbsp;wel dat als de vrouw overlijdt de kans groter is dat denbsp;man snel daarna ook sterft dan in het omgekeerde geval.nbsp;Vrouwen houden zich beter staande, niet alleen omdatnbsp;ze in het huishouden betere ritselaars zijn, maar vooralnbsp;omdat ze hun sociaal netwerk aanspreken. Nogmaals:nbsp;een stereotypering. Maar als een man iets opwindendsnbsp;of geheimzinnigs te vertellen heeft, belt hij naar zijnnbsp;vrouw en zegt: ‘Wat me nou toch is overkomen! ’ Eennbsp;vrouw daarentegen belt eerst haar moeder, dan haar zus,nbsp;dan haar vriendinnen en dan ook nog eens haar man.”

Maar als relaties letterlijk zo van levensbelang zijn, dan zou dat mannen toch ook moeten interesseren? “Beslist”,nbsp;vindt ook Finkenauer. “Maar het zit niet in de aard vannbsp;het beestje. Wél om relaties aan te gaan — want dat isnbsp;evolutionair zo gegroeid: we zijn niet gemaakt om alleennbsp;te overleven, we zijn in een groep sterker. De mens moetnbsp;kunnen delegeren, taken verdelen, niet alles zelf doen —nbsp;én jagen én op de kinderen passen én het vuur brandendnbsp;houden —, want dan ga je dood. Maar toch zijn relatiesnbsp;voor mannen vaak een moeilijk thema. Dat zie je ook bijnbsp;ruzies: zij wil praten, hij zwijgt. En daar zit dan ook innbsp;veel gevallen de pijn. Ter illustratie, kijk eens naar hetnbsp;filmpje It’s not about the nail op YouTube.”

Ook niet nu we een coronacrisis te doorstaan hebben en ook mannen last hebben van ‘huidhonger’zijn zij nietnbsp;te interesseren in het thema relaties? “Ikvermoed datnbsp;mensen zich nu wel meer bewust zijn geworden van hetnbsp;belang van relaties. Online vergaderingen zijn effectief,nbsp;maatje moet alles met je hersenen en ogen doen; je kuntnbsp;de ander niet ruiken of voelen. Iedereen snakt toch naarnbsp;het koffiepraatje, het tussen de bedrijven door even bijkletsen. Als je mensen vraagt wat ze tijdens de lockdownnbsp;het meest missen, dan zal het antwoord niet zijn ‘hetnbsp;werk’, maar ‘mijn collega’s’. Bij dit interviewvanachternbsp;onze laptops zeg jij regelmatig ‘hum hum’, maar ik weetnbsp;niet precies wat je ermee bedoelt; daarvoor krijg ik tenbsp;weinig signalen die, als we fysiek tegenover elkaar zoudennbsp;zitten, misschien wel hadden kunnen verhelderen.” «

I MEEDOEN MET ONDERZOEK |

Dynamics of Youth

Met het strategisch onderzoeksthema Dynamics of Youth zoekt de Universiteit Utrecht het antwoord op cruciale vragen voor toekomstigenbsp;generaties. Hoe helpen we onze kinderennbsp;opgroeien tot volwassenen die zich succesvolnbsp;kunnen handhaven en zich volop kunnen ontwikkelen in een snel veranderende wereld?

Op de hoogte blijven of meehelpen? Volg DoY op LinkedIn: linkedin.com/showcase/dynamics-of-youth of kijknbsp;op uu.nl/doy en meld je aan voor de e-mailnieuwsbrief.


Ok(2020 Illuster 25

-ocr page 26-

Juridisch ouderschap en gezag is soms een heet hangijzer

Prof. mr. Wendy Schrama studeerdenbsp;Rechten in Nijmegen,nbsp;Dublin en Utrechtnbsp;(cum laude). In 2004nbsp;promoveerde zij aannbsp;de Universiteit Utrechtnbsp;op een onderzoek naarnbsp;ongehuwd samenlevennbsp;in het Nederlandsenbsp;en Duitse recht. Na haarnbsp;promotie werkte zenbsp;onderanderebijhetnbsp;Molengraaff Instituutnbsp;voor Privaatrecht, wasnbsp;ze hoogleraar aannbsp;de Rijksuniversiteitnbsp;Groningen en later aannbsp;de VU. Sinds 1 maartnbsp;2016 is zij hoogleraarnbsp;Familierechten rechtsvergelijking bij denbsp;Universiteit Utrecht.

Als ouderparen op een problematische manier uit elkaar gaan, raakt dat ooknbsp;de kinderen in het gezin. Afspraken overnbsp;de opvoeding of omgangsregelingen zijnnbsp;extra ingewikkeld als één van de oudersnbsp;geen juridisch ouderschap en gezag heeft.nbsp;Wendy Schrama, kinderrechter en hoogleraar Familierecht en Rechtsvergelijkingnbsp;onderzoekt hoe het recht zo kan wordennbsp;ingericht dat familierelaties beternbsp;functioneren.

Juridisch ouderschap en gezag worden niet automatisch aan beide biologischenbsp;ouders toegekend. Als een man en vrouwnbsp;ongehuwd of geen geregistreerd partnernbsp;zijn, moet de vader zijn kind eerst erkennen. “Helaas komt het in de praktijk voornbsp;— wat onderzoekbevestigt — dat eennbsp;groep ouders dit niet goed regelt. Zolangnbsp;zij in harmonie samenleven, is er nietsnbsp;aan de hand. Maar als deze ouders innbsp;een vechtscheiding belanden, kan datnbsp;tot complexe rechtszaken leiden”,nbsp;constateert Wendy Schrama.

Juridisch ouderschap of gezag ligt ook complex bij meerouder-gezinnen. Zoalsnbsp;twee moeders en vaders die de opvoedingnbsp;delen. Vanuit de wetgeving kan een kindnbsp;niet meer dan twee juridische oudersnbsp;hebben. “Daar is discussie over. Sommigenbsp;deskundigen vinden het conflictpotentieelnbsp;bij een relatiebreuk binnen meerouder-gezinnen te groot. Waardoor kinderen innbsp;de knel komen”, licht Wendy Schrama toe.nbsp;Ze verwacht dat een wetswijziging er opnbsp;den duur wel komt. In het project ‘Waarnbsp;hoor ik thuis’ onderzoekt Schrama samennbsp;met maatschappelijke partners en onderzoekers uit de sociale wetenschappen,nbsp;geografie en taalkunde — hoe de belangennbsp;van kinderen die opgroeien met meer dannbsp;één thuissituatie zo goed mogelijk gewaarborgd blijven.”

Het onderzoeksproject 'Waar hoor ik thuis' maakt deel uit van het interdisciplinaire UU-thema Dynamics of Youth. Meer informatienbsp;iste vinden via: uu.nl/onderzoek/dynamics-of-youth/onderzoek/interdisciplinaire-hubs/waar-hoor-ik-thuis-kinderen-met-meer-dan-een-thuissituatie


26 Illuster Okt 2020

-ocr page 27-

Relaties

Nooit meer knuffelen?

Geen arm meer om een geliefde heenslaan, of een hand geven tijdens een eerste ontmoeting: aanrakingen zijn door de coronacrisis niet meer vanzelfsprekend. Maarnbsp;wat zijn de effecten van social distancingnbsp;op de samenleving op lange termijn?

Dr. Anouk Keizer, universitair hoofddocent Psychologische Functieleer, doet hiernbsp;onderzoeknaar. “Bij mijn weten zijn ernbsp;geen onderzoeken geweest waarin touchnbsp;deprivation of social isolation gemanipuleerd is. Geen studies waarin de ene helftnbsp;proefpersonen ‘normaal’ mocht leven ennbsp;de andere een aantal weken thuis moestnbsp;zitten. Zo’n studie is natuurlijk totaal nietnbsp;haalbaar. In coronatijd wel. In die zin vindnbsp;ik het dus interessant om te kijken watnbsp;sociale isolatie doet met de maatschappijnbsp;in de brede zin. Ik denk dat het ons veel kannbsp;leren over hoe belangrijk aanraking is.”

Het onderzoek van Keizer is eind dit jaar afgerond. Ondanks dat er nog geen resultaten zijn, ziet de onderzoeker dat mensennbsp;het heel moeilijk vinden om de socialenbsp;isolatie vol te houden. Vooral nu de corona-maatregelen versoepelen. “Je ziet datnbsp;mensen steeds meer naar elkaar toenbsp;trekken en duidelijk aanrakingen missen.nbsp;Iemand troosten in pijnlijke situaties ofnbsp;een knuffel geven als begroeting was eennbsp;automatisme, een communicatiemiddel.nbsp;Dat is niet zomaar uit je systeem.”


Gezinsrelaties tijdens corona

Relaties heb je niet alleen met geliefden, maar bijvoorbeeld ook met je familie. Ooknbsp;naar die relaties wordt onderzoek gedaannbsp;aan de Universiteit Utrecht. Kirsten Buistnbsp;is universitair hoofddocent Pedagogiek ennbsp;onderzoekt gezinsrelaties. Ze is een van denbsp;weinigen die zich daarbij ook specifieknbsp;richt op relaties tussen broers en zussen.

Kirsten maakt op dit moment deel uit van het onderzoeksteam van #BlijfThuis,nbsp;een Europees project waarin het effect vannbsp;de coronamaatregelen op jongeren tussennbsp;de 11 en 18 wordt onderzocht. Jongerennbsp;uit Nederland, Hongarije, Noorwegen,nbsp;Duitsland en Indonesië vullen op verschillende momenten vragenlijsten in overnbsp;hoe ze functioneren, hoe ze zich voelennbsp;en hoe hun situatie thuis en op school is.nbsp;In de voorlopige resultaten valt volgensnbsp;Buist op dat er onder jongeren veel depressieve klachten en angstgevoelens zijn.nbsp;De gezinssituatie kan daarbij een belangrijke rol spelen, zowel positief als negatief.

Buist: “Bij broer-zusrelaties zijn de positieve aspecten het belangrijkst. Tijdens een (gedeeltelijke) lockdown kunnen jongerennbsp;misschien weinig of niet af spreken metnbsp;hun vrienden. Het heeft dan een positiefnbsp;effect op je mentale gezondheid als je eennbsp;goede band met je broer of zus hebt.”nbsp;Ook ouders beïnvloeden de stemming vannbsp;jongeren. “Door de coronamaatregelennbsp;zit je veel meer op eikaars lip dan normaalnbsp;en dat kan ook tot spanningen leiden.

Bij ouder-kindrelaties zijn het de negatieve aspecten, zoals ruzies, die de grootstenbsp;invloed hebben op jongeren.”

Het#BlijfThuis-onderzoek is nog aan de gang. Kijk voor updates opnbsp;bit.ly/blijfthuisonderzoek

Dr. Kirsten Buist studeerde Ontwikkelingspsychologie aan denbsp;Universiteit Leiden.nbsp;Daarna is ze in 2002 aannbsp;de Universiteit Utrechtnbsp;gepromoveerd op eennbsp;onderzoek naar de ontwikkeling van gezinsrelatiesnbsp;tijdens de adolescentienbsp;en hetverband met probleemgedrag. Nu is zenbsp;universitair hoofddocentnbsp;bij de opleiding Pedagogiek. Sinds 1 juni 2017 is zenbsp;ook programmamanagernbsp;International Classroomnbsp;voor de faculteit Socialenbsp;Wetenschappen.


0kt2020 Illuster 27

-ocr page 28-

Afgestudeerd! En nu

Het belang van een goed netwerk

tekst Inge Oosterhoff

beeld Robin Alysha Clemens

Als Associate Customer Success Manager bij LinkedIn helpt Florian de Roo vannbsp;Alderwerelt (27) bedrijven om met digitalenbsp;tools de juiste werknemers te vinden énnbsp;om op een persoonlijke manier contactnbsp;te leggen. “Dat ik kan bijdragen aan connecties die potentieel levens veranderennbsp;vind ikbijzonder.”

Hoe heitje bij LinkedIn terechtgekomen? “Tijdens een stage bij een advocatenkantoor merkte ik dat ik iets anders wildenbsp;doen na mijn studie. Een vak over bedrijvennbsp;als Facebook en Google vond ik zo interessant dat ikbesloot om in de technologie-wereid te gaan werken. Ik begon als Clientnbsp;Happiness Manager bij een mediabedrijf jenbsp;in Amsterdam; Media Distillery. Met dienbsp;ervaring kon ik uiteindelijk terecht bijnbsp;LinkedIn.”

Wat misJe het meest uitJe studietijd? “De relatie met mijn medestudenten. Dat gaatnbsp;toch dieper dan met collega’s.”

Wat vindJe het leukste aanJe haan? “We krijgen veel vrijheid en er is ruimte voornbsp;creativiteit. En er wordt hier goed voor denbsp;werknemers gezorgd. Met lekker eten ennbsp;een barista op kantoor, maar ook evenementen en workshops waardoor je jezelfnbsp;kan blijven ontwikkelen. Professioneel,nbsp;maar zeker ook als persoon.”

Hoe heb jeJe netwerk opgebouwd? “Grappig genoeg vooral via LinkedIn. Na de middelbare school maakte ik een profiel aan omnbsp;in contact te blijven met schoolgenoten.nbsp;Gaandeweg heb ik steeds meer mensennbsp;toegevoegd, meestal omdat ikbenieuwdnbsp;was wat zij verder gingen doen. Zo hebnbsp;ik een vrij groot en gevarieerd netwerknbsp;opgebouwd.”

Wat verrasteJe aan dit werk? “ Dat j e echt goed om moet kunnen gaan met verandering. Ik werk met veel verschillende teamsnbsp;samen en onze producten veranderennbsp;steeds. Je moet snel kunnen schakelen.nbsp;Dat heb ik onderschat, maar ik heb daardoor wel geleerd om flexibel te zijn.”

En nu...

“Het lijkt mij heel leuk om als manager een team aan te sturen. Om als team doelennbsp;te bereiken, maar ook om de unieke talenten en interesses van teamleden aan tenbsp;spreken. Hopelijkkandatbij LinkedIn,nbsp;want het is echt een fantastisch bedrijfnbsp;om te werken.” «

Dit interview verschijnt in een langere versie ook op DUB, de onafhankelijke nieuwssitenbsp;van de Universiteit Utrecht. Op dub.uu.nlnbsp;lees je al het actuele nieuws en achtergronden van de universitaire gemeenschap.


28 Illuster Okt202lt;)

-ocr page 29-


“De relatie niet:^ -medestudentennbsp;’¦¦ ^aat dieper dan—nbsp;niet ctdlega'squot;

' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' *•’quot;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*

Okt 2020 Illuster 29

-ocr page 30-

Voor de tweede keer in relatief korte tijd valt het Utrechts Universiteitsfonds een grotenbsp;nalatenschap ten deel. Professor van der Maas,nbsp;die op 2 juli 2020 overleed, benoemde hetnbsp;fonds tot zijn enige erfgenaam. Met als doel zijnnbsp;nalatenschap te besteden aan studenten dienbsp;buiten hun schuld in financiële of emotionelenbsp;problemen zijn geraakt. Dankzij deze bijzonderenbsp;erfenis van naar verwachting meer dan eennbsp;miljoen euro kan het Utrechts Universiteitsfondsnbsp;jarenlang heel veel Utrechtse studenten helpen.nbsp;Samen met de universiteit geeft het fonds nunbsp;de exacte besteding vorm.

tekst Joost Dankers beeld Vibspec

Joop van der Maas werd op 21 september 1936 geboren in hetnbsp;Zeeuwse Oosterland, als enignbsp;kind van Leendert Marinus vannbsp;der Maas en Pieternella Cornelianbsp;Wagemaker. Hij groeide op innbsp;de boerderij van zijn ouders te midden vannbsp;uitgestrekte weilanden en landerijen. Al opnbsp;de lagere school bleek Joop een slimme ennbsp;snelle leerling en als een van de weinigennbsp;uit zijn dorp ging hij, kort na de oorlog,nbsp;naar de Hogere Burgerschool in Zierikzee.

Watersnoodramp

Zijn onbezorgde jeugd op het Zeeuwse platteland werd ruw verstoord doornbsp;de watersnoodramp van 1953. De overstroming was een traumatische ervaringnbsp;waar Joop niet graag over sprak. Omdatnbsp;zijn ouderlijkhuis door de overstromingnbsp;was verwoest, werd Joop geëvacueerdnbsp;naar Hilversum. Daar haalde hij aannbsp;het Nieuwe Lyceum zijn diploma HBS Bnbsp;en vervolgens begon hij zijn studienbsp;Scheikunde aan wat toen nog denbsp;Rijksuniversiteit te Utrecht heette.

3O Illuster Okt 2020

-ocr page 31-

Je moet iedereen een tweede kansnbsp;gunnen

Uitmuntende student

Studeren was, zeker voor iemand uit een boerenmilieu, nog heel uitzonderlijk innbsp;die jaren. Maar Joop was een uitmuntendenbsp;student, die zijn weg vond in de wetenschap. Na zijn afstuderen in 1959 metnbsp;als hoofdvak Scheikunde, richtte zijnnbsp;promotieonderzoek zich op de infrarood-of vibratie spectroscopie. Zijn proefschriftnbsp;Potassiumbromide disk sampling for infrarednbsp;spectrometry verdedigde hij op 11 oktobernbsp;1965. Hij kreeg een aanstelling als wetenschappelijk hoofdmedewerker en vanafnbsp;1969 als lector bij de afdeling Analytischenbsp;Chemie van de Utrechtse universiteit.

In 1980 volgde de bekroning van zijn wetenschappelijke loopbaan met denbsp;benoeming tot hoogleraar Spectrochemi-sche analyse aan de Faculteit Scheikunde.

Bevlogen docent

Joop van der Maas was een gedreven docent die zijn kennis graag wilde delen en studenten wist te enthousiasmeren. Onderwijsnbsp;was bij hem nooit een verplicht nummer.nbsp;Zijn colleges waarin hij druk gesticulerendnbsp;de bewegingen van moleculen probeerdenbsp;na te doen, hebben een onuitwisbare herinnering nagelaten bij talloze studenten.nbsp;Als promotor was hij streng en kritisch,nbsp;maar hij kon zijn promovendi ook stimuleren en motiveren en hij gaf ze een grotenbsp;mate van vrijheid.

Liefde voor het vak

In de loop der jaren publiceerde Van der Maas, al dan niet met anderen, ruim tweehonderd artikelen en boeken, waarmeenbsp;hij internationaal gezag op zijn vakgebiednbsp;verwierf. Liefde voor het vak en de overtuiging dat er nog heel veel te ontdekken viel,nbsp;hielden hem ook na zijn emeritaat in 2001


betrokken bij het vakgebied. Tot het begin van de coronacrisis was hij nognbsp;bijna dagelijks te vindennbsp;op De Uithof. Op 2 juninbsp;overleed hij tijdens eennbsp;fietstocht aan de gevolgennbsp;van een hartstilstand.

Oog voor studentennbsp;meteennbsp;achterstand

Joop van der Maas was een warm mens, oprechtnbsp;geïnteresseerd in zijn studenten. Verdrinkingsangst,nbsp;opvang en huisvesting in een gastgezinnbsp;hadden hem in belangrijke mate gevormd.nbsp;Daardoor had hij oog voor studenten metnbsp;een achterstand. Er kunnen, zo was zijnnbsp;motto, nu eenmaal altijd dingen gebeurennbsp;in je leven, en je moet iedereen een tweedenbsp;kans gunnen. Dit is zeker van invloednbsp;geweest op zijn inzet voor studentennbsp;‘met een rugzakje’ en zijn besluit omnbsp;het U-fonds als enige erfgenaam tenbsp;benoemen.

Een langere versie van dit artikel vind Jeopuu.nl/illuster


0kt2020 Illuster 31

-ocr page 32-

Wetenschap



“Een vaccin is het enige dat ons uitnbsp;deze crisis krijgt’'

Tijdens zijn studie Geneeskunde in de jaren tachtig raakte Mare Bontennbsp;gefascineerd door infectieziekten.nbsp;Hij begon met onderzoek naar levensbedreigende virussen zoals hiv, maarnbsp;vrij snel volgden de bacteriën. Bontennbsp;groeide uit tot internationaal expert opnbsp;het gebied van antibioticaresistentie.nbsp;En toen kwam corona. Sindsdien staatnbsp;vrijwel al het onderzoek op zijn afdelingnbsp;in het teken van deze pandemie.

lekst Myrna Tinbergen illustratie Shutterstock

Z nbsp;Zonder daar bewust op uit te zijn, werd

Mare Bonten een corona-BN’er. De artsmicrobioloog en hoogleraar Medische microbiologie aan de Universiteit Utrechtnbsp;en het UMC Utrecht was de afgelopennbsp;maanden veelvuldig in het nieuws, netnbsp;als zijn collega’s Patricia Bruijning en Anne Wensing.nbsp;“Het vergt tegenwoordig weinig uitleg om de relevantienbsp;van ons onderzoek aan te tonen”, grinnikt Bonten. “Leuknbsp;is niet het juiste woord, maar het gaat wel ergens over.”

De coronapandemie kwam op een moment dat hij zich serieus afvroeg wat hij nog kan bijdragen aan het onderzoek naar antibioticaresistentie. “Wereldwijd vormennbsp;resistente bacteriën nog steeds een enorme bedreiging,nbsp;maar in Nederland zijn alle vragen wel zo’n beetje beantwoord. Om echt iets te betekenen, moet je naar Azië ofnbsp;Afrika. Die stap ga ik niet zetten.”


32 Illuster Okt 2020

-ocr page 33-

“Eye opener van deze pandemienbsp;waren denbsp;wiskundigenbsp;modelleurs”

Marc Bonten (1954) studeerde Medischenbsp;microbiologie aan denbsp;Universiteitvan Maastrichtnbsp;en promoveerde daar innbsp;1994. In 2000 begon hijnbsp;als internist bij het UMCnbsp;Utrecht, met als specialisatie infectieziekten.nbsp;Sinds 2008 is hij hoofdnbsp;van de afdeling Medischenbsp;microbiologie van hetnbsp;UMC Utrecht. In 2002nbsp;werd hij benoemd totnbsp;hoogleraar Moleculairenbsp;epidemiologie vannbsp;infectieziekten.

Corona-onderzoek

Inmiddels gaat het grootste deel van het onderzoek van Bonten over corona: “Mijnnbsp;afdeling bestaat uit zo’n veertig tot vijftignbsp;mensen. Wij gaan in Nederland een grootnbsp;onderzoek leiden naar BCG-vaccinatie, datnbsp;is een vaccin tegen tuberculose, bij kwetsbare ouderen. Dat doen we samen met hetnbsp;Radboudumc. Het wordt een interessantenbsp;studie, want als werkelijk zou blijken datnbsp;dit vaccin mensen ook kan beschermennbsp;tegen COVID-19, dan is dat een belangrijkenbsp;overbrugging naar een definitief vaccin.”

Internationale netwerken

Bonten was de laatste jaren vooral bezig met het opzetten van onderzoeksnetwerken in Europa om klinisch onderzoeknaarnbsp;nieuwe antibiotica te doen in ziekenhuizen.nbsp;“Dat netwerk leent zich natuurlijk ook heelnbsp;goed voor COVID-19-onderzoek. Daarvoornbsp;wordt het nu volop gebruikt. Er zijn veertignbsp;Europese landen bij betrokken, dat is zo’nnbsp;beetje heel Europa. Verder zijn we al jarennbsp;bezig om een infrastructuur op te zettennbsp;om bij een pandemie heel snel wetenschappelijk onderzoek te kunnen opzetten.nbsp;Deze platformstudie, REMAP-CAP, looptnbsp;op dit moment waanzinnig goed in 255nbsp;ziekenhuizen. Niet alleen in Europa,nbsp;maar ook in Australië, Nieuw-Zeeland,nbsp;de Verenigde Staten en Canada. Daar zijnnbsp;we behoorlijk druk mee.”

Eye-openervan pandemie

Hij is een groot voorstander van internationale samenwerking in wetenschappelijk onderzoek. “Er was aanvankelijk veel isolationisme in deze crisis, elknbsp;land opereerde voor zichzelf. Maar jenbsp;hebt elkaar echt nodig om studies tenbsp;kunnen doen met voldoende patiënten.nbsp;Gelukkig sluiten mensen zich nu eindelijk aan bij internationale consortia,nbsp;zoals REMAP-CAP. In Engeland legdenbsp;de National Health Service dat vannbsp;bovenaf op aan alle ziekenhuizen,nbsp;maar dat kan in Nederland helaas niet.”nbsp;Hij prijst het goede werk van wiskundigenbsp;modelleurs. “Hans Heesterbeek ennbsp;Mirjam Kretzschmar konden snelnbsp;opstarten en hebben alles uit hunnbsp;handen laten vallen om hieraan tenbsp;kunnen werken. Dat was voor mij denbsp;eye-opener van deze pandemie.”

Bonten is hoopvol over de komst van een vaccin en verwacht ook verdere verbetering van de behandeling van COVID-19.nbsp;“Alle kennis in de wereld is aangewend ennbsp;de snelheid is enorm. Maar dan nog zullennbsp;veel mensen ziek worden. Bovendien startnbsp;de behandeling pas in het ziekenhuis.nbsp;Tot nu toe is een vaccin het enige dat onsnbsp;uit deze crisis krijgt. Laten we hopen datnbsp;we er straks een aantal hebben.” «


Okt 2020 Illuster 33

-ocr page 34-

Toen/Nu


NIEUWE STUDENTEN

Utrechtse Introductie Tijd

Het is een vertrouwd beeld. Ieder jaar, halverwege augustus, overspoelen duizenden eerstejaarsstudenten van zowel de universiteit als de hogeschool de

straten in Utrecht. Voor veel nieuwe studenten is de Utrechtse Introductie Tijd (UIT-week) het startschot van hun studietijd in Utrecht; weg uitnbsp;de vertrouwde omgeving en Utrecht in. Onder leiding van hun ouderejaarsnbsp;mentoren verkennen ze de kroegen en studentenverenigingen vannbsp;Utrecht. De editie van 1999 vond zelfs bijna haar weg naar het Guinnessnbsp;Book of Records. Door samen op de Neude het logo van de UIT-week uit tenbsp;beelden verbraken de duizend studenten op deze foto het wereldrecordnbsp;‘levend mozaïek’. Helaas voor hen werd het record alweer verbroken voornbsp;de vermelding in het boek kon worden opgenomen.

Ze zullen zich het begin van hun studententijd toch anders hebben voorgesteld. Niet door de stadnbsp;slenteren, maar een 360 graden-tour achter je com

puter. Geen kroegentocht, maar een digitale pubquiz. En de verenigingen? Die doen op social media hun best om nieuwe aanwas binnen te halen.nbsp;Vanwege het coronavirus kon de UIT-week in 2020 niet plaatsvindennbsp;zoals normaal. De versoepelde maatregelen maakten het wel mogelijknbsp;om in kleine groepjes musea te bezoeken of uit eten te gaan bij studentenverenigingen. Uiteraard met looproutes op de grond en op anderhalvenbsp;meter afstand. Zulke activiteiten, zoals de roeiworkshop op deze foto,nbsp;benaderden nog het meest een normale introductie. Maar als levend

mozaïek een wereldrecord verbreken? Dat zat er toch nog even niet in.


tekst Jurgen Sijbrandij beeld Cor Mulder ennbsp;Robin van Lonkhuijsen,nbsp;ANP Foto.


34 Illuster Okt 2020

-ocr page 35-

0kt2020 Illuster 35


-ocr page 36-

a

Bericht uit... Sao Paulo v

ö

Voor altijd erboiideiinbsp;met Utrecht

et is mijn werk om bedrijven te helpen, doornbsp;middel van consultancynbsp;en juridische procedures, om te voldoen

“Ik heb nog wekelijksnbsp;contact metnbsp;vrienden uit

aan milieuwetten.

Het uiteindelijke doel van mijn baan is om bedrijven te laten zien hoe ze kunnennbsp;profiteren van het verduurzamen van hunnbsp;bedrijfsvoering. Zulke voordelen kunnennbsp;duurzamere eindproducten zijn, eennbsp;beter klimaat voor werknemers of zelf snbsp;financiële voordelen.

In de drukte van het dagelijks leven neem je vaak niet de tijd om stil te staannbsp;bij je relatie tot het milieu of de wereld.nbsp;Maar ik denk dat dat met de huidigenbsp;coronacrisis wel aan het verschuiven is.nbsp;We zijn sociaal geïsoleerd, maar op eennbsp;bepaalde manier juist meer verbondennbsp;met elkaar. Zo neem ik nu de tijd om metnbsp;collega’s te discussiëren over hoe we hetnbsp;milieu kunnen verbeteren.

Tijdens mijn master in Utrecht werd me duidelijk dat zowel milieu als mensenrechten belangrijk zijn voor mijn ambities.nbsp;In Utrecht heb ik geleerd buiten denbsp;gebaande paden te treden, meer empathienbsp;te hebben en kennis te maken met andere

studietijd”

En zo’n verbintenis kan erg sterk zijn: ik heb een groep trouwe vrienden overgehouden aan mijn tijd in Utrecht. We hebbennbsp;wekelijks contact met elkaar, ook al wonennbsp;we verspreid over de wereld. Dat is hetnbsp;grootste cadeau dat de Universiteit Utrechtnbsp;mij heeft gegeven.

Het is belangrijk voor mij om een relatie te behouden met de UU. Daarom help iknbsp;graag mee bij onderwijsbeurzen en deelnbsp;ik tijdens bijeenkomsten in Brazilië mijnnbsp;ervaringen met aankomende Utrechtsenbsp;studenten tijdens ‘pre-departure’-bijeen-komsten. Vanwege corona gebeurt dat nunbsp;online. Dat werkt, maar bij fysieke bijeenkomsten kun je vragen van toekomstigenbsp;studenten toch beter beantwoorden.” «


culturen. Daardoor zag ik in hoe mensen allemaal met elkaar verbonden zijn.

36 Illuster Okt 2020

-ocr page 37-

'l'

¦


25 laar Illuster


Interviews met hoogleraren over hun onderzoek en gesprekken met alumni over hun carrière. Dat was Illuster in 1995, en dat is het eigenlijk nog steeds. Wie daadwerkelijk het archief in duikt, komt tochnbsp;behoorlijk wat verschillen tegen met de Illuster van nu. Neem denbsp;rubriek Afgestudeerd en Nu. Deze bestond in de jaren negentig ooknbsp;al — toen ‘De sprong’ — maar toen was het niet vreemd dat daar eennbsp;36-jarige met zijn eerste academische diploma pronkte.

In het archief van Illuster ontbreken helaas 2 edities: nummer 20 en nummer 60. Staat die misschien bij u in de kast? Mail ons dan opalumni@uu.nl.

-ocr page 38-

Tips


r

Vintii bock!

t

L

F

WOOLLOOMOOLOO

DE EERSTE 50 JAAR



ONDERWIJS VOOR PROFESSIONALS


Professionalism


I WINACTIE I

Wolloomooloo -De eerste vijftig jaar


in an era of change


De afgelopen decennia


Ciriitis

1

online

cursus

1

! j

À


en ongelijksoortige veranderingen. Veranderingen die ook ingrijpende gevol


gen hebben voor werkenden. Zo moeten professionals door de coronacrisis opnbsp;nieuwe manieren samenwerken, heeft de


opkomst van het internet grote gevolgen voor de beschikbaarheid van informatie


Hoe vier je — op afstand — het vijftigjarig bestaan van studentendiscotheek Woolloomooloo? Met een boeknbsp;vol wilde verhalen over epische avonden die er soms welnbsp;tientallen jaren geleden plaatsvonden. En met honderdennbsp;foto’s die dienen als bewijs van nachten waaraan alleennbsp;nog vage herinneringen bestaan. Blader al dan nietnbsp;met een pilsje in de hand door de tijd en zie en lees hoenbsp;er gedanst, gesjanst, geproost en gebrald werd op dezenbsp;iconische plek op het Janskerkhof.

We verloten 3 boeken onder onze lezers die het goede antwoord weten op de vraag: Welke destijds beroemdenbsp;dj draaide op de openingsavond van de Woo op 22 januarinbsp;1970? Was dat Lex Harding, Rob Out of Joost den Draaijer?


en leidt de versnelling van technologische ontwikkelingen ertoe dat steeds meernbsp;taken worden geautomatiseerd.


De gratis cursus ‘Professionalism in an era of change’ biedt een overzicht vannbsp;hoe deze veranderingen het werk vannbsp;professionals hebben beïnvloed en hoenbsp;dit hen dwingt tot reageren. Naast eennbsp;diepgaand begrip van deze uitdagingennbsp;wordt een routekaart opgesteld voornbsp;een ander perspectief, een paradigmaverschuiving en een weg vooruit.


Kijk snel op bit.ly/illuster-winactie om mee te doen. Het boek is ook tenbsp;bestellen via (online) boekhandelsnbsp;en kost €29,95.


De cursus start op 2 november. Opgeven kan via coursera.org/learn/nbsp;professionalism-in-an-era-of-change.


I MEEZINGEN |

Nieuw universiteits-lied te horen



Vorig jaar schreef het College van Bestuur een prijsvraag uitnbsp;voor een nieuw universiteits-lied dat zal klinken tijdensnbsp;academische plechtigheden.nbsp;De jury ontving meer dannbsp;dertig inzendingen. Het winnende lied werd geschrevennbsp;door Rosa Falkenburg, alumnus en medewerker van cultuurcentrum Parnassos.

Luister het nieuwe Universiteitslied en download de tekst opnbsp;uu.nl/universiteitslied


38 Illuster — Okt 2020

-ocr page 39-

Tips


Feike Sijbesnia over de wereld van morgen


Door de coronamaatregelen stond de Opening Academisch Jaar in het teken van kleinschalige ontmoetingen. Eennbsp;daarvan was een collegetour in TivoliVredenburg metnbsp;UU-alumnus Feike Sijbesma. Hij stond aan het hoofd vannbsp;de verduurzaming van chemieconcern DSM en wasnbsp;invloedrijkste Nederlander van 2018. Sinds dit voorjaarnbsp;is hij speciaal coronagezant voor het kabinet. Tijdens denbsp;collegetour ging Sijbesma in gesprek met studenten overnbsp;de wereld van morgen, na corona. Hij stelde dat het tijdnbsp;is voor een volledige reset van onze samenleving.


Studium Generale: Wordt de evolutie vannbsp;ziektekiemen ons fataal?

3 november 2020 Moleculair viroloogdr. Monique Nijhuisnbsp;(UMC Utrecht) doet onderzoeknbsp;naar het HlV-virus, dat uitzonderlijk snel evolueert. Hoe blijven we HIV en andere supervi-russen, zoals corona, de baas?

uu.nl/agenda/sg-wordt-de-evolutie-van-ziektekiemen-ons-fataal


Waarom dat zo is en hoe we dat moeten doen? Kijk de avond terugnbsp;op bit.ly/sijbesma-collegetour


I ONDERWIJS VOOR PROFESSIONALS |

Samenwerken met studenten



In het nieuwe jaar start een nieuw onderwijsconcept aan de Universiteit Utrecht: Thematic Interdisciplinary Challengenbsp;(TIC). Deze cursus is ontwikkeld voor studenten én professionals. In de TIC cursus ervaar je hoe jouw kennis en specifiekenbsp;vaardigheden ingezet kunnen worden bij het zoeken naarnbsp;oplossingen voor prangende maatschappelijke vraagstukkennbsp;in een interdisciplinair team. Je kunt kiezen uit de volgendenbsp;vraagstukken: Green Teens, Drowning Deltas en Contestingnbsp;Governance. Inhoudelijke achtergrondkennis is geen vereiste.


Prof. dr. Hans Clevers in de Faculty Clubnbsp;2 december 2020 In de lezingenreeks 'This is our university'nbsp;is het woord deze keer aan prof,nbsp;dr. Hans Clevers, expert op hetnbsp;gebied van stamcelonderzoek.

uu.nl/agenda/professor-hans-clevers

Dies Natalis

26 maart 2021 In het nieuwe jaar vieren we 385e verjaardagnbsp;van de universiteit. De Diesnbsp;Natalis vormt het startschot vannbsp;een feestelijk lustrumjaar.

uu.nl/nieuws/dies-natalis-2021


Er komen ook weer alumni-evenementen van de UU, dit najaar alleen online.nbsp;Kijk op uu.nl/alumni/agenda.


Interesse? Kijk op tic-to-tic.sites.uu.nl en meld je aan.nbsp;TIC start op 8 februari 2021 en duurtnbsp;tot 18 april 2021.


Okt2020 Illuster 39

-ocr page 40-

Mijn vader had vroeger een raadsel dat hij graag op kinderen losliet. “Wat is hetnbsp;verschil tussen een dood vogeltje?”nbsp;“Tussen een dood vogeltje en wat?”, vroegnbsp;ik dan wanhopig. “Nee, ik vraag: wat is hetnbsp;verschil tussen een dood vogeltje?” Geknbsp;werd ik ervan. Het antwoord maakte menbsp;zo mogelijk nog radelozer: “Zijn ene pootjenbsp;is even lang.” Hier wordt een woord dat nietnbsp;zonder relatie kan — tussen — opgevoerdnbsp;zonder relatie! Mijn vader nam mij ertussen, zogezegd, hoewel ik ook in die uitdrukking niet zo goed weet waartussen.

Ondertussen gaat het ‘tussen’ uit het raadsel hier wel degelijk een relatie aan,nbsp;namelijk met het ‘tussen’ uit de werkelijkheid waarin wij leven. De onzin van mijnnbsp;vader werkt omdat er ook zin is. De absurditeit kan alleen bestaan bij de gratie vannbsp;de realiteit. Is dat andersom ook zo? Hebbennbsp;die twee een wederkerige relatie? Kan hetnbsp;ware zonder het onware? In de wiskundenbsp;niet. Daar bestaat zelfs de reductio adnbsp;absurdum, in het Nederlands ‘bewijs uitnbsp;het ongerijmde’. Dat gaat zo; je wilt eennbsp;bepaalde stelling bewijzen en neemt vervolgens aan dat het gestelde niet waar is.nbsp;Als je uit die aanname een tegenspraaknbsp;af kunt leiden, ben je er: omdat de ontkenning van de stelling tot een tegenspraaknbsp;Misschien is de relatie tussen realiteit ennbsp;absurditeit beter te kenschetsen als eennbsp;stockholmsyndroom, waar de gegijzeldenbsp;sympathie voor de gijzelnemer ontwikkelt.nbsp;Maar: wie gijzelt wie? Voor mij is het helder:nbsp;ik leef in de realiteit, maar met een hangnbsp;naar de absurditeit die ons gevangen houdt.nbsp;Ik lees bijvoorbeeld zelden non-fictie,nbsp;omdat ik in fictie vaak meer waarheid vind.nbsp;Een mooi verhaal dat niet waar gebeurd isnbsp;kan toch raken. Dat dat verhaal vaak gebaseerd is op de werkelijkheid maakt niet uit;nbsp;dat is de kracht van die relatie. Zo leef ik innbsp;een ‘tussen’, met als motto deze regels vannbsp;Guillaume van der Graft: